Está en la página 1de 6

HOQ RIMAYKUNAWAN UNANCHAKUQ SIMICHAQPA K’ASKAQNINKUNA HINA

(adverbios pronominales)
Kay simichaqpa k’askaqninkunaqa manapunin kikillanmantaqa imatapas
unanchanchu, ima rayku?
Estos adverbios no tienen significado propio por qué.
Rimakusqanman hina unanchakunku, ichaqa, hoq rimaykunawan tupachispa.
a.- Pachamanta simichaqpa k’akaqninkuna HINA. Adverbios de tiempo
b.- K´itinmanta simichaqpa k’askaqninkuna HINA. Adverbios de lugar.
d.- Imayna kayninmanta simichaqpa k’askaqninkuna HINA. Adverbios de modo.
• a.- PACHAMANTA SIMICHAQPA K’AKAQNINKUNA HINA.
• Q’aya, tiempo próximo, venidero o años no identificados.
• Qayna, la vez pasada, en fecha anterior;
• Qayna p’unchay, el día de ayer.
• Qayninpa, en fecha pasada, hace algún tiempo atrás, ( no
identificado).
• ura p’unchaykuna, días anteriores.
• ch’isi tuta, anoche;
• qayna tuta, noche anterior.
• ñaqha tutamanta, esta madrugada;
• ñaqha illariy, esta mañana;
• kunan tuta, esta noche;
• Ñaha tutamanta imatan ruwaranki manaraq kay yachaywasiman
haykumusaspayki?

• Khaynata sayarinku puñusqankumanta sapa tutaymanta


• b.- K´ITINMANTA SIMICHAQPA K’ASKAQNINKUNA HINA.
• Kaypi, aquí;
• chaypi, ahí, allí;
• haqaypi, en aquel lugar;
• ñawpaqpi, adelante;
• qhepapi, atrás; kinraypi, al costado;
• chawpipi, al medio o al centro;
• ukhupi, adentro; uraypi, abajo; wichaypi, arriba;
• lloqepi, en la izquierda;
• pañapi, en la derecha;
• patapi sobre encima.
• c.- IMAYNA KAYNINMANTA SIMICHAQPA K’ASKAQNINKUNA.
Adverbios de modo.
• Allin, bien; mana, allin, bien mal.
• Allillanmanta, despacio; khuyaykhuyay, tristemente; usqaylla,
rápidamente; kusi kusilla, alegremente.
• Sumaqllata, suavemente; waqay waqaylla, llorosamente;

•waleq, mucho, arto, abundante, bastante, bueno, bien.


waleqlla, muy prósperamente;
• Kunan p’uchaynintin ukyanapaqqa Khaynatan t’ipuchikun unutaqa.

• Kay q’onchakunapin kunan tutaymanta mihunata wayk’ukun.

También podría gustarte