Está en la página 1de 29

finansuri risk-menejmenti

finansuri riskis marTva dinamiuri, cvalebadi da ganviTarebadi


sistemaa. am ekonomikuri kategoriis marTva aris gansakuTrebuli
mimarTuleba, romelzedac bevrad aris damokidebuli organizaciebis
keTildReoba kapitalis maqsimizaciis mimarTulebiT. aRsaniSnavia, rom
saerTaSoriso doneze am mimarTulebiT didi xania mimdinareobs
nayofieri muSaoba, gamocdilebis ganzogadebisa da meToduri masalebis
Seqmnis intensiuri procesi, xolo CvenTan am mimarTulebiT
ganxorcielebuli saqmianoba jer kidev arasakmarisia. riskis problema
erovnuli ekonomikisaTvis metad aqtualuria.
amJamad riskis Taviseburebebis Seswavla da gamoyeneba usaTuod
saWiro da sasargebloa, radganac arsebiTad Seicvala ekonomikis buneba.
amasTanave, sakmao cvlilebebi ganicada ekonomikurma garemom _ es
faqtori ufro aqtiurad Caeba situaciaSi, sawarmoebSi gadasaWreli
problemebi uprecedentoa, konkurencia raodenobrivad da xarisxobrivad
iseT donemde gaizarda, rom mewarmeebi dRes ufro xSirad, vidre odesme
xmaroben sityvas “gadarCena”. es sityva gamoiyeneba im mniSvnelobiT, rom
mewarmeebi, romlebic ver Seeguen mimdinare cvlilebas, marcxi ganicades.
gadarCebian isini, vinc alRos auRebs momxmareblis moTxovnilebas da
warmarTaven Tavis saqmianobas im mimarTulebiT, raTa droulad
moaxdinon im xerxebis moZieba, romlebic saSualebas miscems Seamciros
finansuri riski, radganac unatifesi teqnikac ki ver gadaarCens imaT,
vinc ver daakmayofilebs momxmarebelTa moTxovnilebebs im fasad,
romelsac es momxmarebeli gadaixdis.
gacilebiT ufro advilia sawarmoTa winaSe dRes wamoWrili
ZiriTadi problemebis CamoTvla, vidre am problemebis gadaWra. Tumca,
pirveli nabiji am mimarTulebiT yovelTvis gulisxmobs am problemebis
gacnobierebas; mxolod amis Semdeg gaxdeba SesaZlebeli konstruqciuli
gadawvetilebis miReba.
sityva `riski~ espanur-portugaliuri warmoSobisaa da niSnavs
`wyalqveSa kldeebs~. rusul enciklopediebSi igi ganmartebulia,
rogorc molodinSi gancdili zarali. finansuri riskebis rusi
specialisti v. isaeviCi riskis qveS miiCnevs `dasaxuli miznis miRwevaSi
1
daurwmuneblobas~, xolo sankt-peterburgeli mecnieri i. balanovi
gvarwmunebs, rom `riski aris bunebis movlenis da adamianTa saqmianobis
ama Tu im saxis specifikidan gamomdinare mosalodneli danakargis
saSiSroeba~. ase rom, riski aris raRacis ar miRebis, miznis
miuRwevlobis an raRacis dakargvis saSiSroeba.
firmis saqmianoba mravalnair riskebs ukavSirdeba, romelTac
firmis saqmianobaze didi gavlenis moxdena SeuZliaT. am riskebs Soris
gamorCeulad didia finansuri riskebis roli da mniSvneloba.
riski zemoqmedebs sabazro ekonomikis praqtikulad nebismier
sferoze da amasTan erTad mas axasiaTebs sakuTari specifikuri
kanonzomiereba. misi gaTvaliswineba unda Sediodes yvela organizaciis
saqmianobaSi manam, sanam organizacia inarCunebs riskis faqtors, misi
riskis momcveli unaris farglebSi igi gadarCeba da Tu es ar moxdeba,
igi daiRupeba. amitom unda gvaxsovdes erTi mniSvnelovani ram, riski
unda iyos sworad marTuli, radganac zogi riski damaxasiaTebeli da
Cveulebrivia. xelmZRvanelTa unaris namdvili gamocdaa is zRvari,
sadamde maT esmiT es riski da misi kompensacia. xSir SemTxvevaSi
sawarmoebs gaaCnia yvela saWiro saSualeba, raTa moaxdinos riskis
Semcireba, Tu ganxorcieldeba swori analizis procesi. swored
riskisadmi gaazrebuli midgoma gavlenas axdens biznesze da SeiZleba am
riskis nawilobrivi an sruli aRmofxvra.
keTilgonieri xelmZRvaneli unda cdilobdes riskis gacnobierebas
da mis Semcirebas iseTi meqanizmebiT, romliTac SesaZlebelia
acilebuli iqnes krizisuli situaciebi. upirvelesad davadginoT ra
gansxvavebaa gaurkvevlobasa da risks Soris. Ggaurkvevlobaze
laparakoben maSin, rodesac SeuZlebelia ganisazRvros ra moxdeba
momavalSi.
riski – es aris ara mxolod gaurkvevloba, aramed is, rac unda
iqnes miRebuli mxedvelobaSi amaTuim qmedebis dros, radganac mas
SeuZlia imoqmedos adamianebis keTildReobaze. MmaSasadame, gaurkvevloba
aris aucilebeli, magram riskis arasakmarisi piroba. TiToeuli riskiani
situacia gaurkvevelia, magram gaurkvevloba SeiZleba arsebobdes riskis
gareSe.

2
finansuri riskebis saxeebia: inflaciuri riski, sagadasaxado riski,
sakredito riski, depozituri riski, savaluto riski, investiciuri riski,
saprocento riski da biznes-riski (ix. naxazi #1).

naxazi #1. finansuri riskebis ZiriTadi saxeebi

finansuri riskis
saxeebi

inflaciuri riski depozituri riski

sagadasaxado riski savaluto riski

sakredito riski investiciuri riski

procentuli riski biznes-riski

inflaciuri riski es iseTi riskia, romelsac iwvevs inflacia.


aseT dros xdeba kapitalis (finansuri aqtivebis) realuri Rirebulebis
gaufasureba da agreTve, firmis momavali Semosavlebis Semcireba.
inflaciuri riski axasiaTebs inflaciur ekonomikas.
inflaciuri riskis Semcireba SeiZleba finansur garigebebSi
inflaciis mosalodneli zrdis tempis gaTvaliswinebiT, xolo Tu misi
prognozi SeuZlebelia, maSin finansuri garigebebis warmoebiT romelime
myarad konvertirebad valutaSi.
sagadasaxado riski firmaSi danakargis is albaTuri sididea,
romelic SeiZleba gamoiwvios sagadasaxdo kanonmdeblobis cvlilebam,
anda firmis specialistebis mier gadasaxadebis gamoangariSebaSi
daSvebulma Secdomebma.
sagadasaxado riski Seicavs:
 gadasaxadebis ganakveTebis gauTvaliswinebeli zrdis gamo
biujetSi damatebiTi Senatanebis ganxorcielebis albaTobas;
 sagadasaxado SeRavaTebis gauqmebiT biujetSi damatebiT
gadasaxdelebis gadaxdis albaTobas;

3
 biujetisadmi davalianebis gamo sajarimo sanqciebis
ganxorcielebis albaTobas, da, xSir SemTxvevaSi, firmis
saqmianobis mTlianad SeCerebis saSiSroebas.
gadasaxadebis gaangariSebebSi daSvebuli Secdomebi finanasuri
sanqciebiT isjeba. xSirad, kanoni erTnairad mkacrad sjis, rogorc
SemTxveviT (teqnikur) Secdomas, ise gamoangariSebaSi winanswar
ganzraxul damaxinjebas.
sakredito riski ori saxisaa: savaWro-sakredito riski da sabanko-
sakredito riski. savaWro-sakredito riski samewarmeo firmis
saqmianobaSi warmoiSveba maSin, roca igi sasaqonlo (komerciul), anda
samomxmareblo kredits gascems myidvelebze. firmisaTvis es riski imaSi
gamoixateba, rom SeiZleba klientma (myidvelma) ver aunazRauros mas es
krediti, klientisaTvis ki imaSi, rom SeiZleba firmam ver misces mas es
krediti.
sabanko-sakredito riski ukavSirdeba msesxeblis gadaxdisunariano-
bis Semcirebas. aseTi riskis done miT ufro maRalia, rac ufro maRalia
kreditis sidide da kreditis vada. sakredito riski SeiZleba
gamowveuli iqnes Semdegi mizezebiT: partniori firmebis mier
saxelSekrulebo urTierTvaldebulebaTa Seusrulebloba, firmis mier
warmoebul produqciaze moTxovnilebis dacema, firmis aqtivebis
transformacia, fors-maJoruli mdgomareoba.
depozituri riski warmoiSveba im SemTxvevebSi, roca bankebi ver
abruneben firmis depozitur anabrebs. aseTi riskis warmoSoba SedarebiT
iSviaTia, Tumca misi SemTxvevebi mainc arsebobs, rogorc ganviTarebad,
ise ganviTarebul qveynebSi.
savaluto riski warmoiSveba saerTaSoriso safinanso bazrebze
valutis kursis arasasurveli cvalebadobis mizeziT. savaluto riskis
qvesaxeebia (ix. naxazi #2):
1. transliaciuri riski;
2. operaciuli riski (garigebaTa riski);
3. ekonomikuri riski.
transliaciuri savaluto riski warmoiSveba mravalerovani
korporaciis saTao kompaniebis da maTi qaliSvili kompaniebis

4
angariSebis SeerTebisas. mocemul risks iwvevs am kompaniebis aqtivebis
da pasivebis sxvadasxva valutaSi aRricxva.

naxazi #2 savaluto riskebis saxeebi da qvesaaxeebi

savaluto riskebi

transliaci- operaciuli riski ekonomikuri riski


uri riski (garigebis riski)
pirda- iribi
piri riski
riski

magaliTad, didi britaneTis kompanias aSS-Si aqvs qaliSvili firma,


romlis wminda aqtivebis Rirebuleba 2010 wlis 1 ianvrisaTvis Seadgenda
400 000 aSS dolars. wliuri konsolidirebuli balansis Sesadgenad
britaneTis kompanias esaWiroeba aSS-s dolarebSi gamoxatuli misi
qaliSvili firmis qoneba gadaiyvanos sterlingebSi. am dros, e.i. 1
ianvrisaTvis 1 funti sterlingis kursi 1,75 dolaria. wina Tvis (e.i.
dekembris) dasawyisSi ki 1 funti sterlingi utoldeboda 1,80 aSS
dolars. ase rom, 1 dekembers aSS-Si mdebare qaliSvili kompaniis qonebis
Rirebuleba Seadgenda 400 000 X 1,80 = 720 aTas funt sterlings, 1
ianvrisaTvis ki dolaris kursis dacemis gamo, igive qonebis Rirebulebam
Seadgina 400 000 X 1,75 = 700 aTasi funti sterlingi. gamodis, rom didi
britaneTis korporaciam valutis kursis arasasurveli cvlilebis gamo
miiRo 20 aTasi funti sterlingis zarali.
transliaciuri riski aris firmis buRaltruli efeqti (dadebiTi
an uaryofiTi) da igi gavlenas ar axdens garigebebze. ekonomikuri
TvalsazrisiT ufro mniSvnelovania operaciuli savaluto riski,
radganac igi moqmedebs fulis momaval nakadebze da, aqedan gamomdinare,
firmis momaval momgebianobaze.
operaciuli savaluto riski warmoiSveba iseTi saqmiani garigebebis
dros, romelTa specifikurobis gamo ucxour valutiT angariSsworeba
unda ganxorcildes ara garigebis dadebis momentSi, aramed garkveuli
drois gasvlis Semdeg. aseT dros, valutis kursis arasasurvelma

5
cvlilebam SeiZleba sagrZnoblad Seamciros gadasaxdelis Tavdapirveli
Tanxa.
magaliTad, qarTveli importiori germaniidan yidulobs saqonels.
angariSsworeba xdeba germanul markebSi. garigebis moculoba 500 000
germanuli markaa. garigebis dadebisas 1 germanuli marka utoldeba 1,45
lars. myidvelsa da momwodebels Soris angariSisworeba unda moxdes 20
dRis Semdeg. angariSsworebis momentisaTvis 1 germanuli markis kursia
1,5 lari. operaciuli savaluto riskis Sedegad qarTvel importiors
mouwevs 500 000 marka*1,5 lari = 750 000 laris gadaxda, rac 25 aTasi
lariT metia im Tanxaze, romelsac gadaixdida qarTveli importiori
angariSsworeba rom momxdariyo garigebis dadebisTanave (500 000*1,45 =
725 000 lari).
ekonomikuri savaluto riski es aris valutis kursis cvlilebis
Sedegad gamowveuli mogebis an saerTod fuladi Semosavlis Semcirebis
albaToba. aseT risks xangrZlivi xasiaTi aqvs. igi warmoiSveba maSin,
rodesac firma xarjebs da Semosavlebs gansxvavebul valutaSi
aRricxavs.
ekonomikuri savaluto riskis ori saxesxvaobaa cnobili. esenia:
pirdapiri ekonomikuri riski da arapirdapiri ekonomikuri riski.
pirdapiri ekonomikuri riski aris momaval operaciebze mogebis
Semcireba. arapirdapiri (iribi) ekonomikuri riski aris ucxoel
mwarmoeb-lebTan SedarebiT safaso konkurenciis garkveuli nawilis
dakargva. es riski gansakuTrebiT saSiSia im firmebisaTvis, romlebic
susti erovnuli valutis mqone qveynebis warmomadgenlebi arian.
investiciuri riski aris firmis investiciur saqmianobaSi
finansuri danakargebis warmoqmnis saSiSroeba. am sferoSi arsebobs
finansuri investirebis riski (anu fasiani qaRaldebis bazris riski) da
realuri investirebis riski (anu saproeqto riski). amis garda,
investiciuri riskebi SeiZleba dajgufdes Sefasebis donis, warmoSobis
mizezebis da danakargebis saxis mixedviT.
Sefasebis donis niSnis mixedviT investiciuri riskebi iyofa:
saerTo-saxelmwifoebriv, dargobriv, safirmo da calkeul investorTa
riskebad.

6
saerTo-saxelmwifoebrivi, anu saerTo - ekonomikuri investiciuri
riskebi im qveynis politikur da ekonomikur mdgomareobasTanaa
dakavSirebuli, romel qveyanaSic firma-emitenti axorcielebs Tavis
sainvesticio saqmianobas. am risks gansazRvravs qveynis (regionis)
samewarmeo klimati.
dargobrivi riskis Sefaseba xdeba dargSi Seqmnili viTarebis
analizis Sedegad. analiziT irkveva riskavs, Tu ar riskavs investori
mocemul dargSi kapitalis investirebiT.
firmis investiciuri riski isazRvreba firmis finansuri mdgomareo-
bis eqspertuli analizis Sedegad. analizis dros:
 fasdeba firmis saqmianobis masStabebi da xasiaTi;
 isazRvreba firmis saqmianobis ZiriTadi mimarTulebebi,
diversifikaciis formebi, warmoebis da realizaciis moculobebi,
danaxarjebis da mogebis cvlilebis dinamika;
 analizdeba firmis reputacia da menejmentis da warmoebis done
firmaSi;
 gaiangariSeba ZiriTadi finansuri koeficientebi da maT mixedviT
xdeba firmis finansuri mdgomareobis Sefaseba.
investoris riski analizdeba ori poziciiT:
1. investorisaTvis micemuli uflebebi;
2. investoris kuTvnili aqciebis sabazro pozicia.
pirveli poziciis xaziT analizdeba dividendebis sidide,
dividendebis gadaxdis perioduloba, aqciebis sxva mflobelebTan
SedarebiT investoris moTxovnaTa prioritetuloba da sxva. meore
poziciis xaziT analizdeba investoris kuTvnili aqciebis
popularuloba, gamoSvebis moculoba da sxva.
warmoSobis mizezebis mixedviT riskebi jgufdeba Semdeg saxeebad:
socialur-samarTlebrivi riskebi, inflaciuri riskebi, sabazro riskebi,
operaciuli riskebi, funqcionaluri riskebi, seleqciuri riskebi,
likvidobis riskebi, sakredito-sainvesticio riskebi.
socialur-samarTlebrivi riskebi warmoiSveba safondo birJaze
`TamaSis wesebis~ darRvevis mizeziT. amaSi igulisxmeba politikuri
situaciis Secvla, sakanonmdeblo garantiebis Secvla da a.S.

7
inflaciuri riski dgeba maSin, roca inflaciis zrdis tempebi
aWarbebs investiciebidan miRebul Semosavlebis zrdis tempebs. sabazro
riski warmoiSoba maSin, roca ecema im fasian qaRaldebze moTxovna,
romlebic warmoadgenen investirebis obieqtebs. operaciuli riski
gamoixateba informaciuli sistemebis an kompiuteruli teqnikis
muSaobaSi Sewyvetebis Sedegad warmoSobil danakargebSi.
funqcionaluri riski ukavSirdeba fasiani qaRaldebis portfelis
formirebasa da marTvaSi daSvebul Secdomebs. seleqciuri riski
warmoiSveba investiciebis dabandebis obieqtis arasworad SerCevis gamo.
likvidobis riski warmoiSveba maSin, roca SeuZlebeli xdeba
investirebuli saxsrebis gamonTavisufleba danakargebis gareSe.
sakredito investiciuri riski arsebobs iseT firmaSi, romelSic
investireba xdeba nasesxi saxsrebis xarjze. igi maSin warmoiSveba, Tu
msesxebeli firma ver SeZlebs sesxis da misi sargeblis vadaSi
dabrunebas.
danakargebis saxis mixedviT investiciuri riskebi iyofa: 1. xelidan
gaSvebul Semosavlebis riskebad, anu im arapirdapir finansur zaralad
(armiRebul mogebad), romelic warmoiSva ama Tu im RonisZiebis
gautareblobis gamo; 2.Semosavlianobis Semcirebis riskad (igi
warmoiSveba maSin, roca portfelur investiciebze mcirdeba procentebis
an dividendebis sidide); 3. pirdapiri finansuri danakargebis riskad (igi
warmoadgens investirebuli mTeli kapitalis dakargvis saSiSroebas,
romelic SeiZleba warmoiSvas kapitalis arasworad dabandebis Sedegad).
finansuri riskebis Semdegi saxea procentuli riski. igi
warmoiSveba, rogorc kreditis, ise depozitis procentis ganakveTis
gauTvaliswinebeli cvlilebis gamo. cxadia, Tu kreditis procenti
gaizarda, firmas mouxdeba damatebiTi fuladi saxsrebis micema
bankisTvis, xolo Tu depozituri procenti Semcirda, maSin firma bankSi
Senaxul saxsrebze miiRebs ufro nakleb Semosavals (procentuli
Semosavali), vidre miiRebda im SemTxvevaSi, Tu es cvlileba ar
moxdeboda.
finansuri riskebis erT-erTi saxea biznes-riski. igi warmoiSveba
maSin, roca samewarmeo firmisaTvis aRmocendeba nakleb xelsayreli
biznes garemo da am mizeziT firmis saqmianoba aRar aris iseTi
8
warmatebuli, rogorsac igi eloda. aseT dros, firma veRar axerxebs
SeinarCunos Semosavlianobis dagemili done da, cxadia, damfuZneblebs
ver unawilebs imden mogebas, ramdenzec isini Tavdapirvelad iyvnen
SeTanxmebulni.
arsebobs riskis sqemis klasifikaciis ramodenime saxeoba, maT
Soris:
_ avadmyofobis, Sromisunaris dakargvis da gardacvalebis riski;
_ umuSevrobis riski;
_ riski dakavSirebuli xangrZlivi moxmarebis saqonlis
moxmarebasTan aris saxlis, avtomobilis da sxva xanrZlivi saqonlis
gankargvis riski. zarali SeiZleba gamowveuli iqnes ubeduri SemTxveviT
- xanZriT, gaqurdviT an moraluri cveTiT;
_ riski dakavSirebuli pasuxismgeblobasTan sxva pirovnebebis
mimarT (e.i. samoqalaqo pasuxismgebloba) magaliTad, Tqven dauzianeT
avtomobili pirovnebas, amisaTvis Tqven unda aunazRauroT mas zarali;
_ riski, dakavSirebuli finansur aqtivebSi fulad SenatanebTan. Aam
riskis wyaro aris situaciis gaurkvevloba, romelSic xvdebian
sawarmoebi, mTavroba da sxva ekonomikuri subieqtebi, fasiani qaRaldebis
gamoSvebis Semdeg.
arsebobs riskis mravali saxeoba. faqtiurad sawarmos saqmianoba
mTlianad dakavSirebulia riskis sxvadsxva saxeobasTan. riski aris
biznesis aucilebeli Semadgeneli nawili.
riskis saxeobebis arseboba mewarmeobaSi gadadis yvela im
subieqtze, romlebic dakavSirebuli arian aseTuise maT saqmianobasTan:
aqcionerebTan, kreditorebTan, klientebTan, momwodeblebTan,
personalTan da mTavrobasTan. amasTan erTad sawarmos SeuZlia
finansuri sistemis daxmarebiT gadaitanos mis winaSe mdgomi riski sxva
monawileze. Aarsebobs specialuri finansuri sawarmoebi, romlebic
asruleben riskis gadatanis da gaerTianebis momsaxurebas. MmTlianad
riski SeiZleba gamowveuli iqnes adamianis mier.
riski SeiZleba davyoT or did jgufad: wminda da spekulaciuri.
wminda riski niSnavs SesaZleblobas miRebuli iqnes uaryofiTi da
nulovani Sedegi. am riskebs miekuTvneba: bunebrivi, ekologiuri,

9
politikuri, satransporto da komerciuli riskebis nawili (qonebrivi,
sawarmoo, savaWro).
spekulaciuri riski gamoixateba SesaZleblobiT miRebuli iqnes,
rogorc dadebiTi, aseve uaryofiTi Sedegebi. MmaT miekuTvnebian
finansuri riskebi, romlebic arian komerciuli riskis nawili.
bunebriv risks miekuTvneba riskebi, dakavSirebuli stiqiur
ubedurebasTan: miwisZvra, qariSxali, xanZari, epidemia da sxva.
ekologiuri riski – es aris riskebi, dakavSirebuli garemos
dabinZurebasTan.
politikuri riski - dakavSirebuli politikur situaciasTan
qveyanaSi da saxelmwifos saqmianobasTan.
mas miekuTvneba:
_ sameurneo saqmianobis SesaZleblobis ar arseboba dakavSirebuli
samxedro moqmedebasTan, revoluciasTan, qveyanaSi politikuri situaciis
garTulebasTan, nacionalizaciasTan, saqonlis da sawarmoebis
konfiskaciasTan, embargos SemoRebasTan da sxva.
_ moratoriumis SemoReba gansazRvruli droiT gare gadaxdasTan;
sagangebo mdgomareobasTan dakavSirebiT (gaficva, omi da sxva);
_ cvlilebebi sagadasaxado kanonmdeblobaSi;
satransporto riski, es aris riskebi, dakavSirebuli tvirTebis
gadazidvasTan transportiT: saavtomobilo, sazRvao, samdinaro,
rkinigzis, saaviacio da sxva.
komerciuli riski warmoadgens danakargebis sifrTxiles
safinanso-sameurneo saqmianobis procesSi. isini niSnaven gaurkvevlobis
SedegsAaRniSnul komerciul SeTanxmebasTan dakavSirebiT. struqturuli
TvisebiT komerciuli riski iyofa qonebriv, sawarmoo, savaWro da
finansurad.
Qqonebrivi riski – es aris riski, dakavSirebuli albaTobasTan
moqalaqem, mewarmem dakargos qoneba gamowveuli qurdobiT, diversiiT,
upasuxismgeblobiT da sxva.
sawarmoo riski – es aris riski dakavSirebuli warmoebis
gaCerebasTan, upirvelesad ZiriTadi da sabrunavi (danadgari, nedleuli,
transporti da sxva). fondebis dakargviT an dazianebiT, agreTve, riskiT,
dakavSirebuli axali teqnikis da teqnologiebis danergvasTan.

10
savaWro riski – warmoadgens risks, dakavSirebuls zaraliT
gadasaxadis SeCerebasTan, saqonlis miuwodeblobasTan da sxva.
finansuri riski – dakavSirebulia finansuri resursebis (e.i.
fuladi saxsrebis) dakargvasTan.
Tavis mxriv finansuri riskebi SeiZleba davyoT or saxeobad:
_ riski, dakavSirebuli fulis msyidvelobiT unarianobasTan;
_ riski, dakavSirebuli kapitalis CadebasTan (sainvesticio riski);
finansuri riskebi jgufdeba ramodenime niSnis mixedviT1: 1.
dazRvevis SesaZleblobis; 2. finansuri danakargis sididis; 3. warmoSobis
sferos; 4. ganWvretis SesaZleblobis; 5. moqmedebis xangrZlivobis; 6.
SesaZlebeli Sedegebis; 7. warmoSobis obieqtis; 8. sirTulis (ixileT
naxazi #3). ganvixiloT TiToeuli maTgani:
dazRvevis SesaZleblobis mixedviT finansuri riskebi jgufdeba
dazRveul da dauzRvevel riskebad. dazRveuli riskebi ifareba
sadazRvevo kompaniis mier. aseTi riskebia: warmoebis procesis SeCereba
an warmoebis moculobis Semcireba, gakotreba, gauTvalisiwinebeli
xarjebi, kontragentebis mier piris gatexva da sxva.
finansuri danakargebis sididis mixedviT riskebi jgufdeba dasaSveb,
kritikul da katastroful riskebad.
dasaSvebi finansuri riski es aris ama Tu im mizeziT gamowveuli
mogebis danakargi. igi ufro mcirea, vidre TviT mosalodneli mogeba,
amdenad, aseTi riski dasaSvebia.
dasaSvebTan SedarebiT ufro saSiSia kritikuli riski. kritikuli
riski pirveli da meore xarisxisaa. pirveli xarisxis kritikuli riskis
dros firma ara Tu iRebs mogebas, aramed materialur danaxarjebsac ki
Zliv faravs. meore xarisxis kritikuli riskis dros ki firma Tavisi
saqmianobis xarjebs saerTod veRar faravs (TviT materialur xarjebsac
ki) da iZulebuli xdeba moizidos saxsrebi gare wyaroebidan.
katastrofuli riskis dros firmaSi didia finansuri danakargi. am dros
firma qonebasac ki kargavs mTlianad an nawilobriv. katastrofuli
riski iwvevs firmis gakotrebas. aseTi riski ZiriTadad dgeba maSin, roca
firmas mogebis miRebis imediTY aRebuli aqvs didi sesxebi, roemlsac ver
faravs mogebis miuReblobis gamo.

1
А. Ковалева и др. "Финансы фирмы" М. , ИНФРА-М; 2002, стр. 436
11
warmoSobis sferos mixedviT riskebi iyofa gare da Siga riskebad.
gare riskebis warmoSobis wyaro aris gare garemo da masSi moqmedi
faqtorebi. ase rom, es riskebi firmis saqmianobaze ar aris
damokidebuli. firmas ar SeuZlia am riskze zemoqmedeba. mas SeuZlia
mxolod ganWvritos isini da gaiTvaliswinos Tavis saqmianobaSi. gare
finansuri riskebi warmoiSveba ekonomikuri ciklis fazebis cvlilebis
gamo, safinanso bazris koniunqturis Secvlisas, aramyari politikuri
reJimis mizeziT, sagadasaxado kanonmdeblobis cvlilebiT da mravali
sxva mizeziT. am jgufis riskebs miekuTvnebian inflaciuri, savaluto,
saprocento da zogierTi sxva riskebi.
Siga riskebi firmis konkretuli saqmianobiT arian gamowveuli. maTi
warmomqmneli da gamomwvevi aris firma. Siga riskebi warmoiqmneba Semdegi
mizezebiT:
1. firmaSi arakvalificiuri finansuri menejmentis arsebobiT;
2. firmis aqtivebis araefeqturi struqturiT;
3. firmis xelmZRvanelobis zedmeti gatacebiT sarisko operaciebiT;
4. sameurneo partniorebis araswori SefasebiT;
5. firmis aramyari finansuri mdgomareobiT da sxva.
ganWvretis SesaZleblobebis mixedviT riskebi jgufdeba
prognozirebad da araprognozirebad riskebad. prognozirebadi riskebi
ekonomikis cikluri ganviTarebis, safinanso bazris koniunqturis
stadiebis cvlilebis an konkurenciis ganviTarebis Sedegad warmoiSveba.
maTi prognozireba SeiZleba, magram isic miaxloebiT.
finansuri riskebi moqmedebis sxvadasxva xangrZlivobiT
xasiaTdebian. am niSnis mixedviT arseboben mudmivi da droebiTi riskebi.
mudmiv riskebs iwveven mudmivi faqtorebi da isini damaxasiaTebeli arian
an firmis mTeli saqmianobisaTvis, anda romelime operaciisaTvis (misi
xangrZlivobis mTel periodSi). aseTi riskebi mudmivad saSiSni arian
firmisTvis. maT miekuTvneba savaluto da saprocento riskebi.
droebiTi finansuri riskebi, rogorc saxelwodebac gviCvenebs,
droebiTi xasiaTis arian da maTi warmoSoba xdeba mxolod xandaxan _
firmis saqmianobis calkeul etapze. droebiTi riskebi Tavis mxriv
iyofian mokle da xangrZlivadian riskebad. moklevadian riskebs

12
miekuTvnebian sakredito da investiciuri riskebi, grZelvadians ki _
inflaciuri riskebi.
naxazi #3 finansuri riskebis klasifikacia ZiriTadi
niSnebis mixedviT.

finansuri riskebi

dazRvevis safinanso
SesaZleblobis danakargebis sididis
mixedviT mixedviT

dazRveuli dauzRveveli dasaS kriti katas


-vebi kuli trof
uli

warmoqmnis sferos
mixedviT
ganWvretis
SesaZleblobis
Siga gare mixedviT

prognozire- araprognozi
moqmedebis xangrZlivobis badi -rebadi
mixedviT

mudmivi droebiTi SesaZlo Sedegebis


mixedviT

finansuri damatebiTi mosalod-


danakargebis xarjebis nelze
gamomwvevi gamomwvevi naklebi
Semosav-
lebis
gamomwvevi

warmoqmnis obieqtis
mixedviT
sirTulis mixedviT

calkeuli sxvadasxva firmis


safinanso finansuri finansuri martivi rTuli
operaciis saqmianobis saqmianobis
riski riski riski

13
mosalodneli Sedegebis mixedviT finansuri riskebi jgufdeba 3
jgufad: 1. riskebi, romelTa Sedegad firma kargavs Semosavals an
qonebas; 2. riskebi, romelTa Sedegad firma ver iRebs imden Semosavls,
ramdenis miRebasac eloda; 3. riskebi, romelTa dadgomis Sedegad firma
eweva damatebiT xarjebs.
warmoSobis obieqtis mixedviT riskebi aris: a) mTlianad firmis
safinanso saqmianobis; b) firmis safinanso saqminobis calkeuli saxeebis;
g) firmis safinanso saqmianobis calkeuli operaciebis.
sirTulis niSnis mixedviT finansuri riskebi jgufdeba martiv da
rTul riskebad. martivi is riskebia, romelTa dayofa qvesaxeebad
SeuZlebelia (mag., inflaciuri riskebi), rTuli riskebi ki moicaven
ramodenime riskis saxesxvaobebs. aseTebia, magaliTad, investiciuri
riskebi, romlebic 3 saxis riskebs aerTianeben.
finansuri riskebis mocemuli CamonaTvali amomwuravi ar aris.
riskebis Sesaxeb mravalferovani samecniero literaturis arsebobis
miuxedavad, riskebis Tema, rogorc terminologiiT, ise TiToeuli riskis
interpretaciiT, Sefasebis wesiT da sxva niSnebiT erT-erTi yvelaze
mouwesrigebeli Temaa.2 es gansakuTrebiT exeba riskebis Sefasebas,
radganac ar arsebobs iseTi metodika, romelic gamodgeba yvela saxis
riskis Sesafaseblad.
kompromisis gamomuSavebis procesi mimarTulia raTa miRweuli
iqnes balansi riskis Semcirebasa da amisaTvis aucilebel danaxarjebs
Soris, aseve gadawyvetilebis miReba, ra saxis qmedeba aris amisaTvis
saWiro (sxvadasxva qmedebebze uaris Tqmac) warmoadgens _ riskis
marTvas.
riskis marTvis saorganizacio etapze mTavaria arCevis ufleba da
pasuxismgeblobis ufleba masze. riskis sakiTxis saboloo
gadawyvetilebis miReba koleqtiurad ar iZleva efeqts. manamde ki
SesaZlebelia riskis marTvisaTvis Seiqmnas adamianTa garkveuli wre,
romlebic winaswar dasaxaven amocanebs, magram gadawyvetilebis miReba
unda moxdes erTpirovnulad.
aRsaniSnavia riskis mravalvariantoba (mravalsaxeoba), romelic
moicavs finansuri kombinaciebis araordinarulobas, moqnilobas da

2
Ковалев В.В. Финансовый менеджмент, М., 2007, Проспект, 2007, с. 261.
14
ganumeoreblobas amaTuim konkretul situaciebSi. mTavaria riskis
marTvisas swori miznis dasaxva, romelic pasuxobs marTvis obieqtis
ekonomikur interesebs.
riskis marTva gamoirCeva dinamiurobiT, misi efeqturoba bevrad
aris damokidebuli ekonomikur situaciaze, marTvis obieqtis finansur
mdgomsreobaze da bazris qmediTunarianobaze. riskianobis mza recepti
ar arsebobs. amitom mniSvnelovania gadawyvetilebebis mimRebis alRo,
unari, raTa sworad Seafasos arsebuli mdgomareoba. riskiani
gadawyvetilebis miRebaSi mTavaria intuicia da insaiti.
intuicia warmoadgens unars operatiulad miiRoT gadawyvetileba,
maSin rodesac riskianobis gaangariSeba SeuZlebelia, mizanSewonilia
WeSmaritebis moZieba moxdes logikuri xerxebis da meToduri wesis
Teoriuli kvlevis, anu evristikis1 daxmarebiT.
yvela porTfeli dakavSirebulia riskis sxvadasxva xarisxTan.
dabali riskiT gamoirCeva investiciebi, romlebic Tqven SegiZliaT
ganaxorcieloT saxazino TamasuqiT. maT saerTod ar emuqrebaT riski.
investors, romelsac unda mieces sesxi, davuSvaT, eqvsi TviT, SeuZlia
uzrunvelyos TavisaTvis SesaniSnavi garantirebuli Semosavali, Tu
iyidis saxazino Tamasuqs eqvsi TviT. amasTan, investori ver iqneba
darwmunebuli imaSi, rogori iqneba misi Semosavlis realuri norma,
radganac aris gaurkvevloba, gamowveuli inflaciiT. samTavrobo
obligaciebidan gadasvla korporaciulze, investori iRebs Tavis Tavze
damatebiT risks, dakavSirebuls valdebulebebis Seusruleblobaze.
zogjer adamianebi nanoben, rom mimarTes ZviradRirebul
saSualebas, rom SeemcirebinaT riski. Mmagram mxolod imis Semdeg, rac
prognozi, romlisac maT eSinodaT ar gamarTlda. Tu Tqven gayideT
riskiani aqcia imis win, rac orjer moimata maTma fasma, TavisTavad
cxadia, Tqven inanebT. Mmagram unda gaxsovdeT, rom yvela gadawyvetileba
miiReba manamde, sanam es gaurkvevloba gaqreba. Uunda gvaxsovdes, rom
absoluturi zusti prognozireba SeuZlebelia. AamasTan praqtikaSi
Znelia dadgindes sad mTavrdeba winaswarmetyveleba da sad iwyeba
ubralo gamarTleba. riskis marTvis gadawyvetileba miiReba
gaurkvevlobis pirobebSi, maSasadame, arsebobs movlenaTa ganviTarebis
ramdenime varianti, magram sabolood miiReba erTi. variantis miRebis

15
Semdeg, Tu is ganxorcielda, Semdgom braldebas SecdomisaTvis ar aqvs
araviTari azri, radganac is gamoixateba informaciis miRebis Semdeg,
romelic ar iyo gadawyvetilebis miRebis momentSi.
xSirad riski warmoiSoba informaciis gaurkvevlobis Sedegad.
amitom riskis marTvis sainformacio uzrunvelyofa, erT-erTi mTavaria
saqmianobaSi. is, vinc flobs informacias, flobs bazarsac. arsebobs
informaciis sxvadasxva saxeoba, maT Soris mTavaria: statistikuri,
ekonomikuri, komerciuli da finansuri. es informaciebi Seicavs
viTarebis codnas amaTuim mosalodnel sadazRvevo SemTxvevaze, saqonlis
moTxovnilebis sidideze, kapitalze, finansur mdgomareobaze da
klientebis gadaxdisunarianobaze, partniorobaze, konkurentianobaze,
fasze, tarifebze, dividendze, sargebelze da sxv.
aris informaciebi, romlebic komerciuli saidumloebaa, amitom is
aris inteleqtualuri sakuTreba da zogjer Sedis sawarmos sawesdebo
kapitalSi. kargi menejeri yovelmxriv cdilobs moipovos sul mcire
informaciac ki, rom ar vTqvaT gadamwyvetze, raTa SemdgomSi gamoiyenos
is sawarmos winsvlisaTvis. metad mniSvnelovania informaciis Segrovebis
da ganTavsebis iseTi gzebis gamonaxva, rom advili iyos misi
operatiulad moZieba.
riskis xarisxze da sidideze zemoqmedeba SesaZlebelia finansuri
meqanizmebiT. aseTi zemoqmedeba moxdeba finansuri menejmentis da
gansakuTrebuli strategiis meSveobiT. erTobliobaSi stratyegia da
xerxebi qmnian Tavisebur riskis mmarTvelobis meqanizms, e. i. riskis
marTvas, romelic warmoadgens finansuri menejmentis nawils.
riskis marTvis amocanaa mizandasaxulad moinaxos gzebi da
warmoebdes muSaoba im mimarTulebiT, raTa Semcirebuli iqnes riskis
xarisxi. amis miRweva ki SesaZlebelia Tu dauflebuli viqnebiT
Semosavlis miRebis da zrdis xelovnebas, gauTvaliswinebeli sameurneo
situaciebis pirobebSi. riskis marTvis saboloo mizania meti mogebis
miReba. e. i. igive, rac mepatronisaTvis.
riskis marTva warmoadgens riskis da ekonomikuri, ufro zustad
finansuri urTierTobebis marTvas, romelic warmoiSoba am marTvis
procesSi.

16
riskis marTvis strategiis saboloo mizania dasaxuli amocanis
miRweva, xolo taqtikas warmoadgens meTodebi da xerxebi, romlebic
aucilebelia miznis misaRwevad konkretul pirobebSi.
aqedanve unda SevTanxmdeT, rom riskis marTvis obieqti aris riski,
riskiani kapitaluri dabandebebi da ekonomikuri urTierTobebi
sameurneo subieqtebs Soris. riskis realizaciis procesSi am ekonomikur
urTierTobebs miekuTvneba urTierToba damzRvevsa da mzRvevels,
msesxebelsa da kreditors, mewarmeebsa da sxvaTa Soris.
Tu Tqveni biznesi miekuTvneba riskis specifikur tips, gamomdinare
misi xasiaTidan, maSin Tqven bizness aqvs specifikuri riskis
midrekileba. magaliTad, Tu Tqveni bixnesi mWidrod aris dakavSirebuli
saqonlis importTan an eqsportTan, arsebobs imis riski, rom moxdes
araxelsayreli savaluto kursis Secvla. Tu Tqven gaqvT sawarmo, aris
riski, rom gaCndes xanZari, moxdeba miwisZvra, an is, rom daiwevs
sawarmos sabazro fasi..
maSasadame, riski, romelic dakavSirebulia aqtivebis gankargvasTan
an garigebebTan ar SeiZl;eba SevafasoT sxva faqtorebTan erTad, anu
abstraqtulad. EerT SemTxvevaSi amaTuim qonebis yidva an gayidva zrdis
Tqvens risks, xolo meore SemTxvevaSi SeiZleba Seamciros riski. Ees
aris damokidebuli situaciaze. Aamitom gadawyvetilebis miReba unda
moxdes gaazrebulad.
zogierTi finansuri gadawyvetilebis miReba imaze, Tu ra Tanxaze
davdoT xelSekruleba, raTa davizRvioT Tavi riskidan, pirdapir
damokidebulia riskis marTvasTan. AamasTan, metwilad gadawyvetilebis
miReba fuladi Tanxebis ganTavsebis Sesaxeb aqtivebSi, kerZod,
gadawyvetileba Tanxis Senaxvaze, investirebaze, da dafinansebaze aris
sarisko. Aamitom riskis marTvis gadawyvetileba garkveulad maTzec aris
damokidebuli.
firmebSi finansuri riskebis marTva finansuri menejmentis
specifikur sferos warmoadgens da sazRvargareT mas `risk-menejmenti~
ewodeba. finansuri riskebis marTva moicavs RonisZiebaTa da
rekomendaciaTa kompleqss, romlebic mimarTulia firmaSi finansuri
riskebis sawyisi donis Sesamcireblad.

17
amrigad, finansuri riskebis marTva es aris finansuri menejmentis
specifikuri sfero, romelic moiTxovs firmis finansebis, sadazRvevo
saqmis, firmis sameurneo saqmianobis analizis da sxvaTa codnas.
risk-menejmentis ZiriTadi wesebia:
1. ar unda garisko imaze meti, ramden SesaZleblobasac sakuTari
kapitali gaZlevs;
2. unda ifiqro riskis Sedegze;
3. mciredisaTvis didad ar unda garisko;
4. dadebiTi gadawyvetileba mxolod maSin unda miiRo, roca eWvi
saqmis arasasurvel damTavrebaze aRar geqneba;
5. ar unda ifiqro, rom problemis erTi gadawyveta arsebobs.
urisko saqme ar arsebobs. riski adamianTa yoveldRiur
saqmianobaSi devs. igi SemTxveviTobas ukavSirdeba. SemTxvevebi ki
rogorc erTi mecnieri aRniSnavs, `dafaruli kanonzomierebebia, igi aris
RmerTebis ena, romliTac igi elaparakeba adamianebs~. es Tu asea,
adamianebma SemTxvevebi da maTiT gamowveuli saSiSroebebi unda miiRon
rogorc gamowveva, iswavlon maTi marTva, ki ar SeuSindnen maT, aramed
`Seiyvaron isini~, radgan mxolod riskebi aiZuleben adamianebs ukeT
Seicnon gare garemo da saRad Seafason situacia. amiT adamianebi ufro
Zlierni xdebian da Tavisi SesaZleblobebis axal-axali zRvrebze gadian.
maSasadame, adamianebma, maT Soris finansistebma unda icodnen, rom
`urisko saqme ar ar arsebobs~. da radgan es asea, saWiroa misi
minimizacia maqsimaluri sargeblis misaRebad. es ioli misaRwevi ar aris,
magram isic xom cnobilia, rom `vinc ar riskavs, is Sampanurs ver svams~
(mxedvelobaSia albaT ZviradRirebuli Sampanuri _ z.R); maSasadame, Tu
firmis finansur direqtors unda, rom man da firmis mepatronem kargad
icxovron, e.i. xSirad `dalion ZviradRirebuli Sampanuri~, unda
gariskon, radgan raoden paradoqsulic ar unda iyos, mxolod riskian
saqmes moaqvs didi Semosavali, anda piriqiT, did zarali imisaTvis, rom
am meore arasasurvel SemTxvevas ar qondes adgili, finansurma
direqtorma unda icodes riskebis marTva. kerZod, man unda icodes
riskebis Tavisdrouli gamovlena, Sefaseba, prognozireba, regulireba
da kontroli.

18
finansuri riskebis marTva garkveul principebs efuZneba, romelTa
Soris ZiriTadia:
1. sarisko gadawyvetilebebis miRebis gacnobiereba;
2. finansuri riskebis marTvis SesaZlebloba;
3. finansuri garigebis an operaciis riskis donis Sesadarisoba
misgan mosalodnel Semosavlianobis donesTan;
4. finansuri garigebis an operaciis riskis donis Sesadarisoba
mTlianad firmis finansur SesaZlebloebebTan;
5. riskebis marTvis ekonomiuroba;
6. finansuri riskebis marTvaSi drois faqtoris gamoyeneba (CarTva).
finansuri riskebis marTvis procesi warmoadgens moqmedebaTa
jaWvs, romelic sqematurad ase unda warmovidginoT (naxazi #4).

naxazi #4 finansuri riskebis marTvis procesi

firmis finansur saqmianobasTan


dakavSirebuli potencialuri
riskebis gamovlena

finansur riskebze zemoqmed


faqtorTa gamovlena

potencialuri riskebis Sefaseba


da ranJireba

finansuri riskebis
neitralizaciis gzebis da
meTodebis SerCeva

amorCeviTi meTodebis gamoyeneba

amorCeuli meTodebis koreqtireba


da Sedegebis Sefaseba

rogorc sqemidan Cans, finansuri riskebis marTvis procesis


pirveli safexuri aris riskebis gamovlena. igi SeiZleba ramodenime
sxvadasxva meTodiT ganxorcieldes. maT ricxvSia intuiciuri varaudic
da albaTuri analizis meTodic.

19
potencialuri finansuri riskebis gamovlena ori mimarTulebiT
warmoebs: 1. firmis safinanso saqmianobis calkeuli saxeebis da
operaciebis WrilSi; 2. mTlianad firmis safinanso saqmianobaSi.
gamovlenili riskebis CamonaTvaliT iqmneba mocemuli firmis riskebis
portfeli, romlis marTva Sedis firmis finansuri menejeris funqciebSi.
riskebis marTvis meore etapi aris im faqtorebis gamovlena,
romlebic moqmedeben riskebze. riskebis efeqturi marTvis mizniT
saWiroa maTze momqmedi yvela SesaZlo faqtoris gamovlena,
identificireba, analizi da mniSvnelobis mixedviT ranJireba. am
faqtorebis analizi saWiroa imitom, rom gamovavlinoT maTi uaryofiTi
zemoqmedebis Zala da minimumamdis daviyvanoT igi.
finansur riskebze moqmedi faqtorebi jgufdeba gare da Siga
faqtorebad (ix. naxazi #5).

naxazi #5. firmis finansur riskebze moqmed faqtorTa sistema

firmis finansur riskebze


zemomqmedi faqtorebi

gare faqtorebi Siga faqtorebi

 qveynis ekonomikuri ganviT- 1. safinanso strategiis ZiriTadi


arebis done; mimarTulebebi;
 firmis safinanso saqmianobis 2. firmaSi arsebuli finansuri
saxelmwifo regulireba; resursebis moculoba;
 qveyanaSi inflaciis tempi; 3. firmis sakuTari kapitalis
sidide;
 safinanso bazarze moTxovna-
4. firmaSi gamoyenebuli aqtivebis
miwodebis mdgomareoba;
Sedgeniloba;
 safinanso bazris calkeul 5. firmaSi finansuri resursebis
segmentebSi konkurenciis done; gamoyenebis racinaluroba;
 dargSi Seqmnili ekonomikuri 6. firmis mier gamoyenebuli
viTareba; finansuri instrumentebis
 moqmedebis regionSi krimi- saxeebi;
nogenuri mdgomareoba 7. firmis finansuri menejerebis
kvalifikaciis done.

gare faqtorebSi Sedis: qveynis ekonomikuri ganviTarebis done,


firmis safinanso saqmianobis saxelmwifo regulireba, qveyanaSi
inflaciis tempi, qveyanaSi kriminogenuri mgomareoba, safinanso bazarze
konkurencia da sxva. Siga faqtorebis jgufSi erTiandeba: firmis

20
finansuri strategia, firmaSi finansuri resursebis moculoba, sakuTari
kapitalis sidide, firmis finansuri resursebis gamoyenebis
racionaluroba, firmis finansur menejerTa kvalifikacia, firmaSi
gamoyenebuli aqtivebis Sedgeniloba, firmis mier gamoyenebul finansuri
instrumentebis saxeebi da sxva.
finansuri riskebis marTvis procesis Semdegi etapi (moqmedeba) aris
riskebis donis Sefaseba. es maCvenebeli warmoadgens riskebis SesaZlo
warmoSobis sixSiris sazoms. amis gamosaTvlelad ekonomikaSi ZiriTadad
gamoiyeneba eqspertuli, statistikuri, saangariSo-analitikuri da
analogebis meTodebi.
riskebis donis Sesafaseblad eqspertuli meTodi gamoiyeneba maSin,
rodesac firmas ara aqvs mis gamosaTvlelad saWiro informacia. am
meTodiT ZiriTadad igeben inflaciur, investiciur da savaluto
riskebis dadgomis sixSires. meTodis Sinaarsi imaSi mdgomareobs, rom
gamoikiTxeba finansebis da dazRvevis sferos ramodenime kvalificiuri
specialisti (eqsperti), romelTa pasuxebi damuSavdeba maTematikurad da
gamoiangariSeba riskebis warmoqmnis albaToba.
finansuri riskebis warmoqmnis sixSiris albaTobis Sesafaseblad
ufro masiurad gamoiyeneba statistikuri meTodi. finansuri riskebis
donis Sesaxeb igi ufro srul raodenobriv daxasiaTebas iZleva, magram
misi nakli is aris, rom am meTodis gamosayeneblad didZali informacia
aris saWiro.
rac Seexeba saangariSo-analitikur meTodis gamoyenebas, igi
efuZneba TviT firmis Siga informaciul bazas. yvelaze metad am meTods
iyeneben firmaSi gadaxdisuunarobis da finansuri simyaris dakargvis
riskis dadgomis (warmoqmnis) albaTobis Sefasebisas.
analogebis meTodi gamoiyeneba firmaSi calkeul, xSirad
ganmeorebad operaciebze riskebis warmoqmnis albaTobis Sesafaseblad.
es meTodi ufro gavrcelebulia sakredito, savaluto da sainvesticio
riskebis SefasebaSi.
sawarmoo profilis firmaSi yvelaze martivad riskis gaSualebuli
Sefaseba xdeba, mis saangariSod gamoiyeneba formula: X = M : N
formulaSi X _ gaSualebuli riskia;

21
M _ sawarmos simZlavre (produqciis gamOSvebis maqsiamlurio
moculoba);
N _ produqciis gamoSvebis TviTgamosyidvis moculoba (anu is
moculoba, romelic faravs xarjebs, magram jer ar iZleva mogebas).
Tu aRmoCnda riskis gaSualebuli maCvenebeli 3-ze meti (X>3)
aRmoCnda, maSin firmaSi biznesi zesaimedoa, xolo Tu 3-ze naklebi (X<3),
maSin nakleb saimedoa.
finansuri riskebis neitralizacia warmoadgens riskebis Semcirebis
SesaZlo gzebis da meTodebis erTobliobas.
finansuri riskebis neitralizaciis meTodebis sistema ixileT
naxazze #6.
finansuri riskebis neitralizaciis yvelaze martivi gza aris
riskis acileba, sarisko saqmeze uaris Tqma. magram sarisko saqme didi
mogebiT xasiaTdeba (Tu riski ar warmoiqmna). ase rom, sarisko saqmeze
uaris Tqma garkveulwilad mogebaze uaris Tqmasac niSnavs. amis garda,
samewarmeo saqmianobaSi SeuZlebelia (da dauSvebelic) yvela riskis
acileba, amitom firmebi mxolod seriozul, msxvil riskebs aZleven
acilebas.
naxazi #6 firmaSi finansuri riskebis neitralizaciis ZiriTadi gzebi

Siga finansuri
normativebis riskebis
gamoyeneba acileba
hejireba

riskebis finansuri riskebis riskis Tavis


dazRveva neitralizaciis Tavze aReba
sistema

sxva riskebis
meTodebi gadacema
riskebis
gaerTianeba
diversifikacia

finansuri riskebis acilebis meTodi maSin aris misaRebi, Tu:


 erTi finansuri riskis acileba ar iwvevs meore, ufro seriozul
risks;
22
 riskis done gacilebiT maRalia, vidre sarisko finansuri
operaciidan mosalodneli Semosavali;
 riskiT gamowveuli danakargebi imdenad didia, rom firma maT
Tavis sakuTari finansuri saxsrebiT ver dafarvas.
riskebis garkveul nawils firma Tavis Tavze iRebs. amas ori
mizezi aqvs: 1. sarisko operacia potencialurad didi mogebis momtania; 2.
sarisko operaciis Sesruleba aucilebelia. riskis Tavis Tavze aRebis
SemTxvevaSi firmis ZiriTadi amocana aris resursebis gamonaxva im
finansuri danakargis dasafaravad, romelic SeiZleba sarisko
saqmianobas mohyves. danakargis dafarva SeiZleba rogorc sakuTari, ise
moziduli resursebiT. aseTi midgomiT riskiT gamowveuli finansuri
zaralis ori wyaro arsebobs: 1. firmis Sinagani resursebi; 2. sakredito
resursebi.
firmis Sinagan resursebs warmoadgenen: naRdi fuli salaroSi,
sakuTrebis narCeni Rirebuleba, dividendebi da procentuli Semosavlebi,
Semosavlebi miRebuli warmoebidan, gaunawilebeli mogeba, sarezervo
fondi da damatebiTi saxsrebi, romelic SeuZliaT Sekribon firmis
damfuZneblebma riskis dadgomis SemTxvevaSi.
sakredito resursebs firma maSin gamoiyenebs, Tu mas finansuri
danakargis dasafaravad ar yofnis sakuTari resursebi. danakargis
dafarvis am wyaros ori SezRudva aqvs: 1. xSir SemTxvevebSi bankebi Tavs
ikaveben riskiT dazaralebul firmebze kreditis gacemisagan; 2. kreditis
fasi (procentis ganakveTi) xSirad iseTi maRalia, rom firma Tavs ikavebs
kreditis aRebisagan.
finansuri riskebis neitralizaciis Semdegi meTodi aris riskis
mTliani an nawilobrivi gadacema (transferti) partniorebze. es gadacema
xdeba im SemTxvevaSi da riskis im nawilis, romlis neitralizacia
partniorebs ukeT SeuZliaT.
Tanamedrove pirobebSi riskis gadacema xorcieldeba Semdegi
mimarTulebebiT.
1. faqtoringis xelSekrulebis dadebiT. am gziT ZiriTadad
gadaicema sakredito riski. igi gadaecema banks, an specializebul
faqtoringul kompanias;

23
2. riskis gadacema Tavdebis xelSekrulebiT. Tavdebis
xelSekrulebiT movales Tavdebad udgeba mesame piri, romelic pasuxs
agebs mevalis winaSe movalesTan erTad solidarulad.
3. riskis gadacema masalebis da nedleulis mimwodeblebze. masala-
nedleulis miwodebis dros finansuri riski SeiZleba gamoiwvios masala-
nedleulis gafuWebam, anda gzaSi dakargvam, anda sulac tvirTebis
dagvianebam. Tu am periodSi moxda masala-nedleulze fasebis dacema,
maSin firma zaraldeba. swored amitom, winaswarve xdeba riskis
ganawileba firmasa da masala-nedleulis momwodeblebs Soris.
4. riskebis gadacema sabirJo garigebaTa dadebiT. es xdeba
hejirebis saSualebiT, romelic amave dros warmoadgens riskebis
neitralizaciis damoukidebel meTods.
finansuri riskebis neitralizaciis erT-erTi meTodia riskebis
dazRveva. finansuri riskebis dazRveva aris procesi, romlis drosac
sadazRvevo organizacia dazRveuli firmis mier garkveuli Senatanebis
fasad valdebulebas iRebs aunazRauros firmas finansuri riskis
warmoqmnis SemTxvevaSi gamowveuli zarali (danakargi). firmasa da
sadazRvevo organizacias Soris ideba sadazRvevo xelSekruleba.
sadazRvevo organizaciebi azRveven firmebis Semdeg finansur riskebs:
gakotreba, gauTvaliswinebeli xarjebi, saxelSekrulebo valdebulebaTa
Seusrulebloba, sasamarTlo xarjebi da sxva. amgvarad, im movlenaTa
sia, romelTac SeuZliaT gamoiwvion finansuri zarali, sakmaod farToa.
finansur riskebis dazRveva miekuTvneba qonebriv dazRvevas.
riskebis marTvis meTodia TviTdazRvevac. aseT dros, firma
sakuTari an moziduli saxsrebiT qmnis riskis fonds da riskis dadgomis
SemTxvevaSi, misiT faravs miRebul zarals. TviTdazRvevas firma maSin
mimarTavs, roca misi upiratesoba aSkaraa dazRvevasTan SedarebiT, anda
maSin, roca riskis Semcireba an misgan miyenebuli zaralis dafarva sxva
meTodebiT SeuZlebelia.
TviTdazRvevas aqvs ekonomikuri da mmarTvelobiTi xasiaTis
upiratesobebi. ekonomikur upiratesobebs Soris mTavaria im Tanxebis
ekonomia, romelsac firma dazogavs gare dazRvevaze uaris TqmiT da
gamomdinare sadazRvevo gadasaxdelis (premia) ar gadaxdiT.

24
mmarTvelobiT upiratesobebSi ki mniSvnelovania: riskebis marTvis
mobiluroba, fulis nakadebze uSualo kontroli da sxva.
TviTdazRvevas uaryofiTi mxareebic aqvs. aseTia magaliTad,
damatebiTi organizaciuli xarjebis gaweva. roca firma TviTdaizRveva,
am saqmis warsamarTavad, mas sWirdeba damatebiTi Statebi, rac xelfasis
garda, moiTxovs sxva xarjebsac. ase rom, am meTodis arCevisas firmam es
faqtori unda gaiTvaliswinos. unda gaiTvaliswinos isic, rom riski da
Tanac didi riski SeiZleba dadges manam, sanam firmas riskis fondSi
sakmarisi Tanxebi daugrovdeba. am SemTxvevaSi, firma ver dafaravs
riskisgan miRebul zarals da gakotrdeba. es saSiSroeba ar elodeba mas
gare dazRvevis arCevisas. uaryofiTia inflaciis faqtoric, romelsac
SeuZlia misi riskis fondis arsebiTi Semcireba. riskebis samarTavad
TviTdazRvevis arCevis dros, yvela am faqtoris gaTvaliswineba
aucilebelia. mxolod am faqtorebis saTanado SemowmebiT da awon-
dawonviT unda gaakeTos firmis finansurma menejerma riskebis marTvis
TviTdazRvevis da dazRvevis meTodebs Soris arCevani.
riskebis uaryofiTi Sedegebis neitralizaciis erT-erTi meTodia
riskebis gaerTianeba. firmas SeuZlia Seamciros Tavisi riski, Tu igi mas
gaaerTianebs partniorebis riskebTan, romlebic dainteresebulni arian
firmis saqmianobis SedegebiT. amisaTvis unda Seiqmnas aqcioneruli
sazogadoebebi, safinanso-samrewvelo jgufebi, konsorciumebi,
asociaciebi, koncernebi. aseT konglomeratebSi Semavali firmebi floben
erTmaneTis aqciebs, romlis wyalobiT xdeba maTi riskebis gadanawileba
sxvebze.
diversifikaciac riskebis uaryofiTi Sedegebis neitralizaciis
erT-erTi da amasTan, efeqturi saSualebaa. diversifikaciiT SeiZleba
sakredito, investiciuri, depozituri da savaluto riskebis Semcireba.
riskebis neitralizaciisTvis diversifikaciis Semdegi ZiriTadi saxeebi
gamoiyeneba: firmis finansuri saqmianobis diversifikacia, savaluto
kalaTis diversifikacia, firmis fasiani qaRaldebis portfelis
diversifikacia, firmis mier ganxorcielebuli realuri investiciebis
diversifikacia, myidvelebis diversifikacia, firmis depozituri
portfelis diversifikacia.

25
firmaSi finansuri saqmianobis diversifikacia niSnavs firmis mier
sxvadasxva erTmaneTTan daukavSirebeli finansuri operaciebis
gamoyenebas, romelTagan, Tu romelime erTi zaraliani aRmoCndeba, mis
zarals gadafaravs meoris mogeba da a.S. fasiani qaRaldebis portfelis
diversifikaciis Sinaarsi imaSia, rom firmam es portfeli daakompleqtos
sxvadasxva emitentis fasiani qaRaldebiT. es Seamcirebs investiciur
riskebs. realuri inveticiebis diversifikacia niSnavs imas, rom firmam
investirebis portfeli daakompleqtos ara erTi msxvili investiciuri
proeqtiT, aramed upiratesoba misces mis dakompleqtebas sxvadasxva
SedarebiT naklebkapitaltevadobis mqone proeqtebisagan. saqonlis
(momsaxurebis, samuSaos) myidvelTa diversifikacia niSnavs firmis mier
saqonlis mraval myidvelze gayidvas. aseT SemTxvevaSi sasaqonlo
sakredito riskis saSiSroeba mcirdeba. Tu erTi myidveli ver gadaixdis
nayidi saqonlis Rirebulebas, gadaixdis meore, mesame da a.S. aseTi
moqceviT firmas fulis deficiti aRar eqneba. firmis depozituri
anabrebis diversifikacia niSnavs firmis fulad saSualebaTa ganTavsebas
ara erT bankSi aramed ramodenime sxvadasxva bankSi. aseT dros,
depozituri riski mcirdeba. Tu erTi banki gakotrdeba, finansur
simyares SeinarCunebs meore da mesame. ase gadarCeba firmis fulad
saSualebaTa nawili dakargvisgan.
firmis savaluto kalaTis diversifikaciis arsi imaSia, rom firmam
ramodinime valutiT awarmoos sagareo ekonomikuri operaciebi. amiT
savaluto riskebi minimumade Semcirdeba.
safinanso bazris diversifikacia niSnavs firmis muSaobas
safinanso bazris ara erT, aramed ramodenime segmentSi. erT segmentSi
firmis warumateblobas gadafaravs meore segmentis warmateba.
hejireba finansuri riskebis mier gamowveul SesaZlo danakargebis
kompensirebis erT-erTi axali gzaa. hejireba SeiZleba ganimartos
rogorc saqonlis (momsaxurebis, samuSaos) fasis dazRveva riskisagan.
hejirebis gamoyenebiT firma axerxebs meore mxares gadasces riski da
amiT uzrunvelyos prognozirebuli Semosavali.
hejirebis saxeebia:
1. hejireba opcionis gamoyenebiT;
2. hejireba fiuCersuli kontraqtebis gamoyenebiT;

26
3. hejireba svop-operaciebis gamoyenebiT;
hejireba opcionis gamoyenebiT fasian qaRaldebTan, valutasTan da
raelur aqtivebTan dakavSirebul finansuri riskebis neitralizaciis
saSualebas iZleva. mocemul SemTxvevaSi gamoiyeneba garigeba opcioniT
(premiiT); premia gadaixdeba fasiani qaRaldis Tu valutis yidva-
gayidvisaTvis im vadaSi, im SeTanxmebul fasSi da im raodenobiT, rac
opcionis xelSekrulebiT iqna gaTvaliswinebuli.
hejireba opcionis gamoyenebiT ZiriTadad sami saxisaa:
a) hejireba, romelic iZleva SeTanxmebul fasebSi fasiani
qaRaldebis, valutis an realuri aqtivebis yidvis saSualebas;
b) hejireba, romelic iZleva winaswar SeTanxmebul fasebSi fasiani
qaRaldebis, valutis an realuri aqtivebis gayidvis saSualebas;
g) e.w. `ormagi opcionis~ hejireba, anu hejireba, romelic iZleva
zemoTCamoTvlili finansuri instrumentebis winaswar SeTanxmebul
fasebSi, rogorc gayidvis, ise yidvis SesaZleblobas.
fiuCersuli kontraqtebis gamoyenebiT hejirebis meqanizmis principi
imaSia, rom Tu firma, rogorc fasiani qaRaldebis, an valutis
gamyidveli maTi gayidvisas zaralSia imitom, rom maTi miwodebisas
moxda fasebis Semcireba, samagierod igi moigebs maSin, roca gamova
fasian qaRaldebze da valutaze fiuCersuli kontraqtis myidvelis
rolSi.
hejireba svop-operaciebis gamoyenebiT aris sami saxis: fasiani
qaRaldebis, valutis da kreditis procentis. svop-operacia es aris
garigeba, romelsac Tan axlavs kontr-garigeba. pirveliT gamyidevli
yidis saqonels, valutas, fasian qaRaldebs, sakredito resurss, meoreTi,
e.i. kontrgarigebiT ki, maT garkveuli vadis gasvlis Semdeg ukan
yidulobs imave an sxva pirobebiT.
fasiani qaRaldebis svop-operaciis mizania fasiani qaRaldebis
moqmedebis vadis gagrZeleba. aseTi operaciiT fasiani qaRaldebis
mflobeli yidis mis xelT arsebul fasian qaRaldebs da imavdroulad
yidulobs iseTives mxolod moqmedebis xangrZlivi vadis mqones.
savaluto svop-operacia mdgomareobs erovnuli valutiT ucxouri
valutis SesyidvaSi misi Semdgomi gamosyidvis pirobiT.

27
kreditis procentebis svop-operacia gamoixateba imaSi, rom erTi
mxare valdebulebas iRebs meores gadauxados `liboris~ wesiT miRebuli
procentebi, nacvlad xelSekrulebaSi gaTvaliswinebuli fiqsirebuli
procentisa.
firma finansuri riskebis minimizaciis aRwevs agreTve, Siga
finansuri normativebis gamoyenebiT. es normativebi vrceldeba:
 nasesxi saxsrebis sazRvriT sidideze;
 erT myidvelze gacemul komerciul an samomxmareblo kreditis
maqsimalur sidideze;
 maRallikvidur aqtivebis minimalur moculobaze;
 erT bankSi ganTavsebul depozituri anabrebis maqsimalur
sidideze;
 erTmaneTisgan fasiani qaRaldebis yidvaze daxarjuli saxsrebis
maqsimalur moculobaze da sxva.
finansuri riskebis neitralizaciis zemoTCamoTvlili meTodebis
garda arseboben agreTve sxva meTodebic, romelTa gamoyeneba metad
Sromatevadia, radganac moiTxoven didZal informacias. aseTTa ricxvs
miekuTvnebian: ekautingi (gadawyvetilebis kidev erTxel gadamowmeba
damatebiTi informaciis mopovebis gziT), kapitaldabandebebis
limitireba, samewarmeo firmis strategiuli dagegmva, sabrunavi
saxsrebis marTvis srulyofa, finansuri bazris Sesaxeb informaciis
sistemuri analizi da misi koniunqturis prognozireba, partniorebTan
urTierTobaSi fors-maJoruli situaciebis CamonaTvalis Semcireba da
a.S.
saerTod, finansuri riskebis neitralizaciis Cvens mier ganxiluli
meTodebi erTnairad efeqturi ar aris yvela firmaSi. maTi efeqturoba
damokidebulia firmis saqmianobis specifikurobaze, gamocdilebaze da
SesaZleblobebze. finansuri riskebis Tavidan acilebis da misiT
gamowveuli danakargebis minimizaciisTvis yvelaze Sedegiania ara erTi,
aramed ramodenime meTodis erTad gamoyeneba.
imis Semdeg, rac miRebulia gadawyvetileba, saWiroa gadavideT
arCeuli xerxis realizaciaze, romlis mTavari amocana aris
danaxarjebis minimizacia arCeuli kursis gansaxorcileblad. sxva
sityvebiT, rom vTqvaT Tu Tqven gindaT daazRvevoT saqoneli saWiroa
28
moiZebnos Sesabamisi sadazRvevo kompania, romlis momsaxureba dajdeba
iafi. Tu Tqven gadawyviteT daabandoT fuli aqciebis SeZenaze,
aucilebelia SeadaroT, visi momsaxureba dajdeba ufro iafi: kompaniis
urTierTmarTvis fondis Tu brokerisa.
amasTan, unda iTqvas, rom riskis marTva aris dinamiuri procesis
ukukavSiri, romlis mixedviTY miRebuli gadawyvetilebis gaanalizeba da
gadaxedva unda xdebodes periodulad. Ddro midis, pirobebi icvleba
Cndeba riskis axali saxeobebi, an axali monacemebi arsebuli riskis
saxeobis Sesaxeb an iafdeba riskis marTvis strategia.
finansuri riskebis done dasavleT evropis qveynebSi 2-3%-ia.
amdenivea aSS-Si, xolo yofil ssrk qveynebSi igi 3%-s aRemateba. aseT
dros, mogebis norma yvelgan 3-4 procentia. aseT viTarebaSi Sesruleba
ar uweria arcerT samewarmeo proeqts, miT ufro axal proeqts, Tu misi
patroni amisaTvis winaswar ar aris momzadebuli.
sazRvargareT mewarmeebi riskis kanonzomierebebs euflebian,
swavloben riskis Sefasebas, momavali sabazro situaciebis garkvevas. es
programebi iq ufasod, saxelmwifos xarjze xorcieldeba. riskebis
swavlebis procesSi yuradRebas uTmoben ara gaurkvevli sabazro
situaciebis garkvevas, aramed mewarmeTa momzadebas am situaciebisaTvis.

29

También podría gustarte