Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
1
samwuxaroa, magram faqtia, rom dResac qarTuli sazogadoebis udidesi
nawili problemis arsebobas ar aRiarebs. ojaxSi Zaladobis Sesaxeb
saqarTveloSi Catarebuli sazogadoebrivi azris sabaziso kvlevis
mixedviT, gamokiTxulTa 75.7% miiCnevs, rom ojaxSi Zaladobis Tema
sajaro ganxilvis sagani ar unda gaxdes, radgan ojaxis problemebi
tabuirebuli Temaa. 26.7%-is azriT, am sakiTxze saubari ar Seefereba
qarTul mentalitets, 20.5%-is azriT ki, msgavsi ganxilvebi uSedegoa,
radgan problemis aRmofxvra mainc ar moxerxdeba. gamokiTxulTa sami
meoTxedis (76,9%) azriT, ojaxSi Zaladobis faqtebs Zaladobis
msxverpli, misi ojaxis wevrebi da axloblebi sazogadoebisgan malaven.
9,8%-is azriT, Zaladobis mxolod zogierTi faqti gamomJRavndeba.
mxolod 4,8% fiqrobs, rom Zaladobis SemTxvevebs msxverpli da misi
ojaxis wevrebi ar malaven. rac Seexeba mizezebs, ratom malaven
Zaladobis faqtebs, respodentebma ori mizezi daasaxeles: 80,8% miiCnevs,
rom mizezis arsi sazogadoebrivi azris SiSia, xolo 55,5% Tvlis, rom
mizezi ojaxuri problemebis gamJRavnebis survilis ararsebobaa, rac,
Tavis mxriv, isev da isev, sazogadoebis mier gamovlenil kritikul
damokidebulebas ukavSirdeba.1
2
problema erTmaneTisagan unda gavmijnoT, radgan isini damoukidebeli
problemebia. alkoholi, marTlac rom moqmedebdes adamianis mier
informaciis aRqmis, miRebisa da gadamuSavebis unarze. Zaladobas
azrovnebis aseTi damaxinjebac ar iwvevs, magram smas SeuZlia
gaaZlieros riski, rom adamianma ver gaigos an arasworad aRiqvas
partnioris an sxva adamianis qceva. zogierTi gamokvleva miuTiTebs, rom
alkoholis an alkoholis Semcveli sasmelebis Warbma miRebam SeiZleba
piradi Zalauflebisa da sxvebze batonobis SegrZneba gaaZlieros. am
SegrZnebam ki, Tavis mxriv, SeiZleba gazardos Zalauflebisa da
kontrolis sxvaze gamoyenebis mcdeloba.
3
araerTma kvlevam cxadyo, rom ojaxSi Zaladobis msxverplTa 90-95%
qalia, yvelaze xSirad Zaladoba col-qmars an seqsualur partniorebs
Soris xdeba. Sesabamisad, albaT sainteresoa, ratom rCeba qali moZalade
mamakacTan.
situaciuri faqtorebi
2
vebgverdis misamarTi: http://www.letswrap.com/dvinfo/whystay.htm
4
`misaRebi Zaladoba”. Zaladobis eskalacias dro sWirdeba. mudmivi
Zaladoba msxverpls unars ukargavs, aRiqvas, rom mas Zaladobriv
garemoSi uwevs cxovreba;
kavSirebi sazogadoebasTan. bavSvebs skolis mitoveba mouwevT, qals
_ megobrebisa da mezoblebis. zogierTi qalisaTvis es mowmis
dacvis programaSi monawileobas daemsgavseba _ iZulebuli gaxdeba,
Zvel cxovrebasTan yvelanairi kavSiri gawyvitos;
kavSiri sakuTar saxlTan da nivTebTan;
ojaxis zewola: deda yovelTvis ambobda: `me geubnebodi, rom es ar
gamoswordeba” an `Sen gaakeTe arCevani da axla unda aitano
yvelaferi”;
SiSi, rom moZalade daasmens;
saSualebis ararseboba, gamoiyenos arsebuli resursebi garkveuli
barierebis gamo (enobrivi barieri, uunaroba, fobiebi da a.S.);
dro, romelic saWiroa imisaTvis, rom dagegmo da moemzado
moZaladis mitovebisaTvis.
emociuri faqtorebi
5
sawinaaRmdego mtkicebulebebis miuxedavad, usafuZvlo optimizmi,
rom mdgomareoba gaumjobesdeba;
gaTviTcnobierebuli umweoba _ garemos Sesacvlelad yvela
arsebuli meTodis gamoyeneba, magram mudmivi warumatebloba da
marcxi, rac umweobis SegrZnebas iwvevs. msgavsi gancda euflebaT
mZevlebs, ukidures gaWirvebaSi mcxovreb adamianebs, roca samuSaos
Sovnis Sansi ar aqvT;
cru imedi _ `moZaladem daiwyo moqceva qalis Txovnis Sesabamisad,”
sakuTari Tavis kontroli; aseve, qcevebi, romelsac qali moZaladis
gamosworebis safuZvlad miiCnevs;
danaSauli _ qali darwmunebulia, rom Zaladoba misi
araadekvaturi qcevis Sedegia (qals xSirad eubnebian amas); rom igi
aseT damokidebulebas imsaxurebs;
pasuxismgebloba _ qals hgonia (bundovani molodinebi), rom
moZaladis mxridan mxardaWeris misaRebad saWiroa, garkveuli
moTxovnebi daakmayofilos.
sakuTar damoukideblobaSi daeWveba da emociuri mxardaWeris
arqona;
bralis SegrZneba qorwinebis/urTierTobebis warumateblobis gamo;
TviTSefasebis dabali SegrZneba _ `mgonia, rom var Zalian msuqani,
suleli, uSno... yvelaferi is, rasac mas moZalade uwodebs. amitom
wasvlas azri ar aqvs”;
gamofitva _ qali Zalian daRlili da dauZlurebulia, ar Seswevs
unari, miatovos moZalade.
piradi mosazrebebi
6
rwmena imisa, rom Zaladoba meuRleebis urTierTobis formaa
(rogorc wesi, aseTi qalebi Zaladobis msxverplni gaxdnen
bavSobaSi).
religiuri da kulturuli rwmena.
ganviTarebuli qveynebi
kanada
qalebis 29%-ma (12,300 warmomadgenlidan) aRniSna, rom 16 wlis asakidan
moyolebuli axlandeli an yofili partniori maT fizikur
Seuracxyofas ayenebda.
iaponia
1993 wels 796 gamokiTxuli qalidan 59%-s partniori fizikur
Seuracxyofas ayenebda.
axali zelandia
314 gamokiTxuli qalidan 20%-s partniori mamakaci Seuracxyofda.
Sveicaria
1997 wlis gamokiTxvis SedegiT, 1,500 gamokiTxulidan 20% Zaladobis
msxverpli iyo.
gaerTianebuli samefo
erTi raionidan gamokiTxuli qalebis 25% amtkicebda, rom mas
axlandeli Tu yofili partniori Seuracxyofas ayenebda.
amerikis SeerTebuli Statebi
qveynis masStabiT gamokiTxuli qalebis 28% amtkicebda, rom erTxel
mainc gaxda fizikuri Zaladobis msxverpli.
7
fizikur Seuracxyofas ayenebda, 8% ki ambobda, rom dasaxiCrebis
SemTxvevebic axsovdaT.
indoeTi
daqorwinebuli mamakacebis 45% aRiarebda, rom sakuTar colebs fizikur
Seuracxyofas ayenebda. es Sedegebi eyrdnoboda 1996 wels utar pradeSSi
gamokiTxuli 6,902 mamakacis gamokiTxvas.
korea
SemTxveviTi gamokiTxvis SedegebiT, colebis 38% aRiarebda, rom maTi
meuRleebi Seuracxyofdnen.
tailandi
619 gamokiTxuli mamakacidan 20% aRiarebda, rom qorwinebis ganmavlobaSi
erTxel mainc miayena fizikuri Seuracxyofa cols.
Sua aRmosavleTi
egvipte
qveynis masStabiT gamokiTxuli qalebis 35% aRiarebda, rom qorwinebis
garkveul stadiaze qmrebi maT scemdnen.
israeli
1997 wels, 1,826 arabi qalis gamokiTxvis Sedegad, 32%-ma aRiara, rom, sul
mcire, erTxel mainc meuRlem fizikuri Seuracxyofa miayena, xolo 30%-
ma aRiara, rom gasul wels qmris mxridan seqsualur Zaladobas hqonda
adgili.
afrika
kenia
612 gamokiTxuli qalidan 42%-ma aRiara, rom partniori scemda; 58%-ma
aRniSna, rom mas xandaxan an xSirad scemdnen;
uganda
qalebis 41%-ma aRniSna, rom partniori scemda an fizikur Seuracxyofas
ayenebda; gamokiTxuli mamakacebis 41%-ma aRiara, rom partnior qals
scemda (or regionSi gamokiTxuli qalebisa da mamakacebis gamokiTxvis
Sedegi).
zimbabve
1996 wels Catarebul kvlevis Sedegad, 996 gamokiTxuli qalidan 32%
saubrobda ojaxis romelime wevris mxridan fizikuri Zaladobis
arsebobaze.
laTinuri amerika da karibi
Cile
santiagoSi gamokiTxuli qalebis 26% partnioris mxridan Zaladobis erT
epizods mainc ixsenebda, 11% aRniSnavda, rom sastiki Zaladobis erT
faqts mainc hqonda adgili, xolo 15% aRniSnavda, rom sul mcire, erTi
naklebad sastik Zaladobis msxverpli mainc iyo.
8
kolumbia
6,097 gamokiTxuli qalidan 19% aRniSnavda, rom Tanacxovrebis manZilze
partniori Seuracxyofda.
meqsika
1997 wels guadalajaraSi gamokiTxuli 650 qalidan 30% amtkicebda, rom
partniorma erTxel mainc miayena Seuracxyofa.
nikaragua
1996 wlis gamokiTxvebis Sedegad, qalebis 52% amtkicebda, rom ertxel
mainc hqonda Zaladobis SemTxveva.
9
ojaxur Zaladobas axasiaTebs:
a) ojaxuri Zaladobis msxverpls umetesad ar surs moZaladis
gasamarTleba da dasja;
b) xSirad moZalade zemoqmedebs msxverplze, rom ar dauSvas konfliqtSi
samarTaldamcvelTa Careva;
g) zogjer moZalade Tavs msxverplad warmogvidgens, romelsac
Seuracxyofen da iZulebuls xdian, Zaladobas mimarTos.
moZalade Zaladobis sxvadasxva formas iyenebs. man icis, muqaras, an
mkacrad Sexedvas iseTive efeqti eqneba, rogoric _ cemas. zogierT
ojaxSi fizikur Zaladobas iSviaTad mimarTaven, Tumca fsiqologiur
Zaladoba igive Sedegs iwvevs. policielebma, romlebic ojaxuri
Zaladobis SemTxvevebs iZieben, unda icodnen am formebis Sesaxeb.
rodesac viyenebT termins `moZalade”, vgulisxmobT pirovnebas, romelic
Zaladobis kontrolis borblidan fizikuri Zaladobis garda sxva
formebsac iyenebs.
ix. Zaladobis borbali
qals adanaSaulebs
saqarTvelos kanoni ojaxSi Zaladobis Sesaxeb
Zaladobis formebi
saqarTvelos kanonma xuTi saxis Zaladobis forma Semoitana. kanoni
TiToeul maTgans ganmartavs:
11
fizikuri Zaladoba: cema, wameba, janmrTelobis dazianeba, Tavisuflebis
ukanono aRkveTa an sxva iseTi moqmedeba, romelic iwvevs fizikur
tkivils an tanjvas; janmrTelobis mdgomareobasTan dakavSirebuli
moTxovnebis daukmayofilebloba, rac iwvevs ojaxis wevris
janmrTelobis dazianebas an sikvdils;
12
qmedeba, mkvleloba, wameba, civi iaraRiTa da blagvi sagnebiT sxeulis
dazianeba, zianis miyeneba, sacxovreblis SezRudva, sakvebis SezRudva.5
marTalia, fsiqologiuri Zaladoba fizikur ZaladobasTan SedarebiT
SeumCnevelia, magram unda aRiniSnos, rom mudmivi Seuracxyofa da
damcireba, iZulebiTi izolacia, socialuri mobilurobisa da
ekonomikuri resursebis SezRudva, Zaladobis Tanmdevi SiSi _ Zaladobis
ufro daxvewili, magram, amave dros, sastiki meTodebia. fsiqologiuri
Zaladobis uxilavi xasiaTi mis identificirebas aZnelebs.
msxverpli da moZalade
13
ojaxebSi, sadac Zaladobaa, bavSvebic, miuxedavad imisa, maTze uSualod
xorcieldeba Tu ara fizikuri zewola, msxverplni xdebian. aseT
SemTxvevaSi emociuri faqtori imdenad didia, faqtobrivad, Zaladobis
msxverpli bavSvebis fsiqologiur travmas utoldeba. yovelwliurad
daaxloebiT 3.3 milioni bavSvi xdeba Zaladobis mowme.
bavSvebi, romlebic iseT ojaxebSi cxovroben, sadac Zaladoba
xdeba, ganicdian fizikur Seuracxyofas da abuCad agdebas;
kvlevebis Sedegebi gviCvenebs, rom Zaladobis msxverpli bavSvebis
dedebs yvelaze xSirad scemen;
siRrmiseulma kvlevam, romelic Zaladobis msxverpli bavSvebis
TavSesafarSi (aSS) Catarda, aCvena, rom 900 bavSvidan 70% sakuTar
Tavze ganicdida fizikur Seuracxyofas da abuCad agdebas.
bavSvebis naxevarze meti fizikuri da fsiqologiuri Zaladobis
msxverpli iyo. 5% Zaladobis gamo hospitalSi moxvda. bavSvebis
mxolod 20% gamoavlina bavSvTa dacvis samsaxurma iqamde, sanam
TavSesafarSi moxvdeboda. imave kvlevis mixedviT, ZiriTad
SemTxvevebSi moZalade iyo mamakaci, iSviaTad – deda;
1984 wels lenor volkeris mier Catarebuli kvlevis mixedviT:
qalebi bavSvebis mimarT umetesad im SemTxvevaSi iCenen Zaladobas,
Tu isini Tavad arian Zaladobis msxverplini. usafrTxo garemoSi
cxovrebisas aseTi ram iSviaTad xdeba;
bavSvebi, romlebic Zaladobriv ojaxSi cxovroben, `arapirdapir“
zians ganicdian. isini mSoblebs Soris Cxubis dros SeiZleba
dasaxiCrdnen, maSin, rodesac CxubSi sxvadasxva sagnebsa da iaraRs
iyeneben. SeiZleba dasaxiCrdes Cvilic, rodesac is dedas xelSi
uWiravs;
asakiT ufrosi bavSvebi xSirad ziandebian, rodesac dedas icaven
Zaladobisagan;
bavSvebi, romlebic Zaladobriv ojaxSi izrdebian, midrekilni
arian alkoholisa da narkotikebisken;
bavSvebis 90% acnobierebs dedisken mimarTul Zaladobas;
bavSvebis 41-55% imyofeba xolme Sin, rodesac policia Zaladobis
faqtze gamoZaxebiT Sedis saxlSi;
Zaladobis msxverpli qalebis umetesobas Tan mihyavs Svilebi
TavSesafarSi;
bavSvebs, romlebic izrdebian Zaladobriv ojaxSi, xSirad
metyvelebis, gonebrivi ganviTarebis, smenisa da fsiqologiuri
problemebi aqvT. maT uWirT sakiTxze koncentrireba, TanatolebTan
urTierTobis damyareba; xSirad acdenen skolas.
14
bavSvze ojaxuri Zaladobis emociuri gavlenis Semadgeneli zogierTi
nawilia:
pasuxismgeblobis aReba Zaladobaze
mudmivi sulieri aRelveba, rom Zaladoba da stresi ganmeordeba;
danaSaulis SegrZneba moZaladis siyvarulis an imis gamo, rom ver
SeaCera Zaladoba;
ugulebelyofis SiSi;
socialuri izolacia da TanatolebTan urTierTobis garTuleba;
dabali TviTSefaseba.
15
saxelmwifos movaleobaa _ SeinarCunos ojaxi Zaladobis gareSe, raTa
saSualeba mieces mis nebismier wevrs icxovros da aRizardos
normalur garemoSi da ar gaxdes moZalade.
16