Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Barrer Patio Yo Ayer Zulay
Barrer Patio Yo Ayer Zulay
Despues llegué donde está el agua. Allí me bañé rápido. Cuando me estaba
bañando me bañé bien bañada. Cuando terminé de bañarme me lave los
dientes. Cuando terminé de lavarme los dientes llené el agua. Cuando llené el
agua, cerré la llave. Después de hacer todo eso, regresé a la casa con el agua.
Entonces cuando traje el agua a la casa, rápido me cambié la ropa sucia y
mojada.
Do jaxot xan tajbatu taenx wʉt, tajbatu bich tuenk. tajbafamak natachaemtax
wʉt bich tuenk; nejchaxoelx jiw prestax bafoenth.
Do jawʉt prestax, ma Pachia prestaliejwan fʉlaechxlisdo.
Cuando yo miré mi casa vi que estaba muy sucia; mire mi patio y también
estaba muy sucio, lleno de basura y pensé voy a prestar una escoba donde la
gente. Después de ese momento me fui rápido donde Patricia ara que me
prestara su escoba.
Fʉlaechx wʉt jaxot taenx jiw nawaenox, jaxot cemento ok jiw xa-atkietox;
jaxot mangueromʉat okden min nakakoltox.
Do jaxot mox ma tukarnae nuk, mox nalienuk mokofnaechan; do jaxot
cerca-estar
nuk makofnae jeltiꞌti, jaxot nuk limonnae, pe jam maꞌ. Do jaxot nuil papoech
naechan, pratnanaechan, jawachnaechan nuil pan'iat, paratnatonan
kaenanʉlalej. Do jaxot taenx asalel nuil jawachnaechan isdo'; jaxot Paola
pejba ek taenx, paola pejba ekwʉt jaxot.
Terminos desconocidos
nalie=
athoesax nataela athoetx nalie athʉexlis xajiatx masajiatx.
nataela
athoesax nataela athoetx nalie athʉexlis xajiatx masajiatx.
natacholani= caer¿?. ta= muchos ¿?
athoetx wʉt toix tamejaliejwan japi karfaꞌʉafan natacholani.
tʉix =
asew toeix tamejaxleldin japi tʉix chun-aex namapi oela samata.
tʉex
Do baxael mojlax tʉetax wʉt japi thokchax tʉex wʉt poxa.
matsekwaspox. Olla quemada. V. mat, sekwas.
taenx marmat matseꞌwaspox jaxot ek.
Vi laolla quemada que está allí.
chaxoew=
Jaxot taj batutat japi jit itfotxox tathʉetat itdel ek i chaxoew anael owaxi.
papawax=¿?
jaxot ma sarten papawax ek, rosilia foꞌaxpox fitxox, jaxot ek
Fecha:
Lugar: Bakam.
Ubicación: Nivel 3. Planes 1-20. Plan 1.
Ayudante: Sulay Peña.
Ayer para barrer la casa. Antes de bañarme primero me cambie la ropa sucia.
Y cuando me coloqué la ropa sucia me fui para bañar traje la olla para traer
agua, porque no tenia agua. Y fui allá.
Fʉlaechx wʉt taenx jaxota Nora pejew laejaxix, Nora pejew wʉr taenx; wʉr
paphuei, asew pafoeipeje'; michk matataenx jaxot fʉlaechx wʉta pinabatat
nuilalap wʉt; ijaxot Jorgito pejba ek.
Cuando me iba allá vi las patitas de Nora, vi también los perros de Nora;
perros blancos, otros son negros, y junto a hi miré también el gato cuando yo
venía, cuando ellos estaban en la casa grande, y ahí está la casa de Jorgito
también.
Do jawʉt minae paꞌaxlisdo. Do jaxot nawaenxlisdo'. Do jaxot nawaenx wʉt do
piechkal nawaenx. Do kaechalʉkax. Kaechalʉkax toetax wʉt do min
potaxlisdo, do mint wʉlʉk wʉt marmatat, do itkʉatax japox yawenlisdo
Y entonces llegue donde estaba el agua. Y me bañe ahí, cuando me bañe ahí
me demore mucho de bañar. Me la boca, cuando termino de lavar la boca
cogí el agua, cuando llené el agua en la olla cerré la llave del agua.
Do xan wieꞌnax min kaxa bachade nejwe'plej xalaeyaxden. Do ba xapaꞌnax
wʉt do naxoelx asaxlisdo, pajelax asdaꞌjilax naxoelx; papaesax joltax.
Y de allí cuando mire dentro de mi casa estaba muy sucia y mire mi patio de
la casa estaba muy sucia. Y pensaba prestar la escoba a la gente.
Y después me fui donde Patricia para prestar la escoba, fui hasta allá.
Cuando me caminé allá vi las personas bañando allí estaba también un
cemento, con la que se lavaron las personas, allí venía la manguera que salía
el agua. Ahí cerca estaba parado un árbol y ahí cerca estaba también la palma
de seje y estaba también una palma de seje recién crecido, estaba también
un árbol de limón pero todavía estaba viche. Ahí estaban también las matas
de papayas, había muchos plátanos, estaban también las matas de plátanos
poquitos. Allá en la otra parte miré las los arboles de guamas y estaba la casa
de Paola, yo vi la casa de Paola que estaba.
Y después empecé a recoger que amontone en el patio otra vez trajo la pala,
la escoba y la lona y deje ahí mismo para recoger todo eso en la lona. Y
empecé recogerlo y me demoré de recogerlo porque esta basura era grande.
Regia dos veces esa basura.
Do baxael mojlax toetax wʉt japi thokchax toeix wʉt poxa.
Y después cuando termine de recogerlo yo la vote todas estas basuras.
Do jaxot nejmach taenxlisdo: Tajbatat taenx jaxota maram; marmat taenx
min icha-etxox jaxot min cha-ek potxox marmatat pinjit. Taenx jaxot porta
dos, plato dos is, kuchax dos okox; taenx marmat matseꞌwasot jaxot ek; jaxot
ma sarten paphaˈwax ek, Rosilia foꞌaxpox fitxox, jaxot ek.
Y después ahí mire cualquier cosa. En mi casa mire las ollas; mire la olla que
esta con el agua, ahí estaba el agua con la olla grande que yo traía. Allá mire
también dos portas, dos platos, estaba también dos cucharas, mire también
una olla quemada que estaba ahí, estaba también un sarten plano, la que
voto Rosalía y cogí porque estaba ahí.
Jaxot ok asax ma oyeta ek jaxot, Rosiris prestapox ek is, jaxot Cornelio pen
chaxdusox ek is; jaxot min ma nʉaꞌaxot taenx, jaxot chalak wʉt.
Ahí había otro un olleta, que me prestó Rosiris, ahí había también una olla
que le regalo la mama de Cornelio, ahí en la mesa donde estaba las ollas.
Jaxot Gustavo pijax turt ek is, pathoeyax is ba famaktat. jaxot ek asax ma
jaxot ta-ekax matasox; jaxot nʉk tajbatutat bu dutkox chʉn-aelch bu duk
jaxot is, poi piejax; do jaxot taenxi poxado. Jaxot taenx wʉr oelox batutat,
tejew wʉrxʉch ok is taenx jaxot taj batutat japi; jit itfotxox tathoetat itdel ek,
i chaxoew, anael owaxi oel jaxot poexa, i ta-ekax tathoetat ek jaxot semento
lavadero babiejax nʉk tajba famaktat, jaxot laejaxi nʉilalap is.