Está en la página 1de 8

JAKHUWINAKA

LOS NÚMEROS
Li c. Margari ta Huañapac o Cahuaya
Pri mer Año
Especi ali dad: Comuni caci ón y Lenguaj es: Lengua Extranj era Inglés
Para contar los números es importante conocer lo
siguiente.
Unidad cantidad, es del uno al
nueve 1-2-3-4-5-6-7-8-9 Mayata - llätunkaru

Decena conjunto o reunión de 10-20-30-40-50-60-70- tukata –


diez unidades
80-90 Llätunka tunkaru
Centena conjunto o reunión de 100-200-300-400-500- Patakata – llätunka
cien unidades
600-700-800-900 patakaru
Mil diez veces ciento waranqata – llätunka
1000-2000-3000…
waranqaru

1000 100 10 1…….


Waranqanaka Patakanaka Tunkanaka Mayanaka
Mil Centena Decena Unidad
De lo indicado, obtenemos lo
siguiente Yatiyawi: K’ila aru NI ukaxa UTJIRI
uka qhanañchiwa.

2013
Nota: el sufijo NI denota TIENE

Pä waranqa Tunka Kimsani


2000 10 3
1493
1 4 9 3
Waranqa Pusi pataka Llätunka tunka Kimsani
La edad de una persona se escribe así:
2 3
Pa tunka kimsani

Leemos asi pä tunka kimsa marani ‘ tiene 23 años’


A. Jilata aski urukipana A. Buenos días hermano
B. Kullaka aski urukipanaya B. Buenos días hermana
A. Jilata kunjamasktasa A. Cómo estás hermano?
B. Waliki, jumasti B. Bien y tú?
A. Nayaxa walikiskthwa A. Yo estoy bien
B. Kullaka qawqha maranitasa. B. Hermana cuántos años tienes?
A. Nayaxa Pä tunka kimsani maranithwa, jumasti. A. Yo tengo 23 años, y tú?
B. Nayaxa kimsa tunka phisqhani maranithwa B. Yo tengo 35 años.
A. Walikiwa A. Bien
B. Kullaka jikisiñkama B. Hermana hasta luego
A. Jilata jikisiñkamaya A. Hermano hasta luego
B. Uñjasitawa B. Te cuidas.
JAKHUWINANAKA ‘números ordinales’
El numeral que significa orden y sucesión
1ïri. Mayïri ´primero´
2ïri. Payïri ´segundo´
3ïri. Kimsïri ´tercero´
4ïri. Pusïri ´cuarto´
5ïri. Phisqhïri ´Quinto´
6ïri. Suxtïri ´sexto´
7üri. Paqallqüri ´séptimo´
8üri. Kimsaqallqüri ´octavo´
9ïri. Llatunkïri ´noveno´
10ïri. Tunkïri ´décimo´
Mä siqt’asiwina ‘En una columna’

Mä atipasiwina chaninakapa
‘En la premiación’

‘carrera de marratón’
Mä jaltawina
Lurawinaka ‘actividades’
Ahora uniremos con una flecha los números y cardinales ordinales:

◦ 25 Pä tunka
◦ 5iri Paqallqüri
◦ 30 Pä tunka phisqhani
◦ 42 Llätunka tunkani
◦ 6iri Phisqhïri
◦ 20 Kimsïri
◦ 55 Kimsa tunka
◦ 3iri Pusi tunkani
◦ 90 Suxtïri
◦ 7iri Phisqha tunka phisqhani

También podría gustarte