Está en la página 1de 74

Diksionario de Ladinokomunita

Diksionario de Djudeo-Espanyol a Castellano


por Orgun, Portal i Tinoco

yakishiklí / yakishiklíya (adj. m/f): guapo / guapa. abatida i muy triste...


Eg.:Korto la esperansa ke le va vinir un mazal kon abediguár (v): ayudar, socorrer, asistir.
kavayo blanko i muy yakishikli. Eg.:Abediguar famiyas, hazinos, guérfanos i
a (prep.): a. Eg.:A todos los muevos abonados, vos bivdas.
digo un grande "bienvenidos". abituál (adj.): habitual, normal. Eg.:Esta
a la fin: al final. Eg.:Despues de munchos anyos de sonriendo kon su dulsor abitual.
lavoro, el reusho a la fin a inventar esta makina. abituár (v): habituar. Eg.:Kale abituar a los
a la fin: al fin. Eg.:Mete tu nombre a la fin de tu letra. mansevos ke avlen el Djudeo-Espanyol
a la létra: a rajatabla. Eg.:Eyas observavan a la letra abokárse (v): inclinarse. Eg.:Se abokó para
uno de los komandamientos. arrekojer piedras d'enbasho.
a las eskondídas: a escondidas (hacer algo ). aboltár (v): girar, volver. Eg.:Yo ya abolti de mi
Eg.:Eya se engrandesio sin konoser djudios i se viaje el viernes pasado. Ya aboltates la kara, ya
konvertio al kristianizmo, ma kontinuo, a las paso el diya, la semana, el mez. (Neh.)
eskondidas, a azer ayuno un diya al anyo porke se abondánsa (f): abundancia. Eg.:Uvo todo modo
akodrava ke ansina uzavan en su kaza en Diya de de frutas i zerzevates en abondansa!
Kipur. abondánte (adj.): abundante. Eg.:Les auguro ke
a partír de: a partir de. Eg.:Kursos de la mueva anyada les seya abondante de luz.
Djudeo-espanyol a partir del 8 de noviembre. abondár (v): abundar. Eg.:Las frutas abondavan.
a pié, a pyé (lok. adv.): a pie. Eg.:Kaminando a pie aborresér (v): aborrecer, odiar. Eg.:Todos los ke
komo 10 minutos. me aborresen aman la muerte.
abafádo / abafáda (adj.): estofado / estofada. abrasár (v): abrazar. Eg.:Las dos se abrasan i se
Eg.:Mos plaze komer el pishkado abafado porke es muy meten a avlar.
liviano. abráso (m): abrazo. Eg.:Mos arresivieron kon
abandonár (v): abandonar. Eg.:Nunka no mos van bezos i abrasos.
abandonar. abrevár (v): abrevar. Eg.:Yaakov abrevó a las
abasháda (f): cuesta abajo (ir). Eg.:Moravamos serka ovejas.
de la Kula una abashadika ke se yamava El Kal De Los abrigárse (v): abrigarse. Eg.:Eyos no tyenen ni
Frankos. pan para komer ni lugar para abrigarsen.
abasháda (f): resfriado, influenza, gripe. Eg.:Estuve abrígo, avrígo (m): abrigo, refugio. Eg.:Kada
hazina kon una abashada muy fuerte. padre de famiya deve de asigurar un avrigo para
abashamentádo (adj.): con resfriado. Eg.:Esto los suyos.
abashamentada. absolúto (adj.): absoluto. Eg.:En la vida, todo es
abashamiénto (m): resfriado, influenza, gripe. relativo i no ay nada de absoluto.
Eg.:Esto kon un abashamiento muy fuerte. abudáho (m): hueva seca salada. Eg.:
abashár (v): bajar. Eg.:No keriyamos abashar i suvir abudáraho (m): hueva seca salada. Eg.:
las eskaleras. achákes de (m): culpa de. Eg.:Vino tadre
abásho (adv.): abajo. Eg.:Kale ser modesto i mirar achakes de la luvia.
mas abasho de si. Yamavan "los de abasho," "los achunkádo (adj.): agachado. Eg.:Se kedo dos
negros," o "los ke danyan". malas oras achunkado, no lo mirimos en la kara.
abastár (v): bastar. Eg.:De esta ropa ya abasta 4 adá (f): isla. Eg.:En Estanbol, ivamos a la Ada a
metros: esta ancha. Ya abasta i sovra. pasar la enveranada.
abastesér (v): abastecer. Eg.:Lavora de diya i de adelantár (v): adelantar. Eg.:Estamos
noche para abasteser a su famiya. perkurando para mantener i adelantar la
abatído / abatída (adj.): abatido / abatida, afligido / konosensya de esta lingua i de muesta ermoza
afligida. Eg.:Desdichada de mi ! Me fui del bet din erensya kultural...

Pajina 1/74
Diksionario de Ladinokomunita

adelántre (adv.): adelante. Eg.:Siempre ke mos peryo su echo.


vaygamos para adelantre i nunka para atras. afloshár (v): aflojar. Eg.:Aflosharon la kuedra de
además (adv.): además. Eg.:Ademas vos kero la barka.
rengrasiar por vuestras palavras de apresiasion. afrisión, afriisyón (f): privación, penuría;
adío, adiyo (interj.): adiós. Eg.:No tengo razon? persecución. Eg.:Grande fue la afrision de los
Ansina ke sea: Adiyo! djudios en Ayifto.
adjektívo (m).: adjetivo. Eg.:La verdad i la sinseridad aftahá, avtahá (f): esperansa. Eg.:Meter la
son los dos adjektivos ke resumen mi boletin. avtahá en el Dio.
adjénsia (f): agencia. Eg.:Me fui a la adjensia de viaje afuéra, ahuéra, fuéra (adv.): afuera, fuera.
para merkar un bilyeto de avion. Eg.:Keriya djugar afuera kon los ijikos de la kaleja.
adjilé (f): prisa. Eg.:Todo lo ke se aze kon adjile, se agá (m): señor, amo. Eg.:El aga le demando ke
aze negro. echo aze.
adjuntár (v): juntar, unir. Eg.:Espero ke otros amigos agóra (adv.): ahora. Eg.:Mos demando sovre el
de LK, se van adjuntar a este evenimiento emportante. orijen de Ladino, i komo lo eskrivimos i lo
adjustár (v): añadir. Eg.:Mesklar bien, adjustar la pronunsiamos agora.
tomat ke fue esprimida un poko para kitarle el kaldo. agradár a..., plazér a... (v): gustar a.... Eg.:Kreyo
administrár (v): administrar. Eg.:Teniya la ke yo, le agrado solo a mi mama. Les plazgo a los
responsabilidad de administrar el Reynado. elevos, sovre todo kuando termino la klasa.
admirár (v): admirar. Eg.:Todos estos esfuersos son agradár, plazér (v): gustar. Eg.:Me agradan los
de admirar. pimientones. A las kreaturas, les plaze la chikolata.
admirasión (f): admiración. Eg.:Tengo grande agradesér (v): agradecer. Eg.:Azer i no
admirasion por sus lavoros. agradeser, es amargo komo la fiel. (Neh.)
adolensyárse (v): caer enfermo; gimotear. Eg.:Puedo agradesimiénto (m): agradecimiento. Eg.:...un
dizir ke me adolensyo kuando amostran la gerra en la sentimiento sinsero de agradesimiento.
televizyon. água (f): agua. Eg.:Ofriyan dulses kon una tavla
adolesénsia (f): adolescencia. Eg.:Me izitesh aboltar de plata kon vazos de agua freska.
a mi adolesensia. aguzádo / aguzáda (adj.): afilado / afilado.
adovár (v): reparar, remendar. Eg.:Bushka de azer Eg.:Para kortar esta ropa dura, prime una tijera
adovar esta makina. bien aguzada.
adréso (m): dirección. Eg.:Manda tu letra a su aguzadór (m): afilador. Eg.:
adreso. aguzár (v): afilar. Eg.:Dame los kuchiyos para
aedádo / aedáda (adj.): anciano / anciana. Eg.:La aguzar.
esklava seya de espanto, seya a kavza de la prometa aharientár (v): averiar. Eg.:Lavorando muncho,
deskuvryo a Abdulhamid ke su maestra lo topava a el ahariento la makina.
muy aedado i enkapache de amor. aharientárse (v): averiarse. Eg.:La karga del
afalagár (v): consolar, reconfortar. Eg.:Afalagar kon kamion se ahariento.
palavras vanas. (Katalán) aharóva (f): algarroba. Eg.:Me akodro de arankar
aferrádo / aferráda (adj.): aficionado / aficionada. aharovas i chuparlas komo chupamelas!
Eg.:Esta aferrado kon la ija del vizino. aharvár (v): golpear, pegar. Eg.:Ken se aharva
aferrár (v): atrapar, agarrar, coger, prender. kon sus manos ke no yore.
Eg.:Aferraron al ladron. aínda, ayínda, daínda (adv.): aún, todavía.
aferrár abasháda: resfriarse. Eg.:Uvo muncho aire i Eg.:Ya tomo muncho i dainda demanda.
aferri una abashada muy fuerte. áire, áyre (m): aire, viento. Eg.:Saldremos a
afilú (adv.): aunque, mismo. Eg.:Una madre kere a tomar un poko de aire.
su ijo afilu si es un bandido. (Neh.) ajektívo (m): adjetivo. Eg.:"Dezvelopado"
afitár (v): ocurrir, acontecer, suceder. Eg.:Ayer afito siempre se uzo komo ajektivo.
una koza muy agradavle ajéno / ajéna (adj.+ m/f): extranjero / extranjera.
afíto (m): acontecimiento; estreñimiento. Eg.:Afito de Eg.:Los ajenos azen mas ke los serkanos. (Neh.)
bilibiz. (Konstipasyon fuerte. Neh.) akademíya, akademía (f): academia. Eg.:Ay una
aflijár (v): afligir. Eg.:Mi hazinura lo aflijo. akademia relijioza Porat Yosef en Yerushalayim.
aflijárse, tenér péna (v): afligirse. Eg.:Se aflijo porke akajú (m): caoba. Eg.:En la biblioteka teniyan

Pajina 2/74
Diksionario de Ladinokomunita

mobles de akaju. Eg.:Mario Levi es un otor muy akumplido.


akásia, akásya (f): acacia. Eg.:Las flores de akasia al (a el) (prep.): al (a el). Eg.:Kere amostrar su
tienen una golor muy delikada. mujer al mundo entero.
akavár (v): acabar. Eg.:Akavimos de komer. al kontrário (adv.): sino. Eg.:No puedemos dizir
akél, akéya (adj.+ pron.): aquel, aquella. Eg.:En akel ke es una koza mala; al kontrario, es una koza muy
momento me akodri lo ke diziya mi madre. Oye lo ke agradavle.
dize akel. ála (f): ala. Eg.:La gayina tiene alas, ma no bola.
akéyo (m+pron.): aquello. Eg.:Ansina pasavamos los alargár (v): alargar. Eg.:No kero alargar este
alhades en akeyos diyas ke no aviya televizion o video. sujeto. El Dio te alarge las vidas.
akí (adv.): aquí. Eg.:Ke bushkas por aki? alarmár (v): alarmar. Eg.:No ay koza de alarmar.
aklarár (v): despejar. Eg.:El Dio ke aklare los alburníya (f): berenjena frita con tomate.
korasones. Eg.:"alburniya" es una kumida de berendjena kon
akodrár (v): recordar. Eg.:Vere agora si te vo azer karne.
akodrar de kozas alegres. alderredór (prep.): alrededor. Eg.:Alderredor de
akomodár (v): acomodar. Eg.:Estamos trokando la mi kaza ay yervado.
ora para akomodar a todos. aldikéra, faldukéra (f): bolsillo. Eg.:Parás para la
akompanyár (v): acompañar. Eg.:Kantaron kantikas aldikera.
ermozas, akompanyadas kon gitara. alégre (adj.): alegre. Eg.:Tu alegre i yo kontente.
akontesér (v): acontecer, ocurrir. Eg.:Ke akontesio? alegría, alegríya (f): alegría. Eg.:Sintir i kantar
Le akontesio una desgrasia. kantikas - mos dio alegriya a los korasones!
akordár (v): acordar. Eg.:Siertos privilejios de alemán (m): alemán. Eg.:Su livro fue publikado i
minoridad fueron akordados en Lausanne. en aleman.
akordárse (v): acordarse. Eg.:Las mujeres se aleshár (v): alejar. Eg.:Alesharon la boda.
akordaron entre eyas para akseptarla. alevantár (v): levantar. Eg.:El Dio solo alevanta i
akórdo (m): acuerdo. Eg.:De akordo! (D'akordo!) arrebasha.
akorrúto (adv.): a menudo. Eg.:Pasa por aki alevantárse (v): levantarse. Eg.:Se alevantaron
akorruto. (Munchas vezes.) los pipinos a harvar al bahchevan.
akostumbrár (v): acostumbrar. Eg.:La djente se álgo (pron.): algo. Eg.:Algo akontesio?
akostumbra a la moda de vestirse. algúja, agúja (f): aguja. Eg.:El farmasisto echava
aksán, aksénto (m): acento. Eg.:Avlavan el Turko algujas a los hazinos.
kon un aksan de Espanyol. algún (adj.: alguien, algo. Eg.:Si viene algun
aksantuar: acentuar. Eg.: prove, dale a komer.
aksantuasion: acentuación. Eg.: algúno (pron.): alguien, alguno. Eg.:Alguno
akseptár (v): aceptar. Eg.:No akseptamos mesajes vino?
en otras linguas. alhád (m): domingo. Eg.:Shabat por la tadre es
aksidénte (m): accidente. Eg.:Tuve un aksidente de Noche de Alhad.
oto. alícha (f): pescado muy pequeño. Eg.:Alichas
aksión (f): acción. Eg.:Mos eskrivyo en protestando fritas son muy savrozas.
la aksion del governo en Miami. alimentár (v): alimentar. Eg.:Uzavamos maiz
aktividád (f): actividad. Eg.:El lavora anchamente en para alimentar a las gayinas.
munchas aktividades. aliménto (m): alimento. Eg.:Ayi venden
aktívo / aktíva (adj.): activo / activa, lanzado / lanzada. alimentos turkos o gregos.
Eg.:Es un miembro aktivo de muestra komunita. alimpiár, alimpyár (v): limpiar. Eg.:Las mujeres
ákto (m): acto. Eg.:No es solamente un akto de alimpiavan i deshavan arelumbrando.
bienfezensya ma tambien un akto de piedad. alishtereádo (adj.): acostumbrado. Eg.:Uno mas
aktór (m): actor. Eg.:Keremos topar aktores ke alishtereado ke mi, me grito "Ayde".
puedan avlar esta lingua. alkansár (v): alcanzar. Eg.:Nada no se alkansa
aktrísa (f): actriz. Eg.:Es una aktrisa formidavle. sin sudar.
aktuál (adj.): actual. Eg.:Esto bushkando alkilár (v): alquilar. Eg.:Los tres estudiantes
enformasion sovre la situasion aktual del ladino. alkilaron un chiko apartamento.
akumplído / akumplída (adj.): dotado / dotada, hábil. alkól (m): alcohol. Eg.:Uzavan un reshó ke se

Pajina 3/74
Diksionario de Ladinokomunita

asendiya kon alkol i metiyan a buyir el kaviko de la Eg.:Pan amofado


demanyana. amór (m): amor. Eg.:Mas vale pan kon amor ke
alkúnya (f): apellido. Eg.:Lo bushkaron kon el nombre gayina kon dolor (Neh.)
i la alkunya. amostrár (v): mostrar. Eg.:El vendedor amostra
álma (f): alma. Eg.:Ke su alma repoze en paz. Lo la ropa al kliente.
kero komo mi alma. El ojo ve, la alma dezea. ananás (m): piña tropical. Eg.:(Ananas, no maiz)
almário, almáryo (m): armario. Eg.:Guadravan los fermentada en agua de pilonsio.
platos en el almaryo. áncho / áncha (adj.): ancho / ancha. Eg.:Tiene
alsafran: azafrán. Eg.: mano ancha (es jenerozo).
álto / álta (adj.): alto / alta. Eg.:Ke tengas mazal alto i anchúa, anchúya (f): anchoa. Eg.:Dizen (por
ke korras de reushita a reushita. reir) ke ay 300 maneras de gizar la anchua.
aluénga (f): luenga. Eg.:Kon las aluengas kolgando ánda (f): camilla. Eg.:Despues del aksidente, lo
por afuera, lo miran al grego sin kreer... yevaron kon una anda.
amán (interj.): piedad, perdón. Eg.:Aman, por ande ánde, ónde (adv.): donde, a donde. Eg.:Ande lo
fuyir de sus manos! Aman, ke se eskape este mal diya! metes, ayí está. Onde komen dos, komen tres.
amanesér (v): amanecer. Eg.:Kuando mas eskura ándjel (m): ángel. Eg.:Es un andjel.
está la nochada, mas presto amanese. (Neh.) ándjelo (m): ángel. Eg.:
amánte (m/f): amante. Eg.:Despues de bien anekdóta (f): anécdota, chiste. Eg.:Mi mama
saludarsen, los dos amantes se desparten. siempre kontava anekdotas.
amanyána (adv.): mañana. Eg.:De aki mos vamos a anesteziko: anestésico. Eg.:
Amsterdam amanyana. anfitrión, anfitrióna (m/f): anfitrión, anfitrióna.
amárgo / amárga (adj.): amargo / amarga. Eg.:El Eg.:La famiya del CIDICSEF es ekselente
kafe sin asukar es amargo. Ken englute amargo, no anfitriona.
eskupe dulse. (Prov.) animál (m): animal. Eg.:Komo la evolusyon de
amaríyo / amaríya (adj.): amarillo. Eg.:Se le izo la los animales...
kara amariya de verguensa. animar: animar. Eg.:
amatár (v): apagar. Eg.:Amata la lampa. anís, aínito (m): anís. Eg.:El raki se aze kon
amatór (m): aficionado, principiante. Eg.:Lo esto anito.
dando a un grupo de amatores del Ladino. aniversário (m): aniversario, cumpleaños.
ambasadór (m): embajador. Eg.:Estava envitado el Eg.:Oy es el aniversario del diya ke merkimos
ambasador kon la mujer. muestra kaza.
ambezár (v): aprender. Eg.:Ambeza el arte i metelo aníyo (m): anillo. Eg.:Le regalo un aniyo de oro.
aparte. (Neh.) ankéta (f): encuesta. Eg.:Me parese ke vos va
ambezárse (v): acostumbrarse, aprender. Eg.:El interesar esta anketa ke izo Klara Perahya en
ombre deve ambezarse a lo bueno i a lo negro. (Neh.) Istanbul entre 805 personas.
Ambezate a favlar (kon korteziya). (Neh.) anóche (adv.): anoche. Eg.:No me akodro lo ke
ambiérto, fambrénto (adj.): hambriento. Eg.:El arto komi anoche.
no kreye al ambierto. ansí (adv.): así. Eg.:Komo el sol aklara la
ámbre, fámbre (f): hambre. Eg.:Ken tiene ambre no tinievla, ansi el estudyo aklara a la inyorensa.
mira por guzano. (Neh.)
amén (m): amén. Eg.:Vida larga i salud buena ke ansiklopédia (f): enciclopedia. Eg.:De
tenga, amen. Por un amen ke no kede. ansiklopedias a diksionarios, siempre emplean el
amerikána, merkána (f): tela de algodón. Eg.:Ize nombre Ladino.
dodje ridas de amerikana para el bebe. ansína (adv.): así. Eg.:Ansina topimos el mundo,
amígo / amíga (n+adj.): amigo / amiga. Eg.:Amigo ansina lo vamos a deshar.
viejo no se aze enemigo. antepasádos (m): antepasados. Eg.:Mis avuelos
amijorár (v): mejorar. Eg.: i antepasados vinieron de Sefarad.
amijorarse: mejorarse. Eg.: ántes (prep.): antes. Eg.:Me demandates la
amistád (f): amistad. Eg.:Las diferensias de enteres alkunya ke teniya antes de kazarme.
yelan la amistad. (Neh.) antikitá (f): antigüedad. Eg.:Sokrate akel
amofádo, amufádo (adj.): con moho, mohoso. vertuozo ombre de la antikita...

Pajina 4/74
Diksionario de Ladinokomunita

antíko / antíka (adj.: antigua. Eg.:Este kal es antiko apretar: apretar. Eg.:
(500 anios). aproksimativamente: aproximadamente. Eg.:
antisemitízmo (m): antisemitismo. Eg.:Es otra forma aprontár (v): preparar. Eg.:Se aprontava todo de
de antisemitizmo. viernes para el Shabat .
antiyér (adv.): anteayer. Eg.:Antiyer me estava apropiado: propio. Eg.:
muriendo de la dolor. aprovár (v): intentar, probar. Eg.:Aprova de
antójos (m/p): gafas. Eg.:Es flako i alto, tiene ambezarte el Ladino.
antojos. arabá (f): coche, carro. Eg.:Un tiempo
anunsiár (v): anunciar. Eg.:Tengo el plazer de tomavamos "karosas" (araba/payton).
anunsiarvos ke ya salyo el livro de kurso de Ladino . arabo: árabe. Eg.:
anvelóp, envelóp (f): sobre (un). Eg.:Lo mete en una aránya (f): araña. Eg.:Le entró una aranya al
anvelop i se lo manda al Dio por la posta! meoyo.
anyáda (f): año. Eg.:Anyada (al lugar de anyo) se uza araparse: afeitarse. Eg.:
para auguros, kon el adjektivo "buena" despues. Esto arar: arar. Eg.:
kere dizir el periodo del anyo entero. Eg.: Anyada dulse arár (v): arar. Eg.:
kon alegriya i sanedad para todos. arar la mar: surcar. Eg.:
ányo (m): año. Eg.:Mas vale sien anyos de galera, ke arba: víspera. Eg.:
ir debasho de tierra. (Neh.) archivo: archivo. Eg.:
anyúdo (m): nudo. Eg.:Mos burlamos ma siempre ardor: ardor. Eg.:
echamos un anyudo kuando pyedremos una koza! ariénto, adyéntro (adv.): dentro. Eg.:Ay ladron
aogár, afogár (v): ahogar. Eg.:Le echó los dedos al ariento de la kaza.
garón i lo aogó. arina: harina. Eg.:
aogárse, afogárse (v): ahogarse. Eg.:Se aoga en arko: arco. Eg.:
una kupa de agua. arma: arma. Eg.:
apanyár (v): embargar. Eg.:Esta asentada en la siya, armada: ejército. Eg.:
apanyando moshkas. arraskárse (v): rascarse. Eg.:Kada uno se
aparejár, aprontár, (v): preparar. Eg.:Apareji un arraska onde le kome.
dulse de mansana ke se izo muy savrozo. arraviádo / arraviáda (adj.): reñido / reñida,
aparente: aparente. Eg.: enfadado / enfadada. Eg.:Esta arraviado kon mi.
apareser: aparecer. Eg.: arraviárse (v): enojarse, enfadarse con....
apartado / a: apartado / a. Eg.: Eg.:Para ke no se arravye, este ultimo mesaje suyo
apartar: apartar. Eg.: lo estamos pasando.
apárte (adv.): aparte. Eg.:Kuando se kazo, biviya kon arrazgar: rasgar. Eg.:
sus parientes; agora se salio aparte. Me puedes eskrivir arrebashamiento: reojo (mirar de). Eg.:
aparte si keres. arregalar: regalar. Eg.:
apenas: apenas. Eg.: arreglamiento: arreglo. Eg.:
apenas ke: no bien (luego que). Eg.: arreglar: arreglar. Eg.:
apersevérse (v): fijarse en.., darse cuenta. Eg.:No arrekojer, rekojer: recoger. Eg.:
me apersevi ke deshi la yave en kaza. arrelumbrar, asender: alumbrar. Eg.:
apoyár (v): apoyar. Eg.:Esto dispuesto a meter mano, arrelumbrar, briyar: lucir. Eg.:
a apoyar i kolavorar. arremangarse: arremangarse. Eg.:
apoyárse (v): apoyarse. Eg.:Me apoyi a la meza para arrematar: rematar. Eg.:
no kayer. arrepentimiento: arrepentimiento. Eg.:
apóyo (m): apoyo. Eg.:A lo menos tendremos su arrepentirse, esvachearse: renunciar. Eg.:
apoyo moral. arrepintirse: arrepentirse. Eg.:
apozar: posar. Eg.: arrepushar, arrondjar: empujar. Eg.:
aprender: aprender. Eg.: arresentarse: moderarse, templarse. Eg.:
aprendizaje: aprendizaje. Eg.: arrestar: arrestar, parar. Eg.:
apresiár, apresyár (v): apreciado. Eg.:Sovre todo los arretarse, kedarse: pararse. Eg.:
mansevos empesan a apresyar i ambezar la lingua. arreventár (v): reventar. Eg.:Me se arrevento la
apresurarse: darse prisa. Eg.: fiel. Me espanti bueno.

Pajina 5/74
Diksionario de Ladinokomunita

arrevés (adv.): al revés. Eg.:Me se fue el bokado atakanár (v): areglar, ajustar, ordenar.
arreves. Eg.:Rachel me lo atakano todo.
arrimár, apoyár (v): arrimar, apoyar. Eg.:Arrima este atakanárse (v): acicalarse. Eg.:-Bueno, me
espejo a la pared. vistire i me atakanare, i salimos a kaminar.
arrimárse (v): arrimarse. Eg.:Ken en buen arvole se atakar: atacar. Eg.:
arrima, buena solombra lo kuvija. (Neh.) atamiento: apego. Eg.:
arríva (adv.): arriba. Eg.:Metyó todo de arriva atansión, atansyón, atensión: atención.
abasho. Eg.:Meldi el artikolo kon grande atansion i alegriya.
arrivar: arribar, llegar. Eg.: atar: atar. Eg.:
arrogar: rezar. Eg.: atarse: atarse. Eg.:
arrondjár (v): empujar, expulsar. Eg.: atomiko/a: atómico / a. Eg.:
arroz: arroz. Eg.: atrás: atrás. Eg.:Ni palavra ni pyedrada no tornan
arrozar: regar. Eg.: atras (Neh.)
arrufiar: irrigar, salpicar. Eg.: atrazar: atrasar. Eg.:
arrufyar: irrigar, regar. Eg.: atrazar: atrasar. Eg.:
arrugar: arrugar. Eg.: atrazarse: atrasarse. Eg.:
artikolo: artículo. Eg.: atrivírse, tenér koráje (v): atreverse, osar. Eg.: -
arto / a: harto / a. Eg.: No, tia, aki no mos atrivimos a komer karne de
arvolé, arvól (m): árbol. Eg.:Arvol sin solombra vaka.
(persona egoista). atudrido / a: aturdido / a. Eg.:
as, ázo (m): as. Eg.:Era un as en su echo. aturvar: azorar. Eg.:
asaltar: embestir. Eg.: aumár, afumár (v): ahumar. Eg.:Merkaron
asegurar: asegurar. Eg.: peshkados afumados.
asemejante: semejante. Eg.: aumentár, augmentár (v): aumentar. Eg.:El
asender: encender. Eg.: número de mesajes aumenta dramátikamente.
asentador: asiento. Eg.: aunar: unir. Eg.:
asentarse: sentarse. Eg.: aunke: aunque. Eg.:Te lo vo a dar aunke no lo
asér ke (adv.): mientras que, no obstante, por tanto. mereskas.
Eg.:Dizen ke es muy riko, aser ke yo se ke pedrio toda autór, otór (m): autor. Eg.:El Sr. Nahum es el
su fortuna al djugo. otor de un muy buen livro, sovre los djudios de
aserkar: acercar. Eg.: Izmir
aserkarse: acercarse. Eg.: autoridád (f): autoridad. Eg.:Eya es una
ashugár (m): ajuar. Eg.:Ashugar i kontado te puedo autoridad en djudeo-espanyol.
dar, la buena ventura vátela a bushkar. (Neh.) áva fréska (f): habicuela, judía. Eg.:
así: así. Eg.:Azme este plazer, asi tengas todo bueno, áva, avíka (f): judía blanca. Eg.:
asi bivas munchos anyos. Asi biva yo ke te dishe la avagar: despacio. Eg.:
vedra. avansar: avanzar. Eg.:
asigun: según. Eg.: avansar, adelantar: adelantar. Eg.:
asistir: asistir. Eg.: avantaje: ventaja. Eg.:
asolombrar: asombrar. Eg.: avenida: rambla. Eg.:
asparago: espárrago. Eg.: avenír (m): futuro. Eg.:El ofisio de mano no tiene
aspekto: aspecto. Eg.: mas avenir.
asperár: esperar. Eg.:Asperame aki una orika. aver: haber. Eg.:
asperar, esperar: esperar. Eg.: averdadear: evidenciar. Eg.:
aspirin: aspirina. Eg.: avertír (v): advertir. Eg.:Es para avertirvos ke vos
ásta (prep.): hasta. Eg.:De Salonik asta Atena ay mando este e-mail.
kinyentos kilometros. avion: avión. Eg.:
astronomiko/a: astronómico / a. Eg.: avizo: noticia. Eg.:
astronoto / a: astronauta. Eg.: ávla: habla. Eg.:En la avla de Rodes, no entran
asukar: azúcar. Eg.: munchos biervos en fransez.
atagantár, atagentár (v): molestar, fastidiar. Eg.: avladéro: cháchara. Eg.:Todo lo ke disho, no

Pajina 6/74
Diksionario de Ladinokomunita

tiene dinguna valor: es todo avladero. bálsa (f): charco. Eg.:Uvo muncha luvya: La kaye
avlánte: hablante. Eg.:Ay dainda tantos amantes i esta yena de balsas de agua.
avlantes de muestra lingua... banana: plátano. Eg.:
avlar: hablar. Eg.: banda de kuero: correa. Eg.:
avokato: abogado. Eg.: bandiera: bandera. Eg.:
avramilá (f): ciruela verde. Eg.:El biervo avramila banka: banco. Eg.:
viene de "Avram-mila", del komentario de la biblia ke bar: bar. Eg.:Kada tadre se va al bar para tomar
konta ke despues de su brit-mila, Avram Avinu se un aperitivo
asento debasho de un arvolé, el kual era arvolé de baragán, barragán (m): valiente, animoso,
zirguela! robusto. Eg.:Shimshón, personaje bibliko, fue un
avril: abril. Eg.: famozo barragan.
avríl (m): abril. Eg.: baraná (f): alboroto, tumulto. Eg.:"Ijika, no agas
avrir: abrir. Eg.: barana ke esta durmiendo tu padre".
avuelo, avuela: abuelo, abuela. Eg.: barato: barato. Eg.:
avyána (f): avellana. Eg.: barbaro: bárbaro. Eg.:
avyertura: apertura. Eg.: barbúnya (f): salmonete. Eg.:
aya: allá. Eg.: barbúnya fasúlya (f): habichuela rosa. Eg.:
áyde: vamos. Eg.:Ayde no tenemos tiempo. bárka (m): barca. Eg.:En enverano, en las islas
ayegar: llegar. Eg.: de Estanbol, ivamos a nadar kon barkas.
ayer: ayer. Eg.: barka motorizada: motora. Eg.:
ayi: ahí. Eg.: bárko (m): barca. Eg.:Mansevikos pasavan en
aynara: mal de ojo. Eg.: los barkos por el bodre de la mar.
ayre: aire, viento. Eg.: barrir: barrer. Eg.:
ayúda (f): ayuda. Eg.:Todo se va enderechar kon basheza: bajeza. Eg.:
ayuda del Dio. basho: bajo, sórdido. Eg.:
ayúda (f): enema. Eg.:El doktor le rekomendo una basketbol: baloncesto. Eg.:
ayuda. bastánte: bastante. Eg.:Lavorava muncho, ma
ayudár (v): ayudar. Eg.:Ayudáte i el Dio te ayudará. no ganava bastante.
(Prov.) bastár, abastár (v): bastar. Eg.:Basta mi
ayúdo (m): ayuda. Eg.:Para el mentirozo, un sarnudo nombre, ke me yamo Abravanel.
es un ayudo. (Neh.) batalia: batalla. Eg.:
azer: hacer. Eg.: batalyon: batallón. Eg.:
azer luvya: llover. Eg.: báva (f): baba. Eg.:Ya me kayo las bavas de ver
azer pasar el tiempo: entretener. Eg.: este diksionario maraviyozo.
azer pena: saber mal. Eg.: bavajada: bagatela, algarabía. Eg.:Lo ke dize no
azer portreto: retratar. Eg.: es ni verdad ni realidad, esta avlando bavajadas.
azer regalo: regalar. Eg.: Al lugar de azer una koza serioza se esta
azer shakaruka: piropear. Eg.: okupando de bavajadas
azete: aceite. Eg.: bayát (adj.): rancio, pasado, duro (pan). Eg.:Kon
azlahá (f): éxito, abundancia. Eg.:Azlaha ke te meta pan bayat se aze "Revanadas de Parida".
el Dio. bayladór / bayladéra (m/f): bailarín / bailarina.
azno: burro. Eg.: Eg.:Los bayladores de Irlanda mos plazieron
bagaje: equipaje. Eg.: muncho.
bahshísh, bakshísh (m): propina. Eg.:Un "bahshish" baylar: bailar. Eg.:
bueno al garson ya abastava para esto. bayle: baile. Eg.:
bakal: colmado. Eg.: baza: base. Eg.:
bakanyádo (m): bacallao. Eg.: bazár (m): bazar, mercado oriental. Eg.:El
bála (f): balón, bala. Eg.:Los ijikos djugavan en la martes, era diya de bazar en Milas.
kaye kon la bala. bendizír, bendezír (v): bendecir. Eg.:Por lo ke
balkón (m): balcón, palco. Eg.:La aviya visto arimada estamos, bendigamos.
en el balkon de la kula. benyarse: bañarse. Eg.:

Pajina 7/74
Diksionario de Ladinokomunita

benzin: gasolina. Eg.: Bosfor: Bósforo. Eg.:


beraha, bendision: bendición. Eg.:Salud i Beraha se bostan: huerta. Eg.:
le aga todo lo ke komio. botíka, butíka (f): tienda. Eg.:Me trusho dulsurias
bet din: tribunal rabinical. Eg.:Este pleto lo travo al de la butika de Haci Bekir de Estambol.
bet din. bovedad: tontería. Eg.:
bever: beber. Eg.: bovo, torpe: lelo, tonto. Eg.:
bezar: besar. Eg.: boy (m): tamaño, talla, dimensiones. Eg.:Lo ke
bézo: beso. Eg.:Munchos bezos a todos i asperemos no tiene de boy, tiene de negregura. (Neh.)
ke en serka mos eskrivan aki... bóyo (m): bollo. Eg.:
Bíblia, Bíblya: Biblia. Eg.:Meldo la "Biblia de Ferrara" bóyo de ráyo (m): bollo con queso rallado. Eg.:
en Ladino. boz (f): voz. Eg.:No se le siente la boz.
bien: bien. Eg.: bragas: bragas. Eg.:
bienfezensia: beneficencia. Eg.: braso: brazo. Eg.:
biervo, palavra: palabra. Eg.: brávo (interj.): bravo. Eg.:Bravo, i grasias por tus
biftek: bistec. Eg.: komentarios.
bilbíl, bulbúl (m): ruiseñor. Eg.:"Los bilbilikos brávo, bráva (adj.): bravo, brava. Eg.:Admiro
kantan..." estos bravos djurnalistos.
bilibíz (m): garbanzo tostado. Eg.: bravura: bravura. Eg.:
bilieto, bilyeto: billete. Eg.: bráza (f): brasa. Eg.:Mos esta kemando komo
bira: cerveza. Eg.: braza.
bírra, íra (f): cólera, furor. Eg.:Le suvyo la birra. brig ...: bergantín. Eg.:
bisikleta: bicicleta. Eg.: brodar: bordar. Eg.:
biskucháda (f): bizcocho de pan. Eg.: broshúra (f): folleto. Eg.:La broshura de la ANL
bivir: vivir. Eg.: me vino ayer.
bízba, bézba (f): avispa, abeja. Eg.:Va avlando la bruido: ruido. Eg.:
mizma koza: Bizba detras de la oreja. bruído, ruído (m): ruido. Eg.:Baraná: Yo lo oyi
blanko/a: blanco / a. Eg.: empleado komo sinonimo de bruido.
blankúcho (m): albino. Eg.:"BLANKUCHO" era akeya bruma, duman: niebla. Eg.:
kreatura/persona ke nasiya kon los kaveyos i los brumozo: nebuloso. Eg.:
parparos blankos. buchúk (m): gemelo. Eg.:Mos nasieron
blondo/a: rubio / a. Eg.: buchukes.
blu: azul. Eg.: bueno: bueno. Eg.:
boda: boda. Eg.: bulisa, mujer de kaza: ama de casa. Eg.:
bodre: borde. Eg.: burakito de alguja: agujerito. Eg.:
bodrum: bodega. Eg.: buráko (m): agujero. Eg.:Avia un burako en la
bógo, bogchá (m/f): lío. Eg.:El bogo era para meter pared.
la ropa limpia para ir al "hamam". burlarse de...: burlarse de.... Eg.:
bohór / bohóra: primogénito, primogénita. Eg.:Al buró (m): oficina. buró. Eg.: Kada demanyana,
bohor de kada generasion se va la yave. se va al buró.
bóka: boca. Eg.:Se kito el pan de la boka para bushkár (v): buscar. Eg.:Ke bushkas por estas
mantener a sus ermanos. partes?
bokál (m): botella. Eg.:Se podia meter esta alzeyte bushkida: búsqueda. Eg.:
en un bokal (una redoma) para transportarla a la keyla. búto: meta. Eg.:Muestro buto prinsipal es de
bolar: volar. Eg.: promover el uzo del Ladino.
bolsa de mujer: bolso de señora. Eg.: buyir: hervir. Eg.:
bolsa, sako: bolsa. Eg.: buz (m): hielo. Eg.:No entiendo komo kitash la
bonéte (m): bonete. Eg.:Este mundo en un bonete, komida yelada buz i la metesh en el orno.
ken lo kita i ken lo mete. (Neh.) buzaná (f): nevera, lugar frío. Eg.:En izmir,
bonora: buena hora, buena suerte. Eg.: kuando keremos dizir ke una koza o el tiempo esta
bora: ráfaga. Eg.: muy yelado, dizimos "esta buzaná"!
borracho/a: borracho / a. Eg.: buziéra, buzyéra (f): nevera, frigorífico. Eg.:Kero

Pajina 8/74
Diksionario de Ladinokomunita

bever limonata yelada de la buzyera. su data.


byervo, palavra: palabra. Eg.: de (prep.): de. Eg.:De oy endelantre... Este livro
büro: despacho. Eg.: es de mi ermano.
chadir: paraguas. Eg.: de ande: donde. Eg.:
chaketon: bofetón. Eg.: de banka: bancario. Eg.:
chanaka: cáliz. Eg.: de fruta: frutal. Eg.:
chanáka de sateiít (f): antena parabólica. Eg.:Agora de komer: comestible. Eg.:
tenemos television kon chanaka de satelit. de muévo: de nuevo. Eg.:I yo respondi de
chanta de ombre: cartera. Eg.: muevo, i dishe ke mas no vo eskrivir.
chapéo, chapéyo (m): sombrero. Eg.:Kada uno de vez en kuando: de vez en cuando. Eg.:
saluda kon el chapeo ke tiene. (Neh.) debasho: bajo, debajo, so. Eg.:
chapín (m): zapato. Eg.:Mi madre ke vino de la debáte (m): debate. Eg.:
Bulgariya los yamava Chapines(kalsados). dechidir: decidir. Eg.:
chapteár, chafteár (v): chocar. Eg.:Las ventanas dechidirse: decidirse. Eg.:
estavan chafteando del aire. dechizión, dechizyón (f): decisión. Eg.:Miller,
chapteár, chafteár (v): topar con. Eg.:Dos personas para ser dramaturgo, tomo la dechizion de seguir
se chafteyaron. sus estudios.
chark (m): rueda, engrenaje. Eg.:Arrodear el chark. dedikarse: dedicarse. Eg.:
chark, chárke (m): rueda. Eg.:La bisikleta tiene dos dedo: dedo. Eg.:
charkes. defender: defender. Eg.:
charúka (f): zapatilla, babucha. Eg.:En sus pyes no defenderse: defenderse. Eg.:
yevavan ke un par de charukas. defile: desfile. Eg.:
chaucha: fríjol. Eg.: defunkto / a: difunto / a. Eg.:
chay: té. Eg.: degustar: catar (vino). Eg.:
chicolata: chocolate. Eg.: deké: por qué, para qué. Eg.:No se deke en
chikéz (f): niñez, infancia. Eg.:En mi chikez en Izmir, vezes el mizmo mesaj sale dos vezes.
Turkiya, las preparasyones para Los Muadim (Roshana dekor: decorado. Eg.:
i Kipur) empesavan a lo menos de un mez de antes. dekreto: edicto. Eg.:
chiklet: chicle. Eg.: delantál (m): delantal. Eg.:Mama i delantal ke
chiko / a: pequeño / a. Eg.: tapan muncho mal.
chiní (m): plato. Eg.:En la meza aviya chinis de fruta delantre: delante. Eg.:
seka. delegar: delegar. Eg.:
chobán (m): pastor, varón de ganado. Eg.:Este delisiózo, delisióza (adj.): delicioso, deliciosa.
choban giyava mas de dozyentos karneros. Eg.:Munchos frutos delisiozos i salutaryos por
chuflar: silbar. Eg.: ofreser.
chufléte (m): silbato. Eg.:El chiko mos unflo la demánda: pregunta. Eg.:Tuvimos munchas
kavesa kon el chuflete ke le merko su padre. demandas de ayudar en la gramatika de ladino.
chupéta (f): mamón. Eg.:Dale la chupeta al bebe, ke demandár (v): pedir, preguntar. Eg.:Vites al
no yore. ombre, demanda por el nombre. (Neh.)
dado: dado. Eg.: demanyana: mañana. Eg.:
daínda, déynda (adv): aún. Eg.: demaziado: demasiado. Eg.:
dalkávo (adj.): de al cabo. Eg.:Parese ke el mundo demokrasia: democracia. Eg.:
troko en los dalkavo 50 anyos. Estuvo bien enteresante demostrar: demostrar. Eg.:
el dalkavo paragrafo ke eskrivites. dempues: después. Eg.:
dányo (m): daño. Eg.:No sale danyo de akavidarse. depender: depender. Eg.:
dar: dar. Eg.: derecha: derecha. Eg.:
dar haber, informar: enterar. Eg.: derécho (m): derecho. Eg.:Kada uno tiene el
dar razon: conceder. Eg.: derecho de eskrivir i avlar kome kere.
dar uti: planchar. Eg.: derritír (v): derretir. Eg.:Se aziya kon plomo
data: fecha. Eg.: derritido. Mos derritimos en pies fina ke venites.
dáta: fecha. Eg.:Un buen merkader paga su bono a derrokar: derrocar, derrumbar. Eg.:

Pajina 9/74
Diksionario de Ladinokomunita

desbafár, esbafár (v): desahogarse. Eg.:No tengo detálios, detályos (m): detalles, minucia.
kon ken desbafar. Eg.:Vos vo eskrivir detalyos kuando tengo un poko
desde: desde. Eg.: de tyempo.
desdenio: desdén. Eg.: detener: detener. Eg.:
desdichádo, desdicháda (adj.): desdichado, detrás: detrás. Eg.:Kaminavan uno detras del
desdichada. Eg.:Al desdichado no le kamina el otro.
kavayo, dize ke es ojo malo. (Neh.) detras, despues: posterior. Eg.:
desén (m): diseño, dibujo. Eg.:Vos rogo de no meter dévda (f): deuda. Eg.:Ken apromete, en devda
ni aneksos, ni desenes en los mesajes. se mete. (Neh.)
desendiénte (m/f): descendiente. Eg.:Para mi, un devér (v): deber. Eg.:Paga a ken deves, saves lo
desendiente de Estambullis, la palavra es ke tienes (Neh.)
"BISKOCHOS". dever, mision: faena. Eg.:
desgrasia: desgracia. Eg.: devista, pishin: enseguida. Eg.:
deshar: dejar. Eg.: devorar: devorar. Eg.:
desidar: decidir. Eg.: déyo / déya (m/f): de ello, de ella. Eg.:Dizen ke
desiémbre, disiémbre (m): diciembre. Eg.:Vo ir otra se deve tener siempre dos deyos en la meza.
vez en el mez de Disiembre. dezeo: deseo. Eg.:
desinar: dibujar. Eg.: dezesperarse: desesperarse. Eg.:
desizión, desizyón (f): decisión. Eg.:Esperamos ke dezeyar: desear. Eg.:
vash a respektar muestra desizyon, i deshar la lengua dezierto: desierto. Eg.:
de LK asigun esta. dezír, dizír (v): decir. Eg.:No es kon dezirlo solo.
deskansar: descansar. Eg.: dezorden, konfuzion: desconcierto. Eg.:
deskarádo / deskaráda: descarado / descarada. dezvelopar: desarrollar. Eg.:
Eg.:El deskarado, no se averguenso. dia entero: todadía. Eg.:
deskonfiensa: desconfianza. Eg.: dia, diya: día. Eg.:
deskorajar: desanimar. Eg.: dialékto: dialecto. Eg.:Es orijinaryo de Sarayevo,
deskripsion: descripción. Eg.: i tiene el dialekto de los djudios.
deskrivir: describir. Eg.: diaspora: diáspora. Eg.:
deskudiado / a: descuidado / a. Eg.: diavlo: diablo. Eg.:
deskudio: desaprensión. Eg.: dícha: dicho. Eg.:Todas las dichas ke te
deskuvijár, deskuvrír (v): descubrir. Eg.:El bebe se akodrates son las mismas ke i yo me akodro...
deskuvijava en durmiendo. dícha: dicha. Eg.:Ke negra tuvimos la dicha!
deskuvrír (v): descubrir. Eg.:Moise Rahmani mos aze (Neh.)
deskuvrir su estorya, su vida de kada diya. diente: diente. Eg.:
desmazaládo / desmazaláda (adj.): desdichado / dientisto / a: dentista. Eg.:
desdichada. Eg.:Desmazalado de mi! diéz, dyéz (adj. num.): diez. Eg.:Un bivo ke te
desmodrádo (adj.): incongruente. Eg.:El yevava un mate i diez bovos ke no te abediguen.
vestido desmodrado. diezén, dyezén (adj.): décimo. Eg.:El Dyezen
desordenado/a: desordenado / a. Eg.: Kongreso de Estudios Djudeo-espanyoles...
desparesér (v): desaparecer. Eg.:Yo no kreo ke diferensia: diferencia, disparidad. Eg.:
muestra lingua va despareser. diferénte: diferente. Eg.:Teniyan unos kuantos
despues: después. Eg.: biervos diferentes ke solo eyos uzavan.
despues, atras: tras. Eg.: difikultad: dificultad. Eg.:
desrepozo: achaque. Eg.: difísil: difícil. Eg.:Es una koza muy difisil a dar a
destakaménto (m): destacamento. Eg.:El Governo entender.
Otomano mando un destakamento (müfreze) de difuzar: difundir. Eg.:
soldados para onorar la seremonia. difuzyon: difusión. Eg.:
destakár (v): destacar. Eg.: diksionário, diksionáryo: diccionario. Eg.:Ayer
destino: destino. Eg.: merki un diksionario inglez-ladino, ladino-inglez.
destruir: destruir. Eg.: dinero: dinero. Eg.:
detalio, detalyo: detalle. Eg.: dingún, ningún (adj.): ninguno. Eg.:Ningun ijo

Pajina 10/74
Diksionario de Ladinokomunita

de djudio se tope en este sar. djuntos: junto - s (pl.). Eg.:


dingúno, ningúno (Pron.): nadie. Eg.:Ninguno da lo djurar: jurar. Eg.:
ke no tiene. djústo: justo. Eg.:Pagan djustos por pekadores.
dinyidad: dignidad. Eg.: (Neh.)
Dio: Dios. Eg.: djuzgo (m): juicio; proceso. Eg.:Samuel Hassid
diplomado/a: bachillerato / a. Eg.: dezvelopara el tema "El djuzgo de Max Merten
direksion, adreso: dirección. Eg.: enfrente de los Espejos".
direksion, volante: volante. Eg.: djuzgo / djuzga (m/f): juez. Eg.:Se trata de un
direktamente: directamente. Eg.: djuzgo ke estava avlando todo el tiempo kontra los
direkto / a: directo / a. Eg.: djidios.
direktór: director, empresario. Eg.:Su padre era el doblar: doblar. Eg.:
direktor de un koro de kantar i de musika. dobro: bien , bueno. Eg.:Eya es una mujer
diríto (m): derecho. Eg.:No tenemos dirito de dizir a dobra. (Un adjektivo d'orijina slava)
dingunos "no es djusto lo ke dizish vozotros". dóbro / dóbra (adj.): bien, bueno. Eg.:Eya es
disko: disco. Eg.: una mujer dobra.
diskulpar: disculpar. Eg.: dodje: doce. Eg.:
diskusion: discusión. Eg.: doktor: doctor. Eg.:
diskutir: discutir, argüir. Eg.: dokuménto (m): documento, cédula. Eg.:Meldar
dispozar: disponer. Eg.: dokumentos en solitreo no es muy fasil, no es
distinguir: distinguir. Eg.: kolay.
distraido / a: despistado / a. Eg.: dokumento ofisial: albala. Eg.:
diverso: diverso. Eg.: dolar: dólar. Eg.:
divertirse: divertirse. Eg.: dolio: duelo. Eg.:
diya / dia: día. Eg.:No era posible komer tanto dulse dolór (f): dolor. Eg.:Muncha miel da dolor de
en un diya. tripa.
diz: rodilla. Eg.: domestiko / a, de kaza: doméstico / a. Eg.:
dizír, dezír (v): decir. Eg.:No son kozas ke se dizen. dominasion: dominio. Eg.:
djaketa: chaqueta. Eg.: dondurmá (f): helado. Eg.:Mos keriya
djárro (m), djárra (f): jarro, jarra. Eg.:Trusho un enkomendar una dondurma (yelada) famoza de
djarro de agua. Cesme .
djenero: género. Eg.: dos: dos. Eg.:
djenero, klase: índole. Eg.: dospues: después. Eg.:
djenitores: progenitores. Eg.: dozientos: doscientos. Eg.:
djente: gente. Eg.:Apretad mano solo delas djentes dróga (f): droga, medicamento. Eg.:La droga ya
buenas i vertuozas. le izo efekto.
djesto: gesto. Eg.: dubio: duda. Eg.:
djibeladjuz: arpía. Eg.: dublar: doblar. Eg.:
djóven, djovína (m/f): joven, mancebo. Eg.:Se dulse: dulce. Eg.:
arebivieron los dezeos de los djovenes de estudiar para dunke, alora: entonces, por lo tanto. Eg.:
saver. durante: durante. Eg.:
djoya: joya. Eg.: durasion: duración. Eg.:
djoyero: joyero. Eg.: duréra (f): estreñimiento. Eg.:Mal por durera,
djudaísmo: judaísmo. Eg.:El es una de las figuras peor por shushunera. (Prov.) (Neh.)
mas veneradas del djudaismo. durmir: dormir. Eg.:
djudéo-espanyól (m): judeo-español. Eg.: duro / a: duro / a. Eg.:
djudio / a: judío / a. Eg.: e: e. Eg.:Estudios de lingua e istoria...
djuéves, djugéves (m): jueves. Eg.:Me akodro ke ebreo: hebreo. Eg.:
kada lunes i djugeves moz ivamoz al BAZAR . écha: hecho, acto, acción realizada. Eg.:Le van a
djugar: jugar. Eg.: pagar segun sus echas.
djugete: juguete. Eg.: echar: echar, arrojar. Eg.:
djulio: julio. Eg.: echar: abalanzar. Eg.:

Pajina 11/74
Diksionario de Ladinokomunita

echar chiyo: chillar. Eg.: elektrisita: electricidad. Eg.:


echar kon fuersa: despeñar. Eg.: elektronika: electrónica. Eg.:
echar tino, azer atansion: tener cuidado. Eg.: elevo/a: alumno / a. Eg.:
echarse: echarse. Eg.: elijir: elegir. Eg.:
echarse anyudo: anudarse. Eg.: embargo: embargo. Eg.:
echizo: hechizo, encanto. Eg.: embarkasion kon vela: velero. Eg.:
echo: trabajo. Eg.: embasadór, embashadór (m): embajador. Eg.:
edad: edad. Eg.: embiar: enviar. Eg.:
editar: editar. Eg.: embidia: envidia. Eg.:
editoriál (m): editorial. Eg.: embolvérse (v): absorbarse. Eg.:Se embolvió en
efasár (v): borrar. Eg.:Yo perkuri, i finalmente lo efasi meldando este livro.
los de esta letra. embreneár (v): placer, encantar. Eg.:Atyo, esto
eféto, efékto (m): efecto. Eg.:Una ovra kompleta kon esta de embrenear!
aranjamientos orkestrales i efektos teatrales... embreneárse (v): tener gusto, estar encantado.
eglenearse: pasarlo bien. Eg.: Eg.:Vijitimos una guerta yena de flores i mos se
egoisto/a: egoísta. Eg.: embreneó la alma.
egzaltado / a: ufano / a. Eg.: embrolio: infundio. Eg.:
egzamen: examen. Eg.: emision: emisión. Eg.:
egzaminar: examinar. Eg.: empalukeado: asombrado. Eg.:
egzekutir: ejecutar. Eg.: empedir: impedir. Eg.:
egzempio: ejemplo. Eg.: empesar: empezar. Eg.:
egzemplar: ejemplar. Eg.: empesijo: comienzo. Eg.:
egzersis: ejercicio. Eg.: empiegado / a: empleado / a. Eg.:
egziliar: exiliar. Eg.: emportánsa, importánsa (f): importancia.
egzistir: existir. Eg.: Eg.:No olvidaremos la emportansa de las palavras.
ekilibrar: abalanzar. Eg.: emportánte, importánte (adj.): importante.
ekonomizar: ahorrar. Eg.: Eg.:El internet es muy importante para mantener
ekselente: excelente. Eg.: bivo el ladino.
eksepsion: excepción. Eg.: emportár (v): importar. Eg.:No emporta. No
ekseptado: excepto. Eg.: m'emporta. Ke t'emporta?
ekskuza: excusa. Eg.: empórto (m): importe. Eg.:Paga el emporto de la
eksperimentar: experimentar. Eg.: fatura.
eksplikar, dar a entender: explicar. Eg.: emposivle: imposible. Eg.:
eksplikasion: explicación. Eg.: emprestádo / emprestáda (adj.): prestado /
eksplorar: explorar. Eg.: prestada. Eg.:Kuando uno merka una gazeta,
eksplozar: explotar. Eg.: deve darla emprestada.
eksplozar: estallar. Eg.: emprestár (v): prestar. Eg.:Si el emprestar era
eksplozion: explosión. Eg.: bueno, empresteriya el Rey a su mujer. (Neh.)
ekspozar: exponer. Eg.: empréstimo (m): préstamo. Eg.:Le dio un
ekspozision: exposición. Eg.: emprestimo.
ekspresar: expresar. Eg.: emprimadór (m): imprimidor. Eg.:Ivan Fidorof
ekspresión (f): expresión. Eg.: fue el primer emprimador.
ekspulsion: expulsión. Eg.: emprimár, imprimár (v): imprimir. Eg.:El tiene un
ekstendér (v): extender. Eg.:Es una famiya livro de ley ke fue imprimado en Izmir .
ekstendida de todos los Sefaradim del mundo. empriméro (adv.): al principio. Eg.:Emprimero,
el: el. Eg.: ¡SHANA TOVA U METUKA!! ANYADA BUENA I
el de despues: próximo / a. Eg.: DULSE ! Kualo ke aga emprimero?
el mez ke viene: mes que viene (el). Eg.: en: en. Eg.:Bivo muy leshos , en el kampo.
el save: allá usted. Eg.: en medio: en medio. Eg.:
elegante: atildado / a. Eg.: en mizmo tiempo: a la vez. Eg.:
eleksion: elección. Eg.: en prezensia: ante. Eg.:

Pajina 12/74
Diksionario de Ladinokomunita

en primero, empesijo: principio. Eg.: ensenyar: enseñar. Eg.:


en raporto a: respecto a / de. Eg.: enshaguár (v): enjuagar, lavar. Eg.:Enshaguate
en supito: de repente. Eg.: la boka!
en vista, pishin: en seguida. Eg.: enshémplo: ejemplo. Eg.:Aki te mando unos
enchikeser: reducir. Eg.: kuantos enshemplos del fenomeno linguistiko.
endagóra (adv.): ahora mismo, ahorita. ensíma: encima. Eg.:Pasa el fregon por ensima
Eg.:Endagora abolti de Quiberon ande pasi unos 10 el moble.
diyas . ensupito: de repente. Eg.:
endécha (f): lamento, elegía. Eg.:Era titolado ensuziar: ensuciar. Eg.:
"Endechas sefardies (romances y coplas)" en un entendér (v): comprender, entender. Eg.:Poko
manuskrito... Endechas de Tish'a BeAv. avlar i muncho entender!
enderechár (v): subsanar. Eg.:Arvole tuerto nunka se enteramente: enteramente. Eg.:
enderecha. enterés, enteréso (m): interés. Eg.:Es el enteres
endjuntos: junto, juntamente. Eg.: ke lo giya.
endriva, sovre: sobre. Eg.: enteresánte, interesánte (adj): interesante.
enéro: enero. Eg.:Entre los dias 4 asta 9 de enero me Eg.:Los artikolos ke meldamos en Ladinokomunita
vo topar en "Kings Point". son uno mas enteresante del otro.
enfasyar: aburrir. Eg.: enteresar: interesar. Eg.:
enfin: en fin. Eg.: enteresarse: interesarse. Eg.:
enfinkár (v): hincar (algo puntiagudo). Eg.:Enfinkarse entero: entero. Eg.:
por las tiralanyas. enteromper: interrumpir. Eg.:
enfirmeria: enfermería. Eg.: enterramiento: entierro. Eg.:
enfirmo / a: inválido / a. Eg.: enterrar: enterrar. Eg.:
enformatika: informática. Eg.: enterrarse: enterrarse. Eg.:
enfrente: enfrente. Eg.: entision: intención. Eg.:
enfrente de: frente a. Eg.: entónses, estónses: entonces. Eg.:Estonses i
engodrar: engordar. Eg.: agora no! (Todo lo bueno kedo en el pasado!)
engrandeser: crecer. Eg.: (Neh.)
enjendrar: engendrar. Eg.: entornado/a: rodeado / a. Eg.:
enkantado / enkantada (adj.): asombrado / entornar: rodear. Eg.:
asombrada. Eg.:Me kedi enkantada de ver tanta djente entórno (m): entorno. Eg.:Es bueno tener karas
ke respondieron por esta palavra(topach - sevivon). de riza en el entorno.
enkashár (v): meter, insertar. Eg.:Para ke no veya su entrada: entrada. Eg.:
madre ke estava meldando akel livro, lo enkasho entrafikado, komplikado: intrincado. Eg.:
aryentro del baul. entrar: entrar. Eg.:
enkashár (v): meter dentro, estafar (x). Eg.:Le vendió entre: entre. Eg.:
el livro viejo a tripio de presio. Se la enkasho fino. entregar: entregar. Eg.:
enklinar: inclinar. Eg.: entremientes: entre tanto. Eg.:
enkolgar: colgar. Eg.: entreprisa: empresa. Eg.:
enkomendansa: mandamiento. Eg.: entuziasmo: entusiasmo. Eg.:
enkomendar: recomendar, encargar. Eg.: enventar: inventar. Eg.:
enkontrar: encontrar. Eg.: enverano: verano. Eg.:
enkontrarse: encontrarse. Eg.: envitar: invitar. Eg.:
enkontro: encuentro. Eg.: enyegar: negar. Eg.:
enkorajar: animar. Eg.: epóka: época. Eg.:Saves de ke epoka era esta
enkorajar: jalear. Eg.: kantika?
enlokesér (v): enloquecer. Eg.:El bruido de los ijikos éra (epóka): era. Eg.:Esto todo se paso en la era
me enlokesen. Romana.
enmofesído (adj.): enmohecido. Eg.:Kazas erensia: herencia. Eg.:
enmofesidas kon kamaretas aleskuras. ergueler: doler. Eg.:
enriva, sovre: sobre. Eg.: ermana: hermana. Eg.:

Pajina 13/74
Diksionario de Ladinokomunita

ermano: hermano. Eg.: espander: asomar. Eg.:


ermozo / a: hermoso, bello / a. Eg.:Teniya dos ijas, espandido / a, ancho: extenso / a. Eg.:
mansevikas i muy ermozikas. espandir: expandir. Eg.:
ermozúra: hermosura. Eg.:Es una prova de la espandirse, echarse: acostarse. Eg.:
ermozura i de la rikeza de muestra kultura. espantar: asustar. Eg.:
ermuéra, nuéra (f): nuera. Eg.:Bushkava a ovedeser espantarse: asustarse. Eg.:
todo lo ke la ermuera le ordenava. espantavle: tremendo. Eg.:
eroe: héroe. Eg.: espanto: miedo, espanto. Eg.:
esforsarse: esforzarse. Eg.: espantozo: cobarde. Eg.:
esforso: esfuerzo. Eg.: espanyol: español. Eg.:
esfuégro / esfuégra (m/f): suegro / suegra. Eg.:Entre espartir (distribuir): repartir. Eg.:
la esfuegra i la ermuera deshan la kaza sin barrir. espasio: espacio. Eg.:
(Neh.) espedir: despachar. Eg.:
esfuenyo: sueño. Eg.: espejo: espejo. Eg.:
eskaldar: escaldar, estofar. Eg.: espektador: espectador. Eg.:
eskalera: escalera. Eg.: espektakolo: espectáculo. Eg.:
eskalon: escalón. Eg.: espekular: especular. Eg.:
eskalonar: escalonar. Eg.: esperansa: esperanza. Eg.:
eskapar: acabar. Eg.: esperar: esperar. Eg.:
eskarinyárse (v): añorar. Eg.:Ya se eskarinyo de mi i espertar: despertar. Eg.:
kere bolar i verme. espertarse: despertarse. Eg.:
eskarinyo: añoranza. Eg.: espesial: especial. Eg.:
eskarvár (v): cavar, buscar en cada rincón. Eg.: espesialménte: especialmente. Eg.:Por
esklamar: exclamar. Eg.: mozotros espesialmente, esto era i es muy
eskojer: escoger. Eg.: importante.
eskola: escuela. Eg.: espierto / a: despierto / a, listo / a. Eg.:
eskonderse: esconderse. Eg.: espor: deporte. Eg.:
eskondido/a: escondido / a. Eg.: espozorio: compromiso. Eg.:
eskrita: escrito, manuscrito. Eg.: ésta: esta. Eg.:Entre estas i estas, ya se izo de
eskríto: escrito. Eg.:Lo tengo todo por eskrito. noche.
eskritor / eskritora (m/f): escritor / escritora. Eg.: estableser: establecer, plantear. Eg.:
eskritór / eskritóra (m/f): escritor / escritora. Eg.: estado: estado. Eg.:
eskritúra (f): escritura. Eg.:Mi mama teniya una estampa: estampa. Eg.:
eskritura muy buena. estampar: estampar. Eg.:
eskrivir: escribir. Eg.: Estanbol: Estambul. Eg.:
eskuchár (v): escuchar. Eg.:Ken no eskucha a la estar: estar. Eg.:
madre, escucha a la mala madrasta. (Neh.) estar desrepozado: encontrarse a disgusto. Eg.:
eskudo: escudo. Eg.:El eskudo es una arma estar repozado: encontrarse a gusto. Eg.:
defensiva ke se yevava al braso siedro. El padre izo de estar seguro: constar. Eg.:
eskudo kon su kuerpo a la kriatura, durante el atako. estasion de benzin: gasolinera. Eg.:
(Kere dizir ke lo defendio kon su kuerpo). El Eskudo de este: este. Eg.:
David (Magen David) es el simbolo del puevlo djudio. El este / esta: eso / esa. Eg.:
"eskudo" era en pasado tambien una moneda estimádo: estimado. Eg.:Estimados Amigos de
portugeza. LK.
eskupir: escupir. Eg.: estimár: estimar. Eg.:Devemos de estimarmos
eskuridad: oscuridad, tinieblas. Eg.: orozos !!
eskuro: oscuro. Eg.: ésto: esto. Eg.:En esto vamos a kedar?
eskuzar: excusar, disculpar. Eg.: Avlaremos de otra koza.
esmeralda: esmeralda. Eg.: estomago: estómago. Eg.:
espada: espada. Eg.: estória, istória, estórya: historia. Eg.:El profesor
espalda: espalda. Eg.: mos avlava de la istoria de los sefaradim.

Pajina 14/74
Diksionario de Ladinokomunita

estórias, istórias, estóryas: historias. Eg.:No me favlár (v): hablar. Eg.:Mi abuela favlava el
kontes estoryas de mil i una noche. Djudeo-Espanyol.
estragalákya (f): garbanzo tostado blanco. Eg.: favor: favor. Eg.:
estranyo: extraño. Eg.: fazer: hacer. Eg.:
estrécho / estrécha (adj.): estrecho / a. Eg.:Tuvimos fedér (v): heder; irritar. Eg.:De la kavesa fyede el
oras estrechas. peshkado.
estreya: estrella. Eg.: federasion: federación. Eg.:
estridia: ostra. Eg.: fedór (m), fedorína (f): hedor; arrogancia.
estropiarse: estropearse. Eg.: Eg.:Está yeno de fedor.
estudiante, elevo: estudiante. Eg.: feliche: feliz. Eg.:
estudiar: estudiar. Eg.: felisida: felicidad. Eg.:
estúdio: estudio. Eg.:El mas importante es el estudio felisitasion: felicitación. Eg.:
del Gershom Scholem. feo/a: feo / a. Eg.:
estupendo / a: estupendo / a. Eg.: ferida: herida. Eg.:
etaj, apartamento: piso. Eg.: ferido/a: herido / a. Eg.:
étang ?: estanque. Eg.: ferír (v): herir. Eg.:Tantos muertos i feridos!
Ets., etsétera: etc., etcétera. Eg.:El espanyol, Komo es pozivle esto?
fransez, italiano, ets. son linguas latinas. feúzya, fiúzia, feguza (f): confianza. Eg.:Tener
Evropa: Europa. Eg.: feuzya en el Dio, no en fijo de ombre. (Neh.)
éya: ella. Eg.:Eya era la mas chika de 19 kriaturas! fey: fe. Eg.:No tener ni ley, ni fey, ni profeta.
éyos / éyas (pron.): ellos, ellas. Eg.:No ay nada de (Neh.)
esperar de eyos. fiádo (adj.): fiado. Eg.:El fiado es dos vezes
Ezmirna: Esmirna. Eg.: pagado.
fácha, faz, kára: faz, cara. Eg.:Lo ke tienes de dizir, fiárse (v): fiarse, hacer confianza. Eg.:Te puedes
dimelo en facha. fiar en eya.
fada: hada. Eg.: fidél (adj.): fiel. Eg.:Kero ser fidel a la lingua ke
fadado/a: hadado / a. Eg.: me ambezi de kriatura.
fakto: hecho. Eg.: fidéos (m): fideos. Eg.:
falitar: arruinarse. Eg.: fiérro, fyérro (m): hierro. Eg.:Ijo de kriar, fierro
falta: error. Eg.: de mashkar.
fama: fama. Eg.: fiesta: fiesta. Eg.:
familial, familyal: de familia. Eg.: fiestar: hacer fiesta. Eg.:
familiar, familyar: familiar. Eg.: figura: figura. Eg.:
famíya (f): familia. Eg.:Por seguro ke semos todos fíjo / fija (m/f): hijo / hija. Eg.:Si no fago lo ke
una famiya . estó diziendo, no so fijo de mi padre (Neh.)
famozo/a: famoso / a. Eg.: fiksár (v): fijar. Eg.:Devemos desidar i fiksar un
fantastiko/a: fantástico / a. Eg.: program.
fantazía, fantezíya (f): fantasía. Eg.:Solo fueron fíkso / fíksa (adj.: fijo. Eg.:La gramatika tiene
fantazias. reglas fiksas para el uzo de las palavras.
farmasiya: farmacia. Eg.: filmo: película. Eg.:
fásha (f): faja, pañal. Eg.:De la fasha asta la mortaja, filozofia: filosofía. Eg.:
no te vas a azer benadam! fin (la): fin (el). Eg.:
fashadúra (f): faja, ajuar del recien nacido. Eg.:En la fin de semana: fin de semana. Eg.:
kortadura de la fashadura, se echava bombones fin, asta: hasta. Eg.:
blankos. final: final. Eg.:
fashisto/a: fascista. Eg.: finalmente: finalmente, por fin. Eg.:
fásil, koláy (adj.: fácil. Eg.:Ke se les aga mas fasil i findján, fildján, fidján (m): taza. Eg.:Ni le esta
ke syerva a todos. deshando bever sigundo findjan.
fastidiozo / a: fastidioso / a. Eg.: fíno (kolokyal) (prep.): hasta. Eg.:Me asenti
fatigado/a: fatigado / a. Eg.: para meldarlo del empesijo fino la fin.
fatigar: fatigar. Eg.: fíno / fína (adj.): fino / fina. Eg.:La mancha kaye

Pajina 15/74
Diksionario de Ladinokomunita

en el panyo mas fino. fruchiguár (v): fructificar, multiplicarse.


fírma (f): firma. Eg.:Un buen komersante onora su Eg.:Fruchiguaremos en la tierra.
firma. fruta: fruta. Eg.:
firmár (v): firmar. Eg.:No vos olvidesh de firmar i azer frutero: frutería. Eg.:
firmar la petisyon de Salonik. frutiera: frutero. Eg.:
fishugar: molestar. Eg.: fruto del pino: piña. Eg.:
físta (konj.): hasta. Eg.:Ya lo saven fista las pyedras fuégo, huégo (m): fuego. Eg.:Ay muncha kalor,
de la kaye. el sol esta fuego! (Neh.) Flama sin fuego no ay.
fláko / fláka (adj.): delgado / delgada, débil. Eg.:El fuérsa, huérsa: fuerza. Eg.:Kerer bien por fuersa
Doktor Beraha era alto i muy flako, teniya un antojo no ay. (Neh.)
sovre la nariz. fuerte: fuerte. Eg.:
flama: llama. Eg.: fuerte (kreatura): travieso. Eg.:
flecha: flecha. Eg.: funesto / a: funesto / a. Eg.:
fljónes (m): habichuella con ojo negro. Eg.: fúrcha (f): brocha. Eg.:Los tapetes de embasho,
flor: flor. Eg.: los lavavan kon furchas i agua.
floristo/a: florista. Eg.: furtúna (f): tormenta, tempesta. Eg.:Ay furtuna
flosho/a: lacio / a. Eg.: en la mar.
flota: flota. Eg.: fusta: falda. Eg.:
folklór: folklore. Eg.:Azen esforsos para no futbol: fútbol. Eg.:
abandonar el folklor i la lingua de los avuelos. futúro: futuro. Eg.:Rogamos ke en el futuro mos
fondasion: fundación. Eg.: eskrivas en Ladino.
fondo: fondo. Eg.: fuyir: huir. Eg.:
fonksion: función. Eg.: fuzil, tufenk: escopeta. Eg.:
fonksionar: funcionar. Eg.: galécha (f): zueca. Eg.:Yevavamos galechas en
forma: forma. Eg.: el banyo.
formar: formar. Eg.: gamba: gamba. Eg.:
forsar: imponer. Eg.: gána (f): gana. Eg.:Ya le vino la gana de kuzir.
fortúna (f): fortuna. Eg.:La fortuna es por ken la ganeden: paraíso. Eg.:
perkura. (Neh.) garganta: cuello. Eg.:
fotó (f): foto. Eg.: garon: garganta. Eg.:
fotografia: fotografía. Eg.: garson - a: camarero / a. Eg.:
fotolyo: sillón. Eg.: gato: gato. Eg.:
fotolyo (en teatro): butaca. Eg.: gayá (peshkado) (f): zarguela. Eg.:Los djudios
frágua (f): construcción. Eg.:La fragua mueva es de Estanbol gizan la gaya kon avramilas.
komo un otel. gayardiya: gallardía. Eg.:
fraguár (v): construir. Eg.:Sintyendo sus konsejos, el gayina: gallina. Eg.:
soverano izo fraguar la KIZ KULESI. gayinero: gallinero. Eg.:
fránko, fránka: franco, franca. Eg.:El lavoro era gayo: gallo. Eg.:
simple, ma lo izo kon hadras de franko. (Neh.) gazeta: periódico. Eg.:
fransez: francés. Eg.: gazoza: gaseosa. Eg.:
fraza: frase. Eg.: gerra: guerra. Eg.:
fregar: fregar, frotar. Eg.: giador - a: guía. Eg.:
freír, friyír (v): freír. Eg.:Puedes friyir endjuntos unos ginnam: infierno. Eg.:
pimientonikos para darle mas savor. gitara: guitarra. Eg.:
freno: freno. Eg.: givír, gevír (m): señor, amo. Eg.:Vido a la ija del
frente: frente. Eg.: gevir i se namoro de eya.
fresko/a: fresco / a. Eg.: gizár (v): guisar, cocinar. Eg.:El se lo giza, el se
frijidér (m): nevera, refrigerador. Eg.:Lo metiya en un lo kome.
bokal i lo metiya en el frijider. godro/a: gordo / a. Eg.:
frío, fríyo (m): frío. Eg.:No me faze ni friyo ni kalor. godrura, gudrura: gordura. Eg.:
frontiera: frontera. Eg.: goler: oler. Eg.:

Pajina 16/74
Diksionario de Ladinokomunita

golor: olor. Eg.: hádras (f/pl): modales pretenciosas,


gómo (m): relleno. Eg.:Se inche de gomo de kezo, amaneramiento. Eg.:Kualo son estas hadras, ke
guevo i pan mojado. I todo esto al orno.... se kreye fulanika...
governo: gobierno. Eg.: hadrózo / hadróza (adj.): amanerado,
gozár (v): disfrutar. Eg.:Gozaremos de todo lo bueno pretencioso. Eg.:No le plazyo akeya ijika porke
de este mundo. era muy hadroza.
grado: escalafón. Eg.: haftoná (f): golpe, zurra. Eg.:Kuando avlo
gramátika: gramática. Eg.:Mas vale la prátika ke la mentiras, el padre lo mato de haftona.
gramátika. (Neh.) hahám: rabino, experto. Eg.:Kada uno es haham
gramer: gramática. Eg.: en su ofisio. (Neh.)
grande: grande. Eg.: halís (adj.): puro, genuino. Eg.:Es halis miel de
grándes: grandes. Eg.:Kantikas espanyolas ke mos bizba.
deshavan tresalidos a grandes i chikos... hamál, hammál (m): portador. Eg.:Yama un
grasia: gracia. Eg.: hamal, ke te yeve la validja fin al vapor.
grasias: gracias. Eg.:1) Munchas grasyas. 2) Mil hamburger: hamburguesa. Eg.:
grasyas al Dyo. 3) No tuvo pena a entrar grasyas al haminádo (guevo) (adj.): (huevo) duro. Eg.:Un
dezorden ke reynava entre los moradores. 4) Mos dezayuno grande, kon boyos, burekas, guevos
akodramos solo lo bueno i grasyas ke es ansina." haminados, fritadas i frutas.
grave: grave. Eg.: handrájo (m): andrajo. Eg.:La ijika jdugava kon
grégo / gréga (m+f): griego, griega. Eg.:Se una kukla de handrajo.
eskondieron en kazas de amigos gregos durante el haragan: gandul. Eg.:
tiempo de la gerra. haryénto (adj.): gusanado, putrefacto. Eg.:
gritar: bramar. Eg.: hatir: favor. Eg.:
grito: grito. Eg.: havér (haverím): socio (socios). Eg.:El ganar i el
grizo / a: gris. Eg.: pedrer son haverim.
groseríya (f): grosería. Eg.: hazán: rabino oficiante. Eg.:Mas vale el hazan ke
grúpo (m): grupo. Eg.: Tenemos un grupo ke todo el kal. (Neh.)
yamomos 'Los Pregoneros' (The Storytellers). hazino / a: enfermo / a. Eg.:El konosiya todos los
guadrar: guardar. Eg.: hazinos i dava konsejos.
Guay!, Ay! (interj.): ¡Ay!. Eg.:Guay de mi! Guay de hazinura: enfermedad. Eg.:
la madre ke me parió! Ay! ke no ay! Ke si de lo ke no ay hohómbro (m): cohombre. Eg.:
aviya, Ay! no aviya! i (konj.): y. Eg.:1) El Sultan i El Haham 2) Marido
guérko (m): satán, diablo. Eg.:"Ande se arrapa el i mujer"
guerko" es un lugar muy leshos. idea: idea. Eg.:
guerta: huerto. Eg.: idióma (m): idioma. Eg.:
guertalano/a: hortelano / a. Eg.: igo: higo. Eg.:
guerto: huerto. Eg.: igual: igual. Eg.:
guésmo (m): olor. Eg.:Las rompiyamos para goler el ija: hija. Eg.:
guesmo del pino. ijo / ija (m/f): hijo / hija. Eg.:son ijos de dos
gueso: hueso. Eg.: ermanos
guevo: huevo. Eg.: íjos (m/pl): hijos. Eg.:Todos somos ijos de las
gustár: gustar. Eg.:Me va gustar muncho si un Mitzvot.
miembro los konose i me puede dar su adreso. iluzion: ilusión. Eg.:
gustárse: alegrarse. Eg.:Mos gustimos de ver ke imaje: imagen. Eg.:
merkaron una kaza muy ermoza. imajinar: imaginar. Eg.:
gusto: gusto. Eg.: imediatamente: inmediatamente. Eg.:
guzano: gusano. Eg.: imenso / a: inmenso / a. Eg.:
habér: noticia, información. Eg.:Ke haber? - Todo imitar: imitar. Eg.:
bueno. impasiente: impaciente. Eg.:
hadrárse (v): forcejear. Eg.:Para byen no puede, impedimiento: impedimiento. Eg.:
para mal se hadra. (Neh.) impedir: impedir. Eg.:

Pajina 17/74
Diksionario de Ladinokomunita

imperador: emperador. Eg.: investigasion: investigación. Eg.:


imperio: imperio. Eg.: investir: invertir. Eg.:
importár (v): importar. Eg.:Mi papa importava invitado / a: invitado / a. Eg.:
esensyas para azer kolonya. invitar: invitar, convidar. Eg.:
imprimeríya, emprimeríya (f): imprenta. Eg.:Si Selim invitasion: invitación. Eg.:
save la imprimeriya, o komo se puede enkomendar, ke inyervozo / a: nervioso / a. Eg.:
mos eskriva. inyéto / inyéta (f/m): nieto / a. Eg.:La dieron a
imprimír, emprimír (v): imprimir. Eg.:No lo pudimos los inyetos ke la guadren en kashon.
imprimir por los problemas del sistema Oneline. inyeve: nieve. Eg.:
imprudensia: imprudencia. Eg.: ir: ir, marchar. Eg.:
inchir: llenar, rellenar. Eg.: ir a komprar/emplear: ir de compras. Eg.:
indechizo / a: vago / a. Eg.: ir de mal en peor: ir de mal en peor. Eg.:
indemas: además, por ende. Eg.: íra, bírra (f): cólera, furor. Eg.:No eskrivas una
indiána (f): pavo. Eg.:Mizmo en Rodes diziyamos karta en un momento de ira.
"indiana" por el inglez (turkey). irse: andar. Eg.:
indiáno (m): pavo. Eg.:En New York--diziyamos ishalla: Ojalá. Eg.:
"indiano" para "turkey" tambien, komo en la kaza de italiano / italiana (adj.): italiano / italiana. Eg.:El
Matilda... italiana tambien es una lingua latina.
indisio: pista. Eg.: ivrít: hebreo. Eg.:Avlo en ivrit sovre la lingua i los
industrial: industrial. Eg.: uzos.
infasio: tedio. Eg.: ízla, ísla (f): isla. Eg.:Lo tuve un mez en mi kaza
inferno: infierno. Eg.:? en la izla de Burgaz.
influensa: influencia. Eg.: japonezo / a: japonés - a. Eg.:
informar: dar una noticia. Eg.: jenerál, djenerál (adj.): general. Eg.:Va dar una
informasion: información. Eg.: vista jeneral de la aktividad de Ladinokomunita.
infrastruktura: infraestructura. Eg.: jenerálmente (adv.): en general. Eg.:Bivimos ayi
inisial - a: inicial - a. Eg.: una vida jeneralmente trankila.
inisiar: iniciar. Eg.: jenerasion: generación. Eg.:Se prestan
inkieto / a: inquieto / a. Eg.: maraviyozamente a edukar a las muevas
inkizision: inquisición. Eg.:Los ke fuiyan de la jenerasiones.
Inkizision se aresentaron en munchas partes del Jenero: Enero. Eg.:
mundo. jenerozo/a: generoso / a. Eg.:
inklinár (v): inclinar. Eg.: jeraniom: geranio. Eg.:
inkluir: incluir. Eg.: júnio: junio. Eg.:Van a tener (EL DIA DE DJOHA)
inkluzo: incluso, incluido. Eg.: el 20 de Junio.
inkonvenivle: inconveniente. Eg.: jurnal: periódico. Eg.:
inosente: inocente. Eg.: kácha (f): portado (de periódico), tapa (de libro).
inseguridad: inseguridad. Eg.: Eg.:La kacha del livro es un blu vibrante.
insidente: incidente. Eg.: kacharóla (f): cazuela. Eg.:El dip de la kacharola
institúto: instituto. Eg.:En el "Instituto Cervantes" de ke este limpia.
Estanbol, ay kursos para los sefaradim. kada: cada. Eg.:
instrumento de lokomosion: vehículo. Eg.: káji, káje, kuáje (adv.): casi. Eg.:Mora kaji
intelijente: inteligente. Eg.: enfrente de mi.
intensifikar: intensificar. Eg.: kal: sinagoga. Eg.:Istanbullis: Vos keriya
intestino: intestino. Eg.: demandar si "el Kal de los Frankos" egziste oy.
intimidad: intimidad. Eg.: kal (biva), (amatada): cal (viva), (apagada).
introduksion: introducción. Eg.: Eg.:Enkalaron la kaza kon kal blanka.
introduzir: introducir. Eg.: kalavasudo, kalvo: calvo. Eg.:
intrumiento de kaza: electrodoméstico. Eg.: kaldo: caldo. Eg.:
investigador: investigador. Eg.:Yo so investigador de kále: se debe. Eg.:Esto kale meterlo en un teatro
Ladino. Sefaradi.

Pajina 18/74
Diksionario de Ladinokomunita

kaleja: calleja. Eg.: karakter: carácter. Eg.:


kalem: lápiz. Eg.: karar: cuantitad; decision. Eg.:Miro de eskrivir el
kalifikar: calificar. Eg.: karar ke puedo. Kere dizir ke si uno dio karar
kalkolo: cálculo. Eg.: a una koza o si uno pensa una koza, no troka de
kalmo / a: tranquilo. Eg.: opinion.
kalmo, arrepozado: quieto. Eg.: kardiako/a: cardiaco / a. Eg.:
kalor: calor. Eg.: karesar: acariciar. Eg.:
kalsado, sapato: zapato. Eg.: kargar: cargar. Eg.:
kam. de echar, dormitorio: dormitorio. Eg.: karinyo: cariño. Eg.:
káma: cama. Eg.:La kama es una buena koza, si no karne: carne. Eg.:
se durme se arrepoza. (Neh.) karnéro (m): carnero. Eg.:De un karnero no se
káma: cama. Eg.:La kama es una buena koza, si no kita dos kueros. (Neh.)
se durme se arrepoza. (Neh.) karo/a: caro / a. Eg.:
kamara: cabina. Eg.: karosa: carroza. Eg.:
kamareta: habitación. Eg.: karpuz: sandia. Eg.:
kamareta de estudio: gabinete. Eg.: karrúcha (f): carrete; polea; garrucha.
kaminar: caminar. Eg.: Eg.:Travavan la barka kon una kuedra en una
kamíno: camino. Eg.:Ke tengan todos kaminos de karrucha.
leche i miel i al vermos. karta: carta, tarjeta. Eg.:Yo meldi tu karta kon
kamino prinsipal: carretera, calzada. Eg.: muncho intereso.
kamiza: camisa. Eg.: karúcha (f): rueda. Eg.:El otomobil tiene kuatro
kamizíya (f): hucha. Eg.: karuchas.
kampána (f): campana. Eg.:A las ocho de la karvon: carbón. Eg.:
demanyana, la kampana de la eglisya sona. kasap, karnesero: carnicero. Eg.:
kampo, terreno: campo. Eg.: kasar: cazar. Eg.:
kanon: cañón. Eg.: kasha: caja. Eg.:
kansado/a: cansado / a. Eg.: kashón (m): cajón. Eg.:Ande esta la yave ke
kanserya: cansancio. Eg.: estava en el kashon?
kansérya (f): cansancio. Eg.:Estó muerta de kastanyetas: castañuelas. Eg.:
kanserya. kasteyáno, kastilyáno: Castellano. Eg.:El
kantador / dera: cantor - a. Eg.: Kasteyano es madre de la lingua muestra.
kantar: cantar. Eg.: kavakadura: azada. Eg.:
kantaro: botijo. Eg.: kavayo: caballo. Eg.:
kánte: cante. Eg.:Sintimos muchos kantes en kavé, kafé: café. Eg.:Veniya a vijitarmos kada
djudeo-espanyol. tadre a tomar el kafe kon la mama.
kantíka, kantíga (f): canción. Eg.:Una de las kantikas kaver: caber. Eg.:
ke kanto es una ke tengo sintido en Izmir. kavesa: cabeza. Eg.:
kánto: canto. Eg.:Estas palavras me sonan komo un kavéyo (m): cabello. Eg.:Me se alevantaron los
kanto. kaveyos de la kavesa.
kanton: rincón. Eg.: kávo (m): cabo. Eg.:"Sofo letav" kere dizir "kavo
kanyamázo (m): trapo. Eg.:Las metiya en un bueno ke tengamos"!!!. Me vo kon ti al kavo del
kanyamazo limpio. mundo.
kapachedad: capacidad. Eg.: kavza: causa. Eg.:Ay muncho tiempo ke no vos
kapachi: capaz. Eg.: eskrivo por kavza de mi grande okupasyon. Kita la
kapachitad: capacitad. Eg.: kavza, kita el pekado.
kapo: jefe, cabecilla. Eg.: kavzar: causar. Eg.:
kára: mejilla. Eg.:En kada kara tiene una kondja. kavzo: caso. Eg.:
(Neh.) kayarse: callarse. Eg.:
kára: cara, rostro, semblante, faz. Eg.:El mal i el bien kaye: calle. Eg.:
en la kara se ven. (Neh.) Kara de riza. Kosta los ojos de kayente: caliente. Eg.:
la kara. kayentura: fiebre. Eg.:

Pajina 19/74
Diksionario de Ladinokomunita

kayer: caer. Eg.: kol: col, repollo. Eg.:Entre kol i kol lechuga.
kayo: callo. Eg.:Ya me se izo kayo. kóla: cola. Eg.:Lo ke le dishe, lo tomo por la kola.
kaza: casa. Eg.: koláy (adj.): fácil. Eg.:Kolay i livyano ke te se
kazal: pueblo. Eg.: aga.
kazalino/a: campesino / a, pueblerino / a. Eg.: kolego / a: colega. Eg.:
kazar: casar. Eg.: kolej, lise: colegio. Eg.:
ke: que, qué. Eg.:Ke bueno ke avlo! kolektividad: colectividad. Eg.:
ke tiene: cuyo / a. Eg.: kolona: columna. Eg.:
ke, kuálo: qué. Eg.:Ke ke te diga? koloniya: colonia. Eg.:
kedar: quedar, permanecer. Eg.: kolonya: colonia. Eg.:
kedarse: quedarse. Eg.: kolor (la): color (el). Eg.:
keilá, kehilá, kal: sinagoga. Eg.:Dezazer una keila kolorá (f): cólera. Eg.:Se inyervo muncho i se
para tomar un klavo. (Neh.) metyo en kolora.
kemado / a: quemado / a. Eg.: kolorado: rojo. Eg.:
kemar: quemar. Eg.: komandante: comandante. Eg.:
kemarse del sol: broncearse. Eg.: kombinasion: combinación. Eg.:
ken: quién. Eg.: kombinezon, jupon: enaguas. Eg.:
ken save: quién sabe. Eg.: komedia: comedia. Eg.:Me pushó a eskrivir en
kerer: querer. Eg.: djudeo-espanyol mi komedia muzikal.
kerer bien: amar. Eg.: komentário: comentario. Eg.:Meldimos kon
kerido/a: querido / a. Eg.: muncha atension e interes los komentarios echos
keshada: barbilla, mentón (m). Eg.: por muestros amigos.
kesharse: quejarse. Eg.: komer: comer. Eg.:
kestión, kestyón (f): cuestión, pregunta. Eg.:No agas komer por midi: almorzar. Eg.:
kestyon de esto, ke no tiene emportansa. komer yerva: pacer, pastar. Eg.:
kestionário (m): cuestionario. Eg.:Inchi un komersante: comerciante. Eg.:
kestionario sovre el djudeo-espanyol. komída, kumída (f): comida. Eg.:Zevulun disho:
kézo (m): queso. Eg.:Izimos borekas de kezo i patata. "La mijor komida es avaz sekas kon arroz."
kilo: kilo. Eg.: komo: como. Eg.:
kilometro: kilómetro. Eg.: komo de betahayim: sepulcral. Eg.:
kimika: química. Eg.: kompajinasyón (f): compaginación, maquetación.
kimiko/a: químico / a. Eg.: Eg.:Eskapimos la kompajinasyon del suplemento
kinezo/a: chino / a. Eg.: de la gazeta.
Kipur: Kipur, Día de Ayuno. Eg.:Todos ke tengash un kompanyero / a: compañero / a. Eg.:
Kipur livyano i PAS EN EL MUNDO kompetitivo / a: competitivo / a. Eg.:
kirá (f): alquiler. Eg.:Puede ofrirme de pagar parte de komple, kostum: traje. Eg.:
la kira de kaza. kompletamente: completamente. Eg.:
kitar: quitar. Eg.: komplido: cumplido. Eg.:
kitar, echar: sacar. Eg.: komplimento, komplimieento: cumplimiento.
kito: divorciado. Eg.:Se kazo por la sigundo vez kon Eg.:
un ombre kito tambien. komplir: cumplir. Eg.:
klaro / a: claro / a. Eg.: komposto: almíbar. Eg.:
klasa: clase. Eg.: kompuesto: compuesto. Eg.:
klasiko/a: clásico / a. Eg.: komputadóra, kompúter: ordenador.
kliente: cliente. Eg.: Eg.:Munchos amigos i konosidos no tienen
kóche (m), arabá (f): coche. Eg.:Mos yevo al Bosfor komputadoras.
kon su araba. komun: común. Eg.:Sus lingua komun era el
kodrero: cordero. Eg.: Fransez. Es una persona muy komun.
koensidar: coincidir. Eg.: komunidád, komunitá: comunidad. Eg.:La
kofté, kyofté (f): albóndiga. Eg.:Unos kuantos diyas komunidad de 900 Judios de Salonika supo
antes, di la recheta de "koftes de prasa". organizar un kongreso.

Pajina 20/74
Diksionario de Ladinokomunita

komunikar: comunicar. Eg.: kontener: contener. Eg.:


kon: con. Eg.: kontenerse: contenerse. Eg.:
kon mi: conmigo. Eg.: kontentar: contentar. Eg.:
kon si mizmo: consigo mismo. Eg.: kontentarse: arreglarse. Eg.:
kon ti: contigo. Eg.: kontente: contento / a. Eg.:
kondanasion: condenación. Eg.: kontinuado: continuado. Eg.:
kondision: condición. Eg.: kontinuál (adj.): continuo. Eg.:Ay un bruido
kondukta: conducta. Eg.: kontinual.
konduktor - a: conductor - a. Eg.: kontinuar: continuar, proseguir. Eg.:
konduzir: conducir. Eg.: kontinuidad: continuidad. Eg.:
Konferénsia, konferensya (f): conferencia. Eg.:Mis kontinúo (adj.): continuo. Eg.:
konferensias son siempre en ladino. kontra: contra. Eg.:
konfiar: confiar. Eg.: kontrario: contrario / a. Eg.:
konfidensia: confidencia. Eg.: kontribusyon: contribución. Eg.:
konfiensa: confianza. Eg.: kontrolar: controlar. Eg.:
konfirmar: corroborar. Eg.: kontuar: puesto. Eg.:
konfonder: confundir. Eg.: konveniente: oportuno / a. Eg.:
konfuzo / a: confuso / a. Eg.: konvenser: convencer. Eg.:
kongreso: congreso. Eg.: kopéta, kofté (f): albóndiga. Eg.:Kuando era
konjeladór (m): congelador. Eg.:Mi ija tiene su chiko, mi ermano me ambezo estos versos: "Yo so
konjelador en el garaj. una kopeta Kon sal i pimienta, Me dan un bezo Me
konkluzion: conclusión. Eg.: kitan la savor."
konkuistar: conquistar. Eg.: kopia, kopya: copia. Eg.:
konoser: conocer. Eg.: koraje: coraje. Eg.:
konosido/a: conocido / a. Eg.: korajozo: valiente. Eg.:
konsedér (v): conceder. Eg.:Devesh de konseder ke korason: corazón. Eg.:
si en un pais ay munchas linguas, en akel pais... kórcho (m): corcho. Eg.:Kita el korcho de la
konséja, kuénto: conseja, cuento. Eg.:Ke ermozos ridoma de vino.
son los kuentos de la tiya de Sulucha! korektamente: correctamente. Eg.:
konsejar: aconsejar. Eg.: koridor: pasillo. Eg.:
konsejo: consejo. Eg.:Es kon orgolyo ke resivimos korijar: corregir. Eg.:
sus mesajes i konsejos. koro: coro. Eg.:
konsekuensa: consecuencia. Eg.: korrer: correr. Eg.:
konsensia, konsensya: conciencia. Eg.: korrida: corrida. Eg.:
konsentir: consentir. Eg.: korriente: corriente. Eg.:
konserto: concierto. Eg.: korso: curso. Eg.:
konservar: conservar. Eg.: kortar: cortar. Eg.:
konsiderar: considerar. Eg.: Korte: Corte. Eg.:
konsiderarse: considerarse. Eg.: kortijo: corral, patio. Eg.:
konsolar: consolar. Eg.: kortina: cortina. Eg.:
konsolasion: consuelo. Eg.: kórva, kúrva (f): curva, través. Eg.:Ay munchas
konsolato: consulado. Eg.: kurvas en este kamino.
konsonante: consonante. Eg.: koshkiyas: cosquillas. Eg.:
konstante: constante. Eg.: kosho/a: cojo / a. Eg.:
konsternasion: consternación. Eg.: kósta (f): costa. Eg.:
konstruir: construir. Eg.: kostar: costar. Eg.:
konsul: cónsul. Eg.: kóste (m): coste. Eg.:Oy estan vendiendo al
kontakto: tacto. Eg.: koste.
kontar: contar. Eg.: kostúmbre: costumbre. Eg.:Muestra erensia
konteksto: contexto. Eg.: kultural, ke es la lingua, kultura, uzos i
kontemplar: contemplar. Eg.: kostumbres...

Pajina 21/74
Diksionario de Ladinokomunita

kotidiano / a: cotidiano / a. Eg.: kukla: muñeca. Eg.:


kovdo: codo. Eg.: kukuvaya: lechuza. Eg.:
koyadúra (f): anchoa salada. Eg.:La koyadura era un kulá, kulé: torre. Eg.:Teniya 4-5 anyos i biviya
poko mas grande de la sardela i de karne muy blanda. serka de la Kula de Galata.
koza: cosa. Eg.: kulevra: serpiente. Eg.:
kozer: cocinar. Eg.: kúlo (m): culo. Eg.:Lavorar por un kulo de pipino.
kozína, kuzína, mutpák: cocina. Eg.:Avriya el kulpa: culpa. Eg.:
armario de la kuzina de mi nona. kultivado/a: cultivado / a. Eg.:
kravata: corbata. Eg.: kultura: cultura. Eg.:
krear: crear. Eg.: kulturál: cultural. Eg.:Konservaron aspektos
kreatura: niño, criatura. Eg.: kulturales del Djudaismo.
krem karamel: flan. Eg.: kulupíya, koliflór (f): coliflor. Eg.:
kreser: crecer. Eg.: kumplir: cumplir. Eg.:
kreyer: creer. Eg.: kuna: columpio, cuna. Eg.:
kriansa: criatura. Eg.: kunarse: columpiarse. Eg.:
kriatura: criatura. Eg.: kunduradji, kunduryéro (m): zapatero.
krimen: crimen. Eg.: Eg.:Monsieur Galanti era chapinero (kunduradji) ma
krio / a: crío / a. Eg.: no ganava bastante. El kunduryero tiene la
kristiáno, kristiána: cristiano, cristiana. Eg.:...djudias sapateta rota.
fueron salvadas por amigos kristianos. kundúrya (f): zapato. Eg.:No tiene kunduryas al
kriter: criterio. Eg.: pye.
kriza: crisis. Eg.: kupa: vaso. Eg.:
krúdo / krúda (adj.): crudo / cruda. Eg.:Estos biervos kura: medicamento. Eg.:
krudos me shokan. kurdeár (v): regular (reloj etc.). Eg.:Teniyamos
kruzada: cruzada. Eg.: oras ke se deviyan kurdear una vez al diya.
kuadro: cuadro. Eg.: kuréar (v): regular; engañar. Eg.:Era un poko
kuadro: marco. Eg.: simple i los amigos lo kureavan.
kuafor, berber: peluquería. Eg.: kuriozamente: curiosamente. Eg.:
kuál, kuála: cual. Eg.:Kual es tu ijo? kuriozita: curiosidad. Eg.:
kualidad: cualidad. Eg.: kuriozo / a: curioso / a. Eg.:
kualkiér, kualkyér (adj/pron.): cualquier / cualqiera. kúrso: curso. Eg.:Gloria Ascher la va emplear en
Eg.:Se puede meldar en kualkier livro de linguistika. su kurso de kultura sefaradi.
kuálo: qué. Eg.:Kualo te plaze? kurto / a, bashitiko / a: corto / a, bajo / a. Eg.:
kuando: cuando. Eg.: kusúr (m): resto. Eg.:No deshes kusures en el
kuánto: cuanto. Eg.:Kuanto me das por ir i venir? chini.
kuántos, kuántas: cuantos, cuantas. Eg.:Muera kuvrir, kuvijar: cubrir. Eg.:
Shimshon kon kuantos son. kuzir: coser. Eg.:
kuárto (m): cuarto. Eg.:Komimos kada uno el kuarto la: la. Eg.:Mirala.
del melon. laboriozo / a: trabajador. Eg.:
kuatrén, kuartén (adj.): cuarto. Eg.:Su kuatren ijo lado: lado. Eg.:
estudió mas muncho. ladrón / ladróna (m/f): ladrón / ladrona. Eg.:No
kuatro: cuatro. Eg.: kero ke se los roven los ladrones.
kuchara: cuchara. Eg.: lampas de trafik: semáforo. Eg.:
kuchiyo: cuchillo. Eg.: lándra, lándre (f): peste. Eg.:LA ESTREYA KE
kuchundúrya (f): coliflor. Eg.: LE KAYGA, LANDRE KE LE DE!
kuchundúrya (f): remolacha. Eg.: lansar: lanzar. Eg.:
kudiado, atension: cuidado. Eg.: lansarse, echarse: lanzarse. Eg.:
kudiar: cuidar. Eg.: largo/a: largo / a. Eg.:
kuedra: cuerda. Eg.: lashón: lenguaje, lengua. Eg.:Dizir las kozas en
kuénto: cuenta. Eg.:Kuento arreglado es medio lashon i ladino. (Neh.)
pagado. (Neh.) latin: latín. Eg.:Ay djente ke konfonden Ladino

Pajina 22/74
Diksionario de Ladinokomunita

kon Latin. lokúra (f): locura. Eg.:Todos tenemos muestras


latin, latino: latín. Eg.:Ay djente ke konfonden Ladino pasiones i lokuras.
kon Latin. lovo: lobo. Eg.:
lavar: lavar. Eg.: luchár (v): luchar. Eg.:Estamos luchando por el
lavarse: lavarse. Eg.: futuro.
lavorar: trabajar. Eg.: luénga, aluénga (f): luenga. Eg.:Le plaze una
lavoro: labor. Eg.: komidika de luenga buyida kon un poko de vinagre.
lavóro: trabajo. Eg.:Es un lavoro echo kon intelijensia lugar: lugar. Eg.:
i amor. lukso: lujo. Eg.:
le: le. Eg.:Le gustava kontar anekdotas tipikas luksyozo/a: lujoso / a. Eg.:
sefardis. lúmbre (f): lumbre. Eg.:Abasha la komida de la
leche: leche. Eg.: lumbre.
lektor: lector. Eg.:El kontenido de esta gazeta no lúna: luna. Eg.:Esta briyando komo la luna en
atirava los lektores. kinze.
lentamente: lentamente. Eg.: lúnes: lunes. Eg.:Kada lunes moz ivamoz al
leshano / a: lejano / a. Eg.: BAZAR.
léshos (adv.): lejos. Eg.:De leshos oyi una boz. lungo: largo. Eg.:
letra: carta, letra. Eg.: lusido / a: lúcido / a. Eg.:
ley (f): ley. Eg.:La ley es para todos. luvia: lluvia. Eg.:
libertad: libertad. Eg.: luz: luz. Eg.:
libre, libero: libre. Eg.: luzio / a: bonito / a. Eg.:
lígado, fégado (m): hígado. Eg.:Se le kemo el ligado, ma: mas. Eg.:
de tanto bever alkol. ma: pero, mas. Eg.:Yo el dezeo ya lo tengo, ma
limito: limite. Eg.: no tengo ayinda la kapachita teknika.
limon: limón. Eg.:"Pishkado i limon i agua de mar, i tu maále (f): barrio. Eg.:Biviyan en la maale de
ke no tengas dingun mal"! Balat en Estanbol.
limpiéza, limpyéza (f): limpieza. Eg.:La limpyeza es mabúl (m): diluvio, gran cantidad. Eg.:Kosta un
medya rikeza. mabul de paras.
límpio, límpyo, límpia (adj.): limpio, limpia. Eg.:La madám (f): doña, señora. Eg.:Hanumika, vate
kaza estava limpia. ande Madam Viktorya, dile ke te de un poko de
lindo/a: lindo / a. Eg.: "oturburda"
lingua maternal: lengua materna. Eg.: mádre: madre. Eg.:Mi madre i mi padre nasieron
língua, léngua (f): lengua, lenguaje. Eg.:Ken lingua en Izmir.
tiene, a Roma va. madrugada: madrugada. Eg.:
linguístika (f): lingüística. Eg.:La linguistika estudia maestro/a: maestro / a. Eg.:
komo se avla "de facto". magazén (m): almacén. Eg.:Los Djidios teniyan
lira: dinero turco. Eg.:La moneda de la Turkiya es la Magazenes de Manifatura [vender ropas].
LIRA. Magen David: Estrella de David (Escudo de
lisensia: licencia. Eg.: David). Eg.:El Eskudo de David (Magen David) es
lísta: lista. Eg.:Los miembros de esta lista ya estan el simbolo del puevlo djudio. Eskudo de David: Una
viendo komo lo eskrivimos. forma de dos triangulos ekuilateros pozados uno
lisyón (f): lección. Eg.:Ke te sierva de lisyon. ensima del otro en arreves, formando una estreya
literatúra: literatura. Eg.:Diriji un kurso de lingua i de 6 puntas.
literatura djudeo-espanyola. maho / a: majo / a. Eg.:
liviano: leve. Eg.: majiskula: mayúscula. Eg.:
lívro (m): libro. Eg.:No desha el livro de la mano. majorita: mayoría. Eg.:
lo: lo. Eg.:Lo ke va ser para uno, ke sea para todos. makarón rayádo (m): macarrones al horno. Eg.:
lódo: lodo. Eg.:No es un ombre - es lodo kon kanyo. makina: máquina. Eg.:
lojika: lógica. Eg.: makiyarse: maquillarse. Eg.:
lóko / lóka (adj.): loco / loca. Eg.:Mas save un loko maksimo: máximo. Eg.:
en su kaza, ke un savyo en kaza de otro. mal: mal. Eg.:

Pajina 23/74
Diksionario de Ladinokomunita

maldicho / a: maldito / a. Eg.: marunchínos (m): macarrón de almendras. Eg.:


malgrádo: aunque. Eg.:Se metio en kamino malgrado mas: más. Eg.:Mas tiene, mas kere.
el negro tiempo. mása: masa. Eg.:Para azer boyikos, kale finyir
malláh (m): angel. Eg.:KUATRO MALLAHIM KE muncho la masa.
MOS AKOMPANYEN. masá, matsa (f), matzot (m): pan ázimo. Eg.:Ni
malo / a: malo / a. Eg.: Pesah sin matsa, ni ija sin kazar.
málo, mála: malo, mala. Eg.:Mas vale un malo mashkar: mascar. Eg.:
konosido ke un bueno para konoser. (Neh.) matar: matar. Eg.:
malorozamente: desgraciadamente. Eg.: material: material. Eg.:
mama: mamá. Eg.: maydanoz: perejil. Eg.:
manadéro (m): origen, fuente, raíz (de algo). Eg.: máyo: mayo. Eg.:Esto sera el Alhad 5 de Mayo a
manár (v): manar. Eg.:De esta tyerra manan leche i las 3.
myel. mayor: mayor. Eg.:
mancha: mácula. Eg.: maz: más. Eg.:
mandár: mandar. Eg.:Pasensia ke te mande el Dio. mazál, (m): suerte, destino. Eg.:Kismet es byervo
(Neh.) turko ke kere dizir mazal, o suerte.
manera: manera. Eg.: mazalózo / mazalóza (adj.): afortunado /
manga: manga. Eg.: afortunada. Eg.:Sos muy mazaloza de tener esta
manifestar: manifestar. Eg.: vida ke tyenes.
mankar, faltar: faltar. Eg.: me: me. Eg.:Me miró.
mánko, mánka: menos. Eg.:A lo manko va ver a tu meará (f): cueva, caverna. Eg.:
madre una vez a la semana. medalya: medalla. Eg.:
mano: mano. Eg.: média: media. Eg.:Es sekreto ke ya lo save la
mansana: manzana. Eg.: media sivdad.
mansevéz (f): juventud. Eg.:La mansevez es una medianoche: medianoche. Eg.:
vez. medikería (f): medicina. Eg.:Al anyo ke viene,
mansévo / manseva (m/f): joven, muchacho / a, chico keremos dedikar uno de los maratones a la
/ a. Eg.:Lo yoramos ke se murio mansevo. medikeria (milizinas, doktores, ospitales ets.) en las
mansheta: puñetes. Eg.: komunidades de los ladinoavlantes.
mantel: mantel. Eg.: mediko, doktor: médico. Eg.:
mantener: mantener. Eg.: medio: medio. Eg.:
manya: maña. Eg.: mediodia, midi: mediodía. Eg.:
manyana: mañana. Eg.:De la manyana se ve el buen meditar: meditar. Eg.:
diya. medra: mierda. Eg.:
manyifiko/a: magnifico / a. Eg.: mehorám (m): excomulgado; canalla. Eg.:Agora
manziya: desgracia, desgaste. Eg.:La para ke no lo kastigare a este mehoram.
vayga en manziya. Mozotros dizimos: Pekado i meldadura: lectura. Eg.:
manziya. meldar: leer. Eg.:
mar (la): mar. Eg.: memoravle: memorable. Eg.:
maraviyárse (v): maravillarse. Eg.:No te maraviyes... memoria, tino: memoria. Eg.:
maraviyózo, maraviyóza (adj.): maravilloso, mendrúgo, mindrúgo (m): mendrugo. Eg.:Aki
maravillosa. Eg.:Te felisito por el lavoro maraviyozo ke m'enkasho, mindrugos mashko.
estas aziendo. menear: menear. Eg.:
mareo, shasheo: vértigo. Eg.: menestér: menester, necesidad. Eg.:Pero a
marído: marido. Eg.:Marido selozo no tiene repozo. vezes tengo menester de un diksionario.
(Neh.) menk (m): piedra de toque. Eg.:Shelomo dyo el
marka: marca. Eg.: menk en pokas palavras kual es el rolo tan
márso (m): marzo. Eg.:Noche de alhad, el 18 de importante de la madre.
Marso) tuvimos aki en Dallas un konserto. ménos (adv.): menos. Eg.:Ya save el Inglez,
mártes (m): martes. Eg.:Va estar avierto Martes, mas o menos.
Viernes i Alhad. ménos, mánko (adv.): menos. Eg.:Vino a las

Pajina 24/74
Diksionario de Ladinokomunita

tres manko diez. mizeria: miseria. Eg.:


mentira, mintira: mentira. Eg.: mizmo: mismo. Eg.:
mentiroso/a, mintirozo/a: mentiroso / a. Eg.: moble: mueble. Eg.:
meoyo: cerebro. Eg.: modérno, modérna: moderno, moderna. Eg.:No
meoyo, razon: razón. Eg.: toman parte en la vida moderna.
merendar; piknikar: merendar. Eg.: modo: modo. Eg.:
mereser: merecer. Eg.: mófo (m), mófa (f): moho. Eg.:Ya le kresyó
merikiarse: preocuparse. Eg.: mofa.
merkar: comprar. Eg.: mofózo (adj.): mohoso. Eg.:El bodrum está
merseriya: mercería. Eg.: mofozo.
mersí: gracias. Eg.:Mersi muncho por tus esfuersos. mogádos, masapan (m): mazapán. Eg.:
mesaje: mensaje. Eg.: mojar: mojar. Eg.:
mesklár (v): mezclar. Eg.:Los djudyos mesklan molestar: molestar. Eg.:
biervos ebreos kuando avlan de la ley. momento: momento. Eg.:
mesurar: medir. Eg.: moneda, para: dinero. Eg.:
meter al mundo: dar a luz. Eg.: monosilabo: monosílabo. Eg.:
meter en lugar de: reemplazar. Eg.: montanya: montaña. Eg.:
meter en movimiento: mover. Eg.: monton: montón. Eg.:
meter, pozar: poner. Eg.: moral: moral. Eg.:
metro: metro. Eg.: morár (v): morar, habitar. Eg.:Morar ande se
mez: mes. Eg.: arrapa el guerko: Leshos de todo.
meza: mesa. Eg.: moreno / a: moreno / a. Eg.:
mi: mi, mí. Eg.:El era mi ermano adoptado. morfina: morfina. Eg.:
miél, myél (f): miel. Eg.:Se aze kon mues mulida i moro / mora: moro / mora. Eg.:Djudios i Moros
miel kon klavo de komer. en la literatura espanyola...
miembro: miembro. Eg.: mortája (f): mortaja. Eg.:Ma botones no ay en
miéntres, myéntres (prep.): mientras. Eg.:Myentres mortaja!
ke tu durmiyas, yo lavorava. mos (pron.): nos. Eg.:Mos disho...
mijor: mejor. Eg.: moshka: mosca. Eg.:
mijorádo (adj.): mejorado. Eg.:Kada anyo mijorado. moso / mosa: criada, mozo / moza. Eg.:
mil: mil. Eg.: motel: fonda. Eg.:
milizina: medicina, remedio. Eg.: motor: motor. Eg.:
milyon: millón. Eg.: motosikleta: motocicleta. Eg.:
mína (f): empanada. Eg.:Mos dio una recheta de mozótros / mozótras: nosotros / nosotras.
mina de espinaka. Eg.:Mis ermanos partieron, mozotros kedimos aki.
minimum: mínimo. Eg.: Se tomaron kon mozotros (mos bushkaron pleto).
minístro: ministro. Eg.:Me demando sovre el ministro muchacho / a: muchacho / a. Eg.:
de la edukasion. muchiguár (v): incrementar, aumentar, multiplicar.
minor: menor. Eg.: Eg.:Muchiguar rikezas es muchiguar ansyas.
minúto: minuto. Eg.:Se desha 10 minutos en el orno. (Neh.)
minúto: minuto. Eg.:Se desha 10 minutos en el orno. muela: muela. Eg.:
mío, míyo, mía, míya: mio, mia. Eg.:Lo miyo miyo, i muerte: muerte, fallecimiento. Eg.:
lo tuyo miyo. muestro / muestra: nuestro / nuestra. Eg.:
mirada: mirada. Eg.: muevo/a: nuevo / a. Eg.:
mirakolo, milagro: milagro. Eg.: muéz (f): nuez. Eg.:Mesklar la matsa, la asukar i
mirar: mirar. Eg.: la muez.
mishpahá (f): clan, familia. Eg.:Shalom a toda la mujer: mujer. Eg.:
mishpaha sefaradi i al mundo entero. muncho: mucho. Eg.:
mismo/a: mismo / a. Eg.: mundar: pelar. Eg.:
mitad: mitad. Eg.: mundial: mundial. Eg.:
miyope: miope. Eg.: mundo: mundo. Eg.:

Pajina 25/74
Diksionario de Ladinokomunita

mungrinéar (v): gimotear. Eg.: al Norte por la sezon.


Munisipalidad: Ayuntamiento. Eg.: nostaljia: nostalgia. Eg.:
murir: morir, deceder, fallecer, expirar. Eg.: notar: apostillar. Eg.:
mursá (f): mohino, enfurruñado. Eg.:Uno ke tyene notavlamente: notablemente. Eg.:
kara de "mursa" i la djente no se azen amigos kon el . novedades, avizos: informativo. Eg.:
musafir: huésped, convidado. Eg.: nóvio, nóvyo / nóvia, nóvya: novio, novia.
musandará, mansárda (f): mansarda, buharda. Eg.:Lo ke el padre del novyo pago al padre de la
Eg.:"Mansarda", es la kamareta ke esta debasho del novya...
techo. novle: noble. Eg.:
músho (m): labio. Eg.:Koryó afuera en riendose entre nuáns, nuánsa (f): matiz. Eg.:La lingua muestra
los mushos. tiene munchas enteresantes nuanses, ke vale la
mustacho: bigote. Eg.: pena de estudiar.
musyu: don. Eg.: número (m): número. Eg.:El muevo numero de la
muy: muy. Eg.: revista AKI YERUSHALAYIM mos yego.
muzéo, muséo: museo. Eg.:Komo dize H.-V. nunka: jamás. Eg.:
Sephiha, somos un muzeo bivo. nuvlozo: nublado. Eg.:
muzika: música. Eg.: o: o. Eg.:Me vienen mesajes en Inglez o en
nada: nada. Eg.: espanyol.
nadar: nadar. Eg.: objektivo / a: objetivo / a. Eg.:
nariz: nariz. Eg.: objekto: objeto. Eg.:
nariz (de animal): hocico. Eg.: observar: observar. Eg.:
naser: nacer. Eg.: obstakolo: obstáculo. Eg.:
nasional: nacional. Eg.: obtener: obtener, conseguir. Eg.:
nasyon: nación. Eg.: ochen: octavo / a. Eg.:
natura: naturaleza. Eg.: ofisial: oficial. Eg.:
naturalmente: por supuesto. Eg.: ofisio: oficio. Eg.:
navaja: navaja. Eg.: ofrir: ofrecer. Eg.:
nave, vapor: barco. Eg.: ograsheár, ugrasheár (v): esforzarse.
nazi: nazi. Eg.:Muestra famiya salvo de los nazis. Eg.:Ugrashear kon la djente no es "kolay"( fasil).
negativo / a: negativo / a. Eg.: ogurar: augurar. Eg.:
negosio, echo: negocio. Eg.: ója, foja (f): hoja. Eg.:Tiene muncha difikultad de
negregúra (f): maldad. Eg.:Para su negregura no ay inchir la sola oja en Djudeo-Espanyol. Ya abolti la
par. oja , unika solusion , i no guadri aborrision. Los
négro / négra (adj.): malo / mala. Eg.:Ken negro aze, sestos de ruda, kon las ojas i flores...
negro topa. ójo (m): ojo. Eg.:El ojo ve, la alma dezea.
nesesario: necesario. Eg.: okazion: ocasión. Eg.:
nesesidad: necesidad. Eg.: oksidente: occidente. Eg.:
nesesitar, tener menester: necesitar. Eg.: oktúbre, októbre (m): octubre. Eg.:Vo estar en
nevlina: neblina. Eg.: New York en Oktubre para prezentar una charla i
ni... ni...: tampoco, ni... ni.... Eg.: un konsierto.
nido: nido. Eg.: okupádo / okupáda (adj.): ocupado / ocupada.
ningúno / ningúna (pron.): ninguno / ninguna. Eg.: Eg.:No eskrivo..una razon es porke esto muy
nivel: nivel. Eg.: okupada.
no (adv.): no. Eg.:No save dizir no. okupar: ocupar. Eg.:
no reushir el egzamen: suspender (el examen). Eg.: olokósto (m): holocausto. Eg.:Sovrebivieron el
noche: noche. Eg.: Olokosto ma kedaron sin nada.
Noel: Navidad. Eg.: olvidár, ulvidár (v): olvidar. Eg.:Komo olvidar las
nombre: nombre. Eg.: ermozas tadradas, las vijitas familiales.
nono: abuelo. Eg.:La nona, el nono, mizmo la vizina olvidárse, ulvidárse (v): olvidarse. Eg.:Ya me
de ariva ke ya saviya ke va vinir doktor, vinian a kaza. olvidi kualo era ke keriya dizir.
norte (m): norte. Eg.:Los "pasharos de inviero" se van ombre: hombre. Eg.:

Pajina 26/74
Diksionario de Ladinokomunita

ombro: hombro. Eg.: ovedesyente, obeisente: obediente. Eg.:


omenaje: homenaje. Eg.: ovéja (f): oveja. Eg.:Teniyamos una oveja ke
onor: honor. Eg.: parió tres kodrerikos.
onze: once. Eg.: ovligar: obligar. Eg.:
operar: operar. Eg.: ovligasion: obligación. Eg.:
operetta: zarzuela. Eg.: ovra: obra. Eg.:
opinion: opinión. Eg.: oy: hoy. Eg.:
oportunidad: oportunidad. Eg.: oy demanyana: esta mañana. Eg.:
oportuno: oportuno. Eg.: oyído (m), oréja (f): oreja. Eg.:Por un oyido le
opozar: oponer. Eg.: entra, por el otro le sale.
oprimir: agobiar. Eg.: oyír, oír (v): escuchar. Eg.:El Dio ke te oyga!
óra (f): hora. Eg.:Muestros padres kontavan de oras ozar: osar. Eg.:
negras (difisiles) ke pasaron. padre: padre. Eg.:
óra de bráso (f - m): reloj, muñequera. Eg.:Por su pádres (m/pl): padres. Eg.:En tiempo de
Bar-Mitzva, le regalaron una ora de braso. muestros padres...
orasion: plegaria. Eg.: pagar: pagar. Eg.:
orasionar: orar. Eg.: país, paéz (m): país. Eg.:En el paéz ke irás,
orden: orden. Eg.: asegún verás farás.
ordenado/a: ordenado / a. Eg.: pájina (f): página. Eg.:Ay tambyen pajinas en
ordenar, meter orden: ordenar. Eg.: muestra lingua ke son de tresalir.
ordinario, bayagi: ordinario / a. Eg.: palavra: palabra. Eg.:
ordovres, apetites: tapas. Eg.: paláza (f): pato. Eg.:"Duck - Canard" es PALAZA
oreja: oreja. Eg.: en Estanbol (Perahya).
organizador: organizador. Eg.: pálma (f): palma. Eg.:Eskrito esta en la palma, lo
organizasión (f): organización. Eg.:So muy aktiva en ke va yevar la alma.
muestra organizasion, Sephardi Federation. pálmas (f/pl): aplauso. Eg.:Dar palmas.
orgolyo: orgullo. Eg.: pan: pan. Eg.:
orientar: orientar. Eg.: pan espondjádo (m): bizcocho. Eg.:
oriénte, oryénte (m): oriente. Eg.:Los sefardim de pandispánya (m): bizcocho. Eg.:
oriente avlan djudeo-espanyol, ladino, djudezmo. pantófla, pantúfla (f): zapatilla. Eg.:Kon "la robe
oríjen, orijín (f): origen. Eg.:Esta es la orijin de la de chambre" ekose i las pantuflas en el pie...
teoriya. pányo (m): paño. Eg.:Arremenda tu panyo, lo
orijinal: original. Eg.:Los orijinales estan en la yevaras otro un anyo. (Neh.)
biblioteka. papa: papá. Eg.:
orivle: horrible. Eg.: papel: papel. Eg.:
orno: horno. Eg.: papu, nono, granpapa: abuelo. Eg.:
oro: oro. Eg.: par: par. Eg.:Me merki un par de kalsas.
ortografía, ortografíya (f): ortografía. Eg.:... kon la pará (f): dinero. Eg.:La pará va i viene.
ortografia rekomendada por AKI YERUSHALAYIM. pára (prep.): para. Eg.:Este pan es para este
ospital, espital, eshpital, ispital: hospital. Eg.: kezo.
ospitalidad: hospitalidad. Eg.: para ke: para qué (intención). Eg.:
otél (m): hotel. Eg.:El abasho a un chiko otel. paralelo/a: paralelo / a. Eg.:
otobus: autobús, autocar. Eg.: paralizado / a: paralítico / a. Eg.:
otománo (m+adj.): otomano. Eg.:El Ladino se formo paras: dinero. Eg.:
en el Imperio Otomano. pardesu: abrigo. Eg.:
otomobíl (m), araba (f): carro, automóvil. Eg.:Mi pardon: perdón. Eg.:Demando una otra vez
papa mos yevava a pasear kon otomobil. pardon a todos.
otonyo: otoño. Eg.: pared: pared. Eg.:
otro/a: otro / a. Eg.: pareser: parecer. Eg.:
otros: demás. Eg.: pareserse: parecerse. Eg.:
ovedecer, obeisar: obedecer. Eg.: paresozo/a, haragan: perezoso / a. Eg.:

Pajina 27/74
Diksionario de Ladinokomunita

pareza, haraganud: pereza. Eg.: patron, proprietario: dueño / a. Eg.:


parfum: aroma. Eg.: paviyon: pabellón. Eg.:
pariéntes, paryentes (m/pl): parientes, padres. payis: país. Eg.:
Eg.:Mis parientes en Estambol no komiyan arroz en páyla (f): paila. Eg.:Si, Rosina, payla es un legen
Pesah. grande.
parir: parir. Eg.: paylacho: payaso. Eg.:
parparear: lucir. Eg.: paz (f): paz. Eg.:Ke el Dio de paz en los
parparo: párpado. Eg.: reynados.
partajar: compartir. Eg.: pazí (m): acelga. Eg.:Kalavasa, pishkado,
parte: parte. Eg.: agranada, pazi, etc.
partida: parte, partida. Eg.:Las konsejas estan en la pecho: pecho. Eg.:
partida de djudeo-espanyol de la Gazeta. E bravo! Ya pedaso: pedazo, trozo. Eg.:
ganates la partida?" . pedrer el ekilibro: titubear. Eg.:
partikolar: particular. Eg.:Esta baza de informasion pedrer, piedrer: perder. Eg.:
es un Archivo partikolar. pekado: lástima. Eg.:
partir: partir. Eg.: pelea: pelea. Eg.:
partisipante: participante. Eg.:Los partisipantes pélo (m): pelo (de barba, de animal). Eg.:Se
veniyan para diskutir. arrankó los pelos de la barva de inyervo.
partisipar: participar. Eg.: peltek: tartamudo / a. Eg.:
partizante: partidario / a. Eg.: pena: pena. Eg.:
parvenir: lograr. Eg.: pender: ahorcar. Eg.:
pas: paz. Eg.: pensada: pensamiento. Eg.:
pasa: pasa. Eg.: pensar: pensar. Eg.:
pasádo (m): pasado. Eg.:Para lo pasado no ay penserios: pena, problemas. Eg.:
remedio. peór (adj., adv.): peor. Eg.:No se kere agora
pasádo / pasáda (adj.): pasado / pasada. Eg.:Aguas diskutir ken es mas mijor o mas peor.
pasadas no mueven molino. (Neh.) perfeksion: perfección. Eg.:
pasado amanyana: pasado mañana. Eg.: perfekto / a: perfecto / a. Eg.:
pasajero /a: pasajero / a. Eg.: perfil, profil: perfil. Eg.:
pasaporto: pasaporte. Eg.: perikolo: peligro. Eg.:
pasar: pasar. Eg.: perikolozamente: peligrosamente. Eg.:
pasar al enemigo: pasarse. Eg.: perikolozo/a: peligroso / a. Eg.:
pasar enfrente: cruzar. Eg.: periodiko: periódico. Eg.:Los ke biven en Israel
pasear: pasear. Eg.: resivieron ayer un periodiko ke se yama "Ladino".
pasensia: paciencia. Eg.: perkurár (v): preocuparse, esforzarse. Eg.:Para
pasharo: pájaro. Eg.: la proksima letra, perkura de eskrivir kon esta
páso (m): paso. Eg.:Yo ize el primer paso. ortografia.
pasta, pastel: pastel. Eg.: pérla (f): perla. Eg.:Kita perlas de la boka.
pastéles (m): empanadas. Eg.: permeter: permitir. Eg.:
pasto: sabor. Eg.: péro (konj.): pero. Eg.:Dubrovnik no es mas en
patata: papa, patata. Eg.: Yugoslavia - pero en KROATIA.
patin: suelo. Eg.: perpetual: perpetua. Eg.:
páto (m): ganso, oca. Eg.:...gaynas, 1300 patos, 50 perro: perro. Eg.:
pyernas de puerko, 17 kintales de karne, 700... "GATO" perseguir: perseguir. Eg.:
por "PATO". pershíl, pirshíl, prishíl (m): perejil. Eg.:
patóna (f): pato. Eg.:En Izmir "patona" es "duck" (Los persona: persona. Eg.:
diksionaryos no lo tienen!) personal: personal. Eg.:
patrania: algarabía. Eg.: péshe (m): caña (zanca). Eg.:
patrimonyo: patrimonio. Eg.: peshkádo, pishkádo (m): pescado.
patrón (m): patrón. Eg.:A la gayinika del patron no se Eg.:Avlaremos de otra koza: De peshkado i agua
dize kish. de mar.

Pajina 28/74
Diksionario de Ladinokomunita

peshkar: pescar. Eg.: politika.


pestanya: pestaña. Eg.: polvora: pólvora. Eg.:
petrolio: petróleo. Eg.: ponte: puente. Eg.:
peynarse: peinarse. Eg.: popa: popa. Eg.:
pezgades: pesadez. Eg.: popular: popular. Eg.:
pezgo: peso. Eg.: por: por. Eg.:
piadád, piedád (f): piedad. Eg.:El Dio ke mos mire por demaziya, indemas: además. Eg.:
kon ojo de piadad. por esto: por eso. Eg.:
pie: pié. Eg.: por ke: por qué (razón). Eg.:
piedrer: perder. Eg.: por konsekuensa: por consiguiente. Eg.:
pierna: muslo. Eg.: por módo de (m): a causa de, por causa de.
piesa de teatro: pieza dramática. Eg.: Eg.:Te troki siertas palavras por modo de la
pikante: picante. Eg.: ortografiya ke se uza en LK.
pimiénta (f): pimienta. Eg.: Por módo de, por mor de (m): para, para que.
pimientón (m): pimientón verde. Eg.: Eg.:Teniyan kaminos para ir por mor de salvarsen
pina: piedra. Eg.: de la persekusion.
pintador / a: pintor - a. Eg.: por módre (lok. prep.): a causa de, debido a.
pínya (adj.): salado (demasiado). Eg.:El kezo está Eg.:Está hazino por modre ke abuzó en el komer.
pinya. (Neh.)
pinyon: piñón. Eg.: por semana: semanal. Eg.:
piron: tenedor. Eg.: por sien: por ciento. Eg.:
pishar: mear , orinar. Eg.:Es probablemente del porke: porque. Eg.:
verbo "pisheti" de Serbo-Kroatyo. En mi famiya es portanto, aser ke: por tanto, pues, no obstante.
generalmente usado. Eg.:
pishin: en seguida. Eg.: portmone: monedero. Eg.:
pisina: piscina. Eg.: portofolio: billetero. Eg.:
piskueso: nuca. Eg.: portofolio de dokumentos: cartera. Eg.:
pitágra (f): pasta seca de albericoque. Eg.: portokal: naranja. Eg.:
pizar: pisar. Eg.: portreto: retrato. Eg.:
plaj: playa. Eg.: posedar: poseer. Eg.:
plasa: plaza. Eg.: posesion: posesión. Eg.:
plata: plata. Eg.: posibilidad: posibilidad. Eg.:
plato: plato. Eg.: posivle: posible. Eg.:
plazér (m): placer. Eg.:Me izo plazer de konoserlo. pósta (f): correo. Eg.:Los kuatro livros kostan 80
plazér (v): gustar, placer. Eg.:Me plaze estar en $ kon posta aerea. Echar una karta a la posta.
buena kompanyia. potasio: potasio. Eg.:
pléto, pléyto (m): disputa, riña. Eg.:Despues de un povereto / ax: pobre, desgraciado. Eg.:
buen pleto, una buena paz. poyo: pollo. Eg.:
plómo (m): plomo. Eg.:Se derrite el plomo una otra pozitivo: positivo. Eg.:
vez i se mete enbasho entre los pies. prasa: puerro. Eg.:
podér (m): poder, potencia. Eg.:El direktor tiene prasifúchi (m): fritada de puerro. Eg.:
poderes anchos. Kada uno da segun su poder. pratikar: practicar. Eg.:
poéma (m): poema. Eg.:Son liberos de meter en pratiko: práctico. Eg.:
muzika los poemas de este livro. prechizamente: precisamente. Eg.:
poéta (m+f): poeta. Eg.:Enkuentro de poetas ke prechizo: preciso. Eg.:
eskriven en Ladino. preferar: preferir. Eg.:
poezia: poema, poesía. Eg.: pregúnta (f): pregunta. Eg.:Estava en kudiado:
poko: poco. Eg.: Mando a su ijo por una pregunta.
polisiya: policía. Eg.: preguntár (v): preguntar. Eg.:Nada va bien: No
politeza: cortesía. Eg.: preguntes ni demandes.
polítika (f): política. Eg.:Esto nesesita una aksion preguntón (m), preguntóna (f): preguntón,

Pajina 29/74
Diksionario de Ladinokomunita

preguntona. Eg.:Buen pregunton! profitar: aprovechar. Eg.:


prekosion: medida. Eg.: profitar, ganar: lucrarse. Eg.:
prénsa (f): prensa, imprenta. Eg.:Fue transmetido en profundo: profundo. Eg.:
la prensa i las publikasyones en Ladino. programa, program: programa. Eg.:
prensesa: princesa. Eg.:La joven prensesa fue progresar: progresar. Eg.:
enserrada en esta kula kon muchas ijas de su edad proksimo, proksima: próximo, próxima.
destinadas a tenerle kompanyiya. Eg.:Para el proksimo Alhad, estamos aparejando
preokupado / a: preocupado / a. Eg.: un paseyo a Hunkar.
preokupasion: preocupación. Eg.: prolungar: prolongar. Eg.:
preparativos: preparación. Eg.: prolungasion: prolongación. Eg.:
prepozision: preposición. Eg.: prometer: prometer. Eg.:
presepto: precepto. Eg.: pronto, pronta: pronto, pronta; preparado,
presiado, presyado (adj.): precioso, querido. preparada. Eg.:El sharope esta pronto.
Eg.:Puedemos yamar a un ijiko chiko "presiadiko". pronunsiar: pronunciar. Eg.:
presio: precio. Eg.: propozar: proponer. Eg.:
presiózo, presyózo (adj.): precioso. Eg.:Keremos propozision: proposición. Eg.:
salvar muestra lingua presioza. proprieta: predio. Eg.:
presipisio: precipicio. Eg.: prosperidad: prosperidad. Eg.:
presipitado abasho: picado. Eg.: prospero: próspero. Eg.:
presto: pronto. Eg.: prostéla (f): delantal. Eg.:La vistio i le metio
prestor: velocidad. Eg.: prostela.
preteksto: pretexto. Eg.: protestar: protestar. Eg.:
pretend, claim: pretender. Eg.: prova: prueba. Eg.:
préto / préta (adj.): negro / negra. Eg.:Se le fizo el provár (v): probar, intentar. Eg.:Mi mama mos
mundo preto. dizia, "antes de dizir 'no m'agrada' (alguna komida),
previsto: pronostico. Eg.: provala."
prezentar: presentar. Eg.: prove: pobre. Eg.:
prezente: presente. Eg.: provenir: provenir. Eg.:
prezervar: preservar. Eg.: provensia: provincia. Eg.:
prezidénte, presidénte (m+f): presidente. Eg.:Fue proverbio: proverbio. Eg.:
nominado presidente de la Asosiasion. pruntár, demandár (v): preguntar. Eg.:Prunta i te
primér, priméra (adj.): primer, primera. Eg.:El primer responderé.
mez del anyo. psikiatriya: psiquiatría. Eg.:
primero / a: primero / a. Eg.: publikar: publicar. Eg.:
primo / a: primo / a. Eg.: publiko: público. Eg.:
prinsipio: principio. Eg.: puede ser: a lo mejor. Eg.:
prisa: prisa. Eg.: puéde ser: quizá, tal vez, puede que. Eg.:Todo
prísa (f): prisa. Eg.:Por mas de prisa, en pyes se puede ser.
pisha. (Neh.) pueder: poder. Eg.:
privado: privado. Eg.: puerpo, kuerpo: cuerpo. Eg.:
privado / a: privado / a. Eg.: puerta: puerta. Eg.:
probabilidad: probabilidad. Eg.: puevlo: pueblo. Eg.:
problem: problema (el). Eg.: pulmones: pulmones. Eg.:
probléma (m): problema. Eg.:Para el ke amostra su punchon: púa. Eg.:
amistad nunka ay problema. punta: confín. Eg.:
prodjekto: proyecto. Eg.: punta: esquina. Eg.:Ya avia arivado a la punta de
produizirse: producirse. Eg.: la kaleja de Klara.
produzir: producir. Eg.: punto: punto. Eg.:
profesar: profesar. Eg.: punyo: puño. Eg.:
profesional: profesional. Eg.: puso: muñeca, pulso. Eg.:
profesor-a: profesor-a. Eg.: rabíno (m): rabino. Eg.:El imam, el papaz i los

Pajina 30/74
Diksionario de Ladinokomunita

dos rabinos ya se eskriviyan. renar: zorra. Eg.:


radio: radio. Eg.: render: rendir. Eg.:
rais: raíz. Eg.: renderse: rendirse. Eg.:
rakí (m): anisete turco. Eg.:El raki arrebive al peshe. rendérse kuénto, dárse kuénto: darse cuenta.
ramo: rama. Eg.: Eg.:Me di kuento ke devemos eskrivir en esta
rapidamente: rápidamente. Eg.: lingua para no olvidarla.
rasa: raza. Eg.: rengrasiár (v): agradecer. Eg.:Vos rengrasiamos
rasizmo: racismo. Eg.: de vuestra atension.
raton: rata. Eg.: renkor: rencor. Eg.:
Rav (m): Rabino (Gran). Eg.:El Sinyor Rav: El Gran renovelar: renovar. Eg.:
Rabino. reparár (v): reparar. Eg.:Esto es para reparar el
rayador: rallador. Eg.: tejado solo.
rayar: rallar. Eg.: reperkusion: repercusión. Eg.:
rayo: rayo. Eg.: repetar: repetir. Eg.:
razón (f): razón. Eg.:La razon diferensia al ombre de repetido: repetido. Eg.:
las bestias. (Neh.) replikar, kontestar: replicar, contestar. Eg.:
reál (adj.): real. Eg.:Korte real. reportaje: reportaje. Eg.:
reál (adj.): real. Eg.:Esto avlando de un dezeo real repozo: reposo. Eg.:
kon un programa. republika: república. Eg.:
realidád (f): realidad. Eg.:Esto no troka la realidad. repuesta: respuesta. Eg.:
realizar: realizar. Eg.: resefta: receta. Eg.:
realmente: realmente. Eg.: réshas, reshíkas (f): pastelitos dulces. Eg.:
rebelion: rebelión. Eg.: resiprokamente: recíprocamente. Eg.:
recheta: receta. Eg.: resivir: recibir. Eg.:
red: red. Eg.: respekto, omenaje: respeto, homenaje. Eg.:
redaksion: redacción. Eg.: responder: responder. Eg.:
redaktar: redactar. Eg.: responder de: responder de. Eg.:
redóma, ridóma (f): botella, redoma. Eg.:Tomava la responsabilitad: responsabilidad. Eg.:
ridoma de Raki . résto (m): resto. Eg.:No tomes la pena de
redresarse: incorporarse. Eg.: bushkar el resto de la kantika.
refrán, reflán (m): refrán. Eg.:Arrekojí de 1979 asta restorante: restaurante. Eg.:
oy en diya mas de 500 kuentos i mas de 60 reflanes, restorar: restaurar. Eg.:
sovre todo en Turkíya i en Israel. retardo: retraso. Eg.:
refujiarse: refugiarse. Eg.: retina: retina. Eg.:
refuzar: rehusar. Eg.: reunion: reunión. Eg.:Se puede azer una reunion
regalado / a: único. Eg.: en la universita.
regla: regla. Eg.: reunir: reunir. Eg.:
regretar: lamentar. Eg.: reunirse: reunirse. Eg.:
reír, riír, riyír (v): reír. Eg.:Me azes reir muncho kon reushir: tener éxito. Eg.:
akeya fraza. reushir el egzamen: aprobar (el examen). Eg.:
rejion: región. Eg.: reushita: éxito, logro. Eg.:Le dezeamos viaje
rekódro (m): recuerdo. Eg.:Meldi kon grande plazer bueno i reushita buena.
las konsejas i rekodros de tantos amigos. revanada: tajada. Eg.:
rekuérdo (m): recuerdo. Eg.:Trushimos komo reványo (m): rebaño. Eg.:Dava a komer a un
rekuerdo una lampara. revanyo de palomas.
rekuperar, rekovrar: recuperar. Eg.: revista: revista. Eg.:
relijion: religión. Eg.: revizár (v): revisar. Eg.:No es kolay revizar
remedio: remedio. Eg.: tekstos en haketiya.
remédio, remédyo (m): remedio. Eg.:Para todo ay revolusion: revolución. Eg.:
remedyo, para la muerte no. (Neh.) revolvér (m): revólver. Eg.:Metiya el revolver al
renar: zorro. Eg.: lado de la kavesa.

Pajina 31/74
Diksionario de Ladinokomunita

Rey: Rey. Eg.: aksidente. Lavora kada diya, salvo el Shabat.


rezerva: reserva. Eg.: San: San. Eg.:San Jorge, San Juan.
rezio / a: recio / a. Eg.: sanar: sanar. Eg.:
rezolver: resolver. Eg.: sanarse: curarse. Eg.:
rezúmen, resúmen, resumé (m): resumen. Eg.:...en sanedad: sanýdad, salud. Eg.:
forma de "resumen" (todos los mesajes del diya en sangre: sangre. Eg.:
uno). sangre fria, kalmo: sangre fría. Eg.:
ridá (f): pañuelo. Eg.:Por dolor de shakeka, se sánto, sánta (adj.): santo, santa. Eg.:Azerse del
metiyan una rida apretada en la frente. santo.
rigorozamente: rigurosamente. Eg.: sapato: zapatilla. Eg.:
riko/a: rico / a. Eg.: sarnudár, estornudár (v): estornudar.
rio: río. Eg.: Eg.:Hazino ke sarnuda está serka de estar bueno.
rizikar: arriesgarse. Eg.: (Neh.) Kuando uno sarnuda: - Bivas, kreskas i
riziko: riesgo. Eg.: engrandeskas!
rogar: pedir. Eg.: sarnúdo, estornúdo (m): estornudo. Eg.:Para el
roketa: cohete. Eg.: mentirozo, un sarnudo es un ayudo. (Neh.)
románsa (f): romance, balada. Eg.:Estas ermozas sarpikar: salpicar. Eg.:
kantigas i romansas ke yevamos en el korason. sartén (f): sartén. Eg.:Algunos de vozotros se
romanséro (m): romancero. Eg.:El Romansero akodran de la sarten de bimuelos de Pesah?
Sefaradi dize: ... satisfecho / a: satisfecho / a. Eg.:
romanso: novela. Eg.: saver: saber. Eg.:
rompe kavesa: rompecabezas. Eg.: savor: sabor. Eg.:
romper: romper. Eg.: savor de boka: postre. Eg.:
rovar: robar. Eg.: savrozo / a: sabroso / a. Eg.:
roves (a la): revés. Eg.: se (pron.): se, sé. Eg.:El Ladino se formo en el
rovle: roble. Eg.: Imperio Otomano.
roz (adj.): rosado. Eg.:Vestiya una bluza roz. sedakero / a: mendigo / a. Eg.:
róza (f): rosa. Eg.:No ay roza sin espino. sefarád, sefaradí (adj.): sefardí. Eg.:Va aver un
rudéza (f): rudeza. Eg.: konserto de muzika Sefarad.
ruj: barra de labios. Eg.: sefaradím, sefardím (pl): sefardies. Eg.:Esto
rustiko / a: rústico / a. Eg.: seguro ke algunos de estos Sefaradim saven
ruvio / a: pelirrojo / a. Eg.: meldar.
safanórya, karóta (f): zanahoria. Eg.:Komimos una seguir,perseguir, ir detras: seguir. Eg.:
salata de safanorya. segundo / a: segundo / a. Eg.:
sakrifisio: sacrificio. Eg.: segundo dedo: índice. Eg.:
sal (f): sal. Eg.:Mantenerse de pan kon sal. (Neh.) seguridad: seguridad. Eg.:
salata: ensalada. Eg.: seguro: seguro. Eg.:
salero: salero. Eg.: sehorá (f): enojo, aflicción, molestía. Eg.:No te
salida: salida. Eg.: tomes sehora: una puerta se serra, otra se avre.
salir: salir. Eg.: (Neh.)
saltar: saltar. Eg.: seja: ceja. Eg.:
salúd (f): salud. Eg.:Kon salud ke vayas, kon salud ke sekar: secar. Eg.:
vengas. El fostan muevo, kon salud ke lo vistas. sekreter: secretario / a. Eg.:
salúdes (f/pl): recuerdos. Eg.:Trusho saludes de los sekreto / a: secreto / a. Eg.:
amigos. sekso: sexo. Eg.:
salúdo (m): saludo. Eg.:Korto el saludo. selebrar: celebrar. Eg.:
saludózo (m), saludóza (f): sano, saludable. Eg.:Le seleksión (f): selección. Eg.:Eskapi la seleksion
demandi un emprestimo i me refuzo; saludozo m'esté! de tekstos para mi "Introduksion a la lingua".
salvaje: salvaje. Eg.: selo: celo. Eg.:
salvar: salvar. Eg.: selula: calabozo. Eg.:
sálvo (adj.): salvo. Eg.:Salio sano i salvo del selví (m): ciprés. Eg.:Oy mis padres sembraron

Pajina 32/74
Diksionario de Ladinokomunita

un selví en el kampo para fyestar Tu-Bishvat. shofor: chofer. Eg.:


semana: semana. Eg.: shok: choque. Eg.:
sementario, betahayim: cementerio. Eg.: shukur: gracias. Eg.:Shukur al Dyo.
sena: cena. Eg.: si: sí. Eg.:
senar, komer por la noche: cenar. Eg.: si (konj.): si, sí. Eg.:Si kere el Dio....
sensia: ciencia. Eg.: si no: sino. Eg.:
senso: sentido. Eg.: siedra: izquierda. Eg.:
sentéya (f): chispa. Eg.:Onde kaye la senteya, es ojo siedrero/a: zurdo / a. Eg.:
de la syega. (Neh.) siego / a: ciego / a. Eg.:
sentimiento: sentimiento. Eg.: siempre: siempre. Eg.:
sentirse bien: encontrarse bien. Eg.: siémpre, syémpre (adv.): siempre. Eg.:La razon
sentro: centro. Eg.: es siempre diferente.
senyór, sinyór (m): señor, caballero. Eg.:No mo se siérto, syérto (adv.): cierto. Eg.:No lo tomes por
vaya este senyor i mos venga otro peor. (Neh.) sierto.
senyóra, sinyóra (f): señora. Eg.:La sinyora maestra. sieten: séptimo. Eg.:
separar: separar. Eg.: sigaro: cigarrillo. Eg.:
ser: sed. Eg.: síglo, syéklo, syékolo (m): siglo. Eg.:
ser (tener): sediento. Eg.: sigonya: cigüeña. Eg.:
séra (f): cera. Eg.:Las bizbas produsen la sera. siguiente: siguiente. Eg.:
seremonia de aviertura: inauguración. Eg.: siguir: seguir. Eg.:
seriozamente: seriamente. Eg.: siguro: seguro. Eg.:
serka: cerca, próxima. Eg.: silaba: sílaba. Eg.:
serkano / a: cercano / a. Eg.: silensio: silencio. Eg.:
serradura: cerradura. Eg.: silueta: silueta. Eg.:
serrar: cerrar. Eg.: simán, sinyál (m): señal, indicio. Eg.:Ke sea de
servisio militar: servicio militar. Eg.: buen siman. No dar sinyal de vida.
sesamo: sésamo. Eg.: simpatiko: simpático. Eg.:
sevoya: cebolla. Eg.: sin ...: sin .... Eg.:
shabat: sábado. Eg.: sin braso: manco. Eg.:
shaka: broma. Eg.: sinagóga (f): sinagoga. Eg.:Aki en kaza i en la
shakaruka: piropo. Eg.: sinagoga, konto tus poemas.
shakéka (f): jaqueca. Eg.:Para kurar dolor de sinema: cine. Eg.:
shakeka , se metiyan una rida apretada en la frente. siníza, seníza (f): ceniza. Eg.:Mi amor oy, es una
shal: chal. Eg.: braza i no siniza.
shalóm (m): saludo, salutación. Eg.:Shalóm! - Berahá sinken: quinto / a. Eg.:
ve Tová! sinko: cinco. Eg.:
shampinyon: champiñón. Eg.: sinkuenta: cincuenta. Eg.:
shara tropikal: selva. Eg.: sinsero: sincero. Eg.:
sharópe (m): jarabe, confitura. Eg.:Es un sharope de sintír, sentír (v): sentir. Eg.:Sentites el gayo
ombre. (Neh.) kantar, ma no entendites de onde (Neh.)
shashearse: aturdirse. Eg.: sintura: cinturón. Eg.:
shaten: castaño / a. Eg.: sinyal: señal. Eg.:
shavon: jabón. Eg.: sinyalar: señalar. Eg.:
shef: jefe. Eg.: sinyatura: firma. Eg.:
shefteli: melocotón. Eg.: sinyifikar: significar. Eg.:
shena: escena. Eg.: sinyifikasion: significado. Eg.:
shoá (f): holocausto. Eg.:El sujeto de los sefaradim sinyo: signo. Eg.:
en la Shoa es muy poko konosido. sinyor: caballero. Eg.:
shofár (m): cuerno de carnero usado como sirá (f): fila, rango, momento oportuno. Eg.:Todos
instrumento musical tradicional judio.. Eg.:Sintimos al kon sira (a su torno), chikos i grandes.
shofar kon respekto i kon grande amor. sirkular: circular. Eg.:

Pajina 33/74
Diksionario de Ladinokomunita

sirkulasion: circulación. Eg.: suksesion: sucesión. Eg.:


sirkunstansia: circunstancia. Eg.: suksesivamente: sucesivamente. Eg.:
sistema: sistema. Eg.: suksesivo / a: sucesivo / a. Eg.:
sitio: sitio. Eg.: sultán (m), sultána (f): sultán, sultana. Eg.:
situar: situar. Eg.: sultán (m), sultána (f): sultán, sultana. Eg.:El
situasion: situación. Eg.: Sultan teniya munchos savios, doktores, avokatos
sivdad: ciudad. Eg.: djudios.
sivil: civil. Eg.: sumo: zumo, jumo, jugo. Eg.:
siya: silla. Eg.: supa: sopa. Eg.:
soko, merkádo (m): mercado. Eg.:En los sokos, la superfisial: superficial. Eg.:
lakerda parvino ser muy rara. supermarket: supermercado. Eg.:
sol: sol. Eg.: suportar: soportar. Eg.:
solamente: solamente. Eg.: supozar: suponer. Eg.:
soldado: soldado. Eg.: surjir: surgir. Eg.:
soleado: soleado. Eg.: survivir: sobrevivir. Eg.:
soledad: soledad. Eg.: suvida: cuesta. Eg.:
solo: sólo. Eg.: suvir: montar. Eg.:
solo/a: solo / a. Eg.: suzio / a: sucio / a. Eg.:
solombra: sombra. Eg.: syélo, siélo (m): cielo. Eg.:El sol briyava en el
soltero, muchacho: soltero. Eg.: syelo.
sólu (adj.): solo. Eg.:La hakitiya es solu una otra syén, sién (f): sien. Eg.:
variedad del djudio-espanyol. tablo: pintura. Eg.:
solusion: solución. Eg.: tabló préto (m): pizarra. Eg.:El profesor eskriviya
someter: someter. Eg.: sovre el tablo preto.
son: son. Eg.:Se oye el son de la kampana. tadre: tarde. Eg.:
sonár (v): sonar. Eg.:Para Kipur, sonan el shofár. tafta: tafetán. Eg.:
sonéte: sonido. Eg.:Se oye el sonete de la kampana. tajada: tajada. Eg.:
sonído, sonéte (m): sonido. Eg.:Abasho takia: gorro. Eg.:
reprezentamos los sonidos del alfabeto. tal (adj.): tal. Eg.:Tal padre, tal ijo; tal arvol, tal
sonreír, sonriír, sonriyír (v): sonreír. Eg.:Si fruto; tal nombre, tal ombre.
sonreimos a la vida, eya tambien mos sonreira . tambien: también. Eg.:
sonyar: soñar. Eg.: tambur: tambor. Eg.:
sorprender: sorprender. Eg.: tan (adv.): tan. Eg.:Es tan grande ke no kave por
sosyal: social. Eg.: la puerta.
sovrár (v): sobrar. Eg.:Lo ke sovra del ladrón, se lo tank: tanque. Eg.:
yeva el endevino. (Neh.) tánto, tánta (adv.): tanto, tanta. Eg.:Tanto me
sovre: sobre. Eg.: vino afuerte ke me saltaron las lagrimas.
sovre el punto: a punto de. Eg.: tanyer: tañer. Eg.:
spiker: locutor. Eg.: tapar: tapar. Eg.:
stilista: estilista. Eg.: tapon: tapón. Eg.:
stilo: bolígrafo. Eg.: tartalear: balbucear. Eg.:
su (adj.): su. Eg.:Es su bien. tasa, kupa: copa. Eg.:
subsistir, turar: subsistir. Eg.: te (pron.): te. Eg.:Yo te lo digo, tu ke lo sepas.
sud, sur (m): sur. Eg.:Amanesimos kon un dia teatro: teatro. Eg.:
enuvlado en el sud de la Florida. techo: techo. Eg.:
sudito / a: súbdito / a. Eg.: tefter: cuaderno. Eg.:
suerte: suerte. Eg.: teja: teja. Eg.:
sufrir: sufrir. Eg.: tejado: tejado. Eg.:
sugjerar: sugerir. Eg.: teknisyen: técnico. Eg.:
sujeto: tema, sujeto. Eg.: teksto: texto. Eg.:
suksedar: suceder. Eg.: telefon (m): teléfono. Eg.:Fue un plazer para mi

Pajina 34/74
Diksionario de Ladinokomunita

avlar kon eya por telefon. un djugete ke, en kastilyano, se yama "peón" si tiene
telefonar (v): telefonear. Eg.: una punta de madero i "peonza" si la punta es de fierro.
telekomunikasion: telecomunicación. Eg.: tomár (v): tomar. Eg.:Toma i demanda.
tema (m): tema. Eg.:Este tema es sujeto de mis tomar al pelo: tomar el pelo. Eg.:
lavoros i estudios. tomar dush: ducharse. Eg.:
temeridad: temeridad. Eg.: tomar haber, informarse: enterarse. Eg.:
temerozo / temeroza: temerario / temeraria. Eg.: tomar savor: saber a.... Eg.:
tempesta, furtuna: tormenta. Eg.: tomat: tomate. Eg.:
temporalmente: temporalmente. Eg.: tomát reynádo (m): tomates rellenados de carne.
temprano: temprano. Eg.: Eg.:
tener: tener. Eg.: topar: hallar, encontrar. Eg.:
tener ozadia: osar. Eg.: toparse: meterse. Eg.:
tener sangluto: tener hipo. Eg.: Torá (f): Torá. Eg.:Agora yo meldo la Tora en
tener temor: temer. Eg.: ladino, tambien.
tenta: marquesina. Eg.: torero: torero. Eg.:
tepsí, tipzím (m): cazuela, bandeja. Eg.:Se echa en tornar: tornar. Eg.:
un 'tepsi' i se mete a sekar. torno: turno. Eg.:
terminar: terminar. Eg.: toro: toro. Eg.:
terrivle: terrible. Eg.: torsér (v): retorcer. Eg.:Tu dishites "tuertio",
tezis: tesis. Eg.: mozotros dizimos "torsyo".
ti: ti. Eg.: total: total. Eg.:
tía, tiya (f): tía. Eg.:Renée, ke ermozos son los tractor: tractor. Eg.:
kuentos de la tia de Sulucha! tradision: tradición. Eg.:Entre los djudios de
tiémpo, tyémpo (m): tiempo, rato. Eg.:El tiempo no Izmir ay una tradision ke es unika en el mundo
tiene ni empesijo, ni fin. (Neh.) entero.
tierra de pais: territorio. Eg.: tradision: tradición. Eg.:Entre los djudios de
tiérra, tyérra (f): tierra. Eg.:La tyerra se manea i no Izmir, ay una tradision ke es unika en el mundo
kae. (Neh.) entero.
tijéra (f): tijeras. Eg.:Es tan duro ke no korta tijera. tradisión, tradisyón (f): tradición. Eg.:Entre los
timaraná (f): manicomio. Eg.:Este lugar parese una djudios de Izmir ay una tradision ke es unika en el
timarana. mundo entero.
timbro, muur: sello. Eg.: traduizir: traducir. Eg.:
timido / a: tímido. Eg.: traduksión, traduksyón (f): traducción. Eg.:Te
timón (m): timón. Eg.:El kapitan detiene el timón de avizo ke sin la muzika, la traduksion vale poko.
la embarkasion. traduktor - a: traductor - a. Eg.:
tío, tíyo (m): tío. Eg.:Uno ke vino a darmos traer: traer. Eg.:
konsolasion era 'Tio Solomon'. trafiko: tráfico. Eg.:
tipo: tipo. Eg.: traidor-a: traidor-a. Eg.:
tiralánya (f): araña, telaraña. Eg.:Kaza serrada se trajedia: tragedia. Eg.:
inche de tiralanyas. tramvay: tranvía. Eg.:
tirár, travár sóvre (v): disparar. Eg.:En MEXICO se trankilizar: tranquilizar. Eg.:
dize "hechar plomo" en lugar de "tirar balas kon tranzito: transito. Eg.:
revolver". trápo (m): trapo. Eg.:
títolo, título (m): título. Eg.:Eskojimos el titulo Vidas tratar: tratar. Eg.:
Largas porke es ladino. travádos (m): pasta rellenada de nuez. Eg.:
todo en saviendo: a sabiendas. Eg.: travar: tirar. Eg.:
todo enduna: tomo y lomo. Eg.: traversar: atravesar. Eg.:
todo/a: todo / a. Eg.: trazera: trasera. Eg.:
tóka (f): tocado de muselina. Eg.:Muestras nonas tremblante: tembloroso. Eg.:
siempre metiyan una toka blanka sovre los kaveyos. tremblar: temblar. Eg.:
tóka (f): peón, peonza, trompo. Eg.:En Izmir, toka es tréno (m): tren. Eg.:Tomimos el treno para vinir a

Pajina 35/74
Diksionario de Ladinokomunita

Estanbol. uzár (v): usar. Eg.:En esta fiesta, se aziya de


tres: tres. Eg.: almendra blankeyada, porke era mas klara de
tresalído / tresalída (adj.): encantado, deleitado. muez ke se uzava en el resto del anyo.
Eg.:Estó tresalido de vervos despues de tanto tiempo. úzo (m): uso. Eg.:Empesó a azerlo por reir,
tresalírse (v): tener mucho gusto. Eg.:Te vas a avagar avagar se le izo uzo.
tresalir por la ermozura del fostan ke te merkí. vaka: vaca. Eg.:
treser: tercer. Eg.: vakansas: vacaciones. Eg.:
tresladar: traducir. Eg.: valer: valer. Eg.:
trezoro: tesoro. Eg.: valer la pena: valer la pena. Eg.:
trigónas (f): fila con nuez, triangular. Eg.: valéy (f), váye (m): valle. Eg.:...Esta en la
triko, sueter: jersey. Eg.: VALEY de los ijos de Hinom,... (Reyes B' 23,10).
tripa: vientre. Eg.: validja: maleta. Eg.:
triste: triste. Eg.: valór (f): valor. Eg.:Es koza de valor.
triunfar: triunfar. Eg.: valutozo / a: valioso. Eg.:
trokar: cambiar. Eg.: vano/a, vaziyo/a: vano / a. Eg.:
trokar de opinion: cambiar de opinión. Eg.: vario, varia: vario, varia. Eg.:El djudeo-espanyol
tronko: tronco. Eg.: (ladino) tiene varios dialektos.
trupa de bestia: ganadería. Eg.: varón (m): varón, hombre. Eg.:Donde vas ijo
tu: tu. Eg.: varon? A meldar la ley del Dio.
tualeta: wáter. Eg.: vava, nona, granmama: abuela. Eg.:
tubo: tubo. Eg.: váye (m), valéy (f): valle. Eg.:VAYE o VALEY es
turar: durar. Eg.: 1. Espasyo yano ENTRE DOS MONTES o
turkáno, turkána (adj.): de Turquía. Eg.:Solo los ALTURAS, 2. El "basino" ande korre un rio.
sefaradim turkanos van a konoser esta palavra vaziyo / a: vacío / a. Eg.:
"alikobeni"! vazo: florero. Eg.:
turko: turco. Eg.: vedra: verdad. Eg.:
tútano (m): tuétano. Eg.: vedre: verde. Eg.:
tutuayar: tutear. Eg.: vela: vela. Eg.:
ultimo/a: último / a. Eg.: véla (f): bandera. Eg.:Las kolores de la vela turka
umanidad: humanidad. Eg.: son kolorado i blanko.
úmido (adj.): húmedo. Eg.:El lavado kedó úmido. vender: vender. Eg.:
umiliar, arrebashar: humillar. Eg.: vendida: venta. Eg.:
umiliasion: humillación. Eg.: vengansa: venganza. Eg.:
umo: gas. Eg.: venir: venir. Eg.:
un (adj.): un. Eg.:Tiene un ijo solo: un ijo regalado. ventana: ventana. Eg.:
una vez ke: como quiera que. Eg.: vente: veinte. Eg.:
Ungaria: Hungría. Eg.: ventozo: ventoso. Eg.:
unidad: unidad. Eg.: ver: ver. Eg.:
unido/a: unido / a. Eg.: vérbo (m): verbo. Eg.:En el diksionario de
uniko/a: único / a. Eg.: Nehama el verbo es "Aneksar".
unir: unir. Eg.: verdad: verdad. Eg.:
universal: universal. Eg.: veremos: A ver. Eg.:
universitá, universidad (f): universidad. Eg.: verse: verse. Eg.:
úno / úna (adj.): uno / una. Eg.:Una mano lava la otra versión (f): versión. Eg.:Judy Frankel kanto una
i las dos lavan la kara. version muncho mas larga.
uno a otro: mutuamente. Eg.: verso: hacia. Eg.:
unya: uña. Eg.: verter: verter. Eg.:Su konseja triste me izo verter
urbano / a: urbano / a. Eg.: lagrimas.
uzado, uzada: usado, usada. Eg.:Les viene mas fasil vestído, vistído (m): vestido. Eg.:El vistido le
eskrivir asigun estan uzados. Le dio dos manteles viene estrecho.
dayinda no uzados. vestir: vestir. Eg.:

Pajina 36/74
Diksionario de Ladinokomunita

vestirse: vestirse. Eg.: yaurtchí, yaurchí (m): vendedor de yogurt. Eg.:


vez: vez. Eg.: yave: llave. Eg.:
vezino / a: vecino / a. Eg.: yazér (v): yacer. Eg.:Yaze en paz...
vezíno / vezína (m/f): vecino / vecina. Eg.:Le di una yegár (v): llegar. Eg.:Yegar a no tener para pan.
dada al vezino chiko. (Neh.)
viajar (kon): viajar (en). Eg.: yeláda (f): helado. Eg.:De los Meksikanos sinti ke
viaje: viaje. Eg.: "dondurma" se dize "yelada".
vida: vida. Eg.: yeládo / yeláda (adj.): frío / fría. Eg.:Inchiya la
vidro: cristal. Eg.: ridoma de una fuente onde la agua veniya yelada
vidro delantero: parabrisas. Eg.: de las montanyas.
viejo / a: antiguo / a. Eg.: yélo, buz (m): hielo. Eg.:Metiyamos el karpuz en
viejo/a,aedado/a,nikochiri: viejo / a, anciano / a. Eg.: el pozo para ke se yele, porke no teniyamos yelo
viérnes (m): viernes. Eg.:Oy es viernes, pitikas (buz).
kayentes. yéma, géma (f): yema. Eg.:
vijita: visita. Eg.: yeno / a: lleno / a. Eg.:
vijitar: visitar. Eg.:Kuando vamos a vijitar a algun yeno de djoya: enjoyado / a. Eg.:
lugar eya bushka a rovarse loke topa en medyo. yerno: yerno. Eg.:Amistad de yerno, sol
viktima: víctima. Eg.: d'invierno.
viktoria: victoria. Eg.: yerrarse: equivocarse. Eg.:
víno (m): vino. Eg.:Buen vino no kere pregonero. yerro: hierro (yerro). Eg.:
(Neh.) yerva: yerba, hierba. Eg.:
vino kolorado: vino tinto. Eg.: yerva: césped. Eg.:
viraje: curva. Eg.: yerva seka: heno. Eg.:
vísta (f): vista. Eg.:Lo konosko solo de vista. yevar: llevar. Eg.:
vistirse: ponerse. Eg.: yevrék, simit (m): tostada con sésamo. Eg.:
vitál (adj.): vital. Eg.: yíddish, yídish (m): lengua de los judios
vitamina: vitamina. Eg.: askenazis. Eg.:Empeso kon una kantika en
vitrina: escaparate. Eg.: Yiddish.
vizíno / vizína (m/f): vecino / vecina. Eg.:Se ambezo yo (pron.): yo. Eg.:Ke se yo? Sino yo para mi,
un poko de grego kon los vizinos de arriva. ken para mi?
vokal: vocal. Eg.: yorar: llorar. Eg.:Me meti a yorar komo una
voluntad: voluntad. Eg.: kreatura chika.
vos (pron.): os. Eg.:A todos vozotros vos enkorajo de zarzavát, zerzevát (m): verdura, legumbre. Eg.:
abonarvos. zerdelí (m): albericoque pequeño. Eg.:
votasion: votación. Eg.: zirguéla, pruna (f): ciruela. Eg.:
vozótros / vozótras (pron.): vosotros. Eg.:Vozotros zodiako: zodíaco. Eg.:
lo kulpash. zor: difícil. Eg.:Mi echo, komo vos dishe, no es
vuestro, vuestra (adj.+ pron.): vuestro, vuestra. mas zor ke del vuestro!
Eg.:Mandá kuentos i konsejas ke oyitesh en vuestra
chikez en djudeo-espanyol.
vuvuayar: tratar de usted. Eg.:
ya: ya. Eg.:
ya basta: ya basta. Eg.:
ya, pishin: ya. Eg.:
yamar: llamar. Eg.:Esto es lo ke yamas kuchiador?
yáno / yána (adj.): llano / llana, plano / plana. Eg.:No
tenemos supa. Mete los platos yanos.
yanúra (f): llanura. Eg.:Kampo o terreno yano, sin
alto ni basho i sin arvoles.
yaúrt, yogúrt (m): yogurt. Eg.:el ke se kema la lingua
kon la sopa, asopla sovre el yogurt.

Pajina 37/74
Diksionario de Ladinok

Diksionario de Castellano a Djudeo-Espanyol

(huevo) duro: haminádo (guevo) (adj.). Eg.:Un abrazo: abráso (m). Eg.:Mos arresivieron kon
dezayuno grande, kon boyos, burekas, guevos bezos i abrasos.
haminados, fritadas i frutas. abrevar: abrevár (v). Eg.:Yaakov abrevó a las
a: a (prep.). Eg.:A todos los muevos abonados, vos ovejas.
digo un grande "bienvenidos". abrigarse: abrigárse (v). Eg.:Eyos no tyenen ni
a causa de, debido a: por módre (lok. prep.). pan para komer ni lugar para abrigarsen.
Eg.:Está hazino por modre ke abuzó en el komer. abrigo: pardesu. Eg.:
(Neh.) abrigo, refugio: abrígo, avrígo (m). Eg.:Kada
a causa de, por causa de: por módo de (m). Eg.:Te padre de famiya deve de asigurar un avrigo para
troki siertas palavras por modo de la ortografiya ke se los suyos.
uza en LK. abril: avril. Eg.:
a escondidas (hacer algo ): a las eskondídas. abril: avríl (m). Eg.:
Eg.:Eya se engrandesio sin konoser djudios i se abrir: avrir. Eg.:
konvertio al kristianizmo, ma kontinuo, a las absoluto: absolúto (adj.). Eg.:En la vida, todo es
eskondidas, a azer ayuno un diya al anyo porke se relativo i no ay nada de absoluto.
akodrava ke ansina uzavan en su kaza en Diya de absorbarse: embolvérse (v). Eg.:Se embolvió en
Kipur. meldando este livro.
a la vez: en mizmo tiempo. Eg.: abuela: vava, nona, granmama. Eg.:
a lo mejor: puede ser. Eg.: abuelo: nono. Eg.:La nona, el nono, mizmo la
a menudo: akorrúto (adv.). Eg.:Pasa por aki akorruto. vizina de ariva ke ya saviya ke va vinir doktor,
(Munchas vezes.) vinian a kaza.
a partir de: a partír de. Eg.:Kursos de abuelo: papu, nono, granpapa. Eg.:
Djudeo-espanyol a partir del 8 de noviembre. abuelo, abuela: avuelo, avuela. Eg.:
a pie: a pié, a pyé (lok. adv.). Eg.:Kaminando a pie abundancia: abondánsa (f). Eg.:Uvo todo modo
komo 10 minutos. de frutas i zerzevates en abondansa!
a punto de: sovre el punto. Eg.: abundante: abondánte (adj.). Eg.:Les auguro ke
a rajatabla: a la létra. Eg.:Eyas observavan a la letra la mueva anyada les seya abondante de luz.
uno de los komandamientos. abundar: abondár (v). Eg.:Las frutas abondavan.
a sabiendas: todo en saviendo. Eg.: aburrir: enfasyar. Eg.:
A ver: veremos. Eg.: acabar: akavár (v). Eg.:Akavimos de komer.
abajo: abásho (adv.). Eg.:Kale ser modesto i mirar acabar: eskapar. Eg.:
mas abasho de si. Yamavan "los de abasho," "los acacia: akásia, akásya (f). Eg.:Las flores de
negros," o "los ke danyan". akasia tienen una golor muy delikada.
abalanzar: echar. Eg.: academia: akademíya, akademía (f). Eg.:Ay una
abalanzar: ekilibrar. Eg.: akademia relijioza Porat Yosef en Yerushalayim.
abandonar: abandonár (v). Eg.:Nunka no mos van acariciar: karesar. Eg.:
abandonar. accidente: aksidénte (m). Eg.:Tuve un aksidente
abastecer: abastesér (v). Eg.:Lavora de diya i de de oto.
noche para abasteser a su famiya. acción: aksión (f). Eg.:Mos eskrivyo en
abatido / abatida, afligido / afligida: abatído / abatída protestando la aksion del governo en Miami.
(adj.). Eg.:Desdichada de mi ! Me fui del bet din aceite: azete. Eg.:
abatida i muy triste... acelga: pazí (m). Eg.:Kalavasa, pishkado,
abogado: avokato. Eg.: agranada, pazi, etc.
aborrecer, odiar: aborresér (v). Eg.:Todos los ke me acento: aksán, aksénto (m). Eg.:Avlavan el Turko
aborresen aman la muerte. kon un aksan de Espanyol.
abrazar: abrasár (v). Eg.:Las dos se abrasan i se acentuación: aksantuasion. Eg.:
meten a avlar. acentuar: aksantuar. Eg.:

Pajina 38/74
Diksionario de Ladinokomunita

aceptar: akseptár (v). Eg.:No akseptamos mesajes Ansina ke sea: Adiyo!


en otras linguas. adjetivo: ajektívo (m). Eg.:"Dezvelopado"
acercar: aserkar. Eg.: siempre se uzo komo ajektivo.
acercarse: aserkarse. Eg.: adjetivo: adjektívo (m).. Eg.:La verdad i la
achaque: desrepozo. Eg.: sinseridad son los dos adjektivos ke resumen mi
acicalarse: atakanárse (v). Eg.:-Bueno, me vistire i boletin.
me atakanare, i salimos a kaminar. administrar: administrár (v). Eg.:Teniya la
acomodar: akomodár (v). Eg.:Estamos trokando la responsabilidad de administrar el Reynado.
ora para akomodar a todos. admiración: admirasión (f). Eg.:Tengo grande
acompañar: akompanyár (v). Eg.:Kantaron kantikas admirasion por sus lavoros.
ermozas, akompanyadas kon gitara. admirar: admirár (v). Eg.:Todos estos esfuersos
aconsejar: konsejar. Eg.: son de admirar.
acontecer, ocurrir: akontesér (v). Eg.:Ke akontesio? adolescencia: adolesénsia (f). Eg.:Me izitesh
Le akontesio una desgrasia. aboltar a mi adolesensia.
acontecimiento; estreñimiento: afíto (m). Eg.:Afito advertir: avertír (v). Eg.:Es para avertirvos ke vos
de bilibiz. (Konstipasyon fuerte. Neh.) mando este e-mail.
acordar: akordár (v). Eg.:Siertos privilejios de afeitarse: araparse. Eg.:
minoridad fueron akordados en Lausanne. aficionado / aficionada: aferrádo / aferráda (adj.).
acordarse: akordárse (v). Eg.:Las mujeres se Eg.:Esta aferrado kon la ija del vizino.
akordaron entre eyas para akseptarla. aficionado, principiante: amatór (m). Eg.:Lo
acostarse: espandirse, echarse. Eg.: esto dando a un grupo de amatores del Ladino.
acostumbrado: alishtereádo (adj.). Eg.:Uno mas afilado / afilado: aguzádo / aguzáda (adj.).
alishtereado ke mi, me grito "Ayde". Eg.:Para kortar esta ropa dura, prime una tijera
acostumbrar: akostumbrár (v). Eg.:La djente se bien aguzada.
akostumbra a la moda de vestirse. afilador: aguzadór (m). Eg.:
acostumbrarse, aprender: ambezárse (v). Eg.:El afilar: aguzár (v). Eg.:Dame los kuchiyos para
ombre deve ambezarse a lo bueno i a lo negro. (Neh.) aguzar.
Ambezate a favlar (kon korteziya). (Neh.) afligir: aflijár (v). Eg.:Mi hazinura lo aflijo.
actividad: aktividád (f). Eg.:El lavora anchamente en afligirse: aflijárse, tenér péna (v). Eg.:Se aflijo
munchas aktividades. porke peryo su echo.
activo / activa, lanzado / lanzada: aktívo / aktíva aflojar: afloshár (v). Eg.:Aflosharon la kuedra de
(adj.). Eg.:Es un miembro aktivo de muestra komunita. la barka.
acto: ákto (m). Eg.:No es solamente un akto de afortunado / afortunada: mazalózo / mazalóza
bienfezensya ma tambien un akto de piedad. (adj.). Eg.:Sos muy mazaloza de tener esta vida
actor: aktór (m). Eg.:Keremos topar aktores ke ke tyenes.
puedan avlar esta lingua. afuera, fuera: afuéra, ahuéra, fuéra (adv.).
actriz: aktrísa (f). Eg.:Es una aktrisa formidavle. Eg.:Keriya djugar afuera kon los ijikos de la kaleja.
actual: aktuál (adj.). Eg.:Esto bushkando enformasion agachado: achunkádo (adj.). Eg.:Se kedo dos
sovre la situasion aktual del ladino. malas oras achunkado, no lo mirimos en la kara.
acuerdo: akórdo (m). Eg.:De akordo! (D'akordo!) agencia: adjénsia (f). Eg.:Me fui a la adjensia de
adelantar: avansar, adelantar. Eg.: viaje para merkar un bilyeto de avion.
adelantar: adelantár (v). Eg.:Estamos perkurando agobiar: oprimir. Eg.:
para mantener i adelantar la konosensya de esta lingua agradecer: agradesér (v). Eg.:Azer i no
i de muesta ermoza erensya kultural... agradeser, es amargo komo la fiel. (Neh.)
adelante: adelántre (adv.). Eg.:Siempre ke mos agradecer: rengrasiár (v). Eg.:Vos rengrasiamos
vaygamos para adelantre i nunka para atras. de vuestra atension.
además: por demaziya, indemas. Eg.: agradecimiento: agradesimiénto (m). Eg.:...un
además: además (adv.). Eg.:Ademas vos kero sentimiento sinsero de agradesimiento.
rengrasiar por vuestras palavras de apresiasion. agua: água (f). Eg.:Ofriyan dulses kon una tavla
además, por ende: indemas. Eg.: de plata kon vazos de agua freska.
adiós: adío, adiyo (interj.). Eg.:No tengo razon? aguja: algúja, agúja (f). Eg.:El farmasisto echava

Pajina 39/74
Diksionario de Ladinokomunita

algujas a los hazinos. alcohol: alkól (m). Eg.:Uzavan un reshó ke se


agujerito: burakito de alguja. Eg.: asendiya kon alkol i metiyan a buyir el kaviko de la
agujero: buráko (m). Eg.:Avia un burako en la pared. demanyana.
ahí: ayi. Eg.: alegrarse: gustárse. Eg.:Mos gustimos de ver ke
ahogar: aogár, afogár (v). Eg.:Le echó los dedos al merkaron una kaza muy ermoza.
garón i lo aogó. alegre: alégre (adj.). Eg.:Tu alegre i yo kontente.
ahogarse: aogárse, afogárse (v). Eg.:Se aoga en una alegría: alegría, alegríya (f). Eg.:Sintir i kantar
kupa de agua. kantikas - mos dio alegriya a los korasones!
ahora: agóra (adv.). Eg.:Mos demando sovre el orijen alejar: aleshár (v). Eg.:Alesharon la boda.
de Ladino, i komo lo eskrivimos i lo pronunsiamos alemán: alemán (m). Eg.:Su livro fue publikado i
agora. en aleman.
ahora mismo, ahorita: endagóra (adv.). algarabía: patrania. Eg.:
Eg.:Endagora abolti de Quiberon ande pasi unos 10 algarroba: aharóva (f). Eg.:Me akodro de arankar
diyas . aharovas i chuparlas komo chupamelas!
ahorcar: pender. Eg.: algo: álgo (pron.). Eg.:Algo akontesio?
ahorrar: ekonomizar. Eg.: alguien, algo: algún (adj.. Eg.:Si viene algun
ahumar: aumár, afumár (v). Eg.:Merkaron peshkados prove, dale a komer.
afumados. alguien, alguno: algúno (pron.). Eg.:Alguno
aire, viento: ayre. Eg.: vino?
aire, viento: áire, áyre (m). Eg.:Saldremos a tomar un alimentar: alimentár (v). Eg.:Uzavamos maiz
poko de aire. para alimentar a las gayinas.
ajuar: ashugár (m). Eg.:Ashugar i kontado te puedo alimento: aliménto (m). Eg.:Ayi venden alimentos
dar, la buena ventura vátela a bushkar. (Neh.) turkos o gregos.
al (a el): al (a el) (prep.). Eg.:Kere amostrar su mujer allá: aya. Eg.:
al mundo entero. allá usted: el save. Eg.:
al fin: a la fin. Eg.:Mete tu nombre a la fin de tu letra. alma: álma (f). Eg.:Ke su alma repoze en paz. Lo
al final: a la fin. Eg.:Despues de munchos anyos de kero komo mi alma. El ojo ve, la alma dezea.
lavoro, el reusho a la fin a inventar esta makina. almacén: magazén (m). Eg.:Los Djidios teniyan
al principio: empriméro (adv.). Eg.:Emprimero, Magazenes de Manifatura [vender ropas].
¡SHANA TOVA U METUKA!! ANYADA BUENA I almíbar: komposto. Eg.:
DULSE ! Kualo ke aga emprimero? almorzar: komer por midi. Eg.:
al revés: arrevés (adv.). Eg.:Me se fue el bokado alquilar: alkilár (v). Eg.:Los tres estudiantes
arreves. alkilaron un chiko apartamento.
ala: ála (f). Eg.:La gayina tiene alas, ma no bola. alquiler: kirá (f). Eg.:Puede ofrirme de pagar
alargar: alargár (v). Eg.:No kero alargar este sujeto. parte de la kira de kaza.
El Dio te alarge las vidas. alrededor: alderredór (prep.). Eg.:Alderredor de
alarmar: alarmár (v). Eg.:No ay koza de alarmar. mi kaza ay yervado.
albala: dokumento ofisial. Eg.: alto / alta: álto / álta (adj.). Eg.:Ke tengas mazal
albericoque pequeño: zerdelí (m). Eg.: alto i ke korras de reushita a reushita.
albino: blankúcho (m). Eg.:"BLANKUCHO" era akeya alumbrar: arrelumbrar, asender. Eg.:
kreatura/persona ke nasiya kon los kaveyos i los alumno / a: elevo/a. Eg.:
parparos blankos. ama de casa: bulisa, mujer de kaza. Eg.:
albóndiga: kopéta, kofté (f). Eg.:Kuando era chiko, mi amanecer: amanesér (v). Eg.:Kuando mas
ermano me ambezo estos versos: "Yo so una kopeta eskura está la nochada, mas presto amanese.
Kon sal i pimienta, Me dan un bezo Me kitan la savor." (Neh.)
albóndiga: kofté, kyofté (f). Eg.:Unos kuantos diyas amanerado, pretencioso: hadrózo / hadróza
antes, di la recheta de "koftes de prasa". (adj.). Eg.:No le plazyo akeya ijika porke era muy
alboroto, tumulto: baraná (f). Eg.:"Ijika, no agas hadroza.
barana ke esta durmiendo tu padre". amante: amánte (m/f). Eg.:Despues de bien
alcanzar: alkansár (v). Eg.:Nada no se alkansa sin saludarsen, los dos amantes se desparten.
sudar. amar: kerer bien. Eg.:

Pajina 40/74
Diksionario de Ladinokomunita

amargo / amarga: amárgo / amárga (adj.). Eg.:El ir debasho de tierra. (Neh.)


kafe sin asukar es amargo. Ken englute amargo, no anoche: anóche (adv.). Eg.:No me akodro lo ke
eskupe dulse. (Prov.) komi anoche.
amarillo: amaríyo / amaríya (adj.). Eg.:Se le izo la añoranza: eskarinyo. Eg.:
kara amariya de verguensa. añorar: eskarinyárse (v). Eg.:Ya se eskarinyo de
amén: amén (m). Eg.:Vida larga i salud buena ke mi i kere bolar i verme.
tenga, amen. Por un amen ke no kede. ante: en prezensia. Eg.:
amigo / amiga: amígo / amíga (n+adj.). Eg.:Amigo anteayer: antiyér (adv.). Eg.:Antiyer me estava
viejo no se aze enemigo. muriendo de la dolor.
amistad: amistád (f). Eg.:Las diferensias de enteres antena parabólica: chanáka de sateiít (f).
yelan la amistad. (Neh.) Eg.:Agora tenemos television kon chanaka de
amor: amór (m). Eg.:Mas vale pan kon amor ke satelit.
gayina kon dolor (Neh.) antepasados: antepasádos (m). Eg.:Mis avuelos
añadir: adjustár (v). Eg.:Mesklar bien, adjustar la i antepasados vinieron de Sefarad.
tomat ke fue esprimida un poko para kitarle el kaldo. antes: ántes (prep.). Eg.:Me demandates la
ancho / ancha: áncho / áncha (adj.). Eg.:Tiene mano alkunya ke teniya antes de kazarme.
ancha (es jenerozo). antigua: antíko / antíka (adj.. Eg.:Este kal es
anchoa: anchúa, anchúya (f). Eg.:Dizen (por reir) ke antiko (500 anios).
ay 300 maneras de gizar la anchua. antiguo / a: viejo / a. Eg.:
anchoa salada: koyadúra (f). Eg.:La koyadura era un antigüedad: antikitá (f). Eg.:Sokrate akel
poko mas grande de la sardela i de karne muy blanda. vertuozo ombre de la antikita...
anciano / anciana: aedádo / aedáda (adj.). Eg.:La antisemitismo: antisemitízmo (m). Eg.:Es otra
esklava seya de espanto, seya a kavza de la prometa forma de antisemitizmo.
deskuvryo a Abdulhamid ke su maestra lo topava a el anudarse: echarse anyudo. Eg.:
muy aedado i enkapache de amor. anunciar: anunsiár (v). Eg.:Tengo el plazer de
andar: irse. Eg.: anunsiarvos ke ya salyo el livro de kurso de Ladino
andrajo: handrájo (m). Eg.:La ijika jdugava kon una .
kukla de handrajo. apagar: amatár (v). Eg.:Amata la lampa.
anécdota, chiste: anekdóta (f). Eg.:Mi mama siempre aparecer: apareser. Eg.:
kontava anekdotas. aparente: aparente. Eg.:
anestésico: anesteziko. Eg.: apartado / a: apartado / a. Eg.:
anfitrión, anfitrióna: anfitrión, anfitrióna (m/f). Eg.:La apartar: apartar. Eg.:
famiya del CIDICSEF es ekselente anfitriona. aparte: apárte (adv.). Eg.:Kuando se kazo, biviya
ángel: ándjel (m). Eg.:Es un andjel. kon sus parientes; agora se salio aparte. Me
ángel: ándjelo (m). Eg.: puedes eskrivir aparte si keres.
angel: malláh (m). Eg.:KUATRO MALLAHIM KE MOS apego: atamiento. Eg.:
AKOMPANYEN. apellido: alkúnya (f). Eg.:Lo bushkaron kon el
anillo: aníyo (m). Eg.:Le regalo un aniyo de oro. nombre i la alkunya.
animal: animál (m). Eg.:Komo la evolusyon de los apenas: apenas. Eg.:
animales... apertura: avyertura. Eg.:
animar: animar. Eg.: aplauso: pálmas (f/pl). Eg.:Dar palmas.
animar: enkorajar. Eg.: apostillar: notar. Eg.:
anís: anís, aínito (m). Eg.:El raki se aze kon anito. apoyar: apoyár (v). Eg.:Esto dispuesto a meter
anisete turco: rakí (m). Eg.:El raki arrebive al peshe. mano, a apoyar i kolavorar.
aniversario, cumpleaños: aniversário (m). Eg.:Oy es apoyarse: apoyárse (v). Eg.:Me apoyi a la meza
el aniversario del diya ke merkimos muestra kaza. para no kayer.
año: anyáda (f). Eg.:Anyada (al lugar de anyo) se uza apoyo: apóyo (m). Eg.:A lo menos tendremos su
para auguros, kon el adjektivo "buena" despues. Esto apoyo moral.
kere dizir el periodo del anyo entero. Eg.: Anyada dulse apreciado: apresiár, apresyár (v). Eg.:Sovre todo
kon alegriya i sanedad para todos. los mansevos empesan a apresyar i ambezar la
año: ányo (m). Eg.:Mas vale sien anyos de galera, ke lingua.

Pajina 41/74
Diksionario de Ladinokomunita

aprender: ambezár (v). Eg.:Ambeza el arte i metelo asegurar: asegurar. Eg.:


aparte. (Neh.) así: ansí (adv.). Eg.:Komo el sol aklara la tinievla,
aprender: aprender. Eg.: ansi el estudyo aklara a la inyorensa. (Neh.)
aprendizaje: aprendizaje. Eg.: así: ansína (adv.). Eg.:Ansina topimos el mundo,
apretar: apretar. Eg.: ansina lo vamos a deshar.
aprobar (el examen): reushir el egzamen. Eg.: así: así. Eg.:Azme este plazer, asi tengas todo
aprovechar: profitar. Eg.: bueno, asi bivas munchos anyos. Asi biva yo ke te
aproximadamente: aproksimativamente. Eg.: dishe la vedra.
aquel, aquella: akél, akéya (adj.+ pron.). Eg.:En akel asiento: asentador. Eg.:
momento me akodri lo ke diziya mi madre. Oye lo ke asistir: asistir. Eg.:
dize akel. asomar: espander. Eg.:
aquello: akéyo (m+pron.). Eg.:Ansina pasavamos los asombrado: empalukeado. Eg.:
alhades en akeyos diyas ke no aviya televizion o video. asombrado / asombrada: enkantado / enkantada
aquí: akí (adv.). Eg.:Ke bushkas por aki? (adj.). Eg.:Me kedi enkantada de ver tanta djente
árabe: arabo. Eg.: ke respondieron por esta palavra(topach - sevivon).
araña: aránya (f). Eg.:Le entró una aranya al meoyo.
araña, telaraña: tiralánya (f). Eg.:Kaza serrada se asombrar: asolombrar. Eg.:
inche de tiralanyas. aspecto: aspekto. Eg.:
arar: arar. Eg.: aspirina: aspirin. Eg.:
arar: arár (v). Eg.: astronauta: astronoto / a. Eg.:
árbol: arvolé, arvól (m). Eg.:Arvol sin solombra astronómico / a: astronomiko/a. Eg.:
(persona egoista). asustar: espantar. Eg.:
archivo: archivo. Eg.: asustarse: espantarse. Eg.:
arco: arko. Eg.: atacar: atakar. Eg.:
ardor: ardor. Eg.: atar: atar. Eg.:
areglar, ajustar, ordenar: atakanár (v). Eg.:Rachel atarse: atarse. Eg.:
me lo atakano todo. atención: atansión, atansyón, atensión.
arma: arma. Eg.: Eg.:Meldi el artikolo kon grande atansion i alegriya.
armario: almário, almáryo (m). Eg.:Guadravan los atildado / a: elegante. Eg.:
platos en el almaryo. atómico / a: atomiko/a. Eg.:
aroma: parfum. Eg.: atrapar, agarrar, coger, prender: aferrár (v).
arpía: djibeladjuz. Eg.: Eg.:Aferraron al ladron.
arreglar: arreglar. Eg.: atrás: atrás. Eg.:Ni palavra ni pyedrada no tornan
arreglarse: kontentarse. Eg.: atras (Neh.)
arreglo: arreglamiento. Eg.: atrasar: atrazar. Eg.:
arremangarse: arremangarse. Eg.: atrasar: atrazar. Eg.:
arrepentimiento: arrepentimiento. Eg.: atrasarse: atrazarse. Eg.:
arrepentirse: arrepintirse. Eg.: atravesar: traversar. Eg.:
arrestar, parar: arrestar. Eg.: atreverse, osar: atrivírse, tenér koráje (v). Eg.: -
arriba: arríva (adv.). Eg.:Metyó todo de arriva abasho. No, tia, aki no mos atrivimos a komer karne de
arribar, llegar: arrivar. Eg.: vaka.
arriesgarse: rizikar. Eg.: aturdido / a: atudrido / a. Eg.:
arrimar, apoyar: arrimár, apoyár (v). Eg.:Arrima este aturdirse: shashearse. Eg.:
espejo a la pared. augurar: ogurar. Eg.:
arrimarse: arrimárse (v). Eg.:Ken en buen arvole se aumentar: aumentár, augmentár (v). Eg.:El
arrima, buena solombra lo kuvija. (Neh.) número de mesajes aumenta dramátikamente.
arroz: arroz. Eg.: aún: daínda, déynda (adv). Eg.:
arrugar: arrugar. Eg.: aún, todavía: aínda, ayínda, daínda (adv.).
arruinarse: falitar. Eg.: Eg.:Ya tomo muncho i dainda demanda.
artículo: artikolo. Eg.: aunque: aunke. Eg.:Te lo vo a dar aunke no lo
as: as, ázo (m). Eg.:Era un as en su echo. mereskas.

Pajina 42/74
Diksionario de Ladinokomunita

aunque: malgrádo. Eg.:Se metio en kamino malgrado balcón, palco: balkón (m). Eg.:La aviya visto
el negro tiempo. arimada en el balkon de la kula.
aunque, mismo: afilú (adv.). Eg.:Una madre kere a balón, bala: bála (f). Eg.:Los ijikos djugavan en
su ijo afilu si es un bandido. (Neh.) la kaye kon la bala.
autobús, autocar: otobus. Eg.: baloncesto: basketbol. Eg.:
autor: autór, otór (m). Eg.:El Sr. Nahum es el otor de bañarse: benyarse. Eg.:
un muy buen livro, sovre los djudios de Izmir bancario: de banka. Eg.:
autoridad: autoridád (f). Eg.:Eya es una autoridad en banco: banka. Eg.:
djudeo-espanyol. bandera: bandiera. Eg.:
avanzar: avansar. Eg.: bandera: véla (f). Eg.:Las kolores de la vela turka
avellana: avyána (f). Eg.: son kolorado i blanko.
averiar: aharientár (v). Eg.:Lavorando muncho, bar: bar. Eg.:Kada tadre se va al bar para tomar
ahariento la makina. un aperitivo
averiarse: aharientárse (v). Eg.:La karga del kamion barato: barato. Eg.:
se ahariento. bárbaro: barbaro. Eg.:
avión: avion. Eg.: barbilla, mentón (m): keshada. Eg.:
avispa, abeja: bízba, bézba (f). Eg.:Va avlando la barca: bárka (m). Eg.:En enverano, en las islas
mizma koza: Bizba detras de la oreja. de Estanbol, ivamos a nadar kon barkas.
ayer: ayer. Eg.: barca: bárko (m). Eg.:Mansevikos pasavan en
ayuda: ayúda (f). Eg.:Todo se va enderechar kon los barkos por el bodre de la mar.
ayuda del Dio. barco: nave, vapor. Eg.:
ayuda: ayúdo (m). Eg.:Para el mentirozo, un sarnudo barra de labios: ruj. Eg.:
es un ayudo. (Neh.) barrer: barrir. Eg.:
ayudar: ayudár (v). Eg.:Ayudáte i el Dio te ayudará. barrio: maále (f). Eg.:Biviyan en la maale de
(Prov.) Balat en Estanbol.
ayudar, socorrer, asistir: abediguár (v). base: baza. Eg.:
Eg.:Abediguar famiyas, hazinos, guérfanos i bivdas. bastante: bastánte. Eg.:Lavorava muncho, ma
Ayuntamiento: Munisipalidad. Eg.: no ganava bastante.
azada: kavakadura. Eg.: bastar: abastár (v). Eg.:De esta ropa ya abasta 4
azafrán: alsafran. Eg.: metros: esta ancha. Ya abasta i sovra.
azorar: aturvar. Eg.: bastar: bastár, abastár (v). Eg.:Basta mi nombre,
azúcar: asukar. Eg.: ke me yamo Abravanel.
azul: blu. Eg.: batalla: batalia. Eg.:
baba: báva (f). Eg.:Ya me kayo las bavas de ver este batallón: batalyon. Eg.:
diksionario maraviyozo. bazar, mercado oriental: bazár (m). Eg.:El
bacallao: bakanyádo (m). Eg.: martes, era diya de bazar en Milas.
bachillerato / a: diplomado/a. Eg.: beber: bever. Eg.:
bagatela, algarabía: bavajada. Eg.:Lo ke dize no es bendecir: bendizír, bendezír (v). Eg.:Por lo ke
ni verdad ni realidad, esta avlando bavajadas. Al lugar estamos, bendigamos.
de azer una koza serioza se esta okupando de bendición: beraha, bendision. Eg.:Salud i
bavajadas Beraha se le aga todo lo ke komio.
bailar: baylar. Eg.: beneficencia: bienfezensia. Eg.:
bailarín / bailarina: bayladór / bayladéra (m/f). berenjena frita con tomate: alburníya (f).
Eg.:Los bayladores de Irlanda mos plazieron muncho. Eg.:"alburniya" es una kumida de berendjena kon
baile: bayle. Eg.: karne.
bajar: abashár (v). Eg.:No keriyamos abashar i suvir bergantín: brig .... Eg.:
las eskaleras. besar: bezar. Eg.:
bajeza: basheza. Eg.: beso: bézo. Eg.:Munchos bezos a todos i
bajo, debajo, so: debasho. Eg.: asperemos ke en serka mos eskrivan aki...
bajo, sórdido: basho. Eg.: Biblia: Bíblia, Bíblya. Eg.:Meldo la "Biblia de
balbucear: tartalear. Eg.: Ferrara" en Ladino.

Pajina 43/74
Diksionario de Ladinokomunita

bicicleta: bisikleta. Eg.: broma: shaka. Eg.:


bien: bien. Eg.: broncearse: kemarse del sol. Eg.:
bien , bueno: dobro. Eg.:Eya es una mujer dobra. buena hora, buena suerte: bonora. Eg.:
(Un adjektivo d'orijina slava) bueno: bueno. Eg.:
bien, bueno: dóbro / dóbra (adj.). Eg.:Eya es una burlarse de...: burlarse de.... Eg.:
mujer dobra. burro: azno. Eg.:
bigote: mustacho. Eg.: buscar: bushkár (v). Eg.:Ke bushkas por estas
billete: bilieto, bilyeto. Eg.: partes?
billetero: portofolio. Eg.: búsqueda: bushkida. Eg.:
bistec: biftek. Eg.: butaca: fotolyo (en teatro). Eg.:
bizcocho: pan espondjádo (m). Eg.: caballero: sinyor. Eg.:
bizcocho: pandispánya (m). Eg.: caballo: kavayo. Eg.:
bizcocho de pan: biskucháda (f). Eg.: cabello: kavéyo (m). Eg.:Me se alevantaron los
blanco / a: blanko/a. Eg.: kaveyos de la kavesa.
boca: bóka. Eg.:Se kito el pan de la boka para caber: kaver. Eg.:
mantener a sus ermanos. cabeza: kavesa. Eg.:
boda: boda. Eg.: cabina: kamara. Eg.:
bodega: bodrum. Eg.: cabo: kávo (m). Eg.:"Sofo letav" kere dizir "kavo
bofetón: chaketon. Eg.: bueno ke tengamos"!!!. Me vo kon ti al kavo del
bolígrafo: stilo. Eg.: mundo.
bollo: bóyo (m). Eg.: cada: kada. Eg.:
bollo con queso rallado: bóyo de ráyo (m). Eg.: caer: kayer. Eg.:
bolsa: bolsa, sako. Eg.: caer enfermo; gimotear: adolensyárse (v).
bolsillo: aldikéra, faldukéra (f). Eg.:Parás para la Eg.:Puedo dizir ke me adolensyo kuando amostran
aldikera. la gerra en la televizyon.
bolso de señora: bolsa de mujer. Eg.: café: kavé, kafé. Eg.:Veniya a vijitarmos kada
bonete: bonéte (m). Eg.:Este mundo en un bonete, tadre a tomar el kafe kon la mama.
ken lo kita i ken lo mete. (Neh.) caja: kasha. Eg.:
bonito / a: luzio / a. Eg.: cajón: kashón (m). Eg.:Ande esta la yave ke
bordar: brodar. Eg.: estava en el kashon?
borde: bodre. Eg.: cal (viva), (apagada): kal (biva), (amatada).
borracho / a: borracho/a. Eg.: Eg.:Enkalaron la kaza kon kal blanka.
borrar: efasár (v). Eg.:Yo perkuri, i finalmente lo efasi calabozo: selula. Eg.:
los de esta letra. cálculo: kalkolo. Eg.:
Bósforo: Bosfor. Eg.: caldo: kaldo. Eg.:
botella: bokál (m). Eg.:Se podia meter esta alzeyte caliente: kayente. Eg.:
en un bokal (una redoma) para transportarla a la keyla. calificar: kalifikar. Eg.:
botella, redoma: redóma, ridóma (f). Eg.:Tomava la cáliz: chanaka. Eg.:
ridoma de Raki . callarse: kayarse. Eg.:
botijo: kantaro. Eg.: calle: kaye. Eg.:
bragas: bragas. Eg.: calleja: kaleja. Eg.:
bramar: gritar. Eg.: callo: kayo. Eg.:Ya me se izo kayo.
brasa: bráza (f). Eg.:Mos esta kemando komo braza. calor: kalor. Eg.:
bravo: brávo (interj.). Eg.:Bravo, i grasias por tus calvo: kalavasudo, kalvo. Eg.:
komentarios. cama: káma. Eg.:La kama es una buena koza, si
bravo, brava: brávo, bráva (adj.). Eg.:Admiro estos no se durme se arrepoza. (Neh.)
bravos djurnalistos. cama: káma. Eg.:La kama es una buena koza, si
bravura: bravura. Eg.: no se durme se arrepoza. (Neh.)
brazo: braso. Eg.: camarero / a: garson - a. Eg.:
brocha: fúrcha (f). Eg.:Los tapetes de embasho, los cambiar: trokar. Eg.:
lavavan kon furchas i agua. cambiar de opinión: trokar de opinion. Eg.:

Pajina 44/74
Diksionario de Ladinokomunita

camilla: ánda (f). Eg.:Despues del aksidente, lo cartera: chanta de ombre. Eg.:
yevaron kon una anda. cartera: portofolio de dokumentos. Eg.:
caminar: kaminar. Eg.: casa: kaza. Eg.:
camino: kamíno. Eg.:Ke tengan todos kaminos de casar: kazar. Eg.:
leche i miel i al vermos. casi: káji, káje, kuáje (adv.). Eg.:Mora kaji
camisa: kamiza. Eg.: enfrente de mi.
campana: kampána (f). Eg.:A las ocho de la caso: kavzo. Eg.:
demanyana, la kampana de la eglisya sona. castaño / a: shaten. Eg.:
campesino / a, pueblerino / a: kazalino/a. Eg.: castañuelas: kastanyetas. Eg.:
campo: kampo, terreno. Eg.: Castellano: kasteyáno, kastilyáno. Eg.:El
caña (zanca): péshe (m). Eg.: Kasteyano es madre de la lingua muestra.
canción: kantíka, kantíga (f). Eg.:Una de las kantikas catar (vino): degustar. Eg.:
ke kanto es una ke tengo sintido en Izmir. causa: kavza. Eg.:Ay muncho tiempo ke no vos
cañón: kanon. Eg.: eskrivo por kavza de mi grande okupasyon. Kita la
cansado / a: kansado/a. Eg.: kavza, kita el pekado.
cansancio: kanserya. Eg.: causar: kavzar. Eg.:
cansancio: kansérya (f). Eg.:Estó muerta de cavar, buscar en cada rincón: eskarvár (v). Eg.:
kanserya. cazar: kasar. Eg.:
cantar: kantar. Eg.: cazuela: kacharóla (f). Eg.:El dip de la kacharola
cante: kánte. Eg.:Sintimos muchos kantes en ke este limpia.
djudeo-espanyol. cazuela, bandeja: tepsí, tipzím (m). Eg.:Se echa
canto: kánto. Eg.:Estas palavras me sonan komo un en un 'tepsi' i se mete a sekar.
kanto. cebolla: sevoya. Eg.:
cantor - a: kantador / dera. Eg.: ceja: seja. Eg.:
caoba: akajú (m). Eg.:En la biblioteka teniyan mobles celebrar: selebrar. Eg.:
de akaju. celo: selo. Eg.:
capacidad: kapachedad. Eg.: cementerio: sementario, betahayim. Eg.:
capacitad: kapachitad. Eg.: cena: sena. Eg.:
capaz: kapachi. Eg.: cenar: senar, komer por la noche. Eg.:
cara, rostro, semblante, faz: kára. Eg.:El mal i el ceniza: siníza, seníza (f). Eg.:Mi amor oy, es una
bien en la kara se ven. (Neh.) Kara de riza. Kosta los braza i no siniza.
ojos de la kara. centro: sentro. Eg.:
carácter: karakter. Eg.: cera: séra (f). Eg.:Las bizbas produsen la sera.
carbón: karvon. Eg.: cerca, próxima: serka. Eg.:
cardiaco / a: kardiako/a. Eg.: cercano / a: serkano / a. Eg.:
cargar: kargar. Eg.: cerebro: meoyo. Eg.:
cariño: karinyo. Eg.: cerradura: serradura. Eg.:
carne: karne. Eg.: cerrar: serrar. Eg.:
carnero: karnéro (m). Eg.:De un karnero no se kita cerveza: bira. Eg.:
dos kueros. (Neh.) césped: yerva. Eg.:
carnicero: kasap, karnesero. Eg.: cháchara: avladéro. Eg.:Todo lo ke disho, no
caro / a: karo/a. Eg.: tiene dinguna valor: es todo avladero.
carrete; polea; garrucha: karrúcha (f). Eg.:Travavan chal: shal. Eg.:
la barka kon una kuedra en una karrucha. champiñón: shampinyon. Eg.:
carretera, calzada: kamino prinsipal. Eg.: chaqueta: djaketa. Eg.:
carro, automóvil: otomobíl (m), araba (f). Eg.:Mi charco: bálsa (f). Eg.:Uvo muncha luvya: La kaye
papa mos yevava a pasear kon otomobil. esta yena de balsas de agua.
carroza: karosa. Eg.: chicle: chiklet. Eg.:
carta, letra: letra. Eg.: chillar: echar chiyo. Eg.:
carta, tarjeta: karta. Eg.:Yo meldi tu karta kon chino / a: kinezo/a. Eg.:
muncho intereso. chispa: sentéya (f). Eg.:Onde kaye la senteya, es

Pajina 45/74
Diksionario de Ladinokomunita

ojo de la syega. (Neh.) colectividad: kolektividad. Eg.:


chocar: chapteár, chafteár (v). Eg.:Las ventanas colega: kolego / a. Eg.:
estavan chafteando del aire. colegio: kolej, lise. Eg.:
chocolate: chicolata. Eg.: cólera: kolorá (f). Eg.:Se inyervo muncho i se
chofer: shofor. Eg.: metyo en kolora.
choque: shok. Eg.: cólera, furor: íra, bírra (f). Eg.:No eskrivas una
ciego / a: siego / a. Eg.: karta en un momento de ira.
cielo: syélo, siélo (m). Eg.:El sol briyava en el syelo. cólera, furor: bírra, íra (f). Eg.:Le suvyo la birra.
ciencia: sensia. Eg.: colgar: enkolgar. Eg.:
cierto: siérto, syérto (adv.). Eg.:No lo tomes por coliflor: kuchundúrya (f). Eg.:
sierto. coliflor: kulupíya, koliflór (f). Eg.:
cigarrillo: sigaro. Eg.: colmado: bakal. Eg.:
cigüeña: sigonya. Eg.: colonia: koloniya. Eg.:
cinco: sinko. Eg.: colonia: kolonya. Eg.:
cincuenta: sinkuenta. Eg.: color (el): kolor (la). Eg.:
cine: sinema. Eg.: columna: kolona. Eg.:
cinturón: sintura. Eg.: columpiarse: kunarse. Eg.:
ciprés: selví (m). Eg.:Oy mis padres sembraron un columpio, cuna: kuna. Eg.:
selví en el kampo para fyestar Tu-Bishvat. comandante: komandante. Eg.:
circulación: sirkulasion. Eg.: combinación: kombinasion. Eg.:
circular: sirkular. Eg.: comedia: komedia. Eg.:Me pushó a eskrivir en
circunstancia: sirkunstansia. Eg.: djudeo-espanyol mi komedia muzikal.
ciruela: zirguéla, pruna (f). Eg.: comentario: komentário. Eg.:Meldimos kon
ciruela verde: avramilá (f). Eg.:El biervo avramila muncha atension e interes los komentarios echos
viene de "Avram-mila", del komentario de la biblia ke por muestros amigos.
konta ke despues de su brit-mila, Avram Avinu se comer: komer. Eg.:
asento debasho de un arvolé, el kual era arvolé de comerciante: komersante. Eg.:
zirguela! comestible: de komer. Eg.:
ciudad: sivdad. Eg.: comida: komída, kumída (f). Eg.:Zevulun disho:
civil: sivil. Eg.: "La mijor komida es avaz sekas kon arroz."
clan, familia: mishpahá (f). Eg.:Shalom a toda la comienzo: empesijo. Eg.:
mishpaha sefaradi i al mundo entero. como: komo. Eg.:
claro / a: klaro / a. Eg.: como quiera que: una vez ke. Eg.:
clase: klasa. Eg.: compaginación, maquetación: kompajinasyón
clásico / a: klasiko/a. Eg.: (f). Eg.:Eskapimos la kompajinasyon del
cliente: kliente. Eg.: suplemento de la gazeta.
cobarde: espantozo. Eg.: compañero / a: kompanyero / a. Eg.:
coche: kóche (m), arabá (f). Eg.:Mos yevo al Bosfor compartir: partajar. Eg.:
kon su araba. competitivo / a: kompetitivo / a. Eg.:
coche, carro: arabá (f). Eg.:Un tiempo tomavamos completamente: kompletamente. Eg.:
"karosas" (araba/payton). comprar: merkar. Eg.:
cocina: kozína, kuzína, mutpák. Eg.:Avriya el armario comprender, entender: entendér (v). Eg.:Poko
de la kuzina de mi nona. avlar i muncho entender!
cocinar: kozer. Eg.: compromiso: espozorio. Eg.:
codo: kovdo. Eg.: compuesto: kompuesto. Eg.:
cohete: roketa. Eg.: común: komun. Eg.:Sus lingua komun era el
cohombre: hohómbro (m). Eg.: Fransez. Es una persona muy komun.
coincidir: koensidar. Eg.: comunicar: komunikar. Eg.:
cojo / a: kosho/a. Eg.: comunidad: komunidád, komunitá. Eg.:La
col, repollo: kol. Eg.:Entre kol i kol lechuga. komunidad de 900 Judios de Salonika supo
cola: kóla. Eg.:Lo ke le dishe, lo tomo por la kola. organizar un kongreso.

Pajina 46/74
Diksionario de Ladinokomunita

con: kon. Eg.: komo un otel.


con moho, mohoso: amofádo, amufádo (adj.). construir: fraguár (v). Eg.:Sintyendo sus
Eg.:Pan amofado konsejos, el soverano izo fraguar la KIZ KULESI.
con resfriado: abashamentádo (adj.). Eg.:Esto construir: konstruir. Eg.:
abashamentada. consuelo: konsolasion. Eg.:
conceder: konsedér (v). Eg.:Devesh de konseder ke cónsul: konsul. Eg.:
si en un pais ay munchas linguas, en akel pais... consulado: konsolato. Eg.:
conceder: dar razon. Eg.: contar: kontar. Eg.:
conciencia: konsensia, konsensya. Eg.: contemplar: kontemplar. Eg.:
concierto: konserto. Eg.: contener: kontener. Eg.:
conclusión: konkluzion. Eg.: contenerse: kontenerse. Eg.:
condenación: kondanasion. Eg.: contentar: kontentar. Eg.:
condición: kondision. Eg.: contento / a: kontente. Eg.:
conducir: konduzir. Eg.: contexto: konteksto. Eg.:
conducta: kondukta. Eg.: contigo: kon ti. Eg.:
conductor - a: konduktor - a. Eg.: continuado: kontinuado. Eg.:
conferencia: Konferénsia, konferensya (f). Eg.:Mis continuar, proseguir: kontinuar. Eg.:
konferensias son siempre en ladino. continuidad: kontinuidad. Eg.:
confianza: konfiensa. Eg.: continuo: kontinuál (adj.). Eg.:Ay un bruido
confianza: feúzya, fiúzia, feguza (f). Eg.:Tener feuzya kontinual.
en el Dio, no en fijo de ombre. (Neh.) continuo: kontinúo (adj.). Eg.:
confiar: konfiar. Eg.: contra: kontra. Eg.:
confidencia: konfidensia. Eg.: contrario / a: kontrario. Eg.:
confín: punta. Eg.: contribución: kontribusyon. Eg.:
confundir: konfonder. Eg.: controlar: kontrolar. Eg.:
confuso / a: konfuzo / a. Eg.: convencer: konvenser. Eg.:
congelador: konjeladór (m). Eg.:Mi ija tiene su copa: tasa, kupa. Eg.:
konjelador en el garaj. copia: kopia, kopya. Eg.:
congreso: kongreso. Eg.: coraje: koraje. Eg.:
conmigo: kon mi. Eg.: corazón: korason. Eg.:
conocer: konoser. Eg.: corbata: kravata. Eg.:
conocido / a: konosido/a. Eg.: corcho: kórcho (m). Eg.:Kita el korcho de la
conquistar: konkuistar. Eg.: ridoma de vino.
consecuencia: konsekuensa. Eg.: cordero: kodrero. Eg.:
conseja, cuento: konséja, kuénto. Eg.:Ke ermozos coro: koro. Eg.:
son los kuentos de la tiya de Sulucha! corral, patio: kortijo. Eg.:
consejo: konsejo. Eg.:Es kon orgolyo ke resivimos correa: banda de kuero. Eg.:
sus mesajes i konsejos. correctamente: korektamente. Eg.:
consentir: konsentir. Eg.: corregir: korijar. Eg.:
conservar: konservar. Eg.: correo: pósta (f). Eg.:Los kuatro livros kostan 80
considerar: konsiderar. Eg.: $ kon posta aerea. Echar una karta a la posta.
considerarse: konsiderarse. Eg.: correr: korrer. Eg.:
consigo mismo: kon si mizmo. Eg.: corrida: korrida. Eg.:
consolar: konsolar. Eg.: corriente: korriente. Eg.:
consolar, reconfortar: afalagár (v). Eg.:Afalagar kon corroborar: konfirmar. Eg.:
palavras vanas. (Katalán) cortar: kortar. Eg.:
consonante: konsonante. Eg.: Corte: Korte. Eg.:
constante: konstante. Eg.: cortesía: politeza. Eg.:
constar: estar seguro. Eg.: cortina: kortina. Eg.:
consternación: konsternasion. Eg.: corto / a, bajo / a: kurto / a, bashitiko / a. Eg.:
construcción: frágua (f). Eg.:La fragua mueva es cosa: koza. Eg.:

Pajina 47/74
Diksionario de Ladinokomunita

coser: kuzir. Eg.: cuerno de carnero usado como instrumento


cosquillas: koshkiyas. Eg.: musical tradicional judio.: shofár (m).
costa: kósta (f). Eg.: Eg.:Sintimos al shofar kon respekto i kon grande
costar: kostar. Eg.: amor.
coste: kóste (m). Eg.:Oy estan vendiendo al koste. cuerpo: puerpo, kuerpo. Eg.:
costumbre: kostúmbre. Eg.:Muestra erensia kultural, cuesta: suvida. Eg.:
ke es la lingua, kultura, uzos i kostumbres... cuesta abajo (ir): abasháda (f). Eg.:Moravamos
cotidiano / a: kotidiano / a. Eg.: serka de la Kula una abashadika ke se yamava El
crear: krear. Eg.: Kal De Los Frankos.
crecer: engrandeser. Eg.: cuestión, pregunta: kestión, kestyón (f). Eg.:No
crecer: kreser. Eg.: agas kestyon de esto, ke no tiene emportansa.
creer: kreyer. Eg.: cuestionario: kestionário (m). Eg.:Inchi un
criada, mozo / moza: moso / mosa. Eg.: kestionario sovre el djudeo-espanyol.
criatura: kriansa. Eg.: cueva, caverna: meará (f). Eg.:
criatura: kriatura. Eg.: cuidado: kudiado, atension. Eg.:
crimen: krimen. Eg.: cuidar: kudiar. Eg.:
crío / a: krio / a. Eg.: culo: kúlo (m). Eg.:Lavorar por un kulo de pipino.
crisis: kriza. Eg.: culpa: kulpa. Eg.:
cristal: vidro. Eg.: culpa de: achákes de (m). Eg.:Vino tadre
cristiano, cristiana: kristiáno, kristiána. Eg.:...djudias achakes de la luvia.
fueron salvadas por amigos kristianos. cultivado / a: kultivado/a. Eg.:
criterio: kriter. Eg.: cultura: kultura. Eg.:
crudo / cruda: krúdo / krúda (adj.). Eg.:Estos biervos cultural: kulturál. Eg.:Konservaron aspektos
krudos me shokan. kulturales del Djudaismo.
cruzada: kruzada. Eg.: cumplido: komplido. Eg.:
cruzar: pasar enfrente. Eg.: cumplimiento: komplimento, komplimieento. Eg.:
cuaderno: tefter. Eg.: cumplir: komplir. Eg.:
cuadro: kuadro. Eg.: cumplir: kumplir. Eg.:
cual: kuál, kuála. Eg.:Kual es tu ijo? curarse: sanarse. Eg.:
cualidad: kualidad. Eg.: curiosamente: kuriozamente. Eg.:
cualquier / cualqiera: kualkiér, kualkyér (adj/pron.). curiosidad: kuriozita. Eg.:
Eg.:Se puede meldar en kualkier livro de linguistika. curioso / a: kuriozo / a. Eg.:
cuando: kuando. Eg.: curso: korso. Eg.:
cuantitad; decision: karar. Eg.:Miro de eskrivir el curso: kúrso. Eg.:Gloria Ascher la va emplear en
karar ke puedo. Kere dizir ke si uno dio karar a su kurso de kultura sefaradi.
una koza o si uno pensa una koza, no troka de opinion. curva: viraje. Eg.:
cuanto: kuánto. Eg.:Kuanto me das por ir i venir? curva, través: kórva, kúrva (f). Eg.:Ay munchas
cuantos, cuantas: kuántos, kuántas. Eg.:Muera kurvas en este kamino.
Shimshon kon kuantos son. cuyo / a: ke tiene. Eg.:
cuarto: kuárto (m). Eg.:Komimos kada uno el kuarto dado: dado. Eg.:
del melon. daño: dányo (m). Eg.:No sale danyo de
cuarto: kuatrén, kuartén (adj.). Eg.:Su kuatren ijo akavidarse.
estudió mas muncho. dar: dar. Eg.:
cuatro: kuatro. Eg.: dar a luz: meter al mundo. Eg.:
cubrir: kuvrir, kuvijar. Eg.: dar una noticia: informar. Eg.:
cuchara: kuchara. Eg.: darse cuenta: rendérse kuénto, dárse kuénto.
cuchillo: kuchiyo. Eg.: Eg.:Me di kuento ke devemos eskrivir en esta
cuello: garganta. Eg.: lingua para no olvidarla.
cuenta: kuénto. Eg.:Kuento arreglado es medio darse prisa: apresurarse. Eg.:
pagado. (Neh.) de: de (prep.). Eg.:De oy endelantre... Este livro
cuerda: kuedra. Eg.: es de mi ermano.

Pajina 48/74
Diksionario de Ladinokomunita

de al cabo: dalkávo (adj.). Eg.:Parese ke el mundo dentro: ariénto, adyéntro (adv.). Eg.:Ay ladron
troko en los dalkavo 50 anyos. Estuvo bien enteresante ariento de la kaza.
el dalkavo paragrafo ke eskrivites. depender: depender. Eg.:
de ello, de ella: déyo / déya (m/f). Eg.:Dizen ke se deporte: espor. Eg.:
deve tener siempre dos deyos en la meza. derecha: derecha. Eg.:
de familia: familial, familyal. Eg.: derecho: derécho (m). Eg.:Kada uno tiene el
de nuevo: de muévo. Eg.:I yo respondi de muevo, i derecho de eskrivir i avlar kome kere.
dishe ke mas no vo eskrivir. derecho: diríto (m). Eg.:No tenemos dirito de
de repente: en supito. Eg.: dizir a dingunos "no es djusto lo ke dizish vozotros".
de repente: ensupito. Eg.:
de Turquía: turkáno, turkána (adj.). Eg.:Solo los derretir: derritír (v). Eg.:Se aziya kon plomo
sefaradim turkanos van a konoser esta palavra derritido. Mos derritimos en pies fina ke venites.
"alikobeni"! derrocar, derrumbar: derrokar. Eg.:
de vez en cuando: de vez en kuando. Eg.: desahogarse: desbafár, esbafár (v). Eg.:No
debate: debáte (m). Eg.: tengo kon ken desbafar.
deber: devér (v). Eg.:Paga a ken deves, saves lo ke desanimar: deskorajar. Eg.:
tienes (Neh.) desaparecer: desparesér (v). Eg.:Yo no kreo ke
decidir: desidar. Eg.: muestra lingua va despareser.
decidir: dechidir. Eg.: desaprensión: deskudio. Eg.:
decidirse: dechidirse. Eg.: desarrollar: dezvelopar. Eg.:
décimo: diezén, dyezén (adj.). Eg.:El Dyezen descansar: deskansar. Eg.:
Kongreso de Estudios Djudeo-espanyoles... descarado / descarada: deskarádo / deskaráda.
decir: dezír, dizír (v). Eg.:No es kon dezirlo solo. Eg.:El deskarado, no se averguenso.
decir: dizír, dezír (v). Eg.:No son kozas ke se dizen. descendiente: desendiénte (m/f). Eg.:Para mi,
decisión: dechizión, dechizyón (f). Eg.:Miller, para un desendiente de Estambullis, la palavra es
ser dramaturgo, tomo la dechizion de seguir sus "BISKOCHOS".
estudios. desconcierto: dezorden, konfuzion. Eg.:
decisión: desizión, desizyón (f). Eg.:Esperamos ke desconfianza: deskonfiensa. Eg.:
vash a respektar muestra desizyon, i deshar la lengua describir: deskrivir. Eg.:
de LK asigun esta. descripción: deskripsion. Eg.:
decorado: dekor. Eg.: descubrir: deskuvijár, deskuvrír (v). Eg.:El bebe
dedicarse: dedikarse. Eg.: se deskuvijava en durmiendo.
dedo: dedo. Eg.: descubrir: deskuvrír (v). Eg.:Moise Rahmani
defender: defender. Eg.: mos aze deskuvrir su estorya, su vida de kada diya.
defenderse: defenderse. Eg.: descuidado / a: deskudiado / a. Eg.:
dejar: deshar. Eg.: desde: desde. Eg.:
delantal: prostéla (f). Eg.:La vistio i le metio prostela. desdén: desdenio. Eg.:
delantal: delantál (m). Eg.:Mama i delantal ke tapan desdichado / desdichada: desmazaládo /
muncho mal. desmazaláda (adj.). Eg.:Desmazalado de mi!
delante: delantre. Eg.: desdichado, desdichada: desdichádo,
delegar: delegar. Eg.: desdicháda (adj.). Eg.:Al desdichado no le kamina
delgado / delgada, débil: fláko / fláka (adj.). Eg.:El el kavayo, dize ke es ojo malo. (Neh.)
Doktor Beraha era alto i muy flako, teniya un antojo desear: dezeyar. Eg.:
sovre la nariz. deseo: dezeo. Eg.:
delicioso, deliciosa: delisiózo, delisióza (adj.). desesperarse: dezesperarse. Eg.:
Eg.:Munchos frutos delisiozos i salutaryos por ofreser. desfile: defile. Eg.:
demás: otros. Eg.: desgracia: desgrasia. Eg.:
demasiado: demaziado. Eg.: desgracia, desgaste: manziya. Eg.:La para ke
democracia: demokrasia. Eg.: no vayga en manziya. Mozotros dizimos: Pekado i
demostrar: demostrar. Eg.: manziya.
dentista: dientisto / a. Eg.: desgraciadamente: malorozamente. Eg.:

Pajina 49/74
Diksionario de Ladinokomunita

desierto: dezierto. Eg.: zor ke del vuestro!


desordenado / a: desordenado/a. Eg.: difícil: difísil. Eg.:Es una koza muy difisil a dar a
despachar: espedir. Eg.: entender.
despacho: büro. Eg.: dificultad: difikultad. Eg.:
despacio: avagar. Eg.: difundir: difuzar. Eg.:
despejar: aklarár (v). Eg.:El Dio ke aklare los difunto / a: defunkto / a. Eg.:
korasones. difusión: difuzyon. Eg.:
despeñar: echar kon fuersa. Eg.: dignidad: dinyidad. Eg.:
despertar: espertar. Eg.: diluvio, gran cantidad: mabúl (m). Eg.:Kosta un
despertarse: espertarse. Eg.: mabul de paras.
despierto / a, listo / a: espierto / a. Eg.: dinero: dinero. Eg.:
despistado / a: distraido / a. Eg.: dinero: moneda, para. Eg.:
después: despues. Eg.: dinero: paras. Eg.:
después: dempues. Eg.: dinero: pará (f). Eg.:La pará va i viene.
después: dospues. Eg.: dinero turco: lira. Eg.:La moneda de la Turkiya
destacamento: destakaménto (m). Eg.:El Governo es la LIRA.
Otomano mando un destakamento (müfreze) de Dios: Dio. Eg.:
soldados para onorar la seremonia. dirección: adréso (m). Eg.:Manda tu letra a su
destacar: destakár (v). Eg.: adreso.
destino: destino. Eg.: dirección: direksion, adreso. Eg.:
destruir: destruir. Eg.: directamente: direktamente. Eg.:
detalle: detalio, detalyo. Eg.: directo / a: direkto / a. Eg.:
detalles, minucia: detálios, detályos (m). Eg.:Vos vo director, empresario: direktór. Eg.:Su padre era
eskrivir detalyos kuando tengo un poko de tyempo. el direktor de un koro de kantar i de musika.
detener: detener. Eg.: disco: disko. Eg.:
detrás: detrás. Eg.:Kaminavan uno detras del otro. disculpar: diskulpar. Eg.:
deuda: dévda (f). Eg.:Ken apromete, en devda se discusión: diskusion. Eg.:
mete. (Neh.) discutir, argüir: diskutir. Eg.:
devorar: devorar. Eg.: diseño, dibujo: desén (m). Eg.:Vos rogo de no
día: dia, diya. Eg.: meter ni aneksos, ni desenes en los mesajes.
día: diya / dia. Eg.:No era posible komer tanto dulse disfrutar: gozár (v). Eg.:Gozaremos de todo lo
en un diya. bueno de este mundo.
diablo: diavlo. Eg.: disparar: tirár, travár sóvre (v). Eg.:En MEXICO
dialecto: dialékto. Eg.:Es orijinaryo de Sarayevo, i se dize "hechar plomo" en lugar de "tirar balas kon
tiene el dialekto de los djudios. revolver".
diáspora: diaspora. Eg.: disponer: dispozar. Eg.:
dibujar: desinar. Eg.: disputa, riña: pléto, pléyto (m). Eg.:Despues de
diccionario: diksionário, diksionáryo. Eg.:Ayer merki un buen pleto, una buena paz.
un diksionario inglez-ladino, ladino-inglez. distinguir: distinguir. Eg.:
dicha: dícha. Eg.:Ke negra tuvimos la dicha! (Neh.) diverso: diverso. Eg.:
dicho: dícha. Eg.:Todas las dichas ke te akodrates divertirse: divertirse. Eg.:
son las mismas ke i yo me akodro... divorciado: kito. Eg.:Se kazo por la sigundo vez
diciembre: desiémbre, disiémbre (m). Eg.:Vo ir otra kon un ombre kito tambien.
vez en el mez de Disiembre. doblar: doblar. Eg.:
diente: diente. Eg.: doblar: dublar. Eg.:
diez: diéz, dyéz (adj. num.). Eg.:Un bivo ke te mate i doce: dodje. Eg.:
diez bovos ke no te abediguen. doctor: doktor. Eg.:
diferencia, disparidad: diferensia. Eg.: documento, cédula: dokuménto (m). Eg.:Meldar
diferente: diferénte. Eg.:Teniyan unos kuantos dokumentos en solitreo no es muy fasil, no es
biervos diferentes ke solo eyos uzavan. kolay.
difícil: zor. Eg.:Mi echo, komo vos dishe, no es mas dólar: dolar. Eg.:

Pajina 50/74
Diksionario de Ladinokomunita

doler: ergueler. Eg.: elegir: elijir. Eg.:


dolor: dolór (f). Eg.:Muncha miel da dolor de tripa. ella: éya. Eg.:Eya era la mas chika de 19
doméstico / a: domestiko / a, de kaza. Eg.: kriaturas!
domingo: alhád (m). Eg.:Shabat por la tadre es ellos, ellas: éyos / éyas (pron.). Eg.:No ay nada
Noche de Alhad. de esperar de eyos.
dominio: dominasion. Eg.: embajador: ambasadór (m). Eg.:Estava envitado
don: musyu. Eg.: el ambasador kon la mujer.
doña, señora: madám (f). Eg.:Hanumika, vate ande embajador: embasadór, embashadór (m). Eg.:
Madam Viktorya, dile ke te de un poko de "oturburda" embargar: apanyár (v). Eg.:Esta asentada en la
donde: de ande. Eg.: siya, apanyando moshkas.
donde, a donde: ánde, ónde (adv.). Eg.:Ande lo embargo: embargo. Eg.:
metes, ayí está. Onde komen dos, komen tres. embestir: asaltar. Eg.:
dormir: durmir. Eg.: emisión: emision. Eg.:
dormitorio: kam. de echar, dormitorio. Eg.: empanada: mína (f). Eg.:Mos dio una recheta de
dos: dos. Eg.: mina de espinaka.
doscientos: dozientos. Eg.: empanadas: pastéles (m). Eg.:
dotado / dotada, hábil: akumplído / akumplída (adj.). emperador: imperador. Eg.:
Eg.:Mario Levi es un otor muy akumplido. empezar: empesar. Eg.:
droga, medicamento: dróga (f). Eg.:La droga ya le empleado / a: empiegado / a. Eg.:
izo efekto. empresa: entreprisa. Eg.:
ducharse: tomar dush. Eg.: empujar: arrepushar, arrondjar. Eg.:
duda: dubio. Eg.: empujar, expulsar: arrondjár (v). Eg.:
duelo: dolio. Eg.: en: en. Eg.:Bivo muy leshos , en el kampo.
dueño / a: patron, proprietario. Eg.: en fin: enfin. Eg.:
dulce: dulse. Eg.: en general: jenerálmente (adv.). Eg.:Bivimos ayi
duración: durasion. Eg.: una vida jeneralmente trankila.
durante: durante. Eg.: en medio: en medio. Eg.:
durar: turar. Eg.: en seguida: en vista, pishin. Eg.:
duro / a: duro / a. Eg.: en seguida: pishin. Eg.:
e: e. Eg.:Estudios de lingua e istoria... enaguas: kombinezon, jupon. Eg.:
echar, arrojar: echar. Eg.: encantado, deleitado: tresalído / tresalída (adj.).
echarse: echarse. Eg.: Eg.:Estó tresalido de vervos despues de tanto
edad: edad. Eg.: tiempo.
edicto: dekreto. Eg.: encender: asender. Eg.:
editar: editar. Eg.: enciclopedia: ansiklopédia (f). Eg.:De
editorial: editoriál (m). Eg.: ansiklopedias a diksionarios, siempre emplean el
efecto: eféto, efékto (m). Eg.:Una ovra kompleta kon nombre Ladino.
aranjamientos orkestrales i efektos teatrales... encima: ensíma. Eg.:Pasa el fregon por ensima
egoísta: egoisto/a. Eg.: el moble.
ejecutar: egzekutir. Eg.: encontrar: enkontrar. Eg.:
ejemplar: egzemplar. Eg.: encontrarse: enkontrarse. Eg.:
ejemplo: egzempio. Eg.: encontrarse a disgusto: estar desrepozado.
ejemplo: enshémplo. Eg.:Aki te mando unos kuantos Eg.:
enshemplos del fenomeno linguistiko. encontrarse a gusto: estar repozado. Eg.:
ejercicio: egzersis. Eg.: encontrarse bien: sentirse bien. Eg.:
ejército: armada. Eg.: encuentro: enkontro. Eg.:
el: el. Eg.: encuesta: ankéta (f). Eg.:Me parese ke vos va
elección: eleksion. Eg.: interesar esta anketa ke izo Klara Perahya en
electricidad: elektrisita. Eg.: Istanbul entre 805 personas.
electrodoméstico: intrumiento de kaza. Eg.: enema: ayúda (f). Eg.:El doktor le rekomendo
electrónica: elektronika. Eg.: una ayuda.

Pajina 51/74
Diksionario de Ladinokomunita

Enero: Jenero. Eg.: era: éra (epóka). Eg.:Esto todo se paso en la era
enero: enéro. Eg.:Entre los dias 4 asta 9 de enero me Romana.
vo topar en "Kings Point". error: falta. Eg.:
enfermedad: hazinura. Eg.: escalafón: grado. Eg.:
enfermería: enfirmeria. Eg.: escaldar, estofar: eskaldar. Eg.:
enfermo / a: hazino / a. Eg.:El konosiya todos los escalera: eskalera. Eg.:
hazinos i dava konsejos. escalón: eskalon. Eg.:
enfrente: enfrente. Eg.: escalonar: eskalonar. Eg.:
engendrar: enjendrar. Eg.: escaparate: vitrina. Eg.:
engordar: engodrar. Eg.: escena: shena. Eg.:
enjoyado / a: yeno de djoya. Eg.: escoger: eskojer. Eg.:
enjuagar, lavar: enshaguár (v). Eg.:Enshaguate la esconderse: eskonderse. Eg.:
boka! escondido / a: eskondido/a. Eg.:
enloquecer: enlokesér (v). Eg.:El bruido de los ijikos escopeta: fuzil, tufenk. Eg.:
me enlokesen. escribir: eskrivir. Eg.:
enmohecido: enmofesído (adj.). Eg.:Kazas escrito: eskríto. Eg.:Lo tengo todo por eskrito.
enmofesidas kon kamaretas aleskuras. escrito, manuscrito: eskrita. Eg.:
enojarse, enfadarse con...: arraviárse (v). Eg.:Para escritor / escritora: eskritor / eskritora (m/f). Eg.:
ke no se arravye, este ultimo mesaje suyo lo estamos escritor / escritora: eskritór / eskritóra (m/f). Eg.:
pasando. escritura: eskritúra (f). Eg.:Mi mama teniya una
enojo, aflicción, molestía: sehorá (f). Eg.:No te eskritura muy buena.
tomes sehora: una puerta se serra, otra se avre. (Neh.) escuchar: oyír, oír (v). Eg.:El Dio ke te oyga!
ensalada: salata. Eg.: escuchar: eskuchár (v). Eg.:Ken no eskucha a la
enseguida: devista, pishin. Eg.: madre, escucha a la mala madrasta. (Neh.)
enseñar: ensenyar. Eg.: escudo: eskudo. Eg.:El eskudo es una arma
ensuciar: ensuziar. Eg.: defensiva ke se yevava al braso siedro. El padre
enteramente: enteramente. Eg.: izo de eskudo kon su kuerpo a la kriatura, durante
enterar: dar haber, informar. Eg.: el atako. (Kere dizir ke lo defendio kon su kuerpo).
enterarse: tomar haber, informarse. Eg.: El Eskudo de David (Magen David) es el simbolo
entero: entero. Eg.: del puevlo djudio. El "eskudo" era en pasado
enterrar: enterrar. Eg.: tambien una moneda portugeza.
enterrarse: enterrarse. Eg.: escuela: eskola. Eg.:
entierro: enterramiento. Eg.: escupir: eskupir. Eg.:
entonces: entónses, estónses. Eg.:Estonses i agora esforzarse: esforsarse. Eg.:
no! (Todo lo bueno kedo en el pasado!) (Neh.) esforzarse: ograsheár, ugrasheár (v).
entonces, por lo tanto: dunke, alora. Eg.: Eg.:Ugrashear kon la djente no es "kolay"( fasil).
entorno: entórno (m). Eg.:Es bueno tener karas de esfuerzo: esforso. Eg.:
riza en el entorno. esmeralda: esmeralda. Eg.:
entrada: entrada. Eg.: Esmirna: Ezmirna. Eg.:
entrar: entrar. Eg.: eso / esa: este / esta. Eg.:
entre: entre. Eg.: espacio: espasio. Eg.:
entre tanto: entremientes. Eg.: espada: espada. Eg.:
entregar: entregar. Eg.: espalda: espalda. Eg.:
entretener: azer pasar el tiempo. Eg.: español: espanyol. Eg.:
entusiasmo: entuziasmo. Eg.: espárrago: asparago. Eg.:
enviar: embiar. Eg.: especial: espesial. Eg.:
envidia: embidia. Eg.: especialmente: espesialménte. Eg.:Por
época: epóka. Eg.:Saves de ke epoka era esta mozotros espesialmente, esto era i es muy
kantika? importante.
equipaje: bagaje. Eg.: espectáculo: espektakolo. Eg.:
equivocarse: yerrarse. Eg.: espectador: espektador. Eg.:

Pajina 52/74
Diksionario de Ladinokomunita

especular: espekular. Eg.: del Gershom Scholem.


espejo: espejo. Eg.: estupendo / a: estupendo / a. Eg.:
esperansa: aftahá, avtahá (f). Eg.:Meter la avtahá en etc., etcétera: Ets., etsétera. Eg.:El espanyol,
el Dio. fransez, italiano, ets. son linguas latinas.
esperanza: esperansa. Eg.: Europa: Evropa. Eg.:
esperar: esperar. Eg.: evidenciar: averdadear. Eg.:
esperar: asperar, esperar. Eg.: examen: egzamen. Eg.:
esperar: asperár. Eg.:Asperame aki una orika. examinar: egzaminar. Eg.:
esquina: punta. Eg.:Ya avia arivado a la punta de la excelente: ekselente. Eg.:
kaleja de Klara. excepción: eksepsion. Eg.:
esta: ésta. Eg.:Entre estas i estas, ya se izo de excepto: ekseptado. Eg.:
noche. exclamar: esklamar. Eg.:
esta mañana: oy demanyana. Eg.: excomulgado; canalla: mehorám (m). Eg.:Agora
establecer, plantear: estableser. Eg.: lo kastigare a este mehoram.
estado: estado. Eg.: excusa: ekskuza. Eg.:
estallar: eksplozar. Eg.: excusar, disculpar: eskuzar. Eg.:
Estambul: Estanbol. Eg.: exiliar: egziliar. Eg.:
estampa: estampa. Eg.: existir: egzistir. Eg.:
estampar: estampar. Eg.: éxito, abundancia: azlahá (f). Eg.:Azlaha ke te
estanque: étang ?. Eg.: meta el Dio.
estar: estar. Eg.: éxito, logro: reushita. Eg.:Le dezeamos viaje
este: este. Eg.: bueno i reushita buena.
estilista: stilista. Eg.: expandir: espandir. Eg.:
estimado: estimádo. Eg.:Estimados Amigos de LK. experimentar: eksperimentar. Eg.:
estimar: estimár. Eg.:Devemos de estimarmos explicación: eksplikasion. Eg.:
orozos !! explicar: eksplikar, dar a entender. Eg.:
esto: ésto. Eg.:En esto vamos a kedar? Avlaremos de explorar: eksplorar. Eg.:
otra koza. explosión: eksplozion. Eg.:
estofado / estofada: abafádo / abafáda (adj.). explotar: eksplozar. Eg.:
Eg.:Mos plaze komer el pishkado abafado porke es muy exponer: ekspozar. Eg.:
liviano. exposición: ekspozision. Eg.:
estómago: estomago. Eg.: expresar: ekspresar. Eg.:
estornudar: sarnudár, estornudár (v). Eg.:Hazino ke expresión: ekspresión (f). Eg.:
sarnuda está serka de estar bueno. (Neh.) Kuando uno expulsión: ekspulsion. Eg.:
sarnuda: - Bivas, kreskas i engrandeskas! extender: ekstendér (v). Eg.:Es una famiya
estornudo: sarnúdo, estornúdo (m). Eg.:Para el ekstendida de todos los Sefaradim del mundo.
mentirozo, un sarnudo es un ayudo. (Neh.) extenso / a: espandido / a, ancho. Eg.:
estrecho / a: estrécho / estrécha (adj.). Eg.:Tuvimos extranjero / extranjera: ajéno / ajéna (adj.+ m/f).
oras estrechas. Eg.:Los ajenos azen mas ke los serkanos. (Neh.)
estrella: estreya. Eg.: extraño: estranyo. Eg.:
Estrella de David (Escudo de David): Magen David. fácil: fásil, koláy (adj.. Eg.:Ke se les aga mas fasil
Eg.:El Eskudo de David (Magen David) es el simbolo i ke syerva a todos.
del puevlo djudio. Eskudo de David: Una forma de dos fácil: koláy (adj.). Eg.:Kolay i livyano ke te se
triangulos ekuilateros pozados uno ensima del otro en aga.
arreves, formando una estreya de 6 puntas. faena: dever, mision. Eg.:
estreñimiento: duréra (f). Eg.:Mal por durera, peor faja, ajuar del recien nacido: fashadúra (f).
por shushunera. (Prov.) (Neh.) Eg.:En la kortadura de la fashadura, se echava
estropearse: estropiarse. Eg.: bombones blankos.
estudiante: estudiante, elevo. Eg.: faja, pañal: fásha (f). Eg.:De la fasha asta la
estudiar: estudiar. Eg.: mortaja, no te vas a azer benadam!
estudio: estúdio. Eg.:El mas importante es el estudio falda: fusta. Eg.:

Pajina 53/74
Diksionario de Ladinokomunita

faltar: mankar, faltar. Eg.: panyo mas fino.


fama: fama. Eg.: firma: sinyatura. Eg.:
familia: famíya (f). Eg.:Por seguro ke semos todos firma: fírma (f). Eg.:Un buen komersante onora
una famiya . su firma.
familiar: familiar, familyar. Eg.: firmar: firmár (v). Eg.:No vos olvidesh de firmar i
famoso / a: famozo/a. Eg.: azer firmar la petisyon de Salonik.
fantasía: fantazía, fantezíya (f). Eg.:Solo fueron flan: krem karamel. Eg.:
fantazias. flecha: flecha. Eg.:
fantástico / a: fantastiko/a. Eg.: flor: flor. Eg.:
farmacia: farmasiya. Eg.: florero: vazo. Eg.:
fascista: fashisto/a. Eg.: florista: floristo/a. Eg.:
fastidioso / a: fastidiozo / a. Eg.: flota: flota. Eg.:
fatigado / a: fatigado/a. Eg.: folklore: folklór. Eg.:Azen esforsos para no
fatigar: fatigar. Eg.: abandonar el folklor i la lingua de los avuelos.
favor: favor. Eg.: folleto: broshúra (f). Eg.:La broshura de la ANL
favor: hatir. Eg.: me vino ayer.
faz, cara: fácha, faz, kára. Eg.:Lo ke tienes de dizir, fonda: motel. Eg.:
dimelo en facha. fondo: fondo. Eg.:
fe: fey. Eg.:No tener ni ley, ni fey, ni profeta. (Neh.) forcejear: hadrárse (v). Eg.:Para byen no puede,
fecha: data. Eg.: para mal se hadra. (Neh.)
fecha: dáta. Eg.:Un buen merkader paga su bono a forma: forma. Eg.:
su data. formar: formar. Eg.:
federación: federasion. Eg.: fortuna: fortúna (f). Eg.:La fortuna es por ken la
felicidad: felisida. Eg.: perkura. (Neh.)
felicitación: felisitasion. Eg.: foto: fotó (f). Eg.:
feliz: feliche. Eg.: fotografía: fotografia. Eg.:
feo / a: feo/a. Eg.: francés: fransez. Eg.:
fiado: fiádo (adj.). Eg.:El fiado es dos vezes pagado. franco, franca: fránko, fránka. Eg.:El lavoro era
fiarse, hacer confianza: fiárse (v). Eg.:Te puedes fiar simple, ma lo izo kon hadras de franko. (Neh.)
en eya. frase: fraza. Eg.:
fideos: fidéos (m). Eg.: fregar, frotar: fregar. Eg.:
fiebre: kayentura. Eg.: freír: freír, friyír (v). Eg.:Puedes friyir endjuntos
fiel: fidél (adj.). Eg.:Kero ser fidel a la lingua ke me unos pimientonikos para darle mas savor.
ambezi de kriatura. freno: freno. Eg.:
fiesta: fiesta. Eg.: frente: frente. Eg.:
figura: figura. Eg.: frente a: enfrente de. Eg.:
fijar: fiksár (v). Eg.:Devemos desidar i fiksar un fresco / a: fresko/a. Eg.:
program. fríjol: chaucha. Eg.:
fijarse en.., darse cuenta: apersevérse (v). Eg.:No frío: frío, fríyo (m). Eg.:No me faze ni friyo ni
me apersevi ke deshi la yave en kaza. kalor.
fijo: fíkso / fíksa (adj.. Eg.:La gramatika tiene reglas frío / fría: yeládo / yeláda (adj.). Eg.:Inchiya la
fiksas para el uzo de las palavras. ridoma de una fuente onde la agua veniya yelada
fila con nuez, triangular: trigónas (f). Eg.: de las montanyas.
fila, rango, momento oportuno: sirá (f). Eg.:Todos fritada de puerro: prasifúchi (m). Eg.:
kon sira (a su torno), chikos i grandes. frontera: frontiera. Eg.:
filosofía: filozofia. Eg.: fructificar, multiplicarse: fruchiguár (v).
fin (el): fin (la). Eg.: Eg.:Fruchiguaremos en la tierra.
fin de semana: fin de semana. Eg.: fruta: fruta. Eg.:
final: final. Eg.: frutal: de fruta. Eg.:
finalmente, por fin: finalmente. Eg.: frutería: frutero. Eg.:
fino / fina: fíno / fína (adj.). Eg.:La mancha kaye en el frutero: frutiera. Eg.:

Pajina 54/74
Diksionario de Ladinokomunita

fuego: fuégo, huégo (m). Eg.:Ay muncha kalor, el sol golpe, zurra: haftoná (f). Eg.:Kuando avlo
esta fuego! (Neh.) Flama sin fuego no ay. mentiras, el padre lo mato de haftona.
fuerte: fuerte. Eg.: golpear, pegar: aharvár (v). Eg.:Ken se aharva
fuerza: fuérsa, huérsa. Eg.:Kerer bien por fuersa no kon sus manos ke no yore.
ay. (Neh.) gordo / a: godro/a. Eg.:
función: fonksion. Eg.: gordura: godrura, gudrura. Eg.:
funcionar: fonksionar. Eg.: gorro: takia. Eg.:
fundación: fondasion. Eg.: gracia: grasia. Eg.:
funesto / a: funesto / a. Eg.: gracias: grasias. Eg.:1) Munchas grasyas. 2) Mil
fútbol: futbol. Eg.: grasyas al Dyo. 3) No tuvo pena a entrar grasyas al
futuro: futúro. Eg.:Rogamos ke en el futuro mos dezorden ke reynava entre los moradores. 4) Mos
eskrivas en Ladino. akodramos solo lo bueno i grasyas ke es ansina."
futuro: avenír (m). Eg.:El ofisio de mano no tiene mas gracias: shukur. Eg.:Shukur al Dyo.
avenir. gracias: mersí. Eg.:Mersi muncho por tus
gabinete: kamareta de estudio. Eg.: esfuersos.
gafas: antójos (m/p). Eg.:Es flako i alto, tiene antojos. gramática: gramer. Eg.:
gallardía: gayardiya. Eg.: gramática: gramátika. Eg.:Mas vale la prátika ke
gallina: gayina. Eg.: la gramátika. (Neh.)
gallinero: gayinero. Eg.: grande: grande. Eg.:
gallo: gayo. Eg.: grandes: grándes. Eg.:Kantikas espanyolas ke
gamba: gamba. Eg.: mos deshavan tresalidos a grandes i chikos...
gana: gána (f). Eg.:Ya le vino la gana de kuzir. grave: grave. Eg.:
ganadería: trupa de bestia. Eg.: griego, griega: grégo / gréga (m+f). Eg.:Se
gandul: haragan. Eg.: eskondieron en kazas de amigos gregos durante el
ganso, oca: páto (m). Eg.:...gaynas, 1300 patos, 50 tiempo de la gerra.
pyernas de puerko, 17 kintales de karne, 700... "GATO" gris: grizo / a. Eg.:
por "PATO". grito: grito. Eg.:
garbanzo tostado: bilibíz (m). Eg.: grosería: groseríya (f). Eg.:
garbanzo tostado blanco: estragalákya (f). Eg.: grupo: grúpo (m). Eg.: Tenemos un grupo ke
garganta: garon. Eg.: yamomos 'Los Pregoneros' (The Storytellers).
gas: umo. Eg.: guapo / guapa: yakishiklí / yakishiklíya (adj. m/f).
gaseosa: gazoza. Eg.: Eg.:Korto la esperansa ke le va vinir un mazal kon
gasolina: benzin. Eg.: kavayo blanko i muy yakishikli.
gasolinera: estasion de benzin. Eg.: guardar: guadrar. Eg.:
gato: gato. Eg.: guerra: gerra. Eg.:
gemelo: buchúk (m). Eg.:Mos nasieron buchukes. guía: giador - a. Eg.:
generación: jenerasion. Eg.:Se prestan guisar, cocinar: gizár (v). Eg.:El se lo giza, el se
maraviyozamente a edukar a las muevas jenerasiones. lo kome.
general: jenerál, djenerál (adj.). Eg.:Va dar una vista guitarra: gitara. Eg.:
jeneral de la aktividad de Ladinokomunita. gusanado, putrefacto: haryénto (adj.). Eg.:
género: djenero. Eg.: gusano: guzano. Eg.:
generoso / a: jenerozo/a. Eg.: gustar: agradár, plazér (v). Eg.:Me agradan los
gente: djente. Eg.:Apretad mano solo delas djentes pimientones. A las kreaturas, les plaze la chikolata.
buenas i vertuozas. gustar: gustár. Eg.:Me va gustar muncho si un
geranio: jeraniom. Eg.: miembro los konose i me puede dar su adreso.
gesto: djesto. Eg.: gustar a...: agradár a..., plazér a... (v). Eg.:Kreyo
gimotear: mungrinéar (v). Eg.: ke yo, le agrado solo a mi mama. Les plazgo a los
girar, volver: aboltár (v). Eg.:Yo ya abolti de mi viaje elevos, sovre todo kuando termino la klasa.
el viernes pasado. Ya aboltates la kara, ya paso el diya, gustar, placer: plazér (v). Eg.:Me plaze estar en
la semana, el mez. (Neh.) buena kompanyia.
gobierno: governo. Eg.: gusto: gusto. Eg.:

Pajina 55/74
Diksionario de Ladinokomunita

haber: aver. Eg.: una dondurma (yelada) famoza de Cesme .


habichuela rosa: barbúnya fasúlya (f). Eg.: heno: yerva seka. Eg.:
habichuella con ojo negro: fljónes (m). Eg.: herencia: erensia. Eg.:
habicuela, judía: áva fréska (f). Eg.: herida: ferida. Eg.:
habitación: kamareta. Eg.: herido / a: ferido/a. Eg.:
habitual, normal: abituál (adj.). Eg.:Esta sonriendo herir: ferír (v). Eg.:Tantos muertos i feridos!
kon su dulsor abitual. Komo es pozivle esto?
habituar: abituár (v). Eg.:Kale abituar a los mansevos hermana: ermana. Eg.:
ke avlen el Djudeo-Espanyol hermano: ermano. Eg.:
habla: ávla. Eg.:En la avla de Rodes, no entran hermoso, bello / a: ermozo / a. Eg.:Teniya dos
munchos biervos en fransez. ijas, mansevikas i muy ermozikas.
hablante: avlánte. Eg.:Ay dainda tantos amantes i hermosura: ermozúra. Eg.:Es una prova de la
avlantes de muestra lingua... ermozura i de la rikeza de muestra kultura.
hablar: avlar. Eg.: héroe: eroe. Eg.:
hablar: favlár (v). Eg.:Mi abuela favlava el hervir: buyir. Eg.:
Djudeo-Espanyol. hielo: buz (m). Eg.:No entiendo komo kitash la
hacer: azer. Eg.: komida yelada buz i la metesh en el orno.
hacer: fazer. Eg.: hielo: yélo, buz (m). Eg.:Metiyamos el karpuz en
hacer fiesta: fiestar. Eg.: el pozo para ke se yele, porke no teniyamos yelo
hacia: verso. Eg.: (buz).
hada: fada. Eg.: hierro: fiérro, fyérro (m). Eg.:Ijo de kriar, fierro de
hadado / a: fadado/a. Eg.: mashkar.
hallar, encontrar: topar. Eg.: hierro (yerro): yerro. Eg.:
hambre: ámbre, fámbre (f). Eg.:Ken tiene ambre no hígado: lígado, fégado (m). Eg.:Se le kemo el
mira por guzano. ligado, de tanto bever alkol.
hambriento: ambiérto, fambrénto (adj.). Eg.:El arto higo: igo. Eg.:
no kreye al ambierto. hija: ija. Eg.:
hamburguesa: hamburger. Eg.: hijo / hija: ijo / ija (m/f). Eg.:son ijos de dos
harina: arina. Eg.: ermanos
harto / a: arto / a. Eg.: hijo / hija: fíjo / fija (m/f). Eg.:Si no fago lo ke estó
hasta: fin, asta. Eg.: diziendo, no so fijo de mi padre (Neh.)
hasta: ásta (prep.). Eg.:De Salonik asta Atena ay hijos: íjos (m/pl). Eg.:Todos somos ijos de las
kinyentos kilometros. Mitzvot.
hasta: fíno (kolokyal) (prep.). Eg.:Me asenti para hincar (algo puntiagudo): enfinkár (v).
meldarlo del empesijo fino la fin. Eg.:Enfinkarse por las tiralanyas.
hasta: físta (konj.). Eg.:Ya lo saven fista las pyedras historia: estória, istória, estórya. Eg.:El profesor
de la kaye. mos avlava de la istoria de los sefaradim.
hebreo: ebreo. Eg.: historias: estórias, istórias, estóryas. Eg.:No me
hebreo: ivrít. Eg.:Avlo en ivrit sovre la lingua i los kontes estoryas de mil i una noche.
uzos. hocico: nariz (de animal). Eg.:
hechizo, encanto: echizo. Eg.: hoja: ója, foja (f). Eg.:Tiene muncha difikultad de
hecho: fakto. Eg.: inchir la sola oja en Djudeo-Espanyol. Ya abolti la
hecho, acto, acción realizada: écha. Eg.:Le van a oja , unika solusion , i no guadri aborrision. Los
pagar segun sus echas. sestos de ruda, kon las ojas i flores...
heder; irritar: fedér (v). Eg.:De la kavesa fyede el holocausto: olokósto (m). Eg.:Sovrebivieron el
peshkado. Olokosto ma kedaron sin nada.
hedor; arrogancia: fedór (m), fedorína (f). Eg.:Está holocausto: shoá (f). Eg.:El sujeto de los
yeno de fedor. sefaradim en la Shoa es muy poko konosido.
helado: yeláda (f). Eg.:De los Meksikanos sinti ke hombre: ombre. Eg.:
"dondurma" se dize "yelada". hombro: ombro. Eg.:
helado: dondurmá (f). Eg.:Mos keriya enkomendar homenaje: omenaje. Eg.:

Pajina 56/74
Diksionario de Ladinokomunita

honor: onor. Eg.: save la imprimeriya, o komo se puede enkomendar, ke


hora: óra (f). Eg.:Muestros padres kontavan de oras mos eskriva.
negras (difisiles) ke pasaron. imprimidor: emprimadór (m). Eg.:Ivan Fidorof
horno: orno. Eg.: fue el primer emprimador.
horrible: orivle. Eg.: imprimir: imprimír, emprimír (v). Eg.:No lo
hortelano / a: guertalano/a. Eg.: pudimos imprimir por los problemas del sistema
hospital: ospital, espital, eshpital, ispital. Eg.: Oneline.
hospitalidad: ospitalidad. Eg.: imprimir: emprimár, imprimár (v). Eg.:El tiene un
hotel: otél (m). Eg.:El abasho a un chiko otel. livro de ley ke fue imprimado en Izmir .
hoy: oy. Eg.: imprudencia: imprudensia. Eg.:
hucha: kamizíya (f). Eg.: inauguración: seremonia de aviertura. Eg.:
huerta: bostan. Eg.: incidente: insidente. Eg.:
huerto: guerta. Eg.: inclinar: enklinar. Eg.:
huerto: guerto. Eg.: inclinar: inklinár (v). Eg.:
hueso: gueso. Eg.: inclinarse: abokárse (v). Eg.:Se abokó para
huésped, convidado: musafir. Eg.: arrekojer piedras d'enbasho.
hueva seca salada: abudáraho (m). Eg.: incluir: inkluir. Eg.:
hueva seca salada: abudáho (m). Eg.: incluso, incluido: inkluzo. Eg.:
huevo: guevo. Eg.: incongruente: desmodrádo (adj.). Eg.:El yevava
huir: fuyir. Eg.: un vestido desmodrado.
humanidad: umanidad. Eg.: inconveniente: inkonvenivle. Eg.:
húmedo: úmido (adj.). Eg.:El lavado kedó úmido. incorporarse: redresarse. Eg.:
humillación: umiliasion. Eg.: incrementar, aumentar, multiplicar: muchiguár
humillar: umiliar, arrebashar. Eg.: (v). Eg.:Muchiguar rikezas es muchiguar ansyas.
Hungría: Ungaria. Eg.: (Neh.)
idea: idea. Eg.: índice: segundo dedo. Eg.:
idioma: idióma (m). Eg.: índole: djenero, klase. Eg.:
igual: igual. Eg.: industrial: industrial. Eg.:
ilusión: iluzion. Eg.: infierno: inferno. Eg.:?
imagen: imaje. Eg.: infierno: ginnam. Eg.:
imaginar: imajinar. Eg.: influencia: influensa. Eg.:
imitar: imitar. Eg.: información: informasion. Eg.:
impaciente: impasiente. Eg.: informática: enformatika. Eg.:
impedimiento: impedimiento. Eg.: informativo: novedades, avizos. Eg.:
impedir: empedir. Eg.: infraestructura: infrastruktura. Eg.:
impedir: impedir. Eg.: infundio: embrolio. Eg.:
imperio: imperio. Eg.: inicial - a: inisial - a. Eg.:
imponer: forsar. Eg.: iniciar: inisiar. Eg.:
importancia: emportánsa, importánsa (f). Eg.:No inmediatamente: imediatamente. Eg.:
olvidaremos la emportansa de las palavras. inmenso / a: imenso / a. Eg.:
importante: emportánte, importánte (adj.). Eg.:El inocente: inosente. Eg.:
internet es muy importante para mantener bivo el inquieto / a: inkieto / a. Eg.:
ladino. inquisición: inkizision. Eg.:Los ke fuiyan de la
importar: emportár (v). Eg.:No emporta. No Inkizision se aresentaron en munchas partes del
m'emporta. Ke t'emporta? mundo.
importar: importár (v). Eg.:Mi papa importava inseguridad: inseguridad. Eg.:
esensyas para azer kolonya. instituto: institúto. Eg.:En el "Instituto Cervantes"
importe: empórto (m). Eg.:Paga el emporto de la de Estanbol, ay kursos para los sefaradim.
fatura. inteligente: intelijente. Eg.:
imposible: emposivle. Eg.: intención: entision. Eg.:
imprenta: imprimeríya, emprimeríya (f). Eg.:Si Selim intensificar: intensifikar. Eg.:

Pajina 57/74
Diksionario de Ladinokomunita

intentar, probar: aprovár (v). Eg.:Aprova de arebivieron los dezeos de los djovenes de estudiar para
ambezarte el Ladino. saver.
interés: enterés, enteréso (m). Eg.:Es el enteres ke lo joven, muchacho / a, chico / a: mansévo /
giya. manseva (m/f). Eg.:Lo yoramos ke se murio
interesante: enteresánte, interesánte (adj). Eg.:Los mansevo.
artikolos ke meldamos en Ladinokomunita son uno mas joya: djoya. Eg.:
enteresante del otro. joyero: djoyero. Eg.:
interesar: enteresar. Eg.: judaísmo: djudaísmo. Eg.:El es una de las
interesarse: enteresarse. Eg.: figuras mas veneradas del djudaismo.
interrumpir: enteromper. Eg.: judeo-español: djudéo-espanyól (m). Eg.:
intestino: intestino. Eg.: judía blanca: áva, avíka (f). Eg.:
intimidad: intimidad. Eg.: judío / a: djudio / a. Eg.:
intrincado: entrafikado, komplikado. Eg.: jueves: djuéves, djugéves (m). Eg.:Me akodro ke
introducción: introduksion. Eg.: kada lunes i djugeves moz ivamoz al BAZAR .
introducir: introduzir. Eg.: juez: djuzgo / djuzga (m/f). Eg.:Se trata de un
inválido / a: enfirmo / a. Eg.: djuzgo ke estava avlando todo el tiempo kontra los
inventar: enventar. Eg.: djidios.
invertir: investir. Eg.: jugar: djugar. Eg.:
investigación: investigasion. Eg.: juguete: djugete. Eg.:
investigador: investigador. Eg.:Yo so investigador de juicio; proceso: djuzgo (m). Eg.:Samuel Hassid
Ladino. dezvelopara el tema "El djuzgo de Max Merten
invitación: invitasion. Eg.: enfrente de los Espejos".
invitado / a: invitado / a. Eg.: julio: djulio. Eg.:
invitar: envitar. Eg.: junio: júnio. Eg.:Van a tener (EL DIA DE DJOHA)
invitar, convidar: invitar. Eg.: el 20 de Junio.
ir de compras: ir a komprar/emplear. Eg.: juntar, unir: adjuntár (v). Eg.:Espero ke otros
ir de mal en peor: ir de mal en peor. Eg.: amigos de LK, se van adjuntar a este evenimiento
ir, marchar: ir. Eg.: emportante.
irrigar, regar: arrufyar. Eg.: junto - s (pl.): djuntos. Eg.:
irrigar, salpicar: arrufiar. Eg.: junto, juntamente: endjuntos. Eg.:
isla: ízla, ísla (f). Eg.:Lo tuve un mez en mi kaza en la jurar: djurar. Eg.:
izla de Burgaz. justo: djústo. Eg.:Pagan djustos por pekadores.
isla: adá (f). Eg.:En Estanbol, ivamos a la Ada a (Neh.)
pasar la enveranada. juventud: mansevéz (f). Eg.:La mansevez es una
italiano / italiana: italiano / italiana (adj.). Eg.:El vez.
italiana tambien es una lingua latina. kilo: kilo. Eg.:
izquierda: siedra. Eg.: kilómetro: kilometro. Eg.:
jabón: shavon. Eg.: Kipur, Día de Ayuno: Kipur. Eg.:Todos ke
jalear: enkorajar. Eg.: tengash un Kipur livyano i PAS EN EL MUNDO
jamás: nunka. Eg.: la: la. Eg.:Mirala.
japonés - a: japonezo / a. Eg.: labio: músho (m). Eg.:Koryó afuera en riendose
jaqueca: shakéka (f). Eg.:Para kurar dolor de entre los mushos.
shakeka , se metiyan una rida apretada en la frente. labor: lavoro. Eg.:
jarabe, confitura: sharópe (m). Eg.:Es un sharope de lacio / a: flosho/a. Eg.:
ombre. (Neh.) lado: lado. Eg.:
jarro, jarra: djárro (m), djárra (f). Eg.:Trusho un djarro ladrón / ladrona: ladrón / ladróna (m/f). Eg.:No
de agua. kero ke se los roven los ladrones.
jefe: shef. Eg.: lamentar: regretar. Eg.:
jefe, cabecilla: kapo. Eg.: lamento, elegía: endécha (f). Eg.:Era titolado
jersey: triko, sueter. Eg.: "Endechas sefardies (romances y coplas)" en un
joven, mancebo: djóven, djovína (m/f). Eg.:Se manuskrito... Endechas de Tish'a BeAv.

Pajina 58/74
Diksionario de Ladinokomunita

lanzar: lansar. Eg.: lindo / a: lindo/a. Eg.:


lanzarse: lansarse, echarse. Eg.: lingüística: linguístika (f). Eg.:La linguistika
lápiz: kalem. Eg.: estudia komo se avla "de facto".
largo: lungo. Eg.: lío: bógo, bogchá (m/f). Eg.:El bogo era para
largo / a: largo/a. Eg.: meter la ropa limpia para ir al "hamam".
lástima: pekado. Eg.: lista: lísta. Eg.:Los miembros de esta lista ya
latín: latin. Eg.:Ay djente ke konfonden Ladino kon estan viendo komo lo eskrivimos.
Latin. literatura: literatúra. Eg.:Diriji un kurso de lingua i
latín: latin, latino. Eg.:Ay djente ke konfonden Ladino literatura djudeo-espanyola.
kon Latin. llama: flama. Eg.:
lavar: lavar. Eg.: llamar: yamar. Eg.:Esto es lo ke yamas
lavarse: lavarse. Eg.: kuchiador?
le: le. Eg.:Le gustava kontar anekdotas tipikas llano / llana, plano / plana: yáno / yána (adj.).
sefardis. Eg.:No tenemos supa. Mete los platos yanos.
lección: lisyón (f). Eg.:Ke te sierva de lisyon. llanura: yanúra (f). Eg.:Kampo o terreno yano,
leche: leche. Eg.: sin alto ni basho i sin arvoles.
lechuza: kukuvaya. Eg.: llave: yave. Eg.:
lector: lektor. Eg.:El kontenido de esta gazeta no llegar: ayegar. Eg.:
atirava los lektores. llegar: yegár (v). Eg.:Yegar a no tener para pan.
lectura: meldadura. Eg.: (Neh.)
leer: meldar. Eg.: llenar, rellenar: inchir. Eg.:
lejano / a: leshano / a. Eg.: lleno / a: yeno / a. Eg.:
lejos: léshos (adv.). Eg.:De leshos oyi una boz. llevar: yevar. Eg.:
lelo, tonto: bovo, torpe. Eg.: llorar: yorar. Eg.:Me meti a yorar komo una
lengua de los judios askenazis: yíddish, yídish (m). kreatura chika.
Eg.:Empeso kon una kantika en Yiddish. llover: azer luvya. Eg.:
lengua materna: lingua maternal. Eg.: lluvia: luvia. Eg.:
lengua, lenguaje: língua, léngua (f). Eg.:Ken lingua lo: lo. Eg.:Lo ke va ser para uno, ke sea para
tiene, a Roma va. todos.
lenguaje, lengua: lashón. Eg.:Dizir las kozas en lobo: lovo. Eg.:
lashon i ladino. (Neh.) loco / loca: lóko / lóka (adj.). Eg.:Mas save un
lentamente: lentamente. Eg.: loko en su kaza, ke un savyo en kaza de otro.
levantar: alevantár (v). Eg.:El Dio solo alevanta i locura: lokúra (f). Eg.:Todos tenemos muestras
arrebasha. pasiones i lokuras.
levantarse: alevantárse (v). Eg.:Se alevantaron los locutor: spiker. Eg.:
pipinos a harvar al bahchevan. lodo: lódo. Eg.:No es un ombre - es lodo kon
leve: liviano. Eg.: kanyo.
ley: ley (f). Eg.:La ley es para todos. lógica: lojika. Eg.:
libertad: libertad. Eg.: lograr: parvenir. Eg.:
libre: libre, libero. Eg.: luchar: luchár (v). Eg.:Estamos luchando por el
libro: lívro (m). Eg.:No desha el livro de la mano. futuro.
licencia: lisensia. Eg.: lúcido / a: lusido / a. Eg.:
limite: limito. Eg.: lucir: arrelumbrar, briyar. Eg.:
limón: limon. Eg.:"Pishkado i limon i agua de mar, i tu lucir: parparear. Eg.:
ke no tengas dingun mal"! lucrarse: profitar, ganar. Eg.:
limpiar: alimpiár, alimpyár (v). Eg.:Las mujeres luenga: luénga, aluénga (f). Eg.:Le plaze una
alimpiavan i deshavan arelumbrando. komidika de luenga buyida kon un poko de vinagre.
limpieza: limpiéza, limpyéza (f). Eg.:La limpyeza es luenga: aluénga (f). Eg.:Kon las aluengas
medya rikeza. kolgando por afuera, lo miran al grego sin kreer...
limpio, limpia: límpio, límpyo, límpia (adj.). Eg.:La lugar: lugar. Eg.:
kaza estava limpia. lujo: lukso. Eg.:

Pajina 59/74
Diksionario de Ladinokomunita

lujoso / a: luksyozo/a. Eg.: mantener: mantener. Eg.:


lumbre: lúmbre (f). Eg.:Abasha la komida de la manzana: mansana. Eg.:
lumbre. maquillarse: makiyarse. Eg.:
luna: lúna. Eg.:Esta briyando komo la luna en kinze. máquina: makina. Eg.:
lunes: lúnes. Eg.:Kada lunes moz ivamoz al BAZAR. mar: mar (la). Eg.:
luz: luz. Eg.: maravillarse: maraviyárse (v). Eg.:No te
macarrón de almendras: marunchínos (m). Eg.: maraviyes...
macarrones al horno: makarón rayádo (m). Eg.: maravilloso, maravillosa: maraviyózo,
mácula: mancha. Eg.: maraviyóza (adj.). Eg.:Te felisito por el lavoro
madre: mádre. Eg.:Mi madre i mi padre nasieron en maraviyozo ke estas aziendo.
Izmir. marca: marka. Eg.:
madrugada: madrugada. Eg.: marco: kuadro. Eg.:
maestro / a: maestro/a. Eg.: marido: marído. Eg.:Marido selozo no tiene
magnifico / a: manyifiko/a. Eg.: repozo. (Neh.)
majo / a: maho / a. Eg.: marquesina: tenta. Eg.:
mal: mal. Eg.: martes: mártes (m). Eg.:Va estar avierto Martes,
mal de ojo: aynara. Eg.: Viernes i Alhad.
maldad: negregúra (f). Eg.:Para su negregura no ay marzo: márso (m). Eg.:Noche de alhad, el 18 de
par. Marso) tuvimos aki en Dallas un konserto.
maldito / a: maldicho / a. Eg.: mas: ma. Eg.:
maleta: validja. Eg.: más: maz. Eg.:
malo / a: malo / a. Eg.: más: mas. Eg.:Mas tiene, mas kere.
malo / mala: négro / négra (adj.). Eg.:Ken negro aze, masa: mása. Eg.:Para azer boyikos, kale finyir
negro topa. muncho la masa.
malo, mala: málo, mála. Eg.:Mas vale un malo mascar: mashkar. Eg.:
konosido ke un bueno para konoser. (Neh.) matar: matar. Eg.:
mamá: mama. Eg.: material: material. Eg.:
mamón: chupéta (f). Eg.:Dale la chupeta al bebe, ke matiz: nuáns, nuánsa (f). Eg.:La lingua muestra
no yore. tiene munchas enteresantes nuanses, ke vale la
maña: manya. Eg.: pena de estudiar.
mañana: amanyána (adv.). Eg.:De aki mos vamos a máximo: maksimo. Eg.:
Amsterdam amanyana. mayo: máyo. Eg.:Esto sera el Alhad 5 de Mayo a
mañana: demanyana. Eg.: las 3.
mañana: manyana. Eg.:De la manyana se ve el buen mayor: mayor. Eg.:
diya. mayoría: majorita. Eg.:
manar: manár (v). Eg.:De esta tyerra manan leche i mayúscula: majiskula. Eg.:
myel. mazapán: mogádos, masapan (m). Eg.:
manco: sin braso. Eg.: me: me. Eg.:Me miró.
mandamiento: enkomendansa. Eg.: mear , orinar: pishar. Eg.:Es probablemente del
mandar: mandár. Eg.:Pasensia ke te mande el Dio. verbo "pisheti" de Serbo-Kroatyo. En mi famiya es
(Neh.) generalmente usado.
manera: manera. Eg.: medalla: medalya. Eg.:
manga: manga. Eg.: media: média. Eg.:Es sekreto ke ya lo save la
manicomio: timaraná (f). Eg.:Este lugar parese una media sivdad.
timarana. medianoche: medianoche. Eg.:
manifestar: manifestar. Eg.: medicamento: kura. Eg.:
mano: mano. Eg.: medicina: medikería (f). Eg.:Al anyo ke viene,
mansarda, buharda: musandará, mansárda (f). keremos dedikar uno de los maratones a la
Eg.:"Mansarda", es la kamareta ke esta debasho del medikeria (milizinas, doktores, ospitales ets.) en las
techo. komunidades de los ladinoavlantes.
mantel: mantel. Eg.: medicina, remedio: milizina. Eg.:

Pajina 60/74
Diksionario de Ladinokomunita

médico: mediko, doktor. Eg.: mi, mí: mi. Eg.:El era mi ermano adoptado.
medida: prekosion. Eg.: miedo, espanto: espanto. Eg.:
medio: medio. Eg.: miel: miél, myél (f). Eg.:Se aze kon mues mulida i
mediodía: mediodia, midi. Eg.: miel kon klavo de komer.
medir: mesurar. Eg.: miembro: miembro. Eg.:
meditar: meditar. Eg.: mientras: miéntres, myéntres (prep.).
mejilla: kára. Eg.:En kada kara tiene una kondja. Eg.:Myentres ke tu durmiyas, yo lavorava.
(Neh.) mientras que, no obstante, por tanto: asér ke
mejor: mijor. Eg.: (adv.). Eg.:Dizen ke es muy riko, aser ke yo se ke
mejorado: mijorádo (adj.). Eg.:Kada anyo mijorado. pedrio toda su fortuna al djugo.
mejorar: amijorár (v). Eg.: mierda: medra. Eg.:
mejorarse: amijorarse. Eg.: mil: mil. Eg.:
melocotón: shefteli. Eg.: milagro: mirakolo, milagro. Eg.:
memorable: memoravle. Eg.: millón: milyon. Eg.:
memoria: memoria, tino. Eg.: mínimo: minimum. Eg.:
mendigo / a: sedakero / a. Eg.: ministro: minístro. Eg.:Me demando sovre el
mendrugo: mendrúgo, mindrúgo (m). Eg.:Aki ministro de la edukasion.
m'enkasho, mindrugos mashko. minuto: minúto. Eg.:Se desha 10 minutos en el
menear: menear. Eg.: orno.
menester, necesidad: menestér. Eg.:Pero a vezes minuto: minúto. Eg.:Se desha 10 minutos en el
tengo menester de un diksionario. orno.
menor: minor. Eg.: mio, mia: mío, míyo, mía, míya. Eg.:Lo miyo
menos: ménos, mánko (adv.). Eg.:Vino a las tres miyo, i lo tuyo miyo.
manko diez. miope: miyope. Eg.:
menos: mánko, mánka. Eg.:A lo manko va ver a tu mirada: mirada. Eg.:
madre una vez a la semana. mirar: mirar. Eg.:
menos: ménos (adv.). Eg.:Ya save el Inglez, mas o miseria: mizeria. Eg.:
menos. mismo: mizmo. Eg.:
mensaje: mesaje. Eg.: mismo / a: mismo/a. Eg.:
mentira: mentira, mintira. Eg.: mitad: mitad. Eg.:
mentiroso / a: mentiroso/a, mintirozo/a. Eg.: modales pretenciosas, amaneramiento: hádras
mercado: soko, merkádo (m). Eg.:En los sokos, la (f/pl). Eg.:Kualo son estas hadras, ke se kreye
lakerda parvino ser muy rara. fulanika...
mercería: merseriya. Eg.: moderarse, templarse: arresentarse. Eg.:
merecer: mereser. Eg.: moderno, moderna: modérno, modérna. Eg.:No
merendar: merendar; piknikar. Eg.: toman parte en la vida moderna.
mes: mez. Eg.: modo: modo. Eg.:
mes que viene (el): el mez ke viene. Eg.: mohino, enfurruñado: mursá (f). Eg.:Uno ke
mesa: meza. Eg.: tyene kara de "mursa" i la djente no se azen
meta: búto. Eg.:Muestro buto prinsipal es de amigos kon el .
promover el uzo del Ladino. moho: mófo (m), mófa (f). Eg.:Ya le kresyó mofa.
meter dentro, estafar (x): enkashár (v). Eg.:Le mohoso: mofózo (adj.). Eg.:El bodrum está
vendió el livro viejo a tripio de presio. Se la enkasho mofozo.
fino. mojar: mojar. Eg.:
meter, insertar: enkashár (v). Eg.:Para ke no veya su molestar: fishugar. Eg.:
madre ke estava meldando akel livro, lo enkasho molestar: molestar. Eg.:
aryentro del baul. molestar, fastidiar: atagantár, atagentár (v). Eg.:
meterse: toparse. Eg.: momento: momento. Eg.:
metro: metro. Eg.: monedero: portmone. Eg.:
mezclar: mesklár (v). Eg.:Los djudyos mesklan monosílabo: monosilabo. Eg.:
biervos ebreos kuando avlan de la ley. montaña: montanya. Eg.:

Pajina 61/74
Diksionario de Ladinokomunita

montar: suvir. Eg.: necesidad: nesesidad. Eg.:


montón: monton. Eg.: necesitar: nesesitar, tener menester. Eg.:
moral: moral. Eg.: negar: enyegar. Eg.:
morar, habitar: morár (v). Eg.:Morar ande se arrapa negativo / a: negativo / a. Eg.:
el guerko: Leshos de todo. negocio: negosio, echo. Eg.:
moreno / a: moreno / a. Eg.: negro / negra: préto / préta (adj.). Eg.:Se le fizo
morfina: morfina. Eg.: el mundo preto.
morir, deceder, fallecer, expirar: murir. Eg.: nervioso / a: inyervozo / a. Eg.:
moro / mora: moro / mora. Eg.:Djudios i Moros en la nevera, frigorífico: buziéra, buzyéra (f). Eg.:Kero
literatura espanyola... bever limonata yelada de la buzyera.
mortaja: mortája (f). Eg.:Ma botones no ay en nevera, lugar frío: buzaná (f). Eg.:En izmir,
mortaja! kuando keremos dizir ke una koza o el tiempo esta
mosca: moshka. Eg.: muy yelado, dizimos "esta buzaná"!
mostrar: amostrár (v). Eg.:El vendedor amostra la nevera, refrigerador: frijidér (m). Eg.:Lo metiya
ropa al kliente. en un bokal i lo metiya en el frijider.
motocicleta: motosikleta. Eg.: nido: nido. Eg.:
motor: motor. Eg.: niebla: bruma, duman. Eg.:
motora: barka motorizada. Eg.: nieto / a: inyéto / inyéta (f/m). Eg.:La dieron a los
mover: meter en movimiento. Eg.: inyetos ke la guadren en kashon.
muchacho / a: muchacho / a. Eg.: nieve: inyeve. Eg.:
mucho: muncho. Eg.: niñez, infancia: chikéz (f). Eg.:En mi chikez en
mueble: moble. Eg.: Izmir, Turkiya, las preparasyones para Los Muadim
muela: muela. Eg.: (Roshana i Kipur) empesavan a lo menos de un
muerte, fallecimiento: muerte. Eg.: mez de antes.
mujer: mujer. Eg.: ninguno: dingún, ningún (adj.). Eg.:Ningun ijo de
mundial: mundial. Eg.: djudio se tope en este sar.
mundo: mundo. Eg.: ninguno / ninguna: ningúno / ningúna (pron.).
muñeca: kukla. Eg.: Eg.:
muñeca, pulso: puso. Eg.: niño, criatura: kreatura. Eg.:
museo: muzéo, muséo. Eg.:Komo dize H.-V. nivel: nivel. Eg.:
Sephiha, somos un muzeo bivo. no: no (adv.). Eg.:No save dizir no.
música: muzika. Eg.: no bien (luego que): apenas ke. Eg.:
muslo: pierna. Eg.: noble: novle. Eg.:
mutuamente: uno a otro. Eg.: noche: noche. Eg.:
muy: muy. Eg.: nombre: nombre. Eg.:
nacer: naser. Eg.: norte: norte (m). Eg.:Los "pasharos de inviero"
nación: nasyon. Eg.: se van al Norte por la sezon.
nacional: nasional. Eg.: nos: mos (pron.). Eg.:Mos disho...
nada: nada. Eg.: nosotros / nosotras: mozótros / mozótras.
nadar: nadar. Eg.: Eg.:Mis ermanos partieron, mozotros kedimos aki.
nadie: dingúno, ningúno (Pron.). Eg.:Ninguno da lo ke Se tomaron kon mozotros (mos bushkaron pleto).
no tiene. nostalgia: nostaljia. Eg.:
naranja: portokal. Eg.: notablemente: notavlamente. Eg.:
nariz: nariz. Eg.: noticia: avizo. Eg.:
naturaleza: natura. Eg.: noticia, información: habér. Eg.:Ke haber? -
navaja: navaja. Eg.: Todo bueno.
Navidad: Noel. Eg.: novela: romanso. Eg.:
nazi: nazi. Eg.:Muestra famiya salvo de los nazis. novio, novia: nóvio, nóvyo / nóvia, nóvya. Eg.:Lo
neblina: nevlina. Eg.: ke el padre del novyo pago al padre de la novya...
nebuloso: brumozo. Eg.: nublado: nuvlozo. Eg.:
necesario: nesesario. Eg.: nuca: piskueso. Eg.:

Pajina 62/74
Diksionario de Ladinokomunita

nudo: anyúdo (m). Eg.:Mos burlamos ma siempre oportunidad: oportunidad. Eg.:


echamos un anyudo kuando pyedremos una koza! oportuno: oportuno. Eg.:
nuera: ermuéra, nuéra (f). Eg.:Bushkava a ovedeser oportuno / a: konveniente. Eg.:
todo lo ke la ermuera le ordenava. orar: orasionar. Eg.:
nuestro / nuestra: muestro / muestra. Eg.: orden: orden. Eg.:
nuevo / a: muevo/a. Eg.: ordenado / a: ordenado/a. Eg.:
nuez: muéz (f). Eg.:Mesklar la matsa, la asukar i la ordenador: komputadóra, kompúter.
muez. Eg.:Munchos amigos i konosidos no tienen
número: número (m). Eg.:El muevo numero de la komputadoras.
revista AKI YERUSHALAYIM mos yego. ordenar: ordenar, meter orden. Eg.:
o: o. Eg.:Me vienen mesajes en Inglez o en espanyol. ordinario / a: ordinario, bayagi. Eg.:
obedecer: ovedecer, obeisar. Eg.: oreja: oreja. Eg.:
obediente: ovedesyente, obeisente. Eg.: oreja: oyído (m), oréja (f). Eg.:Por un oyido le
objetivo / a: objektivo / a. Eg.: entra, por el otro le sale.
objeto: objekto. Eg.: organización: organizasión (f). Eg.:So muy
obligación: ovligasion. Eg.: aktiva en muestra organizasion, Sephardi
obligar: ovligar. Eg.: Federation.
obra: ovra. Eg.: organizador: organizador. Eg.:
observar: observar. Eg.: orgullo: orgolyo. Eg.:
obstáculo: obstakolo. Eg.: orientar: orientar. Eg.:
obtener, conseguir: obtener. Eg.: oriente: oriénte, oryénte (m). Eg.:Los sefardim de
ocasión: okazion. Eg.: oriente avlan djudeo-espanyol, ladino, djudezmo.
occidente: oksidente. Eg.: origen: oríjen, orijín (f). Eg.:Esta es la orijin de la
octavo / a: ochen. Eg.: teoriya.
octubre: oktúbre, októbre (m). Eg.:Vo estar en New origen, fuente, raíz (de algo): manadéro (m).
York en Oktubre para prezentar una charla i un Eg.:
konsierto. original: orijinal. Eg.:Los orijinales estan en la
ocupado / ocupada: okupádo / okupáda (adj.). biblioteka.
Eg.:No eskrivo..una razon es porke esto muy okupada. oro: oro. Eg.:
ocupar: okupar. Eg.: ortografía: ortografía, ortografíya (f). Eg.:... kon
ocurrir, acontecer, suceder: afitár (v). Eg.:Ayer afito la ortografia rekomendada por AKI
una koza muy agradavle YERUSHALAYIM.
oficial: ofisial. Eg.: os: vos (pron.). Eg.:A todos vozotros vos
oficina. buró: buró (m). Eg.: Kada demanyana, se va enkorajo de abonarvos.
al buró. osar: ozar. Eg.:
oficio: ofisio. Eg.: osar: tener ozadia. Eg.:
ofrecer: ofrir. Eg.: oscuridad, tinieblas: eskuridad. Eg.:
Ojalá: ishalla. Eg.: oscuro: eskuro. Eg.:
ojo: ójo (m). Eg.:El ojo ve, la alma dezea. ostra: estridia. Eg.:
oler: goler. Eg.: otomano: otománo (m+adj.). Eg.:El Ladino se
olor: golor. Eg.: formo en el Imperio Otomano.
olor: guésmo (m). Eg.:Las rompiyamos para goler el otoño: otonyo. Eg.:
guesmo del pino. otro / a: otro/a. Eg.:
olvidar: olvidár, ulvidár (v). Eg.:Komo olvidar las oveja: ovéja (f). Eg.:Teniyamos una oveja ke
ermozas tadradas, las vijitas familiales. parió tres kodrerikos.
olvidarse: olvidárse, ulvidárse (v). Eg.:Ya me olvidi pabellón: paviyon. Eg.:
kualo era ke keriya dizir. pacer, pastar: komer yerva. Eg.:
once: onze. Eg.: paciencia: pasensia. Eg.:
operar: operar. Eg.: padre: padre. Eg.:
opinión: opinion. Eg.: padres: pádres (m/pl). Eg.:En tiempo de
oponer: opozar. Eg.: muestros padres...

Pajina 63/74
Diksionario de Ladinokomunita

pagar: pagar. Eg.: particular: partikolar. Eg.:Esta baza de


página: pájina (f). Eg.:Ay tambyen pajinas en muestra informasion es un Archivo partikolar.
lingua ke son de tresalir. partidario / a: partizante. Eg.:
paila: páyla (f). Eg.:Si, Rosina, payla es un legen partir: partir. Eg.:
grande. pasa: pasa. Eg.:
país: país, paéz (m). Eg.:En el paéz ke irás, asegún pasado: pasádo (m). Eg.:Para lo pasado no ay
verás farás. remedio.
país: payis. Eg.: pasado / pasada: pasádo / pasáda (adj.).
pájaro: pasharo. Eg.: Eg.:Aguas pasadas no mueven molino. (Neh.)
palabra: biervo, palavra. Eg.: pasado mañana: pasado amanyana. Eg.:
palabra: byervo, palavra. Eg.: pasajero / a: pasajero /a. Eg.:
palabra: palavra. Eg.: pasaporte: pasaporto. Eg.:
palma: pálma (f). Eg.:Eskrito esta en la palma, lo ke pasar: pasar. Eg.:
va yevar la alma. pasarlo bien: eglenearse. Eg.:
pan: pan. Eg.: pasarse: pasar al enemigo. Eg.:
pan ázimo: masá, matsa (f), matzot (m). Eg.:Ni pasear: pasear. Eg.:
Pesah sin matsa, ni ija sin kazar. pasillo: koridor. Eg.:
paño: pányo (m). Eg.:Arremenda tu panyo, lo yevaras paso: páso (m). Eg.:Yo ize el primer paso.
otro un anyo. (Neh.) pasta rellenada de nuez: travádos (m). Eg.:
pañuelo: ridá (f). Eg.:Por dolor de shakeka, se pasta seca de albericoque: pitágra (f). Eg.:
metiyan una rida apretada en la frente. pastel: pasta, pastel. Eg.:
papá: papa. Eg.: pastelitos dulces: réshas, reshíkas (f). Eg.:
papa, patata: patata. Eg.: pastor, varón de ganado: chobán (m). Eg.:Este
papel: papel. Eg.: choban giyava mas de dozyentos karneros.
par: par. Eg.:Me merki un par de kalsas. pato: paláza (f). Eg.:"Duck - Canard" es PALAZA
para: pára (prep.). Eg.:Este pan es para este kezo. en Estanbol (Perahya).
para qué (intención): para ke. Eg.: pato: patóna (f). Eg.:En Izmir "patona" es "duck"
para, para que: Por módo de, por mor de (m). (Los diksionaryos no lo tienen!)
Eg.:Teniyan kaminos para ir por mor de salvarsen de la patrimonio: patrimonyo. Eg.:
persekusion. patrón: patrón (m). Eg.:A la gayinika del patron
parabrisas: vidro delantero. Eg.: no se dize kish.
paraguas: chadir. Eg.: pavo: indiána (f). Eg.:Mizmo en Rodes diziyamos
paraíso: ganeden. Eg.: "indiana" por el inglez (turkey).
paralelo / a: paralelo/a. Eg.: pavo: indiáno (m). Eg.:En New York--diziyamos
paralítico / a: paralizado / a. Eg.: "indiano" para "turkey" tambien, komo en la kaza
pararse: arretarse, kedarse. Eg.: de Matilda...
parecer: pareser. Eg.: payaso: paylacho. Eg.:
parecerse: pareserse. Eg.: paz: pas. Eg.:
pared: pared. Eg.: paz: paz (f). Eg.:Ke el Dio de paz en los
parientes, padres: pariéntes, paryentes (m/pl). reynados.
Eg.:Mis parientes en Estambol no komiyan arroz en pecho: pecho. Eg.:
Pesah. pedazo, trozo: pedaso. Eg.:
parir: parir. Eg.: pedir: rogar. Eg.:
párpado: parparo. Eg.: pedir, preguntar: demandár (v). Eg.:Vites al
parte: parte. Eg.: ombre, demanda por el nombre. (Neh.)
parte, partida: partida. Eg.:Las konsejas estan en la peinarse: peynarse. Eg.:
partida de djudeo-espanyol de la Gazeta. E bravo! Ya pelar: mundar. Eg.:
ganates la partida?" . pelea: pelea. Eg.:
participante: partisipante. Eg.:Los partisipantes película: filmo. Eg.:
veniyan para diskutir. peligro: perikolo. Eg.:
participar: partisipar. Eg.: peligrosamente: perikolozamente. Eg.:

Pajina 64/74
Diksionario de Ladinokomunita

peligroso / a: perikolozo/a. Eg.: petróleo: petrolio. Eg.:


pelirrojo / a: ruvio / a. Eg.: picado: presipitado abasho. Eg.:
pelo (de barba, de animal): pélo (m). Eg.:Se arrankó picante: pikante. Eg.:
los pelos de la barva de inyervo. pié: pie. Eg.:
peluquería: kuafor, berber. Eg.: piedad: piadád, piedád (f). Eg.:El Dio ke mos
pena: pena. Eg.: mire kon ojo de piadad.
pena, problemas: penserios. Eg.: piedad, perdón: amán (interj.). Eg.:Aman, por
pensamiento: pensada. Eg.: ande fuyir de sus manos! Aman, ke se eskape este
pensar: pensar. Eg.: mal diya!
peón, peonza, trompo: tóka (f). Eg.:En Izmir, toka es piedra: pina. Eg.:
un djugete ke, en kastilyano, se yama "peón" si tiene piedra de toque: menk (m). Eg.:Shelomo dyo el
una punta de madero i "peonza" si la punta es de fierro. menk en pokas palavras kual es el rolo tan
peor: peór (adj., adv.). Eg.:No se kere agora diskutir importante de la madre.
ken es mas mijor o mas peor. pieza dramática: piesa de teatro. Eg.:
pequeño / a: chiko / a. Eg.: pimienta: pimiénta (f). Eg.:
perder: pedrer, piedrer. Eg.: pimientón verde: pimientón (m). Eg.:
perder: piedrer. Eg.: piña: fruto del pino. Eg.:
perdón: pardon. Eg.:Demando una otra vez pardon a piña tropical: ananás (m). Eg.:(Ananas, no maiz)
todos. fermentada en agua de pilonsio.
perejil: maydanoz. Eg.: piñón: pinyon. Eg.:
perejil: pershíl, pirshíl, prishíl (m). Eg.: pintor - a: pintador / a. Eg.:
pereza: pareza, haraganud. Eg.: pintura: tablo. Eg.:
perezoso / a: paresozo/a, haragan. Eg.: piropear: azer shakaruka. Eg.:
perfección: perfeksion. Eg.: piropo: shakaruka. Eg.:
perfecto / a: perfekto / a. Eg.: pisar: pizar. Eg.:
perfil: perfil, profil. Eg.: piscina: pisina. Eg.:
periódico: gazeta. Eg.: piso: etaj, apartamento. Eg.:
periódico: jurnal. Eg.: pista: indisio. Eg.:
periódico: periodiko. Eg.:Los ke biven en Israel pizarra: tabló préto (m). Eg.:El profesor eskriviya
resivieron ayer un periodiko ke se yama "Ladino". sovre el tablo preto.
perla: pérla (f). Eg.:Kita perlas de la boka. placer: plazér (m). Eg.:Me izo plazer de
permitir: permeter. Eg.: konoserlo.
pero: péro (konj.). Eg.:Dubrovnik no es mas en placer, encantar: embreneár (v). Eg.:Atyo, esto
Yugoslavia - pero en KROATIA. esta de embrenear!
pero, mas: ma. Eg.:Yo el dezeo ya lo tengo, ma no planchar: dar uti. Eg.:
tengo ayinda la kapachita teknika. plata: plata. Eg.:
perpetua: perpetual. Eg.: plátano: banana. Eg.:
perro: perro. Eg.: plato: plato. Eg.:
perseguir: perseguir. Eg.: plato: chiní (m). Eg.:En la meza aviya chinis de
persona: persona. Eg.: fruta seka.
personal: personal. Eg.: playa: plaj. Eg.:
pesadez: pezgades. Eg.: plaza: plasa. Eg.:
pescado: peshkádo, pishkádo (m). Eg.:Avlaremos de plegaria: orasion. Eg.:
otra koza: De peshkado i agua de mar. plomo: plómo (m). Eg.:Se derrite el plomo una
pescado muy pequeño: alícha (f). Eg.:Alichas fritas otra vez i se mete enbasho entre los pies.
son muy savrozas. pobre: prove. Eg.:
pescar: peshkar. Eg.: pobre, desgraciado: povereto / ax. Eg.:
peso: pezgo. Eg.: poco: poko. Eg.:
pestaña: pestanya. Eg.: poder: pueder. Eg.:
peste: lándra, lándre (f). Eg.:LA ESTREYA KE LE poder, potencia: podér (m). Eg.:El direktor tiene
KAYGA, LANDRE KE LE DE! poderes anchos. Kada uno da segun su poder.

Pajina 65/74
Diksionario de Ladinokomunita

poema: poéma (m). Eg.:Son liberos de meter en demandas de ayudar en la gramatika de ladino.
muzika los poemas de este livro. pregunta: pregúnta (f). Eg.:Estava en kudiado:
poema, poesía: poezia. Eg.: Mando a su ijo por una pregunta.
poeta: poéta (m+f). Eg.:Enkuentro de poetas ke preguntar: pruntár, demandár (v). Eg.:Prunta i te
eskriven en Ladino. responderé.
policía: polisiya. Eg.: preguntar: preguntár (v). Eg.:Nada va bien: No
política: polítika (f). Eg.:Esto nesesita una aksion preguntes ni demandes.
politika. preguntón, preguntona: preguntón (m),
pollo: poyo. Eg.: preguntóna (f). Eg.:Buen pregunton!
pólvora: polvora. Eg.: prensa, imprenta: prénsa (f). Eg.:Fue
poner: meter, pozar. Eg.: transmetido en la prensa i las publikasyones en
ponerse: vistirse. Eg.: Ladino.
popa: popa. Eg.: preocupación: preokupasion. Eg.:
popular: popular. Eg.: preocupado / a: preokupado / a. Eg.:
por: por. Eg.: preocuparse: merikiarse. Eg.:
por ciento: por sien. Eg.: preocuparse, esforzarse: perkurár (v). Eg.:Para
por consiguiente: por konsekuensa. Eg.: la proksima letra, perkura de eskrivir kon esta
por eso: por esto. Eg.: ortografia.
por qué (razón): por ke. Eg.: preparación: preparativos. Eg.:
por qué, para qué: deké. Eg.:No se deke en vezes el preparar: aparejár, aprontár, (v). Eg.:Apareji un
mizmo mesaj sale dos vezes. dulse de mansana ke se izo muy savrozo.
por supuesto: naturalmente. Eg.: preparar: aprontár (v). Eg.:Se aprontava todo de
por tanto, pues, no obstante: portanto, aser ke. Eg.: viernes para el Shabat .
porque: porke. Eg.: preposición: prepozision. Eg.:
portado (de periódico), tapa (de libro): kácha (f). presentar: prezentar. Eg.:
Eg.:La kacha del livro es un blu vibrante. presente: prezente. Eg.:
portador: hamál, hammál (m). Eg.:Yama un hamal, preservar: prezervar. Eg.:
ke te yeve la validja fin al vapor. presidente: prezidénte, presidénte (m+f).
posar: apozar. Eg.: Eg.:Fue nominado presidente de la Asosiasion.
poseer: posedar. Eg.: prestado / prestada: emprestádo / emprestáda
posesión: posesion. Eg.: (adj.). Eg.:Kuando uno merka una gazeta, deve
posibilidad: posibilidad. Eg.: darla emprestada.
posible: posivle. Eg.: préstamo: empréstimo (m). Eg.:Le dio un
positivo: pozitivo. Eg.: emprestimo.
posterior: detras, despues. Eg.: prestar: emprestár (v). Eg.:Si el emprestar era
postre: savor de boka. Eg.: bueno, empresteriya el Rey a su mujer. (Neh.)
potasio: potasio. Eg.: pretender: pretend, claim. Eg.:
practicar: pratikar. Eg.: pretexto: preteksto. Eg.:
práctico: pratiko. Eg.: primer, primera: primér, priméra (adj.). Eg.:El
precepto: presepto. Eg.: primer mez del anyo.
precio: presio. Eg.: primero / a: primero / a. Eg.:
precioso: presiózo, presyózo (adj.). Eg.:Keremos primo / a: primo / a. Eg.:
salvar muestra lingua presioza. primogénito, primogénita: bohór / bohóra.
precioso, querido: presiado, presyado (adj.). Eg.:Al bohor de kada generasion se va la yave.
Eg.:Puedemos yamar a un ijiko chiko "presiadiko". princesa: prensesa. Eg.:La joven prensesa fue
precipicio: presipisio. Eg.: enserrada en esta kula kon muchas ijas de su edad
precisamente: prechizamente. Eg.: destinadas a tenerle kompanyiya.
preciso: prechizo. Eg.: principio: en primero, empesijo. Eg.:
predio: proprieta. Eg.: principio: prinsipio. Eg.:
preferir: preferar. Eg.: prisa: prisa. Eg.:
pregunta: demánda. Eg.:Tuvimos munchas prisa: adjilé (f). Eg.:Todo lo ke se aze kon adjile,

Pajina 66/74
Diksionario de Ladinokomunita

se aze negro. pueblo: kazal. Eg.:


prisa: prísa (f). Eg.:Por mas de prisa, en pyes se pueblo: puevlo. Eg.:
pisha. (Neh.) puente: ponte. Eg.:
privación, penuría; persecución: afrisión, afriisyón puerro: prasa. Eg.:
(f). Eg.:Grande fue la afrision de los djudios en Ayifto. puerta: puerta. Eg.:
privado: privado. Eg.: puesto: kontuar. Eg.:
privado / a: privado / a. Eg.: pulmones: pulmones. Eg.:
probabilidad: probabilidad. Eg.: puñetes: mansheta. Eg.:
probar, intentar: provár (v). Eg.:Mi mama mos dizia, puño: punyo. Eg.:
"antes de dizir 'no m'agrada' (alguna komida), provala." punto: punto. Eg.:
problema: probléma (m). Eg.:Para el ke amostra su puro, genuino: halís (adj.). Eg.:Es halis miel de
amistad nunka ay problema. bizba.
problema (el): problem. Eg.: qué: ke, kuálo. Eg.:Ke ke te diga?
producir: produzir. Eg.: qué: kuálo. Eg.:Kualo te plaze?
producirse: produizirse. Eg.: que, qué: ke. Eg.:Ke bueno ke avlo!
profesar: profesar. Eg.: quedar, permanecer: kedar. Eg.:
profesional: profesional. Eg.: quedarse: kedarse. Eg.:
profesor-a: profesor-a. Eg.: quejarse: kesharse. Eg.:
profundo: profundo. Eg.: quemado / a: kemado / a. Eg.:
progenitores: djenitores. Eg.: quemar: kemar. Eg.:
programa: programa, program. Eg.: querer: kerer. Eg.:
progresar: progresar. Eg.: querido / a: kerido/a. Eg.:
prolongación: prolungasion. Eg.: queso: kézo (m). Eg.:Izimos borekas de kezo i
prolongar: prolungar. Eg.: patata.
prometer: prometer. Eg.: quién: ken. Eg.:
pronostico: previsto. Eg.: quién sabe: ken save. Eg.:
pronto: presto. Eg.: quieto: kalmo, arrepozado. Eg.:
pronto, pronta; preparado, preparada: pronto, química: kimika. Eg.:
pronta. Eg.:El sharope esta pronto. químico / a: kimiko/a. Eg.:
pronunciar: pronunsiar. Eg.: quinto / a: sinken. Eg.:
propina: bahshísh, bakshísh (m). Eg.:Un "bahshish" quitar: kitar. Eg.:
bueno al garson ya abastava para esto. quizá, tal vez, puede que: puéde ser. Eg.:Todo
propio: apropiado. Eg.: puede ser.
proponer: propozar. Eg.: rabino: rabíno (m). Eg.:El imam, el papaz i los
proposición: propozision. Eg.: dos rabinos ya se eskriviyan.
prosperidad: prosperidad. Eg.: Rabino (Gran): Rav (m). Eg.:El Sinyor Rav: El
próspero: prospero. Eg.: Gran Rabino.
protestar: protestar. Eg.: rabino oficiante: hazán. Eg.:Mas vale el hazan
provenir: provenir. Eg.: ke todo el kal. (Neh.)
proverbio: proverbio. Eg.: rabino, experto: hahám. Eg.:Kada uno es
provincia: provensia. Eg.: haham en su ofisio. (Neh.)
próximo / a: el de despues. Eg.: racismo: rasizmo. Eg.:
próximo, próxima: proksimo, proksima. Eg.:Para el radio: radio. Eg.:
proksimo Alhad, estamos aparejando un paseyo a ráfaga: bora. Eg.:
Hunkar. raíz: rais. Eg.:
proyecto: prodjekto. Eg.: rallador: rayador. Eg.:
prueba: prova. Eg.: rallar: rayar. Eg.:
psiquiatría: psikiatriya. Eg.: rama: ramo. Eg.:
púa: punchon. Eg.: rambla: avenida. Eg.:
publicar: publikar. Eg.: rancio, pasado, duro (pan): bayát (adj.).
público: publiko. Eg.: Eg.:Kon pan bayat se aze "Revanadas de Parida".

Pajina 67/74
Diksionario de Ladinokomunita

rápidamente: rapidamente. Eg.: regular; engañar: kuréar (v). Eg.:Era un poko


rascarse: arraskárse (v). Eg.:Kada uno se arraska simple i los amigos lo kureavan.
onde le kome. rehusar: refuzar. Eg.:
rasgar: arrazgar. Eg.: reír: reír, riír, riyír (v). Eg.:Me azes reir muncho
rata: raton. Eg.: kon akeya fraza.
rayo: rayo. Eg.: religión: relijion. Eg.:
raza: rasa. Eg.: relleno: gómo (m). Eg.:Se inche de gomo de
razón: meoyo, razon. Eg.: kezo, guevo i pan mojado. I todo esto al orno....
razón: razón (f). Eg.:La razon diferensia al ombre de reloj, muñequera: óra de bráso (f - m). Eg.:Por
las bestias. (Neh.) su Bar-Mitzva, le regalaron una ora de braso.
real: reál (adj.). Eg.:Korte real. rematar: arrematar. Eg.:
real: reál (adj.). Eg.:Esto avlando de un dezeo real remedio: remédio, remédyo (m). Eg.:Para todo
kon un programa. ay remedyo, para la muerte no. (Neh.)
realidad: realidád (f). Eg.:Esto no troka la realidad. remedio: remedio. Eg.:
realizar: realizar. Eg.: remolacha: kuchundúrya (f). Eg.:
realmente: realmente. Eg.: rencor: renkor. Eg.:
rebaño: reványo (m). Eg.:Dava a komer a un revanyo rendir: render. Eg.:
de palomas. rendirse: renderse. Eg.:
rebelión: rebelion. Eg.: reñido / reñida, enfadado / enfadada: arraviádo /
receta: recheta. Eg.: arraviáda (adj.). Eg.:Esta arraviado kon mi.
receta: resefta. Eg.: renovar: renovelar. Eg.:
recibir: resivir. Eg.: renunciar: arrepentirse, esvachearse. Eg.:
recio / a: rezio / a. Eg.: reojo (mirar de): arrebashamiento. Eg.:
recíprocamente: resiprokamente. Eg.: reparar: reparár (v). Eg.:Esto es para reparar el
recoger: arrekojer, rekojer. Eg.: tejado solo.
recomendar, encargar: enkomendar. Eg.: reparar, remendar: adovár (v). Eg.:Bushka de
recordar: akodrár (v). Eg.:Vere agora si te vo azer azer adovar esta makina.
akodrar de kozas alegres. repartir: espartir (distribuir). Eg.:
recuerdo: rekódro (m). Eg.:Meldi kon grande plazer repercusión: reperkusion. Eg.:
las konsejas i rekodros de tantos amigos. repetido: repetido. Eg.:
recuerdo: rekuérdo (m). Eg.:Trushimos komo repetir: repetar. Eg.:
rekuerdo una lampara. replicar, contestar: replikar, kontestar. Eg.:
recuerdos: salúdes (f/pl). Eg.:Trusho saludes de los reportaje: reportaje. Eg.:
amigos. reposo: repozo. Eg.:
recuperar: rekuperar, rekovrar. Eg.: república: republika. Eg.:
red: red. Eg.: reserva: rezerva. Eg.:
redacción: redaksion. Eg.: resfriado, influenza, gripe: abasháda (f).
redactar: redaktar. Eg.: Eg.:Estuve hazina kon una abashada muy fuerte.
reducir: enchikeser. Eg.: resfriado, influenza, gripe: abashamiénto (m).
reemplazar: meter en lugar de. Eg.: Eg.:Esto kon un abashamiento muy fuerte.
refrán: refrán, reflán (m). Eg.:Arrekojí de 1979 asta oy resfriarse: aferrár abasháda. Eg.:Uvo muncho
en diya mas de 500 kuentos i mas de 60 reflanes, sovre aire i aferri una abashada muy fuerte.
todo en Turkíya i en Israel. resolver: rezolver. Eg.:
refugiarse: refujiarse. Eg.: respecto a / de: en raporto a. Eg.:
regalar: arregalar. Eg.: respeto, homenaje: respekto, omenaje. Eg.:
regalar: azer regalo. Eg.: responder: responder. Eg.:
regar: arrozar. Eg.: responder de: responder de. Eg.:
región: rejion. Eg.: responsabilidad: responsabilitad. Eg.:
regla: regla. Eg.: respuesta: repuesta. Eg.:
regular (reloj etc.): kurdeár (v). Eg.:Teniyamos oras restaurante: restorante. Eg.:
ke se deviyan kurdear una vez al diya. restaurar: restorar. Eg.:

Pajina 68/74
Diksionario de Ladinokomunita

resto: kusúr (m). Eg.:No deshes kusures en el chini. karuchas.


resto: résto (m). Eg.:No tomes la pena de bushkar el rueda, engrenaje: chark (m). Eg.:Arrodear el
resto de la kantika. chark.
resumen: rezúmen, resúmen, resumé (m). Eg.:...en ruido: bruido. Eg.:
forma de "resumen" (todos los mesajes del diya en ruido: bruído, ruído (m). Eg.:Baraná: Yo lo oyi
uno). empleado komo sinonimo de bruido.
retina: retina. Eg.: ruiseñor: bilbíl, bulbúl (m). Eg.:"Los bilbilikos
retorcer: torsér (v). Eg.:Tu dishites "tuertio", mozotros kantan..."
dizimos "torsyo". rústico / a: rustiko / a. Eg.:
retraso: retardo. Eg.: sábado: shabat. Eg.:
retratar: azer portreto. Eg.: saber: saver. Eg.:
retrato: portreto. Eg.: saber a...: tomar savor. Eg.:
reunión: reunion. Eg.:Se puede azer una reunion en saber mal: azer pena. Eg.:
la universita. sabor: pasto. Eg.:
reunir: reunir. Eg.: sabor: savor. Eg.:
reunirse: reunirse. Eg.: sabroso / a: savrozo / a. Eg.:
reventar: arreventár (v). Eg.:Me se arrevento la fiel. sacar: kitar, echar. Eg.:
Me espanti bueno. sacrificio: sakrifisio. Eg.:
revés: roves (a la). Eg.: sal: sal (f). Eg.:Mantenerse de pan kon sal.
revisar: revizár (v). Eg.:No es kolay revizar tekstos (Neh.)
en haketiya. salado (demasiado): pínya (adj.). Eg.:El kezo
revista: revista. Eg.: está pinya.
revolución: revolusion. Eg.: salero: salero. Eg.:
revólver: revolvér (m). Eg.:Metiya el revolver al lado salida: salida. Eg.:
de la kavesa. salir: salir. Eg.:
Rey: Rey. Eg.: salmonete: barbúnya (f). Eg.:
rezar: arrogar. Eg.: salpicar: sarpikar. Eg.:
rico / a: riko/a. Eg.: saltar: saltar. Eg.:
riesgo: riziko. Eg.: salud: salúd (f). Eg.:Kon salud ke vayas, kon
rigurosamente: rigorozamente. Eg.: salud ke vengas. El fostan muevo, kon salud ke lo
rincón: kanton. Eg.: vistas.
río: rio. Eg.: saludo: salúdo (m). Eg.:Korto el saludo.
robar: rovar. Eg.: saludo, salutación: shalóm (m). Eg.:Shalóm! -
roble: rovle. Eg.: Berahá ve Tová!
rodeado / a: entornado/a. Eg.: salvaje: salvaje. Eg.:
rodear: entornar. Eg.: salvar: salvar. Eg.:
rodilla: diz. Eg.: salvo: sálvo (adj.). Eg.:Salio sano i salvo del
rojo: kolorado. Eg.: aksidente. Lavora kada diya, salvo el Shabat.
romance, balada: románsa (f). Eg.:Estas ermozas San: San. Eg.:San Jorge, San Juan.
kantigas i romansas ke yevamos en el korason. sanar: sanar. Eg.:
romancero: romanséro (m). Eg.:El Romansero sandia: karpuz. Eg.:
Sefaradi dize: ... sangre: sangre. Eg.:
rompecabezas: rompe kavesa. Eg.: sangre fría: sangre fria, kalmo. Eg.:
romper: romper. Eg.: sano, saludable: saludózo (m), saludóza (f).
rosa: róza (f). Eg.:No ay roza sin espino. Eg.:Le demandi un emprestimo i me refuzo;
rosado: roz (adj.). Eg.:Vestiya una bluza roz. saludozo m'esté!
rubio / a: blondo/a. Eg.: santo, santa: sánto, sánta (adj.). Eg.:Azerse del
rudeza: rudéza (f). Eg.: santo.
rueda: chark, chárke (m). Eg.:La bisikleta tiene dos sanýdad, salud: sanedad. Eg.:
charkes. sartén: sartén (f). Eg.:Algunos de vozotros se
rueda: karúcha (f). Eg.:El otomobil tiene kuatro akodran de la sarten de bimuelos de Pesah?

Pajina 69/74
Diksionario de Ladinokomunita

satán, diablo: guérko (m). Eg.:"Ande se arrapa el serpiente: kulevra. Eg.:


guerko" es un lugar muy leshos. servicio militar: servisio militar. Eg.:
satisfecho / a: satisfecho / a. Eg.: sésamo: sesamo. Eg.:
se debe: kále. Eg.:Esto kale meterlo en un teatro sexo: sekso. Eg.:
Sefaradi. sí: si. Eg.:
se, sé: se (pron.). Eg.:El Ladino se formo en el si, sí: si (konj.). Eg.:Si kere el Dio....
Imperio Otomano. siempre: siempre. Eg.:
secar: sekar. Eg.: siempre: siémpre, syémpre (adv.). Eg.:La razon
secretario / a: sekreter. Eg.: es siempre diferente.
secreto / a: sekreto / a. Eg.: sien: syén, sién (f). Eg.:
sed: ser. Eg.: siglo: síglo, syéklo, syékolo (m). Eg.:
sediento: ser (tener). Eg.: significado: sinyifikasion. Eg.:
sefardí: sefarád, sefaradí (adj.). Eg.:Va aver un significar: sinyifikar. Eg.:
konserto de muzika Sefarad. signo: sinyo. Eg.:
sefardies: sefaradím, sefardím (pl). Eg.:Esto seguro siguiente: siguiente. Eg.:
ke algunos de estos Sefaradim saven meldar. sílaba: silaba. Eg.:
seguir: seguir,perseguir, ir detras. Eg.: silbar: chuflar. Eg.:
seguir: siguir. Eg.: silbato: chufléte (m). Eg.:El chiko mos unflo la
según: asigun. Eg.: kavesa kon el chuflete ke le merko su padre.
segundo / a: segundo / a. Eg.: silencio: silensio. Eg.:
seguridad: seguridad. Eg.: silla: siya. Eg.:
seguro: seguro. Eg.: sillón: fotolyo. Eg.:
seguro: siguro. Eg.: silueta: silueta. Eg.:
selección: seleksión (f). Eg.:Eskapi la seleksion de simpático: simpatiko. Eg.:
tekstos para mi "Introduksion a la lingua". sin ...: sin .... Eg.:
sello: timbro, muur. Eg.: sinagoga: kal. Eg.:Istanbullis: Vos keriya
selva: shara tropikal. Eg.: demandar si "el Kal de los Frankos" egziste oy.
semáforo: lampas de trafik. Eg.: sinagoga: keilá, kehilá, kal. Eg.:Dezazer una
semana: semana. Eg.: keila para tomar un klavo. (Neh.)
semanal: por semana. Eg.: sinagoga: sinagóga (f). Eg.:Aki en kaza i en la
semejante: asemejante. Eg.: sinagoga, konto tus poemas.
señal: sinyal. Eg.: sincero: sinsero. Eg.:
señal, indicio: simán, sinyál (m). Eg.:Ke sea de buen sino: si no. Eg.:
siman. No dar sinyal de vida. sino: al kontrário (adv.). Eg.:No puedemos dizir
señalar: sinyalar. Eg.: ke es una koza mala; al kontrario, es una koza muy
señor, amo: givír, gevír (m). Eg.:Vido a la ija del gevir agradavle.
i se namoro de eya. sistema: sistema. Eg.:
señor, amo: agá (m). Eg.:El aga le demando ke sitio: sitio. Eg.:
echo aze. situación: situasion. Eg.:
señor, caballero: senyór, sinyór (m). Eg.:No mo se situar: situar. Eg.:
vaya este senyor i mos venga otro peor. (Neh.) sobrar: sovrár (v). Eg.:Lo ke sovra del ladrón, se
señora: senyóra, sinyóra (f). Eg.:La sinyora maestra. lo yeva el endevino. (Neh.)
sentarse: asentarse. Eg.: sobre: endriva, sovre. Eg.:
sentido: senso. Eg.: sobre: enriva, sovre. Eg.:
sentimiento: sentimiento. Eg.: sobre: sovre. Eg.:
sentir: sintír, sentír (v). Eg.:Sentites el gayo kantar, sobre (un): anvelóp, envelóp (f). Eg.:Lo mete en
ma no entendites de onde (Neh.) una anvelop i se lo manda al Dio por la posta!
separar: separar. Eg.: sobrevivir: survivir. Eg.:
séptimo: sieten. Eg.: social: sosyal. Eg.:
sepulcral: komo de betahayim. Eg.: socio (socios): havér (haverím). Eg.:El ganar i el
seriamente: seriozamente. Eg.: pedrer son haverim.

Pajina 70/74
Diksionario de Ladinokomunita

sol: sol. Eg.: suponer: supozar. Eg.:


solamente: solamente. Eg.: sur: sud, sur (m). Eg.:Amanesimos kon un dia
soldado: soldado. Eg.: enuvlado en el sud de la Florida.
soleado: soleado. Eg.: surcar: arar la mar. Eg.:
soledad: soledad. Eg.: surgir: surjir. Eg.:
sólo: solo. Eg.: suspender (el examen): no reushir el egzamen.
solo: sólu (adj.). Eg.:La hakitiya es solu una otra Eg.:
variedad del djudio-espanyol. tacto: kontakto. Eg.:
solo / a: solo/a. Eg.: tafetán: tafta. Eg.:
soltero: soltero, muchacho. Eg.: tajada: revanada. Eg.:
solución: solusion. Eg.: tajada: tajada. Eg.:
sombra: solombra. Eg.: tal: tal (adj.). Eg.:Tal padre, tal ijo; tal arvol, tal
sombrero: chapéo, chapéyo (m). Eg.:Kada uno fruto; tal nombre, tal ombre.
saluda kon el chapeo ke tiene. (Neh.) tamaño, talla, dimensiones: boy (m). Eg.:Lo ke
someter: someter. Eg.: no tiene de boy, tiene de negregura. (Neh.)
son: son. Eg.:Se oye el son de la kampana. también: tambien. Eg.:
soñar: sonyar. Eg.: tambor: tambur. Eg.:
sonar: sonár (v). Eg.:Para Kipur, sonan el shofár. tampoco, ni... ni...: ni... ni.... Eg.:
sonido: sonéte. Eg.:Se oye el sonete de la kampana. tan: tan (adv.). Eg.:Es tan grande ke no kave por
sonido: sonído, sonéte (m). Eg.:Abasho la puerta.
reprezentamos los sonidos del alfabeto. tañer: tanyer. Eg.:
sonreír: sonreír, sonriír, sonriyír (v). Eg.:Si sonreimos tanque: tank. Eg.:
a la vida, eya tambien mos sonreira . tanto, tanta: tánto, tánta (adv.). Eg.:Tanto me
sopa: supa. Eg.: vino afuerte ke me saltaron las lagrimas.
soportar: suportar. Eg.: tapar: tapar. Eg.:
sorprender: sorprender. Eg.: tapas: ordovres, apetites. Eg.:
su: su (adj.). Eg.:Es su bien. tapón: tapon. Eg.:
súbdito / a: sudito / a. Eg.: tarde: tadre. Eg.:
subsanar: enderechár (v). Eg.:Arvole tuerto nunka se tartamudo / a: peltek. Eg.:
enderecha. taza: findján, fildján, fidján (m). Eg.:Ni le esta
subsistir: subsistir, turar. Eg.: deshando bever sigundo findjan.
suceder: suksedar. Eg.: té: chay. Eg.:
sucesión: suksesion. Eg.: te: te (pron.). Eg.:Yo te lo digo, tu ke lo sepas.
sucesivamente: suksesivamente. Eg.: teatro: teatro. Eg.:
sucesivo / a: suksesivo / a. Eg.: techo: techo. Eg.:
sucio / a: suzio / a. Eg.: técnico: teknisyen. Eg.:
suegro / suegra: esfuégro / esfuégra (m/f). Eg.:Entre tedio: infasio. Eg.:
la esfuegra i la ermuera deshan la kaza sin barrir. teja: teja. Eg.:
(Neh.) tejado: tejado. Eg.:
suelo: patin. Eg.: tela de algodón: amerikána, merkána (f). Eg.:Ize
sueño: esfuenyo. Eg.: dodje ridas de amerikana para el bebe.
suerte: suerte. Eg.: telecomunicación: telekomunikasion. Eg.:
suerte, destino: mazál, (m). Eg.:Kismet es byervo telefonear: telefonar (v). Eg.:
turko ke kere dizir mazal, o suerte. teléfono: telefon (m). Eg.:Fue un plazer para mi
sufrir: sufrir. Eg.: avlar kon eya por telefon.
sugerir: sugjerar. Eg.: tema: tema (m). Eg.:Este tema es sujeto de mis
sultán, sultana: sultán (m), sultána (f). Eg.: lavoros i estudios.
sultán, sultana: sultán (m), sultána (f). Eg.:El Sultan tema, sujeto: sujeto. Eg.:
teniya munchos savios, doktores, avokatos djudios. temblar: tremblar. Eg.:
superficial: superfisial. Eg.: tembloroso: tremblante. Eg.:
supermercado: supermarket. Eg.: temer: tener temor. Eg.:

Pajina 71/74
Diksionario de Ladinokomunita

temerario / temeraria: temerozo / temeroza. Eg.: tontería: bovedad. Eg.:


temeridad: temeridad. Eg.: topar con: chapteár, chafteár (v). Eg.:Dos
temporalmente: temporalmente. Eg.: personas se chafteyaron.
temprano: temprano. Eg.: Torá: Torá (f). Eg.:Agora yo meldo la Tora en
tenedor: piron. Eg.: ladino, tambien.
tener: tener. Eg.: torero: torero. Eg.:
tener cuidado: echar tino, azer atansion. Eg.: tormenta: tempesta, furtuna. Eg.:
tener éxito: reushir. Eg.: tormenta, tempesta: furtúna (f). Eg.:Ay furtuna
tener gusto, estar encantado: embreneárse (v). en la mar.
Eg.:Vijitimos una guerta yena de flores i mos se tornar: tornar. Eg.:
embreneó la alma. toro: toro. Eg.:
tener hipo: tener sangluto. Eg.: torre: kulá, kulé. Eg.:Teniya 4-5 anyos i biviya
tener mucho gusto: tresalírse (v). Eg.:Te vas a serka de la Kula de Galata.
tresalir por la ermozura del fostan ke te merkí. tostada con sésamo: yevrék, simit (m). Eg.:
tercer: treser. Eg.: total: total. Eg.:
terminar: terminar. Eg.: trabajador: laboriozo / a. Eg.:
terrible: terrivle. Eg.: trabajar: lavorar. Eg.:
territorio: tierra de pais. Eg.: trabajo: echo. Eg.:
tesis: tezis. Eg.: trabajo: lavóro. Eg.:Es un lavoro echo kon
tesoro: trezoro. Eg.: intelijensia i amor.
texto: teksto. Eg.: tractor: tractor. Eg.:
ti: ti. Eg.: tradición: tradision. Eg.:Entre los djudios de
tía: tía, tiya (f). Eg.:Renée, ke ermozos son los Izmir ay una tradision ke es unika en el mundo
kuentos de la tia de Sulucha! entero.
tiempo, rato: tiémpo, tyémpo (m). Eg.:El tiempo no tradición: tradision. Eg.:Entre los djudios de
tiene ni empesijo, ni fin. (Neh.) Izmir, ay una tradision ke es unika en el mundo
tienda: botíka, butíka (f). Eg.:Me trusho dulsurias de entero.
la butika de Haci Bekir de Estambol. tradición: tradisión, tradisyón (f). Eg.:Entre los
tierra: tiérra, tyérra (f). Eg.:La tyerra se manea i no djudios de Izmir ay una tradision ke es unika en el
kae. (Neh.) mundo entero.
tijeras: tijéra (f). Eg.:Es tan duro ke no korta tijera. traducción: traduksión, traduksyón (f). Eg.:Te
tímido: timido / a. Eg.: avizo ke sin la muzika, la traduksion vale poko.
timón: timón (m). Eg.:El kapitan detiene el timón de la traducir: traduizir. Eg.:
embarkasion. traducir: tresladar. Eg.:
tío: tío, tíyo (m). Eg.:Uno ke vino a darmos traductor - a: traduktor - a. Eg.:
konsolasion era 'Tio Solomon'. traer: traer. Eg.:
tipo: tipo. Eg.: tráfico: trafiko. Eg.:
tirar: travar. Eg.: tragedia: trajedia. Eg.:
titubear: pedrer el ekilibro. Eg.: traidor-a: traidor-a. Eg.:
título: títolo, título (m). Eg.:Eskojimos el titulo Vidas traje: komple, kostum. Eg.:
Largas porke es ladino. tranquilizar: trankilizar. Eg.:
tocado de muselina: tóka (f). Eg.:Muestras nonas tranquilo: kalmo / a. Eg.:
siempre metiyan una toka blanka sovre los kaveyos. transito: tranzito. Eg.:
todadía: dia entero. Eg.: tranvía: tramvay. Eg.:
todo / a: todo/a. Eg.: trapo: kanyamázo (m). Eg.:Las metiya en un
tomar: tomár (v). Eg.:Toma i demanda. kanyamazo limpio.
tomar el pelo: tomar al pelo. Eg.: trapo: trápo (m). Eg.:
tomate: tomat. Eg.: tras: despues, atras. Eg.:
tomates rellenados de carne: tomát reynádo (m). trasera: trazera. Eg.:
Eg.: tratar: tratar. Eg.:
tomo y lomo: todo enduna. Eg.: tratar de usted: vuvuayar. Eg.:

Pajina 72/74
Diksionario de Ladinokomunita

travieso: fuerte (kreatura). Eg.: Espasyo yano ENTRE DOS MONTES o ALTURAS, 2.
tremendo: espantavle. Eg.: El "basino" ande korre un rio.
tren: tréno (m). Eg.:Tomimos el treno para vinir a valle: valéy (f), váye (m). Eg.:...Esta en la VALEY
Estanbol. de los ijos de Hinom,... (Reyes B' 23,10).
tres: tres. Eg.: valor: valór (f). Eg.:Es koza de valor.
tribunal rabinical: bet din. Eg.:Este pleto lo travo al vamos: áyde. Eg.:Ayde no tenemos tiempo.
bet din. vano / a: vano/a, vaziyo/a. Eg.:
triste: triste. Eg.: vario, varia: vario, varia. Eg.:El djudeo-espanyol
triunfar: triunfar. Eg.: (ladino) tiene varios dialektos.
tronco: tronko. Eg.: varón, hombre: varón (m). Eg.:Donde vas ijo
tu: tu. Eg.: varon? A meldar la ley del Dio.
tubo: tubo. Eg.: vaso: kupa. Eg.:
tuétano: tútano (m). Eg.: vecino / a: vezino / a. Eg.:
turco: turko. Eg.: vecino / vecina: vezíno / vezína (m/f). Eg.:Le di
turno: torno. Eg.: una dada al vezino chiko.
tutear: tutuayar. Eg.: vecino / vecina: vizíno / vizína (m/f). Eg.:Se
ufano / a: egzaltado / a. Eg.: ambezo un poko de grego kon los vizinos de arriva.
último / a: ultimo/a. Eg.: vehículo: instrumento de lokomosion. Eg.:
un: un (adj.). Eg.:Tiene un ijo solo: un ijo regalado. veinte: vente. Eg.:
uña: unya. Eg.: vela: vela. Eg.:
único: regalado / a. Eg.: velero: embarkasion kon vela. Eg.:
único / a: uniko/a. Eg.: velocidad: prestor. Eg.:
unidad: unidad. Eg.: vendedor de yogurt: yaurtchí, yaurchí (m). Eg.:
unido / a: unido/a. Eg.: vender: vender. Eg.:
unir: aunar. Eg.: venganza: vengansa. Eg.:
unir: unir. Eg.: venir: venir. Eg.:
universal: universal. Eg.: venta: vendida. Eg.:
universidad: universitá, universidad (f). Eg.: ventaja: avantaje. Eg.:
uno / una: úno / úna (adj.). Eg.:Una mano lava la otra ventana: ventana. Eg.:
i las dos lavan la kara. ventoso: ventozo. Eg.:
urbano / a: urbano / a. Eg.: ver: ver. Eg.:
usado, usada: uzado, uzada. Eg.:Les viene mas fasil verano: enverano. Eg.:
eskrivir asigun estan uzados. Le dio dos manteles verbo: vérbo (m). Eg.:En el diksionario de
dayinda no uzados. Nehama el verbo es "Aneksar".
usar: uzár (v). Eg.:En esta fiesta, se aziya de verdad: vedra. Eg.:
almendra blankeyada, porke era mas klara de muez ke verdad: verdad. Eg.:
se uzava en el resto del anyo. verde: vedre. Eg.:
uso: úzo (m). Eg.:Empesó a azerlo por reir, avagar verdura, legumbre: zarzavát, zerzevát (m). Eg.:
avagar se le izo uzo. verse: verse. Eg.:
vaca: vaka. Eg.: versión: versión (f). Eg.:Judy Frankel kanto una
vacaciones: vakansas. Eg.: version muncho mas larga.
vacío / a: vaziyo / a. Eg.: verter: verter. Eg.:Su konseja triste me izo verter
vago / a: indechizo / a. Eg.: lagrimas.
valer: valer. Eg.: vértigo: mareo, shasheo. Eg.:
valer la pena: valer la pena. Eg.: vestido: vestído, vistído (m). Eg.:El vistido le
valiente: korajozo. Eg.: viene estrecho.
valiente, animoso, robusto: baragán, barragán (m). vestir: vestir. Eg.:
Eg.:Shimshón, personaje bibliko, fue un famozo vestirse: vestirse. Eg.:
barragan. vez: vez. Eg.:
valioso: valutozo / a. Eg.: viajar (en): viajar (kon). Eg.:
valle: váye (m), valéy (f). Eg.:VAYE o VALEY es 1. viaje: viaje. Eg.:

Pajina 73/74
Diksionario de Ladinokomunita

víctima: viktima. Eg.: zapatilla, babucha: charúka (f). Eg.:En sus pyes
victoria: viktoria. Eg.: no yevavan ke un par de charukas.
vida: vida. Eg.: zapato: kalsado, sapato. Eg.:
viejo / a, anciano / a: viejo/a,aedado/a,nikochiri. Eg.: zapato: chapín (m). Eg.:Mi madre ke vino de la
vientre: tripa. Eg.: Bulgariya los yamava Chapines(kalsados).
viernes: viérnes (m). Eg.:Oy es viernes, pitikas zapato: kundúrya (f). Eg.:No tiene kunduryas al
kayentes. pye.
vino: víno (m). Eg.:Buen vino no kere pregonero. zarguela: gayá (peshkado) (f). Eg.:Los djudios de
(Neh.) Estanbol gizan la gaya kon avramilas.
vino tinto: vino kolorado. Eg.: zarzuela: operetta. Eg.:
visita: vijita. Eg.: zodíaco: zodiako. Eg.:
visitar: vijitar. Eg.:Kuando vamos a vijitar a algun zorra: renar. Eg.:
lugar eya bushka a rovarse loke topa en medyo. zorro: renar. Eg.:
víspera: arba. Eg.: zueca: galécha (f). Eg.:Yevavamos galechas en
vista: vísta (f). Eg.:Lo konosko solo de vista. el banyo.
vital: vitál (adj.). Eg.: zumo, jumo, jugo: sumo. Eg.:
vitamina: vitamina. Eg.: zurdo / a: siedrero/a. Eg.:
vivir: bivir. Eg.: ¡Ay!: Guay!, Ay! (interj.). Eg.:Guay de mi! Guay
vocal: vokal. Eg.: de la madre ke me parió! Ay! ke no ay! Ke si de lo
volante: direksion, volante. Eg.: ke no ay aviya, Ay! no aviya!
volar: bolar. Eg.:
voluntad: voluntad. Eg.:
vosotros: vozótros / vozótras (pron.). Eg.:Vozotros lo ©2003-2005 Güler Orgun, Ricardo Portal i Antonio Ruiz Tinoco

kulpash. Echo el diya 19 de Novembre de 2006 (Alhad)


votación: votasion. Eg.:
voz: boz (f). Eg.:No se le siente la boz. Kada parte kontiene 2741 byervos.

vuestro, vuestra: vuestro, vuestra (adj.+ pron.).


Mas detalyos en:
Eg.:Mandá kuentos i konsejas ke oyitesh en vuestra
Pajina del Diksionario Eksperimental de Djudeo-Espanyol de
chikez en djudeo-espanyol.
Ladinokomunita
wáter: tualeta. Eg.:
y: i (konj.). Eg.:1) El Sultan i El Haham 2) Marido i
mujer"
ya: ya. Eg.:
ya: ya, pishin. Eg.:
ya basta: ya basta. Eg.:
yacer: yazér (v). Eg.:Yaze en paz...
yema: yéma, géma (f). Eg.:
yerba, hierba: yerva. Eg.:
yerno: yerno. Eg.:Amistad de yerno, sol d'invierno.
yo: yo (pron.). Eg.:Ke se yo? Sino yo para mi, ken
para mi?
yogurt: yaúrt, yogúrt (m). Eg.:el ke se kema la lingua
kon la sopa, asopla sovre el yogurt.
zanahoria: safanórya, karóta (f). Eg.:Komimos una
salata de safanorya.
zapatero: kunduradji, kunduryéro (m). Eg.:Monsieur
Galanti era chapinero (kunduradji) ma no ganava
bastante. El kunduryero tiene la sapateta rota.
zapatilla: sapato. Eg.:
zapatilla: pantófla, pantúfla (f). Eg.:Kon "la robe de
chambre" ekose i las pantuflas en el pie...

Pajina 74/74

También podría gustarte