Está en la página 1de 53

TALLER VIRTUAL

INCERTIDUMBRE
Y VALIDACIÓN DE
MÉTODOS
QUÍMICOS
CUANTITATIVOS

1
Características de desempeño:
Linealidad

Claudia Patricia Tere

2
Contenido

• Introducción
• Definiciones
• Evaluación de linealidad
• Planeación
• Inspección
• Regresión
• Evaluación ajuste de datos

3
Calibración
Operación que relaciona una cantidad de salida con una cantidad de
entrada para un sistema de medición bajo condiciones dadas1.

Soluciones de MRC

Etapa 1
Relación entre patrones de y = mx + b
medida y sus respectivas
indicaciones

[Respuesta]
Etapa 2 [Respuesta] y = mx + b
Usar información para obtener
resultado de medida a partir de
m=pendiente
indicación Muestra

[Analito] [Analito]
1. IUPAC (1998) K. Danzer, L.A. Currie, Guidelines for calibration in analytical chemistry. Part 1: fundamentals and
single component calibration, Pure Appl. Chem. 70 (1998) 993–1014.
2. VIM (2012) 4
Linealidad

✓ Calibración de método punto clave en validación de método.


✓ Terminología, forma de evaluación y criterios de aceptación
varían según guía de validación.

Francisco Raposo, Evaluation of analytical calibration based on least-squares linear regression for instrumental
techniques: A tutorial review (2016)
5
Linealidad

Propiedad de los métodos utilizados para efectuar mediciones


en un intervalo de concentraciones1.

Capacidad de un método analítico para obtener resultados


proporcionales a la concentración del analito2.

Es comprobada mediante inspección o


usando pruebas estadísticas

1. Eurachem . The Fitness for Purpose of Analytical Methods - A Laboratory Guide to Method Validation
and Related Topics. www.eurachem.com Consulta: 18 de Marzo de 2014.
2. USP 6
Linealidad
Intervalo dinámico

Intervalo lineal

Desviación

Intervalo lineal Intervalo de trabajo


Método
Instrumento

Intervalo de concentraciones Intervalo de concentraciones del


donde se presenta una relación analito sobre las cuales el método
lineal con la respuesta proporciona resultados confiables.
(Veracidad y precisión adecuada)
IEC 60050 (2001)
Eurachem . The Fitness for Purpose of Analytical Methods - A Laboratory Guide to Method
Validation and Related Topics. www.eurachem.com Consulta: 18 de Marzo de 2014. 7
Evaluación de linealidad
1. Planeación

¿Diseño de calibración? • Multipunto

• Intervalo de trabajo
¿Intervalo de concentraciones? • Concentración interés (0% a 150%)

¿Cuántas secuencias de • 3 a 6 rondas (1 punto)


calibración? • 2 o 3 rondas (triplicado o duplicado)

¿Cuántos niveles de • 5 a 10 concentraciones


concentración?

¿Distribución de los niveles de • Equidistante


concentración?

¿Cuántas réplicas emplear? • 2 a 6 replicas

• Estándar interno
¿Qué tipo de calibración? • Estándar externo

Francisco Raposo, Evaluation of analytical calibration based on least-squares linear regression for instrumental
techniques: A tutorial review (2016) 8
Evaluación de linealidad
2. Preparación y medición

• Preparación estándar (volumétrica/gravimétrica)


• Condiciones normales de medición
• Aleatorización

Adaptado de: https://www.mt.com/es/es/home/applications/Laboratory_weighing/trace_metal_analysis.html


9
Evaluación de linealidad
3. Inspección

Visualización gráfica

• Observar comportamiento de

[Respuesta]
la curva
¿Cual representa
• Determinar cualitativamente
mejor el
el intervalo lineal
comportamiento
de los datos?
• Observar valores atípicos y
tendencia
[Analito]

10
Evaluación de linealidad
EJEMPLO

Se midieron 10 niveles de concentración de


cadmio en labial por absorción atómica (GF-AAS).

¿Cuál es el intervalo lineal del método?

Concentración
0,1 0,2 0,4 0,6 1,0 2,0 3,0 4,0 5,1 6,1
Cd (μg/L)
Réplicas Absorbancia (215 nm)
1 0,0036 0,0132 0,0466 0,0600 0,0913 0,1850 0,2646 0,3386 0,4248 0,4793
2 0,0037 0,0154 0,0449 0,0597 0,0968 0,1763 0,2883 0,3576 0,4355 0,4874
3 0,0045 0,0155 0,0444 0,0605 0,1032 0,1952 0,2906 0,3734 0,4571 0,5104
4 0,0089 0,0217 0,0461 0,0693 0,1039 0,2014 0,2826 0,3837 0,4642 0,5175
5 0,0102 0,0220 0,0492 0,0691 0,1014 0,1720 0,2814 0,3824 0,4815 0,5370

Rodriguez A, Nascentes C. (2013) Development of a simple method for the determination of lead in lipstick using
alkaline solubilization and graphite furnace atomic absorption spectrometry 11
Evaluación de linealidad
3. Inspección

2
Gráfico
3

4 1. Seleccionar datos
2. Insertar gráfico de
dispersión

No incluir punto
cero

José Marcos Jurado. Aplicación de Microsoft Excel a la Química Analítica: validación de métodos
analíticos. Departamento de Química Analítica. 1 de abril de 2008
Francisco Raposo, Evaluation of analytical calibration based on least-squares linear regression for 12
instrumental techniques: A tutorial review (2016)
Evaluación de linealidad
3. Inspección

Determinación de Cd en labial

0,6

0,5
Absorbancia 228,8 nm

0,4

0,3

0,2

0,1

0,0
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Concentración Cd (μg/L)

13
Evaluación de linealidad
4. Regresión

Ecuación de regresión para predecir


Función
• Ajusta ecuación a los datos matemática
• Usando métodos de ajuste

Respuesta
Busca que parámetros
• Mínimos cuadrados (a,b) minimicen la
• Ortogonales sumatoria de residuales
al cuadrado
Residuales

Buscan minimizar la
distancia de los datos a
la línea establecida [Analito]

Fernández, Santiago; Cordero, José María; Córdoba, Alejandro. Estadística descriptiva. Segunda
edición. ESIC editorial. Madrid. España. 2002
14
Evaluación de linealidad
4. Regresión

Homogeneidad de varianzas
Indica influencia de concentración en variabilidad de resultados
• Test de Cochran (replicas de los niveles)
• Test de Levene
• Prueba F

Método mínimos Método mínimos


cuadrados cuadrados
ordinarios ponderados

✓ Homocedasticidad ✓ Heterocedasticidad
✓ Intervalos pequeños ✓ Intervalos grandes

15
Evaluación de linealidad
4. Regresión

Mínimos cuadrados ordinarios


Mejor modelo lineal que se ajuste a los datos minimizando la suma al
cuadrado de los residuales.

Supuestos
Respuesta

✓ Relación lineal entre variables


✓ X no tiene error o es menor a 1/10 de Y
✓ Errores de Y normalmente distribuidos
✓ Errores son independientes

[Analito]
Fernández, Santiago; Cordero, José María; Córdoba, Alejandro. Estadística descriptiva. Segunda
edición. ESIC editorial. Madrid. España. 2002
16
Evaluación de linealidad
4. Regresión

Mínimos cuadrados ordinarios


Estimar coeficientes de
Parámetros de regresión regresión
Respuesta

Pendiente Ecuación de la recta


σ 𝑥𝑖 − 𝑥ҧ 𝑦𝑖 − 𝑦ത 𝑦 = 𝒃𝑥 + 𝒂
b=
σ 𝑥𝑖 − 𝑥ҧ 2
Intercepto

𝑎 = 𝑦ത − b𝑥ҧ
[Analito]
Fernández, Santiago; Cordero, José María; Córdoba, Alejandro. Estadística descriptiva. Segunda
edición. ESIC editorial. Madrid. España. 2002
17
Evaluación de linealidad
4. Regresión

Mínimos cuadrados ordinarios

Errores de parámetros de Estimar desviaciones de


regresión coeficientes de regresión

Desviación de la
pendiente
𝑆𝑦ൗ Desviación de los
𝑥
Respuesta
𝑆𝑏 =
σ 𝑥𝑖 − 𝑥 2 residuos de la regresión
Desviación del
intercepto 2
σ 𝑦𝑖 − 𝑦ො𝑖
𝑆𝑦ൗ =
𝑥 𝑛−2
σ 𝑥𝑖2 𝑥ҧ = Promedio de datos en 𝑥
𝑆𝑎 = 𝑆𝑦ൗ
𝑥 𝑛 σ 𝑥𝑖 − 𝑥ҧ 2 𝑦ො𝑖 = Respuesta estimada

[Analito]
Fernández, Santiago; Cordero, José María; Córdoba, Alejandro. Estadística descriptiva. Segunda edición. ESIC
editorial. Madrid. España. 2002
18
Evaluación de linealidad
4. Regresión

Mínimos cuadrados ordinarios

Evaluación de correlación

Coeficiente de
correlación de Pearson
𝑟 2 > 0.990

Respuesta
Grado de asociación
lineal entre dos variables

Coeficiente de
determinación
2
Proporción de variación de y
𝑟 explicada por variación de x
[Analito]

Fernández, Santiago; Cordero, José María; Córdoba, Alejandro. Estadística descriptiva. Segunda
edición. ESIC editorial. Madrid. España. 2002 19
Evaluación de linealidad
4. Regresión

Mínimos cuadrados ordinarios

Corroborar supuestos

Normalidad de Homogeneidad de Independencia en


residuales varianzas los errores

Test de normalidad Indica influencia de concentración Indica independencia entre los


• Shapiro-Wilk (máximo 25 muestras) en variabilidad de resultados datos tomados
• Chi cuadrado (entre 25 y 50 • Test de Cochran (replicas de los • Test de Durbin-Watson
muestras) niveles)
• Kolmogorov-Smirnov (mayor a 50 • Test de Levene
muestras) • Prueba de Barlett

http://www.statskingdom.com/index.html

20
Evaluación de linealidad
4. Regresión

2
Línea de tendencia

1. Seleccionar datos
(puntos)
1 2. Clic derecho
3. Agregar línea de
tendencia
4. En barra lateral
seleccionar lineal y
3 casillas ecuación y r2 en
el gráfico

José Marcos Jurado. Aplicación de Microsoft Excel a la Química Analítica: validación de métodos
analíticos. Departamento de Química Analítica. 1 de abril de 2008
21
Evaluación de linealidad
4. Regresión

Determinación de Cd en labial

0,6

0,5 y = 0,0857x + 0,0097 Pendiente 0,0857


Absorbancia 228,8 nm

R² = 0,9916
0,4 Intercepto 0,0097
0,3
Coeficiente de
0,9916
0,2 determinación
0,1

0,0
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Concentración Cd (μg/L)

22
Evaluación de linealidad
4. Regresión

1 2 Análisis de regresión

7 1. Seleccionar datos
4 5 2. Análisis de datos
3. En ventana seleccionar
regresión
3
4. Click en aceptar
5. Seleccionar datos
6. Seleccionar casillas
7. Click en aceptar

José Marcos Jurado. Aplicación de Microsoft Excel a la Química Analítica: validación de métodos
analíticos. Departamento de Química Analítica. 1 de abril de 2008 23
Evaluación de linealidad
4. Regresión

Estadísticas de la regresión
Coeficiente de correlación r
múltiple 0,995812074
Coeficiente de determinación
R^2 0,991641687 r2
R^2 ajustado 0,991467556
Error típico 0,016611993
Observaciones 50
Sy/x

Coeficientes Error típico Estadístico t Probabilidad Inferior 95% Superior 95%


Intercepción 0,009660929 0,00347274 2,781935934 0,007700991 0,00267853 0,016643332
Concentración Cd (ppm) 0,085662611 0,00113515 75,46380523 1,55473E-51 0,08338024 0,08794498

ayb Sa y Sb

24
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Evaluación de parámetros de regresión

Análisis de varianza (ANOVA)

Respuesta
Análisis de falta de ajuste

Análisis de residuales en X [Analito]

Fernández, Santiago; Cordero, José María; Córdoba, Alejandro. Estadística descriptiva. Segunda
edición. ESIC editorial. Madrid. España. 2002 25
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Evaluación de parámetros de regresión

Verificación de parámetros de regresión Test de t-student


Pendiente Intercepto Coeficiente de
correlación de Pearson
Comprobar pendiente Comprobar intercepto Comprobar significancia de
significativamente diferente de cero significativamente igual a cero correlación

𝑏 𝑎 𝑟 𝑛−2
𝑡𝑏 𝑐𝑎𝑙𝑐𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 = 𝑡𝑎 𝑐𝑎𝑙𝑐𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 = 𝑡𝑟 =
𝑆𝑏 𝑆𝑎 1 − 𝑟2
𝑡𝑏 𝑐𝑎𝑙𝑐𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 > 𝑡𝑏 𝑡𝑎𝑏𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 dos colas 𝑡𝑎 𝑐𝑎𝑙𝑐𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 < 𝑡𝑎 𝑡𝑎𝑏𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 dos colas 𝑡𝑐𝑎𝑙𝑐𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 > 𝑡𝑡𝑎𝑏𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 dos colas (α;
(α; n-2) (α; n-2) n-2)
𝐻𝑎 = Pendiente diferente de cero 𝐻𝑜 = Intercepto igual a cero 𝐻𝑎 = Existe correlación entre x y y

Fernández, Santiago; Cordero, José María; Córdoba, Alejandro. Estadística descriptiva. Segunda
edición. ESIC editorial. Madrid. España. 2002 26
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Coeficientes Error típico Estadístico t Probabilidad Inferior 95% Superior 95%


Intercepción 0,009660929 0,00347274 2,781935934 0,007700991 0,00267853 0,016643332
Concentración Cd (ppm) 0,085662611 0,00113515 75,46380523 1,55473E-51 0,08338024 0,08794498

ayb
Sa y Sb ta y t b α=0,05
Nivel de significancia
t tabulado (EXCEL)
2.01
=DISTR.T.INV(0,05;(n-2))
t calculado
𝑏 75,46 𝑡𝑏 𝑐𝑎𝑙𝑐𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 > 𝑡𝑏 𝑡𝑎𝑏𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 dos colas (α; n-2)
𝑡𝑏 𝑐𝑎𝑙𝑐𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 =
𝑆𝑏 𝐻𝑎 = Pendiente diferente de cero

𝑎
𝑡𝑎 𝑐𝑎𝑙𝑐𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 = 2,78 𝑡𝑎 𝑐𝑎𝑙𝑐𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 > 𝑡𝑎 𝑡𝑎𝑏𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 dos colas (α; n-2)
𝑆𝑎 𝐻𝑎 = Intercepto diferente de cero

27
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Estadísticas de la regresión
Coeficiente de correlación múltiple 0,995812074
r t tabulado (EXCEL)
Coeficiente de determinación R^2 0,991641687
=DISTR.T.INV(0,05;(n-2))
R^2 ajustado 0,991467556
Error típico 0,016611993 2.01
Observaciones 50

t calculado
𝑡𝑐𝑎𝑙𝑐𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 > 𝑡𝑡𝑎𝑏𝑢𝑙𝑎𝑑𝑎 dos colas (α; n-2)
𝑟 𝑛−2 75.46
𝐻𝑎 = Existe correlación entre x y y
𝑡𝑟 =
1 − 𝑟2

28
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Parámetro poco
confiable para
evaluar la linealidad

“El coeficiente de correlación, es una medida


de la relación de dos variables al azar… no
tiene ningún significado en calibración analítica,
debido a que los valores de x no están
distribuidos al azar” Danzer y Curie

Danzer, K.; Currie, L.A. Guidelines for calibration in analytical chemistry. Part 1. Fundamentals and single component
calibration, Pure & Appl. Chem. 1998, 70, 993-1014
Francisco Raposo, Evaluation of analytical calibration based on least-squares linear regression for instrumental
techniques: A tutorial review (2016) 29
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Evaluación de parámetros de regresión

Ventajas Desventajas

✓ Fácil de calcular ✓ No útiles para evaluación de


✓ Ampliamente usados linealidad

Consideraciones

✓ Significancia del intercepto útil para demostrar regresión a través del origen.
(Demostrar efectos en precisión)
✓ Métodos instrumentales tienen señal en muestras sin analito
✓ Pendiente indicador de sensibilidad del método

30
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis de varianza (ANOVA)


Varianza total = Varianza regresión + Varianza residual
Causa Grados Suma Cuadrados F (0.05; 1; n-2)
𝑦𝑖 variación libertad cuadrados medios (CM)
(GL) (SC)
Residuales Regresión 1 𝑆𝐶𝑟𝑒𝑔
𝑦ො𝑖 ෍ 𝑦ො𝑖 − 𝑦ത 2
𝐺𝐿𝑟𝑒𝑔 𝐶M𝑟𝑒𝑔resión
Respuesta

𝐹𝑅𝐸𝐺 =
Residual n–2 2
𝑆𝐶𝑟𝑒𝑠 CM𝑟𝑒s𝑖𝑑𝑢𝑎𝑙
෍ 𝑛 𝑦𝑖 − 𝑦ො𝑖
𝑦ത 𝐺𝐿𝑟𝑒𝑠

Total n–1 2
෍ 𝑦𝑖 − 𝑦ത
𝑦ത = promedio respuesta todos niveles,
𝑦𝑖 = respuesta medida, 𝑆𝐶𝑅𝐸𝐺 > 𝑆𝐶𝑟𝑒𝑠
𝑦ො𝑖 = respuesta estimada Variación de regresión y residual

[Analito] Contraste F de 𝐹𝑅𝐸𝐺 < 𝐹 𝑡𝑎𝑏 𝐻𝑜 = 𝑁𝑜 𝑒𝑥𝑖𝑠𝑡𝑒 𝑟𝑒𝑔𝑟𝑒𝑠𝑖ó𝑛 𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑙


regresión 𝐹𝑅𝐸𝐺 > 𝐹 𝑡𝑎𝑏 𝐻𝑎 = 𝐸𝑥𝑖𝑠𝑡𝑒 𝑟𝑒𝑔𝑟𝑒𝑠𝑖ó𝑛 𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑙
Danzer, K.; Currie, L.A. Guidelines for calibration in analytical chemistry. Part 1. Fundamentals
and single component calibration, Pure & Appl. Chem. 1998, 70, 993-1014 31
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis de varianza (ANOVA)

Grados de Suma de Promedio de Valor crítico de


libertad cuadrados los cuadrados F F
Regresión 1 1,57152352 1,571523516 5694,785899 1,5547E-51
Valor p de
Residuos 48 0,013246 0,000275958 regresión
Total 49 1,58476952

1. Variación de regresión y residual 𝑆𝐶𝑅𝐸𝐺 > 𝑆𝐶𝑟𝑒𝑠

2. Contraste F de regresión
F calculado 𝐹𝑅𝐸𝐺 > 𝐹 𝑡𝑎𝑏
4.04
=DISTR.F.INV(0.05;glregresión;glresiduos) 𝐻𝑎 = 𝐸𝑥𝑖𝑠𝑡𝑒 𝑟𝑒𝑔𝑟𝑒𝑠𝑖ó𝑛 𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑙

32
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis de varianza (ANOVA)

Ventajas Desventajas

✓ Fácil de calcular ✓ No incluida en guías de validación


✓ Descompone fuentes de variación ✓ Test dependiente de precisión
en la regresión ✓ No es conclusiva
✓ Criterio de aceptación basado en
estadístico F
Consideraciones

✓ Emplear otras pruebas complementarias para evaluación de ajuste de datos

33
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis falta de ajuste


ISO 11095
Varianza total = Varianza regresión + Varianza residual Calibración lineal
usando MR

Error puro
Error total
Falta de ajuste
Respuesta

Varianza Error Varianza Falta de


ෝ𝒊
𝒚 (varianza de cada nivel) ajuste (FA)
𝑘
2
𝑆𝐶𝐸𝑃 = σ 𝑦𝑖 − 𝑦ത𝑖𝑗 𝑆𝐶𝐹𝐴 = ෍ 𝑛𝑖 (𝑦ത𝑖𝑗 − 𝑦ො𝑖 )2
ഥ𝒊𝒋
𝒚
𝑖

𝒚𝒊 𝑦𝑖 = respuesta medida; 𝑦ത𝑖𝑗 =promedio de respuesta por nivel


𝑦ො𝑖 = respuesta estimada; 𝑦ത = promedio respuesta todos niveles
[Analito]
Mendoza H, Vargas J, Lopez L, Bautista G. (2002). Métodos de Regresión. Universidad Nacional de
Colombia, http://www.virtual.unal.edu.co/cursos/ciencias/2007315/. Licencia: Creative Commons BY-NC-ND.
José Marcos Jurado. Aplicación de Microsoft Excel a la Química Analítica: validación de métodos analíticos. 34
Departamento de Química Analítica. 1 de abril de 2008
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Contraste falta de ajuste

Causa variación (GL) (SC) (CM) F


𝑆𝐶𝑟𝑒𝑔
σ 𝑦ො𝑖 − 𝑦ത 2
Regresión 1
𝐺𝐿𝑟𝑒𝑔 𝐶𝑀𝑅𝐸𝐺
𝐹𝑅𝐸𝐺 =
𝑆𝐶𝑟𝑒𝑠 𝐶𝑀𝑅𝐸𝑆 𝑘 = # niveles
2
Residual n–2 σ 𝑦𝑖 − 𝑦ො𝑖 r= # replicas
𝐺𝐿𝑟𝑒𝑠
𝑆𝐶𝐹𝐴 𝑛 = # total
Falta ajuste k-2 σ𝑘𝑖 𝑛𝑖 (𝑦ത𝑖𝑗 − 𝑦ො𝑖 )2
𝐺𝐿𝐹𝐴 𝐶𝑀𝐹𝐴
𝐹𝐹𝐴 =
2 𝑆𝐶𝐸𝑃 𝐶𝑀𝐸𝑃
Error n-k σ 𝑦𝑖 − 𝑦ത𝑖𝑗
𝐺𝐿𝐸𝑃
σ 𝑦𝑖 − 𝑦ത 2
Total n-1

Contraste F de falta 𝐹𝐹𝐴 < 𝐹𝑇𝑎𝑏𝑢𝑙𝑎𝑑𝑜 → 𝐻𝑜 = 𝑀𝑜𝑑𝑒𝑙𝑜 𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑙 𝑠𝑒 𝑎𝑗𝑢𝑠𝑡𝑎 𝑎 𝑙𝑜𝑠 𝑑𝑎𝑡𝑜𝑠
de ajuste 𝐹𝐹𝐴 > 𝐹𝑇𝑎𝑏𝑢𝑙𝑎𝑑𝑜 → 𝐻𝑎 = 𝑀𝑜𝑑𝑒𝑙𝑜 𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑙 𝑛𝑜 𝑠𝑒 𝑎𝑗𝑢𝑠𝑡𝑎 𝑎 𝑙𝑜𝑠 𝑑𝑎𝑡𝑜𝑠

José Marcos Jurado. Aplicación de Microsoft Excel a la Química Analítica: validación de métodos
analíticos. Departamento de Química Analítica. 1 de abril de 2008
35
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis de falta de ajuste

1. A partir de análisis de residuales de


regresión determinar:
Concentración Pronóstico Residuos Promedio (𝑦ത𝑖𝑗 − 𝑦ො𝑖 ) (𝑦𝑖 − 𝑦ത𝑖𝑗 )
Cd (μg/L) Absorbancia Absorbancia Y Y • Promedio de respuesta por

0,1 0,0036 0,0185 -0,0149 0,00618 -0,0123 -0,0025 nivel (𝑦ത𝑖𝑗 )

0,1 0,0037 0,0185 -0,0148 -0,0123 -0,0025 • Diferencia de valor estimado al


0,1 0,0045 0,0185 -0,0140 -0,0123 -0,0017 promedio por nivel (𝑦ത𝑖𝑗 − 𝑦ො𝑖 )
0,1 0,0089 0,0185 -0,0096 -0,0123 0,0027 • Diferencia de promedio por
0,1 0,0102 0,0185 -0,0083 -0,0123 0,0040 nivel a valor experimental
(𝑦𝑖 − 𝑦ത𝑖𝑗 )

José Marcos Jurado. Aplicación de Microsoft Excel a la Química Analítica: validación de métodos
analíticos. Departamento de Química Analítica. 1 de abril de 2008
36
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis de falta de ajuste

Grados de Suma de Promedio de los


libertad cuadrados cuadrados F Valor crítico de F
Regresión 1 1,57152352 1,571523516 5694,785899 1,5547E-51
Residuos 48 0,013246 0,000275958
Falta de ajuste 8 0,00621 0,000776 4,411378479
Error puro 40 0,00704 0,000176
Total 49 1,58476952

2. Estimar suma de cuadrados de falta de ajuste (σ(𝑦ത𝑖𝑗 − 𝑦ො𝑖 )2 ) y error (σ(𝑦𝑖 − 𝑦ത𝑖𝑗 )2 )
3. Determinar grados de libertad de falta de ajuste (k – 2) y error (n - k)
4. Calcular cuadrado medio de falta de ajuste y error (SC/gl)
𝐶𝑀
5. Calcular F falta de ajuste (𝐹𝐹𝐴 = 𝐶𝑀𝐹𝐴 )
𝐸𝑃

José Marcos Jurado. Aplicación de Microsoft Excel a la Química Analítica: validación de métodos
analíticos. Departamento de Química Analítica. 1 de abril de 2008
37
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Grados de Suma de Promedio de los


libertad cuadrados cuadrados F Valor crítico de F
Regresión 1 1,57152352 1,571523516 5694,785899 1,5547E-51
Residuos 48 0,013246 0,000275958
Falta de ajuste 8 0,00621 0,000776 4,411378479
Error puro 40 0,00704 0,000176
Total 49 1,58476952

3. Contraste F falta de ajuste


𝐹𝐹𝐴 > 𝐹𝑇𝑎𝑏𝑢𝑙𝑎𝑑𝑜
F calculado 𝐻𝑎 = 𝑀𝑜𝑑𝑒𝑙𝑜 𝑙𝑖𝑛𝑒𝑎𝑙 𝑛𝑜 𝑠𝑒 𝑎𝑗𝑢𝑠𝑡𝑎 𝑎 𝑙𝑜𝑠 𝑑𝑎𝑡𝑜𝑠
2,18
=DISTR.F.INV(0,05;glFA;glerror)

Revisar intervalo
de medición
38
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis falta de ajuste

Ventajas Desventajas

✓ Derivado de ANOVA de regresión ✓ Requiere varias réplicas de


✓ Descompone fuentes de variación calibración por nivel
de los residuales ✓ Test dependiente de precisión
✓ Evalúa falta de ajuste de datos a
modelo
✓ Criterio de aceptación basado en
estadístico F
Consideraciones

✓ Adecuada para evaluar ajuste de datos, a bajos r prueba no pasa.

39
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis de residuales en X

𝑥𝑖 15- 20% error


relativo
𝑥ො𝑖
Respuesta

1. Considerar el sesgo máximo.


2. Estimar el error sistemático por fuentes
Residuales ajenas a la calibración.
en X 3. Considerar las interferencias y su influencia
sobre el error sistemático.
4. Establecer el máximo error que puede tener
en la calibración.
[Analito]

Francisco Raposo, Evaluation of analytical calibration based on least-squares linear regression for instrumental
techniques: A tutorial review (2016) 40
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis de residuales en X

1. Graficar las respuestas instrumentales en


Pronóstico
función de la concentración. Concentración Concentración
2. Obtener la ecuación de la recta. Cd (μg/L) Absorbancia Cd (μg/L) Residuos X
3. Ingresar los valores de Y al modelo 0,1 0,0036 -0,07017 -167,9%
obtenido. 0,1 0,0037 -0,06961 -167,3%
4. Calcular los valores de concentración 0,1 0,0045 -0,06000 -158,0%
estimados (X*) 0,2 0,0132 0,04158 -79,6%
5. Estimar el error de X 0,2 0,0154 0,06720 -67,0%
0,2 0,0220 0,14442 -29,0%
∗ 0,4 0,0466 0,43083 -0,1%
𝑋𝑒𝑠𝑡𝑖𝑚𝑎𝑑𝑜 − 𝑋𝑒𝑠𝑡á𝑛𝑑𝑎𝑟 0,4 0,0449 0,41115 -4,9%
𝐸𝑟𝑟𝑜𝑟 𝑟𝑒𝑙𝑎𝑡𝑖𝑣𝑜 𝑋 = 𝑥100
𝑋𝑒𝑠𝑡á𝑛𝑑𝑎𝑟 0,4 0,0444 0,40532 -6,3%

41
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis de residuales en X
Determinación de Cd en labial
0,6000

0,5000

0,4000
Absorbancia

0,3000

0,2000

0,1000

0,0000
-1,0 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Concentración de Cd (μg/L)
Concentración Cd (μg/L) Pronóstico Concentración Cd (μg/L)
42
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis de residuales en X

Residuos X
20,0%
0,0%
-20,0% 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Error relativo

-40,0%
-60,0%
-80,0%
-100,0% Revisar intervalo
-120,0% de medición
-140,0%
-160,0%
-180,0%
Concentración Cd (µg/L)

43
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Análisis de residuales en X

Ventajas Desventajas

✓ Cálculo simple ✓ Criterios de aceptación de 15 a


✓ Criterio de aceptación basado en error 20%
de valor de concentración estimado.
✓ Conclusivo

Consideraciones

✓ Tiene en cuenta error máximo en valores de concentración estimados.


✓ Tiene en cuenta adecuación a uso previsto

44
Evaluación de linealidad
5. Evaluación ajuste de datos

Determinación de Cd en labial Residuos X


0,6 15,0%
y = 0,0878x + 0,0111
Absorbancia 228,8 nm

0,5 R² = 0,9934 10,0%


0,4

Error relativo
5,0%
0,3
0,0%
0,2 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0
-5,0%
0,1
-10,0%
0,0
0,0 2,0 4,0 6,0 -15,0%
Concentración Cd (μg/L)
Concentración Cd (μg/L)

1. Variación de regresión y residual 𝑆𝐶𝑅𝐸𝐺 > 𝑆𝐶𝑟𝑒𝑠


2. Contraste F de regresión
𝐻1 : Existe regresión lineal 𝐹𝑅𝐸𝐺 > 𝐹 𝑡𝑎𝑏
3. Contraste F falta de ajuste,
𝐻𝑜 : Modelo lineal se ajusta a los datos 𝐹𝐹𝐴 < 𝐹𝑇𝑎𝑏𝑢𝑙𝑎𝑑𝑜
45
Evaluación de linealidad
Datos

Tendencia lineal Tendencia NO lineal


Inspección visual

Transformación de datos,
Test homocedasticidad selección modelo de regresión
NO SI
no lineal.

Mínimos cuadrados Pendiente (b) ≠ 1


Mínimos cuadrados Intercepto (a) = 0 (opcional)
ponderados ordinarios Coeficiente de determinación (r2) =1

𝐹𝑅𝐸𝐺 > 𝐹 𝑡𝑎𝑏


Análisis de
𝑆𝐶𝑅𝐸𝐺 > 𝑆𝐶𝑟𝑒𝑠 ANOVA regresión
p regresión < α residuales en X
p regresión > α

Falta de ajuste Modelo no lineal. Revisar


pFA > α intervalo de medición.
𝐹𝐹𝐴 < 𝐹𝑡𝑎𝑏 pFA < α
Modelo lineal se Modelo no se ajusta a
Modelo lineal se ajusta a Seleccionar intervalo en que
datos se ajustan (acotar) ajusta a los datos los datos. Revisar
los datos
intervalo de medición.

46
¿Preguntas?

47
Gracias

48
Linealidad
Taller

49
Evaluación de linealidad
Taller linealidad

50
Evaluación de linealidad
Taller linealidad

Ejercicio 1

Datos de la evaluación del intervalo lineal de un método para la determinación de


plomo en labial. A partir de los datos:
1. Construir la curva de calibración.
2. Realizar un análisis de regresión.
3. Realizar pruebas de contraste de hipótesis para los parámetros de regresión.
4. Evaluar ajuste de datos mediante ANOVA, falta de ajuste y residuales de X.

51
Evaluación de linealidad
Taller linealidad

Ejercicio 2

Datos de la evaluación del intervalo lineal de un método para la determinación de


arsénico en labial. A partir de los datos determinar el intervalo lineal del método
que mejor se ajusta a los datos.

52
Evaluación de linealidad
Formulario

Linealidad

A partir de presentación y resultados del taller, responder


preguntas en formulario

53

También podría gustarte