Está en la página 1de 34

LECCIN 6

Productos del metabolismo


secundario de las plantas:
Compuestos fenlicos

METABOLISMO SECUNDARIO

SIKIMATOS

POLIACETATOS

CIDO
MEVALNICO

AMINOCIDOS

Quinonas
Fenoles simples
cidos fenlicos
Cumarinas
Lignanos
Taninos glicos

Alcaloides
Antraquinonas

Flavonoides
Antocianos
Taninos condensados

Compuestos aromticos
(Fenoles)

Terpenos

Esteroides

CIDO MEVALNICO

TERPENOS

MONO-

Iridoides

SESQUI-

DI-

ESTEROIDES

TRI-

Lactonas
Aceites
esenciales

Saponsidos

Hetersidos
cardiotnicos

Compuestos fenlicos
Ruta del cido sikmico

Fenoles simples
cidos fenlicos
Cumarinas
Lignanos
Taninos glicos

Ruta del acetato


Quinonas

Ruta mixta
Taninos condensados
Antocianos
Flavonoides

Fenoles simples y cidos fenlicos


Fenoles simples
Arbutsido (Arctostaphyllos uva-ursi, Ericaceae, hojas)
Salicsido (Salix alba, Salicaceae, cortezas)

cidos fenlicos
Derivados del cido benzoico
cido saliclico (Salix alba, Salicaceae, cortezas)

Derivados del cido cinmico


Cinarina (Cynara scolymus, Asteraceae, hojas)
cido saliclico

Cinarina

cido cafeico

Fenoles simples y cidos fenlicos


Propiedades fsico-qumicas
Carcter cido
Solubilidad en disolventes orgnicos polares
Poder reductor
Inestabilidad
En medio alcalino: oxidaciones
En medio cido o alcalino: isomerizaciones

Extraccin
Hetersidos: agua, mezclas hidroalcohlicas
Geninas: eter etlico (medio cido)

Fenoles simples y cidos fenlicos


Separacin y caracterizacin
Cromatografa (CCF, CC, HPLC)
Fase estacionaria: celulosa o slica gel
Fase mvil: AcOH, HCl, cido frmico
Reveladores para CCF: FeCl3, vainillina, p-nitroanilina diazotada +
Na2CO3

Espectroscopa UV, IR y RMN

Importancia farmacognstica y empleos

Actividad
Actividad
Actividad
Actividad

antimicrobiana: ARBUTSIDO
analgsica y antipirtica: CIDO SALICLICO
colertica y colagoga: CINARINA
antivrica: Oseltamivir (derivado del c. sikmico)

METABOLISMO SECUNDARIO

SIKIMATOS

POLIACETATOS

CIDO
MEVALNICO

AMINOCIDOS

Quinonas
Fenoles simples
cidos fenlicos
Cumarinas
Lignanos
Taninos glicos

Alcaloides
Antraquinonas

Flavonoides
Antocianos
Taninos condensados

Terpenos

Esteroides

Cumarinas
Estructura qumica
Clasificacin
Cumarinas simples
Hidroxiladas
Metoxiladas
Glucosiladas

Cumarinas complejas
Isopreniladas
Furanocumarinas
Piranocumarinas

Esculetina
Esculsido

Cumarinas
Extraccin
Geninas libres: alcohol,
disolventes clorados
Hetersidos: agua

ter

etlico

Caracterizacin
Cromatografa en capa fina (CCF)
Observacin de la fluorescencia al UV (+ vapores
de NH3)

Espectroscopa UV (KOH, NaOMe)

Cumarinas
Inters farmacolgico
Accin sobre el sistema vascular
Utilidad en alteraciones de la piel (psoriasis)

Plantas con cumarinas


Aesculus hippocastanum (esculsido, esculetol)
Ammi visnaga (piranocumarinas: visnadina)
Angelica arcangelica (furanocumarinas: bergapteno,
psoraleno)

Psoraleno

METABOLISMO SECUNDARIO

SIKIMATOS

POLIACETATOS

CIDO
MEVALNICO

AMINOCIDOS

Quinonas
Fenoles simples
cidos fenlicos
Cumarinas
Lignanos
Taninos glicos

Alcaloides
Antraquinonas

Flavonoides
Antocianos
Taninos condensados

Terpenos

Esteroides

Lignanos
Estructura qumica
Clasificacin

8
8
8

Lignanos simples
Lignanos complejos o ciclolignanos
Podofilotoxina (Podophyllum peltatum, Berberidaceae)

Flavanolignanos
Silimarina (Silybum marianum, Asteraceae)

Caracterizacin
Reacciones coloreadas y CCF:
Azul de toluidina
Safranina
Cloruro frrico

Lignanos
complejos
Podofilotoxina

METABOLISMO SECUNDARIO

SIKIMATOS

POLIACETATOS

CIDO
MEVALNICO

AMINOCIDOS

Quinonas
Fenoles simples
cidos fenlicos
Cumarinas
Lignanos
Taninos glicos

Alcaloides
Antraquinonas

Flavonoides
Antocianos
Taninos condensados

Terpenos

Esteroides

Flavonoides
Estructura
general

Estructura qumica
Clasificacin
Flavonas
Flavonoles
Flavanonas
Isoflavonas
Chalconas
Auronas

Chalcona

Aurona

Flavonoides
Caractersticas fsico-qumicas
Solubilidad
Hetersidos y geninas polares: alcohol, agua, acetona y mezclas
Geninas menos polares: cloroformo, ter etlico o acetato de etilo

Carcter cido (ionizables en medio bsico)


Antioxidantes
Agentes quelantes
Fluorescencia al UV

Flavonoides
Caracterizacin
Formacin de complejos con cationes polivalentes (Cu2+,
Fe3+, Al3+, Zn2+)
Reaccin de la cianidina (Mg/HCl)
Flavonas: naranja
Flavonoles: rojo
Flavanonas: violeta

CCF
Fase estacionaria: celulosa, slice, poliamida
Fase mvil: BAW, AcOEt/AcOH/AF/H2O
Reveladores: AlCl3, Reactivo de Neu

Espectroscopa UV

MeOH y reactivos especficos (NaOMe, AlCl3/HCl, AcONa/H3BO3)

RMN, EM

Flavonoides
Importancia farmacognstica
Sobre el sistema vascular
Efecto vitamnico P
Actividad antiagregante plaquetaria

Captadores de radicales libres


Actividad antiespasmdica
Actividad antibacteriana
Actividad antiinflamatoria
Actividad antifngica
Actividad antihepatotxica
Efecto estrognico

Flavonoides
Plantas con flavonoides
Citrus spp. (Rutaceae)
Insuficiencia veno-linftica
Trastornos de fragilidad capilar
Crisis hemorroidales

Ginkgo biloba (Ginkgoaceae)


Passiflora incarnata (Passifloraceae)
Achillea millefolium (Asteraceae)
Equisetum arvense (Equisetaceae)
Glycine max (Fabaceae)

METABOLISMO SECUNDARIO

SIKIMATOS

POLIACETATOS

CIDO
MEVALNICO

AMINOCIDOS

Quinonas
Fenoles simples
cidos fenlicos
Cumarinas
Lignanos
Taninos glicos

Alcaloides
Antraquinonas

Flavonoides
Antocianos
Taninos condensados

Terpenos

Esteroides

Antocianos
Estructura qumica

Catin 2-fenilbenzopirilio
Cianidina-3-O-glucsido
(hetersido)

Antocianos
Extraccin
Solubles en agua y alcoholes (ligeramente
acidificados)
Insolubles en disolventes orgnicos apolares
Inestables en presencia de luz, oxgeno y a altas
temperaturas
Extraccin con MeOH (0.1-1% de HCl)

Caracterizacin
CCF
Fase estacionaria: Celulosa
Fase mvil: Eluyentes cidos

Espectrofotometra UV, RMN

Antocianos
Acciones farmacolgicas y empleos
Captadores de radicales libres
Protectores de la pared vascular
Insuficiencia veno-linftica
Fragilidad capilar
Trastornos capilares retinianos

Otras aplicaciones:
Colorantes alimentarios

Antocianos
Plantas con antocianos
Arndano (frutos de Vaccinium myrtillus,
Ericaceae)
Grosellero negro (hojas de Ribes nigrum,
Grossulariaceae)
Vid roja (hojas de Vitis vinifera, Vitaceae)
Saco (flores de Sambucus nigra, Caprifoliaceae)

METABOLISMO SECUNDARIO

SIKIMATOS

POLIACETATOS

CIDO
MEVALNICO

AMINOCIDOS

Quinonas
Fenoles simples
cidos fenlicos
Cumarinas
Lignanos
Taninos glicos

Alcaloides
Antraquinonas

Flavonoides
Antocianos
Taninos condensados

Terpenos

Esteroides

Taninos
Estructura qumica y clasificacin

Taninos condensados

Taninos hidrolizables

Taninos
Extraccin
Solubles en agua, alcohol y acetona

Propiedades fsico-qumicas
Precipitan con agua de cal y agua de barita
Precipitan con alcaloides, protenas y otras
macromolculas
Forman complejos con sales de metales
pesados (Hg, Pb, Sn, Zn, Cu)
En medio cido se oxidan fcilmente

Taninos
Caracterizacin

Reaccin de coloracin y precipitacin con sales frricas


Con KIO3: taninos glicos
Con HNO2: taninos elgicos
Precipitacin con solucin de gelatina
Reaccin de Stiasny (formol/HCl, 2/1)
Taninos condensados: Flobafenos

Cromatografa en capa fina


Celulosa o slice
Revelado con FeCl3

Espectrofotometra UV, RMN

Taninos
Importancia farmacognstica

Antdotos en intoxicaciones por metales pesados y alcaloides


Astringentes
Antispticos
Protectores de la piel
Antioxidantes

Plantas con taninos

Robles (cortezas y agallas de Quercus spp., Fagaceae)


Hamamelis (hojas de Hamamelis virginiana, Hamamelidaceae)
Ratania (raz de Krameria lappacea, Krameriaceae)
Rosa gallica, Rosaceae: ptalos y botones florales
Agrimonia eupatoria, Rosaceae: hojas y sumidad florida

METABOLISMO SECUNDARIO

SIKIMATOS

POLIACETATOS

CIDO
MEVALNICO

AMINOCIDOS

Quinonas
Fenoles simples
cidos fenlicos
Cumarinas
Lignanos
Taninos glicos

Alcaloides
Antraquinonas

Flavonoides
Antocianos
Taninos condensados

Terpenos

Esteroides

Quinonas
Estructura qumica y clasificacin

Antraquinonas

Antraquinonas
Solubilidad
Geninas libres: Insolubles en agua y solubles en
disolventes orgnicos
Hetersidos: Solubles en agua

Caracterizacin
Reacciones coloreadas:
Reaccin de Borntrger (geninas en medio bsico: rojo)
Con acetato de magnesio (1, 8-dihidroxiantraquinonas: rojo)

Cromatografa en capa fina


Espectroscopa IR, RMN

Antraquinonas
Drogas con antraquinonas
Ruibarbo (rizoma de Rheum spp., Poligonaceae)
Frngula (corteza de Rhamnus frangula,
Rhamnaceae)
Cscara sagrada (corteza de R. purshiana,
Rhamnaceae)
Sen (hojas y frutos de Cassia spp.,
Cesalpinaceae)

También podría gustarte