Está en la página 1de 3

Para la realización de una buena práctica de traducción, debe leerse, en primer

lugar, la introducción en español que precede al texto latino; a continuación, léase


un par de veces el texto objeto de estudio, identificando enunciados (delimitados
mediante pausas fuertes), núcleos oracionales (verbos en forma personal) y nexos
de coordinación o de subordinación en cada caso.

CATO MAIOR DE SENECTVTE, IV

Catón el Viejo o sobre la vejez, IV

Al igual que Laelius de Amicitia, la obra Cato Maior de Senectute comienza con
un proemio dedicado a Tito Pomponio Ático, el amigo íntimo de Cicerón (I, 1 -
3). El diálogo propiamente dicho se inicia en el capítulo II con la intervención de
Escipión quien, junto a Lelio, pondera la sabiduría con que Catón (234 – 149 a.
C.) lleva su vejez. Invitado a discurrir sobre tal asunto, Catón accede. En IV,
10, el veterano político glosa la figura de Quinto Fabio Máximo Cunctator (280
– 203 a. C.), el general romano que recuperó Tarento de manos cartaginesas.
Aunque mucho mayor de edad que Catón, este afirma que Fabio Máximo
mantuvo durante toda su vida una dignidad basada en la cortesía. Pese a su
edad, dirigía las campañas militares como un joven, y supo, a base de temple,
refrenar en Italia a un fogoso e imparable Aníbal, lo que le valió el elogio del
poeta Ennio, amigo de Catón.

IV. 10. Ego Q. Maximum, eum qui Tarentum recepit, senem adulescens ita
dilexi ut aequalem; erat enim in illo viro comitate condīta gravitas, nec senectus
mores mutaverat. Quamquam eum colĕre coepi non admodum grandem natu,
sed tamen iam aetate provectum. Anno enim post consul primum fuerat quam
ego natus sum, cumque eo quartum consule adulescentulus miles ad Capuam
profectus sum quintoque anno post ad Tarentum. Quaestor deinde quadriennio
post factus sum, quem magistratum gessi consulibus Tuditano et Cethego, cum
quidem ille admodum senex suasor legis Cinciae de donis et muneribus fuit. Hic
et bella gerebat ut adulescens, cum plane grandis esset, et Hannibalem
iuveniliter exsultantem patientia sua molliebat; de quo praeclare familiaris
noster Ennius:

Unus homo nobis cunctando restituit rem,


Non enim rumores ponebat ante salutem:
Ergo plusque magisque viri nunc gloria claret.
IV. 10. Ego Q. Maximum, eum qui Tarentum recepit, senem adulescens ita dilexi ut aequalem;
erat

Yo de joven aprecié al viejo Q. Máximo, el que recuperó Tarento, como a un igual en edad; había

enim in illo viro comitate condīta gravitas, nec senectus mores mutavĕrat. Quamquam eum
colĕre

en efecto en aquel hombre una gravedad moderada por la afabilidad, y la vejez no había cambiado sus
costumbres. Aunque yo comencé a tratarlo

coepi non admodum grandem natu, sed tamen iam aetate provectum. Anno enim post consul

no de edad muy avanzada, pero de todos modos ya entrado en años. En efecto, había sido
cónsul

primum fuerat quam ego natus sum, cumque eo quartum consule adulescentulus miles ad
Capuam

por primera vez un año después que yo nací, y con él siendo cónsul por cuarta vez como un
soldado

profectus sum quintoque anno post ad Tarentum. Quaestor deinde quadriennio post factus sum,

jovencito partí hacia Capua y el quinto año después a Tarento. Luego un cuatrienio después fui

quem magistratum gessi consulibus Tuditano et Cethego, cum quidem ille admodum senex
suasor

nombrado cuestor, magistratura que desempeñé siendo cónsules Tuditano y Cetego, cuando él,

legis Cinciae de donis et muneribus fuit. Hic et bella gerebat ut adulescens, cum plane grandis

sin duda muy anciano, fue defensor de la ley Cincia sobre donaciones y recompensas. Este por
una parte dirigía la guerra como un joven, siendo claramente de edad avanzada,

esset, et Hannibalem iuveniliter exsultantem patientia sua molliebat; de quo praeclare familiaris

y por otra parte contenía con su paciencia a un Aníbal juvenilmente fogoso; de él con brillantez

noster Ennius:

dijo nuestro amigo Ennio:

Unus homo nobis cunctando restituit rem,

Un solo hombre contemporizando nos restituyó el Estado,


Non enim rumores ponebat ante salutem:

Pues no anteponía las murmuraciones a su salvación:


Ergo plusque magisque viri nunc gloria claret.

Así pues, la gloria del héroe brilla ahora más y más.

Sujeto Verbo conjugado Infinitivo Nexo oracional

11. Tarentum vero qua vigilantia, quo consilio recepit! Cum quidem me audiente
Salinatori, qui amisso oppido fugerat in arcem, glorianti atque ita dicenti: «Mea
opera, Q. Fabi, Tarentum recepisti», «Certe», inquit ridens, «nam nisi tu
amisisses numquam recepissem». Nec vero in armis praestantior quam in toga;
qui consul iterum Sp. Carvilio collega quiescente C. Flaminio tribuno plebis,
quoad potuit, restitit agrum Picentem et Gallicum viritim contra senatus
auctoritatem dividenti; augurque cum esset, dicere ausus est «optimis auspiciis
ea geri, quae pro rei publicae salute gererentur; quae contra rem publicam
ferrentur, contra auspicia ferri».

12. Multa in eo viro praeclara cognovi; sed nihil admirabilius, quam quo modo
ille mortem fili tulit clari viri et consularis. Est in manibus laudatio, quam cum
legimus, quem philosophum non contemnimus? Nec vero ille in luce modo
atque in oculis civium magnus, sed intus domique praestantior. Qui sermo,
quae praecepta, quanta notitia antiquitatis, scientia iuris auguri! Multae etiam, ut
in homine Romano, litterae. Omnia memoria tenebat, non domestica solum, sed
etiam externa bella. Cuius sermone ita tum cupide fruebar, quasi iam divinarem,
id quod evenit, illo exstincto, fore unde discerem neminem.

También podría gustarte