Está en la página 1de 8

Tema 05: La oración simple. Infinitivo y Participio.

Alumno: Aitor Ortega Pérez

[Cicerón conoce las andadas de Catilina]

1) Dico te priore nocte venisse inter falcarios –non agam obscure- in M. Laecae domum, 2) convenisse eodem complures eius dementiae
scelerisque socios. 3) Num negare audes? Convincam si negas. 4) Video enim esse hic in senatu quosdam, qui tecum una fuerunt. 5) O di
inmortales! Ubinam gentium sumus?

(Cicerón)

CUESTIONES

1) Análisis morfosintáctico y traducción del texto anterior.

1) Yo afirmo que la noche anterior tú fuiste entre los falcarios (=por la calle de los falcarios) –hablaré con claridad– a la casa de Marco Leca, 2)
que acudieron al mismo sitio muchos cómplices de su/tu* (=de este) misma locura y maldad. 3) ¿Acaso osas/te atreves a negarlo? Si lo niegas,
(te) lo demostraré. 4) Veo, en efecto, que están aquí en el senado algunos (=a ciertos) que estuvieron (junto) contigo (=al mismo tiempo que
tú). 5) ¡Oh dioses inmortales! ¿Entre qué gente estamos, pues?

* Tomando la oración en su contexto, Cicerón está hablando en el Senado. Así, la primera oración completiva va dirigida a Catilina directamente
y la segunda oración posiblemente se dirige a los senadores, por lo que eius (=de este) se refiere a Catilina al que tal vez apunta con el dedo.
Sin embargo, al nombrarlo en la primera oración directamente, tendría más sentido traducir eius por ‘de tu’ en vez de ‘de su’, a pesar de dirigirse
a los senadores en su discurso.
1)
Dico te priore nocte venisse inter falcarios
1.ª sing.
2.ª sing. Ac. Abl. sing. f. Inf. Pto. Act. Prep. Ac. pl. m.
Pte. Ind. Act.
Nú. Nú. Adyte. Nú. Nú. Nx. Nú.
C.C. V. C.C.
Suj. Pred.
V. O. Inf. C.D. 1
Pred.

-non agam obscure-


1.ª sing.
Adv. Adv.
Fut. Ind. Act.
Nú. Nú.
Mod. V. C.C.
Pred.

in M. Laecae domum,

Prep. Gn. sing. m. Ac. sing. f.

Nx. C.N. Nú.


C.C.
Pred.
O. Inf. C.D. 1
Pred.
2)
convenisse eodem complures eius dementiae sceleris- -que socios.

Inf. Pto. Act. Adv. Ac. pl. m. Gn. sing. m. Gn. sing. n. Conj. Ac. pl. m.

Nú. Nú. Adyte. Det. Nú. Nú. Nx. Nú.


V. C.C. C.N.
Pred. Suj.
O. Inf. C.D. 2
Pred.

3)
Num negare audes? Convincam si negas
2. sing. 1.ª sing. 2.ª sing.
Adv Inf. Pte. Act. Conj.
Pte. Ind. Act. Fut. Ind. Act. Pte. Ind. Act.
Nú. Nú. Nú. Nú. Nú.
V. Nx. V.
C.C C.D. V. Pred. Pred.
Pred. O. Ppal. O. Sub. Condicional
4)
Video enim esse hic in senatu quosdam,
1. sing.
Conj. Inf. Pte. Act. adv. Prep. Abl. sing. m. Ac. pl. m.
Pte. Ind. Act.
Nú. Nú. Nú. Nx. Nú. Nú.
V. C.C. C.C.
Pred. Suj.
V. Nx. O. Inf. C.D.
Pred.

qui te- -cum una fuerunt.


3.ª pl.
Nom. pl. m. 3.ª sing. Abl. Prep. Adv.
Pto. Ind. Act.
Nú. Nú. Nx. Nú. Nú.
C.C. C.C. V.
Suj. Pred.
O. Sub. Rel. Adyte.
Pred.

5)
O di inmortales! Ubinam gentium sumus?
1ª. pl.
Interj. Voc. pl. m. Adv. Gn. pl. f.
Pte. Ind. Act.
Nú. Adyte. Nú. C. Adv. Gn. Partvo. Nú.
C.C. V.
Voc. Pred.
2) ¿Qué tipo de oraciones dependen de dico y cuáles son sus elementos?

Son dos oraciones de infinitivo en función de C.D. y que se traducen como


completivas.

Tienen un sujeto que va en acusativo y el verbo del predicado va en infinitivo.

Dentro del predicado pueden ir los complementos que haya (C.D., C.I., C.C.,
adverbios, etc.). También dentro del sujeto pueden ir los elementos que lo califican y
definen (C.N. en genitivo, oración de relativo, oración de participio concertado,
adjetivos, etc.).

3) Analiza todos los infinitivos que aparecen en el texto y di qué función tienen.

venisse es el infinitivo de perfecto activo del verbo venio, venis, venire, veni, ventum
(‘ir’, ‘venir’). Ejerce la función de verbo principal en la oración de infinitivo C.D.

convenisse es el infinitivo de perfecto activo del verbo convenio, convenis, convenire,


conveni, conventum (‘acudir’, ‘reunirse’). Ejerce la función de verbo principal en la
oración de infinitivo C.D.

negare es el infinitivo de presente activo del verbo nego, negas, negavi, negare,
negatum (‘negar’). Ejerce la función de C.D.

esse es el infinitivo de presente activo del verbo sum, es, esse, fui y carece de supino
(‘ser’, ‘estar’, ‘haber’, ‘existir’). Ejerce la función de verbo principal en la oración de
infinitivo C.D.

4) Conjuga convincam en presente de subjuntivo y en futuro imperfecto de


indicativo.

SUBJUNTIVO INDICATIVO
PRESENTE FUT. IMPERF.
1.ª SING. CONVINCAM CONVINCAM
2.ª SING. CONVINCAS CONVINCES
3.ª SING. CONVINCAT CONVINCET
1.ª PL. CONVINCAMUS CONVINCEMUS
2.ª PL. CONVINCATIS CONVINCETIS
3.ª PL. CONVINCANT CONVINCENT
5) Conjuga en primera persona los tiempos del tema de presente del verbo SUM
(presente, imperfecto y futuro imperfecto de indicativo, presente e imperfecto
de subjuntivo).

MODO INDICATIVO SUBJUNTIVO


TIEMPO PRESENTE IMPERFECTO FUT. IMPERF. PRESENTE IMPERFECTO
1.ª SING. SUM ERAM ERO SIM ESSEM

6) Di si hay alguna oración de relativo e indica cuál es su antecedente.

Sí. «qui tecum una fuerunt».

El antecedente es quosdam. Concuerdan en género y número, masculino plural.

7) ¿Qué tipos de oraciones simples conoces? Pon algún ejemplo de las que
salen en el texto.

Según la clase de predicado (nombre o verbo), pueden ser nominal o verbal.


• La oración nominal consta de sujeto (o puede estar omitido), predicado nominal
y verbo copulativo (normalmente el verbo sum) que une ambos elementos.
Por ejemplo: Catilina est malus.
• La oración verbal, según la naturaleza del verbo, podrán ser transitivas o
intransitivas.
o La oración transitiva consta de sujeto, verbo transitivo y complemento
directo.
Por ejemplo: «Dico te priore nocte venisse inter falcarios […] in M.
Laecae domum». El complemento directo lo constituye la oración de
infinitivo.
o La oración intransitiva consta sujeto y verbo intransitivo. Carecen de
complemento directo.
Por ejemplo: «qui tecum una fuerunt».

Según la voz del verbo, podrán ser oraciones verbales activas o pasivas.
• Voz activa: El sujeto realiza la acción verbal, o se halla en el estado o proceso
que enuncia el verbo.
Por ejemplo: «non agam obscure».
• Voz pasiva: El sujeto (paciente) «sufre» la acción verbal. El verbo va en pasiva,
siendo el sujeto paciente de la oración pasiva el C.D. de la oración activa y el
sujeto de la oración activa pasa a ser el C. Agente en la oración pasiva.
Por ejemplo: En pasiva, «puer amatur a patre». En activa, «pater amat
puerum».

Teniendo en cuenta lo anterior, la oración impersonal carece de sujeto "personal" y


puede construirse con:
• Verbos impersonales: «decet», «opportet», «convenit», «placet», etc.
• Formas pasivas impersonales en tercera persona del singular (generalmente
verbos de lengua, pensamiento, voluntad o mandato): «dicitur imperatum est»,
«audiebatur», etc.
• Expresiones impersonales: «necesse est», «incredibile est», etc.

Según cómo se considere la acción verbal, podemos distinguir:


• Oraciones enunciativas: Expresan los hechos sin añadir matices afectivos.
Podemos ver que existen:
o Afirmativas: «Dico te…M. Laecae domum»
o Negativas: «non agam obscure»
o Interrogativas: «Ubinam gentium sumus?»
• Oraciones afectivas que añaden al enunciado de los hechos un matiz de deseo,
miedo, decisión, etc. Así, podemos distinguir:
o Exclamativas: «O di inmortales!»
o Desiderativas: «Utinam naves in portum perveniant!»
o Exhortativas y yusivas: «Patriam amemus», «ne facias».
o Prohibitivas: «Ne faceris».
o Dubitativas o deliberativas; potenciales, de protesta, etc.: «Quid
faciam?», «quid faceret?», «tu mecum fueris?»

8) ¿De qué verbo viene agam y cómo es el presente de subjuntivo activo y pasivo
del mismo?

Del verbo ago, agis, agere, egi, actum (‘llevar’, ‘hacer’, ‘representar’, ‘vivir’).

SUBJUNTIVO
PRESENTE
ACTIVO PASIVO
1.ª SING. AGAM AGAR
AGARE
2.ª SING. AGAS
AGARIS
3.ª SING. AGAT AGATUR
1.ª PL. AGAMUS AGAMUR
2.ª PL. AGATIS AGAMINI
3.ª PL. AGANT AGANTUR
9) ¿Cómo conocemos el tiempo de los verbos que aparecen en forma personal
en el texto? Di en qué tiempo está cada uno de ellos.

Lo conocemos a través del elemento que aparece (en la mayoría de tiempos y modos)
entre el tema o radical y la desinencia personal.

La clave nos la da a la hora de enunciar o buscar el verbo en el diccionario: 1) la


primera persona del singular del presente de indicativo para conocer tema de
infectum; 2) la segunda persona del singular del presente de indicativo y el infinitivo
de presente para conocer la conjugación a la que pertenece: 3) la primera persona del
singular del pretérito perfecto de indicativo para conocer el tema de perfectum; y 4) el
supino para concer dicho tema y el participio de perfecto empleado en el las formas
del perfectum de la voz pasiva.

Dico: Presente de indicativo voz activa.


agam: Futuro imperfecto de indicativo voz activa.
audes: Presente de indicativo voz activa.
Convincam: Futuro imperfecto de indicativo voz activa.
negas: Presente de indicativo voz activa.
Video: Presente de indicativo voz activa.
fuerunt: Pretérito perfecto de indicativo voz activa.
sumus: Presente de indicativo voz activa.

También podría gustarte