ISP-“Joaquín V.

González”

Cuadernillo de textos
de
autores latinos

INTRODUCCIÓN A LA LENGUA Y
LITERATURA LATINA “B” TT

JIMENA PALACIOS
2019
 ISP-“JOAQUÍN V. GONZÁLEZ 2
Cuadernillo de textos de autores latinos-Introducción a la Lengua y la Literatura Latinas
“B” TT

1. Ampelio, Liber memorialis, 17

Romulus qui urbem condidit. Numa Pompilius qui sacra constituit. Tullus Hostilius qui Albam
diruit. Ancus Marcius qui leges plurimas tulit et Ostiam coloniam constituit. Priscus Tarquinius
qui insignibus magistratus adornavit. Servius Tullius qui primum censum egit. Tarquinius
Superbus qui ob nimiam superbiam regno pulsus est.

2. Enio, Annales, I.107 (Cic. Div. 1. 48, 107 y ss.)

Curantes magna cum cura cumcupientes

Regni dant operam simul auspicio augurioque.
[Hinc] Remus auspicio se devovet atque secundam
Solus avem servat. at Romulus pulcher in alto
Quaerit Aventino, servat genus altivolantum.
Certabant urbem Romam Remoramne vocarent.
Omnibus cura viris uter esset induperator.
Expectant vel uti, consul cum mittere signum
Volt, omnes avidi spectant ad carceris oras,
Quam mox emittat pictis e faucibus currus:
Sic expectabat populus atque ora tenebat
Rebus, utri magni victoria sit data regni.
Interea sol albus recessit in infera noctis.
Exin candida se radiis dedit icta foras lux.
Et simul ex alto longe pulcherruma praepes
Laeva volavit avis: simul aureus exoritur sol.
Cedunt de caelo ter quattor corpora sancta
Avium, praepetibus sese pulchrisque locis dant.
Conspicit inde sibi data Romulus esse priora,
Auspicio regni stabilita scamna locumque.

3. Ovidio, Fasti III, 9-24.

Silvia Vestalis (quid enim vetat inde moveri?)

sacra lavaturas mane petebat aquas.
ventum erat ad molli declivem tramite ripam;
ponitur e summa fictilis urna coma:
fessa resedit humo, ventosque accepit aperto 15
pectore, turbatas restituitque comas.
dum sedet, umbrosae salices volucresque canorae
fecerunt somnos et leve murmur aquae;
blanda quies furtim victis obrepsit ocellis,
et cadit a mento languida facta manus. 20
Mars videt hanc visamque cupit potiturque cupita,
et sua divina furta fefellit ope.
somnus abit, iacet ipsa gravis; iam scilicet intra
viscera Romanae conditor urbis erat.

***
2
 ISP-“JOAQUÍN V. GONZÁLEZ 3
Cuadernillo de textos de autores latinos-Introducción a la Lengua y la Literatura Latinas
“B” TT

Virgilio, Eneida

1. Arma uirumque cano, Troiae qui primus ab oris

Italiam fato profugus Lauiniaque uenit
litora, multum ille et terris iactatus et alto
ui superum, saeuae memorem Iunonis ob iram,
multa quoque et bello passus, dum conderet urbem
inferretque deos Latio; genus unde Latinum
Albanique patres atque altae moenia Romae.
Musa, mihi causas memora, quo numine laeso
quidue dolens regina deum tot uoluere casus
insignem pietate uirum, tot adire labores
impulerit. tantaene animis caelestibus irae? (1.1- 11)

2. His ego nec metas rerum nec tempora pono:

imperium sine fine dedi. quin aspera Iuno,
quae mare nunc terrasque metu caelumque fatigat,
consilia in melius referet, mecumque fouebit
Romanos, rerum dominos gentemque togatam. (1. 278-282)

3. arma amens capio; nec sat rationis in armis,

sed glomerare manum bello et concurrere in arcem
cum sociis ardent animi; furor iraque mentem
praecipitat, pulchrumque mori succurrit in armis. (2.314-317)

4. Sic pater Aeneas intentis omnibus unus

fata renarrabat diuum cursusque docebat.
Conticuit tandem factoque hic fine quieuit. (3.716-718)

5. At regina graui iamdudum saucia cura

uulnus alit uenis et caeco carpitur igni.
Multa uiri uirtus animo multusque recursat
gentis honos; haerent infixi pectore uultus
uerbaque nec placidam membris dat cura quietem. (4.1–5)

6. uritur infelix Dido totaque uagatur

urbe furens, qualis coniecta cerua sagitta,
quam procul incautam nemora inter Cresia fixit
pastor agens telis liquitque uolatile ferrum
nescius: illa fuga siluas saltusque peragrat
Dictaeos; haeret lateri letalis harundo. (4.68 -73)

7. Hic uir, hic est, tibi quem promitti saepius audis,

Augustus Caesar, diui genus, aurea condet
saecula qui rursus Latio regnata per arua
Saturno quondam, super et Garamantas et Indos
proferet imperium; ... (6.791-795)

3
 ISP-“JOAQUÍN V. GONZÁLEZ 4
Cuadernillo de textos de autores latinos-Introducción a la Lengua y la Literatura Latinas
“B” TT

8. excudent alii spirantia mollius aera

(credo equidem), uiuos ducent de marmore uultus,
orabunt causas melius, caelique meatus
describent radio et surgentia sidera dicent:
tu regere imperio populos, Romane, memento
(hae tibi erunt artes), pacique imponere morem,
parcere subiectis et debellare superbos.' (6. 847–853)

9. Hinc Augustus agens Italos in proelia Caesar

cum patribus populoque, penatibus et magnis dis,
stans celsa in puppi, geminas cui tempora flammas
laeta uomunt patriumque aperitur uertice sidus. (8.678-681)

10. Ille, oculis postquam saeui monimenta doloris

exuuiasque hausit, furiis accensus et ira
terribilis: 'tune hinc spoliis indute meorum
eripiare mihi? Pallas te hoc uulnere, Pallas
immolat et poenam scelerato ex sanguine sumit.'
Hoc dicens ferrum aduerso sub pectore condit
feruidus; ast illi soluuntur frigore membra
uitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras. (12.945-952)