I. ..

,<1

Digrtized by CJojbgle
 ^HESAVpy^
SEV .

'UcTUf (jcnrf.VhS f'

_Noiis lUuflraia
'nXifurMrtt Sw<;5
T"^ui,nu(,m ,
T*> tuiiu

dtu
^ i CATBOUCO '
vtai
rt Jni
(iuarum-

ihio VuaftsS^il^eardi . Af.BC.XXXXXt

 . ,.

Imprimatur fi videbitur R,eueuerendli($.Pacrl Magiftro Sacri Pa-

latij Apoftolici
A, Kiuddus Vice/g,

Jpfrobaiio P. BAthaJfaris de LaguniHa i Societate lefit qmlij^attris Coiuilij

Injuifitionis Hjpanue, V
d confejfonibut Exeelientipnue I>.
2>. Vuctjpe dei In/antado Oratricis *

lbrnm iarcriptum . ^rum MedtcartmntUte JTfpanuelhefaurns^feu

L flantarum, Jnimlium, Mineralium Mextcamrum H^onay ex Fran-
cijci Hernaude^ mui Orhis
Medici Prinur^ relationibus ipfa Mexicana rbe V
confcriptis i d Kardo Antonio ^ccbo Monte Coruiiiete CatMiea Maieftatit
Medico, is- Neapolitani Regni Archiatro generali, iujjfit Phihppi II. Hifpa^
nurum, iS- 'Indiorum, esc. <^is colleSla ac in ordinem digeita, d loanif-a
Terrentio Lynceo Conjlantienje , Germ. PhiL ac Medico notis iUufimta-
t)c mandato Rcucrcndifs. Patris Fr. Vinccutij Candidi Sacri. Pala^
ti) Apoftolici MagiR. legi attenta coniideratione , magnaque volu*

ptate perfufus, miror equidem laborem improbum totius operis in

tam diffufa rerum varietate velUganda, &
eruenda illarum tiatura , &
proprietate, quod mira, Sc nunquam laudanda eruditione con>
fatis

fequitur ab Auuorc, colleclore, & illullratore

. Opus fane vtile no-

uo , & veteri orbi , cui multa in eo contenta cum magoa vtiliratea

communicau videmus , & docet experientia , eaque inuenio confona
his , quz in alijs eiufdem argumenti Auftoribui cariosi obftniaui , te
vidi ftudiosc per fere viginti , &
feptem annos in Regno Peruano , iiu
Infulis , & Frouincijs Mexicano Imperio vicinis . Si raneginftatt age
rem , & non cenforem in cxcellentillimi operis laudes diffundercmxa
lamum } fed ne metas tranfeam offici) commifli, ilud iudicio vnle io
^enndum, &
vetum tam in rebus enarratis, quam in naturali Ibphia^
Eft certe thefaurus , qui profert noua Enropcis , &'vetc>a Amoricania
'

pleraque ignorantibus, donec repertus ab Auftore apertus, cqm> &

municatus eft iplis . Poterit igitur opus ptzclarum Typis mandari,
quandoquidem nec bonis moribus, nec Catholice fidei eft contrarium.
Romz pollridic Kaledas Auguftas, Anni Dominici 1^5
Baltbajfar de Laganilla.

Imprimatur t

Fr.Vinccntius Fanus Mag. &Sociui Reuerendifllmi P.Fr. Vin*

centi) Candidi Sac. PaX Apolt Mag.Ord.Pned.
To-

Digilized by GoogI
 . 1

Totius de Plantis, Animalibus, c^tcrifq. me-

dicis rebus qu? in noua Hifpania inuent? vtroq.
,

hoc volumine deferibumur com-

pendiofefynopfis.

. LIBsER PRIMVS. SEO.VVNTVR.

Aliorum nouae Hifpaniae Plan-
prolcgomcna praemittit, fol. i
tarum Nardi Antoni) Rcc-
chi imagines, & nomina^
LIB. SECVNDVS. cumloannis Terrenti) Lyn-
Aromata proauc. cei annotationibus . 395
Aliorum noua:Hifpaniae Ani-
LIB. TERTIVS. maliumNardi Antoni) Rcc-
Arborei deferibit 44 chi imagines, nomina_> &
cum loannis habri Lync
Llg. qvart vs. Bambergenfis cxpofitioncT4go
Frutices, atq. fufFrUtices ex-
'
Fabi) Columnae Liyncei in^
ponit.* '
101 Nardi Antoni) Recchi Mon-
tccoruinaiis Medici Regi)
(
m I N TVS Rerum Medicarum nouae
Hiipaiiix volumen annota-
'AcicJ 'herbas habetj 131
-O0 Ml:'/ tiones, &
additiones. 84*
Li^b se:?^ tvs. PARS PRIMA.
Phytofophicarum Tabularum
^A?vai]M ibptbaseonnoQt 1 18I1 cx frontirpicijs Naturalis
Oi: t
i ' .
r'. : i
Theatri Principis Fcderici
,t,.^B^..S.Ef y iMVS,. Ca;si) Lyncei SAngeli,&
Poli Prine. I.March. Montis
'AitfA^hijrbas' pro^
M i -
! ! i t . 1
Caeli) II.
nidcfjmpta,
&c. Baroni Roma-
! li r:: f. -t, > , _ ^ In ftirpium
fci. s^iwiB.rOiQE3AV VSu'.j '
locntiae , ac (ludiorum in^
ftitutionem , totiiifq. Her-
A\j^rbas,&.ai^i^crl^ag pro-
bari^ .Syntavis prnfppi^il-iiiii.
nunc pfimimn i Lynceis
VSTTTI^ edita > 901
L I b! . , _ .
i

. A V-. '.'.1
>m\' Hillui iie Animaliuui ,
& Mi-
Animalia exhibet . 313 ncralium nouae
' '
>5" !- ^v'
H: .liber vnicus , in lex tra-
LIB. DECIMVS. dlatusdiuifusFrandfcoFcr-
Mineralia explanat . nandez Philippi II. prima-
134
rio Medico Authorc . i

-;;i / imiUibr?ViA'o/i
.i.

cV IN-
 .. . .. /. .. . . . ,. . ,,.

;.A
i

-X si: N ..mE '

MED I VCAE'A MH.I ES.I>;N AN

T O RVM
N o AE I

Secundum Corporis partes, & morbos ; a Franciico.Stclluto Lynceo Fabriancn:

in ordinem , rcdadlus

Primus numerus Librum, fecundus Caput, tertius Folium indicant: nifi vbi fub eodem libro
plura aflignantur-Capita ,aut folia tunc enim Libri non repetitur numerus Sed primus
: .

numerus Caput ; fecundus Folium indicat Quando autem numeri afterico notantur.
.

Solum morborum generi, & non Speciei in textu correfpondent Sed quia ab Au- :

diore iplb itli medicamenta deiignantur , nec mutari, nec omitti debuerunt

CAPITIS. Ad Capitii fluxhnet. /4. 5.1 04-dr 11. 1 17.b- 1 5.1 ly:
iii.3.l5.55.-d>- 40-7*:/ 5-51-174: 31.113V 39.118. 44.Ily, ^
'.
jtJ Capitis dolores /.5.10.193.-/.7 49.151: / 5 11. i 89 :drii. 195; dr 53.
.

liro. 1. Capite. 5 Po- Ad capitii y hera iyfeahtem . aii:dr S7 iI|:dr5o.ii5./.7.

" " /w.301
dr f. 17-/ }p. Uh.2. 18.40-./.3.34. 58.*.- dr 44. 118.13 5:dr3i I37.dr 45.150;
/3. ly. (Stf;dr34.68: 78. /.5. 5 1.1747. 7.35.240. /8, dr 5i.i53;dr5o.i58;/.g.5.i55.
/.4.1. II 3.: /.5.7. 501 195.- b 15 i 78 :dr 4 * 194.-dr58.30d
-

140: dr 34.KS0: L6. Ad Opbiafm ,feufluxum-t Ad argimaia feu albuginei ,

55.107:/. 8. sq.ipA Celatorum ieulorunt.

Ex frtgida Caetfa 1. 5 .8. 1 41 .-/. 7.41. 147.- / 8.45. 19 1 .-
i.i.li.4i:/-3-ia-5o:d-7-9S.-/.4.|i
1/i. l.r.?/3o.:dri7. 39=^.J..45: /.iai5.344: i03:dr 5 .i 04--/.5 .i.i 34.^3 i.

dr 18.55;/. 5.ii.i4s:dr34.itfo: nervorvm; 1 5 8; /8.3 5.184^.10.13.3 39. dr

3b-35.l5j;/.5 57.114. AI eonuulfionie 14. 340;
Ex eatida Caufa, L. 3 . f^o./yi: l.^e.yjf.t 10*.- df Ad Eneantbtdem ,feu ixtrefem-
Llb. 3 r.St./.9yd.4.ia 108: i^i5. 37.117.-/5.15.145.- dr 17 147: tem earnim in oeulii
isjxl.6. ia.i8o: dr57.ll4:/.8. drtp- i48.-dr 19. i54*:d- 30. i.3.40 73;/A5.i9:/5.i5.i97;
15.177:/ y.11. 311. dr 5*.ii4- /*
1 57*.- /5.47.18.- b 5o.it 5:^.17.129; /g.5.155;
Ad eorrohorandxm Cerebrum. li.l7i:dr i7.i74:(^4a.2?.-/.9. dr 35 i 84:/io.i 3.539:
Z.i.r.8/ 33:</i5.3jf;/M4.4i etz5. 5.3 17: Ad oculorum ftuxionei.
4?;/. 3.5.48:^9.50: II. 5!: Ad fluporem .3.14.5o;/ 4 17.113:/. 5. 14.145*;
|5.J 5 -.et 40'7i: ^i.y6iet 45 .79: i.4.. 1 7/ 1 10.-/ 5 .3 o. 1 57./ 5.13, dr 40 i 55;/.5,3 5.101.
5793;/.4.55.ii5J.5. 51.174. I95.-/.8.I7.174.- <b-ii. 175. ^ Ad fanguinolintoi oeuhe.
Ad diuturnot eapitit dilore t 41.189.dr58.301; ili. 5. 57. 1131
i.3..34./58.7.5.7.i53: 35.153: paraljfim Adiufeioioi.feu adelarijkan-
df5i.i74-f.7-4^-a50! L.J.I i.5i.'dr i5 5 5: dr 40.f71.ir dum yifum
Adpurgandum eaput. 74:/.4.7.i05:dr27.il0:dr 37. i/i. 5 .io.i 93 :dr 4 l. l05:/.io. 13J
ii. i..3 3.34.5S.- 58.94: ii5; /.5.10.142; 1 5.145.- dr 339-dr 14. 340-
<5y.94:/5.i5. I97;/8.57.3 o5: 30. 1 57: /5.1. 183*; 5.185: ^ Adpruriginei oeuhrum,
Ad S umxum eoati/iaxdum dri3.iy5: d-3*. l03*:/.8-i7- Ub. 6. 18. 198:
Lib.i.e.\t.f.%6i^ 59.89.- /4.31. 174*; dr 11. 175*: Sr 42. 189.- Ad oculorum morboi Ingeuirt,
113./.5.5 1.174: /.5.57.114.- /g: dr53->9*-*58.3i: 4.3.14, 5o; 40.73: /4.3 .i 03A>*
i8.i78:dr SRjoj-' 80.311: / Ad ii^itudinet t irdeiorit 5.io44b 3i.Ji3:/.5.i- 134; dr
9.14.315: neruorum 14.145. dr 38. 155: dr 40. i55:
Ad eomitiaUt morioi , Jeu Zi h.i 8*:/3 18.55.- dr 19 57:/ dr 41. 167:/. 5. 10. i93:dr i5.
Epilepjtam 4 5. 105: 18. 14: dr 37-
1 197:47. 24.135: dr 18. 135-dr
Zii.3.4o.74.-/.4. ? 7. 1 17.-/.5.51. iio.- i 1*;/.5.35 i 5 i*; 5. 13.109; 51.153^.8.50.295:
/.9.1i.3il:d>- 14.316: dr 31. 199-' A V R 1 V M.
Ad bemieraniam. AdContraBiOHeinerHorum . Ad aurium dohrtt
'1
ZJb. 5.34.1 50.-/.5. 2 .t8j;& 60.2 USi iii,5 f.4o./73: dr 55. 93; /4.37. iii.j.39.71; dr 53.85.-44.15.11j.-
115:45.15.145: dr 55.179: /5. /5-tf.dr 7./i40;/.7.57.i57:/.a.
Ad melaneoniam, feu infamam 58.114; 50 .295.
ex morio OCVLORVM. Ad Parotidai
ZJb. 3.7.4*:/. 5 3 4. 1 50.-/.5.3 1.J 00: Ad injlammationn oeuhrum ZJb. 4. i5. 113*- 4 8. 50.195.-
et 7-5.,j4.-/.8,3.i53:/.9.ia3lo.- L/i.1.114.1; /3.13, 59. <b- 15. 50. Ad purulenta! aurei
& ay, 33 1: 35. 59: ^ 54. y I,- d* 71. 95: Ub. 5. 5> 140;
Ad

Digitized by Googie
 . , .
, , . ... , 2 / .. , . .
1 .

,Ai furditiUm
I

N D E .
X.
'i
' 'AfinfUmemaienn '! '
'Ad Pleuritim',

b- 7 2 fy/255!^-*-J0. 298:7.9. i42.4./l03:/3.24 151:7.8.12.
I40:/.. 20. 19J.-/.8
28.27* >7-330: 189:2/20.193; 2/51. / iiO;
N A R I V M. ;
N
'J'
Ad frumat.- ' ri. 7. iy.zji; 8.st.f. 28 S.et 12.
\Ad fmgninii pr uaium .
Lib. J..8i./pp:/. 4. 27.113: 45.
'

^
i. 5 /7/i53!'/2. 71.175/ 170;2/i3. 176:
AdGuUMfiillationet . C.O fi DIS.
34. l 6 o f rf. 37 201. 7.7.^8. 'Z. 3-<-4-/71:/i-4 5-207:
: .
* /48 deSputum animis
a} 7 :/ 8. 0. iSy-iy i8:/.ia PECTORIS , PVLMONIS ET .
Z 3.2.30/66:/.82 .i 5 dr 18.197:
M litruutaminta tiend
pituitam tduetndam .
J37:
({r
/48 expuitiontm /angumit.
Itb.j.cM f. 9 i;l 6 . II. iS8;/8.
/.8.3 1.283.
328:
6'73- 309:/ 9. 14.

35.184: Ad Cttrdiacam
^>b .
3.: 34.88:/. (.21.144.^1$;. /48 Pbujten.
' Lu 14/41:/.
> 79- . i/i.3.2. i3:/7: /. 7. 36.240;/ 8 73. 307: /9 14.
ORIS, ET tINGVAE. /48 Ju/pirio/pf , et re/pira- 318. /10 4. 337:
jid fatorem orit tionem iuuandam
.
Ad Cardtt dolaret "

Lib j.f. 41 f ye 1 i, -
5tf 125; .3.2. II. 52;5>-4o. 42: Lib 8 2 77 ./I 3101 / 10.4. 337:
. .

/ 5 >3 244 -^ 34- d>4. /48 tuffitn. /48 corroboranetum eor, /eu tre-
I67: 7 8 7a 307: .
.2.2. 23./ 42: 3.68.94: et 78.
.'.
morem d7 pul/um eordit
,
.,<</ urit If.Ittfa, 98:75.34. 180:^55. 181.- * Lib. 2. . 3. 2/ 4/ 30; d>- 5- 3 : rt
l^. 3. f- S / 54 * S* 3 5- 1-
4 -
38. 183: 2/ 41. 167: et 43. 168: 8.33: / 13 37*<!>- 17 39;d>'
31. 55.101*: 258. <955-79:/- *-2 13/ I9i:<!r 10 40; et e. 2 3. 2/ 14. 45: /. 3.
13. / 7. 38. 240; (!m5o Z58: 19. 193:2/11. I94:9-28 198:
/. 8. 15 172;Sr48.
3. 48:2/117.38.- dr 45- 79-- 65-
191:2/48. 41. 205:2/45.207:2/ 52. 210: 9i:/.3. 13.144.-dr48.171.7tf.
70 3 p/-' -
/.7.22.232:2/ 35.24a-2/ 51253 2tf, 197:2/ 37.H4:/7-3tf.24o:
Ad Orit babtum tammcn - /8.8.285:^31.281:2/ 48.294.
.

d-53. 154*^* 3.itf3:/.9. 14.

dandum 7 IO 19 34I*:2/ 22 342: 326:/. 10.4. 337:
JJib.yc/pi.f.y6-. /4. jS. iiji/y. AdpeiJorita/berttatei./eu emoi- /48Jyneopem , et vanos
i 3 -j
44 v^ i<5 o: LZsC.')o
J07, liendu m
peflut. timores.
244 bumtSandam ,/tu hnitn- i. 3. 2.37./ 89*: 2/ 88. 94-/ 4. 5. L.IX. 10 .J 66 : 2/43. 76: 2/73. 9tf:
dam Itnguam I6y./ 6. J iSy et ly.ifi;/ y.
JUi. 3 .
/ 8 ii 6 71 95:/. 8
f. 4- -
.

. . 15.228; 2/ 17.233:2/ 40.2441

/5 31.172:/. 2 23 2/ 2tf 197: f
/.8-3.2tf3:2/ 18.273. //77.3 10:
2. 2<Sl: <b-
74.507: //78. 311. A 10. 21. 342; /. 9 i4.22tfi/.io:4 337.
Ad dabiorum VUtra .
/48 proris delortt . /48 merorem eordis,
rii- 3 2 47./ 8 ir^
. .
iJ.2 8/3 3: 2/ 24 42: /3. 29.83. L.y 2.30. /.13: 2/ 40,242../ 8. 73.
OENTIVM, R- GIN- b-4- 73* <!> 47 70. * 3092/77. 3<o.
OIVAR VM. .94/. 4. 2.2. de 2./ I02:d^43. /48 tabejeentes ex iraeundies
Ad txtergmdot deatit 130.-7 3. II. 144;^!' ip.dz-zo:
Lib . 1. 2. 1 5./ 45: / 5 2. 1 1.^. 5 j.
ili. 8.2 84 304: /
/. 148. (<732. 159: d>- 34. itfo: /48 20r8u afftUus exeahre.
&4 i -79- f 5 -7- 2 40.7 8.75.5101
-
et 40. i88:/8. 7 i86. et e. 13. Lib. 8. 2. 73./307:
i 10
./48
1. 338-
dolortt dtutium
& 14/ tfo: 2/54. 201: (<748. lEClNoRIS.
. 208: dl- 84. ii8: d7 88. 219; /48 obnrulhonet Jecerit.
i/i. 1.2. 27./; 39;/ 55. rt
j. itf. /7.18.229:2/33. 255:/. 8.23. i.3.227/81*: 2/29. 83:/. 5. 58.
27. tfi. i>-57. 89:2/4 i.75:!>- 278 2/i8. 278; 2/31. 281: et 183: /.6. 12. 189: 1/ 19. 193:21
53 86; iy 66. py ; l 4 j3tf. 125:
-
77.310. 13. 198:
.

'
^ S S 2 39 *9 714 - fr 35. j8i: /48 afibmatieot /48 refrigerandum leeur,
2 51. 174S /.8. <5 , i8s.c!mo. ij.II.Sl:2/4a73:/3. 2.133:24 L. 3. 2 36 f,%a.l 6 II. 189; 2/1 1, .

iSSi/Jl- 57. 11 5.7 (.40. i 8 y .^ 32.1 39: 38. 163:2/44. 188: 194:/. 8. f.i./ 281:
48. ipi.-Zp.y. 500. dr 51- 170: /8. 41. 203: /.8.8. /48 leeorts fcyrrbum.
Adfirmandot dentes, etgin- 267:2/ 23.171:2/80 512: .3.2.51./ 173:
giuarum dohrei /48 amnia peUarit ineammoda. /48 Cachexiam
/.3.2.15/54:2/11. 59:2/28.80: 3.2, Lib. 3.2. 37./65;/. 8. 23. 27S: ii 3.2^4./77:2/88.93 i/.
2/ 41. y 6 -.iy c. y 6. oy. L 4. 38. et }s. 181: ijj: dr:9.>l47.8.i2.i89:f|
125:2/42. 119: /.8. 51. 199:2/ AdpeSerit difUUationet 2i I94*:dr23. 19*:
55. 211:7 8.48.194:2/70.307: i.2.i3.42*:/.3.4o.7i;/.6. 18. Ad Hydropem
l. 20. 14.342: 192: 2/43. 107:
Adfiuuidas gingiuat . Ad eorraboraniem nomaebum
ii. 1.2. 3. 50:2/ 18. 38 dr22. /
42:/ 3. 33. 87:/ 4. 1 1. io8:dr
Lib , i . c . iif 59*; /.8. 31. ipp:/*"
.
et tabe/ieiueirefiaurandoi
37. 117:/. 3.1. 133:2/19 148:
J7-114: /848. 194: 75. i 5. 2.1 2 /. 144: 45.4. 1 8 3; 2/ 34. 2/12 150:2/29:134. 2/ ;9 .i68;
310; 101; /^7.188:2/23. 196:2/18.197;
GVTTVRIS . ET GVIAE Adfii^uhum. fr 34. 201:2/ 55.111:/. 7.19.
Ad anginam . Lib.6.e. 38/ 1:4: 237:2/81.258:/$. 19.180.-' et
iii.4 2 37 /i 27 -^ 7 'S 3 - *55* /48 reniteutet exjirtatioiitt. 2
41.289:
/9.17. 330: i7i.5.2,3i./i74;
PElt:
 . ..,. . . .., , . .

N D E X;
Ad ventriculi ardores feu 297; 38.3 oi:< 6 i.jo 3;/.9. y;
F E L L I S. .

M mtrbum
en &
Regiam
, ariaatoi
> (b"
L,6 e. 59/215:
erofionet ^
/.8.7. 266: et
3 1 7;dr 1 8. 3 5 o;/. o. 8. 3 3 8:
Adi nttOinorum ,Jtu ventris
1

50.296: ' dolor et-

38. 341: 4 8. 1 1. Adaeidot rudus lib.x.e--]- j dr. 18. dr '9.

32:
17. 9: iy 4o:/.3.i3.53:dr5 -84:dr 82.
xtfo.
L.Z.. 24./ 41:/. 3.16.55: 17-
LIENIS. 56:/. 5; II. 143: 29. 154.'* 99; /. 4. i 10 j :dr 8. io6;(^ 4 5.
.

^
lih. \ t19.f 6y.
iniHTttet linet
t.%.6. J40:< 51.
45. 169: /.6. 9.187: <17.192;
<28.198:
130:/. 5.8. 141. dr II. 143 et
16. 146; < 11. 149 dr i;.' 51:
174:/. 8. 58 301.-
Ad Tormina ex flatu d- dr 25.153 3.150: <39 166:
oifiruSmes eaufa frigida <48.:7 i;< 55 179.-/.6.3 183;
Ad benit
i. 5- 10. 14Z: et 29. I 54. /. 6. 40: dr 5 i84;dr 19. 187: dr 17.
i.3 f 28/61;/ 5- 5 '74= 53-
178/. 8 58.302; 204: <47. 203: /92: dr 30. 199: < 39. 103. dr
Ad frigidat affeiitonet 57. 1 14: /.7.13.117: i6 219;
Adrefr\gerlot lienes .
ventrieu/i et 21. 231: et 46. 250;/. I. 58.
L.iJ.idf}8:l6.e.ijf >96.
Ad minuindoi exuberenUt L4 t.xrf'^ 7 'l S-4'->67'!>'4S- 302:dr 66. 305:

Unet . 169-1.6. 14 19: Ad difenterieot , <

62; !> 29.63; Ad inflationes ventriculi, Tormina.

#/40. 7;;'/ 83. ioo;/.5..i^O- <!> fatietatem. Ub. z.e 1 /. 28; dr 8. 33: dr 12.
Lib.o.c 16/ 38: 19. 40*;/. 3. 36: dr 41'; dr 16.43;/. 3-
2 3.
ib-jl >74*5? *78:
/6 13. 190*: /.717 5?5= ^44- i8.57;<40"7':I.4-5- 105. 10. 50; b- 19; 57; drso. 58:

3481 drsS. 257:/. 8. 58.302: < 16. ii 3;/S.45 - i 69";<!7 47. dr 34 68: dT4'. 74:dr43- 7;
'rt 66. 305: 171; 51. 174: /.6.12. 189; dT46. 81: dr 48. 81: dr 58.89:
.M A M M A R V M. id.ipi:.!?. et 18./. 191. 1 dr6o.94!(b 7'-95: 5.

if:/ infUmmalintet 19.193; 28. 198: 391, 203: &6.f 105; er 8 106; dr 17.
Ut. 6. e. 51./ iio; <48.209; 52.210 <66.119: ii3:dr. i9.dr 10 f. 115. dr
^1/ Emundandum lae. /7.3.212; ii:23i:/.8.48. 294: 27. i2i:dri9. iii.-ib^/i.iiS!

L. 6,t. 9-f. 187: ( 51. 210: Ad ciendum- appetitum dr 38. 117; /. 5. 5. 139 dr 8.
Ad augenaum lae . L/6.2 < i8./39:/4.I7.iii:<39. i4i:dr 12. 144; dr 3 1.158: dr
'
Z,.j<4i./75-/.5.34'*^:/P'8. 118;/. 5.3. 135.* I0.i42;b II. f.ji.dris/ 159- /-6. 5.184:

J30-./IO. II 339: 143;< 49 sitiet i-j.fj 9:U.i 6 . drii.188 <12.189: er 15.

Ad /upfrinendum lae i9k23.i 96;<28. 198; <36, I9i:dr 17. '97= dr 3>- '991
201:/ 7.27 i35.<35 240:< 53 et 41. 105: dr 47.108- f 49.
VENTRICVLI. 255:/8.58 3oi;<7?.3ii; 109: dr 54. 211. b 5*. 214;
Ad vamiiLnei df naufeam l Ad contodionem iuuandam <b" 59- 215:/ 7. 8. 125 dr f.

Lib. 1. f.9/3 +!<. 13 >4 J7. 10. 11. 11./226: < 19. 2301
L.Je.^^.f^6:l. 4.31. 113;/. 5'
I5.3S;^3. 18.57; 27.61. dr et 16. 234- f 38. 241; dr 51.
34. l6t;/.6 II. 188: <34.201:
<3.2oi; /8.35.284: 37. 69; et 40. ^t;et 43 76; /.4- 254: < 58. 257 < 60. 15 8: /.8,
Adprtuocandum vcmitum, 4 105: 19. 115: < 4i.|ii8; . 3./ 163.
265: 8 167: <9 268: < II.
f, 5. 164 et 6,

1.2.f.i9./4/5. 29 *i 54' f49- /.5. 3. 135. 34.

171: /.64. i 84:<( 21, i94:/.7. i6o*;< 51. 172: <SI. 174/6. 269; 33. 283 35. 2 S4: r

31 >38; 28. 198: 55- i2-< 54 **4; 36.285:. 37. < 38. 286. /
Ad ventriculi dolaret et eor~ x^y.1%. 41.288; < . 45. 191: < 47. 293- <
, l.-j.

roborandum tumdem. reflinguendam flttm . 48- 194; et 50. 297: /. IO. f.6.

Ub.2.c.}.f 30: 5. 3i:< 6.32. f. 337:,

75-^144. 77:/,4. at. il(5*./. 6o 44 cobibendum aluum et
<9.34: <14. 37;<t .5.38. ,

96:/.7.4 o.* 4I: 8 i.6i; dyarrbeat.

l$.< 20.40; . 22. (b'23. < 23. i

14./ 41: 25. 43; /.3.4. 48: < 59" 303 <b'78 JU. Lit.x.e.zy l4./4i:J. j.e.3.
<11.52; <13. 53: <15. 54: INTESTINO RVM.^ <4 /47 4 48; 19 57-<ri-

et 16. 55 <17.56: et 18.57; <1</ eobcot dolores, et ibacot. 39; 36.68*: 26.69: 40.
40. 72: 41. <42.75. 45. iii. 2. <.1/28*: b-4 3o:dr 5. 7 :<4i.74 43- 76: < 48.
81: < 59. 89; et 60 90. <. .

75i:< 5i.85.tf7.93-/.4'J<5' 31; di- .tf d-?./!*- <!> I.

125:/. 5. 1,I33-.<3.13S:< li. 36: d" I?. 36: &
16. 38: /. 3. 78. <79 /. 98: 8i.99- /. 4-
f.5./io5: 19. "5: 22.117:
143: 13.144: 16. 146; et io.5i:b'/3-5?.<b-*7t;d'
22. 50; <3 5, 161: et 41. 107: & 70. ^-4 / < 27. m*: 29. i22*:< 52.
40. 74:
1

d7 47.<48. 17I;/.6. iz. 189; /. 5. 1. 133; dr 4 8. 138:
I4-I90.<i7.l9z;<t2l. 194: 1411 ir 11. 143' *3' 245; ^
et z8. 198. < 33. 200*: < 40. ^16. 146*: <!> '5.248: <b-;43*
169*; dr 48. 17'!< !' '74'^
*4-d>5 5 2iz:<59. zty.ly.
3. 11Z:< 7. 114: <# 1 3. 227: < 6.6. i 85 :^.i 9. etso.f. 193:
22. 2 }2:et
J4 239: <38. 241: drxS. I98:*dr33- 40-
<40 245. <46. 250; /.8.41. 204- dr 47' <!r 48. / X08; dr
288: d-45. 191. et 50. 196; 57. 214: dr 65. 219; /. 8. 50,
& 123; L 5. 1. 135- < 34. 160*:
<43. 168: 47. 171: /. 6. 20.
193: 21. 194- et 41. 105. <
45. 207. et 58.214. et 6t. 118:
/. 7. 7. 214: et e. 8. et 9 /.
^ 225: 14.127: 26.234.
33. 138: 48 i52;</5' 253.
/. 8. . 5. /. 164: . 6. i65i
15.

C lOugL
 . .. . .. .,. : . . .. . .. .,

I N
2 7 8.'/. 8.69. 306:
D E
io.t,3.elf.
X.
et 41.288 < 48.294- 58.5011
i.

js/284:e< 5 <J. 85 ; / 357 - L 9.3.316: et13.324.et 18.330:

& &
45 - >?' !> 47 -
37- i 8; Ad Tenafmum. /107.337.
rM
3 Pj :!>'48 2 P4 ,- Zib.S.e. 35./ 2^: 2/4 angufiiat
uiJ Lftntiriam. R E N V M. Z. J.f. 1 1./ 52: 1 5. 34: et 27.
Ad Renum dihret. 61-. 34 68; /4.12. 117./5.
(& 40 72:dri^8i: /.5. 38.160: Z 4 . 5.. 28./
153: 1.6.31. 799: 41. i 223: 42 247:
67;/.7. 5.

7.8.227.
/. i.
7 28.235: 53. 255: /.8.38. 46.150- 53. 255:/ 8.48.
28^ fluxietus alni. 188; /. 9. 77, 33o;/.ia 12.339; 394 4f. 195./ 9. 12.3211
L,i.c.3-f.3v. 20.40: <^rj.42.- if/ lumborum daloret 18. 330:1 10 7.337:
.

/3.15.54.- * 79.57: & ?4- Lib, 8.t. 38 /.286: 1.9. 5. 317.. V

Ad ritu Ardorem , feei
^4 *- 75 ;d>- 44 77 =*'^' 9 -'*
- 17.330: atnmoniam.
66.51 j.-d- 7^-97:&V 8: /+ 5 - Ad laterum dolaret 1.4. e. 23. II 9; /.7.45.147: (48.
105:^- 22. ii7.-^27.i2r.-fr Z. 5 .f. 7 / 40 :/. 7 28255 . - 250: 53. 235;/ 10.11.339:
32.12 3:/. 5.34.160: fr 41. I87; Ad renum ardarei Ad yrinn dtliUUtienem
/. 6 .
5 .l 8.f:d7 39 i03-& 58.214; Lib. 7. f.5 3 /2 5 5: /. la 1 1. 3 39J L.9.e 14/326.
59.215.' ^63. 217; /.7. 14. Ad renum partei Uxas Ad V ejitt Calculat frangendae
2 2 7.i;7- 28.2 3 5; (!> 3 5 .2 3 8; /8. Ub. 6 . e 7./ 32: et edncendei
6 2d5:<!>' 25.277:!r 30.281.- (Jr Ad renum obJIruBianet Z. 3.. 3S-/68. < 51 85: /.4.13.
34 283:<ir45.29i-' lib 1. e 7.f-32: et 9.34: 7. 52: 118;/ 5 34. 160; 36. 163: et
'Ad Cttndam,ftu Emollitndam 13.57 78.58: et 27. 8i: 41. 162. ly. 37.141: 48 150:
aluam . 35.88:4 o. 72. et 44. 77.1.4. et 37.237: 1.8. 50 197:/. 9. 3.,

L.;.c.30./.66.-& 39.7U& 40. 737 25. 1 19:/.5. 34.180! 41. 787: 3i6;i2.312-i 4 316: It.
& 50. 84; /. 4. 23. 1 18: tir 41. /8.27 19-j.et64.1 18:1.7.3. 2231 330:/. 70. 7- 337 -
l 29 :/ 5 . 3 . 135 : 55 179: 1.6. et 2 5.13 3: 34.2 39; 40.145. Ad Vejpea yleera.
e.3.&6. 184:3^9. i87;{b-22. 48.252-/8. i2.278:4i. Z.4- 23./ ii8:f8. 14777:
195.- 2 3.198.- &
42.205: dr 288: /9.13.314 VIRILIVM, AC
51.210; {b-6|.2ifi: ^7.40. 244.* Ad renum Vkera . pudcndoram
12.2 7o.-rt 13.276: 1.7^.48.232:1 10.12.339. Ad Excitandam {''eeeerem.
d>- 4 S- 295 -<b- 54.299: d>-6i. Ad renum eaHuhs Z.l.f.5./ 3i:7.32: /.3.321
303:67-7 7.308:39.18.3 30: L.2.e 13. 14/37/. 3. 4072.- 6Mo 5i:4o. 71; 48. 8it
purganda inUfilna /. 5. 34 160 38. 163:/ 8 27. 58.89;/5.3 .i35;<(ii.143:
I. 3 f. 8 i./ 99 L 4.4. 103. -
197; 46.150:/ 8.12. 2 70;/. 5. 74. 145: 19. 134 /6. 37.
d7 47.
130:3.6.9. 193: dl- 22, 195: ^ 3,316; 14. 226: 18. 330 114; 1.7 9 125: 15. 218: et
61.216: d>-65.2i9:/.g.5i. 297: V E S S I C AE. 33.238;4 o.i 44: 4a345;
dT- 54.299: 25 :/ ciendum remorantem 41. 248: 50. 2 53./.8 iai68:
Ad dijiutitndos laitHmorum vrinam . / 9. 2.315. 4 316: 12.3211
flatui Z.2.r.i /28: 3.301 5.31; 14. 3161 18 330:
Z.2.f4/3od>-5 7. f.6. 7. 32: 14. 37; et f. 7 5. Ad augendam genituram
32.-67-72. 3*3.3.7i.S2.-dr 75. eti6.f. 38;. 22. 13:/4X: Z-3 f.58/89.-/ 6 57.174'
54 :dr l6 55 :b- 27 . 6 i:d7 66L -
/3. 10.50.- 11.72; 1 5. 54; 2/4 recuperandae Vwti ad
93:/ 4.1. 7 02 67' 4*703: 67- 70.
: 17. 61.- 3 1.86: 35. 88: Venerem.
167. &
37. 727: ^48.1 30.-/.5. 40.72: 41. 7 5 51.85:<83. L 6.e 57./2I4:/.7. 40.246:/. 9.
33 6>-4 738:67- 17.143:^
i -7 .-
91: 86. 93: /4. 1. 102: 15. 74326:
16 748 .-(b- 77. 747: 19. 153.- 112: 21. 117.- et 23.118: Ad eijciendum femen retentum
r 37 . 758 :(< 33.J9=ft Jd.16}: 24 119:/. 5.3. 135: 8. 141 Z.4. e.24-f 119:16.3. 185: 12.
at 3p.78.-f<48.i7itrt 56 179; et 10.141; 11.143; 12. 144 193:1.7. 24.233-.et34. 239-.I.8.
9. tSy:tt 17. 192: 13.145: 16.148; 17.147: 58 302.
( i
9 793 :/f
. 2 7 794.r( 23 196: et 19.:48-13.15I.-28.153: Ad fierilitatem
ex frigere .

<3 28 . 798 :>( 33. 20o:( 34.201.- et 29.1 3 3-.et 3 3.i39:et 34 160: obortam
tl 39- 20J. ete. 47 rt 48./208: et 38.165: 39.et40.f166: et E 2 .C .9 f 34' 10 4
:/.3. ia50:
'
et 55. 2i2:rt 57. 274-( 88.279: 48.17i..55: et 36.f.l-j9 / 6 1. .
52;/ 4 1. 102.
II.
/7.16 22p;f22.232.-rt27.2 35: i8i.-3 i83:7 iS6: 9.187. Ad eoe jui mitfguut fanguinemt
/ 8 it. 297:
. II. 189. 21. 194: 11,195; velfaniem
Ad lumbritot et liiteai ,feu oer^ 17. 197. 33. 100; 34101: Z.6.f 61/1 17-/8 24177:
met intefiinarum 39. 203; 5 8. 1 14: /. 7. f.5. Ad Pudendorum Vkera.
i- 3 -- 39 / 7:< 40/ 72-et7 3J. 5 - /i2j:< 7.214: et 17. 119: Z.4 31. f. 123:1.3.19 148.
23.132-.et 32.759: 57.175./. 18.130. .24. <15. / 133: 11. 150: 56, 179: /6.11.194:
6.5,784; (34, 207 .-r 66 . 219. ete. 27 .et 28 ;fi 33 :et 3 i .2 3-3; 43.206: 57;il4;l 64.218;
l- 7. 38. 241; /.8. 62.304: 70. 34 237;37 24i: 40.144: /7.45.249;/ 8.75.310:/ *0>
307: 4a 245: et 41. 248; et 46. 10.339: 21.341:
./f</ bemtrrbotjss 2501 <57,i57;/8 12.270 Ad Genitalium Pbc^edanat.
L-3J.72.f.9Cx /.5.19.148; /.6.64.' I3 .i71;27.278:( 34.284: Z. 7.4 45/ 24:
2td
 6 , ... . . . . .

I : N : D E X;
. . Ai BiritUm ; 1941 4 7 pf 240: 4 8.
- 501. 2. l8jl 4 7. 16. 229.
lii 6.t. 31 fi99:lf i 0 .lii:l, 9 297! Ai^uartauai.
18. JJO: .^6 0Xu/nrata kta .
. Lii. 2. 0.1
/ 28: <*M 19: J. 3.*

V T E B I. Lii. 6. (.43/ 42: 30-1 4.37;<il. 22. 42: / 4.

. Ai
VttriJrsK^mhtvt. AdprotuUnumvtfrum. 2. 102:4 5. 50. 232:^ 51. 175:

Lii. i.ci 17./ j }

*
& Lii. 2.0. 22. f.42; 4 3, ,5. 48: (I /. 6. 2c. 193: / 7. 10. 1 1.

i. 45 J>- 5 4 *:- ^ I. / 2l6.{!). 16.219: /.8.18. 178:

17- ** '* EXTREMORVM mem- Ai Couliuuai.
r. 3 c.d-}i./5:/5 4*
7 - BRORVM. Lii. X. 1.16./ 38: 4 ?. 34.68:
^51. 174 /- <f- 8.187; & XI. . Ai poi4gram. <!> 36. 69: > 39. 71:
S- 40.
194: A 7. }tf. 4*> ^ 8. 50. i4. 5.1.51./ 1751 4 6. 57.214; 73: & 4^ *!!(!> 48. 81: tr 8o:
297. /. 8. 50. 197. i4 70. 307. 4 9. 99 : l. 4. II. ioS.tr 21. 116:
Ai mtnfit liutenios 2a 332: <irX5. II9 .-(^x6. I20:tr 34 .
Lii. X. t.S-f. jo. & S* J>- d^7 * /38 Coxiuii.oi affiBui, 125:45.29.153..^ 38. 165.-*
jj: 6r t.13. & I4-/ 37- & Lii. 3 .t. 3-/*3S2< 5*- >75:4 6. <b- 40. 166:4 6. 5. i84..(!r9.
.^5, 38: /.3. 10. 50:/. 4. 37. 57.114: 187: tr 11. 189-. 42. 205: tr
117: d- 4. Ijo:^ 5' 3. I3j: Ad artitulorum iolorit ttiam 0. 31.tr 32./ 21o.tr0.33.tr
^10. 14i!<< " 14}: 3 iiulumoi . 58./ 214: l, 7. f. 2. xii:<!r
i 45 :dMS-> 4 *-^x 9 M4 ^
- Lii. 2 1.2./29 i25.43: 43. 26. 231; 0 31. tr 3X.237:
34 16 (H& 3 <S i6}-.ir 36 l^9 l 11. 52.-^ 29.<S3!*4o 73!' ir 34 239!!>'35*240.- 44- &
1.' 5. >8j: <b" 7. I8d:<!>' 8, 79.98; 4 4. 1. >ox 6. 105:17. 248: tr 46. 250: 47.151;
,l 7 :^ltf. 191. d" > P 4 :!>' ii 3 :ii 9 .i* 2*.'4 5 3 i 39 :& tr 0. 49. 252: tr 5>.
X3.i9<5;<b' 34- xoi' ^47 208= 6 i40.^3o.i57:(ir 49. >7 25J' tr 39- 258: 48. 3. 063.
l. 7. 70. 146: A 8. 12. 1-jq; /. 9. !> 51. 175:4 6. 57. 214; 4 7. tr 8. 263: tr0-9.tr 10. i68j
18.3301 2. 2X2: 4 8. 41. 228: tr 41. &0 19./ 174-- d- 3. 17<5: <
Ai Jifitmia$ mtnftt
'
289; 57. 30!: d- 7<X 37- & 23.233: tr 0.23. 0t 28./ X78:
Lii. 3,0. i6.f. 3y.H2^, <sc! /. 7. 79. 312:49.5.317:^20. t> 30. i8i:i( 34.184. et 36.
14. 223:00 0, 33.tr ?8. 2 J7I / 332. 185. tr 40. 287:1! 45 191. 1!
l. 8. 5CX 29^:/. iQ, 0. 5. tf. if8 artieulorum iabrn ic 46.29i;i! 48. 294:1! 51. 197;
/ 337 ! fr^iiaaaif/a. l( 74. 309: 1! 77. 3 10: 1! 78.
Ai fttunitt Pithniai Ut. 3.0.16. 13-.^ 66. 93:44. 311. et 79 31X: 4 9. 3. 516:
tii. 2. 0. 15./. 38: L 3. II. jit 4. 103:^7. 105:4 5.11.143: 1! 17. 330:4 10.1. 15.!! 16.
/ 5. 13. 14J! 4 6. 21. 1 941 4 7. 46. 38. 203: 47. 21. 13X. tr / 340.
(8 230. 61.258: Ad /eirium arioret.
.Ai cxptOtniam mortuum Aipxuutn dalortt. Jit. 3 . 0 . 40 ./. 73 ; < 41 . 74! t
foKum , fiu portum L.6.0. 31. 199:48.41. i88; f 44.77: 146 80:/. 4. 18. .111:

iuuanium K42. X89. 4 6. 58. 2 14: I. 7. 26. 234: 1!

Lii 2.0.tf f 38 43 .II.J 2 :/ 5 .I 3 .
:
/88 Artuuhrum topoi. 40.44-<5> 53.53->54-
145: &
34. 6 e:tr 36.i6vJji. Z, 7.1.22./ 231: 4 8. 13. >76; et 30, i8i: 1!
7.i?.iu 194:49.14.326: (I Aipiium tumtrii, 39. 187: &
45- ?!! tr 4*.
18 33 Lii. 3-t. 51./ 84:<b-66.93; /.4. X94:!5 i. 297:1! 58.301.
Aiputrptrat iuuouiot, ottU 37. 1 X7l6/t8. 209: 1 3.10.226; Ai /tu /rigora
aigerit ,
huiatuntm partui . 1 58.1574841.289: /litium
Lii. 3.0 II./ 521 4 5. 13. 14^! /<8 H^ainiini iufiammatioiui. Lii: 2.0. i./i8. i!i. 19..1! }
.01 j6. 163; It 57.179: 4 6, 7. i. 7. 1.57./ 2 57; 30:1! 9. 34:1!. 13x1 14-/37*
1 S6;tt 2 1.194: 47 208:( 54. /18 Eutirotelai. II 24.42:/. 3. 5 . 48; !! 1 1. 51..
21 1:#< 59. 21 5:i4 7. 52.2541 4p 3 - 2- 44 /77!^ 9 *
5- 3 i
7* ,
. 1IS0.99; 4 4. 16; 113. It 19.
/8 . 1!. y. It 13. 271. 31. n /18 Corraiarauia mtmira 115:/. 5 . > 7 .' 47 ! * 9. 114 !

281: (<34. 2841/ 9.14. 3i:(il' Lii. J.0 i5./54!4& 48.208: 4 4 6. 9. 1 87: It 42. 205. II 47.
18.330. 8.35**5. 208:47,7.22^-
Ai prcbiituium aiortum, Ai laxat iarf ytrtiirai. Ai fiirlum tiriuilui /iu '

L.3sut3'f.36.it69 94-.1 8. 4. 2^41 lii, 4.0. 42- f. 129: attij/onii .

(35.284:1(68.^06. Ai Erijipilat, 01/00001 i. 3.1.81./ 951.-4 4.3.103: /. 6. 60.

Ai Cou0iptiu0m iuuaim, igntt. 116.
/iufa.uuiiaiim. iii.34-M./77 1( 50 84:/ 7. 47: Ai intirpalatai Jiiru .
Li 0.4./. 264:00 23.236: 0t4i.294 251:4* 1. 34/ 2S4;i( 50.296.- i.3.i.33/<5*./7-<S.2>4!
49.14.326: 49.35.317! /14 piDiltutii /lirii
'
Ai Vtirinoi affiBui Ai/0fati0am. L.j.e. 44./3 r.^^- 57 - ' 4*:/. 7 -
lii.2. 0. 3./30. 006.32:00 8.3 3:0t Lii. 5.'3-/ 3 J *-So *97: 14.X16 ..

7 39- I 23. 42; 43.1. 1./

. AD morbos in SPtClB, ET /14 iiBiiam
45*:# 16. 33.0/13. 66: rt 31. PRIMO AD FEBRES. L.3X.46S1J 3.3.133:
i6;.i.4,to. II 3: 4 5. 34. 160: AiT0rti4uai. Ai taiiioi
^4&I7Ii 4 6.8.187: (t 11. L. 4. 0 .i 2 .f.i 2 i:i- J. 50. 7! 4tf. i,3.l.26/.6o;/.6.59. 215: '

i TV-

Digitized by Googie
 . : . . . . . ,
.. J . . .. j

tvmorvm praeter
N D '3 E H X. V
i

Ad InutUrMa ^ulnirai' 44 Vktraab Srodtntibtt*

NATVRAM. Zib. 3 .. II.
f. 52 : /. 4. 3 & 127 : .3 ' :
foda. \ ;

Ad txtnttmau , ir / 5 .J 5 158; 51 1721 / 4.

. .
.
.7.^.3 <5/240*: /. 8.
50'
2Ptf:
merbiUti. 46 208 ;^ 55 2 i 2 ul 7b 2a.l 3 i:
. ..
AdfordidaVUtraJ
i. ?.f. 4p./i7i:/,7. SJ. sji: ^ 3 r. 2 j 7 :/. 8 .tf 8 3 ctf. .
'
Lib. 6. t. 19 f. 19 }: etnfa. ^
Ad Vutntra tiluvtninatit 33 /iqpm!>. 5.20I//.8 72.
i 6g; infliBa. 308: - e .

Ad mflammttionts i. 4 .f.| 7./t 27 . /. 5. 7 140

. : >. 45 . Ad leniendum dolarim
Lii.B. r.-.e.fzjT. I09i^ 51. 174.' VIeirum. '

J04; /#45. xgz*: Ad Vvlntra tarnm- ljb.i,.t.}9 f.izB.

Ad fnruHtBht, tt phnda, Ad ablitrgenda VUera ,
Bubdnt! Lib.d.c.ij.ft}^: .t '
Lib.S.e. I i.f 269'
Lii. 3. 66ti. f.
ip. 147: Ad Infixa Vvintribut tx- AdA^etanda VIeera.
l.6 II. 1891 tp. 193: / 7. trabmda. 1
Lib. 10. c. 24/ 342:
4<S.150:rt 57.257;/ 8. 53. ipg; lib t.t..i 6./.}i:l.p.i^. 327: It' Ad Ambufia Vlttra.
Gtngrinai 18.330. L)b.}.t.}\.f66.et(6.9y.t. 5.49.
lih.^t.i.f.iOz:i Z.^d.icTv' '
AdCarmt tXcrifiintiat 171;/. 7. 48.252;
AdPanot. ljb.6. 57. 214;/. 70. 307:/ia LVX ATIONVM, ET
L' 5.1 8 1.17.7 8.1 tfp
Adn$atfmaU,
1 . 'i
14.34-.- FRACTVRARVM
tt nttB- Ad Vvlntra titatritt b- Ad artuum luxationii
ttridai .
duetnda L4.4..i8/i 13;/ 5. 14.145. /g;
lib. 5.. 57./ 1 53: / g.<8 ,c: L. 5. c. 51. f. 174,. /.8.48.30(5*: 20. ip3:/.8.24 27;; }6.i%}:
dtftutitndat ftimortt prattr .44 Vvintra interna rt 44. 291:
naturam, tt adtmata JJb.l.e.e^i.f. 252:
6
.
Ad ajfa froBa.
Lib. I. t.
f. 32. tt 14. 37:<*r
: Ad Vinmata Vulnira .2. r. I./28../4 r.l8.ii3:/.5.
16. 38: (j- 18. jp\
24. 41: ^ Lib. 4.. n.f.xz6% 14. I4J. /. <5 20 193; /8.24,
/.
J.
ii.Si: d-15- f 4 18. -
& AdTumtrt' Vviniram 77: tt 34.-284. / 94 291 1' .
5tf;8 ip. f7:ttt.30.
tijuf. L J.t <( ./93 8 44 2 pi..
5 :/. . .
Ad iai,quiab altoeaJunt.
66:tt 41.74: 66.9J; tt 68. V L C E R V M. Vb. 8.4.77 /3 io<
9+ &y
9 V f> 7 S- 98 /4 t.
i : Ad VItera dtpafetniia, tt
9. la /nxSi tt c. 16. 17. ^ diuturna. VENENORVM TAM mOR.
f. ui-.tt 27 121 : </ 41 ,jj, . . /.3. II./ 52:rt t. 30 iy 31
SVVM. QVAM ICTWM.
5.J9: 14.1451 b-lS. /<5<5.j38.7o.^4,.75;<7.44.
i, , 3./ 37:37. ,5. 38: rt 2.
147; <27. 1531
rf.r. <5.185;
tt 34. i<So;/.
7. : et 66.9};
A a- 68.94: ir 79. ^ 43:/ 3.40. 74: I 53 8tf:/4.37
de I2.i8p. ^10. 90- L 4, 1. 108: <5)r i6. Jij:
193: & II.
IP4: tt 10. ipp: /.5. 34. i6otl.6. 3. l8s: /. 7.
127../. 5. 7. (40:45 13 143 (
32.159:4(34. io. 4( 51. 17/(
6- 35.101: <1^40. 204: 53. 17. zop-gr 20 231:4(3 1.237:
/. <5.57. 2I4:/?. 53. 234-4(5-.
211;/. 7. .7.224: tt 33. 238:
eb-33.23:Sr 48 252: d- 51. 2 57.- /8. 1. 3i:(4i .288;(ir
<> 50. 53' 6- . 57. fr. 58.
253. <b- 52. 254:4(58. 257: et 5d.3<3or( 3 8.301;/ 9. 14326;
857; <&-59. 158: /. 8. .24.
25 /277: t!>. 31, 282; {& 39.
^ 60. 258: /8. -'II. 2159: <^42.
/ 10.17.340;
28p; 4(4/5. 292.4(48. 2p4:(t). u5</ Viperarum , et Serpvr-
287; *. 42. 28p:<b- 48. 1P4:
71. 308.^79. 3i2:/ie.io. tiuen iSui . .
<!i.<S 8.30(S:
/p.f.i5./3i7..,J^ 339--
L.-}.t.X}.f. 86: /5. 1 1. 143:/. (5.
17. 330: Ad tnurttrata , tt inJUmma- 32. 200; /. 7. 39. 242; ( 54.^
.rfrf tamont tx iSiu . ta Vlttra.
. 8. 254-/8.4. 35. <!).3(5.-/ 300;^
f. 24.^.277; rt 44. 291: /,p. i4. 5. 4. 27 / 1 53: 4( 35.1(5::/. 58. 302: 4(71. 308;
5:317: 6 3a ipp: tt 33. 200: 4(3j.
V VtNERV.V.
.
Ad venenatorum morjut
201: 4 ( 4<.2o8: /. 7. 52. 254.
Ad Vvlntra rteentia ton-
4.4.33 /1:4: /5.11. 143:/. 7.
/.8.42.289; 4(7o.37:/. 10. 39.242.-4( 53*>55-57-i37;/.
g/uliaanda . 10.339:
Lib. J.t. 8.71. 3C8./.9. 2 315: et 143;*
f. IJ.ti 14.
f. 63: It J6.6p: (40. 73: <7.
.iM maltfea ,
Vlttra .
putrida ^ 4(17330
/<rf opium, et fungpt maht.
45. 79 /. +
35 125:/ 5. <5. -
Ub. 4. 4. 37 / 7 .-'<
4 i.I 29 :/. 5 . 5 . .2.4.15/38.
140; 39. Igtf; /. 7.37,241:
/ 8. 12. 271: 8. 30<S; /. p.
'
I39;4(3i.i74:/tf..1 195:^
19, ri-va
59. 215: /8.37.28:4( 42.289
Ad iBut Seerpionum .
Lib.z.r.i4.f.jpet 13. 38;/ f.
9.331/ 4(68 306:4(70 J07:/9.8 319*;
JUitndum fanguintm tx 53.254-/ 8. 72. 308: /. 9. 2.
Ad Vermet interiorum 315..
b u/niribui
trumpm. VIeerum. Ad plagat venenatai
ttm. Lib }xA9. f 94: /433, ,24:/<S. .
lib. vctif^t.iti^o.iyU. II.
5. 45 /,69 et 5 1. 174-
I g"-
Contra Caeodampnet, etfa-
..
5 3 211: Adjinut, tt ^ulae
Ad fangtunit grumot .
feinatiomt.
U}a.}\.f. 84! tt 66.91; I4 17. Lib. }. 17. } !.8. 58.302: / lo.
Ub.^t. 24 yTup: 113: /8 50. 296: 17.3401
Canta

Googie
 , . . ' . . ., . . . .. , .
.. . . , , ,, , .

I .N D '
E X/
C9M4 wntficU (altam j* Adpilat ntardandos , aut Ad filaparandaad multas vfurl
. cu:; pubentta- " .r .
Ituandot L.ia.\2.f.2jo et^o.s^3.
.9. f. 19./ 331: Ad ee/eritatem vtataribut praeu-
'FuimintiSai iamanti* Ad praturandam eopiam randam,ttfaQidiumieuaudS.
.5 f.34./l<So:/'7 4* ^5*' tapij/orum .
Ub.3.e.3\.f sj y,l,6.23. spi^L-j.
AH IVEM V&NEKEAM., 3.<.s8/89.77.di.2 s8: , 40. 245:
Ad tingendam, et augendam .
Ad lajjitudintt ex itisurt , aut
8.6j: drf- J 0- e^ariem 5 alio labore.

/ 5. >4- >45!
tt 18. x.3 t.ig.f.-]\-i.^ 12.109: .d.3i./ip9,s4-iii:/ 7. 17.
I47t< ler-^Sp-tr J>! >77: ' Ad uaaeulas tutis talUndat. 229: </48.232 </52. 2 -./ 8
S4 .

>tf. tIS.ipT- & V- *' 55- lib. t e.

\6.f. 38:/. 10. t. 26, rt 3 1.281: /< 34.284;/ 38. 28d;rt
ivA7ri j.3i7>U-?8:l Afif. 34,: 48.294 , 59. jc3./ 80. 312:
1.JS8: l 8.x5. 278: rt 41. Ad. yerrutat , et ealios Ad eanualefeentes ex morbis,
t88;r 51 8. jotf: !. . 5 f-S/' 39 :</ 3 >> 5 S: .4.r.27.i ao /.d.S7 214 /7.3.212:
9li.ji4:<8. J19! </10.320: Ad eoiorem toneiliandum , et </45. 244: /9.14 j2d:
d" i<!. 3
-*
8 : />? 33 : ^ > vgorem iuuemi-m Salutem aut mortem indicantia,
332: Ub.ja.ii. f.^v. et7,6.6o:l.i 35. Lsb.ye. sx.f 144:
Ad Stdandot dahrtt t lu( w- <d3:</4i.i67;/d.23 196: Ad fedandam famem.
;
' ntftaortot, Ad exlinguendos varos .7.<.40/243:/8.59.03.
Ub. 2 r. i./ii- l- 90! ^ .S.<. 49 /.i 7 >! Adfabricandosfe pionet
> 02: *< '8: I14: Ad emendandas faciei Ub d e. 3l.f. 2IJ.
*.27.l20:</37- >27:Al5. rf. maeulai Ad corruendum isegratum
>40i</ 51. i74i.tf. 5: 185: < Lib.2n.s6 f. }S:i).68, 94:1.4. adorem in aitbus.
.44. 20i; ii. I2. 27I! </ 1 ?. 30.12:: > - Lib. s e. 41.f. 167:
289:// fj- 298; </68. jo6:/.j. Ad farandamfatiem AU CORRIGENDAS QVA-
id. 328: . 10. 20.^ 341:
<. .. EITATES IN CORP^E
ptiOulaj </ (ruptionis ftlut Ad maeiam fugandam . PECCANTES.
cmtrta manantes '
. 3.<^6./8lsI4.27.l2I: /.d.59. Aitorrigeudum frigus prado. .

ir. f. 17. 39: </ 28.62: /. 4. 2 15: 7.40 244. minant nstersut
30 121; I. j. 20. 148: / 41 12. Ad Intamtfeesrtem fatiem .2 <.i/ 28.</3.30;<7 32:, ,2.
1 89: et e. 32. et 'it. f tdo. et L.n. 1. 17./ II 3: /8. 7. 305: 3i.rts3.37etl8.40 /3.1.45:
57. 1 14: / 7.13. 2 27:</ 2 1.23 1; : Ad membra ambs^ . </ld.s5:</i7. S:</57.89 /
/.8.40.<87: . 3 .f. 3 i./dd: </dd. 93 :/.s. 49. 66.93-.1.4.7. loy. rt 17. 113:
AD LMPETIGrNES , ET * 7 l: 7 48 2 Si: ' . , at 21.116 et 37 12d.rt37.127..
SCABIEM ^ Contrapediaulos, hndas, et /.5.7. 14 1: </9. 142: ,
1 1; ,4,.

Ijb. i.e.i.f. 30: </ i<5 . 38i</ 18. (imitet et 14.4$;</id.i45rt 20.148:
4027. 3.M8.4<(. <f 3 o;S<5: 33. 16. 2.<:I&/ 40 7.5 . I.I 33 .</| 2 . et 29. 13 3;el j6.
16; ;er 40, idd:
d8:</4l. 75: JI,g4;< 58 89; I44U/ 34. tdO: 5.13. ipo; l.j. </4g. 171 <S7. >79: 4d- 13,
<( 74 9d: </ 79 98; tt 82. Pp; S2i2'S4:/. 8.6 6 305 .</70. 13072 . 290: </0.193: /24. i9d:/d.
/ 4. 16 1 1 3: et 17. 120: et ?o Cautra Pubeet 40.243: </40.146;
122*. </59. 128 /43. 129:/. 5. L.yt.4s.firs-. Ad feiJJuras pedum ex
J. I 'p:</i8. 147- </<. i9 </2o. Ad Mufeat, et mures necandos. frtgore ortas
f. 148; et 34. Ko: rt SI. 175: .j.< it/14+78 7O.307. Lib io.f.ia./344:
</ Sp. 180: 7d.2i. 194: </ 30. Ad gratiam , feu amicitiam Ad corrigendum calorem, et
19y;</dO. 2id:/6:.2i7:/7. eosstitiandam refrigerandum
38 24i;</40. 24s:</49- 252: Lib.i t /
77 97 J. 4 32 .i 23 ;/. 8 .io. . Lie.33 fbo-.et 41 73-.rt46.81-.
/ 8. 3 2^3; </ 4S. 292: r/ 65. 278: /.10.17 34O: et47.Z2-.et 50. 84 /. 4.21. tid:
305; . Ad odtum procurandum </18 12i.</ 39 .ii 8:</41*. 229:
Ad Btbtnat i*. 7 .<. 4 V/i 49 -
/.7-40. 144:/ 8. id. 278: </19.
2.<.3./3o*;/$ 27 153:^/31. Ai ettiiendos Leones , Canet , 280. /74.309:
158: </34. ido: et eatera animalia Ad bumiditates corporum
Ad Lepram. L. i.t. 10./ Sl./.
5 .r.S/I 39!/ 8 contemperandas
L.} r. jo.f.66*: </ ! 3. d8*: et 49, 70 307 ! .3.f.i5/54:/.3 35.125;
83:/,4.jd.ii3: /30. 122:/. 5. Ad oeeidendos pifett. Aduer/antta frigori et calori.
-.

59. 1 80: Ub. 8. < 70./ 507: .d.f.J7/2i4:/8.59 297:

Ad Pruritum. Ad viftum faciendum, Ad omnes dolores, et diutar-
Z.t.e. i&f 191: Lib.d.e, I
^.f, 191; nos morbos .
Adglulem pilhrum .8.<.22/275; 41 288:
decoris TOTIVS Lib.6.t.}}.f. 283: AD PVRGANDOS HVMORES.
CORPORIS. Ad compingendum pigmentum Ad Bilem.
Ad AUperiam. Libf4.t 12. </13/ 109: Ub. 2.t 19./ 40: /. 3. 26 do. et
L j e.}}. d8*:/7.42. 247*: l> 10- Ad tingendas lanas 39.70: 44. 77-. et 47. 82./
<S.344*- Ub. 7. t. 36.f. 240: 50.84:/ 55. 87./ 57.88./
60.510.*

Digitizod by Googie
 . . .

I N D
201:47.4.223 <//54.2 5 5.// 5 5.
E ::
I 84/2i.^. j/22.t95; /48.
jtaSy.le,
3 56:48. 13.271.// 4l.28y://6o. 198:// 50.1091// 6aa 15: //64.

if7tr#t9,if8* tit. j6,tt J7* 303. //62. 304: //<57.305:// 3l8:/.7.4223;48.49.295i// 521
f,
aM:((40.*c4:r<fJ. I7:/7.I. 68. 306: 398:// 4o 303/ 63.304.// 47.
aii:#(3&a4>:/< 4/6 purgandum faugmiut. 305.//68.-3<i4i

aj4: 54.asJ:rt <5. 305: lib. 2. /. 2 5./ 43; 4 7. 40. 2451 (/ astringentia medi- .
Pituitam
Ai fputuit rtiundanliam
CAMENTA.

jo-.tt ij. 40;/.

J.4.4B * atf.40:< 33-<S7! ti 19- .a./.i7/l9-/^i. 45:/ 3 ATid"

70: /47. *ai rt 50. 84: rt f.54. Ai^fitniam fangumtm. 32. 59:^24.60: <*! 36,69.//
tt 57. 88:<iSo.So: Ub . 3. /.13./ 53: //20. 58:/. 5. 44.77.// 45.79; <!) 48. 81://
s.a.i ipjt <5.140: tt 34. i 6 o: 7>.il.i 88 . 49.83/ 5 1.84/ 64.91: // 71.
i.i^:tti}.i%i:tt jS.i6^tt tatguUtumfanguintm . 95. tt 77. 517: 4 4. 5. 1041 // 27.
51.172:/* i8a: /. tf. 18. 192:
I. 4- 4 */.* 4-/ 337 ! 120:/. 5.11.150:47,18.230://

tr a<S.i97w 29.198: Advtnatruptat. 50. 2 3 5: / 8.5.264:// 3. 2 8 5..^

^ 35.aoi;*> 3#.ao*;/l 40.2042 Ub . 5. /. 34./. i 4 o. 39. 286:1 & omnia kti libri

# 5. ai9:i7->-*-'* 28.241: /f</ fuitrtm thiitndum. oiSiaui :4 io.23./34i.

tt %6.i^6;rt6i. 258:48.2.
%7S:tt 48.294:///. 5. /<
*7*y* 3J: //80.3122
Ad atram Biltm
i.j./.4o./73j44.37* 12:
178:46.24.494: // 55*ai2:47.
40. 246:
mtUtuoSam . // 5 5.1 1 2/ 62U 1 71 4 7.7. a 24;
iii. 3./.40. / 73: /. 4. 3 i.2O0:/.9.
19.33!
kntatt tt tragat bumarit /
ttdtndet, ttfutudat, tt
tduttudot .
JJH.l,t.yfv-tt7
4.3. 1^.55;/* 18.56:// 38.
5& 84:// /. 54.// 57./. 88:7 4.
19.20<'://II.1 o 8:// 37.126:45.
/.9. // 10./ 142:/* 13. 144:/
1 7. 147:// 38.164: //444:18://
48. 17I://52. 177: //54.278:
46.1. 182:// 4.18^// 13.190-.//
Lib. i.t.j.f. jO:rt /.. tt 7./ 3*. HVMECTaNTIA.
^// // 12. 36;// 16. 38:4j. 30.66: i-3./.44/77-./47.82:47.4 244:
tt 34 . 68:4 4.4.l03://7. IO5.// //48.151:48.7.164:
37. 127:45.16. I 4 4:// 20. 148:
j alexieharmaca.
/.5. 5J //19.154: //42. 167: 4 & 1 2. X.3.4/i 38.// 5.1 39: // 38.168:
189:// 23. 1961 // 34. 201. // 47.40.144:///. 53.// 54.255:
38. 203. //42. 305:// 52^10.. // 55. 256; //61. 158:/, 8.41.
288://^. 308:1/80, 311; 49.
//22.13 2^18.41.288/ 41. >89. 5.3I7.//10.320;
NOaVA MEDICAMENTA
Ad obfirmBionti taUiniai .
.2./.|./30. ///. 4.^ 7./ 31. // OBSTRVCTIONES
13.37:48.11.52:45.19.148:/ FACIENTIA.
29.153;// 3 3. 159-' */ 36-i6yl. L.3. /.46./8i;4 5. 3.135:
37: .12.189/ I9.i93/ii. 194: Infamam fatttuUa .
70: /I //13. 196:// 1^.3^// 66.2151:
/8.50.297. Dthrtm tapitit tufilautia i
PVRGANTIA VNlVERSlM, i, 7- /.S./. 228:
iEV EVACVANTIA. Ai/rn^ra/rao/i*.
UiaAt fpy. 44. 11.108:/. 5.2. L. 7. /40./ 244:
nj3:// 4. 138: // yjj 9 ttt$. Pruritum, tt tututimtU
1421// 26.132;// 44. l 48 :// 51. fatitutia ,

> 3. 19 5.// 2 3. 196:// /.34./* 3 S - 1^:// 54.178:46.1. 182: /I4. E/8.8./.40-/287:

finis.

Digitized by Googlc
r
PHILIPPO IVV;;

HI s' a' R
; : 1 D I ARV MOV i R 1 g, i

jiiJil 3 ', -
:
,:'

-'-D

<1 linivjvjh-yi
*j i xii- I

^jU/uiU . iii-.-tJi.iBxni J
>6 . zum .T>
.07_ I mu:"7R
w
t

ALPHONSVS TVRRIANVS VEMIVS, SALVTEM ET VICTORIAS

iVOS ex America tua auri, gemmarumquo
thefauros, immenfas plane opes, hofiium fre-
mente inuidia, Oceanoque gemente fingulis

annis referunt qaues, Poteutiinine Rex, eos non

tintiefle putauit fapientiflimus Auus Tuus, vt
fatisillis beati poflet Europ Intelligebatcnim .

alia multo prxeftantiora naturae munera efle , quibus aequus

rerum arbiter, ac naturae parens Deus, regiones ampliffimas,
orbi reliquo pate$3S: ornauit ad pompam,
Sc ad vtilitatem
& Horum emn plera-
arcanis fuce prouidentia; legibus ijnftruxit .
eratvnurnj,
que peregrinationfitn -non feranfr reliquum illud
tam ingenti naturalis fdentia? parte maximo fuo
^
ne diutius ,

damno careret genus humanum, vt ab eruditis hominibus ex-

plorata diligenter, &
litteris fideliter conlignata luci morta-
Sapientifllmiis Rex, Ferdinandum
lium exhiberentur. Ea gratia
fuum laboriofiffimae indullrix virum aliofquc Me-
Archiatrum
fatum vtcuni
xicum ire iuffit , quorum fumma contentione , eft

plantarum faluberrimarum incredibilem vim expiam ,

accu-
ferpentium ferarum , pc-
fateque delcriptam , tum volucrum , ,

cudumque inuifas, inauditafque nollris hominibus formas lo^

illorum commenrarijs haberemus. Hi
dum, Romam delati, ab
eruditilTimis Lynceis, qui tum
maxime florebant , expendun-
tur , expoliuntur, ac multiplici
commentatione. Principibus viris
etiam adlaborantibus, maturitatem
quandam aflequuntur, ne-
feio quo faao propemodum interiere. Quod cum eruditis om-
'
I ^ nibus

i-

Digitized b-,
S^L-,
 1

nibus doleret^ tum mihi indignum fehi videbatur, fi fapien-

tiillmi Regis Prouidentia , tot magnorum ingeniorum monu-
menta, tam arcanus naturae thefa urus fortunae iniuria nobis pe-
riret. ErgOjCOm opportuni in'V^be agitarem HiipanenilunL
negotiorBm,NeapoHs, Siciliae, ac Mediolani Aftor, nec labbri-
bus , nec >fumptim|( milu parcendum, duxi; yt haec naturae ar-
cana tandem alt(}<iando enulgata honorum votis iOefent fatis.
Quod, vt auguftius fierct,in tui nominis luce prodire debuere , vc
quae Aui tui defis(natibne publico mortalium qono debebantur
ea Te aufpice rederentur, eademque opera illius in Te fapien-
tiam refpiceremus , &
amplexaremur humanitatem . Diuvalo
l^egum Maxime. Romae LKal.Olob. j6jo.

' ' i

r . j .

. - . . 'J .

'

rr f.i . V -V

IA.

Digitized hy Googlc
 . , . , ,

lACOBVS MASCARDVS
'
.TYPOGR ,

t E C T
O'- R I S,

Tfummanm nmc quidem cg$ qui mter. Pinorum,& Scu/ftorum morat, & Com-
mentatorum objeruationeitferiptionefq. multit annis area
bmutyotuminis T)-
fuj wrfor, tibi liuicauerOfVt exantlati huius in the/aurum/ahoris poenitionem
^afumere queas . - - * ^

FRANCJSCyS HERNaNDVS in Mexicananoui Orbis Regia Primarius

Medicus, Re-
gitiid!uptrquamfeduli,& diligenti mullorum annorum obferuatione, perqui/itione
,atq,
experimentis midicam ex toto illo Regno , necnon j>h>sicam omnem
mattriam pluribus
libris congejstt ac mifit.
Eam NARDVS ANTONlVS RPCCllVSin llijpania,eodemiubenteReget>tctK hbris
dtilributam in compendium contraxit, quod Medico,
templantiquam in humanafanitatisr/Jum reducenti, fatis
Pbthjopbo non mtnus con-^
tfie poffn , (S Methodo qui-
,

dem tam ipfi difcipGna, quam vfuiperutili.d- apprime accomodstd .

Vtriuf^. labores multis anteisfufo per [ludioforum ora nomine, famaq. reSuiui, peregrini,
imo Mexieani Diofcoridit increbefienttJui dej^deriujsgprjtm ferunt lorephus Acolij So-
&
cietite lESV eU natura Noui Orbis, ita etiam exc^ttyinfuis Americanis Ub.
4. c. 29.
DePlDti$, liquoribus, &
alijsrebus liiedicis l^cg|fs iu(Tu prxclarum Opus Do-
>,<5tor Francifcus Hernaudus coodidic itt quo vaioere Plama: ad viuum exprella;
,,defcribuntur numero 1200. <dmpreheof*. luhoCopus tiunt 60000. ducacos
impenfosfuiire, cuius conapebdiumDoitot Na?dui Antonius Medicus Italicus
magna diljentiaconcinnauit, quo eoi, qui de Plaqtis indicis plura fcire defide-
rant, tamos volutans, ^gei!riu Tomis America^i^ Nauigat. in India Occidentalem.
Edita hae indicia ante triginta annos, quidem &
Cuiufmodt infignit vtiutaiis (ip admirlbuis'Tbv\nr\iii opvs annum iam feri quinqua-
gefrnum delite/eent,Academici Ljatcti iuxtaproprium inBitutum F.Catij Principis ope,&
aiij^isadendum, iOuUrandumti)- augendum fufcepire,
ipfiufmet Recchi pidlis exempla -
ribus , apud eius Nepotem dofi fumum, omnifa^ turis
periujimum Virum .H. Antomum
esilium afferuatii adHipulantibus am inii(fmi
, , exhibitis
Ei primo IOaNNES TERRENTiyS LTNCEyS decem Plantarum Animal, um. Mi-
Nom
.

neralium Hifpanu
kotas adfcripfs Phyfxo , Medico , Chymico fueeo haud
librit
carentes, obferuationibm
minimi vulgaribus rejf er/as
Plantarum quoque ah iHAcmnvoplunmis idem Terrentiiit
perutiles etiam notat ioves
adpofwt, qutbusprafertim genuini coloret partium innote Icerent
LrNCEys
BAMByRG ENSIS Summi Pontifici, ab Herbariis
nudij, Medicus, ,n Romano Asbciueo Pro/efor, luculensijfima
al... Animalium .com.Vs
DESCRIPTIONES aditcit, &
scHOEiA, quibu, pCASer conferta, de eifJem ommbusque feri
congeneribus obferu.,tiones,& eruditiones. Pbyfiea,
Medica, Anatomua , plura noua ha-
bcs , qu4 impense Jimul prfjwt ac deUiient .
FABIVS COLV mna LTNCEyS operi ynuerfo
annotationes dp additiones adiun-
xtt tn qutouSiO' Docirina muteip/ex,^ in/^nis ilia in
y obJeruAtiombus dihtjentitt ^ re-
TUm ac 'vocum acre &
Perpolitum examen ,nouaq. non pauca bunc ; fuum Auflorem de
Botanicis omnibus ,
plunbii, quid.-m, & praclaris Voluminibus optimi meritum , perbelli
referunt
ExPrincipi, FEDERICl CAESII LFNCEl S. Angeli Principis NAiTyR ALIS THEA-
,
^.1

TR\ ^^rontifpicijs Coronis primo Tomo conRitutj puttosophicis fcilice, ipfiufmet

Prin-

Digitizod by i. ,i nylc
, Vrwtifh auipHotibui ri^in itiBUanip iipdy ;5 vtiiiwjjtfltl/tarij Seitnti4 infli-
^ tuUtntm aifxjfth , bf(t prkra prpiabint^iiniLwillitif, qta numerum f m^^ndurnt
pUtiiJfimim iohfptf}um,certamqttedifciphnJm, &
Medicis, ^
Pbiltfophis ommbus , ea

non foiwn vuiuerfa periucMtur ,qiue afbyfiokgs qu^n^ dtBtrpi^ halatu tradita
veteri-
ftesiti fid muafiutfmt, a ipfoffimum tdtntepf t txpQnutaur,fi>^lqirur
, veniunt mcotmeKum
bus ac Mexicanis Reccbitgenssinis omniparentis Naturx virsettiis

Icones plantarum &

Animalium cireiter ^intenfa pa^it cifc. nuMe exhibentur .
deniq^
natumi Hifioria addiPius: fi Medicus, fi Philologus ,fi Phytofo-
Si Herbaria,^
pkus : fi Florilegus Prisfcipum , aut fJeroinarum blandirtf delicys : yelfi nouif i
but, aut nasicis Mercator , inii itor , Pharmacopola, Odorius ,fanitatttfdm
figmenta ejuoHs aut lucrum , niltasb)c certe habes Rerum , Imagtnum, Vjkabidon^
',

Mjriadet, qud & oculot, &mtittm,&defideriilmoimi

- '

,V ..

1 y 1 t 1' 1

Digitized by Googie
 RERVM MEDICARVM
NOVAE HISPANIAE
NARDI ANTONII RECCHI
Liber Primus.
PROLEGOMENA PRAEMITTIT.
^id ir. hoc cpere contineatur
,
Jcnhendi occafo , eiujq. rviiUtai. Cap. /.

VANQVAM prifcorum plcriq. prgfertim Ari(loteIcs,Theo-

phrallus 3 Plinius , Diofcorides , & Galenus , ac rcccntiorum
non pauci, dc Medica materia verba fcccrincjvna tamen om-
nes nondum ad medium , ne dicam ad calcem , falligiumq.
rem perduxere. Quippe adeo fpecicbus,ac viribus abundans,
& ampla' clt materia harc, vt mcritillimo iure ea, qua: digno-
Icitur, pars illius qux ignoratur, minima dici poilk 3 C^od
cene quotidie csperimur;non enim tantum vnaquxq. dies patefacis olim rebus
lucem affert (plendidiorem;verum etiam varias materi? huius Ipccics ac difleren
tias3in nouo pracipue Orbe detegit. Intellexerant enim Catholici atque potcntil^
fimi Hifpaniarum Rcges3cum primum in eorum poteftatcm noui Orbis nonnul-
li regiones , diuino confilio & munere funt redacli 3 ex litteris ad cos miflis ab
his terrarum plagis 3 & a viris fide dignis accepcrant3 imo mille rebus ignotis ad
, eos hinc delatis3re ipla cognouerant, quot nouus ille Orbis abundaret n>iraculis:
quas nulli priorum vifas Medicinas3nec auditas ferret3 quatq. poffent cum orien-
talibus merito conferri 3 forfitan etiam ijldem praeferri :quot odores emitteret,
quibus Arabi? f?licitas cederet; quam varias mirabilelq, aqimahum Ipeciescdu-
caret:quot metallorum fofliliumq. differentias atque th?lauros in penitillimis vi-
fcenbus per tot lecula abditos contineret. Cumq. expugnatis plurimis regionibus
Ac rn Hilpanorum imperium redadis , ob relbtutas Chriflo errantes oues atque
A Ecclc-
 .

RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Ecclefi* Romana: caulae inclufas , mirum in modum gauderent proxima cura j

erat in id incumbere, ve tantarum rerum hiftoriatam ingratia eorum, qui tunc

temporis verlabantur inter viuos,quam illorum qui poli cITent nalcituri,a:tcrni-
tati confecraretur \ tum etiam vt cundlis pnclanlfima illa, omniq. admiratione

digna Dei Optimi Maximi opera paterent, & fragili mortalium corpori laluber-
rimis medicamentis repertis, conmleretur. Opus lanc Diuinum: Philippo II. Hi-
Jpaniarum Regi eiusq. Maioribus Iblum pcrmifliim.Et licet rei huiulce magnum
negotium pluries fuerit motum, in eo tamen , quod is , qui vere vtiliter & ladis
principijs colentanec fcriberet,dcfiderabatur, necquidqu.a promotum fuir,quo-
ufquc tandem Philippus potentiffimus Rex D.Francifco Hernando, Medico liio
Ind iarum primario prouinciam haneexequendam mandauit.Is igitur huius no-
ui Orbis rerum hiftoriam in vigintiquatuor libros, plantarum vero icones in de-
cem tomos, animalium autem in vnum cogellit. Inipiciens vero Rex ad Rempu-
blicam iuuandam , hxc nullius fere elTc vfiis (quod tamen prster ipfiiis mentem
erat, ) tum ob plurimas ibi contentas res medico vfui non inferuientes , tum ob
alias indiftindc,incompletc & inordinate traditas.tandem mihi vni ex luis Me-
dicis rem hanc inlpiciendam , ac in medicum vfiim redigendam demandauit

Qy licet hoc onus meis humeris longe impar , nonnullis ex cauHis futurum di-

gnolcam, vt tamen tanti Regis , cuius, quantus Ium illius Ium, mandatis obtem-
perem , Diuino confifus auxilio Opus hoc , in quo de Medica noui Orbis mate-
ria agetur , magno & igrotantium & medentium , tum noui cum veteris Orbis
commodo mediezq. materiz ditadz,ac antiquorum iuniorumq. nonnullis du-
bijs dilToluendis, ne dicam erroribus confutandis perutile , paucis prius ad dilu-
cidationem rerum, quz in opere continentur przlibatis, aggredior .

iMedUa materia i quibus fumatur , quaq-, in Plantarum HiPlttia con/iderauda vtniautf

^ de Auclortbus imitandis . Cap.II,

lituScinc
oon longe
i priii.
M Agnus ille Hippocrates omnium Medicorum, ac Philolbphorum primus
Medicinam ede, camq. veram ac necelTariam, aduerfus artem negantes
ac lanitatem fortun? adlcribcntes,hoc potiisimum medio, nempe Materie medi-
es viribus ac viu comprobare nititureamq. artis huius ellcntiale principium, ba
fim ac fundamentum llatuit,hoc modoaflerens. Omne quod fit,propter quid fie
ri comperitur,atque etiam in fingulis adeo propter quid fieri videtur,vt plantas,

animalia,& mineralia, e quibus materia (iimitur medica,ad hominum valetudi-

6* SinuK ;iem tuendam, morbolq. pellendos fa6la,cen(endum Iit. Quare Galenus medica-
Med h-
cole. c.|. menta omnia, panimcITcpartcsanimalium , aut plantarum , aut frudluum, aut
eorum liquorum ( quos Grzci .'.V vocant autliiccos ) partim vero ex metallis
fumi litteris mandauit.Theophrallus vcrd,mcdicameta ex varijs plantarum par-
6. Dehifl. tibus, ( vt fiint fruvhis,fucci, folia, radices, &
alia ) liimi feriptum reliquit . Nam
pliotcj.
plantarum tantum hidoria ac caulas, omifsis animalibus ac mineralibus, confi-

derauit ac traftauit . In quorum medicamentorum hilloria duo confideranda

funt: Vnum,vt eorum diftercntias.reliquamq. natura ex partibus,aflfe6lionibus,
generationibns,vitaq. petamus, partes externas, totamq. figuram.ac etia internas
ita lpeSl 3 ndo,vt id,quod cuiq. proprium flt,quodq. comune,dignolcamus : Alte-
rum verOjfi iiquod alicui peculiare videtur, pofsit quandoq; ob aliquod no cfle.
Nam
 . ,,,.,

LIBERPRIMVS. j
Nam eondngit aliquando plancam proprietates, ac figuras ita mutari,vt a nonnullis
ali exilHmentur Primum optime explicauit in plantis Theophralhis dicens: Par-
.
^

tium differenti (vt formula rem compledtar) tribus fere in rebus confilhinc, aut in no. piMt
, aut non habent , vt folia , frudlus , &
eo quod quxdam habent tatera aut quod :

non (Imilia , neque paria habent ; aut tertio

,
quod non fimilitcr habent . Horum
dillimilrtudo, figura, colore, Ipiintacc, raritate , afpericatc, lenitate , reliquilq. aile-

dionibus innocclcit. ad hic, omnibus laporum dificrentijs dilparicas, aut in,

cxceffu , atque dcfedhi magnitudinis, multitudinisuc non fimiliter vero habent ;

qui pofitione ac ordine differunt C^b vero ad generationem , quafdam iponte .

alias Icmine , alias radice ,

alias auulfione, ramo nomiullas, aut furculo, alias trun- jun.

co, lignoue minutacim concifo , prouenire afleric Quo ad vitam , confiderando

'
.

quibus locis gaudeat hic magis, vel illa, quancumueproprijs in locis vnaquiq.
viuere poilit . Mutationes autem lparfim,quafi obiter tetigit . Diokorides etiam
duo illa confiderae aliter tamen nam vires , & fiiculcates medicamentorum vfiii
j
.

medico delcruientes docere intendens, idq. fieri non polle, nifi medicamentis prius
cognitis,non ab re delineamentis quibufdam ea delcribens, differentias, partes, ge-
nerationes , vitas confiderat; mutationes , vti raro euenientes, parum attingens & .

C ambo vtrumque inlpexerint diuerfo tamen modo traclarunc, difterentes in Ico-

po, & ordine . NamTheophraffus Philolbphis, Medicis Agricolis , & alijs plan- ,

tarum cognitionem profitenubus, Icribic Diokorides cantum Medicis Ille natu- ;

.

ram,parce$, dilTerencias,ac vires, ad legentium admirationem proponit hic cundla ;

eadem , vt fiicile a polleris dignoicaiituj,& medico vfui tuto adaptentur vterqut, .

ordinem , ille naturi , hic doclnnii^nicclacur.. Sparlim ille ac varijs in locis plan-
camm delcripciones,naturas,ac vires iuicminaci hic vniuerfam earum formam iru,
vnum colligit , mox vires annedlit . Theophraftus ita plantas Iblas examinandas
fumpHt, & de eis confide i]as<pri citeris extremam manum illis impoluit Dio- .

foorides vero intra mediunx limites concinetur,& non folum plantas,lcd quidquid
a, metallis, citeriiq. foHiliumigeacribu&inec non animalibus ars medica (umic
in'vnum opukulum coegit Quai Galenus citeriq. omnes circa medicaminum .

examen Diolcoridi primas delerunt quod quantum ad rem medicam Ipeclat ;

clarius, 6c exactius omnibus Icripicric k At quia opus hoc in medicorum prilertim

gratiam editur, in omnibus texe Diolcoridcm imitabimur exceptis paucis , qui a .

Theophrailo liimpfimus quiue in medicaracmorum facultatibus dignofoendis

,

I Galeno mucuauimus
T I . 1., .
j , . ,

orJtntm m ft Jp nutterU MeJk DioJcoriJcs firuMtrit , qiuq, in bot

- optr^ fit iij/frnanJni . Cap. III.
: .1^'. ?

M
i ; r> ^ i

Aceriana medicam tnklans Diofeorides lumma diligentia laborauit,vt non

tantum vra,ytilia*^c liatis principijs conlentanca Icribcrct, fed Sc vt ordi-.-
late cun<3a dilpooerct. huneq. ordinem, 6c in libroru,& capitum connexionibus
& in vnpquaque.cjqjiteydilfcrenti tamen modo ab alijs tradito, feruare conaf us ell
damnans luniores, quod materiam medica vernaculam,cognitamq. vulgo dignam
*
ce.ifuerunt,medicamcntorumq. vires,probationefq. curfim complcid nullo experi-
/.' A a mento
 ,,
j.

4 RERVM MEDICARVM NO. HISR

mento eorum cffcdlus colligentes, inani vero reddendarum caulem fhrdio terbj
fundentes , alia pro alijs Icriptitando , rem in accraum , congeriemq. controuerfia-
rum extulerunt ;
ac nonnulla, reclamante cuidcntia,prorfusq. veritati refragantia_.
non certa Hdc,{l narratione potius ab alijs accepta,cumularunt. In ordine ijdem ipfi'
aberrantes
,
partim eomm aliqui di/crepantes , nuUaq. cognatione coniunCUs vire
colligentes, partim per elementa litterarum feripta in ordinem digerentes genera-.-
,

& eorum cftedus a fua cognatione difiunxerunt Diolcorides vero libros, & capiu- .

connedens medicamentorum genera & eflFedhis virium cognatione coniuncla_>

, ,

confiderat . In primo libro nimirum tle aromatibus, oleis , vnguentis , arboribus

nafcentibusq. ex cis liiccis, lacrymis, ac feminibus materias, ac materiarum,
capita virium cognatione coniunda connedens , pertradat . Sic & in Ircundo-
libro . in quo dc animalibus , meile, lade , adipe , frugibus , atque oleribus,fubncxis
herbaceis , qux acri prxdita fiint facultate . ne coniundotum vires difrun-
idq. ideo,
xifle videretur. In tertio radices,fiiccos, femina, herbas,& qux vernacula, & mter le-
cognata cenfentur, ac ea, qux pluribus fcatent remedijs profequitur In quarto de-r .

radicibus, &
qux reflant herbis In quinto de vinis,& metallis In fexto & vlti-
eis, . .

mo, facultates medicamentorum , qux nobis prodefle, aut obefle, poffunt, recenlet
In lingulis autem capitibus primo medicamenti nomenclaturas proponit , deinder
fpccies, feu genera recenfet, fi plura reperiri contingat ; mox eiufdem delineationes.,

ac notas delcribit, vt illud cognofrere valeamus i poftremo frcultates , operationclq.

nos docet ita vt vnumquodq. caput in tres diuidendum fit partes , quarum pri-
.

ma nomenclaturam, & genera; altera dclcTiptionem; tertia vires, & vfiis contineat
Cuq. medicamenta omnia,qux in hoc opcre'conrincBtur,vel fint paitcs anim ihum,
aut plantarum,aut fruduum,aut horum liquorum, quos-Gr?ci vocaht,aut fiicci
bb t. le partim vero ex mineralibus fumantur,mcliusmihi vifiim ell,cum Galeno de pianti*
&cqU.'I1 ante omnia agere; tum quia numerofillimum illartun elf genus, tum quia viriurtv.
robore prxccllcnrifrimum ; de animalium partibus tradarc, vt po(t plantarum
irtde

icones animalium fucceiriue fequerentur , hinc ad mineralia

tandem deuenircj .
Itaque vniuerfiim opus hoc , tribus prxeipuis-pattibus conllabic , illas tamen in dc*
cem libros diuifum , abfolunlFim^ comprxhendet . Hifce enim Prolcgomenis inj
Primo propofitis, in fequentibus feptem , de Wantis , non eo (juidcni ordine ,
qui iii

elementis vifituf; ( hoc enim elTet genera', Bceorumefreiilus a propria cognatioiuL^

fcd eo, qui in Plantis gertere coniundtti&.qualitatum femiliarirate .nc

S
diflungere , ) ,

ue cognatione faporum connexis confillit; Diofcoridispotiflimum inilituto*!

jq; & ordine, feruato perfrribetur Quare in Secundo

de aromatibus;in Ter- .

ho dc Arboribus, & nafcentibus ex cis,fuccis, lacrymis, ac feminibus; m Qiiarto de->

Fruticibus, ac Suffruticibus ;
in Quinto dc herbis acri fapore praelitis; in Sexto dc ijs

qux amaro; in Septimo dc his qux fallo, dulciq.; in Odlauo dc his qux laporihus reli-
dis cognatione quadam coniuiufHs, nempe acerbo, aullero, acido,nec noit &: dc in-
lipidis agetur . Si vero inter eas reperiri m
aliquas pluribus , inwrimue oppofitis ,
pneditas laporibus, has edam collocabimus inter illaS, qux cum prxcellend cogna-
tionem habent : in Nono tandem de Animalibus ; in Decimo doMincrahbus pro-
fequemur.
-
^

SDe Rerum ,
 .

L I B E R P R I MV S.

5
T)e Rerum, ae Medicamentorum Piantarumq. in genere nominAut , ac eorundem
multiplicitate , & reEla impofttwne . Caf. l V,

Vpcriori capice diximus Dioicoridem , non tantum in librorum , capitumq.

S conncxionibuSjled in vnoquoque capite ordine lerualTejita vt quoduis caput in
tres diflccari partes polsit.prima nomenclaturam, & gcnera;fecunda deferiptionem',
tertia vires , & vius contineat . fic Sc huius capita operis , in tres diuidi partes pote-

runt. in prima nomenclatura , &

genera ; in fteunda delineatio , ac loca in quibus
plantq nafcuntur, geographice ac chorographicc ponuntur;in tertia vires habentur,
ac vius . Cumq. id quod primo occurrit, fit plantarum nomen , ideo de nominibus
plantamm huius operis .agere operxpr^tium duxi ;
quibuldam przlibads prius
de remm ,
ac plantamm nomenclamris in genere Etfi natura ne an impo- .

fitione fint
mina lege
nomina non eodem modo antiqui lenfere Nam Hippocrates no-
quadam natun indita ellc alTerit , Ipecies vero reram non lege fim-
. ,
^
*

citas , led namr* germina Plato vero natura efle allerit , Ariftotdes p-
efle .

fitione,& ad placimm, conceptus & res denotantia nomina elTe ftatuit . ab eo

tamen non diflentit Plato dicens , nomina namraliter fignificare , quia a peri-
to artifice imponente , talia imponuntur nomina rebus , qualia illamm nam-
ris conueniunt,vt ex przallegatis Hippocratis verbis rede intelleftis colligi poteft

oq. magis quia Iblemus ardficialia,quz maxime namram imitantur , naturalia

-per exaggerationem vocare . Quorlum & illud ell Genefeos , omne quod vocauit eap.(
Adam ipltim ell nomen eius : fed de hoc ha^lenus quod alterius ell ind.aginis . Ac
quia de Plantamm nominibus , redaq. eomm impofitione ad inueftigandas plan-
mm noui Orbis nomenclamras , hic agere incendimus , merito omims alijs , di-
cimus : Plantamm nomina nonnunquam liiis alfignariinuentoribus.-interdum re-
gionibus, vel quia in his primum inuenc; fint , vel copiofius , aut viribus pnrllan-
tiores proueniant Qua;dam ab cffedlus excellentia appellationem traxemnt ali*
:
:

ab eucnm rei ; nomiullz ex aduerlb liia ducunt nomina a fiibulofis . Q^^am

vetemm narrationibus lunc : aliamm remm fimilimdine nomen
nonnullz,qu.T ab
mutuentur qu* omnia etymon aliquod habent , ac nomen eamm , vim quan-
;

-dam , & rationem namr* exprimit C*teramm vero etymo diii ignoto euenit
. ,

vt polleriores , naturis plantamm, facultatibus , locis, .ilijlii^ longo latis vlii cogni-
tis, alia illis nomina , horum aliquid in illis indicantia indiderint quibus a polleris- .

rcceptis,deletis ac ab vlu rciedihs primis nominibus,alia fecundo impofita remalere.

Itaque nominum aliquid denotantium nimius creuit numems paucis vix relidis
,
nullam lui nominis rationem manifellam habentibus. Quare cum varia homi-
nibus imponendumm nominum leollcratcaula, tam illis qu* antiquum nomen
lemant , quam cci.un in quibus primum nomen deperditum ell , diuerla lunt no-
mina indita,&: fic in vnico medicamcnto,duo & aliquando plura nomina reperiuo-
tur. Antiquims plantamm cognitioni magna diligentia veteri hoc Orbe vacaba- m
mr , vcluti & nunc, & in veteri & in nouo inludamr , ita vt in diuerfis regionibus
diuerlx elTent nomcnclaturx atque ab his facultas, ab illis lapor, ab alijs color, vel
.

fimilicudo cum alijs plantis, vel cum animalibus ab alijs .aliquid eiulmodi notaba-
tur , Etfi autem hate nominum varietas confufionem quandam in profefibram
A j
animis
 .

RERVM MEDICARVM NO. HISP.

animis generare poccft j non tamen cft etiam abfque maxima vtilitate eorum co-

gnitio Primo , <^uia percgrinantcs , Galeni more , ob exadtam fimplicium me-

.

dicamentorum in varias regiones cognitionem , optimum ell vt & eius regionis ad

auam perueniunt, & nomen illorum quz quatritant medicamentorum lciant> quia
iic fedlior eorum notitia reddetur Secundo , quia ex nominum varietate fepius in
.

cognitionem Cmplicis medicamenti venimus Nam quod vnicum nomen non exr .

plicat quandoque explicatur ab altero Quorum nominum varietas quandoque a .

;
Diolcoride in quibuldam medicamentis adamullim explicatur in alijs ex eorunu i

dderiptione colligitur , in quibuldam vero ncutmm fit , Icd lola nominum varie-
tas ponitur , cur autem ita nominentur, non Iblum non enodatur, led neque in de-
lineatione includitur . At fumma adhibita diligentia,nominum proprietatibus, at-
que etymo inueftigatis , dubio procul multa nobis fimplicia innotelcunt.qua; alio-
qui non innotelcerent Nominis namque proprietas nunc medicamenti formam ,
.

nunc Solitatem, nunc odorem , & aliquid eiulmodi denotabit , ita vt aliqua nota
edatu digna medicamento addatur, qux faciliorem cius cognitionem reddet

De FlantMrum huius operis nominibus enrundemq. multiplici

nomenclatura , Cap, l',

N plantis noui Orbis hoc in opere contentis, plura obleniantur nomina ety-
I mon aliquod habentia , ac vim quandam , rationem natura: exprimentia , &
3C nonnulla etiam etymon nullum referentia offeruntur Planurum namque .

quarum nomina etymon habent,qu*dam a prateipua facultatc,cfFc<5fufuc excellen-

tia appellationem traxcruiu , vt herba ?hahuamey^(h. fic a facultate , qua puer-
cft

peras iuuandi prawlita ell, a Diolcoride Arillolochia nuncupata, lic etiam TlahuelL
locaquabuiil, orbor inlania: didla
,
quia dxmones pellendo , & falcinum inhibendp
eos curat,qui horum prauitare inlaniunt. Ciuipatlt medicina feminarum didla, quia
muliebres morbos prxeipue hyllericos alTcdus curat Tetlatia vrens medicina,
,

nuncupata , quia quarto ordine calida ell, & vrentis namr; . Coa^iuitpatU medicina
dolons ditfla quia dolores lenit . j^ualancapath irati hominis medicina didla ,
quia
,
hilaritatem inducit, & iram mulcet. Tiarlpatli dy lenteri eorum medicina nuncupa-
ta ,
Ali* a quadam peculiari proprietate , vt Pu-
quia dylcntericos fanat alfcdhis .

nahuihuR^li, idcll herba verecunda, lic dida quia hominis t.idum fugii,& eius flatu
tabelcit. Quadam a liiis inuentoribus nomen duxere , vt T euquthltu herba Principis
dicla abinuentore, qui erat illius regionis Princeps Cwwdti quam Hifpani incol* .

herbam loannis infmtis,illius primi inuentoris,dicunt. A locis ali*, vt Chichmecapatli

quia Chicbimica gentis medicina Texcaixihuitl , Icu herba laxorum , quia in Ta-
efl .

xis oritur. tAtcuapatli, leu medicina iuxta riuos proueniens, quia in nuentibus
aquis oritur A lapore , vt Cocoxihuitl, idell herba acris , a lapore acri , quo pollet
.

nomen iumci\s.TlacochuhuJn.oc ell virga amara, leu herba amara ab ama-

titudmis lapore nuncupat* . A colore, vt Tldxochitl, id ell flos niger, nomen a nigro
liliquaru colore, nam nuius piant* flores mutari videntur in liliquas. Coco^xochtpatli,

hoc ell medicina lutei floris, a florum colore dida A fimilitudine cum multis re-
fic .

bus fada , vt cum animahbus quod .

Icilitet vna piant? pars , vel quod ipfa vniuerla
alicui
 ,.,

L I B E R P R I M V S.' 7
alicui animali fimilis fit, vt ThcotjuHio, id eft iaxei vermes, fic dida a radicibus capil-
laribus, vermium figuram referentibus. Zazacilm,Cic dida,quia eius lemen eft fimi-

le cum alijs medicamentis, vel tjuod vniuerfa,vel ejuod eius

Cochleis, a fimilitudine
pars cmuletur illa, vel vniucrla,vel illorumpanem, vt Tlalahoehci/, idel\ infima abies.
a fimilitudine quam habent cum vniuerla plan-
T/^copcli, hoc eft cerofiis humilis .

ta Ahuapatli, hoc eft qucnia medicina,a fimilitudine folioru,quam habet cum folijs
.

quercus.Zc^4/<r,(eu piata palma; fimilis, a fimilitudine foliorum, quam habet cum

folijs humilis palmz. Tauthli, id cftnubiloia medicina, ob flores comuitcs,
qui nubila imitari quadantenus fblent,dida . A medicamenti , fcu cius partis figu-
jra,vt (^'empalxothitl a numerofa foliorum multitudine fic didla. T lalqutquet\al,idc^
penna terrar, fic diifta a folijs penn.is auium iniicantibus . a noftris Millefolium di-
citur . id eft quatuor dorfis,diifta fic quia caules hxc herba produ-
cit foli.iceis quibufdam appendicibus , fecundum eorum longitudinem c partibus
.quaternis dilcurrcntibus pennatos . Tttppatli , fic diifta a radice , duritie & colore
in rubeum vergcntc,imitantc lapidem Tecpntli didhim-Tenpnxocbitl,id eft flos bar-
batus, fic dichis a floribus comantibus capillis longis & coccineis, qui fimul
-barba; inftar iundh funt . idelt capilli rubei : fompfit hxc planta
nomen a tenuitate , colore , & forma comantium in fummis virgis florum lu-
.beos capillos referentium. Ab accidente quopiam, st
id eft arbor
.guminircra.& licet hoc nomen eundis arboribus gummiferis commune fit.pcr an-
Xonom.ifia ramen huic arbori inditum eft.Howc.iba'/,feu affluens refina,eode modo
qxr antonom.afiam a copiofarefina quam producit,lumpfir nomen Xioquabuitit .

fic dicitur,quia Ibpcs lepra infedus videatur Quandoque a duobus fimul iundis .

vnum fit nomen ,

vt tAxixco^abua,p*tU ,hoc eft medicina vrinx lutea . a folijs in-
ferne luteis lutea dida , &a fecultate cuocandi vrinam medicina vrinx nuncu-
pata, fic nomen compoficum a facultate & filiorum colore. T^iactexealtlacotl
id eft virga candida faxorum dida, nomen compofitum ex colore ,& loco im.
quo oritur. Contingit quandoque vnam & eandem plancam plures fbrticam fiiiflc
jiomenclaturas , e.afq. diuerfas . comita vna prxei-
vel quia in vna regione fuerit
pua fecultas.a qua apud illas gentes nomen stm illam exprimens fuerit impolitum,
in aha vero regione facultate altera , ab hac diucrfa , cognita alterum nomen fuit
inditum, &
fic in diucrfis regionibus , diuerfis cognitis facultatibus tanquam

prxcipuis vni & udem plantx in fitis, plures fiicrint accommodatx nomencla-
rurx vt eft TexaxMp<iiU,ia eft lapidu perforacrix.nam confricato ea madente lapide,
vel quinque vndas crallb, admotilq. auerfa pane naribus , ita perciperet quis odo-
rcm,ac fi naribus herbulam admouiflcc, penetrante v.iporc fiixu durum Ali; ean- .

dem plantam T ftemutamencu mouentcm vocant,quia naribus

admota fternutamentum excitat . vt eft edam T\omptlihuicj>tli , idelt medicina.^
.dens fternutamemum,a facultate excitandi ftcmutamencum,qua pollet, fic dida_
eadem ab .ahjs nunaipata Tcjmtecompatli, ideft medicina caput expurgans Obfer- .

uamr quandoque nomendaturarum pluralitas non cantum a varietate fiiculcatum

qu* vni plantx infuntded quia vna erit fumpea a facultate, alia a colore,alia ab odo-
re, alia a fimilimdine,pro varietate earum qualitatum prxpoUentium qux diuerfis
,
im politoribus innotuerunt . vt eft planca illa, quam ab odoris prauitate Ceh^ellim,

ideft
 , . ,

' X

S RERVM MEDICARVM NO/HISP.

ideft anguem fcetcnccra appellant alij eandem plantam TlUpoton, leu nigra,
. (- &
tentem plantam, a nigro colore , & fetido odore nominant eandemq. chtehk fcu .
,

herbam amaram , &

foratorum foliorum , a iapore & figura nuncupant . Alia^
planta OUmbiqui, a feminis coriandro fimilis rotunditate.eadcm Ceaxikuitl, idell fer-
pentis herba nuncupatur . tribuunt ferpentibus fepientiam & prudentiam ,
quaro
(apientum planta appellatur . Sacrifici enim Indi, cum videri volebant veWari cunu
fiiperis,&: refponfe accepilfe ab eis, ea vefeebantur planta, vt defiperent milleq.phan-
talmata, & cfemonum obueriantium effigies ciraimlpedtarcnt tribuit enim id So- .

lano maniaco Diofeorides herbam defipientium , & maniaco*

.
quare latius foilTet,

rum, & non lapientium nuncupre Tot ergo diuerlls nominibus vnam plantanu
.

appellari non penitus abfonum duxi, immo non parum commodi,ttun ad fiicilitan-
dam plantx cognitionem, tum ad eiuldem virium & fecultamm indagationem, fo-
turum putaui Namque opus hoc in lucem editum per varias noui Orbis regiones
.

circumferri pollet , & incolis illarum,ex peculiari regionis plantarum nomendatura

lacilius innotefeerent . aut II quis,ob harum plantarum certam notitiam, in varias fe
regiones conferat , ac plantam peculiari illius regionis nomine petierit,dubio procul
planta ab incolis ollendcretur & erit voti compos tum edam ex nominum varie-
, .

tate plantarum fiicultates & vires (vt diximus) innotefeerent vnum enim nomea., .

vnam,aliud vero aliam explicabit fecultatem. t (i plantarum huius operis nonnulla

nomina etymo carere, vel fi quod habent ignorari videatur, in pofterumetianu.
aut innotelccre, aut alia nomina,vim quandam & naturse rationem, exprimentia.,,
aut ahquid przdidforum denotantia,imponenda elTe Iperandum cft . ob hoc cun<^
harum plantarum nomina ad vnguem adnotare optimum fore exiltimaui

r Centrum Plantarum m>meacUtura,JiffertatU,cimueaitntkt ,

ac
de^eaeratieuer . Caj. VI,

E Tenim didum cll , vnumquodque huius operis caput in tres dilTecari par-
tes polle, quarum prima nomenclaturas, & genera , lecunda deferiptionenL,

& locos tertia vires & vfos contineat

, Cumq. duohusprxcedentibus capitibus dc .

plantarum nomenclaturis, redfaq. eorum impofitione dilTcitum fit, in przfenti ca-

pite dc nomenclaturis generum plantarum, eorumq. degenerationibus,conuenien-
ti;s, ac differenti jstraftabitur, ne per ignora, tum in ordine tum in defcrmtionc,,
procedatur . Dodlrina enim enidentius tradi folet,cum per genera , Ipcdefoe diui-
diraus .
rclc hunc in modum agetur , vbicunque fieri pqffit
Quare Genera ita- .

qpe plantarum prima ac maxima , a quinus omnia pene,aut plurima continentur

f. dt Hift. vt Theophrallus inquit,quatuor lunt, nempe tiftf arbor, fnitex, lufo
piMt.c.f.
g^fgj(,ab alijs cremium mdlus, o herba. Arbor eft id Theophrafto quod ab radice
caudice fimplici ramoliim , nodofiim, forculolum , haud focilc dillblubile afllirgit >

T
ceu Olea , Ficus , ecomabaea, TUhuaUaca quahmtl , ochioeotxf quahmtl , C^aitk , X
Tamarindus, Huacmex , Haitxd oxitl , Ma^quitl,Safafras fHoxaeam aliz fimi- &
les . Frutex, quod ab radice caudice multiplici, ramolumq. fe Rubus, Pa- extollit, vt
liurus ,
Tlepatli, Hoitzjt^ilxdxochitl, Naca^-
TUuukom, Acudatl,EcafaaU, Huitxtqua,
cd,T \ticpatlt, dtlMtfipiUtn. SulfruteXj^uod ab radice inultis exiguis caudidbus,cau]i-
culifo^

. A jy
 . ,, .

LIBERPRIMVS. >
oilifuc exit.rarnofumq. eftj& in altum aflurgens,miiamq. naturam inter herbam
ac fruticem habens, vt Rolinarinus coronarius,LauenduJa, Hedera, Spartum,C4 rfe
;f4/^*4AK/,^p<i///.luntquidicant,luffrutice vno conltare frapo lignofo,lurcuJofo,
humili minutifr]. ornato folijs,vt Abrotanum,Sampluchum,Serpillum, Tts"trcp*ili,

TUcoxocbiii, TUcoxtloxochitl Herba, quod ab radice fbliatum,fine caudice prouenit,

fcmcnq.caulc fcrt,vt frumcta,& olera. Sunt qui 3ddant,quandoqicaule carerc,l5pius
vero caules ferre, aut culmos minime lignotos,fed molles, vt Borrago,Beta,Soncnus,
Chondrilla,Melina, Mxoiatk, (^hilmemnatI,Cococxibnit/y ZxKffydtic, Ep4^j>tl,Taubtli
TaciMcbx , ac quamplures alia: . Plantx omnes qux ex femine ortum ducunt , con-
ucniunt in hoc, quod lato lemine,ex eo radix primo oritur, mox duo foliola . Diffe-
nmt namque herba llatim fimdit ab radice folia , prxter ea bina foliola-,
vero ,
fola

prima, quz cuntilis generibus communia illico e feminispulpa prodeuntia, lunt af-
finia radici . Arbor, frutex, & foffrutex,continuo ab ijs foliolis edunt IHpitcm, her-
ba omnis alia inluper folia procedente vero tempore, quzdam etiam Itipitem mit-
.

tit,quzdam nullum vnquam,quoddeCynogIoflblcribicDiofcor. In nonnullis

prouenit, vt in Beta, atque harum vna differentia pro tempore funt enim quz cito, .

vt Borrago,funt quz ita ferd,ita raro caule mittant, vt aliquibus fine caule natura foa
fint zlfimatx,qualis T ufsilago Altera differentia e Cauliu numero vel frequenti vel
.

fingulari,cx eorunde magnitudine,ac perennitate. in alijs tribus generibus egreditur

feapus,lbpeluc vel vnus,vel plures.Si vnus,aut magnus, & eft arbor,aut paruus,& eft
foffrutex. fi plures,elf frutex. Horu vero aifedhis proprij funt,Arboris,vt ne intereat,
-aut denud fiibnalcanir, fruticis, & foffruticis, vt aliqui tales fint,aliqui intermorian-
tur, id,quod cum herbis
commune habent Omnis ergo fulFrutex differt ab Arbo- .

re magnitudine aliquis etiam annuo interitu Agrimonia namque interit , & aha
j .

multa vnicaulia . in eo autem conueniunt,quod vtrique truncus elf fingularis . Dif-

fert ab arbore frutex paruitate , in qua ei cum fulfrutice conuenit ; ab vtroque vero
iftipitum frequentia nec ncceffe cll ei perennare, ficut neque luffrutici,feu cremio
.

nam & Myrtus peremiat, & Pamnia non perennat . Herba conuenit cura fuffrud-
cc ftipitis vnit.itc aliquando, vt Braflica. nonnunquam cum frutice ftipitum muld-
itudinc, vt Paniculum . alias cum eorum neutro lupitis carentia Dimrt omnis ab .

- omnibus alio proprio dilcrimine, nempe foliadone,modo fupra explicato . Contin-

gitquandoque degenerare hxc genera plantarum, vel culturz mangonio, vcl negli-
gentia,& incuria colentium. vel alias fuapte natura, 6c fjxinte, ac alia in alia abire,
ficut & Ipccics . na Sifimbrij Mentam,Triticum in Lolium,& Hordeum
fpecies in
in Aucnam,fic & genera . Corylus non colatur frutex eft, item Punica, fi aud-
fi

iantur foboles ,
arborefcunt . Malua quandoque in altum fe attollens , atque in ar-
borem tranfiens. quippe ita neque tempore longo,fed fenis feptenilue menfibus,
fit,

ita vt iivftar halte poHit grandefeere. Quapropter com-

longitudine, cralfitudineq.
mode .ad vfum tempore vero longiore exado pro ratione magis quo-
baculi venit .

que incrementa capefiit fimili modo, & Beta nam ea quoque ampliorem magm-
. .

,
tudinem capit, fed longe magis Amerina, Paliurus, Hedera, vt procul dubio arbores
r. de hi fi.
efficiantur quamquam frutices finr auiftore Theophrafto Arbores e contra nt .
plao.c.f.
,
purgentur carumq. cultura omittatur, in frutices degenerant , idque fruticare ar-
,

bores appellant . Huius Idzz proportio quzdam ctt in nomiuUis alrjs herbis , vt in
Laiftuca
 lo RERVM MEDICARVM NO. HISP.
ladhica , cuius (lipitcm ad hortorum poftcs qurfitiim prodijtTheophraftus.fic
in Saluia, Androiemo,PoIygonato,Hyolcyamo, Rhododendro, plcrifquc alijs, vt &
Dioicoridcs inquit , fruticare , & luflruticare contingit.
De Plantitrum Partibus . Cap. V 11.

N omenclaturas generum plantarum, differentias, ac conuenientias, dcgcne-

rationefc]. fuperiori capite ollcndimus. Nunc explicationem pardum.,

profequi conuenit Cumq. planta res varia fit (vt Theophralhis inquit)
.

atque multiplex, ob hoc partes in vniuerlum de ea referre difficile clf. fignum hu-*
quod nihil penitus elf quod commune accipi pofsit cuniffis plantis conueniens,
ius,

vt ammalibus os, venter, & alia proportione eadem, alia quodam alio modo. Neque
enim radicem , neque caulem , neque ramum , neque germen, neque felium, ne'.-'
ue florem, neque fruclum,plant* omnes habere videntur Cortex rurlus,aut me- .

3 ulla,autneruus, aut vena minime omnibus inell.vt in fungorum, & tuberum ge-
nere Mtet Quibus rebus, hilq. fimilibus natura vtique plantarum confillit Sunt
.
.

equiacm arboribus , & frudcibus prtes plurimae, felfiuticibus pauciores , quibuC.

dam herbis paucifrimz quarum quaedam prima: maximeq. communes plurimo-
.

loeo pr*- rum lunt,vt radix, caulis, ramus, (urcuius,ex Theophrafto quadam prpetuo luis
.
aUcgaco
^ . ftipitibus alii non femper adhzrent , led pereunt, ac decidunt quas idcir-
.
.

co nonnulli partes effe negant,alij annuas appellant Perptuae prtes funt radices, .

caudices, rami, cordces,ligni materies , matrix, medulla j aliae annux vero , & . &
- non perpetuo prxlentes , flores , calyces , iuli , fruifrus , femina , capitula , filiqux ,

qid! valuulx, vmbellx, pappi ,& multis felia edam,

non omnibus tamen Radix fed .

igitur eff, quo terrx planta inferitur, atque cohxret fic alimentum allicit cundUs ,
.

pandshxc inelfrpucas fi excipias, qux fine radidbns viuunt, & augentur vt Vi- ,

lcum,SDelis,& Hyphear, arborumq. Fungi. Caulis, id,quod ab radice fimplex (upita

terram aflurgit, & in quod alimentum defertur, Icapidq. lacinis nomiiuri conluo-
uit . ac in arboribus quidem, & fruticibus caudex, in herbis vero caulis dicitur. So-
Stoionei. bolcs illa coliculorum ,
inutilifq. e radicibus fruricatio , Stolones appUantur qui .

iuxta arborum, ac fruticum caudices erumpunt, quiq. euulfi , .atque plantari vi-

Trunciu. uu^t , &adolefcunt . Truncusinferior caudicis pars, qux radici vicinior cfl, alias
Hami, qux truncaris fepcrcll ramis . R.imiliint, qui in caudice , aut caule filsi niultipU-

Sorculiu.
CCS fjiarguntur,
pellant .
& veluti brachia quxdam fe expandunt
Surculus , id quod ex ramis fimplex ,
,
quos nonnulli nodos
ac indiuiduum oritur, quale potilsi-
^
mura germen annotinum apparet. At quia prxdicfx partes cortice, ligno, &
medulla qux Jc matrix dicitur , conlhmt , merito de his dicendum Eli ergo
,
.

cortt . cortex pars vltima, ac extrema a iubiedo corpre feparabilis, veluti crulla quxdam
ad tegendum data.qu.T fi veliit ambiens membrana cingat,tunica .1 tuendo corpre
liber.
^ tamen corticis interior qux ligno prxlsius adhxrct , proprie iiber
,

Coriam .
quibus Icribimus libris nomen dedit.Corium a dodis non tam facies fumma,
crit.is

quam Ifatumen quoddam cralsius cui & aliud lubeffe ptell nominatur Sunt , , ..

& partes quxdam , qux per fe nomine carent fimilitudine autem e.x anima-
vero, >

Neroa,.
j]m^ portibus applladonera libi mutuantur. Q^e appellant neruum id, quod
conti-
 , , ,.

NARDI ANT. RECCHI LIBER PRIMVS.

continuum , fifsilc , prilongumque fpcdatur , fcd inlociabilc ac germine defti-

rutum & venas habens Ven* ipfc cattera ncruo (imiles , fcd maiores cra(-
.

floresq. funt ,& ramulos &: humorem habentes In Ligno item cxillunt mul-
.

ta interior pars cortice circundata , liisilis & dura, ac vcluti corpus arborum,
:

& fruticum i cuius exterior & cortici vicinior pars molliar, ac albidior Albur- Aibornom.

num a quibuldam dicitur qua: facile pucrclcit & teredinibus obnoxia eil Caro
, caro.
,

cft id,quod omnibus dimeniionibus dmidi poteft,quomodo terra,qu9que ex ter-

ra conltant: Vnde neruum Se venam ipla media interccdat,cx Theo-
fit.vt inter
^

phrafto. Matrix dl id, quod in medio ligno refidet. Se tertium a cortice contine- hui, pUp.

medullam appellare malunt.

tur,vclut medulla in oflibus,quod nonnulli cor,alij
Medulla etiam cftid, quod in medio ligni fungofum continctur,veluti Sambuci
medulla, Salieis, Virga: fanguinc*,Rubi. Sciedumq. ctiam.qubd herbarum Cau- chcg.

les fi exigui Iiinr,cauliculi,aut coliculi dicuntur,quandoque Se fcapi.aut culmi, vt ,

Fabarum /capus, frumentorum & paruarum Arundinum culmi. Folium cft pro-
pric quod ex carne cortice Se neruis conftat planta/q. veftit atque exornat quo
, ,

cum /poliantur pianti nuda: apparent. Flos gaudium cft arborum,hcrbarumquc; pio,

concipiunt enim planta: varijs diebus,Se pro /iia qua:q. natura grauidi partus gc-
runt,quod germinatio ideo vocatur Pariunt , cum fiorent j flo/q. ruptis conftat
.

vtriculis vbi futuri /rudus /jaes eft.Sunt etiam quardam aha peculiaria parturien-
tis arboris indicia,quc neque frudum, neque florem proprie dixeris, xxfr Grcci ochry

vocant, funtq. fublonga pannicularum modo nucamenta , qui /quamatim cora-

pada prodeunt e ramis , vt videre eft in Larice, Picea, Platano, Juglande, Tilia,
Abiete Se alijs permultis Verum quod in Auellana, Nuce, Coryloq. compadili
.

callo racematim cohiret , Se veluti prilongus vermis /ingulari pediculo pen/ile

nititur, luium tam Grici, quam Latini yocant . Flores etiam /uas partes habent ,

nempe calycem, ftamina,apices, Se vngues. Calyx eft, quo flos primum concine- cai),.
tur, deinde fcctus clauditur Stamina, que veluti hlamenta c calyce erumpunt ab sumini.
.

intimo floris finu'. Apices funt crafliulcula quidam dependentia , inftaminum Apic.
fummo inhirencia .Vngues in Rofis ciceri/q. foliatis floribus veteres intcllcxc- vngues.
runc imas foliorum parKs, quibus calyci cohircnt, decolores magna ex parte Se
ideo Medicini damnati.Frudus,quod carne Se femine compadum cft-,ffequen- iniflas,

ter tamen pro co,quod inuolucro perinde qua/i carne Se /emine coraponitur,ac-
cipi foletnon raro pro ipfo/emme,vbi nudum Se nulli alteri inclufum na/ciciir.
:

Sunt etiam herbarum pcxthulti partes, qui ab humanarum fimilitudine nomen

traxerunt,yr com.a,caput,ali,finus,gcnicula,latera,capillamenta,fibri,verccx,ca-
cume Se alii. Coma quidquid hilari vcnuftatc,crinium modo, /iimmu ramorum Coma.
'
vel coliculorum exornat, vt frondes:cum foliatum eft cacumen, /ipc corymbi Se
'

comati dicuntur. Id, quod in globum cxcuberat,aut in orbem glomeratur,

flores

Caput dici con/iteuit: fi magnitudine cc/ferit, Capiculum,a quo multa herbarum

Nymphci Sec. Cauus inter caulem Se
capitulata vifuntur faftigiai .vt Pap.aueris,
ramulos anfradus, vnde /inuatim noua proles egreditur , Ali dicuntur, fada ab ai.
humabis alis translatione i vclut in vrrorumq- complexu angulus , in quem coic- sinm
runc, Sinus nuncupatur: fre alarum cauas finufq. idem fibi velle fatebitur, qui re-
dc in/pexerit, Atqui partes > qoae in quofdam nodos intumefeunt , tam Articuli , Anicnii

quam

/
 ,
;

. RERVM MEDIGARVM NO. HISP. '

Graito- <juam Genicula nominantur, a f|iiibus perfspe & geniciilatim & articulatim ra
muli prodire dicuntur Quod inter artus &: genicula medium intcrcedit,Intcr-
.

conlueuit.Geniculatse quoque radices nuncupantur,qux nodis qui-

Sa'
bufdam intcrftin<5ba; protuberant, rotundat &: leuiter capitulatat.Partes crailiores
vcricbn. nodis conglobatar,in quas internodiorum extrema coeunt, Verteb* nominantur.
Utca. Lateribus etiam pra-dit:c liint herbtc, quibus laterales funduntur rami, aut vtrin-
que in ordinem digrefsi prodeunt. Ad lia;c,particulz teretes & oblongae in capilli
wtniuro .
modum extenuata:,Capillamenta dici conliicuerunt, qui fi contorta crifpentur,
cirtos . Cirri mutuantur appellationem. Differunt Cirri ab Acctabulisalli enim tota po-
lyporum flagella funtihate in flagellis cirrifq.rotundar cauitates fiint-Capillamen-
^
k . tis germana; fiint fibr;e,qua- plantarum minutiores (unt radicula: , in qu.is vcluti
Rbr. extremas crailiores eftuia: Iparguntur fic radices miiltx fibris capillatae, nccnon
;

vettex. etiam capilLimentis fibrata pinguntur, qua; vcluti crinibus quibufdam cirratx

Ocom" comantur Vcrtcx,Faltigium , Cacumen quod longilsimo a ra-

. id eile conflabit,

crgi . dice diliat interiiallo, vt crus,quod proximum fit pedi.Oculus dicitur, quod per-
Oenlix
huiufmodi alarum finu videantur oculids inoculationi nomen tccit.Cer-
uix pars illa ell,qua: a capitis radicibus prodiens, prailonga, teres, in colli Ipecicm
flgyratur vt in Capis & Porris , & id genus fimilibus. Vmbella cll,quxin plan-
vmbelia.
,

tis (ummatim infidet;eftq.flons feminilue pedamentum, in plures digellum lon-

giores pediculos , qui fimul ex fafligio eodem orti in latius continuo radiantur,
finguliq. florem vel femen fiiffinetit in orbem circumaClum,vt in Sambuco, Fcc-
xiiculo,Ani(o ac Dauco, &; nonnullis alijsi ln orbem quoque r.idiatas herbarum
WuTcariu. ccmas cacumiiiaq. in falces coadla, Latini Mufearia vocitarunt a flabri fimilitu-
dinc, cuius ventihitu mufexe conuiuijs abiguntur. Cymi fiint rcaporum delica-
iiores teneriorcfq.coliculLquas aprima/puUulationeprxflant. Pappus, lanoliisvil-
S^u".
luselLqui dcflorcfcentibus aliquot herbis remanet &c pollca in auras cuanefeie
vt in Carduis, Senecione,Soncho,& plerifq- alijs fic Herbx quxdam & arbores .

quadam lanugine pubcnt,qux efl lanata quxdam hirfuties, qua llirpium aliquot
/culei.
^ Aculei liint ,quxcunqne duriulcula incu-
coliculi, tcrmitefiic canefeunt .

fchioiM.
{piJem turbinata puntlionem infligunt Ipiculorum modo. Echinuseft, quid-
quid numcrola congerie aculeorum ffipacur fiue. tegmen , fiue caput,fiuecacu-
men: fic didus, quod globolb Ipinarum agmine maris Flerinatcum mentiatur,
vt in Caftancis . Diplaco & Spina alba apparet. Semina multis varijlq. cotteepta-
FDiiicu.
recipiuntur; nempe filiquis, valuulis, folliculis, loculis, valculis . Folliculus
Ius.
-eftthecacuuiflibet'rei,qux granum vel femen continet inuolutum c-Siliqua tc-
gumentum eft quo vel grana leguminum , vel herbarum femina 'concluduntur
.
,

nam non legumina modo,fcd qiumplurcs quoque herbx & frutices fiUquantur;
vaiuuins
Valuuli cum cxtcrorum leguminum folliculi , tum prxfertim Fabarum appella-
.

Vafcuium.
qyjg yallo quafi valmoli ^ana excutiantur. Valcula reliqua leminunu
inuolucra , qux fi vcluti parux capfulx ea recludant , Loculamenta dicuntur
vuija. fi pecuniari) facculi follicularem formam referunt. Vulgi fibi nomen alcifeunt.

Circinatus florum vel folioru ambitus, qui coliculos,' auc ramulos hcrbaru coroi '

vntica- nat, Veiticillu cft.ab inflrumcti muliebris fimilitudinedidS, quodfufi vertedi

gratia foliiu eft adhiberi . Omilsis vero partibus Frumeto ^ Vici dicacis ;;Vti no-
,
ftro
 ,
.

.q?.iLniB B R7.iTRa n.q

ilr6tnfbtu(o>mimc<^>ormfiis , alij]i adfig^uampemaendbtu^lveaitaolbt^
;lcru, huic capiti finem (tnpooo . / . ur.T.-.i-
Vi 'liv '
, ji:.u.| ::;'i

Si^tmmPUnMreferuriimJtfmBtUiitmffigaKtMr. (;4f, y,lll.

.\:vj

... - .. J j * ,,i * i
. ^ 3>

Vippe cum in ordine feruandotin tradandis.plandshoc in opere comens

jciSj connexionem cognadonc (a^rum efiEb icruandanvoper^ pretium fb-i

- re duxerim ; ad clariorem ideo nodeiam de iaporum(U&rcndjs,quan><

tum noftro inlticuto conuenic, nunc agere incendo. m hzc ioquifido perdnei
in fumma ad fecundum de anima,in Ipcdc ad librum de fcnfii, 6cfenfilibus,prU
nanm vero ad librum de laporibus attamen quia tripliciter lapores confiderari
;

poiTuntiprimo in ordine ad gulhim, cuius funt obietfla, fecundo fecundum pro.

priam naturam,cerdo fecundum fubie^m,cui infimt; primus, 8c fecundus mo.>
dus ad Philolbphos pertinent, quare de his Arillotelcs in przallegads locis ddfer-
uitjtenius ad medicos; atque ita Galenus confidetans mixta, vt ad fenitace confe-
runt, laporcs, ad iplorum temperies dignofeendas,ordinauit.&fic per fiibiedla di-
feinguic. Et qnamuis nulla qualitate, earu qu; fecundat appellantur, firmum fed^
indicium ad mixti temperamentum dignolcendum,fiimi pofifit (Ibla enim expe.
rientia id aflequimur,cui vnice fidcndum)ex fiiporibus tamen nonparu iuuamur,
cum ad id confequendu,tttm ad plautas iplas dignofecndas. Sciendum ergo,quod
de (aporur diderentijs,ac numero,prifei non pariter fenfiffe videntur. Plato nam- z
mcd.cap.
que in Timzo,vt refert Galenus , quod^odooClo pofiiic,Acerbum,Aufecrum,'
Acidum,SalfumJsIitrofum,Amamm,Acrcm,& Dulcem;aliomodo quinquc.pri-
mos duos Acerbum > & Aullerum , eiuldem fere feccici efle aflerens , iblum.
autem in ratione maioris,& minoris diiTerences.fic Mum,nitroliun,& amarum,
amarus namque ex nitrofi prouenic.incenfione:felfiis vero aut nitrolb imbecillior
aut adifeidionis quoque allumcns aliquid,ex adftriffionc Ipecificamdiiferenciam
adfeilcere videtur. Alij addunt alium,qucm Adferingentem vocantiiuncq. Plato
eundem cum aufeero dfe intellcxit.ninil enim aliud eft,quam aufterus remidusj
qui in malo Cydonio,& Medico rcpcricur . Theopbralhis addic Vndhiofiim,feu
(deofiim ,feu pinguem, qui potius in numero fiiccorum a Platone ponitur . Vn-
^olum enim efle non an faporemjfedad modum fiibfeanci; fiicci pertincc.Alijs
nouemdicuncur,accr,acidus,pinguis,{3lfiis,aufeerusdulcis,amarus,acerbus,infe.
pidus. tres primi e tenui maceria prodeunt, medij e mediocri, poftremi c craiia
atque terrena . Nos odio cantu veluti noftro propofico oportunos explicabimus,
acrem,amarum,lalTumdnlccmdnfipidum,acidum,auftemm, & acerbum. Acris
fepor cft,qui linguam,& os acrimonia feric,c5pungicq. ac feuces mordet,fimulq.
calefacit ,& interdum quafi exurit is maxime conlpicuus ell in Pipere, Pyrc^
.

chro,uphorbio,Nafturtio, Allio, & C hiUi, CbUpamt^olU,^ c hit'

tnicatl.Tazfttli, Aachoa,icid genus alijs.Fit autem ex tcnui,ficca,calidaq.mate-
ria quare omne id,quod guftui acre, mordenlue fe probet, ignex naturz par^
.

ceps idem lapor reperitur in edulijs quibuldam,quibus vtimur pro oblonio

eft.

multis vero vt condimentis tancum,cum edam in finqsiiciter medicamends,tum

in delcterijs.qui fi nondum vehemens eft, fed infea tertiam calefiuaendi oidineix^
. . B fubfifiiti
 , ,

RERVM/MEDICARVM Na*HISP.
(ubfiftit. vim, atque facultatem habet,iniro fumptus, penetrandi, meatus apcricn-
di,crand(q. humores actenuandi.extrinfecus corpori adh^ens, cut^m rarefacit ^
humorefq.elicic,ac rarefacit.Quod vero iam acrius cfl,tertiumq. caloris gradum
cxupcrat pr^terque gultus acnmoniaiWj taput tenui vapore ferit,ficraflfioris fit
,

cflcntir caufticum clt, & aut vcficas cxcitat,auc crullas molitur.Sin tota fubftan-
tia animanti aduerfacur.repticu.idell putrefaciens, & deletcrium cff. Amarus fi-

por infuauis cll, ac triliis.guftum diueliit, & lingua corrodic.eo infignis cft Aloe,
Abfynthium,Gcntiana,Ccntaurium minus/ Colocynthis, Cmip4tli,2^Mnam,Tc~
eiufmodi alia. Cralk eius cft materia atque terrc-
na,quam exuperans calor prefiauit,& exiccauit quare
.
omne amarum calidu,&
ficcum eft . etfi aliter Auerroes fentiat negans faporem amarum ex calore fieri
femper,fed ex calore,aut frigore fieri pofle,modo calor, aut frigus cu dcficcatione
coniungantur,idq. multis exemplis monftrare nititur, vt cft apud cu m viderc.cui
Valleriola.quorum rationibus fatis optime dodfilfimus Vallefius re-
fc liibfcribit
Cjp.7>
fundet. Hinc fanc pneipua vis dctergendi,& meatus expurgandi amaris ineft,
fJib.cdtr.
introq. fumptis mfardhis expediendi, & admotis fbrdida vlccra detergendi, & ex-
purgandi. at quia exiccando,luperuacaneos humores abforbent, aut detergunt
& dulcedini,qu:c putredinis pares eft,proiius aduerfantur, putredinem inhibent,
&!Corpora dii integra tuentur . Saliusfaporcrt,quilinguamcxafteficcando
corrodit, non tamen admodum calefacit, in mediocri materia confiftit cum calo-
rc,& fiocitate. aquez enim mateii-c (quz non exquifite fimplex eft) parces quafi-
dam terrenas permixtas calor externus tandem pr.TaftjUis,& vrens, atque ficcans,
{alium faporem indude . fitq. a terreno ficco
,
quod in aqueo humido caloris vi
pnealTacum , attenuammq. cft. neque igitur prorftis terrenus, vt Giilcnus inquit
nic totus manet , Icd permixtus obtuncheur ; ficcitas vero maior conquiritur, &
perfifiic . Itaque quod falfiira cft,poros contrahit,incidit,detergit,digerit, feu ftia

licdtatc potius humores abfbrbcc,fine manifefto caloris Icnfu. quo fic,vt a putre-
dine vindicet, a falc nomen accepit quare hoc genere falis fpedes omnes conti-
.

nentur,aqua marina,r^/ar/,7'cquixqi^tl, & his fimilia . Dulcis fapor luauis , ac

ineundus cft, nullaq. exuperanda moleftus. nam materix, & tempera-
qualitatis
menti mediocritatem obtinet . Hac de re exalperata lenit, maturat,concoquit,&
anodynus eft, ac alimentorum onuiium communis . omnium namque nutrien-
tium comunis dulcedo eft. quidquid enimnutrit,aut plus, aut minus eft dulce, ex
4* fimp. Galcno.Conlpicuus eft hic fapor in faccharo;melle,Glycyrrhiza,7' zpmpeitcxuhHtl,
medxip.
14- TstiKMtdtk.CitnjApagfillin, Coltotl, ic huiufmodi alijs , Infipidus fapor improprie
dicinu, vt qui faporum potius priuatio fit, nullaq. quahtate afticit, nuUoq. gufni
faporum perdpitur Huius materia tametfi quodammodo
. crafta eft^ion tamen
prorftis terrcna,ficca,& adftringens,fcd humore quodam perflifa. qui etiam non
exquifite permifeetur vi caloris.& quia eius maceria emplaftica meatus om- eft,

nes mfiirat, & obfixuit, exaTperata lenit, & foluta conglutinat. Quamuis autem
lapor hic duld fit affinis, diftat tamen, quod paulo cralliore, & crudiore conftat
matena Id faporis genus in aqua excellit maxime , inde in Cucurbita , Pepo-
.

nibus , Otmmt%fU ,
Thapatl, 6c huius generis Acidus fapor eft,qui .

guftum penetrat , & tenuitate ferit, citra tamen vllum fcnftim caloris m te- .

nui
 . ,

'
LIBER P R I M V S.
'
ly
nui ineft materia, frigicLr,ficcantifc]uc de natura:, fuacjue tenuitate ad pene-
trandum, &
inddendum nihilo' fere infirmior ell acri (apore quare inci- .

dit ,
attenuat ,
mordicat , detergit , obllrucfa liberat ,
repellit , & ficcar . fiigo-

ris enim alte fubcuntis beneficio fluxiones omnes repellit ,

iiccitateq. qu? pla-
ne valida elV, finguinis eruptiones filHt,ac cohibetmaxime dc- . Eius vis in aceto
prilrenditur,in luceo limonu,mali citri,&in Oxalide Tornati, TUtlauhcipttU. Au-
llcrus (apor clhqui moderate os,& linguam coll:ringit,&: quadam alpentate coar-
ctat , ac quadantenus refrigerat , & exiccat Conlilht in materia mediocri
qux .
,

terreni , & aquei particeps ell , in qua non calor fed frigiditas dominatur ,& ,

exuperat luculenter refrigerat , extinguit,cogit , atque contrahit fluxiones mo-

. .

derate fillit, atque repellit propricq. crudus humor appellatur ellq. immaturis
.
.

frudibus peculiaris , vt in Mefpilis , Cornis , Pomis , & Pyris filuellribus V uaq. ,

acerba, Gtutpoltort frudlu immaturo ;

Tcxptl frudu incompleto-, Copalxochotl etiam

frudu immaturo Acerbus lapor aullero finitimus ell , eo tamen grauior , nio-
.

leltiorq. ac magis linguam, gullumq. omnem conllringit,& exalperat.ac

proin-

de magis tum liccat, tum refrigerat eius materia plane terrena ell, & ficca, nec .

aqux, nec humoris manifelle particeps in qua non calor , Icd frigus exade do- .

minatur cum ficcitate Itaque vt frigidus fluxiones rtpellit , vt adllringens hu-

.

morum impetum fillit , ac cohibet -, vt ficcans coardat ,

atque denfat , vulnera-,
cicatrice obducit; vt terrenus humores incraflat . Sapor hic in malicorio,Galla_.
Rhoc, & Cuprelli nucihus,Ex^uahuitl,&c Mtx^quitly&i huiulmodi alijs colpicitur.

Cumq. corpus acerbum terreum fit, ac frigidum, tripliciter neceflario exoluitur,

Vt Galen. ait aut incalelcens , aut humelcens aut vtrumouc fimul perpetieris
, ,

Itaque fi calclcat dumtaxat , nec humidius fiat ,

neque mollius , fed durum ma-
nens, Iblam acquirit dulcedincm,velut roburnei glandes,ac potilTimum qui vo-
cantur Callanei fi tantum humefcat,fiquidem ea craflaru iit partium,
.
& aquea
humiditas.aullerum euadet.cuiulque enim laporis vires aquea retundit, atque he-
betat humiditas.-fi vero tenuium partium, & aerea fit,acelcet.oftcnlum naque ell,

frigidum lubtilc , acidam efficere qualitatem : at fi pariter humelcat, calefiat, &

humiditate quidem aquea in dulcedinem, aerea vero tranfibit in pinguedinem.
m!--

"Ut Plantarum ttoui Orbis , ab mjigenis veteris huius JiuerJItate ;

earundemq. multi-
tudiae .& turde paucis hoc ia opere tracleiur , Cap. IX.

H
nulla in
Vius nonnullas veteris Orbis indigenas plantas in nouo Orbe ortum du-
cere, fama ell; quamplurimas veronoui illius elfe proprias, quarntrl pcne
hoc antiquo vilitur. Hanc Indii plantarum diuerfitatem ad aures Theo-
Hillor. piant, cap. y ti-
phrafti pcrucnille cius verba qui Icripta reliquit 4. de .

,
llantur. vbi loquens de Indica neu, alijlq. Indii arboribus, & herbis, ac ablbluto
fermone de ficu, &
ahjs duabus congeneribus plantis , lubdit Sunt etiam alia_> .

plura ab js diuerfa qux Graxia gignit , frd nomine carent' nec mirurh quid-
i
.

piam ex eorum proprietate putandum ; nam , vt quidam refeiunt , nulla omni-

no arbor, nullus frutex, nulla herba fimilis ijs comperitur, qui- in Grarcia proufe-
niunt, paucis exceptis, idq. etiam ex Iconibus, figurilq. plantarum rcgijs in libris
contentarum a quouis optime latis percipi potefl . Tanta namque arte , & peri-
J
B 1 tia_.
 ,
,.
.

,6 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

tia dcpifa* fiint, vt cum in illarum partibus, totaq. figura delineandis, tum colo-
ribus pundHm applicandis,gens nec Apelli, nec cuipiam antiquorum cedert
illa

videatur Imagines,
. & fimiliiudincs plantatum, Sc animalium ita ad viuum vi-
luntur, vt res ipfe, feu accidentia in rebus ipfis inhjercntia appareant , vt ex non-
nullis plantis , & animalibus ad nos delatis coniedari potcll . Non ab re itaqucj
omnes natur* pracftantiam in plantis admirantur , non tam quod inhni-
tum carum numerum procrcauerit , quam quod omnes fic variaueric , vt
poa fit reperire planta; faciem , qua: alijs ex toto fimilis fit Hanc plantarunu .

^cifkam diuerficatem coeli , 8c Ibli proprietate , ac

ratione fieri feriptunu
i.<!eeiir. reliquit Theopbralhis , vbi lo^uens tic generatione plantarum fpontanca, a
principio fiacim inquit. Sponte autem alia exeunt ( vtfimplicius loquar )qu
minora confiftunt, & maxime qu* annua, herbaccaq. natura funt . Citerum..
cuenit, vt etiam maiora interdum ita gignantur, cum aut imbres frequentauerc,
aut proprietas aliqua in ccelo,& terra confillit . in fine autem capitis concludens,
inquit . Itaque quantum in vniuerfum exprimi liceat
,
generationes huiufinodi
fieri coadoq. humore admixto , commucatoq.
necefle ell , terra fiibfcruefada ,

ex fblis 3rdorc,quemadmodum & animalia progenerari videmus . Qu* Theo-

pbrafti verba, a]uo fi recipiantur animo, plantarum materiam efle quatuor ele-
menta , inferre videntur Nam per tetram fiibferucfadlam duo ficca elementa
.

nempe terram, & ignem incelligit per humorem duo humida, nempe aquam
,

ic aerem, quz fimul ciun ficcis admixta, & coa(Ia.plantanun materia euadunt
Cauflam vero agentem felis llatuit c.alorem operantem in elementa illa,vnicndtv
mutando , ac dilponendo ad planta: formam introducendam , virtutemq. formae
piant* produtliuam infondendo. Elementorum namque virtutes cuiulq. foc-
ma; mixti produiHioncm attingere non ponunt,nifi fit foperior alia virtus. & hfc
eii a cado. Motus inique calorum caufla vniuerfalis ell mutationum inferioe-
ium,vt puta elementorum mixtorum,inanimatorum,plantarum,& animalium,
non quia motusper fe producat quicquam, fed quia ell vniuerlalis quaedam con-
dicio caufix . nam fel &: ailra applicata , & lata per motum in fitus diuerfbs , re-

>. de ge-
& hzc de plantis Ipome nafoentibus
diucrfitatesojperantur, ex Arillotele.
ner. t*. Plantis autem ex femine, vel ex analogo oitum ducentibus (corpora enim ccelc-
ftia non eodem modo operantur in hac inferiora ) motus coelorum non totam

imprimit virtutem , fea coadiuuat aliam virtutem Coadiuuat enim virtutem .

& calorem naturalem feminis, vel analogi, qui ell eiulHem rationis cum coelel^
& fic coeliun omnium cauda cft non idum prodiji4fliua,fed conferuadua noii^
, .

enim eonfillercnc multum infenora htec, przicudm planca:, & afia viuenda,mo-
tu hoc , & infiuxu caelorum cedite A (yderibus quam magna vis oriatur in
.

pUods, feripeum rehquic Theophe^us Sed de his hadlenus, alterius ell operis
.

t'.dhiSi 4Utem infinitus fere fit numerus Ipecierum plancarum noui indigenarum i

^tnt. Orbis,dc paucis tamen agere in hoc opere vifom fuit.nam tamum in his tria illa,
iquz Galenus in medicis przcepcis, ac cucudis alijs obfeniada llaniit.repenri con-
dngit.quorum id erat in primis,quod ea,qux cradlanrur, debent ede vera; fecudo
, ivdjtiaitertio iadlis principijs comicnicnda. Cum ergo inter tot mille plantarii dif-
^eapas haec Iblz ifeperiantur pluiihus,ac notatu dignis praKiitx fecukadbus, ac
vfiii
 . ,

X I B E R P R I MV S; 17
vfiii medico vnlibus ( in commodum namque artis medicar profcflbrum pncci-

pue proiens editur opus,quibus plurimum, vt ^bco,prf carteris proficerc,animus

mihi Icmper fuit ) iathlq. principijs conlentancis , ac antiquorum prxlertinu
,
Galeni, methodo non rcpugnaahus,non immerito harum tantum hillorias.
Icones , 6c Imagines cliihncilas prarlo tradendas , operj pretium duxi

Duiiit ctrum, qui afmmt , Ititrtificiofiim , & Inutilt tfft traE}rt dt flanti propt.
t
w nuntar, O- httmttr (aajpCy dtctptionii in plantir tffdcn-
ttsy ttarraatnr. Cap. X.
Lantarum delcripdones fallaces efle , earuma. virtutes inefficaces atque^
P
res ,
apte , fi nolfris conferantur , fiio
,
euanidas pleriq. medicorum quxruntur , multaq. pallim obuia apud vete-
qux parum nomini , ac dclcriptioni re-
^xindere, eoq. diucrfas efle herbas contendunt , licet noftro xuo idem nomen
obuneant. Ibcridem, Centauriura minus, Smymium,Hippogloflum,Phylli-
fic

tira, Pentaphillum , Phu, &

ntinnulla alia diuerfa efle exilfimant quia veterum
,
deicriptionibus non per omnia congruant ac perinde de plantis noui Orbis op- .

ponunt, in illarum deicriptionibus deceptiones quamplurimas contingere po-

ruifle. tum etiam experimento fatis conftare,nonnullas plantas illius
Or&s indi-
genas in veteris huius tranflatas regiones obijfle; quafdam inefficaces, atque eua-
nidas euafifle ; alias mutationes magnas pcrpcflas fiiiflc quare ob difficilem^
.

plantarum inucffigationcm,dcfcriptiones fillaces,magnafq. mutationes, tradfare

.
de plantis efle inatttficiofum , & inutile opinantur ' His vt fatisfiat fcire licet
, >
deceptiones multifariam in dignofcendis plantis ob earum mutationes contin-
,
gere pofle . Variantur namque plantx quadrupliciter. primo ratione nomencla-
turXjfecundo ratione numeri,tertio ratione delineationis, vltimo ratione faculta-
tum . Innominibus enim proprietas eorum,& fimplicitas confideratur,qux tum
in plantarum gcaeribus,tum fpeciebus cll. hilq. vel vniuerfis,vel
eoru partibus,
pempe hxc omnia luis,& non ahenis,atque improprijs,nuncupantur nominibus,
Vt quod arbor e(f, arbor vocetur . fic de fntticibus,fulFruticibus,& herbis pariter
& circa fpecies. in quibus non iolum proprietas efl confideranda,vt fcilicet ^pp- .

nominibus appcUcmus,led enam vniuocado nempe, vt perpetuo vnum

fitis fibi
;
nomcn,fi fieri poceff,vni, & non pluribus imponamus. Idem piantaru paitibus m
obferuandum efl, vt quod radix cll, radix nuncupctur,caulilq. caulis nomine ap-

pelletur. fiede caudice>ramo,cortice,fi)lio,flore, lrudhj,ac femine.

in nomi- Hxc
nibus obferuanda fiint. Iii Ipeciebus autem numerus pociflimum f^(5landus. qui
dl, vel determinatus, cum dicimus , alicuius plantx duas efle Ipecies, vel tres, vel
quatuqnvcl indefinitus, vt fi plura cHc alicuius plantx genera meamus At vero .

in deicriptionibus longe plura confideranda funz . delineantur namque

plantx
per fiihllandam, per quantitatem , tum continuam tum dilcretam , per qualita-
tem, qux cll vifibiiis, odorabilis, guflabilis, &
ta<Silis,qux etiam vel aefinitx, vel
indchnitx lunt; per figuram, ac per fimiiitudinem, qu? etiam ad qualitatem re-
feruntur per firum per ordinem qui quandoque confiifus ponitur nonnun-
; , , ,
guam explicaturi per tempus,quod ahquando dcccrminatur,quandoqtic indeter-
B } minatum
 . ,.

i8 RERVM MEDICARVM NO.r HISP.

*
niinacum ponitur; per locum pr 9 tcrea,& regionem, quf omnia mutari pofluntt
ac prztet naturam reddi & ite plantas variari , 6c deceptiones contingere Fa-
: .

cultatum denique ratione , triplici ex caufla in plantis error contingere poceft

primo ratione plantarum , kilicet cum planta non induxerit elfedhim , quenu
promittit ; fecundo ratione corporis iubiecU tertio ratione af&hium pr^tcr na- ;

turam , quibus piant? deftinantur . At quia ex didlis quifq. fecilc deceptiones ,

, &
qute in dignofcendiy)lantis ex mutatione, ratione nomenclatur? radone nu-
meri contingere poflimt percipiet, merito, ijsomilIis,ad mutationes ratiooc deli-
neationis in plantis contingentes deuenimus

t^/edi mutationum in Plantis Jtlwtatunis ratione euenientium

exflitantur. Cap. X /.

ifariam mutationes in plantis delineationis ratione eueniunt nempe vcl

B
Icnptiones
quia plantat non accommodantur deferiptionibus , vcl
contra , quod dc-
non accommodantur plantis Piant* quidem audlorumdefcriptio- .
.

ntbus repugnare videntur ob mutatam faciem idq. pluribus modis euenire jx>- .

tcil; primo lui ipfius ratione, fecundo ratione Coeli, tertio ratione fbli, quarto ra-

tione cultus . Sui ipfius ratione dupliciter eft. nam vel ratione fubftantiat,qusc in
cuncHs plantarum partibus confideratur,vt fi aliquam quandoque in planta par-
tem deficere, vel fiipcraddi contingit, fiue pars illa fit naturalis, fiue praeter natu-
ram. naturalis quidem, vt capillamenta , qua; Tribuli aquatici caulibus adna-
(cuntur, qux nec folia , nec caules Theophrailo audore efle videntur , fcd Cauli
adnalccntia.fic & Vifcum,& Stelis & Hyphear qu* non nifi in aliena arbore
,
,
aafcuntur ita &c Ledon Cilli fpecies, in cuius fiilijs pingue quoddam verno tem-
.

pore contrahitur Ad fubffantiam etiam, gummi, i.-icryma;, lac, fucci, & id ge-
.

nus alia, referri polTunt, quae quandoque funt , aliquando, cum efle debe-
rent, deficiunt , vt Mallices,iuxta Cham.-eleonis albi radices ; fic 6c qu* defi-
ciunt, vt Chondryllx Alterum genus quod folia fert drcumrofa;vt & Othonn^
.

& Chamatlconis nigri radix, qu* interdum exela ell. Qu* prxtcr naturam fimt,
Imiufrnodi efle lbieiit,vt cum Ficui fcabies nafcitur,xrugo 01iuis,atque eadem in
frugibus, ex ferenitatibus , flatibufq. auflrinis, aqua, & rore in Ipicis infidcnte_>
quibus ex fblc fcrue&dis xrugo creatur . fic & cum ptxter naturam aliqua defi-
ciunt, vt in Myrto, qua; iuxta balneum fine nucleis cxijt. Secundo modo plan-
ta fui ipfius ratione faciem mutat ex .rtate qux in cius pueritia , adolefccntia, 3e
,

fenedute confilfit. etfi aliqui fenedutem diu identes in marcorem, Stfenedu-

tem confiderent fenedutera in planta
, dupliciter, primo modo antrauam planta
a terra cueilatur,fecundo pollquam leda elb nos tamen hac fubdiuifioneomifla,
dicimus, plancas xtacis ratione mutare faciem, quia non eodem modo in pueritia
adolefccntia, & fenedutc crit,vt in Tuflil.aginc .ipp.orer .
qux luteum florem pri-
liia germinatione vere emittit, quo vna cum caule confeftim exuitur, in-
tlb.) Clp de, nonnulli his carere cxillimaucrunt ex Diofcoride ac ex hifcc audoriws
|N^p:io.
fu.am de Tuiniagine hilloriam liimpfillc Plinium credendum eft, qui neque
flptem , neqiic caulem , neque femen proferre hanc plantam tradidiit a fic 6

} : ii In alijs

'i

Digitized by Google
 ;, '

L I B E P R
I R
S. MV 19
in alijs quibufHam herbis idem Dioicorides in fiii operis prarforione his verbis con-
firmatiqua: caufla etia nonnullis Icriptoribus impoluic,qui herbas quaflam, verbi
atia Gramen,quinquefoliu, & Tullilaginem amittere florem, fruthim,& Cau-
E li negant. & hoc non ob aliud , nifi quia non omni tetate herbas inlpexerunt

ac propterea Diolcoridcs loco prseallegato hc verba prius Icripta reliquit. Quare

cui in animo elt horum peritiam aflequi, necefle eft,cum prima germinatione- ^

Iblo emergentibus, adultis, & (cnelccntibus adefle nam qui pullulanti herbx
.

duntaxat adlliterit, adultam cognokere non potell , neque qui adultam tantum
nuper erumpentem nolcet . Quo fit, vt propter mutatam foliorum
inljxrxerit,
faciem Caulium proceritates,florum, (eminilq. magnitudinem, id genus alias &
peculiares notas, nonnulli, qui olim has rerum varietates non prolpexerunt, ma- ''

rao in errore verfontur .

& paulo polHubdebat;
Ergo, qui lipiusad vilendas
herbas, & earum natales Ic contulerit, earum cognitionem maxime conlequc-
lur . At fi mutatio cctli ratione contigerit , harc ob annorum varias conftitutio-
nes erit prout enim coelum varias reddit .anni conllitutiones annus dementior
. ,
quandoque aut horridior fit, & ita plantas variat aeris namque inxqualita- .

tem maxime Ipcdtand.im-enc , Theophrallus docet. Alijs enim imbres con->-*'*

*
neniunt, quibuidam repugnant . ita & flatus, & fiigora, & calor ex quo fit, vt fi
.

his adfint, diis defint,non pauc* varietates efficiantur, vel enim figuram mutant,
vd minores folito, maiorclq. redduntur, non folum vniuerfie planti,flores, fron-
des , radices , aliatq. illarum partes,vel tempelliuius vel tardius proucniunt vel
, , ,

tiam omnino marcefount.vnde redlc in prouerbio ell,vt Theoptir .inquit. Annus >

firudrificat , & non tellus . Soli ratione plantas variare quandoque contingit ac .

perinde vt locus varias temperaturas ih primis qualitatibus fortitur, ita multas

diuerfitates in plantis procreare potell . At quia dupliciter locus intelligi potell,
vel pro vniucrla regione, vel particulari alicuius regionis loco; fi primo lumatur
modo, quamplurimas in plantis mutationes efficere lolet, ita vt & llirpium inda-
:oribus & Medicis, ac Phdofophis in earum cauffis inuelligandis maximuna.
g eflerit
,

ncgocium .
Quantumeilim naturxob regiones varientur ex Hippo-
cratis deaere, aquis, & locis , libris, ac Galeni opulcu'lo,cui titulus ell. Quod ani-
mi mores, temperaturam corporis lequantur, percipi frcilc potell . Ex regione.
homines timidiores , vel audaciores petulantiorelq. effici videmus in vna ma-
.

nanimi , ac ad vinliter agendum , ac labores quolcunque perferendos aptiffimi

funt; in alia debiles, mertes,infirmique in hac manfiieti,& mites,& in dia feri,&
immanes nafcuntur . Sunt & regionum omnium vertti pcadiares & aqu.r , . fol
etiam ficut vel rcdlc relpicit,vcl oblique, vel medio modo;fic edam maiorem,aut
.-H
minorctn,aucinediocTem'morani?c6ntrahit,3c ob hoc hominum natura,mores
Cplorcs , & coiporis habitus diuet^lfimi euadunt. fic & carteris animalibus,mul-
loq. magis plantis contingere pofleirationi confonum ell cum h* Icui quauis ex
,
caula prxulis.Huitatione lufoipcrcaptXexillant.Magn* igitur ac plurim.'E,regio- n h
*
num rauonc,diucrfitaces in plantis eflepoflunt amant enim pianti has .
, vel illas
scgionesdta vt quidam quorundam locorum vernaculi fint,alii in quibuidam
nalci nullo modo pollint Theophrallo'telle,qui Thus,Myrrham,Laler,Cinamo- 4 -<ie hi*,
nnim, & Cafiiam plagis ad exortum, mcridiemq. vergentibus vcluti peeuharia,
minime
 '

1 RERVM MEDICARVM NO.! HISP.

minaram ponitur, per locum pr?terea,& regionem, quf omnia mutari poliunt,
ac prarter naturam reddi : &c Itcplantas variari , & deceptiones contingere . Fa-
cultatum denique ratione > triplici ex caufla in plantis error contingere poceft ^
primo ratione plantarum , Icilicet cum planca non induxerit cffedhim , quem.,
promittit ; fecundo ratione corporis liibiecb tenio ratione affedhium prqter na-
;

turam , quibus piant? deftinantur . At quia ex didtis quifq. facile deceptiones ,

, &
qua; in dignofccndi^lantis ex mutatione, ratione nomenclatur? ratione nu-
meri contingere poflimt percipiet, merito, ijs omi/Iis,ad mutationes ratione deli-
neationis in plantis contingentes deuenimus .

mutationum in Plantis delmtatioms ratione euenientium

explicantur. Cap. X /.

nempe vel
B ifariam mutationes in plantis delineationis ratione eucnirnt.
quia plantat non accommodannirdelcriptionibus, vel contra , quod dc-
non accommodantur plantis Piant* quidem audlorumdelcriptio-
Icriptiones .

nibus repugnare videntur ob mutatam faciem idq. pluribus modis euenire jx>- .

tcll; primo lui ipfius ratione, lecundo ratione Cali, tertio ratione Ibli, quarto ra-
tione cultus . Sui iplius ratione dupliciter eft. nam vel ratione lubllanti*,quac in
cundtis plantarum panibus conlIderatur,vt aliquam quandoque in planta par-
fi

tem deficere, vel fuperaddi contingit, fiue pars illa fit naturalis, fiue praeter natu-
ram. naturalis quidem, vt capillamenta qua; Tribuli aquatici caulibus adna-
,

tuntur, qu* nec folia , nec caules Theophrallo audfore elle videntur , led Cauli
adaalccncia . fic & Vilcum, & Stelis & Hyphear ,
,
quae non nifi in aliena arbore
nalcuntur . ita & Ledon Cilli Ipecies, in cuhjs pingue qnoddam verno tem- folijs

pore contrahitur . Ad lubllantiam edam, gummi, iacrym*, lac, fucci, id ge- &
nus alia, referri polTunt, qu* quandoque funt , aliquando, cum elle deM-
rene, deficiunt , vt Malliccs,iuxta
Cham*leonis albi radices; fic qu*dcfi- &
ciunt,vt Chorvdryll* Alterum genus quod folia fert circumrofa;vt & Othonna,
.

& Chamslconis nigri radix, qu* interdum exela ell. Qu* pr*ccr naturam limt,
liuiufmodi cfleiblcnt,vc cum Ficui fcabies nalcicur,*riigo Oliuis,atquc eadem in
frugibus, ex fcrcnic.itibus , fiadbulq. aullrmis, aqua, Vore in IjjicLs infidento , &
quibus ex Iole fcruefe(ais xrugo creatur . fic & cura praxer naturam aliqua defi-
ciunt, vt in Myrto, qu* iuxta balneum fine nucleis exijt . Secundo modo plan-
ta lui ipfius ratione faciem mutat ex *tate
,
qu* in cius pueritia ,
adolclcentia, fic

ienedlute coafillit. etfi marcorem, fic fencdhi-

aliqui lenc(hitcmdiuidcntcs in
tem , confiderent lenciftutem in planca duplicicer.primo modo antequam planta
a terra eucllatur,lecundo poilquam lecla ell; nos tamen hac lubdiuifione omilla,
dicimus, plantas *tacis ratione mutare faciem, quia non eodem modo m pueritia
adolclcentia, & lenedlute erit,n in TuUilaginc app.arct qu* luteum florem pri-
.

tiia germinatione vere emittit, quo vna cum caule confcllim exuitur, in-

de .nonnulli his carere exillimauerunt ex Diolcoridc ac ex hilce audloribus

,

liiam dc Tuilllagine hilloriam liiniplille Plinium credendum ell , qui neque

florem , ncqiic caulem , neque Icmen proferre hanc plantam tradidit - fic fic
I Inalijs

Digitized by Google
 , '

L I B E R P R I MV S. 19
fai alijs qufl}u(Ham Herbis i<lcm Diofcorides in (ui operis przl&done his verbis con-
fJrmatiquxcaufTa etia nonnullis fcriptoribus impoluit,qui herbas qualdam, verbi
ada Gramen, quinquefoliu, &
TulRlaginem amicterc florem, frueihim,& Cau-
E ri negant. & hoc non ob aliud , nifl quia non omni ztate herbas inlpexerunc {

ac propccrea Diolcorides loco prarallegato h*c verba prius Icripta reliquit. Quare
eui in animo cll horum peritiam aflequi, necefle eft,cum prima germinatione^ *

Ibloemergentibus, adultis, &

lenelcentibus adede . nam qui pulluland herbz
duntaxat adlliterit, adultam cognolcere non poteft , neque qui adultam tantum
inlpcxcrit, nuper erumpentem nofcct .
Quo fit, vt propter mutatam foliorum
faciem Caulium proceritates, florum, leminilq. magmtuoinem, & id genus alias
peculiares notas, nonnulli, qui olim has rerum varietates non prolpexerunt, ma-
no in errore verfontur & paulo poli fiibdcbat : Ergo qui fipius ad vifcndas
.
,

ferbas , & earum natales fo contulerit , earum cognitionem maxime conlcque-

tur . Ac fi mutatio cali radone contigerit , hacc ob annomm varias condicudo-
nes erit prout enim coelum varias reddit .anni conllicuciones , annus clemenrior
.

quandoque aut horridior fit, Sc ita plantas variat .aeris namque inxqualita- .

tem maxime lpe<dandam'c(re , Theophrallus docet. Alijs enim imbres con->^'*i^*

neniunt, quibuldam repugnant < ita & flatus, & frigora, & calor ex quo fit, vt fi .

his adfint, illis dcfint,non paucx varietates t^ciantur. vel enim figuram mutant,
vdminoresfolico,maiorefq.reddunmr,nonlblumvniucrfxplancz,flores,fioii-
des , radices , alizq. illarum parces, vel tempcltiuius , vel tardius proueniunc , vel ;

dam omnino marcefount.vndere^ic in prouerbioeil,vtTheophr.inquit, Annus

ni6tificat , & non radone plancas variare quandoque condngic ac

tellus . Soli .

perinde vt locus varias temperaturas in primis qualitadbus fordtur , ita mulcas

diucrfitaces in plancis procreare pqtelf Ac quia dupliciter locus intclligi poted,
.

fi primo (umamr
vel pro vniucri.r regione, vel pirtiinilari alicuius regionis loco ;
modo, quamplurimas in plantis mutationes efficere folet, ita vt & Ibrpium inda-
gatoribus , & Medicis, ac Philofophis in earum caudis inuelligandis maximunu
tocclTcric negocium Quantum enim naturxob regiones varientur ex Hippo-
.

cratis dc' acre, aquis, & locis , libris, ac Galeni opufcuTo,cui CKulus cfl. Quod ani-
JOimores temperaturam corporis (equantur, percipi focile poteff Ex regione. .

homines dmi^res , vei audaciores petulanciorefq. effici videmus in vna ma- .

gnanimi , ac ad virili^ agendum ac kbores quofeunque perferendos apdffimi

,

nunti in alia debiles, inenes,infirmiquc in hac manfocti,& mites,& in illa feri,&

immanes nafeumur . Sunt & regionum omnium vcnri pcailiarcs
, 6c aqux
. fbl

etiam ficut vel rcefe medio modo.dic edam maiorem,aut

rcfpicic,vel oblique, vel

minorem,auc mcdiocrcra-moratTtcontrahit,& ob hoc hominum natura,mores

Cplons , & corporis habitus diucrfiifimi euadunc. fic & cancris animalibus,mul-
ttiq. magis planis conongere pollcjradooi confbnum cft , cum hx leui quauis ex
caufa prx illis mutatione fulcipcreapcxcxillant.Magnx igitur ac plunmx, regio-
'

numiadonc/iiucrfitatesin planus eflc poliunt, amant enim plantz has , vrl illas
scgioncsdta vt quxdam quorundam locorum vemaculx finc,alix in quibufdani
rula nullo modo poilinr ThoojAraftoteftc/jm Thus,MyrrhamXafer,Ginamo- s.de hUs

mura, ac r.araam plagis ad exortum, mendiemq. veigenulw vclun peculiaria,
muumc

Googie
 ,.,:

la RERVM MEDICARVM NO, HISP.i

minimi vero /eptentrionem verfus proucnircreccn/ct.quafflam /rigida loca_*
amare, vc Piaus, Robur, Abies, TaxuSjCallanca, Tilia &: reliqua fimiles. ex pla &
tis huroUibus nonnullas algentia loca quatere , vc Fcbrifiaga, Abfinthium item .

quaradicq, fuccoue medentur, vt Veratrum agitatoriuin,Scamonium,&cundl*

fetejqusffum radtx expetitur prt^crca lubllanti^ varietatem ex regione /pe-
,

lib. 1. t. dtantis > itHienieniiius, fuulcas plantae ,

omnes partes non pode perficere Plinius .

* cadua qua in Paro fylua nihil

lfi Yilifl. quadapi fieri infiuiSuofa criididic , licut
. <Je A- fert. Pe.rfica arbores in Rhodo florent tantum. Galenus in regionibus non admo-

4tt 0i^P.iyj Pslm^ t)t>n perfede maturare, aderit . Theophrallus vero inquit
j.dc Hi-^ quis PaJinam.?K)illratcm in Babilones erat , loci illius domelbci fimilenu
ftor.piMt.
Qtmi & vicia,morbiq. regionis ratione plantis cucnirc lolent
reddi ^iWjiifctam.
^.dt caur. naro apud Tarentum, vt Theo.phraUus refert, Olci cum Horent,quandoquc pc-

S!\"'cap. 'WM
flutus aruginje mtellancur , nonnunquam ficu quodam cx mari caligino/b, ^
cra^I^q. cum floribus rcfidence odorem- amittunt Quare ctfi arbores maxima,.

dc puichernma illic fime , /rudium tamen minirnum reddunt idque etiam ap- .

parej. in Ari Ipccic illa quam eruditiores Aigyptium Arum appellant, quamuc
,

quanpiplurcs medKa maceria pro/cdbres Colocafiam efle autumant, qu* quam-

-

uisin ytgypto, necnon in Sicilia omnes /iii partes compleat , in Italia tamen , &
Hiipaxua neque /cmen , neque florem > neque caulem , vnguemq.- vel certe rato
lib-j.dtj Idem etiam in Didlamno Cretenfi apparet,quoci vt Diolcor.ait,
florem, neque Icmen pro/erre deberet , in Italia florem , in Creta /emerL,
t i
pno. profecre-cproperturo efl . ac id mendofi codicis ratione cuenifle , vc interius dice-
ig)^5cpotiM5 Cfn/cndumell. Qui autem miM circa varietatem in lublbntiaex
r#igi9fti|ip?;i)arufa /dre cupit, legat quartum hbturo dc hillor.Planr.TlTeophralli
in locis, ac ptalertim cap.^^.fit. 9, Nafcendi tempus etiam a regione va--

*o? piwr
dapuj j duiwrci m^ca leguntur exempla apud Tbedphrallum. inter qua: mira-
C.J.' bflt illud /ane videtur quod in mediojcoOtingcrc.in frumentorum ortu adcrii
,

CaMcnim quod magnitudinem varuirc poliit, regio, fatilc /ciet is, qui /nidhis cx
India ad nos allatos la/pcxcric- lilnt enim noflratibus decuplo maiores.quod cum
iib.7.c.i. animaduertillet Plipiu^, if)quic,in India arbores tant.-e proceritatis traduntur , vt
iagitds /fiperari lU^ueotlt . fiabdii deinde, Ha:c /acit vbertas /oli,tempcticscceli,&
abnndaaaa .;Thc(^hrailus.afl-it,quedam in loco A/iat vitra Badlrafru-'
i.dtHio. aquarii,

/tiuVdt. mcwum adeo grande, fleri, vt oliua: nucleos *quec i & ahbi, Arbores in Corficaj

magoitiidine ampli/nmai magnoq. difcriminc ceteris /uperarc refert. &circa_>

Mqnphiroj Aroonsra tanta; magiiimdmis.cfle, vc ti-csifeinuncs eiusncqucant
jdt HiB. caudicem , idera Theophrallus allcuejrau}ualltates edam variari cx rc-
gioji(e fepc contingere, vt odorem, colorcroj faporem, & omnes aHasdiflfcrcnra*
^tadum pertinentes, vt duritiem, leuitacem, lentorem, atque i^caatraria.,
nioilitien|, huCutiem, ec ariditatem, vt in ,<gypio,vbi flores odarari,()b caulTam
<.de cittf. a Thoaphrallo narratam Syiorcm in plantis variari cx regione colligi potell,
<

cx IXo/cQij M>.x.ivbi de Bra/Ijea afleririquod m >Egypx> propter amaritudinem

nqn.eJftpfi, in Hi/pania,. ac Italia, ali)iq, rienibus luaui/fimi ctt laporis . Dc Aro
loqucn* Galenus inqafetyAri radiQitro.>liwCyr6<wm. roinime elTc medicamento,
ferila acrem, vtR3priiaaUit.wljofi&cilcm,^t^^ modo, andar .- m
In
 ,.,

LIBER PRIMVS, tt
In Afia magna ex pane efic acrius , &
in quibufdam regionibus ica acfc e(fc , vt
ad Draconti; radicem accedat . fic de Capparijde Lupino, dc minori Ctelidpnip
& de Batrachio liroe ob&ruatur . Color quandoque ex regione vanatur axiis . T
enim in Achaia nalcens fcJio nigro , aut puniceo conflat, ex Theophraflo, in Ida^ <*' hi.

flauo, & crfdro limili .

Quod ad tangendi qualitates attinet,alterationes in plan- 4 de
'*
vno ore omnes affirmant. & Theopnraftus in Pifibtis dictis, frumentum
tis fieri,

adeo firmum nnlci tradidit , vt fiquis plus comederit , diffumpatur necefle fit
& plerolque Macedonum ita interifle. cuius cauflam reddens, agri proprietatem
clle aflerit , nam fi alio ttansfirebatiir , commutabile fiebat . At fi locus fecundo
modo fumatur, nempe pro particulari alicuios regionis parte , dupliccm-adhuc
h.ibet confiderationem . nam vel ita efl, vt eius ratione figurse variatio, vel ma-
gnitudinis,vel faporu,aut confimilium contingat;vel quod alijs locis oriri piant*
tnueniantur ab illis, quas Diofeorides vel ali; audtores recenfent , nihil immutata

6cic vtroque enim

. modo deceptiones contingere pofTunt Quxdam namquo .

loca funt pinguia, qu*dam macra , quzcbm arida, quxdam vliginof^ quzdam
fabulofa, quxdam glutinofa,quzdam fertilia, quxdam ftcrilia. funtq. montes, &
valles, plana, promontoria, lacus, fiumina, Iqca maritima, prxrupta, culta . fmit
& harum partium particul* , vt lemita, limites , fepes, f^ies, ii id genus ^lia
Aiuflores ergo (jiiandoque in his , aliquando in illis lods herbas oriri tradunt , ac
quofdam quibufdam plantis peculiares cfle id vero non perpemd veruni,
locos
^
.

feiendum magna ex parte, cumq. in loco eismiruis proprio , vt fispe

efl,

contingit, planta aliqua reperiatur, fiidcm adeo mutare fblet,vt drea eius cog^
tioacm dubium non contenanendum relinquatur , Singulis iraque locis fiiamu;*^
efle in producendis plantis proprietatem, fcriptum reliquit Theophr. Idcmque.^
**^***
^
alibi inquit. Mutationes vero , vt fupra diximus, in fapore, odore, & magnimdl'

ne tam ipfaram plantamm,quam frudhjum, feliorumq. fieri fbJent ; folia cninv

angultioi:a,latioraq. redduntur , ic ad plane* ipf* ad hunc modum di-
uerix efficiuntur . Quapropter locum vnumquodq. fibi conucnientem quxri-
tot .Conucnit autem is, quo vigere maxime valeat . quamobrem non omnibus
folum idem aptiffimum efl, fed alix gracile, nxacrumq. amant,alt* arenaceum,
quxdam etiam fibuk^iim, vt Braffica. ea epim, qux ficca fimt,ficcum quxritant
agrum , qu^ humida , humidum, fic alimentum pro fuc natur; ratione qu;q.
attrahunt. Mutationes autem ex euhu coni ingentes dupliciter fieri pofTunt,vt
puta . cum cui debetur, cultus nea adhibetur , w
e contra vterque mpduf m|u
.

gnara in plantis varietatem cflicit^dx quibus fit, quo minus cognofeantur nas> .

variant magnitudinem, taftilcm qualftaam, colorem TapOrem, odor^*.%- i,

,
niam. atque hanc non folum quia ex cultura dioerfefonn; in folia-'

plantas integras imprimuntur j fed etiam /quia quandoque vna Ipecies in aliam
mutatur nonnunquam & fuhftantiam ipfani variant , addendo vel dimi;-
.

minueiido in planta, vt cum ex friidifens iiifi-u<flifer; fiunt:^ fc.c cofiVa Cnmq. .

. in delineandis plantis duplex mutationum genus contingere poiflt vnum, quod

ex ortum ducit, cum h;obmut.itam fodem cum deferiptfooiipiis
ipfis plantis

non conucniunt; alterum, cum deforiptiones plantis audorum culpa non accont-
modantur , proptcrca habito fermone dc primo , reflat de altero verba fecert.
Dcfcri-
 ,

It RERVM MEDICARVM Nd. HISP.

Dcicriptioncs namque non accommodantur planris, vel ob ineptam compara-
tionem, & fimilitudinem, vel ob multorum fignorum dcfcdium,vel nulla appo-
sita plantarum nota, vcl ob mendofum codicem nam inter alias difficultates .

qua: ausiores omnes de materia medica fa-ibentes ftmmopere fatigarunt, maxi-

ma fere efi,planti delineatio, vnde cum alicuius planta; notas, vt polleris cogno-
fccndam relinquerent, deferibere vellent, nulla meliori via id aflequi potuerunt,
quam
plantas plantis comparando, quod fi ex plantis affequi non pofTunt, ad
animalia faq>ius,interimue ad alia multa confugiunt- Quve fi Diofcohdes Iberi-
dem deferibens eius folia Lilij fblijs Similia dixillet, mala eflet conmaratio, & er-
,

roris caufiam nraebuiflet . Sic Si Acori folia, Narcifli fblijs Similia fccilset, & Mei
Athamantici folia Ferula: comparafset fblijs. Pariter fiquis Ahiitptuhm deferibens,
eius folia Lauri foLjs Similia fcccric,aut Si AytttSlhs folia Perfonatx compara-
fblijs

'ucrit; vel Si otpatlts folia, Mali mcdic.T folijs Similia dixcrit,deceprionis caulsam
prtcberct. & Sic iri alijs comparationibus,quas breuitatis caufsa omitrinaus . Con-
tingit quandoque ob multorum lignorum dcfcdum deceptio,vt in Acacalido,
"Aril.iro , Ammi, Paliuro, nonnulliiq. alijs , in quarum dclcriptionc paucas not.is
TDiofeorides pofuit,& multas omiSit.C)b id dccepnoncs in his uignofccndis multx
contingere polmt. niSi quis dicerct,Diolcoridc poluilse perpaucas notas,ita tamen
pr^cipuas, vt rttdd intuenti , non Sit admodum difficile pr^dida dignoiccre Sim-
plicia.Sic7'WarSwSfrlU'fiorc nigro dcfcribendo,Si nota; ex Siliquis defumptx omit-
terciVturj deceptio contingeret, pariter in CoTplmtcatl, leu Cunamm fune. Si note
eatifriidu fumptat non ponerentur, liint enim nonnullx planta: his Similes,fcd hi-
'ftt' notis, viribufq. fatis diflerunt. ita etiam in HoiirJUxitl, leu arbore Balfami In-
diti,Signa ex nonbus lumpta Si indelcriptioneomittercntur,crrandi occaSio prx-
beretur . Interdum in plantarum delcriptionibus nulla a feriptoribus ponitur
nota,vt Diolcorides in Bulbo efcu!ento,Struthio,Siliginc,Scandicc,Crocodilio, Spi-
na Arabica , Pulegio , Caro, Stoebe , Lagopo , Epipadidc, Chama;lciicc , Empe-
tro, & alijs fecit quas tanquam fiio tempore vulgo notas , liiis Signis dclcribcre.
,

omiSit temporis pollea diuturnitate , & medie* profclsorum materia: incuria-,

.

horum rerum memoria perijt, & hinc erroris & controuerSiarum pofteris occa-
Sio ortacif. Ob mendofum codicem errores quamphirimi quandoque contin-

gunt, mult*q. reponuntur in Diolcoridc mend*,qu* plantarum cognitioni lunt

impedimento^ quod hbrarijs, aut verioribus potius, quam audoribus adlcribcn-
dura clt,vt in Didamni CretenSis delcriptione tradita , in qua neque florem, ne-
que fcmen proferri Diolcorides afscrit,quod penitus ftiKum eificontranum nam-
uc ab omnibus obferuatur quem locum perbelle Bartholom*us Maranta, fua
.

3c dignofcendis Simplicibus Methodo relhruit, a quo nonnulla eorum, qu* di-

ximus,mutuauimus. Sic in BcaSfic* Marin*,tum etiam in Litholpermami,Nym-
phxz, ac Semperuiui terrij fokjs a Diofraride deScriptis apparet eodemq. modo .

, dum Diolcor.
in Agallochi aeSctiptionc eextUs deprauatio in fulpicioncm venit
'maculatu m
qui textus d Mattbiolo cx OribaSlo a quo nulla fit ma-
oSse ,^nquit . ,

cularum mentio, emendatur ; fltf

-1 .

Emrts
 ,
.

7 '
LXB B R' P RIMV S. 1
, Y'-:

Ertpri4. mfUauu fiuulMtimrMtimt emmgeuus imepgMtur .

^sp. X II.
Qftrcmo errorcs in pknds laculcanun ratione condngemes conderaro
P oportet, quos triplki ex caufla euenire po/Tc dixitnus,
/lAnim, (ecundo radonc corporis iubic^, vlrimo ratione adedhium pneter nant-
nempe ratione pian>-

,ram,quibus plantx dcitinantur . omifllsq. poib-emisj tanquara noim propofito

^inus oportunis , de deceptione eueniente rarionc facuicatum plantz tantiuiL.
quz erit cum planca, quem pollicetur eiredtam,non przftiterit^
^k>crba faciemus,
S)uod pluribus ex cauiTis euenire potellPrimo , ii debita plantz quantitas noiL,
.

:^natur, ied amplior,aut paucior debito vel fi conucniens fiicrit quantitas, non
Jiucem perfkieranter adhibita, vt Ci per multos dies ell propinanda, aut diutius
doco adhibenda, lemel tantum fuerit accepta, vel per modicum fpatium locahz-
icrit. Secundo, fi planca fbla exhibeatur,quam cum alijs admifeeri oporcebac,quz
,eius vim vel retunderent, vel augerent, vel id,quod erat impedimento,vt facultas
nd adhim exiret, remoueretur.Tercio,fi debitam non habeat pr;parationem,quz
il in ablutione, correfiidhone, vllione, trituratione, maceratione, ahjsq. permul*
s Quano, ob malum deledhim,videlicec,cum Planra,fcu
. eius pars cft incom-
.plcta, & immatura,aut nimia maturitate exoleta, vel quia iion ex ita regione,iiu
qua viribus pollet. Iit accepta aut ex conuenienti loco , aut oportuno tempoto
;

iedl3,vel fi ilia planczprte/jo; vftii medico non defoaiit,quifque vtatur.vt fi vis

fit in folijsjfi: radix, vel flos, aut femen fumatur. Quinto,cum non delnta nuione

exhibetur,vt fi quid exterius efl ad mouendum, intro fiunatur,nempe fi deuorc-

tur quod per fedem,aliaTu^ emporis pluTes cft rinmittendu,& e conuerfb.Dereli-
dtifq. breuicaris caufla alijs caufTarum modis,quib'us plantarum ratione deceptio
in illarum cognitione contingere poteft,de quano modo tantum , qui cft ob
malum delcdum , breuiter rraiftabitur . Plant.irum itaque delcdlus duplet eft,
vnus qui fic per vniuerfales rcgnlas,quz CundHs plantis accommodari pcifluntial-
<cr qui fit per particulares quxq. quibuldam tantum conucniunc . vcrumqucj
,
Diolcorides nos-docuit , nam regulas in vnaqnaque planta feruandas ijs planta*
rum capitibus, in quibus opus fuit, adnocauit} vniuerfales vero regulas,veluri fe-
paratam rradtacionem expoftulantes,in fui libri prz&donequanibreuiftimc per-
rinxit. Plantarum namque dclcau, vel eft radone temporis colligendi, vd
ncione regionis, lociue, vel ratione particularium locorum , in quibus colligun*
tur . -Tempus ad tria referri poceft , nempe ad aeris conltitutionem, ad aetatem,
plancae dum colligitur , & ad eiufdem vctuftaccm poftquam ledhi eft Aeris .

conftitutioncni obreruandam his verbis fiiadct Diolcorides. Serena igicur coeli

conftiturionc demetenda 1'unt: magni fiqnidcm refert inter colligendum, fi
vel fquallorcs ,
vel imbres infcfti funt. ,catcm vcrdplanramm confiderari
t)ponere idem his verbis oftendit . Verum in primis curam impendere oponet
vr filis temporibus fingula demetantur, & recondantur cert^ quod honmu .

ratione medicamenta aut vaJeiK viribus, aut cuanida funt , nulloq. munere fun*
guncur, At paulo poft, inquit . Plerumque degeneranc,ac minus viribus valent
multoq. magis, fi non fuo tcmpore/iec oportunc colligantur, aut fi pr imbecil*
i. licatem

Digitized by Google
 ,

j^4 RERVM.MEDimRa/m^EU HISP.

lic.itcm cabuerinc . &: prope praedonis finem, fiibdic .
Qi^ vero fmticofi funr^
Scdechas , TrilTavo, Polium, Aianxamim, Saipy^n, AraoufawhirHy^
& alia id genus, Icminc prargnanria dcmetancur. flores quoque antequam lixjncc
fiia decidant.frmSus auccra,vt maturi dcccrpantur,ncceilc cll,& femina vbi.fit-
can c?perint,priulquadcfluant.HerbMiim iuccuSj&fcJiarum elici dctcF-gcnni-
nannbus tum primum cauliculis.lac,&:lacrym? excipiantur incilo petliimmutti
adolclcenua: vigorem caule Radices, & liquamenta, cottkefq. vt recondantur ,
.

eximere conuenit.cum herba: luisfolijs exuuntur hxc Diolcoridcs, quidc tem- .

pore, vt ad fimplicium vetuftatem refertur, poit eorum Icchonem mquit-feire

ctiamnum conucmt, fblacxhcrbacasmcdicammibus Veratri genera nigrun| ,

inquam, & candidum, multis durare annis, reliqua verbin trimatu inudlia , etfi
in noc vereantur aliqui ; , A loco . &: regione fimpliciu m deledum lii mi his ver-
bis c>rimit. Magni fiquidem refert, fi ioca,m quibus prodeunt,cliuoIa,& ventis
expofita lunt, & perflata, frigidaq. & aquis carenda in his enim locis vires vaKi
.

diorcs incclhguntur. c contra.quacin campellribusa^iguts,^ opacis, cxterilq. locis

a vento filentibus nalcuntur, plerumque degenerant, & viribus minus valent-
De locis paniculanbus pro plantarum dclcChi, ac de varietatc.quae horum ratio-
ne contingere poteft, latis liipra didium ell. Quantum fimplidum medica*,
mentorum dclcdhis pro deceptione euitanda conferat
,
quilquc apud Galenunu
inlpiccre potclt. i .de Antidotis cap. x o. & c. 1 2 . & lib.de Thenaca ad Pilbn. ei ad-
feripto cap. 1 2. & 1 . de medicameims fimp. loc. cap, 2. & 7.' de med. per genera
"
cap-4. & j.ciuldcmcap.x. n ,

,

!
j

^ ttmmj. dntm /oltuuum -

,
Cf. X lll.

H is igitur ea qua potui breuitate.difeurfis , obiedionibusrd^ndetur &

,

quo ad primam , in qua dicunt , delcripriones elfe fiillaces quamplures

namque piant* a prifcis delcript, noftris fi conferantur, efle diHimiles,noltrasq.
i
.

plantas prifeorum delincadonibus non accommodari , etfi ex didis latis rcljx>n-

liun fit, dicimus vlterius , quod in dignolccndis plancis ex Audomra dcferipdo-
nibus, oportet fieri Ghorum omnium notarum, quas Diolcoridcs extehue au>-
dores plantis affignanr, verum hac lege, vt fiqu* non adfint,vel fi adfint, mutir
donem tamen aliquam fiilcepcrint,diligendus confidcrcmus,fit ne hoc perpetuo
in plands,an ex accidente aliquo, cumq. lcu7nus,locum,aliafq. prznarratas cauA
[as polle piant* faciem immutare, num fi harum ratione quicquam a naturaU
feirma recedat, vel dcfidat,vel fiipcraddatuti vt fi lapor,vcl oaor,alperitas4enita^
quandtas, maior vel minor , aut flos, vel caulis, vel id genus ahquod, non exillat
in planta aliqua , cui adefle deberet , citera tamen figna ad vnum conueniant
nihil nos mouere debet, quin ipfam efle pronunciemus Dicebant fecundo, no- .

ftrarum plantarum facultates efle inefficaces , atque euanidas, vfiim quem,

,
&
ex antiquorum defcripdonibus promittunt,non przltare; at quia nihil *que per-
ede,ac ceno veras plantas nobis demonftrat, quam earum efl edus, facultatelq.
quare noferas plantas diuerfas efle ab his,quas prifei dcfcripferejconcludunt. huk
obiedioni

Digi -i i:;- G., glc

 V ; IT LI B ^ R MV ~
^
obiedionific (atisfacimus . trfi plantarum notx porilfimum a viribusj ac vfii fu-

muntur, attamen quia hxc muld6riam,vt didhim cft, variari polTunt, diligenter
propcerca num per fe, &: ex propria natura, an per accidens id contingat,pcrlcru-
tariopus ent . nam fi ex aliqua pnenarratarum cauflarum plmti facultates mu-
temur, hoc erit per accidcns,& aliat nota: non repugnabunt, plannc diuerfitas &
re vera non erit; at fi obnullam harum caufiiuaim plantz 6cubas mutabimr,ac-
tcrxnocxadueriabuntur,& planta: penitus diuerfic erunt, non temere in Q^e

plantarum facultatibus inuclhgandis examen cft faciendum , vt perbelle nos do-

. Accedit huc quod ipfafimplida mcdicamema non-
cet Galenus fiib his verbis mei'
panio variane dilcriminc at ego cum in orxllantiffimis virtutem pro vnaqua-* '^
.

que fpccie,ac genere oltendcrun, fiquis in deterrimo per experientiam examina-

tionem moliatur, examinabit quidem falsb,non autem facultatis eorum ordinem r-

diftmxerit idq. latius ahbi admonet, ficfo ergo diligenti examine in Iberide.
.

Centaurio minori, Smymio , & ahjs prxnarratis hcrbis,fiqua reperiatur mutatio

delineationi repugnans , ea eft ex accidente quopiam ex abqua prxnarratarunu
caufirum genito panterq. de illarum facultatibus aflerendum Obiedlionibus
.
.

vero, quas de plantis noui Orbis afferunt , fic rdirondetur Etfi plantarum deli- .

neatio difficilis fit, (

plantarumnamque aptas fimilitudinesinuenire adeo labo-
riofiim eft, vt femper aliquid m eundis delineationibus defideretur ) nos tamen- '
i

venandarum delineationum regulis inhxrendo,Diofa}ridcm influentes pro vi-

ribus plantas ,
aliaq. fimplida in hoc opcrecontenta delineare , ac dcfcribCTc co-
nati fumus. Ei autem, quod obfematum cft, nempe nonnullas plantas noui Or-
*

bis indigen.is , in Hifpaiiicas has regiones tr.inflacas , obijfle, paulumq. temporis

permanf ill^ dicitnus,id cucniflcdeledus culpa, vel cultus Delcdus,quia clege- .

ruiu plantas, fcu earum femina ortum ducentia in regionibus , pardcularilius &
illius regionis locis nullam conformitatem cum hifcc regionibus , (c lods Hifpa-

nicis habentibus , & fbrfan penitus dificnticnribus . Cultus vero culpa, quia, etfi

pollent eligi rcgiones,& particularia loca illis congmentia, id neglexerunt, ac illa

aduerlantibus regionibus , ac locis lenierunt ,

plantaueruntq. (^antumeninu
quidam quibufUam plantis peculiares fint,quantumuc plantx ex regionum
loci

& particularium locorum repugnantia variarijxiffintjfacis fupra explicatum cft i

Ad illud vero quod opponitur, ob plantarum facultatum magnam mutationem,
viriumq. inelficaciam obfematam in plantis cnouo Orbe in Hifpanicas has re-
giones tranllatis ;
refpondcri potcll, inter cartcras cauflas plantarum vires mu-
tantes fupra narratas , id cucnire potuiflc ratione mali ddedus quia plantis, vel
.

incompletis, vel nimia maturitate exoletis quis vfus fuerit, vel quia vnam plantas
iartem pro alia fumpferir, vel quia plantas m non debita rcgionc,ciufuc pardeu-
tari . conucnienu loco fatas expertus fit . Et fi quis inflaret vlterius dicens , fupra
nos Hippocratis, & Galeni audoritatibus imiixos afreruifrc,regionis,ac loci ratio-
ne in quamplurimas adeoque magnas fieri mutationes, vt
plantis, fhrpium in, &
dag.itoribus, ac Medicis, Philofbphifq. maximum fecerit negotium, eoq. magis
quia in pluitis, veluti & in quamplurimis alijs, duplicem reperiri naturam, vnam
fpecihcam, & innatam , alteram aduentitiam , & ex confuemdinc contradam- .de etif.
r
t
kriptum reliquit Thcophralhis fub his verbis,Thradum Triticum etiam in
C liora
 . . ,'

i6 RERVM MEDICARVM NO.t HISP.

minatum locum prgtcrea,& regionem,
ponitur, per omnia mutari pofliinti
ac pratter naturam reddi & iic plantas variari , & deceptiones contingere . Fa-
:

cultatum denique ratione > triplici ex caufla in plantis error contingere poteft
primo ratione plantarum , IciJicct cum planta non induxerit effedhim , quctiL.
promittit fecundo ratione corporis liibietli v tenio ratione affedhium pr^ter na-
;

turam , quibus piant? deftinantur At quia ex didtis quiiq. facile deceptiones ,

.

qu in dignofcendi^lantis ex mutatione, ratione nomenclatur? , & ratione nu-

meri contingere poliunt percipiet, merito, ijs omiflis,ad mutationes ratione dcli-
neationb in plantis contingentes dcucnimus

muMUomim iu Plantis delmeationis ratione etttniintinm

exfltcantur, Cap. X /.

ifariam mutationes in plantis delineationis ratione euenirnt nempe vel

B
.

quia planca; non accommodantur deferiptionibus ,

vel contra , quod de-
Icriptiones non accommodantur plantis Piant* quidem audlorumdcicriptio- .

nibus repugnare videntur ob mutatam fiicicm idq. pluribus modis euenire po- .

telli primo lui iplius ratione, fecundo ratione Cali, tertio ratione Ibli, quarto ra-

tione cultus . Sui ipfius ratione dupliciter cft. nam vel ratione fubllanti*,qu* in
cunilis plantarum partibus confideratur,vt fi aliquam quandoque in planta par-
tem deficere, vel liiperaddi contingit, fiue pars ilia fit naturalis, fiue pr*ter natu-
ram naturalis quidem , vt capillamenta , qu* Tribuli aquatici caulibus adna-
.

feuntur, qua; nec folia , nec caules Theophralfo auibore cllc videntur , fed Cauli
adnalccntia , fic & Vifcum, 6e Stelis & Hyphear ,
,
qua; non nifi in aliena arbore
nafeuntur . ita & Ledon Cilli Ipecies, in cuius
pingue quoddam verno tem- folijs

pore contrahitur . Ad lubllantiam etiam, gummi, lacryma:, lac, fiicci, id ge- &
nus alia , referri polTunt qu* quandoque font , aliquando , cum elfc debe-
,

rent, deficiunt , vt Malliccs , iuxta Cham.Tleonis albi radices; fic & qu* defi-
ciunt,vt Chondryllse . Alterum genus quod folia fert circumrola;vt & Othonna,
& Chamsleonis nigri radix, qu* interdum exefe cll. Qu* prarter naturam lunt,
huiufmodi elIciolcnt,vt cum Ficui feabies nafeitur,*rugo Oliuis,atquc eadem in
frugibus, cx ferenit.itibus , flatibulq. aullrinis, aqua, rore in Ipicis infidento &
quibus ex Iole ferue&dis a:rugo creatur . fic 6c cum pneter naturam aliqua defi-
ciunt, vt in Myrto, qu.T iuxta balneum fine nucleis cxijt. Secundo modo plan-
ta fui ipfius ratione faciem mutat cx .Ttate qu* in cius pueritia , adolefecntia, Ss
,

fenedute confillit etii aliqui fenedutem diuidentes in marcorem ,

. fenedu- &
tem , confiderent lenedutcm in planta duplicitcr.pnmo modo antequam planta
a terra eueiiatur,fecundo pollquam leda cll; nos tamen hac fubdiuifioneomilla,
dicimus, plantas aetatis ratione mutare faciem, quia non eodem modoin pueritia
adolefeentia, & Icncdu te erit,vt in T uHilagine app.iret qui luteum florem pri-
.

lua germinatione vere emittit

,
quo vna cum caule confellim exuitur . in-
iib.) cjp de. npnnul]i:his carere cxillimaucrunt cx Diofcoride ac cx hifcc audoribiu
prp.-io
credendum cll, qui nequi
litam de Tullilagino hilloriam lumpfilfe Plinium
flprem,ncqUc caulem, neque femen proferre hanc plantam tradidi^ e fic 6t
I

m alijs

Lcvi uy vjv>\J^lc
 } , '

L I B E R P R I M V S. 19
ki alijs quibulHam herbis idem Dioicorides in fiii operis prifetione his verbis con-
firmati^u* caufla etia nonnullis (criptoribus impofiiit,qui herbas quaflam, verbi
Gramen, quinquefeliu, & T ulTilaginem amictere florem, fm<5him,& Cau-
atia

Kn & hoc non ob aliud , nifi quia non omni ate herbas inijjexerunt
negant.
ac propterea Diofcorides loco przallegato hax verba prius Icripta reliquit. Quare
cui in animo eft horum peritiam aflequi, necefle eft,cum prima germinationej

blo emergentibus, adultis, & lenefcentibus adefle . nam qui pullulanti herbae
duntaxat adltiterit, adultam cognolcere non poteft , neque qui adultam tantum
inlpexerit, nup>er erumpentem nofcct Quo fit, vt propter mutatam foliorum
.

fcriem Caulium proceritates, florum, leminilq. magnitudinem, Sc id genus alias

peculiares notas, nonnulli, qui olim has rerum varietates non prolpcxerunt, ma-
no in errore verfontur & paulo poft fobdebat Ergo , qui fiepius ad vifondas
. :

fcrbas,& c.irum n.ualesfo contulerit, earum cognitionem maxime confcque-

tur . Ac fi mutatio cali ratione contigerit , hate ob annorum varias conftitutio-
nes erit prout enim coelum varias reddit anni conftitutiones , annus dementior
.

juandoque aut horridior fit, & ita plantas variat . aeris namque inaequalita-
tem maxime Ipedandam clle , Theophrallus docet. Alijs enim imbres con-J^JJ|^
neniunt, quibuldam repugnant < ita & flatus, & frigora, & calor, ex quo fit, vtfi
his adfint, illis dcfint,non pauc* varietates efficiantur, vel enim figuram mutant,
vd minores folito, maiorelq. redduntur, non folum vniuerfie plantac,flores, frun-
des , radices , aliaeq. illarum partts,vel tempclHuius , vel tardius proueniunt , vcl ;

tiam omnino marcefcunc.vnde rede in prouerbio eft,vt Theophr. inquit. Annus

frudfificat , & non tellus . Soli ratione plancas variare quandoque condngit ac .

perinde vt locus ^varias temperaturas in primis qualitatibus fortitur, ita multas

diucrfitates in plantis procreare pqtcll . At quia dupliciter locus intelligi poteft,
vcl pro vniuerla regione, vel pirticulari alicuius regionis loco ; fi primo fiimamr
modo, quamplurimas in plantis mutationes efficere folet, ita vt & ftirpium inda-'
gatoribus , & Medids, ac Philt^phis in earum cauflis inuelfigandis maximunu
frceflirit negodum Quantum enim natur* ob regiones varientur ex Hippo-
.

cratis de' aere, aquis, &locis , libris, ac Galeni opulculo,cui titulus eft. Quod ani-
nri mores temperaturam corporis fcquantur, percipi focilc poteft . Ex regione-
homines tunidiores , vel audadores petulantiorelq. effici videmus in vna m.i- .

nanimi ac ad virilit. agendum j ac labores quolcunque perferendos aptiffimi

',

funti in 'alia debiles, inerces,infirmique in hac manfiidii& mites,& in illa feri,8c

immanes nafouniur . Sunt & regionum omnium venti peculiares , tc aqu.* fol .

edam ficut vel redfe refpdt,yel oblique, vel medio modo:fic etiam maiorcm,aut
minorenvuicmediocremonorami contrahit, & ob hachominUtn natura,mores
<;ploriesj& corporis habitus diuetlfifTimi euadunc. fic & exteris animalibus,mul-
tpq.magisplancD contingere pofTeitatiemi confonum eft ,
cum h* leui quauis ex
cailla prx illis mutatione fiilcipercsiptx exiftant.Magn* igitur ac plurim.T,regio-
iramtationc,diuerfitates in plantis clTepoirunc amant enim plantx has , vcl illas
.

foncsdca vt quxdam quorundam locorum vemacul* Cnt,alix in quibuldam

>

S d nullo modo poffint Theophrafto'tcftc,qui Thus,Myrrham,Lalcr,Cinamo- 4 .<ie Mc.

*'
nmm, fleCafriam plagis adexortum, meridicmq. vergentibus veluti peculiaria,
..I minime

,..gL
 I , ,:

lo RERVM MfEDICARVM NO, HISP.<

nwnitn^ vero fepcencrionem vetfus proucnircrcccnfec.quafclam frigida ocsl
amare, vc Piaus, Robuil, Abies, TaxuSjCafranea,Xiiia &reliqux ilniilcs. ex pla &
tis hunibt>usttoni>ttllps algentia loca quxrcre ,;vt Fcbtifiiga, Abfinthium icent .

aux radice, fiiccgueme<iwtur,vt Veratrum agit^oriuin,Scamonium,&cunfl*

fere, qiistfum radix pxpctitwr. propterea fiibllantix varietatem ex regione Ipe-
lib. 1 . c. dantis , imrenicowft nwltas planta# > Pijincs partes non polle perficere . Plinius
**'
lari Yilip. quardapi fieri infrudaofa triididic , licut c^pdua qua: in Paro lylua nihil
. de A- fert Perfriat arborcs.in Rhodo florent cantwm.Galenus in regionibus non admo-
dMWCAlid-4 Pftlipae iJPfi perfede maturare, aflerit . Thcophrallus vero inquit
j.de Hi-^ quis Pa/ntarn. lftr,1tcm in Bobiloncs
erat , loci illius domelUci fimilenL.
iior.piuit.
Qwi & vitia,morbK|. regionis ratione plantis euenire Iblent
4 .de Muf. iwm apnd.TarciKum, vtiThcQpbraflus rcfiin, Olex cum norent,quandoquc pe-
WjAfljiWS rugine infellantur , nonnunquam frtu quodam ex mari caliginolb,
,

cura odorem, amittunt C^arc ctfi arbores maxima:,

flijjiibus relidente .

A' putch?rrinix illic frudum tamen minimum reddunt idque etiam ap-
fime , .

parej, in Ari Ipecie Ula,quam eruditiores atgyptium Arum appellant, quamuc

quantpfrres medicx materix profcflbrcs Coiocafiam efle autumant, quxquam-
uis in iffgypto, nccnon in Sicilia omnes fiiipartes compleat , in Italia tamen , fc
Hilpariia neque Icmen, neque florenj, neque caulem , vnguemq. vel ccrcc raro

iib.j.d_, pr^fer/ic yila ell. Idem etiam in Didamno Cretcnfr apparet,quod vt Diolcor.ait,
nat. mtd. rtqqiic florem, neque Icmcn proferre deberet , in Italia florem , in Creta femen.^
tio.

j^ofenre^compertum cft . at id mendofi codicis ratione cuenillc , vt inferius dice-
igHSfipprjjircenfendum cll. Qui autem mira circa varietatem in lublfcmtiacx
t#^.0^ni;iiait.i4ra fare cupit, legat quanumlibrum de hifror.Plam.Theophralti
pfesd^A m locis, ac prxfertim cap.j:.^9, Nalcendi tempus etiam a regione va>
cuimitci mtdta leguntur exempla apud Tbebf^rallum. inter qux mir.
of' iVnr

c./. bdf^ijlud fene videtur , quod in medio^oDtingere in frumentorum ortu aflerit .
Cst^W.qwod magnitudinem variare polfrt regio, fetileicict is, quifrndus ex
Iildia ad nos allatos iulpexerit. fiuic enim noflraribus decuplo maiorcs.quod cum

Ub.7.f.a. aiyniaducrtillct Plinius, inquit, in India arbores tantx proceritatis traduntur, vt

lagifris fijpcrari nequeant . liibdit deinde, Hxc facit vbertas foh,ccmpericsco;li,de
t.dt Hiff. aquarii abundaiitia . Theophrallusafleric.quodam in loco Afrx vJrra Badrafru-
* ciuVde. mentum adeo grande fieri, vt oUux nucleOsxquct t & aHbi, Albores in Corfica.*
magnitudine ampltffima magnoq. difcriminc exteris iiiperare refert . & circa.:,

Mcmplum, Arl^rem comx magnitudinis eflc,vc tres nomines cius nequeant

I

Hi, ampicdi caudiccoii idem Theophralfws

. afleueratapialitates etiam variari cx rc-
gionc lx[)c contingere, vt odorcii)yc<^prm, faporem, &omncs ahasdi^rentras
ad tadutn pertinentes, vt duritiem, leuitatem, lentorem, atquebisenatrariu.
molliuem, hirfittipm, C? ariditatem, vt in ygypto,vbi flores odoraritob cauflam
4 .ie cauf. .1 Thcophraftp narmam < Saporem in plantis variari cx r^onc aolligi potcll
cx Diolcon lib.x. vbi de Brallica aflerit, quod in vEgypto propter amaritudinem

SfAlto*
Hifpanja,. ac Italia, alijsq. regionibus fuauilTuni eft faporis . Dc Aro
JQquqiTsGiJcnusiqH*yAriradioqm>ao!Gyx(5acm minime efle medicamento,
fem, ac acrem, vt.Rop ^^mfit iJ*ofi&iC9dcm,.9ioRap.i, laodo.mandatmrr.
V, In
 ,..
,

LIBER PRIMVS. ii
In Afia magna ex pane eflc acrius , & in quibutaam regionibus ita acre ciTe , vt
ad Draconti) radicem accedat de Cappari, de Lupino, dc minori (
. fic limonio
& dc Batrachio Ixpe oblcruanir . Color quandoque ex regione vanatur . T axus Jip'
enim in Achaia nalccns folio nigro , aut puniceo conftat,cx Tlicophtalio, in Ida^ h*-

flauo, & c<!dro fimili Quod ad tangendi qualitates attinct,altcrationcs in plan- de nt

.

vno ore omnes affirmant. & Thcopnraftus in Pifibiis ditiis, frumentum

tis fieri,

adeo firmum nalti tr.adidit , vt fiquis plus comederit , difhimpatur ncceflc fit
& plerofque Macedonum ita interifle. cuius cauflam reddens, agri proprietatem
eflc aflerit , nam fi alib transferebatur commutabile fiebat
, . At fi locus fecundo
.modo fumatur, nempe pro particulari alicuius regionis parte ,
duplicem-adhuc
habet confiderationem . nam vel ita ell, vt cius ratione figurx variatio, vel ma-
gnitudinis,vel lapons,aut confimilium contingat; vel quod alijs locis oriri plantx
inucniantur ab illis, quas Diofeorides vel ali) aulores recenfent ,
nihil immutata
fecie . vtroque enim modo decepuones contingere poflunt Qu.xdam namquo .

loca fiint pinguia, quxdammacra, quxdam arida, quaniamvliginola, quatdam

fabulola, qu.-edam glutinola,quxdam fertilia, quxdam Herilia, luntq. montes, 6c
valles, plana, promontoria, lacus, flumina, loca maritima, prxrupta, culta . font
& harum partium particulz, vt lemita, limites , fepes, fegetes, 0e id genus alia
Audlores ergo (juandoque in his , aliquando in illis lods herbas oriri tradunt , ac
quoldam locos quibuldam plantis peculiares cfle id vero non perpetuo verunu .

eflc feiendum elt, ied magna ez pane. cumq. in loco eis minus propiio , vt fzpe
fodem adeo mutare lblet,vt drea cius cogni-
contingit, planta .aliqua reperiatur,
tionem dubium non contemnendum relinquatur Singulis itaque locis fuatnu^^^'
^
.

eflc in producendis plantis proprietatem, fcriptum reliquit Theophr. Idcmquo

tdibi inquit. Mutationes vero , vt fimra diximus, in fapore, odore, & magnitudl-
ne tam ipforum plantarum/juam feudhium, foliorumq. fieri folent ; foha eninu
angultiora,latioraq. redduntur, &
ad furamam plantz ipfe: ad hunc modum di-
ueifz efficiuntur Quapropter locum vnumquodq. fibi couuenientem quzri-
.

tot Conucnit autem is, quo vigere maxime valeat quamobrem non omnibus
.
.

folum idem aptiflimum eil, fed ali* gradle, macrumq, amant,alise arenaceum,
quzdam etiam fobulofiim, vt Braflica. ea enim, quz ficca fimt,ficcum quzritant
agrum , qu; humida , humidum, &
fic aluncotum pro fii{ nature ratione qufq.

attrahunt . Mutationes autem ex euhu coni ingentes dupliciter fieri poflunt, vt

putacum cui debetur, cultus non adhibetur , vel c contra vterqup mpduf.ma- .

gnam in plantis varietatem effidt^^x quibus fit, quo minus cognofeantuc. natP
variant magnitudinem, tadilem qualitaKm, coloremi, fapDreoHi udiQreirix%-
,
niam. atque hanc non folum quia ex cultura dtaerftforinc^in&H^Sjfolia..^,
plantas integras imprimuntur ; Itxl etiam /quia quanckique vnalpffdies in aliam
mutatur . nonnunquam & fiibifoiuiam jpfoi vatiasit , add^idp vel dimi-
minuendo in planta, vt cum ex fhi(5fifens iafnufhferc fiuotif Csecoiitra . Cnmq-
in delineandis plantis ppflltj vnum, quod
duplex mutaimnum gcnus contingere
ex ortum dudt,cumh;obmut.itamfoci^cumdcferiprfeKW>)s
ipfis plantis

non conucniunt; alterum,cum defcriptiones plantis audorum culpa non accom-

modantur ; propterea habito fermone de primo , reflat de altero verba fecere.
Dcfcri-
 I

RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Dcfcriptioncs namque non accommodantur plantis ,
vel ob ineptam compara*
tioncm, & fimilitudinem, vel ob multorum fignorum defcdlum,Vel nulla appo-
fitaplantarum nota, vclobmendolum codicem, nam inter alias difficultates,
qua: au^ores omnes de materia medica Icribentes liimmoperc fatigarunt, maxi-
ma frre clf,piant* delineatio, vnde cum alicuius piant* notas, vt polkris cogno-
fccndam relinquerent, deferibere vellent, nulla meliori via id aflequi potuerunt,
quam plantas plantis comparando quod fi ex plantis afTequi non pofTunt , ad
.

animalia f*piiis,interimuc ad alia multa confugiunt. Q^re li Diofcorkfes Iberi-

dem dercribens cius folia Lilij fblijs fimilia dixidet, mala edet cornparatio, & er-
,

roris caudam pribuidet fic fi Acori folia, Narcifli fblijs fimilia fccilsct, & Mei
.

Athamantici lolia Fcrul*comparafset fblijs. Riritcr fiquis jlhiiapatltm^cfzhhens,

eius folia Lauri fobjs fimilia feceric,autfi AjQttElhs folia Pcrfbnat* folijs compara-

'ucrit; vel fi QoafatUs folia, Mali mcdic.T folijs fimilia dixcric,dcccptionis caufsam

pt*beret. 5c fic iii alijs comparationibus, quas breuitatis caulsa omittimus . Con-
tingit quandoque ob multorum fignorum defodum dcceptio,vt in Ac.icalidej',
'Aril.iro , Ammi, Paliuro, nonnullifq. alijs , in quarum delcriptione paucas notas
Diofoorides pofuit,& multas omifinOb id deceptiones in his dignofccndis mult*
contingere pol^t. nifi quis diccrct,Diorcoride poluifsc perpaucas notas,ita tamen
pr;cipuas, vt retW intUenti i non fit admoilura difficile pr^dida dignolcerc fim-
plitiaific7'WartWr,'f<U'fiorcnigrDdclcribcndo,fi nbt* ex filiquis defumpt* omit-
tcreiitur, deceptio confingeret, pariter in Co^^mecatl, feu Cunarum fone, fi note
<3t;|ttidu fump*non ponerentur, funtenim nonnull* piant* his fimiles,fed hi-
notis, viribufo. fafis difterunr. ita etiam in Hoittiioxit/, feu arbore Balfami In-
exBorious lumpta fi in delc riptione omittcrentur,errandi occafiopr*-
beretur . Interdum m plantarum dclcriptionibus nulla a Icriptoribus ponitur
nota,vt Diolcorides in Bulbo efcu!ento,Struthio,Siliginc,Scandicc,Crocodilio,Spi-
na Arabica , Pulegio , Caro, Stoebe , Lagopo , Epipndide, Chani*lciicc , Empe-
tro, & alijs fecit quas tanquam luo tempore vulgo notas , luis fignis deferibere-
,

omifit temporis jxjftea diuturnitate , fc medie* profdforum materi* incuria_j

.

harum rerum memoria perijt, & hinc erroris & controuerfiarum poderis occa-
fio ortaed. Ob mendolum codicem errores quampiiirimiquand<x]ue contin-
gunt, mult*q. reperiuntur in Diolboridc mcnd*,qu* plantarum cognitioni lunt
impedimento; quod librarijs, aut verlbribus potius, quam au(doribus adferiben-
dum cdjVt inDiidamni Cretenfis delcriptione tradita , in qua neque florem, ne-
que femen proferri Diolcorides alserit,qood penitus ftiifom ell;contrarium nam-
UC ab omnibus obferuatur quem locum perbelle Bartholom*us Maranta, foa
.

3e dignofcendis fimplicibus Methodo relhruit , a quo nonnulla eorum, qu* di-

ximu$,mutuafiimus. fic in Bcaffic* Marin*,tum etiam in Litholpermanii,Nym-
ph*z, ac Semperuiuitertij fokjs a Diolcoride delcriptis apparet . codemq. modo
in' Agadochkaddipiionc tcXrtis deprauatio in foljjicionem venit , dum Diofeor.
maculatum e{se,qnquic. qmrextus^'Maitkielo.eac Oribafio , a quo nulla fit ma<
cuknimmemio,cmendarari u. otflff!*: \ 'i '

Errores
 .

'
LCl;B B R' P R I M.iv S.

c;'
O
STf9tf4/mTkmufiuulummraAntcimmnustnutJ!ig<mtur.

' nu;,
: i

Qftrcmo crrores in plands facuicanun lationecondngcmescon/ideraro

P fporret, quos tiipiki ex cauda euenire pode diximus, nempe racione piam-
/lAnim, iccundo radone corpons fiibicdd, vldmo radone adeduum pneter nant-
,j;4ro,quibus plancae deihnanmr . omidlsq. polbremis J tanquara nolto propoAco

jninus oponunis,dc deceptione eueniente radone Aicultanim plantz tancunu

^erba faciemus, quz erit cum plmca, quem pollicetur ededum,non praeftiteriti
l]uod pfunbus ex caudis euenire poteli Primo , fi debita plancz quandtas non,
.

innatur, fed amplior,aut paucior debito vel fi conueniens fuerit quantitas, non
;

nucem perfcueranter adhibita, vt fi per multos dies edet propinanda, aut diutius
doco adhibenda, fcmel canmm fuerit accepta, vel per modicum fpacium loco-hz-
ferit. Secundo, fi planca 'fbla exhibeacur,quam cum alijs admifeeri oportebat,quz
.eius vim vel retunderent, vel aiigctenc, vel id,quod erat impedimento, vt facmcas
nd adum cxira,remoucrctur.Tercio,fi debitam non habeat pr;parationem,quz
ciHn ablutione, correfadione, vdione,tricuracione,maceratione, ahjsq. permul-
-cis Quano, ob malum deledum,videlicec,cum Planta,(eu cius pars efl incom-
.

pieta, & immatura, aut nimia maturitate exoleta, vel quia non ex ica regione,inp
qua viribus pollet, fit accepta aut ex conuenienci loco , aut oportuao cemporo
;

4eda,vel fi illa plaiuz parte,qQ; vfiii medico non def^ic,quifque vtacur.vc fi vis
fit in ^lijs,& radix,vel flos, aut femen fumatur. Quinco,cum non debita ratione

exhibetur,vt fi quid exterius ell ad mouendum,intrb fumatur,nempe fi deuore-

tur quod per fedem,aliafui corporis plirtes ed imminendu,& e conuerfb.Dereli-
dilq. breuicads cauda alijs caudarum modis,quibus plancarum racione deceptio
in illarum cognitione contingere poted,de quarto modo tantum qui clt ob
,
riialum deledum , breuicer tradabicur . Plant.imm itaque deledus duplet ed,
vnus qui fit per vniuerfalcs tegulas, quz Cundis plantis accommodari podiintial*
ter qui fit per paniculares quzq. quibuldam tantum conueniunt . verumquo
,
Diolcorides nos-docuic , n.am regulas in vnaquaque planta feruandas ijs planta-
rum capitibus, in quibus opus fiiit, adnocauitj vniuerfales vero regulas, veluci Ce-
ratam tradacioncmexpoduiantes,in fui libri przfatione quambreuidime per-
inxit. Plancarum namque deledus, vel ell ratione temporis colligendi, vel
racione regionis, lociuc, vel ratione particularium locorum , in quibus colligun-
tur , Tempus ad tria redrri poiefl ,
nempe ad aeris conllitucioncm, ad zcaccm,
plantz dum colligitur , &M eiufdem vetudatem pollquam leda ed . Aeris
conlticutionem oblcruandam his verbis fuadec Diolcorides. Serena igitur cteli
conditutione demetenda magni fiqoidem refen inter colligendum , fi
liint :

vel fquallores, vel imbres infcdi funt. ittarem veroplantamm confiderari

Oportere idem his verbis odendit Verum in primis curam impendere oportet,
.

vt filis temporibus finguia demetantur, & recondantur, certe quod honinv.

ratione meoicamenca aut valent viribus, aut cuanida funt , nulloq. munere fun-
guntur. At paulo pod, inquit Plerumque degenerant,ac minus viribus valent
.

multoq. magis, fi non fuo iempore,nec oportune colligantur, aut fi per imbecil-
^ licacem

Digitized by Googlc
 .

^,4 RE RVM. M E Dixm RV m ^NCU HI S P.

Iic.itcm tabuerint .
& prope prxfittionis finem, fiibdit .
Qw vero fiiitico/a firnt^

Stdechas , TrifIa^,.Poliuin', Afarocaima^.^mpbiinn^ Ablin

& alia id genus, femine przgnantia demetantur, flores quoque antequam fronte
'iiia decid^.fiiiito nutcmjvt matari debcrpantur,heaeifrc efi, &
4ran ^pehnt,priuf^adefiuant.Herbarum fuccus,fit.fiifianimelid^di:bei^enu-
Jiandbus mm primum cauliculis.kic,&.iacrymi; excipianmr indfb peD&nunml}
adolcfcenttzvigorem caule . Radices, tc liquamenta, cohkefq. vtTeooQicbumui,
ximcreonuenit,cum berbsfutsiblijs exuuntur hzc Diofcorides,qnidb tem-
.

pore , vt ad flmplicium> vctullacem refertur, poff eorum ledionem inquit.fdtt

ctiamnum conucoit, fi>la' ex herbaeds medicaminibus Verarrigenera,;nigrun^
inquam,&;.candtdum, multis durare annis, reliqua verb in trimam inutilia , etii
in noc vereantur abqu).'- Aloeo, &: regione (impliciumdeledum fumi his ver-
bis eujrimit. Magni fiquidem refcit,fiiooadn quibus prodeunt,cliuofa,& ventis
xpohta funt, & perflata, frigidaq. & aquis carentia . in his enim locis vires valfi
idioces iocelhgunmr. e contra,quzincampellribus,riguis,& opads,czcerifq. locis
vento ftlentibus lufcuntur plerumque degenerant, & viribus minus valent-
,

De lods paniculanbus pro plantamm ^edu,ac de varietate,quz horum ratio-

ne contingere poteft, facis fiipra didum ell. Quantum fimplicium medica-
mentomm deledus pro deceptione euitanda conferat yquifque apud Galenum-
in/picere poceft.i .de Antidotis cap.io,& c. 1 1.&
libale Theriacaad Pifbn.eiad-
feripto cap.i 1. & de medicamentis fimp. loci copft.^& ^.i de med. per gcneiii
t .

cap4. & }.eiufdemcap.a. n h ' ',, i '

i

afiaio ilktntmm, lamn^Sd^km ejji traUffe de Plkatir j

< ttmmq. dtthi jilmttum.. iCttf. X lll.

,
Vj , , :

H is igitur eaqua potui breuitate.di&urfis , obiedionibusjtcfpondetur &

,

quo ad primam , in qua dicunt , deferimiones efle fallaces quamplures

namque planta: a prifeis delchptx, noflris fi conferantur, efTe dillimiles,noltras(p
;
.

plantas prifeomm delineationibus non accommodari , etfl ex didis latis rcljjotv-

liun fit, dicimus vlterius , quod in dignofeendis plancis ex Andorum deferiptio-
nibus , oportet fieri Ghorum omnium notarum , quas Diofeorides czteriuc au-
dores plantis afltgnant. verum hac lege, vt fiquz non adfint,vel fi adfint, mutv
donem tamen aliquam fufeeperint,diligendus confidercmus,fit ne hoc perpetue
in pl.inris,an cx accidente ahqua cumq. lciajnus,locum,aliafq. prznarratas cauA
fas pufie plantz &dem immutare, numfl harum ratione quicquam a naturali

forma recedat, vel defidac.vel fuperaddaturi vt fi fapor,vel odor,afpentas 4enim4

quandtas, maior vel minor , aut flos, vel caulis, vel id genus ahquro, non ezifbc
in planca aliqua , cui adefle deberet , ca:tcra tamen figna ad vnum conueniant,
mhil nos mouere debet, quin ipfam effe pronuntiemus Dicebant fecundo, no- .

ftrarum plantarum facultates cfTc inefficaces, atque euanidas, &vfiim,qucnn,

cx antiquorum defcriptionibus promittunt,non prarftarei at quia nihil zque per-
fcde,ac certo veras plantas nobis demonferat , quam carum cfledus , facultatefq.
quare noffras plantas diuerfas efleab his, quas prifei dcfcripfere,condudunt. huk
(^iedioni

: . . C^ - - jIc
 )

: T' L 1 B JE 'R I MV ^
rs
Etfi plantarum notx pocifllmum a viribusj ac vfii lii-
obic(Jlioni fic {atis&cimus .

muntur, attamen cjuia hxc muldiri3m,vc tlidhim elt, variari poliunt, diligenter
propterca num per Ic, & ex propria natura,an per accidens id contingat, pcrlcru-
tari opus erit . nam fi ex alicjua prxnarratarum caudarum plmti &cultates mu-
tentur, hoc erit per accidens, & alia: nota: non repugnabunt. Se plantx diucrfitas
re vera non ent: at fi ob nullam harum caudarum plantx fultas mutabimr,csc-
terx notx aduerlabuntur,& plantx jxnitus diuer& erunt . Quare non temere in

plancarum fccultatibus inueltigandis examen eft faciendum , vt perbelle nos do-

cet Galenus liib his verbis . Accedit huc <juod iplafimplicia medicamenta noiUmcd
panio variant dilcriminc., at ego cum in pradlanrillimis virtutem pro vnaqua-S'*''
que lpecic,ac genere oHenderitn, fiquis in deterrimo per experientiam examina-
tionem moliatur, examinabit quidem filsb,non autem ficuitatis eorum ordinem p-

dilhnxcrit idq. latius alibi admonet, fado ergo diligenti examine in Iberidej , geic JT.'
.

Centaurio minori, Smymio , Se ahjs praenarratis herbis,fiqua reperiatur mutatio

delineationi repugnans , ea ed: ex accidente quopiam ex aliqua prxnarratanuiL.
caularum genito panterq. de illarum lacultatibus aderendura . ObieiStionibus
.

vero, quas de plancis noui Orbis afferunt fic relpondetur Etfi plantarum deli-
, .

neatio difficilis fic, ( plantarunt namque aptas fimilicudinesinuenire adeo Jabo-

rioium ed, vt (emper aliquid ut eundis delineationibus defiderctur ) nos tamciu
venandammdelincacioiutm regulis inhau:endo,Diolcondcm iniequentes pro vi-
ribus plantas , aliaq. fimplicia in hoc opereconcenta delineare , ac delcribwe co-

nati liimus. Ei autem, quod oblcruanimcd,nemp>e nonnullas plancas noui Or-
bis indigenas , in Hilpanicashas regiones trandacas , obijde, paulumq. temtioris

permanfid^ diciinus,id euenidedeledus culpa, vel cultus Deledus,quia elege-

runt plantas, Icu earum lemina ortum ducentia in regionibus , & particularibus
illius regionis locis nullam confbrmiatem cum hiice regionibus , Sc lods Hilpa-

nicis habentibus , Se fbrlan penitus didentienribus . Cultus vero culpa, quia, etfi

podent eligi regiones,& particularia loca illis congruentia, id neglexerunt, ac illa

aduerlantibus regionibus , ac locis (eruerunt C^antumenintj
,
plantaueruncq.
quidam loci quibufdam plancis peculiares finc,quantumue plantx ex regionum
& particularium locorum repugnantia variarijxjlfinc.latis lupra explicatum eft <
Ad illud vero quod opponitur, ob plantarum facultatum magnam mutationem,
vuriumq. inefficaciam obfcruat.im in plantis cnouo Orbe in Hiipanicas has re-
giones tranllatis i
rerponderi potcll, inter caiteras caudas plantarum vires mu-
tantes fu pra narratas , id cucnire piotuiffe ratione mali deledus . quia plantis, vel
incompletis, vel nimia maturitate exoletis quis vfus fuerit, vel quia vnam plantx
iarccm pro alia fumplerit, vel quia plancas in non debita regionc,eiuiiie particu-
fari conucmenu loco Idas expertus fic. Et fi quis inlfarecvlterius dicens ,.fupra
nos Hippocratis, & Galeni audoritatibus imiixos afferui(Tc,regionis,ac loci ratio-
ne in quamplurimas adeoque magnas fieri mutationes, vt & (iirpium io.,
piantis,
dag.itoribus, ac Medicis, Philolbphilq.maximum fixerit negotium, eoq. magis^
quia in pluitis, veluti & in quamplurimis alijs, duplicem reperiri naturam, vnam
(pecificam, &: innatam , alteram aduencitiam , &
ex conluetudine contradam^ .de ear.
Icriptum reliquit Theophralhis fub his verbis, Thracium Triticum etiam in me-^*'*'***
C liota
 . ,,

':x6 RERViM MEDICARVM NO. HISP.

lra trannatum,niliil6 maturinsv;crminarc, proptcrca quod ^ natalibus aduen-
% .ic nuf. nciam naturam adiiinxeric Ipeaei.Idcm alibi confirmat Androftcnis au<2aritatci

vbi ait in Tylo, lolula Rubri Maris , aquas failiu fiueaitcs, plus quam cocldlcs iu-
uarc tam arborcs,quam omne genus plantarum : & hinc agricolas lod illius lla-

um poli imbres riuis huiulinodi abluere lata lolcre confuetudinem ede cauflam
,

dixcrim.hatccnimvcluti natura &cla in illis cil.hcc Thcophrallus.Quanru enim

Cap.i.
coniuctudo polfit, Icriptum rcli^ait Qilcnus latius librode conluetudinc dicens
cohluctudincm ellc tignum , caudam naturalis familiaritatis, ob caudas ibi
traduas latius.x quibus concludi potdl,plantas noui Orbis in regionibus,
& par<
ticulanbus regionum locis, vitra Ipccificam , innatamue , namram aduentinanx.
aham , e* natalium conluetudinc contraxidc. haneq. Hilpanicas has regiones, &
loca , tanquam aduerlahas rclpucrc cenlendum ell Huic obicdioni vt fatisfiar, .

Idre licet,ecli ex natalium mutatione quamplures,ac magna; in plantis varietates

fiant, raro tamen contingit fieri in lucifica, & innata natura , ac plantas in alias

diuerlas degenerare,riifi Icminis vitio, idq. ericvcl cius vecullatc ( tcftc Varrone
aderente ex veteri Urallica: leminc lato. Rapas nalci, & c contra) vel cius imper-
fcdfaonc fiibllanda;, vt puta fi Icmen fiicrit rugoliim , impcrfccJum , aut Icmipu.*
tridum.vcJuti dc Tritici, Hordciucgranis,alijlqjnultis ex ptrisobleruationc nar-
l.de Aiim. rat Galcnus , vel ob alias caudas a Theophralto traditas Quo vero ad aducnti>
fjcui.cjp.
naturam ex natalium conllietudine contradhim , dicimus quod inter ce-
.deemf. ras caudas , quibus coadns fiu inter tot mille plantas noui Orbis indigenas , has
tantum in hoc opere contentas cligcrc,hic fuit prxcipua,nempc dclethis planta-
rum in regionibus,!^ locis noui Orbis onum ducentium,conuenien^am naben-
tibus cum nonnulhs regionibus, 8c locis Europac,^ pnrlenim Hilpani* Quapro- .

pter in cundfaruni plantarum delcripdone, regionem , & particularem regionis

locuDi adnot.arc curauimus. dubioq. procul,fi erit feminum deledhis,vt decet,ac
regionibus ,
locisq. conucnicnnbus tempediu^ ferantur , & decens cultus adhi-
habennum eunda m dclcriprionc contenta, ac viribus, &
beatur, erit plantarum
vfii poUcndum,opdmus prouentus Cumq. dicunt,inuedigationcm plantarum .

ede difficilem, fiiteor, dclcriptiones vero ede fallaces, renuo, nam fi pianti expe-
rimento, & ratione methodo tradcnturdecc-
inuclfigentur , & deferiptiones
ptioncseuitabunmr ,& dclcriptiones nequaquam fallent.
atfic.nfii,& fbnuna
].lantanim cognitio inquiratur ; fic non res ipfie, fed rerum vmbra: acquirentur
iuxta illud Platonis in Timato dicentis . Sicut mechanici perpendiculo quodam.,
viuncur ad dirigendos panctos ; ita & nos methodo quadam vti debemus ad

quemuis adura nccedanum confhmendum. fubdit. fiquis enim fcientis nomine

iufigiiicur, & methodo caret , omnia cafu , & fortuna oper.itur , neque res ipfas

fcd lerum vmbras profequitur . Plancarum igitur inuelligario magna dili-

gentia , valido labore , & lummo icudio cft tradanda & ita nulla continget de- .

ceptio , led perfla earum acquiretur cognitio qua nihil in arte medica exer-
,
cenda vtilius

, . ...V- - . r
'
^."rr I.: : I
: 1 i .

RERVM
 ,

RERVM MEDICARVM

NOVAE HISPANIAE
NARDI ANTONII RECCHI
Liber Secundus.
A RO MATA PROMIT.
lOANNrS TERENTII LYNCEI P^.tFATip. '

AGK A Botmcos i de plant**m Jfecieius coemitneadu

inter

ftmfer futt tfnnionmm vsrktas , omnes tamen in u canuentunty

eam diaifionem qaa j^eties congeneres nam feiungit^ ejfe amnium
apttmam ,Hinc enim nan tantum facile cagnafiuntur , fid^tr
vires qua plerumque pmt fmiles , foedius deprabenAmtar .
Vnde videmus HeaterkospieroJq.hmeardmemt^tSaffeyquem
fere tf Autbar noBer iniac opere fua Jufieptt . 'T otum nempe de
de
flantis opus in tres pracipui partes duddenda,ruiuj prima pars de arhaktusyfeamda
O" eremqsAertia de ipfis herbis troBaret Atque hat quidem prdna-^anta-
fruticibus ,
rum diuifio , sd> amnibus tanquam optima femper fuit habita , quamms fuas etiam pa-
tiatur d^ultates . Nam , vt mtdta alia omittam argumenta ,' hm: ettam dstufio fape
plantas congeneres piunget j W paeet in Ebulo j
qui herba tantum efly ty Sambuco, qua
frutex arbor e>* dicitur , diei debet, eum amba planta adeo fibi fint fimiles , Vt
nec outim ouo Jimdius- dui queat . Sic ettam contingit quandoque vtvnam Verum
genus plyfcum m hi/ce treeus fpeaebus reptriatur . fi legumen fub fi continet nm
tan-
arbores vt elt Acacia Si-
'tumlterbas , fid (f frutices , Vt GeniHam , Anagyrim,
liqua Caffia,Tamarindus . Sic esC^fiU lociuum Varietate ,alimea^vbertate, filis ca-
,

loreividemus eafdem plantas hic herbas, ibi frutices, hic frutkes, 'ibi arbores efi . Vnde
patere puto hanc diuifionem nequaquam dapetfeBam ,
Vt Philofophis omni ex parte fa~
queat , fed cum hoBenus nulla melior d quoquam fi 'wuemtd, hac vtatnur-
iitfactre

His tamen omnibus pramittit Autbor Aromata,de quorum genere conflituendo nm leuior.
'

Meehcis ac Philofipbit controuerfa effi pofjk , cum non tam arbores quam herbas at fru-
tkes m his reperiantur . J^uomam tamen Dhfioridem imitari Volmt , qui ab Aromati-
bus exordium fecit , haSlenm in Medicorum Scholis o4rornatum genus receptum
fuit , tAuthori noShro ab eodem inchoare placuit , nec fmsambt rationibus dcBituuntur *
Sienim finfum confulas , quid magis gufium titdlat cum fuaiuiucmiditate,mtmagU
nares demulcet eum ineunda fuauitate quam ipfa tArgmata l Hme videas lUom prard-
gatiuam in Culina tf Medicorum O^ina eadem naSla efi , Vt fine his cibus palat
anali nullus fapiat fisu huvixvllum medicamentum cordi i cerebro aut Bemaebo ror
, ^

;
^ C X tum

Digi*' -
)d bv GoogK
 ,

i8 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

tum se Vtile iuduetur, Vtije horum mifceUm prs retiqnis alijs quafi Jemptr gdiun~-
ilim hthunt purgantia tnedkamtnt* , yt Vidert efiapud GaUnum, O prinum apud
t^itfuen m Cauombut V muerfaUbus .
qut tantum aromatibus tnbuit , vi exifiimaue~
rtt non tantfini medice^niorum malignifaitrn bis torrigi prmchef, corporis rtollri
,

partes corroborari 0- purgantium facultates per aromata ad [infulas partes de-

, 'fed
duCs fpir Nucem Myriflicim ad caput , 'per crocum ad thoracem per Jptcatn Nardi sd
,

hepar, per vicorum ad fplenem, perZmffter demum ad iuaSluras qua tamen nom
.
'

Junt hutus loci examinare fatis eil nos

.
caujartt reddidijje ,]cur viuthor i/iromatibusia
libris fu'u concedere primu6uiiyolueiii ^ ' i

nje COsip ATLl), quam etiam TLdM AC dZ^P^XFAN

rcjocant . Caput Trimum .

OAPATLIS , ab alijs Tlama-

cat.qitiptn nuncupata , hctba eft

folia mali Perfic? fimilia ferens, fed
aliijuantb ampliora; primo llarim
exortu, liinc inde cauli adharren-
tia antica, pollica vero parte nudum dimittentia
caulcs,tcraes,& rocudos. flores comantes paruos
in lum^b , e .luceo candicantes . Radix iibraca
efljtQ^lcum redolens, amara, &:giutinofa, acri^'

monizq. pauceps , calidaq. & ucca quarto fere

ordine conllat napira . Nalcitur Tjiauhupeci ,

qu.irc febrium frigora tollit, flatum difcuat,ofla

coniblidat, vrinam euocat, craflbs, & lentos hu'
mores attenuat, & dolores quofiiis a frigore ori-
ginem ducentes placat ius decodi dicitur eua- .

cuando curare dylenterias ; conex vero radicis

typos quartanas . idem femiundz pondere de-
uoratus per nouem dies continuos, dolores e lue
Indica onos, curare fertur przcipue fr totidem
,

diebusduplum ponderis iimindamr. prima_>

namque die aiunt euacuare omnes humores,re-
Kquisnon adeo ;
pluriraumq. corroborare , atque ita mederi cxquifrtifnxni
morbo.
NOT.e tOANNIS TERENTII LYNCEI.
Herba hae in corymbifero genere continetur . ul enim non filum coma lutea demon-

flrat , fed (y odor aromaticus , & fapor excellent euincunt . ad hac

,
folia ita cauli ad-

barent in omnibus eomofis, vt latitusifne fua plerumque fine ptehculo , Vel (altem filia-
to dimidium /ere caulem ampleffantur . Exemplo Junt Ageratum,Cefius hortomniffa-
leudula, Gnaphahum Americanum,
 .

<l3t COA^PATLt TlQltZTtJE

.H !!1 . Ti . -'.i

^OAPATLIS TEOI.I4TI,E
OAPATLIS TEOITZTLA
C
;
C04pclis II.. (

quam aii}r;;Mc (^oapatha v<icac, her-

ba elt ,
Limonicjr maJi folium habens . cu-
ius caulis, teres, S::fuicus^llqualtniq. elt/
flos vero luteus ^ nduc librata . TeoizjU pro-
ucnit , vnde cognomen eft impofitunv. -
Cortex radicis mpm drachmarum pondere-
deuor.atus ,
quartanarum horrores tollit ,

& aliariim kbrium frigora, & horrores.

Ius vtro dccodii cius infufum , lenit mem-
brorum' dolorem . lapit , oletq,- mufcuiru.

acris elt, calidiq. &: hec* tempcrijii ordino

fete qbarto,& lubtilium pariiura.,vrit enim,
' -
ac giittur lancinat . t i

. I Cogtmr videtur hete plantu priori,:, tum

ex ifuaiiii elu folij cuiufuis , exit pediculus flo-

rem de/erens . Vt euamm Abfmhio & flmtlt-

bus vtdere luet . !

Huc Unitate Hominis pertinet Coaputlis di

Tepeepua^udeo, Herba efl qua radice traffi pulli
,
COAPATUS DETEPEQVAQVaCO colortsjconflar, inde tres caules oriuntur tenus /5-
Coapaclis 111-
IvjS( folij.Utttudo vnius , longitudo trium digi-
torum ) adfummum vfque velliti,inlar l.ypma-
(bia , lutea . in fummo flos albus iotus ,
pap.
pofus ,
Utitis tamen quthufdam luteis compa-
rentibus .
>'

mica

T EX A X A POT LA, foi lapidum per-

fbratrix,quam
fcuitcrnutamcntummoucnteni^vocantjrer-
alij T t(impalihmtj>atl'm,

ba ell, folia Lini cxilfa fereris,' caules tenues

Icrpentcs per terram ,
purpureos; & flores

multos, paUcntes, radicemq. tenuem . oletq.

tota planta mala Medica mirum in modum,

fapitq.acris elt.Nafcitur calidis in r^ionibus
Qrniuhnacenfibus Tlaquiltenaceiihbus, &
C 3 in agro

Digitized by Googie
 . ,,,

io RERVM MEDICARVM NO. HISP.

in agro Hoaxccpccen^ , adhxrcns (axis , calida , &(Icca prdinc ftrcfluarto , fub-
tiliumc]. partium, quare admota naribus, inlpiratoq. eius vapore, medetur gra-
ucdini & capitis dolori, citato rternutamento, &euocata pituita per os, oculos',
,

atque nates Mn um c(l inhac herba, 'qiiod nos (iimus lipius experti, confrica-
to ea madente lapide, vel quinque vncias crafTojadmotif^ aduerlse partioanbus,
ita percipi odorem, ac (i naribus ipfis herbulam aAnciliilles tanta enim di na- .

turat vis, vt exiles herbulxdunisima, cra(Taq.(ax'a, ac Fere mollia, &: nulla pe-
netrent E.adem tu(a, illitaq. ante quartana; tebris-accelsioriem, eam curat, vte-
.

to confert, mcnlfrua cuocat, vrinam ciet, relerat ot>ftruda,infrigidata calefecit

(iidores elicit, dolores mitigat, ventriculum, cor, &c caput,dcuoraca,vel applicata
(irmat , hydropen curat, medeturq. impetigini, & (cabiei,nec tine* parcit
confricata

y
J?iXOCHlIijiCAZiTLl,/iiiFloreaHricHU, C^.

OCHINACAZTLIS,'feu
X Auricula:, arbor longis, & ang(frs
virore exaturatotinH,,& c pediculo veluti
folijs
flos

marcido , propendentibus in inferiora . flores

in folia dkiilos , iii^erna pane purpurelccntia
externa herbacea,1iuricplanim pcneforma_.
iucundo odore. Nalckqr in calidis regioni-
bus, nec quicquam elt 'frequentius in Indo-
rum emporijs inuenire , .aut maiori habitum
in pretio,quam flos : cfelcberrim*- potioni gra-
tiam (iimmam concilians, (uauemq. odorem,
&feporem, &
falubrcpi quandam naturam
potioni (^acaotl addeiK . Calid? ordine quano
incipiente clI tempetici ;
(T'cc.t fer^ tertio . ex
aqua namque deuoratus, flatum didtur difoi-
tere
,
pituitam extenuare , vcptriculumq. fri-

gentem, aut debilem, atque etiam cor, calefe-

cere, & llabilire .

i f

FruElus huius arboris eH pliqiM, longitudini

fix vnctarum , crajjitii ver vnius digiti .
femina
futiit fx mutua tomprejptme fiunt augulofa , funtq. coltris fanguinn .

t>e X OC Q XOCHIT L y fiu VifereTauafei. fap. F.

OCOXOCHI.TL,
X magna, mali
(eu flos acidus vocata , arbor eft
Medie folijs , floribus coccineis, mali Punica^^m (^ odore florum.,
mali Medica: , atque adeoiucundiori quod etianjfojio^ijjfe vincunt . frudhi or-
,
bicuUn,ad tiofi,raccmatim dependente, putnd vu^,jtiox fiduo , ac tandem ia.
^ ;
1 'nigrum
 . .

LIBER SE G V N ' }i
nigmm o]arcm inclinante , acn , odoracoq, &: ordine terpanccO jiitquc cali-
do. Piperis vkcmlupricrepadtj&proGarpobalfamo, aut Carpefioiubftinii
. Roborat cor , vcntricululnq. , vtcro confert, fl.itum dilTipat , oblmidlioncs ape-
rit, vriaant 6t mcnicsctiacat, pellit,dioUcis, & iliacis opitulanir.venercm
excitat , craflbs, & Icm humores incidit tc concoquit qw additis
, ,
(^eapathyT^it^icazfli, Olalmhqiu, & applicata abiip,cr rcfma, fluxiones
appetenaam excitat , ihads confert , feigtmq,
alui coeit^t,
^ aDcurilmaiim e-
'dctur.'NafeitW^ini^piiknenjb.

^
t. .Aiv\

A,-.'m,.AC0<:<>^TLl'j^y,AV^tiAHVJlceii5l^^
rat.yL
i-.
. ^
vv.;,' - r
ACOCOTLIS . S A C O C 0,T l IS
, * aUlIcon.

^ f II y.'u\yfi'j^ ' !()j

3!iL ruijbrsKj o-c-.iv ><

LANTAj quam .dDocgt^Qinuthixdiaacmia racam,

poztlanenfes , herba eft , felia ferens Nardi montani fiil^ /ttdiUa^iin.
quina tamen diuila feliola quorum aliqua fimt ilnuola . in extreiius vero cau-
,
libus , qui dodrantales , tenues , ac teretes lunt , Rellatos flores e pallido rube-
feentes , radices binas glandibus pares in totidem fibras delinentes , fiifeas
extra , intrinfecus vero candidas . nzc ad Ipedem Ligulhci videtur Ipe^are..;

Nafeitur in montibus Q^uhnacenfibus Radix guliu odorata, amara, & acris

.

eft.calcfitdt & cxiccac ordine tertio, eadem vodatvnius pondere deuorata.^

Digilized by Google
 ,,,

99 RERVM'MEDICARVM NO. HISP.

in agro Hoaxcepecet^ , adhxrens faxis . calida , &
Ccca prdinc fere /i]uarto , fub-
tiliumc]. partium, quare admota naribus, infpiratoq. cius vapore, medetur gra-
uedini , & capitis dolori, citato liernutamento, &euocata pituita per os, oculos j
afque aac$.. Mirum eftinliac herba, *qiJod nos liimus fxpius experti, confrica-
to ea madente lapide, vel quinque vnci^ cranb,admoti^ .aduerfie partiparibus,
ita percipi odorem, ac fr.naribus ipfrs herbulam a^aiidUiilu tanta enim efr na- .

ture vis, vt exiles hcrbulzduhisima, cfafraq.(axa,oc Fere mollia, & nulla pe-
netrent . Eadem cula, ilUtaq. ante quartana: Febrisoccefrionem, eam curat, vte-
o confert, menftrua cnocat, vrinam ciet, referat obftrudbajinfrigidata caJcfe(;it
&dores eliciti dolores mitigat, ventriculum, cor, & caput4euorata,vel applicata
firmat, 'hydnopen curat, medeturq. impetigini, & lcabici,ncc lirue parcit

IfiiXOCHlHACAZTLl, fi Flore aurioA^e . Cp: IF',

X OCHINACAZTLIS,"fcu
Auriculx,arbdt longis,
vjrore exaturato tjndi y &
& anguftis
flos

folijs

c pediculo veluti
r it marcido ,
propendfcntibus in inferiora . flores

in folia dkiilos , iiiferna pane purpurefrentia

externa herbacca,hurictilarum pene forma.,
iucundo odore Nafekqr in cahdfe regioni-
.

bus, nec quicquam efr frequentius in Indo-

rutn emporijs inuenire , aut maiori habitum
in prctio,quam flos ; cfclebcrrimarpotioni gra-
'
tiam fommam concilians, foaucmq- odorem,
& laporcm, & falubrcm quandam naturam
K potioni (^actotl addei^ . Calid; ordine quarto
incipiente clt tempciiei ficcx fere tertio . ex
1^ ;

aqua namque dcuoratiis, flatum dicitur dilcu-

tere, pituitam extenuare, veptritulumq. fri-

i gentem, aut debilem, atque etiam cor, calcFi-

^ llabilire .

FruBus huius arboris eU fihq, longitudine

fix vnciarum , crajfut ver vnius digiti .

/emina
epre//ione pumt angtUofa , funtq.
coltris /anguinei ,

De X OC 0 XOCHIT L ,
/euPipereTauafd. Qap. F,
 . .,.

LIBER SECVN D'V ^7 ^

nigram colorem inclinante , acri , odoracoq. & ordine teraQficcoatquc cali-

do Piperis vicem liipplerepotcll, & proCarooballamo.aut Carpefio fubftitui
.

. Roborat cor , ventriculiunq. , vtero confert, flatum diffipat , obi tnidiones ape-
'lir, vrinam &
menfes cuocat, feigus pcilit,ckolicis, & iliacis opitulatur venerem
excitat , craflbs, & lentos humores incidit & concoquit , quin additis Cplopadi
.

oap*tli Ololtuhtjui, Sc applicata aorib,cx refina, fluxiones

appetendam exatat , iliads confert ,
alui cocrcct, frigori q. & ancurifmatim c-
detur. NafeicurapudCopidanenin
I . 1 ', ..Uv
\
'Dt ACOCOTLl<J^y.Ay^VlAHVAceNSl,
&-T EpozTLANensi. yi.

tnt ,

) , ?nr.'ulxnq ' loi

rnubrjiiu 'ol

lllL. rlirsn-jnna: Ajl/ xia

c ni

i .iluLa

rnuiun-jj

r ;jij .jv , - j.-.- ,Si r*"i''-:'t

LANTA quam AanriiQuauhnohiuccnres vocant

P poztlanenln
quina tamen diuifa feliola
, herba

,
eft Nardi montani feli/s fliriHia, Ub
felia ferens
quorum aliqua flint Hnuola in extremis vero cau- .

libus ,
qui dodrantales , tenues , ac teretes liint , ftcUatos flores e pallido rube-
feentes , radices binas glandibus pares in totidem fibras definentes , fufeas
extra , intrinfccus vero candidas . rure ad fpeciem Ligultid videtur Ipedaro
Nafciturinmonribus Quauhnacenfibus . Radix guftu odorata, amara,& acris
cft. calefecit & exiccac ordine tertio, eadem vndzvnius pondere deuorata.
'
alui
 .

. .' Uii<lolQfem(ublaiat, flamnrdifruiit;;yri.

..Xiam cHDtat.Jullurem ciet , tngus pellit, vcn-
tricuium ob fcigiu iinbccilieinxanfirmaii,
'
cboika; ac^crlanvioblirudbi^teierac, &;tu-
-) ,n?oircs admota diifipat...

^ . iilr.oo 'Kfth, tfuidtm anSar ait , haue plantam fi-

* tnJem .efft Hatd it}ut ad radtetm , edulem ,
-
1 folta. flos tamen nullo modo refpoadet . Nardus
K 'A \ & 'yaltruMa , "ombeltam habet , tn

. 1 'L ffripihf 'flmintbMs.flos mfldet ,

pappofus .

In hac autem piant a , flos eB Qhiyfanthemi, vel

Belhdrs. i 1 J i O J \
M oAlta tamen figura eiufdem nominis fatis
congruit LiguBico , T>el Podagraria dtla folta .

enim eodem modo habet mctfa . "vnde non in-

-. } commode huc referri poterit ; heti florem non

A 6 f^^r-0,, feu OCIXOCHITL / J^yj L/TL

r ! C<v- y 1 1. , V' _

Ati, raollia , nuuorag. producens , caules vei^ teniculaceos , ejua^r cu-

bicos magna exjparrclorigos, virore interdum diftjto, interdum verpexatura-
tionc tindips , ptalite crafl&, bc^er intcruaJla gcittcidis interceptos; ac fibratam
radicem caules ccmdhinturjfc in nonnullos t&s leruancur crudi quoque_>
. .

edules fiint , gratoo. odore , ac iapore conli^> Prouenit cdidis regionibus

iuxta aquarum riuuloSjqualis-eftQuauhtepcqmfis, Calida, & ficca ordine fere
tertio pranlica eft natiifa, cftq. tenuium parcifeni'. quare ius dffrodii foliorum
infiiium , aut epotum flatum ,
, aut ab eo creatos dolores lenit
.
pJlkc frigus , ob-
ftrudfiones referat , vifCera infrigiditata calefecit , euocat vrinam , renes ac ve-
fream emundat, expurgat vterum , venerem excitat , ac trahit menfes , lentos
crudolq.' humores attenuat , ac concoquit , ludoiemebcit , corpuiq, vniueijum
pCT^aruiJe reddit >ttt y tnaial ciiol ,
iia tM-. J iiunul; !

iiani -,r.
 , .

X I B & R S E G{V N : V i

te U?grOM ATLl, /e 'P H AT ZI S^I R aN D A Cj/fer

*4merieM . L^P^[ y II I.

,
A -

M ATL
A
Va ,
POYO
eant Phatsifpr at/da
longiora tamen
I.S, (jueni

& exiliora
folia fert porre-r

,
ahj

Cyperi
v6^

Schoenanthiuc {imilia : ad quorum Ipccies

videtur pertinere, caules lunci inftar, me-

dulla retenos, geniculatos ,
folquiulnam^
longos. Florem paruum, & anguftum Jla-
dicem longam,& tenue, tuberculis rotun-
dis per interualla nodatam , capillatamq.
Huius radices vocant aliqui Diua: Helena:
precarios globulos . odorata ellharc plan-
ta & acris calida & ficca ordine ter-,
, .
,

tio & quartum circiter attingens non./

, ,

fine t^uadnm adllringentia & refinati ,

laporc Prouenit Tucambtrt, & Tepocu*-

.

cMfUi hixta riuos , 6c aquofa . Peifloris do-

lorem, tufa, ac deuorata ledat. impolita-
vero dyfcnteriam coaipclcir, & veritrlcu-
Kim. cerebrumq. cor roborat , 6t vto-
ro confert.
^

O^ceUtu Montrdei hune Cyferum yocat radicem S. Hele^_^f$Jdeilc^fif(uemj

>min$s ,
II Florida /ito deferatur . fed m eo dtffert ab tAuthore noSlro ,
quodradUem
m jecundo gradu calidam afferat ,
cum ia tertium ,
vil.qusrtum gradum 'vf/ue,

tuebatur .
mfi forte la ficca temperamentum mutetur,, vel loci varjetas eam ddfiral
differentiam .
(^ardus tuam fflu/iut /1 ^. 4 . cap. eandem admodum fimilem defirtr
1 o.

btt, Drakf na radtcij nomine , cutus tamen odor euanuitvna cum faptre. ^i
^

Dt eATt-fOCeAVeATLI. [ap. IX.

T E P O C A PAT LIS herba folia producit Amygdali fblijs fimilia,alpc-

___ ^ ra , caules duas (pithamas longos ; tenues ,
teretes , ac purpureos i
flores

pallidos promifouc, coccineofij. radicem tranliicrlam , e qua alix multx pro-

5

deunt, Aljphodeli, Rapunculiue fimiles qux guftatx relinam lapiunt , & gluti- .

nofo non line quadam amaritudine lentiunuir,pr?terquam odore, & luaucs.tcm-

peratis exultat regionibus , montolis , aut campcllribus locis nafoi gaudet . Se-
ptembri floret . radices vero, quarum eft vliis in medicina, veluntur a Nouem-
tri vlque ad lanuarium , & in vniuerfom annum reconduntlur . Calidx & lic-
cx ordine fere tertio limt temperiei . atque ica fex obolorum menfura , ex aqua
'vorat*

C^.iogU
 . ,..

RE.RVM MECrii6ARVM'NO; HfSP.

voratx, ventriculunijrcnefq. frigida inccmpe-
^ ric laborantes rcftituunr, atqmr confirmant
''
rrtcdcnturtj.tterilitatiab eadem caufla obortf.
liint ex Indis medicis qui allermt , decodr
,
rAHitIs ius, aqux fontanx,auc^uiaiislocdbi;
bitum , extinguere febres /quod no 'vi- .

detur rationi confentaneum ni febrium io-

termiit^ntium\frigora , rigorefq. ita finiri-ve-

lint.aut alicunde vacuata caufla febres cefTare.

- etfi negare non poflim , frigidas dtiam partes
'in planta latere, quarum ope idpoflitjaliquan-
idoeuenire
Et h(cc herba e 'Euphthalmico , vt ita dutu
pM CorymbiferojcHgenere.Vneie vi fua aromatica
omnia, qua in humano corpore latitant, hamorum
rviiia expurgat fic /irrilitatem aufert, febrefq.

exUnguttq. ablata enim cauja febrtum , prome

.

nempe humonbuj, qui tanquam carbones in corpore

idelite/eentej,ipfum accenaunt fuifq. exhalat ioni-
,

'bnt i paroxi/mum agunt,necejp (g/ ipfam febrem

:y ^defmere.vndevidemue aepuam frigidam copiofij-

fiffimeiHUpem non fue frigore prodeffi,idem enim proflat aquacaliela,velvmum,vel qui-

nis editu tifuor, fed fit expurgatione, vel per Vomitum, Vel perfudorem, vel vtroque medo

De C oAKTOPHTLLO. C*P- X-

A
milis
RBOR
,
ro, forma,
eft

fed angultioribus
ramofkjCaryophyllus, Lau-
magnitudine ,
,
folijfo. perfi-

&xropiofis .<noribu<
oblongis, & dauorum inftar, fed capitulis
trifidis, primo candidis , mox viridibus,dein-
de rufefeentibus, ac tandem in nigrum incli-<
nantibus colorem, &
in Caryophyllos ipfos
euadentibus. Nafcimr Maluccis,vbi frudum
fert,-cum reliquis in locis Herilis fit . Vires
eundis notx font , formam tantum expri-
mendam curabimus non adeo perfpecfbm
omnibus , ex ramo ornato floribus ad nos ex
Maluccis allato . ctfi non defint j
qui dicant
Caryophyllum nihil aliud ene,quam rudi-
mentum frudus, queadmodum in Malis,
ac Pyris videre ell , floremq. producere qui-
temisfolijs conllantem > & frudum huic ru-

dimento infidere mukis fibris plenum, vcluti

Myitifros.
Eadem
 ,

<>* tfud Ckfmm

fu Jimilittr mdtcdt tf/um C*iy$fhiliHm
mbmntm
j fimbu > j| Hntu
ad Garciam.

^A S S l A, L 1 G c 1
fi Cannella . fap. Xl

M
referentibus
difcurllbus
ediocris
"iica

,
. Folijs
arbor eft cania U-
Lauri Citriuc formam,
frctjuciuibufq. ac ternis nerueis
fecundum longitudinem proce-
dentibus. Frudu nigro,& albenti flore, folia.,
cordeis ipfius faporem referunt, fcd
minus
acrem, &
celerius elanguefcentem. cernis
oni-
bufquc menfibus arborem delibrant corrafi
^
prius cudcula, qu* amara eft- Conex ipfc re-
Tffvwmn w II
- ,
*

\ manfiy dcndbus adhfrcat, additulq. fcreu-

atque gludnofos,

II Ir k
^ eaftem in laliuofam quandam conuertat
\ naturam jpoftea vero qua cernitur /ubftanda
eonftat.dc qua in tanta luce nihil addendum
X// /f/S
pucaui,pneterquam experimento efle iaoL,
^ U Sf/J notum Gallia, Cinnamomum,'* CanncUam
** cadeoi perpetuo arbore, non ex
fi
w uP/ (quicquid andquiores herbari; cradiderint)et
diueriis

V ^ fc propagata,* varijs nominibus nuncupari.

1 t; .
- i! Obingensnamqueprecium, maioremq. ho-
minum lucricupiditatc adulterabanturaro.
mata , & ob hoc (rametfi plerumque eiuldcm eflent generis) diuerfa illis inde-
bamur nomina . In Mindanai,infula Philijq>ic.i,vnde ramum magnum accepi,
& alijs Indue orientalis partibus copiose prtmenit.

HifMa Cianammi admedam degaottr deferifta tjl i Cania (y b Herbari

Lugdama^, m Apftndku tafitaU frim, tx furam depriftitnt , memtfeflum eSl
iBadtUe Laaram ^aaadam tritntakm
 . . ,;

nz6
*
R E RV M M EDIC AR rfl S P.
-
. A j-.Vj

'

-DE COAPATLl SVAVUUACSUSl. Cdf. ^Tt. .

COAPATl-B.QVAVHNACENSIS. : t ^
\
Coapatii* lllL
^^OAPATLIS herba cft Folia ferens

^ J oblonga, afpera, & firma } Caules leues

tpreces > ^ fui^ureos, ac fex fpkhsmas longof
Flores in fiimmis caulibus albos, pilolb^, & orbi-
ciilareiRadix fibrata eft.nalcicurin calidis. Ra-
dix cll acris, amara, & impense odora ; cali-

da^ & fecca ordine tenio , & fubtilium par-

tium. Eadem (emiuncia: fere pondere deuo-
rata ex aqua,flatus dilhidt , tormina {edat, per-
frigerationi medetut^, fiidorcs euocat , & vri-
nam . medetur egregie colicis
4

//w iulus herbse depmgitur luteus , fed in dl-

htimtm tendens , .JimiUtudinem habens Coma ati-
rea . Calyx autem fquamofus efi aliquo modo p-
cut in Senecime . 'filia tamen aliter /e habent . nam

triapmper ipfim caulem ambiunt , quod admodum

rarum efi in genere Corymbifero, pc Eiqiatorium
bi~

na ex aduerfo habet filia , vt &" tongeneres

V r Z ET I. Cap. XIIL

C
Kjimati
VRVTZETI
chuacarienflbus , ab
, aut Apbatiteprasigua
vocata planta a Mi-
alijs

,
Aphatxjpunt-
nos vero Ala-
rum Michuacanicum dicimus , feu hatdorum
oculum, ob foliorum figuram , &prolixarum
radicum impenfe fuauem odorem herba elh .

Folia ferens tenuia , mediocria , vitigineis &

proxima, finuola,ferraciq. , fupeme virentia_ii
ac Iquallentia inferne . Caules cubitafes, leues,
lentos, teretes, ac graciles . Flores luteos, exiles,
& comantes vh generatur femen fiilhjm
,

quammiuimuni. Radices multaSjtenueiq. &

fibris fimiles. Ellebori albi inlfor . Nafeitur iu
frigidis ,
ac monmofis proulncia: Michuaca-
nenfrs . Radix fola in medicamenta venit, quse
acri conllat lapore , & fuauiflimo Mulci odo-
re . Calida cll, & ficca in tertio ordine, & par-
tium tenuium puluis cius ex aqua, vino , Bu-
.

gloffrue, aut Mcliflbphylli fiicco, aut IHllatida

aqua
 , .

i, rl B E R; S E aV N D V. jr
aqiK doiputus fex obolorum pondere iliacois dolores lanat , cor roborit.Vcntrir
culun^ calefacit , ac frigore imbecillem ;canfinnat , coitionem procurat , vilcc-
rum temperiem frigidam tollit, fatietati jnedetur, obilruiSioncs aperit, & quic-
quid renum , veficiq. oblfruit meatus , emundat menftrua, vrinamq. prouo-.

cat , vtcro confert , venenatis potionibus aduCrfatur , flatum difeutit , ac vires

refraurat . Ius decoVi, liicculue idem prxfrat . nec non puluis addito meile, aut
faccbaro in confediones , quas Eledluaria vocant , conformatur .
Quin radix
huius herb* adiundfa Cacanaex xquis poderibus drachmg vnius, humores erat
Ibs & lentos cuacuat, flatum generantes , & Gallicam luem efficientes . Di-
gniffima hxc planta ob iucundiffimum radicum odorem , quem cum pri-
cft ,

mum naribus admouciitur fpirant , vt transferatur ad Hifpanos & ad reliquas

orbis plagas pulb gelidiores. Aiunt indigenx febribus magnopere aducrlari
quod euenire poterit , aut rigoribus Icdaiis , aut pulfis aliqua pane humoribus
funtqui T^ipbatfni & Tejftfi vocent.
Mmuh author hanc plantam veht Jjarum vocari ob odorit praflantiam ma~
grtamq.eiu3 pmilitudme.,tamen quo adgenus in Corymbifero reponenda efi.jlos admoduim
^mdis eslflort facalu,e rubro in album tendens, calpxjimUuer fquamojus i luteo rubet

2?e fiOlTZILOX/TL *4nethina,feu arbore refmdm manante . Cap.Xiy

^^^RBOR eft Hoittjloxitl mediocris ,

_ Liquidambaris piant? par, lHpitemtlk

lcuem,re^, extra exfaturato virore tinftum,
intra verb candicante^ folia ferrata,acumina
ta, oblonga, & Ocymmis "quadatuenus fimi-,'
ha-, flores pallidos, ex candido in luteum colo-
rem vergentes, gullu arbor hxc,atque etiam
odore,quauis lui parte,mire refert Anethunr,
verum cfficaciores ,
eiusq. efledus prxllat ,
non fine quadam adllringentia. Nalcitur in
calidis regionibus Quauhnaccnfibus. & vbi-
cunqjligni truftru m infbdiatur,radiccs flarim
. agit;calida enim,& ficca prope ordinem tcr-
tiu videtur natura . folia tufa illitaq. , frigora

febrium arcent ius decodi corticu vrinam,

.

& ludorem euocat , obftruda aperit/juarta-

nara curat, trahit mcnlcs,cor rolx)rat,tunao-

res prxter naturam dilcutit,mcdetur larieta*

ti, firmat ventriculum,& vapor deco& Scor-
cll autem hic ar-
pionum idibus medetur,acGummi odoratum fondit.Diuerla
nafcitur regionem, & lam
TOr ab ca,qiviFoeniculum refipit . .apudq. Floridam
quam,tametli adhuc repen-
apud Fiifpanos fub nomine Ss^afras circumfertur.
rc apud nouos Hifpanos non potuerim, audiamq .
^ud Michuacanenfcs proue-
nire , ex ramo tamen ad nos a Floridis allato ,
delcripfimus, &
curauimus de^ &
-
j.ipg,.n dam , vt latius habctur fiio capite jnter arbore? inferius pofito . .
 , . ,.,

nignsq.vnde nomcn.Calidis regionibus proue-

niCjhumetibusq. Arbores ampl^icurj& pnrdi-
ilas filicjuas verno cempore profert. Calida: b.r,
liint ordine tertio , addiq. lolitat CMaoatl , &
M {iWc^x bina: ex aqua rclblucz, &

f
tctixochitl .

potattevrinam cient , mcnftrua enocant cum .

Mecaxochit/ partum accelerant , ac (ecundaS ,

mortuumq. farum trabunt ventriculum , ca-
lefaciunt , & roborant, flatum di/cutiunt , bu->
mores crudos concoquunt, atque attenuant*
cerebro vim addunt-, & vtcro auxiliantur Ad- .

uerlus venena frigida , gelidosq. venenatorum

itSlus , fjtdem filiqua: dicuntur efle remedio

Foltum longum eH vticuu vndecim , latum (ex',

. pli^uayerolongaynaas fex,crafia digttmuvnum

f Ctif.XVI.

A XrXTLAGOTL, quam alij J^apopelttjn aJij vero T\tacxihmd

minora tamen, ferrata,moUia, cxilia_.
/\ vocant, folia Anebufx fimilia fert,
lecundum longitudinem procedentibus infignita Cau-
hiriuta , & interuenijs .

les tenues , teretes purpureos , e rMice fibrau Elleboro albo proxima , mit-
', &
tit . flores per vniuerfos
fere ramos exiles ex all pallelcentes , veluti coacer- &
iiatos , odoros acrisq. faporis. Radix, cuius eft prxeipuus vfus, guftu eft
,

odora, tenuium partium, calidxq. &

ficcx fecundo ordine temperiei . Prouenit

apud Mexicenfes montofii , fexcJfisq. locis. Radices tulx applicati mfixa_. &
extrahunt, pot* vero trium drachmarum pondere vrinam mire euocant, eiusq.
extergunt meatus,cholico aflediu laborantibus foccurrunt, faciei maculas emen-
dant , fcabiem capitum pueronim , & vniuerfi quoque corporis curant , febres
euocato fudore finiunt , minuunt fplencm , dolores fedant , flatum cum Coltotl
 . .,.

L B E R I S E C V N D V Si :

, PE HQITZX OCH ITh Arbore Lonchifolia. Ctip. XV 11. i

^ ^ RBysCVLA cft HoM^^xochul, coma..

/JL ta,folia ferens. Myrti longe imiora, ied
^ iS rigidos, nocuosq. mucrones prarfefcrcnda: flo-

,
rem Coccineum, orbicularem, 5c modicuim ,
quem Indi filo transfeflum in feis cmporijs
globulorum precarioiym mox? venditare fo-
T)l
fent Huius ell pr*cipuws vliis tum in medica-
.

mentis, tu in condimento Prouenit vero Cuix-

.

ci, iiTetoteptei cabdis quibusq. locis,apud quos

cortex ligni curat a Gallica lue ortas eruptio-
nes leigatus,& ini^rfes ^ Nuclei ftudhis rclb-
luti ex aqua,& naribus inftiHati, doldrem capi-
tis leuaot , & dentibus applicati eqrum quoque
leniunt dolorcm.Flos enim calidus eft,& ficcus
ordine fecundo , cum infigni quadam adlbin-
gentia,i(utio dulcedinem quanda pr*fefcrens
& tandem offendens amaritudinem Vterinit .

fubuenit affe(Hbus,cor roborat, & Croci in c6-

ditne.ntisparandis,dapibuSq.pr*llat vicem.Ex-
hiberi autem Iblet prxdiiiorum vfiium gratia
ius dccoAi florum, bib^dum, aut inliinden.
dum Sum qui
. Xothip^dtic, alij Neuhxchitl, &
ouidam HoMtjruuthftl vocant
. ..F.A*ttugftudmtm habent fm<fxtvticiaru9 JamiuLnemytr* d$urum . fr^iu
ftmt fmtU/ , eeine cui ften m otfcthjjt vidtiux.

DE CHICMltTATLl,
Cp. XIIX. X

H erba
chich$c

rens, alpera i &

ab alijs 7V-
eft ChichitpatUs

vocata,foliaCham*dryos fe-
luteos flores circa poftfe-
mos caules coaccruatos , caliculis oblon-
gis contedos Caules quaternas fere Ion.
.

gos fpithamas, '& radicem ferculolam..

Folia odora lunt, &man (aporit. Radix
amaritudinis fere expcnvouora,4t acris,
calida liccaq. natura, tc fenuium panium
Prouenit T tttluca inter fata Egregium eft
.

medicamen tu it^ab indigenis habitum ma-

xinai , nam appetendam deiedam radices
excitam folia mfa pugilli merifura, at-
.

que ex aqua deuoraea, tunaof es difeudum ,

O a raatu-
 . ^ o,.

4 RE K\TM ME D C A RV M NCR I H IS P.
maturancQii <laibrcm^Iui leniunt, frigotiobflllunt, flatus dilaitiaht , fcabiim
.

capitis curant , & pcdiculosjiecant . ,

\
Jjeties hxc

DE HrcyyiEOSilvifoiii.
.[ap. XIX.

H
albdcentia ,
erba
circa
appcpfa prolixis
cfl

Saluiz proxima, ferrata, inferne fiib-

& exortum
fblia

latiora
habens

,
pe-
diculis . Flores pronai-
'
fcue cyaneos atque coccineos . Radix te-

nuis ch, & longa, odor, faporq. eftlta-

'
-lici Nardi ,
quam alij Lauendulam vo-

cant .calidz &

ficcac eft temperiei . me-

detur dolori ventriculi, alui, bilemq. &

ac pituitam vomitu pellit, fi codita , aut
calens apponatur ventriculo , ideniq. au-
xilium altera die repetatur . Nafeitur ia,
iugis , & temperatis montibus Frouinci*
Michuacanenfis . ,

> 2 .
' -V

'
'
j '
''i. iiimrri]' . rr

DE rOLOXOCHlTL.Ati^ochyesi.
C*p. XX. . ,

A rbor
bus vmbilico , ac
.
Mali Medicz
ell magna
,
Toloxothiti
duplo tamen longiori-
flore, cordis figura,
folijs

multis
folijs Ilipato candidis , intrinlccus nibefccnti-
f
bus', pinguibus, leuibus , tenacibus , adllrin-
gentious, glutinofis,&: luauitcr odoratis . Na-
(citur temperatis regionibus quaib ell Me- ,

xicana ,
campeltribus , atque humilibus lo-
cis. polTetq. quantum conicdhira aflcqul va-
leo ,
in hortos Philippicos , fcu Cameritarios
"feu Hifpalcnies transferri. Floris folia calidi
ii fiint, & ficc.! temperiei qui adduntur de- ,

ccxfHs', aut ipfl potioni f^acaoatl non finc->

l cordis , & ventriculi corroboratione ,
atque
adllridVionc fluentis alui (fi opus ell ) cxiipia
.
'ius decedi cordis cius Metaxocbul, Mrxo-
. thitl ,
Xvchmacatjiis, T/i/xochul i icfocopadu,


,cum Cauda
'
TlacuAixin vterojnfulum, exi-
'
i
nuuin
 . ,

" XIIKE R S ^CVND V 4

fterihrarijrtitwdium . Habetur ab indigenis maxunopredo, tumob
medicos vius, tum ob floris cius alpcchim , 6c odoris przflanriam ^ ' - '

I
! -

Dt TZTACTL At:0OT'IC^ /Jim

H<ry tMtUtU fkdi fimUi Hah '
->

'
LoncbifoIia-ft^.'Ar^/.

-
H erba
longa, arperag. flores candefttts. Ser-
T^ta^^htcaconc
drantes longa^felia producens ibi
qumordo~

vos contedorcalicibus; radicem lurculoi-

fam , cuius' coraces fiild Kint Han* .

ta hax: habetur maximi a Tlacotepccenfii

bus , apud quos nafeinit Radix calidaj
cft , & ficcai odora-, 'refinofa & , fubd-
lium partium, tempericq illius tAmamax-
l
'
i/acert '^Jfc fandit fanguiritm . fadixmla
& trium drachmarum pondere deuorau
"
mirt. fedat dolores
.
'
**
I t

' Vt <^Aq*A1f\C TL%4C0'PATirf

' '
JeuStuiis glutinoft Ktdicma Conuolou-
' Jo Cinnamomeo . Cap.XXII.

pACjALIC TLACOPATLIS
a ab alijs Tlaco^M^aHc , tfintzslolofic, Sc T
a quibufdam %Apitf{lpatlis a fluxu coer-
cendo fic dida ab alijs vero Hoelilpatltf , &
^Mbuicxihititl a noftris vero Cmnamo-
mum ,
ob radicis ciusq. piant* iucunduiru.
faporem, rcfmofum, & odoratum, nullum
enim horum nominum pertranfire decet,
aut ignorare, ne nominum a^t linguarum
diuerfitas nobis pariat caliginem. Planta
h*c volubilis herba eft,folia ferens cordis fi-
gura , multis diftinda interuenijs , magis
acuminata, & prolixiora, glutinofa quadan-
" tenus, & faliuofam naturam participantia
'v^nde fadum eft huic piant* nomen Cau- .

les teretes fiint,fblijs referti, radix lutea Ra-

fiitto fimilis, digitum minimum,cralTa non
D ? omnino
 . . ,,
:

4* RERVM M-EDfCARVM NO..HISP.

bmtuno fibri* carnt)iuctmcii fa|x)ri5 ^e{inon & odorati. Nafcicur in calidis,qu*.
lis ell ager Hwcepecenfis Huacnahuaiacenfis. calida enim & ficca tempe>
ric conltac Hic lemiuncia pondere deuorata,vrinam egregie euocat,& quarta^
,

nam curat, ante horrorem lumpta. Hydropicis mcdetm,ddorcm ventriculi tol-

liE, veemm reducit, conuullkmem enixi curat,fi ex vino fumatur, elicitu* fer-
uctpr, fudor ac inflammationibus oculoru m opituiamr verum cum calida fit .

id non ahter eucnirc putandum dt, quam difcuffis hoffloribus

De TOZONTO LLJ, fiuIuacdCapilldU. Caf. XXlIl.

O N TO L 1. 1 lunci rotundi,& odorati fpecies eft,& fortalfis ad Schoe-

tiantum pertinens
.
^
rocundosdeues^dc cauos:
fiint^Uringentes ,
Diolcoridis'. radices fundit capillatas, & ex his caules
& in cacumine capitula lutea & oblongairadices dulces
& odorata; tulli opitulatur vrtnanl euocat, ventriculum
. ,

cor & caput Tobprat, membra debilia firmat , Vtcrinis auxiliatur afledlibus
jajta^^aluura adlltjngit & fluxuscqhibet. Nafckur ProuinciseToto-
i^Capeofis,montofis ac cajtap<tllribuslocis,pinguibus tamen atque humentibus

. J3e. TOMaUxacT L^,COPA t L t Ariftolochia Mexicana

Lil M .. ^ 4/. XXIV.

.
T omahvactlacopatlis
ab alijs TothtomahudSlUcofiUh di>
d^a,hcrba ell volubilis fiilia ierens,cordi$ fi-

gura,fimilia illis (^fa/icHacopatlu,ad cuius

Ipccics videtur reterenda, fcd maiora & te-
nuiora; caules tenues,prolixos, geniculatos,

& purpureos, purpureosq. flores radicem .

longam , craflam ,& pallidam fiaidlumj ;

vero cralTiulculum , Cucurbitis Ibiatis ac

pentagonis quadantenus fimilcm , refer-
tum fbmine . naiciturin montofis ac calidis
locis, qualis elt Tlachmalacenfis, & Huax-
tepccenfis . Radix efl nonnihil amara, ca-
lens ordine fere tertio,odora,guftu adlhin-
genti &refinofa. Mederi dicitur rumori-
bus pratter naturam impofita,dolorcs leni-
re, &
frigora febrium pellere ; cor, lloma-
chum ac cerebrum roborare; enumdare
dHis ac ventriculum , & fluxum alui co-

S>ero.
tAd Ariftoloehi* fenera hec planta rtfirri

merito debet . flos eius relitfms congeneribus efl flmitis , fed longus ^ crajfltios vero O"
ambttus non fuperant calamum feriptorium .

^ TJe

Digilized by Google
 .

LIBER SECVNDVSi 4j
ZV CANING A Arbort. C*f. XXV.
A N I N G A j quam Arabs Auicenna Rexfc aromadaim vocat,arbor cft
C magna, crafli caudicis, folia ferens CanclJa: fimilia

pinguiora , iHpitcmq. fofcum florum .

, W tamen maiora &
& fru(Shis nondnm accepimus formam .

proucnic in Inliilis Cubu vbi deforipta ell , &

montofis diripitur ei
locis edicis-, .

cortex veluci Calli* ,

qui tamen craifior ad eadem vtiJis , calidaq.
eft . ficcaj &
quarto fere ordine natura . faporeCaryophyllorum, acri, fed paulo pofteuanc-
fnte . fercula magnopere commendat , fangiiinem veluti Callia quam vocant
fiftularem expurgarverienisq. aduerfatur.eius aflui? dentes apte extergunt, ven-
triculum, & cerebrum abfumpta in modica humiditate firmant, ddores ven-
tris fedanc, & flatum difeutiunt Ius deccxfli confert articulomm doloribus orcis
.

a caula frigida , fl contritus ex vino decoquatur . Cortex non eft vt Callia etiam
recens glurinofus , fed arens , atque leuigabilis .

t^oMrieshuini aricru memimt , a^elUt(f. Itpmm Mnimuieum, 0 ia Haaaa

fert Culu iimentam tjftM.
^
-

liem UgHutH ettam dtfUxit dtfirifjit (^b$(nu m aatis ad Meaardam

Vt rzriE Hr^roPafriZ Radice C^phyllea. C^. XXVt.

rbor
A
tes ,
eft ha^patlh mediocris, folia limoniz mali habens fimi-
liadnfeme tamen candida, hirfucaq. , firperne nigricanria.flores candican-
& modicos, ac frudhim orbicularem, &
panium . Radices candidat funt 6c
{icat gradu tcrrio.acres Sc odorat? guftu dapiuntq. vocatos Caryqphyljos, & pofe
fcnt vicem eorum, tum in ferculis tum in medicamentis compofitis,fiippjerc,at-
que fudre. cortices itipitum minus calefaciunt , Sc amaritudinis cuiufdam fune
participes . feilia adhuc minus , Stotcada quadantenus odore imitantia . IHpitum
cortices duarum drachmarum pondere tufi , atque deuorati , dicuntur dyfente^
ricis maximam opem ferre. Nafeitur in calidis collibus^

RERVM

Digiiized by Google
 .

/ t ' /

'
NOVAE HISPANIAE
NARDI ANTONII RECCHI
/ -
.
."JO .il. ,1-Xj^ ' 'V., .

. . :
Liber '
1 ertius
*
, r '

c.

A.R,B kO RB S I D e S C R I B 1 T.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI PR/EFATIO.'

AM Aromatihiu > Diofcvridis nure ^Hthar nontr,
ptfmiim locum affignando ( yt Juperius imuimus ) procedere
'voluit s iure merito ad Arbores hic Hatim defeendit , tum epuict^

in generali illa plantarum qua. eftin fumma genera diuijione f

,
primas tenent , fiue habitum ipfarum /olidiorem J/eclemus, 0
pracelfam illarum altitudinem ,vt ingentes etiam (_ olo^os , Htf
^gypttorum dttjfimos obelijcos fuperent , vel /uperare conten-
dant, Jiue perennitatem viuendi earum diuturnitatem contemplemur ,vt Jingu-
lari epitheto annofa Quercus injigniatid 's tum etiam quia vita , & viUui noSlro injt-
gne emolumentum adferre /olent .
Quam delicio/is enim fruSiibus nos recreant

feu fami e/cam velimus obijeere , (eu deperditam appetentiam Velimus alluere f Ne
dicam qutequam de ingentibus illis arborum trabibus , quibus domicilia nobis pa-
ramus , quo tutiores d ferarum incurftonibus , CT tempeHatum inundationibus per-
friamus , Cf naues adifcamus , quibus nos nofiraq. committentes audaci/fmi ho-
mines turbulenti/fmo , &
minaci/fmo oceano fidimus ignotas Terras , ignotaq.
hominum commercia exquirimus , Innumera Vero alia lignorum commoda qua fup-
pellenili noflra prallant hic lubens pratereo . Medicinales itidemvtilitates docebit
tp/e ht liori irum harum progrefus.
l . I ^1, - SI T)e
 1 :l I B E R T 1 E RT I V S 45

'De COP JLLl J^VAH y ITL, 'fiu tArhore Oummjirn ,

Copallifcra 1. afut 'primum.

RBOR cft procera, fblijs quer-

nis forma & magnitudine fi-

milibus, fcd longioribus; frudlu

obrocundo purpuralcentc, iapu-
re Gummi ouod ftilbt ab eadem id inter- .

dum Ijxmte fluit, interdum cuocatur fcarifi-

cata arbore, appellaturq. peculiari nomino

[ epalii,8c fi Indis h?c didtio quodlibet gum-

mi genus fignificarc lolet
;
quo fit , vt Ar-
bos ipfa dicatur Copal ^ahmtl ,cpafi Ce-
paths arbor . liquor hic ( Vt vniuerfir Euro-
pa innotuit )
candidus, & traflucidus cfi,ac
concretus in formam aflularum latiorum. &
fi a nonnullis arboribus, pr^didHs haud difll-
milibuSjde quibus fuo loco dicendum,.Y;M-
lant l^mapt Prouinci Michuacanenfis fluat
pallidum aureumq. & Anime perquam fi-

mile, adeo vt cogener poflit exilhmari . Pro-

uenit hax: arbos in calidis' Quauhnacenfi-
bus, & Micuahancnfibus, planis montofisq.
fed humedis locis. verum nonnihil intercidit
r diferiminis montanam inter & campeffrem, tum forma arboris,tum colo: e ip-
t fiiis liquoris . Gummi tertio fere ordine calidum cll , exiccantis adllringen-
f lisq. nonnihil natura?, facultatis difcu flori*, &
odoris fi in igne proijciatur,adeo
> foaeiis', vt mos fuerit eo Thymiamate aut foffimento ( quamuis TtcopalU quo-
que eiufdem rei gratia vfi fint)folo fupplicarc Dcos.eodcmq. primos huius orbis
expugnatores, quos Tenhtl ideft Deos, rudis illa ac imperita gens vocabant , ex-
cepCTint. Capitis dolorem idem gummi,velut ipfc Arboris liipes,veluti radix, fi
ex frigida -caufa jcontigerit foiiitU Icuat vtcri Ifrangulatui medetur , vt vni- &
uerfim dixerim , morbis omnibus auxiliatur, qui ex frigida humidaq. caufa orti
funt . Cortex Ihpitum Anethum olet ,
bpitq. ipfum fluens gummi & adflrin-
.

genti ^adam Vi feititur pollere .

:i..! :.\ v.ViTV,r(ii V

^
; > V. .. . . V
NOxilO. TERRBNTIlLYNCiEt. ;

Inter arberes mui rbit primeu sdnit/nerMdte fitnt merito ,

Copal dicite ob injigne*
yftu quos probent tum in medicina tum etiam in fulmentis .
fimiles porro admo-
t4f
dum (unt Lentijeo Bedfamoq. figura viribus , Vnde gf" refina exetsad nes delata
Baifiuni nomina acceperunt .
<t^

7>i

6"
 , , .

RERVM MEDICARVM NO. HISP.

T)e (^OP ALLl^yAHVlTL V ATLAHOAC, fe tArbtn

(^OPALLl latifiHd Copallifera 1 1. i /

V A M V IS

^ ,
Q prxcedenti
-
capite
Indis mos
AnconomaCam [tptU anthuitl ,\e-
luti didum , eam arcortm , <ju
di deldipta
fit vocare pef

, & eius

'
gummi tamen vniucif ro arborem
Ii,

gummi manantem odorum ecdem modo

vocant, noftri vero eas Iblas, qux candidum

fundunt, que Vero in fiifcum colorem incli-

nantem Sc
i qux
^
Thuri Ht quamfimiilimum
^ Indici Thuris aut Antaie peregrini plantas
U cum vero animus rfemper fuerit cum dilhp-
lultaq. arborum genera_>,
dioncloquijpermult
huiufmodi iquorem fundant > quarum aliz
congeneres funr,ali* vero longe inter fc di.
C?3P
ferentes , de ijs feorfum agemust. & eius
gummi dilTercntiz omnes & fi flmilis dr-
I. . } dter focoltatis efle reperiuntur.curo luis ar-

4^
"
boribus erunt nobis pOTcurrendat . Fadfoq.
ab arbore in proK;edeiiri capitulo narr^fa^
exordio, de pranenti verba facimus.Hjcergo
arbor ob amplitudinem foliorum, qux exte-
<

ras congederes videtur excedere, ita vocau, mediocri conftat magnitudine, m

conditaq. folijs ferratis, & Rhoiobfoniorum perquam, fimilibus cum colore^
iquallenti tum etiam magnitudine , & forma, fed pennatis Itipicibus, & ramis
gummi candidum exhibet, nec ablunilc illi quod Itillac e Copd ^aa/nntl,pardus
tamen, ac ijlHcmprxditum viribus, Nafoitur regionibus calitm.ac prxeipue
Quahunahuacen{ious,vbi eam arborem pallim vidimus nafoencem etiam intra
dnbitum oppidi., ac curauimus depingendam . pofletq- (vt ego quidem conie-,
Ao ) in Hifpanix feruentiores agros,non omnino inurili opera per maria depor-
tata transferri. ,

'Pfimi huius arboris rubent , b'acea f/k ex rubfjiue ia fiauedinm femduxt , filia
aluta oriuntur , fimiliter ac Uatilcus nca tx virea rotunda (id tomprejfa ia fat-" ,
tudinem ' ' " '
. i V .! T ! T V' ,

Digitized by Googie
 .

,^^rEI BER! T E'R T V I

47
PALLI ^VArUXlOTl.fem
iepro/a Arbore ftidtfMe CopiJli Copal-
liferalll.Lcprdfa.' tll.

rbor
A eft

leuis,&quae facile membranam exte-

ternam exuat,vnde nohieh. folijs
excelli

paruis, ob-_

longis ,
& rutaceis, led maioribus, & longio-'
nbiis . frudlu acinofo j fed fingulatim de-
pendente . liquorem' & hic rcluiolum di-
iHllat ,
Copalli colore ,& odore fimilem ,
led parum. Nafckur iri caKdis Texax-
htiaa regionibus montofis , afpcris lo-^ &
cis. Calida arbor eft,acficca ordine ter-
tio, odoraq. non Ime quadam adftringen-
tia cundemq. liquorem dilutum ex aqua_
.

immilccnt CopeUli, atque ita aiunt egregio

fiftere diarrhoeas

t)c COPALtl ToTOPdCENSE ; Caf>. IUI. Copallifcra 1 1 1 1.

M-
k Rbr cft magha/olijs Mali Mddic* virore tindis exfaturato.gummi
in aflulas quoque candicantes , atque illis fi-
V lat ftpaUi TCrfimile , quod

Copillifera V. Montana.
niilcs cogi
o Iblet,>
i recondi vius.'
in eofdemq.
^

De CO?ALLI moatattdjfeu TECOTPALLI

^AHVITL, Copallifcra V.

'
montana-; Cap, V.

A RBOR eft T"ecopdlit ^ahuitl me-

diocris magnitudinisjfelia Vnedonis,
frutJlum glandibus rimilem 5 quendam vc-
lutiftrobuinum concinentem, opertum lu-
brica &
lefinola quadam faliua , atque iis-
cludentem intra Ic nucleum candidum, ad
multa vtilemT Fluit ab hac arbore gummt
illud. Thuri antiquomm, odore , fapore, aa
viribus adeo fimilc, vt illi reputem eflo
congener . nam in Philippicis irtlillii na^
Ici copiole audio, qup failhim elt Vt ab Hit

panis huius orbis Thus ore plenOvOcttOf.

quamuis a quibuldam Anime Indicunu
dicatur. Proucnit in calidis Papaloticpacen-
libus. polTetq. ad feruidiores Hifpanisere-
2ioncs
 . ..

48. R E RV M MED C A RVM NO. HIS P.

I

giones transferri, calida; fiinc tertio fere ordine, ficcaq. paulilper adftringen.; &
u natunijorpncaprppnnodiitn huius arboris parces, odorisq. gratiflimi. ventri-
culum cpr,iC^CDipii9i'vtcrumq, lujfitu corroborant fluxiones coerccnt,pitui- .

tam ablpinnp^ , rigj^es fcbriu^#|-ce4t , Si fbuent membra perfrigerata vul-

,
uamq. procidentem in fuiim locum reftituunt , atque reponunt , deciduaraq.
*
cohfuirtar^ic vcludiaffigunt.il o '
^

Fraxini, , j \
. Confuiat leUorcafMfriimm Moiusrilit dt Copdiy Anime .

i
De Cy ITLACOPALLI fm Sterewe
Copallis Copallifera V, I

1 LeproHiII. fop. FI.

rbor
A
Xioquahttitl
('opallis

quod
quam CmtUcopallmiitOi
ftercus vocant, a quibufdam
llipcs lepra; mfofhis yi-
deatur nuncupatur, mediocris ell magni-
tudinis , folijs obrotundis paruis , acinisq.
,

racematim dependentibus, OxiacantHa ii-

milibus, valde odoratis, glutinofisq. Gum-
. . jni rrtc?ndiduni,fubodorum,ac valde du-
'
rum . calida ordine fere tertio , & cxic-
cante natura conllat . Nafeitur calidis ip-
gioqibus Yauhtepecenfibus niontbfisTi-
xofisq. locis

FoUtt fitii fimilia fimt filqjor-

boris Sil$qux eratmid. >

'
Dt TECOPAL ^VAHVITL 'PITZAHVAC fimteamfilie
Copallifera VII. Lepriphylla.

f-

R EPERI dum
tia
apud Tepotztlanenles delmbendarum herbarum gra-
moram agcrcm,nec non apud Hoaxtepccenlcs arborem aliam medio-
erem, llillantem lacrymam Thurifue Ipeciem , in candidum vergentem colo-
rem,led fiilco pcrfulum,eildcmq. viribus Si odore pra;dicam quibus prxcedens.

fcd folijs ex vtraque ramulorum parte ordine compofitis, paruis, minime (erra-
tis, & rucaceis paulo maioribus.frutffii vero paruo. ctKcineoq. '& Piperi rotundo
forma non abfimilijfingulis binilue acinis per interualla ramorum appendenti-
bus. Gummi huius arboris permixtum formicarum & puerorum ftercori,aiunc
vnius vnda; pondere, bis terue epotum, infaniennbus citra febrem mederi

'
Teco~

Digitized by Google
 .

L .1 ^ ,
T E R. T
^ I
;
V .5^ i 4P '

flTL TEPOTZTLANI qVAVHTECOPALLI PITZAHVAC

II. LcpvphylU Coj>alliferaI.e^tij>hyUaiEa. ^
^

Copallifera VIII De XOCHiCOyjlLl/. feu COVALU

florenti , tA alijs X AKAVIZ/ J^J^A
^ Copallifera Vlll- Caf. V / II

fttndiiis fcrrata ac llipites impenie odo-

rfes . llillans liquorem fuluum.ac limonum
odorem magnopere referentem,generibus
Thuris Indici annumerandum . nam &
arbor ipia congener eft eifdem
gumrai
przditum viribus ,
verum efficacioribus
nalcicur in calidis Colym* ,
atque ecianu
Michuacanenfis regionis . Eft & ^'7
bor eodem nomine & liquore ,
ied folijs

Xetoxochitl qu* apudTcocalcincnfespr^

*
ucnit.
.
 , . ,, , ..

So RERVM MEDICARVM NO. HISP.

MlZHyiXOCm COVALLl. Copallifera IX. Cv-JX.

M IZQVIXCXZHICOPALLIS quam
bor ^ magna,
^lo. doribus vero coccineis
vergens
folijs Mali Mcdic*,&
alij Afo^4/ ^4A/V/ vocant
llipitc candicantibus pun^ didm*

& modicis. Gummi fundit c fuluo in purpureum.,

Anime vocatum a quibu(dam,ab alijs vero (^'ofallis. maximi habetur ad
,
ar-

cartera quibus alia huius generis inlcruiunt pratllanda Icd prxeipue ad odori-
,

menta,& capitis roborationem.nalcitur CopitlaBij&CoJymse feruentibus Jocis

I>e HOL^yAHV IT Lffiu Arbore CHILLI. X.

t

RBOR cft Holtjuihuitl cuius

duo funt genera Alterum . flipi-

tem profert magnum,lcucm,tiiJuum,&

lenta reftrtii medulla,fioresq. candican-
tes, folia maxima, & orbiculos Rellatos,
rubeiccntcs ex pallido, adhxrefoences
Itipiti, & refertos fni(Shi,Ponticis Nuci-
bus pari,candenti luteaq.obdudo mem-
brana , &
amari faporis . Alterum vero
foliaMali Medicae, l'ed tamen maiora_.
vtriulque arborb cortex amarus ert.Na-
foicur genus vltimum apud Mkhuaca-
nenfes ,
vbi TarMtaijuam vocare con-
foeuerunt . Primum veto^ircat/ant , dc.

TbutUpie Cortex calidus eft ord ine fcr-

tio , & paulilper lubricus . cuius decodli
ius inmfom medetur dylcnterijs. Fun-
dunt ledb: gummi , ab Indis Hoi-i voca-
tum, primo ladFcum, mox luteum , ac.
tandem nigrum pollquam icilicet tolli-
gentiu corporibus illitum fit . Adeoque
vndecunque rcfiliens.st pilx palmarii
aut eius, qua: a vento nomen habet,apud vulgus in (phiricam apt.Tnn figuram
prillet vices, & ad mulca prxterea vtileeft. Nam vrmam mire cuocac,cmundat

vterum,fterilicacem admotum vulu? fogat,menftnia elicit fi digito madenti fuc-

coToUxochul, & HoUi, vulua,& anus confricetur . dyarrhris dyllcntericisq. opi-
tulatur deuoratumq. per fc aut alijs qux fimilibiis viribus pollent admixtum
.

aut adiedhim Tyoelt & conformatum in pilluIas,digito in anum quancunu.

fi '

fieri polfit^nducatur additum cibis impinguat, & permixtum vermibus Axi

.
;

vocatis , ingeftumq. agilitatem quandam , &

ad volubiles corporis motione*
promptitudinem ingenemre dicitur,& olla emollire vt facilius homines contor-
queri fleiftiq. huc , & illuc poftint , corpusq. more petaurorum iadare. Oc venc.
rem

DigitizeC by Gouv
 ,. ,
-3 ]

L I B E R t
T E R T I V S. yi
rem vehementer excicac.cholicis confen^di admotum.trahitq.alui excrementa
Se dolorem , fitimq. fedat . vftum vero argemata dilcutit hoc eft gummi illud
.

nobile, quo Indi olim exercere Iblebant ludum Bathtt Ipedhicu mirum quem ,

cura Cortefi; videre aliquot ab hinc annis Hifpani. eiuldcmq. arboris folia Ilcca

Sc leuigata, dicuntur leones Sc alia animalia interHcere

"Batbei tudus fit , apud Ouetum in hiflnia naturali Indica , fufi fcnptum
inutnies.

De HOITZlLOXlTLf fiu de Arbore Bdfami Indici. Balfamifera I. XI-

VAM arborem Pannucini Chu<SIe

vocant, nollri Indici Ballami arbo-
rem, Mexicenies Hoinciloxid, leu
affluentem relina nuncupare confoeuerunt,
quia liquorem cfTundit Syriaco Ballamo (i-
millimum , neque odore aut viribus infe-
riorem Arbor eft Mali Medie* magnitu-
.

dine.folijs Amygdali maioribus, tamen ob-

rotundioribus, & magis acuminatis . ftori-

bus in extremis ramorum flagellis luteis

initioloculorum oblongorum forma, fed

procedente tempore quorumdam veludfe)-
liorum , carteris longiorum &
latiorum , in
uomm extremitatis cauitate,femina inclu-
2 continentur, candicantia
i & in quendanu
pallorem inclinantia, oblonga , &paulilper
contorta,fcminibus Mali Medie* nmilia-. ,
aut verius his
,
qu* Hiatini vocant Afanies,
ac (accharo , vcluti ttrobylinos nollri incru-
ftare lolent. Incifo ergo quouis anni tempo-
re huius arboris conice Itipiteue, fed pr*ci-
iam atque delinentibus imbribus, liquor ille ndbilis, roto orbe cele-
lue exadlis

ter, nec dum latis laudatus ftillat,quem Ballamum appcllant,e foluo in nigrum
inclinans colorem, lapore acri, paulifocr amaro , odore vehementi , fed tamen^
gratillimo Regionibus proucnit caudis,qualis eft Pannucina,vnde impolitum
.

eftnomcn,& ad Hoaxtepecenfes hortos a Regibus Mexicanis,delitiarum & ma

eam rurfus vidimus editis ac montolis locis etli
gnilicenti* gratia, tranllata. vbi .

ad campeftria hominum cura Sc diligentia defeenderit,cultaq. &Honcliliave-

luri ^oala amet.Vnde Iperare aliquis polTct loca Hilpaniarum calidiora minime
fogituram.Sunt alij liquores,fimpliccs atque compoliti,quos eodem nomine Hi-
Ipani qui ad has regiones penetrauere appdbac^e quibus inferius dicemus. Ex- .1
trahitur idem liquor eda luroM minutadna incilis ex aqua Sc vitro ex-
decoiftis
*S
cepto innatante uquure,led viribus inferior. Liquor ergo quouis modo extradus

'P quai to fere ordine calidus cll ac llccus, liibdlium paruum non line quadam ad-
f

X ftri-
P-
 . . . . ,,.,..,

y* RERVM MEDICARVM NO. HISP.

ftridtione, &: corroborationc,ac innumeris morborum generibus propellendis
atque Iwandis vdlis.nam tres quatuorue guttz matucino tempore ance cibos lin
tx, ventriculum a frigida caufa imbecillem confirmant, vrinam & renum vcfi-
cjcq. excrementa euocant,pelluntq. e corpore .aperiunt obftrufta, ac medentur .

refpiracionis difficultati , ventriculi & alui dolores fedanc . commendant colo>

rem, ac iuuenilem vigorem diutius conferuant , & tuentur .
quin liquor ille in
pefTulos efTormacus, ac obditus vuluz, fecundas cmortuosq infantes trahit par
,

tum accelerat , & fterilitatem .1 frigidis humidisq. onam humoribus profligat

dolores ab eifdem caufis enatos vbicumque contingant , extrinfecus illitus iedat
flatus & tumores prieter naturam difcutic, cerebrum corroborat, neruorum ori-
gini impofitus auxiliatur paralyfl & eorum gelidis omnibus medetur morbis
,
Qiolicis , Uiacisq. & articulorum doloribus mire clf veili .
quin vulnera recen-
tia conglutinat, & fanat inueteraca, ac diuturnarum febrium repetentia fiigora,
ceruiciq. dorlbq. illitus pellit Idem prxllat ab iplb femine exprelTum oleum, mi-
tius tamen, benignius,ac mollius, quamuis acre quoque {ic,graiiiiimi odoris-gu-
ftuq. &
odoruni,& fuaue,ac tenio calorificum ordine.quod nos omnium primi
curauimus prxlo extorquendum cft autem oleo quod ab Amygdalis amaris.

aut nucleis Perficoram exprimitur, odore atque fapore fimilc, fcd odoratius, ve-
bemcntius,& acrimonia; longe maioris
Floj BaifiuHt admodum falUt, Dipttli ali qm modo til fimilis. eamdem arbo-
rem dtfmpjtt ettam Minardes ^,9. fuh finem, tiq. dt^icem tnbait corticem , vnum
crafptm Suberit medo, alterum vero tenuem frudum ait Citetis, aut Pi(i grano ma- .

iorem mn efje, inclufum ia extrema ftliqua, anguea, digitum longai alba, tenuitate re-
galis fimfltcis . e^uam etiam filujuam eleganter uofler Au^or Jed maiorem in piSlura
,

exhibuit . Jmd vero Balfamum a Ai onarde primo loco deferibttur, forte eU illud quod
fequente i}-cap. exponitur, cum eundem excoquendi modumvtrebique mueniamus
felium VrtKa eum folio mucronis baflarum non adeo diffdeat
fardus Cluftus lib.xxxotuap. 2 9. defertbit huius Balfami fruSum, fili quam nem-

pe {padteeam , cum duobus nucleis indups Monardts autem , forte pliquam nondum
.

adultam defcripft Ego vero puto fruElum dium Clupanum potius ex arbore , quam
.

evocant Pecunia .

2>, Henrtco foruino, Batauo, Pharmacopao Somaae, exoticorum diligentiffmo firu-

tatori, miffus fuit nomine Mam ^
DeArbore HVACOPIEX ex qua paratur vocatmt ah indigenis Bidfdmum .

Balfamifera II. C^. Xll.

f

A rbor eft mediocris altitudinis, &; craffitudine femoris, flrma materia

& qua; terra defefla diutius duret incompta, odora luteisq. felijs denarij
plus minus amplinidine.flore pamo & candicari, frudu baccis Lauri fimili.Cor-
,

tice huius arboris cofeadio minutim,& qu.itriduo macerato ex aqua, ac demum

infblato &
expreflb , liquor extorquetur Balf^ii przllans vires, ad multa vtilis
quique intra menfis vnius facium peragatur contrahitur etiam ex felijs flilla- .

titiusliquor , odore perquam lucundu^ &

multis per fanandis afledibus apiiffi-
mus

Digiti?^ by -ji
 U

: LIBIER TE , R(T!t V
tmis.quin {urculi ipA extergunt roborantq. dentes, ex quibus, vt hoc quoque
, Indi olim iagitds mucrones addere coi^euemnt ..
obiter dicatur

De 'Baljami fiutke quem indigenae WsfaHi JUfjlR / P^H DA M vocant,^/

( ifaiU.';. : Baliamifcra II I. x
.'
'-r ''t; [ ,
aikiJA-n ^
-1

tsi planca hxc frutex fit, inter arbores tamen , ob fimiiitudiiiem ac co-

E gnationem quam cum arboribus lacrymam ferentibus , prilertim carrL.

quam habet cius liquor cum vocato Ballamo.reponcre viliiha fuit.Eft ergo M.a-
ripenda frutex, ftipites ferens viginti fere dodrancum altitudinem habincci , ra,-

mosq. fulcos,ac folia hallarum mucronibus paria, crafla. lataq. fed fuperna parte
virentiora,& (parfim purpurafoencia c rubeo, & appenfa pediculis in coccineum
colorem inclinantibus,fru6'hi racematim dependente, fic odo pene vncias longo,
concinnato acinis vuarum fere fimilibus, fed tamen ranonbus,initio virentibus,
deinde rube(centibus,&: tande c purpureo nigricantibus. VtunturyEdiiopes lo-
Jijseius filhilarum loco, .id hauriendum fornum herbxvocacx a Mcxiccnfibus
Yelt,qucm alijs per arundinum canales mos ell haurire,paratis e fblijs conuoluus
quibuldam tubulis. Arte vero extorquendi liquoris modus hic cft. teneros ciuv
plantz cauliculos, curionefue,& interdum acinos minutimdiffccanr, coquuutq.
ili aqua , donec in defruti dcnlentur crallitudmcm , atque ita finunc confide-

re Curat hic liquor mire vulnera, enam ali.as inlanabilia & recentium fluen-
. .

tem quoque (anguinem filbe. Sunt qurexprztacisgerminibusaquam ltiUati-

dam extorquent , quum aiunt , ardenti feu Vitx vocata aqua,cfle ad quxultprc-
ftantiorem,ac prxeipue vulneribus curandis, dolorem ventris a frigore ortum &
compefeendum,complurtinasq.afe6tiones pellendas aprzdida caulaortumditu
ccotes,muitommtesifflonioafiuinatum Icimus . n . .

C^- XtV.
'
'

A VDIO in Prouincia Tolu, euntibus ab vrbe

in Indicam Carthaginem, occurrere arbores mediocris magnitudinis, Pi-
num generibus haud abfimiles,folijs filiqux toto virendbus amio
quam vocant Nomen Ipei

, cuius in locd
proueuiences , cordee tenui, ac tenero vdtitx , qux liquorem Ballamum voca-

tum indlx efrundanc, ad omnia quibus conferre Iblet Mfamum Indicum a no-
bis fopradeicriptum.anpievtile aut przftandus .
. ,)i

Videtur AuSier innuere ea, qua de hac BalfrmUie ferif/it MmeOtdeeeaf.ioi..

fum yidirt lelhr feterit, nam Uiud mirifkij eatoUit UuuUmi .

- . , Lir. .
; ;
j

1 --lihrc.i. I - 1 . A E $ D*-

Digitized by Google
 ,
;

54 R E RV M
M E D I C A RV M .N O. H I S P.

Dt l^entifcoRfruan.^^ JC V,

i V . K M^ . A Pcruiria vocata regione od lunc flo-

Hifpaniianiiitio .id Hilpani.is no-

}lM^
/j
Itras
,
planta quam Molle vocant, iamdiu ad-
atque tranllata . Arborprtac^tartt
aiil!v
, viliipukhm, &ornndi&dQnorooicon:^2iV
jj
j /i uijtd<>cisq. puljJjtis,oc foni apdliiroruwwta#.
*^~Sk A in lacum pandena yndcquaquc Mmt)^iqai
~^^i|Wffifira vindi colore ociiduntin purpurciua. vtuiol
Olear ptofm Jed longe angultioia&iicnuio-'
ra quodammodo /dentata, ordine,winvi
"^yJ/ /
qufdtlpofita & oblique veriusxamoe e WC-,
mos procedentia. Flores exiles, albos ,race-.
matim dependentes qui mox in bru^una vi-
,

^/ ^
A ^
miDcra.DxiacintharlemiiuparcmjaHt-palUtf
cum maturuert,jn eoiorem
''/
rj ^ maiom,flIic. 6c
exo albo rubclcentena , dalciq. cdme pnedi-
quadam acnmonia A araaiicudi*
ne. membramilaq. prxdidh coloris cotuegi*
M tur, cui nucleus durus inedt. Fobaacfmtiui
Jr
A/
'
M '
I'

Lcotilcum ciusq. Jacrymam olent refiquuntq,

led permixtu Foeninilo. vnde &rtaflc aliquis
in Lenuiu referat Ij^iesa m malir cife piamam lui generu:. &ha jSc^riueriis vir

rent toto anno,alijs lubnalcencibus,aJii6addelccnrtbus,CcBli)smaniiclOTnribus>

Syluertris arbos ell , neque vilis lenocinijs , aut cura vt proueniat opus habet
quamqua ino delicijs iamdiu, haberi ^tperbt Cukumq. Indulgentiam libenter
admittat. Prouenit vbique,(eu lcmine,ramo,aut viui radice ftratur. fed in calidis
regionibus fliirgit, lirtiusq. yijuit . ab hac arbore'locty ma,<jufl! tehi c felia
Stillat
\

vniucrlaq. planta. Paniculi & Lentilci alorem habet, liporem vero acnimj lii^
dulcem , & cum quadam amaritudine adlbringentcm . calidaq. & ficca pidius
fere tertio conllat natura. Nucleus ventriculum corroboracjcalcfecicq. , ventrem
adflrmgit & ( vt quidam aiuiic) Therebinthi vicem prarilat. Icmeo veroCiarda.-
momi.vrinam elicit, flatus diifipat,& membra corroborat, corpora ilimi^iluxa

9chumedacxiccac. biu lociombus addita, Oedemata diUbluuntyore oommanla

gingiu.as dentesq. con/unaant , & vlceribus oris racdennir; Frndui,ii amtisa^

lumpri . fiue exterius ad moti, quemadmodum & lacryma, luculentius prfdida

omnia priflant . In Villa Madritij Prouincii Carpentaria: Hifpania:,tres vidi-
mus huius planr* tenellas arbufculas ,
caudicem femoris craflitudine habentes,
cortice lubcinerco contedtum,Fra.\ini humilioris , Orni Omelearq. vulgo diiSfi

magnitudinc,ramulos vndequaque in latu pandentes, ijlHem ornatos folijs: con-

flantibus ex pluribus ad vnum pediculum cohirentibus , multo tamen minori-
bus ,
cx viridi nigricantibus , Icrrntis , fub extremum anguflioribus quz ab ar- .

boribus
 . . .

/i LIBER. T-B R T 1 V S . ^ 5T
boribus decerpta, ladeo fiicco , lento ac viuido odorexj. fcatebant . flores exiles
albo^racemahma. diljwCtos habentes.&udtus vndique Indic^przdida; Molio
fimiles pari njodo /rudhjs & folia toto anno virent , ac vires , & vfus , omnino
font pares
j Hjet mmt arbmr SpedtstSl Lnttfiinm figurstumviriitu , 0! fnmtm ftcil
mtntnuem Clufimt Adakuit .Roma in horto ExttlUntijJmi JHarttj Columna
.1

ZagaroU 'Dmit in mngnam. arborem i cniat filia initio firrata fnnt arbore ve- .

rp^ adolefietiti^ omneJ mti/nnes pereunt, VI etiam annotaiut fubtiUffmui rerum natn~

rplinm tndagator, 7>. Fabiut. Columna lyncem, in opere fmo de rarttribm qmbuf.
dam -dpediaiplaiitij-^' .
,
i

Dc.TECOMAKACA. Cap.Xf^l.
, . .yj:..'. ). I . I
i I

rbor
A lia
ell Tecomahaca
ferens obrotunda, mediocri
tata,ac frudhium in pollrcmis
magna

ramorum^
,

& ler-
fo.

flagellis paruum, obrotundum, fuluum, ac

'
refertum lemine , nucleo Perfici haud abii-
T/nruli . Nalciturapud Miftecas, necnon Tan-
giteri regionis Mtchuecanenfu polfotq. in

prouincias nolfri orbiji paulo calidiores, me-

. V diocri negocio transeri. Acris planta ,c{t,&
odorata,cum quadam adfiri^tione. calidaq.
ficca ordine tertio . Fluit ab hac arboro

t ^arifiepta aut incila', & intercum etiam,

'fponte lua, lacryma nulli ford lgnota,cadcm

|.-n ^ra?dita temperie ^ viribus, quam plerique

foco Myrrha: fijbftitiwiBt dolores a flatuolb
-

Ipritu , tiigidauc cauli ortos fixlans, flatus

iplbs dilcutiens, lentos huipores dillolucns ,

ac frigidam intemperiem corrigens, impla-

Itri modo adhibita.vteruamica ita,vt prunis
iniecia, & naribus admota, mulieres nyltc-
. ; i , .Illi ricas illico liberet. Vmbilico appofita,mcn-
fos fiftit, & vtcrum fiio loco retinet . diltillationes,tempnbus,aut }K)lt aures ad -

dolores dentiam fedat, cauilue dentibus indita, ipfos a corruptione

bibita,.fiftit.

liberat, ncruorum vulneribus opitulatur coxendici,ac arthritidi a frigida caula

gcniiis opem prarfrat . cerebrum , ncruos,ac ventriculum appofita robroat ma- .

gniq. ad omnes afledlus a frigida caula ortos vliis .

elt /,

Deferibitur aMonarde, Tecamahaca eap 1 l^/us etut apui Europaoi permagnus .

efi, ob odoris fragrantiam, prafertm ad

eatarrbos maturandos, <r ad dolores choltcos,

Jiatusef. difutiemdot
 , . ^,,

,6 RERVM,'M^DJ(iQAILVM NO.IHISP.
- ,? .'.I.
(.>;' -ji'.' an o
t '
. 't . :

De TLAHVElJLOC^i ^iJ^AHyJTL^idtfiarbaeii^MU.t ulr.

4^AGffy4/m(nfMA>L\\XA^ n(,(j . . 1 'ffiil

.
. .j1
j

T LAHVELILOCA j^iM^<}uam Hi(plxrtl^dni^/tMivocant^bor 'cIl

magna, iuluos itipucs Kmdciis,kuc$, incidos, & odoros,fi>tia oleagiiMaf
in Crucis forma compofka, orbicuiarta .< Odora arbor dl gulfai actis,
,
noiW-
nihil adilringeiu Nalacur apud Mtdmacaitenfij & Mcxicam mariorem,
.

Gummiquod al>ea duic , Cjnigaimrtqubque vocare audio, ifdcm'ifcrli'viiibu^'<

quibus Tccomaheca priditam, led vchemcnrioribus , ita vt afiiBl5^l^^qu<j^
comdheca curare m-quit ,
Qaragna pellat, puluis ipfius llipitis deuurams , mir^
ventriculum & cor tirmat ibttus.dilciiiit ^ frigidam ediendat intemperiem , &
vtcrinos curat alledus. Fama clLipud indigenas Cacodatmones hanc arborem
pcrtimelcere ac fugcrc;& frlcini) ^fterljki . corticem vero ex aqua illitum con,
fcrrc cordi, deuoratum vero t Mahoatl geaori fimul cordi ferre fuppetias &
T{efiu huiut v/um uiam iadnMtt Mooturdes. cap,).
'
^
i
'r'
De KQiCHlViCOTZO , j^AHy ITL, fete Arbore Liqut^^
dminnindid Qp. Xy tH.
' '

i, . .
i

^y^RBOR cft XocbimKp ^ahuitl magna.

Aceris fere fblijs,in tres culpides,duosq.
Ifni/sdtuifis, altera parte albicantibus, altera
!& .
; vero oblcurioHbus,lerratisq. . Cortex Itifitis
partim tuluui^, panim virens ell .Proucnit
tampeftribus , calidi^. lods>& interdum
'I ciiam Semperatis, vclut HotjactKotlf^ejghuc-
AiW/vcfiCaMaficcaqaiatuni con.
llat, 6i odore iudi^do . loeifb arboris huius
cortice, Indicum fluit voc^um Liquidam-
barum ab indigenis Hjijrifti.3^cxicenfi-
bus Xcchtocot^ol, fiiai5it.jt;c6dQris55fraci per-

fimile; calenti ordine tcrfld nhtura,liccantiq.

quod additum Tabacis, c.iput, ventriculum
& cor firmat, lomnum inducit,& capitis do-
'
lorcm a frigida caufla ortum lenit, per fe ve-
ro humores diicutit , fedae dolores, ac impe-
tiginibus cute digitis conuulla medemr. Ihl-
lat ab eadem arbore, aut fponte fua aut inci^

fa, oleum liaiid cedens prxdiclo liquori , aut

odoris lucunditare, aut medicis viribus . &fi

aliqui dicant, oleum ftillare ex primo liquore , loco congruo pofito , aut expreC>
lo, vt tenuior cius pars llillare pofTitidic.mtq. efle calidum, & humidum, minus

tamen rede . Difeutit vtrumque flatum , ac pratter naturam tumores dilfipat

coilio-
 . . . . ,

LIBER TERTIVS. 57
codhonem procurat, ventriculum roborat, vtcrinis affedlibus confert,& alia his
{tmilia przllat iuuamenta, fcu per ic, leu alijs medicamentis permixtum . Sunt
qui elixis cx aqua llipitibus , id odoramenti parant genus . led vilius iu ell , ac
minus ad przdida prxHdia expetibile, & nili ad viliores quoldamv{uscom-<
modum
fruSIuJ huius urioris rotundus efl , /ed inflar 'Polygoni hahens multus fuferjicies

nigras , angulos vero luteos . vfum huius Itquoris admodum eopiofe slejcripfit Mo~
nardes cof.t.

De rZTAC ^AyUXlOTL, ftu ^XAVHXIOTL alU

Galiopifera .
(ap. XIX.
YZTAC QVAVHXIOTL YZTAC Q^VAVHXIOTL
Galiopifera alia Galiopifera.

Y ZTAC
lat
^auhxiotl , quam alij j^uaiAxiotl vocant arbor eft
folijsobrotundis,
, mediocns >
& ftipiubus, atque pediculis rubei^ibus Gummi Ihl-
candidum, acris faporis . Prouenit in calidis rttpcani gummi tertio ordine
.

calidum cfle videtur, quod aluam fluentem cohibet deuoratum cx agna .

fcrupuli vnius menfura. dyfcntcrijs mimm in modum
opitulatur quia- .

dolores illitum fcdat,ac dilaiatpnrter naturam tumores . aquam . in qua_.

infunditur , laiSco tingit colore . eft & aliud genus cilHem
przditum virmus
fornnaq. vocatum Tlatlahuu ^uamhuseioti, led gummi manans mbelccns, vt no-
men indicat
i'
In
 0, , . ,
..

58 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Iti Figura ficundo loco fojita , folia inramtt funt hina ex oppofto, fed in ramo tot
fitut feptem , ordine ejuo in Lentifto
fid magnitudine Aurantij bacta etiam rubra
, ,

ipfi trunco odnata, qua magnitudine Tijum aquant

An ad fequetuem pertineat defcriptianem cogitandum , prafertim cum idem no-
men tribuat . i

"De Q PA LT I C Jeu arbore fundente gummi fimile

CO'PALLl. CP'

xcelsa
E velliu,
arbor cft CopeltU leuis

hi OiyacanthaMulo maiori, primo viridi, ac tande coccineo. Rcfinam hxefim-

, epidermide cuticulaue fuperne
qux fiiapte natura defquamatur,vnde nomen Ocymi fdijs, fhi- .

dit arbor cancGd.-un paulifpcr odoram , ied modicam . Na/citur in calidis

,
Jocis montoJisq. Texaxahuaci, luntq.qui Ytac ^uauhxiotl vocant. Cortex ligni ca-
lidus cft ordine fecundo, odorus , & grati laporis, non fine ficcitate, & amaritu-
dine quadam . Gummi illud calidum apud Mexicanos circumfertur, habeturq.
maximi in compefeendis dyicntcrijs . Ex hac flillans arbore refina eft qux ex
,
aqua deuorata, vbi ftatim m lac lbluitur,vnius oboli menfura, aut per fe folum,
aut permixta C opatli filHt dyfenterias, & fanguinem vndecumque manantem
cohibet . Vitandum eft tamen autftius pondus

De TZINA fANcyiTLA ^AVUITL, feu arbore ferente gum-

' mi ftmiie fiercori rejjiertiltonum Laccifera . Cap. XXI.

T ZINACANCVITLA
bui/ljgutnmi eft,

cinx vocant, decidit ex arbore incondita,

d^a-
quod Laccam offi-

ac mediocris magnitudinis qux folia ferf

,

Mitquitl , feu exilia, pennas auium imitan-

tia, breuia, tenuia , ex vtraque parte ramo-
rum fene quadam procedentia [ftipites, ac
ramos purpureos , gummi , quod
obtctftos
diximus,nequaquam a formicis elaborato
vt quidam per infeitiam putant, fed ab ipfis
arborum ramis vndecumque ftillante , &
eildem vcluti tubuli quidamaSdhircfccnte
Nafcitnr in calidis, qualis eft ager Huatepe-
cenft,6ciHuduhnahuacenfij,yhi lunt qui Hoe-
in-ji .Ucpatlim-, tc ^uauhuicxihuitl Vocent . etfi in
noimullis.Indix orientalis locis ortum du-
cat , varijsq. ibi nominibus' nuncupetur
De eius Vilibus Arabes rogentur , ne nos
turfiu ditn dioamus in canta temporis px-
Ittf
gU
nuria , & rerum deferibendarum copia..
Illud

; by
 . . , .. . . ,

L I B E R T E RT I V S . 59
Illud etiam notum cft admixta rcHna maffam ex eo gummi
, , parari quam La-
nam corrupta didione vocant, {ignandis Ikcris, alijsq. ichedis aptiflimam . ad-
dita vero his arena crailluf^e trita pcrcodisq. omnibus in placcntujam cogi
,

qux admota igni e veftigio emollefcat, perfrigerau vero eam duritiem ac firmi-
tatem contrahat, qua: ferrum, lapides, & gemmas exedat , rumpatque, quod nos
experimento cognouimus
FolU huius trbwtj confer$mturfilijs *4eatU AtffftUtrtmiiffi fiuat ^furafitn-
tts, (r Lucc qustft nigru rumis udhtertt

Luctam arborem Acofia c. 8 . folio Pruni firibit fi tx sUiorum relatione inteUexifft, id

tfuodparum huic noHra eongrmt . Vndt ytl male obfiruatum ab ijs qui parum hme rei
fiud^ bant , vel alterius erit generis .

Vanum tfie rumorem quod Lacca i formicis tlahoretur tx auHore noSlro patet, vnde
licet ala forttmarum in ea reperiantur,non tamen argumentum efifufficiens huius operis,
prafertim cum ytdeamus noflras formicas congerere potius frumenta, MufcasjCr fi-
milia, quam aliqutd apibus fimile elaborare

De EZ^AHyjTL, idtfifanguinisArbore. Qap. XXII.

rbor
A magna cll ampla,& angulofa,
Excjuahuitl, folia ferens Verbafei,
fanguinc ffillans, quem vocant Draconis, vnde euenit ei nomen, eft enim
E^quahuitl /anguinis arbor Prouenit ^uahuthtnanci vis autem huius fucci fri-
.

gida ert atque adifringens, corroborat dentes , fluxiones fiflit i denique vim om-
nem , fimiiitudinem , ac effedus eofdem prjcftat quos fanguis Draconis noftri
,
vliis, qui a Draconibus Fortunatarum colligi fblet . tle quibus, alijsq. Fonunata-
rum arboribus leorfuni fortafle dicemus
uArbor hac fecunda eleganter i Clufio deferipta efi initio fuarum obferuaiionum, vbi
eam Draconem Vocat quam etiam Ttfis extare audio in Horte Strcmjfmi Magni
.

Etruria Ducis

De EZ.^AHyiTL fecunda. Cap. XXIII.

O
magis
FFENDI etiam apud ^uauhnahuacenfis agros qui pertinent ad Tepe-

orbiculatis, hirfittis ,
,
dMCMz/Mw, arborem Exquahmtl ^ahuchinactufi perflmifem,fi>lijs tamen
& afperis, cra/To cortice , radice furculofa , ac iuxta.,
aquas nalcentem
.
qux adftringens etiam ell, & exiorata, amara,calefi>ciens quo-
dammodo & , ad eadem vtilis . Nam eius liquor qui fcarificata arbore copiose
,

fluit, oculis inflammatione laborantibus mire fubucnit partes enim habet non-
.

, & adffringentes quare non mirum efr , fr calidas etianu

nullas frigidas, ficcas
.

quafdam partes polsidens , vincentibus frigidis in ea , id operetur

De MlZ^lTLi fiuSiltqua Acatia. Cap. XXir.

A rbor
bufquelocis, fcd
cllil^i^fMr/frequentinimaNouz Hi/panix, fua fponte inqui.
maxime montofis , temperatis, aut
incondita, 4c Ipinofinfblijs exilibus,pennas auium imitantibus ordine,vtraque ex
fingidis, proueniens.

parte

Digilized by Googie
 . . . ,

6o RERVM MEDICARVM NO. HISP.

:e ramorum difpofitis , flore BccuJz noflratis proximo, ac flliq^is edulibus
longisq. & dulcis, pngraciq. raporis,rc&iTis lemine,vnde (brtica eft nomen , hinc
& inde dependentibus . c quibus placcnmlas parant Chichimeearum gens viceiiL.
illis przfliantes panis, velud ex varijs leminibus,radicibus,ac fhidhbus alijs . Hxc
cllverillima antiquorum Acatia & qux germanum Gummi Arabicum fert,
&
incuria fenailis pudenda adhuc incognita ,
cuius hic ingens ell copia , in^ & *

nollrum orbem nondum deponata . neque eftvnica eius fpccies , fed plures. fri-
gida , frccaq. & adfrringenti conflant natura . liquor c tenerrimis huius arboris
turionibus defluens, exprellusq. , aut aqua vbi aliquandiu ijdem maduerint,illita
mirum in modum ornorum morbis auxiliamr,autiusdecodi corticum ni-
mium menfrum fluxum compefrit qui menfes fi primiparz funt ( vt hoc obiter
.

attingatur ) tinex, & lichenibus mcdenmr Sunt qui Htuuin, fiMotfoiotl, Sc alias
.

nonnullas arbores qux apud Nouam Hilpaniam proueniunt, inAcatizrefr-

rant diflerentias
Proifir Alpinus inter alius ^gypti pUntts , ^ hanevetemm Acatium eleferip/it.,

tui
fi no tadtm,fltem congener iudicari debet .

De MIZ^ITL MICHVACANENSI Acatia No. Hiff>. II. C*f-XX V.

V OCANT Adichuacanenfis
tem,& folijs exilioribus
Gummi vocatam Arabicum quam optime fiindit
(aam Mhttpmtl
Mitjjmtl vulgari .qu? etiam Acatix Ipecies
,
Tt,int:^efuam fpiim caren-

eolHcm habens v/us

efl, &

& vires
De HyCIPOCHOTL AXACENS I Ricino Ne. Hifi. ap. XX
i

RBVSCVLA
A nuofis ,
cft
ac triculpidibus
Hutipoehotl Huaseaeenfis vitium
lolijs, floribus coccineis paruis
comam, vnde gencraiimr frueflus Nucis pene Ponticx forma, ac m.ignitudino ,
modo
,
frrpens
& aggregatis in
fi-

fed ternos includentes Ricini more candicantes nucleos- toto anno folia, flores,5c
fiu<flus fert . Nafeitur apud Huaxacenfes dulcis efl, calidaq. & humida,aut mo-
derate frigida temperie . Liquor Itilladtius vires elanguefcentes inflaurat , refl-

citq. vt homineSpenc mortuos ferant exlulcitare . idem refrigerat, & impingu t

aut ipfa arboris folia oleris vicc deuorata, nitidumq. reddunt colorcm-lacrymaj
ftillans c perfradtis germinibus ,
inflammationi ocidoru mirum in modum con-
fert.Nuclei quini, aut,fi robulHor homo fit, fepteni emundari a quadam illos te-
gente membrana,vacuat egregie pituiiam,& bilcm,pcr fuperna infema,vlque &
adeo f^ro cuentu , vt vel leuis momend re ingefla medicamenti huius vis fi iu
expediat, coerceatur . Allata efl eadem a Panucenfibus, Itipite cubitali, fubalbL
do , lento, Icui & Ijjinifero , vbi vocant Tejtpeloach d^abuitl aiuntq. lac eius fir-
'
mare dentes,& carnem cxliauflam inftaurare .

Sine dubio inter "Ricini genera reponenda eft hac planta, fires tamen ipfius mnfimt
tam Vehementes , at in uAmeriea illo de t^uo lupus i annotationibus ad MonardA >
ait dimidtam tantum partem vnius grani vaUde per frperitsra^ itfiriora purgaro^.
Huius Validi 'Recini femina Roma Vendit epudam agtrta magnofani numero , cuim
vnum

-ogk
 vnum ,/tmt fint gilvum' fitmptiim ^uiiup
Jam vifitta/mum m*uit,faport initia dttUe tfi,
J<d Jii trttmftar Cfcfiihidii s pottHtuam
fieri Vt R irini rd> duQere elefcriftt femen

.,V> demyetufiaee induat ammanitUt ,ficuti.yidf

,
mus in Zingibere , euenire , cuius radcx^recent
in aceturi^l a^ ^multam bumiditatet

a) >Vvir .
editur. \\ ' .'V w . i' X

.U-.

l.De -^rb*** quihufdam SASA.FKdb^

yocata . Cap. XXVII.'

rbor
A ferens, crenata
uifa, ilipines leues,
cftm.i^a

fulmib^ ,
, & intres^paitof dU
8e Ani fuiTu
foiu

'
/ {] r. ol*ntes . nafeitur in prouiheia Florida , &
:r
Mi^uacanenfi Calida conlbtv&iiGcciLj
.

.liacura , ordine circicer tertio, & fubtilibus

pardbus.quarcChoiicis,Iliacis<].opi^atnr,
pecnpn diifioultati vKn*,rcnutnq. morbis,
'
n/m ttii dunU tamen a frigida cwiTa contingant.
8 |A S A F R flatuin difeutit ,
&obftrmdliones aperit, in-
ternas partes roborat ,/Af^mati', alijsq.
r thoracis vidjs a prxd^dla cauffa ortis ,
opi-
tulatur. Vomitus cohfrjet, codlionem iu-
uat ,|aluuroq. fubduqit Vteroconfrrt, fre-

rilitati medetur , mdnleec]. mouct . lue ve-

ner^fi laborantibus inl^r ceterorum alexi-
phaamacorum opem pr^frj|C.Dcncium do-
lor^ fedat , & fluxiones abliimpta caulTa_>
inhibet. Ius decodli ramorum, trunci, radi-
.
.cuIpq^^Jpc3derpUnq9J;nc^m,fumend^m
odio. vi)ci^m po^^c,mane quatupf ho-
ris ante omnem cibum , fudorq. feruan-

dus. Dccodlum paratur ex media vncia ra-

\ diiiini t\ni dornee aflSlatim incilarum, ac

inaccratef^m per nodiem in duodecim li-
bris aquat fbntis.coquanturq. lento igne ad

,
terdfnTHuiusdcco^prandi,&-vtwciiira-
tiq,yariamr pfojabpfapdscorpprisfraif tu,
natura, tempieran^q^o,. viribus, zt:ice c()n-
,
iyctudme, dfanni tempore ,Ratioq,(Yi.d^
pttcnuahs. qxi^ns i.n ert^ris fuis ,
V encresa: alex|pbs(fjtriacis
pro potu fccupdOjdecp#Ojf,j^quc h^fr^ .ylbuf ^t/onp i| nt
*
F qui

Digitized by -jOOgle
 . , . ..,
.

"\ ijuri-rmiplii decotko ytai^fur potu; aut /blo ik vino i;um eo diluto, ,

nulli pratccdertte vniuerfi cbrpomif-vatifttior.c , nc^c racibne vichx fetuata

."

Debilibus ,
tabidis , & pneter naturam cxtcni^is^^^iusdecodh
^
vliis adiicr-

fiilimas cft; 0'

'
- ' '* l
'''Vlrf folo folit^uaicitrt tdmodumtft dij&l-
tjmhic! detR tdmodu> atwtfitkiim tflhtdi-
' gH$tm 'OfuJtf. flurtihi^t iaAer, he Venerea .t^eeoHitm (tus fi fiat ad ter-
tias Valde multum deperdit olet firt^ r itifilmt , m Vnde commodius fiit infvefita cuprea
juperimpofito tlembuo cupreo mtus tamen probe plumbo albo obd^ , enim ea-
dem Optra habebit tm
\:a
^ deto^am^
,

oieSm &
fic

TOCPdTl/
C^.^xxvm.

^ na-
fcens in planis , calldisq. locis , fur-
culofis innixa fadicibus,,vndc oritur fti-
^up.ruipifs y^^ in co folia fylucjlris Raphani
iiibi,
ferrata, haliart^jb mucronibus
r.
diilimilia , ac flores candicantes.
,
jijjJih acris ,6dAra\ Jc flonnihiftdlhin-
ir-l^
cft . calefodt , cxjcnitq. ordine ter-
lUi -
I
i' medetur Gailico morbo-ius dccoiili
^
ri.o 'U' 'f '
iifclioi-um &: radicum cius,irlic bibatur,
.j fcrumpentibut tuberculjs applicetur
,r iinua'radice ego ifoentius rterer modo
(
;.iu lil
frtgidi effent & tenaces humtues , qua-
m xjo innoit folent per cOS morbos magna ex par-
di Mo'' ib A .lAj.fg dominari ),Jjuam ccris plantis, qua-
oiftnn ji- cu' ell vfos-apud Indos, & Hilpanos
id ptaidiifhim 'ifliiiShtm curinduMl Eadem ra^lix iwa , illitaq. rplenem com-
minuit, &pnfFiniWlituifftrtltatl.
'7
. tivji ''-' i
,
' ( . . !!) y)'i!. iit

..I .i;ii -.rrrxartr .ij!j 0

!
^
1L .nuti. AXdPifi^ t filt Lifftt Som3o . ^

X
li

br.an^C'
rnbji.ui.ij
..
r.i .rrajoon
.iw
Cdfn
jitij.n-.ci. -
l X.
*.*
'OAXACAN vocafirf Indi dim plantam , quam alij

[''bils, feii Cyaneam , iafe cnlril cft eius cor , leu medulla . arbor eft
mcdioaisimgnimdinis,ltlrigo{is & inconditis ftipitibu$,'ic velutifpinofis,
''frUjs-reio paulo rutaceis maioribUs , longioribulquc , & Cyaneis floribus
r Gorter cft cfoentiisi Ccft quid-afnorein mpftem veiflit ,ftt foliius. lignuiA
'*paUctiaic'iifMdulla-Vn diicelrim'Cyahea eflry-vnde fompftt nomen, cortei
^ cftabun-
 . , . . .. .

LIBER THRTIV S. T
j
HOAXACAKi LICNVM SANCTVM abundi amarus . aub fit vt calidus
ordine (undo , cum folijs quoque ip-

Iis haberi poisic, cum manifelia ficcita-

te. etfi medullam non (enlcrim amaram,

#
referre vero quos effedlus przlfec in curan-
da Gallica lue, alijsq. diuturnis aficdlibus
capitis , thoracis, ventriculi, epatis, lie-
nis , renum , artuumq. doloribus , aut
quis fit adminillrandi modus in canta lu-
ce fiiperuacaneum duxi. Nalcimr io ca-
Tt(pedms, &Mifiicz inferioris
lidis . &
apud Haitinos quoque prouenit

G V A Y A C A N:

K V AT AC AN tfl arbor lugUnJit,

1 VT "otl Ilicis magaittuiint cuius cortex co-

lore , extrinfecus cineritio permixtis tome
mJtis maculis yiridibus intrinfeeus yerofub-
ruber , non admodum denfus ,Jed immodici
'durus crajfitudinis nempe Jemidigitalis ,
is ligno recenter cafi , adeo firmiter bareti
Vt vix ferrofiparari queat , progrejfu vero temporis facile /eiungitur
Lignum Buxo interne mgre/centeconfiicitur , & medi-
tu extremis colore qui in
tullium eiuseil maximum, totumq. adeo lignum fiUnMda quadam donatum duritie
Tinguitudo eius refnateum quid fiirat, Vriturq. odore non infuaui ,& ab accen-
Jo gummi profluit , quod pradurum eit vbi refrtxerit .

'Pondus etut quale nuUt praterea ligno, nulla eius quantumuis minima pars , /
oAqua fii mergitur continue, Cr fitbfidit, vnde lignum tfl fortifflmum quod
fluitat ,

duritie omne robur Juperat O* idcirco quam minime hiat , neque /acile videas quod
rimas traxerit.
Sapor, non ingratus amarus Batim , tum acrimonia miti palatum ac fauces com-
pungens, qui fimel cognitus , nunquam errare finit emptorem in cognoftendo .

DecoBum eius allate vitra tertium diem non perdurat

Folium crajfim , paruum durum viride multis venis diftn^um quidam arbuto
comparant, in ramo fitum habet ex oppofito alterius, Vt in Siliqua Vel Leutifeo vidert
beet, quaterna Vel fena
Plores multi quaflymbeltam , vel Corymbum conBituentes pediculis vndalibut
,

inpflunt pallidi lutei , fenis conflantes foliolis muitis,e medio liaminibusq. prodeun-
quorum medio rudimentum , fruBus burfiun pafloris efltgie refert
tibus in
FruBus i qmbufdam Qaflantis ab alqs prunis fimiUs refertur duobus lupinis [ibi
couiunBis , aliquando etiam tribus, Vt Clufius r^ert , vel aceris fruBibus , fed fine
alis conBat ,
cordis figuram eleganter exprimentibus leuijflma porro diflraBiont
Vnum ab altero [icut & aceris fruBus diuellitur.

* Longi-
I .
.
5

Digilized by Googie
 . . . .

64 RERm MBDECARVM NO. HISP.

^
Lenoni iB trag/uerfi difiiti UtituJo
ittius (trij- CaSlaHtm aii^uamu/um corrugatus , Pruni m-

nr,in tonimSsene cum altero fruBu membrana efl det>/!-

tate , colore ,duritit feTfimdis,ci qua iuglandis Jemen bifa-
riam dmebi.
forium externum corrugatum moliiut eH , internum Vero
nucis interno f utamini duritie , colore reifondet eius denjt-

> tas , in Icone ad vtuum ex^reffa

J^ucleur intus condufus , appopta figura exhibetur , ado-

re ^ varijs Venarum duElibus Nuci Myriflica, "Nuci Af-

Vel Susei radici admodum hunc fi diu in ore
fcati , fimilis ,

Voluas , quafi pulpam quondam abradas , qua

acrimoniam
tnanifcfiam lingua imprimit ,
0" nucleus in recenti fruBu manet coloris Cafianei ,
quafi tranfiarentis , in alijs vero omnino niger ,

S^ucleum fi fecundum longitudinem findas, duritiem DaBylorum offendes to.

tumq. offium fiauum in recente cinereum iaob/oleto,alba autem linea tranjuerfim pa-
rallelos, totum pmranfeunt , Vt admodum eleganter lyncurium fiue Telemnitem ra-

dius JfUndore referat

In medio eius cauitas efi longa d fummoad imum pertingens , fed finevlla fere
Utitudmt qualis in Ejumymoettam conffiicitur , obi feminis duo oualia , fed plana
viridia quafi foliola feiunda in fiunmo vntuntur ,
corq. extrorfum verfus compo-

pmt ad modum plani Euoiymi , rufi quod cor in Euonpmo vtrfiut pediculum fit

tonilitumm .

' ^a omnia mihi vicUrt licuit munere D. Heurici Coruini in re herbaria pt-
ritijfimi, qui fii^ut hos fibimiffotmibi dono dodit.

freficit hac arbor in Hijfeuii^a , 0 in continentis redone Nagrande dida, tanta

topia Vt numero fuperent Pinus Hiifania .

LIGNVM SANCTVM.

A SBO R e0 admodum fismlss Guayaco , fed minor magnitudine Populi ffipi-

tibus Velut ifnmfit , cortex

ttnereus, maculisq, confferfusfiutnufitus Vero ebfcurt rubet,

magis quam Guaiaci pufhdofus, eattra
0
fimilis ,
in ttttnti ligno fttam
facile feparatur ,

Lignum d Guayaco differt meditullio quod in hoc efi paruum 0 in ramis nullum .

Ipfius ligni color magis albicat, 0 ad luteum quendam colorem vergit ,

Meditullium
parce nigrum ad viri^ inclinat, euidenur , imo Cyaneum efl in viridi Vt nomen Hoa~
ecacaa trascit originem ,
Tradanti nudus odor oeeurrrit , amulotur tamen Gmagaci odorem , vt in decado
0 oleo eius didiilato patet, qm tamen in integronon percipitur , adeo terreis parti-
bus permixta ed,vt ne ab inflammato quidem , nifi parum admodum defluat , cum

tamen per dedillatimiem pius olei, quam ex Gueyaeo extrahatur .

rpondus Guayaco idem cd, aque enim cito in aqua infidit ,
f i-

' - Sapor
 . , . ,, ,

L I B E R TE R T I V Si .
f
'
Sapor amaruj , fed acrimonia longe maior , & emdehtior , adeo vt amaritudo ai
hac opprejja non fiatm pirapiatur^tdeoquo Piperi j wjiar , fauces putigit.,mordicat,f^
fuluts nus nari tus. inditus Slernutamenta ciet,'vnde longo eOs incolis ob vires, Cuayaco
frtf{nur,Kcc^nim tantum luem Venerea,^ quidem facthus curat,fed multos alios
morbos, quttus Cuayacum non fufficit, expugnat, & ob miros fuos efferus in maiore efl
y/u,&' Ligni Santa nomen non fine ratione obtinuit, quamuis immoderato vfu,(9' ca-
lorisvehementia, poJJIt hominem nimium excalefatere , decotium eius , O' amarius
r/7, <? magis odorum quamCuayaci ,flauumq. colorem magis habet intenfitm .

Folia exigua rutaceis paulo maiora Lentifci modo bina ex aduerfo pofita & ordi~
,

nata Junt , tiavt nullum vnteum ft, m extimo quod quidem in leguminibus ple-
rumque euenit
Flos Vinea Peruinca admodum Jimilis efl colore, ^figura , fed flne aliqua lort-

giiudine eiusq. fohola quali dupUcAta, fihi fuperpofita apparent florum etiam con-
,
iuntlio ex piflura videtur ad Corymbum accedere .

Frutlum anclor non addidit najcitur copioje in I nfula Borichen,qua nunc SJoan-
nis ab Hiflaitis appellatur.
X
E
fic
ernm
vtraque ergo deferiptione ,
ter (e {foete dtflinBas efii

Uites,tS' Pjn, Mali

,
fg) figura manifeflum efl , has duas arbores j in-
quamuis fub eodem proximo genere contineantur
infinitas fub /e
{f
edes , continentes , futi tamen
generibus conueniunt. i >

fliateo dico, quod cum ante otio armos. Lignum Indicum cx Hollandia Romam al-
latum eflet, magna inter medicos, edam editis altercatio nata fiutt, an Lignum
libellis

illud ejfit legit imum, an vexo repudiandum, quidam enimvnam tantum Guayaci
arborem efle aflerebant ,ideoque hoc tanquam Pfeudo lignum omnino repudiandum t
ahj Vero authoritate Ouiedi ,tcd M
onardis fuffidd , duo diuerfa genera ejfe flatue-
bant , tlludq. Cuayacum , hoc Vero Lignum Sancum , appellari debere qfierebant
non obflante nonunum^iquando confufione. quidem po/lerior fententia.vt ex fiu-
pradidis patuit , d quouis Veritatis iudwfl merito efl recipienda s cum ipfe planta
,

ita qmdtm difitncla exhibeantur, Vt eas ffecie dtffirre eututt pateat, merito tamen
fiA
eodem genere reponi debeant
. ,

Cui porro arborum generi ha dua (int adfiribenda,diu dtSitaui,0' etiam nunc ba-
reo . Putaui aliquando, Euonymo illas congeneres did
pojfi , fid quibufdam argu-
mentis obftanttbus ah ea opmione receffi.

.An ad Buxum referri po/fint nondum plane apud animum meum dtcreni, quamuis
multa td videantur fuadere. 1 taque hac de re,pofl maturiorem deliberationem ampltor
ahquando diflerendt dabitur occafio .
,
,

Plura qui volet Omedum adeat mhiSioria naturali Indica,(^ Monariem vbi ip-
fam Cuayacistrberemcum fiuElu,^ floribus d Clupo depiblam inueniei,in quata-
tnert defidero duorum illorum
fiuEluum feiutiBianem d piblore minime expreffat
^
videat, omnes qui de lue Venerca confiripfirunt Aiedteos
"De rOHVALXOCUITL, ftu FlorenoElurno. Cap. XXX.
OHVALXOCHITL, quam quidam Cozjiuaquahuitl vocant
Y vero Tahoalxochitl feu florem orbicularem arbufcula cft Folia Ebuli
, ,

F j
Sam-
, alij

. Digilized by Googie
 . ,

'66 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Sambuciq. ferens ( ad quorum {jjccics eft fortafiis referenda , nifi quis malit ad
Vids fylueftrisfpccicsperanerc ) fed minime ferrata;vmbcllasSambuci, c flo-^
feulis aggeratas orbicularibus, & pallentibus, interdiu ( vt ferunt ) contractis,
& hiantibus nodu.vndc acini fiunt racematim dependentes, initio virides,

deinde coccinci,& tandem purpurei, radices vero refinofi faporis,glutinofas,&

gudus nonnihil odori. Nafeitur Chtpultea non procul ab vrbe Mexicana.mon-
tofis,editisq. locis, nec non in vallibus, planilquc Floret lunio Calida, & fic-
. .

ca ordine fecundo conllat natura, &

fapore amaro, tumores appofita dilcutit
aut maturat, &
rumpit . quibuldam epota ex aqua fudorem euocat, alijs al- &
uum ciet
.
puluis cius medetur infpcrfus vlccribus inlanabilibus . & confert
feabiei Icprxq. Auxiliatur etiam relolutis,& vterino aftcd:u laborantibus .Sunt
<jui edant folia frixa cxprello prius fijcco medicinz gratia, allerantq. ita corpus
extergere , atque impinguare , & vt carnem inftaurat exefam , &: cafu aliquo
exhaullam,uc fupcruacaneam citra vllam noxam fenfumuc doloris , corro-
dere, &abfumere. vanos timores pellere pedtori impolita folia. &lyncopen
inde profedbm tollere

De CATOLIZAN, fiu TEP0<;AN. Cap. XXXI.

A rbor eft CayoHz^an

magnitudinis , Folia ferens Saluix
Icd maiora, a quibus apud nonnullos indi-
mediocris
,

genas Hifpanos inucnit nomen,inferna par-

te fubalbida& foperne virentia pinguia,
, ,

& Verbafei modonirfuta,lubricaquc. Flo-

rem in poftremis ramis modicum , ac lu-
teum, & in Corymborum tbrmam veluti
contpofitum Odorata arbor eft,
. calentis &
natura:, thuscitra dillindhonem vllam re-
doIct.Calidis rcgionibus(nam in his quoque
aliquando prouenit ) minoribus ornatur fo-
lijs , latioribus vero temperatis vbique ,
etfi

nafeitur, neque vllum refugit Iblum, fertile

maxime, &hume<ftum. Ius deeexfti corti-
cum,ftipitis,atque radicis ebibitum vterinis
confeft aftediibus, ac vuluam proprijs relK-
tuitfedibus.vrinam euocat,emundatq. cor-
pus Ipfe vero radices
.
, corticefiie, aut folia

impofita tumores pr^ter naturam dilsipant,

aperiunt, atque extergunt, velut &qux-
cumque alia vlcera, vftionibusq. medetur.

\
De

Digjtizsd by Google
 .,
,
; .

liber TERT I V S. #
T>t VAKAHVA^VJHVlThj
ji morti CoUkt artor* .

C'af. XXXI/.

A rbor
huitl comata
rens 01ezlimilia,paulifperodorata,ama-
efl magna
, & cxcelfa ,
folia fe-

raque . Decodli
matutino liberalius
ius
ebibitum, Gallico medetur morbo, na-
foitur temperatis , humidisq. Hociaeo-
*
cotU locis .

FruSlus e Trunco enatus racemos Jtlon~

gps componit , cuius pediculus quidem ru-
tet.iacce fero funt yirtdts,flos inimet-
gin* nonconj^icitur .

De ^FAVUTlEPATll, feuArtorelgiua. Cap. XXXIII.

Q VAVHTLEPATLIS,
Miqtiahanenfes Chupireni,feu plan
" tam Igneam vocant , arbor eft
Lauri effigie Ipedhbilis, folia ferens oblon-
quam

ga, maiora, latioraque quam Amygdali

conformatos . camq. arbo.
flores in rolam'
relcentcm fruticem efTc dicimus qucim.
,
Diofoofides appellat Rhododendron Lac .

fundit vrentis naturi, & tamen aiunt Indi,

quatuor obolorum menfora deuoratum
perquam conimodc vacuare pituitofos
humores cach^corum, gallicamq. luem
patientium , atque hydropicorum. pnei-
pue fla frigida cauf^ talis cuenerit mor-
bus . Verum ego non crediderim , vehe-
mentillimum iftud medicamen , citra no-
xam intra corpus pofTc aflumi . Quam-
obrem commodius adhibebitur ( quod &
Indi experimento teftatifsiaium efle di-
xerunt ) vmbilico modica quadam p>or-
tione , atque ita quoque purgabit corpus
'
Cuu-

i.

"
D "'] Googl
 . . .

'6tj R E RViM M ED I C A RV M N O. H I S P.
Cutaneis etiam infedionibus ,
ejuales (unt Lychen , lepra , fcabies , ophhns,
& impetigo ,
prtcfentanco eft remedio . Huexotzincenfcs vti (olent eo phar-
inofo, duarum drachmarum pene pondere aduer/us febres interpolatas. Na-
feitur apud Michuacanenles, & Ocopetla) Uecenfes prope humentia & aquo- ,

ia loca . vbi parum abfiiic , quin meo poftremo malo lac cius degullauerim
Oi^eriutfi in orbi noiiro
,
tjuantum quidem letiione , Vel audit tone cognoui , nullum .

lac fundit , quamuis congener ftt, Jpotjno , in quo maxma eSl laflis copta,vnde hu-
miditatl , congruoq. caloi i Mexicant Promneia id adferibendum fuerit .
. Totens hoc medicamenti genus , etji apud nos Venenum habeatur , tamen fuum
vfum habet , ft debtto modo adhibeatur non plus certe periculi ab eo imminet quam
d lalie tfule,vcl Scammonio, Ricino Americano, M ercfreo, quibus tamen innoxie vti-
,

tnur, debuit cautionibus obferuatis . Sec fi be(lta% necant continuo, hemini vtne-
V* funt s nam Fornica '^ux, canes luposq. interficit, homini Vero ad multa incurabilia
remedium efi,fic O" Afclepiar, dpocjini fiecies ptagnum hahet vfum in Hydrope alijfi
que morbis
.

.
De V HTTAC, fiu Arbore Fcetida
.
Qap. XXX.IV.

rbor
A eft Mali Medica: folia ferens, (cdtamenJ
magn?
acuminata cortex adllringit , grauemq. odorem Ipirat Nafeitur
OcutU faxofis locis calidaque &ficcaconIlat temperie, fluxum alui coercet,
.
.

ac elicit (udorern naribus mlliUatus luccus ftemutamenta excitat, caput pur-

.

gat , atque ita febres tollit , & capitis arcet dolorem .

quarum rerum gratu in

amiuos yfus recondi conlucuiK. ,

1 Bt XlLOXOCHITL. Flore Capillaceo.

XXXV.
f

H.OXOCHITL,
Fbrc Coc
cinp.
X pullaceiis,

c^iritudinis,
arbor eft
feu flos
vifcndx pul-
& naturx. flores coccineos, in
Ca-

, capillamentorum formam apte compofi-

.tosante exortum foliorum ( qu.T obro-
tunda funt, virefeentia, & quina ) pro-
ferens c quibuldam veluti glandibus pul-
Flore can-
dido. lulantes , quamquam font , _gux can-
dicantes proferant , Proucnirjin cali-

.,-,dis ^Mhcocolanif ,
multis^, alt^s eiuC-

dem temperiei locis . Cortex radicis Icui-

gatus , vlceribus gingiuarum opitulatur

vriiiam , ex aqua ablumptuS, eaucir . rc-
r nes , & veiicam a fame ,i& quibuf^
/ uis.aUjs obftrnentibus excrementis emun-
dat atque aUlergit. & pr.xcipue fi puluis
Xoc~

3, ,..H K,
,oc,^le
 . . .

L I B ER T E R T1 V S;

Xextcoyoltxin peni immittatur . Eft autem i^iuofz , & frigefacicnds tcm.

perici ,
faporifquc & odoris fere ndlius

De C^CAPOLTON. ap. XXXVl

A
pares,
RBVSCVLA c(kCMc*poltonk)\\]%CeT3.Ci, aut C4pa//r,ftipjtepurpu-
reo. Floribus in extremis ramis czruleis, vnde fiunt acini ciceribus
primo coccinei, ac tandem nigrum vergentes . Folia fune
e purpureo in
pene

frigida, & adllringentia . naturam tumores, dyarrheas com-

repellunt pra^et
pefeunt , frbribus aduerfantur , & medentur vulneribus fiiccus folioruiiL , .

acinorumue , curat inflammationes oculorum nafatur Ocoituci,&z J^uhqne~.

tnllic , nempe temperatis , & calidis regionibus

De TZ^IXOCH/TL. Cap. XXXriL

Y ZQVIXOCHITL,
Makij, quz
ta ferens florem Cmilcm
igni appofita crepuere, arbor
feu plan-
granis

efl exceKa, Mali Medicz ferens , flo-

frtTia

rem Cynorhodi formam referentem , no-

flracist]. rofie laporcm habentem . a(pehi

pulchra efl, &florumodoratifl[jmorum

gratia , expetita ab omnibus , & dignifu-
ma quz , nifi amaret loca calidjora, exor-
naret hortos Philippicos . Nafoitur
nahuaeenjiius agris Hoaxtepecenfltuia. l^us
vero in cultis lods.Temperies eft aliquan-
tulum frigida,& amat
adftringens. calidas
regiones, in frigidas quoque regum
etfi

diligentia humanaq. defeenderit indu-

ftria ac toto floret anno
. flos applicatus .

dentium dolores Icdat. ingeftus medetur

fatietati , & pedtoris morbis , cotftionemq.
'iuuat & mifoetur portioni CmmomI com-
mendationis haluus gratia

Digilized by Google
 .

RERVM MEDICARVM NO. HISP.

TLALAMATL
Arbor Vomitoria. De TLALAMATL. Arbore Vomi-
toria. C*P- xxxyiii.

A rbor
pinguioribus ,
ribus (picatis, pamis,
cA TUlamatl Salui* folijs
& mollioribus flo-
& coccineis, cx qui-
.

bus procedente tempore acinit producun-

tur . Nafcitur in frigidis , florcq. mcnft,
Febmario , & accola: ^MuhtUlamtil vo-
cant . Folia tufa, & pugilli men(uradcuo-
rata cx aqua.dicuntur numorcs omncs,lc-
niter& citra molelbam vUam cuacuarc-
per perna. & tamen frigida, adllringen-
(ii

tiquc & glutinofa videtur conflare natu-

,

ra aiuntq. radicem Icuigatam & inlper-

. ,

fam, vlccribus mederi

Tlalamatl Vt ex imagine hic expojiea con-
scitur , 'videtur (j/ecies e^e leguminis filtu
quidem terna^vt in Phafeolts flos Vitia^ fTi-
quce "vt in Seturidaca arborea ex caflaneo colo-

re ruheflentes .

De CHATALHyiC Cafiia Silueftri . Cap. XXXI X.

H ATALHVIC
C
ftu larem vocant
Cacaocotl,

,
alij

arbor
Cafliam',
,

cfl
quam

magna_.
.nlij

alij fi-

ramofaq. & perpetuo virens . ftipites

proferens tcdosfulua lanugine, fblia_

vero, quz per modica eorum interual-

la prodeunt. Limonia: folijs ,
aut Caflix
fiflularis fimilia , fcd longiora , & in-
ferne candentia . luteos flores , & fru-
him , nifi tenuior & afpcrior eflet.

ac dulcis cortex, parem . Prouenitiux-

ta fluminum ripas agri Xocotepeeeafls ,
& Pumecenfls . Cortex ,
qui c.ilidus &
frccus cfl ordine quarto pulloquej
j

& candido variat colore, renadus in^

ferinam , &
deuoratus ex aqua matu-
tino duarum drachmarum pondere, va-
cuat per (iiperna atque inferna bilem j
& pituitam . lumbricofque ac ver-
mes , fi qui fbrfen in corpore funt
pellit . egregium habetur ab indige-
 .qz I H
pbrtmwitj ( 'lUcni xxuxeci^jcrfaiuais A*i, ^,3ipft\axaa pdft aures;,
TrB v ^
tollit earum dolorem . &udhis cortex
, <jui dulcis ell , ao CalVue mcdid*

:lip<*eto(rdferens , coddm modo ot^oe pondere dttioratus,' purgat bi-

pkuicam . ahium emoUir , ac ventrem lepiter (blok . ldciiL>
A!,ia(ufus a 9 aa:(qA pedten ez cataqua tingatur capillos bra>
,|ii inltauraiif^ac prcjixani ciuriem ciiidt Semen vard. inUa frudsiBk .

,
contencom , tritum atque x aqua deuoraturtt placat febres,. Qute dmqiaii
mille patuere experimentis. , b c

, 2i:
Hmms meminit Mmsrdej tsp. 44. . -jucU-jb ji . ,;)nui
-U
Dt nvcis JNDIC4 Et T COCCt vifan arfwv Un ev^.
aluUMl i !'dtrntij

V X 'bidu^aiiquanY \kilgtis Indonim

,,
>/nrw, Strabbvw6 (vfqoidavotel^
Palmam di Mexieenfibus Ceyelli ii.
~
LuHtanisobodilosquofcl.im Gercopitl>ea
^milts Cqectim,* vu Igo^erb Perfaim m, 61
Arabum nuheu^tur A?irrfArfiortll Va-i

^>fta,'Patmx>magfiituditiej^ figura , in etti
'I
in$ genusdtrii dabhim ett regenda . fflai
u'. (ehe deftfa-, fbftgofa , leUi V &fcrulaceajpi
>' &udu rbicuiah,aur 'paulo'' obkm^titi
t . eapitisbutnani antplitudinu,duplici cdntal
f I r?> 1 1 coniue, externo vitlofb;intemo nitido^
'ir^n ir -pratdoro, dc nigri coloris vrin&riustatiUl
rtiiW) dketur>racematifn dependente, ac mienl-
I
ftruoj fef intrawium menftum Tpatio ma.*

sii. ij|i;'i :n tiirefcente, iaterdumq. feptem, o^touc, ra>

b . 1 ,.- i 1
cernis centum fexaginca libris pendentibui
iu. - arborem fuam onerante: Cuius duoliint
rsij prxcipiia genera, alterum frutlui ferendo!
II 1 alterum vero Hquori euocando, idoneum ; L^quom.
1 r Nafeitur palsim apud orientales , fic iam
^oque apud occidentales Indos, acprccipue maritimis, arenofisq. locis, fe,
runtur nucibus, & inde ehane transferamur planttr, atque ita breuifsimofpa*
do adolefeunt! exhibentq. frudum ; procipii^ diligenter colamur, dccocio
gaudent feruido. hyeme etiam 8!eitin,'&llcrcore impergi volunt 8c aefiate y'

aqua. ampliores tamenproucniunciuxtaiaKlificia,namvidemurpulucre!8t

luto gaudere . In nouanac Hifpania nod vnieum obTeruatur harum Palma^
rum genus , diueriaq. alia genera obieruantur in abjs luCis . Aliud nannque^
linoribus auferaiis pelagi prouenit , frudhim^ferens longe minorem, pnrdido
rdem tamen , vt exillimo, fecultatibu. (iinc & palme pumiliones apud
Philippicas Infulas, vtla viris frded^isacctpi^-quaevhrd terra erupere cum
dunt frudhdnvfuu doalue vocaisAiiui >-dS4Uc-,-quas Stufik votant , tc- Sm&c".

peritur

Digilfc1
)Osh'
k.
 &pka Nux qua.Goccus de Aialdiniapjxllanir , dtqu6 latiuJ
' peritur
!lius tn<aaWut<. ,
,

iiu .l.ib i./-. .x > ..

.;
. r -M
Vniuerlas perwxjcferipiit.pliuit panes,<oBt vfibn$
humanis aptilsiir *.
ligno fcueoturignesjlplondcniq, fcti>&brioaiur
apud nqnpirilafnatkWies
,.ex
/kplanrur moli 'PcOnflruuntiliq.
jiaucs, rnuiumq* tobulpwjolam exacuantur
^taninibusatque racemis ifr-
jtidaum tcfta. Stillat lWtuv<xttnerrimishuins
jCB,pQftrenHllagelUcis;&iihtfia pii cxapiiM blitdiaarundineis , VJfi^e alijs ,

aut quatuor fecjucmibus irBtt-

ac vfurpatur pro vino prima dic luauisj tribus
cundus, ac deinde prorlus luperuacaneu9,& inutil ,
fcmper ijmeningratus ,
crallbs humores
virus olens, flatum generans,modiceq.humeaans,& calen-
&
ii vatiilis qdibus ckcipi-
ciens;.& vis9 noiViB^^iitipr* ac;mina> fetikn^ aput
caufla,qualis eflTe folet Alan^U.Aiunt
tur nihil infundatur quod temulentiae fit
cwifcrre, adeoque efle opportunum.
/tutem,
^tttua,.r4i^-iykij!l4bppanubH, ^i ? fit t Philippicis Infulis qqcmquam
pffon<kr ,efu}ftfl*ifldigcTb56ceKOolb fimllibus morbis aitciShim,

daibiCapetiPW hb pattilws>jcpniiPri 3 cxpulfisq. lapillis. & tamen l*dc-

laborant , ac hydropem patiun-
je aiunt poPxqui obllrvdipncjjenis prjagpuc
decemuc dies, acetum
tur, ExW.yin.inl9l.atPiaMtijtbfMbif<W
acertiinuin, (cfiqHPd Hplirate niinu?.iccctj ac admotum
igm Ihdm om-
fit

nem, acrimoni?n> amutitu ;Qijamobrem fcrciilisiamrcfrigefccntibusadmi-

ffur. dut!i|;^iptWtfl aqu4 adflodta.j/qaam celerrimi cuancfcit , atque cor-
paratm mcl , a^^
rwnpitur, E^;>dQm ym0jt^lnibnsPimpofito. fpillatoq.
ac melli,
faccharum adeQ,(iHH.c,.vt a mulwpr*cwc indigenis, vero faccharo,
conftat temperie gu-
quibus abundant , ptirfcrri:fi)leat, CpJida humidaq. ,

pctlus>, grauedini con-

ltuiq.<ratuaneft, u incorruptum permanet mollit .

codlionemq.iuuat. Nux vero binia

fert, ventriculum cerebrupiq- roborat ,
conftat natura,ac vcluti cannabu
tegitur corticibus, nempe ea*ernp,qgi viUofa
dulci harum Palmarum gpnere , circa ini-
nis , ft(4pei6q. fiJ)inK:ntsinte4M in
fpinifcros rcfip*cntcaeanthos,(cd dulciori,fc
minusadftrin-
tia eduli,
cente,aptiflimoq.. cohibendis diarrheis.fatictati curanda:, ventriculo in- &
Jiaurando . EA.;hp<;, potlcmi cortice paraqfur
peroppo^oa lychnia inflam-
iu
.. .I imndo bellicorum jnftrumentorum pulueri , nauium fanes ,
rudentes hr- &
^ &
falli humoris infarijs quamiiiinime
obnoxij materiesq. ftupca_, .
miflitPt ,

prttftatur tabularum comptibus

qux madens intuindcat-,
infarciendis, *:
arccap Interno alce-
Liftiusq obftruat;rimas,impcttomq, maris commodius
parantur op
operitur utm, mado,prdnro/ ficuigri iolons-,
IP cortice priBdi<aa
epiy^a pnlchcrrinu, auroq. argento exornantur , vtq. feraa fit , laluberc^
yccumque Ic re*
jumm reddere potum , acparalyfi,nieruisq..corroborandis , .(
eduiis, ac fa*.
habeat vallceonfeiire . Subeft calhis, tuwleusq. candiddsimus,
)

^ referens amygdala dulda >

cx qno.coniulo acquccxprelfo., Jac extorque,-
lumbricis, i ofto
lur citfa ignis opetam vtililiimum necandis vernwbns

vnckrum poadere,( addito ffde,) matuuno affumatur, prscipue a pueris. &

fditfq. nam minoribus. Mifecturquibu^amcibarijsparandis, vcluti Oritae
*/'
.- 9nriid f) vAcato ferculo, &
fioiiJibm . vcrumaffuiaveUiUi& ipfa
medulla.
rrjlvr

Digiti^ed by i -^U
 ,,

LIBER TERTIVS. 7j
prxbct alimentum j &conccdu difficile, pituitamq. multiplicat hominibus
abundat, nec tantillum delata noxia; cum tamen robulbs , atquo
in (]uibus
illius alimoni* afluetis nihil inferat mali , veluti experimento compertum eft

in his quiLatronum infulas colunt , quibus ell pratcipuum nutrimentum & .

venerem impense excitat Idem nucleus folet delibrari , Iccariq. in frufta_,

.

atque ita in Joca apud qux non prouenit, vendendus defcrri . loco enim Ca-
ftanearum in vflis reconditarum editur, quin ex ramentis nuclei ( addita aqui
opportuna menfura ) feruefedis, ac multum agitatis , oleum fiipercminerc fo* oiwm..
let, parandis ferculis, dum recens ell, non inutile , Medicini vero v/ibus aptiC .

fimum dulce ell, liquidum, Ijjlcndidum, & oleo amygdalarum dulcium non
.

diGimilc guflu calida , humidaq. temperie conflat , & lex , oClouc vnciarum
.

menfura epotatum , addita interdum aqua vbi Thamanndi aliquamdiu ma-

duerint , ventriculum , inteflinaq. leniter purgat & humores, prxeipue me- .

lancholicos, atrabiliofbfquc, & pituitofbs vacuare folet; cum tamen nucleus

aluum dicatur coercere verum recens exrradum oportet aflumi Dolorem
. .

fedat , & pricipue onum a frigida caufa , &: vulneribus mire opitulatur . nam
& languincm fiflit, faniem extergit, cocrcetq. dolorem, & tandem cicatri-
cem inducit, oleo vocato Aparitij eft eflicacius. quin peCius lenit illitum^,
purgat infufum , & alia huiufmodi innumera praiflat auxilia , qui diffi-
alc pollent fingulatim recenlcri fed ex frullulis , quorum fuperius me-
. *um.
minimus , extranitur oleum vtilc lucernis Orizi parandi , ncruis contr.i(flis,

laxandis , articulorum doloribus antiquis leniendis, & necandis lumbricis vti-

liflimum . Nec prididlos Iblum hic arbor priflat vliis , nam vnaquique nux Uqoorit
continet intra fe liquaris candidi. Iero ladliuc fimilis,trium fere librarum inen-
furam, fiti , fcbribusq. extinguendis , caloriq. contemperando idonei , meden-

dilque, & extergendis oculis, carni eorum abfumendi, & emundandi mulie-
rum cuti . eadem aqua frigcfacit , Se humedlat emundat languincm
.
,
ventri-
culum , & vias vrini purgat , Icdat dolorem inflammatis oculis , medetur pe-
(flori, ac pergrato conflat guflu. maxime ifluantibus,ac ficim fentientibus ctli
ludorc perfundantur, &qii.antamlibetaflumant copiam, etiam matutino. Se
ventriculo adhuc vacuo, minime videtur officere plurimum pribet alimen- .

tum , & aduerfus biliofes febres ell potio mirabilis <^in etiam qua die Phar- .

macum bibitur aflumi potefl, etfi flatum generet, fitq. ventriculi laxitatem.,

patientibus , aut diarrhias merito vitanda . Eduntur germina, c.apitaue ha-

rum Palmarum qui ,
luauilfima funt , fed cum certa arboris iadura . iuxcaq.
fuborientia folia non omnino funt Itipcruacanea. cisemm vinum Palmarum
percolitur, vicem pnbentibus coli, ac calceamentorum interdum parantur
Iblci . De Cocco autem quem de Maldiua appellant
,
, ita lenciunt . Maldi-
uas Infulas aliquando concinentem fiiifle , inundatione tandem lubmeriam, d,a>.

has reflitille infulas, in quibus Palmi fuerint obruti, qui hos ptotuliflent
Coccos qui terra indurati conlpiciuntur .
,
An veto planci difleranc a ncllris
cum nemo truncum aut folia inlpexerit, certo quis aflercre nequit fbli nam- .

que Cocci , nunc finguli, nunc bini coniundi in lictus cijciuncur quos nemini ,

colligere licet , nifi cura capitis periculo , eo quia ad Regem pertinet quicquid
G e mari

Digiti.-.
 , .

74 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

e mari in linus eijcicur . Inucniuncur auccm ipfi Cocci interdum exigui, figura
ouali magna ex parte nigro ac nitido coruce contefli medulla , Icu pulpa_.
, ,
.

interior, qui ficcata dura elt admodum. & candida, ad pallorem tamen incli-
nans, in luperficic rimola eft, nimisq. poroft , nullumq. lafxjrcm habens.
Magni eft huius Cocci vliis
,
prifertim pulp.-e ipfius, apud carum infularunu

indigenas aduerlus venena, aiuntq. aquam in vafis ex hifcc nucibus paratis

aliquamdiu contentam , ac conlcruatam adicdo mcdulli momento , ad coli,

dolores pulla caula per vomitum , alfamptam , efle vtilem , nec non ad para-
,
lyfim , Epilepfiam , aliofuc ncruorum afledus . Vlilliponc harc medulla fic-
cata reperitur venalis , magno tamen pretio , ibiquc magni xtiimatur , om-
nibusq. ahjs Alexipharmaas przfcrtur Huius medulla: ad decem nanorum
.

pondus , cum vino , aut aqua , pro morbi natura exhiberi Iblct etu eius vlum .

nullius clTc momenti, aut parum conferre quotidie experiamur

^mamuts author fu[m fit admodum i hac arbore^eiusq vfthus dtfiribtndis^n ttt~
mcuait ahs rejiUSor confidat G arctam die Nuet indtea,^ Clusij iu eundem fiotat.

"De AC H tOT L, feu Medicina tingendo apta . Cap, KLl.

rbor
A canguarica
gnitudinc eft, ftipite, atque
Achiod vocata, ab alijs Cha-
ab alijs Pumatjua
omni
,

prorli
ma-

torma Mali Medie;, folijs vlmcis figura,arpe

ritate,& virore fimilibus. colore extrinleco
& ramorum,fiiluo intrin-
corticis, trunci, ;

Icco in viridem magis inclinante & ligno ,

ipfb aculeato, & candenti, floribus magnis,

Ifellatis
,
quinum foliorum , ex albo tubc-
fcentibus, Se iiruclu erinaceis limili, amyg-
dalarum viridium
,
paruarumq. forma &
magnitudine, quatuor modicis diltindo an-
gulis ,
qui fecundum longitudinem difcur-
runt . Hi cum maturi i'unt,dehirciint,often-
duntq. intra cauit.item grana quidam aci.
tus vuanim forma limilia, admodum rubc-
fccntia . IVouenit calidis regionibus qualis
efl Huitxoctnfis, lotis potius ficcis quam hu-
midis . Frigida eft ordine tenio,& nonnul-
lam ficcitatem adftrichoncmquc partici-
pat. Indi maximi iftimant hanc arborem , atq; ideo eam iuxta domicilia ferere

confueuerunt.folia fert toto anno,ac frudum vere edit, quo etiam tempore coi.
ligi folet Materies vtilis eft igni veluti i filice excitando , fi lignum ligno
.

fricetur; cortex vero funibus texendis, qui fiint cannabinis firmiores . aclc-
men pidoribus coccineo colori exprimendo ; innatans liquori iquc frigido
non minus vtile medicis extihguit enim epotum aut admotum febrientium
.
,

incendia, opitulatur dyflcutcrijs,repeliitq. tumores priter naturam quo fit, vt

.

Epi-

D
 _, ,

,^T?. r.L ! B E R T E. R T'I V SI 7 .75

jEpithematisfrigbrificte potionibus , vocaris lulapijs & quibufuis infrigidanti-
,

J^cib4djs& medicamentis milccriperquam commode polfit . additur fer

men Cacaoafl refrigcrij gratia, commendandiq. (apons atque coloris,
dentium
dolores a caula calida ortos lenit, corroborat, euocat vrinain fitim cxtinguit
,

ac Croci apud aliquas gentesgerit vicem Excipiuneparando pigmento trrana

.

iam matura .ac in calentem aquam proijciunt , agitantq. continenter eodem

,

,q^do Icjttper , donec cOtus pene color aqu* hxreat. permittu nt demum liibfi.
derCjA: in placcntulasclformant eodem pene modo, quodiximus
feu
fj^ohiuth parari,& yt cum opus fit in vliis cuoccntur . Eli vero adeo
tenax hoc pigmenti genus, vt femel illitum, vix ctfi vehementer extergas, poE
^delcn^,ydn* autem pMtnLxtum fit ;ndel<^^^ Adllringit nonnihil.ideo^e .

1"?}^ pcrmixruin medetur icabiei , atque vlceribus , ventriculum corro:-

Jjwat, fluxum i>lui,cohibc5i lac augu pgrniixtum crullis Caract/, quem reddit
Wnafiu' ipwcuiTque mg^tjiira biria^ur,, cius fiqmdemgracu , facile, ac d*
tra fetigtjuisincopj/podutpJjalet concoqui (j/ .

V
cic amicit
(^rbonsf^lj^t_(4u{ius exoticetum lii.j.cap.
ejSc^ixam OmecU, kcchxt<^u.> J
1

/e tiugunt, ttadiE}<*m ab Oatedo. e.

9. ^ mh r-mre.
dcM^ivctia^d /utio ScaLgetf d^fnipta J^c, fil,o Prumjru^u tjuais CaflAnta,
erJnpefpmt}H9 (ccasri^r.-i^- tfMuntuac^ arborem fimum rtgtm-
dorum apprilamt ^^uod ,MextMm fii.es pradtorumi tabillts dep.i.girertt.
_e,]A/oditmitxaCMids lignorum attritione d(firiiicOu:tdu, lib 6 . c.s,
jgtfihrrianautretUf f fipteitm^tm igni non nomtnat ,

favero L:gna apud nos a,ir<iu ignem concipiantJoEhfs. v.r in natura arcaau
perlui, idtsjolcrufs. lo.Bapt.Pcru Lynamdib. a .fiua nat. Magia c.
i
^
.abuue docet. 1

^J fundens tenuiorem , breuioremcj*

Inuica Nuce, & columna Ibrma, fetu*
(Sumq. ante foliorum diuifionem cubiti
ynius intcruallo c viridi fuluciccntem
,
qua pingitur forma , m.agnitudincq. Py
ri parua;, cortice obdudum craflo , cal-
lum dcnfum,durum,candidis pundhs iru
terltindum, & e rubeo colore in nigrum
inclinanrcm, intra le continentem, qui
adlfringcntis eftguilus, roboransq, Ge-
Ifant quintam partem illius glandisore
indigen* , & quocunqtic fe conterunt
circumferunt, admixtam folio dimidio
volubilis Buyo vocati , calce conlpcr- &
lam. ventriculum enim ita roborat, cere-
Ci i brumq.
 , .

7<J RERVMfNfEDICA RVM KfO. HISP.

brumquc , concodioni auxiliatur, dentes firmat, vomitiones a fii^ord fcxdhiA

fcdat, rubrsficat Ubra, nutrit,* oris arcet foetorem , Nafeitur 'm locb bllAti

Philippicarum infularum , ,

Pt TCCOT'L,fm>P^* Montana . Caf. iS^Lin,'

.ni

CQ OTL mOMjiS
Y , feu Palma^Montana, ab alijs J^uaukfpopofaclit,
nse lirop medicacardi^la arbor cft fruticans , duostir^c-ab radice
,

pites edens , folia longa , angiifta, craf6 , Iridis fere fimilia , ftd Idngd maiO&i
fttf

aceruatim ab extremis ftipitibus orientia -flores albos , odoros , racematim dfr-

pendcntcs , ac lex conflantes foliolis ,
ex quibus generantur ftudhis ;ftrdbo<
llmiles. Naflitur in locis montanis cuiusq, temperiei; fiigida arbtw haib&gla4-
tinola natura conflat quofk, vcgerminatofta, & in Ituorem tedi9A,ept^
.

tac|. -c liquore quopiam adflringente cum Chia Boloarmeno-, dyfenteH^

mire opitulentur, ac detineant abortum Ius decodb folioram, & raucis, mi>
.

detur lyncopi, epotum eo tempore quo prtelenChur inuafio ^ SuttC qflrdicanc

facietati quoque mederi contradta: ab atgritudine-aliqua, qttod qui fiat, nili ro*'

borato ventneuio , diuinarc non pofTum . NonvSdetUr filcndumjcfoliisittiia

ius arboris fila parari , linteis , florisq. intexendis perquam Secommoda , po&
dora , firmioraq. eis qua: ex Meti paflimfiericonlueuere, madentibus ift pW*
mis aqua, mox protritis, ac loris, kerumq. *
iterum maceratis, Sc ihlbIaris,;do^
nec apta reddantur, vt neri poflint, & in vfiis accononodazi. materies cft leuil^
' .

ac lenta...

"Pe ^OCTLI, pu Tunarum gentre . Cap. XLIV.

tsi quam Tmam Mexicani Nocl/i * antiquid-

E
cum
res (
planta flla

indicam vocant , noflro Orbi

,

vt quidam decepti putant

Hairini
} Opuntiam , feu
ndkijjaucfs abhifle annis innoiuelit
,

P^lam,arbi^i^, aut Ft-

, caipe-
ricque efle frequens in maximam adnairaciotWffr, quz lui, obmonftrifiddhk.
formam, & crailorum, fpinisq. horrentium fidiorum portentolum nexum
fpedlatores traxerit ^ tamen quoniam nullibi pac(crquam apud Indos fru^h
, nec poillc de
perficiat, atque maturet , concoquatqufe ea alibi certius fieri
ludicium quam vbi complet poma, & frequcntiflirac in mefilsis tum argro-
taiuium , tum bene valentium hominum venit , libuit omifla fisrma , q>to pe-
ne iam orbi notiflima , varias eius differentias numerarc,facultatcs percenferc ,
palamq. fiicere qu* amet loca qua cccli regione gaudeat, quo tempore feren-
,
da fit, 6c quo fitidbim maturet, proferatq. flores. Sumuntur ergo Tunarum
diflerentia: interdum a floribus qui iam crocei , albiq. per extrema reperiun-
,
Tit- lur, extra lutei , intra vero ipfius pomi colore , vcluri in Tlatocno^lU eft videre j

iain,cxaalutci, intravero ex albo in Coccineum vergentes. &nonnunquam

quoque lutei fiimuntur item a foliorum , arborisq. magnitudine , & forma^
.

omnes enim in firuticis magnitudinem tantum attolluntur, fi excipias C4c-

no{iUi , Sc JCoaocbilt, quz interdum quoque arbores funt . Itcmafolijs,alia
fiqui-

Digi;in;;d " / Gopgl

 .,
,

LIBER TERTIVS. 77
fiquidem cra(Ta fune , alia tenuia hzc /pinis Hjpata, illa raris, breuibusq. hor>
;

rentia , quzdam rotunda , alia oblonga ; cum nonnulla maxima /Int , alia^ &
admodum parua reperiuntur fed poti/Iimum ex ftudu vnde & nomina^ . ,

quz latius pro/cquemur Sunt ergo Tunarum/pecies quo adhuc nouerim,

.

quz in Mexicana prouincia reperiuntur, prima nochtli vocata, quod ab

Jl"^*
bus frulus eius /It , folia fert rotunda , parua , leuia , rarisq. horrentia aculeis
florem luteum , frudum (piniferum , candentem , & in fruticis attollitur &
magnitudinem. Secunda qux Coc wtW<.dicitur,quod pallentem profrratfru- come-
dum ,
fblijs conllat amplis , orbicularibus , multifque & prolificis, horrentibus

aculeis , flore Coccineo per extrema pallefrenti , & pomo luteo, ac raro . AtU- Atiuoc-

utnochtii , fcu Tuna ex albo in rufum colorem inclinans, folia fert angufta, ob-
longa , impense aculeata , & nonnihil purpurefeentia , quod efl huic tantum
generi peculiare ,cum czteris omnibus viridia fint frudum item valde /pino- i

fum,(lorem extra luteum.intra vero ip/Ius Tun* colore.Quartum genus Tf<- ti^i.
"
Coccineum, folia fon tenuia, angufra , & oblonga, fed breuio-
ftlnochtli, idefl
ra prarcedentibus , ac minusfpinofa , florem ex albo rubefrentem, & paruum,
pomum item non adeo fpinufum,fed Coccineo, flammacoq, colore przdi-
tum Quinmm Tvpe nochtli ob fimilitudihem quam habet cum frudua rnp*.
Mexicanis vocato T^potl, folia fert fquallcntia , oui figura .quibufdamhor
-

rentia fpinis , & flores in his luteos, ex albo in Coccineum colorem vergentes
C^f* nochtli , fcu herbacea fllucftrisq. Tuna in arboris magnitudinem attolli-
cur, multis alis concaua efl, folijsq. conflans rotundis,paruis, & fpinofrs, fllue-
ilri frudu vixiuglandem nucem magnitudine fuperante, fed fpinis horridio-
re, & pallidis floribus. Eli fimilis forma fed tam jecono.
fulijs quam frudu acida , vnde nomen . Frigidz funt omnes ordine fecundo

humentesq. ( (1 excipias grana, quz ficca , & adllringentia funt ) natura funt .

etiam frigida 6c humida folia f aliuofaque quo fit , vt foliorum pomorumq.,

.

fuccus exprelTus, ardentes febres maxime extinguat,fltim expleat,& arentia vi-

fcera humefociat . Poma cum granulis loco cibi (umpt.-!, ahium dicuntur /ifle-
re
,
prarcipue fi calor fluxus caufa fit
.
gratumprzbet alimentum , refrigeranf-
que , etfi flatuofom , veluti & czteri norarij frudus ,
obnoxium corruptioni
atque zlluantibus iucundifsimum. quamobrem zllatis tempore commodius
auidiusq. manditur przcipue ab his in quibus bilis, aut calida difremperies
,

redundat . Cummi fcrt renum & vrinz calorem temperans . fuccus, aut aqua
flillatida mirabilis ell aduerfus biliof^ , priccipue fi cum
& peflilcntes febres
,

fucco Pitahaye frudus mifeeatur . Honorem dedit huic pomo przcellens vir
Martinus Hcnricus huius nouzHifpanizProrexprzcl.irifsimus, qui cius vfu
frequenti a multis morbis ad bilem caloremq. attinentibus, quibus vexari folcr
bat,e(l pene liberatus Auxiliantur radices eius cum Hieranei quadam fpecie
.

Enterocoelis . Erifipelatis medentur, ortum a fcbre calorem,aut alia quauis ex

caufa extinguunt , & iecinori vehementer concalefccnti remedio fliut . Folia
eadem przltant . & decoda ,
parataq. cum ChiUi in frigidorum efculcntorlim
veniunt vfiim . Vngunt Mexicenfes Carpentorum rotas nimio motu zlhian
tes fohorum fucco , atque iu peruri inflammariquc prohibent . Radicem
G 3 etiam

Digitizad by GoogI
 , ;
.

7<S RERVMfMfEDICARVM NO, HISP.

brumque , concoctioni auxiliatur, dente^ firmat,vomitiones a

fedat, rubrificat labra, nutrit, <& oris arcet fectorem , Nafcitur ki locia
Philippicarum infularum
n
.

, a- , 1 t>

Pf TC<;OTZ, Jm>Pdms Mmtitut. Cf. ^Lin, '

* * -
. i.i

C Q OT-L
Y
pites
n* fcopcE
edens , fislia
, feu
medicata: diCta
Palma Montana, ab alijs

longa , angiifta, cralTa ,

,

Iridis fere fimilia ,

fitf ttuawai

arbor cft fruticans , duos tirefiir sib tadicc "fti-

fed Idngd mfaibrtESk
aceruatim ab extremis (bpitibus oricntia .'flores albos , odoros , racemadm
pendentes, ac 'lex conflantesfolidlis^ ex quibus generantur fitiChis^Ibobotti
fimiles. Nalcicurrn locis monbmiseuiUsq, temperiei: frigida arbOshkihSc gltri-
tinofa natura conftat
.
quo' fit, vt germina tolta, &in f*uoremredaaa,ep6i.
taq- liquore quopiam adUringeiKecum Chia ,^ut Boloarmeno:, dylhnterili
mire opitulentur, ac detineant abortum Ius decodli fi>liorutta, radiCis, &
detur fyncopi, epotum eo tempore quo pefendturinuafio. Suntqui^dihanc
latietati quoque mederfeoncraCtz ab at^cudincaliqua, qtibd qui fiat, nifl roc

borato ventriculo, diuinarenoopoflum. Non videtur nkridttm,efolijs4ltfi

ius arboris fila parari , linteis , florisq. imexendis p^aam JiCCOmmoda ,
polfe
tiora ,firmioraq.eis quatex iVletl pariim fieri Cotlfueuere, madcntibas ifi pm
mis aquaymoat protriti^, ac letis, iterumq. & iteium maceratis, Bc iMbIaris,-dou
nec apta reddantur, vt neri pofitnt, 6c in vius accemunodari. tnateries di leuil^
ac lenta- .
'

De ^OCT Ll y Jiu Tunarum genere . Caf. XhlV,

tsi Tunam , Mexicani NoHli , 4c antUpud*
quam
E
cum
res (
planu flla
,
Haitini
vt quidam decepti putant } OpuntUinT feu Pallam, arbotthl, aut Fi-
Indicam vocant, nollroOrbilio^auas ab huic annis innotuerit , czpe-
maximam adoriratiot^ , quz fui,obtnDnftrificariL,
ritque cfle ficquens in
fi>rmara,& crafibrum, Ipinilq. horrentium foliorum porientofum nexum
fpedatores traxerit ;
tamen quoniam nullibi , ptxcerquamapud Indos fiuChis
mamret concoquatqut , nec poillt de ea alibi certius fieri
perficiat, atque ,

iudicium quam vbi complet poma, & frcqucntillime in mendis tum zgro-
tantium , tum bene valentium hominum venit , libuit omifla forma , ipto pe-
ne iam orbi notiffima , varias cius diflerentias nuitterare,facultates perccnfcre ,
palamq. ftcere qux amet loca , qua coeli regione gaudeat, quo tempore feren-
da fit , 6c quo friiChim maturet , proferatq. flores . Sumuntur ergo Tunarum
diflerentiz interdum a floribus qui iam crocei , albiq. per extrema reperiun-
,

Tltmc- rur, extra lutei , intra veto ipfius pomi colore , vcluci in TUtoene^U cfl videre
HoOli
iam, extra lutei, intra vero ex albo in Coccineum vetgentes . & nonnunquam
quoque lutei fiimuntur item a foliorum , arborisq. magnitudine , Cc forma_>
.

omnes enim in fruticis magnitudinem cantum attolluntur, fi excipias C4t.

no^hlt, 6c Xonochili quz interdum quoque arbores funt . IccmafoIijs,alia
fiqui-

Digitieed by Hocgl
 ,
..
,, "

LIBER TERTIVS. 77
n<]uiclem craffa (lint , alia tenuia ; ha;c /pinis /Ijpaca, illa raris, breuibusq. hor-
rentia quzdam rotunda , alia oblonga & cum nonnulla maxima /Int alia_i
i ; ,

admodum parua reperiuntur fed potiilimum ex frudhi vnde & nomina^ .

,

quz latius pro/cquemur Sunt ergo Tunarum/pecies quo adhuc nouerim,

.

quz in Mexicana prouincia reperiuntur, prima Ttf*c mxhtli vocata, quod al-
bus hrudtus eius /it , /blia fert rotunda , parua , leuia , rarisq. horrentia aculeis
Horem luteum , frudum /piniferum , & candentem , & in fruticis attollitur
magnitudinem. Secunda qux Cot. wrAr/< dicitur,quod pallentem proferat fru- came-
dum ,
fblijs conflat amplis , orbicularibus , multifquc & prolificis, horrentibus

aculeis , flore Coccineo per extrema pallefcenti , & pomo luteo, ac raro AtU- .

ttcmochili , fruTiina ex albo in rufum colorem inclinans, folia fert angufla, ob-
longa , impense aculeata , & nonnihil purpurefeentia quod
,
e(l huic tantum
generi peculiare, cum exteris omnibus viridia /int frudum item valde /pino- ,

/um, florem extra luteumdntra vero ip/ius Tunxcolore.Quartum genus Tis-

fabmbtli, idefl Coccineum, frlia fen tenuia, angufla , & oblonga, fed breuio-
ra prxcedentibus , ac minusfpinofa , florem ex albo rubefrentem, & paruum,
pomum item non adeo rpinofum , fed Coccineo , flammatoq, colore prxdi-
tum . Quintum T^tfo nocbtli ob /imilitudifiem quam habet cum frudua rttpa.
Wexicanis vocato T^afott, folia fert /quallentia, oui figura ,quibu(Hamhor -

rentia fpinis , & flores in his luteos, ex albo in Coccineum colorem vergentes
twhtli , feu herbacea fllucflnsq. Tuna in arboris magnitudinem attolli-
cur, multis alis concaua efl, fblijsq. con/lans romndis,pamis, & fpino/is, /ilue-
/Iri frudu vix iuglandem nucem magnitudine fuperante , fed fpinis horridio
re , & pallidis floribus Eli & Xotohonochtli /imilis ferma (^fn notbtli , fed tam
. xeeoao.
/ulijs quam frudu acida , vnde nomen . Frigidx funt omnes ordine fecundo

humentesq. ( /i excipias grana, qux frcca , Sc adllringentia fiint ) natura funt .

etiam frigida d humida folia , faliuofaque quo flt , vt foliorum pomorumq.

.

fuccus expreffus,ardentes febres maxime extinguat,fitim expleat,& arentia vi-

feera humefaciat . Poma cum granulis loco dbi fumpra, aluu m dicuntur /ifte-
re , prxeipue /I calor fluxus caufa fit gratum prxbet alimentum , refrigeranC-
.

que , etfi flacuofiim , veluti & exteri liorarij nudus , obnoxium corruptioni

atque xlluantibus iucundifsimum. quamobrem xfhtis tempore commodius

auidiusq. manditur prxeipue ab his in quibus bilis , aut calida diflemperies
,

redundat Cummi fert renum & vrinx calorem temperans . /uccus, aut aqua
ftillatida mirabilis ell aduerfus biliofas , & pellilentes febres
prxeipue fi cum
,

fucco Pitahaye frudus mifeeatur . Honorem dedit huic pomo prxcellens vir
Martinus Henricus huius nouxHifpanixProrexprxclarifsimus, qui eius vfu
frequenti a multis morbis ad bilem caloremq. aninentibus,quibus vexari foler
bat,efl pene liberatus . Auxiliantur radices eius cum Hieranei quadam fpecie
Enterocoelis . Erifipelatis medentur, ortum a febre caIorem,aut alia quauis ex
caufa extinguunt , & iecinori vehementer concaiefeenti remedio fiiut . Folia
eadem prxilant . & decoda ,
parauq. cum ChiUi in frigidorum elculcntoriim
veniunt vfiim . Vngunt Mexicenfes Carpentorum rotas nimio motu xlluan-
tes foliorum fucco, atque ita peruri innammarique prohibent. Radicem.
G 3 etiam

Digitizad by GoogI
 .

78 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

cnatn eius , qui nonnihil amara cft , aiunt mire vlceribus fiibucnire . Monti
nis, calidisq. magna cx parte lucis proueniunt quamquam in frigidis quor
.
&
que nalcancur, in calidis tamen, aut temperatis faltein maturant trucium, floy

xent primo vere , & frudum arftatc cum citeris arboribus proferre fblent
Quouis anni tempore, fed vere maxime, defeliis vtcumque folijs , auc p^dibus
conculcatis, proueniunt, nullaq. adhibita cura agunt radices,in iuUamq. attolr
Tettins- luntur magnitudinem . AdTunarum Ipecies pertinere vidctur7C#^^^
dlii.
qui cum natura tum etiam fertna frmihs elTct , nifr brachia, caulesq. teretem
formam & feriatam (brtirentur, & alii permulti, de quibus fortauedifeia'.
-
dionis gratia proprijstradabitur locis.

Dt HOCHEZNOPALLI ,
ftu NOPALNOCHEZTLI , ideH
(^otc Indico in Tmis qmhujdamnafcente . Cap. XLf'. ^

EPERIVNTVR
R nos in
^ocht^nopal/i
Tunarum quodam generem
,
apud Mexica

feu ^optdnochettli vocato

hac fbla ratione a pecorum armentorumq.
iniurijs
,
quibu IHam in lods natura munitis
afeerto vindicatoq. vermiculi rotundi,extra
candidi , intra vero coccinei coloris , inter,
dum fponte ioflus naturi interdum ho- ,

minum indulma atque diligentia femina ,

fiiperieris anni feato tempore Tunis admo-

uendum, qui Indi Nochtijli, nuferi vero
Cochinilla, ibrtafsis a Cocco, feu Grano cu-
ius Ipedcs lunt , appellare Iblent . Siyit qui
diuerfam rem , hos efec vermiculos arbi-
trentur . Verum etfi non me lateat Coc- ,

cum noftri orbis non Tuni, qui nulli fere

ibi reperiuntur, fed Ilicis cuiuldam quam
,

Cufeulium recentiores vocant , efle excre-

mentum ,
fblijsq. adhirere ,
nec frudum elfe , neque femen , ideoque fa-

cultate pollere minime adferidoria , eiusq. interna

,
prifeantii & honoris
gratia vocari Chermes , exteriora vero , qui magis funt vulgaria , adhuc
Gricam nuncupationem mordicus quare allucinantur qui Cher-
tenuifec j
mes ab infedorio Cocco differre arbitrantur . Tamen cum vermiculi ex
hoc excremento gignantur , quibus vt in his qui in Tuni genere hoc ,
feu ex eius femine gignuntur, iqua tingendi lanas coccineo colore natura fic
atque conditio, &promifeucfrntnuiulmodi vermes pidoribus tindoribusq.
vtiles,frrmum habeo ad coccineum genus, vnde(veluti diximus}fbrtafsis Hifpa-
nienfe nomen emanauit, non minusac eos quos vocati Pampinu Ii, Teuerijq.
radicibus apud Peruinos innafci fema cfe,effc referendos. Ergo ex biochtz.tU pur
pureus interdum,interdum vero coccineus, pro varia parandi lorma,conf)atur
color . frrq. exquilitilsmus II teratur ex aqua decodi arboris T cttimtl , addito
I'
, Alu-

Digilli by Goo^lc
 . . ,
.

s
LIBER T.ERjTiVS.q 7P
Ahimine, aeque rubfedimentoc&nnatoinplacenculas. Adftringic ezaceco
Clitus, admotu sq. in fbrma cmplallri vulnerilw opitulatur. cor,caput,atq;venr

triculum roborat, ac dentes egregie extergit. Purpurarum languincvlaeft

antiquitas quibufdam in venis gutturis 'carum contento, dum lanas cingendas
curabat,& Tyrio honore decorabat veftes; verum iamdiu eo medicamento vti
delijc Orbis, eadem repetiturus cum libebit pigmenta, neque vnquam nouis
inuentis fanandus , aut pedem aliquo in tempore fixurus
Excremtnt pluribus sdria/cuatitr pluutis , qua dtiude in varias injifftrum fj>t~
ties traafmutantur fc naa tantum Cocau in /lite nafettur , Jed etiam quauis
.

Calla ia ^uercuius intra fi Mufiam gignit . idem obfirmare licet in veficulis y Imi,
Terebinthi alijsq. plantis compluribus

De CACATA ^AHyiTL. fiuarbore CACATI,/ Ctamferi. Cap.XLF/:

A ^ in Cacaua ^uahuitl, magna de~
^ n teguntur humamc fortis volumi-
% 1
^ .
na. in veteri fiquidem Orbe, perq. prifea
iHa tempora, qu* viri hominum erant
ncceflaria, atque adeo apud alios curru
dceffent quxrenda , non rependebantur
aureus argcnteufuc num>
mus circumferebatur, aut pecudum3.e-
.
.
gumue , aut Principum umulacra me.
tallis cernebantur infoilpta. rerum viue-
batur permutatione, vtolim&ftumce-
^ &
Homerus, frudhium quos recon-
^H debant &<Sb alijs copia , mutuum fere-
batur auxilium tandem ira percuUL,
.

B atque lignata funt, &

mille rerum effi-
H gies numifinatisimprefliconfoicicban-
) tur . at in nouum hunc mundum nun-
quam auaritii flgnapcnetraucrant, aut
caput erexerat ainbitio, donec nollrijve-
lis vencoucdeue<ai,impetum fecere, non
* argentum
vfquc adeo fplendebant illis

atque aurum quibus pricipue abundabant ; auium pulcherrimarum plumi

lintea quaedam goffippina, & gerjimi,qui ea fert affatim fua fjronte tel
Ius , erat diuitiarum ,
&
copiarum fumma . nondum Armilli , torques , aut
brachialia , nili fortalfis concinnata c floribus , plebi innotuerant , aut Mar-
gariti erant illb in pretio . nudi pene incedebant , vitam
degebant hilarem.,
neque vaflos congerendi chefauros , aut rei familiaris augendi, veluci de fum-
ro pamm fbliicitos,cura euigilabat.in diem viuebatur,indulgebatur genio,hu-
mili forte , fed tranquilla felici , potifsimis naturi bonis magna cum iu-
& &
cundicate potiebantur.Semen Cacauatl erat illis pro nummo,& eo pricipua vi-
ti prtmio, cum opus erat, comparabantur, duratq. in hodiernum vfquc diem
non
 ,.,

RERVM MEDICARVM NO. H!SP.

non paucis in locis hic mos . Quid ni ) Quando quibulHam orientalium ged-
dum Cochlcz Veneriz & alijs felia quarumdam arborum
, , 6c alijs alia jpccu

niz gerunt vices . quin & ex eixlem femine, quo commerciainibantur , krue-.
bant emporia,& in varios dominos illius mercimonia transferebantur.coa.
cinnabantq. potum,nondum vini coniicieiidi radone reperta^cum tamen non-,
nulla Vidum lyluedrium , ac genera labrulcarum apud illos fuapte natura in
fyluispalsim prouenirent, arborefque, &<ihidces,quiDusaduolueDantur, vuis,
acinisq.variorum colorum , &
pmpinis condecorarent, atque grauicatcfua-.
incuniarent. De hoc celeberrimo (emine , & quod in nolkam vlque tempe*
ltatem,& nummi & vini apud ilJos (ubeat vicem, agendum c(l, ab ipla arbore
(urnpto initio . Eft ergo Cacaua j^ahuitl arbor, amplitudine, & fblijs mah Me-
dici, longe tamen maioribus, atque amplioribus, frudlu oblongo, Peponi ma-
gno flmile, (cd ftriato, & rufo, Cacauacentli nuncupato : (emine Cacahuail ple-
no, quod (cmen , vt diximus, Mexicanis pro nummo ell , materiemq. potionis
eidem genti grati/sime pribet . Subftantia idem conflat pulpa in difparcs di-
uifa particulas,fed probe compofitas inter fc,tenera,multi nutrimenti,fubama-
ra ,
liibdulcique & temperata natura
, aut paululum frigida , atque humenti

Sunt ergo quas adhuc compererim, quatuor huius arboris differendi Prima .

*^,d''.^<l>f4f404//dicitur, omnium maxima,& ampliorem ferens frudum . altera

Mccaca- MicacacuMtl, qui mediocri conflat magnitudine, folia ac frudum frrens, ma-
^ pridido fecundum . tertia Xochicacauatl vocata, minor eft, ac mi-
x*iiLa.
casaic. norem profert (nidum, (cmenq, extra rubefrens , intra vero citerorum colo-
QVA
QVAVHPATt
VHPATLATHLI
ATHLI re. quarta omnium minima &ideovoca- ,
^ciea- Cacauifera V.
taTid/Mealxirt/i.Tcu humilis
,
pomum fert
^7 minimum haud alterius quam citera gc-
,

nera coloris. Qui differentii omnes eadem

pollent facultate , atque eoidem vfus pri-

poflrema potionibus magis in-

4
ij' feruiat,c;teri vero nummis aptiores,atquc
commodiores frnt Pofldquoq; & ^auh~
.

I K pAtUihli adcarum arborum genus referri

(ed amplior eft arbor, & amphora folia,fru-
dufque , & femin.i, qui dulciora quoqucj
funt citeris , & pro amygdalis pofliint, to-
fla ,
aut faccaro condita edi , & vfurpari
quamquam parandi potioni frnt incom-
modiora . Nafciturincalidis, fcruidisq. re-
gionibus, locis vliginofrs, aquofrs, &humc-
dannbus. Acuta igitur igritudinc labo-
rantibus, exhiberi folet ex eo femine pa-
rata potio, cui nihil priterea commixtum
contemperando iflui, ac feruori placan-
frt,

do, & his quos calida intemperies epatis,

altcriufuc partis vexat . Si vero quatuor
granis

V
 . , ,,

L I B E k T E RT I V S. 8i
-gi^rris vhica vncia milceatiir gumtni dus; tjuod vocant Otii bibaturq. dy fen-
ktricui affWhismire coercetur verum fimt gummi ipfum , ipfiq. grana prius
.

ttirJcfaciinda grana (ic|nidem adeo pinguia lunt, vr exprimere, u libeat pof-

. ,
ab' eis oleum, guilimi vero tehacinima , & valde glutinola viprxdinim.
iis ^

nimius autem huius potionis vliis vilcera obftruit , colorem inficit, 6c ad

Cach*rxiam , &
infanabiles alios morbos diicit . Sed quoniam , Bc compofitz

& (ifiiplieeS parari ex eo potiones (blenc, atque hz non vnica tantum rarig.

nc, aiit eifdem ex rebus, iambis iam illis floribus , alijlue plantarum parcL
bus m&rinam redaifUs Oc adiei5^is , ih eis enarrandis fuerit haud immerito ali>
quandiu commorandum . Primum ergo potionis genus ex eo (emine parari Potionet
Mexiti*
lolitui!i> MatexU ieu madens dicitur, iit nocfimjnex ex centum plus mitius noram.
crudis , aut torre&dlis ', (ed probe contufts commix* , & Aritetit
fimpltx*
tis ei portioni frumenti Indici, eo quo diidmusmodo redditi mollioris, quz
Vtril^Ue manibus apertis, coniuni^lque, & in capacem (iguram eflbrmatis
coinmode comprehendi fi vero Hbet parare pompofituna , addes M- Compo*
poflflE .
firam

tMochitt vocatz plantz Xo^inacaxtli , 6c Thlx9thiil , <yxx filis deferibuntur

locis, fruAus contulbs,.& commixtos reliquis, mox vero, quahtum fatis fit
agitatis tran^renda autem ex Cetfiori loco in aliud atque aliud vaS,hzc potio
.

elt , donec fpuma deibum exddfla , partfbusq. pinguioribus , & ad olei natu-

rah)'^pe accedentibds , ad fimeriora eleuatis (orbantur , tantumq. leulora.

furit, & gullui gratiora, vt frorfim maiori iucunditate deguftentiir . Vis
compofrtz eft Venerem exdearc , (implex enim refrigerat, atque impense nu-
AUad.
trit. Aliud genus St ex quinque &vigihti granis Cxc^patut^li ,todicTs\j
frumenti vero Indici pugillo vno. huic nihil addi fblet ex prxdi-
disjilllafiquidem calida fiuit ex nac autem potione fbla infrigidatio, ti nutri-
.

tio quzritur Tertium vero

. vocatum, paratur ex granis Pocholt ^ Sc Choco
UU.
zqua menfura , quod magnopere traditur corpora impinguare, fi
frequentius ea vti contingat. Ergo contrita omnia in fidbli funduntur, agi-
tanturq. ligneo piftillo , donec portio pinguior magisq. fpeilans ad aeream
naturam innatet quam fcponunt ,
.
ac Icorfim collocant , refiduoq. immifeene
frumenti przdiiSU emolliti pugillum vnum Pofrquam ver6 in liquorem (br-
.

bitioniidoneum omrtii liint redai5ta , id pinguedinis quod feparauerant , ru r-

fus commilcent , atque ita demum tcindum potant , adt alijs fbrbendum pro-
pinant Hecbea febre confumpeis , tabidis , atque extenuatis mire vtile . Aliud
.

genus Tifiu di<him>paratur ex frumenti Indici, & Cacxuatl zquis portionibus Tiene,

torrefefbs , &
modica quadam eiulHem frumenti emolliti p2Tte decoftis , do-
nec ferberi pofsint. quz demum refrigefeenda, nutrimenti, non medicamenti
vkcs gerunt . Serkur iuxta.^W4r4(Mr/ vmbrz gratia arbos JtUnm vocata Atifnan
artrar.
iliUitri pheclma , quod noberim , vfus

>e AMACbZTlC, jiuPt^oUtea.fi tEPEAMATL

SycomoroSax^i Mexicana. XLVll,

MACOZTIC,
A qoamalij 7t4f44r/jlcu laxorum Papyrum, alij
vocant,arbor cft. cuius dux vifontur Ipecies Prima eft arbor
.

magna
 . ,.

8 RER.VM MfiDICARVM NPi HISP.

magna, folia ampla ferens Heder^iobnociift-
da, pinguia purpurafeentia , ac cordis fer*
,

figura , corticem altera parte pallefceiuem

ex viridi i
altera vcrofuluum.ili ipfisvcrp
ftipitibus
,
qui ficulnei funt , & lenes ii> mo-
dum Sycomori , frudum ficubus p^mis fi.
milem,purpural'ccntem,lcmine mlnittb, a*
fiiluo refertum . adh*ret faxis iion
, medio,
critcr fpedando miraculo. Folia fdne lapoa
ris & odoris infigniscxpcrtia , fijgcfccicnT
tis n.atur*, atque humeclantis , lus.dccodi
radicum linguam febrientium humedat,
pedoris doloribus confert purgatq. non.
,
dum excuflo ladc pituitam , ac bilem per
luperna atque inferna , fi vnci trt^, toti-
dem aqua: libris ad v/que medietatis con-
fumptionem incoquantur.Lac eius medetur
frcemor. vlceribus. labiorum , cjEterisq. inucteratis .

Eli & .licfiralccundipllpecici arbos eodem,

SaxttiUs
Mei.U.
nomine ac temppramento prodita, quam.
virgarumrcdarum,leuiumq. vlutp aiunt
^
'^.Br^rtare-Proucniunc^iMWmon,
tolis alpcrisq.locis,cautcs,vtdiximu5indicarcnpmen,3mpJexa|
:!A -
j

,
^^ OtC\ /(0 ar.
bort Gummofd' 'prumformi ,
'*

'

xUfiii. f ^ *

C OPALXOCHOTL
Michuacanenfibus Pompa^im
tur, arbor ell, folijsobroiundis,. Procis Hi-
qu*
voea.^
i

;
panicis forma fimilis , Icd tfudu Medicis
malis.qui pr^dulcis ell;,valde adllringcns.ai
faliuam (lillans impense glutinofain Pro-
,

uenit regionibus calidis , & prarcipue Mi.^

chuacanenfibus.lhilans faliua illita febres
curat, medeturq. dyfentcrijs, ac diarrhoeis
Materies eft operibus intelfinis-aptilsima
ac ad fimulacra cffbrmanda ceteris ptx-
Ifantior . nam pr*tcrquam quod fc faci-
lem artificibus prfbct, ricc findi, neque pu-
trcfocre , aut corrumpi
prompta refi- ell .

pit gummi Copal^uahutlt vnde nomen

fruQus txymdiefi LuUus^rami vero
fiini
coloris Cnaaei
, . '
. .
^

Digi: -'X) by Googlc

 . .
.

LIBER TBRTIVS. S
De (^0?ALX0CH0TL /Utera Pruniformi Gummofa II. Caf. XLIX.

ST
E ccr
alia cod^m nomine arbos, (cd folijs maioribus , quant^uam (imili.
obrocundis,&
auc nucibus luglandibus forma,
in paruam cufpidem dcnnencibus,fruituq. prunis,
& magnitudine Hmili Nalcicur TUquitenaact . .

Frudlus impense adftringic , congiutinatque & cll fl decoquatur dulas ac

.
, , ,

faporis grati przccdenti par , vinous & forma congener . Olsis nucleus gufbi
fuauis clt , & leprz curandz , fi eo corpus illiniatur , perquam accommodus

De THAM AKINDO. Cap. L.

ONSVEVERE & Occidentales nccnon aliz

C ,
Indi Orientales

planus iplu relinquentes fine nominibus frui^ibus tantum

,

quamplures nationes contra Grzcorum, & Latinorum conluctudinem

& flotibus
,
,

nomina imponere , quod in Thamarindorum arbore videmus euenire . cui

cum nullum concigent nomen peregrinum , aut fiicrit a Mexicanis impofi-
tum (nuper enim cll ad eas oras tranllau ) fruiflus tamen eius non vnicum ,
f^ plura fbreid fint Iu fit, vt Malauari, P(f,Guzarati, Amhdi, & apud Arabes
. I
Thamarindt , fki Indi dadiili nuncupentur non quod hzc arbos ^ Palmarum
.

generibus , aut Palmis fimilis fit , fcu firu&us eius analogiam cum daiflilis ha-
beat , fed vel quia iu appellari libuit , vel quod frudus , digitorum quandam
reprzfenceat fimihiudiaem, etfi craffiores fint, & magna ex pane longiores
EU igitur arbor Nucis iuglandis magnitU'
dine , aut Fraxini amplitudine , ramis do-
drantalibus, foliolis refertis minutis, pluri-
bus ad vnum pediculum cohzrentibus,Ru-
tz fimilibus , fed longionbus , aut his quz
fertM/r.^mt/,voc 2 ca,Mexicanis Hoaxuiuty
aut ^ahunachartli, materie firma, Cliquis
in digiti incurui , aut arcus figuram effor-
matis. quarum cortex initio virens, 3c poft
maturitatem eU cinereus , & a quo facile
exuatur fru^us, nucleis fatiuo Lupino pau-
lo maioribus , intus contentis , leuibus , &
fiilui coloris
,
quibus abiedbs callo vtuntur
medici dulcis , acidiq.
. & iucundi faporis
Ea eft harum fihquarum natura, vtnobhi
folijs conuolutz,fe(e a frigoris iniurijs mu-
niant, atque tueantur , interdiu vero liiapte
natura explicentur, & c penetralibus fbiio-
_ , rum erumpant , ac prodeant, folia funt la-
poris acidi, & fuauis ,
atque ita vbi earunu
arborum fuppetit copia , in falfametorunu
vfiim

Djgiflzetfbj .
 . , ,
).

^
84 RERVM MEDICARVM NO. HISP.
vfiun veniunt , citra aceti auxilium Ex dcfcriptione ei^o, quam exhibemus.

& vera huius arboris imagine ad viuum cxprcfla atque reprffcntata,cundlis pa-
tere poceft,haberiq. indubitatum , Grxcorum Oxiphocnica haud ede cenlen-
dam arborem ThamarmJorum , cum dadili non hnr, (cd /iliquar ( vt diximus
digitis incuruis (imiles, quantumq. aberrent Arabes, & caligent recentiores ad
vnum omnes in eius delcriptione , paucis exceptis ex qua ludicare eft prom- .

ptum Thamarindorum arborem nunquam cos oculis pcrljjcxiiTc. Nalcitur

iam iuxta Acapulci portum, & apud ^iHHkhnshHtcenfej non longe ab vrbe Mc-
xicana.vbi eius imaginem exprimendam curauimus . dedimusq. operam vt
palsim fcreretur femen , deferremrq. ad Hifpanias , fperantes quamcclcrrim^
vberem huius nobilis mtdicin* prouentum cuenturura Frigida, & ficca con- .

ftant temperie flliqu* ,

foliaq. Siliqu* bilem concoquunt ,
pituitam incidunt
iedant calorem, & przdidlos humores, Icd potiflimum bilem expurgant . Sunt
qui virentes filiquas corticibus dumtaxat fpoliatas, & addito faccharo zgrotan-
tibus przbcant deuorandas , (eliciori fucccdli quam Cacetato vrercnturlyru-
po humoribus , fcd przcipucbiliofis, concoquendis, & ad varuationem paran-
dis. alij aqua, aut diliatitio liquore,in qua cum aliquandiu manferint,& expref.
fie (int ,
cralfiorem Nec dcliint, qui
humorem biliofiim expurgant, tenuantq . .

Nucis Indicz vocato oleo permixus epotent , atque ita leniter, & tuto vacuen-
y
tur. aceti quoque vfiim przbent,przcipuc maturz, & earum folia tufa Ercfipe-
latis vtililsirac imponuntur,qu; in Hilpanias.c^tcrasq Orbis regiones ab orien-

talibus deferuntur , f^e fiint conditz nec purz alpurcantur , ne vitiari , putre-
.

fcereue, maris, longiuc itineris caufa, aut iniuria contingat . Fit ex eildem re-
centibus adiero faccharo, confcdho, qua ^regic, & citra moleftiam vUam hu-
mores przdidi concoquuntur , & vacuantur
In dtfcribsncU hac arbore anthor non difpntit i Garcia ab Horto quem vide
eap. a 8.
tArbonbus ,
qua filjquas leguminum inliar habent accenferi debet Thamarin-
dus , quales Junt Ceratonia , Cajfa folutiua ,
quibus etiam in 'viribus efl fmilit

De XALXOCHOTL, /tu Pomo Arenojo .

(/ap. L I.
1

ALXOCOTL
X tria

mus primum ergo folia fere mali Medicz ,

.
arboreftmagna, G**<yi4rabHairinisdidla, cuius
reperiuntur genera | vnoque omifTo de duobus tantum verba facie-
fed minora , ac multis diflinifia-t
interuenijs , flores candentes ,
frudtum orbicularem granulis refertum , fi-
,

cuum granis fere fimilibus , vnde nomen arenofi. Folia funt acida ,
adftnn-
gentia,& valde odora fcabiem curant, . & lotionibus fblent adhiberi .coite*
frigidus & ficcus efl atque adflringent Ius decodi eius tumentibus cruri-
, , .

bus fen opem & fiflulofis vlcenbus medetur conferre quoque referunt
,
. fiir-

ditati , & dolores ventris tollere, partium quarumdam calidarum quarum ex- ,

pers non efl, miniflcrio . Pomum calidum ell , ac ficcum , ac praecipue exte-
rior illius , ac fblidior pars : nam interior
,
quz mollis efl, mitiorem videtur
przfcfcrre calorem . Cimices quadantenus olet , & tamen non pollremum in

menfis

Djgiti2e<Wy Goo^le
 . . ,

NARDI ANT. RECCHf LIB. III.

XALXOCOTI. mcnfisjimo ineundum permultis exhibet
Pomum Arenofum
alimentum , ftd non omnino inculpatum
etii quidam contendunt cocaionem iuua-

rc , & calefacere ventriculum ob frigus

imbecillum. Secundum genus frudum fert
PomonL^
longe maiorem , &
horrido illo, grauiq.jArenofan
U.Miia*.
odore magna ex parte vacantem, &ob id
habimm in delicijs , folia vero virentia mali
Medie* fimilia. Nafcuntur in calidis locis
montofrs , & campeftribus , & pr*cipuc

f^'*fr^^>j>K>}eOmedu<Uk%.ciXp.i^.hi-
^ort Indicte la dtfcriptiene huius drbtsris . dd~
nimis maturum non iia bene Jipi-
pimmatu.
^ fry
decerpatur , Poma etiam intus dtuifa notat
f*>^"*!"or partes intra ^uas femina durijji-
y ,

**<* Pomi delicatus ehyi?- fuhtilis s

injtdet corona foliolorum uo-
trundam facile cadentium .Flos odorus
. efi Cei.
ftnini infJar . Fruclus immaturus comehus rt~
firinglt Jiorrhaas. Arbor ippt pnium fintit intra tres annos-,pauJatim enim ppo-
ris bonitate , & magnitudine Pomum decrefeit . eadem fert habet Adonardes tap.6t^
Addit autem fiuSlum maturum aluum /oluere .

'Tle Planta CACHOS yocata

O FFENDITVR.
gnis accepi ,
in Peruanis frluis
,

arbufrula Cachts ab indigenis vocata

ornaa rolijs, tenuibus, ac virore tindisezaturato,frudu vero Malis Inlanis
haud abfimili,edulique referto, exili (emine, fulco & comprefio , nec in-
quemadmodum a viris
,
fide di-
orbicularibus

grati (aporis.quod vrinam aiunt euocare, coados in vcfica lapillos comminue-

re , ac propellere quan;umquc vrin* meatus occludunt An vero hzc fit aliqua .

ex his quas apud nouam (^(^niam delcripfimus , aut depingendas curaui-

mus , cum illam nunquam viderim , iudicare nequeo Id facient Peruani , ad .

quorum manus hi libri perueneriflt

Apud Monardem multa quoque habes tap. )o. de inpgnihus eius viribus in
cienda vrina propellenda arena , (g^ calculo diffluendo
>
Pomum ait altera par- .

te pJJUe , altera turbinatum, cimreiq. coloris, acrimonia expers.

Semen tritum ex aqua aliqua idonea, fravi Uthonthriptica calidum Jautet
in lutum diffluere.
 . ,.

A
ftipite
rbor
res luteos

,
cft Hoitv"<axalli folia ferens

ac ramis prodeuntia
niiquas edules , ac cornua taurinis valde fimilia
. Folia
,
, fcu Thamarindi, flo-

qua; nullam videntur laporem przieferre

in arboris
-

guflata , venenis dicuntur aduerlari , venenatisq. la^ndum i^libus tula , 8e

vulneribus prius l^ificatis admota, aiunt, (ex horarum plus , minuiuc (patio >

,
venenum omne inhibere, atque extrahere, & interim nigrum contrahere^
colorem . Generantur praeterea intra corniculos Formicz quzdam tenues
fulua;que,& nigricantes quarum morius noxius e(l,doloremq. integrum^
,

diem durantem excitans harum oua vermiculorum referentia Hguram , re-

.

daFa in puluerem y & auribus inieda , inflillatuluc fohorum (uccus , dolorem

earum (edant ac demibus applicatus fuccus , eorum quoque placat dolorem
.

Nalcitur in calidis Huaictec/t, propinquisq. mari (cptenirionali locis, (luca

ediu (int , huc campeftria

Coru4 iffa colore fire Caflant JintJepiBa ',

Arbor ipft Itgumtnofa tSl .

Do

Digitized by '
'oo^k
 . . , ,,

NARDIANT.RECCHI.LIB.nl.
T>t ^AVHATOHVAT Ll l. Aucllanis Catharticis . cap. LIV.

Q VAV H AY O H VAT lis

''
abipfa focultatc nomine impolito, arbor
ab alijs ^Htuhtlatzjn fcu crepitans
da , arbor , cuius frudlus a noftris Aucllana: purgatius nuncupantur

dens magnum, fuluum , & contonum , ex quo prodeunt vtrinquc rami folijs
cft magna, ftipitcm fun-
di-

Rhododendri angullis, & longis , frudu obrotundo , Pontias nucibus flraili.

Prouenit PabuttUani , nccnon rhttdupe iuxta littora Oceani Auftralis , Huius
fru^his nuclei quini, /cptcniuc, pituitam mire expurgant, dum tamen paulu-
,

lum torrefiant , ac contundantur, & in vino permittantur aliquamdiu madc-

fcerc , ac membrana quaalam circumuefticns auferatur

Dt VHA
fi

Q VAVHAYOHVATLIS,
noftri Calfiamfillularem,autfili-
quam vocant
gna, ftipitem cinereum fundens , lauri-
, arbor
quam

cll ma-

na pene folia, flores luteos, itellatos, ac

racematim dependentes , c quibus filiquz
prodeunt notillim*. qua: dum tenera:,
ac recentes fimt, laccharo co^>diri fb^nt
atque ita trium vnciarum pondere de-
uorata: bilem, &
pituitam, citra vllai^
noxam vacuant . De filiquis maturita-.
tem perfeihonemque adeptis , earumdem-
uc viribus, & vfu * in tanta luce verba_.
facere fuperuacaneum eflet Nafeitur
in calidis regionibus qualis eft Temhtc-
,

pcccnfisfSc Honxtepecenfis hortcnflbus, &

cam peftribus locis

VH ATOHVATLl TIl,
fi jemine arboris Queurhiti*
cUi Pittus fama ,
purgante , Cap. LP^I.

A rbor ,
obrotundis,
gUncdius Cmili
efl

,
mediocris magnitudinis, folijs ma^is , Lappa; fimilibus j
& angulofis , fnidhi quibuidani prunis , nucibuiuc iu-
(Irobilinos ternos continente , totidem fccretos cauitati-
i>us , uullratibus pineis nucibus, forma , magnitudine , cruda , & nucleis , pa-
H 1 res.
 . ..

88 RERVM MBDICARVM NO. HFSP.

res, fed facultate, viribuiue loi^c diflimi-
les. quando hi vi pollent per fu perna,

que inferna , fed maxime per fuperna ex-

purgare humores omnes,pr*cipue craflbs,
atque lentos . quamohrem' aducrfiis vetu-
ftas xgritudines magna ex parte firmu-

tur, quini fcptcniue, icmper tamen impari

numero , nefeio qua eihcaci ratiocinatio^

ne aut caufTa verum prius . fblcnt reddi

torrefadione mitiores , rifolui ex aqua vi*
noue , & in eis aliquandiu macerari . Ca.
lida ,
pinguiq. natura conflant . Nafci-
tur in agris calidarum regionum , qualis

cll T tptcutuudctnfis
'Tncaldithio drferihit duthor ntuleos pitlMS
Cathartico) non auiUxnai pur^autts
fidant putant inter fiteies 7(lcini hos
nudent reponi debere, Jic fruElus Tricini mif-
fas J[ttit D. Henneo Coruino pharmacopoLt
cum wferiptione Pignones purgantes

Th yHTLATLATZIUof ri>ort Crepitanti 11. Cap. LVII.

a
CIUS
VAVHTLATLATZIN,
ell arbor crepitans ,
trudus cum maturuerit , ftrijs aliquot
crepitantibus dehifeit , rumpiturq. tanto
flc diiffa
id
quia

impetu , ac fbnitu , vt veluti tormento

quopiam bellico iadatus ,
quam longifsi-

mc euolet . Arbor eft magna, folijs Mori

longe tamen ampliori{jus, ferratis per am-
bitum , multisq. dillindis interuenijs , fli-
pite biluo , frudu orbiculari , ex vtraque
tamen parte comprefTo , ac Wdopeponis
, includentcq. intra fc
inflar llriato duode-
cim , aut amplius nucleos candidos , orbi-
culares,
argenteo denario , aut verticillis ,
quibus filia torquentur, forma atque ma-
gnitudine fimiles. bini ex his , dctrada.
quadam interiori , mediaq. membranula ,
qux fblct inducere anxietatem , humores
omnes per fuperm atque inferna , fed
,
przcipuc pituitam , atque bilem detra-
hunt

Digitteed by Googie
 . , , ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. m. 89

hunt , fccurum & felicis fucccfliis medicamen , mediocriter calidum , &
.

morbis a frigore ortis conucnicntifrimum Torrefiunt ergo mediocriter, & re. .

foluuntur ex aqua,atc]ue ita matutino epotantur . Nalcitur in calidis locis,

quibus eit admodum familiaris
t/in frmBus ChoUgogHS Atonardisi valde afjinis priori videtur

De AH FAC A i TL, Arbore Querciformi

butiraceo fruftu . Cup. LVIU.
h VA CAQVAHVITL,
A
ribus ,
appendet , arbor
& afperioribus .
eft procera,

flore
feu arbor Quercui
mali Medier folijs,virentioribus, amplio-
paruo , ex albo pallefcenti frudlu oui fiarma .
fimilis ,
cui findhii

interdum maiore , aut, fi mauis, ficuum prrcocium forma, & magnitudinto

extra nigro , intra virefeenti pinguis qua butyrum rmulatur naturr , & fa
.

pore viridium nucum,folia funt odorata,calidaq. &: ficca ordine fecundo tem-
perici quamobrem commode lotionibus adhibentur poma quoque calefa.
, j

ciunt,guflui funt grata, & non omnino malr alimonir , led pinguis, humen-
tilquc,&: venerem mirum in modum excitantis,augentisq femcn.Hrc nucleos
continent e candido in rubrum vergentes , folidos , duros nitidos , atque in^ ,

( duas fiflbs , veluti amygdala , partes', quamuis oblongi fint , & columbinis ouis
paulo ampliores i ij faporc amygdalarum amararum conflant , funduntq. fi
prrlo comprimantur, oleum amygdalino haud abfimile, non odore modo fed
iapore quoque, & fricultate ; medetur enim impetigini; fligmatifque Adflri- .

dhone quadam opitulatur dy (entericis, ac findi capillos prohibet Arbos toto .

anno viret, & quibufuis regionibus, (ponte,aiit culta adolefoit, ac gaudet , cali-
dioribus tamen , planifque locis laetior prouenit , & in maiorem aflurgic
magnitudinem^ .

De COCH ITZAPOTL, feu TZ APOTL fimtufiro'.

Cap. LIX.
i

rbor
A
dicis , frufiu
raris,
magna
ac ternis,
efl Cer^fV^per/, atque incondita,
flipite albis

verb Cotonei forma ,

nzuis diflindfo, floribus pallentibus,
& magnitudine ,
folijs mali Medice,'

vocato a noflris Hilpanis

& mo-
AlhMtflpotl , eduli, (aporis grati, fed non admodum falubris nutrimenti . ie, of-

fis nucleo lethali,acdeleterio Nafeitur in . calidis, fr-igidisq. regionibus, cortex

non fine quadam amaritudine folia tu-
arboris ficciis efl , ac paulifper dulcis , .

fa, & appofita nutricum papillis, infantulorum medentur diarrhzis ofla vfta , .

& in farinam redadfa, opitulantur vlceribus putridis, vitiata came prorfos eze-
fa, atque abfumpta purgato vicere, came generata, ac cicatrice mira qua-
,

dam celeritate induCfa. poma ingefla foirmum conciliant, a quo nomen-

inucnerunt .

1
H I De
 , , . ,.,
.

RERYMfMfiDfCARVM NO. HISP.

. rr.-'

-V ; . Pt ^VAVTZAPO.TL* fiuAmn*, Qtp L^'

VAM
Q lene, fub
trcqucntius circumfertur,
fblijs inali
Mexicani J^uttjipotl vocant Haitini
quo nomine apud Htlpanos
alij vero Texarletjtpoil, arbor
Medicz , fed angultioribus, floribus candidis , tricuipidibus, fimili-
,
Amnam
huius nouac Hiljxinix colonos
cft
appellare Io.

magna, amplaque

busq. pyris murteis, gratia, &fuauitatc odoris, fructu dcfupcrpun<rtisfii luis,

Mauapti
^ virentibus variato; melonis fere magnitudine , nec abfimili illa

cuius intcrua quae nigro femine paruoq. Icatent , ferculo vocato ab Hifpanis
,

candido, mollitudine, colore , ic. fapore , fimilia rtint . non tamen pari gratia
atque nutrimento, quod flatuofum ert, neque admodum probati fucci ;
nuclei
huius pomi diarrhceas firtunt . etfi acceperim inter Ttjinltpriate, ac D. Smisto-
Anona. rii oppidum genus quoddam Ama* ,
proucnire, cuius feminis nuclei decem
c.iaia.
deuorati, leniter, ac fine mokrtia, bilem, ac pituitam expurgent
Nafeituf regionibus calidis , qualis ert Infiiia , &prouincia nouz Hi
ipaniz ^aAjnmeaft.
T
;

Dt XlLOTL fej Arbore Cucumeris Molchgti Cap. LXI.

A R-ROR ert magna, ferens frudhimfemilcm fpicatMai-

tij iuxta aquarum decurius, feli;s ternis ocyminis proximis,fed maiori

bus,&: latioribus, ipinulis vndique horrcntibusjl^andicanribus floribus, cymba-

lorum %ura , fruduGucumetofilcatifecma , viridis coloris , Icd in luteunu ^

vergentis, firiato, edidi, crudo codoue przdulci. Si Galliam Moftliatam mira

(imilitudine olente, quamquam fecileb udor euanefeat nec pcrfillat diutius ,

Prouenit in calidis TtihtepecffikMjlocis.msdecoti foliorum medetur furditati

c frigore prouenienti inflillatum auribus, calida enim, ficcaq. ordine primo
Alirtf. conifat natura . Vfeli aliam arborem ftmrtu , nomine ijldcm , atque natu- &
ra , fed Ipinis carentem, folijs ferratis, pennatisq. ramulis ;
Icu differant fpecie .

feu ea diuerfitas foli tantum, aut ztatis ratione contingat, fi przcermittatur ni-
hil refert

M/, . a !

. J>* ^OACAMACHALLI, fiu M*xilUCttubri. Cap. LXTI.

^>OACAMACHALLlS a foliorum forma Colubri maxillz fimili

C vocata , arbor
fi milia fblijfi
cft magna ,
otft
felia qua diximus ferma ferens , ac quadan-
volubilb illa cft, hzc autem arbos magna i
femen verb exile, &fpicatum iuxta ramorum extrema , & liliquas refertas fe-
ramcientiumfigura-Nafeitur fioaxupeceaf! agro iuxta montium fauces, folia
illita dolotes etiam a lue Indica ortos mitigant,auxilianturq. lenlioni. faporcfl
adftringens , dulcis , & aliquantifpcr glutmofus . temperies quodammodo
frigens , aut moderate calida .

"Uidttitr U^umtn dtjmbert

Digitized by Googli
 . . .

NAKDl ANT; B-ECCHI LFB. III.

Di TLAPALEZPATLI, ft
. li finnhs fMeuwis mtduirM
Caj>. LXm.
T^LAPALEZPATLI , id cft
Ruentis fanguinis medicina
-
, ab
alijs di me-
?/>4x/i> tmincupiti,', atbor
diocris , folia forem Origani , Rorem ipr-

f
uum , &L candidum yitjjuixtchtti (imi-
Icm , racematim dependentem , fru-
dumque ( ve fcmht ) inilJ(h>. floret
menfc Septembri ,
gaudetque locis git-

lidis ,
montofllque , ifut aliquanto cali-
dioribus. Ius dccodi corticum cius vi*-
nam euocat , & qujcq^^ci impedi-
mento efle poteft. maximi iPcum TUI-
Ucacmtlafillf mitccatur . fanguincm.per
colem fluentem cohibet', iplc vero 'cor-
tex aluum coercet, frigidii flccaque &
nonnihil .idliringenti conilae, natura.

Di Chi CHlCTLAPALEZSVAHVITLy ftu Je arhoiitjc^ri

4ni4r, Sanguiflua . LXIV, ~

A
dens,
rbor,
&
quam
Mexiccnfcs vocant ChichtEllufiditjfmhmil folia fcrt
oblonga , <^u(.i ,& circa pediculum fcnfim attenuata .lac primo can-
tandem rubclccns cflundu , vnde nomen j flore , & frudu , aiunt
carere. Nalciturapud j^auhaMtnfem agrum ,
temperatis plagis , aut paulo
frigidioribus . calida
,
glutinola, rdinola, odoraque , & adllringenti conilae
natura cortex Ibpitis tufos, ac fox obolorum pondere epotus ex aqua, lan-
.

guincain expuitionem per fo cohibet, adllridoria quam participat i vi , & in-

,
flammatis oculis medetur

De AH FAPATLl T/LACENSI
rbor & Ilicis
A dl magna Ahudpaths
milia, fod paulo longiora, florem
cularem, ac demum
rpinola forens folia
autem paruum
nigrcicentcm frudum, ilipes pallidus intrinl^us dl.
,

, luteum,
folijs

& orbi-
fo

Nalcitur in collibus ,
pjanilque locis , MiRic luperioris. Stipitis rame,
torum decodi ius, iderkis dicitur magnopere conforic, &: bis qui bilis redun.
dantis gratia , cordis vexantur aflediouibus
 ,

pt RERVM MEDICARVM NO. HISP.

P Jf{frTL 1^ 'AHOEHOETL. ftuTjmfatu aqiM^

AbicteMexicana . if. LXVI.

N
Ahcehoetl;
ON ob aliud appellata cft
bos a Mcxicenfibus Aututtl
quam quod iuxta fluminum ri-
h*c ar-
&
pas, acaquarum fluenta nalci Iblcat , & ex
calndi tympana, qux Z>tued, & Ttfmtxfl*
vocant, confuelcant parare, ctfi aiij dicanc
ncn ob id , Icd quia iuxta aquas ab acre ta-

<5la,edat fragorem id nomen (brtitam; pra^

cipuc cum tympana potius ex matcria_
Tlacutlolcquahuitl , & Capolm^uthuitl fa-
bricentur. Hifpani,qui ad has oras tran-
fretarunt , & Sabinam, & Cedrum ob ma-
teriei rubrum colorem vocant ,
at nequc-
Sabinx, neque Ccdn Ipccics cll vlla fed in ,

Abietum genus citra dubium referenda,

nam prxter fruifhim onincmq. faciem^ ,
qux noflrx penitus fauent fententix, mate,
ries vt diximus, mollis, ac lenta ell, corru-
ptioniq. & vitio abunde obnoxia , maximi
.{iteitx defigatur , cum cedrina dicatur

cfTe immorulis , intra aquas namque inte-
gra diutius perfeuerat. quo fiidum efl,vt confueucrint Mexiccnfes Hcrocs,atqi
Reges , eam veluti bafim, & fundamentum, xdibus quas fibi circa hanc palu-
dem fabricant, lubijccre.Demum Micuachanenfes Peniamumyoant. Sunt au-
tem quatuor,quo adhuc intellexerim, huius arboris diffcrentix,inter fe magni-
tudine colore, & frinSu diflantes (^axlam fiquidem illarum altiflimas Pinus
.

Abiti Mt- longitudine, atque amplitudine fiipcrant, & candidx efle reperiuntur,earumq.
Mii.ma . nonnullx quatuor& viginti , aut amplius pedes craflitudine xquant . Alix,
II. Medi, quarum maceria quoque candens eft, & rubrum cor, fine medulla, his cedunc
magnitudine, & nuces Pineas refina refertas producunt, fed qux vulgares
Oleas minime magnitudine vincant quas pidfasiibuit exhibere , quoniam in
,
ni.Min*r. his exterarum omnium formas ollenclifre , atque expreiliflc fat fuit Alix his .

quoqueinfehois fpeiflantur , fed rubra maiehc, ti orbiculatiore coma Po- .

1 , i,ij. lfrem.T & qux omnium minimxfiint,vix malos Medicas vulgares vincunc
in . magnitudine , quibus materies rubra eft , & candens medulla Cortice omnes .

teguntur rubeo fifliaq. ferunt Abietina , etfi minora , & exiliora Ex omni-
-, .

busq. refina , fi non fponte , at ilammis liquata fluit feirma eflet eadem qux
.

nofl rati Abieti , ni folia , vt diximus , tenuiora , rami depreiIiorcs,& fiilligia^

acuminaciora aflurgercnci afliilx in vafa fidilia coniedVx,opercxque, igne iup-
pofito refinam effundunt, fed neque ea fponte manat, aut quidquam fimtU
vocato
 . . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. HI. pf

vocato oleo, quod cbullancibus vcficb, circa ftipites Abietum Indicarum-.
(
quas tamen a noftratibus ne digitum latum dilcederc quonmdam fententia
dt ) erumpere confueuit, IbJlant .
Quibuluis regionibus proueniunt, atque ita

facile pollent transferri ad Hifpanos, fi circa fluenta, ftagnantcfue, aut lente

fluentes aquas , vligino&uc loca , Icmine, talea , aut viua radice lererentur. etfi

omnium minima longe ab aquis, &nalci, & Icruari Iblcat . Toto anno pro-
ueniunt ,anno refina ab eis euocatur , Icd nullo tempore aut loco inue-
tocoq.
njuntur florere Ergo iapor huius arboris de qua fit nobis Icrmo , acris , ad.
.

llringensq. percipitur , non fine quadam amaritudine , & odoris fuauitato

temperies calens eft , ficca ordine tertio ; nam & refina eius Abietina longe
Abi eu
acrior, & calidior efl,& viribus, vt diximus.vchementior.Cortex vltus adftrin- McK.
gitdanat ambufta,de{quamaramq. & exdam cutem, cum lithargyrio,fic pol-
,

line Thuris vlcera curat, ac cicatnee obducit , exceptus cerato mynino , tufiis

cum atramento fiitorio lapeniia vlcera cohibet . Fertus , ac lecundas fiiffitu

trahit , ventrem adftringit, & vrinam euocat . Folia tula , atque illita crurum
Icabiei , tumoribusq. medentur molliunt inflaiiimationesV '& ab eis tuentur
.

vulnera, dentium dolores prohibent , fi cis colluantur cjt aceto . vanos , citra &
vllam rationem obortos tumores pellunt.Icx obolorum pondere ex mulla epota
eon&runt hepaticis. fnidus,tedaq. idem prarftant. Refina huius arboris acerri-
ma eft , vehcmcntilfimi odoris, & quano ordine cale&f iens. dolores onosc

fngore &nat. morbo articulari e frigida caulla profedlb mirabili celeritate ma-
detur . flatum difrutit diflipat pituita ortos tumores laxat nemus, qui ab hu-
. .

moribus craflTis funt dilbn6b,& refolutos purgat, atque roborat . Eienique eis
omnibus prodefle Iblet
,
quibus curandis cztera minora medicamenta fruAra
funt tentaca, aut pamm profecerunt
Ahittit ttiam commeotLu Mtnariu. atp. 19 .
iud:

De tfTONCO. Cip. LIVII.

A RBVSCVLA
quod medium
tus candenti
eft
,
eft

& virenti
'Bmnats vinam vnicam longa
,
lubflilcoq. circa exteriora
acuminato impenfius, ac haftanim mucronibus
,
, ftipite

fblijs ternis,
firmo , in-
Icd eo
fimili,

alijs vero binis, minoribus, & orbiculatioribus . Nafcitur in Philippicis Sinis

radix alba eft , tubaque ( de qua luo loco )
odora , & calida , ficcaq. natura^
conftat ordine tenio , aliquantilper amara . metnbra laxa_. ,
odoraq. & acri
corroborat , & ventriculum , tantum eft in medici-
ac caput firmat . radicis
na vliis qu* licet adftriibonem nonnullam praefeferat , moderate tamen va-
,
enat , citraq. noxam & anxietatem vllam , ira vt quam egregium fit, & ma-
gnopere commendatum alexipharmacum . inter pharmaca qux vocant benc-
dida, polTet meritilsimc collocari , atque recenferi

, jl r-jaV ;
r. -
He

Digiti; -- by
 . .

94 RERVM MEDICA RVM NO. HISP.

y- De TZOPILOTLZONTE COMATL, JeetCdfiu

^
jfurd. LXyiJl. '

T
gum ,
ZGPILOTLZONTE COMATL,
magna, folia ferens longa &
nuclros<]uof(lam planos includentem, amaros, pcdfori amicos, ac refe-
anguina, frudhim
feu
magnum
arbor eft
fle oblon-

rentes amygdalarum amararum faporem ; etfi

demum Mofchi odorem relin-
quant, fle ingratum faporem. Prouenit Hw/^oci vbique, fedprzcipucincol-
libus ;
nuclei calidi funt ordine fere tertio , fle oleagino quodam liquore , atque
emolliente manantes . demum vires olei amygdalarum amararum videntur
referre , atque iu tumores przter naturam dilcutiunc . tulll medentur, cmoL
liuntpedus infiifi naribus caput expurgant , fle vlceribus con&runt quia,
.
.

oleum ezprefTum huiuice fTudus,&ciem teminarum emollit atque extergit

1 .
I j I

De ^yAMOCfflTL, fiu arbore frulias crefitddtis III.

Mdi(it.Jimilis, Cdp. LXIX..

P I N I FERA arbos efl ^amochiil, &lia mali Punicx.ferens , paulo

S men obtuftoris cufpidisi fle capitula in poflremis viticulis Epichymo fimi-
ba , maiora tamen,ac filiquas e purpureo rubefcentes,refertas nigTicanti femi-
ne, 'quod licet edule ftt , fle grati faporis ,
halitum tamen inficit, infuauemque.^
conciliatodorem . Nafcicur in calidis regionibus, qualis cll Quoduhcbindttcen-^
^j.quibusq. locis , cortex. radicis Rigida . fle odllringenti natura conflat , dy-
Icnterias , aliosq. fluxus cohibet . folia cumfale acSiliquaftro medentur fatte-
tatijcum fblijs vero Palmjirum abortum coercent . iliceus feminis inllillatut

naribus , humores aquofbs a capite affatim trahit . Idem prxftat puluis , cffica-
ciusq. cum Ruta, ad^o yt vermes yjccrum internorum pertrahat

De C AC ALOXOCH ir L, /eu ficre Contin .

-
'1
l :{:ir:Ca0.
^
L X X- ^
'
'[
3.
.
. ,
,

A rbor- eft^4/xinl!S.'/:mcdiocris magnirudinis, fbli^ mali Medie*

longe tamea ampliof ibus , ac frequentibus , a dorfb in latera venis di;
Icurrcnribus^ fruftusfunt Chqu* permagnx fle fuluac. flores m?gni, pukhrlq.
fle fuauis odoris, quorum magnus eft vfus. Floridis namque adhibentur mani-
pulis, torquibus,atque corollisiqux Indis funt frequentiflima,flttam m.Tgno in
pretio habita , vt neminem quem reuercantur,his in primis non objatis/oleanc
adire,aut falutare.ladle manac,fl-igefacit,c6glutinat,atqiimpofiu pc^pri^ dolori
^ calore . .medulla eius duarum drachmarum poiwcfe deuorata
ctcaiMo
ehiiL 'emundat ventriculum,Cc inteflina. Plura liint harum arborum genera,floribus
diflinda. Sunt enim qux flores ferant Coccineos, vocenturq.7'/4p4/V Cs-
xiinSqM cdlaxochitlSunc qu* candcntcSjdicunturq.TiV^araffi/// .nec defunt alix.qux e va.
^u!*' colorum differentijs, varia fbttunturnomina, vclut Tlduh^uechulxochitlj

Digitized by Googl
 . . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. Iir; pf

Hailyxitl ayoteSlifSc fi qu^ funt huiufmodi ali?,quic omnes in regionibus muI-Hoiiwxiti
tis huius noua: Hifpanix offenduntur. Sunt qui fpecies has omnes Cacaloxo-*^'^'^'

thitlvocare fblcant, afftrantq. corticem carum cum cortice , in pul-

uerem redaiffum deuoratumq. atque ius deco<5li bibitum enixas magnopere ,

corroborare , atque firmarcj quod tamen videtur abfurdiiiimum

De C ^POLIN ,
puCcTaJodulctlnJicM. (^f.
LXXI.

A rbor,

Cerafi noftratis ,
eft

minutim
CapoUn
magnitudinis, folijs Amygdali.aut
ferratis
mediocris

,
flori-

bus raccmatim dependentibus, ex quibus

forma , colore ,
acini fiunt cerafis noftris,
magnitudine, oflfibus, nucleis, nec non 6c
fapore, (nifi is mororu Bati quadantenus
eflet) omnino fin>ilis.quofitvtcxiIhmemi
arbo rem hanc in Ceraforum genera refe-
rendam etfi fint quibus videamr ad Lo-
.

torum differentias pertinere. Acidi pau-

lifper fruftus funt, & adftringcntes . etfi

iam tempeffiui,&exquifitammaturita-
'tan'aflecuti,dutcescuadunt, & magnam
aufferitatis partem amittunt guffui funt
.

lirati adeo , vt cz quorundam non parum

dagacis palari lentenda , noffris cerafis
non videantur inforiores temperate cali- .

da, ficcaque, tc nonnihil adffringenti na-

tura conflant . Fit ez eis panis potioq. itu

annona: & vini caritate . nutrimentum.,

preflam melanch(flicam,& cordi quadantenus inimicum,dentes inficiunt ni-
gro colore fiquis eis diudus afliielcac, ledqui.fi cura adfit.pofiit facile extergi
ac dcndfricijs emundari. & tamen noa defunt qui carteris horarijs frudfibus
edam vetufti Orbis audeant eos anteponere . Vere floret harc arbos , fettq. per
vniuerlam pene zflatem friuflum . temperato cocio gaudet , quale cfl Mext-
canum , vbi hz arbores , in hordscampelfribusq. locis fc humana diligenda,

& fiiaptc natura proueniunt Ius dcco^ corticis cius infolatum quindecim in-
.

tegros dies, ac deuoratum drachmz vnius pondere, dylentericos curat puluis

.

vero eiufdem,argemata di(cudt,vifum clarificat, oculorum inflammationibus

vehemend ardore arefccntcm lenit. quod etianu
opitulatur, ac linguam prz
germinum liquor, aut fucw przflarc fblct

Baccie colere fiemitfMx fint.

De

Digitized by Googlc
 . . ,

fi6 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

De C^LAMAIO. LXXIl.

Calimt*
lanii*

A R B V S C V L AE genus eft CeUdmaiumdiias diilerendas complexum

Prioris radix colore eft extra fitlco , intra vero rubefcenti , binum digi-
torum crafiitudine & pingui cortice tc(Sa , initio inCpida, deinde vero modi-
,

Calami' cum ollcndcnte calorem . Alterius radicis color eft arentis arundinis, extra in-
iaa IL
traquelapore, & colore ligni ,
quod luteum cd. folia' vtriulque laurinis Hmi-
lia uint , fed valde afpera , vtriulque etiam radicis ramenta ex aqua refoluta-.
Sc emplallri modo applicata tumores prztcr naturam difcutiunt , aut matu-
,

rant , exterguntque , apertos carne implent , & ad cicatricem perducunt .

Curant hzmorrhoidum omne genus io oleum iuglandium Indicarum con-

iedbi , illitaquc poH tertium diem calentia adhuc , nec ante adhibita.#
quam carumdem radicum fuiEantur vapore . Exultant Philippicarum infula-
rum labuloHs locis , Sc mari propinquis

De 0C0 ^AV HIT L vdxaeenjl Arbore Cardiaca

Cap. LXXllI.

A rbor
rum exortum
frccaque confrat natura
ell ctus ^tthuid
exiles ilofculos
. fyncqpi ,
leguminis &lia ferens,
ac rubelcentem fuccum
& drea
.

tc lafsitudini dicitur conferre fuccus

eo-1

frigida-#

f^
miundie deuoratus menfura,femel aut bis lingulis quibufque diebus.

De <^0C0<9{AM:^ Cap. LXXlV.

rbor
A do
eft tmien pundis diftinp-
Senz minoribus , floribus in mufrarij
,

rubefeentibus ex albo.
fblijs
ftipitefufro^ candidis
albis ,
frlia mfa, ac refrnz permixta , tincae, ac lycheni-
mMum &
bus medentur impolita Hax amara lunt & adftringenda , fecundoque exic-
.

eant & calefaciunt ordine Naldtur in iugis Tn/olitce

. Planta infrgnis .

eft ob duo morborum genera fere inlimabilia quibus dicitur mederi . >
,

De

Digitized by Googie
 .,

NARDI ANT. RBCCHI LIB. III.

Tt ENGI^AM^A:
Lxxy.
Cnf.

rbor
A cft
Tuburnco cortice
teo, Sc rubrefccntc. ligno fufco,
Fn^uamha mediocris
veftita ,

& palle-
lu-

Icente medulla . felijsoblon^s, & (inuo-

lis, quorum nerui quoque c pallido pur-
)uralcunt , infernaq. fune valde fubalbc-
!centia . floribus in corymbi ibrmanu
dependentibus , qui candcicunc e viridi.
fiu(3u acinolb nigroque . cz quo oleum oinm.
exprimitur pallens, tumonbusq. pmer
nataram dilcutiendis, & perfanandis vl-
ceribus mire vtile . Nalcitur in faxods
V locis prouinciz MicbuMtmenfu

Di TSEET ZQVl XGCH\TL\ fe TzQVl XOCH ITT,

menuna. C*p. LX X y ,
l.

A rbor migna Tepeyt,jttixchitl folijs Tk.^ixdchltl, fed maioribus,'

cft
floribus candidis , calicibus nirlutis contentis , ac in magna mulcaria.
compoHtis, odoris tamen ezpcnibus, Tt.^ixhid quoque florum forma flmi-
libus . Frigida natura, (Iccaque , & adfti ingenti conflat & ,
lapore paubf^r
dulci co|tex tritus dolorem ardoremq. gingiuarum cpllitjcasq. ipfas tumentes
.

tefidere cogit dentes firmat commanfus. &deuoratus duarum drachmarunu,

pondere , alui nilit defluxiones . Nafcicur CtceUuu , & ChietU calidis re-

D* THVI X OCH JTL, Jim flm pmtujauiimrefirente.

(ap- LXXVll.
rbor
A efl

nis per intemalla

magna Thmxochitl
prodeuntibus
bus, flore rubeo, pennis auium fimili , vnde nomen. Sunt
,
,

ac
alia huius
felijs

illis
oblongis
Pmahmttji non
, incuruis

&
,

difllmili-
(pii-

arboris genera quorum alterum flores fert candentes, alterum vero albefcen-
,

tes ex viridi, cactera fimilia , Aiunt Indi, eum, qui ferat fecum cius arboris r< ut
mum, gratum fieri & amabilem cundlis cum quibus inierit confuetudinertu',
gratiamq. apud Heroes , ac Reges aucupari , obtinereq. quidquid petierit ab.
cis quod aa temperiem fpc^t , folia frigida tc adf^gentia funt febres .
.

. , 1 extin-

Digitized by Google
 , . ..
,.

RER^M Mfef>JCARVM NO. HFSP.

excinguunt , inhibemque fiuxus. floiet vere piimo, ac calidis huinidil^O
locis proucnit

De TT Z'l^EtE^A Laure Micbmamenji. Cap. LXXVlIL

rbor
A cft Ttvpert^ua Pcrfico paulo maior, modicam effundens vm-
bram, folijs Limonis,craflioribus ac minoribus, odoracioribus, ac guftu
tnagisiucundis quam bnc laurina; femine Coriandro fimili,fed paulo maiore
primo viridi, ac demum nigro Arbor eft forcaflis in Lauri fpecies referenda
.

Nafcinir in frigidis Tancnari prouincia: Michuacaneufs ,

adeoque in ipfius cce-
tiobij viridario. Folia epota ex aqua duarum drachmarum pondere diarrhoeas
fllhinr, illita vero dolores tollunt, tufaq. dicuntur mederi Icuipfaper lefu-
hifintnr, fiue carnibus incola iure epoto, &nuit opem funt enim cwda ordi .

nc^ierticT, & impensi adftringcntia

,
'..U

De tBTL ATJA, Jhtyrenti arbere . Cap. IX XIX.

T
libus ,
eTL ATI A
mali Medice,fiiluis
arbor , ab Haitinis
,

& c viridi in fqualidum colorem tendentibus

Guao difta eft arbor magna foliji
,
,

birfutiique, & minime deciduis, pinguibus,mol-

infrgnibusq. interuenijs
,

mulds, luteis aut flammeis, frudhi virenti Vnedonis forma, & magnitudine
,

Lac ^enns eft natnrc,quo frt vt iumentii ad eain arborem fefo confticantibus,
atque fcalpentibus fluant pili aut fr eidhm accubant quin homines aliaui
,
.

aniqialia lub illius vmbra ibmnum captantia,incidunt in pilorum defluuium.

lac aftatfta membra exulcerat, tanta elt vis huius Mali quodq. magis mirere ,
.

Cohex huius arboHs frigidus eft, dcfrccus, nulliusve caloris &-ius decodii eius .

noti friodo citra noxam vllam epotatur, fod articulorum foluit dolores, me-
dctiif fcabiei bibitum aut illitum , ac diarrheeas , vt quidam Indi medici afle
rutlt. Coercet, quin lac prxdidtum, lepram, ophiafim, impetiginem , czterasq.

Cutn infodbones , fi prudenter adhibeatur, exiccat, vlceraq. infanabilia curat

Sunt qui aiflrment /corticem duarum drachmarum pondere redadhim ia.
puluerem, ac deuoratum, aluum laxare quod qui fleri poisit non eft facile io-
.

dicare fr diarrhoeas cohibet , nifl comprefsione quadam vacuet , aut omni-

no exuccus adfttingat . N alcitUr in frignis montoflsq. locis Tepetslam, 6t ca-
' '
bdiora non refugit.

X/ijeNerium firte Apwynoeeet$erl

De TLATZCAN, CupnObkiCi. Cap. LXXX.

V OCANT Mcxicani Tleu^em , feu materiam fragilem , vitream i

eam arborera,quam Latini antiquiores,& inter eos Plinius, Cupreftum
fufam vocare confucuerunt. hanc ergo infignem arborem m emoratam a gra-
&

uifsimis au^oribus a nullo autem quem nouerim in noftro orbe vifanu ,

dcfoii-
 . . . .

NARDI ANT. RECGHI LIB. IIT. 9

dclcribendam ftatui , tum aua di<3um cft ratione , tum <]uod apud hanc
nouam Hirpaniam , cuius plancas periclitamur , & deferibimus cft valde ,

imiliaris, & frequens quibusq. locisjied przcipuc temperatis, & ad frigus

attinentibus frritur viuiradice Seminauit has arbores & diligenter cura
. ,

uit excolendas, habendasq.in delicijs CmtU HtMxin Regulus. ErgO

eadem eiforma , qua: vulgari Cupreflb ineft , frd patulis ramis , & difiufis ad
latera, & ad inferiora pene prolpedantibus, vnde nomen . eadem edam natu
ra, fed materies odoratior, neque inteftinis inudlior operibus . A mat monnutd
cacumina. & accliuia eorundem loca, iugaque, & excelfos colles , iucunda
profpedus amcenitatQ exornat frudtum fert toto anno vulgaris Cuprefri , fed
.

panium , & Pondeds nucibus , quas auellanas quoque vocant , parem . ius dc>
cotSh bibitum rigores fobtium iedat } ac febres ipfas puluis ex aqua epotus
cancri vero vfus & focultatcs, font qua; exterarum congenerum arborum

Thuy* /tui Mriorir viu dtjcriftionm biAtt tum *pud CUt/!imtumapiul4diu

tmthmt.

Tt XyM ATI, fi Sambuco. Caf.LXXXl.

A M BVCVS Xomttl vocata Mexicanis , que a Michuaca
nofrras, efr

S nenfrbus Cumtempta appellatur, arborisq. mediocrem aflequitur magni

tudinem. cuius folia applicata , aiunt capids dolorem , a caufla calida ortum
tollere . fronti vero & naribus , fanguinis fluxum retinere . deuoratam me
deri accefsionibus quz tenio quoque die, quanoq. repetere (olent, vacuato
,
fomite morbi per fupema , atque inferna . tufam vero , atque admotam afle
Ao loco, dolores onos a lue Gallica curare , & enixarum mederi torminibus.'
aiuntq. aquam colatam in quam cius radices inicdz frnt, purgare corpus , at
que ita diarrhoeas fiflere, & extinguerefobres, & alios ventris, fromacniq. fbl*
uere morbos , fuccumq. infitfum extergere inteftina

De PALPATA 1 rp: LXXXir.

-

A
dam
rbor mediocris magttudinis
multis cufpidibusTTlfigpibus,
grati, fed
, folij$

frudluoaongo magnoq. , gufhis quibuC-

parum commtmdau nuttipiRnu.. hic ladfe manat antequam
magnis ficulneis,

maturefeat , impetigini , ac lychenibus vdK , fuccoq. qui iam maturi dolorem

ventris fedet. Nafricur ea arbor apud Haitinamlniulam,vbieft longe fre.

quendor.etfr eam oflenderim quoque apud Tahl^ctttfis,vbi eamcurauir

mus defetibendam , atque depingeodam

I Dt

Digilized by Googie
 A p

RERVM.MEDIGARVM no. HISPi

ACAPATLI.
C*p. LXXXIIl. ,f}}

RBVSCVLA
Amata, iurculofa
hominis altitudine, radice
, vnde ftipes iafiir>
cR: eapatlisl

git cauus , Ixuis , & ^adratus , fo-

lijs Raphani ornatus , ied crenads per
ambitum , ferne, aut vocata: Dentari*
in modum Florem album, ac.fhi-.
.

Aum nullum aflert. Sapor cft ama-

rus , iucundus odor , ac vis caleht-
ciens. folia tula applicata , Jio-,

nem ablumunt , & eius dolorenu

fcdalit . Nafcitiir apud P*mtcenfes ,

vbi edam vocatur a (juibufdam ^uau-

becftU.
r''"

injno n..'!l

! ms',:. ic

1 ^tirua

!oo mu.
' luif, , , .
re** ..

f'jiL f.3 ,v
i
!) ") r.r.
j
n J!fr 3-
\ .r.ia t. > 'irci, t jlab t.u*;

LIBER

Digitizod by Googie
 . ,

9 j - f r- f f I

lOt

M MEDICARVM
NOVAE HISPANIAE
NARDI ANTONII RECCHI
Liber Quartus
FRVTICES ATaVE SVFFRVTICES EXPONIT.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI PRAEFATIO."

OS T arbortSydt quibus fiperius Um abunde aHum eH, Na-
tura ipfa,qua per gradus quaji quofdam,in admirabili fua re-
rum creatarum ommum fcala e^ctndtt (gfr defeendit , docet
frutices debere reponi .
fub quibus cremia, fiue fuffrutices, &
fub his demum herba collocantur, ^id enim magis arbori vi-
cinum quam ipp fiutex f qui inter ligno/as fiirpes, altitudine
craffitudine plcuse mediocris, vt arbori humiliter Sd liben.
omnium calculo facile triumphat
ter fe fubmittit,fc de infirioribus fbi Ipeciihus,

^ quemadmodum caudicum multiplicitate ab arborum ille fimplicitate di/crepat ,fie

lorum {iolonumq luxuria per abfajfonem arte faSlam coercita, in arborem facile
traufeendit, cum ipf prafirtim perennitas vita frffragetur,. ^are minime mirum

atlfi Author nolier poft arbores, fiatim in hac tertia parte ad frutices adeo ipfis vici.
Itas
,
fuffrutices fimul dependere Voluerit , Illud magis mirum videri alicui pof.

Jtt, quod licet ah ippyputicum firies fatis exaSe pis circumpribatur limitibus,cre-
miorum tamen fiue fuffruticumtrabiatio , fatis multas herbas ex infimo genere, non
pne ipecierum diuulfione notabilijincludere fimul videatur : nifi hoc ipfum Authorem
excufaretycremium ita ambigere inter fruticem herbam,Vt aliquando ad hanc ma-
gis, aliquando ad illum potius accedere comperiafur,

1 i
Di
 .

10 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Dt T-LEFATLl, C*p- A
'4

^y,TEX eft TltfaiMs noiv

qiiod igflcus fit.fed a faculta
'
te, qua igneis affeftibus fuc-
tufrendi pollet, nomen lu- i^-

mens, radici magna: infiftit> |

3 c fuluoinduta:conice,c qua proferuntur' j
caules fceniculatti^quadantcnus larmcnto* ,
fi, lineis ftcunifcim iwgitudinem interftinV

(3i,acplcnj niedol|a.araygdalinafoliaq)atP* , i

lo tameninaiori-flores parui,caDdcntes,obi
-
longiquei calycnterum fcabronimfbrnrri
in capitula congclii.acria lunt fcHa,caljda^j
& ficca ordine fcii quarto . Radix videtyr'
principio amaritudineoi qqandam prife-
'
ferre
,
qua: demum in dulcedinem finiat
acrem Subtihbys conllat partibus,ac ditio
. ,

citius vim fuahi guftata ollendit . Prournit..

in c^itfis Ocpaj/ocfpi,iuxti aquarum alucos.

,
.
;
ms^aturino epotatum, dolores
^
quofuis tollit, etiam c lue Gariica'profetkB', fi tamcii rnediocris vidus ratio in-
Itituatur . dolorem ventris cx frigore ortum lcdat,.flatus diilipat,vnnam elicit,
cholicosiuuat,& pedoris argritudinibus rrtirum in modum confert. folia .ipplu
catamedentur gangrenis . luccus eius, ScTemecatl iuuant conceptionem .

Pc C H \ t LA P AT L,\,
C*p. //.

C
ribus coccineis
HILLAPATLIS
ci infillcns fibrat*, folijs rofeis

,
frutex eft radi,

binifque iuxta fingulos

, flo-

foliorum exortus ,
vniuerfo caulis procur-,
iu . Prouenit in calidis fJoaxtipecen/dms ,

& Tacapnhtltnfibu vbi cius explorauimus .<

,

vires Calida, & ficca ordine tertio tempe-

.

rie conllat . dolorem ventris ,

fi deuore-
tur , fedat . & cum Chillatelli folia pugilli

menliira ,
pedori mirum in modum pro-
defle feruntur .
quin fi exhibeantur his
qui febrem quartanam patiuntur , breui
ab ea Uberantur
De

Dr
 I . A . .

S AK D CA N t ffty/V. -
IQJ ^

. TUV;:0'" r>

v$ f"^-
ha QOP LJ^t referente

Cap.-in,
t .

OPALXIHVITL
C
tos proferens
quaiuor dodrantes longus, mul-
ramos }
caules lignolbs
Oeymi
frutex eft,

fcd ob-
,

paulilper fiiluos' ; folia ,

rotunda . inferne fquallcntia , fopeme ve-

rb viridia , rarX, & aliquantilper ferra-

ta , & baccas r^efeentes . odorem fua-
uem fpirat, ac Thymi laporempratfert

N afeitur T eotehuaeani ,
iuxta tefqua_>
afperaque, 8c faxofe loca. Calidus cft,
& ficcus ordine tenio . febrium arcet
typos , ac fuccus cxprefliis confert
culis

Tf HOITZIT: XILXQCHITL Origaniu: C^f. JV

piTZlT XILXOGHITL Origani^

H' ab vna radice multos

4 , frutex cft

Iprotcrens caules, & ramos lignolbs, & in his

Origani folia, vnde eft lUi impofitu cogno-
men, flores coccineos incuruos teli quod ,

Alabardam vocant perfimiles.Odor eft Sal

uii,laporq.amarus.tcmperies ordine tertio
calens, atq, ficca,paniumq. tenuium Sunt .

qui dicant,pundis auxiliari, corde fortalFis

roborato, &
humore per meatus corpons
cxpulfo,aut proprietate quadam occulta &
incerta, peculiare ell eis flatus difcutcre,
iuuare codionem perfrigeratis membris
,

mederi, dolores a frigida caufla ortos feda-

rc, ac intellinis retentas emundare feces
IO. TERENTII LYNCAEI NOTAE.
PUrd^ue herbtt Paltgio , Salsii^j Origano ,

Mentha, Thjma,Oymo (inuiihus^. mger.erts

Junt aromatica, horti odons , Jiporis aens , vtl
^ amari . vnde etiam ex illis oleum deJhlUtione
extrahitur, fragrantifsimum ,
acerrimum, quod aptum ejipfrfudorem quicquid m
torpore noxium eji pellere,facoSionem tuuare,atq, adeo cor ah oimi Vineno defendere.
104 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Dt TLACOXILOXOCHITL

'V

T lacoxiloxochitl;
quem alij etiam Xilcxochitl, alij
\ei6 Tenezpnxothitl, feu florem barba-
tum vocant, alij TlmeicazsMacotlta\i)
Ttpexiloxochitly Sc Tlalxtioxochitl appel-
lant , fuffrutex eft fblijs Alit.qmtl, flori-
bus comantibus, capillis longis , coc- &
cineis fimilibus, prodeuntibus ab acinis
orbicularibus & rubrefcentibus, radice
fibrata extra fiilua, & intra, cum feca-
,

tur, rubra, rubris ftipitibus, & ililuis

Hquis. Nafcitur in planis, montofisq.'
locis, &
interdum iuxta aquarum fluen-
ta . Cortex radicis , ficcus , adftrin- &
gens eft , & nonnihil glutinofus ,
cali-

daq. ordine tertio conflat natura , & fa-

pore acri Tufi flores, . & immixti aqu*,
& inftillad, oculorum morbis mire opi-
tulantur . nam inflammationes cohi-
bent, adnaTcentcm carnem abfumunt,
&di-

Digitized by Googlfcj
 . '

.NARm ANT. REeCHl^LIB.,IV;i lof

& difoidunc argcmata. radicis auoquc dcco<5ii epotum ius aut infiiium, HAit ,

flufciltem aluunii & prodeft dyientericis,ibpitamexciutappetentiamfatieta-

tiq.mpdctur . Sunt etiam qui dicant, pedhis lenire, aluum ioluere, bilem va*
cuarc per luperiora, Sc tullientibus quoque efle remedio
Fila huius JLris per totam longituiiiHem depiHa,fint colere coccineo Jn fummo au-
tem frttt flaut coloris , Jiliqua lutea /tmt,tiusncmpecoloris qui in Hedera lutea con-

Q>icitur .

De TLACOXOCHITL, quam
TZOmLATl^AVHQVL !eu(a.
pillos rubeos yocant
.
(^ap. VI,

N omen
frutex hic a tenuitate
forma comantium
florum . flipices
(ecundum inuenit

plures a librata
in fuinmis
, colore
fii-

virgis
radico
, &

profrn , folijs Lini longiufculis , & an.

guflis, cernis quacfcrnisue , per modi.'
ca incerualla ornatos . Radix amara , Sc
odora gullu efr , calida liccaque ordi-
ne temo . Ius decodh eius medetur dy-
^iencenjs , & confert doloribus articU'
loruflDu .. . .V-.' ii .. . ..

Floj rubedini toniuaSam habet alboi

De XOVE^IVILPATLI. Cap. VH.

'

,
?iz J-A. r =

ONEQVILPAT.LIS .frutex eft radicibus inltftens liutolons i

X quibas odis caules fhluos & in eis fcdia Salicis, fed tamen minora^
ic angultipiia ,
1

floresipallefc/tQces,
,

paruos , calyculorum figura cahda natUti^

,

tertio gradu confUfiihccai &adltringenti, atque vrenti guttur, qiiarnquam

initio dulcu apj wc, GlycyrjtHix* fapore,& nullum pene fenfuRi faloi^is prg-
bcfis epota. Fqlia n)(a,aclbluta exaqua,remidiv6a;hur^ura,afiidd
dolores, & quofuis, alios a.cauflafrigida-ortos niitigwc, & eos aboriuntur
ex renfipne.^ows, eliciunt, ncraosimbecilles dorr^ranr, flcjqimnibus pene
morbis conreQduncdiedcd^qai a frigida.caufla fr&ura a&ttiiins idem efl:
\
tniB jMfCuilputlicir j ^ 1
^ '
 . . ,

toi RERVM MEDICARVM NO. HISA

Dt TLATLACOTIC TEPOZTLd-
NENS! Scabiofa fruticofe
Mcxicana.

RVTEX eft qui radi-

F cibus firmatur furculorum inftar

extra nigris , & intra candidis ,
multos
proferens flipites, teretes, & aliquantif-

per purpureos pr^longosj

, afperos* &
folia Limonis, maiora tamen , raris per
ambitum ornata feifluris , ac interuc-
nijsfecundum longitudinem difeutren-
tibus infignia j
flores luteos, & orbicula-

res . Nafeitur montibus Tepotflaaicis Tau-

httpntnjiius, & T*capiethUnfbis .Kadixcik
acris ,
odora , fubtilium partium , calidaq.
& ficca ordine tenio natura , ventrem &
dolentibus, tumentibufqtic impense vti-
lis . flatum fiquidem diicutit , aluum ex-
purgat ,
atque iw dylcntericis, dicitur
. - . mederi.
i CupinU Scahitf* fmt in genere reponi dehere indiennt exteris nom

nclnmantibus.ynde nomen nojheuihnt iednximns

De r ZT A C P AT Ll
TEPEXlCENSlVio-
ximo. C'P

ZTACPATLIS
Y quem alij

thnncanenfes /Joxitno vocant,feutex eftfo-

Tepexicenfs
TlanotfuilonipatU,
]

lijs parudis ,
pennis auium fimilibus
aut illis fi raauis Tlalmn.qmtli , & luteis
floribus . Nafeitur in temperatis Tepexi^
tenf&us lods. acris cfe, calidaque &: fic^
ca otdinc tertio conflat temperie cortex ,

" radicis tritus, ac drachmivnius menfuta

-deuoratus, omnes humores, fed preci-
pue pituitofbs purgare dicitur \ atquo
ita diflipare bubones , vnde poflretnum
nomen.,

De

Digitized by GoogU
 1 . ,

NARDI AWT/KECGHTUIB. Iin 07

X>t Volubili A^hafka. T.

A CVIL0TL>
bilis
,

haud prirer rationem a Mexicanis

ii planta volu-
prope aquas proucniens y

Acuilon vocatur, quando humidis aquo

fifijue lo^ nafci confucuk , repatque
per terram'
aut propinquis arboribus
conuoluatuf. Sunt vcrbuliusdu* Ipe-
cies colore tantum floris , ac nomine
diftantes , feliorum amplitudine .

enim 'flores fert candidos, & fo-

>rior

fia^uld minora vocatu rque Acmlod Acoiioti;

,
1 alterius vero flores pallefcunt , 6c folia
maiora funr , diciturque (^ottiracuitotl cotaexi
a luteo colore florum. Stipitesvterque
profert rotundos, purpureos, lignofos,
' fragiles, & tenues , lenta fanos medul-
la . flores l^quixachitl candidos, vt di-
ximus , & ^llefoentes , nec abfrrailes
odore, & forma , floribus Rofre illius
qu a rccemionbus fob Mofohaw no-
mine circumfermr , cui hic frutex to-
ids non omnino difsimilis eft . Folia
lunt.Rubi ininime ferrata ^ncrueis difcurfibus red^e feciindum longi-
tudinem difourrcntibus , & odorem Cucumeris fere pratfefcrentia. flores in-
odoramerita,.3c.cbrollas: veneunt , ffoifdolque manipulos Indis palum con-
foetos , ac fomiliares.e quibus-igqis J)cneficio,ftillatitia eztr^tur que
,
valde odora fit, & iucunda. Temperato au t-paul6 frigidiore Cceloexulta-,
re foletji.Folia:funt amara, fctilRioforeordineflcta, ficcalida quamobrem
. ^
deuorau pugtUbmeofona ex vino, flatum difeutiunt tufaque & admota
, ,
ctntrai^ii^einbita laknt> ac ii miwcct ptzter naturam refoluuru
. tairirtixidm od

1 :ii:nnon

iie

Digitized by Googlc
 . .

io8 RER^?M MJ5 DIC NO. H tSP.

Dt 'HVITZ T(m.jiTZlK*ufi^ TQM.AL Caf,. X I.

VITZ TOMATZIN ,
quemalij
fJuit^TomalyAli} vero NeixpopodS-
\..m, leu oculos extergentem vocant, frutex
eftcrafT* & furculola: radici innixus ,
vn-
j; de profert llipitesfpiniferos.quatuordo-
; drantum , & in eis folia quadantenus vo-
:.tsc Spinathia: fimilia, inferna parte-
.. hirfuta , & fubalbefcentia ;
purpureum-,
florem non fine luteis quibuidam capil-
lamentis , tx quibus fiunt frudlus ceraCs
;;-candidis fimiJes Nafeitur in frigidis, ac
.

,
Jiumidis regionibus Temucacenptus , 6C
,\n planis, & campe-
. ; ilribus . Radix eft amara , acrilque , &
rertio fere calefaciens ordine, ciufdenu
cortex femiuncis menfura nilus, atque
H ^exi aqua^uoratus , omnes humores va-
'Jj ^ Euntuat per inferna . atqile ka febribus , &
^
-31 diSicultaif ^e^rationis, hydropi mi- ^
confert,
..rnijjiij Ofii.it
;;
y
. , j,.<i

,nb oainrno non Df XIVH^ILITL PITZAHAC

i,Viu jlib iij Anir tenuifolia . C*p. XII. i

ntj.i. - .1
<iia.m'nuL'= -'imoLfO i: ,

r.ni ouoloill^lVWQyiLITL PITZAHAC, fei

tenmfolia yradicem vnicaiil
(.fundiCiidqua mulinprodeuncfripiies, fex
fiLv.tCubkos Jongi, ac minimum digitum craC.
i iriiicblorisciiicreii.icretesjiacjuf fcuesi fo-
f
1013. fra femdiaiCiccris felliti flores parui ex aU
bo rubrefeentes . filiqua: aceruanm ap-
pciif* cauli alcaridibus cralfiufeulis, ver-

3 ^^--jificiilisqr/fimles plena: lemine nigro

,

*. > Frutex hiif.OTarus nonnihil eft , & legu-

< mina quadantepus refipiens , acris ,
;
cali-
daque fkca fecundo ordine na tura_j
vlcera fanat , abluta-
'tameirpfiuM^a fit, vt Ptlax-'

n^^mvocefur.dolorem & calor

ihgpnKm cipitum puerorum folia con-
o
nIlr,'admouq. dicuntur extinguere rc>
 . . ,,
,

NARDI ANT. RECCHF LIR IV. lo?

(blucau^ ex aqua, atque illita , cerebrum . Fit ex eifdem pigmentum nuncupa-
tum ab Indis TlacchoiU mehmtUue, quo capillos atro colore cingunt . Nalcicur
fponte fua in calidis regionibus, campellribus, montoflsq. locis, etfi aliqui iiu
herbaru genus referanr,&ucex tamen videtur duos annos viuens, viuaxq. per&-
ftens. Parandi pigmenti,qnod Latini Cxruleu vocant,Mexicani vero

& TleuahtuJIi, hic eft modus.Folia incira,in ahenum cortinamue feruencis aqux, ^1"^

(ed iam ab igne icpolitx,tepentilquc,auc melius, (vt rei affirmant periti) frige-
Crentis, neque ignem cxpenxjcoiiijciunmr.concutiunturq vehementer rutris,
ac paulacim aqua ihfcdia transtiinduur in ccliam,auc dolium.& tandem per fo-
ramina paulo fublimiora effiifb humore, quidquid cfolijsdccelilt, permittitur
relidere. Fex illa pigmentum ell.liccacur id lble,& (acco cannabino percolatur,
mox effiinnantur parux rotx , qux catinis fuperpolicis carbohibus,lolidantur
vc recondi tandem queant in annuos vfiis. Seri quoque apud Hilpanos inte-
grum elTet, calidioribus nempe regionibus qualis elt Betica , aut alia ex his
,
quas campcfthbus , leu montous locis , in areas late puluinacas
alluit mare, leu

/parlb femine illius, Ladtuex more, menfe quidem Lanuario, fi clemens (it, aut
cahdum cxlum,(blumq. vdum,Stirriguum . lin minus, Septembri, Odobri-
ue & tempelhue in Uberiores campos,ficut ipfe quoque parux Laducx lolent
digello , atque tranljxifito. tarricis tamen nouellis plancis, vindicacisq. a noxia-
rum herbarum tyrannide
,
quoties illx nimium lalciuierc , & tandem cuulfis
& accommodans vfui
De XIVH^ILm PITZAHAC dtera. Caf. XIII.

st &aliaeodcmnomineplanta,Arii^i/i//p<(C*i^tdida,quxcxm-
E leo quoque cingit colore, ibeminarumq. denigrat capillos, magnitudine
tamen & furma,aprxdida diuerla . Frutex liquidem eli mediocris magnitudi-
nis, multis infiltens radicibus,(urculolis, Hbracilque , vnde multi prodeunt fti-

pit:s cinerei. Folia Piperis longi aliquanto maiora, nerueisq. di(curlibus,fecun-

dum eorum longitudinem dileu rrentibus & flores capillacei, candentes
. . Fri-
|

gida,& humida conflat namra. parandi pigmenti modus eflvtrilquc idem.

& deterior huius tindura, atque ideo de fatu mhil
Xe Sdcchari jfrundiniiuSjinterpoUnJi ratimt ,at^e pu,M dtmoda
extrahendi Sacthsrum, tap. XIV.
tsi non tantum Canirienflbus , fed Haitinis quoque , noux Hilpa- &
E nix colonis , quarum regionum res medicas omnes (cribere animus eft
eorum regionibus frequentes;camen quo-
Sacchari A rundines aduenc(cunt,&
niam apud Canarios fumeas primum confpicacus, libuit inter eorum plantas
numerare, atque delcribere . Prouenic ergo in planis, mootofifque,led fertili-

bus, irriguis, calidis,ac prxeipua diligentia cultis,magnxCanarix locis, iuuan-

'
te natura ibli,culonum fulicicudine & cura, Arundinum,ex quibus laccharum
fblet exprimi ingens copia vnde vbernmus eximij illius liquoris prouencus
,
.

contingit . ftigandx fune hx bis , tcrue lingulis quibufque feptimanis , neque

K legm-

Digitized by Googie
 . . .

Iio RERVM MEDICARVM NO. HISP.

{cgniter cxpurgandz , atque (amenda; . atque ita poft duos integros annos , ia
droitam afiurgunt magnitudinem, quz raro denos dodrantes /uperat. (olida
intus ( a qua (accharum extorquetur } reiertz medulla , nec longioribus ternis
vncijs diftindz internodijs. folijs vero prolixioribus , & virentioribus, ca;-

tcris calamis. Serunmr e frudis earundem, germinibusvc tranliierfim iacenti*

bus. & quz primo ailurgunt, plantz vocantur quibus ad vliis ampuutis , na> .

(cuntur aliz, (efquianni (pacio iudam magnitudinem adeptz quas vocant .

can. deinde anni vnius interuallo, quas Refocan. & hz feruari (olent ad fatum
Sacchari
fertilcs cflc Contingat ob teiTZ Commoditatem , & (oleixem cultum
conficien. vt laccHaro exprimendo idonez (int,atque aliz quano demum prodeant , quz
di modus.
yj difjic^re Contunduntur hz troclea, binos, Ariatos, vadosque
rotante axes, alterum alteri impolitum .& podquam minutim (iint concilz
przlo comprimuntur, haud diilimili ijs , quibus nodri orbis incolz muda ex-
torquent ab vuis . Fluens (uccus per appodtum canalem procedit in vocatum..
Tangut quo referto transfertur in ahenum a recipiendo cognominatum Suc- .

co huic melli ve, ius vocato, miicent duo auttria coclearia magna, quz Pomhts

vocant, hxiui) fortis, quod in eum vfum paratum habent feruet paulatinu
cortina donec rurfusT^dff^ise fere referciatur pro capacitate aheni. Tunede-
(pumant,aufenmtq. cralIas,St immundas fordes,quas Cdchazjtn vocaiu,deindc
in reliqua ahena transfundunt, vbi bullire permittitur, donec exquilite emun-
detur,addito paulatim lixiuio quo excitetur fpuma . Eundem fuccum iam im.
,
mellis naturam coadfum , transfundunt in Tangue per colatorium, donec im-
pleatur. inde transfemnt in didhs Tachae paruave ahena,quz tria (unt. vbi iiu
maiorem (piiTitudinem coit , haud aliter quam in tribus prioribus cortinis, irt,
quas paulatim transfertur liquor . augetur Icnlim fuppolitus ignis , atque lixi-
uium. eorum vero quz T acbas vocant quatiunt folum tertium & ne ferucat,
,
.

atque cdiindatur liquor,butyrum vaccinum, aut oleum infpcrgunt Inde pod- .

quam indebitam Ipiilitudinem mutatus ed, transferunt in vocatas /'rmd.r.

mox implent fubfellium arundinum excrementis , collocantq. formas aqua.,
abunde madentes . & obdrudlis foraminibus , effundunt in Ungulas formas
(extarium liquidi mellis, quod Lentum vocant . polfrema Tacha , fiue ahenum
in noucm digeritur formas & has quatiunt artifices fpatula lata ligneaque , ac
.

replent paulatim , exhaudum indaurantes liquorem Sequenti die transferunt .

formas in loca dicata expurgationi. &amouentes (ubfcudcs.eifHem foramini-

bus (accharum perforant,permittuntq. expurgari decem duodecimve dies,pro
temporis more, deinde malleo quatiunt formam , atque ita (i quid excremen-
ti ed, extrahunt, experiunturq. an (atis fit expurgatum Quzexadfemun- .

datz funt , reconduntur in formas, addito luto quod non aliter inuentum ed ,.

quam gallinis quibuldam, pedibus eodem infedfis, formas conculcantibus , ea.,

parte ucchari quz conculcata ed, mirum candorem contrahente
, .
Quz vero
Qon,permiffz quantum fatis (It expurgari, tandem illiniuntur luto. & eo tem-
pediue detradfo, aliud fecundo adijeitur nec additur tertium , ne (actharuiiu
.

vniuerfum liquefcat, &

effundatur, etd interdum ter lutum adhibere neceda-
rium dt Saccharum ita paratum,vocaot LeaidaJtjic alio nomine Majculum.

Nec
 W , ,. ' .

NARDI ANT. RECGHI Lia IV. iii

Nec maiorem admittit interpolationem; etfi quod minus candidum e(l Mat,-
edmtdo nuncupetur quod tamen, Ii libeat esquilitius interpolant Eft & aliud
.
vd .

j;cnus quod Spumat vocant , quoniam ex Ipumis ahenorum omnium Ibleat diftum
,

parari. Hx quando extrahuntur, tendunt eas in ahenu Ttmtjuerre, aut dolium, n-Sjumit.
ac deinde emundant in aheno, interpolantquc, veluti laccharum Sunt & vo- .

catx7(e fpuma, poftrcmum vc faccharum. quod fit ex Ipumis haud aliter,quam

reliquum dicix Panelia . PunclU vero fiunt melle,quod fluit a laccharopcr in-
ferna. nempe inferiore,atque deteriore rerpumis.eodcmq. interpolatur modo . U.
Qux omnia lacchari genera,lbli cxpofita,demum in vfum reconduntur. Itaq;
quoddam ell genus mellis, vnde fiunt panell;. Aliud,quod Decartu vocant,fluit

a laccharo,cum iam luti beneficio expurgatum eft Tertium vero, quod fluit a
.

panellis. atmcllatum dicitur faccharum ipfum priufquam concrefeat Sed .

,

ramentum mei efl, quod adhzret canalibus quibus expurgatur faccharum> ex

quibus parantmel, panellasvc,aut, quod vocant 2(efinado. Vala autem , atque Reiiu^lo,
inftrumenta , quibus /accharum interpolatur, funt Pomta feu coclearia xnea
decem duodecimve, plusminus,capientia fextana, manubrijs ligneis annexa-.*^-
quibus melliginem ab ahenis in anena transfundunt DeJJiumatrices liimh-
.

nunx Mediolancnfes, cribri modo perfbratx , nec fine ligneis manubrijs vl-
nani longis, veluti illa Pombarum , quibus melliginem extergunt , emun- &
dant a Ipuma . 'Remtilotus liint quxdam coclearia xnea,tres quatuorve capien-
tia fextarios , infundendo lixiuio deferuientia , vt ita deinde fpatula (accharum

commifceatur.Spatu/a vero lignum eflquatuor digitos latum,& ternas ^itha-

mas longum, quo agitant (accharum contentum formis pofitis in tciidali.
/orw/t funt va(afidi!ia,infcrne perforata, vbi expurgatur (accharum, accipitq.
feitmam. vnde nomen. 7'rd<t/oefl;fubfellium plenum ramentis Arundinum,
vbi collocantur forrox yirgjera dicitur lignum rotundum,cui ferreus mucro
.

additus fit. eo enim excauantur in ramentis fedes, quibus locentur formx.

Pa almro dolium magnum collocatum prope Tacchas,in.qaod melligo, quam
MiUaio Vocant conijeitur &: inde' iit Tacchus ruHiis cxcrada transfertur.
,
,

Taechas (iincahcna modica , & in trlai^uli formam locata, quarum vltiina.,

alam habet vbi (accharum agitatur. oism/Za nuncup.mt fbrn.iccs, quibus i m-
ponuntur ahena . cochlear eft ligneo infiilens pedi, (eiquidodran-
tem longo,quo transferunt (accharum in fbrmas,cxtera Pofnbis fimilc.Lutuq)
vero quo exputatur (accharum, vocatur qtiod''gtnus crctxcfl't..>
aiunt , (qualiido colore , (^ nonnihil in plumbeum tendent^u milibus locis
& pene paluftribus reperiri (blitum quod expofitum Ibli
.
, ip| annuos vfiis ler-

iiant,neimbres per anni decurfum decidentcs,impedi mento ede pollini:,.Cum

vero eo vtendumeft proijcitur in cortin.as , lapidibus 0c calce conftrudai, ad-
,

dita aqua donec ex ea relbluatur. agitantque, atque commififent pala quadam

magna,vtrilque manibus mota. 6c Itatim colant , ac perrribom xneum tranf^
mittunt inaham cortinam, lummquudtprimo additur iacclwo, liquidius eft
fecundumverboDnaihil^iiftius.quoiadivtrumqueexhumoris niaiori,mino-
riq. copia cohftat. Audio na(ci (jxinn (ua apud Argentanum, quod vocant,flu-
men , Arundinea (acchari, arborum magnicudme , quibus quod dixenv l^h- (

K X ' nius
 . ,

III RERVM MEDICARVM NO. HISP.

nius in veteri quoque Orbe cucnirejvi folis exprelli facchari orbicul|,{uprema
parte adhzrelcanc Ec hzc de faccharo, quoniam video latuifle iuperiores, mi-
.

hi obiter ditta lunto

Dt AXIXPATLl TEXAXA-
Hf^ACENSl. Volubili quin-
qudatera. of. xy.

V OLVBILIS
pttlis

nixus furculorz
Texaxahuacenfis
.
frutex cft

e qua profert caules

AxtM^
radici in-

larmcntofos quinque laterum , & fo-

lia vitiginea . amaro conftans fapore,
& calida natura . vrinam cuocat fiic-
cus epotatus,& idlericis mirum in mo-
dum confrrt. Nalcituriuxta aquaj ca-
lidarum regionum . >

De EGA P AT Ll, (eu parua Sam-^

buco. Cap. XVL

CAPATLIS, quam alij T/o/ez,

E
medicinam
ar(,alij Totoneaxi hoitl, iea calidam

, alij vero Xomv tmtli , Icu

pruam Sambucum , alij vero Xtopatli
vocat, frutex eft hilpiduSjfolijs Amygda-
li. ifipitibus lentis purpureis, tenuibus
,
& teretibus . floribus luteis, mediocribus,
in extremis ramorum flagellis ex quibus
frliquz oriuntur tenues , teretes , long*
,
& maiori ex parte purpureis granulis
Lenti fimilibus, minoribus tamen, refer-
tz . odore ell graui, fapore amaro Pro- .

ucnit in locis campefrribus regionum ca-

lidarum aut temperatamm quamquam
.

intra domos quoque,& viridaria,remedij

cauda iblcat coli . Calida & ficca natura
con-

Digitized by Googie
 . . .

dolorem fedat. lac cuomcucibus in&nribus auxiliantur eius folia,fi concufa ap-
ponantur ventricula admota vero illitaijue, capitis dolorem leuant.& vniueife
corpori applicata horrores febrium , aut pugilli menfura deoorata . Sunt qui
dicant fic quoque faticutimederi, &
leprae, tcfta prius corralic quam Indi
,

Xittl vocant ,
lychenibusq. impolitam auxiliari

Ve

VA M Michuacanenles f/mtxi^ms
vocant , Mexiemfis XaxocapatU
' nuncupare Iblent.Eft autem frutex
.
^ ^ frilia fundens oblonga , l^rau j & amplitu-
dinemat Medica: ; inlertis tamen quibuf-
dam minoribus femiiu vero, uc flores iux-
.

foliorum exortus in aoenioc oongefta^

Nafeitur calidis, atque humidis lods, quales
MexiamL foiia calida, &frcca, & pau-
lilper adfttingenci videntur conflare natuf
ra. St Sttschadem quadantenus olere > Pul
nis eorum,Biedeturnomis,& depafrentibus
vlceribus. tumidam fadem curat. & impo-
fitus capiti j obfiflit lefluxiooibns oculis a&
fundentibus tenebras. naribus vero infolus
V,
^ fluxum limguinis cohibet . St medetur dy>
fenterids . tumor esq. przter naturam , aut
difeutit, aut maturat, aut aperit . Succus in-
^ foliis confert oculis . fufiitus iuris deco^
eius, & /vaM^iKtladuerfos articulares do-
lores , 8: quafuis alias frigidas noxas pradentaneam fon opem

T)t ^ACAZCVL, feu TOLO AT Z IN iA^dijsdia-,

Datura altera Mexicana . C^. XVI ll.

N ACAZCVL,
huextt Zittctnpt
qui ab alijs vocatur TdtMtin, efl fpedes TUfotl
Prouindz alumnus eflque frutex caules Ficulneos
.

proferens, radices candidas Stfurculoliu, folia vitiginea, odoraque, mollia,

pinguia, &hirfota. Frudus aculeatus efl, ac demum Ipinas exuit, obrotun-
, & in quatuor
dus portiones, Melopcponis inflar, diuiliis . Semen efl foluum,
Raphanino limilc Nafeitur vbique in ruderibus,
. &
maceribus Pabuathannifi-
bus, & habetur ab indigenis ad nonnulla incommodareparanda magno in pre-
tio . Semen frccum , tritumque, StrpCnf immixtum perfrada olfa mire fo-
,
lidat , & conglutinat, ac redudt luxata t' Adiungunt Inoi iuperne auium pen-
nas,^ &
tabellis coercent , ducuntq. xgrotantes in balneum aeneum quod Tt~
,

K J MMC-
<14 RHRVM T4E15ICAR VM-NO. HJSP.
fta^calU patria lingua vocare folent. toties repetentes
huiufinodi medicamen-^

tum, quoties videtur expedire quaterna folia tufa deuorantur ezaqua contra_s
.

totius corporis dolores , c Gallica etiam lue profeiSos , aut cum ChiUt luteo illi-j.
niuntur Cauendum autem ne excedat pondus, quoniam alienatiopem effice
'
& -

varii, vanaeq. imaginationes viderentur obferuari.

, .

ict,
<Jidcatc$d eH jpedes TlapMl fme t3Murd,tfu* ipfi fiyofty^nw t!i congtntr.-pap^
Ium Datur* videtur quidem dtui/um ejfe in tjuatutr partes, fed quando femen matu-
ruit f duabus tantum partibus membrana haret ipfi pomo,
rvtrimque utro multa ha-

rent femina in craffa od fuhHantta, ficutttiamin Eyofcyamo,fiTabaco

fvidtre licet . narmicam vim 'Ad edici plerique adfcrtbunt frigor i, non animaduerten-

tes omma narcotica e(fe adora calida , ^vt etiam purgem .

fic Papauer etiam pur-

gat, femina esw non omnino maturadeuorentur ,'vt mihi retidit fibi experientia
p
compertum nr, Clari/ptnns Thtopbilm Molitor Lynceus, profipor IngolHadtenps dt-
pgnatutMedicw, rarum naturaUiah j&ligentifftmus rimator, fcut omnia Kapacea fa-
tere fdent ,
ti.nihiloimnus tii \narcoticum ; nec opus efi ad pigida* partes tpUyf-
& difcik
fmt tonfugert . namsdenm rvini 'vtpotedipHlatum, nthUpigoris continet,
pttrit in fiicotiana partes pigida inuenire. Taceo uini rvim Narcoticam qua
omnibus, eH notiffima . Itaque, altande vis pendet narcotici . ex prms wmpe qm,

magnacppiae ptpgmhusipu,^ puilepmigantibusdn cerebrum euehuntur,Jpirftusq.

oJumaUs ne fufpcieuti quantitate parttbiSi fubiellu mpuam, impediunt in Itthargo .

terte caput apertum,^ memhrasu terebri, eiueq. /ubflantiajnpammata reperiuntur.

Idobpruauitnon ftmeltantnm'ixetllentiffmut D.loannes Faber tynceus ,
pm-
pUeiarm [ummiPonttpcu.coSe^^ amiciumempngulariiJncuiHs adtbus con- ^
^bernio hi meicommmtarq nati funt. quod euidentireonuincit, fomnum illum non d
pigore pd d calore ortum duttre-y anus autem ep ille metus qui a multu faculis
,
Eufopaot corrtpuit inn>ps debito narcoticorum , cum uniuerfus Oriins tpy Aferidies
impune (gjr quotidie utatur Opo, Datura,%angue,^ fimilibus,^ noui Orbis incola,
quos hodie Nauta feptcntrionales imitantur , pmum fjyofcyami ,
put Tabaci, cre.
herrimt hauriant . Noxa vtroex nimia dop, nunquam efl tanto cum periculo, ac p
uis in purgando, debitam exctfferit menfuram . Cpiendum eSl inpnttos mortales, do-
J<rum cruciatibus perire vniiu huius medicamenti ignorantia, qui orco tripi poffent, p
mtslieifConfenp totius Orbis perfutp,to faptus Vttrentut .
 , , . ..

NARDI ANT. RBCHI tlBr.rv; jiy

De T OTON CAtATLl Syringa Iwea. C/. XIX.

T OTON
pureos
ftipites

.
CAPATLIS.frutexeft
ramosq. cauos proferens, pur-
refertos luteis floribus, ac vifu fpe-
^dlahdd . qui initio , cordis oiiendunt'figu-
' ram ; mox yctp bianc in ftellulas quin-
,
que concinnatas felijs. ex his vaiaila erum-
punt , in ^^ibus femen nigrum claudi-
tur, exileque. Radices fu rculofifunt, Sc
folia Pyn primo guftu apparent aci-
da , potieawero plan^ amara (entiuntur
quamobrennVcalida ficcaq. &Adftringenti
conflare natura ,
ctl iudic^dum . lllita-i*

corpori ,
frigoribus rigoribusvd acceflio-
num narrajmir medert ,'enixastoborare,
compefeere dyarrha-aj , farietatem pellere
& dyfenterias curare infufa, ventriq. ad-
mota, aut femivnciat pondere deuorata- .

praxipue n cumradice Ttcococauham per-

mixta fint. ,,

.1 Flot ipj! "BUuri^ videiur fmilu f flauiu

quidem vetr4,fid ver/in tentrum trtAejat

Di TOClZ^l^iyH i
tomdo ,& ciitdo ttp: XX. .

RVTEX edTeeiz/fuikh folia ferens

F Chamzdrios, ferrata, pinguia, & in-
ferne fquallentia, hirfuta,arpera,graui cxlo-
re. radicem crafliufculam,fibratamque,&
fenflm gracilefcetuem . flores vero longos
Prouenk in vallibus , ac ripis- fluminunu
MetttftUni. tertio fere ordinecalida, atque
exiccaiui temperie conflat, oi^ ventriculi fi

apponitur ,vtcrinos afledhis curare dicitur ^

ac foeminas illorum gratia tabefccntes, fa-
nitati priflinz reflitucre. & ius foliorum
infufum,medcri dyfentcrijs.
folia ad Urtica Jirhilitudinem fA^unt ,
fkhiu etiam viridia .
flos longifflmis pedica-
iis im^uitat, eeiymbiferis quaji flmilii , U-
m lattm

Dt
titf
"
RBRVM MBDfCARVM NO. HISP.

De TTZTICPATLl frutut.
i Febrifuga. Caf. XXL

T Z T I C PAT L I S,
I
Y fmujuilitl

ftmdcns craf!^,
vocant, frutex
& longam,intus canden-
quem abj Te-
cft radicem

teni ,
teneramquc plenam fucco, & ex ea
,

ftipkes^ purpureos . iblia in piures cuipides

, & has ipfas

! diuifr interdum frnuofas quo-
que . florem candentem , ac paruum . Se
ffu^him rotundum, Ponticis nucibus pen^
parem N alcitur in collibus Hoittpcevpbies.
.

Radit dempto cortice, qui impense refri-

gcrat^in Izuorem redadb, aduerliis frbres
lolet deoorari los decodli cius , loco aqux
.

fentanx aut fluuialis, bibitum, eundem

viiun przfrat . prztcr quod calidas qualuis
imemperies emendat , ac corrigit . Nec
cft planta vlla apud has gentes , quz in^
cztinguendo calore , maiori in pretio ha-
beatur, aut poflit huic aliquo modocom*
puari .

Ad Girmium forte ftrtinet hte planta ,

/ei repugnat rad^ tenera , ficet plena qua
ob/cure rubet, fiiium fire Cannabk. caules
etiam rubent . fru^ue nedo cenclufis nen een-
'
fiititur.
Exponere hie libuit hanc quoque Malua-
eea yt >videtur earum regionum imaginem ^
m
tm quamuis auti^apho nomen in/criptum
ueu jit^nounullis tamen aftnis pradiUa 7c-
ti^atli cenpntur. folia quidem /untGeranij.

fies ex aU pediculo bngoinfdet, calix magnus -

Jeri caliantue , flos Imern , pallidut , radix

trqfa.-

De

Digitized by Google
 ,,

NARDI ANT. RECCHl tIB. IV. 117

Dt ATLAT feuaqaofaherbaappenla. C*p. XXlh

TLAT ZOPILLIN, aquo-

.
(am ve herbam appenfam,eum fru-
ucem vocanr, quiobWaiuxtaquzna-
facur, & pediculos feliorum quos fimi- ,
les capreolis hinc & inde efTundic c no- ,

mioatur. alij Atlot ipfcl/in xochitl ideft flo-

rem ^r/rr(ip7/ivocaremalunt.duas re-
pedes huius plancz /pecies alteram a ru- .

beo colore rubram; deeram a paulo albi-

candidam Raaicem vera-
diore, appelles .

que cralTam, rubcfccncem, ac fibris refer-

tam fundit . caules lentos, refertos molli
medulla, Ficulneis proximos, teretes, qua-
tuor cubitus longos , & minimi digiti
cralfitudine . Vitb vinifer* folia , in pro-
curfii flipitum hirfuta ac rara, florem ru-
brum, & oblongum, i quo fru6fus gene-
rantur ternis capitulis triangulis conflans,
Corallorum inflar rubcfeentibus,cibo ido-
ncu,ac plenis nigro femine. Temperato
aut paulo calidiori coelo gaudet, quale cft
Mexicaamm , & Tfttsojuenji, vliginofbq.
& campeflri folo Auguflo menfe flores erumpunt, quibus, feudtuque, ac felijs
.

decidentibus, in annuos vfus velli fblent , atque recondi . Radix frigida primo
ordine videtur , humidaq. & laliuofa natura & ideo, aqua , vbi ferina radicis
.

flipitisve aliquamdiu infufe maduerit , loco frintanz aut fluuialis epota ab his,
qui fluxum ventrb patiuntur , aut quemuis alium a calida- caufla ortum mor-
Dum,breui curat, vrinz ardori, 8e retentioni medetur, nec non & oculorum in-
~
flammationibus. -

/immina , ^ caLcem &, flres in malnaceii diligentim infpexerit

hnne fruticem torum cL^i, nempe Althett adtudicubtt
,
/latim
. viris etiam reliquis prete cor-
refiondeat . > . .

De

f
^Ic
 U ,

RERVM JHEDICARVM NO. HISP,

pe C0C^iS.T4M.4TL, feu Ime .T A M AT

Vrinaria mirabili. Cap. XXIU.

^^OCOZTAMATL, qucmalij
? % 1 & Cocoftin & CoccrjU
Cocoxjit , ,

vocant, frutex volubilis cli,craflam,ac pal-

"'
lentem radicem fundens, vnde nomea..
I- Aipites, Ixues, tenues, atque rotundos, frv
lia finuola, & in tres diuila culpidcs. flores
* ' f^sndidos, modicos, iliis It^^Mixochitl perfi-
'A
'iir. jg Y Rules. c quibus oriuntur acini ccraiis haud
abfimiles, fed colore candentes. Radix
^ffiT pallet. & inodora cft. fapor vero laliuofus.
temperiesmediocris,autpaululuminfri-

' gus humiditatemq. inclinans Vrinam.. .

' mire euocat arenas, .pituitofa excrc- &

i
T V menta |>ellit . atque quicquid vrinarios
, meatus obllruit expurgat , & trahit, car-
1 . nemq.ibidem fupercrelccntem reprimitjfl
siinoi in I^uorem redadfa femivncix menfura eat

j ^ aliquo liquore aperiente deuoretur. & ag-

'

* ^ glndnatopulucre radicis exoui albumine,

'aut oleo amygdalarum dulcium, lunco
Xomalli vocato, Gofffppino tamen prius filo irretito circumuolutoque, atq; ita
penis cauitati admoto, quemadmodum raro quodam exemplo cognitum eft
apud Mantuam Carpentariam, Itilippi Secundi regiam , cum laboraret Epi-
(copus Cordubenfis, qui tunc erat Conchenfis prxliil^ & d confeflionibus ciufl
dem Catholic* Maielfatis,grauiflima quadam vrinx fu ppreflione. eo enim.,
prxfidio lubdito, veluti per miraculum efrliberanis , referaris vijs , vberri-
maq. vrinz copia penitus eflula haud fineoptimamercede artificis, cum ta>
men ille , neque vnde fumerctur id genus auxilij noflet, aut quidquam aliud
quam fe aliosq. permultos, a quodam Indico medico fibi id arcani Icruante, ab
huiufmodi zgritudinibus fuifle feruatos ,
atque ereptos Et . quamquam fine
qui contendant, non eo puluere , fed cauda Tlacuitzfn animalis, cuius etiam cfr-

ngiem exhibemus , euenifle,quz eifdera. morbis aflcdris mirabile quoque auxi-

lium przllat re tamen diligcptcr confidciata , atqrie inquifita , inuentunL.
;

ell e radice huius plantz & nqhcx cauda pr^id^ animalis, mutuatum t fle
,

quod narrauimus auxilium'. Sunt vero qui dicant aluum mouere ac lolue- ,

re & ea ratione Chichimeeafadi milccu , ad pharniacum quod vocant Chul-

.

lulenfe, componendum . - .
- _>.*
 . . . . ,.

NARDI ANT. RECCHI LIB. IV. 119

De rZTAC COANENE PILLI Volubili Diuretica.

CMp. XXI y.
Z TA C
Y
teretes, &
virides .
[^oanene pillis,k\x planta folia forcns cordis figura, volubilis fruil
tex cft, radici innixus long,
&
&
fului. equa proferuntur caules tenues,
in cis folia lubalbida , cordis forma fere . ac flores ex albo
pallerccntes,& exiles.radix vncix vnius menfura tufa ac deuorata, febres dicitur
arcere . mixeaq. T tlte ^ahuiti, aut fumpta per fe,vrinam prouocat,fcmen re-
tentum pellit, nec non ianguinem coadum in grumos
, & lapillos . Dulcis cft
fapor, frigidaq. aut mediocris natura
Cum hdc pUnta Jit tangetur ipfiCoanene pilU,&' Jlorum calorefire tantum
diffe-
rat, Ai de vir Aut plura Videre poteris

2)e QOATLI,ftu Aqueo ferpente . Cap. XXy.

C OATLIS, quem aJij 7'/4p</fr.p4///,feu

neam vocant,(ufFrutex cft magnus, ftipitem ferens enodem , craflum
materia: Pyri,& folia Ciceris,minora tamenjRutaceaue,fed maiora, flore luteo
medicinam (anguinis cocci-

elanguefccnte paruo
,
&
longiufculo , compofito in fpicas . Frigidi eft,& hu-
mentis natura: paululum c temperie recedentis . Prouenit regionibus mode-
,

rate calidis
,
qualis eftMexicana , &
interdum etiam feruidioribus qualis cft
,
^uauhchmacenffs. Aqua vbi ftipitis eius quidam alTuIi aliquandiu maduerint
qui ciruleum paulo poft contrahit colorem renes , & veficam epota exter-,

git,rcfrigeratque,vrini acrimoniam temperat,fcbres extinguit,& cholicis me-

detur . Hic autem potentius priftat, fi radices eil adijeiantur, quamquam M
ventriculum laxent quod ego in me ipfo fum aliquando expertus & aliorum
. ,

etiam patuit tcftimonijs Aiunt quoque gummi cius, oculis inflammatis

.
opi-
tulari , cxcrefccntemq.in carnem extergere Capit iamdiu id lignum de-
cis .

ferri ad Hilpanias, vbi lignum Ncfi-iticum appellant, aquamq. fic

parant Li- .

gnum afliilatim concifum,in optima aqua fontana maceratur. Sciti ea relin-

quitur, donec aqua a bibentibus ablumptafit. qua fumpta, altera
inijeitur. to-
donec aqua ciruleo inficiatur colore, dimidiaq. hora poft inie-
liesq. repetitut*,

tftum lignum, ciruleum aqua contrahit colorem dilutiorem, qui fenfim

pro
temporis ratione intenditur , ita vt miraculum foedatoribus appareat
Eli & coatu .

aUud genus huius pianti , eadem priditum facultate, fcd aquam minime
inficiens .

Lignum ejl Nephriticum aquam caruleo eoiore tingens, cuiut iam iam cretriorvjiu
non filum apud Htfianos, fcd etiam Italos Medicos
E geni re leguminum efie colligitur, non tantum ex folijs Ciceris
, flore luteo, /ed
ex eo quod apud nosGensJla vimhahtaM ad calculum pellendum,^ rt
liquafire om-
nium leguminum genera .
dMonardts hmus etiam meminit cap. 27 Vocans lignum ad renum .
affeBiones,!^
mina incommoda apud quem idem aqua paranda modus
,

De
 , , . .

3o RERVM MEDICARVM NO. HISP.

ht ClACAf^P 1 1OL XOC HIT Lf fu herli/o , ac

Cap. XXVl.

XOCHITL,
C
frutex elt
Aq:APIPILOL
quem alij Pipi/ol

folijs Menth*, minime ferra-

xochitl vocant,

tis . floribus coccineis, longis , Pericly-

meni figura , binis candidis apicibus, i
fingulis intrinfecus prodeuntibus. ad
cuius fpecies fortaftis pertinet , quam-
uis viribus differat. Nafeitur in cali-
dis collibus . Frigida, humi-
daq. temperie conltat . cortex radicis
femivncix pondere deuoratus ,
placac
febres
hmus Periclymeni ex luteo ru-
Flores
tri Juttt dfptils. Sd quoniam AuBar fri-
hit eius femivnciam fbrium accefus pla-

care ,
necejfeefl Vt (it cahdi temperamen-
ti , fcut reliqua Pericymeni ytuera .
Nondum enirn compertum e(ly a figidit
^ humtdis medicamentis utf magna
vt fudorem mcurre
,

quantitate fumptts ,

pofsim , vel vomitum ,

febnum paroxiJZ
mos fdari, vt Vel exnoHro AuSore ftpifsime videre Itcet .

D* C H y P IK l , fu
C A H
P ET I aquam rubeo colore tingente ,

Arcano Venerei morbi ^ap. XXyJI. .

FRVT
men
EX eft Cbupiri
pallefeenti ex albo ,
radici infiftens craflie ,
& interna ex albo & luteo purpureiccnti
Prodeunt ab illa flipites, multiq. rami tenues, prolixi, exaturati viroris,
.
& long*, externa partc_>
, vnde no-

Sc vergentis in colorem catruleum, teretes,latues, ac referti mali Medica: folijs ,

maioribus tamen , & luteis ac Ifellatis floribus faporc , odore inflgni caret
. &
Nalcimr in calidis Michuacanenphus aquofes, & humidis locis Sicca , fc ad- .

ftringenti conftat natura Habent hanc plantam indigente in magno pretio ,

.

eiusq. vires in arcanis recondunt (quas tamen magna cura atque diligentia,ab
illis extorfimusjaflirmates, plantas reliquas Adichuacanmfs,\n fedandisa mor-
bo Gallico orcis doloribus, facile fu perate, ac vincere, curandisq. neruorum af-
fedlibus, fcabie , atque alijs perniciofes , ac rebellibus morbis , & qui Icuioribus
medicamentis non cedant , fi radix vnius vncix pondere recipiatur , aquae ve-

ro bini congij, ferueaneq. ad ignem donec tertia pars ablumpta fit. iusq. dc-
coifticius, femilibra: menfura,quotidielbrbcatur. eadem vidius ratione infti-
tuta.

Digitized by Google
 , , ,
,.
.

ARDr AMt; R'&<scm

qux Cuaiaci decodhim affumentibus prarlcribi fblec Idem dccodhmu
IU&' m ^
tuta , .

medetur 'prsrter naturam tunnribuSjVfcetibuifque , & exteris iymptdiAatis ex

eadem lue profcilis . & potatum > & illitum , tumores capitis & brachiorum
difcuckjdylenteriis cbmpeleic, exckdt a|>petcntiam, & impinguat extenuatos
- . .
' i . - . s ,

- ! Dt C ^ foj Brafilio Hilpanorutn .

'
cm, xxyiii.
'
, . ,;-vi r.l
'
1. - =
I (I 'y^VAM vocant
, & Mexicuni ^amochitl
^\nt^caneHfis
1 1 ; r " &
Vit^mhuitl , & Hilpani Bra-
filium (blcnt nuncupare , ^tex eft fpinofus
lurculofiscandidisq. infillens radicibus, vn-
: deprofen ftipites, extra fuluefeentes, ac in-
tra rubeos y contortos , refertosq. fclijs cor-
dis fere figura , fcd mucrone appendenti-
bus , frequentibus interuenijs infignibus
c dorfojobliq ue procedentibus
rfojoblique pr< in Iatera_i
Naickur in frigidis Michuacanenfiius,c3ia-
Nafckur Michuacanenfiius,c 3 ia-
i\ pdlribus ac montofis locis vbi ofFendun- ,

'nturdk*alixipfiuslpecies,quarum altera_ . .

Pinguit altera vero yxiupia nuncupatur

Sapor eft adftringens , fiigidaque ac ficca_.
temperies. Tingunt eius ligno fila coccineo
.'''5 '
Icdorc enim perfimile arbori quam vo-
. eft

'
'liriuii '

eant Santalon Ius decotfti cius primo fit

.

-.1. fiiluum , deinde rubelcit quod fi amplius .

decoquatur , ct^tur in purpureum pig-

'
V
raentum,aut,fimifccatur alumen, in ru-
beum , & decentius Cinnabari Refrigerat hxc arbos, febrem extinguit, ad- .

ftringit, & roborat.

FruUum luteum Ericu fimiUm iit Ithn fm depinxit author, longe a/iam Plantam

Vrafilht nomine defcrtbn herbarium Lngdunenje lih. t S.cap. ii.exT heueto. atborem
nempe magnam,fiiijs Buxo fimtUbut.cmus etiam ligni magnos truncos apudjios nji-
^
tlere licet

Dt

Digiiized by Google
 . . . . .

Ui
,. j ^J li:;i',. ,i; ,r. \ . . .;: 1 CuO f-
Dt SlvAVH TLEPATLI Ocymifdia. C4p. XX/;, ,

r

r\ ,:: i -
, .
: .:! Xi . i n;
flllJ .
j

R V T E X, X-

F .fift

dici annixus crallic, iignofz, ru>

ac fibrae* .ex qua pipferunturfti-
.'
*ltp4flff

pites f^icqfi , atque ligneae natur* , fo-

lia Ocymi (errata , flores e candido ru-*
l^rfceutes , in (upretnis ramulis acerua-
tim congefti , verticillorum fere modo .

'
Pfoucnic in locis campcftribus Xoxo~
:
'
tU- pauliljjcr frigida temperataue, fic-
ca, ac adliringcnti conflat natura. Ius
! : dccodi cius curae quofiiis dolores haud
alieer ac illud GuaiacanitQiin^ asxZitrz/e
farilU . quindecim , aue pluribus diebus
ii iea expediar, matutino epotarum dy-
, (entericis magnopere coniert , Sc qui-
bufiiis alijs defluxionibus cohibendis
-i/Vtntc fiUorum rubrt Jitut i hac planta,
u fioret rubri m luteum 'verguat colortm .

. SUTAVH TLEPATLl II.

- . Volubili Limonifolia
Cap. XXX.
VAVH TLEPATLIS
Q
rem candentem,
tex efl ^pites lundens
6c fuluos ,
folia

& modicum
Limonis
volubJes ,

, radiccnx.
,
fru-

flo-

(urculoiam (uluamque, longam ac craf-

,

fam. conex radicis, quz.frigidz efl, Sc

adflringcntis naturae , redadfus in pulue-
rem, atque appo(itus, medetur eruptioni-
bus, qu* in Gallica lue (olent oriri . idetn
praeflare dicitur deuoratus duarum drach-
marum pondere, atque ita fugare infe-
diiones cutis omnes . Naicitur in cali-
dis Texaxahuacenfihus ,
vbi in maximo
babecuf przcio ab indigenis .ad przdi^as
zgritudines exterminandas

De

Digitized by Google
 ,.

NARDI ANT. RECCHI LIB. IV. uj

T)t XIVH COCOLI^, feuplariM
Contortitut. Cdp.XXX/.

IVH COCOLIN
X
tes ,
Htinfetnfij, ftipitcs ferens tenues, tere-
perque magna interualla geniculatos
frutexcft

iquallentes, Sthilpidos. folia rara , magnaq;

er parte altero latere vnico dilTeda Hnu , hir-
fota & candentia 1^ przcipue inferne
, ,

oblongaque & Fafroli flores radicem ma- .

gnam, e candido vergentem in fuluum Na- .

& campeftribus lo-

Icitur in calidis collibus ,

& quadante-
cis, fapor radicis fobdulciseft,
nus leguminis fiigidzqi & adftriAgentis
,

temperiei cortex eiulHem Icuigatus & bis

.
,
in die duarum drachmarum pondere deuo-
ratus ex aqua , vomitum przcipue puerorum
compefoit medetur vlcenbus oris , ac puden-
.

dorum . radicis foccus, ac flos ex la<^,mirabi-

literconfen oculis. .

Dr TINAHVIHVIZT Ll, fi htrtarvertamd* . Cap.XXXlI.

INAHVIHVIZTLIS; quam idij ( quoniam inducat fomnum^

P
i4t/
foporemqi capiti impofiu, aut quia tadi dormire videantur) Cecoc^
vocant, frutex eftquatuordodrames longus, (hpites tenues, fpiniferosqi
ferens , ac folia falcaa per interualla fena, ac manipulorum forma fibi inui-

cemconiun(^, haud diilimilia illis Tchixtthid, radicem forculofam, flores

vero , acfrudfaim forma erinaceis , primo viridibus , ac mox fuluis racematim
dependentibus perfimiles. Naicitur in calidis T epotfUnids quoque
& Hucitlalpd & in collibus Tacapithi. Amorem dicitur conciliare
, . folia fapo
rem Raphani quadantenus referunt, frigida conflat, -fiecaqi & .adfli ingenti
natura, necnon& glutino^, foccus radicis medetur tertianis febribus oculis ,

inflammatis, fomnumqi inducit cortex vero ventris fluxibus Hic cft frutex
; .

, cuius folia ad
ille quemuis hominis attaifhim , flatumuc , contrahuntur , iiin-
gunturque inter (e, atque marcefeunt. hunc eundem elle exiflimo, aut eius
congenerem , quem Infularum Philippicarum coloni , plantam fentientem ptiiuppi-

vocant de qua foribunt ( vera an falfa n^o) nonnulla, quz in hac pfouenien-
.

te przdidtis in locis , vera efle nequaquam experimur . veluti efl Ibpites re- ^cont

Aos proferre, pennzgaliinacez crafllcudine,cx finguiis radie ibus denos, duo-

denosu^, quorum vnufquifque duodenis ornetur folijs diuifis in quatuor ordi-
nes, duarum vnciarum inter fedlflantesinteruallo. foliaq; efle Locovrbanz
limilia flores cyaneos, Linguz ftmiles paflarinz antequam hient , hiantes ve-
,

- L a ro

Digilized by Google
 . . .

U4 RERVM; MEin-GARVMANiO..HlSP.
t 6 in terna diuicli folia modica adeo offendi
. attadlu, flatuq; hominum , vtac-
tredata digitis vltima foiiorum feri^ancerorem <]uendam przfeferac, atque fo*
porcm.datimqi decidere reliqua folia, manentibus folismperioribns, quzfi
rurliis digito tangantur, pariter decidere, quindipites, qua parte attredbin-

tur , rumpi , ac in terram procidere, riigrclcente incifa parte , veluti fi ignc_>

fuiflct combuda quin fi datu hominis perfletur , tomm procidere ,
.
ac rumpi,
neque hoc euenirc fi ligno, baculoue, ruit aliter tangi contingat,fed ibla huma>
na manu, aut fpiritu. infipidam efle , nec vlla quo medicos vfiis fpedfat pol< ^
vi Plantam etiam narrant nafci
. fimiliter ad manus conta-
bi isa A-dum contrahatur , folijs Polypodij, ac luteis floribus Alij aliam apud 7*fr^ .

'
tios
,
qux & fi tangatur arefeat nec non in noflro orbe , przcipue apud Ga-
.

,v i>jraj. des Verum quz nos de P<fui^;rc/f< fcripfimus experimento cognouimus,

.

muitiq, alij indubitatum efle milliescompcrcre,

Httiuf Itguminu henem ixhikuit Clufus tn solis
luis ad Jco/lam cap.
5 6. nomi-
ne hrrba Mirnoji ^sa mijp* fuit cx Infula dmi Unannis d portu diuite vhi tttam
, .

fruElum erinaceis fimilem depingit , & totam plantam huic noUra eandem diligen-
ter definiit .

HtriaMimofa AeofJa orientalis <videtnr dtfferre i priore., cum fdporemlfly-

cyrrhitjt habeat ^amuis loci diuerfitas eam efficere pofiit differentiam
.

Maluarica AuSoris planta defirtiitur A Cofla cap. Herba Viua nomina-

tur . ellqs fimiliter e genere leguminum , gp pradiSiis fognata t -

Ve MEXOCHIT Ly fiuOmexochitl: f^p- X XX III.

V TE X ell MexochitI,' hominis altitudine, fibratis radicibus,

F
rubefeentibus,
R.
mali Perficz paulo maioribus , fioribusparuis,nomantibus,
& filiquis Chilli fimilihus, fed luteis ,
procedentibus fecundata
&ez
fiiliit

luteo

longitudinem odorem fpirat grauem, acremque. Prouenit HucitUlpa ibl,

.

humedis vallibus, aut collibus, feliacontufa deuoraotur aduerfus venenato-

rum animalium morius excitata enim vomitione vulnerati fblent reditui itu
.

pridinam falutem eadem verminofis vlceribus applicata , noxia animalia fu-

1

gat , atque necat

eAn Apoeyni quadam fpeties i net enim facile inti r legumina comam inueniae,net
inter S elana fcetocem cum acrimonia , <zii emmttica .

De AT L! N A M , fiu Frutice iusctafiuuiosaquasue prouenientt,
. ... Cap. XXXiy-
I

TL I N A M & in eis foka in longum

A frutex eft dipttes ferens plures
produda , anguda , fiibalbida , ferrata , hitfuta , & ferefaligiM^ florea,
candentes , & magnos radicem craflam , & furculofam , quz cadaneas inuc-
,
,

tcratas (apit. folia,quz odora fiint.refinam.Naicitur in caiidis ^auhnahuaeen-

fibus prope riuos & flumina, campeflribus.ac planis locis herba vero tota cali- .

da , & ficca condat natura folia pugilli mcnfiira cula , & matutino deuoraca
.
,

febres

Digitized by Googie
 ,

iNARDl.AN.T. RfiCCHI Liauva

febres finiiuu vacuata fupcrnc atque inferne pituiu , & bili citra molelfiam
vllam purgata , lofiindqatur eadem paulo maiori pondere, ac per inferna hu-
mores pr*di(ftoi trahunt. .n V.

D* IZO^TECTAT LI , ftu vulturum miJiciaa, Csf.XXXV,-.

ZONTECPATLIS fuffilitcz efl ilipitet peoferens fermenroibs jiSn.

I dos viroreradicesci
exaturato & & in ^.teretes , tenues, prolixos, eis folia Ocymt, fed
non hbratas. ProuenitreMmpufe/jfeu
ferrata, edicis feufjanis:k>4

cis. Germina quodimpoficum recentes gludnat

conciia lac affatim ftillanc,
plagas, ac breui ad cicatricem perducit . Idem tertio ordine calefecit , it exic-
cat.acrisqieft,& amari faporis. . ...

Tithymulis fnt dubio adfcribcndtthtecphutU.Uetnimt (telmuctis,iid Cam^

pMulij ejfiiuns ,4cre ^ Mturumnoue/i ,
/ednulduUe ,'vtl4mtiritm, torre^otf
det etitm extUuratuj 'viror y EJiUrum etiam neumrafuffrtuicis .

De TOBVT O. PiperU longi prima Ipecie . Caf. XXXZI,

RVTEX cft vocauisin Philippicis Inlulis Sines. Ipecies eft

F apud hahejiouam Hilpaniamproueniens.folijs oblongis

Piperis longi,

, dcfenentiblis in
lubalbidis acumen , it acribus gumi , fruduq; Piperis longi
tamen , & odofatiore Nafcicur in humidis locis Philippicarum infu-
acriore .

larum, feu medicerran^u , feu maritimis, Scapudnouos quoque Hifpanoi.

Vius przcipue eft foliorum .'hiuoluunc fiquidem vnius fuli) portioni dimidie
quinum vnius glandis ^d^n adhuc tenere ( de qua inter (pedes nucum Indi-
carum (titxae locuti) Calce c^fperfam ,
geftantq; orC, . & iic feruiic edrput
nutriri , cerebrum , &
VeoEiicuiuin roborari , iuuari cocionem, firmari den^
CCS , iedan eorum dolores , pituiumqi.illos erodere fbheam arceri, carnem cx-
hauftam iuxu eorum radices inftaurani; , ac: labia contrabeis rofeum colerem
ruboremqi , ingratuBtoris halitum fugaci,&commcndari iucundum.de cuius
fpeciebus, virili, <8c viuj luius ki fequenti capite tradbbitur .vires namque &
vfus narrati innouaHdpamaig.oqrancur. -
.3 <;

Hurn^lififoritmtmim^tiutftMmmdtii t.^i.doPipert.^ frudum depingit.

pmiUm TfiptrUntgfi^veif^ ii'l ,ix. ovi ,t -t'

. o:;v f .ouc
uif
V/; .n-

I.! jlifj.Olr'

eV!:torr;i;.

. 3!. . 2i.t

. .17'!
l l
*
.. f.J. j* 4

,
-vvri L ) Ar

DiQiSizod h,r ,.,^k

 ,

y IUBR.VAI M1ED1CAKVM^.N0.;H1P.

LJNC yjTS
Caf. XXX y II, ^ esiar,-

iperis J^ogi planta;,' ^aam Pliilippieiiram Infolaram coloni ^7-

P&^ &
ftpeml&- y * .
ki , J^/rfwiasiMaakMBfes wrdvapnd quoS nalatur etiam, TUulaecuM.
&
appdhnc v6ute*^l:-(fepilfr wdnbikt proferens, (armentofbs,
nrpccics
s; in eis feha Piperis nigrr, longterrtameft ', &
acanuHbta, ac frudium lereu
' tcm,longom,PiperlongutnvocacortJfirflafelWgaftii'c<dorata-jttsrifaporo*
caluiaq; &ficca ordine tertio temperi ,parthin)fq-, febtiKum .'
findus noliibi
planczluz appendens eam afTequinir- ^perfei^arttm:^ qu* neoefiana eft vt
OTinmtide recondatur; idcoq; immitotts) C'iKMum colotem moliens
colligitur, Ipanlusque exponitur (blitatqu^feziri tlusjferuator . Viieiis iiiur >
neque ingratum przbet alimenrom , aut nimis acre . reconditus vero fercula
commendat, dum tamen ignem non experiatur JIatim enim dccoi^iontj
.

vim, atque faporem amittit . Cortex ftipitum reda(aus in farinam ac deuora-

tus, atram bilem apte expurgat, &
venenatis plagis przclari alexiterij vices
przbens medetur . rclbluds neruis , autconuulCs , auxilianir . flatus difcutit , Sc
alioshuiufmodi morbos ortos a firigofd, craflTifve &
lentis humoribus , pro-

fligat.Tres apud hat*0HQi^ml7ifpaniarahuiusplant*diflerentias adhuc of-

fendi, cum quinque, aut plur^ aOdiaiQ apud Philippicas Inlulas efle repertas
quarum flipites ad nos funt miAi . prztcr K^ekuyo , de quo przcedcnti
capite dihim cft, & eum de quo in pf frchti capite (umus locuti > alias tres nu-
j merant,
^
 , '

NARDI ANTaRECnCHI LI&lEV. ri^

mcrant , quarum poftremam a., feu Simi* didbm^Kyo quamCmiJli--Bav.rK,
mam trudtu cile ferunt
j ^ adftnngcnci fapore
;
diftare vero
.
odore graui pcrforatisfolijs & faniofis,
Alias vero duas a Bu^o
,
A** ,
prxdi^o affirmant dif-
^
^
ferre foliorum paruitaie.&afperitate, ac pracifwe ifiiriotem.
Maior eifim ma-
iora profert folia, c*tera fimilis, guftu Piperis nigri, ac
prxeipue radicis ,'fru-
dius autem Piperis longi, tenuior tamen, &
acrior.Minor vero minoribus con- ^
i v, rp*.

fiatfolijs , &ipfe frutex rtiinoreft.. 'folia fapore &odorccartnt. radix

ni gra-iVfpecia.
efl, cortex mellini coloris, leuis, fongofiu, acris. & roborans^ Radices bomin
binum generum propinanturaducrius venenatas potiones, vcluti
alcxiphar-
maca drachm* vnius menfura,in l*uorem redadl*,& ex aqua nucis Indicare,
folutz, aut vino Palmarum recenti Subuenfunt etiam
ventriculi feigidis affe-
.

dlionibus ex iure decodii Chamzmcli, onisq; ex crallis

humoribus quos per-
,
coquum roborato etiam ventriculo fubucniunt ijs qui coire nequeunt .
ob ve-
neficia, addiris prarcipue alijs ad eundem vfum peninentibus . Affirmant Mc-
xicenfes
,
qui etiam TUtUn^Mjfc vocant ^ul^amU 6c Temocjatl oriri in.
, ,
locis calidis paffim iuxta aquas, fepta , & fixa fuccumqt radicum & germi-
.
,
num expreflum , epomm aut infuliim , aquam intercutem vacuare. Im vero
decodh crurium oedemata , aut congelfos pituitt^ humores
difeutere . men.
ftrua etiam euocare, & flatus , ab eisq; ortum dolorem tollere . foha impolita^ '

vlceribus mederi , przcipuc veneftafis, dt5ldfcs ^ frigore ,aut lue veneti

pro-
fefios lenire , faucium mmores dilcuterc , przdpue adic- & qmifuis alios fcd
,
Oa Cemlitid, impeditum motum reftaurare , euocare fudores neruonun
, refo-
lotioni mederi &conuuUioni fuffim, iuaarc
, epylcptfcdi, ac pellere ri^ret
&frigora^'. . ,

Dt Piftrt multd fcrAit Gdntds Ui. i ,4rom.cdp. xx.n/ki Cfiw&r wm,

dejaribUUb.i.ttf.^o^ .1? ^% .
- ;

GuUndttmttmnMliPtftrisfrMttcemi^ribkHederd, cui^ figurn^^nii^

rts
rt/^dtnt,pr^fmimpurgmwiM,^didpk>ftticdytfmdiaomtitlMf ftrtMrtnuih
tibusr$pmHtm. .,, 3 ,

Di fmfigura ^Hthorimeflri ah leone CUtifi :^ntadfitus foliorum. Clufius ynifi-

lio 'vnumftmper opponit/Hiumtfid Author non himefimptr hahet
ex- opfn^o filia, ita
'vt ex aUfilij fruam enafeatur d, fer entia fate
. nata eii ex differentia auin-
j
qttd huprofmumsur , K^ ^

De EZPATLt EN SI.
'fa C4j.'. XXXV i i.. - V
f
ZPATLI QVAVHNAVHAtlENSIS, quem ali; ^MKAe^tli,fea medi-
E
lutis
,
cinam fanguinis vocant , frutex cftfolijs Verbafci obrocundioribus
pinguibus , mollibus , & cordisipenc figura , hir-
. manat incife linguinem. * >

vnde nomm . odorem Stcechadis grauem przfin . Conex

eft calidus guftu
odorus ,refinofus,ficcus, asqoeadftringens, &demum
amarus, fecundo ordi-
ne calefacit, aut amphus .Ius decodi radicum, quzrubr*
font forculof*, &
infofiim , aut potatum , medetur dyfonterija ac veteribus
, plagis ftillans i pr
fradhs
 ,, ,:

sa8 RER^M ME04AR:VM NO.

&ai5titliquor.-N^uuir in regionibds calidis ,
quaksfunt
Tmiba^inttttfis, OcTeMbcaIttintftifis , vhi eam cwi^cximus iuxta /uoia Icca
: . i\' o i .
,i

De r EVAL CHI CH ILTIC , feuvitelyliuBi^Laml>rufiMii$tJiem0.

- Qp. XXXIX.
ROVENI VNT apud nouam Hifpaniam Lainbnifcz,Vitesq; fylae^
P
culta;
ftres

,
multisin Icxas , nec umcn atlnoftra vi^e tempora ab hac gente ac-
ac fcorfim > feu Iu ie aliqua plantata;, vfum enim Bacchi non noucrant
a alifs vini generibus libcndlfime non modo explerentur,!^ inebriarentur,
neque parcant hodie noftrati , led auidiilime hauriant . Frudus eft crailiufra-
los purpureus j dniiolre callo, immids, gratus tamen, ac dulcis, ^ qui (vt coa%
,

ie^)mitelcxECt cultura, cztccanoQris Viubusiimiles higida,hccaqinatu> .

ia,fbHa,ac palmites, ficadfthngenci conftant. appetentiam excitant, impetigt-

nes mtant, tumores repellunt, calorem nimium exiinguunt oculorum io.-; ,

flammatioQcm arcent febres placant , vkerum leniunt dolorem , & ianienU

,

exiccaoc Suat qui Xocomecatl vocent, fra acidum funem, tum ob fapotis ge
.

nusj-tum etiam ob palmides fele vicinis arbonbus conuolueotes..

,
I'- - ....

;
-De H VA^AHyAJjIZ^TLl,,fiHQwulfumsme4iti"*. , ; J
->r; a XrX X Xa ..i.-.- v.l '

.ir.'.; .-tjj i; i f.li

H iV A P A H
V A L I P A T L L fratex eft hominis zquans altitudii
nem, ferens llipitcs,ac ramos lcabros,magna ex parte nudatos folijs,qu(j
loBgnifeula,& angulfa lunt, flores verd cxilesrac pallidi, calicum forma . Nalci-
tur flocitlalpdediasficcimp^txixs locis. Ius cleco<5biCuiului$ partis vniuerfat
planuc,prapinatur manc,vciperiq)^ tepidum,quinum aut plurium, h opus fit
dierum IpcioadmoiioncmamiflatBrcilituendam .Frigida ,ficcaq-, temperia
conflare videtur . namlapore, & odore caret. Quamobrcmconueniet, boa
eflcdusprzftarefroprictatchquadamoecuUa, aut ficcitate , & adftriifliontj ,
quod muitis.alif& medicamenois-huius Oibis videmus euenire

De 7 l\ A M AT L AN T LI i fiu dentibm . C4^. JC Ll. v

RVTEX' eft 71^*Mtfe/nomcn habens a Ipinarum cum

F vetularum fTmilimdine

colorem vergentes, przcipue ea parte, qua limt teneriores

flipites producens tcietesjhilpidos ,
. folia vitiginea, ner-
dentibus
& in luteum
ex pallido rubefeunt, fed hitfutiori^ Sc minora, floras
uis imercutfentibus , qui
alb6s>.ialutcumeciam colorem ihclinantes:'fnidbimacinolum, totocaulis
ptocurfu racematim dependentem , primo viridem , ac poflea luteum , refer*
tum candidis nucleis, multis, pamisque Amatus cfl fapor, ac viscalefeciens .

AtadllrinseBs .Nafeuuntn calidis, frigidtsqttegioaibas,conuaUibus tamen^,

campcflribusqilocis , &
humedis . folium vnicum reiolutum exaqua, atque^
epotum s medetur iauctatf t^fceodem modo, vacuata caufa^&bh s.aut fe feiia.,
n pugilli
 , , .

NARDIANT.RECCHILTB.lv. up
menfura macerentur ex aqua ,
pugilli &
liquor epotetur . Aluum nempe leni-
admouetur capitibus puerorum inflammatis rcfrigerijgratia_i.
ter (iibducit.
modicus efi enim eius calor

2?e TAAdASCAP^TLl, Jiu medicina temperata . Cap. XLI 1,

RVT EX eft Yamancapatlis flipites ferens lentos ac fiicco manantes

F craflbs, fiifcos, lzuesque,vnde

,

non exoriuntur ramuli , fcd qua parte pro-

deunt fcabros , atque geniculatos , & in eis folia Portulacz , fed quz fencifiutis
tempore tnfurcentur. radicem cralTam fibratam, & longam, quauis parte->
ii5his incilusqiliquorem fundit glutinofum , odorem , faporemqi Tecopallt, pa-
trijue Thuris referentem. Nafcitur Mexici, vbi firmum habent mederi radicis
puluercm vlceribus putridis , cachoefibus , atque cancerofis Prbuenit etianu .

apud Pamicenfes. calida, ricca>oflo'3,&adflringenti natura conflat aiunt, fru- :

ticis huius liquorem firmare dentes , mederi dolori gingiuarum, vflionique,&

articulorum imbecillitati , deuorata qualibet radicis menfura, laxatis verte-

*
brarum dorfr compagibus opitulari..

De X lOP AT 1,1,' fia lepra medicina . Cap. Xj, III,

IOPATLIS
X
eis
fuflrucez efl , flipitcs

vero Mori folia , longe tamen ampliora , afpera ,

habens multos, Izues,
que virentes,digitalicrailitudine4 dc quaternis prolixos
& ferrata ,
teretes, at*
cubitis
radices ligno-
, in

fas, furculofas, multas, candentes interne' i externe vero fiiluelcentes

fatur T/mditi^ahumidis locis, montiumq) faucibus iuxta aquas . frigid^fr^
ib ,ficcaqi temperie conlUt,glutinofai ac nonnihil adflringenti. Tula^a,'.
iliitaque , lepram & ly ebenas curant,atque abfiimunc. przcipue fr zgrotus du-.
catur in balneum pofl huiufmodi adhibium curationem , quam Indi vocanc
Temaesalli, . l...- .:f;: ! .t

De TENAMA-Z NA21APOLOA. Cap. XLIF.

T EX & nonnullis Tla-

FRV
Tenamaz, naaapaba, ab ak)s Tenanuejon,
lamatl diAus, radicem fert magnam & furculofam folia Saluiz forma^
.

longa , & angufla ,

obtufa , terna, flibalbida , & afpera. florem Ic^minis por-
puralcentem excandido, in corymbi formam compofitum , & mi^m race-
matim difpofitum, obrotundum. Nucum Ponticarumflarma . Nafcitur vbii
que in calidis Frigida , ficca , &
adftringenti temperie conflat . & ideo liquor
defluens ex germinibus tenuioribus, inmllatus medetur oculis , fl inflamma-
done tententur . adhibetur tumoribus praner naturam , ac frbres exdnguit

De

Digitized.by -
-oogli'
 L
. .

RERVM MEDICARVM NO. HISP,

Dt TLACOTE QyiLIZPATLl,
pu medieinA wd/i fudis.
,'ap. XLf'.

LACOTE QVILIZPATLI fni-

ccx eft ftipices mulcos fiindeiu , bi-

nas ipichamas logos, lignoros,tereies<]ue,

& in cis felia Origani , ferrau . flores ve-
ro modicos, candentes, radicem longam,
ac minimum digitum crailiun, ac ligno-
iam Nalcitur in cacuminibus montium
.

frigidorum Mifliez fuperioris . Calidus

efl, & ficcus ordine quarto . acris, rcfi*
nofus , glutinofusque', gufluque impenle
odorus , refipit aliquantulum Corian-
drum. lusdeccxlii cius medetur pedioris
morbis, flamm difcucit , aluique , ac ven-
triculi lenit dolores

ii , . Dt X AV H IT iHfittfunUM. Ctf. XL^l. ,

A L' Q V A V H I T L
X
li)s
'lis

pcrquam
interceptos, pundisq; diftin&os ,
llmilia. odora eft
ioflrutex eft fumentofks , Itipiics ferens
vnde nomen . folia
U TlemtUumyt hac in re quoque limilis,adeo vc
genicu-
Piperis longi fo-

ilh prorfus videatur congener calida ordine quarto,(iccaqi oonftat natura . Ius
.

decodii eius exhibetur enixis corroborandi, flatus dilauiendi, & menftruorum

euocandorum gratia . ac fatietati medetur.

\:De MI^TZi^NTZIK, Cdp. XITI.

R.VTEX eft fundens quatemb
F
ftipites fiiluos, prolixos
cubitis ,
folia Perfici , atque albos flores . Nalcitur in montibus tempe-
raris Vruapz prouinciz Micuacanenfis amara eft planta , odora , guftu non
.

nihil acris , cafidaq^ & Occa ordine cerdo . flilia tu&, atque illia ventri, intefti
na xvitiatis emundant humoribus

R.ERVM

Digitized by Google
 ,
.

RERVM MEDIGARVM
NOVAE HISPANIAE
NARDI ANTONII RECGHI
Liber Quintus.
ACRES HERBAS HABET

IO ANNIS TERRENTII L YNCEl PRiF'ATIO.

> .

B
VA N DO IDEM, cum AtMmt tuSlro Arbtrts im

,
Syluis, Fruttces in Dumetis, 'Suffruticts in Frutttitcottipt-
xtmut , /uptred <w montes cmfcendsunus, nd 'tmOes decline-
mus , Hortes peramiulemus, Prata peragremus, A^ros adea-
mus, ad -Paludes properemus , ^
af 'Xmico dicam 'verbe
ad mare lUud magnum HE
JIS A K VM
nos confiramds
m
quo plenis 'velts cum Auliore nobis nauigandum fierit
Tmiurn inquam plantarum genus , illudq-, ahundantij/imum quod in IS HE
fttum ed pertradandum uenit . Siueenimiumentis pajcua parare
,
Jiuc hominibus
efcam fuhminiHrare 'velis ,Jiue Janos iucunditate odorum deleEiare pueuegros fua-
,
uitateJaporumrefocillare malis , HET^BAE vierrimam Jegftem ^ ft/trumeli-
gestihi frppeditabunt^.^are mirari defieesn/bi tertiem operis huius partitionem

amplijfimam intueberis , qua M EXIC AN l orbis Herbas compleEiitur in .

quibus infinita firme figurarum apparet rvarietas ,' topioja facultatum elucet 'vti-
litas , ^ pulcherrima effeHuum fi pr'id^ maiedas /
^a quidem tfaSlatio cum fit varietate fjiecierum ampli(fima, necefiario in partes
quafdam ficanda fuit , ne vel omnium conjufio naufiam legenti pareret , 'vel nimii
crebra
 , . , ,

j rjz RERVM MEDICARVM NO. H^SP.

trebrd tarumStm rtrum repetrc!o,curio/um Umorem rttariaret Er quoniam

herbarum diuifit , a paudjjtmis lentata , i nuOo adhucfaSla efl , ( nam diuipmes ex

locOftempre,prum pulchritudineMore,figura,radicum/oliarumtj, viribut, purgan-
di, alterandi qualitatibus elementaribus dejimpta, omnes funt accidentales ,
(pe-

* ciesnimis Jeiungunt ,) ideo Auffor noiler maluit diuifmem herbarum medicam t

{
Diofeoridem nimirumfecutus infiituere , progrediendo per fapores , qui longe certipU
i
W
mifunt omnium facultatum indices, gj' Galenus neruose admodum peculiari ope-
I re ,
libro nempe quarto de facultatibusfimplicium comprobauit , ^ ante eum Hippo-
breuiter , fed accurate attigit '
t rates ,

Omnium medicorum philofiphorum quorum de faporibus extant monumenta

,

in eo confentiunt ,
fapores conUare ex terrena aliqua fub flantia , cui humiditas aquea
I
fit commixta . modum tamen non expUeant quomodo eafat mixtio ,aut qua rationa
Jiat 'vnms Upfirisindteturnirafipttutatio. yndeinhac traflatione multa adhuc
Jiferfunt distales enodanti ,\n quibuf philofophi fua poterunt exercere, g^ acue-
re ingenia. Inur fapores merito primum locum occupat acrimonia,nonob 'vehemen-

tem tantum dUmnem , fed etidrn virium 'varietatem. In hoc fdpare deprehenditur
magna filis fubtilifstmi copia qui fal terreis partibus vnitus , in-
per expenctitiam .

rflUrdgn^ indtafi materiq cohfluuti , qp- linguam, &

partes omnes corporis humd-
'nt penetrat jdiuidit , 'vrit, eoip, modo fubtile 'vaporofim d craffofeparat 'vnde vi- .

res incidendi, per 'vrinamf t^fidores/Mrgandi exoriuntur .

Hac etiam incidendihiis fi kikird inutLmafkmoUfUor , parit omnes purgatio-

nes ,
qua in quams parte euenire poffimt. fic acria naribus indita, flemutamenta pro-
uocant ,fic acrimonia humorum in capite epilepfiam , ^ conuufiones excitat , 'vhi
natura irritata omnibus rvirilms rem ita mordicantem, cupit expellere . fic acria

,per es fimpta purgant, g^ per 'vomitum g^ perfeceffum , Vt infinitis patet experi-

mentis , herbarum, oleorum defhBatorum, acrium , Venenorum fere ommum , fidium
omnium , qua infinitum foretfingula perfiqui . Sic etiam in corpore humane acrimo-
! ra vrina efl caaCa excretieuis e>* acrimonia humorum dyfenteriam mouet . cvndc
Calenus v.it fyperearharfim, 'libris de facultatibus ftmplicium , ab acrimonia humo-
rum , gjr irritatione naturaferi Sed hae ab alijsJute trallatafint .
.

Digitized by Gpogli
 , . . . .,
,

NARDI ANT. RECCHI LIB. V. . ijj

~ Dt tyiHVAPATLl. Cha-
mcdri Mexicana_.
Cap. /.

ER B A fradcans eft Ahut-

patlis folia Quercus feres
mulcof^i fundens caules
purpureos, &ineoruncL.
fummiuce luteos flores , paruos , ac
minime Icnefcences. radicem longam,
crafTam,& fibratam.Nalcitur tempera-
tis regionibus , aut paulo calidioribus
qualis eft Tactpichtlenps. Sapor eff acris

guftu,gratusqj odor. calefaciens quarto

circiter ordine , & exiccans natura^
Ius decoiSti depopulatur pediculos, fii-

mus cimices fugat , dolores ventris , ^

frigida caufla ortos (edat , flatum di-
fcutitidyarrh^as coercet, & cholico,ilu-
~ . Prjtci-

Dt A C X OT AT I C. Herba Nunnij
Cap. I I. - . : : ,
X
V

CXOYATIC, quam
A TUcocoI, (cu humilem radicem,
mam,jc alij ob exilitatem PipitrjJmac
alij vocant TlachpahiMtfie, feu fropas,
ac vndulatam, ob contortz radicis
aut TtjacpMUs Pipitt/thnac , paruaeft
alij vero
frr-

herba, fblia ferens abiegnis fimilia, cauliculos fpithamam longos, tenues,ternos,

atque quaternos . flores in lupremis cauliculis in /picam compofitos, paruos 6c
exiles, qui principio candentes, in (emen demum mutantur flifci coloris . radi-
cem gracilem,triplo tamen ip/b caule crafliorem, contortam, feu conuolutam,
atque candentem . Clementi ccelo nafeitur, aut paulo rigidiore quale efl Me-
,
xicanum.quofit,vt apud Hifpanias,(i femen eo deferatur feraturq;, f^rem na-
frituram.atqi feruandam. Hzc elt herba illa, quz lub Nunnij dt chaues nomi-
ne pallim celebramr Radix, cuius eft praxipuus in medicina vfus,acrem prz- cIuiks.
.

flat faporem; odorem tamen nullum.& efl calidz,& ficcz,ordine quarto tem-

periei. eadem contufa mediocriter, & e liquore aliquo conucnienti curando af^

fc(^ui,mamtino tempore, atque inani ventriculo, fex obolorum pondere deub- - /

rata,humores omnes,fed maxime pituitam atque bilem , tum per fiiperna tum
etiam per inferna,citra molefliam aut noxam vacuare fblet. atque ia hydropi-
cis^cacheAicis^ aflmadeiS) tineamqv- patientibus , magnopere dicitur con

, , M ferre

Digitized by CiOOglc
 . . . ,,

.U4 RERVM MEDICARVM;NO. HiSP.

AC XOr ATIC aliiL^ poteft autem, fiuc febriat *gcr Hucj
i^rc careatjVtrcns radix, aridaue, tutius ta-
men arens paulo minori pondere , exhi-
beri . dum tamen vitiati lucci redundent
quos vacuare (itopus, &cibo, qua die (u,
mitur , ad meridiem parcatur . EadcnL, ,

tula , & relbluta ex lotio humano , & in-

ftillata, morbis oculoram medetur , aedi-
Icutit argemata
lO. TERRENTII LYNCEI NOTiE.
Mxoyatic ,
cuius hic imaginem exponi-
mus, , 0 efl ea ,
,
quam dejcribtt tAuthor ,
> fed,ei congemr . illius namque ejjigte hucuf-
que caremus . huic <ziero radix cra^a , folia
jimul multa ex eodem punSJo exeunt , o/f in
Larice . ^cumex ala quauis flos Z^olubili flmi-

,
lis., ruher albedine 'verjus calyceih . va-
fluium deinde flquitur ,
quale in Solubili ,
njd Burja pailoris . ^am an planum , ve/
rotundum Jit diiudicari hic nequit

Dt C HILL 1 ,
Jeu 'Pipere Indico flUquoJo
Caf. 1 l l.

C H I LLI,
ab Haitinis
/eu Piper

Hiipanis Piper Indicum vocatur

Mexicanum ,
planta
ab antiquis, vt quidam volunt, /iliqua/lra, &ab
, & Cap/icum ab Alario nuncupatur,
eft ferens /iliquas illas
,
quz

que licet diu inno/hrum orbem tran/lata fic , ibiqi & in hortis , & in ^lUis
/iiSilibus,ornamenti &v/iis gratia /cratur, & habeatur in delidjs , tameiu
quomam apud Indos multo plura eorum genera reperiuntur , & orexi ex*
citande , commendandi/q-, ferculis fuppetias ferat , adeo vt nullam fit repe*
rire menfam fine Chilli , atque ideo quotidiano experimento (int illius fa-
cultates notiflime , adductus fiim non mododiilerentias,que in noua Hifpa-
nia proucniunt, de quibus modo agitur , verum fpedetum fere omnium-,
que adhuc ad manus noftras peruenerunt, cxhibercimagines , formas deferi-
bere, vniuerfamq; facultatem, & naturam tradere polleritati. Cundtorum
- ergo generum folia Solano fimiliafiint, & pene paria (fi ^uauhchilli ex-
cipias, que minora eadem fen) deflores candidi, c quibus filiqux oriun-
tur ,
pruno vindes , mox maiori ex parte in rubrum , & demum in paf.
viia . foim inclinantes colorem , refene paruo femine, exili, candicante, contufb
atque in orbem eflbrmato , acris gufhis , atque vrentis nature , que ad
femen piecipue attinet Qiartum he caloris gradum attingunt , & ter-
.

tium ttte ficcitatit . ctQ reccates excrementitio quodam humore abun-

dant.

Digitized by -jOOgle
 ,,,

NARDI ANT. RECCHI LIB. V/

-ChillI) PiftrJUiquofum Mtxicanun, Jatit qui COCUS pene vecudace euanefcic
>
vnde fic , vc fipe excicaco flacu , Venercnu

ftimuJcnt, ac inccrim aluum non fine quo-

dam cene(mo,ac fenfii doloris, ijs przcipue
qui huiulmodi condimenco ance non al^
fucueranc , lenicer emollianc Quanquam, .

eius rei acumenno immerito caudam efle

Vrinam,& mefes cuo-
affirmare pofliimus.
canc. corroborant ventriculum ob frigus
imbecillem, codlioncm eadem occafionc-
labefadatam iuuanc. appetentiam contem-
perato ex eis cu uocacis T omamx incimflu
mire excitant. & pituitoiibs humores vnde-
cumque,potiffimu coxz adhzre/cences ar-
ticulis, dilcutiunt, & euacuant. Aiunt, hec-
ticorum peropportunum ede remedium ,

ventrem lumbofq; aculeis ChiUi madenti-

bus perpungere nutrimentum item ca-
.

lens, ac flccumprzftant,8c,vt Indi paffinu.

'X, experiri tcftancur,haud modicum.renes ca-

men excalefiiciunt , & inflammato langui-
Inc6o9
ne, atque iccinore ad nephriticos, phreneticos ,
pleuriticos afie^us peripneu-
,

monias , aliofq; tumores internos , &alia Cmilia lymptomata , leu nutri-

menti , vc Izpiffime Indi Iblenc , leu condi-

menti vice,immodice, aut frequenter vtan*
tur,perducunt. Tam calidis,quam frigidis,
temperatilqj locis, ac regionibus proueniut,
fcd frequentius temperatis, ac fircundius
uit calidis i Prior ergo fpccies (
vt fingulz
iam membratim enarrentur } Mexicanis - -

^iMuhchiUt, hoc eft Chilli arboris ;

Haitinis i. 'Onaa.

vero , apud quos minor , orbiculatior , &a

minori planta edita profertur ; Ch$Ui mon-
tanum dicitur minimum eft id omnium,,
. '
/ ;

&Olcaftribaccas, forma & magnitudine

rcprzfentant . ciimq; omnia fere genera
quani ordinis calorem attingant, hoc czte-
ris omnibus fentias vrentius , atque ideo in-
condimenta, & non in nutrimenta venire
fblumq; intinctibus & falfamentis ,
piperis
loco mifceri,& toto prouenire anno.Secun-
dum genas Cbilticpitt didtum ,
a Culicibus
uospruitate & colore videntur imitati,
SjalijsvOcatur TpraoMtliir/, quod eft pde- ,,
'

M a linum

Digitized by Googie
 , , .,

1^6 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

nnum ftercus, ob paruitacem & colorem , ab Haitinis vero ( vt audio) Huara-
huat. quod licet aliquando videatur prxdidto virentius , citius tamen colorcnu
amittit . At tres videas huius generis differen-

tias natali folum loco , & tempore quo legun-

tur , diftinAas . Prior vulgaris eft , altera priori
{imilis,(ed Iblis ratione in atrum inclinans colo-
TUlcha-
ii tf.
rem atque ideo dit^a T lalchilli , quod eft Cbil-
>

llf. U nigrum . Tertia demum minor eft omni-

bus , & poft procedentem frudum media_.
omnes enim huius planto fpecies trifero apud
Indos funt.primus trudus maior eft, poliremus
minimus, dt natu medius, mediocris quoque eft
magnitudinis. Seritur Septembris rocnfe, &a
Decembri ad Kalendas vlque Aprilis colligitur.
m. Ze.
didum irriguis enim
nalchilU. Tertiu a fole ZenaUhillt .

locis, ceffantibus iam imbribus, id eft Augullo,

& Septembri menfe folet feri & producere fru- ,

dum aNouembri, vfque ad Manium, &ab

Haitinis cW/r album . viride eft primo, mox
pallcfcit,aut ex pallido rubefeens eft, & demum
inrubrum, vt cotcra circiter genera mutanc ,

lY.CkO.
colorem Quartum didum ChilcettU a colore ,
.

lecoitU. quo tingit croceo, quo eo parantur condimenta,

& ab Hilpanis Haitinam infulam occupanti-
bus, eadem ratione Agicrocus. fex feptemue di-
gitos longum eft, mediocriter tenue , interdum
ex albo rubefeens ,
interdum vero inclinans inL.
paffeum Seritur Deccmbri.& ab Augufto in fi-
.

nem vfque totius anni fit vindemia Quintum .

V. Trift- genus T^W(]uahuyo quoniam montanum eft,

qoahuyo.
vocatur,ab Haitinis verb,ob fimilitudincm for-
mo,& coloris, Coralium: gracile eft,& quinque
digitos longum . Seritur Martio , & totius anni

Vl.Ttfo-
decurfti proueniens legitur . Sextum Tifothilli
fcu Maffimm vocatum a mollitudine ,
loncunu
eft, amplum, particeps
dulcedinis,rubri coloris,

atque adeo mitis acrimonio, vt cum TlaolU feti

placentis ex Indico tritico para! is, mandi con-

luefcat . multique , & optimi exiilimatur ab In-
dis effe nutrimenti . Idem genus fiimo expo-
vt in annuos vfus commode
^ fitum exiccatur ,

econdi poflit. alioqui corruptioni valde

obnoxium ob nimium humorem ex-
:rememitium,quo redundat.FocA/ii dicitur ,totoqj anno
ferhur, frudum & &
VII. minus priecedenti , fed in acutum , te-
&
en . Eft aliud MUchilU didum haud
nuemq,

Digitized by Googie
 NARDI ANT. RECCHI LIR V.

nuetnq; (enHin dennens macronem , tandem quoque rubeTcens nec ob aliud .

ka appeilatuni,quam quod tempore TUolli feritur, & metitur, & feri foleat, le-
Aum recondi Quid memorem ceteras fpecies Haitinis peculiares ? inter quas
.

ea occurrit, Hilpanis etiam oou,qu; fhidum fert Halicacabi fiiuStui.aut Cera-

yjjj
&
Cs dulcibus nofcanbusjfbrma, colore, magnitudine, perfimilem,arbufto mo SOTcno-'
dico innafcentem . vocaturq; ab alijs Strycnodendron, ab alijs Pfcudo Capficum, ix!r^
& ab Hilpanis (jmndas de Indids. Alias przterea duas, quaru alteram Roftrum
x^Roftru
ftroboli hodie vocant indigenz,alteram vero Paderis,
vtramque ob fimilitudi-

nem. Item Maityam cornicalazam (^a^icdmhoneaTem, & alias yal..

,

quarum hiftoria , quoniam maioris efl operis quam vius, timeo ne fit leifto
xibus ingrata ,
atque iniucunda .

ffK ab J uSiore multa huius Piperis facies prepmuntur , ftd aliqua omittuu-
r*r, 'vtpote AIedtca curiofitate digna minut 'DiftinElio fumitmr d fUiquarum fifu~
.

ra,<y colore firi tota ,ob id filiquurum folummedo imagines expofku , integra yerb
planta Icon 'vnica,quod in eaflorum foliorum, aliarumq\ partium,non adeo in/ignis

fit differentia . Siliquarum igitur qua in prima figura ddextris, cornufimi/is, coujpici-
tur ^^aufhilli efi, Bina Totocuilatl, media ^uauhcbilto. Inferiorum acutior dextera
ChichimetaehiUi eUia Pochehoachtti.ln fecunda maior Tlalchilli<longa illa, qua in ttr-

Texochilli eli. In quin*

tiaChilcotliypea in eius (inu cordata thiltlelotl.^ua in quarta
ta Chilcortlt Varietas,qua txilior,qua crasfior
^ hUpatlthoac. Sed alia, &> 'varijt
nominibus appellata. Omnes fere nofiris iam ^gionibus implantata,^ in condimen-
tis rvfum habent,^ 'varium in hortis (pelioculum exhibent, in celeberrimo prafirtim
M j EyUet-

Digi!;z":d by Google
 . , .

ij8 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

EyJItttmfi horto 'vti(yt audio)plitrimd inter innumeras omnium pUntarum diferen-
U4S eduntur. ^
Motmdes Capfcum Americanum defiribit cap. 54 . "vna cum "viribut, eiujqi fa-

porem,tjuem cibis condimenti loco conciliat, orientali Piperi anteponit.

Ouetus Hifioria naturalis Indica hb.7.cap.y. vocat Afi, ^ prafirt etiam Pipe.
ri trientali prajertim (i pifibus gjr carnibus iungatur
.

T)t CHl C Hl M E C APATLl, fu Chichimica gentis

medicina. Cap. IV.

H E R B VLA
nuncupata , ab alijs vero Taman-
capatlis, c^uoniam primo gultu radu dul-
Chichimecapatlis

cis ,& temperata videatur , dida, folia_>

fert rara, longa, & tenuia, caulem vero te-

nuem , et cubitalem, radicem nuci lugla-
di, forma & magnitudine fimilem, lado
manantem valde tenaci, & glucinofo, in-
tus candidam extra nigram.Qu; regioni-
bus prouenit temperatis ,
pauloue ftigi-
dioribus, qualis eft Mexicana , ac Tettfo-
r4iM,al|>eris & motofis locis. Radix vires,
'arenfue (
quamquam ficcato ladc fit m-
nocentior ) ex liquore quopiam deuoratai
fcrupuli vnius cum ficca elf pondere, hu.<
mores omnes , per fuperna & per inferna
cuacuat , (ed maiori ex parte per inferna -
Calenti ordine quarto conlfat natura, vi-,
ribusq; vehementibus. Quamobrem non
cuiuis temere exhibenda elf, eis untu,
qui viribus valent , nec acuta vexantur
xgritudine.aut remedia tenun fiint. flatum etiam did-
his, quibus leuipra alia

tur di(ditere,& cholicis doloribus opportune auxiliari x huius radicis vncijs .

quatuor,fie drachma vna parat Chululefis medicus.nobile illud,ac to.

u noua Hifpania celebre pharmacum, quo eundis pene morbis ob/ilbtar, tu.
permixtisq-addito faccharo,& ad fble, donec humor abeat, expolitis: deuo-
fis

randum vero drachmz vnius melura, quod ita efle iuridico patuit teihmonio^
picinisfirte annumeranda fieerit hac planta, folia enim Cannabis habtt,^fmen
triangulare eindetur . gufluf, evt (g^ m Hicini fpetiebus initiofubdula videtur, dem^
de evero guttur vritfevnde evix inter Efulas reponi poteli.omnes enim siatim acrimo~
niam fam produnt. Et licet Utanus apud nos non laLiefat.apud Amencastos tamen
laSe manare pofSe , non eli incredibile, cum regio illa quam noltra ft longe humiditr
talidiorq-,

quam
. S ic enim ^ Aerium apud ipfislade abundat, quod tnnofro orbe num-
tfl evifim
Vfus

Ly C.OO^L
 . .

NARDI ANT. REGCHI LIB. V. 139

yfis ptrro huiuf medicamenti 'vehememiljmii, non tantum apud Hippocratem ,
fed & noflro auo fietfuens efl apud Empiricos , non fine magno commodo incom-
modo 'vtentium,pro complexionis 'varietate, medici peritia

DoCHILPATLI. Cap. V.

HILPATLIS
C Ocymi.fcd maiora, minimi
ferne fubalbcfcentia. caules virentes,
herba cft folia fundens
ferraca.et in-

& geniculis
interceptos, fex longos cubitis, /eptemue. flores
modicos,luteos,compofltos in corymbos, & itu
coccineum inclinantes colore, quibus demum
compinguntur acini, Piperi nigro, aut baccis
I

Oxyachant^ perfimiles. radicemq; fibrata. Pro-

uenit in calidis Pauhtlani,Pupaloticpaci,a ffocit.
lalpatl locis planis, & montium acclinibus, fe-

riturqi, & colitur in hortis medicitue gratia^.

Acris eft, calidaqi , &Ccca ordine quarto natu-
ra.initio refinam (apit,pollea vrentem offendit
vim quatuor catapotia paudorauc , quorum.,
. ,

fingula binis confient folijs , complicatis atque

conuolutis , mira velocitate , & cfEcacia cor-
pus a cuni^s expurgat humoribus, plura vero
inducerent periculum . dentium dolorem fe-

'dant admota foliaivlceribus putridis,ac cancro-

j fis opem ferunt: & infula aliquandiu Tlaolti po-
tioni, medentur fiabiei lac vero verrucas exe-
.

dit, & tumores praeter naturam rumpit quinque folia deuorata, aiunt,dyfen-
.

teri* mederi , exterib nempe cruore . tum adftritfiionis non ell omnino ex-
pers fcabiei quoque
. & doloribus articulorum . Sunt qui Imitus eius fucco in-
ficiant vice Toxici, atque in commodius oeruos, ferafue confiernant
Hac (imiliter Tithmalus e(li ridetur , cum lac calidipima natura prabeat ,
gjr

florem in Corymbo poptum habeat . rude eafdem plane rirts habet , quas Hippo-
tratesPeplio,alij Antbore/E futis ajeribunt..

De

Dir-^-" by Googlc
 . , ,,
.
.

RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Dt CHlLPA^NTLAC^OLLhfettfii.Mlhrcmf. Csf. VI.

'
\

1 j'i HILPANTL A^OLLI.fcu Cgnum fter-

VvVl / /J V j coris, quam alij Toxcuitlapil xochitl, alij

'Tanxo
! L BottzitKjl r//,alij Chtlptmxochht, alij

thitl vocant, herba eft parua, ferens folia Salici*

longa, (errata, & angufta. caules tenues, & pur-
pureos.floreslongos,rubeos,& circa extrema-.
'

if
palle(cetcs.radicem longiulculam, & libratam.
t Nafeitur Tttoufeci , & ltz.ocai calidis in locis,
,

f Radix eft acris , calidaq; & ficca ordine ferd

quarto,vrcsq} guttur. tu(a,appo(jtaqi doloribus
ahiculorum,etiam c morbo Gallico orictibus
(pleni , contraitis neruis , atque impedito mo-

f
tui mir^ confert, vulneribus mcdetur,pituitam
attenuat, & fupra infraq; purgat radix tufa, ac
trium drachmarum podere ex aqua dei^orata
Ius decoiti eius infusu auribus (aniem exiccat
dolorem lenit , 6c audiendi (acultateminltau-

rat. Eft & alia herba Chillacod vocata,pr*diiftae

iimilit,dulcis tamen, fed quo adhuc repererim,
nullius in arre medica v(us

D .

1 -5. i

I-
*Di CHI LMECH^TL,frcha.
'
.
-
Cap. yjl.

H E R BA eft Chilmecatl folia hai,

bens Solani, (ed firmiora , caulem

volubilem, radicet multat,tenues, illis Py-
rethri (Imiles,non modo forma fed fapore
acerrifno , calidaoj oidine quano tempe-
rie. admota leuat dolorem dentium,
radix
veluti per tniraculum,eo(q atque eorum, -,

radices extergit, 6c dealbat, lacerum dolo-

rem ex frigore ortum , & cuiuliiis alterius
pariicul* pacat :
pratcipue (i cum refina
Terebinthina admoucacur. auriu lenit do-
lores,
inueteratos capitis fronti admota_
curat f 6c -venenatis inflidis plagis appli-
cata, vim adimit veneno
Nalciiurhu- .

midis locis, calidilq; aut temperatis Chi-

(himecarum, &ab omnibus indigenis iiu
maximo habetur precio .
qui perfuafutn
 . , . . ,, ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. V. X41

habenc , mirabile eile remedium adueriiis omnia morborum genera ,
qua; a
frigore habenc ortum . & nifi >lia diuerfaro formam haberent , ad Pyrethri
fpecies h*c planta referri poflet
^md p M Clemaiidts hanc flantam referamus f folia adfitnt bina , fibi contra-
fojft* ,
f
pat pediculo fire cauli adnafcentia. Solano milia, fed duriora caulis et tam .

repit . radtx (ummatu habet acrimoniam cum aciditate quadam coniunElam

qualem in yiorna filijs drpraheadas
.
qua omnia pmul fumpta , tix in aha herba
quam clematide repenas . omnem ferupulum nobis exemtjfet Authory fflorem cum
fruSu, veltnflgura, x/r/ ia dejcriptiane addidijfet

'
DtCOCOTEMECATL, fiu fune Volubili acri
Cap. II X.

C OCOTEMECATL,
alij

ell folia ferens

fecotemecaxihuitl vocant
Ocy mi forma, longe tameiu
quanu
,
herba

maiora, angulofaqi &crenata. caulem pur-

pureum, ac volubilem . flores in poflremis
ramulis pilofbs , paruos , abeuntes in pap-
pos , & cx albo purpurafcences , ac radicem
fibratam. Prouenic74ci^<r^//e,&.^4^-
quecuUe calidis, atque fiuofis locis. Folia,
quz glucinofa fiinr , (ufa pugilli menfura,
atque epota, dyfentericis medentur Radix.

autem caulesq; ,
quarto fbnt ordiae exic-
cantia,& calehcientia, tenuiumq; panium.
Medentur ophiafi,&; lychenibus. clrachmz
duz radicis deuoratz , dolorem ventris ac
tormina fedant,euocancvrinam, enixis opi-
tulamur , earumqi morbis a frigore orcis
medentur, placant etiam dolores aflatuolb
fpirim genitos
Hancefle Clematidem euiuis manifilium
eSi . tUud evnicum dubitationem habet quod
,

folia dyfent tria medeantur . Sed qui noPraViorna filia deguUanerit facile huius

rei caufam pertipiet . filta illa primo adfhiehonem

magnam , eum quadam tamen
additote, lingua imprimant , tandem 'vero acrimonia , fed Valde exigua perdpitur
nam pdaere permixtum partibus terreis calorem Juurn amittit , &''vim afirin-

gendi gignit, fleuti videmus in Limonio, 7{heo,GaUa, 0" Jimilibus euenire . vnde con-
tingit, vitnfufrmrveldecoSum eorum purgare pofsit ,
prajertim per rvrinam
,

fudores . acrimonia enim inius transfunditur , licet fupflantia ipfa exhibita

(flg

flaxionti omnes ftSltre queat .

^
i

De

Digilized by Google
 .

14 Z RERVM MEDICARVM NO. HISP.

De C O C O X l H yI TL Cap. / X. '
txpHrgatoria '.

'

* .

H erba eft Cocoxihmil folia

dis bgura, hirfuta cenuiaque, inferni

li|uaiida,(upeme viridia, caules rotundos, ic
habes cor_

hirlutos.ftores paruos,& luteos, & in poftre-

mis caulibus terna grana nigra ciceris for-

ma & magnitudme, valculis contenta pro-,

,

deuntibus ab ipfis folioru exortibus, & radi-

ce fibrata, Tota piata eft guftti & odore Thy
mijcalidp]-, ordine quarto temperiei.humo-
res omnes fupra infraq; expurgat,
, fed prx-
cipuetraflbs,& pituito(bs,drachm 9 vnius p6
dere deuorata , cxhiberiq; eiia poteft pueris
modica portione, j}-> ratione ftatis & vigoris.
\mtr Comolulos hanc herbam reponendam
ptuo. Viiemm enim / omni 'volubili grana t ria
>veli^uatuer nigra ohrotundii vajculu contineri.

Et quams folium magnam habeat varie tatemy

tamen plerum f. ad figuram eordis aceeeiitXon-
firmat hanc opinionem 'vis purgandi vthemensy
qualis nempe in Scammonio etiam reperitur .

... T3t COCOCXlHyiTL TWHCALT-

tjncenfi. Qtp. X.

.
Halbida,
erba

& (errata
eft

.
h^c Cococxihuitl folia fun-
dens Mentha:, fcabra, oblonga, liib-
caulem fulcum. fructum
in fummis caulibus capitulorum foriiia 6
vindi pallelcentem . radicem verb (iirculo-
fam. Eroucnit iuzta cacumina moiium re-
gionum calidarum.Calida e(f,& (icca ordi-
ne c]uarto. gufbtat]-, linguam adurit odo-
rem fpirat Cumini , frigori aduerikur 6ct ,

ab eo ortos flatos diinpat,tonnina (edat,ap-.

petentiam ezcitar,f^ herba ip(a deuorctur,
icu fuccus iusue decodU ablorbcatur men-^ .

iirua. et vrinam euocar, reierat obflrutSa y

paralyfi medetur, codfioni fert opem, craf--
los humores incidit
,
perfrigerata membra
inflaurat , alia^j his flmiiiaprxflatiuua-
menca_i
Dt

Digitized by Googft
 .

. NARDI ANT. REGCHI LIB. V; 141

Dt'CO H,'AT ELLI , fi CHICmCA HOAZTOV,

fiu htrba JirrMenm foUorw.
c^p. XI .

HICHICA HOA2TON,
C
yellt , fcu
quam alij (^hichica hoatsic, alij
anguem f?tentem, alij Thpoton, Icu
Cehu-

nigram,ct fatcmcm plantam vocant, herba

h' I elt Ipinola, proferes Cirlij folia, longa, & an-
gufta,ferrata,et Ijjinola, vnde nomen, caules
rotudosjcauos, purpuralcentes, et in eorum
cacuminibus capitula fpiniferajet obrotuda.
.
radicesq; fibratas, ftiduenit (eperatis ac mo-
tofis Jocis, quales iunf^ani/eprcwjt.t. Cali-
da ordine quarto n a tu r^ cogitat , Si/aris la-
porc, odorato tamen , et acfi,. Radiritrita,
,
ac deuorata pondere drachlniirOn^ Cr iilm ex
aqu* vncijs decem , ventriculi irabi^llcm

,, calorem roborat, doloresVcntris , ^ecz-

, tcrorum membrorum h frijgida caidta ortos
ledat, flatus diloitit, cholitjc, et ilfacz con-
firrt , vrinam , et menlcs^euocat
, latietati
.

< medetur , venerem ftimulat , ac vcntricu-

I, Ium impense frigelcentem confirmar , et
fouet , et morfibus ferpentum venenato-
rum medetur Quz omnia cflficacius przftat, fi ex vino , liquoreue alio calen-
.

ti , et roborante offeratur .
quin tumores przter naturam admota dillipat
,
humores artif ulis infartos attenuat , ac difcutit , et cuiuis fiigidz medetur
intemperiei
*AdD!pfhcum,'vil Scahiofam, fortt refirri poterit, tapitula enimtidmodim
/untfimilta .
folia ex oppoftione bina , ^naf 'vnttm^nt ,fcut (s- in Labro Ve-
neris licet confpicero
.
qmnisf vires S cabiojfie non abludunt multum . eflemm fatis
'vehemens in pur^andss omnibus humoribus, ob infignem emarituthnem.

Dkjni^^Ki by Googlc
 . ,

t4 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

J)t COCOXlHVITLixfMgMwm. Cap./X..^..^

H erba eft Coctxthuttl folia

dis figura, hirfocacenuiaque,

fquaiida,fiipem^ viridia, caules rorundos, Sc
hab cor.
in&rni

hirfiuos.fiores paruos,& luceos,& m poftre-

mis caulibus terna grana' nigra ciceris for-
ma , & magnituduie, valcuUs contenta pro-^
deuntibus ab ipds folioru exortibus. & radi-
ce fibrata, Tota piata cllgufhi & odore Thy
tni,calid;q; ordine quarto temperiei. humo-
res omnes , fupra infraq; expurgat, led pr*-
cipuiera(Ios,& pituitoios,drachm; vnius p6
derc deuorata . exhiberiq; ctia poteft pueris
modica portione, jp ratione ^tatis & vigoris.
Inrrr Ccnuolulos hanc hobam reponendam
puM.yiitmus enim in omni 'volubili grana tria
rvelefuatuor nigra ohrotunJii Valculis contineri.

Et qudms folium magnam habeat varietatem^

tamen plerumq: ad figuram cordis acceditJCon~

firmat hanc opinionem evis purgandi vehemens^

qualis nempe in Scammonio etiam reperitur .

De COCOCXIHVITL TEVHCALT-
rjncenfi
.
Qtp. X.

Halbida,
erba eft h^-c Cococxihuitl folia

dens Mcnthr.fcabr.t, oblonga, (ub-

& ierrata
caulem fuicum. foui^him
.
fun-

in fummis caulibus capitulorum forma i

viridi pallclcentem radicem vero liirculo-
.

fam. Prouenit iuxta cacumina modum re-

gionum calidarum.Calidaeft,& iicca ordi-
ne quarto gullataq-, linguam adurit odo-
.
.

rem fpirat Cumini , frigori aducriatur de ,

ab eo ortos flatos diiiipat,torinina iedat,ap-.

petentiam excitat, fou herba ipia deuorctur,
Icu fiiccus lusuc decotSH ablorbeatur . men-^
(irua, et vrinam euocar, reierat obflrudiia
paralyfi medetur, codioni fert opem, cral--
ios humores incidit pcrfngerata membra
,

infiaurat , aliaq^ his flmilia przllat iuua-

mema.j
D*
 . , , ,

NARDI ANT. RECCHt LIB, V: 141

Dt CO H^AT ELLI y /* CHICH1CA HOAZTOV,

fcu htrba /irrMerum fiitorum.
C^p- XI.

C HICHICA quam aJij

yeLU ftu aj^ucm f?tenrem,
HOA2TON,
(_hichica hoatsic, alij

alij
Coha-
Thpoton, leu
nigram ,ct fcccentcm plantam vocant, herba
clt lpino(a,profcrcs Cirhj folia, longa, & an-
gufta,rerrata,ct Ipinola, vnde nomen, caules
rotudos,cauos, purpuralcentes, et in eorum
cacuminibus capitula (pinifcra>et obrotuda.
'
radiccsqi Ebratas. ^tSucnit tepieracis ac mo-
tofis Jocjs, quales 1'unt ^anhtepecetifis.Culi-
, , da ordine quarto natuiT^cojilhtt , Sifiiris la-
porc, odorato tamen , et afcf i Radirtrita,
ac deuorata pondere drachfn.iran^ Criiim ex
f <qu* vncijs decem , ventriculi irabiaiSllcm
jj calorem roborat , doloresVentris , ic c*.
,
terorum membrorum e Fr^ida caDlfa ortos
fcdat, flatus diloitit, choldjc, et illacit con-
fert , vrinam , et mcnftsfeuocat , latietati
* medetur , venerem ftimulat , ac vcntricu-
1
.. Ium impense frigefeentem confirmat , et
fouct , et morfibus ferpentum venenato-
rum medetur Quat omnia efficacius pratftat, fi ex vino, liquoreue alio calen-
.

ti, et roborante offeratur quin tumores praeter namram admota dillipat

humores articulis infanos attenuat , ac dilcutit , et cuiuis firigida: medetur
intemperiei
utdDifficumy-vel Sct^iopm, /orie refirri poterit, capitula enim admodum
/untfimilia , (?- filia ex oppojitione bina , cjuaft 'vnum^nt ,Jicut (y in Labro Ve-
ntris Ucet confpicert
.
quiniy vires Scaiiofit non abludunt multum . efiemm fatis
'Vehemens in purganeUs omnibus humoribus, ob injignem amaritudinem.

Dkji:i-..d by Googlt'
 ).

144 RERVM MBDICAKVM NO. HISP.

De (^OC^OT AT JC j
femherbei Palme fmili. Caf.. Xll; .

C O(j;OYATIC herba, quam Michua-

canen(cs Xahui^ue vocant, folia profert
PoPri, Palmarue humilis, vnde nomen . et itL.
' caule flores longos,et purpureo^ caliculorum
Ibrma. radice capitati Porri inflar. vbiqi pro-
uenit. radix c6trita,admotaqj narib. protinus
fternutamentum ciet, ac trahit pituium. quo
fit.vt ea Indi Medici,quos vocant Titici, velud

ccrtifllmo quodam indicio periclitenrar , qui

nam ex zgris, qui curandi fibi contigere, knt
morituri,aut qui lanitati tandem reflituenrar.
eadem drachm; vniusmcnliira deuorata,vri-
nam dicitur euocarc , et dylentericis mederi
mures necat carni permixta . ius vero decoAi
pediculos,!! caput eo lauetur. Hzc eft illa no-
bilis planta, quz concila minutim, et in mul-

lam c6ieAa, mulcas omnes pererrantes domu

(liatisqi przcipu^ tempore morolas,atqi mo-
leftas,duici efca inuiutas delet, ac perdit. Acris
eli, calidaq; et licca ordine quarto, radix inte-
liino reio poliqua in pilulas confermata cll
admota pedori confen, pituitam trahit.et in-
llaurat 00 eius reduiidamiam contabelcentcs.

De MECAXOCHITL. Cap.XIIl. i

V OLVB 1 LI S herba
binos dodrantes longa, per terram re-
pens, lolia ferens magna, pinguia,obromnda,
efl; ,l^^ecaxochitl

odora, et acris laporis. caules teretes, contor-

tos, et (
przterquam vnde oriuntur pediculi
l;ues, per terram repentes . ac circa lingulos
foliorum exortus , radices oriuntur libratz ,
capillisuc pares fmdus Piperi longo perli-
.

milis elf . Naldtur humedis locis regionum

feruentium , qualis eli ^^hnahuacenfs , cc
Hociacontlenfu. quarto gradu calida eli , cc
tertio licca natura.et flmalTis ad Piperis lon-
gi Ipecies attinens. Bibitur cum Cocaoatl,gra~
tumqi illi ^porem cociliat.cor roborat, ven-
triculum calefacit , oris halitum commen-
dat ) crallbs lentosq^ humores anenuat , ad-
ueriatur

>i?k
 . . . ,..,

NARDI ANT. RECCHI LIB. V. hj

ocrianir venenu, iliads^Sc cholicis con^. vrinam cuocac tnennrua,ac partus
emortuos trahit cum Thlxochitl, viuo% accelerat, obftruda referat, frigora, fle
ex ei* ortos dolores tollit, rigoribus febrium opitulatur . & alia his hmilu pr*-
fiat iuuamenta_>

Bt 0 L>t LI Z/H / , Jeu pUnta orbiculariitm foliorum .

Qip.XIf^.

O LILIVHQVl
feu
,
quam
herbam Serpentis alij vocant
volubilishcrbaell, fblia viridia ferens, tc-
Coaxihuklt

nuia,cordis figura, caules teretes,virides,te-

nuefqi . Aores albos, & longiufeulos . femen
rotundum Umiie Coriandro, vnde nomen,
radices fibris fimiles. calida quarto ordine
planta eft . luem Gallicam curat . dolores e
fngore ortos fedat fiatum, ac przter natu*
.

ram mmoresdifeutit puluis refina mixtus

.

. luxatis aut fi*a(^s oAibus

pellit frigus , &
lumbis teminarum laxis,audlo robore mi-
rum auxiliatur in modum.S eminis ecianu
eA vfus in medicina, quod tritum, ac deuo-
ramm, illitumq-, capiti, & feonti, cum laiAe
& Chilli , fenur morbis oculorum mederi
deuoratum vero, venerem exciuc. Acri eft
fapore , & temperie , veluti & plana eius
impense calida Indorum fkrificicum vi-
.

deri volebant verfari cum Superi$,ac re/po-

i aedpere ab eis,ea vefcebatur planu, vt de-
{iperent,milleqi phanulmaa,& dzmonu obuersatium effigies circumlpetfta-
rent . qua in re Solano maniaco Diofeoridis fimilis fertaAe alicui videri poffit
etl hxc pUnt in horto D. Commi , PharmacopoU in pUntarum notitia ex-

, (y cumfifjimi-, ifua inJpeSia facile

ptrtifjitni cuiuis erat iudtcare , eam Conuoluulis
annumerandam ejie , <wdt O" evires 'vtriuf^ue efte congruunt
Smilaces Leues phantafmata evaria gignere etiam apud antiquos notum fUit. vn-
de Diof. aitConuoluulumcum DorycniofumptumtutiuUnta fomma gignere .
quod ei

commune efl non (edum cum Solant manico , fed etiam cum Tapauere , Hyofcyamo
Bangue, Fabis, Nicotiana,omnibujep, alijs narcoticis, hac enim multitudine fumorum
quibus caput occupant, ipfis fpiritus animales 'varte agitant, (f dtuerfas ffecies eis ,
n/t Ky ebrqs inducunt .
tAd maiorem porro riutheris declarationem, libuit apponere ta,qua a H^atre af-
pRtnU Uiffatuarum Societ, l ES V accepi confiripta ab jimericis edicis , qui in- M
quiunt. Omnem dolorem ortum d calore vdfrigore, in quauis corporis parte,grana ilia

in puluerem rtdaSa tollunt 1 doloribus pode^icis 'vfus efl talis . Pars dolens 'vn-
gatur oleo ^Abietis, <vel Liquidambar.^vel Melie albo,Vel in defeSlu horum omnium
oleo calido ; deinde puluerem inffergtf^SfOtio breuipimo videbis mros effeSlus,
N Si duo-

,
Digilized by GoogK
 . . . ,
.

i4(S RERVM MERtCARYM NO. HISP.

si duodecim, 'vel trefdecim grema fiminis huius in puluerem redaElu, cum 'vitio ulbfs
fumantur, tollunt dolores i lue njeneteft ortos, aliosep, in ariuhus exortos.. & licii m tnr
pite quadam excitem phantafmateOf id tamen non ohefl^ Ha^enus^

- . . -i;

De POZT EC P AT L1 Huaxacenfi
Gemmata. Cap. XV,

H erba cft PottpeepatU foUa ferens

Rutar, candida, pufilla, conuoluta, ac
arborum erumpentibus gemmis fimilia_>
anno leruat , ac Naflurcium indi-
qua: toto
Itindla fimilitudinefapiunt. caules lignolos,
& fofeos , ac radices tenues ,
fibris fimiles
Nalciturfaxofis locis , & alperis montium
fragminibus, legiosns ffuaxacenfs caules
& folia, calida 6c ficca,ordine quarto natura
conflant eitdetntu^, & drachmz vnius
.

,
pondere deuorata, fiiccurrunt neruis , ten-
donibusq; , aut fctblutis aut conuulfis, mo-
do a frigida, &fmmida cucnerit cau^
amilTum relfituunt motutn quod cR per- .

multis cognitum ci^crin^ntis . _

De Tl.ALATQCnitTL,feuhumili
.
Palegio, CajpiXVL

pecies ojXTiaiatochicti Puiegij pe-

S
ell folia
regrina.Tragoriganiue herba namq;
habens parua , ferrata , Origano fi-
.

milia,binaqi per inccruaila,& minora, cau-

les tenues, flores purpurafeentes ex albo, bi-

nos quoque ab iplb foliorum prodeuntes

exortu.radicem longam, tenuem, fibrata. &
Prouenit montofis,ac planis Xalatlauhij lo-
cis,vbi Icruari in manipulos redada in to-
tius anni vfum paffim confueuit. Calida, &
Ccca ordine quarto natura conflat . & cum
cztcris generibus vrentior fit,
linguam ta-
men, quam primum calefacit, paulo pofl vc-
lut Atoehictl Ipccics , reddit impense geli-

dam . Ius dccodi eius difeutit flatus dolo>- .

rem ventris tollit . cholicis medetur frigus .

pellit, viinam, & fudorem cuocat

De

Digitizeci by GoogU
 NARDI ANT. RECCHI LIB. V.

De TE7ECf'lTLA(;0TL,JetiCyiTLAC}0TLm$ntaM
Cap. xrU.

H E R B A eft TepenitUful Pyri ha-

bes folia, fed maiora.caules Icfqui-
dodrantalcs,fubalbido5.radicem lurculo-
fam.nalcinir Anenecmlci. radix calida eft,

& ficca ordine quartowcris guftus,vrelqi.

Hac tufa, illitaq; dorfb rigores acceftio-
,

num tollic.fiacum difaitit. crafIos,& len-

tos humores attenuat.dolores a frigoro,
aut flatu ortos lenit. vrinam,& m6lcs tra-
hic.fodores euocat. c6uulfis,& his quibus
motus eft impeditus auxiliatur . confert
refolucis. aliaq^ permulta exhibet auxilia,
quz ex temperamento
(imili Iblent fe-
cundum naturam prouenire.
Folium cordi pmile aliijuo modojeuitudi-
tum bahet trium digitorum. H erh* porro tp-

Ji forte Apocyno adiungi poterit, quod ex fru-

Hu , fi eum Author dejcripfif[et , fici/r ennijet
potuijSiet.filiu bina ex aduerjo pofita,tfi fipor
ille acris , ad hanc Jufpicionem aliquem pofi
fimtmoutrt.

VZP AT
LIS herba eft radicem
Nucis Ponticz
j
-X. ferens rotundam .

magnitudine, fibrifq; refertam tenuibus,

&cyanei coloris, vnde prodeunt pedicu-
li tenues,& in eis folia finuofa,8c Polypo-

dio penj fimilia, fed minora, virentio- &

ra.& flos,vtaiunt,nullus. Nafeitur in pla-
nis,editifue,fed calentibus locis

fibus. Radix eft acris, odora guftuTcalidaq;

<4 ficca ordine circiter quarto , fubtiliuq;
panium Curat hic impetigines,
.
panos,
furunculos, & Gallicum vocatum mor-
bu,& alios difeutit pr^ter naturam tumo-
res . radix deuorata ,
atqoe applicata alijs
morbis fuccurrit , quod facile ex prxdi-
Ais viribus , quilibet methodo quadanu

Digitized by Googk
 . . . .

148 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

dcprarhendet . Egregia videtur planta, & qua nulla: deberent carere Officina:
Fotij longitudo naturalis efl feftem digitorum , latitudo isiro maxima o3o , eflf,
figura jolijfinuofa ,
ficui tn tdcamho niidemut.
Inter hertles porro heibai cum fruSlu cor eat , reponenda erit, 'vnde Author, eam
,

Polypodio comparauit , Hanc non puti effe Drackenam, cum radice conSlec rotunda.

De TZAHVETiGFE^I TZ AT S CV AV E ^ feu Filifendula

M ichuacanica . Cap. XIX,

H erba
& longum
Icin ,
cft Filipendula

intrinfecus
funiculum
Michuacanica , radicem fundens glandi
candentem , & extra fiilcam , definentem in tenuem,
vnde prodit caulis purpuralcens ornatus folijs in tres
;
firtii-

partes , quarum media maior cft, diuifis fcrratilq; , & floribus circa poftremos
ramos per ambitum coccineis, ac media parte luteis, cum alba quadam Irido.
Nafcitur in frigidis motibus, & eorum verrucis /acambaci prouincia: Michua-
canenftt. Radix cft calida, &ficca ordine tertio completo, & quarto incipien--
te, acrifq; 6t fubamari faporis odoris vero Copalli , aut Tecomahace perlimilis .
.

Folia tula & admota , medentur fcabici , & redadfa in puluerem vlccribus , &
prateipue pudendorum . radices tuli, atque ex aqua deuoratz duarum drach-
marum pondere, vrinam , & menlcs euocant . conuulfionem curant pedori
.

conferunt, frigus pellunt, referant obftruda . opitulantur c^liacis , hydropicis,

cholicis,iliacis,& exteris quibus medicamenta calida ficcaqi ordine tertio,fub-

tilium partium Iblent conferro

De TZAHZ/E^^yENlyJiupiliptndulat^ichuac.altera. Cap. XX.

irt'.

T ZAHVENGVENI
Ocnantes flmiks
cft radices

,
proferens illis

fcd paulo maiores

licrba_,
noftratis

, &
fibris refertas y quinas , Icnaiuc , inter Iclc
cdnncxas . equarum fingulis vnicus pro-
dit Caulis ; refertus folijs anguftis , &
longis . floribus circa medium luteis . in,
ambitu vero piifpuralcent ibus . Nafcitur
in firigidis Michuacanenfibus quale cft
,

Pufcfuarum Radix Copalli jvociti laporctn

refert, calida &ficca ordine quarto nam-
ni) & nonnihil amara . Scabiem illita dici-
tur tollere , & puftulis ortis a lue Gallica-,
mederi, flatum di(cuterc,pcllere frigus, lu-
deres euocare^calefaccic membra refrige-
rata,
& pedoris afledionibusconferre. fub-
tiles partes fonitut. vnde quiuis poflet fa-
cile permultos alios diuinarc vius
Filipendula nomen generale eli gf- in plu-
,

ribus

DigitizecI by tlr
 .;

NARDI ANT. RECCHI LIR V. I49

ribus plMt*r$m generibus muenitur. ^uiedam enim in ferulaceo genere reperiuntur
alia vero ^inijuefilijs adnumerantur.quas <vero Authorin hoc pracedenti Qepite
difiribit, in also priir(us fune genere . nempe Corymbifero , fiue "luphtbalmico . .florem
emm herba defcribit [imdem Afieri Attico . nec 'vires huius generis abludunt .funt
erum multa y
aromatica, ^ calida.

De TZOC y ILPATLI. Cap. XXL

)

H
ficntes
erba
mi , parua ,
flores
cft Tt.tcudpatlis

crenaca ,

vero abeuntes in pappos

qaacuor dodrantes longa,
ac nonnihil (pinofa ,
,
'Sc
folia ferens Ocy-
caules radici hbraca; inii-
(uraniis quibulquff caulibus fenos ,

feptcnolud appendentes. Nafeitur editis, & calentibus lo0s 'Papalotifpaci. Odo-

ra efl: , & quarto ordine calefaciens & exiccans Foha deUorata ex aqua pugilli
, .

vnius menlura ,
dolores capitis ac totius corporis tollunc purganiq; .
quin^
,

glans i radicibus parata , & fiippofita , ventris mitigat dolores , Se extergit in-

teftina.j.

N J

Digitized by Googlc
 .

150 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Dt TCHATLE^PATLI. Cap.Xxn.
rc ATLEPATU5 /. rCATLEPATLIS II.

TCHATLEPATUS III.TlAfictpan.
Y CHATLEPATLIS

cordis fere figura ,

herba
proferens mediocris magnitudinis,
inferne hirfiita
efl folia

, albi-
daq; & viridia fii perne . caules multos, ac
purpuralcentes.flores virentes in
formata
corymborum compofitos obrotudumqj ,

fhidum, & capillos quolHam iuxta folio-

rum exortus, radicemq; fibratam. Proue-
nit calidis regionibus,prfruptis locis, mo-
tiumq; faucibus. Acris, cdidaq},& ficca or
dinc quano,& facultatis adftringentis. fo-
lia mirum in modum Chrylbmeloru odo

rem, aut malorum Cydoniorum fpirant.

Ius deco^ eorum,dolorem ventriculi fe->
dat,ferina radicum infperfa,vlceribus pu-'
dendorum medetur . Cortex radicum ex
aqua deuoratus , dicitur hydropi mirabili
quodam fucceflii mederi , fi trium drach-'
marum fumatur menflira
HwMs TthatUpatlii tres hic imagines
poni-

Digitized by Goo^IT
 . . ,
.

NARDI ANT. RECCHI LIB. V. if

fmimutytrts huiu generis differetisu exprimentes. Primo loeo poftu^ux cincinnis ex'
omsuur tx siisprodemtAm ; purpureos habet caules filia fere bina ex aduerfo /ita.
Secunda , 'Vt in autographo depingitur , caules purpureos non habet, eiu/f, jfica
findis efi,figura LigulJri,^ flores objcure rubent.
' Tertia firidi cjuo^eflttu notatur,cincin6is orbata , ruti fecunda.

De T ZCVICU l L ,/eu Oculo depiclo.

C*p. XXIII.

H erba T^nUuil, caules

icd longioribus . flores candentes,

fert exiles,

& gcniculatos.rutaceis folijs refertos,

& paruos
drea Hn^Ios foliorum exortus . radicenu
' Peoniz mnilem,extrinrccus fiifcam, intrin-
feculqj alba. Q^z radix,cuius eft in media-
na vfus, initio (entitur dulcis,fed mox exurit
gutiur.puluis eius coniedEis in aquam atque
ita infiiius aut deuoratus , ventris aufert do-
lorem, pituitam detrahit, &vrinam euocat,
drachmz tamen vnius pondere. Calida, Hc-
caqi ordine quarto natura condat, ac vrenti
^cultate . leruamr radix in annuos vfus
Flos huius herba ex omntbus alis filiorum
IX aduerfo pofltorum exit ,
rvt in e^nagal-
lide

. De TZTAC P AT Ll rXNGXlTLA-
nenft. Cap.XXIX.

ZTACPATLIS
Y producens oblonga , anguftaqi
caules tres fpithamas longos , tenues, cauos,
herbaeft, folia
, &

& geniculis interceptos , coccineolq; flores

ac radicem fibratam , & fenfim gracilelcen-
tem . Prouenit apud Midecam fuperio-
rem . Radix ed acris , & aliquantifpcr glu-
tinofa, calida ordine quarto, ficcaq; ea-
dem in farinam redada, dicitur ventris tu-
mores dilaiterc ; & pundis etiam, euocatis
humoribus ad cutim , mederi , fi bis dio
drachmz vnius pondere ex aqua ebibatur
Ocymallro rvidetur hac herba flmtlts , tum
geniculis , binijf, /otijs non firratis , tum rverb
^rt ipfo tottinto.
De

Digiiized by Googlt
 . . . ,

ts% RERVM MEDICARVM NO. HISP.

De rZTACPATL/ rtualapenp.
Cap. XXF._

H
natos
erba yztagpatlis
TguaUpenfis radici in^ftic fibrata:
'o.vnde profert ftipitcs tenues i eretofq-,
folijs Ocymi, circinatis, aelublutcis
, or-

floribus in pappum abeuntibus Nafci- .

tUr in calidis, planifqj , & humid is locis
regionis TgmUpenps , Radix cft acris,
nonnihil amara , calidaq;
, ficea ordi- &
ne quarto . folia vncia: vnius pondere.

deuorata ; aut decorarum radicum Ius
ventris dolorem ledant, & pellunt lum-
bricos .

I FUs Admodum fmilu tH Virod am.

1. rtd.

DeTZT ACPATL l AtoioaiUi

. i Cap. XXXI.
\ w>'.A

K ^^^ZTACPATLIS ATOTONILCI
X'*'^^crba eft , folia proferens Lini , ar-
gentea, longiufcula, &a'hgufla. caules
ttfquidodrantcm longos , teretes , ligno-
fbs , ftibalbidos . flores, vt dicunt modi-
,

cos , & candentes , ac radices furculofv.

Naiciilir apud AtotoniUenJes , aridis pla-

Kfcrba_#
nif^, ac frigidis locis . vbi ea Francifeus
Franciici quidam Zimbren, a quo etiam habet no-
Zimbren
men ,
paflim vtitur , reputans mirabile^
pharmacum , reliquorum , qua: apud&
Indos inuenta adhuc funt pra:ftahtifli-
,
mum calida namque eft, & ficca ordine
fere quarto , odoraq} . Radix femiuncie
pondere teritur , redigitur in fpheru- &
lam , mox relbluitur ex vino , & bis ter-
,
ue percolatur, ac bibitur fuccus qui cor-
,
pus ciaa vllam noxam , aut laborem afla-'
tim euacuat
depingitur MmuriaUmrtpreJentans. qui tamen h paruitater
re3e diiudieari mn poteB - Y, . .

Dt

Digitized by Goo^
 , , ,
,,
..

NARDI ANT. RECCHI LIB. Vi 15^

Dt <;ACATLE?ATLi^ CMf. XXV Tt.

i

7i^ C
herba eft
ACATLEPATLIS, quam ali
cian,(ea
felia
vrentcm medicmam vocant,
proferens Hordei , Grami-
j
Tr/<-

nilq; ,
flores luteos, calycibus concedos, ac
femen exile, & romndum, radicefq; multas
Alphodclo, fimiles. Nalcitur in frigidis lo-

cis ,
qualis cfti/Mexfftr/nt"' >
kfCaUtU-
ntwm. Radices calci additas, aiunt vetuftis

vlceribus egregie mederi, led pncipuc his,

quz faiiorum more multis fcaient ofculis

dilatatis namqueplagis, atque exterlis, tan-

dem eo vitio anc(Si , fanitati reftituuntur

ftrumas etiam fanare impolitas fjlici lem-

per euentu , tumores priter naturam rum-
pere, atque patefacere , curare lychenas , &
integram (fi opus fit) carnem corrodere, &
excauare calida enim
. cft ordine quarto, &
vrenti natura , vnde euenit nomen.
tAlphodtli niBratis etfi qn*rtum caleris

gradum nen attingant , tamen ad purgationes^

prafertiAs per 'vomitum , non funt inefficaces
^d longe etiam emacius praiUdnt acrimonia

Jua hic ab Authore dejeriptus Aiphodeliu

DeAXlXCOqAfiviZTAT.LI,
Jeu medicina 'vrina lutea
(^ap. XXllX.

H erba e&Axixcofohui^atUs
ferens inferni lutea, vnde nomen
fcutorum , aut Hederae forma , multilq; di-
longos
folia

ftindla interuenijs. caules teretes ,

lignQfos.radicem vero breuetp, crafliulcu-

'
r\ lam, fibratam, Nafoitur in collibus frigida-
rum regionum , campeftribufq, locis Tatf-
guitlani Miftccae fuperioris . Radix cft odo-
rata jguftu,acris,caiidaqi,&fipca ordine t?r-
lio, mbtiliumqi partium, vrinam cuocat, &
-..dolores renum (ollic Ius deeexfti foliorum

femel quoddio tempore matutino epou-

toou.
De

Di.i
 RERVM MEDICARVM NO. HISP,
D CEMPOALXOCHlTL,p Indicis CaryophyUis
Cap. XX l X.

LANTA ferens florem, quem Mexiccnfes i numerofa fblioriim mul*

P ticudme Ctmptulxochid , Hilpani Caryophyllum Indicum,
quorumdam falfa lententia Othonam , aut louis florem vocant herba efl, cuius :
& anciqui cx

(epcem przcipue (
quamquam Hnt & alix ) in hac Noua Hifpania differentiae
reperiuntur, flore , nomine , & magnitudine diflindf x . folijs omnes conflant
TanacAifloribus autem luteis, aut ex luteo rufelcentibus. facultate ordine ter-
tio calida, & ficca.faporeacri,tenuibus parubus,&non fine quadam grauitatc^
CEMPOAL XOCHITL CE M POA L XOC H ITL , fim
Carjophylli Mcxicaiii planca. Giubnaxocbit! . TtneycepobusJ.
Caryophy^ys Mexicanus 1.

virei . odoris. VI pollet difcuflbria, & aperienti . foliorum luccus ebibitus,aut fjlia ipfa
con'tula,& ex aqua epota.vinoue.veimiculum gelidum contemperant.menics,
vrinam,& (udores eliciunt fligqrti inieVttiktentium arcent
illita paulo ante ac-

ceflionem flatum difcutiuiK, vener4W*'<dtant, cachexiam a caufa frigida or-

.

tam vitio hepatis curant, aperiUnt obftiUdla.conuuIfa laaapt,hydropen leuan t.

vomitum ex aqua tepida proairant.& tandem febrium rigoribus,imb febribus
ipfis,expurgacapervrinam&pa'fudoremcau(ra,medetur. Primxfpeciei flos
spKin . eflluteiiSjCXteronimue generum flpresvincit foliorum amplirudine,& nume.
xiS^i'' ro, & mpbd xochttl proprii vocatur a-Mexicanis ob innumeram , vt dicflutu*
/ mira-
 .N ARDif AW. RBCCHI LIB, V. tsf
mirabil^ncii foliorum congeriem quorum cfifpofirionc & forma , albam Ro-
.

lam noltraccm quadameftus videtur imiuri Huius . generis planta exteris ma-
ior eft,& amplioribus ornatur foli;s . Secundus
flos OquichtU, feu flos mafculus n- qc<pi-
O^ICHTU COCAXOCHITL. TLAPALTE CACATATL.
CaryophyllusMexicanus II.
Caryophyllus Mcxicanus UL

.rrrnsci;

In y '

diAus, obmagnitu(f!ii.em fi>liprum& ca-

primo genej^ totius piant?, floris,
lycis, vt i

ae fotorum amplituffl^^c Ipngo fuperatur

interuallo, fic reliqua in oriinmus ( fi folio-

rum numerum excipias quo cuneis pene ,

Tertium florum 1 1 1 tu-

cedit) fuperat, ac vincit .

genus TlapaltecdcsyatU ob colorum varie-

tatemdi6him,minus eft l^undoiftd folijs,
vt attigimus numerofioi|ibus , & e lutQoin
Venetum inclinantibus colorem, huius pia-
ta minor eft prxcedeiyibiis', & minoribus
folijs conflat. Quan^ velo ditflum Ma-
cmkochitl, tertio fere eft par , fcd pallenti

colore . Quintmn TU^cogatli, vel Coaxo-

thhl vocatum jprxdiwis omnibus minus
eft, &non v%e adeo numerofis folijs, ter-

dumqj colore imitatur . Sextum C^acaxo- vh^ t-

ffair/, viil CofO// didlum, luteum eft, & mi-*

nus

Digit'?ed by G loglt
 . .

ic6 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

AfT I COZTIC.
COcATLJ cozj
TI-APAIXX){ATLI coaxochitl. Ca^oph-Mexie-VI.
Caiyoph^ezic.

I,
I ,

rSPBCENPOAL XOCHITL.
Caryoph.Mexic. VIL
pwccdenti . Maiulculum cft feptimum
rn.Tee- fcd exilio-
cipoalX- Ttptttttpodl xxhitl nuiicupatunii
(hid.
ribus luteifc floribus ,
qualia funt quoque
,
ipfius planue folia, que
funt omnium mini-
ma. (^ibufuis locis & quouis tempore fita
video prouenire huius genera , fcd letius in-
calentibus . emicuere iamdiu apud Hilpa-
no8,l*tofqi exteris quoque nationibus flores
rzibtere
fj*lciturhicfiostUgantifsimusjnm tantum
in Orbe muo, fed etiam apud Aphricanos ; 'vn-
de a multis flos Tunetanus, Vel Aphricanus na-
minattsr.
Dodonaus eius 'vim veneficam effe prodi-
dit, experimento in file foElo

feminibus mortuos repertos addit,

,
mures arrojis
puero w
, fu floris os intumuiffe , ^ portis tjuibufdam

friffe exitio ,
^ua tamen omnia non concludunt
hanc herbam venenum effe , (g^ inter fpeciet

Tanaceti referri non poffe

Herba certe corymbifera eSl , filio nsslli,

Tanaceto in eo gemreprtfkr . fUs ^femen rm multum abludunt "

Digitized by Googie
 . . .

/' N ARDt ANT. RECCHI Llfle ;V,1

riius cJor tjuidem <jutim inTanaceto grauior , fid tamen etiam ia Tanaeeto
magn*
tft odarii grauitas . 'virei farro efuod attinet, Vtdimus ex Authorenoliro ejje medtca-
mentnm prafians tum ad incidendum , tum ad purgandum
, . nec ea omnia 'venena

iudicanda, qua hellias, prajertim minores, dehtliores, necant .

[ic enim gjr Doro-
nicum beftijs mortem infert , hominibus cordiaie cenjetur
Labia intumejcere peffimtfacillime d qUauis herba calida , acri iptffertim in

jueriU corpore , quod d quoms agente multum patitur . ^uod f omnino ei pradicias
taujds 'Venenum quis dicere 'veht,non minus Tanacetum, 'vel Abffnthium 'vene-
num dicendum fuerit. 2(efirtemm GiyUus m libro defaporibus., Medicum quendam
*farifienfem,fummitates Abfmthq deuoramem, m periculum evita incidife . fjon
male autem Lycoperfium Calem efe putatur ,
quo 'vfus erat Centurio ide Aphrica-

jius ad ingentes articulorum dolores euocandos , [icut (ynes 'vtimur Chamamelo,

Abfinthioyfimihbusq. plautis caLdis

D* CirAPATL/ rACAPlCfJTLENSI. Coniza Mexicana.

Cef. XXX.
r>IVAPATLI 'YACAPICH-
C^ TLENSIS, abalijs Pititauacduo-
patU vocata, Saluix profert folia, adeo
glutinofa tada manibus protinus
, vt
,
adhzrcfcant. flores in lummis caulibus
purpura/ntes , & in corymborum for-
mam compofltos. radicemqu^ Hbratam
Calida confiat , (iccaq. ordine tertio na-
tura, & acri lapore. adeo Conizzfiini-
lis , vt nifi floribus ab ea difiarct,in illius
fpccies videretur referenda . lusdecbdti
eius epotum , admotumue, humores ins-
bibitos. articulis aut neruis , mire difeti-
tit ac dolores quofbis ( cauife ablata ) lou
uat . Nafeitur in calidisT4ftf^fAr/ . >

'Etfi flos huiusherba fit purpureus, tf

non luteus , id tamen non obSat qkin Ca-
ni^a fit adnumeranda pUnta . nam flosfa-
pe variat in eadem ^ecie,non quoad colorem
filum , evt tn Tulipis videmus , fid etiam
,* ''
injitu. Sic enim Campanula alta fficamha-
itt toUaZlmbellam . Accedit etiam, hanc herbam tffe glutinofim admodum , infiar
Cmt/e,0' vires ejfe admodumfimilts.

V O Dt

D
 ,
.

158 REKVM MEDICARVM NO. HISP.

D$ COCOXty n L, fnthetUMn.-
Cof: XXXI.
tsi Indlplamam
E ,
vocant j in arboream ramen firpe-
numero magnitudinem
hanc heibanx

clenanir dua>
rum , ac interdum trium arinatum z>
1 ^ .' quans altitudinem . atque ideo vuiufque
imaginem exhibuimus apiud Regis Ttt-
xpcDifitenlis hortos , vbi rei herbatue ali-
quot vacaoimus dies . ergo a (aporc acri
quo poliet,nomen acccpit Fohaiunt Po- .

lypodio non omnino diilimilia, Cnuola ,

^ & magna, dilhndla venis nibretcntibctf
e pallido Flores in poflremis ramorum^
.

flagellis Ipicaii , cx albo pallcfcentes i .

qiwus paruus, racemo-

frudhis prodic
,
Iiir,& vcrimque dcGneiis in acumen^ma-
ro, &acriiaporc conflans, maltoq-, a-
fluens fucco . flipices hii/iui , ac tetctes,8e
interne luta , lutcoqc
liicro manantes

Radix magna &lurculola, qualem exi-

.
gunt arbores, folia altera parte viridia.,
altera vero iubalbida Calida . cfl ftcca
intra ordinem quartum, non fine quadam adflridhone . Surculi cortice nuda-
ti , albugines atque argemata illitu difoiciunc . Succus ablumit flatum , rurat
lychenas, quod & frudhis facit dcdolorcs a frigida caullaonos lenit. Folia.
,

medenmr veteribus plagis tu/a atque applicata verrucas corrodunt & prz-
, ,
.

cipue prxpucij & pudendorum, quod certiillmo patuit experimento. Sunc

qui vocent hanc arnorem ^ttuhcUUs, a /aporc acri & vrenti Siliquaflroque. ,

ChiUi vocato a Mcxkanb,quam{imillimo . Proucnit temperatis , calentibusq;

regionibus, conualiibus,necnon in culds,& honen/ibus. Sunt etiam qui TotoU-
my^hitl /ra Pa/Ieris florem vocent . nec de/iint qui T lacoxihuitl .
/'/m t^emtho f vel Sotiy/hmltei def inguntur ,
vente omnes intereurjintes
rniemt. imfurnmeiftcttfimtjUnte, ^ttfietcini 'Berberis.

'I

C Dt

Digitized by GoogU
 . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. V. IJ9

T)t EP AZOT L y Atriplici odo>

rata Mexicana_> .

Qap.xxxn.
P A 2O TL
E ,

rata , herba eft odora , folia ferena

oblonga, crenata , &
rubclcentia . caulci
(cu planta odo-

cubitales, fpicatum femen, ac radices fur-

culofis . Nafeitur in calidis , temperatisq.
regionibus , coliturque in hortis nonnuL

larum commoditatum gratia . Acris eft

odora, &tertio ordine cale&ciens. edu-
lis etiam , cruda coiftaue . &
adieifta con-
dimentis corroborat: pe(ftori,afthmaticis,
& oblfruiftis confert,
& gratam alimo-
niam przbet. Ius decodti radicum dy-
fcnterias coercet , diffipat inflammatio-
nes, & noxia venenis pellit animalia.
Foli rubrafirtt , admodumftmtlta Atri-
flici, vel Botry .

Ut E A H y E U I
Cap. XXXUl.

r AH VENI
E
flores longiufculos,
herba eft folia-.
Origani fundens, caules teretes
cyaneos , anguftos,
,
&
ac radicem contortam,glutinof^,& pro^
lixam, olet Coriandrum , fed acrius quid-
piam lapit. Nafeitur in Ttncitari tempe-
ratis locis.Cahda & ficca ordine tertio
conflat natura , &
fubtilibus partibus
Ius decoiSi eius infiifum.tornrinibus me-
detur , vrinam euocat , flatum dilcutit Se
,

obftrudliones aperit , crafla corpora exte-

nuat, aliosquehuiui^odivfus permultos
przftat

O a J)i

bigitized by Google
 . . ,,
.;

itfo RERVM MEDICARVM NO. HISP.

De TA y HT LI pu nuhilofa herba
, .
(^ap. X X X IV.

H erba
planca
,
eATauhtli, fcu nubUota
quam ob
qui nubila imitari lolencquadantenus,auc
flores comantes ,

quia nubes oculorum dilcucic, fic appel-

lant i
Mexicenles vero Tfjtvtjui vocant
folia fert faligna, letraca, caules cubitales,

e tenui radice aflurgences, flores luteos, in

vmbellam compolitos odorem , & lapo. .

rem citra diftinitionem vllam Anifi, qua-

lem folia quoque, & cztera: eiusplantz
partes referunt quo fic, vc Anifi Ipecienv
.

quampiam cxillimarc aliquis poflet. gtt-

llu acri, & amaro, & fubtiiium partium
Temperata amat loca
,
quales lunt Mexi-
cenlesagri, & calidiora quoque exornat
etfi in montibus fblct etiam proucnircf
Floret imbrium tempore, id di Maio , vf-
que in Septembrem quod tempus Veri
,

noftrorefpondet. Colligitur lemen No-

uembri; folia, caulesue Februario, fcd Pe-
Cembri radix in orbem noflrum delata , Carpentario, quanmm coniehira_,
.

aflequi potefi gauderet fblo , honosqj Philippicos lacta exornaret Calidx eff , .
,
& ficca quarto fere ordine temperiei, vrinam elicit, menllrua euocat, abortum
grauidis procurat, emortuosq; parcus trahit, quzuis cius plancx particula quo-
cumque modo illam corpori liceat admouere, pedton tulliq; confert flatum , ,

dilcucic, filiitaluumninais fluidam, oris halitum commendat lac generat, ,

venenis aducrlatur , venerem Rimulae, dolorem capitis leuat , amentibus fere

opem , & a fulmine perterritis , atque RupefaiRis. fluxum fanguinis compefcic,

Rtim hydropicorum extinguir, frigora febrium , fuRitu illicuqi arcet . & vipe-
rino adipi immixtam epocamque, aiunt rupeas venas rdarcire . vaporem vero
luris decoiRi cius naribus, immodico humore opem. 6t tritam
perfufis, ferre

inlperfamqi auribus male habentibus tumores przccr naturam , tufa atque.,

.

admota diilipac. Ventriculum calefacit ilatictati &przdpu^ puerorum me-

detur . renum , aevefiez lapillos , arenas , ac crafllorem pituitam ibidem i n-
fiircam abRergii. humores extenuat, admota cum meile ventriculo vomicuin
coercet, pus gignit, vlcera fanat, vtcro confert , cimices fugat , arcet hcmicra-

ncas. Przcipua eR, aquam, vbi aliquandiu maduerir,nouem diebus ma-

vtilicas

cutino tempore fumptam lychenas, & impetigines mire fanare

Omnei ha Vtresy pleripue alijsprulacett C0 ntteniunt,obptbtilem tUam <Tjim pene~
trandi y ijua in illorum pjepiitilijpme conpnit f ^uod inma^na quantitate ex
rum pmimhus <xma cum ole extrahitur
vT -i X>f

'
Digitizad by ( ^
 NAR pt ANT. RECCHl LIR Vi iS%

De *PELOH ^EXlX^llp1,^ fetJ^MBuraePtrmm, C*f, XXXVi

T RANSLATVMicpca , & fcneftras exornat

quoque eft ad Mexicandi, quorum viridariorum
,
quod noilri Peniinum Naftunium nuncu-
pare /oleor, Mexicenfes vero PAenMexix^iUtl ,k.\x PdonChiUi. fbiia ferens

obrotunda,& Veneris vmbiIico(imiIia,fcd exilia, & angulis quibildam inter-

dum variata, appendentiaq-, pediculo nequaquam media pane (ui,fed eloco iii
alterum circum ferentiz ambitum inclinante, inferni /quallentia , &virenda
fuperne . caulem rotundum tenuem , volubilem , per^isque , quibus orna-
,

tus gratia adhiberi /blet.fefe implicantem, florem i luteo rubre/centem,

Aqui-
'

Ic-gix , O/iridisuc inllar gerentem inferna pane contortum tubulum , fiipc-'

,

riori vero /epiera foliolis conflantem

;
quorum duo magnitudine przfl^
czceris , ac duo alia minima lineas quaidam rubeas in/criptas gerunt plagis
,
Chrifli optimi maximi,quibus cruces pa/llm exornari folent.nwd diffimiles,
tria vero reliqua, quz mediocria inter praxli^ funt , tria vcluti clauorum ca-
pita . Calida & /icca hzc herba eft , ordine fere quano . /aporeque , & viribus
iioflras Naflurtium indiflinifla zmulaturfimilitudine, ueo veinNaflurdi
fpecies,etfi longe forma diflert, poflic impune recenferi .viridaria , pcrgulasqj
&, /igulinis va/ibus fata, feneflras , atriaq; ip/a exornat . Viret toto anno , flo-
resqi producit , ni/i frigoris inclementioris a/Eciatur iniuria Adhibentur flo-
res acetarijs quz ex oleribus parantur, gradamqi iu, &
(aporis &
a/pedhu ad-
dit Ventriculo exfrigida cada imbte^ > aut flato dolenti fubaenits tuifi au-
.

O 3 xiliatur.

Digitized by Google
 . ,

TBO. BJAV.
xiliatur . Tritus idem cum alumine dolores dentium fedac . aufert dolorem^
9grqt(atSidjW.ailaiflUi 'fi^iaidfibfltt
adiungatur medicamentis , 6c vlcefa curat inflammata . nam eo contra excita-
tos a frigore dolores , noftrate Nafturtio admoto , vti mos eft. Qiiibusq. locis,
icd przcipue calidis , toto^j vt didum eft , a^ncTnifr vehemens frigus frt im-
pedimento, & viret, &eit flores.
Herba hic dejeripta, ah omnibus hucufque inter ^afJurtij fpecies efl relata, recla-
mantefigura, tfuaitthtlemnino habet Jimile Maflunio, prtterfilum Japorem, <jui ali-
quando in diuerfi^mis plantis , idem ejfe potefl.fic Cocci OrientaUs plane radicesfa.
piunt fi eUeiori, planta, "PtlocU , ita natura diuerjijfima . Pyrethrum 'vmbellifirn/ti
d Ptarrnica diliat qugjn niimme .fic etiam Sajfafras fapore, gjr odore Fcemculurn
amulatur. '

fi
jEgo /emper,itrdicaui eJfe , 'vel lacea difla ffeciem . nstraque herba repit ,
filihmvtrobsque rotundum , 'vtl figura cordis
, fios plane idem lacea trictlori , nifi,
quod cauda [it longior jni^aRurtio. Linea etid tnflore Hcet differentes confpiciuntur.
FruElus 't'trobiqu' in tres partes diuifus , extra tamen euidentius in Nafiurtio /
quam itfVioLt. Scme^'Vtrobique magnum . Tandem (g^ 'viribus conueniunt.nam
fi yiolam iliaKisvn^exan fontibus mafiicaueris , ftnties acrimoniam magnam p
^nde oninis visutffms tsumtur ^ (

Motjprdesivoci^ap. Floremfanguineuinfi.' - -

D T H VA M E, Ariftolochia Klcxicana 1 1. longa,

'
^
Cap. XXXV i'.
_
'
_~

)HE H VIAM meditirtahTac^

P .

canenftbus fic
partumaccommodatam^a
vocatam.apud quos copiose
I proucnit , Diolcorides nofter Anltolo-
chiam Clematidem vocat, atque quia_>
neque illam apud alterius orbis colonos
piiftam, aut viuam mihi videre contigit ,
& huic orbi familiaris eft, delineandam
curaui , additis przterea ijs vfibus quos
,

hzc gens , & nunc ego ipfc comperi

experimento . Ergo volubilis herba_.
eft , folia ferens cordis figura , flores
purpureos , exteris generibus Ariftolo-
chix fimiles . radicem craflam , lon-
gam , & fiibrubro cortice veftitamj .

Huius eft in medicina vius przcipuus, vc

UX odora valde fic, acris , calidaque Sc ,

2cca ordine tertio temperiei , ac fiibti-

lium partium. Ius decoi^,fi eadem cura,

.
qua-C^M , aut ZarzapariUa paretur , aut
.mitili: i O ijldem
 . . . ,,

jNARpr ANXi LfBt VT; Jttf*

i]ldemimlceaturj& periiomt <)u<(>quc7iau$;Cmnwun<^ VQpant)

non naturalium, inAitucionc exhibeatur , quemuis frigorificum afTeduni^,
aut a lue Hilpanica profedum , mire curat tufli andqil^, allihatiqi medetur,
.

fl^mi dilaitit , comminuit lapidem renum , & vefica: aficiUbus ex frigore-

ortis fiiccurrit . dolores.cipid&, &quofuisalios,-quiinueteratifint, tollit, vi*
tiatum colorem emendat ; menfos trahit , partus accelerat , referat obfbru(^o>
nes, ac frigus pellit . Habetur hxc planta maximi ab indigenis , & computa-
tur inter falu^rrimas . Nafeitur temperatis, frigidisq^ regionibus MkhM
eanenfthut. ,
.'>

Apud Cbtjium in Exoticarum libris , duplex AriJloUchia Qlematitis dejeribitur ,

nsoa rvulgaris, altera 'Betica ,
quibus hac nofira annumerari poteH potius tante
,

ad longam cb radicis crafsitiem referri debet ,

Flos huius herba, purpureus quidem eiijftdmipeturei quiddam viriditatis, fiu-

Clus autem ah omnibus noHris Ariflolochijs differtfigura , qua in nofiris eil rotunda,
evel oualis potius, at hicfiu3us quaft ex tribus ejl tompofitus , nst 'vtdemus in Va-
ilurtio Indico

De P I P E E. E rotundo,

;
Cap. XXXFII.

iper rotundum volubilis planta ,

P ac fimilis illi
frutex eft folijs
,
qux Piper longum fert,
oblongis, ternis interuenijs
fecundum longitudinem procedetibus.di-
V. fthrjjfis , nullius fere acnmonix , aut odo-

ris,at femine racematim dependente. Sunt

vero pianti Piperis longi ,

nigri , & albi
diftui(Sic,contra antiquorum Icntentiam
fcd tan^en congeneres, pricipue planta: ni-
gri Piperis , & albi .
quz adeo fimilcs fiint,
vt vix diflinguipoflint, nifl frudhistem-
,pore , etiam ab incolis Nafeitur in multis .

Sine^ > atque Indiz Orientalis locis, in cat-

tens. vero con fiilas antiquiores, & Garriam
ab Hoijo
Admodum elegans quoque Icon , defiri-

ffto Piperis extat apud Clsfium libro primo

Exoticorum csf. i
^ i notii odGar^am

Dt
 ,

t6J^ RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Dt TACyACHE, fi radiet MkheaaUa, Cap. XXXllX .

FOBMINA-^

FRycrys.

T ACVACHE cft radix

taaica purgans quam alij Pmfiuam ,
,
Mcxicenfa vero TUlan tlatatmtlapilU vck
Michua.

eant Huius eres reperiuntur Ipecies.mafoi-

.

Ium nos , & fceminam depingi curaui-

mus, ferroa & viribus valde llmiles. Vtra-
que, herba eft fundens radicem longam^,
crafun &lai5le manantem, candidamque,
& ex ea caules volubiles ,
tenues . & ornatos
fblijs raris, cordis hgura, ied minoribus y
floribus vero oblongis , & coccineis ,
ac fru-
dhi Peponis forma & magnitudine , lanugi-
ne obaudio candenti, ac (emine albo refer-
to, tenuilatoque, non (ine bombicinis qui-
,

bufdam filis argenceis,& lentis.Radix calida

eft quarto fere ordine , ficcaquc guttur de-
,
uorau vrens. purgat omnes humores per
inferna, fcd przcipue pituitam,(e(quidrach-
tax duarumue drachmarum pondere , ex
aqua, vinoque,iufe pulli, aut ex tremulo
ouo

Digitized by Go-
 . . . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. V. 165

ouo voratu facilis, nec admodum ingrato gaftu. Sunt qui ladle, autexpreilb
liicco vcantur vice Scammonij. imo qui contendant, plantam ipfam ad Scamo-

nij genera attinere, addancq^ in Eledhiaria Hcca cum laccharo,mirabilemqi di-

cant effedum przAare. Sunt qui radicem Izuigatam ,
per nodiem in aqua lex
drachmarum pondere macerari permittant, mane percolent, & cxprimant,&
aquam propinent, atque ita parum iniucundo vmntur pharmaco, in penuria ,
aut caritate Scammonij, additur in Eledhiaria,quz illud lolent recipere,& per-
quam commodum przdat ededum . Sunt etiam qui radicem illitam, alTeranc

mederi febribus, & liquorem inlhllatum, oculis. Tenia vero fpecies nigrican- Midnuc
^
tilbiolaxofis locis pr;cipueprouenit,& radicem fundit tenuiorem,quzaptiiIt-
ma fit duaru drachmaru podere, parando exoluenti Ele<Suario,addito laccha-
ro T auhtli^ue decenti menlura , aut T ragachanto. quo, ad leniter vacuandam
bilem,aut pituitam, nequeas offendere przllantius vllum . Sunt qui ex iure de-
codf i cius lympum parent, qui trium vnciarum pondere pituitam ,bilemqi mi-
ra facilitate |>urgat . Nafeitur in calidis , planisquc nouz Hilpaniz permul-
a Michuacanenfibus, vbi primum reperta efi, & vis cognita, prz-
tis locis, etfi

cipuum, nobiliusq; inuenit nomen Nam & Temimiltcenfibus eft familiaris,

.

qui ferunt vrinz euocandz permixtam radicem caudz Tla^uattin zquis por-
tionibus, miram exhibere operam.ficcanda autem radix, atque ita deinde repo-
nenda, caucndum ab herba quadam per omnia pene fimili noxiaque
CeUherrimum hoc Catharticum Micbuacamcum ('Vt ex eAuthore noftn Afo^ m
turde colligere licet) Jtlure-t habet differentias . Mottardes 'iryoni* fimilem plantam
TEO Q^V I I. I N. z/idit , nempe cuius ffuElus bacca quadam

Junt exigua ,
nec ex eius famtlta inde re-
monenda quod ea non pdleat aertmoma [d- -,

pores emm facile augentur C'* minuuntur

VI in fapts manifeflum efl Author noder .

hte primo quafdam Apocy ni affines exponit f

tertiam deinde quam firte eandem cum Bryt-
naide t^ionardis exislimts . Inferius autem
hh.j. de herbis dulcibus cap. 34. TlalantUt-
cuacuitlapilli alias e conuoluulis Omnes qui- ,

dem 'Volubiles funt , (gjr purgantes 'virtute

A Monatde dejeripta mitior tH Jpecies.jicuii
qua hic tertia ab AuBore , inferius po-

fita dulciores qua potius diuretica . Ha <vero

priores mas , feemina acriores caterisexi-
fiunt magisq-, pollentes 'virtute rvipote qua
Scammonij amula dicantur . habes itaque
plemfsime Mtchuacanica hac medicamina;
confule g^ Monardem qui in huius tum hiffo-
ria , tum evju copiofiffimus efl

De

Di
 L
. .. . .

i66 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

De T 0 / N , ftu fexeis Vermibus . Cap. XXXIX.
PECT ANDA conflat forma Teoe^mlm herbula namque efl; truncos
S initio mittens, vcluti genicuIatos,atque Iquamiferos,
palmarum inflar przciniflos.qui capillis vndique prodeuntibus radicantur fla>
& circulis quibulHatn

tim , terra (blum attadla . & ex eildem prodeunt folia cordis figura , rara, nec-
non & cauliculi, ni frudlus vocare malis, Piperi longo perfimiles. Guflu odora
efl, acrisque, calida & ficca ordine tertio , aut fbrtaifis quarto . Lzuigata hzc ,
atque infpcrfa vulneribus egregie medetur, flatum diflipat, ventris fedat dolo
rem infiifa , vifcerum frigus hydropem fanat , vrinam euocat , aliosque
pellit ,

huiufmodi przflat vfus . Subtiles fortitur partes, & innafeitur faxis locorum
humidorum, & calidorutiu
Totus caulis eflfiliolis Vermicularis di^a conte^us,(^ /ulus efl punBatus tficut
etiam 'videmus in tAcoro
De TLATLAXHCAPATLl Alfinifolia. Cap. X L.

H erba
drantales
efl TlatlauhcapatUs folia Allines ^ exilesq^ ferens

, & exiguos , albosqi flores ,

ac extra cx albo rubefeentem Nafcitur in collibus regionum calidarum, qua-

.
radicem vero furculofam

&
, caules

,
do-
imus

lis efl illa Tetcoifui , &

Chietle Radix efl dulcis , nonnihil acris , calida , 8e
ficca ordine tertio natura , nec lubricitatis expers . mirabile medicamentum.,

aduerfus pedtorum , & oculorum morbos , vrinam euocandam, &

frigidas

alias afredlionespropellendas,femiuncia eius matutino deuorata. quin tumo-

res maturat , aCdifcutit nec deflint , qui febres curare dicant
. . fortaflis inter-

polatas, aut vacuata caufla reliquas

 . . .

^
NARDI ANT. RBCCHrLlBiiy>r Uy
De TE P E TA VT LI fiuT A VT L / montanu
, . Cap. XLI.
A VTU montana, ku7'</>f)'4w/f',
J. quam aJij Taut/t citra cognomen vl-
V *"?nncpant,herbaeft folia ferens r.
th fopcrius deforipti fimili
* fa|ign j
umeminimc ferrata.ac Jogioraxaules tr*
altos cubitus, flores coccineos,
& calyculo
ru forma oblongos.radices vero
multas,^
bratasque . Calidarii, ac frigidarii
rcgkjng
alumna eft.conualliuque, ac montium
in
cola,& Septembri nicnftflorct.guftuacrif
eft,& odorata,ac facultate tertio
ordine ex
calefaciente, tenuiumq;
panium.foccus di-
citur mederi oculorum
morbis, aut illitus,
aut admotus capiti, vrina,
ac menfes cuo*
cat,& quidquid in vijs vrinarijs, renibus,
vcficaue prarter naturam
cpntiiietur.ablti-
mit flatum, ventriculum, vifoeraq;
omnia
ob frigus languefcentia confirmat,
colo-
rem vitiatum emendat, aluumq*
cohibet
bibitur puluis eius ex potione
Cdeauatl

foffiantur aul* ex ea herba in ipem coniec^a,cSa ^ra^el^wmm

Le rZTACTEX CALTLACOTL]
ftu Virga nigrafaxorum . Cap. XLII,

H erba
recs, teretes
,
eft T tsactex taltlacod
ferens Vrtici, lerrata. caules
folia

purpu-
quaternos cubitus longos . flo-
res in cacumine comantes, pilofos,non fcne
Icentes, & purpurafcentes ex albo . Nafeitur
in locis faxofis XalatUuhccfium.
Sapor citra
vllam diftimaionem Anifom
refert. Tempe-
ries calida, & ficca efr,& tenues partes.Radix
pugilli menfiira tula, deuorataqjex
aqua,feu
vino , liidorem elicit dolorem paifrs, atq; ita
eu lenitjVt mirabile praeftet ea in re
operam
Ltcrt hac herhaf^are Anetho
fit fimilis ta. ,
tnen mgenerefirulaceo Uci habere no potejl.filia
enim f^rticaprafirtim bina ex
, eppofito ; flosqme
Tanacetofimihi^u^ua in fcrnUctis reperiitur,

D*

Digitized by C-- mgk-

 . .

Kt RV M M E D fC A RV^lA nO.' H IS P.
vig

,
I A' D< CAYOPJTLl ^<w4frtyf;'ElaphobofcoMexicano;
, : , 0 . Cat. X L I I I- f

ru i <

AYOLPATLIS quam ali j vocant C

G
inenfcs vero Camuhme , folia
r?^ma,
i

aut Elaphobolci , cuius

minime tamen
lirraca producit quina, Angelis*
herba
te-

fpeciem efliarbitrcr . cauli tenuetn. ,

geniculatum . flores invmbell^
,

fetticulaceum,
femen , quod orbiculare eft,
^S^m &
& exalbo paUefcentes . ac
craflbqt cort^e >^ai^
paulilptt acre radicem vero digitalis amplitudinis,
.

alurnnaeft, &montwm 6^
Plano^m, ac temperatorum locorum qu^ &
Radix,
laagri VaxaoeX.Ytzocanenfi^&Michuacanenhs. &
initio Paftinacam apit , ac tandem acris.ii^itur,,
eWdinefecundo,, iniuo
fioca eftiordmelccunao
i "v
^ ^OinDClcCrC* de-
tf^t^irrnnaac comp^l^c. QC*
ittur pungens, tufe, & admota vmbilico, dicitur diarrhcras
f' 1

uorauveict.tuffias raucedini auxiliari..

T
V

Di XOXONAC ATIC. Hy acinthoide capillofa.

C4p. XLIV.

H
rum
ERBA Xoxtnacatic folia
eft A'jrw<i
bensCarparumfolijsfimillima, ve-
breuiora, &'angufbora.flb{culos
ha-

lon-
gos & luteos, pediculis appendentes exili-
bus . radicem
orbicularem , liicco manan-
tem, Nucis Pontic* magnitudine , opertam
quibuldam nigris cJapillamentis.Nalcitur in
bigidis.humidisq, locis, imbrium tempore
Bin* radices tuCe, atque ex aquadeuorat*
omnes humores purgant per infcrn3,citra_
vllam anxietatem, & laborem, leue, & fecu-
i rum eft pharmacum, vt quod exhiberi ib-
Icatfenibus, & natu minoribus ,
febrienti-

bus, ac febre vacantibus, iacentibus in Iccfo,

ac folita obeuntibus munera, fcu virens, (eu
ficca fed frequentius ,
.
&
commodius fic-
ca . feruatur vero duos ac , fi opus fit, tres
integros annos . Aduerfatur aftmaii eo-
dem pondere . calida enim ordine fecundo
natura conftat, lubricaque, ac guttur non-
*
nihil vrend. V
,
Croto.
. FImt /UtimixemtMirMiutWm Coiebuof

.'Vj '

*v
s

Digitized by Cortgie
 .

NARDI ANT. RECCHI LIB. V. 169

'
I

fD< AfiCHOA, fem ZINGIBERE mctfatlo. Cf. XLV'.

I . *

NCHOAS
A gibere,
folijs conilae arperioribus,
eadem forma tamen radice quo<]ue maiori , atque crailioro.
.

iapore acriore cum quadam amarimdine. Vfuseil apud indigenas aduerfus

& craiHoribus vulgari Zin-

ventriculi,& alui aiTediones onas e frigorc,contufi,& oleo Nucis Indica; con-

ijscrii, atque ita applicati mirus, nec non aduerfus plagas venenatas parato
lychnio eodem oleo indndo, atque ita demum adado. Addunt, vim medi-
camenti maiorem panicipare marem quam fbeminam quo etiam vina qux- . v;j ziiv
damab Indis Philippicarum Infularum parari iblent, qua; ad przfens referre
oon ell opus

Et CHILLI InditOrUntSsyfcH ZINGIBEREfimina. Caf. XLVI.

VOD
Q
CmgibA appellant
Mexicani
vocant , Arabes
ofHcinz autem Gin-
,
,

giber, aut Zingiber, I>uo funt eius gene-

CA//Zi

Pcrlse ,
Orientale
& T urc*

ra, mas , & femina de mare fub aAmhox

.

nomine przcedenti capite didu Foemi- .

na vero, fcu vulgare Zingiber , herba eft

duas tresue fpithamas longa, radicibus tu-
berofls & tranlucrfls , vnde profert cau-
les arundini fimilcs, &; in eis folia longa ,

& anguda, Iridi, aut Gladiolo paria, & in

fummis caulibus capitula Stoechadi qua-
dantenus fimilia . Nafeitur in omnibus
Indiz Prouincijs, excultum fatumq^ fe-
mine, aut radice . nam quod fponte pio-
uenit flocci penditur . Nafeitur etiam itu
Philippicis infulis & tranflatum iam
,
cfl:

ad Haitinos & Mexicanos vbi id ad vi- ,

uum exprimendum curauimus . ac ibi-

dem feritur pingui fblo, dercoratoque,

& pulchre exculto & humilibus quiSuf-
,

dam arboribus adumbrato, regionum calidarum mcnfc Martio,radice in fru-

fta magnitudine, dificda, quinque digitorum intcruallo, ac totidem,
pollicis
,
pene profunditate , tegitur terra, rigaturq; ftatim a fatu, ac deinde bis per Un-
gulas quafque feptimanas,aut femel tatum fi vdus fit natura locus, farriendum
etiam eft , fed ita vt plantz nouellz non conuellantur , aut vlla afficiantur in-
iuria . eft autem terra ,
ter quaterue repaftinanda per fingulos annos . V iade-
mia fit arefeentibus fblijs; quod iuxta initium lanuarij accidere Iblet. vulfb

Ycro, vt commodi recondi polfit, corradendus exterior cortex eft . conijeien-

P dumqi

Digitized by Google
 L ,, ,

I7< RERVM MEDICARVM NO. HISP.

duir.q; in labellum plenum muria , & permittendum ibi horam vnam , aut
dimuilim manere, mox Soli exponendum arquali temporis interudlld ac^e- .

mum llragulis (ub tedo infternendum, donec humor omnis exhalet, quod fi
adhuc madens perfcuerer, Soli rurfus exponi oportebit. Si vero transftrri egia-
ueniat, terra opertas radices icruariellnecelTarium thcdsinclufas, dulciqae^
aqua, aut imbribus quoties diiShim eft irrigatas riodu operiri , atque interdia
patere ccclo . De facultate nihil in tanta luce dicere opus ell . Illud narrant in>
colz Indiz Orientalis , condiam hanc radicem , permixtamq^ alijs herbis , S(
aceto, oleo, ac fale conditam, in acetarijs cdi.nam ixm in quibuique Indiz parf>
tibus, przcipue ft humidiores fint, zque dt ac apud nos, acris Bc vrens .
,

De Gittgibere plura <znJe apud farctam libro i arm.eap.a i ifui tllud Iridt fk~
. .

tit fimile, iion Arundini. tAcosia 'z/ero cap. 3 x. ait ejjt filio Lachryma lobt. Inde di-
uerjk planta 'videntur tjfe , rvt etiam Cluftut,^ Bauhinus annotarunt. Mortardes
aut:m eunt Garcid conjentitfyt LobtUtus, tput Sthquam fimilem Xyridi depinxit.

De A TZ or AT Mirabili Mexicana. Cap. XLV 11.

H erba eft Atz.^atl, folia ferens hirfuta,

quanquam longiora
bris niterftindos . flores extra
fint , .

rubeos , intra vero candentes

&
mollia,

,
&
figuram cordis
zmulantia caules numerofos, geniculis
palmum longos
m-
calicum prolixiorum forma, ac radices fibris fimiles.faporem,& odorem AuiU_
profert, non fine quadam aaimoaia. frigidorum, moiuoforumquc locorm^
alumna

A
Digitizedbv''Go<yU J
 , . . . , . . .,
.

NARDI ANT. RECCHI LIB. V. 17^

alumna cfl : &
Septembri menfe mittere fblet. Calida, ficcaq; temperie
flores

coiillat, cum &

partium cralHtie. quamobrem dyarrheeas coer-
adltriclione,

cet, ventriculum firmat, flatum difeutit, & dolorem c frigore natum tollit
yidetwr hiU ejji qu*dam[ptcies Mirabilis Ptrumana . rtjpondtt enim ^jigura
ntim planta, 'vtus . Acnmtnia enim euidens efl in noiha Mire&ili

De COCO C ASJ^ILIT L $ fiu Olere Aquatico . ap. XLll X.

OCOCAQVILITL
C eHklii Ocjmi proferens,
fundius lerrata,ac veluti frnuofa,pundfisq}
herba..
Icd pro-

luteis dillindfa. caules frxangulos, ternos

flores Vetonic altilis , fcu (^empoalxochitl

lylueftris
.
quorum folia coccinea font , in
medio vero apex croceus eminet Pro- .

deunt ij a calicibus quibufdam rquamofrs

CpnohauddifTimilibus. radices vero fi-
bratas. & planta trium cubitorum afle-
quitur longitudinem. Flos , foliaq^odora.^
nint, & acris faporis, illum Naflurtij pau-
lifoer imitantis , vnde euenit ei nomen

Edunt eam pro olere indigens . Vrinam

& mcnflrua euocat , flatum difeutit, cale-

fad: ventriculum ,
craflbs humores atte-
nuat , cor roborat , & vtero confert quo-
modolibet applicata . Seri lemine poteft,
ad fpecies Cempoalxochitl vtdidum , re-
ferenda , quod odore etiam eius apparet
indicari

De TETZMITL TONAILAB SedoMiftic*. Cap. XLIX.

pecies videmr Sedi Teizpiitl TonaUa herba namque eft folia feren
S longa & aogufla, raraque, & iuxta excrema latiora, caules teretes, flores
,

vero orbiculares, & candentes, ac radices capillis fimiles Doloribus vniuerfl .

corporis medetur, appetentiam excitat , extergit varos', vomitum ciet, vllaq;

curat. Ad vomicum ciendum bibendus cfl (uccus , longis & infana-
atque ita ,
bilibus medetur morbis. Lubrica videtur, & nullo infignipracdka lapore. etfi,
cum primum lingu* admouctur, neicioquidacrimoniz fcntitur. Nalcicur
in calidis Mifticz Inferioris, iuxta littora fluuiorum
Conuenit hoc Sedum cum UerrnteuLuri cauPlica in 'viribus Jigura 'veropotiut .

tum Sedo communi Spirantur aliqui in eodem Sedi genere ejfe herbas ealtdifsi-
.

tnas, rvt eU Sedum urens altas uero frtgidifimas ut Junt reliqua omnia SeeU
, ,
genera . putantq\ in uno genere femper eafdem facultates e^e debere, hif dtligcntiut
"
P *
faportt

Digitized by Google
 . . . . ,

I7X RERVM MEDICARVM NO. HISP.

^
Japores plantarum examinarent , inter pcenferrent , rem longe aliter fehaherg
deprehenderent. ZJt enim paucae multi t exempla proferam ,
inter Solani Species, qua-

dam eSl infipida, 'vt Solanunr,alia acida , 'vt tyilkfkffgi s alia acerrima , etjt Sili-
quaSIrum Americum Immo inter ipjai Piperis Indici Jpeaes , Strychnodendrum
.

acrimonia caret -.Sic in 'P^umicis genere, 7(habarbarum nofrum,^ Oxalis acent, re-
liqua /pedes, rvel infptda funt, vel aSinSoria. De Pomorum Tyroruns varietate
in faporibus res eli maniftShfsima . In genere 2(apaceo, aha acris, alia dulcis , alia
atrtara, alia in eadem planta , omnes fa-
ex omnibus iRis confiat faporibus.^idn ^
pores inuenire licet amara , folium acidum , feminis
.pe in Tlpaharbaro noflro radix
cortex adfiringtns Accedit, nos fape plantam iudicare infpidam qua tamen (ubti-
.
,

liter examinataadium in rece/u faporem continet, fc Helxine,Noli me tangere,Ziiola

Martia dnitio apparent infptda , tandem tamen pofl aliquam moram fi prodit acri-
moma .
Qmtingit etiam in quibufdam plantis , humiditatem illam excrementitiam
fisccejft temporis euanefiere , tandemq-, acrimoniam emergere , ve in Zingibere, Ana-
cardo, alijsq-, annotauit Gardas . Vnde patet eos errare , qui ob diuerjitatem facul-
tatum Sedum cauflicum reliquis nolunt accedere
Illud tamen apud me dubium non efi , in eodem genere fimper ea flem effi 'vires,
fidgeneredes tantum, qua de re alibi ex profefo dicendum, res enim d nullo tentata ,
peculiari declaranda efi opere

De CRICH l VA L M E MET A, fiu Planta lafle manante

Cap. E

H
vcilitatis
erba
fcnur
cft

dc manans, vnde nomen.

eflc
Chichlual Mem-.ya la-

medicamentum
& magn*
, icu
planca lui generis fit, fcu ad Titliymalo-
rum genera penineat . folia namque pro-
fert pene Callanex , lerrata , & afpera .cau-
oblongos, vafculis fimiles ,
les teretes, flores

rubros, fediirca extrema in luteum elan-

guefeentes . radices vero loi^as , teneras
ac foluas . Nafeitur locis faxofis, iuxta frigi-
darum regionum montes. Vacuat cortex
eius febre quartana aut tertiana laborantes
adeo Ibelici luccelfu , vt aegrotus (fatim ab
euacuatione reddatur interdum incolumis .
AITumendus autemduarum drachmarum^
pondere , cx aqua relblutus Sunt qui mi- .

iceant, commendandi laporis gratia qua- ,

tuor grana C<f<<it/,totidemqiEonticas nu-

ces, aut amygdalas, atque ita propinent dic_
quietis matutino tempore, & vitato fomno,
Vt cum carcera afliununtur pharmaca, fieri confueuit.
VlK

w ir' ' ! J.ex.. riirS.

Digitaed by Gool<
 4AR&l'ANT. RBCTCHI
,r VtpfjfXMlyiiialorum cUJ/im rtdmipattB fuc htrk*^ defir^^nt.^
(jflftmtdictt (ut^fert .ftlia otim a^r*,/err0ta, Jks Jigiiai^j^dts^ ntdix
*
no rcftrituuur, ^uidfitU (wfonnUsrtfitdAt^/uttMriiOhm^

^nuUai^t. v .
.: j .: -:
. . . .. .lirir.
'
;

' i!'
'.i. .lartih^o

I :3'-; ''Vf'1'jjcj : rcl ?L *

LANTAM, quam Mcxicenfes

P
1 pellatur
P^cielt,fea Tclt vocant,

T ohacus, a quibus non ad Indot lO'^

ab Haitinis ap.

los,lcd & ad Hifpanos id defluxit nome, eo

I quod fuffumigijs admilcerctur , qux Tabon
fos etiam nuncupare confucucrunc . a Bra-
zilianis Petum, ab alijs Herba Iaera , a non-
nullis Nicotiana dicitur.Non cft autem vna
huius plantz Ipecies . alij namque tres in^
hoc antiquo Orbe repenti affirmant , ac
plantam hanc in Ttiacum maiorem , mi-
0 norcm,& minimum pamuntur At quia_> .

maioris, minoeisq; Tabaci diflcrcntia pu-

filia eft(conliffitenimin magnitudine, &

.longitudine , ac adhzrcniia foliorum fino

i
pediculis cauli , vt in matqi&oblerualur., in
minori vero lolium eft paulo minus, longo
pediculo ramis inhzrens, ac:flofum.pqfitUr
 .
.

74 RBRVM medicarvm no. hisp.

reo nigricante. Radices maldfidc fune, lignofz, ac fibratz. Seritur vt laAuca,
neque aliter, cum expedit, tramfenur , & colitur , nullum ( modo pingue , 4C

humedum fit ) Iblum
relpuens . Amba; funt acri fapore , eziccantis, calidae^
ordine tertio completo temperiei . quibus intelligas licet errorem eorunu
qui arbitrantur frigidas elTe plantas,& ad Hyotcyami dilTcrentias pertinentes
nam tametli Hyolcyamo hiteo prima Ipccies forma difpar haud quidem fit,vi*
ribus tamen plulquam ez diametro pugnant quod fi (oporem inducunt, noa
.

ctoCi (a-
(d ob frigus, humoremve, quorum , citra dubium, funt feriexpertes , fcd cx
uc^> calore . Ezdutis nempc,leuacisq-, in caput vaporibus, qui fomnum inducunt
?.I.h!t.'Iam fricultatcs quotidiano cognkas experimento accipe. Folia ficcari permifla,
atque in fifhilarera conuoluta formam , inclufaq; arundinis cauis internodijs
aut papyraceo canaliialtcra pane incenia , altera vero ori , naribusqi admota
atque excepto fumo , obturatis ore &
nanbus , vt ad peihis vfque vapor infpi-
ratus penetrare poflit, pituitx expuitionem miri euocant,a(fhmati,veluti per
miraculum , auxiliantur , difficilemq-, anhelitum , & inde ortam leniunt an-
gufbam neque przdiifis morbis
. inlpiratus ille vapor quo diximus modo ,
,

tantum remedio eft , fed vteri etiam afledlibus impense confert , ac przcipud
fudbcationibus , quz ob eius alcenliis folent accidere admoto fiquidem me- .

dicamento in dichim fibi locu,didlodtius reiiituitur zgra,fyncope fugatur,Se

aoguffia, morsqi magna cx pane in morbidz mulieris corpus lam admiilLj
atque excepta, amouctur, caput roboratur , lomnus induci cur ,fedatur dolor,
ventriculus refumic vires, curatur grauedo, labommqi omnium, caluumqud
fenfus hebetatur , ac ocium &cultatis aninifilis quod poliis ebrietatem quan-
(

dam vocare ) animo proriiis illabitur , Bt inducitur. C^in folia ipla virentia-
manibus oleo perun^s emollita , & veluti marcida, concalefida igne & ori ,

ventriculi ,
dorfbq-, i regione applicau ( ita tamen ne hepar attingatur , quod
alias incenderent , atque inflammarent )cofionemiuuant, &fatietati egre-
giemedentur eadem tumorem lienis difeutiunt appofita, dolores e frigore^
.

, antiquataq; extergunt , carnem creant , & ci-

ortos fedant, vulnera cancrofa
catriceobducunt , fifuccum foliorum mediocriter contuforum infhllauerit
vulneri, acmox arentium puluereminlpergas, & demum folia, ex quibus
fiiccumczpreflerisfuperponat. Sanant ^em modo capiti inflidfas plagas,
dum tamen neque nerui , neque ofIa,aut Izla aut conuulfa fint. dolorem den-
tium concalefa^a ledam , conuduta, 6c loco dolenti , aut dentibus pituita ex-
cauatis perfbratisv^ admota . Quin & foliorum puluis infpiratus , tradusqu^
,
naribus, verbera, Sc cuiufuis generis fiipplicia non finit fentiri vires addit, au- .

* get animum, & ad labores tolerandos iniradfam vim . illi vero , qui e conice ,
quantumcapiat putamen nucis deuorauerint, ira inebriantur, vt feroimortui,
amentesq-, extemplo iaceant . Verumtamen qui eo auxilio frequentius quam.,
deceat, vti afTuefcunt , redduntur decolores , linguam geftanc fquallidam , Sc
palpitans guttur, hepatis ardore afficiuntur, ac in cachexim,& hydropen lapfi,
morte tandem obeunt . at qui eo przfidio vtuntur moderatius, i multis
alijs liberari folent incommodis, nam przrerquamquod morbo Gallico egre-

gi^ auxiliatur, venenads fagiteanun idtibiis miri obfiltit , fi mox plaga intar-
ciatur
 i N A RT>T ANT\ ItiSCGHI ^IBj V. i?-r
aacur puluere ) 6c ita pcrmitutur manerr, donec puluis , 6c venenum in claui
cuiufdam forma copulemur, &
coeant. Hoc remedij ge^us derumpcuihcll
ab Indis Amhropophagis, Infularum Haitinz propinquarum accolis qui cum
ab hoftibus venenans oppeterentur plagis,hac he^a fbla libi caucnccs. redder
bancur pafllm incolumes . confirmatamq;efItelImionio Infulam D. loannis
incolentium, qui cum aduerfiis Indos illos bellam gererent, multisq; ciulmodi
confoderentur vulneribus^ felo hoc remedio extremum facum elTugerunt,
quoties vifcera transfigi non contingebat . quin articulares dolores (edari , tu
moresqi 6c flatum eo folo auxilio diiaiti, 6c inueteratos rebeilesq; dilllpari do-
lores.Fulicum etiam vitatur faflidium, fi iurcdccoblifelioriim vniuerfa do-
mus confpergatur . Paratur ex cius folip arefacis atque contritis , decem par-
tiummenfura, &vna calcis, medicamentum adeo ab Indis omnibus expeti hibemfi-

tum, & venale, vt illo feroeant emporia, venditur inuolutum foiijs M*izjj Uiiitdii.

fpicz, geftatumq; inter buccu& maxillas fuauem fbmnum fenfuumque,&

, ,

mentis tranquillam quietem inducit, & laborum omnium hebetat lenium.,

leddatq; homines adquaruis corporis exercitia promptos, atque agiles, & prz-
cipue ad iter agendum. Dolorem etiam dentium, & ventriculi leuat, prclfatqi
alia, quz licet a nobis nominarim didia non fint, pofTunt ex przdidis facild
comprehendi. inter quz lilud vulgare non eft, oleum, cui ncinfrixum,conci-
fum in tenuia ftufIa,infulum,cholicis mederi, necnon Iticcum cius, 5c nucleo-
rum Tljl'X.^poU vino permixtum , atque infufum folia, lyrhnij mndo, ubdia
ano, quartanam arcere , ac reliquarum febnura frigora . Nec dclunt qui eius
folia lingulis diebus mane iriuno mandiaubenc vt podagra liberentur, quo-
niam mulum pituitam in os attrahat, &(aliuationc trudatur, & icam artus
confluere prohibcatur.Tum etiam flilia Strumis vtili ter illmt. Sunt etiam, qui
conficiant fyrupumex fuccofolioru ,autcxdecodto,auclbliaticiaaqua & lac-
charo, a/Tcrantq; vnliter propinari ad pieliendos ventris lumbricos , vmbilico
tamen folio impofico . necnon adueiius aflhma , & Orthopnoeam ,
duorunu
cochleariorum menfura . Sum etiam & alij,qui przbent fuccum, quatuor aut
quinque vnciarum pondere epotandum ,alleruncq;aluum vehemencer liipra
infraq; purgari, quod minimd tutum videtur, ficfertaiTerudicis, &robulbo.
nbus iblum permittendum - Scribite recentionbus quidam, accepifle ab ami-
co, aqua ex rolijsper vitrea diflillata organa, fexuilicos multos a febribus libe*
ralle , hac pauco tempore ante accelUones propinata j deinde olcu in ex rclicUs
fccibusinUccuIofufpcnfiscoilegifTe, quod ad fcabiem vulnerumq; curatio^,
aum lingulm fiiic,ac eximium . aridarum verofeecumpalocfedntcmigincj
non modo hominum fed& equorum, cito curari.
t hic natd tft mdgn* inter jiuthores comroutrfU , edijs Tdtatmm inttt Hyfyd-
miffeties dnHumerantikui, alijs fnigenerh planum ctnfmtibt .^uim pnfiermiltm
etiam Auther aoffer accefjit, 'tmo ix vinum diunliutt argutmaU *^r fMM

id fit tnunUdnm tam fiupra dtdaratmm ell.^ <vel indt patet ,

pUntnrnm gtntra^X
diucrfitute figura totiut pUnu ,figtdarumq, partium , ah tmutiut amimthus fim-
tamquam primum principium etiam im ammalthus , nt~
ftr diJUnSafuiffi td tnim
,

for adtirtbus tmuAtu ibfmmniAit^HitVanprimpifmgau/mtamms ommum

reruM
 . .

tj4. '
RE RJV M JM BDFCaUVm M P.
tjuttmdtx-^miJirHdmit^nJtpimiiihitlmoexteriitniiii
urum Hottralmmfcitruiat
tccidmtmm caucis eH. nmaJidLts iuduMU 4fmntm, ftujdnirfi geimit,
{umwerfign^-^cjsiiiutniant,t htktigiui d fn/mfitaai^dt^
tfucd metu circubtrti
tn flemus
<
7er^aTi,muis<^<kn!tdisfd^fitKttttet>fifurXhe>M^
'venena cttrtfUeetfmuLdturnWfi^tutt^s diffiniens, Jamentatti
4tsiflMsili(ft
ffunseatatea nuUo rtfugMntelantenrJSif^mumidiffirt > CcZogwkx .Cucumtk

dffnmsu drebquis Cueumeraceis i fuim rvenendui' dicuntur Ferula,CUt*tC man^

diam in genere tamen frrulaeet d Omitte :Bur/dm .faHmte ffeciem ThUj^Pf , ^uanf,
fiflere,aiuotxBraterio CoUhitwn, iy.Crecum,^ Herm^
frifidam , ^
/fS"*"***
dsUylum , tttm ilafelhtm , ^
vinthotam id tinum addo, eandem plantam ple^i
;

Vt eitgaeitififmti
'
rumine a fi iffit diuerfis temporibus differre, fapmbus fvirihut.,
-ri -j;
d Calene de fiicultattlmsfimidKiumefi annotatum ei ,?nh-} t i .

!
AHafiefuiturnonminoris momenti difqutfuie jefuettam fittaufik in^itotian^,
'
frnililnis', 'vt fiporem indutat animalibus , .^a in re tsarfit
admodum/imt _

alijaft

^yfuthtrum fcatentiei .L i


p mu.
}. eam abiere jenteniiam,d.fitcultatefrigida.yim ariritsarxottiam.^ua
Plerique in
abeUin praferttm eoafami^d
Sfuidem opinio.non immerito noflro dtffdtcet.Atttheri^
in Tstbacofumma fi* acrimonia, ad tertium
mmprgradum vfipie,cmTa i]uam Mo-
nardes ijuificuoduts tantum poiru^.htne tmm e?* Jdu(tj\n>ritf
^'non midere pur-
conr:
fntper rvcmitum teidentia , ifHAm ipfiJUeLeb.ormsntftexptrttatMmulw^
fiiat'SAddt etiam potffi magrunHapingu^o,. i}uaMifiiijs, tailu'Jeprfhenditur ^
,

SfuaUs in Colo louts,fd i inffgAXUAdfJimtpituni\^a^pe^WtaT[fidtuofis4iouis

humor , tit iaSeppnaru*i fid meraoleffi/as i'ifu(id tteel-.tffindere, ^Jistfifimmdttowti
ni f. )i!ni'i m. '
t. i-i

\u<T.audem rudium runftam Tutit^arcdtseum , epttd nm caliduin v fine fieret.-

experientiam, fiue rationem. Piapaiureonuaiidswm^epaidinter
Eruta/pecies numero^
purgat , fi ftmen adhuc,
Galeno purgat >.iTlJ)aas solidum ludinusun^Cammaneeaam
USIefeens fumatur. \Ss^oridun,ttffatiU.amarus. s/m
etiam magnus eliin Campho^.
res eft nota lippis (!>'
tafipio.Hyofiyamo. Dtyin%natura.t;dlida -,mipi{osmfira ,
tonjmbus . Vnde concludo , tstm Narcoticam nmthfiigore deducendam effi
Narcotica calo-,
otl^tio ^uam Jjithor adducit, ioc mada mteUt^tda efi, non quod
mapores exeittmex eibt in.ruentriatlo conimto, fid quod tpfit Narcotica calore
re fuo
ventriculi infumoi. pingue t abeant ,eapuif)ttuMili
mplean t , inebrient, (ff/" fpiri-
fini, primo prodit fp tritus
tus toiibendo finmui inducant .ifictritm in difiiUatime
dtr~
vim oLtofiu-ficedam omnia narcotica (ffgfumofa, varia obijciunt phantajmata,
rSan.
mitntiimO' >v.igilantsliHs^.nit in Datura, Fabis/tlifiq, leguminibus rapaccis,
gHeOioliuhqui,Opio,fino,Amfi,experientiacomperfumeS..i,iM.->..
.
'Jfiris Nicotoema infinita funt-i de qmbusetidmt^onardem pates confilert, adeo
<vt ture Panaeeaijimiricaoa nominari pofitt, quanqusm omnibus amiquismedi-
teemtutisfrafierri queat. Cedunt emm^epeniies,Mtly,Pan(ratium, Panax, qutbus
fingulis aufvossu&totica, aut
purgans detfi, quorum vtrumque in Tabaco referitur
Modum qmniam purgandi Cerein fingnlarem quem a Capuesno quodam dtaici ,
,

d podagra bberaffi Ubmt.qdsungere Ex^icotiana arido

quife ntuUos afferebat ,
,

*Um,qmanmm luglqadipafiii intiufire fumitutidtgttisqi'qompreffum linteolo mun-

* Mm
 ,. , ,

1 ^
NARDI ANT. RECCHI LIB. V. 1^7
^ nodulum
Jo, 'vtlferiet includitur ,magnitudine
in nucis Penticu figuratur, filo
f,
compingitur . eum nodulum ori indimus, &
lingua adpalatum fukleuamus per dimi
dia hora [patium. Hatim effluit pituita tenacipima, filiinilar ex ore dependens , tfuit
capite inclinato , in 'vas/uiieSlum excipitur Et licet aliqua certkri 'vertigo fiqua-
.

tur, ea tamen, niji ctrebruln admodum calidafit nAtura,fiatim euanefeit, efiep, omni-

bus innoxia.

De T LALCOC 0 LT Z IN feuparua herba, fficonttrta,

Cap. L I l.

NVENI Tithjmali genus apud Tettecoquenfes quod ad Heliofio-

I piumcurauimus
referri poflec , at quia non omnino effigies re(j)onaebac, de(criben>
dam . Tlalcocoltein ab alijs Cuculte.in dida, parua herba eft,
folia ferens Porculacz, tenuiora, longiora , & acuminata , viridi colore diffufa
per caules alternatim diljx>nta inter quz obleruanmr aliqua maiufcula,Ana'
.

gallidis folia zmulantia, trina quaternav^ , ea parte, qua rami ortum ducunt,
nafcentia fublutea, extrema vero pane purpurafeentia . Caules quatuor , aut

quinque, prope radicem rubentes, ladliscopiofi plenos, radicem longam, ex>

trema fui pane contonam, ac fibratam , cortice c rufo nigricanti contediam
Nafeitur vbique, przcipuc locis calidis . Habentur ab Indis radices , & felia in
magno pretio ad vacuandas omnes humores, drachmz vnius pondere, &
roorbum,quem vocant Gallicum curandum,adeo vt in arcanis recondant, nec
cuiquam veUnt facile reuelare.
Ttthymalerum 'vfus magnus fuit tempore Hippocratis , qui tamen apud noBros
medicos in defuetudinem abijt licet in Scammonio, quodplerumque Tithjmalo adul-
.

teratum putatur, aliam perfonam induerit . Apud Empiricos autem in maximo eli
rvfu, non fine magno fuccejfu. prafertim in corporibus humtdioribus. eoq-, vtuntur, non
tantum in puluere, decoSis, tnfufione Jed etiam laciis guttas paucas lafii communi
,
infundunt , hauriendumq-, probent

Digitized by ^oogle
 . .

7 RERV.M MEDICARVM NO. HISP.

De TL ANO ^IL ONl HuaxacenJL
Cap. Llll.

H erba eft TlatuquUoni, folia

ferens inferne hiriiita,

lofellz vulgaris (imilia, etfi breuiora_>
& alba
pro-
, Pi-

cauliculos hirfutos, & candentes, & in

podremis caulibus capitula , Plantaginis
Holodijve capitulis paria Nafoitur in .

collibus , & campedribus attinentibus ad

temperiem agri HuaxacenHs Aiunt , .

atram bilem vacuare radicem duarum.

drachmarum menfora ex aqua deuora-
tam , & fplenis obftrutSHones referaro .

mederi itdero, atque effiife per vniuer-

fom corpus bili . Initio dulcis apparet , ac
pulo poii, guttur videtur adurere
Capitulum depinxit colere caruleo fidia
,

etiam hina,ex aduerjo pofita (ine vUafirra-

,
tura . 'vnde ad Tlaatazines referri non
potefi

De ^EXTALPE.
Cap. L I V.
.1

N e X T A L P E, ab alijs 7"lano^uizr
herba ed , folia forens Oliuz,
patii,

minora tamen, caules teretes , & ligno-

Ibs, & ffudhim Ciceribus dmilem radi- .

cem vero furculofam drachmz vnius .

pondere fompta radix , humores omnes

purgare dicitur expertum nempe medi-
.

camentum, & perquam l^ubre . acris ed,

odoraque , quarto ordine calida , & gue-
turvrens.
Suffrutieem firte [^hamelea congenerem
heebit poture . vix enim aliud inuenias cre-
mium ,-epnodfilia habeat Olea ,eaque inordi-
_^tiate canii arcumpoflta , baeciferum ,
ijuod-

^'aertfit,
'^nam fpeuem
^ guttur 'vrat, niji Metfreiali-

Dt

Digitized by GoogU
 . . ,

^ NARDI ANT. RECCHI LIR V. 179

CBMPOALXOCHITIC herba. Caf. LV
T3e

EMPOALXOCHITIC herba cft

C nifiera , ferrata
cinda. caules dodrantales luteosque.
proferens Cicorci,
, afperaque , circa
,

exortum comprefla , ac veluc prae-

folia

& in pappos abeuntes Horcs.

vnde no-
fpi-

men radicem Raphano Hmilem > ferma atque magnitudine . Oecodz radi-
.

cis infufum Ius, quod amarum. e(l,aluumlbluit, vrinam elicit , ventris &
dolorem leuat , calida enim eft, & acris, fubtilium partium , & exiccans tenio
ordine natura, atque ita tufls quoque deuoraca confen. ciet Ilcmutamentum,
& pituitam naribus trahit inlhllata
De MACATOZ^tTL,fe Somne C*rm. C*f>

^
H erba
rocxlicos flores
,
cH
uis, rotundis, cubitalibusque.
acaio^(fuiiI, folia ferens La^ca;,ferrata, in caulibus ca-
& in eorum extremis partibus luteos ac
qui in pappos abeunt ac femen tenue & foluum Syftm-
. , ,
,

brium alterum fapit , (Moremq; iucundum fondit . radicem vero Raphani, ex

albo tamen purpurefoentem quano ferd ordine calefocit, Sc exiccat . fobtili-
.

busq-, conflat partibus. Neruos contradfosapplicata laxat, atque emollit, vri-

nam euocat .flatum difoutit , & ab eo onos dolores, euocat menles, ventricu-
lumque ob frigus imbecillem confirmat , vlcehbus pudendorum medetur.

De MIAHOAPATLI, pu medicinaJpiea Caf. Lf^H.

M IAHOAPATLI herba efl Allines haud abfImilis,arbomm trun-

cis innafcens,ab cisq; fumens alimentum,tenuibus, breuibusq;
lis,nitaccisqi floribus, aut
rata guflu,
paulo minoribus, & candidis floinlis. Acris
& calidx temperiei. Flatus dtlcutit, & dolores a caulfa frigida ortos
ramu-
efl, odo-

tollit,pugilli vnius mefura trita,& cz vino deuorata. enixas inflaurat,& corro

borat.haud aliter ac herba: vocaue C/rpxdr appetentia excitat,& latietati mede-
tur.quin & illiniri corpori folet.Sc emplaflris admonendis capiti adhiberi.Sunc
qui addant tAhoyacpMli^ancafaz^Tet^onie^aani, THoaUofabatl, ic Tchchifnica.

De TVKBITH. Cap. LUX.

tsi
E Tmrbitb planta Indiaram Orientalium incola fit , ob frequentem
tamen eius vfum, &diuerfas ambiguasue Authorum fenientias , inter
has nouz Hilpaniz plantas concise tradfare viSixmfcdt.Titrbith ergo plantae
nomenclatio Arabica lemi-Mauraue efl. eademqi Perfis, ac Tureis recepta.in
Guzarata vero, vbi frequens efl,24rclMMM,in Canara cuius duitas efl Goa_.
Tignar nuncupatur . Magna efl inter au^ores de hac planta controuerfia . Si-
quidem Serapion , radicem efle T ripolij Diofeoridis aflerit , vt ex eius defrri-
peione patet . a quo fortalle non diflentit Auicenna Mefues vero efle radicem .

herbz ferulacez , lade turgentis, feriptum reliquit . Hanc plantam peritiorea

quidam , efle Thapfiam Diofeoridis ajflirmant . inter quos non defunt qui di-
cant, plantam a Melue delcriptam.cflc Alipum Diofeoridis . Inter recentiores
Grzcos Adiuatius ponit duplex Tarbitb , album nempe quod idem Author ,
,

Digitized by Googie
 . . .

io RERVM MEblCARvM NO. HISP.

cfle Aliputn Dioicoridis aflcriryalccram vero K^u/a;, radicem ftatuit I nec
defunt.cjui dicant, efle radicetn Tithymali Myrfinitis, minus tamen redle.7r-
kith vero quo hac tempeftate in officinis vtuntur > recentiores quidam diipfex
,

Aiciidri. cHe aiunt, vniim, quod ex Alexandria affertur , effeqi radicem Scammonii
Antiocheni.quod adhuc differt . nam alteraijn eft album & melioris notae , al-
terum nigrum , & deterioris notae
fecundum vero officinarum cineridum i'
.

cincritifi colote nucupatur.eilqj cortex radicis Thapfc vulgaris, quae Hifpaniae freques
iiapfii.
radicfeplcriqj officina: pro Turpeto legitimo vtuntnr, & Apuli ex
Indicam. Gargano monte per vniuerfam Italiam afferunt. Turbiffi verb przdidfo- -

rum Indiarum (Drientalium alumnum locorum,longe aliudeff a p^narratis.

Herba namque eft folia ferens Ibifci. caules volubiles,per terram repentes, di -
gito paulo cralsiores,duos dodrantes longos, qu.andoq; vero valde prolixiores
floresqiinterdum candidos, interdum vero ex alboTubefcentes.radiccm neque"
magnam, neque longam. Vtilis autem eft in medicina caulis parsinferior dun-
taxat ,
radici proxima . nec defunt qui dicant , conicem illumquem officinz

oftendunt,eife huius plantz caudicis inferiorisjconicem exteriorem, medio

exempto.plurimumq; trahi ex Guzarate in Perfiam, Arabiam, Afiam, &Lu-
(itaniam. quod an verum fit non fatis conflat. Nafcitur inGambaya,Surrate,
Dio Infula, Bazaim,locisq;.ieinis, adeoq; in ipfa vrbe Goa , licet inutilior io^
maritimis locis.fed quinque ampliusue millianbus a mari diftantibus . Oe clc*
lionc,viribus,ac vfu,prinarratos Authores,ahosqi recentiores confiilas .

VariAS de T urhith opiniones 'vide Apud ^arzjdm cAp. ^6.^ 'Sauhinum i Phy-^
tnpinAce .

'
, ; . rM ,i

Turbiih Indicum "videtur inter Conmluuli fpecies numtruri debere.fbliAeaim /hi~

Jci reperiuntur in 'volubili curuleA fio j etiam mAluacets nonab(imilis. tota planta re-
pit. ^ plerumtjue parum, ia cjmbufdam nihil laSlis reperiae . Tota herba iafipida ,
in .

fimine tamen quandam deprehendas acrimoniam . br- 'i j

Vnde non male faciunt q qui Scammonij , <vel

,
tdterius Conuoluuli radices pro

Turbith orientali medicammtis mifeent .

De TXTENEXTIC,. feu oculis cinereis . Cap. LIX

olia fundit Txtenextie herba, Limonis forma & maghitudide, ferrata
F tamen,hirfuta, fcabra, & fubalbefcenria. caules tenues
purpureos,ac cubitum longos.flores Chtyfanthemi radice vero craffam, fur- .
,
teretes ,hifpidos,

culisqt refertam. Prouenit in frigida Xalatlauci regione,in coUibus,acque valli,

bus Radix eft nonnihil amara, acris, vrensque
. ,^:uius vim e veftigio perfenti. i

fcit guttur guftu,odora.ficca,& cale&ciens ordine tenio,fubtiliuraq-, partium.

Dilcutit hzc tufa, atq; appofica, panos,& extergit lepram, & lychenas, curatqj
(gritudinem vocatam ab Indis Mexicanis T tfitrjejtanalivli, in qua vniuerfum
dehifeit corpus, illita reflna.infperfbqidefiiper puluerc radicis huius, &przte-
rea gallinarum pennis, habetur hoc medicamentum a Mexicenfibus maximi,
yid Con]/t*,'vel alterius 'iuphthalmica plaiita {pedem referri potePi hac herba

R-

Digiiized by Googie
 . .

RERVM MEDICARVM
NOVAE HISPANIAE
NARDI ANTONII RECCHI
Liber Sextus
AMARAS HERBAS CONTINET.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI PRyEFATIO.

S acri ad amamt/i ptporem iam noRtr progreditur Author,^

ratione pc dua,^ tpjius exempto Galeni ita perjuaderi pbi vi-
Cum enim acrem,calidorum maxime principem, faporem
Jus.
ad eum nunc nsenity ejui proximum ah
in plantis pertraBaffet,
gradum eSl ajfecutut. cjuem amarum faporem ejje.medic^
illo

rum fhola totacontendit Galenus autem, p^uts alius, in hx

.

prohando copiofis etiam 4. deJimplicium medicamentorum fd~

cult. n/ideri potefl . Ihi enim Platonis ey Ariflotelis gf- Theophrapi tellimonia
cum acredinem omnium cahdujjimam aferuiffet , huic Slatim pcdijfequam anneSit
amaritiem, cum etiam dulcijsimum nectareum mellis fapxem haud amarefcere
velit ,
nip aut externo ignis ardore,aut interno eahdi noSiri , & Vtferum feruore f<ir<

reatur ,
exuraturue, atque ampliorem pc caloris gradum adipipatur
.
^em ob id[a-
porem,(^ calci,&' Cy quicquid exaSe perajfatumfuerit ,
cineri, /uligini ippus
flamma fauille, qua omnia ait amara e(fe, afsimilare non dubitauit
yeruntamen,quamuishic fapor,inpgnem(^ filutarem /ape in multis medica-
mentis prabeat v/um , eius tamen effentia naturaqi tn tenebrofa adhuc notie fepulta
delitefcit. Cur enim tam facile elarifmorum licet Medicorum,'Thilofphorumque

auiloritati fubfer ibamus, amarem omnia, mele fubfiantia crafd terrena combunaq-,
- conila-
 , . ,

tft RERVM MEDICARVM NO. HISP.

tonllan ? cum 'videamus amaritudinem in his quotjue prdptSiere,cfua nstl eermdtm
tAuthorum tdi3ofintjrigidifiima, finfuutm mdicio Uuifsima exiiinnt atcfutyii-

lilifsima. Camphoram hena Aledicerum pars frigidam^ Opium 'vtro maxima frigis
difsimttm, ita 'Vt etiam juo algere mterneeiuojremgnum tUum natiuum m/irum ceu
ioremesctinguat yiudicamt . Et tamen in his^ui fummam amaritiem non fentiet

iingua carere eum plane erit afftrmantbem autem terrena crafeities in Agarica
.

nm parum amare, aut tn CoUcytuhide pomo rvi Uuifsime, moUifsimo,^ tenmfstma

Jubilantia, ita amartfstmo, o/r etiam/el Terra appeUetur, 'vnijuam fuit animaduer-

Jaf ne dicam in Cucumeraeei generis immaturisfiu^ibus humidi/simis , tSldedu &

eorum arbitrio Viddtfrigidis, iniucundum plane & abominandum amarorem repeti
ri . tam quoque ex fangume dulcipimo , fel tamen, ^
aurium firdes amartjsimaft~
parantur, illud quidem a fuaui hepatis calore , hoc 'vero d mitifsimp cerebri tepor* ,
qui tantum abed 'Vt decantatum illud in 'Thilofophorum choro, Medicorum for
Empyreuma pofsit inducere relinquere,rvt cerebri, /i eiusad alias animdss partax
internas fiat relatio ,
frigidum etiam liatuatur . Et quisnonnouit qui Chjmieorum
faltem limina/alutauit, ex combuflis herbit terreShem [imul cum Empyreumate /ut.
{iantiam remanere ,
ex qua illi falem falfum m amarum eliciunt ? Itaque Imus
faports natura non itaficco pede tranfeunda , fed exalliusforet inquirenda , quod ta
men prafems nec locus utc tempus permittit , id runum habet, 'vt naturantHre fit ipi
micus maxime . nec noUra modo,fid O-alperum anpnalhfm , quod magis mi-
rari licet, plantarum ttiaqo^um mffajyipbituminefo ,Jeutnari mortuo falfo pariter

ex valde amaro , nec animalia, nec planta rvioantfi GdUno eredmus . Vnde amare
^ 'vehementeraluum /abducunt, et, fi quantitas isccuUt, veneni naturam quoqta
amulantur . Sie V^apellus,9lux vemica,Helleborus,infignemhabent amaritudinenu,
qua auferretur , proculdubio omnibus carerent 'viribus , 'vt in ffellebori nigri radi-
p
cibus cuiuis experiri hccbit

De A Tot E CT L l, Jeu Tlanta Cucurbita fiutili. Cap. /.

VAM plmum Ayoiectli c^\iiimvocaxa,al\]Chichieayotli,'vittlc.

amaram Cucurbitam vccarc iblent, cA enim Colocynthidis^ Cu-
noAro orbi incogniu Herba itaoue^
curhiia:uc iUucAris fpecies, .

hxc radicem fundit orbicularem, fepteai abjs minoribus , pluri

busuc, rotundis <]|Uoque hinc inde dependentibus , colore intrinfecus ck pallido
purpuralceiue, extra vero fiifco. ramos volubiles , eoidcmtjuc cum feli^ , ac
flonbus Cucurbitz boneofis fimiles, etC minori magnitudine . vehementena
radix pilulzq-, appendentes przferunt amaritudinem . Nalotur io montium
Mcxicanorumrrrr^acanorMn, it ^uasdHspecerfiumteiapetam locis. Radix,
<]uzquartum flccicatis,atqae caloris attingit gradum, drachmz vnius pondere
vrinam euocat , &
omnes humores puteat , per fuperiora aeque inferiora , (ed
proKipue craiTos , ac pituitolos , fi ex aqua deuoremr , aut pi^ilb maiori pon-
dere infundatur, (rcurumq; reputatur medicamemum Non eft pomum Io-
.

dis in vTu medico, cum tamen noAne Colocynthidis frn^i.magmmdjne, Stat

ma , atque Eicidtatc rcfpondeat , Icd hac aliquanto mitiori
De

nii.ife.
 . .

H A A:T>t ANT. JLE C CRI LIBLi VI ^8|

JkTZOCFlLM,ru slm4.
, Cf. II.

, J

H erba eft TKpcuUfatli

fundens Otajrnai/Imili., ft4i
folia

longe maiora profundius (^rat,^ fnfpi-,

,
altent

\
da , altera parte candefeentia , &
fatU non mfllmilia. caules teretes, hir>.
lutos , fubalbidosque. , luteotque lupc-^
tiori parte, orbiculares &piloib$ flores.,
ac ramcem fibratam . Nafeitur in mon-
regionum calidarum , qualis eft
tibus
Panucenfis . Radix eft odora y refinolaL<,
amaraque , & calida prope ordinenu,
quartum temperiei. Ius decodieiusad,
.tertias, femel dumtaxat bibitum , dicitur
reftituere motum impeditum . inftilbt^,
tum vero naribus, hemicranex mederi f
.
detrada per nares pituita

Dt 'AXI^COqA HVILIZPATU
TdnguitUntnJt. Cap. Ili.
^

H erba eft Axixeofa hmlitpadi

proferens exilia leguminis caulem
tenuem, teretem, nodis diftindum. florea
folia

luteos, panios.& filiquas paruas, Cicerum

fimiles. radicem vero furculofam Amara
eft. calefacitque, atque exiccat ordine ter-
tio. ctfi p>oftremo clulcedinem quandam
fimilem Clycyrrhitjt videatur offende-
re. Ius decodi eius, pedoris afperitati me-

detur . ventris dolorem a frigore ortunu

ledare , euocare vrinam , & emundare il>

lius meatus dicitur, vnde nomen

Inter legumina mulu fmii herba , ^a
Cljcjtrtht^a dulcedinem habent , Vt Onenis ,
qmdigia,T haliOrtun minusyT ragacantha,
tui tamen aliquando alius fapor conimigi~
tur.

Da

-
Digitized b'/
 , ..

84 nEavM MEurcauvu skx:hp.

Df puPYoiMAdiiitrhiifmilitefiadini, Cdp, /f'*.

A YOTIC guatn alij Prtxahac , fcu turgidam ac molle medicamen-

tum ,
llijvero OMtic , fcu rotunchim & orbiculare vocant , herba eft
^^ferdhfr tfcflyia/ lohgiufcula, &>Gramini Chichimecatl fimilia, in cuius
ip^ei pAeft refcri*!. caulem fclquidodrantembngum , tenuem , iunccumu ,
mteruaUligetHciilatum. flbretexifca, candentes, ex c^bus terna ge-
nAaiitur granula candentia it fti triangblarem cohserentia formam , viridi
tntitnbrana obtedfa . radicem nUdluglSOdi , forma ic magniradine flmllem*
cutidcntem ilblidam 5 & lade fflatufiterti . Nafcnm< in temperatis, autfcr-
uehtibus locis , veluti ^uduhthiMnii , IcTtpttjUni . cum tamen Chiehimecatt
nafcamr lOcis fiigidw>atque caM^llribUs,& vehementioribus polleat viribus
iiorCtdiAi ralk}Uis|>lMtu . amara befba eift, fubdulcis. ordine terdocale&- &
cidis, atque exiccanS. radix tdfa dttahim drachmarum men(ura,ez aqua deuo-
tMa , 'aut infula paulo tnak9fi^rl<kK , humores omnes perquam commodd
cMtuatpetiaferaa.ifde arida'/ fcue viretis recipiatur, edileuioccalioaecicc
vdmituitu. 1"
' '
; ;t' ,
'
IT . .i r-J-
^

.
On 5 A^dUAT^A . v'

',V
A^AN AcA herba eft, quam
V i alijCMpr/ivocant,itadidaalanu-
3 gine innata radicibus , quz fcuen-
dbigfii aptiflimz funt , & fibris augentur
fuluu|luteum tamen, fi dentibus conteran-
tur, offendentibus colorem. Caules profert
multos, rotundos, & prolixos & in cis fo-,

lia oblonga , ferrata , ac veluti fpinofa per

ambitiim. licet, cum primum a caulibus
oriuntur
,
przcindta fint , & quibuldatiu
alis vtrimque exortis, nouam quandam fo-
liorum reprefcntcnt hgura . Flores in fiim-
roo capillaceos , intrinfccus rubrefeentes ,
cxtrinfecus vero candentes ex pallido . qui
tandem abeunt in pappos . Radix eft acris,
6i amara, calidaq; & ficcaflidine tertio
flatuitl difcudt . & ab eo ortos dolores , fci-

gorcu^, vacuatis intefiinis fnfufa, aut trium

obolorum pondere epota tollit lumbricos .

pellit, ac medetur defluxioni alui. idem.,

przftat eiufdem puluis , ex aqua vinoue de-

uoratus duarum drachmarum pondere . prztcr qu* fadetati medetur aluum .

enim leniter foluit^ viinam cuocat) finit febres , ac ventris placat rormina. Vo-
cant

Da- - / GoogI(
 . . .

NARDI ANT. RE COHI l.ia vr.

eant hanc herbam Micutuhinenfis X4r4rum aiuntq; /uccum radicis mederi
doloribus e lue Gallica profeOis, femen retentum elicere enixarum
, renes ro-
borare, impeditum motum reftituere , inftaurare eos qui
obftrudlionis , aut
cruditatis gratia fcnfim contabefeunt, euocare menfcs,& lanuginem
radici in-
naJcentera mederi vlceribns,& igni apikfimam efle efcam . Sunt & ali* du*
Ipccies quarum alteram Xiuhtotin* vocant, fcd dc his
, luis locis . Na-
lintur frigidis, humidisque , aut temperatis plagis qualis cft Te^cttum iiiTta .
,
montes

Dt XiENANAM T EZCO^EtiS l, fiu Murt !bh* Mtiiji.

E N A N A M TE2COQVEN-
C ^
SIS, quam alij (^tnantU, alij vero
c;ef//4OT vocant, herba eft folia
prolerens ampla,& obtula,oblongaque,
& Vcrbafco, colore,lanugine & ampli-
tudine limilia flores vero candentes,&
.

in mulcarij modu compofitos radicem .

cralTam,& longam.& fiudlumSiliqua-

ftro limilem,femine plenum vnde no-
,
men . Temperatis , aut frigidis proue-
nit locis . Calida, & ficca conflat natura
ordine tertio Amaraefl. vermes vlce-
.

rum necat, & quadrupedum confert

inueteratis plagis . dolores dentium fe-
dat, & tumores prxter naturam appo-
fita diloitit . feces induratas infufa cdu-

dt.medetur choliciiPToloxochul ophyali.

^iji inter Periploctu reponttur heee
flant* ,
rvix njidio ano refirri debeat .

QmiePlwnun innant filta bina ex aduerfi

pojita filiqna fimilis Afclefiadi
.
, flos ia
'vmbell* albus .
pediculus floris oritur ex
nlafoiij JtuEIus SiUquallrt , tfl qaodpracipuum eft , adpiSa eSl tUa lanugo, qn*
in omnibus eApocynis referitur . Z^tres etiam, ab amaritudine deduffa
non abludunt.
K^pugnare tamen 'videnturfolia Verbafei lanugtnofa LaSis etiam nuBa .
fit men-
tio . quod tamen perpetuum non eR.
nam in lajmtno , ZUncafermnca,
qut tamen Apotynofunt congeneres, nullum yijiiur
Afcleptaie,
. Denique an planta per
^
fe liet nec
ne, ab eAuthora prateritum
Pingit etiam alia ^cies in libro eiuflem nominis eve-
,fid folia largiora (unt ,
nis rubris perfufa es albi figura I^Munculi
, flor quorum Raneina lutea junt,
liqua ex ommbusfohorum alis enafeuntur,
. &fi.
feminibus referta, lanugo tamennuBa ap.
paret.
 . ,

ttS; REKV.M MEDICARVM NO. HISP.

'

^ Dt <^iyi PAT Ll HmionitU*

.A .M C4^ vii.

Ipanu vero muucnbus herba vcen-

na dicitur . inultos a fibrata radice
mittit caules, tenues, redos, teretes,
& hirfiitos . folia per interualla ab vtra-
ie parte caulis , pinguia , birfuta ,
ob-
gnga , mollia ,& Hemionitidi quadan-
tenus fimilia vnde cognomen flo- ,
.

resque albos , in vmbcllam corapofi-

tos. Omni regione , &c tempore pro-
uenit . calida ctt , & ficca gradu tertio .

ideoque ius decodi cius ,

aut fuccus
exhiberi folet parturientibus , duarum
iriumque vnciarum menfura , vt faci-

iais enitantur euentu foeliciflimo.Qui,

fuccus pedori quoque magnifice con-
fert . trita folia , ac pugilli.menfura, ex
aqua aut liquore aliquo conucnientf
deuorata ,
placant ventris tumorem
hydropem curant , vrinam , ac menfes
duocant. Seritur radice , ac (cmiiie . ha-
beturque in delici js ,
non in hortis mo-
do , X viridari js ,
fed in vafis quoque.^
fidilibus fata ,
quibus domorum tabu-
lata , atque fonellras matrcslaraihas il-
luftrarc confoeucrunt, hortos penfi- &
les ornaro
ConyxjtftmUis njiinnrh^c herta . /oUa
tnim cauli ahfifue ptdiado aJharenc, mol-
I lia, Jflouga, gjr hirjiua . XJins etiam Co-
nyzjtai aiterumapud Hippocratem lau-
dantur.
Alia 'vero (^iuipatU ,
'huc repo-

nimus ,
filio con Ait Althea , hirfuto .flores

Parthenio fimiles, rad^s alhit ,floccis 'i/ort

cutets
 ,
.

NARDI ANT. RECCHI LIB. Vt'

De C^IFIPATLI meuoti
r*p. nx.

C ^
l VIP ATLI ,
dicina, vocata maior,
ea
feu feminarum me-

minorem vincit magnitudine,

quonia aliam

t/jTero, quoniam vterinis mede-

tur affedibus ;
radicibus innititur fimi-
libus capillis, e quibus edit caules tres
fpithamas longos . ilores rubeos, par-
uos , in fummis ramis Ipicatim compu-
fitos . folia pene Ocymi , fed magis or-
biculata , & crenata . lapore amaro , &
focultate tenio ordine calida , tc (icca.
confon mirum in modum vtero, euo-
candis menllruis , ac muliebribus ihor-
bis coercendis, vnde foippHt nomen-
Nafoitur in calidis, ac montium fouci*

De CO ALSyiLtlC , findere QiiJrti. Caf.IXl,

OALQVILTIC,
C
nuola , &
quamalij T^4r?4j'<w4rji(/Wf,feulierbamLaa-
rofimilem vocant, herba eft, hjlia ferens longa, crenataque, aut fi-
Syfimbrio alteri , vnde nomen , quadantenus fimdia . caules cauos
purpurefoentes exalbo, ac feniculorum femen inmulcarijs. radicem vero
magnam , & furculofom ,
candentem , 4c crallb cortice veft itam
,
q^iz lucco

madet amara eft, nec fine quadam acrimonia . calida tertio ordine ,
.
ficca &
natura . Nafcitur in montofis Culhuacenfibus, benigno ac clementi coelo, ca-
lida vt didfum fobtiliumque panium eft . vrinam euocat , difoutit flatum
, ,

ventriculum calefocit , aluum lenit,cholicos iuuat , ventris fodat dolores , vte-

rinis foccurritalFcilibus.deuoraturqueaduerlus acceftionum frigora, ex aqua
. exhiberi etiam folct pueris febre
refoluta laborantibus , atque natura gran-
dioribus. quibus fiibuenit, caufla&nalsis aut percoda, aut profligata. lua
decoifti radicis, nutricum emundat lac, cum forte vitiatur ob (atietatem
'
>

"
'Pnflmncn afuMu fteiem efk afierit ifje eXuhtr. evnde 'virei jttoqiiijtrade*
iietdfcnbmuw i ' - -
v \ \

De

Digitized by Coogle
t98 : RERVM MEDICAR VM NO. HISP/
Ut COAqiHyiZPATLl
Dennum medicina.
Caf. X.

Hram
erba
les

fparfos
ferens paruos

,
cft CoaphuiT^atU

renuifsimis refertos
, exiles
,
,

per ter-
cau-

folijs

per interualla coaceruatis , ac candidis

flofculis . radix longa cft & renuis quz , .

amara cft , acrisque , & gradu tertio ca-

lens , 8c ficca. Nafeitur clementi Hm-
X4M tcTiUnci calo radix dolores , ac
, .

przcipu^ dentium lenit neruorum.. &

contradtiones fbluit , duarum drachma-
rum pondere ex aqua deuorata aliquoc
continuis diebus, ftngulis quibusque.
femcl.
"VitUtitr inttr' Lychnidis fftcitt rtfrni
dthtrt.
i

Dt eOCOZ XOCHIPATLI,
fiupitJtSnalktn floris,
Cap. XI.

C& flores
OCOZ XOCHIPATLI
cft folia ferens Buglofsi vulgaris ,

Bopthalmi , luteos ,
herba.,'

vnde no-
men, radices Pzoniz ftmiles. nafeitur
editis planisque locis , regionum tem-
peratarum, quale cft Mifticac
inferioris . radix calida eft ordine tertio ,
glutinofkque medetur viv-
. dyfenterijs .

ciz vnius menfura deuorata, vomitum.,

(iftic , fanguioemque vndecumque de-

fluentem.
ff.'.".

Chtyflusthemum het Afltri non tfl ^k]t-

tnile. flores qnidtmomnts Intti JiuUf flecti
autem rutri.

Dt

Digitized by Googlf
 ,

.n HARm ANT. ccm 4IBD V*

Dr NAVtr.rKPVZT C0f, XI/.

N
vna radice
caules
AVIYTERVTZ,
dorfis herba
crafla fibrataque,
feuqtutuor
muldplcz eft. Rriim al>
multos die
, tres dreiter cubitas longos , &mi~
nimo digito paulo crafsiores , iuluosque, &
foliaceis quibuldam appendicibus, fecun-
dum eorum longitudinem e partibus qua-
ternis difeurrentibus pennatos, vnde eue-
nit illi nomen , & in eis folia af^ra (picu-
j
lorum mucronibus ni longe maiora eflent,
fimilia. flores luteos,ftcllatos,&
Chryfante-
A
" /\ k nio maiores. Proucnit regionibus tempe-
C\ i/ 1 /] _ ratis
,
qualis eft Mexicana . non tamen odit
calidiores, editaui, aut campeftria Joca.
RadieumAbne, calidz & ficcz fiint ordine
tertio, odpratz, acres , amarz, refinofic, &
partium tenuium, hz fcmidrachmz pon-
dere contritz, atque ex vino velliquorta
aliquo deuoratz , fatictad , vacuatis per in-
ferna efcukntis vitiatis,medentur,&puflu-
lis c GaJlko morbo ortis inlperfz , fi prius

iure dedbifti AhuacatlfSi XmIxocoiI lauciur.referantque,& abftergunt furuncu-

los. quin eandem radicem drachmzvniusmenfuradeuoratam, aiunt bilem
vomitu vacuare , & interdum aluo fbluto , ac ciere vrinam Sunt quibus pla- .

ceat , maiori pondere deuorandam . nec non qui afferant euocare

fudorem..
perfrigeratismederi , & vacuata caulEi pleurifi . febres etiam ipfis & capitis
, ,

dolorem tollere.ac oculorum inflammationes difcutere.imbccillum ventricu-

lum ob frigidam cauffam, calefacere , firmareque referare vifcerum obftru-
, .

iftiones, menfes Icnt^ fluentes trahere , cachexi fubuenire

, & frigidz cuiufuis
opem. Quin iusdeco<5ti enixis infunditur, feiliaq; ad-
vifceris intemperiei ferre

mota tumores przter naturam, aut coquunt aut dilsipant. Secunda lacies
huius videtur planta quzdam flore magno e luteo purpurafcente , fcd nullo
f^orc, aut odore conflante quz frigidam profert ac humentem natu-
. ,
ram, febricntibns confen , & oculis medetur indammatis quamobrem
.
t/i a quibufdam vocatur . etfi Chiautle vbi nafeitur nonnunquam Pitrahoiu
, ,

cacaxpatli , frequentius vero CtUAxtlacotl vocetur

.
Quin & aliam Nahuyttpur.
vidi differentiam apud Ttrpcdneitjis radicibus Hellebori , acribus calidisque,& pea!*"*
ficcis ordine tertio, ac fluxibus dy fentericis coercendis perutilem quam quod
.

fblijs careret
,
quando eam conlpeximus noacurauimus depingendam Eft & . Frigida.^
alia frigidz temperiei da.
, ac calore lecoris nipilo plaCando mirabilis .
Cmrditorum gettert rvidtntmr ejfe tmmsprMiSd .
XV
 . ,

. \ \ 'A Bf.yD A C4V >^ / / i. V. -.d

O COPIPIN," <juam alij Cotntli , alij Copirm ,

alij

plantam rcGnam llillantem, herba eft proferens folia longa, angulla,fi-

nuola, &crcnata. caules tres fpithamas longos , geniculatos , & purpureos,
Ocotichin vocant, feu

flores rotundos & cocdneos . radices Afphodelo flmiles , quaternas quinasu^ ,

refinam olentes, vnde nomen. Quarum liiccus, odorus acglutinofus elf, ama-
rus, & fapiens relinam folia Raphani folijs, fapore 6c odore lirailia,
. eildem &
pene viribus . calida , atque exiccand ordine tertio natura rclcrantc , atque.
tenuium partium conftat. Puluis radicum refin* abditus, frigus vndecunque.^
pellit , dolores mitigat , ac flatum per fc , ac mixta T/altccomaxocbiil dilcutit.

pediculos necat , tenuat humores , acpctSlori confert

'De PEqO. Cap. XIV. ^

ERBA cftPffo folia ferens ferrata,

_ alis circa exortum infignia , mox len-

iitnattenuQta, ac dilatata rurfus, iterumque
attenuata , donec in mucronem flnunt deni-

qub forma quadam peculiari inlignia , &qus

nullis alijs queant comparari,nifi fortallis cui-
quam Soneno limilia videatur. qu7 pediculos
Habent dodrante longiores , c radice* craflit.*
-prolixaque ortum ducentes, flores vero ru-
bentes , pediculo breui , radici innixo appen-
fos. Nafeitur temperatis locis , regionis Mi~
thueuanenfs Radicis (apor initio fubdulcis elf,
& impense refinofus, pbflea vero amarus, Cc
cuiuldam acredinis particeps, ac vis calida,
& Ccca ordine tertio . Pedfori eft vtilis radix ,
veniriculoque ex intemperie frigida imbecil-
li, aiuntque ventriculi dolorem illicam fedarc.

.1
..rx.-.

th

Digitized by Googk
 , I . j
.

NARDI ANT. RECCHI LIB. VI. 19C

P A TL /. C*P-

T
nuofa,
eCPATL
cubitos longx
& oblonga caules tenues, teretes,
,
herba
folia
, eft

habens aipera
quinqucj
, fi-

redos , & farmentofos flores circa medium .

luteos , fcd circumcirca purpurclccntes ez

albo,calpcibus contentos (cariofis. radicem^
vero crailam , flbratamque . Radix paftina-
cam fapit . fcd refinola eft , & amara gluti* ,

nolaque vnde nomen calidzque , & (icca;

, ;

ordine tertio temperiei, & iucundi odoris.

Succus radicis confert peiftoris afperitatibus

tulliquc , & dyffcntericis miram przftat

opem . ex eadem paratur vilcum ad aniculas
captandas valde opportunum
Liat Aulhor htrhtun confarM PoflinM^
qut^ad fiporem , ne tamtn ideo interferulaceat
reponenda efl . repugnat enim flos 'Bellidi fmilis,
epu in n.tdso luteus eft, circumcirca mero ex can-
dido ruhejdt . cedyx etiam ftaber non repentur
in mmbeUiftris in quikus nuda funt femina .

'
, r# TEZOMPOTONIC, feuCdpiilit

fatiJis. Ctf. XVI.

'EZOMPOTONIC, quamalij
Tltuochichit fcu virgam amaram, ali
veroamarum florem vocant, duorum cft
generum primum herba cfl folia proferent
.

lerrata, & oblongiuloila , lalignau^ . caulet

re dios
,
pennam anforinam craflbs , ez viridi
rubclcenccs . flofet in fummis caulibus can-
comantes, odoros, & quadantenus
Sambucinis flmiles. radices /ibracas, fibrisue
Cmiles . Nalcicur in huraidis locis iuxta_>
aquarum defluxiones odora eft radix , . refi-

noiaque , nccnon calida , & ficca ordine ter-

tio , ac nonnihil adlfringens, & amaro lapo-
re^atietati medetur, menftrua euocat,& ap-
petentiam excitat , Sunt qui afferant , pedlo-
ri,
eranthematisque , pruritui ius decodii &
eius mederi . Eft &
aliud genus Tyar t/<s- Yztiab-
cochidUe
thichic vocatum apud Hitextciitcettjts, tenuioribus folijs , & ad eadem vtile >

Virg* quMum durt* i

)f
 . H .

,5- RERVM MEDICARVM NO. HISP.

UeTBPETLA X It' IT Ly
mantMA
jim htrb* .

Qof.Xyil.

H erba
dcns Amygdali, longa, angufta,
lerrata-canlcs tenues,ccrctesquc.purpureos
iuxta ramufculorum
&
. fed paruos flores ,

extrema obrotundos , & vafculiscontcdtes

virentibus . radicem vero fibratam Na- .

fcirur in calidis , humidisque T tfe^tloni lo-

cis odora eft , calida ,
.
ficca gradu cir- &
atcr tertio . alui dolorem , ventriculitmc-#

dicitur fedare , flatum difcuterc . aC inmla,

.&deuorata mederi (acietati,mundato veii-
'triculo-. '

Dt TEPETLACHlcmx XIVHITI^,
' pitairba amtru in montibus ftout-
/ . j ^niente. Qdf. XfIX.

EPETLACHICHIX XIVHITL,
Tba
quam alij
eft folia ferens
Chichte xihuitl vocant, her-
Chamidrios, odora, &
ferrata ,
afpcra , & fubalbefccntia inferne

caules tres fpithamas longos,

tenues , fii-

feos rotundos, ac laeues . flores

in fummis
,

caulibus c candido pallefoentes , atque pi-

lofos, in ftellatum modum ,-vnde oritur

oblongus , ac paruus fruiftus . radicem ve-

ro fibratam , candentemque . N alcitur iti^
calidis collibus, radix eft odora, & tertio
ordine calens,
atque ficca , & lubtilium.
partium, non fine amaritudine, vnde no-
men . Herba eft magni momenti , & cu-
ius dectxfti ius fatietati, & pcdloris affwftio-
nibus plurimum inferuiat , femel fingulis
quibusque diebus matutino propinatum^ .
pituitam enim , atque bilem , per fu^rna
infemaque expurgat

T)e

_
Digitized by Googie
 . . .. .

. NARDI ANT. RBCCHI LIB. Vf. ipj*

-
Dt TEqOtiPATLI. C4f. XIX.

H ER Ba
paulo ampliore, dura,

&
TKpnpatli radid innititur Pyri forma atque magnitudine, aut.
&
colore in rubeum vergente, Tettatli la.
>idem imitante, a quo fompllc nomen Solet autem hxc pende/e ab alio tenui,'
.

Hmili funiculo Duplex huius plantzfpccies. Prima ab hac radice

1ongoq: .

narrata fundit caules ternos quaternusque, Izues , rotundos

,
geniculis interce-
ptos, anfrrina penna paulo craffiores, ac refertos per interuallafolijs longis,
pinguibusqi & circinnatii
interdum vero varijs ornatis modis , multis di&i-
;

Ais intemenijs , ac dorfo purpureo Frudlus eft fimilis SiliquaAro lndico,fcmi>

.

ne refertus plano r orbiculati, paruo, ac pediculis appcnfb. Nafeiturmon*

tofis Acotmani loas Radix eft anura , grauis odoris, calidaque & ficca ordine
.

tenio natura, qua; obftrudbones dicitur aperire, & putrida vlcera curare Con-
fert cholicz, tufsi , fatietad , expurgandis inteAinis , ac flatui difouciendo , fi ex

vino trium drachmarum menfura , duarumuc,fuerit deuorata . Folia la^ ma-

nant , quod impeditum difoutit furunculos . Altera fpecies fimilis eft radice &
****
caulibus, fed folijs mollioribus, latioribusquc,& minus numerofodifcurfu ner-
uorum , inferne birfutis,ac Izuibus fuperne, lac etiam ftillans, amaroq; fapore,
& fimili temperio
Utc Titlymalij propter Silius, nec Conuokulis oh foeterem, tue Sili-
eum Uc hoAeou, adimioi poteji hdc herioe . 'imde merite inter eApecyni tdim
futfiris,
ifuodgetmjeoUoc4tuU'videtur.

De TLAC OPATL/ Moditmleen/i Ariftolocbia Mcx. III.

Cotp. X X.

H erba eft tUeopatU W*Unodcenfj, folia ferens cordis,faitorumue fi.

gura, parua tamea caules tenues, geniculatos , contonos,
ac frudfum oblongum, Ponticarum nucum fere magnitudine, radicem
& volubiles,
ver6
i

fibraum Nafeitur MoUmalti,ffotKfei, Tleumodoum , & alijs temperiei (imili-

.

bus locis Calida eft ordine tertio , amara , odora , corioborantb focultatis , tc
.

acris faporis radix fiirditati medetur fngus , & ex eo onos dolores , Izuigau
. .

ac refinz permixu pellit difcudt przter naturam tumores, & clarificat vilum.
.

ie&a in globulos, atque dreundau collo, refiftit defluxionibus, fiigora, horro.

resq-, febrium interpolaurum arcet.pleunddiqi vacuatis difcufsisq-, numoribus^
medetur, ofta perfradh aut luxau, refina permixta roborat , inftaurat . lar- &
ditatem per fe curat, tt morbis opitulatur oculorum, flattu difcudt , ac vniuer;'
fim moibis frigidis pene omnibus auxilio eft
HdcTlacopouli ex Ariflolethid genere
,
prime Tomehuee tUtopottUhb.iu.%^ ia-
fifipte /imtlier 'viJetnr .
 . .

^ MCDIC ARVM NO. HISP.

Dt T LAL^E^VETZAL Penna terrsr.

_
^XI.

LALQVEQVETZAL,
T Penna cerrarynomen fumpHt a felijs
pennas auium imitancibus,quam(]uam ab
fctt

Hifpanis Millefelium vocetur

,
quod Sira*
tioci Millefolioantiquorum Ac Amilis her- .

ba cll a multos
radicibus Hbris Amilibus
caules edens, teretes, lubre<^,& tenues,&
quatuor plus minusuc , dodrantes longos
,

ramulos per interualla hinc inde prodeun-

tes , rclertos foli js , vt ducimus,pennis auium
Amilibus. ilores in fommis caulibus, poibe-

,
misq; ramis ex albo in luteum tendentes ,
paruos , &
in corymborum formam com-
poAtos . Prouenit in regionibus tam calidis,
quambigidis, lotoqi anni dccurfu iponte
emicat, circa irrigua tamen,fo;cunda, atque
cam pedria loca, haberi iblet in dclicijs, prte-
cipue a matronis qux vfom maximum, Ae
,
impensi foiubrem ab ea padim vterinorum
afR'(duum oppre&molcdijsfordpiunt Ic- .

riturq; ab eildem in viridarijs , vafisq-,fi(di-

libus, nigra tamen,pinguiq; terra fubdrara . nam & crebra aqu* inlpcrnono,
& folicita domcfticorum cura , Ixtior ampliorq; fieri folet . Amara eft guftu ,
non Ane quadam acrimonia, odora, tenuium partium, gradu tertio cum Ac-
&
ciute calefaciens . Succus cius epotus vrinam ciet , menfos euocat , ventricu- &
lum a frigida cauda debilem , icu extra admoueas Icu in puluerem redaAam
propines bibendam, corroborat, & firmat, datus difeutit, dyarrhtxas Adit, vlcc-
pudendorum medetur , tumores prxter naturam foluit obdru^liones ,
ribus ,

& potilAmum vteri relerat , t oloremque lamdiu clangucfccntem corrigit & ,

indaurat . tuiam & eropladri modo appoAta

Icabiem curat , capitibus puero-
,

rum innafci folitam, cxiccante, extergenteque prxdita vi. confert luflitui

CHisdrangulationi vteri . Et in pedario obdita, aut e liquore quopiam conue*
niemi pulucre eius deuoraro partus accelerat , fecundas pellit,retinet duxu
, , m
, tc prouedorum bibita curat . Nec deiiint qui adeue-
alui . tulsimq; infantium
rent fuccum eius quinque vnciarum menfiira epotum, purgare per vomitum
,

omnes humores qux omnia adeo funt a Stratiote Millefolio antiquorum alie-
.

na, firigid* nempe natur* planta vt quamub Atilii forma perfimilis , atquc->
,

ideo ad illius fpecies fortafiis referenda , ab ea tamen viribus longe abed

S^fe fit 'Vt pUnu fiujietn gtntris , 'viribus multum inter fi Jifferant prttfirtim .

n/ero f*poribus-fic inter J(umices,muitum differt LapAthum commune ab Acetoja,

T
idem etiam contwgtt inter anaceti,eyierati, Aiillefilij ffecies. quarum yna prgat.

'Digitized by
 , . ., ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VI. 195

siit fisiit purgttionts : Htm 'vidtmms in yior$M , cuiusfilia Vehementer afhringuntf
flos tamen (g^ femen vrunt .quidem non aliunde oritur, quam ex diuerfi fa.
lis eum terra mixtione . nam minus fit Jalss quam terra fapor oritur auflerus ; fim
fi ,

plus , acris . Crefeit autem copia fedis ex humtdiore & pingui terra, in qua magnam
nitri quantitatem inejfe conSpitimus . Vndenonmtrum Millefolium Americanum
efle amarius acrius quam noHrum , cum non tam culum ihi humidtus ca-
lidius ,fid & culturafimilis i muUenhus adhibeatur

De TOTO N C A X 0 X0 CO TO LLI N feu "RJuorum Medicina

^ Cap. X X ! !.
oton caxoxo coyol l i n
T
feu
quam nonnulli Atchuapatli vocanc ,
medicinam iuxea huosproucnicntcm,
alij Tetxoxo coyollin, herba efl vnicum cau>

lem proferens , coccineum , cauum , rarisq;

felijs rubrefeencibus , ac vitigineis refenum,

nec palmitibus quibufdam rubrefeentibus

diiTimilem . flores rubeos , & orbiculares, i
pediculis longis dependentes . femen vero
* exile , & quod e luteo colore in coccineum
vergat , inclufum vafculis trigonis papilio-
,
num fere forma , in eamqi figuram compo-
fitis , vt fi rubrelcenti ac orbiculari mem*
branz , circulum alterum concolorem eiuf^
dem materiei, ita vt angulos redos efficiant,
inferueris radicem vero rotundam , candi-
.

dam , ac totam fere capillis inuolutam Pip- .

uenit montanis , faxohsqj locis , regionurtu

temperatarum , qualis elt Mcxicana,& Tet-
tsuquenfis Amarum faporem radix przfc-
fert , &
nonnullum acorem , tenij fere ordi-
nis calorem nada eadem tufa, . &
infiifa e liquore aliquo eidem rei vtili , ex-

purgat inteffina , femen retentu mollit , inflammatis oculis conien,& vrinam

elicit deuorata verbfefquidrachmac mcnfiira , humores omnes per inferna.,
.

detrahit.
Inter Lapathi (peeies hanc reponendam efle , tuiuis mamfeflum efl, <vnde eviret
etiam rejpondent quafimilts funt ipfi^abarbaro . quod etiam amarum, g^ ad-
,
dum efi .

R 1 De

!
Digitized by Googie
 . . , .

sxs RERVM MEDIC ARVM NO. HISP.

Dt TRAC01{lGAm ^yAyHNACEMSJ. Cap. XX NI.
tsi pUncam hanc, multi cz indige-
E
men
,
nis
1 Pulegium vocant , atta-
Hiipanis
& naturz propin-
Tragorigani fbrmse
ouior videtur . & hac nomenclatura
<^uare
potius nuncupanda cA enim herba ma-
.

gna, Sampfuci tblia profercns,caules purpu-

reos, flores oblongos , & ex albo rubrelcen-
tcs.calyculoru figura, fibratas vero radices,
(apore Origani, Pulegijque. Nafeiturmon-
tofis locis. huniidisq-, calentium regionum.,
qualis ell ^lahutiahuattnfis Ius deeexAi cius
ezpcnum cA mcnltrua egregie cuocarej ,
cachedicis, & hydropicis mederi ,
obAru-
diones aperire, colorem vitiatum rcAituere,
difcucerd flatum, cuocare ludorem, impedi-
tos motus explicare fplencm minuere , hu-
,

-moresq; penitus infartes educere, lentos ve-

ro , craflosqi extenuare ac pellere , appeten-
tiam intermortuam excitare , vetuAis at- &
que alioquPinlanabilibus mederi morbis .
quin tula,& ore gcAata folia, inAar 'Pigeli,
celcAmtem addunt viatoribus, ac lium exunguunt. temperie vero , Pulegij auc
Origani conAarc videtur
'Dc XAKARO. Cap.XXly.

H
na
erba
iigiia,
edxararo, folia Icrens fii-

kd aipera, lerrataquc,& infer-

facis albclccntia. caules teretes, ac fiiluos.

flores infummo piiolos,& rubre(centes,fca-

riofis contedos calycibus, radices vero fibris
Amiles,nigr.'isquc.Momium temperatorum
alumna,atque iaxoforu locorum incola pro-
uincif Aifchutcartivjv^iimihi c AC
& MaUuKoclutl. Radix cll amara , odora-
que, atque calida, dcficca ordine tertio, le-
Iquidrachme pondere dcuoraia,cu Icmiun-
cia (Hriitfit, aiunt purgare frigidos humo-
res leniter ac lecure, mederiq^ pexielafjft-
iudiiii.& alia prellare auxilia.quz facile qui-
uu pollet cx CIUS temperie conijcere
Flosjtguraw hahtt/lmilem CacalU floris
fl-
lioldinJmmmo cclortm hiihtnt Eupatorij ^uod
Vocant Auicenaa ,/< d io imoJUutnt
D*

by Googlt
 . . . . ,

NARDI ANT. RECCHI LIR VL ipr

Dt rOLMlMl Sly ILIZPATLI. Cf. XXV.

Tdmim ^iliffdtU folia fundens angufta , & longiufcula
H
feitur
erba eft

caules prolixos , ornatos floribus p'allcntibus

radix eft amara, acrisqi & calens ordine tenio. eadem
apud fluaxacenjet.
, radices vero tenues . Na-

trium drachmarum deuorata pondere , fyncopx dicitur mederi , ort* a craftis

humoribusjvnde nomen. pituitam, & bilem euacuarc.fl bis quotidie deuoretur.
Folia hirta ex oppoJ!to.tota,faciimtg(niculuin ciloris ruhejcentis . ftui* 'lidetur mw
Lyi.hnides receoferipofi.

De TZPATLI.* Cap. XXVI.

H erba Tt^ath folia profert tenuia, & longiulcula , cauliculos quatuor

vncias longos , florem modicum , aepurpurefeentem, radicem vero
obrotundara , Pontica Nuce paulo maiorem eft enim Apios Diofeoridis , aut
.

illi congener. Frigidorum , humentiumque , accampeftnum Miftic* fuperiq-

ris locorum alumna eft, & quoque agri incola. Radix lubrica
cftjguttiftvrensjfubamaraque, terti/ordiniscaloris.medeturoculis, car- &

nem cxcrcfccntem in cis cohibet, & ablumit . hydropem curat . fy ncopemque,

& bilem ,
ac pituitam .
per fuperna atque inferna duarum drachmarum pon-
dere deuorata vacuat ,
atque ita cordis opitulatur morbis , & dolorem capitii

Icuat, ac luem Gallicam abigit

Ead em fune vires hmus Tilhymali,^ua in tjuouu alto reperiuntur
De rZTACPATLI TEPVZCVLLVLAE,
Linaria Argentea Mex.

Y ZTACPATLIrens Lini longiu(culas& tenuia, iimilia

ThymOjStoechadiuc .caules dodrantales, te-
herba eft folia fe.

nues, &: teretes, flores candentes, pilofbs, & a-

beuntes in pappos. radicc vcrblogiuTculam,
tenuem ,lignolamque. Nafeitur in campe-
(fribus , & frigidis locis TeputeuUuU Mifticx
inferioris . Amara eft,calida,& ficcaordine.
tertio, tenuiumque partium, foiia tufa, &
vnius vncix pondere deuorata ,mcdcturdy-
lentcricis . radix vero tofta,& leuigata,omne
genus humoris jvrinx meatus obftrucntis
, &
amouet curat , fi femiuncix menfura de-
ucretur bis fingulo quoque dic . flue fit fan-
guis, flue quoduis aliud excrementi pituito-
fi ,
nutarenofigcniis
CalyxJle.ris Stnecieni fmilis efi, jUrts eh-
iatgt ex lutee candicantes

R }

em-
 . . ,.

f6 RERVM MEDIC ARVM NO. HISP.

Dt TKAGOKJOAm ^AVHnACEVSt . Cap. XXIII.
^ plancam hanc, multi cx indige-
r*. nis Hilpams Pulegium vocant , atta-
men Tragorigani forma: & natur* propin-
cuior videtur . tjuarc &
hac nomenclatura
potius nuncupanda . enim herba ma-
clt

gna, Sampluci folia profcrens,caules purpu-

reos, flores oblongos , & ex albo rubrefocn-

tes,calyculoru figura, fibratas vero radices
iapore Origani. Pulegijque. Nafeitur mon-
tofislocis.liumidiscji talcntium regionum.,
qualis cit ^ahunahuaienf.i . lusdccodli cius

expertum mcnflrua egregie euocare_>

cil

cachecticis, 5c hydropicis mederi , obltru-

diones aperire.colorcm viiiatum rellituerc,
dilcuterc flatum, euocare ludorem, impedi-
tos motus explicare fplencm minuere ,hu-
,

moresq; penitus infartos educere, lentos ve-

ro craflosq; extenuare ac pellere , appeten-
,

tiam intermortuam excitare , S: vetullis at-

que alioqurinlanabilibus mederi morbis
<^uin tula,& ore gellaia folia, inltar
vero , Pulegij auc
celeritatem addunt viatoribus, ac fitim extmguunt. temperie
Origani conftare videtur. , .
^ 7)f XA RARO. Cap. XXlV.

H erba
iigiia,
ci^X araro,
kd afpcra, (errataque, & infer-
na lacio albclcentia. caules
folia terens fa-

teretes, ac tuluos.

flores in tummo pifolos,& rubrciccntes,(ca-

riofis contedos calycibus, radices vero fibris

limilct,nigr.isquc.Montium temperatorum
alumna.atquelixoforu locorum incola pro-
utnet? Aifchi4tcaii/fi>Siad\ii eft C hnhiattton
& Maiacaxochiil. Radix elt amara odora- ,

quc,atque calida & ficca ordiiic tertio fe-

,
.

(quidrachm^ pondere deuoraia,cu lemjun-

cu (urittrtt, aiunt purgare frigidos humo-
res leniter ac (dure, mederiq; pcrlelaGfi-
rudini.& alia prqllate auxilia.qu* facile qui-
Uis poflcT cx eius temperie conijcere
Flosfipiram habetfimtlem Cac alui fioris fo-
liola tn Jmnmo colorem habent Eupatorij quod
vocant ^Mcenna , fd in imeJlaueni
De

Digitized by Googie
 . . . . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VL ipr

Dt rOLMlM ! SlyjLlZPATLl. CMp.XXV.

H
Icitur
erba
caules prolixos
cft rolmimi^iU^atU folia fundens angufh ,
,
ornacos floribus pallentibus
amara, acrisq; ic calens ordine tertio, eadem
apud /iuaxacenjer. radix eft
, radices vero lenucs
& longiulcula
. Na-

trium drachmarum deuorata pondere , fyncopx dicitur mederi , ortae a craflis

humoribus,vnde nomen.pituitam.fic bilem euacuare,fi bis quotidie deuorctur.
Folia bina ex oppofto.tota,facimtginici4um cilorie rnbejeentit , tndt videtur inter
Lychnides recenferi pojje

De TZPATLl.* Cap. XXVI.

H
obrocundam
erba T zpaiH folia profert tenuia, & longiulcula
vncias longos , florem
,
,
acpurpurelcentem, radicem vero
modicum
Pontica Nuce paulo maiorem eft enim Apios Diolcoridis , aut
.
,
cauliculos quatuor

illi congener. Frigidorum , humentiumque, accampeftnumMiftic* fuperiq-

ris locorum alumna cft, & quoque agri incola. Radix lubrica
eft
,
guttift vreni , lubamaraque, tertij ordinis caloris . medetur oculis , & car-
nem excrefccntcm in eis cohibet, & ablumit . hydropem curat, fyncopemque,
& bilem ,
ac pituitam .
per fu perna atque inferna duarum drachmarum pon-
dere deuorata vacuat ,
atque ita cordis opitulatur morbis , & dolorem capitii

leuat, ac luem Gallicam abigit

Ead em fun; 'virei hmut Tithymali,<jua in ejuouis aleo reperiuntur
De rZTACPATLITEPFZCVLLVLAE,
Linaria Argentea Me.x. Cap.xXf^Il.
WZTACPATLI herba cft folia fe.

1 rens Lini longiulcula^& tenuia, fimilia

ThymojStoechadiue .caules dodrantales, te-
nues, & teretes, flores candentes, pilofos, & a-
beuntes in pappos .radice vero logiufoulam,
tenuem , lignolamque. Nalcitur in campe-
(tribus , & frigidis locis TepiitfulluU Miftica:
inferioris. Amara cft,calida,& ficca ordine.^
tertio, tenuiumque partium, folia tufa, &
vinus vncir pondere deuorata ,medeturdy-
(cntcricis . radix vero tofta,& leuigata,omne
genus hunroris , vrina: meatus obftruentis
amouct , & curat , fi fcmiuncia; menfura dc-
ucretur bis linguloquoquc die . fiue fit fan-
guis,fiue queduis aliud excrementi pituito-
fi ,
aut arenofi genus
Ce-lyxficris Smecionifmilis tfi, gjr jieres ob-
lav^t ex luteo candicantes .

A
 . . . ,

5><$ RERVM MEDIC ARVM NO. H ISP.

Di TRACOTi/GANO ^A^/iNACEt^S/. Cap. XX 111.
117 TSI plancam hanc, multi ex indige-
nis Hiipnis Pulegium vocant , atta-

men Tragorigani forma: & naturx propin-

c^uior videtur . cjuare & hac nomenclatura
potius nuncupanda . eft enim herba ma-
gna,Sampfuci tblia proferens, caules purpu-
reos, flores oblongos , 6c ex albo rubrelcen-
tes, caly culoru figura, fibratas vero radices

lapore Origani, Pulegijque. Nafciturmon-

tofis locis.hu midisq; calentium regionunu,
qualis cll ^ahunahua(inp.< Ius decodii cius

expertum cll mcnllrua egregie cuocarcj ,

cachediicis , &
hydropicis mederi , obllru-
iliones aperirc.colorcm vitiatum rcftimerc,
difcuterd flatum, euocare ludorcm, impedi-
tos motus explicare fplcncm minuere ,hu-
,

moresq-, penitus infartes educere, lentos ve-

ro , cralfcsq; extenuare ac pellere , appeten-
tiam iotcrfnorcuam excitare , 6c vetulbs at-
<juc alioquPinIanabilibus mederi morbis .

quin tula,& ore gcftaia folia, inllar 'Picye/r,

Pulegij auc
ceie^tatem addunt viatoribus, ac Cnna exunguunt. temperie vero ,
Origani conftarc videtur
* HeX ARARO. Cap. XXly.

H
n.i
erba cllA4rara, folia terens fa-
iigua, led aipera, lerrataquc,& infer-
tacis albckcntia. caules teretes, ac fiiluos.

flores in fummo pilolos,& rubrc(ccntcs,fca-

riolis contedos calycibus, radices vero fibris

limilcs.nigrasquc.Moncium temperatorum
aiumna,atquc ia xoforu locorum incola pro-
utnci? Aifchutcaniiffr.iimihi clt clci/4tes,
& MiUciXochtil. Radix cll amara odora- ,

quc,acquc calida, & ficca ordine tertio fe- .

iquidrachm^ poixlcrc dcuoraia,cu lemiun-

cia (frittiti, aiunt purgare frigidos humo-
res leniter ac Iccurc, mederiq; pcrlclalii-

tiidini.& alia proflare auxilia.qua: tacile qui-

ui pollet ex CIUS temperie conijccrc.
Fhsfiguram habetfimtUm Cacalia florii fo-
liola m fiuumoeoloum habint Luparonj ^uoj
"vocant Auicenna ,fd la imojlauent
D*

GoogI
 . . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VL

Dt rOLMlMl SlyiLlZPATLl. C*p. XXF. .

H
feitur
erba eft TclmimiluiUtfMli
caules prolixos , ornatos floribus p*allencibus
apud HuaxAcenfet. radix eft amara, acrisqj
folia fundens angufta ,
, radices vero lenucs
& longiufcula
& calens ordine tertio, eadem
. Na-

trium drachmarum deuorata pondere , fyncopx dicitur mederi , ort* a craflis

humoribuSjVnde nomrn.pituitam,&: bilem euacuare,ft bis quotidie deuorctur.
Folia htna ex oppojiio tota, faciunt giniculum coleris ruhefccntis . ynde videtur inter
Lyi. hnides recenfert pofje

De rZPATLl.* Cap. XXVI.

H erba Ttpatlt foIia profert tenuia, & longiufcula

vncias longos ,
florem modicum ,
,
cauliculos quatuor
acpurpurefccntcm, radicem vero
obrotundam , Pontica Nuce paulo maiorem eft enim Apios Oiofeoridis , aut .

illi congener. Frigidorum , humentiumque, accampeftnumMiftica: fuperiq-

ris locorum alumna eft, & quoque agri incola. Radix lubrica
eft, guttiftvren>,fubamaraque,tcrtijordinis caloris, medetur oculis , & car-

nem excrefttntem in eis cohibet, & abfiimit hydropem curat, fyncopemque,

.

& bilem , ac pituitam per fuperna atque inferna duarum drachmarum pon-
.

dere deuorata vacuat ,

atque ita cordis opitulatur morbis , & dolorem capitii

leuat, ac luem Gallicam abigit.

Ead cm funt n/ires hmus Tithymali,<fua in quouis alio reperiuntur

DeTZTACPATLITEPVZCVLLVLAE.
Linaria Argentea Me.v. Cap, xxyn.

Y ZTACPATLI
rens Lini longiufcula^& tenuia, fimilia
TbymOjStoechadiue .caules dcdrantales,te-
herba eft folia fe.

nuesiSc teretes, flores candentes, pilofbs, & a-

beuntes in pappos. radice verblogiulculam,
tenuem , lignolamque. Nafeitur in campe-
ftribus , & frigidis locis TcputcuUuU Mifticz
inferioris . Amara eft,calida,& ficca ordine-
tertio, tenuiumque partium, folia tufa, &
vnius vncix pondere deuorata , medeturdy-
lentericis . radix vero tofta,& leuigata,omnc
genus humoris , vrinx meatus obftruentis
amouet , & curat , fi femiunciz menfura de-
uoretur bis finguloquoquc dic flue fit fan- .

guis, fiuc queduis aliud excrementi pituito-

fi ,
aut atenofi genus .

Cely-xfleris Smecioni fmilis efl, fleret eb-

laVH ex luteo candicantes .

D'
 . . ,.

5><S RERVM MEDIC ARVM NO. HISP.

Di TRACOT^/OANO ^Ay/iNJCEhlSJ. Cap. XX NI.
tsi plantam hanc, muUicx indige.
E nis Hilpanis

men Tragorigani forni*

Pulegium vocant , atta-
& natur* propm-
ouior vidciur
^uarc & hac nomenclatura
potius nuncupanda . cll enim herba ma-
gna, Sampluci folia proferens,caules purpu-

reos, flores oblongos , & ex albo rubrefccn-

tes, calyculoru figura, fibratas vero radices
iaporc Origani. Pulegijque. Nafeiturmon-
tofis locis.liumidisqi calentium regionum.,
c^wAis cl\ ^ifnhunnhuaiinlis lusdecodii eius

expenuni elt mcnllrua egregie euocartj ,

cachcdicis , ic hydropicis mederi , obllru-

dtiones aperire, colorem vitiatum relbtuere,
difcucere flatum, euocare (udorem, impiedi-
tos motus explicare 1'plenem minuere ,hu-
,

moresqi penitus infartos educere, lentos ve-

ro cralfosqi extenuare ac pellere , appeten-
,

tiam interfnortuam excitare , vetullis at- &

que alioquf inlanabilibus mederi morbis
quin tuta,& ore gellata folia, inftar
vero , Pulegij aut
celeritatem addunt viatoribus, ac Ctim esunguunt. temperie
Origani conftarc videtur. .
^ 'DiXARARO. Cap.XXlV.
X araro
H
na
E lUJ A ell

iigiia, Icd alpera,

tacis albclccntia. caules teretes, ac fuluos.

,
folia Icrens fa-

lerrataquc,& infer-

flores in lummo pilolos,& rubrclccntcs,(ca-

riolis c ontedos calycibus, radices vero fibris

limilcs,nigrasque.Montium temperatorum
alumna,atque laxoforu locorum incola pro-
uincKf /^uacart<itfu.Um\\ii eft C
kchiamon
Radix cll amara, odora-
que.atque calida , & ficca ordine tertio . fo-

iquidrachm^ pondere deuorata.cu lemiun-

cia (urtttrti, aiunt purgare frigidos humo-

res leniter ac Iccurc , mcdcriq; per Ic lafli-

tudini.& alia prqllate auxilia.qu* facile qui-
uii pollet ex eius temperie conijccre
Fbs figuram habetfimilem Cacalu florit fo-
liola fimimo telorem hubent Lupator^ quod
m
Vocant Aiucenna ,fd in imoflautnt ,
Dt

Googl
 . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VI ipr

Dt rOLMlM ! Sly mZPATLl. Cmp.xxy.

H
' fcitur
erba cfl TclwimtlitiUtf*tli folia

caules prolixos , ornatos floribus pallentibus

apud Huaxacenfes. radix eft amara, acrisq-,
fundens angufta ,
, radices vero tenues
& longiufcula
& calens ordine tertio, eadem
. Na-

trium drachmarum deuorata pondere , fyncop* dicitur mederi , ortae a craflis

humoribuSjVnde nomen. pituitam, &: bilem euacuare,fl bis quotidie deuorctur.
Folia bina ex oppofto tota, facium gtniculum ularii rulejcemis tnJt yidttur imir .

Lychnides rtcenferi pojfi .

Dt rZPATLIf Cap. XXVI.

H erba
vncias longos
obrotundara ,
T t,path folia profert tenuia,
florem modicum , acpurpurcfcentcm, radicem vero
Pontica
,

Nucc paulo maiorem eft enim Apios Diokoridis , aut

& longiufcula
.
,
cauliculos quatuor

illi congener. Frigidorum humentiumque , accampcftnum Mifticae fuperip-

,

ris locorum alumna eft, & quoque agri incola. Radix lubrica
eft,gutctftvren>,fubamaraque, tcrtijordiniscaloris.medeturoculis, & car-

nemexcrcfccntem in eis cohibet, & abliimit . hydropem curat, fyncopemque,

& bilem ,
ac pituitam .
per fuperna atque inferna duarum drachmarum pon-
dere deuorata vacuat , atque ita cordis opitulatur morbis , &: dolorem capitis

Icuat, ac luem Gallicam abigit.,

Ead em funt 'virej huius Tithymali,tjua in e^uouit aho reperiumur .

De rZTACPATLITEPVZCVLLVLAE.
L,iiiar)a rsrgciitca ivjc.\.

ZT AGP ATLI
Y rens Lini longiu(cula.& tenuia, fimili;
ThymOjStoechadiue .caules dodrantales, te
herba cftfolt

nuesifio teretes, flores candentes,

f
beuntes in pappos. radice vero logiuicuiam,
tenuem , lignoiamque. Nafcitur in campe-
ftribus ,
Sc frigidis locis Teput^euUuU Mifticz
inferioris. Amara eft,calida,& hccaordinc-
tertio, tenuiumque partium, folia tufa, &
vnius vnciz pondere deuorata ,mcdcturdy-
fentericis . radix vero tofta,& leuigata,omne
genus humoris , vrinx meatus obftruentis
&
amouct , curat, fi femiuncix menfura de-
uorctur bis linguloquoque die flue fit fan- .

, fiuc quoduis
>
aliud excrementi pituito-
lutarcnofi genus
Lfilyxforis Stnecionifmi/is eJI, feres tb-
ex luteo candicantes .
R 5
"De
 . . . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VL ijr

Dt rOLMlM! Sly IHZTATLI. Cf. XXV.

H
icitur
erba eft

caules prolixos
Tclmimij^iUtfdrU folia fundens angufta ,

apud Huaxacenfes. radix

, ornatos floribus pallentibus
eft amara, acrisq;
,
radices vero tenues
& calens ordine tertio, eadem
& longiufcula
. Na-

trium drachmarum deuorata pondere , fyncopa: dicitur mederi , ort* a crailis

humoribus, vnde nomen. pituitam,& bilem euacuarc.fi bis quotidie deuoretur.
Folia hina ex oppopto.tota,fa(int^ima4um coloris rubejeentis yade ytdttur intn .

Lyihnides rteenfert potji

De rZPATLI? Cap. XXVI.

H erba T e^ath folia profert tenuia, & longiufcula cauliculos quatuor

vncias longos florem modicum , aepurpurefeentem, radicem vero
,

obrotundam , Pontica Nuce paulo maiorem eft enim Apios Diolcoridis , aut .
,

illi congener. Frigidorum , humentiumque , ac campieftnum Miflicz fuperip-

ris locorum alumna eft, & quoque agri incola. Radix lubrica
eft guttift" vrens , fubamaraque, tertij ordinis caloris medetur oculis , & car- .
>

ncmexcrefctntem in eis cohibet, & abliimit hydropem curat, fyncopemque,

& bilem , ac pituitam per fuperna atque inferna duarum drachmarum pon-
.

dere deuorata vacuat ,

atque ita cordis opitulatur morbis , & dolorem capitii

leuat, ac luem Gallicam abigit

Ead em furti 'vires Imus Tithymali,<]ua iasiuouis alio reperiurttur
De TZTACPATLI TEPVZCVLLVLAE.
Linaria Argentea Me.x. Cap.XXVll.

Y ZTACPATLI rens Lini longiu(cula<& tenuia, fimilia

Thymo, Stocchadiue .caules
herba cftfoliafe.

dcdrantales,te-
nues,&: teretes, flores candentes, pilofbs, & a-
beuntes in pappos . radice vero logiufculam,
tenuem , lignolamquc. Nafeitur in campe-
ftribus , & frigidis locis TeputcuUuU Mifticz
inferioris . Amara eft,calida,& ficcaordinc-*
tertio, tenuiumque partium, folia tufa, &
vnius vnciz pondere deuorata ,mcdeturdy-
lentericis . radix vero tofta,& Ieuigata,omne
genus humoris , vrinac meatus obftruentis
amouet , & curat , fi fcmiunciz menfura de-
uoretur bis finguloquoquc dic . fiue fit fan-
guis, fiuc quoduis aliud excrementi pituito-
fi ,
aut arenofi genus .

Cfi!y.xfloris Sttiecioni flmilis efl

,
flores ob-
!a-igt ex lutee candicantes .
R j
De
198 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Dt. ICHIT, Jiuherbaarmra. Cdp. X X II X.

H
nimis
ER B A
calis ,
e(l

hirfuta
fblijs, cauliculis
(^^hicbit fcfquidodran-
> toca (ubalbida,
contedbs , flofculis ob-
& mi-

rotundis ex albo rubrcfccntibus ,

pilofis , &
qui abeant in pappos, promiicue refena, ra-
diciqi innixa fibrati . Temperatorum loco-
rum TffttlaoTjoci , ^ Tettfotjui alumna , Bc

planoi^um, atqiacdiuium incola. Amara eft

valde,vnde nomen, calidaque, & ficca ordi-
ne tertio.oletBuphthalmum. Succus,qui cx-
rimi potell ex fcfquiuncia illius , omnes
E umores , ied bilem pra;cipue , & pituitam
fuperna parte purgat /ccurum dicitur efl'e_
.

pharmacum , &: nullum angorem fere infe-

rens. non tamen temere quibufuis laboran-
tibus febre propinandum Ied vcntriculo,ci- .

tra febrem , vitiatis humoribus redundan-

te, fetietatem curat, appetentiam excitat , &c

his quibus acefeunt in ventriculo alimoni<e

magnopere confert pruriginiq; oculorum.,
.

medetur, fcdandi tufli , flatui dilcutiendo

aptum cR & aluo infefiim opem fen

qACAVlTZPATLI, feumedi-
cm Pabuli [^inoja. Cap. X X IX.

ACAVITZPATLI herba eft

caules breues ferens , & in llcllz mo-
dum per terram fparlbs ,
ac refertos fi>

lijs paruis,exilibus,8c in Iphcruhs aggregatis

toto caulium difeurfe ,
longiufcula , & can-
dentia iuxta herbi vmbilicum filamenta, ra.
dicem ver^aruam , & fibratam . Prouenic
in frigidis laualiuhcani arentibus collibus .

fcruanturqtillius radices in vfusannuos.Ra-

dicestuii, deuoratatque ex vino Meti, auc
aqua trium drachmarum pondere, bilem &;
pituitam , per fuperna atque inferna, dicun-
tur euacuare .amaro (apore conftat , guttur
vrit , & ordine fere quano exiccat , atquc_
calefacit

De
 , , ,,.

NARDI ANT. RECCHI LIB. VI. w

Dt C^ATOLP AT Lt ,
ftttMufenrummtdidn. Qaf, XXX,

H ERBA
.
eft Qayolpatli , folia proferens
uc caules foluos florem Fcrulse, aut Amotli , & in ambitu Mufcarij
lemma Piperis nigri forma,
.

& magnitudine . radicem vero craflam, lon-

Menthx, circinata, terna, quina-

&
gam. ad i.iguftici genus videtur pertinere l^aCcicur ffoittpei & Texaxabua- .

ci calidis &
montofis locis'. Semen eft guftu odoratum , & aJiquanti/per acre
radix initio dulcis , ac demum amaritudinis fenfom prxbcns & guttur vrens, ,

fucco manans , calidacjue, & ficca ordine tertio Cortex radicis illitus, fcabiem,
.

aliasi^; cutis infetSiones curat ,& tumores przter naturam difeutit idem prsc- .

ftat femen, minori tamen efficacia.tumentja membra lanat,& ventrem, prteci-

pue fi vncia vna radicu ex vino deuoretur.ac vlceribus inueteratis remedio eft.

De *4PITZ ALPATLl TZONTOLOLOT Ll Firmatricc.

Cap. XXXI.
PITZALPATLI TZONTOLOLQ.
TLl, fcu medicamentum adftringens,
capillos habens rotundos
,
quam Malintt^en-
jies, apud quos nafeitur , quoniam glutinofe
eft, C^falttfn vocant , herba eft folia habens

numerola> ferrata, obrotunda, vnde nomen,

Balloti fimflia , fed tamen maiora , alpera-
hirfota, atque cinerea . caules tenues , hirfur
tos , teretesque . flores pallentes in extremis
caulibus Chryfanthemo fimiles, mediocres
ac multos aceruatim congeftos. radicem ve-
ro furculofam. Prouenit in collibus regio-
num calidarum Radix eft guftu odora, ali-
.

quantilpcr acris, calidique &ficci ordine

fere tertio temperiei glutinofa, nec omnino
,

expers amaritudinis , ac fapore aliquantior

refinofe quat in ferinam redadta , ac Tere-
.

binthina: permixta, genuum frigus pellit , ac

r f'
fedat dolorem .& fi imbecilla ob nimium.
^!f yy f laborem font , corroborantur , atque confir-
rrianturIus vero decodh firmat dentes, ad-
.

ftringitq; gingiuas. opitulatur dyfentericis , vteri.ac renum laxitati, perfradHs,

ac patientibus laftitudinem . Mexicani Reges, ac viri primarij deuorare quon-
dam confueuerant cortices leuigatos ex aqua,femiuncia: menfura,a ludo patrio
,
quod nos vocamus pilse, vt ii morois, qui vehementes laflitudines fequi
folent, fe tuerentur . Eft & alia planta, Apit^edpittli a quibufdam improprii ap-
pellata, qui potius aluumfolu it, quamadftringat. dequa fub nominp-C4c4-
motic (ea enim eft germana nuncupatio) inferius, Deo dante, dicemus
De
 , ,

oo RERVM MEDICARVM ND. HISP.

NANAHVAPATLI. Cap. XXXll.
De

N ANAHVAPATLI, fcu morbi Gallici medicina

Iducapatli nuncupare folcnt quoniam vlceribus medetur > herba
lia fondens {qualcnciajprolixa,&
.

illis Pilofclla: vulgaris finnlia.florem

& teres eft, cacumine.ac Icmen acre

,
quam Pa-
eft fo-

Cham*-
radicem
meli in caulis, qui tenuis, breuis, .

vero longam, tenuem, fibratHm. Temperatorum locorum alumna eft, qua-

&
lia funt T epozjlanic Calida eft ,
. &
ficca ordine lecundo , amari faporis, gu- &
ftuq; odora . rcdaiSta in farinam & infpcrfa, vlceribus putridis medetur , vnde
eft , vt diiftum
,
ab aliquibus vocata . melancholiam paflbs curat
Palancetpaili

ifosqi ab hemorrhoo Pamicenf, quem vocant Mhuaquitli quin etiam tula^ .

exaqua relbluta, aut pugilli vniusmcnfuradcuoratac liquore quopiam cori-

gruenti quoties cxpediat> luem vocatam Gallicam ,
aut Hifpanicam, fundi-
tus expurgat, & curat . exiccatis quoque vniuerfis vlcufculis corporis, atque tu-

berculis.Qiy ex re luce clarius euadir,quod multos adhuc anxie diftorfit, mor-

bum Icilicet hunc ab Indis hifce Occidenulibus flrille profectum, atque in alias
propagatum veteris Orbis plagas quoniam apud eam gentem ,
patrium ger-
.

manumq; hic morbus ,

atque antiquum forricus eft nomen .

Hinc etiam patet , luem ueneream , non requirere certum fpecificum aliquod

remedtum , quod tota JuhSJantia , 'velex occulta aliqua cauja huic morbo medeatur .

cum 'videamus plurimas plantat inter Je diuerjilJlmas , ah Americams ad hunc mar-

ium expurnandum tamen emnis in eo conutniunt , rvtfmt acres, 'vel

adhiberi .

amara , huheantqs 'vim 'vel purgandi , 'vel diaphoreticam , vt ab authore nominan-

tur , in hoc opere Conmluuh Titl^ali Corjmhjfira multa

De TEMECATL TAyCTEPECEN-
Sl Bryonoide. Ce^p- XXXlll.

H erba
folia ferens

ta, mollia,
eft Temecatlyauhtepecenjis
obrotunda & vndula-

implexos
,

& granis odoris, firtidiuc cau-

farmen-
les volubiles capreolis ,

tolosque . ac frutShim acinofom ,

toto pro-
racematim dependentem . ra-
curlu caulis
dicem vero magnam.Calida conftat natu-
ordine fere tertio , & amaro faporcj .
quidam Chichicpatli feu ama-
cuius gratia ,

ram medicinam vocant. Folia tula impo- ,

litaquc vlceribus ,
fatictati ,
ventris dolo-
ri, & cuiuisalioex Gallica lue orto me-
dentur vrinam deuorata euocant
. , & fla-
tum dilciitiunt.
An ad 'Bryonias pertinet f conjona enir
 . . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VI. toi

D: XIVH TOTON ^l,feuhtrUc*liJaTtofocen/:. C*p.XXXlV.

IVHTOTONQVI hcibacft,
X folia habens
Mstcrchmilia, led maiora, inferne
ferrata, afpera , & Limo-
flibal-

bida , & bilpida . caules teretes . ac fiores

purpureos . radicem vero furculofam , Hcl-
Jt boro fimilem , lanuginetjuc , aut efca ob-

dudfam fimilis tota planta eft,

adcocjue, vt cius ipecies videatur elTc . naou

viribus ell fimilis, ac tantum differt forma
foliorum . quar etfi afpera funt,oblongaquc,
& ferrata, tamen circa exortum non pror-
fus cum illis (^e<idn*cte videntur conuenire
cxultat in planis ,
calidisque locis . Radix eft
amara, calida, &ficca ordine circiter ter-
tio , & fubtilium partium . Ius decodi eius

lumbricis ptopinatur interimendis , & pro-

pellendis a corpore . flatum dilcutit , men-
llrua pellit ,
vrinam euocat, hydropem cu-
rat, humores craflos & lentos attenuat , fu-

dorem elicit , & dolores ^ Gallica etiam lue

ortos fddat , ftomaebum firmat , ac
peitori

eft valde (alubris

De TL ALLATOTLI, fii$ humili [m-

eurhlet . Cup. XXXV

H erba
fert cordis figura,
TlallaystU diiSa , folia pro-

minata. caules volubiles, geniculatos,& per

mediocria , & acu-

terram repentes ac cucurbitulas pollicaris

^rjj^iudinis, & longitudinis maculis cine- ,

reis, & viridibus interftinftas, edules,ac re-

fertas lanuginolo femine- radicem lof^^*
teretem, ac fibratam. Nafeitur in calidis
/ 4-

vbi folijs cius confiricatis

plpebris,
picheU ,
mederi
vfquc ad fanguinis cxtraiftionem ,
folent Inditumentibus oculis . Radix dua-
rum drachmarum pondere ex aqua deuo-
rata,purgare dicitur per inferna , craflos
ac

lentos humores, admota vero maturare , ac

rumpere tumores priter naturam, atque. ^

vlccribus mederi.
Dt

Di Gciuj^lc
 . . ,

ftOft RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Dt AT 0 LP AT L 1 Vaxacenfi herba Mulcarum

Cdp.
'
X X X y /.

AYOLPATLIS,
C ^
lis ,

lis
repens per terram
. foliolis,
,
fcu hcrha Mufcarurti.planu paruula cll, tota exi-
candidis & Aellatts omni ex parce referta fiofeu-
ac radicibus paruis,& cenuibns cauliculis vero geniculatis.
.

Nafcicur calidis , & fabulofis yaxttcd locis nonnihil calens cft, & amara. Ius
.

decodi eius , per fuperna atc]uo inferna , vacuat pituitam , ac bilem . atque ita
appetentiam excitat , & vomitum coercet fumendum tamen matutino qua-.

tuor I aut pluribus , G opus , continuis diebus

D* CHILPAN. (df. XXXVll.

H
tisque,
erba eft ^ hdpan
dicibus, fibris bmilibus, foluis, mul-
tum
folia

ex caulibus duos longis cubi-

tum c ra-

tos, & interdum prolixioribus , mittens,

longa, faligna pinguia & anguila , & in-
,

coccineum quibufdam in partibus colo-

rem vergentia . flores vero in fummis cau-
libus coccineos, & calyculorum fpecic , qui
figna quadantenus imitentur, vnde ei Mc-
xicani indidere nomen , Septembri menfe
profert . temperatorum locorum alumna ,
qualis eft ager Tettpcanus , Mcxiccnfisquc,
ac in campdlribus , montofisq-, locis inco-

la Radices drachmse vnius pondere deuo-

.

fat* e Jiquore quopiam , bilem per fuper-

& foterdum per inferna quoque vacua-
na!>

re Iblentalij tradunt, eafocm redamas in

.

lauorem, fanguinem e naribus fluentem

fiftere deuoratas aut infulas e liquore ali-
,

quo conuenienti , adftringcntiue, Amara_

cft, & calida natura .
gutturque , dum deuoratur, paulifpcr adurit

I
Dt

Digitized by Googie
 . . . ,,

NARDI ANT. RECCHI Lia VI

Dt CHI? E^yA, fm hnbsfrm .

Ctf. XXXHX.

P AR
V VLA bcrba eft
multos proferens caules , tenues, Bc
aliquantilper purpureos, ex radice fibra*
ta , & in eis folia Linidonga & tenuia_>
ac fiores luteos per fingulos foliorunu
exortus . Prouenit T*c4mb*ri prouin-
ciz Michcantnfts, temperatis aut pau-
lo gelidioribus locis , vbi in maximo ab
in^genis habetur pretio. Hatc amaro
laporc conftat , calefeciente , & exic-
cante vi. quo fit , vt tula,re(bluta ex
aqua , atque epoa , fudoreni euocet
dolores articulorum mitiget , & quoll
uis alios b frigore ortos , tu motum vi-
tiatum refhraat

Dt COZTOAIATL SoImio pallend*

CMf. X XXIX.

C
Solani
OZTOMATL,
lanum , herba
,
feu pallens So-
eft, folia fiindeni
cuius eft Ipecies , caules iiiluos r
lutcumq; florem , vnde nomen, {ru&um
contentum in vc&is , radicem vero
craflam, longam, candentem ,& fur*
culofam. Nafeitur regionibus tempe-
ratis ,
qualis eftMexicenfis, cultis,
humenubus locis. Radix amara, &ca-
leoos naturz medetur l^ietati , Banun
.

difeutit , vrinam ciet , ac dolorem ven-

tris admixta Siliquaftro tollit , flue ea-
dem deuorctur duorum obolorum pon-
dere , flue ins decodfi eius calensiiiba-
tur . fluxus acalida caufta ortos coercet,
mammis applicata, lac exiccat ,
pofte-
raque dic w
alTumpu TUeuiiUxcaBi^
de qua fuo loco jtadlc , cxtcrflonis ,
ac corroborationis caufTa propinatur
Vtfe rvkidit t{l , fulci 'vero rukmc dfmi

Digitized by GoogU
 . .

194 RBRVKn^flEDICARVM NO. HISP.

. Dt C^ 0 rx> T OM A r L, ftu T 0 M AT L C OT OT l

-Vcftcaria Mezicana . [af. XL.

1 OYOTOMATL, quamalij C^ticoa-

'
nentpiBi^Cea (paruntfiiictxanddi fo-
^ cane, herba e(l folia proferens Solani,
in cuius fpccies refertur, altera pane flnnoia,
hirfuta , & pinguia . caules pratlongos
,
qua-
dratos ,purpurefeente$, & quaternis flrijs,

totidctnqi infignes doriis. fradhim in v^-

cistnagnis, & quinque angulorum conten-
tum , glutinofem , orbicularem , & parem^
Nucibus Ponticis, refertum femine exili , Ac
longiufculo, paleis pcrflmili, initio amarum,
fed cum adoleuerit dulcem, atque eduleitL.
radicem vero magnam, & iurculofam. Na-
feitur in calidis collibus TUlticapani.ah-
da , & ficca temperatura confiare videtur ,
& amaro faporc. atque cum */ixi,dequa
' A iuo leco tumores przter naturam dicinlr
dilcutere. cortex radicis tufiis, & ex aqua*
deuoratus duarum drachmarum pondere-'
interdum per fuperna bilem , & pi-
tuuatn , emundatque corpora , tormina pa-

, &
quonim ventriculus redundat crailis ac lentis numoribus
M*gn* 'virium tR diutrfttas , run t./oitum in 'varijs SaJani fbtculms , fid etiam
Solano hortenjt frUum inppidum, radicis cor.
in ituerfit tiaflhm planta parttbut.ftcin
ttx itadaUis Vf glycyrrhit.am deuoratx/aptat .pc tn Silt^uaRr folium iappidum^
, ,

frmSns acerrimut . m tAlkfkenp fruSlus acidus , fimen

amarum in Mandragor .

pulpa pomi ifuapinfipida,fimen tamen amarum, ynde non putandum omne Solanum
Jpigidum ejje , Vt fudam arbitrantur . prafens ffectes Vepearia , 'virtbusJlmtlis tS
lufira . 'vude etiam ad renes expurgandos prodent

tft Da
 . ., .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VI ioj

7>e CyRRyNGJJUSj^A.
C^p. XLl.

H erba e(l
radici tenui,
Cummgan^us innicens
& longar, fibratseguc.
vnde profen caule* tenues, tereces,& lef^>
dodfantale$,refertos foliji Pentaphylli, |on
pufcuJis , & anguftis , c ci^ca panes fipe-
riores, flofculis cyaneis, vbi generantur va-
Icula orbicularia, refena femine . Proucnit
temperatis, humetis<]; Z/iuapdprouiadx
Muhuaeanenjts locis Radix elt amara , ca-
.

lidaque, & fecca temperie . tuffi, & afthma-

d medetur , caaerisq; pecoris morbis , or-
tis a frirare, aut a crailis , lentisqi humori-
bus. Piuuis 6 orum, cum faccharo 6c meile,
binum cochleariorum menfu-
infpillatus
raquoddie lambatur tempore tnanidno,
Vilum acuit, vnde nomen
^
fiu hm$u QatupMii , f ntir tn fdrm-
Immttndit,

. De :KANACACE. Cef. XLll

N ANACACE,
lola,
feu planta
herba eft, folia Vitis fere vinife-
r* ferens , fed aliquanmlum oblonga, ic in
purpureum colorem vergenda . caulequ
angu.

vnicum , purpureumque . flores iuxu acu-

men luteos, (quamofis,oblongisq; conteiftos
calycibus.radicem verocraffem.&breuein/

,
in Ponticarum Nucum quandam Amilitu-
dinem.velut diuil^, fibntam, obrutamqi
.-lanugine. Prouenit montoAs locis, ac tem-
peratis, qualis eft XachimiUletnp. Radix eft
amara, & gufti^aulifper mordens, quo St
vt calidam ac Aceam efle conietftem , cu-
mque,aliunde vacnau caufla,febres,aut ri-
, goribuspulAs. Aiunt etiam Indi Medici,
crudam liidoremeuocare,aluumq;ciere,*,
coftam vero mederi dyarrhoeis , atque dyA.
fentericis
Etn Onepori ftre pmilis . nmi$ ^Mrduit eueeipifirte peUrit
1 dem medutmentim pr*ptr4titme tdhikita/UiM plenmejue 'virte emfe^mr
.p
Rpabarhnmm infiifimm tmmm <vim pmgmtem, in iiuJepank, retwttf,
'vimadnriHgendi.tdemimKberbtecoElMeiieBitt .
'
^
S Dt

D-
 . . . ,

o< RERVM MEDICARVM NO.'ti^SP.

Dt rEJXMltiCAPATLl,
Jiu scius oculi metiidnu
!
' xun.
cuf>.

EIXMINCAPATLIS
T profert longa
purpureos femen geminum , luteum
.
, & angufta. caules
,
folia

ro-
tundum, & panium .radicem lurculolam,
& paraam candentemque. Nalcitur in.,
,

calidis , & fummis montium ingis ama- .

ra nonnihil herba eff. calida, &adlfrin-

genti natura vlceribus oculorum mede-
.

t tur , vnde nomen , pudendorumque mu-

hebrium, & virilium , fi puluis foliorum..
aut radicis infpergatur , lotis prius vlceri-
'
''"'butf,'* emundatis aqua
Etspactis forte uj^nss ell huc herba . Sili-
quatstim non eH diffimtlis J^aphunuccd,^ /
-
'

me rotundum luteum /irhiliter rejjsondet

'De 'TLALTZ/LOCArOTU, feu TzJ~

. 'A Vw > - iacayotli humili Siliquaflro Mex.
fap. XLli'.

f ERBA
.
eft Tlalttilocayotli folijs

_ ' ornata oBrotundis, & altero laterc-

megna es parteexefls . ramisq; longis , &
tenuibus ,
per terram fparfis flore .
, vt fe-
runt, Candenti. & frudlu hauddilfimili vi-
renti Siliquaftro.vnde nomen, radicibusq;
longis, & candentibus, pollicem circiter
'".craliis . Nalcitur in fixofis collibus, arenti-
'busq; frigentis regionis Huexocincenfis. Ra-
dix anaaro (apore conflat, & calida tempe-
rie .
quxtriu drachmarum pondere deuo-
rata ,
dolores e Gallica lue profcdos ledai
quamuis liua videatur inferre fympeo-
mata . venim mos efl Indis altera die ab af-
fumpto pharmaco , zgros in balneum va-
poris ducere,quod ipfi vocant Temetxca/lif
incraq; illud aqua calenti abluere quoque .
SuuaiUa lyrnpttmiti ', qua exheemeiicamentosriuutur , /ufiietonem mihi tnij-
eiunt^JjosK l^bam, inter eylpoeyni {pectes refirri debere-v^ Cm/^ant opinionem /Met
rotunda, herba repens yfiotidias,'fliqua'vtridis. quamstiam Siltquaffris, num ,
t

quamJtmulinuenies..' .-.T>.<sov^'.f' "'-"'>-!- -1 - -

vi 2 De
 . . .

nardi ANT. RECCHI LIB. VI. xor

Dt T LATLAC Izp 4TH Fluxionum medicina. Cf>XLV,

T LATLACIZPATLI herba eft , folia Origani ferens , minutinu

ierraca. cauliculos tenues, breuesque. flolculos candidos, exilequefo*

meii . radices vero capillis (imiles . Nalcitur apud Httxot\incenfes amara eft ,
& nonnihil lubrica . atque ideo tuili dicitur mederi , &
defluxioni illi , quz eft
a capite, ilex aqua drachmzvnius pondere epotetur , maximoque przdi^
morbis remedio ede
Hfliixlonga , fAUTtucrij ,
r*mi iff onulH floribm Irneis
,
quidts in vib^.
tbiecanfpiciutttm

S k D

Digitized by Googli
r,w8 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

rum generum offenditur, latifolia , & tc-

nuifolia. Nafcicur temperatis, calidisque
locis
.
podotque vel facili nego^in Hifpanias afponatoeius femine, vc conieAo,
transferri . Vrraquc a frigore ortos dolores , flacusv^ tollit- confert peifforl. cho-
licis, iliacisqi mcaetur , addico przcipuc ^aulyetl , aut Ticini, membra inter-
c Z
I
 . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VL 09'

ns roborat . lac eaomencibus infantulis , aut patientibus fuictatem opitulatur^ H
ori inftilletur . obftrudla aperit , cum cp*tU , feu Lauro Indica , medetur rc-
folutis. iureque decoi^eius debilia, tumidave perquam commodi lauantur
ciura^ . .

Dt tLAELPATLI UCATLA-
^NSl Alfincfolia II.
[ap. X LIX.

H
gulta
erba
,
nenfts

&
t^TiMipatUs
folia

longiufcula
habens Alfines
. caules Ipitha-
tAcati*-

, an-

meos , teretes, ac tenues, iemen vero

in (picatis folijs. radicemque tenucirL.,
ac prolixam . Nafeitur quouis ccelo tAc-
tlsnenfi , iuxta colles . radix trita , & de-
uorata femiunciz pondere , medemr dy-
fentencis, vnde nomen, elf enim val-
de adiiringens , cum quadam amaritudi*
ne, & Calore,

I>e TLANO^VILONIPATLI
TANCf^ITLANENSI
Linifolia_> .

C'ap.L.

T
gulfa ,
LANOQVILONIPATLI
herba folia
fiibalbidaque
fert

,
Lini
ti
,

huluta
longa
.
& an--
caulesf
teretes , ac fubaibicantes . flores lu-
teos , Ipicatosque , & exiles . radicem vc^
rb longam. Naicitur in collibus frigi-
dis Milticae fuperioris . radu e(I aliquan-
tulum amara, & lubrica, non fine qua-
dam acrimonia eadem iu(a lelquidrach-
.

m* pondere, purgat omnes humores . cft

autem calida ordine tertio , ac guttur
vrens

Flares tAhJymhl pinxit non nhJimiUs

S ) D*
 , ,.

%iQ RBRVM MEDICARVM NO. HISP.

T>e CHILPAKXOCfflTL, fiuflort
ftgni infioT pendenti Mottuotum

medicina. Cap. L l.

C HILPANXOCHITL,
alijs

medicina nuncupata, herba cft,

t^icaxoehiel, ftu Mortuorum
folia Sa>
ab

licis ferens ,
anguftiora umen , & tenuio-
ra caules cubitales . flores coccineos in.,
.

poftremis caulibus, qui rubri quoque funt,

calyculorum forma, aut figna, vtdidum
oft , referentes . radicem vero paruam , fi-
. bris candidis ,& teretibus plenam Radix .

eft nonnihil amara, & tamen frigidzeRc

'naturi experimento compertum eft: fc-

brem etiam extinguere ex aqua opportune
f e^ath drachmarum trium, aut plurium,
fi opus eft ,
pondere , inflammationes

mammarum auerterc & epilepticis , opi-
tulari illitam, vnde fecundum nomen .

De ELO^V I LTIC herba Geni-

culata . Cap. Ll l .

LOQVILTIC, quam ali

E
tam ,
tlancuaye
alij Xotlilnzj
, fcu

,
hrrbam
leu nigros pedes
j

g'iiicula-
ap-
pellant ,
folia Bliti profert . caules larmcn-
tofos ,
& nodis per interualla diuilos ,
par-
' limqi purpurc!.s.florem,femcnqirubtum,
atque minutum, in conorum modum, ve-
luti cx Blito dependentia, radices vero fur-
culofesj&rubrefcentes.Regionum tempe-
-ratarum alumna eft, qualis eft Xochimtlcen-
fit , 6c Ttzceijneojjs , in montibusq; incola
Sapor cft nonnihil amarus , fed temperies

cute humore frigida, lac vitiatum nimij

'
'caloris caufla emendat, febrerti extinguit

& fiidorem euocat.pota illitave .

pleuritidi
medetur, ficopitulatur tuili. Ius decocU
eius, cui Bolus Armcna fiicrit permixta
confert pleuritidi, cjutm Mada/totoa^m Mcxicenfes vocant . lenit iduum , &
medetur fatictatl

De }
 , . , .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VI. a:ix

De TEPEffOILA CAPITZXOCHITL,
Jeu HoiU capitxochitl Saxiuoluula '

Lfll.

r
V
ilts
OLVBILIS
/axis /e
genus eft Tepehoila
capit^xochitl <juod alij Teiic Mictpii-
nuncupant, conuoluens . folia
funt Hedera: radix fucco manat.
. Duo funt
cius genera eadem facultate przdita,(ed pr i- l
mum , vt diximus, habet folia Hedera:, Vr-

ticzvi milia , ferrata; fecundum vero fcu- i

torum potius vndulatorum forma . Nafci-
turvtraque apud Mexicenfcs agros, frigi-
dzque, &humentis efl temperiei, quam-
uis, nonnullam
amaritudinem participaro
videatur, panesq; natura diffimiles. Vtun-
tur ea Indi aduerfus calorem, ad tumores &
przter naturam repellendos
. necnon ad
compefeendum fanguinem qui ^ vulneri-
bus fluit , & curandos oculos inflammatione
tentatos. prxeipu^ fi mifeeatur Tolotuzjn .

De A HOATONf fine purua .

Cdp. L/f^.

A HOATON,

'feu Quercus parui^
quam alij TUUapalia , feu Captlm bit-
milem vocant , herba foliafcrens Origa-,
ni, ferrata, Chamzdriosve, aut Ilicis, minora
tamen, vnde nomen, quz inferna parte dilu-
tiore virore nitent , fupta veto exaturatiore. t

ftipites rubrefeentesi eeadicc longa , &fi- .

brata, folua , ac mediocris ciailitudinis . flo-',

res coccineos, paruo$,&ldngiufculos. acioos
j
primo virides, mox robeos, ac demum n^ri >

coloris, nucleos foluos ooatinentes. Radix fa-

pore eft adflringenti ; 0s idiqaantifpCT ama-
ro, non fine quadam dulcedine, odorenullo^
frigidaque,& exiccanci natura, que fi vncia-
rum triummenfuracoquatar,c tribuslibris
'
aquz fontanx ad tertias, & ius decodi po-
<

tandum propinetur vice potus,enixas corro.

borac, dyfenterias compefeit, laxatas renum partes confirmat, Sc acoporum me-,
dicamentorum more, labores fedat eorum qui laflitudinem ex longo itinert.*
curfu,luda, aut quauis alia fimili occafione contraxerunt. Temperatas amat re-
giones, qualis eft TenuthiitUna ftigidave atque montola
,
, ^ ^^of 1,
 Z ,.
,

RERVM MEDICARVM NO. HISP.

he QLCACAT Ati PAHyATLANICA China Mexicana.

Cap. L V.
- '
^PECIES cft Chinx McxiccnGs

OlcacMt/tn, qux herba cft folia ferens

WTN oblonga, acuminata, & lineis fccundunu
longitudinem dilcurrcntibus infignia .

caules volubiles , & tenues . frudhim aci*

i nofum, ac raccmatim dependentem in^
fommis caulibus , qui cum maturuerit
^ nigrefcit. radicem contortam ,genicula-
#V i

' tam foluam, & Arundinacea fimilenu

,

^
1
. r0 fcd dcnlam, ac
fcandit
grauem. Arbores excellas
, atque compledHtur Seritur in- .

'
tcrdum,excoliturq; vfus gratia in virida-

I
horiis . ftillat gummi quo vtun^
,

lur indigenx ad corroborandum dentes

ijdem ferentes atque mandentes ore vo-
catum TciiWi. Ius decodii radicis contu-
1*, infunditur aduerfusinueteratos
mor-
bos felici cuenm . idem ius epotant ad-

X uerfus Gallicam luem, ac chronicos alios,

'
'
& diuturnos morbos. Diftert ab Orienta-
tenera, ac minus adftrmgcns,
[iina , cuius radix leuior eft , farior, albidior,
pene prittare periclitMum eft, qups illa, Guaiacuni , aut
tainen eoflem vius
irrapariUaprxftarefolent, eadem arte vidus ratione admmiftrata Qua
& .

regionibus.morbis.
rei^qux a multis ante me feripta foere, adprodiuerfis
Eft autem,
hominum temperaturis variabilia nihil hic putaui adijcicndum.
,
ama-
tedequa loquimur radix, frigidx ficczoue, &
adftringcntis nanirx, led
eius prxter lam di-
partinmquc (ubtilium particeps quo hc , yt ius decodi.
,

- .4*klam /*nrml'%nrrr : flanilil dlfcUClAC* sbluiIiitClUCj & VSCUwC

 . . . ,.

NARDI ANT. RECCHI LIB. VI. *i|

De CHINA MICHVACANENSI
Phaco . i V!
st Chim fpecies quam
E
cant .
qua:dam
a loco natali .^tchuacanenj^ vo-
qux herba eft arundinacex inni-
,

tens radici , rubrxquc , led denlz , ac

graui qua caules infurgunt arundi-

nei , Izues ,
ac ferulacei , longi polli-
,
ccmque craffi , folijs ornati per interual-
lamagnis, cordis figura, ac neruis, fe-
cundum longitudinem dilcurrentibus
quodeucnicin cztcris, quibus etiam vi-
ribus, &hzc fimilis eft, Nafcitur Afi-
chuacani , v bi Phaco vocant

De COZOLMECATL, fe Cws,
rumfune China III. Mex. medi*
cina admirabili. Cap.LFil.

C OZOLMECATL, Clcatatz.an
xicanz Ipecies videtur attinere
vocant , ad Chinz Me-
quamalij

. radice.^
enim crafla conftat ,
obrotunda, rubra_.
graui, & fibrata, vnde profert caules iuxta
radicem rubeos, geniculis interceptos, te-
nues , refertos capreolis , volubiles , & ar-
bores propinquas in cacumina viquc
fcandentes obrotunda , mediocris
. folia

magnitudinis , &
venis fecundum longi-
tudinem ternis dilcurrentibus. frudfumt^
Myrti refertum Icmine Prouenit inop- .

pidis loannis Conchenfis , calidis nempe

regionibus , Mecailanique ,
editis humili-
busq; locis, necnon Totonacape vbi aiunt, coim.
duas efle huius volubilis fpecies . alteram,
quam defcripfimus ,
fru(ftiferam & falu-

berrim.im.e cuius ftipitibus parantur fei-

piones pul cherriro i, lineis nempe fuluis, 6c coioime-

nigris vicillim variati
rcnam,qbz potius pertinet ad venena. Miraaudio, dehacquam
. alteram frudhi ca-
delineaui-
^
mus j.ianta narr.ui, etiam ab ijs qui eius vfi fint remedijs. fanguinolentos nem-
pe oculos breui illuftrari , ac priftino reftitui i\itori, appofito tamen folio . vlce-
sCf ribus

0io:ii>ed by Googie
 . .

fi4 RBRVM MEDICARVM NO. HISP.

ribas oris mcdeii, pudencloriimque Galiica etiam lucinfedis, radicis puluerem
carnem fiipercrcfccntcm abfumcrc, & decentem reftituerc. ad temperiem ipc*
dare, & tamen occulta quadam vi, calidis ac frigidis aduerfari afedibus.Nec ib-
lum admotam, led deuoratam quoque conferre, fiue folia Cuc radix ipfa refera-
tur in vfus.eiTeque qualibet mcnlura, ac pondere, innocentem, viresaugerc,
ac firmare, larcircqj cxhauftas,& defedas, vel folum attredatam. calorem fe- &
naextuidum ita reparare, atque emorientes etiam homines rcuocare in hanc
lucem, admota folia dentium dolores, capitis, articulorum,& exterarum corpo-
ris partiam, vduti per miraculum lenire. &
his dolenti loco adhxrelcentibus

ccnislimam falutis haberi pofle fpem . adhxrent enim cum fedandus eft do-
cadunt venerem mire excitare . iuuareq; capiti impofi-
lor, aliter Itatim irrita .

tam, concili-uc fomnum & deuoratam ex vino cholicx mederi, flatum difcutc-
.

rc, aduerfari venenis, cor roborare, & adefle codioni . veneris vfu nimio exhau-
fto6,iei incubantes magnopere vires refomtre. febres tollere, & firmare gingiuas.
Denique vix cll morbus aliquis in tam varia,numcrolaq; illorum filua,cui neget
opem terre imb vel hac iola planta inuema , atque noflri Orbis viris declarata ,
.

non fuifle irritos regios conatus affirmant , aut fruftra adhibitos infomptus, &
hilicrricorum labores, qux omnia, cempocaqux nos foquentur, rerumque exa-
da peruia, firmabunt c facient maaifdla

J3e TLATLATOTlCf put^umulm^Jttdica.^ Caf.LVlll.

H erba eft folia ftrens

parua,& orbicularia, Numularix vo.

catx,aut Veronicx focmin^ fimilia,bina, or-
dine verimque dilpofita . caules volubiles ,
tenues , & duos dodrantales longos . & fru-
dum cdulem,Cucurbicx nmiiem,vnde no-
men . radicem vero prolixam , ac fere toto
difcuriiicraffitudiRisxqnalis. Nafeitur lo-
cis campdlribtis. Radix eft glutinola.lade
manans .
& quanquam aliquantulam parti-
cipet amaritudinem, vincere tamen in ea
videtur cum ficcitate frigiditas, bibitur con -
trafebrium ardorem . atque dyarrheeas , &
dylcntcrias compefoit.medetur fingultui,
vrinam euocat , & contrados neruos laxat
medetur vlceribus, & oris ampullis fl vri- .

nacuocandaCt, adiongicur Cacaoatl dua-

rum drachmarum nacnlurai fi vero coer-
cenda aluus, idem codum pa-
riter deuoracur.

Dt

Digitized by CoogU
 . ,,

NARDI ANT. RECCHI VI LIB.

TO^A^CVIT LAXCOLLI, Jtu ^ntciiinis^TuccteTidBgiu
JnJic*. Cap, LIX^

R ADICIBVS
l
herbajHiteftinorum inftar cotu
gJobaus, vndeeucnitilli nomen, a quibus
innititur Totamtut

tundit caules, & in cis folia Origani, (c4

aiperiora, ac circioata.^ circa caulium par-

I ,
"tesfommas coccmeos flores, calyculis fitni-
la Nafcitur humilibus, & montofis locis re-
.

gionum frigidarum, veluti Chakico^teftci Si

X achmmUi. V ulgar herba eftjf cuniSHs noa
ra,tum ob adfrnngendi efficaces vires tum
,
ob formam radicum rarant, quat paucis &
rpkritis contingar. 'Radrecft frigida &ad.^
,
ftringens, nonnihilque amara . ventriculum
!.; roborat
, & eius
calorem temperat', fi fex
drachmarum pondere latuigara deuoretur ex
aqua, medetur viceribus putridis, & caftero-
Cs. impnguat tabidosi & enixis ab Indis
Medicis corroborationis gratia folct exhibe-
xL fluxum alui, dyflenteriasqae, vnciat vnius
pondere deuorata , coercet
Folia ex luteo rubrfcupt. flores^tiam ex ruhedtne in luteum tendunt
, Digitalifirefi.
miles l a peh-oto rubeo' ^endmtettranfiierfim. flamina florum rubra Junt.

Dt 'p B I c aTLOT Ly.feu^in.

I Papauere Ipinofb. Cap. L X.

C HICALLOTL,
ehtcAUotl vocant , herba eft

profrrensfolia Cardui bcnedidli longa,

,
fpinolL.
an-'
quam alij Chi.

gufta, finuofa, ac /pinifera, cincrciqj

coloris,
caules fubalbidos , &
foino/bs floresorbicu- .

lares, luteos ac interdum candentes Papa-

,
,
ucris haud diffimiles frudlum oblonguii,
.

ftriatu ai^tumque, refertum nigro

, aepar-
uo femine Nafcitur Mexicano agro, nec vl-
.

la refugit loca' , montana aut catnpeftria. fe-

men tritum , & duarum drachmarum pon-
dere deuoratum, humores omnes, fcd
prsci-
pue pituito(bs,& articulos iafcllantcs,vacuat.
laporem, & odorem Siferis videtur referro.
lac oculis Infufum cum ladc mulieris qu*
,
-r.-.-feemcllan^. pjric , inflammationes eorunu
^ fcdat.
 , , ., , . , . ,

tff rERVM MEDICARVM NO. HISP.

fedit .<(duerfatur febrium typis . flos vero fcabicm curat appofitus, aman cft
eius hcrb* (apor. calidaque, & ficca temperies . aiunt abj, liquorem ftillatitium

eius ,
ac germinum Mitfjuitl nubes oculorum difcutere , carnem fupcruaca-
fedare, alijs eorundem huiuimo.
P w<lere dolorem tx hcmicranea ortum
4i morbis egregie fubuenitp.
^ ifinofitm , eiitm Eurtft Um innoiuit ,

Eicimu attribui debeat.

<? a ^nilmfddm Fig HnfcT*

g rywtm . ho( iiomen potms

frmuf bauc piaifttm dafcripfit , definxit celeberrimus Firdinaudus lmfm$s

fkatipacfifttus Scafolttauus tu efttefim itatitt fl multarum rerum hiUoriam wa-

^gtnuffime.ftdanefirr ^dme mutuatus, cum ut magna illifamiliantatfitit.
if

Eau4iHil^iie'fh*pt^*f^ dtfirifpt qag>v Bauhiaut. huncJkutustfl Clu/ms^e^

touciemdiliienttj^efttotunia fua,deftlafrtfofmt,^enarrauitlib. f.cof j.raritr.

i
tg* enatam <9- eleganter ^reatem ctnfpexi i horto rarioribus plantis
^natt Vlu^ifs. ty ExecBmtifs, Ljmeearum Principis Infhtutoris Friderici Ca(u
prtmtexaau^uifiimaFetViliafuaOpfidrSi UngeU 'Principis, cuius Heroicisaufpi-

e^.,i^m*gutfoisimpe^4 .^m hoc pralt/ubijcitur , cuiusf, iujfu hae ego in trdinerm

mcltirepi dtgtfit ^ fchtlifs iUu/iram,admttnttLloaunt Fabro Lyncet 'Sambergtnji

adibus hae esumata fuerunt
^imflso-tne Pontificie, in cuius

(^umhac plantafit admodum fimilts luMt^ Papaueri, <vires tamen hiAeat,'vt mut-
ti putam cmrarias,fi^tmntaiiaminifcerepoffet , etiam ntHrum Papauernon effe
adtu fiigidum, fua^tim ctem etiam etuumOnm
fihi habeat amantudinem .Vamvbi
ia^dmpmtibusfifartsfmtt ijdem ibi ^ 'Virtutes non multurm ^

differre arbitror

-De 'j^ArHXOCOTL dxynwlua. Cap. LXl.

H erba cR ^Muhxocetl
titn ferrata ferens,

ex parce finibus diuila. caules genkulacQs, (e-

& cernis magna_*
mino

Iquidodrantem prolixos, radicem vero Napi

forma e albo rubrefeentem , teneram, ac
plenam fucco- Proucnicin humidis locis pco-
uindx ChuUulenfis Radix eft amara , fubaci-
daque. folium acidum ,& edule adeo , vc ipL,
fpecies XoxecoyoUin quas noflri Ozalidas vo-
cant, videatur ea herba referenda . firudhis ve>
rb orbicularis, 6c acinofiis, nec vocatis Tttna~
tnediUimilis. Radix duarum drachmarum^
pondeietufa , ac deuorata , ventriculum , 8e
inteflina leuiter pui^ac , atque coram mem-
brorum grauiiatem eadem exhibetur
pellit .

infencibiu , fed vniuscantum drachmae ti\ca|-

fiira , matutino tempore , nullo prius alSun-

pto cibo
Folia Alcea Ameneatea fimilia /mu ,fii eum
tbftura rubedine 'vr fUkuU eermm ,
Ce

D ;
,
C'
 Z I .

'NARDI ANT. RECCHI LIB. VI. 17

Dt C AQVIZTLI . Cap. LXII.
A QV I T L
C herba cft folia Ocymi , minora tamen, & illis Origani
proxima, minimec]; ferrata, bina per interualla ordine difpofita, fim-
dcns.caules quadratos,relosque. flores Cyaneos,longiufculos , ternosq; ex vtra-
t]ue parte caulis, binis feliolis circundatos . radices vero fibris fimiles, ac rubeas.
Naicitur Mexicanisiugis . amara eff, acris ,calidzque & ficc*,fcri ordine tertio
temperiei Folia contuTa,& refoluta ex aqua , fcabiei dicuntur mederi, fi corpo-
.

ri illinianmr. Ius vero decodli eorundem, fudoresbibitum elicit, quinij, qui

fanguinem meiunt , e veftigio refiitui lanitati dicuntur , fi vaporem vini Metl^
(
quod album Pulque vocant) cui herba hzc incodla fit, excipiant, modo a fuffi-
tu cubicum eant ) pannis fe contegant , ac fudori fludeant eliciendo

De A MA M AXT LA expurgante ,feu T(}jabarharo vocata Monachorum .

Cap. LXUl.
adix & colore
R huius piant* adeo fapore,
ribus radicem veri Rhabarbari repr*fentat,imitaturque, vt nifi
fic

qu* definunt in acumen , nam illa ex an^ufla origine in latius fi-

illo diffaret
,
(
odore , , fubftantia, tc ri-
fblijs ab

nire cernuntur ) verum Rhabarbarum Alexandrinum a nullo qui vtramque^

,
plancam expendiffet , non indicaretur quamobrem hortenfe Hjppolapathum
.

congener e(Te vero Rhabarbaro cenfemus pofTeqj in eius penuria iubflitui , ac

,

pares pene vices przil;are.bilem enim benigne,& cu quadam roboratione,quz a

crallionbus,& adflringentibus accidit parcibus, przcipud vacuat felici fucceflu,.

quemadmodum nos fumus apud Hifpanos periclitati ante hos triginta plus mi-
nusve annos , & Mexici , vbi maximus cft cius prouentus diligentia Bernardini
cuius optimis manibus hic honos debetur : viri , dum iuuenis eflet , iiu
Caftilij,

propugnandis hoftibus dexterrimi, atque animofi , a primo vero fenio , vfqucJ

ad obitum, & poftremos halitus, in (eminandis atque excolendis quibusque ra-
ris, & peregrinis plantis diligcniiflimi . Q^niam vero partibus conftat fubti-
lioribus
,
quz fune expurgantes , alijs vero craftls , atque adftringentibus, con-
fucucre ijdem , fucco expreffo , veluti expurgante pharmaco , fefquidrachmz
pondere vti fecibus autem eadem menfura , veluti aluum adftringenti medi-
.

cina . quod fi cura totalitate fua exhibere

arrilerit duarum drachmarum* portio-

nem, ab his qui non difficile Ibluuncur, bilis aiunt quod fatis fit expurgari cu- .

ius rei nos certiffima fecimus experimenta Militetur interdum vnica drachma .

fiiccijvncijs duabus eleiftuari) e Caffiz nigrz fiftulis cohfcdi, atque ita bile pri-

mo, & maxime, (ccundarib pituitam expurgat. Quibufuis locis prouenitexcul-

tum,(ed maxime calidioribus, qualis cft ^auhnahuacefij humeto & fertili folo,
poft quaternos a fatu annos Radix eft medicinz veilis colligenda vero ineunte
. .

vere, mundanda , fccanda in frufta quz boletos vocant, qua magnitudine illa_>
,
Rhabarbari vulgaris ad nos conliieuerunc deferri ab Oriente , fuper afferes col-
locanda , ac fzpe izpius quotidie ,
(ne fuccus quo abundat, effluat) eucrtenda.
,

quatriduo iranfaifto, filo traiicientur firmiore , ac fufpendentur ad vmbram lo-

cis apertis, fed quos radii Solis non attingant. jiamque ita duorum menfiumj
inte iuallo ficcari abunde fblent , demumqu^ . ^ feruari Hic mihi . dc
T Rhabar-

Dio-iJwl by Googie
 .

^g RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Rhabarbaro Monachorum vocato dida funto non quod nefciam apud Hifpa- .

nos quoqu c hanc plantam aliquot oppidis non admodum i Mantua Carpenta-
*
ria diHantibus aliquando fuilTc excultam ,fcd quoniam inhachoua Hiipania_*

apud ^tuhnahuictttftj in horto przdidi viri vberrimus cft eius prouentus : vbi
ptrijs plantis.vcl eo maxime opus ell,quod medicameta extera.hunc in Orbem
per tot maria tranflara, emarcida vitiataqj tandem accedant: & vt Hifpani me-
minerint) apud eos,{i cura adhciquontalibet copia prouentumm, ac in optimi
Rhabarbari penuria , permittentibus conlciisq^ medicis , fuiiici pro eo Ixpcnu-
mero non incommode pofle Catteram fabulx, quas quidam inculcant, veper-
.

fuadcanc , Rhabarbarum hoc Monachorum vocatum , eile Alexandrinum , di-

centes, Tureas (cumillis per Henricum Galliae Regem Marfilir portu, & vrbe-

potiri licuilTet
)
Gallis quiburdam Monachis Icmen impertitos veri Rhabarba-.
ri, vnde nomen deduxit , atque inde deuedum ad Hiipanias, & has Indias,nu-

g*fiint, quibus fit omnino deneganda fides.

Vide Monardtm dpud Clufmm foli 31 a. 2(hal>ariarum Amnicum i-

dicstMdeocum OrieiUdli eomuitire, 'Vtjin*mfti^wt,fidiemdli4mejffi fpeciem pa-
rim J$fferenum.

De T XT 0 M 10 ,
Jiu Unupnaji heria C<sp. hX IV.
XTOMIO XIHVITL, quam alij Tomexihuitl,ali) Mtmeum, alij
Y
ia,
^uffopoUon,
vndulata,
& j^iiaptpthtijm vocant, herba eft, folia ferens hirfiita.fpino-
& Ancbulae proxima . caulem pallidum, duos cubitus longum,
fiores candentes, paruos, calyculis contentos, & in pappos tandem, abeuntes..
PQPOL. radices vero multas f^ris fimiles . Nalcitur in

^ regionum frigidarum,
vallibus, planisq-, locis
^ annuos vius vulla radix feruatur , atque
reconditur, radices duarum drachmarum.,
pondere deuorataCiOmnes humores concitato
vomitu vacuare dicuntur calida enim ficca-.
jv)^
que natura conflant, ficlaporeaUquantulum
amaro, tuflimdeuoratz ledant. & pedoris
opitulantur morbis renes , & veficam ab-
.

ftergunt . vlccribus putridis pudendorum^,

muliebrium 6c virilium fiiccurrunt. curant
1 haemorrhoides. & vacuata prius fuperne de-
dicuntur quoque mederi
W
\ i t
fluxionis caufla
diarrhoeu.
,

^uam Irie exhibemus QiufepU imtginem , ei

ui Jubere deferipu ufitem 'videtmr pUnteuee
reprxfentxre ,tnius caules purpurei fimt coleris
f
feUa ex adsterfe bina fit* . ex ijuams rda fo-
lij exit pediculus , cui multi ^fculi Bcht fimiltt^
VmbeBa infdeut . 9
 , . . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VI. aip

De T LALTXTOMlolfeHTtiemi*
humili. Qip. LXy,

H [
ERBA eft Tialyxtemio , folia flin-
tlens Pottulaca: umilia, fcd aliquan-
to maiora . caules purpureos, teretesquc-.
fummo
flores in purpureos, radices vero
crafTas , & llirculolas quz tritz , epotzque
.

cx aqua , duarum drachmarum menliira

pituitam per fuperna expurgant , emun-
dant inteflina , ac cholicis affedibus infii-
Iz medentur. Amarz valde funt,calidaque,
& ficca ordine tertio natura.
Exrttdicetrtmfutrfr muUd j&rx exoriu.
tur, ex nigredine ad luteam tendentes, rami
funSisJiiruiris cenfperfi ,J^a terna Craffit-
idjinulia , caulipne pediculo adharent pedicu-
.

lus floris ohfcttre rubet s ipJe'vero flos quinque

fiUoTum rtAet
Vnde inter Crajpda , yel SemperuiuiJpecies
reponenda videtur, cui etiam vires vermicularis Vrentisadmodum funt pmilts .jite-
eus enim huius epotus Vomitiones ciet^ d multis in quartanafelicifuccejfu vjurpatur.

De 'P ARADI S EA Herba'.

Q>p- L X V l.

TA libuit vocare hanc herbam

,
quod
I felia ferat auis, quam eodem nomine
vocant , plumis fimilia, in hilpidis, fuluisq;
caulibus a radicibus ortis fibrarum infiar.
Nafeitur inter Qocandiranum , Atapa.
num prouinciz Michuacanenfls Ama^
fima eft , calidaque , &
ficca ordine tenio
medetur pedori , lumbricos necat , fiatum
dilcucic, curat fadetatem , ac reluat ob>
ftruda_.

Calyxfloris costii adherens

pmtSisconfperfus. flosipfi totus eH luteus
e Ii viridis
, ^
c
loreMasntctdiato.

Y RERVM

Digitized by Googie
 , .

aio . . L . . . ^ . I .

RERVM MEDICARVM
NOVAE HISPANIAE
NARDI ANTONII RECCHI
Lib er Septimus.
SALSAS ET DVLCES HERBAS PROFERT,,
lOANNIS TERRENTIl LYNCEI PR^FATIO.
AGNO nsmrtc beneficio obfiringimur ejuod in tantiSd
ip/i ,

corporis nolhi particnld, lingua iaqutm ,

tamingens 'vitano-
flrrt emolumentum pofiufi qua quidem qua ad fiReneandum ,
.

nutriendum nos necefiaria funt , apprime percipimus . Sapo,

res enim ,
quos lingua deprehendimus ,
indices funt & alimen I

torum, ^ yenenorum . Hmc plerique amara exhorrefcimusyVt- i

pote d natura nofira alieniora, quam

potias medicamenta
,

nutrimenta ,
de quibusfitperiori libro fatis diRum eR , nunc adfalja accingimur, ma-
gis nobis amica g^ ad dulcia nobis omnium amiciffima
Herbarum autemJalJarum, qua hoc faporeguRui fenofiro offerunt , non numerofa,
fed pufilla eR cohors exceptis enim Cicerumfoliolis, quorum fuperficies Jedummodo foL-
.

fif apparet , pleraque omnes funt

maritime , <vel ad quas falfiss maris perflatus , quo
inficiuntur, pertingere poteR .fed neque fal oh grauitatem, C?< a/f ita dicam, eorpuleu.
tiam fuam,in intima plantarum inter uenta fe tnpnuare,aut ab earum fibrisfacile attra-

hi evalet quin neque multum prodeffe plantis videtur,cum ,Jua acrimonia (ffp acumine
.

necare potius quam eviuificare eas cenfiri pojfit , Et tamen plantarum nullam ffeciem
fine fale efie , tam calcinatione earum, ^
lixiuium ex cineribus parando,falemq-, ex il- .

lo excoquendo, quam ex animalium nutritione plus nimis eR manifeRum . Homofiqui-

dem finejale,'z;ti neque aha animalia eviuere non poteR . nutrimur autem ex quihus
conRamus quod .
excrementa noRra,fudores, 'vrina,catharri falfi, palam faciunt. ,

^id

Di -!
 . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIT. ii

^id/jUod ex /anguine, camihtfs, JJS>us,chymiciii arte, magna pilis copia extrahitur,
hic autem nmie nip ex herbis , quibus reliquorum more animalium nsepimur ?
Jndufhq 'datura indagaioresyqut negleSocortice,ttucleos rerum perprutamur,iam
diligente difliUatione in herbis Acribui,Ferulaeeis,Tetraffermaticis, 'Buphthalmi-
cis , multo plus piis quam in alijs reperiri probe nonerunt . tAtque hinc ejp exiptmo
quodplpdo non tam inimicas Tuatur a , ^ aduerps evires po/pdeat evt amaritudo ,

nec adeo evehementes, ppe caufticas T/f acrimonia ,{ed inter ytramque media qua-
dam mia ingrediatur Hinc etiam efi, quod cum fal incidendopmul corroboret , omnes
.

digeBiones iuuet , feparationes procuret , expulpones promoueat , quin p maiore quanti-

tate fumatur, omnes humores noxios prpm deorfumque ,
prout complexiones , njel cau-

farum morlorumque diprimina nsariant, expurget , atque ab innumeris malis homi-

nem liberet, Vr videre licet in Sckenkij curioftjjimis , n/tiUjfimis oh/eruattonibus me-

dicis, trOnpt tamen quandoque in eveneni naturam, 'Vt ex libris Nauigationum pa-
tet . 'vbi mira quantum aqua maritima potus nocuerit, exempla leguntur .
,

De dulcedine non eflopus longiusprmonis pium producere. Dulcia Vt nobis omnium

pnt amicijpma , ita 'vire.<t,&' commoda eorum pmtfamiharijpma . Hac enim cum eo

calore, longa digefliene,hunc temperatum Jdporempi,t adepta, non ett mirumpnos

fuaui
adeo illisgaudeamus, eum omnia animalia pmus temperatifsima d hiatura eam-
inter

plexione dotati. Dulcia enim nec adeo terreflria pnt, mt pdfa,^ amara, nec adeo
ignea, Vt acria, pd inter hac media quadam ratione,tam quo ad pibfantia modum, evi
vocant, quam quo ad primas qualitates incedentia, rvnde fiatim exafptratas corporis

milri partes leniunt, moderata corpulentia inanitas ea/dem replent,^ re/arciunt.

Be NE/COTLALPATLI TOTOPECENS/ Vomitoria. Cap. /.'

OMEN habec ^eicotldpatli
hnba, abea quam excitat vo-
mitione folia qui fert 6cam-
.
,

monij folijs fimilia , per longa_.

, atque oblonga ,
dillita interualla fed circa
extortum a pediculo latiora,atquc obrotun-
da.caulcs volubiles.florcs candentes . furcu-
lofts vero radices.Nalcitur calidis, ac planis
locis-Radix cft calida, ficcaq; ordine fccudo,

& grauc virus olcns.eadem drachmas vnius

pondere deuorata, dicitur bile & pituitam,
per fiiperna atque inferna , leuiter pu jgarc
IO. TERRENTII LYNCEI NOTAE.
Licet Author hanc htrbam Conuoluulis vi-
detur velle adpribere, potius tamen inter Apo-
cyni genera reponi dehet nam pha hina ex ad-
.

utrp popta ,Jemper in Apognis reperiuntur',

in tUis nunquam ma vidi/p memini. Graue

..

etiam virustn Conuoluulis nullum, pd in Apo-

.

tynis. Zlis tandem purgans , Of emmetica, ma .

gisefl etiiUsinApocyno , quam Smilace ,

T 3 De
 .j ,. ,

rervm medigarvm no. hisp.

De OCOPl AZT Ll Scorpij fpina . Cap. iJ.

O COP1AZTLI,
coloth,{ca Scorpij
quam ali
{pinam vocant.hcr-
bacltlpiiutera. folia proterens Cirfij {pinis .

horrentia prslpnga, & anguUa. caules Ion- f

gos, teretes, aclzues, quorum fupremis par-

tibus hirent capitula {pinis hoirida ,
illis .

Dipfaci haud dillimiiia , ac flofculis conte-

cta purpureis. Prouenit Tonayuce monta-
nis, humidisque locis. Radu Enngium, Si-
ferque , fapore atque odore ,
quodam dulci
videtur imitari.calentique fecundo ordine ,
&exiccante conftat natura. Liquor, vbi
propi-
aliquandiu maduerit , iusvc decoCli
,

nari folet ab Indis Medicis , his qui iam pe-

ne a febre conualuerint , vt reliquijs humo-
rum febrem cauflantium , per vrinam aut
fudorem euocatis, perfeClc ab igritudine li-
berentur. quin articulari morbo laborati-
tes , eadem ratione iuuat . in aliosque hu-

iufinodi vius , magna cum vtilitate {olet ad-
liiberi.

C X ANTZIN, feufUntxJuhftdente .
[ap. II I

ACXANTZIN, quam alij TenexiUcotl feu virgam calcis vocant

P alijverb7'/4r0c<t/4c'4,
cubitos, teretes , lignolos ,
herba eltfeudcofa,
feriatos,
,

c.iules proferens longos

& cinereos, inclirfantes in purpureum, vnde
duos

nomeu . folia rara,Saluix fimilfa,a{j}era,fcd inferne fubalbelcentia, fuperne vef6

viridia, flores luteos,magnos,prodeutes c calyculis {quamofis. radices vero fibra-
rum infear.Calida & ficca natura confeat,ordine fecundo,& odore gtaui,fapore-
que.Temperato gaudet ccclo, quale cft TepozsUntcumfic mcnlp floret Sepembri
Ius dccoCli radicum medetur latietati, debilem ventriculum roborat, pc(feus ca-
lefacis, exhibetur quoque ab aliqua xgritudine relurgentibus , ducendis io^ &
balneum folia tu(a, permixtaq^ ChichtAntic, ScTlailAolton zquis ponionibus >
.

ac contufb loco admota, quidquid humoris ad cum defluxit , feccant , atque di-
feutiunt. verum tunc temporis conliicucrunc Indi Medici infundere naribus
 . ., . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIL

*Jj>icis Maixjj Montani . Cap, ly.

H
Icd
erba eft ?epetentU
purpuralccntia, Limonis forma_.,
maiora, caules quinque fere dodran-
folia fcrens

tes, longos, tcrcccs, purpureos, digitum

craffos ,
geniculares per interualla. fru-
dum Chtlli , refertum femine plane orbi-

culari, & lanugine comprehenib. radi-

cem vero conconam , & candidam ,
qui-
bufdam veluti glandibiis adh;rcfcentibus.
Nafricur in frigidis,& faxofrs locis. Radix
extra intusque candrfrit . gufrata virus
minime ingratum oler, Pxoniz frmile ac .

calorem, ficcitatemque ordine przfert fe-

cundo, cralTamque fubfrantiam . fenfiim.,
aliquem caloris , ne dicam vredinis prz-
,
bet circa guttur . tufa, ac trium drachma-
rum pondere ex aqua deuorata,omne hu-
morum genus, Aipra infraque vacuaro
dicitur.
Hat etiamfpeciet jfpo^ni hakeri deiet,vi
emitis eUjeriptionem legenti,

tuenti patere potefi

^ figuram ia-

De TLACOLCOATLl, Jeu Coatli

humili, Cap. y.

T LACOLCOATLl
M quz caules tenues ,
ceptos profert , refertos
herbaefr,'
geniculis inter-
fblijs Ericz , exili-
bus, aebreuibus. flores fiint candentes,
longiulruli , ac veluti c flccco concinnati
radices tenues, perlongas, adeoqj fibris fl-
milcs habet . Nafeitur in collibus, planisq;
locis regionum frigidarum , qualis eft
Hutxocmcenfis. calida fecundo ordine con-
flat natura, lubricaque . Ius decodi radi-
cum propinatur, difficile nec fine doloro
vrinam reddentibus, dolorem enim lenit,
emundat meatus, atque vrinam, & quid-
quid ilii obflaculo efl , euocat
Spica pritt fimtlit tft // Acori
 . , . .

/i

^24 RERVM MEDICARVM NO. HISP^

De TLAAi^A CAMECAXOCHITL,
,
fi flere
funis fsdmli terrefiris
^
Cip. VI. ^

H
cauic!)
erba
gna
multos .
eft

flores
Tlalc* csmectxochitl /ali-
folia profereris , oleagincavi,
ex albo rubrefeences >

comantes , in flimmo exiles, modicos &

radicem vero tranfuerlam, flbracamque^
calida clf, & flcca radix ordine fecundo,
atque odora medetur eadem femiuncix
.

pondere deuorata, interpolatis febribus ,

mentemq; reducit his
,
qui eam cafu ami-
ferunt.

f aulis tbfiuri rubet , filia 'veri ex 'virlJi

tendunt m luteum ,
flores fimilesJunt atetlue ,

T/d l upaterto tyimiccnnx iulo , cut ferte con-

jtnerfuerit

De rX/ATAHOAL C^APALTJSd.
PECENSl NepetstMex.
Cp.
vn.

N EPETyE,
fpecies noftro
Calamintatve videtur
Orbi inc(nita Txim-
jfjfod/ herba, folia ferens parua, ferrata, iub-
albefeentia, & cordis fere figura, liguolbs
caules,& tres fpithamas longos, floresqu^
multos , candentes ,& modicos radicenx, .

vero prolixam & fibratam .Montofis ac

, . ,

temperatis locis gaudet, quales (iint 7 etrso-

ejucnfis , & Cupultepeeenfes vnde fadfa eft
cis dillindionis gratia cognomen . odora_>
eft .calidaque, & ficca ordine fecundo . ra-
dix pota ex aqua, diarrhaas compefeit , tu-
mores pratter naturam maturat, & rumpir,
frigori febrium intermittentium aduerla-
tur , fudores , &
vrinam elicit , vitiofos &
 . .. . . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. yiL ^%s

Dt TLAELP ATtI TONALLAEy

Jiu CMidicind ^jinttricnum
C<y. IIX.

T
exiles
LAELPATLI TONALLiE
,
herba
teretes
felia

, &
Lini tenuia fert . caules
longos . flores coinpoli-
tos incorymbos . radicem candidam , Ion*
gam , tenuem , & fibratam Nalcitur To. .

vtUtt Milhcz in&rioris radix efl primo or-

.

dine calida, graue quodam virus olens, &;

nonnihil adilringens eadem lemiuncic
.

pondere deuorata, medetur dylentericis

L* TLA^AVHTl L!Z PATU,

Jiu Venerea medicina
IX, \

H erba
longa mittens,
maiora , fubalbidaque ,
le Iblent
d^TU^uauhtiUtpatU

arborea . caules breues . fiiluosque,

,
fi>Iia

& angufla (alignis

& firma,, qualia eC>
vt ferunt , flores . radices longas , ac tenues
Nafeitur in montibus temperatis agri eAea.
Amici lapor eft Glycyrrhizz , dulcis cali-
daque , & humida , ordine l^ndo tempe-
riei , aut primo completo . excitat venerem

admota pudendo, ingeftaque , vnde buenit

nomen . curatque puerorum diarrhoeas,
tofta redaiSta in puluerem , atque duanuiL,
drachmarum menfura deuorau
*PUnta , ifua Clycyrrhi^a faferem hedeent ,
evtiUs frnt ad expurgandos meatus 'vrinariosy
renumque calculos ,
cvt in oAntnide omnibut
condat . fgj quia omnes genere leguminum con-
tinentur , non mirumJiflatus excitent i

Djgitized by Googie
 . . , . . . ,

' rervM medicarvm no. hi^p.

De *APHATZI T Z NT Z FM ET J . C*f. X.

olia fen herba zAphatti Puntt.umeti, rara, longis appcnfa pediculis

F ocymina, &
circinata . caulem breuem, redhim, teretemque. acin fum-
mo flores orbiculares, Chamamqlo fimiles.e fiiluo candefcences.ac femen Anifo
fimiic radicem vero furculo fimilem. Prouenic in frigidis regionibus Mi~
-

thusctntnfit radix Coriandrum olet calidaque ,. Sc (icca conflat temperie . ea-

dem ex aqua refoluta , atque epota dyfcntericis medetur , & ijs qui quananis
,
,

circuitibus infeflantur. Ius decodi cius confert cruribus oedemate aifc^, fi

eo abluantur

De tAPATZI PVNTZVM ETl l\ ftu MuSleU oioreua,

Citp. X l

H erba %Apatx)Pitnt\itmtti altera vnicum profert

longum, tenuem, teretem, & flriatum, e binis tcrnisve radicibus, exilibus
& tenijs fimilibus prodeuntem & in eo felia longa angufla ferrata rara_>
,
caulem fex /pithamas,

, ,

Amygdalive, & qux in colorem fufeum inclinant. & niii paulo breuiora eflene,
ac (errata,Saligna viderentur.flores luteos,in pappos abeuntes.ac Icmen in fum-
mis capitibus liimilc Anilb. radix Coriandrum indiflindla olet iimilitudine,ia-
pit vero Faflinacam, flmulqi Coriandrum permixta. & calefacientis natura; clle
repetitur . In cacumine montium proucnit, frigidisque locis, quale cfl Patijiut-
tum prouinciz Michuactnenfit radix tufa ,
atque e liquore quouis conucmenii
deuorata, dy (entericis, vt aiunt, & quarttnis febribus fblet mederi
De C C ^ 0C H ITL. t
fm Flere Cacduatl.
Cap. Xll.

ACAVAXOCHITL
,
C
caules dodrantes
eft folia cordis figura

,
flores purpureos, radi-
fundens ,
herba

ces vero cralTas , fibratasque . Nafcitur

T*rtguitlttm Miflicx fiiperioris . Dulcis eft
& nonnullam prxfcrt amaritudi-
radix ,

nem & cum ficcitatc calorem cadenu

, .

Izuigata , atque epo^t fcmiunciz ponde-

K, dyfenterijs medetur.
iAi tAltheas referti poteii hee planta .

taiix eius crajft , ^ lutea depingitur . cau .

les folia Jimiliter fubluteo funt colore . Ca-
lyx fitfei , flos fuperiore parte ruber , inferio-
re 'uero in album evergit , interfis rubris
maculis .
Di

Digitized by GoogleJ
 . . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIL 17

Dt CHAKAPETl.
Caf. XIII.

H
ma,
erba
fcd
ferrata,
eft Char^feti folia
Vnic*, aut Ocymi proxi-
tamen longiora, ffipites
mittens

multos,
prolixos , ac fuluos . & iuxta cacumen flo-
res ex albo rubrefeentes , longos , & an-
guffos. radicem vero fibratam . Nafeitur
in calidis M ichiuuanen/il>uj , & frigidis lo-
cis . at floribus decidentibus apparent ve-
ficse cordis figura , in quibus continetur
femen, calida, &ficca natura radix con-
. eadem tufa refbluta ex aqua
ftat , & fex

obolorum pondere epota , fcabiem curat,

etiam Gallicam , ac ventris dolorem lenit.
An ScrophuUru congener i

t>e CHICHlAUriC C^AThAHEU.

SI China Aftringente
C*p. XIV.

C HICHIANTIC N EN SIS
proxima mittens, f^
herba
COATLA-
eft folia Vrticac

pennatis pediculis,
caules quadratos , farmentofbs , & hirfu-
tos. flores purpureos, firoilestr/>r.(, cuius
eft fjpccies . radices vero capillatas . Nafei-
tur tcruentibus regionibus, qualis eft Tauh-
tfpeceojis , ic CoatUnenIis femiunciz pon-
dere trita folia , epotaque ex aqua , flu-
xum alui cohibent . calida, ficcaque, &
adftringenti natura conftanr , & odore gm-
ui. & fluxum fanguinis praegnantium io-
Ict, quomodohbet admota , retinere

Ar

.v^lf
 . .

i8 REI^VM MEDICARVM NO. HISP.

Dt CHIMALATL PER^INA FloreSolis. C*p.'XV.
HIMALATL PERVINA, feO

C' Magna,
Solis appellant
quatn tAnthilion,
quidam, herbaeft folia fe-
& Florem-*
rens magna j -ferrata, inferne candelcentia,t
& Vrtica: atmulantia fbrmam.caulem vni-
cum, rcdum decem quindecimve pedes
,

procerum, brachium cralTum, rotundum,

cauum, atque exaturato colore virefceii- .

tem florem in fummo orbicularem au-

.

reo micantem fulgore , Ipeciofis radianti-

bus per ambitum luteis folijs , media vero
orbita quampluribus flolculis flauelcenti-
bus refertum , e porulis ,
faui mellis infbtr
ordine dilpofitis,ortum ducentibus.ijsqjde-
cidentibus femina infurgunt illis Melopc-
ponum forma ( etfi teretia fere flnt )
leni-
tate, temperie, &cztera prope natura fi-
. milia radices vero aliquadantenus tubcro-
.

las, ac fibratas Semina, licet liberalius dc-

.

uorata dolorem capitis excitent peiRus ta-

,

dien Teniunt , ardorem extinguunt , &

apud aliquas gentes tu,la, coadla in panem,
r^als
aflaque, frumenti przbentvliim. etfinon
dcfint,qui dicant , appetitus Venereos etei-
tare . maxime pediculos.fblioram teneros ,
'
abflutfis pilis in craticula codfos,fale,oleoq;
cenditos elui fuaucs, orique gratos- Huius
Flo$ Solis
aliud cbleruatur genus, tuius caulis bre-
uior, -ac minor clt,ac ramos duos , tres,
plurcsve ferens ,
ac in flngulorum fummo
, multo
flos inlurgit priori fimilis tamen
minor Naicitur in Perit , alijsque nonnul-
.

America prouincijs ponte , in alijs vero

lis 1

quibufuis locis planis, atque campeflribus

lemine,lztior tame campeflribus, & cultis.
Flos Solis Jndicus tttam Eurofst d multis
annis innotuit eiusque . magna tonfpicitur 'va-
riet.isitt magnitudinifoliorum, fleris , in ml-
tstudine tsr craffitie caulis, in colore florum, qui
quandoque albus referitur
. ConfuUndus etiam Monardescaf. ii, 'Tjnai
cum notis Ctusij.

De

DIum- -
^ .
<
 . . ,. '

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIF. xzf

De CriTLAgOTL TEPECf^A^/LCENSl Napiformi. C*/>. XVI.

H
Py rive
erba
ps
.
folia
cA CuitUful TefeouumUeit-
pinguia habens, cordis figura ,
caules tres dodrantes longos , volubi-
les, paninuji purpureos, flores candentes . ra-
dicem magnam obrotundam , , candentem^,
ac fibratam . Nafoitur Xochimilci temperato
cceio , in domibus ac hortis, (edebtranflata>
a calidis regionibus, nam & Meilin/iki,6cTe-
prouenit
,
planis & campeflribus
locis, maximeque iuxta aquarum fluenta
Radix Napum olet, lapitque, atque pulue-
rem bellicorum inftrumentorum , tormen-
torumv^ olore nonnullo przditaefl. pe-
.

xioris, ac ventris dolorem (edat, ac flatunu

difeutit vnius vndz deuorata pondere, maxi-
me fi X liquore aliquo calenti , additoquo
Siliquallro , aflumatur . Quartanis , tertia-
Jiisquc medetur, vacuata per fuperiora bile, &
humore melancholico, fi paulo ante acceflUo-
nem fumatur

De MICVhTLAXCOLLI, fouPi.
pium inuMinis X VH. . Cetf.

M ICVI
la

vnde profen caules tenues ,

giufoula ,
,

& angufta &

TLAXeOLLI
nomen inuenit a radicis forma

,
in
& in cis folialon-
lummo flofoulos
herbu-

candentes , exilesque ^ Nalcitur apud Punu-

cenfet radixque calida temperie condat . tufa
& applicata,medetur vlcehbus mira breuiu-
tc, etiam cancrofis , & afioqui infaiubilibus
Qumobrem maximi habetur ab incolis, fo-

lia vero tufa & potata , medentur iXiericis, &

fuppreflam vrinam euocant. Radix vero/rcu-
lorumcarnem excrefoentem extergit, fi pul-
uis eius infpergatur . aiunt edam , infofam ita
corpus vniuerium purgare , vt homines alio-
&
qui pigros, fegnes, impigros efficiat, ac pa-
ratos ad quemuis laborem luftinendum.
FrnSum uptrtum finxit Xyridi fimilem^dtft

Di
 .. .

RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Dt ^EXTLACOTLT TACA.
TtpHTLEfisi Limoniphylla.
Cp. XUX.

H erba
Icd
eft

pichtlenfij folia Limonis miccens ,

maiora, afpcraque. caules in homi-
VextUatly TocM'

nis adurgentes magnitudinem . flores

pallentes , contcios in calycibus fquaiiio-
fls . radices vero furculofas . Nafeitur itL
calidis, & frigidis regionibus, locis hu>
midis, ac montium faucibus, calida eft,
ficcaque, &guflu odorata. Ius decodH
cius, auc radicis, foliave duarum drach-
marum pondere deuorata, vrinam euo>
eant, Ateniris magnopere a partu con-

DeTLALCApOLIN,/ei
u . Chsmttccrtjo *4lUfidctnJ$ .

Ctp. XIX.

^LALCAPOLIN herba eft

, / dodrantalis , fblia ferrata fundens ,
oblonga , & per intcrualla caulium qua-
terna, quinave. caules purpureos flores .

in poflremis ramis paruos , Sc coccineos

frudlum Ccrafis nolfaratibus perfimilem ,
minorem tamen , vnde contingit tiomen.
radices furculofas , Ateandentes, longas,
& anfrrinam" pennam vix crafhs . Na-
fritur montofis , fiigidisquc locis
puUi ia ilicetis . calida enim eft , & ad-
ftringens. feruaturque radix tofta in an-
nuos ^fus . hcc heroa redadla in pulue-
rem , Ac infufa , dyfencerias curat
 . ., ,

NARDI ANT. RECCHl LIB. VII. 31

D TLACOXOCHITL lafminiflora . C*P- XX.

T LACOkOCHITL
tenjis,

fJodxiojiecen/ej vero
quam
TUuopAth
iUj TUcexihuiil vexant

,
*AnfnecmU

herba cft , qu*

fblia fere faligna (ubalbidaque . & e radicibur
fibrarum inltar , cauies fuluos . & in fumma.
parte flofeulos ex albo rabrefeemes , Ion.
giulculosj&compoficos in comam. Nafeitur
in calidis , planisque locis audio a mari Au-
.

ftrali tAntneemUum , ob remedij pr*ftan-

tiam primo fnifle allatam. Calida eft, &(ic-
ca,adftringensquefecultas. atque ideo pro,
pinaturhis, quilaxitudinempatiunmr. cor-
roborare enim eos , ac velud viuificare przdi-
catur .
quin radicum puluir vemibs plagis di-
ciiur egregie mederi

^adix huius plantce a>r ix Tmagint cenSpi-

(tre itett paucas habit fibras ,
caulis aliquantum
purpurafiic , folia terna /alipta . fiores in fum.
me caule rubri , eUengi, nempe figura C elfimtni
'vel^asnocUt diUa ,fru Cenuolutdt Tenuati d
JbSilfmo nobilijpmo D.Fahie Columna Lyncee infods Hariorum ac minus cogni-
'
tarum {itrpium Isbris de/cripta .

De THEya COPALH, /euCopalli De, . Cap. XXl^

H erba Theuh cepaBi fblia mittens

eft , Icu Liguftici Indici

caulem cauum, Ferulz fimilem, geniculatum per interualla,& canden-

tem. tSc in extremo caule frudtum comantem in mulcari/ modum , led exilio-
rem . & ftores lanuginolbs. fibratam vero radicem . calida natura conftat. atque
ideo radice cius in pulueremrcdadla, addicaqac.T/i(iw^fiy>4^' riefet^>tuber-
xulisc Gallico procedentibus
f:
morbo ) mederi /blet. '

-'
Si
/

^ '

De

Digiii-'fJ by Googie
 . . ,

RERVM MBDICARVM NO* HfSP.

r-Z o N P'0 T O N I C.
Hclichryfo Mcxicano
Caf. XXI !.
TA vocant ^ luhqutaiUmfes (pe-

I cicm quandam Hclichryfi peregri-

nam ,
qu* herba eft folia fondens Sali-
gna, aut Conyzi, (qualicntia, &hitfa-
ta . flores Hclichryfi ex albo pallclcentes ,
vmbilicumque circa medium rubeunu -

radicem lurculofam , & fibratam . Na-

Icitur in calidis ^aulxjiucuOd . calida-*
conflat , & lubrica natura & odorata gu- ,

Itu . Ius decokfli eius medetur tufli , la-

tietati , &: ventris doloribus . articulos
humore obrutos , atque impeditos laxae ,
& mundat, fudorem euocat, ac flatum*
difcutit.

De rCEL tACOCOTLI
LENil Rofmarino Ferulaceo.
"
[ap.xxm.
ER BA e(i Tcel tXcocotU cMUltu~
Itnpj, folia fondens Fceniculi, crafi>
Lora tamen , & latiora ,
iucunde olentia-*,
cauks ofoitalcs, mulus concauos alis, in &
cacumine vmbellas. in quibus Icmen co-
piolum candidum , Spondilio fitxiil^,
rotundum , angulolum , ac refinaceum*
qued in mandendo linguam exurit . radia
cem craflam , longam & Thus olentem . ,

, verum efle
cx qua delcriptione liquet
Rolmarinum facundum , deforiptum*
quondam aDiofeoride, neque ab aliquo
ante nos vera imagine exprelTum , nam
illa Matthioli, cum delcriptione Diofcori-
dis non videtur omnino cenuenire. Na>
Icitur in humidis locis iuxta montium
fauces . vires (iint eaniem ,
quas Lybanoti-
dicachrymteruui tribuit Dibicorides quanquam , & Tlaxcaltetee

( apud quos naicitur ) dicant, Ius decodfi eius bibitum ,

exanthematis Sc pungis*
quat,(;;t languine folcitatas fobres comitari folent , mederi
1 i Df

Digitized by Google
 , , . .

NARDI ANT. RECCHl LIR VIL

) .

De TZTACXlHyi TL:
Bafio Monili . ZX ly

H erba
Tectcapatfy alij
xihmtl ,
quam
ChiehiahH4e xihuiil
vocant > Volubilis eft genus ad Hilpanias
alij

iamdudum delatum , nuncupanim apud

vulgus Baiium monile . calida , glu- &
tinofa natura condat . oculis medetur ,
vrinam euocat, & (emen retentum pel>
Iit.

Flot huius VoUtbilis infiriore fui ptrte

JepiSlus tR celere lutee , in Jumnee autem eu-
Itre Echij.

S
' '
''i 1

De 'tAXlXtATLl. Caf. XXVi

A
teretes
XIXPATLIS
pofTcs
.
, folia profert
flores exiles ,
herba

& purpureos
,
quam a natali
oblonga, &fcrrau,
, in fpicas tenues
loco ^uauhnahuaeenfem vocare"
folijs

,
Menthi fimilia. caules
& longiufeulas compofi-
tos ,& a lingulis foliomm exortibus prodeuntes circa caulium podrema . radi-

ces vero capillis (Imiles . Sapore, & odore inCgni caret, adeoque calore nimio.
Nafeitur regionibus calidis Xechitepecenjihus & ^uauhnahuacenfibus planis
& campedribus locis Radices tulit, & drachm* vnius menfora ex Glycyrrhiz*
.

decoido, autalionmili,deuoratz, mire vrinam euocant , emundant quidquid

meatus obdruerepoted, aut vrin* reddendz eflc impedimento. Aliam xmpuU
illius

herbam vidi ^uauhtjuecuUe eiuidem nominis , fed odoram , tertio ordine" ** &
calidam , radice lurculola , folijs falignis , ferratis , & flore modico , canden- &
te . qua: retentam vrinam euocat , fi pugilli menfura folia ex aqua deuorentur

by jOOgU
 . . . .

*j4 R E RV M M :EC1'C'A RU M NO. IW r S P.

De CH! ANTZOLU ,
fcupUmt in humere mtuntefcmu. Cap. XXP"/
LANTA Chtann^ Ui vocata herb

P
,

eft folia Hcdcr* proteions . caules qua-

drangulos , & tdquidodrancales . flores can-
dentes, exiles, valculis oblongis contentos, in
quibusdcmum (emen generatur, atque con-
yt tit^'tur ,
candens ,
comprelTum ,
planutnvi
LelitiiUn forma, radices vero furculofc. Olec
Thymum noftratem ,
fed c velUgio odor
elangucfcit . omnino vi-
Folia , & radices

dentur expertia caloris , aut cuiufdam ad-

ftnngenti* St amaritudinis
,
Semen vero .

frigidum efl aut caloris temperati , non Cy-

,

ne quadam lubrititate ,
& ialmola natura_< .

quod deuorari (olet matutino , ac poftre-

mo veljjtre ,
adutrfus f bres^ac dyfenteriis ,

c*tcra*juedcfluxioncs,eJi aqua vnciarvgius

.
pondero mirofucceflu.dumumen ventri bis,
aut ter applicetur emplaftriaa'^ conflans ara-
nearum telis, oleo rolacetyj |Se pariter mffixis
aliquot ouis. Farantur ex eo, Saccharo auc
Melie condito ,
.atque interdum expurgatis
CHIANTZOLLl ALIA. Amygdalis, Melonum , atque
aliarum plan-

Bel Uru.
'
carum feminibus, pergrata qua'elam genejftL.
bellariorum potiptiumquerrfrigcrantintnj
,

qualis eft ChtauteptzjllAtolU vocata , extiti-

Potionet
nottidiuti guendis febrium caloribus aptillima , ac bo-
num ,
gratumqi praebent alimentum quia., .

belli tempore maximi habebatur . quo li /ae-

cum fecum plenum illo ferrent ,

nihil
,
quod
nutriendo pflet coromodu.fibi arbitrabantur
dcefle . Miicebanc veto id femen in farinam
redadum Maizio torrefado, atque contrito ,
vt diutius integrum, & imroune a corruptio-
ne fcruaretur. Cumqi expofeebat occafiojpor
riofiem parabant, cui interdum liiccum d^er/
ignem expertum vix Melli noftrati ceden-
tem , & paululum Siliquaflri lolebant admi-
fcere . Voique fata hzc planta prouenir, locis
praecipue cultis,irriguis,& aquofis
Foha Hedere fimilt * ,
longitudinem habent

^ quatuor digitorum, latitudinem 'vero mum

Exponimus gj" rhianttpli aliam , cuius fios ruber ,
folia m at. tenon parte la-

tina, 'vt in Pyrola 'videre luet

; . "D*

Giioglt
 . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIL ji

r
. . .
.
y
.

j)t e o L r 0 T L. cf. XXV It.

*
\

OLToTL
C herba eft caules fundens fiauos
Sccurtdacz,ac flores in poflremis flipitibus proferentes, capitulorum for-
ma, purpureicences ex pallido . radicem pallentem , longam , furculolamquo
, ac tenues , folijs refertos

IMexici nafeitur, alijsq; montanis,& temperatis locis C^ida conflat, aut tempe- .

rata natura, &Glycyrrhi 2 z pene odore, ac fapore. qubflt, vtflctun

otl, & Chichi xthuul tufa, dolenti alicui loco ob flatum,radiz apponamr , aut fri-

gus , illum flatim a dolore reddat incolumem, fplenemqj admota minuat, per fe
verb femiuncia; pondere deuorata, pe^s leniat,& refrigeret, ezamhematis opi-
tulaur , appetentiam excitet, atque cuocet vrinam

O* fOZ.T/C/>^ni *AC AT L AN ENSl.^

I Thali&oMcxicano. Cap.XXHXi

Si H
folia
E R B VLA
tAcaiLuxnfis Adiantho limilis
pene Adianthi ferens
flores piloibs
eft

,paruos, exilesque.
.
Cot.ticpatlis

caules te-
,

nues.
radices verb fibris fimiles . videtur ad
fpecies pertinere. Nafeitur iux-
ta flumina , tc loca humentia calida-

rum regionum ,
przcipue Miflicz in-
ferioris.Radix eft dulcis, & amaritu-
dinis cuiuidam particeps, fubtiliumque
partium . Ius dccobii radicum epotum
Vrinam euocat , & renum calorem , &
dolorem mitigat . fluxum verb puero-
rum cohibent radices epotz ex aqua.,
femiunciz menfura, & fticcus medetur
oculis;

Xt p Adianth pt /imilis , umtn Th*~

annumerandi* tfi . er enim fio.
res ,
aut femina , feparatim tn Capillari-
tus contpiciualur . fin hae itaaut herbula
non folum flores piltp ,
foliola pina ex ad.
nerjo popta , femen , fd & Japr idemf* ^ inThaliSro minore per-

tipitur.
p4li*

r -i- by GoogI
 . ,

j6 KERVM MEDIC ARVM NO. HISP.

COZTICPATLI II. Alia Cct/iip itU fecundo loco exhihetiirf

cuius radices crafpe tAmeikilii eoiore ,

ex qui-
ius multa fibra lutea txoriuntur . caulis lu~

teus . ramis etsafcuntur bina txoppofito filia ex

rvindi lutea rubris Venis pererrantibus .
fru^
'
Elumnon appinxit . . .
.

De C yiZTAP AqO Ltl

feu ^ido lacertarum. Cap. XXIX,
i t

VIZTAPA 9 OLLIN
C
les ,
folia fere

tenues ,
Mori, terna, purpureos cau-
& interceptos geniculis floret .
heita

rubeos, & paruos. femenq; fimile Phalcohs.

radicem vero digiti cralli udine, fibratam .

Prouenit apud agros T lachmatacacenfis.Ra-

duGlycyrrhizsnvfapore imitatur, attinec-
que ad temperiem , aut moderatum calo-
rem, cum humiditaie, & lenitionc . Ius de-
coifti radicum, aut ipfe radjces.deuoracac
conferunt his , 'quibus venter tumet ,
atie

aqua inter cutem moleftaeft, qualibet men-

fura . illinitur eadem aff-rto loco quotidie,

donec argrotus reflituatur (anitati . .

In figurafilia Phafeolo fimitia depinguntur.

De Oq EL 0 Xn C H 1 TL.
Herba Laetificante.
Cap. XXX.

O gELOXOCHITL,
Teyolchipahuac ,

cor, vocant, herba cft Lini folia ferens,lon-

leu*
quamalij
Exhilarantem

ga, & angufla ,

quaterna quinav^ , per cau-
hum interualla ordine difpofita & in fum- .

mo flolailos purpureos, & obrotundos .

radicem vero fibratam . NalciturT/a/wns-

moerorem cordis
nalti frigida regione .

maxime a Pharmaco dicitur radix remo-

nere , femiuncia; pondere ex aqua bis die*
deuorata , aut per ie , aut cum Vexta-
-1 metUi . .

De

r ; ;r.;byCOOgle
 4 H . . .

N ARDT. ANT. RECGHI LIB, VU j7

i

f T AT A A ~N ALT l C:
C
Chamxbalano Mexicano<
Caf. XXXI.

H erba eft TMucMaltU

gna fundens . flores modicos, atque
purpureos . radicem longam , fcnf?mque_>
folia Sali-

gracilelcentcm : cui per interualla appen-

dent Orbiculi Nucibus iuglandibus pares
Nalcitur in collibus Td(dpichtU , Ocatm. &
o, nec delunt , qui Tccduh^uilid vocent,
radix dulcis , c pauci caloris propinatur
,
ad euocandam vrinam , & febres contem-
perandas . vetuftisque plagis Iwjigata &
,

inlperfa medetur.

C*kUs (g^ folia , Panicio feri fiut tolort

fiofiuU Erica ftmtUi j
radices 'vero Chama-
ialoHo afsimilantur ,emi4s fjreciebm forte art-
numerari potefi

..T P ALTI finCteotfie ,fiu Tlaleuihifui chltyantic ,ftu Chi~

tA;4cr*4f4 Herba Pallida. Ce^. XXXII.

T LA L a V QV
lidam vocan t , herba
I C H YOYANTIC, ^uam alij
eft folia fimdens oblonga . ferrauque . caules
gemes a r^icibus, fibrB fimilibus , multis , terctibusque
, atque pallentibus , &
infur-
Coctfie,(eu pal-

Hei cbonimitantrbus formam .flores vero oblongos,

candentes, formacana-
liculorum, & fruiftus glandibus oblongis Cmiles . Nafeitur rewiMC4fw/ri/
agris qui ad calorem fpedlant necnon Tepu^culalU Miftic* inferioris
, ,
, vbi vo-
cant obrubrelcenteme pallido colorem . bibitur aduerfus
fc-
bres. mifcetur ChichimecapatU temoerandi
illiuscalorisgratia . adnerlits Vario-
las duarum drachmarum pondere deuoratur. inflammatis
inftillatur oculis.etfl
nonnihil calidi fit temperiei , & lenis cuiuldam nator* paniceps

. ii
 , .

KERV M' D IC A RV M N O. HI S P.
_Z>k TLALCHltiOh XOCHITIa
Venerea Medicina II. Cp.XXXIfJ.

T _
MmafU
^LALCHINOL XOCHITX,
quam alij thtantvitplto vocant,alif T*-
iUtxjn Icu mediana in orc ibnan-
tcra dicunc, herba cll radici innicens Hbricae.
c qua muicos caules fundit , binos dodrantes
longos . &
in cis folia per interualia quacuor
vncianim oblonga, &. paruajccruatim coh^-
reniia . interiedhs floribus modicis, oblongis.
patuis,& ex albo purpurafcencibus, permultis
capillamentis luteis tunc inde exorientibus.
Nalcitur in planis, calidisq; locis Tacapichtl^.
Adilringenti,dultiqi radix conflat natura.at-
que iia .folia trita,& epotae liquore aliquo ad-
llringcnti , aluum fluentem cohibent radUx, .

qua; iubacris elf ,

tula , & duarum drachma-
rutp pondere deubnta,vomicam ciet, mede-
tur tumoribus pr^tcr naturam, vlccnbusque.
Sutqtii C'oAt/4t/,quod veneri excitet,vo-
centJunt & qui MteapatU.ietui namque,ius decotfli cius morbo Gallico mede rL
Di Xi.ALLjmri.Acy A CyiTUtP/Lhl , fi^CMddpam rhi^tfjn
Michudcanicd Diuretica * C4pr'TXX l V .

j
MicnyAw. OiVRET. MAS.n.

TLALLA-

Dis' Lioog
 , ., ,

^ NARDI ANT. RECCHI tIB. VII. (

MICHVACx mVRET-.MAS.llI.
TLALLANTLACVA
TLAPILLI
duarreperiunturfpccies,
herba
mas nempe, &
eft ,
CVI-m.
cuius

feemina . mas folia fert SoJani mucrona-

ta , & iuxta cufpidem contorta caules vo- .

lubiles . radicem vero longam , tenuem-

candentemque. Volubilis ejuo- renuu
que fermina eft , Icd caule cinereo , & ge-
niculato . fblijs cordis hgufa , long^ maio-
ribus , ac latioribus . flore per hyemein-
candenti , & magno . fruiSuquc oblongo,
ic ampliori , referto luteo femine ac ob-
,
ducto candida lanugine . eadem conflat
vtraque natura. Nateiturincalidis^T/df^-
mdaciHfibu.i,^^hnahH*ccnfibus,ti tAca.
tbcpMcenfhus circa humentia loca, & fau-
ces montium . Radix odore infigni ca-
ret , fed initio dulcedinem quandam prz-
ferc Glycyrrhiz* fimilem ,
poflea vero
amaritudinis nonnullum lenium przbet.
Calida vtique , & humida conflat tempe-
rie (cmiuncia illius ex aqua deuorata, vel
MlCHVAO. DiyRETx .

per fc .Vel addito Siliquaflro,'Vrinam re-

tentam pellit , extergitque vias renum , &
veflex Ius deco&i radicum, febres euoca-
.

to fudore finit, acdolores corporis Icuat

En ^iichuacanid mrdteamtnti ptjltritr

tUfsis: PlantdJ in ra habemus prioribus

fupore ita viribus mitiores-, diureticas volubi-
les -vt indicatum fupirius.lmagines quatuor.
Mas dicitur que primum locum occupat , cui
gj- duai fubjequentes adiunge . vltimafirmi-
na ft. Mafcule fecunda maior ejl. Tertia crafi
Jieri e caudice ereSla magis. Procumbitfemina
pluribus ab crafsiori radice flexuofis raneulis
erumpens : Jruffus paruo "Peponi fimilis : Se-
men luteum fericets candidis jilamitit appen-

fis refertum .foha tamen bina ex aduir/o ad-

piSla: Dnde ambigas cui precijius plantarum
generi adfiribi debeant , nam lanugo illa ar-
gentea, filiaqs bina Apocynum petunt , cum
in alit nullo ^olubtUum genere reperiantur ,

at Teponi fimilis in Aptcjno fruQus nunquam ,fed filique due ex <x;nt flore exorte
fifmd fi media inter Cucumeraceam , (^ eAfotyni familias Hatutris {
j . De
 .

RERVM ME-DICARVMNO. HiSP.

Dt TZOUFELIC XIHf^lTL Neftarca. Cap. XXXV.

... . T TERBA cft TzjmpeUc xibuitl folia fe.

'
aST .
rchs Ocymi Hmilia
rl. / #
,
fbrma & ma- .

gnicudine, bina per caulis incerualla, (cd alijs

minoribus ex cildem exortibus prodeunti-
bus caules teretes , ac tenues . florem candi-
.

dum , longiufculo pediculo appenfum , par-

uis , oblongisq; Ipondylis flmilem . radices
vero capillatas , ac tenues . NalHtur in cali-
dis humidisque locis, iuxta fauces montium
,

Panucenfum, Huius herbz folia adeo dulcia

flint , vt mcl ipfum , faccharumque , & qua-

cunque alia dulcedine przflant , longi infe-

riora videantur itaque in hac vna fola plan-
.

ta vila efl natura periclitari , quantam dulce-

dinem pollet rebus naturalibus impertiri.ne-
que fua caret vtilitate . nam febres fedant fo-
lia deuorata ex aqua, tuflim, ac raucedinem
placat epotus liiccus, & appetentiam excitat.
Florum 'Xinitorumjiguru ffpicam 'vtl luimp
Typh/e refert, colore ex Iuleo in rubeum tendente j

De XOCHIPALLI Anemififolia
1 Cap. XXXVI.

OCHIPALLI
X
gna,
xa cubitos foliaqi ferens finuofa ,
.

& Artemifizquadantenus fimilia.cau-

herba eft fex proli-
ma-

iW digitum craflbs. Rores Cempoalxochitl, fcd

paruos, & colorpex luteo rubrelcentes. radi-
ces vero tenuCs ,fongasque . Nafeitur pallim
in calidis, & eft admodum vulgaris cognitio-
nis Floris tantum eft vfus.qui caloris eft tem-
perati j
graii odoris , ac laporis
,
corroborans
cor , vtennos pellens alTeiftus , & vlcera , ac
przcipuc oris curans, maxima vtilitas tin-
gendi lanas, ac rerum formas luteo colorc-r
exprimendi, (ed qui vergat in rubeum, cu-
,
ius gratia er aqua coquitur, adie&o nitro,
atque ita deiiium exprimitur (uccus , cola-
turque, quo veluti pigmento vtuntur PiAo-
res, & Fullones. , V .
 . . . ,

NARDI ANT. RECCHILIB. VII. 241

De <;ACANEL HAOTL CHVL.

Lf^LENS! Anagallidc Mex.
Caf. xxxyil.

H erba
dodrantem longos,
cfl C^acantl haoU

cibus fiirculoiis cauliculos edens

& in eis folia,
e radi-

&
frudum Anagallidis . Prouenit in lo-
cis ficcis regionis QhuUulenfs radix eft
dulcis , & temperati caloris . eadem,
tula relbluta ex aqua , ac inllillau pe*
ni, dicitur vrinam cuocare, ciusque.
meatus , tradis etiam lapillis , exrer-
goro.

De ^EqECEATLI *ACATLA-
NENSl Glycyrrhizae aemula.
Qap. XXXUX

C 3
EtjECPATLI ACATLA,
NENSIS, herba eft, folia-,
ferens multa , ftmilia rutaceis,
fed minora . radices longas, ac tenues , h
quibus inlurgunt caules . Nalcitur in.
calidis , campeftribusque locis , & prae*
cipub Mifticz inftrioris , vbi quidam,
vocant eam Charapuehari , alij Xoxoc-
paili. nec defunt, qui ^uera/nheHi ap-
pellent. Radix eft dulcis , adftringens,
& moderotb calida & tamen . referunt
ventris tineas interficere , mederi dy fen*
teriae, fc^iei, puftulx , vulneribus , ide*
ricis , vacuare bilem , & pituitam , ac
dolorem ventris lcdare,vuci; vnius pon-
re epota tam..

Gljeyrrhitje , Oaonldif, affine 'viietmr

hoc U(umen;cnm eodem conflet femore,
viresqi furgdndi hjicM radix tius
. I depia^iinr ,ps vsro purpureus

X De
 , .

*4o ; RERVM MEDICARVMNO. HISP.

D* TZOiiPLlC XlHVirL Neftarea. Cnf. XXXV.

H erba cft T* t/mpeUc xilmiil folia fe.

rcns Ocymi flmilia

gnitudinc, bina pr caulis inccrualla, (ed alijs
,
fbrma & ma>

minoribus cx eildcm exortibus prodeunti-

bus caules teretes , ac tenues . florem candi-
.

dum , longiufculo pediculo appenfum , par-

uis , oblongisq; l^ndylts fimilem . radices
vero capillatas, ac tenues. Nalcitur in cali-
dis , humidis^ue locis, iuxta fauces montium
Panuetnfum. Huius herb* folia adeo dulcia,
iunt , vt mcl ipfum , faccharumque , & quz-
cunque alia dulcedine przflant , long^ infe-
riora videantur . itaque in hac vna fola plan-
ta vila efl natura periclitari , quantam dulce-
dinem poflet rebus naturalibus impeniri.ne-
que fua caret vtilitate . nam febres fedant fo-
lia deuorata ez aqua- tuflim, ac raucedinem
placat epotus Ibccus, & appetentiam excitat.
Florum nnitorumfguro ,ffkam 'vtl \ulutp
Tyfbo rtfert, colore ex luteo in rubeum tendente ;

De XOCHIPALLI Artemififolia . .

. 1 Cap.XXXyj.

X;na,
OCHIPALLI herba
xa cubicos foliaqi ferens finuofa,
.

& Arcemifizquadantenus fimilia. cau-

eft fex proli-
ma-

fes digitum craflbs. flores Cempoalxoehttl, feci

paruos, & colore ex luceo rubrelcentes. radi-
ces vero tenues jloiigasque . Nafeitur pailiin
in calidis, & elf admodum vulgaris cognitio-
nis Floris tantum ellvrus.qui caloris clt tem-
perati grati odoris , ac laporis , corroborant

cor vvterinos pellens afledlus, & vlcera , ac

przcipue oris curans, maxima vcilicas cin-
gendi lanas, ac rerum formas luteo colore-
exprimendi, ftd qui vergat in rubeum, cu-
, ius gratia exaqua coquitur, adic&o nitro
atque ita demum exprimitur (iiccus , cola-
tnrqne j-qtio veluci pigmento vtuntur Pi^fo-
KS,& Fullones.
De

Digitiz. I: ,
-
 . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VII. 241

De qACANEL HAOTL CHP'L.

U^LENS/ AnagaJiidc Mex.
Cap. XXXP'1/.

H erba
dodrantem longos,
cft C^atanel heutl e radi-
cibus /iirculolis cauliculos edens
& in eis folia, &
frudum Anagallidis . Prouenic in lo-
cis ficcis regionis (^huUnlen/is radix ell
dulcis , & temperati caloris . eadeciu
. tula relbluta ex aqua , ac inilillata pe-
ni, dicitur vrinam euocare, eiusquo
meatus , tra(5lis etiam lapillis , exter-

gorcj.

De (^e<;ecpatli %ACATLA-
UEHSl Glycyrrhizae aemula.
Qap. XXXIIX

C 3
Eq:ECPATLI ACATLA-
N ENSIS,
ferens multa ,
herba eft,
limilia rutaceis,
folia.,

led minora radices longas, ac tenues , e

.

quibus inliirgunt caules . Nalcitur in,

calidis , campeliribusque locis , prz> &
cipu^ Midicz in&rioris , vbi quidam,
vocant nm Xoxec~
Ctxerdpuehari , alij

patii, nec defunt, qui ^ueratnbem ap-

pellent. Radix ed dulcis , addringens,
& moderate calida. & tamen referunt,
ventris tineas interficere, mederi dylen-
teriz, Icabici, pulhilz , vulneribus , i(de-
ricis , vacuare bilem , & pituitam , ac
dolorem ventris ledare,vuci; vnius pon-
reepocatam,.

Clpcyrrhi^e , Ononidif, affine 'videtur

hac legumen ,
cum eodem condet fifore.
viresq-fpurgavdihjieat, radix tim lutea depinpimr i^tfvtro purpureus

D*
 . , .

RERVM MEDICARVM NO. HISP.

De MEC AFATLl
roZT.IC _

riLAnCEtiSl.
Crida Mex.Galli
Cf. XX XIX.

C OZTIC MEC herba c(l

parua. legumini
,

,
fblia

auc
A

Numulariz Hmilia
P
habens obrotunda
ATLI
,

caules lefquidodrancem longos , & in (iim-

mo flores Ipicacos
,
purpureos, radicem.,
vero fibratam ,
pallidamque . Nalcituriti
frigidis quibulque locis Tiiancenpims . hu-
mida videtur conflare natura , & mode-
rate calenti. morfibus lerpentum. aiunt
mederi , & quorumuis aliorum ve-
illitam
nenatorum animalium
2(ad;x longa ,
tenms , lutea in fummo
herbaflores flicati, furfurei ./ed calyx luteus
_ <vt in Qrifla ^alli .

De TLAOLLl, feu\!MAIZlO\ dtp foiionibus , ^ flacentularum

generibus ex eo forarifelitis , Cof. XL.

V I D mirum
Q
ruiii
mordia
fi circa Mundi pri-

rudimenta,
, tempo-

bus ad vitam commode tranfigendam in-

,

atque illorum
nondum excogitatis re-

feruituris ,
Cerere carentes , mirabili lani
inuento, & natur* omnium parentis bo-
no , tuend* fanitati apprime confu-
vtili ,

giebatur ad glandes , 5c Hordeum , quibus

modo fues ,
& fiqua fiinc fordidiora ani-
malia conluefcunt faginari , quando noflra
quoque tempeflate alij Oriza. Sc Maizio,
alij filiquis arborum quarundam , luncz
alij > herbx not* radice , ah j iLantho , Sc
,

Cuaiacis, &. (vtcztcra, qu* innumera-,

funr, prstermictam alij Tlaolli quod no- )

flri Frumentum Indicum , Haitini vero

Maizium appellant, vefcuntur loco panis i

Neque hoc didfum in vilipendium Tlaolli^
quod tantum abefl vt vituperem , vt ma

ximc laudem', mirerqi Hiipanos reruou

eztc-

;>:< by Googl
 &

nardi ANT. RECCHI LIB. vn. 14J

exterarum diligentiffimos imitatores ,

atque iranflatores, & vtiiium inuentorum

ampliatores, (uis viibus adhuc non accom-
modafle , & in luas oras tranllulillc, exeo,
luillcquc frumentaceum genus, valenti-
bus, & male habentibus, fi decenter eo
vtamur, impense falubre, cultu facilo,
vbcrnmi & Iccurillimi , in quouis fere Ib-
lo, prouemus, ficcitatibus & ali js cccli ter-

rzqi iniurijs parum obnoxium, & citius

fatu ,
furtaliis a fame , & mille ,
quz inde
emanare folent malis,vindicare pofIct.Sed
ne cui miraculo fit, getes clTe,quat fine tri-
tici vfu vium tranfigant, & peregrinis, ac
pene ignotis cibis, iucundb & magna cum
voluptate, & vtilitate viuant, & velcantur,
quale eftr/ool/f, de quo
quoniam Mexici
non folum apud Indos
incolas , fcd apud
maximus creberq;
aducnas Hifpar.os , ell

vfiis, inftituitur nobis modo ktmo.TUolU

ergo a nobis didum Maizium ( notior

enim ,& vulgatior efthzc vox ) a quibuldamrecentiorum .Frumentum Tur-
cicum, ab alijs vero confultius, Indicum appellatum, vt formam filentio toti
j

iam cognitam mundo tranfigam multas habet differentias ( filueltre eninu niRre.
,

Maizium Icorfim dcfcribetur)a colore,magnitudine,& mollitudine granorum,

quibus fpicz liipantur , defomptas . Reperias enim quamplurimas granis

ipfse

conllantcs albis, alias pallentibus, nigris multas, quafdam purpureis, nec

iaucas, flauis, cyaneis, & multorum colorum permixtis; demum alias quae
ficet granis candentibus, vc priores conflent, longe tamen ea habent maiora,
teneriora . ac triplo maiori fpic* inhzrentia . Seritur Martio, in fingulas fero- xeipa.
bes, inter fe pafTum vnum diftantes, quaternis quinisve granis coniedis,
reponitur Nouembri , Decembri, & lanuario, repaftinato folo. etfi pro varieta-
te regionum, qux apud hos Indos, ob dierum nodiumq; pene aKjuaJc interual-
lum ,& varios Solis fitus , modicis fpatijs mirum in modum euariant, tardius
citiusq; foletdcmcflum trituratumq; recondi . Temperatum efl , aut ad cali-
ilitatem, humiditatemq; paulif^r dccliue, fubflantia mediocri , concoilu faci-
le , przcipuc his qui eo viiftu vti confiieuere,non craffa, aut veluti quida m opi-
, ,

nantur, obllrueni i, & vifeofa, quod vel Indis ipfis, qui ex eo pane inplacen-
tulasformato viuunt, nec tamen obftrudi, aut decolores confpiduntur,pericli-
uri licet, ijfdcm affirmantibus, nullam in ventriculo grauitatem fentirepoft
epulas , imo pofl paucas horas rurfus ac fi nihil ingefliflent efurire , & magna
amdiiaie, fi adfit copia, repetere nutrimentu,nec vel de nomine foload aduen-
tum vlquc Hifpanorum, hthiafim nouiffe qum quod .
nullus efl apud Mexica-
nos celebrior zgritudinum acutarum , & commodior viAus .
qui etiam ptifame
X X przfenur,
 ,,

44 RERVM MEDICARVM NO. HfSP.

prr&rtur , quod mille experimentis confirmatum, comprobacumq; eft Celeri - .

ter fiquidem, aiunt , codhim delcendere, corpora quantum lat eft, nutrire, nul-

lum inferre grauitatis fenfiim , mollire ventrem , & pedus , calorem febrilem.,
demulcere , pratfenim (I puluis eius ex aqua permittatur brumali tempore gela-
fcere
,
quo vti folent Chymiftat.vrinam euocare,viasqi omnes extergere. Cumq;
mille videatur abundare commodis fi apte paretur , nulfemq; noxam inferre
(nifi quis dicar, fanguinem, & bilis copiam generare , atque augere) non eft cur
confentiamus dicentibus , frumento efte calidius , difficile & concoqui & diftri -
bui , viammq,- moliri obftruiftiones imb cur laudemus Mexicanos medicos ,
qui pofthabita hordeacea ptilana, veluti ingrata guftui , & xgrotantibus inimica
Fuini j pultes e Maizio, quas eyitoUi vocant, permixtas prxferunt, huic genti conliietas ,

Atoiu. & gratas, & quz citra vllam noxamfuauem faluberrimamqj alimoniam prx-
,

bcant. Quamobrem quot modis Ibleant parari, qua breuitate potero, tum lanis
Pliccntx. tum morbo aliquo aftedis, deinceps Ium edodlurus. Modum pl^entularunru.
Nequitoi-'*
codem frumento parandarum diderens in id quod fequitur caput a Ne^na- .

U' rolli, ideft t/iioUi , cui calx fit permixta , ita vt aquz fint partes oifto , huius fru-
cofeflio. menti Indici fcx,& calcis pars vna,fumcns initium . tunc enim carbonibus pau-
culis impofitum, in fidlili obturato emollicur.quo tepore ab igne amouetur,iin-
teis cooperiendum eft, & tandem lapide, Matlatl vocato, pinfendum mox iiu. .

fiiftili decoquitur
,
donec cogi infpillariqne incipiat & eo tempore decima pars .

mellis Meti , de quo liio loco dicetur ,

pcrmilceiur . tandiuqi permittitur bulli-
re , quandiu opus eft, vt ad pultem, placentulzve Hifpanicz perucniat modum.
Vire. Refrigerat hoc, humedlatq; ,
intemperie calida & ficca affedla corpora . embllic
petftus, plurimum nutrit, corroborat, impinguatque corpus extenuatum, &
amiftas vires inftaurat , atque reftituit extergit . quoque,& eft zgrotantibus con-
ueniens viiftus
.
quid quod tabidis exhibitum, ptilan* hordeacez gerit vices, &a
grauiftimis morbis reliirgentibus manus auxiliares przbet ? lunt qui adijeiant
Piper Indicum modica menliira, fed cum liint beneualentibus propinaturi , &
his, quos calida intemperies non infeftat . ita enim gratus palato redditur, &
venerem concitat vtuntur eo alimento Indi quibuluis horis diei \ feu valeant
.

feu zgrotent , fed potillimum mane potum adijcientes Cepit iam huiufi- .
,
modi viiftus placere Hilpanis , fed przcipue his qui ab Hilpanis & Indis , feu
Indis & ./fithiopibus , aut >chiopibus & Hilpanis ( eb turpitudinis de-
nenere mores, atque is faiftus eft inter nationes tam varias circa vitia confen-
imcA- Ius )natifunt parentibus. Parant aliud genus .dro/Zi , quod vocant Is^r^tr, fiue
***
album , eodem quo didum eft modo quamquam iam confethim , fSt in vala ,
,

vnde Ibrbcndum eft, transfuliim, virenti conlpcrgant ChtUi, 6t vocatis T omame,

admixta infuperlalis debita portiuncula . Solent verb tria hzc aqua dilui ( etfi
multis fat efle putetur ingenitus illis humor , vt debite infpergi queant ) quin &:
xhoi acidum vocamm.4ro/fi, quod A'(H:iu(ra//<Mexicani nuncupant. Solent quoque
parari permixta libra vna fermenti, feu maftz acidx,libns binis Maizij,, quem-
admodum diximus, emolliti, atque contufi fermentum autem parabitur , (i .

Fermentu. capias Maizium nigrum, Ot conficias maftam ex illo , quemadmodum diiftum.,

eft, quatuorque, aut quinc]ue diebus Icruaueris, donec acefeat , & tunedemunu
permifeueris , vt Atolli gracom quendam contrahat acorem , mox in vos tranfi^
frifum.
 ,, , '

NARDI ANT. RECCHI LIB. VII 4^

iiifum , (ale, & Chilli conlpei^atur , atque ita demum ab argrotantibui matud- r
nb (umatur , vt corpus extergat , vrinam euocet , atque aluum expurget Hoc .

eodem fermento, ex aqua frigida reibluto, atque epoto, corpus refrigeratur, aut
per vehementem ardum , aut cum ex itinere aut labore , quifpiam aut defadga-
tusfrt,autvehementiusconcaluerit)autquandorcnesira vruntur, vtlotiuiiu
vrinarios meatus lancinet , atque exulceret At album tyftelii , quod Mexicani
.

Tol Molli vocant, ad hunc modum conficitur Decodum Maizium, ad eum qui
.

di(dus ed, modum ,fine calce tamen aut alterius rei admixtione , in pdtim
formatur, permittitur refrigelcere, ac liquatur aqua, vt bibi commode poffit,
veluti acetaram , de quo paulo ante liimus locuti fitim hoc dicitur extinguere .

quomodolibet excitatam, atque prarcauerc, nifi plufquam oporteat epotaue-

nnt, a quo latdantur. at ChiU$ tolli, %AtoUi ChiiU permixto , vt nomen indicat

paratum , veluri prsecedentia conficitur . fed cum fetnico^naeft , permifeetur

Chilli in aqua eliquah ea portio, quz gratum faciat ei qui eo eft vfurus Summo .

mane alTumitur contra frigoris moleltias, corroborat ventriculum, firmatquo

codtionem, pituitam adhzrefcentem extergit , & renes, qnibufois euacuatis im-

pedimentis,emundat Paratur & ^ahil AttUi feu Atolli, cui e&Chilh permix-
.

tum > & mcl, veluti reliqua genera , fed additis przdidis femicotdo , ea portio-
ne, qua gratum fiat forbituris. Calidum itaque innatum vigorat, ac vencreim
excitat . Efr & aliud genus Atolli, syfyocomot^Atolli didlum ,
quod ell Atolli cum^ Ayoco-
*
Faleolisjfragmentisq; malTeis eiufdem Maizij. quod fit Fafeolis integris incolis toffi. T

cum iam pene eft confedum , & cum Icmicoi^m fragmentis mailcis Maizij
'

Chii Atolli permixtis , adiedlaq; herba Epaqotli qua de liio loco Nutrimenti id .

optimi & pergrati vicem przftat, gratia, languinem a crudis hu-

moribus expurgat Ptxuiilct Chian Atolli ad caput 0naa differri, fed nomen ferb
. chiu a-
***
idem , adhortatur vt prsedidis diftcrentijs huim potionis,nunc primum interfc-
ratur . Paratur ex femine Chian torrcfeifto in patina, feu vocato Comaili, medio-
criter, ac deinde Izuigato, atque ita in annuos vfus recondito, nam cum vti pul-
ucre opus eff
,
pernuicent puluerem aquz agitantq-, donec eam deniitatem,'
,

nancilcatur ,
quz poilit palato placere Sunt qui hauriant hanc potionem fim-
.

pliciflimam.funt etiam qui prius ChiUi inlpergant . ablque eo calorem febrilem

extinguit , aut alia ex cauUa fufeitatum . iter agentibus , ac przcipuc feruentibnj
regionibus opitulotuh& quibufiiis alijs,qui eo nutrimento vtuntur libenter. Fit
& aliud potionis genus didu Chianttpttpl Atolli, ex femine quodamaiufculo, de
quo foo loco , eodem modo quo ^rzcedens parandum,& eofdem vfus przfrans' Ui.
fed femen przparatum, celerrime vetufrads fblet fentire incommoda , nec adeo
frequenti efr in vfu. Paratur quoque Michuauh tA tolli, idcR Atolli fementiferumMichiiaals
ex M khilmtmhtli , de quo etiam dicato loco, toriefado hoc femine, & redado in '

Izuorem, cumqi expofeit occafio , in aquam coniedo , ea meofiura quz nullam

afferat lpifntudinem,&denfiutem,&inlperfb meile <^e//codo (tria enimu

mellis genera , vt fuo loco dicemus,ex eo conficiuntur ) extergit renes , vrinz. &
meatus, puerorum fcabiem curat epotum, abflergente, qua pollet, vi. Etefl
fizquens hifee gentibus cibus . Fit infuper ex Maizij parua quadam portione..>

maiori autem Siliquafrri andi Izuigatique commixtis , addita herba Epapotli,

- X 5
quod
 . . ,

4 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Tbndi ^od vocant TlatoHfl AtolU, admotis igni (imul atnnibus,& donec herba pera^.
quatur,quod breut cuenit,ingcriturq;calens.Et id potionis genus venerem excU ,

tatjcuocat vrina,&menfcs,calctacitq; vniucrlum corpus, roborat Sed neque & .

{liencio prsetcrire decet T/t)C4^.<wi/i.quodparatur exMaizioconmfo,&e--

formato in placentulas, tres digitos latos craflas,in ComalU vocato, js poilquam f i

probe decod* fiint, cortex diripitur mica teritur , acrurfus in frigidam proij-
,

citur,in patinam reponitur, agitaturq; donec cogi incipiat, mnc extra^, atque
in vafcula cochleari digclb forbitio epotatur , quz deficientes vires mire refide i

ac fouet .
Quin & e fpica ipia Maizij, decoiStis granis vfta, atque in cineres reda-
Yoiio A- (fta, Tollo AtolU vocatum parari coniiieuit teritur etiam hzc , parsq; vnatribua
.

Maizij partibus permifeetur rurfus vero teruntur fimiliter omnia, atque ex eit-
.

> ad ignem tAtolU paratur , poiiquam ad fpi(Iuudinem vIque pcrco^um fit , &
polcniz denfitatotn mox enimin vaia digefium , coniperfumq; ChiUotfU Ibr-
.

'

berilblct, haud inutilis his qui nimio fanguinc, aut flamma redundant. Fic
^au^ei jtiam ex Maizio & lixiuio vulgari percodo, quod vocat ^ttauhnex AtoUi,(\\io- '

niam ex arborum anere conficitur hoc ab eo extradum ablui expedit ( in lixi-^

.

uio enim quandiu oportet manens emollitur , expurgaturque , Sc in inlblitum *

atque a czteris long^ difiantem ita mutatur faporem ) teritur poftea, Sc, vt reli-
qua, decoquitur , donec iufiam adipifcatur fpiflttudinem. atque ita demum de-
uoramm expurgare dicitur languinem neque aliud aut medicamenti',, aut nu-
r iiqu A- trimenti vfum przbere Sequitur . AtoUi quod t torrido paratur Maizio,
,

contulbque . Icd cum iam decoquendi illud tempus eil , Maizij decodU modicas,
odijeiunt portioni, & omnia tandiu agitant , quandiu opus eft, vt iufiam Ipiffi-
tudinem acquirant. & Chilli tandem infperlb, potatur ab ijs qui ob cordis imbe-,
cillitatem ,
bilis redundantiam,motrore plerumque afficiuntur . Efi 6c
aut atrz
VMh A- yMth quod ex Blitis rubeis fit ingeriturqi infperfo meile . przterea Mi-
jtolU , ,

Siichiiu- chtmauh AtolU,quod ex Michiiuuhtli paratur, pidburato nempie Blitorum genere,

quod Symphoniam ,a varietate coloris quidam vocant De Polcntz vero , PuU .

tiumqi gc neribus , quibus vfa efi antiquitas fatis di^um efl ab alijs. nos eninu ,
quz nouo Orbi funt familiaria , nec dum veteri fatis cogniu , atque perlpedla ,
feribenda fi atuimus

De modo parmdi panem ex Coitio . Cap. 'XLl

MOLLIVNT, eo quo diximus modo, Maizij grana , mox pinfunc ,
E ac palmis vtrifque admotis efibrmant tenues , ac ambitus mediocris pla~
centulas , quas fiatim vt tortet in Ctmdti carbonibus coquunt impofito. & hic
efi vulgatior , fiequentiorqi parandi panem ex Maizio modus Sunt qui triplo
.

& interdum quadruplo maiores efiiciant. nec defunt,qui & craffiores funt qui .

efibrment globulos Peponibus fimiles & in dolia iuxta fecum pofita conijeianc
,

decoquenda , permixtis interdum Fafrolis,atqueeis , non citra voluptatem , ve-

admodum funt, conco^ fiiciles, fSe grati faporis iMij hos
fcantur } molies enim .

in dodrantes vIque producunt , & quatuor digitorum craffitudinem , admixtis

FaTeoliSjiopatinisidiCmsUAs/ afiantes. At Proceribus Indorum placentulae
parari

Digitized by Coo
 . . ,
,,

HARDI ANT. RECCHl LIR VII.

prari (blcDt , ex colato Maizio , adeo exiles purque , vc cranflucidz pnc {lat,
& a Papy f9 iwi:rpoUadore,teouicace numme vincantur, item orbiculi parui ex- Ort>in!t>
colato Maizio, qui ecH eradi, tamen omqino videntur tranilucere Verum hzc .

ad diuites tatum,Heroasqiprtinent. Nec ed ii\iuauis ille pani$,qui Baibacoa p-

lituiM $<KjUMur> 1} enmiiques vocant, gens fera.barbara,acque io-
domitfiya Mexicana Vfbfi ii) Septentriones non plurimu recedens, ac pr mon>
taba campedriaque, pellibtis tantum quaidam corpris prtes tcdli,errabunda ,

ac vaga , Scy charum more , aut brutorum peorum ve , venatuque & aucupio
& quarnudam (yluedrium,ac fponte nafcencium arborum fru6tu, vbi ibrs tulit,
viucnees > cum carnes libet.coqucrc, (crobes in ipfa terra eflbdiunt mox ignitU
,

lapidibu; demunt medias collocantcarncs, frumenti

, Indici mada obuolutas,
ac demum dmibbus laxi, 6t terra obruunt , tandiii ibi manere prmittentes
quandm intclligunc luiHecrc cxquillc^ decoquendis, decoidas extrahunt , eisque
ic pne ad przdiidum modum parato , non line magna voluptate atque vtili

tate,vtuntuf in cibis. Defluxiciamdiu ad Hifpanos Mcxici degemes hic mos,&,

vt huius rei Tumere pflemus exptimencum , nec nos aliquid lateret quod ad
delicias, & gloriam gratiamve palati Tpcdhre,pdet quid quodfpicas ipliu
.

torrelaciunt applitas pannis, jaut incoquunc carnibus , & viroque modo gra-
nis iucunde velcuatur i

Dt XOCOATL, Cttp-XLII.-
I

OLENT edam, ex i^ua&Miuzioiam emollito, acinmdlam reda(So

S pr nodiem limul manentibus, parare Xecotul , feu aquam acidam , indo
matutino tempne exprdlam, vriiue Mori extinguendo, ac calori cui vis con- .

temperando mirabilis,(i decem, pius minusve, vnciarum pndere continuis ali-

quot diebus iciuno adhuc ventriculo eptetur cuius rei admonendum ledo-
.

rem e re mea fore quoque putaui nec Iblum eft vfiis frudus. nam & culmi eiu^
.

arundinisueiorrefadz, 8c redadz inpuluerem, OphiaG egregie medentur

cum OstjW , feu reCua milceamur

Dt TRITICO MlCHyACjNENSIi
C*p. XLIII.

V IDIapud triticum^ fed tanta namm vbenam.^

vtquzuisTpica,tcmasquaternasv^ alias, veiud przgnans producat,
quod non ludicaui indignum hac hiftoria . veiut nec linum etiam Europum-
apud eandem gentem prouenire , cuius nondum vfus nouerant
Polyfptrmtu h; mird fmmndit*tis T ntiemn , wBris quoque Eurofeis regimUmt
udportutum innotuit Jktumque n/kerrimam mejfim prekmt
,
'vndt mirum (it , 4
.

noflrii agrietlij mttius coii propagm , quam ttus mfgnu multiplicis fittSas v-
litMpoflulartt.

Digitized by GoogI
 ,

>48 RERVM^MEDICARVM NO.

I

. . Vt CVlCVlTLAPILLi GlanduUrlt;
c*f. X L ! V.

N on ob aliud herba hoc Cmmw-'-

nuncupatur quam quod
tldfi\U
radices fiiadac paruarumglandium ma-
^icudine, & forma, binas cernasve.'
e quibus prodeunt fibrz caudis fimiles.'
eft enim CmcuuUpiii cauda TUmtt-
defolTa terne, eigo ex ea radice.'
i^iM

prodeunt caules tenues, teretes, pur-'

purei , ac dodrantales . folia per inter-
ualla oblonga , ferrata , ac mediocris
magnitudinis . femen autem in fiimma'
caulium parte , hoc eff , bina granu-^
la y Coriandri forma , & magnitudine
' binisque paruit tefliculis fimiiia . Na-
fcitur vnaquzque planca feorfIm,in col-
libus agri Radixq; cft
-I- tntuscandeos, extra vero nigra, pro-
pinatur refbluta ex aqua,fcmiuncif pon-
''
-'I' dereaduei&s febres, necnon ad fple^
-- inem comminuendum, tametfi frigida
'
iit, atque hument, aut friltem fpc^ns
ad mediocritatem, dulcis fiquidem percipitur. i

'
f/ane ad Mercurialfmfwtinere , no tantum figura oUmMtf jii ttiam 'viret
purgandi firntla demenfhant j

DigitizfKi bv Googie
j
 . . &

nardi ANT. RECCHI LIB. VII. 4P

De C yN G A R I ^VA. Cap. XLV.

V
fia ,
OLVBILIS genus eft Cungariijtui , ac
aliqua ex parce purpureos, teretes
,
Izues
multis nerueis diicumbus infignia . flores purpureos .
,
herba lentos fundens ramos,
ac tenues . folia longa, & angu-
& filiquas teretes ac ,

tenues , dodrantemque, & quacuor vncias longas , femine albo & or-
refertas ,
radicem vero craflam, candentem , longam , & capillatam Proucnic
V biculari'. .

apud editiora loca , calidaq; MichtuKanenps regionis , vbi cancrofis mederi pu-
dendorum vlceribus,aiunt. Semen tritum,acquc epotum ex aqua,dicicur, odium
excitare eorum,quz prius fiimme erant cara Radix infigni caret fapore, ecfl in
.

dulcedinem nonnullam inclinet . necnon.& filiquz , femenque. ftigida videtur

natura , & ad temperiem attinente
H uins leguminis duas hic Jpecies di/linguere poteris prima qua imagine promitur
.

deferipttoni refpondet magis . cuim 'vtpote lenga radix , taulesq', 'volnhiles magis, lots-
gtoraq-, folia , Secunda fms ramulis amplius erigitur , lentis quidem Siliquofa afnba,
,

fimilesq-, Ungifstmis illis e Phaji^i eli^e Jiliquis ,

quilmsRoma coilisex aceto
aromatibus 'vejeuntur

De

Digitized by Googlc
 . , ,
,

250 RERVM MEDIC ARVM NO. HISP.

Tli QVA:^AHVTZO'tiTICt
fdt Trmco Jt^o. Cap. X Lt' J.

vaqvahvtzontic
Q quam T^tarpat/i, (cu candidam.,
mcoiciriam Houzscenjit vocant, alij
,

^utuhton, feu truncum paruum , alijvc-

16 Ceaupatecomad , ob formam radicis
rotundam ,alij vero ff uehuelicaion her-
ba c(l folia Pyn ferens vtraque parte cau-
,

lis fingula , circa nodos orienda . caules

, & teretes
cubicum fere longos frudlum .

Siliquaftro vocato, dum adhuc viride eft,

perfimilc, fcd tamen fpiniferum, & ar-
gentea lanugine refertum , ac femine al-
bo contufo . radicem vero obrotundam.,
nucis luglandis magnitudine, capillatam-
que. Nafciturcampeftnbus locis feruen-
FRyCTVS ^yJSyAyHTON.
tium regionum. Radjx faporem praiferc
ex amaro & dulci permixtum , ac yim
non fine partibus quibufdam calidis , fri-
gorificam, & lubricam . fuccus radicis
medetur oculis inflammatione laboran-
dbus eadem radix qu* Pepones fepit
.
,
in liuorem redada pdtaque ex aqua fe-
,
miunci* pondere , quater quinquiesve ^
furunculos toti corpori innafcentes cu-
rat. tufa & applicata, dolores andquos,.
capitis mire fanat , febres mitigat , vri-
n* calorem temperat ,* viarum eius vlcu-
fculit mederi folet . Sc dolores ventris

fedat.

Apocyno Admodum limilis tB h heria^

licet -vires dus non fmt vehementes, quod ta-
men ettAm in yincaperuincA , Afclepia-
de eontmgit qua tamen ak/qu* contreuerfia
.

eodem refiruatur

De

' . (',f)ogk'
 , , ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. Vrr. 51

D* TONALXOCHITL OCOlTyCEN SI Solis nuntio, XLVU.
^
^ONALXOCHITL OCOITVCEN.
SIS quam alij TtnocaxochitI, fcu flo-
,

rem cum Sole proucnienccm vocant, her-

ba eft duas habens differentias prima, fo- I.
.

Ita fert Ocymi, fed longiora, & minime

ierrata. caules volubiles , ac per mterualla_.
duorum palmorum, flores magnos, longos,
- intus luteos , extra nonnihil candclcentes
. 'V
/ 3C circa labra, qu* fiffa funt
,
purpureos, lu-
>^lj teis capillamentis intrinfccus prodeuntibus.
Flores , Cappares vocatos olent, atque dulci
lapore conflant, radix vero lurculola efl.
|l Nalcitur quibufque regionibus ac locis
/7 ,

amplexans arrores
V \ V f TtCi//
i
niontofis, . etfi culmra..,

adcampeflria, hortenflaqi folet interdum,

defcendere. Temperies efl mediocris, aut
/O in frigus paulifper inclinans
.
quamobrenu
^ pugilli men(ura,ex aqua hordeacea , Cicho-

^
M>
rijque epota, extinguit fcbres,& eryflpelatis
confert admota . Humida enim quoque efl,
& glutinofa namra.. Alii vero Toaalxochitl,
quam Tv^stronn/xorA/rl vocant, i florum candicante colore, qua in le lbla_
a przcedenti diflac , facultate ac cztera forma ei efl omnino llmilis . ^

'
T)t
" '
^XOCHlAtL,
feu Flore Aqua; .

Cap.XLUX.

A XOCHIATL, quam alij rW-

xiuhiil, CeaTonal Axochuul, alij \e-
x6 Nrtzjfhual xochitl herba efl folia falignis

proxima ferens . caules aliquanti(j>er pur-

pureos. florem oblongum, Sc luteum. St
in vafculis longiufculis femen radicem ve-.

ro Raphani fibratam . Temperatis proue-

nii plagis ,
qualis efl Mexicana , aut paulo
frigidioribus qualis efl ty^mdjutme^uenfs .
,
Qmbufuis in locis ,
afliirgit cu primis aquis
& floree cum poflremis , vnde vocata eft
Xtchtatl, feu Flos aquz . Radix efl pau-
lifper dulcis , fiibamara ,
glutinofaque natu-
ra , ac frigefacientis humedantisque tempe-
riei . Folia tufa ex aqua , epotaque pugilli
men-

Digilizctl L/ Googlc '

 ,, .,

5 RERVM MEDIC ARVM NO. HISP.

AXOCHIATL d ecolan. menfura, aut corpori illita, febrem dicun-
tur extingucre, mederi lailitudini corpo-
ris, diarihceis, vflionibus, vlccribus in-
ternis atque externis , renum ardorem.,
mitigare , & corpora fulmine conta^a_>
fbuero.

Huius tAxochiad nen 'vnict tR flanta .

Jux hic depinguntur , que ab ipfa ah uAutho-

rrdtfcripta , facit aliquantulum difccdcrervi-

dentur . Primo loco expreta ,
radice flore
,

fru3u confer. tit , minime 'verofolijs , namque

J{apham radix eR flos ex rubro in fltuuw
;

tendit ; ftliqua longa ,

qualis Ktirt confpicittrri
Eruca funtfmtlta/fuperio-
filia Vero inferiora
ra Draha ,.que in extrema parte rubent . Alia
Vero filijs conRat ab oAuthore defcriptis . exi~
gua , qua in fummo flore apparent , rudimenta
pallent ex rviridi "^dixfibrata quidem Jed
.
,
Raphano minime fimilis

De . C 0 E N, feu Coentic .

Cap. XUX.

H ERBA
nues, teretes,
per interualla terna
Coentic

,
caules profert re-
& volubiles.
quorum fingula qua-
fblia_.

tuor magnis finibus diuifa funi . filiquas

quinque vncias longas , ac minimum digi-
tum craflas, refertas granis compreffis, Len-
tium ferma Radicet fimt obrotundie , tres
.

quatuorve, fibrati, & veluti funiculis ap-

penf* Dulcis , & grati faporis quo Xica~
.
,
mam vocatam videntur imitari , nec omni-
no improbati nutrimenti . Frigida tempe-
rie conflat, & medetur febribus, filiquz
vero tufe, atque impofiti fcabiei . cortex ,

radicum fluxionibus obfiftit . Sunt& aliz

berbz eodem nomine , de quibus alibi

T>e

Diyi'[ J by Cc^gU
 . ., , .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VII.

Ci matlalTtztic te T Z 0 c a n a
TriorchideMexicana. L.

M ATLALYTZTIC
tft, crafla frjia.

habeiu, ferrata, raraquc ;& circa ortum

haud difiimilia arundineis, minora,
& fob-
herbaj
Plantaginis forma

albcfecntia . caules geniculis fingulis oui-

bufouc vnciarum Ipatijsihterceptcs,
tere-
tcsjhirfotos, digitum craffos,
ac duos do-
drantes longos-flores cyaneos,caij'cum
for-
ma, & przcipueiuxtacauliumextremaj
Triorchidis vcid radices cuius eft
, peregri-
na quzdam differentia , fed paruas, & mul-
las . Nafeitur in montibus
Mexicanis Ra- .

dix difeutit tumores pratter naturam

, a
caufTa calida ortos . tufa ac applicata
, aut

deuorata duarum drachmarum inenfura

humorum impetus coercet , /anguinis re-
primit redundantiam aeflumque refrige-
,
'
rat. cortice tegitur craflb . dulcisque eft,
non fine quadam amaritudine quo /It, vt
.
flatu excitato adiuuet venerem
' f ^ t

TLALCACAyATL,fiurts(ixfatli Filipcndula trifolia.

C*p. Ll .

H erba eft TUUacduatl per
ram repens,radiabusa/Hxaorbicu-
laribus, aut oblongis , multisq; quibufdam
ter-

veluti funiculis adalligatis . vnde prodeunt

caules, & in eis folia terna , orbicularia, 6c
parua . extremis ramulis patui
flofculi in
>
coccinei,& modicis calyculis contedlLPro-
uenit temperatis regionibus, vbi funt qui
Tv^tixpatli vocent, feu candidam oculo-
rum medicinam quod ,
iliis fiiccus planta;
huius (it vtilis. radix frigida & humida na-
tura ronftat . dulcis eft , febremque extin-
guit,vncia; vnius menfura deuorata . diar-
rhceasinfontiumcompefeit, tuffimfedat,
&viceribus inpuluerem redaifta opitula-
tur. fiiccus vero ocujii , infkmmacioneaut
penurbationetentati?, dicitur prodefTo
Y D0

Digilized by Googie
 . . ,,

ZS4 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Ze TZ! C ATZ ON TECOM ATL,

ftuCapite firmkd. C*p. Ll I

erba
H
niinaanicxorientia,iuxta
cAT^icattpatecomdtl,(olia.

Lini exilia terens, per interualia

prodeuntia, flo-
quzdam velwi ver-
ag-

ticillaad foliorum exortus

rum vice qu* lutea lunt . caules tenues . ra-
,

tenues fiiluasque ac fi-

dices vero longas , , ,

bratas . Prouenit T/altieapatii . vbi tunt ,

qui
TUrlpatli vocent . Radix ell dulcis, glutinans,
lancinaiisque . folia vero frigida , &glutino-
la. hxclaruigata infuftquc, inucteratis me-
demur plagis Ius dccodli exhibetur enixis ,
.

corroborationis gra-
ac palsis lallitudinem ,

tia . talis eft Indorum mos . Sunt qui dicanc,

pediculos illitum perdere , ac
dyfentericis

potlim mederi

De tytCyiTZ E HVATUACVAy fem

herk eduer/a Vifiems. Cap. L/ll.
.

I I

"\LANTAM, quam AfichimcMen/es

I I
-
'apud quos nafeitur, /tcuiitf hurrcu4 Vo-
caac. ali| a frigida temperie,
radicis cando- &
re,Chipa huacaivic vocare folent alij vero ab .

ipla facultate , venenoru hoflem, antidotum-

vc . necdeliint qui vocent fjmchocaieijua .
,

Mirabilis ergo planta h*c herba ell,folia Ru-

micis ab ipfa llatim radice prodeuntia ferens,
caules rotundos, ferquidodrantem longos,
tc-

nerosque . &
in eorurn fuprema parte flores
paruos,ex candido rubrclcentes, in orbicu- &
'
loscoaceruatos. radicem vero orbioilaremL.
maloCdtoneo paruo , forma & magnitudine
fimilc,led candido intus colt>re,extra vero ful-
uefccnte. Regionibus quibiilcunque
prouenit
temperatis , aut paulfr calidioribus, humcdliC.
que, ac planis locis. Radix,cuius eft prarcipuus
aut paulo frigidiore
in medicina vfus, aequali
eius, fl.Ilatitiusue 1,-
rapore grato,& duk. . luccuS
& humidiore namra conflat ,
iedat , cor corroborat . veneno-
quor, epoms qualibet roenfura,f^m ardores
eftaUxipharmacum .McRenatom^duum,
?m promptillimum. tutiffimumq,

Digitized by Google
 . . ...

BTARDr ANT. RECCHI LIA igf

iL tnazime Scorpionum rcnftic veneno, aiezicerijq; przOanciiTimi vicem fubic.
prxlertim fi radix quoque ipia tuf^ malagmatis, aut emplaftri loco imponatur
renum ardorem ezunguit , vnnx obtundit acrimoniam, excitat appetentiam^
tumores fauaum, ac pci^ioris dolores fedat, &
mira quadam occuita proprietate
morborum omnium quocunque modo ea vtarc remedium cfl; . Audio, alrer am
buius herbx ipedem nafci apud Mkhiuuiuuufes,hicciT\s folijs,t^^ri7 vocatam
ab indigenis ;ali]s vero Scorlbneram quam adhuc mihi videre non contigit . mi-

< icorjoner* uijpMitd uiutntuaem , ^ nnris huic 'v*lde pmtUj, le^t afttd Mett-
Aioiitm in Tiioicoridvm , cc^utcU^BcubuU Hirci .

H .1

Dt TLALCHIPILLIN
HOEXOTZINCEHS/.
Cf. Ll V.

H erba
caules felquidodranralcs
eUTlalchipilHn folia Ori-
gani fundens , nonnihil /errata
, teretes , ac te-
nues . Hores candentes , ^ quibus demum
vafoula progignuntur qux ,
hiantia , fe-
men candidum , , ac exiguum rotundum
oAendunt radices vero fibns fimiles.
.

Prouenit imbrium tempore, circa loca hu-

. mida regionis Hoexcttinctnfs Radu ell .

nonnihil calida , & faliuofx naturx . ea-

dem duarum drachmarum pondere de-
uoraia ,
omnes humores dicitur eximie
per inforna purgare . eflque huiuimodi
pharmacum apud indigenas habitum in^
jmt^no pretio

Aitreuriidi 'vidttur aliquo medefimiUt .

It Hkc ttiim, ek nominis fimilitn-
dinem, uferrt petefi altn , cjusun hic exfoni-
I MM ,
h vintmre non defmpu , fed depiUn
i uncum . cunu radix ^ofii yfili* [etratm
Origani . ex mia quauisfiliarum, exit parmis
petiolus fiuGum gerens ex 'i/iridi luteum ,
,

^ihiat in tres partes , ft ut Xyris . in

^uauis parte duo grana conficiuntur ,
tum
-
^ ficus ac inMicuitlaxedli frptrius cap. 17.
ekfensatum

Dt

- - ;
t
V Cjoo^ile
 .

95 . RCRVM MBDIOilRVM MO. mBC

1 .1. >n .. ! . ..iO'. is..-.v iffTo.r Jr:iz*T *
De TO T 0 TC X I T L PcdePflfTerino. -x:-?
.e m/llr. :i fTiun^l
OTOYCXITL
T quod producat
bus {Imilia, (inuola nempe,
vocata-herb*,
folia PaQcris

& in qmnquc^
pedi

aut plures cufpides, more Quinquefolij,

aut Hcptaphylli dmifi, m/trotortilcenfesveTO
Qmtlatlapm eandem appellant , quoniam
more exterarum herbarum huius nomi-
nis, fe fe vicinis ramis aduoluat . radicenu
fundit ouis gallinarum , Pyroue , forma
' & magnitudine (imilem , ladfe affluen-
tem ex qua caulem profert teretem , len-
.

tum , repentem humi , & in eo , qualia di-

ximus , fblia . florem Maluz, purpureum >
fcd minorem. Temperato, fngidoquc-
gaudet coelo Augultoque , aut Septem-
.

Erimenie floret, radix, quz calidarum.*

.
'
efl virium , & grato fapore conflat , tufa
atque ex aqua vncizvnius pondere deuo-
'
> rata^vniuerfbs inferna partehumores, citra
' : ; . . jnuhjioxamvIlam,autmolefliam, purgat.
Brutius qeffirotundui 'vtrtdts depi$t~

ptur. , ,

DeTZTAC OLOLTZl^ CHVI^

LVLENSI Scammonio
Mex. Cup.LVi.

H erba efl TtjacellKjn radici in-

ftllensScammonzzfimili, ad cu-
ius Ipecics fbrtaflis pertinet, ac pariter la-
de manante, vnde caules eduntur volu-
biles, & in eis folia przdid^z herbz haud
diiEmilia, fedauhculismagisfelcaiis. flo.
' m res oblongi, ex albo rabrefeentes, fitin-
,> vafculisquibufdamcontenri.Proaenitcir-
<> V\ , caloca arentia regionum frigidarum,qua-
1 lis efl ChuUulen/is . radix dulcem faporem
przferre videtur . & tamen -femiunci*
pondere deuorata , bilem ac pituitanu
. cuocat.
Acrimoni pUuurum itd qudndoque fui
humere

Digitized by Google
 , . , . ,

''N ARDr AWTrRECCMr LtB.^n. t$7

'
ijum ore 'vifeofo eUJiufcit o XmI wde, rvel omniae non eleprthenJmur a ipumt. 'vt
ArOjConttoiuuUs , ^oiimetMHgert ,/ilurHiusf, Aijs . rotulefitpe plantam tudtcai
fit m
nuJ /rigidam , qux tamen calida ejftt dicenda ji accuratius animum appUcaremus
qua etiam caufa eii^ Vt /Jatim, fi tale roim purgandi , rod Alexipharmacam ha-i
ad occultas lau/as confugiamus , pigritia nomine , inaduerttmia, roel caU~
heat , f,
,a>el occultampratendamusfacultatem
^ ^

De C^OCOBVT PANFCENSJ.

'

OCOBVT Panucenfis, herba

eH folia Perfki ferens , (ed latio-'
.
^ -<ra. & crafliora. caules volubi-'
Ics:radicem orbicukrem , parua; pilz'
fbnna , A: tongnitudine , teneram , dul- ^
^ cem ) ac iocundi laporis . florem ac fto-^
< Aum,' vt referunt , 'nulkim. Radix dp> ^
plicata, bubones maturat, & rumpitjcx.?
teresqi prztcr naiuram tumores deuo- .

> rata'v&6,vrinam euocat pellit lapillos

,
'
i^nfe; immodicos flfiit . appofitafeon-
.^^'ti, madetur cmicranns'. pota, aut ap-
Ipiicata , refillit venenis , & venenatis
moifebus tjuamobrem maximi habe-
.

tur ab indigenis , nec fecile extortz iiint

ab eis eius vires.

T)t AXOCHl ATL akera. Cap.LJlX.

X O C H I A T L quam alij Cuatfolxoehitl feu Florem capitis canden-

A ,
,

tis alij vero TexexoLa vocant, herba eft folia ac radicem Czparum, Nar-

cifive, cuius videtur fpecies fundens caulem & flores OMueeriii// vere pro-
, .
,
,

deuntes, fed longe maiores . Mexicanis ptouenit agris . lubricitatem quapdanu

cum amaritudine participat, ac nonnullum calorem, tumoribus pedum, tc lie-

nis aiunt auxiliari ,tumores przter naturam pellere , nomasque , & dcpafcen-
tta vlcera.radix lzuigata,& lemiunciz pondere ex aqua bibita,dyfenterias coer-

cet iticcus vero eius fi tantundem vrinz humanz permifceanir , & naribus in-
.

fanguinem fluentem fiiiit addunt alij, aurium dolorem fedare, men-

liilletur , .

fiumque fluxus fiifere.

DerCHC ACALOT/C, feuVafeGoJJipint. fap. LT X

CHCACALOTIC, quam Tlapanquipatls feu medicinaiiL.
Y
proferens , vndulata , fena , fubalbidaq; przter alia
alij

perfradfam vocant , herba eit folia obrotunda , ac in orbem circumat^b.,

quzdam minora & albidio
Y } ra.
 . ,

RERVM MEOTCARVW HISP.

radices ve*
f a -.cauliculos tenues, & breuesw. &ih(umina.p<u3citjul0sflofculos'
i6 capillis limiles, quibus laxis adhaeret i NalcuuriP mudnum accliujbus, humi-
disqi calidarum regionum locis qualis ell PahuatUmnfj . L)icbcnis Ipeacsell
,

peregrina , Irigida , humidaqi.eodem modosM^rp ujltaHS > .vcriim edulis , ac

dulcis laporis. i>rcs cxiinguic , fle tumoribus praicr naturamjepiillu
confert. >

De TEXOCH irLy fe^FhreTttL tef. LX.

EXOCHITI,, quaniali)W/it/, fcu Florem Eloti, ali j vero Ca-
Y caahtjMxothitl, feu Texockik ^lhiam,vocznv, herba clt magnam agens
dicem, intraque candentem cui,velut fjmculis quibuldam longioribus, appen-
.
ra-

dent quinque aut fex radices alie, porcinis renibus haud abfimilcs,fed aliquanto
maiores, fibratzque. Multos hsohindltf aules, farmentolbs, quadrotos,&. geni-
culis interceptos llriatos, ic qoatetnis.iliftindlps canaliculis . b nodis oriuntur
,

ramuli folqs Blito bmilibus seterti . flos cft oblongus , & luteus , vnde nomeiu ,

quem profert per zllaterafumo redolentem . Proucnit regionibus frigidis , 8c

montoHs locis, qualis cft ager Xtehitepeceufis.Ka.dix eft dulcis, edulisque,ad tein-

periem pertinens,aut paulo frigidior.iuccus cius inflammatis oculis dicitur opi-

tulari, ac ius deco^ dyfentehjs puluis verb infpcrlus curat vlccra oris , & reli-
.

quorum membrorum, potifttmum Ci diftemperies calida adiungatur

De ^yAM l AV AT L, feu Spice arhoris .

C*F-
LXl.
V A M I A V A T L , quam
Q
vocaiitiherba eft
brefced,
radici'
feu
alij r/i*-

Capillum Sacerdotis
innixa capillat;,&
vnde mittit caules cius Scdi,quod rc-
ni-

centioits Vermicularem vocant,cui fimilis et

fet,ni folia appareret tenuia. Thytimalo para-

lioetiam aiTimilis eft,in cuius,vt conicifto.diC.

fcrentias referenda .quamquam rami e cauli-
bus a radice prodeuntibus rurfus oriantur ,
uod in Paralio fieri non video, cuius gratia 6c
3 cfcribendam, & depingendam curaui. ctfi
no dubitem, aut eandem cum eo efle, lolis na-
ulibus diftamcm , aut (altem congenerc. Na-
fcitur montanis ,
(axofisq; Tepo^dam locis , & i

in honis quoque medicini gratia feri confuc-

uicHic tufa, admotaq; capiti folia, capillorum
vberratem procurant.quod etiam pr^ftant re-
liquis corporis partibus admota, in quibus pili

fblent oriri omnes humores vacuare narranc

.

deuoratam herbam , ex aqua duarum drach-

marum men(ura , fed pituitam pricipue . at-
que ita mederi cachetSicis , hydropicis, morbo Gallico , aut articulorum dolori^
bus oppreilis , flt orbads motu . fapore caret iniigni
ei(i virus quoddam (piret, .

calidiutem oftendeos
. i. 1
RE-
 . .

RERVM MEDICARVM
NOVAE HISPANIAE
nardi ANTONII RECCHI
Liber Odrauus.
'acerbas ET ACIDAS, HERBAS PRODIT.
V

lOANNIS TERRENTIl LYNCEI PR^FATIO.

A P OK^ M dulcm in mtdio fttum nb 'vn Utere falfum , ,
amartun , eurem , cdlidat mnesi ex alter 'vtro , acerbum au-
,
flerum , acidum,frigUot faftores comaes habere , tamdudttm
communis %H{edicorum fcbola apfriAauit . Herum omnium
frt uaiituem <voluit inppidum ejjl . *tioiier hic tAttdorJub vn
genere ouilerUm , acerbum , fiJ> alio acidum j gjr inppidum
comprehendit
Habent autem auSiera gjr aterba qualibet ,
multum terra , parum falis, cum ama-
ra, acriaque & pdps, pUe
, ,
qui his nomen dedit, plurimo pateant, qui 'veluti dextra
artipcis t hjimici operatione,
ex bis per refolutionem non paucus elicitur, pc eiufd.m in-
genufa ^enep ^
auflertt acerbis ingeneraturpmpUntaturque. Ad oculum hocfacile efl
demoniirare
eil Corallorum
. Resentm inppida , ^ emplalhca, qua
'vel alterius lapidis puluis
pcca nempe natura fuerint, 'vt
, ,
nsel etiam prri
,
quem Ferruginem ,
ipagyrici Crocum Martis evocant ,pcumfsle aliquo fubtili qualis tAmmoniacut eSl,
,
fublimetur , iteratisque id evteibuspat, tritis, probeq-, commixtis donec fal per ini- m
,

mosfeppulutados inpnuet , nec ab ijfdem factlefeparetur habebis mixtum cuius

, , fa-
por erit acerbus , evel auiierus, magis minusVe ,pro yaria
falss quantitate diu. rfi
operandi modo
ii Vis

1
,
%6o RERVM MEDrCARVM NO. HFSP.
yh aiihin^cnii ^ (tnforttnit ,-qtm talihuf inrffmtxtis , a nemine non
tur, approbat ar j purgande autem facultat ,
non ua esl in propatulo . O^on raro ta
tnen ,
Cy ex meditamentorum eorundem -vfu C> cum admiratione ijuidem, rvip
\>ac ,

fuit . Ecefuid mirum i cum fal hic fuhtilijjimui, tjuem inijje diximus, d T^atura epuan-
doque fepareiur , eiq-, molefliam non Uuem ii./erat Vnde ea irritata, ffiintus auxilia-
tores commouet , innoxia pariter cum noxtjS deturbat, ad hoc non parum confert via
dia cottfortatrix , quam adfJringentia probent .

^cida longe aliam naturam pofsident . conpftit enim fapor hic in partibus admo-
dum fubttlibus ,
njt manifeSiiim e(l in defiiUatione falts etiam communis , Jluminis,

ft) l^itrioli. qua licet omnia, dum integra fiwi compolita,diuerfos fapores prabcanr, vH
tamen tenuiores horum partes, dtHillatienis opera fiparantur ,
aquam , eliciuntur , tam
^ po/f primam , eamcfi
inppidam faris infigntm aciditatem reperies ,
rzst h/el Unguftr

carere cenfcri pofsisyfi illam non percipias . Hoc probant etiam friatura operi in frra-
Suum, herbarumqs digeRionibus . Si enim Tlfife, VelTriticum, czsel 'frafsKa,aliM'Vc

....
fimitia in evas ligneum coniefla, in locum fiigidum reponantur ,pefi jutuces Aes piarfr.
acepunt
tAcidorum porro fofultat ,pigida fit an calida, non pgntter in medicorum pro efi
,

agitatum . Calorem armant, qui H-otrioUlpirttum acidorunnacidipinoifm , calidutm

tamen imb eahdifiimum ilatuimt (eunt corpus humanurn nrdt etiafa , fme intus for-
tAb eodem fpiruu fi tripli m^alla quoque ,
beatur, fme extra apponatur . lapides ^

dunjsimi , cvelutt abaUjsdctdij bemgmoribus^ platitaUbus,ceu pcco Ltmonum,

^Xdpprum pomorum, ifdem lapides, non aliter atque fi ^pria ea omnia effent , corro-
dunturiynicvix putant euidemei hos' effeflusdpigorenkfcfpoffet- ' A
Atij e contra , experientiam in hominibus toties pSlam reponunt, cum exUitrioIi

Vp fftriws non Uutterpierintfepifstmercpigtrati, Hineifrtot prouiticijt,regtoifihus,

ac Tle^nis integris , confuetudo obtinuit 'vtmn meri Empirici ,pd prudentifsimi Me~
dici^aicnicits' Hippocrattci, in pbmbus etiam arientifsimis , ceu dulce repigtriomb
pio modo paratum, hunc acidifsimum fpiriium &
laudem 't?-' propinent An forfstru .

plunma calida exterius appopta repi gerant tamen ex accidente cvt aiunt pc Eryp-
,
.

pelai, tAqua 'vita feU Pmm 'Vtm,perpfionePanatur . An repercutiendo id pet dutm ,

acida ob mordicationem ,
per quamfNaiura cvis aliqua inprtur , {piritus ac fangui-
nem influentem repellunt (y locum affedum fle refrigerant i Intra 'verb ft ajfumam-
,

tur an non pofjunt incidere materiam , vt d flatura poflmodum expellatur , ^vel con~
,

coquatur acetop emm qutduis mpofitum flt magis tenerum . *An ipfam expurgant
matenam I fle emm multa acidula, /alutarespme aqua, luet mineralespnt, vim pur-
gandi obtinuerunt . ,

Digilit3d by G< -Ogle

 A ,

. j J!4fy t.~>^

A TBK^qQUlTL Ji i7

H erba rwufKAK^etulcsfunditjnuItotjtcnu**, temes,lentos,^

rides , & interdum flaupfcenrcs rcfcnos
flores purfurco 5 ,&cjtiles,paul 6 anc(i flatem
Ocyraoidis ^rfuris &
, foliis ,
emicantes. radicem verotenc-
.

lam , &.iea planca duplo longiorem gladie manantem, inrwCyn candeam

fitextrinfecos fulu^ . Prouenit gelidis regionibus . fri^qj conflat natuxa.j
or^c fecundo & ideo trita, epotaque ex atjua, quatuot fciupulorum pondere,
.

lidm cxringuit , linguam humedlat ,aclenit, &

nimium cxtinguit calorem-,
cfluanciqi iccinori remedio eft. quin etiam aduetius venena
" ptwet, eorum &
pexfringitvim. ...
.U !Vlll,iL ,IU .0
10 . TERRENTIl LYNCEI NQTAE-

-VW HQI *. ttn ,

ty [Htntkm inter m'-

dihlta .tUts minimum fdisinefiytjuoilingudpercipt^uee^^ vndemre inter refrige^
runtiurecenfentur.fiuerefrigeTMiofiMrepercursiime caloris, yt
fiteffufone fitgidd,
Jiue immtxtioae cum calidts yt yidemtu tepteumt gruenti
, wfiiptm , totam reddere te-
fidam ,

Digitized by Googit
 , . .

ite

T>e'^Ui^ACOTi>YL itotofineVblpiii c5f

^
d^kD6 Utkj} jgyNB9 VLPtiid \^di

feuArtJoVDJpi$,herl)teftc*ukinproIixum pnv

ACACOYOTL,
folia
&exaturo virore nitentem
ferens, arundinactum.pollicecraffiorem,
ampla , pinguia , longa , & multis exilibusquc interuenijs ,
in^liquum a
Corymborum nma cotn
dorio io vtwmque partem difcurrentibus . flores in
cacumina* kmgiafculoe aurei coloris , & pulchros fp<^
pofitos, iuxta caulium ,

orbiculam^ Ponticw
6tam i quorumiingulit prodeunt femina fafca , dura ,
. |

iamdiu ferri capit , La-

Nucibus paulo minora, quorum gratia i nofln ad quos
nihil vero habet infice prieter fpoaandain
cryaias Mofi nuncupare folent .

amplitudinem foliorum , aureos flofculos , & femina vifend*

rotundiutis . at-
calidioribus
que du ritiei Prouenit temperatis locis , aut paulo
.

iMcmm terit$ kfpelUrl pottfthdc drimJa :

UthofpermumJmmitt trundinatium
tius enim fruSlus longi mnier efl yiMW fn apud nos prouenit
V Semen 'vidi i CMufno 'varijs rebus nuturMut
MfhSlf/imo,dpnd /Umffrip.(^
ExcelUniip.PrmcipemnoOrumFrideritnmCdfium.'^'-^

th

Digitized by Googlt
 , ,. . .

NARDI ANT. RECCHl LIB. VIII. 153

De AC A X A X A N t fiu pUnt* palufiri , ^ lenta

^
que iiatim eompri-
mcnubus (teUi digitu Potamogeto Mex. Qap, 11 1

TOTAMOGBTVM MEX. I. EOTAMOGETVM MEX. II.

H erba cR tAcaxaxa iuzta riuos ac lacus prouenicns , ac folia fimi^

lia Potamogeto, cuius videtur (pecies , ferens, poftremo rubre(centia_>

caulem gramineum , arundinaceumvc, & eodem modo geniculis interno*

dijsque diftindfum . florem coccineum , & panium radicem vero longam ,
. &
circa geniculos fibratam . Duas huius plantz reperies differentias, viribus for-
maque perfimiles . Prouenit vtraque temperatis regionibus , aut aliquanto ca-
lidioribus, qualis eff Mezicana, iuxta paluffria, & aquofa loca, vbi funtqui 7'r-
naca^tli feu OafVpodis auriculam, e foliorum fimilitudine vtramque , vocent.
ambzque,fngefadoriahumentique natura conflant, febres fodant, vanos ci>
tnores pellunt , dyfonterias curant , animi deliquio fubueniunt , languenti cor-
di opitulantur, fcabietnqucfahant. :
f; -

Dt

C\^: Coogli
 > .

i($4 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

De ATEHVATATLI , feu herU
metjcente luxta riuos .

,Caf. ly.

TEHVAPATLI,
A
tU vocant , herba
tylhuateaatli , &
ell folia ferens bina_j ,
quamalij
TUtlauhcapa-

obrotunda , hirfuta , ^rraca , inferni

rubea , atque fquallencia , denique Vrti-
cz proxima , Papauerque Rhzas iapore
imitantia caules hirfutos , teretes pur-
.
,
pureos, dodrantales, radicem verocc>
neram , longam, ac capillatam . cui ap-
pendent teniz quzdam iuli Piperis
longi formam zmulantes . Nalcitur
^auhchii)*ttci , & Copitlani locis tem-
peratis circa laxa . frigida & humend
condat natura, non hne quadam ad-
ftridione . radix epota dEcunditatem^
procurat , przcipue II cum vocato
UtoUi fumatt^r,& abortum prohibet
'
\

/<r
Dc eATLAliCAK E, feuHtria
aquofj locis proueniente.

Csp.y

'
. l J . -

H R.B A ell //(/dntifne ,.folia^

pene laligna proferens
longos , teretes ,Tzues, fuluos , cauos, ac
. caules

repentes humi) nec pennis Anlcrutn^

. flores in podremis ramulis
cralsiores
oblongos r-vafeulis ruluelcentibus per-
litmles . radicet verp furculolas quae
.

frigida. &dcca natura conflant, laxa^j.

adflringunt , dylenterias cohibent ac
czteras pen^ defluxiones , eodem modo
coercent.
. k j ^ > .

Digitized by Googie
NTVRDI APIT. RECCHI LIB. VIM. x6s
T>g CICIMATIC, fenfUnuQmMlfmili, C*p-.yi >

~'
'CtdiMATlO. CICIMATIC ALIA.

M
C I A T L,

C
biles,
ICIMATIC
dice
herba eft Napo fimilis.ra-
hbrau ^ cjua prodcut caules volu-
& rubei,ornari Iblijs ternis, cordis (igura,
fitnilibusqi ceteris Fafeolis,quorum eft (pecics.

ac ftliqux mediocres, ex purpureis ac velut ra-

ceroatun depcdenribus.floribus.Nalcitur inca.
lidis,ac teperaris regionibus,qualis eft Mexica-
na.Teperies eft frigida,& glutinola. Radix tri-
ca inrperlaque,vlcera curac.abftergit enim illa,

& cicatrice obducit.quo fit, vt Palancapatli, feu

vlcerum medicina a plcrifque vocetur, oculis

teneatis inflammatione mir^ confert, nubes, fic
fiipcrcrclcentem carnem diicutit , fluxum alui
coercet ,
cuflfi auxiliatur , & enixas corroborat.
Ius verodecoifti radicis,opiculaturdylentericis.
longitudo non fuptrat yndam , /atituJ*

ytro quuruun tantum partem .

(^imatlycui prttcedens herha comparatur, eft

le-

gumen, CUIUS radix frruginti coloris, caules repen-

tes . omnes ramuli tria habent filia, cordis figura
Faftolis fimilia, inferiore parte JuhaJbida .

Z De
 ..

%66 RERVM MBDICARVM

Pe C0AT2:0NT^cd X0Cff IT L,
^Lyncea. C*P'

A TJERBA ef{CatxpttteCBXf^itl,(o\ia-

J, fundens Iridis, fcd longiora, & latio-

i J la. caules tenues, viifefucs,brcucs,l*uesque^
M flores capitibus Icrpentum iJroilcs, vndeno-
. E f men, rubeoque colore,^n6hs tamen inter-
promii^c
# / * Rlndo candido & palfcfccntc ,
radices vero oblongas,, ac pnrcoci Ficui ad-
MJ '

virclcenti valde fimiles,ftriatas, ac con-

huc
/
/
tortas . Calidis proucnit, & interdum etiaiiiL,
borum truncis adhzrelcens . licet iam ad
IlEisfn '

W hortos, culcaque loca dclcendcrit , viridaria-

E que exornet, in quibus excolitur, deliciarum
*
B fl ac florum gratia Eft enim flos torma Ijjeita-

iQk m\p bilis, Liliacei odoris, Sc quem quilpiam vix

ir| H^hIw i i/,' I
\ poflet verbis exprimere ,
pro di-
aut penicillo
|K gnitate imitari . a Principibusque Indoruriu
ob elegantiam , & miraculum, valde expeti
tus, & magnohabituspretio. blapdirijs,
in
& cultura non eget , led vnica radice fbccun-
diflSmus^fit prouentOs. Ex hilce floribus eque
ali jsqua tundam herbarum congenerum,& ex rubro Maizio, parabantur Prin
cipibus Indorum Placentr, quas edebant pro contemperando ventriculi calore
fiue is accidiflet a Solis zlhi,fub cuius radijs concraxifTcnt moras, huc ab alia qua-
uis , interna extemave, caufla frigida (iquidem , humentiq; conflat temperie^.
.

Hic eleganti fsimus flos , colaram varietate , macularum afptrflone , querH-

uis in fui admirationem raptre queat eum Lpnas, exemplo floris T igridis plettf , ^
tam Lynceam dualius pracipue de caulis appellare lihuit Cum quia yerpcolorem Lyncis .

pellem <varijs pulchnsq-, maculis fms

Florem hunc ,
amuUtur tum quia Lynceorum Academia
totum hunc J^Hexicanarum plantarum nouum
, ^
g^ curioflfeimum li-
brum ,
<vt lucem afoexerit , debemus , cui auguror ,
rvt quemadmodum pulcherrimus
Flos hic Indorum Principibus', ob elegantiam g^ T^atura miraculum in delitqs habe-
tur , & ex varia radice foecundifiimus proucnit ; ita Lynceorum Lludia , que opu-
Untifhmos elaufa datura thefauros recludere, g^ auidis hominum JUertium ingenijs
fubqcere fatagunt, apud hos bonarum litterarum promoto-
(y apud Principes
r>s patroaoi gratiam mereantur , cumque pauci adhuc eorum flnt numero, radi-
ces tamen ahoi agant ,fxcundaq\ litterariorum monumentorum /obole fuauifsimum
rn^ufarum odorem longe laieq,[pargant, plurimos fludiofis fibi dtmnciaat,pluresq-, d
fedulam Natura contemplationem (ibijocios excitent .
 .

NARDI ANT. REGCHl LIB. VIII.

De COjIXlHVlTLt Herba Colulmna,

cf. lix.

OAXIHVITL,
C fea
brina , auam nonnulli ChaUuiiLui vor
eant, folia profort Hypenci , minora tamen
herba Colu-

,
& minime cribrata . flores purpureos , lon-
;os ,
calyculorum figura , ium fingulos fo-
fiorum exonus toto caulium procurfii .

caules rubros, tenues, & teretes, duos Ion.

gos cubitus . radicem vero craflkn , fibra-
tamque . Temperato gaudet ccelo , locisque
montofis,& Septembri menre floret . laporis
cft , & odoris fer^ expen , frigidaque, & glu*
tinola natura . Ius decodli radicum mede-
tur dyientericis, aflhmati opitulatur , dolo,
rem (edat, febres reitinguit , ac naribus io*
Aillaiuir, fluxum fanguinis cohibet
C ampafiulis,tum f^ura tum virihusjcfljimilk.

De (^OTOLXO CH / T L , fcu Martagone Volubili Mexicano i -T

Cuf. l X.

d
ztu
>

b
. >

2 a VOLV-

Digitized by Googie
 , ,.

%6S RERVM MfiDICARVM^NO. HISP.

y \
OLVBILIS
chiil, foiia

breuiora,auc minori 1laniagini Hmilia,

habens arundinacea,!^
herba eft Ctydx-

eodcmque modo diilinda neniis fectui-

dnm kingiiudinem diicumncibus . cau-

lem ctntcm , Izucm ,

purpureum}
pennam anlcrinam craflum flores ex- .

cremo cauli aceruanm adhzrelcences,ca-

lycura forma, Ipedfacu pulchros, e ro- &
beo in viridem ccndenccs colorem , pun-
dfisque (juibuidam variatos . intra quos
latet lemen compreflum , ac rotundum
Liquor expreflus e floribus ,
qui -igida ,
& lubrica conflant natura , eth partes ca-
lidas, acresque nonnullas continet, lan-
guinem nanum fUht . radicum vero liic-
cus extinguit febres . puniflis medetur
acdylenterias cohibet vfus eft etiam fto^, .

Tum in contexendis , & ornandis corol-

.1 * lis .Prouenit lub clementi coelo , quale>^
eft Mexicanum, campeftnbus, cultisqae^'
&hamofibus locis, vbifolet haberi in delicijs. V U, ..
'
i o V . ^

De C V T l Kl 1, fiuMatlaca^d. [ap. X.

M
Q
nora ,
V A herbam Cutiriqm MichtMcantnfcs vocant Mexicani t^atUem.
qim nuncupare confununt hzc folia Becomez altiUs fert, Izuia, fcd mi-
& exiliora . caules Izues ,
.

purpureos
tos. flores luteos, filiquasque oblongas trigono, refertas fcrrinc,
,
teretes ,
,

ac per interualla genicula-

haudabfimi-
li Synapino radices vero modicas, obrotundas, candentes ,
. fibratas , Czpis par-

ttis & nigra quadam membrana obuolucas Nafeitur regionibus frigi-

fimiles ,
.

dis CbimalhitacaaichaUen/is (axofeque, & afperis locis Radices frigida humi- . ,

daque conflant natura , ac Xicamarum faporc crudz, coiftzvc edules fune, .

coitum dicuntur excitare , ac extinguerc febres , zelotypiam amoucre , con- &

ciliare coniugum amorem

-7JD7
T>e

Digitizeci by Gi:-ogk
 . , , .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII.

UOAyH^yiLlTLy fimCAtre/tHmhin
C-f. X l.

EPERIES inhacnouaHifpai)ia

Rl plura Atriplicis agreftis genera, quat

vniucrfim HoautU leu hoamli vocare

'

Mcxicenfcs conliieuerunc, & in honis /ilis,

atque viridarijs magna cura lerere , atquo

excolere qualia liint Tlapdlh<m^uilitl leu i. HipU
,
Tlapal hoduhtU radice crafla , breui , & fi-

brata vnde prodeunt caules rubei ,

y & iti^
cis folia ciuldem coloris, oblonga , & lerra-

ta per interualla. quz elixa eduntur, funiq^

adeo grati laporis , vt , cum quadam graui
infirmitate Mexici laborarem , nihil cupi-
dius ac id olus alTumplerim , eiusve de-
co^os, conditosque oleo & aceto, cauli-
culos . floribus nibeis , & in cornos com-
pofids. przterea Htxhcdiitii, viridis tota_,,,|j^^
cdulisque, & ChichichoMutliy quae ob amari-
tudinem , locum non h4>ct inter olera, fo- ^duui,;
^
lijs e viridi purpurafoentibus . & coccineis
floribus . & alu permulta ,
quorum nec
Yfusell, nec rationem vllam habendanu e

duxi, pro olere magna exparte eduntur elixa. Nafcuntur calidis, ac frigidis
lods,campcftribusaehunae(ais,luaQ>onte,autinhonis lat*,& culta:. Frigi-
da ,& biimi-nri natura condant . aluum emoHiunt panos appofita difcutiunc
.

Semen cumaqua mulla potum, regium morbum fanat, vocatos morbillos ad&
cutim pullo humore curat . parant Mexicani i duorum primorum generum le-
mineglobulos,acpodonem,il'/irit<i&MiAat/ vocatam, qua vtuntur vcTuti gratidl- Mkiu- _

mo cibo Folia tula,&

.
permixu, inlperlaque, dicuntur vlcera abder-
gere , carnem generare, exedereq; lupercrelccntem, &
cicauice tandem obdu-
cere quin Ranam cildem inuolutam , co^am atque ingedam, prodelS; dyfen-
.

ceriii forum.

2 '}.

Di. i--!-..
 ..

70 R.ERVM MEDrCARVM NO.>HlSA

ja ET Ly fm Metuti, ' Cit>. X AV. A

Dilicra'a.
.sr-

M
tes
e T L
Maguei appellant ,
piant*

rcnnast de quibus (corfim agemus, incipiea-

ab ea , qu* folia Aloes
,
quam Mcxicenfe*
plurcs liint difl^

fert, Icd longe ma-

(nai. iora, fitcrafFiora, (arboris enim mediocria
interdum aequant longitudinem } vtrinque^
fpinifera , ac in rigidum, acutumq; deAneti-
tia mucronem, caulem duplo maiorem. Se

in eius parte fumma flores luteos , oblongos

iuxra cacumen ilellatos ac procedente tem-
.

pore, lemen Alphodelino pierAmile radicem .

vero eradam , breuem , & fibris fcatentem .

Cultiu.
Sentur ex germinibus qui circumcirca ma-
trem oriuntur, quouis fblo, (cd przcipue fer-
tili , atque frigido, non enim tempeifatum ,
auFiticiementioris cceli patet iniurijs,aut per
Acciratem ftatim marcefeit . c nulla re pro-
FtoAn. nemus sd amplvor. Planta hac vnica quid- ,

quid vita: ede poteft necedarium,pra:ftarc fa-

cile portet ,
modps . in-
fi clfct rebus humanis
numeri
'< ab ea defumun-
pene (iintvfus, qui
SepM
tur .Tota enim illa, lignorum fepiendorumq; agrorum vfum pridat caules ti- .

Tni. gnorum , folia vero tcdla tegendi, imbricam, lancium, Papyri , fliique , ex qud
Imbnces.
Fili. calcei , lintea , & alia vcllium genera quae apud nosLino , Canape, Goilipio.
,
Vcftet.
CUui. alijsq; huiufmodi parari fblent e mucronibus
. fiunt claui, & aculei, quibus per-
forandis auribus, macerandi corporis gratia,Indisvti mos erat, cum dxmonum
Acot- vacarent cultui item aciculx, acus, tribuli militares,
. & raiiiila idonea peidendis
Succus fubtegminibus. Praeterea e fucco manante,cuius,euuifis germinibus incernisyto-
lijsv^ tenerioribus cultis T^tUuts, in mediam cauitatem IfiUat planta vnica_a

Mei. quinquaginta interdum amphoras ( quod didlu eft mirabile ) Vina , Mei, Ace-
tum, ac Saccharum parantur, fuccus namque deflillatione fit dalcior,dccodhoiie
SacchariL & dulcior, & fpiflior.doncc tandem cogatur in Saccharum.Vinum.fitcx eodem
ViQum
fiicco diluto fontana aqua additis corticibus malorum Medicorum , Litno-
,

numque, &alijs. quibus facilius inebriantur, quodeage^ns maxime afle^ac

quafi pertzfi rationalis fiiz namrx , Scaoida forus brutorum, atque quadrupe-
Accram dum .e Saccharo, quod ex eodem fucco Acetum.,
vt diximus cogitur, parant
Vire*. nempe relbluto ex aqua, & noucm diebus inlblato . idem fiiccus menfes ciet
aluum lenit , vrinam euocat , renes, & veflicam emundat lapides frangit, vri- ,

nzq; extergit meatus . luccus, cui incoA* fint Pilttintec tochitl , M*tUlx0-
Keftet. chitl radices , refciunt pungis mederi .e radice quoque reftes fiunt firmiflimc

ad mulcas res perquam accommodz. craf&ores foliorum parces truncusque,de-

-
i t ,
co<a

Digitizea
 , . . , . , ,.

NARDI ANT. RBCCAI LIB. VIHl

ro&i (iib terra (
qucxi genus elizandi barbaricum vocant Chicbimecte ) edendo cibu.
funt apta.fapiuntque citrea frulbt Sacharo condita . quin Sc vulnera recentia mi-
re conglutidaM fit enin& ftcctis adatione gluunofus qui (uapte natura frigidus
.
.

ac humensefr. folia quoque alTa, & afiedo locoimpofrca, conuuifronem cu-

rant, ac dolores leniunt (przcipue fr fuccus ipfe calens bibatur , quamuis ab In-
dica proficifeantur lue ) lenfumque hebetant , atque corporem inducunt
%4mcrican,ltctt fptius honeat, ml^mwui tamen inter Aeanacea reponi non
dt/ret W qutdam 'videnturfiutre . ab iji etiim non filum 'virthus ,fed & tota facit

dtfftrt, potitu trgo inter fhdes , ^ Gladioioi numeretur, quibus flos admodum e[lp-
mlts , relufu omnia nil abnuunt
^ Eadem fire de vtnLus humi AlMs,tnuenitt apud Clupum rariorum plantarum Itb'
lnf^.^i.qmprimushancproptfuit ,yiresqmexComaraappoput

T)t MET L, COZTLI, feu Meti Luteo C*f

M ETL COZTLI,
luteum
Macotsicmetl, ab
gnz vcilicatis di>5Ium ,
, ab
alijs
alijs

ffucimeil
(pccies
CeaMaguei
Cozjic meti
fcuma-
^etl efr, frd
&

imyginibus foliorum luteis , (pinis paruis

& nigris , folijs vero modicis , (i cum folijs
aH^ttl przcedentis comparentur . caule bi-
nos cubicos alto, digicumq; lato , & rubro,
cum. flore ceruleo pallefccnii , cacumeiu
cius occupante . & radice furculofa Cam- .

pefrribus locis Mexid nafcimr, quouis

tempore , quamuis fola zllate floreat fe- .

rimr ex germinibus ortis iuxea parentem

Ius trium, quacuorve foliorum, additis Sili-
qualfris cernis, frigentes accraflbshumo-
'
res per fecefliim & vrinam ,
paulacim va-
cuat . idem propinari (blet ab Indis , enixis
mulieribus , aliquot diebus a partu, corro-
' boraiionis gratia liiccus exptefliis , ab (e-
.

mialfis fol^s , didturafrhmad confrrrea I

Esigida vera coftar, & lubrici oatun^. . ' .
'
. 'v
'fi

1 ^4.1. .-.-i ' .

Dt

Digitiz^d by Googlt
 . M . , , ,

f7 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

.tJ

Dt MEXCALUBTL
. Csf. XI V.

EXCAL METL , feuMtk

IVl guti aptum vt afliim comeda-
tur /pecies clt CMttl pania , valde Ipi-'
nola > & virore admodum exaturato dn-
da . cuius fiilia edunmr afla , & fime
prx cnerisgrara gnflui.oficnditurea ia
montibus TiftxsUntnft^

AEXOCOTL, fcu Maguei

XV 1. Prunorum , fpinofe etiam plan-
1 llflr
t* * & ad MtA genera referendz (^cies ,

cE , led fru(5lu dulci & acido, multiplici

,

J ac perfimili Prunis , vnde nomen , & i

orbem , Indicz Pinez quadantenus pa-
e
i rem , coropofito, eduli fucco pleno, Se
^ ^ laporis Folia funt Meil . aut illis
'
potius Pinez Indicz fimil ia, fpinola, fili-
f.cJ
ci, na, ac vcluti marcida. Caulis vero breuis,
" Radix fibrata, craflaque.
teres, ac craflus.
' prunafuntoblonga, glandibus fimilia-.,
& ex candido pallefcentia, obdudla mero-

'1'
j '
t
{
' brana. intra quam continetur calluscan-
> tii dens', ac, vt diximus, dulcis, & acidus.
Pinearum Indicatum laporc pefertus . femine principio candido , ac poftea
nigro , obrotundo, & duriufculo. .Nafciturin fexolu regionum calidarumi
TtpecuAtuilci Temperies eft frigida , & ficca . Medetur oris vlcufculis c calorem
ortis f feudus commanfiis , ac gellatus ore

c ,__d by Googk
 , ,
.

NARDI ANT. RECCHI LIB: VIII. %yi

,Dt VE A M
ET L, lijs <jmbflam Mttlf^KiAtu Caf. X VI.
^ .

XE^AMBTL, MBTL y.Aniufiifil. $yAMETL, MBTL VIII.Montan.

N e QVA M e TL
irix, fpecies cft Meti,
feu Mcflis pota-

bus plantis facultate fimilis rara eA ferma.

.
alijs congeneri-

iblia namque digito tr^uerlo paulo craiTiora

profert, afpera iuxta latera, ac impensi acumi-
nata circa cufpidem . caulem brachij craflltu-
cacumen fru^s occupat oblon-
'dine. cuius
gus , Pyrorumparuorum forma, vndique ft-
piens caulem. Nafcitur in calidis, funtalix
qnamplures fpecics , quarum quoniam AkuI-
tate fimiles (unt, & fernu parum digerentes
nomina,3c nonnullarum partium differentias
fubijciam . Prior omnium vocatur Mexo.
xocht/iSai Mttl viride. Altera a cinereo colore dl"v7."
reliquis etiam fimilis . Tertia 4^.
meti, {eu Maguci montanum ; /qualenti colore
fibrauradice,& longo, crafToqi infigniiurcu - mominu.
lo.Quaru /i/otttjt^t/iet/,a.culeis longis,purpu-
reisq;tadicibus,& fpinis.Quinta7'4paj<ar/,
feu Maguei Tatayaxin , prxccdenti fere Ciri- Tipayix-
, ^ I- . ,'r .. 1- n-.eti.x.
lis. Sexta dicitur .dr4Me/i,leuMaguei arundi- Anmcti
irundina*
neum, ceum. XI.
a

Digitized by Googlt
 . . , . ..,

74 RERVM MEDICAR VM NO. HFSP.

neum , albidi6ribus iuxta radicem &lijs , & rubefcentibus fpinis, atque radici
Mcti ni- bus . Septima dicitur Maguei nigrum , ob colorem atrum quamquam fpirik, t

SXicti radicesque ex nigro fuluelcant

' . O^aua XiLnutl, fcu Mttl pilollim , rubeis lp|.

Im"
nis , & radicibus ,
quz rariores przcedencibus quadantenus videri poliunt

TLACAMET L. De TEPEM EX CALLI,

^a^uei maUtto alto. Metl.XlllI.
Cap. XX II.
EPEMEXCALLI,
T guei montanum
conflat, fed tenuibus fpinulis
aliud,
.
feu
forma Aietl
comu(a_>
Ma-

,
quo-
atque, deuorata, illicav^, curat eos
rum arcus motu priuati fune ob neruo-
rum conuulflonem Montofis , laxufisc;
.

locis gaudet calidarum regionum, qua-

lis eft Tepa^tlanica
De TLAC A M ETL. Meti XV.
Cap. XI IX.

LACAMETL,
T feu Maguei lu-
teum , hzceft etiam fpecies Meti
eadem pene forma , & viribus , quibus
czferz , & eildem quoque vfibus . Icd in-
ter reliquas , vigorem ac robur addit foe-
minis imbecillibus , aut (yncope teneatis
Nomen habet a magnitudine
^
f

De THEOMETL. M1 XVL
Cap. XIX. 1

T HEOMETL, Maguei di-

uinum , fpecies Maguei inter nu-
mero/as alias quz reperiuntur , eadem,
leu

pene ficulcate , & forma longa radice.* .

hbrataque , & exilibus fpinis duas fpi- .

thamas longa funt tanmm folia fiiccus

vero epotus, aut illitus, fobres eztinguit
Nafeitur in frigidis , & calidis locis , edi-
atque campcftribus.

V
D by Googli
 i

NARDI ANT.-RBCCHI LIR VIII; 75

ZT u1.cii.jt W .
fh '
"Dr- PA TI, feu Mttllmfiinu.
.. XVII. JfX.
.1 '
ii^i.'.'ij;iol m: i
.

1 '^: j :r J r: rr ,

r.li| m j' "pATI, ftu

quo fiunt le-

J^ niffimafila, fimiJiscft
'* ' fcd
i' ' ^ tclijs anguftioribus, minoribus, & tc-
'
nuioribusi magnaquc cx pane purpu*
^ 'fsfc^ntibus c radicc fibrata
/iSfj^
'
'
, , crafiaque.
species eft vocaiz Piu . paramur ex
fila tenuifsima , in
habita. magno
' pretio, pannisque toeisprcciofis texen-
aptiiUma.

f>* J^VETZALI CHTLt.

MetLXIIX. C*P-XXl.

r*'
-.rV 'A
'' /^VETZALYCHTLI, quaii
-V h -wM
^
V j'%. J
.

'
V / alij AfWWt*,voeaiu, ad ^ecie*
Ac/^ videtur pofle referri, ^mgit in,'
V. msfil yy

\\a
'V W
>
i

I VJt MI '//^
//
arboream altitudinem . radicem fundit
craflam , fibratamque , &: fenfim graci-

V '
SmW lelccntem . folia vero /pinifera , Meti &
W
'
'

fimilia fit ex ea quidquid ex Meti

V. vl 4 k .!
.
fieri
confueuit, quod ex eius
V \% li if
res , & maiori in precio habitz parantur
filis, delicatio-

velles . Prouenit in calidis ^auhque-

thitlU ,
ScMech4tLni.

.
De XOLOMETL. Metl.XIX^

^^OLOMETL, feu fer-

./V 'ri , fpccies eft Meti , tribus veluti

orbiculis aggregatis, radicc conftat fir-
mata, & fibris audlambrefcentibus. vnde proferuntur
folia coccineis horri-
da aculeis , raris , &
a medio ad vlque mucronem procedentibus fuccus folio-.

rum exprelTus, ac bibitus decem vnciarum menfura, vniuerfi corporis

dolores,
& przcipue articulorum tollit , ac motum impeditum reftituit Verum quo bi- .

bitur tempore, corpus eft magna cura operiendum . Nafcitur Huexeeinci, iuxta
tauces fluminum . , .

Digitized by Googie
 . .

RERVM3K4^IHCaR VM5
De OCOLOXOCHIT L, JtttFloreTigris. Cas.-^XIU.
^

fundens
^T3r E R B
' ' ' - A ' Ocoloxoc}iuf, folia
Gladioli, fferueis dilcutCt us, dcnfis , ic

Ictundum longitudinem pfocedetibus. florem

rubrum , magnum , rernisrcon^antcm folijs,
. :Yird diCa ftiedium palleprem , albumcjuc , Sc

I igfi; p*cllis more maculatum,vnd<l nomen.

Additur in CoroH^as,floridosquc manipulos ob
floris pr*ftantiam Radix vero lorracea eft
.

quse frigcfacit, ac febrem extinguit,vnci^ vnius

pondere ex aqua deuorata & pundtis aducrfa-
.

turquat ardentes febres (equi (olent. Sunt qui

r;r dicant, dcuoratam,efHccre fa-cunditatem.edu-
I
lisetiam eft , frigentisque , nec omnino iniu-
cuiidi nutrimenti, lubrica, &
pctftori confe-

rens. Nafcitiir dementit celo, quale lorntur

\ Vfbs Mcxicana , hortcnfibuspridpuc , huini-

^
disque , & cultis locis
hodtndus, ^ LobtUus florem Tigridis d fe
'Bran~
rtutKjutm tjuidem vifum,fed d D- oantie de

- ciou trM/ifmiffitm exhibuerunt', in ifua tamen tme*-

tribus mit.mbus.qua nonflmpisaajcddufhcsita ef-

gteTe eH qioJ deflderes IttfUijsiUis

^*^^**DtOMIMEZTLlJt>Cflfefem<>ris. Ce>p.XXiy. /
'j

"
Dig -d by GiOOglt
 , . ,,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII. xyy,

O MIMEZTLI
hil
herba eft , folia habens
vnduiata , ex viridi purpuralcentia caules purpureos
lubilcs /lorcs in po(b'ctnis ramis ex candido pallentes
>
Ocymi pen^ figura ,
, tenues , ac vo
exiles | ex quibus va- &
& nonni*

fcula obrocunda , femine refca . radicem vero teneram

, craiTam , longam.
candentem, &, fibratam , laporis atque odoris expenem, glutino/am
, frigidzq;
<
& humentis temperiei . Sunt qui vocant eandem plantam Oiomite
tumquiye-
ti,ai\]Potfe9fatli alij Tkltinopatli. Prouenit editis locis
, montofisq; Tomiio-
tifxtnci ,

luxata reduciti
Ocpayoc*M,Otpani, ^T otepeci, nonnihil variante forma
fia^ confolidat . locis corporis, cafii aut idhj concuflis, applica-
, Radix oflL.

ta fert opem, confert laniem mcientibus, dolof es tollit, ac repellit przter natu-
ram tumores.
Ftltm 'Beu potius fuat jimili* Un^itudtnt trium digitorum
, , latitudine vero
duorum.

De 0 M I ZOCH ITL, pu Flere ofieo . Cap. XXV

H erba eft Omi^echitl folia fe-

rens Porracea, virentia
radicem tamen rubeo tinifta coloro,
, circa.,

in-fiimmo caule candidos, ob-

fiores
longos , noftrisque Lilijs odore fimiles
[quamobrem Indica Lilia quidam vo-
cant 3 & in foliola, ftellarum inftar,po-'
ftrema parte diuifos , ac drea medium
nelcio quid foblutei przlefercntes. cau-
les virides,
rotundos, leues. radicem &
vero bulbolam , obrotundamquo .
Prouenit in frigidis, temperatis te- &
monibus floresque adduntur in corol-
.

la , & odores Radix frigida eft, & hu-

.

mida , faliuolzquc cuiulHam , lubri-

czve natur* particeps, fpecies videnir
Narciffi, veteri incognita Mundo. Ra-
dix tumores prztcr naturam appofita
repellit, febres extinguit, fluxus a &
calida caufla ortos, retinet deuorata.

De ^yiL AMO LLlf pu heris AmoUi. ^ap. XXXI,

Q VI L A M OLLI herba
mittens cordis figura, mi^ocris ma- PHnu;
eft folia
gnitudinis . caules volubiles, flores candentes, &przlongos.
forma radicem vero tenuem , ac longam . Nafeitur in calidis collibus
.

Sapore, & odore infigni caret frigidaque & humenti natura

Cymbali
Ttflsni.
*

, , conftat Folia rc- .

loluu ex aqua, illiuque, medentur inflammationibus, dolorem capitis

applica-
Aa ta

Digitized by Googlc
 . . ,..

178 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

ea [edant ,
enocant vrinam , calarem nimium pellunt & oculis pueronun ia- ,

Altera flammationc tentacis prolimt . tll & alia herba eiulilcm nominis & iacultati , ,

huicque, vt coaicftari poceft, congener, led folijs

circaexonum a pediculo mi-

Tertia A- nime bifidis

de qua hate pauca dixiflefufficiat. Quin& Brioniam noftiam^ p
mara. amoUe vocant Indi.
Chichic aiuntquc,Iusdeco&i infiifiun, mire pituitam purga-
Bryonia
re & Gallico morbo ,
alijsq; segritudinite, in quibus impeditur motus, anti-
,

quis , ac rebellibus mederi . 1

De TEPITZIC XIHVITL, ftt

HtrUfirm*. C*p.XXFll.
~ TTERBA Tepit^^ic xihuitl caules mic-
4it purpureos , & tenues . & in eis
folia parua , ferrata, Stobrotunda, forma
illis Adianthi quadantenus fimilia ,
quatn-
uis minora . florem , ^ pallido rubrcfccn-
tem, oblongum, & valculo rofaceopene fi-
njili contentum radicem vero digitalem .
.

diimpeilribus , montofisque prouenit lo-
cis regionis Mexicanx. Radix Septembri
i menfe ad vfiis euelli , atque recondi .
foiet

huius efo prxeipuusin medicina vfos.dcuo-

f
rata vrinam elicit
,
quacumque retentam ex
. caufla. Frigida verb.humentive natura con-
'
flat,atqj ideo fimili mefura febres extinguit.
I

7)e TLAPATL. ^Vca\\\omo,Cap.XXU X

LAPATL
T lata , & finibus
bus laciniata crenis, caules virentes, florem
herba
,
Viris
folia fert

aut profundiori-

candentem , ac longum , vafculorum figu-

ra . fruiStum obrotundum , fimilcm Erina-
ceis . radicem forculofam ,
& candentem
Nafeitur in quibufquc locis,
prxeipue e- T
pecvacuilci , SiMexici. frigida tempcric_
conflat. ac (aporc, odoreque infigni Caret.
Ius decodi foliorum , aduerfos febres , &
quananam prxeipue , illini (blct , aut lich-

ni) modo obdi, frudus vero, foliave, aduer-

fus pedoris dolorem eadem aurium furdi, .

tau ex aqua inllillata conferunt, ceruicali

iinpofiu fomnum conciliant peruigihbus
&,fi paulo liberalius deuorentur, infaniam.
/Bter Stramon^,ycl Daturtc fpccujhdc nume-
rdtjJa

Digitized by Google
 , ..

NARDI ANT. RECCHI LFB. Vnr. 79

rsni* tB , idto^M Hyafiyamo propior qitim Solanis, id quod tuam ex 'virihus conij-
4t patii . In Solant enim genere nuUam adhuc 'vuii qua utm habeat fjarcoticam
,
"idettntm Mandragora ,Pomaamorts, sllkenhengi ,
SiUquaihurrtf Dulcamara plus
,
fomnum inducunt quam aqua Rofarum
,
temporibus applicata Hyofcyamt autem .

amnes congeneres, non tantum 'vires habeat Irypnoticas fed infupi r multa
,
inducunt, tum 'vigilantibus tum dormientibus.phanta/inata. Exemplofmtea omnia,
'varia , ^
que ds Hyof:yame , Datura , 'ReUadonna, Stramonio ab Authoribus
, Jimt prodita
qua de re vide Garciam
tionibus
, ^
Acofiam de Datura,^ /ulium Scaligerum ia exercita-
ad Cardanum De Mandrarora non ego tantum
. experimentum feci perfepe ,
fed etiam Esecelientifs. D.foaunes Faber Lynceus, iummi Pontificis pmplsciarim,^
in
Frbefimphcium ProfeJfor,amicus meus colcndifimus
,
cum quo fequtnter hac me
fludsa contuit , coram fuis Auditoribus magnum Pomum vna cum fimmibus ieiunus
^
,
ubjumppt , fine vUo ,'vel fomni ruti alttnus mali ftgno minimo vt experimentum .

effet certius, tetunus vfque ad prandium, per aliquot nempe horas

permanfie,& d vino ,
"ems Pharmaci debihtaretur, abfmuit.

De TLA^lLlfi . Mirabili Peruana. fap. XXIX.

LANTA Tlaquilin a Mexicenfibui

P
lih
nuncupata, alijs Theotlaquilin a nonnul.
f/acha/indi dicitur, in villa Madritij
Hi-
/paniz , Marabillas de Indias , ob florum a<f-

mirabiiem in eadem planta varietatem, appel-

latur .ab alijsMexicam lafmini ob fuauenu
,

florum odorem a pleril^ue .

Solanunu ,
odoriferum , a foliorum- cum Solani folijs
Iimilitudine , & florum odoris gratia ,
voca-
tur . Herba eft Solani folia ferens
, fcd ma-
iora , viridia , fatis carnofa, & lucculenca, cir-
ca bafim ampla, per extremum mucronaca_i,
'iltfingulorum ramorum geniculis bina ex ad-
uerfb ordine difpofica, <ju* trita grauem odo-
rem,guftata vero ingratum /aporem referunt.
Caulem duostresve cubiros prolixum, aut am-
pliorem ,
pollicari craflitudine, fucculcntum,
firmum, & ex viridi flauefcentem, multis alis
concauum , ac geiiculatum , St in frequentes
ramos pariter nodofbs ditrilum. Flores in ex-
.
tremorum alis ramulorum fingulos , oblon-
gos, concauos ,quinque finus, antequam aperiantur complicatos at vbi ex-
in
, ,
plicati lunt, Pycietl floribus pene fimjies.
non in mncron.itos, Icd obtuibs angu-
los, Conuoluuli florum
inftar.defincntes,varijs micantes coloribus, nonnun-
quam laturara purpura nitentes, interdum oblblctc rubentes,
aut flauefcentes,
aliquando flauos,aut pallentes quandoque puniceos,
, interdum vero ex pallido
candicantes, fepiinmebvis coloribus fimulelucelcentibus
, vel purpureo mc-
. Aa a diam

Digitized by GoogI
 , . ,

go RERVM MEDICAR VM NO. HISP.

diam floris partem occupante , vcivirgatim totum florem intercurfante , vel
radijs alternis > modo flauis modo purpureis, lotum diftinguentiba' aut inter^
dum magnis purpurantibus maculis, nonnumcjuam exiguis, vario (itu, & mix-
tu ra.toto flore vel flaucicente, palle|centevc,aut cxalbefcente. odoris (uauis Nar-
tifliim referentis, lex oblongis flaminibus ,
flilotj; paulo longiore , e medio flore
emergentibus. Hi enim flores, etfiephemeri Iu nt, noAu tamen explicantur,
portridicante meridiem, per zflum prarlcrtim,fe contrahere incipiunt, ac tem-
peratiore aura, integro nonnunquam die expanfi permanent,& lub notflem tan-
tum contrahuntur , nec vitra diem perdurant . lingulis tamen diebus recentes
explicantur . qui cum pridie decerptis (quod vifu mirabile efl) atque inter char-
tas repolitis collati, ijfdem quidem coloribus conflare, quibus illi deprehendun-
tur i ac corumdem (itu & mixtione ab variare quilquis diligenter oblcrua-
ijs
,

uerit ,
animaduertet . tertio item die, & fcquentibus (imiliter Diutillime viret,
.

& ab Iulio ad O^obrem vIque menlcm ,

numero(a florum_>
,
primasq^ pruinas
(obole luxuriare Ibict . ntembraha , leu pericarpio in
Semina fert (ingula, nulla
clufa, mucrone , cui flos infedit , obtulb, infima vero* qua caliculo adhxret par-
te, tanquam exigua corona ornata, pentagona, bacoac Myrthi fere magnitudine,

initio viridia , poflea , vbi maturauerinc, flifea , nigrantiave , & quibufdam vc-
luci tuberculis oblica, fponcc vel leuilfima agnatione excidentia . nucleumque^
continent album qui tritus, in candidillimam, &, Amyli inflar, niueam, rria-

bilemq-, pulpam relbluitur . radix crafla , fibrataq^ efl , toris nigra , intus alba_,
guflu aliquantilper acris , cui admixta (u iiipcrhcialis quzdam dulcedo Ec(i ,

planca annua appareat, viuax tamen efl , Varietas illa colorum, quz in floribus^
eorumq-, pediculis , ac caulibusfemimunqi crallicie , & brcuitate vilicur , licet
,

(it animaduerlionc digna , nullam tamen lucificam facit differentiam . Proue-

nit Mexici pafllm , & in hortis , florum & deliciarum gratia , coli Iblec Radix .

frigida conflat ,
humidaque, & lubrica natura quamobrem deuorari refrigerii .

gratia ,
illinique folct . et(i , vt diximus , tantfllum quid acredinis , cum pu(ilia_.
(uperficiali Nec defunt, qui dicant, radicem cius, quz vario
dulcedine recipiat ,
efl flore, duarum drachmarum pondere deuqratam, egregie aquas educere
ConfnU (gf" Carelum Clufinm in rarioTMm plantarum lik^. c.^.

T^onadttfiiffJam ejp mtrabiletn Prruuianam, futdit fatis magna filiarum acri^

mania, J^md fi inttrCanuoluults repam dtbtat, fvt figura fiaris,<2f'vita eius ephe-
mera, ntaq-, planta tonnttutio , /di^uo mada innuunt, maiori iurt calida quam frigida
fJatuttur , nte improbabiliter aquas fubducet

T)t
 . . . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII. 281

De TL ALCACAHW AT L CHlMALf/rACANlCffAL-
CENSI. Filipendula llll. Mcxicana Cep. XXX, .

H
erba cll Tlacacahuatl duos lon-
lijs,
ga dodrantes
Ocymi,
, oblongis ornata fb-
led crafsiulculis, neruods,
ferratis, binis per interualla.& afperiscau-
libus, teretibus, tenuibus, & nonnihil
mrpurafccntibus. & circa fummos cau-
ics nuribus cyaneis, paruis, & inoblonga_> '

capitula, Stccchadi iimilia, compofitis . Sc

radicibus orbicularibus ,
Ponticis nucibus
forma & magnitudine , haud di^imili-
bus , vnde nomen , non fine alijs capilla-
mentis , hinc inde tum ab ipfis radicibus
tum ab inferiori caulis parte prodeuntibus.
Naicitur in frigidis, fazofisc|j locis, iuxta_>

a^uas . radices lunt frigidz, atque humen-

tes deuoramurque quaternx illarum ad-
.

ueriiis febrium ardores.exdem, addita Te-

poxotiMtl , aluum fiftunt

De TLALLANTLACA CVITIAPIL.
L1 ediat Trifolio Tetraphillo
C*f. XXXI.
AC
T LALLANTE A C^^ITLA-
P 1 L L 1 herba ell fblijs munita
Ocymi, ternis , quaternisve caulibus tres .

longis fpithamasjlignofis, & Ixuibus, par-

rimqi rubeis. frutffu glandium ferma,rpr-
cato , ac partim coccineo, pleno modico
iemine.& floribus rubeis, ac fleUatis.ini.
figni fapore caret, & lubricitatem quari-
dam lancinantem przfcfcrt more earum :

plantarum , qua l^iuxquic vocant . Radix

vero fibrata, lurculofa, &cralTaeft. Na-
feiturin calidis Tepo^UnenfiLm
& humidaefl natura.tulfl medetur, alijsq;
iedoris morbis, referuntque, enixas, &
faisiiudioem paflbs roborare, &ledaro
dolores. Tragacanthi gummi guftatum,
credasmandero
^emadmodum in Trifolio prateitf mi-
rum rarum efl cum quatuor folijs illud re-
fic hanc plantam raritatis gratia TnfolmmTetraphpUon appellare placuit,
*ee>d in eadem itd tria quatuorfilia tonfpiciamiir ,
Aa J De

Digitizf! GooglC'
 . .

zU RERVM MEDICARVM NO. HISR

DtTOZCVlTLAVlL X 0 C H IT L
Lithofpcrmo Arundinaceo alio
C*p. X X X l h

H erba eft TottuhL^l xochUl, quam aUyCtijnt^m vocant , trannata

iamdiuin Hirpanias,vocaturqucibi, quod folia ferat Arundinis fhi-
dium vero initio candidum , ac gemmantem , ac demum nigrum , & nitidum,
,

&przcaiijs vocatu globulis perflmilem, Lithofpermum Arundinaceum. Ec

quamuis in calidis magna ex parte nafeatur, frigida umen, & temperata loca
non refugit, repellit przcer naturam tumores, frigida fiquidem radix, humi,
daq; conUat temperie , grato etiam , & glutinofo japore

DigitizeS by (juu^lf
 ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII. z8j

Di r Z A i^T L !. GXunne. Qaf.XXXltl.
'Z A VTLI IcuCluren, herba cft fo-
M ^ Aci'
'

A
I
Porracea miitens , lineis diloirren-

ribusfccundum longitudinem. caules redlos,&

y ^
f iVT
geniculatos, in eisqi flores e luteo purpuralcen-
\ Vtf
tes,lrinis forma quadantenusnmilesjled longe

^ minores radices vero Afphodelo fimiles, can-

.

dentes, & flbraras. Quibulquc locis viuit, editis

ac planis , fcd prxcipuc calidioribus Radix eft.

frigida,humidaque, &
glutinola ex ea enim^.

przflannfsimum gluien , & valde tenax, quo

vtuntur Indi, & przcipue pidlores, vt pigmen-
ta tenacius adhxreant , ne rerum reprzlentatz
imagines ficibus deleantur. Secatur hzcin..
fruflaparua, & (iccata Sole Izuigatur, atque
itademum nobile illud glutinis paratur ge-
nus aiuntque, radicem hanc Icraiunciz pon-
.

dere deuoraum, mederi dylcnterijs. verum cz-

teris etiam opitulatur morbis qui e defluxio-
,

ne,nimiaq-, laxitate oriri (olent.

BMi flmqiHjytCAipaceay^Nareiffi, Hyacinthi
1 maluM admidum im radiciiits habet Vi/co/am hn-
mi^tatem,cititamenfape amaroryVdacriHionia miifta.Vnde non mirum ytjcumex il-
lis forari pojfe. Sluin etiam vis vomitiitajtx eadem cmja fua videtter trahere originem,
'De TZTAC C^At^ALIC, pn Herba glutimfa,^ candenti. Caf. XXXiy.
GLVTINOSA ALBA. G LK TI NOS A A LB A ALI A.

Digitized by Google
 .

i 84 rcrvm medicarvm no. hisp.

V OLVBILIS
glucinoia habens
genus eft herba
.

que (apore caret . caulesqi micuc iongos, tenues , conuolucnccs ieie

T^fac ^^alic nomen
qux incerne candid.i ,
,

excerne vero rubea eft

a radice impen

.
, iniigni-
& in eis fo-
lia Alliarix , T ullillaginisvc, Ixuiter ferrata . ac Borem ,
vc aiunt , nullum . fru-
dium verbracemofum, vuis acerbis, forma &
magnitudine flmilem , &ca-
prcolos hinc inde exorientes . Montanis, faxofisej; Jocis regionum temperata-
rum , qualis eft Mexicana ,
prouenire folct . Radicum cius decodi ius medetur
diarrhoeis . radix vero epota vnax vnius menfura, itinere longo defatigatis fiic-
currit . medetur fraduris cum X ochinucatsU > vrinam cuocat vnius vncix pon-
dere deuorata.exhibetur ducendis in balneum polt xgritudines.paitumque, cor-
roborationis, vt aiunt, caufla . applicata vero , dolores lenit , repellit inflamma-
tiones , & extiiiguit febres . frigida enim eft , humeniique, & glutinofa natura
Dt qA^ALlC COAPITLANENSl. Trifolio Spicato Mexi-
cano. Caf. XX xy.
TRIF. SPICATVM MEX. 7RIF0UVM SPICATVM ALiyD,

H erba eAC^aftlieCoapitlanen^s, folia ferens

terualla . caules lignofos,
borum formam compoutos , & in fummis ramulis qualHam
& tenues . flores coccineos
Amygdali, terna per in-
,
paruos , in coryir-
veluti /picas par-
uas
,
nccnon exiguas quafdam Cliquas,qux concinnantur ex floribus,
pallentes,
femine paruo refonas radicem vero fibratam, tenuem, ac longam Nafoitur in
. .

calidis . frigida eft ,& glutinofa vomitum, diarrhoeas. , dyfenterias, & fangui-
nis excrcationes fiftit . abortum cohibet , teneimum compeicit , exedit carncnl,
excrefeentem in oculis , &aigemata diilipat, inflammationes repellit, & mem-
bra

Digitized by (
 . , ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIIL i8y

atque corroborat.
bra quccutnque ob calidam intemperiem dcbdia (irmaC)
Reperi aliam eodem nomine plantam in planis , faucibosqi
montium
luhHAcenlium , 6c Tacapichtlenfum , nccnon Ocoituci cildem
fecultaiibus, lor- &
forma, folio
4na circkcr prxdicam fc J ob ficum fortaflc , aut ccaccm radicum>
,

/um laduuiinc, & lummis ipicis, pauli/per differentem

De tAPlT Z AL? ATLl. Adftrifl:oria. Cof. XXXVl.

PITZALPATLI,
A quam nonnulli TUelpatU , fcu Dylcnterise
dicamentum vocant , herba efl dodrantalis, folia bina, paruula , (errata^
atque obrotunda, per longa interualla mittens Caules dodrante paulo maiores
.
me-
>

teretos, tenues , tc fubalbidos . &

in podremis ramis caulem purpureum, atque
exilem .radicem vero orbicularem, fibratam. Nafeiturapnd
Jis regionibus frigidis, Cc locis campeflribia . Radices fapore infigni carent, nec
gufiatz effatu dignam adfiribbonem praefeferunt. & tamen duMcnz earunu
tulz, atque ex aqua deuoratz , diarrhoeas, dyfoueriasqi dicuntur
cohibere^
&
febrem eztinguere ^ laxa membra corroborare
H
Hc tudmUam em/dem nominis plantam inbtt apponere , in qna fiUa hina non
funt in fimneo , Calyx qui exlntcomitt, 'iateamq, vtridtm,Solano JimUem^ntinet.
t
iV

Digitized by Googie
 . , . .

i8tf . RERVM MEDICARVM NO. HISP.

He AT LIHAM eircinMta. XXXVII.

H
iua:La acnuas
erba
ApatliyC^uiCi

,
*Atlmam
Mcdicamcinum naicens
dida, Folia
circinata,

tere Saliiiz
ab alijs

Hmilia ,
/cd maiora, & aipenora, Cirfijvc , ejuod Bu-
gloflom quidam vocant . Caules rotundos ,

hiriucos , rubefeentes , & quaruor cubitos

longos. Flores toto caulium procurlu ^ pallu
do rubcicentc5,oblongos,& loculis haud ab-
fimilcs,viide folliculus prodit oui (igura,ple-
nus femine gracili, & fuluo. Radices vero ca-
pillis fimiles . Kafeitur in calidis, quale cll
//ojxfrpcw/e oppidum, in plann, &;campc-
llnbus locis. Radix, ac folia, trita & in fa-
rinam rcdada,vlceribus putridis, fiillisin-
lpergas,medentur. fiigidaemm, ficcaque
conflant, & adllringcnti temperie, quin.,
diarrhccas fiftunt , dylcntcrias cohibent ,
czterasque defluxiones, maxime fi ex calida
caufla ortum ducant , coercent
Intir Can.panuliu hdc htrha locum fht 'z-rn-
dicart pottfi . w ijuliuj ctnntbus fmen flauum
nitens, 'valde mimiiiim, multum , cjutncfuc <z/a-
fculi pptis inclufum, cen^piiifur.
ram C ampana, vnde nomen,
^
flos inpgu~

efformaiur.
Zlires omntl)u> eadem, fiigtdaviempe,o6 ptpo~
ris inertiam adjenhuntur .

i;-.nr.r T ' ' 1 .

Dt HOCLICPATLI feu fututi medi.

.. dna. Ce^. XXXilX.
Ii'!:., II .

iU .
H ER B A
tes longa,
eft Hetlapatli

folijs

Jioribus coccineis,modicis.filiquis paruis, te-

duos dodran-
Rutz,aut Leguminis.

nuibus , terciibusque Nafcituf in montia .

.. bus frigidz regionis' Htitzjltuenfis , Radix

eft frigida , glucinoG , atque adftringens

o. fiftit dyfcntenam.ac lumborum dolores, vn*

ciz vnius menfiira deuorata placat , aeco-
,
rum, qui longo itinere, aut laboribus im-
probis defatigati liinc

T!$

by Google
 . . ' .

KARDl ANT. REtJGHl Lm;TVlIII. iSr

Dt^fiOCHOETZONTE ^'O^^rZ- .CapiK Senis.

C*p. X X X I X. -

ochoet^onte COMATL,
I* j
_ Caput fcni^ quam
feu alij C^<;antc-
icothuly Temilttjti(enfes yeioTdcanexton y (cu

Cufpidetn emeream vocant; herba cft volu-

bilis ,
fclia mittens ampla , cordis figura^
florem coccineum , longum , fiflularcm &
aceruatim dependentem radices vero nu- .

merolas , orbiculares, mediocres, & funicu-

lis per interualla appenlas ,
intus extraquo
afperas , & Iuleas Tecomp*tli fimiles Na-
,
.

faiur in planis , & campeftribus locis Te-

hoyttjU. Radix frigida,, humidaqueconftat
natura . editur elixa refrigerat vero, atque
roborat, olet liquorem ftillatitium florum
Mali medica, lapitque. illinitur tumoribus
prxtcr naturam Infignis planta cft, & gra-
.

to guftu . exhibetur fSiricntibus , atque ita

febrilem calorem compefcit . Indis erat
olimmosimpartiendi illam natis, fcdea_>
lege, vt Cotam non ablumerent , Icd portio-
pcrfualiim habentts , cos oui illam ing^
nem aliqua^JThll^m linquerent .

nondum a flecutos fenedutem. quamobrem impoli-

rcrent totam, obituros
alijs , vt diximus , <^a<ianacxo._
tum cft illi nomen Hochotnmti comati quamuis
chitl dida eft
. 1

De HVEMBEKE^'^- Cap. XL .
'
i

erba ell Huembere^y folia mittens vndulata, & terna , fcd medium
H
uum,
longi maius exteris , atque obrotundius caules prolixos
frudum par-
.

& racemofiim,toto caulis difcurfu ab exortu foliorum prodeuntem

.

Nafeitur in frigidis,
. radi-

cem vero longam,fenfim gracilefccntem , furculofrmque .

dmontofis Michuacanen^us locis; Frigida, & adftringenti natura

conftat,
foliorum-
qua febrientibus quoque conferre folct ius decodi corticis radicum,
.

quin idenu
que, dentium , fi eo colluantur , dolorem tollit , & quemuis alium .
infpiiratum , illitumquc, vlceribus miram fert opem ,
e Gallica lueortis . pruri-

tum, & exanthemata excitat defu per mcientibus, colligentibusquc.

. a/

D*

Diyr;
 ,

s8f RBRVM MEDICAR VM NO. HIS P.

"D* M EC Af ATLl ,
jiu ZAtxfifkriUti.

MEQArAT\l PARATLA. - yJECAPATLI

% ^ n t- r
. . r

vocant MezicenfM
/'"v /'TN nobile illud medicamentum, quod
^ \ C noftri Zarzaparillam nuncupant, cuius
apud hanc noUam Hilpaniam non paucas
repe-
\ ' ri

diflcrentias, referendas a nobis ordine, leor-

l
1 fimque maioris diftindiionis gratia. Priorem
omnium deferibendam mihi propofui catn..
f Smilat
t(pcra c6* fpeciem, quz apud Hilpanos, ac przcipud
apud Hilpalenfesjin vallibus , aggeribusque.
pallim nafeitur ^ referturque a Rhizotoniis ,
& Herbarijs peritis in Smilacem afpcra dc- ,

feriptam a Diofeoride , repertam a tne noiL.

 L . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII. 189

yn<U cum Authorc noflro rulc conclud,
poufl.nojirmu Sm.Uccm aBcram,.n
iocum ^ur^^punlU m ommkus mctb>i, lucVcmreaxommoiillmt fucaint
poJ[c. cum jruiiu eurum Ju.crJjmcm, cum
rcccm rad,x haberi po/J.

De SiyAV H M EC AT Zarzaparilla & Cap. XLll.

II. lH.

Q
VOi^iit
VAVHMECATL,
guitlanttifes Cetjicuittt palancapatli

,
<]uamr4w-

Micbueicanenfes vero Tchuunil-

VC ,
eft Ipccics Sarz^parilla:
, radicibus
lurc^lolis innixa, vnde profert caules vo-
lubilcs , & Ipinis horridos, capreolos mul-
tos,ac femen nuilnm.folia vero Ocimi,acu-
minata , &
nonnullis fedb crenis , nerueis
vero diicurfibus fecundum longitudinem
difcurrcntibus.Vis eadem ,quat cjEteris. In-
ucni aliam rpeciem in radicibus ./Cthj.jc, Temir.
non longe ab oppido Atattaco, per omnia
nJu'
Slpauhmecaxtchid fimilem , led radicibus
tenuibus , nec fibris craffioribus . cuius
etiam eadem, nec tamen curaui depin-
vis
gendam Sunt qui contendant, has omnes
.

ad Chin* genera pertinere ; fed quoniam

radicibus longe diflcrunt,fui generis potius
efle plantas exiftimandum eft quamuis ciun'-
.

foliorum figura, volubilibus caulibus , ca-

preohsq. videamur efle fimiles necnoa.
,
fngida ficcaque, qua funt prardita natura , etli non ita adftringenti . Placandis
doloribus articulorum, alijluc a lue Gallica profedis.funt omnes vtiles.fudoribus
item euocandis, curandisuc mali moris vlceribus, morbisq. inucteratis, infa- &
nabilibus, &
qui c cralfis, lentisq. humoribus habent ortum, aut ad neruos per-
tinent,& tumoribus prater naturam, ejui rebelles funt,dilcuticndis,curandis vl-
ceribus , &
alijs ad hunc modum perlanandis, qui toti pene Mundo
innotuere
Namiure decofti per aliquot dies propinato, ea menfuraqux a mulus iamdiu
prxlcripta ell, cum nota quoque vidlus inftitutione , exterarumq. rerum quas
,
naturales vocant , aut puluere radicum ,duarum drachmarum pondere, ex vino
aut aqua deuorato, aut euocato fudore, aut infcnCbili quodam perfpiratu,xgro-
tantes rcllicuuntur. fiue id contingat ob partes quafdam tenues & calidas per-
,
mixtas frigidioribus & craflioribus
aut ob ficcitatem, feu ob occultam quam-
,

piam vim , fiue ob pridiiSarum rerum commodam inftitutionem Sed huius .

rei inquifitio, non eft noliro inftituto admodum neceflaria .'liint qui aiunt, in-
Ipcrfem puluerem vlceribus mederi
Ucet Amhar rutdtMuT iiJlmlioHem <veUe facere inter Sareflm binam, id
tamen nan de gcnenca deffertnua intelligeHdum fed de ea ^ua eJi inter conge-
,

Bb ueree
 V . . , . .

90 RERVM^MEDTCAR VM NO. HISP.

radice, f>l>ort,viribnsq. eonue-
ntrts. adeotmmumhd pl<uittc, buccis, folijs, floribus^
in 'viribus fe-
munt , 'vt mm pofiint aliter quam dmerfa eiujdem putris fpecies,
cundum magis mwm , differre, ftcutt dumm, oleam domefiicam ab oleant, ma-.
Ium ab aha malo diHingui
- -
1

XLIII.
De SSAyH MEC AP ATLl altera Zarza IUI. Cap.

vavhmecapatlis^
fpeciei
liuUi.
Q
Sarza:panlli
fcu ^amecatl ha:c,
,
eft illa (pecis

cuius radices in nolirum^

magnis, cordis
Crbcm deferuntur , folijs

figura ,
caulibus volubilibus ,
& Ipinolis
&. radice furculofa, frudu nullo, & ca-
preolis hinc inde exorientibus.
Nalci-

tur Tototiprcenfihus
Mett!tlanen/e-

bus & Cuauhchinacenfbus (ed orfinium

melior in ea regione ,
qu* a pi;bfundica-

nomeit acccepit . \'

tc
>.Sarz.amparillam, congenerem t^e Smt~
loci aipera non tamen eandem plane,tx hac
Authoris patet deferiptione . ip quam
etiam
/ententiam, plerique rei herbaria fcnptores
concejfrunt .

In Viribia huius planta deferibendis

mul-
tus admodum etl Atonardes, alijq. fcrtpto-
res botanici. His adiunge magnum lUud
opus, in queconiunSli funt authores omnes ,

qui de lue Venerea vnquam JcrtpJerunt tn

quo rvidere lieet infinitam ia ipfi rvfu 'varietatem ...

Sart_aparilla fimilts fit multis alqs
lUud etiam adiungendum putaui,quod cum
^ornogenes dici poteH qua omnes fe-
plantis . <ffr !'*4 congttf '' . (
)

etiam ex his fim.les vires expeSlari Sunt au-

in baccis offeum continent, ideo
poffie.
men
tem ha J^ufeus, Hyppogtoffum , Laurus
Mexandnna , Polygonatum , Lilium conual-
hum . Alparagus , Corrui , Periclymenum cuius 'vltimi flores , figura. odora ^
ilurimum tonuemunt

Digitized by Google
 . . ,

NARDI ANT. RECCHl LIB. VIII. 191

Ce POZTSCPATL/ MECATLANICA, ftu freUiurtrum
mtdtcuia . Cap. XLI^.
'
'
POZTECPATTJX 4TTPPM.

H erba cft PotfecptuU Mtceulamce, folia Mali Pcrfic* fimilia ferens, bina
per fingulos cauLs nodos ordine difgoflca, inferne coccinea, caules digi-
tum crafibs , geniculis interceptos , ceretesq. flores quinque conflantes folijs ru-
/

be(centibuseaden|1wma, fed ionge minoribus, ac orbiculo circa medium pal-

lefcenti. fapore,8c odore infigni caret . NiCemt Aieeatlanico agro . Frigida, fic-
caque , & adAringenti, non (ine quadam afperitate, natura conAat. caules, fo-
liaq. tufa ,
Sc i<Ao loco impolita, tumores arcent nec minus bibica conferunt &
. .

vt nomen indicat, Ituatis, perfradisq. olHbus medetur

De T E yu
LITE IC, Jeu Herba Principii . Cap. X LV.

T EVHQVILITLIC
afperai terna,
teretes,tenues,
herba eA folia Mali Punicx proxima mittens,
& quouis caulis nodo exorientia .

& lignofos.flores circa ramorum cacumina in corymborum for-

caules multos.coccineos

mam compoficosjquadantenus coccineos, vnde filiquz generari folent paruulz,

includentes granula primo candida,& poA maturitatem nigra.radicem vero te-
nuem, ac prolixam, extra luteam, incus vero paliefoentem ex albo. Epota radix
cxaqua,trium drachmarum, plus minusue,pondcre,fcbrilem calorem fedat.Fri-
gidz fiquidcm eA,(ed ficcz atque adAringencis nacurz.quo At, vc Auentem quo-
que alnum cohibeat, 5( ventriculum ob nimium calorem imbecillem , inltau-
rct , atque confirmet
- Bb X

pigiii7(xi by Googie
 i RERVM MEDICARVM NO. HISP.
T)$ T LAC H! CH ! NO A PATLAHOAC, Jiu Htrhs^vjl*
UtifrUa . ^'af. X Ly l.
HERBA ySTAl. HERBA tl.

tlalchtchinoa patlahoal
Herba yjia III.

T LACHIGHINOA,
TtxixiuhtU, feu herbam laxorum.,
vocant, herba e(^ folia Limonia; Mali
quam alif

Cmi-
lia proferens, interdum paulo minora, cau-

les cubitum longos & in eorum poftre-

^
.

mis ramis appenfos flores , Scorpiuro fimi-

les radicem vero craflam , fibratamqucj
.
,
dulcem , & mediocris temperiei , aut cum
frigiditate nonnihil frigefacientis. Nafci-
tur Ocpayocani yTauhtipeejutci , Tlachmaiet-
:i-.i ceuifii in alijs huiufcemodi calidis regio-
f- nibus.Vniuerfam plantam vlccribus aiunt
mederi , dentium dolores tollere , vul-
W/ nulcula oris cicatrice obducere , tumores
pfscter naturam repellere , febres fedarcL
>
delere fcabiem ,
pracipue falc & fuligintj
admixtis, ophiafimq.
.;fi Beuca.<^iuifdamrhidrs,aliaimgrasdepm-
xitjlortmvero ex albo ad cafiaxeum tendemetn'
 . , .

NARDI ANt. RECCHI LIB. VIIL 91

Sit T LA ELPATLI mtJUdntt

4y/nttrutrum . Cap.XLyjJ,

H erba cH TUelpatUi mulros mit>

tcns caules . tenues >
longos , refertos Veronicac
/piihamam kti
felijs , obrotun-
dis , ferratis ac paruis , & frudu Piperi
longo fimili , fea digiti tranfiierfi craffi-
tudinc . Radix longa eft, digitalis craflltu*

dinis . Nalcitur iuzu flumina , calentibus

in locu Miflicx interioris . radix eft fn>
gida , flccaque , & impense adftringens .

eadem femiunciz jwndcre trita , atque de>

uorata, coercet dyfenterias , & quidquid nih
mium fluxile eft,& egens aditridione
Sfica ei qu* in PUntagine jimilu conifi-
dtut

De TLATLAVH CAPATLl Oxygeranio Mex. Cef. XLItx:

OXTGERANIVM MBX. /. OXrGERANIVM MEX. It.

Bb i .TLAT-

Digitized by Googie
 . . .. ,

*P4 RERVM MEDICARVM NO. HIffP.

LATLAVH CA PA T L
T ex rubeo candefcenti
nia; iimilibus . Diix lunc cius
,
i S ^ecics cft

vitigineis foIi)s , floiculis coccineis, ac roftris

ipecict, radicis tancuna colore
Gcranij,(ed Raphani radice
Cico-
diRindbe quartiin.,
.

altera in candidius, altera veromagis in rubeum vergit, fed eildem viribus.

Nalcitur vtraque in frigidis, ac calidis regionibus qualis cft MexiccnCs ,
,
&
^auhnahuacenfu .montanis, ac catnpeftnbus locis. Frigida, ficcaquc , & ad-
itringenti vuaquc conftat natura . Radix, cuius cft prxcipuus in medicina vfus,
& acido aliquantilpcr lapore , medetur dylcntcrijs ,
alijsq. fluxibus ,
oculorum
inflammationi, & fatietati Denique medicamentis omnibus quz fimul refri-
.
,

gerant , & adftringunt apte commifeetur & lafntudini cuiuis fert opem fe-
, , .

bres refrigerat , & calori nimio prxeipue cum humore coniundfo, aduerfamr
,
Firmat dentes gingiuas comprimit , ac roborat trahit pituitam y fcdatquc_> .
,

dolores , fi aqua cui intritafit, locus colluatur, tumores prarter naturam ma-
turat, & rumpit, & conceptionem procurat, vlceribulquc oris,&quibufuis
alijs medetur .Sunt qui allerant, cum [htUi tufii conferre , & vrinas clicer<U .
bilem vero per fc purgare quod nifi comprelfionc contingat, qui fieri poilit
.

non video, cum viribus conftet valde adftriiigentibus

I Gnantjs nojlris nullum reperitu, excepto 'zmo Oxytriphyllo, ^uod acido fit fa~
pore.radices enim dulces funt,'Vt apud Adatthiolum e legere, ha autem dux [pectes ab
fi
Authort propopta^dtuerjas ah alijs habent vires, vim nempe purgandi, quam ex acidi-
tate, tenues partes alij vocant, prouenire credihiU .Sic enim foha noflri Hhaharhari
eft
acida /militer purgant .omnihusq. adeo acidis proprium efl, humores corpore contentos
incidere, naturamq. ad expulponem impellere, quo tamen etiam 'vires adflringentes ,
qua puperfunt prodejfe pojfuat peuti apud Calenum, adilringentia pofl liquida ex-
,

hibita, alitum fm offitij admonuerunt.

De TLALM AT ZALIN
H ogXfiTZlNC ENS !
Amygdaloides ferrata,
'
Ifap. XLIX.

H
taque
erba
tens Amygdali, &angufta, (erra-
vnde nomen caules tenues , qua-
,
cft TUman^aUn.folii mit-

dratos dodrantem, plus minufii^, longos

flores vero per intcrualla exiles, atque pur-

tureos . radices paruas , Napis fimi-

ics . Nalcitur humeiftis locis , ac mon-
tium faucibus , regionis Hocxottincenps
Folia fiint odora , & nonnihil calida . ve-
rum radix , frigida ficcac|ue natuxa con-
ftat , odoris & laporis fere expers . eadem
trium drachmarum pondere mfa, &cum
quatuor granis cdcaleoatl rcfbluta ex aqua ,
atque

I
 . , y ,

NARDI ANT. RECCHl LIB. VUL 9j

epota , dicitur corpus leniter purgare , inundare vias viinz , nimiumque
coiucmperare calorem . ,

. Inter cremia arcmatita teira^rmata tJutc flefifta lotam hthtt .yade aiem V/V
Hs haket eajdem ' .

2>eTO AT LyM fia pUntaacimptyn/elSolaiii. Ctf. .

MI LTQMATL.

T
tcK
OMATL, loi planta acinola, in*
ter Solani (pectes connumerari po-
,.ct(ia noflri Orbis Solani generibus
,
diKen. neperiuntur namque in nouo Or-
be alix ipccies, quarum ^dhis>quoniam
orbiculares (unt> vocati Tornati mem-
brana includuntur . Siccay bigidaque or-
dine primo condat natura, nonnullumq.
participant acorem . Verum maiores ez
ijs Xiitname nuncu^tur, quod eft 7"
i4MCncurbicx forma, rugolxque; *'

nores vero Miltomamd ided (ementini , Miin.

qui cura TUtiii, leu frumento Indicoderi

conlueuere . z prioribus quidam iucun-
di lutu afpeidus , & nucibus iuglandibus
paulo maiores.cumque virides primo ap-
pareant, in palbdum tandem colorem,
drgencrant.dicunturq. C 0rm<im,<,quod Cotoin,-
eft Anguini. Ali) eadem forma, & magni- gmm .*

tudine condant ,1^ in rubeum demum

mutantur colorem Alij ^ viridibus fiunt *>
.

lutei, & Mali Aurancij vocati circiter atquant

magnitudinem, vtroque latere le-
uiter compreflb, & a parte qua pediculo adhxrent , ad mediam
vfque orbitam^

inconditi rugofo . Alij rubri funt, cum exade maturuerint, atque in cum quo-
que colorem c viridi abeunt, podquam pallidum, ac rubefccntcm prius indue-
rint . eadem peni
magnitudine conlbnt , atque figura , ctfi rugofis quibufdam
eminentijs incondite extuberantibus, non modo virile pudendum re&runt , veoti..

fed hxmorroidas quoque , dc quidquid in feminis

horridum , & obfcanum po-
ted videri Ex
. minoribus quidam, nuces iuglandcs xquant magnitudine, & c6- v,ndei,

lore virefeunt. Ali) Tzhnatomatl diidi. Ponticis

nucibus llint maiores , minores yhw
vero iuglandibus,membranulx veficx indar inclufi, vnde nomen . qui e viridi
pallefcunt .minores verb,dit^ MtltomamM,^nAiOis nucibus pares funt, eo- &
. dem, quo prxcedentes colore . Tales habentur Co^omatlyk Tomatl , quem Xa- cno- '

latlaccnfem vocauimusa natali loco , refertam feminibus , paleis exilibus pJiri

bus , qux in medicamenta calore prxdita, potidimum referuntur. Sunt alix TonutU &
fpecies , de quibus leorfim loquemur , quoniam nomina fibi vendicant certa.,
hatasq. (ortiuntur naturas. C^od autem atdn ad prxnarratas,advnumbra*
*>

I net
 . . . .

9 REl^VM MEDICARVM NO. HISP.

nes Solano (imiles videntur, irtio eius (p<lecies . At qu* maiorem ferunt
rruaum
niaiores funt, &
folijs Icrraus conflant qu* vero minorem, vulgan etiam fun*
, .

^ norunt frudnSjVoma amonsvo-

ir~agnitudinc.turopati Rhizotorni^tfnos et ijs i

caretconlueucrunt fonaffis cb veneream ,

. &
lalciuicntem, quam diximus for-

mam. Demum adeo piant* figuiira,vires,tru^hiSjpclJicul*,&pomaquardam,So.

lani Ipeciebus refpondent, vt improbi i homini fucru , manibus pedibusq. in iU
lorum
I non ire fentcniiam ,
qui Tomailes cmnes in Solani difleremias reterunt.
& cuU
Quibufuisltlocis proueniunc,f^pr*cipu^ calidis,fponce, aut indulgentia,
& om-
tura. Ex i js intritis, ac permixtis ChiUi, intin&us granilimus paratur, qui
nium fere ferculorum, & nutrimentorum faporem commendet, & emormara
orexim exufeitet. Vis eiuf trigida&ficca, & nonnihil abfeindens Tam folia, .

quam frudus, ignibus &cris conuenientifsime illiniuntur . zgilopas, capitis do-

lores tufa, atque impolita limant . zftuanti ventriculo auxiliantur, & parotidas
cum (ale illita dilcutiunt. Vakteorumfuccusaduerrusgutturisinflammatio-
nes , & qu* ferpunt vlccra , cum cerula , rofaceo , & Litnargyrio ad zgilopaa .

cum pane , infantium adullioni ,

quam Syriafim vocant, cum rofaceo .
perliilus
Colly njs, aquz vel oui vicem exhibet, contra acutas fluxiones illitus .
proficit in
aurium dolori m(iillatusprodeft,mcn(tumin vellere liibdituslillit abundan-
tiam. idem gallinarum cortaliom fimo fubadlus,& linteolo appofimsjzgilo-
pijs przlentaneo eft remedio
V*rias Soldtti ifeeies hie Mtingit autbor
ALKBKENCI MEXICANVM.
' Ftma Amoriiy Fepcdria^
'Tomtt Amorij maiora fatis Europa fuat

fiuper in Horto ad S. Sylutflr um in Vr -

te,'vidi FOma amoris, cuius fruHus plani fi-
milis erat, magttitadirujfyura, colare, Strpch-
*tieadro, foliavero adeotj-,tota planta,Poj 0
amoris communi pmitia
tAlkckfngi Americum 'viultJn Horto
Pharmacopoci
,
quod i nemine adhuc

ALKBKENGI M B X I C Afi ir H
aulis vitra eukitalem altitudinem exur-
git,'viridis, rotundus, lignofiu. folia
non Imge
ah radice per totum caulem ,lmgo ptdicuL
adnafeuntur . admodum Peto minori fimilia ,

3 'viTidia,traffa.
^ ex quauis a!a,noua folto,
rum fohotes enafettur, longitudo intemodij e(l
duorum digitorum ex . alijs fuperionhus ,flo~
fcdt mulli, exigui, pallidi prodeunt pedicul
,
breui/pmo , vt adnasi videantur , Inde Vifi~
cula fequuntur fimtlcs noRra yepearia , quo.
colorem , fidtmuorts longe , nec emm Auedana magnitudinem affe.
quun.
 . , .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII. ^97

Ruuntur . Hd etuUm Utnm circumfiflunt , flores CUnopodij .! 'Bdtcd njt-

flcults inclnfi, Pifumcurddtum dsjuant msgnitudine, /ed rubent, noHrd yeficaru

fl-
miles fdpornon ita gratus, fed longe amdrter.Jemwa alba , plana, renibus flmilia, Vt
in nafiro Alkfkengi
Huc referri pefjunt rvires eius pUnta , ejuam tn noua Ililfemia 'vocant (pyopatU
Ccyotomatl, Cniechec, ^thielt, Hojdomipatli . 7(adix eius efl amarijjima , ^ ^uo
amarior ,
eo citius vires prodit .
yfis eius eR , rvt drachma vna pulueru ,inijciatur
a. cvel 5 . rvncijs atfua,flrigidd potius quem tepida , fumatur 'ventriculo leiuno ,
vel fub nollem fine cana , HauRo medicamento , taue ah aere frigtd per 'vnuni
diem, nam mouet corpus prout inurnit difpofitum per inferiora, (y quandoque per
juperiora. durat q. aliquando 4 ,'vel q dies, donec videlicet malum tollatur . Sic tollit
.

ibRruRiones,m >thos 'ventriculi, eiusq. dolores ,

auxiliatur morbis matricis, calculum

'veflca rumpit, doloribus cholicis, Qr Iflhiadicis fuhuenitpnouet edendi appetitum', iuuat

factlttat panum . PoteR infantibus vnius anni exhiberi, nam pharmacum efl (e-
(urtfstmum . ProdeR etiam puluis huius radicis ,
doloribus podagricis infpetfiu ,fi

parces prius Vagantur cieo abietis , 'vel Liqmdamhar , 'vel oleo communi , vel etiam

fola aqua lepida . Sin huic pulueri addas ana pulueris Ol!huhqui,lolUt quemuis dolo-
rem, ei calore vel frigore ortum . fed oportet prius , partem dolentem oleo abietis inun-
gere , <y- 'Videbis paucis horis miros effeRus . Puluis intus fumptus tollit quemuis do-

lorem Ifchiadis , Ventris . horum omnium veritatem monRrabit experientia ito

pradiSlis morbis .

De XALTOMATLl feu TOMATL arenofo

Cap. L 1.

X ALTOMATL
tcniis Solani
liuc ,
rpecies eft Solani peregrina, radice Baut*. Alphodo- ^
folijs Limonix Mali, led minoribus, frudiuq. bor>
caulibus multis ,
Vbiquc prouenic , nec vllum refiigic czlum , aut (blum Frigi-
. .

da , ficcaque confiat natura , & ijfdcm quibus honenfe Solanum viribus quo .

iit , vt radix tula, refolutaqueex.aqua, ad febrilem calorem flandum propinari

fbleat amaritudinis tamen, & nonnihil caloris participat, quampbrem ferunt,

(cfquiunciz pondere deuoratam, flatum dilcutcre , inteflinaque purgare a feci-
bus, quz ab altero quopiam afliimpto pharmaco concitata funt, nondum ta-
men vacuata , grauitatem ventriculi diflbluere , atque ita demum dyrencenjs
prodeflcj .

Sdanum hortenfe ,
frigidum ab omnibus rede dicitur . ii tamen de folio g^ bae-
ta inteUigenium tR nam alia partes, cvt fit tn plerifljue plantis, diuerfum habent
.

temperamentum, nam amaritudo radicis, gjr feminis,'vim habet plane contrariam

 ,

p8 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Dt Al-AHVACAP^tLl
LEPTO PHTL L O. Jeu LiArico ,

^ tenui folto medtcumtoto

Cap. LJ/.

H erba eft AUhuMapMU,

fundens tenuia , Lini fimilia
minora flores candentes . radicem ve-
.
fblia.*

, (M

ro albam , pellucidam , fibratam, atque

contortam . Nafcitur regionibus frigi-
dis Tautliuhcani ,
iuxta accliuia mon-
tium loca Radix trita , &: fcmiuncia
.

pondere, ex aqua Buglofli, aut fontana

deuorata, humores omnes vacuat . Eli
& alia AUhuticjpatli fpinifera ,
qux ad
Tunarum fpecies eft referenda , dc qua
fuo loco tradhbicur. i

De APARA^VA.
***.

P A R A QV A longx , lent* , ac per inrer-

A
dinem
ualla tubcrofe

,
.
herba eft radici infiftcns

vnde prodeunt caules multi , hominis xquantes altitu-

propinquas arbores (candentes , feilijs ornati virentibus , Mali Me-
&
modici flores fru- &
die* folijs non plurimum dillimilibus candentes , ac
.

nullus. Ius decodi radicum epotatiun, medetur doloribus

h Gallica lue
dus
profedis.bubonibufquc,ac vitiat* motioni fen opem. Nalcitur in calidis,
tc. arentibus Htutcutu locis.
 , . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII. apt

Dc C AC AMOTIC T LA NO^f'1 LONl, /tu^amA

fur^auM. Liy.

H
tla.lApM
erba,
ijutloni

alij vero
quam
quidam vocanc
(^acamotic Tlan-

Apitt/ilpatli ]i.'!cnt
, alij Cax-
nun-
cupare , folia frrt appellarar Amazr nica;
forma, Hzderzve , led angulis quibuidam
iniignia. caules exiles, ccrars , & volubi-*
Ics.Hores maluactos,& purpureos, caly-
culo: um f>rma, cymbalorumuc . radicem
vcib obrocundam , candentem , & tene-
ram . Nafcitur regionibus calidis ,
tempe-
ratilque , Iponie (ua,ac etiam culta perti-
naci quadam viuacitate, quales (iint Pat>u~
MUnttiJis , tc Mixictnfts . poflctque io-
nonnulla Hdpaniz transferri loca Ra- .

dices duarum vncianim menfura , deuo-

,

racz cubitum tendenti aluum mira leni* ,

taie 6c fecuritate expurgant . tra^la eti im

^ ven%bili , ac reliquis humoribus, quid
quod dulci fapore,& grato cor Hat, nec
macianis ,
pyriliic noftratibus cedente.^ ?

Clamitet modo improba, &femper quz-

rula mortalitas mille panim pharmacis , in tanta medicamen-
excarnificari
torum blandillimorum locundiratc, & benignitate naturz
P lufms Ith. 4. rariorum pl*nurum cap. y 1 tria 'Batatas dtferibit prtra tolor*
.

dislw[la^ cortice 'vtdtlicet purpurafeitte ,

palltftnte , elbo . tjua emrtia w altmen^
tum Amcrxtnis Hifpauis cedunt . Addt nosler Authortjuartam Jpecitm me-
dicament-ifam emus , flonm ait Malua fimt/em. vde omnes has (pectes ,Cucto-
meraceis ,
non Sifiro, cuius quidem Japortm refert , adttumcrandas tffe iudteo
t'tdc ttiam Mooardem cap. 5 j.
 , ,
,

300 RERVM MEDIC ARVM NO. HISP.

Dc CO A P ATL] AffbodeRfia .

C*p. L y.

C
candidas
OAPATLI
ba
,
cfl radices

Afphodclinis
Afphpdclina, her-
longas fundens,
non abfimiles
vndc inditum efl cognomen , aut iMa-
tUlyttJc . cx eis folia prolixa , &
Porraceis paria . flores in poflrctnis
caulibus veluti fpicacos , & Scoechadis |

capitibus pcrlimiles. Nafcitur^<s^-

tU HoittiUctnft. Radices lunt molles
& refcitac fiicco , infigni faporc &
odore carentes , frigidacque , & hu-
mentis temperiei . tufa: , & admot*
auxiliantur ilibus ferpentium . idem-
que praellant ex aqua bugloflie epocz

De COAPATLI ifAnCV IT LAUE USI.

C*p. LVl.

H erba
lijs

teolque flores
cft CoptuU TMemtUnenfu
ornatos longis, anguftis, hirfutifque,
radicem vero longam tenuemque. Nafcitur
.
ramulos frequentes mittens , fo-
&
inferne fubalbidis. iu-
collibus fri- m
gidis Myfticz fuperioris . Frigida videtur, &
lubrica natura. Medetur ve-
nenatis potionibus , iifiibufque ferpeutum , ter aut quater per fingulos
dies admota vulneri , aut femivnciz menfura , c liquore congruenti rcfblu-
U , atque epata . i

ZV

Digitized by Google
 ,..

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII. . jpi

f
,

COACiyiZiPATLl, fiuMtiUitutidoris . C4^. LVJt. j

C OACIVI2PATLI
fblia Buglolsi, ftatitn
fundens, caules foliis paulo altiores
herba eft
ab ipfa radice
, tres .

quatuoru^, l*ues, teretes, tenues,ac rubeos

flores in fummis eorum partibus, cvii;idi
rubelcentes . radicem vero minimum dii-
gitum craflam , flbratamque Nafeiturin .

calidis regionibus PapaUtiepad inter laxa ,

pratruptis cauifque locis . adeo auteiru

eft mirabile Imandis doloribus medica,
mentum , vt inde inuenerit nomen . In-
figni faporc caret, & umen nonnullum
cdorem participat. Aiunt, iusdeco<% il-
lius, mirabile efle aduerfus Gallicam luem

mcnliira foliorum efto manipuli tres

, &
aqux totidem librae . Decoquenda vero
funt ad tertias, &
forbendz lingulis die-
bus decem vnda; matutino, velut ius de-
coili GitdjMi alTumi Iblei. Quin eri am^
interdiu potandum eft. ka quofuis dolo-
res , ac przcipud articulorum, placat

Flos ftre fimilis LimmU .

T>e COANE NEPILLI feuCon-

trayerua. (ap. LUX.

C OANENEPILLIS,
Ttfoc Coantntpilli
Coaili XoihitUnenJtm vocant
, alij

,
quam alij
Coapatli, alij
herba eft
'

folia ferens Iunx crcfccntis in modum-

aut lolearum quibus calceantur iumenta
lignata quoque clauis lUteo colore caules .

volubiles, teretes, exiles, ac ornatos per in-

terualla prxnarratis folijs. item capreolos
& flores multicolores , Vetonicxferi for-
ma, fcd longe minores, radicem vero.pro-
lixam , & conuolucam, minimum digitum
craflam, flbratamque, cuius eft vius in me-
dicina . Nafoitur multis in focis agn Me-
xicani , fed prxeipue XochitUni , vbi cius
vires funt primocxploratx, atque icpcixx
Cc Radu
 , . . , , . ,,

30 X RERVM MEDICARVM NO. HISP.

eft nonnihil dulcis, calidaque &ficp ordine fere
fccundo , fit
Ra<iiz namque
odora . quam ni(am atque deuoratam trium vncianjm pondere aiunt mederi ,

,fpleni reftaurare motum impeditun^, fedare

dolores , appetentiam exdtarc-
,
retentum
euocare vrinam , calorcm'temperarc, ventris dolorem len^ , lemen
pellere, ac per Ibmnos inlbmniau^.a fuis iam pene fedibus muullum,viperarum
obliftere ilibus ,
venenatis potionibus > venenist^. alijs vim omnem adimerem
veneficis infi-
expurgatis ftatim per inferna . prstferuare etiam a meretricum
di)s iMxuisq, cibarijs, qua dic fuerit deuorata. demum
venenorum omnium-
,

perniciofam vim hebetare . Sunt qui flores idem przftare exiftiment v

JFbres fmiUiqmitm funt eoiore, Vetonicd AUiU,fed minores, tr
'Bryonid firte

pttiiu compdrstri pojfunt, inter euins Jpecies reponi pojpont. 'Baccd

colore ex CnUnneo sA
nigrum tendente pinguntur
Contrayerus tontopere contra omnia 'venena celebris ,
efl 'leel hae herba ,

rvel Jaltem congener, id enim mihi confirmarunt duo Adonachi ,qui in Adexica
multis annis hahitarunt. patebit amplius ex his, qua de 'viribus huius her~

ha d Reuerendo Patre aJfilUnte H fiania

i
acceptis Jubqciam ,
ex Hijpanico tranfi-
lata . Hae J^adix eft contra omnia venena ,peflem gjr fpeciatim eius mira effe~

3a rvidebis in fequentibus . Drachma vna , 'zhI fiquidrachma, fi

perfona evires

fisfficiant gjr grauitas morbi requirat , in quinque rvel fex vncijs aqua tepida, ma-
repete his ,
ne mei Vef^i fumptae, deinde fudor procuretur ,firuit per Tauadello .

rvel ter. licetmideatur incendere O augere calorem stamen eum potius expellit
similiter ad dolorem lateris, mentriculi, artuum, capitis, Ifihiadis, matricis prodeSi
iu morfu araneorum, <vipera, firpenus,^ aliorum menenatorum animalium, efi
mi-
rifica, nec efi qmdquam quod tam cito Juos frafiet effeSlus gj'
tandem eft mni cum
remedium in omnibus morbis mfurpata 'vt fupra . Radix quidem 'variac habet fi-
guras , omnes tamen ex planta fimteiufdem Speciei referuntq. quafi omnium anima-
lium 'venenatorum efiigies,'vt inde cognofeamus earum ejfi antidotos A qua 'vel 'vi-.

num ,
in quibus radix ficcaimpofita fioerit , fi bibatur quotidie ad prandium, pr^-
feruabit i pefle, Melancholiaduuabitq. digefiionem, difiipabit flatus, 'ventriculum

confortabit . Et qui 'vfiu fuerit hac btbendi^atione, nunquam ad morbos erit praeli-

nis. Hac radix melior eff quam Vet.aarvefTheriaca,'velf'nieornu, in fuiseffeSli-

hus Vocatur hac herba Contrseperua idefl contra venena , item CocuanenepiUe, Co-
.

cuapsuli , Htcelematxi, haSenus ille . Hat nomina evidemus etiam d noflro Authara
huic pLutta tribui

De Planta, quam Coeam Peruinam vocant .

' Cap. LIX.
\

H
ris , &
erba ell Coca Peruina ,
quatuor fpithamas, plus minufiid
,
vt audio
longa , folijs Myrti , fcd paulo maioribus , mollioribufquc , diluti viro-
in quibus alterius minoris folij imago eft exprefla , femine vero racetna-
tira dependente, & Myrti inflar, cum maturdeere incipit, vergente in rubeum
colorem , & tandem nigricantem, quo tempore folia colhgumur, in cratibusq.
cxiccantur , ac reconduntur in vliis Quod Ipedat ad culturam , femen in pri-
.

mis ferendum efi in frininarijs , deinde transferendum , atque ordine vcluti

ftbx,

Dt -
 . . . , ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII. 303

labx, &:ciccres,difponen(luni,repa(linaco''&culco(blo. mitcenc fblia dend>

buscomman(a,puluencellinarum vllarum, in catapctiaq conformant) czic-

cantque, aeque ica lilis fune viui . Ore liquidem geftata, atque hinc inde conuo-
luca,(icim dicuntur extinguere, egregie nutrire corpus famem (edare, vbi. cibi

& potus copia non elt,& tollere per longa itinera lafsltudines .
Quin eifdcm ca-
upoiijs vti fblent permixto, deliciarum gratia , Telt, in oppidis domicilijsq. fuis

fbmnum conciliandum ebrictatemq. inducendam & laborum,

manentes, ad , ,

curarumq. omnium obliuionem, atque quietem. ft etiam illis pro nummo, &
CIUS plancz commercio feruent emporia -
Z/td O" Marutrdtm cap. 5 a Confide etiam eos , qui
. hifloriam Fer nanam conferi-

fferunt , Tiitre, in Garctam

Extra dubium e fi , hanc plantam congenerem cum fo-
"Rufio 'vel Hippogloffo efie ,

Holum alteri infidere feribatur, ty reliqua in deferiptione pofta non contradicant .

Eius folia 'vidi apud D. Henruum Coruinum Pharmacopeeum , Rufto omni-
no fmuUa, infdentem tamen linguam non habuere , id quod atati planta adfcrtben-
dum puto .

De COZTIC
Cap. L X.

H
gulfa
erba
. ,
cft

Lini ferens longiuicula,&an-

caules tenues
cv*c xihmti

, dodrantales
folia

Icmen orbiculare infommis ramis .

radicem longam tenuem , fibra* &
tam . Nafeitur Chalci, frigidis locis ac
collibus . Radix tufa , & deuorata cz '

aqua, femiunciz menfura) vacuat om-

nes humores
Semen in fummit ramulis depingitur
miride . quadam
in eo apparet linea
nigra ,
qualis in Cbririophoriana baccis .

confpicitur

De HV ACP' A fiu fimno ani'

malis H^ACf^/^rE
nomine. Cap. LXl.

H VAC V IQ VA
fcd angufta
fpul )lque.
,
volubilis

& longa .
herba cftjfolia
floresque coccineos
Radicem vero tenuem . Nafeitur temperatis locis, planifquej ,
mittens rara,Hederz figura,
. caules , exiles , teretes , hi-

humeilis Viuapz, vbi in magno habetur precio lafigni videtur lapore .

carere . tamen ius decocfi eius infufuin , aluum lenit , aut puluis eius dua-
' nim drachmarum pondere deuoratus,ciufquc dolorem ;coturaiium przci*
pue ex albore , leuat .

Cc a De

Digitizod by Google
 . . , .

J 04 RERVM MEDICARVM NO. HfSP.

Dc BC AfATLl M E C AT LAN E N S Qap. LXU.
l.

H
les ,
ERBA
luteos ,
cit

bens cordis figura, caules volubi-

vnde nomen florem purpu- .
folia ha-

reum, Coxr/4rl<r/>4 fimilem, in calycibus

luteis contentum, radicem vero longam ,
ac tenuem. Prouenit in calidis Aieesria-
ntnfliiis lyluofis locis . Ius decodh eius

humores craflos,ac frigidos purgat, ac

ventris noxia pellit animalia. Decoquen-
da adhuc virens , 6c matutino potio
e(l

propinanda ficcaenim inunliseft..

Hanc conuolumU {pedem 'vidi in Horte

D. Coniini .
flot enes e/7 ele^antiJItmHS ,
Jed
caducus Vf in reltejuts fpectehus . femen ni-
grum 'vafculis membranaceis concluditur
Huic aha ibidem nata, futt admodum fi-
mihs , fed flore cxruleo , eiufdem magmru.
diriis. ftmine admodum^imtli , fed folia
cordisfiguram non habent, fed fimilia fiant
, Cofipinis VelHederaceis.hirfuta,caulis ruiet.

radix admodum fubtilAus fibris conHat . catera omnia, net in pradicla .

De CUdOTlNBNSl hirha expurgante Cap.LXll!.-

M
1 ! . . :

OTINENSIS herba, folia parua, cordis figura fert . caules rubros

atque volubilfs. flores rubeos , calycibus fimiles , vafculaque obrotun-
da b includitur femen radicem veto fibratam Nafeitur Xiquilpa, ScTha-
,
V . .

rimbari prouinci* Michuacanenfis Semen tritum , atque ex aqua deuoratum^

.

drachmz vnius pondere, omnes humores citra noxam vllam expurgat . -

Ei hae admodum ftmtlis pnari modo deflripta.cui etiam yires purgandi refpondent.

De fify AL ANC AP AT Ll, feu

irati hominis medicina .

lap. LXIV.

H erba
faligna proferens
tortos, teretes, tcnuefque
eft SlualancapatU

.
. caules
Nafeitur
folia
con-
Hu-
citlalpa . Frigida eft , humidaque , ac
. faporis & odoris prope nullius . Pro-
pinantur I folia tula atque relbluca.j
Lii. ex aqua, homini qui ob iram , accc-
ptamue iniuriam male habet . vnde..
nomea.
De

Digitizt Gbe>3le
 . . ,.
,

nardi ANT. RECCHI LIB, VIII. 30/

De T E A4 EC AT L expurgant*
C<tp. LKV.

T EMECATL eft folia rara, tricul^dia,

ca mittens, caules tenues, lentos, repentes

expurgans, herba
ac modi,

per terram . flores orbiculares , modicos

luteosq. iuxta fingulos foliorum exortus,
toto caulis procurfu, & tandem valcula re-
feru femine, inferne hirfuta, & fubalbida
radicem vero Raphano limilem , fed te-
nuiorem . Nalcitur Alcomani vbique. Ra-
dices lemiuncia; pondere potz ex aqua, bi-
lem & pituitam per liipema atque inferna,
s vacuant.
Et hac herh* fpecies tSl Cenuoluttli . nmde
etiam vim purgandi ebtinmt .

De TLACOCHfCHlC OCAPETLA-
rf^CEfeuSaluifolia. Cap. LXVl.

H erba el^ Tlaeeebichic, furculofz radici

tres cubitos longos,teretes,

fed aliquantilMr latiora, inferne fubalbida
& purpureos
,
.
innixa . vnde profert flipites
folia ferrata, S^uiz
ac virefeentia fiipem^. 6c $orcs iiu
(imilia->

fupremis caulibus candidos , & in pappos abeuntes . Succum vnciz vnius ra-
dicum potammex aqua , aiunt, pituitam per inferna vacuare, medeiique ven-
tris dolori , ac feabiei
,
^cnemque mmuere

T)e TLACVITLAXCOLU,fe
Cap. LX y II.
vifetubui terra.

T
ba
lalcvitlaxcolli
cft folia
ab Tauhuacapatb di&aj her-
alijs

habens Origani , fed longio-

,

ra & ,
angufliora , circmacaque fru- . &
dum rotundum , toto caulis procurfu
vtrinque , iuxta foliorum exortum . Ra-
dices verd albas ,
tenues , & longas .

Pfouenit tAtlaptJci , vbi vtuntur lucco

eius inflillato naribus , ad pituitam i
capiteeuocandam , & leuandum eius
dolorem , tumorcique feciei difeutien-
dos , Ot inmagno habent pretio Ra- .

dices namque duarum drachmamm.,

menfuia epotz , omnes humores pur-

Cc 3 gant.

Digitized by Googie
 . . , . , , :

^o6 RERVM medicar VM NO. HISP.

gant ,dtaco vomitu, &aIuo feliua. Securam cft atque i^n^ium ptiarmaU
cum , etfi anxicutem aliquam nonnunquam excitet miaus laqaen eft arent .

viridi , atque i calida aqua

deuoratum
%adix erdffa, mn tmmi^x rubro in alhum tendens, defingitur, ttules gtnteuUt* ^
*vt intemodint ^uoduis if/1 Hod infertum 'videatur. filia binaflbi offojita m mdstm

De TLALAMATL morbi Gallici fidaute dolores, Herba

lomnis infantis . Caf. LX/IX.

H erba eft Tldamad, ab alijs nun-

cupata Tlalcimad, (cuC/4f/ humi-
ab alijs herba loanais infantis , a Mi-
lis ,

chuacancndbus Turipitaquam ab alijs ve-

ro Cnreci quz folia fert obrotunda , ter-
na, NumraularizUmilia .caules purpureos
per terram ferpentes purpureos , (picatosq.
.

flores. Icmenque panium, & rotundum^ .

radicem vero longam ,
tenuem, & fibra-
tam. Nalcitur temperatis locis, aut paulo
foigidioribus, quales fiint Mexicani, ac non-
nulli ex Michuacanenfibus Frigida, ficcac|..

nanira conflat, & adftringenti. medetur

vetuftis ,
ac recentibus plagis . didturq. ma-
turare, ac rumpere przter naturam tumo-
res , & abortum coercere , ac .
quin & tufa
duarum drachmarum pondere deuorata.*
dolores c morbo GaUico ortos fodare , & va-
cuare humores omnes, illita vero oculis, eo-
rum inflammationi mederi , ac pediculos
interfi/ere.
'folia parum rubent iuseta petiolum in piUura.
tAliam "videtur fii eodem nmiine defiribere herbam Afonardes, filio Oxaljteiis ,

^fdem tamen ytrtkut ad vulnera fananda fraditam

Utdicap.ii.

De TZAC fANG fEN I III. fal Hseroorrhoidali Mexicana

Cap. LXl X.
Z A G VA N G V E N I quam alij a natali loco (^aqualpen/em planum
T
herba eft
vocant,
folia
ali j

habens angufta,
,

Totolpcxitl, a\i)Comalquilitl ,Sc

& prolixa ,
Michuacancnfes Xeret^,
magnaq. ex parte quina. Si fimilia_>
Trjanhyasl, fou Indico Abfinthio . caules fox dodrantes longos . coccineofquc
flores . Rancem vero fibratam . Prouenit ^auhnahuaci campeftribus vdil-
que locis . Admota hzc hzmorrhoidibus, aut brachio appeofa, eas exiccat , at-
que corrugat
,
'
Df
 . j ..

NARDI ANT. RBCCHI LIR VIII. 307

D* TTZCVI M PATLIy JtuCunisiuterfe^rt^ftl
Hordnlo. LX X

Y TZCVIMPATLI,
mthpMtli vocant, Hiipani vero
lum , herba cft , cuius tria rcperiunmr gcnc-
quam ali
Hordeo-

Primum folia fert oblonga, & angulfa, li- Pri*

ncilquc fecundum lonmtudinem procurren-

tibus infignia , i radicibus fibrarum zmulis
caulem vero tres dodrantes longum ac mi-
,
nimum digitum craflum . cui haerent granu-
la hordeaceis fimilia, Ipicatira
compouca,vn-
de nomen . Nafcitur in regionibus frigidis
Semen vermes extinguit, vlceribusquorum-
uis animalium carnibus ingeneratos fi tun-
,

datur, & redigatur in puluerem . vlcera pu-

trida > & mali moris , egregie curat, carnenu
rupercrefccntem abfumit, pilees inlperlunu
necat,murcfque, (vnde quidun J^michpaiU
vocaaerunt)& carnibus permixtum canes,
vnde nomen, quin fi puluis idem aqux com-
milceatur, linteolumq. eodem humore ma-
dens , articulis applicetur dolentibus, mirum^
eadem aqua vlcera oris fa-
przllat auxilium .

nantur , colluta pediculi necantur , grauis anhelitus emendatur duus decofH .

fpicirum,adie<ffo alumine, firmat magnopere dentes. Secundum genus apud scennda.

Michuacanenfes nafcitur, eifdem viribus, fed radice Cxpis fibratis perfimile.
Eft &
tertium apud eofHem, folijs anguftioribus, orbiculari radice , fapore fere dic?wu'

nullo, 6c quo ad extera fim ile .
Defcrtkit h^nc herkam etUm Afonsrdts , feJ fiti CettadilU nomine . nip men-
tionem faceret vagmularmm quibus femen includitur, putarem ntn in frumentaceo ge-
nere hanc h.rbam reponendam,fed in genere Ranunculorum, Vtl Anemmes . Vix enim
in frumentaceis tanta a'rsmimia reperetur .& Author nosler ait folia oblonga , nec
,

addit hordeo fimilta 'vude frte alterius generis fuerint, quali in lingua Dalecham-
pij 'videas . addit caulem crajftie digiti ,
quem in frumentis non inuenias. frica tan-
dem etiam inter Ranunculos, O" Anemonum genera reperitur, in quibus etiam filamen-
ta illa, forte hordei sert/lae reprafentare poffunt .
frd in hac re nil affero . Plantam
quam Lugduuenfs depinxit, ex deferiptione tantum,'vt mihi 'videtur, exprefra eH .
Sequentes 'vires accepi d 'Reuerendo Patre Societatis l ESy tAffisltnte H fra-
niarum ab Indis explorat at Puluis huius berbt 'vlceri Cancrofo impoftus, necat Can-
.

^ erum Sanat ylcera quantamcunque

. fint antiqua ^omnem maltgna. interfeit Vermes in vul-
neribus natos, tum in homine tum in befiqs . toUit frabiem tnfperfo pulueris .

(onfirmat dentes fp ecs T

aqua inqua puluis fuerit bis terue abluat. ollit etiam dolorem
, dentium licet computruerint. Lauaado cum aqua hordeoli pabiem ejd-.m die liberat .
T)e

Digitized by Gopgle
 ,

jo8 RERVM MEDICARVM NO/ HIS-P. ^

De q.A<^j1TZlN, feu fmru

CfACATL. C*p. LXXl.

H
ge maiora
E R. B A
li

.
cft

Punicz proterens, Ced lon-

caules purpureos
felia

,
Ma-

ac fru-
dum orbicularem cicere maiorem^ .
Radicem vero fibratam . Nafcicur in
iugis arborum expertibus , regionum.,
frigidarum c<ualc ell oppidum T/s-
,

iyuqmupect TlaxceUtecmrum vbi in ma-

ximo habetur ab indigenis pretio, pu-
tantibus incolumes ab omnium mor-
borum iniurijs degere , ob cius her-
bz copiam Cortex namque radicis
.

redadus in puluerem , ac duarum.,

drachmarum pondere deuoratus, aJ-.
num leniter , ac citra noxam vllam
fubdudt.

De rCHCAXIHVITL, fiu Coj~

>J!pie. Ctp. LXXIl.

H
clt huic
erba eft Tchaueihuitl
, Go/r*
pium a noAris nuncupata, quse
nouz Hilpaniz frequentifli-
ma, & cuius per fingulos annos mcfl
fis fit vberriroa . Nalcitur in calidis
,
humiditque, cultis przcipuc, locis . Ger-
mina tufa , atque epota ex aqua..
,
aiunt mire
reliflcre punduris Scor-
,

pionum,, Viperarum , cztcrorumque

animalium venenatorum . caulis vide-

tur frigidus , Cccufque , adftrin- &
gens . & vlcenbus medetur leuiga-
tus , & admotus . fiilu vero
glutinofc
naturz.
Cejppium Eurepx notijftmum, atitu
Jefinptio yhtrior exut apud AAeuthto-
lum , Herbarium Lugdmnarfe eUeot. ti
,
"Botamces.

De

Digitized by Googlc
 . . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII

De tATLTCHIP INC A, fe tAqux gutta . Cap. LXXlII.

t LY CHIPINCA
A
& magis acuminata
risve , neruis
herba eft paruula , folia fundens Solani
fecundum longkudinem procedentibus, molliora tamen,
caulem breuem, tenuem, ac tenerum . Radices vero ca-
, Pipe-

pillis f^iles Sapore, . &

odore infigni caret . Prouenit in calidis Pahuatlane.
yjj#,circa loca humentia,amplcxa cautes Frigidaque, humenti conflat na- . &
tura . Propinatur vnci* vnius menfura, ex aqua fontana , Bugloffiue, aduerfos
cordis afifc(flu5,quos vehementi ardore laborantes pati folent. Sedat enim calo-
rem, arcet animi deliquium, omnemq. angufliam, atque anxietatem fogat

Ee XICAMA. Qtp. LXXIV.

^ ^ T TERBA
A
efl Xieama
JL bilis, quam Mexicenfes C4t^or/,
vocata, volu-

feu radicem flicco manantem, vocant, ra-

littis craflic, in orbicularem formam ma-
\
gna ex parte vergentis , candida:
,
gratiq.

/ Y nutrimenti, & impensi refrigerantis tem.

pcriei.vnde prodeunt rami renues, teretes,
1aCCV
longi ,& per 'terram fparfi. e quorum fin-
t gulis per longa interodla , terna oriuntur

^ '1
folia, compouta

ti per
in modum crucis,ac velu.
medium orbiculariter fedla. filiqu*
f
1 - etiam mediocres, quibiifcfaminfart? lenti,
prouenit, fcd przcipue hor-
li

- _
fi ,,
tenfibus locis , fau atque exculta . Vfos eft
iradicum,vtqua:inmenfaspoftremasfub-
,.,f -tu? !
_ ^ Hu inde veniant, gratamque, frigentcm,& &
'
t' ^ ^ flatui generando apcam,prfbcant adluan-

1 w . II fj tibus alimoniam . neque admodum ma-

lam , fi prius aliquandlu pendeant perfla-
/ . . 1, bih loco, ac permittantur ibi cmarccfce-
.f., re. Sitim eatdemextinguunt, linguae ca-
lori , & ficcitati aduerfanmr , febricitantibus peropportunum alimentum prx-
ftant , corporaq. refrigerant, humetftant, & alunt . Saccharo conditas aliquan-
do audio radices,aut arena obrutas, delatas fuifle in Hifpanias , nec priufquam
eb peruenirent vitium aliquod contraxiffe
Flores purpurei depinguntur in hoc legumine, JUitjua 'vero nigra

De COZAMAtO XlHXITL, fiuherbalru . Cap. LXXF.

OZAMALO XIHVITL
C iunixa . vnde profert caules .
herba eft radici tenui,

& in eis folia rutacea, ftipantia vtrinque.>

& longiufcul*
caulem

Digitized by Googie
 . . . .

310 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

caulem ordine quodam . fiorcjq. albos , & candentes, forma Hoaxim NafH-
tur in calidis tcmperatisq. cqliibus, Myftica: inferioris . Frigida cft, ficcaquc ,
. & adllringcns . extergit dentes
,
gingiuas carne explet , ac putredinem om-
nem dillipac.qua in re przllanda mirabile eil medicamentum , fitula ip&^
commaniiiue , aut cius iuccus applicetur . vlcenbus cnam pudendorum^
fuccurric .

T>e TE TZ^VIX OCHITL, ftn TZ^l X 0 CHI TE L

Jkxta .
(^ap. LX X y l

H ERBVLA

fed candentis atnbitus

tes ,
eft

,
TrjicfBmfiir/, folia mittens Lini, caules teneros, tere-
purpureos, ac lignolos florem Chama:meli in lummis caulibus
vmbilici vero lutei
.

,
qui aliquando in purpureum.,
,

vergit . radices vero fiircuiolas . nec omnino videtur diflarea noftraie minori
Bclu vocata . Proucnit in faxis , (axofisq. locis Radix frigida eft, & adftrin-
.

gens. exhibetur hzmoptoicis cum maxima vtilitate.quauis menfura . Scruatur

vero radix in annuos vliis

r TOLOPAT Ll Irina. LXXyil.

OLOPATLI

Y
cies
.
lioruro figura Iridis
prima ,
Irina, (fic diiftaa facultate cordi

folia fundit Iridis

felijs ftmili) herba eft, cuius duz repenuntur fpe-
minora , anguftioraquc .
opem

flores
ferenti

umilcs
a fb-

Omixo-
thitl. radices vero Pyris paruis fimiles ,
liibrubefeentcs ,
oblongiores , flbratafl
que . Poflet in Narciill fpecies referri Nalcitur ^auhthtnanci calida re-
.

gione ,
iuxta montium fauces . Radix vnciz vnius meniura deuorata , cordis
dolorem , alioique eius affeiftus, curaredicuntur, febres extinguere,i<ftilque ,
& ijs qui ex loco quodam excello cecidere , aut verberati (uin, opitulari .
Sunt qui afferant fyncopi mederi , moerori , ac peiftoris morbis ,cubitum iam
euntibus deuoratam Frigida enim, humentiquc conftat natura, caloris, odo-
.

riiquc expers eft. Alia Td^atli Pit^ahoae nuncupata, herba eft carens caule ,
flore , & frudhi folia vero fert Plantaginis fimilia fed tenaciora craftiora-
.
, ,

que , & anguftiora, ex vnica radice firigula binauc, prodeuntia Hxc in ca-
, .

lenti prxdiAa nafeitur regione , faxofts locis . trita ac deuorata , febres extin-
guu . ffigefecit enim quoquomodo corpori admoneatur

De

Digiiized hy GoOgU
 . , , , . .,.

NARDI ANT. RECCHI LIB. VIII- 31J

D* MJTZATLl, /*uP$tuMlJicM. C*f.LXXUX.

MATZATLI, dica,
/cu Pinea In
dida iic ab Hiipanis hu.
ius orbis colonis, ob ihidhimdimilit^.
dinem Pineam habentem planta eft
,
folia Iridis mittens, Icd Ipinofa . radi-
cem fibratam , craflami^ue & vnicum .

pomum, germimbus circumcirca exo-

rientibus , ac altero in culmine Pomi
detradb his ac /acis , radices ftat'iiu
aguntur,alterumq. producitur pomum
Pineis nollratibus magnopere, vt di-
dumeft,Cmile, Iimihbus liipatunu
germinibus . initio hoc apparet ru-
brum , fcd procedente tempore , ac
nibefcente adhuc germine, palltfcit
Alumna eft Jniulz, huiulque
nouz Hifpaniz calidarum regionum
montofisq. in locis incola . Sapor eft
dulcis , acidulque . temperies bigida ,
ato^ue ftcca , ac fucco manans natura.
Exnibeiur febrientibus refrigetij gra-
tia, & ad ezeiandam appetentiam . retineturque ere , vt fitim mitiget , Si lin-
guam humeAet quamquam in bilem facile conuerd dicatur Sapor clt cius
.
.

Kutftus , quem vulgus Malocotoneum vocant non fine quodam vt didum , ,

eft acore, condita aliquando faccharo, atque lu delata in Hi(panias,graiiftlmo

fucco placuere . at recentia l^ntur in frufta , ac muria permittuntur imma-
delcere , vt pars in bilem apta nata conuerti, exicceiur , ac velut euanefeat
Hunc Qtrdumm fuk Anuncu rumine Jeferibie Acefla caji.44. aittjue ex Occiden^
te in Orientem tjp tranflMum , tAdJie , cultellum , [i per noQcm in 'vulnere Pined
tUius relinquatur , corrofum efie
.
quod quidem a re quauit actda fieri emuu mani~
feilum eli
Outedns lih. 7. eap. i }. hiUcrit naturalis Indica, iconem excepta radice propofiit

eltf^mterq. defiripfit
,
/ubTatama rumine, cuius rverfionem lege apud Clufium i
uotts ad Garciam Itb.i.cap.f IdeMangas
Citatur etiam Thetutus, qui Sona.ruocari ait ab Americanis
Fodem hahet Herbarium Lugduntnfi Isb. 1 t.cap.j j. fvbi etiam Ice exhibetur ,
differens tamen paululum .
_ .
^eaardes cap. d 5. Strebilium, ^ Huttm Pintam evocari ait

De

Digi!i7:>d by GoogU
 . ,

isx RERVM MEDICARVM NO. HISP.

... De TS.P4'KI > plofX^A Caf. XXlX.

t

T eP A RI
haftarum
iuti illa vrtica: .
herbii cft Eblia ferens lata
ferreis

caules longos
fimiUa , fpinifcra
, teretes, cauos, geniculjs
,
,
ferrata ,

& pungenn lanugmc infignu

oblonga , Sc

per fingula t^uatuor vn-

mucronibus
, ve-

ciarum fpacia interceptos , Radicem wcro fenfim gracilelcentem , bbratamq.

Nafeitur Paefn*ri . infipida eft, odore carens , frigidacquc temperiei . fi>lia ari-
da, tufaque, mederi dicuntur vlcenbus, haud alitet ac ius deco^li radicum
eius,

quod epotum dolores quoque fcdat , febres placat , & arthriticis medetur cum
adipe applicita , .

Pe TABACIS Haytinorum ,
quos Mrxiconi 'voeant
'VOCTBLT. Cap. LXXX.

T
ro
A BACO S vocant, Arundinum caua perforataque fragmentajlefqui-
dodrantem longa, puluere carbonum trinfecus
liquidambra, Xochiccqot/,6c interdum alijs quibuidam calentibus plan-
Telt,
illita, mtrinfecus

mmo
ve-

atque odoribus referta . horum inceniorum, ea parte qua pleni funt,

tis ,

ex altera trado , deuoratoq. velut quodam fuffimento, Ibmnus inducitur , &

cannis laboris , atque la/Titudinis helKtatur fcnliis. Quin etiam dolores om-
nes ac prxeipue capitis, fedantur , pituita ad pedus expuimr, iuuancur
fluctis
,

afthmatici, & corrolxiratur ventriculus . Cauendus tamen eft nimius eorunu

vfus, alioqui iecur diftemperiem calidam contrahit, in cacheximq. & alias aife-
diones inciditur incurabiles
EaJem ftri hubet Motutrdts cap. ij.dt Tubulis ad afibma ftrutiitbut quam~
uis tompofuiomm nen addiderit, V rn ')

-
id i

'
: ( JlV.VTn i'

V
f .
I

i!

V-;-
.r <\>i

TFJP 3
- 4 'li wunkDl.- ,

W-. 1,- ,l' *ivi T Wktl Im .iM

' i. futi;

4 . . .
* A ~

LIBER

Digitizejd by Google
RERVM MEDICARVM
NOVAE HISPANIAE
NARDI ANTONII RECCHI
Liber Nonus.
ANIMALIA EXHIBET.
lOANNIS TERRENTII LYNCEI PRvEEATIO.
^ 4f 'Tolydiedala Natura, qua non machinata

^ efi, <vt hominem cuius vnice fiudioja eSl , oMeBet

admirationem alleget } ^am multas hic Plantas, quarum
, Qd in fui
ne
notninaad noBri orhis prius incolas peruenerant, quas occiden-
talis Hia Mtxicana regio copio/at fert
,
genuina Jua kone ex~ -

Non
ideo diues illa Natura in his yires
tschthuimus ?
j. ^ /uas euacuauit. funtammalia non pauca qua Author his
fihiutfit, facie , vfu , moriius, mirabilia, vt eorum hifioria declarabit , qua longe ab
Europeis nofris, Africanis, Qd Afianis.differuut , adeo n/bique omnipotens Deus ,fum~
mam fuam bonitatem humano generi palam facere Voluit . St licet animalia nobis
ad parandum cibum,ad aeonomiam,0- varias alias exercendas artes , non,
infermant
minimam tamen Philofrphia in his ftbi partem venditat, qua fuaui animum con-
tam varijs eorum frtciebut ,
templatione, in
0
<varqs magis eorumdem organis
eorporeii animi moribus adhuc magis 'varijs ,pafiit recreat . Quare adi
animalia nunc irsuifimus,feletia quidem d Medico,^ rara .
qui alia evolet , le~>

f/tt Ouiedi Naturalium Indicorum hi Horiam qui fimma eadem diligentia de-,
,
Jcrihit . Libri etiam hijloriarum gj* ne^igationum, operam fitam egregii pra/liternntr
in horum enarranda evarietate, '
 .

RERVM MEDICARVM NO. HISP,

De ATOTOC HT LI , fett Dafipede CucMriitmo,ah Ttou ,

yel ArmadtUo diSio. Ctp. I.

turaduris armatum laminis

Ji^Ji Jl/
1'u w| canis Mclicends magnitudine, fed cauda
|\ / ^
/vi
valde logiori. Pedes liintEchini terreftris,
oblongum .
gracile , &
^IVlj armatur vndequaque cruda, bellico e-
quorum tegumento perfimili in laminas
V ,

atque mobiles diuifa , quafe^

ll y 1
conuoluit, & vndequaque tegit, vbi opus
1 f
'

l \
i'

1 dl . quare ab Hiljjanis Armadillo , quaH

ipli|| cataphradhim,aut armatum , a Lufitanis
^^ncobercado appellatur. Auricula fune
longiores, nimifque graci-
n
geniculata*
^^Ku|9h|E| 7\\1| eodemque modo laminis circumuallata
i/
'J Venter candet, & pelle operi-
cruftatis .

curmoIli,human(haudabnmili, longiu-
I n
Iculis, exilibus , ac raris pilis veftita , For-
venatur cubans fupra dorlum , &
admota, qua rede procedeti-
incidunt in inlidias , & cibum delu>
w\ l
' fuggerunt monftro. vix enim eft
\\ ^
%ffi\
'wKiU
W warte& animal qua fe tueatur alatquc_,
,
induftria deflitutum. Cum ^gic
in praceps ,
caput caudamque ventriculo applicat, ac tuetur cruda , ac fe^,
in Ipheram conuoluens rotatur. Quod fi pertinacius quifpiam infedari per{^
ueret , fele in hominem contorquet , & interdum ido vehementer dorfo fuo i

pedore exanimat Verfatur . in vliginofis lacubus . lumbrids , pilcibusque, ac

non & quibusdam arborum baccis, ac pomis , & ftw-
vermiculis vefeitur , nec
micis,vt diximus. Caro ed impense pinguis, dulcis, & pituitofi alimenti*
& excrementis redundans. Vtebantur antiqui cauda ad eas quas Zebreunas ,

vocant, ( quarum erat apud illos vliis frequens) roborandas, & muniendas f
cruda vero ad multa, qu; tu ad bellicos tumultus,tum etiam ad pacem tranquil-
lam Ijsedarent. Aiunt, crudam illius tritam , aedragmi vnius pondere deuo-
ratam ex iure dccqdi faluia:, euocato fudore,m^nopere morbo Gallico curan-
do conferre Verfatur in locis calentibus, qualis edYauhtepecenfis,lacuftribus*
.

"
vt diximus, & vliginofis. .
 . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. IX. 315

ti.E:
^ O T AE IO ANNIS TERRENTII LYNCEI.
... . > (r.*l- i. I
' i

.
^uimalciJum bm^fcfAumr , i MenarcU uf } qui illui AmaJiUo umtnat.rtii- ,
.
^

'qutj Clufij ddfrddiaumcMput.

tn 0 hmusminulisgentruCiu^imExtticis euf, 1 $, qu* i^ud
'DcJcrAit etifim
jM:thum Tbteqm Tomm iu/uo Aiufu frtefirtim mAus mfiruUiffi*
mo,mt^mcumd(le3Muue cujpxi, .
, ^.c. -.n -j ^

. ... "De AC ALT ET EPON,f fiu MotuxAlf miuraatut , qued priudtim

\ ,
. TtmaemUahuia "vocMt, Luent Tim* m/fAut*. Cup. //.
i'.,: ..V

V ERSATVR in SluMhtuhuuctujihus agris

noux Hifpaniz locis, lacerti terrificum qu^da genus Cdoio noftraci haud
ablunile, nuncupatum abindigenis hiipanis Snrpiuit dia* longum lpitha>
itias, prolixa cauda. breuibus cruribus, lingua, quam interdum veriac, ru-
, alijfque ferucmibus huius

bra , lau , ac bifida , conio capite . incefiu graui , tardoque , crufia incedum &
dura.fuluit candidilque pundis, paruulas margaritas imitantibus , aut licho-
Ipermi Icmina , variata . quz a cruribus pofterioribus vfque ad excremunu
caput in varias digeruntur formas, ab eifdem vero ad extremum caudz in li-
neas annulis (imiles, cingentes cranfuerfim corpus per interualla, etfi fuluz lon-
ge fiint numerofiores . Huius animalis morfus, noxius eft Icd minime lethalis

quam idufichonidius, nec quemquam impetat nifilxTum,

qu6!fic,vtvifu
Lumborum caro ingefla duorum obolorum pondere, venerem
ic concacatum .
mirum in modum dicimr exdeare n^ue ea in re Scincis cedere , cmftam ve- ,

ro Scorpionum aduerfari morfibus. Nec defunt gentes , quz arcus fuos eadem
operiant ,
muniantque , putantes , ita venenatomm animalium noxiam nam-
ram hebeuri, atque coerceri

T)t A^yET^PALlTi ,/euCrcdiiii, quos ulij Caimunes vtcMf.

[4p. lll,

V IVV N
T in (juamplurimis paludibus huius nooz Hifj>aniz . alijfiid
aquis ftagnantibus,Cft)rd!r/i miranda corporis magnimdine, roilro proli
zo , ac dentato , corpore cruRa prardura , ac velut in conchas aflurgente con-
-

tedo.ac forma coloris noRracibusfiibiii.mira eorum natura, truculenti mores,

feritas in dmidos,fugientefque , & formido ( namque fugiunt audentes ) iam diu

ab alijs audoribus fimt enarrata , nos nonnulla alia . experimento tc pero-

Dd % grina-

\
 . .

3i<S RBRVM MEDlGAKFiM^Na)^^^Sl>.

grinacionc comperta, adij^imiis ^
UJiud in piim^ ^pairaci,, jad(p<^vc, itmnanis
vallzc|uc bcftiz , vc quz icx (epcemue palTuum longitudincijn expedat , a pue-
ris Indorum collum alligari ,
atc^ ha pertrihi"ao lictorS,' 'liSrf' ralen^r, vc
incjuiunt , monftro alioqui cardo ac ftgni, capuihotehdi gra^a tdriEorqucriJk
finoniconhano,fcdlaceribAis,''&'hanluerfticie^ffdinuada?ifr'.' Kec mfnus
mirabile eft, ptr-femem .atTdrWiUs alimcnfi')rf6pia lipidilms vefei, &:hbk
iplbs in illorun. ventriculis corrofos , & penb aBfiirftptos reperiri , redadofqu6
in puluerem ac deuoracos , conferre lithiafi
.
przterque offendi iuxta CwtMa-
r*fauces,glandula* <auafln,'feblspene pares , (uauifHmum mofei fpiranres
odorem . & has ipfas, tebres'egK^itE fedare
,
ac prorfiis exringutre . Quin eo-
rumdem ventriculus , ablutus emundatufque, probe folccxiccatus , Oc cumpe-
cafio offcnur tritus, 4 deuoratus, lapidem rftum,ac ycficx ffafigit, ac fal-
lit ,& vrinam promptilUmd^ euocat
HorurnUpidummevumt AiofMriUscapitt 5 roffiie contra tjmriMtpanxjiyi
mos, temporii. iUiigm ak Ammrteis - - i-;. : i-
ajferit j

r
I

Dt A X OLOTL^ LaJ AsjHorum', (^af}JV.

G
etft

maculis
N
E V S eft quoddam pilcium lacuftrium, molli cute intcdlum ac Ia-
,
certarum more quadrupes, dodrantis longitudine, pollicemque crafTum,
interdum cubicum excedit V uluam habet muliebri firQillimam* ac vencer

fufeis diftinguituria corpore medio ad caudam vfque nempe prolixam,

&quziuxta finem tenuilUma fit, paulatim ac fcnlim gracilcfcit . Pro lingua
ell cartilago breuis ac lau quaternis natat pedibus in
, .
, digitos perfimi-
les illis ranarum , delinentibus . Caput depreffum eft & reliqui corporis
,

S
bus
ortione magnum, hilansfidus,
usque menfibus fluere obltuuatum f*pc fzpius eft haud
,
aterque color

ingcftum venerem excitare haud (ccus ac Sdnei fecere folent, quos ter-
, ac
. Huic menftrua fit^Jis
aliter ac mulieri-

reftrcs Crotoii/sj quidam vocant, ad quorfim fbnafse

genus pertinent Salubre, .

ac gratum przbct alimentum, nec diffimile anguillarum

carni multis parari .

modis folent, frixi nempe, alii, eluiquc. verum ab Hifpanis

magna ex parte
ex

Dk:;. Goc
 . ,),

.NARDI ANT. RECCHI LIB IX.7 3 ^

cx aceto, mulco addito pipere , caryophyllis , atque Hliquaftro Indico, a Me-
xicanis vero Iiliquaftro foio.feu intrito Icu integro, familiariiiimo illis , ac prx-
grato condimento . Nomen accepit a rara , ludi^quc,qua przditm ell forma.

Dt AX 1'N , Jc 'vermium quorumdam pinguedine. Cep. y.

N a S C V N T VR ^apatli , aut alijs quas noftri ob fimi-

in arboribus
,

litudinem Prunos vocant, cum tamen ad Myrobalanoruni Arabicorunu

pertinere genus alicui fbrtaflis videri poterit, vermes quidam hifpidi Axoeuillin,
Icu ferentes .<*i,pallcntes , vix longi, binos latos digitos, ac pennam cralfi an-
ferinam . Hos indigenz ab arboribus deturbatos,permitrunt ad ignem ex aqua
clixari, aut difcoqui donec comminuantur,& adeps eiuidem coloris Axin nomi-

ne (iipernatec, atque emineat. Colligunt hunc ad vfus multiplices i ncolz,&

conformant in globulos,^ butyro vacano parari folius haud abhmiles; olei odo-
re , & lenitate , & ad omnia quibus oleum conferre fulet, przlfmciin nos non .

tamen in nutrimenti vliim adhuc venere. Dolores quamcunque ceporis partem

occupantes l^anc . neruos cenfos laxant, emolliuntqus.dilcutiunt tu mores >
aut , n natura ad id potius propenia Iit, maturant . Erylipelatis delinentibus
conferunt . vlceribus ferunt (uppetias, conuulfisque,necnon enterocoelis, addita
refina , ac Picielt colledionesque cuiufuis genetis breui admodum minuunt
atque difeuciunt. j ,

Simie quid de 'vertnibui e terrs erutis, in'vnguentum cocione mutatis, refer$

MenardesCap. ^ i. eundemque effeSum aafiribitia Eiyfipclate quem Authtr tu.
, ~
fler huic 'vermium olea .

De E paradtfea . ^ap. V /.

O FFENDIT cdndem' veras Apodes vita , & qu* per tot fecula homi-
nes latuerant, nauigatio in Malucas deprzhendic. nempe aues , non pe-
dum tantum vlu, quales multo antea tempore innotuerant orbi,fed pedibus
iplis omnino carentes , & eorum loco pennas fuluas , hifpidas, tenues , duas

Ipithamas &quatuorvncias longas, a medio circiter corpore prodeuntes, cri-

nium cralitorum inilar, Ibrtitas
.
quorum vfus ell ( Ii vlquam volatu cedant
arboribus appendere , quando coniedendi funt impotes & alligari inter fefej ,

inarem & feeminam, cum feuezdorli maris impofitaoua,cauitate antica, fcc-

mina incubat fouet & amplectitur Sunt enim qui aiRrment, perpetuos vo-
, , .

latus edere y ac fublirai femper pendere coelo . u in Iblum deturbari calu ali-
quo contingat, a pueris facili opera deprehendi neque enim diiHcileed in tan-
.

ta corporis paruiuce , ac pennarum amplitudine in aere ip(b veluii in arborum

ramulis , ac velud iacere . vix enim Carduelem-
aut in intimo collocari tblo ,

ac Anthillidem vincunt magnitudine,cum pennarum ambitu, quz duas (pitha-

mas &
vncias quinas prolixz funt, aquilis non cedant . Sunt hz magna ex 'par-
te tenues , rufeicentes ex albo, & i kapulis & reliquo corpore, non ab humeris,
bradujliie, cum eu careaut , procedentes Rollrum cft nigrum, binas feri prq^
.

~
. .. Dd 3
" lixum

Digitized by Googlc
3i8 RERVM MEDICARVM NO. HISP.
lixumvncias, ac medio

, ,
: . : binum caput collumq
* fcd caput partim aureo,
* :
& parrim pauonino co-

lore przditumi collum
vero inferne pauonino,
aureo vero fiipcrn^ .
^ dorfi pars
^*dam aurea eft , fcd

v,i V . inteftina {int , carno-

(um,& quantum latis eft, & pinguedine redundans,ccrpufculura reperiri Or- .

nant indigenae hac aue deliccata caput,vfiea criftz lcco,ob pernarum pulchri-
tudinem, coleres varios, & ciuidem auis rariratem , ac formam rpedbndam . .

SolirtiJJmus reritm uMuraituim iiiJagatvr Vlijfes jlUroandus, htshnam bmut

4MS vna eum Jjreeirh. diligtutif/ime, ^ copiefifime tu Ortiithologue ofete (mo projemtmt

tfi. Huic uteeffit m u4ulario fuo ud exoticu , apiuitium liLam

(^aroluj f lujius, qui

Umuh omnibus rKtpum ,hds Atunucediatts ,tumfi ptelib carere l flassi refeUtt ^
assejque jssHoUassdiam 'tmactnss fuit ptdiis. delatas ajferit. .
e^ .

De C EKCOPITHECIS.

r\ FFENDVNTVR iuxta calidiora nouz Hifpanix loca,Cr<p*/iw;

KJ quos Mcxtcenla Ocumatlt vocant, varia magnitudine , att^ colore. Re-

penes nonque nigros , palicotcs , iuleolque, magnos , mira parakaie, acme
C diocrcs.
 ,,

A NARDI ANT. RECCHf LIB. IX. jlp

, ac omnes
diocres j alios capitibus caninis pen^ filiorum amplexu graues . Mi-
rabile elt, arborum ramos, quas conlcenderuntjin viatores torquere, fle ia*
culari i tranfilire flumina caudis inuiccmapprehenlos, fle ab arboribus fluuijs
omnia, ^gicta aliouc telo vulneratis, quantam pofliiac
vicinis vibratos, ac (uper
ne dicam quantam Iblent homines nominibus, opem ferre , admotisque iblijs
aut arborum mufeo vulneri, fanguinem fluentem fiftere , atque ita vitam , fil
tueri Educant filios fingulos , panuntque , fle circumferunt, ample-
fieri poffit, .

xu tenaci adhzrelcentes mira pietate, fle amore erga prolem, atque id iuxta
montium verrucas, fle lumma cacumina, vbi venatores pyram conflruunc
Maiziocircundatam,adieto lapide Cataetetl, leu coruino , Cuius efl natura,
igne calefa^m, tonitruum edere, atque defilire. Concurrunt Ctrcefithtci ac

iuxta incumbunt, edentes fparfum C*c*otitl.k^ perterre&ciente eam gentem

fubito lapide, obliti filiorum, ac veluti expertes luminis aufugiunt, delerentes
fobolem carilllmam , relinquentesque in przdam venatorum Cneraque ad .

eorum naturam fpefantia,ade6 nota funt cundlis, vt a me rurliis hac in parte

referri fuerit fuperuacaneum. Illud non efl prztermittendum. Cercopitheco-

rum ofla tufa atque deuorata , dolores a Gallica lue ortos j fudore euocam , tol-
lere, atque ledare.
De Cercopithecis 'vide ph*r* tpudeor qui animalium hi/loriam eonfcripfitunt

qmk adde Ctujmm i Autariofio ad exotica , 'vh noua quadam dejertbit gtmra .

DtCOZCAiyAyilTLh7{e^naoAuraTum.Caf.Vin. >

eginam
Rirzier
efle aiunt CoffaquamhU auium
vocant . Gnofiarum aquilarum zquat magnicudinem.corpus vniuerlum,
collum , fle eas partes
,
quas Mexicenfn Auras

quz funt iuxta peIus ( ex nigro nempe purpura-

Scentes } fiiluum efl , ac pullu m . alz fubtus circa exortum nigrz , cztera cine
re; , deiuper vero mizdm,fuluz , nigrz , flt vergentes nonnihil in purpureum .

crura rubra funt , fle vnci vngues . roflri extrema , quz pfitaci efle iudices ( tam
eflindiflincfaflmilitudo J alba funt, cztera languineo colore tin<fla. amplum
efl narium foramen , oculi nigri , Iris fulua , rubrz palpebrz, fanguineo colo-

re perfufa frons, fle plicatilibus rugis torua, quas umen nonnunquam expli-
cat, qua in re vocatos Gallopauos videtur zmulari , fle pilis quibuldam veluti
retorridis , Aethiopum pilis haud abftmilibus Cauda efl Aquilz,
raris^ue , fle .

infomi cinerea , foris vero nigra . Anguibus , muribus , ac lacertis, quos rapit
viditat , fed morticinis maxime , humanoque cum fone paratum tUud offen-
dit, flercore . Sublimipeta auis efl, fle nimium extenfis , expanfisque volat alis,

vix volamm intermittens . Indigena efl huius prouinciz. Veris educat tempo-
re, obflflit vi incredibili velitis, contranititurque aduerfmtibus,eifdem (edi-
bus perflans immobilis . Caro efl inutilis , fle nutrimento a nemine ( quod ad-
huc compererim } nifi medicinz gratia deguflato.Fertur huius auis plumis me.
deri Indos vlceribus admotis, carnibusq; elixis alimoniz loco, durate afledu de-
Boratis.quas aiunt etiam morbo Gallico, pr;lentaneo quodam remedio mederi
fnftrms caf. i a. huius lUcim oAuram ipfim Ttppilotl dejcnkit .
De

Digitized by Google
JIO R BRVM M E PICAH V M NO. H ISP.
De COTArAHOAL. SeuUhcaton. C*p. IX.

V ERMIS genus prxdurum Cy*yhod,i\> alij Ttinehitilin , 6c ab-

eft

alijs ichcatofi nuncupatum, iu perne tiiluum , pedibus autem ex

purafcentibus , numeioGsque.
Arefedus hic ,
quorum gratia
tritus
albo pur-^
fortaflis poflct in

& ex aqua relblutus

Icolopcndrisc
illitusque ma-
difF;rentia$ referri . , ,

xillis bis quibuTuis Ungulis dicbusjdolores dentium fedat.

TJe HO AT Z I N ,Jeit due fImiUm rumini edentt 'vocem. ^ Cnp. X.

i
A vis eftjGallin* Indica: pene magnitudine, incuruo roftro
candido in luteum inclinante,
pollicis, colore candenti pallidoque,
alis, caudaque maculatis per intcrualla
dorlbfuluode fuprema parte colli, fed
temporibus vfgue &
,
pedlore

vtriiquc in fufcum colorem inchnant bus, prartcrea etiam

ad roferum & oculos , vnguibus nigris, ac fuTcis cruribus cnllam geftat con- .

fiantem plumis e candido in pallidum colorem vergentibus , fed dorfo earum.,

nigro. vefeitUE anguibus Vox eft magna, & vlulatum quendam reprxfentans.
.

Apparet autumno, in&ufpicata habetur ab Incolis. OlTa eius dolore cuiuliiis par-
licul* humani corporis a lancinadone fedant.fuffitus quoque plumaru.mentcm
reftituit his qui e tnorbo aliquo,ea paru conftantts cuafemnt. Pennaru
cinis de-

voratus medetur morbo Gallico affeftis ope mirabili . Viuit in calidis regioni..

bus,qualis eft Yauhtepccenfis.magnaque ex parte arboribus iuxta flumina con^

lids infidet,vbi.nos eam auem conlpicati, capiendam ac delineandi curauimus.

De HOIT Z IT Z ILyfi Atte/vdria. Cnp. XI.

Dkjlui rJ by Googl
 CV A L eft mttuma,pIitn)K vatritirum pifla colonmi, qtribos inicx*
lis, tniia quadam inter
ierubdlitace compoiicis, ac arriBcis induftria co-
bcrcnc!bas,diuoram fibras, Scquarumuis aliarum rerum indiHin^ (imilita*
nTilidi artifices expnniiuitunagtnes.EacftcinaniTa, VI noa diutius viuat*
' quam

Digitized by Googit
 l

.-w .

ixo R&RVMfMEPtCARVM NO. HISP.

De COTArAHOAL. Seuhkaton. Cap. IX.

V ERMIS
purafcentibus ,
genus przdurum Ceytyahoalf^ alij Ttinchuilin , ic ai>
eft

alijs IchceUon nuncupacum, (upernc fuluum , pedibus autem ex albo pur-^

numetofisque. quorum gratia fortaflis poflet io

& ex aqua refoluius,

(colopendrias
illitusque ma-
diffircntias referri. Are&(Slus hic, tritus,
xillis bis quibufuis lingulis diebus,dolores dentium Icdat.

*Dt HOAT X N iJeuMe fimilem nomini edente 'vocem. ^ Ctf. X.

pedore 4

A vis eft, Gallinae

candido in luteum inclinante,

pollicis, colore candenii pallidoque,
Indicae pene magnitudine, incuruo roftro
alis,

dorlbfuluode fu prema pane colli, fcd

temporibus vfque &
,

caudaque maculatis per interualla

vtriique in fulcum colorem inclinant bus, przterea etiam

ad roftrum & oculos , vnguibus nigris, ac fiifcis cruribus . criftam geftat con-
flantem plumis c candido in pallidum colorem vergentibus , fed dorfoearuixu
nigro, vefcituc anguibus . Vox eft magna, & vlulatum quendam reprzfentans.
Apparetautumno. iniiurpicata habetur ab Incolis. Olla eius dolore cuiufuis par-
ticul* humani corporis a lancinatione ledant.fuffitus quoque plumaru,mentem
reftituit his qui e Inorbo aliquo,ea paru conftantcs euaferunt. Pennaru cinis
de-
voratus medetur morbo Gallico aftedis ope mirabili . Viuit in calidis rcgioni->

bus,qualis eft Yauhtepccenfis.magnaque ex parte arboribus iuxta flumina con-

firit infidetjVbi.nos eam auem conipicati, capiendam ac delineanda curauimus.

De HOIT Z ITZ IL,fe Aut/vsria. Cap. XI.

XIVHOlTZnZIUN

AVICVLA

Digi' "^1 by Googl

 C L A cft mintma,plutim variorum ptda colorum, cjoibor intex-
V
tis, mira quadam inter icrubtilitacc compoiids, ac artificis induftria cb-
kcTimci bos/liuaram fibras, Scquanimuis aliarum
rerum iadinin&a Cmilitu-
diiic,liKit artifices exprimunt imagines. Ea cft ei natura, ve QOB diutius vioac,
"
' quam

De!;- -i by Googk
 .

durent rujiwa.tes poftyiam

flores hctblrum quarum alitur melligensr, .

tTZc^rZd pls.ahasque
(quod eft fide digniffimorum rirorum
conferat ^
joftro affixo fcferuet
fcribarumlidenonvnocomprobatumin loco,) emue
tninufiie.tranlaft!smenfi^, ac deadentites
lam
appenfam, donec fex|Jus
rurlus ortis atque florefcenubus, dc-
ac gratis herbis
p^uuijs, aeris vernantibus,
,

Nec nugx (unt , aut cuiqiu.^

Sei'cat.fimilesvicesV
auis ft j^ti afiUi intra cu
debet dubitatum . feruata quippe eft nqn fcmel
effe
pependiffet , quo tempore Cbi natura^
biculum , & cum fex menfes exanimis
demiffa in vicinos agros volitauit . Aiunt
praeterea,
comparamm eft reuixit , ac
.Plures funt harum aiucularui^
eius puluerem deuoratum.mederi epilepticis
varietate, ac corporum diftantes
magnitudine. qualUinc
diffcLnn*, colorum
hottiittillin, Zochiohoitvtrjtlm . Xiuhhit7^itvliiy^TncMoz,h<nt^u^

^ilin, Totae hoitiiivUin ,

Tenoc hoitxjtzjUin , Sc Hmtejtx.mn.

D* HOlTZTLACyATZlV,fi>tTUcuMtsn{}mfi
Hy^Tice Nona Htipauia. Caf. X 1 1.

mediocris magnitudinem aquans ,

nimal eft Ho/tcrUa-wt:/, canis

A rolore nigrum, Melis aut

fpinis caufs, acuminatis,
Tlocaatvn forma,aquo trahit nomen,
tres vncias longis

ireTulUmilibu*, pilis tamen quibufdam

, &
tegitur
hyftncis fpinis aculcilqu^
mollibus C capu. exc,pias,inter fe-
candenti.Iaculatur eas in canes infeilan-
J^atrauc lanugine,fed circa exortum
nam fenCm magis nua
S Scorumffiduftria, autconatibus excutiendas,
vifeera perforent quadam
naturali vi , tra
.risoue iaSatione defiguntur ,
donec
transfixura
fimquecorporis innatum humorem,
atque ita

hos aculeos, aiuntque nouem ho

min
canem tabelkciant . Seruant Indi
ita vt eorum vis non
euanefeat, in tc-
fi leui igne calefiant, &exiccentur
aut aqua ^pinentur , lapi|^
numque^iluerem redigantur , aeexvino
vrma: vias , k vcfsicam ap^tusque^
renum frangere , emundareque
,

capitis fedando opem ferre .effeque

vtUit
vimereoiexcSre, tum etiam dolori
temporibus admoti, fponic fuaadhcnt
figuncurq^.
fimos, nam fronti ,
aut
 . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. IX. jij

ncc prius decidunt ,
quam hirudinum morc,cauitatc fanguine referta, vacua-
taque caufa excitante dolorem , atgri fiant incolumes, liberenturque a morbo.
Vilc.idum animal , ac non minus miranda aculeoru vis,& fummis laudibus ex-
tollenda fapientia atque potentia opificisiummi qui tanta rerum varietate
, ,
tamque" varijs natur? donis, hunc ornauerit mundum. Sunt vero aculei canden-
tes , luteique ,
tenues , ac tres vncias longi , fcd mucronibus nigricantibus , &
peracutis Cauda breuior illa TlacMttin , paulo tamen cralfior ,
. aculeorum &
a media parte vfquc ad extremum expers. Pedes funt quales ^auhptfotli fcd
latiores. Roftrum canis fimile, fcd refimum. Dentes lupra infraque bini
, ve-
lut illi vocat* Tueex Venter Ipinarum expers ell, ac tedtum pilis quemadmo-
.
,
dum & externa parte crura atque brachia. Cicurari poteft,viuitque in calidis
TontiU, & Ttfpnjicalci. viueretque.quantum coniedlura aflequi polfumus, apud
Hirpalenres,calidiu(uc aliud Betica; oppidum, fi eb portaretur. Vefciturtm*
dlibus fugacibus , ac mon tofis gaudet locis

De MANATI. Cap. XIII.

E dvcat vter<^ueoceanus,ftagnaque;pi(cem vocatum ab Haitinis

4A,belliam peqe inlormemivjtulo parem,
.
M-
& caprino capite mmcnci,cum
ante-

Digiii7if< GtiOglc
 .

324 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

anterioribus brachijs , forma fiifcum pilis tcdtumraris & quamquam
, f
rioflim , nullo tameij nocuum morfu , vitamque , ( ita tamen & mari, & littorc
vtnonnunquam deferat aquas ) agentem , & herbis littoralibus , ac Phicorum
marinorum yelcentem genere. Cauda cft ilii obrotunda , ac tranfuerfim fica_.
Caput, & os vitulinum magnz nares, mammzquc. auriculz pahiz , nccnon^
.

& oculi, parui dentes,arpcra labra, & corium taurino cralFius, ac hrmius .

brachia bina anteriori parce hta, quinis diftindb vnguibus,humanis (imilibusy

ac pinnarum formam referentibus, vmbilicus patulus cll, anuique. vulua mu-
liebris ,
penis equinus . & caro ,
pinguedoque, veluci faginaci liiis , iucundi gu

Hus , Icu recens comedatur leu litlica .

& gallica laborantibus lue in primis no,-
iia.coliz vifeeraque refpondent taurinis, & monftriHcam przlcferunc molem .
Humano more coit famina fupina in
,
lictore fere tota procumbente , ac cele-
ritate quadam luperueniente mare . vnicus vero generatur fcetus przgandis .

enim eft ille , & ea magnitudine, qua non Ibleant plures, nili monftnficc gene-
rari. Olfenduncur in huius animalis capite bini lapilli, quos leuigatos, ac de-
coratos ex aqua aut alio liquore aperiente, fama cft, vrinam rctentameuo-
uarc.adeoquc quidquid vias illas quz vrinz peruiz efle folent , obftruit, re-
cludit lapillus in mare repertus, albus eft, & conferens maribus , led qui in fce-
.

minis, liibluteus , & fccm inis vcilis.

Outedus hanc heltiam eleganter defcripfit lib. I 3 .cap. i o hiihrie naturalU India
.

tjuam tranflatam 'videre potet apud Clufium lib. 6 . exoticorum cap. 1 8. Plura etiam
tnuenies apud eunde Clufum in notu ad Aionarde cap. it.de lapidibus T uberonum .
"Pfndeletius etiam hb. 1 6 .f . 1 8 . hiftorU pifeium hoc animal defmpfit, fed fine Icone.

"De M AZAME, finCeruu, Cap. XIV.

NTER ceruorumgenera,quz apud nouam hanc Hilpaniam adhuc ^hi

I videre licuit (
praeter candidos toms, quos reges ceruorum clTelndi fl-

Jai pciiitalere ,auncupantqtied ttAattpTtfac mit/irat, & Vocatos TUmaea\ pui-

mactati)

Digitized by Googl
 ) ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. IX. 3*5

nafdtl ) primi fimt,quos vocant AcnUiame, Hifpanids omnino fimilcs for-
ma, magnitudine, ac aliqua natura Minores his apparent ^auhtlamaftt-
.

led vfq; adeo a cacterorum timiditate alieni, vt vulnerati, homines ip- Ceruoru
No.Hifp.
fos adoriantur , ac fopenumero interimant Hos foquuntur magnitudine
.
genera.
TUlhufcamafdme, qui forma & moribus effent cis omnino fimilcs, ni timi-
diores viderentur. Minimi omnium Temamafdmefnnx.. Sed hos,ac reliqua

tbmamacame.

genera, inter qui numerantur TeuthlUlmafomt, Temamafame,6c huiufino-

'

di alia permulta , ego potius computaucrim inter Capreos Nunc quinam .

Ceruorum,Dorcadumue, lapidem vocatum Bezoar, aut dominum veneni Jr

generent inter le, erit vt opinor narrare opportunum Accepimus a perx- . ftorii.

tis venatoribus, & qui in dilledis hifoc animalibus prxdidos lapides non

fomcl inuenerunt , reperiri in ouibus illis Peruinis, cornuum expertibus

quas 'Siemnas vocant; (fontenim alia: cornuta: r4r vocats, & alix,
quas dicunt Gnacatuu praeterea in T euhilalmafame, qua: caprarum medio-
crium, pauloue maiori conllant magnitudine Pilo teguntur cano, & qui
.

facile audiatur , hiluoq; fcd lateribus , & ventre candentibus , vnde Bcr-
rendos indigenx Hiipani vocare Iblent Cornua gellant iuxta exortunL.
.

lata, ac in paucos paruofq; , teretes acprxacutos ramos diuila

,
,& liib cis
oculos
,
quorum imaginem exhibemus Deinde . in quodam Damarum.,
genere, quas t^acail chichiltic, aut 7'fMiw^ii0ir,ap^cllant,breuilTimis cor-
nibus , acutilfimiiq;. coloris fului , fofci, & inferne albi quarum quoque,

prxftita eft imago Necnon in Ibicibus , quorum hic redundat copia vt

. ;

Hilpanos & apud hanc regionem in quibus

frequentes ceruos taceam
,

quoq; ctt lapiclem , de quo prxfons ell: inliitutus fermo reperirc Capreas .

etiam cornuum expertes quas audio pailim reperiri apud Peruinos & vt .
,
fummatim dicam, vix eft ceruorum caprearumq; genus vllum, in cuius
ventriculo, aliaue interna parte, lua Iponte, ex ipfis alimonix excrementis
lapis hic
,
qui etiam in Tauris , vaccilq; folet oftendi , non paulatim con-
Ec crclcat.

Digilized by Gopgle
 . ,

RERVM MEDICARVM' N-a.HISP.

crefcai:, & generetur, multis fenfim additis, &cohiErclcentibnsinembr-
nulis, quales lunc c?panim . idco non nifi vmilhflimis,
tfeniopctic con-

fcdis, lapides hi rcpcriunrur .ncq;vbique,led certis, llatilcf? locis,

vbiea
qua ratione fieri poflet, vt apud Hiipanos, gcnteliid alias,
(uppetit materia,
Ita tacilc offendantur . Verum non omnes hi lapides
lalubres funti
non
tucnd^iie limitati , aut
morbis profligandis apti , fed Ibli illi , qui depaftis
herbis lalubcrrimis producuntur . vnde nonlblum diflflcile Ift cenfere, an
illx facultates mirabiles , qux de eo lapide nollra tempellatc
ladantur ,
narrariq; prxdican caperunt,verx fint,(cd etiam quinam fint eligendi,
&
aut qm vtiles,aiit inutiles oft'endatur,quibus de rebus certo quid affirmari
Bc?ar nequit Etfi fama cft,venenis, venenatifq; omnibus fubuenire, fyncopem,
.

vires.
& epilepticas inuafiones arcere, digitis applicatos Ibmnum conciliare,au-
gere vires, excitare venerem, facultates omnes roborare, fedare dolorem ,
renum lapides veificxq-, , non lolum pania quadam portione deuoratos ,
led manibus tantum retentos frangere, ac pellere , vrinx deftillationi fer-
re opem , partum iuuare , & procurare conceptionem , denique nulli fere

non auxiliari morbo adeo

. vt fint qui Iblius huius lapidis prqfidio, medici
feiucacia liiaeualcnnt coiilummati ,
pro talibuiqvfeie impudentes. vcndi4>
tarint. Varijscosrepcries formis, & coloribus . alios nempe candefeentes,
fiilcos alios, alios luteos, quofdam cinereos, nigrofq-, & vitri,aut obfidiani
lapidis modo micantes hos oui,
. illos rotunda figura , & alios triangulari
quid quod nonnulli eorum, bafis centriue loco glandem habent ( & con-
?

, nucleo intra cruftam crefeente , coaiioq-, haud

culfi Ibnant aliter ac hi.
quos Actites vocare fblcnt , aut ipfi Aetites fimt, quos Aquilx fortalfis ra-
piant &; in Ilios transferant nidos ) alij puluerem , ahj lapillum Tot vero
,
.

repenes apud nouam hanc Hilpaniam , vt iam vili veneant precio, ac vel
vnico aureo finguli,&; interdum etiam bini cmi& commutari fbleant,
cum non paucis ante annis,vnicus & mediocris,duccntis , aut amplius au...
reis

Digitized by Google
 . .

NAROr ANT. RECCH! LIB. IX. 317

reiseorqucri non pofTct a mercatoribus Id didum cft a me, atq; admo-
.

nitum, ne deinceps reliquus fit locus ipfis impofioribus ex rapto viucnii-

bus, iufq; omne , dum rei familiari lUident quomodolibet audenda; , atq;
cumuland*,violantibus. quibus opus non ell iu tanta copia, &. numerola
redundantia , arte illos aut adulterio parare quamquam & adhunc mo-
.

dum non pauci conflati reperiantur. Verum lapides illi foliitij ,

quos qui-
dam Arabum, ab infnn'^enda venenorum vi,eodem yipellant nomine,re-
periuntur per ha:c tempora apud nos, ac priecipuc in fluminis Tet^huatlaai
ripis, varij, multiformefq; , influentibus vndis e montibus redundantibus

bolo armeno,lcd minime,quos ferunt ijdcm, in angulis oculorum pra;di-

doriim animalium concreiccre,cum remedij gratia poftquam deuoraue-
runt ferpentes,ab antris vi halitus,aut occulta alia facultate tradlos,fe mer-
gunt in flumina Monllrati liint nobis etiam lapilli , quos aiunt deuorari
.

a foemineoceruorum Icxu , vt facilior enixus contingat, & in eius ventri-

culo reperiri , de quibus omnibus fiio loco,deo dante, lermo habebitur.
MondrdfS Jtngmlm libello vires 'Se^ar Orientalis profecutus eH. cuius etiam
Caput 5 4 perlege item Eptfiolam militis ex Peru cenfcnptam ad
.
. M
onardem

De POLLIN. Cap. X F.
nimal
A quoddam cft paruum Pollin , infeflumq; Centipedis
forma, minus tamen, quod tritum atqi impofitum, innxos aculeos,
atqj lagittas mira celeriute extrahit

DcTAPATAXIN lacerto orbiculari No. HiTpaniae . Cap. XFl.

A d lacertz differentias videtur pertinere Tap<*yAv/,quamquam or-

biculari pene, planoqi conftat corpore, ac Raix vocatz quadam tc-

V C:.OgI(
 . ,

3z8 rervm medicarvm no. hisp.

nus forma , ni
longe minor cflet, nec vncias quatuor , longitudine aut la-
titudine, ^quans cartilagineum autem eft, & multis variatum coloribus ,
.

gelidum lemper tadVu repertum , tardi inceilus,ac raro mutans locum_.

etiam contredatum , atque apprehenfum Sed caput ell duriflimum , Sc
.

quibuldam elcuacum horrenlq; aculeis, corrollz modo diipofitis Gaudet .

ac hominibus apprehendi, manibus geftarijconcfedariq; , placida qua-

dam fecuritate , ac tranquillitate immobilis quamobrem amicus homi- .

nis ab indigenis nuncupari lolct Illud eft in eo mirabile , & nulli alij
.

quod Iciam commune , comprcflis, vexatilve oculis , aut capite-, aut

parum indulgenter tradatis , (anguinis guttas per eos effundere , ac lon-
gius iaculari, qualis detrahi lolct ab homine tepcratiftimo,&(iuiafruen-
ti valetudine tanto interdum impetu, vtadtfium palTuum diftantianv
.

contingat reiedari Siccatum hoc ad ignem, redadum in leuorcm, deuo-

.

ratumq; ex vino aut aqua, drachmx vnius menfura, morbo gallico, & do-
loribus ab eo euenientibus, magnopere auxiliari (olet , quod multis ccr-
tiiilmilqi eft comprobatum experimentis, vacuata morbi caulTa per (iiper-
na infcrnaq; , ac demum euacuata vrina permixta pituitx , alijlq-, longis ,
craflifqi filamentis . Viuit in montibus higidaium regionum; vbipallim
ollcnditur

: DtTEVHTLACOT ZAyH^yi.fiuDommaftrpentm. ?
caf. xyn.
tR PE N S eft atrocillimus 7'eMW(CrM xjuAujm quem indige^z Hi-
S fpani viperam ob
tant, quaternos pedes aut amplius longus
Icthalis morfiis imi^anitatcm atque (zuitiam, vo-
, &
vnuni, vbi mediocriter cral-
lus eft, latus , dorlo eminenti, viperino capite , ventre ex albo palleicentc
,
lateribus opertis candentibus fquamis
, falcijs tamen pullis per interualla
" inter-
s

Digitizod hv Googlc
 NARDI. ANT. RECCHI LIBi IX. ^

interftinSis . dorfum fiifcum eft , luteis tamen lineis le Ic in ipla (pina

cantibus infigne . Multa; funt cius lerpentis diffcrenti.c non plurimum,

inter Ic dirtanics,& idtu mortem inferentes,nifi celerrime prxfidijs occur-
ranir.Conuoluitur in ^heras irritatus, aut contrelatus,ac insequaliter ca-
put contorquet, fcd ita fibi vndiq; cauet , vt nulla nort partc^le vindicet ab
iniuria. Excogitatum eft, ifta humare membra , terraq; obruere , & ita_,
fincre donec omnino ceftet dolor , aut morbus fit curatus., prolpcro ( vt
audio magna ex parte euentu Per laxa fertur celeri curfii , ac per terre-
) .

ftri.i planaqi quod mirum videtur, non adeo. obquem.Mexicanorum..

,

quidam,a vento nomen indiderc,vocantes Ecaetatl. Quot annos natus eft^

tot accc'dunt caudx perftrepciuia (bnalia , in poftrema parte caudse verte-
brarum inftar connexa. Oculi funt nigri, mediocris magnitudinis Binos .

habet fuperna maxilla dentcs,caninos,rncflrios,quibHs iaciilatur Veneriu

vtroqi autem latere oris,quinqi parui dentes fupcrnac maxilli infdnt', fed'
qui facile confpici a quolibet aperto ore qucant.Et finuosc graditur .'lfus
totocorpoEc hiantibus rimis fatilcit , &
vigintiquatuor horis a rtibtftrtxa-
la^Ms, animam dicitur agere . Apprehenlbs cauda Indi qui eos vendhtur,
tutoteneot, appendentes , fed tamen torquentes collum, perftrcpeiites.fb-'

nalibus , corpus huc atq^ illuc iabtantes

, acmihil noil monentes vt poenas-

devenatore fumant. Audio amultis , qur eum ferpentem domi alere fb-
lentyatq; cducarc,annum integrumdurare abfqi cibo vllo potuq;'. Abfcif.
lumq; caput, decem aut amphus dies ferunt apud Panucertfes, in fcemotis
crailitudineni , & longitudinem adblefccre . Norunt cicflrari pofTc per
multi, qui domi alentes habent in delicijs Venenum iaculatur canino-
.'

rum tunolis, caui enim funt. Nec dcfiinc qui aflfirrnant,viuum parere^ etfi
falso quemadmodum ex aliorum veriori narratione peteepi Cum larliis .
,

iralcitur, ftuialibus ccmcuiTis vehemcater perftrepit , tarigitq; collum, non

Ec j fine
 . ..

IJO RERVM MEDICARVM NO. HISP.

fine acUlanciatn timore , nec tamen mordet, nifi compreflus, irritatus . &
Caninis in vfiis medicos (eruatis, pungunt Mcxicani medici,collum,cerui-
cemue dolores capitis placandi gratia pinguedine<]i animalis fere om-
.

nium nocentiflimi,lumbos perungunt (edando illorum dolori,alia(cji cor-

poris partes dolore infeftatas . ac dilcutiunt przter naturam tumores .
edunt Indi eorum carnes , ac vcrifiimum e(Tc Itatuunt , cohorulium car-
nibus e(Te przitatiores, ac guftu gratiores. Linteo conuoluta quantum ve-
lis tenui raroqvjita torpelcit illa feritas, vt a puero deferri quolibet,citra for

midinem , aut noxam vllam polfit Aiunt, caput huius fcrpcntis allim-
.

tom collo,inllar viperini, gutturi morbido ferre (uppetias,febrientibu(q-,

Medentur punfturz ferpentium omnium, quibus natura appendent fbna-
lia humano ftercore duarum vnciarum pondere ex aqua congruenti pro-
pinato,aut commanlb PicytU, & admoto vulneri item folijs arboris i

mamaxaUi huic orbi vulgaris, tufis, atqj applicitis, de qua didum eif inter
arbores Eli etiam huic malo conuenientilfima Ckipahtac, ab alijs vicuitK.
.

huitriracua appellata , de qua inter herbas verba fecimus Prouenit in ca- .

lidis locis huius nouz Hiipanix

DtTLA^FATZl N. Caf.XVllI.

n IMAL cft
A canis parui forma
dodrantes longum, roflro tenui, prolixo, atq^ depili,
tenuilTimis, molliflimifq; auriculis,ac pene translucentibus
& magnitudine, binos

.
exili
pilo
capite ,
longo,*:
candido, led circa extrema fiilco cauda tereti, duos dodrantes
, aut nigro .

longa, ac perfimili colubrin;,fu(ca,(ed poflremo candida, quz mordicus^

firmiterqi quidquid apprehendit retinet, corpore vero, ac pedibus Melis
Quaternos,quinoiuc parit catulos, quos vtero conccptos,edito(qj in lucem
alui cauitate quadam, dum adhuc paruuli fiint, claudit,ac feruat,intra (ci-
licet locum a natura huius rei gratia fabricatum, dilatata, ac (ponte natu-
tx velut excoriata, iuxta mammarum (edem, externa pelle, tama zquolita-
ic,ac vi,vt coaluifle cutem omnino putes, miro,vifcndoq; naturz artificio

& quod in nullo animali,quod eadem generauerit, vlquam fit confpicerc,

Oaili (iint nigri,parui, viuidi,atq, exerti . Scandit arbores incredibili per-
vulpecularum
nicitate. diu in cauernis latitat, velcitur cohortalibus, quas,
mudellarumvc filucftrum more iugulat , illarum ianguinem ablbrbeils .
Cgtera innoxium, ac fimplicillimuni animal,quamquam verfiitia quadam -

congenita (e interdum mortuum fimulet cum (cilicet non e(l alitcrho-

.

minum mantis eifugere, aut cum delu(os apprehen(bres mordere cft ani-
mus Cauda huius animalis egregium elt medicamentum trita enim.,
. .

dragmz vnius menfiira,atq; ex aqua aliquoties deuorata, nullo pnealTum- <

pto alimento eo die quo fiatiriiur , vrinz meatus mire abftcrgit , eadenv>
cuocata, tradlifqj Lapillis,& quacunqi alia re meatus obftrucnte. venerem
excitat, generat lac,& pr^fradlis medctur,& cholicisipartu accclerat^men-
fe$ elicit. e.\crah itq, , tula & itnpofita, aculeos qui fiint infixi, ac ventrem..
emollit.

Diijii ' .r.i ;;y CjOO^U^

 , . '
''

NARDI ANT, RECCHltiB

etr.ollit.& fortaflis nullum extat medicamentum ad has res omnes pcragc-
das pr iftarttius . Vinit enhn in calidis, ac paftitur carne, frudibus; pane,
oleribus, frumentaceis, alijfqi generibus, veluti nos experimento cognoui-
tnus,alenccs illud domi, ac in delicijs habentes

De TZO?! LOTL,/m^w*, Cp- XlX^

Q VAM Mexicani
runt. Auis eft
ius viueturfpecies
Ttfipilttt vocant > Auram
magna, tota nigra. Aquilae mediocris , aut comi , cu-
m^nitudine. Vi^es funt vnci,atriqj , cmra fufca, ro-
ftrumpcaci, eodem fulcum mudo, frons deplumis, plicatili cuteobteta>'
alij vocare conlueuc-

nec dillimili ^Mnhfectdi aut Cof^tjuatjuaiditU , quem pili rari; nigri , illis
>thiopum capitibus innafei fblitis pcriimiles, circumltant. Morticinis ta> .

tu carnibus viditatdlercoreqj humano . N6 fatis cdilat, vbi adis h;c nidi-

fkei,auceducet cum
vniueHie prope nouse Hifpaniae frequentit'
filios , fit

Aaxo.Snblimipeca eft, grauem ingrstumq; jdorem fpirat,coraomm odori

perfimilcm i Grcgatim confident arboribus , cadautribus permultae &
vcfcumur infimul. Audio, pennas cius, vftas & in cineres redadtas , pilos
renafei prohibere,no minus ac ftercUs formicarum, & fanguis vefpcrtilio-
num ; femiambufta cutis vulneribus mederi admotas ',li pariter edatur'
caro y tpue etiam gallico morbo opimiori fblet Cor fble exiccatum ,.

impense efle odorum, ftercusverddirachffls vnius mei)Tura bibitum, me-

'
lancbolicir confiarre .
 ,,

R^RVH^^pICy^VM NO. HISP.

i.Y]uie
T li C' [-f

adeo
n ro.^irnis auriculis,
N I S, artibufq; yulptcuU noftraci cft fimilis T^(fuitptul, arque
iljj. congener, duos pene dodrantes longa,humiUfq; tenui
piloicr, & nigro cor^re, ac prxeipue iuxta
. ro-
caudam,
qux Iwiga cft-> &: nigro cam^doc^ilo, velut vniucrfiim corpus veftita_. .

breuibus cruribus, nigrifc], & vnSvnguibus. Viuit in antris inter laxa_.

vbi prolem educic.Vcfciturfcarabeis, atq; vermiculis, cohortales lugulat

IbUqs ct>runi dy9Mtcapkft ./fiyidit cura ventris crepitu halitum
fimum, pcdujaqtem ciiip quis cara, hdc<3:atur, Iris le muniens armis, ^iri
iplir tota tetc,rr}tntkO odoraWji^ ifrina llcrculq; cll: foctidiirimum ,

afqj adec^pcftilppfr,, vt- nihil fit repctrirC m

nollro orbe , cui hac re polfic m
cpfflm.r^ari gua;fit;5-vt ip e.xttcnio.eonlHtuta periculo, reddita vrina , auc
.
fajoipps dcicdis adoSo pluriMtnuc.pafiuum interuallum (tanta vis eft hu-
ius, oxcrcipc^-ij/o ft ab onraibusvindicct iniurijs>ac veftcs inficiat inde-
leblhbijs lut^jqv mactilis, & nunquam fatis peri jranxc.putorc. alias inno-
xiuthsnimaljjSqplcqi &hacibl4 ratiqnc.horrcndifluiilim. Editur cius ca-
rasfiwitnlqvljibhcriirao cucn abbas qui Hifoanica le, aut Indica po-
t(u{!,(-vndc, citra4nbuup i^Vpliasflationesirrcpfit ^filiu aflcfti,& contra
ariunilprunidplpi^^. Fkcx-caoleum Vulpinum j nonminus efficax co
qupd cr noftr^qi Vplpe parari confueuit aputiHiipanos . Sunt & aha duo
hpkss y .ulpc^ujt^gencra , eadem pene forma, & natura quorum alterum .

Trii2i</w/,y0C}iwnii , falcijs inultis Pandentibus dilUnguitur alterum vc- ;

rb, Cenepatl, leu V ulpecula puerilis,vnica tantum vtriuq-, duda^perqi cau-

jii
ncpati. dam iplam eodem modo delata.

De

Digitized by Googie
 & .

NARDI ANT. RECCHI LIB. IX.' jjjc

De <sA P VM , t^eUiJqs Indici gencrikus . Cap. XXI,
VZAX AlASM ITl.
VLTA mellis genera in noua_..

j_ , ^
Hiipania mihi adhuc obleruare
licuit, non loco lolum , veluti veteri or-
be , verum ipfa materia , & apum diuer-
lis generibus dillantia .Primum ell Hi- mcIno.
fpanienfi per omnia fimile. idemq-, & *

tjuod ab apibus Hilpanicis congeneri-

bus Iponte in cauitatibus arborum fa-
bricetur , quas Indi leda in apiaria re-
ponunt,3c congerunt. Secundu elt quod.Mei il
parari ex arundinibus conlueuit , vnde
& laccharum quoq; paratur, cuius confi-
ciendi traditus ell a nobis modus quarto
huius operis libro, cum reliqua lacchari
omnium generum parandi ratioue.Ter- Mei iii.
tium fit ex Meti, cuius etiam opificium
in huius planta: capite proditum ell
Quartum fit in regionibus temperatis. Mei iv.
aut feloidioribus , a quodam apum mU
nime aculeatarum genere , fimili formi-<
cis aktis,minoriqj nollratc , fiilpendente'
in laxis, &
arboribus , Icd maxime quer-
cuu generibus aluearia,globulofiie quol-
dam, vocatos Mtcattjmtt camiminoMl , fi-
miles (accharinis , interdum hominis x-
quantes amplitudinem, conflantes e co-
rijspermultis , refertos valculis, minori-
bus, denfioribulq;noftrtt Colore fiilco,
ac pcrmulco.optimoq; afflueres mellc,&
numerol.a fobole, atq; fotura candida,
margaritifera,qua a(Ta,& lalc confperfa,
nec ab amygdalis dulcibus dillante l'a-

porc,quoticsoccurritid genus examinis

auidc velcuntur indigenae nec tamem .

callrantfs alucaria,fed ore fiigentes.dum

vero editur mei non adhiret cera denti-
bus , Icd quidpiam paleis fimile. Confi-
ciunt huiulmodi apes mcl haud aliter ac
nollrs.pariterq; floribus, ac rore viuunt.
Septembri mcnlc impense focunda , &
onufla mellaria reperiuntur . Quintum Mei v.

gc.nus pr aedidis paulilpcr cedens, fit ab

apibus
 334 RBRVM MEDICARVM NO. HISP.
apibus juibufda aculeatis, noftratibus longe minoribus, fuluHqj enim . Hx
oolongo orbe fabricato, quem Acomimiaoatl vocant, mellificare confiieue-
runt'. InueiHgare vix potui , an regem habeant, fefuentq; in opere , aut in
adminilfrandis rebus, ciuilem ordinem . icd verifimile ell, nacinfe no-
ftratcs apes imitari, quamquam adhuc ab hac rudi gente & imperita, qb-
feruatum non fit . nifi fiitius fit putare , magis arrifilfci barbaras
natura:

n i & filuellres extare apes, veluti &

& ab omni ciuilitate,& apd6
edus illiiftrauit lumine, gentes inculcas,
Iit vc pradidis nonnulla apum, velpa-
inftituta republica prorfiis alienas .
inter homines ipfos, quos eadefti

rumq; ac pfcudomclliflarum genera adijeiam , a me in hac noua Hiipania

obleruata , non clt pratereundum filencio , Genus liiud paruarum apum
expers aculei, fiibterraneis locis mellificans , & fauos conllruens orbicula-
res vocatum Tlaltuuhits,{ed non adeo iucudo opere,aut grato mellificio. Eft
m VI.
}cidiun.
enim acidum mel,& aliquantilper amarum, etfi in probatiorum generum
penuria Iblet fiibftitui,condimentilqi immilceri. Mellificat quoqi in fora-
minibus parietum, riparumqi , Vclparum quardam differentia, vocatamm
xicetli, qua: aculeata: liint , nigra: , led pallelcenti dorlb Quid memorem .

ffiudomeltjfas aculeatas, cetras, & cauitates lignorum, quas e;edem effbdiuc

incolentes , a Mexicenfibus vocatas? iiuc fuluas alias , noxio
venenatoq, armatas aculeo? aut TLUpifioli inerme apum genus,noftratiura
magnitudine, nigroq; & luteo colore varium ? aut Cuftalmia hoal com-
putandam inter velpas,noxij , ac venenati aculei ?-^i^e eiudeiffgcneris
minores , aut ^ud^xteotU pleudomelliflam ,.qux tocapiigra eif , alal (i ex-
cipias, qu; rubrx fiinc , venonacifluni.,.& pra;longi aculei , & (accharinas
arundines , adeoqi lignaiplapunduraarununo ad imum vlq, ( quod eft
a nobis perlpedum.atqi obferuatum ) findentis? Verum velle naturz fin-
gularia mirandaqi nominarim perccniere opera, fuerit infolencix, ne di
' '

cam (lupidicati vehementi adlchbcndum. .

j: .i . .

F I N I S L I B R I NONI,

' I
'i

.! !ji.'i avqu iborniuiiid jn: i>

. :;,2(.']i ;oh ioi.uii.sq. u !oxi
iiUJ-|r'i '.'l lldmJ*J3?,
. jir.uniqai i-J.hw ficn.j
iq .Tnsj
R.E-

Digitized by Googic.,
 . . ,
,

RERVM MEDICARVM
NOVAE HISPANIAE
;
NARDI ANTONII RECCHI
Liber Decimus
MINERALIA. EXPLANAT. :

CSGSGacaGSGS
lOANNIS TERRENTII LYNCEI PR^FATID.
E N I G N A iUa& firax rerum ftrms. Terree nimrum ,

non piantai modo germinat , ^ anima/ia procreat, fid in-

gentem injuper m njtntre fuo the/aurum recondit, epnem ne-
Hro tandem fuoqs leAorefeliciter parturit. Metalla inquam,'
Gemmas, Alineralia, falti diutrf} , rvariofq-, fuccos quo-
,

rum omnium Mexicaams Qrhis non minus atque elia Mundi

partes fertilis preedicatur . Decimus hic lihcr aliquem eorum
nobis guEnm probet , Cr- inter hoc, lapides projertim, terrarumi ac faltum' aliquot
genera explicat . Inter lapides 'ziero triumphant , merito principatum gemmae
eitinent, quo tantam nobis admirationem 'varietate fuo, coloribus, materia, decore
pariunt, Vt non abs re Plinius (oleriijfimus *tiaturo perfcrutator, exclamaaerit, in '

Cemmis fuffe in arElum coaEiam reru Naturo Msueflatem,t plerifq-, hominibus ad

fummam ab/Hutamq. Naturo contemplationem fatis effe ynam aliquam gemmam .

Quamquam autem, qui rerum Indicarum hiforias ediderunt, particaJatimaliquid

de petris gtmmisq^ fimtd Jcripferints iT Anfibaus Boetius, Cofariut ohm Medtcuf,

mihiq. familiaris generatim
, ^ bene materiam hanc traHauerit e Recchus tamen
nofUr plurima alijs aut omnino intoBa notauic , aut minus terte obferuata curio-
fiui difquifiuit, quo tuis Sludiose Lttlor commodis, Lyncei nunc euulgarunt
DE
 . . .)

35<S RERVM MEDICAR VM NO. HISP.

DE APOZON ALLl Succino Mexicano. Cap. I.

Tlefie
Succin. T a vocant Succinum noftnim,cuius duas indicat ipecies. Alteram,
Mex.JL
magis inclinat qux vocatur Tleiicyfen flammeum
I in flauum coloremvero dilutiorem, quam ApotpmUli leu pluinz
,
Qittczal ApoKontlU Alteram . ,
SucctiL
Mex. IL Succinum vocare fdlcnt . Ad huius genera videtur pertinere Xochipatirjli

Xocfit-
vocatus, lapillus luteus,&: oblcurus .
quamquam ad Succlnu potius, quetn
palizcli vocant coagulatum, aut Chalcidoniam gemmam pertinere quilpiam pu-
Soccin.
MeUa tare polTit . Ealdem cum Succino vires habere ccnletur

^ E C H A P 0 P OT L I %tumine littorali noug Hijp.

Cap. / I .

M
ac
inerale

facultatibus pollet
quoddam eft ChapopotU ex atro fuluelcens,ab antiquis bitu-
men ludaicum nuncupatum . Purpureo fiquidem colore Iplendec,
T v\io\i), *AfphUitidis, Riitxuc,grauem quendam odorem lpirat,& eilHe
Septemtrionali Icatiuit oceano,& liquidum fluens fta-
.

tim in huius Hilpanix noux littora decurrit. In laminas cogitur, bina par-
ilium milliaria quandoque longas; craflas vero, duas, tresuc (vbi Ibrs tulit
fpithamas Vili ( tanta eft eius inliis^regionibus copia ) venditur precio
. .

Vtuntur eo mulieres Mexicanx commanlo, ac pallim non fine voluptate

quadam ore retento,ad extergendos,8cnitoriantiquo reftituendos dentes.
IO: T E R R E N T I I L Y N C E I N O T
plurima funt Salium ifeciu ,Jed ptures 'Bituminum creduntur, qua fiecunda
Katura parent, terraq. mariq. profundit partim ,partim ex varijs artificioJa ma-
nus mixtis eUslUlatione elifit . Simile quo'ddam huic littorali t^jnardes cap. 3
deferihit, quod in CVBA fontes circa littus maris emittunt
,
quem LeEiorevi-
dere poterit . , i

DE CHI AI ALTO Z AT L, fin lapide /j^adari,

'Cap. l I l.

Pecies eft Cbimaltot^atl lapidis diaphani & candelcentis, qui in lami-

S
,

nas tenuillimas,numerolalque pniluras facih opera dirimitur , vnde_

nomen . Eft enim Chimaltoi,atl tmneiAle candicans, & in laminas ledilcj ,
GvpTum quod antiqui vocauerc Ipeculare . Combuftum Ipeciem gypfi pfxftat ,
IrkX.
.^igmentiq. candido-tingentia colore. Eft & alius lapis huic non dilfimilis,
McJrcnit a Mcxicanis Metfuitlatl, leu ftercus Lunx vocatus qui in prxtenues quo-
latl.Tal- ,

ch.Mex. que fecari confiieuit laminulas,ex aured colore purpuralcentes. quxquan-

tumuis in igne commorentur, neque exiiruntur, neque ( quod diiftu mira-
bilius eft ) incalefcunt . Verum de hoc fortafte alibi latius

DE

Digiiized by Google
 . .

NARDI ANT. RECCHI LIB. X. 3,7

2> COZTICTECPATL Comcrina Mexicana. C^. IV.

Ta vocant, t]uas noftri Corncrinas appellare Iblent, ftu lapides

luteos,
I aiuntque
facultatem,
, cordis affeftionibus lanandis magnopere inftruire.

& csteras omnes aliorum lapidum aiunt,Mexicani ab Hilpa-

Quatn

nisacccpiiTe,cum ante aduentum eorum folum eflent eis ornamenti,

&
lufus gratia, haud aliter ac aurum, aut argentum (fi quod eo
tempore eru-
tum erat ) cocchlea:, ac penn*

"Dt EZT ECP ATLI lafpide obloiriore no. Hi/p. Cup. VJ

O stendunt
maculatam, eamq. vocant
& aliam gemmam rubram, & oblcuram,fed viridi colore
affirmantes, (anguinis obfifte-
re fluxui quam ego inter lalpidis collocarem genera etfi Chalcidonia
. ,
quadantenus videatur fimilis Illa vero, quam E^tetl vocant, & eiuCIcm
.

v(us ede aderunt , viridior eft , & minus rubra , de qua in (equenti
capito
dicemus . Hzc vero magis rubra eft, & minus viridis.

"Dt EZT ET L, fiu L*pide /ingunis, lafpide Mex. 1 1. Cap. V I.

V irentis laljjidis videtur Ipecies

pis ille E^ieiJ a
, fanguineis tamen guttis rclpcrfiis
Mexicanis nuncupatus . Aiuntq. alligatum metacar-
po dy Icnteriam compclccre , aliasq. (anguinis fluxiones Sunt qui alligent .
la-

c 9llo,& puluerem eius naribus inlpergant,fluente inde (anguine,aut

cuiuit
al'tcri, cui effiifio contigerit
/ Lapidem Janguivoiem 'vocat Alonardts eap. 36 tjmd Janguinem 'vndeuis
.

fiuenitm manu detentus , >vel aUigatut 'veliaannulim confirmatus, teSar

,
tmfislat.
*
r
_

De TtUBATOTEA ^VETZA U ZTLI ,idt!tobfcura /maragOo,

ac Nephritico nuncupato lapide, lafpide Mex. 1 1 1;
Cap. VI l.

E cant, (eu
St alia lalpidis virentis Ipecies huic plaga:
albis cincreisvc diftinaa punais,quam
frequens ,

oblcumm (maragdum. ad genus fiquidem fmaragdorum ipfi re-

Ytlihayoteam
& vulgaris (ed
^t^ktU vo-
,

ferunt. Aiuntq brachio appen(.ipi-, aut dolenti reni admotam, nephriticis

meden doloribus, renumq. lapides frangere, vrinameuocare,
cunftaq.
^ementa vrinam re^iorantia expellere hac tamen lege vt doloro .
,
infeft^te dolenti loco admoneatur quofublato
, , metacarpo appendatur

' vrini vias emundando, lapidem conflari

pfohibet, areiurumq, cumulum tenaci compadium flegmate di(Toluit , ac
dilgregat, atque per vrinas expellit Hic varijs effigiatus formis repe-
.

Ff ritur

Digitized by Google
 . .

jjg RERVM MEDICARVM NO. HISP.

ritur.Nempe pilcium forma, auium capitibus fimiles, pfitacive roftris, ac
plcrique rotuntii oblefuantur ipherularum inliar, perforatique. Indi nam-
t]uc hos appcnfbs gcftarc conhieueraiit Prxfcrtur viridior, magisq. fplen- .

didus, lailicisq. pundlis conlpcrlus

"bt hoc lapidt hiephniica JitHilia 'vidt apud %^ottardcm diSo titiUo

tap.)i.

De T LT L AT OT 1 C , coli ,
iliofutn^. Jolorts fedante .

lafpide Mex. 1111. Cap. f^lll

non admodum dillimilis i pndidla^ecicrepcfitur alia /pteies

E
dere ,
Tfi
virentis laipidis, vocata ab indigenis
colore , fnacnlifs , ^guf is , ae viribus ,
Tl)ilaj/ottc ,aiften
hic namejue lapis grauior cft
tamen pon-
,
obicufioriq. viridi colore praeditus non punOtis, veluci prior)
t Maculis ( &
einereis eonlperfus. Varijs eriSM effigiatur figuris, nempe humana effigid,
Idolive ftee fton longa & rOtuftda columnarum modo tum etiam platta
, ,

rotunda, & quadrata , interduM rotunda fpherularum inftar Qui lalluij .

conlpcrlus humana, ac aliqUarttilper manibus eohfricatus,vmbilico,doltrt-

tive loco appofitus, coli iliorumq. dolores, flatibus cxpulfis per fiipcrna ac-
,
^uc inferna, curat tum etiam metacarpo . alligatus , ac gellatus holce affe-
Titecpi- Sunt & alij lapides rubalbidi,quos Tzjecpayot^uet
Itus fieri prohibet.

liSTs Vocant,aaviIiorumftnaragdorum mlftrentias rtfertndi, colicis quoque 6c

" iliacis V tiles Alius quin etiam circumfefrut lapis praedidtis, meo quidenu
.

indicio congener, led virore longe dilutiori , aut cinereo, ac paucis viridi-
^US diftindfus maculis, ad lafpidcs viricjes pertinens ,
aut Imaragdos vili<>-
Xoximh- res, quem Xoxouhquitepatl , ftu viridem capilkmi vocant . Huius nondum
iirltgffis His etiarft venit annumerandus lapis
aliqua dignofeitur facultas .

' i
virens , & ad pr*di6Iorum pertinens diflerehtias , led maculis oblcurior^
diaiil- bus relperfus,quem vocant Cuicuiltic tecpatl, (eu depidfum lapidem quaiV.
quam in quibuldam partibus, magis translucidus , cuius nihil narrant

1 ..

De lapide Philipficatum Cap. IX.

% yi Ittlin/t kvrn ad nos Philippicte Infufx, tflJra artificurft opera, jk
lpcckahd*ahft,que' Iportte fiia profert rtottora de quibus pro t-
,

gnitate ait ere aliud opus . verum pTitet cstfteras Ortinium generum gertt-
mas ollendk nobis inter alias nauc-fetus duandaM', cahi, vt opirtot ,

tam, cryftaihna! forma,' candida, & translucida, fed in cuius MeAd

cyanei coloris , crucem geftans humeris mirando natm'ie oprfleiOv AiS.
mfee etremis prsiagire iam fas eft,cstlefte cuangelij prafTOrtitHi''i8-fc'dS
oraspenecratUVum/ac fortaffis ehis rei occafione eam adeb immfcSfiittfe
0b plagam fobijcicfsdrfm imperio Philippi II. Rcg jnuililfflimi, emui
isrIfeihtfBferibaMitf .
....

- J i
'Da

Digitized by Coogie
 , . . . , ,

. NARDI ANT. RECCHl LIB. X. 339

>*

. Dt J^BTZALXO^TAC, fe plitma fittids Smaragdo viliori

Mcx. IV. foetid. c*p. X
Maragdi genus efl valde virens ^tt/dxoquyat , vile umen , & aiini-
S me tranflucidum cuius pulucrcm teftancur mederi vecuihs plagis
.

ac prxcipue pudendorum. Nomen inucnit a foetido odore,qucm dum in-

terpolatur, ipirare (olet .
>

DtTLACyrLOLTCPATL, fisiUpidtpia$. Cap. Xt.

C Andido lapillo (imilis cll TUcuyUlucpttl

coccineis, ac virentibus
vberibus appofitum, geftatumque
, tranflucidis

, at (ili
,
(ed purpureis maculis',
<}uem, referunt , augere lac
genetis efk autumo

Be T L APALT EH f' J LATL. Ctf, XII.

Ta vocant A methilhim noliram , ac conferre aiunt renum & vripe ,

I ardoribus,
- .
(i
.
renibus alligetur .
ij
,

ij .

De TOLTECATZTLI. Cap. X/Jl.

'i .

T O LTE C AY Z TL I
cuius puluerem
, &u lapis nouacularis, varius
betur Ttjli , de quo (equenti capite , variata nigro, ac minij colore,
admixtum cryftallo (erunt argemau diioitcre , acuere.
, (pecieslia-

vi(um> & carnem cifdemfaperctMjlGenieaalabfi^erec .

'

07 r.klf Di TZTLl ti^JeV^ C*p. 'XlV.

-< ! 1 du;i , oj.l tu _

C Vltrr, quibus Indi vtutintr, nouaealxj en(es, pugiones, quampluri- Nbuaco-

maq. huiulcemodi ad (cindcndum apta inlh-umenta,quibus quon-
dam ( nondum ferri vfu reperto ) vti mos erat{c lapide patria lingua Tejh
\x enfes
culm ex
lapide .

vocatb)(ble6arft pirari tTrjphiJihlcoJOte diftinguunnir, cyaneo (cHicet

candenti, & nigro , etfi tranllucidi omnes . Fiunt ex eis apud Hifpanos au-
ro oniatiti atque argento, arx maximo inpvetio habit;x, referentes (adeo
ftm terP i lucidi , /i (emet expoliamur^ kiecrpolentUrtp) rerum appoH-
v^m 4bttftas mira pf^rfpicuitate i venis^quarum multas
vpdd MexlcaMos reperies >'(ccantur in'(t*ufta mediocria , fuapt^ (ponto &
hga1ttfa,e0Africanrurq.alijp dlpetiorlbuE labilis, vt mox eminenti ligni
cuhifddifrftirfb,pixidtV^ati,a4Xal)iliii| baud ab(imili^pidc>,Vtriu(que pe-
dis digitis maiulculis , incuruatis in latera cruribus , comprchenlb , artifi-
ces quadam induftria,ac impiilfu mirabib,Iaminas cra(llu(culas excutiant;
vtrinque quadam cminentiori planitie , binis dor(is,antipitiq.in(ignes
ad^ ac (pithamas plus minufue longas ,
gladijs nollris paulo cralllorcs , 2c
Ff a paulo

Digitized by Googie
 RERVM lVrEl>IGAJlVM NO. HI 5 P.
paulo ampliores lato digito , adeoque penetrabilis aciei , vt nihil acutius
excugicari poifit>fed fragiles^ & qua: vel facilcilebete&anCtdefiluntq, i^u,
ac minutim conterantur . E%. his dultris ligno qusuuor lato digitos, vulga-
risq. enfis longitudine affixis, & gummi illo gencre,quod indigena: Tf,is-
-MurarV/litl vocant, lerruminacis,-c&rnaant.cidu adeo inunante,8f acroces>
,vc vno ictu homo int^r in duas paites lecari contingat,mod6 primus
vel
1 tehqui enim caiu^nedum , aeque inanes , ea clthuius teli acies >
ille. ic

atque fragilitas quo tempore prx&a<^os gladiolos detrahentes , atque^

.

acuentes rurfiis, addunt pra:hguntq. (agittis, quibus exculhs arcuumfle-

,

xu, ac vi transfigant hofiei cminqs pAgnantei, adeoque exanimenr,neque

enim eii harum in bello Indis minor vfiis, quam enlium nollratibus , auc
in iaculandis inferior dexfeiitai Huius Japtdispuluis admixtusdtyfhillo ,

eodem mo^Ip^in leupKmre^aiSftmircicxtcTgK/iJculos, ic Icucomaea , afi-

gemataq'. diffip , ciiacuitq. ^

Dt *f. X r.

T rr(eeftgeW$.<andentisTri^<Mt/i.quo(i febrientibus mk^biU fiic-

celTu folet deuorandum propinati ex aqua,aut liquore.alio frigido .
Generatur hzc in laxorum cauitatibus Xomtl* , iuxtaq. flumen ab exceUo
loco datum inprzceps Suntliuiii^ cap$plura,certifnmfq' eeflimonia,nec

cli difficilis deuoratu,aut fi non profuit, nocuit nunquam afllimenti.

^li Mrg* ijmhtu mutius intfi J^ij(fipms

ru.M 3 '(n ..ii..

;
. ... '..i?-.

De rzrifCA'4>fc4>/ifc.fiqiB<iifci^awuMe^ xvil

A Rcnx genus.tdh Ttietcudli proueniens , vbi aqua cx edico

quodam przcipitatur loco, quod febrientibus egregiam, ac pro-
- priti duiinanr fe9pqm,; fi slfirfhlSgrVqwil* ffi.cnfiira aUqutxiesdeua^KCUf.
' hllautcmrv4^itfiaWnacati^.9P.,b.'rr':(iij;iji .... ,.i:V;.i.irn ;, .

ixjjli r,i,'jnil airir; libirii xn uv c.i. 7 'rr .i'),: rTii:L';o.T; :

. Cef i^x.fr.lh .0 , .

-rraor.f.v H .. . ; jrl . ?-.nr.. ) il.. i'., > ciii Z .uruSnno

tidtnqk WHi a Miftecafuperiori,
E
ac nitenti
St Jftpjs

dvbtt^ rcferendus,qigejripji!^
cflJoVyWfoaha ra.dogedfuod adKue jcnffipcrrim,(i9B^n<^bU
f

lis, >fec Cfy ftalld, fin^.nnus^Aitv?;9 pmeh adhue /w>A-,aflceEibfe

{uljnt}fiyflfibnaiWnt,mii;idP4h.pr#i^ qui.dmbaes .fuget,fpti(U^
& 9wdiwi Ya^E(ii& arceat ^^iotdpum gratiam foleac aoncUi^^
-tiinf, ,
oif!:)fioiqfnoj . ; Aiuri naie: jnr.iirrjjsd (,..l;nluu.jln JlgiheSfc

'n .beup eoa

, jiiirirJfj iioiiniou.Tj rriri^nup oupnirrr
i Zj~. M j clijiii =!i,'lon ?!> , ar.?r!oi iuluumi :u!q r.r/ir.rijiqt -j/, , jioa
oliir.q i 'it l>r
 . .

NARDI ANT. *RECCHI LIR X. ^4*

'Dt HOJTZITZILTET Gof- XVlll.

L Apillos hos, aut,

alij
fi tnaujs, gcmxnas, quas Hoitt^iizjbtU Indi voc^^t',
verd yluri oculum, Helitropias noftrates
magnam copiam reperies apud Totot^ccenlix, fid
efle autumo .-Hariim
paiuiilat fiint, Sr qua-
rum non admodum vtilis poterit ;c/le proucntus . Earum vires tan*
quam ad magicas fupcrftitiones potius quam ad medicos Vitis IpcftstfitcS

omittimus

M inerale quoddam cft TapacpatliAm

lani proueniens oppidi Hotitlaiptc, nec alibi Icaturit.' Ergo quo di-

ximus loco , cogitur iuxta fauces , vnde colligi Iblet ab Indis , ac deuoran-
dum praeberi duarum drachmaru pondere, tritum,ac refblutum ex aqua,
coloris, inter diio laxa Tapoye-

tuffim antiquam atque difficilem paffis , bis , terue , aut quoties amplius -

expedierit Informis vero quaedam res cll, ac hepati contulb pcrfimilis

. . <

fi .
r ^ I i >

Df TCOC/SAIf'/7'L Ochra Mcx. C*f. ' XX,

-ojnvri:., - ..

Mitur Ochr*,tcrr?uc pallentis' quoddam genus Tecofohaitl vocatum,

E quo pidtorcs luteum colorem uiakancur. Cuti 1ic 'friare dehi-
Icenti opitulari confucuit Sunt ex hifce mulieribus,qua: faciem ex illo fu-
.

cent . 'Viri autem corpusvniuerlum eodem inficere conlueuerant ,cumir

olimclTcnt in hortes impetum fiurturii aut adituri bellum ita cninriJljs .

fore terrori habebant perliialum

De THICATLALLI, fiuTfrraalim. Cap. XXI. '

1 . .

, . , ^ . . . - w '
: i Cla I

mo-
E Ffoditur etiam e vena lacuftri ThkaiiiJli, feu terra alba, lutiq. in
dum lubigitur , ac conformatur inglobulos, igniq.
candentem contrahit colore eftq. Ccrulie noftrati adeo fimihs, vt mine-
.
admota fenlinij

ralem Cerulam appellare merito poffis : Nam tamecfi illa ex plubo aceto
, hxc tamen quibuldam huius noui Hilpa-
deliiper pendente parari folct
nix locis Ipontc quoque candidiffima prouciuc. Frigida eft,& exiccanti,ac.
citra morJum extergenti natura , & qux puerorym intertrigini non mi-
nus quam illa,inlperla medeatur. Quid? quod vlceribus pudendorum mi-
rumin modum confert, & quibuluis rebus candido tingendis colore ex
vlu ert . Tantamq. prxbet lenitatem, vt Mexicanx raulrcrcs inlperlis ea_,
digitis,cum concilient leuorcm,qui goflypioifecilius nendo fic aptillimus,

Ff j
2?

Digitized by Google
 .

-J 40 R glR V M MFI>I G AR VM NO. HI5 P.

paulo ampliores lato digito , adeoquc penetrabilis aciei , vt nihil acutius
excogicaripoiKcded fragileSj&quac vel facile'hcbece&anc>deniiantq. i(flu,
acmmutim conterantur . his ^itris ligno quatuor lato digitos, vulga*
risq. enfis longitudine affixis,
& gummi illo gencrc,quod indigena;
Mnmtiatl vocant, ferrumina(^,-c&rnaant cidb adeo immanes, & atroces,
,vt vel vno ichu homo int^r in duas panes Iccari contingat,mod6 primu^

ille. tvirchqui enim caiu penedutu , atque iitanes, ea eli huius teli acies,

atque fragilitas, quo tempore przfradios gladiolos detrahentes , atquo

acuentes rurfus, addunt przfiguntq. fagittis, quibus exculKs arcuum fle*
,
xu, ac v\ transfigant hoftei eminns pngnantes, adcoque exaniment, neque
enim eli harum in bello Indis minor vfiis, quam enuum nollratibus , aut
in iaculandis infer ioir dexieritai Huius Japidis puluis admixtus<ryliallo
,

eodem mo^oin lcuo*eixetl<Sfimirc-flxtrgiciPtulos, & leucomata , ar-

gemataq^ dilKpaJi , ejiw:uitq. jHliun.. , .

Cap. f'.

T lirre eflgeini$:Candentis,7V^r#er^>.quod fcbrientibusjfnirabili fuc-

cefiu Iblet deuorandum propinari er aqua,aut liquore afio frigido
Generatur hzc in (uorum cauitatibus Xomtl* , iuxtaq. flumen ab exceifb
locodatum inprzceps Sunt huius crinaplura,ccttifnmfq. tefiiirionia,nec

cli difficilis deuoratu,aut fi non profuit, nocuit nunquam alTumenti.

Mergit

.. .-jf: laci-ji i: . ..

De TZTAC X4olr.iili^.&3XCmiiidiMeRiMeXd XVlr

-
A Rcnz genus.T^fh Ttftitfii/U HitiLlp4, proueniens , vbi aqua cx edito
quodam przcipitatur loco quod febrientibus egregiam ac pro-
,

prib diuinam fert qpomt fc drafhlT^ v^ins mcnliira aUquoiies dcuorctur.

,

Eli autem Awf<itforenacan):k.4S..' n3fcm:)l ha :uQTiijiuiiiri-ia:r. y

- 'lu
r, nil !13'/; sbi- el ^;ieu jooi uv oni^ .mlv iir.! rauijcon mi^
(

rZT,EfimjUyrLi,0^ UpiJt CrpfUJlwo.^^ Cap. xyj

-hEZonw^iH biiqc di^ ;'.j ji'url .?3nm,; ibijullasii ilio ' aia 'Z

E St apudh(v lgiph:qiii^f|q^UfiiMifteca rupcriori, quem4rfl^Wr

vocant,ad
ac nitenti ccdore,Refoalia tayofi^UOd adhW;Siohapererim,<jOmn^cnd^
referendus, nigcgifnji^

hs.htecinon alius p;y ftallolfimil).iWiiuS;#iHej^^ adliUfi

tulcate, li ver.ajn.arraut, mirabili pri;4hu,yt, qui,dSBmdncs fiige{,(ap^j^

& qMiduis.ven<;4at(tm arceat priucipum grati^ roleacuqaciliaren,i>

-tUk,cibiniiyiqmoj , hf no ai^ici mzuunujai ,..iinluif.rti eifigibeib

i*..'i,':riLitib o.-.r;, .r rbt.i 'n^brup eso

.pni.ii jns , aihol, .-in:;] , aiiin.E-q iioijnomrrrj tr,'.'hr.u[> oiipairrr

: ; , ^i-blor e..
, er.^.^joi eu'-.- .mr.djiq!

Digiii. crj 0/ C.j

 .

NARDI :ant. *RECCHI LIR X. ^4,

TXf HQ/r^/T^/Z.r^r Helitro^oMeXi ' XyiU.

L i
Apillos hos, aut, frmauis, gemmas, quas Ffoitt^itxjlttU lnAi
alij vcr6 >luri oculum, Helicropias nolbaces eflc autumo Harum

magnam copiam repcncs apud Tococepcccuibs, icd pruulaf funt,&r qua-

.
vociint',

rum non admodum vtdis potent idie prouentus Earum vires tan .

quam ad magicas fuperftitiones potius quam ad medicos Vius ipeiaafiteS

omittimus
' 'i
Dt TAPAC PATLl , fthtp4tis medicina. Cap. XIX.
.T j .V. ' "
T

M
,

inerale quoddam edTapaepatli atri coloris,interduo iaxa Tapcyo-

lani proueniens oppidi Hoeitlaipe, nec alibi icaturit.' Ergo quo di-
ximus loco , cogitur iuxta fauces , vnde colligi fblet ab Indis , ac deuoran-
dum priberi duarum drachmaru pondere, tritum,ac refolutilm ex aqua , ^ :
~
tuflim antiquam atque difficilem paffis, bis, tchie, aut quoties amplius
j
expedierit . Informis vero quidam res cll, ac hepati contuib pctfimms . f

.
0 >

De TECOCAHyiTL Ochra Mex. Cap. XX. ^

M
0,- ivu;'.: ^ . .. _
Mitur Ochri,terr?uc pallentis quoddam genus Tecofohuitl vocatum,
E quo pidlores luteum colorbm imkancur. Cuti1iic'.ffigore dchti
Icenti opitulari conlueuit
Sunt ex hilce mulieribus,qui faciem ex illo fu-
.

cent Viri autem corpus vniuerfum eodem inficere confueuerant,cumir

.

olimc/Tent in hoftes impetum fabluri, aut adituri bellum, ita cnin^li^

fore terrori habebant perfiiafum

ff/C AT
Oe T LA
LLI , fiu Terra alia. Cap. XXI. ' .c
. V. . JJ olli ! :

E Ffoditur etiam c vena lacuftri Thicaiialli, feu terra alba, lutiq. in mo-
dum fubigitur , ac conformatur inglobulos, igniq. admota fenfinu,.
candentem contrahit colore eftq. Cerula: noftrati adeo fimilis, vt mine-
.

ralem Cerulam appellare mento poffis Nam tametfi illa ex plubo aceto
.

deliiper pendente parari (olet , hic tamen quibuidam huius noui Hifpa-
nii locis fponte quoque candidilfima proucnit. Frigida ell,& exiccanti,ac;
citra morlum extergenti natura
, & qui puerorum intertrigini non mi->

nus quam illa,inipetfa medeatur. C^id^quod vlceribus pudendorum mi-'

rum in modum confert , & quibuluisfcDuscandidotihgendis colore ex
viu ell . Tantamq. pnbet lenitatem, vt Mcxicani mulieres inlperfisea_,
digitis, eum concilient Icuorem, qui golTypio facilius nendo fit aptillimus.>

Ff j
Di

Digilized by Google
 . ,

54X RERVMiMEDlCARVM NO. HISP.

Dt TLAN;Cl.LL.O. Cap.XXU.

L A N JE X I L LV M gummi lutei genus eflr,niollilIlmi , ac lubri-

T
vnda ,
ci
,
quod laxis inuenitur adh<erelcens , ab infilicnci
pedloris alperitaci , tulliq. vtilillimum . nec diliimile ab eo,
fsepe verberatis

quod e
Poterio Ibllari /olet . Sunt qui eiuldem rei caiilla addant Tapeubpath. Pro-
uenk f/oiitldpte / .. . . t.. [. . .

Dt TLALTAC ,
/euttrra fatida Is/iyiilAex. Cap. XX HI,
. r.

Ruuntur apudnouamHilpaniamMyleos, quod ijdem

Tlilyic
L
E
itla
cant, noftri vero ac Arabes Zeg,
terr* , led laminulis argenteis , aut aureis interllinifla
& Zagi,dur di(Terentii,altcra for-
, altera ad Iapi-
vo-

dis naturam magis accedens , nigraque . Ambx liint calidx , & bcc* , &
Tlalyac
II. sdliringentis rtaturx , ft: acris guftus . Conficiunt ex eis indigem atra-
Atram-
umMcx mthtum quamquam idem c Thedarum fumo in fiddia
.
excepto vala, ac
poftquam in glebulas coadlrum cit dcralb , veluti antiquos etiam fecilTe_>
conliat, lolent interdum parare Quandoque etiam eo medicamento Bra-
.

{Ilij colorem, eft enim extra dubium antiquorum My fi, aut illi veluti
Chalcitis , & Pfori congener .

*
... ,
. .

Dt TLALXOCOTL, fiitterTaM<tida,&: AlumineUex. Csp. XXlV.

N Ec venis aluminis nbua cafet Hilpasiia. cumq. hoc orbi noftro Icif-
file , rupeum , & Iquaraoliim cognita fint item e vini fecibus , &

herba, Kali vocata ab Arabibus, confefta , cuius herbi quinqnc in nouo

,

hoc orbe compertx funt mihi fjjccies, & quod de pluma ob fimilitudinem
vocant, fi modo id vcrumell alumen, & antiqui meminerint lciirilis,no-

bis cogniti , rotundi , item & liquidi , nobis ignotorum , merito dubitare
ahquis pollet ad quod aluminis genus Mexicanum debeat referri At e'go .

liquido potius , ac lUllatitio

,
quam alteri cuipiam generi putaucnm an-
numerandum , atque adlcribcndum , perliiaiiis a parandi modo Terunt .

fiquidem in, prirrtis dluminofam terram, ac in magna quxdam,ac rolfrata

fi^iliaprofundunt,mox aquaeffuta liquant.quod Ibllat vtile eft. Coquunt
hoc quantum videtur expedire , 1^ priulquam in debitam duritiem per-
& exquifitc coadtum,
coquatur, in frufta poruj diuiditux, dilcinditurque,
venundatur in emporijs candens, luciAlm, diaphanum & acri adftrin- , ,

gentiqucjvelut noftrum,lapore. Temperant illo pigmenta fiia artifices, & ^

,

coccineisadijciunt coloribus . Dentes adftringit , ficcat, atque extergit vl-

cera excrclcenccm carnem exedit, abjtaditque . Vtile eft tinftonbus
& fullonibus , ac demum totidem vfibiis, quot noftrum accommodari
poteft.

D by
'losle
 . . ,

NARDI ANT. RECCHI LIB. X. 343

Lt rZTATL, fiuSaU. ^^
i-

R Eperies apud
reliquo proueniunt orbe.
nouam Hifpaniam omnia circiter falis genera, qux in
Nam nec marinum Tttaxalli, nuncupa-
tum, cum fuo flore, & fpuma, fluuiatilc, lacullre, fontanum, aut putealej
defit i
neque in generando foHili fuit alibi liberalior natura Quid ? quod .

aliud infuper genus no paucis in locis c terra percolatur.Ly mphis paratur,

inferior reliquis, formaturque in craffiores placentas, nuncupatum patrio
nomine TtfnyaMi Quid dica de falc vocato Indo, quod Saccharum an-
tiquorum eflc conlfat, aut de Muria,Alatrone,& Alaxatro vocatis? qui fa- ,

les funt faditij,& familiariflimi omnes huic orbi. Naphtico tamen Amo-

ni.aco , quod etiam Compaffi vocant , & fimilibus ialfis venis ( no-
llra, vt opinor , incuria non plagx huius omnium fere rerum fcraciffimx
culp.a) nondum in hunc vlquc diem adinuentis ? Omilfisq. carteris aid nar-

rata falis genera attinentibus , de fontani gignendi modo nonnihil adij-

ciendum putaui. Generatur ergo ci quibufdam falfis fontium aquis;mul-
tis erumpetium locis, conie6f is in cauitates quafdam arce paratas, falis ge-

nus optimum , humidioribus panibus a folis calore confumptis , reliquis

vero ad naturam terream potius accedentibus, cu nonnulla aqug portione
coadis Sal v^ro, aut nitrum , quod colligitur deradituruc ex alueo palu-
.

ftri, pluuijs ceflantibus arefeente, vt a terreflri portione feparetur , mace-

ratur in primis ex aqua, ac refidente terra liquata, tenuior pars cum lym-
pha fluit per canales ad hydrias, c quibus defumpta in cauitates prxdiifias
difpertitur, vbi vi folis in falem coit

Dc TE^IX^LITL, ftm Nitro Mcxicano- Cap. XXVI.

N itri vcriflimi

tfmsKfmtl
terra arefeente lacu, aut e
,
prouentu Haurac Arabibus vocati , Indis vero Te-
haud vili terrarum noua cedit Hifpania Verrunt idc
muris deradunt, antrifue,roleum, ac candidum,
.

plerumque Icue fillulofum, & fragile, percolatumq. formam, & fplendo-

rem nolfratisrcprxlcntans. Qim fit,Vt mirari fubeat illorum fententiam,
qui vulgare nitrum , quod liquandis , diflbluendisq. metallis inlcruit, ac
fert opem , tormentisq. bellicis plumbeas pilas excu(Turis,ab antiquorum
nitro differre enixius contendunt , aut fpumam nitri , quam in antris po-
tifTimum in fpumi formam, raram, & mirum in modum candefeentem
& in rpecubus , alijfiie fubterraneis meatibus conipicias j
nefeiant ab
Aphronitro ,
quod mediam quandam nitri , & fpum* nitri natu-
ram participet , diftinguere atque feparare , & contra ab Aphronitro ^

Aphrolitrum diuerfum efle contendentes . Noux ergo Hilpania: c

lacubus xllatc arefadtis verritur fcopis . aut colligitur mambus ni-
tri vcriffimi , & candidiflimi Aphronitri in granula vcluti vulgaris fa-
lis coadi, copia non mediocris , ac in vfus reconditur . Abundat eo totus
Mexi-

Digitized by Google
 . . ,

344 RERVM MEDICARVM NO. HISP.

Mfxicanus lacus . Paulo acrior vulgari falc c(l Nitri natura , Icd adeo d
vicina , vt fi cralTiores particulas Isepius percolando fepares , verilfimutrL.
ftl fis e nitro extemplo habiturus. Additur quibuldam ferculis, & obfonijs
iucundius,atc]uc commodius iplo lale;nec tamen omnino fimilem prsftat
efledum. Siquidem nonnihil adijeit gratius, 6c extergit ex aqua, aut vino
caput, amouetq. fiirhires , & alias /ordes ei innaici lolitas. roboratque, &
exiccati elcuat ampullas, ipumasq. non minus iplb finegmatc.vocatoue la-
pone. Propinatur ab Indis Medicis permixtum alijs medicinis,quas ijdem
Pttli vocant , Irigidumquc eilc aiunt Quo minus mirer Caphuram adeo .

mordentem , & quam celerrime abeuntem in flammas , frigcfad:oriic efle

natura: aflertum amultis. nitrumq. in vinum aut lympham conietSurm. ,

mirum in modum eos refrigerare liquores; iplumq. grandinem , gelu, ac

niucm in hac re prillanda vincere Hmollic praterea Maitij fpicas , aqux .

cui incoquuntur additum , gratiamq. addit non mediocrem Abluuntur .

eodem aqux infperlo 6c perquam accommode exterguntur crura, ac pe-

,

des, & tuetur ea a frigore & fixuris ab eo confuctis proficifci, corrobora-

,

tione & adltricfionc quadam Tincas ophiafimue mire curari accepi a

,
. ,

medicis mulieribus, fi caput nitrata vrina vehementer abluatur, exterga-

turq'ue , & mox menltruo primiparx ad eam rem referuato fanguine_>

perungatur
Ultri ufus in Germania , t?" Angaria contra febriles calores, & lingua nigri-

tiem, ^uam Prunellam 'vocant, ex caujo oriundam 'valde increbuit iJiud per fe fun- .

dunt, 'vel momento /ulphuris tnieclo , Mij etiam falem ammoniacum addunt, huius
flatentulas typo efformaias,'vel ore detinent, 'vel in aqua Joluunt, ofque probe pra-
coUuunt,indeq. mirum fentiunt leuamen Quin etiam hanc aquam per totum febris
.

decurfum loco Ptifana , 'vel Oximellis bibunt , multumq, inde refrigerantur . Imo
quandoque purgantur . Vndt non mirum quibujdam frigidum <vifum fuif/e . Adi-
htes eius defeBu Pyrium puluerem eodem fuccejfu ebibunt , in aqua filutum , 'vnde
quandoque, gjr per inferna, dy fuperna expurgantur . hac autem non tam frigori
quam acrimonia adferibendum ejfe , is negabit, qui falem communem, <vel Ammo-
niacum, 'vel fpiritum falis , 'vel 'vitrioli idem pra flare nefeiuerit

Jn quouis Nitro falis puri aliquid feparari norunt ij , qui Nitro ex terra confi-
ciendo nauant operam . 'vhi cauendum ne lixmum fapiat , <vel amaritudinem con-
iuttflam retineat

FINIS LIBRI DECIMI.

Digitized by Googl
 ' m

A L I A H y M ,

NOVAE HISPANIAE
PLANTARVM
NARDI ANTONII RECCHI
,
. I M A G I n'e S.;, N O M I N A^;
lOANNIS TERRENTir LYNGEI
-'A.W , '

- .1 \
N '0--ljX.w Aa^-.Ta 1-. o '
'.S*
'

. 1 .v.Ae nrV . t.

Vi.. .
vbhW^R. . ,

."V;'

r\

3.^.. <
.
I', .4"
uaC3
^-
-
.
4'r-^

-AIJA

Digitized by Googie
 , .

lOA^N^fiS TERRENTI VS
A '*

E ;y,S
L -
E'
.
e Tr o R
t 1 .
-
I '

ABES turioif Liflor ,

fiibus oculos pdttm , fi mi-
nus unimum fiiian 'valeas, planrus tncjuam a noflri orbis
CJ /tuUu dsfferentef fhrfihus , adeo multa
flort pracipist
mira adhuc itt itarto' pso ablcondicorclaudit dtues Natura,
tjua ittdies Eurofait /soHris cum.yoluptate oflendit . Fruert
iitteteanuda pUuiOtusm harumpgura partium ddi/ttath-
O- colorum dejeriptione , quam ego ex tAutographo dili-
ne ,
genter excerpfi. Vitres dikAul*re nOn oMita fieeruni qudt .forfan adhuc Mexica.
',

no populo nondum cognita effent. 9ion omnia finsul^ Jemel^atura profundit

Multa nunc patent qua olim latebant, harum nondttbitandum quin ilirptum edi.
quando 'oera experimenta habituri

'ALIA-

. byGnOglc
 . .

347
A L I A R V M
NOVAE HISPANIAE
PLANTARVM
NARDI ANTONII RECCHI

IMAGINES, HT NOMINA.
A C A X A X A. ACAXOCHITL.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI NOTiE;

A c A X A X A. ACAXOCHITL.
Ex lingulis geniculis inferioribus , Limonio fimilis, vel Echio c^uIis
fibras in folum demictic folia.. rubet, folia longa BiAortx figu-
Gemianz funili^Jn nodis (in* ra , flores rubei caly9is folioTaJ
gulis torum caulm ambiunt in longa , flos barbam lutbet ioo.
lummitatc ex tribus folijs exit gam trium foliorum
iulus longusjcolocc cz viridi
uelccncc

ACXQu

Digitized by Googlt
 . . ,

348 NAR. ANT. RECCHI ALIiE PLAN. NO. HfSP.

Radix coloris caftanei, ramuli {an-

guinei, folia minutifllma alata in

ramis. Pino {Imilia

AHATE DE PANVCHO.
1

VclAte Panniccnfis , aut Tzypipa-

tlis fruchi Ijpud Mexicanos prz*
ccllcnti arbor nobilis. Folium Au-
rei Pomi , frudlus ciruleus , fed in
ni^um fji)dei|s,f<^p polifp firnii
lis , rotundus totus q^uaii ex glan-
dibus doAfta A 1 Wncar hircis figu-
li
'
ra> Rahini yeroi looloris callanei
_ fpUa iugbndi,.'! j,i!;>,: fJ.M

Coralli fpeffifi ,Va'ihi'ftnr'argi{lz co^

lore, puniSta c nigro rubent , fila_
omnia rubra_i

-OXe A

Digitzcci by Googie
 . . . .

A MO Z
notationes.
O T L

ACATZAN AYCXITL.
Similis Eqiiileco , radix meris capillis
ex flauo nigrantibus conflat, cau-
les vero amethillini coloris

AMAZAVHTLI.
yd Amutzauhdi , bulbacea c radi
ce. foba crafla, Tulipis Ilmilia

.
A M O z O T t,

Folia plerumque bina, Crithmi, lon-

ga, digiti latitudine, in fummitate
vua . Liguftro flmiles baccz, qua-
rum color viridis ad obfcuritatem
tendens

Gg AMAZ-

Digilized by Google
 . .

ALl^ PLANTA- NOViC HISP.

A M A Z Q_V I L 1 T t. ANONYMA MECHVAC I.

lOANNIS* TERRENTII LYNCEI

ANONYMA MECHV. II.

A M A z (LV I I. t T L.

Videtur efTe arbor . ftipes pullus . rami

habent folia Phyllircac latifolii, vn-
dc oriuntur bacci virides, breui an-
nexi pediculo.

ANONYMA MECHVAC I.

, R adix conftat multis fibris nigris , cau-

les lutei , folia latitudine lua adna-

(cuntur. ferrata fiint, vt Sideritis fer-

me . in fummitate quid viride trian-

gulare conlpicitur

ANONYMA MECHV. II
Rami habent folia duo, parua,vna cum
magno in quouis exortu . flore iiL>
fiimmitate oblongi, quafi in vmbella
compofiti fiint

Digiti^ed by Google
 . .

r
NARDI ANT. RECCHI; SSt
AN ONYMA
I
IIL ANONYMA IV, ANONYMA V.

N O T A T
' r O N E S. .
'

ANONYMA VI. ANONYMA MICHVACANENSIS IIL

Surculos multos virentes emittit, folia Men-

thx quadamtenus zmula, ex atro vire*
fcemia, ferrata. Luteos flofculosorispur-

C ':entis
Hbrofam , ex
gentem .
. Calyces virides . Radicem
flauo ad fufeum ver-

ANONYMA IV.

Hxc in pidiura, longa > & cralTa radice con-

^ . fpicua cft, ex fufeo flauo rubente . in qua
extuberant partes nonnullx, a Iatere_* &
fibrx demittuntur, folia quali ColUtex.

ANONYMA V. ,,

Radix oblongx efl craflitudinis/padicei co-
loris . folia faturate virent, venis albican-
tibus . flores fere ptifpurei

ANONYNA VI. - fj

In ramulo omnia oblonga. folia,flores,pedi-

culi, calyculiflorum luaue rubent, ora Id*
tea,exertis quali linguis . folia fere Serra-
tulx ex faturato virent
Gg a ANO-

Digitized by Google
 . . .

r
/
152 - ALI^ PLANTA NOVA HISP.
A NON Y MA VII. ANONYMA VIII.

lOANNIS TERRE NTII LYNCEI

A N oNY M A VII.
ANONYMA IX.

Bulbofa videtur, fibrofo e capite flibfla-

uo . folia breiiiora ,
fod Gladioli fere
cauliculum promit geniculatum, lon-
gum, purpureum bini ad nodos flo- .

res purpurei pariter pendent

A NON Y MA VIII.

Ex Maluaceo genere Anglicanum Bam-

rai semulari videtur colore , & venis,
folia refpondent,magis tamen corda-

ta . Rubent flores", ad oras dilutius &
d calycem albicant

ANONYMA IX.

/ Ramus tantum vt in fiiperiore pingi-

tur, concolor . namque flores & folia
paritier virnc. ,.i

Digitized by Google
 . .

NOTATIONES.
AOCOXOCHITL.
ANONYMA X.

. Radix cralTa, & rubra , in flauum ver*

gens, caulis ruber, folia bina , emi-
nent flores in {ummo.flmiles Pium.
ba?ini
tJ

APANXALOA.
Folia bina in quouis exortu foliorum
appoflta, Saponariz fimilia. Caules
ruDrl. flores longi, rubri aliquan-
tum, czrulei Vaccariz Iimiles

AOCOXOCHITL.
*

Serpit hzc herba , & ex quouis nodo

emittit fibras in terram . folia bina
Vaccarizfimilia. exoritur quidni- < f

brum ex quauis ala , quid At ,

non confpicitur . ;

Gg 3 AQVIT-

Digitized by Google
 . .

3J4 ALL^ PLANTiE NOViE HISP.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

ATEXCAL QVAHOITL.
A Q^V I T Z T L I.

Scandit hxc herba, Caule rubro, macu-

lis nigris' coniperlo. quifuis ramus
tribus condat foliolis, indar Clema-
tidis . folia etiam oblcurc rubent

ATEHVA PATLI.
Radix rotunda ed Aridolochiz indar,
foha bina , figurx oualis , nerui tan-
tum tres , in longitudinem folij ex-
currentes : reliqui vero in tranfiicr-
fum diuaricata; , ex quauis ala folij

quid enkfcimr.

ATfiXCAL QVAHOITL.

Rami quad lignei , coloris obfcuri Su-

betis adnau (iint, excrementa ill^j
.

marina alba, punidis rubris,nigrisve

varie confceria
' ATEN-

Digitized by Googie
 . .

NARDI. ANT. RECCHI. jjy

ATENXIHVITL. AT2C)YATL COZTIC YNI RODERirvO.

NOTA
AXIXPATLI.
T I O N E s;

ATENXmVTTL, icu HENxnmn.

Trifolia humilior planta , Icrraris fo-
iijs, (ibrola radice cx fufco pallida ^
pediculi foliorum rubent dilutius*

ATZOYATL COZTIC YKI RODERlLTO.

Crafla, magna, magnisq. fibris radix,'

& fpadicei coloris . folia longa
, &
feriata . flores Conjrz* lutei

A X I.X P A T t I.

Foba bina , ouamuis (hilptor aliquan-

tulum in noc defecerit . Flores lu-
tei, calyculis virentibus Radix
. di-
lutius rubet
I >

ATZI-
S

Digitized by Googie
 . .

356 ALI/E PLANT.E ISJ Q VvE HTSP.

A*T Z r Z I C A Z T L I. . AXIHVITLAPAPATLACTLI.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

AXOCHIOTL.
ATZIZICAZTLI.
Folia Vrtic* non bina , rami omnes ra-
jca habent folia, Vnic* Hmilia; & ex
,<]uauis ala enaicuntur alia

.
)*3t,IHVlTLAPAPATLACTtI. .

Folubina cx aduerio pofita , pcdicula

iacis longo bircniia foliorum cum .

longitudo tum latitudo fex digitp-

rum cft.
.T ' 1 /. .1 /
A X O C H I.O T L.
'
rf. r:

Hfqp hert*A videtur ferpcre, ratni rolia

^pprdis Jiguta , repanda habent fi- &
cu liguminum , fiuc alato, ita vt in
extima tria fine folia

-ISTA
AYA-

Digitized by Googie
 . .

%
NARDI A^T. RECCHI. 357
AYACACHQVAHOITL. AZTAXOCHITL.

AYACACHQVAHOITL.
Folia Goflipio fimilia, (iiblutea, in fum-
mo multa fimul congcfta
AZTAXOCHITL.
Quiuis ramus habcc tria folia Vrticas fi-
milia alte incila ordinata vt in Pha.
ftolo Flos colori Malux , figura vero
Anemonis, folia oAonz lincz rubrz
perreptant.

BANAICXITL.
A Napi radicula oriuntur quinz. caules
rubri .'rami omnes alati, Glycyrhir*
modo ac figura vitimum tamen fo>
.

liorum ThaIi<2ro , vel AJiaoto fi-

milo

CA>

Digitized by Googie
 . . .

558 ALI^ i^LANT.5 HISP.

CACACILI. CACALIC.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

C A C A C I L I.

Radix longa, fubnigra . caules foliati

Conyzi inftar,fine pediculo in 1'iim-
mo botri Oxalidis loliorum viridis
diluti albicantis
A

C A C A L I d.

Folium Cannabi fimjle, ferratum inftar

Crithmi. nodi caulis magni, flos fla- .

uus . calix iquamoliis

CACAMILXOCHITL.
Vcl Thlacauibtodiil i^MiAqmciAU

Huic Jadix'^iriof^i'rhorsc inftar, co-

lore luberi^ . caulis bina habet folia.

(ibi oppofita, Verbenx fimilia. Flos

coccineus, in me^ib luteus, Rofie fi- ^

milis.

Digitized by Google
 .

NARDI ANi. ECCHf. jrp

CACAPATtl. CACATLAOl XOCHlTl.

T I

cacapatli.
Pediculi longi ab radice orti,c^uibus in-
(idenc folia cria ferrata Fragarix m-
ftar

CACATLAOL XOCHITL.
Folia Callanex modo fere ferrata . in>
cifione tamen non ita frequenti.

CACHRVIAOVA.
Ad Campanulas pertinere videtur, ca-
lix floris luteus, flos ipfe rubee .

fi
*
;.tL'
'

tfiigi , o-rnTian -jvii )tbf> ,

. L>a

CA-
> -j

Digitized by Googie
f
 ^

360 ALIiE PLANTA NOViE HISP.

CAHVAZTirziCiyJ. > CAMOPALTIC.

CAMATOTONCAPATLI.
CAHVAZTITZIQVI.

*
I .
-..jf
Ra<)ix longa , rubee inilar Rbabarbar
flos longus carnei colorisjftamina lu-
tea. &
herba efl calidaj flcca, cxcefTu

tertio, & ftypcka.j ^ t . - ..

..CAMOPALTIC. -

Caules rubent . in fliihmb florts multi

flmul, qujuis inluperiorc parte di-
uifl in'^uinqutf pirtes. inferiore ta-
men fui pane videtur eiTc vnicus

camAtotoNcapatliv
Caulis nigris maculis conlperlus.folium
cordis, cuius longitudo, bc latitudo
fereeadem, quatuor nempe digito,
runu.

CAMOL

Digitized by Googie
 .
yr

NOTA T I O N E S.
CENANAM DE QVAHVNA HOAC. CHACHALACAMETL.
Eft arbor baccifcra : folia Pyro fimi-
lia longa 4. lata 3. digitos: baccar
funt quales Ribiumt

CAMOLXOCHITL.
Arbor leguminofa ,
folia in alas com-
ponit . Flos CalTia: fimilis ex rubro
nanus in 8. partes diuiliis , filiqua_.
Pifo fimilis

CENANAM DE tJVAHVNA HOAC,

Foliu Ncrio fimile , & foliolis ad ma-

iorum alas erumpentibus, vcnilquc

in tranlucrfum euntibus , Ora: fo-
liorum &
vena media rubent . Bac-
ci in vuam cougeftx virides fune,
ve in Solano.

Hh CE-

Digitized by Google
 . .

^6z AL\JE PLANT-ff NOV^E HISP.

CENANAM TEZCOQVENSIS CECECPATLI.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

CENANAM TEZCOQVENSIS. CECECPATLI ALIA.

Folia Periplocam grarcam anguftifo-
liam ad amufTmi .'unulantur : colo-
ris dilutioris viridis , venulis valde
confpicuis rubentibus, direflc fibi
ex oppofito relpondentibus . Fru-
dlus & ip(e ad latus exiculptus,Peri-
ploca; frudui haud abiimilis . Flo-
res quinque albicantibus, cum funt
cxpanil , foliolis , & (taminibus
iallidis cgnilant . Radix fului co-
toris , Ixuis , crafla & nodola
CE C E d P A T L I.'

Folia; Cojfti hortorum vel Mentha: S.

Mariic vocatx Cmiliairadix Rapha-

ni inftar oblonga,)^, fibris horrida

CECECPATLI ALIA.
Radiit Fili pendule fimilis cautis ad :

exortum foliorum parum rubet.Fo-

liaad Lyfimachiam lutea acceduc.

CE-

Digitized by Googie
 . . .

NARDI ANT. RECCHI

CELICPATLI. CENTZOMECATL.

^ n'otationes.
HARAPETL.
CELICPATLI.
Folia Vrtici (imilia & bina fibi iqui
diflantia. Radix flauet & libras alcc

demittit

CENTZOMECATL.
Foba rara tribus tantum venis con-
flant, plantaginem acutam imitan-
tia , Icd liibcus funt iiiblutea i in ca-
lyce apparet quid viride Ablmthio
fimilc Hifpani vocant quatrocien-
.

tos cuerdas

CHARAPETL..
Radix rotunda fibro^ coloris cafla-
nei. Pediculus initio rubet , folium
Biflortz flmile nigricans longum
1 1, lacum a. digitos

Hh a CHIA-

Digitized by Googie
 . . . .

3^4' ALIM, planta NOV4 HISP.

C H I ^ V H 3(1 H V I T L.. . CHIC/1(CA q^VII-ITl.

lOAN.NIS TE^A^NTU EYNCEI

CHI AVHXIHVITL. C H J C H l Q P A T l I.
Ptarmicsc fpccies.quam fatis adumbrat
, fcd in medio flocci fune
ftos luteus

colote Ochra: lutes . Radix nihil

lingulare habet

C^ICHICA QJIUTt.
Folia bina in exortu purpuraicunt; flos
flauus , (lamina voro lutea . Nodi
vbi folia erumpunt valde protube-r
rantes

CHICHICPATH.
Folia qualia Apagalli} HahetA Isuia vt
,

apparet non ferrata, dilutioris viri-

dis coloris . Flores mlii apporenr
Radicis media poftio val^ eradai
lopcrma longa &
ercdla, inferior W
nuis per terranvfi^pit., cotewsfwyfci
vnin.er(3

Digitized by Googie
 . .

NARDI ANT. RECCHI.

CHICHICPATLI ALIA. CHICHIC TE7. PATLI.

CHICHICPATLI ALIA*
Radix magna, folia Pomi aurei, bina
fibi c regione aducrfa qua nota a
:

priore multum diftat

CHICHIC TEZPATLI.
Radix magna & tuberoft tota, Ochrx
lute^ colore . Folia bina Ocymi
anguftifolij; videtur planta iplL,
foandero

CHICHI HOALXOCHITL.
FoKa Cbenoppdfo , yl Sjcramonfo fi-
milia : frutus oUpngb alij virides,
alij lutei: flos albus, Stramonio
milis .

H 3 CHI-

Digitized by Google
 .

36(5 'ALI^ PLANT.S NOV^ HISP.

CH.CHtC TZON?ATON.C Da OCOPETLAYvC. tHICHICfiZCiyAHtVTt.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

CHICHILTICPATLI.
chichiCtzonpatonicde ,

OC OPETLAYVC.
Vafcula Paronichiajfimilia, & viridia:
Folia bina, tenella, fubuiridia. Plan-
ta tota humilis

CHICHI CEZQVAHIVTL. ,

Mirus in hac Planta/florum ortus

confpidtur. Trifolia tota cft,.

CHI.CHILTICPATLI.
^ulis : fru(Jlus ex vi-
coloris Caftanei
ridi ad rubrum tendit < Radixfotis
alia & difiiil^v
;*'
'

I ti~ i TT. li i-'..

: ; I

I
CHI-

Digitized by Google
 .

c H
NOTATIONES,
I L i A T L I. eHICHUTICCIHVAPATLl.
Planta vc apparet lerpcndo prorepip.
Folia Calaminthi folijs nonabfi-
milia , ex vna parte virida, venis
rubentibus diftin<ta,ex ahera..
urpurafeunc.. E radice tenui fi-

Erx capillares exeant, ex catrulco

& luteo mixti . Cauliculus ad' ru-
bedinem tendit

C H IC H I P I L T I C.
Rami rubent. Flores vero vt inVi-
cia ex c^rulco rubefeunt. Et vt
planta integra pratlcfert, ex legu-

minofo genere eft. '
. . ^

CH ^
I L P
^T L
Folia fiint Alfines maioris Flores r
conftare floccis videntur toloHsl
Radix fubrubet ,
flaui. & edpio
per terram difRuiditar .

Diglti?ed by Googlf
 .

568 ALI^ PLANtit NOV^ HfSP.

CHICHILTIC TEPETLAVHXOCHITL. C H 1 C O M E C A T L.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

CHICHILTIC TEPfeTLAVHXOCHI TL. CHVCVNGARl Q^V A.
Flos eft pulchcrrimus.vt ctia fine coloribus Icon
monlirac & duplex dici potcll . Internus pri-
ma facie Iridem reprffeotat, rubri faturaci co-
loriS) reflexis vtrinque floris fimbris , qua au-
tem ex huius medio prodeunt fiaminai luteoli
funt coloris Hunc quinque folia tanquam al-
ter flos ambiunt florem > fiiau^ rubentis colo-
ris. tenella valde & venulis rubellis plurimis
poIHiic difeurretibus . Pediculus cui flos in-
duo folia compref-
fidetiiubct totus: hic inter
\fus emergit,qux exradice bulbola prorum-
punt. & hxc radiculas fcu barbulas liias, bul-
baceorum aliorum more, coloris fufi;i,& Ixues
demittit Maiorum cortex bulborum vndula-
.

tus, albis & viridibus diftinSus lineolis . Mi-

nores bulbuli rubent . & albicant venufta va-
rietate. Folia Tulipz fnli;s fimilia fedcralUo-
ra> qux& ipfa ex viridi rubent.
C H I C O M E C A T L.
Folia obfcure virent . longitudo cuius eft la la-
titudo 4. digitorum . Florum nulla veftigia
comparent .

CHVCVNbARlQVA.
Videtur natura hic ludere, cum Iblia in caulibus
fint oblonga > in ramufctilis verobreuiora, &
cordis figura. In his binadircAe Gbirefpon-
dencia, & in illis bina inxqualiter fita In ra-
mulis denique luteohbin ckulibns viridia.in-,
vtrorumq'. tamen fiimmitatc flores emergunt
pallidi) & comprcfsi.Radix fibrofa fatis

Digitized by Googie
 . .

NARDI ANT. RECCHI. i<sp

Cf|VCVN6AftIQ^A ALIA. CICIP ENI.

NOTATIONES.
CIHOAPATLI.
CHVCVNGARiq^A ALIA.

A priore diffen
,
quod minor & te-
nuior fit tam folijs
,
quam caulibus
& radicibus , in reliquis plane con-
uenic.

e I e I P E N I.

Foliorum fex vt Anagyris videtur ad :

LyCmachiam luteam accedere , fi

plantam totam Ipedes

CIHOAPATLI.
Radix crafla radiculas hinc inde loo-
^as di^rgit coloris lubrubri cau- :

em album concolorem gerit

f ; Flo-
res nulli confpiciuntur. Folia Perfi-
carum zmulantur

CI-

Digitized by Guogli
 . ...

570 ALI^ PLANTif NOViE HISP.

CIHOAPATLI TEPOZTEMICA CIHOAPATU XANTETELCO.- -

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

C IHOAPATLI TEPOZTEMICA.
Radix mediocris, longa,(ubmbra, cau-
les promic albos : folia
,
qux bina_>
xquidillantia exeunt venis albican-
tibus, varie pinguntur . Flores coh-
iunitos plurimos gerit quinque fo-
liolis conftantes , calicem ex viridi

& flauo mixtum habentes

CIHOAPATLI XANTETELCO.
Caulis oblciire rubet Vmbellat Caca-
.

lix florem habent fimilcm parum

rubentem. Folia crebris Icd non^
profundis incifuris notata
'
CIHOAPATU AXITZALPATLI.
Nudi Caules , nifiprope lummitates;
circa quas ramos ambiunt ex quin-
uc aut lex folijs coronx, idque vbi
ores erupturi liintrqui lutei fta:.
chadi flmiles . Folia pentaphylli
(imt , non tamen (errata

Digitized by Googie
 . . .

NOTATIONES.
COAHYILXOCHITL.
C -t > M A I' A T L I.

Rami vna cum folijs Lentlfra fimiles.

,Ra<1ixin profundum defccnditi
vndc Iignofa& runcoi plama efle
arguitur
.
1 T ! o I -j '
;

CITLAL XIHyiTX.
,t '
. i'..

Folia Vrticzfimiliafiibiacea^ fed ali-

quanto maioribus incifuris przdita
& folia cauli propiora
' ' f'
.

COAHYILXOCHITL.
.r.-i .1 ;
-
,

Harc planta fpinola eft . Folia habet

Solani, & videtur cum ea planta.
conuenire, quam Rolam Hicricun-
ticam vocant ; flos enim admo-
dum eft fonilis

CO-

Digitized by Google
 .

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

.COCOXOCHITL.
CpCAVH CAPATtI.
^ .

Ra<lix Napi cadanea , vt & rami : &a-

,
dua ftrias habet quatuor, colore ex
.viridi in caftancum tendente

COCOCXIHOHITL.,
Caulis rubet obfcurc . Flos flauus Nar-
cim, foliolis tantum quatuor com-
tpolltus. . I

COCOXOCHITL.
Folia Aquilegia: . Flos violaceus ma-
.ghus , incilius medio quidilanum
.confpicitur; .

-0 3
COIN-

Digitized by Googie
 . . ;

nardi ant. recchi. iy .

COINIQVICVMANCHVQVA. COLIOTEMECATL

nota
COLOTZITZICATZTLI.
T I O N E S.

COINIQVI CVMANCHV Oy'A.

spica lutea; an fit floris velftminia,
conijccrc ex imagine non
eft

COitOTEMECATL.
Radix longa , crafla colore
, Suberis
Oulis rubet; folia vrtica:, venis
ru-
bris ornata . Tota planta videtur
lerpere

'

COtOTZltziCATZTLl.
Caulis videtur repere.
Flos luteus ia
calyce integro latitat
nodum aper-
tus. Folia vitis
modo incila.

Ii CO-

I
Digitized by Googie
 . . .

ALIiE PLANTiE NOViE HISP.

COZTlCACVlLOTL XOCHTO;
coyoxochit l.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

CVECHIXIZ TaMATL.
COYOXOCHITL.
Folia bina cordis Hgura, rubent vt Bo-
trys

COZTlCACVlLOTL XOCHITL
Flores flaui fere Ranunculo fimiles:

Videtur canien integer flos , fupe-

riore fui loco In quatuor diuiius
partes

CVECHILIZ TOMAT^. f- \ \ ^

Radix magna ; caules colore caftaneo.

Folia fua laritudinc quafi fine pe-
diculo adhatrefeunt , dc quo bacc^
pendent virides figurat oualis. No-
men Tomatl, quod Solani efticum
eo forte fimilitudinem vel affinita-
tem quandam dicit

li
eVE-

Digitized by Googie
 . .

NARDI ANT. RECCHI. 37 $

CVETXA ZOCHITL. C VE Y A VH QVIUTL.

N O T A T I O N E S ; ^

C y F I T
CVETtA XOCHITL.
Fruftus , an flos Ht bocrus ille flauus >
dijudicare nequeo

CVEYAVH QVILITL,

Portulaca quardam flore rubro . Hanc

enim cralfides fialioru probe aemu-
latur .

C V F I T X. 1.

Lcndllimi ab radice petioli^ (blium

Plamaginis gerunt Caulis in fum-
.

mo quafi apnyllus , habet Ipicam-

Plamagini milem

Ii CA<

DigitizecI by Google
 .

37(5 ALIiE PLANT-* NOV^ Hl5P.

APATLlV^XtERX^ J . -E tK>* 6 C't-TU

lOANMIS T% FPRtK MI *l-Y;NvCEI

H A Q 0;(Y ^ q H[I f L
ECAPATM 'AXIHKAY ">

Vald!#mrti9 ert Sbphtr* Aegypria(;tl

Flores inulti lutei' paflia ;
iJW<]na:

longi liiblutci vt Phaleoli edules

1 , HY/i 17 ^ if

eloxochitl.
'
'> "
.I oioH m* S
'
i,*: *

Videtur aiix>f i( rartius FoU Mu-

(i ex vna parte laturati , ex )l^rx4^
valde diluti coloris, vt in folijs Ole^.
Ramus dllrfockirift ti>i'.fo^ deci-

dervuit ,
quemadmodum in Palmi ,
*
iJrunca a^arir^yehi frcquti^i
1 A mferibf.e Fphbfiim parteun liim-
'
mitate rami folia-yaldd cohg^yati-
'...l
tur.

HACOYOCHITL.
Flos longus ruber in calyce vt Althei.
Folium longum ferratum Trache-
li> . s. i 1
HEZ-

Digitized by Googie
 . :

NOTATIONE
hoaca xochitl.
S.

Z M A Y T L
Radix cra/Ta & longa;ex ramis foliunu
vnum Ranunculo fimile ; videtur
dependens a longo pediculo.

HOACALTLAIOTL
Folia Androlatmo hircino funt fi-
milia , cx viridi in luteum tenden-
tia . Flos coloris eft amethiftini

HOACAXOCHITL
Vix herba a noftro
differt hatc Aro
radix cene prorfus fimilis eft .

I .
'
.. t.

Ii 3 HIV-'

Digitized by Google
 .

578 ALI^ PLANTA NOV- HISP.^

HIVCA fcu MIZMAITL. H O ATZI N QJT AX VITL

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

HIVCA fcu MIZMAITL.
Planta bzc haud parua , vt in margine folij
ipflus imaginis notatum ell . Oritur in_>
territorijs Ocopctl Yuca , vocata Mitz-
maitl. Calida, ucca, aromatica eft cortice
przfertim &
fruAu:curat vlcera . Folium
palmaris menfurz . Vt vero ex icone ipfa
deprzhenditur, caulis nitidus ad colorem
tendit callaneum; folium fcptifarism_.
partitum habet . Vua ex albo ad flauum
tendit;admodum limilis effet maiori Ser-
pentariz,(Ibaccz eCfentrubrz. Vide Mo-
nard.cap. 5 j. qui vocat Cazaui , alios &
omnes noui Orbis HiUoricos iptzcipue
Ouiedum . Nullus tamen eorum quid-
quai^ defruflu fcriplit^^

HOATZIN QVAXVITL '''

logenicutis internodia (ibi inferuntur > ibiq.

bini vel terni rami enafeuntur

HOITZITZIT TENTLI.
Caulis rubet ; baccz in fummo nigrz . Fo-
liavt Salicis incila & bina.
HOIT-

Digitized by Googie
 . .

NARDI ANT. RECCHI.

HOlTZazaXENXOCHlTL. HVAPA.HVIIPATU.

O N E S.
HVAPAHVEPATU ALTERA.
HOITZILZIL.TENXOCHITL.
Ranunculi quasdalpecies videtur Fo- .

lium magnum , flauis venis com-

poflcum . Flos luteus , (laminibus
rubris

HVAPAHVIZPAT.LI.

Caulis coloris caftanei, ab imo vfquo

foliatus; folia Ocimo flmilia

HVAPAHVIZPATLI ALTERA.
Caules omnino foliati , Flores lutei,
videnturque hiare inllar leguminis
ahcnhis.

HVA-
"T

Digitized by Googie
 . .

s8o ALI^ PLANTA NOV^ HISP.

HVAPA QVILTIC HVAZIVM

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

HVAPA Q_V L T L C ITZCCVNPATU.
I

Caulis hirfutus cx nigro rubet, foliii

fere Sonchi . Flos albus integer in-

ferius, fiiperius diuifus in lex partes:
calicis radij longitudine fua florem
longe fuperant

HVAZIVM
Radix Ochr* lute* colore : ramuli
Galega: fimiles Folia ad Ciceris
.

noftri folia accedere potius videtur.

I T Z C C yN P A T L I.

Radix cralTa,caules videntur Icandere.

Folium quoduis duabus incilloni-
bus,fcrcvtin GolTypio diui(utiL>i
vnde inter Clematides forte nume-
rari poterit

TZ-

Digilized by G
 ,

NARDI ANT. RECCHi:

ITZTICAPITI.I. IZTACPATLI QVIZASEPIH.

Radix fulua, ciaffa & oblonga FoIia_> .

Chamznerij alterna , 6c fublaccis

venis conipiqua^ . ,

'
. 7r . -I,

IZTACPATtI Q^IZASEPIN.
.
Radicem habet Arifiolochiz longz
& folia Piftolochiz Hmilia niA :

quod hzc rediis magis venulis or-

nantur Videtur planta (np^r^po-
.

tiiiS) quam reAa adolefc^ro > . . .

,

IZTACTLAttAVqVI.
Radix crada & carnola valde, inms ru-
bra, extra rufa ; cailles etiam rubef-
cunc, folia ad flauedine quandam
acccditnt. Afpedlu tota plantula in-

eunda eft.

LO-

Digitized by Googie
 .

iit. ALI^. PLANTA NOV-S.HISP.

I, O Q_y I L T1 c.; ..\i MACAYJfTlI.

'lOANNIS TERRENTII LYNCEI

MACPALXOCHITL.
l O Q_V I t T I c.

Radix longa colore caftaneo:calices in

iuba parum Mbent
. ^

MACAYXTtI.
Eft Ipina quxdam Icguminola & ele-
gans-, flores ciusriibri mixta flaue-
dinc : Ipfx {iliq^z ex viridi nigri-
canc,Iacz i.longz i x- digitos: gra-
na intus tria, vnde ad Anagyrim
referri poteft.

MACPALXOCHITL.

Flantz huius radix ex albo (ubrubet

Folia funt Maluz rofea , fcd luteis
venis pulchre fubdufta^.

MAC-

Digitized by GoogU
 . , .

nardi ANT. RECCHI. 383

MACPALXOCHI ^AHVrrL M A M AZTL ACO TL.

NOTAT IONES.
MACPALXOCHI QVAHVITL.
MATIAL XOCHITL.
Arbor ell . Flor comomano ab Hifpa-
nis vocata. Folia Mori fiinc. Flos
vndcuis in ramis nafcitur habctq;
figuram quafi Tulip * colore mal-
uaceo j & pro ftamine exit quafi
manus, vel potius pes auis, coloris

{anguinei : cui a latere luteunu

uid coniundlum eft , Flos admo-
u magnus eft, pro ratione arboris-

M A M A ZT L A C OT L.

Caulb foliofus & alatus. FlosChry-

(anthemi luteus i Folia mihutinu
incila : Radix vero {ubnigticans

! I <

'
MAT L A L X OCH 1 T,Li >

Folia VI Valeriana: gra:c^>& fl)s ex

luteo ruber ,
quinque vt mihi vi-
detur, foliolis conlians . Stamina-,
lutea funt
MA-

Digitized by Googie
 . .

384 ALUE PLANTiE NOV.E HISP.

MATLALXOCHITL AUA. MAZAxorHn-

lOANNIS TERRINTII LYNCEI

MATLAtXOCHiTL AUA.
Folia Vrtic. Flos cx c?ruleo viridis*
cum ftaminibus. Calyx qualis ni
Sclarea .

MAZAXOCHOTU.
Arbor videtur. Rami alati omnes ple-
ni frudlu rubro Berberis qui lon-
,
gus, & latus dimidium digitum
'
memeya de tepoztlan.
Caulis virore diluto pediculos longos
hfbet , quibus folium adnatum cx
tribus condat. Siliqua Vici* fimi-
lis. Flos quafi Periclymcfli
cenllans
tribus nugnis albis folioks: reliqua
Ycro (iutc Itamina

'

Digitized by Google
 . ,

NARDI ANT. RECCHI. ^85

MEMEYA DE TEPOZTLAN. ALTERA. MATLAL .XIH VITL DE XALATLACO.

N O TAT IONES.
MEMEYA DE TEPOZTLAN. ALTERA.
M 1 A X I H V I T L
Caulis totus rubet: Folia Helxines , ex
alis flolculi rubri enalcuntur

MATLAL XIHVITL DE XALATLACO.

Truncus videtur parum Ipinoftis &vi-
ridis; ramuli Lentilco (une limiles
nouenis binorum foliorum oppo-
(Itorum conflantes ordinibus vlti- :

mum tamen Iblum vni fere adnatu

folia etia adhxrent latitudine q^ua-
dam vt in Lentifeo : Vafcula lunt
coloris carnei^ flolculi czrulei colo-
ris, qualis in Gentianis conlpicitur.

MIAXIHVITL.
Rami flaui, flos colore Keiri , foliolis
conflans quinque:flocci rubent, fe-
men vero Clematidi flmile . Folia^
Cinerariam refcrunt,ex viridi albi-
cantia.
Kk. MI-

Digitized by Googie
 , .

j8(S ALI^ PLANTiE NOViE HISP.

MIC aXIHVITL. MICATLACH PAHOAZTLL

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

''
MICAXIHVITL. MICA XOXO COYOLLIN.
Caulis flauet, folia omnia vcrfus vnam
partem torquentur. Flores ex luteo
rubri , figura Hyacinthi petioli:
;

lutei . Al^du mira planca

MICATLACHPAHOAZTLI.
rvvi;
-P
Rami coloris caftanei & folia minuta
inftar Acacix . Radix fibrola cum
cauliculis rubet . ,
t

MICA XOXO COYOI.HN.

Radix bulbacea & rubens ex albo ve
j .
& caulcsdlos rubet matronali Violx
f fimiliSjConftatquequinque foliolis.
Calyx integer iuperiore fui parte in
quinque radios dmifus. Folia ftcl>
lam pulchre refcruQt

MI-
 . .

.I

NARDI ANT. RECCHI. 387

MIMIYCA HVA TZIN. MO H V I T L I. (

MOLO A P A T L I. MIMIYCA HVATZIN.

Radix craffa & nigra : flos violaceus
quidem , fed non explicatus depin-
gitur .

MOHV I T L I.

Radix tota fibrofa,oblonga,(laue(cens.

Caulis & ipfe ilauens,in binos & bi-
,.^fljs diuiditur oblongos redtofquc-
ramuibs . Folia direiftc fibi oppofi-
ta Rubicundos oblongos & pul-
.

chcrrimosi fiue flores haud explica-

tos , fiue filiquas ( difeernere enim
hoc difficile cft ) ex vno pediculo
duos Icmper emergentes habet ,

vnum altero
dimidio longiorem

MOLON CAPATLI.
In ramis fiint folia bina fibi oppofita
Origano fimilia. Radix flauet : fo-
lioriim venx albicant
Kk * MY-

Digitized by Googie
 j88 ALIiE PLANTA NOV- HISP.
MYH VIYTTILMOYO YG CVITLATONPIT MOYOTLIAYACATI.I.
Z.OCHITL.

f--
>

I LYNCEI
MYHVIYTTILMOYOYC CVITLATONPIT MACAZPIPlI^OLT.
ZOCHITL. 1-
I,

Plinta hzci ex radice ruberofa (laoercente fine

folijs canliculos glabros protrodic, ex qui-
bus ramuli floridi prorumpunt. Flores rubel-
li ex calyce viridalbicance , vel in foliola

diflinfii fex , ex vno calyce integri quafi Sc in

fummitate crenaci emergunt , in quibus fla-
mina fubtilia rubefccntia conipieiuntur

MOYOTLI AYACATLI.
Folium fimile ipfi Lilach; in fummitaMtpl^ntz
flores rubri ex longis & rubris petiolis ena-
fcuntur quinque loliolis cum flaminibus fuis
intermedijs diflinfli i

MACAZPIPILLOLI.
Color radicis tuberofle efl fiibnigricans. Cauli-
culi repentci , ex quibus lougo fatis idter-
ualloiviridia folia faturati coloris coffl venia
albicantibus exeunt. In fummitate conge-
fla plurima folioU >1 im'diSi maximi dif-
ferentia rubicunda videntur. Et quod mi-
rum , ex horum medio Miororti hidc inde
flores enafcuutur mirabili Perpuianc fimltea>
fed rari ; ex quorum medie ciufdem colorit
flamioa eriguntur.

Digitized by Googie
 . ,

NARDI ANT. RECCHI. 38P

NANAHVAPATLI. NANAVH iyiLTIC.

notationes. '
N.ANAHOA QV AHO-ITt. N'ANA HVAPATLL .
^

liis & vera: rubri in folijs . Vrtic*

folium longum 4. latum j digitos. .

Planta videtur repere : Radice Ari-

(lolochiam rotundam imitatur.

NANAVH Q.VII.TIC.

Radix Pzonii Cmilis-.lobi Phafcoli

modo terna tantum in quoui|*ra-
: ,

'
mo folia , & ad latera radicum caii-
liculi cnalcuntur

NAN AHOA QVAHOITI;

Radix rubet, ftipes' rcifla' furgn , ex
quo iulorum firoile quid floridum
1
dependet . Eolia bma & Gakg*
nondiflimilia. . . ; .i; - ''-m
I . .../ -w .,,.3 cur-j.

Kk 3 NE-

Digitized by Goosle
 . . .

J 90 ALI- 'PLANTiE VNOV^ HISP.

NENEXTON. NETLAXOCHITL.

lOANNIS TER.R.BNTII LYNCEI

NENEXTON. NEXPAYAN.
Caulis rubicundus . Folium longum
j.' latum digitos , figura ICitri
Radix oblonga ex rubro albicans
& trifida .
- ' ,

TLAXOCHITL.
tpccies Amaranthi . Folium
Atriplicis pediculi funt ru-
:

>es ipic latis cralTus & pror-

NEXPATAN.
FruAus ex quauis ala enafeitur fiauus,
figura Mercurialis quamuis gemi'
nus non appareat , videturque hir',
fucus elTe velalper . Folijs color cft
ex viri^lut^.^ j

d by Coogit
jqEX
 .. : .

NOTATIONES.
neycotlapatu altera.
NEXXIHVITL. 1

Folia fibi oppoHta Cofto hortonunJ

flmilia , lerraca, fublutea

NEYCOTLAPATLI.
Radix oui finira Ebraca; in cauliculis

tenuibus lena folia ex eodem loco

exoriuntur : ex quauis ala exit pe-
tiolus breuis , baccam flauam Ana-
gallidi flinilem fulhnens

NEYCOTLAPATU ALTERA.

Folia ferrata & oblor^a faturati viro-

ris . Radix lutea, ^rofa

NO-

Digitized by Googie
 . .

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

NOCHEZTIC. NOPALXOCHXVEZ ALTICQ^Zt
Capitulum Scabiola limilc florum^ ,
'
,
rubrorum . Folia cordis figura lix* . \
Dr3 Virpnria fnKmc _ Ar

Folia Portulaca, fimilia . Flos carncl

coloris Matronali Viola fimilis ,
in calycc latis crallb. Caulis ctia in-
ftar Portulaca cralTus & carnolus
.
NOPALXOCH CVZ ALTICQVIZI.
Planta hac fimilis ell fere Sedo Port-
landico apud LobcUum dcpidlo j

prouenit vc Tunc vel Aloc.Flps cius

oblcure rubet , figura Caryophylli
maximi pleno flore , flamina ipla_
lutea, apices cralfiulculi. Calyx au-
tem floris fquamolus ex rubro lu*
tcus ,
^Elegantillima planta

Digilized by Googie
 . .

MARDI ANT. RECCHI. J9i

- QATZONTIC. OCOPETLAL.

NOTA T I O N E S.
0CO I L T I C. OATZONTIC.
Folium ita /erratum , vt /pino/um vi-
dcatur.Spicas videturVeronie* cre-
piar /imilcs gerere ex viridi flauc-
/centes, qui color & in folijs con/pi-
citur

OCOPETLAL.
Rattii alati foLjsGclfimini. Ex ala ori-
tur /pica longa in/lar Piperis longi
vel Plantaginis , coloris liibEifci i

cuius coloris & radix apparet

O C o Q.VILTIC;
Radix Napo dmilis colore carneo .
Folia Pomi aurei , fed multo te-
'
nuiora.

cco1

Digitized by Googie
 .

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

O CVILPATLI AtTERA.
OCO XOCHITL Y HVALAPfe.

Folia bina fibi oppofita Lyfimaqhiz

{imiiia,in exortu rubent obfcare'.
Radix in longas fibras diffufa

oeViLPATLI. >

Folia ferrata Pfeudodidamnofimilia,

cum ipfi cauli adnafcancur . Radix
copiouflimis fibns fufeis onufta
' '
! 1

OCVILPATU ALTERA., dii.

. . 1

Caulis coloris caftanei . Folia Salici fi-

milia fubtus fliilai Radix lorfgis fi-

brismbtt. /i:; .;'. ,

'.i

Digitized by Gtj6gle
 .

NARDI
OLOMPATLI.

Inter folia exit flos luteus vt in Acana-

ceis . Radix pulchre rubet ^

Rami veftiti folijs Lauri in sumo . Flo-

res Scorpionis caudam efficiimt vt
in Heliocropio , colore rubro

Folium viride nigricans , figurliPQliu

aurei in ramo nodofo.

Digitized by Googie
 . . .

ALI^ PLANTiE NOViE HISP.

PATLA HOACXIHVITL. P E R P E N A,

PATLA HOACXIHVITL.
Folij longitudo noucro,latitudo quin-
que digitorum , figura Coccy^iz

p E R p E N A.

Tota herba Cmilis Trachelio , fed folia

videntur efle bina fibi oppofita , &
ex quauis ala oritur flos Campans
cerulcz figura

P HAeAN I.

Phafeolus. Radix contorta:cauIes diln-

li viroris . Folium fuperiore fiiperfi-
ficic atrorubente, inferiore virore
albicante tingitur, ciufque longitu-
do 4. latitudo totidem fere digito-
rum, figura cordis

1
 NARDI ANT. AEAC^HI,,, ij., 3^;^.
PILTZIN T^VHXOCHITL. POPOYA.VH OlVIU^L.

N 6 t A T
'
I O N E s:
*

PAXWAC, POXAVAC. pj yjpiN TEV-ftXOCHI TL

Flores rubri B cllidi minori fimilcs .

POPOYAVH Q^ILITL.
f

Folia Sanguilbrbe fitnilia ; filiqu*

fex grana ceminent . Flos luteus
Callia; fimilis . m ... . m
PAXAVAC; vel POXAVAC.
Radix coloris carnei figur* oualis.
Caubs inferior plenus fibris totul-
que rubet. Fobum Acripbciscunu
venis rubris.

L1 FQ.

Digitized by GoogI
 .

|e8 ALI-* PLANTiE NOV-fi HISP.

'
pOCAYO. rOCAYO;

lOANNIS TERHENTII LYNCEI

POZ AHVALlZPATLi:
P OC A Y o;

Radix tMa rubra . Caulis icandit fb* .* ^

Ua cordis ciufq. vcnz longacicapreo*^

li ez eadem qua folium^la enaicun-

nir. Habes in prima imagine folia

& caules , in fecunda radicem

POZAHVALIZPATLI.

Veficula Lychnidi fimilis, florem coQ- A

'

tinet flauum quatuor foliorum

Digitized by GoOgle
 . . .
4 9

.^NARDI ANT. RECCH/. i99

. P>Y A Z T L A CO T L. CL.V A V H C H I A N.

N O TjA T I O N E S.^ /

QVACQfAVTHZONTIC AUA>^ PYAZTLACOTL.

> ! .
> I
f f

Folia Alchimillz flmilia.* in sumo hcr

b* fpicx lutez, ficut in Lagopo / r.i'

: Oj

CLVAVH CHIAN. :i i.l

Caulis coloris caftanci nigricantis; fru-

his vt in Abflnchio coloris cafta.
nei

qvaqvavthzontic alia;'

Radix fiibfulca, ex qua omnes caulicu-

li, & ex his nulli ramuli erumpunt

Folia atrorubcncis coloris , ciuldem

& Icminum capfulz rutaceis pla-
ne fimiles.
^
%

L1 QVA-

Digitized by Google
 400 ALiiE 'PLANTA NOV-ffi HISP.
QVAVH COYOU CHIETUV. QJA.VH CBICHIC PATLl.

lOAN-fillS *r ENAREM TU LYNCEI

Qjy A V H.'C I I. P A N.
QVAVHcbYOLl

Folia auaC.bjna ppTOiitaytin Lencjl-

co oaccx virides luh A alcritilclhis
:

non abludent^-, y v

Q.VAVH CHICpiC PATU. r

^
'

t . , .
. ;

Folium longum quinque , latum tfes

digitos figura luglandis . Kaidix

lutea & longa .
, ^ ^ y p vp
QVAVH :

Radix crafla! Caulis & folia '^ua-

fiLapathi intqtta pediculo ad-
nata. Flos in futnmoriibcr,
' '
Nicotian*.

Digitized by Googie
 . .

NARDI ANT. RECCHI. 1401

QVAVCHOLOTL, el_ GVACJMO Q.V AVHCOYOLJLI.

NOTA
/.CM A ) ,

QVAVCHOLOTL, el QV A VHCOYOLL^I."
GVACIMO.
Ex Palmarum genere effe non eft du-
Folium diluti viroris, & circa extre- bium
mitates albidum Radicis ad arborem hanc
.
; Frutex videtur,
1 vix eft proportio.Multiplex quidem
cuius' frudlus adeo Afinini Cucu-
harc, fed nec crafta nec longa admo-
nieris didi, frudum afperitate fi- ^

- gus ^ viriditate
dum , eft cinerei coloris , fiiblulci
zmulatur , vt
vero ttipes , in quo prxter manifc-
ftaabfciflbrum ramorum veftigia,
adfunt plurimi etiam ijq. fubtiles
fiirfum tendentes adhxrcnt . Folia_>

_
ramorum,quam in Palma quam nos
colimus,mult6 teneriora & fubtilio-
ra & pennata cernuntur. Frudus
vuarum rubellarum & albicaniduQi
tacemis plane flmiles

L1 , QVA-'

Di;
 .

401 ALI-S PLANTiE NOViE HISP.

QVAVH CVETZ PLACVITLAPILU. QJf A V C Z 1 C T L I.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

QVAVHCHILPA CVITLATON-
QVAVH CVETZ PLACyiTLAPILLI,
1 PIZIXOCHITL. .->
' *
.
. L; . .1 / -

Radix n oigro pallida: Reliquum, cotum ex hac

emergeoe voum corpus e(l>ex compagis qua* .

'Ii folijs conftans , dlTuric in longum didudis

dininaum,qu; (iriz viridis faturtciTunc colo-

ris > dilutioris verA foliarum dorfum quod
vodiq. tuberculis rpinoGs horret. Flos ex con-
globatis cubercnlis i ex quibus fpinz leoes
exeunt eiufdem coiorir^ qui in Cyparx flore
conCpicicur I conflat. Calyces fuot virides
aculei fofei.
-

ncT
.

qj/ A V c L i;
- '
- . '

Radix Napi forma. Caulis Amethifti colore fcan-

deos: folij iigura oualis longitudo qnattiori ra-
.tiendo duorum digitor^j,. i !ij
''>
. - l

QVAVHCHItPA CVITtATQNPIZ-I-
xocHiTtr '

. jrj.-''

Radix albicat Acrarsiurcula eft; Caules ereflii

ex quibus ramuli direfii (ibi oppofici . Flores
carnoliores quales in Hyacintho > integri &
caui ex czruleo dilutiore colore

-A-/p c
IJ QVA-

Digitized by Googie
 :

. NARDI ANT. RECCHf/ A9i

q^VAVHrBI^OXOeHlTL. QVAVH HOCHPAHVATZTU.
lV-

N O -T A T JflO N B IS^ . A
QVAVH' ELlC^XOCHIT,* ^

Foli.1 lauri nai (iibtus flaua. fu^in &m-

mo ex calyce exiguo prodic quid lu-'
lei coloris Auena: figura
, ^

.QJf AVH HpCHPAHyA J^:Xy.j;

Rami bini dc /elia: bina fibi c^pofita
figura Pyri. Ancum Auellanisca-
f 'tmrdlifis iUifit' aliqua:
,
fufpicarilit,t!:,
t-Jljii.. . r.'JrwH oi3v tnoh
QVAVHYBj^*5^I,,^
Eft Nicotiaiuelpcdetalia.

iT

SXA;
-Affi)

Digitizecf by
 ,

404 ALI^ PLANTA NO ViE HISP.

Q.VAVH TIAYE XOCHITLV QVAHVIZ Q^VITZTH.

lOANNIS TERRENTI! LYNCEI

Q.VAVH YTZAPOU,
QVAVH TLAVt XOCHlTt,
Folia Hcderc arboree fimilu
.
r

QVAHVIZ QVITZTU.
Caules rubent! Folia 'Teucrij adnata.

'iCtVAVh YTZAPOU,

Folia' rara \ pediculi longi cx quauis ala

exeunt Baccx Solano (unt (imiles
.

floresvero lutei Herba eft valdcj

.
'

niueilaginofa,

. 3ti*. EiaiJ
-a* *

-AVj;)

Digitized by Googie
 . . '

NARDI ANT. RECCHI. 405

QVAWH TEjSHOATI,. QVAVH TLAC PAVATZTU

N 0,T A IONES.
QJ E T Z A L Y2T 1 C.
AVH TEZHOATL.
Q.V

Rami caftanei coloris. Folia Lauri fer-

rata . Flos Nerij carnei coloris , in
medio cuius quid luteii . Purgat fu-
periora & inferiora , drachmarunu
duarum doH exhibita planta .

(iVAVH TLAC PAVATZTLI.

i

Baccz fparfim in ramis breu i pedicu-

lo exoriuntur, primum virides: ma.
'
nirz coccinex:maiores Pilo .

Q^VETZALYZTIC.
Radix ad Filipcudulz Ijjccicm acce-
dit, annexis globulis ex quibus aliz
radiculz fulci coloris planta Pole-
:

monij zmula , vt Lychnidis Ipc-

des clTc videatur. Flos in flore palli-

dus, qui in duas partes hiare conlpi-

citur
QVA-
{ .

Digitiitfd by
 . . '

406 - ALI^. PLANT- NOViE HISP.

C^V A V X I O T t. Q_V A X OX OVH QV I.

lOANNIS TEllkfNTll i Y^NCEI

QJ/ A V X I o T l. / A v ,<'

Huius arboris ftipcs fubes ramofus.cft -

a<imo<iuiti:ioliu figura Coccygrise

^
& color rubeus.Frudlus.totu ramum
occupat , quaterni cicculTatim ex eo-

dem loco prodeuntes . Figura cuiul^

uis (ru(51us renem refert rubrum ex
viridi : folium cft venis rubris.' perp
fuium , vt merito hsc planta inter
'
Lentifeos referri debeat '

. ?
*
>

Q_V AXOXOVHQVr., . .

Capitulum Canabin* aquatica: fimile

& colore & flore
qvilpozolli.
Folia inferiora rubent vt in Beta , venis
tamen flauis percurrentibus ; fupe-
riora folia virent, led in adiicrfa par-
te albicant vnde videtur ad Atri-
;

plices referri pofle

QVA-

Digitized by Googlt
 . . . .

MAR n'i A I. ?

N O T A T I O N E S;- >'

TLATECOMAXOHVITL. Sea
TliAI.TECOMAXOCHITL. TANCAPAZ;
Caulis coloris caftanei ; rami obfcurd
vitent infperfls rubris pun6lis.Plan>
ta tota Amilis Adiantho nigro Lo>
beUij

TAREPENl.
Folia Teucrio maiori (imilia ; flos ru-
ber, fed inexplicitus

TLATECOMAXOHVITl. Sen
TEALTECOMAXOCHITL.-
Radix Pyrifbrmis & folium Saniculz
Forte tcruJaceis adnumeranda

Digitized by Google
 . '

408 ALia PLANTa Nava Hisp.

TCECE<Lyi. T c A M 1 t.m

IOANNIS,TERIlENTII LYNCEI
TECOMAXOCHITt.
T E C E C E Q.V I..

Radix crafTa coloris cafbnci.Ratni rc-

pantc$,A: ia cjuaula ala quid album
capillorum itiAar . In mtnmo dos
Ranunculi : colorem non addidit
Pidor

T E CA M I L I N.
I 'III ir;:.."
Radices lutez ex rubro, & folia Lauri .J

Difcutit hzc herba tumores praner

naturam . . itn . i "/ f r
' '

. I <i I i'

TECOMAXOCHITt.
- .K ''f

Floslongu?& li4^i^;h^ra Mirabilis

PeruuianZjluperius in quinque oras
diuifus: interna fuperficies ex rubro
czrulca; folium vero plantz eft Ci-
tro fimile. Radix lignola nigri- &
'
cans.
-n'
TECO-'

Digitized by Googie
 . ,

NARDI ANT. RECCHI. 409

TECOMAXOCHITL ALIA. TEHOAXIN.

N p-T A T I O N is.
P E A MAT L.
TECOMAXOCHITL ALIA.

yidetur arbor. Folia Circcae cx viridi

lutea i flos fimilis Ori Iconis dido
totus luteus.

T E H O A X I N.

Apparet elTe arbor legutninola folio- :

la Acactz fimilia, uliqua: Pifb:

qua-
rum longitudo duodecim
, latitudo
duorum digitorum .

TEPEAMATL.
I

Folia cordis, quarum nerui rubent; in

fummo quid rubrum, conuolu-
tuaicoolpicitur

Mm TE-

Digitized by C'-:)OgIc
 .

410 ALI^ PLANTiE NQViE HISP.

TEMBICA XIHVITL.' . T E P E HOA X I N.

IOANInIIS I^YNCEI
TEMEICAXlHVltL TE p E N E X COMI T L.]

ffjee plancj vi4cuir fcoivicEc: rpUi aij^ricoDi

T E P E H O A X I N.
huius leguminis rubee Fru^us ex alis exii iiliqupfas
.

Pifi ni<Klo>re<l pendens; grauainfuaidaa.llJ^JiJi v

T E p E N E{JC q,0 MIT E, ^ .

a Pena ofim &

Lobelio > tum a Cl^o in Exoticis
ruudilisccerdercnpra planta i cbibomelocaiSostf
fuit > vrdecur ca c/fc quat hic reprarfentatur . Eli tamen
dificTcmia non Icutsi quam iam aisi^nabo. Viderant vin
illidodElsimi ex Amerifa canti^p^la^t.mcc domi illas
fu* aluerant qlii res excolVe eos poterat. Vcriiin cele-
berrimus tjflcttenfis Hortus ( qui liber regi^plaoc
fun^ibus exctifus &
aCibra qlegntUshne dcpiy^ffly.

nu , jq>ud loinnem Fabrum L^cnimr RjtmbergeTne^Hi

Horti PoQttlici) Pr*^emUIuflrj|'siitorun)Oy|Suao^?
Fuccarorum donnm exflat ) hanc ipfam planum in nOTfi
per aiynim colo^ memorat^Accum virisdoO(ff|nis
jam diilisplanc concordat ,H*c igifttfnqitojtwcc
&fhi^upiurimil differt: <fami
vnicamcra(Tam fatis ac lignofiun caalcfctint: cx qua fo-
lia Opunti* fimilia fed ardl^ coh*fCitia
fpharam quo-
damodo coalHtunpi iregocnobap it?q^llc!luii$ hor-
^id 3 mquanl Pena pro firui^u quodam
Cucumcraceo

aeinoias lanwuivi toiort--r<av*:fijtffj^riWri

j^rolAllo OpudjtfiTndu dictipi^ris fru^lus^u-
i

b^tur Qui autem in no{^atiji|ttU tcpaikartfrldMli)^

.

<nafcitiir dc non aliter ac in Opumii fcu Tuna ficus

confuiciturt in quo eodem prorfus modo flos fupetflar
Flosnic&ipferubec flcrubcfccnti ac maculis quibui
dam vireJi-entibus ornato /rudlui pulchre infldet . Folia
plantx craffailU Opunti* amula ( nam alia fruflraqu*-
nc folia Clitus ) ex colore viridi albicant mixto* ac lu-
reis flcllulis coqU^cEc quoniam Cluitasno-
deflderac hoermofo Ledlori libentercoixh
punicarowiTfcPtNEXCQMlTi..

Digitized by Coogie
 . .

NARDI ANT. RECCHI. i .

TEOCOPALLI. TEpEYzqVJXOCHITE. r

NOTA
TEQ.VA NIYTZONCAL.
T, I O N E S.

TEOCOPALLI.
Caulis geniculatus albus; folia ad in-
ternodia fcmpcr bina Nafturtio
aquatico non abfimilia . Flores la-
nuginofi comantes

TEPEYZQ.VIXOCHITL.

Radix cralTa & lignea : Ramifpadicei

flue caftanei ; folia vero Pvri . Pe- <

diculus non longus

TEQVA NIYTZONCAL.
Radix tranfiierfim pofita,maflam qua-

dam conftituit ; folia longa Cypero

Iimilia, ad cuius Ipecicm videntur
accedere

Mm a TE-

Digitized by Googie
 . .

41 Z ALIil PLANTiE NOViE HfSP.

TEQVAN MECATL. TERIPETI, vel TZIPAUTZnt.

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

TEQ_VAN MECATL. TEXCALXIHVITL.
Folia vna tantum parte incifionenu
habent. Flos ex rubro cft luteas;
forte inter ere ftas Clematides
nu-
merari poteft

TERIPETLvel TZIPALITZITI.

An Cacalia aliqua? Flos enim fimilis tc

carncus.Folium tamen ad maluacea
accedit

TEXCALXIHVITL.
Rami viroris obfcuri , flos albus Fo-
lia quodammodo Filipcndul; (mu-
la^. ,

Digitized by Googie
 . . ..

'nr~'

NOTATIONES.

TEXHVATL. TE X O Q V A HOITL,
I

Radix rubra & crafla , indeque Hmilis -

cra/Titudinis caulis nodolus ; Philly-

rcx folia,!^ colore viridi dilutiore

tezcapatli.
Omnes rami nodofi, vnde forte arbor
Folia Tuiniagini fimdia

TEXHVATL.
Folium pulchrum crcnatum:bini ner-
td in.vtraquefoHj parte in longum
protenduntur , reliquis omnibus in
fidam excurrentibus. Omnia folia
ex viridi fublucca fune

Mm }
TLA-

Digitized by GuOgle
 ,

414 ALli PLANTJE NOVjE'HISP.

ILACAMAZMCAZQVI Y PAPAN , TLAMACAZQVI Y PAPAN, vel COAPATLfc

lOANNIS TERRENTI! LYNCEI

TLACAMAZATCAZqVI Y PAPAN. ,TLAC CECEC, vel TLAUZTIC.

Radices longx, tenues . Caulis (candic-,

folium figura cordis longum quin-

que &
dimidium, latum vero qua-
tuor & dimidium digitos, lerratum
Vrtiese inftar

TLAMACAZq^ Y PAPAN vel COAPATLI.

Caules teretes condenfis vcftiti fblijs

vt in Efiila Myrtite; Flores coman-

tes ex albo lutei
*i"; j n J7 '
7 'vji.jI

TLAC CECEC vel TLALIZTICC

, I

I .... f 1%
. t . I iiti

R^dix cralTa Napifbrotif iKunus G^-

damines . najijlc.' u / x.>

'
5 ffi M

Digitized by Google
 . . ,

NARDI ANT. RECCHI. 4y

TLACHINOL XOCHITL. TLACOCAVHZTLI.

NOTA
JLACOCHILTON.
T I O N E S.

TLACHINOL XOCHITL.
Flos (imilis Linariz aurex Tragi . Fo<
lia minuta. Exilis planca

TLACOCAVHZTLI .

Radix flauec : flos omnino erodens

oblongus, non diuifus . Folia infc'
uus tria magna i cx his ramufculus,. n.
in cuius .himmicace feUoU iadco
fubcilia , vt videaiuu^, Limonijsi^
ritimx plantz flores xmulari , niH
quod bene viridis fiiu coloris

'
' .TjL AC iLCTITtt TO N." '

. r.i'; "jl o rj.aoD i!lo 1 . oi-JtJ

Folia {Itum & nguram Rutf obtinent:
in (ummo c^yculi rubri Lychnidi
fimiles.

TLA-
/UT

Digftiisfd by :-ogI
 r>

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

TL A C O T L.
T L A C OX I H V I T L.

Ton planta cinerei coloris , folia Ar-

'
temifiae mannar, ftu Cinerarii ft-

milia. Caulis nodofus: radix ma-

'
gna &flaua-.

TLACOTEQVIZPATLI.

Ramtu arboris videtur Citerum ni- .

ilii, nifi <]u6d folia Oleam qiiodad^

modo reprarfentenc .
*

Tt A C 0'T L.?'

Multi ramivex. eodem nafeumur {in-

cipio . Folia Goilipio fimilia.
.-'j
. 1 V. ' - - 'I'

Ji.lj./liJ .. tu

ILA-

Digitized by Google
 NARDI ANT. RECCHR 4 7 *
tiacotic. tiacohc alia.
.

TLACOMTIC.
T L A C OT I C.

Radix /ibrofa; caulis & rami quafi ru-

bent ex luteo. Folia Millefolij in ;

lummo tres flores rubri^qui in alte-

ra icone defjgnati, in qua anguflio-
ribus folijs, denfilque ma?is radici-
bus planta exprimitur ^-
.

TLACOMTIC.
Radix fere ni^a ; inde furgunt tres
caules rubri , Folia inflinc figura_*
Gnaphali;.

TLA-

Digitized by GoogU
 ,

4i 8 ALIiE PLANT-S NOV-* HISP.

TI.ACOXOCHITI.. TLACOXOCHITL aLIA.

TLACOXOCHITL. TLACOZAZALIC. ,

Radix flaiicfcic , caiilcs rubri & folia_.

Tcucrij. Flos Arraerij rubri; folio-

la Icnipcr /ime quacuor parua inter
duo magna .

TLACOXOCHITL ALIA.

Herbula caules habet rubros vafculu :

in calyce rubrum rotundum>lcd in

liimmo habet foliola flaua , ita vt
fruftus fit figura fimilis Malopu-
nico.

TLACOZAZALIC.
Caules rubent . Folia bina fibi oppofi-
taPyro fimiliaxx quauis ala vafeu-
lum, vel ba ccula emergens appa-
ret Anagallidis inllar.

Digilized by Googie
 NARDI ANT. RECCHI. .
A19
.
T LALLAALA. TLALLAALA ALIA;

FoliaBnoniczi caulis purpureus.Flos

Medio fimilis exquauisalaena&i-
(ur , fcd coloris ex rubro albicantis.

T L A L l a'a L A A L I A.'

Folia Ricino Americano fimilia r in

lummo (pica ouafi glandium viri-
dium, ex quibus exit flofculus ru-
ber albedini permixtus , fobjs con-
flans quacuor , longoquc infidens
pediculo.

"1

T L'A L A C XOY AT L.
t
l

Radix longa quz it^criori parte fic

,
maior: ramuli admodum foliati vc
inEfulis. r

TLA- (

/
Digilized by Googlc
 ,

ALIJE PLANTiB NOViB HISP.

Ti-ACAMATL. 1 TLAUAHOACATt.

lOANNiS TE4^B;EtITlI LYNCEI

TLALAMATL. Jt A kCH A M LC-
'
J A
J 1

Radix furculofa, craffiufcula , flaua ,

imde fcandentes bih -

ad iwrernodia a^e cordis

Apice fere recuruojioferios fcl>Ibi<-
da: in fummo tria Frudlus inucrfi
.

ficuS Rguta apice' deorfem 'bifidi

fiipcriore ventre croceo , exiguo ca-

lyce appenditur petiolo ad alanu

breui luUinentc. Elos comparoc
ludlus. !i~^
TLALAttbACAT L.
."j

Elores habet luteos Senecionis inftar.

Folia AncthieRadiitluteaclb^h-
brofa.
Jii-l
tlalchamalLin.
Radix longa , cralTa & quaH fquaffilc&
lutea. Folia finuofatin lummo quid
rubri conlpicitur , vt in Trifolio
pratnfi;v UALi

Digitized by Googie
 . . . .

'
NAROT ANT.-RECCHI,
TLJkiLCHIC J>UCP* TLl. TLALCVirLAT>ilLtl.

I^::N'0 .T-A T I O N E S.
T fcl/l V A A TU.
!> :

tlalchichicpatli.
* t

Longiffima radix Glycyrrhixs fimii;

folia parua Galegi : flos luteus . Sili-

qu? longJt tresjlatJE vero digiti o<Sa-

uam partem^tii grana iniudc vnum
liipra viginci

T L A L C V I T L A P I L L I

Pediculi & foliorum ven* rubent: cafl-

liculus ,
qui repere videtur rubris
guttis coniperius eft

T t A V A'p A T L I.

Caulis rubet; folhun longum quatuor,

latam fefquidigitos Ramus in . flne
habet capreolum

Nn TEA-
. -AJT

[ 1 bv GuOgle
 . ,,

41 ALI-* PLANTJE NOViE HISP.

TLALIZTA PATZIN. TLALIZTA Q.VII.ITL. ;

lOANNIS TEfeRENTII LYNCEI

TLAUZTA PATZIN.
l
tlaloceloxqchiti,;

Radix Filipcndul?. Caulis cinereus no-

dolus, vnde forte arbor fiicrit. Faf :

lium longum quatuor, latum duos

cum dimidio digitos figurxoualis
eiufque ven* rubent

TLALIZTA QVILITL.

Cauliculi rubri , cuius folia Vermicu-

lari fimilia . Flofculi albi fex folio-
^
lis conftantes, cu Ocimallri vtricu-

lo.Conglomcrata radicu,ad Haftu-

Is regix effigiem ferme congeries

TLALOCXLQX OCHITL..
Caulis (anguineus videtur repere . Fo-
lia bina eu nodis vt in Ocymo .[Fo-
lio venar rubrariin fummo flos Alte-
ris , cuius centrum oblcure rubet:
radij flaui (unt , binatim vero folia
calycem attingunt ; vnde non in-
iuria flue Lychnisf flue Bellis iudi-
caripoteft.

Digitized by Googie
 . ;

NARDI ANT. RECCHI. 4 ^ 3;

T L A L O C O. TLALPAT LACHTLI.

TbALLY
NOTA
YETI..
T I O N E S; ' 1

T L A L o c o, '

Videtur repere . Folia quaterna Lyli-

machiz lutez fimilia ; ex quauii
ala exit pediculus Anagallidis mo-
do, cui infidcc flofculus albus ^
.

T t'A L P A T L A C HTL I,

Radix longa . Caulis colore Suberis vi-

detur repere

T L A L L Y Y E T L.-

Caulis parum rubet . Folia Doria: &

flos Bellidis , cuius medium flauee
radij autem funt albi

. . :.lii

Nn I TLAL-

Di
by v~pOgI
 , . .-

4z 4 ali^ planta nov. hisp.

rULL). I ZICAZTLI, fct TtAUiTZAZLI. T L A N AT O A H V l Z.P A Tfl

. i

>
. .-I

lOANNIS TR,R;HNiTri 1V>JCEI .

TLANCA-CAHOAttli
TlALZITZICAZTLI.vri TULZnZAZLI.

Caules plurcs nucHiqui circa fumtTj^ra,

(
cauliculos muUos fiuc potius
culos prtelongos fuftincnt , equo,
tum lummo apice fojiu emergit fV
gura cordis , Icrratum adinllar Vr- ,

ticx Roman . SpeiSlalpiiis; cane

planta

TLANATOA HVIZPATU.
Folia bina ex brciii petiolo neruis lu-
teis : longo, pcdicuto 'rhfidet flos

Calths luteus. i

.1

TtANCA CAHOATLI.
Radix tota lutea , folia vero CralTul*
fimilia , non tamen ferrata ; quae la-
titudine fiia multu caulis ambiunt

TLA-

Digitized by Googie
 NARDI ANT. RECCHI.
TL A t H OA X I N.' i .
TLALHOAXIN alia icon.

notationes.
TIANCVIPATLI.
.TLAL HOAXIN.
Legumen folijs Galegi . Flores colore
Vici^jfiliqua vero longa & tenuis
Aftragalouii fimilis Huius duas ha-
bes icones, in quarum prima flores

& flliq^uas,pofteriorc vero folia me-

lius difpicics.

TLANCVIPATLI.
Radix longa & nodofa: folia vero cau-
lem ambiunt, vnum umcn reliquis
longius.
i o J -I

! r

itllc-i'

Nn i
TLAN-
-vAIr

Digiti?^ by Googie
 . .

^i6 ALIM planta nova WSP .

TIANPANXIHVITI. Tt A YO YO MO C T iT, T

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

TLATLACOTIC. -IT
TLANPANXIHVJTL.
Folin GoHlpio Umilia habenc quid
purpurei . Flos Alteri (Imilis in me-
dio luteus , radij vero carnei colo-
ris cxiilunc

TLAYOYOMOCTLI.
Caules ex viridi in luccum vergunt
Folium longum duos , latum Iclqui
digitos. Flos albus vtin Virga pa- ,

(toris.
uti::: juuidcrj inj.
A
TLATLACOTIC. '

Caulis geniculatus itai vt internodium

ibi inlcri videatur

J ;j

TLA-

Digitizad by Qoogie
 ..

NARDI ANT. RECCHI. 427

TLATLA LAMATIC. TLATLAPACTZIN.

NOTA T I O N E S.
T L A V H Q.V I,
cu>
TLATLA LAMATIC,
Radix Napo fimilis ; folia bina cx alis
purpureis cnafcuntur longa oiflo,
latavero dimidium digitum . Va-
Iculum Polemonio {Imilc llriatum;
flos czruleus

TLATLAPACTZIN.
Folia Lauw pediculo hzrent breuifli-
roo.

TiATLAVH Q_V I.

Radix rotunda , caulis icandit : folia

tria Fhafeoli modo ied longiora .

Flores Fabz

TLA-

Digitizdd by Gu ogU
 . .

4z 8 ALI^ PLANT-fi NOV^ HISP.

TtATtA Q^V A Y E. TL ATLA VH;C AP ATLI A LTER A.

lOANNiS TERRENTIl LYNCEI

T L AT LA Q_V A Y E .
TLATLAVHQJI PATLI.

Radix fubfiifca, caules geniculati vi*

rides.Folia Rufci fblijs haud abAmi-
milia acuta valde,lcd interna parce
diluti (iint viroris: pollicem vero la-
ta , & tres cranluerlos digitos lon-
ga^.

TLATLAVHCAPATLI ALTERA.

Radix Minij colore ;flos in Amuno

ruber; folia Ocymi non lerrata, nec

bino ordine i direAo Abi oppoAta

TLATLAVHQJIPATLI.
i

Calyx Ecchio Amilis radifs quinque

conflans rubris quid flauum inex*
,
plicatum continentibus

TLE-

Digitized by Google
 .

NARDI ANT. RECCHI. 4^ 9 .

TLELATL CHINOL XOCHITI.. TLEPATU DEFE PEQVA CVtLCO.

N O T A T
' l O N E S. . , r

TUATE?BCE,MlTiTX;T. ^

- TLEEATL CHINOL XOCHITL.

Folium longitudine duos , latitudine fere di-

gitum 0|nponit. Caules flaui: flores cro-
cei Cbryfanthetno limiles

TLEPATLI DETE PEjQVA CVllCO.

Radix fatiscrafTa profundas radiculas demit-

tens .fubrubra vt & caulis . Folia Scfcli
Aethiopico colore &
figura refpondtnt i
neruulis albentibus diltinaa. Flores Ca-
ryophy llacei fex foliolis albicantibus con-
fiant) fed calix rubet. Folium duos di-
gitos latum i &quatuorlbngum.

tliatepece mitztlit.
Radix talis qualis inDoronico illo cum ra-
dice Scorpij figura, non rain frequt ntibus
tamen radiculis fibrifq. abundat ex albo
:

rubet . Caulis geniculatus & vfquc ad

fomiBum ferme glaber : folia fibi b!ni.i
oppofita cord s figura)diluti viroris . Exi-?
gua fed perennis planta videtur.
TLl-

Digilized by Googlc-
 "

430 ALIiE PLANTAS NOV^ HISP.

lUcOXOCHITL DEGVASTEPEC - TLILTOLLI N."'
OTEQVA XOCHITE .

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

TLIGOXOCHITL DEOVASTEPEC ^ T L I'L'Z A P OT L.

OTEQVA XOCHITL.
Exiqua, vt r.idi* tenuis monfirac plaiii-'

ta efl; & quidem vmbellifera , quod .

folia & flores pr^feferunt ni in :

vmbcllam componci albicant : il-

la cum caule dilute virefeunt . Folia

h.Tc in trina & trina diuiduntur ,

fibique vbi emergunt, opponuntur.

TLILTOLLIN.
Aron peregrinum: eius caules rubent
obfcurc. Flores rubri quali in (pica.
T*

TLILZAPOTL.
Forte arbori Pomum adnafeitur bre-'
ui fediculo (imile Cydonio (iilcis.
aliquod con/picuum , colore fer^i
Calianc .

TO-

Digitized by Googie
 NARDI ANT. RECCHIi

431
TOCAPOTLE. TOCHA CAXIHVITL,

TOCHON XOCHITL.
TOCAPOT.LE.
. . i .*
-
l

Folia bina Laureolx : filiquz Pilo & '

miles . . j

^
TOCHACAXIHVITti
Polia Vnicx bina oppofita oriuntur
ex geniculis rubris. ,

TOCHONXPCHITL.
Kadix lutea: ramuli purpuret & folia
' Nepethx litbtus ribicantia . Calyx /
Laueudul* ; flos longus, ruber , in-
curuus. ,

TO-

Digitized by Googie
 .

4i% ALIiE PLANTiE NOVJl HfSP.

TQNAtXIHOITL. T OT 5 C V; B O C r X H,

lOANNIS TERRENTII tTNCEI

'
T O t A P'0 t t r
TONAL xinft ttl. , 4. ' )

Fol profunde ft Aa & alicubi detiM*

ta, bino quidem ordine geniculis
cauli appolica . Flos rubet

TOTECY XOqmVH,
i i

Tota piata flmilis cft Heliotropio ma-

iori . Flores albi

j-.i c

T 0,T O C A P,0 L L I N., ,

^
!;:J' 1 . /
Videtuf arbor . Ram virides punA^
albis confperfi : in cjuauis ala vide -

j
tur latitare quafi bacca viridis

(j r

Digitized by Googie
 NARDI ANT. RBCCHI.
TfltTdCVIT LAXIL.

i W
T l A.VX OOC1BI IL.
L T^r ' N E S.
T OTa C V1 T 'Ua X I Lr T

Sili(]uc mul(z,longa;, gnciln & flnix

er eodem loco enafraniur .'^Cum
planta au* Alclepias 'appellatur, all-J
^nam nmilitudinem oDtinet . J
in>-

T Z A T Z E Q^V A.

Ra4^,i^r Raphani (. fpUa vero ;

Lyfimachij lutei , latis latapedicu-

^
lofog6,kto,i(TOf6adfitia. "VaP-
culuin eftqufdfc ih Cillo tepcritur.

TZAVAOOHITI.
Bulbtt*etlMojy*<jttafi flmilis :fblia!jr'

vit ik -Gentiana aut in Allio Vrfinb/

Flos viridis pUnSls rubris jmmix*
tis, figura quali Orchidis alicuius .

Oo TZA-

Digitized by Googie
 .

4J4 ALI-* PLANTA NXDV-"HMP.

?
TZAZALICPAT1.I. TZICHICHIC, wl TfiXiCHiC DE OCOrWCO.

lo ann;is Tp:R|L5Ntrw l i
M 'OTM: At - T
T I /

TZ A Z AU C P A T L.n D T

x multiplici radice erc(^ auUculi.;,i

afliir^unt: folia ferrati inferna par-,
te dilutioris viroris . Flores fub ru-
bentis coloris ex odonis cpn^nc)
foliolis , ac vbi conclufi funt cum
lacca conueniunt

'
TZlCHICHlC.velTEXlCHlCDEOCOINlCO.

Flos albus in calyce LychnidifimiJ^*!

Folium cordis figura aeruofiim

T r I N O M A.V A ^ T

Caulis coloris Hepatici, foliumyerd;., !

Pyrolx : in fummo flores Cacalisr

^uiicalyx eft bene longus , [

cO

Digitized by Googie
 . . r

/ NARDI ANT* RECCHT^ -

*
43^ '

TZ-rNACANATLAPATLl. * I 1 1 P I P lA t Li.

NOt A f 'E s;
r\ X

tzirziQjfi.
TZIN ACANATtAPATLi; , ,

Folium vt in Nafturtio Indico anne-i-

xum non ita rotundum, fcd latunu
oblongumcj. figurae nauiculx ex'
luteum. Tqta planta repit
viridi
quod Capreoli ir^dicant & Legumi-'TT
nolam ellefuadcnt. .

TZIPIPATLI.

Flos Bellidis , vel potius Hicracij lu-i

teus : folium Vtuese profunde fatis i

fcxratom.

T Z I T Z I QJV I

Caulis purpureus:' floS Afteris, radij

purpurei ^vt in Amello Virgili),'
x
lioccivcroin medio lutei. Radix;
calida in quarto gradu , vrinam
cuocat

Oo TZIT-ju

DigitizecI by Googie
 . .

''I

4U ALI^lftANTA.NOWi HISP.
1 .N TUATLACBavsri.1, *elTLATUaZP*m^
'
.Ti ? ,a<] T <! .

10 ANNIS T^tR^^NTII iYNCEi

.:TZITi.I,N. T ZOCVItPATtf.
Videtur arboris ramus. FoliaDinaCa-
,

ftaac* fimilia fruiftus- non bcnc^ \

confpidtur Folinm fanirati colori?
.

valde, &
latum duo digitos tr?nt
t^erfos, longum quatuor . .
,

TZiATLACIZPATLI, el TLATLACIZPATLI.

Oblongam fuicamq. & multis ex late-

re fibris exeuntibus radice demittit.
Cauliculos rcaos, folijsnon ordi-
natim pofitis lubrigit, qua: parua_*

fiint &minutira Icrrata . Ramulos

Icd
in fummitate floridos emittit ,
noiL.
flofculi qui ex viridi lutent,
funt explicati
TZOCVILPATLI.
Folia Gofsipi j 5mula,fcd longe
maiorat
longitudine nempe quinque ,
lati-

tudine trium digitorum, lerratai hi- ^

fpid, fiibtus incaua . Flos luteus

orbicularis pilofiis: radix cdo-
&
rata,imaia, calida in quarto gradu YC-'

Digitized.by Googie
 ''/'NAR.Dt AWTXB.I3CCHIi
tZOffUfC oy^VHITL.
f

TZOMPII..I irvuPATM.,;
f
^

a' -t
XKMV Aair JZTQ C.i < } r ^ OH? ' ?
'

TZOPELIC QVAVHITL.
'

- .
* . z
Videtur arbor . Folia atrouircnt (c
lltulcum imlcdluacur : ratni flaui ex
viridi. .

TZOMPILI HVIZPATLI.

pappod
Flores lutei quafi : folia fubtus
parum rubent.
(

XAHVALYZTifc.
Flores Vicia: fimilcs. Folia tria i nftar
Phaleoli . R.adlz cyclaminis inllar.

Oo } XA-

Digitized by Googie
 . . .

438 ali iE' PL WO P.

X A X A H O a'C ki|>Y 6 >-I

lO ANNIS -T^R,RQN;TII LYNCrEI

xaXahoactli.,-?
N
Folium longum quatuor , lacOm duos
digitos: ncrui quifi tres apparent.
Fx quauis ala exit iulus Acori Ion*
giffimus , fcd viridis . Aquaticam'
plantam ede ciedimus

X I Y O p a T-L I.

Radix Glycyrrhizi fimilis ; filiqua;

multa: incurui. Foliorum minu>
tillimorum rara forma vt Xali m
quodam
*
t
*
*

I

XICOXIHOITL.
Caulis turget multis locis ; Flores SaU
uix Hmiles , ex cxruleo in albunou
vergentes

Digitized by Googie
 . . ,

NAR 01 ANT, RECCHI. *

'
XOCHl PALCBNTH. XVCUlPATLi.

NOTATIONES.., ,

XOMILACOTL.
) i 1 - XOCHl PALCENTLi:

ft /pecies Maiz abfq. dubio (nibas

ui longus eft ftx digicos ranfuer-
2)s & lacus tres > rubelli diiuci colo,
ris ell. Petiolus flauec : folia inter-
na pane rubent,externa pallem

XVCHIPATLI.
Folia bina figurz oualis : ncrui traof*
uerli

XOMILACOTt,
Caules rubent :foIi; longitudo trium >
latitudo refquidigitorum . ,

xo-

Digitized by Googli-
 . \

^0 ALI/E P^/W,T=P, NP,Y.J5.^SP.

.
^.Q^f.q.T !?., ,, .. xox9fj)y9L. Hoiaoigm^ ,.;

lOAN^^i^S''T^RRiIJT^ ju^ or.

X O X O N A Z A r ic/
'x 6 P^Ot
' <* r* "f
j
f .

Folia Trachclio (iinilia vj-~

^
ridi . Es mulcifida radice ^4res
etiam caules afllirgunt .
'

XOXOCOYOL HOIHOILAN.
Eft Oxys flore rubro.' No *^ram flore
luteo ceterum omnino t^mulatur^ j-
^ *

X OX oNA r A T 1 c. ^

Kadix plurimas
crafla rubelli coloris
ex fe minores demittit. Cauliculi
tenues & luteftli : folia vt in ferula
^

amoene rubefcentes
fubtilia. Flores
Antirrhini flores imitantur, ex qui-
bus ftamina flaua emergunt . S emi-
na in fruftu oblongo & rptundo
clauduntur

XO-

Digitized by Google
 . .

IONES.
xoxotlato.
I

Folia Artemifix flaucnt ex viridi Flos .

Stabioficicd elatior. Ex Scabiola-

rum forlan genere clt

XOXOTLITO.
' *
r
Caules rubent: flores Mirabili Peru-
uianx, aut Caryophyllo fimplici
fimiles , rubei coloris . Folia lum
Serratula quid llmilc habent

YACATOMAC QVIUTL.
Geniculos habet radix Equileti indar,
vnde enalcuntur fibri. Planta vt
apparet Icrpedo prouchitur. Caulis
nodolus vt in Perficaria Matthio-
li/cd hic bina folia & gemini nodi/

YCE-

Digitized by Google
 . . '

ALIJE PLANTi*:N0ViE'ft1SP.
\CtCtCriC,l YCECUTZIN. YCH 6A Xt)

. I
^ O I T A 1 '

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

YCHCATLEPATLI , alialcoQ,
TCECELTIC.vcI yceceltzin.

Radix hepatici coloris emittes nigros

quafi capillos vel fibras . Caules Sa-
xifragiae marini fimiles
r *

YCHCAXOCHI TL.
Folia latis oblonga . Calyx Roris Mal-
uaceis fimilis : flos magnus crocei
colorisadmixta mulca rubedine;
ftamina exeunt pillilli inftarvifin
Maluaceis , vnde inter facies has
recenferi debet .
o '

. . . .

'
YCHCATLEPATLIi alia Icon.r
)

Caulis purpureus : folia cordis infra

hirfuu & albida, fupra vero viri-
dia in corymbo . Frudlus obro-
tundus

Digitized by C'=)OgIi
 . . ;.

NAKpr ANT, RECCHf; i ,

Y C C o' T L I. Y H O A T E N..'

! N O' T. IAl T I "CT B' S : A f J-

YLLAMAtL A^^tLl. Y p C O ^T, X i; .

Videtur arbor ha:c primo afpetflu Clu-

{ijmrarioru Plancaru opere Dra-
conem arbore, auc Cham^iphe re-
.
przfencare a quibus came multum
,

diffcrtdunc enim in hac,vcnz folip-

f]um nigrc,fios Ncrij luteus, vafculu
vero Buriz paftoris fimile,eiusq.dl-
uifio in duo valcula apparet vnde ,

inter Rho4odei\^ (pcQcs forfan

reponenda
H O A T B N. .

Folia Limonio ilmilia & zqualiter di-

ui^ta Vena rubra felium biiTecan-
tc:ftamina floris lutea
YLLAM A.tL'AfT XI.
Folia vt Botrys flauent venis rubris
^rieerfcfta*, flores albidi fent^ i calyx'^
veroMaluaccusiFlos Campanula
frudus pomula Viridla-Vrdctur So-
lano fpinofo, quod Hierichiintica
poma vocant , apprime affinis efle

Digitized by Google
 . I

444 ALIiB PLAMTJfi

YJLlAMATaAWOrLI. VLLA M AiXlOl iftftP

IOANMJStT* tRENTlI XYNCEI

, ytl!AIAt^'Xp?)rt.lX .
.V.il. ! *.',j yjaV

Vidcturarbor Conet
.

ftus cono Pini HMilia yfcjaamofu^

longus tres & dimkiimn, latus Ve>r$
duos limiliter curti chiiiklio digi-
tos . Cum nofttatium nulla 'crt-
.-" '>7
'ocnit. i-j..
:

ali./ -:.l/
. oii.u

YLIAMAXOCHITI.
Radit rubra n & folia . flores rlitiri

figuram fere Tracbeli) habent 't

SA I

quaii incortam.Folia rt in likide*

Rami colore caftaneo.Nerui folioruin

fere tranfuerfi ; folij longitudo fex ,
latitudo duorum digitorum
! U|J . J
'
-
.>
{

Digitized by Googie
 .

. ..NARDI ANT. RECCHL 44^

P;CtO Ln.X O.C H l T t. YOLMIMI QVILIZPATLi.

* "

I '
i'
'/ J I A
'

.1 T N O ^T. A T I O N E S. , ^ .

^OLO CHICHILTIC. .y OCO L XO C H 1 T t; : ,

.
. r ,4

Folia Pcruinc*. Flores in vmbclla car?

rei coloris , quinque condantes fo-
'

lioUs.

^ VOLMIMI QVILIXPATLI.

Folia lon^ulcula & bina Lychnidisiia

lumnio fldrc j fl^ui^allidi . .

x-.YiOtO .CHICHILTIC. ",i

Caulis caftanri 'colorri : folia Mori

Florem non cxplicauit PiAor,cuIus
color oblcure rubet

-X7 Pp YOLO
,
Digilized by Gii-jgU
 ,

ALIvl:PLANtrJEVNOIViiB;*HfSP.*
vKr)ie'vri< ^
y j;c^igiwi\H'p 4 ; <Pifi'PxPi9

lOANNIS TERRENTII LYNCEI

TTZECVINMiT'tI^ ^ I
1'
AvlxCfrU T t I.

. ' i.^ <, I o j ojt

.2,n J';i3iJi3 OJOY
Folia Ancmiiix cartdidnm . Res v
<}uafi Artemifi* viritlis

YXO eV l'l P Kt II.' * "

Folia Linarii., Flor^^ ^blongi.Q9p^

"
aperti.

-.1:^
Y X P A T L I* .=.
.Ji

Radix flaua , caules rubri ,

folia trina
Afclcpiadis. In extimo ^uid viride^
non explicatum. , "'i'

'*fd bV Go.qg[<
 . . ,

NARDI ANT. RECCHF. 447

yXP A T, L A H O A C. YX P A Tl I alia.
,

NOTATIONES;
YXTIATLATZCAN.

YXPA Tl A HO A C. .

lUdix Rhabarbaro colore fimilis. Fo^

lia cx radice nalcuncur Limonio fiu

milia & obfcurc virentia

f-

YXI^ATLI alia.
' '

Caulis fiauus Cannae fimilis : &Uum>

Mtaderz-afboFr:xi|>lb geniculo^
fibrx circum circa exoriuntur

YXT-tATli/hrfeCAN.

Folium figura cordis, cuius longitudo

duorum', latitudo vero duorum cu
dimidioidigitoranx. "

Pp i YXYA-

Digitized by Googie
 . ,

448 ALI^ PLANTiE-NaViE ^HISP.

YXYAYAHVATL vfll YXYAYAHOAL. Y.YMtC X I H V- I-TX. ^

lOANNIS lYl^tEI
Y Y^V
i a v M t
v n
YXYAYAHVATL vel YXYAYAHoAL'

Radix magna per tranfuerfum if^eni- 'l

fibiis fcacens ciaeridjiicu ; caulibus!

quamplurimis, coloris: folia bina^ n
ex quorum exortu ramuli exeunt
foliati (
qnodhic ^ipi^ lam obler.
uatum)cordis figura & ferrata non
Icuiter . Maiora inflar CocWmril:. O
concaua funt , fuibcus. diluti fi^riK
'

faturi viroris . ..o r. / . > . . . .1 i J ri

Y Y A C X IKVf T^. , 7

Rami pauci folium Aurantij . . Fm-

ticis alicuius rainusVidrtUr i
: ) .
o. : .r.iuaaijlj

YYAVH .CENT Lfc.b taib

Species Maizij, colore obfoiro ad c*-

ruleum tendente . Folia pallefccn-
tia . Petiolus flauet

Digitized by GijOgle
 . .

iMARDl ANT. RECCHI. 44

Yr Q.VIE.iPtArt' ATXl.\ / YZ-qyiN CHICHIO ALLI.

/ N O T ATI O N E S;
YTaTACATlOYATl..^ /
YZQV I E P A P A T L I.

Foli; i^ginido duorum, latitudo vnius

digiti. Flosrubefcit.

YZQJMN CHICHIO ALLI.

Radices pulli coloris, libre ex genicu-
bs oriuntur flauc.-FIos & calyx Cal-
thz: in medio flore eft capitulum
iride Anagallidis , x alia ala exit
Ipica quali piperis

YTZTACATZOYATL.
Folia longilllmao^, lata vero me*
dium gitum figura Olez.*flibtus
albent omnino

Pp , YZ-

Digitizecl by Google
 .

4^0 ALI^ PLANTA NOVJE HISP.

)'
YZTAC COCOC TLACOTLI. YZTA C P T L 1 Vi;
-

lOANNiS -TERRENTI! LYNCEI

YZTAC COCOC TLACOTLI. '
YZ.TACPATLI VIIJ
I >

Folium longum quacuor,latum vnum

& dimidium digitos:flores albi tor-
te pappofi ; capitula videntur Hcli-
chrylb fimilia

Nodofa eftjbina folia oppofita gerens,

longa quatuor &

dimidiir, lata rae-
diu digitu,qui figura Salicis no ta-
mc ferrata flauet ex viridi:ex ala de-
pendent filiqu Afclepiadis longa
quatuor, lata duos digitos - Radix
Poconii, vel triu -Naporum fimilis.

Y Z T A C P A T L I VII.
Lignola eft : folia bina Vrticae vel cor-
dis figur* fubtiliter ferrata: forte
eft Vrtica. Quinis ala gignit. In-
sumo bacci virides Liguftri . Alius
pc^culus portat quau Meloncnu
vel quatuor femiila-.

Digitized by Googie
 : ,

NARDI ANTiRECCHIi
YZTACPATU VIII. YZTACPATLI IX.

N qj A, l D,N B. S- ., .

,
j
* *
YZTACPATU t TEPEXICENSIS.
Ut- alia Icon
.' ' YZTACPATLI VIII.

Aadix Napi viridis & quinque ex ea

,

caules Ramulus quiuis quinquo

.

folia gerit.

YZTACPATLI IX.

Radix inftar Hcllebori nigri & nigri-

cans.Rami omnes quinque habent
folia oblonga & rotunaiufcula-> .

Flores Ipicati ex viridi lutei conlpi-

ciuntui..

YZTACPATU I. TEPEXICENSIS. alia Icoa.

Huius hiftoriam cum viribus defai-

ptam , videre eft liipra libro tertio,
capite nono Q^are ftudiofum Le>
.

Aoeem illuc amandamus

YZ-
/

Digitized by Googie
 .

ALI^ PLANTiE NGViE HKP.

yZTACPATU manausmi ic. YZTACTLALAMATL.

loANNr^ tEXiCt^fir ,

'i 5 yztactlalavhcapatu .
YZTACPATLI MANALISMI X.
.T,f iT

Folia Tclc^hij ftuCraffula: habet

pra bene viridia, liibciis cana. Radi-
cem glabram profunde meriam.'
&
Flores in vmbelJam tormacos ge-
rit-, qui in vna vmbella albi(ngnum
recenriumflorum}in altera rubent) <.

forfan (eme denotant. Videmr Ot-i

nino ad Telephia {jcrtinere

YZTACTLALAMATt.
Phalcolus trifolius, venis foliorum ru- ^
bris ; flores carnei papilionacei : fi-

liqua Scciuidacz arborefeenti Ctai , ' i

lis. . ,f- v{

. J

YZTACTIALAVHCAPATU.

Folia bina (Ibi ex aduerlb pofita, figu-

ra luglandis . Sed herba cft,non ar-
bor.
YZ-

Digitizaj by Google
 ' . .

^
N O T A VJ O' N S
ZEZECPATLI tcI CECECPATU tiii.

YZ TA V HY A P A TL I. ,

Radix ouaca & ferruginea: folia Salicis'.

liint C|Uaccrna , longanon ferrata

fiibcus cinerea; quorum longitudo
fex digitos, latitudo vero dimidiam ^

non excedit.

YZTLACATINiPATLI.
Caulis iiauet cum lineis vc pedes Aqui-
larum.Folia magna Aurantij.cx op-
poflto Icmper videtur fpi na

ZEZECPATU el CECECPATU alia.

1 J . ,

Radix fibrofa & lon^. Folia ferrata->

Mcnchz Grzcz fimilia
it '
.'-I . -l .0
-A. ;

i.T - uir .

ACA-

Digitized by Googlc
 , .

454 ALIiE PLANTiE NOV-* HISP.

ACAXOCHITI, alialcoo, ATE vel AHATE DEPANNVCO,aUrtc<o.
.

lOANNIS TERRJENTII LYNCEI

ATEPOCAPATlLIS.alialcoB.
Otniua nonnulla hic habes Icones fl- .

ue elaboratiores, fiue aliquantulum

;
diuerfas &
quas non non ab re vel
iterum coni picias
* 1 I

ACAXOCHITL quam pgina^47^

alpxilli, diligentiis hicdelineatam
cernere potes.

FrmUifera pariter illam Pannucenfem

^
AHATE didiam , quz pineam il^;

lam conglobationem promit , lii^-

rius pagina 458. expolitam

JedATEPOCAPATLIShjc.qu? hic
pingitur fimplicior, ramulis e(I&
folio rariori, magilq. & acuto & an*
gufto quam ea,quz lib. fecundo ca-
)ite nono ab Authore noftro de-
1
cripta eft, vt pagina 3 4. videre eft ,

Digi' 'ed by Google

 .

NARDI ANT. RECCHI.

COaOIQyAHVIU TEPOZTLANI, MlZQjrm. vcl ACACIA.

nota
HAHVELILOCA QyAHVIU.
COPALLIQVAHVITL TEPOZTLANI.
Copallifcri generis arbor.
CopaIquahuitI
vniuer/Im vocant , ideft Copallis
arbores,
Icd b*c pra:cifius ad
latifoliam cap. a.
Iib.j. pag.46.defcriptanj
racemofo,lcili-
eet frudlu fpedlare videtur

.MIZQVITL vel ACACIA.

Acacia ha:c eft Mexicana de qua capite 24.
lib. j.pag. 9.agit author noaer,& diuerfa
5
quidem aliquantulum prolixa foliolorum
lene filiquorumq. nodis magis
cxpicls^s,
ab ea fpecie, qu* Italia- huc
ufq. illata Ko-
mar& alibi colitur. Mechoacanenfis vero
de qua proxime agit imago fuperius
, eft
Po '4 J 7-fub Tlacotic nomine primo loco,
quod a nonnullis Tlacotic 'etiam vocitata
fuerit & ftuticofa potius videatur.
TLAHVELILOCA QVAHVITL.
Debac qucCaragna: nomine innotuit > agi-
tur lib.j. cap.i^. pag.j6.
Arboris hic flo-
Iones vides non aorq. fr udlu
,cbroiundis
uquidem baccis.

Digilized by Google
 .

1.7 ..ii

: C

.-w::
'
..i- -\
L\ .//. . V V.;
V
'> ^ I

J 1 O I r A T O "!

..V.l
A'^OjUiVliA,lT
.Vi'..:'..-

7-': ;
h-;i.!:sqoJ
.

..I ..: . t-if. - ; :

'; yi<i
.1

' / / .-r'
J .

.T+' %. r-.W- V '

-i- r >
(jl
.37 vv4 ^ ^
.
V -

'3 'v . V r t. '^3 .\ 1 17.

. -f
yij nhr^A
'

,. I.li.-.U!:

V-,-. ,:ri; r.A .n-jbiU{J

^
, -;s4'in7l '..
' 7 ii y
u - 'is
, I iii : 1.7

-li
. V...
:.-" n.jp3u
A - y

; i i (..i*:: :i 1 u '
-'/i
;!7 71...0i.WUw.i
r ! '/#

V
'
i:--'
V
r .-./
vp -v ) ! ) ) 1
.' 1

tr. .3 7jf.!i;a
.^. tii! jiii
- 9 . -V.i rj
'Jn .jnc.!
jj Ii

T,6 .T.y b;L'''(i

Digilized by Google
 ,

Subfcqucntium Plantarum Icoxic^.idiccinius,

c6 quod accuratius dclineatae fint
quam eadem planta fuis
r locis appofita .
/

NEP ALXOGH CVEZ ALTICQ^VIZI,

r Fol. 3 91.
^

.O/:
FRV-

Digitized by Google
FRVCTViS GRANADILL/t ^gWOZOTL Fol. j-fV
'* fj)L5l JiUrr
. 2i:i;:nu-

nrj .

NO-
-,jn LP

Digitized by Googl
 '
'
? rr 3 O I J A
>^(JHIOVAHvITL.
NOCHEZNOPAUH ^Stv;, ^LVCTALXPCHIPVAHVITL.
. MAPALNOCHEZ Ll
IDESr .COCCVS rVNE.
1A.V "
O M
Eoi. 78. Lib. 3.;"C<P-45- | A
^ \-A Jrx

'
'.~i ...i y., j'.'\ .'3

..V A .. \ ). 0.41^
y. / a' i f 1.1'^

Ki^

t iA i!Wt.
'3.V.T. OA r.v. vj ii5i V. ;o .5^

'tt ji>, Y

tmvA'.'.! j iS''.! t Y

. i X ilii [ .1 'A V'Y At. A

J ..Jj- . . ) 1 2: ;-jL '3 ,aoa batripiit;; .intu.I.l

.Iu... a: .. 3

'-ALlb.

Digitized by
 ,

4^0
A L I O R V M
N O V AE H I S P A N I AE
ANIMALIVM
NARDI ANTONII RECCHI
IMAGINES E T N O M N I A.

lOANNIS FABRI LYNCEI

bambergensis.
Philofophi, Medici, publici Profeflbris Romani,
N
&
Summo Pontifici ab Herbarijs Audi js
/

expositione.
- VOTi ES CFN E ad amum Sicgenis Laert^
yirtta, Sapiiutia con/ita fkrthus prata illas iuauam
phikfophoru 'ritas esiimi gratia diverto i
admira-jvn-
dut Amice Lclor, planequt ohjlupefcens htcrco,^ sta
mecum contemplandae colloqui foleo. Et quid rei t/. ,
i)cus

immortalis, inter tot felicium conctptus anirnoiutn ,

tot

inter l alla phtlofophorum \olumina ,

mter tot ,
uvUofque
praelatorum ingeniorum fatus, partufque nullam ptorjvs

fimilitudinem nullam ptniius rr.imbiorum propertionem , confoimiti tem nul-

d
dogmata difr.pa .tta,
lam apparere ]fod omnium horum fnpta inter fe diffona ,

abfona, <S ftbi inuicem, repugnantia, di(i>ariaque reperiri l

Jtqui hic de barbarie* tnultiplici pHlofophantiumfeSla exordium
jttn;,-.m,qu.vn^

ter contimptum Graci illo nomine

appellarunt, qui tamen ab hac quifinJ Ooni
quidem, feJqu^-
habent ficto preefertim, Vytagoras,l!r Democritus, difficillimis
hos difeendigratia itineribus profecit vcluti matris
tamen maximi ad
i
Jluofis ftbi
Jua yberibusfuxerunt : in qua floruijfe nouimus Mlanticos Jfrica phihfophos
'Bra-
Jethitpum Sophos, jlegyptiorstm Sacerehtes, Indorum GjmnofophtHas, cT
Vruidas :
chmanes Perfarvm Magos, QaldMt,Scythas, Hifpanos , tr Gallorum
Suos magni on nes nominis Ppylofpphos extitiffe V. ylvguflinus pr.e
cateris, ^
proemio Diogenis Laer-
Clemens Jlexandrinusattejlantur i T ipfe etiam in fuo
qui tnconftderate, an malevole magis non difficile
tius muste quamuis hoc fatetur, ^

dixerim, hac ibi habet. Philofophix

munus quidam a Barbaris principium
babuiffe aiunt : fcd non vident fc Grxeorum a quibus nedum philofo-
-bUjcdhominuno genus initium habuit rcdle inucina ad Barbaios tran-
- lerrc.

Digitized by GoogI
 . , . .
.

ifcrre . Vt inqum, de his emnibtafiU non yfqueadte conutnientihus

nihil di-
cam : Figuit profeilo Italica in magna illa Gracia d 'Pjthagora,qui primus
non
Sophum,aMtfapientem,fed!Ppilofopisimptis*s,Cr/apientiafludiofumamaneemq.
appellatift maluit, oUm inilituta celeherrinfa, ? d harbarorum diuerfa difcipUna.
Hanc Graecanica in ordine tertia exapit JeSla, non parum, ^ipfa d prionbus
diuerfi, quin,e5^'
hac ipfa Cracaniea m
Poeticam rur/us, Ionicam , <3- Elea-
ticam fuit dferiminata . Poeticam Mu/aus, Linus, Orpheus, Hefiodus, Home-
rus, non eiujdtm etiam hi omnes fententia excoluerunt. In reli<]uts duabus re-
perire licet Platonicos , Peripateticos, Stoicos, Cjnicos, Epicureos sis- fi Farro-
nem apud D.jfUgufUnum audimus ad ducentas, ocluagintaoflo Je flas perveni-
re poterant, non qua tunc omnes ejfent,fedquaeffe facile potuijfent ,tsr quodnu.
rum amplius cuipiam Videatur,tam \>aria hominum (enttntia,tam dijerepantes
philojophantium turba, adtres adedclajfes tmiuerfa reducebantur: Dogmaticam,
Acadeinicami W
Scepticam>d quibus tanquam d primordiorum fiat uriginibus,
f^philofiphicarum aquarum fontibus, innumerahdes fcientiarum fed quii ego
(
dico fiientiarum f ignorantiarumpotius aiam ) riuuli profiuxerunt
Dogmatici certa quadam admittebant decreta , annuebant, iy abnuebant
Academici incerta omnia ilatuebant , probabilia tantum quadam concedebant
Scepeici CT illa ipfa probabilia tollebant 1 nihil definientes, atque hoc ipfum qui-
dem nihildefiniri non permittebant
O vanas hominum mentes; o pefiora exea I
Ft mirandum iam minimi fit quod Plato Thesteto fuo, hoc eff doflijfimo de
fcientia dialogo , Vel Socrates
ibi potius fiientia Agnitionem d Theateto anxie

quarat,<3' langis Vix tandem incerrogationibus Obftef ricis animorum munere

fungens, pailum hunc mentis extorquendo acquirat. Cum modo fidentiam gramf-
fimofum tejiimottio Pphilofophorum Theatetus Vtens nibilaUnd quam merum
fin-
fum modo opinionem, modo hoc, modo illudeffe efferat, qua omnia d Socrate pro-
bohillffima licet, refutantur tamen, vt humano fimul generi oh oculos ponatur ,
quamobfiurriilUfiientiafiintiUa.qiiapoft Adami nid>it kpfum remanfit ,
nunc O" quam alta ignorantia cali^ne,^denfo errorum cinere fipeliatur.
luceat,
Ferum cum ego in tam Variantibus philofophantium feflis per inextrkabibm
,
opinionum bthyrinebum oberrando admir abundus magis magfque harum cau-
,
fas, rs' extundi fimul viam indagarem, ecce tibi obuius mihi Socrates, qui apud
eundem 'Platonem in laudato iam dialqgo , mea leniter apprehtnfa manu, bono
animo inquit amice, eo te ducam quo abire defideras . Et
fis admirationit fime
mea,feflarumque diuerfiftmarum qua inter tot philofophos nata fuerant, ipf0-
mam Admirationem , ts prater hanc aliam nullam cattfdm extitijfe, certijfmo'
mihi affiuerauit .
Cum esum ibidem plurima Theatetus inter difputandum cttm Socrate non in-
Per Deoso Socratetmagnopere quid iHa {intadttfiror
tellgeret , diceretq.
im^dufi^tp/kinrpiciens tenebris offaadot.Refpondet Socrates. anai- O
H**** tion.niolc <lc tuo ingenio conie^afTe videtur maximi
enimphilofophihscaircJfio cU,.^:;^ ADMIRATIO dicitur, nequfi
cnitn aliud praeter hQc.ett pj^ilolbpbia; principium.

CLs' f Ad
 . . . ,

getmt , Qj*i
Admiratio igitur tot nobis fhilofofhorum fanvluu , feBafq.
dubitat qu<erit, qui quarit ignorat , tjut ignorat fii-
tnim aJmiratar dubitat, qm
'hinc animus cupidine flagrat larorum caujas indagat, CJf* forte fortuna
rt cupit
tfiruiiirm qud fenflbus , qua ratione
Viem, Vnam atque alteram mjpijja hac Na-
hoc modo Sapientia amans ture mento
tura miraculorum filua Venatur, atque
Jhi\o{ov\w9 appellatur . r ,
philojophi reperti non-,
Et mirabimur adhuc Vllam orbis partem efle tn qua
fuerint Cum nullum mundi angulum affignare liceat, tn quo non plurima ad-
noUris
(nirationis , adtoque phtlofbphiciprimipj caufa pragnantijima oculis Jefe
ingerunt, isr vel lumine captis palpandas mambus fe ipjas obtrudsmt, <jr ex-
hibent^ Qalum ingentem illam machinam in qua tot ftellarum collucentium
quidem admi-
oculi nitent, isr i qna fedem habet quidquid efl Diurnum , minus
ramur

,
quia quotidie intuemur, quod isr Lucretius
Netno fcfllis, inquit, latictate videndi,
Sufpiccrc in Caeli dignatur lucida templa
ybi tamen huic aliquid prater rerumjeriem accidit , hei quam folicite huma-
nus tunc animus caujas perjerutatur Mirabantur , inquit 'Plinius flprna-
\

oriri , no-
ni cum plures aliquando Soles Lunajq. Viderent, nouas Juhmde Hellas
llem Vt diem lucere aduerterent . Lhcipje Endymionem primum, ea quit in Lu-
i propterea famam Volajfe
na patent, deprahendijfe memorat cum Luna amore-,
captum f uijfe Indignatur autem, quod fltmmis nos, perpetui/que honoribus cxle-
.

ilium huiujmodi nouarumque apparentiarum inuentores non projequamur

Non
fumus profeilo , ait, grati erga cos ,
qui labore curaque lua lucem no-
bis in bac luce aperuerant.
Sed quantulum efl mi Plini, quod Endymianille tuus in Luna facie nouitatls

obJtruauit,Ji cum hoc beati illt\oiem\ni ciuemjuum GAL-lL/tVM

GA-
LlLytVM Lynceum comparare Velint ? qui non Luna aut Solis (^quem falso
Venerare
Pbntiis totius Llundi animam, mentem, regimen <sr numen credere ac
Voluit fic d TriJmegisioforfanedoblus,qutSo\ Deus Maximus,i^Kr>cft torum
ac Regi.)
qui inCxIo luut, cui cedunt omnes Dij taelitcs vclut Principi,
Sed tamquam Qbriflianus veri trini, vnius Dei aUrorum omivum Dtmiurgi
&
Vti nouo
isr Conditoris amore pelleclus, tam mirabilia TLLESCOPIO Juo ,

LYNGiS oculo in Calo primus ammaduertit iy/deuh mflri hominibus propalauit

inuidcarnus nec di-
1t mortalium omnium ingratijfimi Jimus,fl hanc ei gloriam ,

laudibus tam d:u,quam ajlraipfi durabunt, celebremus es

colamus
gnis ipfum
Magna, noua admn andaq. ea funC, tS" qua magis magifq. Mundum hunc^i-
lojhphorum tam dijputationibus obnoxium, dubium reddent perplexum. Idae
Jane Juiit, qu.< Galilaeus nulli ab origine Mundi ita exacU,quod tquidem/ciamut
mortalium etiam per fomnium ViJa,jolujque primufque ^ndit 'atque aternitati eon-

fignautt Innumeras iwrw a/w/ Jupra imi cognitas exiftere -Stellas fixas ^

nobijqut per tubuht opttcHm apparere Lunare etiam

ingen*
hta ivt creditunyhablenus /uperfleie ,jtd profundis a Q/^^^dam Uciinis ,
ceU motiiaiUfqitf^^dJd.Crn einihere Solem
caleilu
tibus Vaiegatum- tumoribus .

cor
luci' Joiitem, ac ducem, principem r, fnodetatoremqueslumiiium' reliquorum

\
/
by Googie
%
 , ) , :.

463
f<//, <y jEthtrtSi oculum limpidipmum maculis tamen obnubilari
Hugatos Veteres in/tgmter ^flronomos de Galaxia, gj- ncbulofis ItcIIis fui(fe,
qui Jltlicet partes Cseli crajfiores dixerunt . Nam flelhs innumeris confufis conkare
detexit OaliUus : Cometarum dmerfum plane locum motumq. materiam quam
hucufjUe ex ^riflotelis gsr Vulgarium decretis AJlronomorum,credtdit Mundus
videri gjr* ej]e : Sed, quod humanum propemodum captum fuperat omnem, nouas
quatuor iuxtafeptem planetas veteres detexijjecertumq. horum motumq pe-
riodum primum dtmonjlrafie Saturnum duabus auriculis, r Vene-
rem corniculatam Luna inflar afpeSlui noflro JubieaJie.
Felices animx quibus haec cognofccre primum
Inque domos fuperas, fcandere cura luit !

Et dubitamus adhuc noflro etiam Jeculo fomitem muis philofophitefetlarqs, ma-

teriamque ampUjfimam fubtmniflrari?
Longum tjfet admirandas aeris imprejflones , Hr fub limium pheenomena elta-
porationiim dinumerare : Vluiffe nempe lacie, /anguine, carne, ferro,lana,faxifq.
non ^manorum modofeculis, fed noflris etiam temporibus Vt publico aliquando,
communicanda fua Thaumatombria, qua mirandarum eaujas euoluit
kIus pluuiarum, IlluArilTimus, Excellentifs. idemq. Doitiflimus S. Angeli
^ effie-

Princeps, FridericusCaefius Lyaceus Roman*golriaNohilitatis,demonrahir.

Nec minus hoc mirabile . Crepitus armorum tubarumJonitus e Cielo audi-
tos fuife. Fulgor a exaujijfe vinorum dolia non taBis lignis , argentum aurmque
liquafe tlUfis faeculis, ^ ferream gladij cufpidem (^mihi Vifum'^ilUJo
Lgo me hercle
Vagina
corio, emolitam fuife, partum exanimajfe Viuente matre lis ipjis

meis oculis Vidi

(Accipe mirandum nouitate moueberc fafti V

dormientem puerum, eodem prorjus oris , ocuUrum ,cateronimq. immobili /itu

iocoq, membrorum, in ip/o celeberrimo totius Ew opee Nofocomio S. Spiritus
mano, in iBu oculi d fulmine extinBum perliitt/Je, in quo Mnatomee poBmodum-x
fubicBo , miros fulfurei fatons colorifq. r/ftBus > maculas nimirum, cerebtimem-
' ' *
pulmonibus impreffas fummo cum Jhipare conjpeximus
'bfanis ac .
'

Aquarum Terrarumq. conjiderantem miracula, quem non attonitum reddunt ?

CircunifundiTerive Vndique homines, conuerfque.inttr fe pedibus flare
, cun- ^
Bis /imilem ejfe cafi Verticem l Pendere ipjam ac non cadere nobijeum, cum iri-x
mediograuiffima, aere fluBuet , nec fponte fu.i praupitetur ? JquaM 'cum cen-
trum petat,in ftmmis tamen montium cacuminibus, nec alio copio/lus loco afflue-
re l Antra fubterranea reperiri,,qux plurima centena pafuum millia excedant
illudpracipue in Cffarienfl Mauritania, vbi per Viginti dies Nilus ahjcondit,
fe
diflito alibi /patio erumpU l Nihil hic dicairi 3e /uaui/fimis
, is odoratijjmis
iiiftpid^ Telluris fruBibus , de pr^tiofljjimo metallorum, gemmarum, <S minera-
lium thefauroin terree vi/cer'ihus latitante , ad noflrot continuo Vfus pullulan-
tt-Nihil de tot calidijflmarum aquarum is aeternis ignium flammis ac eb'ullitio-
nibus , Vno eodemque loco erumpentibus . ^od
Vel ^tnei raontes gg Fulcanij
Puteolani campi nos docere poterunt , etenim . ^

hic plurimus ignis

Sem-

Digitized by Googie
 . ) . .

Semper y &
aiUdua podes fuligine nigri
fxni idmirabile nic fiJetUio imoluendunty quod Plinius etiam portent i loco
con^nanlt : In agro ( inquit Mucinenfi, montes inter ic duo con-
literis

correpitit, crepitu maximo aifultantcs, rcccdentcsquc; intercos damma

fun^q.in czlum exeunte, interdiu, eo concurfu viilx omnes clilz ani- :

nvd^ia per multat quz intra fuerant, exanimata occubuerunt Nec mi- .

stus tremendum, quod ipp etiam caufarum nimis auido Plinio, mortis caufaexti-

, Titi Vefpafianifub imperio, cuius cineres non Romanis

' tit Vejtutq incendium

tantum ,fed vitra mare in Africam perlati Mgyptum, quod celebres vicinas
Vrbts, pifces in mari coxit, in aere vero Volucres fuffiocauit.
f Utres obruit
Kemo igitur amplius hifee cognitis defiderabit philofophicarum contrtuerfis-
rum orginem ac fontem , qua homines otiofos at maxime negotiis , ad contem-
plandum, admirandum ac philo/ophandum, dum Librum Piatura Coelum nimirum
Ttrramque legunt, impellere potuerunt .
Versem trumuerb hec omma magna, noua
pradicenturi vix tamen vlla funt,Ji
^ admiranda Vt videantur , Jint ac
ad yinimalium confiderationem referantur
Si^erioraenimilla,^ jiJlronomica,Vt qua a noftris remotipma fenfibus exuknt,
qium certitudinem nobis phUoJophcam concitare poterunt? Infima autem hac cm-
nla,fyte meteora, fiue planta, /me mineralia fuerint, quidfumptafimul etiam ejfepo-
terunt, pc cum ViliJJimo quoque ammalculo,quod viuit,fpirat ac mouetur, compa-
rentur? Elucet profelld, fiinrevllaaliafiupenda Omnipotentis Dei in animalibus
&pientix. Bonitatis, ^ Potentix myfieria infiulpta digiti Dei fiigmata .

^od enim BeUia moueantur 13^ agant id d Diuina Potentia hahet . ^od
/enfihus VtanturtVtUiacognofcant, vitent noxia ,
domicilia flruant,d Sapientia
demum d Bonitate Creato-
^fluod fattus foueant alantq. ah mimicis defendant id
lam quis Vnquamfatis admirabitur fpontaneum ani-
r 'a fui immenfa fortiuntur.
malium ortum, aut naturalem torum fatificatunem? Lujcima cantum artifi-
ciofifimum? r rm inopi metuit Formica fene^x fagacem huius maximi
prouidentiam, labores ac patientiam ? Apum ingenium is~ nunquam fatis laudan-

dam polaid regiminis imagiisem , <sr Vtihjfima hominumque merafaluti deQinata

mellis opificia ? vt Vere in has illud V trgilij quadret
Diuinitus illis

Ingenium & rerum fato prudentia maior.

Si igitur Amice Lcdlor, aliquod etiam nouum,(r admirabilemNaturee,etr*
ti/quefoetum in hifee meis in Mexicaru Orbis Animalia commentariijs conjlriptist
oculis,auribufque tuis fefe obtulerit, ne mireris, nam mirabilia funt opera emni^
potentis Dei d quo cunela procedunt
Opella hac mea Illuflrifs. iS" Excellentifs. Federtci Casy Lynceorum Prindpit
iujfu edolaui cuius Jumptibus omnis hic Itber Mexicanus %eipuhltca litteraria
,
bono commitnss efl fac\us. Hunc autem quantifimper oh eruditionem, recon-
ditam quondam Matb^os,(ir Vera ac, Vt ita dicam, realis philofophia fdentiam

,eJlimetur,non opus hic recettferi . Vale interim, i^ fruere . Roma e Mufao no-
Jlre ad Vantheon Agrippa ipfis l^knd, LinuarifjdnniJolemms 162$.

ALIO-
T

A L I O R V M
NOVAE HISPANI AE
ANIMALIVM
NARDI ANTONII RECCHI
IMAGINES ET NOMINA-
lOANNIS FABRI LYNCEi!
BAMBERGENSIS
Philofbphi, Medici, publici Profeflbris Romani, ,

& Summo Pontifici ab fierbarijs fiudijs

expositione:

Digilized by Googie
 , E

ILL.MO ET REVERMo PRINCPl^^^

FRANCISCO
BARBERINO.
VRBANI VIII- PP-
FRATRE NEPOTI
EX
S. R. E. CARDINALI.
H O S C E
DE ANIMALIBVS MEXICANIS
COMMENTARIOS
lOANNES FABER LYNCEVS BAMBERGENSIS
EIDEM PONT, ab HERBARIIS STVDIIS
T.

IN VRBE MEDICINAE PROFESSOR

iETERNVM CVLTVS SVI MONVMENTVM
D. D. D.

V OT I S C V pi.Qj' E 4td amcena Diogenis Lturtij

viret* <> Sapienti* confit* floribus prata , illas intjuam phi-
kfophorum vitas animi gratia diuerto , admirahundut, Am-
pIilEme Cardinalis ,plaaeq. obllupefcens hareo, O" ita me-
tum contemplari ac colloqui /oleo . Et quid rei ell,Deus im-
mortalis , inter tot fihcium conceptus animorum > tot inter va-
fJa philo/ophorum 'volumina , inter tot tantoiq. praclarorun
ingeniorum feetus partusque , nullam prorfus fimilitudinem ,
eiuHam penitus membrorum proportionem, conformitatem nullam apparere, fed omnium
horum fcripta interfe difiona , dogmata difcrepantia , ahfona fibi inuiccm repugnan-
tia dsifaria^. reperiri }
&
udtqm htcde Barbarica multiplici philo/ophantium feEia exordium /urnam, quam per
contemptum Cr*ci tfio nomine appellarunt, qui tamen ab hac quicquid boni habent, Pla-

^
to pra/irtim , Tythagoras, & Democritus difficillimis quidem , fed quaftuo/is fihi ta-
men maxime.ad hos dtjcendt gratia itineribus profeEii , veluti et matris Jue >vberibut
fluxerunt in qua floruiffe nouimus eAtlanticos Africa philojophos, tActhiopum Sophos
.
^
Aegyptiorum Sacerdotes , Indorum Qymnojophiiieu 'Brachmanes, Perfarum Ma-
gos , chaldaos , Scytbas , Hifranos & QaUorum Druidas : ^os magni omnes nomi-
z
~ nis
Q^q

Digitized by Googit
 . . . : . , ! . .

4^0
nis philojophos extitiffi D.Augufilnus pTtt ctteris, tt? Cltmtns \Alexanirinut tttefian-
tur, (g^ ipji tMtn in fuo proimio Diogenes Laeriiiu inuite tfuamuis hoc fuetur,ifui in~
eonfiderate an maleuole magis, nonfacite dixerim, hacihi haiet Philof^hii munus ;

quidam a Barbaris principium habuifle aiunt fcd non vident fi Gr*corum

:

a quibus nedum Philo(bphia,fed hominum genus initium habuit, redte in-

uenta ad Barbaros transferre. Vtintjuam, de his omnibus fisi non 'vfque adeo
tonuemeniibus nihil dicam Piguit profero Italica in Magna ilia Gracfid Pythago-
:

ra, qui primus non Sophum aut fapiemem, Jed Philofophum potius &- fapientia Rudio-

fum amantemq. appellari fe maluit, olim wSlituta celeberrima gj" d 'Barbarorum di-
uerja difiiplini
Hanc Gricanica in ordine tertia excipit fiEla , non parum ipja i prioribus di-
uerfa,quin g^ hacipft Gracanica in Poeticam rurfus, Ionicam Eleaticam fuit
dijcriminata . Poeticam Mufaus, Unus , Orpheus, He[iodus , Homerus, noneiufdeno
etiam hi omnes fententia excoluerunt . In reliquis duabus reperire licet Platonicos , Pe-
ripateticos, Stoicos, Cynicos, Epicureos fi Varronem apud D, Augufiinum audi-
mus, ad ducentas oRuaginta olo feSlas peruenire poterat, non que tunc omnes ejfent,
sed que efe facile potuiffent Et quod mirum amplius cuipiam -videatur , tam -varia
hominum fententia, tam difcrepantes pbilofophantium turba , ad tres adeo claffes -vni-
uerfe reducebantur Dogmaticam, Academicam & Scepticam,a' quibus tanquam
d primordiorum featuriginibus g^ philof^hicarum aquarum fontibus , innumerabiles
'
scientiarum ( fed quid ego dico Jcientiarum ? ignorantiarum potius aiam ) riuuli
profluxerunt
Dogmatici certa quadam admittebant decreta, annuebant & abnuebant Acade-
mici incerta omnia Hatuebant , probabilia tantum quadam concedebant Sceptici O*
illa Ipsa probabilia tollebant , nihil definientes, atque hoc ipsum quidem nihil definiri,
non permittebant .

O vanas hominum mentes, b-pedtora cacca

'Vt mirandum iam minime fit quod Plato in Thexteto suo, hoc eR doSliffimode

scientia Dialogo , dTheateto anxii qup-

-vel Socrates ibi potius Scientia definitionem
rat,(fi longis -vix tandem interrogationibus Oblldtricis animorum munere fungens
partum hunc mentis extorquendo , acquirat Cum modo scientiam grauijflmorum te-
.

Rimonio philosophorum Theetetus vtens, nihil aliud quam merum fenfum,modo opinio-
nem, modo hoc modo illud ejje affer at, qua
omnia d Socrate, probabilifltma licet, refutan-
tur tamen,-vt humano fimul generi ob oculos ponatur,qudm obfiure tUa fidentia feintiOa
qua poR Adami nobis lapfum remanfit ,nunc luceat quam alta ignorantia caligine
,

denfl errorum cinere fepeliatur .

Verum cum ego in tam -variantibus philofophantium feRis ,

per inesetricabilem
opinionum labyrinhtum oberrando admirabundus magis ,
magisque harum caujas
exeundi fimul -viam indagarem ;
ecce tibi, obtiiusmihi Socrates, qui apud eundem
Platonem in laudato iam Dialogo , mea leniter apprthenja manu , bono fis ani- ,

tuo inquit, amice-, eo te ducam, quo abire drfideras. Et fani admirationis mea
,fi-
Rarumque diuerfi/fimarum qua inter tot philofiphos nata fuerant , ipfijfimane
Admirationem , gj" prpter hanc aliam nullam caujam extitiJfe,ctrtiJflmo mihi afle-
uerauit
Cum

Digitized by Googie
 : . . ,

i 4<Ji
Citm enim ibidem plurima Theatetus inter difjmtandum tum Socrate, non inteOige-
retJtceretif.:Vet Deos 6 Socrates magnopere quid ifta fincadmiror,interdumq.
jpla inljjiciens tenebris offundor. T^eipondet Sccratet: O amice.Theodorus non
male de tuo ingenio conie<llafre videtur, maxime enim philolophi htec affe<ftio
clt,qux ADMIRATIO dicitur, neque enim aliud pritcr hoc eft philolophi*
- Principiumj
Admiratio igitur Illuftrils.Cardinalis,rr aobit philo/ophorum familias feSapjtee
genuit, ^ui enim admiratur dubitat, qui dubitat quatit, qui quatit ignorat, qui ignorat
fcire cupit: hinc animus cupidineflagrat, retu caufas indagat,&' forte fortuna eorundem
qua fenfibut,qud ratione Vtens,Vnarn atque alteram in ffjfa hac 'Natura mtraculoru pl~
tea venatur, atque hoc modo Sapientia amans iure merito (jfl philolbphus appellatur.

Et mirabimur adhuc 'vllam orbis partem efle,in qua philofiphi reperti non fuerint f
Cum nullum mundi angulum affignare liceat, in quo non plurima Admirationis adeoq,
philofiphici principq caufa pragnantiflima oculis fefenoflris ingerunt, rvel lumine
captis palpandas manibus fe ipfas obtrudunt Cf exhibent Qoelum ingentem illam ma-
.

chmam in qua tot HeHarum collucentium oculi nitent , & in qua fedem habet quidquid
efl Diuinum , minus quidem admiramur quia quotidie intuemur quod O" Lucre-
,
tius nouit
NemofclTus,
inquit, latietate videndi,
Sulpicere in C*li dignatur lucida templa .

yhi tamen huic aliquid prater rerum feriem accidit, hei quam folicite humanus tunc
animus caufas perJcrutatur\Mirabantur,inquit Plinius, 'Eimani eum plures aliquan-
do Soles Lunasq. 'viderent, nouas fubinde lieOas oriri , nollem <vt diem lucere aduerte-
rent Hicipje Endymiamem primum ea qua in Luna patent, deprahendiffe memorat,
. ,

propterca famam 'volaffe eum L/una amore captum fuijfe. Indignatur autem, quod fum-
mis nos perpetuisq.honoribus cateBium huiufmodi nouarumq. apparentiarum inuento-
res non profequamur Non (umus profedio,^//, grati erga eos, qui labore curaq.
fua lucem nobis in hac luce aperuerunt.
Sed quantulum eB mi Plini , quod Endymion ille tuus in Luna facie nouiratis ob-
feruauit, /Fcum hoc beati illi Eloremini ciuem /uum GALIL/EVM GALlLj^VM
Lynceum comparare 'velint i qui non Luna aut Solis ( quem falso Plinius totius

dMunds animam, mentem, regimen numen credere ac 'venerare 'voluit , pc d T rip

megiBoforfan edoSus, qui Sol Deus maximus, inquit,c({. eorum qui in cxlo liint,

cui cedunt omnes Dij cxlites velut Principi ac Regi. )

Sed tanquam ChnBianu
veri trim & vnius Dei aUrorum omnium Dimiurgi ^ Conditoris amore pelleBus
tam mirabilia TELESCOPIO fuo, 'vti nouo LYNCIS oculo in calo primus ani-

maduertit & pcuii nofiri hominibus propalauit , <vt mortalium omnium ingratifflmi

fimus , fi hanc ei gloriam inuideamus , nec dignis ipfum laudibus tam diu ,
quam aBra
ipfa durabunt, celebremus (flg
colamus .

,
agna , noua admirandaq. ea funt
,
qua magis magisq. Mundum hunc phi-
lofephorumiam dilputationibus obnoxium , dubium reddent (P perplexum. Hac fani
Jient, qua GAilieus nul/i ab origine Mundi ita exaUe , quod equidem piamus morta-
lium etiam per fomnium 'vtfr folusque primusque 'vidit atque atemitati conflgno-
,

uit. Innumeras nimirum ediasfupra i<un cognitas exiflere {keWis Hxas, nobisque
per
Qjj j

Digiii- r-= 'v C-;>OgU'

 ; . . }! . . ,.

( 4^ ^
ptr Utkumtftictim apparere Lunare etiam corpus non Um ^ perpolita, 'vt creditum
Ifucienus fuptrfiiic , fsd profundis afperum lacums tngentshus njtnegatum tumori-
bus, ceu montsbus ijmbufdam eminere . Solem caUlhs luas fontem ac ducem, prmei-
ptm moderatoremq. luminum reliquorum, cor calt, t^etheris oculum limpidtffimum cre-

ditum , rUaculis tamen obnubilari O^ugatos 'veteres . tufigniter. 4{lronomos de Gala-

xia ,
gjr nebulofis ftellis fuiffe
,
qui fcihcei partes calt craffiores dixerunt . ^ant flel-
lis innumeris confufit conflare detexit Galilaus : Comnaivim dtuerfum plane locum
motumq. materiam quam hucufque ex Anflotehs 'vulgarium decretis tAfirono-
morum, credidit tyldundus videri ejje Sed , quod humanum propemodum captum :

omnem nouos quatuor <x/a fepttm planetas 'veteres detexijfe, certum-

Juperat ,

que horum metum ^ periodum primum demonflraffe. Saturnum duabus infignitum

auriculis, <w Venerem corniculatam Luna infiar s^eflui noflro fubitcijje
Felices anima: quibus ha;c cognofccre primum ,
Inque domos liipcras, icandere cura fuit
Er dubitamus adhuc nofiro etiam feculo fimitem nouis pbilofiphia fetiarqs, materiam-
que amphffimam (ubminifirari ?
Longum ejfet admirandas Aeris impreffiones,&' fuhlimium phaenomena euaporatio-
rtum dinumerare : Plmjfe nempe laSie ,
[anguine ,
carne , ferro , lana , faxisq. non J(p-
manorummodo feculis ,fd noflris etiam temporibus 'vt pubheo aliquando communi-
canda /rfThaiimatombria , qua mirandarum caujas euoluit effeflus plumarum
lllullriirimuSjExcellentilfimus idemq. Do(5liilimus S. Angeli Princeps, Fridc-
ricus Ctelius Lynceus 'fomana gloria Mobilitatis, demonfhabit
Mec minus hoc mirabile. Crepitus armorum tubarum finitus e calo auditosfuijfe ^
Fulgura exhaupjp 'vinorum dolia non taQis lignis argentum aurumq. liquajfi illafir ,

Jaeculis , O" frream gladij cufidem ( mihi rvifum ) dlafo 'vagina torto ,
emollitam
fuijfe ,
partum exanmaffe 'viuente matre Ego me hercle his . tpfis meis oculis Vidi

( Accipe mirandum nouitate mouebere fadfi

dormientem puerum , eodem prorfus oris , oculorum
caterorumq, immobili fitu locoque ,

membrorum in ipfo ,
celeberrimo totius Europa Noficomio T. Spiritus Romano, in iHu
oculi d fulmine exunUum perjhujfe , in quo Anatoma poflmodum fubieSlo ,
miros ful-
phu'ei foetoris colorisq. effefius , maculas nimirum , cerebri membratus ac pulmonibus
impreffas fummo cum flupore confpeximus
T
Aquarum errarumq. confiderantem miracula,quem non attonitum redduut? Cir-
, eumfundi Terra vndtque homines , conuerpsq. inter p pedibus Pare, & cunilis fimilem
tj!e cali Tterticem ? Pendere ipfitm ac non cadere nobifium , cum in medio grauijpma, ae-

re fuclutt ,
nec ffimtt fua pracipitetur ? Aquam cum centrum petat , in fummts tamen
monium cacuminibus , nec alio copiopus loco effluere ? eAntra fubterranea reperiri, qua
plurima centena paffuum mtUia excedant : illud pracipne in Cafanenp Aiaurtta-
nia , 'vbi per 'viginti dies fe Nilus ab/condit,^ difSioaltbt fiuio erumpit l Mihil
hk dicam de fiampimis is- odorati(pmis inppida Telluris fruSsbus , de pretiofifpmo
metallorum , gemmarum, is- mineralium thefimroin terra Vifiertbm latitante , ad ^
uoflros continuo ri-fus pullulante . Nihil de tot colidi^marum aquarum Qd aternis

ignium flammissec tbuil.tiombus , vno eodemq, loco erumpentibus , ^uod 'vcl Aetna!
montes tStd Fulcanij Puttohuii campi nos docere poterunt , etenim
hic

Digliized uy >jOOgIe
 : .. ) . . .

4^3
, , , hk plurimus ignis.
Scmper,& ailid.ua polles iuligine nigri
Hoc faae admirabile ntc filencio imtoliunJom , rjmi Plinius etiam portenti loco literit
toapgnamt In agro ( trs^mt Mutinenfi, montes inter le duo concurrerunt, cre-
pitu maximp alTuItautcs yrecedcntcsque ; inter eos flamma fiimoq. in ctclum
exeunte , interdiu , co concurfu villx omnes elilx.-animalia permulta, qux in-
tra fuerant, exanimata occubuerunt ^ecmwus tremendum , ^uod ipjt etiam cau-
.

Jdrum nimis auido Plinio, mortis caufa extitit l^efuuij incendium, 7 iti l't(^a(!ani jub
Imperio , cuius cineres non "Romam tantum ,
fed 'vttra mare tn Afruam perlati
Aeptptum , cjuod ceUbres vicinas plures obruit Vrbes pifees tn mari coxit, in aere 'vetb
,

Volucres /ufocauit
Nemo igitur amplius hijce cognitis,dt(sderabit philofophicarum contreuerfiarum origi-
nem ac fontem qua homines otiofos ac maxime negotio/os , ad contemplandum , admi-
,

randum ac phihfophandum , dum Librum Natura Catum nimirum Terramq.legunt,

impellere potuerunt
Verumenimuerb hac omnia magna , noua admiranda <vt 'videantur , ^
Jint ac pradseentur'vtx tamen 'vlla funt
,
,fi
ad tAnimalium conpderationem refran-
tur.Superiora enim lUa & A (ironomica,'vt qua d nofiris remotijfma fenfibus exulant,
quam certitudinem nohisphilofophicam concitare poteruntJ Infima autem hac omnia,
pue miteora , pue planta ,/iue mineralia fuerint quid jumpta pmul etiam 'eJSe poterunt,
,

peum 'viliffimo quoque animalculo, quod viuit,/pirat ac mouetur, comparentur I Elu-

cet p in re 'vUa aha fluptnda Omnipotentis Dei in Animalibus Sapientix,
profici, ,

Bonitatis, 6^ Potcntix/yy?rrM infculpta digiti Dei Higmata. ^

Quod enim BeSlta moueantur agant id d Diuina Potentia habent Quod finp- .

bus 'vtantur , 'vtilia cognepant , 'vitent noxia , domicilia Uruant , i Sapientia_>

Quod foetus pueant alantque ah inimicis defndant id demum d Bonitate (_ reatoris
,,

fu! immenfa jortiuntur lam quts 'unquam fatis admirabitur ffontaneum animalium
.

ortum, aut naturalem eorum feetipcationemi Lufemia cantum arttpciopffmuml Et

eum inopi metuit formica leneiflx fagacem huius maxime prouidentiam labores ,

ac patientiam t" Apum ingenium & nunquam fatis laudandam politici regiminis ima-
ginem, fP 'vtilifpma hominumq. mera faluti dejhnata mellis opipcia I Vt 'verem has
y
tUud irgilij quadret:
i , Diuinitus illis

Ingenium , & rerum fato prudentia maior .

fdyNC ad te redr,Illullrils. Cardinalis, caufas qua nec pauca,nec exigua funt,

quaque 'Vt foetum hunctibi meum. Commentarium tnquamin Mexicani Orbis Ani-
malia confcriptum,iamdudum Celptudini Tua debitum dicarem, me impulerunt. Ubere
omnibus libenter tdicam.ln primis magno tUt Patruo Tiw VRBANO VUl. deuo-
tifsimus cultor, atq,adto iam quinque Romanis Pontipcdms in obfequio rviuo,ebq. beatior
quod ab hoc ipfi , 'vt Tibi ignotum minime eil , dum adhuc purpuratos inter Patres
virtutum fuarwn heroicarum Chriftiano Orbi /fecimina&^m de fe praclaram , eius
olim regendi ederet , omni femper beneuolentia genere tr fauore affeElus fuerim
oAccedit inpgnis animi , me Tui propenpo
erga eximia plane iiudia ,firtunasq.
iuuandi meas voluntas ; incredibilis etiam quadam benignitas qua nunc mihi fa-
,
tses,

Digitized by Googie
 , , , : . ,.

4<^4 .
dum uda non modo friuatas , fed Lt^oms quo-
. ^ **"*""* hmerdSli ,
T
que publtcas meas in Rom. Athenio
non raro accedendo pra/entia ua condecorat
" ^tn de ipfirum tAnimaltum ( quorum plurima ac 'varia domi mea fctleta cm-
rioforum 'voluptati astruo) piant
arumq. ac naturalium rerum plurimarum, natura ae
proprietatibus, ad longum fape mecum, qua fumma T ua frit humanitas O" dijcendi cu-
piduas,dtfcepta{liacdtffermni.
Et quidni Animalium Natura ftudio iucundiffimo delegareris ? Qom & Gentilitia
infgaia Tua ex ammalcults illis, qua Tuo
dudum Tatruo Terrarum Orbis 'vniuerfi
ceu Cbrtlh Suario curam
auguraiantur , minimis quidem illis, fid maximi quid ar-
gumenti pra/eferentibus A P I B V S inquam compofta elucefiant ? ,

ea pratereaopellahacmea Federici Coc{i]lllupriJJmiO-ExceHentiJJmi Lyn-

ceorum Principis iujfr edolata , cuius fumpttbus omnis hic liber Mcxicanus
2{eipub. literaria bono communis eff faUus . Hunc autem quanti femper ob eru-

ditionem ti reconditam quondam Mathefeos Veri, ae,'vt ita dicam, realis phi-

lolophi* fcientiamiqua Ttbi cum tpfo communia frntJa{}imaueris,non opus hic recen-
, ne
Jeri 'vtrumque 'veflrum in os laudare 'velle rvidear . Hoc plere non debeo , Tibi
adeo tAcademicum hoc nofirum Injhtutum placuife , 'vt pridie quam flagrante iUa
Te purpura Patruus Tuus
Omnis nempe fui curi cafusquc leuamen
yt dudum therebaris ornaret, huic Academii Vr confejfui Lynceo nofiro nomen Tuum
dare, & Lynceorum cohonejlare 'volueris, prafentibus eodem Principe Cifio,
Virginio Cifarino Lynceo pariter Qd Italia Decore , me quoque eiseftro imme-
rito collegaad frenandum ^
ttHimonium rvocato .
plane aurea ZJ
tAddam hac paucula finiam : Digmjfima ida mihi femper
Ann. Seneca fententia 'vifa fiut Generofi , inquit animi & magnifici cft iu-
:

uare&prodefle, qui dat beneficia DEVM

imitatur, qui repetit , foenerato-
res Nec minus altera illa aiernam meretur laudem ac memoriam non opus clTc-
.

ad liberandam fidem facultatibus, Icd animo reddit enim beneficium qui li- :

benter debet Fateor ego inopiam meam , joluendo nempe longe me imparem effe , O'
.

gratiam retulijfe dicar, beneficiorum d Celfitudine T ua acceptorum modo me-

fiortafse fi
minero. Attamen cum nihil aque humani generis concordiam dijficiet ac difirahat
quam ingrati 'vitium,aufus fum Commentariolos eidem hos meos offerre, quos ex gra-
titudine potius nonra,quim magnis 'viribus profeSosiudicesrogo, cum prafertim meas
aliquid foleas putare nugas . Nofii etiam facnficia non frmptu ,
fed pia ac relia 'vo-
luntate afiimari debere : cum enim 'varia (int genera ingratorum , -vt qui beneficium

aicepiffe negat qui dtffimulat qui non reddit, qui oblitus tfi ; nolui ego in altquo horum
, ,

numero reperiri

Caterum DEVM 'veneror Ampliff. Cardinalis, Vt Tibi det diuturnam^ fe-

licem 'Vitam, 'vel de meis annis ( quod olim 'vouebant optimis Principibus ) aliquot

Tuis adiiciat,nofho O- vniuerfi orbis incremento:hoc etiam addens, Vt veteres Clientes

Tuos inter quos addiSiffimum me effe profiteor,fauore amore profiqui no dedigneris &
RO
AI AE e tl^lufeo nofiro ad Pantheon oAgrippa ipfis Caleud. lanuar^
oAnni jolcmnis AIDCXXV. Sedente VRBANO F HI. Pont. Opt. Mox.
BAR2 ERI NO.
ALIO-

Digilizod by Google
 ,

A L I O R V M
NOVAE HISPANI AE
ANIMALIVM
NARDI ANTONII RECCHI
1

IMAGINES ET NOMINA-
lOANNIS FABRI LYNCEI
BAMBERGENSIS
Philofbphi , Medici publici ,
Profeflbris Romani
& Summo Pontirici ab herbarijs ftudijs
EXPOSITIONE.
I C mihi , amice Leffor , antequam Alto vela committam, proffer Docenirle
optandus eR ventus in limine ftatim,nefi ai fcoputum aliquem for- Sor quid
fitan appellere viiear , mea negligentia effeRumfmjfe .
ii putes an W in hoc opu
Tculo agi-
itaque fis ntfiius hos in animalia, quot modo commentarios edimus, tur
mera noRra con/criptot ejfe induftria ac conieRurd , ad quafnam
animantium nofi rarum Jjsecietilla reduci poj/int , tum in Autogra-
pboprater nudum nomen dr exaRam piRuram , de HiRoria ne gry
quidem reperiatur . ^uoi quidem 6r in pracedentium aliquarum
tmaginibus plantarum yfuuenit
,
quas loinnes Torrentius Lynceus oAmicus &
collega-,
, meus ex Prototypn fideliter defcripfit . Fuerunt igitur nofiris primum verbis animalium ho-
rum Icones graphice delineanda, quorum quadam nominibus /uit infignita, alia yfdem ca-
rent. Ex quorum etiam dejcriptione SchcMi porro conficimus , naturalium admiratoribus
ir amatoribus rerum nec inutilia vtfpero, nec iniucunda . ^uare quifquis bac leRurut itt-a
manus fumis , fin minus incondita diRioni , anxio /altem te iuuandi Rudio noftro /auere-j
digneris .

rz-

Digitized by Googie
 M , . . .

46g ALIA ANIMALIA NOVyE HISP. NARD. ANT, RECCHI.

r T Z C V I V T E ^ 0 2. O T. L !
Canis Mtxictna

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO.

N I A L hoc tnondrofo cjuodam corporis habitu , G
probe in pidiura Eguram intueamur, apparet . Caput
cumprimis ad rclicjuu fi corpus referas, adebeftparuum
vt pars ha:c toti iuo mediocri vix proportione refpon-
deat . Oculi feritatem nullam Ipirant , led mites potius
ac manlued videntur . Roftrum quod gibbum cft & ca-
nino fimile , totum albicat veluti & frons ac fupercilia_i.
Aures cum fiibiacente verfus ridtum parte fului coloris fimt & pendulz
Collo cft breuiflimo &
obefb valde , ipfique ftatim thoraci caput anneifti-
tur . Dorfiim Cameli inftar gibbofum poft collum fubito ad pe<ftus accline,
fcd coxas verius decUue coloris itidem fului . Cauda breuis adeo, < t primos
haud crurum articulos contingat, albetq. totar fiibqua vulua6ehxc prx-
grandis confpicitur . Turgentes quoque magnalq. per ventrem vtrinq.con-
Ipicuas mammas, qux fex numcrantur,gerit Pinguilfimu ventrem monftrar,
.

que pellis plurimis ijfque nigricatibus variegata maculis &pedula ornati Cru-
ra ac pedes albicant digitis caninis diuifi , & vnguibus valde exertis proftant
SCHOLIA EIVSDEM.
H jc
neatio
fidclilfima cft fuisq. coloribus ex ipfb

mo, hoc animal Canem

Autographo excerpta deli-
qua probe perl^ifta , facili quemuis aflequi conie<ftura exifti-
quidem domefticam Mexiennam efle Docent hoc .

prxeipue C<f/ ac .

Libuit

Digilized by Googie
 . . . . '

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 467

Libuit autem hunc nob is ab hoc animali Commentarium aufpicari quod car 3 q-
,
Cafiij apud vectrcs naturae interpretes ac gentes plera(que,ijs honorum titulis
luperbiatjVt ceteris facile anteeat animantibus cundfis Et quo maiore obfe-
.

croipfum encomio Plato afficere potuilTet , quam quod fteundo de Repub.

Dialogo faltem nonPhilofophum proclamauerit ? Ciuitatis conferuatorenu
profedlo & cuftodem Philolophum ede debere praecipit s hunc autem ad Ca-
nis ingenium cfformat,& docilitate quidem, ferocitate, notitia, velocitate &
amore qui in Cane elucent effedfus , priditum efle atquum cenfct
fani, inquit, hefiia htc admiratione dignum ell, ijuem enim ignotum viderit grauiter A'

firt, etp nihil mali ah ipjo pe perpeffus : noto autem blanditur, quamuis nihil boni ab caBodi c5-
ipjo juJceperit . M enim 'videtur hic natura ipput effeSlus ingenuus ac 'vere philojo-
fhus ejfe. Atque hinc minus certe mirari iiibit , veteres Cyrum Regem maxi-
mum Canino ladfe enutritum effinxiffe. Rex enim vigilans, potens, (agax &
philofcphus efle deberet , vt rede Academia Princeps aut Regem philofo-
phari , aut philolophum regnare voluerit . Ex eodem nifi fallor fonte proflu-
xit, licet ridiculum plane, quod Plutarchusaduerlus Stoicos memorat Gen- :

tem fuifle apud >Ethiopas, inter quos Canis regnaflet, quem nullus intfrfe-
ciflet>thiopum , led cui in amplo Icdenti lolio honores regios detuliflent
adoraflentque Et Plin.lib. 6 Ex Apica inquit, parte Ptoemhari & Ptoemphana
, .

Mi Canem pro 7(ege habent , motu eius Imperia augurantes Ex quo facilis quoq. . Socnttt
nabetur caula, cur per Canem Socrates iuraret,quod perinde faciebat ac fi per
iplam iuraflet Philofephiam, cuius lymbolum,vt modo ex Platone deduximus,
Canis pralefcrcbat:ob id nimiru,quod ignoratiam ipfe Canis peffime oderit, rUat

ciim hominem ignotum dentibus inuadat,notitiam vero cariilimam habeat,

adcdq.notum blandimentis demulceat,licet in hoc penitus nihil mutatu fue-
rit . Sola itaque ignorantia ipfi difplicct,quam odit hominemverb ea depul- :

sa non odit, quod vt phiiolopho proprium, ita maxime in ipfo laudabile

exifl it
Canem itaque fic admirati liint veteres , vt alij quemadmodum in fuper- Ge-

flitiones prona erat fatua illa Gentilitas ,

Dm> veoe-

(Prodigiosa loquar 'veterum mendacia 'vatum) '

Diuinos etiam huic bellix honores decernere non dubitarim. Mercurium

liium qui Ethnicis animorum cuftos credebatur, canino diftum capite & eo-
dem inlignitum tAnubim, quod Ifidi & Ofiridi,vel vt alij falso credebant, toti
cuftodiendx vniuerfitati alfignatus eflet,exftare voluerunt . ./Egyptij auten#
prx reliquis Cani, nec huic lolum , led furdis etiam quamplurimis alijs & len-
ius expertibus rebus diuinos pendebant honores, quos redfe propterea lib.5.
Satyr. luuenalis & lalse ridet
-fluis nescit, inquit, qualia demens IISI

Xgyptut portenta colat Crocodilon adorat Atc4sfAtai

?

Pars hac, lOa pauet faturam serpentibus Ibin. ruetur*

Efftgies sacri nitet aurea (^ercophitei .

iSic

Oppida tota Catum 'vaurantur, nemo Dianam,

*Prr

Digilized by Googli
 . . .

4tfg ALIA ANIMALIA NOV.E HISP. NARDI ANT. RECCHI.

Porrum C^pe ntfas vioUre m frangere morsu .

0 sanSlas gentes, quibus hac nascuntur in hortis

t?(umina 1

Sed oper*prccium fuerit hic Chriftiano etiam homini ob oculos ponero,

uam Ethnicus licet Philofbphus Plutarchus inqua , in luo de Ifide & Ofiri-
3e opulculo de Dijs his fiftitijs mentem habuerit Quidam ww, inquit illcj,
.

penitus aberrantes in fuperlJitionem /unt lapfi , al^ deuitantes Veluti paludem fuper-
Plutircbas
E:hrVCOrU
flitionem in impietatem quaft m locum praruptum, nec opinantei incurrerunt .
Quanim
fup^rfHtio* obrem debemus pracipue do^rinam ex phtlofophia mySlagogam nobis adiungere , atque
jKfii riiio
modo io-
qua dicuntur
ita lingula aguntur penfare pie-, ne 'vt dixit Theodorus, jermones
,
tcrprera-
fuos quos dextera porrigeret, auditorum nonnulli acciperetJini/ira;Et pofterius paulo.'
ri nititdr
Itaque non debemus in his colendis requtepere,fedper has in /lumine Diurno Venerad
qu-xfi per clariora ad id natura comparata fpecula . Ket enim illa qua fpirat , v'-

det, & motus ex feipfa habet fontem , notitiamq. conuenientium & alienorum , hac e
inttUigente( quo regitur authore Heraclito Vniuerfttas) riuulum e?- portionem traxit
Quare non minus in his adumbratur Numen Diuinum,quam in areis & lapideis opifi-
(ijs, qua interitum aque recipiunt infeHuram color u,fenfi omni g^ < Uellu naturi
rvacant 'Verum nos,quos Dei mifericordia ChrilUanos nalci &
in lanfta Filij
eius lege immori voluit, milia hsc faciamus, & Ethnico philolbpho re-
linquamus , qui aliquem laltem colorem dicere voluit , cur pn exteris ani-
mantibus plus Canem vEgyptij coluiffent quod tam mirabili nempe inter
,
bcftias naturali inftin<au a Conditore fuo donatus fuerit, vt fatis iplum Plato,
Ariftotelcs, Plinius alijq. Naturx Myfta: laudare & admirari nequiuerint
Hic continere me non polium, quin viro eruditiili-
Cinli Bthy
mo & de antiqua ac veneranda Theologia fumme mento alTentiar ,
qui ma-
nv'i^
euj Cim*
gnum illum Ltuittum Torrentium laudatorem inuenit
,
quidquid aducrlusip-
brtca peci lum quidam blaterent, quod & otio, 6c lucris abulus fuerit, ca-
Critici
(uin^.
lumniantur. Hic tum in Hermathena Cun, tum ia Hieroglyphtcis ac Htfiianicis
Canis Etymon probabilillima lane conicdiura a lingua Cimbrica radice Ger-
manicae deriuat His enim Can & Con nihil aliud lonat,quam Scio MXtpoJSum.
.

quorum vtrumque in co confidit, vt is qui potpft vel Icit , id quod potell vel
(cit,ante apprehendat & compledlatur Canis aurem, vt fupra iam ex Plato-
.

ne dedudlum, notitia plurimum valet, led & animofillimum fimulcft ani-

mal. A Cimbrico igitur vocabulo C, Latinis &Grxcis Kwir lunt
ata quarum vocum nec hi nec illi rationem vllam alTignare polTunt Vult
,
.

quidem Plato KCn-, olim Canem Phrygibus fignificafle: docuerunt autem

long^ ante natas in Gr^cia Athenas, Linus & Orpheus Philofbphiam apud
Thraces , a quibus ad Phryges ; ab his Iero tandem ad Grxeos ( qui non im-
merito ob tu forfan ab .^Egyptio Sacerdote pueri appellabantur) peruenit.Sed
quid Ktw vc peregrinum vocabulum Grxeis denotet , Plato non aflignat,
Wt idem Goropius notauit . Vnde miror non parum Cilium Rhodiginum..
qui pro Cane Gricanicum facit & cum Euftathio Tttfi 7*' Kv > hoc cft
ab amare deducit
Et de Canis quidem animoCtate hic nihil dicere attinet : videri haec
poflunt

Digitized by Google
 . ,

.< - IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.' - 469

poflunt apud Ariftocclcm, PHniom, Phirarchum ./Eliaimmaliofq. qui (t &
dclitatcm ipfius varijs finuil cncomijs &
exemplis cclebramnc. Denotitiaj^-,
fag.icitate& docilitate, qujE mihimora fime breuiliimc hic proferre non.,
^
grauabor. .
1 o;:-:

/nr Viitinjus in hac luce orbis terrarum O M>E nempe ccrna vrbinnL,cmRo-
VRBE, in qua plurimos quotidie oculorum vfii priuaioi olhatim ilipem coi- "mmlndi
ligentes contemplamur,quoru pleriq.Cane mediocrismagnitudinis catenulg
ferreas alligato vtuntur ; hicipfisdux& magifter viarum : hic diluculo eos
ad varia Vrbis loca educit, & Ibfpices vciperi domum reducit; hic fidiisi,-
mustotpipfis dio Ibciusalsidct, &loco etiam Iblutus vbi parumper expatia
tus fuerit ,
longe tamen haud difcedit, & ad minimam heri lui vocem rccur.
ritj collum fine vllo renifii catena: adaptand.c fiibijcit , &
inter medias popu-
lolx Vrbis turbas longiifinic ab sdibus etiam diffitus, redfamviam fincj
vllo diuerticulo , ablquc vllo irt fouea aliquam pricipitandi magiftri fui me-
tu domum pergit, ac penfum laboris futdmrni ,
panem nempe mucidum &
aquam gelidam ab hero accipit . Ecquod mireris amplius in hac docili bc-
ftia (quodipfi raihimet mendici caed
. fuerunt ad quascunq. etiam lon-
)

girtimcdillantia& aliquot milliaribus ab VRBE remota, vt eft S. Pauli Ba-

lihca m
via Oilienfi, loca cos deducit . Vbienim Carcus a fiia in qua habitat
platea remotior paululum ad biuium am: triuium aliquod perucnerit, au- &
riu iudicio quo maxime Casci pollet,fiuc hoc ex fontium aque cuiufda laplu,
fiue fabrorum & artificum ftrepitu collegerit le tali quodam loco conftitu-'
tum effc Et fi ad SS.Petri aut Pauli, aut loannis Lateranenfis Bafilicas, qu*
:

pluribus paffuum millibus & in triangulo quodammodo collocat* a ft inui-

cem abfunt, properare defidcrct,abfque eo quod vHura mortalium, quo loco
(itinterroget, loro fiio Cane femel tantum vel hac vel illae, &Ecclefias
didas verius dirigit, tum lecurus ad harum aliquam, quam ipfe in animo ha-
bet perducitur, velperiq. laluus fine vllo diuerticulo reducitur
C^od fi in longilfimo quodam vico (ex (eptemvc C*cus domos habeat
quasBistcrue in Icptimana Eleemolynam pollulatiirus , ibique precationes
didurusfiias adire fit (olitus , vbi ad huiuimodi platearum aliquam, quas

optime Canis cognolcit, perucnerit , nifi lingulas & iamfibi notilsimas

*dcs prius omnes accc(Ierit,ex ea minime difcedit . Vbi autem precatiuncu-
lam iam mendicus inceperit, decumbit interea Canis quictemq. fefius capit,
& quando vltimam precationum voculam prolatam audiuit , confeiben fine
vllo magirtri monitu nutuque furgic, & ad alias confuctas *dcs grefliim
dirigit .

Vidi profcdb non fine maxima animi mei iucunditate fimul & (lupo- Ramm in-
rc,dum C*co cantanti & llipcrti petenti nummulus ex liipcriori domus parte nts exeiu-
ante pedes proijcerccur , iiidultriura adeo ipfius Canem fuillc , vt illum qu*-
fiuentjSc orc e terra fublatum arreptumq. in iplam heri (ui capfulam leu py-
xide repo(uerit:&: (bforlb^iorcuna eunde non protinus reperifiet, baculo ab hc
Toiiio monitum d^COaminantibus verbis adablum , vt omni adhibita dili-
gentia proiciStum n'aaimum indagaret , Si vero panis ex feneftris deie^lus
Rr fuillct.

Digiiized by Googie
 . . . ,

.470 ALIA 'ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

foiflct, Canu hic famelicus licet nifi eum domino: fuo prius porrexiflet & ab
,

eo portiunculam acccpilTct, eundem mmimc arrode . Anteouam autem fuo

Cacci famulitio Canem dudorem adaptent, bimeftrc aut ad liimmum trime-
ftre dilciplina: huic fjjatium impendunt, prout nimirum flexibilior Cania
Do domefticis& amicorum
natura, eiufquewr/iflT/a/aTiriw ^tcordi finxtt.
relatione b*cnon iniucunda,vt lpcro,promam.Solcbat des meas amicus fre-
queterinuilere , qui cum ingentem cx Moloflorum ferme genere Canem fe-
cum duceilet , ipfique ego ad luperior es aedium partes aditum prjccludiiuflif-
fem , penderet autem prope oftium.inferius mearum irdium Pes Capreoli fu-
niculo illigatus ,quo campanulain aduentantes & intrare cupientes pullato
docebanturyidque a domino fuo iam ixpius fadfitatumCanis conlpexifletjvbi
MintmCa*
nis inge*
admiflb hero inuitus excluliis fuit , paulo poli tintinabulo pullato puer de-
nitnn itu>
Icendit, & prxter Canem neminem oflendit qui pedibus luis Capreoli pede
pttlCuido ,
arrepto, intromitti gelliens hominis inllar funiculum traxerat i nec id Ic-
mel tantum, led reiteratis alia die vicibus tentauit , nobis omnibus conlpi-
cientibus, ridentibus & belliz ingenium admirantibus
Hic ipfe Canis cum in ollam praegrandem vnguinc illitam lingendi caula
caput immifillet nec reuocare poflec,vbi diu multumq-. luftatus fcd fruftra_,
& vt ne vas illud figulinum rumperetur, leniter tra&aflet, tandem impatien-
maximo cum impetu terrx impegit, in frufta comminuit, 6c ea fc
tia fraclus,

mox molellia libcramt

Quod aurem Zonaras in lulliniano miraculi veluti loco affert, C^nem
Byzantium tuifle addu(ffum , qui Ipeftante populo cuiufque ex allantibus
nominarim ore velles arripuerit & liium cuique annulum in cumulum prius
Mtmoram
Canes qaid
csmpofitum attulerit Et ante Zonaram Plutarchus fe Ipedlante totu Thea-
.

olim B/za* trum & Czlarem ( interfuerat enim Pater Velpafianus in Marcelli Theatro)
tij & Ro
mc prAi> obllupuifle ait,cum a Mimo Canem quendam introdudlu vidilfent qui mor-
terinc ho*
dIo]. prc* tuum Ic effinxerat, trahi retrahiq. permiferat , donec ad vocis cuiuldanj arti-
fUot,
culum peruentum fiicrat qua audita tanquam e profundo expergefadlus
j

fbmno , ad illum ad quem oportebat, le contulerat . Hxc ita, inquam, trita^

fiint & vulgaria , vt J(pmie a Circulatoribus in Cirn tAgoudi quo honeftam ,

populo & ludicram recreationem przbeant , quotidie ferme agitentur.

Oblcruonc enim Canes nutum , obtutum & lermonuum momenta Magi-
llrorum, ex quibus longo iam tempore cdodli, quid fadlo opus fit optime
callent
Credendum omnino cenleo A&mo Aittgtw: Canem fuilTe,qui exnaturis in
menla conuiuis Habili velligio lumen tenuillct : cum Nobilils. S.Stephani
Eques Ct^fUnus Pmeiu Lynteiu amicitia mihi peruetulla coniudliflimus
bonarum & amznioru literarum ac Philolophiz przcipue , Chymiz & An-
tiquitatum apprime dodus , Florentu non Icmel le vidilfe mihi affirmarit

quendam Sereniffimz illius Mtdictt familiz Principem Canem aluille , qui

ad nutum Heri fui imperium omne reciperet,menlz continuo inferuiret, or-
bes apportaret
,
patinas reportaret & ore arrepto argenteo dilco , in
quo cali-
cem vitreum vino repletu liantem gerebat ; ita aflabrtDomino fuo porrige-
ret,
 . , ,.

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.' 471

ret, vc nc tantillum vini effunderet, cui & equum confccndcnti fideliter fta-
pedem infixis dentibus anffilfimc firmaret.
Enimucro ridiculi fortajfis pmus, inquit Plutarchus libello de Animantium
comparatione fi docilitatem T;fndiiemus hefitarum ,
/juarum Democritus nos
,

fimmtf in rebus dtfcipulos ejje oilendtt . oAranet in texendo farciendo

in adiffeando

, i fuauiter
1
modulando Oloris, ftf Lufeinu in cantu
-J ^ fnll
evoce fingenda
r
^II I
Etin arte tr.edica , eum evidemus Canes jetle laborantes certa quadam herba fe repur- nes opifi-

gare . Inedia curantur Lupi Leones quando carnibus nimium funt opplett cuban-
tes fouentefque fe quiefiunt. Capra fretenfis, qua DiSlamo guslato facilie fagittas

expellunt , mulieribus pragnantibus monPlranerunt huic herba mim ehdendi partut

effe.
Doceri prarterea Canes poffe,vt ex profundo etiam aqua: aliquid foras por-
tent Arrepta ore pecunia ad macellum properent & a noto fibi lanione car-
;

nes, vel a Caupone etiam vinum emant domumq. reportent : Rem perditam cancjpio-

omni diligentia requirant & inueniant ; Currui aptati pueros trahant, Clitcl- pJJrwu.'

lis impolitis farcinulas geftent : Gladijs accindt i haftati & eredi incedant;
Tympanum Equorum ritu ad numeros laltotrin rota verlatili
pullent :

ambulantes, vel trufilem molam agant,vel carnes in veru ad ignem voluant.-

in venationibus & aucupijs ea demum praeffent , qux vix homines norunt
parrim nos cum voluptate vidimus, parjim amici nobis experti retulerunt.
' Hadenusego bona fide exoticum hoc animal Canem effe affirmaui,quod
Viuis nunc rationibus demonftrare conabor , ex Capite nempe , pedibus &
mammillis, ^t a capite initium capiam; Naih etiam Plato in Timaeo caput canom Ci
membrorum corporis diuinilfimum reliquorumque membrorum princeps
dixerat .
Et in Phyliognomicis Arillotcles eos qui hanc artem exercent , ex
vultu maxime prardiccre , &
ad Canum figura detorta fi homines capita Ibr >

titi Cynamolgos vocat) Canum quodammodo moribus

fuerint (quos Plinius
imbutos Ex capite igitur quod Canino valde fimile eff,hoc an w
effe fatetur .

mal Canem effe facile arguemus Diffiter;tamen non poffum,. adhuc certius .

fignum praeter rortrum'aure(quc Caninas fuiffe, fi dentes hic Icrrati & Ca-
nini conipicerentur, verum in mitioribus qualis haec belliolafuit, illa den-
tium feritas etiam vix latrantibus apparet Hoc interim ledorem monere. .

debdJ,roftrum .a Sculptore paulo gibbofiusSi eminentius quam in pidura

bffedum fuille
eft/
Si crura & omnes nobis manus d.aturi fine, nullus
pedes inlpiciamus,quin
debito . Habent inquit Ariflot. a. de hift. Anim. in principio ffatim, ^adru- ruiu qua*
pedes omnes vice brachiorum crura priora
, fed
prpeipue qua multifida fune hp mani- ,
drupeoum

biis enim ad phtra , quafi mapu , vtuntur Qu

fuo digitato pede refpondent , hoc . j, & pe
autem animalia digitatos habeat pcdcs,inferius paulo declarat dum ait ^a- :

drupedum autem qup fanguine conflant eademq. animal generant ,alta multifida funt, "l'"'

quales hominis manus pedefq. habentur . Sunt enim qua multiplici pedum fiffura di-
vt Canis, Leo, n>anthera lam autem probe noui , ex multifidis etiam
gitentur, .

Leonem, Lupum, Vulpem , Felem Lupum Ceruarium &: fi quar alia ede.: ,

Verum his nollra figura non magis relpondct , quam pomo ouum Quot .

Rr a autem
/

DIgitized by
 ,.

471 alia animalia nova: niSP.KARD.ANT.RECCHL

autem in digitis Canum pedes fint fiill, operiptctium hicaddcndum cenfeo.
lulius Ca:Cnr Scaligcr vallo illo fuo liipcr Ariliotclis Hilloriam Animalium
volumine laudatum modo Ariliotclis locum declarans ha;c habet Canihus .

tion quini digiti omnibus , ,fed maiori parte quaterni , quintus aliquibus 'vere extra Je.
riem altorum altius appenjus . TJenatores olim fecuimus , Ifduntur enim tbi multum
C?* /ppe.Hxc ego & lalla & dubia ex ipla Natura & magillro Arillotele alsero.
Non clarum latis quod ait : digiti omnibus. Cum nec inter
pollcriores & anteriores dilcrimen hic vllum faciat, quod ad lucem huic lo-
co alferendam plurimum conlerre poterat . Audiamus communem praecep-
torem . Hic cum priclare admodum lib. de partibus Animal. 4. cap. 1 o.do
Hominis manus viu & officio philolbphatus elTet, homini nempe nonquia-i
manum haberet , ideo prudentiam tributam ;
Icd quia prudentiffimusclTct
ideo manu tanquam inllriimentonim inllrumento a Natura dotatum fuilTe:

Namt ho Atque ideo in Naturam iniurios plane ede (inter quos & Plinium numeraro

Noom
Naturam non matrem Icd nobis Nouercam extitidc conqueritur)
fcd beni- quod deterrime nobilcum agi exilliment , quia nudi & inermes nalcimur,
'
quid inde ? Csetera enim animalia vnum auxilium habent,idque nullo padlo
permutare polTunt, & ita calceata cum ijfdem Icmper armis, eodem perpetuo
vcllitu dormire coguntur . Homini vero manus pro vngue , vngula , cornu
hada , enfe & quouis altero indrunyentorum inleruit Hxc enim libi ma- .

nus omnia fabricare, in leipla tenere ijTque aptiffime aduerliis bedias vti no-
uit. Cum ita inquam, Aridoteles Philolbpnatus fuidet, lubdit tandem^:
Flexus brachiorum homini tum ad cibum admonendum ^um ad ceteros nsfus. contra,
quam quadrupedum generi aguntur lUis namque introrjus poplitesJle^inecejptUvt
.

ad grejfum 'vtiles Jint Vfum enim pedum prafiant artus priores , quanquatn illius
.

etiam generis ea, qua digitata funt , non modo adgrtjffum 'vtsmtnr prioribus cruribus
repugnant, quod /alipedes pofieriortbus faciunt, non enim crura torum priora cubitis
Oaa\iLj*anibu(q. proportione rejpondent , 'vt nonullorum ex qs quorum pedet in digitos fin-
tatrate" ob id pedes priores quinis dtfiinlios digitis habent^fieriores quaternis 'Vt JLet-
nes gj" Casus , atque etiam Lupi & Panthera ,
quintus enim eorum quinto magnoque
W manus refpondet. omnia Scaliger vel ofcitanterlegit,velvt Canum more,
4^^'' ex qua familia oriundum le gloriatur, morderet & noui quid afferre videre-

adeo Naturi vim intulit Qimd fi vel Canum Ana-

tur, nauci fecit , ipfique .

tomen vllam vidiffet, vel ea qui de vnguibus hic attulit Aridoteles ad vn-
guem penfitadet, nobifeum certe conucnidet Sunt enim in omnibus omni- .

no latrantibus Canibus quaterni faltem in polleriorum fingulo pede digiti

vnguelque , & quinque in prioribus quorum rebla lane ratione quintus mi-
,
nor ac maior dici poted, quod de pollice nollro , cui is refpondet, affabre Ari-
dotclcs dixerat . Minor fi figuram & magnitudinem fpeblcs ell pollex , fcd
maior fi vfiim ac valorem confideres, quia enim in apprehendendo maxime
pollet, ideb Pollicem Latinis diclum exidimo Hunc Aridoteles tanti fecit, .

vt manui veluti toti aut ceteris quatitor digitis in animalibus iquipararit

,
Vcluci enim, manus fi non edet, apprehenfio nulla fieret, lic vbi hic deficeret,
non eadem illa facultas proba daretur. Hic enim a parte inferiori furfunu
 : .

. IO. FABRliLYNCEI EXPOSITIONE. ^

47 J
premit, vt exteri a fupcriori dcor(um,ob id breuis craflTufque formatus cfl:
Atque hic tam omnibus animalibus quibus apprehendendi facultas con-
ceffa fuit neceflarius' videtur , vt in Auibus etiam & Crullaceis quin InlciSis
plerifquc longe a mulcifidorura.tamen genere dilcrepantibus xeperiatur . Vi-
dimus &: ad miraculum vfqucobllupuimusante pauculos dies domi mcx per mSi?
Tubii opticum mirar pcrlpicuitatis artihciofilsimc elaboratu, a duobus Ger-
manis huius artificibus fabrilq. nobis allatu donatumque quem Tclclcopij "/?< ;
.a

imitatione, &: rerum minutarum conlpcdiu Microfeopium nonynarc libuit In .

pediculo fccdo quidem animalculo, hominis tamen non raro Ibcio , non os Pedinii
modo oculofque barbam & prxtenfa duo in fronte cornicula , (cd pedes in- j^mI-
,

i,,|l
fuper cx vtroque latere ternos prailonsos & articulatos
,* ,
qui omnes vn-
vifa prius
gues habebant recuruos duos, longum vnum, breuem alterum, & pollicis ap- effigies,
,
,
l

prime locum lupplentem, quibus & cutem apprehendit & Icrpcndo gradum^
figit : tantum huic pollici aut cuipiam particulx fimili huius loco , indullria
& nunquam deficiens Natura in minimis etiam &
abieifliflirais animalculis

ftuderc voluit ! Et quoniam tam admirabilis hic inftrumenti optici, per quod
remotiffima vt maxime propinqua intuemur , mentio incidit, opcrxprctium
efle duxi fiiarn Inuentorum gloriam nulli inuidore loarmm 'SapttSIam .

Poriam hytutum primum huius Theoriam ac compofitioncm in ipla_

lua Naturali Magia , necnon Mathematicas ipfius , vt ita dicam , radices in.,
libello fiio De ?(efra3iomlius ante quadraginta &plures annos .idamullioL,

, adeoque primum Auctorem extitilTc ficuti huius ita & alio-

de/cripfifle
rum plurium mirabilium, qux fitie in Mathematicis fiue in Phyficis inuenit
& iplcagnofeit & candide ac libenter omnibus declarat lo.Keplerus germanus
Mathemeuicus C*fartut Primum vero diligcntiHimum anificem Germanum
vel Batauum quendam exeeutioni dcdiflc & vel cafu tubum conftruxiflc li-

bcntiirime fatemur CaltUum deinde vbi Patauij Mathemata profcfllisdej

;

hoc inaudijilet laltcm, fiia (ponte non vilo prius Tubo (imilem conftruxilTe,
primoque & Vcuctijs &; Patauij a le repertum ollendilTe, vt in illius libro
Italico idiomate perferipto, cui titulus II frggiatore expofitumeft. Hic fime
Galilxus, quidquid (tue (Irepant fiue obfirepant inuidi,non folum vix audito
rumore confecit,(cd eo vlque perfecit ,vt primus hunc ccelo Tubum inferret
& admiranda illa omnia, qux iam in proemio delcripfi , mortalibus cuntHs
patefaceret.
Eodem Romx tempore Lynceoru Princeps lUuftrifs.Federkus Cdjius rumore
tantum e Belgio audito , idipfum inftrumcntum compoluit inter com-
plures in vrbeMagnates diftribuit,nomenquc excogitauit & indidit: iiiuftrift.
quod nomen cti am , ciim non multis poli menfibus Galilatus Romam venif- clSul
let,ipfumq. diSIus Princeps & Antonium Perfium , loannem Demifianum ,

loanncm Terrentium Francifeum Pifterum C.imaldulen(cm Mathematicu,

,

lulium Cxfarero Lagallam Peripateticorum in vrbe coryphcum,& me quoq.

coena ( vt alias (xpc,qui delicias nullas nifi cum literis & lueratis agnofeit )
iti

laniculo poft coclelba terreftriaquc nonnulla fpedlacula & Philofophicas di-

Iceptationcs cxccpi(lct,in ipfiUimo huius Inftrumcti vfu pluries repetijt S: ita
Rr 3
omnibus

'
zed by Googie
 .

474 alia animalia NOViE HISP.NARD.ANT. RECCHI.

omnibus placuit acceptumq. fuit,vc deinde per vrbem orbemque paflim in-
crebuerit Ab hoc nobis ikcmm.iSHicroJupium appellare vifum fuit , per
.

quod minutiflima animalcula & horum ea qu* vilum plane fubterfiigiunt

,

acutiiTime cernuntur illo quidem omnis generis rcmotiffimajhoc vero mi-

:

nutiiHma quxque perfpicimus (cd maxime propinqua , quod quidem a Ga-

lilxo in Italia confedum, &abeodcmmet etiam anno proxime elapfbitu
vrbem allatum, nunquam tamen ita diligenter elaborari ab vilis artificunu
manibus vel ipfius vel collegarum iulTu potuit , quam ab iftis Germanis , qui
fedulam in hoc nobis operam prxftiterc, nec pauca huiufinodi Microfcopia,
qux Vrbem totam in admiratione per:raxerunt,elaborata nobis exhibuerut.

Probinir Supereft vt Mammarum argumento hoc animal Canem cfle comprobe-

Arift. cap. hift. Animalium differre mammas iiL.
I . lib. X. de
"liOnem
rfle hoc a- quadrupedibusdocuifTet,duas nempe datas Elephanto tam mari qua fxminz
mnui
. armis , eafque pro corporis vaftitate valde exiguas ac eodem loco fitas :

quaternas Vrfx : alijs inter fxmina binas binifque falcem papillis donatas
vt ouibus& Vaccis, fed his quaternas datas papillas quibufdam nec in-
:

fxminibus mammas effcfitas, verum in ventre vt Canibus & Suibus & his
quidem effe plures, verum non omnes pares effe fiibiungit Ex his nifi fallor .

pathognomonicum fignum fumi poteft, non poffe aliud animal effe id quod
Icon nobis exhibet, quam Canem, cumin pidlurafex mammillx ,ternx ni-
f mirum in vtraque ventris parce numerentur . Tot equidem & ego eodem Ci-
tis ordine in mea domeflica canicula reperio,(6c forfan alix canicuix plures
habent) quibus dux adhuc tamen adduntur in pcifforis regione collocacx fed
Mimiii* exuccx plane & ad ladandumvcccnfeo mutiles, nam & mares exiguas &
laftis expertes obtinent . Licet fi Scaligero credimus , hi etiam valde ali-
quando intumefeant, quiLeporarium fe habuiffe tam grandibus papillis
lcripfic,vt ex fblo genitali mas efle nofceretur Hxc autem noftra Mexicaaa .

fxmella eft, quod vulua fiib cauda protuberans oftendic

Ac poftquam huc percigimus,non inutilis plane de mammis hxc quxlfio
moueri poterit, debtantnt his numero fatus refpondtrt ? Quam cnodafse libello de
Semine genitali qui interijt,Scaliger profitetur Falfiim tamen axioma efle in.

fuis iam fxpc laudatis Commentari js innuit cum duos vt plurimum Vacca :

viculos & quatuor tamen papillas habeat Sus etiam fexdecim , nec tot .
rorofo
Sre/e! tamen mammis fcateat Mulier ternas fxpe proles pariat, cum duabus lal-
:

rem mammis gaudeat , imb fiptem quandoque enixam effe , vt de familia-,

inquit , Porcellorum Patauij res clara ell Ego hic Scaligero neutiquam refra-
.

gor, & quam ipfe hiftoriam Patauinam & quidem veterem cicat,ego noftro-
rum fidem temporum appello. Vidi hic Romx (qux ance tres demum men-
fes, hinc ad plures feptuagenaria maior c viuis abijt, & cuius filium ego ante
Florentina viginti annos a Pleuricide liberaui ) Florentinam mulierem , qux cum vnico

marito Florentia triginta fex filios mafculos omnes , femel vnico etiam &
iMuTmi-
viuos feptem enixa eft, qui omnes facri Fontis lauacro abluti a Scrc- &
tcr, & *no niflimo tunc Hecrurix Magno Duce Cofmo primo ( vt memorabile hoc fimul

nobilitaret ) ex eo Ikbleuati fuerunt, qui lepidis his Patrem verbis

allocu-

'4tAj uy vjOOglc
 . ..

10 FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

.
47;
allocutus dicitur : Made tua virtute mafcula : fi tali quo cipiili modo
pro-Ro^^j;
celTeris de alio mihi Principatu difpiciendum dubito : periculum enim fore
,

metuo, ne tam numerofam fisSobolem prt^encraturus , qm

bellum mo-mis ua*'
tura , his meis mihi ledibus demigrandi necemcatem imponere pofsit Sep- .

tem hi adhuc omnes diebus vixerunt & lac maternum luxerunt

filij, tribus
Tres etiam non raro vno panu editos & hic & in Germania vidimus Ad- .

dam & hoc Natur* infolitum fadum Viuit iam Rom* honefta femina &
.

iuuenis , qu* cum marito luo plures quidem filias filiolq. fcd Ungulos omnes
procreauit , & tamen quatuor h*c a Natura mammis qua: lac omijes habent
dotata fuit.Atque hsec licet parerga alicui videri pofsint,quin tamen recenfe-
rem fuperfedere nolui , quod nobis mirabilem omnipotentis Dei virtutettL.,
& benigna: fecunditatem Naturz nunquam latis laudandam & memoria.,
zterna colendam ante oculos proponere polsint.
Nunc fiquid nobis in hoc animali Cane videlicet, quod Arillotelem vel
przterijt vel ab iplb omilTum, fedulo animaduerfura eli, Natur* Myftis mi-
nime inuidendum Rede quidem ille ; de partib. AnimaLcap. 1 4. Qu* in
. .

languineo genere viuiparo vtrinque dentata &

multifida lunt , h*c fim-
plicem habere ventriculum i non fimpheem illa,qu* cornigera, folipeda aut
oilulca Sed non rede, dum eodem Capite Caninum ventriculum paruum
.

clTe, nec ampliorem nAilto inteftino & l*uem intus , Icriptum reliquit. Hoc upCaT^

enim & natur* rei & iplimet Ariftoteli repugnat,!! quidem hic i .de hift.An.
Humanus autem non exi-
cap.it;. Vtntrieulus,iit,humUMs Canino (imilis efl
guus,led amplus plane& plurimarum fepe tam elculenti quam poculenti ali-
menti librarum capacilsimus elt, quod quidem non ex libris ego led fideli in
cadaueribus humanis(quorum centena propemodu fecui ) autopfia expertus
Icribo . Et amplo admodum vidi ventriculo canem exenteratum , cui Arle-
nici drachma vna data fuerat Antidoti probandi gratia quod ex Icrpentum
,
puluere certo modo conflatur & multum przdicatur,quod quidem exhibitu &
'

nihil profiut :
poft plurimas enim vomitiones , vlulatus & gyrationes Canis
,

tandem mortuus concidit & ledus fuit, cui forlan magis pinguia profuilTent:
memini enim mc Rom* robuftum iuuenem curalle, qui cum Rilagalli pul-
aiercm in chartula quadam repofitum cinamomum efle ratus pulmento fuo j ,

inlperfiiret,torfioncs palliis ell & vomitus molcftilsimos cui ego Philonium lotuem
,

Romanu ac Mythridatium cum iulailis pinguibus & lade copiolb exhibui pio Arretii

& lanitati feliciter rellitui. Incanis autem ventriculo rugas ac veluti vibices

languine atro fubdudos ob inlignem Arlcnici ardore vomitus caulam mani- caii, ren-

feliam, conlpexi. Atque hunc Ariftotelis lapliim iple etiam Scaliger aducr- 2fe^***
tit , & Caninum ventriculu quadruplo inteftino vel maximo etiam maiorem

libenter concelsit De genitali Canis hoc erat ab Ariftotele docendum, in

.

Cane Icil, penem offeum efle, quod iple non Icripfit , nos non raro vidimus
Cenitalfs , inquit , 1 .de hilL An. cap. i 'vtro ippus differenti tmmerof efl , al^s
.

enim cartilaginofum crnofumt]. e/Zwlww/w (At cartilaginem nemo Anatomi-

eorum vnquam in hominis pene etiam per Ibmnium vidit,eft enim h*c fub-
ftantia lui generis nec carnola plane , multo minus cartilaginola ) quod 'vt
farte
 . . . .,.
,

476 ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARD.ANT. RECCHL

farte carnosa infUri nequit ,
[ic farte cartilaginosa intumescit excrescitq. Alijt neruo~
sum Vt Camelo & Ceruo
ofeum iMfo- ,
alijs W
ulfi, Muliela, lEUdi seu Z>tuerra

Vbi canem pr*termific,fi no ad Vulpium aut Luporum forfitan (peciem cu-

Spmiai- i"' referri putauit Et
fieri fanc poteft, vt ob hoc officulum
.
(
quod in Cane
"is : duorum longitudine palmorum , quatuor tranfuerlbs arquat digitos , & geni
'

tali ita concinne annexum hxret , vt iulcum etiam qui meatum vrinarium

fibi fixum excipit , incilum latis conftituat ) canes dura vrinam reddunt *
crus alterum fiibleucnc , vt Cardanus conijeit , ne ea ventrem conlpcrgant
&
vt ego autumo diutius etiam in coitu hxreant hoc enim officulum facit
, ;

' nc ita genitale cito fiaccefeat: Quamuis hatfionis huius alia & non incongrua
ratio afferri poffit , glandofa nem^e corpora qux penis radicem circulariter
ferme ambiunt & in coitu plurimum intumefeunt Tertium , quod in Ari- .

ftotclc corrigendum ccnCco , hoc & non leue efl; : Co/4rria , inquit lib.3. de
Hift. An. cap.7. non fimili modo in quoque Animalium genere hsdsetur . Alijs enim
CuiisCii- oj?e continuo calua fer/jcitur vt Cani , alijs comfaSo vt homini Vult nimirum Ca-
ftripu . nem fine futuris vilis offe continuo caluam fuam fonitum effe Quem Scali- .

ger errorem non vidit , laltem non correxit in expofitionc fua . Haud vidi
maiorem magis Canis enim quod exmeodifcere
in vtroque ofcitantiam .

Scpleto Canino poteris , luturas omnes quas homo , plures etiam in Calua- &
eiiu Ci- ria fua imprellas tenet . Eft huic Coronalis, Sagittalis , Lambdoides , eft in-

bv fiiper in Canibus os frontis fua diuifum commilTura etiam in adultis , qux in

roril daua
recens natis hominibus apparet quidem, in attate vero proueftis plane obli-
teratur :
quae res fecit vt tam Ariftoteles quam Medici omnes huius frontalis
diuifionis in homine non meminerint Adeffe eam tamen in Abortu nu-
. &
per natis infantibus manifcllc confpicitur, tam longe progreditur vt & &
nafi &maxillx vtriufque offa per medium re(ffe diuidat Vnde vt credam .

facile adducor &

ipfum bonum quandoque dormitaffe Homerii, Arillotclcm
hominem quales nos fumus fiiiffe, & labi potuille & aliquando ex chartaceis
potius libris lapuiffe,quaravtrumque Natur* folium Celum inquam, & Ter-
ram penitius inf'pexiffe_>
De dentibus etiam, de quibus aliquam apud Authores controuerfiam inue-
nio , hoc quod dicam habeo Vndiq; hi in vtraque maxilla fibi correfpin-
.

Qudritin dent Scx numerantur anteriores quos inciforios dixeris, fequuntur duo ob-
.

longi & cre<ffi vere Canini ex vtroque latere finguli : tum fex molares in
vtroque ibidem latere.Ita vt Canis cum fbcijs fuis fiiperioribus toto fuo in ri-
Coflai ta- ^u leu ore dentes quadraginta obtineat: Coftas numero tredecim, clauiculis
te trede-
enim caret Nec Talum nabet quid autem alibi dicendi locus erit
. hic fit,
:

Solent poft partum, qui Canibus longe difficilior eft quam felibus , matres
Vanus ca- fubito Chorion fiue fccundinam vt vocant,catulorum fiiorum, quod ipfemet
vidi , deuorare & fic etiam obftctricis munere fungi , & mordicus vmbili-
cum cum
, nullo hic ipfis amplius vfui effe poffit , abfeindere
Antiquitus catulorum carnes frequentes in cibis medicamentis fiiiffc ex &
difeimus, quin &
hodie in Sinarum Regno cum alijs a lanioni-
edijii:ur .
bus in macellis veduntur carnibus, & populis eifdem quotidianus funt cibus.
 . . . . ,

IO. F ABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 477

A fiilc dignis .nccepi, tabidis nullum pr.-clentius remedium elTc, <]u.im fi fre-
t]uenccr in cibis iuis Canino adipe vcantur Stercus Caninum , quod Album
.

Crtcum forlan melius Dr^tcum plcriq; vocant, his libenter relinquimus, quibus
adeo animalium fimeta pro medicamentis placent; quafi exditillimo Nature
thefauro non millena nobis & meliora & gratiora fuppetant. Felem vidi, quar
adultorum Canum non attigit carnes , catulorum libenter edit quod illa: ob ;

coitum hircum olerent Sic nobis etiam cxeclorum carnes vt pecudum &
.

caporum magis arrident Vidi & catulum a felis vberibus pendentem, qua;
.

pluribus ipfi diebus lac prarbuit , ac probe enutriuit

Atqui no deerunt naiutuli quidam , quos iam mihi etiam fc opponere au-
Obiediio-
dio.animal hoc de quo iam longam latis texui hiftoriam, canem minime efle, nes qux fie
quod nec figura huic admodum conueniat,nec in *4mmca ( quae ipfis ego ar- ri pofltnc
non
ma miniftro) ante Hilpanorum in illas partes aduentum Canes vili conlpcdti Cane hoc
fuerint ,
quod ex Americam & in Ipecie quidem im
delcriptione Tertia; in
animal

Brafiliam Nauigationis clarum cuadit. Quod & Gomara in generali fua lu-
diarum Hiftoria teftatur. Cum enim Brafilienies primum ex Venaticoru ge- Audi Hifpa
norum m
nere Canem in l^illaiagiumis aduentu noftris etiam hominibus applaudentem Amencam
aduentum
vidirtent, obftupuerunt valde; quod hic aliquam fimilitudinem cum anima- ibiq.nQllo$
Immart, Leone quouis reroeior?., gereret Chriilophorm CUmnbus quo- oea coTpfr* fwttc Ca-
li ipfis .

que,vbi primum ad Infulam 2^(yueff,qua; S.Ioannis nomine infigaitur,per- &9S

.

, Indt
ueni/Iet illi qui cum Hifjunis bel^im gicrebant, yehemeter Canem fiib-

rubidum peregrinum Cbi timuerant,qui duorum etiam fere baliftarionim

ftipendium merebat, acerrimus vt Bapbarorum holIis,ita ftrenuus Hifjiano.
rum defepfor Et Vidbed HifpanoruiqjCcnturio fortiffimus , cum primum^
.

Auliralem patefecit Oceanum , Canes quos fecuni habebat in Indos emifit >
qui fuga fibi conlulentes, non mincnre ^b;his damno, quam a prxllantiilimis
Valbo* militibus terrore affefti fiteruiy
Hic ego ab eruditillimo philofopho Theologo Ipfifho d Cofa e Societa- lofephus a
Cotta lau-
te lESV liippetias mihi poftulo , quieadcNoui Orbis, Natura ingenij fui datur .

acumine & experientia ipfa edoftus aperuit ,

quaa Veteres pbilo|qpl>i friuor
lis perfuafi fine fenfu rationibus qui cfror &)}odie plurimum contingit itu.
(

fcholis peninacilsime negare aufi fuefiuu Hic enim Ub.4- cap.j j- Trw ait

)
jn ladi* ouidcntali tAmmalium genera ref^rin, vnum Ipli Indta natiiiuiq PfP' &
prium , alterum Hilpanici fme uropa;is fimile , tertium, ab Hlfp^anis prii
mum in eam Orbis partem illarum ^
cx his vltimis quidem efii; oues, vac-
.

cas, capras, lues, equos,afInos, C4f>er , feles & his fimijia,. Probaqautem Kxc
noua. omnia Americanis fuiffe, quoniam nulla propria nomina quibus iam
,

enarratas beftias appellcnt,nouerunt,fed meris Hiipanicis & his corruptis ad-

modum vtantur.
Atqui hic ipfe meum magis iugulum peto, dum Canes illuc aliunde illatos
vitro fateor Std litem hanc facile & tribus vt aiunt verbis ipfiufmet lofe-
.
Refponde-
tur obie*
phi, quibus laudatum iam caput concludit, componam finiam In initio & . ^ionibus

inquit, India Canes niUlos nouerat prettr genus quoddam pumilum , quod patria vo-
ce AltCP nominabant, Iam propter fimilitudinem Canes ab ipfis Hijpanis illati gran-
diores
 , , '

47 alia animalia NOVAE HISP. NARD.ANT. RECCHI.

Tria ani- diores hoc mmcfi cjuocjue obtinent . Pumilos hos Canes Indi tantopere amant T/t fibi
demant ,
illis tjuod olijciani , Ptrcgrinantes eofdem aut dorfo ,
aut [tnu riceptos fecum
Tcra^num:
in Amtrica ftiunt . Acgxi non fecus ac congerrones , aut confoUtores eofdem fecum habent, conuer-
rcpcriuiur.
ipforum dolores f.bi mtnui credentes .. Ex quibus flarim (aiiioris iudicij qui-
uis, quid dc bnc noftra Icone ftatuendum fir, colliget. Ad vnguem enim ani-
mal, quod hic prollat nanum , pingue manfuctum effigiatum , mihi vide- &
tur illud efTe,quod Americani nomine communi ALCO vocabant Erit igi- .

ones Arne tu* Canis , Icd non Europiis noftris pcr omnia fimilis. Quandoquidem in

Guinea deferiptione Parte Indi Orientalis fiue volumine lexto Canes

fl?ifn6"r
omnia i^ a noftris multum ctia difcrepantesreperiuntur, qui nec latrant nec mordent,

&
magna a populo illo copia aluntur ouiumq; inllar in forum venales agun-
tur, cibis valde expetiti, apud quos rtoftri Canes in magno pretio habentur,
propterea quod latrare poflunt, audito enim Canum latratu Ntgritx illi loqui
cos polTe exiiliinariint .
'

Libuit Coronidis loco hic ex cap. 1 70. Bencdiriri Pererij adiungere &
& ,

fi qux ipfc ex
vera funt auditu refert, monftrolum quendam Naturi lufurrL,-
ac metamorphofm .adinirari . Esi incjuit, lappontos ammal terreflre corpo-
ris magnitudtne figuraqs hon diffimile Canii molh^mo pilo,juauiJflmisep, ad edendum
Canit Tap- coTnibus : Hoc certo quodam tempore incipit vehementer appetere ^ freepuentare ipfum

rdiOthi Pi
identidem natans membratim pifeis
igjr feje 'niergehs 'pariictdatim 0
Icaa abu. fieri incipit Tandeni rseuta prtsrfusterrPSiris animantis figura totum in pifeis fmii
.

ttiudihem, naturam cotnmutaiur i.Tom. in Genefiscap.iji. refert fe

Romi hoc animal fed moftuUtn vidilTe, nort tuiri ex toto,fed aliquot tantum
partibus pifccm faftum; cjtenim naty^ram ahimanris terreftris figuram reti- ,
' . 1 'i.p : r
nuiffe. .

In Infula etiam Hiffianiola AmericfcHiftoriographi notant ,Canes paruos

exoticos repertos fuifle
,
qui partim Indis illis domi in delicijs
,
partim foris
in Venatione vfiii erant ad animalcula quid.am ipfis propria cuniculorum.,
inftar capienda
,
qui fimiliter vocem nullam edebant ad necem vfquc etiam
verberati . Et cum Plinius lih.8 .cap. 5 8 . fcripfcrit Cyrenis muta fuere rana, tUa~
;

iis e continenti vocalibus durat genus earum : muta funt etiam nunc in Seripho Infit^
lajha tame alio translata canunt. Fuerunt qui hoc ipfum tcntarunt,& huiufmo-
di mutum Cane ex ^igaragua ad Giuitatem Panamam trecentis Leucis diftan
tem afportarunt , fed ique hic atque ibi mutus remanfit.Hic ego eius fblum
ratia adfefre volui , vt fidem huic mei coniediiri adiungere, Mexicanum

foc animal Canem effe licet non vndiquaquenoftrorum figuri Canum rc-
Ipondear De rabie Canum fubfequcnti fermone agendi locus dabitur
.

Atque hic fortallis plus fatis . e -

~~
'
. : 'f.- I

.

XOLO-

Digitized by Googie
 . ,

lO.^FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 47f

X 0 L 0 l.T Z C V l n T L l
Lt^t Mtxumm .

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO.

NIMAL hoc cx figura depi<Ia ferocitatem toto Corpo-
ris habitu pratfefert, & terrorem quendam ex vifii fpirat.
Ridum nempe voracis bdlia: ,
toruos & lucentes oculos
cum truculentis liipercilijs, gingiuas & oris labra cruen-
ta,dentes cxlertos, caninos nempe duos valde conlpicuos,
polleriores vero lerratos ac pratgrandes ollentat. Eat fiipe-
rioribus labris hirti admodum pili rccrorlum flexi , mol-
lioribus Hiftricis aculeis nonabfimiles ex cinereo albocj. colore variantes
erumpunt . Totum caput cinerei coloris , lineis quibuldam tranliierfim ar-
enatis fubnigricantibus confpicitur . Aures ercftas gerit longas iatis, cinereas
fotas', quarum inter Ipatium maculat latx coloris fiiliii, quz & integram frd-
tem interllinguiint Collum obelum cralTumq. laxiore pelle, longa fuluaque
.

macula proditum, cui fimilem in pedore gerit. Cinereo totum corpus colore
conflat ,
quod maculis tamen liibinde mluis maiulcuUr palllm intermix-
tisornatur : Lineis etiam ceu tznijs & falcijs lubnigris a dorlo ad latera deor-
fum hinc inde dedudis Ventre toto eft cinereo excepta parte anteriore, vbi
.

inlignis eaq. vnica ac Eilua macula vifitur. Cauda huic efl latis longa non vil-
lola , cinerei coloris , in medio tamen fubfuluam obtinet maculam ^aulatim

euanelcentem Crura ac pedes cinerei & nigricantis coloris, lineis a lummo

.

ad imum dedudis firmi cralfiq. proflant, quorum priores quinque vngues

fed retrados admodum ;
polleriores vero quatuor exhibent

SCHO-

Di;^
 . ,:

ALIAlANlMALIA)NOV^ HISRNARD.ANTuREQCHI.

' S^C^H^O^L i A E i "

V s' d'eM.''
, i.

H ic ego Lupmn auribus teneo,

Cariem Lupumq. ambiguum videtur hoc Mexicanum animal
inter
cum Lupum Cani pallorali fimilc faciat Oppianus. Et
nec quo

8. Hift. An.i 8, / Cy-

rify{'4^wcwC<iwirl/iorcwrf feri bebat Ariftoteles. Galenus quoque 5, de

me vertam facile fcio. Etenim

tioe tni-

^nm partium cap. 1 Cum Pindarum rifilTet, quod Centauros generari polTc^
.

pupotioi . fabulatus fuiffet, mixta tamen animalia ex quo& Afina, Afino Sc Equa, ex
Lupo & Cane, Cane & Lupa, imo Vulpe nafei non inficiabatur. Lupum hunc
tamen potius, quam Canem efle animus inclinat. Cuius rei argumenta di-
cam luculenta, prius quam de Luporum partibus, natura , ac proprietatibus
quicquam afferanx. .

Cum de Canciuperius agerem

tria retuli efle in America animalium ge-

nera : Vnum ipfi exoticum, natiuum alterum, tertium inter hacc mediunx.
' hoc Orbis animalibus non diHimile , cuiulinodi liint Leones , Ti-
eft, noftri

gres, Vrfi, Apri , Vulpes , Lupi & ferat aliae

Qo ti Sed qua ratione viaque terreftria noftris fimilia in nouum Orbem , qui
immenio Oceani (patio a noftro difpe(citur,pcrlata fuerint, non leuis efteon-
nofco or-
trouerfia . Hanc lolephus a Colla enodat & inipfimis quidem apud eundem
beinAme
ficaiD abie S Auguitinus iiD.i 6
.
.
j ^
de Ciuicacc Dei cap.7. mirarur
^
quomodo
i
'

in nonnullis
,

quoque Orbis Infulis Lupi, Panther* & ferae immanes ali*,quae genc^
nollrt
ri humano, pr*terquam quod vfui nulli funt, damnum etiam notabile infe-

reperiantur i nam in quibuidam , inter quas Anglia numeratur. Lupi

TOili^nitJ
*fle dicun- nulli inueniuiitur Quod enim ad Canes,Equas, Boues, Elephantes & huius
.

generis proficua animalia attinet, fieri pocuit, vt deliberato hominum confl-

Uo nauibus eoperlata fuerint, quod de js, quae feritate
i & fua atrocitate nobis
formidabilia funt, nec nifi dolum hominibus flruunt , vix ell probabile alTe-
S, Ane<ifti> rere . Quod idem D. Auguft. Antipodes cognouiflct,quid ipfi de hac diffi-
fi

cili admodum quxllione ftatuerc animi quxlo fuilTet ? Neque enim vero fi-
ione opi
njjlg exillimo, credere ipfum voliii(Te,per ingens marium (patium ex no-
ftro h*c orbe illa tranfnatare ad Antipodes potuilTc, quod ipfe m Infulis qui-
bufdam noftris contigilTeperfiiadercfibivilusfuic. Vult etiam Diuina pro-
creatione , poft vniuerlale diluuium ex terra h*c cnalci potuifle *quo ferme
modo , quo in principio Mundi; quando Deus dixit , producat terra animam
viuentem &c. Hoc quidem minime Diuina; potenti* , attamen cius ordina-
tioni aliquo modo repugnare videtur Quoniam omnis generis animalia in
.

Arca Noe conclula fuerunt , qu* cgrefTa poftmodum fcipla per (emen propa-
garunt Si autem nuda Natur* lex confiderctur , minus adhuc concedetur
.

ex Terra & putredine pcrfcfta huiufinodi animalia , non aliter ac Mufe* &
'

R.-.n* (olent ortum fibifumere Quamuis ^ndreas Citfalpinus

, .

^^p^tcticus , & qui lummus fuit in hoc vUhentto noftro Medicus, olim Ma-
ne Profer- giftcr meus hoc fieri po(Tc Ariftotelicorum vi principiorum in fuis qu*ftio-
nibus Peripateticis facile deducat, quod de homine quoque affirmat . Sol
enim

Di.lyiii^cu cy V
 ) . ., ,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 4B1

enim & homo hominem generant, hoc cft, Sol abfque homine, vtipfc ex
Ariftotelis & verbis & mente conuincit. Adeo mifcre obftura Ariftotelis ver
ba ab ipfius afleclis tradlantur, &c dogmata cera: inrtar ad quamlibet opinio-
nem parata obediunt Quare lofepho hic laudato iam loco,facilc aflenfuni^
.

prsbeo, nouum hunc Orbem a cattcro nequaquam quoquouerliim auuKum

& (eparatum eife, aut (altem quod mihi videtur ,
Ii iam licet (eparentur

non ita olim fuifle & tempore poft Cataclilmum in quibu(dam omnino ex-
tremitatibus coniundos hz(i(Te quibus pedefiri itinere tam homines quam
,

anima lia vtrobique commeare tacilc potuerint. Nam & noftrorum memo-
ria patrum didicimus,in multis iam locis mare, vbi olim terra, & folum nuc
e(Tc, vbi olim Salum fuit, & Siciliam a reliqua nunc Itali.i: parte per mare in-
tcrieiSIum diRradam , cui quondam adhzlerat , hi (foriarum (ide nouimus
Nam fieri quidem po(Te, quinimo euenifle ,
quod ferz periculis incitatae to-
tos (xpe dies nodfesq. in vndis ad Infulas qualdam vicinas pernatarint , fed
tantam itineris intercapedinem, quanta nolfer a nouodilfat orbe, emetiri
potuifTe , id demum a vero abfonum & plane efle videtur Cum . &
aucsconcitatidlmovolatu mille &
quingenta (fadia fuperare non podint
Erunt igitur Lupi , Vulpes &
(imilia exteris belfijs etiam exitiofa animalia-
non de induflria huc perlata , fedfuafponte ac naturali quodam indiniffu,
poftquam ex Arca Noe egrelTa fuerunt(Nam etiam ex plantis qu^uis fuo na-
tiuo gaudent pabulo , aere 6c (blo , atque adeo , hic fegcttt , ihi 'vimitnt fehdus
rcfug huc facile concurrere (ef^ue multiplicare potuerunt . ,

Iam autem hoc animal Lupum potius quam Canem e(Te fic probare aggre Prob^
dior . Capitis cumprimis totius afpedfus facile hoc euincit qui ferociifimi
,
animalis intuentious imaginem prxbet, ac tantum non depidfum etianu ,
terrorem incutit. Inter animantes autem qux perpetuo cicures funtjMulumi 'i*^*'*-
qux cicures fieri po(Tunt,Elephantc at qux (emper ferx permanent,Panthe-
;

ras numerat & Lupos A rift. i Hift. An. i. Qiumuis non ignorem ex manfiie-
.

torum genere fera quxdam ipfius lententia , e(Te poffe , inter qux Canes po- Qa iwj
nit Non tamen qux fera natura fiia funt , manfiiefixrc vice verfa omni- ?tti
.
fine

no poffc Cui Scaliger eius interpres ibidem confentit Hoc ipfum Plinius
.
.

lib.S.cap.iy. probare vifus fuit de Lupa Romuli & Remi nutrice verba fa-
ciens Nam qua de mfantihus, inquit , ferarum laSlihus nutritis , cum effeutexpa-
;

pti, traduntur, fuut de

cendtmihus noHris d Lupa, magnitudini fatorum accepta fer-
rt aquius,qudm prarum natura arbitror. Attamen ipfemet lui forlan parum me- Ariftoteie,

mor Arilloteles 9.H1II.3 6. Lupos cum pilcatoribus amicitiam inire & ex eo-
rum prxda viuere dixit. Apud Maoiidtm paludem, inquit , Lupos ejp pipatorum
famtUares aiunt partem piam d pipatoribus acceperint , retia cum in terram
, ntft
expanfa rtpccamur, lacerare. Idem plane Aelianus annotauit . Albertus magnus
profeiffo, quod
nunc expenus fiii, optime Icripfit, patulum adhuc cicu-
re ipfa
rari pofp gj Canis tnflar ludere non tamen deponere odium ad 'venatores
, gf agnos
aliaq-, minora animalia, qua d Lupis rvorantur
. Quod de domelf ica mihi Lupa
retulerunt , vbi hxc agnum videat, appetitum ipfi excitari
& palatum pruri-
re .Dicamus igitur manfuclcere quidem hanc nelliam polTe,non tamen Lu-
* Sf pinam
 , . ,:

48 1 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD.ANT. RECCHL

pinam omnino deponere naturam, adeoq. (vc verbo fertur) pilos non animu
AnttpTh: mutare. Antipathia enim qu* inter agnum & Lupum viget, in viuentiBus
ma"j *vi Baud cedat , quam aliqui poli mortem quoque remanere
crediderunt. Dc
tociiiatua.
viuentibusOuidij verliculi exiltunt.
- - ~ Sic agna Lupum Ccrua Leonem
, ftc ,

Sic Aquilam penna fugtunt trepidame Columba

Nnlla.n.vi inquit Nazarius pojfunt coire, ^ua tam
naiurali diuortio diffident, nec vlla

fidelis efl copula, rpea in dtuerfum tendentia nexu fuo teneat S/nde & in adagiu abije
Lupus prius ouc ducat vxorem, qua inimicis conueniat. Cicurari tamc, quod
Arillot inbciari videtur polTe,certus (iim. Cum ante hos oclo dies quam haec
, domi & in Mulieo quidem meo Lupam adeo manfuetam vide-
Scriberem
caw in"
dibuiSc Srim ac tra(Jlaucrim, vt ipfius magiller etiam eius ori manum inlereret & mei
nit!fcd- gratia dentes numeraret Ego 1 'anc & collum Sc pedum digitos impune vt li-
.

^*dA Duit contrelaui Didici autem Lupi dentes pedesq; tam pofteriores, quam
.

anteriores cum Cane adeo conuenire, vt nifi capitis aliquantifper figura dif-
ferrer, ipfillimum fuide Canem iurallem.Trux enim erat in hac capitis vni-
uerfi , oculorum nempe toruitas, dentiu & pilorum circa rollrum alpedlus
quz in hac nollra pidiura ad amudlm omnia relpondebant> veluti legen-
ti delcriptioncm meam patebit
omK ftin Sincularem quandam in hac piflura oculorum fcintillationem animad-
cillintcsia * ,5t 1 . I I

t4>a uertere licet, qux apprime cum Flmianis congruit verbis lib. 1 1 .cap. j 7. So~
furnorum , inquit , animalium , 'velut felium in tenebris fulgent radiantefue ocu-
li , Vt contueri non fit , ^ Capra Lupotjue fflendent, lucemf, iaculantur . t Aelia-
nus, tAcerrimis, inquit, atcfue acutijfimis pr aditus Lupus eSl oculis , intempefia no-
de , rvel Luna ipfa ftlente lucis <vfuTa perfiuitur
Accedit vnguium litus pofitusq. : Hi enim, non vt in przccdemi animali
tai uKc-cxfcrti , Icd retradli fuerunt depii^i quod quidem omnes, aui animalium.,
;

naturas indagarunt, inLupoobleruarunt. Voluerunt enim aliqui,quod Lu-

pus didus Iit quali quod Leonem nempe in pedibus vnguibusque
imitetur Siquidem hi non aliter ac feles rctradlis vnguibus inccdant.ne au-
.

diantur. Quare Albertus Icripfit, Lupum cum fraudulenter incedit, pedes lambe-
reaclubrieos facere, ne drepitus audiatur Addunt alij. Ii (epem tranfiliens oc-
.

culte ouibus inlidiaturus pede forlan llrcpitum excitauerit,mox pedem qua-

C reum mordere Si tamen llidoro credimus didus eft Leopos , quali vt
. :

Leoni in pedibus, ita huic Iit virtus quicquid pedeprederit, non viuac. Vc-
runtamen de hac nobis Etymologia nulla lis Iit certu ell , Lupu conclulis ;

quam explicatis ambulare vnguibus,quod in Icone probe mlinuatur.

potius,
Quiiico- Color etiam, fi & hic aliquid nobis argumenti przbere valet , in hoc ani-
aisf mali talis repcritur,qualem Lupis coniunem magis ede omnes latentur , ca-
nus nempe nigricansq. Nec miru fuluas huic aliquot maculas intermtlceri
Neqi enim Europmm,Ied Americanum hic animal dclcribitur Et in Nor- .

uegia quoqi Molcouia, Lithuania, Samogitia(ne quid de magis Septetriona-

libus dicam prouincijs,)candidiHimi lupi,vrfi,lcpores,ac vulpes rcperiunrur.
Quare nec hoc cuiquam alienum videatur, quod pilis curtis, & nonvillola,
'
vc in

Dk
 . ,.

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 4gj

vt in nollris , cauda depifta appareat Hxc enim rei naturam non mutant
.

Et Rubum line /pinis; nec ideo minus Rubum, vidimus. Et Canes tam hir-
tis quam mollibus, longis curtisq. pilis, imo excepta capitis aliqua particula,
toto corpore glabros& pilis nudos con/peximus Et u quis ad rem aliquid .

hoc quoque foccre putauerit, addam , vero valde fimile elle, ciim Cub pro-
cedente Icone author libri huius Canem nobis Americanam depingeret, hic
quoque non Europ.Tum animal ftibiungere voluilTe, lub Canis tamen gene- ammi tii-

rica & laxiore latitudine comprehenfuirL., Seifc.'

Nunc
Animalis huius mores partesque breuiter nobis pcrftringenda re-
ftant Capitis figura, qux Canino haud ab/imilis ell, iam latis dclineata_>
. iusUipiex

patet. Oculi /iint lucentes vt ditium ; ro/lrum quoq; pilis cra/Iioribus ceu
letis horridum Aures in Lupo multo quam in Cane creiSiores & longo la-
.

tis. Dentes in Lupa illa cicure , de qua fupra, quadraginta numeraui, eodem

ordine & loco litos, modoq. formatos vti de Cane iam fcripfi. Canini tamen iibuntuf.
illi in Lupo quam Canibus longiores & e labris crediores eminent Incifo- .

res prograndes : molares magni 6f fortillimi, vt non male Oppianus dixerit

Luporum quoddam genus eilc , dentibus adeo validis , vt lapides ac metalla
vincere & perfringere polfint
Hic oquum omnino cenlco , quid Galenus lib. 1 1 Capitibus 8. & 9. dej .

vfu part. de numero & vlu dentium fenlerit, minime filere. Ait autem Natu- caieni opi

ram vnum tantum in Homine, in vtraque parte caninum dentem produxif-

fc, quod Iciret le animal ciuile ac manfuctum effinxilTe,cui robur ac vires ex muunu.
lapientia, non ex corporis fortitudine elTent Cum Leonibus, Canibus, Lu- .

pis ac ijs quo hoc eliferratos habentia dentes appellantur, mul-

>

tos vtrinque dederit Quod Horatius innuere voluit , Lupo indentibus, in

.

calce Bouiarma eflo,

'
r Mirum, inquit, .

Ft aeque calce Lupus queaquam, neque dente petit bos.

Ego vero, quod & cum de Cane agerem, iiifinuaui, tam in hoc quam in Lu-
po, non nili viiiim vtrinque, dentem caninum illumq. prailongum &cxer-
tum valde reperio Sc.x autem incilores,quorum duo illi caninis viciniores
.

>aul6 quidem reliquis lunt longiores, quos ob id caninos iple forfan appel-
;

{auit, non labra tamen egrcdientes,led eodem cum reliquis incilorijs ordine
fiti, eandem quoque meo ludicio, vtilitatem praillant Superant igitur tam . Homo id
Canis quam Lupus hominem numero dentium, quod hic ad lummum non
nid triginta duos; illi quadraginta polfideant. Sex nempe in maxilla inferio j>**

re molares dicEos in vtraque parte, totidem in fupcriorelerratim rclpoiidcn po^d

tibus oppofitos. Caninos tam lupra quam infra vtrinq; vnum, &lex incilo-
Cum Homo tantum quatuor habeat inci-
res, in vtrauis maxilla fingulos .
dentes, molares quinq;ac plerumq. quatuor, etia in adultiorc state . Solent
autem ( vt plurimis amicis meis vfuvenit ) vltimi illi molares artatis anno vi-
gefimoquarto &
odfauo non raro , erumpere cum ijldem plane dolorihcis
accidentibus ac molcllijs, quibus pueruli dentientes affliguntur. Hos inCal-
uartjs quibulda, fuis in praifepiolis adhuc latitantes bene grandes confpexi.

S 1 a Ex

Digitized by Google
 , . . ,,.

4U alia animalia novae hisp. nard.ant.recchi.

Ex quo paret fallum e(Ic, quod libello dcAnacomia viuorum qui Galeno ,

adlcribitur memoria proditum fuit Lupo multiplicem cllc dentium ordi-

, ,

nem conccflunij.
Aridotciis De collo Lupi faccrc non pofliim quin ipfifsima Ariftotelis verba 4. do
'Icdio * Partibus Anim. lo. adducam: inquit iple, e/^r^tr/<(lcllicetafperar)
gitur quippe tjuod eam atque etiam gulam protegat , amplexuq. fut nea-
gratia habetur ,

tur ,
hoc ca teris animalibus flexile ey- vertebris compaSumeli , at Lupo Leoni
offe perpetuo riget , commodius enim ad robur quam ad alios nsfus colium ijs ejfe ua-
tura ivoluit Plinius lib. 1 1 . cap. j 7. Ariflorclis veftigi js probe infiftit .
^ui-
Aelianas bus Ceruixefl { inquit, nempe animalibus) e multis vertcbraiisque orbiculatim
ttrarunE.
flexiUs ad circumlfeSIum, articulorum nodis iungitur , Leoni tantum gp Lu-
po & Hytna ex fingulis reSiisq. ojflbus rigens . Catero (pime anneSlitur Hacc Ari-
llotelis dodtrina adeo ipfius fcquaces commouit, ne dicam decepit , vt vlia-
nus hoc etiam figmenti addiderit : Lupi collum in eas breuitatis angufliat com-
ptdfum , atque <vnementer comprejptm efle, <vt retorqueri, retroq. <ver/ari non queat,
gy p retro ivelit ajpicere, totum corporis truncum retorqueat necefle efle Quat ita ve-
diametro repugnant, vtvel iplb Cane agiliorem ferme Lupam, col-
ritati e
lumq. in quamuis partem facilius vertere, & ludicris cum magiftro fuo gefti-
culationibus quaquauerfum ceruicem volutare in meo nuper Mufzo & vi-
derim & nferim plus fatis Collum quinimo arfte contredaui &Ariftote-
.

Icmmifere hic hallucinatum fuifie probe didici . Et cum a Lup* huius he-
ris plures exenterati Lupi fuifient , vbi hanc ipfis Ariftotelis opinionem do
ceruicc rigida vnius continui ofsis propofui , & ipfbrum lenfiim exquifiui, &
me ac iplum petulanti fplene cachinno exceperunt . Sed quid hxc mirer
Ariita.ijp aut exagitem? Cum idem Ariftoteles in Caluaria Canis, vt fupra monui, cun-

errauerit errorem, illamq. ofTe continuo nullis contextam commifluris

diu nobis perfuaferit. tAiquijVt Lucianus ak,ip/e res melius loquuntur qua verba.
Inter centena & plura animalium tam reptilium quam volatilium, qua-
&
drupedum aquatilium fceleta , qua: ego partim domi alTeruo , partim im-
ierrcfa reliqui , vnum folum reperi, quod os continuum loco vertebrarum

!brtitum eft ,
nimirum Tcftudinis , fiue ha:c aquatica fiue terreftris fuerit
I0I Telia- Os autem hoc rigidum nullis mobile vertebris in fola dorfi & lumboriinu

bi .rj' fpina reperitur, peruium tamen a:que, & fpinali medulla repletum Collum .

fudorfic.
interim & cauda ique vertebris ( vt reliqua omnia habent animalia ) articu-
latis conflant, quafi Natura has collo minime denegare debuerit, cuius mo-

tus ad vitam admodum cfl neceflarius: caput nempe collo impofi- Qu^
tum , in vtrumque prorfus latus, antrorfum , retrorfumque verti debuerat
cum in hoc ceu in fpecula quadam fcnfuum organa omnia collocata fue-
rint. Vertebris autem in dorfi fpina eas carere voluit , vt ceu fornice ac
domuncula, & vt Plinius vocat, putamine dnriflimo praedita:, fub hoc tu-

tx lateaot , nullo flue procumbentes incuruare &

modo flue ingredientes ,
quod Erinaceis facillimum cfl, qui hoc etiam pn-
coDfiflobare fe valeant, id
ptt Natur* rerum & aliorum quadrupedum animalium fcriem obtinent

, & Simia:,
Clauiculas habeant, qu* toli alioquln Homini lingulari
quo-
 . , ,, .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

48;
quodam priuilegio Et ideo forfan quod Erin.iceus adeo m
conccflie fuerunt .

globum fe colligat caudam principium & finem cius inter-

, vt ncc caput nec ,

nofccre queas Hoc cum Teftudo pr^ltare non valeat, neque vertebras in
.

dorlo habere debuit Id quod forcallis & ipfum Ariftotelem prarerije j.dc
.

Hiflor. Annal. cap.7. Initium 'vero inquit , in omnibus qun offlhus confiunt ,
{pina
,

eSI
,
qua compaSa cx a capite ad coxas porrigitur yerttbra omnes forami-
'vertebris ,

ne medio peruia Vides quam omnia Natura ai numerum , pon-

fibi iunguntur
dus, & menftram nccelTaria moliatur , ncc quicquam fruftra faciat Huic ego .

me malim, quam tAuthori vili aftringcre , hanc lequi,cumhac inuenta mea

omnia fcdulo conferre . duce vt Cicero ait^ mdlo modo errare pofium , & vt
luuenalis ,

Nunquam aliud Natura , aliud fapientia dicit Atqui ncc ratio Ariflotelis quic- .

quam perfuadet , cum ait, ideo Lupo & Leoni, vnico rigens ofie collum a Natu-
ra conceflum fuifle , quod animalia harc robore potius , quam alijs pridita
vfibus voluerit. Neque enim facile Arilloteiena mihi aflenfiim prebiturunu
itftimauero , fi perfiiaderc ipfi conari velim, manum, vt probe luo fungatur
munere, & fortillime quicquid apprehendit , contineat , non viginti leptem, ex
quibus compofiu conitar , fed tribus folummodo maioribus oltibus contextam
Ifedebere
Galenus mehercle , acutius rem intro^exit , & colli parces vfumque ledulo
magis nos docuit in libris de evfu partium, quos aureo dignos elogio cenlco, cum
in ius Conditoris noilri lapienciam , ac prouidenciam in procreandis tam bru-
torum, quam humanz fabricz partibus diuinis plane , vt zquum fuit , hymnis
cclebraucric . Libro itaque 11. Cap. 10. 11. &; 11. hunc in modum philo-
fbphacur; Spinam a Natura, ceu carinam quandam , animalibus datam elTe,
cuius nos beneficio redii ambularemus , illa luo quzuis modo ingrederentur
In qua duo erant necclTaria primum ,vt intus excauaca efiec , hunc nempe in
: ^

finem , vt excerebro, ceu fonte animalis facultatis , portio aliqua , fpinalis me-
dulla didla, tanquam fiuuius per iplam admotum lubieClis partibus commu-
nicandum delcenderet Secundum, ne vno fimplici 8c incompofito olTcri-
:

gerct quanquam ad Sedem tutam id longe vtilius fuiflec neque enim tam fa-
,
,

cile fpina hoc modo luxari , ac dillorqucri potiiiflct Verunramcn Scopurru. .

Natura hic aliiim in conlticuendis partibus antiquiorem habuit. Non enim la-
pideum vel ligneum cllingerc animal , fed vita mocuq. przditum voluit Si .

enim motu deilicuatur, parum abeft, quin pro lapideo illud luteoque habea-
mus Quapropter cuna motus anim.ili Iccundum ipfius lubftanciam maxime
.

infit, ob id latius fuit, ex multis fuille partibus connatum Si enim touus fpi- .

n* os.vnicum fiiiflet, an non immobile, ac veluti veru quodam confixum aut

palo affixum appareret? Miror profedo Arillotelem Lupo non cornua addi CormaU
, dilTe , huic enim ad arietandum illa colli rigiditas, quam ad venandum confer- ren*t6coi-

rc amplius potuilTet lam autem cur tam collum , quam

. fcu dorfiim,
quam Lumbus & os quibufdam , hoc efl Sacrum (eu magnum, ab ahjs \c-
towMri id eftlatup niincupatum pluribus fpondylis &c vertebris, non autem
uibus q uatuorve olsibus maioribus ceu Tibix & Brachia ,
confient , & Galc-
Sf 3
nus

iilized by Coogle
 . . , .. . . .

4*C RERVM MEDIC. NO. HISP. NARD. ANT. RECCH.

nus loco iam di6bo enucicacc fatis explicat & ad Medicorum potius, quam
, no-
Urum forum hoc longius prolcqui pertinet
Eccc quantum poflit pratoccupata & diu nutrita de magni cuiufdam viri dotri
na, opinio |
Nam
i

- Cui t^nitf, firc Uudio deuinHus aJhtrct , hunc laudat , hunc imitatur , prz hoc
qu6d omnia aliorum dogmata ipfi frigent (ordentquc.Sc fic /emfer itur in anu^uam JH>-
a piwOqi
Quilibet denique fequitur priores male itcr ingrelTos , & excuiationem
videtur, quod publica Vt enim Seneca ait. Multum dare fo-
via erraucrit.
flnf
iicocii. au lemus prafitmptioni omnium hominum } apud nos argumentum efl, alttjmd om-
'veritatis-

niiitt videri Sed & idem Seneca : Tritifsirtta (juoque rvta ^leleberrima maximi
decipit, nihil eSl magis praflandum, ^uam ne pecorum ritu Jequamur antecedentium gre-
uniaori-
fiur gem, pergentes non qua eundum eft,fed qua itur Ac reuera nunquam tam bene cum
rebus humanis aftum eft vt optima plurimis placuerint
,

t quod deplorandum magis, res eo iam redacia ed, vt temerarium zdimetur i

velle aliquem in naturalibus prziertim lludijs prohteri fcireq. qux alij hai^e-
,

nus ignorarunt, odiofiim vero etiam, ea immutare conari , qux longa iam con-
{uetaidine recepta, & ceu legibus quibufdam (ancita & optima iudicata videtur.
Hinc confiimimus plerumq. totum vitx tempus , in aliorum fenfibus ( nunqui
<ctiam forian ab ijs authoribus penfitatis) eruendis & dilucidandis. Natura Sero-
rum magiftra experientia longe interim valere iufla. Non cenc Platonem Ari-
fioteles interpretandum , aut hunc Theophraltus explicandum iblum fufeepe-
runt, led vterque fuo modulo philofophari, vetera impugnare, & noua,qux ip-
{is veriora videbantur, /ublficuere voluerunt Atqui rationem rationem conuin*
.

cere, inclamant omnes quam & ego H vera fit, admiror & exofculor .
Nam neque decipitur ratio, nec decipit Vnquam
Verum & hoc ex communi Prxeeptore Arillotele3 .de Generat.animal.cap.io^

^ didici , Rationi fidet ed

inquit , fi qua dimonCirantur , conuemunt cum jfr
adhibenda
ne (H
Itur.
Cuius fi rationes eiufmodi eflent proh Deum im-
percipiuntur
d.1^ ,
Ecamiu. mortalem | quam txdiofis nos laboribus m
rerum naturalium pericrutatione li
beraffet ? in qua & opes , & fepe vitam conterimus, antequam veritatem in pu-
teo latentem expifeamur Sed audendum & nobis erit, vt adagio enim fertur ,
.

Stc*C6 Gr na nifi lentantes adTroiam peruenerunt Sequamur hic Senecx fi libet, .

fis on.nl- confihum; Faciamus , aic, bonum patrem familia, faciamus amphora qua accepimus,-

tabedum'*!
iHtt hareditas i nobis tranfeat ad pofieros, multum adhuc reflat operis , multumq.
reflabit, nec 'vUi nato poSi mille Jecula praeludetur occafioaliquid adijuendi

Munarum mammillarum quoque fitus & numerus, quas in hac Lupa mafueta con-
lanti

cJ fpexi, certo mihi perfiiadcnt cani valde affinem Lupum effe, quod & os in geni-
jjj, mafiuli, pluries, vt in Cane vilum, oftendit, & ab Arillotele quoque notatu,
nem Lupo

firom Reliquum igitur elt, vt & ollium , coltarum prxcipue & vertebrarum conror-
.

matio ac numerus cum Cane conueniat Erunt igitur colli venebrx feptc,quot .

offium in in meo Canino (celeto numerantur tredecim vero dorfi, quibus totidem at-
:

TOMtio' fix* collx tam verx quam mendofx (clauiculis enim caret Lupus & Canis hx- )

rcfif j in lii mbis leptcrn Polt has omnes os facrum fequitur cum reliqua cau-
.

da, qux iimul leptemdecim vertebris feu ofsiculis abfbluuntur Omnis igitur .

aca-

N
Digitized by Goo<{lc
 . . , ,, .

IO. FABRI LYNCEI EXPOS ITIONE. 487

a capite ad vltimum caudz ofliculum numerus erit quadraginta quatuor /epa-
ratarum panicuiarunu
. Accedit nuc in pedibus etiam luporum cum canibus conformitas Quinque.. .

enim in prioribus pedibus digitos, & quatuor in pollcrioribus eodem prorfus

.modo quo in canibus, vt Arilh4. de part. animal, cap. i o. redie fcripfit inueni. ^
Galenus etiam j. de viu part. 7. LM^rum, Leonum , iS" Canum peda mtdios mter
humjuus ttjuinos fkcit ^uod tuc plane arttculati fint ,vt humani nec fimplicei adeo ,

ytequiui, ad omnem apprthenponem inepti, fedruttiesillts feris ad menationem ^ci-

bationem , anteriores pracipue manibus proportione quadam refpondentes . Cum & natu-
ra in humano pede manum hominis imitari quodammodo voluerit, qui (jf ipfe apprehen-
Jorq infirumenti loco inferuire pofsit Quod equidem
vcrillimum eflc in Heluetio^
quodam hic luuene vidimus , qui brachijs deftitutus pedum opera omnia illa
perageret, qua: alius vix manibus pcrfeciflet Solebat autem pede cibum carpe-
.
*-

re & capere, ori poculum admouere ,

pileum deponere, taxillis ac chartis lu
dere. Tympanum ad numerum percutere, fuere & nere,& milia plura pe-
fi

ragere , Eleganti etiam (cripturam charadiere ab alio Ilmili pedum ope exara,
tam confpeximus , quos a multiphei pedum ofHcio rchi>'f7>ot quis reAe appel-
lare poterit.
Lupum Canis modo ventriculum fortitum , & quidem latis capacem efle
& viefi iple &
oculatorum teftimonio didici , quorum aliqui pro certo mihi
afleruerunt, nonnunquam Lupos terram deuorare &reuomere, cuius autem
id gratia fiat , non ita planum eft . An vt famem compelcant ? quod Plinius vo-
luit, & ante hunc Ar^. S.Hiftor.anim. cap. 5. quod huic animali peculiarem
efle ait Vulgus tamen Bufones quoque terra vidliure autumant, de quibus alio
.

loco . An vt
Albertus arbitratur , Lupos famelicos non vt famem ledent , terra
fe replere , fed vbi grandia aggrefiuri Cnt animalia , boues , ceruos , equos , al-
ces, id tentent, quo pondus f ibi addant, &
infixis dentibus hatrendo bellijs,
grauitate illos humi proifernant ac dilanient ? Et cum certum fit tandem illos
terram vomitu reijcere, credi vix poteft hanc illis alimento efle. Retulit pro
certo Amicus mihi, fe non raro lupos apertis faucibus ridluque hiante, in maxir
mis frigoribus ambulantes acrem anhelantes auideque trahentes confpexifle,
quod ipfc cius gratia fadium cxiftimauit, vt ventriculum inanem faltem aere
cum carnes deeflent, expleret. An vt longiilimc dillans cadaucr olfaceret?
odorant enim vix Canibus cedunt Quod in Congiani Regni deferiptione doce-
.

tur , vbi hate verba habentur : Lupi quoque eius regionis fingulariter oleo palmarum
delealantur, quod, cum evt canes frit fagaces quamuts remotum indagant ,
,
nodu niji &
in tugurijs accurate cnfrdsatur , etiam in campis portatoribus thi pernoSiamibus (td
dormientibus , furantur , Oltum quod ex palmarum fruQu exprimitur, craffum e/7 (y bu-
tyri in modum dudtle quod cucurbitarum corticibus excipitur , male referuatur
,
cS* mi-
rum efl , quam dextre hifures dentibus 'vafa comprehendant , humeris , 'vt lupi no-
frates oues furati inudant , 'vt curfus tanto fit expeditior (y perfequentium ever-
bera effugiant- Ahj m
cuilcerati ventriculo non nili fruftum ligni putridi lelqui-
libram pendentis , hoc enim in extrema fame faepe vorant: alius caprinas vngu- pera
lasingcUas, at non digcttas : alius equina ftcrcora ,& alius demum nonnifi
gramina

Dir rcK) by C--iOglt

 . . , ) :,

488 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NAJlD. ANT.RECCHI.

gramina qu*dam fe reperifTc mihi narrauerunc Quamuis quod ad gramina aC-
.

tinct.h^c tantummodo Arillotclcs ad purgandum vomitu ventrem Canes inge-

, loco iam didio
rere (olere affirmauit. !

lupQs flre Voraciffimum autem vt hoc fit animal , inediam tamen ftrenue tolerare po-
u^ famC'
teft. Receniebant mihi Lupa: iam Ixpius nominatx educatores , (c fingulis mo-
re poteft.
do tertijsi imo quinquenis diebus ( Exfaturatuj enim inquit Aelianus lon-
Vigicidtus gum temporis interuaUum inediam fert huic pabulum prxbere ( interea ,
tamen.,
canus li-
bras Lupa temporis fxpius bibit ) necprxter carnem aliud quicquam , cuius viginti duas
vorat 1
librasvna vice effe poteft .
> i

Attamen parciore longe illam portione cibant Et ob id quidem fame rtia- .

cerant,quoobedientiorem illam fibi habeant, & vlulare (eu,vt ipfi dicunt Can.-
tare cogant Hac enim arte, dum populo lufum faciunt, colloftis pecunijs , & fe
.

& Lupam, vel Lupa potius hos ipibs fuftentat Licet Aelianus contrarium in-

nuere videatur Lupum nempe, vtfsmem muUo cito depultt fmiliter occurreniiius
:
,

at^cagnum mtnfuetum exiltere Panem edere ipfam nolle addebant alij tamen
. :

^ibas ci- luporum catulos eundem, pulmenta, 8c farinam , & pleraq. qux canibus proij-
bis Lupus
viQieet ciuntur degluriiiifrc viderunt. Sed nec Canum carnes gullare vnquam voluit,
cum lupus tamen non raro lupum deuoret .
Quod Aelianus quoque fatetur ^

fcdliicc ptx (iimma fame lupos coadtos facere, cum venationis facultate defti-
ituuntur, vbi enim vt Poeta ait, ^'1

ytuitur ex rapto, nec hofj>es tbholpiie tutus -, '

''ibi j 1. ; v

- - - - Et fidtrum quique gratia rara e fi \

Nec mirum hoc, cum in longis ar(ftisq;'iAb(idtt)nibiis homines etiam Anthro-

pophagi euadant , atque in acerbidlma fame aliqui' mor(u fiiismetip/fis carni-
Canes Lu- bus vim intulerint . Sic & Canum carnes alupis in vehationibus aiit fame in-
pr.rum car
nesoifi per gurgitari facile crediderim . &
Nam Canes a liipomni carnibus ( experimento
codas noQ vt audio fepius tentato) etiam (ale & fumo ficcatis,co(ftisq. omnino abhorrent
ieuoraoc
Vbi tamen valde percodfx fuerint, & ferinum 'illum depofiierint fetorem, tun4
adduci demum pofliint , vt comedant cum homines interim fepius decipian-
-,

turprobouina illas (umentes. Tantum nos a beftijs , quibnfdam in (enfibus

fuperamur Ita, vt dum Caniculx mex domefticx lupi (lomachum a duodecim
:

iam annis exiccatum olfaciendum proponerem , (fatim hxc odore percepto re-
tro ireexpit.
Theopht-
Ius Moli-
T heophiluj Molitor Lynceus Hafpis ( cuius Animx bene fit ) diligentiffimus Na-
tor Lyn- turx animalium perftrutator fuit , olim familiaris meus, a quo & lupi ftoma-
ceus indu-
flriU' vioo- chum,lnteftina,liniftrum oculum & genitalis lupini portionem memorix, &
ru dc inor-
tuoru am- fi quid profunt , etiam medelxeaula afTeruo, cuius & induftria manu omnia
mahn per-
fcpe mihi narra-
litator .
animalium,atq; hominu quoque (celcta fabricata polIldeo.Hic
re (bleb.at, m Hafsia contigilTcidiim lupi ad caulas aliquot accelsiftent, magnaq.
in ombus ftragem fecilTcnt, ac (emielas non paucas reliquifTent paftorcs reli* ,

ftam carnium parte cuftodibus canibus proiecifle Vnde fadfum , vt poft ali- :

quot inde dies Canes illi luporum more in comifTum fibi gregem irruerent,ma-
xima illius partem occiderent , carnesq. lupina auiditate deuorarent Ex quo .

rurlum colligo a Lupo Canem non multum diftare |n America profero re .

ferunt
 . , .

IO. FABRI LYNCEI expositione: 489

ferunt Europios iam canes adeo multiplicatos c(Te,vt horum plures filuc-
Itres elTedi homines non aliter ac Lupi adoriantur
, .

Ventriculus autem quem ego ex Lupo penes me habeo exiccatum, fubdan- Vfotrico-
)us Lupi e*
tia fua Vaccin."E vcfic* omnino (imilis fic liquoris lepte librarum ad minus ca- xiccaeu

pax elt. Quamuis vt verum fatear, eiuldem capacitatis, (cd ii^bllantix tenuioris
cxCiUo Iniico mdxiW(cuius icelecum adhuc cullodio) ventriculum habuerim Vcotricu-
lu$ Galli
iam (iiu plane detritum Intellina fuperiora nempe a ftomachi 1'ubllantia pa- litdici
.

rum variant, nifl quod fubtiliora magis in lubllantia Hnt , & pedes nouenos lii-
perent. Ex quo clare pcrlpicitur, quam vulgus hallucinctur, qui vnicore- Lupi ficca
dtoque a ventriculo ad podicem vlque hoc animal efle prarditum intellino cre-
dit ,vocacitatcm incufans qua: faciat vt quamprimum cibum ingeflit, recto
,

tramiie egcrat,ficq. nouam (emper ingluuiei materiam fuppeditare nitatur . Si

enim his tenuioribus fua quoque cralliora adderentur,non dubito quin ad pe-
des ferme viginti excurrerent Humana certum eit , viginti obo , triginta
.
Humana.^
imclliua.,#
&
plures Ikpe pedes liiperarc Et cum Canes Lupis magnitudine pares reperire trigimape
.

dtl 1U|^
liceat ,
nec minus etiam forlan voraces , iterum clarum fiet , horum ventricu-
lum non tam paruum ellc,vt intellino maiori paulo amplior Iit, quod.in hifto-

riaCanis Ariltotelem credidille Icripfimus.Credo equidem fabulam hanc dc_

fimplici IntelHno inde natam efle,quod OUus AI agnus de voracillimo quodam
animali in partibus Sstttia Septentrionalis Icripfit, cui ob vorandi auiditatem
CuUnis nomen datum fuit , magnitudine Canis ; quod hoc nimirum, vbi cada- Gulo ani*
mal Suetif
uer reperit , tam violenter (c cibo repleat , vt tympani inllar venter extendatur, voraciffi*
mum*
& ob anguRia inter duas arbores inuenta le llring.it, & violentius, quod
id
ingcllum eft , egerat , atque lic extenuatum , ad gulam & cadauer redeat , do-
nec totum ablumat . Sit fides penes Authorem. Nam qui in ^oruegia fuerunt 8c
eiulmodi animal prcciola munitum pelle viderunt, de hac re le nihil quicquam
inaudijlle pro certo mihi affirmarunt, lui. Ca:(ar Scaliger Exercit. 103. ad-
uerlus Cardanum huius etiam meminit bcllux & I{ofomacham, Vulturem qua-
drupedem , ac Germanice f^Vtlifras ( potius ego ^slfias a plurimum deuoran-
do) appellat. Atque vt omnibus pateat.quam libenter arrepta etiam vitro oc-
cafione Vir bonus hic integras Nationes mordeat & calumnietur,concepta_>
cius hic verba (ubiungam Non enim vult conl^ui , homines Indigenas fi-
.

Scaliger
miles mores animalibus habere, qua: apud ipfos frequentia viuunt quod Car parer ecia
,
integras
ddnoj crediderat , Siquidem 'zsoraces effc Anglos ait,licet hoc animal gulolum An- Nationes
glia non alat . Praterea 'vulpes in /ta/ia pauca inquit ,t]fe tamen holos lautos, om- libenter
mordM*
nium conjenfus Nationum ./ Grrw<i4/?r4 (Germanis nempe Prin-
cipibus languinc lunClum le facit) Sui^eris, in Allobrogibus infinita. Tuifcis t.thil
fimpttesus . tlurtijs nihtl iuconfideratius.Sabaudtanis nihil iulidius,ineriius,/lupidius .

Hic Scaliger : Quem tanti tamen hodieque plurimi faciunt, vt vitra hominum
etiam Ionem ipfum extollant
Nec minus hoc fibulolum , quod plerique Lupum coxas &:pofteriora cru- An Lupi
coxi$
t*n

/ior
ra debilillima & ferme paralytica habere exilfimarunt, vnde illud forlan Plau adc6 debi-
Icf.
ti natum ell: ^sji Lupus ab armti valeo:ilunes infraSlos fero. Qimd vel in.lc redar-
guitur , cum Lupi ique ac Canes curfu valeant velocillimo, quos nec facile
Canes

Digitiz^d by Googk
 . . . ,

; 490 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Canes aflccmunmr Hoc egregij tamen quidam mihi venatores periuadere co-
.

nati 1unt , li quis non auribus , vt verbo fertur , ied cauda Lupum apprehen-
dere queat, ftringat ac trahat illam fortitcr,tum vires Lupum omnes perdercj,
nec ad mordendum Ce polTe vertere Ego quidem hoc alios tentare , quam ip-
.

femet fubire periculum malim. Si tamen vera narrant, non ita in prom-
ptu forfan refpondere fuerit Hoc interim caufe afferre haud mihi incon-
.

gruum videtur Caudam extremum Spin^ effe , in qua nobilifllma illa ex cc-
.

cMdani-
rebro deriuata fubllantia , medulla nempe Ipinalis latet Quare in conlenfum .

hanc , neruorum principium ipfum videlicet cerebrum , trahitur &

patitur, motus quoque animali conlcquencer imminuitur Confenlus ifte tali .

experimento arguitur. Si enim ex equina cauda crines illi longiores fipius

.
euellantur , equi vilu dcbilitantur,eoque non raro priuantur . Felisetiam quae
^

in diutius vi quocunque iph' modo illata moriendo cumffatur , vbi caput ipfi
premitur , & cauda multum trahitur, facile mortem, vt audio, oppetit Sic vbi .

grandioribus quibuldam bellijs acutus in nucham, vt (pinalem contingat me-

dullam , ffilus adigitur, motum facile & (enfum omnem perdunt . Tantuim.
momenti in vita & morte hic cerebri funiculus obtinet lam autem non ell .

eadem in praicila cauda ratio, animalia enim plurima, fi ipfis hate decurtetur,
non ideo moriuntur. Atqui & pundtos (altem nertios lethalia inferre (ympto-
mata videmus , cum penitus pneifi vix mali quicquam afferant Et fors etiam .

in lumhis Lupus vertebras nabet quam in collo & dor(b laxiores VeruttL. .

omnium horum rationes & momenta afferre, qua: peritos non fugiunt Me-
dicos 6c Anatomicos , nec locus nunc nec tempus permittunt
Quare cum & externa figura & interna ftrudura Canes &Lupi tamfeite
Viuiire & conueniant, an non & Lupi latrabunt, & Canes vlulabunt? De his res certa
fcu, pro- c(l nemo enim noftrum Canes perfipe non vlulare & eiulare audiuit Latra-
, .

prium.
jg Lupos plcriq. negant Albertus affirmat Ego nuper domi mea: herum
: .

Lupa; fua; vlulatus voce priecinere, haac eodem tenore (equi cum voluptatcj* ,

percepijlatrare non audiui Credo tamen Nobilibus Eolonis amicis, qui Lupo-
.

TLim catulos, quod & vulpes faciunt, latratus voces, non tamacutas tamen,
fed raucilonas emififfe , non raro audiuerunt
Arbitror igitur a Deo & Natura Architeda vocis organa in vtroque anima-
li non eodem prorfiis modo fabricata fuiffe Latrantes enim Canes firmiori-
.

bus longe pedoribus ac pulmonibus valere neceffe ell, cum acrem latratu for-
tillima expulfionc percutiant .Lupi vero, vt vlulantem afpicicnti manifellum
fit , aperto ridu fine multa thoracis agitatione ffebilc illud carmen emittunt

& idem Canes, vbi ipfis^Egre eft, facere affolent. Sic aliqua Laryngis itaque in
vtroque differentia ncccfsc fuerit Dum olim enim recurrentem Cani neruurn
.

Laringi dellinatum incideremus latratum quidem polfhac Canis , (cd raucil-

,

fimum & .auribus vix pcrccptilem edidit Ecce in quam anguftam llfhmunu
.
.

vtriulquc animalis , formx cffentialis difcrimcn conclulum kcet , cum vna la-
tret , altera vlulet bellia . Quibus accidentibus feu propriecatibys imperferu-
,

tabilem formam philofophi dilcriminarunt

De coitu partuque, eodem fc res modo habec,vc de canibus In coitu cninu .

harrent

Digitized by Google
 , . . '

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.' o.

hzrent ,
quod vifum dum caperentur . Numerofam prolem fex nempe & no-
uem catulos colque czcos pariant , tenere hos amant , & rumen cun(^is prz- ^
bent, decem enim mammillis fiemell* lcatent,quza canibus etiam inenn- patim.

tiir Laudare poflum hic Nobilem Polonum,qui

.
paucos ante annos, Lu-
pam trium annorum intra domellicos in ea Vrbe , parietes educatam , & cicu-
rem adc6,vt cum pueris quoque luderet, excudis tamen caninis dentibus , ex
cane domellico concepifle vidit , quz catulos fcu lyci/cas feptem peperit, ma-
tri forma limilcs, colore tamen variantes,qui omnes paulo polf cnedi fuerunt

Ingenio Vulpibus vix Lupi cedunt, quod in nidis fuis At cauernis in loco re-r
moto fub arbore quadam dextre fabricandis & in venationibus maxime mon-
ftrant Ex compadio enim loca in filuis diuidunt hic retro hanc , ille aliam
. : ii^nio in

poft arborem le abfeondit, tertius ceruz inhiat, camqueeurfu fatigat & eo ^

propellit , vbi occultatos ibeios nouit quam vbi in occurfu habuerint pro-
, ,

rumpunt ex latebris infiliunt ,

milerz, quam prodernunt facile & dilacerant.
Ac n quz flumina gelu obdudia ibi nouerint, dudioomniaddibico in glaciem
adigunt cum enim ibi cerua pedem figere non podlt , ftatimq. procumbat
;

przda petita potiuntur. Ed & hoc ingeniolo matris amori adferibendum..

quod caculis (uis hzdos ,
porcellos , agnos aliaque huiufmodi minuta anima-
lia ore arrepta viua deferat , eofque ad rapinas & latrocinia tyrones infimat
q'uz omnia certidlma ede noui
lucundum zque ac mirum auditu efl, homines reperiri Luparus didlos, qui
luporum vlulatum non aliter ac fi humana loquela vterentur, ad vnguenu iup^'d?
intelligunt, ipfisque vlulantes rcfjx>ndent(fodincerim laqueos Atinfidiaspo- **
nunc ) fiue illi ad przdam fbcios (limulent , & huic iam infiliant ac lanient;,
due ad coitum fe prouocent , aut [durirni conuenticula & quafi confilia agi-
tent. Nam & llluflrilsimus & ExccllencilTlmus O. Princeps fzpenumero in op-
pido fuo Mmtit Cdlif ex filuis fubiacentibus huiufmodi luporum ad plures
nodlis horas diuantcm conuentum , ac diuerfuum vocum conuentum & vt
,
cum Virgilio loquar
--------- alti
Per noSiem refmare lufit fidulantiius Vtbem
audiuit ,luptnmmufuam\i:iQc lepide appellare fblebat . Muficum hunc cho- MoScaiapi
rum fi impune ipfi liceret , voce lua ornarc.poflet infaulla illa auis, quam yt-

Um & alio vocabulo Huh vocant , ex funello Nodluarum genere oriunda.

De qua Poeta , . .
.

Infelix Bmbt dirum mortalibus omtn . r ;

~

Cum Lupum & Canem adeo congeneres efle hadlenus oftenfiun fit vt
itaque ,

aliqui Lupum dixerint canem filuellrem efle quamuis resera cum Scaligero ,
aducrfiis Cardanum cenleam nec canem omnino lupum ncc hunc vlla meta-
,
morphoficanc cuafurum non vero miror a fatua illa Gentiliuteparibu^ vir^-
:

fque A: diuinis propemodum honoribus afledlos fiiifle. Qqcmadmodum enhn

.Cgypcij Canempro Deo,fic Lycopolitana Thebaidos Qvxiisk^yt Mtfrobius DeoaBoI
Saturnal lib. habet, lup um venerata fuit . Sed & AEgyptios olim lupos^co- ta coi.
luifTejCx AcUano difcimus.. Prx;/e,inquit;,

Digitized by Googlc
 . , . ,.

4<ii ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD. ANT. RECCHL

cf LycoStnts appclUuHr,^iud eam Lupus calcans conuulfonibus m<riatur . Propterea
ytegypiij in terras fnas eiufmodi herbam importari prohibent , ^uod hoc animal 'veneren-

tur .Habeant quacfb ipfi luos, & noflros etiani fi velint, Lupos Aegypiij, & no-
bis ad cxftirpandos noftros LycoIonon remittant Macrooij autem dc Lyco- ,

lupi' com- politana vrbe htec funt verba pari nUgione Apollinem item^ue Lupum, i&or eft
:

*''**' *'*^**^ 'ftro^ue filem 'venerans , ^Uod hoc animal rapit & confumtt omnia in

Eii
modum filis
,
ac plurimum oculorum ane cernens , tenebras noffis enineit Ipfis ^nocjue .

t,t!us , cfuta ha fera maxime

iri rif Murii hoc cfi d luce prima appellatos ijuidam putant
aptum rapiendo pecori ohfiruant ,^uod antelucanum pofl noElurnam famem
id tempus
ad pafium fiabuUs expellitur Ex (^uo loco etiam clarum euadit, cur mo-
do Z.y*w, modo Lycephos a veteribus appelletur. Homerus ipfum
vocat , quod ex Latona in Lupxfpecicm conuerfa editus efie credatur
Dc rabie Prxtcrirc hic nefas duxerim, nifi de Luporum rabie, (quam plurimi negant)
!

Lqwom.
eademque Canum aliquid dixerim , quod locus hoc iplum permittat & Medi-
cina; fiudiofbrum vtilitas eiflagitet Galenus 6 de locis adeclis cap. 5. hxc ha-
.

bet : Cum enim reliquorum oAnimaltum nullum rabie capiatur ,

filus canis eo affeElu
corripitur . Atque tanta fitinipjo humorum corruptio, rvt filum eius fputum phuma-
aenum corpus tontigeritirabiem excitare pofsit Hic Galenus duo dicit Primo homi-
PiiaeiG .

nem a Cane rabido concipere rabiem pode , quod Arillot. 8. de Hili. an. 1 1.
negat , qui nec hominem d Cane rabido morfum , redPie mfici, nec mon ( quod vtrum-
quefallumcft)audaderfcripfit. Secundo Iblum canem liia nempe fponte ra-
bie corripi , quod & ipliim veritati repugnat Nam nos Luporum rabientium .

non pauca apud authores exempla legimus & a fide dignis auditu accepimus
Reperio in meis aduerlarijs fiue obleruationibus Medicis & Anatomicis , ( has
quinquennio illo collegi , quo Medie praxi in Nolbeomio S. Spiritus addi-
Icendz operam dedi & Principium Anno Icculari M. D. C. feci ) quas luuemlia
mea appellare Ibleo , Anno Sexcentefimo nempe tertio lupra Millefimum
Menu Septemb. nobis relatum quendam in vicinia tertio poli decubitum &
d^mra- hydrophobiam die mortuum fuide, qui ante Selqutannum arabioloLupo
morfiis fuerat Vltimis hic igitur & extremis vit fu diebus , cum reliquum
.

a morfu tempus incolumis egidet , adeo a vino & aqua abhorruit , vt in ma-
xima fiti bibere non podet , nifi per canaliculum, ( contedo poculo , ne liqui -
da videret ) trahendo & fbrbendo Hic iteratis fepe vocibus, vt Lupus vlula-
.

bat & mentia plani compos alfidentes rogabat,dilcedercnt a ledlo paululum, ne

iui^?ra dentibus ab iplo impeteretur. Ante annos nondum decem ^'rfitrirlquod a mul-
tis eius Vrbis incolis mihi relatum ell) Lupus adeo rabie percitus fxuijt , vt ip-

ia Ciuitatis mernia etiam interdiu ingrederetur, plurimolqi Izdcret , qui fimi-

li omnes rabie capti perierunt, prztervnum forfin & alterum qui multo- ,

rum Ipatio menfium Vulnera aperta tenuerunt , quo fanies illa & aura vene-
rata paulatim exhalaret Exempla plurima , ne longe abeas
.
, apud han-

nem Schenitium re felies, <]ux funt ftmelq ,'fettiSaiq, Palmarij & aliorutiu.
Ne & Luporumq^ Natur genericzquzdam Communi-
hic defit .Canum
tas : Prarter rem minime me falurumexi(limo,fi,qu tammihiinpraxi
Medica & Anatome rabie correptorum, quam alicui meoCollegz occurre-
< runt.

IO. FABRI LYNCEI EXPOSCI
TIONE.' 4,
runtjhxcbrcnitercnumcrauero. Cum anrpinncr. j
dam virum acccrfcrcr plcbeium quen-
, cui iam alius etiam MeWi
peri ipfum hydrophobia laborare P*'^ft'terat re- Hinon,
, & fecunda do(>
, i

ad pWea cvuia fbira, Fa. hic\L

Lanionis dcmorfus, "-o.
quem rabidum
more lohco, iam per conuenientia
fuiOe^non conftabat n j
medicamenta a rhir
lidato , reliquum temporis profpcrc
conlb-
exedit dnnp f I

achi doioi fca ,4 coLpLn "Si.i

tiuncula prxfcripta, cum aliud nihil aducrtercr
tr.t * purgante po-
-l
facile expurgare ratus, fanitati reftituenda:
in/ilkkt' vSuntTm
tutinq tempore Pharmacopaus potionem in fcypho yitre^nT
ipfi porrigeret, ftatim concuflo capite,
& furemi fmil / *

nih.l quicquam in ipfo animaduerfum fuifeMpage

quem nec bibere,nec intueri *quo inTuk'cum h

animo valeo^. Ldit mcdLT
crepat , lufculum carnis filtcm
adferri iubet led ab hor f l
i
Tumdamum al.iid d.l
abhornai,.
i ,v^ wl '
T'
tur) m morbo hoc incile /ufcicams Jl^tHippocratesloqui-
inr..,.
ne morfusfuilTet? Annuit iple ^pic vnquamne aCa-
&domeftiri
tum afli .Hk ipfa Z <1-
C ,ux fori-a
ficata non
iLl.?a
pofTa, quin
k~r
f

|tL ommm auarfiratm'

ala .ZT 'gul- na
'""''"f
^ mente
mame non nunquam
vacillaret Gemebundam
.
&
vlulantem lltr, i

^uin & mordentis in Sorem orlTf L P" ^^^at,

mum febre , nec Illis prXientib.K J
^Iniouebat . Crefeente de-
bre&iecuta hydrophobia obi it ^ incepta fc-
V i

prius fratres ipfius

re eum vicinuCZtm t idma.
& pratfentiflimum ^cftare*rcmedium J"gerc, hoc enim vnicum illi

inopia effcdlui haud

quodBaiulus quidam hir entlrm S^e/rVed
um eit. ied&nonitadudumeft,
&t>nTd
inbus diebus, imioluntariis afflidius , vltimis
acDcroer*'"
*fundendo, animam fimul
efflauk, AudiQ*&
fp'um & femen cf- Aiii.

mina: veftis fimbriam Canem hic Nobilis fx-

IblummoHA r K
mortemintuSo miferx & virus &

Philofophus & ^
MTthcScTexE7'^&n"^''^^^^
Medicus, quem tunc P^^^rix dignitatis Romx <*-
ternooris in ,-ncJ
bui , (Irenuum in Spiritus Nolbeomio Collegam ha- coiK^
Anatomicis
tena Ibidemhumana cadauera rvel oro^e
mus Hic a Cane rabido
.
olurim ^ ^
meis
r lUud maxime yiii ,7.v ) fccucri-
X
lam prargnantemfxminam tempore intcrijlfe omnes, fo-
ouinn
^^S^t^ta quinqjdies laluam
perilfe poft duos ^ perlHtilTe,tum pc-
a oarm
'

,
teridemorCpaSif Womata M.lTcquxcI-
tunAn Infanf amatre io inter nos cieba-
ho[ maium rT^'
quam perciperet
1- nihil quic- adhuc tale
. Videbatur
'^'""^"^>cargumcntoftabiliripoire,immunem.
Tt a rabie

Lviyiiized by Googlc
 ..

494 alia animalia NOV^ HISP. NARDI ANT. RECCHI.

a rabie futurum puellum', quod venenum hoc animalem potius & vitalem
quam naturalem inficere facultatem folitum efieti Cum Plinius lib.i 9. cap..

5. ipfiimCanis rabidi Hepar naturalis fontem facultatis , fiuc co6tum fiuc_

crudum , non aliter ac antidotum aduerfus hoc virus laudauerit. Attamen
res in dubio relicta & Scepfis locum habuit , cum femina cunc nulla re-
perirctur , qui puero huic lac prarbere , ob contrahendi veneni metum,
vellet. Quare ( quod fepius vidi ) ex Capra ad aliquot dies enutriri dc-
*
omnino exiftimo.
buifle illum j

Addam &hoc in Medicorum gratiam Cum anno fiipra millcfimunL. .

fexcentefimo & vndecimo , Menhs Odtobris die vigefima in Nolocomio

ad S.loannem Lattrsmnfem a primario huius vrbis & eiufdcm lociChirur*
Cichiao ( cui &: ego 6c TheophilusMolitoT&ClarifliPrfttfr^iiifi-
S
cic^inur"^
Romx pn eiufdcm modo Nolbeomij Medicus, aderamus ) cadauer ex rabiei
mgtts. mortui humanum fccariiufrum fuirtet hcc in ipfo animaduerfa
'

reperta
, &
fuerunt. Nigerrimus in dextro Cordis ventriculo fanguis, quo omnino ca-
.

caluere rcbat finifter . Erat autem hic per pulmones mire acccnfos & tumidos plu-

MbTemo" rimus difperfus Ventriculus , Oefbphagus & Inteftina ex inflammatio-

.

rubelcebant Contradi rabiei , . fuperuenientium accidentium hic &

fidelilfima & memoria digna eft hifloria . Cum hic triginta lex annos na-
tus robufti habitudinis 5c pilis nigris , agricola fummo mane verfiis hoc
Nofocomium in aliqua ibi vinea operaturus ,
pergeret , reperit itu
Hiftoria
ittiw. via Canemdormienti fimilem , quem vbi vt fibi cederet , pede pcrculsidct,
hic in faciem ipfi fubito infilijtj labium apprehendit, ex quo particulam
abftulit Manfit iger ii^ hoc ipfo Nofocomio ex vulnere propemodunu
.

lanatusPoft triginta demum dies fitire maxime , timere tamen aquatiu

.

& ad omnia naufeare cipit , quare nec carnis iufcula alTumere vo-
liquida
Vehementer & fepe vomuit , aliquando mente motus fuit. Hoc fa-
luit.
'

ne mirabile cll , cum fpeculum ipfi vt intueretur , oblatum fuiflet , vt vi-
dit vt fugit , nec pofthac videre amplius voluit , Canem , a qbo morfiis fue-
rat , contemplari fe in ipfo, exclamans. Hic quater toto vitifiiicurfu a Ca-
nibus morfu petitus fuerat Quare an hic vltimus rabie laborauerit, dubitare
.

non pauci ciperunt , quod in hunc dormientem potius, quam furentem inci-
difiet Pofle autem Felem non rabientem homini fua faliua faltem, dum cu-
.

tem lambit ficforfanfanguineni contingit, rabiem inducere lib. n. cap. 37.

fcripfit his Plinius verbis: LtonAus ac Pardis mttibafque gtticris eius etiam fe-
libus , imbricata afperitaiis ac lima /imilis (
videlicet lingua ) attc.:uanfque lam-
bendo cutem hominis . ^ua cauja etiam manfuefaSia {
alij legunt manfue-
'

fadorum ) 'vbi ad 'vicinum fauguinem peruenit /aliua, inuitat ad rabiem ,

Dc morfii fane Felis domeftici extat illa celefeis in Aede Diua Firginh
ad Populum de Frbe fepulchralis inferiptio
fi pes ebfcenouum mortis genus -.improba Felis:
E Feiii
noiiumor Dum trahuur digitum mordet O" intereo
,
''

A Gallo gallinaceo mulieri Germani hic vulnus illatum vidi tanti ma-
lignitatis, vt lecucum ind^ fuerit cacoethes ; ac tantum non omnino lethale vl-
 IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 49;
cus. Quare credere forfan nonabsre fuerit , Canes nondum ipfa rabie infe-

ftos , led ad hanc lam difjjoficos humano cruori fuum facile virus,ceu fermen.
tum quoddam actinduram , *t Chymici loquuntur, communicare
polTcj,
quod paulatim vires acquirat eundo &fpiritus vitales atque animales
maxima
petat. Difcc hic pariter dormientem Canem non temere excitandum elTej.
Eft & hoc confideratione dignillimum , 'in eodem LMtrane[i
Noficomi mor- o otf,
ab hydropho- ^
/ tuum fuifle.qui quidem olim femeftri poft morlum Canis fpatio
bia immunis fuit,vbi tamen interea temporis ab operis & laboribus
diurnis ve-
fperi domum redijt,vicini omnes Canes longe prius quam ipfum
videret, latra-
re caiperunt ex folo eu ol&du animaduertemes, ex quo latratu
vxor ipfius cer-
lifrimumfignumaduentus mariti fui capere lolebat. De medicamentis qu*
rabioforum morfibus aduerfantur , tam multa Galenus pnfertim &
Plinius
nobis feripta reliquerunt vt fi hic omnia illa referre atque examinare
,
animus
clTet , iuftat magnitudinis mihi volumen exiret . Hoc dixilTe fuflfecerit pluri-
mum haec diiBcultatis includere & plura opinionem potius , quam
,

veritatem
,
fapere.Seddevenenatorummorfibus& idibus animalium, cum de ferpen-
tibus adurus ero, plura dixero Hoc nunc monui/Te fatis fuerit , vulnera^
.

& vlcera h*c tardilEme confolidanda & igne citiffime exlHrpanda, adeo-
que mihi Hippocratis hic Aphorifmorum coronidem mire arrideres
cuntjttc tton JuMnt f/udicancf/fti , m ferrum puiat qu ferrum non fiuruu eu irnis
:

finat : qut ignis non funat, tu incurabiliu putare oportet .

De Medicinis fimilitcr Lupo petuntur, nec hic nobis animus

,
qua: ex
eft Ihadem condere. Videri pofliint Animalium Hiftonographi Galenum .

folum adducam, qui de Compofitione fecundum locos ad Hepaticas af-

6.
fediones Hepar Lupi tam per le (iimpitum quam cum Eupatorio mixtum, s la-
,
pridicat. Qui tamen de fimplicium fiicult. n. fcripfit . Itcur lupinum
fipe in medicamentum indidi hepaticum , tjuod ex Eupatorio conficitur nec , tu-

mm tjuod mentione dignum fit, amplius pruRare comperi, ad lUud 'videlicet compa-
rans, ^d fine ido componitur Q^ . in loco experientise magis quam friuola;
,
vt exiftimo, rationi credidit, qu* plurimis iam perluafit, partes animalium

quandam cum humanis fympathiam & Antipathiam hoc eft , iuuandi aut no-
cendi inclinationem & appetitum habere , vt Cor cum Corde
, Pulmonem,
cum Pulmone, cum Hepate Hepar qua de controuerfia alio loco difccptan-
:

De ftercore Lupino cholica paftione laborantibus po-

di occafio dabitur .

tando , vah ouam copiofus & propemodum odiofus eft Galenus. 1 1. dt.

Siniplic.facult. Vbi longa verborum lene, quid

poliit, commemorat
& quantum in hoc affeiftu
Vbi non deglutitum modo, led lufpenlum etiam iuuiHe
. CtiniK
^
Et illud m.ixime laudat , quod terram haud attigit. Vtque ad-
tertatur. puium pr
mirationem augeat , etiam ex vinculo c lana ouis d Lupo laniata: confe-
ilo , lufpcndi illius lententia qui plurimos ex
,
hoc Symptomate liberauerat ,

przcipit. Concludit demum non voces hic aut

charaifteres, verum lub- .
,

llantias naturales fufpendi, & maiorem ob id fidem adhiberi debere ccnlet,

illi
cum iplemet etiam Galenus elleiftum non latis admirari potuerit. Eodem in,
loco ftercora canum, humanum quoque liio modo
vllirpatum , caprinum,bu-
T t i bulum.
 . . .

496 '
ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.
bulum, ouillum, columbinum , gallinaceum, murium , crocodilorum & ftur-
norum mire celebrat , ellque ( fit venia verbo ) totus ibi in Hercorc Matthio- .

< Ius etiam commento fiio in Diolcoridis libri (eundi caput trigefimum (epti-

iu**criam TOum, olcum cxolctolcu humano ftcrcore ( quamuis hocob fostorem abomi*
cx fimtro naftdum prius dixerit )& aquam vitreis elici organis dicit, qu nclcio quas
rat medica adtairandas,tam intus quam extra adhibita , effedus praedent Sei Cefrophagit .

his fuaf nos balfama , aut malcolcntia potius medicamenta relinquamus, qui fi
exprincipijschymicisintellexilTent ,
qua ratione haec omnia vimfuam.sxcr-
cerent. Salium nempe & Sulphuris ope, quaein alijs gratioribus &fuaueo-
lencibus quoque (iibilantijs pretiofiora & efficaciora reperiuntur iam abfiir- ,

disillis pharmacis longum vale dixident

Intedina tamen Lupi recentiores quidam Medici in Cholico dolore plu>
rimum prodede vociferantur. Ego, quid in Medica mihi praxi cuidanL, &
intcAina collegx mco coutigcrit, receniere hic minime grauabor. Medebamur ante
a^6 hos quos elaplos annos llludri cuidam perlonz in hac ipfa Vrbe, quzio-
gemitibus vexata cholicis firoul & renalibus doloribus , ad infaniam quafi age-
licis. batur. Pod varia medicamenta, cum dolor etiam fecunda dic non omnino
ceflare videretur , ab amicis propofitus hiit hic ex Lupi Intedino & for(an cum
iplo dcrcore reficcaio , ab idiota pallim offerri (blitus puluis quem, vt zger
,
noder affumere poffet, anxie a nobis efdagitauit quod huic plurimum fidei
;

idem cx aliorum commendatione haberet Nos, vc voluntati ipfius fatisfacc-

.

remus facile affenliim pradauimus, quod periculum (altem ex noc nullum ti-
meremus . In vino itaque albo difiblutus & ebibitus fuit, non grati certe odoris
aut faporis, quod ego pitiffando expertus fui
Podquam exhau fit, (fatimzgrotus melius (e habere &non (atisNepcn-
Horz enim vnius ferme (jDatio quiclcere fi-
thes hoc laudibus extollere valuit .
bi Redierunt pofimedum ijdcm & acerbiores dolores . Vndead
vifiis fiiit.

alios clyderes Sc olei Amygdalarum dulcium cum vino gcncrolb &calidp

mixti potum,fomcntaanody na &vnd:ionesdenuocd deuentum, donec ter-
tia dic , exhauda omnino (entina & arenulis grandioribus per vrinam cmidls ,

. (zuiora ilia accidentia mitigarentur, quz pod alui lenitioncm ex Icuioribus

medicaminibus paratam, radicitus (ublata fuerunt. Hic,quinfemel concepta
fiducia de dupenda huius medicamenti & ab amicis decantata virtute, Ipiri-
tuum impetum & agitationem aliquomodo quietaucrit, adebq. dolorem remi-
ferit,nullus dubito.Hoc enim ego Izpidime zgrotis meis vfiiucniffc obferuaui
Lepidam (ane & minime hic tacendam hidoriam, coronidis loco inferam:
qua confirmatur, quantum in nobis imaginatio de medicamento habita va-
uLyoccu leat, quam loannts 'BaftiHit Porta Lynctai ( vir ille, cui fila iam immortalitatis
ttiSjlS- famam feripta conciliarunt ) ExcellentilTimo Principi Czfio nodro Neapoli
enarrauit. Cum ibi IllndrilTima quzdamfzmina partus difficultatibus plu-
rimis latn horis moledata, ac pene debilitata eniti non poffet, teneatis ferme
lepidj hi.
ftoru doce omnibus remedijs, media tandem noidc ad zdes didi Porta , quem in arcanis
in Oraculum quoddam fulpicicbanc omnes , miffum , importuni
remedijs ceu
pullatum,& remedium efflagitatum fiiit .lp(e Medicinam minime profiteri,
Ctlomr
 . ,,,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 49?

& lomnum fibi turbari conquerens, abire famulum iuffic.Hic magis magisq.
inftare & Iaeram illam .mchoram implorare QMrc, ve ea le Tortet molellia,
.

& porcamTuam a continua fimiil palliitionc Hberaret aquam nefeio quam ,

Capillorum puto Veneris, in chartula prilcriplit & liibito potandam partu-

rienti efle, feruo prarcepit. Ne autem a vento papyraceum folium agitatum^
alio traniportaretur, in parte enim domus fuperiore habitabat, obuias ex pa-
uimento Ibrdes, ac quiiquilias collegit, chart* inuoluit, vt pondus eidem ad-
deret , & ex fenellra deiccit . Famulus ratus , medicamentum iam ab mlo
Ic

Potu praeparatum domum Ierre,iufllt vt ebiberet Hera,quod attulerat, (^a-

re muliercula: alllllentes ex vinopuluerem illum fbrdidum confeftim Ibrben
dum pr*buerunr, & bono fimul animo parturientem efle iuflcrunt. Et ecce,
quadrantis horjc Ipatio enititur illa pulcherrimum malculum Dum mane c .

Icdfo in Mufacum ie recipit Portet , in .i:dibus luis plures Principis illius famu-
los Iiue Anteambulones vino nobiliisimo Campano , carnibus , volatilibus
pilcibus,fru(Iibus, ac menlie fecundae bellarijsac vere lauti js onuftos reperit:
miratur rei nouitatem . Atqui ifti,donaria hxc elTe, qu* Princeps iplbrum ei
'mitteret pro arcano & quaudiuino fibi concelTo medicameto,puluere nimi-

rum illo, quem ance aliquot horas parturienti Domina: vxori liix tranlmilif.
let, quo ebibito cum pauxillo vino ftatim illa fcliciGime peperillec
, Porca_t .

rem iimulare , gratias agi interim Principi iufsit fe poft meridiem illum ac-,

ceiTurum & de laullo vtrique euentu maculaturum. Quod & fecit, Hmulque
quantum opinio femel animo imprella de medicamento & Medico, Hue bo-
. na Iiue Hniura elEcere polsit , hinc 4 >Ici monuit . Cuius & ego gratia ha:c
afferre ( licet parerga alicui cenferi polsint) fimulq. innuere volui, fxpe-
nuinero nos effedifum per (c clTe credererin nollris medicamentis , qui ta-
men ex accidenti potius, vt loquuntur, proucnic, atque hinc regulas iUas,con-
traria contrarijs curari, quamplurimas falso poni, & a fcholis approbari, non
intellegis medicamentorum viribus Sed manum e tabula nam & hic for-
. :

fan nimius aliquibus fiiilTe videbor

Q^re ne nunc, quidem, cum pofTem plurima, de Lyco3ono Luporum Ve-
neno quicquam dicam.Nec de Hominum in Lupos metamorpholi.cuius Pli-
nius cap. aa.libri 8. meminit, fuifTe,qui credercc,& Grxeum auchorum Ettan-
them hoc feribere, ad quod Plauun Amphit. alludit,
Nam 'Verum tH, quod oltm tft etudittom
FeAularitT,muteuai Anticos in Arcadta homines.
Etptu.u btlluJts manfit*lfe, nec vaquam denuo parentibus cognitos .

Mirum inquit Plin.^iw procedeu Creeea credulitas Nullum tam impudens men- .

dacium efl, 'Vt tefie careat Quod vt venifimum ell,hominem neque corpore
.

neque Anima in beftiam verti pofTeiTheologi tame nollri, inter quos primo
loco nominandus ac venerandus D./I*g*/?/lib.i S.deCiuic. Dei cap.i 8. fa-
no id modo eiq)licat,ludificatione nepe dzmonum fieri poflc, vt tam fubiipfl
phantafia perfuadear,qua alijs ita appareac,hominem Lupi, fcu alterius befti;
corpus induilfe.Et fi forsa onera viribus fiiis maiora porcec,h5c a D^monibus
ferri, vt hominibus illudatur. Veru hzc Theologis relinquamus, & finiamus.
T Tt j
TLA-

Digitized by Googk
 ,;

498 ALIA ANIMALIA NOV>E HISP, NARDI ANT. RECCHL

T L A T L^A V H / 0 C E L 0 T L, /m
Tigris Mtxicdn*.

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO.

A P V T, Felis noftracis figuram ;
quodammodo reprzlen--'
tat, vti& reliquum corpus non multum ab Animali hoc
dilTidct. Caudam habet, quam in Icone exprefia fuit, paulo
longiorem aures^ curtas ac patulas , oculos conlpicuosfic
;

lucentes, rotundolque. Oris ritilum fatis magnum obtinet

Canini bene eminent dentes ita longi, vtinfe-
fiiperiores
riorem ad latera maxillam excedant Barbz pili pauciores
.

(unt , quam figura hzc offendit , & hi verfiis pe<ff us reflexi, nigricantes. Sunt &
alij non multi ad ridfum fixi, collum verfiis retorti. Nafiim craflum valde habet:
Tibias craflas valde, &
mediocriter altas :ln pedibus anteriorib. vngues acutos
quatuor longiores , &
quintum breuiorem. Vniuerfum corpus pulchro rofeoq.
fubrubet colore , excepto inferiore ventre , qui albicat potius. Maculis rofarum
effigie , fcd grandioritnis multo , quam przlens exhibet figura , nigricantibus
omnibus intra fuaue rubentem colorem , cotum ita corpus , pedes cauda or- &
dine auodam diftinguuntur, vt elegantem plane huic animali acu pidum tape-
tem , impofitum crederes. Sunt autem maculz hz in dorfo Sc
leu peripetafina
capite rotundiores, maiorefquej verfus ventrem vero pedefque oblongiufcu-
Aninuiifi Iz, 6c multo minores .
^onicio ziiTigris ,P*rdsdis, PMthsrx , Pardi ,Letpardi, Th$it,Va-
rixrum , Lyncis , Afrietn^fum , gf" (^htu, pluribus pelles maculis fcateant, an ho-
mina. rum natura animalium & nomina , plures nobu & maiores dubitandi caulas
Arinoteies
Pliuij confilio & imitatione , Ariffotelem Natur* velligijs
* inhocmeoopulculolibentilsimelequor. AltxMdroemm Mgnt

niiure piu I{tge , vt Plinius habet, mfiammato cupidine ammcdmm nasuras nofcendi, dtlegMuq.
f>c commtntiuiont[nmmointmmJaStrinssfviro, aliqnot milii* hominum
Arifiottli
witouad isstotiusAfu ,Cr*cs*q.tr*nM
p*mt injps , omnium quos ptfca-

Digiii/ed by Google
 , . . , ,.

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 49 ?

$u(q- *ltbant, ejuihupfue 'vinaria , armenta, aluearia, piftina, auiaria in tura erant,
vequid-vfpiam ginnum ignoraretur ab quis percontande quinquaginta fermevolu- Pjmhtran
eo :

mtna illa praclara de Animalibus condidit . Hic igitur 6. Hillor. animal. 1 1.

^ ^
' , . .

Pantbrrymo^uit, pant ucos Luporftm ntu. Theodorus

-r*!! I canarius .

w5*> Gaza Panther itu

Lupum Canarium vertit. Hoc lui. Cxlar Scalig.commcntario fuo,(iepe iam lau-

dato , improbat , Pantheram interpretatur , Gazi interpretationem mi- q

t.'

rans &
reprehendens Sed rurfum Niphus vtramque hanc verlionem , dum al-
.

latum Arirtotelis locum declarat, refutare aggrcflus ,>, inquit, d 'vetere

^
r^rf{aquoSc.ilicerluam mutuatus ell) Panthera 'vertitur ftdTheedorus .
,

Fardalin 'vertit Tantheram , wvitft'viro{ feu Pantherem ) lupum Canarium s Sed

quidJit luput Canarius non fatis eoniiat Etreilc quidem Niphus; aliqui enim^
lupum Canarium putant clle animal voce vulpina , cum Leonibus congre-
diens ahj ex Cane & Lupa natum alij genus Lupi longis afpcriique pilis
: ;

Quid igitur proprie fit Panther, iorlan ignoratur Hinc Oppianus hunc inter .

feras ignobiliores vti Feles, Glires , Sciuros numerat Quare fi huic credimus . ,
qu.d

neque Lyncem,neque Thoen, neque Pardalin , aut Pantheram efle patct,quod

h*c non vilia & imbecillia fint animalia neque Pardus fiuc Panthera mafeu- :

luserit , cum aliam Pantheri ab hoc vocem , adeoqueindiuidualemquandam

( vt ita loquar ) afllgnct proprietatem Author Philomelx hoc verlu

Panther caurit amans , Pardus hiando felit
Et Ariftoteles equidem, vnico folum loco FawAer/i mentionem facit, & qui-
dem non vbi de Leonum ( ad quos referretur , fi Panthera elTet ] led Luporum
partu loquitur . Panthera vero vocem Plinius latinitate donauit quam Grxea; ,
rambers

illi apud Arillotelem frequenti , fubfiituit , quod poli hunc Gaza_,

, reddi
quoque Panthera enim Ariftoteles vocabulum nufquam pofuit , led fie-
fecit :

iiflimc Pardalis, quod femper Gaza Pantheram interpretatur,quod & iplc Sca-
iiger imitatur Coment, luo in 9. Hiftor. cap.8. fed 6. in vcrfioiie Gazx
inquit Ariftoteles,hoc eft Panthera , deuorato veneno, quod idcirc'vocant Parda-
Jianches
,
. luuat enim
quarit hominis fiercus Eodem plane modo z. Hift. i . Pan-
, dum ait Arift. multifida quadam ejje , 'vt
thera ipfi ex Pardale vertitur Leonem
Canem, Pantheram . & 8 Hift. 1 8. Qiiando Leones potius in Europa, Pantheras
vero in Afia , in Europa nullas efte fcripfit Quin etiam, quando neutro genere .
panther,:

Pardalia idem Scaliger Vantheram ponit i.Hift. 1 4.dum Ariftoteles Cha-

maleontem pedlore lacerti, O- perinde atqs Panthera nigrere 'variatum aflerit. Hic tame
Gaza pro Pardalia Pardum non 'Pantheram reddit ; (ed nulla eft differentia
,

Ytiam videbimus Concludamus igitur Ariftotelem,quotielcunqi Pardalis ?

.

, animal velle maculolum intelligere ferum, & ex Leonum

Pardalia habet ge-
nere Panther autem ad Lupos potius, quamieones pertinere videtur nec an
. ,

maculis careat, an illis alpcrliim fit, ex riftotcle patet. Non miror 'deo
quoldam Lupum Canarium ; alios Canem Luparmm pro Panthere interpretari dc.ar ac-

voluiflo.
Iam autem Pardales , Pantheras , Pardas , f^arids , uAfricanas vnum idemque Quibus no

animal efle,luculemo Plinij etiam tcftimonio docebo Hic lib. 8. cap.i y.Cum . pi.n.iia p,
de Pno/Iwri/ ageret, dixit, Pantherarum mares Pardos appellari, 6t Pantheras
fimpliciter

Digilized by Google
 . , , , , 6 . . ,

4CO ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD.ANT.RECCHI.

(impliciter A^<irWob varium nempe &macuIofiim colorem . Ablbluto etiam
nomine Pantheras, appellabat, quod ex Africa nimirum aducho-
rentur . Senatufconfultum fuit vetus , inquit , ne liceret Africanas in Italiam adue-
here Locutus autem hic de Pantherss fuerat :propcerea Varro dicebat, i Lybia f
Luc{ ksues diila ejfentfortajji Panthera qutu^ue Lernes non Afiican( beflia dicerentur H
fed Luca quod in Lybia nempe plurim tales nafcantur . Per Pardalem vero
,

cimeio- etiam Plinium intelligere Pantheram ex fequenti fit capite clarum , vbi de Ca-

mraiosa
melopardale fermonem inlf ituit
,
quod Capite nempefit Camelino g/* maculis 'liis, i

'I* Maculofiim igitur cum fit animal , Pardalis 'fiue

rutilum colorem dininguemibus.
nSun . Panthera Latinis merito nominis compofitionem ingredi debuit Eft quidem-. .

& Tigris etiam maculofiim animal , verum hoc Plinio non orbiculatas, quales
inCamelopadalc fiint, (ed oblongas fortitum eft maculas
Ac poftquam huc pertigimus & Cameloparidis quoque meminimus, (patio*
campus aperit de nomine (altem beftia; huius aduerfiis Vlyfem *Aldroman-
fiis (e

dum dilputandi Hic igitur , vt & Cornelius yteruerius Belga (iiccelTor ipfius &C
.

Adattfas rerum Naturalium JB<wwmi olim Profcftbr, libro de Sluadrupedibus 'Bijulcis, Gap.
drouandii de Camelopardali , errare eos dicunt, qui Camelopardalem , quod ex Camelo
lopwSr Pardale perterit A fit, ita appellari cenfeant. Illud autem longe eSi fallifimum,
cUfpwimr. inquiunt. Cum Qd Pardus ipfe, fiuePardalis qui Croce rAirdiClus, generare non
pofsit, efl enim Hybrida', rvtproter naturalium rerum feripeores , cultiffmus Clau-
dianus :

Oiuia fulminei properent ad vulnera Pardi ,

HvbfS**
Semine permixto geniti, cum fme Leosso
clMdiue. Mobiliorem Vterum viridis corrupit adulter .

Perpfrtm ^ * ttsotulit referunt patres , robore matres .

Smu? dubia & hallucinationes

ne dicam errores , quot voces reperio ^
,

Se Et imprimis iam probaui , longe ex Arift. 6c Plinij mente , P<h-

(iipra dilucide

m. therem a Pardo leu Pardale aut Panthera diftare , qua: omnia hic (ub vno ani-
mali nomina conflinduntur Nam Ariftoteles fiepe Pardalis ,{ioe Panthera,
.

maculofi animalis P4ffctr;/ vero ignoti animalis , & quod nefeitur, vtrunu
;

atrum an album fit, (cmel tantum meminit , quod Gaz<c Canarium no-
minare placuit. Pardum etiam Pathero mare plane a Panthere ex Plinij
authoritate deduximus. Porro quomodo HjMida eft Pardui, & Muli inftar ge-
nerare non poteft?Cum Plinius tamen dicat lib. 8.cap. Odore Pardi coitum fin 1 .

tit in adultera Leo, totaque <vi conjurgit in partiam . Idcirco aut culpa flumine abluitur

longius comitatur Lezna nempe adulterum Pardum Venim , inquies, coi-

i .

Leona Pardus non ideo generabit filium ex matre alium At quseram .

ihotiucc. ego, cuius patris hic Pardus fit filj^s ?

Oviliorem vterum viridis corrupit adulter inquit Claudianus

Et quis hic viridis adulter? Huic poeta nullum haiftenus nomen aftlgnauit. An
Pardus fimul pater &
filius ? vt friuola de pullo & ouo eft quzIHo, vtrum horum
prius fuerit. Ate^ui ego,ex eodem Pliniano loco,ram Lezna non coire modo Par-
dum , etiam catulos Leoninos non iubatos tamen , Leonum mo-
(cd ex eadem
re p<tOQKiie, te fctio. Leoni pracipua geaerofitat, 'meruit, tunc, cum colla armojq.
vefiiunt

DluiiizLdvj uy -, -- --
 , . , . ,
,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. JOI

VtiVimt iitht . !d enim dtette confingit, e l^tone conceptis . ^not Vtro Pardi generattere Pardatcoic
com Lecni
femper charaRert hoc carent. Simtli modo ftmint.Aiagna itiido coitus, (? ot hoc ma-
& ex noc
rthus ira Africa hac maxime fpeciat, inopia apuarum ad paucos amnes congregantibus
.
ccncrac
Leones o6
feris. Ideo multiformes ibi animalium partus, 'varie faminis cuiufjue generis mares ittbacot

aufxii, aut voluptate mifcente ,vnde etiam Vulgare Gracia dillum , femper aliquid
noui Africam afferre. Hic Pliniiis: qui mixtum quid cx Vardo g/ Ltana procreari
non negat, Pardos tamen hos partus non vocat. Qui Vardos minime expermixto
femine ortos, fed fuf fpeciei determinatum animal & quorum fxminz l?an-
thira fint,appellat . Solinus etiam cap. i p. de Leonibus loqucns../ir ij , quos creant
Vardi , in plebe remanent iubarum inopes, pariter omnes parcunt d fagina.
lam fi hoc etiam Aldrouando donem , Pantherem cum Pardo fiue PardaU aut P<mi- Paiuher fi
etiam cum
tifr4vnumidemquc animal e/Ie, quod paulo ante negaui , nihil tamen Vlyfes Pardo idi
eflec, tamd
hic cuincet. Nam P4r^er,etiam Arillotelis auchoritate non inficundusaut generare
Luporum more, numero vt plurimum quatuor Et, ex mente
Herilis cll ,famina enim tacosparit
Arirtote-
vt quid amplius concedam, P4r<fw fcilicet a Pantheris differens animalium ge- lii poceft

nus. Et hi tamen generandi Solinum cap.xo, his verbis loquentem audimus : i

his filueliribus P4r<f/ funt fecundum a Pantheris gentes , noti fatis : quorum adulte-
,

Leanarum,ti Leones quidem procreantur,fd ignobiles.

rinis coitibus degeneratur partus

Non fum tamen nefeiu^ Pardum & Leopardum vocari aliquando ab Authori- Pardas &
Leopardus
bus adulterinum hunc Lema: fatum, ex P4r<i> fcu Pathera ma/culo progeitum qaaodoque
^o quouts
ui, vt Philofratus habet, maculofus eff . &
propterca non cll mirum Clau- mscutofo
3 ianus hunc etiam Pardum appellauit poetica quadam licentia,cum adeo Pardo animali rumuncur.
fcu Pardali macula: propria: effc videantur, vt etiam i
j
.Hicremii legatur;// mu-
tore poteil Atthieps ptllem fam , aut Pardus maculas fuas-,&- 'vos poteritis benefa-

cere cum didiceritis malum Quamuis de maculis Plinius nihil dicat , fblumquc
,

iuba; defedtum in ipuria hac progenie infinuct. Maluit itaque hic Aldrouan-
dus O- ytetuerius elegantis ingenij poeti Claudiani, quam fblertium Naturi in-
jerpretum uAriflotelis &
P/i/>jf fide vti. Atque huius loliushic gratia adduce-

re volui, vtdemonflrarcmP4rAfr a P4BfAer4 longe differre. An vero Ca-

melopardalis ex permixto fit femine genita & quale fit animal , vbi locorum

reperiatur ; hic pertraAare huius minime funt inftituti. Videri potell Prtr/ir
obferuationum,& apud hunc Strabonis verba , qui in colore de-
Bellonius i. lib.

feribendo plurimum variant . Hic enim ait, cum Pardale fimilitudinem nul-
&
lam habere, coloris varietate Hinnulo fimillimam Camclopardalim effe.Illc
Camelo-
Pardi maculis varijs infedlamadffniit .Ego'laltcm , aliquam nominum ambi- pardalis fi

Bellonio
guitatem c medio tollere volui , reliquam fequenti capite profequemur. Nunc delcribi-
ad animalis prifentis Mcxicani effigiem declarandam, Naturi eiufdcmu &
proprietatem enucleandam me confero
Hoc autem priulquam excquar , Tigridi etiam examen fiibcundum cft,cum Tigridts
exaasea.
non Icuis hic dubitatio orini poffit, Tigridumnc,an Pantherarum cohorti
, Animal hoc fodare fc velit . Phnius equidem lib. 8, cap. 1 7. Cum Panthera-
rum confidorationem inilituiffet , Tigridis pariter , maculofi animalis , recor-
datur Panthera inquit ,
.
&
Tigris matularum 'varietate prope foLt befiorum fpe-
Santur , cateris 'vnus fuus cuiufque generis , tR color , Patancrij ia candido breutt
,

macularum
 . . . . :..

501 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

KtpKhen* mattddrum oc/>.Noui hic non Icuis Plinium lapfus ab yteruerio argui Cap de Ca-
Tigrcs
mtlo/^arJate, cjaod folo &
Pantheras macularum priuilegio gaudere firri-
fo?
p^erit cum Lynces tamen , LeoparJf, Vri & mdojft eodem fruantur . Atqui hic
,

, tum quia non abfoluto plane lermone a maculis

Plinio (iippetias fero
AerLm-
cniofa beftias omnes exclufit , cum propefilas dixerit , nonfimpliciser [olas Pantheras &
(cripfcrit .

"Pigres ; tum quia forian Canes ea macularum varietate ornatos minime vi-
^fcndi- dit quales & nos , non multos ante annos quacunque tandem ex regiono
i
,

Dius
.
primum inueflos conlpeximus Fateor equidem me talium inlignes duos cum
.

admiratione, Pantherarum maculas apprime referentes ex mololTorum genere

Canes Ro- Romae vidiffe, quorum vnum ante chpfunniRncmjin^nfldf^inJelicornm,

Sris mi- ciuldem VrbisEpilcopi Suffragancus Petrus Epifeopus Adramyttenus 'tiimorwm.

, facrarum literarum cultu & humanarum prudentia^
integritate ac fuauitate
rerum confpicuus alterum Illuftrifl! D.Nicol. Danielouiz, Regis Polon. Thc-
;
f
Pilios > vterque amicitia mihi iim&iilimus in hanc Vrbera adduxerat
fco^
*anijrtte- Et quamuis Tigridem deferibat Plinius tremenda animal 'velocitatis ejfe, qua-
les tamen maculas,oblongan:e an orbiculatas habear, ibi non declarat, quas alio

ex loco eiulHem collegimus Cap, 1 6. nempe lib. i j vbi de Cedrinis , an Citreis .

^lis- rncnfis haec leguntur Menfis pracipua das in >vena . crifpis , rvel in vertice <T/arijs
Non moror hic fiuc ali j
legant , in 'vertices fparfis, in Vertice paruit aut prauitfl.\x
in Cortice 'varijs Hoc enim quod fequitur, ad rem noftram facit : /lUd oblongi

mtcttim.
Avmir difiurfr, id<oque Tigrina appellantur , hoc intorto,
Habebunt igitur Tigres non intortas fiuc orbiculatas , ftd oblon-
ei^ocantur.
^ ideo tales Pantherina

gas maculas ad quarum fimilitudinem men/ie Tigrina appellationem accepe-

,

nmt De huiuimodi Jrarc4 menfis loquebatur libello

. de animi TranquiUita-
Placet inquit men/a non varietate macularum con/picua ,fed in vfim poJita,.fna
^cam^ te :
, ,

nuUtus conuiua oculos nec Voluptate moretur , nec accendat inuidia . Et idem 7. de Be-
neRcijs -.Video ifiasmenfas ^ afJimatum lignum Senatoris cen/ueo pretiofius, qwo
illud in plures nodos arbori infilicitas torfit Ex Citri nempe li^o, Sc quidem par-
te nodola , illae maculx in menfis elucebant Hinc venuftc Petronius Arbiter
.

- - - - - Ecce oA/rit eruta terris

Citrea men/a , greges /etuorum ,
oUtumque renidens
Ponitur , ac maculis imitatur vilibus aurum.
TignwSc Hic ad Germanos noflros nunc Luxus tranflatus eft,led limeus vere luxus,

"'^iTAce
plurimas ex tAcere & Fraxino , 6c ex harum quidem aroorum frequenter
resr Frssi radicibus venarum difeurfii pulcherrime variantibus , atque vt Plinius ait,
pulcher^ 'vndatim gratia^ firme Pauonum oculos
crifpis maiore imitantibus menfas elabo-
nus c6cio-
j-eiit J pigmento , Vernice di&o mire corulcant. Nec apud Ita-
qux vnguinc Icu
nauc
los ex varijs & elegantibus /dwrfM
lignis mcnfulx confici deflerunt, verum
qux Senatorium cenlum pretio fuo haud xquenti in quarum locum lapidex
ihmt &d
^ vcrficoloribus marmoribus , lapillis pretiofis , gemmiique quas
Orientales plagx fubminiftrant , confeiflx in delici js habentur . Vifa nobis fbit

fcoforto paucos annos in Romani cuiufdam Mercatoris xdibus lapidea eiulniodi

marmori*
bttscooS'
menla , intertextis artificiofilfime lapillis nobilioribus , duodecim aurcorunu
'
ciudt millibus xftimata. lUluftrifr. tamen Princeps nofter, non luxus, quenu
nili
 . . ,. , .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. . ;8j

nifi in literis folis agnofcit , Naturx Thefauri recludendi gratia
fcd.iLixuriantis

jnenlas nobis nuper ad miraculum vfcjuc ilupenti ex ligno foffili

toti

ipli dilo, affabre concinnatas fieri curauit . Hoc iple Primus non procul

ab Vrbe fiia A^ua^ariaoa detexit Sc erui curauit ,

tam varijs venuffilq. vnda-
rum maculis confperfiim, cctcrifijue compaiff ioris fubffantix dotibus ornatum, Pnnc<pt

vt cum Arundine (eu Canna Indica venarum elegantia certare, vel potius illam ^c!!f?lgn5

luperare valeat Veie Tigrinas dicere menfas poflis, cum fuluo ferme colore &
.

vndis diffiniffx luceant. Nam Solinus deTigribus. F nluo nitent , hoc

fhluum nigrantibus fegmentis interundatum varietate apprime decet S ic

Vfus gy impigra fimtd experientia mentis s
----- 'veteres tellure recludit
Thejduros
Vt Poeta ait
Verum hxc omnia luculentius ex (criptis ipfiusjpropediem lucem alpeiffuris
( in quibus noua plurima ab ip(b deteda & obleruata (unt curiofiis Ledor
)
docebitur . r.

Hic idem PrincepsTAerrf/fWK fimulligni ad antiquorum morem elabo- Ex There-

bimhino U
randi , ex quo menix , (crinia , cap(ulx & varia (upellex conficitur , vfum no- cno varia

bis reuocauit, ac denuo.^0/4n/r fuis offendit. Abundant vero hac arbore mon- K venufta
rupellex
tes (ub ditione ipfius gemini, Scopulofus vnus in fimbria , alter altiffimus /ani.
Cenaro appellatus, in Latio Albunea illius Tyhurtina Sybilla olim (edes, quem om-
nium niue primum candentem , & vltimo eadem (poliatum exVRBEcon
tem piamur
Montis Ta
Proh quanta in hoc plantarum varietas 1 Quanta in eodem circa finem Maij ni Qtu^rp
florum amoenitas ! Qux aurx ibidem tum (pirantis (uauitas ! Quam (patio(a_. di^i cnco-
njitun

in sumitate eius adinffi^ Amphitheatri cinda planities! Quam copio(x limpi-

dilllmarum*aquarum ibi (caturigines! Apud hos fontes Alhuneos fic a Sybill^ no-
mine didos, ante XIV. annos, dum magnam diei partem non fine dulci labore
luffrandis cruendi(que plantis,cum Principe noffro,vti aliarum (cientiarum pe-
ne omnium, ita quoque rei Plantarix & amantillimo & peritiffimo, operam de-
diffemus, con(edimus ve(jx:re,6 fraffi membra labore Aniictnio nos refocillaui-
mus loarmesTerrentius , Theophilus Alclitor,Henricus (^oruinus Ego, Herbarum &
omnes addidiffimi Sub nodem tandem in Arce & Oppido Principis
ftud io

quod dido monti incumbit SanG/i 'Poli nuncupato, vt corporis vires bafilica^
excepti epulatione collegimus , ita dulci animum pabulo ,
(uauiffima nimi-
rum confabulatione , ac philolophicis (ymbolis recreauimus
Profedus eff ad eundem nuc Montem eiufdem Principis Cafij Medicus /94- loaiKBapt.
VVinthwr
nes 'Sapt,b'uimhierius Bauaro-Sebonganus ad Lyeum, Vir prfter medendi arte, poli- riusGerrna
nus Mcdi*
tioribus etiam litteris bene cultus>& Anatomes ac Herbarum fcientia non leni-
ter tindus i vt feledioribus & tam virtute quam raritate prxffantioribus plan- liuoni Ii
cerarum be
tis Principis fui penum & Hortos, ac iioftrum quoque Viridarium VatKOMum ne dofluj.

locupletiora ecaudiora faciat . .t.-, -.i>'

i'orr6,vtin viamrenertamur, Ariftoteles 8. Hift. Anim, 18. Cum non locis

omnibus animalia quxlibet aut na(ci,auc translata viuere docuiffet ; Pantheras

in Afia

Digitiz^ by GoogI
 . . . . . ,,

504 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD: ANT. RECCHI.

in Afm potius rcpcriri, in Europa nullas . Tigrides vero Africa; & Lybix prae-
cipue tribuere videtur Adiunxit in Afia bclliase/Te efleratiores, fortiores in
.

Europa , &
in Africa multiformiores ;Vndc prouerbium, quod ex Ariftotclc--
ctnei Nam ex varia animalium
Plinius delumpllt Semptr aliquidnoui aferre AfricMH
indilri* commixtionc* noux animalium formx videntur, vtC^nw, inquit, Laconici
vn-

,Canes Indici exTrigidc fi Cant vera funt , debet Ca-

ni Tigris fimilisefle, nec plus abeo, quam Vulpes aut Lupus diftare. Idem_,
iplc enim Ariftoteles i. de Generat. Animal.cap. j. concepta hxc verba liabet:

DiuerC? Cotunt onimolia gcncm dufdtmfccundum naturam Sed ea etiam , quorum gennt dt- .

an^iuin titrjum quidtm natura non multum dtflat,fi modo par magnitudo fit , fi/ tempora
, fid

aquent grauiditatis , raro id fit ,fed tamen fieri

^ in Canibus fi in Vulpibus , ^ in

Lupis certum ell . Canes etiam Indici ex hllua quadam fimili & Cane generantur ,

cmCw Iiue,vt inGrxeo eft Hanc autem belluam cani fimilem pau-
fcfiimiita-
diIo loco explicaucrat Anilot. Tigrem effe . Aft ego hic non video
qux Tigri cum Cane limilitudo exiftat, nifi & Felem ficCani fimilem dicas
Tkrra
;res ^ ^ multum aberrat Tigrem enim ad Feles & minime ad Canes pertiiie-
.
,

lespo' re,pofterius probabo.Nemo fiquidem in/iciabitur facili, Tigrem Leoni multo

propinquiorem, quam Lupo efle: hic autem ad Canes magis , ille ad feles
accedit .

Tigres porro a Pantheris raritate &: nobilitate differre, vel ex Plinio difei-
TigriPi
ihcrutari- mus,cum enim Rom? quadringenti & viginti,vna vice Vopulo Pantheri often-
bu^"<2f derentur, non nifi in Cauea Tigris folacomparuit, libet ipfiim Plin.8. Hiftor.
feiont. Naturalis cap. 1 7. audire Senatujconfultum fuit 'vetus, ne liceret stfricanas ( hoc
:

eft Pantheras ) in Italiam aduehere- Contra hoc tulit adpopulum Cn. oAufidius Tribu-
tam <iu- nufilebis , permifitq. Circenfium gratia importare . Primus auiem Scaurus dtUtate
f^ttrias ( hoc eft Pantheras, fiue mares fiue fiminasjfflr quadraginta vni-
f**
^^^^uerfis mifit. Deinde Pompeius Magnus quadringentas decerni Diuus Atlguffus qua--
foiaRonc drittgentos 'viginti Idem Tuberone, Fabio Max. Coff. IV. Nonas Maias Theatri
.

Marcelli dedicatione Tigrin primus omnium llomaoSkndit in Qauea rnanjmfaciam .

Diuus vero plaudi us fimulquatuor Hic noto Plinium Pantheras vocare , %Afiri-
canas , quod creberrimum hoc genus vt ait ,
yfir

An in Africa , nec
in oAfrica ^negat
Syria
in
Ariftoteles in^
Europa tamen^
Afia reperiri eas dixerat . ait nec ;

illas produci negat

r"defcn^
i*a.
" Sed dolendum plane eft,quod nec Ariftoteles nec Plinius Tigridis nobis fi-
Qjiod in- guram coloremque exadhus deforiplcrunt Petrus Cillius vir eruditiffimus, .

Pmo* toc
^^**^* interpres , ex fuis ad hunc acceffionibus a Porplyrio , Heliodoro Oppi*- &
TO^na - no delumptis , hic nobis de Tigride foripta reliquit : Tigride inquit, ex om-

Tinlt ad fpedandum tucundtus Natura fidertia finxit ^am forma pulchritudine

nibus ferit .

SIm^x G*ii'
'Valde interferas eximia ell, quam longi ceteris auibus 'Pauo excellit Leana om- .

fimilis >videiur , prater folam pellem, quam 'variam macula purpuraftentes S/

lijidefcri-

effiorentes exornant oyddcurfumommbutfaisprailat. Megafihenes firiptisman-

.

aii^^a" dauit , in PrafijsTigresgigni Leonibus duplo fere maiores, eo robore, 'Vt fi de man-
/ifwr rnus d quatuor hominibus dhnDus, Muli pofieriorem pedem comprehendent, ad
tconiboa fi
trahot .
nifOfCf. J - -
Hic
 , . , .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. joj

Hic ego duo obleruanda cxilHmo. Primum, macul.as purpuralcentcs non ni- Duo obfo
gras delcribijoui etiam an orbiculat.-c , an oblongae line, haud patet . Stcuadum, p^aal
cius magnitudinis Tigres cfle,vt vel Leaenii arcjucnt , vel in Prasijs Leones duos
corporis habitu fiiperent Qua: not.x faciunt, vt de illis , quas in Italia non raro
.

videmus Tigres, quarum non paucas Icmper Screniifimi Hetruri.r Magni Du-
ces ( apud quos admiranda Natura: opera ^uamplurima alia conlpiciuntur ) a omnci
aluerunt , dubit.ire quis pollit, Tigres potius an Pantheras nominare libeat , il- Tigsfqu*
las pr.Tcipuc,qua; Leonibus multo liint minores , & nigris orbiculatis non vir-
gatis maculis colorantur. Scaliger Exccrcitat. CCVIII. aduerIiisCard.inum =pptnn-
non procul ab h.ic opinione abit, quamuis alia periiiafus ratione. Tigrem dicunt
animal /erum /adi hi, inquit, quos equidem iure ac merito orientales njoco t/U eum tga .

I }

t r /. - n
;
* pociqs l',r
Pardum futo,cjuandoqmdem & turju minus 'vatet,& exin/idifs 'ziictum quierit. Ste- at putat,
I

nim faltu in arborem quampiam ij cum fe dederim, in ea laiitanf,Fnde in viatores, aut in

alias infiliuntferas.ld quod de Pardo quoque prMiderunt . Esi igitur Pardus /ndus . .

In hac ipfiifima Exccrcit duo adhuc funt alia , qua: minime mihi reti- duo
.
nota-

cenda videntur. Primum, quod circa finem legitur , & hoc ell; Non eHoliferuatio

contemnenda f wdftMu ejl Panthera , quid fit apud Xenophontem in Commentario de

Venatione, eum 'vtrumque ilatuit feparatim roftiKn ^ Hic Scaligerum ite- . Ptiroom

rum confundere aduerto Pantherem cum Panthera fiuc Tardate , cum tamen Iu- Scaiigct

pra aperte docuerim , longe diuerfum animal quod Ariftoteli Panther, ab

efle ,

eo qued Grxee ipfi Tardalis fiue Pardalia dicitur , quod Latini , Plinius pri-
lertim, & pofteriores omnes Latine loquentes Pantheram vocarunt , & ipiemet
hic Xenophon inter Eardu/w & P4flwr , vt Scaliger monet, diferimen facit,

quod huic lolum lufficcrc potuerat Alterum quod moneam, circa principium
.

legitur . Duo erant ait, Herau inter Ciaihros Tlegis OC.auarrx Leones : horum 'vnus scUig &
cum ohqjSet,eius collum abalqs vijum: d quibus accipi non ojfe 'vnico ,fed vertebris ton-
fiare.Nunc nuper alterius effoffo cadauere ,
idem nobis tompirtum fy?.Made tua virtu-
te mi Scaliger , lic itur ad lecrctiora Natura: verit.atifq. adyta . Fateris tandem., oifcngid

ocubtis couidius teflibus,magnum Ariftotelcm dum opinabatur collum Leo- faSet

nisvnico ofle rigere laplum fuiffe , quod ego fupra de Lupo aduerfiis eundenu
longa quoque iermonis (erie pertexui,eiulq.hallucinationcm dcmonllraiti . Et
forlan hinc !ul. Soiinus Polyhillor errorem liium hauGt,cum cap.i8 dc /Jycna
ha:c feribit Hyenam quoque mittit Afnca,cui cum /pina riget collum continua Vnitate:

Jle^i nequit,mfi toto corpore circumablo. Hoc ego enim,licet Hyenam nunquaqi y*-
derim,aut vilurus Iim,cx animalium Anatome adeo non dicam incertum, Icd re perK-
faUum efle a:quc certus fum,atq.^mcn meu calleo . Sed de hac controuerfia,
dum de collo Lupim^agerem, plura ante dixi, Sspe etiam meo periculo didici
difficile efle aliquid probare-
Si ratto potius, quam res perfuadeatip/a,
. Vi Lucretius optime loquitur
Atqui, dum in hoc dubitationum inuolucrohxrercm,accedolllu(IrLfltmum.>
Dominum loannem Ciampolum Lynceum Florentinum ^Hutoiem & amicum.,
mihi coleqdiirimum , vt Ii quid ipfi de Tigribus perfpedtum foret , explora^
rcmxiim fimilia fxpiuTatumalia in Tberiotrophtio,lea{cric\xm yiantio, ScreniC.

Vu funi
 , . .

So6 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD.ANT. RECCHI,

loinnts limi Maqni Ducis Hecruria:, Florentia;, lua nempe in patria, vidiflet. Eftau-
tem virhienon Idlum inHiiloria /aera & profana cxccrcitati/fimus, Philo-
fophia; reconditioris, & verioris Mathe/cos Condus ac Promus ,a Galilaeo Ga-
lilaei V. CL. aettimatus /ed ea etiam Ingenij amoenitate ac felicitate proditus,
,

vt in profa verlaque oratione, Ciceronis ac Pindari aemulatione, Latino &

Hetruico Hilo ita polleat , vt vix hodie reperiatur facundior alter , fummis pro-
inde ob eloquentiam Pontificibus cariifimus , cum iam /ecundb in fcnbcndis
ad Principes Chrilf ianos lireris ApoHolicis , quas 'Bftuia dicunt , ab ij/dem ad-
hibeatur; eius etiam domus ab omnis /cientiae& clegantix cultoribus, tamj
indigenis quam aduenis,quafi Oraculum quoddam vel Eruditionis Templum
quotidie frequentetur. Verum perfpedis ip/i leCfi/que rationibus meis,eodem
mecum in dubio manfit, anrcuera
,
quos hodie Florentix Tigres appellant,
Tigres fint ,
an Pantherx potius ar^quorum exiHimandx , fi liimmo rigore
& decidenda. Et ecce, dum ficlixremus,
Plinij prx/ertim authoritatelisclTet
commodum ipfum /alutatum aducnic Reuerendus admodum Pater V.Grtgo-
f. Grego, nui <U 'BoUuv Fdi/panus Placentinus , Ordinis S. Franci/ci de ob/eruantia didi,

',|f'^^qui annos XXV. integros mAmericA vixit. Regnum vtrumque &:

plurima/que adhuc incognitas alijs, pec de/criptas noui orbis
cifei vere prouincias peragrauit , verbo &
exemplo infideli illi populo ( cuius tres diuer-
iu^Iiu5i linguas optime callet ) CHRISTI Euangelium annunciando , & ad veram

dotoinM)?
Catholicam fidem illum inducendo cuius rei gratia ad ^olucanas quoque
:

bem omne Inlulas

pengra-
& OriVrfi ipfum penetrauit Hienortram facile diremit litem , eaque
.

uic. de animali propofito nobis enarrauit qux ad rem maxime facere videbantur}
,
Tum ego, hoc inquam
Hic mira iite placet , hac Miam vincit fententia mentem ,

oouo
Mirabilia,& alia quam plurima de nouo nobis orbe recenfebar , quorum poft-
& huiui hac nonnulla feriptis meis in/eram qux tunc auidi , & ab ore ipfius penden-
,

bus^ciu- excipiebamus.De Tigribus autem Americanis(\wxxt quas illud animal, cuius

hic c/hgiem exhibemus, vllaab/quccontrouer/ia collocabat qux dehinc fe-
)
quuntur ab ipfo nobis communicata , (cribemus
fideliter

Ne vero quis retuli/Te ipfiim exi llimet,quxcunque in buccam ac mentem

venerint, induftriumac Religiofum nunc virum a C?ener4/ ordinis Iui
/ciat
Hie breoi
Hiltonain Antiftite magni fieri , & Hiftoriam Americani orbis non modo adfelam in feri-,
Americana ni js , /ed pene iam confcdlam habere qua , Deo volente propediem fruemur
edicariu ,

tSt. Hic enim autopfia plurimorum mores animalium proprietates ac membro-

,

, vt i#e ac merito pluribus

rum conftitutiones exadlc adeo didicit ipfum prx-
tulefim Authoribus qui ^
,

- - - Sapiunt alieno ex ore petHntqae

ex euuhtis potius, ^uM ftnfibus ipfis .

Hunc autem in /enfiim Tigrem nobis Americanam delineabat, eiufque pro-

Tiftru Ame
jfferibebat .

ferociflima ac forti/sima eft omnium animalium quas India occi-

cJ^orio'^ ,
dentalis producit. Repetitur in plurimis Americx regionibus taxaVoua Hi*
fpMa, Icu Mexitani, quam FenaniRegni: Et ibi copiofius,vbiextenfi ma-
gis

Digitized by Goo^U
 . . . . , ,

IO, FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.' J 07

gis, neque impenetrabiles moncesfunt politi, qui, quo horridiores magis & yi,,- repe-
alperi funt ,
eo terribiliores fie e/Eratiores hac bellix reperiuntur Raro autem .

in planicieftabuhncurvaganturque, exceptis tamen Peruanis prouincijs qui-

buldam , quales (une Chicas, Ltfes , a/itacama , Tucitman & Paraguay Et hanc .

maxime ob cauflam , quod filua: paffim hic fint vaftillima: , dcnfillimis con-
fit.r arboribus ad plurimas Leucas excenfe, & afperrimis (ubiacentes monti-

bus, in quibus vlloablque impedimento filiorum procreationi & educationi

operam dare facilius polEunt. Acccdic,qu6d prouincia: ilis copiofifsimis abun-
dent animalibus, qu<-E Tirribus invidum 6c horum (iliis in ^paftum cedunt. gricllfm in
*
n C '

p^aec^e & Taun luucltrcs,

I

Sunc &: P.qt4 rcr<r, ^Lesy Ctruty Dorcades Amcr/ca.

icu CapriohyGamos, Guanteos, VicunruLs & plurima: alia: bellia:, qux in Tigrium
liillcntaticnem ibi procreantur
Propter hanc pallusabundantiam , acClimatis cius proprietatem maiores
fieraciorefque ibi Tigres generantur ,
quam in vlla orbis vniucrfi parte , &: ca- ,,,

profcdb, vc cum quouis etiam fcrocilsimo Africte Leone duellum commic America ,
les
L
i1 ^ n-
tere, & indubitatam reporc.irc victoriam polsmt. Vnde tureae merito iiu
/ vJ- ni
Leo-
fecptru

AmcricaTigridiregalcfceptrum, Q^\.\oi.3.^Xi6inoiLt(mi Achetur & dominium in

omnes omnino belluas afsignacur
Magnitudo talis eft, vc altitudine (ua ordinaria quatuor aut quinque pal-
mos attingat, facile etiam excedat: longitudine ad fex vel (eptem extendi- d huius,

rur . Formofi/sima, &

colorem bene maturi Aurantij pomi reterente pelle a
Natura Tigris ornata elt plena maculis, quarum extremus circulus punicei moiffinul

fiuefpadicei ( Lioffsi/a dicunt Itali ) eft coloris: vicinior & incenor .albicantis;
& centrum iphim nigricat & quo macul* hx ,
,
qux tot oculos reprxlnicant
capiti dorfoque funt viciniores ,
eo florent rotundiores oblongiores vero red-
;

duntur , quo magis .ad ventrem & crura bellus accedunt

Afpedu truci horrendum eft animal , Oculos fcintillantes ac pene ardentes
ollendit. Pedes tam grandes ac robuftos, anteriores pricipue,quibus manuum truu.

vice vtitur , ob id in quinque vngues diuifbs; vc ad reliquum corpus coll.iti vix

aliqua appai-eat proportio. Hinc roiru minime eft, quod Taurum per medium
f.
ferme diuidere, armum eius certe, aut coxam vnica tantum percufsione vn-
guibus filis acuci(simis maximilque detrahere valeat
Eft animal agile valde (cruato tamen in motu fiio decore , & quadam vc di- Agiie am-
ci fblet,moru grauitate . Vnde velocitatem fuam vix aliter prodit, quam tribus
irimis in (altibus maxime prxcipitibus.his enim,dum ad animal capiendu coi- quodA

fimae, vtitur ,vt fere quicquid geftit , capere poflit ; qui fi minus ex defiderio
ipfifucccdanc,ab incepto defiitic. Verum hoc rarilsime contingit ,
vc quod
intendit, non aflequatur. Acpropterca,antequam aggrediacur,con fiderat opus,
ac vcliiti confilio in arena capto, prius (lationem cerram,vnde polsit ex infidijs
.crumpere,cxquirit. Perfpecflas fiias maxime vires &
valorc habet:quare,vbi ex
diiflis animaliWs aliquod occiderit, vt primum fanguinem omnem fuxit,denti
Pr*dam-.
bus arreptu humerilq.impofitum, retorquendo verius animal caput,trium etia
fpaciomilliarium ad filios aut feminam (iiam laiftanccm illud deportat ; & fi

viuum fullollcrc poflit, adfert, fimulque venandi & beftias adoriendi filios ar-
Vu i tem

DigitizeU by Gopgle
 . . , .,
,.

;o 8 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

edocet, afliftcndo oranicjuc procurando diligentia ne pr*da aufugere pollit

iSrSoj
Mtem ve- Ordinatio duos faltem catulos partu edic , nec pluribus ftetnina lac pribet
Partum habet moleflifiTimum Et fi ex filijs aliquem cum aliqua imperfedio-
.

ne & naturali defedu nafei contigerit , w

Diioi
tcfl)
61-
pint
caiuioT.
-1
trirc nolunt.
p
genitores illum vel occidunt , vel cnu-

Eft Tigris infeUifllma omnibus armentis , hominem , nili prius ex carne

aSlTb^Tt cius comederit , timet potius Huius autem vbi femel fanguinem & carnem
,

dcguftauit , mirum quam palato ipfius arrideat ; ita vt ab ea pollmodiim ab-

,

Hutnjiu_, ftinere non valeat

;
perfcquaturque ipfijm ad quadraginta etiam milliaria
lumma cum attentione , vigilantia, & patientia, donec tandem incautum
nodturno pratlertim tempore, & dormientem adoriatur
Hoc maxime animaduerfione dignum eft, fi dormientem in cubiculo Ca-
nem fimul & hominem offendat , occidet primo Canem , poli hominem lace-
& mancipium aliquod ex NigritiseCm-
rabit: fin vero hic Hiljjanus fuerit
tu 4fecum habuerit , & hoc primo interficiet Sin hominem Americanum .

HiH>oU hunc primo fimiliter adorietur Ira, vt hoc plane Hifpni priuilegio ijs in par-
.

tibus gaudeant , qubd his quam maxime Tigres parcant , nec nifi vltimo de-
mum loco deuorent Quod fi plures , omncfquc Hilpani fuerint , ex his primo
.

illum ,
qui pufillanimis magis & excors fuerit , trucidabit
Non eft lecurior ab hac bellua fe defendendi modus, quam ignem ipfi oppo-
igMtwe. nere, hoc eft ,
vel faculam ardentem, vel titionem accenliim, &egoiple(in-
quit F. Gregorius)altera manu gladium, facula tenens altera,Tigrem profiigaui.
Modus vero capiendi &
interficiendi eas, talis eft. Ponuntur drti^id<( exfor-
' compaifti alTeribus, quibus intus Canis funiculo illigatus aptatur,ficq'.vbi
pieodi, depndatum Tigres Canem eiulantcm acceflerint , decidunt mufcipularum
inltar aflcrcsjqui, cum impolitum ex lapidibus pondus mille quingentarum &
Jibrarum habuerint, aut Tigrcm occidunt, aut lemiuiuam faltem relinquunt
Subinde retro aliquam fc arborem Venator recondit,Tigrim lagitta aut plum-
beo globo traijcit ac confeftim arborem alcendit , ijldem in bclliam armis dc-
nuo fulminaturus. Veruntamen, fi arbor cralf* admodum fit magnitudinis,
celerrime in eam Tigris lalit, & inimicum fuum occidit. Qiure Venator
aut bipennem aut acinacem lecum fert acutilsimum quibus lalienti animali,
,
vel manus vel truncum faltem cui vngues figit, detruncet, atque humi fic pro-
fternat Si vero arboris truncus no fit cralfior,quam v.g.mcdiu hominis medio-
criter crafli corpus, afccndere bcftia minime valetrfic enim,dum iruncu ample -
xari latagit, vnius manus vngues alteri infigit, ac fibi ipfi impedimentuoL,
arbor tenuior, quam crafllor, dummodo
creat. Erit igitur fccurior venatori
fit , alioquin vnico in eam laltu, quo plurimum valet
fatis alta
,
prorumpet &
vnguibus arreptum venatorem detrahet
gnfi'UTb^
Euidentilsimum & hoc fignum eft, carteris Tigrem bcftijs in America ,

qubd nimirum, fi plurimarum detrabl* pelles cum hac ipfa in arca

Sitaprf
n .
quadam concludantur,facile omnes reliqui depilabuntur & cb citius illat, quo
huiciacent viciniores, lolaTygrina pilum fuum firmum fixumque retinente.
Eft Tigris tolerantilTunum famis fitisque animal , hanc ad quindecim ,
illam
 . . . . . . , . .

7:
-
IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. rS09
modo Tertianam febrim patitur, eam-
illam ad odio facile dies fuffcrc. Leonis suffirtestt

UC fex faltem diebus in qualibet Lunatione j tribus diebus nempe ante, toti- &
3 em poft Lunx coniundlionem . Tunc temporis ad remotiora loca recedit , &
PatimrTcr
quafi elanguefcens animi ferocitatem deponit. Ex rapina viuit , nec prarter tiaaaai

carnes quicquam comedittquarc indifferenter animalia quxuis adoritur, nulli

parcit quin arbores quoque dexterrime confeendit, & magnarum auiuuL,
i .

nidos vaftat , pullolque earum deuorat verum id (iimmajpricauet diligentia, .

ne plumas dcglutiat , qua: pr?fentiirimum ipfi venenum forent Qi^ fi aues .

illas deplumare non valeat , lolum exfugit languinem,auibus ipfis abiedfis

Pinguedo huius animalis,no aliter ac Leonis aut Pantherx liibtilians valde,

magnamque penetrandi vim pollidct. Rctradfis inleruit neruis,fiuc in collo il- gre

li fuerint , fiue in manibus pcdibuliie, & propterea nifi dextre hxc vndtio ap-
plicetur ,
periculo non caret
Vtuntur Amtricani corollis ex dentibus Tigris confcdlis , quas filiorum fiio-

rum'collis circudant,eafqae aducrlus Anginam, dcltillationes ex capite alia, &

qux afperam A rteriam infeftarc valent accidentia plurimum momenti ha- ,

bere fi bi perfuadent
. Summa , hoc animal plurimas alias proprietates quin obtineat , nullum eft n omne,
dubium , quas nobis tamen cognolcere minime licet, quod indomitum fit , prirac?**

ac homini parum lbciabile,quodquc domefficum etiam quodammodo reddi

xum , horrorem tamen intuentibus incutiat.
Atque hxc haftenus F. Crtgtriutdc ^olttutr panim Hilbanico , partim Italico
.

idiomate non fine voluptate aufcultantibus nobis rccenluit , latine vtcunquo aiivahiiie

a me cipreffa , coque libentius, quod maximam eorum partem cum veterum

enarrationibus conuenirc reperio . ,

Et imprimis quidem effe Tigrem animal ferum, indomitum , ficuum, atro- Fwooa
' "* '

cillimum , ex his Ouidij verbis diicimus . ,

O^eque enim de Tigride natus, . i

Nec rigidos filices, Jolidumue in peSIore ferrum, , ,

Au: adamanta gerit , nec lac bibit sile Leana

EtVirgiUanaDidoinmaritum,vtfingitur,fieuumaccrudclcm,/neam , ,<

- ' HyrcanaqsstesdmoruruevberaTigres . ^ >.- '

i

Nec mirum,qu6d antiquis tantum in Taprobane ,

Hyrcania Sc Armenia maxime
celebrarentur Tigres, ciim America nulla adhuc npdtia eflet, in qua cum.,
habeant Tigres,quafuam exerceant feritatem, magnam beffiarum copiam
'crudeliores etiam alijs perhibentur. Quamuis & Romanorum in Ipetiaculfs Romtoiim
Marttalis/Tiff cm introducat,qui Leonem laniaucrat , quod in filuis>inquitil-

Ie,aufiis non Martialem iplum audire libeat .
hiiffet . i>ita

t Lambere fecseri dextram confuetamagiflri

Tigris^ ab flyrcano gloria foraiugo

Saua ferum rabido lacerauit dente Leonem ,

^snoua , non vlUs cognita temporibus . i'
^
!-
Au/aefiralestihil, filuisdum 'vixit in altis, -.'i

r PoHquaminter nos eH, pisesferitatis habet.

*-
Vu t Formo-

Digitized by Googl
 . . . . ,, ,.

5 , o ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Xactils in formofiffima pelle ornatam cfTc cx noftra , P. Gillij , & P. Grcgorij delcriptio-
/ncricana
Tiflre ncq ne patuicitjui tamen a Veterum maculis hac ratione dillinguit , quod hiio-
tioog. Tigribus fuis oblongas & virgatas, nos orbiculares agnolcimus. Vt partimj
cx Plinij mcnfis Tigrinis partim ex Oppiani i. de Venatione verbis colligitur,
dum E gnarum ^uoiOrynges appellat ,altquosfloridis decorari maculis multis, (iue u-
fiijs oblongis Tigriuminfiars altos <Vcro rotundis, vt Panthera, fcriptum reliquit .Et
Soltnus -.Tigres , tnc\u\t ,
beflias inftgnes maculis nota , Cf pernicitas memorabiles

reddunt i futuo nitent , hoc fuluum nigricantibus fegmentts rotundatum Varietate appri-
me decet. Color hic fiiluus cum noltro valde coincidir, macula; difcrepant
Verum ha;c macularum varietas (qua: tamen circa ventrem in noftra quo-
uliX. que Tigre lunt oblongiulcula: ) carum Naturam forlan nihil immutat , quem-
^uiodum nec velocitatis defeiftus, cum veterum Tigres velociftim* habean-
e. tur:vnde Tigris vocabulum , Armena: originis, fignificans
,
quod
huic beftia; ob agilitatem , & rapaciflimo illi flumini ob curflis velocitatem fuit
impolitum, Quare celeritatem fiimmam indicare volens lib. Lucanus dixit
Ocyor ^
cali flammis , e?* T igride foeta

Noftr* autem Mexicana;, non ni fi primis tribus (altibus fagitti inftar inbe-
ftias inuolant dc Ouiedo in HiSJoria fua India Occidentalis
. Gontytles profecto

TOUmdlSwCarolo V. infcripta,Tigrcm deferibens , non mirum efle ait , fi eiufHcm etiam

ta/wt rpccici animal fub diuerfo climate natum, non coldem plane mores proprie- &
habeat Hoc enim in plantis & quam plurimis alijs rebus fatpe vluuenire:
^in ali :

quibus fe tamen non obftinate huic fententia; repugnantibus obfiftere , nec America-
.

nas has bcftias veras efle Tigres adftrucre velle

Alt ego omnino veras efle Tigres arbitror , nam quod mox deferibendum
riMMvtS fcquitur animal, a prifente multum differens, Pantheri vel Leopardi potius
Tigtu
nomen & naturam exprimere videtur . Cuius hiftoria hanc ipfam magis dilu-
cidabit Citerum in depingenda fua non variat Ouiedus Tigride, a noftra dc-
.

feriptione ait enim , caput ei magnum efle Leonis inftar , & hoc cum toto
:

corpore maculis fcatere nigricantibus, colore fuauerubente eafdcm plurimo

ambiente amino adeo, vt piifturi relpondeat pulcherrimi; vel , vt mihi vi-
debatur , pcriftroma artificiose elaboratum acu pi Aum referente & .

fio Tipi- Mirari itaque definant curiofi plantarum cultores , quod ^exicani flori ve-
nuftiilimo, quem ftudiosc in Hortis fuis alunt , lingua fua OCOLOXO-
CHITL diifto, Tigris appellationem dare voluerint
Hic enim Flos Tigris, etiam a Dodonio & Lobelk) exhibitus,fcd nec viflis
(

ipfis , nec bene fatis delineatus )

ruber eft , magnus , ternis conflans folijs , fcd
circa medium pallens , albufq, & Tigrini pellis more maculofus vnde & no- ;

men traxit. Infigniemus igitur Tigridis nomine hoc noftrum animal , vteun-
que Quicdus fe minime repugnare dicat , fi quis nec Tigrcm nec Pantheram ,
led ab vtroque dif&rens aliquod animal dicere malit . Splendorem in oculis
ignis inftar rutilantem Oppianusagnofeit :& pedum robur maximum, fupra

> ''bl quod Mulum quamfacillime trahere poffit

fli<^um ,
Allui i er
ciendi Ti Pritcr diiftos iam duos modos interficiendi Tigres , tertium Vetrsts Martyr
^ v addit in fua Occidentalis Oceani de[cTiptme,c\itn meminit in cxcauata ferobe cra-
tibus
 , . .. I . /.;
.

I;Q . T A B R I LY NC E I E X P O S I T O N E- >n
tibus flrara , 6cfi^ibusacucis,in fundo fixis , Tigrem incidi/Te , ibiquc bifiiTe,
& qiiendam qiii ex illa carne cofticddrat, reculiile ,
quod bouina non deterior p"" t
elTec . Improbae tamen GaltWus t. Je Mtthhutr. fiicalcaubus cos, qui Vulpium, nxhabeac.

Canum, Pantherarum ac fimiliutn belfiarum carnes vorant. Et fors non in-

congruum fuerit, ciim carniuora fit bellia,delcteriam herba efc ipfius immi-
fecre ,
quemadmodum Aconitum Lupos necat. Americanx Tigres arden- Tympani .

tibus facibus-, Veterum ilix Tympani (onitu abiguntur &: ad infaniam ferme
adiguntur vc yElianus & Pluiarchus telles funt Dc partu nihil fere apud An .

tiquos: de Conceptu hxc fabula exllat: ( urju fimtlis ey?, inquit Oppianus Ze-
phyr genitori jao, nam a 'vemo eoi concipere /also crtdiiur . Putarunt nempe aliqui An i n-
Tigres omnes feminas elTc . At nos lupra ex Ariftotcle tlocuimus,ipfum credi-
dide Tigrem marem cum Cane fxmina coire , indeque nalci Canes Indicos
Moleilia,quam in partu Tigris experitur,forfan ad prxacutos catulorum vn- '

gues erit referenda

Dc ijs qux Plinius de raptu fcetuum habet, vbi raptor catulorum appropin-
quante matre abijeit vnum j quem illa tollens paululum morx trahit, dein ite-
rum confcquitur,donec in nauem ingredb raptore irrita Ixuiat in littore feri- ,

tas i
Americani nihil fciunt . Interfedla enim prius matre , aut abiente ,

facile foetus rapiunt

Qimd autem Americana Tigris Canemprius, aut mancipium, aut vilioris
ialtem animi hominem dilaniet habet nelcio quid occulti Naturx miraculi \

An for/an quod Canes impares fint congrediendo, & repugnando , illi citius
'

metuant, natn vc Virgilius, , i

>

, Degeneres animoe.timar argnit

t ideo minus refiflunt In hunc puto cenfum illa fiint , qux Scaliger exercit
.

CCVIlI.aduerfiis Cardanum de Tigre an Pardo? habet:ldm famtnam,cum ia-

ter duos Hijpantsjimaum caperet ,neglehs illis ac reltSis ^ ia mulierem inuaft^e

Contrarium in Leone docet , hmc nempe dormientem Virum i & eiusfolummodo cntnri<

Cor ac aa/um abHuUffe, reUUis coxairum mnjcstlis ^hus piagninipafii potm^t didSr hH
Udo pro^e cubante J'
,

<^dhuius pellis aliarum peUibus beftiarum iundla,eas depiles reddat , 'fiv

mile quid in Aquilarum pennis narratur, qux Anatum pennis commixtx, has
omnino perdant. <

Hanc ita egregie famere & fitire pode , forfan rapacibus omnibus com- cw poffie

mune erit beftijs ; certe in Lupis hoc ipfum vi<limus,qu6d vbi prxda iu prCiK-
ptu cfi, ita fe ingurgitenc , vt plurious podea diebus habeat liomachus
quoddigerac, fi vidtus, quod fxpe accidere poceft, deficiat. >'

Dc medicamentis non ell quod addamus quid*

:

quam , cum in Hiftoria de hi& ;

i. abunde fit anno- : r-

tacum. . .

. ^ . \..v

TLA-

Digltized by Googl
 .

jiA ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARDI ANT. RECCHI

TLACOOZELOTL. TLALOCEIOTL.
CtUHs Pardus Mtxicams ,

IO. FABRI LYNCEI, DESCRIPTIO.

I ,
quod nunc in Theatro comparet , animalis figuram fpel
ftemus , cum antecedente nonnihil corporis delineatio
congruit : fi colorem & maculas , quibus pingitur , pluri'^
mum difcrtfpat . In hoctotius tolor corporis non rubicun-
dus, (ed liibniger aut obfcure cinereus apparet, pratter ven-
trem tamen , qui albicat Maculz nec ordinatz adeo, ne^
.

rotundz, rofeiuc coloris & fjgurz'; fed oblongz, nigtfr

ita

cantes omnes, in medio vero albicantes fcarguntur Crura non ita fortia, pedek
.

anteriores albent Dentes exerti hicnulli terrent,

.
& pili vt in przgrelTojaut ctr=-
ca barbam aut ridium vix vili conlpiciuntur. Caput quod Felinum eft , in hac
ffi gic paulo minus, quam in autographo rcprzfentatur i - <
. .
.

SCHOLIA EIVSDE M-.-"

- ' '
..
.

Q Vanto ingenio ac ftudio Zoographi rtiaquloforum naturas animalium

non penicillo, fcd calamo depingere itun^tiiunt, tanto MiTii& implio-
Aot^^ re torlan labore, eorum vel lenliim indagar-ajvel vbi^'via veritatis deflexerunt,
intento, vt dicitur , digito ad eandem eoj reducere euincendum fuit Vt :
*^'**n(^
difficiju- Augiz ftabulu quis citius Herculeo plane labore expurgare anniti debeat
,
qua
rffuiaiu.
dilcordantes plerumque (ententias conciliare Aliquid iam im. . .

YiVrr przftitiffe mihi vifiis fiim. Iam alterum , a priore non multum diili-
mde animal (equitur,quod Panthera fortaiTis nomine cuipiam infignire libebit.
Intint enim SoUnus cap.io. Panthera quaque numeroja funt in Hyrcania , inquit,
tainutts orbieniit fuperfiSia , ita, >vt oculatis txfuluo circulis , yel carulea nsel alha di-
flinpuatwr

Dioiifzed by Googlc
 . . . . . . . , ,

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE, >ij

/linquatur tergi fifeUtx, Cum paulo ante Tigris fuluum colorem, nigrantibus Animi
fegmentis & non orbiculis interundatum obtinere fcripfiflet. Dillin<aio h*CcompSi!
Tigridis Ce Panthera: e maculis, ex Plinio quoque clara cft in menfis Pantheri-
nis &Tigrinis,vt capite fuperiore difputauimus . Erit igitur hoc pratlcns ani- vh
mal Pantherae multo,quam Tigri vicinius,fl politam refle deferiptionem con-
templeris
At enim haec bcftia ferocitatem , quae Pantheris aeque atque Tigribus inna-
ta eft , vix vllam ex alpediu minatur , cum ad Felis potius fimilitudinem acce-
dat , quam Tigris, a qua Panthera non multum abit . Et cum,vt Petrus Gyllius
in he\\iao 3it,'vdMiJpmi turrmnt reCiit^ziia ferantur Panthera, ita <vt diceres yS-noUri er-

gittam nemo expulfam i Ventris profcdio cralTities, qu* in hoc animali nollro
conlpicua eft , agilitatem haud tantam arguit
An igitur,quando hk Americanum, Ce minime noftri orbis animal deleri- JJ
bimuSjMexicanam Pantheram indigitabimus ? Hoc autem ex ipfa deferiptio-

ne cxatiflima,quam idem F.^rtgorius de Boliuar Hilpanico nobis idiomate_>

communicauit, Ce Latinis ego totidem verbis exprefli , manifeftumcuadet
Eft itaque Panthera Americana , inquit ipfe ,
tam figura, quam natura fua Am"rinj
Tigri valde adfimilis , nifi quod viuaciorc Ce elegantiore macularum coloro
Tigrem longe lupcret , quamuis mulco fint minores Ce rotundx minus , 43oUujr.
quam in didia Tigre . Caput huic minus cft, Cepilivbique delicatiores mol- coi< io
liorelquc . Oculos vero maiores, Icd minus fcintillantes: collum Ce crura gra-
ciliora Ce magis cetero corpori, quam Tigris, habet proportionata. "

Et, vtTigre cft longe velocior, ita minus ferox eft Panthera. Alticudino
ad quatuor palmos afeendit, non raro fex longitudine fuperat . Ventrem, a co-
ftis nempe vltimis ad coxas vlque gracilem habet qualem in canibus ve-
,

naticis curfbribus videmus caudam etiam quam T igris longiorem , vt ferme roaiiotio
:

terram attingat
c quamuis animal fit voraciftImum,Ce homini , vbi huius femcl carnes gu- Timida^
ftauit , plane infeftum , timidum tamen, Ce a quo citius quam a Tigre fe homo
defendat , abigat Ce interficiat
Non defeendic ad plana Ce frigida loca , fed in montanis plerumque Ce re- tpeot b-
gione calidiore habitar,qualis cft Brafilia,in qua plurimx Pantherae reperiutur,
Non audet cum Leone duellum committere , nec maioribus vt Tigris, led q wi-
minoribus faltem animalibus infidiatur Timet plurimum Canes , Ce a par-
.

uo aliquo horum facile in fugam vertitur , Ce fubitis in arborem proximam fe

laltibus recipit , vbi a Venatore (agitta vel globulo plumbeo traijcitur Ce deij-
.

^
cirar. Si tamen arbori Venator ftat vicinior ad viginti etiam paiTuumdi-
ftantiam, fumma, quod mirum eft, velocitate in hunc Ic Panthera pricipi-
tem fiindit, eum dilacerat Ce in arborem denuo recepta tamdiu ibi petfeuerat,
donec a Canibus latratu feftls liberetur
Non patitur Tenianam vt Tigris , nec ramo famem fitimque temporo lan*

fiiftertPropter fblam ferme pellem capitur, qui afpedlu pulcherrima eft vr T em

ideoqucquairitur maxime, vt ea ornentur tam Ephippia quam fcdiha: Car-*^-

,
Hns tamen eorundem locorum Barbari deuorant , peiiiurfi.

Animal
 4 ,

S 1 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Aljcre_ Animal cft valde inquietum complexionis calidioris Vilii ac facie fua ala- .

Mimai. critaccm fummam quod in Tigre omninoeft contrarium, lemperfpirac.

Nonrerrc- Magis ipfi fanguis placet quam carnes , quo luftentatur Ab igne hon terre,
,
.

turabignc.
jm- Plerumquc in Ipilsis arborum ramis dimoratur, dormitque, in qui-
.

bus etiam a venatoribus quarritur ac capitur & non raro cum hmesipfinij .

Quomodo ftimulat ,
fi in alijs arboribus aut Cercopithecos con/pexerit, fe mortuar
Stmias a fimikm in ramis liilce lupinam componit extenfis omnibus leniter pedibus.
pfac ,

Tum Simite curiofum eft animalium genus, ex vna in alteram lalien-

illa;, prout

do arborem, fuifquc indulgcdo gcfticiilationibus, vbi pcriculofa (ira ignorantia

Pantberat viciniores fadli fuerint, olfaciunt eam, &an fpiritum trahat, ex-
quirunt, quam fi mortuam iudicant , iam metus omnis expertes corpori ip-
lius infiliunt & inlultant. Harc autem occafionem, famem liiam abigendi , tam
prsfente nadta ex inopinato vcluti e.\pergcfada,vnguibus fiiis modo hanc, mo-
do illam Simiam corripiens & dentibus dilanians, ex arbore in terra prarcipites
dat,delcendit,viciniorcm !accrat,quod vultvorat,reliquias vero vel focijs vel fi-
lijs aftert . Et ita llolida Simiarum
curiofitas Pantherarum fami fuccurrit , ac
nutrimentum optimum prsbet Summa, Panthera ell animal allutum,vc. .

lox, formolum Sc in illis regionibus ceu fpecialilsimum quid xftimatum Hxc .

ex F. Gregorij nollri accurata non minus, quam vera relatione .

An nou' & Commodum hic primo indagare fuerit, coucniantne noui orbis'cum veteris
veteris nr-
bis Pili- mundi Pantheris? Et quidem quod didum ell, Patheram Tigri admodu fimi-

niaw . lem ede , non abs re eft, cum etiam in plerilquc nolira ha:c ambo animalia.,
concordent excepta macularum figura,qua: in Tigribus virgata in Pantheris
, ,

orbiculata ab Antiquis delcribitur Quamuis vt lemel quod res cft dicam ,

, .

Rodui- hodieque veri Tigres ex noftro orbe allati in Aula Auguftifl. Rodulphi Iccundi
Cifaris lemper inuidiilimi ( quolcculi Ipationec curiolior, nec rerum natu-
iiitelligcntior Princeps vixit ) vifi fuerint qui magnitudine Leonem
cherrlmls ,
iiuit Ti- luperarunt pulchritudine Pauonem adiquarunt luo nempe in genere qua-
,
,

drupedum eminentes. Tales non diibito,quin Serenilsima S; Florcntilsimaj

Mtdicsta Domus lipe etiam aluerit , vt vt hat , f? pe vt Pantheras minores Ti-
gribus , honeftet Nec refert multum, fi oculorum po-
harum nomine vulgus .

quam virgarum legmenta in his etiam noftris videantur nec co-

tius circuli
,
;

J^j,"j^lorvlquequaquc cum antiquis congruat. In Canum etenim, Lyncum vulgo

culis cum didarum Equorum & Leonum, qui non varietas coloris & macularum pro
,

dcidiptio- regionum diucrfitate quotidie a nobis confpicitur.^ Retulerunt autem mihi,

M^coQue-
triginta annos Rodulphi Imperatoris Tigres viderunt, quouis Leo-
ne illas maiores , infigni capitismagnitudine , pilis mundilsimis , Orbiculis er
fuluo nigricantibus ac pulcherrimis ornatas fuille .

Diicrcpin-
^ ^oftras &
Amcricanas Pantheras diferepantia :
quod An-
tiquorum Tigris, vt perhibent Icriptores pulchritudine fua hoc inter quadru-
ftn hT" ,

noiiras sc pcdcs exiftat,qiiod Pauo eft intcr volucres. Atqui Amcricana Panthera Tigrcm
Ammcj-
jyjjm colorum venuftate longe liiperat , quamuis vtrumque animal fpeciofifii-
ma fit pelle proditum Veterum . certe Pantherarum pelles non illa ammnitate
placent , cum dicat Ariftotcles Chamileonem habere pellem pallidam ni-
gris

-.
-o
 , .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. jij

gris diftindam maculis vt hoc eft Pardus vc Gaza vertit, Pardus autem
&Panthera Plinio idem Cant animal, fexuiblodiftindha Et hunc quoquc_> .

ab Arillotclc dibtum colorem in Pantheris noftris reperimus , minoribus

nempe illis animalibus ,
quam fine vera: Tigrides ,
qu* certe & pilo, colore
figura, ftatura,decorem longe pnleferunt Pantheris nobiliorem .

Qu* de capite, membris maiorem ad re-

oculis, coUo,cruribus, ac cteteris
liquum corpus proportionem habentibus in enarrata iam hilloria fcripta_,,

funt , inutili plane repetitione porro recenfere haud opus eft Operarpretium .

tamen videtur hic integrum Ariftotelis locum ex cap. 8. phyfiognomicorum

,

infercre , vc ex vtraque genuina deferipeione, iquus Ledlor conuenientiam

& differentiam inter vcriufque orbis Pantheras animo concipere queat Sic .
l^anchers
delineatio
igitur Ariftotcles habet autem inter ea , ^ua fortia 'videntur feminina
; PardtUis ex Arilh>*
lele.
firma magis efl , niftfecundum crura , his autem operatur , O" opus 'aliquod firtitudi-
nis facit Habet enim faciem paruam , os magnum , oculos paruos albos , concauos
.

ip/ofq, circumuagantes magis Frontem longiorem, 'verfus aures rotundam magis quam
.

planam. Collum longum 'valde^ gracile , pedus expers codarum , iy longum dor-
Jum Coxendices g/ coxas carnojas
,
.
^a
'vero Junt circa ilia gh 'ventrem, leuia ma-
gis. Color autem evarius ,& totum inarticulatum & incommen/uratum esi , Forma
corporis talis ef In his autem qua circa animam,pu/iUumed
. furax, in Jumma &
dolofim .

Et hxc de Antiquorum Pardale , qui in quibufdam cum noftra Panthera

congruunt , in plerifijue dilcrepant Et vt ea, qua: vltimo loco ab Ariftotelej
.

allata fuerunt primo dicam bene hic monet

,
j
,
quod ex infidijs potius quam
aperto Marte cicera animalia adoriatur, quod ylianuslib. i. cap. 13. diligen- Panthera;

ter annocauit , & eundem ferme decipiendi Simias modum , quem in Ameri-

cana rccenfiiimus, cnarrauic In hoc tamen variat, quod dicat Pantheram non
.
Simiis

Aeliano
arborem confeendere, ledfub illa in qua Simias videt,ft abijeere, nec fupinam
fed pronam . Citerum etiam remifsc tibias porrigere, oculos claudere , fpiri-
tu comprcftb ft le ab anhelando concinere & vero mortuam videri Tum Si- .

mias illas ex audacioribus vnam iemcl,bis terue, demittere, & ad Pardalis exa-
minandum affedumprimittere, oculos mirari claufbs,& vbilpiritum nul-
lum pcrlentit traiftum vel emilTum, iam propius omni fepofito metu accedere.
Hoc vbilocia: in arbore confpiciunt, fiduciam & ipfi colligunt, frequentes
ex arboribus decurrunt , faltanc , ipfique Pardali ceu hofti fuo inlultanc . Ar-
tripudium hoc dui non durat, &
caro ipfis nimium conftat. Ham vhi Pan-
r a , inquit, yElianus omnia Judmens, tpfas infultando Q/ illudendo defiuigatas in-
telligit ,ex inopinato exilsens, earum partem vngmlms lacerat partem dentibus difira-
,
^pttuum apidale ex hoflibus prandium fibi abundi comparat , tanquam
ylyjfis auditarum contumelias (p^procorum, ftediu multumque harum infiltationet
perpetitur,<zst hofJes evld/ci queat ,

Atque dum ex Aeliano ha:c ita cum voluptate excerperem , animaduerti Aeropiet
Vulpecula
Aefbpicam illam Vulpeculam apud Plucarchum Libello Animi an corporis dete- curo Pan-
thera dft-
riores fint agritudtnts non tantopere fuam
. Et altero de feptem Sapientum conuiuio ,
varietate

aduerfus Pantheram iaftarc verliitiam debuiffe . Cum enim coram ludi-

'
ce ambo

Digitized by GoogI
 , . . .

516 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD. ANT. RECCHI.

ambo , & Pardalis pellem
cc ha:c animalia dc fua difcepcarent variecatc toc pi-

cturatam maculis ollcntarct ,

hanc Vulpes flocci pendens iordidumid, nec
arpetu gratum efle dixit : Mfz/ero, inquit,// iutrolpexens tudex prt tsla ptlli
riam magis 'videbis , morum fignificans vcrlutiam , multis modis pro re nata
pjmhtri alternantem Hoc inquam Vulpi parum luftragatur , nam veluti iam audiui-
.

Vulpi va-
fruic
fruie viamus, vt Panthera! varia ell pellis, lic Vulpina non dccitallutia
cedic
Eadem, vt idem Aelianus habet, vafritic vtitur Panthera in captandis Dor-
cadibus, Hinnulis, Capris Iilueltribus . Nam admirabili quadam odoris fua-
uitate, qua diuino quodam munere pratdita efle dicitur , eiulmodi animalia
odOT^'in allicit, vbifubfolijs aut arborum frondibus delitefcit , ex quibus tanquarm.
pt^caiur e
latebris exilicns,ca poflmodum capit De hac odoris fragrantia America- .

qummen nihil Iciuiit. Et mitum lime ell, (i veramodo funt , que plures alij de hoc
optimo narrant' odore Authores,Panthcram per fragrantiam alias decipere be-

tur. Ilias, le ipfam tetro odore ac fa-tore quodam inefcari , & capi permittere. Nam
ipfemet Aelianus vltimo diCti Libr. Cap. hate habet Vardales cum : Mauri r/e-
ttantur ,
eiufmodi inftdias collocant, vt intra adificattunculam lapidibus ,
quam prtmo
flruxerant ,
putrefcentis iam carnis fruflnm ex longiore/umculo appendant Deinde .

ex arutidini^as ianuam raram firuQura imponant , per eas vtfanda carnis odor ema-
net , ^ longi lateque vagetur . Hunc inclujumfatortm fera heflta fentiunt ,
nam quo-
dammodo tetris odoribus dilellantur . Itaque huius cibi appetitione huc illuc circumfe-
runtur tanquam quadam amatoria illeci bra attraela, ^ incidunt in laqueos, ia-

felsii efea confiriQa tenentur, atque fte illaqueata poenas dant liguritionis htlluatto-

nis importuna
viMdniei Verum & vino dulci admodum duci & inebriari is iple Aelianus docuit,

amur quod venatores animaduertentes prope fontem, vbi bibere (blitx conueniunt,
, & mileras lu.aui elca fallunt.
f cjpion- (ci-obcm excauant , dulcique Lyxo replent Sed
iuid mirum,fi vino Pantnerx dcleClantur ? ( Quamuis vt vulgaris habet ver-

Siculus
ZJina bibunt homines , animantia cetera Lymphas )

Cum Baccho olim ex faerx fuerint Nam vt Philollratus lib. , } . de vita Apoll.
ticciMCi- habet,a eidem dcdicatx fuerunt. Capta enim in P<*-
Rege Armenix Arface
phylia fiiit Panthera circa collum auream torquem habens , cum hac Ar-
Sicchiu naenica inferiptione
, Deo Nyfao 2^x Arfaces Bacchus enim ab Indis IHi- .

faus a Nifa qux in India ell , non lolum, fcd & a populis omnibus orien-
talibus ita appellatur , Iblcnt autem , eodem Icribentc Philollrato , aroma-

rw n.n maxime odore trahi Pantherx , in India frequentillimorum Tales .

bonU
i

aro- gnim fera , inquit , aromanttbus gaudent & ex longinquo odorem Jequentes tra-
tttim oio- huntur ; t?" ex Armenia per montes profeSia ad Storacis lachrimam feruntur ,quo~
'venti ab ea parte flant ,
& arbores liquore turgent Sed quonam modo hxc
Alia COO- iterum cum illis
,
qux lupra Aelianus de tetro odore ,
quo eas dclelari dixe-
amhwlim conueniant non video -,

cjtorfiit^ Neque inligni caret controuerfla

,
quod apud Solinum cap. lO. legimus:
^taic^ Tradunt, ait, odore Pantherarum (g^ tn contemplatione armenta mire affki , atque vbi
Situom . perjentifiant,properato conutnire , nec terreri , mflfola eris lormtate , ^uam oh cau-
fam

Digilized b.
 . . . ,
.

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. J17

frm Mbflooditis capitibus, spt* corporis reliqua fune, fpeSauda probent, tt pe-
cuarios greges iluptios m obtutu populentur,fecmra 'Vsefiitate.Phaius etialib.S.cap. 1 7.
Ferunt odore Pontberarum,inquit,mire /olicitari quadrupedes cttmlas,fed capitis torui-
tate terreri Cum tamen Petrus Gillius in Aeliano dicat:^iS(rr<ri Panthera Vultum
*Jp,Sc noftra hoc ipium Americana, vt iam relatum fuic,comprobec. Sed de bo-
no animalium odore, in iequente forian capite dilputadi locus dabitur. Panthe-
ra itaque , ex Grzca Etymologia , a nV ^ vt aliqui exill:imanc,ita dit^a erit,
quod omne animal ad Ic hoc odore,auc corporis decore , qui Ame-
alhciat,{iue
ricanar noftrz mirus inelh, fiue allu demum &
(blertia quacunque eueniat. Ae-
que hoc demum fcniu i fonc melius dicentur : quemadmodum^
apud coldemGrzcos vocatur illud hlamenti (eu retis genus, quoani-')*-
malia diuerfa concluduntur : enim ferarum capturam', (eu venatum..,
fignificar. Quz de velocitate diximus, hzc vtriufque orbis Pantherz maxi-
ma ineft
Czterum de Antiquorum Panthera plura non adfero.Concludo enim,quod
nos hic imprelTum exnibemus animal, haudquaquam c(Te: non vete-
rum quidem, cum Ariftotelis ex phydognomicis allata delcriptio huic mini- animai n6

me competat, 11 caput przcipue & ventrem in vtraque delineatione probe in

tueamur . Corpulentum hoc noBrum eB animahAriBotelis autc Panthera circa
ilia leuis,& gracilis,quod & in Americana animaduertimus,vt quad hoc lignum
pathognomonicum dicere polSs. Multo minus oAmericana Panthera fuerit,quz
pelle adeo formofa veBitur , vt non minus homines in fui admiratioqcnu
quam Antiquorum illa beBias , allicere poBIt
EzBat quidem graphica huius , & viuis fuis depiAa coloribus Icon, in Nar- ei^
di Antoni) Recchi autographis non quidem vt alia, quz nunc exponimus ani-
:

malia feparatim polita , lea maieBatis Regiz Motazumarum, Mexicani Regni

olim Dominorum, imamni (uppolita Horum enim Regum eifigies , fuis illu-
.

firata coloribus, in ijldem libris reprzlentatur , varijs rarifque indumentis

condecorata . Regium folium integit Pantherz pellis , &

ipliim animal rcgijs g Mui-
pedibus liibBracum cernitur , eodem prorlus mado depitium , quo a F. Gre-
gorio adabre deferiptum antea exhibuimus. Salomonis fanc ad exemplum, de_>
quo 5. Regum cap. 4 ciim Regina Saba ipfum vilitaret , hzc legimus verba :
Fecit etiam Rex Salomon thronum de ebore grandem ,
& ve fltuit eum aurofuluo ni-
mis, qot habebat fix gradus fummitas throni rotunda erat in parte polieriori , (f
duo manus hinc atque inde tenentes/edsle : duo Leones Piabant iuxta manus (ingu-
las . Et dssodeesm Leonuls flantes jisper fex gradus hinc inde . Credo equidem^
eum Reges iBi argento auroque adeo abundarent , vt hzc, (
quod de Semone
eodem loco legimus,<4 W4 ifiuffe ipli argenti copia, quota lapidum)vildccTct plane . .

prctioliillmis eos his metallis,vcnuBiflima Pantherz pellem,(uzadornadz fedi

rcgi^.przferre voluifle.Necdefucrut,quiSalamoniauruex allatu, ex no-

uo hoc orbe petitu fuiffe dixeruntiqui tamc multis argumctis,fed hoc pr?cipud
refutatur, quod veteribus magnetis vfus in nauigationibus omnino incognitus
hiit,ablquc cuius diredione tam vaBu peragrare pelagus , quantu inter noBru
& Americanum orbem intericiBum cB,tranrmittcrc tuto minime potuiffent
XX Atque

Digitized by C-- jgle

l
 ' . . . . ,.;.,

, s , ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. N ARD. ANT. RECCHI.

An hoc ani
A [que dum hxc anxie ica perucOigo, alia quxdam anitno dubitatio incidit:
mil poHic
Ico Ame-
An icilicet Letnem, non Africanum quidem , led Americanum hoc ipfum ani- ,

ricanus di mal appellare liceat ? Hk enim ab Africano non tam virium forticudiae,quatn
ci
corporis flatura plurimum fuperatur,dc Indis appellatur. Hunc autem
in mei , imb commodi publici gratiam , ica nobis F. Greprim delineauit: Pu>
ma eft Leonis fpccies , & in aliquibus a Leone Africano rebus didere , quenu
communiter animalium omnium Regem nominare (olemus
Peicrtpeio Reperitur Pu>na,ieu Leo Americanus in omnibus ferme occidentalium In-
LconU A*
iiiertcani i diarum regionibus > exceptis tamen prouincijs ( quarum non paucx fune ) vbi
F. Grego,
riode Bo* frigora plurimum dominantur. In iliis aucemfquzmoderatefrigidx (iint,
liuar no-
biscoocef*
hoc animal minimedecft,6 damna n5 exigua inferc.In temperatis itaque locu
fa. prqcipue Pum; llabulatur, vel quia a locis motuofrs calidioribus ad hccfubin
dc dclcenduc.vel quia deferta &: frigidiflima fugiuc,&: ih h?c (c recipiunt, quod
I.EO AMB
RICANVS hic non dcfiderentur valles aliqux, & loca auguftiora ac conclula , obidque.j

calidiora, in quibus prolem (iiam commode procreare valent, fic ad qux homi-
nibus vix vllus acceflus patet Ex his fubinde ad terras habitatas
. fe confrrunt
& maximum armentis damnum inferunt
Magnit> Eft huius ferg eamagnitudo,qn{ magni Canis Molofsici, que Mafrinum di-
do qualis
Cant ma cimus, fed crura minus habet eleuata. Color eft inter gryfeu fuluumq. medius
ftino*
Caput obtinet craflum ad eam ferme .'iguram, qualem in Qiico Pardo maximo
eftcernere.Os magnum, & dentibus hrhiis prxeipue qua tuor illis caninis be-
Color ,

ne ftii^cumiOciiloS paruos,ardences,aCcriftes:naliim craftiim, naribus bene pa-

Caput. tulis : amplam froniem,rotundas.ac ci^rtas aUfes, barbam longam , in Thorace
Cribec.
(xines logiores quam in reliquo fint corpore (iiperius labrum diuifum aliqua-
:

tenus i
ili afpciftu ferociam habet Caudam gerit craftam,& xqualiter pilofam
.

crallrq. tam anteriores quam pbfteriores ei (ixnt pedes, & vnguibus ar-
Catdo.
fortes
Voguet mati foftiffimis,3Cudfslmifque. . < 1

' Vbi Mulam for(an(cuius maxime carnibus afticitur)aut aliud maiusanimal,

fiue Vacca , (eu Taurus fuerit, reperit; dorfb eius infilit , & vnguibus veluci tot
Ripaeiras.
harpagibusicarnibus affixus hxret,donec humi proftemac,dilaniet aut per me-
dium nonnunquam difcerpat,& quantum volet, rabidam hinc famem expleat.

Et quandoquidem tnulto hic Leo in America commuiht eft, quam Tigris;
Freqaeiit
eft in Aioe-
maiorem indt domeftico pecori ttoxatn infert. Quarewtrmi adhibita diligentia
rica.
eariim prouitkiahim incotx ipfutn occidere conantur'. Hic^itur canibus cir-
Qo^odo dutiuallirtOS detepirire arbottiA qoetki qam velociffimc (canditi ex qua (clo-
capiauir.
petis iiit fagictis impetitus,vcl Viwis vel monlius deturbatur. Poteft inde laqueis

Medfcam^ vcl ferobibus in terra excaOacis capi . In multis domibus pinguedo eius adferua-
raexhot. membra prxfettim paralytica.Omrtts miru in modii ob-
tuf ad plhrima vtilis,ad
medicamentu
'ftruftiones aperit,& efficaciter relaxar, vti mollienif Sc rtffohiens
rellit V- xftum,& fiia ex his fediiia exornant. Animal
Pelfe vttiiimr iriifdlae-aduerfiis lolis
fiu*
hoc calidx naturx eft, ac valde vorax,quare /iix vi* Vnquahi fami facisfacit
HcF>Gre In hac vero de(crl}>tionc licet nonnulla cOmprehcndantur,qux' animali huic
goritts .

vteunque conueniuntjcapitis nempe Felini ,

pi(ft6 aliqua pedum conftitutio &
ac Corporis ftaturajplura tamen funt in qiiibus v.iriant. Maculola (cilicet pellis,
tot
 . . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. fty

totouatis, rotunduliC^uomacuIis infigntta ,
<]uac in Leone fcu Punia non elu- curnoflts
cenc Nec ferocitas dia hic, fiue oculorum, liue cientium, eminet. Quaro
.

nec Americanum Leonem efle facile fibi quiuis perfuadere poterit Hi/I ali- .

quantifpcr mea dubitatione, an Ljince/wlciiZ-dp/iwccrBiirjaiw vulgo diefum ap-

pellare noc animal resSius pofTcmus ? Vidi enim nonnullas ad viuum exemplar effwifcre-

depictas Lyncum Caput

Icones,ijldem pene coloribus, ac maculis, praeditas .

in Lynce non multum cll dillimile Auxit fiiipi-

ejuoque, capiti huius belluac .

cioncm,quod apud Ometium in Summario indu occidentalis lego , animal fub no-
mjnc vocatur autem a plerilque hodie Italis etiam Lynx Lupo
i

ccruiero . Eli igitur nominis alicjua faltem fimilitudo

. Atqui huius nos rei cer-

tiores poterimus , vbi ex Veterum Icriptis genuina Lyncis hilloria prelsius

fieri

fuerit examinata. Quam tame rem dum aggredior, magnis me iterum tricarum
& &
opinionum diHicultatibus inuoluoicum nomen & fieura Lyncis cotroucr- *&
fS I,
la magis lint, quam vilius alterius maculolarum beitiarum
' 11
quidem cis piuri- .
1
"<>

non Itali modo,led Latine plerique loquentes Lupum Ceruarium (Germani vero "McrU.""
tin Luchs quafi Luchlama Lynce deriuantes)appellant. Atqui & Lyncis & Lu-
nomen, non idem palsim apud feriptores animal defignare videtur
pi ceruarij
Vt a Lyncis nomine aulpiremur,hoc ter apud
Arilfot. quando ex profelTo de
animalibus agit,bis nepe i.& Icmel yde //ff.^w.reperio,quod arque Latino,
atque Gr?co cll,Z.yf/ vocabulo ab Interprete exprimitur. Sed quale animal fit,

no ideb claret, ciim de hoc Arilfot. aliud nihil habeat,quam quod esc auerfo vri-
tsam reddat, hoc e(l,nonfa:mina (olum (omnes enim beltii f*mina: hoc faciunt)
fed mas etiam quod
;
& Leonem & Camelum, ac Leporem alTolere idem docet.
Sccundb.quod autrji Lynces coeant, hoc cll admotis inter le clunibus,quod itidem
Leones & Lepores facere ait.Et demum quod Semitalum habeat.Talum enim pro-
prie bifulca habent Ariftotelis authoritate, multifida no habent,excepta Lynce,
qua Icmitalum habet; & Leone, qui anffadluofum pofsidet & tortuoliim; homo
minime habet. Ex quibus omnibus hoc lolii colligimus , ex multifidorum gene-
reanimalium Lyncem efle,hoceft,pedes in digitos diuilbsobtinere Qmd au- .

tem proprie T a^s fit, alio iri loco exponemus

Ab Arilf otele ad Plinium nos transferamus, videamulque,fi quod cenius ab
hoc argumentum eruere valeamus Hic itaque lib.S.cap. ti. Lyc<*r, inquit,
.
dctyiice.

vulgo frequentes, Sphingas fufeo pilo,mammis tn peEiore geminis,j,thsopia generat,

multaque alia monSlra flmtlta Et lib.a 8 cap. 8. Peregrina funt Lynces qua clartffi-
.
,

me omnium quadrupedum cernunt Fnguts earum omnes cum corio

. escurs efficacijfme i
Carpatho Injula tradunt. Hoc cinere poto (fortalTe legendum, propudia prapudia ( alij
)
legunt prxputia )'virrrum,eiufdem ajperfufamsnarmn libidines inhiberi Item pruriius .

torporum ,-pTtnas ,[Jillicidia vefica. Itaque eam potius terra pedibus agge/la obruere tradi-
tur, Eadem autt m gf iuguloru dolori mottHratur m remedio. HaEienus de externis. Nunc
reuertamur ad noflrum orbem,primum comunia animali u remedia, atq.eximia dicemus ,

Ex huius loci vltimis,& principibus prioris verbis,hoc colligoiPlinio Lynce

animal no modonon fuilTe ltalicum,(ed ne Europatu quidem. Qu.andoquidem "*

fiipraiiiythiopiadixeri,generari;niinc alterius quam nollri orbis ( Europam

puto intelligit)facit, Africanum infinuans,minimeque in Italia. natum.

Xx 1 Ouidius

vi hy Govjgh
 . . . . , .. ,, . . : ^

jio ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD. ANT. RECCHI.

Outdio Ouidius eciam 1 5. Metaraorph. Lynces his verflbus Indicas facit
Lynces suc
lodiCtT.
t<t 6lararer/)i/tro Ljncas Jedit lndtaBaccho
E ^uihus , Vt memorant , tjutcquid 'Vtpca remipt

V ertimr in laptdes , congelat aere talio

Plinius certe Lyncum humorem , feu vrinatn ,
glaciari in gemmas carbuncu-
lis fimiles , Lyncurium vocatas , lib. 8. cap. 3
8 . icriplerat , led qua ul in regione
DcVrini aut mundi parte fieret, non addiderat. Hic iple lib. 3 7. cap .r. fabularum de

Succini generatione authores adducens, inter alta htec habet : DemoPratus Lyn-
curion td evocat ( nempe Succinum ) &
fien ex evrina Lyncum hefitarum , e mari-
busfuluum ^ igneum, e
faminis languidius atque candtdum tAlij dixere Langurium, .

&
gf" ep! in Italia befiias Langurias. Zenothemis Langas evocat eafdem, circa Padum
ys evitam affirmat QuodLanga Sc Languria , cum..
fi, vt non nemo autumat ,

Lyncibus idem funt , erunt & in Italia Lynces ex Plinij fi minus , aliorum ta-
ri virgi- Huc etiam facit Virgilij locus Eccloga 5. In qua ( vt Scruius
I10& co- exiftimat ) lulij Csfaris morsliib Daphnidis nomine deploratur
mencatorx* * '

/t-
bus ipCus Dafhm , tuum Panos etiam mgemuijp Leones
iySus** Interitum, montefqueferi , pluaque loquuntur
Daphnis e> tArmenias cutru jubiungere Tigres
Inhituit
//<if,ait Seruius, proprie ad Cafarem pertinet, quem conflat primum Sacra Uberi Patris
tranfiuhjfeHomam. Et rccentior Virgili| Commentator, eodem loco,Man-
ctnellus : Lynces, inquit, Tigres currum 'Sacchi trahunt, Vt C5" Statius feribit . Sed
videntur Baccho ajjignari , tefle Probo ,
evt per earum colorem , in vino evarias effe ho-
minum mentes intclligamus : evel,evt per eas famtia demonfiretiir ,
quod quidem poti
infinitam excedant crudilitatem . Ex quo rurfum loco colligo Baccho Indis ce-
lebri ,
belf ias Indicas Pantheras , Tigres, Lynces (aeras fuifle
Odrauam porro his verbis Ecclogam incipit
Pallorum Atufam Damonis Alphtfiboei
ImmtmoT herbarum , quos efi mirata tuuenca
Certantes, quorum flupefaSla carmine Lynces.
Et mutata fuos requierunt flumina curfus
Vbi Poeta, vt Seruius explicat, quando non fblum luucncas (uauitate carmi-i
nis dudas , vt man/ucta anim.alia a palcuis ablfinuifle 3 fed , feras admodum.,
etiam , quales Lynces fiint , & fenius expertia flumina obftupuifle , fingit , vim
carminis horum paflorum infinuare voluit Primo Aeneidos etiam Venus .

Aenzx filio & Achati in filuis, Venatricis (ub habitu, ignaris.

Nuda genu, nodoque firms coUeilafiuentes
Occurrit, hifque alloquitur verbis: ^

.

- - fj eus , inquit iuuenes monflratt, mearum

yidiflisfiquamhketrantemfiirte fororum
SuecinHam pharetra , iy maculoja'tegmine Lyncis

A utfpumantis Apri curfum clamore prementem i

Vbi Seruius iterum : Lyncus Ilex Scythia
fmt , qui mifium i Cerere Triptolemum,
vt hominibus Jrumema monfhecttt,fufceptum ho^itio, nst in gloria tanta migraret
fe
'
interi-

'^igi co by Qoogle
 , 1 , ,,

-''ro. FABRl/LYNGEI.EXPO^lTIONE: jzi

iaierimere cogiuutit i ob reimirat^^ tres tum tomurtit in Lymim feram , 'itarij

coleris, 'vt ipfe 'VMTf a mentis extiterat .Hxcfihulofa vt vt>fint , aliquam tamen
lemper veritatis vmbram indndunt i quam hic Cgnari autumo i & ferum hoc
animal , crudele , ac technis plcniun elTc Scio %^enfum. Jbanc loci huius ex- .

plicationem, qu* minimo diiplicec^ adducere , poetam, fignificare voluillej

Venatores & venatrices, pdlei .plerunque Lyhcum ,
quasJnterfeciiTent ,
'

ab his detradlas tropha:i quafi loco circumtuliflci id quod hodicquc faciunt

'
illi, quibus"'* ''l i

'
' InJlelijtcurfinpieftrM agitare uUupfen.-^: ,, ,

Veruntamen, vt peregrinum & exoticum hoc animal efle veK-rutr teftimonio Lynm
credere propemoidum cogamur , rarum tamen non adeo fuiile., vomonllri lo-
co haberetur, vel ex Galeno 6..Je Adminiflratione c/lnatom. cap. i. diidmus. o ^omiT-
Suadet is fiquidem fi quisle Medicus in exemplo Anatomico exercere velit
,

vt accipiat Simias , h ha: dehnt , Cynocephalos , & Lynces aut vno verbo , ea
'

animalia quibus artuum extrema in quinque dilicreta digitos fuerint. Addu-

cor etiam vt credam, iplum non raro Galenum Lynoeslecuifle.Nam i i.devfu

fart, Cap.a. omnia examinat animalia , qux paruos , magnos, neruolbs, imbe-
'

cilles habent mulculos temporales. Vbi Lynces adducit neque cum Lupis, i

Leonibus, Canibus, quibus maximi & neruoliUimi lunt , fed cum hominibus
& Simijs collocat, quz debiles habent & exiles. Quo in loco de Lyncum etiam
maxilla inferiore verba facit atque nullum animal minorem hanchabero
,

quam hominem maiorem quam equum & afinum Cur anum, inquit maxi-
, . , Quaie,

ma omnino maxilla infmor , Ponis, finis, E^uis fuit minima autem homimhus , ,

Simijs , media nsero magnitudine inter mtraijue animedium aliorum

Cebis , Lyncibus i
fuit i antea diximus , cum o/lenderemus ijs animalibus nihil opus effe sevt prona cibum

ore fumerent, quibus autem manus efent,quomodo hominibus , aut Velut manus, quomo-
do Simijs-,quibus vero ha non ejfent, Vt Equis-, ea ^ collum maius, ob idque ipfam ma-
xillam etiam habere maiorem . > i

Ex quibus Galeni diftis colligo Lyncem ex multifidis ede, quod Ariftoteles

quoque dixerat . Deinde vel Romx , vel in Gr?cia, quibus in locis Galenus teie difei-

vixit, frequens hoc animal fuifle, quod Komam attinet , videtur forfan hoc
. X mairf-

Plinius laudato iam l.cpius loco lib. 8. cap. 1 voluide dicere , quando Icripfit .

Lynesu vulgofrequentes in jEthiopiagenerari quz tamen verba ; vulgo frequentes ,

non nihil ambigua funt , ciim iielciauir anillhic vbi Plinius degeret, an in ipla
Aethiopia vulgaria eflent . Magis tamen in illam lententiam inclino ciim ea -,

quz alibi rara, Romz, ciuium potentia &indullria vulgaria edent. Galeni
enim temporibus, qui lub Anwninis Principibus in Vrbe vixit, non infre-
quentes fuerunt: vt modo diximus Et lanc quod ad huiulmodi peregrinofym.

animalium Romz frequentiam Ipedfat, vel vnicum infblentiflimi ImperMo-

' ris Heliogabali exemplum nos doceat qui vna inczna Sexcenta Struthionum ca-
,

. Phosmeem etiam
pita,ex qmbus cerebella tantum ajfumerentur.sixsau.mis propofiiit
fe appofiturum pollicitus: vt nihil Romanis ri/Mr canquam orbis ac Nature

Domims, latbre pro failu videretur Et quoniam fupra iam diximus, Lytir .

cem a plerifque hodio Nationibus Lupum Ceruarium appellari , videndum por-

~
Xx' j
roan

Digilbed by Googit
 ) . . , . ,
.

5 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NAUD. ANT.RECCHI.

De lupo ro an huius Veteres etiam mentionem ^ idem plane ani-
Lynx cft, cfTe crediderint .
'
>

Z.idffwr Domimek , qui Latinum Plinij textum Italico, non infeliciter om-
edditt^
cor . nino , Idiomate traduxit , vbicunque in PUmo Ljmfit fit ment>P^41^< cernar^

^ ctruiera voce exprimit .

Qui meo quidem ludicio nonlcuitcr errat, cum
iraiicB, Pii
III) iorcr- Plinius de Lupo Ccruario 6c Lynce variis vti Capitibus, fic diuerib etiam Icr-
ixw
jjjQpg pertradet , ,

Et libro quidem 8>cap, ax.de Lupis agens, quibus Lupum Ceruurium,ceu.

eodem genere vt fibi perfuadet ) annumerat .Sumineagtmre{ Luporum.,
ex (

170 nempe , inquit qm Ceruar^ n/aemtur , quultm i GulUtt in Pampe! JHagui hartna
)

ttwra, ^ fptSutum dimmus . Huit , ^uamuis in fune mandenti, Ji rtjpexit, oUtuianem cibi jur-
repere aiunt, digreffumque eptarert dtum. Ethb. t i.cap. J7. /ufatiabilia, inquit,

animalium , quibuj d -ventre pratiuus re^a inteihn tranfemnt cibi , -vt Laepif Cerua~
rijs, tp- inter anes , Mergis Et quandoquidem Plinius dicit. Lupum Ceruarium

illum Pompei magni ex Gallia fiiifie allatum, paulo ante di(^olib,S. huius
mentionem fecerat, verum non /iib Lupi Ceruarij,fed Ckai aut Rapbtj appclla-
; Pamptl magni prmum Ludi oSUndermat Chaum, quem Galli Ra-
tione his verbis
phium -vocabam, effgie Lupt, Pudorum maculis Vbi obiter hoc noto Italicum . :

Plinijinterpretem iterum lapfiim fuifle , ciim hoc animal (^haum dibtum, Gal-
Uraphtum appellatum (crip/critjcum dicere debuiiTet,^4//M hoc Tle^ii vocafle

cnr Lym igitur Plinij Lynx, minime ipfius Lupus Ceruariut:, non tam quod hic
iEthiopiam pro patria agnolcat ( poterat enim , dicet quifciam
ft uw"
mi^u. ex ythiopia ad Gallos,& ab his ad Romanos transferri quamuis hoc II ruilTec, ,

Plinius non cacuiiTet ;j quam quod nominibus dilcrepenti & hic (emel tantum
in Ludis Pompeianis viius, illa vulgo frequens fiorte Romae fueriti hic a voraci-
acumine celebris extiterit. In ijfdcm Pompei lu-
tate memorabilis, illa a videdi
comparuerunt alia animalia Cephi appellau, ex Aethiopia allata , quorum
dis
pedes pofteriores pedibus humanis,priores manibus fuerunt firoiles.Qimd ani-
mal poftea Roma non vidit, vt idem Plinius habet quod fi Lupus Ceruarius id
ipfiim natale fblum agnofieret , non Gallia,cuius inquilinus faltem fuifiet,led
Aethiopia , hoc in loco nominari quoque debuiilec
An ab Ariftotele igitur, quid Lupi Ceruarij fint,dilcemus/Hic lib.9.cap.44,
Ai Thoei Hifhr. AnimAe T babus loquitur, quos Gaza Lupos Ceruarios vertit. Hic funt
priceptoris verba a Gaza Latine reddita : rihwr>/irr quos Lupos Ceruarios
,
coiuri) diximus, inquit Gaza , hominem diligmt ,
. neque offendunt neque metuunt -valde ;

,
pugnant cum Canibus , ^
Leonibus quo fit,rvt ne eodem Joco (int Cemarq ( fiu T hbes )
gp Leonis Optimi Ctruarif qui mineresfunt pnera hmus aiq duo , edq tria flatuum j
;
;

plura ifs tfft non fidtmur , Sed -vt pi/cimio,auium quadrupedum genera aliqua , ita
,
Cernarq quaque per tempora immutantur, Htd calerem dsuerfmm hytme afiateut trahunt,
b- atque aHatt nudi , lyeme hirti redduntur Hic Gaza mak ait , p^a ijs genera non .

videntur, fufEciebat dicere ,

plura non n/identur, cum rcueranec fint diueria.,
genera , nifi quodlibet accidens ftatim fpedem diftinguere putaueris, qualia
funt piloium , & depile efle.,
Hic fingulatiter ego aninuducitendum ceofeo, cum dicitur Thoes cum Leo-

- -

lUpU-

Diy' !.-:.-;; by C-siiv- ^k-

 . . . . :

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. jif

M ignare ferox kgeneroCumaliqaod animal infinuari, auod cx genere Lu- yhoi.f*.
porum effe videtur , cum f , quod etiam in prouerbio eft , w mmmmm
mutat ; & propterea plura effe genera videntur , videntur inquam , at noa.

funt , vt iam diilum , cum Iblo pilo & colore varient : tum quia idem Ariffo-
vltimo, Lupis annumerare Thoes videtur , ciim inquit
teles lib. j. cap.
etiam Thot ( quem Lupum termarimm appellamus ait Theodorus Gaza } inttma
omnia Jmilia Lufi habet Ex quo iterum loco deduco , Thocm non poffe effe il-
lud animal quod proprie a Plinio Lupum ceruarium vocari diximus Hic enim ctri^io m
,
.

luo Ceruario Lupo vnicum Ccredlum, a ventriculo ad podicem concellitin- nis protu*
teftinum , quod m
Lupis quibus Thoes interiora omn ia fimilia poflident , mi-
nime verum effe liipra in Lupi Hiftoria dcmonftrauimus Nifi dicere velis, .

etiam Lupum habere vnicum non interruptum , aut ex varijs fcparatifque ne-
xum,intelIinum-,quod quidem in omnibus animalibus homine quoque ipfo &
vcriflimumeff. At non iffud hic agitur. Liceteniminomni animaii varia_,
nomina intellinis indantur, hxc tamen omnia non contiguiiatem, led conti-
nuitatem habent , & (bla craffitieac tenuitate ffue, vt Medici loquuntur (iib- ,

ftantix modo ,
diftinguuntur funtque ffmul fumpta longiilima & anfraiSIuo-
,

la,
refto tramite ( vt Plinius in Ceruario Lupo contingere ait
non )
a Pyloro
ad podicem delcendentia
Sed quid conieiiiuris certare opus eff ? quando ipfum ludicem , Plinium in-
^ piin
quam , qui certo litem hanc dirimat, adire licet ? Hic qux de Thoibus Ariftot.
habet, probe in fuos retulit Commentarios lib.8. cap. j 4. Nam Thoes , inquit , no eifc u-

Luporum id genus efl procerius longitudine, breuitate crurum ^ffimUe , o/r/ox Jdltu , ve- .

mtu rviuens , innocuum homini habitum non colorem mutant, per hyemes hirti , eSiate
;

nudi. Vbi minime hic, quod Gaza auliis eff ,Th6em Lupi ceruarij nomine
extulit, led Thois nomen Grarcum relinquit, quale apud Ariffotclem reperitur,
quod alioquin Plinio inlblens eff , cura alibi ex Pardale voce Grzca, Pantheram
Latinam quafi vocem fingat Quin lib. i o. cap.74. de illis, qua inter fi conueniunt
.

(f/ diffident, animalibus : Diffident Thoes nnre,inquit,&* minima aque at maxi-

ma nempe animalia
, .
Quid autem proprie fint Thoes, non huc pertinet expli-
care , fatis nobis eff nec Lynces, nec Le^ ceruarios dici debere
In his Itaque anguffijs conffitutus, lulium Czfarem Scalig. confilij petendi
gratia adeo , &
quz Exercitat, fua r i o. aduerfus Cardanum adfert, diligenter hii
.'

lego i reperio eam fubtilitacem ,

quz cuiuis e triuio obuiam fe przbeat Lynces S aftn :

nimirum formz Lupinz habere i

nihil vocari tamen quod Luporum
,
fInt auiditate, & Ceruarios, quod Oppianus Icribat, eos maxime Ceruis infidia-
ri exterum maculis inter ic differre , quarum aliz breues orbiculares , aliz
:

productas habeant. Sed id, quod nos quzrebamus , & in quo rei cardo verta-
tur an noffrz nempe Lynces fint Antiquorum vel Lynces, vel Lupi ceruarij^
;

hoc tacet, & nos fub cultro relinquit

Debemus tamen aliquid Scaligero, quod lib. z. cap.47. Commentariorum scaiigcr
faoTum in Pfiflor. Animal. Ariffotelis hzc verba explicans. oAt 'vero 'vtraqueJ!^S^it
dentata maxilla 'vnicum <ventriculum habent, 'vt Hmo,Sm, ^ais,yrJus,Let,Lupus,
^
^uin etiam T hois omnia vifiera Lupo fimilia obtinent . Debemus inquam, hoc Sca-
ligero

Dio '
by C-. -.i
.gk
 . , . . ,, , . .

514 ALIA ANIMALIA NOVAE MISP. NARD.ANT. RECCHI.

ligtro quod verbum verbo reddens pro Thot Thutm & non Lufmm ctruarium ,
vt Gaza facit j fubfticuerit Explicatio ciushcc lequitur:
. mentionem
hic faat animatis, quod Thoent 'votat de quo in iiioria nofira jatts ftriftum e fi, LM'
, H
pum ceruannm vocat T heodorus ,
nos Vt^o Lyncem\cerarium dicimus . PUnius i
Capite de Lupis , eeruarq/diit mentionem , neque eius figuram oftendit nohis , eum ta-
men fpeSaculorum memoriam proderet, vmus e GaUia Romam allati Thoes <vero, qua-

fi
aliud animal i Graea <voce appellat & alibi eiufiem libri, O- decimo .

Modo fui Sed ridiculum mcherde, quod tam fubico fuiipfius Scaliger oblirus , eodem
oblicus Lu
vallo luo volumine lib. Hili. Anim.cap.j j. prout iplc eadiiiidit, particulam
pii cerua-
rtil appel- hanc explicans ;
%; 1. tt 7 m i/.J . Lupi Certiarij (inquit ipfe in tran-;
lat.
flationc )
implentur coitu & Canes. Pro Thoes non, vt prius, verbo verbum reddi-
dit, Icd ipliim, quem reprehenderat tamen, Gazam fecutus eeruariot ,

interpretari, contra luanimetiplius & Plini) mentem, voluit. Audiamus ta-

men commentum iplius e/^liht docuimus inquit quare Lupi cum tamen nihil
:
,
,

Lupi prater amdttatcm habeant , vocentur . Ceru.trfi autem, quia ceruorum hofles acer-

rimi Lyncei [unt , ^

Oppianus T hoas vocat , quos etiam Plinius Luporum genus ejfe
ait. At videtur neque Lupos ceruarios , neque Thoas , neque Ljmtes , ni/i ex alsorum fi-
de, nouiffe.
Ab AriAo-
tele & Pli-
Cum Ariftotelis igitur & Plini) ( quantumuishiAntefignaninoIlrifint,)
nio td ]i
authoriratibus nihil haclenus effedum Iit, inferiores atquum ell Icriptores con-
alios tran-
flivr . lulamus,& Solinum inter hos primiim cap.7., qui Lynces inter Luporum genus
reponit . Prima igitur in clade Lupos reponit ordinarios & vulgo notos, in qui-
bus hoc ell naturz miraculum, quod in cauda eius villus, vt ait, amatorius .
Qos Soli-
nusdelii' perexiguus reperiatur i quam Ipontaneo damno abijeit , cum capi metuit , no-
pi$ certia*
njs habeat* que enim hic potentiam habere , nifi viuo detrahatur , llulte creditur . Secun-
do luccedit loco, Ceruarius Lupus, qui hoc lingulare obtinet , vt poli longa_
etiam ieiunia carnes mandens, firelpiciat, obliuilcatur pr.xlentis copii, &
Solino quxiitum eat aliam ,
quam reliquerat , latietatem . T ertio in hoc genere anima-
lynx & lium , in quit , numeramur Cr* Lynces, quarum vrinas coire in duritiem lapidis faten-
Lupas cer-
uaiiusnon
idecn ani-
Erant igitur telle Solino Lynces in genere Luporum, in quo
tur pretiofi cer- &
mal* uari) lunt cum his non i)dcm erunt , led lux proprix Ipeciei Lynces Qua-
: fcd
re nec hoc euincemus Authore,Lupos /eruarios & Lynces idem animal efle, Fue-
rit tamen hxc authoritas in caula , vt iuniores Scriptores Lynces etiam Lupos

ceruarios vocare voluerint

Aelianas sElianut Lyncum non meminit: Pr/rM/ tamen Gillius huius interpres ex
de Lynci-
bus nihil
Oppiano fed male. Lynces facit "Pardalium (eu Pantherarum generis , cum in-
babec quit: alia enim Lynces nuncupata
,
parua quidem con-
tra Lepores comparantur , alsa maiores in ceruos atque Oryges fiuile infihunt s eiufinodt
ambo corporis figura fimiles funt ,& fimilittr vtn/que oculs/uasuterfulgent . Faciet
Gillios Vtrifque alacris perlucet , paruum vtriufque caput Solus ador diftimtlts . Minores qui-
Oppianom
oon bcoe dem rubro, maiores ntero croceo fulphureoque flore diffinguntur Qux omnia vera-.
Citat.
elTe videntur ex raence poetx Oppiani prxterquam quod Lynces Pardalium
,

Ipecies facit Sumenim animalja Iui generis , & cum Pardalibus hue Pan-
theris nihil magis habent limilitudinis , quam cum plurimis aUjs difiercntilit-

mis,

L. \.>OOglc
 . , . !

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. jxs

mis pellem pribcc miculoQim libertus Magnus praeter ea, quae de Thoe
,
.

fcr;pta luiK , nihil fingulare affert Et Ifidorus illa qus Lupo Ceruario conue-
.
,

nire diximus Lynx didus efl, inquit,

. in Luporum genere numerutur helhn ,

macultj in tergo difiinda a't Pardus , fimtUi Data hic opera etiam illa_
huc inferam, qux in libro Horti faniiasii titulo , ex lib. de Saturis rtrurrt
citata repeno , & htec funt Lynx adeo perjpicaces oculos habet, Vt fubtilitate 'vifus
;
L bcrde.,
etiam foUJa corpora penetret Conflat enim, quod oculus in humido /itus efi,iuxta Phtio-
.

Jophum T ria 'z/ero Junt in aqua , fcilicet aquea humiditas , diaphancitas, & lucis per-
.

Jpicuita,,^ hanc 'vlttmam communicant cum natura ctlefli Lynx habet linguam Jer- .

pentis (imtlem ,fed maiorem , quam in longitudinem porrigit , ii collum circumagit : vn-
gues habet grandes ,
'vnicum foetum facit , & vrina eius in gemmam durefeit Ex qua
deferiptione liquet ,
quam mifere non raro decipiamur, dum nudis authorum
verbis fidem habemus , nec res expendimus ipfas .
Quod & hoc in loco vfuue-
nit, cum ferpentis lingua tribuitur, quae Iyngi auicula: & non Lynci lynxSe
quadrupedi a Natura concclfa fuit . Eli autem Iynx, fi Bellonio affentimiir.ex ^duuri
Picorum genere, & Aldrouando vocatur lingua huic : long.-j ell infigni

culpide prtemunita.Hanc autem ferunt linguae aculeo velociffimc exerto trans-

^
fixas formicas venari. Eodem prorfus modo,emiiTa inllar fagitta: prtelonga lin- uisimgo

't*"'"*
gua mufeam Cham.-eleonem vidi,vti fuo loco dicam lam fimilem
transfigere .

velle fibi in Lynce quadrupede linguam imaginari, hoc potius fbmniare,quam

philofbphari ellct
^id igitur?Lyncem in rerum Naturg Vniucrfitate nulla reperiri,fed ^phin-
inllar, Gryphis, Pegaf,Hippocentaun,zut alicuius modo chimtra a poetis fida ,
pro mera

ab otiof is hominibus pidam bclliam autumabimus?Eique non ^ihiopiam eam

Plinio, led cum AriRophane ttfiiMr-taxtiyUt aut cum T horna Moro fftopiam pro"^-
patria aflignabimus? Vel in folo mentis Intelledu,inffar Entium rationis, vt
Scholallici loquuntur , exiifentiam obtinere credemus ?

O quam optare ego nunc mihi Icaro-Menippi illius apud Lucianum alas dari
Non vt hts ad Lunam eueherer,fed quo dextrae alx quae aquilina erat , virtu- ,

te fuffultus , eam. cernendi vim & acrimoniam acquirerem , qua,vt Menippus in

Luna orbe conff itutus, repente fadus Lynctus, eunda qux in terra fiint, digno- iiidcru-

uit homines, feras , ac propemodum etiam culicum nidos ego /4^w/<inlfar ;

Lyneem reperire meam , ac intueri queam a qua Lynceos poifmodum mutuan- ;

do oeuUs , in extero qui mihi reflat Animalium labore , pcripicax magis fiam,
vereque ErNCAf^J.Sapieter certo, P/*wrc/iiM'opafculo,df'/)fi^^^ Oriftde omnia
bona a DEO petenda cflc monet, fed prxeipue quod nihil homo vem$
accipere grandiusvel largiri DEVS ipfa polsit auguftius. jCit/fM enim, inquit,
,

DEHS hominibus quidem, quorum funt indigii,' donat.. Hanc paffidet ip/e peculiarem , ipficiive-

taqu* evtitur Ec quid ni

------- ? <
. i

DEVS omnia nauit ,''' ">

^ua funt quafuerant , qua mox 'venimta trahentur

,
-- . - . .

Siquidem DEVS ij>(a eif Veritas cuius nos in rebus naturqlibus prxeipu^, vm-
,

bram quandam poflidemus ,& ad e.im contentis quidem oculis ceu lagittarij
ad feopum coUimamus, aDftepius aberramus Id > liquando mihi eueniro .

conti gc-

Digitiicu uy vjOOgIe
 . , .

Sr6 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

contigerit ,
minime pcrturborjcum & illos ^ui doBriua fiu nobis preluxerunt, adeo^
que Ouets no{lri,fed non domini vt SeneCa ait fuerunt tale quid Ixpius padbs ne-
,

mo Philoldpiiantium ignoret
nomina iint vmbrx rerum, & fxpe vocis Etymon habeat nelcio
Ci'im igitur
quid reconditx rei , non miror Lyncem a plerifque recencioribus Lupum cerua-
rium didium fuifle:videntiir enim Lynx & *', ideft Lupus, aliquid in vocabulo
conucnientix habcre.Germani etiam multi Lyncem non Luchs modo, led etiam
7'j&/>rvvo^appellant,hoc eft animalium quadrupedu prxfcrtim,./>Hra ac deuo-
ratoremjvt Lucium etiam pifeium Lttpum,[c\x va(latorem,nominamusjqubd in ijs
ftragem non leucm facere Ibleat. Volunt aliqui etiam auW , hoc eft Lupum , iri
ni KvM< id eft a lucc.vt in Lupi hiftoria me explicafle memini, didu quod Ety- :

mon,cui conuenicntius quilo quam Lynci, animalium omnium perlpicaciftl-

mo,adaptari potuit?Sed relinquamus tandem has Veterum tricas, quas extrica-
re non ica eft facile,non in animalibus modo , led plantis quoque, ab illis adeo
& oblcurc delcriptis,vt in plerifque quid vcluerint,pene ignoretur In
breuiter .

FibiiuCo- qua Fabius Columna Lynceus fpedata Generis Nobilitate & Dodrina conlpi-
bus* v'e- cuus iam triginta ferme annis deludauit,eoque ingenij lui acumine procellit,vt
genuinx T heophraHi ac Diofeoridis infiftcns menti, innumeras ab alijs jrerperam
fliniit: piu- nominatas plantas,lpecici,loco, ac nitori luo non modo reftituerit,lcd plurimas

uas prodi- inlupcr nouns penicus nobis antea incognitas, publici nunciuris rccent

Ego itaque animal illud, quod hodioLpOTc-<r/wnominamus,com-

LY NX modillimeL,V nomine infigniri' pofle cenleo. Prxditum enim omnes fa-
UOsiRA. tentur oculis rplcndcmibus
, & igneo quodam fulgore corulcis, cum longilli-
me dillitam prxdam oculis viuam lpeculetur,non Vulmru more putridum na-
ribus cadauer olfaciat . Hinc ad vcnationctnle accingit
Leporibus , Dorcadi- ,

bus, ac Ceruulis inliliCj ne quid de minorum gentium animalibus dicam. Non

lopaicer- igitur mirum eft, li vtraque ex proprietate & Lynx ob Vilus prxftantiam , &
as 'nomm Lupus ceruorius oh gulx auiditatem & rapacitatem Ctdidum.
Et quamuis egohoc animal viuum nunquam viderim, tres tameneviuis
exprcflas Icones obtineo Qjurum prima ad llluftrils. & Excellentiis. Princi-
.

pem Cafium Florentia: Altera ab llluftrillimo /oanne Caftmiro Comite de Erbach, ex

icoMsires Scrcnillimi Saxonix Eledoris Tlicriotropheio;Tertiaa7AwpW A/o/i/orpc Ca-,
Lyncis teu ad me tranlmiifa fuit , qux omnes corporis quidem figura &: par-.
rinthia
j^[|tiumfymmetria fetis cotracniunc, coloribus vero mire vaiant Florentina illa-, .

quxmagnxftarurx, vtox' membrorum proportione colligi poterat fuit , co- ,

lorem plane ferrugineum ad fufcam runedinem vergentem, habebat , nul-i

lis pene maculis, prxterquam in cruribus &: ventre (qui limul albicabat) ra-

saxonici ris ac fulcis.

. non multo minor , colorem calem referebat, qualem nu-
cum putamina viridia aqux incoda exprimere lolenc, pedus camen> venter in-
ferior, & crura pedclque omnes albebant , maculis vniuerfx pelli interlperlis '

e.enfi,. nigricantibus Tertia Cratienjis minor ceteris apparebat pcU^fortiulubruf-

.
,
famdpicndicanccnij pcdus tamen &
ventrem ac crura tx rubro albentia habo-'
bat-pundulis vndique tam in capicc.quamdorlo plurimis non nigris illis j fcd
atrorubcncibus oomniaculatam , Ad huius plane modum colorcmque nuper
>
no-
apud

Diyiii -J by CjOt>glL
 . .

IO. FABRI LYNCEI expositione; J17

apud Pellionem quendain Romanum decem pelles Lyncum non ita duduni dc>
tradlas , (anguine adhuc (icco (uflulas &: maxilhe inferioris fuperiorUque denti-
bus etiam inhartentibus, con(pexij quas mLigmru captas aiHrmabat
' Et quantum ex relatis Iconibus, vi(is pellibus, & diligenti Lyncis deleri-
ptione qui in T heriotropheio StUpM extat , conijeere polTum , Lynx (iue Lupus neTcriptio

X!eruuriuS nofter, animal cft acerrimi morius quod demes infinuanc, qui Leo-
,

nini lunt, Vt polfea probabo. Eli oblongum latis, (ed cruribus breuibus , quod
integra: detratfl* pelles monltrant , 8c Icones pra:leferunt . Pellis plerunque ell
albicans,exfuluopurpuralcens,led maculis oculorum inllar variata, vt pluri- locorumi
mum nigricantibus . Hic tamen color , vt Italicis ferme Icmper cft communis
Lyncibus, licinalijs variat.Nec mirum eftidem animal in Auftralibus, occi-
dentalibus, Scptemtrionalibus aut Orientalibus locis natum colore plurimum
differrc,vndc Afiaticaru Lyncum pelles, noftras quoque pilorfi pulchritudine,
\bcrtatc , longitudine, & maculis plurimum fuperare animaduerci
Oculos etiam fulgentes & ferme radiantes
,
qui cos viderunt
, ipfi attri- qjuh .

buunt: Capite apprime Felem repr^lentat, atrocitate nequaquam formidabi-

li. Auriculxcurtzliint, curuiquc,&ngnoquodampropcioLyncem abalijs
omnibus quadrupedibus leparantes : luntquc apices ilU villofi , conferti, inftar
hololctici nigri Iplendentes, molles & vcnufti ex liimmitatibus auricularum.^
enati, ac lurlum trium forlan digitorum tranfuerlbrum longitudine elati, &
acuminati . Linguam ego non vidi quam fpinolam
,
aculeis refenam refe- &
runt , &
ferme umz limilem elTe , quod obleruantia dignum cenleo, in Feli- &
bus etiam cernitur . Dentes ipfe numerauieres ex vtraque parte tam fuperio-
f is vquara inferioris maxillz molares , lerradm Ic le reapientes . Duos laltcm
|>rzlongosCaninos in vrraque maxilla, &
indlbrcs lex vtrobique intra duosU-
los Caninos comprebenfos. ...tv
AcutilTimos etiam huiusanimalis luftraui vngues ,ex cinereo albicantes du- vnguei.
ros &
recuruos quinos in anterioribus quidem pedibus ,& quaternos in go-
,

fteridribus. Caudam haber valde breucm i lex forfitan trankicrlbrmn digito-

rum longitudine, cuius plerumque extrema nigredine inficiuntur. Scribunt
qui per Anatomen animalis huius interna ferutati funt, patellam ofleam oblon-
gam amygdakligura in pofteriore flexura inelle anteriori vero dcefleiin huius;
,
' in
vicem lubire olsiculum minutum fabz magnitudine & figura. Hasego
las itidem reperio in meo Felis Iceleto Feli autem iam dixi putare me limilem^
(
^ ^
Lyncem cflej in cruribus nempe poltcnoribus forma Cordis ofsicula quorum
,
acutior pars lurlum , latior dcorlum vergit , in anterioribus autem cruribus 0I-.
ficula nulla inuenio '
.

Ventriculum quoque amplilsimum ac rotundum Lyncibus aflerunti quod: vemiia.

credi facile poteft *"*'
, ciim voradlsimum animal perhibeant , in cuius exenterati ,

ventriculo aliquando repercTunt Venatores Porcellorum ferorum, &.Leporum

carnes, quas pellibus ac olsibiis tantum confraiftis deuorarant Lynces . Hz(vt obmty
dixi ) non rarb inuadum Ceruulos & Capreas (zpilsimc Lepores & Porcellos
,

filuertres , aiuntque ( quod etiam luo Lupo Ceruario Plinius attribuit )

his inteftina minus coriuola 6c anfracf uola elTc ob id animalia hzc yora-
:

ciora.
 . . .

jzS ALIA ANIMALIA NOV> HISP. NARDI ANT. RECCHI

quod inr,e(la citius cranieanc , merito haberi.
dora
,

Moru Lp Vt vno dicam verbo , hzc bellia agilis efl: valde, & la longum (alnis (iios ex-
tendit: Rapax vt Lupus, fed multo eo calidior. Tam hominibus quam pecudi'
Afitttia-.. bus pariter inlidians, in quos ex arboribus, quarum vmbris (iirtim latitat, prz*
tereuntes dedlit, adiuuante maximo oculorum acumine quo czteris animan-
^
tibus praecellit. AfTeruerunt mihi fide digni , maximo in pretioapud Germa*
nos Lyncum Vngues haberi, & auro inclulbs a pueris aduerfus Epilepticos in-
B^iu Epi- fultus gefUri Verum , vt certum huius rei experimentum non habeo , ita qui
:

bSunL. vngues, & ex quo pede capi debeant , ignoro

Pelles harum funtinagni pretij etiam apud Magnates,fi prxeipue oriena-

nmor^ libus flnt Lyncibus detradx,nofirates enim no illam habent fpeciem, & Luxus
ortentationem Carnes non eduntur , nifi ab ijs forfan , quibus Felium carnes

arrident , quorum inter Italos nonnullos vidi ( quas ego carnes vt non probo,

lyncum & abhorreo valde ) qui eas deprauato quodam gufhi inter delicias

cfbltrtpro
Axungiam conuulfis luxatifque conuenirc articulis , haud impro*

bamur. babile efl

01* magnus, vt in eius Epitomes lib. j 8 cap. 9 videre efl , Lyncenu'. .
oiaasma-
IjTras no- vulgatam nollram pro Lynce item & LupoCeruario agnofeit. Et quonianu
prxter illa , qux iam attuli , alias quafdam Lyncum proprietates infinuat , eius
hic verba recitare volui: Lynctt in Jiptintrianalibm /Uuis non adeofrequentes genertn.
tur 'Vt Lnfi , licet imfnres ^udfmt in euiditate prndsrtun . Tiatura igitur Lyncis e/7,
Vt non rtJficUt retro, fed continuo frogrejfuty pUtuprucipitet curfum. Cibus ilUpl-
nt Urium catorum frequtntior emt /uumior efl, quis fient ibis Ubentmt wfcitnr , itet tf
torum latibulis , 'vt rapiat , infdiatur . Pellet harum moUiorihut plumis O". puUhritri-
bus maeulis praditafiuis caro venduntur, prafrtim in afperrima l^me pradata , tune
enim in virtute colore fmt aptiores, vh a flate viliores , imo deteriores .

Ari
Sed quid ad Ariflotelis interim &
Plinij.grauifllmorum Scriptorum autho*
9c Pliaij
iaij refpodebimus^vel quomodo e dubijs eorum locis aliqua opinionis ceni*
r^tates
frhualU-
uloca^ nidinem,aut ex obfcuris aliquam fententix luce erucmus?Plinium tamen quod
* attinet , non adeo moror, qui pleraque ex Arillotele de Animafibus excerpfltiiple
autem Arifloteles in multis idem fecit , & obfcuriflima (
quod & nos non raro
AdPIiniii. facere fblemus pede tranfiuit , notilsima vero, ne tempus inutiliter te-
) ficco
reret, largiore deferiptione declarare renuit veluti fi quis hoaie nec laducam,
;

Ad Arido- nec Mulcas, aut Mures, longiore verborum ferie depingere dignaretur Atque .

teltai
. hinc fatRum cll , vt qux vetullas tacuit , temporis progreisio dias in luminis au-
Nee idc eruerit . Nec tamen veteribus fubitb efl fuccen(endum,fi quando ipfis,quod
humanum eft,labi contigerit: quin illud potius Eloquentix Magillri probis
ribo, s b- ac modeflis Ingenijs femper ante oculos habendum ^eque id tiatim legenti per- :

fafumfit , ia<^uit,omnia qua magni asuhores dixerint , vtique efeperfia,namO

'
labuntwr altquando , (y oneri cedunt , ttd tndulgent ingeniorum fuorum vduptati , nec
fmper intendunt animum, & nonnunquam fatigemtur . Modefii circumfpedo indi-
de tantis viris pronuntiandam tn,ne( quod pltrijqut accidtt) damnent, qua non
^
cio
'
inielligunt.

Optime fanc Qtnntilianus Quidam enim libidini ac prurigini fui ingenij

indui-
 . .
f

N . 1. IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.:- >1.9

indulgentes in rebus fsepc minutulis m.ignos viros carpunt : hoc eft , dum fin-
gulis pene cum fyllabis commorantur, nullum calumniadi finem faciunt, Q^od
idem alibi Quintilianus diferte fic improbat : nermijunt i cau- ><>

Jis ) diligentm , ifuodsm inatii circa uecti j?ndto ftntfcunt Si igitur rei iludiofiis res

pra: manibus ipfas habeat, conlultius longe faciet verba rebus aptet, quam , /i

Ii extrinlecus res alias arceflat , quibus hate verba conucniant

Nos interea Lyncem noftram habemus, quam hoc nomine ab VRBE & or-
bc hodie condecorari nouimus, nec tanti rerert , li vel ab Arillotele minus exa- mr hoc no
de deferipta fuerit, vel ei de natali folo c 5 trouerfia moueatur. Ha:c duabus ma-
xime pollet facultatibus quz in Lynce quoque laudatur, videdi acumine & vo-
racitate.Nec nouum eft Aethiopicum animal poffe fimul & Europzti elTe,cum
plurima eadem animalia in nouo &
vetere orbe nalcantur. Ex Calenp prpfe- .

do docuimus, non fuifle adeo rarum in Italia & Grzcia Lyncem-, vtmonftri
loco haberetur. Et quid , fi lor/an Plinius ignorauit. Lynces in Italia reperiri iynx fei- ;

certe iion (utt adeo in hac mundi parte frequentes , nifi iu Liguria Sabaudis fi- |c"vidctw

citima , & apud Rhztos Et forfan quod ammal Plinius Chaum , aut
.

vocat, aut Lupum Ctruarium , Lynx nierit Gallorum,ab Aethiopica noh parum
dilcrcpans, cum & ego duas Germanicas iamfupra notatas ab eodem colore,
differentes fufhcicnter oftenderim : ...

/Jic alias poteram,^ plureifulmcSerecau/as, .

Quibus Lupum ctruarium noitrum veram Lynctm effe,aftruerem; quamuis fiipra

propofitis , ex Plinio przfertim, dubijs refpondere, qui rem ipfam fbrtalfis mi-
nus bene intellexit , non adeo de nihilo fit Libet itaque totum negotium pau- .

cis verbis proponere , fi licet, arbitrario etiam iure componere , auiflorjta-

te maximc,&. lententia hannis Bouar Jt^ali^LsbmAuttnit quz in
Illullris viri Rerponde-
Gefnerianis defcriptionibus Animalium cxftat. Vbi idem Baro monet Lynceiyi
Indicam vel Africanam , cuius Phnius meminerit, multum a nofbro Lupo tcr-
uario differre ,^io/7 rrrni inquit, rvixatthigit-mtdiocrtM L"r
fum magnitudine ! Raytro Ctufiantinopoli JeptSa ferocem atipte.mgemem btHiam
.
.

ofltndit Prattrea iflorum noHrttum Luxorum , ejui in Mofchpuia j Lituanta , Ruffia,

.
'

Polouia, Hungarta, Germania capiuntur, rari funi admodum in/ignihus:macuiis in der-

Jo confptrfi, fld in fetitre tantum Scotia tamen ey" Suecia mtiat omnium Pulcherrimos^
;

IJii njerodt ifuilms loquor ,funt maculis tam in dor/o, ^uam.ettcntre. % alijftjuc memhrij
fleni j nec funt adto Villofi gsr delicati , 'i/ti noflraies i cum habeant pilos afperos , fetoe-

Jos breuet .Jnjuper noflrorum macula fum rotunda : lilorum rveti triangulares (g^fi-
miles folio vocato KUhlai, hoc tHTrifolio ;i >,
u ,
loi!.;, <,oi i iroino'.
Jt^ue hac, de duhift conceffatli optio nobis ;1.% r.i,;

Si cui verohzc minus arrident,viru le.przffet ac meliora rpponattqujetahtiim

abell,vt afpcrnaturi fimusjvt grato ea nos animo aeceptaiuros. promittamus ui
> Sed quando abfblutis tricis tande copcludcdum ett^in qi animantiO clftfle u, qua
im-
Lyncem ego collocandam cxiftimemitnQromeo atque j^uatoiddpDccpsic*)-
plicabo. plcrique Ctruaritsm-effe.ic in Lipoirehli^geinQrq reponent
audader pronuciant & credunt. Ego cu-iiipo(^iypfti^onmagis conglMl^i.u<
acrem lUcuo,quatn cu Cane Felem. V c eiqiB fuperiua$ji ^^ej-rupu coaiuii^
'

-4..1 .

Yy fic
 . . ,

5 fo AUA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. AN-T. RECCHI.

nCTtn fic cum nunc Lyncem. Conreneies,quin etiam animalibus hile*
Fele &
Leonem & Tigrem facio. Quo ita ferocia
, cientium ficus numerus , figura^ ,

inducunt , quod Achill*uni mihi quoque in Lupo & Cane argumentum fuit
!i'c"i!oc"i^ Eli tamen exigua etiam in his dentibus differentia , alioquin Felem pro Leone,
6 Tigrem pro Lynce venditare poflemus
Dentes Fc* Felis itaque , cuius exadlum valde (celecon habeo, tam in fuperiore quam., ,
Ut.
inferiore maxilla duos obtinet dentes Caninos, fuperiores inferioribus paulo
Lynce nolfra , in Tigre , & Leone amborum
longiores : hoc ipfum apparet in ;

enim horum animalium vltimorum Caluarias politiilime a carnibus liberatas

& filo zneo connexas nunc domi adferuo, non meas quidem , fed proprias
> e prima claflc Pidforis non modo Romi , fed & alibi ac pr-
WiUppai
de cipue in Aula olim Sereniflimi Magni Ducis Hecruri* Cofmi Secudi,ob arcem
OorRooii celebrati. Cui & hoc laudis debeo, quod nolfra omnia animalium fccieta-.,
dodh^ima pridem manu delineauerit , & in xrc exprefla naturalium rerunu
DemLeo-ffudiofis publica faccrc voluerit. Intra Caninos, qui in Leottf praigrandcs
^unt,' fex inciforesreperiuncur i eiuldem omnes magnitudinis in Fele; non ita

in Lynde , & T ygf c , atque Leone . In his enim tribus inferior horum fex den-
tium feries paritatem habet , fuperior vero duos Caninis viciniores paulo lon-
giores & crafsiores offendit , Caninis tamen minime annumerandos, quod fii-
perius & in Lupo demonifratum
Quod vero tam vifu pulchrum , quam notatu dignum videtur, hoc eft,
quod dentes Canini in Leone, & duo illi ex inciforibus. Caninos quodam mo-
do armulantibus , funt omnino per longum fifsi, & in duas arquales parces diuu
fi , Vti linea duiiforia manifelfe offendit . Hoc idem, fed non tam euidenter*
in Tigris dentibus quatuor vere Caninis , minime vero in duobus illis fiipcrio-
ribus inci(orijs,oblcruatur.
Poft Caninos ac incifbres, molares veniunt , quorum tres, tam fupra,quam
infra, in veraque maXilla &: Jatcreexilfunt,qiii fimul numerati ad duodecim
Molires peningunt . infiipcriori maxilla tam Tigris quam Leonis vltimus molaris ma-
ximus elf omnium , tribus eminentijs ac veluti cufpidibus confpicuusilccundui
& is tribus eminentijs infignis, fed mulco minor fiiccedic demum verfiis den- ;

tem Caninum eft adeo paruus molaris, vt vix vnam ex minimisillis cufpidibus
iquet His cor refpondent tres inferni , quorum vltimus non tribus , at duabus
.

tantum cufpidibus, fedfortibus plane , videtur , fociofuperiori fuo multo mi-

nor. Secundus ciufdcmcum foaofiipcrno magnitudinis & figurx. Tertius fuo
compari longe maior, tribus & ipfe eminentijs clarus Nam hac ratione in- .

feriores fiia mole atquAnt fuperiores . Mirum eft quam fblida candidaque fub-
ftantiai,quMn reciproca aptaqueinfcrcionc dentes hi fuperiores &: inferiores
fcrratim fc fe excipiant, vc imaginari fibi facile quiuis pofTit ,
nihil elfc in
animalium corpone fiue cartilagines, fiue offa fint etiam'
^ quod Leo-<
Rum;, -Tigrium-at Lyncum morius effugiat i Qute de Leone lam dixi , al
Vnguem ita omuia'sfnjT^# videre 'licet & F^fs ramenj.
Ceru*rie ".
ibiiiiidif aliquo modo voriac . i.Quv tros' quidem in maxilla infcrioire- , duos vero

ancum in Aipcriord dentes moldies , fcd adeS Ifea^nos obtmtt , vt tribas
. infe-

G ^
-si'
 . :. ,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. jji

'inferioribus zquales cenferi pofsinc :

In Caluarijs porro horam animalium non eadem prorfiis efl proportio

Frontis offa Leoni & Tigri, media inter oculorum orbitas fica, plana liint om-
&
nino depreffa. Syncipicis offa in medio clau, &
ad latera caua . Occipitis os
triangulare ordinem Caluariz claudic,primz colli vertebrz infidens; quz om-
nia luturis afi&bre diftinguuntur . Felis caput tamen a naribus non plano & re-

<Io,{ed curuo fic gibbo, a(J offa lyncipitis, tramite afcendit; cum totum alioquin
ad orbicularem ngunim conformatum fit Cztera perleqiii nimis tzdiolunij
. Vngwsh,
anims
foret. In vnguibus tam Lynces quam Tigres&t Leones cum Felibus apprime H,' con

junguntur, quas omnes vidi & probe examinaui, quinque nimirum in anterio- "' p

res pedes , & quatuor in poiler ibres dillributis . qiudui

Cum itaque in capitis llrudura,pra;lertim dentium numero, & figura,& pe-

dum forma Lynces cum Felibus conueniant,ad harum certe claffcm,ouam L- U. non ad Lu

porum,iuftius repoliiero Nam fecundum internorum laltcm vilccrum fi-

. fi . ri!

militudinem congenera lociare volucris , compones (eiunclifsima , legregabis ftonuK-

coniunilifsima. Feles enim. Canes, & Porci, Hepatis, Lienis, Ventriculi, Cor-
dis, ac Pulmonum, nec fitu nec figura multum diferepanti non ideo tamen
eiufdem hzc fiint fiue generis proximi , Cuc fpeciei beftig manifeftifsimam & <i'ffcrc- :

enim in dentibus diilcrcntiam demonfirabunt , fi capitis horum anatomen.. im

probe excufferis .

Eli & hic ex occafione, Galeni de dentibus Leonis doiUrina fub incudem re- Jj
uocanda Is enim ii.de y/u pmium , cap. 8. de dentibus hzc habet ^tud *u-
.
.
tet fartUm auimalihiu acmi multi denttstu firtts funteompurati, ne id quidem pof- miiuiut.

fnntreperire ( illi Icilicet qui omnia fortuito ex atomis fieri putant, vt Democri-
critus & Afclepiades,aduer(us quos Galenus difputat ) cur motus temerarq opusfit
habendum . Qjtod f!
Ouis Leonis dentes 't/uquam 'vidifii , diJcrimewT/t arbitror,
mgnouini : utrum quod Caprarum dentesouium dentibus pnt fimiles , Pardakois uerb
Canum Leoninis , admirandum f Hadiemis Galenus, qui Par-
quo paplo id non tSi

dalium fiue Pantherarum ( dicam ego Tigrium quoque ) & Leonum dentes
Caninis, adeoque Lupinis, fimiles facit.Si ad figuram, non ad numerum potius
fimilitudinem referat,bene dicit: fi hunc includat,fallitur.Superat enim Canis
ac Lupus Leonem,rapacifsimum ac fortifsimum animal , duodecim dentibus
neque enim Leones, Tigrcs.Pantherjc, ac Lynces pluribus a Natura denti-
bus donati (iiere, quam plerique homines, viginti oi^o nimirum quin homo,
;

cum fzpe triginta duos acquirat , maniuetum animal & fbciabilc , Leonenu
tamen, voracifsimum & ferociisimum.in hoc fuperat ; Ex quo difcas velim, non
dentium numero ,led maxillarum & mufculorum temporalium robore man-
dendi valorem zflimandum cflc
Sed audio non neminem mihi nunc nimiam in Lynce perplexitatem & mo-
ram exprobrantem Poffet quidem mihi iure quilpiam fucccnlcre,nifi hoc me p,nm
.
^ ^ de-
purgaret; Lynci nempe adeo me deditum efle,vt huius fere Iblius gratia, totum nouu5 0c
hoc feriptionis opus & onus in me fulcepcrim. Lynci profcblb non minimfi de-
betur, quod Uber hic Mexicanorum medicamentoru, veluii alter Diofeorides noui
Orbis, in lucem prodtcrit. Sum enim & Ego Studiofillimz huic Lynceorum a u y,de*t.

1 .'. t
Y y a fiepe

Di'
 1 . .

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP, NARD. ANT. RECCHI. /

5 5

Ia pc laudato Trincifc ftiderico Cf/io inflUutx Acadtini.T & GdicITui iam dudii
a(iuindus,& hoc viuim cum focijs annuor, vtLyncjs ialbr animalis fierlpica-
cillimi.non prarmeferam cjuidein plus alijs lapcrc videre led conatum om- ;

nem adhibere, vt Ii quid lorlan cot licculorum dodiGimos viros , vcl temporis
imuria.vel experimenti inopia in^editos priterijt i vcl nimia de fupehoru ho.
m iivum audoricacc,c6ccpta opinio credulos magh reddiditi ego iakem ali jsdn-
dicium faciam, & ad Veri nucleum facilius crucndum,detcdis reitdis cor tir
cibjs, aditum liberis hominibusj & nullo fed:* alicuius Philolophicai pr*imii-
cio addidis, parem .
*

Quando Lynx{Iiue nbll:ra,fiuc Antiquord tandem ea fi[)clariliiina acutil- &

(ima videndi acie priduum animal, huic LYNCEOR V M
AcmUidiu oome de-
derit, illa inqua,a qua pcripicacillimus is fideru Ipeculator &
liibtcrraneoru dc-
tcdorZ,)'Mff/,&: coplurcs alij nome mutuu ccpcruc.Hoc enim Ac.uitmttiLymti
lolu fataguni, vt non ta corporis, quam metis oculis eo progrediatur, vt in Phy-
lleis prxiertim ac Mathematicis Itudijs no pius,led meliiis quid ieire polFint.

Neleio tamen an fabulis annumcrcm,an Veteres rcucra credidi de mihi per-

Qui >ifn
o^orun fuadea,quod Plutarchus//4fi/a<dafr/*o Stoicos memorat, Lynctum illu oculorum
acje pluri-
mam value acie Quercus
& laxa penetraflc.Lc Strtdionem quenda nomine ex Promo-
rinc. torio Sicilic Lilybgo exeuntis c portu Carthaginis clallisjnauium numerum vi-
dilTc,&: dixillc .
Qiu &; de Cal/uruu habet, quod ex chore tormicas ta paruas fe-
ccric,vt carum partes a carteris diiccrui ii6 poilent.De A/rridfquoquc,qui cx
eadem materia quadrigam labricant,quain ala Mulc.x integeret - Ego quoulq,
TeU/cofiolaoGaliUissGiiliUi Lyttctiism nouisailris reperiendis pcnetraucrit.
Elegia quadam mea olim cecini,quam hoc conclud epiphonemate
0 diodaxfdctm prttetraffi adamantiita tuli
, ,

Aiccnia ,CdfSr ALLI tasm fidgtU Msxilio ! ,

Qu* didurus fum. Ve-

vero Alicrofcopittm prarllare pofeit partim dixi;partim ia

Hiftftria-j
runcamen hrc omnia oculorum adtumenca dici poliunt. Habemus came & nos
fer^ mere Gtrmdni nollro Myrmocidts & CtUicraus. Rem memoria vti digna, ica Hdc pe-
dibiliitve-
rirsima ta- ne carentem hic narrabo . Fui ante' quatuor hos dies in xdibus Domini > cannis
men de vt-
fus acumi- CaroU Sebad a MitteUtirach imicwix nobilitatis &: pnlc^ hdei ac virtutis viri,Sc-
ne in quo- rcnilsimo EleAori Palatino Duci Bauarix Maximiliano, poli Calare lacri^ co-
dam Ger-
mano. mums Germanic nolfr; Patri , a Colilijs & intimo Cubiculo hic de nouo quo-
OfVvaldus
di Myvnttud* Ofsvaldo Nsrlmgtro Sueuo Torni arcilice,ea arcis miracula narrauic,
Ncrlirtgcr u( cum ego audiui(vc veru Fatear)incer credendi temeritate, 6c cxplodcdi nega-
Tornator
artificto/ir* 3 iq. pudorem medius plane hxii , donec manus mex oculacx facf x crederent
simus.
tandem, quod videbant. Monifrauic is nobis granum piperis, magnitudine fua
Cranu pi- paruulum vix Piliim adxquans, innixum pediculo, & clauium operculo artifi-
peris Tor-
no eacaua- ciose cx eborc laboratis Erat autem poculi inllar ipfum quoque granum fub-
.

tu recipit
cililsimo ferro ad cornum excauacum Et hoc vna ex pane menfx ftabat
.
mille fex-
cecof alios Altera ex parce cumulus iacebat caliculorum 1^ Icyphulorum cx cbore iti-
caliculos
ex cbore dem per Tornum lynccorum acumine oculornm ubrebidorum , ad for-
Torno
boratos.
la-
mam inqaam calicum Superior enim pn lata & ctua ,
. pes (imilicer la-.

tiulculus ,
pars inter hxc polita facilis ac tenoit. Horum aliquot caliculo-
rum
 , ,,
,

'
IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. j}}
rum meo Micrejce^to fuppofui illi nempe tubo optico, qui res minim.is quafi ,

maximzelTcnc, apparere mentitur Et . quilibet horum Icyphulorumfiibcraf.

Iltie & longitudine extremi articuli , auricularis digiti, qui in viro ell medio*

eris ftatur* , nobis vifus fuit Confiimpfimus duas integras numerando horas
.

donec ad mille ad ducctbs caliculos perucniflcmus,quos omnes ad viium grano

ifti piperisexcauatoindidimus,nec cauitatem illam impleuimus quz proqua*
,
dringentisalijsfiiffecit quos idem DtfwinwJffcadpoftmodu comode immific.
Memini adhuc puero mihi hunc decantatum iocum, in nouo icilicet orbe
Apes eiuldem cum ouibus noftratibus magnitudinis reperiri . Tum ego, &
quanta , inquam , ibi aluearia efle debebunt i Eiufdem , relpondit fabulator
molis cum noftris . At qui, inquam ego,egredi & ingredi Apes tantz poterunt?
Hanc ait ille,curamipfis relinquo. Hoc ipliim nunc aliquis mihi forfanobic-
cerit difquirens , quomodo mille Icxcenti caliculi, quorum quilibet minimi di-
gid articulum luo microfeopio xquabat , aut imponi, aut extrahi potuerint.
Verum hic hallucinatio vifus dubitationem exculat Nam reuera tam minuti
.

funt hi (cyphuli , vt aciem noBram fere effugiant ; magiBri vero & artificis il-
lius Germani obtutui maiores patuerunt , cum omnibus his certam ac legitti-
mam fuam formam calicis attribuerit imo quod mirabilius) limbum fingu-
:
(

lorum auro etiam obduxerit.Confecit & aliud fimile e grano piperis pocillum*, Altud

pede & operculo ex auro ornatum , in quod indidit pocula alia parua, Icu fimi
les caliculos ex purillimo auro ad tornum politos , non mille quidem fcd tre- ,

centos j auri enim materia, non fimilitervt eboris artificiofz manui & in-^jo"*!
ftrumentis obedit quod ipfum ScrenilT. Elcdlor & DuxBauarix in Pinaco^deb^uu"'
:

theca fua , cum alijs Naturx & artis thefauris , cuBodit Crediderim hinc faci-
.

le,noBrum Micro/copium rem fibi fubicdlam plufquam triginta mille vicibus , Microfea-
in triplici illa corporum dimenfione,multiplicarc,& oculo noBro fpeftandam fjpj
exponere.Nequc enim viginti grana piperis eius magnitudinis , qux in hoc ex- obicftam
cauato fuerat, fimul iuniBa xquabunt illam , qux oculo noBro,ex minimo atq.
vnico caliculo fiippofito illi Micro/a^o, apparet. Hunc ergo popularem noBrum
Tornatorem non Myrmecida 6c Callicraii parem modo , fed longe prxfercndum , -STMior*
& dignum plane cuius nomen immortali famx confignetur.cxiltimo . ncHteSI
Et quoniam curiofiimledlrorem fiim na61us,non metuo,nc mihi fuccenleat
fi quxdam Naturx ( vt ita dicam ) miracula , qux in hoc nobiliflimo viro
rara
laanne Cande Schad ob(cruaut,hic in Medicorum (altem gratiam recefeam. Agit
hic xtatis (iiz annum iam (cxage(imum& leptimu-,ifque ad annum xtatis fexa-
gefimiim quintum vini abBcmius vixit , iamq. a duobus annis illud nec cu vo-
luptate,ncc cum naufea, bibit. Confuetum huic eff,vt integris fxpe oBo aut de-
cem diebus,a potu omni abBmcat. Hoc mirum magis , cdm ante annos quinq.
iteru Romam venilTet & medio Septebris Monachium ab VRBE proficifcere-
,

.
tur,qu6 ad finem tande Octobris peruenit, toto ipfum cxaiBo fefquimenle, nu-
quam omnino bibiBc,nec fitim quidem vnqua pallum fuilfe.Hoc aute ego fru-
fiint, & quibus ipfe mire deleiBatur, pluri.
dibus, qui eo anni tepore frequentes
mumentatistribuo.Et,a vinoctfi totovitx fux curriculo fere abhorruit , ab-
Ihnuitque , tam rubicunda tamen cB facie, & fanguine ita florido vegetus, vt ad:
Yy }
annum

Digitized by Googie
 . . . . . . ,
,,
;

AHA ANIMALIA NOVAE

'

S 3 4 HISP. NARD. ANT. RECCHI.

jinnu vfque xcatisicxagemu quintum, bis in anno, autumno Icilicet ac vere ft-
mel a vena bafilica dextra , (cmcl a Iimllra, languincm fibi extrahi curauerit
id quod nunc quoque facere affolet , veriim (emel tantum in anno, & ad vnius
hbnferme femper quantitatem. Qui c6 magis mihi cognita funt& explo-
rata , quod duobus hifcc pollremis annis ipfi medicinam facio
At neque Lyncem fiue Antiquorum , flue Rccentiorum efle exprefllim hic
In Ameri- animal , Iole clarius eft Tum quia enarratis , qui in Lynce iam deferipta fue-
.

ca nullz
font lyn- runt, fignis & proprietatibus haudquaquam
refpondct tum quia in Americu F. ;

la-
ces fett
gregarius huiufmodi Lynces fiue Lupos ^emarios ( quorum ipfi , vt varias pelles
pi ccrua-
rij. ita coloribus aliquot depidfa ectypa commolfrauOminime rcpcriri,mihi pror-
fus aihrmauit
Quotandem igitur nomine hoc rede nuncupabimus ? tArduumell
anim.nl
inc\mt Seneca , de ijs<iudconie3iera fequtnda fuat alitfuid certi promittere Egota-,
.

Animal dc
DO la rra*
men non effe aliud animal certus Ium quam illud quod communiter nos C4-
,

3farnus tum Pardum appellare iolemus qui Americanis Catus montanus nominatur
,
Otos Par-
dus Ame- non paruum illum Catum filueltrem ferumuc intelligens, qui illis ac nobis
ricanus .
ique frequentillimus ; fed corpore prorlus maiorem , & pelle differentem ma-
culis item quamplurimis nigricantibus confperia, quem & Pardum ac Lfo^<w-
dtomquamplurimi appellant. Habet is colorem talem, quem liio quoqueHi-
(pani idiomatemlorfwPiirfii/ dicunt, &ell ex grifeo fufeo ruffoque mixtus-, ,

Magnitu- frequentibus etiam nigricanti bufque maculis diltindus apparet Ea magnitu- .

do maioris
do plcrunque ipfi eff vt altitudine duos fuperet palmos longitudine quatuor
, ,
fcd non_>
maximi Ca
ois
attingat , & r.irb excedat Hoc
etiam a Pantheris Tigribiilque diffinguitur
.

quod pilum non hirtum, icd mollem ac lanoliim, noffrarum inffar Fcliunu
Fili lanoC. ferme liabeat,ex qua commode hic confici manicas illas vidimus vtrinque aper-
tas,brumi tempore inferendis ac confoucndis manibus aptas manichoitivo. (

eantItali qui pretio fuo ad pelles Lyntum Orientalium nunquam afeendunt \

)
quod colore minus grato non adeo probentur
Animal hoc Atnericanum, cum Africano quod in Italia non raro vifitur , ap-
,

Non caeli prime conuenit. F .Cregorius noliker deVoliuar ait, non illa effe crudelitate , qua
crudelita-
te quaTi-
grcs, Leo-
Tigres , Leones , & Panthera funt tAmerieana: nec maiores bcflias aggredi ,
ied
nes 6c Pa- minores tantum arbores etiam confeffim afeendere , magnis ibi alitibus infi-
diari , imb ad villas & rufticorum tuguria accedere. Vulpiumque inffar galli-
therc

Homines nas fuffurari . A Ixdendis verb hominibus, nifi incitatum , abffinere ; quos ma-
timet
tius, quam
po- xime potius timet, & ab his in fug.amfiicile vertitur. Frequens in filuisrepe-
olfendic ritur,& CatijVt domcftici quoquomodb effigiem,ita Felinos mores aliquatenus
videtur imitari.
leopardi Inuenio in loannis Leonis nona de/eriptionis Afnc* parte. Leopardos in 'Barbaria
Africani
filuis reperiri , &
effe beftias fortes ac crudeles ( fic enim Africani quoque Leo-
nes ferocitate Americanos fuperant ) homini tamen nequaquam nocere,
nifi
contingat ( & rarius quidem
hunc aliquo angufto loco beftii obuium fieri
)

vbi non poilit de loco cedere ;aut fi illam prouocer , aliamue illi moleffiam
ei

inferat; tunc enim humanam in faciem, quodnoftri quoque Feles fa<ffitant,

infiliunt, &vnguibus tantum carnis abripiunt, quantum comprehendere il-

lis

Digitized bv Gf ,;}lt
 . . . .

r
/

'
IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE, '
5jy
lis poffunt. Armentis vix damnum vllum inferunt, acerrimi tamen Canunu
holtes habentur. Fatetur in Itinerario lao //. Bari4ruj in Ecbatana
Ciuitate maioris Metropoli, nunc Tauris Lto^xjitn catena vin-^^^
(flamamagirtroluoadipedJiaculum duftam vidiilc, animal Leaens fimile, fed leau mit.
pilo purpureo , virgis nigris tran/uerhm diltind:o capite Umiliter rubro, ma- ,

culis nigris albiicjue variegato , ventre albo, cauda Leoni Iimili, ferocia non
vulgari : ita,vt cum in eius prsefcntia Leo comparuiflet , in- hanc quin Filis in-
ftar alacri laltu prorumperet,a cullodt- vix prohiberetur,
Ex hac delcriptione eam forlan quisnon ineptam coniedluram duxerit , videmres
Italico vocabulo fic didam. Antiquorum Tigrcm efle, /cum non.,
oriicuiaiis maculis, fcd ysrgatts (
quod Tigrium veterum proprium elTc-diximus)
fafcijs .Ma^4dida pingatur
Leoti^as exxzm Moyfius Cadamujlus a Leopardis feparat ,
quando a Regno Se-
nega apud Nigntas , reperiri ait Leones, Leon^as,
,
Leopardos. Quid autem per &
Leonxfsm authores proprie intclligant , non ita manifeftumeft . lam diximus
videri Antiquorum Tigrem ; tAmtricam tamen incolentes Europai Leorxjsm vo
non Tsgris.Ec fi Leonz, leu Onzar,vel Vncia:
cant,qua: proprie Panthera e{l,6c ai> hi-

figuram in Gefherianis delcriptionibusintuemur, videtur etiam illud animal

efle quod iam Catum Pardus diximusj fi vero defcriptionem loannis Caij, qua:
,

ibi exlfat legimus, diuerfiim adhuc animal ab eo, quod in Icone deforma- etijm 'T
,

tum, videbitur. Alij non dubitant Lyneetn efle Lon\am quafi hoc vocabulum ,

barbarum ex Lynce fit deriuatum. Ita omnia confufilfima apud varios au-
dores nomina varia &: vocabula pro arbitrio (uo vliirpantes leguntur Et Ve-
,
.

teres quidem pra:ter indagandi laborem, & fcdulum polleros iuuandi lludium,
Lynceis vix aliud quicquam affirmati reliquerunt
Huiufmodi Catum Fardum ante annos quindecim in Cardinalis Casij Pa-
trui iam fsepe laudati Principis Casij Aula , eiuldem fcil. Principis prope iCatiea-

num palatio, pulcherrimarum Antiquitatum , Inicriptioniim &: {fatuarum co-

pia celeberrimo, confpexi magnitudine moloffi Canis cauea minime incluliim,
icd catenx illigatum,quinim6 non raro eadem folutum cicurem adeo, vt prx-
cereuntibus,ad ipfumque accedentibus nihil detrimenti inferret Erat hiepilo pierunque .

pelleque prxterquam quod plurimis nijpis maculis cflTct confpcrfa ) & facie

Felibus noilris omnino fimili Ludouicus Cefcharinus xtate . Sc afpedu vene- tudooiciu
.

randus, moribus amabilis, dodrina confpicuus iudkio & longa medendiex- nus ccle- ,

penentia prxllans quo xgrotans ego Mcdicus,Medico feliciter vtor , fiepe mi- Rom Me-
,

ni narrauit , dum in Heri liii comitatu. Cardinalis fcilicct J/ork, Scrcnilfimos

Mtdicaos Principes non raro in Venatione feqnerctur , Leopardum, liuc huiuf,
modi Catum Pardum vidiflTe adeo manfuetum efied:um,vt eodc-cura Nfagillro cams pm-
^
fuo vel cuffode equo veheretur, quicum in filuis Capreolum aut Leporem ob-

uium habuiflret,demiflTum tribus maximis faltibus bclliam plcfumque alTecu-
tum vbi autem illa elapla fuilTct perifitifle hunc, nec Canis inffar vlterius
:
,

progrefTum fuiflfe ,Ied ad equum atr dominum fuum fpe firuffratuni redircji
conlueuiflTej
De Lyncurio quin CorolUrij loco aliquid.addam ,
prztcrkc minime pofliim.
Lyncurij

Digilized by Googlc
 . , . ,
.,

f5 6 ALIA ANIMAIIA NOVAE HKP: NARD: ANT. RECCHI.

Lynfury itaque voce Theophraftus & Dioclcs gemmam adeo duram nobis dc-
fcripicrunt , vc cxiculpi etiam poffit . Apud Plinium DtmoHtMus Succinum ita
appellauit.L^rneM LAfis tertio ell loco pharmacoptolis omnibus hodie notilEmus,
ui hraiflus tanquam ex centro ad peripheriam dedut^os radios ollendit w Alij
3 cmum fungiftrum Upidtm nobis pro Lyncurio venditant. Omnes hi ferme ex
Lyncis vrina in terram defofla nafcendi principium lumpfidc creduntur.
AndreasCttJMpins,\ih. i.Metallicor. cap. 45. 'ExEuace lapidem Lyncis di-
cit illum elTc, quem hodie fungiferum appellamus, cum Theophraftusquoque
dicat Lyncurium flingos ferre . Hunc Euax , vt ait Cadalpinu* , ex vrina Lyn-
cis miiiira in montibus , & in lapidem coagulata originem trahere (cribit; valere
L^earij contra dolorem (lomachi, l(5 ieritiam,& fluxus ventris. De hoc Hermolaus iza.
lapidis vi-
res. habet Oriturfwsgus
: efaxo, id tH lapide Lyncurio Jiue Lynceo vulgari voce diSo
admirabili natura '.praciditur hic in ejum, ahus fubnafeitur anno toto
:
pedtcult pars

duratur infilitem , atque ita femper.crejcit lapis renibili/acuitditate , nec credidimus an-
tequam domi natos ita manducaremus Idem Czlalpinus plantarum
. lib. 3 . cap. 4
Forte huiufmodi lapis , inquit, ex corticibus Populi fit aliquid conferente evrina Lyncis
Tradit emm Diofeorides corticem tam alba, quam nigra Populi, fegetibus flercoratis in-
Jper/um fungos 'vtiles innocentefque toto anne ferre .

De hoc quid mihi perfpedum fit fungitero lapide vel in Germanorum Gil- ,

tem meorum gratiam libenter edifleram Eius generis tres mihi pratgrandes .

donauit Adamus Melfius ad Infigne Ptnta Nucis aurea prope Pantheon Rom*
,

Pharmacopccus,annis iam & experimentis grauis, vir probus & frugi,& propter
fidem & peritiam,qua in arte fiia priftat non tam vulgo qua Romanis quam- ,

plurimis Principibus cariffimus .Hos cgain Hortulo meo domeftico adCeme-

ilrcferme Ipatium cuftodiui,terr5 illos paucillo obruens. At.non nifi lemel tan-
tum,fungos mihi protulerunt, & circa vernum quidem tempus ternos, ingetes,
fpatiofos, ex luteolo rubicundos, odore gratifllmo, quorum maximus palmari
diametroerat. Hos, vc verum fatear, nec in cibos aptaui , nec radicitus euei-
lere volui Quare, vbi plurimis fiingi ifti diebus ibi perilitiflenc , in lignofanu
.
Fongi lyO'
curi) lapf' tandem fubftantiam tranfiere Certior . tamen Ium fa6his , in cella vinaria col-
dis in li*
goii abcut. ,
locatos , k luperficie tenus terra opertas , aqua interim tepida irroratos , toto
anni tempore fiduberrimos , & qui difficultati vrinx uiccurrerenc , fungos
protuliffc-
Lalsus Laurus Signinus celebris Romz lurilconlultus , Lyncuriorum fiue
lapidum fungilerorum patriam &
originem ad vnguem mihi declarauic.
In monte nempe illo, qui in Tufeutano agro initium lumit, ac verius Neapo-
lin porrigitur , circa Sermonetam przcipue , ac Ciuitaces Coranam atque Si-

gninam plurimos eiufinodi fungos ex Lyncurijs pullulare , eo maxime loci , vbi

arbores ift* confenim reperiuntur , Q^rcus nempe , Aceres , Fagi, Ilices , Ca-
flanez } nullas tamen ibi Populos exflare afleuerabat , ne ex harum corticibus
ad Diolcoridis mentem quis , eos enatos forfican lurpicaretur Nec Lynces .

ibi vnquam vifas , qiurum ex vrina lapidum illorum ( u.mpd6 lapidum nomi-
ne fune digni ) generatio fieri potuilTec
. c quamuis Euax non coatemnendz auchoritatis Scriptior , dicat efie La-
 .

lO.-FABRl LYNCIU EXPOSITIONE^:' tn

pidem , ex quo fungi Jicli confurguiit , Sc Hermolaus relidam pediculi parten)
ex lungoinyiZia# durari adihuxit j Pscc tamen ipiomirt.itctrjiliccaia ncc la-
pideam hic duritiem animaduci tcre potui , led cerream quandam ligneamque
lubilaiuiamjCommuncm,vcriulque tamen duritiem excedentem & K^phi quo- h'|,
dammodo naturam ^mulanccm Friabilis enim horum clt (iibllantia, & qua: gomm.
.

manibus facile teri poflit vbi pralcrtim extra terram aliquot leptimanis adicr-
,

uantUr. Hoc etiam niilii vluuenit , ciim' pr^idos tres JLyncurios Germano
cuidam Principi optime reconditos 5 arborcoque mulco ac tcrr.r paiicilia; in-
iioliicos in capla lignea tranihiifilicm ,
poli bimcilrc itineris Ipatium eo dela-
tos ,
pra:ter & infarcundam maltim , aiiud niliil odendille
terram friabilem .

Pollet itaque non nemo facile credere Lyncurios nihil aliud quam puirc- , ,

fadlas arborum radices terris obfeptas cHe ex veterum, tnim arborum trun-
, :

cis non raro funqos lurgerc videmus Atqui boc fi cfrec>accidcrc nonnunqinm
.

pollet vc is Lyncurius ex quo fungi pullulant, adhuc radici arboris aliqua lal-
, ,

tem in parce non putrefacis hsrcret cum ex vius arboris etiam trunco quo- ''"i
,

tidie fungi naicantur. Veruntamen Lyncuriorum tanta aliquando frulla c m;.iert(K-

terra fuerunt cgella, vcvnu Equo onerando luffecerit,abfque vlla radicis vel
llibllantia vel hgura eminente Accedit quod rotunda plcrunque
. raro longa ,

figura Lyncurij reperiantur ^ & quod hs leparats qiib^ue ab acborum radici-

bus diflits , nec adeo profunds delitefirant
t vt icmel dicam , videtur fungorum (etninium eorundem in certa fua.^ ,

terra latere, qus coftlcm protrudit s quemadmodum & TtAcra terrs Taratuf- (

ySfi Itali vocant ) non omnis fert tellus i nec illa qus fert, vbiuis locorum eos

roducic Odore ea Porci deprehendant , 6c roflro latentia eruunt Sic vbi

. .

Eyncunorum periti indagatores eitifmodic terra furre^los fungos aduertunc, snnmium

folUonc facili Lyncurium fubdKum reperiunt, extrahant, & alio diflrahunt.
Fleri itaque ego autumo, vt vbi hingifexa illa terra vnum atque alterum extru-
ieritfungum, qui cuulfus non fuerit, radiculas eiufdem terrs hsfiire , in li-.
gnofam quandam fiibilantiam cum ipfa iua terra coaluillb,qas miiltiphcata tui
maxima etiam frufla deuenire sque potuerit , atque in minima fpe portio-
ne inoenitur. Videtur huic mcsconiedurs Hermolaus fauere, cum inquit,'
Ptdiculi fors dmatuf in Silicem , duratur , inquam , fed non in Silicem ; in hoc
enim deceptus Hermolaus fuit , fed in lignoiiim quid Habere autem fungos .

iuas quoque radiculas nullum ell dubium quamuU vulgo dicatur quod adeo
, ,

quid impcrfedlum fit in naoira plantali fungus , vt i^o folo fblio sllimari:
debeat.
Verum de fungis ego plura non addam-, hos cxadlc latis in Rarioribus Exoti-<
ofipie filis Clofmt deferipfit.Long^ tamen his exactiora taon in Hiftoria, quam

Thoonce& Phy Gologia expediamus, ex Libris it imferiis PUuetis lUotlriili-

* Bii de Eucellcntifeimi Principis CxGjjpropediem lucem vifuris.
. ; .
'
J;i.X

ZIBE-

-'y Gi-gli
I
 I . ,

53S ALIA ANIMALIA NOV. HISP. NARDI ANT. RECC HI . /

ZIBETHICV M ANIMAL AAIERICANFM.

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO.

L Q_V A L E M & hoc Animal , ciim proxime pr*ccden-

cibus duobus iam deicripcis conuenicntiam habere videtur,

(imaculas Ipedies i Vcruntamen plures difTcrentiarum no>
tx in reliquis icfe coieris memoris oBerunt . Caput im-
primis non cralTum, Icd cenue,& acutum habet, vt roftrum
Caninum potius
,
quam Felinum efTe iudicares quod cum
,

labris Tuis uibrubet i Orbicz circa oculos, qui minus truces

(unt nec magni admodum , albicant Ceterum fubcincricij coloris ell caput
, .

& pili in barba vix vili. Collum quoque longiiis q^uam in Tigrc aut Cato Par-
,
do , quod pulchro quodam ordine alternis nigriuiculis & albicantibus falcio-
lis,veluti A Capite ad dorIum,pcr
totidem torquibus arte adpidlis exornatur.
colli longitudinem rupcrnamlimilium colorum linex excurrunt. Dord me-
dium a collo ad caudam linea nigricans pilofa valde diilinguit. Maculis in cor-
pore cinereo minus oblcuro nigricantious , rotundis , & oualibus ordinatim.,
fecundum lineam redam , verfus caudam produdisj infignitcr decoratur Ita .

vt fuperiores, dorfb quippe viciniores , fint maiores .mediocres paulo inferio-

res , & qux in imo funt ventre fenfim euanelcant . daudam gerit alternis fimi-
litcr, vt in collo didum, fafciolis nigrefeentibus ac cineritijs diilindam,ac fatis
longam Sub cauda tria foramina eminenter vifiii fe prxbcnt , anus icilicet, lo-
.

culus ille , in quo Zibethunii colligitur.& extrahitur, ac vulua medium tamen :

czteris duobus maius apparet

SCHOLIA
 . ,

10. FABRI LYNCEI EXP0SIT10a>?e. si9>

SCHOLIA EIVSDEM.

L ibet hic a F. Gregarij noftri dc 'Bo/iimr veridica non minus , quam curiofa
Animalis huius Zibethici hiftoria auipicari, quam ex Hilpanifo idioma-
ic totidem hic verbis latinis efferam . W'"
i

Hoc animal inquit ipfe , nafeitur in multis Indi* orientalis atque occiden- "
talis partibus > cuiulmodi in Orientali funt prouinciz SumatrMi rriw/^
/mu* tndtirO-uiinorfMalipurnc flutes a\i3e.
In Uifptuis vero funt prouinci* de ^uatetnal*tC*mptgt, ^icaragua, de ^

yer* Cruce , Flerida &

magna illa /nful* S*^i Dcminiti aut Hifpmaiel* , Cuh*

Mulino, Cu*d*lup* a.\ix i

. In Tlegno Pctumu animal hoc magna copia reperitur , In Puraguuy, ucumun, IfeiiX* T
Chiraguanas, Satfila Cruce de U Sierra, Tungds, */ludej, Chuichiapoius , ^ixps, Ti~
&
K7 <t 4 ,^flw Er^i 0 in omnibus prouincijs magno flumini ^drtf^naar confi-
nibus , quz circa hoc fcrme fine numero ad duo Leucarum millia funt exten-,
lae.Mulco adhuc plura eiufmodi animalia nafcuiuur in '2r4/2SMvbi mcrcatU:
ra vel CambiumZibethi flue Algaliz exercitatur. . ,

Magna horum abundantia quoque clb in Gmam, in prouincijs nimirum dr inCuiKi.

Z^enge,Congo,MMiicotigo,ciicannmini AngeUivCz^ue ad Cu/res finem "Banif &

, maxime
autem in grandifTimis & extentiilitms montibus qui ibi proifanc
^uos frugefus Cujptdes appellare fblcnt Et ex prte quidem Cafies montium, da.
.
" -

^ 0 rM, aut deZ.M4vbi maxima Algahz quantitas exflac, quz tali modo ac-i
quiritur& przparatur. .

In hifix montibus quos animalia hzc pererrant omni adhibita dihgentia ' '

Nigrit* fiue Mori illi perquirut veteres arborum aridofque truncos, & vbi
quas maculas magnas asq. olcotas obferuauerinc,c6 ie conferunt, t&c. ^obofam iiguu. ^ .

quandam materiam truncis ijfdem adhzrefcentc, nuculas aut cafbaneas tnagni-i * <

tudine zquantem inde auferunt, in aqua ebulbre permittunt , id quod fuperna*

tat pingue & oleofiim remouent, mundioribus vafis infundunt, vluique refer-
uant. Atque hzc cfl omnium optima ac puriliima Algalia. -
v nx
lam fi cui dubitandi animus eflee, Icgitimiimne an adulteratum id Zibc-
thum effet, quod empturus cfb , infundat huc in vas, in quo aqua bullit fla- ftKcra'iv
tim quod heterogeneum & Algaliz admixtum fuit , fundum petet , Zibethum
autem finceiumaquzfuperficiei innatabit . b--. .

Hz autem pilzfiue globuli Zibethici arborum truncis adhzrcnc,>quoniam

atali humore hoc animal maxime vexatur , cum er intimisLcorpbrisipanibus
ad emundoria,vt vocantMedici prorumpat & fiidoris infbar ftib axillis przci n^i ,tp(.
,
pui, & loculis intra clunes fitis colligatur, non procul a genitali membro .

Alius colligendi Algaliam modus talis efl.Ex huiuftnodi Animalibus aliquo Qpomada
,
modo domi cicuratis, quod nempe in caueis magnis adferuentur , cumenmx, f
humore hbc quafi oneratz molettantur , tunc velociter peilcaubam ambulant, ifkgbtllf-
donec ferme ludor ipfis prorumpat aTumenimauriciilario, fiue minimo quo- '
dam cochloaii loculos finundani, humorem illum ablbcrgunti&'Zoilebanu
Algaham

r
1
 . . .

5-40 ALIA AMMALIA NOVAE^IISP.NARD. ANT.RECCHL

Algaliam in vaia appropriaca reponunt
Exigoj iio- Habet hoc anirftal exiguam 'cum Felibus noUris , fi ebrpus faltem fpedtes
i?scumFf^ fimilitudinem , c^uibus tamen multo maius cft. Altitudo ad tres palmos & lon-

iSdoi'^"
pertingit. Elongatum habet & caput collum, crura aurem bre- &
uia omnia.,. Vngues quoque obtufbs breuefcjuc. Pellem obtinet cincritij co-
qu fit pro loris cum maculis tam rotundis ,
quam longioribus tatniarum inllar , (ed
portio.
^QirJ|.js oblJ-urioris ita , vt c reliquo totius corporis colore maxime elu-
I^coiore ceaht. Pili pedtoris ac ventris albcicunt magis , (cd non tot maculis con-
pr*dita.
fpci-guntUr. V V

Mimiiiis Eli laascbellia Cholerica multum , ac inquieta Sex habet mammillas vni- .

*i*b*'-
rasae minuras & totidem mammillarum nempe pares numero edit,
fsetus,

vbi iiabi- Enutrit Tuos Catulos in magnarum arborum cauernulis , vbi hbi iiiilque li.
'
lijs tutam litationem elTe putat
,
quamuis Ikpe capiatur cum hlijs,domique faci-
le educetur. Vorax cll &
e aliorum animalium rapina viuit, auium pri-
vioasqua (ertitn jXjua/um captura gaudet, cum velociilimi fit curliis. Temperatura: ell
cahdiffimae . Pellis ventris ipfius c(l (aluberrima in omnibus frigidis atfe-
TCptnra- dlionibus : Ventriculum, pzeipue roborat , lifrullulum ex hac eidem im-
media'
ponatur & quotidic geftctur. Nigri illi GuintA , & 'Braftlienfts barbari ,

quoque animalis icarnibus velcuntur , vtcunqiic fit pellimi odoris ,

nuitts.

Qoidiht & digelhonis durillima: , quam ad venerem tamen prarftarc maximunu

tos ftiinulum affirmant . Naturalium rerum Profclibres alias quamplurimas
(*" Animalis huius propietaces norunt , quarum ego minus curiolus indagator
fui. Hzcille^' _
^

Miror profcdlo F. Gregnrij noftri fummam in Animalium perquificione in-

nacafqoe duRtiam & tenaciffimam, eorum qute vidit vnquam , memoriam luro cibi mi .

kcdor,h*comnia hactenus ipfius ab ore & (criptis haufi,& pofthac didtu-

Smemo- rus fiim plura rarioraque,ah(quc vilius ipfiim ope libri memoriter dcfcripfide
**
& per compendium quodammodo (cum inter colloquia protraddora etiam
plura afltrat ) t-antum contraxidc
-Mcrecuriane:hoc animal, vt non minus diligenti ,.quam in przccdcntibus
An vete- faCtumcll: , examine Veterum de hoc thelauri , fi quid modo de tamodorife
-,

ro ipCsanimah moluit , excutiantur . .

Hw i it^dimrAbfUm qtumdam /itamutem olet ParJaJts , inquit iElianus a. Hift.

'..iK... kenrjimdipr^FUnham eltutno munere donatam cnm.libt propriam
ATX~ci^li.i..^q/um
']>i}tinr >n- plani tenet, lum 'vtro cama animalta hancems 'Vttn fratlati fentiant Et longe an<i
Mm^^etT rcArHlmclismpaiiblcDnattsquarrit, curlbla Pardalis fiue Panthera interani-
w^'*malia:bqrtslcacixljis4imfiraHor,locisaliqui,atquc inter hos Petruj Gillim
lU ytliaiH:liicexpceS;nilihracil*m opinione fuerunt jfnocnollrum Zibethicum.,

animaV Antiquorum Panbhcrani e/Tc , cum aha huius apud Arillotelcmaq

ctr r- Veteres imtliquos uKmoiaa nulla exllet : & odoris quidem.vnico argumento

j
ducuntnr.o . >ifr . :i qijij: ) i . -im
tbpioba- Sedi eiurnchaudi ccntuna Antiquorum Pantheram gratum hominibus
eJi
odorem,. qualem nunc Zibethum Ipirat, przbuiflc. Nam idem Aelianus huac
c ^ttrislbiui&Riodo.-aiuioaiihu&iufiuiBlnm odorem ,,a quo vcluti abcitainciu-
fcIfiglA rentur.
 . ,, . .

N IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. J4i

rcntur , fuifle , his verbis eodem loco innnu.iuit . Hinnuli, Dorcades , Capr* fil-
aUa eiufmodi animalia quadam fuauii.odoris iUtcebra attrahuntur Ct/
uellreSfdtque
Hr/Oiinef
frtxime accedunt . Aniniaduertimus etenim , quod , quemadmodum homi- pro V2rii
nes, fi bile liiffufos oculos habeant, omnia quae vident flaua cxilliman5,& organoru
Tendis di*
fi eandem lingua imbiberit, quiecunquc edunt amara arbitrantur, ita pro fpodetone
varie dC
vana cerebri & mammillarium procefluum olfadlus organorum difpofitione obiedis m
dicant
modo gratum odorem ceu Icctentem abominari , modo pdlimum pro iu-
cundiflimo pofie habere.
Vidi familiam, quae adeo a Cafii odore abhorrebat , vt fi cultro faltcm^, Qu* Ca*
fcuin fjmt-
quo Caicus incilus fuerat, improuidens panem fibi diiiifilTet , in Lipothy- na abhor*
rebar, gra*
miam ferme incideret vbi tamen ha:c pr*gnans fuit , bis
: tcrue ita Ca- uida me
appetebat.
(ei odore obledfabatur , vt ablcntem etiam , velati prxlens elTct , olficere con-

tinuo diceret ,& quod mirum magis auidilfime lemel atque iterum eundem
,

comederet . x viris etiam plurimos, non nifi putrido cloacam Ipirante ollari
illo Caleo quem alij ceu fimetum (lomachabantur , velci non aliter, ac fi huis
,
ipfis cereirw appofitumfuilTet,& vidi &: videndo nauleam concepi. Poterit
itaque beitijs etiam aliquid in Panthera,quod nobis fatet , bene olere
Ariftoteles proteifto lib. 9. de Hift. Animal, cap. 7. Pantheram , inqttit
Panther*
Jife abjeondentem n/tnari dicunt ,
propterea qued fuo odore l/ellujs ddcElari intelli-
odor be~
gat , Vbi quidem Ariliotcles bcllias dijs taoed
proptus enim tta accedunt, quas corripiat .
gratus
ceteras Pantherx odore capi, at non'tdc6 iucundum hunc elle hominibus,
affirmabat. Nam & eadem Panthera abominando humani fimeti fatore,
ceu liiaui quodam odoramento capitur , & eidem veluti remedio , luura
aduerlus venenum 'Pardalianches didfum , inhiat , deglutitque Verba eius .

hxc limt Tanthera cum Ttenenum, Pardalianches ah angore dtSum, ederit } qua
:

Leones etiam intereunt , flercus hominis quarit , eo enim ipfo iuuatur , quocirca
fiienatoresSlercus ibi propinquum fr^endunt ex arhore aliqua ne procul htllua Panthera
,
foccori
abeat petens Jisum medicamentum . Itaque infiliens ibidem ,
feuerans tn fe efferenda immoritur .
^ /pe capiendi per- mani der*
coris io*
hiat.

Et licet ipla hoc quxrat , vt medicamentum , medicamenta autcm>

(
quod obijeere quis mihi polTet ) omnia ferme nobis ingrata fint , pro-
babile tamen exilltmo D E V M
ipfis animalibus medicamenta quoque
fiib Ipecie quadam iucunditatis proponere voluifle , ad qux naturali appe- Beftix io*
cunditatis
titu , illecebra veluti dudfa
,
aliter ac nos ad pabulum , ferrentur
non ft*cie ad .

Neque enim ego ipla bruta hoc intelleAus dilcurfu vti exiflimo , quod ma medi-
camemiui
nempe velint etiam eligere medicamentum liia natura ingr.atum quidem ,
Terutm*

modo bonnm recuperare valeat . Ve-

gratilfimam lanitatcm liimmum iplis
luti &
nos Ixpe hoc medio amarilfimo, medicamento inquam, ceu quid
dulcillimumcllet, vtimur iquia finis, propter quem alfumitur, hoc eft ip-
41 anitas(fine qua & diuitix& liberi, & Principum fauores & coniugum
dmores lordent ) dulcis &: iucunda exillit.
Et propterea quando iam laudatum Ariftotelis locum lul. Cad^ Scaliger ex-
plicans , ^irumrvero, dicit. Pantheram carniuoram, herbam (pardalianches nem-
pe no Duplex ipfi re-
Zz Iponliim

Digitized by Google
L
 .

J 41 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHL /

oppono. Primum, animalia bruta inficis quibulilam, vt Scliolz
i{)on(uTn
loquuntur , ipcciebus tam vepena quam auxilia fua cognofcere, vt fugit Agna
Lupum, & puilus gallinaceus Miluum , quem prius nunquam confpexcrac At-
.

lui. cr. tamen hxc atque vt nos decipi pofle , quis dubitabit ? Si quis enim voracilsimo
scauger.
Lupo Lycodlonon , auc Cani famclico Nucem vomicam in puluere carnibus
crpwKie- infpergat mandenda , an non eodem prorfiis modo fallentur , vt nos f quibus

ro Soti 3^*quando incautis per fraudem, loco lalis aut Sacchari , Arfttuci puluis in cibis
P
inaduertentiam & bona fide prarbetur ;Vt contigifle memi-
:

rue . oryza confedx magnam Arfinici

ni erranti Seplafiarij puero, qui loco farinx ex

rrin. pulucrizati copiam dedit , quod & cum lade cetcrifque aromatibus co-
(Sium plurimos,qui ex pulmento hoc cficaucrant, evita fiilluliti alios antido*

oCTi^
torum ope , vix tandem femiuiuos , reliquit . Certus fiim vaccas , vt alias
, ne olfa<Siu quidem digoa-
otipli de- taceam beftias, quamplurimas venenofas herbas

ri, fi folx ipfis offerantur , incautas tamen Ixpe eas cum reliquis herbis, vti
& Buhrefiim efitare , vnde adeo inflantur , vt nifi falcijs obuoluantur , per
medium crepare videantur , plurimx etiam moriantur.
Secundum refjxmfum tale efto: Nonabfurdura videri, carniuoram beftiam
herbis quoque fubindcvidlitare, id quod fiipra in Lupo vidimus. Et ego do-
mi Feles duas teneo, qux Mclopeponum , quorum noc AuguiHmenfTstcm*
pore cliis nobis frequens eff, pulpa (eu carnibus adeo afficiuntur, tamauide
e manibus meorum familiarium eripiunt , ac fi animalium verx carnes aut pi-
fces effent. Domeftica in Canibus ac fuibus exempla quoque habemus varij ci-
seeondo bi voracitatis.Iucundum certe fpedaculum Gepe milii prxbuerunt triadiuerfb*
rrf(wnde
gencrum animalia,qux domi olim mex alcbamiFr/w fatis magna, Cmmat-
iiu,&c Sturmj.Hxc prandentibus nobis diligenter prxllo erant,& quofeunque c
menfa ipfis cibos proijciebamus,gnauiter ore excipiebant. Vnanimes quinimo
ex vnaeademq. patina comedebant. tamen timidifsimum animalcu*
Ium crcditum,rehquaduo morfii non raro abigebat. Vt vel hinc difcas,diuer-
(um cibum vt eadem animalia,ita eundem diuerfa fiimere- Plurima huiufmodi
omniuora animalia Grxeis dida tam aquatilia,quam terreflria, cap. j a.
Mvfiiiai libro doiSiffimo liro de coatinentia,'vel defamtateMttdaicccnCec MrfUius C<-
Medicus Romanus,quo olim ego Dodiore & Medicx Laurex Collatore,
poftraodum collega,qua in docenda Medicina in Athenxo hoc Romano , qua

in curandis xgrotis noftris fxpillime vfiis fu i

com pn- Et quandoquidem nunc euicimus Pantheram non effe Zibethicum no-
^?^^.fl:rum animal uueed/^4/;4w, cum corporis totius figura, capitis cumprimis
cu^mU naaxime reclamet , an Petre 'Belloiuo affentiemur , qui Antiquorum ATyx-
potius fiibffituit? Hic enim lib. i. cap. zo. fuarum obleruationum, aic
fc Alexandrix C$ettaa , hoc eff animal Zibethum fundens vidifle ita cicur

redditum , vt cum hominibus colludens , nafiim illis , aures ac labra fine^

morfu prehenderet , qued ab incunte xtate humano la(dte enutritum fiiil'-
AnUfltjfet. Hoc autem* Antiquorum Hy.xnam effe Non dubito quicquam feri-
.

ftirw^tatem fiiam eiufmodi beffias deponere folere, quod in Lupa quoque vidi-
"'mus , fcd humano id lafti attribui debuifle aucnlura vix prxbco . NiC
Lupinos
 . , , /

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 545

rLupinos confeftim mores ex Lupino late ac Remo dare velimus .
Quod
enim alcer horum Fratricida fuerit non quidquam probat Nam & Caim Aht~
, ;

fratrem, optimo prims Matris noftrselade altus, occidit Et catelli lie- .

'pius mulierum vberibus applicantur deplentes abundantiam laftis

,
qui in fe-
rino fuo ingenio ob id nihil mutant . Solet feritatem hanc potius continua-,
quidam cum hominibus conucrfandi afliietudo mitigare-. Memini mihi a
Lynceo Fabrianenfr viro,vt obanimi candorem omnibus eft Franni^su
cariffimus,iia ob Mathefeos fcietiam tam CUo,VAlerioybi Magino olimamicif- Lynn
fimus, quam a GaliUo nunc arftimatiihmus , oculato tefte narratum fuiifc cum ,

Sereniffimi Ducu Partr.tnfis Beftiarius Leoni maximo Diaria pribcret, & mani-
busioculari ipfum palpo demulceret, aufum etiam hiiffe caput (lium Leonis ri- nutiiimius.
Iui infcrere , quod ludibundus Leo leniter dentibus arrodebat nec vllam ,

ipfi noxam inferrebat . Dux vbi hoc iphim flupens paucnfque confpcxilTet
,

globo plumbeo Leonem quam celerrime traijci & interfici iuffit Ne ite- .

ratis vicibus tentaturzidem bellix , non iocandi , fcd laniandi fiibiret dira
libido . Et Bellonius quidem certo fiW perfuadet vt dixi , fi cum ve- ,

terum deferiptione , quam Hjn ailignant , Cimtta ( vt ipfe hanebe-

friam Zibethicam nominat ) conferatur , prorfiis vnum idemque ani-
mal effe.
Et quandoquidem hic Veterum i>authoritatem implorat , Ariflotelenij
ipfi maxime fudragari cenfere quis pbterit .. Hic enim de Hili. Anim. lib. cMfl.'"
6 . cap. 3 a. de Hyina agens. Lupi colorem ipfi tribuit, qui etiam in
ftro eft anim-ali Zibetliico . excrementorum, Zibciiuci
Secundo' pritcr genitalia &
meatum , alium adhuc allignat iocultim Arillotcles non peruium , qualis
quidem omnino in Ciuetta conipicitur , ex. quo odoramentum Zibeth di-
(ium , colligitur & extrahitur . Et liunc meatum ait Arillotcles, tam in,
tnalcuhs. quam fzminis reperiri, <8fi >hk:dn Zibethica beflia eodem proriiis
tnodo ie habet , Atqui hzc nonficcofiint pede tranfrunda . Arillotelis enim .
n -fT
teltunoQio Hyxna habenubam
ii-i r aii- t

cocum dor(um> qux Algaha: noltrxdeelt

1-1 AdAnfto-
ditia
'rt
*
,

Vnde locum hunc' paulo fupra Arillotelis laudatum Scaliger declarans /i#- opioloo? .

ttm heJhet.H quemadmodum Equus, ait , fid (ita duriore tubam autem in fronte .

0
tantum habet Htrtus > w fionte " collo Equus , i collo (g^ armis Leo , ./ toto dorjo P'

Qua; ex 8. de Hili. Animal, cap.f. didicerat

.

Eli & aliud huic aduerfum opinioni, non parui momenti argumentum, . sccaods.
I

Cum enim Antiquis perfiiafiim fuiffet , promifcuum eilc in eodem animali

(exum>ob tria nempe illa iam dijdla foramina Vnde Ouiiiis quoque i}. Me- :

lamorph.inquit i T - r - quafitfaminater^ t, i,, .. >

marem nunc ejji marem miretur Hyanam

Paffa , r. . . .

Ariftoteles eqs confutat., & vtruraque Icparadm lexiicn dariinHyama,vercq.^^^'-

freminas ac roares.efle, afferit. Deceptionis hanc caufam alsignans quod ex
,
nusS.^- m "
bus foranpnibusivnu perpetuo imperuiu fit, nec intra corpus,(quod in pu-
illis

dendis t^i9i)a4diet)penetr.et.. Et quidem imperuium mcacum,taminmacc

fic;ri - o. 1

qua in f;cninali|b^caudia llatim collocat, fub.hoc excrementoru exitu, ^quo

genitalc.Quz luLCcL^calig.O^cnt.fuo iabunc locu,optime vidit 6c egregie
i

Zz X ezpUca-

DiQ!!'> '
t-
 7 , .

544 alia AKIMI^LI a NOV^ HISP/ NARDI ANT. RECCHI

argumeiituin capiens, meatum feu rimam' illam ioipecuiam
cjcplicauic, a lita
non polTc ciTe pudendum {iue.matriccm ^ ciTcc enim dipm Ipodicem collocata,
,

m^ddVx'
animalium nulli contingit : Hic ipliulmet verba ibi IcguntuE Eiligi-
ui txpii- titr ittutUis qma tH impermut : tum a fhu .. ^uo-
tntatm iUtficmin^ natura facte, tum
leradT mdo enim matrix fupm reSium intillimtm fidi dorji efifet ,fi mkatus excrementmum in-
'

Hyau. & rveretrum

ter illamrmam eff Ingenue fatis hic, verum qui minime concor.
M^ofini- dant cum ijs pauculis,qui de Hyina aduerfiis Cardanum Icribit Excercitatio-
ne i 1 particula (eptima
.
Negat , inquit , AriHotelet mafulo ( Hyina ) eam
. m
rimam , qua fuh excrementorum exitu efi, peruiam intrarfum efiSe Dicere dcbuil- .

fet, qua fupra excrementorum exitum eU fi Ariilotclis mentem declarare, nec

fibiipfi cCntradicere voIuifTct. Sediabi Itumanum eil quod mihi,fi aliquo^

,

tics vfuueneritinhocfcripto,vccolpam libcnsfatebor, ita non illibenter ca-

lligationcm recipiam , vt polleri meo errore etiam Inelms lapere ,& aliquid
'
dilccre valeant. . 't '

Atque Ztberhicum animal ab Hyina differ

his ita pofitis canccflifque j

re plane colligimus , in quodammodo ordinej

Zibethienonim bellia inuerfo
fciit. rima hic impernia fitum liium obtinet In iimina nam<que iub ckidaim .

mediate excrementorum exitus , fiib hoc rinaa, Iw loculus 2 ibeclu,& demum

vulua confpicitur. In mare vero eundem primum fub cauda locum podex, polt
hunc rima & demum veretrum fiue mafculinum genitale litum habet. Cum
in Hyina vtroque in Icxu, rima illa pudi^ndum fauniiicum mcnciens imperuia
illa ftatim fub cauda collocetur. Taceonunc alia qui ab AnHotele, Plmto, luito,

^ alijlquc Scriptoribus de Hyana corporis conffitutione_>

H)*n, a moribufquc afferuntur , qui cum A^aita noftra commune nihil habent ,
quin
afuta^u potius aliqua monftrolimiliora& fabuhs proximiora videmur. Quod nem-
lasiapiut.
peJpinaipli dorfi adeo rigeat, vccollumxcontinua vnitate HeCh nequeat , nili
corpore toto circumad;o, quod falwletiam Leoni & Lupo Ariffotcles ateru
buerat. Quod voces item , Cngultus ac voininis thentutur humanoi.j wf
tam homines: quam Canes fallat voretquot Qood varietaiettvin oculis colarhin
omnimodam offendat , in quorum pupillis lapidem giirar Nonium diiffum ill-
la poteffate priditum ( li crcde^bftseff) vr,cphis heminis lingui liibditus fiw*
rit
,
pridicet futura . Quod animal ter ab hacialfrttmm amplius fe mooeriaj
>

non polfit. Quod in Aethiopia cum Leinauorens monffmm gencrct aknd

Crocuta ditium , cui adhne n^agis inonfffo^s affedhfbnes' affingant ..Quili
vera clTent , haiicnus nobis innoiniflclit , cum ItaKiami Hilpani, Gernuni;
Galli , Lufitani , Angli' ,
Bcigi , Poloni vniuerlum orbcpi ,
qua Warirttoisii
qua terreffhbus itineribus paragrarint , .Sc plurima alijs wc/mt* pue^ut pui
blicarint. .
,.f..

Scd.bic ad lecretiora Naiturc myifferia penetrandi lati pacenfqUe

aperit .! An inter animalia etiam Hermaphrodita^ rcperiancur ? habcnciiinim
An inter

neftio quid reconditi lenius , hic qui-^ex Ariffbitlis lib. j. cap. <5. dtGfrl
phtoaiui neradone animalium verba lubnedo : ^^rrniam-ie^frocho Hfatl4 -nfi
te, magnoque errore narratur, ffyanam enim compluret aiunt , Trochum Merodo^

tut Heradieta Jcrihit duplex gemtate hatcrcimMii Mefamin(,<9^ T rochum fetpfum ihiTel
-'"
i-
i: Hyanam
 . ' -

.IMC_JIia"FABR,I<>L'Y'NCiEX-.CK:P 05 iyi 0 N/'E;.IA

mr^ inmkmts at$tniix. fUanfktBriavhuLmu.&i 'dmiii^mh<i fui
litfrimiHigtnitdis!. ^iinurL ' xiii! ii;)i!-,-'''

!i/i il:.!ti..-., c!Ij;;'j .. < w ^

m
-.5
iir

-n .Q^id Atifrotcles per Tmeium (bum , cpieiti nec defcribdtioiaftiuSincb alio ih

,locoCMU rnenainic , iticoUi^cjeqviilQniiqiun ignoraiuitma;pleriique!ignetU>:. Xs '^I
niuncfjutipfuniMclcin aoumlpurant^qpc^Wiiuus libiigticap. j Syilla fqteetia Kolicm!'
priditu fcripfiCjW in meta agitatum, fufflau cutis diSltsuu^Usi^ioam <^.CaVm
morfmatctM , quod nos hodieifr-^ftw.rolT^ifjaiwiappcUdnuapj-il
di^binrvolunc a tnelle,cui<airidc inhiat-iHQ0Bnira nonnulli 'Vcroqtieql^ttipal- ^Muietn

dcrcxxedidcfanc , &. Zibechum iiuc /^IpoiratTi dicebat CardaoasiWc/idtil-^lMb,

tjuod aicaput pricipiiE , iirmlcm cflc. iieilfdi mcrttconiertiirajium^lf-brffflt, Ethoeani-

mm-Ariilotfli nec ^/c/m cognitus fuiii^dc Zibotho bertc parum iiiubfevidet Herma
cur , cum odorati liquoris riroi pudenda colligendi nullam mcntioneiji fttrertf.
Plinius,lib.8.. cap. j o. Hymnis ta^it,'vtnmmiut 4fe naturam , ^aitem} anSis mtp- piin.us a-
riSyalmnis/tminasfiert^pdrart/mtmarevuigUJwdiii-jirifiote/esneg^at Hic ego
ArillocckmofcitantCr i, Plinio IcdunvaiiinaduertOjatetpjc enim 'nqttam lic- 'S*''

gauicArilloteles Hyainas fine mare parere, q ui nec quem miatnmorcaiinm boc

docuiflc voluit, nec vulgo hoccreditumiui/Tc. Hac enim KVtioncfoipjani Hyxi
na inire debebat ,
nifi a vcmoifquodiinahjs Ibeltqs ficti pofle laliqoi lomnia-
runt) forlan conccpificr < DcTrorf, &non de fjyana hoc ot mente Herodoti
Heraclcots Hoclolum negauit, alternis anilis tanquam hiarem he-
fcripltrac.
minas inire , &: alternis a maribus ceu brmin am fuperucniri , hoc cll noh cfle
Hermaphroditas , non habere nempe verumque ibium ; cum ficminelpqud

atque mares rimam quandam pratter conliicta genitalia loca habeant qus-ad
,
konceptum ac initum nihil faiciatjcuinintracorpus nonpcnctrct; , ---
. Hermaphroditos tamen. in rerum natura cxillerc, viuarf-eclamare.vtciti- Anfto-
ftimo, experientia: propccrca non voluit. Siquidem lib*'4icap. 4; de''Geilfe. d.lHcrmi
rac. Anim. Vtriulquc Icxus genitalia membra in animalibus cirepolTe his P'''''*'
"*-
>

verbis admifit.- %ttius auttm gtmttia hahtre genitalea acctdtt , alterum mdns , al <
terum fcemine ; {fs Jemper alterum ratum, alterum irruumredditur , cum peratirnen-
tum fuhinde iditefcat , ejutsntam praur nataram eii. eAgnatum ef em m modo ab-i
fcejfus , nam & abjcejfus ajfamunt ahqutd nutrimenti , ejuumuis po{i genin
'
fnt j
CJ>- prattr naturam. '
! .

Plinius fiiniliccr lib. r i.cap. 49. Hermaphroditos coilccflitefiam in qua-* .P*'n'i

drupedum genere . Hermaphroditos nit, quadrupedum generi -aecidiffe primum

ronis printipatu arbnror, Odentabat certi fJ^rmaphroditas fabiunflas carpento- fuo .'.j

equas, inTreuertco GailU agro 'repertas , ceu plani Vifenda rer e^t , PnticipeM ttr^i '"i ;:-.

rarum infidere portentis -

'
.

-aFigo quid in hoc portentorum generes vt Hinianis dicam verbis, rHihi vehvii
Ium vel auditum, ingenue fatebor. Hodem, quo ex patria mea canflima, ni-
mirum Romam proficifeerer, hoc cIl Millefiino quingemefimo jS:

nonagefihio ociauo a Chrifti Natalibus anno puefum ibi paupertUlunu.

,

quincfucnncm vidi , cui inrer pudendi muliebris labra veretrum grndiu*

(culum propendebar , ex quo vrinam quoque profundebat, vt malculbSVe-
liiebatur,,/iM/ri nomen inlao-oBaptifinate natans-. n - b
\i Zz 3 Ante
 . . . . d
II

146 ALIA ANIMALIA NOV.EJBSP. NAHOL ANT. RECCHI.

Antc ?nnos triginta Sedente felktC recordationis Ckmemc
/
Rt~
Ront pnet ,

m mdl ],ccdeliflima
n;in|Hje-
mirabili Metamorpholi in mafculum transformata
puella
rei.traniaiz kMioiia, ^aniAab ore AMttuf
fuit. Eft autem
peri-
tii&miPharnuicopewi, ad Beatz Virginis Ljrtt3nz Aedem habitantis,
exeopi, qui eodem ipib tempore, quo hzc ikrcac,inzdibas didbe pueiic
Hermapnrnditicz habitabat
PoiTidebat hzc puella vtriuique fexus genitalia, verantamen, cum mentu.
aTO fho- Ia vix apjwreret , & teftium rudimenta faltem aliqua adellent, ip&quo ex pu
deodo muliebri, quod fub malculino collocabatur , vrinamexcemer , ad
zcacU fuz annum decimumiertium fzmina cradio., acw pingere , nere ac fient
muliebres edoda artes , fcemtneo quoque babinrvefittaincelfic , donecrepen
"
te vrina per biduum ipfl fupprefia doio^scieret ingentes ; de quibas apud ma-
trem conque{b.Hzc loctun muUebr^n indagans,' qaidpiam cantlagineum in,*
tus enatum reperit , quod profundendz ex ioIuO^amiiie vrinz remoram fe.
Hpc vbi Chirurgo perito indicafict, & hic fimul virile membrum limgiu.
cit.

fculum iolito fadium aduertifict, fomenns emoUkndbtu adhibitis , illudque

& leniter cradafict, efiecic, vt maxima vrinz copia per ipfuoi
digitis fzpiulcule
penem llupentibus omnibus proflueret. Q^reluperioram iufiu & imperio,
primarij V RBIS Medici & Cnirurgi vocati , rem vbi probe totam exploratam
nabuerunc,pollhacveftitu virili indui adotcicentem ludicarunt. Hunc ego
quinque annis noui , nam polircmis his duobus annis, vc vir Cl.
viginci
tHj Cr/tMriwf,qui ipfi medicinam facit ; nuperrime adhuc mihi retulit , donu
1 ic continet, cum in eam crallitiem ac pinguedine illi corporis moles ezereuerie,
yt vix (e amplius mouerc poUtc . Fuic autem focminei iemper habitus bc com-
|dexionispiaiitohe, imberbis, quamuuaitziatisftcur% Czlibem hadlenut
.

vitam duxit , neutro enim in fexu quicquam valet . A pparent tamen adhuc pu-
dendi etiam muliebris vefiigia labra vuluznimiru, fle malcula vala produdio-
ra . Artem Pharmaceuciccn a Patre didicit , fle nomine odem , quod in lacro
ipn fonte donatum fuerat, adhuc gaudet ANNa nimirum. Atque hau; nott
prztercunda hoc loco,fle in hae ipia qua viuirous Romana vrbe , Hiftoria mihi
vila fuit
Dixex 2X Ati^otclcs quihus gtmindfHnt ffuiend , 'vnumrmm,tUttrim irriimm
tji At hic bofter in neutro quicquam poteft : An hunoaon vere Hermaphro-
ditum dicemus i led talem, cuius przdido capite circa finem Artftoceles memU
^oibaidi. nichis vetbis i Pmerhmam fiAextremem-
JSSlT* tim fvefu frM/u , tum eodtm fti memm tUt trm/igit ,
^uam d nm
ooiunrar.
(lunAus mittgtuit , qui teBikui pa& in partem fupmarem retraSit , rt/iimmr
i Unge limnl dtd marit hahregentt^ Orftmina Verum vurumque hiciuiun rc-
^io*^
^habuk,cum per vtriufque pudenda vrinam emiieric . Ali neque hoc verum
non in- Ariftotelis decretum , Hermaphroditos vsum genitak ialmm ratum , altcnm
'
verb irritum habere Cerkvuca enim mihi fi^tcftimonioruiti confiat, fiufe
.

ftatura fle vcnjifia facie iuueaem qui modo gladium cingebat , modd
*^Ueit*. ,
coluip iradabat fle agere patique poifit. Nifi Artfioceles intcUigat, quifiBCUO*-:
dum virile profundit femen, eoocipuM noilfibfleiaitit! vicc mfa,quc gpuida
gene-
 . ,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. J47

' generare in alia femina nequeat Qmxl an verum fic, ignoro equidem
.

camen meis aliquam oculis fidem dare cogor,adducor Iere vt concrartunu

Si
Mot
Aridocelis diclis credam. Exencetauit Tlieopn: Molitor domi mee ante annos mefttcus
muor vg
quatuordccim murem domolhcum maiorem illum quem Rmttmm appoUare fo- HcfRM
^rodiru
}ctnu$,viuus autem hic captus fiierat,ne ofia cominuta Iceleti confe^ioni obef> ab Aorbo
fent. Etecce rem mir.tm ! He/maphcodinis erat,& przgnatis nouem mufculos re vtfu5 9t
adlTeriiA"

in vcero conclulot gerens, non maiorcs,quam magna aliqua formica efiet,viuo$ ou

omnes, & in quibus cor manifelUilime puliue videbamus Eram huic omnia.j i

fipemmam conlhtucntia genitalia , & lemen przparantia ; conficientia , celtes

Ritra
nempe, ac deterentia vafcula eum fua matrice Altera cx parte aderant fimiliter
.
bihocrnu*
vfra

(ii^a omnia vala lemen faciemia 6c iaculatia ma(culina,cum iplb veretro,te(ti> ae Ableri^

bus quoque veficulis (emine denlb & optime edeodto onullis. Vidit & obler-
Wauit laecum h{c omnia iam fzpe laudauis 'Priacept Ctifims nolter , qui & leo<
nem ilatim a pidtore confici,ego Iwietum parari,iiilfimus,vtrunque adhuc do-
mi mez curiolbrum voluptati aireruo,6c ungulis oltendo.Cum itaque Natura
nihil moliri frufira perhibeatur, quin iMoa hic in viroque pudendo Icxuque
potens fuerit , facere non polTum , quin alTcnfiim przbeam
Vnicohic &: luculento , pace Lei^oris meicuriofi , Nacurz miraculo & ar Dofeftif
facile
gumento probabo, quam facile nos in diiudicandis Hermaphroditis fiibinde in d;iudi*
caodis Her
falli polTimus , fi externa ialcem membra intueamur , nec diligenti poft mor Rttpbrodi*
tem animalium Icdione interna rimemur Reperio . in iuutniUbt meis, hoc ed ris falU*
mur.
quinquennalibus Medicis illis Obieruationibus, quas in S.Sphitiu
olim collegi,antc hos viginti tres annosinter proieditios illos infantes(quos ve-
luti magnis locus hic lumpcibuseducac,ita amore materno prorfiislulcipic)fu-
fu tnfant
ficeotum 6c pro Hermaphrodito iudicatum puellum,vt Sacerdos de imponendo pro Hernia
phrodito
in baptilinatc, nomine etiam dubitaret , inclinauit tamen animus loanmm ap- habiou-
pellare. Hic iofanstuqucininguinum regione tres (anguine fiilTufos tumores
ollendebat, quorum medius eracproduIior& fimiliiudinem aliquam cum pu-
dendis virilibus, quz in Cynocephalo Simia tUa maiore vifuntur, gerebat . Sub
bpc vuluz piuacz labra,(cdimpcruio foramine conclufa lacebantrVnde an mas,
an femina, an Hermaphroditus potius elTet,exadius cognolci no pocuit.i lurima
aha mooftrola in hoc cernebantur corpulculo, quz alio loco , fi quando DE VS
ocium, vires 6c luppeciasdabit, vt poli coc alios de frim*Homtnu vim aliquid
medicer & Medicinz (altem Audiofis promam , exaidinime deferibam . Dc-
cimoquinto hic a natali fiio die obijc : cum enim vefica careret , & anunu
claufiim haberet, atque ideo verumque excrementum ex vno illorum in in- iu< cadaite
re repotia*
guinetumorum tenio die mlerato efiunderct, viuere diutius non potuit. Hic
Anatome a D. Angelo Colio Sencnfi & a me fiibie^s , in Iluporero fer-
me ngc ambos pgit . Heperimus enim tumores fupra nominatos (anguine lufiii-
(cu ex intpdtQO Colo eo loci prolaplb erupifie , compucruille , fzces indc pro-
fHc mai
fluxifjk, Ad. eundem locum vnus vrcter defincbat,(iquidem Vefica vt du^um, nec r^mtoa
carebac,qui t cum genitalia membra & (per-
&tum fiium ibidem deponebat .
nec Andro
Cyno > fc4
macica fi^ fcmiiixlia vala indagaremus , mafculina prorfus nulla reperire po- dupleifuil
fesina*
3^
pecc habile diCiu , duos intra ventrem conclufos ollenduuus
vteros.
 :

54i
vccros,
ALIA ANIMALIA
cwm
NOVAE fif^Y>SAkl)5ANr.'rtECCHI.
annexis vtrobicpc ccfticulb, (id vHitd'ttMitum>te{IiicQk)vnico'{(tt>
/
. vtero adherente ac vafie dblescntibus lenieniVti'J8p piwp.irantibliS^.- Harumj
vnamacrix intus pMikosabkOndcbatur ^netcemidcirraa ext^lYia^pcirriscbat-
Tn altera in dextro nempe latere exterius collattvfinim prodtiofbiC vuluarm.
. i .,., di^9 tii,'(^useviiacpiidcni,icd haadpenatransduduiata^ ccmllitucbht. Erat
foramenjfcutKKaBsdlc adeoBngullSjytvik'ac4euiat'cpuC'adtAii:terctl
tlc,{]uiinfansnecroas,necixmina, neBiHermaphrotUtus cogiiolci y<?pe po^
terar, duplex fa:mina fu die innoiuebaf ur . Accjiie he(r eius<-^{tda libentiiii
^ 74Shks adducere v(jiui,cum Isgincin apud Cletnciuem Atexlfid tinum ertidrtiime v!al

ria & morum fandtitaceconfpicuum SwipMuemjPedagogiarliKrfibi*; cap. i oi

^ernia^
HyiBaiTP winquam mntafc naturami idem Arm animal rtonbitfcictwlimul
phrodiios. ambo pudenda maiculi iLfcrmma: , quOd'nonnQllwrtdAilwaflt aifjlHermafj
phroditoaptodigioib natiartrcs , &: luacieximarodtf^cminffWaittiriMiinWouafiV
tes. EcCiOrd ad Hyxnam tUrinct , hanc hafc<rc (ubiBtlid3rqaitf tjUidetiU
pudendo fit-mineo verum neuticiuan>in tmirwBlwdeftnefts pqutJrtitnft Hyitid
,

na mmimm, ammal Iit ialatTilinutnvvfipimhncfedainiiletinifebfrTifHa poft

conceptum, cjuandoaucrii liint itieatnsd.Natura aditfnncipiendumdeftinati 4
-
- qtiafAmalciilus citam,t^uilimiltreragac&patiatuSjbtintiexpIcmKdibidtnem.
Vult igitor,vt concludam dnum,Clcm. Alexandrinus HcrmapbwjiltUs nbtti
I
J dari adt produci a- maere Natura, quod manife(lxtarneiv,^dam Modo proi
duxinmsj-csperientiwrapugna^ .5cd rnirramiBitxndemHyxrtanvpert^ittunl
Iciiicer animal, forfan hoc nobis tenrpare ipnfeeum ^ vtcdnqfaewdn dcfiht iqul

Lupum putent clTc Africanum, quod hieviiiolus fkn$iKime, Sc vefpere, fiue

'
nodurno tepore ambulet ("quod quidem Hyaeocprppi'iIim cllc Icribunt ) cum*
. * iniecdiu lateat ac Lconemtanc non mimis quafmbuifripTuiii Luputiv timeat-!^
Et nuncad Zibethicurnnoftrumaoinaalregrcdjafnuri n, 01 .,
,
m '

^ Poftquam igitur tam P<iwfctr<ii<juamA^*a^wZibethicum anwiiilcflcne'

gauirnus:videndum porr6,a quibus tandem fcfiptoribus prlmb td. nobis inno>
iiusbj- ttierit Sed antequamboe agam, facere non poflumiqultt de Hyatiia-explora-
.

tiora & iucunda quxdam ex Au^erij 'Embequij Epdfola prima , quaiQ de Lega-
-^'.',1
tioneliia Turcica Icrtpfit, hic aficram.
Hic igitur, cum Amapam proficiIceretur,8c Ae^smGalad^,TuieKABgi^di-
dam ,
peruenilTct , locofum pluia TurGarum lepnlchfa ingerttibuS'
Icribit ibi

onerata litxis Ic offendilTe, idqueeri duplici de caufaL iVlmU vili-dccufante'

Damone &: defendente liono Genio virx anttadaf rtftionem reddituru?
mortuus, in co fcpulchrocommodiorem Icdcndi&caulxfuaedicendx locunr
inucniae : huic enim ridiculo , mileri illi Tureat figmento credunt . Secundari
H^znz (e- Tt a bcUiarum iniurijs ,'
Hytnarum praecipue futtisi quirifidrtdis ddrpoiribus m>
hiant , cadaueribus liris profpiciant. Ait enim io ijs regionibus^
Hy*ni frcqucmiisimclepuichra fudoderc ad luas olla (pdoaexs*COhgt'egarCi
,

, tam hunianorum,qUam ferinorum cadauerum Et ob idHydftas fkcilc inuC' .

'

pn:tiptio niri cx olsium cumulo ante harum Ipcluncas confpedo.

,
lU :-.i o;p,-- '
'

tii.bcqu^p Dclcribit autem Hyienam id quoda-paucM oculatis tellibtis 'fadum meffli>

(

) Lupo habtre>
Oio'.''
aliquafito huirilliorctn , fedl tribilo breuioredl' ef& ^

ev-w.** Lupi
 . '

V (H ' lOrFABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

Lijpilimilcmi nifi qi6dpiIofir horridiore, & grandiore, maculis tjw9<3ue
igf dillingacur . ; Er{<ju<3d maxime hic notandum cenlco ) caput Hya:ti
dorfi (pinas contiguum fine vllis vertebris e(Te , vt cum rdpiccre velit , cpcatB->

ifey.ctterenbceiTf habeat. Ex quo dilcereIibctverHjmumefle, quod iambis

derue fuperius nooportc.vt quod animal collum habet, non fti- n, vwre-
monui, fieri

dem in eo vertebras fit nadtum > quod de a veteribus

fiiir falso proditum ijideni illa carere. Ait enim bolhim huic anima- quid lin-
'"''"j
h minime cfle , & caput dorfi vertebris immediate adhxreiccre Pro dentibus .

etiam os continuum habere , creditum.efle Qu* quidem anmia liepe ex.aUo- .

rum relatione (cribuntur , ciim in ip(a Anatome longe quid diuerliim. luhindc
deprehendatur Fidem tamen virq Nobili dcxdiilimoque derogare miirime
t

voiucrjm , ciim duas ip(eHy.*nas Conllantinopoli viderit . In amaior^s,in<^\ut,

ti 'vwi mugnamT nrct , 'ut tuam 'Vfiires, (rthnum : cumtjut effent dnn ea ttmpore cm- Turcj

ilanttnopoU , mihi tamen 'vendere grauahantur , efmd fe Sultana y bocefl Principis

cvxari, eat rejiruare dicerent , quippe quas philtris ^ magicis arttlms animnrn
rir retinere , recepta in 'vnlgus, 'Vt dixi, opinio eti . Fallitur 'vero Bellemus qui Hya~
oam quem Cultum jiue.Felem ^iheihumvocant .HxcBushei^uiiis x re-
putat ,
cciuioribus etiam loannes Leo in Africa: fui Nona dclcriptiOnc . hoc ait ab iomocs
A rabibus ab Africanis vero /eir appellari, cfle formaLupi, habere pCr
des humanis fimiles , humaifis maxime, cadaueribus deledarij qui ex fepultu-

ris auferat . Animal efle minime aftutum, & cum cantu ac Tympani fono mi- mr.^
anime recreetur., fieri, vt interea venatores adeo ad Muficam attento , fune pe-
des ambos innodent , atque itac (peluncis luis extrahant , occidantque . ,

^ .Redeamus igitur eo , vnde digrelli fumus , dicamus loannem Ruellium dej & loannes

materia medica, plantis pricipue, plurimtim meritum, Lib. i. de Natura... drpiM.

Uirpium cap. 17. Cum de Molco locutusde Zibetho hic fubiun-
fiiilTct ,

gere : Simtu quippiam eruitur e geniteUibus Itat fert animantis , quod Zibettum riiiu.
receutiores Crtei nominant , peregrino fermone . Ea autem Feli qut 'vetenbus tdifim-
,

reem ruinis oberrat , non akfinaUs s e euius natura firdes manat odoratfjima , qut jelet
prtapue purgari, cum pars ea hacfeateut 'vligine, tum vafi 'tdereo j vel alio r/tipitun
Grtei hoc animalis geneu,ed quo odorat umid recrementum e/icitnr yZa^tudiOppHr
lant.Hicexl^*r/4 ainfuos dein commentaxios ijfdcm fere verbis Matthioiuf
tranllulit,nifiquod Catos hos ex Syria tiUdux lipc Venccijs viderit. Ruefi-
liusquoque addere debuilfet, qui cflent illi rccentiorcs Grici, qui primi Zb
bcthici nuius bcftrimemineEint , apud quos nihil tale hmenio .n ui)
"" .

Sed longe ante Kucllium circa annum nempe Chrifti 1 47 S. Alexander He'~
,

ntdiSus egregium fiio luo Medicorum decus , Lib.de curandis JmgiUatim meiits
hic de Zibetho reliquit ? Efle-animal nempe haud vetenbus coguitumqi in temporcj
'
Felium genere haberi , lingua tamen haudquaquam aljicrji , id quod mihi i
lad cxFcliumigenirc eximit,. pilo duro ellc, atque odorato barbam habere :

atque oculos nwau lucentes. 5uni autem &

hac eius concepta, verba:
mentum ex eo eaUegitur , faemint mtra genitale ^.aluum ,nrurf intra genitaktmmki^^cim^i
hruK tefla , auriculario 'veluti infrumento offeothEB autem excrementuiusqmduan
0
lentor, primo buepri alve , qui ax Ituidus redditur yfnguUs dteius drachma foud^u
( ?! Carnibus
 1 ,.

550 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD.ANT.RECCHI.

yix manjueliit Msu Fe-
/
Carvihuj Juhtdxat 'vejcitttr crudis, infiluis mures fiSIatur . .

ri oderis atque ingra e fi ip/e iiquor-,^eoplujpraferiim,cumpropiusiujlo naribus

fib^nmr. ''i
Quid Car- Nec Cardanus hic nobis, & ftrenuuseiufHem Ancagonifta Scaliger indiAi
fcailger* abibunc Et Cardanus juidem lib.j o. Subtilitat. ait ; Zibcthicum animal ab
:

j-^i(pania mitti , dentibus armatum ac ferum ciTe , nunquam mitcfcere pilo fi-
fciMiant
.
,

*** Taxo animali In huius tam mafculi quam fitmeHa: genitalibus fol-
.

Zibciho . liculum genitum efle , ex quo lemen argenteo cochleari excipiatur , adeo odo-

ris fragrantis , vc vel grana tria pondus librarum plurium cuiuique arboris vin-
seiiigeri eant Scaliger vero Exercita 1
. Liquorem hunc odoratum Smigma facie, mi-
.

nime femen, Icdftrigmentum efle, nec ex loculis genitalibus exaIum docet.

Nec verum,quod nunquam mitefeat, & quod patriam habeat Hifpaniam, cum
India potius lif, fcd nefcio an Cardanus voluerit hoc in Hifpania nafei, cum
dicat Hifpaniam illud nobis tranfmittere fiue Lufitaniam ) qilod verum eft (

EI nudt-
Verum propius hic accedendum & non tam ipfiim animal, led pars illa cor-
,

terminata pofis cta , cx qu3 tam fragrantis excrementitm.odoris elicitur, indaganda.

pr'?'^zi- Mauhiolus, Gignitur , , in exteriore tifiitulerum Vtmuio euiu/dam animalis
matur"'" feli,qui Vetcrtlus adificiorumruimsoberrOt , nonobfimilts . Efi autem ^ibettum tem~
Matthioii ^uam /udor inter huiujct animalis tefUedos concrefeens, calida humidaque fatuitatis.
opimo. (i ypj-a (Jjnt, ex Iblomafculo hic liquor odoratus colligetur , iblienioL,
Qga: refu- tefllculos cxtra pendulos, fzminx intra reconditos habent, tam in bru-
matcs
omnibus qu* mihi videre contigit quam in humana fpecie Colligitur
tis
, ;
.

enim Zibethum in parte exteriore &, cx Matthioii fcripto,in Vtriculis tclHcu-

lorum. Veruntamen in feminis aeque atque maribus liiccum illum reperiri
cardani
non cft vt quii dubitet . An igitur ex geuitalibus loculis eruitur vt Cardanus ,

opimo habet,& cfr femen pOtius,quam quidquam aliud?Atqui hoc Scaliger improbat.
.

Haiic litcm(vclpcro)facilc D.Fabius Columna Lynceus fcdulusrnaximc rerum

FabioaCo.
lumna natutalium perferutator diremerit , qui non modo in luris fcienria plurimum
li-

pollet , fed in Mathefi , Optica prtecipue , ac Plantarum Animaliumque cognU

rioncjNcaJibKmunc ab omnibus,ceu oraculum confiilitur Hic, vbi me operam .

quandamMcxicanorum explicationi Animalhimdate refeiuic vitro, vc Infti- ,

Lyncei fert conf uetudo , iuuandi me occafronem arripuit ,

tuti nofiri quae- &
in Zibethico animali ipfe oculis vfurpauerat , ea omnia hoc verborum tenore
ad me perfcrqaic. .n,. , ... , > .

Quamprimum Vir clariilime, communium fludiorum Collega , ab &

oiadeZi Illuftriffimo& Excellentillima noftro Principe Cafto certior fui faftus , te ope-

fehotem'! r* egregio infudarc , &fyimlbplam quoque tuam Mcxicano ifli lifeo con*
ferre,gauifu&nonparumfui,bpelIatnea licet exigua, tam commoda oblata
occalfionc,cciuuari pofle. c cum ib Zibethico iam commentando ce animali
occupatum incellexiflem, accefri.flatim hic Neapoli D. Semardinum de er-
duba y virum', .vt antiqua Nobilitate clarum ita Mufrs amaumoribus:, ,' & ^

i
Naturalium fludijs irerum addiSi&mum
: qui ob id plurimas tam betlias
'^exoticas , quam res Indicas .alias' adferua.,Mic' licet ledto laiHxuSi , ac Po-
dagrae mokflujs dillencus hicrerec,. cacabieiirliquae virLeftorgaomnes.beni,!
gnitas)

j jy
 . . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

gnitas anjini)alacricate& promptitudine fubico famulis iulllc,vc cam mafculum
quam fccmellam &
Zibcthicam,viiia animalia afferrent , me inlpiciente illum^
odoriferum lentorem detergerent, vt ego nimirum rem totam oculis afpicercm
& ipfam ad te veritatem perferiberem
Primo itaque allatus fuit malculus: qui,quaprimum in cubiculo, in quo era- MiradiZi
mus, varios caniculos,Cercopithecum,pra:gradem & ruberrimu pfittacu,aliaq.
animalia conlpexit, fremere quam maxime, &
laas pelli dorfi fpinj infixas cle-
uarc cxpit,quz minime eredlz quide apparent,prxterqua in cauda, nifi animal
iracundia percitum illas commoneat fiiliollatque, quz cauda verius magis ma-
gifque vbertate ac 16gitudinecrefcuti& in quiete etia manifefte apparent elatj.
,
Affirmabat mihi diuerlbrum h;c animalia moru exillere,quod aliqua nem- Mjruerciic

pe cicurarentur,aliaminimeihzc videlicet, qux non inucncula , led grandiore ta

iam ztate caperentur domiq.cuftodirentur.Et fzraina quidem, quam humeris
impolita ac mlfuctiffima famulus inferebat,iunior omnino ipli donata fuerat
Color varius ell,plcrunq. tamen cinereus fiibnigricantibus dilliniflus virgis, coiorm;-

quamuis in focmina albidior erat ad flauum tendens, & pluribus maioribus ni-
griulculis Cati Pardi maculis notatus. Effigies ad Canum quam Felium, aut po- Rgura.

tius Vulpium figuram accedit;quod rottrum non harum ritu obtuliim,(cd illo-
rum forma oblongum habeat . Aures ipfi lunt paruz ac rotundiufculz ,
pilus
qualis in MeU fiueTaxt, fcd nec mollis,nec afper admodum. Corpus porcinum ,

^rme .apparet,& a dorlo ad imum ventrem palmaris diameter elh pedes potius Pedo,
parui quam magni,breues quam alti,dc a Cane altitudine fuperantur. Corporis
proportio totius quali Mu(lela:,quz Manes dicitur ,reljx>ndet.Et cum cruribus
fit breuibus,nec vnguibus multum valeac,argumentari licet nec velocem
valde
admodum,nec rapacem multum beffiam elle,quamuis morfu facile irruat
Cum odoriferum liquorem illum ex malculo detrahere pararent, ex famulis Modos cet
vnus lorum Icu catenulam,qua ligabatur, trahebat.Pofteriores alius pedes tene- ligendi zi-

bflt.Tertius tefficulos llue vtriculos potius reuoluebat qui medij inter anu ac
,

pudendum prominem, ta in mare quam in fcemina.In mare tamen duplo gran-

diores apparent. Hi vtriculi interna fui parte, vbi pili curti h*rent,capacem fatis
cauitatem obtinent.in quam ingreflus patet exiguus & cartilagineus. In hac ca-
uitate fcaturiginem fua liquor ille Zibethicus,c61iftenti? prorliis mcllex,lumit. deiimio.

Hic extrahitur inimiffo aurifcalpij maioris limili inllrumcto,quod per cauitate

quaquaucrlum Ixpiulculc reuoluitur Hoc vbi in vno atque altero folliculo leu
.

vtriculof duo enim in quolibet animali Zibethico proftant)prxllitiflet,& liquo-

rem illum extraxiflet,goffipiovtriulq.pilosabllergebat. Ac vbi lexies forlan co-
chleari illo paruo vtrumq.vtnculum emundaffet, cantum ferme Zibethi colle-
git,quantum aiiellanx nucis cortici implendo latis eflet Addebat idem D.de->
.

Cerdu^Mtxfiacc liquidiorem,quam hieme luccum colligi , ita vc in caloribus il- pia, qum
lis, lingulis binis diebus lemiuncia corraderetur : hiberno vero tempore vix le-

mei in feptimana luccum illum , nec cantam eius quantitatem acquiri Ex fcc- .

'"
mina pollea minus Zibethi educebat, qu.x nullatenus repugnabat, cicur Icilicct
fadfa,cum mas tame detibus le defendere pararet, fremenlq.voce obtufa aliquo-
tics morliim in famulum vel in aera iaciens , fonitum exprimebat eo mo-
do, quo

Di. C-. -k
 . ),

5 ji ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

do, quo homo v jfcofam picuicam exlcreatu difficili ^'gutture & vi expellere Ib-

pte$ j>^ lec.Dcmcs horum animalium ad Canum omnino dentes forma accediit,& pro-
"J^^jj^:pricilli Canini difti duo,tam lupra quam infra fatis maniiclle exleruntur.Car*
Fcimi. nibus, pulmentis, vanjsq. hornrijs frudiibus velcuntur. Lt ha:c amboquidefua

viihis.
Umiliier diaria, vt ipfi famuli Domus, carnes nimiru &
oblbhia, accipiebat. In
Hifpania pilcibus vefei illa alfcrebantundc maiore (ucci prouentu fieri.Hatc aUf
tcm,quippe illi haud 'alTueta cibo,a pilcibus abhorrebant. Matthioii figura, fiuc
animalis nuius Ico i j8 i.meliorcft,quamGclheriana.In hoc
lamc erratu cll, quod pedes nimis explicati pingutur & roftrft nimis acutu. Fo:.
Focmini-. mina corpus caputq.crailiora habet quam mas.-tcmpora quoque latiora obtinet.
Sub du^is vtriculis, foilicuiis,fiQe tefticulisfnam ahj tofticuU haud apparet )
maris Genitale litu cfl-,qni illud retro emitcit,neci fuperuenit in coitu farminam,
o^"aii r?i cum huic inequitare non valeat, quod veretrum nempe luum latjttorlura fiib
(oeuiii.
ventre ex porrigerc nopoflit.FtEmina filluram fiuevolaa luam fiib diftis folli-
culis collocatam habet quibus immediate adhserelcit , ita vt ^coeant h*c ani-
,

malia pollcrionbus initis, more '

Nili colli- Nilifuo &

(olito tempore liquor hiccuacuctur,caueatum,quibns inclulade-
tincntur,lignis fefe afffic.ant,& illis odoriferum hunc fuccum illinunt, qui faci-
iiqor.
lecuancIcercSc deperdi lolet. -i

Dubiaqn H*c D.Fohius Colutur.cai ob exiSta ac fidele plane animalis huius deferiptio-
miMotur . nem non paru eti.i. pottcriias dcbcbit.Sed n6'omni nos fcrupulo ideo Irberati fu-
mus. Quid enim ilia fibi verba voluhf,cfi ait txfiUtctdis illis, ttricmlis ftue tefhtulis
^iheihu cm'mi?H3bcbut ne igitur fqmin? quoq.extra prominetes Didy mos,vt ali
quod prius nos audadber negabamus.Ex farminis cnitn
quis forte inde coijccrct,
no minus atq. ex maribus odoramentum hoc corraditur Sic ego aliquantilper
.

in hochtefitaui dubio,&interea(doncc a D.Colina ofiro re accuratius per alium

Solutio,
Nuntiu intelligcre)F.Gregoriu adij vtpote qui fipe fatpius huiulmodi animaha
viderit& obleruaucrit. Hic igitur mares folos foras eduftos & coipicuos tcftes ,
intus conclufos heminas gcftare & iplemecum lenfit. Decipi autem omnes affir-
rimiotnd mabat,qui prominentias iilas in ftemina ambas intra vulua &: anum fitas,tcfti-
n^itnra''
culos cfle libi pcrliiadcret.Hos enim tumores, folos efle illos folliculos & vtricu-
lefln. los a Natura eo loci fabric.atos , in quibus Zibethii paulatim colligitur ,
Scinde
cuacuatur.Lt ciim duo lint(vtgraphice hos Dodlifi. Columna nolter deicripfit
imponere facile poffenc etia valde gnaris, & Naturx ftudiorum non inexpertis,
vt teificulos efle ad crededum adduccrcntur.Qu^a ratione tamen c tefticulis,qui
fiint comparia corpulcuia,nec cauitate vlla prxdita,ftrigmcntum hue iudorem

illum,vt vocant, quilquam chcietJEt quonia ijdem vtriculi in cade regione, vbi
nim lism maris tcfticuli hatrciu, politi vidctur,iIlofq.veluti inueftiunt & cooperiunt, hinc
tmnis qua fieri portet, vt crederet aliqui tcftes efte. Ac propterea Coluna Icriplit ,
vtriculos
maabus.

liue marliipiola h*c, in quibus (uccus hic latet , in
maribusduplo cfle maiora
qua in foeminis,quod,vtego c6ijcio,prxtcr ha:c valcula,etia ipli adlint tcfticuli,
qui molem augent. Et hoc eft, nili fallor ,quod Alexadri BcnediCii luperius lau-
datis verbis iixitcMii OJltrammtum hot colligi in femina intra geuitnle ^
aliuim,f
mare rviro intra genitale membrum &
ttfikiiNoa autem cx ieftibus,fcd prop^

tlU Alteri

Cooglc
 . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 5J 3

Alteri nec minori fere dubio latistaciendum hic reftac. Ex F .Grt^or^elt

,

'Soliuar defcriptione fcilicet , Zibethicum. fucciim non tam cx his vtriculis Aimd du-

clici
,
qium fub alis &
inguinibus bcfti* huius colligi alTcrtum fuit cuius rei :

nominati Scriptores necjua<^uam meminerunt . Non eft leuis plane mo-

menti hic obieClio. Attamen .audiendus imprimis ipfc F. Gregorius , qui cuiurepe-

fapius ha:c, qu de modo colligendi Zibethi {cripn,fuis oculis vfurpauit.

Veridicum etiam adducere teftem poflum , loannem Ltontm in nona Atric.ir p^o

(iix parte, qui his verbis F. Gngorio probe patrocinatur: Zihtthi

rd JUuaticd /unt , atque in JEthiopia pluts reperiuntur . Mercatores Catulos /altem pr AFrici-

comparant quos lacie furfure ac carne nutrientes in caueis alunt excrementum 've- ;
:
robisevelter pngulis diebus excipiunt ,
quod quidem ammalculi fudoresi inamrz^ir-
gula crebris iStbus percuffum frequenter per caueam agitatur , donec erumpat fudor ,

quem fub coxis, brachijs , colla O- cauda excipiunt -.quod quidem excrementum evulgo
2ibethum dicitur
Non eft mirum > inquam , fi Zibethicac Feles, qua tamen male fic appel-
lantur , in .(Ethiopia caueis inclufie, verberibus agitata, in didis locis fub .alis
nempe, inguinibus &c. fudorem hunc odoriferum exprimant, cum idipfum
in liluis maeis
', vbiV fiia fponte &
libertate donata hinc inde difcurfitanc , ta- ,

n II-
cere foleant. Et cum litnemo, qui molefto eas excremento illo & dubio pro- ccm fcM-
11 1

cul, acrimonia pradito , ob idque partes, quibus infidet , vellicante ac ticillan-

tc , liberet ; vicinis fc arborum ramis trunciique applicent affricentque ,
-
>

neceffe prorfus habeant. Nam &

exFabij (^olumna relatione percepimus, hic
in hiberno tempore parum, plurimum vero aftiuoZibetni colligi, quod
Italia
argumento nobis fit,neceflario natiuis ac calidiflimis hac animalia regionious,
vberrimo hoc Uquore excrementitio , locifque corporis varijs abundare maiiu fpc- .

Iam,in quanam Animalium fpccic (it reponenda hac bcftia, difqiiirendum uiMod .

Felem & 'ii/HmZibethicum plcrique appellat.Pellis etiam, cum fiio hirtiore pilo,
tum maculis nigricatibus ad Pantherarum, no Americanartim quidem pulcher- potmiq"iS
rimarum fcd Africanarum pellem accedit Pantheram autem ad Feles perci-
, :

nere, pnus docui. Verum dentium figura ac numerus plane reclamat, qui
Vulpium , Canum ac Luporum Hoc me docuit
potius eft. Leo
Illuftriflimi ac Reuerendifsimi Odoardi Cardinatis Famepj a Cura iupellcdi-
lis rarioris , apud quem &
pellem integram huius animalis vidi Solebat .
mujuiir.
autem iple Cardinalis , prout eft inter catteras Heroici animi dotes rerum
Naturalium ftudiofilsimus , marem & fa:minam Zibethicam domi fua: tc- fa>-

nere : vbi bis tcrue fatmina peperit , & tres ac quatuor adeo Catulos ali-

quanti/[3 er lade fuo aluit : brcuis tamen vit* (bbolem ac caducz Solebant .

item hzc animalia cibari modo carnibus , modo ouis quorum quadragin-
:
ta finguhs diebus vtrique fimul przbebantur , Pellis quz femin* detraifta
,
lupcrerat,palmos longa erat quatuor,maculis diftindba pluribus nigris, cui cau-
} da adiungebatur & ipfa palmari ferme longitudine.Totius pilus corporis horri-
dior multo erat, quam in Cato Pardo: & tam colore quam duritie fua Luporum,
aut Melis pilos zmulabatur.In dorfi fpina quoque,manifeftiflima illa adhuc fc-
tarum furredho(qu* tamen longe manifeftior eftinviucnte & iracundia per* w
Aaa cito

C i l ;U
 . .

JJ4 *^LIA ANIMALIA NOVvE HISP. NARDI ANT. RECCHI.

cito animali )
confpicitur . Eiulmodi animal viuum, fed Farnefiano hoc mul-
io minus , in cctcris fimillimuni ante annos hos viginti in circo Agonali hic
mihi quoque vifum , ex quo fubinde Zibethum eximebatur.
Cum Matthiolusin Diolcoride commentando arrepta Icui Mufei arborei
occaljone,nd Mufeum huc Mofchum odoratillimas illas deliciarum potius iilece-
Occjffo bras,quam medicamentum le cdferat explicandum, atque ab hoc ad Zibethum

Zibtrho& ^ Ambarum
tranfeat: non mihi a quoquam vitio verti debere exilbmo, fi poli
^tiethicum animal ad mofchiferum etiam delcendam, ac de t/i miart demum
,
MaHhioi?
ocpiodc- aliquid dicam Idque eo facio libentius & audacter magis , quod videam An-
.

fumpu.
Mofchum xnco^nuum, Gneis inquam, illis proceribus nollris ab Arabi- :

,a,"fo'''bus dubie tractatum: a lunioribus litibus implicitum ac controuerfum ade^i

'fdditum , vt quid de hoc xquus LeCtor cenlere debeat,cum ignaris illis peni-
ffjTpienV
tus ignoret Nitar autem hac ego in re more meo Iblito , fauore & authorita-
.
,

te F.Gregorij de 'Boliuar amici mei , oculatis cuius experimentis in Mofchi con-;

fetlione fidem derogare, netas duxerim

o s- Inter antiquiores,qui de .Mo/efea dilucidius Icriplerit, reperio neminem prte-

CHVM. tgj. Serapionem, non illum inquam , Empiricorum patrem , de quo C0rr/;iu
Cetfuj in proxmio luo Serapion inquit priumi omnium nihil hanc rationa-
: , ,

lem difeiplinam pertinere ad medicinam profefiui ,

in 'vfa 0 experimentis eam po-
Juit Verum illum ,
qui ex Diolcoride, Galeno, Paulo yCgineta & Arabibus
pleriique, & ipfemct Mauritana: fchole non ignobilis Icriptor , leptem de
fimplicibus medicamentis libros cbngelTit. Inutilem prorlus laborem fum-
Deferiptio plero > ^ 5 c-tp- 4 1 longa latis feric de molcho pertexit, conce-

JJ"^ptanunc verba referam Summa igitur rerum capita innuere libet. Ga-
.

esllas itaque vocat animalia illa ex Caprearum genere quat molchum pretio-
,

filsimum odoris genus ex vmbilici vomica quotannis expromant, in conter-

minis Tumbalciac Senitarum plagis. Gazellas halce alijs Capreis omnino
facit fimiles,dentibus caninis Iblummodo , quod palmi nimirum longitu-
dine 'Verrium modo emineant, exceptis. Vomic-x folliculum , in quonem-
ic hate lanies reconditur, a Venatoribus lagittis aut miisilibus decuti ( ma-
funt hic legere aliqui iplas potius Gazellas miisilibus decuti ) aut Capreas
laqueis capi , fufpendi folliculos , vt teter ille fa:tor,qui fanici inell pri-
,

mum in aere exhalet , & luauis molchi odor puri ilii concilietur ; nam.,
& arborum fruftus acerbos & maleolentes maturitate dulces liiaueo- &
lentes reddi , Alio accidere modo pofle infimiat, vt vomica lua Ipoiuc in
animali maturefcat, lancinante illud humore noxio deinde titillatum, cotibus
ac faxis le affricare , maturum humorem puris inftar ia..
vomicam aperire , ,

illa effundere vicus dein cicatrice obduci , denub fanguinis impetum eo ruere,
:

nouum apoftema fieri , rumpi rclarciri & fic molchum nullo artificio
, ,

colligi Ab indigenis effufum hac ratione molchum accipi, & in vtriculis

.

earundem captarum ferarum afleruari .

de Molcho plurima habet,& horu.

loannes Tlnellius lib.i .cap.t7.de Nat.lfirp.
bcM .
quida ex tdeuo delcripta laudat, qust apud hunc tamen authorem non compa-
rent,lcd Simeonis Sctfi effe potius videntur. Quod Mofchus nimirum omnis ia
vmbi-

Digitized by C
 . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. STS

.vmbilico cuiiifciam animalis gignatur .Caprcx fimilis> vnico cornu armati i
cum bicorne tpmcn hoc fecerit Serapio aiiamm more Caprearum. Et quod
huic beftiac vmbilicus intumcfcat eo tempore
,
quo in Venerem ruit, quo fi-
culento (c liberet fanguine ac lanie, in terram crebro fcvoluendo,qux puru-
lenta materies iucundum cum tempore odorem acquirat. Matchiolusprjcter
iplUsima Serapionis & Simeonis Scthi ex Ruellib delcripta verba nihil aliud
noui affert -

VlylfesAldrouanduscopiolus magis cft lib. I. de Q^drupedibus Bifulcis

cap. 9. Scio, qui videri poterit , ne Sc nos , quod in alijs reprehendimus , tran- Aidrooa*
feribere pleraque videamur Tamen non dedecet , vbi dedifcentJum nobis eft,

.

veterum recentiorumque errores, totidem iplbrum verbis recenfere, me- &

delam fi heri pocell,adfcrre . Et vt lemel dicam , totus eff in hoc,
animal id vc
quodmofchum praebet, ex Caprearum fpecie clTe conhicuat . Hoc ex Cardant
quoque &
Sca/tgero deducit
,
quorum is Aiedio/atii hoc animal mortuum Ca- Cirilanai.
prcejo fimile fe vidilTe Icriptis reliquit :hic vero Exercit. aducrliisCardanumsoiiger.
zi. Umile Gazelx animal mofchum gignens depingit in Regno Pegu, cm\n
inferiore mandibula xque dentes vtrinque linguli exerantur Sub eius ven- .

tre languinis collectionem in tumorem , apoitema vocatum , heri . Nolo hic

addere , quz de collediione huius languinis ac lamei,vt libi perfuadet , odorife-
ri enarrat. Et Exercit. loj.partic. j./fibi hoc animal Capreoli facie MeJ^arue
vifum elTc j ea plane forma, qua Arabes ^ Serapio & Auicenna delcribunt , af-
firmat. Ibidem tamen a litis dididne affinibus, qui in Syria fuerant , memorat
Gazelam penitus Cflc hgura Caprz,non autem Capreoli Cum hi earum in Sy'^ .

tia multos greges viderint >i/*dM,iaquitj Carieme /eritendi periculum, quan-

.
' '
do fides nofira ex aliorum fepenumero pendeat mendaces .
Bralauolus iurJrru quoque teRatur fuilTe qui Ferrarix Duci u4lfin/i Gaze-
,
lam vendere voluerint, molchum in vemrc gerentem . Verum de demibus ali-
qua apud varios authores le offert controuerlia,quam hk enodare inconueniens
effe iudicojcum de iplb animaU nondum quid certi conffet.Poterit & 'Reltonius ^

legilib.z. obleruat.cap. 5 1 . Ne memorem nic Aibertum Magnum, Ifidorum, Ale-

xandrinum 'BenediSium Sc alios non paucos qui Serapioni liiblcribunt Recentif- .
,

iimum quoque adiungam teffem /'mertycn/ Ctdcnlariwmluniorem Veronen

lem,qui a Patre,quam opimam rerum naturalium creuit hereditatem,non am-
pliorem modo reddidit, (ed ante annu demum elegantibus tam Iconibus, quam nior
Latinis delcriptionibus publici iuris fecic.Hic itaque primus lolufq.quod equii
dem lcia,molchiferi illius animalis imagine in ?s inciiam nobis dclineauit libro
illo, quem Alufai Calceolariani Titulo inligniuit Hoc animal anno MDCXXI. .

Venetias adueCtum,indcque Veronam traiiliicCtum, vt effigies exprimi poffet< /

nunc vnicum in tota Italia,(cd mortuum vc puco,exffat. Hoc Capreoli hguram Hi omne
llaturamquc zmulatur , duobus prxditum corniculis eredis, nec ramolis, caj^eoiiii
fatis
vt apparet , dentibus etiam duobus Caninis liiperioris maxill^ oblongis , Sc
infra maxillam inferiorem recuruc inflexis. Ceterum qui pili,quiluc horum co- tribuant,
lor , ibi non explicatur
Dilputat eo loci aduerliis Caiclanum primarium -MonfpelienfistA
Aaa z Phar-

D
 6 6 . / . ,
,

55 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARDI ANT. RECCHI

iji inter Pharmacopccum , quod hic Scaligtriun increpec dicentem Molchi animal Ca-
effc,cum Capra Ct potius, vt 'SiUomum tcilem laudat. Hic CaUioUrius
rio ^'cV-
iciannm . minime Scaligcrum erroris damnari,led CateUmtm negligentiz inHmulari de-
buifle potius cenlet,qui vel ofcitanter.vel non omnia illa,qiix Scaliger de Ga ze-
la cum dilerte Capram elTe profiteatur id animal, quandoquidem
habet, legerit:
. Verum cum ego hunc
dicat hoc a luis afHnibus,qui in Syria fiierant,inaudijfie
Scaiigerilocum probe examinalTemj in ea ipfum potius lententia hzfiffe com-
P^ Capreolum ellc , non Capram ; licet hoc ipfi affines perfuadere conati
ai<iitttc. fuerint. Subiungit enim , firpe (cripta nofira eorum fide, qui hilloriasfingu*
lares nobis enarrant , (uffiilta de mcndacijs periclitari : cum paulo (edi-
cet , antea dixi/Tct (e animal hoc Capreoli facie vidide, & reuera Cetprtolum
clTe . t cum
etiam Calceolarius Mofchiferam illam belfiam (uam^,
ipfe
Capreoli effigie nobis depingat , &
cum vna elFe debeat veritas , quam..
Scaliger profitetur cum Arabibus , quibus illa bcifu nota elf , erit ex
mente ,
quam Capra
Scaiigeri Capreolus potius quicquid affines ip- ,

fius cum docere demum voluerint , quorum didis videlicet minus: crede-
re , quam oculis fuis debuit Vide mi ledor, quantum ego nunc pro hoc
.

animali depugnem , vt ex Capreolorum genere dlud ede demonltrcnu ,

vtvel in tui gratiam bonam eorum partem ,

quz ad me perlcribit im-
ntj Terrentuu meus , ex meditullio iRegai Chineofis , vbi modo : commo-
ratur hic re&rre & tibi minime inuidere velim , cum inter alia natura-
lia mentionem quoque inij-
auditu iucunda ac rariora de Mtfchfero euimaU
Sunt autem hzc eius ipfiffima verba
ciat .

ExceUentiffime tXFaber.Pax Chrifli .

iwl* Ter Aprilis anni 1 x i.accepi primam ab E. V. epiftolam bene longam

(oiptam anno i6io. Menfclanuarioi , quz me non parum exhilarauit

ex duratam quod przgnanseiTctmultisoptimisnouis, quam etiam quod diu defide-

rata fuerit Integrum biennium hzfit in itinere , quod hilce temporibus tam
.

turbulentis mirum videri minime debet. Vnus enim annus abit antequam
Goam deferatur , alter annus antequam Amaemum , & ad interiora Regni ad
nos perferatur, & difficultas Amtau ad me non minor, quaml^ana Gouf
ob difficultates itinerum , ac magnam dillantiam Nunc ad epiflolanu
.

paucis tantum refpondco , forfan pluribus alia vice refponiurus . Accepi he-
ri literas ex ^euilia , Malmca , Gm
de varijs rebus , quas mihi curaui de-
ferri. Amicus meus Motjtnha Italus , qui moratur, (cripfit in Arabia/ Gm
ad quendam Regulum, qui illi tranihaidc tres arbores T^urir, illarum duz
fuccreuerunt Goa. Ramus mihi mittitur, quem nondum accepi Mirrham .

ex jEthiepia haberi , nec in Arabia inueniri . Ex Magor expciSfo C-

feribit
'* Sium verum , &
A/a fetidam . Miferunt nuper mihi Acorum verunu
pro CoHo , legentes in mea epifiola Pacha , ita Magores vocant Aco-
ram pro Pmho , iu vocatur CoSlus . uAnimat illud pigerrimum Malaca
inuenitur , piAuram expedio. Saadali albi & citrini flores & frudium
habui ex Inlula Solor. Lignum Aloes expedio ex ^ochiuchina . Hha na-
fiutur in meo horto , (ed nond^ fimruit , putabam initio "detam efTc.
Cam-
 , . . . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 557

&
(^^mphora folia iam alins mifi , frudum florem expedo anno fequenci Zt- .

doari^ > Zwrumbtt inucniuncur in In^ funt fimilcs Gingiberi Flos Gingiberis
nondum comparuic , vix inuenitur, puto cflc congenerem .^wrovero. Cubthe
in /t*ua tantum crefeit, nondum vidi . 'Stntfiin expedo ex Borneo C*Ungd nalci-
.

tur copiose in Mntcao,&c in baSa, folia fimilia vt & tota planta: magnitudo Cm-
nacoro,(tA flos fere Iimilis ,
remanet frudus rotundus, ruber, magnitu*
dine Mofcau , intus trifariam diuiflis, vt in Afihodtlis, icmen (apore Cdrdmomi.
Iconem vnam habeo nec ell qui depingat iam , mihi enim non vacat cum vix
,

habeam tempus feribendi hanc epillolam Animd,\n quo nafeitur Mojihus, eft
.

ex Centorum genere vel Capreoiorum,kd in remotiffimis locis Vidi piduram in

, .

libris impreflam eft fimilis Dorcadi, led line cornibus Fabam JEgyptiam quo-
, .

tidie edimus arftiuo tempore , eft congener Jbymphtea', cui flos omnino fimilis,
frudus autem plan^ Fabam refert, & optime quadrat dclcriptio 7"Aw^fci*fli,for.
te iam accepit delineationem in alia mea epiftola Eft quoddam genus febrium
.

hic, plane nobis inauditum, valde lentum, in quo moriuntur, qui aliquid
edunt, dant illis pauxillum aqux,in qua oriza: quid decodum eft, eft inftar
'Aqux hordei, liiftentant per odo , imo quatuordecim dies , nec quicquanu
.
aliud guftant ,& fle euadunt . Sit E. V. paucis his contenta, donec mini plu-
ra na(cantur.Ex^/4 propemagnamviiiemJM^ilfm.ti. Aprilis Anno t fai.
Hanc vnicam epiftolam iam Icribo in Eiiropam
Arabibus tamen , & horum omnibus afleclis intrepide vnus ez iunioribas anIrasLa
Medicis opponit fc Amatas Lotfnomu , quem virum bonum neicio qua ratio- por^
ne fabularum conditorem plures indi^tent Hic itaque , vt Ffyffis Aldro-
.

otattdat ex Futhfio ipfum adducit , Mofchiferum animal Capreoli minime , bu.

led Leporis forma facit , quod viuum adhuc virgis caefum necetur , & exen-
teratum contundatur , caro optime pifta in globos redigatur , pelle occilt
animalis obuoluatur , & vefleamm illa forma ( nos vtriculos appellamus ) ad
nos feratur . Idem Aldrouandus tAlbertam Aiagnam quoque & /fidorum car-
nem totius animalis , prxter apoftema , quod odoriferum magis & przftan-
tius carne creditur , odore optimo praiditam concedere affirmat
Sed quoniam plurimum hadenus fidei F. Gregorio noftro tribuimus ,
qui Orientis & Occidentis Solis regna perluftrauit , &; lineam ^quino-
dialem lepties incolumis nauigando tranliuit , rerumque naturalium cu-
riolus non minus indagator, quam indefefliis verbi DEI buccinator fuit;
aequum prorfus exiftimaui fi & huius de Mofcho veram Icntentiam , vt qui
,

noftram facile dirimere licem poffic , huc adducerem , quam Hifpanico iple
idiomate hunc in fenfum mihi communicauit
Vt illas,inquit,iam diucrlbrum, qui de Mofcho ( Hifpani vocant Almiftju ) Grego-

Icripferunt, opiniones omnes reccnlerc (uperfedeam , hic certe conficiendi inof^i

Molchi verUsima eft Hillona , qnam oculis meis vt vidi, ita fipe experien-
tia confirmata fulS^"'
Quod in cetCis niminam Regni Chinenfis Prouincijs, quales liint Xatstittt 6? poma no
, aliique, animalcula quidam reperiantur, qui in filueftnbus locis,

vbi Cuniculorum modo terram fuflbdiunt, generantur . Magnitudine forma &

Aai }
fua

Digitized by Googl
 . . . ,,,

558 ALIA AMIMALIA NOVi HISP. NARDI ANT. RECCHI.

liia mediocrem Qinem ex paruorum illo genere iquant . Colore liinc pardo
vt Hilpani dicunt , fiue ex obicuro rubro, ac cinereo mixto , aliqua tamen al-
bisnigrifque maculis lignantur :
pilor raros, diilitos ac duriulculos habent.
Pedes ipli liint largi , vnguibus canis inftar armati , ftd longioribus acutio-
ribufque , quibus racilc libi fpcluncas in terra fabricant Roftrum oblongum. .

Caninum, dentibus probe munitum Aures habent curtas & rotundiulculas

.

oculos paruos &

minime alacres , limiles illis, qui morti vicini funt Non qui- .

dem multum agilia, Icd vafra admodum funt , vbi ablcondcndi fub terra nccel-
Modus ca- fitas illa vrget Piis artibus autem ab illis, qui mofchi mercaturam exerccnt.hacc
(ciendi illa*
animalia capiuntur : circumdant loca , in quibus dimorari eadem norunt , vel
igne, vel retibus ac canibus, atque in (iibterranea loca profugere compellunt,
qu poftea fubfodiendo,vel alia induftria extrahunt, in tanto laepius numero, vc
Modus pa> ad trecenta etiam capiantur . fubito iugulant , Hzc languinem,qui in ipfis ma.
randi mo*
fcM preiio
ximeabuhdat, invale aliquo ( mundo vocant) colligentes . Tan-
Hons. ta autem, quod mirum
eft,(anguinis copia in quouis horum animalculo inuenU
tur,vt lipcnumcro, quando extradlus fuit ac concrcuit , videatur totius reliqui
corporis molem fuperare
, & ab omni illuuie inteftinaj
Pofthxc pelles ipfis abftrahunt , exenterant
emundant Quamuis aliqui , vc maiorem mofchi quantitatem nancifeantur
.

impura cum puris relinquant. Qm vero priore modo procedunt , cum fan-
guine meliorem & teneriorem armorum ac coxarum mufculofam carnem, cor
ac hepar fimul in lapideo mortario vnam in maflam contundunt , ex ejua folli-
culos, fiue ex pelle horum,fiue aliorum animalium paratos infcrciunc.loco vm-
brolb lulpenduncjficcancque. Et vbi iam feraiaridi fuerint, fub terra-defodiunt,
ibi nempe, vbi quotidie vrinaproijcitur. Poft tres inde quacuorue dies refo-
diunt, omninoque invmbra exiccaii permittunt. Et hic cll pr^ftantillimus
mofchus, qui pro Rege ac Principibus laltem conficitur
Modiu co- Sed ille, qui communiter circumfertur mofchus, crafiiorc Minerua elabora-
fictendi mi
tur. Contunditur enim totum fimul animal cum omnibus fiiis partibus, ofsi-
nos Dobi*
iem mo*
fciiaffl*
busjinteftinis, & pellis quoque portione , donec ad maflam tenerrimam redi-
g.atur, ex qua vtriculi illi ex eiufdcm animalis pelle confeili implentur, &
inteftini aliqua parte obuoluuntur paulifper ficcantur, loco vbi vrinacfllin-
,

ditur , fiib terra p>er paucos dies reconduntur, &c denuo in vmbra fufpcnfi exic-
cantur.
Odoris in Et fic quoque , fi quis veficuLis illas mofchi plenas, qua: ob temporis diotur-
tnoTcho de
perditi re- nitatem odorem perdidilfe videntur, haberet , has linteolo prius obuolutased
cuperatio
locofepeli.it , quo ab hominibus vrina reddi folet poft quatuor aut quinque_
,

dies refodiat, venco,non Soli exponat,redibit priftina odoris prarftantia . Atque

Differen-
inter
ha:c veridica confciftionis mofchi eft Hiftoria, cum alise omnes fabulofse milii
tia
primum & videantur. Velim & hoc fciri, maximam inter primum at fecundum mofehum
fecundum
mplchum
efle differentiam , cum tanta prioris cx languinc ac carnibus cum Corde & He-
pate confcdlifit odor js prasftaniia atque fiagranda vt Vnica drachma plus vi- ,

rium habeat, quam vncia tota alterius Qu^e prior ille Regni Chinenfis Pro-
.

ceribus tantum cedit pofterior extra regnum per varias regiones a mercato-
5

ribus
 . . . . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. SS9

ribus diftrahitur, & maxiinx loco gratii habendum , fi ex primo quis a Chi-
nenfibus aliquid extorquere valeat
Narrant aliqui de nelcio quo alio animali, quod eodem in Regno Cliinar, ac
nouo quoque Mexico inueniatur, figura AJuiJtU altius longiulque paulo, quam
fit Jorw,tefticulis oneratum adeo enormibus, vtlulpcnlos minime gerere, *i'i

fed terram contingentes trahere cogatur , quique squali cum toto reliquo cor- mofchite-

pore fint podere, quibus opprdTurajCura a Canibus agitatur & euadere non po-
tcR, ipfolmet dentibus illud mordicus detruncare & liberrime polleaaufu-
gere .Hos vero a Venatoribus colligi ac contundi tclliculos, qui optimum ipfis
^
Molchum prxbeanc . Hoc ego, cum nunquam viderim, nec quicquam propte- tenicuiis
rea de eo certi affirmatique afferre poffum . di-

Alij non delimt, qui animal quoddam ex Ceruorum genere prsdicant, ex

quo folliculi illi molcho pleni auferantur , quod pro mera fimiliter fabula ha-
beo Atque fic denuo primam mofchi,quam attuli hifloriam,confirmo , quip.
.

pe quam oculi mei, quibus credere poffum, confpexerunt. Hucufque F. Gre- ex cemo-
gorius noller
Atque dum huic opuffulo meo ita inuigilarem,nonnunquam mevifumve- h f.

nit Rochus Ezechiel Bauthfchner Hic decennium integrum in Hifpania exe-

.

git qui ex milite quem in Africa egit , Medicus effedus, Salamantici Hilpa-
,
niarum illis Athenis non contemnenda Galenies doiSfrmx fundamenta iecir,
& Arte,quam Mane clarere maluit . Hunc ego percontatus (iim , quid de Mo.
fcho fibi apud Africanos & Lufitanos innotuiffet , Qui cum ea mihi refpondif-
fet quz cum F. Gregorij hifloria valde conueniunt , hic adferibere illa noiu
,

grauabor
Animalcula illa , inquit , ex quibus Lufitani fuum conficiunt mofchum
ego ipfe in cenis Lufitaniz locis defertis
,
quz^pcragraui , non iemel tan-
tum vidi ,
qux paulo funt maiora, quam de quibus fupra F. Gregorius
illa,

hifforiam fuam pertexuit . Figura fua non Cani tamen, fed Feli funt perfimilia.
Habitant in locis faxofis plerumque ac filuofis,vbi& Quer-
OleaRri prxfertim
cus confits viuunt
,
qux glandes qux ob id
ferunt dulciores caftaneis noftris
,

ab incolis magni illimantur, diligenter colliguntur , ac vicinioribus amicis do- Aninait

no mittuntur His Ic animalia ea

. libenter lullentant , & vbi nccelsitas premit,
in ijfdem arboribus etiam fe xneo fchiu^fe,
ablcondunt; quibus laquei ac pcdicx ex filo

parantur,6c cuniculorum modo illaqueata capiuntur Horum languincm Ve- .

natores extrahunt , carnes Icparant & loco perflabili , v bi net Sol , nec humidi-
las dominantur, rcficcant
Aues deinde capiunt quafdam , ab ipfis Aquilas vocatas Aquilx tamen mi-
nime funt, Icd Accipitribus noftris forma limiles quidem , mole vero duplo
maiores . Harum itidem carnes ac languincm reponunt ficcantque,& ad Apri-
lis menfem vfque referuant quo tempore viret vigetque maxime herba_. ro tc fan- ,
;

quxdam , ab Incolis Pico di GruUa didla hanc quoque tunc demetunt. Eft au-
,

tem planta h^c tam fragrantis molchati odoris vt certo affirmare polsim , ine hibetnr
,

longinquis c locis eandem crelcentem olfecille , euulfiffe non raro., & pro mea >

recreatione in itinere mccum detuliffe ; Ab hac planta odorifero plena numorc

> deter-

Digitized by Googl
 .

'

560 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Mofchic 5 determinatam quandam (licti quantitatem exprimunt ,& cum prxdidlis car-
Illisus ac (anguine commilcent, in marmoreo tundunt mortario, & reliquam,

vt mcmoraucrat F. Gregorius , ad vnguem adhibent operam. Tum in loco, in

quo lipevrina euertitur, bene inuolutam pallam Icpcliunt ; vel vtriculorum
Odor tx aliquot horum in vafe illo, 5 / vocant Gnci,in quo ( (It auribus honor ) hu-
nianorum tam (iccorum , quam liquidorum colluuics recipitur excremento-
rum, (u(penduntur, ad tres quatuoruc dies detinentur. Exemptos inde &im.
vmbro(b cubiculo bene (iccatos externis mercatoribus diuendunt Locus .

animalium horum natiuus ell in Portugalliz Confinibus , imo magna pars

in ipf.a eft Portug.allia (ita. Termini Lufitaniam attingentes vocantur Sfrr<*
de Catta. In ipfa autem Lu(itania exillens locus dicitur Serra de Stela. At-
que htec eftfuccinAa molchi Lufitanici parandi n.irratio. Mofchi quidenu
opificium ipfe ego non vidi; animalia tamen & plantam mofchatam (aepius
vidi Reliqua curiofiratis gratia ab Incolis didici, quibus fidem denegare pia-
.

culum duxi Hatc Rocchus Ezechiel Bautfchner Medicus

.

Apprime hic omnia cum F. Gregorij enarrationibus congruunt , qui (I ve-

ra funt ; non erat, quod tantopere Amatus Lufitanus a plerifque (criptoribus il-
lis, qui ex libris, quam rerum vfu & magiftra experientia dilcerc malunt,explo-
deretur
Neque enim Arabum de Mofcho documenta canu
(criptis tradita

vim & energiam habent, vt nullum dubitandi locum relinquant, neque ea_i
vcrifimiiitudine mihi videntur , vt omnium (iibito animos capiant , & contra-
rium (entientes refellant.

Quid iB_> Qil'd igitur in hac nobis controuerfia ftatuendum ? Certitudine forlan om-
deltituti in ambiguo hpcufque verfabimur ? Aut conuenirc putemus , vt toc
Irouerf'
Auueo^. clarillimisiinimalium Scriptoribus vnicum tandem F.Cregonum nolfrum , Sc
Qui
Atqui nec aduerfariorum argumenta Hercu-
fthum ex Jea mihi penitus e(Ic videntur . Legat cui placet, .^/dro4d(cap. xo. dcQuadru-
jpeum?iS> pedibus Bilultis. Reperiet miram eoruni,deortu mofchi varietatem quando- :

.
quidem horum aliqui vmbilicum huius animalis mofchum faciunt ; aliqui vc-
iicam circa eundem ; alij in inguine abfcefTum: Scahger (anguinis collcdlionem
fiue apollema in ventre: .ilijiolliculum certum elTc in hoc animali confHtuunt,
qui fi femel excindatur , non producat amplius mofchum alij vt Alexander 2fe-
:

nedtSas,{itai\e quid euenire quod inimulieribus menllrua patientibus opina-

,

tur. Et ferme quot homines, tot lententi*.

Non miror itaque Yachfio apud tAldrouaadumlurpeikaTnef^e eAraiamhoc
decretum , quoniam in mofchi deferiptione plurimum variant Hic itaque. .

mofchifero animali tumores tales efle autumat , quales in Cadore U Leporihas

reperiri inquit quos vulgus tcftes nominat , Scob id Lepores omnes fimul ma-
,
res ac heminas efle credit , a quibus ip(e odoratum illua pus emanare arbitra-
tur Sed & hunc non minus erronea duci opinione exiftimo Cum enim mo-
. .

Cur mo- fchi animal capreolum xmulans, tam rarum ac peregrinum (it, ex quo illud.

po*to effe extrahi tam nobile odoramentum creditur, vt in hodiernum vfque diem a quo-

quam vix redic deferiptum aut depidkum videatur ( neque enim ique notunot
elt atque Zibethicum , familure iam pene nobis cfic&um)vndc qiuelb tantft
odora-
 . , . . , .

, IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. jfii

edoratiilimi huius Cuc puris , fiue faniei , ex vno atque altero tumore, fiue fan- i foi

guinis coagulati quantitas eximatur, vt eunda: non modo

t/4frud,ieA Amrricd etiam toti lufficiat ? Cum in lolo PerMnt Regno F. (jrtgms
mihi certo aflirmet plus mofchi in cibis potu , dulciarijs , velbbus , alijlquo qui m ro-
,
deli cijsconfumi, quam in Europa vniuerla. Neque enim in fingulis ferme
poculis potus fui mofchum tantummodo (bluunt abliguriunt , Icd in integris &
quoque vinorum dolijs compofitionem ex charyophyllis, Cinamomo, Citri &
Aurantiorum corticibus , cum plurimo molebo in lacculos congellam liifpen-

duni.Quam
^ & ad Epithemata cordis confedionem
*
ftillatitia florum Citri
... inii-t- inajt*ma_j !
atque Aurantiorum aquis macerant, & in vinum debilitate applicant , in- norchico-
tingentes pexum, ftd nondum in fila contortum , in hoc iplo liquore fc-
ricum , & cordi admouentes .

Cibus etiam fine hoc vix parari pofle cenletur, fiue pulmenta fuerint ^.fiue
illi udus , intrita aut panis dulciarius, cruffulaca , liba placenta; aut artocrea_>
,

coquantur. Addebat F.Grtgrim cx Chtnx locilque vicinis vbi Molchus paratur , vuh -
quotannis mille Arrthds, \\oc eft viginti quinque librarum millia vehi vedique
ac per varias orbis partes diftrahi , led maiorem huius portionem in Woimw m^rViiTcx
HiJpanUm ac Penumum Regnum portari, vbi cum minoris argentum *llimetur, ciiituquo
ibi Mercatores propterea lucrantur. Tantanu
quam alijs in regionibus, plus
autem molchi copiam quomodo vix nomine etiam notabclha nobis lubmi-
nifirabit ?

Fauenc huic non coniedurz,fed veritati,noftri Vnguentarij & Chirotheca-

^ ^ '

rijRomani,qui mihi certiilimo atteflatur,mofchii fibi aliud nihil videri, quam

ianguinem & carnes tui^ fe enim dum in aquis illum odoriferis foluunt , fila-
, |on) r<^
znenta szpius reperire , ac veiuti neruola & carnofa quzdam corpufcula ,
pellu
'

culas quoque, quz vbi diutius aqua fuerint maceratx, etiam in tumorem alia-

rum inflar membranarum attolluntur Nec mirum adeo videri debet carnes
. ,

ac languinimmolchum olere, cum alui retrimenta etiam quorundam anima-

lium , illius prxeipue quod Mxrtes fiue Manorellus dicitur , molchtjm odore ExermSca
plane zmuletur , id quod fxpiflime in Germania expertus fui , vbi animal hoc
non cicuratum quidem, (cd fuafpontc per domorumteda, gallinarum oua_>i<'-
**
S
fiifllirans Ibrbenfque v.agabatur
Ne autem F- Gregarium , omni quis defUtutum feriptorum authoritate exi- a vinj

Ihmet, laudare hic polium OdvdrdMM^isr^yAmLufitanum, qui in Summario

fuo Jltauorum tu papularum Oruntaltum faciens dc Repno *Ar*cam inter
Betigalam Tagu poluo,msvKmos 311 montes Capelangam didos, cuius habi- finaBiir.

tatores inquit, ferre Rubinos & Molchtim ad magnam ciuiutem *4uu, ex qua
in Pigu &: hinc in "BengaUm & Narfingam Sc Pacem per AlaUcam tranljiorcancur.
Aiofehus, addit ipfe, ex aitimali /imtli Ca/rra conficitur . oAnimalia hac excoriantur odoardi

I
& caro cum fangmne cmtufa in
<z/eficos fiue evtriculos ex eadem pelle confeSos aptatur ,

^uoj nos 'Vocamus Papas Bt hac efi 'veritas mojebi , (g/ non eSl apoflema fituti cono-
,

mumterfirtur , ^
^ui iene examinat mofchi majfam , in illa ofia contu/a reperit Hzc no
fiiflragari F. Gregarie bctdmato plurimum polTunt, vtcunque dicat Barbofa,

Caprarum formd animalia illide non Citulorum aut Felium figura reperiri
Verun-
 . . : . . .,

561 ALIA ANIMALIA NOV>E HISP. NARDI ANT. RECCHI;>

Veruncamen hunc quocjuc cx auditu potius ^aufifTc, quam oculis perlulIraA
fe plane mihi perfuadeo, cum hic ipfealioin libro eodem hoc primo Na-
uigationum volumine colleiftoris Ramusij , dc ijldem agens locis Aracam ,
& Vegu ,
contraria quodammodo didis fuis afferat proprijs . Qu* lingu'-

la pene verba in fuas aduerfus Cardanum Exercitationes Scaliger tranllulit

Exercit. nempe ii.nonfada Btrbofit tamen mentione , cum eo tempore liber
hic nondum imprefllis quidem per dodorum tamen hominum manus iret.
,

Huiultnodi hillorias Indicas cum plures prilo nondum commiffas Scaliger

, &
poflideret in fuos lubindc Commentarios aliquid rari nouiquc,quod Car-
Vnde Sca-
]igcr non
danum latuiffet, infercret, magnam libi nominis inde celebritatem concilia-
raro Iodi* uit. Ait autem vterque, Animal molchi in Regno Pegu fimile efle al-
ca nniLUj
afferar bum jdentibus Elephanti (ed paruis , fub ventre &
pedore ei apoftema nafei,
qudd vbi (edum fuerit , hirudines pro reliquo extrahendo lan^ine , animali
admouerijhaspollcaficcari, contundi, prioris fanguinis per apollematis fc-
dionem cxtillati,& viribus efficacilTimi pauxillo , hos pulucres vigorati , &
adulteratum ita mofchum prieparari. Harc inquam, omnia quanto auritis
minus, quam oculatis fidendum fit indicium non leue facere poffunt
tellibus ,

Vt verum fit,quod fupra etiam ex Scaligero monui , fetibendi periculum fiepe-

numero ex aliorum pendere mendacijs
Sed lepidum mehercle eft,non deeflc, qui iam caulas repererint quoque, cur
Natura tumores illos Mokhum cotinentes in Capreolo vel Capra fabricauerit,
Ktmis fa vt videre licet in Calccolarij lunioris mufeo impreflb , has
nempe quod animal
ciles qui<
dam fune hoc paruo Liene pra:ditum, in huius fubfidium ciulmodi tumores nadum fue-
in caoffs
reddeodis. rit, vt per eoldem humor ille ficulentus expelli poffet Ciim tamen qui eo .
,

modo philolophantur,nec animal viderunt,aut fi viderunt, an illud verum mo-

fchum fundat,anatome certe an magnum, an paruum habeat Lienem , experti
nunquam fuerint.Scilicet adeo in procliui efl Rationalibus didis Medicis, ad
quodlibet propofitu problema fipenumerb etia data opera fidum,rationibus
relpondev>atque imber quado pluitiled rationibus proredo plerumque plum-
Aothores beis & elumbibus . Adftipulantur &F , Gregario hxc in Gcfnerianis deferiptio-
utdam F.
2irgorij nibus Roderici Lufiiani verba Mofchi 'vero comfofitio ex multis potius, quam natura-
.

feneeocix res eH, cui iafis animalis cuiufiam Dapjico,id efi. Cuniculo /imilis , /anguis eR, qui
lis
iueacea.
ex Irsiia prteipui Pegu prouineia ad nos,tanquam pretio/i/fimus odor ajfertur Nec re-
Roderjciu centiflimi deliint nobis fauentes authores. tAldrouandses dido loco,cum Deno-
Inficaoos.
minata molchi recenlet ,& finem h<Ec verba adiungit ; Regnum praterea
circa
AldroBU' (hina animalia generat magnitudine Canum, qua mofchum producunt Incolas aiunt,ea .
dua
Vtfic putrefoRorum carnem fanguinemque in puluerem redigant,
occidere atqueJepelire,

Aiuntque (f dia in India generari animalia mofchi plane odore , qmhufque hic adul-
teratur .
Pecros Iar Et demum quid clarius his Petri larrici Icliiit* verbis ? qui e poftremis vnus> ,
ricus Soc.
leld eft, qui res Indicas delcripfit Lib. x, cap. 17. Thtfauri fui Rer. Indic. E/1 i
China inquit, aut non procul tnde animal, quod mojchi materiam fuppeditat , quod odo-
ramenti genus <veteribus tam Gr acis, quam Latinis incognitum fiat , nares tamen quat.
iucundtjfime afflat gf- fani Chintnfe mofchum ceteris pra/ertur. Animal efl f^ulpis ma-
gnitudine

Digitizou uy
 . s .

; . IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 563

filu*s incolere folimm : boc affidnu virgarum fnfUumtjue verberibus esse-

eaatj'Vt toto fan^uis diffundatur corpore . Cadauer putridum (S" tam aridum frufla-
tim , non dttraEla pelle difcindunt , pucutofquc inde parant ,
quos Lufitani Papos nun-
cupant . Pantoia vero e ventriculo animaUs cuiufdam feri ,
quod Fele paulo grandius,
educi mtfeum credit , nec in China ipfum,fed in regione proxima reperiri . Cibettam haud
dubie intelligit: Vel fi idem omnino animal cum eo quod defcripfimus , credendum nobi-
lius ac prettopus mopum ventriculo aluoque educi, 'vtque maior illius fit copia, 'verberi-
bus ipfum , quo ad cetera membra diffundatur odor , enecari Chinenjes tamen Lufitani
ipfum , quamuis alio eduFlum loco , diuendunc
Is, qui extremnm porro manuum Chincfis Regni dcfcripcioni addidit,cll Ni-
Nicolaus
colaus T rigautius amicus meus qui duos integros in illo Regno dimoratus an-
,
Tngauciui

nos , Romam portea veniens , non fcmel me tantum inuifit, Ordmis fui So- & Societ. lc
fu

cietatis lelii (acerdotes ad idem nunc Regnn plures reduxit. Hic libro, cui Chri-
fltana Expeditionis apud Sinas titulus,capite illo, quodelcribit res naturales,qua-
rum ferax efl Sinenfisager , inter reliqua bxc habet Medicas : herbasalit, quas
ulia regiones non niji importatas norunt , maxime Tlffabarbarum iy Alufchum , qua
eecafu Saraceni Afia Vniuerfa , exinde Europa inferunt incredibili commercij lucro :

eum hic eviliffimo pretio diSlrahantur . Jdam T{habarbari libram obolis decem emptam.
Senis feptenifque aureis in Europa diuendes. Hoc iplum mihi F. Gregarius confirma.
bat,mo(chi^ibi vnciam quarta parte aurei venire ,
qua: hic Roma: (edecim Phi-
lippicis, fiue Scutatis venum datur Verum hoc non . fatis capio,quod 7'r^Wfir
jidufchusn inter medicatas herbas reponit, nec ex animali delumptum memi-
nit, quodiplum fugiffe tamen vix credi poteft . Neque enim per Mufeum , to-
mentum illud arboreum, quod veteres non ignorarunt,intellexifle putare illum
quis poflit , quod a Sinis ad nos deferri nemo vnquam commemorauit . His
itaque verbis quid dilucidiu, dici potuit ? Licet enim prardicli nobis afTcntien-
tes authores exadfam molchi confedlionem qualem ex /'.Grr^orw habemus,
,
nobis non dederint,in id omnes tamen inciinant,n6 Capreoli, fed aut Canis,n\it
Felis, aut yulpeculaeffipe molchiferum animal effe Ne tamen tot Arabibus & . Pofle I

fan et
Latinis iunioribus pertinacius obfiflere velle videar , non abfurdum duxerim, conced
Capre-c
pofTc& hoc odoramentum ex Dorcade,fiue Capreolo etiam aliquo colligi. Ve- aliquo
runtamea,cum omnes , qui de flmili animali monimentis aliquid fuis confi- fchuffl

gnarunt , ex aliorum potius relatione quam propria nixi experientia 6c visa

,
naofchi ex apoflemate illo extradfione (criplerint; ego (ane reprehendi minime
debeo , C illi magis fidem adhibeam qui molchi iplcmet fabricam pluries vi-
,
dit , & clarorum authoritate Icriptorum tellimomjs defendere le potcft,quanij
ui ex varijs quidem libris led omnibus vnum tantum authorem fcquentibus,
,

Jifcere maluit. Neque enim abfurdum elTe fibi quis perfiiadeat,iucundilliinum Odor 010*
fchi ia va-
molchi odorem tam herbis quam animalibus,& fors etiam mineralibus com- riis >(601
TCperit9r
municati potuifle . Planta: notillimx funt inter plures Geranium mofchatum &

In planc^
/ua mufihata,6i flores bulbi i\\ius,c\ui Vomitorius Diolcoridis aliquibus efle cre-
ditur & Dipcadi,Mufeari ^ MofchioGreco oh id Italis di6Ii . Inter fruiftus nume-
In anima*
rare licet Pyra mofchattlltna mofcharola didi, 'vuas quoque o/c/4/r/l<w,quam- libus.
uis a laporc potius, quam odore hoc nominis acquifiueiint . Ex animalibus Po-
'
lyporum
 . . ,

j6 4 alia animalia nov>e hisp. nardi ant. recchi

typorum /peciem vidi Mofchum apprime referentem. Sunt & Cercopitheci , 6i/er.

pentesquidam , & Muris quoddam genus , cuiufinodi fibi a Ludouico Go-

zadino donatum feribit AIdrouandus , Mofchi odorem fragrantia ..Qui
idem , D. Hieronymum , A\immo[cum peregrini muris pelliculam efle dicit hu-
ius odorati muris pellem intellerifle arbitratur : vtcunque alij interpreten-
tur j
potuifle S. Hieronymum intelligere potius folliculum illius animalis mo-
Ichiferi, er cuius pelle adhuc pilola vtriculi 'fiunt & molcho implentur, qui
muris pellem quodammodo imitari videntur, vnde forlan
aeJWwrr nempe deriuatur . Sed de huius Etymologia plura leges apud
Aldrouandunx..
locunda-j DedTcmhicpartibusmeis,nifi,quodcumanimidele6Iationc mihi aufcul-
Eieph.lto- tanti idem F.Gregoriusnarrauit,rccen(erc pergerem. Ab Elephantis nempe

Morchim' Indijs Orientalibus fuauiffimum mofchi odorem exhalare , quem cum vo-
, fi cubicula eorum,vbi in vmbra detinentur, ingredia-
oiente. luptate quis percipiat
tur . Quotielcunque autem operis adhibiti in Ible verfari coguntur , fudor ipfis
erumpit tam fiiaueolentis mofchati odoris, melleatquc confillenti* , vt a lon-
ge mulcas omnes ad fe depr.Tdandum allidat , qu* turmatim confluentes, mi-
Icrum male animal diuexant . Cum enim nec cauda breuiore , nec probolcide
le latis defendere queat, extendit quam poteft maxime & explanat pellem fuam
rarillimis & longe a Ic diflitis pilis confitam ,
adeoque glabram plane , ac mo-
lellillimismulcarum fudibus expolitam : ac vbi ingentem beftiam mulca-
tum Myriades obfidcnt & molchatum melleumque depalcuntur fudorem.,
Elephas momento temporis totam corrugat pellem , & in rugis plicifque illis
ebrias veluti belliolas ex inopinato comprimit,occidit,ficq.earum lefe moleftia
liberat.Si quis autem liidorem illum cochyliorum teftis,quod Indis facere con-
fuetum dl, detergat, & in valcula corriuet, mofchi odori minime cedentem

At floteii
^ ^uaueolentem naribus liiccum lucratur
plurima-, Hffc,fi Arilloteles nouilTet, cui Elephanti ignoti nequaquam fuerunt , non
IgoM fiie
quarfiuilTet Sed. t j. problemate 4. Cur animalium nullum Juauiier oleat , excepta
P*herailam enim plura odorem optimum fundentia,non bellijs cantum alijs,
Jn
mum i'pi- quod in Panthera iplc fieri putauic, Icd hominibus etiam gratilfimum Ipiran-
tia animalia delcripfimus , Et quod mirum quidem ell in liidorc & fxcibus

earum illum reperiri , qux tamen ceu excrementa & cruditatis aliquid partici-
HoCTifciue
mente Ariftotelis eodem loco , lirtere potius omnia deberent Sed .

de ribe- nunc non libet ex Ariftotelis, in Problematibus, placitis odorum elTentiam cau-

cho . lalquerimari & examinare, quod alio commodiore fiet loco. Nunc igitur
impolho, A/galia &c Mo/cho ,dae id t/imhramodoTUam grileam & Ambracani
plurimis didam, me accingo
amb^a Multorum, Dilquificio Ambrx,clarifsifimoru Nacurx Profeflbru,Medicoru
feo odora- ac Hilloriographorum ingenia hadenus torfic.Quare,ne adum agam, pleralq.
'* horum cotrouerfias prfceribo, vel liimma (altem reru capita dclibabo.-vbi tame 1

quod F.Grcgorio de Boliuar & mihi probabilius vidctur,propo(ucro priusicu re-

dii & fui & obliqui regula rede dicatur.Hic igitur meis indudus precibus hac
fua patrio, vt (blitus eft, fermone de tAmkra crilea Icu odoraca,non de Succino in-
quam ,

'
GoogU
 ' .

,
, IO. FABRI LYNCEI EX^.POSITIONE.'-
quam antiquorum EltStro I^tcnciam milii Crripris confignauic
,
.
'

Et de Ambra inquit ille, non delunt qui diucr/imode opinantur. Ali-

aui lemcn Balsnx . qui falluiuur. Alij quid vomitu reia >1 &
efle llatuunt -

i * mriJS
^ j *

aum, qui & ipii errant; cum non doceant, qua ratione, aut quibus ci- Ambra_,
. t

pleta cibis cum bellia patiatur Qqod xque illis vliiucnit , qui excre-.

menta effe alui credunt. Et licet aliquando quod dicunt , verum effej Emnr qm
contingat tam exigui tamen Ambra illa cxcremcntitia ell moraeati.,
,

vt decem huius librx , valore & viribus ab vnica verx Ambrx vnciajj
cimcnta

vincantur.
Hoc igitur .certilTimum eft, Ambram non clTc aliud qiiam Bitumen dc Ambri ctl

quoddam vcluti terrx excrementum , quod ab ciuldem vilceribus in maris rpcits"'*

abyflb vi mineralibus innata, expellitur enim conllat, iinmen- . Experientia

fam huius quantitatem ibidem generatam & cxpulfam non tam terrx ipfi,
quam Icopulorum & cautium radicibus fpongiformi quidem , fed molli
admodum (ubftantia adhxrefccre Huius autem fubllantix mixtura talis .
pifebm
ell, vt cundli omnimodo pilees magis illam , quam vUum alium cibum.
clcamue appetant.
All mari imo (labulantur quo omnibus indif-
quoniam hxc vt diximus, in min,
,

ferenter pilcibus, propter Irjgiditatcm 6c profunditatem penetrare haud eft non omnes

conceflum hinc ht , vt non nili Balxnx eb pertingant

; Quemadmo- .

dum enim inter. grelLlia ac reptilia , alia arbores altillimas & montium,
culmina confccmiunt , alia in fuperficic terrx gradiendo corio cius ad-

hxrcnt^ 2 curfusmliqua funt Velocilfimi, &,alia tardius incedunt: &inter '

volatilia vix homo le aliqua .tollunt , vt Hirundints ; alia etiam ad fu-

premam aeris regionem contendunt vt tAijmU , & alia media volant via :

ita in m.ari prorlus eiienire putandum ,ell , vt pifeium aliqui in liiprcma

domincntur huius regione ,jalij medum fulcent , 6c Balxnx demutiu
infimam attingere valeant. Eft autem inter ww4/<Crtf fpecies quxdam.-, defoudut.

qux corporis mole reliqua, vt .omnia (iipcrat, ita in prolundiflima pelagi

delcendit, ibiquc hac hiruminol.H vilcolaque materia, Itue Ambra velcitur .
tfle autem pinguem Ambr.x.iliorum mftar bitumimun liiUllantiam, velkmc Ambra pn
dilces,quod nec aqua nec aceto , Icd oleo dillbluitnr , cum fimile limtli gau-
deat , eique libenter adbxreat , ./ . \
Cum ingens igitur h.Tc belua adimumle maris fundum demifie , tanta
in Ambram gulx auiditafc. inuolat , vt.cum maximam cius partem vora-
re centet partim roftro partim cauda le hmc inde motitando, aeibrsed.im
, bjIot to
,

roto le corpore cautibus ,.qjtijb.us Ambra. adnafcitur incumbendo , nc a

mari interca duJm appetitui luo fausfacit immenfam.., liirfum pellatur ;.
fio^^isra
iusraokm rc'parftt ac dillrahac, qux ad centena aliquando librarum nnlUa parare vt*'
alcendit . Hxc vbi iam |u.e.latis&'tic vor.icicati , luperiora petit, & non raro vbi
maiori quim ferre poliit., le.,Ptierancrit copia , eius partem reuomit ,quxli Baiaemvo-
ka confeftim.habcripolUt,la.cisadhuc.priftans Ambra foret .Alui autem ex- d aX*
CTCmenta nauci lunt8c Atn.h//inip3ruH>,rcdQl(cntia. partem.
^
i. PcrtcclilJiima vero rAflibu: illa.eft ji quatp Balxna non dcgluiiuic , fcd

_ i Bbb qux

D _
'

'v Coogit
 . . .

j 66 ALIA ANIMALIA NOVyE HISP. NARDI ANT. RECCHI. ,

Optimi quiE
fualpontc ad maris fiiperficicerudlauitjid quod ipfi haud difficulter cuc^
Ambriqot nirc poteIl,cum natura (ua pinguis acleuisexiflat.Vbi itaque ad fiiprcmam il-
lam maris regionem emerlic, eiufdem incolis pifeibus przda hc optaciffima. In
hanc enim maxima illi copia le accingentes irruunt, malPam difccrpuc , & qui-
Ab omni- ^bct cx tam opipaTO fibicibo particulam abripit, cam tam diu agitant , donec
bnt indif-
ad maris littus adiuuante ipfo vndarum reciprocantium naotu, propellant. Fic-
foS, co- ri tamen non raro folet,vt procellarum *llu& ventorum propulfumaxima_.

etiam frufta antequam pifeibus efca fiant, extra mare protjciantur . Vbi au-
tem iam littori vicina aliqua malTa reperitur , ibi minorum gentium pilees
turmatim cpngregantur , Sc quantum volunt polTuntque , exlaturantur .
Q^od vbi inficco iam collocata Ambra demum firmatur, nec adhuc a pra:-
Ni ci- datoribus tamen Cancris auibufque tuta remanet, quz tam diu huic infiftunc.
Sis rac!!l vorantque , quamdiu a Iblenon penitus exiccatur. Et nili his lubiaceret
periculis , iam maior huius copia inueniretur , viliorique pretio diuende-
retur.
Qaid t Solent veto Cancri illi magis /tmbrd portioni inhzrere, c^axgrijia dicitur
autem hzc nihil aliud , quam partes Ambrz magis fibrofz. Videtur
Eli:

enim hzc per neruos leu venas ac quodammodo radices fuas fcopulis ac ipfi
fub mari terrx adhzrelcere ,
per quos ncruulos leu denliores particulas
Ambra fuum ex terra originem & incrementum adipilcitur . Et hanc ob
caulam grilea Ambra denfior ,
grauior adeoque cificacior edam exifti-

roatur
Vbi F. Atque hzc vera &: realis Ambra efi qualem ego vidi in oris & littoribus
,

& Mafambigue In Oriente quoque in littore tAngoU,

Et przter hanc relationem reliquz omnes luntabfque fundamento, ob id
dubiz , &
nihil caularum afferunt , cur ijs credatur Qimd (i tamen non- .

nemo meis velit fidem verbis denegare , fua iplimet libera maneat phan-
tafia &
opinandi poteftas, hunc enim ego certum lecurumque redditum-,
velim , nemine mortalium ob id , vllam hzreleos fulpicionem ipfi impingi
a
debere. Atque hzc volui cx F.Gregorij mente ac przfcriptio ftatim meis przli-
, ne in hoc Ambrz pelago controiicrfiarum
rios. bare Leifloribus vndis plenif-
fimo , dubitabundi diutius fludluarent , fcd cenum in profpedlu portunu
haberent , ad quem vela dirigerent Reperio autem a diuerfis Icriptori-
.

bus ,
Ambram tam Plantarum, quam Animalium ac Mineralium in claA
le collocari , ex his enim tribus omnem Galenna & ceteri Medicorum 6f

'
lij materiam medicam deriuant.

Soiigcr Plantis Ambram Scaliger accenlet Exercit. 104. cap. vel particula 10.
his verbis : Facibus inclinat animus Ambram tft fimgi /pedem . Cortice
quidficR. Jfia, cbeluSlam ma/fam 'vitlimus ,
nec /iuc fquammularum 'zie/lig^s vt tn Fung
'
rvetulo . Intus globulorum coha/Ionibus podus acctdit ad Tuberum naturam tfu- ^

rundam, ijua pe^liatim concreta funt . St quidad ptrfuafionem facere poteil , altud
huc adducendum . I Rutenis fungtUos najet perpufiilos , nsalde odoratos , ad l^e-
naos etiam odaratiores
,
.Verum hzc, quz vltimo affert lo-
quos Aiojf<rones 'vocant
co de odore argumenta, parum periuadent. Iam enim lupraMolchi odorem
_ . quoque

Digi!:.:}d by GoogI
 ,

, IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 567

-quocjue tam in Plantis & Mineralibus, qu.tm Animalibus rcpcriri probauimus.
Spongiformis {iibllantia etiam, cum e viucntis cranio & cerebro la:fb hominis,
vt planca ex terra crefcit .
Quine metallicis tam Natur (ponte, quam artis in-
dullria elaboratur. Vidi argentum viuum ad hanc (iibftanti formam arte ad-
ducLum,& exiguo labore in Mercurium currentem reducium .

Fungus Scaitgtri puerile figmentum efl, inquit, Libauius in (iio dc Ambra tr.i- Scahr
(Satu. Videtur autem ipfi hc opinio duplici dc cau(a explodenda: tum quia vi nipu^.nlt.
dendum ede iubec.an liib mari hingi planta naici pofsic?cum quia in tatam mo-
lem,qnanta reperta fertur trecentarum librarum, imo Infule magnicudinemon
videatur po(sibile excrcfccrc fungum pofle. Veruncamen priori LibauijTOic- RefpnJc-
eSioni ficile (atisfic,cum videamus non paucas in fundo maris imperfedVas
aliafque perfeiSas plantas viucre . ImpcrfccSarum .a (c in mari obfcrunta-
rum, in luo dc \mperfUis pUntis Lib. mentionem faciet Princeps C^Jlusno-
fter. De perfectis hc habet Pigafitta exOdoarcU Lope^ nauigacione ad Con-
gianos inlHt uta : In parte Infule Loande continenti oppofita , nafcuntur in locis humi-
lioribus fub acjita arbores pofl defluxum maris confpicue , cfuarum radicibus magne ad-
herent oflree, carne pugnum humanum equante, fapore tucundo. De mole ingenti hu- m,,;,
iufmodi fungi rcfjjondendum foret, maris vallitatcm non dedecere valliisi-

mam plantam impcrfe(Sam,& fungolam pr.clcrtim, qu minerale terr cxcre- as , it,

mentum videatur ,
informe vcluci &: cellaris inutile pondus fi organorum 6e
; fi!i^'r"pro

lartium diftiniSionem fiiltcm intueri velis Confiderarc' . quoque poterat , nui-

fum vnquam terrcll re animal marinas bclluas mole attingcrc,cum Plinius me-
moret 'Salenas quacernum iugernm, & Prifles ducenum cubicorum. Idem Ale-
xandri Magni clalsium Prfe(Sos retuliffe feribie , huiufinodi hftliarum olfa..*
quadragenum cubicorum longitudinis reperta fuilTc . Qinre minus mirum, fi
etiam marinus,quamtcrreftris fungus maior cxiftac.
Andreas Baccius,quem inter clafiicos iure ac merito feripeores collocare pof-
(iimus, quo ego primo vc 7(pmam veni (cfquicnnio , magiltro vfus fecundo vix Medicus ,

clapfb Cathedram ip(iusin rerum naturalium profedione adeptus (um,in opere b"',

luo de celeberrimo , lib. r. credidiffe vifiis Ambram ci\c Animalis

excrementum. 'Non difimile autem Veri flt mquit,^uod relatum ab Indis audtui a vi- n-
ro Principe: Ambar pifcts quoddam effc excrementum, vt Ztbethum Catti Indtci, Ado.
flhus Conorium qui quar undam adnafeemium herbarum pabulo fatur gignat ali-
(gf"
y ,

quando abfiejfum m 'ventre intimo ^uo dirupto tria habentur Ambarts genera Aut li-
. .

quor emanans fupernatat aquis, idque optimum: aut d pi/ie [ponte euomitur,quod 'viltus,
nec fdtis digeflum : aut pifle mortuo ac etcclo ad Itttus inuenitur promijcuum partim can-
didum partim nigrum .

Huic opinioni valde illa quadranr,qu9 Carolus Cluflus in Annotationibus fuis

ad eAmbari caput Gaii;ie ab ^^rfD,adfcrt:intcllcxi(rc nimirum (e a Seruatio Marel
^Bnrgundo, qui Ambari, Molchi & Gemmarum cognofccndarum cauia P^uri-
mas pcragraucrat rcffiones, Ambarum nihil cfle aliud, quam recrementa in ver Aiiiiruiifie

Raln ventriculo colledla.Plurimos autem in hoc decipi , quod pro 'vera 'Ba-
Ipnaorcas. /'Ay/fwrM&fimilcsCetaccos magnis dentibus praelitos pifccs h.ibeat, Tv-
cum vera Balxna dentibus carcat , pilees integros voret , inde vilcola in ftoma-
Bbb 1 cho
 . . 6
. :

568 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHL <

Qu ver
cho&indigcflamafla congeratur, in qua Izpiiis dcuoracorum roftclla Poly-
porum inucniantur . Non mirum
cum in magnorum Cete ventribus
itaque ,

Ambram nullam repcrerint,Ii hanc ideo opinionem, Ambar animale quidefle,

reprobauerint quandoquidem veras nunquam Balatnas (ecuerint
,

Opportuniflimum nunc accidit , vt de hac vera putata dentium experte

Una,\e\ in Komamrum nollrorum gratiam ea hic (cribam , quorum partem ipfi
'
mecum viderunt , partem ex fide dignorum auditione ego accepi, cum ea prar-
cipueadhanc noliram aliquid facere controuerfiam , & leiftoremiplum non
parum deledtare videantur
venpurj- CTrca Februarij mcnlcm clapfi fexcentefimi vigefimi quarti fiipra millefi-
nnim anni , eiufmodi Balxna non procul a Caltro S. Seutm maritimo triginta-,
forlan ab VRBE m illiaribus dilfante, inter duos fcopii los Icd iam exlfindla ap-
pulit . Erat hate bcllua longa palmos LXXXXI, craila L. Os longum XVI. la-
tum X. in quo aperto & trabibus (ufTulto commodum equo infidens homo
,

fpatium habere poterat Lingua longa XX. palmos, quat ex ncruofiscrallifsi-

.

mifquc fibris carne rubra intertextis componebatur

^MiraWiii Dentes hic nulli , (cd horum loco videre erat corneas laminas nis;riu(culas,
forma in fplcndentcs & obloiigas , vcluti fi tot retortorum gladiorum , quos Acinaces
hac Bai-
jppeliafe (blcmus,vagina: coriacc* eflent ,
eo ordine pofitas,vt tiltulc ill* ilan-

nea; in Muficis dilponi organis folent . Harum breuilsima quarum (

duas ex re-
centibus gingiuis,(i modo gingiua: dici merentur, ablcidi,domique conleruo)-,
fcmipalmari logitudine crat,c?teris pauladm accrcfccntibus, vt longifsima fex
palmos eti.a luperaret,('cd cralsitie vix digiti minoris vngue attingeret, latitudi-
ne vero ad qu*uor vix digitos alcenderet H.-e omnes lubtiliore & tenuiore fui
.

parte fecundum totam earu longitudinem pilos etiam fcmipalmari longitudine

adeo hirtos promittebant, vt meras porcinas fetas efle iurafles. Qua: tamen,
vt probe ego examinaui , aliud mhil erant,.quam mera fila fiue produdfz fibrsc
ipfifsimam illam materiam corneam (fi tamen corneam appellare licet) confti-
tuentes. Vbi enim alimentitio glutine hi copingebantur, ibi cornea fiue coria-
cea illa fubflatia rtfultabat,& vbi hzc finiebat,pili ijdcm foli logius excurrebat.
Et quoniam Natura non voluit, vt ha:c tam mirabilis dcnciu forma .ic feries,
nci pofius inftar aliorum oflea tota ac duriilima elfet,*quippe cum dentes hi fub palato flu-

cfledcbuei <^u3rent nec alueolis vt ah; comprehenderentur, ideo debuerunt fuperiore

,

qua palatum cotingunt parte, molliores ac veluti pilofi clleiinferiore dura,cor-

nea.cori.icca ac quod.-imodo ofTeajVtcriquc appellare libeat, fubflatia prxditi,vt
alimentum,quod deuorat btllia, aliquam ibi faltem refillentiam reperiat. Sunt
enim hi deces diuerfo plane modo fituque,quam Ln alijs contingit, ordinati per
oblongum videlicet palati fornicem porrecfi,Sc minime ex imo furfum eredfi.
Aduertendum hic tamen moneo Dodfifsimum Rmeleletiinn lib. -cap. i i.dc 1
hu-
iu, Pifcibiis, vel hallucinatum fuifle, dum Balxnas huiufmodi defaibit inquiens
defen^ Oentej in ea nuUi fed horam ,
loco m vtraqae maxilla carne t funt lamina mgra , fenfim
'

lapiisiUit
fnilhj fimilesydeflnentestifnaantercore iT poHtriore Jiue interiore ons farte hre-
ftj. mores funt , tu medta longiores: ab interioribus lmgua.intus continetur coercetur, indo
edulia , Vf/ ahjtipa iia diffundiiur,yt in eundem locum recififofiea non foJJii.WcX rcuc-

raBa-
 . . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. J69

raBalinas tales inueniri.cju* in vtraque maxilla eiufmodi detes forciti fint, id
quod vt credam, difficulter adducor.Nortra enim ia deferipta in Idio palato fiuc
fupenore maxilla mirabile illum dentium ordine, figura & collrudione mon-
ftrabacilnferioris vero maxillz labrum oireum,nigrum,obrotundum, maximx
craffitiei,ftrtis illis rcfpondebat, quibus murorum fummitaics coronari folent.
Oculorum orbita maiori alicui vmboni fiuc parmae , papilla vero tornato
ex finiflimo Ebeno globo fimilia cerncbancur.Cutis mollitie & colore Anguil- ^-[,5.
la: pellem xmulabacur. Circa corporis medium duae fiue al.e , fiue pinnx pal-
morum X. vtralibet, prominebant ; vbi corpori fixae haerebant, trium erat la-
titudopalmorum , qux finem verfus (emper decrefeebat Cauda bifurcata la- .

ta X. & longa
VI. palmos; circa hanc caro mera neruofaque nec pinguis: fupe-
riora potius quam caro apparebat, ex quo magna olei
autem verfus lardum carnis,

copia lucernarum vfui fcruiens eliquata fuit. Sub hoc tamen lardo vera ac
rubicunda caro latebat Offium, propter horrendum putrefa.^i cadaueris feto-
.

rem,non potuit tunc temporis examen inflitui

Tota illa dentium ferme compofitio Iliis adhuc connexa ordinibus Romam
delata,ac llluflriilimo &Rcuerendilfimo Principi /'r4Bo/c9 Cardinalt 'Barherino
('cuius felicibus aufpicijs huic operi iam incumbimus ) oblata, a Nobililfimo caiiiamis

Equite Cajfutnt Puteano Lynceo cum admirandarum alijs thefauris rerum na-
turaliura,lludiose conferuatur
Similis,led ingentior bellua Anno MDCXX. circa Cor/icam & ipfa iam mor-
tua reperta fuit, longa pedes centum. Solum lardum,fiue carnea pinguedo pen dciinc-io

ciebat librarum centum & trigintaquinque millia

Pro extrahendo inccllino""'
.

rcclo nilu maximo & coniundlis viribus icptemdecim viri fortes operam fuam
impendebant Hoc eius erat capacitatis, vt infidentem caballo liro equitem fa-
.

cillime admitteret Triginta duabus fpina dorfi vertebris conflabat, ex quibus

.

varia fedilia conficiebantur Et cum hxc femina elTet,vtero fetum concliifum

.

gerebat , pedes longum triginta, pondere mille ac quingentarum librarum. Ex

Euius menfura etiam prxcedentis qux paulo minor fuit , proportio fi cui mi-
,

nus accurate eam defcripfiffe vifi fuerimus , facile xflimari poterit

Erit igitur hxc vera Bal.ena, cum dentibus eiufmodi, quos nos plcrunque Cotroo

dentes oflcos albofque alueolis fuis infixis dicimus , careat, fi Seruaiio illi apud fa pra bci

Clujiw credimus ,& ex hac (ola prctiofum illud odoramentum ailwira fcilicct
extrahetur. Verumenimuero hanc belluam minime antiquorum Balxnam elle, "a'"'.

redle quidem meo iuJicio Rondeletius autumat. tAriHoteles enim lib.i .de Hili-
an cap. j. Altu animal gignunt , inquit, pcrfeclum, aliaouum, alia vermem. Procreant ;

animal homo equuSf^vitulus marinus, ^ rtlufuaquje pths inttguntttr , atque in genere

aquatilt,que Cete, appellamus, Vt Delphini qua cartilaginea 'vocantur, ^orum alte-
'
ris fiflula data eP,brai.ihit defunt vt Delphinis gy 'Balanis. Habent Delphini fflulam in
dorfo,Bal(na tn fronte. )ix. Plin. lib.9.cap 6 Ora Balenp habent in /rontibus,ideoque (am-
nsa aqua natantes in (ublime nimbos e^ant. Huic autem iam a me deferiptx belux,
cum branchix adfint &; fillula defit , qua ratione cfTc Anftotclis & Plinij B.alx-
nam afleuerabimusiCunfirmauit autem mihi D.Bernardinus Radi Eques & Cen-
lumcellarumf Vulgo Ciuita Vecchia)Archite(ftus,fillulam in hoc Cataceopifee
Bbb 3 fenul-
 , : . . :.,

57,0 ALIA ANIMALIA NOVi HISP. NARDI ANT. RECCHI.

In hacBi- fc cum diligenti camen examine cadauer beftix perluftral^
}* fcc , & dcfignaciim xrc quoque cuulgaffet Exi llimat igitur Rondeletius hoc
fuic siiu- nortrum Cete , cum Balzna neuriquam fit , potius Anllotclis & Plinij MulcUr
Ium clle,que Grrci iJuiUnm dicunt Et Plinius quidem lib. 1 1 .cap.} 7. Mufathit
.

Videtur marinus , qui 'BtUduam anttccdit , nullo j balet Jentes , fed pro ijs fetis intus os hirtum
Mufcuiui hngitam etiam ac palatum. Ariftot. vero lib. 3 . de HilL An. cap. 1 z. Mufculus
. etiam pifeis aix^ilos in ore intus habet rvict dentium, quibus omnino caret, fuiltis fimiles,
Oirnoiuj Redlc hxc omnia Rondeletio adllipulan videntur, Balxnam neganti fic
fushtc'^- Wulculum clfc affirmanti. Et tamen non leucm mihi icrupulum inijeit:
iM quod Ariftoteles nempe &'Plinius dicere velle videntur,ex palato animalis hos
pilos cnafei, cum in noftra hac beffia ex corneis ilhs laminis, qux probe a pa-
lato leparari poliunt , originem (uraant Accedit Plinij authoritate credi de- .

bere , Mulculum non magnum pileem , laltem non ex Balarnarum clalTe clTe,
cum dicat lib. 9. cap. vltimo : Ac e contrario amicitia exempla fum prater il-
la , de quorum diximus "BaUna
focietate &
mufiulus , quando pragraui fuperaliorum
pondere obrutis eius oculis iufeflantia magnitudinem vada pranatans demonUrat , oculo-
rumque rvice fungitur Hunc Oppianus . &
AElianus Ducem Bolana appellant , &
CiuMdnMKj his verfibus parui corporis facit: ,

Si ruit in rupes amifo pifce fodali

'Bellua ,
fulcandas qui prauius edocet rvndas ,
Jmmenjumque pecus parua moderamine cauda
Temperat ,
tanto coniungit feedtra monslro
Et Oppianus lib. 5. conceptis verbis paruum appellat, cum enim de immanibus
illis & cetaceis pildbus loqueretur
,
qui tarde monentur , dudorem ipfis

paruum hunc pifccm attribuit

Pondere magnorum membrorum tarda feruntur ,
St lente aquoreo circumuoluuntur in aslu .
Hac ratione comes emnUis duSorque viarum
%Blufiulus eflparuus vi/u,fed corpore longo ,
Et tenui cauda, paulo femotus ab iUo
Pracedit, monflratque miam , dutitque per aquor .

Ali quoniam idem Plinius lib. 3 1. cap. vltimo Mulculum non

inter paruos pi-
lees ledbelluas marinas, vtA^/?w,j54/<e4j,Priff/r,0rf<M fimiles nume- &
rat , putat Rondeletius eundem lapliim fuilTe dum priore citato loco, pro Ba-
,
Ixnx duce Mulculum affignauit . , .

quidem JlpndeUtius, in huiufmodi edentulorum mulculorum, Cucj

S BatenS
Balxnarum male creditarum , ventriculis non raro Ambram inuentam elTe
aliquaodo

'^8 opinor , minime conuincit ibidem hanc ex male digeftorum ,

pilcium vilcola malfa enatam fuilTc cum idem iple affirmet in eorundem fto-
,
machis nihil prxter aquam Ipumam, mucum & fxtentem Algam fine vUis
,
,
pilcibus, aut pilciumlrulhs reperiri
, vt vel hinc clarum euadat eam minime ,
carniuoram belliam efle.In noftra certe belua,
quam ad noftrum hoc mare roe
diterraneum appullam iam latis delineauimus noftri homines prxter malo
,
o entia & naribus vix toleranda retrimenta,
nihil quicquam offenderunt
Et

Digitized by GoogI
 . . . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 571

Et hanc quidem beftiam,&qua:in ipfa continebantur pleraque, exaiSlaj
di/quifiuit diligentia ex famulis quidam lllullrilllmi Principii Crciij noRri ;
Princeps
Cdius pec
quem, cum iplcmet ( quod maluilTct hic rerum Naturalium curiofiffimus Spe- famulum
rator & Obleruator ) ob negotiorum & longioris vi* incommoda Aquafpart* milTum^a-
lnam hac
in vrbe fiia retentus , coram adeile non poflet eo ex Ciuiulfa Cn/ia Callro fuo
,
perluArari
curaulc
a Maioribus C?h* Gentis in Tulcia;dincato,neclongeaJ'. 5'rMrrddiirito,able-
gauerat. Qui cum exquifitam partium omnium proportionem menluseflet,
dentes etiam aliquot /eciimabllulit, qui in Principis .Mulseo hodieque inuc-
niuntur
Non defuerunt tamen noRra quoque memoria ali* Balsenarum Ipecies, den-
tibus non coriaceis aut corneis , (ed veris ac olTeis przditse ,
quarum vna tAsIu-
rrt loco non multum ab antiquiflimo maritimo oppido diftante, itL. Prope op-

m.arislittusproieiRa occubuit. Hoc cum littus eodem tempore animi & ob- pidti Nrp>
(uni alia_t

Icruandarum fimul quarundam maritimarum gratia raritatum , forte fortuna Baljcna ve-
ris denti-
idem Princeps Cxfius legeret , vertebram ex cauda , & dentem ex eadem Ba- bus inllru-
dfa repen-
Ixna nniRus cR , non abfimilem plane illis , quibus Hippopoimos hic Rom* in- tur.

flrudos vidimus
^
Et pauculos ante annos demum, fimilis cetaceus & dentatus quoque pi- Alia huiuf*
modi den-
leis , Icd paruus & , vt apparebat , iunior prorfus Mtutarefium Arcem mari tata

IlliiRriilimi D Httronymi Mruthrei Marchianii /onij propriam, vndis

oa Micca-
contiguam, reiium ap-
iam & maris xRu confeiRus appulit Hic etiam Marchio qui non tam nobi-
.
;
pulit.

litate & diuitiarum , quibus afnuii quam bonarum literarum Mathematica- , Hierony-
,

rum prxeipue Icientiarum laude cLirelcere dilcupit, & ob id Triacipi Cdfio ami- mus Mac-
chxus Mar
ciRimus,mihi beneuolentillimusiCoRam huius pileis Principi traltnifit,qu; cu cilio lotti).

rarioribus plurimis Naturx artilque donis , atq.inter alia cu Vafculo quoda ex

ipfiufmet Cetacci pileis Vertebrx cuiufda interiori Ipogiofa & medull; cotigua Caftagne-
parte faberrime elaborato,in Mulxo fuo ab eodem Uluihifi. Principe aReruatur davuU Am
bram e(Te
liia friuolam adhuc magis opinionem fo-
CaSlagnedu in Orientali HiRoria auium iter*
cora.
uet excrementum hoc Ambarinum in Balznis repenum Rercora efle auium
,

quarundam qux in Arcipelago illo interiori odoriferis velcantur herbis, in ru-

,

pes & Icopulos Inlularum earundem liia retrimenta deponant, qux mari inna-
tantia a Balxnisdeuorentur & necdum concoiRa vomitu poRea reijciantur
Garzias ab
Garzias ab Horto vero loto iam fupradiiRo, Terram quandam efle putat: Horto ate
Ambranu*
Ceterum huc me eSi opinio , inquit , Veluii pro regionum ntur terra interdum rubra elfe Terre
,rvt holuj Armenus tpeciem
efi , interdum candida 'vt Creta , mmnuHtjuam nigricans : fic
've-
nfimtle eR aut ii^ulas , aut terras Jimtlts cum tAtnbaro forma inutmri, ejuod terra fit aut Ingentes
Ami>r( mo
fungofa,aut alterius generis Quod rverurn effe teHatur magna eius, qua repentur, quan.
.
les aiiqua-
titai . Siquidem inuenta funt interdum fragmenta humana magnitudinis , interdum no do reper-
tre.
naginta palmorum iongitudiuis,duodeuiginti 'nero latitudinis. Armant nonnulli fe inte-
gram ex Amharo infulam nidi/p,quam cum poRea requirerent , nuiquam comparuijji
Verum de inlulis eiulinodi Arabarinis F. Gregarius nihil libi vnquam viium
nec auditum fuifle faniRe mihi affirmauit Polle ingentia Ambr.-c pondera in-
.

terdum mari innatare non ablurdum putamus qux hyperbolice Inlulx dici
,
queunt . Nam & illi,qui iam dclcnptam vulgo Balxnam fcu potius Mulculuin
 . . 1 . . , ,, ,

tTj. ALIA ANIMALIA NOVAE HISP, NARD. ANT. RECCHI.

appellatum ante Ic/quiannum ex Turri maris, vbiaduerkis pyratas excubiae
acuitur e longinquo conlpexcrunt , infulam primo rati eile fuerunt. Et cum,vc
experientia clarum cIl, Ambra quafi integra fit pinguedo quadam , iam autem
c piogac nec auium ficei, nec Bala:narum llcrcora aut vilcoliis carum in ventriculis hu-
mor adipiofa vnquam inliila quae plantas & animalia alere queat
fint,nec vlla
pinguedo ferme mera, qualis Ambra qu*oleo& non aqua vt terra: lolent,
fbluitur ,
fuerit; conlequens erit vt in nulla horum clalTe Ambra: locum darcj

valeamus
Nicoijuj Multo noftra: lententia: vicinius accedit 'Nicolaus AfenarJes de medicum.
ndiiii orbis.Cap.y. yaria tH crica oAmbari originem, inquit, opinio: fid 'verijpmum
m
ftri icnif-
tfl ,
'Situminis genus ejje ex fontibus in alto mari manans, tjuod aeri expoftum lUico den-
.11 juci
^
folent pleraque qua fub marinis aquis tenella mollia fant aqua exem- O
pta durantur <vc corallium
(gf* fuccinum Et paulo inferius Iterum efi meo tempore :

Balanum circa Qtnarias , quas Infulas Fortunatas putant, captam in qua inuenta fant
plus quam quatuor Ambari arroua ( ponderis apud Hilpanos genus quod viginti-
,
quinque libras pendet )/rerenrr/><c/i^<e:/>oi7e4 tamen infinitas 'Balanas cumfuis
Catulis interfecerunt, fed nihil Ambari in eis inuentum efl
Matthiolus titubat ,& quid certi determinet , ignorare le ingenue his ver-
Mthi<>-
ius de Am bis fatetur Ceterum ex antediilts qua
.
fit tAmbari hifloria Vt 'verior accipienda , non
ranitatiL- equidem auftm decernere, quod nihil adhuc certi atque explorati habeam. Adfert tamen
fjte-
Scthi & Serapionis (
quamuis hiinc non nominet ) opinionem & ipfifsi- .

ma fere verba, quorum ille tAmbra non minus ac fulphuris & Bituminis fontes
in terra (fatuit : hic iplam in maris alueo non fecus atque in terra fungos oriri
polfrcmi huic lententis libentius , quam vlli alteri liibfcribi-
t f
lemij . mus Non ob . id tamen in plantarum, Icd mineralium potius genere Ambram
collocari volumus.
Polle autem mineralia non in Fungi tantum forma liucin rudimenti illius
Aunmnii- modo , in quo Natura veluti ftirpes fabricare addifeit , Icd perfedfioris etiam.,
lituro '"in-
alicuius plame figura e terra germinare , varij varia documenta authores adfe-

niffl
lummatim collegit Fortunius Liettut acerrimus Peripateties fet
propugnator Lib. 4 .cap- 7 de Spontan. viuent Ortu , vbi ex Petro Martyre itL.
. .

Licetus op noui Orbis fJtfpaniUa Infula Aurum e terra furgere,& vitis modo circa arbores
Pe4 ferpere . Ex Fulgopo apud Firminm Pannonis vrbem , interdum in vitibus Ca-
preolos inelTe repertos vere aureos , ex ijs auream culam monetam fuilTe. Ex
Ariflotele dc tAdmirandis, Aurum defolTum aut in terram proie6fum cxcreuif-. ,

e , js comminutum & leminatum,vbi aqus illud irrigarunt , auiffa extitillc

adducit
An m.ne- Poterat igitur vitalem quis in metallicis fibi Ipiritum facile imaginari, &
tenrar. a plantarum anima Vegetante non longe leponcre. Seminari enim, crelcere
germinare non polTc videntur, nili qus ex vegetantium funt genere .Verunta-
men E;cffr huic illicolatisfacit dubio, vt plerilque facillimum cll Arilloteli- .

Refponiio 3*1 quodlibet propolitum problema ,& ad eius contradicforium fi placet

hoUubui!
tationibus refponderc . Ait igitur lupponendo ea omnia vera clTe->,
qus dc auri srilque vegetatione allata fuerunt , vel primo dici poflc non ver^
Capreo-

Digilized by Googlc
 , , .:

. IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 575

Capreolos (ed iquiuocc fuilTc; vel eodem modo creuiflc, vt cornua in ceruis.in

quibus vita nulla fit, imo veros etiam in vitibus Capreolos Ic habere vt vngues
& cornua, hoc eft,fine vita; vel vites per radices fuas e terra attraxilTe humorem
metallicum , in quo humore fuerit auri prius geniti aliqua poniuncula, metal-
la autem a pridominio clTe aquea & generationis eorum materiam humorem
efle fluidum , adeoque facile obfequcntem. Vel demum hoc fieri pofle ex nata-
limollicie , ab anguftia loci, materiam vi pulfam e terr* finibus contorquente.
Siaurum vitis in morem arboribus adhaereat , hoc illi accidere ob lentorem, ac
molliciem facultatemque rigendi extra natale fblum Sfuod (i 'i-cro inquit, 4- .

rum defojfum alicubi tpojfe renafci concedamus ; dicimus id renatum fuijje , non quia
tus aurum, plantarum more, nouum metallum ftbt confimile geminamrtt :fed quia 'i'etus
illud aurum materiam /ibi propinquam, ad quam auri naturam difpo/ittonts quomodo-
cunque, undecunque adeptam in nouum aurum commutauerit,ea ratione prorfus , qua
nouum conuertere confueuit , (P" aqua <z/etus aerem in aquam no-
ignis ligna in ignem
mam pipijice tranfmutare/olet .

Atqui hoc mihi modo dubium obfcurum per obfcurius folui videtur. Me-
^
^tallicarum gnari rerum philofophi & artifices, haec non ficco ita pede tranfi- rcrponfio.

rent Cum enim in minerarum puteis ac metallorum venis, feminium quod-

.

dam latitare certa fciant experientia per quod metalla certis determinatiique..
,

locis maturantur, fecundantur , fe inifaurant ac propagant , adeoque fuo quo-

dam modo crefeere &: germinare dici valeant , id omne operis fine vegetatione
aliqua non pofle accidere videtur . Sed h*c alterius loci tufius explicare fuerit
Et quid fi Ambr.im forfan inter minerale &plantale medium quippianu. Ambra vt.

adruamus? An Naturx hoc infolens erit ? quz ao vno ad alterum extremum mVjkiTia
non nifi per medium tranfire cft folita. Vt enim inter Angelum & brutum ani-
naalHomo ed medius, ita inter hunc & abiedillimam bediam Simia inter- >=
iacere videtur. Inter perfeda bruta & plantas perfeiiiUimas fc interponunt matara b
2oo f hy za, Plantanimalta philofbphis appellata . Certe quid lupra plantaruirL.
Toid ar
naturam Spongia, Lorica, yulua & Mentula cumda marina & intormi.i prorfus tcrum p
animalia , pr*tcr oblcurum condndionis & dilatationis motum habeant, non
video Huc referri pofliint planta; qu* vere plancarum facie cem infixae im-
.
,
mobiles manent, nifi quod homine accedente ipiaique contredare cencance,
ramos contrahant, quarum vna apud Matabaros,a.\tenin Pude/etamaclXe i Mirabiiei

Recentioribus memoracur.-qu.v ob id 'verecunda arboris nomen meruit: His ter-

tia accedit mirabilior in Inliila prope Cimbubon, cuius folia in terram lapla hu- ?'**
mi repunt, &fub tangente manu diffugiunt Qmbusfi .
placet addcj
Scythicum animalis forma , plantali carne , terrae hierentem & herbas vicinas
Veri animalis initar depalcencem quem etiam Scaliger deferibit . lam T ubera
,
terra: cum nec radices nec folia nec flores ramoliie habeant, quis in plantarum
claflc facile repofuerit ? vegetante tamen anima prajdita efle quis dubitabit ?
,
Non igitur adeo abfbnum fuerit vimbram inter mineralia & plaiitalia mediam
collocare
:
quod fi fubdanciam (j5edes, bitumen fit; fi pullulandi c tellure mo- ^
rem , plantas imitetur Hanc inter Plancas & mineralia mediam Naturam#
.

primus inucnic & detexit lllulbriliimus & Excellentiis. 'Princeps Cajius noder
de qua

Digiiized by Googie
 . , . . . ,,

574 alia animalia nova- hisp. nardi ant. recchi .

dequ.icxprofcfToinfuislibrisde Metallophytis inde a fe cognominatis agit,

quorum (pecimen & ipccies diucrlas anno prsetcrito ad Illullrifs. Principem

Frenc. Card. 'iarheritium, Aquafjjarta Romani tranfraific

His quid ad Scaligeri opinionem, qui fungum cfTe Ambram

ita ftabilicis
,

voluitjdicendum fit,iam liquet non elle plancam nimirum veram, quales reli-
:

qui (iint fungi cerrellrcs , horum enim nullus pinguedine tanca,quanta in Am-
bra ell,pollec.Dici tame fungus potell,cum quia fungi facie germinat, cura quia
inter Ifirpem & terra: excremetum minerale fonaiiis iucernicdiar.Quod autem
fi\Sus hic immcnlus , fi quando maris turbulenta ingruit tcmpelfas , & vt Se-
Fungifor-
mem hanc rapio loquitur', femcntibuj prccellis agitatur pelagus, cum proucluiis impttuosefaxis
nan expuatur tu littus Zirtg 'vocata regionis : tum homines, tjua prafcHtiunt maris infultus,
tioiK^cum
remda fe quam citatiffmo curfu conferant, 'vnde &- apud illos Mtcherc [eu <veloces
iaxiscj)ci
. cy quod trufiatum cH Ambarum , congerant De hoc inquit
curforesue appellantur
F. Grcgorius,.! neutris qiiicquam /ndis compertum haberi. Quin filliim e*lle_j

fi ventorum etiam turbine adeo mare intumdeat vt cxltim terr-a: milceri vi- ,

deatur , aquam ia fundo maris vllo modo conturbari , multo minus qua; ipfi
inh.Trent terrx , Ambr inquam & ingentia faxorum volumina c mari cxcur-
^7:rMn- bari Placidillimam enim in fundo Ifationem Vrinatores , fiue illi qui marga-
.

li, quieiii
j-itarum pifcationi operam dant,timc experiuntur, cum maris fuperficies etiam
inquictiliima fuiit
Et qui in Nani illa,admirabili CarW^Treie/ijf Hollandi ingenio excogitata,
mr miri^ & Londini in Anglia , vbi hodieque vifitur, fabricam liib mari nauigarunc,fan-

aqifnaut mihi iurarunt , furentibus a:quorc ventis, nullam in imo maris mole-
gjiio. f^iam percipi . Recipit autem hacc nauis viginti quatuor homines, quorum
odfo remos agunt , reliqui filis in cubiculis perfirtunc
,
qui viginti quatuor ho-
ratum fpatio aere alio nullo indigent, loloque illo in naui conclulb contenti
viuunt , quibus exadfis , fuperficiem maris petunt & referato nauis operculo
ac paulifper aperto nouum aerem hauriunt, quo poflea claufo operculo fiib
aquam denub tam profunde merguntur quam nauis Redori ad Orgias etiam ,

fi vellet quinquaginta, vifum fiicric- Et quod mireris magis, ibi quoque ma-

gnetioo indice curfum dirigunt , vbi locorum fine norunt , rcraifque facillime
Jiauem agitant. Quodque fidem ferme omnem fubleuac, elf, quod eo loci vbi
remigantes morantur, nauis abfque fundo elf , vt aqua ipfi continuo afpiciant
ab ea vero minime fibi timeant; cum in fcamnis fiiis paulo altius fedentes pedi-
bus haud quaquam ipfam contingant. Sed non libet nunc omnia pqj-fequi,
qui ab ipfb Artificis Genero mihi non ita dudum relata fuyunc
finfifi' mihi videtur Azjlum maiorem , aut alias etiam minores pi-
venenu fcd fccs dcuorata Ambra, ab ingcllo vcluci veneno interire. Priterquam eninn,,
Ctbtl
mum e'. quod minime conflat , ratio etiam reclamat cum Ambra non
experientia hoc ,

aliorum inflar Bituminum naufeofb & acri chalchantino fpiritu ac lale j fed ex
{iiauiorc quadam minerali tamen pinguedine componatur qui non dicam.,
, ,

pifeibus Pamph.igis Neptuni pecudibus, fed nec hominibus exitio effe.^

illis

Y comperitur Pinguia autem terreftribus quibufdam particulis mixta , ab ani-

malibus
.

& appeti valde & eadem nutrire multum

, , in carne maxime porcina
& cafeo

C .(D
 . : . )

.
IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. J7S
& calco pinguiore RuiHci experiuntur. Nec abfurdum eft,mera etiam minera
lia noftr* licet minuj congrua Natura:, a pifcibus tamen deuorata digeri pofle,
cum viderim lipius in exenteratorum ventriculis pilcium maiorum , minores
pilees modo integros adhuc, modo lemiliquidoscontabuine,& conchylio- pitees no-

rum terta: in humorem quoque chylofum abeunt non vt vulgus Medicorum ,

ac Philofophorum credit a magno ftomachi ipibrum calore, nollcr enim longe

potentior nunquam hoc efficeret , Icd ab alio principio,a quo videmus & vnio- ximocUo-

nes & corallia durilfima in limonum liicco & aceto , frigidis ab ipfis creditis'*^'

humoribus, facile liquelcere: Quis. enim intenfus fit in ventribus pilcium..

gelidis in vndis femper degentium calor? cum multis ego vicibus in Teflu- Ttftudinfi
dinum tam aquaticarum quam terrellrium etiam viucntium languine, & cor-
de palpitate extrado,nuilum non dicam calorem,led ne teporem quidem quin
merum frigus ipfo Iulio Menie , & Syrio ardente lenierim , quod & m pilcium ***-

mihi languine in quo prateipuus animalis calor Ctus eft , vluucnit. Sed hacc
,

altiori & quam hxc tempora non capiunt, Ipeculationi relcrunntur

Neque hoc filerc debeo: MonarJen in tAmbra fame Auiura roftra, .ic conchy-
lia , 8: ortrearum tertas reperiri feriptum rcliquifle Veruntamen Ctufiin ha:c (iramAml
.

non Auium led Sepiarum rollella > aliorum ex mente efle annotauit Non ert {"lumiur" .

omnino de nihilo harc dubitatio. Vidi enim hic Roma: non raro, vbi Icpii
quam plurimae venduntur , earum rollella Auium adeo rollris limilia , vt in-
cauto facile auium illa fuilTe imponere potuilTent Et Clullo quidem ego libens
.

alIentior,raepius hoc accidere porte. Attame nec hoc diffimilare volo,me veni Sc
genuinum Auiculz rollellum oblogum, angulhim,& acutum, integrumque in
magna latis Ambra: odoriferae optimae mafla,qua iam laepc laudatus Eques no-
fter PutMnM/ Lynceus (vtpretiolorum huiulmodi medicamentorum , qua na-
ruralium, qua arte paratorum inllrutliflimam habet fupelledlilem
tranfportari huc curauerat , vidirte ac manibus tradlalle . Solent autem, quz ex dicamemt
Sefijs (uniuntur non oblonga & tenuia ac comprelTa, led crarta , breuia , ac lata
valde e(Tc,quaIia vel in Pifee Orbe Nilotico meo, vel in Auicula Coceotrhraufle, &
ob id ab Italis Frifone & ^roffoheteo vocata, inueniiintur:vt alFabrc hanc cum plu-
rimis alijs in fuo iri incilis &
euulgatis loannet Petrus Olina l.V. Doti.
egrcgius,lub faurtis Puteani nortri aufpicijs delineari curauit , luculento ad om-
nes addito commentario, quili ita perrexerit, herbam ipfi , vlla ablque con-
troucrfia,ornithologi alij omnes &
Aldrouandus porrigent.Atque hic de le-
piaru &
Auium rollellis adduila llnt,vt magis F.Cregorij lententiam cofirment,
ui non tam maris bertias,quam cxli Ambrz cliii maxime inhiare te-
volucres
S atum voluit .
Quod Ii partu Balinam vnquam inte-
tamen vllam ex Ambra
rijlTc quam deleteriipretioli huius odora-
contigit, id copiz potius ingefti,
menti facultati tribuendum arbitror. Nam & 'vini ic panis , quorum hic cor-
pus, illud Animi vinculum Ipiritus maxime refocillat, nimia quantitas vene-
ni vicem fubit
Atque hucuique candide Ledor , Zihethi iMofchi tAmhra difquilitio, & Cor po-
longiufculum forfan , quam voluifles , tcque meque tenuit . Sed cum in-
certa illa Authorum varietas , qui vt Lucretius ait

Sitiunt
 . . ,

,J7<;
alia animalia novae hisp.nard. ant.recchl ,

- - i
Sapiutit alieno ex ore
,
petuntefue
Kesexauditupotiue,ejuamfen/tl)usipJij
HaiSetius^nos fJEca caligine mcrlos omnes traheret ,
puco aliquam falcemper
- mc ,
difpucatione hac lucem comrouerlijs illis allatam luifTe : nempe
Sic 'vnamejuodtjHt panlatim protrahit aias
In metlmm ytatiotfue in luminis eruit auras
Cum itaque tam Mofchi quam Zibcthi exoticorum Animalium , dilucidam
Yt (pero, hiftoriam dederimus; contraria vero iuxtale pofita magis elucclcant,
poteram his admirabile animalculum om-quoddam adiungcrc,in quo Natura
Ar-naTiiyj nem mundi corriuando veluti fetorem commilcerc voluide videtur Anna T uy*
ininuiii- 'Teruauis diCtum , a F. Crrgorio graphice mihi dekriptum Veruntamen . cum
iiunum.
Ant. nollcr in hoc iplo opere fuo, hmilis propemodum me-
minerit Mexicanis Tt^t]uiepatl,noh\s nomine Fu!pecuLe,tjaa Matrjum torrefaSum
amulatur krc, vocatum, eo vel lecLorcm nunc remittimus , vcl vbi otium nobis
, in eodem commentando capite , aliquid de nollro addemus.
lupcrerir
Elctlioiic Air.br.e & quid ahud dica laciamuc,quam vt Nobilibus liis Mc-
In Ambrx
citOione, dicorum Collcgijs Romano inquam meo,lublcribam & Augulianoi Quorum hoc
,

Rnn^jni &: in Germania, illud in Italia ceteris tacilc prxcellit.ln hoc autem concordant am-

conepr bo voce ac calamo , probari odoratiliimam leuem , lordibus carentem, gri- ,

cdofis venis modo cinereis , modo albicantibus

)
notuhs quibuldam ru-
lltnius'

fis , croceum colorem imitantibus diltindam,ac pinguem ita,vc li acu canden-

ti perlodiatur,olaginei aliquid iucci rcfuJ,et./J<w#aw Collegium grifeam ac ni-

ieris'V^
fertur. gram tantum agnolcitihanc vero reijcit,& vngueniarijsac Chirocnccarijs relin-
quit. Alt neque hi , It griieam nancilci pofllin: , nigram emunt fragrantia a
grilea longe vi(ilam...4j^M//<> tamen etiam .albani nouit & reijcit,quac & ipla
noftris Chirothecarijs no etl ignota, led ob odons debilitatem crilea ignobilio-
rem repudiant Scioa plcrilque hanc Struthipeameh ouum candoreartnuJan-
.

tem, ceu qu^impolluram fapiat reprobari: volunt autem aliqui liancgyplb

,

admiilo talem concinnari, quod vix crediderim, ponderofior enim , quam eft,
inuenirctur.
ludoDlCUS c.xcrcicatiHimus & rerum naturalium maxime gnarus
Luiouicus Colirius

mtmTn* PbarmacopcEUs , qui c remone Panthei Agrippa ad infigoia Georg^, inftrutSfifi-

factis, qua inrecfis pharmacis tabernam habet , & Thtnaca prsler-
*ietTinfIu
phirmico- tim ac Mythridati confectione caeceris facile palmam prairipit , libi non femel
tantum contigilTe affirmauit,quod grilea illa optima Ambra,vbi fenio confeda
GriTt, Am fuilTet , albelccntcm colorem, id quod & mihi in tAmbra odo annorum quam
domi detinui, vfuucnit ; acquiliuilTec ,
euanidi prorliisfermc odoris, Hocmul-
uToiura*'
experti fuimus, vbi diutius .aeri exponeretur al-
bedinem plane contraheret Attamen &.albam qua: recentibr apparet, inueai-
.

in nj
^ rcccntcm,quod quidem in plancis &:minerali-
Mdem mi- bus non efl: ab carum natura abfonum,nedc anima' :bus quicquam dicam,,
clfe parces prorhls homogehese pilent pofle tamcninaliquibuspar-
,
cicubs cqlore_d,ifterr^j Quid igitur mirum, fi in mada ingenti odeo , <}uanti
loxe, . , fungorum more c terra , caucabus , rupib.Us , ac koipuUs maris emergit Ambra,
.>' .
' color

-
Digitized hv
 . . ) .

. IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. J77

co\oi {itnul fit albus, nigric.'>ns,& cinereus fiue griieus, cuius difTerentix ratio*
nem (upra etiam F.Gregorius aliquam rationem probabilem attulit. Q^od ^u-
fftjlmtmm vero Medicum Collegium illam etia, quz auium roflris , conchylio- Oiisinunix

riim oftreoru teftis permixta cernitur,refutat,id demum non omnino admit-

& IJn"!no

tendum iudico,nifi fordes alii terreftres c6iun<Sti ipfi hireant. Supra enim in
Ambra optima auiculi roftcllum me reperifle monui
Fungitur autem digniffimc iam laudati Collegij Romani Medici hoc an-
no M.DC.XXV. Archiatri fiue Prolomedici munere M. Antonius Lucianus,acutil-
fimus prqter medendi anem Philofophus,& Mcdicini,qui Theoremata expli-
meus ante hos XX V.annos in iioficomio S, Spiritus col-
t:at,Profcflbr pubiicus,ac
lega & amicus . In edolanda vero ac promulganda, qua Galenicis qua Chymicis
medicamentis locupletiflima Auguliana Pharmacopceia , primariam contulide
fymbolam liiam mihi videtur jRaymundus Mindererus,<^\i\ ea in fcribendis libris
fviis,quoru complures vtilefque edidit, & praxeos Medici felicitate donatus fuit,
atque Cafari ob id Matthia acceptiflimus, vt fiium Sueuia pr?cipuc Augufia Fiu-
delitorum ammniflima Ciuitas Hippocratem iure ac merito appellare poflit Uippocu- .

' De optimi Mofchifienis Leilorem fimiliter confulcrc iubeo vtramq. phar-

- ElcilioMo
I
I ^ a rf T*/r II

niacopcetam liue AnudotArium Romanum (t/ Augustanttmu ile debere nmurum ichi
t

iiccum ac pcrodorum, fiibftantii mandendo friabilis facile,& fragrantii cere-

brum nonnihil ferientis, colore modo fubflauo, aliquando liibnigro, & fere fer- '

rugineaQi^ non cft mirum ,cum languinem cum carnibus contufum ac tor-
rendum, ex quibus conflat, imitetur. De Zibetho demum medicamentis ra-
rius addi fblito , plerique qui de Animalibus commentati fiint, authores videri 0 zibe-

poterunt.Nobis ob temporis anguftiam ( plurima enim adhuc dicenda reflant

&
non licet lingulis his diutius minutius immorari.
O quam ego nunc vellem per fiiaueolentes illos odorum campos latius ex-
patiari , odorumque naturam penitius explorare Cur fteminarum priftr- !

tim vtcrus cum gratis odoramentis Zibetho,Aloftho & Ambra tantam habeat c6- bos ipecu-

uenientiam ac fympathiam, cum fitoribus vero tam infignem diferepantiam

atque antipathiamive his reludari, illa animalis alicuius viui inflar amplexari
velle videatur?qu? hyllcricas interim,fi harum naribus percipiantur,tanto fafti-
dio mulieres afficiunt, vt & animo linqui & mortuis fimiles iacerc videatur. Vi-
di eiufmodi fceminam dc Ambra Mofchiqueodoic delibutis Chirothccis grauif-
Ume conquerentem,cum & ignara eius qui illas gerebat , aduentus viri eflet, &
multis ab iplo pafsibus remota in fiiprema domus parte refidcret,cum per infe-
riores hic interim gradus afccndcret
O quam ite optare ex interiore Principioru Phylleorum medulla , non cali-
di inquam,frigidi,humidi & licci raifcela,qui omnia ad hanc rem nihil aut pa-
rum faciunt,rationes difquirerclCur odorifera illa bene olctia,cordiq. vt aiunt,
proficientia adeb,balfamica pharmaca,vigorem,gratiam fiiam ac fragrantiam a
ficidifsimis tamen hominum recrementis,vrinis ac peflifero latrinarum hali-
tu recipiant , illamq.diutius conferuent ? Et quomodo Ipiritibus noftris odores
confbciari, & per hos illos nutriri dici queat? quando ad nares admotis odori- An odort
ferisrebus in lyncopc laplirefocillamor. Cuiuis gratia ex Ambra,Mofcho,Xyl-
Ccc aloe,

Di ! .
-
;U
 .

yyS ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARDI ANT. RECCHI, .

aloe, Cinamomo, Zibecho & limitibus pilz Poma tAmirra vocatx, conciniTaa-
tur.qusPeftis etiam tempore circumferutur.Dc hac enim fpirituum nutntiooe
dubitandi ania illis prxbetur, qui frigidx in vultum alperdone aqux , eoldenu
Syncope ailedlos rcfticui,abrque vlla Ipirituum nutritione vident . Sic, qui ta^ri
molliore,ac Mullces lono longe Ipiritus magis exhilarari noltros animaduer*
tunt,vt fono etia a nobis grato percepto, inuiti quali ad tripudi^um incitemur.
Ao odores
Eli & hoc occultum non minus: an per Ipecies vt vocant, intentionales, tam
per ipMies
jncenciona*
longe Molchi odor difilindat, vt vnica Huius drachma decem duret annis,
fc &
!es propa' decem fiilEciat ciuitatibus odore Hio imbuendis,!! ab vno ad alterum continuo
gemur.
locum deferatur ? quemadmodum heri videmus , dum lumen a lumine ac>
cenditur , ablque prioris fubftantis deperditione, vbi non raro patrem hlij , 11-
An per fpl-
rituspo-
uc progenita genitores fiios fuperant. An fublfantia potius vere Ipirituola & cor-
corpo*
tius porea, licet admodum exigua , adeoque exilis a corpulculo illo Molchi prodeat
reosfe^f-
iundanc* vt ponderi lenllbile nihil dematur? Veluti & ex Antimonij yitn ac vc vo-
cant , non qualitates intentionales , Icd veri Ipiritus corporei, aluum laxandi ac
Romachum Tubuertendi obtinentes potentiam, in vinum aliumue liquorcnu
quibus infunduntur , iteratis Iscpc vicibus abeunt , fine vlla , qux fenlu percipi
queat molis ac ponderis diminutione Et . fi per fpecies intentionales vix intel-
ledu comprehendendas, odores dilatantur, quomodo hxtam fixx hzreanr, v^
Iblo canes odoratu non leranim tantum , qux ante horas plurimas tranlcurre-
runt,veRigia inlequantur:(ed aliquot etiam polf dies, vix infillentes, qua patro-
ni iplbrum incellcrunt, locum vbi ipfi commorantur,ad vnguem inueniant ?
quod fieri polTc aliter haud videtur, nifi quod odorata corpalcula per iplas quo-
que calceorum foleas,& corneam vngularum ferarum fubftantiam , ipfi impa-
(Ra diutius perlcuerent tclluri,qux noifroolfaiRui quidem flatim obliterantur
Ne iiquid
nos noflu* Canum vero odoratui ceu recentia odorum lemina infinuantur . Nam neque-
videmus
aut olfaci-
Marts per obfcurant nos noblem contuemur , quos FtUs & vident & captant
mos* idem argumento cerdlfimo , plurima animalium lenlibus ellc obuia , qux nobis oc-
fir in bc-
fiijs. cultantur , cum fenfuum organa conftrudione partium & teperamento pluri-
mum varient. Sic multis dilhntia palTuu millibus cadauera yaltarti odorantur
& prxda quam capturx fini, Lynm longilHme dilfitam oculoru acie (peculatur.
An odora- An liimmus prxterea & acutilTimus odor in mixtis tnlignem,leucm,aut nul-
ideo ^tca lum etiam ipfis inelTc calore arguat?cum Molchum cert^ & Ambra tam acrem
lidiffima*
amarum,aut falfum laporc caloris latentis maximi Ibbolem & figna.lingu; non
communiccnt,qux odore tamen pri reliquis maxime pollent mixtis. Camphera
quin etiam & Opium fi vulgo Medicorum credimus,frigda lunt,& fimul tamen
odoratiflima. An vice vcrla calidillima vehemetem vibrare odore debeat? quod
fublimatoacprecipitato,plurimilq.alijs metallicis &Cauiticis haud
quaqua luccedit axioma. lt aute ex AriRotelc & Galeno odor caloris (oboles
Quomodo
resque fe> Quomodo demum heri polTc autumemus, vt res dux, fi amb; (eparacim exa-
paranm po minentur, prorfus fint inodorx quamprimum autem commilcentur ablq. vllo
ficx Hnt in ,
odore c6- humore, calore,& igne externo,tam horrendum fxteant , vt iJlis nemo alliftere
mtxtx vc
ro fxtidu* valcat?Huius autem rei experimentum non lemcl expi in Calce viua, ac Sale Ar-
meniaco in puluerem rcd.-iblis,quorum vtrumhbet libi rchbkum, fatui eft & nui-
 . . .

1
-X*'

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. J79

lius odoris, manibus ycro commixta, mirum ell
,
quam dirum & in momento
temporis quidem iaculetur fetorem.Quod fi hos '/(etoru vt vocant Chyraici,va-
fi dellilbtorio indas, ac per ignem vrgeas,tam pellilentis putoris aquam elicies,

vt prs hac Cloacas omnes,ac latrin; baUamum tibi Ipirare videantur. Qug fi na-
ribus admoueatur,c6tinu6 cerebrum penetrat , eiuldemque menynges ita ferit
ac vellicat, vt cum imprudens puer meus attradio vehementer Ijsiritu illam olfe-
cillet,clamorc furentis inllar liiblato,in terram prs dolore concideret
Quse quidem omnia,an per quatuor primas illas adeo in Medicorum ac Phi-
lolophorum Scholis decantatas qualitates, quibus Ic problematibus qualibuf-
cunquejihyficis fatisfacerc promittunt, expediri pollint, auidus audire defide-
ro. Nifi forfan quintam illam incognitam & occultam qualitatem adiungant,
dodfz ignoranti* afylum , Sc a fexto , fi placet , fcnlu perceptibilem Si cniiiu .

**
eiulmodi Philofophus aut Medicus quidam fofTorem aliquem interroget , cur
purgantia medicamenta exempli gratia,humores,eo(que determinatos e corpo-
re deturbent,vt in fide parentum credimus fiicque fe ignorare hoc Ifatim in-
;

enue fateatur tum philofophus : atqui , parum philolbphus

, es , inquit , nefeis

foc e(Te a qualitate occulta ? a proprietate totius lubllantiz , a Forma rei ? Et a

philofopho fofibr denuo petat , quid fit illa occulta igitur qualitas ? qua: facies
illi fit proprietati totius fubfianti*, & quz forma rei Formz ? ille vero muflet,
nec quid relponderc hoc vnicum, formas rerum nobis
pollit inucniat, nifi

ignotas cflc:anfibinon poterunt ambo coniungere dextras, &

czeus cascum
ducere ? Non quod ego nunc plurima in Natura latere , & nobis ignota diffite-
ri velim;hoc ipliim enim eit,quod faspius reprehendendo inculco, nos nimis cf-
fc inreddendis rationibus faciles, qux non raro nullx aut friuola: lunt. Sed
quod hic ^duertendum cenfcam: non fi quid quatuor illarum potellate quali-
tatum, nobis non fubito in fblucndis quxftionibiis naturalibus ex animo uiccc-
dit,idc6 ad occultas confeftim fugiendum qualitates clTc. Neque enim, fi inue- no fi quid

nire non poffis , ex quatuor clementis & horum calore , frigore, humiditate ac
ficciiatc,ncq.ex fecundis appellatis qualitatibus,ortum a prxdiiffis liunentibus,
f
1 *.r 1 .
r '
.
non rolui
cur res dux rrigidillimx , diu prius in niue nempe rctrigeratx , quamprimum peft fabi
fc contingunt,abfque vllo adiuante externo &
alieno calore,ignis inllar,tempo-
ris monumento incalcfirantiCur dux res infipidx prius, coniuncfx pollca fapi-
diffimx,& fcparatx ambx fiant? Cur Aqua Ify-
modorx,fimiliter odoratifiimx
gia fiuc fortis dicfa,rcm mollifsimam,ccram nempe laminx xnex aut ferrex in- proMcma-

du6fam,minime confumac,led lubiedii potius metallu durifsimum erodat?Cur
eadem illapfas in librum aliquem ex atramento feriptorio maculas emaculet,
ipfos tamen imprefios charadferes minime deleat ? Et cur argentum viuum
rnollem, chartaceam aut ligneam capfulam in aua afTcruatur, non perforet; ar-
genteam tamen, auream, plumbcamuc vllo fine igne non perforet tantiim , fed
rerme dcuorct?Horum inquam,& fimiliuni problematum ,etfi tibi per vulgaria
principia folutio no fiiccurrit , non ideo ad arcana ftatim Natur? myfteria,qux
Angelis ferme fblis nota funt , confugiendum J^onomnia nouimus omnis, inquit N6 omni
.

nouimus
ille, & multa alijs patent , qux nos latent Sed manum iterum e tabula omnes
Atque hk tandem finis mihi odoriferis illis tribus, fiue xgrorum medica
Cc c mentis

i
 .

j-So ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI. ,

tcontsAni wentis fiue delicatulorum blandimenas fic imponendus. Verum dum ego in
btthiciMi
hoc liim, alii ccce ab eodem D.Ftbio Columna Lynuo\\Krxmi\i\ WM^o&adle-
fcuii&fx- runcur , &ipfx ad viuum vtriulijue Zibetbici animalis, mafculi ac fxmellxcz-
Eo\'oia- preflx iconesjquas nifi hic iniercrera, putarem me in Itudiolbrum naturalium
ni trafmif-
jej-ym commoda peccare, cum prxlcrtim Idam , a nemine geminas has adeo
graphice depidas tiiilTe . His autem me verbis iterum D. compellat
'

{umnt^d
amiciffime D. Faber quantum te amem ,
quanti xlHmem , & quam
ALthorem cupiam. Quamprimum igitur rcldui aliquod tibiex vltimis^
tibi gratificari

^bcthico meis literis dubium de loculis illis, ex quibus Zibethum extrahitur, hxfiffc',
ioroali.
efPentue telHculorum nomine dignandi? tellieuli autem in folis maribus pro,-
mineant, in Ixminis tamen Zibethicis ex limilibus quoque locis, vtnculis fcL
'
licet telliculorum more apparentibus humor fiue fuccus ille odoratus eximar

tur volui denuo eadem reuilcre animalia , illa ipla diligentius infpicere, fidc-
:

lemquc eorundem a D. 'Bernardmo de Corduba antiqux Hifpanx nobiliratis ) .ac i

viro numanillimo prompte exhibitorum delineationem tibi traiilmittere . A

Mitto Heones expreflas, & illa qua potuere diligentia, exceptas, cum animal
fit inquietum , Icmperque in clathris luis ligneis deambulet , niti delclTutru.

humi quiefent. Maculx mare, quia nigriore pilo ell, minus confpioMCi
in
& minores liint quam in fxmina. Teftes ex lateribus folliculorum curtu
,

manibus euerfi, tam magni cos attredlanti manifeftantur, quam ab ijfdem foL-
liculis contineri poITunt. Humoris illius vero odoriferi leu liq^uoris ex mare pios

zlbtihT*
extrahitur quam ex fxmina,quod fefquidupla magnitudine folliculos maiores,'-
nigjiur eoldemquc liquore hoc non minus turgidulos & refertos atq.fjmina polsidcac.
Buiiiim. Alternis diebus eximitur liquor xftiuis tcmporibusihicmc verb,quia minuseftr*.
fluidus,bis in hebdomade. Figura iuxta adpidia delcribit regionem, vnde hu-
mor cxhauritur,folliculoIq. iplbs manibus inuerlbs fpc<5labiluis proponit, qui-^
bus folliculis ad latus foraminum ( qua inftrumcnto humorem empturo in-
'
greflus datur ) in externa parte teftes adhxrent ,
 . :., " .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

V Animalis Zibethici Foeminae Icon
D. Fabij Colum* Lyc.

In fscmin.- tcftcs illi perciiii/iti,non inueniumurimolliorcs enim funt illi vtri- Panuj S;
mare grumofitas illa & durities oblonga teftium per-
culi fcu folliculi, nec vc in
cipitur . D. de Corduba fe olim in idibus IlluflrtJJimi Card.Fartiejij fsmi-
Afleric
nam Catulos duos enixam vidifle. MarfimilLt in noftra quatuor inuentx liint
plures enim, quamtiis adhibita fiimmadiligetia,horum animalium Curtos non
potuit oblcruarc ; quia animal euerti fc non patiebatur , nec in ventre manuum
attadum admittebat,vtcunquc alioqui in clunibus & liib brachijs,fine vllo mo-
Jertia: fenfu fe palpari permitteret. Cjctera femina cum Mare communia habet

Oculorum pupilla nigricans oblonga , parum fuperne rotunda , inferne

in acutum terminatur. Oculi vero nec albidi funt, vc Felium; fed nigrio. Sferipti'"
tes ex colore callaneo &
flaucfcente mixto: nec hilares, fed potius trirtes
, dc- &
prefli magis,quam eminentes Rortrum pilis denudatum & nares nicrrican-
.
,

tes vc Canum, firtura fatis infra ridum Pedum digiti quinque omnes fimul
.

cum paruo pollice incerne fico,nec longe diffindo vc in Fele.

Vngues nif^rican-
tes, breues , parum aduncos.Si animal gradieris in con-
crartbfque obtinet, fed
fpedum veniat, potius depreffum apparet , ob pedum fiue crurum breiiit.acem,* Crura bre-
uia valde
qua: non excedunt femipedem, cum totum animal ad dorfiim vfquc non ex
ce-
dat altitudine felquipedcm, fed ficis longum. Qiwre depreflius ell Caneple-
beio& Vulpe, ac magis Fele, ad fiue Mtln proportionem fatis acce-p^.[^
dens. Corpus fine collo dupla longitudine altitudinem fiiperac
Quantum hate icon ab illa ab alijsnolfridrbis differat, ipfa'pa- i

gina offendit Ego regionis & climatis differentiam plurimum poffc non nego
,

C^im & &

hominum facies Orientalium Occidentalium , vt vocant
Jilurimum varient Noui tamen . &
hoc : non leuem fepenumcrd a Pidoribus
trr9rem committi quod
,
&
ego alias expertus fum,& Plinius quoque retulit
lib. Ferum O" piUura fallax efl ty- coloribus tam numeroJts,fr*

Natorf multum degtuerattraHjcribeniiumJbrjvaria.Hqctimca

Jirtim i aituUatume
nortra,cum alurii iampridem impreffarum coparationc exirt imari omnino
exa-
dior potert.Atquc h*c tantiim notare amplius pocui:qux boni vc confulas '

pre-
cor , & optime vt valei , voueo. Ncapol. Calend. Odob. Anni
M.DC.XXV.
Ccc
 . . M S , .

"t

)8t ALIA ANIMALIA NOV. HISP. NARDI ANT. RECCHI.

A y H T B C H A L 0 T L T H L I LTl C,
Sciuriu Mexictmts

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO.

NI ALI huius color ipftm fcrme nigritie fuliginem.,
refert , & noftratem apprime Sciurum repratfentat . Si ta-
men ex icone aliquid conijcere licet, grandiufculus hic
magis cft noftris Caudam habet piiis valde obfitam & vil-
.

lolam , latamque a dorH poBrema parte ad collum vlque-*

reflexam & protenlam Interiores caudi pili minus nigri-
.

cant. Vngues ereiBos & plurimum acutos quinque pollidet.

In auribus ac barbula cum noBratibus conuenit

SCHOLIAEIVSDEM. -

H
rum
Ocvbi F.^regmusiWSoliMr animalculum , tam in
ptum , quam in Autographo coloribus (iiis expreflum
tAmericiuiitfn efle pronuntiauit
,
quod Htipanis HardilU dicitur,
lignea tabula (cui-
vidit ,
Batim
Sc his
Sdit~
mihi
id verbis delineauit
F.Gfc^orij Sciuruj eB quoddam animal paruulum,vifui valde gratum pulchrumque,
(k Bolinar
krcriptio
magnitudine parui Proueniunt communiter hatc animalciila in om-
Sciuri Ame riibus Indu Ouidentniij (lue tAmcricd regionibus Et illa quidem, qua; locis val-
ricaoi.
de frigidis nec admodum montuoBs generantur , coloris inter cinereum fub
Color pro
regtoae va rufumque (iint , ac minus pulchra ea vero ,quxia(olocalidiote& montano
i
ri*
fimul procreantur, formola funt , colore aurum imitantia . Cauda horum pilia
Cauda.
maxime abundat , alpeiBu placens > tam longa & larga ,. vt totam corporis mo- .
lem cooperire poBit j (iue enim flet , (iuc fedeat , erigit illam ac vcrfus caput
Vranniran refleiBic
tcrioribus
pedibus Tam (imt agilia 5c ad motum prompta h?c aninulcula,vt vix ea vnqua quic-
mani-
(cere confpicias . Dum comedunt, cibum tenent manibus, (iuc anterioribus pc.
c - ' dibus

c:
 . . . ., '

, IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. j8j

dibus Simiarum more.Cicurari facile, ac domi alTcruaripro recreatione pofTunt,
& placent praecipue propter munditiem . Caput vIque .id collum Mttris cpm.
maioris capiti haud elldiflimilc . Digiti manuum ac pedum longiores quaoL.
illi in muribus qui ad quoduis arripiendum facile inflciluntur . Vngues, qua- vnpcj e-
,

les in NoBm funt, fimiles . Catulos liios vel in rupibus, vel in altiilimis educant JUNoftii!

arboribus, quos traniportant aut ad vidlum qua;rcnduni educunt,dor(b Ium- camii.

Ii

bifqlue fuis imponunt, cauda tegunt velantquc , ne videantur; illi interim vn-
guibus luis parentum pellibus leuiter in fixis , ne decidant , firmiter adhirent
Sunt animalia Venerea valde & calidilfima, ideoque ferme nunquam quie- n &^ve-
Icunt, nifi quando dormiunt. Hc omnia apprime cum Europaeis nollris
concordant
Alui ego triennio integro Ronue eiufmodi animalculum nigri Ilmiliter co-ff^xiq r.
loris cicur adeo elfeiSium,vt quouis illud modo manibus tradlarem, ia-
iram tamen interim valde pronum, vt me non raro etiam morderet, nec
ab alijs quam domcfticis meis tangi Ic permitteret, adeoque vere cicuratum,
vt Feles aut Canes Iblent elle , dici non potuit Reperio tamen in Theriotropheo
.

Siltftaca GtnitdU mari olTeum clle : Lienem ruboris fanguinei Hepar pal- ,

lidiulculum , in cuius fima parte haereat velicula fellis lubflaui exigua

In yentruulis differiis repertos nonnunquam fungos fuilTe , quos credi imernin-
poteR depcllendx famis causa ( cum confiicti cibi, qui fiint Oftanex
Nuces luglandcs & Auellanx, Amygdala, Piccx& Abietis llrobili ac Pinex
nuculz deelTent) ingeflifle. Meum etiam fru6libushorarijsvclccbatur&pa-^^^
ne; carnes relpticbat. Dicunt etiam aliqui GAw&doKrtfxcxcuminteftinum tum.
tantum habere , quod magnitudini ventriculi facile relpondeat , idque yefalij
authoritate probant Mihinoc difficulter creditur, qui tale quid in nullo ani-
.

mali viderim , licet & de Lupo hoc iplum afferatur voracilsimo Gulone , quod
lupra tamen falfiim effe demonllraui . De dentibus hoc habeo: non dilsimiles
efle illis, qui in muribusreperiuntur,fuperioresnempe&inferiores vtrinquCj^^xiB^-
anteriores duos, przlongos latiulculos & acute incidentes Vndenoneltmi-Hbut. > .

rum, quod durilsima Nucum & Amygdalarum putamina tam facile erodat
Caro huius non ell infuauis , quam ego in Germania & quidem iii Framonia ,
vbi rufi coloris frequentiores lunt Sciuri, quam nigri ( licet contrarium alij af Citonoe
ierant ) aflam comedi . Galenus 3. de Compof med. fecundum locos , mirabili
ter in exceUenti aurium dolore prodeJJe,iffeiit,Sciari adipem im Strigili lepe/aFIumia^il-

ItUKW. Alia,quzegofciamex hocanimalculo remedia peti, nulla funt: nifi Mediume-

pcllicularum ope ventriculo humano applicatarum calorem ciufdem foueri
dicamus , quod ahz plurimz quoque animalium pelles przflant
Inucnio in Epitome OUi Magni Cap.i 3. lib. i 8. contrarium afferi illi, quod
F.Gregoriuj dixerat . Hic enim in America animalcula hzc colore formo- Controucr

^
fiora efle dixerat
,
quo degerent in locis calidioribus, vt pelles etiam aurico- ribuls^u*
mz viderentur Olaus Magnus vero & ipfbrum copiam , colorem amoenio-
: &
rem frigori maximo tribuit his verbis : adteBa infallibilis fit regula, quod
. .quanto magis traejus terrarum nsergit ad Septentrionem , tanto pulchriores Jrigore^^,if^
{
taufantt colorem )funt harum htliiarum pelles , fuh eleuatione Poli ftiltcet, j y. graduum

. inci-

'
Di^ ly ('-'Oglc
 . . . .

j*4 ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARDI ANT. RECCHI .

*

hicipitndtt ,'z/erjuj fvfremum PaUn in quo fpatio 'vmatms magis fatigantur, qiiah
:

/atiautur , hac infinita prada 'z/hique inarboribm vcluti grtge ptfiium in aquis,Muttr
dante , ea prafertim commoditate quod arborei non fint fuhltmes , in quibus hac anima^
M
,

ha ludunt Sed refieUendo ad. eridionalem regionis fitum , quanto magis reditur ad
Aiifirum , tanto deteriores ,
g?- magis fufea xcurrunt pelles . Caro huius hefiiela ajfa ye
nator ibus ejl pro efia fuaui /

Et videtur fane de coloribus res ita fc habere . Nam /taha, quae regio cft ca-
F.adenuj lidior, ferme Sciurosomnes educat nigriulculos; frigidior Germania vero rutilos
'animalia in
Germania plurcs,pauci(simos nigros qux & vaccas habet plerunque rufas , & porcos al-
,
& Italia co
bicantes, paucos nigros, qui tamen iunt frequentifsimi in Italia vbi pauca:
lore variat.

quoque vacci riifr, plerarque grilci & nigrioris coloris, quicquid iam de Arne--
ricanis animalibus fit dicendum

Notat Olaus harumcft,qu6d exigub

tres prateipuas Sciuri proprietates. Pr//4

Propricta* infillens ligneolo, cauda villolapro velo expanla facile amnes tranare polsit,
tes Sciuri
qua; Ii aqua imbueretur , natationi impedimento foret . Jff</4,quod
alioquiii
miros in arboribus fit fiiper congelatis niuibus ludos , pulcherrimo Ipeiflaculo
ollcndat T
rm4,quod (agacilsima belliola caloris cempore,longa: metuens hie-
mi, in nidos varios & 1'uflicientcs cibos reponat , quos claudat dextre & aperiat
nidos, pro flatus alperitate. Ego natationem nunquam confpexi,fed infiluis
lucundam in arboribus agilitatem , & varias domi gelbculationes cum volu-
ptate Izpe contemplatus liim. Et prouidum fimul animalis ingenium r ifi &
admiratus fum,vbi ciborii copia ipfi oblata fuit , quam auidc amygdalas exem-
pli gratia , non deuoraret quidem , fed vtralque adeo buccas ac genas inferci-

ret , vt plurimum tumerent , & in capfulam quandam vicinam , pro vfu fuo
reponeret
loanesDe^ loannes Demifianus Lynceus Ccphallenicnfis ,
vir Latina Sc Grasca poefi fa-
miSanus
cundus Platonica: , Ariftotelicac , Sacra: vcricque Philolbphia: Chriftian* ap-
;
tynceus
Orce^ fi prime gnarus , & ob id Romanis Purpuratis quampliiribus Principibus charus,
Lariae do*
^ifTunus. inter dodforum colloquia virorum , ceu Polyhiflor magni a;fl.imatus & ipfej> :

rhilof. & polHeueriora ftudia miris animalculi huius,quod ipfc cicuratum plane ita af-
Theolog. ,
infignia. iiiefecerat ,
Natura &lufibus dclcftabatur, quod pollmodum Excellentilsim*
Principi Cacfiar7>rtn/>o/?riConiugi,ex llluflrilsima illa & antiquifsima Sal-
uiathorum familia prognatx donauit.Hoc tamc certis temporum iuteruallis ( vt
referebat lUuflrifs. Princeps )
Epilcpiicis inlultibus corripiebatur , id quod pofl
coitum (quz'parua nonnullis Epilepfia dicitur ) Cuniculis non raro vluueoire
-
fcimus quare ille Epileptico eo tandem fymptomate perijt .
;

Nunc more noftro ad quodnam animalium genus fit reponendus ^

Ad quod difquirendum Gtorgms vigrieda in liio de Animantiln/sfubterraneislioello,yide-

.

geous ani.
maliu per- Tur Gliri Sciurum aflbeiare Eodem enim capite de vtrbque agit , k poft Giro*
.

tinear .
hxc verba fubiungit : Ai eo dsjfert belliola paulo minor , quam alij Graei hac de csmft ,
Agricola Ki#*4i>v,n
ad Glirem
vulenir re- ^uod cauda fuan/iUisveflieaSd conferta
,
&
fitrfitm verJusfltHat taudamudiqmi 'veri.sAtofe^
'Vocarunt quod 'vertat

ierre.
,quafi fiabillotorpus foletu inumbrent ahqui .

M
, quod praterea fimiUtudinem quandam gerat, fpeciemque muris. Ecnefcioj,
nn non hxc quoque Plii/ij verba tAgricola uieaot,Cap.^5 B.lib. 8. jpramdent teim
peflatem
 . , , '

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 785

ftfiattm, inquit, Sciuri :ohcuratif^ue qua fpiraturus ell 'ventus, cMuernis ex lia conieao-
,

farte fertum fores de cetero iffts viUofior ctUtdapro tegumento eil Ergo in hiemet d^s
: .

promjum pahulum, Ujs pro cibo (omnus Ex hoc loco aliqui voluiHe Plinium etiam
Sciurum dormire hieme , conicdluram fecerunt , vt Glires etiam Ariftoce-
listeftimonio 8. de HilE animal, cap. 1 7. in eo maxime genere recenfentur,
.
qu* latent, dormiunt & pinguefeunt. Gltres etiam latent in ipfit rboribut, inquit,
hiemem nempe ) vehementer. Nec facie multum a
finguefcutttque per id tempus (
Cltrtbus Sctftri difcrepant.Non defuere etiam,qui hunc ipfiim Ariftotelis locu ad
potiu.s,quam Glirem \i vocabuli Grxei iAn,V torquere maluerunt. Ad- Nonpertf-

uerlus quos tamen rede quidem Scaliger aio. panic.4. infurgit iequentibus rem Vae
verbis; Sciurum CUremque temere quidam confudere . Nihilo 'verius quod aiunt
Emi.' ab tAriflotele diei ,
quem nos Sciurum ,
quod caudam inuertat;, hoc emm efl ~

sd efl flcBere , non autem id efl 'vertere aut- 'voluere ; fed quia ia eauis
,

arborum inuoluit fije

, 'vbi dormiens ptnguefcat . Sciurus autem ab 'vmhra cauda ^a
flexu . Addo ego, nec Sciurum de (c illud MartnlisafHrmare polI(f
Tota mihi dormitur hiems & pinguior illo i

Tempore fum ,
quo me non ntpfemnus alit . .

Cum xque hiberno atque zKiuo tempore , diurnis horis vigiler , Si vix aliquot
paucis nodurnis inquietiifimum animal dormi,at . u ^ MuiicUrS*
An potiore igitur iure Muflelarum generi Jc/Bww accefcbimus? Vnde Sc non

pauci Animalium Scriptores ( cum Jcroro Latinum nomen nullum fit hadenus
conceffutn)AdufIelam Quercuum illum appellat, quod & Germanica vox nominis
ipfius dicere videtur, dum vocat Eichhermlein-, cum corrupte poftea ahj Eiehhorn- ;

lein dixerint. Nam Afer*/aliqux Germania prouincix domeflica

( Italis dicitur Dontuda ) vocant: hinc Armtltni MufieU illx omni niue candidio-
res,excepB3 caudx extremitate qux nigra femper reperitur . Huiufmodi pelles
:

prctiofillunx cum JZebeUinis ex Alofcouia Sc gelidiflimo Septeuerione ad nos mit-

tuntur. Armelmorom ettim pellicul?(quarum ego quam plurimas iircegras oblon-
gas & anguftas,vt Malfelx fiint, Romx vidi )
ad tam altum honoris faUigium
penetrarunt , vt non tam Imperatoris Sc S. R. I. Principum Eledorutn,qu.im
Summorum Potitificum Si' S.R.E. CardinahumEpomides condecorent. Noru
parum huc fadt , quod Ariftotelis etiam teftimonio , ofteum malculo Mufte-
Ix non aliter , atque Settero genitale eft
, , . t .

Suadcnt,(ed non perfuadent prorfus hxc argumenta In hoc ego enim vim . Non eOe
maximam ad reperiendam animalium affinitatem , vt deniium Icilicet
facio
conformitatem in agnatisiaueniam beftijs Atqui,Muftelx non habent ante- .

riores dentes binos in fiiperiorc , Sc totidem inferiore maxilla latos Si longos

fed breues
,
quod fignum tanquam infeparabile Si infallibile , Sciurum ab
ipfisdiftinguit;hic enim quatuor illos admodum longos Sc rccuruos obtinet ,
quales in muribus plane omnibus obferuaui veluti Scclcton meum offendit ;

quod habeo probe confedum Sc diligenter cuftoditum, magni illius .Muris

Androgyni,de quo in Zibethico animali aliquid dixi quem Rattum etiam vo-
:

cant & falso Glirem antiquorum effe (quo nomine a pluribus audit) exiftimant.
Gltres enim qui filuas incolunt , Sc hieme in excauacis arboribus dormiunt
,
non

Digitized by Googie
 , & , ,

586 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD. ANT.RECCHI. ,

non r<iro venales &: cibis aptos exponi vidi Kmus autem ferculis inferri :

MqBtia-jabfufdufn omnino eft Eli prxterea Mullpla adeo Muribus infcfta.vttam ma-
.

piam minores ,& tam domi quam loris venctur Mures, cauernas etiam
ijp^fiibeat & Talpas occidar, maioremque vtilitarem rufticis in frumen toruiHL,
lum horreis , quam Cati Iblent , prxftet Sciurus autem Mures nec aggreditur, nec
. .

scioru! no illis veicitur Et Curolus Ftguluj quidem Mullclx nomen Grxeum ob id' fecit
.

nuiliiu ex Mo',, id cA Mus , & znM> lurripio, quaE MufitU fur fit Murium , quamuis
.

hoc alijs non placeat: vr nec illud quod alij a M>r & 'ai, hoc cll longo,
,

quafi dicas A>^jAfiw,deducunt. Quin igitur, fi cuiuisin rcoblcuracoaietUi-

MoRci* ra licet veiums CorafiMoraQXt ex Cermcoiica lingua totam vocabuli edeniiam Sc
Gw genuinam figniEcatibnem dcriuamns Mut emm Latinis, idem Germanis anj-
.

Bunki. mal cadcm.voce,vel^4w aliquibus fignat.Jtf/rti furari fignificat. Vtramque fi

voeem in vnam A/ /?rf.coatrahas, habes /iwvm, quzhuic bcfiutlxei^

fentialis cli proprietas . . -
^
-h-
Us^pemKt Quid igitur in hac cootroucrfia determinandum Ego ? profciS-o^non tant.ta
mii. aufim componere lites . Lupus, Vulpes , Canis , Murtela otfea habont ex Ari-
& rei veritate genitalia
Aotele ; at cum nullo horum
dentium fiu figura, leu
in
numero & llrudura congruit Accedit magis ad Mures , Lepores , Cuniculoft
.

Erinaceos & Hiftriccs, quibus oblongi ilh dentes confpicu|i s omnibus, fiintj in^
I cifores nimirum, in molaribus tamen non parum difirepantfingulz/pecies.
Nifi itaque interna probe vifccra cxaminaucro, certi nihil flaruere valeo. Hoc
tamen filere non debeo, Muris rpcciem pulcherrimam , qux Romx non infre*
Mo Mo- quenseft, & Mcfiardtnam vocant,cuiusmemini,dum de Molcho agerem, ^oi-
colore, figura & cauda villofa plurimum aflimilari . Eli autem paruus vab
taidiaus.

. '
, ..
'
de mulculus,vix medium ihanusdigitumlongitudine atquat, rutili & pulchri
coloris, adeo cicur, vt finum etiam & hominum caligas libemei-fiibeat
plane fit .
Quare fi cui interea placuerit Muribut (nam& incibo>
rum quibus dcledlantur , ferme qualitate conueniunt ) JciarMM. annumerare
quod & Matcbiolus facit, cumdpfo nolo nunc tzdiofius rixari Atque de Sciuro i

tam EmopM cjuzmAmncmehxciatis fint. Neque enim plura ex Veteribus

Grxeis adferre libet Aiillotelcs nufquam huius meminit :lemel Galenus &
.

Oppianus inter, antiquiores Grzcos: Plinius iemcl inter veteres Latinos Cete- .

ta iuniores Grxei & Latini adiunxerunc , qux a quouis videri pofiunt

TAyRVS
 & . ;

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE; 587

' IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO.

ERRIBILEM Animalis huius Icon feri quidem.
Tauri alicuius fpeciem reprifentare vidccur licet in auto-
grapho nec Latinum nec Mexicanum nomen comparcat
Totum corpus fuluifiue rufi illius, quem Itali Liotuto di-
cunt, eft coloris , exceptis cornibus qua: albelcunt, & in cu- '

Ipide nigricant . Vngulx cinerei lunt cum nigricante mix-

ti coloris. Villis denfis longis & in cirros magnos congio.^
b<itis tota beflia horret ,
propendente longa e collo ex ijldem cirris ad tibias
implicata iub.a. Tibis qua: humiles fiint , fiue quatuor crura in pofteriore fui

parte, & ipla villis eiulmodi veftita ; in anteriore glabra apparent Tota capitis
.

anterior pars glabra eft , pra:terquam in intercilijs vbi pilola quatdam conge-
,

ries prominet . Oculi non multum truces, led viuidi potius & alacris afpeiShis.
Aures magnas valde non crcftas, fed ad latera protenlas ac pilofas gerit.Maxil-
Isc longis admodum pilis collum verfus vergentibus, veftiuntur. In ventre infe-
riore,qui pilis omnino denudatus e(l,prope quod malculinum eft, ali-
genitale,
quid,quod nolarum aut tintinnabulorum aliquot formam refen, coxx internz
liniftr* alligatum confpidtur Caudam longiifimam , eamque oblongis adeo
.

denlam pilis obtinet ,vt Equinam potius, quam Bouinam dicere queas. Tantx
gibbum magnitudinis habet, vt.Camelum prorfus imitari videatur

SCHO-

Digrii^ed by Coogle |
 " . , , ,

Ss ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

S C
K
HOLIA EIVSDEM.
Cor loB-
iam cum animo meo , in his quae {equuncur,conicribendis Anima*
- ^ Rorfiis
^

jP breuiloquum me fore confticucram quod in antecedenti-

A liumhiftorijs :

>bor quam cibus proHxior iullo non nemini vifus fuiiTem. Ait vbi eorum qui ance me Ani*

malium naturas explicarunt, luniorum dico icriptorum, & inter hos VlyJJtt
eqgauir.
jtlJrommdi Polyhiiloris illius ingentia volumina inlpexi , infans pra: illis plane
ego mihi vifus fiii. Ea enim, quae de Iblo Bubulo hic pecore habct.dc quo bc no-
bis modo aliquid dicendum incumbit, II Icparatim edidiirec,iulla; molis librum
conficere poterant Quid igitur reftac ? inter clamores fbli ne mihi filendum ?
.

an mei quoque Bouis mugitibus aer verberandus ? Verum ego hic Romano-
rum dodtilTimum yarronem & re ipsa fi potero, fin minus, verbis lalcero , quae
fequentia lunt, imitabor J^art dicam de bubalo pecore , quam acceperim fiientiam ,
:

vtfi quis quid ignorat, dijear, fi quis/cit, <vbi nunc labar, ebferuet
Primali c quid ni hoc faciam ? An non przgnantilfima: mihi quoque pr^ ceteris rei
huius caufz luppecunt . Scribo h;c in hdia, cui "Bos quod ipfii nomen pr^bue-
"''her-
jit^naajjima cerre ?llimationevcfit,omnino par eft; quod idem Varro dcR
laiia ibo- ruShca docet, ^am 'Bos in pecuaria , in maxima debet ejje authoritate, inquit ,prafir-
^niran /iaisa,qua a bubus nomen habere fit leflimata Cracia enim antiqua , 'vt firibit
.

' Timaus,Tauros vocabat i d quorum multitudine pulchritudine fcetu 'M/a- ^ &

lorunt, Italiam dixerunt . *Alij fcrspfirunt ,quod e Sicilia Hercules perfecutus fit eo nobi-
lemTaurum,qui diceretur Italus .<^zmohteia,cumidem Varro dixiffet Callseos
bouesadopus,4>^*^'CMadiugum'adhibCri.i \oluit Italicos his amplitudinel
proflare , &
ob id ad vidlim^ raroirt , atqtie.ad Deorum feruari fupplicia, ^ui
fise dubio, iac^au, adres dimnas propter digmtatemamplstudsnis(^ coloris fum pra-.
ponendi. u i . t iu

1 ^. 1
, Altera caufa eft quod hcc ROMiEvlcribamjcui,vt Frbs Vrbium clucirct, 8c
,
sad. Orbis tum cogniti ferme vniuerfi Dominatrix euaderet , vna Vacca vt dolida.
illa fibi Gentilitas periuadebat,in tAuentino monte Diaru olim immolata cfiecit.

^Gea- Libet ipfum Romanum Patritium Valerium Maximum, patria & elegantilsima
fua lin^a hac de re orantem audire . Seruio TeAlio regnante , inquit ,
cuidam pa-
trifamilia in agro Sabino pracipua magnitudinis O eximiafirma -vacca nata eSi, quam
1^0^ Oraculorum certijfimi authores in hoc a Oqs immortalibus editam refponderunt , -vt quif-
quis eam uAthenienfi Diana immdajfet, eius patria totius terrarum orbis imperiumei-
tinertt- Latus eo dominus, bouem cum fumma fininatione 'Rfimam aciam, maSanelam
in tAuentino ante aram Diana conflituit, Sacrificio Sabinis regimtn humani generis da-
turus : de qua re Antiffes templi certior faSus , religionem hojpiti intuUt, ne prius viSi
mam cadi ret, qua m proxim i (e aqua abluifiet , eoque alueum Tyberis petente , 'vaccam
ipfi immoUutt, (y -vrbem nofiram tot ciuitatum,toi gentium Dominam pio jacrificijfur-
to reddidst Hzc eadem a
'Plutartho in SfuaHiombm Centuriatis Romanis memo-
ri* prodita fiicrunc. Cum enim quxfiuiircc,cur in ceteris l^ana templis Ccruo*
uorum cornua , Boum vero in Auentino figerentur ? id ob iam diiStum ibidem
pcradlum vaccz facrificium quod Romx in reliquas orbis gentes Italiam
, ,

przci-
 , , , , ;

, 'IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

priciput- totam imperium Tpondebat , contigifie affirmauit.
Accedit huc maximum , quo ad vberiorem de "Bout feribendi materiam in-
Ibgorjmomentum.Qitod eodem nempe authore , ex \ioue putrefano na-

y?i inUiJjimAs Apes tsttUss matres,i tjHo eat Graci PnyJfv appellant
Vnde did icerim .
Apes

& indubitata nos fpe ladiamur, Rempub. Chriftianam bonis auibus imb fclir ,

<ibui gubernatum nunc iri fub V RB ANO VllI. PONT. OPT. AX. M Psiidu-

Vrbis 0 Orhts
" Arbitro, ac militantis in terris Ecclefia: CHRISTI PrafiJe quem
nobis PalUrttn qui Popello liio Adel prxbiturus eflet Euangelicum , Gentilitijs
ipfius Armis tres i nlidentesiamdudum augurabantur- ^ ,

Et quarto demum loco proxima , quam animo concipio & voueo , de Illu-
:
giu^uc.

firifsimo Principe meo Francifeo Ba^ino Cardinale, reditus in VRBEM,L<fwn, . ; L.,

ciu mihi currenti etiam calcar addit, vtoblequcntcm ipfi voluntatem demon-
lireip inenodanda ^it//BopM> Anatome, cuius benignilsime mihi prouin vitu;a,bi-
ceps non_>
ciam antcIefquiannumdelegauerat.Cum idem Vitulus primo ab VRBE lapide 'ocul ab
na
in Villa quadam llluftrifs. D. Marcelli Saccfittsi Apollolica; Camerar Quaelloris
menle Aprili anni M.DC.XXIV. natus, ac veluti infolens quoddam Natura;
molimen, ipfi( vt haberet quod miraretur )
Principi Cardinali, a Villa: Domi-
no oblatus hiiflet Liceat mihi cum Gorepio meo 4. Hermathena lib. leri js nunc
.

ludere iocis , & ridentem dicere verum yittdum nimirum,a f'/4diftum > &
:

non dimiquentium more lormatam ideoljanc didlionem hiilTe, quod minus viAite(r>^
vitx hoc animali It^ quod gratiorem & d^icatiorem illam minoribus nenape
omnibus animalibus communem habeat::^ dum corculum, ocellos, bafiolum,
& firtiilialongc,quam lint voces primitiui,gratiota nominamus. Vnde & Ku. t

ab os olculum & olculor deriitan-^

ior cxultantis,geliientis ac tripudiantis vox,yt
tur. yititU etiam pro Lasitia Dea, quam alij non bene FiSoriam interpretantur,
jam olim (umebatur. Tunc enim nobis iucunda peragitur vita , dum gaudijs vimitj'
Indulgemus. Si quis tamen etiam prof^iBcpiia yitnlam habeat,cgo minime. irio-
Tor,qui vtramque, & Latittam & I^i^orMmllluIlrils.Cardinali huic nollro exo-
pto: quibus ambabus (e vt Pax quoque iungat,ip(iim bonum (imulOEVM ve-
ncroriftw illa //4/;4 nunc tam ardentibus votis,im6rfl^4vniuer(xde(iderata, ' <
^

quam ipfe inter duo illa prxeipua Regnorii potentifsimoru, in hoc Orbe Chri-

ftiano,^i/>/r4 llabilire otnni conamine tentae . Vt eo modo Latitia populorum,

Principum Chriftianorum , & FiHoria (andorum Pontificis nollri defi- Authori

deriorum , tres illx tApes Iint Barberina immortalitati conlccrandx, c,ux ex Vi-
tulp natx , originis lux memores , gaudeant Ixtcntur , , & quam diutilsime ac bennu Api
fclicilsime vitulentur . ^
Eft tanta profedb Apis ac Bouis intrinfeca quxda & cognata fympathia ,atq. ,c'
focietas,vtn6mod6in rebuseluceat ipfis,& exmetc Plinij hb.i i.cap. 4. adeo 1
m'
j4pibusex\ifmumbubitli^toAeStc 6 (ket^vt illo fuffiri aluearia (?pc c6uenuf,quod tttus iSs.'

inn.ifcetcs bcftiolas ntcei. Araneos, Vapiliones,T errdi,ip(as vero Apes mird exci-
tet; (ed in voces Ukquoq conucnietiacraficrit.Q^d 4pi/ nempe I5w ille apud lovocibo
jEgypttos vocccur,que illi cu mulus alijs abfurdis ficridiculis maxime rebus,quaii
liipra in Cams hilloriainlinuaui,Numinis vice colebat,& vafris CacodxniQDia
arcibus delu(i,auguria ahjjpr ipld &
lelponia capiebat, dume manibus confu-
Ddd lentium
 , . , . : . ,

,jo ALIA ANIMALIA NOV>E HISP. NARDI ANT. RECCHI. .

lentium ille cibos capiebat Germani Cajaris manam autrftuas efJ, inquit Plinius,
.

Mifni haudmmlto foft exfiirsSi

ffe
bat Bos
pud Roma Non ea dementia Romani erant , vt Aegyptiorum more adorarent
001 .
tanti ipfum tamen faciebant, prioribus illis temporibus, in ipfe VRBIS
adolefccncia , vt Plinio teftc fuerit inter exemfla damnatas , ^ui octiderat Soaei,
tan^aam colono fiu interempto. L(l enim,vt AriffoteUs ait t. Politia
ailajifatin extUans
eor.cap. i .Bos pro Jeruo pauperibus Et yarro iam (upra laudato loco 'u foetus ho- . H
minum in rufiico opere eSl, inquit, ^
Cereris minifttr. Ab hoc antiqui ita manas obBi-

neri 'voluerant , vt capite fanxermt,fi ^isoccidijfet .Neque hoc abfque iuftifsima,

Caor cur
^inuue- vt ego iudico , rationehidum : cum Populo Romano & honores, & diuitia; ,
rim Bou^
ve> &
Roottoi* (ftigalia a cultis per boues bene agris tunc teporis (blummodo proucnirent. Na
vt Cato refcrt.'ftw yirum bonum colonum dixiffent,ampltjff!mi laudaffe exiflimabant.
Et locupletes dicebant I , hoc eft agri plenos : veluti a pecore pecuniam ippeWx-
bant, quam in a;rc primus Seruius Kearouium , boumque effigie fignauit.
An exiguo fibi Boues quoque honori ducere potcrant,quod ab ipfis Impera
toribus, elf Triumphalibus exercituum Romanorum Ducibus adii, laurea
hoc
to terram vomere prolcindercnt? tAranti inquit Plini us,y*^iffr/S4i^tr4 iu Vei-
ticane, qua prata ^intia appMantur, Cincinnato rviator attulit Dicaturam, qm-
dem vt traditur, nude plenoque palmeris etiammum ere. Romanis jta ez agris Lepiffime
HeooriB* per viatores luos, Hue nuntios Senatom Ducclque arceilere mos erat
ComBoboa
^od ijU4 De Animali hoc in autographonec Latinum,nec Mexicanum nomen exftat:
arando ab
noftra igitur conie&ura hic mera vtemun adiuti tamen non integra quidem, vc
Impento-
ribusRcm,
4uceren~
in prxcedentibus fadlum F.Gregorij de "Beliuar defniptione, ^ aliqua
cur. ialtem,& conformi ex Nauigationum Americanarum deiumpta,qux
libris

F.Grcfo* noRrx opinioni faueat , Taurum autem nobis potius

, attelhtioiae
,
quam Bo-
rias hoc
annnal oo* uem appellare libuit. Tametfi enim 'Bos communi quadam notione omne bu-
lut noiL^
^efcriptic*
bulum genus adultius maxim^,dengmt qui tamen accuratius loqui voluerunt,
:

Cur Tau-
inter Latinos Authores Valla prxcipUe,hoc inter Bouem Taurumqac difcrimi-
ros potius nis polueruntrquod Bouem voluerint dici,qui calfratus eflivtideo aptior aratro
^uam bos
fiobia vo* fieret,aut opimius faginaretur.Taurum vero,qui procreationi releruaretur, dux
feior*
& maritus vaccarum Quam etiam diderentiam Columella de re ruiiica cap. xo.
.

agnouifle videri potcft,dum aiv.Neque enim alio dijlat bonus Taurus a Cajlrato, nifi
quod Tauro toruafacies efl, vegetior a{feSus,breuiora cornua, torofior ceruix, ita va-
fia,vt fit maxtma portio corporis, vgtre paulo/ubfiriSiiori,qui magis reSlus/V etd imidat
faminas habilis ei7,Qux verba aptifsime Tauro noftro congruere mihi videntur.
Taorosoro Quamuis non hm nelcius etiam Boues grandes aratro commodosd Vfrgiliu
,

Booe oe
Tauros vocari Georgicorum, cum
Bos pro
Vacca ali*
quando ac
------- i ;

-
ait

Ergo age terra

cipionnir* Pingue folumprimis extemplo i moenibui anni.
Fortes inuertant Tauri.
Et Boues pro Vaccis ab eodem acceptos cfTe , mc monent lequentes i-Georgi vef-
iiculi,in quibus docet qux Vaccx fint eligendz pro luucncis ad aratra gignen-
dis : Seu quis velit inquit
Fortes ad aratra iuuencot
Corpora

igi ; Gcoylt
 . , ,

.
^
IO. FABRI LYNCEr EXPOSITIONE; S9t
Cnrprafr*dfMimMrumltg4t,ept$m*ttrH* r:' . .1

'
Y. FrmMbouis ,cuiturptcafM,tiupimrimactriuXf .

Et cmrum unus a mtnto palearia fendent.

Tum longo nullo laierimodiu ,omniamagMy '
:

'
vPejiliam, ^camaris hirtaJnicomihui ames.

, Nec mihi difpltceat maculis infignis,& alio

\ .

*
t

( bzAntii^detreffaminterdnmijuea^acomm. :
;
j :. m ; .

I .

t
'
Et/actemTauro propter, ijuatjuearduatot* i ^ i i ., 1 . I

Et gradiens ima 'zserrit >vefiigia cauda.: if*'* r

In quibus poftremis verbis Taun fignificacum proprie pto li'eieea marito fapm

rcuius fackt aliquatenus Vaccief<>Vw;(imileenedebec. .'! .i /

Cum autem ('arro loco iam foprx difto,quatoor in bubulo genetegradus fii* n^ta
'ciat abacis; Vitulorum)luacncorum,Boum nouelloirUm & veterum: in cenio tii io ba*

bologeat*
-ac quarto Taurum ac Vaccam reponic.r coHrare non oporut aic emu bimatum, ,

^d difficulter ,fi aliter feceris, fe rtcipium.^i autem polita caflrautur ,dari tjf- inuti-

les fiunt. J^a lierUis eR ^ occa. Taura appeUounqua pragnans,tttrda:aita 'm FaRis
dies Hordicalia appellantur 1

pra;lenti hac nollra icone tale mihi Taumm,viua velud fub ima-
Videor in
De Ladit
igine rcpriclentari^qualem vitx fax ^tdii^iThe(]alorum altqui&e gente olim in Taororun
pugna exoptabativcl nuc audaciilimusl^riu quiipia in ludis Taurprvim,eciam> apudVcw*
res.
num apud ^i^m)sv(itaci9e>peteret,& quale inter aliolhi^Pliniiis Verbis de-
pingit: Tauris tn afpeRu gtmtofitas torma.fronte, auribusfenfis^/dtnAus rp ffiocinBu di-
micationem po/centibus. Sed tota etnetnotiii prioribus in pcdiiuafia^yira ^ifcente alternos
replicans (pargeHfq. in altum arenam (r-Jblius animaliumt Rimula ardefieis. ThtffiUo-
rumrgeutis intentum eR,eqna iukta quadrupedante canuuintondemute Tauntoutmo:
primus sdfplUculumedtdtt ^OMiE Cafar DtBattr. n;.!iirno7 . . .

, ..jEtfpcd acula quidem fnrarum.qu inter le committerentur mtoutinis ho- RonMMKx

ris Poptdo Romano exhibitsi fuiile,extSehec Epift. LXXi-tieluti. craddetihoini- s Fcrij U

hominftoU
AUmpugtmmeridianisragixatasfuiflotCxeiulM.EpiibViL-difcimuR ilb adi vo-
e^hibjiu >

luptatem, ha: ad omnem tollendam humanitatem pra:paraia:.De his ille vlcimo d

hoc \oco.Cafu in meridianum fpeRaculum incidi, in<\\usj.Lefits expiRuns 'ip' fides , & Seetesio*
CO*eo---
ais quid laxamenti, quo
hominum oculi ab humano ernore acquiefiant. Contra bR-.quidqnid ,-fc

ante pugnatum eR,mifiricordiafuit. Nucomiffitsmgis meraheveuidiajuntsuihil habent

^uo tegantur , ad telum totis corporibus nunquam fiuRra manum'jmttuni.De
expofits ,
priorioribus vero in fine lib. 5 .de/r<i,hicqui tram cuiuiuis indoiniti animi
compefeere valeant rcdillimc, ditia Icguncur.^id feruolquid Domiiiiiquid Regii
equidcUcnu tuo irafierisi fuRine paulum, 'venit ecce mors,qua nos pares faciat. Ridere fo-
lemus inter matutina harena fpcRacula,T auri
yrfi pugnam inter fe colligatoru.quos,
cum alter alterum Vexarit,Sus coflRor txJpeRcU.ldtm facimus. Aliquem nohfficum aliiga-
tum laeeffimus cum ViSlo Viclariq. finis seque maturus immineat. Scio quid hic luRus
;
luftus Li-
pflus.
L^fiits^iciccfit neftri crudttotu Lumcn,conicduri moueat,pro Xur,/ituj;legendo:
at taihi finis magis arridet, quod finis nipe ceftRor fiue mors animalia h^c no mi-
nus poilduiturna pugna erlpedcc, ac vido victoriq. homini finis f que maturus
:jucm,tnOfs eipic,imtnineat:vc ibi quali reipfum Seneca. explicat. De pugtu &
Ddd a nacuia
 , , i : . !

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD. A NT.RECCHI.

natura Taurorum plura habes in jEliani lib. 4. cap. J7. e* Gillij accedione.
Taurum hoc animal tcqmdem Menicanum
Nunc examinandum an reiSto

An 1 Bi- appcllauenmus Poterat nonnemini videri ad BiJoatej potius ablegandum eOe,

.

quibus Solmus cap. ti. In omni StfUntrionali pLga 'Bifimut fiefutnt^mi (unt,
'*^^^-\nc^uiz,tjmhoutfferis(imilesJitoJiyCilaou(us homdi, yltm Tauros ftmscttatt 'vi-
mdM ne^rane. Hocridus & villoliis noRrx beltiz habitus,
& iuba cirrofa nonnihil perfuadenc . Setf reclamat GilUtu in JElimi przdi<^o
ad Ccruorum potius Itmiiicuilinem aqcedere illos feri bit, & cuius a
libro, vbi
media fronte inter aures vnum cornuiaexcellitatem magis dirigatur, quauL>
cai/!^iiixriobbnaca\ranccornua. ' V
Verumenimuero hxcGillianvnonlatifccoanderat^ de Bi)^rr pronuntialTe,
nrciip <^mi*Cefuris lib;&; nulla huius fa^a mentione tranliriiplerat, & bene monuit
uo ni (11 ^l^dmiiwdMi&anteipiiim Germanus Zoographus,quiCxlarem non Bifintem
-nimyoiL'
. potius deferipfiflc eo loci affirmauit. ElTetamenvilloltunani-
roafcCc-Scnciia in Hippolyto Icripfic. i< ,

..Ae.l". Tittdancyaria/rtShraTsgiitt,, .. - .

Tihi 'viltofi terga Bi/ontes '

LauJ^ueferitomAusVri. .o,-
l "
-

,
Putauit etiam Aldrouandus a Calphurmo iEglog.7.ccrtiflIino Biloata his verCbus
ii.u.1. degnari, quamuis nominis Bilbntis nullam ibi mentionem hidac
-jo z^^lryi^idimus^ Taarof, quiiusauteematlmoMuni!'/
n: vJ^avj. Sfifmi*,^eafuksutus emuutyOUp^husia/na-.^^jv^X u 1 , . ,

>';--ni\f~~'-l^uatr.farcalta:uAa,fahusaSptrauuntu- \.>..': .('i..

^^...Tidtbaiaittvtrtmttisf^utrigtntfaUariaJitiss--
;T*men quale na hodie, & vbi terrarum id animal fit, no facile demondratur, &
Dubhinu. Romanis olim in fpedlaculis indomitu& ferox vtvn-
fucritiab Orbis domitrice pene vniuerfi, Roma inqua, tamen produidu ,
'r***^oS'i
lEnt Dubo- 4t Eqiiiinftar ad curru adhibitu fuciit. Martialisid docet lib. i. Epig.quos ver -
X
..*
ficulos animalia varii edpehendentes hic referre ciegantia nec^itas iuadec. &
'

b^^s^domi PiSatjuoiiugaAitiratacalh :! "::;Iio; r

ftros**^
! . Pardus fufiinet , tntfridut^sio T^r*i ' iii A. .
: i<
; < m
n
ipO ' j(>i
?( >i >c
>c.! .

taes do-*- . Indulgentpatitntiam fitgtUo,^ , V

i' ',n Vi ar.isu.c,
v; ar.isu.c*. ; . ' .
:i . - V.
. ^

: i-t\iSi-..Jldordentaurta.^pu)d lupauCmdiX.'. bur.yjvu

biir.yjvi. -S v.v.
'.v>.

iS.^uod/ranis Lyiici.domantsirVrliyi .,j uiOi

Uibl v.
V. X.xi.u t
.V.l ka
I ,r. Ei ^antunsCaiydaa tul^/inm-,i^X\ >b } /ni - .yXzviv^:
. /./ Pont purpureittAf/r Capi/iris i '

'.rTinUij-'
.f-niiiirj-' / f-mX-r.
Turpes e/eda fuod trahuuiBi/onlrs
i': ^ . WAm'-, 5 . A
, Ei molles dare iujfa quod choreas T -X -

Tiigrahtliuanil negat magt/lro . 'n . .

' ^is ifeSatula non putet Deorum f ' " ' ^

Et quamuis hxc noftr? belli? imago aliquam cum Bifinte f!militudinem,(i gibA'
Birom'c*!j^
^ ^ iubam colli afpicies,habcat;difcrcpat tam^ in alijs, quod in noihra
t^orporis pellis vndique fit villofifsima cornua fttis exigua, quae &
a Laurentio Suuo Carthufiano, cuius authoritaiS Aldrouandus laudat, ta dedu<5^at

& por-

t .ii v;U
 . . . . . . ,

s
IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. S9i

& porrc(Ra defcribunturjVt in ijs tres bene corpulcti homines infidere queant
Nec facile yrum cire mihi perfuadere poflum . De yris autem duo apud Pli~
;( apud Ariftotelem nihil )exllant loca lib. 8. cap. i 6. PauciJJim Scythia
gignit( inopia fruticum, pauca contermina iUi Germania: infignia (ami
tamen Boum ferorum genera , iubatos Bifonies , excellent ique ^ vi & Velocitate yros , ,,

quibus imperitum 'vulgus Bubalosum nomen impomt , cum id gignat tAfrica , vituli po-
tius Ceruiue quadam fimilitudine. Et lib. z 8. cap. i o.V^ec Vros aut Bifintes habuerunt
Grati in experimentis , quamquam Bouefero refertis India [Uuis ,
portione tamen eadem
tfkatma omnia ex his credi par e/7. Ex Cafaris commentarijs dilcimus yros efio
quidem Boum fimilitudine, verum Elephantis paulo minores. Et cornuunu
eorundem amplitudinem figuram aclpeciem, longe a npftrorum boum corni-
bus dilferre . Soltnus ait hac ob capacitatem dempta inter regias mtnfas potuum gerula

fieri Meminit & yirgilius i . Georg. eorundem his verbis

Cui fuper indiguas hiemes ,/oUmque potentem
Siluejires yri affidme capreaque fiquactt
illudunt
Et 3 . Georg. de pefiilentia boum
Tempore non alio dicunt regionibus ilbs
Sluafttas ad facra boues lunonis , Vris
Imparibus du3oj alta ad donaria currus.
Dubitatur an veros hoc vltimo loco ytot Virgilius, an magnos quoflibet Boues
accipere voluerit. Certum eftfA^w non habere illum, quem in noftro conlpi- Wa pkra-

cimus Tauro gibbum , & incertam valde huius animalis , tam apud recentio- '
.

res nottros, quam veteres Scriptores hiftoriam delineationem ede , quod ni- &
&
ad ncccdaria magis pergerem , dilcordantibus eorundem verbis hic liqui-
<16 demondrarc poflem , led alteri loco relcruo
Nunc an BubaLs potius accenferi debeat,& ipfiim no inutiliter plane exami- ^los^per-
nandum.Cornua aliquam cum B^4/erw cornibus conuenientiam habere ap-
paret Et cum peregrini animalis iconem hanc oftenderem cuidam Reli-
.

to viro Familia Si francifei Hilpano quidem natione verum qui ahnos triginta ,

inteuos in Peruano Regno vixerat, & maximam quidem partem in Ciuitate illa
atnplinima ^ito lub Aequinoiliali linea fita fanior longe & minori cum calo- in Quit*

ris moleftia,vt mihi affirmabat, quam nunc Rom* tranlcgerat,interrogaremq,

quo ip(e hoc terrificum animal nomine infigniret ? Hoc loluntrelponfi accepi,
hubalu libi videri Cii emm limile animal in Peruano Regno nunquam conipe-
.

xiflet,nequc ad Mexteanos vnquam,aucmadmodum F. Gregorius fecerat, pene- NcHifpi-

traflet, Bwidw quam maxime afsimilariexillimauir. Ali neque in ne-
que in Orbe ^ouo toto viti fui curriculo, leptuagenario iam paulo minor.Buba-
Jos prius viderat quam in nuperrimo itinere VRBI vicino quod iple cx Cen-
, ,
tetm cellij{Ciuiid Vecchia vocant Itali) Tlpmam eundo conficiebat . His enim in lo-
cis, in quibus celebre illud S. Spiritus Romanum Otofocomium non pauca oppi- VefligU

duia poisiUct,bquorum ac Bubalorum ad amplificandam eorundem procrea- a ht, pro

cionem , centena aliquot vagantur & fufientantur eam quidem fola ob cau- mioT%i-
> vt Domni huic vere pia; plurimumque Charitatis operibus intentse '

Ddd 3 vberius

D
 , . . .

554 alia animalia NOV.E HISP. NARDI ANT. RECCHI.

vbcrius inde veHgal proueniat , ad tot millia a:grorum , puerorumque proiei
fomio*" Sitiorum alenda. Memini enim, nos toto Aafii Sratlarij M.DC. curriculo, quo
*bi manfi , vitra duodecim millia igrotorum lufcepiflTc , & neceflaria alimen-

ao
torum ac medicamentorum ope cun(ftis ruccurrilTe
tiBt. Veruntamen F. Grtgorio maiorem ego fidem habeo renuenti , qui certifll-
me,neaue in Peruatia neque MexitMo Regnis V>ubalos vllosreperirimihiaffe-
ruit . Et^icet cornua in hac noflra beftia non teretia omnino, fed latiora & pref.
crn<m-> fa aliquantulum vt in 9^(i/</,fe habere videantur , reliqua tamen corporis,
perbelle refert Eft & hic Taurtu noder villo-
CtBoiMiiu.
ixiaxime proportio .

fillimus Bubalorum pellis ferme depilis Sc EUpbantsnun indar glabra, aui ra>
:

ris certe pilis conferta. ,

Et quandoquidem Romanus ager prz ceteris Italiz locis hoc animali ferti
lis & nobilis elt,cxquo non minora forfan commoda, quam exipfis Bobus
incolz capiunt, &: de his locus ac tempus me aliquid dicere adhortantur

omnibus tamen notum eft

Inter Europa: Nationes Itdis pra:ferttm,nec his
Ko r<at animal illud quod hodie quidem 'Bublum , fed neftio qua auchoritate duSi
,

omnes appellamus "Buffelum Itali vocant , & vulgari voce Bafida tam marertu
.

quam frminam comprehendentes An ab Italico Etymo Latinum , an ab hoc

.

illud defeendat, atque ignotum. Et d a Latinis etiam ^iAalus,6c a Grzcis tluut

efferatur, aliudtamen & longe diuerfutn a 'BufftU animal defignari volunt, qui
ante me animalium hidorias nodri zui ftripferunt Ego quidem fuperius mo .

nui a Plinio imperitum Vulgus carpi , quod nomine & Vrosbc'Bifitf

us ferorum illa boum genera vocet,cum Africa ZHtuU vel Certu facie,Pltma ude,
Bubalos gignat Hanc iplam 'Z^ di(Sionemapud Ariltatelis interpretes catn
.

tui. CafSc^gtTum,qnhn Gatjtm inuenio

3 dc Hid. Anim. cap. 1 S. vt Scaliger
.

textum lecat,cuius ha:c ibi verba leguntun/n ^urimoru animalium injrnn fanguil
fi brz nimirum ) in Cerm, Dama, 'Bubali, aliorumque quorundttm non infuat.

lusn Gr{- Vbi in Grzco non r*i> fed ,is , Bubuli voci refjtondct Bubali/ igi- .

dSnT eir. tuf potius, quam Bubalus dicendum foret . Et ed miror magis, Scalsgerum in ver-
fionehacSM^4/wpro 7l>4/( amBubaU deferibere voluide , cum differentiam
hanc tamen minime ignorauerit. Exercit. ao 6 .enim,tacite Plsnium reprehen-
dit , quod vfiis voce Bubalu/ pro Bubalis fuerit ait enim ibi Sealiger, quod Pli-
:

nius legiffet aliquando BuhaUu effe Africz peculiarem quando Icriplerat vul-
,

gus "BubtUorum voce F ros, ac Bifonte/ efferre

Qnid autem proprie fit Bubali/ nolo modo anxius inquirere : cum in vete-
, Offiano explicandis luniores nodri haudquaquam
*Aritioule,Plinio con-
uSciiw. . ueniant Aliam fibi fingit Scaliger, aliam Bellomus, aliam Horatius Fontana apu(i
Aldmuandum, ali; aliam: vt ferme quot capita, tot fententiz fint In hoc tameta .

BoUcioino
probe omnes concordant vulgarem nodrum Baia/a , Bufalum aat 'Buffelstm ,
,

*prcffis nufquam verbis ab antiquis deferiptum fiiiflc , nifi quis fub his oAri~
ftefte ab y?ftliJcap.t.lib.z.de Hld. anim. defignatum putet
,
quando fciibic oAfttti : ,

feriixus. ^'^tsaas etiam Bou*sflut{htsfunt,qM differunt ab 'vrbanis, quantum inttrSues

'vrbanos
^
ffluefjres intereff . Sunt colore atro, corpore robuffo , riSu Uuiter adunco ,
cornua gerunt refipinatoria
.
Quz
non male in 'Biffdlit nollris figna elucent , Cor-
 , . : , . .. ; .

nr

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. S9S

nua enim ita refupinaca ac retro reflexa gerunr.vc, ciim tantum
illis non pofsint Piaswinit

in hominem, impetum facere, quantum Boues eorundenu

CUI infefti funt,
cufpidibus qui etiam abdomen alicui lacerare acinteftina extrahere valent
,

( id quod hic milcro cuidam lanioni ante hos duos menfes contigit)non firuflra

tamen illa fibi a natura concelFa norunt , fcd & illis depugnant , tundunt , con-
tundunt , ac iteratis calcium prelsionibus etiam quem lub pedibus homi-
nem habent , conculcant donec trucident An autem MMrtitJu hoc ver- .

fu fuo
im cefftt atra x bubalus atifue 'Bifon .

Intellexerit vulgarem nollrum,illis etiam Romanorum temporibus hic frequen- Mamtiu

cem , quod non improbabile eft:an f^rum potius Boum maximum filueftrium,
,vt alij credunt, nolo iam importunins difputare Ferocitate mehercle nec f'rie,
.

nec Bijoniiius, nec feris vilis quicquam beftijs concedunt , vbi ad intuitum ru-
brarum fonefortuna veflium exalperantur. Tum enim tanta furoris rabie ab- Subiii &
ripiuntur , vt eorum incurflim aliquando vix purpurati etiam Principes dedi-
ari potuerint Quamuis Gilliiu ex Oppiano idem raditare 'Boues Icribat , cum-
^
.

ait : ad houes aceedtmt , rubram veflem idcirco nonferunt neque item Jplendidam :

ad Elephautos appropinquatu , quod certi eiu/modi eoiore conflet eas bcflias efferari l

Seneca quoque lib.j . de Ira hoc nouerat. ltud accidere 'vides in animaitbut mu- smem lo-
tit inquit , idem in homine deprehendes :fiiuelis turbamur inanibus . aurum co- & T
lor rubicundus excitat, ad 'vmhram Afpisexurgit fyrfos. Leonefqut mappa proritat.
Omnia qua natura fira ac rabida funt , confleruantur ad rvana
De hoc eleganter in Metamorph. Ouidius
Uaud/icuj exarfit , Circo quam Taurus aperte .
b ei>c

Cumfua tembth petu irritamina cornu mbr; obij.

Puniceas rvefles , elujaque Vulnera Jentit BobiT
Obijdebantur enim in circo ad irritandos Boues velles rubri fino fufiulti ho-
ininum ioimii, Fanei homines & Pila appellati,quod ceu Pilis Boues illis luderent
^cornibus impolitas in aerem proijcerent . Hinc Martialis
lo3at,'vt impofitas Taurus in aSba pilas
Lipfus hic oppojitas legit , & meo ludicio conuenientius . Et vt ferocilsimi fint Bafii ad
etiam BifMt , duflorum tamen atque magillrorum luorum imperio facile au-
clientes fe ^ribent , fimini prilcrtim quibus nomina fua imponunt propria
;

Vbi enim a Curatoribus luis nomine quxuis fibi indito ad muldra vocatur,
hic dido obediens, ex numerolo etiam grege dilcedens accurrit illico , &fe- ,

mungi permittit Ex quo ladc, pili lulorii aut ouali forma moleque , calco- gj Be-
.

llconcinnantur lapidilsimi ( Pronatura vocant Itali ) nec alio loco quam Roma
frequentiores His miram ladis copiam, fi a nutricibus ditentur generari
.
,
fimini nollri experientia, vt allerunt edodi , fibi perluadent.
Porundis in curru ingentibus oneribus bigis quadrigifquc facile, & naui-
, r -
bus quoque trahendis, difficilius aratro tamen aptantur . Vidi & Equi inflar Ib-
Ium traxille currum , & equitatum fiiilfe . Vt autem facilius cicurentur, ferrei
vitulorum itate , annuli naribus inferuntur cum funiculis quibus a dudori- corfii de-
,
bus filis trahuntur & reguntur Saturnaliorum quoque diebus, vt ludicra Populo
.
'

recreatio
 . , ,
.

596 ALIA AMIMALIA NOVAE HISP.'NARD. ANT. RECCHI.

recreatio exhibeatur ,
poli Equos, Equafquc Afinos,ipfi quoque Bufali cur- &
fu pro prarmio decertant non liberi tamen, Icd funibus ab Equitibus tradli
Alexindsr De hufltUna carne hoc Iiabeo quod addam ex Alexandro T. Tetromo de ffial
Ronunus J^oHianor. quem fama hodiequc ceu Zirhirhums Hippocratem commendatali-
qucni j 3
verba bubali Caro 'viju pulchra , albida, taSu lenta (g^
:

M crajfa ,
agre concoquitur . Keceat comelia , prater id quod ingrata efl , alui fluorem mo-
tuinus Udit , magis fapit : /udaorum cibus tdl : lumbaris eius mufculus , he^
buna
par, lingua, & mamma in Jaminis adhuc laSlantibus miriflee commendantur. Neque
folum apud Htbraos ,ftd apud "Romanos Mobiles plerojque in pretio ejje reddentur Ex
cormiiim comibus Bufalorum,(]ux in alias etiam longinquas regiones diflrahitur, mirum

mfa' "Ito
qu^n' varia poUtilfimaque Rowie lupellex prparetur. Annuit, Globuli precet-
Cructt, Capfiue varise , PeElines, Aurifealpia, cultrorum Manubria & fimilia ,
8- rq ,

quae nitore &

valore finilfimum Ebenum luperant, vt etiam his fblis elaborandis
Spatinofli- lui opifices & tabernas hic inllrutliffima: inueniantur . Qui flatuolb illo Spajhrn
lur adunb eorundem gellatu fc ingens bc-
conuulfiuis motibus detinentur, annulorum
*' neficium percipere affirmant Vidi principem virum eiulmodi molellis lym-
.

ptomatibus etiam nodlurno tempore tentarum , qui hoc Iblo le remedio libera- I

ri mihi fatebatur , quando in ipfa Spafini accelllone paroxyfmo , integruitu &

hufalinum cornu exadlilsime politum , quod lub ceruicali continuo eum in fir
nem feruabat manu Ratim amplexatus fuilTet
, .

Reflat igi- lurc igitur ac merito Tauri Mexicani nomine hanc befliam cdndecorabi-'
Tametfi vero Petrus Giliius in jEUano ex aliorum mente Boues ad fi;- ,

^^^^rcnda onera haud idoneos ait , cuius hasc funt verba ^md mqmt Qicere Je
;

loquar ? quem ipja terga, declarant , mm effi ad oUus fufcipitndum Jurata :

mua'^hanc bobus
befliam.
autem nata ad iugum , tam. rvires humerorum (r latitudines ai aratra
extrahenda. Is ipfe tamen paulo ante de Bobus Scythieis ha;c habet: Styrbici,
** ^aoTum dorfi gibber eH , procerijflmi &' ex omni parte albi perparmr ioti^
d fe^nda
omii Cmnibus fitnt minime acutis : fimiUterque rvt Cameli eminenti dor/i exiliuut ^
tonditi.
Cf cum dorfl clitella imponuntur ,
perinde nst Cameli genuflcBunt , rurfmmr-
que jitfcepto onere Jurgunt ,
quod ipfum hominum ,
qui ijs ad grauiflimorum one-
rum rve^iones ytuntur , difeiplinafatere/olent Hxc eadem cum in Gefiieriams Alr ,

drouandus hillorijs legilTet , quzrit ex quo Authore dclcripta hxc fuerint , qui
fi jElianum a Petro Gillio latinum fa6lum vidilTet, vt videre potuerat , feiuiffet.

Nec difficultatem negotio facit quod,vt iplc inquit,/Ar Pomponius Sabinus in

,

Comment. Virgilij ad Georgica de Scythicis bobus loquens,nullam gibbi faciat

mentionem. Nam & ipfe fatetur tAnflotelem 6.Hillor.i8. Icnberc : Boner Syria-
cos more Camelorum nodosflectere flapuUrum .CumTElianus ablquc gibberis men-
tione cos iplbs delcribat
Vlterius hoc indagandum ;aii, quamgibbofi Bouis a4/drflH4dr proponit
Aidrooan- Iconcm , .ad nollram lic reterenda ? In Madagafcar, ait , infula , tantam boumeflt
Ta^i copiam tradunt nauigatwnum in nouum orbem Authoret , Vt bouem cochleari , aut alid
non cftno-
commutarent Gibbum habent in dorjoex mera puraque pinguedine . leonem
.

adieci ex Diario nautico Batauorum in Indiam Orientalem . Atqui noilrum qui cum
illo bouem conferet , reperiet przter fblum gibbum, fimilitudinis nihil appa-
rere.

Digitized by Google
 . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 5,7

fcre Nec cornuum figura eadem eft , nec animal villofum eft, nec vl^ueadco
.

gibbus refpondct Q^Scalig*r habet de Gjbbofis Bobus Exercit. to 6 cap.(5.

. .

Sunt eadem ferme ipla,(]u pauJd /upehus ex citaui , (olis immutatis ver-

bis , quos GiSm in Scythia , hic

& m
agro Ctmmiuma Tartarorum repenri
(cripfic , & nouo ipfis indito nomine Br4M>riM,velutiCtfr/ii^Mr.r diceres, ap>
pellauit . Verifimilc tamen ett, ex M. Poli lib. i . cap. 1 7. hacc ipliim defcripifif-

ic,
qui &
Ciuitatem nominat ComandH in regione. J^eobarlt, voi ri.ufmodi bo-
ues gibbofi pilo albilsimo , exiguo plano nafcuntur , &
Camelorum more &
Agaioni obediunt
Veruntamen h^c omnia aliena adhuc a noftro A/ra;iMn*exi(lutK.Pro- !> m-
pius accedit Petrus Htjfalturis, qui Boues ait efle in l^uera Orbis npoi prouin
cia , gibbum in humeris habentes ad ferenda onera , Cc anteriora horum villis
irselongis obteda efle. Adhuc"vicinius appropinquat icon illa, quam ego per-

Juflrando noui orbis nauigatiooum Sfolumina , inueni in Hieronjimi B^iV

uAmtnea parte quinta , 5c quidem in Tabula Chorographica Htffoma in m
India Occidentali ivbijere.incifam hanc noftram.beiham ad vnguem noftrffi^i^'
refpondentem videre eii ; hoc iblotamen dilcrimine addico , quod noflra figu-
ra TeMrani^vc ex genitalis maieuluii flgnisconfpicuis pacet, illa vaccam cunu
luculenta vberum oftentacione repraclentat . Huius beftia: gibbo auis infidit
nim infd-iptione ,Rede igitur & ordine fadum eft , vt huius hillona
pirzclaro huic operi de plantis. Mineralibus atque Animalibus
^
anferererur, Aforiotsiia pociusy quatiji generali vocabulo (tAmtricamf Turnus
-
^vocitarecur . . 1 . .1 . .

Sed proxime omnino, &vt verbo, fertur, rem acu tangit, Tbeuttusilkcx cmnino
boc Ambrtfms Tureus lib.i4. cuiushic libet verba recitare Proditum apui The- .

metum legimus, inquit, iu umt^bjt f,loxid* ingentis cerni T itures, Butrol BifrMwrew eoit The-

iiugui dilhs, pedahu cernua gereniu , gibhamefut in derfe Camelina (imtltm ,fUepra- dcTcnpu.
xaijfo fiduo , cauda Ltomna ; mm til fere aliud magis ferum animal, emm
Muruur , mfi matri ereptum,. Pallium tegminibus Tarbori adutrjum l^emis inclmen-
tiam fCirmbus 'vero melsualtuiteriam *vim habentibus adueifum 'vtnma (e muniunt
Exflachociplo libro T^wiyhuius tamfcrocis latis ferox imago, inqua_,
lioc quod reprehendam ,IiabcOirquod tidum nimis apertum vcrliis aures Pi-
Aor produxerit ,
qui in noiUa figuta noflratium boum oris didudionem mi-
-nimc excedit .Reliqua m^mbltorum proportio, Sc crinium colli , ccccrorumq-
corpocis/pUofum promifiia cum noitra latis congruit, Ex hoc iam Kctum,.,
^uod fupra monuimus , lu^c darius patet , non Ptriicputm v fed rMixicsmm, fiue
JF/*f<W4eiMi^,fiue^ii.eH^^^.,hocell; illius noui orbispartisefle animd,qux
mPttuaoe leparata &
liios olim leparacos Reges fiue Metaejimsts habuit .

-A_NapQlium,quinyd cwraofiL6dorisgratia non contemnendam hic quz-Anh*cbe-

flionem expediam: Sitne bzc bcftia Nma ffifpania indigena,aaexrr>p4c6^*'i5j^^
delata^ Andtamus fof^. d Cefla in fua gcncralt Indise Occident.^illoria , aiu
nodum hunc nt^sdiflbluturus fit Certaanimalia aic.iUe , ^ouo orbi lunt Ibli
.

familiaria , nobiateque peregrina , atque orbis iple incognitus olim fuit , vt erit
exempli gratia Canis
,
quem prime loco delcripfi : alia cum noflris conuc-
niunt.
 . ,

JJ8 ALIA animalia NOV/E HISP. NARDI ANT. RECCHI. .

Hoc ex ip-
niunt, vt Vr/i, Leones, & fimilia . Alia illis ineognita plane gentibus, a nofiris
primum eo delata fiierunc. Qualia inquit lolepnus lib. 4. cap. ij. fant Oiterj
(juifirum. ydccie, Ctipra, Suti, E-qui, Afini, (^anes nifirates 4C . Boues & Vaccas ait, mi-
runa in modum propagatos fiii(}c& ita multiplicatos, vt millenario perlipci
numero in montanis diiiagcntur Hxc a (eruis . atque ac liberis petuntur , occi-
diinturjex^oriamur, & commereia inde conacea in-TVMa celebcrrim{i
nituM ve- agitantur .Ttrgtrum enim , inquit ille , imumerus numerne ia Hi^amam effirtutt,

proucn-iK ^4nno'%J. ex Sant Domiago-^ 5444- (Br^\buimt, 'ZMaim/qite nauesimeraiattuir . Ex

"ecTriUn ^ouaHtfpanta autem Coi^o.iuagebaatur ,qua pretio aHimata ^Cs^z.prfis fitu
oSottorum reiJunt A? erces hae , qui in i euilu litioribus expolitas luHrax , ea
.
nSucSjt
/peSiaculo ia fiuporim daw " . n. ' 7
In huncfenfiim & bxc (unt ,
qutelib. 'i.cap. zi. hnbet. E/ is adde, ait, quasi
ante hac tempora nec 'vtihum pecorum greges imbi fuerint ,qui tamen ptHquam fiijpani

Bobuimiu. bas infuias fCubam nimirum Hifpantoiani,/imiaicam ,

Margaritam , Dominicam^
>
nunc Kumtrofs gregibus of/erroM :'Jlu0Taurot,fiue Equos yfiut Porcos Velis
BwrTbili'*
ter creoit Csnefue. Vaccarum greges tot tumque fieqUetiiejfunt ,rvt nuiio dominio priuatim ai-
m nouo r
quoqucucr fum cumulate rvagentur ,'& stbincolisfirarum modo indiferete figamtax
' captantur que fttltem corij caufosquod detradatmcxiccant, & merce ijliulmodi negotiatia-

nes/uas agitant - ;)i

Volui hac Authorisplufcula licet, "v^rba recitare, vt quid in hae controueD-

Qariiionij lia decidendum lector velii:,'ipleiet iudrirare poflit;- Videtur is bubulum pccuB
decifio.
ab Htfpanis e/4merica iliacum fuifle , concludere velle Aft, vt Vo Mtseitanum
noftrum Taurum prius Hi/panicum fuifle credam,nulla ratione addudtjnco. Re-
,
. clamat petegrina anifhalis facies, net^dfiatictSihcc^edfricanis
nec Eurqpkis vi-

Vrbibus aut (alcibus. VCcnimjquo^Iupra proflui diuorllniodosBO'

(a prius in

Ix.o,; e
aliquam cum hoc Taiilo partem fimilem habeant j (iuc iubam fiiie cali-
dam, (lUC cornua, Iiuc colorem pilorum rutilum, liuc gibbum a(picere veJisii
Dicendum nullum tatncti rcpcrics c]ui ontnia hac'cbfriimdtaobrineac Nec- hrliaincre .

*' potcll , noltratium aliqucHi 13ouem ab Amticattt fiue (bloi^iie cado, pot
rr>?oni r
tiuiim hunc plurcs etiam prolium propagationes tam mira metamorphofi mutari potuiffet.
Taurum ei.
quod Indita titulum ZEacca ilk Temro hohro perfimilis in Clioror
graphica, vt dixi , tabula expreffum habeat quafi Scriptor ille dicat , genti ifti
:

Indtanx hoc-animal proprium acnatiuUtn ede ; cum & Theuetus Taurum hunc
F/pW<& velbti incolam, & natiuum adlirribcre voluerit t'Ni(i lojephus non omne
Explicari
foj-(3p bubulum pecus , (ed illud (olummodo oth-Hi^oUit ad Indos Occidentales
tamen po
teft lofe
pbas.
tranfportatum voluit, non quod ferum'& fflucftre , fed cicur vfbanum fuit* &
tamen ob regionis fertilitatem opima palcbaicstlique dementiam
multiplicatu
innumera prole filuas pbftearcpetere coadum fuerit. Maneat igitur hic Taurus
vere Alexieanus , Si forlan J^^i^iCeyi^minuscogtiitUs.quodinAiyiwodpo-
tius hic Regno vixerit , cUi regioni ha;c beftia minimi familiaffs tflf ^

Indos
Exiftimo quoque, vt ferocidimum fit animal, Irtdos tamen ,.priuft|iiam
eti ,

harum ladfc vaccarum vidritarc po*

ucfbilJnu,
vjccrum tuifTe, & adhuc ibi viuerej qub noftrs nondum peruencrunt^quotidillenta-i
.'
rc luac in icone tabulx chorogtaphic^-illa apparent vbcra infinuant . Et matrii
,

bus
 , . . ,.,
:.
;

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. J99

bus ereptos vitulos domari potuiiTe Thtuetks quoque meminit. Ac neicio
quam argumenti huius fpeciem mihi pratbet fiibligaculum illud coxa; anne*
xum cum fex rotundis pilis inde dependentibus quali nolis Tonantibus, ac tin-
,

tmnabuhs aut alijsquibuliiis ornamentis nolarum delcdu ftudiose illis Tauris

vaccilque alligatis, vcluti & noftris campanulas in collo vaccis adaptaraus.Nam
quod nonnemini , qui hanc mecum Dene miratus
in autographo piifluram
eft, viderentur ede vcrruc-t ciultnodi quales Ixpc in Equis innalci ac Mulis
,

cernimus, non habet multum verifimilitudinis.Sunt & i|dem illi Americam non
omnes adhuc ab domiti IcmiferiSc agreltes homines, eodem quali
cum bcAijs domicilio gaudentes , quos libi vt pareant , difficili haud negotio
conficere pofliint Atque ha;c de Tauro hoc Mcxicano, qua: mihi dicere licuit
.

{iue paucula, liuc nimia xqui bonique ledlor confulat

TAt^Rf^M toRetifii 'vitu/iKn Ju/!itlerit, antiquum erat prouerbium.Et ego qui vrrvLvs.

Taurum iam tuli , an vitulum non iuAulcro ? An qui de Bouc non pauca dixi
de Vitulis non plulcula etiam commentaturus ero? t quidem cum tam oppor-
tuna Ic oderat occallo Principi meo CarSnali 'Barberinome liAendi, & Anato-
men monftrofi ac 'Bicipitis yittdi quam benigniffime mihi prouinciam
,
iniun-
xerat , enodandi : & Summi limul Pontificii VRBANI. VIII. nutui liibic-

Aiffime obediendi. Cum enim J4n(?ira/ fua eiuidem partium ichno vitu^'iii-

graphiam,&breucmearundem explicationem Ubia me exhibitam vidilTet

rem non indignam cenfere vila ell , qu$ publicis etiam typis committeretur
Id quod ego, non vt ad nutum hunc quam oblequentilfimum me non pnfta-
rem , in hunc vlque diem diftuli led vt tempori potius inleruirem
;

Erant autem cum Summo Pontifice tuc in yaticanis curse mese comiffis Hor-
ab amrcnitate alpedlus pulchriformiu,nue Calliopeioriim (Irali Beluedere
rir,qui
dicunt(nome merucrut,/a<in Ciampolus Lynceus (upra memoratus,///V>r M*n-
intimus &Cubicularius Pontificius vir non Ariftotelica modo
philolbphia & Hippocratica Medicina eminentilsimus , led Chymicarum quo- tificins.pia
que rerum gnarus, Anatomicus inlignis, & liberalium plurium aliarum artium bimm
non tam amator, quam exadilsimus iudex & xftimator Hi dum varia mecum .

de monftro hoc confabularentur , accelsit tertio loco tAugufitnus 'Uegius vt

liiat SaniAitati adhuc Cardinali a Theologicis ftudijs
, ita a difpenfandis nunc

fecretioribus Elecmofynis , vir 'dodlilsimus' & probifsimus :

qui omnes varia- eju de
rum nobis controucrliarum campum aperuerunt.Et in primis quidemrAn ani- mmifliofo
mal hoc limplex , an duo potius dici ob duo exadlilsime formata ca-
meruilTct ,

pita liquidem Cerebro & non Cordi, quod tAriHotelici faciunt primatum Medici tepoinnt.
;
,

attribuunt An aer a pulmonibus hauAus cor ingrederetur quod vulgo credi-

.
,

tur V cum in hoc monllro hi per tubulum inflati fbli abfquc corde imumuif-
,

lent? An,cu in hoc yitulo gula declTet,& vnus ideque meatus aeri in pulmones
& cibis in ventriculos deferendis inleruiret diu hoc monftru liiperltes cfle po-
,

tuillet?De quibus in hiftoria figillatim aliquid,!! teporis permittet anguftia,phi-

lolbphabor.Et fi quos ha<flenus Icripta noltra Iblumodo forfan delc6tarunt:lpe-
ro nunc eadem vtiliaijs maxime fore, quod quandam animalis huius partium
anatomicam lucem allatura fintiquae vcl ab alijs negleiSfa, vel non deteila fiiit
Nec

Digiiiz;::
 , '

Coo ALIA ANIMALIA NOVAE HISPrNAUD. ANT. RECCHI.

Princiiws Nec indccofum prorlus c(Ij Summos quoque Principes ad hsc afpeOLa qut-
etijm vi- yilia^ philofophica tamen , & nelcio quid reconditi prilefcrentia NMurd
auviiS> molimina, interdum Ic dimittere, & magnam in paruis rebus admirari DLI la-
pientiam . Non aliter certe, ac AmpIiillmqt7<>rd<Wi huic iioilro , ita Carolo Vi
debere
. fticept olim Vitulus, vt quod miraretur,habcrex l'ohlatus luk ,.^mUo ViUagdgs
his verbis id cdtante:C<wir/Mr V expedttiont s^fricana cumin L*rgheram tsobiltm
Sardini* urbem afpulijfct , eadem m^e res tnfoUs ctmugit . Bos enim uitulum bicipi-

tem peperit,tjuem multer cuius bos erat, uidotdum C efari -obtulit Ingredimini amici.:
&
nam hic Dij habitant,diccbat Hertclitus, dum in vili quadam caliila, foriim fe
calefaciens & opera diuina admirans, (ederet Nos veriores Philolbphi, qui .

Chrirtiani fumus, infinitam & impenetrabilem CrMtar;/ noftri lapicntiam in

omnibus etiam abieilillimis creaturis, ne dicam iijlbiiti quippiam habentibus,'
quod m hoc noilro Vifulo elucefcet modo, non fatis Iiiperque vnquam admira-
ri &: laudare poterimus Aggrediamur igitur opus, & hiftoricofaltcm filo nunc
.

vituli huius, tam internas quam externas diligenter partes delineemus :

illa qua: controuerfiam facere videbuntur , ampliore etiam fermoiie podea
,

cnuclccinus . .
-i

Virali hCi- Pie igitur S..Aprilis , Anni M. DC.XXIV. iamvfept memoratum biapi-
I

JlddS'- tem Vitulum domi mea: prailcntibus ferme omnibus 2(omane 'vniuer/itatis nodrf
,
Medicin^ ftudiolisilecui. Natus autem fuerat mortuus, licet iammaturuspar-
tui,&.viquafiam.atris vterp abllradfus, quem foilaiiob duplex caput comtno-i
Mapiim- de illa minime potuerat LrOngus erat fpithamas fiue palmos pro vn*
parere .
, (

eademque meiifura harc ego vocabula lumo ) quinque, & (ptis extenlbs . yt .

Caput. - Vtruraque caput perfedtum , fatis magnum , & proportione corpori re-'
Ipondebat Dextrum tamen finillro paulo maius hmc dexter & pollerior
. :

pes etiam nonnihil erat contradior , quali Icilicct ob maioris capitis mo-
lem lacus illud abbreuiatum atque rctradum fuillet . Singula luos dentes
Vernes^ capita quoque ollendcbant :
quatuor enim in quolibet anteriores incilbres
voKini . erant in maxilla inferiori quibus in fuperiorc nulli relpondcbant In vtraque .
,

tamen maxilla tam (uperna,quam inferna, liii erant molares ordine fiti,quos ta-
men non numeraui Hoc Icio interim , in perfecto atque adulto hoc animali
.

Boue, Iiuc Vacca; hos dentes determinatos reperiri odo nempe anteriores in- :

cifbres omnes ciuldem prorlus figura: in maxilla inferiore led delunc illi, :

qui canini in alijs animalibus dicuntur Ex vtroque latere eiuldcm maxillae de-
.

cem linlupcriore nulli adfuere ,

qui cum incilbribus corrclixmderent ,neq,
vili canini. Molares nouem numer.ibantur,ram ex vno quam ex altero latere-.

Eriint igitur limul lumpti omnes numero qu.idraginta lex vaccini dentes.
Oculos , nares , aures & cetera omnia perfeda hic iuueni Cerebrum quoque.

rM.iur_, integrum quod in vno laltein capite peruclUgare volui languinolcntum hoc ;
" tamen ,

confpicieb.atur quod
,
ipli ex conatu forlan ac mlu matris,pb partus dif-
*'
ficultatem, accidit . I

V trunq; etiam Caput hoc fii.T particulari vertebra inlidebac,& vtraque hac
^
colli & to- vertebra cuidam in medio litx,quse & fuprema colli dici potell, laterali-
tertia
adhxrelccbat . Priorum vtraque vnicp tantum foramine prxdita erat , per

. '

Dlgiv by GooqU
 . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE, 6or

quod Ipinalis medulla ex capite egrediens tranfibat, & vtrinq. in tertiam verte-
bram ingrediebatur tribus donatam foraminibus,duobus nepe lateralibus qua:
iam didtam medullam admittut,& tertio inferiori,pcr quod medulla egreditur,
I
& in liippofitam fibi vertebra ingreditur. Hoc tamen hic aduertendu, vtramq neduibiiii

medullam, ex vtraq. occipitis baii Icu foramine egreflam in hac tertia vertebra
(
qua: ob id loge maior cft,quam dus locia: laterales)vniri,coalelcere,ac vnicum '"-

tandem medulla: truncum per totam dorfi Ipinam delccndcrc,fimphccm dico,

ac non duplicem, quod quis fulpicari forlan potuilTet.

Erat autem priorum vtraq. didtarum vertebrarum, quam ardiflime conne-
xa tam capiti, quam vertebra: illi, qua; inter vtramq. media (edebat, & triangu-

laris erat,cum priorum vtraque plana potius, & per tranfuerfum oblonga edet -
Huic tertia: poftmodum triangulari , & vt ita dicam, triforati vertebra:,quinq
alii ordinarii & his (exta adhirebai, qui ^inam fiuc appendicem valde elata
habebat,quod inalijs non videre vertebris fuit. Ex hac cminetia candicans fir-
miflimus vtrinque nihil ferme mulculoli carnis poflidens, inftar albi ali- Mufcuius

cuius ligamenti cnafeebatur. Hic autem in vtrumq.occiput inferebatur, pro ca- bkcp"''iu

pitum videlicet eorundem exte(ione,mira vterq.N.ituri lagacitate fabrefadlus.

Has alii ordine ad caiidi vfquc finem vertebri l^uebantur.Notandii hoc ta-
men velim,dor(i (pinam non linea prorfus reta, (ed arcuata veluti procclliire .

Atque hic de capitibus & medulla ditffa (unto .

(pinali
Interni oris partes lingua netnpc & larinx, figuram fiiam ex omnibus con- intCTnio-

(Htuentibus particulis integra in vtroq. capite loniti flicrat. Afpera etiam Ar- P"'".-

teria ex quolibet capite (ingula exoriebatur, qui ambi paulo poli; ortu in vna
coalefccbant.Veru quod nunc (equitur monitrofiim magis e(l, quam quod vcL
vnquam vidcrim,(criptu lcgerim,aut ab alijs mihi rcccnleri audiucriin.Innmf- inHati, pui

(b enim alterutri alper* arterii canaliculo, pulmones inilari iulli: elati fuerunt
vehementer in vtroque latcrc,vtrobiq.in tres lobolos diuifi,maior erat interior
tres longus latufq. digitos traluerlbs, alteri duo (uperoires pollicis m.agnitudin C moucua-
haud luperabant.Scd cor ne utilium quidem vel moucbatur.vcl cleuabatur. Id
quod mihi quidem nouum minime vilum fuit,rapuit tamen in admirationem
non leue Auditores meos & fpe(5Vatorcs,quibus aliud longe perfualum crat.Crc-
debat ehim priceptorum a Magiftris fuis traditorum perluafione, aerem ano- .

fcis & alijs animalibus in pulmones receptum aliquam (ui portionem (iniftro
*
,

cordis ventriculo per arteriam venolam pro (jsirituum vitaliu fabrica com^V^
"
nicare.Quod fiiKum tamen effe n6 tam animalium maiorum minoi umq. alio-
xum,quam humanorum etiam cadaucrum pulmones per folle etiam jndati, vc
experienti patebit,common(lrant ; cum ne tantillum quide cor ex inflato aere
!ntumc(cat,qnod tamen (i meatus vlli occulti forent & oculo nollro iripcrccpti- J*'"
bilcs,iani per. fortem aeris impuKlonem aperirentur . Num & inuifibiles & alijs imrbc
nedijs impenetrabiles arteriolarum cum venulis anallomolcs in pUxM Choroide acm*
miiahili Cercbci,hoc ego (blo medio, flatu nimirum,fipc detexi. Ali u^n'r.
fent potitis ac difrumpanturpropcmoduin pulmones violentia intrufi flatus
antequam cor aerem admittat, nccelTc ell Verumamen hoc quodianidi-
.

xi,mihiadnuracionem Qullaininouit,(ipius cnim eiufmodi (pcclacula (pe-

Lee blaucram

Dkji izcd by C h. ;k
 .

6oi ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHL

Aaueram. Afl; quod nunc dicam, id demummc extra me ipflim quad rapuit <
Cum enim iterum iccrumque pulmones inflari curarem, vt pr^conceptam iplis
cordis Iimul motu fado ex mente cradicarci toties lub iplb Dia-
Hruni'*uid
ia iTpera^ phragmate vtris inflar aliquid fubleuari,diflendiq. animaducni. Hxfi diu quid
noc rei, aut monftri potius eflet cum ea in regione nec vllum ex pulmonibus
:

foramen fadium, & liomachoru (eu verriculorum ibi (acculos litos efle noflem,
deferri autem ad ciborum marfupia acris fubflantia per afpera arteriam , ea res
deniq.tota inuertere rerum naturam, ac partiu animaliu (eriem mihi videbatur.
Q^arc immiflb llyloper alperam arteriam, incepi per longum delcendendo il-
lam cultello diuidere,ad mediam thoracis regionem vfq.penetrando.Et ecce mi-
rabile vifuleundem dudum fiuc canalem in verriculum fub diaphragmate po-
litum definere animaduerti, quod equide {lili manibus toties palpatum iplis &
quoq. noflris vAirpatum oculis fuinct,ncc a nobis adhuc etiam crederetur. Sed
& hic Naturx indullriam & admirabile omnipotentis DEI artifleium latis fu-
perq. llupere non potui quod hoc ipfum alperz Arteris corpus luo non probe
:

modo inllrudhim eflet capite Larynge, nimirum Epiglottide, ofle Y pliloide di-
to,6c reliquis nodu hunc pneumaticu conllituctibus panibus,led & illud iplum
cartilagineis fuis annulis conftaret,& aliquo vfq.ad fpatiu
quatuor forfan tranl-
uerlorum digitorum eadem lubftantia protendcrctur.Tum idem duplus in alia
lubflantia omnino mollem accarnolam, & vt vno dicam verbo, ipfilliroaO^a-
fubllantiam mutabatur, quz in ipfum vt dixi ventriculum deiccndebat ac
Oefopha- delinebat. Hic iterum non potui no fulpicere & laudare mirabile prouids Na-
tura tran- .1, t
i' ^
% .
/
turs ingenium. Hxc enim alpera Arteria non(quod in alqs omnibus hen tame
videmus)bifurcata diuidebatur, vnu in hunc, &
in alteru pulmonem aliu ramu
demittedojled relo llatim tramite porredla ingula, fiuc Oejophagum trifmuta-
batur. Vt tamen & pulmonibus aere impcrtiretur,cuius gratia c(l cfficla,fillula-
res tubulos ex fele in vtriulq. pulmonis lobos fuperiores,qui ipfi alpers Arteriae
agglutinabantur,demittebat,per quos &
aer in omnem pulmonum lubllatiatn
porro ingredi &
egredi liberrime poterat.Hi omnes tubuli fiuc bronchia afpe-
rs Arteris per omnes poftea lobos diflcmioabantur,quod nobis patuit,dum in-
flarentur ijdem & denuodctumelcerent
Coiiofa-. Atque hic per tranlennam faltcm,illius qusftionis quam fupra mihi motam
%i ali hoc dixi,meminero:a4n hii 'vitulus diu juptrfles e^e,cibumijM fotum ftr eundem afferam
Arteriam, aeri in alijs animalibus de{iinaid,tranfglutire fotuiffeifidi enim nobis quo-
tidie vluuenirenouimus,vbi quid inter prandendum fiue ex cibis fiue potibus
ad pulmones illabitur,tullim illico cum fuflbeationis metu excitari; quare quid
hic fit relj)ondendum,facile patere videtur. J-

Atqui ego inconueniens minime cenlucrim,per aliquod etiam tcpushoc mo-

ftrum laiSte materno ludio ali potuifle.Neq .enim relpirationi obftaculo efle dc-
li!^.'

buerat,cu aer ad latera per fua Ic diuerticula in pulmones recipere , cibus redo
interim itinere in ventriculos dclcendcre facillime potuerat.Et quid fi aeris ctia
portio non parua cum cibo delcendiflet,inde mali leciitum fuiflet?hoc enim no-
bis frequeter eucnire,dum ex angullioris orificij vitro bibimus, experientia ce-
llis ell, & Hiffocrates hoc monuit libello de Flatibus; Omnia qua eduntur O" bibun-
tur.
 ,:

i
I

IO., FABRI LYNCEI E.XP0SIT10NE. tfoj

$ur, iaquic ,
Jpiritmj in corpus inferunt ,
alt^uando plures , aliejuando etium pautieres
id autem init maniftffum fit, eptod plurimis truSlationei pofi cibos O- potus euenire (olent-
Redit enim inipiracus aer foras , quia fi eidem Hippocrati libello dc Corde cre-
dimusjiuillaro neque ipic, neque aqua homini auc animali alimentum prxbent.
Mtrito autem, incpnt,recurru/piritus(^atjua, non enim humana natura alimenta Hip^ocri-
bae fiunt . ^lumodo enim homints alimentum fimt ventus (fine a^ua cruda l Idem camei;! comrouct-

Htpp. libello de Flat. ( vt hoc obiter dicam) contrarium afferit , fic enim ibi ait:
Corpora enim omnia tum hominum,tum relt^utrum quotjue animantium et triplici nutri-

mento (uflentantur, horum autem nutrimentorum nomina hacfiunt cibus, potus, fipiritus,
ate fipiritus epuidem tpui ; corpmbus fiunt ,flettus 'vocantur : ^i exu
'vero extra carpor
fiunt , aer . ^i (ane maximus e fi in omnibus (jua corpori accidunt, & auihortp" domi-
nus.Sed fic vice verfii, vt in ventriculum aerem, ita in pulmonem potum defeen-
derc voluit idem Hipp. eodem dc corde libello Etetbm homo multo maMmamuim.didt
pariem in Venu em bibit
:
gula enimfime fiomachus 'velut infundibulum potus copiam (fie S;

^uacuu^Ue^Zfolmnui, excipii.Bibtt autem in guttur ac arteriam,mlnus verb^ e^uan- ,

tum latere pojfit per rimam iHapfum. Ait etiam ibidem aquam in pericardipipoa-
tentauvex pqtu fiilicet in pulmonem kbente, veluti yrinaiii cordis e/Te Quaou .

mirabdera luam philolbpniam his verbis concludit ..f/une itaque humorem 'cor.de
pulmone yna cum aere abducit: aerem quidem igitur , 'vbi in medelam cejfit , necejjkri
oportet retrofer eandem njiam qua abduxit, reytrt. Ferum humorem pattim in cuUum
.

ac vaginam fiuan expmt partim rurfus vnatum aere feras pfopefiit , Sojidiprcm ta-
:

men cibutoiseufxnum,ncrbas,fi;uinctua,leaum>na,noo puto ab hecvitulpder .

uorari pQtuifie.,Cum didfo iara ioicodicat Hif ^.quodopeetnium Laryngis, Epiglot- \

nsjingulafiue minor lsngHaappellata,neptrttnfieritquideue aliquid amplioris pofaf. pe-
netrare. Vniie, cum credi facile
potuillet quandoquidem dup capita; clTcnt,
Iingula.fiium habere Qeibphagum <& afpciam arteriam , adeoquequ^tupr vafa
eiTe debui/Tck Hic natura tameaadeb detccic,vc pro quatuor vnumdolum fabre-
fiteent, quod
cibo nihilominus liquido, acrique dettudendo fatis fuilfet.,.;,.:
-tiHilloriim porro pcrfcquaraur, Vcoiwcali igitur poft puhponemjvt iam an-
nbtatuni fmt, qui quacuor fiint numerot , Scipfi ex iramillp. flatu attollebamur.
Quxautnm lwrum omnium & nomina Cnii& officia, inferius expcdiam,quan- qujj
Ciu* ex-
crementa
dode Ruminatume craciaturus dubia quxdam authorum .loca <:plis?bo., HocP?^^
in venrrfeit

interim hic, noui (Te latis fuerit, in i.erth ventriculo plicatilium ferie quadi mem-
'

branarum confcrto,niliU pr?tcr lefquiuncidm fprte mucaginis cuiulU,im reper-

cum ftnSeJa quarto aiitcm & vltiiho ventriculo vbi cby,lus-.>bfbluitur,^ /cpagu-
lum in Ifl^iaritibus colligifuryinuenicbatur lemilibr pond?ro humor thylofuf
quidam , .adeo tenax, vilqorusjfibiq.cohzre.us & albh;ai)s, yt gUitrn
pobe temularccur, ita Vttab ipla etiam madefadia fpopg/aiPpn
aquaeluiacmanibusdoturbarincccirphaborot. HsmA.:!/ , t

Dubium profeiSo non Icuc ca mihi res mouit ,<i^i|}u^,Uunq.vcntf,ifiuluni

vijs tanta huius humoris copi.i perduci potuqiit.-fiuuti.fi^ ijlUfbt|uq4 tpciiuttpni- Tota cv
malis huius caro ompino acidi ladis odore fpirabat,(,Atv^isqndObdum_in
ex languine- materno fcctus ijutritur, fiepe cum faMUip
.facihs grCiliis &: regrefTus ab,Vtcro , fanguinis ati voerq^ab liip vKrum..
, Eee 1 quod
 .

60 + ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

quod fxminx etiam noRrz philofophicas has minimi cdodlx fpeculaciones i
nouerunt Sed hzc paccntiorcm contemplandi campum dcfideraiir.
.

Huic igitur vltinio ventriculo inuBina ciufdem propcmodum cum iplb liib-
hteflina. annetcbamur i quz ego haud dilTccare volui , cum ex refto intellino
ftantiz,
lua fponte eiuidem coloris ac conliRcntix excrementum efflueret , quale illis
ciTe videmus qux iam palla fuerunt . yitmltu autem hic nec lac quidem a ma-
,

tris vbenbus fuxerat , cum mortuus editus fuiflet

Dum autem ventrem inferiorem aperiri iuberem , fimul -wftdm

ex vmbilico hepati inlertam conRringi curaui , quo illa poRmodnm pro in-
flando hepate inferuiret.Quzvbi ex tabulo flatum recepiliet.vifii iucunduin
A vena nu-
mcula jn- ,
& mirabile didlu, confeftim inflatum eftAe^,W/*Me/,
. \
atque ipfiaM-
^ .

Haraqux fus 'vcntftcm X qui,cum vna communi tunica mueluancar>imponunc alicui vni-

tSiyinfli cumfacculum & non plures efle, exiftimanti Hzc autem , qua ratione contin- .

trfiimnt.
Mcdicinx ftudioforum gratia ex luueniliiitj meis paulo poft fubiungam.
Cor & Quatuor Cordis vafa nec tempus, nec opm examinare fiiit,qu* ego alijs vici-
bus in perfeiRis ac imperfedis vitulinis fcctibus quam exadilsime neri potuit ,
perquiliui & deferipn , Corde tamen aperto , & hnidro eius ventriculo inlpe-
dlo
,
globulum quendam nigrum, durumque reperimus , carnez (ubRantix li-
milem , adnacum internx huius ventriculi cauitaci
,
quem vbi difeidi , effluxit,

swgtiioe languis nigricans remanente pelle duriulcala i (anguis ille autem magnitudine
cor caruii.
nucis mofcatz exquifitc (phxricus,ac rotundus pror(iis globulus erat.Sed neque
in hoc,ncque dextro ventriculo (anguinem vilum inuenimus alium, id quod noa
dignillimumeenleo vrinaria liquorislui expers& piitiia admo^'
.
veCca &
vrKiios. dum erat. Incisa illd, per (lylum vas didum indagaui , qui meatu
manifellc peruius erat Sumit autem yrtehot initium
. fuum ex fundo velicx, fic

vrinam in veltcam cx remhm corriuatam , dum adhuc in vtero viculus'conclii

ditur ,
deportat ad membranam quandam tAiUntoidem diclam',eum in finenv
a Natura (abrefa<5lam ,
vt inllar alicuius vtris excrementum illud (erolum coU
Quituor >
donec partus tempore excernatur . ex vtero Eli autem yrmdus cx qua-
bicaUlii tiior illis vafis vmbilicum conllituentibtts . vnum Secundum eft 'vena Nutricula
qux (anguinem matiriium in hepar refundit , ternum &
tjuartum , funt amba
illx arterite vmiilicales appellatx,qux in defeendetis tArterU magnt ramos HiucM
vitale matris rpiricUm tranfportant. Qux omtiia vaia hic probe confpiciebatur.
.
Lien perexiguus erat , nec IrngularBqmiietJeam obtinebat . T^eaes ddcifsi nod
Renci .
carnem, (ed merum potius congelatum (anguinem referebant Cohxrebant la .

men fibris carneis, ita vt quid medium inter carnem (eu parenchyma, 8em>
guirtfm coagulatum exillimarccur. Ceterum interna omnia vifccra perbelle (e
TcHicuii
habebant .?" tfhculi ctiam(malcului enim hoc mollrum fuerat)qui tamen laten-
tes & parui erant vix Auellanam nucem (uperabant. Atque hxc (idelifllma e(l
,

MonShi huius Anatomt,(\\ix fumma,quam adhibere & potui & debui, diligetia
horarii Ipacio a me adminiftraca & ab (bluta fuit.^i merito labor meus
d'in!di, illi dedicatus fit Principi, C[{ii cudem mihi benigne comifit Et cui ColiiMeSco- .

S^rrhir rtfnfiliji gratix lint habedx, fi quid vcilitatis nadhirl (iint , ta cx enarrata hifto.

camr.*'"'*
cx (equetibus meis vbcrioribus difquilitionibus,quasnuc (ubnedhun,
qui

D K
 . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

^uac in meis forfan aduerfarijs alioquin delituifTent ac computruiiTent.
' Sed priufquam has obleruationes meas iuuenilei quidem , Natura tamen di-
rigente & didiante /criptas, publicas faciam; rogandus mihi clt docilis &ftu-
dioRis ledIor,ne ita facile Philo/bphalfris quibuldam /idem adhibeat, tam auda-
der quiduis negantibus , quod ip/i nec manibus traiffarunt,ncc oculis vnquam
vfurparunt ; eam /olam obcau/am nimirum, quod Veterum illud /criptis ad-
Uerfari , infringere eorum dogmata , & obftare authoritati videatur : qui P''"

DEO ip/i & Natur.x leges priefcriberc & vim inferre pra:/umunt
, , , dum mi- 3is>napi-
felli hi omnia /iio arbitratu, cogitatione, & temerario iudicio fieri debere /ibi {dcnds

cerfuadent. Nos xquum eft 9y/4Wr<e,& non hanc nobis /e accommodare.Qiyre

friuola: omnes eorum /iint rationes,quas rerum magtiha experientia impugnat
Delcripturus /iim itaque iam FitiJinam Anatomen,quam ante hos annos vi-
qua fieri potuit induftria,exercui, vt fideliorem quarundam controuer-
inti,ea 1 '

garum enodationem inde nanci/ccrer. Vtar autem hic ijldem pene verbis, qua:
in meis luueuilihus /cripta reperiojad qua: fi opus /it, etiam ledorem prouoco,ne
quis me inalium ea lenfiim detorquere vohti/Ic,cenfere po/Iit,vt que in Monflra
hoc eueni/Te dixi,propterea magis confirmarem .Eadem enim nunc Natura eft,
quee ante tot millia annorum fuit: fed nos mutamur,& aha fubinde de eadem
nobis imaginamur . i

Cerdts igitur Vapt hanc /brtiebantur conftitutionem Vena Caua ex .

pate a/cendens Cordi,non aliter in oftium quoddam ante dextrum cius ventri- noforui

culum,atque in nobis apcritur;& iuxta dextra cordis auriculam cum Arteria ve-
ttofa,c\ax ad finiftrum cordis Ventriculum pertinct,pcr manifeftum admodum
Vou Ca-
rotundumq. foramen continuatur , per quod ex Caua /anguis in hanc Arteriam
Venofam trard/luit, minimcq.in dextrum ventriculum influit:&: ne in Cauam re-
grediatur,membranula /ubtilis operculi vicem /ubiens,foramini /luc oftiolo il-
li apponitur.Propc hoc oftiolum,fbraminulum longe adhuc minus rcpcritur,ex vemcor

quo vena producitur Coronaria cordis dida, per cordis bafin diileminaua.Dexter
autc ventriculushumano erat fimilis, tot carno/is tamc ac fortibus fibris haud
pra;ditus. Ha:cambo va/a eiu/de /iint /ubftancix;veno/x nimiru.non arteriolx.
duo hoc modo /c habebant. Et quidem, quod cx his primo in
Arteriofa oiMtem
oculos incurrit,omnibus imponit Arteriam magnam e/lc,& cx /inillro cordis fi- di
nu ortum ducere arbitrantibus cum tamen plane contrarium cxiftat &: /it po-
:

tius Veha Arteriofa ac /uperincubat ipfi Arteria magna, reuera in exortu atq.
egre/Tu fuo ex finiftro ventriculo,non eft tam magna lataq. atque hxc ip/a vena
artcriofa.Cu igitur Arteria magna ena/citur & egreditur ex Corde, progrcditdr ^
ad latitudinem tran/uerfi pollicis(in hoc vitulo /altem ita con/piciebatur) dein-
de in duplo ampliore truncu,quam ab exortu fiicrat, definit. Ex hoc alius a/cen-
dit truncus ta amplus , vel paulo minor quam ille fuerat, qui ex Corde emerge-
bat; atque hic eft truncus .Arteria magna a/cendetis.Magnus autem didustrun-
;cus partim ad fpinam dorfi dc/ledens,conftituit Arteriam magnam defoendentemi >

^rtim ver/us cor reflexus illudq. /iibiens, per dextrum nempe ventriculum, i-.ai
Nenam facit arierufam qux tamen, antequam cordi in/eritur, bifurcata /ingu- venjirte*
:

Io8 ramos in vtrofq.puhnones /pargit.Dico autem Venam hanc arttriofam.inffe-

muiii.iij Ecc j
dicor.

Dic,"' by
 . , . .

Co6 ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARDI ANT. RECCHI;

di cor fi exortum cius infpicias,quem ab %4rteria magna fiuc tAorta nanciiciturS
quamuis fi officium (peCT:cs,mclms ex corde egredi dici queat , cum ex dextro
ventriculo fanguinem educat in pulmones nutriendos, in nobis ia in luce editisi
Ven* art^ Si foetam iam alium prorfiis vfiim hsec 'veaaarie^
vero confiderare velimus ,
riof*
vfus inUc* riopt habct.Harc enim cum magna arteria in dudlu quodam omnino communi,
ta.
eat. Vbi etenim Spiritus materni per vmbilicalcs arterias in Iliacos ramos inhi*
fi , per dtjctndentis Aorta truncum afcendunt,& cordi iam vicini fiint, tunc duas

ibi llatim vias reperiunt; vnam qua: ingreditur Aortam partim cor lubcuntem,
partim alcendcntem 6t caput petentem , in quam quidem viam communetiu
Paradoxo

Spiritus vi- fpiritus fubeunt , fed cor neutiquam ingrediuntur * Altera via eft in venam ar*
tales &Tan
guis inf*-
reriofam dextro cordis ventriculo tnlcnam , quz ex eadem magna illa Arteria
to cor noli fiue Aorta cnafeitur. Itaque ipiritus hi vitales & languis ancrioms maternus, ad
ingrediun-
tur. fuperiora partim fibi viam parant , partim per venam arceriofam in ambos
ulmoncs dilperguntur , in cor vero minime illabuntur . Euidens autem rei
t Ilius ratio in propatulo eft , quod valuulz obftent fcmilunarcs , vel Sigmtides
diftz a figura, quam obtinent. Quare dum inflari curarem magn Arteriz dc-
Iccndentis truncum, inflabantur liibito & pulmones ambo , & illa ipfa extra cor
(ita vena aneriofaxordis interi m dexter ventriculus neutiquam mouebatur

Tnffata per Aft neque hac flatus impulfionc finifter cordis ventriculus attollebatur ^
Aorra qus cum ezdcm iemilunares pellicuLc hic obftarenc quz ,
egredienti quidem ma-
|>arte$nk- teris pacent, ingredientifere opponunt, drumndim
itaque (licet plurimis vir
linc looe-
h(Xm$ paradozum fuerit ) hoc erit ; iu tardis yennkulis mt/piritam nec ftmgmncm kT.
ium
Iam infoeta (ontintri. Nam cur ex t/ena caaa in dextrum ventriculum languis rc-
funderccur, cum in eodem exiftens tArteria vtnofa illum recipere ad pulmo- &
nes ( quod tamen in adultis lemper fit ) deferre haud valeat ? qux Ipiriiu vitali
cx Aorta fibi communicato , vc diximus,turgec
ObiedHo Aft inquies dextro cordis ventriculo y ena Caaa laiiguinem infundit :mani-
adocrftts
boc para- feftiffime enim ante illum panditur. Ac vero aliud autopfiaconuincicicaua
doxoQ
enim non in ventriculum per pelliculas fiue valuulas illas triculpidalcs fangui,-
nem fiium deponit quod tamen(
fit poftquam animalia nata fuerunt } fed in>
RerpnnUa caucrnulam illam ante dextrum vencrieffium pofitam , quam ego tAntecame^
ram non facis Latina voce, appellare (oleo; qui ftatim in tArteriam 'venalem & fo-
ramine fatis grandi , & fubftantia eadem fibi proximam, continuam , fimilcm-
que recipitur, & ad pulmones vcrolque ablegatur. In fmillre etiam 'Uentricale
eordis nullus fpiritus ftabulacur neque enim ex tArieria magna in cor aditus
;

Alta Ana- patet , femilunaribus impeditus a valuulis,ledrpiricuum.pars

come Vitu-
lina. /cendrnri, pars yena commiitirnt arteriofa, ex qua in pulmones fictranfumpcio>
Atque nic,vt firmiorem verbis meis fidem adftriiam , cx alia yitalsna *Ana-
tomenon minus claras , quam iucundas demonftradoncs promam. Eodem iplb
Ex infiara
dic, quoiam (criptam confeceram adminiftrationem anatomicam , alium cjt
vena Nutri
cuIa>Hepar Vaccino vtcro vitulam exemptum artificiose lecui. Hicaute vix fpichamam fiup
cor &
pul-
palmum fiia longitudine fuperabat Huius ego cum imprimis venam curaflenfs
monea in- .

inflari Nutricalam, inflarum fimul el\ ff^ar,Car Se Palmeuts. BxVmbdiadi enim

hac vena in Por/4, ex qua in Caaam, cx Caua in Csrdir dcxxru n6.quidem Venf

- - ^
uiculum
 . , .

IO- FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 607

triculum , fcd huic Mttftptum (inmm, ex hoc per (oTimenm Arttriam 'venalem
extra cordis Ilnillri linum poficam , e <]ua demum in pdmones .

luffi inflari limiiicer PaU

ymbilicaUs arterias : ftatim intumuit Hepar , inde

WM, fed Cor minime motum quidem propter arteriam iatis grandem
.
licaiibuj

ex defeendenti *Aorta trunco fibi communicatam Pdmenet vero propter ;

Venam arteriejam ex Aorta originem fumentem fed Cor liaudquaquam ,quia_i,

:

neque ex Aorta, neque ex vena Arterio/a in hoc aditus vllus patet

: Prarcepi demum vt Afpera arteria i^Qt inAiretur & ftatim mire elati fue-
runt qui cum alias rubri admodum eflent,&
,
carne potius (olidiore
quam (pongiformi prxditi , iam albicantes tamen iubito , & (pongioft fuerunt cor partirn

eficiSi . Tumefieri & C*r vifiim eft ; cuius finiftrum ventriculum data opera in-
cidipaulirper,excuius'foraminecum (pumofb quodam fanguine aer exilijt.i
Quod ego quidem contigiiTe exiftimo , non quod (anguis in (iniftro illius
ventriculo vlLus contineretur , vt nec in alijs vifiis eft fcctibus , fed qi^d vi qua>
dam infiiffladonis in tenello adeo corpulculo, ex Arteria'venalt rupta, qua; a
CoM (anguinem receperat, in cordis hunc finum cum ip(b aere compuliiis fuii^
fet.Cum tricufpides pr(ertim illx membranulx fiue valuulx fint dux tantum,
& tam exora quam intro meanti humori non multum obfiftant . Dexter autem
yentricoliUa quantum ego animaduertere potui . nequaquam inflabatur . i

c 'Idk comsnode admodum illam Vena

artera^a cum^fr/waw^^Commttr
jiionem notaret potui. Si quis enim in huius defeendentent truncum dextre
llylumimmittat , furfiimque [y>rrigat, tres reperiet vias : quarum vnarin alcerir gna
dentem Aortx.tcuncum pertingit : altera liniftrum cordis ventriculum ingre
ditur, &
eft iplemagnxAneria; exortus; tertia verfus dextrum cordis ventri-
culum abit,6c<vrM aatmejam conftituit-Qui tamen tcrchis hic dudlus exiguus
cum fit, in natis iam atumalibus facile coaleicit ; atque ficfpiritus, cum non-,
poillnt amplius poftea per hunc meare, furliim acdeorfum (altem, dum ex cor'-
de per Aortam (caturiunt, per huius truncos ferantur ncce(Te eft Memini mc .

hunc dudium in adultioribus hominibus ita vietum &: euanidum rcperilfc , vt

ligamenti inftar Aortam & venam arterio(am colligaret ; Videre fimul in hoc Arteriaco-
corde erat <venam coronariam & Arteriam eeronariam,qux ftaiim ex Aorta enalci- w*- <
tur , vbi hxc ex corde egreditur
1. In neutro cordis ventriculo (anguis nut (piritus vllus vifebatur In primo Niiiiusfafl: .

ftttu aqua tnipericardio contenta inftar loturx carnis erat in hocvltimonuU^^vemri- :

Ja ob(uuata init , nifi fbriitn iam effluxerat. Eft autem de (anguificatione

^irituum -vhsdium vt in focnl peragitur procreatione & diftrihutionc hxc Authori,
,
ea phiIo(ophia:quam in lunwxum gratiam faltem Medicorum, qui in Anato.
ttianunus fimt verfiiti, proponam , & proucdliorum in liac arte fimiil cidcu vnji.ipirir.
iuin cxpKCADf. Nec vitto nubi verti velim, liquid in icripcionc hacvtdimp neiofoptu.
cillima yietrjvtiljdlima repetiero, non fatis enim dicitur quod bene dicitur^.
^ ,

diligcntiffiota ^itur hac autopfia non in Animalibus modo,(ed Infantibus

quoque habkijffic ego fpcculari (oleo Sanguinem venofum ex materni vteri
. ^
venis per ^i^rWilnad Hfpiir in Portx venx ramos per ipfum difpcribs conue- Qmd dt->
hi : ex hkia CauaHIiM Caua in partes inferiores per dcicendentem truncuni' .

31-, t aliquam
 .

608 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

alic^^uam huius (anguinis portionem pro nutriendis illis partibus , alteram vero
ad iuperioris corporis membra euehi , & in itinere hoc quidem, Venam cauam
cordi aperiri > & (anguinis partem in odium illud , cauernam , (lue antecame-
ram iamdidiameilundi, reliquum (anguinem thoracem, caput & artus pe*
tere (liperiores Nullum autem fanguinem cordis deitcnim vencrtculum ingre-
.

di , cum nullus iplius ibi vfus (it Neque enim vt hic attenueturiveluti materia
.

pro fpirituum vitalium in (inidro vetriculo gcnerationeilpirituseniminfcmu

corde nulli generantur,(cd a matre (ubminidratur. Neque vt cor hoc fanguine
nutriatur, huic enim v(ui Coronaria di(da vena (eruit qux per cordis (ubdan-
,

tiam di(pergitur;quin neque in nobis iam (anguis in linu cordis e(Fu(lis, nutrien-
di odicium habet. Is autem iam dicdus ex venx Cauz apertione (anguis in odio
hoc colledus , datim per foramen iam (upra defcriptuih in Arteriam venalem
Cauz non contiguam hic,(cd continuam proriiis tran(ccndit Et beet hzc Ar- .

teria vendis ad (inidrum cordis finum. pertineat , (anguis tamen bic re-
ceptus eundem (inum minime ingredimr ed enim hic foraminis coali-
:

tus extra vtrumque cordis ventriculum, & Arteria hzc venolabiBircatur,

&
in ambos pulmones fbtim ramos emittit quare immediatd receptus itu
;
'

hanc (anguis, pulmones nutriendi caufa (ubit .Quis enim eius infinittro ven-
triculo vfus eda , cum (pgritus violes in hoc neutiqu^m conficuntor
Qjiiddu autem f'aaili(fMlM,vbt'maternam ^imum vitalem ad /UtueJramtconvietcrutt
magndm defe^ndentem a&en-
fuo (aiisfccerunt t^ficiotHie autem per Arteriam
pj dii,&'i^arccndentem^ortamlupcaDiaphragma perofcnitthuovhi tklatust
iam cor, ()uod verum :ed'vitaliam<'Ipiiicuam:domicilium, ingreditipTunu
tquum foret Verantamen huic odiutmeordia finidrum pullanti , accedus de-
.

negatuT} valuulz enim fefe oppontmi; illz femtlunarn, qux egretfientibus

4]uidcm (anguini & fpiritui aperiuntur,^ingredie^tibas clauduntur. Q^pro-
pter pars horum peregrinorum, & i matre fabricatorum (pirituura, per Aor-
tam afeendentem fuperiora petit, pars in Venam illabitur arceriolam^quz &
huius Aortz propago cd , & eundem cum ipfa (ubdantix modum ( vt Medici
loquuntur ) obtinet
^lr
^
Aorne Non Ium tamen nefeius: Aort* in adultis corpus paulo durius e(Ic,qnam fit
*d^ lirVenx arteriofz i quod inde prouenire credibile edvquoniam illa, in animali
extra vterum matris condituro , perpetuis non motibus modo agitatur, fed
fpirituum vitalium quoque copia repletur , &
partes obambulat 'non raro fic^
ciores frigidiorcfquc,vnde durcfcit magis quam Vena arteriofa >'^uz extra
pulmonum &: cordisfitumnonprotenditur. In ftetibus ccrtd.& recens natii
ego nullam horum dificrentiam Valbrum , fi duritieba fpecdcs, anii^thiertero
potui . Hxc autem vena arteriofa & ipTa ia ambos pulmones ramos di uidit,m
ioreque & vero (iio trunco, in dextrum Cordis ventriculum tmpdaincatoc-
^

Itaque (piricus illi aduentitijfimilker pulmones (itb^t ,in dextrum autem-

Cordis ventriculum nulli de(cendunr,x]uia & hxc ntm aliter Vena anexibla^
euij. -atque Aorta habet valuulasimmiilionioppofitas, cmiflionipMcntcs;'
, 'i-''

Attamen cor inquies, viucre cum debeat, vitali haudquaquaro.^irini fru

, ftrari conucniens fuerit . Neque hoc ego inficiDcr'Ali,huic v(ui arteria (u&
-
1 .
 ,

IO. FABRI LYNCEI EXPOiTJTION E. -i.'. 609

coronaria appellata , per cordis bafim probe diTperfa, qua; rtnulos Tuos
ficic

etiam ad intima tranlininjc, &

ipfa inllar venae huius nomin is, extra cot'

dis ventriculos ortum (uum nancilcitur ab Arteria magna Et qux neceilitas

.

quaslb cogit, vt per magnam Arteriam in fimftrum cordis finumTpiritus vitales

intromittantur,cum iamfoetui ab materno lufficienter fubminiftra-
vtero.illos

ri,nec in corde facetus elaborari debere, probauerimusJSed neque per Venam ar-
tetioiam in dextrum cordis ventnculum fpiritus vlhis penetrare, aut debet , aut
poted .Non poted, quia obftant vaiuulz,quae ab interna cauitate forasaperiun-
tur, exterius vero ad interna eunti cuicunque rei clauduntur. Nec debet, itu
dextro enim hoc finulpiritus vitalis non habetlocum, in quo fivllus eftfpiri-
tus , hic naturalis potius e(l ab hepate huc tranfmiflus ,
qui umen in animali,
bus an detur etiam , & a Galeno & alijs viris dodilllmis hucufque dubitatum
Icimus.
Atque poftquam huc peruenimus , quod in alio quodam vitulino fbetu me-
moratu dignum animaduerti , vt lludiohsMedicinx meis gratificer, nec hic cordis in
"
Cum igitur ablciffisvmbihcalibusvaCs ex Vaccx recens ma-
referre pigebit. StiVl
Satx vtero fcetus extradlus vt mortuus propemodumiiaterra iacerct, Lanio no-
&
Rer duas ex vmbilico propendentes nobis quidem pullantes arterias demon-
llrauit quas vbi Ifupens Iztulque admimbar.,.apenamus inquam , thoracem
,
vt qua ratione cor pullui huic relpondeat difqairamus . Appenlb igitur per po-
lleriores pedes ad parieti fixum clauum.tceta, ventrem &
thoracem per li- &
neam retiam dilcindcndo quam citidime: aperui. Erecce mouebatur tunc cor,
&quidem eodem quo arteriz.vmbihcales,chythmovnulla tamen leroau in-
ter ryllolcm ac diailolen proportione' vniuerl.di. Solebat videlicet, aliquando
ter quaterue , ac pluries etiam cor pullae , deinde ad lex odfo.vol deoem quo-
que pullationes lubfiftere , rurlufque ad pulfum redire ,camdia polhmoduto.) coridi<
qtuelcere, donec ego illud lolo cultri culpide tangendo , excitarem quem
,
primum tadlus lenium percepit , moueri czpit , atque fex vel plures pullatfones
rciierans,ad quietem demum redijt:itcrumque vel cultro vel digito lalcem meo
contadlum ad dilatationem ftiit excitatum . Quinimo intra meam contentum
almam , hoc corculum pullauit, qui motus poll apennm omnino Ifcrnum ad MucrocoV
E orx quoque quadrantem durauit , diutius rorl.in duraturus , nili cordis fuper-
ficiei vulnulculum leuirer infliefum fiiilTet. Cum autem CorJi/ mucro hoc licuintur.'

dcorliim penderet, in ipla cordis dialfole liue dilatatione iple ad Inperiora retra-
hebatur Tl^iraiio quoque, quod hic limiil notandum ccnlco,nullaiicbatiCum
.
. ,

pulmo maneret immobilis, & Diaphragma ad apertum ac dilatatum peicus

spfum quoque difruptum edet . 1

Nolo hic contentioliuscontrouerfiam illam . An cor in fo;tupulfe,agit.ire,

quz commodiore a me loco expedietur. Qui interea vtrarumque partiumra-
xiones node velit, legat Andre* Laurentij Anatomen &IoannisRiolanifilij ero pui-

Anthropographiam , quorum hic cordis motum in fcctu probat, ille negat . ^Vion'*.
Ex his nili fallor ,
rationem indagabit , cur in monllrolobac
facile quiuis
noflro vitulo infiata Nutruula Pulmones & Cor eleuarenturmon ita facile tamen,
cur fimul & Lten 6c Vtmricnli ciborum receptacula dilatarentur . De Lime h*c
- - caula

Digitized by Googlc
 . ,

e t o ALIA ANIMA1.IA NOVAE. HISP- NARD/IANT. RECCHI.

caula afQgnari poterit, quod vena nimirum hzc vtnbilicalis iiae Nathcula part
fit manifcfta ipfius yeu* Portd:rami autem illi SfUnici fiuc ven? Lienem adeunt

tes , & ip& ad Tmam pertineant vtrobique

: igitur flaiusr . non difficulter per*
meabit Obfcurius adhuc , cor quattior ilh vcntricujiieu (bomachi inflarentur.
.

An hoc fieri potuit per venam infignem quz ex Lienerin- ventriculum definit
Vas ireite appellatam? quam; ego tamen hic non ita Vtinhuitiaauolimca*
dauedbus cxadbilsirae feeeram,indagaui. An vero hoc etiam non extra omnem
cll improhabilitatem, flatam huc m
mpate ex Nutricula rcceptum,permeacus
cM^b.',fiarBilb.flaufexpu]igandj; vias in Dmdenum appellatum intefti*
illos

numfuilTc condufcimii&; oxhoc Vemntnhs fijbijflc i Et hoc vt lulpicerfaltem

quam in; exercui Anatonae , raouere tMcpotelb quam nunc de*
,

lcribanvi..i^ irni!; i

bouino itaque hoc hepate bilis fl.iui dudusoblcruarem ,.notaui

Quomodo
he- quam plurimas eoniodcm in hepads fiq>erficie , verius veficulam felbs excur*
Soodrnum rcntcs ,-cx interna tamen hepatisiubftantia'originem luam delumentes appa*
rcrc. Hzc autem diflerentia notari poterat quud exparte hepatis cralllore^
frrattir
:

profundiores magmdui^asfcaturirenr, in tenuiore vero.eiulHem portione ma*

gis elTent fupcrficiales. Hi omnes demum coeuntes prope collum leu ccruiccm
veficulx Pellis in ramum, vnum definebaiu, qui per obliquum latus in Duo-
denum tntelbinum,nOn inter tunicam ac-xunicam, ledin ipfam inteflioii cauita-
tem hians fcrebatur.Erat autem manifeftiifimus hic infiar iifl:ulz.protubcf an-
tisdudus, qui magnitudine quemnisicraffilsimum fciipcDtium calamum fu.?
perabat j vaiuula huic nulla cametLadiacebativesumipla.protubetantiz huiui
quz turgente ;intcftinoobftabat quo minus bilis ad
iubftantia couniuebat,
hepar remeatet , non autetn quinnouafemper ex Hepate huc corriuaretur bi-
lisjimpedimentumvllum procreabat. .

Poteram hic forlan. illas Anatomicorum rixas lopire , quibus alttrpantur ia*
jHia u*
flio de"- tcrl2plurimiim,aaexhtpare .potius viarecfa ad intellina, quam id^Bilts prius

id doo^ cyllim,& ex hacjpbftca ih eadem flauus ille, amarus ic acris natirrE

pro quoti,-
fl*no datus clyftcrc humor fluat ? Sed: tardiolus nimium eilcm :hoc igimr latis
deci^
derar. nobis iam probafle ex anatome fuerit, meatum manitcllifiimum ia B ubalofil-
xatiopro-
gcncre ex hcpatc.inintelHna darMniquz flatus receptus, forlaa vcmticulos
replere ac dillcndere in hoc monllro nollro potuit ; nifi quis hoc ipfiini
vemricoiT
iaSatiiNu non minus , quam tehqua quz memOrautmus , monflrorum dicere maluerit.
BiuI* Inhoceodem bubuloEepate in&litiquidpiam fimul confpexi/quodcalej
fiiic fnuenimus in dmiibus illis bilem., ad fuam vcficuiam vehentibus , ani-
.

Aninuicu-
quzdam plana, circularia,magnitudine & figura Fimi florem referen-
zquancia- H*c excir-;
coloris liucfcencistxxaffitie vhguis fubflantiam
fi feius'ad cumferentia ad centrum contrahebant , in quibus nec cauda , nsp.eaput a^
fc

parebat manifeftum , contrado ita manebant, duplo quidem craffiora, fciiu-

mul tamen minora ac rellridiotfecfficiebantur.Hccnollro optime nota Lanio-
ni erant qui eadem Italice "Bifceli nominabat , dfi quando adeflent,, prauz in*
,
vaccis & bobus diljwfitionis fignoo) eire,& ob idnec hunc bouetn a tribus iara
diebus fznum comedere voluifle , nobis affirmabat. '

i; . .
'
Sci
 . 1 , , .. .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 6ti

Sed quod ego hic admiratus valde fui , hoc eft , quod Galenus in libris de
fimflicim medicam faeidtatihas docuerit , amarum iaporem adeo viuentibusMirfiqued
-,

omnibus inimicum atque contrarium elTc , vt in Lmh j4/phaltite ob cius aqua:

amariciem, nec animalia, nec plantz etiam viuere velint Hic tamen anirnal- .

cula amarum hunc adeo aueant trahantque fuccum biliofum , vt ex illo gene- tur
rari , iimulque nutriri & viuere ament . In ali|s enim hepatis venis ,vbi dulcior
cli ianguis , ,
ad ipfius ceruicem, quo
nulla reperiebantur : ied liib ipla veficula
pertingit internus quidam du<Slus , tam copiola vifebamur , vt pulicunu
inftar iuam prolem gignerent , alerent , fic quinquagenarium numerunL.
ibi

excederent . Ex maioribus autem illis viuentibus & (efe moucntibus vermicu-

lis leptem plurefiie numerabantur. Sed & hoc obieruaui. In yeita kilicet^^i^i"'

CtfMfanguinem calentem quidem adhuc, veruntamen iam grumorum,vibran-ao

tem ac palpitantem quamdiu caluit , motum habuiile qui vbi refrixit ,
& ipfe
motus ceflauit Quod forfan alicui argumento cfle poterat , & in ipfb fanguinc
.

venoib non deelle fpiritus naturales , id quod in dubium a c^tis tametu

reuocatur
lam quibustamiuniorum,quam veterem authorum paradoxon atfUmari Qnjbusno
queat, quod de corde hadenus alleruimus, porro demonftrandum fuerit. Hippo-
tratij quidem hic fidem implorare, aut contrariam cius metem indagare fuper-

fluum iudico: rudis enim adhuc ipfius tempore anatome fuit, quare tam exa- puadou
de hzc explorata apud eundem minime repetimus . Galenus primus dilucidum
vafbrum in factu quz cordi & pulmoni ieruiunt , nobis dodrinam reliquit,
quem tanti tAnireas Laurentius in Anatomica: luz Hilloriz lib. 8. quzft. 2 . fe>
cit,vt veliino quodam contradicendi ftudio,aut ambitionis Ibmulo agitari cen-
feat illos, qui ni'c (altem eidem reclamant Cum tamen is iplc Galeno 6. de vfii

part.cap. vlt. cor in fztii dilatari &cohftringi alferenci , egregie aduerfetur.

Fateor mehercle przclare Galenum
part. hum. corp. li-
in plerilquede Vfu
bris philofophatum fuifle : omnino ipfi
hic tamen experientiam a nobis allatam
refragari cxilhmo,fiquidem Arteria magna inflata cor minime attollitur,quod tjoann fic

lignum cft , nec flatum quidem , nedum ianguinem rpirituofum , (eu vitalem-
in fimllrum cordis ventriculum penetrare , quod galenus tamen facile , & cum
hoc iplc Laurentius crediderunt . Hzc autem concepta fiint Galeni verba lib. 6. prJoo-
de vlu part. cap. 1 .
Quocirca mirari amplius non oportet , ff, cum cor neijue fanguinem
ue^ut fpinium mittat pulmonibus , neque tutius corporis arterijs [uppeditet ,
rvt per/iHis,
ad folam propriam rvitam quam quem maxime quidem
paucijjimo [piritu indiguerit i
vt opinor , ex ipfa etiam ma^na arteria ducere poterat
nam membranarum epiphypis :

{vtantea offendin.us ommno ,fedne multum ncue repente. ae fimul in

)
non rvt nihil
ipfum qutpptam immigret, d natura fmtiuuenta, KHc^o neque repente, neque-
pedetentim fpiritum cor ingredi , flatus cui omnia pacent occulta quoque,ma-
(

ximdolcula ) argumento deduxi. Simonis Petrei & Francifci7(pjfeti nobis

iicrfantium medicorum Gallorum opiniones iam dido libro iplemet Lauren- Unrentio
,

ttus confutat Cuius umen ratio non (atisfacit aliquam ideo fpiritus vitalis qucltotco
.
,

portionem ex Aorta in cordis cauitacem migrare, vt hoc & vita & nutritio I**

ipfius fomentetur Hzc cmm a vena & arteria Coronaria lufficienter przftan-
.

tur

L
 1 , . . ,

6 i, ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARDI ANT. RECCHI

laurencij tur, qua: per cordis flibftantiam lifleminantur . neque fanguis in cor- Nam
rano rcfcl*
luor*
dis ventriculis, vc didum eft, inuenitur; neqne extra venas arterias lam&
clapius ,
iterum in fubftantiam cordis imbibi & difpergi debet , ncc/anguis &
/piritus in cauitatibus illis inanibus, cum cor publico haud munere tunc fun*
gatur , vt reperiantur, ncceflitasvlla cogit. .. i ...

Connaoc.
Varolius
Sed longe paradoxa magis Cenflamio yarolio ha:c nollra lententia viia fuilla.
Cuius ego de Refolmtione carj>oris humani anatomicum libellum tanti teflimo , vt
Aiutomi'
CMS in hoc non Tyrones modo , icd prouedtiores quoque in hac arte , quod addi-
fcant , reperturos efle non dubitem . Hic igitur Cngulari luo quodam de qua-
Huius opI'
Ilio nobis tuor cordis vafis modophilolophatur, &omnia hoc offici j pradlarc affirmat
vt contrario motu, tam inferant , quam cfterantex corde materiam. RerAw-
oppoftta^
^ yaiis
cordis in tam , ait ille ,fangmj incultus finiflrumpitit finum , mox abfolutus inde reuertitur &
foctu

cum alto fanguine per totum digeritur. Neque hoc in auram hanc vitalem fblum-
modo fpirantibus,lcd in vtcro quoque latitantibus adhuc animalibus, fieri autu-
mat , vc lib. 4. cap. eiufdem videre elf Si ergo , inquit , 'vt omnes concedunt ,
.

fteut negare non popunt , in fatu fanguis arterialis , extrinjecus d matre tranfinijfus , per
lumborum arterias furfum afeendit , ctrdtfpte pniflram cauitatem ingreditur , qua de
H-cc auto- caufa in nato hoc modo non procedet i Vbi quidem pro confelTofcribicFdro/iW,
pHarcfuca*
tur. quod Natura tamen negat , fanguinem arterioliim in fcctu finiilrum cordis
finum ingredi, cum nec flatus quidem ab hoc permagnam defeendentem..
Aortam inflatam admittatur , . jL
Calenus lib. <>. de Vfii pare, cap.io. partim ignofeendum ,
partim fucceniea^
dum illis efle feribie ,
qui eundem valorum cordis vliim eile arbitrantur ani-
malibus in vtcro qui in lucem iam editis prft6 eft. Ignofcendunu
geftatis
,

quidem quod hic fophiftas non agant, .nec vcrbiHnaant': fuccenlendum,quod

in diirc6fionibus fuerint negligenccs.. Atqui nolim ego exercitatiffimos ambos
Galeni
T.auremii
>

hos in ietionc Anatomicos Galenum (^t/arolium hac culpa implicari, ne- &
tc Varoij
error vn ghgeutii in ipfa fccandi Icdulitate argui, quos ambos tamen laplbs fuifle fupe-
de orrus
nus oflendi .
non omnia rimati fine , led quod , vt ego
Non quod leftionc
Ce.
conijcio, inlufflacionis indnftria vfi non fuerint, quz fola Varoltum docere
potuerat , non confertim per dcfccndentis Aorta: truncum languinem ar-
teriolum ex macro faaullum , finilirum cordis finum petere: Gtdenum quo-
que ac Laurentium admonere , non paulatim Ipiruum. Vitalem fubire, quod
valuuuli nempe in Aorta opponerent le etiam flami , nedum cralsiori alir
cui corpori. Sed in fcdfione quoque forcafsis hallucinaci fuerunt , cum in
neutro cordis finu , in factibus ipfis , fanguis reperiatur fiue venolus , Cucj;
arteriolas. t .

Conclufto Quid nunc aliud agam,dicamue aduerfarijs meis , quam vt ipfiuC-

igitur
huius Jio>
flrx cotro* metdsaleiji verbis , laudato iam loco Icriptis , rclpondeam ijldem, & longiorem
hanc tandem controucriiam finiam? At natura, ait ille , /me tumultu d4 ^
moribus juam indicat equit atem quam certo fcio omnes qui vel audient ,adnnraturot
:
,

quidem , at non aque magnam terte aures prabent admirationem , ac oculi: proinde

faciendum eil o>/ non hac modo ,Jed qua etiam memorantur alia , mSirifmet otulis in-

tuentes experiamur <; .

 . , .

IO. FA&RI LYNCEI EXPOSITIONE. <5ij

Libet nuc ad arcaniora Natur? penetralia properare, hoc eft:Vterutn ipfum x,

contemplari, in quo veluti domicilio fuo, vitulinus foetus cocipitur, gignitur &
conformatur . Qux quidem, quo fccrctiora & mirabiliora func,DEl & Naturae eiTcne per-

opera,c6 a plerilq.ncgligutur magis, aut minus certe perueftigatur. Satius enim

eife non paucis etia Medicis videtur,omilTa reru(qui nerui liint in cauCs)dilige-
tia, quodam inani circa voces ffudio colcnelcere. Cum autem animi gratia vac-
cinos fubinde vteros infpicere mihi c6tingeret,vc iimul qu* cflet cum humano fc'u ,^u*
di(crepatia,& an Duces noilri in arte Anatomica, probe omnia annotafsec,ad-
difeerem accidit , vt diligenti fcdiionc hzc animaduerterem.Clem.enim Ale-
:

xandrini conlilio, non medo cibum,quodHipp.fuafit,led etiam cognitioni

exiftimaui debere laborem pcxcedere. Reperi nimirum , tres manifeftilB-
mas in vitulino foetu iunicas,tyilUtitoiden,Chrion,&z Amnion.Ez Allantois,quam
vtrem quendam diceres aqua plenum, no aliud erat quam membrana oblonga
tranfparens, peritonaei inllar lii btihlTima,nullis viquam vafis, aut fpongiofis il-
lis caruculis(de quibus mox di(flurus ium)^i^m alligata: (ed fibi omni ex parte

libera,aqua limpidiflama repleta, Hcc autc aqua nihil eft aliud, qua (erum vri-
nariu,quod ex vcfica foetus per A^rrfciii.liue vrinaculu didtum vas,in haederiua-
tur.ln nac enim *Allant 9 ide[oxzmc mihi vi(umert,pollqua vmbilicum abrupi(-
(cm,ex quo effluxit aqua flue vrina illa, veluti per fiflula aliqua prorumpe ha c :

incisa tunica, omnis illa cfRifa e(laqua,qu? libraru forfan fepte p 5dus (iiperauit
Erat autc pilis cares foctus,& logus fpithamas flue paltnos tres, que periti huius
rei laniones feptimellre fuiffe indicabat .Sed & prxter didlam hanc Atlantoidis
aqua,inciib (^htrio & Amnio prius alia effluxerat,qu? duas facile libras xquabat.

Verum,priufqua vlterius progrediar,hoc nouiffe non abs re fuerit,apud Hip-

focraum de AiUuitoide vrinx in foetu caplula , nihil reperiri . Gtlcnus diligentior nihil, cai.

Stnt noftro Anatomicus,hanc perbelle cum duabus alijs defcripfit tunicam 1 5. Eet * fed

de Vfu part. cap.4.7'<if tnimanmiti,\n<^\i\i,dum*dhiK vtero geritur, membrana te~

nuit >vndiq. efi circnmieCIa, tfuam iuna,td esi, amiculum appellant, fietus 'velut /udarem
autem extrinfecus senutor aha incumbit, quam tUinu,H,id efl,intenma-
excipiens. Huic
lem nuHCUpant,in ipfius 've/teamperfiratMiqua Q/ hac m Je ipfa colligit,vfq.ad partum,
ipfum 'velutifeetus lotium, fjis autem extrinfecus in orbem id eR,Sccunda,fuut cir-^ .

cumteila, matricem totam iutrinfecus fubangentes,vt quod tpfts fuhe fi, nullo pallo matri- '

cem contingar.per ea/que medias fatus matrici connediiur. Et (iibf^uentc capite circa
initium,eadem de tAllanioide affirmat
,
quam intelHnalem ideo appellatam vo-
luit,qu6d fimilitudinem,cura W<,id cli: inteftinis figuni (iia gerat
Q^x quidem,cum Galenus de omnium animantium foetibus audaifter pro-
nuncict,numanum certe,de quo maxime in his libris ipfl lermo c(l,n6 excepit.
Atqui nos Allantoide carere humanos foetus didicimus , in quibus prxter
Amnio & (Tf)0r/0v,membranam reperire aliam nonlicct.Pf<fcf4 enim illa vteri- fam noiu
4 mera potius carnofa mafSicft,quam mebrana,& qux vrinx continendx mi- caitnus
,
,

nime inferuit. Et quidkum nec omnia animalia AUautoidem habeant Solis pe- .
'eoouit.

ne cornigeris eadem tributa effe cognofeitur , Ex quo non incongrua forfatL,

conieclura deduci videtur, (jolenum bouinos & ouillos foetus cum fxpius ft-
cuifletjin quibus prxdida tunica manifcflc locum habct,in animum flbi fuum

wduxi(re,eandcm in humanis quoque reperiri debere, quos (edlione, vt mihi

F ff per;

DigWZK: by G<K-;;lt
 . ,

6 1 4 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

perlindeo, nunquam enim illam, qux farcimen Icu intcllinum te-
attigit. In his

nemo Anatomicoru,fi probe inquifiuit,vnqua vidit.

nue, aqu.i repletu referat,
. Et hanc quidem conicdluram meam firmiter Itabilii eiuidem. Lib. De lemine
cap. 1 o. Galeni auchoritasrcum enim quxreret, cur non a natura latior

fimilitcr,vt Lfci-r/an,eftecIafuiiret?rcfpondct hoc ideocotigifle, quia fxmineum

femen , ex quo hanc Galenus membranam fabric.it, fit longe minons quantita-
tis,quam truris. Non poterat igtmr, ait, in UtituJinem, in longitudtntm.rxtenJi

iatesti nalis,(rd longa necefario,cum 'vtrijq.yulua cornibus apptnfa fit,extim-,euij ita,<?

merito, neceffttto angufla euafit.Vhi ad vnguem cornigeroru nobis animalium,
cornibus fimiliter prxditum vterum,& cxaiStam in illis intcftinalis huius tuni-
cx fitum figuramque depinxit
Capiuac- Miror equide exacLiflimum Capiuacceum ita mordicus hac Galeni fui (enten-
arripuiifejVt cum hoc errare, quam cu Natura bene lentirc, maluerit . Hic
Galrnoe
rare vo- enim Pradtices (iix lib.4.rap.5.quzcuq.di6to loco de triuharum ex lemtne ge-
neratione membranarum, Ga/enw in humano fibi factu finxit,ipfc ambabus, vc
dicitur, vinis efi: amplexatus.

Oculatior fuit Hieronymus Fabricius S

t/4 <]uapenitnte,cc\thcinmni Patauina

dcnrceic- olim Scholx Anatomicus,quz vix ipfi pare hac itate reperiet Hic igitur egre- .

Homines, & Canes , Feles &C

ftrauinus g '0 fuo de formato Fcetu operc,Parte fecunda,cap.
^atomi-
omnia prorfus animalia vtrinq. detata Allantoide efle optime animad.

uertit. Veriintamc excernend? vring-.cum vafculum quodd.im necelfario itidc,

a Natura fabricari debuilTexquum fueriuhocaute non fitinteftinalis illa tuni-

ca,qux vc ia probatum efi,non cundfis cocella animatibus fuit,data autem om-
nibus illa fuerit, qux Chorion dicitunin hic A quapendens lententia inclinat, Cho-
rion in ijs animalibus vrinx coccptaculum efle,qux Allantoide defiituuncur.Ec
libro quide ia laudato,cap.4.(uum ingenue errore fatetur,diutius fc credidilTc
fudore & vrina comilla, a tunica qux Amntos dicitur, excrementa contineri, in
vtrinq.detatis,donec tande aniio i j ji.in Canibus certior fadus fucric,fudorem
quide lub A mttio,C\ib Chorio autem vrinx ferum adferuari.Hoc idem in homine
Aqojptn- tieri,tellcm etiam FaUopium laudat De Canthus quidem hoc experimentum af-
.

Knn'i *'dc fert Parte prima,cap. i o.Si Catu/um,inqmt,eapiie apprehenfo juj^ettfum teneas, liqmi'

Jr?iK!or
^ ^pp*<'thu duo excrementa , 'vt puta 'xsnnam CJ* fudmfemin diliinSlis tunicis locijque
infirtu ba contineri 'winam quidem tn Chorio inferius ,judorem euero in Amnio fuperius .
,

Vcrumenimuero,lint vel non fine vera,qux de catulis oAquapendtns aflert,in

humano certe fxcuego meos quoq. oculos habui.Cum enim anno fitpra mille-
fimum,(cxcentefimo odauo, in Noficomio Beata Maria de Confilatione difo,in.,
fus Aqu;- Vrbe, inter exteros prxfcntc eiufdem loci primario Chirurgo , nunc Medicinx

abawhore etiam DoiSforc Profstro imeifris omnino perfedi, verum cu matre &
produfli
niortui fcecus mafculi Anacomen infticucrc,& pidoris opera diligentiaq.in de-
.

fignandis puelli fitu hxc de tcECum obuoluencibus membra-

, tunicifq. vterer ,

nis,&: inter has, aquam continentibus mihi haud ofeitanter obferuata fuerunt,
nam vt omnia hic perfequar, nec locus nec tempus permittunt -
Aftcra aute hic eade pene fcripta,qu? in meis luuenilibus legotur.Neq.multis
vero nunc verborum ambagibus quid per Chorion fle Secundas, Gae Secundinam
,
intclligcndu apud auchores veniae, diipueabo qux parcim apud Aqnapendentem
,
videri
 ,

IO. FABRt LVNCEfE^^POSlTlONE. <5ij

-Videri po/Tunt,partim,fi DE VS vitam prorogauerit,in meo dt prima Heminis vi-

Mjopulculo di(cuciam.lH conipeftani igitur mihi primo venit, inter Icriindins
'partes, illa 'vterina appellata, qu* in hoc foetu quafi quadrata erat.obtu-

fis tamen formata angulis, lequ^ lata ac longa (eptem circiter tranluerlbrum ,

digitorum, in quam vmbilici valadefinebant. Videbatur autem maflii quxdam lejwnK.'

hic efle , ex venis , arterijs &

coagulato quodam languine compofita, magis
quidem Lienis carnem, quam Hepatis; Icd magis adhuc virilis pudendi fub-
ftantia dilcidam xmulans,cralsitie, qua; dl auricularis digiti,coIoris rubicundi
& plumbei propter vaforum congeriem. Placenta ha:c Veluti Icutum anteriori PUeent^
,

fcctus parti obtenditur, a collo incipiens, manus , brachia & pedes omnino con-

tegensmam fcctus ferme totus cooperitur, cu incuruatus fit, ideoque breuis ad

modum exiflat. Ex anteriore itaq. fastus parte,fbla ficics,nec illa omnino libera tus8cidi.

cernebatur. Superficies illa,qua vceri lateribus placeta adhaireficebat, alpera, ru-

bra, carnea ac,vt iam didu,languinea erar,nulla enim ibi mebrana adcll,lcd ar-
teriarum ac venarum orificia,in hac placeta valbru vteri olculis agglutinaban-
tur Altera aurcm,qua:fcetumrclpicit(uperficics,la:uis ac polita appareb.at, quia
membrana obducitur, qua: vafii ex vmbilico per placentam dtfleminata conne-
iit,8e teluti in ordinem redigit.Hasc aute mebr.anula, portio cll (ccunde mem- ^
brani fatus , quam paulo fiiperius dido loco, Galtnus male viUanteidem vocat;
quas vere ( honon appellari meruit Et furtalfis ad hanc(' quod tamen vt
. no pror- i

fiisafTero,fie nec plane nego) placenta: tunicam, fiuc slmmos-, m:\mi Icili-

cet fatus tunicula immediate fatum vclliens etiam concurrit . Nam quando
vmbilicalia illa ex ventre fatus egredientia val.i in placentam inferutur, acqui-
rere (latim ambas mebranas fatum obuoluentes,probabile elhqui vafa illa no
aliter c6comitatur,& obducunt, atq./'< ac dura maser fpinale medulla,5c neruos '
\

ipfos intertexto fimul tamen glutinolbquoda humore ad roboranda vmbilt-

:
, . ;

calia vafa, qui fpiritfi Scfangainc vehunt, ne inter icc6plicctur,aut collabatur.

H.IC itaq placeta, hoc vteri icciir,vt nonullis

nominare libuiz, Primum efl fa- P"'-
1 * i.
r ^ r ^ tnumKex 1

tus inuolucrujli cxccrius numerare incipias> no cotum tamen inrantc> leci ante- cimum fe*
riorc ialte ex parte, vt monui, cingit,& priter nutrimenti vfum, quod per venas 'uoIuctuIT
atq.arterias huic infixasdctcrtur,calorc fimul fatus, non aliter atq, in nobis vc-
triculo impofite pelles atq. panniculi, conleruat,augec,fouctq.iBdw hiiinani chorion.

dl lam dida mebrana Cherion totu prorfus corpus inuoluens di inuoiu-

-fcctus inuolucru , ,

albicas,non multum pcllucida,n6 fubtilis admodum qui facillimo negotio ab ,

jfmntoTematencWa. admodum membranula, digitis etiam feparatur . i

Hoc primum ia notari velim, fi Chorion ab tAmnia fit vndiq. detrada pcllicu- Amnios <5

la, tfic fingula fatus mebra ita apparere, ac fi intra clariiiimu cryllallinu vitrii futoiud-
auc per rarilsimi texturi velu Ipledidainfpiciatur.Sin aute adhuc terti.! Iccuda
mebrana adhireat,mebra illa haud tranilueet, excepto iblo capite, vbi etia per
*
vtraq.tunica (ubtilifiTimi quiq. calui pili tralparec. EU enim priter modd (ecu-
da tunica ibide fubtilillima. An ideo hoc natura indullrie,vt omnia facic,machi-
'
nata dl,cu caput primu ede dcbcret,quod nouimdfri fc carccre liberarc,& vi-
.-i

-tales prius auras rupto vtroq.molefl;oindudio,afpicere,ealq. haurire coucniebat?

Secundaria hoc notandum , hanc lecundam cum tertia tunica immedia chorio &
te adeo adhirclccre,& conglutinari vccunquc facile vna ab altera deglubatur)
( .

Flf X vens
 . .

6,6 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

vc ne guttula aquz inter vliam & alteram intcrcipiatur^ntum abefl;, vc fecui^
da hzc , ad vrinam continendam ia homine cfHda fuerit
'
'
.
Succedit ordine tertia membrana f/^mnM/ iomitiwo. quas in humano mihi
corpore videre contigit , (ubtiliffima , vc pb id laceretur ficillime ic maxime
,

pellucida. Intra hanc & ipfum tenellum foetus

corpulculum aqiutfudori, aut
["aul^viT- vrinz , colore & lubllantia perfimilis ftabulatur. Vrioam hanc ego vix dixero^
enim vas c6 refunderetur ? An per membrum virile , aut pudendum
Amnio
cocinaur. mulicbrc ? Attotlunt
,
quz rei huic (idem denegant , vt prateer euidencUCmas
authorum quoque (cripta, & ipfa (c opponat reru magillra Experien-
rationes,
Non vide- cia.Cur enim no aeque in vcero matris fuz colficucus infans, iplam picem zmu>
lantia alui quoque cxcremenea excerneret, cum poli natiuitatem mox hzc , &
vrinam copiose non raro profundat ? An per ipfiim vas vmbilicale ^rr^v,(Iue
vrinaculum hoc ipliim heri quifquam autumet ? Atqui hoc non in Chorien di-
dam cunicam, (ed intra abdomen dclitelcens ad abdominus odium, vbi vmbi-
licus (iiie ingreditur, (iue egrediturifertur, ambabus ibiarterijsvmbilicalibus,
& venz Nutriculz arde alligatus. Inccdinalisaute,fiue>rcimini(Iroilistuni-
ca,iii vitulo vrinz receptaculum quidem,in humano hoc foetu vero DuUa , vc ia

Duopotif-
inculcatum edjConfpiciebatur.Et quiz pro Herculeis ego argumentis har
(ima rm hii
bcp,hzc duo fueruDCMquam nimirum hac ad librz pondus, maniredidime in-
nem, tratAmnion & cutem foetus huiUs vifam fui(Te,& velicz fundum, cui f^racboi fir
ue ligamentum illud, ad vmbilicum peningens anneditur, in omnibus huma-
nis infamibus me impeniium femper inuemdc . ,

Huic mez no opinioni, led ipliiftmz veritati, exeFcitatidlmus in fedionibux

'Varthm fauet, cuius paucula, (ea rei naturam explicantia dida lib.4. condulio-
Antfiori, nis loco (ubncderc haud grauabor.i)irM ttm iUt,m,quem ferme omiMs cmft7

vmoUm *,ty 'vrachoH Jixerit,reiiera ni tfl ptrJirMtu,ptr vrtM nequa^ 4d IpHr

faoct
. jffiff j fnnion gf* Alittttoiiem acctditjVt pUriq.dicitumi ilU membraof fedtm fSr

3o inttr pmt conntxte,qw VArix inteflinaru (gf* vtntriciUi tnnUd phi mutuo udhitrtnt,
p
nnUmnq.fTorjus humorem inter pipps ndmtttunt.Std vt rvepe* comode tanta Utq quour
titatem conuneret-, en illius funi ligamentivelmi tendtnem ad vmbilicum inter arteriof
ytmbilitalei tranfmittit,qui ibiprmiter connexus detinet Vtficd exttnfim,&' adeo ptl^e9~
fam,Vtfuo pandere mimme huc atque illuc agitetur, dirupiiomfue periculi iucurratiextra
autem infantis corpus, nulli husus ligamenti Vefigiu per vmbtlttde inteflinu progreditur.
Galeni Aliautotdtm in humano (ibi foetu imaginantis error , prolixiorem me
Chori; in paulo rcddiditmuc vt in vitulino apparet (aetu,a me vilidclcriptio breui^
expedienda- Quod itaq-hic vcluti lingulare aliquid & nouum infpcxi, hoc fiiic
neaiio
. Corpora nimirum, vndiq.vaccino intus vtero quzda adlizrclcebant , quz vltr>
fexaginta erant,pi(ciu illoru (quos Germani (^arpat, fmc CarpionetiK.otaaxd vero
2(aiuatWSurbaros\ocmt,c\imfiat potius Cyprius veterum ^madulisouorma
fimillima, coloris lutei &poro(a, quibus aha qUzdaminhzrebamcorpora^,
3iucrf* quz in ipfo (ita & (ixa erant CiEperie,rubra omnino ac (anguinea, ad priora fub- "N.

vtcr^sl' (ittnciz (iiz modulo (atir aiioqum accctlencia, (imilicer quoque poro(a,fe(l
iorw paulo minora quorum talis erat nexus ac colligatio , ac C quis arte qua-

.

dam duas fihi (poBgias add?rd ita conglutinare polTct , vt vnius fubdantia
^ in
 io; FABRI LYNCEI HXPOSITIONE. 6i>
in alterius poros latiores ingrederetur,& fiiis itcm foraminibus alterius fiibftan-
liam exciperet. In his corpulculis QityUdmum &z Acet^ttlorum, rixx vatiz, atque
authorum controuerfix omnes vertantur, quas priter rem exiftimo huc addu-
cere.-videri apud Aquaptndttnem portunt,6c confopiri In hic Ipongiofa &c pri- .

rubra , qni per Chonon videlicet, fixa Iparguntur corpora definunt vafa omnia ,

vmbilicalia , non aliter ac Peiypus pileis brachia hinc inde fiia expandit,qu* re-
jduda demum ac coeuntia, ambas illas perreptant tunicas,C^rreo & Amnion. Et
per hic ipla corpora ex vtero fit attradho (anguinis ac (pirituum Sed reuera_> .

tamen in hac fpongio(a carne qui in vicro niret , non licer videre va(a vteri
,

adeo propagari , vt cum alterius carnis rubri exiftentis in Chouo , va(is vnian- AnfiatSvm
tiu per
:
quam tamen Chorij carnem rubentem , vlque ad vltimum eius termi-
num , vala progrediuntur , & in fpongiofbrum vceri corporum cauitates inic- vmbiii-

luntur vt reblcdicinon
, poflit , Symphifin oiculorum in vtrifquc carnolis il-

lis corporibus fieri, & (ic arterias (actus pulfare propter vtcrinas ,
quibus llridte
adeo harreant'& connc<!i(antur qui quidc alio accuratius loco funeexaminan-
:

da.Solent autem (pongiola harc vteri corpora,in prignaniibus luglnndium ma-

gnitudinem aiquare.lii non prignantium matriabus^quoque reperiuntur icd ;

tam exigua , vt aliqua maiorcs.vix Lcutr/ iiiperont , nlujuafsmmaruin.^^ifd^^

vix tandem aflimiicntur,fubllanti* minime rara:, ac poro(<c.,(ed duriulcu-
Ix |)otius & compadioris Eft autem . inter vtraraquc.haac tunicam exigua ad.
inoduin vitulino fastu differentia: cii nimirum, membrana fit nonnihil ter ciio-

crailior , alperior& nisiictnuor, Amnios autem lxuiiHma,albHlima,& aliquan* ^

^o tenuior, Periton?! fubftantiam apprime imitan$,multoquc oblita InJmote, &
no;''"'*'
ambi luis fibris donatz. Diffiteri tamen nequaquam debeo, me plures aqua^
plenas veficas in Chorio ti Amnio reperiffesqui^ aqua, an lUb amnid,ari inter haec
CW/Ww coUeda fuerit, cquidem vt verum fateari difcernere exaidius tunq
non potiii.Detrada vtraque igittjr lunka ,tepetimus foetum dormienti (imihEc?
}accntem,ni(t quod reuoluto collo,caput dorlb applurarct, vt minus .nempe fpa- ''i-'''

lium occuparet, capite autem vteri orificium (pedabat, pedesifiomrados,

V accini talis crai conffrudia. NcqUaquhm cnin>
ac diuaricatos habebat. Vteri vic vtcri

eiuldem cumJiumanta clt figuiz & conffiiutionis Orificium- vtyrtntitn .qu4ltii"u'air.'

.

d^lex ftppqrftjvt facilmsiquod ego cxiffimo, claudi podet: tam ardeeqittbtft.;

hoc coale(cebac,vt vix communis ffylicnlpidcpcnetrari pioiffcrjeum ingrauidan
rumiiuerim ({minarum vteri olculiscalamusderiptoniusj^tukhtquoomni reni- Orificium

(u ingrcdcrctur.l^ugnum etiam fiia magnitudine {quabar,& ('ublfhntta.deKup^
fraffiorjquimrcliqui vteri tudicz,exii(ebat:hxcnim nitlld inodo craffz & car-
Pi^cd.ajmbacvix (olez calceorum craffitiemreferebant 'rtlf jibinA .

r-Ptaetrawtigtcur.intcrno curificidquod necmcrabcanolura, nec carnea refert

fubffantiam,(d duraqtisedara,&albicsb,acmfcra potius glimdula vidctwr,vnii canitasc-
quidem vteri cauitas fubitaconrpiciiur, (cd.mox pariete quodam in dextram
ac finidl^am partem dilcluditur, vbi duo illa corrtua (unt^ quotum finis icotus
U)-t]i^ieroan deferet la vafa implantatur/quibus externis vaccaru tcili^
adhxren Interna & rcbqua vrcti (ubftatia, quz,(^giaGs didiscorpo-
r*Pds.ej^cbai:*jraiiulata,vt iu dica,etatt.hoc cdvtubcxculis (tuegladulis qwJbudr
ni Fff 3 dam

l
 b . a , .

6,8 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

minoribus & albicantibus fcatebac,qux graiiidationis tempore, in maiori
dam
fpongiarum limilia corpora fuccrelcunt & intume(cunt,& tanqua benign*
illa

penaria loca ;Spiricum & fanguinem in fe recludunt, fcetuique pottnac

"vrt^o
Vaccino &: alimentum lupped itant. Plura licet comode po(Tcm,non addam;neta:diumLc'

dori pariamiqucm tamen rogatum obniste volo,vt & iple experiedo nitatur lu-
perare maiores. Cum enim vt Quintilianus ait, difficile, imoimpoffibilc Iic
imitando alterius fimilem fieri,lludendum potius elTc arbitratur, vt Tuperemuss
fic enim lortaffisaiquaturos nos elTc, quos imitari conamur. Experientia ete-

nim facit artem , vt inquit Arilf. in Metaph. inexperientia caliim

Quod Epidetus olim de morali , hoc de phylica. ego noftra philofophia fta-
tuendum quoque cenfco Noa 'verhit tinqmtiWe ,elleudere fitiito,
.
p
quid tn philo/uphid frofecit ,fed opere fiau otus IdSie lana oHeudant , quantum come-
:
&
derunt Id quod omnium noftrum, qui naturalem hanc feientiam profkemur,
.

in Scholis , aureis ac fciquipedalibus literis feribendum foret fic enim fuperua- : :

contentionibus, & digladiationibusj quibus ingenij quidem acumen ac-

ctiis tot

quirimus temporis autem pretioftilima; rei,iaduram facimus, nec res ipfas lu-
,

cramur ^ abhineremus , & in magis neceflarijs operam cum frudu notfranu

locaremus. Video ego hanc, quam nunc prx manibus controuctfiam exami-
nandam habeo, adeo perplexam & perturbatam effe, vt nequo
veteres ,
tArifloielej Sc Calenus ; neque lunipres , Mercurialts, Mdrvuandus tc alij ,
qui de hac aliquid commenti fuerunt , eadem dicant Et eAldroutmdus quidem .

vel Thomas Dempperms potius. Baro Scotus(quem virum Grxee Latini dodil* &
fimum, lurifqueconfultiffimum , ars medica mea amicum mihiconciliauit
citm ante quatuor bos annos grauiffima ipfum febre opprelTum Komx liberaf-
Icm ) vbi lib. de Quadruped. Bifulcis cruditiffime & erauiter de ruminatione di4
IpuraHet , his
demum verbis varias authorum de rac opiniones concludit
ynunquept ydiliput Anatomici infpe^io controturpam dtrimtt .
Quare nec veritus , nec verundatus fum. Lanionum etiam officinas ingredi,
&iquz Natura in vitulis Sc vaccis ruminationis organi molita elTet , quibufque
ventriculi iplbrurti dudhbus ito efculcnta onufti materia fuiflent , non fine ad-
miratione inipicere . Idipfum enim Ariifotelem faiftitalle , vel facere debuifle
fittem > mihi perfiiadeb, cuius xquutn eff nos vclligijs infidere , uUi
nos notari, & inter illos recenferi velimus, quos
I. ti>^ttt n mmQfnusignauum,quodteSogaudet&'vrtAra: /

'
appellare folebatJ i , -j; -

Cutn igitur hac pletiqueattate inAriffotelisCalfris militemus 4 bifiui veluti

Antcfignani nolfri, (fatim fub.initio verba proferenda eile, fas iudicavih ad ouit
vcluti normamquandam , czteromin(cn(um authorum exaitilna^c

ii I Is igitur de Hift.anim.cap ryilib-x-basc fcripfit.: ^edwenms^difpmiUtuiopti^

. 1 ..
..'
-I

mum ,
quod quadrupedes <ziiuipara , cornigera , altera maxtlia dentau , quaternos ciup
modi habent ftnur.qua quideM rmnmart diiantur.u Gu/d emm incipiens ah ore deor-
'*'

fum tendit ad pulmonem, feptumque tranfuerfutn hinc fe *d 'ventrem applicat maiorem,

:

qm parte inunote iffer , interteptufque efl , ac prope gula tommi(!uretm pnmm phi ad- ',

nexam.haket , quem ex ar^utueniororiculum mocant : esi enim eventri eatrin/ecus pmi-

t '
i lis
 .. . , , , : & . ,

lO.TAERI LYNCEI EXPOSITIONE. 619

lU, intus retieuirs mulierum implexis , magnitudine multo ifuam 'venter, minor. Hunc
excipit Omafum parte interiore afperum , cancellatum , cruRatum, magnitudine reticu-

li . oAbomafum 'venter ah eo alim iungitur , magnitudine amplior omajo forma oblon- ,

gior ,
cancellis intus n uflis multis , magnis , Uuibus inormatus mox inteflinum :

tam feepeitur Et paulo inferius , Tleffum autem intefirmm nuUt tft , eui non parte
ytraefue detots HicexGazivcrfionc.

liu.Caf. Sealigtr in fuisad hunc locum commencarijs paulo aliter Arido- ,

telem vertit : Primum quidem, cum Gaza flnum hunc,vro/r( magnum vocat,
conuenienter;cum & Arilh uuw 7<r^>iAw,eum appellet;ltalis4iTr/^pdicitur.
Secundum, cvim Gaza l{uiculum dicit , nec quico^uam hic peccat ; quod fasmina-
rum reticula,vnde nomen Grzcis , referat , & Italis ob id la Scuffia no-

minatur. At in 7'<r//de(cribendo, toto, vt aiunt, ca;loaberrauit.0w4/'w qui-

dem & iplc cum Gaza interpretatur , & ab afperitate , cum Gratca vnz fit ,

ditium cenluit , fed cum ad fisuilis efi futis aluestrierum, cellulis differtus in fiongta
tmdum epuas vocat Ariilotdes , vnde Latinum nomen plaga mifwe fallitur

Hxc enim interna, fauorum mellis dillindfa cellulis iimilis facies ; non tertio

led fecundo iam delcripto Xeticalo nempe appellato, efl; ventriculo^ au

fcm ventriculus ex pluribus pelliculis fibiipfis fuperpofids conflat, mde &: Itali
illum Ceutopelle,c^viaii ex tot pelliculis coniiarei,& Oerjuaui aliqui elegamerac^
congruenter Unum veluti pluribus compadum foliJ$,appeilartinc. in quibus
pelliculis cum fint vndique>t]uidam eminentes cufpida , (pinarum acuminir
ousfimiles^ided;Grzdix>"iVHninarunt. Hic folusipsopemodun vcdtricur
Ius &
Romx in vfum efum hominum , non cedit, fed a Lanionum paefis , nud
radnis totius anni horis, per VRBEM,
pro^FifwMi icrcuUs diuendieur . ktv
eundum przbetur fpe^laculum , cumcatematim ex^ibu^ peics^ad-honim
puerorum voces euocatz accusrunt, & Diatia ab heri^fuh lamentabili vo-
Ce|>oilulant4 'V idt

rja .......- -.i. , r,-.

tamen, fuo de ventriculoruin varietacc6pufajlo,0iflifflc vo

Aefuapendens
cempnetergenoinam (aam pofkam fuilTc figbi(icationein conqaentiir , cum
bzc Latinis velcrafTum & pingue intedinum , vcl pingue & dideiitum' abdo-
men figtnficcc, vnde //rarn/ a JSerm.Sa^r.j. . -i. . i

Ceu pingui tentmt etmaf ^ nr:... r:i:i )

Ob(curatam itaque vim vocabuli Grzci autumat , cum veteresiaWvrfiRtii.id

ed ab Erinaceo Ipinolx pellis animali, hunc vocare voluerint, Jfii^ii)s:ite- . tt/.
h
rum verbis, quam quartum delcribdrvcnmculuraJPeffrAKi-jiiti
fecerat,
: a:
.11 a
ifi, Gaza dixeralimagnitudine imtr
tptem Afeilum Vocant, omafo tjutdem minor ell (
I

tiioTomalbf /edprolixior ( Gaza forma oblongior ) refirtu* multis fiathttsgxaudt-

BMs Uuibus Hunc cum T^u/ltcis (iiis , vt ad, Afetlum /appeUase maluit, ,-iounu
prifci Latini bellorum, quam culiruc (denriores nomen ilbriullumdedcrinti
,

quare Gazam sibomafum dicere conatum erte^nifi quis air,cum yarrvne.Fedtfium

vocitare velit. Sed cur tAfeilum dicat , rationeni nullam adert. iroi moliri
longe connenientius // S^uaglio, quafi Coagulum quod in hoc ventriculo inia
dantibus illis bediji , coagulum
reperiatur, appellant . Nec placet quod Sca- ;

liger bzc Ariftot. Verba x** ita reddat: refer-

aiu:

Di, "i;
 . ,

tfro ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. B.ECCHI.

tut multisfinilmj dicendum erat potius, multis p/t/,nam rcucra rugofz plurinu
in hoc fune plica:, & veluci pellicula:, quare eadem voce tm/, vliiscllinTcn-
tio ventriculo, di^o, vbi plicarum' Ikie pellicularum illa congeries
repetitur. '

Abonuir ji^iM/>endentinec'tp(i placet Ahomt^ vocabulum , cum ^drfN/ ventriculus

Jf,*"Xlab Ariftotele inff l vocetur , hoc autem ex Gratca liia origine ferfiSbiiU fignec.
qiuptaca- Analyt.authoritatcm hic imploratsqui vltimum ven-
Grammatici 4,
triculum nominat ilium , qui cibum perficit, ventrem: quodputec in quatuor
his finibus,(emper magis magifque a primo advitimum tranfeundo , dbos lae-
uigari, concoqui, ac in chylum conuerti . Piduram horum videre poteris iiu
didis Scaligen commentarijs , ^ adenmalc concinnatam
1 vt nec vmbraou ,

-ipforum exprimat . ^ t

Curik ru^ Eadem prorfus ,

quae eruditifllmum Italiae Medicum Hieronymum Merturia^
rne quoque iaatlfit cupiditas , de Ruminatione polieris aliquid feriptum re-
sj^J^*''linquotie V cum huius abibluta nondum a quoquam, quod fcianv,'Crndatioin
vulgusiedica fuerit. V.crum ego,qua; ad anatomcatdiKnt potius, quam.illa, quz
philofophica.4>bicuraquc ratione emi pollent, indagabo, cum 6c in his quz
Ddilis incuemur-iTalparum mt>re,ne dicam in dubijs illis ratiocinationibusi
non raaro occ*cemur . In duellum igitur Mercurialis lib. j. cap. 1 j varkr. Ic- . .

dion. lArsOaeitiu & Calenum adducit : quod is lib. cap. 1 4vde part. animaU
in cDrnigsris ventrium !quatuor munus hoc haodo. expleri chxorit, AumaliusJk
ed ctimavn/ut-(:tenttnlumper!riiminaciQheniy.vcait Mciciit^\.ftilkn, /nimiu
iutmifeSiuai^feetmdmaUifutlittulM conftSlumii urtiubplimus, ifuartus.' perquam pleni

<uiiftBumtijtrumilet>tUtendt\Atmi< adminilLet^j fi inquit dido locoiMcrcw

sidis, cihmnt priiiixx rucntriculo.rtaumi imos: deinde ab orem rrticnhm , inde ia

surcnria- Or)iafum,iandevt w akomafum nutti.^ Et ne quisJubtut ,

quomodo fecunda vnria
pula eSe fatis attrufhtm^
lis in Juti-
Ium aJJu-
iii
... autem prima
ticulum ,
,
labatur ; fdtndum eil, foramen tn
I ;
Arin.&tfwd pertingit IU rttiauim,,'iP' per quod cibus prima 'Vice ,crtm /lexraffior^/Mtaior
^ r m ^rrJ
C,lcnum.
ficuuda 'vice f quando bqitidusit^ mollit
ri?, 'W WW frun^tviywiiVi Attamen hanc vtriufi-fUc comcntioncm pro-
be cxilhmat, fi dicatux.dwfftfrtfm loqui dflaiumaiibnsiqnando non
fopiri pofle
Galenum vero dc tempore rumi'natiDnis , neque enim perpetuo
ruminant :

..> m;/
'

ijrdetp.imiahbusruroinacioncmaeidcito. ,i )

Aidioujn- Aldroaun^s hanc controuerfiam vidit fugit, quid pnim rclponliiniS ellct &
^"J'^'fiifj5eriditeKidi<^i/fete/fr,mquit illr, firamm, quod ait Mercurialis per.ungeredure-
ad reticulum dari , qaa nouprius *d
eff, .viarn ab ore
"ou' rf""
ptsmumwtsitrem pertiugat , tSidibi tam 'viam minimi neeifartam effe tridetur
donem aflignat,.VI fibsi videtur,, pcobabilem primum vidrilicec ventrctius :

cum intosidper fii^ Don mirum eflc>'cibumQralio.modo in ore incifum, primq

vice retinerciiamaremanlum vcrqpcr ruminationem ,
vtpotc Ixuigatum &c lu'^
bricnm'4,non amplms amplexari fed in tcticulum facile elabi permittereris
t^ttunque tamen fitiXtti\\sit,MligenoAuatmmin{ft 3iocntriiuer/iam^rimn.. -

Sedfrunra''-'^^ 8o*<=bctclbnpud Mercurialem A Urouandum hzc vt kgi,vt rifi. Gumne?

hoc 6 cit que coju quicquar0>quip dp Gmleoo & AnSeule Ai^'^'^^ comniiniicitur,in
.

eorum
 , , : .

IO. FABRI LYNCEi EXPOSITIONE. -dti

orum fcriptis Icguur , neque allntz aliquid rationes valeant Merx potius . ba;
mihi de Ldtia C^frins rixx videntur , & vt vno dicam verbo, hic .

de nihilo nofdtnr hillorta

Et ATiflottlcm quidem, quod (peiflat, hic ne fbmniauit vnqiiam,quod Adercuria-
Im ipn imponit, cibutn remanium & ruminatione inore magis detritum, ite- icmiams
rntn ad pnmum,& confequenter exteros deuolui ventricuIos,vc magis magifq.
eliquetur. Hic enim 'loco iam laudato j. de part.anim, dicit ruminantibus '

animalibus quatuor propterea ventriculos datos fuilTei vt , cum oEicium fuum

os in molendo nonlatis prxllat , ob dentium defcdlum , hoc multiplicitas ven-

trium compenfet id quod rcdillime fieri quoque potell y fi primus loco

;

dentium inlcruiens venter , cibos cralTos recipiens comminuat eo modo, quo

equus exempli gratia,faceret in ore,cui vtrinque dentes adfiint : qui vbi pollea
cious in ruminantibus ad palatum per Oelbphagum recurrit , molarium opera
dentium comminuitur melius , atteriturque . Nec ait drifloteles , hunc ita rc.-
manfum debere ad primum denuo ventriculum delcenderc , neque ad fecun-
dum , quod vult Aiercnrielis , neque ad tenium , aut quartum, fed de hoc prorr
fus tacet.Verum nos,quid de eodem remanlbfiat, paulo inferius indicabimus
Aft operxpretium efl , ipfilsima virUlotelu verba hic recitare , vt xquus leilor
de lite hac ipfc iudicet. Ruminat ttUm Camilut,iac\\iit, mote eomi^ertrum, quo-
tuam 'ventres fimiles eermigeris hahet Hehtnt hac /infula flurts 'ventres , n>t Ouit , Ji'
.

Cafra, Ceruus, Jimiliai 'vt cum officium oris non fatis tn molendo ciho adhibetur , uputur /
propter inopiam dentium , munus 'ventrium expleat , dum alius ab alio cibum recipit,pri-
musfciltcet imonfeclum ,
fecundus aliquantulum eonfeSum , tertius plenius, quartus per
quam plene con/eiium . Ita fit, 'Vt genus hoc atiimalsum receptacula cibi habeat plura, .

quibus momina hac aut indita funt, aut indere licet ; 'venter , arfineum flue reticulum , . . ..u j

amafum, abomafum Hic de cibo remanlb

. nihil . Iam autem quis ex fequentibus
Calent verbis conuincet, id quod Mercurialis petlatiietc nobis voluit, primo ex
ventriculo reuomi cibum in os, deinde ab ore in reticulum inde in 0W4/m, tan-
dem in 4^owd/jnitti i" Vult quidem Gal. cibum rudicer concifum , ex primo
ventriculo ad os conlcendere , hic remanfum in alium finum fiue ventrem de- '
^
(cendere.Ied neque reticulum nec omajum hunc nominauit . Calenum ipfiim au-

diamus loquentem . Porro quoniam nonnulla animantia Validis aluntur nutrimentis,

kn^verbi
quadam imbecillibus , eo natura refpicitus, particulares 'ventrtt differentias machinata '
efl.ii Itaque animans nonnunquam 'videas fiue ex lndia,Vel etiam Lybia, fiue Scythia curiali, io-

freficlum, quod antea non conixeris, alimentum ligneum ,fpinofumque affismere, ma-

gmum huic & aiferum nouerts tenfiruSum gfe 'ventriculum :

p autemfuperiores etiam
dentes non habeat , 'ventriculos butc ntctffario'plures exiiJere 'vt in
primum fiatim pa-
,

bulum ingerat', moxex hoc ruminans ore confictat, deinde rurfusin alium 'ventrem deglu-
ex hoc rurfSts in alsum Hatim transferat. Sed Mercurialis nempe hic falliis ell ^ufaerra
:

quod cibum remanliim non alio, quam ad fecundum ventrem reticulum aimi-, curiiiecd
rum,delabi pofle , exilliraauerit .

Ne igiwr auiduna meum diutius fufpendam Lcdlorem, rem vt fe habet , ob

culos ipfi ponam
Solebat autem
. eiulinodi in artibus controuerfias ,G4/ej
Coniment. fuQinHipp.de nat. hum. duobus indicandas cfle criterijs afleue-

rare

D
 . A . , ; ,, .

ALIA ANfM lia NO HISP. 'NAUDI AlMT. RECCHI.

tiuomodo
: /e/ videlicet, ac demondratime Et vbi de ciborutn t^uidcm coacodio-
de vjrijs
nc,& humorum generatione veterum opiniones (unt iudtcandtt rationes los- ,

fijs inani- cum habcrc vDi vcfo iH quarltioncs venit

: an ruminantia animalia <^uatuor >

jk'aSwn fint ventribus ,an vnico (altem prardita , tunc lenfum prxualere ,
& ad corpo-
rum difledtioncsprouocandunxefTe, inculcabat h*, incjuit Cretam .

infulam ntgauerit itaum ab omnibus qm td audierint deliciitur, qiiifpe qui ptvr

tJSe , , ,

hi nouerint tam tjfe infulam . Sic, (i quis canibus quatuer e^e ventres affirmauerit,mnir
cum qmuuor <5" evnum in canibus iut-
'veri ruminantibus j hunc illi,qut ruminantibus
Sed hic optarim ego Lcdtorem fimul mccumfpcaa
jptxere , facili deridebunt .

torcmfuiffcjfic enim facilius ip(i,quod probare mihi ell animus, perfualerimi

Quare eodem Gat. loco in hunc (cnlum hoc (cripfic Igitur, cumjeriptis coginui :

tum his contendere ,

qui de aliquo difje^orio theoremate ,
quod fenfum imprimis iuditem
babet, impudentifjime pariter ac imperitiffimi pronunciarunt ,
fieri nequit, njl ignari

rni, qua in dtjfedionibus rvideri foiita fient,po^nt mendaces d everidicis difiemert

agedum , dicamus modo qui nosipfinon raro in eiufmodi ventribus

*^a'dcj
qaawor obletuauimus . Hoc igitur indubitanter clf credendum, Oefophagum vbi de*
ISminut* finit, non vnico tantummodo orificio fiue foramine in ventrem maiorcnij
Jj^^"pcrtundi,ex quo aditus pateat in reticulum ex hoc in oma(um,&: ab hoc inabo. ,

mafum , vt facile fibiquis imaginari portet verum (fatim ducla ferri, i

ownfrrwiam didfumiwworm, altero inowuy^ionfiuctcrtiunu

vno quidem in
ventriculum, /tn/i/ Centopelle di6fum,a quo in quartum ell tranfirus Et (aris (ii* .

MiraNu-perq. hic Naturi beneficium & artificium mirari Iraudporui. Nanenimba:

iiriai^ h^anibi vii,vt idem vnulque cibus in pnmutn ac tertium ferretur ventrenu

conftrudli, (cd quia animal non femper vno.fodemque cibo vcfcitur , diucrfi
cuionim. i<jeo dudlus fabricad fuerunt Incipit aurem animal, pollquam vitali hac aura
.

frui ipfi conceditur, la&e materno ve(ci HoC vero in primum haudquaquam .

Ventrem , (ed in vltimum,i/ SfMglio ob id diduna Itales dclcendic Cum enim .

hoc altcratione minima, vtin chylum cederet, indigeret , non opus habuit
pricedentiiim caIore,& fubadlione ventriculorum
Aquaptn- Oiligentilsimus tAquapendens, di&o fuo dc Vcntricul. varietate opu(culo,hoc
fciuilTe mihi vilus ed: Siquidtm,n\<3piit,hicqua*tustamum lac/ufapit, nequaquam
coagulum quod nihil aliud ed,quam lacconcoSum &- coagulatum, non niji in boe
^m"no"jd
veriiarem quarto rtperitnr Sed viam tamen hanc particularem abOc(bphago fiibito pe*
'
tertium ad quartum ignoralTe, argui forfimportfet ex (equentibus cius verbis
Lac igitur , ere exuSlum daum in quartum evenirem tantiem deferndit per eviam , qua
etiam cateris ventrtcuht communis tfi . etfifupenvres quarto fint, tn tat tamen lae
non intrat, -quod d tribus nequaquam propterfm dififimiltteedinem fedd quarto tantanit
,

tanquam fibi fimittime attrahatur Hadlenus vera retulit , in

(blo
'
' quarto lac repetiti , attamen rcuera in hunc via nulla lad.intibus alia ctl,quam
per tertium, in quo quidem minime moratur, (cd aditum (olummodb liberum
nancifeitur Vfa autem Natura hoc in loco hac arte fuit

, S: indullria . In fine
nempe OfyipiAjfi, quem /f4/i i/ 7r4/f vocant, hoc eft in fuperiore flomachi
orificio, duo oblonga & teretia veluti labia, meatum illum obierant, clauduncq,
ita, vt Ii cibus exadus dcnliifquc,f*num, (armenta ac palci, aut fimilia (cmi-
.

com-
 , . , , . 6 ,..

IO. FABRI.I;Y1JCEI EXPOSITIONE. 6ij

commanfa defcendantjhjc labra carnofa nimiru &
metnbranola facile cedant, Ocropfiajfi

& aditura grauiori ac pooderofiori cibo in (accura maiorem, />r/ww nempo

Tentrew, permittant. Vbi vero lac ipfum liquidum delabitur,conniuentia rcperit
harcoblongacorpora.quarcfuperhifcetanquam lupcr canali quodam decimi
currens,ad tertium immediate ventrem labitur,& ex hoc ad quartum illico de-

cliuiorcm fuo pondere ruit atque dolabitur, vixque guttula huius in (ccundnm LT.Tn !ifi
ventrem , Sch^mh didam , tertio (iippofitum,aut in primum (accum dellillat
Sed eft quod lummopere mireris oculatillimum Natur* myrtam AriHottlem, Ariaoteiif
inexcufabili prorfus errore (f induirte quem vel a quouis e triuio paltore , vcl
, [Vn
quauis anicula ca(corum fabra edodus, emendare potuerat; Consulum videlicet, quod >

vt is credidit , non in furte , /cd in terno 'vetnrindo colligi & adieruari, clarilfi-
ma eius funt verba } dcpartib.animal.cap.i j.//irar,ait,^W4^(/i*vw:iir,""4J^
omtuA ipu plures eontinetit ventres, earent, ejuse vmem habent, excepto Lepore:babeHt,qui- f-

(mj hoc datum tH, non in magno 'ventre, nec in reticuU, neque in 'vUimo,quod ahoma/um

efpellamus,fed in. eo, qui inter vltimu duos primos poptus eR quod omajutnvocatur
,

Per verioris philofbphi* amorem te precor amice Ledor,pauIi(per tuam mi- Mercnria-

hi aurem hic commoda, & quid dodirtimus,dc hoc AriRoielis \oco,MercuriaUs-,

quidque de eodem ego fentiam , atquo animo au/culca. Ille cap. 1 lib. .

riar. led. errorem errore cumulans, quafi re pra'clarc gefta iam fibi rationes o

etiam inuenifle applaudit , quibus magirtrum (iium tueatur inquit ille, .

Pqmcquam in hac re proferre licet , dicerem , ia primo 'ventre lac parum mutari in fe- :

cundo mutari quidem atque incalefiere, fed non adeo,Vt poffit in cafeiformam craffefieri ;
in quarto percoqui, fiatimin inteflina,iude per Meferaicas tn corpus diflribuiun tertia
"Pero folum crafefieri poffe, atque tbiretineri.tum quia locusfatis calet, lac praparatum
iam eR,vtfacile craffrferi queaf-tum quiafic craffefaSum non facile perforamen abomafi
omajo commune, in abdomen tranfmitiitur. p^uare inuenitur coagulum in omafo quia
,

ibi caufa effeRrix,nimirum calor, magis craffefacere valet,

alqs 'vel non aque calor 'viget, 'vel ob lubricitatem

& quia pmul retineri poteHiin

, p pat , 'vt in omafo retineri nequit

Credo equidem , nec vana .fides pioiiiis ,flem. Alexandrinum nollri ieculi ckm.Aie-
philofophorum mores dudum pracuidifle, quando (cripfit; eyiliqui phtlofophia qulbird^
d
Gratorum , non aliter ac Vlyfps focij i Sirmdms,detinentur,'vt nunquam poffmt rtuer-
Ita enim noftrorum aliqui phiiofophantium,rationes antiquorum,
ii.
Di(ncii_,
pr*cipue,imbibcrunt, vt purpureum colorem lana,c qua nuquam dilui
Nonfi Neptuniflulu renouare operam det jacre.quis

N<m mare, fi totum Veht eluere omnibus 'vndis mguiculit

Vc Lucretius ccciniz. Nec mirum ertinalcimur.alinrur, & cum hac philolophia'*"*
peripatetica adolefcimus & fenefeimus
- - - Adeo in teneris confuefetre multum eR ait Poeta
Jlationem ego laudo proboque qu* auriga dominaque ert omnium huma-
, ,
narum adioniim,(ine qua nil agi,dici,aut co^tari poteit . Sed hoc fimul no- &
ui ; rationibus nullis , abfque longa examinatione credendum clTe, vt
Itus Fiemus me monet, & in phyficis nollris problematibus verum e(Te quotidie
ego experior,. Ita Dogmaticis nonnullis,hodie, rationibus quarque probare pro-
cliuc ert,atquc imber quando pluit , nec ea modo qu* nunquam viderunt , led
fai-

C;.-llc
 . . ,,,:

<5
i4 alia animalia novae hisp. nard. ant. recchi.
fAlfiffima quoque pro veris venditant (
quod Mercurialis hic nofter facit ) qui-
bus non aliter, atque Pythagortij olim illa magillri auchoritas pro veritate eft, Sc
/
lufHcit illud : Iffc dixit ,
. . .

xqnapcn- Non] ita A^aptiidetts Iiniplici c/tfri/7W>jdiiSl:oairentitur, nec magni facit,

quod caufam huius de coagulo opinionis, in problematibus luis ic dixilTe affir-
jPjJjg|^*met, qu* quandoquidem in ijs quarad nos peruenerunt, nulla exllat, putat
,

gis wiii. Mercurialis in illis Icriptam fuiire,qua: phylica problemata crant,& nunc defi-

derantur,a Plutarcha vero Apollonio, Atisenao Laertio citantur. Ego& inquit,

tA^uapendens-,aioreptriri coagulum tn quarto , non io al^t,qma (iccomperi,(^ fenfui
multiplex quoque ratio confeutit

Quare A- Vctum vt,quod res eft, dicam, nifi veritatem hanc lenfus iple, cum quilibet
2sfac'!^
ta(Siu ac vifu in quarto vetriculo, & nequaquam in tertio coagulum effe cogno-
nesB: ipfj fcat,approbarei;/4f(M^idrri/ aduerfiis Ariflotelem vix quicquam rationes imp>e-
E"mT trarent.Non enim quia certius ventriculus afpereft, ac veluri tuberculis fpinolis
ilenus ideo lac minus ampledli potuit , led ad quartu lasuigatum ac perpolitum
[adh fimilem, debuit ferri, vt Aquapendent argutat.Im6,qu6 in Lienteria vbi \x-
uicate praiternarurali 'ventriculus pecat, cibus eft mollior,eb minus retinetur j
quare me in fimili vitio cremorem hordei, eo iplb momento quo bibitus fuit
per podicem euacuatum vidiilc recordor. Et vtcri Ixuitas recinendo lemint
molli corpori, valde obeft . Et quartus demum ventriculus plurimis rugis ,
pli-
cifque fcaber eft,& inxqualis . Nec maioris eft momenti altera hiec ratio , ter-
tium ventrem exiguum admodum cflc , nec ladli recipiendo fufficcre . At in-
quam ego , paruitas non inde accidit , quod non pollic maior efle, ied quia na-
tura hunc non pro ladiis receptaculo habere voluit In non laAentibus eniro, .

hic tertius quarto longe maior eft,

& primus in ladfentibus minimus , tum ter-
tium ac quartum quoque magnitudine fuperat , quia natura aliter plane hoc
J">iinherbisfiEnoacpalcis veicentibus, quamin lac fugentibus vtitur Vnica hic .

quanum-, igicur mco iudicio,& lola ratio lufticic: Naturam voluifte quartum ac vltimum

'do*!!? hunc vcntrem,pro ladlif receptaculo vfurpare, quoniam lac aliorum ventricu-
feratur.
jojym codione nulla indigebat , & iam propemodiim a matre alimentum de-
bitum , recens natis przparatum fuerat. Sed de benigno hoc liquore,nunc plu-
ra non addam , in mellifluum enim ac ladifluum adeo flumen immerge-
rer, vt longo vix poft tempore inde emergerem. Quare , vna iam a Na-
tura quidem , led lingulari adhibito ftudio & artificio, tendens ab Oefbpha-
vii laflt go per tertium in quartum ventriculum a me iure via laSea dida tabricata-,
, ,

bcflmum ac demonftrata fuit: cum per hunc in recens natis vitulis lac fblum ad quar-
tum , vbi coagulum repetitur , & non in tertium vt Ariftotcles credidit , fluat

ibique moretur & cog.atur

Altera via ab Oefophago reda ad primum fertur ventrem, & per hanc om-
nor tn
trem eat
vnicum lac defeendit. Didici
nis alius cibus qui a ladcntibus aftlimitur, pratter
enim ex frequenti ventrium Hue ftomachorum eorundem diftedione , tanu
vitulos quam Hzdos aliquando loip ladc frui ab vberibus maternis ludo, ali-
quando ctiam,fi fni & herbarum copia detur , & hacc non illibenter carpere
atq.ita partim cibo tenerrimo ladc lcilicet,quod non ruminant, parti m etiam
,

duriore

Digitized by
 . ., .

-IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

duriore alimento, quod remandunt-, velci,& hoc quidem i',i primam facculum, Ventrium
horu-n
illud in quartum ablegare, nullo itineris impedimento facio. Lll autem primus in
h^aribus
venter in lac lolum fugentibus paruus viilde , & tam exiguus quidem , vt fimul & unn la
Aintibus
cum fecundo ac tertio fibi iuncfis.quadruploa quartolua magnitudine lupere- proportio

tur-Neque hoc cuiquam admirationem mouere par fit, flquidem horum om- In labanti*
bua.
nium trium primorum in lallantibus vfus,aut officium haud vllum exilht. Vbi
vero fimul animali herbis ac fa;no viiSlitarc placet , primus ac fecundus venter
intumefeunt magis, tertius tamen mediocriter le haoet.
In non Ia*
lam vero vice verfa in illis,qux lac non fugunt amplius , animantibus rumi- Aiiuibus
nantibus,/r//j venter umplillimus elficum fibi adiuncto fecundo &tertius :

admodum turger,quartus exiguus plane ficum prioribus conferatur, apparet

Nec fua hic ratio detfl.Hoc enim tempore cibus crailior omnis in primum de-
truditur faecum , tanquam in promptuarium quodJam,vtex hoc denuo ad os
rcgiirgitet, comminuatur & alio poflmodum conuehatur. autem
ventriculus 'J^ticulum didus , vt verum fatear, primi quxd.im potius prolesdi-
cipotell & additamentum,quam diffindus venter quidam Quinimo videbis, .

fiexade examines etiam primum ventrem circa fundum fuum diuiduum ac

,

quafi bifidum efTe,quem tamen ita duplicatum pro vnico omnes habent nume-
rantq. ventriculo. Hxc fola differentia confpicitur quod in fun.lo primi ventris
fubftantia non cantum fit attrita, quantum e(t in Rcciculo,vc fupra quoque-
infinuaui . Ab hoc fecundo ventre patens ad tertium via datur, ad Om lium vi-
delicet, CernupclU Italti didum, qui & ipfe venter non parum tunc turget .

- De horum omnium ventrium vfii fic mihi, probabili falcem c6iedura,quam Auvioiis
comestura
alijsdiiudicandara acrecenfendam libentilTimc fubijcioiphilolophandum ede de hoi .<ia
vemnum
viliim Cibum primoribus labris,ac inferioris maxillxdctibus apprebefum
fuit. v/a.
acruditer c5tilum,perOefophagum in primum detrudi vccriciilu Ti,e6que ibi-
dem cantilper emollitum, redire quocimq. id demum modo fiat, quod haud
(

difputoj.id palatum & molarium oper.i dentium moli magis, comminuique, ea-
dem regredi via, & fuctum quidem qui rx continua attritione denenim cum pi-
tuita ex capite m palatum deilillancc ,
ahundea. affluente laliiK-i mixta oritur,
non ad primum quidem ventrem more laciis liipra labra illa luperius de-
,
Icd
feripta deferri, & in tertium ventriculum,atq. in quartum ab hoc lubico influe-
re. Maflicata autem & exucca veluti cibi reliqui malla,iterum m j^imum,S: ex
hoc in fecundum prope orificium primi litum ventrem fubic,vhi paulilpcr ma-
ceratur, & in cercium ex hoc fibi vicinum orificioq. connexum intrat ibique_ ;

denuo magis cliquatur,donec in quarrum & vltimum dcuoluatur .

Videbis autem in facco illo maiore cibum crallum effe, magis comminutum
in huius fundo,adhuc magis infuper in fecundo facculo Icu Stuffa attenuatum
magis adhuc attritum in tertio, liquatum demum ac veluti Ixuigacum quar- m
to .Ne tamen ibidem albicantis chyli,quod nontiemo fibi finxit , fubffantiam ffe

C.iyfus in
te videre exiffimes , herbarum comeltio colorem illum ac fubllanciam, quam qu.ficnven
noflro in ventriculo ex carne .ic pane incueris,haudquaquam inducicrvccunquc triculo.

cx hoc bouino Cliylo idem rubicundus in hepate ac venis fanguis generecur,Ci:

in carnes polfmodum ac offa tranlmutccur
Ggg Viculus

Digitized by Googit
 RECCHI.
6i6 alia animalia NOViE HISP. NARDI ANT.

a V itulus rntHlirt/iu bictfs,meHji Afnli,Ano M. DC, XXllU.frofe Romam

in yiU quadam IliuUriff. D- Marcelli Sacchccci, nntui, detraSlaptUebic ndio-
LtUari exhibi tur. Cuius ulttrum caput vi paulo fuit elaugattus,ua ptt alttr coxa
J
fuit ritraSIior . In quo quid moufiroji repertum fuerit p parum ex hilimiu tam Jupra
data clarum efl, partm in Jequtntt tuam figura delineatur s

b Xuo capita cum fua tASftra arteria Vtdmonihus , Cortfe , & VentrlcuUt

ytriufqut

Digiiized by Google
 . . . , . . ,, , : .

lO: FABRl XYNGEI EXP-OSlTIOl^S.

c ytriufquecafUiiafpnte4rUn<in'v^mti'uncujnco^ffceiitts.
d Pulmones Cor amfleiCMnn } quoriM Iris (H. 'kroqut iuere lal , inferior maior,

erioresduo minores
f"P
c Cor inter pulmones 'vtrinque art^ientes nttdtum fidens, fed pro animalis pro-
portione maius "

f Primus aborum Ventriculus Italis la Trippa , diElui,

Secundus yentriculus , Latinis Reticulum Italis la Ssuffia ^ Vocatus

i portio hU tantum tertq<ventricuU apparet, qui Omafiim W//, Italis Cento-

pcWe, appellatur. .

^Mrtus Ventriculus Abomafum 'vxatus Italis il Hic in lae figenti-

bus omnium eH aliorum maximus. 'V i

Duo afpera asteria rami in 'vnum definentes fub/lantia modum cartilagineo- ,

rum annulorum obtinentes, Tifque ad de(ignatum in medio hoc canali punHum

hic enim affera arteria fubflantia in Oefophagum ( Itali vocant il Gramale )
tranfmutatur Vt per eundem ita duHum
. aer cibus tranfire debuifiet,

quod efl omnium , qua hic rvifa funt , monftrojtffimum , vt in binofii sfiUtk

tumfuit.
1 Hepar adumbratur , de quo reperies in hiilaria , quomodo varia animalis vfcat >

' ra, huius infiata Vena nutricula, infiataQs^ipfafuerint.: .... i .-r.-'

m Lienem denotat, qui iytipfeinfiatohepAtt fuit eltuatus. r^eliqmi mtmdia fitecm-'

'

li, qtdbms Utera (n) apponi debuerat, funt qdemin fiptriortdsfiriptifgwrarumu^

'
: nantium aliimalium quatuorveutricuU <j. ; !>' i

o Duo capita i vt qua mediantibus duabus vertebris ,fingid tts latere fingula iter-i
tia cuidam, qua fupumatilcclU, vertebra adneUuntur i r.i.jf, '
.
,

p Duo admodum tendiuop mufiuU ,^m dutentet ortum in fiptima cernuis 'Otrw^.
bra proeefium valde elatum habente , in occipitia vtraque itfiruntur > ad mato-,
rem firmitudinem ^ capitum horum txtenfiontm
' '
, miro Natura amficio fidsre-
if-.lt
foHi. Il
i." a

<j
Vtrtcbta illa dua fiparata, &' adnexe tertia cuidam^ fuprema coUi vir- ju.r !-
.

tebra : qiUrum vtraque portionem /pinalis medulla ex .occipitis bafi fiu firami-
-> -tie egredientem , ficum ferebat - Ha amba medulla poftmodum tn tnaiore 11(01
tertia ( hac emm multo grandior e
fi ,
quam ficta daa later edes )i^, mediat
vertebra vninntur . Et fic vnica medidla & non duplex , per totam dorfifpi-
nam defeendebat . . twn-.n- . i,i

r > DiSlarumiamvtrttbraTlimpiivnitammdefiguam:,' rn^ j

mhq .sapsA
f. / VrotsAeratioitiffis' eeeipitfs
,
qua d verte^a fits exeduaia
- i'rum hec omma btneuolus leSor , fi hiflonam confidere dignabitur, exaSlius eo-
" ^a ego Videri pojfum amplius forfan omnia dslatajfi, Itmites ogrejjus

efit, intra quos Mexicanafolammodo ammaha coercenda trans. Utrum quoniam

- ititemas mondrorum partes pauci attigerunt , erit foreajjSsVt apud nonnuUos , gea*
-I tiam etiam hac ratione initurus fint "! f:i3;.iii.. > - - i;;.

-oIVotVj, , vr: tfe : i , i;l ; 'il

t 1 .
'

-hi' ^
.'rr.r^u-jrni wi\:\ tSmT
- s;.' sfi-yT ,)n
> uC'.' ; .

Ggg X EX

Dig:'!-'eci 'oj C-* ?OgIc

 M ALIA ANB4AUA, N(*VAE HISP.NARD. ANTi RECCHI.

J . Ex Miffieo pri^ijpis C^J>

Io Pnnti*
pii Cfij
Muf^hoc
moimrosu
Q Vx hic proftat l6on,delineatafuic ex eiulinodi vero & rnoolb^ capite,
quod in iam Cxpe laudati Principis *s^ Mulzo, varia; ac curiofifliinas re>
rnm nataralialn^fbpe[lelili,ipfi^q. MuHs potius quam pompae dicato, adierua-
cjput vide- tur . Hic videre e(l,ex voaceruice duo elTe enata capita,aut vt verius dicam., cx
tor. vnxceruiceac{tmpticicalua,gemiQai>o({ra,cumquatuor filis oculis, fed duair
busfelummodo auribus -Vbi autem locorum,& quo temjxire hoc moilllrum in
lucemprodierit, id nos latet Videbis fimilem omnino figuram lijb* i>de Qua>
.

dnip<Ufiilcisapud .^/Av<>dm,qnemipfe.vttuliiffi ex Bnctgtio in Hift. Eccle^,

liaftica , circa fiifibin PtrfU vrbem riatum , &
plurimas portendilTe cala*
mkates 'ioibit Et in huiufmodi nionAris' V iculinis tam delcribeadis quaitu
.

depingendis , plane copiofiis eA t/<id/we8d/,qaem adiret confiilere potes '>

Cnr Att- Et libet nunc fummam addere manum : reliqua enim quae ad
thordero-
imiutioae attinet,apud AfMptndentem in citato iam fzpius opufculo videri poAunt,in quo
aliqua di-
plurtina ArifhuUi de liac re axiomata , acti perAringit pxamiflie,^(ix paAinU;
cere coga-
tur. in lib. de HiAor.de part.Anim. exAant. In quibus tamen, cum nn]deftt,(^od
Ego quoque vel addam , vel mutem ,vcl explicem,- mihi etianMr paucula hxc
adiecero, vitio verti minime debet:,'funt quidem in his: -"1 ' \ .. .

I w
I ' Longn .1 ; . . i .1

Amb*gcs,ftdfnmn*feqiMrfa{ligia rerum. '

Atque primo dicam loco, non ideo< quod a<iyA*/eAr tamen & ^sdtmu pro
corni^a animalia dentibus carere> rupcrioribusssnibi vi'
confefEa recipiunt )
dentur, quod materia IxiTum in cornua digeratur. Quia dentium fubAantia
duriAima , a Cornuum (iibAantia molliore 6c ^ngiola , qnod & ^qmipmUns
notauic,diuerra,Aatim .i quouis iudicanir.Ec qdz proportio quxfo^ fingi potcA
inter, vaAiffima (^rutrum cornua ,.quzroties ab ijs etiam abijeiuntur , ac reno*
uantur, ad eorundem exiguam pauculorum dentium in^petieredeficien*
^oeelif tium maxilla, magnitudi nem ?Eltquc hoc omnium pocentilfimum , AriiJo-
qiurda ra-
nooea eia> teltm impugnans argumentum, quod llipra ego cum dentium numerum anuli,
nmaotttr
ad oculum demonAraui dentes illos fuperiores incifores qui quatuor efle de-
,
'
.
t. .) bebant

Digillzed by Googie
 . . ,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. <9

bebant , fuperiori decflc quidim maxillae, adefle tamen inferiori duplicatos
cum in hac loco quatuor,qui in non ruminantibus folfimodo numerantur, odto
reperiantur. Materia igitur horum non in cornua celTu,vc illi fibi perluaferunt,
cum dentes omnes adlint, & tantummodo tranfponantur.
Nec caulam cum ArtHoielexn iiiperiorum dentium defedlum quis conijeiat Non ided

velim, quod a Natura plures in ciuihaodi belli js vetres generati fuerint, quam-
uis hoc Ita lemper eueniat . Neque enim vilis omnino carent dentibus , mo- &
lares a;que Bobus, atqae Equis ad mandendum, frangendum & molendum
*
cibos, id quod in ruminatione videmus contingere,adrunt. Non igitiu: AriSUnt- funit

Uj ratio concludit ,
plures ventres in ruminantibus dentium dcfeCl ui fuccurre- ^
re, 6t horum veluti vicariam opera praiftare.Huic ftacim confequens & hoceft,
ruminatione non ideo inltituta fuiire(vt Wr/fl. voluit)quia dentes fuperiores de- Nec pro-

clTent. Hic iple enim Murtr Poatuts Sc Pi/eem Scarum , vtrinq.demata anima-
lia, ruminare icripfit:& in Lemtieo habetur,L|p<we & Cumculi, integris vtrinq.
dentibus cibos remadere. Neque hoc perpetuu &
vniuerfale eft decretu, propte-
xea plures inefle vetres animalibus illis, quod cibum integrum veluti, parum & Necpiure

cocilum deglutiat, vt fuccelliue in varijs illis finibus magis magifq. elaboretur, neceffceft!

Vidi enim lapenumero hic T^omn, pilee que Romani MerUteiu vocant, quafi dicas
mariy Lntii, \eieiib\xs Graas & *,& MnK.Latimj Aftllut didius, vnde & OuiAius. degiu-

t tam deformt non dtgnurnomnt Afellus .

Vidi inquam,hunc piicem, alios fiii generis & integros, & femicoeSfos in ventre Meriuciu

pilees habere,qui tamen vnum laltem ventrem obtinet; nec cibos mandit, licet
dentibus probe quoq. non in vtraq. maxilla modo, fed in palato duplici ordine
acutisIit inltruiffus,nec eos pollmodum remandit.Sic tres lcmidigcftas,&
" qua-
t . . . .
T .
tre falieoi
, ,

tuor teperi integras ranoj in vnico Cicoata nigrx ventriculo , cuius ifiuipalu- prxdita.

liris Sceleton adhuc domi allcruo

Minus hacc /trifloteU concedimus,qu 6d quae cibum lignofum, aridum ac fpi-
p
nofum,durumq.airumunt animalia,ea ob id vetres plures fint fortica,quz caufa duriorem
ipfi affertur, quod Camefitd cornibus carens, plures nihilominus ventres necef- piures efle
le fit habeat , quoniam di61o iam cibo nutriatur At nos E^nos (cimus eodem .

modo vt 'Smej, llraminc fznoq. vefci.Et (armenta vidimus,ac portas ftoreas ab

mAfinii deuoratas fiiide ; quibus Cardui pungentiflimi , non raro quoque ficci
rvt fimiUsfciUttthabtant labra laqueas, ae\ic3X.\un in e^nmceAnnt. Hinc fpino(i
<ardui (pecies Vnopordtn , hoc ed Aflni crepitus appellatur . Onopordan enim , ait
Vlinins, fi comedertnt ^fini , crepitus reddere dicuntur Hi tamen vnico (altem ven- ,

tre cibos, & recipiunt, & ablbluunt Has cum tAejuapendeni perplexitates fecum ^^<19*^
.

ruminaret, vt illas tandem concoqueret , plures in ac cornigeris venui- temit de

culos hanc ob caulam conllruidos ruiffe excogitauit non quod hzc opera den- :

tium , illa rollroruro duritie carerent, quo minus in ore etiam conterere ci-
bos valerent quod ruminando molaribus dentibus cornigera, rollellis vero fuis
,
Aucs icnriina decorticando, & fi
vellent etiam comminuendo con(iccre poffent.
dentium aliquorum,eorumq. pauculorum inopiam , ruminatio-
-Islon Igitur in
nem referendam.Scd quod vtraq. animalia, non manlbs prius & mafticatos
ellc

cibos deglutiant. Non mandi autem eos ab Auibuj ob metum, ne (i diutius illis
^ Ggg j
rapien-
 .. . . . ,,:

6}o ALIA ANIMALIA NO VyE HISP. NARDI ANT. RECCHI.

rapiendis infirtantjab-honiinibuscapiantiir. Qure raptim ac fcftinancer eaC-

dem, modo in acre mulcas , modo in atjuis pifciculos capere, modo in terra le-
mina colligere , acc]ue hacc omnia non frada , led integra deglutuc
Dc ptnna. Cornifera vero interdum vult cibos mandere , interdum minime . MMndmit

vciicic*
^dem, inquit, cum colle Etum congrtgmum bohtat ^
tmm indagare,
fanum Non man-
. indagando mullum laborare eH opus,Vt in SiabuUs hordeum,
dunt autem , cum fjiarjum bahent motu indagant . Tunc e^umptum atifueexcer-
,

ftmm- protinus degluuunt, propter eandem eaufam,nt m eommdtndo tempus odimern- &
b; Corni- tum tpps lunc fruftra pereat Etentm mandere , .
^
indagare abum, alterum alteri mo~

, ram facit. Es his verbis ac rationibus, hoc ego colligo dogma.:

time animaldaus.quibus ruminatio concefla fuit (Aues autem, licet plurcs vcar
treshabeant, minime ruminant)maximc cibum adosregurgicare,eaq. inquio
te ruminare, cum illum ia palcuis, quali furtim ingerunt, minime vero, cuni
inllabulisadlibitumeodcm fruuntur. Atqui hocrurlum communis magi-
dodrina: aducrfatut , qu* luce clarioT cll, 9. Hift.an.cap.yo. iatewf, inquit,
Aquipen- ftri

timfcvm cum ruminant omnia, 0- hibernis pratipue menfdntr filent ruminare , feptem fere me-
fibus hoc faciunt ,
intra teila aluntur, gngdeslemus,ntmupjue temporis ruminant,
tniid con-
quoniam foris pafcuntur Qua: quidem Arift. verba Aeptapendeads pronunciacb ,

^bi ipfi rc- plurimum refragantur, deberent enim gregales bcllia:, quae in palcuis carptim,
punnt.
fellinanter, vtiple ait, cibos deglutiunt, non IwriK/ led /Srr/io, atque
intcnlius ruminare, quam vbi abundantia ipfis luppetiti intra teda,domorJue
quod tamen haud exequuntur Quod iplemet eodem opulculo Aquapendens
:

fateri coadus ell, cum dixit ynde conuertitur propofiiio ,<fmi quando animalia Vid~
:

de afptrum 0 lignofum cibum fumum 0 , ipfism quaque ruminant quando vtri motr
:

Um ingerum,ntqujquam ruminum Mollis aucemm palcuis plerunque, durus irt

ftabulisruppcditaair. Aduerlacur eidem inuento , adhuc darius

eodem loco, idem Ariflotdes qui vult pr*ter Ceruum , reliqua cornigera liluc-
;

ilria omnia, minime ruminare, cum tamen atque quatuor obtineant ciborurti
lacculos & non ex delcdlu , led , vt ita dicam , ex raptu viuant Rumsnant, ait
, :

Alio loca qae fupenore dentium ordme carent yt houes,oues, capra, ex feris nudum adhuc rumua-
,

& '''pi'nl)*
torfiat praterquam ea , qua aliquando cum bomimbsts exigunt , vt ternus , huiic ete-
,

Aqua^ii- ruminare certum edi Eundem in Icnliun ha:c apud Plinium lib. i o. cap. 7 j,
la. Omnia
leguntur: ^Ruminant prateriemdiclafilueflrium,Ctrmcuidmhis aluntur ,

autem quam flantia ,

tacentia potius 0
hyeme magis quim aHate feptevts fere menfi~
Plinius &
Nota hic Plinium non fatis tArifhielss mentem percepillc, neque enim hic
'****' ideo Certus ruminare Icriplit quod a nobis alantur , vt iplum legenti patelcit*
,

iriftoteUs tAlkrrims ^Isgnuj 7. dc Antmal.cap. 4. vt opumc MercunaMoolcra^^

uit,c/^nySire/M cum Icriplit Ruminantia pofi fiptimum atOr
lenium ell allecutus , ;

tis menfem ruminare , cum Ari^oteles leptem cuiullibet anui inenles ligmlicare
Aibcrtus
voluerit ,
Quamuis vt ego iudico , oAlierti quoque didum verum elle poHit
explicatur, vtcunque prajicf Artfioielit intentionem-, videlicet, cornigerarum filios pof-
lit

ic ac velle
leptem a partu mcnlibus a matris vberibus pendentes lac lugere ,
,
&
duriore ciDo ablhnere (ex lade aurem Iblo haullo probabile elf animalia^
ita
,
haudquaquam ruminarc)poiiea ad cibos folidiores cianlire ruminare &
Qmd

Googlc
 , . .

la FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 631

Quid iginir nobis in hac ca]i,ginc rerum, vcrbommque tricis reftac ? Si ratio-

nes ab tArinouU &C lunioribus propofitas, cur animalia ruminent , plerique vi- Author ip
his tene-
dentur vacillare'? An dicemus ( Id tjuocjmenim non ah nuiU rattont videtur) ea om- bris rerum
rr
nia,qux cibum remanduntjfrigidiora longe , aut vt melius dicam, minus illis aliquidbabite di-
c(Te calida , qux vnico prxdita liint ventriculo ? Vt quod in his vnus & calidus cerecofu*
cur
valde perficit venter , in iUlB tepidioribus , plurium opus fit elaboratione. Non
plane, ac Q. freneris efiiiflurus ftatuam iculptor ?liquis,bipennibus craflio- An qois^
atliter
aninulia^
res ligni partes primo dedolet,rudioribus poilea Icalpris, tandem icalpellis mi- rumioamia
fune minos
noribus totam ftatux Cjperficiera Ixuiget, atque perpoliat V idetur huic fauc- . calida.

re argumento, ipfa rerum magillra experientia , quod ruminantia pleraquo

videantur frigidiora, id non oblcute inde elucet, quodfint meticulofa , de-
generes antemdt minus frruentes aninvos timor arguit Notilllmum hoc ell, .

in Ctmi ac quorum amboruminant,& mire timent

Videtur huc freere PUh^ authoritas iam paulo fiipra di<3 o loco:^(iriMg<r<, in- Aathorif*-
te Plini) vi
quit ,
'zma parte Jtntata , ^ <jMa in pedthiu talos hakent , festo pingssefcssnt . Bijttica, detur hxc
ratio (labi*
faffifae in digitos pedibus, uon cornigera, adipe. Frigidius autem efic adipe (cuum, liri pofle

ex hoc elici poteft, leuum concrelcat ,& adeps tam intra

quod a frigore facile

quam extra animalia , magis liquidus maneat Vtruroque cx Arinttelis fontem .

hauritur axioma.
Sunt hzc fateor,mira quada probabilitatis fpecic confpicu^. Eli tamen,quod Non vide-
turincelle-
ijs opponi poteft , inter ruminantia calidiOima quoque nonnulla reperiri, fi i(icis(3

adiiones modo temperamentorum indices elle lolent . Et vt de 'Bidialts noilra- cere pras*
di^rado*
tibus , Bifonttbns &c 'Uris ferocillimis animofiUimis & iracundillimis befiijs
,

nihil dicam , Taures videbis,qui cum fottillimo quouis Leone Lybito congrclTu-
xi nihil pcnfi habeant .
Qui furor,
ab atra adulla bile,vt nollri Medici
veluti &
dicunt, in Aianiacit a nimio arbitror calore potius, quam frigore in beluis
ita
illis lubminillratur Volui hic Iblius 7'4ri cui Hircum petulantilfimum potes
. ,

adi|cere , mentionem facere, ne mihi ex tArisbtele quis obijeiat, filucllres feras

cornigeras, przter Ceruum, nullas ruminare, quod etiam an verum fit,admodu
dubito. Cuius enim gratia illis Natura quatuor ventres dedidet f quos quae ha-
bent animalia cetera, ccia non cornigcra,omnia ruminantivt in Camelo apparet.
Corrobo-
Si dixeris Hepar horum animalium vt calidillimum , in quo retorrida illa., ratur prx-
bilis coquatur , 'ventriculos vero frigidiflimos ( id quod Medici lapius nobis ac- dii^a ne ca
lore ratio
cidere contellantur ) dic pofle i & propterea cibos plurium opus receptaculo- fed denao
in&insiuir.
rum habere, qui cum vicillirailli lubeunt, magis pauLitiin , niagilque atte-
xantur Rciponfio in promptu ell , non caloris lemper encrgi.a cibos elabora-
.

ri.Quisenim ex nobis,cum magno ventriculi calore, quem poflidcmus,crudos,

incodos , integrolque pilees digereret ? Et quidem breui ita temporis fpatio,
id quod me in hoc iplb libro, bis iara innuifle memini , & idem nunc affirmo Maximus
humani ve
ex quotidiana,imo hodierna experientia in Merlucio dido pilee, in quo non in- uicuU ca-
Ibr haud-
tegros modo alios minores, led Septas quoque inueni integras, qui Ouaqujpic
panldper pilees ingelU, w
mucum contabcfcunt & per anguftum,idquc polle- flat
minimus
qtM>4

rius ventriculi foramehinproximiim incdlinum delcendunt : in quibus tamen piicibuspo

teft
viuentibus pilcibus vel nullum crediderim inelTc adualem calorem , vel certe
teporem
 . , . ,

6 i 1 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

teporem potius quam iniignem aliquem feruorem Efl: autem Pyltrus in hoc .

vtntticu- pi(ce,fiue infernum ventriculi Orificium , non in fine ventriculi ( qui oblongus
illcio vte clf,& infra acuminatus) licum , quemadmodum inalijs animalibus plerifquc
Tubcat
. jeperiri fblec,fed prope ipfum fiiperius orificium , vbi Oefiphagiu nempe definit,
collocatunu
Au: igno- Exifiimo igitu r, aut nos prorfus hoc ruminationis my flerium, quod Natura
in fimilibus moliri animalibus voluit, ignorare: aut aliter profedto de calore ac
ciborum concodbione ( quam fibi etiam non latis notam fuille
frigore, ipfaquc
^mco- Medicorum (^ictro ille , in aureo fuo proxmio innuit) philofb-
Cornelius Ccljus
ngaiur! phandum efie , quam hadfenus philofbphorum & Medicorum pleriquc ( quos
ad Hippocratis interea de yetm Mtdidtut, libellum ablego ) docuerunt . Id
quod in problematibus quibufdam meis paradoxoteris ( quz aliquando DEO
vitam prorogaixe , lucem vifura fiint ) diiputabo Et fi nodum hunc non pror-
.

l'us enodabo , dodHoribus tamen eundem difibluendi materiam non concem*

nendam communicabo . Interea cempori$,hic ego vel^e4d<;n/mw,vel Scepticum

omnino agam , donec meliora ab illis , in quos ( fi vera elTec falfa illa Veterum
Ab Arino- quorundam credita MttsUHpfychops ) AriRotcUs anima tranfiiolallc videri poceft,
verioraeib
fubminiftrentur Hoc vnicum 'ego Icio, & experior : difficile admodum efle
.

pcantur -aliquid probare, vt Lmrtiius ait

Si ratio potius , quim res perjkadeat ipfa

Adhorii- c cibi ex animi mei lententia affirmo , quifquis in hxc mea ledhirus inci*
nJI deris , non me tam mihimfi placere , auc-palpum hunc obtrudere cuperc qui
,

Comicum 'tselim oculos configere , mortuos iuguUre, & cx deprefla veterum auchori-
tate, nanenwnihi gloriam conciliare : exquirat mecum quifque prius iplam re-
rum antequam (e cuiuis mancipet Auchori;c6ferat polfmodum DEI^
Naturzque opera, cum nofrris friuolis non raro ratiunculis ,& quid demunu
ftatuendum fic , fecum ponderet atque ftabiliat, & fi pofteris non inuidet, veri-
tatem phyficam iplam quzfb nobis, eiufdem ficienuffimis pleno poculo pro-
pinet, nec Zoilos vllos & Criticos pertimefiat*
Homines Mcmoratu digniflimum efr,quod tAquctpendetts Patauij obfcruauit , duos ho-
mines , quorum alter ex Nobilium ordine Patauinorum fuit, qui ambo rumina-
bant Et hic quidem licet in vtraque maxilla dentes omnes fbrtitus efict , cibos
.

tamen abfquc horum officio deglutiebat,eofq.in os retrahere , non abfque infi-

gni oblcdtatione,& rem andere cogebatur. Dum vero contigilTct cum a morbo
quodam confli<5fari,& ledo decumoerc,ruminaci6nem fblitam prorfus inter-
mittere copulfus fiiit,quod in morbofisquoq. bobus ruftici fieri affirmant. -Sed
rifum,ne dicam cachinnum,mihi pene liquentia ipfius verba cxcuflerunt.^i-
kms, inquit,mnf^r addentium ommno eR , essespater paselofupra frontem in capi- i

Ridicnia
eormVlw durijfimum , trafjkie digiti manus mimmi, longitudine 'vero oliua Htffa-
infcstlptum extuierasts ,fubRantid 'xmgui p^rfimle ; ex quo forte datur
DiTcaidi*'
jnho'No- ohts inteiltgi , parentes ftrme aUqteam habseifie affinitatem cttm cornigeris animaltbus,
*
ino. mirum futffe , genitum fflsum fittiile quidd parente eosttraxifie . Mira hominis
, Philofbphia! qua docccur,quomodo Corutger fiefftridsm hic filio fuo ruminatio-
nem implantaueric .
'
" f
Joott.
 . . .

io; FABIU LYNCEI EXPOSITIONE. .A

Je4H. "BoftiHa Principis Casij Medicus ^em iiipra quoqvc hkUt- a>'> i>reir

daui , cx proprijs ac Phyficis obienntionibus , vt curioltis cft Naturalium ftu " nif ruiri-

diorum indagator , hanc mihi ccmmtmicauic , quam fnfius ipfc in (uh ad

Strenmm Varijs Lc6ton- dilarauit.FuifTe iaGernuimii virum qucndam, Sutnm
natione , qui cum tam catnz quam prandio exteris Iztm conuiua aitediffet >.rc> ib
motis tamen epulis, poli mediam horam a confelTu in angulum cznacUti lolb.
Ius compoluit , & ingenium , quam citiUime potuit, dbum deniminauic> Qu^
fltus quonam id modo hiccre coadius edet i Relpondit,'fibi quidem a pueroaci- ,

dos ezurrezilTe rudius .Podquam vero trigelimum ateigUTee annum , cum do. ''

mum neutiquam euitare potuille, quin cibum relurgentcm in ipliinii os adtpii- ~

s

ceret . Rogatus dehinc, an quid ex iterata cibi illa tradiatione voluptatis cape-

mei videor mihi merum lingere , ita dulci perfundor
'

ret? Equidem , inquit ,

fuauitate.lam memorati viri filius , viginci quatuor annos natus idem priella-
re potuit,quotie$ voluit . Honeda tamen & iuuenili verecundia , in hominum
conuentu cohibitus, repotia hxc remandere, ceu turpe quid^aucrlatus ed. Atium
autem prxdidi Ruminatoris Idrundum filium, nulla ruminandi ncccllitas fbli.
citauic. Corniculatos tamen hos,qualis ille AquMfeniemis erat, minime fuide af-
feuerauit >

At quid mirum exidimemus, homines hoc fiue vitio , fine libidine,fiue con-
nata quadam necellitatc tentari &
vrgeri ? Cum non defint, qui quo-
que ftptii , tArieti , inquam , Tnn , ('prironia, eandem conuenire J{Hmioationem
pueriliter credant Lepidani hancniihiredleribi non fabellam, veium hido-ro
. czictii

liam pauculos ante dies verifsimam Fraatifetu dt Almeid* Li*yC4Mj,Medicus do-

**
kifsimus,& Indicarum regionum ac rerum experientitsimus,recitauit. Accidi!^
(c fibi , vc purgantem aliquando potionem, do<do cuidam viro, ftd Adrologix
plus xquo addidlo , prxlcriberet. Ad, hcusdnquit hic, ad Medicum, ne ita me
amufum , & litcrarum omniumjMathcmati^arum prxeipue difciplinarum ex- Canus do-
penem autumes, vt velim catharticum hunc potum , cradino diluculo ebibe-
re,eumque cum naufeapodmodum cuomerc:Cum Jo/ hodie Trtur fit in-
gr ediis , vnum cx ruminantibus animalibus, qux caula fuerit, vt fecum & ipfc.* >

ego phaimacum ruminem,lUudque per os cijciam . Bene Ic babct,mi Domine,

ait medicus,ideoquc author tibi hienm,vt non nifi duabus pod diluculum ho- ,

ris , iam claro fole exorto, illud ebibas Tum enim temporis nodi eiuimodi
.

animantia , qux ruminant, pafcuis iincnu , cibos deglutire & haudquaquanu

ruminare ; cum ipfis no^lu prxeipue quielccntibus ac iacentibus , tAnflouU ac
Plrmotcdibus, regurgitatio illa cibi contingere Ibleat , & fic quidem , quod de
medicamenti ruminatione timeas, nihil habebis. Placuit A drologO Medici
confilium , &mane exhaudo pharmaco minime ruminauit
Haud vidi profe&o vanum magis genus hominum , quam tales , qui vt /-
uentdis ait dufli 6e va-
nis Aftrolo
h ^ctpud gormn pnt
didiom~
Dixtrit Afirelogut, credunt i finti relatum bns
tAmams , ^
Cum in nulla equidem difciplina probabiles minus conic<duras,quam in A drcM
logia
 , , , .

}4 ALIA ANIWALIA NOVAE- HISP.NARD. ANT.RECCHI.

logia-iodiciaria rcpeme liceac.ld quod praeter quotidiahascxperiencias,a tribus
nolin Mathematicarum XDoryphzis Icientiarum didici , Adrian
ctiaiti (eculi
Romane fummo & Medico, & Mathematico, Icriptis claritlimo, Her-
tncjitaiti

dim magillro meo cuius filius lacAut Romanus nunc Louanij egregie pa>
:

trizat GalsUo GaUlai Lyntto amicuiz & Academiae noiirae ardo mibi vineum
.

lo iundo : & Chriffopitore Clauio demum

,
ciue meo ac populari, 'Bambergenfi ni-
mirum , qui omnes vel verbis mihi, vel Idiptis publicis quam parum iudicijs, ,

in ez allrorum iitu defumptis , fidendum Ht, palam (xpe fecerunt . PofTum ego &
ftKh contcftari, in hac ipla, qua viuimus VRBE, &
orbis LVCE, lub ipfa fola-
npiurimii-fig, eiufquc inlignis Ecwpieos hora, plus quam (eptuaginta perfbnis , febribus
acutilsimis laborantibus, fanguinem non(carificatu,fcd ex maioribus detra-
no nocuit,
^ fUigentiq adhibita obfcruatione , vix tres vcl quatuor pofl-
moduip, non Solss defedu,led febrium periculofllsimarum a:ledu,obijlIe.Nec
vererer ego hoc ipfum in me periculum tentari,adeb nihil, cena iam experien*
tia dodum,vel cchp(es,vel alix maleficarum ( vt maleuole blaterant Adrulo-

gi ) llellarum pofitiones,me terrerent.Non ignarus interea fum , quid tempo-

rum mutationes principaliores in morbis poTsint-, qux Canis (blummodo Ar-
Qa *i>f Guri,Plttadum<f ortu vel occafu, vt meris fignis,non efFed ricibus cau fis ab Hip-
nioibiiHippetrdtrindicantur aedefignantur ;
qiiiditem Aquiloniorum & Aulfrmorunu
plordfiu flatuum, pluuiarum deniq. copia,vel defedus valeant,de quibus (olis, & non d
fiicrit
. Planeurum.aliorumque tot allrorum concurfibus,oppoutionibus,vari)lq..alijs
& caleftium domorum Chiraeris bono huic Sons noltro fermo clt vc
fitibus, ,

non habeant quod Genethliaci, alijque malefcriati Medici, ab hoc auxilium 8c

'confilium implorent, & ex aftris velutixemcdia petant , qux vc Plmmi aicpaii-
forrimi cmnpjut plerumque bortnlns fapftditat Lana phaies varix, quid in dcbilio-
.

' ribus nonnullis tath limis quam aduet& valetudine opprefsis, virium habeant
,

homimbus, & ego noui,& habent hxc fbrlan caufas (uas phyficas quas AIfro-.
logi deducere haud norunt,(olacxca,cum CWdxM.czponentia & complurium
aflerunc, ob/eruatione contenti, qux fifuflficiunt.cur non,vt opei-,
Non
re A(tto-me in luo de Augmentis fcitmiarum libro Dodils.idemq A Nobililsif de
quot fcciii Vorsdamie fcribit , cur, inquam ,
quis non eidem opndy er Attguri*rttwca,ir Arsh
picinam, Exta, er omnigeuas fibulas dtglutiat hac omma,Vt dmtsnu ex-
pes Mi- pfrientia ,t^ per manut trashte Oifapliita, dtSatninafuiJSe affiTeiarttar Atqncihxc
obiter, liccc vt (pero, opportuno loco . ...'-j

Tophosio- )c Topho luuentarum ycmcm coronidis loco hucinferere araoniaefl , hacc

ex prAprtjs apud rliniuiTi iego. Etiu luuencarum fecti4a4 ,ftidtrotuwdiMe7ltgfttMni
ifcrua?o tophus nullo pondere . Singulare ( Vt putant.) remedium ageepwientihus, fi tellarem noto
J|^bi,jf;'sMf/frt>.Huiiirmodi tophos duos prxgrandes i Ptrdmmdo Imperato rerum na-
turalium Com at promo cum plurima alia naturali, maritiinarum pcsecipue re-
rum, fupellcdile dono accepi, cum anno lupra millcfimum fcxcentcfimo
uo ciuidem Mufaum iam diidum celeberrimum, & dcliciofilsimam-, fimul
. . Neapolitanam Vrbem inuiferem,eo i Pemlo. y, mi(rits,.vc Harr* ^44tw.dc plan-
tis rarioribus profpicercm . Verum Tophus hic,non in Secundo i-ut. PUutus vo-
Uiit, fed in Pri* um Vaccini generis ,
quam cormigeromni aliotum domeftiv
 . . .
;

lO^ FABRI LYNCEI EXPOSITIONE, (Sjj

eorum animalium ftomacho/r4ij/4 7'ri^^di(flo,rcpcritur, <juod ego in varia

eorundem lediione animaduerci Cum enim ladlantes tam H^di, quam nitidi,
, quoidoHo

feic matreiq. (iias fa:pius lambant , plurimum pilorum cum lafte , & abiquo ,

iplb deglutiunc .
Quod fi rariores ilh ac pauculi pili fuerint, cum ladte ad quar-
tum ventriculum delabuntur, & in colato quoque reperiuntur. Vbi
vero plufculi conglobantur, in primum reda defeendunt ventriculum , quos
ego Auellana; nucis magnitudine, tam in lac iblum fugentibus , quam fimul
iam feno veici incipietilbus,in hoc eodem iacculo fiuc primo ventriculo,& non
alio inueni . His magis magifq. alij pili aggeruntur, donec maiTam eam rotun-

dam, perpetuo in ilomacho illo maniiiram eiforment, qux nunquam cum cibo
poihnodum ruminando afeendit , nec vllum grauedinis interca , aut molclhx
ipfi fenium procreat
hxc diicifiu difficilis, & rariori pileorum ex pilis texturx
Eft autc liibftantia
ac compofitioni fimillima, quo vero maior cius qukitas,diutiufq.in animantis tu.

ventre hoipitata cll,c6 difficilius acutiffimo etia cultro difeinditur ac feparatur.

Cui vero equidem cu ignaris ignoro. Quod enim Tliniui ait.ar^re cuiS.
vfiii feruiat,

fMrieniibuj pTod(fJi,\d nequein quaqua ftjmina expertus ego ium,ncc experies mc

quiiquam docuit alius, nec qua ratione cotingat, Pliaiui explicauit Nifi forian .

eiufmodi fit medicamentum,qiiale Cap^c Lupo dixi, in partu cnitedo profuiile,

illas loan.'Papi.PorU,Lyncti quiiquilias & pauimeti iordcs.Ell tamc ratio aliqua,

quxperfiiadcrcpoilit partui conducere promouendo,fi in iubtiliisimum pol -

,
^
linem contundatur , aut cremetur hic tophus , & puluis ille , cum vino aut alio accfierac"!
liquore exhibeatur . T unc enim acuti, quem in fe continet. Salit ratione , cum ,loae'**scri
fero & fanguinc ad matricem delati, irritare non Icuitcr facultatem expultri-
cem poterit, & partum iblicitare, quod idem Boracem acutiifimum falcm prx-
llarc nouimus. In pilis autem plurimum iulphurisac lalis e(Te norunt, qui
Chymico cultro, igne inquam , cius A natomen vnquam adminiftrarunt
Quod autem hoc ridiculum demum eft, ac
fabuioliim , vt plurima aha huius farinx apud Plinium ac Diofcortdem leguntur
qux verorum ignaris principiorum imponunt , vt vel occultas rerum cauias , dcbejtco-

vbinullxlunt,(omnicnt ac implorent ,aut iupcrlhtionum lcrnam,cum maxi- pjnuifub-

mo fidei noftrx Chriltian.x icandalo ac dedecore introducant, foueat,ac tuean- '

tur Poteram de natura monftrorum, vt promiieram & de alijs internis vitu-

.
,

lorum partibus a me obicruatis , icitu lucunda plura dicere . Sed illa ego vel al-
teri loco , vel alijs relinquo & hxc nonnemini forte nimia videbuntur quare
:
,
abrumpo & ad reliqua animalia accingor Sed hic temperare mihi non pofi
, .

fum quin animo meo , vt benigno profim ledlori , nunc morem gefam : &
, iu, jupta.

quod ipfi forfan incauto imponere poflet , mendum detegam , Mantiflx igitur
oco hxc paucula fiiperaddam.
Uum luperius, quatuorin ruminantibus bcftijs ventriculos ex Ariftotelo
f"'
dcfcripfi, hxcex t/jv verfione lib.i. Hift. anim.cap. 17. addidi verba. "Kf-
^um au/emiaceflinum nulli e/i, eui nou partf 't/tra^uedeittes Hunc eundem ^
. Sca- sca^Ari
liger Pater Arirt. locum paulo aliter vertit . Sunt , inquit quibttfdam appendieet
, S.
iutetitnorum ; nequt enim rtcla mieilina njlli, quod Vtraque maxilla dentatum non efi
Et
 .

65(5 alia animalia novae HISP; NARD. ANT. RECCHI.

Et in commento hxc habet . Thtodorus ( fcilicec Gaza) incurrit imprudens in ambi-
guam prationem : ait emm mtelUnum reElum nulli : at hoc falfum elt: habeat ea quoque
intefiinum, quod reSlum 'vocatur . Eam ferflexitatem Vt 'vitaremus , transferremusq.
ad tArilloteUs fententiam
,
plurali numero pofuimus
Bene monet pluribus erroris anfam cflc potuifle hunc Latinunu
Ariflotelis textum , arbitrantibus intellinum vltimum quod 7(elum Iblemus
,

dicere , nulli animalium concelTum fuifle, cui non xque lupra atque infra den-
tes adfint Quod equidem eft falfiflimum. At quid Ga^a faceret ? qui verbum
.

verbo , quod ingenuum decet interpretem , reddidit , & lingularis numeri vo-
cem Grxeam Ariflotelis Sc ipfe fingulari numero protulit, & //?-
siue ime- potius quam ,
cxprimere maluit. Aft vt etiam hoc Scaltgero do-
fium Sue nemus, reda quam inteftinum hic interpretari, vt amphi-
fatius cfle inteflina
euitetur Nefeio tamen, quam & hoc verum eflepollit Quafi veroin-
t^vtri^ bologia .
.

|uc lapius tcftina potius redla quam vt finuofa volumina, in fpiras colledla , fint illis
,

eft. animantibus , qux dentibus fuperiia infernaq. maxilla decorantur. Suem fi

velis , inlpicias ,vtrinqiie dentata hxc beftia ell. Et in qua alia plurcs quxfb
inteftinorum gyros , aut minoris illa redtitudinis tamen inclTe confpicics f
Quod enim alijs , qux liin: ruminan-
hic Arilioteles innuere velle videtur,
tia ,
& non vtrimque dentata
, animalibus appendices , quas ipfe i-rteuiSu
vocat ,
eoque forfan minus recfa Ego mehercle, quid iplL
in inteftinis cfle : .

his verbis infinuare voluerit, non capio, neque enim appendices tales in Attulis
aut^cdir vnquam deprehendi, aut magis curua intellina, quam in fue ciTent,
animaduerti yEquum fuerat a Scaligero ealdem nobis potius appendices ex-
.

plicari , quam in vocularum quarundam , Grammaticorum more, enucleatio-

ijnoritur ne hxrere qux plcrifq. legentibus t.xdi|um , Naturx vero ftudiofisetiamin-
,

d^crit fo- commodum, & temporis iadfuram adferfe fit lolita . Ignoro igitur, & mecum,
exiJlimo , Scaliger, quid Arifioteli in mentem venerit quando fola animalia
i.burvtr^ ,

vtrinq. dentata habere inteftinum vel inteftina redla,fcriptum reliquit. \'^enim

teftinj K- de hac re fupra etiam, dum de Lupo &; Gulone fermo nobis eftet,aliquid diximus:

qux ob voracitatem animalia falso a nonnemine putantur vnicum redfumq.

a ventriculo ad podicem protenfum inteftinum obtinuiife Appendices in in- .

teftinishaud alias facile reperies, nifi^<cw ficdidfum inteftinulum has (iip-

pleat Verum hoc,vc nec redi itudini aliquid addit,fic neque (piris gyrifq. quip-
.

piam detrahit. Inteftinum autem illud, quod trita iam voce 'E^clum appellamus.
Narrator non tam in vtraquc,quam vna parte detatis certo certius exiftit,& Scaliger quo-

vitulomor que faflus eft Cum intcrfcdfum enim nuper a lanione vitulum,exhaufto prius
.

oiiini fanguine , vifceribus poftmodum cundfis atque inteftinis exemptis, qua-

drante etiam poft mortem horx contemplarer , non mufculofam tantummodo
tur . ventris inferioriscarnem trementem ac vibrantem conlpexi, fcd inteftini quo-
que redfi vocati portionem eam , qux rclidfa fuerat , manifeftiflimo recipro- ,

cante ac conuulfiup motu defeendentem &: afeendentein , mulculo fphyndfe-

refe ipfum motitante, in mortuo & exenterato iam animali prorfus fum ad-
miratus. ,

uigitized by Google
 , . . ,

lO. FABRI LYNCEI EXPOSITIO'Ne.

^yA^HTLA COTMATL. ^APIZOTL.
I tAptr Mtxicsnus

T ex figura coloribus induda videre licet. Aper hic cft:nbn

Sus domefticus : Secas enim habet ( fi coniedura & pibtu-

ra aliquid valent ) hirtas valde, hu^fiitofque pilos, colore ad

filicum Ipadiceum tendentes. Inter collum dorliimquc al-
bicans linea,adinfiar falciarleu collaris circumducitur. Ab
hac vlijuc ad oris apicem (iib collo albicantes (ctx, led cir-
ca aures nigriores Roftnim ipliim cruentum, & riclus ru-
.

bet,non eminentibus tamen ilKs,veluti in nollratibus Apris conlpiciuntur;rc-

curuu dentibus Ciccera roftft pars ni^icat Dorium & clunes quoque nigri
. .

albent pedIus & lacera BifuW , ficuti in Vfbanis fuibus, pedes Cauda vix vi-
. .

fibilis Sed quOd maximopere admireris , ac priter. Natur* feriem contigilTe

.

dicere queas , nec vllisalijs in bcftijs animaduertas, eft quod animal hoc pro-
:

rubcranciam quandam in dorlb lorcitum fuerit, eminentem apprime,& detrun-

cati forma intcllini conlpicuam & hanc in dextra quidem lui parte,prope fpi-
:

nam dorfi fitam clunes Icilicec verius , perpendicularitcr genitalis malculuu

potius,quam vmbUici regioni,in ventro adellc porcis lbliti,relpondcntem

S C H 0-'L 1 A E I V S D E M.
magnitudinis illa, 8c eximi* forma: yacc in Sabinis nata, Jer-
S I prsEcipu*
uio /l&rcEnante, atque in Aueniim) monte immolata, "Romano va vai
luit Populo totius Itali* Imperium promittere, vtlupermsetiamexT^u/wOni.

A^aximo recicaui;non miror, fi quoque longe prius cum (ocijs

* Hhh circa

Digitized by C-iOgI
 . .
\

ii 8 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

circa lAurentem agrum, cum eandem ibi triginta enixam porcellos reperiflee ,
augurari potuit, tot errorumjic laborum fuwiim requiem,& futurum tam fibi
Su5 Alba in Italia regnum quam t/4fcanfoi\io elap&criginta annis e/ilbam longam atdiS*
,

candam. (^os illi annos , vt Poeta habet ( erat enim cscca Gentilitas vaticinio-
IcJifli
rum fcientix, & futilibus eiufmodi prxfagijs plus quam dediciflima ) triginta^
porcelli prrfagiebant Non inepta forlan conie<Slura , & mea quidem, hoc
illi ,

ego addidcro.-cundem porcellorum numerum,triginta Z^r/n0rw Vrbes Cgni-

ficafle , in quas lingulas Albani Colonias ( quas inter llpma quoque fuit ) mife-

vaticiniu invw.Alba tamen longa a J{m%a poftmodum deftrudla legitur, vt non prscter rem
fomno da-
didVum fuerit,a filtamatrem iateremftam effe . Sic autem per Somnium Tybamtu
'-aiba*^
DcusyEwu 8. Aineidos alloquuurpdcmque ,quod >Eneid. 3. olim Helmms,
vaticinium dc Albana fue recantat ^
ExftElate folo Laurenti , aruifque Latinis ,

llk tibi certa domus , certi ne ablifle )

f enatet ,
,
(

lamefue tibi , ne <z/ana putes , hac jingere fomnum .

Liitoreis ingens inuenta fub Ilicibus Sus ,
Triginta capitum fatus 'enixa iaeekt ,

e^lhaSolorecubant,albicircumvberaaati'. ,

Tficlocus^irhis erit, requies ea certa laborum. '

Ex quo teedtenisyrbtmjedeuufibutasmsf r ,
'' <
'tAfcanius clari condet cognominis Alhim ,
DehacrcPw^K/iquoquelib.4;Elcg.t. , ; . >
>

Et Hetit Alba potens , Vafris omitituofet-l ^

'
Hac, >vbi Fidenas letsga erat ira<via.
.
j
'

cursusii- Quemadmodum aute yacta illa opima Diana fw nobilis hzc Sus /niMif (acti- ,

ficabatur,in. j.cx Heltni item Vatis imperioTell?ifur Poeta in 8.aneid>

fiHmmlna-
'* -j Ecce autem fittimf.atqHeocttlis.miraiilfmoufrum,
fandidaperfiluamfumfatuefmolm.tdbf,
yirocubuitfVtridiqut in httore condicitur Sus: i, p,.

^iim pius ^neasfttbienim, tibi maxima luni\r>i e- y,-;. } ,

Maciat, /atra
tum grigefi/lit ad aram, --.I'-
'
rrimo vt
Ouplici autemratiome IsAioni hanc hoiliam imponactUBSi Troiano Vate cre-
ipfim Ac didenro,camq< fciiio Lib.
3 eius Poematis inculcatam. Imprimis vt eius, Troia-
.

ret.^ nisjfempot infrof* bcneuolencia.cQnciliarctur; deinde vt Terram illam, ad

stcundo quani poft tot dilcrimina rerum appulerant , propitiam libi ac frugibus feren-
reddcrcqc^i-i autem Terram figmficari
proficuam notius cll , . quam Vt hiedemonArrint: Vnde per defi-
luno^cno gnans, in coniugis lunonis grerriiu rr/iurm inquam ipfJm,defccnderc ita canit.

dcJtV^"* Tum pater omnipotens/oecundii imbribm ^thtr ' '

'
Coniugis in gremium latus defendit
, 0 " omnes
'
Magnus edn magno comm^jlus torporffcetut
,

Terra- autem porca facere fblebant antiqui, quod quoque lib.9.in fbis
Fenetscis & obfcruaukiiqudifctcundttatis illam admonerent, & ipfi
non minus benignam c cultoribus y-quam Sus nutricantibus fc prstberet.
Cura
 \ .

IO: FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. <,9

Cum hoc animal ex immundo, viliflimoque vi 61 u , copioHflimam, ac fuauifli'
mam(humanx quoque liia temperie xroulam,{I Galeno credimus)carnemrrcd>
dat t f^en fimilicer tam multiplici refiiruat foenore , vt plures quam vix vl- ,

lum aliud animal,foEtus producat ^nuc certe Scrofa triginta vno

. partu eiece-
rat .
Quocirca Terram vpteres precabantur , vt pro ftercore & feminibus.qua
ipfi commitmntur , vberriraam lemper meflem refunderet , & auaris agrico-
larumvotis hilariter reljxmderet . ,i 1

Quid fi euicerim ego , primam ab\/M in luo ad Ijanrenttno agrum atque

in Latium aduentu , vrbem aedificatam Yrridm fuilTe appellatam i non tam ad Acnta c&-
deftrudri /Iji Trwrfjw memoriam conlcruandam , & fpem (ocijs noui fiindan- Troi"^^
di imperij conciliandam , quam ad huius ipfius Porta oA4,qux laborum
nem impofiierat, celebrandum honorem, & agri przfcntis fertilitatem indi-
candam. Ridiculus forfan videri potero, non tamen impoirtuna non omnino
& friuola locutus
^neam imprimis llatim poli fuum in Laurentinum agrunu
.

accelTum, Traiiuw aedificafle praeter quamplurittiQsaliosautlioresfunt

hicquidcmlib.ro. vbi.Vwwr^ZoKf.. .i
Murit iterum imminet hoHis.^
>
'
.

Na/ieniii Troia. ... ...

-
'

Et mox / L'rrr relpondet , i-

Indignum eSlyUaloi Troiam circumdare flmmit .. 1 -

Kafcentem? .

Liuius vero lib.^.T roianoj,Ai Sicilia, inquit,fCr^(f Laurentem agrum tenuijSr. Troia

huic loco nomen eft.lhi egrejjiTroianii^vt qmhus ab immenfo prope errore nihil,prater ar-
ma Cr nauei,fuperejjet,cum pradam ex agris agerent, Latinus rex Ahoriginefq. qui tum
ea tenebant loca, ad arcendam <vim adutnarum armati ex nsrhe atque agris concurrunt.
Vult aute Philippus ^luuerius Germanus { cui neq.noftta tepora, neque priora (e-
,

cula tulerunt Cofinogrmhi? ftudio magis addiiflum ) in fiia Italia antiqua, hanc
nouam Troiam non fuifle aliud,quam quod nos OHienfe vocamus opidum anti- mogra-

quifiimum ncmpe,& minime ab Aneo Marcio, \z pleriq.tradiit hiftorici,exftru-

Aum:fi modo non fit fabula pcnitus,quod ipfe 6c Goropius arbitratur, de ^Enea 1,2'cSiilI
in Italiam aduetu, & rebusibi geftis,ad fimilitudinem rerum Euandri confidla. f' g/Jg
V ult igitur Ofiia originem efTe antiquilllma,multis loculis ante Romanorii Re- Troiaai
gem .(<wAr<irow,ab(/d(/r(7potiusprimo^owwor3Regecondita,poftqua
is pullis Siculis Roma Vrbe ocaipauerat,cui tunc Portu hunc ftrnere voluerit. 1

Sed quam verifimilitudine habeat, Aeneam fuam nouam Troia, ad Scroficil- Troia tc
*
lius memoria vocare voluiflc,nunc videamus.Quf non alia certe erit,quam
ita nominis
ipla ytriufq. nominis comunitas & cogruentiaTro/nenim tam Cimbrica illa an-
tiqua Phrygidq.Troianoru-, quam adhuc 'Sr/^iM,G<i/l/f4,&{quod mireris etiam)
vulgatifsima Italica linguahodicq.aliud nihil lonat,quam Scrofam.bvc^xsi le fal-
Tiaenim
fb Meffala Coruini titulo ornauit, quo lua Ledloribusveluti antiquiora impru-
detibusobtrudcrct.Suera apud Latinos antiquitus Troiam quoq.tuilTe didia,ab fonatquoa
'
occultioris antiquitatis perito aliquo homine probe didicit, quauis antiquifsi-
rnam veramq-vocis origine ignorauerit.Dc qua, qui plura velit, Goropiu luadeb
adcat,inucnietq, Trou didUone Cymhricd & Germanici lingua,^</i.fignificatii
Hhh i cumq.
 .

<40 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARa ANT. RECCHI.

cumq. nullum animal beneficium fidelius refticuat,quam iwijideoTrwViwvot >

catamfiuffc. Qmautem veriorem 7*r*w huius tot linguis adhuc yficatilli-

mam Etymologiam afierre nouerit > id per me licebit, audacter ifaciac, cui
fidelUec gratiam reponemus . . . j,

- Fien itai^ue non fine maturi confilij ratione potuit, vt Troiam triginta annis
prius ^uam ab <1^4
denominatam, conderene: 7'r;(Ui ,primanu
/t

luam manfionem ab iplamet hac Scrofa fiue rrwir deriomi natam exsedifica- ,

Mrobij > fitnulq. Scrofa

eadem Terra immolata , hanc precarentur, vt fibi & pro-
forct ac fcccunda . QuantuiH autcm honoris pfilci illi gentiles veriore^
T^rra
nugna 04 Euangelico lumine cafifi, impenderint, ab eaque emolumenti, dunu
SneHt praegnantem ipfi immolarent > Ipcrauerint , 8c ideo Magna matris di "Bo-
na Dea titulo ipfam infigniuerinc , Corntlias ^rapud Macrobium, SaturnaL
lib.i.cap. II, nosdocet cuius verba, cum hoc meum egregie illuftrcnc ar-
,

gumentum, bucadferre neceneduxi. jifirmant inquit Macrobius

^od CorneliUi Labeo confintit, hanc Matam, cm menfe Mato res dimna ctUbratur,ter!-
ram : hoc adeptam nomen^ d magnitudine; fteut
ejffe (g^ mater Magna m faens -voca-
tur , afertionem^ue extimauoait fua etiam hinc colbgunt quod Sut pragnans ei maila-
tur,qua holiia efi propria terra. Et M ,

ercnrium ideo tih in fteris adiungi diculiquia Vox

najcenti homini terra cotaSIu datur.Scimut autem Mercurium "oocit &fermonL< fotea-
tem. Authorefi Cornelius Labeojmc MaiaideB tttra, dem (^alendis aiaqsdedicst-
tam fub nomine Bona Dea eandem efe Bonam deam / terram ex ipfo ritu occul-
, ,

Hanc eandem etiam Bonam, Faunamq. Opemq- tS

tiore fairormm deceri pofe confirmat.

Fatnam, Fontifeum libns tndigiari Bonam quod omnium nobis ad vidu bonorum c<M-
.

ja efi, Faunam, quod omnium lofui animantiu fauer.Optm.quod ipfins auxilio vita eo-
{Ui;Fatuamdfando,quod( vt Jupra dtximut) infantis partu editi,no prius vocem edunt,
quamattigennt terram.ium qmdieant hanc Oeam potentia habere lunomt:ideoq.rega-
le feeptrnm infinifixit manu ei addttum Eandem alq projerpinam credunt ,porcdqui d
,

rem diurnam fieri : quia fegetem , quam Ceres ma-tedibm tribuit , porca depafla efl
Nzifii^dEnMi/vwiSoboli/inia IcuTe/Zair, promadiata fibi cum tri-
ginta fili js, vberrimuffi. frui^uura omnium & vinorum maxime coxnucopix in
Latto vniucrlb,t/tf^friwtamen przcipue agro,hadenus rependit.Sunt enim duo
Albam lo*
bodicquc loca, Athanam nunc didlu opidum,& CaneUnm Gandulphi appellatum,
gam.Aiba- vinoruni luauitatrceleberhma , Dioay/tus /daiicam.hb.t, his verbis depmxit .
puTi'^ca'- Smiudi autem tVrbi ( Alba longa nimirum J funt campi, amoenitate admirandi , om-
Guliu^i nis^eneris fhiglimferidifimi,nec cedentet-vUi agroltedta,pracipne bonitate Vinifuauif
pulchri coloris,qnod Albanum -vacant ; praceUens omnibus reliquis, fi Falernum
ma** fcr-
oliffima. excipias . Atqui, cum Falernum nunc nobis fbrlan defit,primas Albano (ftsleU &
vin, h,c bi Gandulphi iurc, dederis, quae iplum etiam fuperoru nediar fi vllum efler, liipe-
fuauiflima. rafc mihi videntur . Martiali iane,tuLeo in monte, hoc ell tAlhano, ia
quo / uUus
veteibu, A/eamns Albam fiiam extruxeratjOvjj Albanum his verficulis celebratur
^lebrani-
Hoe de Captreis mitis -vindemia cellis
M ifit, lulao, quafibi monte placet .
Et Horatius Carm. lib. 5. ode ii.cyaiFhy Bidem inuitat ad epulas die Natali
Macenatis,
.

Digilized by GoogI
 4
. 4 . . , ..

IO. FABRI LYNCE;I EXPOSITIONE. 41

Efl mihi mnumJiferaHtis annum
pUmuA&amtaduj
Diofcoiidevdtiam libi pcap. lo.piimas Falemo ,fcoXtiAis A&ane dat, inter
Itabca vina Et Plw*hb. 1 cap. 4
. Augulhim , Sttinum cunAis prsE-
;

tulifleviwutvdain nobdmcem^Fd/mM tribuiflc , in tertiam palmam Alkaiia

veniile, Vrbi vicina, pcsadnlcia;, ac rara in auftcro . Sed prioribus hoc tempore
"vel abrogaris, vel dignitate Ss excellentia illa orbati vicinifq.
,
enim tam ad conleruandam quam rcwpe-
locis 'naris gloria rernanCt . Hatc ,

randam valetodinem , rtliqnis omtiibutnrxferuncur.^^<t//r//i prxfcrtimGit^

daiphi vina nedlarealuauitate> laudabiliiiubllantia,gratillimo odore , nec te-
'plane, '& exilia y nec fortia admodum, aut cerebrum' obnubilantia i
'iitiia

xam Principiim hoc tempore omniummenlas ornane,quam laplum fradlumq^i

connalefccntium appetitum proaocant, indaurant, confirmant
Et fanc tAlkmo primas deberi , vel hoc me mouet qubd cum ante comptu^- :
Albanno
CiporcNei
resiam aimos Neapoli ab llluftrifs. 'Aanh^mtto Pofimki, veteri mihi familiari- politanis

cum Pdmi* ibidem Intnnuncii, prandio exciperer Siculis &

tate inndo , Serenifs. Calabris

Iplendido & opiparo: fiimma ibi gloria 'C'inj-conuiuarum omnium, prsUat

nis*
vi-

<alculo delata fnefitiHocfiquidem ipie^honpris ac faporis iucundioris gratia Bartholo*

Jitapttin Ramd quotaoiiis itinere maritimo conuehi iubebar,quod eius quoque mxus Po-
finski K.C-
temporis Pwex BnxfPmtuentatmt , libentius quam vllum Campania /eltcis vi- gis Polo-
'

ntx Neapo
jmim ^ieor.menwrau inftrubiGma vinaria cella -^ticum quotidie lilnreri^
cias *

Hoc enim no A/perimm modo, logis poft ft parafkigb relinquebat, illi vino Cacalogut
prxeipuo-
EmiUimii Arkino nepe, quod no line ratione & ioco Regis Pyrrhi olim legatus rum in Rc
gno Nca-
g(omam prohcifccs, ob acrimon ia 6c aufleritate merito tam alta ctace{vlma'mm, pol.[ vino-
in quibus pendentvites,proceritate intuens)dignum dicebat, (ed principibus il- rum..

lis quoque vinis inoidiaiiaodliabac Orae nimiru Campano Fejuuif ^i\\o,Ma-

:

gnaguerro Campano,6tfMeder Calabro, Sicula^l^eraaccio acria dentium.

Se. minacis viiIcus,CalabtoruiIliiortiflimo^A(^nlaQricomo, & Ctntda huius
-Ibrori , Grate Pemfilyp , Lacbrima Coccinea?^ purpura;- illi & rofco ne-
potabili
E^aru Ne quid de minorum gentium,&.di<aorum pedtfiequis memorem,(7r<e-
o'lfchia domino, >TridMChiarelli Umia, AiaJ^ams ^ytrttoHcii Si. Surrentinis
de quibus vlrimis h^ Pliums hb. 1 cap. 6. Surrentina eenudefctntibus maxime
.

probata propter tenuitatem falubriteuemq. Ttberiut Caftr dicebat eBnfinftjJi Medicat

vt mbilitatem Surrentino darent , alioquin effe getterofum acetum . C. Ca/ar qut
fuccejpt it^ , nobilem 'vappam . Et demum de Falagmna,Pmtetlorum incola ,
quod Poteolanu
Tinum Pa-
vini genus tamen ad mirabilem e/l/^um nodri liiaaitatera vtcunque accedere lagntna^
vuTgd dt-
mihi videbatur Vina profetfto in eo conuiuio omnia erant przftantifluna 4hun
.
> Al-

Sed Latio huic nofho tantum cejSkra Lyao banum all

quo modo
Atqui loca illa ,circa quz nunc Cailellum Gandulphi fitum eft , non vinorum, aemulatu;-

modo pr^ftacia,fed duabus alijs pr?rogatiuis celeberrima mihi lemper vifa fue-
runt Quarum primam dicam, quod 'Romani lmperatoret,^v\t\ voluptatum Ar-
.
Caflelli

chitcli,A/'<prxfertim ac Dfmitianut, hisceiifcccffu amoeniflimo vfi fuerint Candulpbi

.
eacomiu
Pie & Suetomut in vita huius referunt , ance imperium dum patrem metueret,
Hhh j
hic
 . . : , , ,,.

4 ALIA ANIMALIA NOVAE KISP.NAa0.>ANT.RECCHI.

nic locus hic CLim Lrpius cgilTe . Poli adeptum vero Imperium hnoc locwn iub %4lhant
?onbSr^ wote , ceu arcem
,fibi dclcgilTe ^mijuatria nic magbiiice celcbrafiif , MintruK
,
olim Ko-
hic collegium inilicuilTesCertamina poetarum, oratorum,^ gladiatarutn.cxhl-
man)
nurusI . builTe : yeiraciones agitallie : cemcQaSjVarij geaeris feras, pepe in bociiccdfii Al-
^amrcoufccitTc; &;ieer>ico$ ludos libemer ipeiaalfevQ^re &
Jk vulgo didli , non
quasdam ruina; nonrjta pridem co loci tilebancur
pfltux
NuC ^quo- Altera, nec minor, huic dignims accdfiftt , cx przcorio
San u'*' fcu ViU*> no lumpCUpIilTima quidem ilia,led amceniflima,quam ibi Maffiems,

Mjx anwi
^^^ikUsBarkrinmf hrfl pridem exftruxit . Ad quam non raro ab VRBE j vt
tus. animum grauiofibus, publici boni caula, ftudijs cDrifq..diiIentuin ralaxaret.,
& in feceHu illo, DEO magis fibiquo vnirctur, recellit, lam veto d)*ww
tmtfix f^RBANf^S V! 1/. Orbis felicitati natus , Rfmawteyrbu & DoiriimK
& totius Chriiliani Imperij Fidcique Arhttr datus , eandem, amare per^c me-
rito, &nitidilfime in ftaurarc. J ,
-
> jlT

^
Sed quem przUantiorem ego locorum eorundem , antiquzipczicctinu
ALBuE reliquiarum EncomiaEcn quam hunc ipliim PWecip^.indagauerD?
,
,
Qui inter Poemata fua druina nouo auTu non adfcdfa ficccntaca modo icd fe-
, ,

lici adeo conamine

quod ante ipfum Lacinorum pbetarum nemdill: alTccu,*
(

^ PINDARI zmulationemperfcCla
, vt viam quidem polleris ilnuierit,
Mniini
fui p?{" Icd qui pari cum iplb palTu eandem decurrat, repcnurtuPcncininen];> Inter
""" umC'
iscm
ni(
poemata inquam hzc curantibusomni eruditione clarili vitis* Airads meis,
(

/o*nne 'Rapti fis Laaro, Sanliitati ftta ai intemri (utict4a & loamt'Bareik^Vt pa-
blici iuris fierent I clegamiEimo carmine epico adtufiicanduro fecum inca-
Laiiritigs tlcm Villa inuitat Laureomm MagaUmm, tum vtriufque Signattux Refercn>

paYoirus^, darium, nunc veroob cxccllencillimas animi dotes, numero Purpuratorum

Wuffli Patrum adleiSum cui & ego religiolum me cultorem profiteor, quod etiam
:

mearum aliquas przleiliones publicas ia eAibtmio , cum non paucis

ceps. ahjs, f MI avii, prxientia lua.cohdncftare voluerit . Vc

.

Welle Bar-
ig*tt*r MtUc 'Rarhcrm acidiufculum & amarum 'hunc meum feribendi fty-
!ho'iisflr
leniam , adeoque quoddam conxlirocmttm efficiam ; ,in-
lus dulco- (lar , ex poemate illo cedro auroque digniffimo paucula quzdam delibabo
,

Smu1''c^ & bencuolo Lcdlori ita faliuam mouebo,vt libeUumlumcipfum, ndn mi-
duiphmf nusa^uam cgo fcd , auidis percurrat luminibus,animumq. hocnedlarc pafcat,
gtacias mihi , ob indicium, certilsimb debiturus
cari^d^
(imaa<l
%Arua madtnt pluunt , amabtiif aura calares
Ex diuino lam /regit fCeUri/tjuefitgaJe proripit aUas, ,
Malfd Car
dinoTi Bar Rfsra'votaatdettifjue pateas in coUibm. Ser.
betini poc
mate ic fise recreor, /patior^ue libens tuin Hiera laagij
quemia^
<unt de> Lumina mettri gaudent obtutibus agros:
jumpia P
f/ ic reficit corpus evires, /eniumijue moratur, .

Hic bona follicitamtranquillaM otia mentem, s

Si AI /iG A LOTT E placet ,trifies deponere cnras

Ucus Albanus evitreis dtffisnditur evndss ,

GANoyLPHlTaguseveterisparsaUior ALB.
Exiipiet
1
 , , , , , - '

f IO. FABRI I.,YNeEIj E^POSITiaNE., ,

<^5,

^0/ partu comma petit- tJatma i faperha. .

Hon ades , animi re^uiuJtlcitVt^beafV > ^ t,,.

. .
. ,, .... .

. X.
}1m,tibiijua\ordiJorumparati^rds^ytrtm, ..

\
Huc igiturfecede , bonis qmld(nli(.afi.!U ,_ . . . , 5.,, ..i\ .

Hora,parenfqutfudtcilusdat^<ff^(tfiutris.
. , j,
Atque vbi hic varias, quibus oculpifiqiuL|pfftatoti $f^IlJpJUtn exhU^rare
poffcc ,
enumeraflet delicias rural^M >
c alto v^uti pjqoljjwii vicinarum di-
uicias vinearum camporumque, & (^(anijiafepcia,v.etfribus,H*ftoricisdecan
tacifsima loca,oftendit , & oculis qupdan^odo fpeft^da rcprsfcntat;
Mox gradiensyario qua tramite dtiudit.fsorlnt
-i^rA< \\\ ^
Areolas, mifloqueolnum-^umqut colare ...s. -.x- vvti : vn j.
s
-

Pingit humus , nemoris gratas aJcetuUperrvmbraff vti\iV> ,

Locorum
Esi evbi montis Apex, capiet te t^T^-<ziplupf^;^ circa AU
bjm U<n<
St circumfpkias,afpeIu 'videris l iV, , , ; '. jj gani air'i:->

Oppida, camporum traElus,fyluafqis(-cpp(f^t,^s,t, , ,, ,

nitas & (m
cuodacaj
'Pafcua, clementes colles ,tineta i Upfim^lfp.^

Et maria , & montes

^unc age, foUrtes protende per omm^y^.

En propeJukeflis vites in coUihus fuqti...

Obqciunt oculis , oBro qua ceftsU, , a^ro.,, V. ,

EtUtiresfundit ,rtfiruVj^'V^Ft^i^i .
Oflentat Pomona fuos ex ar^refiftusl . .
. .

^aquefiuant mufio promit fuapr^a Lyt^ ,

,

tA^tce planitiem, gregibus qua gromina pt^nt

Exhibet ,& late campos quos pr4bf( arandos .

yt largdTyberis ditefeant horrea mejp,

J^a populumreferatabeantJuiPRlNClPEPA.yi^t.,. .
\
Hinc etiam dijfufa procul maris aquoracertsas, -
^tqueferunt celeres albentia (orbafa puppes ;
~ -'

Longius afurgunt alta fafligia rupis

$uam Circe tenuit '.pelagi feproSt ab 'vudis '
:

Pontia, nunc dumis horrens (^inhe/^ta ;

quondam
Chrifiiadumexilqs celebris, eun dira premebat
Sauities CHRISTI cultum, 'Vicinus in auras
Prominet Albanus evertex, 'vbi caca ^uiritum
E fi atas operata louis Latialis ad aram ;
%4rdua SoraiUs ceruix , Tt in aera fertur l
apparent Cimini montes , collejque Sabini
Et iuga Samnitum fummas aquantia nubet ^
Cumque gratilsimas frondolarum arborum vmbras , & liluarum commoda^
dclcripfiflet
,
pergit porro ligata ftriilaquc oratione illa enarrare ,
qu* amplo
diftiilbque ferraone Liuius,Dionyfus,ii\ii;\\ic Hilloriographi de Albanorum prin-
cipijs, gdlis , & fuccelsibus pertexunt ,
quje quoties lego, denuo relego, im-
. , . / mcn.
 , ' ~
.

'

ALFA* it 'n 6 ^^' I^P. nardi ANT. RECCHI.

mcniamque inde alacritatem haup6 j qUanT'^: Leftt>ri'inuidcbo, cutn ttoc

'

pr^/ertim Poema non omnium AbWbus terahir i"' ,

Eorandcm
tt smiquis '
hillotijs fjoc lacui nomen/tcu, qui .

^cfcripcio '''*^ '!i^aVj\a*VV.

Ly^riphdfvim fptcitmrtferttijfiiiiMkriMoi^erf-J <

fAhditus hic interjyluat cfi ehedii^ ^Wam '

31M
Tn^ii^rditturat iui j:-rii, ,.i."

-n ; krctVdf ttfuas hiKciiclMk '1etufJatl'r

I

ci:!ijO .
,
,'s

' '
iV >-.5^.* S.V'
Sit ddtui Hippolytus . yaltaWtitfimiiii Pimli i
*

yt veterum quet <vera 'virum hieutidd recOrfeUiF' *

'-'^'
^lentihus uptufaceumius prifhrt ^ehendis :'t>'^fy
'

Hiuc oriens primum Romana poietTii'/^seh\'''\*-> "J -'

*

''^''
Vofl 'varios cajus ydiAij^e periculk Ai dttis-f .. ..
t
/.
i' v-Vw;*'
HisVeter .neasprofuguiciihftdit moris
^uem tandem rapiens ahforhuit <imda 9^utin .< ' - ui

Filsus Afianius confhruHis thoetiiiut tAlha

'
>"?;*' "'
Dat 7{egumferitm ,^uorum-dipihguine-fetix\

Romulus auSficijs at emam condidit 'vrioiiV'''

.'
II I
Linquimus Egeria lucum quo frbuidavfrtut ^
I- .

,
" vVulV,' IV
mAufla Numa ,
populumque rudem,- beHoqutfirteeih i
.
:

Rormamt Hudio pacis . Non funerefratrim-''^''

'^'
Territus hic ternos profframit Horatius hfffks^'
Immodicis Alhanus aquas laciisuuSHbus otim .
'?'
Extulerat , nullis manantibus attere nimbis:
Si ripis tmij^a, maris non injluitaqusif'^^
Unda lacus , Delphi^idquit coirfultus Apoto >
- '
V

Romani capient obJe^osmiUie-vhnos:

Permeat hirufubientca/i pefirijiciramoiitis'
Jugis aqua riuus
Stirpibus innatis fquallet
Ludibrium iacuit, ddhfis
. Species ambefa Theedii'tV."A'''^-

eri
Quater bofiibuS')itOsd.'-
Idfitidnmit
V-

' l4> Iv.Uo

,

'>

v.

^egia quam pofuit 'Rpmdni Flauins haret'' - A ;; i j v ;.

Tertius imperq ,faftu qui turgidus e^t"'

'
' '

Hic annos epulas inter , mfmdfqttt.hquaees

'' i
DelicqsfraBus , lallet nunc iiemmatageriiiii^'^-
- ^
Ignotos extrema dies infsgnibus d^uat':"-'-^'- f .

Ingentem fubttusfyluam cum corripit

Confundunt Cineres quercuJ,1rumilefqiilMyrkat

^
Mitte fuperuacuum cultum, curifquefhbStns
'^- ' '

Eripe te rerUm fhvpitu . Sibi "Pitkre dulce elbi ,

jiv-j,-

Uiue DE 0 , tibi.ficrpiues, te fola fiquenfur s v _

Pofi cinerem beni/aila,rapi(r eliqua ommai lethum

O iti-

Digitized by Googie
 , , , . , . ,,,,

IO..FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. <+j

. O infignc & DEO,& tanto Principe dignum epiphoncma;f'W DEO,tiii fic

i'iusprzter hoc enim omnia momentaneus quidam flimus funt 6; inanis

!

vmbrarcrutn^ . ,

Ad Campos autem illos fub/ltf4ti^4; Cereris, Pomonz& Bacchi diui-

(ijs ac delicijs affluentes, opidum ilUid maxime fpedbit etiam , quod nunc
appellamus , non procul ab Arkia veteribus nominatiHima_.
& 1 3. circiter millia paflum a ^ma diftans quod non noffri modo zui ;
diciumopt

homines (
vzCiuerius obfcruauit J iam indeCCCC. circiter annis poli
fed

natum lES VM, Eutropus, tum & alij idem cfle opidum , quod
Seruius,

Afeanius relidlo Lauinio olira exilruxifle dicitur.', & Album longam, nomi-

nauit > exidimarunt

Hodie etiam . , inquit Cluuerius, ip/t *Alhani opidi in- ea.lon-

tola adeo perfuafnm habent ,

opidttm funm effe veterrimam illam ALBAM Ion-

gam vti etiam fuper portam

,
, tfue lR,omam verfas emittit , lapidem imponi curauf-
rint,fni Sm illa cum 30. porcellis iacifa . f^erumprifei illi mortales, & mliri hu-
ius feculi homines , pracipuum opinionis fua argumentum, ex his Liuij fumppffe vi-
dentur verbis ;
Vrbem [ub Albano monte condidit . Atyaushoc tradiTLiitiUs ,'reltqui
ofnnes in monte conditam a^rmant Hzc Cluuerius, Qui nclcio an piClura potilis,
quam fculptura porcellos illos 3 o.. exprcfTqs , & portz impoutos dicerede- Itaiuan!^
buit. Czterum (uam pluribus fulcire , milii videtur & rationibus ,& autho-
*'
rum teftimonijs, opinionem^
Dionypus certe H edicar, lib. i . t-Albam longam exftrudlam efle teftatur iuxta
montem, & lacum Albanos, ita vt medium inter vtrumque obtineret Ipa- j^^ciuuc-
tium jac veluti piuri vterque vrbem tuereptur, ne facile caperetur. ^am. & t'i

tfionsadmodum altus efi, inquit Diony flus, lacus profundus ac magnus Quare & ;

ex his verbis (itus Alhee longa non potcll efle iii(i omnibus notiflimus,quz di-

ci potuit a Limo /ub monte fmffe adificata quod reuera ab his tumulis , fiue_> I
'

montis dorfo in quo erat tAlba adhuc montis iugum altius afeendat & ca-
, :

men rurfus in monte eadem dici potuit fuiffe collocata , fi ad circumiaccntes

& dorfo hoc longe humiliores amocniHiraos campos rcfpicere quis velit. Cum
vero hodierni Albani opidi, quod ad t^iam Appiam eft pofitum, non fit hic fitus,
quia tAlba olim ad orientalem lacus ripam (iipra przditiim Albanum opidum
collocata erat iam quilibet ficile cognolcet , hic vbi Albanum nunc cll , ibi
j

olim veterem minime fuifle

Probat item Cluuerius luculentis Ciceronis aliorumq. fide dignillimorum
teftimonijs , vbinunc Albanum cll , ibi quondam CN. POMPEII VILLAM
ALBANVM( nempe rus feu przdium POMPEII diftam, (Ictirte & (upra ) ; viiijmrmf

hanc POMPEII villam verfus lacum,& Albz longz veftigia fiue templa, P.
CLODII villam ScipliimdiiftamALBANVMiquzomnia clarius exoratio-
ne (iceronis pro Milone habita elucefcunt Quod fi quis exiftimet rudera illa, .

quz circa recens hoc tAlbanum opidum reperiuntur, tAlba veteris reliqui.is
clfe, nz ille egregie decipitur Cum tAlba longaTullo Hofhlio regnante, eodem
: ...

'Ijionypo authore (olo aquata fuerit, cum 1 3. po(l zdificationem annos,XIlI.

,

demptis , llctifict ,
opidorum Latinorum mater fuilTet , templis tan-
6: triginta
tum Deum cx ea ruina (eruatis Idem hoc Strabo lib, 5. affirmat , qui addit
.
 . . . ,.

<54tf alia animalia novae hisp. nard. ant. recchi.

poft dirutam AUmm, excepto templo, Albanos ciuibus RdAi. adfcriptos fuiflc
Vlwius cjuoqueinter Latij opida, qux eius state interierant , line vcfligijs , AU
^4 nominat. Si alia , huic aflertiom ex alijs (criptoribus, obijei poflc vide-
buntur , his probe omnibus Cluuerius refpondet , qui commode adiri poteft
PiuJui pri- Dominantur autem nunc tAlbano huic opido, &
\ticvtimx Aricia, PanLs ae
'^ernard/BMJiex antiquiflima illa Illuftriilimaq. Sabellorum familia pater ac fi-
i^ncjpr.' ,
Bcmaidi- Hus , quorum hic *Aricia primus ille vero Primus audit,
'inajDuI & FERDINANDI II. Vere Py ac Catholici CaESARlS
, apud AVGVSTI
SummumTcntipcem Orator ,\t Natalium claritudine, ita mndilicencia fplen-r
biSioram
didiflimus Quem & ego ob infignem eius erga me affeftum & benigni^a^
. ,

prorjpia .
tem, merito colo ac veneror
Sus Albana Sed hic non incommodum erit , u Scrofa illius Albana Sciographiam cum.,
re aaciq jtf aliquo liiltem porcellorum numero ( vt enim omnes addcrentur,tani exiguum
fimo vifi-

cur
jujj-j-jioris Ipatium prohibebat J expreilam reprslcntcm

Hanc ego luflo Pyifuio Lynceo Gandauenfi debeo, viro in omni tam Grj eorum
quam Latinorum Scriptorii antiquitate ver{atiflimo,quod preteraiia Capitolium
Romanum ab iplb Icriptis erutum, rellitutum, & vulgatum cortteftatur & ob :

elegantiam tam ycrf.x quam proli orationis celebratillimo , nunc vero Romz
Hic enim primus antiquilli-
Tcdcrico Principi Cafio no(lro,a cura Bibliothecs.
mum hoc marmor, cui Scrofa h^c iniculpta ell, mihi demoftrauit, limulq. mo-
nuit figura hac Suem illam Albam jEnea fatalem denotarij Ubique videri, hunc
:

eundem lapidem fragmentum ell'e,cuiuldam Arcus triumphalis , qui vni ex

Cafaribtts illis Romanis a IVLIO originem trahentibus,fd antiquitatis ALBoE,
veteris , Ro>44 Vrbis matris, & nobilitatis ac Ifemmatis fui gloriam conte-
ftandam eredfus & dedicatus fuerit Quapropter circa Scrofiim hanc trium
, .

ocreatorum caligatorumq. militum, Ainea puta (bciorum,vcftigia comparent,

qui in ,4r;tr4^rfl hanc Suem primi circumllllant, &
tantam porcellorum
lobolem vcluti rem infolitam, & Vaticini] exitum admirabundi contemplen-
tur . Lxftat hoc marmor e regione Ecclepa S.Ioannis in Vinea vt vulgo dicunt

& an-
 , . ,. . , .

1 IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

647
& anulum domus fulcit //y ex anciquiffima illa Poreariormm Romana
,
fami-
lia oriundi , cuius maiores magnam Cmilium fragmentorum veterum fupcl-
Icftilem olim poflidebant
Nolo etiam Leporem eleganti/Emo eiuidem Imdi fraudare epi-
. grammate, quo Suem illam Albanam luto pene obrutam , nitori & candori
liio Neque hac tantum decauia T^yquio meo plurimum
pnllino reddidit.
debeo, quam quod ab annis iamlcxdecim amicitiam meam iandle coluerit
cui rei & liter* ipfius ad me /cript*, iamque in Centurijs eius Epillolicis edi-
tae, &: alia fparfim in eius feriptis amoris erga me tclUmonia , abunde fidem
facere poffint . Epigramma autem hoc eft
^ifqnh adhuc pri/ae tt Maieffatis amare
ObUians , rtfagas quaris in yrhe notas
,
Adipice in hoc faxo Gradtua exordia ROMdE ,
jitque ALBANORy M condita Jieptra PATRVM.
. .
Nimirum hac iUa tH inuenta fub liicilms Sus
,
Ltltorcis 'Phrygio quam cecinere Dnci i
Alha , filo recuians , ter denos nixa , lahores
Finijt cy longa dura pericla njia -

Stans. humili tmempta loco , J(jOMAM atque ^IRITES

tArguityO' Latia condita jigna LIPPAE
Dekmt hac petms TARPElA fede locari
-! *Aut meriti iuxta pttrtp mifaee poli
Jiee tamen alterutras optef conlittgere [edes,
'Cum FA8BR , in Scripnu /e evtdet ejffe tuis.
Ita proieclo eft. ( vt ibi tandem incipiam, vnde longo iatis
tramite diuerte-
ram)qucmadmodum/>/m.lib,ii.cap.}. Icripfit. Md>, contuentife
perfua/it re-
rsim Natura, mh, liucredibileexifiimarcdeea . Hoceft.vtiUc ibidem infinua- '
re viins eft, & toties huxudqueego inculcaui
non fubito rationibus, qu* bel- ,

1 * etiam f*pe vt nobis blandiuntur, fic imbelles

non raro reperiuntur , fiden-
dumded quantum Natura valeat, videndum, &*quafwius lance
ponderan-
dum Hoc, uuod prx manibus habemus animal, rei huic fidem fecerit
.

Vt- .

eunque enim hoc nionftrum maximum videri pofsit

, vt paulo polt probabo,
monilrorum tamen cclailb eximendum videtur, quod non
mdiuiduum (vt
Schol* loquuntur ) (olummodo aliquod, quod in
monftris contingit fed to- j

tum^,rleul^cieshuius,raonftrofitateillaperfuccclsiuas fingulanum mo-

Dici po.
creationes
Ita afficiatur. Legat, cui placet,
cap.41, V i ogo vterque fermone animalium
lib.a.cap.i. PAb. lib.i i, &
omnium partes pertexit, quae mon-
tam Natur.* ordine eucniunt quam ciufdem '
limites excedunt , & nihil tale,
m noltro hoc quod .animali conlpicitur,
,

ab ipfis obferuatum fuilTc comperiet.

uptime oAldrouandus lib. deBilulcis vix
vllum animal eife magis diucrfum :
Vixinviio
quam \suem aniinaduertit. Hunc imprimis enim /#r ,

?,r.& P(,b. non bifiil-

cum tantum, ledfohpedcm quoque eneannotariint. 7
Locus tAniiotelis iam
citptus clarus eft Nam 0/ in terra iliyriorum Cr in Paonsa , inquit
.
nonnullis , &
/lipedesgignuntur. Aeiianuslib.

O.inMacedoniamutoseae, in.
Aethiopia

Digitized by Googie
 . .

648 ALIA ANIMALIA NOVy HISP.NXrDI ANT. RECCHI.

Aethiopi cornua habere, apud Clazomenios alatum exortum fuiffe.cjui agros il-

los vaftauerit, Icriptum reliquit In Prouincia T)riem inter M^tctun iacente

.

& Peri, caudis carent . In eodem nouo Orbe & in Inlula Ci<^4,nominatim
vngulac Icfquipedali menlura excrcfcunt . In,Br4/!/4, in vtroque elemento
viuunt, ideftjgraminepafcuntur, & in aquis degunt. Eadem in regione^
fiermaphrodiu liint Sues &
lexum commutat inliiper. Reperiri aiunt Amiliter

Leonum colore, Lepormis dentibus, & qui molares palato quoque inhxos ha-
beant. In Ap & Perfide Europais noftris bobus maiores efle,quorum vnus dens
molaris quatuordecim qiundoq: pondo penderit. Ne hic diuerfbrum mentio
colorum Hat , aut piaculares reccnicantur, qui iiiperftitiofis olim Arufpicibus
diuinandi anfam praebuerunt , dum pedibus,manibus, capite, aut alia huma-
nismembris limillima parte nalcerentur.Hxc videri apud Aldrouandum com-
. mode pofTunt magis, & latius explicata,qu.-e ipfc ex Indicarum Nauigationum,
&terreftrium itinerum tomis collegit
Qate<p>
Nunc, quem nos prx manibus habemus Aprum, II minus coloribus,
ur dtfcn- verbis tamen F.Gregorij noftri de Boliuar potius depingamus, qui eiulmodi be-
&rci;ori) ftias&viuas & mortuas fxpiIsimeconfpexit,&earundem tam interna vilcc-
ra, quam externam cum admiratione effigiem , veluti nobis fadus eft , con-
fuie. Sequentem autem animalis dclcriptionera mihi fideliter cotn*
templatus
mOTtuum municauit . '

Porcus montanus fiue Aper , quem Artiericani ^Zaino vocant , in montolls

Nomen-, fyluofilq. locis generatur, calidam tamen & humidam magis temperiem na-
* dtis. Nollratibus paulo minor hic Apris dl, ferox admodum &damnoIus.
p'i
Pafeitur radicibus plcrunq. in locis humidioribus paulo, nafccntibus : & ma-
locus vbi iorequa potelHblicitudinc cuiufcunq. generis ferpentes,ac bufones ve nena-
tos indagat. Atque vbi horum aliquod animal reperit , prioribus illud pedi-
Magni:u<
do eius .
bus apprehendit, capiti morliim dentibus infert , vnguibus pellem lerpen- &
tis aut viperx quam dexterrime , .i capite ad caudam vlque dilaniando exco- ,

Vi^us ip-
riat carnemqjauide vorat Pollea radicem, aut certx arboris corti-
detrahit, .
,
Hus.
cem libi notum quxritifqucm comedit, ne veneno inficiatur,& hac rationcj
optime nutritur', 'CEcliiitiac augelcit
glirum-. Mirum & lingulare,, quod tAper hic obtinet ,
eft :
quod inteftina &:

mItoS, vciitrisi.vilcera.concrario prorfusalijs animalibus litu obtinet, renes versus

niminlmreuohita Itavt, quxin ventris parte inferiore ac prona efle anne-
.

hoc repe- xa deberent ,,fiipcriori. eadem potius ac fupinx ,- vbi Ipina excurrit , adhx-
ceant qux fpinx dorfi contigua ciTe nata funt , hxc eadem inferiori in par-

te ventris lituentur . Vmbiliciis exit per fpinam circa clunes. Et vtcunque

fatis ardlc fit claufiis, per ipfum tamen gr.iueolens quidam halitus tranlpitati
Quare Ii quod animal eiufmodi maiftatur , neceffe eft prorlus , vt confeftim-

ipf 1 vmbilicus exfeindatur , quod nili medix horx fpatio fieret,efiu haud am-
plius aptum animal foret , tam teter enim inde fxtor efflatur , qui vix luffcrri
Mwinrca. potcll, & Tcliquam carnis maflam omnem inficit . Venatores Aprum bunc
rumf'
^ canibus capiunt , 6c fagittis conficiunt ,
qui acerrime tamen ic deteu.
dit & venatores xque ac canes gtautter offendit . Eorum incolx locorum.,
huius
 . ,
, .

IO. FABRI Lyncei EXPOSITIONE. <4 ,

huius carnibus libcnriffime vefcuntur , fapida enim vaWc cft,
& pinguitudinis
minimum obtinens, cum ex quatuor partibus, tres omnino macilent* "S"'* ' exillant.
Hxc F. Crtgnr^ non auritus/cd oculatus teftis. Huic proxime accedit Imh-
f.
BM LrrMM in Nauigatione fua in Br^. cap. 9.Aptr4mttm ^mtr$cMms, inquis,
fitm iUi Taulftu yocMt,torfris mtU,auricHUj^Mfue^iMms,attji$e us om apud '
pmmur,formi 'vMtfimlit tSJ,dtiUiiuj etiam tf-proUxis ^
atmtit, 'vehementer dem-
mo/ur.tammeum macilentior emflat fi graeUtor,fieudealf trrddliter,iUa ^uoejut defor-

witeUeinfignit.H^tandtarafiramtHindorf6y^madmodMmieafitt Suem mari.

fUM habtri dixi , ejuoffiritum emittit, admittitej. Neepuis vero tUud jrrodigi^m exifli- i

m*t,Author Generalis Jdicaiia.tmemoriafndidit,aimd!Niearaguenfes, qui non mui-

tum et Hijpania diiiant,SMeJeta^,qmbusvmlnlicus in dorjo eii, qui procul duhia
ad idem genus cum ifs de quibus hktrad, reuocandifunt.
Huic Hieronymus Bene.mts America Cas Parte $. adftipulatur "
,
qui cum i
portu Achlenfi ad terreftriitinerecum-fodjs mercatoribus pergeres,
& in monte aliquo ad oiapalia quidam perueniffet incolis, inquit,%a, SJ
pfcihusfruatbus,^ aprugna came{ Apri autem illi India, fen agrtSles Suesvmhtlicum
in dorfogeruttt)donati, via^slbs cultellis aliquot, Sd fedis panluU remuneratifumus. '2
In annotatione ad hoc caput harc leguntur, idem confirmant qui in 9<loeea Htfpaaia
'*
agrefles Sues viderunt.Idem de Migaraguen(iius oApris firilit Gomara Hsfl. gernral.
cap.to^. Neque dicares Vrefiltt^s funt,quas 'Barbmi TauPu'6ocanitda^
Itb. j.

6
ims Leriut in Nauigat. -BretfiUtnfi.Apad Ram4tum \hi a mUiaii.'qnodmi Fere6a.
Ctfrw/f,Ar*</^4w<*delcribitur,reperlohocipfum,ibidemSncsvmbilihrmaji
fpinam dorfi Ibrtitos effe.: Apud eundem Rartmfium eodtsai Voi: ji^duieehtt .

in Summario Occid.Iadi? h^c habct.Jf/WM ab Hilpanis ad Infulas S J>oriiinicf,

Cubam , S. loannis & lamaycanaab H/^aa/xcondu<a:os,iaauIciplicatbsqui<fcm
effe, verum in rT4 /frw<, vix audere nollros tranljxirtatos eb
Apros, ii^ylui
comparere,quod a T igribns, Leonibm & (eruarijs Lupis fubito dilanietur eibt4-
,
snen quoidam etia illarum regionum Apros indigenas, qui cum
turmanniipcl>
Jant,de eiufmodi animalibusrapacibus nihil penrihabeat.Qgitatnetfit
3 ninis.r '-. ni
cxercis dentibus careant,quales in noftris nouaculat inftar
iliis '

acati,homini&us
beftijfq.terrorifunt,mordaciliimos nihilominus effe,& Canes fiuc
dilacerare. *

Sunt noftris paulo minores,pluribus tamen pilis lani inftar vcftiti,vmbiiicura

'

in medio dorfo gerunt.vn gulas n5 partitas huc bilhicas

habent, in citeris cum
noftris conueniunt./fldiM< tam laqueis capiunt, quam fagittis
interficiunt. Huc
porcum Chuchie appellant. Quando Chnfiiani mandram & agmen horum
forte
obuiam habet, fubito in cumulum alique lapidum, aut arboris
truncum,triura
modo fpithamarum fir altitudine , fc recipiunt ex quo
, tranfeuntes hos Apros
ana aut iaculo feriant, quorum aliqui a canibus poftmodum fiiperati noftris
prida fiunt, lunt autem damnofiirimi , nifi venatores habeant vbi fe tutos fi-
,
itant . Reperiuntur aliquando poft
partum abfente matre eiufmodi porcelli
carne valde fapida, &
magna eorum inucnitur ibidem copia.Hic ex Outedo
Accedunt huc quoq condimetiloco,quardiligctiflimus/o/qp;6x
4 CflilocSo- '
^
cietaK lES V, quarto loco Hift.Amcric* libro annotauit.
Segnos animalia/unt coiSrcfiji
jnquit,d^r/y;ri Vmhilicum in dorfo gerentes. Horum in motibus integri greges. Feroces
admodum frendentes nuUs homtni cedunt,fed obnios innadentes quantum
pofiiwt , la-
1 i i dunt.
 r
JO ALU ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHL
duni. Irritati /etas 'vt.iMuaatU,tuutas mgHnt,qmbuxivliS*lrei jwu faturum periftk-
lofilJimi,tti^ tbiui dtclattnt,Hacar(e cafitratur. Sayais fi^uiifptEiaiidttm

i^ rapide inftSatur.Tum Ide U proximam arboremft^dtt^!^ ad-pagnam fe mdrMit. In-

. terim Sayni arboris radicem mordicus m/enantes,r(ideiiuf^,iaboremt, tk earn dacMtiimt
^}ertiaatq..^ui ia arbore oH, edjtsrant mifiltbus extmu eorum speut rvult,ooifidi,
pradam occupat. Caro eorum cotamodtjjima efu eil.Priupjuam tameu tnetbumdeturjifm-
btiici tumore in tergo prormuotneprafeh,abteioq.opMt efl. flifi hoc fiat, rima dutarafi~

trefcet ac corrumpetur Fatemur quidem S aynos porcis fimtles effe, fed luxta minoret^
,

Hzcnmnix Atquc hzc lunc omnia.quz ex varia ego rcram fudicarum Oecidtutalium 44-
ferid^fcni ftoria,colligcre cellimonia potui, iodubicata narvationi noltr* fidem adltruqiS-

ocniun'in
tia:^4i<>,flue vc lofcpbusaic.Jrfjiwoeile illum, cui vmbilicusnon m
vei\-
piucis di- trcjlcd in dorio prominet,quz inter leeamen nonnihil varianc:quamuis in hoc
fctcpinc.
conueniac.vmbilicum circa dorfi Ipinam cxiftere. Nos interea F. Grego-
rij tioSirt viginti quacuor annorum America Incolz,& vatiarum non minus foli-

tudinum , quam ailcariim vrbium habicacoris,relationi plurimum tribuimus^

in deiibiu^ui eiutmodi animalia pluries vidit De dentibus &: cauda quauis nulla, iniei^o-
.

wfinc d rit mentione, apparet tamo quod paulo ante ex Oiw>ddociii,in hoc Apro nollro
etiam caninos illos minaces detes abefle,Et cum caudz velhgium vix vUum in
hoc iplo appareat, erit ex illoru l^*cie fortua,de quibus Prtmi Martyr in Suni-
mario.fuo Occid.Ind.loqiiitur.ln Uraba Hiffanoi tame adeo oppreflos fuific, yt
&ex palmarum ru(5ibus,6c Aprorum carnibus ic fuftetare cogeretur,qua$ ma-
gis nollrorum porcorum carnibus lapidas elTe aifirmabanticrat tam exigua a\a~
teeiuixnodi Apris cauda,vtpror(usablcilTa iudicarerur . An verdttii. in dorlb

vmbilicura fcrctcs porci,aliqui Iblidipcdes fint,ouod Scriptorii nonulli jifleTut,

ego haud difputabo-Noltcr Aper came biliilcus cit,taiilq a f.Gregoeia hec Icb vi-
la,8c vera iudicata luit-Si aute noibi orbis etia Sues hanc dilTeicntu , vc pr^us ex
Ariftotclcdocui,naCiilunt,quid'mhocip(uminnouo orbe contingere poilit,
cum nollris coniPerantur , montbi quid Imade alunt f-
vbi pleraque anitnalia,li
In eodem Abfurdum equ^cmicdme eft^neodcanimatium gcncTc caudlta &' caudis
, mter quas ili qu*
Orbata rcpcriti. In cxepluin nobis Iblas Simia veniat generis
genere cau
retinent, caudis cirec-Cerc^ithetivero & CyuoupbaU dicli, logtilimas eas
dTe^mini- babcc . De botum vltimianibiiinim refert VetrasfAaarryrxpMA Too>-
tocnouum.
^ ^ Aijquoj tjni foni c priclonga elle cauda donatas , vt Americanum Aprum ab
iploru vno przfocatum viderit, du arcliUime liia is gui^porci caudam implica-
rct,ftrangularctq,Et hominu genus apud Bniawies raemoranc, quibus ta inipoij-
tune coccyx cxcreldc,vt Bclg^ illos flertmenner lingua faa,hoc dl,f<i*d4W >/'/
appellitet Adeo Natur plurima licent, quz nobis etia cogitatu videtur illicita.
Verum hoc momenti parum habet , quzdam finc cauda animalia na(ci,atq.
ita porro propagari-, veluti in hoc Apro notlro videre licet Id demum quoddam

Miricuiom N^^tur vcl ludihrium , vcl miraculum, arguit integrum aliquod

anmian-
vmMiram gcnus Icu (podcm , prxpollcto vilcerum imi ventris ordine , & contratia
Mdotroef collocatione ficuq. przdita, procreari . i .

Hippocrates Lydius Mcdicoru que veru ab adulterino auru,in noftris

lapis, ad
cotroucrlijs Phy fico'mcdicis dignolcere Iblcmus, Libello de Natura puerijie geni
cura a fidicina illa,cu iplb iubcnie hzc Icpties in terra defihjllct, cxculsa vidifle,
! . i allir-
 } ..

lo: PABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

affirmat, qo* fexto poft c6ceptu die, pellicula inclufa apparuit,illi prorfus fimi
li membranc.qu? in ouo interna cft:/ raw/ mdio, inquit,fie qmddm extttbai' jenitur,^
rnutdmibi ferittmnfrimumre^mp.yeianiimi an dor-
an abdomini fcctus huius vmbilicus rcfpoiurus effet,ide author minime aifi-
'
fo,
gnauit,qui nec adhuc vlla ibide membroru difcretione,vt puto, viderat. Hic yt
obiter hoc note,A?pp*rt4/iufiui'adum luuin mihiviolafle videtur,quo (ante Hipp.ca-

promiferat,fc neque venenum vili porret^uru,neque vi porrigeretur, authorem

futurum, neque ad corrumpendum fatum vili (e operam prjeftiturum,id quod
CbrifliMts quoq. legibus,vt conforme, ita merito fancinim cft ac puniendum, procura^
'

Sexto auie a c6ceptu die no fuilTc ad huc difereta corpufculi mebra,

p'4n>/y authoritate moueor vt creda,qui in abortu viginti dieru homine confii- a varoH

ii figuratu, fub magnitudine grani hordei fe vidifle iciipfit, in quo caput & alij
ventres extra collu prominenies,forma minimi ph[idi reprxlcntabat, exterius
vero braehiorum,& cruru nulla prorfus veftigia apparebat. In abortu quadra- ;

ginta dieru fub magnitudine i^pfViOculosjnares, oris cauitate,cor,pulmones,co-

~
ftas,dorsu,hepar,diaphragma,vtriculu,renes, inteftina, mebru virile.omnefq.
|>aries cofpcxit.Extremitates aute pullulare inceperat, minim; tame,vt crurap#- '

mei grani magnitudine ti6 excederet, brachia duplo maiora eftent. V idit fimih- ]
ter &
mb magnitudine FMbf,St4urtifi,2(0int alia quauis maiore forma,in quibas
Icmpcr tame extrema minora erao, qua reliqui corporis ptoporcio requirebat
Mihi quoq. duoru,trifi,quatuor,quinq.fic fex meofiu abortiis vifi: horu Ic-
hes aliquoru penes me adhuc habeo,aliquorum etiam'anatome exercuMn qui-
bus rke omnia formata vifccra inueni Sexaginta dieru abortus demptis 'extre-
.
'

nals,(qux breuia valde erant) vix primum articulum indicis digiti longitudine
xquabat, caput fblum longius, crafsiufq. quam thorax & integer fimul inferior
venter . Nonaginta dieru ratus formata magis ad corporis fymmecria extrema
habcbat.Totius logkudo, auriculare digitu vix fuperabac.Caput gradius fimili- ,

ter,quam proportio expetebat, virile mebru valde confpicuu. Reliqua no addo.

Hippocratem tamen in abdomine,& n6 in dorfb vmbilicu collocafTe,& vbiq. nippocr*.

agnouifle.vel ex hoc fbk) cius libro de AUmtatt claret: vbi cum docuiflet princi-
pium alimenti fpiritus,efle nares, os, guttur, pulmones & reliqua rerpiracionem:
alimenti vero ficci &
humidi,efle os, gula ac ventre, antiqiuus,OiXti&' pri- fc icripSt .

mordiale alimentum fer abdomen "vtnbdient, Hoc idc Arifkteles fenfit 1 . de Hift. An* atUIoicI
cap. 1 3nt tft farte frire,eitijq radix lambdiats efi,<y fnfra vm-
.yentir,ak, infra pe
kihcnm hyfochondrium tft. Hzc ad vmbilici fitu in parte foetus anteriore pofitum
adftruendu, fatis fint.Na per eunde augeri etia Embryone, vc vocac,idc Arift..
de gen. anim.cap. y.afleruit cu inquit..^*^j'rr foetas qui forma animalis nafiuntur,
per vmbilici annexum:cum enim vis quoq. in animahbus injk,vmbilicum flatim quafi r4>
dicem agm in vteru.Et eode capite inferius paulb..^( infantes edi in Vtcro atutfuff- AriBoteln

tes caruncula quandam, no reoie dicunt. Idem enim dd tateris animalibus eucniret,ipid
$amen nufquam videmus , atquifacile fer diffeliou?videretur,p effit. Omnes enim fetus
tum Volucres, tii aquatiles ty fedeflres,fari modo membrane tenues ambiut,fefarates ab
mtera & humoribus admijftiifed nec in ijs iffis tale quicqua inefti videmuiineq.fteri foteft,
'iatfereorO aliquod alimentu haurifutt.Uaqjti reli euunt,qni ita dicunt,vt Demotritus
lii j. Ab
 .

tfji ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD. ANT, R.EGCHI.

Saiontm Ab hoc ip(b Demtcrilo vcluci congerrone & amico fuo, haud (cto^ao noou
Wcium (imilUmum hoc dogma liuim hauferic ^/wocriiw^ hb.de Carnilmt , evum hic
u vide- inierere verba , minime pigcbic
ffe vc magnos enam quandoque viros, diuerCj
,
* in libris diflbnantia docuille palam cuadat. Ceterum jHter ,aix, in Vtero om-
frimeni labra ex 'Vttro matris [uga , ? tam altmentum, tam fpiritam eertii mtrotra^
hit , 'xAnfini marer nlpnaaeru Ar? tnm h*( crtbdsffimam tn paero bec calidttm ,0
etiam relitfoa corpars y (yai^somnibat partibus r' tam' probet Si rittro Quis iuterr^
>,

gtt ,
tjacmodo hoc ^ait {(tat > puer ia 'vtrro trahtt SA fitgit : illt (ic reffioadtmiam
efi. Pueri aa/iamur. flerfut t inteSHnis habeaiej, ^ vbt itaiifuerint , celerrimi 'isen-

tam homineJitfPttpfcora exoneras - 4i<jat aon haberent ii. reus mfi in 'utere fu-
tremx
xiJSeaty tmi neijue mammonaflatim vt natam efl (agere no(fit non in rvierf fmdfiet,_
Hippocra- Non ignoro ff-j.jc ph ti/queHippQCracicis.ob hunc tcxtumelle, ac
t^aelreaj LaureouuscerKlib.
abh^ rclpoftdeant, Ic torquere . qu*lt j,5.Hift.Anafc )i

*'nIo^
lua: aic , hac vcl adicAitia efle, &
a eni5 mente aliena*qui modus refpcMidci>-
abfoioiiur. di omncs vcccrum n^uosfacilcahftei^ifcjvel rudeA/i^^otriirMlcculo Anptonic-n

Profpet fuifle .A^qui mcmiHiego ihunceundi th me lorum , ikfius cum Pr/t/peroAiaiy

iiMoctUm agitade., Modiro R<jWftiiOidotftitiimo,pviro probo, a^.mihr&mili^

i,acque ace rdiimQ.H*ppftct}ytiie4otr4oa5pfO|tgnitofe, <Hiiu# pollhj^
2"cila
mum nunc opus dubrprteJLocftjiC^natihi 4e^fg..^0t&i t,il(xiJe 4]f*^f
Medicis Romanis pmtejfa3iiinpdw^iei4^j5ijUPjfiirqfflrnici*,|Commefl^
iafiafcihtiopJofq;4I^/Jdr(i^iqtiibus i4>|pniffMi^conljB^^^
pocratkisdi<5is,<sbfo*r:iulde<9)<rfwi|iQg%<ixpliearB,cpaatur ,,vbi(iciit op^
. lam haud piniMwUmiWic it^ mfigop in jftpud peUerofi laudem eil m^itus^
Hic genuidjum hur Hippociiatis teiuium eJe, iiepilsime mihi aHirmabaj^
igitur
quem nec experienciatielHtui cei<;ihro>ahar ,qua de re Ci quicquain bpe ipfiqs
opere eitabic,!ibcmifsime vt audiamiiwouidilsime amplexabor, Hoc interim
fciotHippocrattm libello de T^aturapam, c^niritiCi aflerUillc,cu inquit. * delapfo
adueira-- (in vterum)C!?' concreto materno /anguine caro gignitur, ex emus medto vmbilicutextatt,
per ^uem fpiritam gV incrementum recipit. Nili quis veru efle velit, quod abIit,Hip.
petratem Sceptic* adduftum leiSlf-fuillednter quos I biJolbphos cum in vita Pyr-
rhonis Laertius Oiogenesn\imcie.t;fsadhamane jcfUcff f?- aabtguelofutusfuerit . ,

. Epicas ^iVrMr &

i ple, li '7'A*Mrclw j.WrPiffir^Wv/ff^viercdimus, hanc de liidiionc
laictunc!^ papillarum in vtcro fenteciam fouit, v(vde,edo<2:umpuc!lu prius voluit, vt Nu-
tricis podea mammam apprchcndwulpfe t4Hi= \(ltarchus opulculo fuo dens^

/a charitate,(angitiap. per ynibilicu nutriri potius foetum Voh

i^tTchuj
agiiouit. luit.Cum enim matricem mellruisimbnbus faepe irrigatam agro comparallet:
Poliquam genituram vero exeepii, iit, ampledens vterus eam obaoluit acia radice.Siqu^
et-m 'vmbiLcus primo in 'vtero authore Dem<iaito,'vt iaHa ane hora aduerfasfu^uatiq-
n.m,ne iaSetur fatus, defigitur pedamenti, & palmescoceptui iam nato ei qui exppy
^
Saiur.lamq.mennruds (y purgates fiflulas natura obliruitjangusnemq arripiens maoei-
tem pro alimento eum v(urput,partamq.quiiam flruSluram accipit , (y conferuationenty
rigat, dii folenmbus numiris inferno mcremento.wotut alta incunabula loci tffle^itef
bani hxc de vtcro, qui agri inftar de habc,& de foetu , qui plantx alsimilc-
tur>idcoq.radicibusin yrcfum,ycli4{i.teir;ir(\^UWndcfiadSa ad ymbiliifum taii-
-j. . i , i quaiTl
 , ;,.

J- I O. 'F ABR :P*. X Y,NC * VE)X POSITIONE.' < f.j

matta ad truncum corriuai*dcnuQin jjimoSj per VniuetfiiOT fircus orpns'di'
augeatur, ndrtfccju |ed antiqutllmia7yu);(r4//t & jm-
vreri! w .
Ipcrfis alacur,nutnamr,
'iittiUsim fententia Huius. quidem. WKvdq.gentr. auirtjakcsp 4. ifrf m-nfattu Cibus alsi-

taidem potentia animM/iit atvtiut* antfiiat abmemut utcoffi qu" /.f"

tfl, ijnamvyeai ^ parente, <y terra pialiUt<pt^tt,ad \ilmmh tHrtfndHm,dim..c perficta- '

tur <? tam fit

ammal potentiagriffiU-. JI^t paU^ Infra irintrtmthm-n i^ur.fittm pir
ymyttum contingit, eodim tfmpUnitJtitt^dper.raidtees . Hippotratej Mzem vuunc[\.
Icmpcr Laconilmo vcatWilaadatoi:ainende 7Vr*>-^fr libello i luculen-
fiio

ta cene diffufa oratione, hanc feminis animalium.cum plantarumgccmiura-

&
prolequitur, quam his demum verbiS concludit ex
tione comparationem

terra najcuntur ea omnia

ex terra humore, 'viuere aj^o , ts- e^uemadmodum terrJt. hte-
^ '

1,^1
,/j Je halare
qua ex tpfia erufntur,. fiie 0fi putnit TJtero ex maereniurt . ''j

<vt valet mater,itati puer. J^od ft quit qua fie ijhs di Jf/unt,aimtifio adunem yfq.
& hprninum naturam

j
pt etretm fua e terra nafamtur , per omnia
Jetum reputare volet
> 1

JmAemt^etemperitt.
> u.r,.:rn< I

lam autem cur in abdomine potius, quatai in docfo.vmhilicus figi debuerio, cm'ette-
dixerit.conCderatiQncdhgoiifimum cenfeo, An quod cenfuerint
Jioc curnemo
'Vctercsiilli doarinarum
duces nolfri , id quod aliter a Natura iieri liaud po- quitn

ttferit,'idexDraquxlUonis aleam effcidebcre^Nouimfas aurem (vc tandom/tn- vLnirteire

timiushbc meum themaagitem) & dn^Hippeerdie &<* ipfa rerum' vnriuirfiate, .

radices arborum alimentum

primo in truncos conuehorc , ab his ramos A- fo. h,c ,b
lia exoriri. Manus
irem ac pedes animalium, ramis arborum, vmhlhcum'^3^
Ucibusirefpondcre, truncum ciTe venam maximam- ^srr4<n & ril4.w,'in'qua^ iiq>at .

rt<m vuamque, ( fi ozadion eyfquapendentif,quim Galeni 6c aliorum Anacomi-

c%>rum plerorunq: ieiStioni fides eli adbibendi) Nutrteula fiue vcnbikcalis ve-
na pertunditur H* amb* autem vbi infercio ed,non in gibba. fed iii caua He-
.

ortum (iiam. nanctlcuntur.Gibba autem d otio caua abdomini ob>

lotis parte
',

uortitur Debebat igitur ymbtheut in iplb fituari abdomine, vc huius pars nu-
.

tricula vena, trunco iuoeflec quam viciniilima,ficut ipfe piatarum llipcs fiue &
truncus , in cono terrz hsrct , radiculis fuis quampropmquiiliraus . Quaro
rtiimme mirum ell, fi Natura animantibus eundis , &i abdomen potius, quam -
a
dorlum,vmbilicuminleruif, tam pifcibus inquam^ fiue hi ex femine in vtero , ;

vrDelphin, ac vitulus m.irinus , fiue ex ouo extra vterum,vt ferme alij omnes,
fiue cx ouo intra vterum generantur ac formantur > id quod hic Roma in Gateo-
rum genere fcpiukulc vidi,qu.im pcnnatis,ac ferpentibus
,
qux intra ouum ex-
cluduntur, quod & iplum mulcocies confpcxi & vmbilicum
, probe jndagaui
<]uam in quadrupedibus tandem perfedis; Hoc enim & commoditas loci 6c
&
nutrimenti compendium, iple partium ordo, quem Natura inuiolabilicer ol>-
feruac , requirebant. )! * .>

Quapropter non'latis admirari po.Ta.Ti , q-.ioJ AriHoteles 6. de Hift. anim. Aritioieiti

cap. 3 vmbilicum in pullis gallinaccis.in cor,&iion i-i hepar definere, (cripeum

reliquerit, inquit enim . Cor quaft punflum [anguineum m candido liquore eonfilitt
^uod puttHum /altt iam,& mouetur 'vt animal, Tei duntix eo meatus 'vetiaies jangut- 1 <<:-

, duo lortmfi ,adtuuuam amhnntem 'Viramque dum augetur . Paulo

item poli
'J.I lii 3
Meatuum

..;U
 . ,

6 j4 ALIA ANIMALIA NOVAE ^HISP, N ARD.. ANT: RECCHI.

Aiuiuum quos ix corde tendere diximus , 'tdter ud umiJeuduno tUium Uqturh -ftnm ,
'vtlut vmbdicus Quod cjuidtfn dogma Commcncario lUo Staisger
Huic scjii
gcr adeo- Pater approbat yt d hinc Galenus di/erU^, inquiCs-^
. nrdts 'vi certkrmm
confhtui Qd Hippocrates falso putet iteur priusxordt ;mHi/iraf*i.^^ ambas -go con-
,

txouerfias ncutiquam hic diilcrtabo^iWlyM nicUfamjtiftex-albotninepuIitis ge-

neretur, & ex vitello nutriatur?id qd6d idem ^bdem loco afleucran-
ter docuit , Hippocrates amem cohtrarium planrtrcdidir . Haccenim alio a mc
loco, & hoc ipfo forftn in libro di(putab(ihtul-,& viua > vt Ipero experientia, hic
nodus a mc diflbluetur .
l,j. .

Awhorud- Hoc filereJiaud debeo, fi odite 'ego meis non yno verum fideni >

multiplioi experimento corroboratam adhibere "Vftlpo-rvmbilicum minime

,

ac, Dp'a!l
^ corde , Icd ex heparc /cacurirc', wl in idem ter myiard aiiero Cum enim .

hd aiuehos fex annos, plurima gallinis oua fupponerSm'^ isidcmq. quotidie fere
iricuUm-. aperiendo , liibindc in/piccrcm , vt formationem pulforum, intcmamcjue ho-
defioerc,
rum vilctTum conformationem , addilcercni , viium pr*cipuc vigefimo fe-
.. euUorum eundo pofl incubationem die, diligentius examinaui. Aperui hoc autenc.
nempe interna oui
paitc eius obtufiorc, reperi ibidem cauitatem <rctrata
^pelhcula) qua aperta, ichorola quxdammateria fiue aqua loturae carnis fimil-
, lima efriuxit qui ex reliqui js non vitelh fed albuminis rcmanlerat Appare-
,
. ,

bat pofthic luteum oui lua pellicula inclufum ^ ne effluere poflet in duas
quidem partes diftindlum didymm-um , fiue duorum tefliculorum inftar , c
quibus ambobus communis dudJrns vmbilicus nempc,in ventrem animalis pe.
nccrabat, & quidem in parte admodum inferna, podici plane vicina . Erat au-
tem prominens hic vmoiliculus inteftinuK forma,crallitudine calami gallina,
cei maioris . Difcilsa igintr vitcllipclliciili , dc tenuiore ligneo cufpide , mea-
tuivmbiliciimmifTo >in ventteropeneoaru, quo aperto , Venulam omnino
(anguineam jtcdLi in hepur tendentem Mendi , quod hepar cum fua vcficula,
fellea cpnlpcCtuifemaniFcfte offerebat, Corculum quoque ipliim vidi, ve-
runtamen vmbilicalibus venulis deftitutum, rubicundum hoc valde crat,cum
hepar c diuerlo minus rubrum ac potius pnllidiufculum appareret
AridotciM Occurrit iterum hic aliquid,quo Arilloceli litem intendere valeamus , eftq,

^dc- ipfiulmet authoritas 4. de pan. animalcap. 1 1.

ymhilrcum omnia habent,a\t.,qua
tor
rvel ytero 'z/iuiparts tdtmtttr , Vel ouo omparts excluduntur , fed auibus iam adultis hie

delitefcit , incertufq. tfl , Vt patet per (fenerationem eorum , Inteliim namq, coalitu vm-
hilicui auram eonlifiit ,
nm 'venarum pars evlla eil , njt in Vtuiparo genere. Hxc
nefeio quomodo cum fiipra dicris concordent , quando ex corde meatus ve-
,

nales languigcros duos torcuofbs , ad vmbilici regionem ferri fcnpfit Neque .

enim intclfinum,hofcedui3:us,lcd meatus venales,qualcs rcucra funt, appella-

Qid pro uic Eli tamen nirliis quo AriHoteli fuppetias ferre valeamus , quod inllar in-
.

reijonderi tcftinuli mcacus liic fc habeat prorfiis , vt iam ex propria oblcruationc notaui,

ex qua hxc quoque addiderim In regione vmbilici , non latis adhuc pcrfccli
.

pulli , foramen latis magnum mihi vilum fuit per quod commode quis cala-
,
iniim adigere Icriptorium, per idemq. foramen in ventrem facile iidpicejre^
poterat quare vmbilicalia etiam vala hxc mobilia erant, nec ventris cuticu-
,
 . . ,

.rrZfO.T^AlJRI LVNCET'EXyosiTro:N."' (Sj,

alio nmen jbuurim puJlo lam pa-fe^fliflimoi, forameh th-

Ixviggkictnata' p,|o. |

liand amplias comparcbat , iednec veftigium vlhitn. robrum , ncc cx i

Titello latcam> ec vas vfpiatn vmbilicale apprebat . Quar^ Verillims Icripbc '

^rifloteles in adultis vmbilicutn debtcfcere ,

cum in pullis omnia conlumantor
ialbrumottEeik^ nec vc in nobis aUcquadrupdibus&,ftgha &cmmcmix
r l.j.

3*linquaniur-. j;-
v - . . -,v

Sculcam acveranamP<(ritt^opinionenij qua fcripHt primos parentes !now

ftros ,
genitalibus in Par^difi camiHc , nec nifi poftquam ob peccatum ckjcli
fiserunt , eidem'naftos fuifle , reftc Li^aMiw Parte prima SinguUrium (iiorum Jdfi &
exmfdtat .
Qu* caula enim inllituti coniugij , aut qux generationis rarioifini^

fec? At non minus hic mihi ridiculus, atque Karacellus delirus, fuitTc videtur, J

cum inquit : De tamen conit[lHrt^., tAdamum eo earmffe, licet de & vmtriii.

mMfit manififimm , oMt modmt creatiomt non fit exfditatus . Et licet in arcana DEI & i

anquirendum hon putet , exiftimat tamen pi^ cogitari polle , cum Terra mr
gnl matiiz Ut , ex qua homo fadius , huncctufdcm glebx qux reliqux terrat i

afiixa eratjhzlille , ita vt in ventrem liratas fuerit , tergo verlb ad cxlum pr

: j

t/enhiliemt itaque matri fux , telluri nernp^ coaluille , pollea a DEO verfum , i

'
e Ipiraculum vitx ipli infpiratum fuilTe j' Quali vero is Creatori vel con^
tiurius , vel Ipediator allitillet : aut DE VS ,vt f^mklicnrn edbrmaret , adtuali
illdhxlione ad terrx glebam opushabuilTec , qui vt hominem primum vndiql
perfediillimum ,& non tamviicetibns, quam minimis ac lingulis particulis
f quas nos fpermaticas dicimus )
ablblutillimum creauit , cur non venas & ar-
terias vmbilicales, & leminales qUaflibet partes pollmodum in generatione &
hrumani generis propagatibne maxime necelTarias, eidem fimul omnipotente .

verbo fuo,vt pie credere licet, indiderit/ Sed hixurians nonn unquam, delirans
aliquando, &; non rarofameheus itttelleftus nofter , necelTe eft habeat, quam
filbinde offam ingerat, coquat, recoquat &dcprauet. ,
Verumenimuero ,ii penitius' ritni introlpiciamus , forlan non' tantum erit smV

>4aiurx miraculum j e/iprot hos Americanos , inloilptum dorlb vmbilicum ge--

rerCjVt dignum illo Iit epiphonemate quo aliquando Galenus cxclamauit
,
cum per angirilum adeo ccruicis vteri Ipatiumjtam infignis magnitudinis p^remi-
feetum prorumpere videret hoc humanum fuperare ingenium, nos id mirari tjui~ 'rS^ni^ob
: &
dem pofe , inteUigere haud po/c Sunt enim Suibus , cum in vtero adhuc latitant,
peculiares quxdam ,
paucis alijs conceflx bcftijs proprietates
,
quas tAqua-
, ^
pendens Cuo ac fotvnato fcetu opere diligentilfim^ obleruauit, annotauit , fle

figuris xneis dclincauit eodem lib. cap. i. duas illis laltem

. Etimprsmis "
cas in vtero concellit non tres veluti Oues habent fle Boues Allantoide emm,
, , ,

ak,drl7m(/r.Quamuis parum fui memor illo iplo opere figura 4 9.porcinum

fatum depingat cum allantoide , fle conceptis verbis ipfum tres naberc tu-
nicas dicat
Secundo in
omnibus ferme animantibus diiSIas prxtcr tunicas,carnca qux- secund;
dam adell lubftantia, perquam valbrum vmbilicalium radices matricum ve-
nulis adhxrcfcuiit Hanc carnem nos in humano fatu nunc placentam vte-
.

rinam , Galenus vero adnatas carnes adenofas nominare potius voluit Ego in .

omnibus

DieV
 ,

6s6 AUA ANMALIA NOyAElHBP. NARD. AJ^. RECCHT;

'

orno limsvitif aris , iit, ^Aqisaptndini^^kohb.^Cii^. i. iiHa fkdi comtam hanc m~

lemae fiAfiantiam ctmptri , ftrtis , sOr pijiiiut , vttHmtfm. fatum

miforum
gefiantthas , htcefi, <v^pdrutd\/\u4tUthitptnnaim , qua qt fimliun
'

'
carnthus carenti, -.'K i ..l.r- i rnti., iir>
Tertia .

. C}otylidohefiacm,habet|fik)i^us & vtenis . Hos enim

HilL anim. cap. i cornigeris falcem concelltt , &: vna parce dentads Sc
lib. ) . .

praeter haec etiamLepori Mtiri^C iVeipenihonu Nam czcms verinque den*

Utisiveluii porcis &'quis,vuiuim au itoA a/^atn jed lxuemdatam.circ.Gu(k
lib. ij.dcvfupart. capJtihiiuiitj3ei<cttun reddit, quotl ad falicndunu

"
procliuia fine cortugera , idoaquei?Qt()fIcd)llibS, quibus vmbtlic^lia vaft m
tricifortiter hzrerc:dbeaht4)0f]ttis-Jta^e,;,.qCB. caincafalic, dc.lxuflmiaM^
rinijVt Anatoinicispa!tvtwisfeim,habet*.,i.a-iiv..i,t ;n I iV.i. ..y vV :3i;'

^'1'^ membraha ChofJkart dki&iiptofuerea^plurteMsitttcrwm^aik^ veai*

inquatn,artcrij(^e icatee, quibu&Kteropcretnaeiter affigituri. l-hcc ideo cum*

I
ca carnofior mulco eA,aiaflioi<qqi*^ id plerilqalijsanimantibus^euenit.Qa#
cum vafa zqualiter & isdiSemKn:Mro:fiu<rum'quam.deorfuindifi;urranCk
quidiDMum cllj.fiBeqq&infdeciis dor/um i quant eiurdam abdomen mlculpi
s pofiint, & ibidem vmbiUeuim. cphftitucci ?iNequc enim adett Kiq pUcxmta illa
qiix.vt in liomine^ficdn',quamplqriftfis<alijs. anunalibus , Icuti iitlbir pe(!iaii
,

lemperScabdomeninfegrtjfubquavmbiUfcu&ceuradjx in vetiurem figicura

Quin porculus fiio dwwapotiusr/ (iir)pf(r.*ltifeS(Vndiquc, nep admodum lan

> (edipedibus. haudiua retrariis 'liberior rlaotat^ipuquftperindeeft^

Porcos co
pit lagma* iiue.per aqualiculum ifiue perJumbo^^limQnt.umrecipiaib.modb.-pptlne a ma<;
e fua habeatur,&;vej itv.vscip materno etiam (quod.huieanimali proprium ac
procl*uceIl)laginariaddi(car ^Atqnehaec.calilaeft, cur neque tam longus ii
.
aSrfuiTiia
uiiwiuni homine yip^illKus extra corpus Ibecus , ad matricem procendaV
porco, atque in
tur. Quo enim plures fiiot mRVtero fQptustcbnecclIariobrcuipresvmbilicos
Cor porei exificreparcA. Plurimos autem Porca ^eAat , cuius y;erus gyris & aufra
^tus pl* Aibusfuis,intcAinis noftrisjbaud multum cft dilEmilis , ideoque itctuuitu
capaciilimas. , s

Addo hoc etiam , arterias vmbilicales multo viciniores efle iniertioni fux,'

fi in dorlo ingrefllim nancircantur,adi/itfr nimirum arterias conftitucxicuns

Artrri; vn pcr lumbos 6c dorfum defeendat arterix Aortx truncus , quam fi ventrem per-
^r onfi tundant . Cum
enim fi per abdomen introeant , non rcta ab Vmbilici regior
dorliim eas ferri conueniac , ne, inteftinis , ac Mel^xo impedimcntuai
tt,w^iS"o
K, font concitent, ideo ncccffe fiiit, vtrainq. arteriam, ^d vcficx lacera glutinari, prcH
tioni
.
pagari,& ad Os facnm , vbi dcfecndencis arecrix magnx truncus, propinquare;
nac ratione enim arterix hx ncc nimis pendulx , nec minus tutx incedant k
Cum inquam, tot adminiculis Natura indigeat, vt arterix ha? fecurius ab ab-:
domine ad dorfum perueniant per compendium potius , & ex coofiUo atque
;

deindullria tgifle cenferi poterit , fi ibi ingreflum molita cft, vbi citra am-
bages viam inlertionis (uxinucnit immediatam
Vena autem nutricula, etiam fi, intra gyros inteftinorum inferta , in liga
meritum pollea. degcnocct ,, cptjjjidcm mroen anfictibus,ljaudquidquaiiV4
i..........' obllat.
 , , , ,

IO. TABRI LYNCEI EXPOSITIONE. l'^

& Hepatis cau* pard dorfa
obftat.cutn neqile in vcncr.e fiw cofdcm impediat ,
,5rur
pjbuolutx, in hoc Apro re<ftcii\figatnr ,
illudque nonalucr /ii/penfum .teneat
Wim in nollratibus v/imenirc,lolcc Atquelixc fufius ferian alicui a me dc- i"*
.

qu^la fuilTe videbuntur, (ed rei nouitas , ordinis peruerfitas , & anatomes ne- g c4['
flitasi maiorem ejuotju? lucem defiderabant . Venim non omnia fimul &
lemel. . .....
s. Hoc autem fpeculatione-pbilofqpivca;&: anatomici dignifllmum cenfco
, c,
quod nifi exiguo ppll mortem tempore, animali huio imibilicus exicihdaau ^ poli mor-
tam tetro carnes more corripiantur , vt nares etiam,nedum os illa.s longeior-, af
rcanc & abomincncur . Egq hiemei imbecillitatem ingeui/ingenui profire9r,
& quid certi de haere ibtuamidnambinio iflerlQr J^ili.alKui hoc amdcac,f5ti>j
rom lEuai per vrinaculum a Vefica advnxbilitum ccndcns,leu vas.di-' '"s
*-
'

&UDQerurapefe,& vicini* implantari t quod animal hoc pcilimi forfitan odo-

ris yrinant abeat icuius vapor in mortuo i*tcntusjnoc.wiinviucntibodiBril'''"'"

pjict siiaauraii,calore difSatus, integramcarnisinlalEim,

perpartem poit par- tc!nc i
nth.vtdicilbletiinAcece quear. iVrin* eniaLquomndain.tnimalium tamhor^ "v.-
5endumftpni,vr iiieminciiQlcraripoifint.:t quod mirum cll, fi tjoidlimwl'''
ind}ucrinti(i.tii)(^raiii;earundcni radtcitusjunprciiamrcruat..C6tiguanihi tCA VriDx qiio
gumcntuiacuiuliiaai Ubelladf4//ficmeliviinac61purcan'.qaodlicqtnbluifIeiB
im, odoris optiniTrQ*naisxonl^rfiffctti,aeridintiffimcexpoluiifem,im9 m
pbres port annos aha Chaiaitnrgathcnicbopeririinilfillem^iiihiltamfcacgi 3 ichocto.

tuappcctinachccnrtis illuciinbaauc, Ktilmhqinsplaiirldaris asicpacamdus-mi-i

hi portea fuerit . Hoc autem ftlis Ammoniact, qui vrinxine(l,fxroiicliadlaiis*iAnimo-
bciidum quem qurexperiti volet, hicf8lfm.&calccm vinam in puluercmlrc- IHmiitTn
,

<ia^ abfque igne 6c ablquo aqua , quodliipra quoquo monuii milceat & co
, ,

iplo temporis naomeoto pulucrem qualibet latrina mentiorcmiixpenenir .

Sed & fors. etiam ad hunc vmbilicuna componendum ex intclhnis portio

^
quardam dcriuatur; quod licet monlirofum fit, m hominibus tamen Jubinde (an apor-
quoque accuiille Medicorum oblcruationibus docemur. Simile quid a!Tiadvm
/ 6. de abditis relcrt: puerum odimellrem ic curalfe, cuius vmhiLifusdiguis
^
quatuor exercuerat ad penis fimtlitudinem, cx quo lubinde ipiritus erumpcr
bat c vade medici iudicabant , intdlini mde portionem enatam tiiilVe .-'Benime*
niai carnem eam vinciens ac fingults diebus ardlius deligans., Ihringeniquei
,

non prius dellitit , quam prxmortuam partem feliciter abltuliflit, illaquc pue-
rum excrclcentidlibcranet. - rri Pan'
Parem ac geminam fcrmehifloriam pauculos ante dies ad me per/cripfit P.
PmiIms Caloruj dodils. T tfimi Tyhenm, c^uod nunc f initarem CafidU dicunt, non
autem 7'/?ri Mttaurenfn,c^od vulgo nunc appellatur S. tAngtltirfuada Me- fciuatio,
dicus, cuius ardiorem mihi amicitiam conciliauit CanlusCrattanus cx prima-
pw',.
ria nobilitate eiuldem vrbis, vir & morum iucundicate & agendorum nego-
,
tiorum dexteritate Jl(oma plurimis carillimus ( quo nec filius cius Vadas dege- >po.
a
ncrat ) Ant. AJarsa Cratiant Spsftopt olim tAmenni , Icripds clariisimi Nepos Is A"'- .

/igitur i^a/oriMadlbpulantc Gratiano, literis referebat Menfe Maioanni

, 61 j. IusA-pX
1

(Nobili cuidam. Tt/erttattum natum clle Hlium cura cxcrcfccntia carnea qua-
,

-if- dam
 .

< sS ALIA ANIMALIA NO V>E HISP. NARDI ANT.' RtOCHI.

damadvrabilicumfica,qu*inteftinircfti excrcmicatem prob^ armulabatiii''!
Puer hic prima die,per anum,inteflinorum excxementa in vtero coUeftajfei
(:undo vera per vmbilicum tantummodo reddidit . Fuerunt qui hunc miniati
vitalem pra:dicerent : cum, quia rupta , lacerataq. ea in regione inteftina exix
Rimarent : tum quod ftyJo Terreo poicis foramen tentatum , vitra trium dia
,
gitorum tranfiierlorum fjjatium , penetrationem non admitteret Ctdorus ea- .

*> men ad curam vocatus, diuerfum irafIt>Rbiquc videri dixit. Naturam -hic
luxurialTe, & aliud inuRinum reRum ad vmbilicum direxiiTe . Primo, quoniam
ventris crepitus ( ht venia verbis ,& auribus honor )przter fzccsjcx vmbili
ca prodirent : deindp , quia puer nec doloris indicia vlla prxbcrec , nec vena
tretn tumidum haberet , qux in intcRinorum laceratione adefle flgna debe
bant:poftremb, quia nec mater in partu quicquamprxter Iblituni palla fiiiA
fet. Qmre fe iudicare, vbi excrelcentia illa paulilper confumeretur , du^ia
^ hunc prorliis obliteratum iri ,& per locum a Natura retrimentis deRinatiim i
eadem deijcicnda fiare . Voluit igitur , vt arft^ falciola fericea , omnis illa vm4
bihei prominentia Rringeretur, eaque ignito ferro inureretur , id quod felici
cum fuccelTu peraiRum luit . PoR aliquot enim a natiuitate dies puellus hic i ,
ablque eo, quodintcRini redi occluho interior vllo inRrumento chirurgieci
. aperiretur, per idem, velutinatin-xconfuetum locum, fxces depoiuit, lac Icm'
per alacriter fuxit , nutritus fehcker iuit , hodicque cum annum &rme poR na*
talem fuum diem compleuerit , viuit valctquo, obliterata illa omnino e^
crekentia. Hxc er Celm datis a^tne literis excerpta, Medicorum filijspropo*
nerelibuit. ,
'.-.rr p
Mihi tamen magis perluadeturj virulentum ilium vaporem, Apri carnem
, ^
'contaminantem ex vrinaculo potius Exhalare . Cui enim vlui in omnibus pror*
ilhs Amtrittwit., inteRini portiuncula ad vmbilicum annedereturicum
Ius
neque intra vterum alui excrementa (quod tamen veRca prxRat) neque ex-
Vrob^ik

ra eundem , per hunc meatum excernantur ? Hoc autem vt credam,alij(qae^

huM tra
^v,rL> perluadeam , moucnt me, qux apud loannm Lerium in Nauigatione Braiilienll
Vricho lego eap^ 9. vbi de fxtido quodam animali Sarigoy appellato loquitur, quod abfk-,
ftoiKwre.
Nos autem hae tamtdimm , esetrstRis frms
inquit, i 'Barbaris noa camtditur
,

'
manabat Ecce vt renes per quos veluti vrina deRillat,am>
renibus, 'vnde fator ille

nem Rmiliter animalis huius carnem putore imbuere po(sint,quod inno* &
Rro aAfro contingere poteR. Ceterum benignus ledlornonhoclolummodo
miraculum Naturx (iilpiciat, plura iuo loco (cquentur inalijs America animanr-
tibus qux in lummum nos Ruporem rapient Notat enim idem Ltrins eodem
,
.

loco, nullas in quadnipedum genere animantes , figura noRratibus omnino fi-

miles in toto Brafilienfiorbc reperiri Neque folcre Tauoupinambaultios exiRis
.

aliquas , niR perquam raro cicuratas domi educare Atque de Apro Mcxicano
.

hxc fatis. I

Locus nunc expofceret , vt de noflri quoque orbis Apris , Suibufq. mitibu^

produceremus Verum hxc abundantifiim^ tAldroaamdus vel Dempflt-
.

tibni iJi-
potius collcgic qui adiri poteR Non poffum mihi tamen temperare,quin
.
,
dentdus (altem aliqua denbem , cum hos prxiucim roinaco
ex (cfiptoribus
&cmi*
 . ,.,.

i! ra FABRI L YNCEJ 'EOCPOSlTI^aNg

& eminentes iri ^ytumioau hoc noftibabcffe dixerimut, vi vcrriifqrie-aniitulis
^i! jo , rA-jirj^rnri iv
pobe magis difSrrentiapatefcat ,
i '

t imprimis quidem ex jiriii.Hi&^tAm.cap,).EUphshte hdeutAnttfdMrfim.'iV9e[U^

cutA ia tnmdences
rvtTgtntts,qui ftoni /nwMf.Hif onutino contrario fanc fitupofiti Aproni,
cxcrti tam iuprions quam iniericfws maxillae jqaaTOOif;rtaiicfor
Proprer hos pugnacilhnMHn<dkitur amkhr-caaibas lamsioe fotmSdaffdUttoi
quibus etiam ne lacdantaf j grauiMfqi wkietcnairvl*>f*fcMiUift^iMi^
lonbus indui,adapariq. (blente^/rw,pitfy^ri<w
tutre firnnt,
CuireittfiimoniotnHomtrttstumrit , ^ll>urnatuetuiietitemi'-Mi^
Kus lib. j cap. t o. Et Gyllius apud euudcm ex Ofjiiana Ub.|. de venatione. Cunt
.

ad terram proAtdbitiak, ca0di&iiiStith4ffii MHitaMt,deiit<df ffUiu inflammata

anhelitu tantopere igne/cere dicunt ^,%ti^ftiisjfist>^ice fetam detraiiam ad eiufdem
etiam inifirantis dentem admouerit , candent m orbem contrahatur , ^ aduratur ,acft

eo dente canes in/e^antes attigerit , flatim ignita <venigia pelli ipforj. imprimantur
fulminei
Atque hinc eft,nifi fallor, quod antiquitus eodem modojo<3bq.fulminc afflatas, anci<}ttitus

& Apri dente fauciatos haberent Hinc apud . lo. ^ccamor- Apn deiw
tes diceba*
phofeos cor.

fidmen habent eteret in aduncis dttttibutadpri,

Inuijumquemihigenmtfi.
Nec fine ratione, fi fabulis fides eflet habenda cum uddouU tantopere, ob prae-
;

cellentem formoCtatem ,a Fwwadamatus dente fub inguine percuflTus

incerierit,qui in fuipoftroodum nominis florem commutatus , hodieque Fht
jiidomdtt , herbula illa Chatfi* tnelon fade aemulans flolculo fuauerubente pr*-
dita,a Botanicis appellatur .
Quapfoper iurc merito MarttaUt dixit
Dente umetur dper
Canom
Atqui,vteundrie canibus mortem minetur haec beflia,quos lethaliter non raro Apronmi
ferit , hoc mim tamen ab amicis venatoribus relatun\ memini : vifam fibi ali- fummum
eft odiuim
quando fllueftnem Icropham , a phmbn?^fljbus inlrguaa fa ucusam , e x quo
inteftina lorigb traflu prolapfa in terram decidiflent , quifius^mscamsmor-
daceminterinCdtnftftt WflliftltitolumqiitlfQAalft^rtieiiefi flum ipfapar-
tim cura canibus liuftaretur, partim curfu fibi confulcret, deuorafle . Eli enim
sntef Ctdiat: ^tld{na<piit:ift^ruos , Lupos
Vulpes, 8Uiahastw^ilUwriaihifOii^5io^i;!,.;ji;.K^^^
- ' . Ariftoidtesit^atoliMolibmieap.' J> 4litriW(iitt*eiiiU}oitipirw^
mq l<o perpendentur
iril;taiSHn;j^ riQUi9 pMdwteworos.Sigte;qn8ta minores Minoret
ruat in f-
Ego inter Jw-
dqritesxillospiflcipudquatqerikquifotdbewnHKnr^-reperiri. ,ipinU den*

4mcaScrbf^^eilftc*|>oiprolwppQiiinm4tAcD:cm quoprxtcr didos

tes (^oam
in martbus*

iam quatnr,exertM ,iiurliiifinrNttgflat^iidim i atijisfcint&s bsiidquatjuaooa

iblidos sleMfafci>09iqwoqu*}iiih^^ iteKillaintctioidncilbrcsiy^^^ QSpe deii*
Sue
pxasiangi!iAei^Utimd$ ditnidiq bmiiMtofufiaptcn^M vtrolibct lateremd'
tes in
filueftri ni|

lares proflant Ih jSiperiorc vero, non nifi quatuor incilorctimolarcs^iuoin

.
merecKVr

vtroque latere odio, ferrati omnes, &peiflinatim inferioribus molaribus rc-

fpondentesjvifuntur. Erunt igitur dentes omnes fimul fumpti,quadragima
quatuor.

>
Dit^ilL -J l.y
 / ,

ALIA ANIMALIA NOVAE HISP* NARD..ANT. RECCHI.

inftar omnia dimenta atterit
d^ vtpin^efcat,& humano genen non prolificum
li: modo, fed nutritiuum maxi
<g^ac<xia.Nmctde^^^
. .
..
qmdtm wfmtrffimt, amm^m ipf*m pro mU data
dUitefe Chryfipps c
*UoiT4 aj^tfccnd^m homimiusMfuA ,nil>il gn,it wr4
.
GMUnus.ii, quxfndc medicamenta
Sffi peti
tranfcribpre videamur, & vtpenfo
plMfibus adhuc Americanis nobis
animalibus reftar. f^i.A
|w, ciamus. ...... .

"
PELOH tCHIATL 0 I T LI
'

Omt Ptrmua,

ESGRIPTIO. i' '

' '* 'lud-nf.:; rr ffjjj

X P R ESSA ha;c ouis Peruani Icon piOuramfctis bene
,
collum hic paulo elorigattoi
ctius /oilpi debuiflet
prbdiv- &
, ad Camelorum fimiHtudincm
. Ca-
put equinum propemodum videtur.. Aures ecaa$ amroiv
S: fum porrigit. Totius color corporis fiibdaHus eft, magis
[
i
tamen in ventre albicat . A capite ad caudatq per dorll ipu
|ubfiifca^& femora verfe falcata,
Sr^ atquerc,
efl- Pt'*
olani A- I*
verum equini potius, ac

Jngdxnigteft^nT.^

SCHO-
 . 1 . .

m. Ei^BRrXyNCEI.XCTOSUTIONE. 66

n'tt ,
. S C H o L I A I V S D E M.
1 L

H Vnc priuf(]uiun

iAi*rtcsni 'dvmo abituriens , relicjuic

lertnonem latinum
,
Commentarium aufpiccFj^virum
MT, exai^iHimam animalis huius delniptionem & hi(loriam,c]uam mihi
prxponere : qus exHiipanico in.
vcrfa, ira habet'. c
fuit F,Gttgerij deEgli F CrfJ de
Soliifar Au
thori hanc
Ollis httsus
d^Uriprio*
nem com*
muaicauic
- quod maiore ex parte, in T^gntPer,
fiue Oiw'i 'fln*<Mi#!,'animaleft,
Veluti in proqria,' ac naturali fua terra, (uoque magis temperamcncocon- locos.
eniente, ac vera patria, naicicur. Conducuntur hxoues ad alias quoque re-
giones, vt eft 5Vi*4 HiSfanif.kd curiolitaiis magis ,
quam gratia vtiliratis Ve- .

rum irt PrrsMW /?e^na omnibufq. eius prouincijs , qux quatuor milliariorunu
max.maa.
tnillium includunt /patium,a Potoji ad Caracas vfquc numerus prorfus ex- ,

cedens, & infinita rere eiufmodi animalium multitudo inuenitur, adeo vt

.

aioooooo. quatuor milliones , vt dicitur , Hngulis annis abliimantur: Sc

fiue

ita paulatim numerus vfque ad Ciuitatera Cufco in pluribus prouincijs,qu.T in-

cludunt rpatium quadrigentorUm & quinquaginta milliariorum , gradatirm.
iecrclcit vfque ad (^4tr*e4s

.

Animal hoc vtilillimum tam indigenistquam aduenis cxilHt . Incolx enim Vnlifas hu
ius.
bmnes luas prope opes ex hoclolo lucrantur . Hifptni vero breui temporis in-
teruallo, adeo huius opera ditcfciutt , vtin Ht^anius inde locupletiliimi re-
Qii tnuam
deant . Quia prxtcrquam quod eliii fit valde commodum , omnis etiam gene- di.cris por
ris merces Si vnoi in alterum locum tranlportat. Imponitur autem ipfi com-
muniter centum & quinquaginta librarum , quarum quxdibct (cdecim pendet
vncias, onus 6c quod robultius paulo eil, ducentas ac quinquaginta ferre non
:

^
reculat .

Qi>*ofom
'
- decem milliariorum iter ab(oluiint,idque ad quinque dies
'SingulisdiCbUs temtus vo*
hic oues continuant, quarto enim vel quinto die plerunque quielcunt,& fic hcianc

itinera etiam longiora ad quingenta militaria perficere folent . Firmo ac fecu Secure in*
Ccdunc
ro admodum, pallii incedunt , ita vt haud neceilc fit , farcinas diligentius ipfis
alligare,
quando prxlcrtim lam bene cicuratx fuerunt Occupantur maxime .

Ia piineris
in tralportandis mincralibus.prccipuc vero ex Monte PotnfiOppidt /mperia/u,vbi portandis
continuo trecenta millia horum animalium veclurx adhibentur , vt ex monte valije oc*
cupaocur*
illoinfcdtum argentum, fiue venas metallicas argcntiferas, ad illos artifices con-
uehant , qui argentum a petris ac fxcibus firparant . Rcuehunc poftmodunu
ad eundem montem commeatum, alimenta, pro eorum qui fodinis przfuht,
& operam fiiam ibi infumunt, fullentaiione
Hi Oues pofl tertium itatis annum portare valent, ad duodecimum vfq. & ^
C^fanro
tcpnie }a
perfcuerant,quo cxadfo,iam fenio confedfi moriuntur.Hll hic beftia valde pi- boratepof
Cnc
tuicofa,cicur,domcllica,& ad Indorum naturam feu confuetudine maxime ac-
Cicur eft
trdmmodata.QiwnJo iter conficit, eique alicubi mora diutula Itando tranfigen valtStf luc
bdha
da cll:-, tum cautilUmc genua demittit, tenditurque corpore (iio ad terrara. .

deorfumdireiSfc fecundum longitudinem ne ipfi quod portat onus, dedorfo Camelum

, in decvm*

decidat, non fccus plane, atque Cameli facere couliieutrunt Quod fifibilo .
benJo imt*
latur.
- Kiik a luo

-
D I c . lU
 . . .

t6t ALIA ANIMATiIANOViEHISP^NAJl.O..-ANTaRECCHL

a fuo dadore moueatur , erigit Ic in pedes ftacim , fuumque decenter iter per

Noflu nu- agit , nec in alteriictum magis latus declinat ^ Comedit autem modo hic , mo-
infum 1 vtcunque vbicunque potell . &
vero nunquam comedit , ma- Nodu
fame ome jima licet fame conficiatur, fedfolumjjlud.quodintcrdiujdencibusfudi*
"
commolitu m iBgeHitjnodf ruminate Dormit 4irode,tBfizi5 tamen pedibi^
pitientcs Plurimum bx pecntWs laborando fufFerurtiiSili iquando .vitra moduma
bOTMdoV fatigantur ,
oneri fuccumbunt , necratiovUaiqu!brefurgaoc, compellcadd
cay/ppcritur, ctiamfi percutiantur , vd.ipfis tefticuU quod vltimum dircme-
fimlauqiii dium,comprimaOtuf ytaUquaodo^ropter . cdlli ; longitudinem, cxvtroijuf
latere caput terr>T illidant, nec ceflent prius .
quam foras ipfis ocoU , ae,>i
i- rcbrum erumpant atque ita tnilere, moriantur. v. . .. . . j j /, ,

Spuunt
vicmos.
in Non habent, quibus le defendant olia arma ,
quain fpuuiaa , quotUbi viciotn
^ dqr/oexccpiit,ouiflb>fp.val(i!i
t^ior
fiinilis,nifi quod lanam hxc habet circa ventrem quidem longiercm,, V8j &
de aliquando ad dimidix vlnx longitudinem, ea vnOiatquBslfcro Ucersdepcqc
det Sunt hx in colore Ijmiles nollratibus ouibus, albi, nigiipardi,;Vie.|sa oRir
.

nibusmixti,qux vltimi coloris oues, vocantur abincolis4tfraW(W..j' juuij

loneitiido Longitudo iplarum odo palmorum, fiuc fpitham.arumfqulx Romanis C49ti
dl mcnfura)excedit,akitudo ad quinque vcl ,fc,xpd>Prdccttdit.Collum folum
Collum .
quinque in aliquibus ell Ipithamarum Capucbabcqt bene figuratum , oculos .

cipac magnos os aliquantulum eminens leu longum , )abra cralTa , inferius autenv*
,

Dentes .
nonnihil pendulum Dentes lolummodo in parte inferiore , anteriores nemps
.

feu incifbrij adfunt, quibus fuperior carce maxilla, in qua foli funt molares,qui'
bus 6c fui in inferiore rpfpondenr.Inhac inferiore duo prxrerca, in vtroquela*
Aores. tere finguli nimirum acutiores & loiigiorcs Aures mcdij palmi longitudine
, ,

Pedes . roftrum verfus portedas gcruciquas ad auditum facillime mobiles habent Pe- .

candi des ad vaccx pedum formam fune. Cauda eif Ipgitudine vnius palmi ereda pa-
Oeniwie. ruipcr,paiixillum lanx obtines. Stercus, c.iprinum xmulacur.. Genitale malcu>
Ium tenue cft, & recuruum,pollcriores pedes verfus dcclinas,ita vt inter fxmo*
luiorio^
ta meiendo,codcm loco, quo txces c.idunt,vrin.i profiindat.Eft autem luxlirio-
fom etiam . '

,
. - .
^
*
< * *
ii i

fum valdc,& turpius in exercendo Venereo adu auam vllum Mundi animal
,

nuiieddtf ,

MiJ'." Fimina enim vuluam habet nimis paruam.qu? iii terra iacens ita Ib componit,
vt mas illi fuperuenirc queat qui tunc temporis gemitus fpecie maxime vocife,-
,

ratur, qcc aliud tuc quafl fit,quam quod vnu alteru confpuat,& non raro diem
integrum cpnfumant, antequam adumipliim Venereum incipiant, & abfol-
uant.lta nccefle fepe eft,vt pallor fiue curator carqm, ipfa ad inuicem acccom-
modet ,& adapter , fi modo velit, vt pecudes fe liix mulciplicenc . Patiunt
pollea nollratium morej
sptciti hi
autem harum dux fpecies,S: cuilibet fpccici fua denuodifferentia. Pri-
tumdui . rnum genus feu fpcciesilla eft, de qua modo diximus , & in hac aliqux collum
^itsiii habent ac pedes lubtilia.S: infirm.irum virium, vt fic non pro lanx &vi-
nifi
dus quotidiani gratia educentur. Alix fune panix & pygmxx , & curtos qui-
Fottts ii- dem pedes obtinentes , fed fortes interim , vt qux ad portanda omnia domui
ncctirariaoncra,prout cft aqua, frumentum &c. adhibentur. .

Sunt
 .

; y :iO:.pAB RTLTNG!Ey/-Xl>bsTtlONE'J K;,

I Suttt hae ita robufl*', vt juselibct harum pondus ftrrc poifit ducfehcarum
.
&
quinqu^inta mercatoriarum hbraruln. Aliam fpecie vocant incol*;P<ftw;qo? AiiriptJ
ftonlunt.incorpuleatar,vciam'di^x;Hs minores omnes corporis partesjcapJt cies rcS
di^a
ftxieaaA, ac atuesy habent i 6e'ei(igoi ob id roboris : nunquam fe onerari f^r-j
mittunt, nifi harum aliquriupcta onerarias educentur &paulatim fertvif-
i

liKftant iquae cibum poltmodum ac veftimenta /d*r* 'portant, quando hi itW

b
ad Can^sproficiicuntuir. laniabundant , vt-in fblo coHo , ac capite plus
Ita i>nt W*
dnsfihgiikt habeant i quam tota rioftra Gois & maximam eius proinde co-
,'

jfiatn ex toto corpore Jujt detondent. .Sunt aliquaj iu nigr* , vt ex Ibla_>

Lina adhibito alio artificiali colocci pannoijTTonficmnt, qui cum aterJ
rimb quUs fcrico ccnjpwari facile poiBt . 'Altat fiiatalterras coloris , vt pardi.'t
srtbi i diluti, fiibniffi 164 Similium colorun,Vc apud nOs quoque VidertJ^*"*''^

licet': elbjucipfarutn loniRira mollis , fubrilis, teauisacdelicata

, vt ei hae pre-

tldfifiirfli parentur panni , exquibus aulaeai fiuc pcriftiomata, ftragulae,quibu$'

leftt, mema: & animaliain^nuntur, ac vcilhnenca demum varia coneinnan- Vera pin-

lUrv4 rico bombycino haudquidquam cectentia .i Diniiuy quoque jquam vHa_i

iSrtea alia ae lericea lupclUxiduraiit Quimox hac lana Mnni quoque texuntur;

,

Ijtti I>ama(cenoso{lEot'Ccvndulatbiiniitaatut,& qui floridum fiiumcoloremj .

,i>

pttlt tctitefittHtm etiam annum adhuc confcrujit..n'rV\ ?\rr. u-:, e; .j

' Sokiwiit/iwfir dclicatiBresyqnam reiiqa^}Bro;cib.f(blnari;Qu'anmtfvtr^q. i

iblitum quotidianum ipfis alimentum prxneant. "BezMrJtei lupilli Ipcciwninfgjj^

& ^
fcprdcreanti verum' paruradmodum y6c vilius Vix dfl&cacke, aut xftiraatidnis. <i r*

Pierii mq.^aum pro viee fotum dani i^caro gemellos . Proles vbi nata oil, fu.
bito matrettifequiturl Ybera tantum duo habent, & perpufilla Gomplexio* .

isis (unt pkuitofx, & proflterea quo magis Kgiones ad frigidum c(lum tendunt,
c& magrigeneraaioearuih multi|^licatai;:-pcius (e. habent in calidioribus pro- :
aiincijs ,*quia ftatim moriuntur ex pruriginofa, & combufti fanguinis quadam copUxi.
fcabie . Quinimo in propria fuawatria infirmitate hac, fcabic videlicet, perfx-
pc vexantur , in qua curanda /adr maximam curam adhibent , ex fiilphure &
pinguedine mixto linimento, casnmingcnidor. t: :
t
boraat.

r Opportonemaxime hic accidit', vt poft

'i''
& J'<'de Otie nunc quoque Hucofij.hi-
tradatio iufripiatur Hxc tria enim animalia luno, quxcelebratiflimaan-
.

tiquis illa, flue conftitucbanc Horum cumprimis R- .

nuuu conditor hiflorix L/Wiw lib. i .in geftis Jrrny.mcmiiiic , qui Rcx-cenfiun.. riUi^s^c?
fopuli Row.tanto futuro lmperio,rem primus inftiiuic laluberrimam Cenfu ah- .

inquit ibidem Liaius, ^ueai maturAHerat metu legis deincenfis Iaia, eum caVas do
i^eulum mimj,mornfti.edixit,Vtomnes Ciues 7(omani, etfuitesjpeditefq.tnfuis fujq.
"dtnturqsintAmpc M
Attio primAduce Ade(fent,ibi inBruBum exenitum omnem, fue, tue,

tmeenlibu luBrAuit,idque conditum lujlrum AppelUtum,quiA ia cenfendo finis ftSus efi.

JEc cum hic cenfus populi ,
quinto quoq.exai^o anno fierJet,ac luflrum, fiuc cx>
piatio illa nouaretur : fic pro quinquennali cempore,quod erat Grxeis Olympius,
Z^t^rum Aid Lutinis cxpit Perai5fa autem fiiit illa luilracio in Cumpo Artio, M luArom:,

&c forlan hac ip(a,qiu ego nuc habito VRBIS regione, ad PAntheoo.Eiac
enim, vt apud eundem difeere Z-iii/ licet lib. z. Ajer TAtqmm 9rtm,qui inter
Kkk t yRBEM
 .. , 1 i ,

j<5.64 alia animalia novae hisp. NARD. ANT. RECCHI;

vbi fiietit Tjfbtrim fuit nnficrtums Ai^rti, SMttrtiiu deinde CMUfMt diSnt.
Exquo licjuec, quicquid inter CnfitoUnm & Tyberim interiacec (amfnm fuilTe^ ,

Namffr^jprimaadC<i^/iM>fiaiebacun/Noquu^iiatiaiiftiinec
Ceml^fft-jAdmtinin rQluniniodoillu!m(icn(eri,qaiflDtDiDi>vieiniDr^,bodie<p)(^
quai>A>Hisid nbiD^nis apud ^nxwociioilrbs adeptus edi: jKu i)in , jmi "

(* : VbmlblTiiijum auwai inftitutumfuiile , M*ru dida hxc tria :aiwtnalia inw

niiM -in- tnolari, ex M. Ce/tor fiinimo antiqua; Imperatore , Senatore Oratorfc &
Mwir.
re tnflitit doceri- pofltunus, cuius Ac verba, quo prtfeam magis redolentia
unitatem , ed deledatit, magis : que Ledori etiam grata fore exillimo , ideoq.'
fubiuugo, ndgrtm lnSmrt:fc. 9pme(imftrani Sditmrdia (fiue Suouctaurilia)
^K. ^cinnmf^i XMminitgwUuikmil Sicaicin . Metrt ptit0^teyrtar,fulqM, wijlts
frepitieu vubi ftdem i^fiandimqiemeBtn', ^nnt rei ergo agrum , teneun ,/Swr
dum^'ivum .3 filttaiitUim.(mumagiii^, 'iijnurbs'tnfis,inttififyua'vidiitr--
taum.s.yttfUtuMiemiiue i taUmitates mtemperiefynt probibeffis, defendas, antr^
rrutKtJauekfviaeia ,itu finges , frumenta 'vtiqne , rvirguUaque grandire, benefueeue-

,
f!nau fedieres, .petuai]ui fsltia feruaj^ , duifqne bonam faluiem, rvalstndi-
vire'

mmfmmiht ,domtii,famftn^ueuollra. Etpaulopoft, ybi porcum, inquit, im-

meUbii-s 0gtmrn , euitubimqme i. Pluxa dcijamMMMri/iiKr , SoU 6c 5e(UtaurUdnu

reperies apud Dionyf. HaUscaruaf. Cemelium Tacitum , ^utiLanum, Pelium,

(feriMv AfeonuettePadianum ,ic.3!iioi\itps\ttYmin\xia rationem, quam hic lubensre
linquo, afferunt. -
- >r u-i. .

Ab hoflic Aa vero bzc.tria animalia Mani accepta, an inimica fuerint, quod do

. ftmilibus holHjs dubitare licet , non eft longioris indaginis hic locus . Supra_
certe exXa^eamMnente apud Macrobium, SeuTenx videbatur ideo oblata-,^
Diji fiie- quia (egetem ,
quamCerremortalibustribuit , porca depalla effet : ideoque in-
uifa potius Dee, quam grata fuidc,: afferebatur. Q^e in Me^amorpholi
Ouidio prima putatur . '
...m
Hohia Susmeruijfimeri ,quiafimimaputnd$ : ' .r -r
Jl
^
Eruerit roUro, fpemtjue 'mterteperit asmi. ^
1,
KxGoropiusmetis\\h,$.CaUicorum-.Egregimm'vero, 3l'C,tpidum Cereri appeuuttt;
qui inimicum animal apponunt .Idem faciunt tidelicet , (i ludae ad ceuuimum 'vee^e,
Qud Mi, JUam fuillam dent comedendam Ne vero & pacatiilimz Oui dceffet,quam culpam
hoaiLj affingerent, vt ad (acrificium raperetur 0/dro i. Fallor, yerbtuas carplijSe dicitur
Pauitouis pratum, 'verbenafq. improba carpfit, ..
^uaipia Dqs rurisferre flebat anus.
mihi hollizgratz femper , purz, finccrz& immaculate effe debere vj^'
(i^o . fx fuerunt . Et propterea a M. yarrone de Re rull. cap. 1 . porcuU#(in nili de-
cimo iam die mundiores fadi , facriheio adhibebantur, &obidd{|in', /Inrrri ^
Sacres appellaba ntur. Qui etiam loci Plautini in Mtnachmt maoiiait,cuius face*
tiffimi Poetz hzc verba lunt
oAdolefens quibus hicpretqs perci 'veneunt
. Sacret ,finceri ? nummos eos d me acctpt

lubt te piari de
- mea pecunia,
9dam ege quidem injauminfletteermfiie.

Di: i : -IC-
 . .. , . , .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. iCj

. mihi maltfius homini ignoto
Sic otus in lacrificijs USm vocabancur , vt Firgilius
Manant ItSlas de more bidentes
Hoftiar n&
debeaieffii

Poro etiam exim^ epitheton merebantur, quod prarllantiores ex armentis exL- inuiii
'merentur, kBonertgre^ij ,c^\i 6 d e grege feligerentur Et quis nelcit hoftiai .

acceptas, minime inuilas efle debere, cum ijs quibus otferuntur,(imiIitu-

& &
dinem aliquam 6c congruentiam habere ? Hoc apud Aldronondum Otmpfiernt
quoque obleruauit,cum ciderentur Boues /Srd<,ideft, praegnantes in Curijs 17.

Cal. Maias, TeUnri, ipfa fimilitudine placitur*,vt annus proueniret fecundior:

Terra enim hoc tempore grauida quoque confpicitur . Pordieolia , & Fordieaiia
vocabantur iftiufinodi facrificia & Horiif<l(4 , quia yacca frxgnaasZ/arroni
:

//ord<idicebatur.O</.4. Faft. haechabec. _ .

tdunc grauidnm pecus eft , gretuidx quoque femina terra ,

: TeUuri plena Vtdimaplena datur.
Et veris principio, propter pabuli pracftantiam,pinguifnmi quoque agni im-
molabantur,vt videre e It I Georg. Tihullus eo alludit 3 Eleg. i
. .

tAgna cadet Vobis , quam circum ruUica pubes

Clamet hm^eSfO" honavinadate
Vtque acceptiores t(idimae ciTenr, non claudz Iblummodo , morbofe atquo ?cqiufiS^'
vitiofe excludebantur ,(ed floribus inluper coronabantur, &cornua auroin-''
ducebantur. Sic DEVSOpt. Max.apnd /febraos otferri libi iuilit meliora,
)ulchriora,&: robullioraholociufta : 'Et odoratus eli odorem fuauitdtis E diuer-
.

}b Gentiles etiam Tlutoni fuo nigram pecudem dedicabant, vt TiW/w habet:

'1 Interea niffras pecudes promittite Diti Oais eliia

'
Uta Terr, etiam aliquando ceu nigrx inigram-. S^ SoL albsm pecudem offerebant, &
Heptuno Arietem ad collaudandam maris placiditatem . Quz caula fuerit,credo,
Vt apud Po vidlinia Ottfj heret . Hanc quoniam Pacem tam ob -Hienobi,
nixis nunc precibus Orbis ( hrilHtnus vniucrfiis exoptat , 8c profufis a DEO la-
^1 -11
* * fitnam in-
(II -/Y.
I
& immaculata Ho nucnUtott

'chrimis implorat, concedat illam nobis Outs ma puriflima

1 1
*
,

/lia DEO Patri in Cruce pro peccatis olim nolirrs oblata , de qua D. ioannes Ba cS, le

ptiHa ! Dei , eecequi tollit peccata mundi. Ad hoc lacriHcium quxeunq.

Ecce agnus I"**
-prifeorum oblationes non referebantur , ex vanz mendaces, idolomania ple-
nz , ad mortem , & non ad vitam comparatz erant
Ouium cfus,&: vfus tam antiquus ell, vt yarro de re ruft. putauerit has ex fe-
tis primas fiiiflc,ab hominibus comprehenfas aomanfuefadfes. Hic enim lib.i.
cap. I. inquit, fummum gradum fuifje naturalem ,
cum vtuerent homines ex qsrebut, PafloritHi

.^qna inuiolata vitro ferret terra ,

fx hac vtta in fecundam defcendiffe pafioritiam , eferis
'aeque agref/tbus ,vt ex arboribus ac 'virgultis decerpendo glandem , arbutum , ier4 ,
pomaque colligerent ad vfumtfic ex animalibus , eum propter eandem 'Vtilitatem, qua
ponent filueflria deprehenderent, concluderent ac manfuefeerent In queis primum .

non fine caufa putant eues affumptas , & propter 'vtthtaeem propter placiditate,
maxime enim ha natura qu!cta,lg/ aptiffttna ad rvitam hominum . Ad cibum enim lac
& cafeum adhibitum ad corpus ve/litum, & pelles attulerunt . Tertio denique gradu,
:

a evita palioralt ad e^ruuliuram defeenderunt

Kkk 3 Et

Di

-d by Googli
 , . , .

ALIA ANIMALIA NOV/E HISP.'NARDI 'ANT. RECCHI.

Httius caa- Ec quid ni hoc Eiclum cxirtimemiis ?cum Oues ferardm omnium (feras
sm-
autem has quoque cxiliti/Ic grauilfimi fcriptis prodiderunt authorcs) placidif-
fa 2^*

nalis pfa-
cidim &; fimi fint, ac quictiilimar,& facillima cura maniuelcant,^((inr profcdlo libro
vfiKtas
fuio 6.cap.5 ^.Omnium maxime nii?tal$MiH cues ad parendum /aetUi inquit, Ete-
tum ad njcrba pa/loribus obedtunt, ftd canthus obtemperant , & Capras /equitatur , fimnl
&
inter fe amant Luporum infidas minus idcirco patent, quod non ita jtparatimi
.

reliquis errant quemadmodum ftnguU Capra i gregibus fuis figregantur ,

,

Vtiliratem autem palloribus fuis maximam viuentes , dum lanam prxbcnc,'

& varia ladlis opera minillrant , & plurimam iti cibis quoque occilie afferunt
Non ignoro tamen nonneminem V4X agninam carnem commendare , ex boc
Horatij loco lib.cpill.i.epill. 1 5. . . V' , ,

An caro a> Patinas canabat omaf

cnina o!:m
^rit in_j Z/ilis tgd agnini 1

pretio.
Fuiffe tamen /igninum caput inter gula; cupedias, ab nAtbenao olino repofltum , Sc
a Plauto exta agnina , veteribus in dchtijs habita cfle obfcruatuiji , Aldrouandnt
refert, Plautinis his i n/y?do/9 verbis.

. ..d
^

Pfeudolearct[Jehoflias\ 'iV
Fiblimas , lanios ,'vt ego huic facr.ttjictm fummo louit r . u .1

j ... Nam hic mihi nunc eflniulto potior Juppiitr.,quan%Iuppiter. ,i

VA.^olo viSimas ,agninit mrextis plaeaUvoloi. n .'..vO.. 7.

, C. Propera, quid Has f accerfe agnos, audin!',quql ait luppittr-. .'i.

Caro ver- -Et nescertehic jUpma tam argrotantium nonhullis J' commlelcentiumq. plcrif^'*,.' '5
uccina hu*
datur quam fanorum omnium menGs fiiio caffeacoHini arietuin .carhsk
tamalias quam elixas non line palati delcdlationc apponimus
.
Qm in ffifpa^

IJitpjmica nijs cgcrunr,non l.atis luperqucimihi hanc carnem, per Antonomaliam

ptzlcrtim.
CarncTo diclam,ob laporis excellentiam ,.niitrienili pracllantiam, & c.opixant-f^ ?
mallum horum abundantiam, laudare & depriedicarc potuerunt VeScuatur .

enim ibi Thymo , Serpillo .Saturcia, Libanotide 'coronaria , quam Rolinari-

num vocant, CytilbjLotoq. & ahjs aromata prope olentibus herbis & frutirr^.
cibus, acre quoque gaudent liberiore, quibus omnibus & carnL nimia adir
mitur liumiditas, & odor acquiritur gratiflimus , compftidlior^deniqvie lub- ^ 5
Rantiaad alendum commodilTima roboratur Tradit autem Damianus Goef .

'

Eques Lufttanus h ac etiam tcmpcllatc in Htjpania regulos multos , quos pafto-

res , inquit , Hifpani vocant , tricena & quadragena millia! oiiium .poisidere-
Proximam ab hisrcor, dignitatem meretur nollra hic veifueeum caro , qui 19
VofteaRV Oflienfi agrojcique finitimo Portutnfi, confimilibus fere pafeuisiaginaattu;.. |n-
inana .
ucni enim ad maris illa littora, decimo ab vrbe lapide', ad qux oomfemel ante
plufculos diucrti annos, vt Horww.Pontificium noftrutn ytttteanmk, maritimis
inde petitis plantis ornarem ,
plurimam Rolmarini -illitSs.Qopianl.Tpoiitc na-
lcemem,in liluulis illis & dumetis carhpellribjs . BemOrdsUus Gonteftus c^ai-

dem lib. i . Defale : vix in vllo alio locorum fe liiauiorcs ,

teneriores, ac pinguio-
res verueeinas carnes, quam has Romanas fcu Oflicnlej-iguilalle alHrmauu-,
quas dotes eildem prxtcrdi^s.hcrbas,ipli' praxipui Tab tribuit.. Circum-
tuli enim liint hi agri multis paludibus atque Salinis. 'Saloin aucenj pecori

1.

) maxime

Dio iZf ; : y C
 , , .

IO. FA3 R1 LYNCEI EXPOSITIONE. C6y

maxime prodeiTc f/MWrfW & Cjuseric, & pra-mantes (juafiu liuius rationes
deducit .

Non improbabili igitur coniedtura duci quis cum f^anone pcITit) fi aficrac Rf^ts s,- .

palloritiomUudium quod apud Veteres adeo viguit, vc non Reges id modo

,

exercuerinc , fcd etiam Deos luos immortales Homerus,^poUinem (cilicet Mn~ ,

r/MWjA/wrMW pallores fecerit. Et apud Orpbius Nymphas

hoc eftjVtfcholialles interpretatur, ouium curam gerentes, appellauit. Noiu ^

errabit icitur, fi ejuis inquam , dicar, primos omnium pallores ouium lacilc pa-
rabilium pecudum greges lociare & curare cjepilTe , ad maiora pollmodum ar-
menta tranfijflo
Verum ad nollras nunc oiies Peruaras redeamus Dc quibus quid alij etiam neOeibuj .

'

Scriptores tr emorii prodiderint, volupe cll hic mem.orare, vt nollra magis hi-
ftoria vel dilucidetur, vel.fi aliqua fe ingerit varietas,dextrc eadem explicetur , ,

t quoniam non omnes mihi nunc ad manus libri lunt , ex Aldrottando qua; ,

capite de Ouium loco habet paucula huc tranlcnbam . In Ttru, inquit , re^w-
,

ve , quod Jh ad afcilornm magnitudinem crefeere aficrit Cardatius in opere
calida , euei crdanut;
d c Rerum V arietate,/|/j cruribus, crajjo corpore, capite lougo,coUa effigie quap Ca-

rutli , carne optima , agnorum maxime, caSlratos aratrum ducere , dorjo ferte ligna, ^
i?"- alsa i nou clamare nec molen.os ejje , colore effe tdho , nigro cinereo. Et Z.e<r ^
ApoUoniut Candebruganus Middelburgenfis, in opere de Per<e regionis inuentio-
ne & rebus in ea gellis > de hifcc ouibus diligenter in hic verba feribif. Eqito-l
rum egentiam quanquam imparibus CT* iruptis ad bellum 'viribus , ouiuipi eppia [apr
plet qua equis magnitudine pares
,
,& cetera formdprater maft peSoris Urumant Ga-
melis perffmiles , quinquaginta eneris pondo fuflinent , <vinim m terga fublatum
ad aliquod paffuum mtllia Vehunt . yefei tamen fi urgeantur , /edentes ore canuerfo,rin-
^entes fado odore conffurcant . Si onufia fint tum humi je aedinant , nec tnde 'vUd
,

T -erberum Vehementia ipfis aftnis tontumaciores ut penitus clitellis exontrentur,propel-

, fi
'

fi poffunt . Z^tile profero animantium genus , non ad fupplendam modo abjeniiam equo-
rum in forcinis uiri/q. Vehendis commoditatem ,fed ad alimoniam etiam
, optimi ,
&
leoeri ujum Lana enim tenuitate longitudsneq. t?- copid/acile noliras fuperant
.
, > ^

ipfius tatuis /uaui gratitudtne verttetum atque iuuencetum noflraiium , dtleSlabiltm

Japorim adaquant . Frumtntovefiuntur , [ed paieciffimi cibi-Junt j U/que adeo ueio
extgui potus, rtst illo triduo iquattiduoueabdweant . Hatc cx tAldrouando leu Dem~
pHero. Hic Cardanus
cum F.Grrgorio nollro minime congruit Exiilimauit caMjnu,
.

enim BitWMUr jurmagniiuaine almis asqualer , quodm caudiore degant rc- lu.
cionc-: cfiin-hic contra refotae , iperite has. oues , fi ad calida deducamur ^

lopa i arviccfvcrla in &igidibribus non melius modo habere, fcd inire etiarm.
p*ilificaTev t nollra&fiiililiter oues ait oArtsl.^, Hili, animal; frigoris patien-j
noresefle,quanjjfunc captat'.. ~ '

Quod-aptemiriMJt. Apollonius icribit, afinis- illas 'efle contumaciores, & J,

,j'

quandarij"k^.f4|{uitatcn)iplisactribuit,iion aberrat. 6c oAriRotcles \tsn\-- Nam Afoiionjo.

tJPdlo locoinolisadbus ouibus amentiam allignat , mores llulcillimos . Ori/* &

tnsm genus quadrupedum omnium intptijjimum, dicit, ctem /apeflent oues net aiire ue-
Isnt nifi mares d paflon ducautor , ita enim reliquus grex cenfiquitur
, Miratus ego >

mehcrclc,

vjwogle
 . . .. * . \ .

668 ALIA animalia NOVAE HISP.NARD. ANT. RECCHL

Cue$ Ca- mehercle,non femcl harum ruditatem cum rifu fui, laniones ,vt quo veU dum
nem pelle lent perducere oues.poffenti fi arietem, quem illi fequuntur praeeuntem, forlaii
arictina-f
vellitu l'o ad manus non haberent, cani Moloilo alicui pellem arietinam induerent, 5c
qauocur
eundem, tintinnabulo fimul e collo rurpc(o,prxmittercnc,quem Aultus grex re-
Spc imiu liquusnon aliter atque ductorem Iblitum arietem ftquebatur Atque vtinam , .
qua itur
noQ qui nos quoque Naturalium noAros duces ac magiltros fdentiarum, non lpiu(cu>iK
eunduno
c&t. lepecudum more, vt alias monui non qua eundem effet, fed qua itur, improui^ ,

dc fcqueremur . Hsc pecudum ftupiditas etiam in prouerbium ceffit , dum

ycruccum in patna , erdj^otj, fub atre natoi ,
Homines Dicimus,quibus ingenium non ita perfpicax elt , led lubtiliore Ipiricu animali
flupidi cur
|>ecodes minus irradiatum, quos itidem minime emundx naris homines appellamus,
vocencur
quod ouibus nares ftmper muco quodam diffluant. Omi&apnus, inquit,i/M-
ifMs lib. 5 . cap. 1 o. intftijfmis Junt morihui ^ degentrUms animis Non libi tamen
Sopitor ali
ideo contradicit , cum de Ouibus loquens ( vt paulo fupra memini ) ad paren-
qga contra
dielio As- dum eas faciles dixit. Ferocitatem enim tantum, .atrocitatem & vafritiem catte-
liani*
ris ferme communem feris ab illis remonere, & placidam quandam potius
,

fimplicitatem, aut ftupiditatem inefle,innuere voluit; qua: in comparationem

verfiitia; & fraudis-Vulpium & Luporum manifefta fit
,
quam imbecillam ra-
tionem yocit CrylUu apud Plutarcbum, VlyJJt dc ingenio beftiamm rcfpondcnJ*
& inefle ouibus voluit , fi cum Vulpe conferantur. Reliqua quz Ijemsms^xa.-
bct,non attingo: cum quilibet &cile perfpiciat hiflxiricam F.Grtgorij relationem
multo ampliorem efle , & qiis oiiium harum naturam mag^uac intitniuarimoi
tur, &ob oculos ponat t n ik\v> ni .;sn ,
.>
;

iUia aocho- Nbn'defiinc lamon.-nliaauthorum teftimonia^qotr condultohis loeq faic

rutn loca^
pro nottrs breuiter incerferenda exiftimo , fi quid pra;fertitni^ant , quod nollrx defe-
fiiftoria
confirma- fum narrationis fupplerc queat . loftpbus a CS*. imprimis lib. 4. cap. 41 . ait,?,y
liooe
DEVM paupercula: huk genti, dc iuraentis fimid feu onerarijs bcftijs , & cibis
atque amiAu, in hoc vnico animali profpicere voluifle i. Hoc enim /nd/abfque
vllafcrme cura, fine viduscencdelcdlu, cum obuio vbique gramine vclca-
Oues rc- tur, nec folcis ferreis calceetur, nec frmis autcpbippijs cingatur, m.axima*
ruanc duo
rum geoe- cum vtilitate vti pofliint. Receulet autem duas IjKcics feu genera, laniferuoft
rmn.
vnum , 6e alterum quodammodo lanis carens , ooccibus aptius, ex quo nifi fal-
lor,noilium in Icone propolicum cU animal : lana enim vt apparec,exigua ipH,"
appingitur ' ut, t i .1

Pacot pri- Prioris generis Oues vocat Pacos ,

qua obflinioiffitna funt , veinde prouer
tiMs dicunt
obfiinarifsi bio pertinacilfimum & dura ceiuicis hominemwipsfiWM dicant Ha .vbi in .

mas & la. terram fcmel ira percita prouoluta , iacent , remedijs vix vilis ind&dimoueri
Digeras
& erigi pofliint. Aliquando tankn placantur ,.vbiiBarbarorum qoifpiam illo-
rum trium vcl plurium horarum
,
fpatio cis ailldeat, fplandiatur , & fuauibus
ipfarumiram verbis delimat . Ex lana huius , duplicis differentia ,
patmos te-
xunt incola: viliorem HtnMyrii vocant, delicatiorem Cumbi :& quod mirum
cft, cx vtraque panni parte, ita lana prominet, vt nulla filorum veftigia emi--

Sceundz
neant Tinguntor colore ex herbis espreflb .
. ,

minus Ia- Secundi generis, qua bieuiorisneoapcdana fime, laoc habent, quo lifum mo-
oigera:

uent,

Di. -: .
 ,. ,

t0.r*F.ABRi,t;y.NCEI f ifRPSITIONE. , 669

oene , cura alUjuando crc Ais capitibus dipylTimc a Aorcs fuos afpicianr , quaf
&
admirabund* , imperterrito quodam , nec metus nec gaudij participe ani- oS'i.
mo, elatae. Nonounquam unien pertcrrinat fugam; arripientes in (copulos 1L>
cum onererccipiunc,vndevtdimoueU|tuf, fifceOiUla eflici poceli,nifiic!d-
petisimerfeA* decidant ,Yt argentum , qopdplcrunque geliant, recuperetur, j
^ddii lo/tphaj infuper non feracllc miratum, cum videret ex Monte Potoft v(q.
ad tArictm, feptuaginta Ipatio leucarum, aliquando looo.^arrMjfme argenteas
quadras ^qux ad minimum 1500000. ducatis cenferi polsint,abJiis ouibus
gcliaias fuiife ,
nullo comitatu aut latellitio {lipatis . Nam przter pauculos / wuriiu
Jes qui viam przirent , & o Ara moderarentur
, vix vnus atque alter Hispanus

,

congrediebatur. Tantam efle ait viarum in Fer fecuritatem. Ita vt etiam.,

fub dio dormirent , vbi aAores tentoria erigebant , fuccenHs lignis potu ac &
epulis viarum tzdio medebantur. Si iter longum conficere coguntur, qua-
tuor {ingulis diebus leucas abfoluunt fin vnius folius iter diei aggrediantur:
:

oAo vel decem etiam leucas emetiuntur. Quzfequente capite de

quorum ex his ouibus , Paci/ nempe , alicj^ui exttanuntur , fed, vt fu-
lapidibus , ^

pra quoque diAum,minimx efficacis ea ad alium a nobis locum referuantur*, '

vbi data opera forfitan de Se.<xr fuerit difputandum.

JoMimeJ 'BaptiHa Certe lu f M edictu fis in luo UboTiofo /ineenioCoti
men Mifcellaneorum medicorum opcrc,OctadeS.^Zc!^r lapidis liilipriam de-
'
Icribens ex lojhd Ferroduorum meminit horumanimalium, Clamte 6c Pati. t be.
Ciamamait eile maiorem Pace, Sc vbi cum onere ceciderit illa&fbrlan irritetur^
lanta nonnunquam bile commoueri , vt mordeat, & Gmul quicquid comederit
ac bibcrit,ad os reuocet,6t huius partem violenter in hominum hiciem inlpnat.
De Pace nihil aihid addit, quam obAinationem ipfi fummam , quz vocabulo
'
PaeOt fndir deGgnatur,ine(re ; carnem etiam.habcrefapidamjSt vtilem .
Si quz adhucreilant , ad ouium harum naturam explicandam attinentia-. , vidcwtor
ea apud alie^Tcrum tnJicaritm Occidental. Scriptores legi polTunt non lubet huc rcnpiwcX :

omnia tr.vnkriberc. Hoc vnumintenm non leue alicui dubium ciere polsit:
Ait reuerainteir.;oueshzc animalia cenfenda veniant? Ego profeAo, quid hic DuWtjmr
certi conllituam,non habeo Forma hz oues fi gibbofitas , & ftrumoficas in
"
,
'1
11
. ,

paruocapitc,clongatocollo,ruminant, &non luntcornigerz quod tyirifie- noBit

r-^\
dorlo edent cum Camelti haud difficulter conucnirent. Biliilcz imprimis funt, "P''perw.

teles nulli excornium, excepto Camele & pilee Scaro, concefsic qui Idem lib. 5.
p*

,
:

}-IiA.anim.cap.z.aic, ifuod^vterefue mas er femina Camelus, totam dttm coitu tranfi-

^znt, quod iupra de nollris quoq. Indtas ouibus aderuimus. Cruribus quoq.
his
Csemetorum more , onera aut depoliturz , aut recepturz,lc humi componunt
Atqui hzc non prorliis euincunt argumenta , licet enim excornes fint hz i

oues , fors hoc non mutat Ipeciem fubito . Cum 'Beues etiam in Scythia Htppo-
trateslih. dc aere, aquis & locis,abrque cornibus nalci teAatum reliquerit, quod
prz frigore regionis cornua cis non enalcantur. Et ceruz Arift. &: lenlu ceftcj
cornibus carent , & plerzque m
Galha , quod Scaliger quoque aduertit , & ia.
Oermanta fine cornibus fzminz oues funt non ita in : Italia tamen , vbi arietes
mire quoque prz alijs regionibus cornibus luxuriant . Vidi hic non bicornes
modo

Di-;;:.
 6 ,

<!7 alia animalia NOVJE HlSP:NAa.Dt ANT.rREDCHI.

cri<;orRes i ^uadricornoiy qtitn^aecornray &'ietx>rtiesi.' Vmcomes
Ex demi
^^nt>ndoinconfp4*i. J.r: ai hnu.' ^
. . t,

^'pouut- '~C^dd fi mihi capkii!4idfutni aut I^3mtAc^ tkntttimrconeeira fuiflct,iaiib

ad^Httlisi4>C4<*Aw(KtiAtreti nHgtt'pffthi i qubdiaalij^aoquepfxfH-
t> animulibos j liiidiiicafltm .1 d4nitilmlncfferij& ih ilipeirioiBf duh
^ ^ u t . ' .. ./'.i. -l. . .

ifthiltdria notot*Hvfiiit}. Hcfni'm(eda{ionehr<'plurade "^demdmr dicere pol-r.

ftnvjiqusluMuintetVnd poliiiorititantttm UccEatursiviPos pcrcinec , quamque-
de Oat-irjtdlat'- i viidere potaris rOins^ bene rnudeatam .;
apUdw4/i/rd4dtaM(';|vbi

jta fai gK '^id 1 quis' ii2nptai^4ii6s h>mcpf^MMinu'Ottf,tix:Camdu., fed fui.genC'^

rit aBiimliaTlapp4MifW<>ndn!i3tiiitffigratiitBr. iScKrrpeccai-ec.^^ Neque enioi<
AriikHr^li ptapKteaerrtirAffiM^tf^dr^roKti/qaoti pdacter cornigera: Iblum in-
ter quadrupedia Camtiunvvminstk S>fipCic:hz iuct^ Fem/mt noftrac pecudes^
necetntnvgerx /int-, :ntc dsruniiaencitanien > ighoti enim nuUa Icien-j
;

A>motUi tiay:aucpdsm(uuia,cih4ani^iia adtem necaimnalia Nm m^mli efle fciuic,!

VittcJepofleiVftmjam creii^itiiopri rpr;prfirtim, a.qupriMn torris
Vwm Im
.:j._
tidan. dnngione & OTuraldf<miines,iAdp]aias ip(wItingceiulaTC,obi^cinaseacio--
nes quafdam afenfu & crperilenttaffihdicus ianeu^&.,& folo datas > voluit^
,

Soncautem iivdflw)<i<:<t]ilurinia' amnialia anoftriScfleticiali quada tatioae ilon

t extemo ialum Habuirdi^a^p^ntiayvt edias quoqneiiionuijquonrm in nUitaetOr
i iikjuisr/^HMiMuhist^collocaiieivelitjperine licebit : lih miniit yOi^r/ui.gcner
enim hiiloriain, more?, ac oropriecaies fi.indmit
ris3]!qtUitet,anrart)(inqae
examinet/juid tpfiiiudioareaccrcdere opus hierittprobe &' c6feftiaiiacclli^eC'i
-Qme autem F.Gr<]^n!r de .Gnuim carundcm lcabietiSe huius medela ex
pburemonuit, cum noilris eajplancoiiibusooirpc(iiuitt. Qiunidoquidcm.SC
noftrx contagiola bac lue , Atndc; Merktisfii^latpeciisjtHftm tenmphimikt'tiOVi
Nbftrs C'. rardcarripiuntur,&iu!pbure cciamsredte percurantur, Gum enim ante anpoi
9s cuin-j hoS vigintiquatuor^rAar animi gratia, &ad m6tem iade.ltinuarijdxt\imiPtin^
^ruants
mor- c/ptj Cdsij nolln proprium,videctdarum,& colligendard ibidem ftitpiutR.cau$%
tNr&Tijr- proficilccremur , Ego & Htnriem (vtuinms, lolertilllmus^amit pdiarmacoptEUSj
dfjtcmam ^ mifus phy cognoftes, amicuis. mihi percharus :.vidimus per AiSmUs AqtMt
nit ^porc non (atis grato > odore lulphureo , coloceq. albo &.corrupto prditas,ia
HtmciM in viaT/WuitrttOuesquampkinmas/zpius tranCgi, t cum rationem huius
ni^"fr- ab Vpiiionibus fafeicaremur, ouesicabie laborare rd^ndebant >cui lulphu-

mSi *eusnk & breuiilimuslluuiusmederetur. Diftat autem hic a TiiurtiitAf^rit

>>

qtucuar pafTuum millibus , quod oliml^urriuii/ quoque i.Epig.^ijl notauic*
Albularum Jtur aJ.fitrcuUigtlidtuifaaTilmiimrcts . , i- frf z

o?IgJ>'*'S

r ^ CtnimfHlphitms AUndafummt a^is ,i'u^ . v
progtiaui. ' '.
, ... ..i <,1
'

Sigestmetni fHortus is. . ,

.HatcxLacu tu]phar.olente.( quem niful vidimus, &dn eo brmes infulas bcfr

Jis.cQnIiia$,qu /ape aliquotpati bpum luftinent, fluduate admirati iumus ^
^fSmnccsi.ad Aphan ivlqti(rdckbuntur,> Has'^^/iji: .'ir.ciiiet his
7 ,

xysafibus^efigmeiit, / ,^nrn:jr!;!2i-dmJjj.ud;.-.i:r;3-5.-;. .Vi. ...

' j
. oLv:n '
At
 , , . ., . ,,

tXPUSITIONE. 6yt
'
tAtrtxfo(licithsmottjlris,<iraculF4itni'
'

Fatidici genitoris adit , huof^ /ah alta

'

Confidit tAlbuneafmmormm ^mtiaima facn

Fata finat , fauamqae txhalat opaca mepbitin .
Quem fulphuris piiiorcm , Martialis icidem innuere volaic 4- Epig.if*
^od ficca redolet falas lacuna
Crudarum neluU cjuod tdlhularum ,

quam quod oles olere Ba/Ja

Alalles , , .

Sed proh DEVM

immortalem , quam rerum omnium eft viciflitudo Vbi !

nunc fune quz ad Albulam olim fuerant, Albunea nemus ? Fauni oraculum ? di- Terras tn
ducic ma*
IciSa Camcenarum , fiue Mularum iugcra?& Sybilla Tiburtina fanum? Hic grum re*
omnia eo loci in pallorum nunc tuguria , & beAiarum Aabula commutata rum Meta*
morpho*
gementes admirati fumus Vt vere Seneca Icriplcrit, deConlblatione,vel quif-
.
Po.

quis ille poeta fuit

Omnia tempus edax depafiitur, omnia carpit
Omnia fide mouet , nil finit effe diu
It quo nunc quilo carundem dignitas aquarum recellit, qui Strabone Icri- Albalc ch
bentclib.5. ad multos lalutiferi morbos, tum potu, tum lauationibus adhi- lim ia vTu
medico
biti laudabantur ? Atque vt Andreas Bacctus , quem in hac profeflione mea An- laadactifi*
ros nunc
tecclTorem hatw l Cf>txi l|io(!t4t) Huis LuidiiMaidd AefiaAnl, illi in Au- in defuc-

gufii Cajaris & Tleronis quoque vfum celTerunt . Hi a primarijs prilcorum^ tttdioem
aUcnuut
tempotninu AAl^din^^dpprobati fuerunt, Antome Mafa,, Andromaebo, Afclepiade
Archtgsne i Calsa tAureUauo , Galeno, %Atiio, Paulo sEgineta, alijfque, ad neruorum
morbos , coxendiemn dolores , lemiois profluuium , muliebres fluxus , langui-
nis vpnaitum & tardas vellei pallioncs Recentiores etiam ad vrini ardorem, .

vellci vlcera , caflos,, arenulas, lapides extenuandos , ad calidas hepatis intem-

peries, & manantia vlcera puftulalque mire commendarunt
I
Sed quotulquilque nunc l^manorum eft Medicorum, quiC/a/rnHmfuunu
lib. I de llmpl
. facult. qap. 7. lecutus , m
vliim hafcc rcuocare , vel tcntei iple
vel fonfulatIblummodo ?
Tantum ouilonginquavalet mutare 'vetudlasl
Vt vetera plerilque & prilentia Ibrdeant, longinqua & noua mirifice placeant. &Recentia
abfencia
Et fic, qui olim Impcrij Principibus medebantur , nunc abie- TCteribus
& propin-
<Sli ao negle<3fi , vililEmarum vix ouicularum ad Icabiem me- quis prxfe
nuuttr.
dkina reraanlerunt Cum tamen nunc eadem fit Natu- .

' ra , idem cilum tellus illa qui olim fuit An , .

,

r. igitur medicamenta, qui quondam

... profuerunt , nunc eadetiu

:

'
-
. . obfiitura exifti-
. ,im memns?
Sfldjflbhic iterum nimietatem accufes

.... i..,,.^ncamle(3:or, hicdcOwiiiM

Peruanis fatis liinto
A i

ATO.

DIgilized by Coogie
6^1 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP, NAWJu ANT. RECCHL '

%A T 0 J, Q T L
ALC^r^AZ..
OimrHAitu MtaiuuMu ) ,

OST RVM in hac Aue crocei eft coloris, dentes albi, lin-
gua rubefcitjquz non (aris porredla apparet. Saccuiusi-
quem piicacoriam pera dicere queasiinferiori roUro nexus'
ex rubro ilauefcens pendet plurimis ijique rubellis fibris,
,

vcnulifq. diftindius . Superioris acumen roflriivngais in-

llar recurui,ad inferiora prominet .Oculorum area dauet,
quorum albumen croceum ,
pupilla rubet , cuius centriim
citrinefeit. Circulus vero tunicas oculorum ambiens, albus efl admodum,
vt hxc colorum varietas , miram intuenti hos oculos deledlationem przbeae.
Totam hanc peripheriam alia adhuc exterior linea ambit carnei coloris, ana-,

tibus incipiens ( quz oculis funt vicinifsimx ad aures recurrens , & ab his ad
)

oris ndum pertingens Cxterum caput albicat, erilia ad collum reflexa , alba
.

croceaque, &denfa confpicitur. Collum integrum , &

venter inferior totus
ad caudam vfque alluentis funt , & (uaucrubentis coluris. Alarum princi-
pium candicat, pollea nigret, dcin iterum albet, extrema in longum denuo
nigrent Cauda
. capiti ac criilx,colorerelpondet. Pedes trifidi dillindi appa-
rentes, intermedia tamen membrana cohxrentes, vngues confpicui ,atre-
curui calcar in pofleriorc pedis parte , crocei caloris omnia . rubedine in-
,

termixt.-!. ^'otus animalis huius habitusmi^nam auem reprxfentarc videturt

in qua hoc etiam valde mirabile ell, quod dentes, vel dentata rollra habeat, qui-
bus il 1 .T.qnas noftris in regionibus vel captas vidimus
'
vel deferiptas legimus ,
, "
'
prorius carent.

ATOTL
-T'. k

Digilized by Coogl
 , i

IO. BABRI.LYNCEI EXPOSITIONE. '

67 )

^
'
"
T '0 T 0 't 'l

Onocmabu Mtxic^tu tum dmuuiu,

'
* i
'

'T . .
'
t
;

IO. "
FABRI LYNCEI DESCRIPTIO;

*

"
O !
* 4 I

i . . i- * ' j .. .:T.nrtr'-io

VIS hzc vt clare patet, priori congener eft : hzc .Cda ioi
ter vtramque ditkrentiacoafpicitar ^quoci denus in hac
nulli adGnt.ln (upcriori rollri pane membranaceum quid
eminet, eiufdcm cum roltro coloris , rubri nimimm,.quo
facculus etiam venis hinc iode difo]r/entibus-linAus;ap*
"paren 'Oculi in hac omnino minoresVqucvuihirmodium f
nignrat ,'circulus autem & veloci halo, ipibsannbicns, eft

croceus In crifta plurcs, liibtiliore, ac longiores iiim plumx. Reliquum Cor-

. ,'i;i

us Sc alz, a priore aue non differunt colore . Pedes atitem non flauent,led cOr
E ent. Sacculus in vtraque alite principium luum a gutture dcfumit,&adtoi.
ftri vlque inferioris extremum protenditur , & vt apparet, cum hoc iplo.pcrcu* ;
'

. '
ib ac peruio continuatur Lingua in hac tota rubra, qux conlpi^iqtdani ualdf
'

Icprzbct. Adeft tamen adhuc iinhgnis in vtrinlque collo difcrepntia,vt in*

tuenti eft manifeftum quod illud in priore cygnzum quafi ob longitqdsoemt
}
hoc columbaceum veluti, ob breuitatem eziftat .
'

fT r;n oiM jH rl-t } >

S C H O L I A Eli V S D E M.' . . 1.,.;

' 1,1 Ii'

'
'

I*',
'
Dmiranda magis, abftrufiora,& pluribus inuoluta controuerfijsj. non
puto in vniuerio animantium genere quam quod cx?iwiselt,anatu-
ralium Scriptoribus hilloriarum, literis conftgnata hulle. Caufam hanc ego clfe
,
grpicu
^
facile conijeio quod a noftra in qna nos'viuimus regione plerzque aucsdif- hiflorii.
, ,

ditilTimz volent, quz aerias habitare domos vt plurimum allblcnt. Quare , i

c Pialtcs dixit 'BmeJUcite amnts 'vtlttcres ctclt Domin, per czlum aerem ipium
:
'

intelligcndo. Hinc mirum mininte eft, fi minorem eorundem, quam aha*

Lll rum
 ) ,

^74 alia AtaiMALUKOy^ MSP, NAMX ANT. KECCHL

rum bcfliarum qu2 cerr;^ & 9^uas wcolunc , notitiam poiTideraus , fl noa
tam exterum corporis habitum , ^uam mores atque ingenium earundcm con-
fideremus, . 4 - *.'/* '"O
Qsibm Maximam itaque gratiam debemus Arifloteli, Plinia, Salino, JEtiano & t^lhert
qui auium diffufam nobis cognitionem reliquerunt: nec minorem ex
lunionbus qui tribus luk Ornithologi* voluminibus ca_
hiAotia, pofteritati conhgnauitjquac antiquorum non modo fcrtpta dilucidarunt, Icd &
veteribus noua plurima adiunxerunt.
Verumenimuero,cum I^aturx campus tam fit amplus, vtrede Plinius d'ixe~
iit , Nos omntm txfthmcntis nsuurams^equi non nedum vt vnius hominis
vita, breuis iJla & xrumnoia peruideat omnia commendandi lunt quorum-
,
j

cunque etiam conatus , qui antiquis recentia , & non raro veriora addero
moliuntur Ex liotum ego numero laudare poflum illuftrils. Equitem Caffia-
.

nnm Tuteum Lynceum, & Curolum tAntomum ipiius Germanum , nobile par fra-
MlOt
iiiu AOC* trunb
Ant. llUiAl

~ { JefJias molles , ner marcidu luxu

in ammal. Otia nec fomnos ammus permittit inertes
,
hiff.enu
cleanda* Qu^i animi Iciticet^gtatii adiuctJidillimam inimialium contemplationem , i
grauioribus fubinde negotijsftudijfquc ditiencnces , nullis parcunt fumptibus
Vicx^cgrinis etiam regionibus */^eonqdi 9U)f&i prtlercim domi iiiz deti-
acUiitaipeexatittncac,- per proprium ad id opectsidtpumcu pidlorem delineari
Quoque curent , hunoloium ob finem i vt veritteem', quo; tam profimdo latitat
fiifw,cr)Kicodem,x}tiipfis pronomine , k armis Geotilitijs eli datus expi- ,

icentur i>'CeNaturz Ibudioiis nbemiifime communicent viuuerfis. Id quod

o*' famiharitoorundemdn praroaro fuo Romae cuulgato Auiano comprobauic.

^ ' Perplexam autem cucauiamhifiorumvel hinc lUtcmdignofireacc Unet. Vt

tinlm iamnihildicamde auibuS iUk^quafietiBmiliMM!lib4ioxap49Pi^&bu>

cvaaium lofis habet, alatosefiie cxvolucrtu genere, & Ctr^plx)/ aurita roltri adwni
citate., licet idem iib. 7. cap.a. cx.Htrodoto & tArtslea Anmaf^ ad Scpicntrio<-
Ifeili' fitoe populos, < line vlla fere hasfitacionc) cum gryphis ferarum volucri
FitmleGi nere,vt aurum hiscuftodientibus eripiant ,feUam gerere icribat . Et fabu
rquoque fit,cx Damocriti meme aucs ciTccx qiiarum confiilb (anguine lerpens
nafeatur, quem qui comederit, alitum colloquia (it intellei^trrus Vt inquam* .

de bis ac (imilibus nugis nihil memorem an non atquum fuerit de alijs non ,

nullis dubijsnon lAini^, qnarouis pro-.cerddfimis a nonnemine creditis, inqui-

rerc,& quid firmi (fatuendum fit, femel tandem explorare ?
f' de rturvirr quidem quid refcrateiJdf qua licet TUnius dvhmK Maniissu ,

^^>P*^dcundcm , hanc annis viuere dixit centum Sc fexaginta,Ai lenelnn-

bii in lemyex Cafiar & Tbliruiiwculis confiruerc nidum, ro^mq, rcpleroodoribusi
^ (iipeiemori : atquewc Hitodotus Mela, Je/iow, plurefquc fide digni Scripcoref
DePheeni- contvftantur, inde rcnalci quoque Quid de Uulturei num verum fic,oinncs in
.

hoc ausum genere dlit fauuoas, .vt /Phanas aliirraat, qufc ex vento concipiant,
voiiu idcoque luc nidificent ,nec oua poUjant 4c excludant, (cd (fatim alatos & vola-
T lij tiles
 . n ,
. , . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 67 $

lilcs pullos pariant. Quid de auibus illis ? quas 'Bernecas quidam dodli/fitni vi-
ri, 'Srri7 <tralij vocanc,& Anates Scoticas in fiiherma cx putrido li- De

goo in mare delaplb nalci fcribut, quas ideo quadragcfimali ieiunio cliles cerir cii

lent , veluti ab animantibus non procreatas e /anguine De his Fabius Celarnua

.

Lytutus noder circa Hnem Phytobafim /ui, dod/iilime di/putat, 'BaUai marina &
/pccicm efle arguit Quid de Ifda aue ? cuius detraeStam cum plumis pellem,
.
&
parieti affixam Libro Ae Natura rmw Author, &alijtradunt,quotannispcn- oeifidrt*

nas mutare, ac /1 auis y wret.Alitrtus magnus hoc negat, Simtn Maiolus vero in

diebusfuis C4Mf/4r;^r, ad huc Neapoli id vidieria/Tcueranter affirmat.

Apud hunc eundem Maiohtm /cxcenta alia de noiiri etiam Orbis auibus re- .

peries, quae ledla vel audita miraculi inftar animum concutiunt, & Authoribus cniu. to-
p*-
tamen luis fidem his aftrucncibus, minime dcftituuiitur. E/Te nimirum aues
cornutas,deplumes,pilofas,nodlu lucentes,folo aere vi<aitarttcs,fcrru deglutien
tes &digerentes,humanas voces tam Latine quam Graece imitantes,in deferen-
dis epiftolis nuntiorum loco feruientes, perpetuo volatu vitam finientes, nidos
fuos mari foli crcdentes,fupmas etiamicu plerxq. pronae hoc faciant,volitantes
Sed vt propius ad inllituti nofiri rationem accedam , controuer/ia minime
caret, quid fit PtUcanus,iAe6 a veteribus decantatus, a pidioribus dclineatus, &
a plebecula , veneratione ferme quadam cultus & sftimatus, quem aliqui Ona- Peiicanui

erotaium (de quo iiipraefentiarum nobis lermo ell)e/re voluerunt^ alij negarunt
alij eiufmodi auem quae , veluti depingitur , peiflori vulnus /iio infligat , & ex

languine proprio lemimortuos luos puUos reluicitet, in rerum vniueriitato

reperiri audadler pernegarunt
' Quare nec ego operam omnino lu/ero, e fi eandem ad-

hibuero diligentia in Amhus,c^\ia$ pra; manibus nunc habeo, qua in Quadrupe-

dibus a me hifiorico ftilo expeditit,vel pr;ibci,velpr^(lare lalte anniliis fui > cu
a F.Cregerio pr*lertim in his parum adiutus fuerim: operi itaque me accingo
Commodum certe euenit,vt Uium Peruanam ruminante fciUcet beftiam, Auis
nunc inlcquatur inter omnes forlan volucres, h^c fola illud admirationis habes,
vt ruminanti quid fimile moliatur. Onocrotalus nimirum, de quo PUxistAAo. i o,

cap. 47 .h^c concepta verba habet.O/oram/itmlitudintm Onocrotali habent, nec difla- ^min.itetn

ommno,mfi faucibus tpps ine^et alttnus rvttri gmus. Huc omnia inex-
Tt tociliimarentur feqoitttc

plebiU anmal cogerit, mira Vtfit capacitate. MoxperftUa rapina ftnpm inde tn os reddi-
ta, in Vera alui ruminatis modo, refert. GalUa bos Septentrionalis prextma Oceano,mittit,
Atqui vt vt fit,Cy^M in multis Onocrotalum efle fimilem,cum vtra;q-aucs fint
fiuc palmipedes , A: aquas non modo ament:, Icd in his ob pedumj
przcipue ftrudluram, etia natent;quod Ciconiz,Ardez,& Grucs,licet frequen-
ti/simi aquis adfint,/acere tamen raro /olent, qiiibui volatus quam natatio ma-
gis congruit:. &vt corporis /latura , & pennarum colore vix etiam difierant
<ni/i quod<^pdcandidilsimi,0(rr4/i alterius coloris ellc polsint,quietiam,vt
mihi videturvCygnis longe maiores cxcre/cunt ) vt ob dictam iam./imilitudi- i"f <'cj
nem , tAldrouaadus etiam in tertio luz OritW(?g< volumine Onocr^
Ium fnbiucgerc no dubitauerit. Differunt tamen haud parum, 5 ob ingluuiem
(/eu vt Pisa, vocat, vtenim) /blummodo roilro fiibaexam , fed ipsa etiam forma
< Lli a tam

I
 ., , . j
V

676 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARD. ANT. RECCHI.

tam roftri ,
quod longius multo cft in Onocrouilt quam colli , quod vice verfa
inCrgno longitudine pratccllit, H.tc mihi vtramq, gnauiter intuenti auem
comperta Tunt , non (olum cum politiflimum ex Cygne ( quem fel. mcm. P'/>-
ginii Cttfarinus Lynteus mihi donauerat ) Iccleton confici curarem, quod domi
adhuc mea: alTcruoi led cum aliquoties 0croM/i*w viuum quoq. Anne
lubileo 1615. vifum accederem.
Qoiritor Vcrumcnimuero.antequam de proprio hic ego quicquam didurus fum,pro
*enusu^a
mei ratione inftituti difquiredum erit , lub quo nam auium genere Onocrotalum
Snocrot^ collocandum cenleamus.Ec an communi prxeeptori nollro AriftoteU is inno-
hoc enim plurimum inter fe eAldrouandus , 8e Germanus Ornitholo-
tuerit?De
Aldrouamius pleraq. in liios defumpta commentarios tranlluht) alter-
gus(a quo
cantur.Et cft h*c non omnino de nihilo dilputatio. AiJnuandus igitur in velH-
bulo ftatim iax de Onocrotalo zcai^ationis, Sed priu/^uam M,huiufce alttti hiiiorian$
fXordtoTfkcntiulum leciorem 'Volo admonitum, eum Vero poujpmumqui Ornithoiogi ( hoc

jadrouan- autcm nomine Gtfherum

intclligic ) de autbus lucubratione) legit ne vnd cum ip/S ,

Anoteii
OnHTotatum dtutrjum d Pelecane AriHotelu exiffimet.Ornithologi enim Pclecan (puevt
PeiicMcm f^ant recentiorttiVelicanus) Ardea genus ey?. Vult igitur Aldrouandus,cum apud Ari-

^aiuraT ^?tf/e,nufqua Onocrotali vox reperiacur , quotielcunq. Velecan apud ipliim le-
gitur, intelligi a nobis Onocrotalum dchtte. Quam ctiamopinionem luam firmiC-
Videntor limis probari poffe argumetis.fibi perliiadet. Interpretes Ariflotehs Ga^a & Sca-

gnlue'5^' Itgtr, &ante hos P/Wx,pro Velecane Vlateam reponut Cum enim ArrrJ.lib. 9. Hift.
Roteiis m-
animal.cap. 1 o.dixi(Tct 4/W('Gr^cum verbum cft tiaiu? ) jiuuiattlis conchas met^
iufiulas lauefq. deuorat , quas mhifua ingluuie coxerit, euomit , vt hianttius iam legat ,

tefiis exuens,atque edat.Et hxc ex Gazi verfione Hacc ipfilfima pene verba
.
Pli-

H! potias tuus Ub. I o.cap. 40. repetit.P/i<ff<i,ait,cs(j deuoratis fe impUuit conehts, calore ventri
l^^^,eolas euomit , atque itatx qsejlulentas legit,teiias excernens. Pltmus igitur, quod
ream
. ^rtHoteles Pelecani tribuit,ad non Onocrotalum, traduxit. Quin diuer-
fo etiam capite de Onocrotalo locutus ell,quem locum fupra attulimus , cum Cy-
gno Onocrotalum fimillimum fecit
Volui porro ad valla Sealigeri Patris commentaria, ceu aliquod veritatis tri-

Seaiiperbunal appcUate,vt iplc lequum leiudicem inter litigantes holce interponcret,8c

Jld 'arahV
hastandetp coponerct. Verum nihil extorfi,hic enim modo affirmat, mo-
boio^cc' (J6 negat, & nos fub cultro relinquit.Cum enim *4 rifi. lib. s cap. 1 4.vt iplc tex-
lotjiutor,
5 caliger diuidit,dixillet.t Platea locum mutant, Volantq. d Strymone fiuuio ad
Panuhiumuttque ibt panunt.S caliger haec in commentario. nsMMMr Platea ex Plinij
Decimo, quem n.tror, quod nomen Cracum mn appojutt .
^i Plateam ^ Onocrotalunu
putant tjfe eafdem aues, Pltnij auihoricatefuam fi<veiint, tueri pojjuntoptnmem : 'vi-

detur tamen eas dtuerfas facere , Onocrotalum quidem G alita /epientrionalts facit

incolam t e Plateam tArtHoteles Strymonis, & Danedbij Hic idem Scahgerti-

men ^d iam Arr/Iotfhx laudatum locum 9, Hillor. 'Plateas quain fluuijs de-
^
-
^ -

'
,
|*Bf dtuorant magnas conchas , tafque laues ^c. Hstc in commentario adiun-
,

git. Vitnius in Decimo Plateam wimmu rvocat. Pw efe Onocrotslum , quem

etiam nonnulli Italorum Tarahufum dicunt, PJ uic prolobus fue mgluuies 'vaSUP ,

fima . Conchas quiauou peteSl frangere ,

integras diuorat , Ex calore coacla hiant,
. ita
 .,

.ii m. f.A 8 RlilY N CJE I E X;PO NE,. lA %J7

ita eaemt rut'^ne* x*aat r Vides, vtdormi?nufiulU inodp ancuic , mo-
do , , ' 1.0 - ) ia*...*, '

. ,,yU4rtiMadaj intefim pcttinaciflime fua in Op|nion.pciiiAit , PeUcantm Ari-

J7u.ii;cl!c nobisdiduns O0<ee(<i/w i & quam pro Kacca, & Pelecano auem.. adhuc tuc

Ornidiologiis dcpingu^ Cfix,cuimCachltana yAnJir..CwhUarias <ab Italis C-

cbiaxtfl* > a <jcrmanis Litigans, appellatur, quod roftructu liuiiis auis Cochlear
apprimiiiDuetvrihancinquam. tArdram.^ctias fmt->
^Vt*riicftam,6i. tAriHottlu firmiltoe credit , vt quatcium Artfiottlu Pt~
/rr<ivecon>mcrcij,proTlus nihil habeat..
Argumenta lu* huius opinionis duo promit plane Herculea ,
quorunu
'rimam ,,'{(id n.inoris vtait,ponderishoc clt : PAtcanem tArifit^lit tc> i, tm', ,; gumcu.
'f
jfinititn,idifi,mfiau^mgtntfm,hfctp,p*lmtftdtm tffe. LemtroAius 'vero, fine Pla-
itaiUoiiy Qrntthologi pataiiu PelttMMJ, prtptiantitm finuiai:^ aquas vctftutr,
ergo Ariflotclis Ptltcan minime, efle potent . . tAlia xath tfii ait , eaque longi.ma-

iTU manuati : (opaaJJima.iUa ipgUmts , quam 'vt Ji*imtM,.'Pistwis.mimt Onammala, i

nam ^ Arift.dixcritPelccanemfuum
ArinottUt PtUcaat tanattrihmr,nimiramti>^S:tttwtMcaiw
faa
ingerere conchas iningluuiem
Quod
nempe
, Veruntamen hstc, vcquod reseit, dicam non talia funt , que li Orrtidio- Hxc tamen ,

logo faucre velim j m partes Atfirmaodt me trahere valeant , Neque eoam .Qft- SI,7 ,

nithologi rationes eiufmodi funt quae, vt ipfis alTcnua.,.me^,togere;pPilit)n>

,

iucnit huic planB.j^iod nonnuUis luris &.aequi peruieaecidcfeilblct.quvbo-

jiani dum caulam& actionem , i>on bonis latis,lirmtlq. legibus tueri woliwrr
^
a;ur, fine luo haudquaquam potiuntur . 1
.c. ..i < -j-ii-.i.Unrn,,

. Quod autem AldreanJhnm\norxs efficaciae argttmeiwuQJ i &iprimolocOii Ptimom i

4]uod maximum tamen ett.lc.aflfcrrc dixit, hocFuit. Platcam^Cuc.OrnitKoT
Jogi Pelecanum effe Ardea lpecieta,talfde. autem no.fuht palmipedes, ftllantep)
utrtfiottUs lrlccan palmipas^cordcquitiu. igitur-iicil? vii3:qri*../4l4'(MM*<di*<**>
It habetis Qrnithologum hic fili. ohlcqucntiflimum^ qui Ub/ j>. 'de. aiiibuS j

-Cap.de/*/eiw/hisverbis^tlef4w*<ex ArdcarUmtamilla;iacit.t'4erwy4ej*<*;- - >

hi PtUcanusnofitr yardearumgenert adaamerandnf.^iarqimnoinJAmaliainfigni.i.qimPf .-

fnftn laiuiU>ntdiffirt,q)tamqtMm.A'ttIioteUs etiam A*.jk*i^Arafframinfi(mXP:p<>r- ^

rffifai rrit*/r. Verba hsc totam euertunt.prnilhp^qgi tnacbinamj ^ i.^/dia-. .

KWido lufiragantur . Si enim, hic cuiperit-jiPiMwailiueTV/efA^.i^i ^

C^rnithologi,fiucanlcrcm hunc Cochlearium ex Ardeatum cfle gc^#6,iiaitv
merito de (uacaufa triumphabit. r ,

' Dtio igitur hic pro indubitatis liint pratfupponcnda-. priulquam pripri huic ve qaiiiia
.
.
.

.obiedioni rcrpondeatur.. Pnmum ncmfc, Ptlecanem tArifivU* auem eflie aquar U3IUi,duO
xtcam & palmipedem , quod liiperius quoque probatum/ eft-' Palmipedes ai^ iUpJ.oir
cm eodem cede i4r//2tr/(,in aquis maximam partem yiupJQt vnde etiam Na- <U., ,

">
tura pedum digitus ipiarum membrana coniunxic latiore., vt his tanquam rft-

tnis.ad natandum vti valerent. Fidipcdes vero illae appellantur, qu.arum pf4hifla niircren-

xiigici funt diuiG/Harum aliqua: nonnunquam etiam aquas ingredi (olent, & cx
diarum genere fiint A%dee\Aris1ouln textus hb. 8 .cap. 3
.hift.anim. clatilEmc hof

docet . Ommum fere anium alia -nilum e. terra petunt ,

aha d jbiuio,edia *UtUj*^
' amari
- 0.. I Lll }
 , .

TU* ALIA Aimi/rtaA'N6V;t Hftp. NAAd.ANT.-KEC(iHr.

iniar}. '
Std palmiptitt-inif/a
gitsntts fe ,
querunt quod comedunt . Fidtftdes drc* aquam, eurumque nonuuUa Hrr'4
" rbifdnnitr<,'tpue jctUcot earhirn uon tangunt , Petet latur 0- flmioi At-

tontenm eUuitbu/
dioU^*/ilkardeola,quia>uagmiudlHin>ittoreB,raflrerUuofi*m3oque, - '

sccundom vero^uocUanquam coticeffum poBo.i^J iamcx! Ariftotcle proba-

tum exiftimo , hoc cft ^ :;<r^4iia,on efle palmiperfesjhec in aquis ( quod tamen
Peieta ferit)vt pluifimum agentes
Aiiardetla,
Cum enim aiiiAriftoteles ; ftttt Utut ftu-
.

iam pFatfupponic eas non cfTe ez fluuiatilibus, de qui-

^
uios Ardeola

bus paulo ante locutus fuerat . t eo magis ^iquia de hismencionem facit) eunt
'
iam de fidipedibusdefenuifree , quod his potius edr^faraflbeiaeee
<Drnitlidogusqu)quedeSrAwingoneieagemrbicbabMvcrba.
pedum terni ,
longi ,
membranis modice iunSi , 0-^aHut retro pro cqkt ^militer Im-
peitcan-. g"t > Qu* jpfiliima verba eAldreuandus,aTtieat>i(ii;enere explicans, repetit. Non
iMwum Arde* fuerint palmipedes Accedit huc, <^6d veerque piiffuraitc icq^i^
igitur .

jcMie. busoftendant, quantum Ardearum pedes libcrif C^licarty htjiliiferometBbrani

Onocrotali, Anferui Anaut 6c fimihuih^paimipcduinu
connexi, dirierant a Cygni ,
volucrium pedibus, qui non aliter ac verpercilionutn dl*xonaci;& coriacei
membrana compinguntur Et ego,qui!Ardc* Icelcron adhud inter alia habeo,
.

acolim etiam Plateam, fiue Cocnle3riainlecui iquxl;d^ct!imcriin-harum pe-

dibus repererim, adhuc bene memini .
I, . - !' I.

Non Igitur
,
quia apud AriBoteUmt^eUed tribitui:;^uiatili!cauis
,
qualis
O**"**'*^"-' Onocrotedut efl- Piluan-lArtRocelit', .nt iam 'Aldrtuaudo, hoc
Vt Peleci
Arift. probare lentanti, cum rationibus firnusTefrag^trfutnus Neque Oinithos-
noa

trak"ildgOe addico alferenti, PtorswfrbidiiSamj fiucCsrWfsr/jJiivcilecx tArdea-

nw geriere : certidimum enim clli-longe difierentem Ardets magis faciem.,
riicft Ar- e(Tc,quam huiufmodi /?f4j,quod cxfiipra ditSisdtidem deduximus .Ego icaq.
exHlimo Plateam (tue Cocldiariami ad Anjhtrmm ferorum ipccicm potius redu*
cochit,-
cendam non modo quia Aa^oMeariut, Gtrmahtt ( quod idem elf ) em Lacf.
,

tiir^ietotfcifoni nominaturu fediquia roftti,dolli , alarum &C pedum conitniAio ad afiGs

adanieres^ j j * s
accedere. lx?m mulco VlCimU5i\}U5ayiM#4l.OCCait .

" Videndum modo iosifUuudum^idrouaudi argumentum rantx fit efficacUev

iur'udo vt iri ipfius lios marti^s-^dibufi^. togariro fenteattani .cElf autem hoc, qnbd
dlargu^ Ptleeatii tii* ArtB*niti'veWyaif& m^uuitmjia quam oonohas nonniliil coque
dH indoqf reuomendascbnijoiart hanchuwiB ingluoiem non etje iri alia aud(
'=
quam in Owocrotii/o .
. ji .... .. ji . .. 1
, 51/1

c!'. ,v ^ddhle.^/,/ivirtir4*ripfoVBKyfu))^ probandum prius fuerat, per

V '
ihglUiricm Pe/;niwbTj(aetulum-tHum O;)cra/i-ertrHuiw intelligcndum efle,
'
* <7t;*^^*r<h/tiMUm fta verfir: ^ai conchas ,'vbfJuainglumeeo3ierit,euomify
virix in- eij^fmMibus idn/Ugit^ ttBis extni{, atque edat Paulo aliter Scahgtr >i^uat eum ',-

AnSior"'" redp^riUliumirliitUm i euiveutriculusjubell, euomuHt',evt htoniibut lUii , exempti

verfiones.
carne i Stio quidem Scaltgerum bic /iroA>Asi fiue' petam illam cxtcfr

nam defignare vblle ; P/nn/ loco citato, hunchrisumfuisitri vet^is secoiitis

adentPlMea,cUmdeuoratisfeimpleuit concbiti falon'*Venmt toBat tmme, atqm

ii0axqs^uleutum4lgitft^ieut3fttput^ wuV.is' .^<rN ii . WHi.MUv . I

.-ixB- '.i r 1 1 d ~
H*C
 , )

lOrFABR.1 LYNCEI EXPOSITIONE. <7 ,

.Hsc omni addui^a Hmul loca , ncfcio quotnodq nos cogant , vt potius ex-
ternam , quam internam, vel ingluujem propqie in auibus diAam , vel ventri-
culum , vel aliud huic annexum , concharum receptaculum intelligamus . Pli-
nius manifeftis inquit verbis
, calore 'ventris
(
qui intus dl, non extra propen- &
dftvriweiiqWf5^*>ottVcociein in Q>trral,.lcd alterum velutivterum appcl-
lauciaCji-conchas prius macerari,& poftea euomi . tAugetPiinuj Niphus quoque i

dtdium^r<i7Mrlw locum ita explicat, vt de interno .aliquo , non externo (inu

|

loquacuc. jiElsemo f elutsiej,& inglssuies,^ receptacuinmgulaap- >

pofiium tdem efi , quem Albertus perferam foffam appellat , qsupiam p*pp* /^ttdum !

lUtismm /iar/tw tRfesftrrmm tdsut , tamen. ^Ihertsu amjuetsit accipere pro tfeeftaculo
auit, inqmfrimnm cAus reponiinr ,faiicet antequam deducatur in 'ventriculum , vii
toncoquttur V iden' vc.haic non de illa determinata Onocrotali pcra,quam ahs
non habent volucres , (ed auium pleranimq. aliquo ante ventriculum poflto
roc^aculo,(ermoeil ? Eteft quidquam jEliani verbis clarius ? qui iib. cap. \

q6iPeletaues ttMtquajdionamtne Piatea,fiue PlateaUa.appellantur , fiuuianUhuj Ji

coMchit cempLnt , m/jw, eum iUmachi caltre concoxerint , euonmnt , atque, telits .fom
Jus calare dsdu3is,tli^ttx his, qmafunteftuleota,
'
Sed quid amplius nos autfaoritatibus pugnamus J ipfnmmec ^Urouandum
confitencem reum habemus , reperiri prope Platea,{usc Cochlearia nollrz quoq.
vemncnlum, intus idheee , in^uuiei loco, magnumaltquem hnumun quo, i

qnin7*/!tfrr<t ha!c conchas poiIk .repoDcrer(rd quod Aictrouandus jiAi proprium^ l

0'notrotalo putabat) teuomere ^ camesiecernere, & ad vdrum pollea ventricu-

lum demittere , atquc.digccere quis amplius dubitabit i Cum is enimaueiiL,

,

Hanci quam minime icoBiOtnicnologodriiFerrliJ Tdicauem,led huius Afdeam. ,

albam ede; contendit, ^oAamezaminalTet, ait (e prxier alia,quse ibi deleri-

|

bit, lequencia reperiOe ; Zitntrictdus , inquit , nuUsi JiuAus aut a^eritatilm na-
qualis ,Jedlauis ^ firnplexjmns , Lqcij pifcts fruSia quatuor femicoSla cmiaehat . In-
glrnteiUcq, quam mtUam bahehati (cum line plurime.aucs ,'qua; hanc obtinent
proxima 'ventriculo pcws ,feu orificio fupenori imminens , atnplam fatis hahet capacita-
tem f jimfmum. f qradamm ams eSl, ^
inupra omnia ejitdentd deglutit , &- tu 'ven-
trem dtmiutt,traijcitq, .
^

^ Ex his vtramque partem agitatisi, duo here ducere manifdlidime

iam
arbitror-e Pnmum,t4ldtouandi argumentav hoc vltimum prscipue, non' ickqiiod
pra=retfcTehain probare : JetwndHW , apertum limnl lieriv quam arduuitii iit , (
,

quod initio quoque' dixi , cx antiquorum feriptis aliquid ceni eruere. In-i ^

certum igitur cll, an AriHoteles Onocrotalum nouerit:Inc>ettum paritet, ad quod-' i

nam auium genus eundem referre eequum Iit Hoodnterimex didVis certum .
*

eA.,PeUcatttm Arifioteli., noneSe Onocrotalum, vt Aldrotiandus (enliti Obfcu

rum iutcra yan PeJecan (it Platea illa , fiuc ^Wi6/rWiOniithologi,& Kecqntiol
rum. Nequcenimhxclola, Pei!ff4 oempe,cibuin' deglutit & reuomit , facit
hoc idem -.^ano tefie, Ciconia 8c Ardea: nec PWrra tamen ideo CiVoAM, aut 4r>
d( 4 dl. NuncrtaqueadOocm<ilpropcrarclibet. o
^
Principium hic ab cpillola lumam Jtfl/ah Lyncei noilrl , viti non.
tam ob Mathematica (c Poetica iludia Ipedabilis
,
quam ob raoderarmiisani-
'-'.q
mi

Digitized by Googie
 0 , .

fi 8 alia ANIMAUA NOVAE HISP, NARD. ANT; KECCHI. >

mi virtutem amabilis, dc quo quoque memini Hic itaque ex pacria^r

alias .

;
'
fua F 0kriMo, ante fefquiannum fcqujenna dc
aue hac ad me perlcripierac

tAmiciJpmtli/ ioni^nte Domine Fbtr^.

-

EpiftoU !n Non dubito quin iam ali* tibi me* reddit* -Cntliter*, quibus&licenC
,

?i&ciui- meum,P0 fauente, reditum in patriam fignificaui Curm autem iam noua .

tui lyn-
feribendi fc offerat occalio.quam tibi nom imucundam fore fpero , propter an-
hiT^fcri- notationes, quas in bbri Mttticnni Animalia mcdicaris,hanc prztermittere nec
bir*adaih , 7 . I -
, , ,

Buf- volui, nec debuj .

,

Scias itaque ,
ciira.ab amicis hic inaudijITem,aucm peregrina; iormee, & fla-
tur* non Iblit*, huc perlatam ellc, egoabfque mora , qui eiufmodi rerum na-
turalium curiolillimus (um f jsrdlator ^ eo nie loci contuli, vbi offendebatur. Ec
ex primo flatim piiflurx, qux prx foribus proflabat, intuitu, OnoemalMm efle^
cognoui, cum plures ante annos, in celeberrimo Feriinandi ImptMii tibi olim
amiciflimi, Mufxo fJeapoii, eiulmodi auem ied mortuamdua tamen forma in-
tegra conferuatam, vidiffcm. Volupe mihi efl, hac in re opellam tibi meant,
vluieffe, & libro fimulA/M/fuue lymbolammeam conferri, cum nonigno-
rem, in ijs animalibus, qu* do61a tua indigent explicatione ,
Onmotalnm quo-
> quereperiri. ^
i.

aucrotaii.
o- Efl autem anis h*c, longe
(udinc etiam luperiorxolohs albicantis, verum
maximo Anfert maior ,.C7 ^
no candidi omnino,
vcl par, vel
fed qui
magni-
fii-

Color, fcedinc U rubedine aliqua obfcuratur . Nec vniformis hic etia totius efl color^
pedei . um alarum pennx reliquis totius corporis plumis Iint magis folcx Tribus dt- .

luAiain. gicis membrana quadam conncxis,& retro calce,pcdcs.conflituuatui.Roflrum'

brachialis fere efl 16gitudinis,fed minime dentatum; foperior roflri pars ad ex-
^

tremiucem inflarvnguis alicuius auis,recurua dcorliina fledlicur. Non potui

linguam videre Conlpexii tamen, vbi alioquin lingu* radix fixa hxret , cor-
.

ulcula quxdam perforata.. In Capitis vertice cleuatz quzdam pennz cmica-

Eiant,cnflatn*mularite-. '

ingiuuiei. . ,
Burla,qu*iubrottro pendet, 8cqu* ab; alijs OmeroteUmm alitibus differen-
tem admodum efficit, membranacea efl, quam ita nonnunquam auis hzc ro-
flrum verius retrahit, vt amplius ferme non fit confpicua,eandem,poflmodum
Ita fibi dilatari perroittit,vt plurimaru etiam aqu* librarii capax reddatur-Imo

is ip^i ncm hanc circumducebat , totum plane huic caput, proprium in*
ferebat, & in aliquam etiam Oefophagi partem penetrabat. Hancetiamial-
-o. titarc,&.in (pedatorum gratiam ludos alios exercere iubebat. Sed
quoniapu
defe-
mihi certo pcrlu adeo, eandem fequeate anno, qui erit,

rendam fore , ideo reliqua breuicatis gratia qu* ibi .obleniare poteris ,, data
,

hic opera, relinquo Hoc Iblum adhucmihidicendum>tettat; dum, vbilocq-

..

looK IU- tii Onocrotalus hic captus fuiffct,inquircrc, hoc me retuliffe refpofii in Qtrmant*

captu prope DHuhium,^nm adhuc iuuenciilus effet: quauis poflea intellcjrerim,

vinui. quod ab Indijs allatus elTet,dudorem eius aliquibus peffiiafiffc.Pilcibus nutrie-
batur recentibus, quando ad minus , fide laltero conditis
manus erant; fin ,
Qw
ratione in fluminibus pilearetur, & ingluuicm luam infeicirec,(e monfli;acurum
... pro-

zod by Googlc
 1

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 6Si

promifit, quod tamen bic. Atque hic qu* obiter obferuarc
prattcrini(rutn

potui, boni fac conlulas : felicillimum interea tuorum tibi Itudiorum progrcl-
lum apprecor Fabriaui o. Decemb, i 6 j,
. i

Eilenit prorfus it3,vz Stelluttu praedixerat, anno enim proxime clap(o,qui fuit UemOno*
fod^hrif/um natum millcfimu5,fexcetefimus & vigefimus quintus, ilque Juhi-
Uius,Rom* eundem Onocrottlum aliquoties cum voluptate vidi, & eadem lingula, horeti.
qui ad me Stelluius per(cripferat,annotaui Miratus autem in primis liim, cum
.

ampliflime didudo roftro, in vaftam illam prolcbt, {iue ingluuiei voraginem a ,

viro magni ftaturi caput integrum abfeondi viderem , in quam poftea trigin- P'.
ta ferme librarum aquam fundebat, & effundebat, adeo facci illius mem ftomiUV,
brana dillenta,vt tranfparcns etiam plurimis intercurrentibus fibris venu- ilbrasanu*
tipitic.
lifque, appareret ,

Duo recentes pifccs Alerlucij di<ffi, qui quatuor facile libras pendebant , fii-

niculo colligati, aui pribebantur,quos vlla abfque mora non inliicculum (uum
recondebat, fed per Oefophagum repente in ventriculum dcgluticbat . Paulo
poft dedudlo denuo animalis roftro, vir is cubitum cum manu integrum in gu-
lam demittebat , & apprchenfb funiculo pilees minime fratftos extrahebat. Te- voracifii-

nuiter iplum Dominus fuus,& vilioribus pifcibiis nutriebat , quod fi mediocris

irctij pilees offerre voluiffet , nummus luffccif-
aureus vix vnus in fingulos dies
ict. Vorax enim, quod alij omnes quoque annotarunt Scriptores admodum

hic volucris cft Addebat idem auis ille dutftor naturalis quodammodo loco
. ,

miraculi,hancfolamreperiri beftiam,qux narium foramina non in capite, led An mare,

intra roftrum ad gulam fita haberet, ibi enim foramina duo manifcfta moftra-

,
bat.Scd fallebatur vir bonus erant enim ; non 7^*rium,{cd Afpeuc arnru fo-
illa

ramina membranula quadam intermedia difclula , qui principium Laryngis

,

conllitucbant.Nam in capite quoque duo manifcfta, quamuis exigua valde fii. mini pro
raminula , ad cerebrum penetrantia deprehendi qui olfaiftui feruiebant ,"tedut. .

De Lwgua ( qui in altero ex noftris Mtxicants clarillime perlpicitur}hoc ve-

rum ert, hic eam me Icdulb perquifiuiffc , reperirc minime potuillc Ornitho- "'lutaue .

logusinanatome huius auis, quam in fijo opere delcribit, mecumlcntic, Lin '
guMi nulUm tffe . Solius igitur Laryngis organo, ablque lingui opera, abfonam
illam rudenti Afiao fimilem vocem edit, a qua ipfi nomen cum >V tAfinum fi- ,

gnet, impofitum arbitrantur Ego hanc non audiui, verum magifter huius
.

auis ad iram cum iplam prouocaret, & roftrum percuteret, hicque mordenti
,

fimilis fatfta , manum ipfius aliquando apprehenderet , ftridorem & Ionum-

Ciconii ( de cuius voce author philcmcli , Clourat immtnf de turre Cicoma ra-
iiro
) aut anlcris inftar emittebat , cumque latis exilem ,
& raucum . Belta-
nius vult, illam dum volat i Ionum alarum itftu ciere inftar O!?'-
uis videri poftit,hanc graucm, tardam, melancholicam, fic ad volatum ineptam q^,-, jpu,
prorfus eOc vliint tamen qui mihi referunt, firr/! in Serenillimi ^ju****
Duas Theriotropheio vilam effc, qux valde in acrem le libraret, & in eundem
fc placide poftea locum demitteret Hic autem, quam ego diligenter contem-
.

plabar, mcnluli cuidam quieta femper infiftcbat, quam cum ipfius curator in
terram deponeret, iubcretquc,vt ad eundem locum, qui vix fex erat p.ilmo, u n
altitu-

Digitized by Google
 1 , . . : , , . .
f

68 ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NAR.DI ANT. RECCHL

altitudinis, cuolaret , hoc ab illa tcgrc impetrabat . Atqui hoc ego illi cauCxt
ouod cicurata fuerit, & domi perpetuo detenta torpbrtfm qucndam & corpo-
ris& animi contraxerit, cribucncium putauero Scribit cnin . '^ellonius
,
alio-
tjuin illam alacrem, animolam & capite reiSIo ac fublimi elTe ,

VitJ <13- De Patri huius certi nihil aflcuerare valeo . Is ipfe enim qui ,
Stelluto meo
qliod rft hanc auem Germanicam ; alijs poftea /ndtcam , mihi Lufuanicam cfle affirmauit,
nifi ab Indius in Lufttaniam allatam, forcaffe voluerit . Pliam Gallicam, Martia-
'
his verbis ,

Tarpe Kauennatis guttur Onoeretali

Italicam , & Rauennatem,Matthiolus Hetrufcam fecit dum ait , . In Hetruria ma-
ritimis amlgaris t Ii, omnibus prafertim his, ejui circa Argentarium prontontorium habi-
tant , nam circa Herculis portum, Vrkicelli
flagnum frequens reperitur tineola
agrotto nominant Ha:c quantum fidei mereantur haud fcio hoc fcio, plures :

Matthtoli populares vix piIos aliquando Onocrotalos vidifle , qui fi ibi adeo
,

frequentes e(Tcnt,^o<& alijs Italia locis non tam, peregrini acftimarentur

Ali|s dicuntur Padum, alijs Mantuanum lacum amare qiiibufdam Danubij ac- ;

col* perhibentur Quod fi ita eft , non lubito tamen AriHotelis Pelecan fuerit
.

0acrM<i/vriqubd hoc authore Pr/d a Strymone ad /flrum feu Danubium mi-

gret , cum & in Danubio frequenter Platea fiue Cochlearia nonnulhs elecat$
credita, capiatur.
Retulit mihi Nobilis Dominus /oannes Carolus Schaad quem fupra quoque
In Danu. dum de Lynce acerem,laudauiitres olim in Danubio qui Bauariam interfiuit,Oo 0 -
vldeniurT cTotolos globulisDombardicis petitos fuifle,& duobus interfedlis, tertium adhuc
viuum, ad Serenillimi 'Bauarta Ducis Aulam perlatum ibidem annos quadra- ,

integros vixific , hominum conucriatioiie apprime & mufic.a tam vocali ,

Onocrora-
im 4o. an- quam inllrumentali mire dcleilatum fuifle Canentibus enim , ac'tubis clan- .

B^aJicavl gentibus, libentiffimc alTiftebat,& creIo capite atque inclinata ad muficatiu ,

,
qui tamen ipfe afininum dicitur ruditum edere, dulciilimam illam fono-

^cba?u'
harmoniam hauriebat. Confirmant hqc iila,quc apud Aldrouandum legun-
tur de tetate Onocrotali, c^ui Alechlinis: quinquaginta annis altus fuit , & odbiagc-
narius certo credebatur
Cum autem Icifcitarer ego, an T44r/.c incolae eflent ciufmodi aues,a Geor-
Georeias gio Grembfo popuhiimeo, &Serenilsimi Elcdf oris dodlifsimo Archia-
crirMTiui tro & Confiliario , his ille verbis rcipondit . De Onocrotalo hoc fcias 'vehm, hoste
auem nonefeBauaria indigenam Cum enim Serenijjimi noSlri E lenioris aucupes in-
,

liicu,
. terrogarem, an in Bauaria nidifkaret,hoc ad amurn omnes negarunt Jed d maritimit
,

In Bauiria Jubindelocis huc aduolare , tam in Danubio, quam alijs Bauarta lactibus cefi,afferebant:

{ST Prater pifces nibtl aiorare aliud Memini me Bamberga,dum puer adhuc efem , iuxta
.

Danub'um P^nmftdomGeierfvverd diiam,eiufmodi auem, cum oblongo collo

,& enormi guttura,
pctcipud meo aliorum plurium cum flupore rvidiSe Plurim etiam circa Danubiunu
amant. .
r

inKg<ir<conlpiciuncur,minus plures in lroatta,Sc pauciores

/
Poloma. in
i /' m
Hf/win rarilsime capiuntur / /Egypto [ape Onocrotalorum greges jt rvidiff Bello-
.
Hiiplin^iil^
nidulatur. >/itts tnetnotat.Orientales etiam, Author de Natura rerum, facit . In Finlandia ve-
ro, &; Septentrionalibus regionibus, frequentes cnuojerat. No-
\ minis
 ; , '

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 683

minis ntio huic noftrx Aui hic prziixi Noh HiljmiiU incolam elTc Gmiliter
conuincic . Omtdms quoque in Summaria ilia- Indiarum Occident. Hifioria, &c Otiiedas

illius przcipue cradu$> qui Tmtferm* Hifpanis appellatur, animalia enarrans, jos'?nk^
^uis recordatur Altatru. ibidiiflx , Gmilis plane Oaccraudo eiufmodi , qualettu
iple BrwctUij prandente Conio y.-ad iocum produ<lum viderat , magna..
X pelui pilciSus Sc aqua plena , ro(Iro luo pileantem , pilees integros &
deuorantem ; Auem ait elle aquaticam Sc marinam, anlerinos pedes ha* I

hentem . Horum *Amtricoorum autem Oiiofrotaiorom Icribit maximum Ixp.e-

numero gregem conlpicL volantem, circa Ponamam przcipu^ , vbi mirum , Sc
iucundum ad fluxum & refluxum maris habitatoribus fpedlaculum przbcatur.
Cum enim Oceano iiu:umeicente,& ad Panomom appellente, ingens pilcium Qjioai^ 1

j'srdr<Mu aceruus & alluuies Gmul congregetur, infinita Omemmarum eorun-

dem multitudo aeren^ ibi obnubilat , qui in mare fe modo przcipices dant , ve
pilciculos luAirentur, modo in aera le lubleuant , vt illis tuto vefeantur , idque
GOties repetunt, donec dirx liiz fami parentauerint Sed quod adhuc ma-
latis .

gis ad fpedatorum voluptatem hoc ell: quod aliz ibidem grandes admo-
facit,

dum, Sc. rapacilsimz volucres dimorentur , Ctodo infurcou di<flz, quz mirutn ^
cR, <\MaxaOtucroiaUs holce perlequantur, vt coadi etiam liat pilciura predum * -

euomerc , quam aues rapacilsimz illx priufquam in mare deadat,intcr volatv-

dum in aere pilnntur Siibiungit demum tantum ibi Omerotaloritm numerum
.

reperiri , vt ChriBioni ad Icopulos , Sc infulas Ponomo vicinas fubinde mittant

pullos volatui adhuc ineptos deprzdatum, quibus nauiculas Sc Canoas luas im-
picant, domumq. reportent . Verum cum propter nimium hi adipem haud- *

quaquam cfui fint idonei , eundem liquant Sc lucernarum vfui adhibent No- .

uo itaque Sc veteri Orbi haud delunt huiulmodi volucres.lta vt OnocrotoUtt iurc

Bcrito dici polllt Cofmopo/itaHuj, hoc cll vniuerli orbis terrarum ciuis Sc incola.
Inlignes adeo duz in Onocrotalis Mexicanis notz elucelcunt, vt per has a IV>- vmtter<io*
**
ftratibus prima llatim facie , a quouis etiam internofeantur . Intuere II placet,
SecMndmn quid huic cum Oloribus fimilitudinis quzlb eft ? a quibus Plinius ta- bh "
snenyixOni^otalos dihare aiebat , niG illo e faucibus altero vclutivterigene-
re propendente. Habet enim Cygnut collum longum lecundus hic Onocrotalus :

BoRcr breuillimum, necrollrum adeo eredium, quod fupra quoque in Gnuaui.

Primus autem a fecundo , & nollri Gmiliter Orbis Onoaowlis , roftro liio den-
ticulato , manifelfo latis difchmine leparatur .
*

jtlJrouandou in lui anatome 0ocrer4l<,conlpedlam Gbi fuiHe ait fuperioris ro-

ftri mandibulam quinquencruiz didfz, incus exa-
Tlaniaginis angullifoliz
,
bcnuubcr-

fte figtifamexprclTam gerentem, excurrentibus per eam quinque lineis, qua; dam loco
cum afpcrzfiierinc , ac veluci oblonganibercula, fccredidilTe eadem huic aui 'i'""''

ideo data, vi comprimendo

ad inferiorem mandibulam, totidem vcluti
pilees
denribus illos interimeret Aft noftri hiaius Onocrotali longe diuerGor eft Ggu-
. h
ra rollri, quod euidencibus lanedenciboscftconlpicuum,tam lupra enim,
quam infra, roftri margines dentiformibus apicibus inGgniumur. .r.
- aiix de^'

Similes dentatas aues apud eundem reperio AUronandttm,Mti!gum pimirum aist*

Cinhmmtm. quo dentes effe fcribii duros, frtmos , Icrratos 6t cetrodutR fle '

'
- Hoc

Dioii - Xii-,'
 . : , . .
f

6St ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NAKDI ANT. RECCHI.

altitudinis ,
euolarct , hoc ab illa sgre impetrabat . Atqui hoc ego illi cauQt*
cuod cicurata fuerit, & domi perpetuo detenta torporem quendam & corpo-
ris& animi contraxerit, tribuendum putauero 'Scribit enim . "ScUoninSf alio-
quin illam alacrem, animofam & capite refto ac fublimi effe
,

vaiis da- De P4tri huius certi nihil afleuerarc valeo. Isipfeenim, qui SttUuto meo
^Md rft hanc auem Cermanictm alijs poftea Indicam , mihi Lnfitamcam elTe affirmauit,
;

nifi ab /ndijs in Lufitamam allatam fortafle voluerit , Plinius Gallicam, Martia-

'
lis his \evhis.
Turfe Kauenaatis guttur Onocrotali
Italicam , & Rauennatem,Matthiolus Httrufcam fecit dum ait , . In Hetruria ma-
ritimis 'vulgaris e !i, omnibus frafertim his, qui circa Argentarium promontorium habi-
tant , nam circa Herculis portum,
Jlagnum frequens reperitur: Incola
Vrbicelli

agrotto nominant. H*c quantum fidei mereantur haud icio hoc fcio, plures :

Matthioli populares vix pidlos aliquando Onocrotalos vidifie , qui fi ibi adeo
,

frequentes eflent , Sc alijs Italia locis non tam peregrini zfiimarentur

Ali]s dicuntur Pad, alijs lacum amare; quibufdam Danubq ac-

cola: perhibentur . Quod fi ita ell , non lubito tamen Ariflotelis Pelecan fuerit
0a9-m4/r ;
quod hoc authore Pc/:< a Strymone ad Utrum feu Danubium mi-
gret , cum & in Danubio frequenter Platea fiue Cochlearia , nonnullis Ptlecaio
credita, capiatur.
Retulit mihi Nobilis Dominus toannes Carolus Schaad quem fupra quoque
In Dami- duni de Lynce agerem,laudaui;tres olim in Danubio qui Bauariam interfiuit,One-
crotalos globulis bombardicis petitos fuiflc,&: duobus interfedbis, tertium adhuc

viuum, ad ScrcnilTimi Bauaria Ornis Aulam perlatum ibidem annos quadra- ,

integros vixifle , hominum conuerlatione apprime & mufic-i tam vocali ,

Onotroia-
iu, 4 o. an- quam inflrumentali mire delctlatum fuifle Canentibus enim , ac'tubis clan- .

^ualicaVi , atque inclinata ad muficanu

gentibus, libentiflime al1iftebat,&: crefto capite
BiuficaTJ sute , qui tamen ipfe afininura dicitur ruditum edere,du!ciHimam illam fono-

^cbatur*"
harmoniam hauricbar.Confirmant hgc illa, que apud Aldrouandum legun-
tur de xtate Onocrotali, qui Mechlinia quinquaginta annis altus fuit , & odluagc-
narius certo credebatur
Cum autem Icifcitarer ego,an incolxefient eiufmodi aues,a Geor-
Ceoreius gio Grembfio populari meo, & SeTenilsimi Eledloris Bauaria dodtilsimo Archia-

prii^uV tro ^ Confiliario his ille verbis rclpondit

,
De Onocrotalo hoc fcias Tselim, hane .

auem non efe Bauaria indigenam . Cum enim Sereniffimi noSlri EleSloris oucu/ks in-
diciu . an in bauaria nidificaret, hoc ad vnum omnes negarunt , fed d maritimis
terrogarem,

In Banatia jnbinde locis huc aduolare , tam in Danubio, quam alijs "Bauarja lacubus capi,afifirebant:
Praier pifces nihil 'vorare aliud Memini me Bamberga,diim puer adhuc efem , iuxta
.

Dannbinm P>fulamGeier/yverddi(lam,eiufmodi auem, cum oblongo collo , enormi gutture, &

^cipue meo (y aliorum plurium cum flupore 'vidife Plurimx etiam circa DanubiunL.
.

in P'^4riconfpiciuntur,miniis plures in firoatia,t>i pauciores in Polonia. In

^*^fn<*rarifsime capiuntur. In jEgypto [ape Onocrotalorum greges Jt evidi/p ^ello-
Hiipanifl^
niduiatur . 'nus meniorat.Orientales etiam, Author de Natura rerum, facit . In Firdandia ve-
&: Septcntrionahbus regionibus, Olaus magnus frequentes enumerat No- .

\ minis
 : , ,. .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 63

minis ntio huic noftrxAuihjcprzfixi incolam efle (Imilitcr
conuincic . Omidiu cjuoquc in Summaria fua Indiarum Occidenc. & Onocrora-
Ouiedus

przcipu^ tradus. qui Ttrra firma Hifpanis appellatur, animalia enarrans, jo"
illius If
dU Occc
Auis rccoraacur Mcatrat. ibi di&x fimilis plane Onocrotalo eiulmodi , qualcnu Terr
ip(c BruxtlUs prandente Cri4i f'. ad iocum produdum viderat , nugna^
cz pelui pifeibus &
aqua plena , roftro iiio pileantem , & pilees integros
deuorantem ; Auem ait ellc aquaticam & marinam, anlerinos pedes ha*
bentcm Horum oAmtricanoram autem Onocrotalorum Icribit maximum fxpe-
numero gregem conlpicL volantem, circa Panamam przcipuc , vbi mirum , &
iucundum ad fluxum & refluxum maris habitatoribus fpcdiaculum prxbcatur.
Cum enim Oceano iDCumeicentc,& ad Panamam appcllcntcjingcns pifcium Quoni<^ i

{'tSridvrNai aceruus & alluuies (imul congregetur, infinita Onocrou^um eoriin- luirmew!
4ein multitudo aereiq ibi obnubilat ,
qui in mare fe modo ^rxeipites dant , vt
pilciculos {uifiircntur, modo in aera le lubleuant , vt illis tuto vefeantur , idque
socies repetunt, donec dirx liiz fami latis parentauerint Sed quod adhuc ma- .

gis ad fpedatorum voluptatem facit, hoc ell: quod alix ibidem grandes admo-
4um, ic rapacifsimx volucres dimorentur , Cauda infurcata di^x, qux mirutn
ft, quam OMcre/ali/ holce perlequancur, vt coadi etiam Hnt pilcium prxdam
uomerc , quam aues rapacilsimx illx priulquam in mare decidat,intcr volan-
dum maere pileantur. Siibiungit demum tantum ibi OiMcreralorM numerurn
zepenri , vt ChriRiaui ad Icopulos , & infulas Panoma vicinas fubinde mittant
puUosvolatui adhuc ineptos deprxdatum, quibus nauiculas & Canoas luas im-

pleant, domumq. reportent . Verum cum propter nimium hi adipem haud-
^uaquam efui lint idonei , eundem liquant 6c lucernarum vllii adhibent No- .

uo itaque & veteri Orbi haud defunt huiulmodi volucrcs.Ita \ Onocroialut iurc t

jncrito dici pollit Cofmopoliiauuj, hoc ell vniuerll orbis terrarum ciuis & incola mopo.ua-
nus hoc cft

Inlignes adeo dux in Onocrotalis Mcxicanis notx elucelcunt, vt per has a no- vmuer^ oc
bucinis

ftracibus prima Aatim facie , a quouis etiam internofeantur . Intuere H placet.

Secundum quid huic cum Oloribus llmilicudinis quxlb eft ? a quibus Plinius ta- om obw
men vix Onarra/4/ej diftarc aiebat , nili illo e faucibus altero veluti vteri gene-
re propendente. Habet enim Cygnus collum longum Iccundus hic Onocrotalus :

noiler breuillimum, necroArum adeo cre<Aum,quod fupra quoque inlinuaui. ftwgiw"".

Primus autem a fecundo , & noAri limilitcr Orbis OnocrouUs , roAro liio den-
ticulato, manifeAo latis difcriminc leparatur .

Aldrouandtos in liii anacome 0ncn>r<il<,conlpc6kam libi fuiffe ait fuperioris ro-

ftri mandibulam 'PUntagims anguAifolix quinquencruix diiAx, intus exa-

,
figuram exprelTam gerentem , excurrentibus per eam quinque lineis, qux lijm Toco
cum afpcrx fuerint , ac veluti oblonga tubercula , fe credidilfe eadem huic aui

ideo data, vt comprimendo pilees ad inferiorem mandibulam, totidem veluti

dentibus illos interimeret . A A noAn huius Onocrotali longe diucrfior cA figu-
ra roAri, quod euidentibus lime dentibus cA conipicuum , tam fupra cnim^
^uam infra, toAri margines dentiformibus apicibus inGgniuntur aHx dcti- . -

Similes dentatas aues apud eundem reperio Aldrouandum,Adci^um pimirqpi aut*

Cirrhati,in quo dentes eAe feribit duroi^ frriDOs , ieiratos Sc tetrofluGa flero*
'
Hoc
 1 . . . : , , . ,

(, 8 ALIA ANIMALIA NOV. HISP. NARDI ANT. RECCHI.

, hoc ab illa sgre
altitudinis, euolarct impetrabat . Atqui hoc ego illi cauficf
quod & domi perpetuo detenta torpbrtftn quendam corpo-
cicurata fuerit, &
animi contraxerit, tribuendum putaucro 'Scribit enim ISeUonim^ alio-
ris 6: .

cuin illam alacrem, animofam , & capite redo ac fublimi efle

viia df- Dc Patna huius certi nihil aiTeuerare valeo. Isipfeenim, qui SttUuto meo
quod r!*t hanc auem Cermattieam alijs poftea Indicam , mihi Lufitanicam efle affirmauit,
;

nifi ab /nd^s in Lu/itaniam allatam fortafle voluerit , Plimut Gallicam, Martia-

' ''
lis his verbis .

Tarpe ^autnnatis guttur Ontcntali

Italicam , & Rautnnatcm,Matthiolus Hetrufiam fecit dum ait , . In Hetruria ma-
ritimis 'vulgaris eSijomnibus prafertim his, tjui circa r&gentarium promontorium hahi-
tant,nam circa Herculis portum, (g^ Vrbicelli
flagnum frequens repetitur .Incola
agrotto nominant. Hic quantum fidei mercantur haud fcio hoc fcio, plures :

Matthioli populares , vix pidos aliquando Onocrotalos vidifie , qui fi ibi adeo
frequentes efient , T^oma & alijs Italia locis non tam peregrini illimarentur.
Aliis dicuntur Pii J, alijs lacum amare iquibufdam Danuiq ac-
coli perhibentur Quod fi ita ell , non lubito tamen Arislotelis Pelecan fueric
.

0!)frM4/< i quod hoc authore Pr/4 a Strymone ad lUrum feu Danubium mi-
gret ,
cum & in Danubio frequenter Platea fiue Cochlearia nonnulhs Peleca
credita , capiatur
Retulit mihi Nobilis Dominus fupra quoque
loannes Carolus Schaad quem
In Dinu- dum dc Lynce agcrem,laudaui;trcs olim in Danubio qui Bauariam intcrfiuit,O0-
vidinmrT crotolos globulis Dombardicis petitos fuifle,&: duobus intcrfcdis,tertium adhuc
viuum, ad Serenilliini 'Bauaria Ducis Aulam perlatum ibidem annos quadra-
,

Onocrotj-
integros vixifie , hominum conuerfationc apprime& mufica tam vocali ,

iu! 4 o. an- quam Canentibus enim , ac'tubis clan-

inflrumentali mire dcleClatum fuifie .

BmiucaVi gentibus, libentiffime afliftcbat,& credo capite atque inclinata ad muficanij ,

nluikaTv aure , qui tamen iple afininum dicitur ruditum cdcrc,du!ciliimam illam Ibno-

pictour"
harmoniam nauriebat. Confirmant hqc iila,quc apud Aldrouandum legun-
tur de Itate Onocrotali, q\ii Mechlinia quinquaginta annis altus fuit , & oduage-
narius certo credebatur
Cum autem fcifcitarerego,an'7a4ri incoli cflent eiufmodi aues,a Geor-
s JIO (7rfwi/7n populari meo, SeSetenilsimi ElcdorisBa4r/idodilsimo Archia-

tro & Confiiiario , his ille verbis relpondit
. De Onocrotalo hoc fcias 'velim, hane
^
auem non efe Tauaria indigenam . Cum enim Serenifpmi tioSIri Elecioris aucupes in-
terrogarem, an inBauaria ad 'vnumomr.es negarunt fcd a maritimis
nidificaret, hoc ,

, fubinde locis huc aduolare tam in Danubio,qudm alqs "Bauia^ja lacihus capi, afferebant:
,

Prater pifces nihil 'vorare aliud. Memim me P>ambcrga,dum puer adhuc effem iuxta ,

^
Peninfulam Geierfvverd dsUarn, eiufmodi auem, cum oblonge collo , enormi gutture &
meoif aliorum plurium cum stupore 'vidife Plurimi etiam circa Danubium.,
in i'j4rMcon(piciuntur,minus plures in fro*tia,&i pauciores in Polonia. In
' Heluetia rarilsime capiuntur . In /Egypto fepe Onocrotalorum greges Je 'tridiffi VeUo-
nius memoT3.t.0rieniales etiam, Authorde Natura rerum, facit. laFsnlandia vel
rd, & Septentrionahbus regionibus, O/nwr mjasu frequentes edumerat No- .

tninis
 ; ,.

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 6S}

minis ratio huic noftrx Aui hic prxRxi JNoim incolam efle {imilitcr

conuincit . Omtdtu quoque in Summaria (iia Indiarum Occident, f/ifloria, Sc Oaiedus

illius przcipuc tragus, qui TtrrM ferma Hifpanis appellatur, animalia enarrans, iorini^

Auis recotaamt AicstrM. ibidii^Ix , Hmilis plane Onocrtudo eiuimodi , qualeto.

ipie BrmxtlUf prandente Conio f'. ad iocum produi^um viderat , magna^
cz pelui pifcibua &
aqua plena , ro{Iro fuo pileantem , & pilees integros
deuorantem ; Aucm ait ede aquaticam & marinam, anlerinos pedes ha*
bentem . Horum tAmincsnoritm autem Oaocrotalorum Icribit maximum hepe.
numero gregem conlpicL volantem, cnca Ponamam przcipue , vbi mirum , 6c
iucundum ad fluxum & refluxum maris habitatoribus fpedaculum przbcaiur.
Cum enim Oceano incumelcente,& ad Ponomom appellente,ingens pdcium Qjioai^ t

acernus & alluuies fimul congregetur, inflniia Onotrttmorum eorun-

dem multitudo aeretq ibi obnubilat , qui in mare fe modo przcipites dant vt ,

pilcicujos luflurentur, modo in aera le lubleuant vt illis tuto vefeantur , idque

,

QOties repetunt, donec dirz liiz fami latis parentauerint Sed quod adhuc ma-
.

gis ad fpedatorum voluptatem facit, hoc ell: quod alix ibidem grandes admo'
dum, & rapacifsimx volucres dimorentur , Coodo infurcou diAz, qux mirifm ^
11, quam OnotrotoUs holce perlcquantur, vt coadi etiam Hat pilcium prdam ;
^ ;

uomere , quam aues rapacilsimx illz priufquam in mare decidat,inter volan-

dum in aere pileantur S^biungit demum tantum ibi Onocrtialoru numeram
.

Teperiri , vt ChriRiom ad Icopulos , & infulas Ponome vicinas fubinde mittant

pullos volatui adhuc ineptos deprxdatum, quibus naiiiculas fit Canoas luas im- t
pleant, domumq. reportent . Verum cum propter nimium hi adipem haud* *

quaquam efui flnt idonei , eundem liquant & lucernarum Yfui adhibent . No-
lao itaque & veteri Orbi hauddefunt huiulmodi volucres-Ita vt OnocrotoUts iure
nerito dici pollk hoc cll vniuerll orbis terrarum ciuis incola
r Infignes adeo dux in OtutmoHs Mexicanis notx elucelcunt, vt per has a no- vpu$ic^

ftratibus prima Aatim facie , a quouis etiam internofeantur , Intuere fi placet,
Secundum quid huic cum Oloribus fimilitudinis quxlb ell ? a quibus Plinius ta- ouz a<a

znenvizOfldcraWer dillarc aiebat , nifi illo e faucibus altero vcluti vteri gene*
re propendente . Habet enim Cygnus collum longum fecundus : hic Onocrotalus
Boller breuillimum, nec rollrum adeo eredifum,quod liipra quoque infiiiuaui.
Primm atuem i fecundo , & nollri fimiliter Orbis Onocrotalis , rollro liio den-
Xiculato, manifello latis diferimine leparatur .
*

*- Jldrouaadtu in fui anatome 0wcr4li,confpeaam fibi fiiille ait fuperioris ro-

mandibulam 'Plantoginis anguftifolix , quinquencruix diftz, intus exa-
Ifari
&e fibram expreflam gerentem , excurrentibus per cani quinque hueis qux ,
dini loco
cum afper* fherint , ac veluti oblonga tubercula , fe credidifle eadem huic aui

ideo dat4v$ comprimendo pilees ad inferiorem mandibulam, totidem veluti

dcnribusilloalfitctimerec. Aft nolln huius Owocwdl longe diuerfior ellfiga-
ra xollri quod euidentibus lane dentibus cll conlpicuum , tam fupra ctutiL,
,

quam infra, rollri maegines dentilormibus apicibus infigniumur aUz iko*

Similes dentatas aucaapud eundem reperio Aldrouandim,Mtt^tsm nininim ^Aiar*

Cirr&4(Wa>in quo dentes efle feribit duros> frrmos , leiratos & teuodufrt flezot.
" Hoc
 . . . . , , . .

68 J. ALIA ANIMALIA NO HISP. N AR.DI ANT. RECCHI.

altitudinis, cuolaret , hoc ab illa atgrc impetrabat . Atqui hoc ego illi caufac*
ruod cicurata fuerit, & domi perpetuo quendam corpo- detenta torporem &
animi contraxerit, tribuendum putauero Scribit enim jBellonius , alio-
ris &: ,
*

quin illam alacrem, animolam , & capite reto ac fiiblimi efle

ViUo du- De Patria huius certi nihil alTeuerarc valeo. Isipfeenim, qui Stelluto meo
quod fi*t hanc auem Germanicam alijs poftea Indicam , mihi Lufieamcam efle affirmauit,
;

Lufitamam allatam fortaffe voluerit , Pliniuf Gallicam, Martia-

Us his verbis
Tur^e Hautnnatis guttur Onocrotali :

Italicam , & Rauennatem,Maithiolus Hetrufeam fecit dum ait , . In Hetruria ma-

ritimis rvulgaris e fl, omnibus prafertim his, qui circa Argentarium promontorium habi-
tant ,
nam circa Herculis portum, Vrhicelli fiagnum frequens reperitur : Incola
agrotto nominant Hatc quantum fidei mereantur haud icio : hoc (cio, plures
populares , vix pidlos aliquando Onocrotalos vidifie, qui fi ibi adeo
frequentes efient, alijs Italia locis non tam. peregrini xllimarentur
Aliis dicuntur lacum amare; quibufdam Danubii ac-
alijs

cola: perhibentur .Quod fi ita eft, nonlubico tamen AriHotelis Pelecan ruerit
Onocrotalus quod hoc authore Pelecan a Strymone ad Iflrum feu Danubium mi-
;

gret , cum & in Danubio frequenter Platea fiuc Cochlearia nonnullis Pelecan
credita, capiatur.
Retulit mihi Nobilis Dominus hannes Carolus Schaad quem fupra quoque
In Dwu. dum de Lynce agerem,laudaui;tres olim in Danubio qui Bauariam intcrfluit,0/w-
vldeamrT crotolos globulis Dombardicis duobus incerfeifhs, tertium adhuc
petitos fuiflc,&
viuum, ad Sereniflimi Aulam perlatum ibidem annos quadra- ,

Onocrota-
g*^ta integros vixifie , hominum conuerlationc apprime & mufica tam vocali ,

ludo. an- c]uam infirumentali mire dclcdatum

fuifie Canentibus enim , ac'tubis clan- .

Bmaricavi credo capite , atque inclinata ad muficam^

gentibus, libentillime a(fiftebat,&:

wutoTv sure , qui tamen ipfe afininum dicitur ruditum edere, dulciUimam illam fono-
pitbamr*"
harmoniam n.iuriebat.Confirmant h?c i!la,quc apud Aldrouandum legun-
tur de artate Onocrotali, qui MechUnia quinquaginta annis altus fuit , & oduage-
narius certo credebatur
Cum autem Icifcitarer ego, an T.idr.c incolar eflent eiufmodi aues,a Geor-
Ctoreios gio Crtmbpo populari meo, & Sercnilsiini Eledoris Bauaria dodifsimo Archia-
pirSnus* tro & Confiiiario , his ille verbis relpondit . De Onocrotalo hoc fcias 'velim, hane
Bmrit Me
"Bauaria indigenam . Cum enim Sereniffimi noUri Elecioris aucupes in-
dicus . terrogarem, an in Bauaria nidificaret, hoc ad unum omnes negarunt , fid d maritimis
In Bnuuia tam in Danub'to,qudm alijs "Bauaria lacabus capi, afferebant:
jubinde locis huc aduolare ,

iuT.
Pr<eifr pifes nihil uorare aliud Memini me P>amberga,dum puei" adhuc efiem , iuxta
.

Danubmm P^iinfuUm Geicrfvverd diPlam, eiufmodi auem, cum oblongo collo , enormi gutture , &
prncipu^ meo aliorum plurium cum Hupore uidtfie Plurim etiam circa Danubium-,
in A'B^rirtconrpiciuntur,miniispIuresin [roatia,8c pauciores in Pelonia. In
rarilsimc capiuntur In rEgypto [ape Onocrotalorum greges Je uidiffl Bello-
.

niduiiur. metaoix.Orientales etiam, Author de Natura rerum, facit . In finlandia ve-

to, & Septentrionahbus regionibus, frequentes enumerat No- .

\ minis
 ,

IO. PABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 683

minis ratio huic noftrx Aui hic przfixi JNoitt incolam e(Tc {Imilicer
conuindc . Omtdtu quoque in Summaria iua'. Indiarum Occident. Hijloria, &c Ouicdas

przcipuc cradlus. qui Tmt ferm* Hifpanis appellatur, animalia enarrans, lo, in
illius ir

^uis recorutur Atutru, ibidi&z , HmUis plane OnoermU eiufmodi , qualem^

iple BruxiUis prandente CtnU ^..ad iocum produdum viderat , nugna..^
z pelui pifeibus &
aqua plena , roUro fuo pifeantem , pifees integros &
deuorantem ; Auem ait efle aquaticam & tnannam, anferinos pedes ha.
bentem . Horum *Amtric4ntrum autem Ondcnudorum icribit maximum Izpe-
numero gregem conlpicLvolantem,circa PMxmam przcipuc , vbi mirum , &
iucundum ad fluxum & refluxum maris habitatoribus fpedlaculum przbcatur.
Cum enim Occano intumelcente,& ad Paa*m4m appellente, ingens pilcium Quoai^ 1

aceruus & alluuies Hmul congregetur, infinita eorun-

dem DuiUitudo aeren^ ibi obnubilat ,
qui in mare fe modo przcipites dant., vt
piIctculoslui{urcncur,mod6 in aera (e lublcuant, vt illis tuto vcfcantur , idque
QOcies repetunt, donec dirz liiz fami fatis parentauerintSed quod adhuc ma- .

gis ad fpedatorum voluptatem facit, hoc quod aliz ibidem grandes admo-
efl:

dum, & rapacifsimz volucres dimorentur , Ctutdx infurcau didtz, quz mirum ^
cft, quam 6Mr0/4/i hofce perfequantur, vt coadh etiam fint pifcium przdam .

-
^
uomere , quam aues rapacifsimz illz priufquam in mare dccidat,intcr volan-
dum in aere pifmntur . Subiungit demum tantum ibi Onocrttalorum numerum
Tcperiri , vt ChrifiiMi ad fcopulos , & infulas Pmmhx vicinas fubinde mittant
puUosvolatui adhuc ineptos deprzdatum, quibus naiiiculas & Canoas luas im- v
domumq. reportent Verum cum propter nimium hi adipem haud-
pleant, .

-

^uaquam efui ftnt idonei , eundem liquant & lucernarum vfui adhibent .No- '

uo itaque & veteri Orbi haud defunt huiufmodi volucrcs.Ita vt OncmUts iurc
merito dici poflit Co/im[>o/tta>mj,hoc eit vniuerfi orbis terrarum ciuis Si incola
Infignes adeo duz in Onocrotalis Mexicanis notz elucefcunt, vt per has a i\o- vuun$p|
llratibus prima ftatim facie , a quouis etiam internofeantur . Intuere fi placet,
Secundum : quid huic cum O/oribus fimilitudinis quzfb eft ? a quibus Plinius ta- ti*

menwix Onocrotalos dillare aiebat , nifi illo e faucibus altero veluti vteri gene-
re propendente Habet enim Cygnus collum longum fecundus hic Onocrotalus
. ;

nollcr breuiflimum, nec roftrum adeo credi um,quod lupra quoque infinuaui. liios*"'"

Primus autem a fecundo , & noflri fimiliter Orbis Onocrotalis , roftro fuo den-
ticulato , manifcllo fatis diferimine feparatur .

Aldroutndus in anatome 0ofro/4//,conlpcdlam fibi fuiflc ait fuperioris ro-

fui
ftri mandibulam quinqueneruiz didlz, intus exa-
'Plantaginis anguflifoliz
,
figuram expreflam gerentem , excurrentibus per eam quinque Imcis , quz loco
cum afpcrz fuerint , ac veluti oblonga tubercula , le credidifle eadem huic aui

ideo data , vt comprimendo pifees ad inferiorem mandibulam, totidem veluti

deiiribus illos iiucrimerec . Aft nolln huius Onocrotali longe diuerfior eft figu-

ra roilri, quod euidentibus fane dentibus eft confpicuum , tam lupra euinii
rjuam infra, roftri margines dciuiformibus apicibus infigniiintur . Atix <ii-

Similes dentatas aues apud eundem reperio Aldrouandum, Metium pimirum ^<1 xidr*

Cirrbau^^m quo dentes eUc fcnbit duros, firmos , ferratos Si retrocfu&U flezos.
" Hoc
. .a'

D
 1 . . , . , .

i8 ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NAR.DI ANT. RECCHI.

altitudinis , euolaret , hoc ab illa ffgre impetrabat. At(]ui hoc ego illi canCx
quod cicurata fuerit, & domi perpetuo detenta torporem qucndam corpo- &
ris& animi contraxerit, tribuenclum putauero. Scribit enim ' 13cllonius alio-
ruin illam alacrem, animofam , & capite redlo ac fublimi efTe
Vaiio Ja- De P<tri huius certi nihil alTeuerare valeo Is ipfe enim qui Stellula meo .
,

qno fi*t hanc auem Cermamtam alijs poftea Indicam mihi Lufnanicam effe affirmauit,
; ,

nifi ab Indiji in Lufuamam allawra forcafle voluerit . Plinius Gallicam, Martia-

lis his verbis
Turpe Tlauemsatis guttur Onocrotali :

Italicam , & Rauennatcm,Matthiolus Hetrufiam fecit dum ait , . In Hetruria ma-

ritimis remigaris tii, omnibus prafertim his, tfui circa Argentarium promontorium habi-
tant , nam circa Herculis partum,
flagnum frequens repentur tineola
Vrhicelli

agrotto nominant. H*c quantum fidei mereantur haud Icio hoc fcio, plures :

Matthtoli populares , vix pidfos aliquando Onocrotalos vidifle qui fi ibi adeo
,

frequentes eflent , Sc alijs Italia locis non tam peregrini xfiimarentur

Ali|s dicuntur Pad, alijs lacum amare iquibuIHam Danubij ac-
.Quod fi ita eft nonlubito tamen AnHotelis Pelecan fuerit
colx perhibentur ,

quod hoc auchore Pt/4 a Strymone ad Iflrum fcu Danubium mi-

0B3cr<?t/r i

gret, cum &in DamAio frequenter Platea fiue Cochlearia, nonnullis Pelecam
credita, capiatur.
Retulit mihi Nobilis Dominus loannes Carolus Scbaad quem fupra quoque
In Dinu. dum dc acerem,laudaui;tres olim in Danubio qui interfluit,Ow-
vlim^ crotalos globulis bombardicis petitos fuifle,&: duobus intcrfediis, tertium adhuc
viuum, ad Sercnillimi 'iauaria Ducis Aulam perlatum , ibidem annos quadra-
integros vixifie , hominum conucrlatione apprime , & mufica tam vocali
Onocroci-
in!o. an- quam iiiflrumentali mire dclcClatum fuifie Canentibus enim , ac'tubis clan-
.

Bma"i vi gentibus, libentiflime afiiftebac,& crciflo capite , atque inclinata ad muficam^

aure , qui tamen ipfe afininum dicitur ruditum cderc,dulcilfimara illam fono-

pisbifur*"
harmoniam nauriebat.Coufirmant h^c illa,quc apud Aldrouandum legun-
tur de astate Onocrotali, qui Mechlinia quinquaginta annis altus fuit , & odhiagc-
narius certo credebatur
Cum autem feifeitarer ego, an '3.i4r/a: incolae efient eiufmodi aues,a Ceor-
Ctornios gio Crembpo populari meo, & Serenilsimi EleiSoris Bauaria dodfilsimo Archia-
pn^iuY tro & Confiliario , his ille verbis relpondit De Onocrotalo hoc pias rvelim, hane .

auem non efi^auaria indigenam Cum enim Sereniffimi noUn EleEioris aucupes in-
.

dicuj. terrogarem,anin'Bauarianidificaret,hoc adrimumomr.cs negarunt , fed d maritimis

In Bjnuii tam in Danubio,qudm alijs Bauarja lacubus capi, afferebant:
Jubinde locis huc aduolare ,

Memini me Bamberga,diim puei' adhuc effem , iuxta

Prattr pifces nihil niorare aliud .

Danubium ^''ifulamGeierfvverd diElam,eiufmodi auiw, cum oblongo collo , O' enormi gutture,
^erpui rneo & altorum plurium cum siupore rvidife Plurimx etiam circa Danubium-,
.

nf^ng^rMconfpiciuntuominiisplurcsin Prosata, bc. pauciores in Po/<wn In

AV/, 4 rariisime capiuntur In /Egyptofspe Onocrotalorum greges jt'viSfflBello-

.

niduiiiur. >nus memorat. OrwBMfi/ etiam, Author de Natura rerum, tacit In fndandta ve- .

fo, Septencrionahbus regionibus, oAnii frequentes cnunjerat . No^

N minis

C iigie
 ,. .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 68?

minis ratio huic noftrac Aui hic pr*fixi Noue incolam efle fimilitcr
conuincit . quoque in Summaria (iia Indiarum Occident, Hifioria, &: Ouitdu
Omedtts
illius przcipuc cradlus, qui Ttn* fcrma Hifpanis appellatur, animalia enarrans, lo, in it

Auis recordatur AUsirtf. ibi didx , limilis plane Oaaeroudo eiufmodi , qualenu dcui.^n*
>'
iplc BriueiUij prandente CMroio f'. ad iocum produdum viderat , nugna_.
tx pelui pifeibus & aqua plena , rodro Tuo pilcatuem , & pifces integros
deuorantem ; Auem ait efle aquaticam & mannam, anferinos pedes ha-
bentem Horum tAminctncrum autem Onocrotalorum feribit maximum fxpe'

numero gregem conlpicl volantem, circa Panamam przcipuc , vbi mirum , 6c

iucundum ad fluxum & refluxum maris habitatoribus fpedlaculum przbeatur.
Cum enim Oceano intumeicente,& ad Panamam appcllcncc,ingens pifcium Quoai^ ,j
acemus &aUuuies(imul congregetur, inflnita Onocrotedorum eorun-
dem multitudo aeren) ibi obnubilat ,
qui in mare fe modo przcipites dant , vt
pilciculos fuflurentur, modo in aera (e lubleuant , vt illis tuto vefeantur , idque
toties repetunt, donec dirz iiiz fami (atis parentauerint Sed quod adhuc ma- .

gis ad fpedatorum voluptatem facit, hoc cft: quod aliz ibidem grandes admo-
dum, & rapacifsimz volucres dimorentur , Cauda infurcata di^z, quz mirum
ell, quam daaers/a/o/ holce perlequantur, vt coadi etiam fint pifcium przdam ^

euomere , quam aues rapacilsimz illz priufquam in mare decidat,intcr volan-

dum in aere pileantur Siibiungit demum tantum ibi Onocrotalorum numerum
.

reperiri , vt Chrifhani ad Icopulos , & intiilas Paname vicinas fubinde mittant

pullosvolatui adhuc ineptos deprzdatum, quibus nauiculas & Canoas luas im-

pleant, domumq. reportent . Verum cum propter nimium hi adipem haud-
quaquam efui fint idonei , eundem liquant & lucernarum vliii adhibent No- .

uo itaque & veteri Orbi haud defunt huiulmodi volucrcs.Ita vt Onocrotalus iurc
ttierito dici poOlc Cofmopohtanui ^oc ell vniuerfi orbis terrarum ciuis Si incola
Inlignes adeo duz in Onocrotalis Mexicanis notz clucclcunt, vt per has a rto- %nmcrSo(
flratibus prima llatim facie , a quouis etiam internofeantur . Intuere 11 placet.
Secundum : quid huic cum Oloribus fimilitudinis quzlb cft ? a quibus Plinius ta- fnx
snci\\'\xOnccrotalos diftarc aiebat , niH illo c faucibus altero veluti vteri gene- xicjulno
re propendente. Habet enim collum longum fecundus \\\c Onocrotalus :

noilcr brcuiflSmum, nec roftrum adeo cre(ftum,quod fupra quoque inliauaui.

Primus autem a fecundo , & noftri limiliter Orbis Onocrotalis , rollro liio den-
*
ticulato , manifefto latis diferimine leparatur .

anatome 0(xro/4li,con(pcftam libi fuilTe ait fuperioris ro-

aildrouandsos in fui
ftrimandibulam 'Plantaginis anguftifoliz , quinqueneruiz diiftz, intus exa-
dXc figuram expreflam gerentem , excurrentibus per eam quinque lineis , quz liam loco
cum afperz fuerint , ac veluti oblonga tubercula , fe credtdilfe eadem huic aui '1'""'

ideo data, vt comprimendo pilees ad inferiorem mandibulam, totidem veluti

dentibus illos interimeret Alt noftri huius Onocrotali longe diucrlior eft figu-
.

ra roftri, quod cuidentibus fane dentibus cft conlpicuum , tam liipra enuiu
quam infra, roftri margines dentiformibus apicibus inllgniuntur . ah*
Similes dentatas aues apud eundem reperio Aldrouandum, Mergum nimirum Ai<ir

Cinb4U.am,xn quo dentes efle fcnbu duros, firmos , Icrracos & rctrorliim flexos .

Hoc
 ; . . .

C 84 alia animalia novae HISP. NARD. ANT. RECCm.

Hoc ipfutn in auc F$brt Btllmij reperitur . Anfires quoque ftrratis ciTe dentibus
Icimus.quos elegantiflimis apud Petronium Atiiitum verbis, EucotjFus ille fabu-
larutn dux, nobis dcicriplic. I^i* inquit, ho/lioium proceJpium,cum eat trtt
Anfertt fturhfti ft putt,medie die fuiebft ab auu di4 ruttxigtre,imfttmHi in mtfaciunt,
facdh}. eu >r/eluti rubioje firidore ctrtitmf!fiunt trefidantem , euqut tliUs tunicam meam
lacerat , aliui vincula cafeiamtntorua rejolmi, ac trahit : n/nut etiam Aux ac magiSltr
ptuitU mn dubitat crus meum ferratt 'Vtxare morfu . Cardauus tamen lib. i o.fubtt-

litatum inter omnia animantia minimo eifc capite aucs ob volatum voluit
Ad huius paruitatem duo ait fcqui primum, vt dolida; ellent , alterum yc den-
:

tibus carerent
W'**'*^ SteUigtf Excrcit. 141. more fuo lalsc ridet. Et ne de para itate capitis hic

uiT quicquam aduerfus ipfum ex eodem Scaligiro aderam , dentes ait ede Sc auibus
Diamedeii 6c Anftrin generi , & alteri illi Ctmicis magnitudine Oceani incolar y
,

quz Balatnz os hiantis ingrediatur, verriculum erodat,cor petat, & tam vallani
belluam interficiat
,
quz a (luiflibus cicida podmodum & (e<da aues eiufinodi
,

viuas intra ie nutritasplures habeat pinguiilimas , & in cibis gratiilimas

cvdanoi dcfiituitur /uo intcrinvpatrocinio Cardanui . Plinius enim grauUrimu
author lib. 1 1 . cap^j 7. Volucrium nulli, inquit, Sfrttfw prater ZIefpertibnent.Vetoa
l&itf.''*
aute,& alueolis luis infixos yejpertilioni dentes ene,mcum inter murem auem &
ambigentis huius amnialisSccletonodendit ,quod maiore ideo cd indudrii
filo argenteo connexum quia iubtilidimis a Natura fuit odiculis cornpaidum.'
,

lilmnStfi
yifpertilioni cu auibus commune ed,fi Iblum excipias volatum ? Huic
Sceieton cnim nec penz,nec verz fiint al;,nec pedes habet .auium. Adfunt przterea vbc-
ra,& ed viuipara bedioIa,& caudam infignem trahic,quz quoniam non nifl int
"ultecT Sceleto videtur, aliquibus deefle fuit credita . tdque vt vno dicam vcrbo,A^/
minie.- . Poterat \gK\srohlo\vtro^ti\K(erraone Plinius nullam auem dentatam eU .

AiKsTeni pronuntiare . Nam eiufinodi veros dentes in nulla adhuc volucri inueni, qua-
rum plures tamen & vidi, & aperui Quid igiturfraondrane Naturz fuerint,!!
.

quas aues dentibus miiiaces exhibemus ?

Qiiid ad At non libet hic omnem dentium notionem excutere , fiet id alio magis
commodo loco Hac Ibla puto, controucrfiam'l^c diftimdione interea wa
.

l^ndc- pitum iri : fi dicamus nempe , analogice quoldam dentes dici quod aliquam
,

cum veris fimilitudinemi tam fi ipf.am figuram intuearis, quam fi aidionenu

rcfpicias gerant .
'
,
Dentes igitur quoque nominabuntur, licet haudquaquam alueolis infixi
lergomphofin, ex illis vel ane eximi podlnt, vel morbo vetudaceue exciderd
ioleant, quemadmodum in perfedis pleriiique quadrupedibus vfuuenit: fcd

. ex ipft vel maxilla , vel rodro exorti fion contigui, ied continui illis , Serrz ali-
cuius denticulat.T figuram exhibeant , non forma vt in nodris fit dentibus, di-

norniui^
ftin^i , ncc ad determinata 3c vatia nxifiicationis cfficia didributi. Conce-
quan me- denda cmm nonnunquam videtur Naturz etiam , non Oratoribus Iblummo-
do& Poetis mct.iphor* vliis , fi loco hzc verorum dentium przfertim , pinnis
01; quibuldam dentiformibus abutatur. Quinetiam ablque his fbla labrorum..
aentie ad frangendum , & iemdendum in nonnullis tantum pollet, vt dentibus.
nihil

Digitized t', C'i

 C .

nihil concedant . Noui ^cunuquichip cetneiatio prMrlus aufu , ex 'TtHuiinit

marina: maxima: ore ,
prelTiimp^UC j. fii^un^a. Trutu caput (nam plurimis
h*c alijs Truttis, capita faltcm, in pi/clna quinam morlii prifcidcrat ) extra-

here latagcret,nec dentes eius,quod 'nullos haberet, pertimelccrctihukrfcmipol-

liccm fubito a bellia hac prtemorfum fuiflc , fine dentibus quidam, all norL,
fJne vicario dentium inftrumcnto , nouaculr indar ferme incedente Habet . Roitrmn

enim hsc rollri margines pra:acutos , itaque anificiose compo/ItoT, vt inferio- foco

rcsfimplices a fuperioribus bifidis, pyxidis modo recipiantafi &ar(dc adeo

claudantur, vtquicquid apprehendant, diuidant, necefle fit, atque commi, tum.
nuant.Sunt mihi tam marinx,quam terreftris exquifita (ce)cta T tflitdirutnr. in
quibus hoc mirabile valde extiterit,nu 6 d PWwewrrnoin medio ventre fcu tho- poj,oj'
race , verum lub diaphragmate , inulitatiffimo Naturx ordine, repererim De .

quarum anatome alia vice Hoc meum magis magi(q. '7*midxi? interim^Tcitudini-
.

coiTohoTM, nullum a pulmonibus rttrptmm aerem cor , de qua'rc''&pra ali-

quid, dum de agerem commentys-fui. : .

Sed hic mirari fubit, cur Onocrotalo AI exicano dentes dati fuerint , qui ad
animajjtil^.infejui^ elicia ,ad yocemunquam expia-
tria in plerifque alijs
nandam, malticatione Iuuandam,& vim aduerfus alia animalia propulfandam.
Atqui vox hoftris etiam edemutb eft OnOeretalisimaftiCatto molaribus potifi?

quam Ictratis ,quales hic conljiciuntut*,fit: dentibus : defert fio vero exertis drt
Buta eft, txerts autem nulli /S, y<Tta/j>'PlSnio tdte :ntc auishtECilb-.
ftra multum eft belligera, vtexfcrtiscgeatdehtibus.At nttthrtuihilfruftra riio-;
Htur. Quid igitur ftabiliertduiti?P//mW idefnlib. i t.cap. 3 ^. ^raterea tu as
vergentes ptntdentes, tii,ne excidant esbi, nullum' hahentibus ritintfsdi adminkklMi.,'-
Huiufmodiptlanefiint dentes huic OwofruM&cxoricc in oS recurui , vt his ca-
T ! '
piat commodius, retineat facilius ,degludrtt perfectius.
Et tales prorfus in os vergentes dati (iint dentes etiam inter pilees vonfcifli- Terribiles

mo,& anthropophagoj,<p>inquam feu 4rc^rf<e,veluti'cumadfnifationeire

capite carnibus denudato vidi Iclquipedalis tannim longitudinis, quod in Cdfi uma
paniVutei Lyneeiyhm (xpiuslaudati mulso adleruatur. Hoc quatuor Iblummo-'
do dentium ordinibus eft inftrUifttimiS: ob id vt cortijeio iuucnculx alicui fiiic
ablatum,cumfcxalioquin.ordihes habeat ,& ad eam bcllk hxc CerherumvX- ,

fcrnalem riiftu luo tcrribiliflimo xmulanir, immcnlltaiem cxcrcfcat,vtT^-

deletius (cnojxTit ,o\ic[nindo iMaJftlia^icea captas fuilTe Lamiar ,
in quarunu ,

ventriculo hoihd loricatus inuentus fuerit . C^inimoPeipliim, ait , in Sautonho

iitore eam oris gulxq.vaftitatc Lamiam CorifpexilTe, vt hominem etiam obefum
facillime eapere potuerit,& canes ventriculum eius, pifeium reliquias voraturi .
. ,

fijbirc ccrnmod^ valuerint Quare exittimare k /onam in eiulmodi pileis ven-

.

rriculo , diiiin.a viuum triduo c61eruatum fuifle.Sunt igitur huiuf-

proiiidenria 1

fnodi lerrMi-dentcs,non ad m^icandum,fed rapiedum potius, & oles fux vul-

liera raptlnl infligendum, a idatura cfliifti Hinc non ett mirumsaheui cx O#-
.

'trestalts etiam Amerieanis noftris, voraciori quippe animali, ex rapto furtim,& tt

vt diximusin'ftuxu ac refluxu maris Jrtrddrwm prsda viuehti , tales etiam' den-

tes coucclTos fuiflc . Etfic finio, plura qui velit eAldrouaudum^adeiZ.
1 i Mmm AC l-
 . . ,

alia animalia nov^_ hi$?^ naw>. ant. wcchi,

SMir^iu Amtricmtu

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO.

EKCOR VM famili^ aggregari hanc auctu debere
tius videtur corporis habit^iaprasrefcrre. Penitusenim aA
% pertimere cain^roilrum refragatur,
M quod minimi
largum , (cd omnino aeu(um l^gum<] hie exidit
cac autem, nili quod exFKemict^ccm yeriiis luteolum Cc^-
*'"
? .Oculi flammantes cum nigerrima pupilla . Superior pars
j ! .
capitis cum criftaad collum reflexa, ad fufcedinem tendic,^
quo colore fiiperior quoque paw corpori? tingitur - Alarum penn* maiores
in marginibus albicant . Cauda , qu4na reliquum corpus , dilu tioris nigriufculi
eft coloris. Inferior tamen colli , ventrilque regio plumis albentibus veAitur.
Indar ilihuii pedes gerititres indi^tqs quidem diuifos,(calce kia addit a)fcd hos
membrana fimul coriacea., & LuxuTcula coniun^os nautioni idoneos Crura .

pcdefqueciuldem funt cp}oris,c^ilanei nimirut;u-N^>ndum hic,ro[frum Ion.,

gius paulo, & acutum magis,qua ni fculptum io pidura proflare

C H b L A E V D E M.
'
'
S 1 I S

O .Vb penitius in hoc aquaticarum auiiim pelagus , pileandi illas, captant'

diq. gratia me p[omoueo,ed inSyrte$ magis incido laborio(as,&oofcu>
rato calo meras palpo tenebras, Han^.cnim, quam pr* manibus habemus, co-
loribus Tuis egregie depidam,& membrorum proportione lua apte fcripcain
in JMergormm genere reponenda efle Auem,animus diu fuafit,nec adhuc peni-
tusdilTuadet. Afl cum Mtrgif interi.m ipfis,4c eeg mergor, & du auxilium a ve-
terum nollrorum monumentis imploro, auxil^.icctn quidem hi manum mi-
 , . . '

,
IO., FABRI LYNCEI EXPOSITIONE .

In primis enim cum Mergi vocibulum haud Gr*cac ficoriginis , &a Gn-;
cis illis Icienciarum culminibus tAri{lQteU prxcipue , nos pleraq. nunc tempo--
mutuemur, varis luniorum qui
ris inccrprecati fune, nats fuerunt
opiniones, quxnam vox Grica,zWer|wh'gnificarc debeat. enim vbiuis ii--*

in aquis obuias volucres quin veteres Grscinouerint, extra omnem concro-.gVfignsV!

uerfiam elTe debet. Sed cum & Aruues aquis (c mergant , & Mtrgis vulgo , hoc
tempore ita appellatis , in pluribus (ignis fint (imillimxjhinc non leuis hzc &
dubitatio orta fuit:an Atergorum etiam nomine Anates donare squum effet
x/^niJon/ejhb.i.cap.i.vbiaquaticorum animalium diiferentias alilgnat,
inter ea, qus in aqua quidem dcgunt,in hac vicl;um,(cd non aquam pro viCiui
capiunt, nec ibi pariunt, etiam Mergum collocat, Grsca voce Aeihiam cum ap-
pcllansihanc enim vocem & Ga^/t 8c Sediger ita vertunt. Et hic quidem eo lo-
ci , Mergum , inouit Latioi , quoniam mare agat hac enim eSi mergere , Graci a thiam
, :

toltrefuJcoAUu. EH autem jub uno fumma genere cum Ardeis Atqui hoc ipfiim
Scahgeri argumentum , Arislotelis efle Atergum a colore fulco que Ater-
gus obtinet , dcfiimptum ; vnde & nomen Aethiopibus datum , perfiafit forfan

*.r
hdoardo l^uotono Antio cap. i a.4.hb.7.dc dilTerent. animal, pro Aethia AriHotelis aii .per
M
Anhiam ) I
Cornicem mannam potius reponedam ciK.Eandem eJJe,\n(:^\iK,Aetmam cum Kir> aKas aue* -

^AJaiy,ide/l,ci Cornice marinaiAuthores funt Hejichius ^ Suidttt- Qua,uis rur(iis

Aethiam & Cornicem marina leparet Arrianus,vt apud eunde legere ell yuatemem^ i

mA/drouandus & ip(e audiendus Ornithologus inquit, ex cuiufdam eruditi

:
, \

Hsf^ani relatu Mergunt coruum marinum {Cueruo manno) Hijpftnis appellari

/erit . Sed hoc nomen apud eas rvnam tantum forte Mergi (peaem figmficat j /- .

lam /cilicet,quam Atergum magnum ,

nigrum ,
(y Carbonem aquaticum Albertas vo-
cat , & multi Arislotelis Qoracemfeucoruum marinumeffe volunt . Idem de Angtorum ;

Cermorant e fl dicendum. Sed idem tAldrouandus aii pollea ^hlc more fuo cuique

fuum. (e relinquere iudicium, cum nihil certi hic (latui polTe videatur . Quid ?

quod aliqui, vt Perionius, credunt appellare, quas .4r4fx . x .

Aethias dicit. Alij, inter quos Scahger quoque,cxi(limant Mergos ad Ardeas per* ,

tincrc. "Bellonius aliam ac peculiarem aue producit, in Gma yrinari folitam,di-

uerfam a Cormoram & reliquis Ai ergis,eamc[.Arinotelis Aethiam e(Te .irbitr.itur. [

Huc facit non exigui momenti argument.um, quod tArifloieles lib. j.^cap. 9, A-gumen-
Hill. An.dixerit, Mergi (hoc ell ./ thisj gjr Cduiejaxis maritimis oua hiua^ tex-
rsaue ponunt Plmius\es 6 \\h. i o. cap. j.
. Afergor (iios in arboribus nidificarcj
Icnplerit.Ex quo loco cogere nonnulli volunc,-JWer|w Z-otiaor non c(Te Aetjsias
apud cum auesqus in marinis fcopulis nidos fabricant, quan) maxime
differre videantur ab illis, qux in arboribus pariunt Quarai}is hoc .ego tanti
.

non faciam, cum

hscibi verba legantup Gauie in petris nidificant, Atergi Huicargu-
Plinii .

ettam m arboribus.
Qualidicer^ yc 4 t, iniaxis,& iri arboi ibus nidum Ipondcior.
ponere (olere. tAnaieseene filucflres.fiue lacu(lres, a quibus Mergi .non mul-
tu d /Ferunt, licet cotinub in aquis degat, fide dignillimoru tamcq,partim rela-
I

tione, partim experientia ip(a edoiSus nouieas non modo turmatim in Germa-
riia,cx locis illis, vbi aqu^ gelu rigcfcut,& corio dprilEmq claudutur,di(cedere,
calidiora loca petere, ficw itinere (9pc integros agros herbis fatis luxuriantes

.n.. ) Mmm X denu-

 . , , , . :

688 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NAR. ANT. RECCHI.

denudarc,& herbam illam ad radice vfquc demetere aedeuorare: fcd fua fem-

Aquitie* per oua mproximis arboribus veteribus ponere, ibique, ne a maribus reperian-
tur , abfeondere. Mares enim harum vbi oua inuenerint , frangunt, & deuo-
lupoBut.
Pyjj facmellis denuo coire queant. Exclufis vero pullis , vnum poft
alterum ore arripientes in vicinum deportant lacum,donec omnes cogregaue-
rint Deinde matres per totum diem pullos comitantur, donec pennis hi cor-
.

>orc tedi libere natare , ftcure auolare , & cibum fua {ponte quatrere va-

feant. Interea tam ardenti fuos amore pullos prolequuntur, vt licet fugentur,
redeant tamen fiibito, ipiblque imbellesfilios liib alis , ab omnibus tutos infr-

dijs tegant , &

quantum licet , tueantur
Sed nonclV mirum aquaticas aues etiam ad ficca concedere. Nam Virgiliu*
etiam lib 5 JEneiJos iplbs gaudere Mergos locis ficcis nouit,cum apricos eos his
. .

verbis > (y apricis flatio grattjjima Mergis , vocat licet hoc ita Alirouatsdus in-
:

quod ament loca ideo aprica , vt ficceicant , cum aquis continuo

terpretetur
,

immergantur Mirum hoc magis efl,quod mihiiucundum fimul& ridi-

fere .

culum prxbuit fpedlaculumrcum viderem^iil//<i,terrellrcm volucrem, qux

Ciliiiutcr
pullos tAnatinos excluferat, quarq.cos ceu macer afeititia comitaretur quando
,

iam ad paludem forte fortuna anaticulae illa: prima vice perueniffent , rc-
aquu pc* liblis pullis gallinaceis fbcijs C\ii% , Patara duce, aquas pctijfTentj cum vidc-
rem inquam,^iiy//4 W cam hatfitanccm diu, gemebundam, glocitantcm,& ana-
ticulas iuaseuocantem :tandem,'quod plus apud has Naturae motus, ceu vera;
matris amor & inftinblus po{ret,qUam affedus quo in r.ojercam veluti luam ,
inquam nucriculam,ferebantur,redire noluiffe comperi . Vnde dcgal-
lirsa aduerfus naturalem fuam inclinationem,materno potius .amore,quam no-

uercali odio commota , aquam ingreffa & ipfa , & aliquoufque anaticulas illas

natando comitata fuit.

(Amhorii
nouiuMcr
VerumenimuerO nondum de Merto
* fopita
r
hic lis tota cfl ; nouum hic ego

.-.V
argumentum, & nouum fimul emergere A/
I
guj o- ex Otitaso procurabo CutiL,
<u. JE^acas regia progenie fatus, nymphen adamaflet ^e^fr(rB,hicq.infe(5tantcra
fugiffet , & a Co/uhro morfa intcri|flctj jEfocus dolore motus , vt mortem libi fi-
mul con{ci{cerct,c (copulo in mare (c praecipitem dcdit.Sed huius Tethys mife-
ratacadctis,molliter ipfum excepit,& plumis texit, & in Mergum vertit. Quod
mori continuo tcntarer.fiib mare repetitis vicibus merge-
dii ille aegre fcrret,&
Bic t Ii. batur.Huius dclcriptionf ex Ouid^ libri vndecimi fine ^etamorphofeon,c\im ad
noftrum iuuintum mire faciat , huc adferre plane neceflarium eft. Ait igitur
indignatur amans fe inuitum 'viuere cogi

Ob/lariq. anima , tttifera de fede rvolenti
Exire , 'Vtque nouas humeris ajpsmpferat alas i
Sitbuolat, atque iterum corpus fuptr aquor a rdittit.
Pluma leuat caJus , furit ^facus , inqut profundum
Pronui abit
, lethiq. <ziiam fde fne retentat

Fecitamor maciem: longa internodia crurum ,

Longa manet ctruix', caput tfi a eorpore longe
Aequor amat , nomtnq, manet i qma mergitur iUo
- -
-
Confi-
 : . , ,
). .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 689

ConEderandi hi quoque diligenter funt , qui in principio huius fabuix Iegun>
tur verfus
Protims atu tdem , fifvrs tulit , Ut quoque dixit
^f.rt mare carpentem fubllrUlaq. crura gerentem
^A^kis , ( ofltttdens (patiofum in guttura mergum

'Hfgia progenies, Scc.
H*cproiel6 verba, rufi omnia mc fallunt delcripta figna, minime nobis omdijMer

eam depingilncauem, quam hoc tempore pro venditamus. Quare Io-

cus hic Omdianus etiam tAldrouando negotium faceflit : ob id inouit , peculiarem
hic Mergum deferibi: quis autem illeJit,ymcuiqut ex his Ouidij ytrbis hariolari licitum uaat. .

^ .Certum enim
nec
elt, noftris vulgaribus nec adeo produftura,
quin ab anatum cruribus non multum ea rece-
longa intemsdia erurum eife, t

dere . Et propterca Ornithologus dicebat, veteres non plura Mergarum genera fe-
cilTc quod cum rinatibus ea confuderint . Sunt enim Merps nodris crura_.
,
non admodum abloluta , & breuiora potius , &
non eodem Etu , (ed po- ; t

ftcrius: quamobrem incommode ingrediuntur . Et vt lib. de Vatura rerum

legitur pedes habent in cauda , ita, evt in terra liantes inliar hominis peSut ereSum
;

prafeferant.
-J.,

An autem Ouidianus hic Mergus tam a(&bri idem cum f^irgi-

deferiptus ,
fit tri.
'

Uano & Lueretiano ( hi ambo Poetx enim non corporis figuram

fed clamorem ,

potius defignant, varium pro varia tempedate ) adhuc valde ed ignotum .Et '

~
Dobttatar
Z^/r^///quidemGeorgicor.lib.i.
an Virgili/

lans (ibi tum curuis male temperat vnda earinis ^ &Lacreij

mergi liiR
Cum medio celeres reuolani ex aquore Mergi , iidem c&a
Caidiao*
' Clamoremqueferunt adlittera , cumque marina
JnJkco ludunt Fulica .

Lucretius autem lib.5.

oAceipitres atque ojjifraga , mergiq. marinis
FluSibus in jalfo 'vidum , 'i/itamq. petentes ,
Limg* altas alio iaciunt in tempore evoces ,
Et eum de evi 3u certant pnedaque repugnata ,
t partim mutant cum tempeilatibut vna
llquetfonos cautus
Harc Cum animo meo probe confideranti omnia in mentem venit; nullam e* ,

ilUs auibus, c^aas *dldrouandus,Sc ante hanc Ornithologus Germanus pto Mergis
defcriplerunt , verum Omdianum Mergum elTc Quare quouis contendere pi-
.

gnorc aufim , nulli aptius aliti , carminibus fupra delineatam formam quam
,
illi qux omnibus nunc Cicouianigra vocatur, conuenire
, Videtur hanc meam .

conieihiram Oppianus quoque ratam habere, cuius verba ('cum is ad ma - gmn.'^

nus mihi iam haud fit ) ex Aldrouando recitabo. Mthia has mergos ple< (

rique vertunt ) injatiabiles funt, ait, <> maxime voraces, pifces ingeftos mox al-
eeo reddunt , atque etiam eviuos nonnunquam . Sola inter amphibias aues VoU- nutar.

tartdo ptfcantur , ita evt fimul <vtrumquefaciant . Congros, Anguillas Qd alios lu-
,

hrieos Uuefq. pifces deglutiunt , eei hos quoque pt/cts Delphinorum Canictdarum in~ ^
Mmm 3 far

Digitized by Googie
 , : 1 .

6 90 ALIA ANIMAUA NOVyE HISP, N ARPI ANT. .RBCCHI.

Sitrptrftiiuuvfr .'E.Tthis lucc clarius eft meridiana
MjhiKm> I<ue; : hnnc
in magnarum auium volitare cum Cengns AngniUafq. poiTic & vi-
(ubfellijs ,

uasdcuorare , & viuemcs per ahium reddcro).' Hoc autem albas fah-
tarr ( quibus nigrd magnitudine refpondent ) Gftmsni norunt, quiinis auis hzc
c(I communiilima In vulgo didlis Mergit tam maior; bus qua muioriiMis,tale
.

cico<<'i< quid haIenus minime clI: animaduerfum vt qui corporis mole longe a Cieo~
;

bus i^fl^/iuperantur.Noui><|uiaacoplia didicerunt , St PduonesyOxm lae-

pius ferpentes, quosdeglutiucrant per podicem viui illis exijlTent, eretSlo vro-
,
dcgbiiiii pygioaaparietem,tat|)diu anu applicuiUe.ne inuitiselaberencur, donec lenliP
lent nempe intus ferpentem demortuu {uifle. Vocamus ante CiVonnim comma-
.

Qmtdif^ ni nomine licecoigirKrjuoq^ penis veliiatur.Nf^raw vero ra<iri<fj.hanc

cico C<fw4*>quam Oxidjf Mttgitm credimus,^tre > quod excepto ventre , tota nigri-
gyi'* cet: albis vero nigrilque ikru pennis altera illa Germanne & GtJlU communif-
flma , in Ittdia vero rarifltma, adornatur- Ego fane viginti oSto his annis, quos
ciconif ai T^tmd cgi,non nifi femteU & vtiicam quidem albam in culmine Titiris Cammrp
( Tam di Cauti vulgo) conlpexi Citaniitm, nekio quo vento huc perlatam- 4^*"

Tnit^rA'
quoque /mAu fc nondum , iam tamen fenex capularis Ciconia ( quod ,

tiffiow. ager hanc 'Bonanienjis non alat) vidilTe fatebatur . Sed mirandum prorlus; ciitn
,Vnini ToU ccitum Ht Cicouios antc hyemis adutlitum ,^ex Gtrmanid ad loca tepidiora , S^
calidiora migrare ; Itaha, autem GtrmMi* fit contigua , & calidior , quod huc
peruolent Quare optime Pliniut dixit Ub- o. cap.io. Ckaaid qadr.dm i la-
^"aoc^ non .

to veniant , aat ijuofi rejirant, incompertum adhuc efi.E langinqmvenirt nam dubtam,
, CicoBia. eodem qno Crnes modo, iUas hyemis, has dftdtis aduenas . tArifloteles quoque lib. 8
AvMiit^Hilhanimjcap.i 6. inter auesquzhyemc latent, &(icoaiam numerat. Vc-
* lum apud AriBoulem capitis huius lenius adeo, latet , vt neque Gagfi, nequt,
Utpbus neque Sealiger illum latis hadenus eruere potuerint, quos adire pote-
ris interpretes. Atque de (^ttom* alba hxc obiter didia latis lint

Mign G- Nigram \eto Ciconiam, Cmc Mergum hunc nolirum Ouidiansm diligentius
deferibere lubct,cum hunc domi mez & cxcnterari,& perpolitum ex hoc Scc-
lon,integrum inter alia plura adhuc exillens, erigi curauerim. Huius longi-
SadeS-
pcio . tudo a loftri cufpide ad pedes vlque,(ex cum dimidia, cR Ipithamarum, quam
Aittbor ha candcm menluram expanfz alz conficiunt-l^/Tr^w lblum,( in quo lingua lu-

brubens & breuis conipicitur , ) ^manum pedem cll longum , duarum vero
Ipithamarum cruraliint. Capacitas ^l^tanta erat, vtaue per pedes appenla,
ex eadem fnaiponcer4 grandis excideret, & adhuc quatuor integrz in eius
inglume reperirentur. In flomacho vero ex duriore carne compaC^o , olIicula_.
erant plurima r^4rMi,& exucca quzdammalTa, fimo haud abfimlis. Cer-
uix etiam ferquirpithamam erat longa. Prdrs&tmris macilenta. Quz omnia
Ouidsana deferiptioni apprime quadrant
',
- .. Ji^JlritlaqaecTnragyrentem
j^do. Hocett , noA in bre.uitatem contratRa fed macra , : &
exilia, velutiyii/lr/^4,

cuoiin,. hoc cR, .aridam pellem tc cutem dicimus . Dixerat enim poRea Onidias : Fecit

Et addit, ASpids ( oBendens fpatioJam in gmtare mergum ^Hoc cR,

tantz capacitatis , <vt(y ranas integas, cafque plures, ScvtOppiaant

vult

l .|iii. -
: 1 , C ',o. v;li'
 . -
.

10. fabri /LYNCEI EXPOSITIONE. ^9,

vulc ,
viuas qaoqut Ang^llM & C<mg>s ingurgitarfc valear. Hm ;^fl.quQ-
quenprtrum,fiiicCi)nM;gr 4 w,vtiamimc annotatum
ea,Winuarc vo-
luit , vbi dixic,idcm::\y/fli Z.^4W4)wf ctrmxyciipitteftd
corpon l^i. Adiiint
demum Unga wttrnadi4 (rurHm Splum pennarum colorem Ovuitus nobis haud
depinxit , qui talis eft, vt & ipfum ego examinams & ad viiuirttarufice pi'ao- i
ris lui manu coloribus exprimi curauit latpeiam memoratus'
,
Pmal/ '
*

nofter Z,9cf/. Al.vum,dorliq.totius edor fubniger eli,vfque ad

vratre imuni-
H*c tamen nigredo fubcarruleo, purpureoq. licet obturiorpiodorceft mixta
, v<K.mri
icd ptatdominante lulcedine , in maioribus pr^cipue alarum i>enxii$'. Collum * '*
a dorfi colore iam amplius recedit, &gratifsima quadam fabcjcruWi,
purput
rei,iubcfcentis,ffubuircfccnrilq:mifcela oculos inire dclc
flat, tn [olttmbaJ'*
rmm AiMtumtj. collo cuodeta repereris florentem cdorem f quoniam
i, t non..' i

nifi inferior ventris regio longe Idbpedore iucipiiais, plumai habfct albican.

tes & moUiores auis tota, nigra potius

5
propteceajquatn albaappdlatux. Grar

iiffimus eft in oculorum orbita^ jn toto rolho^ in criaibws

pedibuiq. punU -

, & Mimum antiquorum ^ Cue Citiairium nofttum mubnl.Tubor

;
ceus '
:ou'
omnia flmuliunda,hpc eft, magnifica cprporis totius ftruduras?cex ^
vari^
iucund ifq. coloribus comporitaIymmctria,auera oculis, noftrts. ihibent '

eJcr
gantiflimam Non eft quidem omnino pulwpr, vt An*tff,-ied tres
.
pedum dif
giti tenaci tamen ad medietatem vlque membrana coneduacuricalcc
fixa retff
latis longa, & vngue forti roborata Quare non line ratione
Oppiumu /Etkfdpt c
,

hanc rtwpAifcrw dixit, quod nempe volando, fic natandofibi vidiim indagajff ampU-
poflit. Et Ormthobgus ideo in fJdmiahinc repeririin
lilualu,moncanisi.lrT
mulq. in fluuiatilibus locis, bene animaduertit. -.
'
'
!

Huicnoftrs opinioni robur addit, quddanulbveterutnC/rai*4

iw]frihats 'citooiij
defignata fuerit. Vnum enim genus folum Cicomarum,a\h\im Hlud,'quod io Vi> **

bibusagit , , fumariorum cuipidibus, & turrium apicibus

in fiimmis tedis reptniur
nir
dos ab AriHoteU & Elwio proditum fuiflc , animalium hiftori*
ardificat ,

ab ip-
lis editx probe nobis conteftantur . tAWcrtus tamen
hunc .A/er^wwnoftrums
OuiAtaaum Qcou^s aftbciat, dorlo omnino nigram ventre
ftibalbam, &rin locis
non habitatis ab hominibus, Icd in paludibus deferti nidificare eam voluit . At
C colorem acutiore oculorum acie perluftres non eft niger, qualis in veris Ct
,
tt^jyfed ex varijs mixtus qui anutthuj nonnullis, Indkis
, prxfcrtim didis , eft hxc circa
vlitatus . Atque,vt ex aucupum nollrorum mihi
fide conltat, paludibus, lacu.
bus, & maritimis ripis \\x aftident aues , in has volant aquas rapinx inhiantes^ tim* repe-
&fxperubhasfefcmergentes pifcando vitam fuftentant.Noneft admodum ""r <

hcquens i?o4hxc auis, quxnonnunquam tamen cum alijs '

maritimis alitia 1

bus in QxmpoFlorx venu exponitur Ta vero

pilcolhm caro habet fcetore fapo-
.

remquc,vt etia Ftlis noftra illa libi proicdam auerlarctur,ncc

attingere vellet . beV*pifcnI
Ncouc eft quod mihi obijeere quis poilit.-veros AUrgos pilbibus
potius,qui- JT-T'!
bus inlidiantur, velci; in hac autem Ciconia nigra nos nihil
pilcium , fed ranas
meras reperilTednfuper Ornithologus in fua didcda hac ' '
Cicoma nigra inucnerit
quiqfuilias quafdam ftercoroias , cum rcliquijs {carabeorum, vel locutarum, eo-
londcm nempe capita & vaginas i vnde comjcit eam tum herbis , tum crufta
intC'
 . . . . ,

alia animalia NOV^ HISP-^NARD. ANT. RECCHI.

incediis vcfci jn/eSiis Exiftimo eitim ftto inter i^uadrupcdia iolummo Jo,(cd
nocaUn quoque in volatilibus pamphaga quxdatn n periri aninnlia. Nouimus Ciconias
aibTfi- ferpentibus, lacertis, ranis, non riioiid- IrtteiVcas fle infenias j & ob.id lege
<]uibuldam regionibus caucum cfle , ne interjiciantur, cum a venenatis illas
lanis ?rr-
fxuc, & purgent animalibus:fed nourmus hoc qaoqUe,inuilas limul elTe illis,qui aluea-
****''''
ria plurima habent , & mellificio dant operam mirum ell enim, quam ingens
:

Jfibus damnum inferant, cum floribus infidentes incautas adoriantur, & con-
fellim deglutiant , vt in carum vtnrribus. myriades >4pam non raro repertz
fuerint .
Quare huius gratia nocumenti non arcentur modo a pratis, fed fclo-
,

petis etiam petuntur nonnullisdn locis , & prorfus necantur

eog&e h V erum quid magiis mirabile quam cogerite fame
,
aliquando ab hominibus
nm'- non Iblum , fed vilifEmis quoque animalvbus ea deuorari alimenta,qu<e nun*
prius guflaucruntiTi^/isst fiib tem viuentes fblo radicum efii vitam tra>
ducere certiflimum Nuperrime tamen binas viuentes captas , vigin-
efl
Eicnmiam ti quatuor horarum fpatio ex pede liiipenfas domi habui ac cum iuberem vc ;

qu/cjTK puer meus alteram viuam aperiret, vr internoru vifcerum rtrudluram in ca,8c
'^cordis rediius morum intuerer; vbiprimilm alteram huic dilaniat* famen-
temadmoucrem tam rapido motu , tam auido morfii in mortuam viua inuo-
,

lauit , vt non ccfTarit , niii St intcldina , hepar , ventriculum, cor, pulmoncfq.

prius,quin carnem omnem mulculofam,fola pelle &o(Iibus integris remanen-
tibus, quam citiflime abfumpfiirct,atquc ita integrum ferme animal in aluum
fuam recondidiflct Qux & ipfamet Talpa viginti alijs fiifpenfa horis vixit , &
.

poft mortem vix quicquam in ventriculo /uo chyli , cx tanta carnis portionem
reliquumhabuit.Inftruxit profero Nerr4 hoc cxcum animal pulcherrime
(ium in., dcntium ordinc,cui fimilem prorfiis in nullo adhuc alio coiilpexi. Valde autem
;

(quod vix credideram ) murium dentes ab his variabant. Habent enim

in vtrauis maxilla fex incifores , binofq. caninos , & hos fuperiores triplo loti>
giores inferioribus , & quinque verinque molares pedlinatim & ad amulli m^,

Icipfos recipiences,atque dunflimam quamq. materiam comminuentes molen-

tefq. ita vt totadentium feries , ad triginta fex afeendat, fictam abicdlura,lu-
cifugum , czcum,rubcerraneum, pufillumq. animalcuhira , hominem Natura
magnam miraculum , quaternario dentium numero etiam (iiperec
Atque hcc mea de Cteonia tugra,e(i lententia: qux Ii cui minus arridet,is ve-
riora nos doceat , fic auem cumprimis producat, cui Ouidiani Mergi notz com-
petant magis , fic ad quam fpeciem fimiliter auium , hzc eadem Ciconia nigra
A Iit rcduccnda,aftruat Non ignoro placere nonnemini , hanc C/raniA nigram,

Jflbuf* /iitt facere Sunt enim Jies cx Arifiottlis teflimonio lib. 9. Hift. anim. cap. x/.
.

I
Alba &* nigra . Sed obdat imprimis : quod hic nempe author Ibcs , fiue
Ibides AEgypti incolas facit , quam mir8 amari ab illis fcnbit ^lianrn propter
Ibii Agg. bumiditatem , lib. i j. cap. 10. Si quis enim, ait , a/ atque impetu Jhin ah ^gypto

qnidem ab infidtatorAus <vltioaem capit, Vel cum magna Jua pernicieimor-

tetn enim fibt fame tonfeifeens, rectoribus Rudium in
fi exportanda extra tAgyptum va-
num ejfi oRendit Et idem Plinius lib. 1 o. cap. x 8. Inuocant & -^gyptij Ibes fuat
tomra fierpentium aduentum. Hanc alij timent rurfus auem,vndc Jumsualis Sat. 1 /.
 . . . . , . . -

lO. FABRI LYNGEI EXPOSITIONE.:

95:
CrouJilm adorat
Pars htc , illa pau't/ituram ferptntibus ihi

Per ibm puto rapacem diramq. volucrem incelledlam abOa/dtofuiffe, quod '<'< ad n-
mordacifllma demondrauic , cum detradborem , inimicum wprtl-
tlcr.ia fua in liia
& calumniatorem fimm , fiippreflb proprio. Ibidis faliem nomine dire prolcin-

dic, & mala huic fimul omnia imprecatur

Secundo repugnat, quod Cicouta hae nigra, Gue Mergus Ouid^ roftrum habeat

redum, Ibts veioaduncum . P/iWwr enimlib.8.cap.i7.i'/i//e ^uiddam,incpic, m.

'tu/ 'volutrts in eadem ^gypto monSlrauit,qua 'zrocatur Ibis-. roUri aduncitateper eam
partem fe perluens , tjua reddi ciborum onera maximefalubre e/l
Poft tam varias igitur dilceptationes hacc tandem fubijt mentem lententia, oirOco-
polTe forl.in non incongrue Gallis *Anglifq. Auem didam Cormorant antiquo-
rura Mergum appellari, de qua necefle prorfus iudico hic illa enarrare, qux diciibis.

Carolus Antonius Puteus obleruauit in pilcatione, quam auis hzc exercebat vijur
Gallijs,przlontibus huic ludicro fpedaculo ChriltianilTimo Rege, & lllullrif-
fimo Cardinale Barbexino hoc verborum tenore ad me
; perlcriplit . eife M.-r-

Solent in tAnglia afliicfacerc Coruos marinos ad pilcium ptzdam,n6 aliter at- quorum?
^ue nos in Italia volucres rapaces ad auium rapinam edocemus. Venduiiir au-
tem ita cdodiCriwriii pretio no exiguo. Huiufraodi pilcatoriam venatio- Am.

nem in gratiam Legati Cardinalis 'Barberim exhibitam & ,

Coruos leu Cormorants tiane qui

fimul pileantes in Fontebcllaquenfi, Gallice Fontenablo,dido loco quatuor vi- mol^nr 55-
dimus,qui omnes cum 'vulture quodam maximo ^aUiarum 2(egi ab Anglia 2(ege
dono milTi'lrucrant,vnacum haru auium magillns & inftrudoribus Corui hi .

Tzpius in canali ibide in Truttarum pilcatione exercitabatur Dum aute e . cubi-

culis luis ad pifeinas tranlportarentur, capita & oculi iplis obuelabantur, ne in
tranlitu perterrefierent.Dctradis igitur vbi ad flumina peruentum erat, obuo-
lucris illis,& ima colli parte prius per ligulam coriaceam leuiter allrida,ne de- .

glutirc quos czperant pifces, valerent, in torrente przcipitabantur. Hi repente

aquis fele immergebant,diuque liib his pilees velocitate mirabili lequebantur
fugientes, quas vbi aflecuti rapuiflent, ex aquis emergebant pilcemq. quilibet
,

rollro fuo leuiter compreflum deglutiebat , donec quatuor vcl fex pilees hoc
modoquiuis ingurgitallet Tum demum a magiftrisluis/l^/<c4nd lingua ad
.

manum feu pugnum vocabantur, ad quem obedicntillimi conuolabant,6c pau-

latim pilees om nes, vnum poli alterum nempe eolq. tantillum laltcm rollri ,

prclTuralzlbs euomebant . Finita autem pifcationc , loco cmineiitiore his cor-

, ligulam ex collo lolucbant , via ipGs ad ventriculum libera
uis collocatis per-
mifsa, &
pro cibo, przdz partem cuilibet pileem vnum inquam, proijciebant,
quem dexterrime hi per aera defeendente hiante rollro excipiebant. Voces au-
tem quibus ad manum vocitabantur hi Corui, erant Con , Con, ( Germani dice-
rent ArMM,{CMM)quod lingua vli^/(f4<,nihil aliud Ibnat, quam l^eni, veni, Hzc,
Carolus Antonius Puteus,cui\is lupra quoq.indullriam in explorandis animalium,
plcrorumque, oAuium tamen przcipuc proprietatibus, iure ac merito laudaui
Immcnli laboris eflet, li nunc eas quoque controucrlias componere aulim,
quzdchac ipli auc occurruat An.litC0r<wnimixum,liue'orMr.
 . . t . , , ;

694 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP.NARD.' ANT. RECCHL

Soperfunt ^quaticus (vt Ctzfl Et an Arifltuli hic iju*tiau Coruus idem
vcrtic) tArinottlisi
cum
piuiiai{de (it
T/iWo fub hoc Homine producituf? An vcfo 'PliniaauihicCe-
illo,<jui a

cmmorint fax iit Phalacroctrdx lunioium Gncoru i Et an hic idem PhxUcrocorax idem fit
^"1 Arilloteltj Ceruei Has lices, Cjuas neque Ornitkologui,nec^\\c Aldroit*ndits nec
fa
lij dccidir.
jjjj pl^f imi decidere lu&enus ducliilimi viri potuerunc^edponant, quibus ma-
ius cft ocium. 4 nobis auem plicatricem hac (^or-
Hoc folum dicam, produiflam
fsorant Galhs Aegiis didlam,prorliis elTe illam, quam tAlh rtmtCarkoaem a^/M-
ti(um,ScMrrgum magnum vocit. Auts palmipedes funt, ait , Mergus verius Mer-
gus magnus niger, quid quihufdam (arha aquaticus 'vocatur. c cum hic niger fit
Vt paulo poftfubiungam, ideo nonnullis, inter quos , non inepte

Cerdtm,quam Atthiam clTc volunt

Atthia ede oAnSiotelis exillimacnr.Alij potius
ciuidem
tAriHotelis Adeo Cimmerijs obruta omnia liint tenebris in veterum
tepidi monumentis, vt veritatis cibi Ibl nulquam illuceat . Nobis certe non licet cfTe
ai-

tam beatis, vel placet ede tam laboriofis , vt in abdrufis veterum Icnfibus, aut
poflimus femper veritatem eruere , aut velimus lubinde quod hodie plurimi
, dum Naturam negligunt, tempus perdere
<!o iiah conantur

pui pcidi- Hoc interim quod affirmem, nunc vnicum habco.-hunc Carbonem aquaticum
'
leu Corunm marinum fiuc ,plcrilq. nunc Scharhum dici,vc conieduram
csrmorit non abfonam prorfus Ornithologus ducici yd, inquit, d Coruo, qui Italis Corbo

^urbus (oruo dicitur ,'vel ab atro carbonis colore,; nam 'vietni nobis Galli carbonem evocant
dicaur.
jcharbon ,ipfi chatbon ytriiau/ (
prpnunciant nempe aliter quam /cribunt Ji

qua /lUttnlia etiam Albertus fiiijp videfur, carbonem aquaticum hanc auem nominans,
vtl ab acumine marginum roJJri eius , noHri Germaut enim acutum dicunt Scharpf.
Hascillc-J.
Atque ob hanc reor caulam Calli Cormorant quoque ,
quod nihil aliud fonat-
eatCornus quam Coruus moriens , appellant , id quod etiam ab erudicidimo, 6c reconditio-.
monens
. j.jj poUente , fuauiijimorumq. morum viro , amico meo
Claudto le teure Fartfiano mihi approbatum fuit , quod ob colorem nempe luri-

Wanit dum i nigrumq. morti dedicatum , hoc nominis auis hxc Ibrcita fuerit. Hic
museir. mihi idem aSmazhat data Sequana Parisijs inundaret, ciulinodi Cormorant
,

non paucos comparuide , qui & iplc eorundem piloacionem paulo ante deferi-
ptam in patria fua Izpius confpexerat
Hancfimiliter auem idem Pquts Puteus noftpr, genuinis fuis coloribus , &

e*cormo
partium magnitudine in Gallqs exprimi curauerat , quam penes.mcdco-

rant a caf- ncm habco apprime Ornithologi & Aldrouandi deferipeioni competentem . .
Lon-
teo Miho- gitudo quatuor & amplius eft fpithamarum , corporis craffities Anferem ferme.
ri coceiTa
^ nifi quod capitis
.
vertex capillatus , colli fupremi mediocrij:
portio, Sc lub capite ad rollri principium plumi albclcanc , macula inter hanc,
albcdinem nignulculd & non parua interclusa Sub ventre quoque ad crura., .

prccipuc candida: lunt penni Reliqui corporis penn i omne/ nigrent, verum
.

non tam laturo atroq.colore vt in Coruis noliris,led aliquid cinerei liiboblcuri,

atroq. rubentis & in collo lubcirulei admixtum habeat. Orx pennarum itL.
cauda quoque albent Crura qua: breuia funt,
. & pedes valde nigrent quorum^ ,
digiti perpetuis circulis
'
annulati, crafla coriacea membrana nigraq. ad extre.,
'
- . mos

; /GoO-
 . :

. IO. tYNC5l EXPOLITIONE. 6,;

nos vfque \pgues valide, /acis compinguntur. (quod longum erat
quinque digi(os,8t luteolum ) hoc peculiare obtinet , quod (uperior eius pars >

io fioe acumen habet , quo vnco^vcluti harpagone acutilsimo , ad extrahendos

firman4p(q- pdc (7 Wm pateoiirsimam habeat oportet,
cum hzc quatuor, & lex etiam mediocrium pilcium priufquam inventricu- 1
Ium dftrudantur, capax exilht. -

Tot igitur relidtis alterationibus,^ hanc quam hic exhibemus aquatil^nu Heeus.a-M
tnem,^<Xi <<"111 * afleucremus, quacunque Undem auisilla Utab ;

Ari/lottU Aeihm app>ellata quam G/i^a Mtrptm vertit.Ji nr^imien-

,

M pro ytrs^poru sd Umum exrgtrimtn /i/mkmm /amo m/H/t/ar . Poaf/b tirim ad-
, ... ,

mdmfiit pHfadatrJatio ttottrartu/mfintintan/, litigant tStSentcahixzvz^Miz ..

ipla rei veritate vtar ^44/rgam hanc auem voco, non quodvt^er^faoollcatibus, Noneftn-
quorum& icones &deloriptiones apud 4ldroaadam ScOrHitM>gum videro
licet varias, in omnibus Ut Iimilis, li rtHram prclettim confideres ( quod, huic
tAmericanoefk acaiam magis longiulq. & potiam, quod produiSiius quam*
,
- i

rpai>) (ed quod authoritate %Ameritaaeram hominum hoc ita die edo^usounc
probe fuerinw ' > ;r.
>. .

Non ignoro a Czra^C/i^ in Emtictram fuorum lib. tergum limilitcr

,

Ameritanam proponi, verum is ciim noftro hoc Hroilitudinis proeliis parum>

xmf
^
habet. autem eam auem .die laookas Plattauy aNautis tx^ix4meriea
redeuntibus acceperfK^ nantanum,- eorundem lolo fretus teiiimonio , producu.
y&itapcrfualerat. HosogaaccUudoynec^vitupeio.cellesV^Poinint enim ia.
WMiMcque , atquep(meso95diuerl.A<|'M9>fpcciescxillerci>.il oL-J!. ; 1

. Vflutiautcmaniioproximeclap(oaP.Crr|artdt3liiir plurimum cogni-

tionis & ajuxilij in hac mea componentia hilloria ac(;epi,itanunc:uomm a Re-
nerendo admodum Fratrr Petro dt tAloayfa maxime fu adiutus . Eli autem yirsnter Pe-

bic dp^llimus , Ordinii S.Pommi lodalis, in /imerireSt quidem.inpciacipa-

lilTima Pttuani regni ciuitate iLimeoa natus , qui adfedf um etiahi lihrunu.
habet de x4,me/'i/ai/..iu\ ordinis negotijs ,
pr*lo propediem oommitten >hofe

dam. Huius amicUlAma confabulatione , cum f*pe hic3^pm<ede/f/rn4ii)

rebus colloqucrcmiUk) roitabilitcc fui recreatus . Hu autem mihi vccbu tHlder. u.; :i.

M" hunc delineajiic \ . L: . . S -Hl fl; ,r .*

, AC1 TL ad fpeciem illarum auiuih accedit qat#: Hifpanieo nrttiincj

I.
|

dicuntur, & A<r*M4aoh*cvbx <Aw/raliud pcoprie.tton lignificit, qixim

hanc auem , qu* quoniam in aqua & liibtus aqua pontmud coromtiratur} ico
hoc nomen accepit Aat cnim iiicm dicit, quod A^a fii Li rcm.diquam ad
. ,

aqua nimirum pertinentem. Vocatur aute auis hxcPeruatffiiingaii9^tioitma, A(c^Kr

& duplex earum didcrcntia reperitur . P'* carum"cft qua longiifime volant
lunt enim corporis mole graciliores, & lapore in vilfu excellemioresv^cunu
carnem habeant ablquc oncrofa pinguedine. De his compertum ell.qutxlpul &Xiccibi.
los iuos liatim vt eos natare vident, derelinquant, vc ipli pulli cibum libcquzK
rcr^ cogantur ip^er lantes prxeipue
, vbi procreantur- Sunt h* innatatu prz- vi
^nics, &fubaqua quidem velociores quam (upra eadem i
ita-vt-nulluseosuo.
,
facile pifcis effugiat
. Submergunt Icle aquis, diuq, valde fub iplisdimorantur.
 '

6^6' ALIA AKMALlA'(^)Xr^ Hisl. ^ REfiCHI.

Vifu pxjlLent acueilllmo , it.i v: tUrbata eciaffi acjua &longe & aooti cibuitLi^
Iuun}Ipecul<imiT ,capitilnqi /<^ variis has modis capiunt , fe<I

dicam . iii Palktle Mexitarta-i vbi harum pluraniar' ftabularttur , fndUs

Primi mct fuumq. capufilt Ang^t/m aliquaiha imwitcit , qus fimilicudioeni habet
intrar,

dercn-
quadam
cucurbttnijotunda ,;ibk}ue ad collum vlque -fubmcrliW fflanet
biiut. eminente lolo capite vafi eidem infixo. Vasitacpie tahtutbmodd fijperttacare
Modusn- confpicitur ; quod cumauibus imponar,(ocur* lighurri illud cfie'pntaoccs,ceir-
cumnntant <^urc /df arreptis auium pedibUs, capit 4as'(ubnrtl:rgic,cnecatq.
j*
.
Ka"*' >
donec cetera? inlidiasolf.acicnttjdifKit^anr-. f"' 'T
'
.
t

Stcundi-. JefMd<i:(pBcict e.irum nunquam volartt 5 ltce(*^lis haudquaquatft

^.."^>i' dellituantur^fcd quoniam ab his grauior edrpbrtsitodtei ,baUd '.uaqilam fii-

Itcntan pdictK Propria harum imago auium hajc eit , que hac' iri rtbella pro-
ftat j:duit^iWrr^hi in nasando admodum yeloces
& prohiptilfimc ad pifeium
'^"raptum de lulimergunt. Ponunt ouaTaii in ti;rra,'&' pullos fiios rion alitef ac
nem iodi,gallmeprpceanti' /ndl' h.as aues immundas'cenfent , idectq. ab carum elu
abrtinciw,-n^lcio qua vanar periuali opinione quod &b aqua' ,

coitu commilceri ccnfeant. Penis in his eft longus valde AtretortUS? Neleio
dcib^- ethni aA 4iop fupofiftitibrtem lapiar ^ quando .dwmeum' tantoper<i aducr-
fiitanasabnom Uudatwiauium hariim' pedes lAirMftl-a , qu* jubdc m\~
Tus
> fjntabsittisecoUojiriu cmi&ma quedam amnleta^fperidUrit , n<' ipdsritale-
*;i.v..o.omalpe(a:urnoccac . Hdjjani dicant A*tMr<amnkitj, Wdc ec yirgiUkfi -

. . urir.-5 -.tini.i H^futunrretothUumhifapiHatllfMt i -..r-MJhj t;; 1

\
Pinguedo hapitrt quoq. laudatur ad tdllcndasJi!ftuhs,ta;fi(cie' brif i folitas
{psmaCermoncPMMj di^siPennisquoq.earundc Vturituiiad trieiferidUM tnulie-
libus.vtBnidalore vexaci$;Harum enim combudarmti pSnaram fiimus natlbav
-i-! k:- ab ipfishautiriir,quamuis hoc commune fit alrjsTiebus fettritibus rtemacis,la-<

JJSJj2a^!nar ptfertiindordut*,(i ab hyfteticis iumusanocli reciptatur. Verdtti tndiiCfii

dtiiK>.-vera CHRISTI fide nondum iiint imbuti veniftitnnntDeQrum luoriimfuuJ
-r '
liumnutujmfKiq; aucm banc tuberum vuluis , & iiTanciUW IriWriJis dcftina-J
j.**J'"tamatqu<ldida6am!iifrevjHec/^r<f/rPfrri,dei^f4Mluo A/er^.' ' *

de Aioyu . Nos ictianT noAiatihabeinds maioces^imnorefq. ahqutbus ctii

Colymbusmiior,i MAnfitr, id cfl, natare, & Vrmamx mtnor voczi\ir.Minre>P'{Q-\,
In
lemus Mitrgjum appfcllarc. Talibus Fraomjin nollra in fbignis fuis , ac pifeinis,
nutfn^ ejuarum pluiiimas & veiUffimas habet, abundatj &: in fluminibus etiam oiuldem
'Pe(ttii(mi6t.Matno,v[>i non rapide feruntur ,
frpius cum voluptate mergentes Sc

cmergcnicsbvwlutilodjbuadoseosconfpcici,
'
eiirtt DcjatWiimj J^iergusefttehiC raihi olitn Tirtgf>dujA/elitsr Lynittn,hoi fem-
,
perjA aquis degerd, in liaore raro jederc , nidificare in lacnbusyirtfoli^S nend
i)Uce, <ie pc limcorm^p Typhtif^m inclinatis, tu hliquetam anificiase nidum cbWl^ue-i
re , wcrigcTc, aquu iimaunteiri, vtS vento hinc inde vllo abfque pericmo mo'*

jisvr

ucuDcr^cimnquc.etiam autlc;t oua ponere; :aretut frequentius futi

aqua Je..aijlaQndcre,, quando prarcioue fihi. inlidias llrui aducrciint , 6t pofl
longutliikinuj i accruallum, alio in Joco erumpere. Quarci pifcatoribus'Ta^
aquiuitcrdiiBi in rotibUscogi ... ,vn -isi 31U .
.
- -

lii.v "
picrs
 IFABRI L YN.CElvEXPOSITIONE

A Ntequam de'mo

PisTrau
hic quicquarri addam , opcrxprenum elTe cctifeoicam
prius breuicer delineationem {imihsfctmcauis lubnclcrc
mihi lubcDS conimumcauic .ex vma
,
quam
aue defumpcainL.,
ca-olu

Cm-puccJ,
^
~ Nna quam
 . , . . . . . ,

96 8 ALIA ANIMAUA NO VAmUSP. UARJ>r ANT. AECCHI.

quam ipfe apud Galliarum Regem in Fonulelluquenfi atrio, loco Gallis Fontaine.
,
CUilU tco- Uctu vid^raVl C^ariKum afteoi
didlo, coiktribks 1Siisiiniki<5Ia , mihi
ndcdu. animaduercere licuic , hxc cius racics , hi colores iiicranc
Auis (w IU
Auis hic Pica ordinaria paulo maior cft . Rollruin quod lacum eft admo-
(ui parte , vbi capiti adhirelcit.,-iflfej(cijlo colore tindbum
poo . cx eodem virore ad acumen ipliim lineam producip inferiore vero parte ca- 'i_

commifla ca:ruleo lucet cglot; Tourtn r^quiim roftrum inllar li-

Magniru- P qq-
do. gnilcrpentini atro rubentis, tntercurlancibna nigris macalis ac lineis quam-
pluriniis ellpidumj
Roftmm . Roltrum autem eidcna vacuum fuic & concauum
, 8c adeo proptcrca leue

,& neque mor/ibus acrioribus rem apprehenderet,

vt vires exiguas haberet
neque pcrftnngeret Hocque interna liii parce croceo , verfus extremitatem
.

tamen illius catruleo , fulgebat colore

iJ^nii Linguam gerebar compreiriiIimnm,non multum forma fua dillimilem prsc-
'
longis pennis illis, quas in collo galli gallinacei habent, hanc per roftri lon-
gitudinem deducebat , & extendebat eratq. coloris vere carnei , & quod mi- ;

ratus elfts , cx vtraq. (ui parte quibuidam veluti plumulis filifq. minucilfimis
dilUn^ucbatur, qui eandem vcri pcnni faciem imulari faciebant.
inz in Penni autem in collo vfque ad pedlons medrecaccm~vt albi^Ws erant
quarum cxtrejru foliginjps irmtaab Ct4<)ri fec lo-ddrfo. at o^icc erant ni-

gricantes .

'Ars[toturidadcuBMatmbns,nuda pennis, IdtUpata tiimen aliquantuluB)

Oculi.
g^i^pilh, violacea cernebatur, prout in P/rrM quoque videre licet . Reliquum
coiporu corporis coopenum erat pennis mufteiini coloris. Caudam non habebat, ve>
pCflQB s
* I
-,
^ ,

procinuu erat , eandem emittendi , aut potius dclaplam remittendi

I II/
tum in
Cuius initia quidem ex pennis conftabanc obfeure albicantibus, nigri , mufte
lini ,aecinabriumzmulantis coloris. Hic etiam caudifui priludia, au|

fopilTimd elcuabat, ac demittebat, quenudmodum facere Reguli auiculte

tninlmi , aut Motacilli adblenc
Pedes* Pes quilibet in binos erat Stfus digitos , tam retro quam amc,& coloris qui-
Vox. dem fuperius violacei, inferius cinerei . Saltitabat feequcnter , & cantum fiuc
garritum picarum non abfimilem voci,edcbac.Hanc minime cauci inclufam,
ligatis alis , in quodam alferculo parieti inhxo , feruabanti ibi garriebat 6c

yinus. fpaci^tur. Rebus omnibus ferme , vti pfittaci faciunt, veferaatur , aui- &
dinimatameneratacinoram,exvuarum racemis decerptorum, quos euul-
fos (tbiq. proiedfos dexterrime per aerem dclaplbs rapubat. Caro totius cor-
AIU relt*
cio de fimi poris (aturacum violaceum referebat colorem
)i Aue Fra
Carel, Am> P/// . Nm
tru Petri Et cum inhoc fim,vt eorum qui flmilem aucm viuam aliquando confpcxe-
Alooi^.
runt , tcllimonia producam , non pritermittendum cenfeo quod Fr, Pttrut
Vocatur de Alotfa Americaaut quem fupra etiam cum laude nominaui , de eadem mi-
bc auts
Hi''pamca
hi narrabat
lingua^
Carpinte*
Qui de hac auc , lo^/Ad/ , vernaculo ab Hifpanis fenmonc Crfintere, fc
ro, Pe- lingua P/r4nd,T4<-//r4dila, commemorantur, hic funt. Quod caput vi-
nuiu Ta
cacaca. / delicet habeat rubrum , &
illius proprietas fu arborem cxcauiue , mulcirque

in
 . . & .

'
IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE, 699
m partibas perforare, vc nidum ibi pullis luis conficere valear.'

Pcriualiim autem libi habent Indiani . huic aui notitiam eflecuiulHam her- indit pw-
bae qu* vim habeat , ferrum etiam difrumpendi aperiendiq. omnes fe-
, ,

ras. Vt autem herbam illam IndistJi confequi valeant , aiunt fc pcfliilo ni-
dum occludere, & ad arboris pedem aliqua linteamina apponere: tum ad
herbam iftam confugere aucm , eandem apportare , clauftro admonere, quod
ftatim frangatur & diflbluatur quo efFrafto , herbam dimittere qu* in ter-
i >
,
ram cadens ab illis colligatur. Vocatur autem Permmis herba h*c Pyto , ex qua Vocamt,
fimiliter aucm Ppo quoque appellare conlueuerunt Si cos quzras , vbi loco- .
AwiS
rum herba ea reperiatur , omnes ad vnum fc hoc ignorare fatentur
Cerebrum huius auis fi dentibus applicatur , qui iam monentur & calum
minantur, tam firmiter iterum confolidat, vt nunquam laboralTe videan- .

tur . Hsec Fr. Petrus de Altuyfi . ,i

Nonium quicquam hic a me determinadumcft,priufquam aliorum quoq.

hiftoriz American*, feriptorum de fimili aue tcftimonia producam, vc quan-
tum cum noftra conueniant aut dilcrepent eorundem deferiptiones, vnicuiq.
clarum euadat. Placuit autem primo loco ipfiffima/o4^Lfrijf verba recitare
quzcap.to. leguntur hiftori* nauigationis liiz in Brt/iliam fadlz. Inter reli-
f Mues inquir, tAmerictuorum , frimus locus cuidam Touean rtomioe daiitur
, . h
columbi efi magnitudine, eoiore ceu Coruus, excepto peSore , ijuod crocei eR coloris torcfue aue rcWpla
,

miniato at in/eriore parte circumduco , detraCo Tartari advenarum , altarumcf. par-

T
tium corporis ornatum 'vtuntur . um yero maxime apud illos eRin pretio ejuod falta- ,
turi ea ytantur . Nomen inde eRJortitum Touean tabourace , hoc esi, pluma ad faltan- Nomen.'
dum. Nihilominus tama illis earum auium fuppetit copta, >vt mercibus no/hattbus
permutare eas nongrauentur . uAuis iRius rofirum reliquum corpus longitudine fuperat,
tum quo Gruis roRrum minime eR comparandum . Itajue pro monRnliJlimo totius orbis
Toflro efi habeudnm . Ergo non immerito 'Bellonius trnum cum naSius effit fub finem
tertff Ithti defcriptioms auium depingendum curauit nomen qmdem non : edit , at ea om-
nia qua ab illo narrantur , de tffo roflro neceffdrto funt inteHigenda
Hic idem Lerius eodem libro capite 7.
magis his verbis de pelle dctraifla
fe
tx^\icAMCiAt.Partis illius
( quz circa ingluuiem eft niimrum ) detraSiam
pellem
fictantf auis nomen retinet )pccatam'vtriq. gena applicant cera agglutinatam, quam
Trayeiic nuncupant . Sfutbus ita aptans dicas 'vmbones lupatarios ex are inauratas ab
illis geRari.

Volupe fiieritleAoribus meis huc ea fimiliter inccrlercrc,quz in Summ.

Ouiedi hilloriz Occident. Indi* Italico idiomate Icripto , quidem capi- &
tc 4j. reperio. Aitiautem in Terra prma mem reperiri quzaChrillianis Qa*ouia
,
Picuto appelletur quod rollrum obtineat admodum grande fi cum c orporis
, ,

reliqui paruitate hoc cornparcs,& quod valde graue fit,

& plus omnino quamu AUS IcHfX
reliquum corpus totum ponderet Hanc enim aucm non maiorem aut certe
.

paulo maiorem efle Coturnice plurimis tamen pennis vcilicam, ideoque minus

carnis habere quam plumarum qu* venuft* plane fine ac diuerlbru m colo-
, ,

rum. Rofirum ipfi datum maxime longum, & tellurem verfus recuruum, RoUrom.
vbi capiti adhzrelcic tres digitos tranlueribs latum Linguam quam obtinet, ,

Niin t qua
 . , ,

700 ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Lingua pf- qua fibiluni cJic, pennam videri potius In arboribus tbraminaexcauare in quas
nav.actur.
nidum fabricet. Auem efle profciiio vifu mirabilem^

1- quoniam plurimum ab alijs differar, tam quod Unguam attinet, qua: vt di-
dum,pQfius penna Iit, quani fi roffrum ad reliquum corpus, vbi ferma
nulla videatur proportio, metiaris. Nec vllam reperiri .-iuem,qu*fccuriot

dc liiis pullis ftt, nec C ircopt(lnc( infidia ites plenlquc auium pullis ,
per-

Qanmoan tim^fw . Siqmdem non polfunt ipfi pullos fuffuran cx; nidis
,
quoniam vi-

gilaotilfima hicauis fit, nam vbi inimicorum aduentum animaducrtit, iam^

nido luo crimponcre.vtcxcmidem foramine rollrum exierat , atqua
SusT eo modo CercflpKircw excipiat , vc confeftim dilcedant, gratiam etiam aui &
habeam , ne peius qujd jpfis conringaf
Ou? Aidro Sed nolo iam diutius illis immorari , qu dc hac auc alij recenfuerunt , fo-
l^m ex recentioribus tAldroHondum adducam , qui lib. i a. capice i 9. Ornitho-
h,bcai. fujE hiftoriam huius breukei' perftringic, lub nomine Pitd quod
Cur vocB P'c< fit fimilis , (i roftrUOT demas, &
quod in 'Bre/Jiha, reperiatur . Scri-
vicaBief-
pfcratolimadOrnithologum/a)w Fmmm
hanc latinis P$periuoram dici,

*'ocatur quod piperis nempccllctvoraciirima,& vbi hoc ingeUiffet, egereret ciciflii

ctii p pe-
me quod poftmodum cius regionis incolis maximo eflet in precio . VerutOa
,

JmiruaBi amici mei, quibus liac sllatt hic familiariter vfus Ium Re.*,dc hoc
ne verbum quidem , quare non leuem hac dc re dubitandi anfam habcQ , De-,
Qoi feri- feribunt hanc fimiliter Thtuem in fua Gallica Antardica hilloria, & Antirofus
f4rrsin opere fuo chirurgico, ZtfWiii demum led breuifiime, in, luisRelar
minerint- [ionibuS . '

Vi* ii*-> Hoc monere latis nunc habeo, duas ab Aldmundo proponi icones vcluti ab ,

ii"rodu- tpf
quoq. Ornithologo; led neutram cum i\oftra vlquequaq. conucnire , ficuc
Ua^cniv nec ilia quat in a CartJo Attt.Pum vila fuit, cum noftra quadrat prorfus,

puu*. Id quod me vt credam mouec non vnicam tantum huius Ipecicm efle,7'AfiM-
, ,

tus certe vt ipliim Ornithologus citat, duas agnofeie vnam qttmS6flWudio< ,

pipionem leu pullum columbinum , alceaamqu* PicMu refotae, qui h^r

jmq nobis depinxcruqt effigies, in roliro non paruam diffimilitndinem olten-

Rontom dcrunc . In altera enim denticulatum fiiie ferratum hoc faciunt alteri afpet :

ilralu?iritatcm eam omnino adimunt. Noffra profcbtbeffigies

dentibus carere mai
nifefic cernitur
guui. Sed animaduerfionc dignum cenfco , quod A'.Prr &fbcij ipfius ,dMW/Mr
' mi diu Noui orbis incol , pro ceno mihi affirmaucrinc, hanc aucin
toffro fiio arbores perterebrare; illa autem in ffijiil^r.vila tenuilUmum Cc leuifr

Ofiomodo fimum roltrum habuifle afferatur , quo vix molliufculam marcriam , nedum
gu*'^fic duriorem arboriscotticemlignuiaq. perforate potuiffe iudicata fuerit. Et Air
guod ic-
^aiK,B,I,,.tale fibi rofirum in fiio Mulxo adteruacnm fuiffe Icripfit , tcnuillir
FubttUUux
roiito
mum taembranx inltar , ftd oflcd wmcalubfbntia fplendida, IcuiUiaia, car
,

borccn cx ui, atque acris intus capatilfima. Vbi redfeobleruandum cxillimo,qu6dlir-

c^uct
cettenuiffima fuerit lubffantia,offeacamen exlfitcrit : qua fi animal viuum
dextre vtatur, mirandum minime iqft , fi repetitis tot vicibus atque perculr
fiembut, cotcicem etiam atbormm lignum forOui putridum boc enink<
inllin.
 , : . ,> ~

JABRI LYNeEPEXPOSITlONE.' tA 70^

i^nAu (juodamab bacaue qazri cr^tderim ) forare ae.penetrai^ifklraei .
,

cum guttactianileuifiimafscpc cadendo lapidem caoet. Et vel formicarum *

pafiHarum exemplo animalculorum docemur , qoid labctr improbos poflit ; '

Cura enim lib.i.i.cap. jo. miram earum diligentiam curium ac recar-

cowSllS
fum de&^fiflet . Silices , inquit , imeet etnm eMtritett Udemus , ia vptrtfin ^
mitam.f*msm , ne tfuss. dutaet , epessUhtt in re ^usdftj^mmssmdesennq.s^iuitaf.mw^
C^are non inuenullo ffil^euei vernaculo iuraone fuo ynanc aucm Ctp/i!r
hoocft fabrum lignacium , tcPeriiani a coptinuz. pcrcuffionis Ibno > qiutac
tac eflrjiTacaraoiappelarurtCy 1 i...
Atqu'cbzc me. cauIamouicivCPio potius, quaarMcie nomineinfigoireia
eam > contra omnium^ eorum . qui ante mede bacaue quicqUaitf <1' .it
~
cominenuiunt>fenrnm ac meniein. Affendetur mihi; qui nidi fabricam con-. '

fidcraoeritt quam Pknsamn in cauis arborum , Icd in arboribus .altdEmis ItbL

conctnoafe iradet^^Lege (iplacet apud' v^iidvMandaat ; & oculis inenercclcpiK
Aura mirabilis artilkij nidum,quem Pini in media arbore Msh ex enaicen-.
tis vilci ibi ramulis conftrinerat , Ipinofisplurimisraraisex axjsMcaadm.Sel^ri
ru/Zr* dbfcpcum, atque ita ardieclanfitm.yt nec vndf exiret, nec Jvbr.Pm<!in- - '
'
gredereturjobleruarc quis facile potuerit j v :


i . ^

i vero rudosfibiconibuuw omnes tBcauitarbpriimjVt redfcWnwisilibiiJi,''

tO.Qp.k ti* monuit:!^ non item rcAd, quod Picos omncs> Lartio cognofnine:|:'"^''*<>

infigniuerit,adeoq. (pede progenere!, vtlchol* loqduntur)-vlusfuferit tcumt
PibtxMiTixdetecmmaiam Picomsm, formam figncc ubi iii quis hociplum ito-
do tueri velit , quod Pici fotfitan omnes , vcluti animofr aucs, cummtegranbMjSi to
etiam crebra roftri pcrcuflione arborem dei jcere poife credantur^ddnritideo
focta-iucrint ; vel quia aulpicatz bnt aues , &in bellum {juc t^arMw abitiiri
RosHsm , non niG aufpicato l^rlsem egrediebantur Libet 'Plwtum ipfum audi- .

re . Jvnf (fS" pome enes ,

'vneornm 'vngnium Vt Pict, Martto cognomine mfignes, (tf
in nutpseifi magni .
^0 in genere nrberum essueuores > fenndentes ta fnhrtfstnm ftlsum
medo ,tUt Vero ^ fupwi, perengi cordas fono pabulum fukeffe tnuUigunt iifmlios in
,
c* a

eauiseJnc*nt,auium /ili Alt neque Iblos Pw in arborum cauis niduWio fod<

.

Vfmpnm quoque hoc faditare, ex dri/Po/e/f dilamus lib s. de HilL-ahimaf.- C2M ia ca-
cap. . ypupa 'vna inquit, fuo m genere non mitftc*t,fedHipittm arbornmfilbiu^'n pUoim
I

par tt fine 'xsUo Hramento m mm/j. Miror hocin loco Arcffoielss interpretem il**'"
gnfhrmm Niphum , quod Albertum reprehendar, inquiens fjac.fta AriffoteUs :

eut de nspupa AOsertns mentitur de puo manno Licet enim AnSloteles non dixeritj
.

7 <Vwincauis arborum nidos ponere, ,/rd jupra mrbores.yia" non humi eon/Mere
Veluti perdices faciunt, <5~ coiurmtts. vcrilsimum ta roen cft.quod Alhtrtnrdixit^ i' *

cui & experientia, & Plinius adlfipulatur Erit igitur ob nidi ftrutluram , loniuiio pr^
,

comq. Auit hzc noftra Amencans, Pkus potius appellanda, quam Pica AlSisTt , , ;

*' Hr quoniam inlPitorum varietate enumeranda , non conucnirc reperio, qui

de his aliquidmcnioria: prodiderunt, addam bteuiter illa qu* olim mihi
,
fcripta reliquit non auritus, (cd oculatus tdtif,
in auium enim natura atque propricutibus indagandis perfpicacilfimus
foit. Hic igitusleptcm omnino l\foruv lpeciesobiccuaucrat. Prnww
, aiebat

-i Nnn 3 ille.
 . :

7r ALIA ANlMALlA;NOVie HISP.NARDI AtfR RECCHI.

ntheca iUc,eRPn^ btlcmaka &bdUntur cbymici,de radice quadam
inpicoiw pc,qnam oiic ipic apponcc,^ &n*ditilui fbraoacn Itgno per vim inunTa^Uufnm
referet .Hic Pird madai km^oaq.eifvcapiu3cubeo,:roRrolonga &rnigrtisfin-.
gnam non latam (quaia/alao tArtAuibt Puis cnbuit)led teretem, te in acumi<
ne corneam li3bct..\>BeDnMiii cande acutus obtinet , quibus in alpeniiurbo.
W tn- tam quoque vtUimi&y*MaralacMicdui!>ljimas,.in q<MbusLOua fBa.taatn<ii> ...

, <> J!iwdiur.cilfAeniiroW.iQcvtikdisntxiirtnaiM^\0fbk eaoisotu quiffqi

iitftcpdoBd&sADCKUuiifiBiiine.piinit.puUcCfaibsnKrsubus mufdfecdth- &
sccotuiL.. cat.Hic ramos aridos hyeme excorticat, (ub illis vefpasjdejcpnDcs<qttarit^Utoa

a*nc(itt)ihit.dcbeienrtbaBaiialuaan|cOI)aalac(qiKxlpdcriiq. PuiiiPmt^~
Pici apibin htttdlt<T i^itmUt jififerit iilnaiiibuteft iam diaco>ao(lns ilUtaparitp a|>ra onO''
'
ca^& douuracAiaio mcjniein diba;aib<ire9SjqiprnDiincgrinspiichki3m)a(acoT
dit,i-csdnap|Kucaiau(ikfcmu vioienc(T.bici(3 (Ctuinanli fltia^utibqoticiv
nufsi viride ctiaiB,iatetd atnati qnwtiob ql ippidif iVbgititaab oraafiiciabniJii
ccaifitudinem pcrteeebrar,donecad ligrtuinpptndbm pectiomat) (janimieMa
dimidix'eriamvl)ixprofundiniDCJi(rbdMmicxcauactiiib^m:i6uairnaeKcltidiii<
Tertia rpe* orduw pimosij n.Dmtatoiisf nnpicaafuxiirDiaailcibictsft.)
-'7inriKa'8c in
*IP' P/'f4nr . Hic niger eft4r:9ibwii f>eriporpii3 eooini;;nititla-
etiam vocatur
""
tamen nigras pennae in wrgo dubeouqiubnailods . Vki paulo ielV
'tui I Pitirbs
miDor Subcauda ruWt vd4ribeapiti^AoflconihiinHoaeamtftliqgua.f
.

terosefl; Apibus valde cft infeniat jO0Ba(id>|^nnf isn.t|3t|ein^nin.'. tr^Flri '

QoirUlH
cft Ariariiic paulaijmmciinpiiinNttadfiiioiasaiidofiofc. >Pcninis

,
oiud 3 incdizfiincatgnBytfciacita)'eOuad(n>pOfudjo'ln\\

jii-.v horji . >

OL>j|^ijMW&.in macnloftcqiiDB(d}bc0HHis 4 aouiiarboti mihimasy circulos

<<** fcabctj mannis praante^oibrtxjbpiratpiwtinivaupalbutpitrr niger e&.Hic
Pt^rrerdotneMicopauio H rainordbrn^)RArritt<at..ittfdiic<||uatti Litiguaiai
przlongatnbaberac'coitneatn:pedcspsmas,iedvngnctk)ngs. ..<i
Stm fpt- SexnuCnuteui vd (drmltitx didmr Hicroitrum quideiti longiini.9ddus-
.

cks.
guam breucm habet Non eli ei cauda acuta, in qua tamen vcludtiralisqtto
.

que &
capite cinereum ac carrnleum, inpct^orc j collo 6c itib cauda latciun
vclex loteorabriun dngucntie album obnnet col<em v Pedes ipii braues
fum. Nidnmiwcaa&rair modo .incunto-oliquolsbi congruo horamineiod
amplaaknlo^inaimlunriUud luco,vi isnrdt(iadda,(juamo(iro adducinna
aliter ac itrMidowalaccre ibient , ic foiaminiruain ttltnquic espaeitatem^qua
<C U'
iibi ac farroelbe inuad ingreiiom (iifficiart in hotroerrlncsrM puUanodnltah
'>

id .

Stftmms gryfim \ixCnrdiulem magnitodme cxcedk ^aicendic i8c ddemdit

per arbores vifiium quteritans, maculis eiufdem coloris m nigro coniperiua
ertjvt Perrj'*, In ritnis arborum aridarum nidiftcar,imM;COccicef ac lignum...
In cauitatibusettam murorum inter lapiclcsoua lr plmimq. ponit , v.na ex
pane roeairda,eraliera vero oblonga valde, & aair.v Non canit , qoantuis .

nec reliqui bm caAtillando aiiam vocem expnmaflryquam Ghik, Ghik Hzc

Rimir<]uc .

SoSi;. Arfdiwrnollef , qui exadifsimam plcrarumqueUoRrarium auium hillotianl

vlloabfqae)ibai( adeo ipH familiaria htec erant Intilii reliquit.
Acceditbite aba, fc potior quoque coniediura , ad Picwnr ptj|ius,n^uani>
n \h Licam
 , ' .

,.::r lO. F-ABJII LYNCEI EX^OS *I^rON-)E/-

fittm icfcrendam e(Tc hanc auem AmtricMHMm. Quod pedes nimirum hc bi- yuii ru.'

PM.an di?itos , ante ac retro diuifos gerat Id tjuod iblis Tias pecuUre'(ft
.

Jiknmt annotauk , C omIurnas tamen quaidam ans, Vfittacnm etiam, 8t

ccipias. Quamiiis 6c Pic* muraU 6cnifMnrerintt, St retro vnum, elfc altj
banc Jbx leirous-nosttiam Cmui binos ante^^f fetro lotfdcm digitos c6ftccfi''^|^
Sed ^Boniam.& mc*eeris'proprfcHkibus ,tafll'apt cum P/f magi-
^odm Wc<,^ui*4 ama, ac vmtnv rcfrO-Wibet Higito, cAgrfeVlJid Pa/*
H*ia-5^rctulei*..Vnde maimp^e-ltMT 0 ^p^e^f^.O*^AWiJw,r inter hos did
ligencillimum.noflrum tAldrouandum rollrati huica i<m'ftfarffiue'f<'aidrin-
Sai^p^pveopii vocaiityiniui^otfmtbnY Iconibos,tmtbdicos ntei, ac-ftAm ,^iiVc
ptoffiolovappuiaiilovcurRraiiuittatinoftiaipiidhiraj acicui^uraiSt Iplubitnii^cMv^^''
Budaimnnia^aiiyrYdiimiacdepitlumvMalanwjnc , vt or liipra datis deifefiVj*^*^^;

ptionibus,
cuilibet maniieftum cuadic . -anH!,&vMr

Uolilohiebaaltcm tBudPtw/<N qup'ipfumOa/ad/-hanc infii^iffiV, fupra roo-

Bonnil90tql?ajoeqpo*PjfiMd!tollTodonu.'icur,quddH;^4iliio^idioma'
Italiffl/fMippeUttancvSBb-fcdpusllwwipiominc, b.-tnc-etiam
iubiibiatiiindercripfitjcummqom^i^iit^awisiaiasefj! WM sor^oit,
^trainoj
e6*pai auitm coturmttfattlo maius-: igitur Ungtus, latumyU capiti iuugitur
tnhu dtgtut aduneum ejuo tirtbrat arbtrts, stftt ibt a caudtmt S mijs arit at rJlri- ms* iiini-
i

ifuanquam puftUum (e tuetur pui chri v Illud i* *o mirum auod pennam hcAeatftdlin-
gma,rtmde a natura alitrumammummuilutUdiJ^dei,fillat 'vehementer,
Jt ' Ridet b*c omnia MiiScali^ pro ibgeniofa lubtilitate fiia , Exercitat loti j,

In maxima amnium eMurmtee,tit i peShu nunquam rvidi latuit* digiuthikixi hic ridet

jQmantum 'gitur etput , cui affiMm fit rt^umfefquialterum I K^flrum etiam dehebal !aii cjX'
putius reOum JitiJfe, quam aduneum, ad pmttrebrandarn arb*rem,(y inferendos idui
Sed cur ri(u dignus iit Cordatius, bf c ad Verbum ex
(i ip(d ocul.ico te(ie|
fUcctbuncnon nominet non reprehendit Ouiedumpot
)tran(cripiit'>Etcur
lius J*irj/frqiiem ipledubieproeuisiidtt;, iegkq. cum non raro exhoC,S
tpfemet luppcefibOa^i nomiM, JnJifa nanirit' quadam miracula narret i E*
cur atculandus ^nralliuitfs, it Na(ura->in monittOfo boc ludere roliro voIUlt ?
qubdeum rdiqua aue non eam habet propofCk>nem,quam in plerifq. noilris
^idofflos ahtibus Kerpuc hic mundus tloftor eil,in quo polydzdala Natttra
.

pvb Vaneiate lua^ pulchritudinem indueit^^Bc vt Vlmius, aitj qua mbis miraeutdl
s^/7/d<^r;<iyMnt.Prxtcrea cutn^auisihdo -non' terebri modo arborem dite^
'*acuit!,'
perforet , Icd bipennis loco roliro fuo ad cxcauandam arborem, & ibi nidum ccnTcntuc

luum collocandum vtaturj non video cur non aique aduncum, quam reduin
volucris rollrum,hoy>ra;llarc & fortafle commodu** polIi*<.
Sed finiamus lanVeiiJ, dc adoiiremur fibauf, ideiU nanc>& olim pcrfiianf- M-rjm c.
fimum fuirte figmchtiim,barb*fic*itH.dt*ef*rrfgciUl ,cfaulha aperiri nido
huius auis applicita ,^b herba quadam, qutm ca ore apportet ,
quod Vlinins htc^fibuii

etiam dc Picis, ad quqi hanc nouiamietubmus, fcri^cum/cliquit ,

loco pau- cUiUum*
16 lupra laudato. tddaHos, mc\\ik,CaeMlitVferum d patlore cuneos, admstk qsa-
dam ab his herbd , elabi creditur 'vulgo . Trebius autor tfl, clauum cuncumue eidaHum ,

quanta Ubeat mi, arbori, in qua nidum habet {Vxens,) liattm txtltre cum crepitu ar^

.\0V.
 ,

74 ALIA ANlMAiLIA iNOVAE HISP.NARD. ANT. (RECXIHI.

Wi/ <nm inferii an( <wa. Hoc ipfum juoquc DeiMtruum The*flrji\ &
y^Mcric4ldl^a4^444i(<^4)r4nn^(upuor1j^^u^ Herbarij cpittola feripfib;<qii
JlTO bi ttism ^tftfrrrtir 'nirfrn fiuffrir/^
Mimm nu
gu quod T^Md^mibi mAttumUnm
i^iufrN eii. Memini y miift ^rtmr mt ^neadeum.fiifpMditi
oouocdi-
,v.mKhmherbi ndm:
Mil!gn*eulu^ui^44M^ete^fM}/i jf T.M>* tit kmti tmhiiikeptn*'
hniittitr, M lt4i/e ^"*l^ulmfr|mnA,^n*ni*fiUtdlla*t*litimlii/in^i
tnrtideei. .
.-. t iv- , :, -''.Li.-i rn

Ego Tt iiiMniMiatca; >podcm vite mec partem ilerbatmiixjuoqtteftias

inlumpu, Sc plurimorum tlqiui fiimiliarirntc rhizototnona^ iiun vTiit^
eiuTmodi naturalia pknurom miraeuk^^oee vuii vn^Uam ,.nec. fide
^uTmc
idtimc digno quoquam audiui . .. t ^r -- r;rji!;irv- ,

Quod n admurmuratis verbis cantilenifqt res agiiiiiry iam iila efe diehoU
'

lakaiuiiM commcrcio, auxilio , 6c fu^ftione fulpeitAa fit. Scio equMfem^' pleroim hon '

ru'|^ minum aon facile contcaKofiic,Jjs,qiitt vbiiuis;obuu!i.;&t|uotidianaiutlca

dialtbentiflkn^icndeec), ppptesfi Atan^edit. i Adeo fabula
deliramenta anilia&:iUper&ttQltCiiCacQdXmQais afiu excogitate ceremo^
temaa- nic pcr vniuerlum orbem facUliqae difikiBamafltor , vtvad jAeer/rumr^^an
,

jpi4iDoftroa^que tamAlifAipcstecmueriot
Et quidaid^Qun enim locecMbelibavarieorbisnallri <cc^mti regipaes
'
' eflei|iiUuftr4(^sj(ir3ude6$athaac 4<ire (^eti^bsMn%raffiiarojfibi puuuit
ad geWP* i)6iU>.()tJ>i^iba(bariciaritsbl,p(e0sGuBas At eriJiii cultu ocbacas
His,CMP fiip^M(9>;3rrogann4m tuam diu-iBilerc ezereuk^
apud.b3S ipotoiatriam perfidc fixit, iV< lk<t iqmbona pars earum CRlSTldo*^
Arin^ampIe^M fuerit, renianleriatlamea antiquarum ruperfiitiomUiLt
mmires quidam^ qui^scontinupadb.uc idolomanie igniculi exhalan^vEc
quantum apud dios Americanos perditifllraut hic hUmani. generis hofik
pollk, par(im bifloriz eius orbis nos docent, partim abipfifoaccego Amer^
canisied iam r^rillianisipartim ab illis :Ctiam qui ad infidelium locapeneq
uaruni vt mnlbrof
,
illos Sci dPMM>e demeiKacos homines CHRISTO lu^
crifacerent,ed6^us fui!. SeJ legat hoc de re qui velit,Ioi^i a Cofia quinturifi
librum hiftorizfuzIcKcideiiuirw Indita: ntirabitur iImulAc;gentis illius mUfir
rebioK. Atque tkfw* dassTMUMbccfacisfiiiuo^ r ,

... . I.-. ;L.-

:v i. .
: _i. n. . i.' .. ' '

'
I ;
.'ir.

i>fe ^
, 'r Aj;* \ ) . C.

*
. \ ji I
,
*
C'

Digitized by Goc-;'t
 ,

t/tmt fiUd Amritw*

> IQ. fABRI LYNCEI PESGRIPTIO,

O S T R y M oblongum, acuti\m,tenu^ & tancilpcr ciji^
uatum nigricat : cum hoc caput , coltumq. quod iongunj
fatis, in magnitudine proportionem obtinent . Colores
niger , viridifqf faturatus , adeo per minbna commifeen*

tur , vt oculis fs.quaU nnj|iri$ amon occultent , qui tamen

paruorum inl^r pun^orum ex croceo, aureoq pulcher-
ximocolorcefhtlgeot^Er.ni^OYadiq-leddilnca magis,
inforuretn colli partem color, vfque ad.pci^us viaqmq. d^rfam vennilat, nili
quod in hoc albe (mnimq, maculat quasdam apparent interlperfa!. Putares
w.hac clegannlaima & exotica aue , merureLlupttbi Paiwnix, aut P^q^aai ma-
tuli,aut vanegatum rutilantis coUutn intueri^ Abr. nigricant,fed an-
aetiozes harum putes candulismaculis lucent . Cauda fuhfufca fernae toca^
-pincipium huius umeo vire/citialbelcit extremitas. Pedes habet longos,
>aigricantes>iHbeilettrtbM-aflte diitin^oa4igitu,cnm quarto ppilcriorc,
-n li>*<uibus cruribus enatos*. > * i

P Amm
f r.
pft i^o4curomciiMrijjio<!Q.tii(;adn<3;crepo/rum,
minidiftU^fiAuJu}itv*%iw 1h. Ar^onam
Petrw. d jl^j^rmjftiiieliquft Hc. .
& iata nbno^
tamen Hicprjimp loco q|^
qnaox MfKicaai
Jiv PtriMfu verdjPpjfrp ^gppellantinonatnaedat frumenti grana, nec
wnrforc un> quif q^Aow^Mnwm lublUntiam & nacdnUai9< florum/eflprs-
fA . 1 fertim
 . C, . ,

Al^t. ICECCHI.

ffHni^ardpa^rum ^al^et ^ul^e^irajis^Mas.quarutn

A,imc.nm fertim floruwi .

fcm,|s
mdlcus u-
>!'
fu, eflimaeines conficiendi piduris
vms . 5
lunillimas, alia humlmodi prccij
r .
&
to'- ma;ni opera.
Anioniits Kecelms nofter
, . ^
^
.....
hoc ipfo AUxitam voluminis
r-
lui quod
,

Rctmi pardus , ,

roftrhn;c
primum mundo publicamus, libro 9 . cap. n. Auiculsis. pbftn'as' fub

X'oro ^n,v^,r^;/ nomine, pi<aasexliibet,& calamo dcfcribic.cuiii quibus magnam

&
gerit . Hasc fola in-
noftra vt corporis effigie , fic nomine fimilitudinem
differentia quod noltrx pratter vtrifq. communem appcllatio-
ter vtralq. eft ,

Qnidir.- nem hic r#m/,quamuis illis feptem differentibus

additur vox &
vnius Ipecici auibus,fua diffcreiuia etiam
nomina dentur a Heecha.qax t.amcn
u''coft?i
fciufi jn hoc omnes videntur conuenire , quod ftiu Quapropter fere adi-
gor, vt credam, hanc nollram aucm
qui fine hiltoria hic proflat , ad illas re-
ferri pofle, de quibus loco
laudato fingulare caput J(ecchus Icripfit. Licet enim

ibi colores non enumeret , fed varios lolummodo efl(;di(Stitet, quare & aucm
jllaiTvhitinc yariam nominat credi tamen poteft , eas huic noftri haud abfi-
;

mileseflc, cum & ex illarum & noftri pennis ac plumis

, ,
artificum Indorum

induftril, imagines elegantifsimi conftrui dicantur.

Et cum his verbis caput
chorti illud concludat : P/r fttnt harum anicularum differentia , colorum varietate ac cor-
magnitudine
porum (bflantei eft credere yE^m
noftram hanc,licet pidtura &
Frinia- grandiulculam ,fn illarum cla1leJolum li4bc'rd. Confirmat haiic opinionem
Secanda meam, c^aoAFr.^etrui de Aloayfa dixerat, hanc noftram fola florum me-
du'Ua'fyutfin T^ecihus aflbat , fuas illis tamdiii ftlummodo effe fu-
H
perftitiquaimdianielUgenaruTrt herbarum flores ex quibus aluntur, per-

In mentetn itaque venit, an nbn affinitate

quadam hic noftra auis & a
enumerati 'variafeapiSla, attingant illam, quam Cardus Cluftus Exoti-
jU(tho
cbrumlib. 5. cap. 1. defcrlbit , qui Okriffia>^, fiue Tonomejo appfhatur
De hac .

vidmtnrgulinYiiquetia apud ipfiim kgutun/^feofi/rw Lope^de Gomara

I infiinoria,quam
ferip/tt, yiekiUn eam amculam ( qiia alijs nempe
de ^Mtxicana oirW/ txpuinaticne
Cmtambuth dicitur ) nommare vide^
V^^touriffia , & Tominejd , & P-/^r mofquitus, &
jo ciuiij aimifdhUh eB in
i^^ximytnqnii y HiSfaniaaniculA tntoiis diBa 'vitici-
coaocoT..
tfuim Crahrvnis.ohH O- gracili roUro : meUerire ip- florum

'fucco alitur , rofa tamen non infldet Eius penna tralde exiles , elegantis mixti
.
coloris^

intertexant prafertim lU*

H*c iici a fhryeiombus admodum expetita , n/t aureis flaminiius ,

in eell^ pt^lore nataiExpirare, flue

oUermiftdrr eredum OSohri men/e, pedibus
ri
appenfa, aprico loco renafei autem flue expergifa
:
AprUi multis flmb-
VocaturX^x^ plura dc hac no/Tc vclit>ipium
bus tam fvigentibuj,propterea 7^nat4
ftes confiilat , quos ipfc citat Aw-
adeat Clufium , vel ipfos potius oculatos
faluum, FerdtnandumOmedum cap.
48. fui Summarij.^-jf> 4 MtW lib.^.
tap;8.'Hift. rcruani.//r/>fc*dC(,/74 hb.4. cap.5 7.
Tbwwwcap. 48. fingu-
lahum Francii Antarftici , & loannem Lerium cap. 1 1 Hift. Americani .

Conucniunt mchercle omnia qui modo tetuli,cum noftri hirtoria

qui fnis ille HoittiuibyiiM auibuS vafijs tribuit . de forono pricipu^ illo quo
- arbori affixi ptoribusdcteiidi bsfctent etifibus , mt mtga fimt
inquit , aut
i' . - 'i tuiquam
 , . ,

IO; FABRI LYNCEI EXPOSITIONE .'

' Ik 707
auijtum dtbtt rffi dmbttamtn,firuat* tfi mm ftml Mut lUfiti mfnt ctt-. somoim
ticutum , O- cum fex mtmfa exanimh ptptndtffet , quo tempart. fin natMr4 tomparch T
tum tfl,reuixit , M demiffr m 'vicwoi u^ros vtUlSMit . ; '
H {y'

SUL
Sed de mirabili bac & publla auiculi.ea qaoque commdtQorare libctt qus ^

ft, GngariusJeSoUuur mihi ftcem&mz niftoriacomtsuiiicauic fr.crego-

tit jMuiatjJlfi prouincijsacRegtoaibus Indianim eam
[.'Lr^d^
nis 'Peruanx, 'Bra/:li^, 6c C7/Wi(juam /adita Orimttlis in It^u Philippis & inc parui

alijs^merolacttdiaerfeas magnarum aaium flcparuitlarum ,varijf(^rjri

but dittinebarum Qaapropter cum de paruulis agamua ^<^uas in fuQjbbrose-
.

!H.cius ' Amnams Ktixlms qnz in Nana HiffunU reperiuncnr , dico rcla- muskto^'

^nem enm quam de illis habet quz fub nomine HMft?>cddepinguntui:,i

I

verkacc nequaquam alienam elic excepto tamen , quodillx omnesj quarum

:

,
leptem llint, ibique a T^ccbo referuntur , eam proprietatem non habeiic>ad op
borum concaua conbipiendi , ibique per fex nienfei hycmisraoitu^yel qu^
fi mortuie videantur , latitantbirofteliifq. Tuis in arbocem defixis, betniber icto soi> lUa^
haircndi . Ineunte autem vere , reuiuifcere, alimoniamq. fibiquaa-ere ex.ipej-
le,quod in arborum, plantarumq. floribus delicefeit . (^eniaoi primum hoc^ <><><*<
quod didum cft , videtur tantummodo vezumefle , in sUa/pecie auium>^x . ^

minima cfi omnium & a Perm/ueis , Vd Ttmimj appellatur.Reliqimn

veto, quod de illis commemorat, ceniflimum efi,quodq. ex ea^ruiA pelmM 1 -1'
>vt

reciofz veftes & imagines conficiantur dcdaborcncur..riM uaqnaaidcU'^ hm

EI adeo parua , vt nulla in orbe vniuerfo minor reperiatiar. Eius Bsagoitudn
eft
ft inftar Crabronis , varijs perfedHfiimifq. depida coloribus Pedibus adiao- .

&
dum pufillis curtis . fi ex his aliqua , quat caudam curiairi habet , & rcw
tundam pipionum more ; alia vero tam longam & completam , vt bis , terue
longitudine fua reliquum totum adzquct corpulculum; In hac tres vel qua-
tuor lunc pennx colore preciofo variegate . Rollrum habent longum , tenue

ac delicatum , & linguam inllar acus, quam dum proferunt , duplo efi,quam
roflrum, longior. Hac mei extrahunt ex occultiore & profundiore cenuo
florum , etiam li (it Lilium alium , vel Bos etiam oblongior
Et quemadmodum DEVS & Natura neque in minus vcilibusabuadaQ* .
tiam, neque in neceflirijs defedhim monllrare voluerunt , fic etiam huic aui-
cule idonea pro alimentorum fuorum acquifitione, inllrumenca procrea-
runt, linguam inquam, lougifsimam, qua ad iotima florum penetrare pof
fet i & mirabilem hanc facultatem conceflerunt , vt ipfe rei nulli inhzrens, ioii>Mt k|-

aere feltem libero volitando, pcrfiilere tamen &ex floribus, (urfiim deor-J^,^
fum vbi velit , illis haudquaquam inaitens,ltngua exerta melleum lambero
rorem , pro illo temporis Ipatio , quo indiget , valeret . ga.

Alas aute tata pernicitate mouet,vt motus minime pofliti quin ai ccIcp-
vifii percipi
alis potius carere videatur , & vel tam
corpufeulum , abfquc alis fiibfi-
exile
flere appareat. Sic ^utern in aere fufpenla,&ad partem inferiorem luperio-
remq. floris conucrla , liquorem illum roflello colligit, lingua fua quam &
deducit eo vbi neceflatiutn cfl,lufTuratur . Tanta autem velocitate ex vna ar-
bore ad aliam , ab voo loco ad alceium fe confert , vt in hoc reliquat aues an-
tecellere

Dr >. i
.
Googi
 . . , . , ,.

708 ALIA ANIMALU NOV. HISP. NARQI ANT..R,l;CCi-lI.

tcccllere & (lipcrari longe videatur vniuerfas Sc ipfa volans o<;ubs farpifiimc
,

percipi minime poffitk *

HaraTq. F. Hsec funt prscipua qui dc huiuimodi aniculis. Twwjnf/os nuncupatis , dici
etcgoiiui.
poffunt ReUqiKBipecies. didum hanc modum infequuntur pius velxniuus
pro earum corpulentia vel natura, quaniuis maxima edam illarum, crelcendo
^
. nunquam attingatmedietatemminimx auiculx,qme in rop inuenicur
HxcPr.Gfcgorius.- * ' i
j

de_. ri*efunt , qui ampliorem hic diiquifitionem mererentur 7r>mmi,quoT

.
QS*
modo'hi?c auis iolo melleo florumliquorc palhiq. cibetur ? tAltemm quara-
txjminiri mehfium incdia macerata, ujpcrllcs tame adhuc arbori adhzrefcatL
tioiie tot
Veruntamen hatc.ctiro altiora lapiant principia qux hoc loco cxaminarcjt ,

oper*'tTinime eft pretium ,. ad alia tranfeamns iquum exiftimo, eum pr*-

^7iD dc mellis ex floribus hauiVu, natura, &ibrica,iuccinde quidem, fcd
nerudse,& folid^ djfput^erit PrinccfsCxfiuj nofter, in Apiario^uo^^mA typis
clfproffo, quod confulipoteii De fame vero diuturna quam varia fu&rrc^
.
,

innoxii animalia pofltmt fi temporis permifcrit anguliia , aliquid inferius

,

vbi CionM/MMir dedero hiitoriam , delibabo

"
Hoc vnumnuncreticedum haudquaquam cenfeo, minime ignos
thm fiiific , aues quafdam hyeme abdi , &i3ceultari , inter quas lib. 8 cap.i ..

tiyraie oc- dc Kiif. An. przcipue hinntJiaciaumcTas,il*mjg>im roijit fune, inquit, mmlutiit
rnndines in nnguSiiji- conuAlmm nudte ,at^Mt:einmo depiumes Sctiigerndhxiac ,

locum Sed . & in cMuis ixrborum, ait, dtprehtnft funt alU aues apud nos nuda,.iAjne
potu' !" hyeme Mutant enim quotannis anes plumat, idqut
. aflatt. datura fdpkns , cuna,
phitnas aduerfus frigoris incommoda> coniiidi/Jet ^ non aiilu/tt eas per frigus'. Atqui
nos fcimus eas quz hyeme fe abicondunt, hyeme plumis ipolian Hunceun- .

Rociprom dem tAriRottlis textum explicans AuguRmut Niphus hxc habet yndt vt AU .

htrius inquit,iamvifa funt hirundines ,

qua in concams at horum fe condiderunt , &
{peRatum eR in Germania in fylua quadam, 'vbiqutrcuputnda incisa inumtutefl
tumnlus hirundinum deplumium Nec folum nAlbertus hocprohauit ,fed Pompeius Co-
.

lumba tvir maximus rerum natura rimator, fe idem in Germania reperiffe in concasto
... cuiufdam arboris in imoflummis exorta ,tt Rasus tR rr.tbi
Erquando iam Germania fada eil mentio, prxtermittcrc haud debeo, quin
hnius confirmatione & illa producam , qu* fertur, ius Licetus lib.' 3 .
pro rei ,

ioJe his qua diu viuuni fne alimento, annotauit Afferenda huc funt, inquit^
cap. .

WtWinei de natura hirundinum Germanicarum mihi

retulit Mathematicus lufignu. Ga-

%uel^ \i\xas,fiatrem nempe fuum in Germania Ragnis hyeme tvidtfe retibus d psfcatoribnt
^Gctto- edptas congeries muiurum hirundinum,
pedsbus ,roRro &-atis mirum inmodnm ad
Bi idit
. inuicem eonfarcinatarum ,
qua in thalamis tepidioribus comportata, qua/i rewuifctntet
'f... monerentur primum , Jefe expedsritit poflea , mox etiam auolarent : audifftq. ah tneoUa
adueniame hyeme , quotannis hirundines in ea regione , aeris inclementiam fugientet ,

non in rtmouffimam inde tAphneam ( quod efficiunt halicarum plurima Lybia 'vici-
niores ) fedtnaitas , vtdiRum eR, in vnam congeriem colligatas ,fub aquas demergi^

vbi niiBus fauit hyemis , atque ibi Utere ad "vernum tempus ftmianimes .
Addam & ego aliquid cXrCermaniu noifra ab oculato tellc Theopbib Mali-
-
. tore
 & :

LYNC^mCDOSirrON.E/.lJA yai
tiri Lyncee de CM<&niihircIarutn,(iniatnq. Hoc itaque flbi domi fux conci*
gi(Te afiirmabac.Cumimnlieceniniaiii (kiccrdi fuiinj^co quodam J'4Aire/ iu< M'>ii*

vecuftas, andas & arboreas eradicairent,doaitHnq.vexilicnc,& duo earunJcm I^In^o^

capita in fornacem, pro calefaciendo bypocaullo coniectflenc audiueranc in ,

eodem bypocaullo tertia vice Cuculum cantantem. Admirati hie<occy^y hye

me vocem, cxeuntes,& capita Salieum e fornace extrahentes, in altero l'e quid-
piam motitare animaduercetunt; quare arrepta fecun foramen aperuerunt,
immilsa manu primum pennas meras extraxerunt pollmodu viuum quoque ,

animal arripuerunt, hoc ell iplilfimum Cuculum, vegetum quidem Icd nu- ,

dum ac pennis omnibus exutum Ipoliacumq. & commeatu plane delticucum

quem pncri gefticulances,pct biennium integrum in bypocaullo enutrierunt.
AVIS M E X l C A n A
fjitteui colore.

M iilin'
ESCRIPTIO. ,

;
A C anis flatim in roflro ( quod adtonctom-wnnilwl 8d
,

cinericium cll totum )

inferiore parte ad caudam vlque ,
bocefl irt-vchtfctoco mihij colorerubecc qui idem color
furfum per vropygium , ad dorfum porrigitur , nifi quod
akrum verfijs principitiin'cum virore rubor confiiridjfolV
qui ad iplum ita collunS priireaditur , quod-'" omnino tirc/
fot Capiit autem arnerfiy4hwo , aut-byacintbino ol^rc.'
diluitur. Cir uliiscui puptllaW ambitjViildfcalbcr,orbiea vero oculi ellcifii^.
lei lacurati coloris Vbi futim fomiifnt principium alar, color <ft (ublutcust Sc^
.
vt\,
o?<l >:>
quicur primus pennarum in alis Ordo cuni fecundo 8C tendo didi hyacintbi'-
ni coloris In medio tamen balum pennitfrum circumferentia imercurnc: Ji*
.

loq mp
infans fubuiridisvfquead'finem'. Caada lotii ett amethylUni coloris, abfqtle.
viriditate, dilutioris tameti Verfus
finenv." Pedes qui tres ance
,
vnum letro &
i_;l *;dio A >*UW
digitos babent, inter cinereum ac tiolaceiim dmlngunt .

-
Ooo AVIS

Di.j. i; h'- '_,oogU

 I

ttw ALIA ANIMALI A NOVAE HISP. N A RD. ANT. REOCHI.

j.i.ojaii' iuJvi) II' 'Jijni. . :
'
... ., w ... - .. ,

M
.

<: n bcup ovAil^

. .1 S~~'A^N (^K T d. : j
\ i : .Liiyiij in - .y^ -y-
'
ni -''I 1,. < J L . .

lo. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO.

O STR VM imprimis aduncum fatis , & nigclaffbio
dum coloris elt. Nigerrimos (juoque oculos ollendit . A
roftro ad verticem carruleus color emicat. A collo vero
per dorlijm integrum, ad caudam vfcjuecx nigro & viri-
commixtos Idntillat. A roftro .lutem inferiore per
ii,
ventrem luteolus color tum albicantibus t^bufdam ma'
culis hanc adem vcnuftat. Alae (unt v iodis faturatioris
coIoris,maculis tamen eiufdem coloris, fed longe dilutioribus , hinc inde puU
chre intercurlii^i!ibus'.Ciiida fimilii curnalrieU coloris ^iblaS pedefq. fu- .

foifailbet vAyiPgut^idigHiyfqv prishjngps ,ws anterius , & pone vj^sp-, -

'
e
'-'
! fjl' LlJi.J Lr. S.TUI '
l! ( j ii i" >

.o.. .

: I,
I.;.A o L I-V. S D ,E M. A.'

' f-
t iu"I.'i'nii

'iJinji, 1. .V .;/
[ i'.! 4 .

Vodi^jc (ajsfii^lpino fup-i^rp IaJutis,,f^cr,n* fcparator nofl|fi)r''CfcriV

S ^/Wf.(Ma|thiii (a%^.fftpitpj promiBci4ujii:,w^

ipommiUn fu4iwftriintfl^fnmfuttmm,
: ,/ 'Jt ^ninept

ytanfpii. (?(/.. Hoc qiiifw>)a..i)9i$r9f>ppe deauibua q^que prxdicare paft4tnus,[

-did#aDo
cftira.
..^asrDfius it)piBiQ ipT^ipuc orbc , tam, fpedoiisornauit
luit penjtus , ;aMJjivarijp^^
ilinxic colerilaHSy cani rp!endidc,I5c luperbe veftiuit;,,yt V(r$tim pliiTi atquef
^6^an pol
cbrrriBc A<<ailMi.R(^s,KpuJc^>b)tr9libuaeiiruaden>.plumis, regalia Iluparaucx^^^
peiuiK io
ooo erbe *^'^fS*Wfi.aqrp>gepinji|qi longe pra:tulerint, A hemieq.
gy* habitatores perisomsaf#,, 6c iftdgnia capuis cateriq. corporis (ili orna,-
,
( I o uu DICRta,

yit
 , . , . . , . .

lO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

'menta ex his elaborata geftent, aulza & tapetes texant, clypeos, gladio(q.iuoa vm'i pa-
ornent ,& miro artificio vtenfilia ex
his varia conllruanc Quin in locis ejui-
.

bufdam mercatura publica plurium dierum ex hilce exercetur, & apud Mc- lu.

xicanos nundinz ex auibus inllruuntur , qux cum ad vidium, cum ad opera^ hia pu-

plumaria coemuntur
Sed & quicquid pidlores penicillo tentare valent, hoc pfiApellza plane i

arte,paruis plumulis zmulantur,& ex his variarum icones rerum, plancarum,

inquam,animalium, hominumq,effingunt,quzad nos quoque deferuntur.
Veluci & magni valoris , elcgancilq. decoris tabulas aliquot, ex pennis eia- mr.
boratas vidiin Jwk' Pontificis cubiculis, qux ChriHi &
SanSiorum imagi-
nes reprzlentant , tam ab Occiduis , quam Eois Indijs huc cranlmifTas
V erum & ad Gtrmanos quoque plumatilis hzc ars iamdudu cranfijtiquan- Ccrmmi
doquidem domi mex habeo ex mmutilsimis plumulis,auiumq. villis ,varij
, tam veris exprcHas coloribus, in-
generis auiculas,tam concinne compoficas
'ter quas triumphat, vtiplas ce viuas contemplari ,& tuis palpari Amhnrhi
ficPyfttiici/

digitis putares ; non quidem in pi<Sura adumbratas , fcd

gclHrelq. volucres
,

Hatuarum Has cum ego olim Scipioni fiobeUutio CnrdmaL anccxpiu

ritu Iblide cxltantes .

amplilsimo,dodilsimoq.BibliochccarioApoftolico (cuius vt ego Icmperre-

ligioliis cultor exftici,ficiple me vuicc amauit J monftrarem proh Deunu scipio car
,

immortalem linquiebat, & quo non humani ingenij indullria peruadit ? In

quo artificio Enropicis,\rao *Amtricank quoque omnibus palmam longe przri- a

|>iunc , indullri) & dexterrimi OindtUcotum incolx , Vrbis GermnnU AueuOa

zotius, dixero, nitidilfimz,amo:niflimz, & ingenioforom opificum feraciffi-
tax ne quicquam nunc dicam de literarum bonarum , variarumq. lingua-

Tum, quibus habitatores eius plurimi pollenc,cultu & exercitio ; dc {plendore

nobilitatis, in qua przter czceros lllultrifsimi Comites Fuccdri religionis Ca-
tholicz ibidem florent ; & de regimine Reipub. illius , in qua non
afiertores ,

ita dudum M, LjnctM eiuldem Duumuir lapientilsimus , Vrbi 6c

ytlferus
orbi notiGimus, & rei liccrariz illo Icculo Triumuir dominatus eft
Ex eadem igitur Vrbe prxdidas dono accepi auiculas, cum raris alijs mu-
nulculis a Cregono Atehingero ibidem Canonico, obmuiicelq. pra:ftantiam^ Grtpwioi
Cermanm Orpbto , & ob incorruptam triginta annorum amicitiam nollram
vero meo Pylade Oiphcas

Sed miflb antilogio ad rem accedamus Hanc itaque quam prz manibus
. cur ani
,
habemus auem in carundem venuflifsimorum colorum clafle volucriunu
collocandam efle autumo: ex quarum pennis & olim le Americasti ornauerinc, "^
& eas nunc quoque maximi faciant Qux autem hic auis fit,& quo nomine
.
mr
dccorctur,cum ignarilsimis equide ego ignoro^& Cum
huius nec nomcn,nec
hilioria in noftro autographo vlla exilfat^ Malui tamen Vfittacis eam quam
,
alijs -alTociarc alitibus, fi
colorem faltetn fpedes varium &
pulcherrimum.
Nam fi roltrum aduncum magis haberet
, & pedes in duos tantum , ante re-
^omo^
toq. digitos fiflbs gereret , iam quin omnino Vpttacnm appellaremus, nulla_, doduoST
penes.me dubitatio exllaivtiHoc enim Vfiuacis omnibus , at non folis compRr,b[,^,2duffl
tit. Alt nocaui ego hoc iedulb,. quod a nemine ieripeum reperio, iplbs nempe tlS f*
cantur*
* Ooo 1 pficta-

^ ;It
 1 1 . . . ,

7 *. ALI A animalia no HISP.'N ARDI ANT. RECCHI.

pficracos.cjwtieltunque gradiuntur, aiccndunt.defcenduncq.per clathras
duos pedum digitos ante rctroq. porrigere, vbi vero cibum capiant, 8c ori ad*
moucnt tribus Ivunc digitis carpere llringerc & ita ftriclum tenere , donec
, ,

rodrp comminuerint, 5i degluciiicrint Et quod mirum videri queat , maio- .

rem pofteriorcmq. digitum tam dextre antrorfum, rctrorliimq. flecEunt ac

moucnt, vt te nclcirc fatearis an Natura illum magis ad gradiendum pofte-
,

riiis.an ad vefcendum anterius, vtcndumvoluillecreauerit.

Quod autem tam minores quidam, quam maiores Py^/4 rauc$,ob fimi-
leS fere colores adPfmacoi referri (oleant , licet tales minime (iiir, ex

Aldrouandi lib. 1 Ornithologii dilco

. eum m ladU,inquic,^uam-
.

plurimit auicuU minutiam reperiantur, (!/ multiplici cUnum'v*rtettut haud Jecm%

ici , nuio- -atipue pfittaci pifiurata, certe harum Jpecie prima fionte multas ah initio deferiptas fitif-

por /r canhat ,
quod eat d pfittuds minufeutis a^re digaafctrent Tales [uo Icca juh nomint .

paftrum Indicorum dlicjuot dejcrihentur Et paulo inferius lubiungit Ad pfntacat .

etiam, ^udm ad aliud auium geaut potius referenda funt , tfuas in India teUt tafepba
d (ofia Guacemaias rvocant , aues pftttacis maiores, fed colorum diuerfitatis 'x/fai//*-
te illis per omnia fimtles Operam hic ego prorlus luderem , & polt Apellem pin-
Aidroua^ gere velle viderer , (i qui idem Aldroiiandus a /oanne 'Stttnero Germano ( vt ip>-

ftotia pPt lemet ingenue fatetut ) egregie adiuius ,

exquifitiiiimc, tam in pfittacorum dif-

rtjailfmj ferentijs enodandis, quam in capitis totius Sc lingui prifertim atque loque-
li organis eorunderp anatomice explicandis polferitati confignaiiiti vel rcr
,
Ccnmno nouate , ac veluti tfaMhtmhiscoejuert hic tentarem , vel plura nouaq. magis at-
texere exiftimarem'; Si pricipue in Exoticis fuis quoq. confur
, ad quos ambos
latur, qui nonnihil poli; Aldrouandnm adiviaxiffe vifusclf
nignum ego kiSforcni meum ablego . i

Ne^tamcn mori nollro morem non geramus, hoc eft , omnino nobis didi-
Quz Ro- miles atque Laconici prorfiniam fiamus, quz hic /fami , dc pukhritudino
thoiciit!,' falteni & humani (ermonU imitatione, nobis in Vfiitacis quibufdam oblcr-
,

Jbfauaia.
a duabus enim his dotibus animi vt ita dicam, ac corporis, verd
( , ,

laudantur) & nos proferamus, xquum iudico

Maimu Egregii magnitudinis (ane ac quos Voma viderem
pulcliritudinis, citeros
,
potui,anrecelht 'J^ftaOos, ille, quem S.R.I. Princeps, & S. R.E.C4rd<i/is Ma~
v?fus'^(uir
drutius omni cultu a me honorandus a\\t.,Vhafianum malculum non adiquaa*
(iiperans etiam Quatuor enim fpithamas (cu mediam camianu,
^cardi . ,

oaie Ma- Vt^om4ni Hodri vocant, quxquatoor eft palmorum, fere fuperat, (i a fiunmi-f
dittuuni.
rortri, ad imum caudz tnenfuram extcndas.Hic coloribus tam vane bcl-,
* ]equcpi6fu$ cft,vto(ftodiucrfos in toto cius corpore facile numerare valeas*
rubrum nempej viridemduteum, fubluteum, albicantem, nigrum, csruleuna*
lubcxruieum,quem etiam colm-cm venetum , fiue marinum appellamus . -

iWcriptio ipfidvmus eft, quem 'Aldromndus i nter P/kateorum fpecies, Iccundo loco
ffc- enumerat , & Pfittaeum maximum alterum vocacv Roftri pars fuperior alba &C
& adunca valde , inferior nigra eft , Circa oculos, qui (ubuiridem colorena
oftendunt , campus apertior &
tempora albicantia. Caput, gula, pedus, dor
(um,ventcr,fcmora, alarum principia , omnia pulchroac punicco colore ruti-.
- - lant.
 ,. . ,

lO. FAfelCr t VKCEI EXPOiSiriONW tjj

lant . Et vc reliqua Aldr$uanii potiil^apeUIitnis, quim meis verbis dicam. De-
mitfnettPidA,im(\vtiXft$t*fitftrnifulehmttiio coiort pn$eto^^or*tur . ( Addaegia
extrema fubcscruleo, mixcoq.mrTObroac carrulcoelacerc ) Sed & renubes pea-

4 mtniart peirtepmilt eoiore funteoo rubent J(emigum tegetes ,/icundo . in alts ordine

Lutofitnt , fmmteis metrgimhut,ceemtee Veiut oceUo prope opiernt ornatu . !R^emtgutn ex-

teriorfiptrficks,^ 'vropygium infernum faturo carulto colore unguntur^ Crura breuiA

me pedes, digitis <JtioHgit,vnas ninguibus armatit eo mpofita ,fufea fe cineritia ob/eura.
Vitatus hic heri (ui nomen,quod Carolus etl/zpc ingeminat, fcd pi*;cer hoc &
P4^4^4ZSivoccm,pauculas profercaliasv.-01im plura loquebacurv mulicalcs
notas proferebat quoque, w,rf,w/;^ nunc *tate proue6iior,viga>ti nempe
duorum annorum > pleraq. ohtmioni tradidit
' Ad hunc coloribus & corporis mole (nifiqudd cauda um,qu* praslonga j.,
Cardina*
p,,

'erat, mutilatus fit) accedit ille, qui apudrWoftrifi. Casdinalem Caniuno Ema
temelem Vium Principem vere magnificum, & prxter prudeotum, qua maxime
|ollct,phyfids quoque, mathematicis &alijsam(xnioribus lhich|S eocalciflr-
fnum, confpicitur . Veruntamen virium robore priorem>Hiciitperac.' Cum., Hic m
enim liberrime nuper in cubiculo quodam deambularet, paucis tofirri fui du-
rifiimimorfibus ligtreum quendam fcdit pedem ita vulneeauit.vtaUrun *nqr'
dicusquafidilrupent. Vnde Qppianut emm
rnonet^rron tn.hgocis.caUeris.'
uas rofho corneo ruoexedir,fcd fesreisouieruari debcio,qu2 Dbc.ipie.quan-
3oqueiUxfz permanctK.Hic ob loquachatem oliiir heroliio chaHus,nutK ne- ,

icio anobitunutD,anolMie{tietudiBem |durimas:cert^ hbmani Ibttuonisy.or t

"
CCS dedidicit . , L.: ,r. j;. . h' :rr t . .'.Tr,r::.d>-

Et his Gmilis plane P/i(/4ntf.apud Amplifs. Cardinale Stdpioaem-9utgJt!fium.iiya^L{:x^

videtur,qai varia alia tn amoenifiimo Suburbano przdio luo ali cufai arnim.a' b'u"V^^
lia . Hunc cora libere expatiari permittat, coerceri tamen. ferrea catena (cfqui
libram pendente pedi afHxa,mandat,quatn facile trahit n&fbtum, leidnon ra a<a>
rd etiam perrumpit Quod & ipfum infignem auis lortitudmcm.demonllrat.
.

Sed cum hi omnes vctecum pGttacuim ab Arofhteie, Phmo^&c SxLuomecfio- varrun

ratum, coloribus & facie liia h.audquaqtiam agnofeant : hkic fic, v*t aliqui po- jlj'
tius CoTuos Indicos ( nefeio quam bene) quam P^ruew appedare malileciot ma-
iores hos,& verficolores Anttquorom enim sile viridi&totus fiiit, torque tan-
.

tum miniaceo in collo notatus, quod prztcr P4 jhm etiam Aptdeitie monuit
his \cshis. Sed color ille efimiridis,
nip quodfola ceruice diilinguatur , Enimmro ecrmcula
ait, intimis plumulis , ^mineo melne aurea p*s.
eius eirenlo
torque,pari/ulgorii circumaSlu csngitur ^ coronatur Vnde &c nssridie <ww,quafi
per antonomafiam olim a poetis dicebatur . t

^ehocp/tttacoStatius\ib.z.Sy\.
ffiitacue ille plaga niindis regnator Eoa r;<i. ,

^tm non gemmata Volucris lunonia,eandi

yinceret aiheblu gelidi non phapdis ales
,

Aft hoc cncomium longe verius, nodri temporis, & a mc tam commemora-

tis P/^rurir, quam veterum illi toti viridi conuenire queat.
Sed audio Anftarchum , luUum Cajaum Scaligermm in Excrcitation. fiiis ' '
'

. Ooo 3 Cisrdis-

Digitized-by Googlc
 , . i
,

^,4 ALIA ANIMALIA NQV# NAAR ANT. RECCHI, W.

llifq- omnibus qui in P/fW
pulchritudinem agnofcunt obi ,
,

4^' ftrepcntcm
on*dmdn,pMm> NiM mqampmUbn
tndtttra magmtmdmt. RaBrum firdttm i
Sum' prJertcoits . Caput txcrmt fi^ra modum
Crura fadiffima.LmgM mhil mpm.
tuam}f(u fm anmiijt cakr triSIu
Sed zquum fuit hictjuoque
mttrtmllm: ve ieolortgtnmeommevdei 'vnmerfum
quod reprehcnderct in Card,*ao ne icilicct Scaliger non ~

SeaUreram Quscrcxc ,
Cui AWro Aldrouandui laudata iatn lupra de Vfitt acu loco, huic Momo ic(p6
eflir.Quarc
det his verbis , & Cardamm fimulac<Boatuaur.^ittAr^/?nf*wlde*i*i
iiieaiam adtttU Scaiigei) . SMbikbat evitft vimintmfarttamjMid^
tita oeearreoj
Mimnaathmipftreipttifmu /, pukleruMtjJi pfuiatmm nmrefhVimtftdtbm/eJ,
erat . S*diudtt etit'

(clorum 'variorum decore,iiuaeiiamprofutduht*artUntmtms
doBipmufepcextmtdteeootradtetiiSjatkfor-
uTiVorfiigiatat . ^uUd d 'virit etiam
non 'vxdtqaaq*
JoJitxercaandi ingex^ Badium, qua altaquia^-vtpote
->; Oiiivui'.; - m v.:i
aUduhio latitari erant .rr.--
< t i t
.

Quocili hoc viris, doto vfuiielrire iolct, quid deindoaisccnfeafjqui-

iSS,* bus^nime pcnfi cft, in philolbplita rerum naturalium hittom,fufqi: &

deqofc omnia habere, pro hbitufuo,
quicquid in mentem ipfis, inbtidcam v
&
Jiuii^rjc^nnam venit modo vikis fe magnis opponendii cam^
.chartis illinere,
pukfifai dari,
fenominppo(re,ita ptan&
& aliorum crefeere, atque clarefcfcrc
judicent- Adeo hoca meris cilumnijs nqtum, fotutnq. cieoe*.
feripturiendi

thes, ceu fcabies quadam.multomm-nunc

animos occupat , mifere trirqnec;^
>ersmaceratq. Vermn adiJrriyriiii* redeamus, qui eodem reor,argumentor.l
prbisvit 4gd nw
&cm mofifsimam auium omnium, non Europs modo noftrs, fedquod caput in hac
c .m^m dico,vniuerfi,turpitudihis arguere poterlt.lWoiir inqua ,
alite, pro reliqui proportione corporis minutum nimis, & peoes luridi cciftifi^A
colqcis appareant. Attamen cum luas cxplicacalas.Bc furrigit vropygiom J . t i

!
S^mnongtmrnaii'Kiu(rit hmomacaxid .

rjootimi yincefet?
_ r 'i il '*'

-
quam hos aureos radit 0^/v'<<wverficulos.lib.i.

In
' ^oafttutacfialetimttuuPauofuperinu, -

Cauddyer^or dtcarmm corpus obumbrat

>

.
^utniMipJaloaiipradtniiat^almayiduptai,
PnlchrimaS^amortalibaianttcrtamt.
'
Etlib.j.idcra
^ '
^ppifierdtaampraffttt/inrmiinclytaTigrit,
j^MitpraaltitVauo gemet ammtnvlanimm.

Si tam excellentem igitur veteres Pfiitac luo , viridi prorfus & vnios cqb>ri<

aui.formam gratiamq. tribuerunt, vt neque a Phajiano,

neque a P4iww , illum
pulehricoloribulq. quos tam
vinci putarent.quid de maioribus his nollris
cidencalcs quam Orientalesnobis iam Indix
mittunt , diduros fuiffe eos , fi
,

vnquam vidiflent , exiftimabimus ?

Sc #
Hitnm Sed neque adhuc dehjt ad nos adferri udUxoadri magni xrate notus y
dc-
manis olim non intrequens, Pfitatttt quem appofitilsimis profedo verbis
tKnoi. bocipiotem-
lijibit 4idruwdj,cuittdelineationi-^d.vHguem.vidi fimilem

Di C>- :
U
 . ,

iO.i F t'Y N EX P O SIT I O N E. 7 >}

pore^qiio hc commcDtarM edo, apud Excdientiffimana Princifii Cdfj nodri
coniugen9 ,qtiz fiiauitcr auu huius garrulicatc,dum aducrfa nuper affligebacur
valctudincjtecrcabatur.Haac Perrcqutt , minor paulo /It edam Parocbtn*
vulgo^nqminant. Non liim camen nefcius, maximos illos verficolorc$,& bicu-
(bnum,quem plerumque edunc,abalijs quoque Perrfrr ap-
bitales ob vocis ,

pellari. Nolo hic omnia ex Aldrounnii repetere. Hoc laltem in minore tali
fp/Mco de torque miniaceo monebo A wtSin ( quti juperoe rahti, inftrni tx r~-
.

ir nipicM ) fub mento Unt* ducitur dtorfH*mgrttid.peSaTU 'v'tfue initium ,/}uu-

Ptrinq,ad coBi latera abit,dauec eum circulofiu torque lUo mimaceo,qui polleriorem cer-
ificem ^
coBum cingit ad latera coeat Loquitur pfittacus hic totus viridis , non
.

paucas voculas hominum Termonis : Clalsici, feu tubz militaris clangorem^

led & canem latratu, eiulatu felem articulatillimc imitatur . Puellarum ,pue- ;

^orumq.alpcdlu&prxrcntia mire afficitur &delcfatur. i

-.^tque hzc de forma latis videri queant. Neque enim ego tot nunc Romz
fpccics,quot Aldrouandtu aliquando vidit, obferuarc potui, qux in toto Tfitia-
tarum genere adeo variant.fi colores &
magnitudinem prxcipiic infpicias , vt
is dicat iifMTw plane efle , omnes penna exprimere , led penicillo potius delia

Heandos fore. Viltis mihi tamen etiam illoiuirquein idem OmithoUgta Tuie lib. pikiKohi;

|i 1 . cap. IO. dclcdbit,a le cinereum,fiutfubearuleum appellatum

u .ft hic columbx domeificz magmtU(jUnc & non maior, quare Tetc yeBo~
falliim fuilTe itf/dra4d:/ notauit , dum is cinereos oriinium maximos
pDtauit,.^a^iM huic nigrum lingua valde cralTa ac btsms:PufiOaqca-
Iprum nigerrima, /r lutea, drcaPci^iir area largior candida Todus .
^

color eft ^iianvwj,vertex tame albicat,& veter dilutioris quam dorfum, elt co-
loris . c nili ^4iiiy]ux pulcherrimi cinabrij elf coloris , breuiorq. obllaret ,
aJfrip/m* potilis quam dicere liceret. Neque enim- in hoc caput
,

tam deformiter excrelcit , vt fupra de Pfittaeij Scaliger conquerebatu r, led pro

Hanc alit nunc ll-
teliqui proportione corporis iulfz ikis elf magnitudinis .

Domina ^oallantiaGonzaga, AfetruboUi Mattbai Marcbionis con-

Ittftrifsima
iunx,quemcx dono libi midurUi a Gaudenlio MaJrutio acceperat .
,Vndc adhuc Germanici aliquid callet Termonis, & non paucas hic quoqut>
/rc/fccr voculas addidicit 1 i

Verum vnus, (
qui hic agmen claudat ) inlfar omnium mihi llt, quem cum
admiratione non raro loquenccm& ludentem confpexi,apud Balduinum Breyel Tion a ffr*

Antuerftenfem morum honcllilfimorum & Tuauilfimorum virum, qui negotf? pluo &
& mercaturam Ronix agit, amicum meum haud vulgafe.Nonquod hic pen-
narum pulchritudine, primos a me deTcriptos vel luperet , vel xquet Pfittacts \

feci quod mores, ingenium &

loquela ferme humana, huic inlint. Hunc eljfe iV
lutn exillimo,quem Aldrouaudut citato libro cap,;.depingit,& Pfittacum vocne
,
yiridem alarum colla fupernd rubcnic quamuis delcripcio eius cum hoc non pep
,

omnia quadret . .

Maior hic eft quam modo diiSfus Cwrwar, quare etiam annku- fi h'i-

lum corpulentia vincit. Totus tere eft viridis , ablque miniaceo'colli torque_>. te,!
Ca^t,^ prior inTenorq. colli pars pulchre flaiient . culpis albicat, ni-
grelcic

Digi'' I
 . ^

71 <5 ALIA ANIMALIA NOVArmSP.'NAR.D; AMT.TltCCHL'

'
grelcit tamen vcrliis narium fecamina quz capiti valde (bnt vicina. Ociill
ftll iimiliier nigra,fed iris aurannj eft eoioris. Circulus ambit albus exi-<
guus-^rnrn' dilutiore viridante, quam dor(iim,& ai(,e(l colore. {it iltr hoc fin^
nempe coilx illz , vbi hzreilt pedIefi,Se vbi dotib
gulare eminet.Quod in his
funt contigux,rubellx florent plumuix . Maiores etiam &
remiges penna; ea-
rundem,atropurpurez,circa finem micant. auda przterea triplici colore in*
Vbi enim podici hzretscinabrinus, paulo inferius iuceelus,& io
terflinguitur.
extremis pennarum viridis,pertranfuerfijm cernuntur colores Vetuntameni- .

hzc exa^e haudquaquam videntur, nifi auis hzc alas explicet, caudamq.di*
Vidmrto flentam furrigat . Hoc autem facere aflblet humanum quafi aliccuta fenium
monein n5 quando ipH palpum obtruditur.O ^ampuUhtreftm{ltr,hicffttMS(tS,^ ffcfissi

Slftdillii idque lingua '2r(f/M.Tunc

enim alas di(lendit,caudam dilatat collu torquKr ,

tniejiige-
deambulando conipiciendum fe pr*bet,ac veiuti criilas pn gaudio attollenv
& nelcio qux iccum immurmurans, laudatori applaudit, atque de iba ilbi for*
ma mire gratulatur. ~ ' \

Sed quid didfurus fueras, fi mecum fzpiufculc vidiffes audiffefq: quz-ma-',

bominibiu do iubiungam ? An non fummam Creatoris nollri (apicntiam,&omhipotcn

tiamlaudafles,& admiratus efles, qui etiam inauenac vmbram quandam*
intelledius humani, diuinhatis nempe (ux radium illucere voluerit, huma*
num le/monem, inquam , Sc rationalem quandam ingeni j (ag^citatem , quae
duo nos a beihjs omnibus longa intercapidinediffinguunt. v.is

Riftetici Loquitur autem hic PjutsuM tam articulate Belgicum (ermonem, vt otianLI
Gtrmutud incola aliquis,hunc facili ( quod ipfi tamen dl^cile cft,'
honf^- lup^rioris
rac^ iii- fi Belgas properanter, vt (olent, loqui audiat ) intelligat . Et quod mirum ma**
gis ell,auis ip(a loquetes intelligere,& ad rhombum terpoadere videtur .Cum'
enim hoc ip(b quo hxc (cribo,mane,ex Ba/sluim familiaribus quidam auem
hanc me przfentc incrcparet,vrgeret,& virgulf lignea, nifi cantillaret,mina*-
retur,refpondit anis, Ke/i^ase, iamiam fcilicet cantatura (um, dicere vo*.
lebat.Has enim voces ingeminabat, 4sr >7 gan, ter flant, ter ^mu, qiiod
idem e(f, quod iam latine exprelli. Audiui hxc & pene prz admirationcj
'
non obrigui. ,

Eiuldem farinz &. hoc fit.Cum nuperrime puerum quendam,qui in fene-

rar,'* ftra PJhtacnm huc flantem, platea ad loquendum prouocabat in cubiculum ,
e
vbi auis irforabatur,acccr(cremus : Seyi P'vill(om,ait^Jittacus,hoc ell,^r4 fiWj(&
aJnentus 've/ler. Et cum per quadrantem horx ,
puer illum loquentem detb
nui(Tet,& abire fimularet,^V4rr gaedghy,ait auis,id e(i,e[no ahiinri elitt ? CurOj
poflmodum ad caueam eius digito puKaflet . Vyye iloptdaer ? hoc eft, qais hk
fulfat, interrogabat
ti. adhuc Hzc plurcs mecum Belga & LeoJienfis,
qui tunc aderant &audiuenint
omnia,& obllopucrunt,& in alite hacprzter brutam naturam, aliquid fimui
*'*" excellentius inclTe debere,aflfirmarunt.Ego quoq.cum ipfi caput lubinde fcaU
perctn.quod facile patkbatur, ob pniritum torlan, quem ibi percipiebat , ap-
pofit illime mihi dixit , crau , erau ,hoc eftfc*lpe,fcatpe^
$cd hxc omnia leuia & exilia adhuc funt, prxuit Csmilensu modulatur in>
- -
tegra
 , , ,,

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

tegras, deprimit & exaltat vocem, vcluti muficalibus charailcribus mox caf- Min jiia

dem exprdias dabo . Cachinni tam verum variumq. fuftoIlit,vt fi aucm haud cutp^iut'
videas, cerciilimc hominem efle
,
qui rideat, iures , cum ipfam quoque longe cmit, ri-

ablciuem audias . Tuia (bnitum &

ipfum diucrhs exprimit modulis Peregn- .

tiintmm, qui ex S.lacoLi in CaLtia itinere reduces cantando flipem colligunt

ontjis modulationem artificiose imitatur . Multis mirifq. modiicaoum latra iur.

tus effinpit , gallinas in plateis fpatiantes cum videt, certa voce conuocat.
Dumqui fua (olus fecum /patiatur in ade i
Nefeio, qux tacite modo murmuret, garriat,ridcat,& quafi cutn altero loqui,
loquentem audire,& audientem interrogare videatur .
Aft hoc pulchrum magis iucundumq. auditu elL Auis cum famet, & herus
|)randet,mirum quibus illi bladitijs le infinuet Matre ac (eruam tunc impio-
.

***
rat,vt aliquam (alte ex ferculis buccellam mi(o PapagaHo({ic (e ip(um nomi- lit.
nat ) prioeant , vel offam cx pane ,
&
vino quam vocat yyinfnppe , ingerant
& hxc omnia lingua Se/{ie4 petit. Solet tamen iam etiam yrn/icMm adddeere
(iia (ponte idioma , ab illis prxfcrtim , qui Romam perambulando , xdes & DWicit ib

ipfius pcrtranfeundo,quxuis venditant vidualia, & luo qualibet nomine pro- . 1

clamant Itaque exprclfis nunc clamat verbis Sal bianco, Finochio Si (Imiha
.

' Mirabatur & rede quidem, olim Pliaiui Lnfcinia cantum , tantam in tairu piinius n:-

paruo corpufculo vocem nimirum,tam pertinacem (piritu , ita pu(illo in gut-

rfire tam varios (bnos, plenum, grauem, acutum,crcbrum,extentum,vibran- /
rem, concifiim, inflexum, contortum . dNadfJM 'vna,\u<\\i\t-, perfecla mufica
Jtientia, modulatus editur femus . Et licctartis ejffe, d icat , cum plurts pngulu lufi/tijf ^

frnttaniusynttijdtmotnmbus,ftifuicuiq.'BreuiteTq.tcycnanaxtomniatampatu-
lu infaucibus, qua totexqmftie tibiarum tormentis ars nominuni excogitauit (iabe^,
tamen hsfeinia a primzuis fuis exordijs , propriam & vocis dilpo(uionem,'&
tfblque hominis difciplina canit .
Atque vel lola natura ducente , vel matre.^ ,

docente,tam apte cantillat quod meditata e(l , & cantillando (e ipfam emen^'
,

dat ac perficit Aft quid hzc habent miraculi, (i cum pfittaci noilri cantilc-^^^
.

tih comparentur ? Quandoquidem hz non ab alia aue , led ab hominibus ex-

'

cbgitatz funtvarizvarijsj& muficalibus hic notis quoque dcfigimxidasigi-

"
'
turnunc liibiungo. ,

tosyda, U*Uj, Cef00ki

FoITem

D.u=*'
 . . .

7 .5 ALIA ANIMAUANOVAEHISP. NARDI ANT. IACCHI.

PolTcni hic totidem Laimis interpretari verbis & Gallica iam ,

quat 'Belgica
quoquo modo lenium c-
expreifimus , Sed quia verbo verbum reddendo, aut
plicando, gratiam forlan amitteremus quam qusrimus ideo hasc inca- , i

dla, & leftori potius indaganda relinquemus vbi hoc loliim monuerimus. ,

,s<>b (in- Iit Gallica cantilena Icilicec , ?apagdlum inliuuare velle .

^od vhi w-
clarttim bibo, inquit, tanc mihi capac 'vertitur , vcrtiturq. atque ve poeta
ille ait,

Totum 'i 'trtigin* tt3um
t J mbulht Sd geminis infurgit menft lucernis
,

AH "vlsi acjuam poto, aitrtttuc agri PapagaU eii ,

nec aliud mffi cupio. Quafi Italici
ixeertt, ^dndobeuotequa, non 'voglio [opere altro .KcMcpix duae Sr/^ftfcan-
'tiones de amafijs potilis, quam vinis loquuntur Hoc ridiculum inccrim i- .

<5Ium rtticerc non debeo cum triciffimo apud germanos nollros prouerbio ,
,

pffmctis Papagallos homines appellemus qui multa fxpe blaterant leda , vePab
illos
,

alijs tamen quid vere dicant , non intelligant. Me squilllmo

audita,cum ipli

rpsujioj! nunciure dicere pode, Pficeacum hunc nollrum , pueros illos /talos in viciniaj
habitantes Tapagados reddidi!rc,qudd illi nempe cum Pittacum toties cantan-
&
tem audiuerint , cum ipfo coniabulati fuerint, non paucas Belgica Gallica. &
cantilenarum voculas tam probe addidicerint , vt conceptis cafdem verbis
cantent , quid autem dicere velint , prorTus ignorent
Recenten. Scio probc, qua: loannes Lerius fua in Broftltam nauigatione , de P/ittaco quo^
pd tacorr dam ita bene edodo memoret, vt ad herx lux nutum ac imperium , in perti-
ca fubito laltauerit, fibilauerit,catUauerit,&: a cantu cedare iulTus,dido obedi-
uerit,quem ipla tanti xftimaueric, vt neo xneo illu belli tormento permut^e
velle dixerit,qucmq. ob id Cherimiaue, hoc eft,dilediinmum liium appellabat*'
o caroio Noui quoque, qux in Exoticu luis Clu/fits de alio Icriptiim .Teliquerit, qut
Galliea ridere lin'gU3 iudus , nleric quidem j fcd. & hxc fubito vsrba
eodciiL_ .

idiomate rcpdiaerit ; i>-te flohduia, yci meadri/um prouocas i b

Ei viyiie ,
dchiurw, qua: Aldrouamlus habet omnia , de auis huius bqucla,mo^,
jibus fc ingenio, vbi inter reliqua hoc mirabile ex Calij antiquis IcdioiiibuS; .

T\atiiii^Pfiitaeuisaiiiis:Jtoma,^ardinab ./l[caiua centum aureis emptum ,.qui,

veritatis ChriiUan.T lymbolum integris & continuatis verbis cnuotiaiipri?.,;
Hunc Afeantum Cardtnalem ex nobililfima lic antiquilliraa sjorzjtrum familia
fuifle ; verum non integrum, Icd plurima (altem lymboli Apollolici verba rc-
M. Anto- citare Vfittacum confueiiilfe , mihi pollmodum pontcllatus ell M. Antonius it
f^ri^SSfProy^rrii vnus ex primarijs amicis meis , polyhillor, ob nicmoriit. dotes mi* &
uas
"''^'^'rabilis, omnifq-ita philofophia: gnarus, vt ih Vrbe per antonomafianu,
DCS
Philo/ophi nomen iam adeptus fit . Rcdiuiuum iivipfo te Diogenem videre, & au-
dire arbitrareris , ^ .
e

An famt, Veruncamcn hxc omnia , a didis iam feriptoribus enumerata , & ex audi-
f:S3> Kmu potbs , quam vilii percepta , vix aliquid memorandi habent in quo V/itta~ ,

*it . (um nollrum vlrfcerc valeant . Difputat idem trlldrouandus qua ratione , arti- ,

Hciola hxc in plittaco loquela comparetur Per/ues carn fami, in luo proloquio .

uibucre vifus ell, cum ait

 , , , ,

IO. FABUI lYNCEI EXPOSITIONE*- 7.19.

futtm .Perfioj ait.
Ceruu tjHidolimcontauumfaluttwe}
Jcmt 'iMri* oflra conxri f '
,
-
. . .
- --

,
*nk ,mgfni^.Utriiter
.
VtnttT , HtgatM MTti/ex fttfui 'vocts .

Jf^^d(dpl}>tinfHlfintHnimit .. ,

(,rufoaa* ^0
pHtriai PicM
(^mntart crtthu fegftm mtlft '
1

Aidi xfc^Oiquini concionis hxc ti reliqua nobu verlibus luRdt

Ipnco (iio commentario, apjicaturus Ik -Francifiiu SttU^M Lyotutt i>qui- ianu
4<ifc(^m, & iub prslo difpobcum habet a le Itdm fermonc verfum , & lo>
<|UCQtem eundem Perpum poetam . ,
f

lAuamen tAldnmandt videtur , neceflltatcm ab inedia indudlam vix ppffc,

~i
prcipuam cfTc caufam induftri* fi< ioquelz in conciliandai CeodHUi .

0mm , quMutumtfut inedia domea inquit , apUni mfiruiu , W hnmema effumet wr-

Irnumhilnmftmm fraSlakuyeQtnimCmniiUtMn ffittatitt mm infeima * Etcgqia

hoc ipli aflentior , Nam J

. fiqnis {ioUi^mtranffiuuuaC^tmf. v
Si/mthuapndi, m
tamen etiam pro perfu hoocroccpcerc Fon dcbct^ ipfiim non huius hu&
ic meatis, vcquan>libaytm per:inesiiani.fO ducendarnforeputaucrit, vt
humanas addiicerec voces^.lcd iiUf->lum 1 quibus idonea ad loquendum w !>

Natura Aruxit ioArulpeota , Qpatc hk ffithuej fqlos cum ficu^ {. r^b-np-

'

minat , Verum nec bse qut^cm ju(rprasmio alcienuu-jlameq. mace.

rarentur , hugi quicquatU:^ecnt

' cl:
2- Hoc enim certilTmiq aAwmarc valeo, bunc
noArum, quotlelcunquo l^et
wcdientiOrenfi fuo inAru^^lMi efle,itil(are gedicubtri ridere loqv|,capta< uc/licoi
,
re, & ,
vt vno dicam verbo, omnia concinnius, ad
hominum voluptatem pra:-
ftarc ,
quam poft epulas, quando iomAiculofus quad torpcr^potiusi ip^- ac-r
cidit, quod dciene^utc extrema ade^q dicitur , i:, .;r

dat menkra joporiy. ,

, ,

Vereitaq.de ft ^^or4//f quod tamen improbat , canit..

,

i Itteii fiinji panptriae impulit andax '

n,, >

Vi'virfui Pumm. ,
Et EpiBrtiie-\&n\ mfigni, phdorophgs, folus a iMicai
(comatis non ta^tttiplus
puto cici quam vini .ibsCipIir, vnde & lucerna
ipAus tato precio ^ftimata (uit jr
t^^rien neiciuss Vc ingenium, duiifinrelunegefiasiicwt
1
a in phi- fwpem
lolophiaprafrrtiin naruralj,rcmcram eam eHc longe
rUaximam Cum ad va- .

riorum veritatem aflequendam experimentorum, &

nymmi plurimi .

etiam thefauri requirantur Quam

in Ai^gn *Al*xndro luo liberalitaccm mit-iio
udnffottUi eft expertus
, &
magnus inde quoque ip(c cuafit .
jftobftK-

-f iit Mttioiaui ,nou deerunt Flatte Ataronts

Iuq,.cum apud neminem adhuc fcriptumrepercrim, quod oculis ipfc meis
viurpaui, & his auribus haufi, quae pfitutenenui nofter prxllac ,is certe omne.
K I \ tulit
 , ; '

ALIA ANIMALIA NOViE HISP. NARD. ANT. RtfcCHI.

tulit pundum, & merito ab hero liio ita amatur , Vt ducentis effj^ aureis ve-
TV.
num illum haudqiiaquam daret .
'

Htiicniba- Mac , fi nunc Hthogabalus illud vitiorum monftrum , & luxU^- omniuarij
!uut'n^da magillcr rcuiuilceret , ac Palatinis fuis
,
quod olim facere conlueiSit, ex pbA-
fanorum atque tam care emptorum ( veluti hic nofter eft )
pfhtaetintm capi-
{iiibiu
. [,[,us ,
ingentes iterum dapes inftruere vcUet, nar, inquam 'iiUcCtitpatr/e quo-
que luxoriofiliimz fzminar lautitias , ope^ & dapes . vnica' Vidoflci vna in cx-
^
naprcfufasjfumptibushilcefuperaret. '

'De puellarumacpiltfi'orum artiore j quo tam perdice ardere dicuDtur

/4 ,'vefiffimum eft , 'qilbtl plurimiannotarunt, Albertms quoque lidUftV

a pfittici h'*C AMuloijuicum f)iiiia}i\t}k'ijiuiuieti*m Mtr^ Mus fac4ii*sieifiti'di/fill^S'-

pufnaru& j-jic etiam nofler ffutam puerum decennem putU; prjerellqBistttegif.iJUtlP
^
mramM- qtidtotiie feneftra gair'ithofulifeihuritVcvidet, vtTider, gefticulatte,cohta-

planiari* Hcc andibtdfiii fit adltribendum ignoro equidem, licet Jfaii#;

aKttirtlianc libidine'ffagiarefcnpruirt reliquerit. ' r -munu ,wu ,
->

pfiilic!* nohh e<f',ait. F.ufiiniidieiru-m^

2)c initibm eius (pfiitSiti^ lf competiirii> quotjue
prpbcotur
^f,jtuJii.ucl>feruauimus,eS affe&ata ahbUndirtmur Mtreffiittdne, accende
.

illum, ihi^. a/tro offi rre o/culu^MelfU^.iibfuieiariiTet eeteHgiuiiie cibus i tt redundaret

t!uncprofc6l6S4/diMp^i<iiili4fitpiflimc|>ed8petencip6rrigere, &ofcu-
IbWptilUilanti-pratbpr^^ioijeui^ eiufd BaSUiuBifamiliaribusiUueni, qut'
06 hb^^>4ft ei 9itjiiii>KiwHimytr6ti te ip<i f*p4us cibu piirtiftrartf lolims cft .t
3br4rw j (Mbas l^crtbiiftsVig;ilias noftras , duo ciuf-
dao pfitra- dtm curti hroc^iiMlwetowinemortttJ crtlrtri^-a^auciitudinis-^tr quoruin ,

alth^Hdiculus va|deeit&igaAit plurirtidtrti&prac^capuei^i^uni prafentia-'

&coljoquio adeo capitur, vtexfenedra (velatitMihlrelacutneft) advnuiDt
c!iciHisfepiiecipiremr<iedBrK,eriirti,>8f!ftrebrum faltein non ilUferic i Hos
ille i matre fua Excellerttidima Domina CeHflantM Magidetta , prudenciflima'
.v-o.;/
& pijlfirtibHBtoma,'driiftiaccepcrdt-. . f i<c ..

'Cottn<idiylWpi5f;hc addidero', 'nuperrime ab amico quodam mihi rela.^

nempe fuifle Dynalfen quendam ,
qui lalciuutri & piilchcrri-J
bidiniige- mum Cercopithtculumya.t fjuidtumfytiylViXi^Ai fpc^mfifliniartT .'Illam autem
^ingtl^tniolamtid p/trticiiM (itpiusacttilkfb, {'dblcsrna nefeio quir coitus exer-'
p(!tcm.
jgye genera cum illo tenta/Te .
Htrulri uuttm vrrrufque animalis turpitudine
illa turbatum , iullifle vt Cercopitheci) tefticuli exlccarentur . Hoc vbi fadum ,
refrtAfl&irt llld'Vfler<ljli4Heccbra8'drfijflej & omnem ludendi fimul voliin-'
'

ta(ert,'iftntt'a}iqrto^tiamberirti(S<roreextini5):amfihire.
'
-(
rinhiii**- -''i%tqt8%iteg6 p/&ftfineraspMlo,':qui; plora de his nofle defiderae Aldro-
na^^^pRt-
liquente quam anetrfrMm, fuit innomi-'>
'rtata Ai ifccO v tiiert habeo quod quicquam vpl hdiSt proferam /'teb
auc-^^h^^/ibalijs 'priuraiftbbribtis tnemoratdfn irt lucemqirdducai nec ad qua >

flCC
nec fpecicmcxnoftratibu*ftidI^redticenda'fiti^ diuirtar queairn.* St qoid lartwh--
poftbac mihi innotuerit i'id benu^iilWneurlcftorem'-cel!n'c haudqua-
npo!rt*
quam fetfmido operis huius vniHttfalis volunrine, coi iSSs fddenul^t^^
rnr^tlftcWn , hccsMrtgi^o.y:tnatMMadn]ouebuqt. h nujc ;;j; quiit- - z
 . . , s

Qk^mdu MtxicMHu

.. -.
-I. s'

r-i ) S

IO.'ABRI LYNCEI DESCRIPTIO.- '

lA t S

-j
. iJia;; E. . ., r .

NIMAL hoc lacertam vtcurique aemulatur: Cuius fii-

periorpars capitisj:cutfl auribus coloris eft-fobfufci .fAtt^

res longas , latas, patulas, crenatasq. fcu in ambitu feilas,;

habet . -Coculorum ,pufillamgtajtirislaaefcit-, flauclcit
albugo Oebici esxra oculum albkantetncotrilicuii cir<*
.

culum A' Cutis, quae vtraiqua maxillas vellit , fubflaai elb

coloris Palearia, vtitatlicim,Iiutt pellem abimotnen
.

to ad pc61us propendentem , linea ferraua interftinguit . In collo id auris ^a>

dicem , oualis hgurz macula eil cineritia , nigro circumdudla circulo k -Cutist
a collo, 'per dorli fpinam ad caudam vfque prUtenlaiiMliter arenata, hilpida
& aculeata videtur , Totum corpusi^ex cinereo ac lublutco colore conitac^
Colli tamen^c vemiis latcrafubnigtenty Animal ita macilenmm apparer
.

vt coda; edam tranfparcre videantur . Iti coUo verfus vfque medietate dorfi-^
-.-i
Uk -iV

& in femoribus i ac circa eadem minuta quzdem pno^la, Cue gtaUafl}ua>

T.
troit
mo& vdudiacque nigricantia cmineot uQuiaque tamin poOciiorib^Siquama . i.

anterioribus pedibus i digitos habet s fed bos in poilcrioribus longiores

diosq. Idngilsimos , ex quibus vngues prominent , ceu felibus noitris acuiilsM
mi ,(ed non ita adunci Cauda ad corporis proportionem.x{llc(quialccc^; c-
.

fpithamz quadrantem fuperat. Vtriulque vero longitudo cft Ipittama fcu

palmi maioris . In dorfo renum vedus legionciO imagnae te quadratae cmi-k-r
nent macula; quadam . Prima in fcapuls lupMioreparto,wetfiisIpinaaadorfi; s : tli-U
.Vdft
Secunda iuxta fpinam, in lumborum rcgkiae. -Tertia in.oflfcfacro verius cau* /
dam acuminata . In his przcipuc fquamQTaillA.puofttilayivcte in dorfo tefc -
JOaoribus, (quz in principio fuifiint carndfa ) confpiciuntar.i!'.;;.! oid '.tip :v
i ; > jaUdI
rnoon .

'n ibnusiripnii nsv. E-biPftil-i . tneX

fntijiv r.;;v .rrionp ,ii':iwcw(>5^ t i orinc - ; \\ m-a

i . , xtrfl'
T ncf' .
cidinl ni rn'--..3rnab, tui ;omiiJid oga ,a.kpni mii r;ua

Ppr SCHOr . tr.yl

 ^ .

ALiA AWMiaiA^NC^Vi^E MI^E. NARD. ANT. RECCHL

s c h'o L^rV i r V s b' k M.

4 ...j>.<. Oi.*-

admirabili auc Py7fW i ad non minus admirandum tranfimus

ani-

A b
malculum, ChtmicUmtm incjuam, quadrupes ouiparum, quod Dtmicrf
tus , fi PAw crcdimusjpeeuiiiri etiam dignum
volut^inc cxiftimauit . Arif^t-
dcclarauic . Quod id^oa
Arw. diiigt Us wfcftb.non vllum aliud diligentiori deferiptione

ffZTcubi fi vbique ; n animaliu m

hiftoria ftudiu pradlitiffet, naf-ipfc nos pofteros fitoa ,
doC hjm*-
JJJJ,tzdiofo indagandi labore , per coniefturas non raro inueniendicon^-
&
tu Itberaffet . Aft ipfe quoque non pauca auditu potius, quam viiu didit

eidem contigiQ & ficco ob id eadem pede pertranfi^

('qiiod tn ffstttco
wa/mmai autem, cum dubio procul fiepius oeulis' vfurpauerk,aon mijliia
' -

fi lircclenta eundem magis*hiftoriafirprofccutus. r

Verum quoniam & poft 4 rifotelem fuerunt ,

qui plura in ChmdtcM
foft Aritt. funt commentati , Natur aenim & ifc^hofaarus videtur;
forfitan &
nobis' eiufdem relidla portiuncula fuit , quati vt aliquenu
ledlori noftruguftum przbemus^ hit quoque actckeiiufc, cum
fle aoif vi*

6'.^ uum. hoc anirod cum animi ftupore qopdam.vidortipiulculc coaccdTuia

,

fiterit. ...i -

' Et quid ni in tam mirandi fabrica animalis cjspatiaiemur? ^uriofum .n*m

^genium itdst, -inquit Stueea libro*de otio.iapientis urus (ik* ut
mtbit iHUUfa ,

^britudimt fnt tonfdar Jj>t3tuns getsuit , ftrJtituru fr^um fui, fi tam m*~
gnu, itumtUr , um jubtUittr duffs , Itm nitida , gf" *w 'w gtaere formof
fbli~

tmhm. tfknJknt Huc ^mutpluur,.t}md 'D

.
uuta cius oftru fm

Prsemittam autem bictpiftolam, quam vir bonarum htcrarumftudijs,pra'>

! xiq. peregrinatione quoque in Gtiltts , Hiipauims, /uitarm
medica prxclarui ,
frMofcui germa!2iam ^nvotthmt:on{[immxai Fruuctfcui Nydtrmuttr Monacenlis ^
LandgrmiijGetrgij Hafiit Medicus prim.ariusyhocanno ad me petj.
glSIhori Screniisimi
ChaiMiea Ictipficjflc ChumtUimnmci\ii vinum quam mortuum anaoomicc delcripfir, cu
nos vidiflimus apud Lud^ukutn Land^touin ^
iBorru?de- cuiuljc^fn pfhis

Cetrgij patrem , cuTd irae iter faceret , & viuum hoc animal a Screnirt.
magner
Magillro-Ordinis S. IoannisHierofotymicani in Mrfireivlium iniiila dono
actcpifletviSicaiitom eius habet epiftoia<>
^dmidumlUuarirDamtit, ^
fauidtdsftruMdifw>. ^Qaod vcftris berte-.
udemia & amore plenilTraiU literis., -ftibkd vc animos tmjbi crat,-fle accepto-"
thiu rp. rumgratitudo beneficiorum iubeb^t non
Tclpondewm ^benigne apud Dom.-
,

veftra mc porget abfcnti*litca z Ourmftaitts, vblPairtiepf-nunc

meus elemciK.
teftto
tifsunuscommoracur E6 igitur tc per ueni lapidcrn oinnem moui v ,

n. l up , , .uuii-at.
vt quzfito iatisfieret , v

quem Sereniff, HufsU Landgrauius Luimiems

ChumtUffutem itaque eundem,
anno 1(19. Mtliti , Hmum tulit, quemq. nos vna viuum ibi vidimus, hunc
u'"niVit eundem induam, ao bteomo ntius , dum eadem in inliila {Mt)itnfi vertarer p.
. fepius
? . - i

" :T.rJbyGoogl(
 . . ,,
.

JI Jj/FARRI LYNCHI EXRQSITIONK.?:?'

Tz^ms confpczeram'. aucein; (ham^leon hic fumma indHdria in caaea_f
cuadam conclufus , pellibus ac'paazii , a vento &c frigore, quod in Germam
luoqj
quando eo appuli Cius adnucai^rumcraC) p^aMxiunicus&culiodicus. Quo:,j^du.
N6 paticir
niam in frigidiuiculo magis acre , animal hoc torpidum; & quafl immobiU&i^'!
pcrfilfcbat . t . ..Ix.' : i oi. ; - -
r
^

:Sed dcdiuerflilSnmiita, zuris^. pofliuris ^apparebat : modo pedibus ante-

'

rioribus Turium prorepens, feq, a^pcndeiu, .polferioribus inCilcns: modo

autem contrario ordine pedibus vttos, ^uod ad Ifuporem vrquefzpiilimc in-
tuebamur. .
.. t . I

t Sereno vero tempore & calidiuTculo , /plcndoiccnti ioli iuo cum clauilro tvdishx

exponebatur, vbLaliquemmotumreptilem,(ixltardUnmum edebat, vnunn(

oft alterum eleuans pedem , & niil firmiter vni innixum infidebat , alterum
Eaudquaquam moucbat Claudrum illius illinebamus nonnunquam meile
.

sdiquando eidem iacharuminl^rgebarous , vt mufez alleiStarcntur, quarum ev

'*****'
biVnaforfen eidem appropinquabat, quaruor infiftens tunc pedibus iuis^nd?**!^*^!
bivnaforfen iuis;

corpus commouebat, /<n^dMiezerebatIongam:x.fiauic.oIorisiCzilcm,lcdmi.ingua

/xn^uuMi ezerebat longamx.fiauicolorisi ezilem , lcdtr io

apice latam acrotundam , caputq; acic^la^ magnitudine fibrmiadzquvn

fibrmiadzquvn- &
cem . Ectamctfi inomnibu^adfionihusTuisanimalcuIum hoc eflee taidiili- ^
>

mum, in ibla tamen muTcaiutn.venationc, mira przftabat agilitate Nim . .

temporis quafi momcnro iingoam vibrabat , & ciuldem extremitate muTcam

agglutinabat, quam illicodeuorabat. '

. O/ ad tam patuum collatum corpuTcuhim Tatis grande habebac.quodipfum

.

**'**
alio haud vnquam tempore aperire anifnaduer.ti,niTi quando mufei capiebat, ^

(^ood equidem 'quatuor aut quinque menfium fpatio , fexies vel /epeies^ ab eo
m<^iratum Tuifle arbitror. ;^optitmaaon abfurda omnino conici^uridiuer-
authoics ducuntur,cum ihnouUtiHdHfx aere viuere autumant. Quod equi- Qoomsilo

dem ; vt abTolucc non eft verum cum & Sereniilimus Princeps meus , & ipfc-
,

met ego , multiq. mecum alij magno Tzpiukule cum riTu venationis illius
,

muicarum TpcftatoTcs Tueriraus : fic confideratione digniilimum iudico,

quomodo hoc animal , ex vnica mulca , tanto temporis tradu plurium non^
folum dierum , led vnius atque alterius etiam menas Ipatio , fufficiens hauri-
re nutrimentum potuerit , \
.
' '
i
Nrconfticuebantduo foramina paruula,(cd patula. Attraxftionem aeris NSfianaf
tamen, aut pedoris commotionem in hoc nullam vnquam aduertere potui . '

OcuH proni, nigri, cooperti, cum rotunda palpebra , maiores interius mi-t &
nores exterius apparebant . t quod mirum eft, hos in gyrum U rotationem o' #i

omnimodam ad libitum verfabac . i:'

CaHiUm latis longam trahebat ad ventrem infiezam
qua in rependo vte- cadi 'tii
,
batur, liquidcm nunquam prorepeabat, nifi illam bene affixam, & caucz Tuz
'
firmiter inflexam teneret. tu

Quod ad w/arei attinet , nullos alios,' quos afliimeretobleruare mihi Ucuic,

quam nigrclcentcm , cincritium , albumq. & aliquando ex his omnibus miz.< adauiitar,
tum, modo maculis nigris, albisq.pondatim, mode ijfdem in Uncas uanft
ulaijionlonga5didudai...u_ ; . .. . i . . .
j
<aiit Ppp' X Alios

Digitized by Google
 . , ' ,

ftf ALIA ANIMALIA' fJOVA filSP. NARDI ANT. RBCCHl.

AI ios colores vwA, viridem pracipa^, ac rubrum, qooram animal Imce^
' pax & iulcepcibilr affirmant non pauci nec vulgaret fcriptorcs, ego equidem
'diligenti adhibita oblcruarionc, videre haud vnquam potui; Hc indubitatam
velim Domin. vcfiram hit verbit meis fidem adhibeic
De interioribus ipfius partibus , hoc quod liibiungam habeo : non quidem
defui me poli animalis mortui iedlionem ckrqj^m Ipedaiorem fuifle , bcc ta-

rnenquaifequuntur, ex 7>rwf4a'/eM4 Medici , &

Principis noftri veridi-/
ca relatione .Chirurgi vobis communicare pofle. Oi^s igitur Chtm*Un.
paucas (cptimanas , polfquam riarm/JadtMW perlatus fiiit, fuperuixit, an.iacu>
'
ria hoc illorum acciderit, quorum concreditus culiodiz fqarat,an acris potius
inclementia, qui tunc temporis frigidiufculus, pluuiorus,acvmtofuaerat,a|it
firmare non aufim^ . ;/ i
Aperto igitur per incifionem re/eure ^ nihil quafi (anguinis profluebat
coflarum tamen, quz codis , fiuc (pinis pifeium adimibbannir , vcnulit
1^! aliquz mmutz confpiciendas (e przbcbant , quz vbi apertz fuerunt , (ang^v
^ nis indar qiiidpiam Ifillabant.
Huic pui" PiUma paruus fuit, cum mea tamen quoque opinione przgrandii osn*.
&cwpu' (etetur , quod aeris plurimi aitraidione iola plerique hoc animal diuttu*
abfque cibo viucre polTe (ibi perfualcrint. tiifor itidem paruum , in qut
aliquid (anguinis repenum , obreruabatur . Ctr vero mimmfsimum appa
rebat
ImtUinmm a gutture v(qucad anum aut excrementorum exitum , vnictim
^cefiuin. album, non admodum cra(Tum, Ac circa ventris medium nonnihil curnatun.

con(piciebatur , & ob id longius paululum quam totus corporis tradhis erat -

In hoc aperto , fecundum longitudinem feidb, aliquid indar mate*
^^ ?. riz excrementitiz nigricantis ad viriditatem' tendentis , abrque vUo tamenl
1

JJ,*jj*ji'21fcctorc, Tcpericbatur. Vtriim fuerit excrementum ex mu(cis , quas prarter'

ricis menfious comederat , & paucis illis quidem relidfum , an ex humidio>

re aere anradio coUcidum , atque compaftupi , hoc ego alifs enucleandunu

rclinqno. Circa ventris medium incelfino, huic tmtum fifcmm (imilc quid'
adhzrcfccbat
biotSo d^
poft monem animalis in oris cauitate acuti(sima , & parua prorfua
delitc(ccbat, cum illam tamen ego quando mulcas venabatur, longiiuculatn
,

(atis,& in apice (pecilli globulum (lue caput referente, viderim Ad in prom; .

ptu ratio videtur, cuancicentibus nimirum vitalibus & animalibus (piritibus,

mortem plurima,quz in vita tumclcebant.collabuntur. Sub porro
Sem Ut yerimla humore quodam dauelcentc turgens videndam (e przbcbat. VtruRi'
*
veneno hzclcatucrit, non vllaablque ratione prorlus dubitandum exiftimoy
cum non pauci venenatum perhibeant. t

Salttm huius Chanutteentif podmodum , cum fcelcto vnius ex duobus illiy

SSaL- st^bnalibus Cst/llu vocatis quz fimul mccum Dom. vedra Romz vidit ab
(
ji

eodem quoque magno MagidtoEquitu Malittnfinm L*dgr*ui Ltadouico do.

natis , imo cum altero viuo mafeuio nimirum, tranlmida ad Serenilt StxtmiM
fuerunt, <jui non pauca exotica alit anim^,& fcelc^ diuerfiisimo^
 , . , , .

j
...
, IO.-MBA 1 LYHdtr EXPOSlTldflE . 71;
rama(llcruariiubet,i,i)w videlicetTigmm, Equorum, Cumtlorum, Si-
miarum, aliorum^]. , & in hoc Mulzo vciTro , in <^uo (edeta quaroplurima^
quoque prollanc, nihil conceditur quin pror/usfuperetur.
Atque horum nunc ego breuicer recordari potui, reliqua cum vnaefle-
mus ,
voce etiam mc explicaiTe memini .
Quz omnia boni velim con-
fulat , &
pro ingenij fui perlpicacitate , cum reliquis Academiz vcftr
^oftilsimz Lynceorum Ibcijs , ponderet , dilucidet , amplificet Cuius .
,

me fauori 6c beneuolentiz committo. Dmtmfiadq duodecima Decembris

Atque hzcamicus.meus. Hoc mihi fimiliter animalculum incauca, cui

auiculz includi (olent , viuum eft vifum , dum Primtps (iipra laudatus Romam ^riicrnr-

venirct,meaq. opera in adeundo, ac venerando PAVLO V. Pont.Opt.Max. '"iiutiior

vteretur. Longum enz, caudam cum cztero corpore metireris; (pitha-

fi "j

mam vnam , fiue palmum maiorem , Cauda nempe medietatem , hoc

efteandem, quam reliquum corpus, longitudinem efficiebat, quam (em.
per recuruatam gerebat , & inzqualiter ac miro quodam (Itu pedes diuan*
cabat.
Hoc capere femel ego quoque ex inopinato, cum quadam animi
alacritate vidi & Cum enim forte fortuna prope illua hzc conuo-
, rifi .

lafTet, & firaudisnefciaconiedilTct, hoc oculi idu celerius, (agittz infta.r murcuc*
lingua, digiti indicis lon^tudine, eiaculata mufbm arripuit, aedeuora-.^'
ttit. Veruntamen plurimi (olent elabi dies, antequam fimiiiprzdaftuatur,
^uo tempore cz aere (blo , vt fufientetur, credibile par eft
- Narrabat idem , Frauaftm tKfdtrmaitr , (^hamalteutm hunc nunquam bb
biffe , nec vocem vllam cdidiiTe . Et cum inquit,nunqua bibat, rariftimd edar, niK.ie
tniru videri tamen debet, in cauea illa excrementa (emper aliqua rcperiri.par.

tia, magnitudine grani canabini , nigricantis ac viridantis coloris, ab aluo (ub*
inde egefta-,. ,

Motum quoque tardifilmum perficit vt longiufculo etiam temporis tradii,,

vix (patium odo pedum ambulando emetiatur. Q^arecum k (uo (emclefiu-

& per feneftras egrelTum, lacertarum more, per muros repta-
gilTct clauftello,
nciUime cohiberi, & capi manibus, tunc potuit. Hoc quo>
jet, ficafccnderet, /

jue idem Nf^rmairr rcktebM quod cum hic aliquando pilum cu

J
luufca&rme deglutiuilTct , in ipfaq. deglutitione tantum pateretur, vt(al*
tem non (ufticaretur (e aperto beftiolz ore , digitum inleruilTe , pilumq.
;

cxtraxifle: 0$ autem tam amplum (e rcperilTe, vt primorem pollicis articu-

lum capere facile potueht. Atteftari hoc ego ipfiim valeo , colores ipfi di- &
&o cbamzieonti eofdem fuiffe qui fupramemorati fuerunt. Vbienim pel- nmtv
,
liculz albz infedit albicantem , voi panno nigro impolitus fuit, nigricantem
aftumpfit colotem , minime autem rubrum , aut viridem, licet hi ipfi (uppo-
nerentur
Inter iuniores rerum naturalium ob(eniatores reperio diligentilfimu fuiffe
StUouium, qui exadam etiam huius nobis taih externam, quam internam
a; -latomen reliquit , veluti totidcmipfius concepta veiba ex Gefncrianis Com-
r .. ^PP J men-
 . , . .

7 ALIAv^NIMJVLIA ANT/SLfCCHI.
fiiOpiUrfarw , tmccranfj^ofeare pqflcm.-mjiii enim admrtHs aunc
aGac&^elltvUSf . oiii )V -,r
.
j' '
-j iil n .
.>.' n ' ..

Quod auccm noftrfpdefcripdoiii dceflc videtur hoc mihi feduloAnnotare

dtfcrip-in
re quid di' pt^iilc. Quod duplicem nempe de/cribat QtumcleontttoM^ neutrum,
urre va.ci
neutro noltrorum, hoc cll, neque cum Altxicam , neque cum eo , quem
htifc allatum.' vidimus, congruentem. Arahtau enim "BtOonij Chtnfxleon pu-

fillus e(l
, vix 'viridtm excedens Ucertam , colore albicante^ fub^uluis ac
rubentibus maculis difiiniflus. tAigyftius vero, duplo maior , colore inter
viriinun viridem dc indicum ambiguo, quem ex luteo in fuluum varie commutare
paniu eiuf^

<lem defai lolcc v
P"' Qu* fequuntur cum noftris qua conucniunt , qua dilcrepanti Oeml/j hoc
,

proprium nimirum inditum i VE vnum (urfum, alterum deorfum flc<5le<-

ciTe

re, & res diuerlo collocatas litu > intueri podlt Famem ait, ab iplo oii^omen* .

f ibus, aut integro etiam anno tolerari polle Nam cum pulmontlm magnu per .

Vctiirtt latera exponeSt^r [it inquit , 'ventum intro magno impetu attrahit , toeput
intumefeit
1riter foramina narium, etiim ad auditum fiiaadefle ait. Et maxillas 6idt
dentibus (erratis prxditas .Lin^MMn-cde longam ferquipalmuth . Palmum au-

tem, hic minorem intelligit , qui ,quatuor:eft ttanluerlprura: digitorumi-i

Hanc , inquit , a longe la mfelia , mufeas f:iltcet , fcarabtos , It cufiaj , firmteas , /-
culatur , Cr mucore fuo , ^uem in extrema lingua [^ongiefum habet > arnpii ,&/ imat
deducit. In pedibus nannam lulifrc memorat (quod drri7/e/r/ quoque jiouic,)
cum in anterioribus fint terni digiti intra, & pini extra, contrario in pode-
rioribus fc res Duodecim inkper aic.^
habeat . excludere lacertarum mo-
e(Te,^Mr muris domcftici magnitudine.. i-.a j ii.J
re. //rpdt lobos duos .

'
De languinc nibil addidit , qui vbrrepcriatur in hacbediola, fuprhmcmo^
rauimus. An vero Splene careat, quod Plinius volnk.,haud fcio Arittocelcs
hoc (cnniTc vilus cll, cum inquit Lienem conf^tcuum nufquam eot;er.;Nec nes*
.

(fer djlTe(5or de hoc quicquam meminit. Ncc Fltnius am Arihbieles de InteLiina

aliquid latius con.bgnauic memoria;
Br puv.o- L)e pulmonibus res mira prorlus cft , cum nofter Anatoitniens dicat pufii-

CMruUcila \oiinhoc chaaaleonteiuiOk , /Betionius vero magnos eoldcm tlxdcriplcnt per

,

veniris latera cxporredlos , qui in caufafint, vtfamcsdiuciusab.hac beifiola

feratur. QuaG hi acre repleantur, & hic alimenti, pollea vicem eidem prar-
Wuriini beat . Arifieteles-nulhm pulmonum mentionem fecit, Plinius tamen lib. i r

matimum cap. ) 7 * Chaipaltoitti I inquit ,

pulmo portione maximus eii , gd nihil aliud intus ,
Eccibid nififallpr, lib. 8 .cap. jj. dixit. ( chameleo celfushiante femper
)

, ait[olus animaliHmiaet cibo nec potu tdtiur ,

nec alto ijudm aeris alimenta .
: M/mm hunc ipHllimum ijfdem fermc verbis cap. 45 expredlt. Hiatus eim
.

*tai"_>i^dt, tu fine 'vlhuj tfus matiflerioii sjuippe qui, cum neque cibumtapiat nequt
Soiinui & ,

Theophra- potu alatur ,

neque alimento
,
qudm hsiuflu aeris
Sed longe ante Salinum , 'viuat.
pulmonem ^ Hinium ,^Upulmonem maximum &caeiehuvn\d\imTheophrai}uscoi\cenic ,
''' '^klerc cft apud Plutarchum lib. dc animantium comparatione,
tertii fe [ ha^
Vlutarchus) non quo quicquam diruat, rvd tegat fe fe (fi^ut facit Paljpu
fcum?"'
, pifeis
)

D.:: .
,
 . , , .: ,

. f .FA B Rl G r-E X p O S I T1 Ot^.'

fgfris ) rgtnitm meta ^ tmUaif. etlia ekcm^tfmtriat, tmtwd trepidus ar timidus ^ *

/eluitur ttium 'venti 'vis , 'vteiJ uatijcrTieophrailus (orpus tuim btutu ammuiu-. r' ..
.

^rnr 'Tfn (0 (
vel vc alij legunt ptUtsuoe )rt/irium. Et tA) ii Ouidiut. ^
I j. MetamorphoC cecinit. '

id tjuoque ^uoi Venta unitnul nutritur , & aura

Protipus ajjtmiltt , tetigit quoft antiae celeret '

Scaliger pratterca in exercitationibus luis aducrlus Cardanum h*c habet

^ued aer Chamtleenti -prahquaadm , ex ee patet quid (y annum integrum ^^8 *
pro eibe
:

euunt inediam telerare,: & vh eseapit. hiatu auram , ecdufit malas , turget ei Ven-
ter. Quod fi ventee turget ,.noaexiguo, Icd maximo conllare pulmone hunc
par eit,eoq,peiiplum ventrem delcendcnte, qua enim alia quxlorationo
jideoiple intumelceta ? .
i i

Hic ego in biuio hatreo qiio me vertam nclcio , An Ijarcta veterum au-
,
& Dubiiamr
tboriute , anatomico noftro affentiar ? qui antopfia minimum in Chamaleonte ct dhl
pulmonem le inoeniffe affirmat .^An potius hallucinatum hunc clTe dicam , Pii-

mo autem Se/mo & IBeUenie fublcrtbam

VtrumuU llatuam, vix culpa vacare^ i

videar. Venit nunc in modo venter attrado aere in hac

mentem mihi, ne.( fi Dabitatnr

beftiola turgidulus fit ) fimilis hic. {wpulmonum conllitutio quam przter om-
,

nem rerum lericm in teftudint inueni Habet enim cum teSludme nefeio quid .
"J
confbrmitatis CiunsWnff , VtrumqueanimaLeft quadrupes ouiparura. Et
airifioteles ait^ viuit Chamaleon.diffeiius alii^ndiu, vt teflude , & vt hxc fimi-
Addo egOiqu^ytrumque.egrcgie famere poteff animal
litcr tarde incedit .

1 Subiungam igitur velin cuiinfi.natiuiz pdrlcrutatoris gratiam , qux mihi

nonvnatantont viccin ttibtdiiut xuuttstm obiemare, cum quadam animi
ftupote, licuit. . ji . .ii ,. !iT5jni n-q '' .'i*:' -
I

- Cum ante lepteaxa^os infignis magnobdinis mihi tt^udinem marinam cz TcSadiaii

oppidornaritimo fiihmifil&t' llluffriir. Virginius Cafarinus Lynceus,

quem aliqui Tice illi Miraodulane aqualem, Aniki etiam luperiore agnouerut,
vt iplum de internaru paztium ordine poilraodum, (qui nollrx Academia Lyn-
tea mos ell, mutuis Ic ie iuuamffudijs ) edocerem perlcripfi ad iplum ea, qux
,
omnia fibivifafuillc paradoxa reljmndebac. Quare l(pmam redijt, & aliam
huc paulo minorem tcliudinem;perfcrri ex rarari curauit , voluitq, iple in xdi- rimis tyo-

bus meis anatorax huic prxfto eamq. manibus proprijs, Democritum ma- Jolhotr"
elTc ,

gnum imitans.pbilolophum adiuuare v Veruntamen ex ea huc transferre Ib-

,

lummodo illa nlacec, qux rripirationis organa attingunt . Vt iplum itaquo

certiorem redderem , quod promileram, fmlments non in thorace hic,y?do 'vtn-
trt O^eriart fahipfo ftas effe diaphragmate, leta totam hac ratione dcmonftraui . miaio
Gwtui afferam arteriam , aliqua ex parce detruncari , ac tubulo ex arundine..

immilTo ^ eandem infufifiari :. Stathn ambos pulmones in ventre imo conlpicuos

habuiiiMu;,adiexxrcmum ciddem, yisi intefliai rr^exicus habetur, pertin-
gentes, Severius thoracem furgcmw^iar4atipdincvaldecfefccntes,rupicun-
dosi ac plane arionsKlcgantillimi -. --ib.-fi: c

Hoc ita cSc itCufupmtti luiimet digitis ei^lonuit , comprimendo pulmones a,

parce inferiore ad (Miginem iplbrum, qualiib ipfo cft lepte cranfuerfo . Tota
autem
 . . ''
,

71 ALIA ANIMALIA NO Vi* HiSf; NAllD. ANT- RECCHI

QiioBMia tuceni ita le ras habet . Defcciulit a ia thoracem meriti, cpaeiii
eadem pciSoris capacitate ejuoque bifurcacur, &
vbi ambo hi rami Oiaphra^
ma perfoderunt ,fub hoc iapulmones ingrediuntur. Hi fiiafiibftantia fni
kuctii. iubtiliUimi , ita vt inflati veficx quzdam rubre cfle appareant, (edveiitao
men pulmonum Hibflantiam obtinent , &: parte illa , oua dorfum relpicttiat
firmiter adhzrent, ita tamen, vt digitis , non cultro auferri , & a dorlo libera-
ri valeant
In medio ventris vero, fiue thoracis cauitate,
ror nobis confpicnum fuir, fu2

intra caDfulam fiue pericardium concluliim, quo difciilb , aqua efflurit,& cor
fiic erupit ,nocq. ad corporis totius comparationem perexiguum. Aderant v^
ad cordis latera , duo corpufrala tam magna , vt amboconiunda cordis mo-
lem longe excederent, quzq. prima Aatim fronte,imponere alicui potuifl^t
vt pulmones crederentur, niH hoc vnicumobflitiflet, quod intra capiulatnu
cordis hzc fcilicct repofita fuerant . Erant autem hzc corpufhila tardis m-
rituU, quzvelutiduz veficz, non corpora plane fblida comparebant , fan-
guine ambzprztumidz. In vtramque deriuabamr wtn, vna ex dextra
hepatis lobo in dextram , ex finiftro in finiftram altera . Ambat poflea au-
fe riculz inuicem communicant, &
fanguinem in dextrum cordis finum te^
fundunt.
fM' E dextro autem ventriculo manifidlos fiiic in finiftram aditus, 'fine vito in*
tetmedio pariete , vbi vero finifter incipit , craffior tantummodo qu-
dam ac neruofior fubftantia , At forma foraminis manifeftam fe prxbuit
In finiftro hoc finu duo erant vafa arteriofatfobftaniiz, qux vbipaululumu
, inaliaduodiuidcbancur, ^6autemporr6
excordis ventriculo liintegrefla
abirent penetrare fatis haud potui . Reperi inierim , in hoc (pecu diuem illa,
,

oftiola iemilunaria nempe, Ac tricufpidem reforrada. Mirum etiam fuit,quaor'

tum in aquatico hoc animali (anguinis nigricantis inquam,ac cralli veaofI|tA>^-
nuis itidem, Ac rubicundi valde Ac anerioii contineretur. '

fidmimibm diduru ? Hi vero non in thorm {vt fole cla*^

IST^de
hc nuiiim rius patuit) (ed in ipfo ventre collocad funt inferiore, hac (alte in maritima te-:.
b*re ennt- ftudine. C^modo enim hi aere cordi fubminiftrabut,fi ipfi cor minime am-^'
oniM plejantur,ncc etiam cum venis atque anerijs cordis per
merisUs coiii-r.
.

munionem vlUmforduntur ? Cor enim in medio ventre reclufum. Ac petV

diaphragma a pulmonibus, fub hoc latennbus (eclufum exiftit . -

guStum Quin Ac hoc c6fideratione digniftimum autumo , quod non folum pulmo-*
Kren n nibus Ac corde intra animal fuo in fitu remanemibus. cor nullo modo eUtuffL
itioiumve fuerit inflatis pnlroonibus , verum hi etiam euulfi , Ac exttiaoimal,
*'
aerem probe uunen receperiot , nec illi vlla in partem exitum permife- *
inflati,

rint Id quod vel idiotz cuilibet argumento efle potuit quam minima rd;
.
,
cum fidmenit! in tefiaditireffa, per vafa pneumatica,aerem ex his in illud de-f
ferendi wtcreditur,s:onfcn(usatqUc connexio. '

Atque hoc ego philofophica medicaq. trutina dignifEmu arbitrt'^ At UliA.

(fAoUio
P*?opile,qui reffireumit vfim anxie ma^s enucleatiusq. perfcxudiri moUflnut
jjj*;
'"
wftoTni Egp tuc yirginwCdmnt ooftro mentA ita mea e;iplimui. Ac valde ipfifontet?
 , .

IO. PABRT trhrCEr JXPOnTlONE. -. 7*?c

smHt.Videri nimirum mihi,carr^adhzcfitaninnal3:quatiIc,proprer<iQinU|;

f|naminh.ibicat tcrreftrom,& grauiflunum, fibi periculum cJlc, ne m profun-
do maris femper ftabnietur nec diasin luminis aurasemergat , ibu^. ad
,

pus quoddam comorecur : huic a natura pulmones fuiilc concelfos adeogran-

des ,
thorax ijs capiendis haudquaquam fufHcere potue-
aerisq. ica capaces, vc
rit. DebuiTeer^oin ventre poni eos infenoti, &femcl inflatos, anitnala*
aquzfjperficiefullinerc- Non aliter atque pueri, dum natare addifcunt, i

vcficas arre plenas ,

veri cucurbitas eziccatas axillis fupponunc, ne prohtndcn- ^.<1

tur. Ne quis autem exiftimet,

pulmones hos cfle meras veflcas quafdam-
(:iat velim, pulmonurn-verorum , tenuiorem tamen , fubltantiam obtine-,
re, &a(pcrisarterijs-/iniiifliniis, quz in nobis funt, ptatditos exi Here. Neque
tales veucas cfle quales in Sariiriahjfve pifeibus aere femper cumefadz repe-
,

tiuntur. < . .

- Vcrumcnimuerodumitamecum ipfe philolophari loleo , &r^ySriw no-

flromihiq. placeo, hzc interim quoque rubitrcntentiameniem- , Oebere puinMi-
,

igitur in terrcftri teftudine contrario-raodo pulmonem Senoh l.ub ,

in thorace,
thorace collocatum eile quod tcrrcltris teltudp videlicet .amphibia non Hr
,.

aquam non petat , & (i in eandem ponatur exitum ciroqu^ac , tnaricim^i

,'

quoqueadtcmpusrolummodoaliquodUberioreaerefnutur,^ciinc^pcffCcr>. .

tim, quando fomnum fereno czlo,& Iplendenu folecapiarede/idcrati.vT^mic '

enim fuauicer dormiens , diu intuaris fupercie fluitat haudiiubiepulmpiiq '

^ a
follibus aere dillentis lubleuata. Hoc fe vidilTe non modq miUi airmautc >

jUxMJer Nobilis Romanus , eleganrioribus literis , Sf. prudentiz,

yfu vir przHans . &obbotanicu Rudium mei;atn3ntii]imus{red& in eadem,
qua vehebatur naui,calem,&.maximam quidem telladinem a nautis captam,
ac dormientem itainnauemdcpancamfiiiirc,vni pedum iniediis vinculis, ne
elabi pofTet, quz vbie fopore.emerfi,icq. illigatam fenfic, vi m.ixima Si m ,

genti Hrepituaduerfus nautas pugnauit,manas tamen vel pedes dicam potiust^utcipu.

captori liio poH coaiHa dedit . Similem fere pilcationem tciludinun^ narrat
Plia. lib. 9. cap. I o. , . ' i 1

Vt itaque huic me dubiutioni eximere,frr/7rr ttHiuUnti aqdz immerfi temM

quam vbi multum rcluiHanicm , exicumq..qazrentctn antmaduericrem kj j
uftud ne.

facile ob pulmones in thorace fitos cucaitc conitdare czpi.. Quar & hancin. fderapjl
*'
eidi, pulmones tamen non aliter atque, in maritima cll d*dlum,lub diaphrag-
mate ad pedes vique pollcriorcs de(cendore,pcr iniufflationcm tumefadlos v.i-
\
di . Sunt bi cz lubHaniia raxillima, ac meris quodammodo vcliculis, &pclhr ;

cularubtili/simacompohci. iij. -.i *

lam Itaque philoibphandum foret, quem vfum hi iateirellri hactelludine

obtineant. Hoc
lanc perluafilsiinum cuiuiscfto , nijllamJiQmm curp corde
connexionem exillere . Excilo enim corde, adhuc per tubulos tamen pnlmo-^um corde
net iph retento in fc acre , nec pir Ipiiiculz {iiie aperta , fiue czea ef umpen- buerunc ti
te, optime iniurgebani.. Et prius inflatis pulmonibus, corde przfcnte.,, hoc" "*"'*'"*
ne tantillum quidem attollebatur. HabebataucomcaripHolemluam > atque. '
,

dtalloica, ablqucvllo pulmonum mqtu,,)ucaimdepi;cuijrenuacbant.i.j)ef

"
infla-*
 . . . , , ' ,',,:

750 ALIA ANIMALIA NOULCHISE-^NARD. ANT..RECSCHI,

inflabamur ab illa aeris .-ittradliane^ TjUod fieri potuiflfec tamen ab anittioll ad-
huc viuentc , licet capite truncato .rquodegcrliihicpantequam aperiri curare^
ablcindi iuflcramHocaurem huiusimHtne gratia tentaueram vt faogui-
. ,

nem tam arteriofum, quam vcnofiiin probarem, calidus ne aAu, an frigidus in

viuo animali hoc cairtcret . Quem volajiianos eioccptum, frigidum rcpcri,
non 'quidem vt efl glacies , led vtaqui erat fontium tUius temporis^fub men-;
f* nempe Augullo Viuit itaque hocnnimala^ii &jtnfIucumfan^iOefn-.
.

aOn iiigi- gido. Imo & cof ipfum codcm modo a&ttefat fiigiduin < quod fimilittreux-
miiuifi. Vitales autem faste teftudoa^iones haonithorrfpatioabfquccor-'

de ( quod etiam Arifioteies notrit ) fadnteabiquccapite, nam pedes mpuit ad;

tabium nollrum , &
fine eodem quoque retraxit. 'Tamdiuiimiliccrcor ian;

^u
apitc
exemptum Ac menfse impoCtura, vibrame fuomotu vixit . Sed iterum parer-
ga hzc clTe exclamabis, quz tamen Medicinx fiudiofls non ingrata foce augn-;
ror . RcTiqua do ceftudinc marina non addo ,
quzittrt* etiam magnitudinis
libelluni efficere poflenc. ' ' ' ''
'
'
'

"
,

e; ' Adduci iTcnpoifijm.vtcredamhonc pulmonum Ctum,oculatiffimi Arifl._

ttlis induftriam cflugtfle,un animalitam noto prxfertim, & ip(i vbiuis pbuio,}

licet huncnonexpreirerit.Lib.wnim5rdepartanim.cap.6. hzc habet,

Ar*. funt maiorem ttpiartfirium fanguinu habent pdmontm ,

prepttr cal-
/na na tura . contra empara '.Jnni, txtgum fiuum, fed aptum ampliati
BMa
***
' 0 extatmfcere, cUm
"
inflatur. ; ejualu tarum tfl,ifna ex terrefriiits, quadrupedes ompaua^
quisexhoci
JUntfVllitetrttrumi^ afladiimm,tr etterotum generit eiujdem Niii
ebdem' capito Anfhulem dvoc ipldm in (inuaile aut umet, cum ait, ad cordis pal-
picationem nilnl pulmoocs conferre > cum epata in homine fpes rei futurz ean--
dem ciete qoeat,'tHi^M in Acbicintelligerctefiudinema*.
. i' potuit ) cir lexointetaalla a pulmone dtnat,fitumq.-/uperikt tenmt . .

Attanien propius ad nos acccflit Pkmue , qui hunc AriRatelu locum dubio-
'

procul vidit, ic vt plurima commentaria retulit Nouifl alia quoqoe ; in fua .

videtur pulmones m
teftudinc fub diaphragmate totoq. fub tegmine compre-
hendi Lib. enim 1 cap. j 7. hzc habet verba Sub corde pulmo eH , (ptrandtq.
. 1 . .

oflkina, attrahens , ae reddens animam , 'idcirco Spoogiofas , ac fiflulit inanibus cauus .

Pauca eum ( <vt diRum tR) habent aquatilia, ac tatera oua pariemia exiguum , flumo-
fum, nec fungusueum, idea non fluunt . Eudem eR caufa, quare /ub aqua diu rana ac
photavnnentmr, TeRuda quoque quumuis pragrandem,iy/ub toto tegumento habear,
AriSotelct (mf Jauguiue tamen hubet V identur eadem & diuerla dicere ,AriRotelei ,ac'J'l*--

hd<[cri'bt nius Hic magnum in paruum agnolck pulmonem Arifiotcles

te(ludinc,ille .

tamen, ex paruo magnum vbi inflatur ( quod verilsimumeft ) nondiffite-j.

fieri

tur modo quoque ponit. Vterque non multo languinc-

, fed proconfeflo

,
. , turgere quin eum exanguem quafi (latuit quod ipium quoque experientia.*
, ,
attellatur. - . : ,
;
T- Hadlcnus rede virifloteles At quod mox fequitur, naturz minime refpon-
'det . Lib. i enim cap. 1 6. Hift. anim. Cor etiam ait , 4rffr { ulperam femper ;
.

intelligit , nam quam nos dicimus nuncartenam (impliciter, ille venam aorta

cOT
ibidem ) aiifls , cariHagiiuis , /brofisq. rviiuuiu :
i... .ii
*
qaa anutRitur caunmj ^
 . ,

LYNCEI EaBROSIYIONE: .
.73^
dm^mteri* iafUuttr^ mi /UeMTuri wrnntu imummillis emfUtt ; /dlicet
minittijAt in p-Miu/tarihu ammdknim , Ipiritunr cor ftAin ipfnm tptrtum tJ7 .
.

nurinx tefludines , in quibus nos probauimus minime aerem e puU ncciinut

noaibus tor fubire ,non minata fune animalcula , cum P/mio dicat , in m*ri
tldin'tMt 4tmagmtitdinisrttmi,yt jmpafeittwum fmguU ,cafutiutej^*nthabi. '"i"'-
tnbtUsjM^inurinJnlairtmimttruhiu cymbii ntmgent. NicoUuiTrigautini quo-
aue,qui ^masc /t/iitii ex Sinnrnm Regno 7(omam redi jt,aliosq. & viz vitz & i<iui.pri-

locios finter quot Imrmts Ttrrnunu meus fuit) eodem, ad przdicandum CbrL gno Chitui

fU inquam,cum aliquoties domi mez elTet, certo mi-

traduxit, bic
hi aflraerauit , in mari illius Regni ufludintt vidiiTc (e , tantz magnitudinis , h,c infrni-
^uantz eft cubiculum meum, quod palfus eli longum decem , latum ieptem - "
Licet autem hic Gmijt ex fiio potius addiderit , (ciUctt in minntts, cum <i<>-

cexcus Grzcus Atifitubs, hzc non habeat, nihil tamen impedit, quin hoc Ari-
Hotels Tolaerie V dicat ftatim , in grandioribus animalibus fpiritum ab
arteriainflata in cor fubire . Scahger hunc locum explicans, hoc Ariflocclis , Sc>iigc4
atque adeb totius fcholz mediez dogma ratifsimum habet (Hfufiaril in cn .

'Jimittitnr atr , ait . Jfnid tnim ngtrtt in nutrU nifi prorjnm /nbirtt f 'Torri sUera
rAU^ifi-Noneget arterianortndrifiigernndnnhtxnngnuefl. Frigidnefi Jisndtn-
ri . Cor tnlidnm . Igitnr tgot in^irstiont . Ium Mentione txontrtt /e fumitV
Sed hoc Ariftoceli ftatuifTe no fatis eft, vias quoque cap. 1 7. & meatus docet,
nibus aer in pulmonibus contentus, ad cor corriuetur . t quoniam limpi- <'< **

3ibre hic Seatigtr oratione mihi vfus videtur,quam C/4t<,eH potius latina ver-
ha adducam , quz fic habent. Meatur sntemcfuin cordi in ptUmontm firnnt, f
tfoodtm Jcininntur modo, quo arteria: arteria ^
totum peo pidmonemaffi^
qnnatmr, Suntaulem in partf^dit Juporiorii Noqnt 'verovnur communit til,
fed inter ft eoaplaii recipiunt f^ritum, quem eod ter cranfmitiunt , Atur enim in drz- ^
'
troint fiaum t iihtr in finifhnm meatum Horum nifi fallor , verborum hic efl
fen^s. Non communem vnum meatum effe, qui aerem ex omnibus arter/z .

afptra fiftulis recipiat, fed anaflomofln fieri meatuum, ex corde prodeuntium

in pulmonem, & cum minimis fiftulis artcriz coalefcentium ,
hinc introire,
aerem, exire fuligines. Verum hunc textum declarans'^^i7;. fJiphus icaj
concludit . %Animaduertt tamtnhac, qua' dixit de meaubut de colligantia mea-
tuum, ejfe oblcora , nifi per diffeihonet ,
qua 'vtfu confiant , innotefeant Redf e pro.* 1
.

fe^to, przterquam enim, quod Arili. hic vult aerem ad dextrum quoque cor-
dis ventriculum deferri, nulli vlui ibidem futurum: fcdlioncs, mihi credas, -nimoruc.

quam minusobloirum hoc axioma dilucidabunt . Quam enim anafto- feViode

nihil
mofin non detegit per tubulos imrulus flatus in vafis minutiftifflus , eandem
,
minime fcias,
per diligentiffimam etiam feiftionem manifclfettum iri Sic . i**'
'
equidem mihi fzpius , hoc folo-infuftlacionis medio vifa fuit venularum Seat-'
^rioIarum,in plexu choroide intra cerebri ventriculos entfeiiie, fubtilidima-- -

liihsfymphifis, quam truftra qiiamuis faberrima diftsAione indagare quis

potuiflet .iiJ:

Necinooeat quemquam communis obicdio in mortuo corpore omnia coi

occbdiofcula , ideoq. aerem pepetrare haud poflc Faiium id efle ip- .

fiufmet
 ,

ALIA^ANIMALIA^iOViE HISP.^^ARDI 'ANT. .^CCHI.

73 i
,& vp^-
iiufmetpiilmoius per tubulum intlaja mretnatuinefaiiiooftendie
'
laxutnartcriolarunKj. in cerebro nunutjtfimarumreferacio.
- Necdumhic quiciiit natura, qjux in alio quoqur Arifiotdi fiU< fup
fccwnat
Nwit !* dogmate . Hic enim hoc ipfo & capite & lib. 7. fupra feptum tr^Jparfim fw
pulmmihuj iiibfellia aflignauit .-Aih pnlmMcfipim* ait , tr<mlierfim
ilotrii eft
prdcordm cinHum Nos tamen in tcihidino tam

quam'roarinaiConcrarium demonftrauimusti Mirw raehercle,exer.citatifliflM

pofliftRo jn pifeium anatome KtndtUtij manum hacnonobferuaflc, veifcUenjM.cWyF

MtaoM I ipium, quin lapfu maiore ruilTc . Hic enim lib. i de pifeibus cap- 3, W
uihdine wawnfi /unt , f3 midti denfitres ,
**
e
breriuuic ffidntibms, tit vni tum atimtntis htBa < tenno*
rvt ofimr tupte tnator copia,
reijd totamn ftffetfer foramiMsU , qudtrtrmmlocoift fifs-
fi femus ivfwmmi ,
riere roflro habet , quibus aquam reijtst non aliter quam delfhmi pfr fifledan* I^r9f

ftihic Ari magit hoc ipiiim ab ArtHofoU, quem Afinddftmtcw

communenapraceeptorcp^
ncgleda autopfia Iccutut eft, ftatutum fuifle . Curo etenim AfiB- liUjscap^
nra ffdu)
8jg.de partibus animal, dccreuilTct quadrupedibus ouipatis oronibusfu^!?r
fiim effe pulmonem, & obid yeAcam illU decllc , excepit tamen ab hac
teftudinem marinaiT] . Zfefea enim omma carereyait iu/effa, fifies, penna,
& cprtice 'mttUa , tum propter immeris efittjnptt exiguitatem tum qma quaptum e^
,

crementi contrahitur in ea tfja aJbjummr,ettfipta itBudtpe mter cemeata, im hlff/eim

\ tantummodo natura taQrata efi., (^uitu rei eaufitfB , qmsi marina teliudiues^fulm^
nem hakent carnpfum.a Jatsgmneum fimUam buhule,terreBres autem prepor/ipumOj
ierem fiperfitiet etiam quia obteuta praduraq-modo /dlds tfl, facH ne humor dtffiaxia
,

eu^orariq. pefit petearuem laxmrem . .

* " ? '?

Sed idem
Koflcm hiccadcm ego^floitWlffWexciperecampcllationcjquaisin.A^r^^

inuchicur, quod hic fplcncm admodum eotignim ia.tcftudine lucaw\K

Slie**
AriBondl (Jetc poiucric . Renej autem & veficam. videre non potuerit, qu^ Uitad??
ineU,

le negauit ^are inquit J^pndekiiusfcumjmaurem

int^oiquameuiufdam hamiii
* msauthoritMi fidem adhibeam xafftme itjlu^mhuartamt,^ 'wfitam manifiBarn,
eu magnam &
renet tarmfis hab:iv .ffPpe eeBej!\\ il^imd (tdpme i^^\^<^
oculis fuis in tetreftrifcinftrina , ,54 haudjdttbjellumrUrteftijdinibus
vius

in his pulmonem non, denikm 34 bubulinum, ied flaccidute>'iic.tcnvii Iqpitam^

tia pratditum reperiffet,, :
v
,
.5..;.'
. ,
u
^liipi , . ,RetMft3itmr mpdd.ad ChtmaUontem , .deicuius
diuuuna abppjni^aUf^l^
*bftll^tia,3tJongi(rimobominumqu5rUndamiciiioiPjex.iuniprihwffi4\Tj
TOtlwniV
Jro^ul- tis, ac fdiiloibpbb varie VJwij:phd<dbphati funt .
QuorumPmniufn opiqippqfjj
*
cum cumulu ynum (Spngefletii a 5e peripicaciflinu ing^m)
in 5

kinir de mmauctit atquB wplawwerk>Brm*M do^ifliwis quamorlibi^rflfi

Sm ^ qua diu viuumi fiue.alimeuta\.w\%fkoiPtXi metini abltgo ,
quiju pmr^
m
SSJeU.*! aneat .

[uarum AiidkorU^fum , quem.ptppedwm pt*J,<?!commitm?'Cf>fJ^

in prioribus duobus, egregium ingenij fui ipccimen exhibens, viiliinrw!T*:*W>j

ItrifconfultkoWMabMfimMiapFrAniiQ^nftdetit., Equidem non pluriman^nn
foluromQdo.bfli^um Qkim iVjJiftiAtrfdittmfiiut^^
 . , .

IO. FABRI LYhJ<^EffeW&sW<bNE. yjj

& InfeBorum plerorumq. ad multos etiaifl nutHM^nti carentia, lam feri-
ptis & experientia certa eft: fed miram & iiifblentem candem cjuoqne in ho-
minibus quibufdam, tam noftris, quam auorum noflrbium temporibus ani- ,

TTiaducrfam fuifTc ridcliilimorum monumenta hUloricorunn- nos docere pof-

limt. ^

If ippotraies nofter lib. de ii*rnih$s ftu ftindp^s probitre Voleils hominis vitam Hipp.r^
feptem ditrnm numrro circumjeriki ; ^iitotitthus gtniMaeitts ad 'Vterum ptrue-
mine mor
mtns omnia acquirat quacuntjut tx corpore ipfi acudert par fit . Id ex hoc quoqucj cileceolcc*

fShte deducit .
^od pleri^uednktem it* W/ fiw fipitm dithus nil edere aut bitere Va~
4'dni ,m his morinntnr fij^ai eos fttperamtit , tubtiomimis tamen moriuntur
. '

14phauUi etiam ne per inediam o vita dilieder*tta,ftd vt comederent bihtrent per- ^

~fo^(} funt : veram venter non amplius admittit leinnam enim intellinum in his die-
'tioJ coharefeit ,
eputbuf etiam ilh moriuntur .j i

' Quare mirari fiibit tam crudeles olim quofdam medicos extitiiTe ,<juoram
Oal. i.Methodicsy. 6. mertainic, qUi Dr4iW(rMrwM fcftam introduxerunt,
^cd non nifi tcrtio exadodic xgris feis eibosprimfimexhiberent. Et Cor- mu"sc^
mcUms Cclfus inter prifcos illos fuifTe
Qmni alimcntoabllinere sgrotis fiiiS imperitaDant
memorat, qui quinque etiam fex dies. ab f""
. Eonge mitiores & indui
& ^
'centiores funt hodie Medici, noArrprateipue Kffoidat Quamuis Neaptluani
hos ipfos ceu parcos adhuc calumniencur. Quare ^m ante plures iam annos w Ron,a-

'fitapoUm vrbem pulcherrimam vifum , iuiflem &

a primario quodam eiufdc
'Medico ( claruit autem ea prsftantilfimis femper &opulentifsimis Medicis) >

libellus dono ihihi oblatus fuilTct, de modoabandi agros in rvebe Neapolitana^

'hoc mihi circumdantibus nonnullis iunioribus Medicis improperauit . Ve-
is

lim hunc legas libellum, difeasq. ait, qua ratione xgri finc cibandi, cum voshue pro
Romani Medici Uncia ac tenui nirtlis diatta maiorem atgrotantium veftro- Samaiu'ir
rum partem perdatis Tortam, tortam, hoc ell cx carnibus contufis (iiccum ip*.
.

fis praebere oportet , & liberaliter magis egregieq, nutrire. Ego longiori non
efle locum dilputationi concefTum aduertens, cum eidem, om-
ceteri ridentes
nes applauderent Bene mones, inquam, mi Domine, & magnam libi gratia,
.

quin forfan llatuam quoque ex auro Philippeo 'Neapolitani tui, pro tam falutifc-
roipfisdocumento relido debebunt. Semel profedo faltem , dum aura hac
fruimini vitali , vobis fufficienter & beneeft comedendum Id quod integra .

dum fanitate ellis,haudEicicis, cum vix 'illo lOnc cibo^c]u3tTi iraJ^c^^{yoskrM 0r io*

vocatis) viditetis. vtquifsimum igitur eft , aegrotis veftris opimiori ma-f,Ntij!g^

gtscibo prolpicere. Atque ita reciproco rifu rix* noftn, quse null* erant -

lolutse fuerunt. Veruntamen pofle &: mori &mortemeuadcrc, qui feptem Motmm^
dierum (patio inediam etiam in morbis periculofifsimis tolerarunt , egoipfc.; no polTuht
teftimonio fuffragari pofTum Ante annos viginti trcs,ad Nofocomium noftrum SciunTi
'*
&
S. Spiritus '\n Vr*bc ptrlatns fait, qui mania percitus, pe nem ambos (ibi
'tcfticulos ad vnguem abfeiderat & cum ad ripam Tiberis habitaret in idem
, ,

flumen & ha:c & cultrum proicccrat Qui cum non folum in (uammctipfius qu
,
^
po fdx
carnem iniuriusfuiffet , fed in Deum quoque ac Diiwj eius, contumelias iace- dk.&dcci
>ctt rcprphendit ipfum acriter
,
qui illius loci Pr<r dicitur , & num Symboli no
toabfttouic
 . , .

ALIA AN?HA^ANQyAE,HIs;>^NARD. ANt, ^EgcHI.

articulos vcracucr crederet, qbwftftbwur
Credo, iuquicbat^Uj
ftri
qnmia r <r?4 ^ * fi* fi-^ ^ non^mn ParM .,

ii*c ,

hocaipplius credo, quod niC querneo cjcemplo a

kiplum caltti.
Hpc eft, at
paucos certe ita
uerit, regnum cadorum ingredi non valeat , Cui,,,ego, atqui tu
focios habebis. _ r f'-
nep cibiira, nctf pottini vllum allumput.
1 Hic.deccrt) integris exat^is diebus ,

in faciem prabcnttqpy
Quin etiam vbi per vitta ipfi.aliqui<bi6SctVW >.aul
cxpuebatjautdemdoftriiprouofiatufioivflmim id crudlabat. Redierat
cni^
Hic ineia ingciitem illam-fenguitais atteaioii venP,profufioncm , ad mentem
&
^
nioremj & Ic ipfiun, tnrpitudinciiiSi, &.vcrtcundia du&us, inedia interfice-
Vndecima demum dic perfa(i ipri.i vt vitellos ouorum duos
re cupiebat .

alips capiebat . eqwnti-

Ocef dic femccets.qjjod faAtUtai.Serpoft bVwrcadto dieibinos
t&T. bus: porro dwbus.pjujwcibwir^e pauxillum vini, forbere perrexit . Pfic^
*dejc
\ malepjiina verbdie.nPtaie*,vi4afire,-<^dpmP***op^rlanatumrPi'!>
ftinataiUa inedia obijcv:, > r >. kh ;
^
.
i a

hmint-. E regione eiufdcitat^iplocortaijfrmiPi** quanta meaiub cum babu*>

miris vexatam, fyipptomatibus , nunc
ep^cplia ,.raopo
peteuiatta' ac vetulam
fucculsmuibus, ppr-
iecimdle-
catapHpra, Um
JetHar.gPi niOK fingulubvi
.veqtriculi
ponnifi ynicuni oui
pSms"! rembsq,. motibus agitatam i ita vtvpdcciti* dierum ipatio
cum
MouiuHf* vitclluoj forbuerit..,;,Q*
ingenti yexarefur, & aquam auidilsimepe-
fiti
**
teicr, ori qpodus. admoneret, banc taroeta
ob coppulfiiiOs Homachi moturae
r4/flbp,oenaatic^,
V : : gufel*,amremtranfglUtirehaudpotuit,'.Dixiffes illam
MtOaid^- ait, -j
quterebat enim aquas Inaquis, Siquidem is ,

Q^c, 8{ vcrficuli rpifercul* jlli famln* quadrare poterant

. Oraq. rvUna moHtt idtnHHUj. i dtnu ftuigat,
Exmttq. (ibo deliffum guttur $ttani >
-u
ex periculofiffimis illis accidentibus
,
ommbus , &

Euafit tamen Dei gratia ,

pott, pleuntide laborantem

continuo vndecim dierum ieiunm,quam biennio
feliciter denuocuraui. ..r' ,

modo plurima, fcd vnius duorum, quinque &d*r

Ucn re- Verim non his fimijja ,

duos producam, ad
Jurillirf dedm menfium abftinentiam.quin ad annos quoque
ad duodecim durantem , vitra du
& ^
adpinr
4|ai
^ qgatuor fimiUtcr proteniam
demum protraaam.reperics apud eundem
lSr^:'ftuporcUitabis. Memorandum hoc fadum
,

cll,
&
fic

cum quodam anitni

'

'Bruier (Ims vocant ijdem

ob vit* tranfa^a: (anaiinpnram &

h^c ,
(

in veneratione habent ) po^

Memorebi- /u/eepios ex coniuge quinque liberos, lura
Itingef^ hM
aunopne (ihjotuq.df-
liicSi ab opfido fihtariam rvitam ageret, peraBc detin.equinu,
legimus Hunc Vt Ueatorum catalogo adfcribatm
b&s tefferit Vt apud Eboreufem .

vixit,iam Kom* adiiuitur, proau tU

ConSiantietifis, in cuius Diocefi is
toa&lai'*
qu* in vha, & poft mortem edidit, miraculis . - '
r
tajnporiKo-
( Neque hic confaScinare placet,- fingulorum opipantiutn , $c
 .

' lOrHASKiaYMCEI EX^OSItldME. jif

'^'iqcdiz caulas & argumenta dicentium (eriem , neque fub incudem reuoca- virfiT^
fc, quas de hac re difquificiones idem exquifitiflimc examinat
animalia videlicet &
homines illi interea , dum alimentis abdinent , infpirato inedia i
alantur aere? an exhalatione magis per aerem iparfa? vel pituita intracorpus'*
ante congeda ? aut fucco melancholico potius in nutrimentum poftea ceden*
te ? an pinguedinis colliquamento ? an languinemenllruo benigno tantifper
In homine latitante ? an (It diuina: virtutis & Dei opus, tam longa inedia ? an ,

ad Angelos, Cacodatmones aut aftra redtius referenda ? num fympathia fc in- - , ,

" '

aiiuidualis proprietas qua;dam,ec(la(is,cataphora, cutis conftipatio hic aliquid

valeant ? aut vifeemm conftridf io , tabes, atrophia , ventriculi ftupor dne itu
<au& ? an pharmacum aHumptum hoc poidt prxdare i an demum hoc ip(um e,

onfuctudini (It attribuendum^ ? .

Hocinterim haud debeo, eundem LeVrtai nullatenus permittere, ae-

fflere

rem irdpiratum in alimentum cedere Quod alimenti requihta aer non ha- <>.>
.

beat . Nen Ct tangibilis fcilicet, iapore careat, nec animatus (It, nec exanima-
ta de/umptus , & proxima careat potentia ad induendam animam Sed neque .

-snrxtum perfedlum (It, quod necelTe foret, cum ex ijs nutriamur, ei quibus
condamus. Et cum hb. de Corde, alimentnm intra cotpurretin^
a-i velit, aer autem infpiratus denuo expiretnr , hanc ip(I quoque conditionieoi

deoflTo.;;, -

Ad
neque (piritus etiam folos, licet retineretur aer ,ab hoc ali pugnat Lic^
/M* --Si dicar(7ii(ea placitum hoc fuilTc,fpiritus nutriri &cibari aere, ucin.ope- i

tcAervpefmmm videre eft. Refpondet , Gaieiww communiore infitritionis

.qrocabulo Tfum , adeoq.metaphoricc & zqukioce locptum fiuiTc-j Quemadi
4neidumJr'ir|/iaquoquefecit,dum:i.^ne!id-aic. - !
7 srjrlr-:;!.

Jfmm pfitma<znntmfiritMt,fe't/efiituren4ri-y'~A
'

Mtherii. .....c r.
'

;ji
Waiti neque aerem pofie veni in przexidentis (piritus (ubftantiam vult, quod
c(Iet;eo$ alere,neque in nouos piritus commutiui, quod proprie generatio fa-
ce^ quod fieri tamen pofle G4(eaeplacet,EI(vre difplicet Et quoniam huc per-: .

jaeiii; atque Ucetum meo egregie faucreparadoao cotnperio, quod eft , ex acre uetauthui
in(pruogignendis in corde (piriribus vitalibus , nullam pffzberi matcriamL.
f bde
cumhic illud minime ingrediatur. Operzpretium'c(l., philoiophiz Cc
: *
artis duo culmina ne>&tx, AtiRettUm inquam & Hipfotreitem iplum .in chea
, ,

Ccum.produocre^ &
qoidip(is animi de hac rcfuerit, eit di^ 'hiVrrarcfccre;,'' ac
ctmiShtsBqua lance ponderandum proponcro. ;n , m:, 3 o} j ; .

Hic itaque philo(bphusprztendicvlw/Z#rei capi t, ^ic-re^nuione i-mniipe

nrrBd rtffkiaoontm fieri alimtnn gtmiti, ejtufii-uiUr imernm (hoc eft rpiticus) Utur
*
qmuuigni /uccenfa,yelt forne in{pit*tunemefd^cuuur., abj<di
t fer
,
'
reutricdtiene firai fud Juperfunt excrementa per expiratiottem detrudataur.,.fi
Tflititemq. calorem cK aere cfuem ex altmtnto mmiram ex fatigmne fuwtaa^.

ejfe fieri , ,
^icimeie, O" ignit imiemi notmue fi/iritum appfSanr;-
ealorii ' .

autem verba, nifi candide explicentur , vulgari Medicorum, ^c-:

fitfpocratm
aorHuppetias adhuc feneyidontur . In libro enim de fiatAm ,Amimeauitaei
'
Qj q 1 corpora
 . .

jii ALIA. ANIMALIA NOV> HISP. NAm'AtW.i RE^I.

t frB rCorper nutrimtme fuFientari inquit ntmpti ai , prtm. CtF j^Uk. SpirHi
:

ivra incorpore animabs contentum appellari flatum , exxra corpus dilpexbu*

efle acrcm,qui maximus Iit in omnibus, que corpori accidunt, & audior div &
iniiius- Acccditcxlib.de Alimento Htpp. adhuc clarior iencentia.Ad9)jf.in*
quit,ci)nrrrim corpeh limtntH trtAtt,rthqHa omnta idtm. frtnafmm abmtnti^u
ntK(,tt4ns,<is, guttur, pulmo^ f^ nt$^m reiptrtuio Prineifniwt altmtnti ti
.

ficciitSi gtUd, venter. L/ermn mti^mnt ^

prtmordjalt nlmemu per abdomen VmbiUcnt.

Illicitur "tHucufqoccx fJ.ippocraiu authoritate deduci videtur

, Ipiritus acre inlpuaro^

ceuvtsroluo pbulo rsutriri Sed quoniam hic eodem opufculo, paulo ante
.

dixerac.^-^iflfrsMM^M* alimentum ^ fi nutrire Ma pottil, nomen eFi aFimentum,nan

duplex vn&
ic, aiiciun & Tts eE alimtntum , aom tumenj.. Oblcurioiibus. his verbis dilucidae
gpits ; ppttj ^

foionomi-
j priora
Licetur Duo nimirum apud Hippxratem alimenti nomine infr
. Vnum rcucra cumaiutriac , alimenti nominexe & opere dignum cft :

~ alterum cum verruon alat, fdlo nomine contentum efl , & zquiuooe alimcni^
. tum appellatur. Hoc iu iiuelligcndum eflic aflerit... Cum cibas &-pot(is coo-
iefuent viuentis flibilantiam, re ipia.przflant, quod Ariiieules abalimcnto re-
quiri;, ic Hippocrates opere ac rc ipfa alimeiuum nomiiut t hasc cft vera nuc
.

iricario . ^d quam cutn & hdc requiratur , vt calor contemperetur ne iplius

ftusfubita acvehcmcntiruactperationcoonlumat humidum, huncautcou

rflum aer infpiratus moderetur qui vt ingreditur, ,
ita egreditur propectea.
,

hitnonoperc^fcdinbminefoloabmentumvocatur.
i

ejntd iei rqAtque hinc ert, quod ait, per pulmonem (quod etiam per nares, os^

gattnr,:rreliquamxeipirauonem fit ) coatranum torpori alimenium-trabc. Non

^***
cirftwi^ autem ftr oj, gulam ac ventrem deftrri Quali dicere velit,pulmoncm
i-i- attrahere contrarium alimentum, quoniam acradcontcmperationem.aillus^
qui in Tpiritibus refidet, duclus, contrariusdicitur, quoniam calorem refrige-
rat: qutcquid enim excedentem quamcunque qualitatem rcmutit , id rcifte
illrcoutlranuin ftaihitur. Aftcibus:& potus, cum in (ubftanciacorpons.vcrCi

dcbcantjifunt idepraplum cmspusiin potentia, quemadmodum fauguis citpo-

Cibus & t^nciacaro^ihccfrfii ipfi antequam concoquantur vaclucorpoil
cibi ac potus,

ti dtflGmilia dkanturr.Tamcn ftuo ooneocli.fiuc nonconcodh, merentur ^cti

abmeocinometi, quadrcipla tale cfle polii nt. Sienimaer quoqycinlpizimt

HippocratUicatentia. commutari valuillcti non illum vtique contranuraalif
mentum dixifiecy flet lim is potcftatelpiritus Vitales , qui corpori lirqiia-
quam liint contranj , Icd ad eiufdcra conllitutionem peninenf . Qgwfzqniv
uocc tantum erit alimentum, quo fenlu,alio loco, Hippocrates , vbi denciocL-
pi^ videlicet, diierad , Atmeveum calidi frigidum efi. -cj; ud 1 .

Ego hanc Liceti ingeniolam explanationem non modonon repudioiled

babiu.etiam vinis amplexor Et tantum abcllc autumo vt aer Lnfpiratu^vol
. ,

wo pii-
^ vgi in animalis vllam corporis particulam conitcrci valeat j vrquafi

tionf
pronunciarc aulinj, nullo evnijuam tempore vUam aeru atomam , 'vel in a^usm , vti
mincixtani tn ignem , 'vol vice verfa nfuam in sMrcmfquod ftrenue catneu a pleriique pbilx^
Iophorum,Pcripa(eticorumpriccipUc(ch(bspropugnatur)rwissf4 frmjja,
pUeicum hoc sucum
Poflcmclariliinaa ad cacrubaiaiidum | arga-
.
.v-i . . menta.

. Coo-.
O
 9. ,

'10.
6i faltcm non
FABRI LYNCEI EXPOSITIONE;
dcmonficadones producere . Veruni hoc alio a

me
m
loco
iaxp dlin vnaex meis pr*le<aiwubus, quas tempore ftudiorurt
raewationis, hoc aaflta k^iianeo
ir\ quotannis, pra;mictcre in publico
^iSHffimorum conlciTu, & lUuftriinnaorumcorona virorum,eram foiicus . >

Hobinterim, ne porfus nihil dicam, atquiis^biledtorprfuadcat. Quod

<B -vHos exftarc c aerem ih aquam couertendi modus, is dubio procul elTet liim-
im aeriscomprsffio. Nam veluci,fi ita aerrarefiat,vc amplius lub forma acris ;

onfrilere nequeat, ignis efficitur, quemadmodum contingere aiunt illijfi acc

vempii gratiadnvcriilicem ac chalybem interceptus fabtiliffime attenuetur^
(tcignrs euadar.-iQcvbi adeo compingitur,adigitur, colfringitur, & incralTatur,
atque in locum qucndam,vbi'cxitum nullum inueniat.arcliffime compellitur, ,

a^rede.ddinct, & aqua fiet . Id quod exiffimo in nubibus, ex mente iplorum,

lyfimcnirc , quando acrem in aquam denlatum guttatim decidere credunt
7vvMcfe^yrricnstv^ZHnctmi)Vrl>iniu, quoego fimiliariffime vtor, {ubtiliin* vinccniia,

.ptih lui ipeculatu?nie,& dexecrrim^lmanuum operatione nouo plane aufii,an-

fc bos quinque lucnies , in hacipfa inucnit, qua ratione
dam manuariam fabricarer, qua: globulum ex argilla duriffimum,aut glandem dim pnea-

ctiam plumbeam ea celeritate, impetu & violentia expelleret, illaq. ferme

, feci; Romj
omnia prxllaret, abfque vllo igne & puluere fulminali , fed fola acris dynami
c agitatione , qux prxfiare eft folita;vfitatilsima nobis bombarda fulminea & pc!i?,urma
*
igniuoma didla . Atque hoc inquam,mero fit acris in illam c6 pulfu,adadionc,
& vt credere par eIt,.conl}ridi:ionc violcntifsima ,
quem ibi ad vigintiquatuor
plurefuc horas detinere, iecumq. hina inde de^rre,& ad libitu poiica,data aeri
via, glandes illas explodere, axqi ad fcofuim quam diredtifsimc collineare folet.
H.cs,quz dodos,iDdo(!fos,magnatcs aeque ac idiotas ita in admiratione rapuit,
Vt cateruatim ad zdes ipfius quotidie pcruolenc hoc arcis miraculu fpedtacuri
Sunt vero multi, qui primum inuentum & excogitatum inlirumcntum tri-
buunc, &
merito, h. Sapttfla Porta Lynceo , quod etiam fuz Nat. Magig 1 li- ,

Erum non fegniter legenti clariffimc:patct. Eciamdiu retulit mihi llluftriin

"Trinceps Caftus nofter
( qui apud hunc eundem PutMi antequam pene ztatis
crepundia reliqiiiflct, aurpicatuselHeucrionimfcientiarum primordia) cui bScreS
xuro adoiefirentaio Auditori fiioxlidlns farrx.fignificauit , le inucnifie & expor j^cotorf
fuiilc ItbSax Tonmato/agia modum conficiendi non Ibliim Sclopetu pneumatu vonturab
cu,(ed & alia fimilia fine aeris aut ignis auxilio ; Ita mirabilia inuenca huius in
-pnini (cienciarum genere exceilentiffimi Viri) velur/upcrius:quoque cum Te- !*

commeraoraui , a polleris fidebter praxi commifla fiium effe-

lefcopio accidiilc
lu quotidiecolcquunturiVc vt ea initio multis vifa hyperbolica,ac vclut a tu-
multuario philolophantis cnthufialmo profeCla,impolfibilia iudicaca fuerint.
Atqui nunquam compertum fuit, inclulumhicacrcm in aquam rcfolucum
auiiic quin hoc diligenter cfl annotatum,
. quociclcunquc in loco humido , vel Ji"
lubtcrraneo, Vel vbi fontes &; llagiiantium aquarum .ellenc rcccpcacul.a , aere in jqujm
Eombarda (olo fine glandibus impleretur, &
manus foramini, vnde erumpere
incxplofione lUe aer lolet , opponeretur , volam manus paulifpcr quod mihi -t-*
qUoque contigit, madcfadlam fuille. Vbiauttm.eadem bombarda aere ia.

aperto
Qqq }
 , . . , . .

7ft ALTA AIM ALU NQV^ HISP.NAILD. ANT..RECCHI

apeno loco , aiu {^laribiii illuftratbraiiijs , vitpmbaK]. c>bidiinasicatence^
oneraretur, humidicacetnillamminimepoftyigind etiam quacuor horas ae^
maduerlatn cilc .. Quo (pario 3c ampliore paubiium pncterlapTo, nonapli)is
ededum aer tile inclufus , in czerudeadis adcoforcucr^loboiisfirxlbrerdiotj
non quod in aquam is^bicrici rcd qiidd per porosforlw etiam orichalci j ex
Etpiritruc quo yc/cptMahocroicdm.eiicojifcdDm(cilonimi(r/b0(iteftepr(W3tiS(te('|j
t^icacr] ftt>ei)ilis]&c per
occulra commyraranim fpiracula expirauetic-. AmpUus qoid
De:inur dicam. hic
artifex in fontes qoofiiam portatilcr,vi,aens maxiniam copUdlim
tamen mw fic Icx ac oto dicrum fjMtioibi detracc, cui vbi laxamenta data hteiintj
Ito toin mirum,quo impctufaquain.isciaculctufjfcd quod hic interca in aquamal^at*
[?fi"ci'ofci^ nec vilutn , nec auditum eft vnquam . vroj/s-

Hxc bom- (i autem pars, ac veiuti ciflaila illius bombardx , in quam aer quali per &
pu duode
phoiicm compellitur, longa duodecim tranfuerfos digitos, & lata quatuor,qo^
iei plui _ -eaiidcm duodecies multiplicatam
r
per
r
impulfum,ponionem acris recipit,cuius
nem, qna
, , !, i .
/i . ,i
nararaiicer limplicirer, pcr Ic, 6c naturaliter capax cit. Non arbitror protecto , in vllaut
arctum naagislocum,* comprefiius aerem compingi poiTc,
acris regione, in
piuuiffitv, quando cx hoc pluuias generari aiunt,' . . . .

acrcoftrm (um rmt there tot9 *

gi videtur.
TuTUdu4imheraqua,denjisq,ntgtrrimiueutpTK,
vt poeta Latinusloquitur , cum acris regio fit fluida , flc mollis vt ita dicani.,^

nec parietes habeat aut ligneos, aut lapideos , multo minus metallicos quibus
,
tam duriter aer, veiuti in carccrc quodam dcnlatus concludatur. Neque hic
frigus non frigus in actis regione ex illcns , mibi obijeias quod ad acris condenlationcm
,

& aqua: generationem plurimum iuuopid'.Nolfrabombarda in media cru^ &

n ex aere diifima hycme eundem cfleCfum pnelfidt,quem iam in zflateexperimur vEc
'
videmus in Ch ymicorum ergaftcrijsd^ifiime vt ipfi bar barc vcpcat
fuperpohtum calidilsimam, vt ne contingere quidem manibus
rei difl: illandx
abfquc harum Izfioncoilud valeas , & tamen quod ex re fubiaoente , inibrmd
'

vel aeris , , vbi cb pcrtigerit , condenlari probe & pcr ro-

vel vaporis^fccndit
(Irum in aquz forma delabi confpicimus. ,i V-

Pioeebie- Harum vnahombardarum potentiCf. ffilpanidrum Regi, aliiP^amd

fuit hinc tranfmiffa. Curauific ego vnam fabricari pro SerenilT. iMfddt At-
Uri* chiduce tAuHrU Principe magniflccntifsimo, & benefadiore meo muni(icen>
^tx^uibuf tifsimo, rubicdfiffimc femper a me colendo
prpjipui.
Atque hzc alio fine i me adducta non fuerunt, quam vtpartimind^ hoc
niB^*nth^ paradoxon meum, nec aerem in aquam, oh hanc in illam verti probarem; partii
attificis huius amici mei nomen immortalibus , fi fierli me pofTet , chartis
fb- confignarcoL,
srddenda Nunc ad colotcs quoquc effet tranfeundum, in quos Vertumni inflar fe mu-
varimodos hzc bcftiola , vt inde prouerbio hominem verfipeilem & va-
notare velimus , dicamus ChamaUontemutahiharemeffs Et TettuUirums
hMdfflk1
hmum Cii hbcllo de TuUi (cripfii, proprie Chamaleonti
datum efle , quod vulgo fertur , Je
axioou.
hoc enim animalculum , fi Polypum
ludere Tarandum excipias, pend&
Iblum in fua pelle, dum varie coloratur, egregium hominibus lofum exhibet*.
'
- l 'li Verum,
 , . . . , , .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE, 7^9
Verum
, fi
vllo in axiomate phyfico & mathematico infcitiam meam pro^ Fjfmirii.

vncjuam fui (ego enim quam pauca fciam,multaq. me fugiant, & pluriJ
fcffus

mos focios habeam, qui multum tamen fibi laperc videntur, iam toties incul- fua.&pio-

caui ) in hoc, illam qua: de coloribus eft , audader omnibus denuncio Noui . briofc
equidem, fi qua; a philofophis circumferuntur, fub ratitmi/ineitJem ieuocen~
tur, & exferimeniorum malleu probe contundantur , haud diu fubfillcre poflfe.^
Si prascipue a quatuor in mixtis perfidentibus elementis didf is, ( quorum cuN
libet, fui quilibet colores attribuuntur) hos cofdem venari voluerint
i & flmmbum folum, pro diuerfa tantum diged ione, coidione
Solus Aitratrius,
& alia quauis chymica elaboratione quam varios quatio & elegantes lortiun- mm* pia
,

tur coloret ? Flumimm vftum enim modo virelcit , modo flauelcit , modo citri-
num, rutilUm., & cincritium euadit , idq. ex (ola Ixpiflimc contufione contin- <

giif.. Ita vtperluafiinmum haberes, toties iam formas liias vtrumqucinno>

)

uaiTe, quoties faciem & velfitum externum ceu laruas qualdam lingulares ,.m
totidemi cokuibus rautarumi, & in idem tamen
plumbum fine qualitatum, nc>
dum fiibftantia: nnxa , & in eundem afiferrnrwm Icu argentum viuum, quod
inagls quam Ch^maltan
Omnia trani/irmat ftfein mirarul* rerum Meroiriui
''

pauxillo artis auxilio , imo fua Iponte poftliminio reuertuntur

- uAriRoteles nollcr z de Hift. an. cap. 1 1 Aiutat fuum colorem (Jbamaleo , in-
. .

quit , inJUttu Et 4. de part. anim. cap. 1 1 . ad metum hanc colorum variatio-

.

nem refert. /7 ait, omnium ouiparorum pideslrmm tenuiJfmufChamedtoi quippe Armoc.ni>t

,

^ui omnium maxime inopia fanguinis rigeat . Caufa ad mores anima eius referenda rc vidrnu
afi, ejua nimio namq. metu multiformis eficitur, metus enim refrigeratio per inopia fan-
gmnu, cedorisq. e/l. Al\ hic oAriH. dillbna fibi docere videtur,cum lupra per in-
Jlationem, hic per conflriEiionem, colorum variationem effici Icripfcrit . In metu
enim animalium habitus non intumefeit ,
led comprimitur
r hoc dilucidilfiipe argumentum ,
quomodo per contradlionenu PiutarcU,.

nempe cutis, & non eius eleuationem id fiat,in j^afiionibus liris naturalibus ex-
plicat, quem philolophantem audire operatpretium fuerit ,
Quatrit ibi, cur po- 1
typus (
quod quaelitum atqut) ad Chamelaontem transferri debet )
colorem mariet f
y irum, inquit, vtTheophralh opinio futt, quodanimal natura meticula/am fit iEr-
go <X)bi perculfus efl , ynd cum (piritu conuerfo , 'vertat hominis more colorem , Hine
in proutrbio esl , -vertitur ignaui color. Sed non fatis e(Te,addit, variati coloris
caulam indacafle, qua:rendum relfare, cur limilem exprimat ei rei , cui fc ap-
plicat . Vt fi Polypus videlicet illius laxi marini colorem repratfentet , cui pro-
ximusadftat. Vnde Theognis ,
Tolypodis mentem cape rverpcoloris adequat
, Videmrre
^^1 corium petra, cui fefi adiunxerit omni
iuia pau.
Quare altius Plutarchus penetrat, & ita ex mente Empedoclis Ipeculatur |

Effumum nojeens res natas mittire cuiiTias

Non emm,?it,ex animantibus modo &- plantis,^ terra & mari multa ajfidue effluit,
fed (!r ex faxis, are, (y ferro . Intertunt erum cunela, & exolefeunt, quod perpetuo re-
fo/uatur ex eis aliquid pereat continenter Vult igitur a petris marinis (vthas
' nunc

h' Goi_:;;lc
 . ,. .

74 alia animalia nov>e hisp. nardi ant. rucchi.

.. iiuncin exemplum ducat ) ramcnta,& fragmina minuta frequentia decidi' co-
alijs , atque alijs infecta. coloribus , non cuilibet corpori, fed deteri
tinuo , qua;
minatis quibufdamndhxre&ans , .Nam qux animalia fpiramenca habent adf
modum adftricla, ab his dilabuntur, jna; admodu (pongiofa, per. ha;c effluunt
Polypi autem cart
& perlabuntur . , tfl alpeHu fiHulo/et^ fan^ofafirtfiuuijt
patens ,
Quoties iam in trepidatione efl , lj>iritu 'varians C?* profugiens , ex. timore fcm
Jtringit corpus ,
contrahitor ; 'Vt capiat ^ retiniat rerum, qutbus adiunxit
fi }rht Jtt^
cie corports tffluuia . Huiuftecaupetndicium eH magnum ,
quod non omnia ati/ms fi
applicat, referat ,
neque colorem Chamalton alhus :
jed fila 'nerque, quorum effluiafi re-
fiondentia habet fiiramenta, < n;nLo j
Weriqntj Cui liEc attidet philolophia , is eam per me acceptet licebit Plhnus a>4ri~'

ttibuuc VI- Hoteli d Plutarcho de timiditate lubferibie , cum dicat nullum animal pauidiut,if
coiorumin idco verfcoloris mutationis efe In hoc cenfu cft Sdinus quoque, qui cap. ft-.Ta-

randum. Polypum Chamaleontem Vertere metu habitum , fchbit . Sed ia his po-
K ipff mV-
tui . ftremis duobus , aliam adhuc caulam addit, qua: ipfi hic, mihi nulla
Soiinu! fibi (( hocidcm in mari, ait, Polypt, in terra Chamaleontes (fcilicet colorem variant)
toiudicit.
^ Polypus ^ Chamaleon glabra funt & ptisniuseU , cutis Uuitate, ipeculi
>
modo proximantia amulari. Lt mox fui oblitus tamen cap.4 z. non liuCjfed a/pc-
rum, quale rcucra potius ell,in Chamaleonte coriu agno/cit forpusin Chama~ .

Uonte,ih,afi>erum efi, culem quale in frocodtlis deprehendimus. Aft in Crocodilis ma-

ioribus, tuberculis vndique prona pars corporis maxime cxalperatur.Quamuis
i
nec hoc vfquequaque verum fit , in minimis Crocodilis etiam , cum ego

OiiviJiffi- paruulum admodum habeam , qui fcoiirpithama falcem longicu-.

fuperae , cilq, certe vtrmique corij fumma differentia, cunj eminentias
K- ^ttem
Crocodili 'illius, &protuberaciones, qui in noc lunt , in Chamaleonte nequaquam vi

icont*!,'!^ deas, vt qui abfque his afpcram cutem naiflus cft

Aiijvirii. Aliam fibi caulam Gcfneruscxcogitauic. Ego tenuiJJlmam,o\z, cutem ( qua^
'nmaaa. lem effi in fceleto animaduerti ) inilar tenuis lamina cornea colores facile reddere puto,
prafirtim,eum neque fanguis impediat, neque evifitra admodum, cism filus fere pulmo
mantfeSlus in eo pt Sit fides penes authorem . Ego tamen in duobus mortuis
& cxiccatis Chamaleontihus hanc pellis tranfiparcnciam vt vt probe illam inda-
gauerim, videre non potui . Quorum vnum plane integrum habet in phy fica
llia jfupellcdlili. fipc laudatus Vrinceps Cafius nofter ; alterum led cauda muti-

Gud?Mu adferuat Eques Franci/cus Cualdi Atiminenjis in Mufao fuo, varijs Antiqui--
bum. tatum reliqui js, numifmatis, &
curiofis induftrii arcis operibus inftrudfo . Ia
vtroquc.a(pericatem quandam exiguam , & cinericium colorem reperies, noa
pallelcencem, vt /frt'/7wrf in mortuis defignabaCfV. . .
'
. .. .

Miratus tamen non parum fui ,

dum vtntrem adhuc tumidum, a tot pofl
mortem annis , vidi & contrciftaui hoc mi-
,
quando vifeera ibi rcperirUblita

Ratio ali.
nuscfiicprc queant, ciimlirptfr non admodum magnum habeat, &Vtaliqui
vel piifillum valde obtineat, & t/nico inteffino redo potius
mooM Sm. qiiam in gyros reflexo conftec
,
qua: res me cogit ferme , vt pulmones ia ventre
inferiore ipfi airignerru. . j:-

Videtur & Seneca in QuaHionum fisarum netpral.Ub^i. Jrp^aclsszc.JlUtt^

fenten-

Digitized by Googie
 . .. .

,x
Wxi* yngi;<xpositione^ 74*
(nucmiam ratam ha^ci;^. 4g>X ,
qui nubes tanquam.
iiu aduerfus cos
fpsxula fe habere , in arca exlegi aiT(;rebant Colorem igitur ab illis tantum Senen de
.

sicipi , & non imagines quod erat ipeculorum proprium , afirmat id quod u/ione
,
:

liam fieri ait in ceruiccp4iitf , ic quando

r>. fjL (ollaCytheriac ipleadeiit4gitat*CUitahd .

trgo > ipccula titf/audi fhmM ,

qmarum mnis incIinAtie in colo-
^es oKHos i Non mUuiu nubts d/iserfamJpcculis natuum hsibau,^uam auts,<fucii
trsuifit .. :

^
riUfsti, Chmalantts, ty reliqua animalia^ quorum calor aut ex iffis mutatur j eam J

ir# aut tupiJiut aeterna cutem fuam variant humore /uffufi , aut p^out fpeit, spuam
fraut redam Vel obliquam fufecperiat , ita colorantur Atque hzc de coloribus iatu
'
(iioto, quos enim nos in nodroviuente animali, alij in iuis quondam repere> .

ritu,abunde didum cft .Difierunt igitur, vt credi poted, belliolz inter le, iMtqa
4f colorc& aliquo etiam cQTporis habitu,, cum noltro 3df*K4
qifuda tiec ita long4 Cf, nec in fui extremitate in (piram conuoluta, vt Jphrkani
praflefenint. ,

. ^ Hunedenique impigro uAridotelu mei fc<iatori nodum proponendum , & ,

difloluendum duxi . Cum itaque is lib. t. cf. 4. de generat. aeimaUum,

biarc cogitaret ad graerationem pqa efle neceflarios/7e/ , quod firpentes nischaiTue-
r r Ueootis cx * i

ftjces his carcant, & tamen coeant, & copiolum ac prohhcum Icmen emutant faipti, Ari
'
.
ut t I

l^^f,m ratioae cibi, ait, sttoxaeiora, auidsvq^. fuut^ quibus imedinum redum (non :

cpfinqlutum nimirum } ^e ed fiM re/?ii(S coreni, /Mr! JEiidenr , 4Me M

Utrent, /edtntuthabau;, omniaprppenjiora, (elerioraq, adfvtnerem futtt. Vixeeo^i .1
nrmata fiinr 3 . de part. animal, (ap. 1 4. cam ait :
(jtera etiam omnia ,
quibus intt-
fiiu* fitsotrsda,cAommauida fusst, cumtinimeibus^elsriter egeratur ,proindeq.brt^.
^*^^:{facqdi faf,hriuirepttantfibum,auidauecejPeed. Hzc eodem capite^
paulo infra adhuc magis explicat cum dicif. j^<e igitur ammuiiaeontinemiora
tjffe ad cibi drjiderium eonuenit, hae/u4 fu alf^ las/iiorte jinus non babentxfcdanfiailu/,

msesq.flures continent yUftre^ it^t^iuo mtuatur, .JJsxitas enim iniedini suidtta.

ilKO^tiitttibifridiuidoauel^atauiditatenp. [^gamo^emauimsUtaquaVel/impletf
i^tHPlffdsuum , yel eoefetptaetsla ampla xibum astttopiojum tstpAfttt ,
>, a/ut eekriH -r .

mpofuut. '

^
c!.Hc vera (iint Aridotelis dogmata, 4c Chamaleo nofter, vt cx anatome ip- ]

Gsd nos perlatum eft , intcftinum re<3:um & vnicum obtinuit , nx ille hon '
>

colprcmfolummodo luum, icd naturam prorfus omnem &cflentiz proprier^ i

Wtes mutabit, hoc cft vcl vel Lupus potius euadet , vpraciUima & aufuilli-^
w beftia ab p*ido depida . . ,

.1, Oblstus (jiumis ^ crajjo fanguine ridsss , i-j ,

^
SiChana
leon habcc
-'t (pt Fulmineus rubr2 fiffufus lumina fiamma voicuo) io*
jm',, ,
f.
teflioiioifle
Xapaeoim, ob voracitatem vnicum faltem a ffomacha ad fodicem illudq. rc:, erii
^um vulgus ttibuit intcftinum litPliniujhh.ii.cap.$7J\minLupo cerua-
.
voi Kifll*

animalium^ inquit, quibus si veutfeprficjrtufj^do ipitfiino Arutot

tio efle voluit, Infsuiabtlia

tranfeunt abi ,n;t iupisceruarijs

aieoA//Vda ad oculum fallum
inter auts Mergis ^ Quodfupra ego in LupoT^
efle dcmonftraui . Leonem autem imicabi-
Vtftcum ic hic cxyiri^rele,lib.J.dei-iiftanimal. ^tbo ipeontiaeDter admodunt,
Vtatur,
 i , , '

y/v alia' A"NiMAtiA''SfdVAil MsK ak.1!>: ant. REcCHt

yialur j ^ulta^.deiMet Jolids fiiieylle idiffeffu t Verum ili hoc non imitabitur J
,
njuoiiArtpoftei biduo aUt triduo inediam ferre poceft . Quia nimirum vefti
" ircitvpriiifs vitra fatietatem etiam' irifi:rciuit,& quia inteftina eius gyris conuofc
uuntur, in quibus diutius alimendamoram facere confueucrunt. *

.An igitur, animalculum hoc Cfcmfravctenbus nolfris non iufla abfque

corciuBf ratione alfqua diftii^ fuit, quaC paruUs pumilus & hitmitit leo
,
V eluti herbai
quafdam (hamtcyfatiJfum,cham4tJry,Sc ehamufityn dicimus, ab arboribus, quas
'fbli js, vcl odore amulantur, a Cypitrijfo , \^ercn & Pinu
eetur .
Volunt autcm-^c
a*|^pel)atuiTt aliq^ni farnum leamm\ (mad cupite leonem xmxActur quod tamHU
Aiij i Cipi- Arihottli haud placuerit ,
cum dicat nuiusni?r ejfe (imiee paredrU fimiOimedii^

jij
A! jj vt GefrieTas'j' ^.cauda depiu&nt riomen. Caoda [ani animali hmus Itoeei
i cipin^ 4i,
acrantpic- ...
quodSumdo reprafentat . Liceto hiaeis placet ita diftum a rapina
dlcaam, ait
rr.
,
/ui' 1
H ^

venatiotie ,quamm auaammalcula exercet. Annotat enim exalqs ualecham-

,
i , i . i - i
ains leone,

pViii ih cap. } 4. hb; PlSnij Quamuis famem muItos-^Aa^/^ menfe tolcrctp

j

Scrapuii fo lingua tamen felquipalmum minore longe excrta,ac vibrata, mucoq. oblita/ip

iiifiM,firmicM, mk[ea, feardtaos 8c alia inlcdfa, quibus vcfcitUr,eum corripere,

***
. retinere,Sr ad fc addocete . Hire fiquis Ariftoteli aliquo modo fuflragari poffe
crediderit , me mibime repugnantem , vt communis Prjeceptoris femper di-
fta &faifla tueri- vaFeam , habebit. ;

Et tamen iidifSPliiiiyaHortimiq.' opinid,-qui-lblo aere viftitare ChamaleonHt

Adhoc re- fibiperfusfcrunt pfirualuit , vt qtri nunc etiam dili^ntiffimeorieiitaliunu
j'

non {k^gne naHenum , fle anTmalium mdres'dcftriprctuttt

, fle loca dadem ipla adierunt^

n!mu'foio Pigifiita in Rtgm Censioni defeti^

ab ea dimoueri ndnrftira pqtttVrihtEiVJbtat
le.eiiuere fioHeV&quidemtn flawAa 'quafc^fcibfthtm fegnifrtprtmincijs principalior
cft, ibi tcp^Pi iGAiwjeieawer^oquc^.^qiii habitent ili aitiflintiirum nlpvu.ra*
cacuminibus T^hautem' nutri rt vrrclfqaa animalia herbis , aut alijs trud^
.

V.si,t -.'Ai
bUscterfxnafcelitibbs, Icddolbart^fiillfntari'.
quoque, in e^art.aVirAV orientali parte cap. i . hafc habflftt CAiI-'

lijfttipto Ptdle(i)am\yiios^felt) tite /TJil!St}idf'f$aii [efimr ,

ili numerat frtqaent WM
tSchOT
^emardinaM PaluiiMWi'%A
Jeonie ve^ annotationibus fuis ad, hunc locum ,
hate adinnxiiTe . Solat animaliam
loviuere ir' pitvidUtur -, dee'Ulo'^dm Meris
vel ex n-
VI-
roris
^ 'vapids alimento Vtiitir l
in verba magiftrorum
iAdt^MiMdile
vUtet4oift4l^
fido etiam niagnis^uoque' viris , qui iurarunt ,

tore. rrfanifella etiath re falfis obloqui, vt hoc tentantes aduerfus quodammode Ai-
ftlultfm*talcfitrare fibi videantur. ECiPatadanam fugiffe, quod ChMi^eiMHM
mufeas [s\Km venarentur, easq. deuorarent , vix credideram Virulw4tJ'thg^
malium & plantarum hilioria verfatiflimiim ,;quique apud Eultjn^edtoS fuos
animalium , aliarumq. rerum omnium IndieMram tam mentahum quam ocei-
Jent.-livm , penuni habuit InifruiHnimafn': -quorOm bmHiuitfCataio^gpWi^lA
lllultnn CardinaltnPBarlerinumyiianf^il^m hupie c6itt Voluptate ptrlegt-a
.

Vel ex fo- loannet

es prirtwea, in j;'{uaidpAcv* parte-i etiam ex
i'e'u4 niitTirihocahimalfcVip[it.- Ex^^hoc feriptore. SctUiger in fine Exercitanpai
fii* centefimse nonagelim* feitai qu* habcf7& c[uombdo'prsecipuc^&*M>
,
Ireu cxore, tilolaliuctraDfmtllbin caput venenati ferpentis, hunc Ofccida*y
omnt
 . , .

omnia tranfcripfic .
Qm
amplius quid dc hoc no/Tc cupit , Tomum primum
nauigationum %amv/!f {dq3 t, j|c I^cli^youcrtl An4rr4d^atiy^ lorentini coniulat,
''
in qua Sucotrum Infulam & Cfc(^4/<^pf/^ |;jcpeiJ^fcribit, deq. coloris variatio-
nc luo modo argumentatur'.
Hucufque metaphoricum dedimus, quod ob exiguam nem- chini{io

pe fimilitudinem aliquam , ita vocatus fuerit, nunc verum autem dcicnpJus

' '^
farnum /rawfw.defcnbemtis , quem longe magis Chamaltonis nomen mereri 0
coraperiemus Huius vri ficplurium aliorum animalium atque plantarum
. , ,
Phoricus.

''Americanarum (JjtMe (ir^ula 'aliquando publici iuris faciam delcriptiones )

mihilubens ^ommunicauit -Reuerendus adjjnodum P. Fr. 'Banhdomaus dtla f. Binhoi

'
Tgarz/i ,exOxjdintS- Domiaici, qui 'leptennis in Americam dehzus
ibi quadwginta annis ad montem illum argentiferum, toto terrarum orbo
celeberrimum metalH huius feriilillimum Potof^(SXam , vixit & ope , ,
nem Ame-

rationum metallicarum cxquifitiiriftiath habet peritiam, cuius dodiilfimis

colloquijaanno.proxime elapfo .aliquot etiam menfibus , recreatus fui . Sunq
'
autem ha:cF.Bartholomativerba_i, ^ - ::

In montibus dcl Cti^re quardam lj3ecies eft leinum earuulorum Quidam^

enim albi fimV & nigri ; iah) 'verbfubei , varijsq. drflihdfiiolof ibus Vertim .
ma;i

in ornnibuslunt /Mnrryerjllimi, coronam in capite gellant, iubaq. c reperiutur

^ollo pcnde'ntc"dccorantur Vqguibiiifparuulis leoninis acuminatis liint pr*- SjfJj;'

.

mti Ad iram lion aliter , atque fi magn i elTent /w ,

. quoque componutft

&cflcrantur. Generantur vero tantui^ iij huiulmodi partibus, quae mbo- Gadtt ha
.tiiofiffimi quidem funt, Icd in extremo tamen quafi gradu calidx & humi-
^
dx. In quibus hac de caufa omne genus arborum , & animalium nociuo- ,

jum , ac venenoforum procreatur In hisq. tantummodo panibus dei Cwitca

.

i/Ttiufmodi leonuli , ( vt fic dicam ) reperiuntur quos ego meis quoquqocuKs

,
vidi Tantopere hi ibi atftimantur &t amantur .vtmuliercs nobdes in pecto-
.

re vel manicis eos deferant

,
quia frigorjs inclementiam pertimelcunt., quod
vbi aliquo in excelTu fentiunt moriuntur Qua de caula vfque ad Ctuitatem cii* mo-
,
.

de Lima, qui dillatab illade Cc,< centum & quinquaginta leucis, deferri
necdum potuerunt, propter loca frigidillima , per qui necenafioitcrcll Ha-
bendum. Hinc fadbum eft quod ad manus 7(egis peruenire hadenus notu
,
Haaifqiic
potuerint qui fane dignilTimi eflent, vt Regii fui^Maiellati prilenta-
, Hanho*
'
rentur. lomjius.

Atque Deogratiam fuam conferente optatum Chamalevntij etiam

fic ,

^fiorii finem impofui Hic Colophonis foco, dc remedijs ,cx hoedefumpEis miicome.
.

^aliquid annedere tempus moneret: fcd dehortantur mc &expctim.cnrbrum

^ab ipio fumptorum defedus & Gnci vanitatis mendaci.i pro veris remedifs
,

credita, qui lib. 18 cap. omnia recenfuit

.
, vt
ipfe & ledores indo 4 'eimuj.
voluptatem potius, quam vtilitatem caperent Quis enim tam bardus eft,
.

Vt credat Chamilcontis ipfius iecurcombuftu imbres & tonitrua ciere? Lin- vamfiirtu
guam viuenti exemptam ad vincendas lites , cor vero alligatum ad quarta-
nas pollere ? Dextram maxillam quam Icilicct non habet contra forrnidi- <! Of-
( )

Hc$ fSc pauores valere i Sed haec, & alia, Ledor abunde legit apud Plinium , j
incJ);s ve-
 . . &

744 ALIA ANIMALIA NOV^ WSP. f^Akb ANTt RECCHI

' '
i' . . -

T fi C H l C H i C 0 T. l,.
'

SuBkNeiuffi^anUt

lO. FABRI LYNCEI DE3CRIPTIO.

X Lacertorum genere quin fit hoc animal nulli ignotum
efle pcteflfiguram hanc intuenti , A maxilla inreriore>
vcptreminferiOremtarulei diluti valde cft co-
tr tcu in
Ictis, qui in parte crurum interna quoque emicat. A ro-

firo fuperiore per tergum ad radicem cauda: , cum exter-

na crurum parte, color viridis laturatior, cum macuUs
vtrobique plurimis caeruleis fc pulchri manifeftat. To-
tum corpus efl fquamolum . Squamae porro funt diucrfomm iam alTignato-
rum quoque colcium. Pedes (
qui in digitos quinque finduntur) diluti viri-
des Capda curr) rubro lutefcit , qu* eandem Cum toto corpore excepto ca-
. ,

pite, dimenfionem habet, & non paucis ex viridi laturatiorecolorc maculis

ornatur Oculus oblongus ell , vt in lacerta , quod in ahjs album , hic qzru-
.

Icum appafct albumen Pupilla nigra , & orbita lutea clf

.

AtuhAi pe*
tirVeniam
0 ^orCut i6
commodi
(r't ^*c laii
an.maliiu
H Ic iterum
lo leftore
in aflignandis
quod initio horum quoque commentariorum feci , d beneuo-
meo , squioris animi li|i aura mihi imploranda ell Vt,h for-
animalium Mixtc^morumXznnis nominibus hzfitem, id,
quam
.

mex,
lar nis no* quM ignarus (im idioitiatis Aiexicani potius, vtofcitnntii tri-
p)inrbut
donet
buat, rogiteirL,,

ttcum atque venufto fmaragdino fimul coloro decoretur,

lacerta h*c fit,

Vide*ur ali fimilis in Tguana cnitcfcat,dubitaui primum,an non

huius nomine infignien-
4}UA modp
da foret Huius autem Tguand delcriptionem ejtaciam & hillotiam cum mihi
.

^iadrare iamiupra laudatus quoque F. Pctrms de %Aloayfa tAmtmamu Limanitt reliquiC-

qui F*Pe*
tw d; A* huc eam placuit. Non Ium tamen iiclcius (^axoium Clufiuht
let, fuDne(ftero
loj^rj de*
(iiifSt, quoque

C '
-d bv Gij.-ylc
 , , , ,. . .

ABftlrLYNCEI EXPOSITIONE. 74,

quoque in SjetfWci fuis hoc ipfuin animal ex OwWa cocidem latuiis nobis vtr-
bisdclcriplillc, & ex fuis aliqua quoque addidiflc , Vcruncamcn
,
quia noilra
cum illis variae, vel plura & rhinime ignoranda continer,hanc neu-
hiftoria vel
tiquam incadam relinquam , qui lic habet ^ .

TgMn lacerti figura animal eli: aquatile & tcrrcftre quod in "Rjtgno Mexi , F.pci
tano prifcrtim in Terra Firrna de Panama in magna quantitate repentur
,
&i

& in illis regionibus huiulmodi animalis carnibus (quia dicunt pifeemede^

.<

diebus prorlus omnibus vclci licet, etiam ir\ ^adragrjtmali munio GeneratHufusani-
hoc in ventre (uocopiofamouorummnkitudinem, quorum aliqua pipionum

oaii? liint maiora , & aliqua minora egregij faporis,ficuti fune oiia gallinarum
,
'.

.
, Hoc animal ex fru4libus &: herbis terrx Ic liiftentat curfuiq. aptum , ve- ,

lox ac pernix ell , fed magis, in afeendendo arbores valet Eli coloris xjirtdis , .
vcfdlJr
&-liib gutture ingluuiem ac veluci Ilruma habet, longa ipii ac pinguis eft cau- * ]'

da, in cuius fine leu acimiine inucnirc licet lapides 3f;^Mrfr,lcd hi non ita fuiu Ooit i-pi-

aJbi) nec ita duri, vt in alijs animalibus, generantibus . Admirabilem

hi vrins vitijs medelam p.rifiant. Calculos renum & vcficx lapides extcrmi-
nant , vifcolumq!
in vnnarum meatibus contentum & harum exitum rctar- ,

dantem humorem diflbluunt . .

Ellhxc pnterea animalis huiiK proprietas Cum capitur viginti etiarrL. . ,

dierum fpatio vix quicquam comcqit eqamft ei cibus prxbeatur ContrilVa-

, .
i

tur tunc temporis maximcy & tamen hcct neque bibat nec manducet, non diu icn><^

moritur, quia (vt communis fert ,qjnnio;),proprijs fuis vifccribus alitur,

tamq. propagat , hocCll; fuo ipfiusAfpii/e'. Et ideo tam diu hoc aiunt viu.erc:,
quamdiu perdurat,. &: euidjnb comprobatum experientia elfe , quod Aiunt raa
aliqua horum animalium ,
jaoll ocpifipuernCne hepate reperta luerint, alia
dimidia (altem habuerint, & alijs jmusalijs miniis, ex eodem relidum fuerit,

pirout plures, paucioresq. dies a terqporc capturx eorum prxtericrint

L^opis 'Begpar illius animalis, quem dixi vcilem ellc ad vernam, & ad tollen-
dos lapides de renibus , aliasq. vilcofitates
,
qiix in His partibus procreantur,
diffoluitur in vino, S; melius inaqua qux vocatur de, & cum eft ie|u- H' bpi<iM

nus infirmus,bibic cam,6c Ilarim lamis enadit . Ego non paucos habqi ex illis cipuS du,:'*

lapidibus , lunt aliqui parui ficut ,

ahj magni vcluti oua
omnes tani parui quam magni albi lunc coloris, qui facili negotio dillbluun,c,ur
in- aqua , &; mcolx colligunt quamplurimos lapides paruos illius animaliSA.Sc ivi

e* ijs fada componunt lapidem magnum '2(C'*r,.qucm adleruant, pro-

rnafsi
futurum hunilniodt malis, ceu indubitatarn 'medelam . 'yidi meis oculis hujus
nacdicm.e-cllKaciam, nam plurimi accipientes cam , lanati fuerunt ,,

Atque hxc F. Parui de Ao^yfa , qui vir^dqm adlcnbit colorem,

qualis nollrx huic prxlemi ell /irei-tie. dw/t^crtamci) , nigrum corium rgii- ciulif/ad:
not aiiignat , aut maculis interllindum , & Higoanam appellat , male Hyutnam vidi^ i^d-

at) aliquibus vocari innuens, dut/rrru latet is , inquit , lacertui qui niger eR, alio- icum. &jdi

rus more lacertorum ESI capite crtfiato, ferrato elor/o, ad criFam Ttfque Pro delica-
. .
"oidy/iu-
tijSimo ciio,Vtnalu eSlin rnercatilous Carolm fluft/r \ib, j. Exoticorum poli lacer-
.

titm Indtcurn & lacertum peregrinum alium , etiam Tguanam {

quam ipfe tamen
R rr Tuaaant

(Ui^tru uy Google
 . , . .

746 ALIA ANIMALIA NOViEHISP. NARDI ANT.RECCHI;
Tfurnam nominat ) & verbis & icone repraclcncat . Tota cutu, ait, partim einera-
<ci, pMrtim fufcicoloris, 'vebui fquamute^s, indorfiquidtmcrurihutf^tauddiniti
Ceterum ferratum Sedorfum, & cauda
maiortius, in Ventri autem minonituSic.
depingit. Cui palearia fub mento > fiue ingluuies ad pedus quoque propen-
tMrdiioc det. x quibus allatis notis adducor , vtnoflrum hunc quem prz manibus

babemus hutrtum,vix affirmare audeam Tuanam e(Te. Magis adhuc cum Clmfij
yguu piflyfj conuenit illud hoc opere Mexkano a T^eccho deferiptum animal , & for-
.

tna fua, cum ferrato dorlb in tabella exhibitu, quod is Axoled, fiue Lxfumaquei-
rum vocat Sed neque hoc Tuana eft, vt hiftoriam ciufdem perlegenti patebit
.

Cortwhor Cy[n autem ^eccho licitum vbiuis fuerit , plantas Mtxicamt latino donaro
^4ci- nomine a leui aliqua fimilitudine, quam cum noflratium plantarum aut fo<
,

" hjs> sut foribus vel frudibus participant, defumpta,id mihi hic quoque priui-

Icgium minime denegari velim .Audebo igitur iMertaeeum hoc animal Sttlli-
nem appellare, ob macul.is, quibus tam in cauda , quam dorfo conlperfum efle
deldiptionoflraindicauit. Volunt enim authores, inter quos Dalechampitu
quoque ad lib. ! i cap. z 6. 'Plin^ UtSionts ita vocatos fuifle , fuod tergum ttrum
.

'veluti fiel/ts tjfet notatum

<tS|QBK^O autem StelUo A lacerto quiddiffcrcns, fi Jriftetelem audimus lih.i.hiBi
Ett.

M-cap. 17. qiiandocorticeintedamaximafercfui parte fecefius , liioiempo-

^ fenedutem exuere fcripfit . Et inter harc Teftudinem minime rc-
cenftt, vt quat corticem fcu teftam fuam nunquam lexuit j Verum hoc accide-
re ait . Quod p^ulo fiiperius cap. ij. nempe, cx- ,

preffis magis his verbis quoque docuerat . Sangmnei generis multa fe condunt t j

vt ea qua inte^a cortice funt , ferpentts dico , lacertos,fieBienes,

crocodilos flumatiles .

Hic vt ego rcor, oAriilottln firpentum nomint; generice , & lacerti vocabulo f^
'
Cifice vius fuit , vt ab vtrilque excluderet /?&
,
quem neque lacertum , vel
lacertam in fpccie, & non communiore fignfficatu ita didam elTc vellet, nec ia
firpentum genere comprehenderet Quale autem vere animal , veteres per di-
.

dum fuum fieltienem intellexerint, adhuc fub iudice lis eft

aiiijiii di. Vetus glolTographus apud Amcennam & 'Brafaudus, volunt, Stellionem efTeit-
cettum rvitidem , "R^gano vocant Romani Hoc improbat Ponpsttus Cardinalu de
.
|

poiuctltti
agens ,
& aliam fubftituit lacertulam , SteSio multae maculas paruat i
Cardinalis ilor/o Non enim efl illa lacerta, qua alpicit homines , ifia enim
habet, ait , ftmiles fleBu . 1

efl viridis f nempe Italice dida ) illa habet colorem aruginis aris , fir- ^
te efl de genere earum , qua Verfantur in adsfcqs, & domibus antiquis, O" raro moreUt

quia habet dentes tortuofos ,

Gef herus Pontfttmm
quos relinqueret in vulnere . Putat
vtdcnir i>a hic non de alia fentire lacerta quam de illa , quae 2(ffanis ac Tu/cis Tarantola
Mionm vocatur . Quod fi hanc intellexit, mendum haud vulgare in eo commifit, quod
wigo^ dixit, hanc colorem arugiuis aris habere, cum autem aerugo seris fit adeo viridis,
sbfoluta voce viride aris dicatur profedo fic flellio Pono^etti viridis effet, que
" ;
ipfc colorem tamen repudiauit . Dicere icaq. is potius , & feriptor magis feri-
bcre debebat, aruginis ferri. Hunc enim colorem luridum ferruginis airoiilum,
v!*w'r*&b
^nrantula habet, & ncutiquam illum fmaragdinnm,aiugiHem fcu viride aris refc-
:
Matthiolus nofter Poutsno fufSragari videtur , commentarie fuo in
capue
'

r
 , ,, , , , . . , '

'

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE . 747

Vapuc J 9
Diolcoridis libri fecundi, vbi Stfi dcfcribitur,ha:c aurem ipffus ver-
,ba fune . ycrum minime reticendum ekximns, referiri in Hetmria, in 3(pmanoagro,
eu etiam in Apulia, quiddam lacertarum genus Terratitola 'vulgodsCtum falij Taraa-
tolam vocant ) ejuoniam fuh terra delitefcat . lua cum homines merfu perimat, fecit,
rpt mtcum ejuando^ui cogitauerim , an ea fortafts Nicandro Diofeoridi chalcidica
quod ffellis maculata infignitaq, cernatur .Hic idem lib; 6 .
^
effit lacerta, aut ilellio ,
vbi de Salamandra agitur, denuo Hellionum mentionem inij- Protani.
Jiiojcaridis cap. 4,

cit. Et vbi multis argumentis deduxiiret,jw 4 gw illos /arer/or, quos aliqui vo-
KzaiTlamarrts alij Liguros nos vt dixi, hic Roma "Ragmos, non efle fkUionts fellita!
%u6d minime homini Hnt itiimici, led amici, nullum autem animal homini intd-
tede . Q^d item virides ilii Ragam in cam-
'deat fraudulentius flel/ioniiius, Plinio
sltUiones vero in fepulchns & domibus oberrent
f cftribus degant ,

-Eteum fecundum eundem Plinium fielliones non aheer ac (^hama/eones , rore

tantum viuant, prxterquam4r<*r, magni autem & parui /fo-r/ noftri , co-
<hleas cicadas loculias , & papiliones deuorent , quin
, i quoque furentur
#t Columella, & 4. Georgicon yirgilius monent
sihfmt QJ pi3i Jqualentia terga lacerti
Pinguibus d Habuiis
Hoc eft, ab alucarijs nc apes deprzdentur Concludit demum, non aptius vl-
,
.

Jis lacertis fieUionum nomen & proprietates conuenire, quam illis, quas nos Tmantoit
ma &c \n HetruriaTerrantulas a^^Wamoi quod & hx araneis vefeantur, &in *oIr^
Italia przcipue proueniant, veluti AriH. de ftellionibus afleruit quod venenfi
,
etiam in morfu relinquant , & quod maculis tandem ftellarum modo radian-
aibus niteant. Hic vt obiter hoc addam , nefeio equidem an rore & arantis fb>
lammodo fielliones vidUtent, cum yirgilins iam citato loco hos etiam alucarijs
inhiare hifce verbis innuerit:
At fuffire thymo, cerasq. recidere inanes
^is dubitet f nam fape fuus ignotus adedit
Stellio,
,

Scio quidem przter Plinium etia 9.HiiLan.cap, i . tAridotelem hzc feripta re-
liquiffe. / nter flellionem etiam
Atqui hoc non ar^it,
^ araneu bellum efi,deuorantur enim aranei d flelliont.

fietlionem cibos ahos ideo non affumere . Ltdeplo'

randum eft , bonas Mus apiculas a duobus fimul inimicisinuadti qui & ipfi in-
ter fe hoftes liint . Nam eodem Firgilio authore & ip(a aranea , ' ad alueariunu
rete fuum expandit vt. captet miferas Sic enim ibidem canit :
.

'
,
" - Aut iuuifa Alinerua , _
In for thus laxos Juffitndit aranea caffes .

Sed vt ingenue fatear, neque me Matthioli argumenta tantum mouent vt

,
Tormmtdas has noftras fielliones veterum efle creda, cum has neque hominibus non
hoc no

,
ftdeo inftdiari, nec hos a Tarantulis demorlbs, U
periculu paftbs fuiffe qui fire- ?p"cm &
quenttilimas illas viderim, hadlenus obferuauerim: neque ipliimmet -Matthio-
2:^^
tum hoc ita prorfus efle, iunturum mihi perfuadeam . Dubitat enim eodem in
loco , an Helliones etiam ad laeertarum genus fint reducendi Sed an lacertarum :

generi legitime fielliones adfiribi

pofiint, zit, profePlb tttn aufim dettrnert . i

Rrr Hoc

Digitized by Google
 , , ,, ^, 1 .

748 ALIA ANIM ALIAN0.VA-HISP:MA R.D. ANT. R.ECCHI.

itiii liitf: non dH>caS7?bi'A<i// nollri TarantuUi in cubicalrs fiiifc
hioc inrcrim ncgan:
umuJhu in tjuibui lU.i*naT^an<io mtni Tmiltiorcsltrnt,pcramli>oh'!it, confpexniiino,
horrore quafi percelli & timore afhci ,'e|o-Tli nwi^ii quid m.ili , cx rjiiicmiituc
mineat iliis , ciinTcanicn fanatvcijs.qiiid.im potms inooiB hic viJeatur,'6eidas-
gis ipioscolori$hx'ditas acque.(icformUas,'qi!aav animalis ira & maltgnicas
* '
perterrefaciant.. ' (

pjtimi fei- Ecce iceram ad Dmacriti puteum rcdiuimuSjdemitcitmis hamum, pilcamuJ^

Hollra frulttaniur, & plermnnue non nifrverba capinnis, fixarum fdinon>
?ro qu 5 do
^ perperuarura irritamenta conrrouerfiaram Cum hucuflpie nemo'nabii .

Kii batio- e veterum hiftorijs legitimum domonlfrare /iellioMm potuesrit.Vtita ndein.

roui . J5um propterea alicoi' videri debeat, fi nos Waw 'trlui hunc lacentna noftrui iSfet
lionii nomine iniigniuimus quodeidenn conueniFc ideo putaarmus,quianuf
,

sul.quairiplurimis'(quod|&/ffof proprium cfle volunt inter //) interftin-

guitnr, & quu aliquo filtem Latinc>:a nobisnominedonandus erat . rnrr.t
cai:fa ctia . Hocautem;Vt faccrcm, ingcmofiiiinii' poqne OMdy fabula, quam 5 Met- '.

ahnmtur pucto in Ifcllioncjti fcliquif, mc impulit ,& quae vniira*

aniituurcl
f*-*'me ex rota antiquitate IfelliousarHa^ntrudinem monftrat, & fufficit forfan
lioiiemvo- vt crcd.imus eam iplam quam paulo lupra TtrrantuUe aut TaretntoU nomi-
,
lafc,
de delcripfimusv veterum fJtiUonm cQe. ^Siquidem hic Ifelho fertur maouV
; ItS- plurimis depitkns fpifle,& minae ijuccrc.t, communi, quz Icmper paruaett

,c : t Mcrnftiquein.Taraacohutolfra vpigo ffc'dida,elucelcit lignum. Chm itaque

jFabuiVc'e. Ceret felld labore in quxrend.-i filia iui^ffcrfiimt i Plutone rupn licirec vehei-
meriter/ &.aifa aniatla rultica potum petciIeTj^Jccq^ polentam paulo ante ooHl

qufieba"
prabeict, catnq.oBidc illa bibercbfic ab attante- puero rideretur, Ceres irapien.
inaiiciriir
eitotin j<ffiawilliMnomniui!au(t,Libautem,vt durluiculam hanc profani
meam orationem molliam , Icniflimos 6c clegancillimos Sajonis vcrficalot
bic incerfercro .
-

Dum bibit illa datum , Juri puer orif ^ aueU*

Confiitit ante Deam ,
nptijue , autdamq. a/otamt . . . ; . -

~ ''2
.
Ofitn/a efi, neque adhuctpota parte, Uquemem ;

. Cumiiqutdo mtQuperfiiditDiua polenta. . i- d

o-.,.-. CanMit ot maculas ; i^qu* moib brachia gefiit i'-"'
-r !*r Crurstgerit; cauda efl mutatis addita memhrit . u ?; n . . .
i

V.; Inq.breuem firmam , ne fit <vis magna mcendt l

' ' /ifi
Qontrahttur , parudq. minor mtnjura , lacerta eS. . : . e- -

Mirantem flentemq. Cf tangere monfir* parantem

,
,
'
Fugit anum, latebramq.. petit, aptumq, colori
'

j / ,
tHpt^tnhabet-,'varijsMeiUiui corpora guttis. n. .-i'; sZ

^ Vix partes hicmcas , iudex ctiam rogatus & arbiter interpofuCro r , Vw

ganuus hanc nobis iabcU.am rcprxfcntauerit Ouidtus nc eloquenrsitHiS ver ,

vcnullilsima piiflura iiaa Jdamut Etshaimer Francnfurdianuj, frequetf^

EKha.nicV
domi mte hofpes, qui pandem fabulam in tabella cuprea fclqui^
nobTu!'
Roin pi- Ipithamam longa 6c vnam lata;tam folcrcir gr.iphica doda ingentofa nia- , &
nu depinxit , ?& in jw pbffmodum incidi permific vt fiinile nunquam -STri^

,

1 j i picto-

tj uy ^OOglc
 . , ) n ,

''
IO. FABH.1 L^YNCEI EXYOSITIONE.-
v
r*^f
piiStof i ar opus /? vifum fuerit > & ob id plus quam (iucentis Philippias di"
uenditum . Hic , vbi pufill* figura: aliqu* animacz veluti, ac fpirartces, ezq-
rei fub obfcura no<fc adumbrandae , vel folis in ortu , aut occafu propalandae ptimfdtf^
vel pluui* , maris zftus,aut fimilis aliqua tempeftas.fingcnda ac pingenda fb- Gu*.'"*
rent , pidoribus fui temporis palmam omnibus przripiebat . In fyluarum 6c
arborum amanitatibus , florum gratijs , rurum deliti js colore viuo reprzfen- <

tandis, ita Naturae genium & ideam eft aflecutus, vtnon coaetaneis modo'
fuis, icd(hacin re przcipue quoque pidloribus oculos aperuerit
)
pofteris

quod vel fblus P<*/w Brif/ priftantiilimus nuper pidlbr docerc_

potuit, qui Wdamf modulum pofiquam fuit fecutus, his vltimis viginti vitae

liiae annis , ea in hoc genere pti^urz, ( PMtfi vocant lt*li opera nobis reliquit,

quz plane aurea funt , fed irea illa ( vti-ita dicam ) qu* ante hos viginti an Briiip""
nos', cum tamen tunc quoque fama floreret mundo is ipfc communicauit.^'*^ ,
cnodumar
^ j **
1

Verum hspc verba efle inquies. Quare ad iplatc opera Adami conccmplan- borcipinq,
da prouoco , quorum aliquot ,fed pauca, domi mez quoque conferuo . fuitl! ^

Verumenimuero non deerunt , quibus conuenientius longe facere vifus Ratiomt

fuiflem , fi SalamMndr*m potius, quam nellionem hoc animal indigitalTcm Eft .

enim j4ft4<A'ahauddifrimile,quz // feribente lib.10.cap.67. stnimstlefl

Imcertt figura, nellMitm.EiDioftoTidt\\\y i,C 3 ^. J4.adftipulantc lacera
Pariam Quale apprime noftrum effe. Figuraquoque quam Zoographi, Mas-
thio/us multum refragatur. Aft quoniam Salamandr*
przlcrtim,po(uerunt,non impngiu.'

non magnum eft animal, hec in' molem infigriem excrelcit,quod in lacertis ta-
men alijs euenire fblet, nec fquamisvnquam' operitur, veluti m Cermamalocis
fubterraneis non raro inuenta fuifle memmi, & grande fatis caput Salamandra
eft,
quod in noftra non apparet ideo fleliimem hbentius quam Salamaadram
,
,

hoc noftrum appelbuero .. Color quoque recladnat, in abomi> '<

nabilis niger & luteus

,
ambo in ferpentibus reperti horrorem intuenti-'
qui ,

bus incutiunt , viridis autem cum czruleo in noftro mixtus magis longe eft
placidus. " r . .. .i

Quoniam igitur mentionem quoque iniecimus, nomabsTO

fbrfan fuerit , errorum aliquot
,
quos apud duces noftros & antefignanos. ani-
xnantiumhiftoricos, reperto ,^pofteros admonere. AriftoteUm' horum nu- occunuac.^
inero eximam , qui Salamandrasa fiarfan nunquam vidit cum dicat lib^y. cap.- ^
^/Hift. animalium . Normalia eorpmfa tjji
,
qaa igne non aSfamahiar > SaUnuui'
drat/aro , iit, doeamento eH , (foa cvt aitmt , tfmtm , inambedanspertam , exttngait.
Hoc puto zque forfan verum eft , atque alterum
,
quod eodem loci adiunxit ,

dt mafas ^uiiufdam maiorihas , tjuas in fomacibas inquit, arares CyprijS

^na per ignem innoxie faltant atejue ambulent , Hxc Matthiolrts ridet, 6t fi-vera qiwdam in

elTent , inquit, Galenum

quoque diligentiffimum zrarianim fornacum Cypri
inquifitorem, harum aliquam faifturum mentionem fuiflc Cui ego aflbntior, .

qui feiam quam energiam ignis habeat ,.vc omnia etiam metalla j cxcaptoau-r*'
ro , nedum animalia deftruat . Nifi tales fortailis mufeas fuilTe credibile fuit, .

quales nuper a C/4*d/e Mtnetri Gallo antiquitatis , numifmatum maxime, pc- '^
eitiflimo conferas cx chalybe vidi Has vbi operculo pyxidis cuiufdam > imt
RIr } qua
 . . , ;

7JO ALIA ANIMALIA- NOVAE HISP. NARD.-ANT.HECCHI.

<jua ccrco modo magnetis frullula cjusdam d-<po(ucrnt imporuiflet, 4>eocy{i ,

fime, quafi volarent , ad locum vbi fubcus magnes occulcatus hierat, tranfciir*
rcrunt . Sed & Diofcmdtj lib.i.cap. je.hullra creditum ait, igiubus non vri

M. ijio- Silamandram . Et fadio periculo, breui eam ab igne combultam

vidit.Eft enim ignis non aliter ac fifaar tmv, De hoc pyiw/aJtci.nn
pro^wi* hb. a. cap. 107. ^tefl ilia natura ,inmiit,^ <eV(^acitatem in toto mundo auu/i^ 4

kioio.
Jiitam fine damno Jui fafcit f Bxctdu frofedoomma tniratuia, "vitam diem, fuijji -ejua

non tunSia eonflagrarrnt <

Tantum nihilominus potuit apud hunc (iue drificielit authoritns, (lUC vulgi
vt lib. i I, cap. 3 7. vt Pyrautias quotjue .'idmi/cric . Oignit ,aiz , alitfua

tcU acili- ff^-tontrarium natura elementum . Si^iden in-^Cypn ararijt /omaahut , ex medio
i^, maioris mufea magnitudinis 'vclat pennatum quadrupes , appri/atur pyra/is, a
^uikufdam.pyraufia, .^uqmdiueS in igne "viuii:. cum euafie longiore pauio Volat

MWc ipDiin
imoriiur Nollem magnum illum philolophum Senecam rneum, luinc ipliun ,

*s."'jnduinc errorem , qui libro f.natural. quffrtioniim h;tt habet, Ignis qm om~
,
. nia cor^umit , quadam etiam creat, St/ quod 'Videri 00 ptttii /imile 'Veri , /ed tamen
verum ep , animalia igne generantur. ,

m> Atqui ego malim hic.ipfis Naturie eflencijs , & viuis rerum
experientijs ac-
quickerc ,
quam plurimis Cathedrariorum decretis vllis cspcrimen-
, abfque
^ ratiouc prolatis , fidem adhibere . Q)^od mecuni etiam Owdiiee fc-r
miH-rum, cit'
.1115
cum Icripfit:
*
,
. I X II /t
u:ho.ua>. ritctuAltudf^enam i (fuam puram tnteUige flummamf,.
9dataq.de fiamma corpora nulla 'Videt . . .

Verum ad .WdWiindriimieucrtaniur. Pltnium primo mirari licet claudican-

&iarrjdra
(ibiiofi coulciujcntem .-Libro enim i o. cap. 6 7, Salimeptdra tanta* ,.
inquK, rtgorittttl, 'vt ignem tactu relitaguat. Libro 2.9. vero cap 4. hoc negw -
"otuliiie! Sxip/a,att , (SaLamandra ) qua Magi tradunt contra incendia, quod ignet fila ani-,
maliam exciuguat., fi. forent 'vtra, lam efiet lexpirta :fipma.i. tirarrivi, quoque Apud,
eundem probat, Venerem quidem ab hac comclla accendi Itd ignem rcltin- ,

'siurrhio- gui negat', dtierum eA , quod Matthiolum Djayeoridi luo repugnare ^ $0 bums
mentem atque clarillima verba non latis capere Ilupeas plane. HiCie,nim.ri
tindjD o- Ub.,6. cap. 4. refpondens aliquibus , vt ait ,
dubiutionibus: Quomodo 0 A
adueifuur. rid'thocin capitc potuerit aducrius venenum Salamandra, eadem probare aQr
tidoca, qux cantharidibus rehllunt } cum Salamandra venenum fu itiglduuv
cdniWidri auicm calidifTimat & ficallimatexiiiaat Conciliat bociplc, vt (1- .

*
bi perluadet, commodilfime, & talibus verbis reipondet j^uod vtn Diefcondes .

i- Salamandris cantharidum commtndat medicamenta , jdr gener althuj qua in vniutrfuna

1. fiuot , duutaxtt ,.mietligu , nempe vt quam cito fieri pofitt , 'vcnet.um e Ventriculo tt/
il-f-: intrfitnu extrahatur ,
archru 'vomtiiontbas @T dylmatu acnonbtu tn eordisq prafi-
,
:
,

* - dium det:lur ,7 bcr.iaia,Aiyihudattttm,aliaq.getierofa antidota, qua fota cor ipfurnA

n enenaiu omnthus tuentur . ijqutdem m cantharid um caput ,
quodomntum pri m um,
habeatur generalu nuthadut Dio/ccridi tradenda /vu, ne.eadtm pir fingula capita fie
,

pe jfuPra t o- lueptr repeterentur , j^are Jate, euh ad cantharidum remedia Pginie*,

teeptt , de gtnetaLoue tantum initUigit:. Amctmta tandtm.iaLmaadru adbibet c~-.

i,
1 /i ratioatm

: CoogU
 . . .

- LYNGJEI EXmsITIONE. r
. 7J1
riuitnm ,jjMm pio, quod tum hoc, quimiBteJhgi^Pm fimf temperammto pr4-. Matthi#-
,

fertq. Uteris, Thtriacsm, Mythridruis antidotum, re/ihim therelinthina,a , Hyracem ,,

rvrtiat (emen, Htj cttprt^i frondes H*c debui ncceiTarip ex.ipfis MMthiaii com-
mentarijs tranfcribprc, vt quam qualitatem ( frigidam fci|icet ) is Salamandris

adicribat, proprijs verbis conuincatur . lam velim autem .4'/a(fiw/( confide-.
;

laifet attentius , qux Diofeorides, quem iple interpretandum , & explanandum DCoftori-

iumpfit , de calida aut frigida huius animalis intemperie libro a. annotauerit

Cuius hxc funt verba
. yim hahtt Salamandra
( }
erodentem, cnl/aSioriam exulce-
,
;.s

tantem , Additnr vt cantharis in medicamenta, qnorum <vis eR exejje, lepras abole-

eueUit Exenterata detraSis pedi-
re, ftmiliq. modo reconditnr LiquefaRa in oleo pilos
.
.

bus &, capite in meile feruatur ad eundem 'vfum , ,Qui ex apertifllmis hifie Diofeo-
ridis verbis,non colligit, calidiflimam effe Sa^ldnutndram, quemadmodum can-
A: non frigidifiimam , veluti efleo/t/uw creditur , is aut oculis orbus ent
tharis el\ ,

eft, qux videt, ac legit, hxc negligit & intelligerc haud cupit Quid igitur Manhi iioi
aut .

opus fuit,vt ^latthiolus paraphrafi tam longa, & excufatione hac vteretur no- d^nioT^ ,

uoq, quodam modo explicaret , medicamenta cantharidibus debita, generali-

ter tantum Salamandra cooxpctcre ? Aft fi mihi hariolari liceat rem acu ccr^ ,
**
te tangere, ScMatthiolum dubio.qmni procul, ex duobus bpitibus pcrmotunl
^ adaiSum fuifle affirmare aufim^ vt Salamandram frigidiffimam clFe fibi pcr-
luadtnct . Primum ex ipfomct potuit,quando Salamandra Ve tfttolus de-"
Diofeeride furnerc

nenum tale elle monuit, yt.in homine id accipiente mentem ttJ fermonf prapedil
ret, tremorem ttjam cum torpore aut horrore quodam induceret Sunt autem hxc qm- v^buDi .

ma pcrniciofi potius frigoris ,

quan\ caloris fobolcs , fi Mcdicoriim axiomatis ,

" '
aflentimur. . .

Alterum cl\c\iti[^mi.Gedeni authbritas, j. 4 c Simplicium facultar. cap. ^Vsuudo

T>icant igitur fi luiet, ait, papauer, mandraooram, cicutam JSalamdndram tlJi calida,
erum nemo td dicit, Jcdrvehstvno ore omnes frigida 'pronunciant. Nec eft quod i

mihi hic opponat aliquis, Galenum in*lublcqucntibus verbTs,nori ricgare,etiam

calidam efle Salamandram, fic enim ait . 4f<ui animalefi Salamandra , auod (sf Cslcmu <a
nutritur, crept (y mouetur, qua Jane caUdo in mistura rvineente prouenire afferunt . Itu
itu SUaaa
sai^a
yoc enim & non aliud vult knic dicere. In fr quidem confideracam calidami
hic dicere .

cum frigus natur.x opus non ingrcdiatur,& vita in calore confiftat,ad'ho^

efte,
minem vero colUtam,frigid.im: quippe quetri frigefacere ftrenue poftit Idip-_ ,

iuin ergo de cantharide aficrucro , vt animal, hanc a calore aliquo vux 'muniat
obire^ad bornipera.yero, comparat^, cum hunc in cxceflu 'quodam caleface-'
xsf lValear^caljdl(fimam iudic,;jri..'E.rontra frlgidiffinia hpmihi fuerit Sdlaman-

<(i;4,:(tnmd6 vera iunt

,
quW C4/eir pro confeiR polult J^cum tianc lociam Fi-
Tfi t papaueri, cicuta, mandragora frigubs per ipfum venenis, qiiod j. deTcmpc-j
ramcntiscap. t. quoque repetit infuper adi imgit'.
. Attamen vt huic, quod poftcrioreIbc6'didum fuit, primo, rcli^ndcam..*''i^jj^

js^efeio quomqdm,^tt/vi?lM,< doOiotqmiuam Dio/coridem, quem tantis epexie riori argu-

la^v4Ibu$ , cuius' fingjJ.i tere verba firi gulis illuftrarc commentarijs voluft", a
'cuius gloria &iplcSoimortalitatis fibi famam quxfiuit , nc(ciq inquam , qua

1 ^ iain fronte pollliabeat , ,ipfiq. difripuluih prxpbnat ? JibibonI

 ,
,

751 ALIA- AI^IMALIA^I^^AE krsf>. NARb; AT^T; REC(tHL

quicquid in mcndicamentofiifli fimpliciuni librk cofitgit, ex TfUfcori-
Ciena ni tocum Haufic Acquc vtin^itl inrra limites Gdlthus lecon-
dis foiicibus fcrtti j!

"me.Mro tinuiflct ncc ad temperamentorum gradus , &^graduum quoque diuifiones

, ,

"^^J|5fiue, vt medicamentorum compofitores votant, f4/?n<r,tam prope atccdcre

tentafler, in quibus affignandis tam l*ecure,& audacler decernit, elementorum
mifcclas, & proportiones tam refte callCre priefumiti ac fi focibs,vel magiftroj
Gentilius habuiffet Deos illos flditios,fiue Vionyfnm, fiue yuUanuiii^ fiue quemuis aliu,

quos in Pi/Wofuo mixtionis officium fbrtitos fuifle iam olimcomme- i

autcift de niHlto prorflis hoc argumentum, quod primo to-

ciruibuit

ner onde
^ forcafTc' ^attbiolo imponere potuit , cum videiet , torpbtcm
tur primo horrorem, tremorern,(crmoriisK mentis praipeditidncm, & quandam corpo-
risexolutionem , a SMdiandratnduci qua; omnia a frigore originem tfahertf
vero haud abfimili.' erat Nam'& idem
. ca'pite de ^/c/4,rcfert hanc

confimilia accidentia inferre, oculis nempe caliginem offundere, mentem tur-

bare, artos extrenibs 'getidos reddere , & conuuffionem demum concitare . Efl:

autemi omnium Medicorum, ^icuta frigidiffima Pliuiuj lib.ip.cap.

conlcnlii ,

4. Ihtcf omnia venena memorat Salamandrst Icelusmaximum efle quod non

,

fingulas, vt alia venena faciiintj perlonas, fed populos etiam improuidos neca-
rc polfit . Nam fibort irreplii^iiil omnia poma inficit 'veneao, & eos tfui tderunit
midram. necal frigida nJi nshil Aconito diflans . tt paulo tamen inferius harc habet Stxittu .

fs^gidiV ait Utntrm accendi cito earum ( Salamandrarum ) (t detraSlis interaneis, & peditas.

Videtur hon contradidoria ftatim emergere gd-

i" ftlle yrrepfi*ri Hic qufs

^"di eifc udtit? Quomodo chim^Pfiijw^ fi Jeind^modocredidir,

Venerem accendi, 6c
admittere, frigida vi cnccari homincm, ab vno eodem animali affirmare aufusfiiit? Ac--

que vt verum fatear, hic vltiiiia 'Ptin^vejba, viclcfltur mihi D/d/fdndiillacor-

quod- roborare, quando Satamandra venenti cantharidum antidota opponit Narri Sc .

catharides.
cafitbarides Venerem qooqiie non vrinam folommodo pitomonent Lepi- .

lepidi hi- dam hichiftoriam narrabo Noui puerum quendatrt nobilem, qui prscepro-
.

rtm ofim fuum,nimisfibi forlarfdururn & feucrum, vciicno tollere conftituc-

,'
fa't cutnq. hoc effeitui dari pofTe , per ipfas cantharides 'exiftiitiaret ciAptis^
< barum aliquot 'a phvbiacopola, & ihpuluerem tritis , duas rrelue^, in cfthtfiarfi*
fiue lagenulam^ in quapriceptor potufnfuum aflcruabat,imrfiifit, & qtlOef in
votis habebat, fibi /ucccirurum certo ^erabat . Sed cum Hc neque prtrhaj hc--
^e'fi:cunda, hequeieftia dic rfioteretur, ab incepto puer deftitit lnterea'vr
ille Bonus, tentigine maxinu vexatus, & \^encrc seUuaiis, hec vnde hoc
prouc-'

mjet, diuinare valens, feinedi^etiarh fpiritualia, vt probis moribus erat, ab il-

fis^ quibus.in confei fidne coiilcikniiahi fuam credere fblcbat,p6ftulare coactus'
Quomodo fuit . ll.es harc muhq pblVtcmppre ma euafit. Et lic quis hic P//io fc

reibwAn fbre auxilio exiftirnans dicere pol6t

, venenum quo Salamandra , fiue aquam #
M
fiue poma cori(purcat,'/rigidurii effe, cum carnes tamen animalis calidz vcnc-
n -
. rcnni lblicitare queant heterogeheas enim eiufmodi partes frigidas inquam tC
(

led Diofeo calidas, in quouis fere mixto Mcdici facile vt ftatuunt, ita quibufuis obiedio--
Ih!oi*h bus per has facillime refpoadent ) ne inquam , fic quis tueri Hiisium putet
renftltuf , 'qulfip^adid (ymptomata noit a Iputo Iblunf ,

anima-
 , . . .

.rrnro/TFWRO! LyNCEijRXPios.i/ri.oNEi "

4rr\iiBalas,:fodab-ip(amet;l>3uftaSaIam8ri^,3'&pMucfiire,pofrc,,clariflimp/cri^., ,
pfic. Et C^!a/th*ifaibi(iem::iMm/e/Mauin^UHi'vevenoi9/^.^r^(ce,/,aj^;^/jS^
lamandra pcca <?-in puluerem.ftyytldmifliAdmifla,fii{^,pt^HftperarHm
modoyzttmt^mip ^pmttrnsvtnenm.tumUmiMt. ,or ,

Eft&ahudquodaojiJfeasnvlycfAfu<UfQiitrotjerfain facit , quod Pimiusco-

mandr* venenum frigid*ifaailcatis,;cuinwrfPi>>tan1cn vcflcn^cqtnparaucrit, sb^y^ur
A(l ^mtinw-nemo vnquatn.nuKtaliunl^ qttffd cquidemiciam , inter Frigi^ q#tw<ni
vencna-enumcrauic, ft moddjb^c quojqtjje in rprum natura reperiuntur,.(fi#- <i*m cum^
pcxprdriirimis verbis lib. 6 . de SkmplKiummUtettmenl. fttekltMibtu Acatum, ffridt .

ak, fipaat (sf Jtltttrid fiualtMdtefi Sepcito autecl apud.-mnd^na. 5, lib. capi> u ;

non frigida, led calida admodum (unt Quare tbidc0a;/Jt*(><gB cum feqben
.

tibuscalidiiOmisenumerac tsis Jplisv.dcbj:. V.zxhmtmiffidpedit) Acoaiit>

ntima fue fepta t?- ppttMmmtupantnt , 'XHcfmJrtmnpiprn^ml Grdci x*r

eant ) Sandaraca, Chry(tc<Ma,Dry(>ptn.tfj?itjfotaim'^Afomdmim^ cUqiutri,tHm.
tcUtquart ,ac potiJfmumcarmmuneUam y id^Vabpiit-dAant. hgotc^ni^ilSiXftfi
reram iam id , quo.ab hac marufdla quafrconcradithioiwiinagBumbuncicfi.
ptorcm ylmium vindicarem , ii diccrcm , iplutn intcr>vcfe)atatenj , ^
tiam, qua tam quam J'/4w44bi,oSt^i3m'.iiam,exeEunt, inliiwit. t-of-
*"
Iccomp.arationcm potius , quam ad frigidaro \ttOufquc gmlitateni relpejciife ,
Eft autem hic Ptiaij locus minime oblcurus, lib. 47. cap. u^ad ipnfW^^ait
euram dtUgenuamq. quit pajjii fatu 'veneratif: Cum ctnnefrmniHm yffienarum ofyf
fimumejji atomtum. Et alio loco,
4Fw prxdicauerat
Atqtii Uedoutcut Ihramhhi non faxtavxk. ^yt Piiuium txr
..

cufem, qui hunc cr.Latino iditalicum idiomarranftuilt,.& ipfii.itain. (pnoiT mba

lerprctatur.vt vclk/AMwinnucrcplanc Vblujflci Amt4nnBeAalamm>dr,ami
inter Ce conuenire 'mroi tnHtm pigida Hatc enim ipliuii lijn^ Italica Veiiba-ni
quando ait, SaJamandram.coaiceadeacem in arborem, vencao fri^do ia quo
(
Acmit firailis iir poma^corrumpcrcy Perdaclir,iinquit ft eUamfnta su vnalbt-i
) ,
n Io corrempe mtto di viUno
, ?. coni fua frtdda firzft., la quale non e puntt dt^tr
dailamnit yVccide tf(i quelh ychene mati^iono
rettie

Siquis aliam Piinfo mcdclam.adhihecc,(v.elii;, ac poGic>id vt faciat per mclir

cebit . Ego vt hoc fcmcl liic dicam, nottimalejdi/ccndi Ifudio adadus, "*
veterum
Iiibitidb errores detego . Pclsimc edinrmalediiiuxn odi, 6{ Quintiliano adhiereo fcaicendi

^^centic-MaUMcus dmolrflconmdiaat ,tnftccfapme Cuius & hocprudfiiit(-;

fimum monitum magnitacio t Nos multas ad jacendum rfwmoditsats hahentus. ~
ptaami^ts , Illis enim iattenienda fuerunt, mhis ngnofania. iToi nos- poaeeptoeri-

but ytotetttmplis injhuxii anuquitat

,'vtpofft'Viden ,nulla-.fnttimfcendi a(at ffth
rtsr,
nofira, cui docenda priores elaboraucrunt A quo tamen &C, hoclubiljt^ d^ntiqui
.

nobis inctticari.aducrto ,& venisimum reperio quodlupra ine quoque mo- ,

nui/Is memini, /fdaua fitis dicitur quod bene dicitur, quare denuo repeco. Ne- '

^"> 'd nattm legenti perlaafum pi,d\i, omnia qua magni authores.dixetimytiqi^itjfe .
'

parjtSa Nas
. '

iahuuur alrquanda , ? Ofiierv ndunt i indulganiingdniortmi ^ <

'
fiortern-.pjolupmi net Jemper intendunt animum
,
Qciod fi hoc Clailicis.etiamauthoribus yluuenirc iolct.,
^
vonnunquhm fdtiganttttA
quid dome de ce., mi
.'cl

letior
 . . - . ,

?/4 ALIA ANIMALlAT^OViEHISP.NARD, ANT. RECCHI

Ridicoiom Ici^or futurum putas, qui tyropcs aclhuc (umus ? An nos extra humanam po-
c& centes , flcerrarfe a nobis aliohum arbitraris ?
'
nobij

froos*?!- ScrAtmui indoSi , tka$q. fotm4t faffim

tiwp#i vt hnccrc j
Mdtthiolo quoque vt fatis fiat, tempus moner, Egomchcrcle
quod fentio, eloquar, non capio hunc arguendi modum , quo tam
veteres plc-

rique , quam horum adedat recenciores plurimi vtuntur , Cum vident forte-
fubfequi , fiue hic
Osomoao ^ frigore adua Ii effedum aliquem manifeftura
torpor fit ,
fiue tremor, fiue vvrium prolapfus,'Tmc membri alicuius refolutio j
Si-.fiuefomnus pticipuo; quotiefimnque eadem fymptomata in
humano alio
poftmodum corpore fuboriri animaduertunt, dacim a frigore, & non aliunde
profluxidc
UliUAlllw ,
conclamatis quafi votis iurent .
L-1 r L
naiu
nu.u. rri
Verum vna hic nobis contra Mattkiolum & difta ratione phuolophantes ^
:

ipwiliw* iW4W*pofitahiftoriafufficiat, &

abipfomet agmen claudat. Hrc autem
au ~ C1
T
r

ihioto p<w
#*
^ A in-tti,. in liKriim A. &
in Commentarijs ipfius in Ditftmdu librum 4.
, r.iniit 7 31 habetur
/ r caput
7 Is
IsisL-.
igi-. 4 .
. .

turpoft tAconixi tradationom, Noftlli vires enumerans

(quod aliqui inccc
cxcalraccre & uccare ordine^
%A<omti rpccicB reccnfcnc ) hoc cum %Amcenna^

'

quarto non negat. Et tamen hsce fubfequentia fymptomata ab
eodem oriri
'
aWmat, quje fi a Cicuta , Mandragora, & frigidiflimis putatis venenia

emanarent ,
quin omnes a fiimmo frigore originem ea ducere fibi perfuade-
rent ,
nullus dubito r
Roma vidide Anno falutis reparatx r 314. Mcmc
, .

.Huius immanitatem ait fe

>ni 0 Houembri quodam ad tuream damnato, vt laqidisBezpardici

in C/>if<dw , in
aduerfus- venena exploraretur Mifero igitur huic
drachma ex-
virtus .

^quid in- videri , merum piper degluurc

jbitj. fuit j quam vbi lumerct , aderebat fibi
**
ac porraceum, aura
'
Accidentia autem hxc fuerunt . Poft vomitum biliolum
frigida in caput percipiebatur afeendens ,
ftupor quidam paralyfi fimilis , 3c

motus extindu* ita tamen, vt dum alterutrum brachium attolleret, al-

quafi t

quoque refrigelccro,
rcrum eleuare non podet. Dicebat fibi venas omnes
& oris & oculorum
Accefiit conuulfio, facies liuida , labra nigra cernebantur,

& venterhydropicorum in morem attollebatur Mente criam moucbatur, .

poft Icptem tan-

vndi modo cantare, modo plorare , mod6 de vita dcfperafe ,

antidoto horas, ad fe redijt & coiiualuit Vides

nunc vtcali-
dem a liimpto
.

exiftimatx caulx effedus re-

ecidtMii diflimum venenum , frigidiffim* etiam ab alijs
twuiiiini liquit ? Aft opium
hanc nobis controuerfiam lucidifsime dcclarabic , Hoc
tollit , motu pnuat,
omnes vno fere ore frigidifsimumllatuunt , quia fenfum
^dd^'6. gj (otnr.um inducit. Fateor ego a maximo frigore hxc fieri pode. Nam
8e

mues conled.fle, dormmidc, obrigiiide, & mortuos

hnfle per-
plurimos inter
'
= noaiopiimd;
HfrttpoU luuenc quen-
"
Aft confpexi his meis oculis ante hos triginta annos
vilJiipiriiS Irn ,cum magnam fpirims vini (
quem aquam vita appellant , & aqua mw
jMfto. t*. <Jici poteft
male vtcmibBs,quos mori fimilitcr ex f^erfluo huius viu vidi J c<^,

cidmii* piam abforbuiftet , leptcm horarum fpatio perftitifte abfque loquela, immobi-
li,** {cnr, ac velutt Aethatgp cortepmm ,cui licet capillitium velleremus , eutvdcm
verberaremus alftvno-ad-aiteruroiocasm CTanf^rtarcrau 5 ,mortuo tamen umi

. liSj
 y , &.., '

10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.' jsf

lis niG quod relpirarct placidi , nobis viius fuit , donec exactis fepeera hori*
]

vllo abfquc remedio ipfi exhibito , ad fe rediret , nec eorum qua: ipfi accide-
rant , memoriam vilam haberet Qui vino generofb Mahatite maxime , in-
.

dulgent , fomniculofi quoque funt , & morbis frigidis plurimum , paralyG in-
quam,& Apoplexia teneantur . Et qui Naturalium rerum enarrationes legit,
is nouit Cneum calidum alimentum & medicamentum firaile quid pra;ftare
Luptanus, vt apud Schenkjum videre eft, recenfet Pifuurem/em quendam
ui^^c
Agatonem , fuper duabus Crttt farcinulis dormientem , eadem node obi jifcj

"Damd Ott ex principalioribus mercatoribus Vtnttijt & amicis meis, hoc mihi 4?^
pro certo retulit , cura %cmAm redijflet ex eA^ueUna vrbe, in qua quzfrum fa- ^
cere folet maximum ex Crarv, quod ibi & copiofilsimum prouenit precio- &
lilsimum : contigiiTe nimirum , vt przteritis annis , ex Mulis illis cliteUarijs,
quibus farcinz ex Crcco imponi folebant, plurimi interierint, ex fblo illo ftupe
fadiuo Croci tc potentifrimo odore, donec tandem antidotum ex Allio contuib,
& vt reor, aceto permixto , naribus & appoGto nihil tale amplius in-
tCrueniret . t quis ignorat, qui in GermtmU vnquam fuit, in temperattfsimis canini
ciufdem tepidarijs , Gue hypocauftis , facilius longe fibi fbmnum ex culereob
repere, quam fub rigido Aquilonis /rigore ? Et quid de mw/ka dicemus & eunt-
rum miu ? quibus non infantibus modo , (ed adultioribus quoque in morbis c*
^
*
quibuldam&vigilijspertinacilsimisibporemconciliamusf Atque hzc om-
nia qua calida , qua frigida , panim nec calida nec frigida lunt , eundem ta- &
men eunda diuerfa libet, elFedum in nobis producunt . Concludendum igi-
tur exifrimo, hzc vniuerlaaduerGlsima licet,in vno quodam conuenire opor-
tere . Cum 'vnim effeSus , qui fimmn ell exempli gratia, Viww tantum elTc
ceiTe Gt cuufam immediata , fi modo Metaphyficoru axiomata vera elTeperhi- nire ^
bentur . Intelligis ergo, non (oium & fimplex frigus elTe debere, quod fomnu in
producit, id quod Medicorum tamen fchola quafitota hadenus ftabiliuit
Verum hac de re forlan commodiore loco plura dabimus Quid igitur hinc .
/

difrimus i hoc,quod iam dudum incukaut & inmrobaui,nos ad pauca, Icilicet,

refpicientes , nimis effe properos in rerum cau/is reddendis, quz longiori
dodiori plerunquc indagine perlcrutanda forent . Difputationem hanc, quz
paulo acrior nobis cum Pltitio Sc Matihiolo fuit , Gt/uerus quoque olim attigit,
apud quem & veterum loca complura videre licet, quz &ip(a non carent du-
bijs An videlicet, Satamuudm ladelcente fua fanie , quam ore euomit , qua- aiiixi
.

cunque humani corporis parte contada, capillorum defluuium moiiatur ? ^^s!!:

quod 7//'. quidem annoiauit, an hoc potius cueniacex cinere combufii
animalis? vt voluerunt, aitipagis ad hoc przftan-
dum hzc bediola in oleo macerari debeat ? vt Vioptrides, & Plinius fimiliter
alio loco cenfere vifi funt .

Eft autem opinio hzc quod capillos erodat , ab antiquis adeo recepta
,
approbata , vt
ipriflimi funt .
^ Sermm quoque in verfibus fiiis eandem decantaucrii , qui hi

'

Dejlmt txful/us morio Idtiusnte tdfillsssf

Ssu ruro kidissTf Jiunfistfou veneni -- ^

Se

. . zedbyGoogIe
 , . . , , _.'

ALIA-AKIMALIANOVAEHISP.NARD.ANT.RECCHI.
'
"

-

'Sttt Stl 4 iiMdra fotent ,nuUiiq. obnoxia flammis,

'
.:>y^ii-^-!x!mf<iimc*pi0 utaiiodc$edthonortm.
VWetP.rhic |)A^concat\ijm venenofi illius humoris , defluuium capillorum

capillorum fieri !6licJdiK!'^^lle< Vcrumamen tot mendis Icarcc , tot vulneribus, laucius

UmTnla cft vt quoniam haftenus a Medicis illcdus & negledlus fuic,no ablqac
huic Medicam, & Critica fimul manum adhibere fiatucric
ficM fcribit

JavT^ii hiShn^<^*fitin Zdndihieriut Philolophus Medicus dodifsimus , que_m fupra. &

riui<i.se-qijoquc'ludaui ExpeiVamus igitur propcdicmfiinatum,ac rclUtutunabunc^
.

dariorem J\>tratTllOledicuin,varijs leftionibus exCodicibus Vaticanis, ac cotiynentario-

lis ^ucidndlis quidem , led neruofis , & vtilifsimis tamen illuftratum-
Wajryrtumoxcot veterum authoritatibus colligo, cum SalasffauJra cxpfi-,
Wtrtw fitjliTcaunrdn^iitfigniter calida clTc deceatj cu radices quoque pilorum'

Si offtt fri-
eroiiof) mirari iterum me non iatis poiTe, quomodo viri dodtifsimi nonnulli

midr^dc
candCBt-frigidiftUnam efle icripicrint, qui hac ratione firmare & corroborare
berct po; peiijS'eajsiilo6 debebat 4 -

t E/ftidihoc in-Halamandris ,non fatis rcdic ab antiquis obferuanim, quod has

gf/op^^ricxUsninjinim experiesfibi pcrlualcrint PUmushb, lo. cap. fi8. Quadam .

txmon pennis tV fi/Jt 'vUa fimili origine Ex ijs quadam nihtl ,

rmtSah
vllim fe- gigttutsrrot Salamaadra . Ntqua ex qs gentumaflulinum famimnumue fitut neque
mtangmiUsommbtisq.fqita necoMumnec animal tx JeJe generant . Neutrum
efUntJ gentes , (fl ceteris adherentibus isado ^vel faxo
-1 Verum de Salamandriscruditiinmus Mrdicus & Criticus Dalechampiushvic
eundem Piinij iooum rcccniens , oculari infpeCiione edoctus , contrarium nos
< * docuiti^ te grauida Salamandra, ait> men/e Clanio, dirupto Ventri plue, quam tri-
ginta ifletus ad buc palpitantes., & in aqua nantes , at plus quam triginta oua prodie-

lutftiores tnnt, Egaqmdem famtnam nndifle memini praguantem twnouu tum ,

catults ple-

incboaturantitm-,alijs lam perfeelis gradtenttbus ^ in aqua natantibus, Vt.

fedfuvt ifle , quod tradit.T^iwius , nihil eas gignere mamfefium fit Huic afTcntitur^

los vmo, "XeUotUus & ali j,

qui volunt Salamandram cx ouis primum in vtcro conceptis, ^

SSum caiuJosidine vllo inuolucro cx^iludere

,
quod huic proprium hoc fit , m genere
'f "dattrtarum., quemadmodum proprium cit evipens in genere ferpentum ,
viuos^
paTciu>.
j
RanWs -iHaicxcitimonia faciuiit , vt neque in facile Plinio & ai riiJartfi fidem

adhj|>cam . 'Voltiic autem hic, vt gnauiter caput i 5. lib.5. de Hili, animalium

pfcrlegeta3rpatcbii')e purpurat itamsuam reliqua teflfs inclufa e iimo fere
defsUiu . meutna.putrtjcente mricj. :fum tmm hatiOe^ma faltuam q^ndam mtluti fauagmem^^
tmittam^tfity biinevbiitiptftxfi ,.humenm tendam m.tmam demittere O" ib ggK
pnrpmrtduii.--.M' . \ re'. susdvL lii.iaar
Niphu, ie Veruntamen fidelilllmi duo Comentqtpnes ^ugptflinqs fiiphus
Ariilotclis
tra Ariftot. ^ JrafiJ/r jimagillri fuj deferiqtjsjtfiin vic^qqupque iuWtriJJcre.vidcn-
feniire
4 eacur
j
,
tnidijHunaerMm!<<o(^MP!ffi.locupii,4EW'^i>?
. .
fgit/sr
v,
vern^atmporetu^ern
. ^
m locum

congregata /aamt id, quod evocant fauagtnem-, Expricaris Scaliger: //(j/(r,ait

quaf modus coeundi ficonuemunt,.jgt,qaafl.fl^tffire !i^,flt!nitnet.t^^ fahua genus
Quapropter hunc lcnfumiln/fl^(i^,J^ti^verbj#;cquc(ans ita qa^pteilit Plinius
xii lib. 9-

Di i
-d' . ;Ii
 . , , . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONEM 757
hb. s .cap. j 7. Pmrfarte congrigMtmr Verno tempore, mmnoq. eutritu lentorem cmufdtm

tert fnliMHt Hunc atcricum agnouit,hic aucem juid.eU aliud, quam qua:dam
forma coitus ? Coitus autem inter marem & feminam datur. Quomodo ergo
idem 1'criptor lib. i o. fc^minas aut mares in oHreis,hoc e(i,in omni genere telta
indutorum animalium , negare potuit ? Et quando Ariiioteles ait j Ex hnmort ,

I Ho in terram effm/a gigni pwrpurulae exordio admodum exiguo conjiRentei .Etper angu-
Vua ipecie foetum formari, hliphus hxc verba ita declarat. Hic igitur ex
fliam veluti .

faliuaMne emijfa tanquam ex feminario mucore purpuruhe gignuntur. Et paulo poft

Concludit demum AriRoteles qua forma formetur fetui (p\itp\it:irum) fui initio, &
VulttUum firmari Jimtlitudine racemi vua, 'vtettam de apum fietificatione poeta dicit t
. Confluere iflg lentis o'M4m demittere ramis .

Arifloteles. Itaque per anguRia fetus formatur fiecie vua.ld efl adpmiUtUr
fJnde dicit
dinemv^, quando inuoluitur in fe ipfa propter loci /hiSiuram. Hic igitur perficuu eH,
fieturus teRaceori non fieri,nip faUa congerie prius ex mucore illorum t aquam ex Semi-
nario (ecce (cminalem vim admittit) ad modum racemi vua, eum vua incipit fleri.
Ego prorlus nihil dubito, Cic^uis. Microflopio hoc efl, a me hoc nomino siqa;, mi-

ionato perfpicillo vti vellet, quo res minutiillmx triginta mille vicibus & am- ^fau^nl
i>lius grandiores, quam in fb lunt, apparere folent , veluti fupra, cum de Lynce
agerem , ex Arithmeticis & Geometricis principijs deduxi & fauaginem hanc
,

caaminare polTeCjquin in hac, oua re)?4rnrNm manifeltillima reperturus elTet . periru. ..

Hoc oculoru prafidio Princeps Cafius nofler plurimas plantas halenus.a Bo- Princept

canicis hnc (emine creditas, diitindhnimis (eminibus luculenter turgentes per

Pidborem fuum ad hoc operis defignatum in cartis deUneari curauit. Mirareris 31 ',^'

in Polypodio minutilfimos eos puluilculos foliorum dorlo adhxrcntcs piperis

grani magnitudine rpcdlabilcs,cxi(limatos hadlenus a Natura tantum cocclTos
c(Ie in he^ufe ornatu m, quos Princeps quidem ante Microfeopq vfum iamdiu in
libris (ilis (eminis nomine donari debere cc(uit,& ita huius gentmpldntatTer- TngiroR
gifietas merito nuncupauit.Sed huicfimiles innumeras ahasOb(eruationes,accipisCt^.
nouas pene dixerim, naturas a Principe detel.as habebimus , cum olim im-
perfedtarum Stirpium hbri (iii & lucubrationes lucem alpicisnt
Hoc eodem microjcopio Francifcus SteUutus Lynceus tam mirabile nobis aru- rrancifc.,
omen prxbuit partium omnium externarum , qux in funt minuto ani-
Tnalculo,er/orHi 'mc^viom, lingua,cornuum,iuba,aculei, pedis, degitorum aliarumq.
*:nuper in x$ incidi commilit, atque felicitati VRBANl Vlll. dcdicauit,vt
harc omnia malim te oculis tuis intueri, quam rudi meo calamo adumbrare.
.Accedit hoc maximum probabilitatis indicium, oRrea &c conchas genitalia_i conicaa-
/cmina terris committere, & fluminibus , ex quibus noua (oboles (ublatis ma- 3b,ccm
tribus paulatim rena(catur . Experti funt id Germani noftri in conchii.margari-
tiaris Licet enim Sinus Perfici perla omnium prxdatiihmx celebrentur,quibus liifti
.
. ^
ced unt iHx qux in Inlulis JZeilan , Sumatra , "Barneo & Indijt Occidentalihus repe- ^
riantur habet tamen Europa (iios quoque vniones , veluti in Hifloria gemma-
,

rum cnucleatifCma Anfilsm 'Boeiij,l{odulfhi fieundi,o\xtn Medici cmincntilfimi

videre efl: , vbi perlatum feraces nominat Scotiam , Sileflam , Bohemiam ,
,

L,atharingiam r yoitlandiam^ Friflam, oblitus ni(i fallor prctiolarum mar- j

- Sf( garita-
 . , , ,

ri9 alia ANIMrtLU NO HBPi NARD.jVNT, RECGHI .

*" p c]aiHft fluuio inucoiuQcur, prope PMfftuimn CirmMma Vf

op imt betn percelebrem &: vccvjftiflimam ^ .Vcluii mihtiamietulic ciuickm VrbH

Kpcau!i* tcclelia: Catbcdralis Canonicus j^eneralis Grxee &

Latine doiftift
iLcjro- Ixiius ac latis pcritillih3us/e/WBwf<iro/ij i^rSarp-K/rcA4cr^ nuper ad SuHi
^'Wtf>/i4n:a Scremflhno /Irebi^c Ltopoldo GmlhelmotFerditundi fecundi filiii
chbt.-gvir roilLus, quem ex antiquis meis, amicis, fic fautoribus bonpris causinomino,

oPUiis, in boc Itaque fluuiolo Ilja ob rubieefum puto folum, nigricante iemper aqin
conlpicuo,ad determinatum ac trium lolummodo imlliaiiorum lpatiuov>>
Cnich* ciulmodi nMr^4rt't//eeiena(cantur, qux 'vmones, in candore, laeuore, ma<
gnitudinc & orbe, aliquando iam Orientalibus vix inferiores ,
producunt
Ciim autem ante complulculos annos., irdcmtbLexercitus quidam fixilTet,
tam nobilis pta;datauidi(Iiroi milites , Canchas per totum illum fluuij tra^un^
expifeati fimt, vt vix paucae adhuc ibi fuperfuerint Qua; tamen aqi^ conchu:
.

^ vidjwur earundem denuo copia abundat. Quod cueniiiealeminio r^ie, At

garitifcrx tcmpotis progrcflu ad maturitatem perdudu, an non rationi valde con/bnum
in^quS^e cft &probabilifTimum? Locus autem bictam religiose culloditur , Vt nemini
linqucvc
. licimjn f, pileati, prxterqiiam p^p,qui idem fcft Scrtnifs. Arehidux iam

fupra cum honore l3udatus,& eiufdem AdmwiSiraiori, qui elf liluftriflimus Sc

Mirqnir- Rcuerendiillmus Marqmwdus bhtr 'BmroaSchvveudi , (fxfari &
Imperij Prinfi-

tnnY p/4wobfummam prudentiam carilfimus, quem ego ante hos triginta anops
colui, & nunc quoque benefabforem hbcralilsimum experior., .

* Epiic^ Commodum accidit, vt de Oais hicfimulfermoncmaliqucmiaftituamus^

frincip- Eftenim hic /lellia noAer tdoux [Jijj>dvut ex Z.awMnw genere L4ter/ aucem .

lib. j.cap. 3 y.Htn.ammsluim ufe,^t oua generationem fuam propar

gsnt.^Kje {pame tn terra aperiumur,'vitam tmm tarum annum non campieri,fed perji-
Cwiuiiior
^orora meiitem fintri aiunt Ego autenvfipiflime harum oua in vafis terra aridd fifir
vioqciii hic nis , Icd. fl:\rpibus dcilitucis iri hortulo meo domellico , reperi , examinaul , dC
*Mict
. moJo jceentia modo intus, nafcentia animalcula vidi, atque depingiicuraui..
Er quoniam curiolum hic qiwq JcbforS vt opto, ita vt nancifcar,fore Ipero ,
'

gratiam expatiabor nonnihil, & quomodo ia ouis animalium getio-

in huius

Coniideri-
pcragatut, aliquid laltcm delibabo V eruntamen quia raro Lactn0fum
.

*funt pii aeque Strpmum oua nobis in conlpci5him Icfc ofterunt qux animaha latebras
,

linallnif qu*rutu,a manifeftionbus vero 6c notioribus ad occulca magis, & oblcuttorn

nos porcdimus,'"G4ffHi4r auremnobis oua^rinipteere frequencifsime, fic

puUorutu natales vbique intucii conceditur j cxJiorum.notiliimorutB ogni-
lione abllrufiora, voluti quodam praUeki BciSta, indagabimus.
'
Attamen hic iterum,qaod iopra de Aldrouenda quoque in fyJiwtmidkiuniii
'runiffi- tuU^pofi tApellem pingere viderer , ,fi quod accuratiflime prolecucns ei]: argik-

mentum , de Oui Himnynmi Eeebriiius ale uAtfuapendtntt ifl*r

pmlU formatione
aujpEdes.
Patauimt fihaU ornamentum ,-nunc.ogovd renouare, vel innonarcj
Hunchbiu attentarem Quia aancB-. -pnuicmain xum librurru,
Aquapen-
.
^ tamen ance hosfeptem i

doqucmiiimus cc pnnianjs vnus

.

dentis lo, poithumum loawtis rtd!tQHHj Gtrrnm4'^ cx

SoahsMe Medicin* pracficx Honi fimplicium Antiftes, Caroia

Patauij pro^clioribus, <8c

bi^r. ^dedteti CardinaiU Amplijfmi horiori dedicaret ,-ego quoque in hac palcte
Era
 . . . . m, .. ,

I j

I O. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE ys9.

flraexccrcuiffetn, vt fami meae, qua in rerum naturaliu ftudia innato quodam >

Lt
impetu feror latisfacerem non vereor ex meis etiam laboribus , hic aliquid
,
:

& fortaflls ab alijs indidlum attexere, & AijMpendenti modo fuffragari , modo
I;

veritati addiftior, eidem, & fi res ita ferat, AnfiotcU quoque refragari
Dm autem funt,qux ego prx omnibus examinanda lulcipiam Primum, . duo

uis
in
i

au(fcor
9'

rcuera tuum, dum Gallina id parit, tenero feu molli cortice cxeat,& vbi quam- examina-
bie.
primum aerem expertum ell is, indurefeat ? Secundum, ex luteo nc,an ex albu-
Primum jn
mine puHui nafeatur ? Video enim his de quxfitis dodlilfimorum hominum aam iw>i
rixas Piiolicis contignata monumentis argumenta pugnantia agitari Id *

quod fatis llupere non pofTum hadenus nihil ferme certi in re tam leui & , ,
J

mulierculis propemodum ridenda a (iimmis philofophis decretum tui(Te_> ,

Sed his nempe magis placet fub vmbra veterum (cripta euoluere, quam D H I ftroaim^
^ j' ^ philofo-
1 1 1

& opera curioia indagine in propatulo rcuolucrc . pborum

Et quidem lib.6.cap.r./i/i/7. animal.ex verflone hxc fentit. Qgid

ybi perfiUum cR ouum ( )

ahfolmtur , atque exit putamine , dum paritur, molit . Sed
protinus durefcente,quihufcunque emergit portionibus, nifi morbo 'tmlua d'fecerit. Scati-

ger hunc Arifioictis textum Grxeum his paulo alijs verbis interpretatur. Cum
vero perfefium fuerit , abfoluitur atque exit . tempore e molit mutatur tn durum . moneam,.

Cum enim egreditur, nondum etnereutt :

fimut atque prodijt ,
JJiiffatur ,
4 f durejiit, darefecre.

morbo quopiam prauentum ftt. Ad hxc nihil aliud Scatiger, quam,

tti/i quod
Cascam reprehendit, qui de fuo addiderit , quibufeumq. emergat portionibus
uidem ex Plinio huc tranftulit etenim hb. t o. cap 51 Exeunt (ait Pliniut oua) .

J rotundiffima fui parte, dum partumur, molU putamine, fed protinus

quibtofcunq. emergant portionibus
Aquapendens laudati (ui opufcuU capite fecundo hxc feribit . Etenim Ariflo- Aqiup-
teles eCS' cum eo Plinius dicit , eortteem non intus gigni , fed cum ouum editum e fi atque noteii fof. :

prout exit, ita ab aere externo obdurari humorem Et quan- . Calore externo euaporante .

doquidem hic Arislotelis tutelam , 8c hunc & fuffragium implorat Aquapendens Ariftotdi

in publicum producamus oportet, videamusq. quam xquus fit ipfi Aquapen-

denti, & quam flbi ipfi conlfct.Sic itaque,primode ^ener.Mtw.cap.g. decernit.
%4ues(ti quadrupedes oua edunt perfiSa qua vt feruari pojjint , duroiam confient
,

putamine oportet Sunt autem quamdiu increfeunt , molliora. Tefia autem e0icitur
.

eoiore externo euaporante (hoc ell confumente)lRMdreOT . Itaque calidum tjje lotum,
ia quo id ^t,nec{Jp e fi Tedis autem locus fepti tranfuerfi efl quippe qut cibum con-
.
,

eaquendo perficiat, ^od fi oua contineri m 'vuluanecefie eji,'z>uiuam eorum, qua oua
tiuat perfeEla , fitam efjl ad feptum ntcefie efl, eorum autem qua imperfe^a infra . ,

Ita enm in promptu erit . Et fui evero naturi vulua propenfior ad fitum infiriorem,
quam ad fuperiorem efl, nifi quid aUud opus natura impeibt , infra ejl enm exitus eius
offktum
Augufiinus Nipbus hunc locum in?enue explicas, ait ouorum cortices indu-
rari ex Arifiotelis doCtiina quam hoc loco protulit, non extra Gallinam, fed in-
tra hanciplam, &loco quidem illo, qui SrpM fiuc succinSo efl vicinus, fub dcr^',
ip(o nempe pediore, ibique foucri a calore no extimo acris, fed intimo anima-
h* . Hic enim internus calor vc videtur , confumithunudiim ,quod
Sff 1 in

zed by Gopgie
 , , ,

yiq ALIA animalia NOy^E HISP. NARDI ANT, RECCHI;

jn molliori adhuc teftaconfilHc, hancq, indurat, cum terreum quafifolunvr
relin<^uamr. A<fU4ptid(nt ergo, cx hoc adducto philofophi loco ,opirioncrru
luam parum feliciter fulcire poterit. Aliam igitur machinam mouct , no-'
iHm aii- u.i(quc copias ex 3. de Generat, animal, cap. i, adducit, vbi ha:c leguntur^
?M'n quo puq , durnm ac rigidant eaadit , ita modice ,
'vt exeat adhac moSe , dolorem

Jwm'!??! eaim moaeret , nift ita exiret, egrrfam {latim refrigeratum duratar ,
euaporatoha-
quamprimum , <101 exiguas incH ,rtliiaque portione terrena, l^iphus hic in.,

foriKtm latinp fup textu non ponit frigus, qui lia frigore voluit indurari oui corti-
^'rere^.'* ccm ,
oblitus cft fe fupra a calore fub lepto tranfuerlo vigente, hoc fieri pro-
nuncjalTe. Et quicquid demum de frigeire fit, contradicit lihi AriHoteles
quod modo extra GaUinam modo intra eandem corticem obdurefccre,
XriAoCM- docuerit. Et in hoc hallucinatur turpiter, quod ouum cortice obduci, fub
^*blimauerit, cum hoc in loco non repcriitur, nifi merus,

rilTuum^' ^ putus oui vitellui, abfque vllo albumine, nedum cortice quem infra cir-
conicem .
ca podiccm ,
in vtero fuo ad hoc muneris deflinato acquirit: quem quoque-
fc ijptus vterum, vuluam, liuc voluam,idcmmet AriRoteles in Gallims hoc inferiori lo-
giiiinxai- co confillerc pernegauit, & animalibus laltem illis alllguaiiic,qux oua pariunt
ligiiauooc.
j
qujoninia veritatis lucem , ignorantiarum nubibus oblcurare,
mini videntur.
Quid igitur hic faciat , tetSetve Aquapendens ? diu multumq. in vtramq. ft,

contra opi partem verfat torquetq. Ac imprimis ratione & experietia Arillotel. aduerfa-
t'ii*eTis tur , aitque oculata fe fide, durum in ouo corticem intra iplam G allinam repe-
t
Fiminas etiam hoc fateri, dum digitis duritiem oui, quod moxGaUina
rifie.
cll, in abdomine pertentant
emiffura Prfterea durum valde clle creditu, ia
.

tam cito, ac momento veluti temporis , duro cortice ouum rigclcere_> *

partu,
Et quando Gallina molli cortice ouum peperit, quod non raro eueuire ailblc%
haud ideo corticem illum indurelccre Friuolum etiam tArtfi,stelis argumen-
.

tum elle , quod de dolore mouet , qui GuiVorf inferretur , ni fi ii.ee molle,ouuni
.
extruderet. Mulieres enim in partu, longe quid mirabilius pr.cllare, cum fe-
jed hortus bene corpulentos, per anguftum adeo claullrum propellant. Sed ego ex
mea parte pro communis honore Prsceptoris , hoc argumentum addidero,
florticncl'
mihi domiw/?r|i Iccleton Tefiudinis, Icmilpithamx longitudine, in qua
in emortua, ouum rqperimuscolmbino paulo minus , Hoc fi per medium fc-
rcjxili eundum longitudinem fccuifies , poilibilc haudquaquam fuilfct , vt medietas
huius fiuc intrafiet , fiue exijfTec per illam capacitatem , quas ad caudam & po-
dicem cll animalis, inter fuperiorem inferioremq. tcllam , carne omni mem-

branifq iam denudatam. Qua ratione igitur hoc integrum ouum ,peran-
guftiifimum eundem ifthmum intelljnis opplctum, carnibus cinbtum, 5c
rnembranis oblcptum penetrare potuillct ?nc quicquam nunc dicam, de olTea
vtriuiq. corticis, ar<2e loca illa ilringentis ,
duritie , fit reniteinia , An non_
igitur meritiilime didlurus fueras , hoc ipfumtM, yt permeatus illqsangu-
fiilfimos erumperet, fi durum fuiflcc, aut rumpi* auc.mollifsimum certcacce-
jatinllat flexibile euadercdebuilTc?-,,, 1 ,

,
tAquapendens tandem fid ipfc ppllhabitis otPAihus 4 Ce allatis rationibus , prt
- ciibu-
 ,

- -- JO.,tABM l YnceI
expositione
'vit txftntutia rtfiagttur
. ldeo{tudo aJa^
CTtfimt arta putamen i r^tsitgto con-
pmter hun^i!"^tsouem, ,
V>//i 4C tenac, quadam y( ait ArijloteUs
buLJtate -cul^
nafatur, ^recemi cortici
adherefcens exiccatlr
interta canfercmt . /d quod facile intueierij

Laudibus extoUic veteres P/(y*^nb..cap

4 tf. In-oeuiorum i^A

,uMho,b,iamdi(io,d,,&ig,,Li
& ...a,.,
pr*fcrtim,m6da .ava.pn.a
:.m, holp,a corm
,d, ruent, ram nafurdium
fti.. rerum a,li
e. Sui vero temporis ,, obferuationes
defidiamdeplorat.auod Dari- rimfcrt,
K,o
dama p rarum 'arrrna^,'
5^
tent, qua: olim latebant. Regnat tamen, nelcio penic.
qu* fbcordia anr ;
dicam, in nonnullorum >-
detrahit pro
detrahit, oro Icioiis
frinlu hna Hr
hos,& t ^
peiS^oribus adhuc, qua:
i
nouarum rcrum
""arum
ardefiomlrnt venditat, quafi
rerum im
inucntoribus "<
fjatura inexhauftos fuos
in-

.hufaur . ,am o ,m <^a. profudMc.

. ft,2
c varamm J".
fandum,, affa, fobr . naa k ampliu. ,ia,a
Magna Uteor, apud me veterum
adiunri poCi.
eft authonVa. *, -a-
prSuX

xum decretis diflbnat inr^k r

^ ^*'^*'**i ^I"l>d quod a vete- Maior eft

huicma addico, ha^alijs pro IrirlmlSido

' ,

duaq. non valeam Id oramnn ^

Controuerfia
, applaudere vlque. vixaiiquii

3i,u. prublamarum
ph,Tmpmr.,ir^^^^
fuum mdu,ar.,,<o. IpE aV/a
leas. Et vt
pTXrvSr'
ouum hoc noftrum m
coumcere
. t
vix vnquam va-
SS
Ius ArinettUm dicas , &i hic aduer-
& f^oDofi!! *",^hus
vidi/Te
quod muliercula: ali-
)>tmihi feir* Ibnt eTeS ,

2 in ^llina mortja & cJlentf adhuc '

irtabre^rUTe^T T rcfpondet,
Facillime r
Vthociftieorc velexoimnr.
ambiSmpoTmomaX'
ra * l- J b
jbbaaarafarSrTrSXluut7'*'7
t?"di;7dr.fara,;ii=

S Conti-

D-y-::i by GoOglt
 ;. ,

7z ALIA Af>IlKlALIA Nb VAE HISP.' NARD. ANT; R.ECCHI,

frgomto- Gbnti^t donii meat, vtvna ex meis gallinis qu.-r cumferoclor paululiinU
k!Hn
& alarum-pdffefti'ipfi, ob id familiares mei detruncaffenc arrepto irrito ,

probatur volatu , cx alto admodum loco > in vicini cauxdium pricipitem fe dederit & ,

EaiiiniM! mortua (iipito remarilcrit. Hancvbi aperiri iulsiffcm, reperi ouum, quodiii*

cimicOT tra hbrx rpatiUm deponere forlafi debebat, in vtcro inferiori di/ruptumu,
,

fllbumen & luteum per totum vrtfrUm difperltim Ego toritcem diligenti/sinic .

contemplans, inuertio illum adhuc quidem calentem, (ed plus,quamin centum

particulas, vitri inllar fragililsimi , diffracfum pelliculx ramen illi qu* im- ,
,

mediate eidem fubtChditur, pcrtinacilsime adhuc hi-crercentetn Viden,vr .

nullus tibi amplius diiiertedi aut elabcridi angulus reltnquatur?Oui hic cortc;c
durus, ac ruptilis fuilTc dicatur necelTeeft, non enim aliter virroril more, fran-
gi in tot minutas portiunculas potuit.Sed neque vteri guSmurum fitiim & locu,
jiriftot. in quo ouum formaretur, nouit,nemp4 in animali (quod miror) do-
Trero7um mellico,vbiuis locorum prollantc,& menfaruin omnium amico. Vt vitio no-
sallintMi bjj vertendum minime cmoquc in illarum beftiarum partibusdt;-
*1clarandis carcutiamas,
*' 1*
fit, li iios
!
adir^ colunt inpccellos
Y
^

Hinctgo In tyrenum autem Medicinat (altem gratiamjfai/iWrttw 'Ktrr/ anatomen,

Iudem'iai- vt is (e meis manibus aliquoties obtulit, adumbrabo, neque enim exadfiorem
era liii.
dderiptionem tempus iSc locus hic mihipftmittunt

odo oufi
ihiraee igitur, aut fub fefu , vt ait ouarium cft,aut vieeBariiiml
^ormetur . fiuc tntdlorum racemus, qui cx meris conftn^ nedHtarq. vitellis ouoru minimi^
Ouariura . mediocribus, maioribus . Et in HaC quidc'_j<!i!';4hia^cs, qui (emper infimo
funt loCo, fiti , magnitudinem aequabant Horum vnus poli al-
nucis auellana .

Vterifiipe- tcrum abrumpitur a pctiolo fuo, quo hiiet, & per tubulum quendam^n<fi%
tior P"'- ^4 forma efleClum, ac longum auricularem digitum tenuioris (ubllantix> ,

cMuria hxrcncemidclcendic in aliam baueindfiim panem , fme vas quaddam*

oblongum, inllarq. intfllini conuolutum habens fonnlecus capillares luasi
,

ac veluti venas mclaraicas adnexas, Huius lubllarftia interna candida ell, 6c

rugofi. Rugx autem vermiculorum formam non per cranlucrluni,fed per ob-
longum politorum relerunt. Eli huic longitudo, fi extendatur, (pitharoa:&
media-, capacitas-tanta-r qux facile digitum indicem admittat Per hunc du- .

ftum , fiue vtcri partem {Aejuaptndens fecundum vtcrum appellat jWtfKuj-pau-

latim delccndit , & forlan etiam ulbuminis portionem in itinere hoc alfumic
donec tandem per alium duduininftar parui inteftinuli, in ipfum vltiramri
Inferior yterum detrudatur, vbi tam diu perfillic, donec cortex illi durus & pcrfedlus ini

vb?Mura ducatur, & ex hoc dernu loco z gallina excludacur. Uterus hic extedi infignite^j

S' aui cnutulque, quantus ad capiendum ouum luffick, fieri poteft; quem fi extcrnii
pclleni cflc dices, non feptam eiulmodl, mefaraicas isinulsciubus ve*
'vieri vb'
ouum per- nuiis,(ed his per ebrpus eiufiiem diffeminatis i' Interna luper-fiticsiubfufct cft
liitifM^ cbloris, & plurimis inxqualitatibus non vermium forma variegata, (cd tuber
Icripcio
. grana miltj aut canabina, imitantibus exafperata ,
pyjjj copiofis hoc loco, mw* &
datur exitus per canaliculum quendam, paulo maiorem quam illum cfle dixiy-
Vbi ouum per quem ingrclTiis eidem fuerat'. Ellque- finis huius prope podicem, vbi Sphyn-r

iiere clauditur mulculo
;
qui in hac gallina admodum conipicuus erat , aouu;
" Ion
. ,
 . . . .

FABRriYNCErEXPbSItlONE/ 7 <Jj
Ium apprime referens, qui auricularem digkum informare potuifret. Prope vb! tJCT9
hoc foramen, viciniisimum erat aliud, ipfeijcrapc inttsiinirelli (inis ,&oftia- m^ta emic*

uacur*
riusmulculus, fedprx alcero vix cpnfpuuus . Quod' fi tivlum per hoc adi-
gas, in ipfum inttfltnHm reciitm, 8c non in Vterm penetrabis, qu^ f^ejes tamen,
fi per prius foramen illum ipfum intrudas . Hoc intetimfludioseVie monere

volo, in illis gjdlinis,<\\ix oua non pariunr, tam euariim quam liibleqtcntem
Vterum (l4 o/rrrrw a me vocatum) 5e ipfum ^ramwe7wni,pcrfe 6fiou=.re- Gallins
qac ou;l^
ceptaculum adeo delitelcere, vt vix appareant Quare hac in re licet firiuola ,
.
non pjS
eo verbofior paulo fui,qu6 magis mihi-dilplicec laeouiau nimium Praeceptores
' " <.
noftrosfuidc,
i'

O quam defiderarem ego nunc, qiiod toties iam optdui,vt philofophi noftri vop an
fimul, cum veterum, Plmij prslcrtira & Aridulis, verbis, res ipfas,an hac cum
eorundem dici is congruerent, in animalibus (altem confiderarent
Sed proh dolor ! hac voca lunc folummodo,& vereor ne veriffima fint,qui
M.Anmiui ytmus phil. & Medicus "Btnanirnfts doifiilfimus , quondam in fua , mi de *n^

acri ingenio elaborata ,

pbyptlogta Barba Humana conquelluscll his ipfis ver-
bis. Na fuit mortaiiu fagientum Aripoteltthsmo fitififfimui,quivmutrfam po-
fieritaum catenatum habuit mancipium . lAnufquifqut fatagit tS" mijctt mare calo,Vt
follem 'c/erbulum ippus exponat ,quouis machinarum genere adhibito tam fapiunt .

omnes fere illius cerebro, adeo fuauss ef depdia Atque ego ha:c, lolo hoc fine refe- Ari. m,g.
To, Vt magnum hunc virum, in quem vc multi cenfent. Natura omnesfuas rvide-
tur dotes epudijjp ,
quiuis imitari tunc ftudeat,cum illu videat,rebus ip(is manus
admouifle, & non vniueWaliores, remotas, & longinquas caulas attulifle,quod Riueme

ip(e etiam in antiquis philofbphis nonnunquam reprehendit.Hac enim ratio-
ne JLogice pocius,& Philologice , quam phyficc &: realitcr philolbpharemur
Solet autem ylmus ratione & experimentis plurima, hoc libro aduerfus ve-
tcru m dogmata agitare, qu a: ad Barba humana naturam, finem & vliis Ipeclat,
vix abalioquoquam cogitata & animaduerla. Huncadeat Lelor,fHadco,
caufas nofle velit, cur Barba in mM/(m6tfj.ahquando|rumpere (int (bht , Ve-maduer-
luti hellcrna ego die, qua; fuit vigefima lulij anni huius lalutiferi 1 6x'/. In hac
ip(a Vrbe Tipmana in circo fiue platea agonali , & plurimi mecum cum admlra

tione viderunt fa;mi nam quandam, viuamlanamq. 411. circiter annos natam,* >"*'
cui barba nigra, dcnla lemipedem longa, ex mento dependebat . Labia quoq.;
tam fuperius quam inferius, maxilla vtraque , & (ubmentum ,
pilis nigris Ion
gisq-obfita erant. ' '

Eft autem ha:c femina ruftica , cx CafitUo quodam Cumuli dicta, A/eulana
Diocelcos oriunda, qu* fiium quoque maritum lccun'1 ducte Eliqoc h*c 10- iien .
bw<-

ta rei hilloria , ficuti iplamct mihi ralla ell Cum annorum efler quatuqrdoi'
.

cim,coniugium inijt cum hoc fiio marito, cum

quootilodccim annis (iina,vc- '
; Zll
geu 8t monrtruis-bene procedentibus, Icd fine grauidaiiono vixit,quibus exa-
^is, impleta a marito fuit, & filium peperir,lac quoque prxbuic, alium poft &
biennium genuit. Cum vero veerque moreretur, ipfique paulacim inenftruaiiib:fi
fubfiflbrent , fexto poft horum (upprelflonem mcnfe , capilli fub temporibus
poriOos*
plurcsipfi enati (ueiunc
...a. .i t pari-

Digdi7ed by
 , ,, , . . . .,

y ALIA ANIMALIA NOVyEHISP.NAKD^ ANT.RECCHI.

Et pMritermtUm m^lit.ieihittertpMim InccpIt , vi Lm/w/ cank. PofteS
in menta & didiis ia{n Iccis confimllicer pili cruperunt,hir(iitaq.fadta eft ia pe-
dbore, intra mammea quas nobis fzmineas iam dudum ibroriantes, & bene>
,

turgidas oftcndic , qui pili omnes cum capitis crinibus nigri fiint , Veluti, ac Ci-;
cies fubfulca apparet . Cnm^. tta vernsrnu iubiet Uuugine mnU & mentum hir-
fucum o^uoq. (iercc ,
verecundari czpic, & fimul, non lemcl tantum, pilos Ubi
abradi procurauit,qui importunius magis magisq. repullularunt
Ab olim-i Poffet nonnemo ea Piiu^ loco lib. 1 1. cap. 37. argutari , hoc ipfum fre-J

ta^er" quentiffime oliiii2(ommis matronis contigide , fic enim illic feribit Infra ocu-^ :

tantum y quas prifei genas 'Vocabant, duodecim tabularum interdiBo

Pudoris hac fedet, vbi maxime o^enditur rubor Mo-
*^i'deiut
fcoedoccri ijet enim y Imus , non defuiffe, qui exiftimarent prohibitum
fuifle %omanu
'
mulieribus ne genas nouacula raderent , &
ftridim pilos tollerent , ne barba
,

illis fuccrefeeret . Atqui male hos , legem hanc. Mulieres genas ne radunto, in-
terpretari, ex Ciceronis lib. 3. Ts[/rt/44rM^.^iiji,liquidiflimum euadcre,.
Wpeo*- quando ait . Ex hae opinione Juut ilia <vasM ^
deteBabtlia genera lugendi, poedores
genarum ,peSloris ,feminum , capitis percujjiones . Volebant
mone, muliebres, lacerationes
igitur Romani vetare peifimam illam veterum conluctudinem,etiamnum apud
barbaras feminas qualdam, feruacam , qua in morte fuorum, capillos fibi vel-
lunt, & faciem vnguibus lacerant, aliaquc indecora prjellanc, qu* radendi ver-
bo, olim omrtia figmficabancur
Non ell igitur neque nunc, neque olim adeo fuit frequens, vt barbam lucu-
Usimohoe lentam feminae promitterent ArilloteUs\ih.i.ca.p.t . 1; Hift. an. oxvPsliin men-
cum menfirui curIus Et--
U ti mulieri t non prodeunt , nrfi interdum pauci ,
fubfiiierunt .

Cana mulitribmuSacerdotihus tucnire aiunt quod diuinatienis indicium^

**oque?* ,

ittterpretmtur . Plinius Arifloteli vt folet, fubfcribit lib. 1 1 . cap. 3 his verbis

E fSilo'! lamnta tamen quadam defluuio capitis inualida , Vt ^ lanugines oris , cum menOrus 1

curjut ftetere.
r x
Hr-p Apud Hippocratem nollrum ftxto Epidem. in fine non nifiduasciolmodu
- ,

ufoMHip hjftorias legimus Vna feminarum harum fuit Phaethuja Pythoa Yxor^qu* vbi
.
*******
prius fecunda fuerat , poftquam maritus in exilium abijflei ,
huic rnenfes fte-

tcrunc, dolores & rubores ad articulos fuborti corpus virile euafit, & tandem
,

fadfa eft hirfiita, & vox reddita alpera. Non potuerunt

rc-
produxit
uocarimenfts, nec multo poftea tempore vixit- *4ltera fuit DiamyfiaGorgippi
vxor, cui nec ipfi fupprefli rnenfes potuerunt reftitui, & paulo polf
obijt

Noftrz autem nomen e& Magdalenatyerir4.0.priina valetudine toto vit*

orwBdc-fu curfu vixit , nequc quicquam detrimenti ex fuppreflis mcnfibaslenuc
euacuatwv'
nifi quod priore cohibitione, tempore,dum periodus priiis lolitz

IS' M.g" nis rediret,

fibi mammas untifpcr impleri & lumbos dolcri, percepit Mum* .

dticaavn hjcc obijt femper virilia , cum bobus iiiis arando agros
colendo mantu^ ,
,

c[oo<^uoincxilio fcc]uefldo> 6c inimicis refitlcndo aucem lam cum batba-

,r ta, quamuis veftibus femper muliebribus veluti nunc quoque vterccur . V<^

ctiin non habet afperam,ncc faciem v.ilde virilem * Laryngis caput, quod in vi*
fis prominet, in ipfa planumell. Quadrati eft habitus, ficiuft llatar**

Digitized by Google
 , , . .

IO. FABRI LYNCEI EXPbSitIONE, >(?j

quam fcmipedemiam longam gerit, ab vndecim tantum menfibus,
ita cum eam prius fcmper abradi fibi permitteret Non Ium tamen
nutriuit, .

nclcius,plurcs eiufmodi mulieres, tam in Germania, quzm I/Wm, hac etiam no- Gfibertu
flra Itate vifts fuilTe
,
Extat apud Flmnm epiftola GistertiFueJ^j Inuidiilimi
.
ar
FerdinanJi fecundi , Archiatri prillantilEmi
,
qua dcicribit Helenam Antoniam
virginem prolixa admodum barba donatam, quam plurimi , Grat^ ex amicis
meis viderunt , &c apud Sereniliimam Ferdinandi iMatrem in Gy necio nutrie-
batur . Hic iterum limites excelli, led nec inutilia, nec prorlus iniucunda , vt cneni
r , i- lii&iucu*
Ipcro, deai. - da.

Ad a Sed priufquam fecundi concrouerfli nodos Adouua

reuertamur .

enodemus, dubio, quod fupra aduerfus noftrammetipfam conclufioncm attu-

limus , fatisfaciamus oportet . Idque hoc fuiFi",^4 ratione duri corticit omm ita
bene magnum, ex TeHudinU 'vtero, duabitt cprneii teflie , ceu carceris parietibus, arSie aini ,i>
(omprefio egredi potuerit ? Fateor mehercle, antequam TeHudinit anatomen vidil-
lem , hoc mihi non nouum Ibluramodo , led inlblens ^uoq. apparuilTe , cum,
aliquando Teliudines fxminas grandioribus liis ouis ^ alsidentes , ac vcluti fla-
tu &
anhelitu liro fouentes, contemplatus elTem'. Veruntamen res ita Ic habet.
Inferior huius bellix tabula, (eu teHa,quxventrctn integit, vnam habet per Q^omadp
totam fui longitudinem ferme , & tres per tranluerfum politas futuras , liuo r'Hao%
commilTuras, illis qux in caluarijs videntur, haud quaquam abfimiles ; vnanx,
prope caudam , tertiam prope collum, tertiam in media ventris regione collo- ftudiou

catam, ad hunc Iblum, vt exiftimo, finem vfumque,cum 'Natura nihil fruftra,

icd omnia in numero, pondere, & menfitra procrcauerit , ibidem imprelTas , vt /i
animal hoc aliquem duriorem maioremq. bolum per os tranlglutirc , vel infra
aliquid fibi moleftiam creans emittere vellet , hxc ipfa cornea , atque olTea_.
lubllantia , non aliter, atque mollis quxda cartilago cederet, aperiretur,exten-
dercturque Conuenientius huicaabicillioni rclponderi polfe, necper plurimis ritinSr
quidem acutasq. philolophorum rationes ealque friuolas, quam nunc fadum
cft per limplices ac pauculas has >vrasq. Naturx demonllrationes prorlus
,
autumo.
tth ' r Alia&mK*
Elt autem inrcr futuram mediam, illamcj.qu^ capue verfus extat, alia trian-.
gularis
,
qux olliculum parte interna figura fimili qliOque'exhiber, externa luI!*
,

autem parte, rotundum nummulum reprxfcntat. Quem' v<fum hoc habeat,

adhuc ignoro, nec Icio an hic ludere Natura voluerit, errare certe non voluit
Eiuldem prorfusformx triangularia olTicula^ in aliquibus 'humanis /t , in
vertice inueniuntur, prxfiantiflimum, vtaiunt,Epilcptk:is remedium .
'
dam
^
Nunc alteram ordiamur litem
,
qux inter Anftottlem & Hippocratem no\\xi~ \
tur . An ex luteo oui formetur pullus ,& albumine nutriatur vt.hiccehluit: 4
contrarium fiat,\t ille voluit. Libuit autem rhic paradigmatis loca, ouo- ^
rum tam quam lacerta, icones lubijccrc , mox-dcclarandas, quas
gallina
cx olim , a me examinatis,
ipfifitictflwj &
a pidore delineatis , viuaque .expe-
riiintia comprobatis, deiumpliivtiiinc conflare valeat, vtri nos calcuiunu

noflrum adijciamus . .;uri

^ .
i

iii. -jiiifii
. 1* Hippo-

Digitized by Googlc
 : , . . ,

ALIA ANIMALIA NO HISP. NARD. ANT. RECCHI.

Hippocratem primo in aciem prodticamuss ad cjucm veluti ad Cynojuram la
poc t
tes vult i iludVuance opinionum man, Ai edici vela naucsq. dirigunc luas . Hic igicur h-
gensii' ,
bro de viatura pueri, cum diceret fetum deficiente alimento, quod a materno
illi ianguini haud amplius luppeditatur ,lciplum radiare, repagula lolucre,
membranas dilrumperc , & cxuum quitere , vel hoc argumento probabat,
quod (imilc quid pulim in ouo tentet, cura alimento orbatur, quod dbumen cllc,
ex luteo vero eundem natum fuille,airercbat. Procreatur autem , auis ex

Lucto ,
alimetitum autem incrementum continet , quod m ouo e/i caudtdum . i>wei
omntbus qm animum aduertere poterunt, coni/icuum ejje pottPl

Pro ftabilienda hac fJippocratU fenrentiai-nullis fulta probationibus, bas ipli

fuppetias mittit Imprimis quidem ex Athenao liquere, ita Arsaxor
.

nuUupio- aoramlqnfide, qui ideo albumen *V'* >*< hoc eft lacauis appellauerit. Hoc
neatis . iptum quoquc tAlcmaonem Crotoniatem , irao plerosq. turre temporis , homines^
IciiltiTc , vt Ariflotelei innuit j .de generat an, cap.i. Pofle & hinc deduci ,
quo^
^*"* quat oua
fiue habent , duplicem quodammodo pullum prO'
5
duobus nerape capitibus, & quatuor cruribus priditum,cijni.iamem
creem' >

MtrttaOOC vnicum cantum adfit **u*emtnura

Wtmioos albumen u
V'eruxn Proffer ^lariianm , cum quo aduerfus Hippocratem , (xpe hanc pu-
pugnaui , cum experimentis proprijs meis aliqqantulum magis credere
**iSIwfot
ootni rpe fim lolitus , quam nudis authorum verbis ; ne & mihi feilicet, quod pluri-
*
r DU- I .

f bus accidit
Marrianm
Scribere pclieeat jiuheat quodeunq. 'voluntas.
mriturio
Martianus inquam, qui tiullam
fere voculam obfcuram Hippocratis pra:terit,
rdcKB quammon vcl locis cx codent coniimilibus, vel a fe excogitatis rationibus cor-
femSiStPh roborare l atagit, & biequoque Hippocratem fuum mordicus tuetur
.1 1

Awfcwcnr
Admiratione tamen dignum clfc ait, primos lecretorum Natura interpte^s
^^rPJippocratem &c Ari^otelem circa materiam qua: lenius indicio determi*.'
?3*^rw'af ,
gm nanda videtur, in contrariam fententiam omnino abijlTe
'
' .
'
/

Hocegonon miror modo , Icd deploro penitus , quod veteribus noftris , &
addidlis Horum cultoribus plerifque , magis Ipecioli quxdam & argutz ra~.
tiunculi quam labores in rerum naturis indagandis exantlandi , arrideant t
,
Et quotufquilq. nollrorum Medicorum iam cft , aut Chirurgorum ( ne de li &
 , , , ^

" .IO. F-ABR1.LYHCEI EXPOSI.TIOINE.-*.

ptSi examine-iacmiBiQ.ocglef^otamcBj nihil dicam ) qwi vtililEmam , fuw p^ow
i

totique liamaBa gciKri proficuam operam , ftudiumq. in fctiw humani #* " 2^,'sj
vccro cum.fiknc educendi, artificio ^ indulUia ponat,doceatuc? Cum hc
fimul cum munJi origine nata, nobililfima, fumraenccflTvia, cqmmutMifivvHip^r.d^'^
maque, ad folas oyfletum, ineptas plerumque, iam omnis proh dolor tranfie- !

rK.Nc ^ lurur^i atc Mtdtd fintfquibus nimiru ex officio hoc muneris mcum...*'*""'-*
bcrec) qui eafdem , antequam naanum huic periculi pleniffimo negotio adhi-
beant, vel examinent (cientes , vel inftruant nefeientes , vel ipfimet demum , Authoruia
in cxtreroinvir* periculis, in doloribus accrbiifimis,parturicntibusinifcrculis f 5|,^'^
fuccurrat. L/ubrimis hjecego,non atramento nunclcribo.Cum nudiustertius, .
quae fuit *i 7 ^ lubjanni 1 6 a 7 VC infqrtuhiu maximum 3 npn fatis perita obHetri-
domi me* in mortuo filiolo, lacrotamcndiaptirmatedonato.ium paffus,ita
te, sor, boaa

manum a Frnd[c9 Mmbriaw, Chirurgo 7^<i4(,pcritilUmo5f vni-

faiutarciri
co huius.artis operatore Pmpdtj Tgltafirri Parrnenfij Medici & Anatomici
,

celeberrimi, dilcipulo vxor mea amaedsima, morti, ob viciofum partum vici-

,
tnpvtun-

nilsima, accepit, & ab hoc iplo viro fecundam veluti vitam rccqpit. HKrei.
Ad Murtmmtm redeamus , qu mauult AuPiotthm & huius afleclas a (enfii
i
,

Taciocinantes deceptos effe, quam fjippocrtttm , qui ouorum irf1 pe^ione.di- m

ligcntifsimus fuerit, veritatem (iq^percepiflc . ffippocrt^tem autem his pofUsi- omniani.*

mum rationibus moucti potuilfe adiungtt . Primo, quod luteum, vt quid nobi-
lius,ancc edhumen generari rfon^ji^erarit, quod veluti opifex St principiumc,

animalis in medio, ceu tutifeimo jdeo Iqco, fuerit collocatum ,

huic polte^ al-

bumen luperucnecii; alimentum, vtpote frigidius, quod umen Artfipultj,^rx~ wioalbai

rer omnium Medicorum mentem, calidius luteo c(Te (eripient Secundi jpi- .

fciutn oua (olo lureo conllare, 6i albuminis loco aquam ceu alimentum (ubirc .
7o<U v:.|
Tertio ,
deceptos illos fui(fe , c^&i vffobtUtetlia evafa in luteo confpicientes ,
puta- !

tint ,
propter alimenti attradionem fadfafuifie, cum iMtvrK in ouohzc (ii-
^
bito condiderit j vt per hiec effictem 6c maitriu ,
pro prima pullt fabrica tradu-
ceretur . ^etrto , quia Htpp> vidit exorto pullo, nihil TupereiTe ,
lutei Qstii ]
'
tamen adhuc portionem aliquam reftarc, ideo hoc pro materia , illud pro nu-
trimento afiignarit. ,
quia vbi gemine (uiu /utea,lep:o (eparata,ibi Qoira,
etiam gemini pulli eoalcjintur . Reliqua apud eundem Martianum in Notth
fuis ad ^/p^arrurf/w, videantur . ,

.lirifla/e/t/a uoftro egere patrocinio haud arbitramur, ,vtqui(eip(trm ftis

fiipcrq. tueri valeat . tt 3 .

quidem dc Gcnerut.anmftl- cap. i . harc habet , Psrs gurocm_,

igitur etui {o\xi)(fuu cetiidaefi, propius tid/orrnam tn membrif toiffiituenJis accedii,qu4 Quii n.

rihui ouis
terrojier ejl, emporis iuiimtionein probet , ^ remotsored , ifuamobrem tn buioto~ & lumajl
, animed initium /uu geotraiionis in candido a Initium enim
male in candido efl, cibum d luteo capit Secundo, vero capite deceptumfuiffo
,

Alernuonem Crotoniatem , ait, quod ideo putauericoii^amr effe alimentutn pull',

quia laifli fimile apparet duellum autem oui quia.per calorem gallina: incu- .
"
. ' .

bantis fit humidius.ideo c(Te potius .alimentum Aniioieles (latuit, cum ad huius
Jiaturam fpedlet, vt (It humidum, cum e diuerfi) per calorem cralTcf- 't

<at, &
induretur . Cum tium nataram quoque cpotrari4tutsds^hiibtttteaitd!4im.^
'

-<>
. luteum

Digi i
-
'
,
I -.JOglc
 1 , . .,

y'6 ALIA ANIMALIA NOVAE HISP. NARX>; ANT. RECCHL

luteum . LHteumnamtqut gei duratur, etie, talare contra humtjeit. ^4i>rofter
incubitum concoquitur , bume/cit , atque it pro cibo uuimali-
"ore"&*
frigorc pi- but najcentibut eH. Nec vero cutt ignitur, ajSaturque, durefcii, quoniam uatura terrea
tipoiEnt.
At candidum gelu non coaerefeit , fedmagu humtfcit, igitur felidtfett
cera ,

. ^Mmobrtm cum ad generationem animalium concoquitur, erajfe[eitf ex hoc tmm confi~

Siit animal t luteum autem pro cibo efi, ^ membri) fidnnde inilituendit hinc intreme-
tum adminiSIratur . J^ocirca luteum ^ candidum membranu inter
fi
di^nguuatur

> quafi materiam habeant diuerjam.

laaooLj Eft autem hzc vtriusq. diuerfitas , in hocquod Ariflitdi , Si huius cx-
fita i

pofitoribus luteum le habeat vt terra inter reliqua Elementa , imo nimirum lo-
Juid>ci^
fubfidens, & frigida quilitace dotatum Albumen autem)altioTC loco collo-
Ston4 catum, & (piricibus fcatcns caliditSte fit donatum . Quapropter dicebat fimi-
fpS- le quid in ouis fieri, dum vrina redduntur, quod vino
accidit, quando acefrit.
tituoiuoi^-
nempe hoc ob perturbatam fecem , ouis itidem ob terrenam conquat*
- *
fatam partem, id ipfum contingere
Et hoc quidem calidioribus potius
.

- quam tepidioribus diebus vfuvenire

Authori, Hic iterum inuitus cogor , & verecundia quadam modeor , tanto me toties
JuUnuitM viro opponere . Vbi tamen hxc monita apud ^intilianum l^o, animos refu-
^ audacior fadlus mea quoque profenS' , leftoribus confideranda cen- &
ftnda. Inquit autem hic eloquenti* magiftet: f^erecundiaefl amabile rvitiumi
virtutej fiuile generant.Sed /ape necet. Et itxTam: Valde diffkiie^moimpoJwiU
t!i imitando edteriw fimilem fieri, quate petm Sludere debimuc, vt Juperemus ,
(!c
,

erum ferta/fis aquabimus, flec qui maxime imitandae Miam (ebu efl imitandae
Si imemnvum nolo iam , quod iure pofTem tamen, cum AriUotelt acrius dimicare,
quod commodiore loco fiet , qua rationi dicere potuerit a luteum terrenanu
i pd^ eius partem efTe,& tamen co parati^At nauimus omnes nos ceram habiSi^
J';i]jrc maximam cumw potius, quam /err<*lymboleitatc, &in quem cumc^^-
norumu ucrtaturjtugiter ptofe6t6 illum hutrk, & afripfb demum confumitur
fecit,
oirtimT patur, Redte hanc inllituit comparationem, atnon reAe
ouorum
^s'^ quod vitellum Sc ceram terrea,a pr*dominio pronunciaucrit.'Ex cliciturs
namque, in farcagine frixis & ctpre;fsisi bona olei bene piaguiscdpia
oleum autem philofophi noftri hitdfenus bbha fide onsdiderunt , plurimum^
philofophia luo
aens pofsidere, quod aqu* nempe hoc innatare videahf, qn*
quoque tempore examinabitur. Atque hinc fit, quod r#re&ife(4 refina^a-
fubltan
-
guis &
inflammabilis, non cum aqueo aliquo liquore,autcum terrea
oui pro^
lia vniamr, liquabili forma comparcat, & talis perfeucret ifed cum fwM
etiam pofsit.quod pcriv
bb commifceatur,talisq. reddatur, vt forberi facillime

tispharmacopoeis ROtiffimum cft . Non alia hoc ratione fieri arbitrandum

''
eft, quam quod hic pingue fuo pingui Ibcietur .

similia t Atque hoc ipiiim axioina fimilia fimilibue ,

frittolum prorfus reddti
grar
v<ri/lrargumentum,quoprobarc tentat, WwMvbui terreum efie ideo.Sc
' &
albumine cum fuo luteo mixto,codloque, luteam
tamcb
ue, quod rupto ouo,
..etre*-*-
tthiiofo* locum petat medium, centro ceu Txrric deftinatum. Sic enim cap. i

fhia:
t, candida asm pars oui natura humida eft, calorcmq. aaim^*^^
 '
10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 7*9
intra fc eontinct, quamobrctti circum ipfa difccrnitur lutea ,& terrena intus
manet. Et /t plura oitaeoiuena in pMinMifatitttdttUt^tiodvtu.co^u igne, itd tu
metuj (datis citatior fit, ^nam auarnm iifiinSlie, idem in vniatrfis anis, tjuod. in fin-
gnlis ttunit , VI Inrea ennila in medio coniiiiiiantur , candida circiter ambiant . Hoc
enim ideo accidit , quia olcofa oleofis , aquofa aquoHs, lalla lallis ex conllicuto *)

a DEO rebus indico ordine, tanquam fimiha fimilibus copulantur. poSt

Atque hoc dl, quod philofophi dcantmt Calorem congregare homogenea :
fepa &
rare heteregenea,c\\ix pnus ita erant inuicem permixta, vt ea oculis carneis mini-
me pcruidcresjluminc tamen metis emtirne perciperes, fi cultro prsiertim ana-
tnmico ciiymieori,igoe inqua,eafdem lepararc non raro fluduilTcs.Quis enim in Chjmiico.
zridihimo ligno st^ua,m ficcirsimispi/w&wrii<,o/ineiredi6kurusKiiirec,nifi
nruque ex vtrisq./^i/ci< elicuilTet, & prius oculis tuis manibusq. obtulillet ?
Neque fcio quam verum fit, oni gelu minus, quam hi'eum concre-
candidum
icerc. Nouicerte,aquara facilius quam oleum congelalcere Ita plurima prius
.

Viuis eHenc experimentis tentanda, & probe exammanda,quam vc lidem adeo erntiraem
^ilem prifeis ardum doilrinarumq. magiftns noftris adhiberemus , &; f*pe
|iro indubitatis , incena acceptaremus, ex quibus inabfurdiora lapfus longe
grauifsimus conlcquicucv.
.Verum vcvtraciones.vcriufque Scriptoris anciquifdmi, tales fint,quat horu
idem prorfus lentiendum fuauiter inducere , ne dicam vafre le-vmdope
(dilctpulos ad
ducere potuerunt vna tamen ledula obleruatio, ex pnlE nafeentis in ouo ana-
tome fadia , has omnes peflundat atque proffernit , quz hzc ipla elt
,
quanu Hi>po&*
inter quamplurcs alias ^ijnapindtns quoque adducit , mihi autem lemper Ibla basrerm
fitisfecit. VetaBmmen videlicet zque, atque Im/mw venulas dilperlas fangui-
uas efle , quz omnes in ramulos maiores delinentes , in truncum cundtz de.
mutn ampliorem, qui dndum conlfituit 'vmInUcidem, terminentur, per quenu
linguis m
animalculi hepar deriuetur Quid igitur dicet quilpia,dbi aducrliis
.

tantos viros animi ell , quidue liatuendum zllimas ? Hocipliim,inquanu,

quod ego iamdudiim,antequam de Aquapmdentis opulculu,hac de re conlcrip-

totquicquam mihi innocuilfec, diligentilhme obferuaui PnOum nempe artnm '

fnum ex tnalax.a ducere, quam /tali la CaQadnra, Germani aptillime dtn 'vogel,\\oc controtier*
clI vocant,qu6d ex hac ams enafeatur. Quz particula inter vitellum 8c &
edhamtm, grandinis, aut margarita maiulculz , & oblongiufculz forma , colloca*
^
lur, Ccdinerfam paulo ab albumine rublfantiam, duriorem nempe, &te*<iiicac.
naciorem adepta cli, quam ob id , qui cibis parandis If udent, dum aut
&
mTculum cum etis miPeenc^aut aliud quidpiam elculeoti , ac liquidi ex ijG'
detn parant, ne impedimento Iit, Teparare fatagunt, quippe quz fedula.
'
etiam agiutione , vix dilToluatur niu /alem huic aut fuhMnm aut acetum
,
dijciatur.
Atque cx hac, & non alia parte, flue oAi ftue lutei, auem feu pullum generari
confpexi quando gallma lubditum , tertio poli incubitum die ouum elfregt ,
,
Reperi enim ibi.vbi ebda^a fuerat, carneam quandam mdMzm^ormica gran-
dioris magnitudine informem adhuc & in qua nihil aliud videre 6c dillin-
, ,
guerc poteram, quam humores ocnlarm,tryflallinum maxime, inftar minutiOt-^^^^^
'
'
Ttt tax
 ,770 ALIA HISP. NARW ANT, RECCHI;
.mxlenticulmijitn csnJeiilatufnxjMoquei 'ictf^nrpiiretitem; Ita vc forfan abfat*
Forran ca- ,(iani haud fenili fi (aitem,rr4M a tapttt ac terebro prid%
for'iiSi"In quam ardt'fabricTO^ifiwn ^dirt i ^Q*^amuis, -quia iam iB'bcnc formae
fIuIo
ptPp,(or pufillum admediltn (l,hiefofftn adumbratum, (ed tronJutn ita pcrfi)|
^d^rmfulc. Erant autem integra adbuc,'xcprorrui
: incoiilapca . ck tiiZk^ifliiaKitn vidi^.
Quod lain dcrrd#ac,^dt]n)'^pWi^ relioneMnfirh^afur,fex4<MeFtiti>qinAl
Quid in-> tmiecirn diebus gaiiina fbudrari tEd-snirti aperto, omit^ for0ka)menac>Fe
interna ,
&: caferua cbnfpicuofetirW, i^iiongriudo tfaftciflaMiAdrgti^itn
"'d ouam vixipcrucTretuif^iiwwi fb]tagiota.dfeFum)<idm.a ins
^iuia-<- viius& piduraia(>a^tne cxpri!uF. Hum6r(7t?ffiM4/iti4u^m^iMm etiat

/onirt referebat, &
rriolc fua ciw ipfutit dupld fu^Fafe8t,fd<priMlit>ebatcxi^

guuw valde, ac rubialttdutti, tj^ipatidrjrtatavIoilailiaiWado^Afpwasrat.

, "Quodaut^minidOBeruptfrifitywWicUtpfudipirf/irp^fjfrfi^wpfoftatjilbjS
Deciarfc Iplum clf, ciMusdcfbrfptiooeWi ismidediVltoHibtftP^O t yJ().>qoaaidade-(&i-
Si qiS btltco Jpri ffutitUemi , fernib mffei fuit
,
quo k^rnff ihtfonijpnetiaa^s ipfoai,
onerem, mitto . inucnictcrti<(nit>i 4<tf^ef^ fn^uiem|
iiibiui fuii,
jn fc continuifTc , cum rupto ow>, ftatim ( ceu lotura cjnj$;ptfw^ eUltf^

jeria cfflnereht >i

SitMSetiam' p*ai hflrtus, i;aimotMlKfufci;/<iur, hiep^^
haud verbis elt explanandus."' !'!. -cijiji uf. c-
'
<
i
.,

vetby quod hic;(ub' imagWlMjpnc4fttffftflre*iv ijFttffosw iiuMi

fdaw^miign Iipdims prppofit , in ^ ^reb Jf, bpiR pt bwun tmti culum,
j^Vbiiio.
iilremaurrcuhwsdigtfl longitudine "aWi|tgebi(t5 iNfewKiuroiq**tSa*wifioiftb
PuiinV"' diebus jftfllwf ipfiprmlffterat Rupra oui"%l^ pane^Jifilndc- fpaduini
i

fCcnuVnfuifvWuiH quale ouo peifelAions 'fuipdcfcia^

iMft
,

,
qoifub W
in- 'alteixi darii

fpatiodft
,
peluaili , duoin eoq^ciauil
iZ"&eric
ctiodiffu
colifelhm vrief)i' piunifa nigricantia i gbandu , & promiiwnnai/<>wl "iadet
lioec bjjius pi^v inki/rue vaiik magno , & qi^ tiiagtiitudineiOTir bqoi
totiutreorporis tniixlem xquabat . Efcum efletwmnditMituAi!dninMlculnmi<>

;
'
.
mirabile Tarw^ fclfj hoc ipfulrt viixiflc', pedofquei 6f alas-ttio bt>H figurata

,
mouifle, In hocquqquc<ja()frfil(iAMieratfaiigUintitor(dc'Aiwi^ vcnulis-'iitt^

, bcmibvis<onfpeffiim , fcd maiorc hscqiiaBtftej'3i velati peWia,ncc'itaL:r

difliitOa bene apparcbant,vt m
perfccfiote vidtwewitsigici ebebat^pcofeia
- - .^/lore/ltv^/^MeitaH/rphmaniformkrionfemdcaHiisuitrofpieeKjfiGcnini
ri/d(iw', quas iettit GriilnfrMj; i mu AUS fiiUtif iqdbd fn^generationeobeut

prsjfantiiliwbm, iwninuidiffeejqut)^ (amen bi votbis ;Hifi.annapri-feci^

jnftMtk, jfneMMrum< twefir^ti^
oerscipne tempore quoqut
Cia, a qui hanc nobifeum veritatem agnouerunt quos ipfe deceptos potnisautulrta
,
Fiufit
, unu.'SedquiatWsji(l!fc**#JdbWi^ti*Wtnlij!femdioeiis<fi^
l^ieojfcwlanquis|i^M/i magis,' qodftt ^peWwf hwc livb&uqro ptdPtVJo m
jant^uumiefbveFbumjhBcefta-^inbipio-adifiiuafi
iwte eendimu,lquod prilcUvfoiseflatfitfiiinibtMyab w>iipfcinuijqnecib*
^jw^fbbraulpictttl, i&3^ 4tpviM i6l<iadcreiiEt notenttJBMata fdfatt^j
..i vna
I
 . ; . . ,

lO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE . yjx'

bna tui Se pulli hiftoria a gallina perfedfe cxcluG , ad Cne m quoquo
properabimus
EC autem hzc : quam non ingratam fore exiflimo rudioribus. qui Hmilia-i
experimenta, nec temarunt, nec viderunt Cum itaque ouum quoddam , icu
.
'

^uo pipientem audieram pullum , aperirem , & quidem parte oui obtufiore , ph*'*!-
vbi generatio in chaUtji corpufculo inllitui folet,reperi imprimis aliquantilper
ab interna parte foras ruptum corticem , non tamen , vt ibi vllum forametL^
^er quod aer intromeare potuiflet, appareret . Notandum autem, hoc loci fpa-
cium a cortice ad ipiam pelliculam , qua auis obuoluitur , aere aut vaporibus ^

exiftere plenum, vnde abique externi vilius aeris ingrellu, auis ex hoc refpira>
re, & vocem emittere valet, quando rodello fuo, illam, qua clauditur ,
pelli-
culam rumpit,&in hoclpatium roilellum fuum protrudit.
Volui autem, quod in nullo alio tentaueram tuo, durum & externum corti-
cem vndique deglubere quo detrailo , & cum hoc ea ipsa , qua: immediate Chorion
:

eidem fubtenditur, pellicula quando ad locum illum perueni, vbi ipfum ani-
;

malculum cubat, hoc eft , poft illud fpatium inane , non potui cum duro cor-
tice molliculam illam membranulam , veluti prius fadlum tamen fuerat , de-
trahere, vtqua: valde tenaciter alteri cuidam pellicul* adherefeebat que
,
cocum fcetum ambibac , atque vndique ita claudebat , vc ne minimum aeris
*
exire, aut penetrare ad pullum valeret .

Hxc autem interna, ipfum fcetum videlicet tiuoluetit ^tUiaila meo quidem ,

iudicio ^bricata fuit,ex ipfb out uJiuatne,aon vitello hic enim ab hac remotus
lereparatus femper , fua inclufus membranula cernitur . H*c itaque obuol- St

nens membrana, ac veluti cborion, vt dixi, fine vHa Izflone integra erat , in- &

tra hancconflitutus pa/// fuo fitu naturali iacebat : capite nempe , intra alas
fc pedes recondito, nifi quod in hoc nonnihil afuo loco dimotum caput cflet,
xolldio nimirum verfus illam partem , vbi fpatium vacuum efl procraitlo
,
Pertuderat Itaque didlam pelliculam apice rollelli fui pullus, vt ex Cpatio illo vmieieri
aerem fufficientem accraherc,pipire,& corticem oui interius pulfare,rumpere,
ac fibi exitum parare poflet . Non eft autem dubium,quin cum hoc motu,6c
capitis atque roftri agitatione &
impulfii, fubfequi debeat pellicula foetum in-
d^ebat largius mulco foramen auicula moliri,qu6 poflec Bc
ueiliens, alioquin
roftrum fuum , &
tam magnum caput exererc, vc ad corticem pertundendum
penetraret,cum ab hoc dillet caput pulli fpatio tranfuerfi digiti
Et vt ad membranulam hanc, qu* fcetum circundac, redeam , eSrada hac,'
teperi pullum Ceu illo iam deferipto fine vl!o commeatu
, cubantem , hoc ell, i hoe
abfquc ai//<) Scuibumine, abfquc fanguine,& vilis humoribus,& excrementis.
bumoKia
H*c membranula intus folummodo fuit fanguine oblita illi adhuc

adl^rcfccbat, fcd tam craffus, ac longus minime erat,vt in altero pullo reper- piJiuii*
tus mir . Hic enim pullus iam maturus
& idoneus erat , vc exiret , & ob id to-
tum fiium nutrimentum abfumpferat: alter autem duos forfan dies adhuc na-
tiuitaci fuac dellinacos reliquos habebat, que quide pullum vltimum vix vica-
lejnexillimaui, quod violento quoda modo,d[etraiSla ipC veftc in qua latebat,
tu enalci curaucra. Vixit tamen, fupcrfles diu fuit,quod iam
& iam fua fponce
Ttt a excludi

- hy
p Googie
 . .

771 ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARD. ANT. RECCHI.

excludi debcbnt .
Quem ideo edam pipientcm audiui quod ali; tamen noiu ,

in!f?r e- ptarilant , in
quibus nutrimentum omne nondum ell abfumptum . Pipiunt
p.pTunr
etiam integerrimo oui cortice, quando ad tempus exclufionis pertigerunt.
pulli. Poffet forfan hinc argumentum non nauci duci, qua ratione plamflus vagi- &
puerorum nonnunquam in vtero materno auditus fuerit cui fpcculationi
tus ,

& ego aliquando operam dedi, & olim forfan de hoc aliquid
commentabor
In anatrinis ouisac pullis hocnotaur( folcnc autem hi pulli poRquartarru
Anatrini
heptomadcm & gallinacei poft tertiam exclud poft quartam etiam feptima- i
)

nam emortuos in fuis ouis,abfumpto omni penitus albumine remanente luteo

ficiiotuf. in forma parui pilas feu globuli, adhirente vmbilico, confiftcntia: non multi
tcnacis,& obdudVo fua propria membranula, qua dilcclsdcfHuxit vitellus.
Hoc ideo contigiile arbitror, quod exitum moliti fuerint ante perfeftionis,
& abfolutas periodi tempus,& priulquam intra corpus alimentum omne a na-
tura fibi deliinatum abiorbuiilent. Et fi aliqua coniedura hic mihi vti fas eft,
dicerem, prius wd/oabfumi, quod in aliquot etiam gallmactis cora-
qum p.
m Duiriic peri verum cnc,quoniam Mumen cum Ipermaticis partibus,o^rdico,r4r//<4-
fmuV ntruis, membranis atque huiulmodi minus fanguincis, 6t albicantibus
,

potius maiorem habet conuenientiam , quas neceflitas requirit , primo om-

,

nium veluti bales totius animantis, nutriri, & augeri ,

quam cum illis (angui-
neis, quas carnes & parenchymata vocant Medici, veluti fune mufcuU hepar, cor., ,

renes & fimiles,quas poftremo tandem accrclcunt & augmentantur ex affluxu ,

<vitelli, q'ui facile in languinem conuertitur & proptcrca vltimo demum loco
,

intra corpus fuccedit . Verum

hac de te libere queque philo^hari permitto.
Sed quod iam fubiungo, confideratione digoiffimum cenico , quod in bis
pullis viderim , ex 'z/afis 'vmbtlicahhuj aliquot intra ventrem ad arterias Iliacas

forculos foos porrigere .

Qind igitur hic dicendum erit de fpiritibusrviied^ptf
oao citra Signum enim ita aliquod elucet, quafi hi extra generentur, vtfitinAwft
acreotur . fictu , & ad arterias illas defeendentes elaborati deferantur , altera autem por.
tio (anguinea ad /jt/wcorriuetur. quod hic (implexerat, in alio
j

tea fci>nt diuifom offendi: an autem ouum obid geminos rvitcllos. habuerit, ignoro
<lm pui-
pcjui jgiu Hoc interim lcio,neqtied^/;'ct;/>//>,ncquequatuorpfd/ir^ri(e,

quod contingere in bipartito luteo afferunt , propterca enatum fuiffe Quim. .

pro certiflimo mihi relatum foit, ^a/Asamquandaro, o4 omnia lua cum

hus rvittUis peperiffe, ex quibus fimpliciffimi filtem pulli procreati fuerint

Noui & hoc ex fide dignorum relatione, quod vbi Phapani mafculi ,
gallinis

Qgid liat nollratibus in coitu (uperueniunt, crearum ouisphajianos quidem excludi , fcd
omnes eiufdcm prorfus coloris ,
Hos phapanos hinccna-
qui in gallinis fuit.
roafculos quam foeminas, mulorum inftar, fteriles euadere, neque am-
ooi diucT phis fortificare Habui domi meat
. nigram qu* variatis figuris, &
,
farumtor- magnitudinc, oua protulit, modo nana, /uglaiuiea nucem vix iquantia,mod6
eadetngii. tam grandia, vt atjpfina effe ccnfuiffcs,aliqoandoouiformia,non raro omnino
hM jiwiio
jQjm, medio fui (ubinde conrorta,fimul quodda naturalis forma:, & ma
gnitudinis , led cortice molli , in parte acuta babens appendiculam , inftar /.
tepinuli, longitudine &
craflltie minitu^jd^i alicuius tnfantis, in medio etiam
c JS t cauam.
 . . , '

.Jh;jJOlJ!ARI/.'I.YNCBI EXPOSITIONE. 77,

cauatn , vt prorfus intefhni particulam credere aliquis pocuiiTec . Et ab amico
quodam pro cercifsimo habeo j (ea gtJk ralliiuueo quatuor tua enata_>,
tnftar columkintrum conipexifTe & vnum horum in acutiore (ui parte con-Ooi^tla
***"'
lortum Dicam & hoc, vix fidem apud aliquos reperturum verifsimum
. ,

tamen, hic duo in diucrfis idibus, ac temporibus cocta ,& aperta

durum vnum, &: alterum molle, ac forbilc,& in vtroq. fiorpionem repertum
fuilTc, in hoc viuura, in illo mortuum . Habui oculatos teftcs , etiam equcltris
ordinis in primo, in (ccundo vero familiares ferme meos i de his non cft locus,
nunc latius cuagari , Tn aliud hate omnia tempus referuo.
Atque hate iMiftenus dc gallinarum ouis Quod in icone (iiperiore hic .

adiuniftum eft tertio loco lacerta noftra: commums eft oiium, tam integrum
,

naturali fua forma ac magnitudine, album & molliulculi corticis, quam aper-
tum quoque, cum fua Uceriuta intus enata, confpicuum , vbi adhuc portiun-
culamtam <juam //videri fuit, fignum manifeltiim, eam non-
dum penitas abfolutamfuific t quia hate . a yfr/if/ ouis vix differunt, Hk hm.
in fcquente forfan capite, vbi de duobus /erpentihus adturus (um, aliquid de_> ^cOi
jencratione & horum , Cc iisf/r/i/Miw (imul commentabor . Interea fiquis vti-
{ia magis 8c iucundiora, quam quxcx meis hucufque laboribus attuli, defide-
rct is prxfatum Aquapendentii opulculum adeat (uadeo,& Encomium oui legat <<14

*ycij Puteam Regij apud Louaniinjes hifioriarum profclToris , viri Latine ac

Grarce eruditifsimi . tp&l
Dc ftelliotu quid ego hic dicam,quod dl6fum iain pridem non fuit?
Reperio de hoc animali eadem prorfus apud omnes Sic libri & finuofa vo- encomo .

lunina crefeunt, qua; a plefifque tranferibunitur potius , quam proprio tnarte Auihor ds

voin ponuntur. Inter reccntifsimos tamen videri poteft Itanna 'Suflmaiuiaus di

3i,epnUbur facta: Seratura'. Nos qui naturalia hic potius, quam alegorica,ana-
gogica & alia,quz fabulas-lzpeiapiunt, proiequimui, ibouisnmuadmaUfet- *lij> 3ioi.
nenimus. Er^nonn^iM; ^/<</mp(u4i/*^>conlummatts dedimus, /arfaltem
Medicinznofirz alumnis inflillauimus.. ~ '
-

-
Atqoe ne paginz quod rcliquu eft, nobis pereat, & vt dici (blet Jiet fnt linea

edeat iiucentoilmr^ loco, hoc mihiolim ap/rii problema propofitu (ubijeiam/

An factet mmiru pafsem,vt cuum obtufiorifut acumini in/ifiens,ereilum m minja flareti
Nota cft hiftoria Columbi noni orhti rcpcrtoris,cum zmulis hoc ipfiim (iiis,pro-
poluiftet, cumque nemo ipforum hoc eficdfui dare ponct,impingcns ille ouum a/fliiue!
ea partc menlzi& pbnum ex rotundo reddens, przftitit, quod promifit. Ve SetTohn
runtamen,quod ia dica,0iwiai/^rv,gf ia fua forma naturali permanete fieri debebat,
Cumq.ego hic mc vitftu fiicercr,arcepco puer ouo,cgrc(rus cubiculu,regre(Tufqj piu

, (ioci cauia) (cmefciQquz carmina ouo obmurmurare debui/Te , cfftcitque,

ait Auih^"
yt boccre<ftum,'nec vllam in partem inclinans perfiftcrct .Hoc vt vidi,vt,qua "^
2
id ratione fieri deberet, fpcculationc fum aflecutus .
Quare aliud ouum petes,
exiui fimilitcr, illudq.
iplum multotfes motu agitans, donec cxiftima(Tem,tam ncuanitT
a/^>quam luteum eius ex illa conqualTatione inter fcconfu(a&commixta_.
fiiilTc, cum aliorum admiratione
& pueri rifu, idem quod puer fecerat, probe
fili imitatus . Caufam huius rci fi velit quis, facile indagaucrit
Ttt 3
'
IZTAC ,
 ,

774
'
ALIA ANIMAUANOVieFnsP-.NilIUDiilNT.ICECCHI.

- .10. FABRI LYNCEI DESCRlPTIOv -i^.)^'

'
-.1

.!.'1 ,-o.:
L c:'.^ ./1

A GN VS hic cflc (erpens videtur , in quo quatdor vqlgj&

didb elementa propemodum rcprafaitata elucent

in(quamiscaudz,qu 2 tota ignea rubra cfl^^iquseq^ ,

partis quartz ad totum corpus , proportionem obtinac.

Sublcquiiur ventrem verius portio arat, sdba nempe, qu*
& ipla quana totius animalis eft portio ; Pofteactt parj
nqueny hoceft, qusczruleum maris coiorcn,*riK
vocatum, xmulatur 5ed hxc vix quartam reliqui corporis partem conftituit.
.

Demum rrrrnw referre, iplgm caput videtur , minor , breuiorq. totius ponio
coloris lubfulci , cum czrulco quodammodo mixti . Atque in capite quidem
(
cum exigua colli parte , funt omnes quatuor denuo polores mixti . Nam ten^
I pptafujtu flammea. Occiput conflat ex tribus magnisifquaraiiv' ceu loricis
quibuldam , contextum , coloris aerei i* wliae dux fquaxpX'>'i** ^
tnarioi coloris apparent . Omnes hx fquamx , linei quadam nigricante , per
medium dorfl, ad candx rubedinem vfque,eaqucfuicil excurrente diuidun-'
tur, lecanturque . Circa os fiib&ifcus efl color . Ociili lucentes admodum, ex
luteo colore conlpiciuntur . Naret funt aperex, biceps lingua excru terret.; &
... .

, , v.^:. ...i .
t:.
jn :j ,.11 : f!: a'. '
. . \..
' >

. .
Ct \i .. i
.V! CUI. ' : t 'A .

isiiii-u J <' *
'w.'
. . ;i i i..

NEX-

Dig' -i ,
*
'C}gk
 . . '

.u ijO.TfABUI LYNCEI I3?POSl.TION& 77 J

XBOA de ^^quecbella
Serf em Uedtr Mexkeuuu

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPYIO. ;;

11 D E T V R non paruus cflc fcrpens Annotaciamtai. ^

.

<]uz ia autographi margine proftati hoc ipfam 'lingai'

Hifpanica innuit. Qu^ ierpens hic palmos longuadmu
habeat odo.latimdinis vero iiue crafhtiei duos ; Additur
autem ,^ 6d plus adhuc crefeat Ceier duplex lahem eft^
.

ex /ut/ufee ii tliicMte commixtus. Capntiatis eft magnum.

oculosb&entat viuidos, nigricantes, &
^uodin alijsalbom
eft albumen, hic viridem przlcfert colorem Linguam itidem exciit biiidam
.

qHampidorintabcUahaceaalenexprimereoblitusfait, .

S eH O L I E I V S D E Mj

H Oriendus afpedus dirum venenum, foedifllmus color ncmendvft

fibilus, lingue vibratio, dentium exeitio, oculorum fulgor, capitis
udatio,cauds^flexio, .motus agilitas, fquamarum afpcritas, corporistV-
dadenic|uci in gyros, att^uc orbes conuolutio,
^ immanis quzdam eiurdedu >**

non raro immobiitas, abominabilem nobis non vifu modo ^erpmtMtreddun^

fcd menti quoque noftrzvhzc faltem cogitanti , terrorem ineutiuni ic pauoa
,
rem quodammodo phanaticu imprimendo, cor Ipfnm lancinant confi^ntq; ,

Quapropter res mira adeavidehnon debet, (i Mrrquoque<vc^'. iib.a.C.Ca.

habet) (enfibus licet deditocaj^am-lupra in meo AS**ifaiee,ci
e*g**mnuetrem fio^oaas* ideo a ^prifasiQisGenliltbus appellatam de> rerrattnc
cui, quoniam femelqme editer fuRinet pmfer,
^ eiomfjimi eomfUx gremii fiutd reii^mmeimraeUUicMejtieferit
'

Sitnr4,-in>
quum, creaturis aiioquin omnibUs benigna, & benefica , Setfmem hemine per- ^n', iS
"ifieetmamfliiurecifie,
fmafjm eiitun wWw 'Atque vel hinc
pwo, matemz venerationis cognomen adepta fiik.'" <" ' '
' f**-

*"
Aeliei.
 . & -, ,

7715 ALIA ANIMALI A NOVAE HISP. NARDt ANT. RECCHL

pr?er wi Atlianus hoc ipfum rjtifliinum babet,& l.yi>icis atque Aegyptijs ccftibus con-

SIei'^ai*'
firmatiffimum Serpentem, : qui hominem inccrfeccrk, idcirco tem gremium
<^u:ie- aclacebras fubirenon poiTe vheiids j
quod hcc.in exilium illam eieceric,
vnde errare, & vagari eam cogi, neque amplius a coniugibus adiri , neque ab
illis, quos ex (c genuerat, hlijs, parentem ag^olci Atque llc diuina annuente .

prouidentia, rationis expertia, ob hominuoqj;zdes,aduerlus delinquentes vin-

diftara lumere_>
Et quid? mimmneelTe putemus nos hodie ferpenttm exhorrefeimus ?

Cum inimiciti* hic in iplb mundi exordio inter hominem O- heflidm hanc ini- ,

tium fumpfcrit. Sic enim DEVS j Cum 4 prima noftra waier .

ferrcie n malu malum ailii & perluafu ferpentis comcdilTct, nobifque filijs luk omnibus
,

ti"s*cUra maluM morte lucnd um in:uliiret,/fr^en' malcdixit.Ar ait Domimu ad ferpeatem:

^ia omnia animantia, Cr heiltai terra : fnper pedus
fecifh hoc, malediSlus es inter
tuum gradieris, Cf terram comedes eundis dietus 'vita tua INIMICITIAS ponam .

inter te, g/ mulierem, &" femen tuum ,

^
femen iilms ipfa conteret caput tuum, Qj ,

tu infdiaheris calcaneo iUtns . Scio hic quoque , ac fii^naiter credo

,
per feminam

**MAWA
hanc,maxithe5Mh^OT4w MARIAM arquiorem nobis Euam intel-
Sotriuit ligi, qu* pcr.-ytWM&cum _^*n.;fuo lESV' CHRISTO , contriutt'
CImup'iu , antiqui illius yerpwiM, bollis noftriinfcnfilfimi . Verum hic cxiriL*
rancellosmcospreitnces. Quzveneror&filco. 1 ^ I f--:.
Poteram igitur & ego hanc de /erpentHus fcripdoneni ob antiquilI)muofir
f
miflam facere
txliain venenofts his beftijslongum vale dicere, \UeuilC

d?Kn^ quoniam Tvewaeniwrdoiflrina non ideo Icienda cfti Vt damnum, nobl^V^

CttriAu- proximo noRrobinc infcramus,(ed ob id magis addilcenda,vt noxam per hb-

lies nobis illatam, aut inferendam auerruncemusj ideo Schtcpdr venendnnn

piiaiasnu campos nonnihil expaciari licdut. <^amuisR4m/ ^(mininitiie^hec Cibnw

nii Td diano more hoc intellexerit,propterea exillimans a tellure <venena nobis produ-
dia, & fubminiftraia'; fuifle , quafi hic noRrLmiftrCai etiatti maioris euitandi
doloris, & viti in angullijs collocati noftri , abbreuiandi causa per venena
"ce ,
jKcilci. ipfe, iniferis hominibus remedia generare, & Iblatia.voluerit , Sic enim locp
'
iam laudato ait .
^uu ^ 'venena noflri mifertam (terram) indituijfe credi potefi,

neintadiovitadira famis mors, terra meritis alteniffime^., lenta notcoafumeret tabe

ne lacerum corpus abrupta diipergerent , ne Lufuei tortjuertt poma prjefodera ,
inclu(a

^iritu , cui ejuarerctur exitus : ne in profundo cfuafita morte , /epultura pabulo fa*
ret,ne firri cruciatus finderet corpus. Itaedy mtfcrtageumtid cuius faaliimu ,

bamdu, illibato corpore , cum toto Janguint txtingueremur , nuBo labore , lien f
tibus pmiles:<fualiter defunSlos non evolueris , nem fera amrtgertf.terracfue ferua-'
retut,cfui fibt ipfiperiffet , Seneca nofter ab hoc PUniano decreto noaheit alienum:
fapientem (uum,epi(lola LXX- Vbi cum vitam nauigationi comparaffet, 8c de
. annis nollris,non aliter fieri dixiirct>aique in mari, vbi terraque yrbefq.recedunt,
& tandem nobis ventum fit ad generis humani finem . Scopulum illum effe, mr
tire ripicn quit , dementifjimi putatssl Portus e(i , aliquando petendus , nunquam recufanJMt.<
fe nca^^ /i4f e foptons 'viuit, quanium debet, Hon quontumpotod , Si multa occurrunt uioU--
fuiif tranquillitatem turbantia, emittit fe ; nec hot tantum in ntceftteut <vltimafati$
fed

/ by GoogU
 , , . , , . ,

IO. FABRr LYNCEI EXPOSITIONE. 777

fii eum primum illi nftrit /ulpiffa t^efortunm, diligenter cirtumlpicit,nmiqmdill die
defintndum fit. Nihil exi/hmat fm-Ttferri , feciut fmtm ,uu accipiat : tardiui fiat,
an citiits, mn tantjuam de magno detrimento timet. Epiftola quoque LXXII-
Mortem inter indifferentia collocat . Et epiftola itidem L VIII. At fi inutile mi-
ni/ier^j efl-corpus inquit , cjuid ni educere oporteat animum laborantem ? ^ fortajje
paulo ante quam debet ,
faciendum efl , ne eum fieri debeat , facere non poffij : cum
maius periculum fit male 'viuendi, quam cito moriendi, fiultus qui non exigui tem-
poris mercede, Verumquiin CHRISTI firuatorisno-
magne rei aleam redimit
Ari fchola fuerunt educati , mentem & dodrinam (unc
laniorem de iMortt
adepti, non' fugiendam hanc quidem i quando OEVS, &c'Natura ordo nos
vocant . Sed nec temere quoque Hbi ipH eandem inferendam,& fuimetiplius
homicidam euadere,n etiam fortuna diris nos omnibus exagitare luis tentarct.
Cum que noftra non eff,led a DEO nobis c6ceffa,vita perdere haud valeamus
debeamuiq. In lignis profe^io 01 benignitas, & non nili ipfo, ceu fummo bono
digniffima in nos milcros homunciones collaca eluccfcit, in quos, cum mini-
mis etiam venenolis animalculis vis (it, iram fi velint , fuam exercendi
Dum lefa 'venenum
Mfn ho*
Jldorfibuj infiirant, iHd Sficmla caca rcUnquunt *,
nioesrua
Atque c vita non raro nos ipfbs tollendi : eadem tamen morti , quam nobis
virulentia fua inferre tentant , remedijs poffea fuccurrant , fic antidotunu
aduerfus venena lua,fic iubente diuina grana, porrigant
Non defuerunt enim przliantifTimi viri,qui cum (edulo magnalia DEI, Sc osoe
Kature feereta perlcrutarcntur , in hanc venerunt opinionem . Nullum vene-
natum ejje animal, quod 'venenifui antipharmaeum limul fecum non circumferat , Sc in
lito genere bonum fit dumque homini eft venenum , alteri licpe animali ali- .

mentum pratbeat, & remedium ,

quin ipfi homirti quoque aduerfus liiimetip " nuUomea
lius virus, falutarem medelam adferrepoflit. Prius confirmant qui
,

cum nos interficiant, & ab alijs auiculis aegris deuorati,humoris

gallinas alunt,
2^^*^
maligni, & morbifici purgationem, cum falute moliuntur . Bufines , qui taBa imiii,
omnia fodant immundo a ferpentibus tamen vorantur. Attamen
mquorumfuriale malum, tito membra -
pertrrat .

Omnia noflra ; a Cietnijs Sc eruis innoxie rurliis deglutiuntur

f
Poftrriora ad exempla Apes pertinent, quarum aculeum mei lanat . 'Bmfuiut aUi horni-
Upis in capite bufonis vt aiunt repertus, huius venenum infringit . Et ficcus buf JuJ"*
aduerfus virulentam bufonis vrinam impofitusiuuatjqucmetiampcftilcnti-*"
bus bubonibus admotum noui qui cum venenum extrahit tunc quoque in-
, ,
tumefeit . Sic prouerbio tritum eft , non nifi piUs rabidi carus vulneri ab hoc
,
illato impofitis, rabiem arceri poflc heur huius toftum&comeffum, valde in
.

ciufdem morlu laudant , ne *ger aquam timeat . Ne marium vrina facukate

feptica, carnem exedat,corum cinerem infpergunt . Ctoeedr^ trdeps huius mor-
fus perfanare dicitur . Os ex corde cerui, aduerfus venenum quod in eerui cduda
,
latet,fi quis hoc improuidens deguftaffct, przffare volunt. Serpentem axungia,
& horum capita contrita , & vulneribus a fc homini immiffis , impofita pro-
defle perhibentur. Scerpunum oleum ,yc\ ipfum contufamjroipisfloiiijhuius
vcnc-

,^1l
 8 , . , .. , ; ,

77 ALIA ANIMALIA NOViE HISP. NARD. ANT. RECCHI

venenofar pund^uras occurrere poffc, lippis notum eftj & tonibribus . Et vnde
obiccro celebritatem iiiam Aniromaebi theriacM, decancatifllmum ancidotunu/
nunc zque atque olim ImperAtaribus cariillmum, niflaW^irMA rne adepra^
fiiit ? non viperarum mordbus tantummodo , ied omni proriiis veneno
fiue ex planus, (iue ex animalibus alijs , fiue ex metstUis inferatur, dimmo iam

Medicorum confcnfu , & applaufu propinatur

Qai4 to* Et quamuis vino vendibili non dt opus fufpensa hedera : attamen, quoniam
tlior per
TtierUeain huc pertigimus, quid ego per Theriatam prxltirerim , in fyndrome morborum
frfttitcik.
quadam propemodum deploratorum, in depellendo nimirum viperino ventno,
vel in iuniorum gratiam medicorum huc referre non pigebit Venerat anno .

A vipera. t6o}. circa finem lunij, ad Nofieemium noftrum S. Spiritus, vefpere, ex melTo-
mor/BS
quomodo ribus quidam, quem circa meridiem extra njrbtmVtpera momorderat,in dni*
IWKOtUt
abaurhote
drx manus digito prope medij articuli nodum . Miler hic perterritus, cunu
^Krii nec quid fadlo opus edet, condderaret, fubitb ori digitum admouens , viruc
exugere tentat
Et jie peUifiro fua peBuit era >veneni' , .

Vnde feir^illico, atque iingsta mire intumuerunt, quin febris ip(a horni*
nem apprehendit, fadumque quod cecinit:
oAcdum prima lues, vde Jublapfaniintno
Pertentat fenfus, atque offibustmpiscangnim.
Q^tcOruietani antsdoti portionem cum terto haudt ,fed nihilo melius indo
ff^roieraai
ihertacaiit valuit,nid quod bis terue rviteUinam bilem euomuerit quam quidem contelio-
CoafcAio
^udpoflU. nem plebei hermines plerumq. fecum ferunt , a circulatore quodam huius no-
minis, dc appedlatam , Tferiocti longe inefiicaciorem , vulgo tamen vdutio*
rem, ceu viliore pretio emptibilem Itaque mejjir hic equo impodtus , circa.*
.

vefperum ad nos defenur, & leifto committitur Vocor t^o, factem rubicuB*- .

dam, & prztumidam intueor, linguam adeo excreuilfe feupeo, vt os ipdim zgre
amplius capere poflet , vnde nec verbum quidem eloqui tunc valuit Ego de '.

itorrenda
cctdeniU ipdus anima falute , non mimis , quam dc recuperanda corporis valetudine Ibli-
in hoc citus , peccata ipfiim fua, ceu perniciola anima rvenena, d qu* haberet, euome-
C^*
re prius iubeo,ob idque confellionem impero,quam Sacerdos ad nutum faAam
interrogando excepit
Interea hxc ego remedia procuro . Imprimis Theriaca drachmam vnam.,
Itonedio*
amn feriet 8c ferupulum vnum cornu cermni przparati, cum vncijs quatuor aqua S cor^onera
^bf fa
ato filii. forbendam prxbeo Verum hic Icypho argenteo opus fuit eiufino ii , cui ro-
.

ftrum (atis longum prominet, per quod violenter quad,^/< intrufum , liquo-
rem infundi iulS alcxipharmacum Et cum lingua iam lam etiam pucrilagine
.

Corripcretur,aique vlcerata appareret,hanc & palatum cu labqs continuo inunr

gi curaui ex 7 heriaca Si aceto bene inuicem agitatis, per famulos nollros ad hoc
muneris a me dellinatos . (^ordi dmilitcr inundiionem pralcripli ,
ex vn-
cia vm olei corticum atri perinfudonem fadli, & drachma vna7'wri4c<. Et
quoniam tnanus in tumorem erat eleuata , brachioque dmul venenum commu-
nicabatur, przcepi, vt manus tota vulnufeulis pluribus, per lancettam Italu di-
duc gladiolum, quo venas -incidunt, laociarctur,6i htrudines aliquot affi-
_ - - . .

.... . gerco-

by Google
 ' , , , .

.!f Lam.^FABai t Y-NCBI EXPOSITIONE.

^779
g?remw,''xjwfaniofumi^ ibiquc t-oncukatmn fao-
-guixiem cxbaurircnf, cui poltmodum idFe<a*partihpc
fuicinduaumlini-
3ricnctti!n<, cx maiore pacte. iki,S{crj>umm medipcr Thctmit^ minore acui &
,coinpoficum>:,^4r/< iuccov:, racvencaum lvrrummagis^magifqueferpcr-
.et , & limpidas
/Ws^ndas cetra aciwj>cfta fua labe pollueret ex halo
,
^amtmaybialimmnAummm finjul agitatis, linteamina infida, imbibita&im-
.:)>ofiu faerunt*;^ : ^

*"'Atc]ucIncciira,no<flre integra, per coosllitucas, vt eolociificri

lolet, vicarias
-fintulorum.Yigilaas,repecitis Ixpillime prididlis mcdicameatorum
vndtioni-
biis Ita tranfada fuic,dcnec mane a;grum noftrum inuiferemus lam hilarem*,
-ficdibi nobifqoeredditumv Infantiam enam more balbutire incipiebat i uc-
f
4^unt quaroor tuhc hnudiaes venis himotrhoidalibus applicata,
obhaudexl-
gdanrlcbrcna-, qua adhuc vexabatur . Vclpcri bene loquebatur
, comedebat,
*9tadtocriduoconualuic<, lC(^o lurrexic , ad<l6litosq. labores liios, rus
conceiIit,*^P*
t&i gUrtam DEO
pro immcnla lua bomtacc dedit, qui morti vicinum, per lalu-
herrimaremedja vitar iprum potHiminio^relticuifler, ;i,
'

Subiungam U fequens mctlicamcntum.ex 'viperma carne ftmilitereondn-

:

tuadari
-natum,noo.uc minorum gentiu medicis (olamrciodo, Icd^primoribus quoque,
a& qu! Pnnei^toa hniiari conferuanda; pr*Junt, graciHcer~;Hnc3Ucra llhiltrif MbM
itiinuiFra^/ms Mand Cardinatis it Monte^ <iui nobiliorum,
& pretiofiorimt, HMcar.
.vJera quadraginta annos, medicamcntoru nonmodo colkdlor indefeflus fuit,
,fcd vbi pcrpccopationes ipH pubJicas bcuic proprijs etiam
, manibus , chymu
^nnpe nwgn admirator, qui St me quoque nliquocies de his dil-
II amator. St donVuJt
icrtancc libenciiljuicaudiuit, &
honorifice caccpit,eadem elaborauic,&gracis
foftnioda pauperibus *qiie,atqudiiio*bus'agocis,di{j3en/auic .Hic inouam
.Bnquaremcdm (ccrctufnmciautorcdtmondn, ante annos bos quacuordccim
\
tommiHiicauit Illuftrifs. & Rcuerendirs. loami Codtfitdeal> Afchaufcn '
Epifcopo
IKWJ 24 vi<T^*/i,pottea <)tiocpe^tr^ailayfy atque
ad PAVXVM V. Matthu ta\kofi
-pcHadi Jrnp^amts Orator ijl^tei* mese-tfrmcfi, a quo
etiam bcneuolcn- SigtS
tiflime ruibabitus jdeeuitte laudibus iamhitoriai locjuuniiin.;
iAblhocsimS^^
raandaus mihi relidium fiiit vt quoniam 'Piantoma nllrx/x/i^.dqrant, vi
,
TOgoIis annis, barum carnes cerro mCTiopnepratasipfitrardBttuteremi
iiiie.
inn compofitionem hanc, donec vcl iplc, viueret, vel Cardinalis oiruitwnb,
Dtrcm, & dto filencio premerem , quamverb^ublico ntinc kbandilime. com-
mitto, cum vterqnc hic /'rir<;frmeliore vira fruatur . Sum autem bax iplrilu
'

tnacompofitkmis verba, modulq. i . ;nin ni . , -jI----: . . d,. ."i

_ Recipe 'T'^4* qbocvisjcum funt in magno vigotT,!ijjcaudamA: caput fcdki*

woul amputa, ne torqueri poflioT, & finum proijce in aquam, ibique
moct li
* Deinde excoria & exentera ( aduerte aurem , nodyftis fcllis.rumpatup fit'iovefifc

ii rumperetur, abigee '

rotam ^utptrant nam fdlt.venenum inefle vokiiic)
im excntcraueris,cxoira, carncmt}ua:batflimciDbiio Ccca Poftea
teci .

ppanem, e fiirfuretricici, rn fijnro benecodhimynon vRumi & telleUacruA

Weiusdublata jcxcaua , tantum medalla^cxtralTons^ voraunem
vipmarw ca^
piat , inox repone tcflcllam corticis panis co,,vnde excfcaxillM 2c
glutine fiwRo

ex

D
 . . 1 .

yto ALIA ANIMAUA NOVAE MSP. NARD. ANT. RECCHL'

cz farina & aqua ,
& repone in furnum donec
rimulas diligenter illine, ,

& in puluerem redigi poific Cum caro be-

tina caro ficcecur ira, vt contundi .

ne ficca erit, abijee panem, carnem ferua & pulueriza & ez hoc puluere fac
, ,

pilulas, ciceris nugnicudine, cum pi/dySwo orientali albo liquido, & optimo^
fecunduin artem Aromatariorum Has pilulas tanquam rem prctiofiflimam,
.

ieruato in lignea pyzide,in puluere Cmnamomi,\x. humiditas arceatur. Harum

iilulas tres qualibet leptimana, ftomacho ieiuno, quatuor horas ante prandiu
fumi polTunt,quoniam vitam producunt, bonam valctudinem,viGim, iunen-
tutem conferuant, renes &vniuerfum corpus iuuant. Mire venenis, putred^
nibus, catarrhis,& podagris reOdunt
Et quoniam non Medicis Iblum in arte & prazi proueftis, verum & tyroni-
bus roazimc (<ribimus,quibus vel librorum copia deeif, vel vftis inopia officit,'
cspncarar ideo modum, quo carnes viperina in quotidiano vidf u, fi neceffitas cogat,ezhi-
beantur, paululum delineaoo. (f autem hic facilisnec magno apparatu in-
digens, quo llluRriffimos quofdam viros, in afFcdiu cutaneo l^a non abflmili,
feliciffimo cum iuccenu,vlos fiiiflc noui Vt vernali nempe tcpore,vcl aututa-
.

nalijinprrifcaptx, detruncati sc3pitej&cauda,&decradfa pelle, ezemptisq.inte*

rancis,(ale nonnihil fricentur,in frigidam proijciantnr.voi tam.diu relinquan-
tur, donec moueri ceflent, & moriantur Hz in fruftula diiledz,vt in paruis
.

frditari nollris anguiUii folet,quas Semoni vulgo ttriolt vocant, in aqua frmplici
cum tantillo falis , & H placet fttrofibne , fr anethum forte'dilpiicet elizantur ,

Ez iure harum, iufcula cum ouis, vel panis tritus aliaue fercula przparantur ,

& carnes angnillarnm more, fimul comeduntur , frmel vel bis quotidie , idque
ad dies quadraginta plcrunq. continuatur
^ modum, Princifibms quibuldam fzminis mazim^ delica.
toiioci rioribus, vCtatumcfle, vtcz iure & carne elixa, cum pulpa panis lubada,
fnlliticmfi nutriantur ad plures dies ,
qui in cibos poftmodum illisceduac>de
omnia propemodum, quz carnes comeilz, przfrare folent . ^
fuit autem hic jRfima quidam, qui oculorum vliim perdiderat, ez carnis w-
o ab impetigine & leprofa prurigine emundati , alij fe-
per/aa efu liberatus , alij
nioresprzcipud, acutiorem videndi aciem iterum adepti , alij reiuuenefcerc,
fibi vin fueram . D$*faridu certe,'&pmiM carnts, ait > ficeUa tdaniur tltermum
cniij afiirnnt .. ,
'

Sed res prorfus admiranda eft quod remediom hoc contra EUphantiap
,

:Jefimpltdi/aaUtauiui nobis
przftans, caiuquoda inuentu fit.vt Galams lib, 1
perfuadet, quod in mellorum vinum ruri expolitum, cum edet vini aui-
anuur a- diffima, ijs infrijs illapfa , ibique mortua, 8c eztra^ mefForesperterrcfecilTet,
r**" ' hi milcricordia moti, elepbantiali correpto homini, in vicinia habitanti, illud
obtulerant, rati expedire illi, potiusmori, quam in illa mileria viuere . At Ult
nibihAtffa, 'mc^dCaltnns ,amira>>ditmianiodiim fiuitati rtfiuntms
tninofnm emne $Und euU utint, non aUur quam animaiium a ufta moUttit'nmici^ar
. torum malatofhactn, tegmtn dtddit : quod autem reliquum erat , molit
farmi imfiar ciait cautrontm loeuHarum,'vhi txttma ttlia fuerit detraSa
admodum

^
Hoc
ii vt^jTum eft &.vnios illius vini potio, non repetitis itidem vicibus , hunc, Sc
alium
 : . . , . , ' ,

IO. FABRI lyncei expositione:

yg,
liiutn clcphancicuni> fanicaci rcfticuitj cuiicortiun /uiitn
domcflicum,eiufino' r u
di vinum viperarum, vt interficerer eum potius quam fanaret propinauit , vt
,
idem Ga/fii memorat: miror mehercle.non parum , cur hodieque non vtan- InXllai
cur MtdUi noftri, tali libecuis qu* vnica dic expediri potett,cura,qu^
draginca dierum lpacio,& C4rrt,& Trothifcos f*pc 'viperinos quoque
vt qua Se
exhibeant. quJm fo
Et quomodo lechale virus (uum ,
quod promptum iaoregcftanc vino nespreba.^ ,

non.commiinicaucrint? Neque enim hic imaginationis potcftas,fperncntisQ"on,d.

energiam veneni, quicquam prsllarc potuit, cum milerrimihi
homines , ne- ''o'r
Ipicntes venenofum animal vino mixtum fuilTc illud ebiberint
, Voluit enim .

Liiauius prtma fingutarium suormm parte TraSIatu de 'venenis dnimofum' illunu mT'
,

Qatonem, animi generofitate venenum, quod dubio procul, aqua: illi

fiiperafic confi-
ffrpujuibus fcatenti, inelTe debuerat, quam ipfe intrepidus bibit tamen
, cum.
wr defertam, arenolam, fiticulolam LybU partem militem fuum
& , ducendo .

*
veneni m-
re$>
i

forte fortuna vnicum inueniflet ibi fontem quod lib.j>.Lcii(**i elegantifll-

,
inis his nobis hexametris delcribit

- /nuenttts med^s fins'vtiuj arenis j, I

Videtor
, ,LMtgusaque tfidifitem Jerpentum turiatenebai hoc Cato

, y ix capte nte loco iJaiani in margine jicca

> lii t
praAicifl^^

jlfpides ;iHmedqs fittekant dipfades rvndis ' .

. DuSior rvt aj^exit perituros fonte reliSio

'

jtOoquitur , rvana (pede conterrite Uthi '

...

,
Ne duhitamiies, tutos haurire liquores. ,
,

,
Noxia ferpentum eil admixto /anguine peiiist. .

Morju 'Virus haient ,& /atum in dente mnantur: '

I Pocula morte carent dixit eiidnumq, rvenenum ....

,
ffau^t,& intota Lybies fons 'vnios.arena . .

Ille fuit, de quo primus fibt pofcefet'vndam

l^**'^U^^^^^^>'bienegparteblbtfftmiUamaquam, inquit i fer-

penubus. Aut confidentia Catoms pantum
habuit rOboris ,yt debile diliawnq. aquis
'venenuminfirmauerit,aut fitibunda natura potentsMS
mutauit
Ego, yt dc me hic aliquid quoque addam ante biennium
;
, , asftiuo tempore
imcntc lub canicula, cMm fid vexatus,
gelidam ex *reo vrceo aquam auidiflime
haurirem, hmul in os nulii illapfum magnum fan^.fcd mortuu per-
icah. Quenybi pui, nihil propterea animo turbatus, aqua nccreuomui,nec
eatidotum vllum lumpfi cum certus
quafi fecurusq eflem, tantillum animal
:

2 |W minime aqu^m veneno fiio,quod pungendo pocius,quam eandem

dilucn-
o.cmittit, polluifle, aut lufiicicns haud quaquam certe mifle-eptr tantam pu-nv -t-,
alis aqu* coniam dirperfum,- vt interimere me potuiflet Exillimo ipfi ouit. . tamen. ,
1 vere ^ua ilh
venenata fuiflet, nihilaut parum [altem, animi mei confiden* .*
ttam unragari mihi valuifle Eoque
mimis timore perculfiis fui, quod olim.,
.

^y3/4Ai^ oUum Scorpionum diClum, componeremus, vidiflem intrepide

quUs
iMMiicos noftros,qui 'Uiperarum, & Scorpionum venationi dant operam, aliquot
centena viuorum , manibus fuis apprehendendj digjtisq. rcuol-
V . Vuu uendo,

Dioiii.K) by Googh
 . . . , '''

7x ALIA ANIMALIA NOV/EHISP. NARD. ANT. RECCHI.

ucndo, non aliter nob numerafle.atiquc fi tot nummos aureos contretaflent.
Ego tunc vni eorum viuentium amputsui, eiusq. dcUit, itv

mhor vulnufimlum rmlii ipli'infli:(i , experiiirentum hintf

indicis digiti parte ,

defcmcrc cupiens, an reuera Venenum fituffl eodem ittodo.cjuo ip(e Scufto puiv-
gciido facit, mihi communicaret, iam enim, fiquiiffinirtrtaccidifler, depra!-
K^co. lentaneo quoque remedio ipfo Sutflbnt coftrafb & fiiperpofito, (ecurus enixui
'Verum nobME nihil ,
prseter exiguaftv rubedinem , Unth magnitudine, quae fe^
qnenti die dilpdruit, inde contraxi
Quapropter parum abfuit, quin irt hanc deuenerim (ententram,Z^wi^
nda^nuU ohJolsUttm nnOttMi dari , /id relatime 'foi(t<*smadhyita'ad okieflirmr&i tfttfs- quideitv'

JJJII
inficiendi impcrfcrutabilem nobis ferrrie e(ft'j dum fefatru
numdari. yenenoli animalia, qu* pungendo, autmordendo vulnerant, vix nobis virus*
fuum inferre, nifi irritata, adcbque, vel i nobis, vdl ah|s , vel a feipfis ad irami ,

vnde hoc eadcm prouocaM fiicrint Id lipe In filit(s,cdMbns icgtl/isgaliirsaceis iracun>

.
,

probetur,
flagrantibus contigiflc animaduerti, Vt vulrtera tunc infligerent caco-'
echea prorfus,& argre fanabilia,cum tamen, quando placide nobilcum agunt
& forte nos lauciant , VIX quicquamdttrimficldf inde pdfcipiiimus. Sic in hac

ct^t i*
pharmacopoci cuiufdard femdhjfttliftellexi , i c^pite Vijser* iam* poli
tertium diem abfcilTb, 6t inter fordium quilqnftfSs iacente, Cdfh W hoc pede-
abftiiTuin prius procrufiflet, deinde manibus qwoqiw appfehenium proljctre tentaf-
thnuer ui let , lethaliter in digito morlum , & efficScilHmis vix tandenS tlieriacalibus
petauit,
medicamentis (anatum fuifle. Quod cajWt awem hoc tam dhl vixerit, mira-
quod Rrrc/wsnofter/hooipfbinopere Afexican,
bile e(l,(ed mirabilius longe,
Mirarade dc Jrrprwr atrociilimo ,
qucm f/ii}ani indfgcn Fi/nram,
oblcthalem morlum vocant, commemorat) t4adiod multis ,'mqim, tjui eum
(dMRhcro Serpentem domi alere jolem , atque tdmtare
aannm integrum durare, aOtqiee cibo vli
,

perulae, jib/cij^umq. caput, decem ant amplius dies ferunt apud P4mctfes,in femo-
i****^
tis crajjitudinem longitudinem adthfitre Eli & hoc non minus inlblitum alijs
Serpentibus , huic verd propriam ac naturale ; annas natus esl , ait ide .t..

,
T(ecflms,tot-aoeediditeemda perUrepmtia pnalta ,
sn pcfltenia parte eaadx verte-

brarum infiar connexa . Huiufmodi Ibnalia perllrepentia, & connexa, fed a Sfr-
prnrrleparata tamen , ante pauculos dies monllrauit mihi in Mufto llluifrilli-
Tiia fer-
3atbmni ( in quo publiiti boni gratia , tam mui, quam -veteris
Cardinalis
naturalium miraculorum gaxam recondere hic Princeps cogitat ) Tbobias
ori^rinMu
f*o (if ./l(diMj,Spagyricus,Botanicus,*3cgnaruirerum ftacuralium pcrlcrucator qui ,

iidmin"'. ciilidett itWta/W^CBram gerit) Oe hiiiUs Serpentis admiranda prorlus natura, &
propagatione^ plurima habeo a f.Oregorie meo'de 'Soltudr mihi communicata,
I
qu ad ftcunrfum operis huius tomum rcleiuO < '

Et vtlemcl fimulque dicam , in tota arto modica vix quicquam magis con-^

^?pe?pte
troucrfijsimplieftum, quam>x><)r<oiMtr>*,cxUlimo. Cum nondum con*'
*lan Sc- ftet, quibus rebus etiam 'venetn vox proprie competat, adeo inter (e digladiati-
IJft S- tot dodoreS, atqlie dudores nollri, Dto/lofidei, PimiUiyCalemiT j Perntlsus , CW-
&quuk o>rMmr cxiumoribnsMedHftsleriplerunt. Cumquidam-
peMttia IdifcaiiphiiWlu afpcrgam, alijccoocrario, I*
..i:j ut;'^ rinm
 . , , .

rO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 7 S}

rimm ac mu]cum fentna lambenda nabi5\eafaIuii(er.Tremcdia luade-inc.
Crede mihi , citius balneatorem vnquam pcrfufus , aut Carbo-
,
qui Tudore haud
mtrimn, qui nunquam fuligine cindus fuerit ,quam przdidos inter fe conuc-
nirc Scriptores offendes Exemplo nobiavnico mllar omnium, fit veneno-
.

liis, vt creditur , e terris ,

rebusq. varijs expirans vapor, non poli men(cs,aut hl> vnico

hebdomades, nec horas multas, fed momento fere temporis , nos, & animalia
quziiis interficiens. Inter terrarum miracula Mais lib. z. cap.9;. h*c an
notauit . Spiritus lethales alibi, ait,4 ( ferobibus emtjji, aut tpfo loci fitu mortiferi, ali- bus erfu-

bi n/clueribus tautim, VtSoraffe 'vicino vrbt iraSni :altbt prater hominem ceteris 4ni- E?quib'js
mantihuj : nonounquam (g^ homini , at in Sinuejfano agro ,
'Puteoltm : Spira cula
'votarst ,alij eharoneas Jerobes , mortiferum fpiritum exhalantes . Item in fjtrpinis
MsfanEH, ad Mephitis adem locum, quem qm intrauere moriuntur , fmili medo Hit-
,
feojos

Patris tantum magna Sacerdoti innoxium .

rapolt in Afta,
Huius quoque P(M/4Biantri,aliarumq.pelhfcraru (crobium,ex alijs autho-
c'-
ribus mentione fimiliter in fuis AntiquitatumsTuteolanis inijeit /ulius Cajar
^
Ca- i>'i

I
^ \ II II -
lamCapaa\ \

^4m'r,vir eruditis a le coplulculis cuulgatis Irbns celebris, ad qucm.vbi 'Neapo- c:j meo-
'

Itm c6cdli,non raro quoque eiulde tunc vrbis Seeretarij officio fungente inuili,
doifiiOimo ipfius colloquio libeter fi-uens, non tralaticio iniuper ab eodem ho
nore mea przter merita aHedfus,quod nominis mei,fuo in hbio de lllunnbus vi^
fammis,memoinm extare volueric,-hic ciuamuis funeliam hanc Icrobem
ris ac

& quoduis animal ingrelTum eandem mori aitelletur noui tamen ance hos , ,

vtgintiduos mnos ,loannem'Baierum luris & Maclicleos peritiiiimum in coHocuir

mitatu & cura tunc temporis 1 11 ul Iri fi. Carofi Fuccari vereris amici mci,'Barottis,
S: Canonici nunc Salisburgtn/is & Condantienfis dotiiVimi noui hunc inquanx,
ingrclTuRkiliam atque egrellum, incolumem, cum audaci quadam curioficate
vidtus, dimetiri hoc antrum baculo quodam, vlnaris longitudinis omnino, vt
fecit
,
pruriret; qui prxtcr calorem infignem quem in pedum plantis percir ,

piebar, incommodum aliud minimi leufilTe mihi candide alTeuerabat Hoc

le .

idem prorfus,iamdudum antea iuuenili quadam audacia tcntaucrat Corona coroaiPi

Pighiusy qui poltmodum Caroli Ducis (_huia,lulia ip- Montium formandis mo
cibus, & dirigendo per /ra/i'4> itineri prxfuit, & auro dignum li^-wmlcripfit,
cui titulus ,Herculrs Prodicius, quem adolefccntes ex illufiri llirpic oni, nodur*
na atque verfarc diurna led ione deberent Pighius hic elegantiHiinis dido in .

libro, verbis idem antrum,

& prolixe latis delcribit, quem aliqdicx Itstlts, com
illzfiim & fanum redeuntem ex hoc confpcxiflent , vetitz magiz peritum cla-r -

marant,nec aliud fibi perluafenmt quam lecreris quibufdam incantamentis, .

przientiilimam pellem illam eundemauetruncallc. Et tamen, neuter rr*

horum magna matris ficerdos luerat
Locum hunc iplummet bis ego quoque non inij quidem , led adij , naturai Amhor
hoc miraculum, ad lluporem vfque Ium contemplatus Cum enim periculum .

m cane villatico faceremus,furc9 illigato,nollraquc pecunia;veluti mox lethum

Ihbuuro, ab illis qui non procul ab hoc antro habitant, coempto, & in hoc ip. neimmifl

ium intralilsemus, Icmimortuum paulo poli extraximus Hunc vbi herus ip- .
,

Itus proximum m lacum dimililTct paulilper vitz redditus, luirexit , Storca

,
t.Ui-.ioi; Vuu X qui
 . ., , . ,,

784 alia animalia NO ViE HISP. NARD; ANT. RECCHII.

qui fucrac vicinifsimus, aufugit , fzpius in eadem poflea adhuc tragoedia,
compariturus . i t

Animaduerci autem hoc przterca,intrufum antro ilU eanem liunc,tenta(Te.>;

Btiammnc
cupidiilimc caput fiillollcre, & auras lambere altiores, quafi proxima: folo
luia anima CX halationes, molelliam ipfi afferrent maximam. Monuos quoque fiiiflo
wru con- C4IUI diu in hoc (pecu detentos, veluti ht/vnes, nutas,
ferpeates aliaque venena-

ta animalia, huc conieda,idem pafTa elTc infortunium, illius loci incolz nobis
memorabant.
Memini quando ante annos plures qnam viginti , hic Rtma noua platea.*^ i

quam ^yriifWiw vocant aperiebatur domufque nouz conftrucbantur , cunx^ ,

i

puteus rpcenter edet excauatus , & in hunc g*Uas gaUmaceas forte decidiflet , i

Hiftoriij vnum ck operarijs illis, per funem fc demifiUe , vt gallam extraheret , ve- (

viporis riim nondum aquam attigerat, & ecce mirabile didu mortuus in puteunu ,
i

eipu'^?' concidit ,
fubfcquitur alius operarius , vt & locium iuuaret & animal leua- ,

ret, qui&ipfe mortem fubitooppetijt. Tertius defcendit, Icd rogauit, fi li-

gnum , confeftim extraheretur . Qu^are vbi medietatem putei ani-

daret
git, ftatim ab aura quadam vertigini quid fimilc patiens, clamore edito
Icmianimis reliqui vero duo non nili mortui educti fuerunt . Puteus
,

terrx mole ftatim oppreftus & impletus, alioque in loco aqua inueftigata.
HiRoriafu fuj[
im morti-
feri ei car Et quot milerc quadb , ex famoestrbonam , non probe acccnlorum , in cubi-
bonibttsac
cenfis culum aliquod claufiim delatorum, perierunt ? Vidi olim in zdibus ~Bernardini
Bemardt-
ngs Pauti-
PaiJtni, Clementis Vlll. T)*tarij,md & Gtrmamram plcrorumque , apud ma-
fiflsGenpa
noram bu.
gnum hunc Pentifkem fautoris bemgnillimi , Sacerdotem Calabram , in ledulo
cor liro dormienti manibus pedibusq. placidillime compofitis
prorlus fimilem ,

ob carbonum fumum, quos in ipfo luo ledto, fibi ipfi ludorem prouocaturus,
adaptauerat,extinfum
Sed &
fpedabiles viros, qui paitis illis fubterraneis , quibus frumentumJ
conlcruatur, improuide viciniores fadh lucrant, quando aperiebantur, Sc me-
phitim exhalabant mortiferam, vitz non Icuc incurrilTe periculum noui . V c-
rum quodnam oblecro, venenum Tritico, cx quo optimum homini alimentum
coquitur, inelTe dixeris ? Hoc enim ex eodem puteo fublat um , non morccnx.
fcd in pane vitam nobis largitur
Dicam quid amplius, ne terrx hic foetorem aliquem culpes . Pretiofilfiraus,
fiiauillimus , ex vino halans Ipiritus , vitali noftro adeo congener & fociabilis'
fpiritui,hunc deficientem refocillansnonnunquam, & inftaurans tam amica^
biliter, vt lenium , motum &loquelam deperdita, omnia reftituat 6c redinte-;
_t. .l*l : ./ C .
^ -e f -

gret.Hunc nihilominus ex supper fermentadone fuani bullicnte,cxpirantcnw

vbi claufiim aliquam cellam vinanam abundantillime tmplcuerit, homines il-
luc ingredientes,non temulentis modofimiles efficere, led ftupidos & attoni
tosreddere atque in terram mortuos profternere qui non norunt vim huius ,
,

atque potcftatem parum norunt. 1 nunc, & hoc viuificnmnedfar, hoc vit*
'
Ehxir, hoc cxleftc donum , mortiferi toxici , & dirilfimi veneni etiam, quuLa
homines necat, fi placet, argoe. Domi mez anteannos conipluiculos a cunu

i ii / dolium

h'- CjOw^Il
 . , , ,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 7*^

dolium (emiplauftri mcnluratn , rupeis circulis ligneis crepuiflet , vinumq. to-
tum cfiudiiTet in loco non fatis Ipatioib , fubcuntem &
nihil tale fulpicantenu
puejrum meum, fragramUIimus ille vini fpiritus eiufdcm cerebrum ita impro-
uise, & repente oppleuit, vt clamore iubjato, in terram concideret & a nobis
,

e^rri,aqua quoque frigida perfundi cogeretur

An igitur dicendu exiftimemus , eiofinodi vapore? raro effe venenatos , fcd
pinguedine quada.cum acrimonia mixta conftare?quemadmodu in hac mutti thoH pro-
exhalatione manifettiisimu depreh^itur. Totum enim illud.quod perit ex dfandmo &
mufto expirans, per ambitum loci illius, vbi vinum icu muftum cbuliit,fi coi-
ligeretur, quod lotmti 'Bsftifia Ptna Ljnwtt, libello fuo de DiRtUatiom i -
g
idfieri queat ratione , dilucide monttrat,in nobiliisimum &
fuauifsiroum vini
ipiritum inflammabilc,quod amici mei quidam faiftitarunt.abiret.Huiufmodi Por,^f^.
igitur vapor venenatus fnittra eft creditus , cum impetu quoda cerebru ipfum doTo1?
fiibicns, retrocedere verfus fuum centru iplbs facit fpiritus. Etqiioniam ett ma-
tcria oleola,quac elt continua vt patet, & non reus inltar vndiq.perui j,(ed inttar ' i? vmi
linteoli ttristtittimorum foraminum , vt ira loquar, vnita, caufa ett eadem , ne
fpiritus illam pofiit permeare, fcd vt quaii vniti cogantur eousq. retrocedere
quousq. hic vapor procedit Iu vt demum vapor is ( addo quod narcotica..
.

ciqfmodi pinguetudine omnia conttantia, ftatim torporem inferunt, fedfor-

tallis propter hanc eandem caulam,quam modo aflignaui eo compellat fpiri-
)
tus, vt hi vniti, in aquam abire cogantur, &
fic conlequenter homo, vel quod-
)iis animal, ex eorundem defe&u, atque alias ad partes influxu, fcnfu men-

teq. labatur, motu dettituatur , concidat demum ac moriatur .

Argumenta demottrationi mez,hxc dica clarilsima,qu6d videlicet qui vel

luaui vini halitu perculfi , vel tetro carbonum fumo obnubilati moriuntur, hi
omnes placidilGme obdormiuitte videantur Quod canibus etiam ex antro il- "*
,
lo, di^f o U Grott* de'cMi, cdudiis vluvenit & in puero olim vidi fulmine occi-
,
fo , dum dormiret
,
qui nec digiti inde articulum mbuit . Inuenimus autenu
cerebri panniculos in fcfto huius cadauere, fulphureis tam odore quam colo-
,
re,rnaculis tinittos, Si enim horum quisq. ex fnlmotmm ac tordit, & non cerebri cerebnim

potius, atque animalium fpirituum fuflbcationem'oreretur,nz ille brachiorum

Spot'Ib
iaittatione, tibiarum attra^ione, & totius corporis denique agitatione,atquo
Uborc molettaretur Arguit & curatio ipla hoc meum dogma quz ett aquz
.
,
frigidz perfudo . Verum de hac re hzc latis, & forlan nimia
Et cum contraria liib eodem grtiere Philofiphis noftris efle dicantur : Alexi-
yt ven
flMrmac autem cum 'veoena dettruant, horum contraria efle dicantur j notu
ett mirum,li in his quoque debile intelledhis
nottri lumen,zque vt in venenis
czeutit . (^amuis & hoc probe fciam fthotafUeis nottris emr*rteMtem notu, benV u!m
m li in tjitliutibus dari, 'venenet
,

autem m fi^SUmtu agete Medicis dicantur .

Quz .tamen omnia examinare non liinc huius loci, &temporis.

enucleatius
Superius innui, in omni ferme animali venenato, eiuldem veneni
antido- puiai, ex
tum reperiri , vnde & Theriaca ex Viftritu carnis virtute, viperarnm
toxko
Muerlari creditur Solent . &
Serpentiitm, &
alijs venenis auerruncandis io.
,
Qtrmania przcipue,puluerem ex Serpentibiu componere,
mitedeprzdicare. &
Vuu , Sic
 , .

786 ALIA ANIMALIA N0V.EHISP.NARD: ANT.KECCHI:

Sic a (ide digno mihi narratum eft litterarum
,
ibi quendam quinque
Serptmum md in vmbra prius exiccata & in puluerem redadia, vna vice de*
Quici.i pn dcglutijlTe , ex quibus hoc ut confccutus quM milium ipA venenum amplius
,

nocuerit , firpentes nullos timuerit , qum nos amaucric, &tradare manibus

IU &"add lemper voluerit & inter rudera cos, ac faxa latentes, odorari potuerit , fhvtn-
& ,

ipf.im IU- itj tamen hunc valde metuilTe, & fugifle Vaiij puluerem hunc varie compo- .

nunt hanc mihi tamen ceu opetraam compoliiionem donauit , & commen-
: ,

, dauit lodnnes Damdouit, Polanms, pharmacopocus non vulgaris nocz,ied & chyi-
A'^'6|nicisexercitijs,& literis latintsoptimctindhta-;..; - 1
ii.
uspuiuu- Hxc autem {ic habet. Strptnti viuenti lingua extrahatuur jiax iundla
nic^rr" eiuldcm rdf & qux ambo filo transfixa iil bullientem aquam tan-
immergantur, polleanouemdorfiadiundlis vertebris, in vmbra aut
tillum
prope ignem placide ficcentur, puluerizentur; capiatur cantum, quantum.,
cultelli culpis admittit . Hunc puluerem Pr*g4 olim in pellis przleruatio-

vi[ huic
^ curatione, plurimum valuifle mihi ferio affirmauit . Fides fit penes au-
puiucri iti thorem Lgofimiiis /xdMcmi'ri7Vffrm( (cuiustan)encompofiuonem ignoro)
.

ex Germani* allati dofes aliquot, vr vocant Medici , canibus poli arfemti efiim
propinatas, nihil prorfiis profecifle feio, cum tamen feriptum fuilTet hunc
Non rtiT- omni prorfiis veneno aduerfari.
vLiena. Duo adhuc Valde aduerfiis quxuis venena & febres malignas laudantur ho-
die Aiexifh*rm*c*,Scor;{(mer4 przfertim ffiSfamea inquam, & Ufu -Httoardiau.

tjnanprt-
ambobus quid frequenter & quotidiana medica in praxi,mihijnnotuerit,
licet haud ignorem, volui tamen aliorum quaque mentem explorare Quai .

Scorzonc- propter interrogaui virum Cl. Thadanm Cp4'<fiijiv,primzclairis yrht huius,8c

prxflantillimum Medicum , quid ipfi de vrroque hoc auxilio certum exper-

t^iciuntt
tumque efiet: plurimam autem: huic fidem adhibendam cen(ni,quod in vtroq.
difficillimo , ita maximi momenci itinere primo ad Chrifitmtf^mum Galiut*
,
rum fkaindo id CatkU(nm Ht^tmUrnm Hfgts , feaSnaltm Barhmnum Patro-i
toSmi? num fuum , cui Medicinam fack fidcliffime fecutus fit , eique vel ,
hoc no-
mine plurimum debeamus quod hunc nobis Principem Itali* pacis procHrnto-
,

rem & fanum & incolumem cx tanto diferimine rerum reduxerit ,

, ,

ciim in hoc pofteriore uincre plurimi ex familia, & comitatu Cardinalis, febre
Birpui maligna lublaM fKrint> Hic igitur vere mihi conteftatus ell,apud Htljxtnot

Mmum ^ Medicos non eo Bezoardicos lapillos in precio & aillimatione haberi , vt nobis

JJmlitti-
irw^gffiamur, n^que ab his ea in febribus & venenis dcpellendts,miracula edi,
tnum.qna vthadlcnus credltum fiiit illis,qui exotica (xpenumero lupra fidem humanam
extollunt: in quo me facilem aflcnlorc habet Ita neque eximiam illam, .1^ .

wotm Scertfinera vim ineife, vt huic non xquipollcat ea, qua: cx Hata capraria nobis
,

elicitur, eoque magis Hijpanicam aqaam Scorzjmera difplicere fibi , quod in va-
fes plumbeis fnbUmatio illa, & deliquiam thymicam ibi paretur Quare vt is fitl- .

ceriorem haberet, data opera, in Hifiania,ex vitro eadem concinnari, & indca
aquam dcftillari iulfit fecum Romam auferendam. Ciaiti/U veio Cafia,cum.
Princeps Cxlius nodet ibi coperifTet Scorzoner* , Hifpanicac Cinc nihilo infe-
lionsi magnum ptoucatum, aquam, vt ne longe ab Vrbe peteretur ijldcm or-
j,
ganis

Diyiu^
 . , . .

-
. IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 787
gauiselipr*ccpit,in priuat* & publici falutis Roma:,dilperdenclam vfum eiWr v,
>. Nolo cuam nobiliffiraam compolicioncm chymice paratam quam teinTJI!
illam
,

lixir'vU 4 appellant , lua laude traudari qua in minima quantitate haufU

, , d",'oXif
fpiritus noftri ita animantur, corroborantur ,& inftaurantur.vt ad propu- 'pir'!**
nanda venena, Herculeis viribus inlurgant. Huius nuper nobis quatuor Li-
fris, modum conficiendi & vtendi appoCte dcfcriplit, & vaA chymica gra- F-Donami
phice depinxit Fr. Dtn*tus Jit Hntmtts, Ordinis S. Daminici antiqua mihi fa- ^
miliaritaeiunikus, qui inllrudtifsimum ^JeapoU, pharmacopolium , flepoft
famolum Fmndtfti lapcrMi AlMfdHm, primas in
tica, tenet- Reliat nunc, vt quales fint
afleruanda ibi uipclledilc exo-
hi noftri Mtxicani,
S opS
enodemus,
quod a non nemine hic qua;ri , & auide a me expedari non dubito . Verum
hifcein vltimis animalibus, 'Rfli^ioySrww eorundem virorum,a quibus in prio-^ur,
ribus adiutusfui, hiftorica relatio me deftituit vel quia pnproperc nimis
, hi,

tn* difceflenint, propriis in negotijsfuis valde occupati

, vel quia forfitan hos

Setftaus tOxaaAz pidiura non latis internofeere potuerunt. Quin tamen ex

tncdiocris magnitudinis numero fint & icones & deferiptio ipfii indicare vi
,

dentur . Nam vt ex maximis hos fuiflemihi perfuadeam, adduci non poflum, rd,ci fer-
uos ad incredibilem quodammodo magnitudinem peruenire in vtrisq. ,

3yr, illi qui nauigationes luas in vtrumq.orbem fadias delcriplerunt publi-

,
^
*
cis tabulis confignarunt.Sed quod mirum eft,barbari illi populi carnes eorun-
dem Serpentam in delicatioribus quoque cibis reponunt BraSiiMi .

lomnntj igitur Lrrias in fua '^rtfUia nare habet (^omtdum , inquit , 'BrafiUMt
.

nidm ferptntes craljttudine brtchij ,

tjmnqttt feri pedam longitudine . Has immanes
anguiHas eerreflrttfuiiatim confemdune , apparantej. infipida tamen funt & perquam
exigui laponi In fcxta parte /ndia Orientalis, & quidem udurtferi Regni Gutnta, Serpent,
ad Africam pertinentis deferiptione a 'Batauit perluftrati, reperio. Serpentes ibi
viginti palmorum longicudine,& quinque latitudine inuemti aliquem quoq. :

ibi captum fuifle, triginta pedum longitudine, cui lex viri portando, vix luffi-
cere potuerint . Fauces eoidem haberje capaciUimas, wc gallinas anferes inte- &
gros deglutire valeant . Vbi ventrem cibis diftentum habent, ebriorum ho-
minum more.fomno indulgere , ita infcrfici ,& a deuorari carnes ser?
orum, quas gallinis iplis prifcrant . Philippus Pigafetta in 'Rfgni Cengi delcrip- g^r'i?
lionc his aflemitur, Icd plura ac mirabiliora addit qui in curioH ledoris mei
,
gratiam huc inlercrc non abs re duxi . Serpentes ibi Jun', ait magnitudinis har- <
,
renda cum nofkatibas
,fi ctnfermtur pnuipui palupres , quorum aliqui longitudine
'Viginti quinque (s- in latitudine quinque Jjnthamas excedunt, nsentre tam ct^aci vt to- integrum
tum ctruum ,-auc aliud eius m agnitmdinis animal , vna Vice deuorent . Ex aquis egre poffiuV!
diuntm paliieo redeunt, 'vnde ^.ah incolis magna Natriees appellantur . Alcen-
,
duui quamuis altiffimas arbores mquibus circumeuntia animalia quafi tn Ifecula
, fpt-
3ant . Et 'vbi villum quurcntia accejfertm, pemma T>i ft in ea demittunt, atque ita bore,
mole & morfmottifa,
^
in plstudtnem aliquam traSa tota cum peBe offibui & f,e.
comibus degluttunt , Et (apius etiam accidit, 'vt eiho nimium repleti quap ehrij rtddan -
:'*"

*ur, lajomnum maximum incidant , ita Vt velpuer eos occidat . Durat hac faiietas Ruximun
d pmnoUntia eveLquinque Vtlfist dies continuos poft quos demum exptrrtUi ad ,
'
fuetas
 , , ,, >
,

^88
ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NABD, ANT. RECCHI.
futtas /itat yemtients rideunt , PtUem fUtutis ftmperihms mutent, alnfunuda etiam
imi4 dilatatione ex Clio mmio rugojam ante tempus exuant , que innent a homines
AiiD|> m
rni^^admirimimem bellae magnitudinem inde cognofcenses , rapit. Aetbi^es bMcmmes,
inoeniri pefant, in deluijs habent
vitieu Fa
btr Gerro fabcT Straubiagenfis meminit in Icpcima parte deferiptionis America ft
Kmrp"n vidiiTe , ad
dextrum lacus fluminis Parenaa iitgentem Serpentem loagum pede$
ccni prope
^uiren Pi* vigintiquinque fimiliter, &
craflfuminftar alicuius viri, qui tormentU bellicis
reuau vir
<iu
' intcrfei^s ruit, quiq laqantes in flumine plurimos prius /ndiaues cauda cir->
.

cumuoluens, deuorauerae : cuius &ip(i Indiani pollea carnem- aiTam , & eli*
x^m in aedibus fuis comederunt. Hic nigro & flaucr colore lucebat.
Lt quoniam coloris hig mentio Incidit, lilencio pratterire noQ debeo , colo<
ru m varietatem , quam in hoc primo Serpente nolkro obfecuaui, dum ipitir
fima 2(ecchi nofiri exemplaria perluftraretn , in qmbui tAnimuliam' hb<
xam, ic plantarum icones Tunc depidx , proprijsq. ac venulIifTimis coloribu
illuihatz Dum autem in hoc fum ecce J^cc^ nepos magna aoimi attentione
. ,

has mecum conliderans, an non, inquit, quacuor elementorum hoc in Serpentt

adumbratos, & quadam veluti proportione diftindios colores animaduertis
Bi
limRccthi ]Lil aiticm IS M-Antonius Prw/*/, vir totus literarum ac virtutum (ludijsdedi*
tus, qui quantum prudentia polleat, cuius Symbolum apprime Serpentes exU
folummodo inquam qux /aris , Aequi 6c legatmell icd Politica
I ! maxime demonftrant ampliflima, & doftiffima cius de Exarchia iam dudam
,

cuulgata volumina, in quipus Regnorum, Monarchiarum, & Rerumpub. le-

& decreta perpendit , ac trutinat Philologus quoqaej
ges ac regulas; ftatuta , ,

ell , & Hilloricus inflgnis , atqqe Antiquitatum , tam facrarum , quam profa-
narum mirus propterea indagator , quod libri aliquot cdhuc penes authorcin
Sjuitf' detenti, docere luculenter poflnnr, qui de prima ManeU lingua, non minus cru
**** dite quam dextre , vt egode his iuoicare potui , ieripei deflertant. Debeo &
hoc eximio erga me amori iplius, quod no paucas Ihidijs fuis horas, mei gratia
fubtraxerit du przdif^a volumina mihi exhiberet, oftedcretq.qud figuras illas
Sed pluri- peruiderem , atque diligentius examinando deicriberem. Sed plurimum..
chusaijQn-: ftofc&Q Aaancidus ipGus nitflirum, eidem obligatoCt cuius nomeu^,
vt immortalitati confecraretur, opus ipfius tantogese di^um , ac nobile,
non vlterius fopitum iacerce , fcd publka; vtiiitaid donaretur , meritoqu^
ct(udeaot, cum .^uchoris honore luceni tandem adfpicerec , omni Petilias vrgendo affc-
6Iu , defiderio fummo , fic perquaia ibilcitd contendit . t merentur
mehercle, plurimuna huiufmodi viri induftrij nU aliudcogitant, nil
aliud quzrunc ,
{zcer iplam virtutem, qui in hoc foU funt , & fludijs

atque vigilijs in hoc vnunr tnctfinbunc , vt pofteritati , fois fuorupiquc-

fuis ,

laboribus prodefle valeant, qui demu verbis , feripeis, atque exemplis proprijs
literarum (ludiofis ita przlucenc,hositamouent, atque inducunt, vt& inii,
digniflfimos ingenioruni iuorum frudusproducapt , & humano cos generi Inn
bentcsrelinqpant. ^ .1 v -

Nos itaque, qui a Lfnco, ftudijs nofh-is propolita , nomen fortitnur, praeter-
quam quod totis anuni neruis, in hoc cx inftitutinoftri primaria ratione in.,

cum-
 , ,

IO. f ABUIfLYNCEIIEXPOSITIONE^iUA 7,
cumbimus, vt ftudiofac poftcricaci rcdtcconfulatur, fi pr*ftrtim aliquid noui,

& reconditi per nos afferri queat ettam propter 'hunc pratltantiffimum vi-
;

rum, qui fui tantopere erga waffed^u itaotii offendit eo libentius , ac prom-
ptius, priter iplas a noftro Principf collatas expcnfas,& operas, noffros quoque
cum Principe labores, vigilias , 8c fudores proprios, hofquc non exiles & nauci,
contribuimus , vt tandem aliquando haud exiguo Fhiloiophorum beneficio
opus hoc minime fepultum amplius, autcaffum , perditumq. remaneret, cum
vitra quadragefimum ab iplaconkriptione annum, litteraria refpublica eo
carueriti vtque Rtcchm demum ipfc,debitam fibi iam diu gloriam & honorem
indipifeeretur.
Et de colore quod ait Plinius lib 8 c. a ; td Serpentes etttinet, 'vulgati eftt
. .
Winfl <ii-

earum plerajif. terras{Cic enim legant qnida]Wrre,< quas crWrmrair.Quafi

colores colore ^
vclic dicere, quafi nemo hoc ei facile credat,lerpentes terris, quas inhabitant,
&
vel colorem quem ipfi habent dare, vel eoldem ab eadem mutuare. Nouimus
enim,fuos cuique ferpentu generi proprios, determinatosq. efle colores,fiu e hi
atram, fiue albam , gry (eam leu rubram incolant terram Et noller hic qua- .

dricolor ferpins domicilium fuum fiarfan in vnicolore fixit tellure. Videmus

quoque ijidem ferme in ruderibus varios, & ex eodem erepere antro . t qua-
dricolore longe magis verficolorem depingit nobis yiTgiliut $. yneid, lerpen-
tem,dum ^ntat^mh Anchifa manibus lacrum taceret anniuerluarium , ibi
^
enim dicitur, quod , , .
r . .
, !

adytis tum luhrkns anguis SojAVir

Septem tagens gyros feptenavUttminatrtseit., _ . i tieolorV*
Amplexus placide tumulum , lapfufq. per arus ,
Carulea CHS terga aou ,mteulojusf^ auro t .

Squamam iutettJekat fulgor .ceunuhtbus arcus ..

'

m^ilie trahtt rvarios aduer/o Sole eoiores . i. r.. , ..,^ . 1 '

. 1

Hic f^irgtlius indicare voluit ferpentibus omneVoloris genus inefle pofTe, ob

^
a iridi fiuecaelcfli arcui, ex pluribus
compofito coloribus variegantibus, hunc
fuum Serpentem comparauit Quamuis non fim nelcius,OMa/m f^irgilq Com* Hniu n-
.

mentatorem , hoc loci hanc expofitionem afierre . Colesr eius tgjr f^loador ideird' %
fptciti calefit comOaratas e[l, ait , 'vt tfleaderetur ,
ttoa exiliis ejp quorum deteflemda !

naturaefi,
tJ, fic
^faiutt hominum infefia Icd hic parum ful&agantur P'irgilij men*
rerum natura ingenio, qua: liib venuifiore etiam Iplendidioreq. angueum
colore, dirius, infcllius,& atrocius nonnunquam abfeondere venenum po;nSr.
*
tui:, /ic poeta ak:
0 firmofi puer, nimium ne crede colori,
1
' '

Alba Lguflra cadunt ,

vaccinia ntgra leguntur . < .

Quando etiam fub pomi cortice elegantis coloris ,

lipe vermis latet corro-
dens, Si virulentus Atque vt vnico dicam verbo, vt vnico in hortulo trcccn-
. vniiu eo-
torum flofculi colorum (exemplo nobirfint Yu/ip^lexvniufmodi coloris terra
taergunt , fic vnius coloris folum variorum genus ferpentum coloribus di-
,
eoiorum^
ftineborum, generare, nutrire,
& procreare valet
-
. n
poc^ ite*
nt ' V -J,, . . _ , J-

MA-

D:r;::z;:: bv Googlt
 ' .

7 ALI A- ANIMALI A NO V> HISP* N ARD; ANT. RECCHI.

lO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO.

r : f

f'-'

APVT & caudarerfosjin hocftrpete animali.partcs maximi

'<

fquamofeapparenr.ln capite hoc fingulare,ne dicam mon-

'flTOfnm,qo6d harc niiiniru bcftia ab illo incipit tenui & fiib-
tiliore, atque per integrum corpus, caudam verfus,craffitie

iemper creicic ,iia vteauda duplo IIc capite craflior & cor-
pulentior Squamas coloris violacei diluti , (unt & nigri-
.

cantis, in medio tamen corporis , cineritij diluti , ac peni

argentei . Si ex pidura ell ducenda cotdeiiura , animalculum potius quaiiL,
,

animal grande appellarem , illudq-cx corporis, forma & conftitutionc vtrinq-

progredi valere, facile afleruerim.
'
' Tij;^ 'h-. !'.'j cnr- - .

: ; V '
S C.H 0,L I A E I V S D E M.
r* >1 iis; ffi.,'': is\^. wi-U;'. uti, M. 3t: i;pii :'i'i '
!:(,/ .

Esihfeliensprrfcftoacadmiriindavidetiir, quodhomihtshimirum,oum
Mirabilejf^^nonviiosmQdo/ibi^ri-^rMeichorrcicatilcdvbihosraencey&cogitatio-
imopcr femnum fbluminodo comprehenderim, adeo paueant (ubindc,fic
^oditf ',ne,
ooneremil^nt, vcialtem noa animoiinquastur, & extra (e tuti rapuntnr.'
StamenJ tuncn interea alios, (qtnicsirrsgid|i/a Aahnfei ftint) qui'his vclcantur li-
benter, &iiondeefle alios, qui in veneratione illos habeant acrvelutiDeos.

adotent Atque 7{mnos pra:tcr,qui ptffasnik|rs JtfcuUftumEptdtuirt Romam

Aliqui fer- .

^sia- attulerunt, colueruneq. llint hoAmtfM^CiUecutl Htgtj , vc G^ms ell author, qui
Mura iSrtpwire in religione habem,.vc qui coldem occidat, pecua cadctn.aed
-t.5 ,u hominem uitcrfedifcc i plediasur quod illos e cjcladclaplosob immedicabile
.
,
/ . I r '
vuloDii quod infertint i pcrp*hin arbitrentur .
Quin in ipfo quoque ctelot,TC
IU.
etiam (crpemes reponi; meruerunt t SuU/
'HiiiiBsipiis docDSBixetjaij interdidera

I.Illarum figna,Serptntum titulo ab antiquis, aftronomis fuerunt ttidjgitasa;. lE

...L
jjjjjgjj- olim Duces, atque Imperatores audire voluerunt, nonne honori

-A : 1 fibi
 . .,, ,

, JO.. FABIU LYNCeJ EXPOSITmNE;

flfcfduwrunt.iiJ^r^rtWf, qili matri eorumconoibucrit , fwogaatos fe fui/Tij , Horumeii
Jiatam profiteri thocdc tyiltxmdn Aiagao 6cV .Scipiaa* AfhunokeKb^iut'. Ipfi
'

qfttKfoe fiiniss&inutilcs Ethnicorum Doi ,at(eEpcncibuscedebricatem nomi-iur7

lifefiliVSc immortalitatis, vt.ip(i pararunt, athpifa adoream voluerunt . AfaUt^TcS^
pyrfewferpchuc ocdfb cdebcaMr . i-rfr/re^ia huius filius, Draconem aluit
dfc

qflinpfi appingitur. Hercwles M

yetrmu tmicidanuc . AJtJirrmiiGorgomissmgacs^'^^''^^'
geftati Mtreurint in caducea fiu lecpenuis duos Hercutee< implexos nodo i,
'
ertallit. DraconibusiTeiMcur, JararwjQinrus Seepentibas trahitur .
Ceres

Quid multis Jipfcmet JptcrinScrpcntcnamutari, flabbidinari-voluit'.

Bt hoc infiipei cum fiuporc quodam obleruamus,.qabd inter creatas a Deo
Opt. Mat. bcliias, vix vllum catrum genus reperiamus, in quo varietas maior
virulentia Ixuior ,
Maturae potentia vniciorcluccfcat . //Idiriw dicere filebat,scrpetiba
n II viriecii re
m funt vtninm, ^Mtgrnerd m fertaes
*

S^^tntum , Jf^cies^ tot dolons ,

qttoi peritur

odores Stupenda pknc , fi vera quoque haec fiint

,
quz do Be^feo a Piinio ,
So-
Hno , tAehano ; tAiherto & alijs referuntur . Hunc nimirum>oxcinguerc herbas , qj,,jb,(;i

necare arbores, corrumpercauras, rupere laxa, fibilo fugare ferpentes^ (olo in- tcutpoffic.

tuitu hominem rnllere perdere , &

neci dare . Et quz de ^Jpidis aftucia prz fit
*
dica ntur.hzcvteuitct incantantis verba. ^-oiytjicuius, aurem vnam rem
allidit , alteram cauda obturat , neeios vocem audiens ,cauerna (ua egredi
eog^ur . Dinini vatiscafia iiuu hac de re Pfidmo yy. verbao pHrimiHis (pecca-
toribus) /eeimdum finMtmluitm ferferetis ^ /ieeet tffidts fiertU ^ Aeeerantis auree

fkas J^ifuofs exaudi iwcem incMteustium nrveefici ineasetantos Jdfkmer .. Vt de,

.

laeuU incerim , Dip/adis, aliorumq.ferpentum miris venenorum viribus nihil

dicam . Eft &
hoc inter Naturz miracula annumerandum : Serpentes reperiri
inferinis pcdiboi , tripanitis linguis ,
\tTliuime, aut bifidis, vt Arifioteles anno- scrptoii-

tauit. Duos iriniliter aliquos caudas habere , ic in nonnullorum zaudis'^'

tintinnabula fenare. Mevepetam DuxcttanaBionfirolas lerpentum magnitu-
dines, vtboniirr aliqui terunm, (edquiddicoceruom i hominem etiam inte-^
grum iedenceni in' equo , fi fides eil habenda, deglutire potuerint
hioruegicus cercd Sic Oltimagrei Serpens magnos, ducentos pedes longus, viginci
cralTus, pituUs, agnos, porces vocabac,& maria tranfinittens, homines quoque in
(ublime columnz infbr (c erigens ex nauigijs raptabat , ne obftupefcat rorfan
Anius Getims lib. 6 . c. 3 . & putet Ic (blum inufitatz magnitudinis lerpcnccm , ex
Tubcroms libri$deicripf>flc,cum ait : Bello primo 'Pmnito oAttdsum RogulumCon-
futem ,tn Afitca (afbtss apud Bagradam fiumm poftis, prolium grande atque arrt
ftctffe aduerjms 'vmtrtr Serpentem ,
irt tUts locis {lahulantetn inufitata istmanitatis v

lumquc magna totius exercitus confhSonottc , balHiUs ,

atque catapultis diu oppugna-
tum , esufque tnterfeCli longum 'zsigusti, Romam mifi/Se.
conum, pedes centum &
An non & hoc mirabile ? quod in BrafiUa (erpemeseiTe dicuntur , quorum,
geminati morfiis mimis finr noxi), quam vnicus? & hic noito felicitatis genere runili s-
fecundi fine expetendi, vt primi perlinentur . Simile quid ipfiszgiri*s acci- rac pniafi

dere creditum cft quibus prior arundinum percufiio plcrunq. fit Icthalis , fi
,
verb fecunda accedat, prion hzc lalutem afferat . Et quid dicemus de eiuldem
plane generis Serpentibus , qui aliquibus in locis fine veneno fine , in alijs vero
pclli-

lgi''
-
-d by Googk
 . . ,, .
.

79t ALU ANIMALIA NOVJEHISP.NARD.ANT.RECCHI.

pcllilctlflimi:& in Afritt in UaliaMtrfit fuilTe po|iaios,qui odore
ftntcs lepiucrint, (puto Iblo, aut fudore eofde occidtrint,atque I noccntiflimo
veneno ita tuti fuerint?Sut h^ci&tcorjomniajtnira in oculisj&tnirabiiiora
& Dra
tr jtimo- in Verum non miranda miniis banceffedixcrimiquam nunc
animis noftris .

wnr scr- dcclaranda propona,beftiolam AmpbukptamCai\ideu6c quam huic eidem fub-

'
iungam, Dramncm vulgo di(flum,fiuc Strpauam potius aUtam, atque priatfum .
Quid enim magis Ntumra limites, & reru ordinem creacaru excedit ,qgapi pin-
fingere etiam, neduiaVitium iiitueri laumalculum, duobus capitibus,,
SSabcK
& horum non vno ili loco quod in monftris fatis frequenter vifitur , fed vnum vbi
,

vMauda caput naturaliter fitumeR, alterum vblcaudaeffefolet, nexum ac pofitu-

fuam obtinuirte ? idque non fortuito & fiue ludentis liue eirantis Na-, ,

infoieos. tur* vitio , aut ioco, fed ferio confilio , in tota illa animalis (pecie, atque
progenie, ita iemper obtingere folitum e((e :<\aoi in t^mfhnbana euenirc#
g*''>ndbnii authorescbnteftantur .. Aut quid ablonum magiscenleri potetl,
uerfari Ser quam Serpemem procreatum c(Te ,
qui. pedibus fuis incedat ,
&: alas adeptus fit>

cnv!'&p- quibus in aera fe fuftollcre valeat ? Id quod noftro io Dratefte euenille, cUf
hIbtiV.'
^cieraus . . . it?. . !

''t a priote exordiar : Pliniat quidem nofter,lib. 8.c. Ait, capta

Ampbiib* ? j

"*r<ic-'*'
nmum
hoc t/i ad caput ^
ad caudam , tanquam parum tffcfvttem fundfvt-
Ctdetimcpoa\iedcThmacaAdPifiBem,Attrphijbanaameialrfikicepf^
Ictifiio. ?

Qui duo in
biquit, quemadmodum iani &- tma^ <f/trimque pmam hahtHtta,im satura fu-
iplj capita perfluo fubiiantia duo capita efl largita . Quod ab quoque con
firmatur, & Loifflib. 9 . cum ait. : n '
> .

1 Et grauisiugemimm Jurgtns caput Amfbitbaaa ,

Liber qui Homsfhtitatis in(cribitur,authore citans /er4cA,talibus

_

iarti 4i^
verbi&rata habet: AmpUduena Strptttsfiigeri comittit ftvtgil Sd fidicitmtdeiouijjuis,
cumptr
yalit cum cis cubat.^Nam dum quadapan oiui dormit yuktta tuae vigiUt.Et
ftmttam incedit, duo tapita regit, nuneque caput antariut , ntme polUrtuf fubfiquiM. ,

fif*;
Mitihioiut Atque hic antiquioribus noRris Scriptoribus , habita pro confeflp
rJdfq miter credita fuerunt. Verumenimuero
Audreat MatMolms ad caput +8.1ib.6.
fabutoia
Digfcgfidis, qui Amphisbasa hic non formam , fed vcncnunrdefcnbit j
aoitori-

commenti
fstaiof, hic omnia aflcrit,quq de duobus capitibus veteres in hoc Serpente
quidem etiam cx Arifloulis mente lib. ; .C- j-de Gtseratione
amm
fuerunt . Pofle
numerolamj
aliquando duobus capitibus animalia n4fci,prifettim ex illis qu*
bictprv" prole edunt* veluci funcaucs, &
id etiam in ferpeiitc contigifle his verbis
fate-
gtnut oua
xnKtam fir^ etti biceps vifui tf), ndtkcH eadtm de caufa,namtd quoque
Iponfirf-
multa uumero . Amphijbamf. autem non ex monRrorum eR
numero ,
parit,
fioceie
. jicc ibi nexa duo capita gerit, vbi Matura caput locare lolita cR , nam talem,, j
bicifttem Serpentem Wor ego hunc JnonRrofum Arifiotelitum fuiffe, quando-

qoidcm etiam puSi gaPmacei duoJ>us contiguis capitibus nonnunquam

"
ita^

f monRrosc nalcuntur ExMatura autem priforipto , femper duobus

.

Aiiiphia>(, hus , in vtraque extremitate pofltis, edi perhibetur. Hic lon^,

ter rnbllra atUC Mafihiolum , Aettut ambo
capita improbauit , qui homines ideo decepw
SeytaU & Amphtskfna Sfirpeenbus, bna capita affingentes , quod has.
.ereieiur
.
 .

IO. F'ABRI LYNCEI expositione; 7??

ion i craflinri capite , in tenuiorem caudamdefinereviclerent,vtiblctrelc-
'^i <Te*'per^ieueniic,cum Hnt in vniuerium zqualis crailitudinis Amfhisbs-
M& ScytJtle, &
proptcrea dilcernere haud quaquam potuerint, iiucavtram
caput aut cauda fita fuerint In hcc autem ScyuU 6c Amphttbdn, Aetio Mitthii-
.

arbitro, d flerunt, quod hic, non illa, e* vtraqueparte progrediatur,vndc hoc duo'^|!kJ
nomenipft Grtui indiderint vt Etymologiam krutantinoneftobfcuruni..^^JJ'j]j!^
,

Hffjchiiu quoquein eandem (encentiam haec feripta reliquit tAmphiilnma!ft- .

aes tjl StTftntii , forreSa capite, cubiulem caudam, & decurtatam habent, ty eajdpt
num duo habeat capita, dubitent
incedent, ita 'vt quidam, . '
,

At libet hic paulilper quoque philof^hari Ego mchercle mirificanu . Ritioni-

hanc duorum capitum confticutionem ac utum non prum Natura ordini re- norefefe

fragari ,& animalis filuti obllare , vel ex ip(o Arifiotele Natura Genio demOn-
ftrare conabor Hic itaque lib. de p4r/*ii*i4<*/ii#wcap.io. hatcduoccu ve-
.

ridima proponit & prxlupponic Primum, ait , ia ommbus 'vita praditit, & per- daoupi*
.

ftQu partet maxuni nectfaria dua Jjmt. tAltera quacibumcapiant, altera, quaex-'*~
artmentum emittant , mn enit/i fitri potefi,yt Jme cibo vel [truentur vel augeantur, ,

, eodem
capite Duo /en/itt ,/deti audiendi
. 'vid<ndi maxime in ea- &
pili pofiti funt, propter /enmierum naturam- EtP/W/lib,i i-C-ip-^y-de Capitit
dignitate verha raciens . /Jane habent Jtnsut arcem , ^xx. , huc 'venarum omntt d
corde vit tendit, hic definit, hic culmen altifiimum , hic mir.lit eft regimen , ab eo profi-
aiscitur fommu .
^a cerebrum non huhent non dormiunt
Ex his, nifi fallor, pctfpicacilEme leftor, hsede neccfllcate confequi facile p^*
iodi caneris. Cum per vtrumq.os,, ( quod in capite quoque pontum elllcibi tArumew*
eme.'
.
i*i- '
nempe receptaculum} ahmencutncapiaturi venque horum luum excremenco*

^um.

rum emiflarium , vel ad.alcerutriusoris capitisq. terminos , vel in medio certe

corporis , fubnixum &: collocatum debere , quo enim alio in loco cloaca^
cfle

illa,& excrementorum lentina (l 4 tuatur non video Ac indecens videtur, pro> .

pe locum/vbi cibus ingreditur, alui fprdes ac cces egredi, ignobilius atque &
abfurdius longe, in medio corpore, vbi vifcus locari debet digniifimum,r vi- ,

doliccr,officinam hanc ftcrcoream ledem fibi &xilTe . Cum Arifioulet laudato

iam loco, tanrx nobilitatis honore, -ipfum condccoret,vtfenfuum quoquo
pciiuipium,aducrfus libs determinet, qui dignitatem hane Cerebro, (quod
Mediet picti uc faciunt) concedi d.berc autumant. Quod fi vero auditus &
vifiis Icrfina animalibus ideo concefla fuerunt, vt his mediatoribus & admo- proprerreS

nitoribus , fpeculatonbusq. vel caneant fibi ab infortunio impendente , vel

quod vtile ip(is & volupe elf
ainplcxcncur An non fieri facile quiucrit , vt
, .

cum ex vnocapite cibum fibi prolpiciat proximum , hunc profequi , ex altero

vcro.parem fiucconiugem fuam audiat Amphiihana, hanc itidem amplecli
gaudeat , vel fi vtroque etiam vifus organo holfem pro(pefVet, atque huc, vel
, an non inquam contingere fiicile potent , vpvnum
illuc fugere, anxia lacagat
idemque animal motibus contrarijs , eodem temporis momento, agitetur, va-
rias in parces locorum dillrahatur, fibiqucipfi vim &molelIiam inferat ma- Viderrn
ximam & txdiofiilimam J Nc dicam nunc hanc nonneminem nccefsitacem
''*
extorquere velle , cum duo fint formata , &: non monftrofa Capita, duo his iit-
' XXX beilc

Uigilized by C
 . . .

7 94 ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARD. ANT. RECCHL

heffe torJa Amul oporcerc Veruntamen hzc per traniennam potius actinga-
.

re> quam ad meduilam anatomicam, 6c ]>hilofopnicani,quo<l hicccocare eous*

modrpoflem, penetrare libeat. ,

nm
Quapropter ego quoque FJesfchio , tAetio , & Matthioh airenlum facili pras
ftitm
*no cjpue buctim, fabulam hanc e(Te dc bicij>$ie Amfhisbgntjxc^vic cetifentibus , atque ilia
pofllft pro*
efl: , de Septieipite Hydra a poetis excogitata , PoiTe tamen tAmphtibanam nihi?
{redt &re
trogrcdi lominus viiico capite progredi , & retrogredi , non habet quicquam a naturae

iiumconditutione animalium alienum. Solemus nos ipn eredi ambulantes

Hoc homi hoc prxRare, & infantes noffri humi reptantes hoc ipiiim faditant . Snuif
nes &aJia
nnira bru- multis hoc frequentifiimum ell Vermes quidam centipedes, . vnicipites , vt &
ttfaciunc
ita dicam , tAmphisbana modo gradiuntur Cetmarh Cerneris hoc vfitatil^-
:

mum elf , vt illos (^amarorum gradu ambulare per adagium dicamus , hoc eft
PrtfTeriim retrogredi, non progredi,quibus negotia non ex animi lententia fluunt- Mira-
r^Roma
tus fatpe Ium tam dextre equos J^tnanot noftros inftitutos efle qui currus illos
,
heriles feu bigas, quaiUm maior in VRBE quam alia in ciuitate eft copia^-^
,
( carrozze hic vocantur ) eadem facilitate, rctrorlum agunt, qua prorfum viz
alij alio locorum propellerent. Eoqufc magis Amphishana hoc proflare potis elf,
quod ex vermiam hanc ego genere potilis, quam Serpentam exifl imem . Cum
Qiotnodo
Serpcoruin
autem vtrorumq. motus non parum inter Ic variet , de hoc paucula quxdanu
0 OCUS 6at. in curioforum gratiam-dilTertarc placebit . ,

Qux -dri/pMr/ duobus libris , vno de communi animaUnm greffie

communi eorundem motione inferiptis, dode quidem led laconice, & ob/curiufcu-
Aquapen* le difpucat hzc opulculis aliquot (uis , flilacauit magis , & explicauit neruosi
,
dens Ali*
ftotcicffu* fane, & anatomice , ab tAqnapenitmt iam (upra a me quoque lauda-
explicat de
lom Ser*
tus,ob Peuaumam ScheUm nobilis,vcl hxc propter ipfum etiam celebris Et li- .

penuun. bello quidem de 'J{rptatu: Tainetfi omnia talia animantia luper terram & ,

terrx innixa camque contingentia repant, tamen reptionem multipliciter

^am ra- contingere polle affirmat Cum alia vndis , leu vndatim , liuc vndando pro-
.

rie repen-
tia 8c fer*
cedant- Alia partim le contrahendo, partim extendendo. Et qux vndosc re-
pentia
cedant
in-
punt, bifariam hoc denuo faciant, vel quod vndx per dorlum eorum fiant,ap-
pareantq. & fuperne incurucntur,veluti Eruca repunt & Hirudines, in alijs vn-
dx oblique per terram fiant, qux communiter Ipirx appellantur, vt in Serpen-

tibi^, qux per Ipiras moucntur,8c.vt poeta ait

ima per orbes
Squameus intortos , pnuat VeRigia Serpens
Qux vero repunt fe contrahendo partim, & partim extendendo,fint vermes
terrx, flue lumbrici. Quibus quarta demum Ipecies accedat eorum qux ar-
cuatim procedunt, quali motu illa incedat rHc4,quz Geometra appell.itur
Qoali mo* Nunc quid denoilra Ampbishaiu dazuendum lit,diiigcncer ell; peruidendu.
ca proce- Si tAetio credimus, ab vtroque animali tAmphisbana Sc Scytale demorfis , coni-
dar Ampbif
^ama* ti-ngit morius obfcurbs efle, ac vix apparere, veluti mulcarum pundurx funt-.
Hsc lubri- Hinc ego cum Manhiolo non ineptam conicduram duco , Amphisbanam elfc..
co fimi lis
efl^ cuius 'vermibus terrx non multo maiorem . Nicander nobis fauet qui eam lumbrico,
,
ad modum *
iBoiiccar .
aut intefiino terra non crafsiorcm his verbis (criptum reliquit .
'
"
" Prait-

n;, ,:-:t - by GoO-ik

 . . .. .

io. PABKTLYNCEI expositione. 1

79S
'
frdtertiuccurrit gfMilis ,
ftitilirtf. fu/iUd 'J. ^.,v.

Jmfhisbtcnd biceps ,femptr emi lumina nube

Caligant denja, nam palpebra nutat Vtrumqn
. Ad caput tbiuftm, "verum coUraquui arena,
Shgmaee multo
'Hfibu fio ia corio 'variato '
i .

'

. Jmphisbanatamea /!mtlts^rvermib(fs,'vda'
^os genuit terra eiusq.tuteBina 'vocantur, ...

Cum autem habeant o<Ta, vel fpinas,&: mulculos,quibu5 yermet ca-

rere ,
analogum t]uid ilbs obtinere videntur , perplexum valde elt, &
vel certe
diflicilc cognitu, c|uomodo bixerraf innitatur, leiplbs cot^hat & promoueant,
f.tHn btec omnia fine ollium & mulculoru o[ic fieri haud quaquam cernantur, wucinw.
Quod ex Arifloielis nimimm dodrina , vndose Sctradim moueri , denotet ali-
quid, quod trahitur & mouetur, aliud quod trahit ac mouct, & aliud demum,
tui innititur illud ipfum, quod trahitur ac monetur
. Rclidlo igitur hic motu, quo Serpentes, &: illojquo rMC4 ferpunt,de hoc fblo
mihi fermo nunc fuerit,qu'i Ampksbana competit,&: idem prorlus efle cenfetur,
qui in vermibus terrcllribu* manifcllatur In quo non Icuis le iterum prodit niffleohH
.

difficultas , qu* vt pulcherrima , itafolutu ardua elf, & obfcurilfima , quam.

his ipfillimis /4^4^dCTir verbirproponam ac (oluam Etenim dum .

anterior corporu pars qua ad os ^ caput ipeSIat , reptatu anterius procedit, eanium qi^pideif

abeft VI contrahatur, crajjm fat dc breuior,,qutn potius extendatur, tenuior Qjr prolixicr
reddatur .
^od fidum aliqua pars manetur ,moh potefl mft mufculorum minifierto
moueri , oBto autem miifculiefi, Vt perpetuo contrkjatur ,
breuietur O" erafiwr redda-

tur, cur contrarium fit dum Vermit progreditur , eum anterior pars potius (ubtiliaiur?
Rclpondct appofitc valde Aquapendens ,\u\i igitur duplex elTc genus mulculo- foeSb. rt-

rum, 'vnum longorum per totum vermem, hinc inde pofitortim, dupIicm
in vermibus,
cuius beneficio contradfio & vermis abbreuiatio quod fit maxime, dutru [",1 ,^1
fiat
,

vermis aliquod triftc obiedlru percipit,tunc enim contrahitur & craffelcit Al- .

teruiH ell orbicularium muliulorum , quos SphynSeres vocare poflumus, qui i m

orbem per totam vermium longitudinem excurrunt, quique tot funt, quot an-
nuli feu incilura:, ( har autem funt numcrofiffimx) in vermibus inueniuntur , .

lam fibi imaginetur aliquis, omiics hos mufculosvnum poli alterum, ver-
mium corpus conflringere , continget profeblb anterius tum produci , turm pcncntii

lubtiliari corpus vermium Ratio in propatulo ell , quia corpus molle cral
.

lumquc,fi in orbem conftringatur,tum tenuius redditur, tum prolixius euadit

Atqac harc nifi fallor commoda iam ratio reddi potefl cur hxc nollra fiuc
,

Serpentis fiue vermis icon ,

caput vcrfiis multo tenuior ,
quam ad caudam fit de-
picla & in tabula quoque exprefla. Quod haud dubie nimirum, dum a piclo-
.
o0 <a

re viuum hoc animalculum delinearetur in motu id fuit, & ad partem le ante-

tiorem rependo agebat , vnde conllringentibusfc mulculis orbicularibus ad
caput fitis, pars ea longior & fubtilior de ncceffitatc fieri debebat i. .

Atque dum in hoc totus fum, vt fabulis potius quam rei veritati bicipitem ,

Amphiibxnam afleram^ & rationes quoque comminifeor non contemnendas

Ecce prxtcr Ipem omnem, atque opinioijcm meam lllullnllimus Eques
Xxx. L Cajfia-

Digitized by Googie
 , . . ,,

796 ALIA ANIMALIA NOVyEHISP.NARD. ANT,RECCHI.

CaAnus Caffianu^ Puteus Lynceus noftcr,veriIIiniam Antphifhfnu imaginem,(eu iconem
patcu^Lyn coloribus filis depidiam mihi ollcndit.quam hac ipfa, quo fupe-
eciatn proprijs
ccuj vrr*
ricra hicc fcripferam,& typograpbo iam imprimcda commiferams hebdoma-
n iconcm
de, P4n/Zu allacara, & ab amico quodafiio cicocicarum rerum apprime curiofo,
r
uth''ri

aeque ex ipfomec animali delineaca fuiffe, atteftancc, fibi cranfininana aiHrma-

uic . Haud fcio profedl6,exhilaraucrit rac magis, an ruborem quendam potius
mihi verecundiamq. incufTerit pene puerilem . vtqui partim cana rarum ani-
ma!, a veteribus toties decantatum, hucusq. a jtoographorum nemine vere ef-
figiatum, nifi iam tandem cum voluptate vidiUemipartim pliuodiam canere,
qui duo nempe in hc^capjta negaueram, quodammodo coadtus fuifTcm
Aothof Aft qui me norunt, hoc pariter non ignorant , mortalium nemini fortafle,
veritas re-
rum natura minus difplicercjfuorum errores ftudiorum agnofeere, cos libenter fateri,
lium pateat
libenter re
& agnitos letradare , atque mihi ipfljqui hadenus nihil aliud feribendo,
prclicndi* diOerendo, perorando, & inclamando ingeminaui, quam hanc vnicanL.
tur.
Vellet vt trciiodiam, iniquum effe nimirum, V^uturam efHcere cx Ubera feruanx,
ali) etiam
le nacuror
famulam , & phantafiarum noffrarum pedi^Tequam , vt noffrum hxc ad mo-
aceotnmoT
dai^t
dulum geniumq- inuitafe componere , hngere & cfibrmare cogatur, zquunu
r

potius fore eidem nofmetipfos, quz a DEO non errante ducitur, regitutque,
iubijeere &
accommodare Quod fimecum eorum nonnulli, qui hodie Phl-
.

ferme foli audire auent, fadlitarent, quos veterum anticipata,& medul-

lofophi

litusmentibus eorum imprefla authoritas propemodum fafcinauit, nz in ani-

malibus, plantis, & metallicis falcem, iam przAantiora haberemus , Sc maio.
rem carundem rerum partem fciremus,quam proh dolor ignoranaus !

P fortunatas nimium, fisa (i ktne aorint,

J^olat !

Dicebat ohm poeta . Et ego fortunatifsimos illos cenfuero, quorum hodie.

deniorum nomine, molles gaudent auriculz , fi haud philaucia inflati, non tam
quodfciunt exiguum cognofccrcnt, quam quod in fciemijs illis dcell maxi-

mum, agnofeerene Hoc enim modo felicitati fibi ducere

. pofsenr, illud acqui-
rere, quo carent, & non damnarc,quod ipfi aflequi vel nolunt, vel non pofTunts
nec ex illis reucra effent, quos acriter Tetmiuj perflringic inquiens ;

H omine imperii nunquam qmiquam iniufiiui ,

J^i nifi quod ipfe facit, nihil reOum putat
Et vc fcmel dicam, magnus non cft nec fapientiz amator,qui illud yrSt rmrlr
,

& vere hanc philofophica Latini oratoris fentcntia,nufquam non cordi habet:
Optimus , ac grauiffimus quifque confitetur fe multa ignerare ,& multa fibi etiam at-
que etiam efie dtfcenda Quamuis hoc fzculo nollro , dctraiSum non paucis ve-
Multi ho- lum ab oculis fuerit, & plurimi iam in clara
Natura luce atque philofophiae
die liber?
philofo* Ubertate collocati, plura videant, quam illi olim in antro cyclopum latitantes,
phamiir
qui ex auditu magis, quam vifu Natura thefaurumdifcerncbanc, ponderabant,
atque vtinam etiam non parum czeutiebant.
/inpbtsbf- Totum hoc animalculura, fi pitSlura non mentitur, adfpithamz longitudi-
nf ver^ de
^ip tio. nem vix accedit, cralTitudinis eiufdem cft quam digitus minor habet
, Squa- .

mis fed minoribus vcltiri apparet, color dorfi bene luteus

eft, ventris albicans.
Caput
 . , . & .

IO. FABRI LYNCEI 6XPOSITIONE.- 7^7

CdfMt peculiare cjiiid obtinet, quod alijs vilis in S*rftntibu4 nec viuis, nec mor-
tuis,nec fidis, nec pidis me vnquam videre memini Hoc caninum aut arieti
.

num imprimis roftru aemulatur, appendices fub capite cutane; autcarne; po-
tius, non pifciu pinnis flmiles,fcd^i/ri palearia ac veluti hiTh3xa(Arifiotttet
*'> vocat) zmulantes propendent, longz latzqueadco, & quodammodo
tricuipides, ciurdem cum toto corpore coloris, vt ad reptatum nihil prorfus
bse conferre, quin eundem probe impedire etiam poffe videantur Sed vt dei .

ledatiuncula aliqua ledorem meum afpergerem , hanc belliz Eguram anifi-

cis manu in lignea tabula incifam , atque hic imprelTam dare volui

Amphisba?na Europ^a.

Quod n reuera tale animal in rerum vniuerntate reperitur , quid ego iaffiii Antb t
ritud faciam , dicamue, quam illud poetz ?
, Omntatmnc jiunt, fitri(ju^ poJJinegtAam, e,'ptu^
Quamuis vbi tot veterum lilullria fiint tellimonia,iniuftum quafi Ct , fi-
dem ipfis derogare, inter quos non exigua authoritate pollet lulitu Solinus , qui rcnbitAm.
!****
cap 2 9. Amflnshuiit, inquit, eonfur^it tn caput geminum, tjuorum alurum in loco /ita
/2, eUterum tn ta parte ejua cauda .
^ta caufa efficit, n>t captte 'vterque ftxtu nitibun-
do ferpat traHibtu orbtcuUtis Valeant igitur (fi hzcita fe habent) & mex , licet
plaufibiles, & Cardam Lb, p.Subtdit: in contrarium addudz (ubtiles ratio-
nes, cum omnino monlirificum, animal vnum habere plura motus
ait, cflc ilcirar;

rincipia & capita: tum quia,quod paucioribus abfblui potell, natura pluribus
fnud perficit tum quia idem animal fibi ipfi pofTet dinentire,aduerfari,
;

quod ego monui, cotrario velle grelTu moueri. Ex .ro/ina enim apparet vtrumq.
caput pro vnico cidcin Icruirc , &: p iri pallu incedendo , corpus reliquum itu
Iemilpirz,& orbiculi modum trahere. Quod fi hoc in nullo alio animali huc-
usq. animaduertimus , quid tum pollea ? ita Creatori placuit Amphisbanam cf-
fingere, & %^pro noftro jMexteano infculpere ymkluurn non in ventre , fed in- l*

dorio, &: varias alijs figuris, modisq A/dim belf ias producere, quz omnes
ad noltras comparatz, monfirolic viderentur . Oe vfibus autem partium tam
Xxx 3 exter-

Digitized by Google
 ,, . .

^ ^,8 ALIA animalia novae HISP.NARD, ANT. REGCHI.

Airphifbz quam internarum, nifi animal ipliim videro, cxaminaucro
externarum,
& inane ede iudico nunc amplius quicquam dilcepeare. ^
^ iiFccucrOjIupcrfluum
Atque ita nelcio quam fit ^Ajatthiolo afientiendum , qui in ijlaera lubfcllijs -{
AaeiTc io bulatum pocticatum Hyiram Sc AmphishMa locat,de qua Hydra Nic. Erythran/, i

'
Hydrar /cpttdpiitm tji, ait, tam 'vtram eB , tjudm Cafiorem Qd PrUaceut artas om ,,
Hatanem inivfcrno regnare , natos e Serpentum dantibus armis infirnSat hommts:
qua prtter alia primus fnxit Homerus, arma d yuleana AthiUi fabriesita , vulnoratstm \
a Diomede Fentrim, perlatum vtribitsylyj^em. Verum de Jrpoeyw aliquo
pente, non omnino fabulofo forlan, led Indita, aliquid inferiu$,quando de Dra-. ,
tone mihi lermo futurus cft, fubiungam Nunc de sAmphisbsma fiipcrfiint,
, qm
breuibus expediam
Hic llatim me conueniet quifpiam , & cur peregrinum hunc fiue Ser-
.

Cur au- pentem fiue vermem Amphisbena potius , quam alterius nomine appellare,

'aufJaiMe malucrim Icikitabiiur, cum tamen in hoc non duo exprcfTa capita con-

vOTiinT Ipiciamur Cui hcc ego rciponfi dedero

. me hafienusieorum in libris, :

Amchiibz qui Serpentum ichillorius, & icones prodiderunt, Amphitbsmam nufquam bici-

pitem depidiam vididc fed huic noftro ferme fimilcm , cauda nempe prodi-
,

tam cralliore, vc qiiaiidoq. capitis hanc fungi vice, aliquis facile (ibi imagina-
ri poiuiilet Quapropter & Grsecac vocis origo, & compofitiq^ex vi fui nomi-
.

nis non .frapenten notat duabus donatum capitibus, fed ^'Aa/raf

fcu vcnmque gradientem . Hoc cum nolfer hic pt^ns Serpens proflare com-
mode pofle mihi videretur, nec alterius cuiufcunq,^ imagini acc^cret propin-
quius, veriiirquc ,quam anoftrisit^^tiribusdclineatieaifimUa-
cnlUeaV- retur,hoctituloillumineritiiIime honorare deboii Mihi enim perpetuo ia

hjrrai!
animalibus, fuahiftoria, non raro &
nominibus quoque defti*
CUCIS, comeeiandum,& hariolandum fuic, vc vacem hic magis, quam nte-
promittere debuerim. Vt enim Hirudinem fiue Sangui/ugsim pffhht,
nominarem, quod non nemimplacuit,niihi difplicuit Licet prot^ noucrim, .

''itacauda capn^ffccrnJ,& retrogradam quQqaec& atque ca-

hic
rc^rc^udi pucruuin attenuare maxime quod VUrMModW fimilicer4ib>7- de InfeSiti.
'
obfcruauit, cum inquit, Eb^diypr carpente faaeuam fer ai^afUlima loca, fi vat
non ph/uratum optime /nerit, ubi nema patttrtt: odea enim in unnitaiem JtextensUrt,

Cf os acuere potefi^medar prpfertim , Vtperlintenm etiam rom contextam euadat

De veneni, quod fundic, vicib|^non vfquequaq. conueniunt
hic obfcurum ablW morfum fieri fimilem mukarum
'^fojfo^id/ftfifemAettus
tiu<d:frcn pundft|ft0wque enecare, fed infiamouiifoiiw^^ inducere , ille eadem.
nini viri lafi^plp1a euenire, accidentia f^ibu-,qiuefl t^4^4 demorfis &eadcmanti-.
phlsbilu!
doj^UiE viperino veneno debw^* Miuenire . Hanc ego controuerfiam
ni^ifacilc diremero . miror,huius nunquam meminit, quam
tsiiten Plinius
,
qui in aaiitalibus pleraque fua a Philasapha mutuatus efl , & io,
receniuic, itiio adeo innoxiam fecit, cu de Natura more liio fblito,
win v^'tjMxqHellu$ dicere voluerit, parum ipfifuifle quod animalia procrcauerit,quJC.
,^

ponusDio nfi vno ore venenu fHndant,nifi etiam An^bidiynam produxiflec,quarab veroq.
Cuiut.*'^
c*pite virus eiacuiamme^- ^ijfavfAcap^. cum 'vipera cpnafi in yeoeoo,pcc,
JV- S. ''JRfhr-,
vapo-
 . . . .

JO. f-ABRI LY NGErtXPOS ITIONE. 7 ,,.

T|fHtntnnilcerailIaro,pareni facie, ait enim: nuUtr pricgnm* fi
alftrtita . Item vimfhub^eimm mmuam dmntaxM Verum de
it quid nobis ampl ms innomerie, in fecundo operis huius como, fl vires yJU' &
fuppccanc , libenter promujgg|;p)0$ . Hoc inierim non tacebo, Reucrendum
admodum Fratrem Petnm,ek Alosyfa Americanum Umenftm, cum antean*
num hic Romf iconem huius Americani noilri animalis apud me vidifTct, hxc ^ ^
mihi (fatim (ubiecifTe verba. Ille ftrptns^uem apud nos <viii anno %6xf. non Aioayb..
evalde hmc dtffimlis, potius tfl coluber habens tLo capita, reU^uum ivero corponi atratis, mm Am^
Ce rubris tallis d>lcrimiuantr tAdmodumefi terribilit, cuius firientibut dentibus
.

medela nulla efi rit igiiur quod periuadeani mihi, Amphisbana etiam nolfra-
tis, quod monuit quoque , morius non Iciie inferre periculunu , .

poile-,
'
Ad vmbilicum volumen hoc meum perdudfuro , vnus deell Scitrabaus Aie- Aothor >a

quem mox fubiungam, & feriptionem hanc meam t^indem abripiam,

eeieanus ,

Verum hunc priufqua delcriba, moderari mihi non polTum, quin aliud quod-
dam admiradse formx animal, & quale (ane hucusq.a nullo,quod ego rcia,anu
malium feriptore ad vnguem, atque icaexadle,vt ego fadurus lum,depidf:u, 8c
dclcripcum cff,dclinee, explicem ,& cum veceru monumentis diligenter con-
feram Elf autem hoc, Oraco
. fiiie Draruuctdus quidam monoceros, quem Cardina- pnu
lis Sarberinut, cui has vigilias nollras dedicamus , inter exotica liia reconditum card. sac-

(eruat animalia non viuum hunc quidem , led integrum tamen , nec vilis fuis
,

membris mutilatum , verum a tempore edaci rerum gulone corrofum , ita ta-
men, vt veritati hac ratione ficu fqualidus , & cuce nonnihil laceratus fideim, ,

adff ruat multo maiorem, cum interiora cius oira,vpnebrx & collz decedz pa-
teant , quam fi pelle fua incorrupta exilferct , & fic nonnemini fucum facero
velle videretur Non defunc enim qui fabulolbs eiulhaodi l^acoaes,Qoa aliter
.
'

atque Sphynges, hippoceutauros, Syrenes gryphes, & fimilia poetarum fomnia,chy-

Dieras, atque phantalmaca arbitrentur. 0 vero libentius de hoc vt aliquid
'
commenter permoucor.quod videam inter Hi/paniarum Sc totius orbis poten-
tiflimi 2(egis, atque inter fummorum opeimorumq, duorum Fonti^wo "l^ma-
esorum, Gregor^ dico Decimertij, & Pauli Quinti infignia, fiuearma gentilitia-., aciaK
Draconem talem triumphare, hoc ell Serpentem quendam alatum atque pedatum,
quem vulgo nunc homines /llrocoMm appellare fiuitfolicii quam autem re^c
hoc faciant, polferius eru confiderandum
Ne/cio profedlo an dc vUo animahum genere oppofica tot epitheta alHr-
mencur & contrarizmagis pafliones ( vt fcholz loquuntur } prxdicencur ,
quam de ipfis Oraeombm heri apud veteres feripeores reperio Nunc hos enim ihota opi. .

memorant ingentiffimos , vt ciito Elephaette quilibet non pugnare modo , fcd ' .

eius fanguinemebibere^vniuerhim valeat, nunc adeo exiguos diilitanc, vt ab

aue Nunc pulchriformes 6c decoros laudant , nunc defor-
Ibide occidantur .

mes maxime & abominandos vituperant: modo ridfum,& hiatum oris ipfli
ingentem tribuunt modo tam putillum feribunc, vt vclutiper tifhilam quan-
,

dam alimentum fugere cogantur modo venenofliliinos fic noccntiflimos

:

proclamant, modo ^mcilicos,^ manfuetidlmos ptzdicaoi . lam per terram

t

Icrpcn-
 . , . .

SToo ALIA ANIMALIA NOViCHISP.NARD.ANT.RECCHI.

{erpentes & apcdes conftituunc , iam iterum pedatos, & alatos adflruunt. Nunc
triplicidentium ordine tremendos pingunt, nunc edentulos fcrme efibrmant.
Aliquando armis, telis & bali(lisdcpullandos& interficiendos (iiadcnc, quan-
doque (acros,adorandos, & deorum loco venerandos (latuunt
frorfcoi. Vt ergo authorum ditba hxc inter fc contraria, rite, quod decet, cxplicen-

onm>qoo tur , hoc ante omnia pro confcflo aflerendum&flabiliendumcenlco. Draco-'

ep1h! nii nomen non vno (ignificatu apud quofuis innotelcere.aut rem eandem de-
notare, quod tam ex iacra , quam profana hiftoria mamfcftum reddam . ll-
luflriiim teflimonia feriptorum , PUnij , & Seneca fuerint , facra 'BibUa
hoc idem conuincent
Hino5Du Priore loco Tliains prodeat qui lib. j 6. cap. j. vbi nobilitates operum, at-

conis no- quc attificum in marmore exponit , hacc habet Deinde tnuUorum b/ennor fa- ^ .

nitw. ^aarandam claritati tno^nbustximijiobflante numero artificum, ^ternam

Uo<oa<is occupat gloriam ,
nec plmres pariter nuncupari pofunt ,
ficuc tn Laocoonte, qui

Si Miir.^ee
* Titi Imptraiorit domo, opus ommbus, gf ptElmra (y fiatuano ams proferendum.
kbcinni. Lx mro lapide emm & Itberos, draconumq. mirabiles nexus de confdij fententta fecero

fummt arnfiets tAgefander ^ Totydorus Athenodorus 7{hodij Hic Dracones vo-

cat Plinius duos ferpentes horrendos , ingentes, <\\x\ Latoeoontem cum filijt

duobus miferc interfecerunt, quos modo angues, modo ferpentet, ,

modo dracones quoque appcllauic t polfquam Laocoontis hic iniedfa clf men-
.
*

qucmcunquc vrbis illius quondam triumphantis atque orbi tetrarunu

tio, ,

nunc FideiChrilhanx caput tenentis ,

imperantis, inquam antiqua.# ROMA ,

monumenta lullrandiauidum aduenaminuito, fuadeoq.^nrw/ adeat & 7*4-

RteinHor latium l^attcanum, in quo oculis fuiscum voluptate intuebitur, mecumq. ad*-

It cQ ad- mirabitur , hanc ipfam tantopere a PLnio celebratam Laocoontis Ifaiuam, inter
teciarcum ruinas xdium7VtA'r/pd/74Bi , tot annis, quod ftupefcas, conferuatam, c rude-

jlutmnt-
Tibus extradfam, & in his ipfis Horiis cum tAppollinr, f^enere, fleopitra, oAnnnoo
Hadttani Imperatoris Gemo, 9itii ac Tyberis fiuuijs, ali jsq. rarx artis, &L puichri-
oomiiar.tudinisantiquilfimis llatuis collocatam. Non poliis quodammodo lacry-
temperare, dum y\AcasTroianum hunc Laocoontem Neptuni Sacerdotem, la-
crymante vultu , gemebundo ore , nitente , fed necquicquam proficiente cor-
poris motu , & brachiorum flcxu,infuntium filiorum adolefceniium, draconi-
bus implexorum , & opem frullra implorantium , cruciatibus liibuenire co-
nantem. Sed operxprctiumeil arti ficiofilfimos&elegantilJimos yirgilif ver--
fus 1 . Antidos, demiferabili hoc calii huc tranfcribcre , non tam vt farnofuli-
mamhanc yaiicasuuu Ifatuam celebremus, quam vt fcopumhuncoolfrum
comprobemus.
fluta Vir- Hic alsud maius mifiris midtoq, tremendum
Silpu^' Cbijeitur magis, atque impromdapeSIora turbat i
Laocoon duiJus Neptuni [orte facerdos ,
j

Solenneis taurum ingentem rnaDabat ad aras.

Huc autem gemim d Tenedo tranquilla per alta
(fderfejcorefircns) immenfi orbibus angues
Incumbunt pelago, pariterq, ad htlorateudunt,-
Ptffara

DiyitizrKl by Google
 . . . i

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 8oi

PtSera (jttormm inttr fiitHus trreSid , iubdq.
pontum
Pont Upt, fttmitq. immenji volumine terga
fitfinitus fiumante /edo, iamq. eurua tenebant ;
oArdenteisq. oculo/ fuffeSi /anguine , ^ igni

Sibila lambebant Unguis 'vibrantibus ora .

Diffugimus 'vifit exetngues ,iUi agmine certo
XJucoonta petunt ,(gd primum pnrtti: duorum
Qorpora natorum , firptns amplexus vtcrqut
ImpUcat , & ms/eros tuorfu depafiitur artnt .

PoH ip/um auxilio /ubeuntem ac tela , ferentem

Corripiunt , fpirisq. Ugant ingentibus , iam
"Bis medium amplexi, bis collo fpumea circum
Terga dari, fiperant capite ceruieibus edtis
Ille fimul metnibus tendit diutBerc nodes
Perfitfis fanie 'vittas atroq. 'Veneno,
Qamorts fimul horrendos ad /Idera tollit:
Suedes mugitus, /ugit cum jancius aram
Taurus incertam txtuffit ceruice fieurim.
At gemini laplie debdrra ad fumma dracones
Effugiunt, fieuaq petunt Tritouidos arcem ,
Sub pedibusq, Dsa, clypeiq. /teb orbe teguntur l
t quamuis non ignorc Seruium ad hunc ipfiim locun; cotBmeptando dixi^Ie i
Angues aquarum /unt\ /erpentes terrarum: "Dracones templorum. Hoc tamen hic
minime obieruaiTe poetam , qui eofdem omnino (crpcmes his (liucrfis pomi<
nibus vocauit iam apetdilimum euailc
Semea etiam Draconti vocat ferpentcs quofdam , qui minime immenfiilU
funt,qHOs antiqui hoc nomine quafi proprio inCgnierunt, cum dicat hos adeo
man(uelcere>vt in menlls inter pocula & ilnus obrepant, atqj id }ibro quidenv
2. /r, quando hominis iracundiam his verbis increpat Illud ante omnia co~ ,

git a fadam effe ^

txeerabilem 'vim nocendi , t/ alseni/fimam homini , tuiut beneficio ^
itMJ faua manfuefiunt. Affice Elephantorum lugo colla fubmi/fa, taurorum pueris pa- *

rtter ac f{minis perjultantibus terga impune calcata , repentes inttr pocula ,/musq.
innoxio lapfu Dracones . Pudebit cum animalibus permutare mores . Eruditiilimus
Z/py/M ad hunc locum f/audahtuamahiamenfaetiamrepfiffe. ^dam tamen
:

Isbri Ocula , ex quo alsquis Ofcula . Porro Dracones ifios femina in delicijs habebant
vt apud Martialem : Sic geUdum Collo neclit Gratilla Draconem . Et hodie fit
in Italia
Ego prorfiis nihil dubito hos a Seneca infinuatos Dracones eiuldem plane ge-
nerisfuifrejCuiusfuntJerpenre/illi
,
qui a iRemM^nollris hodie, vulgari idio- Suk I
mate fuo Ceruoni dicuntur , quique duos , tres & amplius (unt cubitos ixpc Ion-
gi, brachiali etiam cralfitudinc, adeo cicures, innoxij, & manfuctijVt hos pueri, Qjiomixio
colla fibi & corpora cingentes palam circugeflcnt,f(jminc in fihu foueant,plu-
rimique aeiUuo tempore, ad ta^um gelidos Iccum in lebo cubare permittant, c
vt ab

Digilized by Google
 , . ..,

tbt ALlAAmWAOANOV.f HISP.NAR.D.ANT.RECCHI.

vt ab probe perfrigerentur. Agernofter Hommiut his fatis abundat, ejuos
ijs

audio, rms, dum rurivagantury harum pullis

ouifque viditare , dum nidos earum vifitant dnctre arbores confeendendo ,

vbi autem domi detinentur ad plurimos menfes fine omni cibo viucre polTunt.
frequcntifsimc circukitorcs noltri circumferunt, quorum color in pro-
itarist
jrogricus na parte albet, & dilute flauefeit, in fopina cinereus eft, per totum tameiu,
(ujtorUm extremum cauda:, lincx virgatuue nigricantes quatuor,
dorfiim, a capite ad
Scrpftimn.
yjjjg confpicu* dccutrunt. Capui potius panium, quam magnum, denits plu-
res Ipineos, & reflexos habet, fimiles illis qui in d/ipera vifuntur , prioribus at-
tamen illis duobus maioribus fub pelle & facculo veneni pleno /latitantibus
,

exceptis .
Quare venenum nullum ctiamfi mordeant , imprimunt , quod
,

rviperd fubindcex primis dentibus'infrindunt

Hos , fub nomine Draconum exiftimo , li-
igitur a Senecte denotari ferpentes
minime fint Verum tam Seneca quam PUnius & f^irgiliut gene-
cet Dracones .
,

amiiM'?
vocabulo,quam Ipecificovrimalucrunt, &quemuis etiam lerpentem,
hic
titulo honorare voluerunt. Diu h.Tfr quodnam latinum , manfue- ,
*'nrt>"r
conum no< tifsimis bis Serpentibtes nomen trilxuerem Non mueni aptiorem quam Jn- .

v7deiurip..g"3PP'^'3t*t>ticm Interea non fum nefeius etiam ninguem omne genus Ser~
t
, ,

veteribus fignificare. Superfluum iudico, hoc loci id pluribus demon-

4ngui, c6 llrare.Eft tamen t^nguis etiam rpccificum,& quidem terreftris Serpentis nomen.'

Quamuis vt paulo ante kripCi ,

Seruio placuerit magis, ejfe atjuarum
proprios, veluii Serpentes ftnt terrarum^ Dracones tempkrurn, quod non moramur
ocun*eft. P/iww.mihi cellis fit,' lib.19. cap.4. qui Anguem propirie Se Ipecificc, Serpentem
illum ficrnm, deteruunauit . Neque Anguis venenatas eB, inquit, nifi
per tnaij/m Ltina iashgatus . Sed.prode/1 eviuus comprehenftu, tn aqua contufus ,(t

Joueattsr na morfm . Q/ ineffe ei remedia multa creduntur , (Jx' idea Jbfculapto di-
^diur Democritus qmdsm mooflraexhu conficit evt pojjint auium fermones inuUigi
,

piiniopro. oAxqut onguis Asfculapius.Epidauro Romam adueEius eB,iVulgoqut pafotur tn do-

vocuf?'*si^x. Atnipincendqs fimma exurerentur, non ejfet foecunditatt eorum rtfiBecf . Ti-

iiuih rt'
td. Gracia quondam , valetudinis populi causa-,
qui reffrut acceritlam ircthorat.hfr.i o. , cum- portento-iimtlis clades. pcllilcn-
tiat eflet, libros adicos
,
quodnam remedium daretur. Inuentum in libris,
delatum,
jjj, p,dauro Romam jEfeulapium accerfendum .
Quare in Epitome (equentis li-
bri vndecimi hate leguntur, filem duitas pe/hlentid laboraret ,mjfis Legatis 'vt
^feodapii pgttum Romam ab Epidauro trasferrent. Anguem qut fe in nattem eorsim con-
tulerat, tn quo tpfum numen eJfe conflabat, depvrtauere, eoq. in Infulam T.yberts egreffo,
todemlocofedes jEfculaptoconfiitutatn. Hic exaHiis adhuc , Se clt^antius Tlo-
tnand eloquenci.-i fua Valerias Maximus lib. i . cap.4 annotauit, huneq. eundem
Serpentem , etiam appcllauit.

Quamiiis Alacrobius bh. Satturnalurum 1 cap.io. 'Draconem potius quam Au- .

vocet Serpentem illum , c^ui jTfculapso appingitur Se pro ipfo colitur, ,

q-uemn. in valle Pclttbronsa qwx- licacfl ad Pelu montis radicem, Deus ille cdu-
,

cade dicitur Cum igitur Macrobius , longa faris doClaq. oi-atumcollcndiflct,

.

ppiat.
omnes deos Gentilium, referri ad vnicura Solem, tAfollmt;-,Librr patre

j- - feu
 , , . , ,,

IO. FABRI LYNCEf EXPOSITIONE. ^8)

{iaBmho de Mmuy & ytfrrwrM.arguineiitisfttincencibus probc^dcduxiflet , hiV; vuit
'de fndafu id ipfum probare conatur . Hinc tfl, ait, fwd fiimtUchris ^fculapij
K9- fiUntii 0^piiungitiir. tjniibisd Seiii mmtm Lm4tq. rtfcrrntur^O" quipr~ "os aJ
'

Jinnt ( hiTC ridcra ) 'vt humta arpor 'vttmt infirmtiuit p$Ue dtpofct, d priHinam fcreK
nmrt/ctri^^n*m.-'vtremrtjima Dracones ptrnmos Jingitles ,'pelie JtmHsstistxn-
t,proptm^dip/n>n Solem {pecies Draconis re/irtitr,qm Sol /tmperfclni quo-
sdam ima sUprefionisJeneSa yinaUtmliaem fuam , rvt in roissr remrtitssr innentutis
Air prxterea quod Drsuo Solem imitetur , quod is acutifijmc omnia peruideat , pneook
ideo zdium, adytorum , oracubrum, thefaurorum , & puto ego hortorum ob
id Heiferidumcuftodiam Draconikus aflignari .
'
soSe s^-
lam autem non eEe obicurum quoq;.y(id^'wm eundem e(re,atq,<<^i?MrM, liniimciD

nonpropterea blummodo, quod ex hoc ille natus dicatur , ied quod etiam^ ^urxrca-
'JEfculapio diuinationis ius adiungatur . Nec mirum id cOc ,
cum diuinationis
& medicinz conibeiatx iint diiciplinx, vt etiam ex magni prxee- Apolline,

pro , Mediem fcire teneatur . Mcdic

j^a funt , quafuerant , qua mox 'ventura feqtsantur , in morbis inquam prxfa- p'*
giendis, dignokendis, & perfanandis . Hinc JEJaslapius zque, atque oApollo nideu.

Mcdicinx inuentor perhibetur

jSfculapium autem diuinationibns non minus,
... & vaticinijs prxfuifTe
>

atque
, ^rcuia..
/dpoUinem, feftiuifiimus nos docet apud Lucianum DiaIogus,qui tAlexssssder, leu
^feudomsmtis inicribitur , vbi mira leguntur, de Iceleratiisimo impollore hoc
& anutilsimo prxEigiatore ^/e4r4iidra, qui PesUirij filium fefe poftquam vcn.
ditafTet, cum {celeris & fraudis focio quodam', cui cognomen Cocconas
Pellam abijt, quxeiuitasolim Cuh f^aetdomcis Kegibm floruit,& tAltxandri Ma- Cianus ejoi

gni patria fuit credita Ibi , inquit Lucianus , cum eonjpicermtimmanimagnitu-

.

dine Dracones , placido jadmodum ac manfisetos adeo , 'vt i mulieribus ederentur ,

cum pueris lond cubarent, & caUaotes ferrent, neque commottereniur, /iquis firingeret,
premtrrique: denique perinde atque mfantes lac e papilla fugerent, ( nam funt id genus
apesd tUos permulti , <vnde 'verifmde eU olim illam de Olympiade fabulam intrebnijle,
eum oAlexandrum conciperet , hmujmodi Dracone quopiam opinor, cum ea toncttmbeme J
mercati funt ex his Serpentibus rvnum , qui effit pulcherrimus , obolis fani paucis.
Inde ad p^ulares fuos abijt tAlexander Paphlagones, homines minime emundlx
naris, crafli mgenij, ac llolidos, quibus 8i cor,Bc cerebrum exemptum videre-
tur , quique prxter folam figuram nihil a pecudibus difbrent , his egregie im-
pofuit , apud hos mirifica arte vatem promittens, 6c ptophetatn agens, refpon-
la pro u/iefculapio reddidit . Sciebat enim, nihil xque mortalium animos obfl- m qu>d
dere,quam ^em & metum, hxc duo fcilicet in hominum vita tyrannidem obti-
nere, hxc ambo femper lubricx fortunx rotx allidere, continuo hanc voluere,
&reuoluerc. Si quis igitur prxicientiam profiteretur , hunc deiiiq. facillime
'ditelcere Sic Delphos olim , Clarum, Delum, ac 'Branchidae non tam ad famx ,
.

quam diuitiarum culmen pcrtigifle

Fecerat autem iam prius paraucratq. e linteis cofedfum >r4rMirc3put,quod
^ciem quandam humanam, coloribus additis, prz fe ferret: tum pilis equinis
nc aptaucrac,vt & os per hoicc aperire claudere , linguam excrere bifulcanu
,

> acramq.
 . .. :
.

864 alia animalia no VtI HISP. NARD^ANT. RICCHI

illi valem . Imo adapcataori fiftajayperiianc aliquando vcdciptto
atramq.
Quoired
fciii- vox cdcreturj {wocurabat . . .
uf.i in .
o
i

no inferi Poftea 0wM emy^riniM cxcauatum , .& inhoc reccfuiistmum TiajafivnV&efuin

o ft m-
, occluliimq. ad non ita dudum excauata templi fiiodameoU , no-

Ae qutidam lepelijt'.:"jMane ioribuirdo finulis , veluti a CyitU Deorum ma> &

tre amatas , -nudufq. cd concurrit , 6c totam duitatem permouit , <dixitq. pro
concione , ^efcdttpmm Deum, luo adueBtacuitaccmiUam jfteatarum.<
fle poftiilans phialam, vna cum'aqua latoqi piSbtndo oaum lUud iiaufit> in quo

Deum fuum condiderat ; quo rupto Srrpeanilin popub viuum.olleodit , digi-

tis fuis eundem obuolutum Omnes alu tam Oeam voce coniHucances , Icli,-

cetn illam, ac terq. quaterq. beatam ciuitatem di(Utarunt

Hic iterum iocosc Lucianor, AeJcuUfiim Ut natum dixit , tum femd duntaxat
na/cOHtur bominet . Atq. mn *x ceremdt per louem , id tfi cemiada ( nam id mank
t nomen ftttur ) tteq, ex cornice, i/crum ex aufert progenitum , Et quid multis 2 cutn

FrsflieiB
ciuitas intra paucos dies aduenis enetplenillima, Aiexander PeBaum.(a\xxn Ora-

risAiSca-
maximus , pulcherrioaulq. erat , totum collo circumdedit , caudam
fipii ' foras Tolum prominere linens , fub alis caput cicuris bellix obditum reconde-
bat , Lintcaceum vero illud, humanoq. limile faditium Dracomt caput , altera
in amid^us parte dexterrime contcxcuni oilendebat . Nec fucus a.populo atto-
nito , tumultuantcq; in loco non iaiis capaci , nec admodum lucido^ facili ant-
maduertebatur . autem inde omnes magis ferunt , quod viderent
Scupcfadf i
tam pufillum Stremulum , pauculos intra dies , in tam immanis magnitudinis
tradlabilem, placidum ac manfueeum Serpentem CK\x\(^^e Hac arce przRi-
giator , cffeiStus eft 'vattt tAefeuU^ij , ( qui Deus Glycon ab co vocabatur ) & vo-
ta omnium excepit , & pro G/j*mfuo, lixretdhunc in adytis conlulerc (imu-
lans , rcfponla tulit fraude vcens mirabili
,
qua oblignatas chartulas in quibus ,

votainferipta offerebantur, aperuit, legit, itemmq. abfqMzfione vllaobfigna-

Lucrum uh:. Dmiqutmerceserat'VnkMiq,refponfoprjbtma,iruMKh\XC\xaahMmpsdra.~
refjdfi*!
^UMftduobta. Ne vero exiguum aut puUlIom quis hunc. quxlluiiu
fuifleexiftimet, aitinannoslingulosad!fepiaginta,aaciodluagiiua millia^
iis . redijfle , vfqueadeo auidis , & iniatiabilibus hominibus, vt Unguli fupra d?r
cem , aut quindecim rogationes traderent
Hzc omnia longiulculo nonnihil iermone protrahere volui, vt tum Macror

Ouf au ito hdem facerem, vaticinijs quoq. celebrem t^m Aefodapiem liii fle, tum qu^
oAnguis ille , a Phdo didibs Atfcdapio faccr , etiam Draco vocatus fuerit , com-
l^ioi fee- probare . Luciams cene, vt laude liimma dignil&mus cft,qu6d fidbtios Ethni-
corum fuorutn Deos, (alse rilic, egregie & facete femper perilrinxit.ita culpa ac
fcclere non caret, quod Chriiliants, quos hoc in dialogo impios non raro dicit
u^^^pliUimus ipfe potiilsiinfcnltifimus hoRis Fuerit. Appret ex hoc przteri Lti-
NoAri scT-
feripto, Serptntet illos, liue BrMtmt Ptilaotf 7(gmanit nollris anguibus be^
&'iii
Boii; >ide- gnis,& innoxijs,qui vt dixi, hic ^truoni appclluur,non ablimiles forlitan fuide.
& nottrzJ^aiwjMizfzminj qupda,,hos fzpcin finu,aliqui in Udto^uenc,
etiam eorum carnibus, non aliter, ac u anguilla eflent, yelcuntur , tep-
ArfcBhipii.
reum tamen.quid iapere, mibiottcRati buu* qui aliquoties hps clltarunt
Kccor-

f
 . , , '

.!: :IO../eAB'lU LYNCEI ZXP.OSirrONE. . 80f

i Eecordorproi>^inihipucroinpatriamean 3 rracume{re(zpifsime,de/!r-
^iti/-,quibu((iatndome(licij, cjuicum ruihcorum infantibus mulcotics in
icunis reperti ,
cum his panem latti intritum etiam, cx eadem communi patiha
comederint, nec hos vnquam offenderint, domosq. illas valde,rcputatasabin-.
^
colis fortunatas fuilfe in quibus hi ferptntu oberrauerint Hoc idem ferme, diferpcici
,
'

apud CUum lib. 1 1 .cap.

3
o. hic verbis poff ea legi Sunt etiam dmelli g,oniui :

a Jerfenus, vi fenates in A ejutlottis esetrtma fUga refsetati ^ut taSe rvaccinet,'tjtl oeU- i

m nutriti , eum.vsftmtbus /nk u3is iudunt , tt/ flerunque iu emtit <vt fdi tufiades
-dermire vitientur
:
^s
Uitre frofiatuloexiJitmaar\ Sed ht ritus relt^uta ftmtrve- '
'

terum fuferfiittonum, omnino fufctpta cathoited fide interdtSit. Habet igitur hic pla-
cidus ferpens , nelcio quid cura AeftuUpio commune , cum vbique honoretur,
.

Je apud barbaros quoque gentesq. diliiciiilinas , vcluti lacer genius quidam

,
religiose, imo fuperftitiose , colatur .
~ .

Si quis adhuc plura de Dracone Aefculapif , & huius templo ,

olim Kotma in />
fula Tjhtrina, vbi nunc S. 'BarthoUmao *des (acr* funt, condito, Icirc percupiti
isdodii(s.Z/'w/nt/tr^' noffri conlulat propediem lucem afpedlurum, y*imii;e>'

quando Poetz huius, 8t Medici vtiUlFimi prozmium explicat, in quo Serenus; de'dnr^
ne AeicuU
'
Poetarum more eAefeulapium inuocat his verfibus:
,

.

pt) io iiio

Tu^.poiens artis , reduces ^ui tradere 'vitas ' Sereoolu

bet
fiiofii ,
at^ue in cetum manes reuocare fepuUos t

colis Aegeum, qui Pergattt*,quiqae Epidaurum

^uiquondampUetdtteSlusfukpeUeDractnis,?-
Tarpeias artes , atque tUchta templa petisii
Depellens tetros prejeats numine meritas *
Hueades:
,
^
quicquid cupielo tmhi Jeperrganti
Firma Hi eundum teneris expone papyris
,

Hadenusex profanis icnptonbus deduximus, Orato/ vocem non proprio

lemp er, ftrilo , veroq. luo ffgnificatu acceptam venire: fcd latiore nonnun i>r,(aKii
quann liberaliorcq. lenlu lerpentem quemlibet denotare Imo quidlibet, licet .
'

animal haud fit , quod in gyros (altem , & volumina contorquetur, fignifica g
re. Sic idem Semca lib. 3 'Naturalium quefiiovum, Dracones dicit, vala quxdam^
. Oc hi<se>
in thermis,6c canales, per quos aqua calefieri lolec,a forma ferpentiiia ita voci-
tatos . Facere fotemus, inquit, Tjraconts
a/re tenui fUiulas flruimus per decliue circumdatas
^ miliaria, & complures formas in quiius
: Jepe eundem ignem ambiens.
aqua,pir tantum fluat fpaiij quantum eflmendo calori /a/ Quinimo in Coeli-
,

firmamento, lU-llarum congeriem quindam quod contorti fanis inlfar , hx- .

pofituram obtineant Dracomm maiores noliri appellarunt. Legat, cui placet,

,

fiygtnij poeiicon 4/7r<w;f(i , reperietq. veteres feriptum rcliquiffe: Draconem

hunc cxleliem, inter duos /ir^o/ collocatu aurea mala Hefjtcndum cnltodijlTc, ,

& ab Hircule imerfccfum,a inter fidera collocatum. Ab alijs veroconfi- <)'

ftum ita fuiffe, hunc Draconem d giganttbns Minerua obiedumefft cum hactosop amat. ,

pugnaret SHintruam nitro arreptum Draconem eontortum ad fidera itctffi (g>l ad

, ,

ip/um axem cgli flxifle , itaq. adhuc etiam implicato corpore nnderi , vt nuper ad fide'
rapsrlatmm. Tempps monet vt gcnerica quoque notatione in Saera pagina,
IV.' Yyy Dra-

Digilized by Googie
 . . .

t6 ALIA AWHALIA NCrv^HlSP. NARD/ANT^REaCHI.

tx ficru. nomen acceptutncfle^emonftremus. Et JSixWi quidem lepiimo&pi-
''' induratum cor PhMtnif., per feruos fuos Moyfta &l Aanm miraciv
ttr DrKo- lorum igne, & efficacia emolliret, hsrc fafta & feripta Icgimas . Di/cit Dotainm
ad Mvifen^ A*rMi Cm dixtrit <z/aiit 'Pharao ,e//eadite Jigaa :JietJ ad Aarm:
Ai- 7V/7f ydegam tuam ^
proree tam uram PboMOue^ ^ 'vertetur m eoluiram . /ngrtf
*sytpfit tf Aanm ad Bharaonem ,fitcetmnrfict prateptrat HimiHM TaUt/f. .

!
^
Aaren rvirgum ttram Pimtatnt ^ frrmt 'vtrfa eil in toluBrum. ytauit am-
ttm Phorae ftpituttt
0- areana tftMdam
^ malefit/ t-tP- fiaruM uiatmipfi per tncamamnu
-fimHher. Pm/eermitif. /ia^ rvtrpt* fta rvtrfa fuut t
fra
DracoMs. tdeuerait tttitga Aaren fvirgas eorum.- <

:ioam>ej'^u^mantmu/ Medicus AT/j^oaMfvtdodHffimns, itaracrarumliterw-

fritiffimus,lib^, dc TleptidUm Satra Saiptura , hoc medo procedentia vc^
KnrfK?.
^'''8 Aaron, in verum Coluhrumcoautrfam fuilTc Coluhrum ia*
,

piiMt. <}uaoi*fc proprie. diduni,pollea inver^m virgam,vel numeralem vna,vel Ipc-

cic voam redi jde. Virgas vero maleficorum, in Dratovt/ Ipecinc^ quidem voca-
tos tales,apparences camen,mentitos atque fiditios commutatas TOillc.Propte
^
rea facrum textum habere quod malefici illi , per incantationes fecerint ^mi*
,

non vereac realitcr ,fedfimilitudine quadam ab iUw

quafi dicere velit,
Z^rdcunr/ produdlos, ('quod in re tpi^Oei opera tamen, .^Aira przftite-

'rat)cxftitiffc, atque deuoratoafuidc

Addit idem 'Sufiarnaatmu/, Cii Draeeues fint vafti corporis, & debilis veneni:
vero paruus quidem, fed potentiffimo virulentio fcrpcns,D/4^4i longe
tuf*icra'
facilius fui/Tc , molem cumulare indigeftam,& grandem virium tameo*
pilc? ,

Bullii, expertem, quo in Draeeniiut ell',quam dynamin producere efficacem, qua

ot i
Atque huc alterum veluti miraculum
praepollent. acccffiffc, quod paruui
Celubcr magnos deglutire Dracone/ potuerit
He refii-
Puto crgo pcr hic ego, &per DranwM non determinata hsecani-
ab alijs omnibus Jrrpraxoiws dillinila intelligi verum tam Dr4fo*a,-
;

1 wrbii. quamCala^i VQcesiinlatiffima J'<r^ra fignificatione accepta fiiiflc. Quod

leqnemibus feptimi tritis huius verbis conijeio ,
vel ex elicio. Cum> &
enim hoc miraculo minimi permotus Phar/u edet, iufsit Deus, vt Aarem
adhuc aliud ederet, hoc cft percutiendo flumen , cum ilia eadem virga fua,:
aquas omnes , qu in tota jgypto cflent , in languinem verteret quod flC'
,
^um fiiblecutum eft. Verba lacti textus lic habenr: Dixit autem
ad Moyftn- hgrauatum efic Pharaoni/, non vult eUmittert peptdttm Vade od- .

eum mane; tcce egredutur ad a^uat fit^ tn occulam eius fuper ripam fiumtmt
Sucuur*^
^ 'o/V^4OT ijuaconuerja tflin l^actmem ,toO*t
inmamttua Viden ? vt hic de:
,

-eadem Icrmo eft,de qua ruperius paulo Scriptura memorabat quod

virg.i illa
,
conucrA eflet in (^oluhrum , iam in Dr4er &
non in Colubrum mutata fuiflev-
affirmatur Pro vno igitur, codemque Serpente Acrz literz, Ikic in loc9
. -

. lokitm . Colubrum Sc Draetntm habuerunt. Etquidni hoc ita fheric? Cum.^

d..vr3,eademq. virga loquantur,quaa<r< in digito
Draeoni, Oei ,miracula illa patra-':
rat. ConicqueQsigiturfuerii,cx /auriir etiam firi/yx patere, aliquando^Vacoixw.
a)uandn c

.*nTcns";
&Sencrice(qaod.hioprobare inlffiuimui)fuml,ac *-/f/wr*nax
bliia. t.... -^va
 . ., . . , . , ..

-
IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 07
Dr4MM>n6 ad legitimos Dracaitej referedos eHcjled pro romuni ftrpmu^ne-
re acceptos luifTe .
Qualis autc is ferptns fuerit, hoc ignorare mc libenter fateor.
De ttluhro idem dicendum iudico, vocem huius quoijue efle larga;, & generie*
f]gnificacionis,vc mox demollrabimus. Videtur etia ad litera fttcru Pagint pro- lu^o

bari polle, eiuflc fpeciei ferptntti illos fuifle, quos magi in medium produxerut,
cum illo, quem /^<lrePl!l4r4ei commutationis gratia ex commutata iiia virga 'W* 'pc-

oflendit,licet diucrfis nominibus in primo textu appellentur.Scriptu enimeil, irmi-rndv

qiibd malrfici fecerint J!mtlittry[\oc cll fimilis,talisq.figur^,vt ego opinor, ftrpen-
exhibuerint, qualis ille ..irfrooiffucrat.Ne videretur ^ii4r4o/fuo,in vi & ener- *"

gia miraculorum inferiores fuilTe, quam Aaron erat vnde PkiraoHu , etiam cor
Ilmilia credens miracula,magis magisq.aducrfus Deum exacerbatum,& indu-
ratum remanfit
Nunc quod promifi excquar, docendo nimirum Col$>hri vocabulum non ra-
ro pro quouis Jerptnte a multis authoribus accipi, vt quando luutndis Sat. a.aic.
Dtc tjua Tt/iphmty^mhin txagitare colubrii ? Lofatarb*
run quo 4
EtZJirgiliui lib.7./d.vbi lutfificam /#/rfo/*nd>dclcribic Co-uPtrr

Tam ftut fucits , tot pullulat atra coluhrtj K ^cie

pUeue
Hanc J#adijt, poftquam
FltEltre non pofftt fuptrot, Acheronta mouebat
Et aduer/us JE.nea furgentem meliorem fortunam, atque connubia cum Latim tum iiai-
gar furiai*
ineunda,commouit,cum fciret furiam quoque
filia A.ethoad*
At
uerl'u&
Hanc pojfe unanimes armare in praUa fratres . Dtai*.

Imperauitq. vt ferpentem inijeeret in finum Amata, futurz Socrus yEnr< difeor-

diam inde domus procuratura , & futurum filiz huius cum jEnea matrimo-
nium dilTolutura. Hunc autem ferpentim nihil penfi Peifea habuit, vt modo C cun.; j 'icr-
pi em f<
tairantymodo Anguem, modo uiperam elegantilsimus verfibus hifcc appellarit; eat.v (-era,
tngut-m.fie
xin Gorgoneis tAleElo tnfePla uenenis ,

Principio Latiam Lsarentis te[la tyranni

Amata,
Cel/a petit, taatumef ohftdit limen
^am Jisper aJuenta Ttucrum,T arniq. hjmenais ,
Feminea ardentem, curaq. kaq, coquebant
!" Hatc Dea ceeraleis Vnum de crintbm anguem
>4 Cenqcit, tnq. finum pracordia ad intima Jubdir
J^uo furibunda domum monfiro permijetat omnem
'
Jlie inter ueRes C?- Luta corpora lapfus
> V>Auitur,attraSu nuBo ,fallitq. furentem
Vipeream mfinrans animam ,fit tortile collo
uAurum ingens coluber, fit longa tania uitta :

InneUtiet. comas, & membris lubricus errat

f

-
kt -1 ' rrt- II
Nam quid rcuera lit iplillimus Coluber, quem
I

aliqui aquaticum anguem ali) coiu. <iui*

terroflrem ferpentem mala gramina paftum,alij paruum,alij ingentcm,alij breuc, coIuict!'

alij longum dicunt, adhuc lubgrauiffimis authoribus lis pendct,quam decide-

re,vt difficile, fic neque mei nunc fori eft. Quare diuinare non poilum, qualem riji 2<i-

Arpentem Ambrofius Pareas indicare voluerit lib.io. cap.a }. quando remedia.,

Yyy i thena-

Dlgitized
 . , .

Se6 ALIA ANlHALIAiNCIV^HISP.NARDrANT.iRECCHI.

(z {taxj nomen acceptutncfle^dcmonilremus.EcfMNli quidem lepdmo&pi-
Z)r<(nw

*'ui*Tpa-
Deus induratum cor Pharta^., per feruos fuos Moyftn fit A<uwi miraci%
te^ Draco- iorum igne & efficacia cmoUkcr hxc fa6ta & fcripca legimus Damimm .

geatricd adMoy/enHr Atrtm i Cimt dixirit moih 'Phttrao )Ofieaditt Jigtm idieej i Amm:
Ai-TBeyifgxm tuam ^
proifeetam aam Phataonty^c 'verutur meMtram Ingreffi .

ita<}at <y Aamt ai Pharaonem ,ftcnmnt ficut praceptrat 'Dominm Tiittfp. .

f*- Aattn rutrgum ttramPbatamf^^frnttt timtj^wa'otrfa til in cohirum.f^oMiut am-

,

'
ttm Pharao ftpitnttti^ maUfiaf 'yip',fistrnM mani^fi per intantamnet jEgfptim
tf arema t^dam ^fmHkte. Pniieerm^. flag^ nnr^ pnu ^a merfa fnm in
Dranues. i deutranit mitga Aanm n/irgas eornm , <

'^nflamamtinm Medicus Htf^nnm vt dodidlimus,
ita facrarum litera^
ftjmitiaui
fieritiffimusilib^. dc K^ptUiim Satra Striptwra
modo prxcedentia vci>
, hoc
2n^r
ba'cxplicac. Virgam Aaron, in verum Co/idrwcanuerfam fuifle , Coinhrum in*
quam#fic propric,diSuin,pofteajn verim virgam,vel numeralem vna, vel (pe-
cie vnam rcdijfle.Virgas vero maleficorum, in
Drauntj Ipccinc^ quidem voca^
ros tales, apparcfKes.caraen,meDdtos:atqueii(Sbitios commucatasiuine. Propee*
l'. rea iacrum textunr habere
,
quod malefici illi , per incantationes fecerint y?M*

liter, non vere ac realitcr redfimilieudinc quadam ab illit
quafi dicere velit, ,

4 Dracooes produftos Cqod in ColnlnvK tpla,- Dei opera tamen, Aaron przllite-
,

'rat)ex(litilTe, atque dcuoratos-fiiide

Addit idem "BupamaotiuMJ, Ca Drattmet fint vafti corporis, & debilis veneni:
vero paruus quidem, Icd pocentiiltmx virulentix ferpens,D/<iio4i longe
s<ri>urii fa^fu facilius fuilTe molem cumulare indige(fam,& grandem, virium tamen^
,

e*pcrtem,quz in Draconihte e(f ,quam dynamin producere efficacem, qua (^o~

tiootiiu
praspollent. Atque huc alterum vtluti miraculum acceffilfe, quod paruu
Coluhcr magnos dcglutire Draconet potuerit
Hc refo-
' Puto ergo pera/tn hic ego, &pcr Drarwjwnondetctminatahzcani-
T,[urcj ip malia, abalijs omnibus iTfr^fWshzs diffindhi intclligi verum tam Dratooimf
;

tc ,etbn. quamiC4*fc YQcesiinlatiffima fignificatione accepta fuifle. Quod

vcl ex fequencibus fepeimi capitis huius verbis conijeio , & elicio. Cutn>
enim hoc miraculo minimi permotus Pharao cflet, iufiit Deus, vt Aaro
adhuc aliud ederet, hoc cfi percutiendo flumen , cum illa eadem virga fua/
aquas omnes que in tota -^g;gpto dTcnt , in (anguinem veneret , quod ftci
,

^iim lublccutum eft. Verba lacri textus fic habent: Dixitoatem Domhmt-
ad Moyffw. JngrauMum eSlctr Pharaonie , nonvalt dimittere popidonm Vade od- .

eum mane : ecce egredittur ad atfuat gf' flaiu m eecurjnm itus ft^er ripan flumitm ,

jtiii id. o
rfjirgam ejuo conuerja tflim iiramotm , tdlet in manu tua (^c, V iden ? Vt hic de:
'cadem virg.i illa krmo cft,dc qua fuperius paulo Scriptura memorabat , quod
conurrla eilet in ^ oluhrum , iam in Draconem & non in Coluhrwn mutata fuifle^
affirmatur Pro vno igitur, eodemque Serpente lacr* litor*, boc in loco
.

. hhtttn fCoUirum-Sc Drattnem habuerunt. Etquidnihoc ica' fuerit? Cutu>

DricOTi. d.vtn,eademq. virga loquantur, qua Aaron in digito Dei . miracula illapatri-
Conicqueos igiiur fuerit , ex /aerie etiam patere, aliquando i^eaeonir.
&:^encricc{qiu)dhifr probare inilituunut)(dmt,& mtdeficomtm''
biiti. ; 'i Droto-

. .
|i . c'u u" )0 t
 n , . .. ., . .

- 10. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 07

ifrMMMj, 6 ad Irgitimos DrMcontJ referedos cfTctfcd pro comuni ferpentu ^ne-
te accepcos laiflc .
Qualis autc is ftrpens fuerit, hoc ignorare me libenter fateor.
De cfluhro idem dicendum iud ico, vocem huius quot^ue efle largf , & generic* Jij*
J*j''**

Iignificacionis,vt moxdemollrabimus.Vidcturctiaadlitcra /acr^Pagint pro

bari polle, eiufdc Ipeciei ferptutes illos fuillc, quos magi in medium produxerut, MdeCcie-
cum illo, quem y^dren/W4iiw' commutationis gratia ex commutata liia virga ipc-

oftendit,licet diuerfls nominibus in primo textu appellentur.Scriptu enimeit, irm^od

quod malffiti fecerintyfi/r,hoc cll fimilis,talisq.figur{,vt ego opinor, ftrpen-
rwexhibuetint,qualis ille ,/^4ri>t<fuerar.Ncviderecur Pharaomfuoyin vi & ener-
cia miraculorum inferioresfuiife, quam Jaron erat , vnde Phjrajnu etiam cor

Cmilia credens miracula,magis magisq.aducrfus Deum exaccrbatum,& indu-

tarum remanjit.
Nunc quod promifi exequar, docendo nimirum Celuhri vocabulum non ra-
to pro quouis firpente a multis authoribus accipi, vt quando /mtentiis Sat. 6. ait.
Dic qua Ttfiphme, quibus exagitare ciluisru ?
riiB quo4
rty/V|i7/r lib.7./Cd.vbiludlificam ///fS<>/i*r/rfdcfcribit Co!uo^
p'oqa..dif
Tam ftua facies^ tot pullulat atra colubris K ia
Hanc 1 adi jt, polfquam piaiur

FlcElere non pojlJit fuperos, Acheronta motsebat

Et aduer/us Anea furgentem meliorem fortunam, atque connubia cum Latini tmw laa;.

filia ineunda,commouic,cumlcirct^r/4w quoque rho!i''

ucflii
Hanc pojfe 'vnammes armare in praha fratres, suus.
i

Imper.aiiitq. vt ferpentem inijeeret in finum Amata, futur* Socrus Anta dilcor-

diam inde domus procuratura, & futurum filix huius cum Anea matrimo-
V/rpilittt
nium diiTolutura. Hunc autem Jerpenum nihil penfi Peifea habuit,vt modoC cunje itr-
labrum, moAo Anguem, modo viperam clegantilsimtis verfibus hifcc appellarit, pe cm ?(
car.v (ra

Exin Gorgoneis tAleSIo infeEla venenis tneurmfiC

,

Principio Latium (tf Lsurentis teila tyranni

Cel/a petit, taiitumq obftdit limen Amata,
^am Juper aduentu Teuerum,T ureiiq. hymentis ^
Feminea ardentem, curaq. iraq. coquebsutt
<;-'T Huic Dea coeruleis Vnum de crinibus anguem
Conqcit, inq. finum pracordia ad intima Jubdit
furibunda domum monflro permijeeat omnem',
iBe inter veilesip-l.ruiaeorporalapfus
X^eluitur,attraSu nuBo ,faBitq. furentem
Vipeream infinraas animam ,jit tortile collo
^ uAurum ingens coluber, fit longa tama <vitta :

InneSiitq. comas, & membris lubricus errat

fieii
Nam quid reuera fit ipfiilimus Coluber quem anguem , ali j
aliqui aquaticum rttjr quii

terreflrem ferpentem mala gramina palliim,alij paruum,alij ingentem, alij breue,

alij longum dicunt, adhuc lubgrauiifimis authoribus lis pendct,quam decide-
W,vt difficile, fic neque mei nunc fori cft. Quare diuinare non pollum.qualcm rtdi jd-

ftrpcntem Ambrofius Partus indicare voluerit lib.io. cap. 1 3

.
quando remedia..
knbit*
Yyy t theria-

Digitized by Googie
 : . .

*e ALIA ANIMALIA NOViHISP.NARD.ANT.R.ECCHL

tlicriacalia adhibuit biubria coquo cuidam, quem Cfluier momorderat t
,

ter lepcs luputos legentem. Gauifus tamen non parum fui, eandem, parem, ac
minam prorlus medelam , huic a P*rt0 dodtiillmo fiippeditatam quam oliou ,
mellbri meo ,
( de quo fiaperius in primo jtrpentt) a ftpera commorfo,appli-
cueram . Videri poteram , omnia a Ttrio mutuatus , cuius tamen eo tempo^

venenii v te nomen nec auditione acceperam, nedu quod ipHus libros etiam legillcm.
&.
Lmul clarefcitjfepenumero vnum idemq. inuentum a difiercntibus per^
fonis, tempore diuerfo,& diftantiflimis locis propalari pofle. Poftcaquam igitur
Qui,wnis {ufficienter nobis tam facri, quam prophani codices fuffragati
~ Cnt, Draconu vo-
D(3C0 fit
J /1
iwUsicur. ccm,icrpenti no raro cuuiis obuio accommodari lolcre, aquumccnlcoad pro-
prium magis genus accedere, & Ibeciem iplam (vt cu lcbolisloquar)lpccialilfi.
n:a indagare, in qua Diacmiitliu noflcr domicilium fibi conftituerc valeat.
Iiic

Et mirari comprimis licct,quod linguis tot nationum varijs,vno eodemq. vo-

>tani conformiter Dracantm appellari, inccrtilJim.um tamen adhuc elTe,
Driconii
Toi multi, quis vctus fit vidcamus.Qui enim Latinis Draco,K Gtmu tfJM./talii Dra-
mlimi*.':, gone^Ctmiams Drach, eodem ferme lono, & ethymologia vocitatur. At interim
veteres ilc re ipfa non ita facile conueniunt.t/^^i7^f/fi lib- 9 cap.i. de Hili, ani-
mal. DiJJidet .4 ijutla, iit, cum Dracone, 'vejciiur enim Aqml anguihue.Vioc diliidiuni
quoq; & -C/rtiBw confirmarunt,& mirabilis PoeuLeuinur i i.jEnei-
Joj pugnam hanc, dextre, concinnc,& venuftc,vt omnia iua exprefsit, compa-
rans cum certamine, quod inter Tarchontem , & yemulum egregios pnelionmw
dudiores geli um ell

Vtq. vtUns alte raptum cum fulua Draconem ^

^
gr>^ dciCli- Fert Aquila, implicuit pedes , atque uuguihus hafit :
Saucius at ferpeusyjtnuofa rvafumina verjat ,

ArreSisq. horret fquamis, ^fthilatore,

Arduas infurgens : tUa haud minus rc/rget adunca
^
l.uFf wtem rofiro,Jtmul athera yerherat alis

cu Aquila Draconem hunc in altum ferre poffit , non illa in-

Ex quo clani ell,
E>t fopr. gentirsimabelliam efle, quam P/inixt nobis lib.S.cap.i i. mcmorat,tantat ma-

poitct gnitiidinis,vt iph nihil pefi fit, cu enormi bellua Elephante in arena dclcedere,
.

& duello c 6 millb,de vita dimicare, circumflexu nempe facile illu ambire , ne-
xuq nodi perllringcre.Sequente capite Dracones efle ait tantos, vt totu fanguinc
.

Aiij luiho - 1 lephantis exhauriant Et quam quis fiom,inquit, tanta dtfeordia caufam attulerit,
.

tnii fuciCt!
Natura IJiellaculum fihi parta componentis i Quafi innuere velit. Naturam non
nos lolemus,hos magnos duos gladiatores, in
aliter, acq. mundi theatro , vires
luas committentes, cum voluptate fpeiflare voluifle
Hoc idc Solinus cap. 17 . confirmat, c\\xil. Draconibus, Elephantos non nifi potu
Hm orj- gMuatos inuadi,(cribit,vt v.cnis propeniius irrigatis,maiorcm fumat de oppref,
phame pui fis,hauricndo trigidu eoru (anguine, (atietate . Nec aliud magis quam oculos petut,
giui. inquit,^MiM folos expugnabiles fciunt.y el interiora aurium, quia tsfidus locus defends na
poteR probofeide. Uaq\ cum ebiberint fangtanem,dum ruunt bellua, Drstcones obruuntur,
fic ytriufque fujiss eruor terra imbuit,fitq.pigmentum quicquid joli tinxerit, quod (tnna~
barin 'c/ocat.Hic omnia propemodu Solinus ex Plinto, cralcripfit, qui m sEthiopia
,
- Dra-

Digitized by Googli
 . . . . f, , . .

10 FABJU LYNCEI EXPOSITIONE.

. 8o,
iOrMHt} hdteh pares generari aflcric, vicenu cubitorum.Sed hoc par e(l,przuc
JBhanm ^ Ontiuruiu hos (iepinguntmemorat
<]uorum , ille jEthtoficos 0i4ene{rriginta_>
vnum fex & cjuadragiri "Xor
imircaiit

ptiluuni longitudine, hic vero duos Indteas

M, alterum odogmta cubitorum. S/rai adhuc maiores facit, odioginta vnum

nimirum, atque centum & nonaginta cubitorum alterum, Pieriuj vero, Maxi-
mi Tyr^ tcdimonio, tradit %4 ltxndri Mgni temporibus, apud ludos Draconem
quinque iugerum magnitudine fiii (Ic . Quz (i fabulofi non funt, reuera maio-
ra animalia non rcperimitur (uper terra, vt J. oAmgaSlinus in enarratione..
PiaJmi 148. ait. Ic4atu quoque immanem quandam DriicaniiiMr magnitudi-
nem adfcribit his verfibus
Vos qmqae qai cunelis innoxia numina Utris feS*.

Serfitis, aurato nitidi frigore Dracones ,
oaa.

letUfros ardensfrat Africa,dueitts altum

AiraeuntpennU^rmtntaq.tota fecuti
2{un: filis iugentes,amflext etserbere tauros,
tutus fpaiio e(i tlephas, datis omnia leths
Nec isobss oftu eflad noxia frta veneno
Videntur igitur Pierio alfcrentc, Dracones illi proprie vocari,qui corpore funt
immaniori vaflioreq. hoc eli ftrpentts annoft valde, & qui multa ztate in nia- JiiJJJ!*,*
,

gnitudinem exercuerunt inufitatam. Vnde U prouerbiu natu, Serpru m/i ederit *

fiif entem non fietDraeo. Ad quos 'Dracones referri debent illi, quos biralto ex
Iphi-

oratis authoritate , nafci /cribit apud f/elptricos A-ihiopes adeo magnos, vt herba
illis innalcatur,dc quibus paulo infra
Quare longe zquius Draconum nomen merentur ,
Ariilotelis przgrandes illi

angues,de quibus lib.8 cap.a8. Hifi.anim. qu.am eiuidem paruus, cum Aaud.o
pugnans Sunt autem hzc
ferpens verba . !n Afriet magnitudo annutum
mira, ficut&fertur.lam tnim nonnulli 'vti triremi applieuijftHi,oJJd boum multorum fcin*.

%)idijfe narrant,quos abfumptos e[fe ab angmbus,nb dubitarint,cu triremes produBat in

eUtum, quamprimum angues infellarentur, (y nonnulli aggrefji triremem euettirent
Verum hic roihifcrupulusinijciiurhzretque, an Lutani Dracones fint illis

iimiles,quos iam ex Phnio,AEbano & alijs dedimus. Przdidii enim fine pedibus, imfiiuaU
lisque,in arbores ferpunt,implicantq. fe illis, ad quas pallii veniunt Elephantes,
Sjuciotu Dracones autem alarum remigio altum in aera tendunt, & verbere, cau-
darum puto, Elephantes , tmrosq. trucidant
Quapropter Drsuonum aomine,ferpentes illi veniunt quoque, quibus Natura
las,iocoanlerio,vizdixeris,adaptare molita fuit.^^erer/! Draconti dua funt fpe-
eies,\a<3ps\tGreuinut,l^t4imim^Utifum,quidamrvtrofineahs.lneeterisnaq.pror- in

fiu fimiUt funt. Liber, cui Hortus fmttatu inferibitur, antiquus fatis,hzc ex Phy ,ui
/iolegoiddisQ'\t.Draeo fuper omnes ftrpomes maximus: frper omnia terra animan-
tta -^m ^andoq.fuper aiyem fertur ip/um eoneitando ac Vehementer imptUtnde . Item
.

(eq ueiuia. Inabrffis terra(fHUt dicit S.Augu^tmus)aliquando Draco moratur,&' eum

in aere fenttt humiditaum ,egridiiur ,(s- frper afra firtur , magnis alarum remigijt
oAfrerst concitans dy impellens. A In quadam pellicea volubilitate exlanlihus:(y fecundum

oorporu fut magrntmdiaem late diffufts : vbuunque moratur , aerem inficit

Yyy j Erunt

[tized by Google
 . , , , .

S I e ALIA ANIMALIA NOV^E HISP, N ARD, ANT. RECCHI

Adnrjco- Erunt igitur Z)r4nw titulo decorandi /crpemn alati quoque, qui Acip^
Mi non vuica inclaffe tantummodo coercentur. Et t/lrtfioules quidem , lib^ a,
li^-iinitOcap,; . FUfiMurrh ex auditione potius, quam vifu, tales Icrpentcs adflxuic. Z>o-

lucrum autem alia ptmk volant, ait , rut aquila, <vt accipiter : aiia memlrrami fict^
Vt apei, <vt fcarc^ai : aha cute , 'vc vu/pecuU, Vt 'X/eipereilit) , f^olant petmts, aut tttr

te, cjuahahest janguinem , Membranis ficets ,

^ua {anguine carent, af infeSla Smt .

hoi* t* au f pennis , 'vtl membranis 'wlant , omnia bipeda aut apeda . A ngues enim cim
anahkcm ca Aethiopiam tales <volare narrantur. Genus pennatum , auer appellamus :rtliifu4
Ex quo loco ego deduco, tArtBotelem quidcijS
nomine carent communi .

Kon ciartt non improbarc non ftatim ex hoc autlVorc certum

,Jerpentes alatos reperiri, fcd
Arii), ho) cile, alis intertexta voluerit. Quando-
an pennis hos volare , an cute potius
cuievoiaie quidcm tam apeda, quam bipeda, hoc cft tam ferpentes, quam aues,a:que pen-
niotrit.
nis ac cute volare poile non inficiatus eft Et quamuis Ltscanus pennis ho
, , . .
,
magis, quam cute vti,in volatu dixerit
lucjnuivi yos tjuocjuc ijui ounhiis innoxianumina tetris ,

conibut p Serpitis aurato nitidi fulgore Dracones

PeHifcros ardens facit Africa ,

ducitis altum
Aera cum pennis
pndticcii-
iren imgi*
& metaphorice tamen ipfum hic loqui voluifle, facilius crcdiderim
Poetice,
,
r i

lotiiruirf- quam ex rei natura abutentera pennarum voce pro cute Is iplc emm hb. Cv
,
,
.
leripoidt.
huiufmodi ferpentes, volucres, fiue volantes appellat, cum ibi muliei^^
venefica quatdam necyomantia vtens,omnis generis venena pelsima pro roor-
^jVoiuCTci tuorum vmbris cuocandis conquireret quibus hos ferpentes quoque adderet. ,

fin^plicitrr Vpluit.

,
' Hueejuic/juid foetu genuit Natura fninro , .

' '
[
sVI tfcetur, non Ipuma canis, cjutbusvnda timori eH r , aq
:
r Ififceranon Lyncis , non dtra nodus Hyana ,

v. ' .

Difuitff^ceruipafiiferpcnromeduUa,
Kon Ari>bumvoluctr jerpens ,inutntaq.ruhris * *
- Aequoribus, euHos pretiojarviperaconcha.

veiatt, hi Addiderim &l hoc ex coniciftura mea ,

licet phyfi>logs,6s Liber de naima re.
.rw , atque iplemet Lucanus , aperte aflSrmcnt, edatat f^etites maximos effiLa,
irporia,, hos tamen pufillospotius ,
aut reiiera tam immaneslinime exiftere vt ir*. ,

ms voljrc phantes aggrediantur & tauros

Idquc f x UerodttoicnpzoK antiquilsimo colli*
.

videmur,
^ ^ papuos , & cutc hos volaie memOriarlimul prodidit Jl Arabialo- .

ProbruV , inquit hb. i, ad Butum rvrbtns feri pejitus, ad quemJocum ego me contuit , quod

?ddo'o.'' audierim r^olucres ef ferpentes-, i at.parueni,o{Sa ferpeniitmafpexi , SpiUMi

e
, ,
multitudine fupra fidem ad enarrandstm ; quarum aterui erant magni tld his alij
que alq mmores , ingenti numero .
Efi autem hic locus vbi fiiti.se peeieSa tacebant, hu.t.
lujmodi. x arSlts montibus , exporrigitur ia 'vaJJam' planitiem, /Egyptia contiguam.

Fertur ex Arabia ferpentes alatos , ineunte iJatim Vere, in \gyptuin Volare ,fed ns aet
tngrejfum planities occurrentes aues ibides
ob tdopus, ibidem magno in honore abJEgypi^hahtri, Serpentis porro
,
non prateemittere, atque ipfot interimere-, ^
figura, qtsahs iy*
drarum, Aas non pernotas
fed glabras gerit, .& attr^efiertihouum valMfimdes-. - -
Idem

Digitized by Google
 , . , ,

.-^LTIO. fabri LYNCEI EXPOSITIONE. gi$

'
~ tdeni autlror lib. j.hunc in/enfum, cottOmilia (cqucncibus verbis nobis
AtqM^vipertepervmuerfnmhrktm ttrrarmm ytjmtttrt aUui'vtro Jerpen-
noUii Aiii
tu tmpfuam tUiti , nifi in Araiia , mnt certe non ndei fremtnm Hunc in modum Kerodoti .

Jralns tbifs amparnnt Cnjinm nutem Jk ToRtjunm fiti cum ceterum corput,ittm 9ttcbonuu>
. >

faciem prater oculoj ohligauerunt toryj ,

nl^eq. pellitus , nd cnjtam pergunt , Banafci-
tur in palude non alta circa quam ,
, ^
in ^ua degunt fera alata , >ve]^erttliemtus fi-
tuUma firidore dtro,^ ruinius araualentitus, quateti oculis arcentes Arates ,Jk Ca-
fiam metunt. Ex quibus ego natioloT , Jerptitttt hos alatos cum oculos prici-
pue impetant} & ab his arceri queant, exiguo efle corpore pricditos..^anu
conieituram meam , adhuc magis idemmet Herodotus corroborat, hocipfoin bnv A?io tocQ
vocat
libro , firpentes hos alatos fiue Dracones , Colubrorum etiam fubalatorum nomine Coiabfos
rub,iIa(ot
pronunciando . Ad meridiem > ait, vltima e regiemtiu ,qua habitantur, etraiia eit
in qua fola omnium , nafcuntur thus, mytrha, cafia,cinnamomum, tsr ladanum. Cun-
3a hac facilia ad nancifeudum, prater myrrham Nam thus Arahes Horaee fuffim- .
Hosatc eA
tti-i legunt ea , quaPinenitesadGracos exportanti Hac Juffitum thus capiunt Etenim IC cltgut
CbrpOfC. .

thuriferas arborei obferuant colubri /ubalati , exiguo corpore , difcolore {fecie, per/grgno

numero, circa fingulsu arbores qdem 'Videlicet , qui aduerfut AF.gyptum fecloexeiatu
,

Nee , quim Horacti fumo

tendunt. evllo edh ab arbortbus fubmouentur yniuerjam , ,

terram oppleluri, { vt Arabes aiunt )'nifi, yt ijdem narrabant ftmile quiddam ijils tw- ,

tingeretei, quodnouimHsctiligasteniipdhsiiilq, i <vt credere dtbemus ) folerii diaini-

tatis prudentia , Namquae(?''timidtani*>o,ftintt,fftjcultnta,eaonsma fawfa fecit, ArttmatSt
ercolema"
ntajfiduo efu deperirent e dmtra.qua fada^ntaltgna funt, eayelatt parum eJTe fa- magno Ru^
nwfo
hfo/a. ynde fit <vt lepus quttftomnia 'tfenantur fera , ales , homo , tam firox fit : fila cicanctir
'*
,

jna ex omnibus hfiqs^csan grauida efi, etiam impleatur alium fatum in vtero ftd malf*
Su cocra.
feSlans pitk-xftftHumj altum mdurii, alium tantum non formatum, aliuip concipit,

,t lepus quidtihHiUeefH"'^'> -

Volui hic data opera. paululum prolixior efTe , in enarrandis hifce Herodoti Caufa cot
, author G|
verbis, cum, vt opinioni me* fidem
adilruerem, tumvt eundem icripto- proliiiofc
rem, vera partim, ac partim fal/a nobis perfuadere tentairc.manifcftarem. Exi-
ftimauit enim hic animalia noxia , 'viperas pttefettim , 6c alatos ferpentes dunu
iialcuntur , niatrit ius vterum erodere , matremq. interficere, & ob id paucu-
Ivs-eiufmodi bcftias inueniri,. Neutnim vetum cft. Hoc norunt, qui viuentc-.-,
Erra# Kn
M&IUamatrev;^er,vnicopartupIurimaseieftasabhac yiperuCas viderunt, todm* :

quoAinter alios FtrdMMndM Imperatas Neapolitanus a ie ob(cruatum,olim mi'

'
hicorifirmauit. i

Ec huttN
rh Procrea fibiipli refragari in hoc' Herodotus videtur ; cum alias fCTiplerit,
Mntradi*^
alatos ferpentes, magno humero thuriferas arbores obferuare,& fado excr-
)hie>s'

dtSi eoldem in agyptum tendere, & horum odk atque Ipinas multitudine fu*
pta fidem ad enarrandum Ie confpcxifle, quorum acerui magni erant , & his
alij atqne aUj. minores, ingenti numero
Herodoti
Verum ipfiiramet libet Herodotum loquchtem audire, qui hodieq. plures propria..*

leAorescredulo$,& commenti huius fui admiratores inuenit. At Leana,ok, verba

in erroi eni
uvalidijfimtm firociffimumq. ammal , fimel in evita 'vaum parit Nam 'vna cum . multoi i*

du xgf UOt
fettm rviertem emittil ^ Cmnsrei caufd hat tii, quod catulus leoninus, yhi moueri in yte-

Digitized by Googie
 . . . . , ,

1 1 1 ALIA ANIMALIA NOV.E HISP. NARD. ANT. RECCHI.

r iitapic , eum huBett 'tmguej Ungi euuti/fmts, tx ommbtts -ferm, 'Vternm U((r*t,au~
gefeeujq. mugit {f magii y 'vngutt imprimendo ixidcerut itu ntl md pofirtmum , dum
puntu udefl , mhil rurtri relin^uutur incolume .
^ure p viperu (r uluti tArukUJer-
oa ejSet homimbus ntiucndi fucultaty
f entes ita gigneremur , 'vt ipfornm nuturu fert ,
Jifpt^tpar
l'lnne autem eum lihidint agituutur ^ per pariu coeunt, faemmuceOummaTu in.emit-
^uim deuoruuerit, t mat
luriic. tendu genitura eumprehendit ,/orlunitf. non pnus dimittit ,

efuielem hoc modo perit . Feemina veri talem luit mafeulo poenum , ^uod filij dum adhut
intravt/rum funt , patrem vlcifetnttt , matricem ambedunt , eiuij. uluo ambtju ,ita
furtum fuciunt .Qtteri ferpentti,^ui non fimt bominibut pernieiofi , mu furiunt,
magnam vim foeiuum exeluduHt. ult^ viperu per vniuerfum orbem terrarum vi-
/uHiuryulati vero ferpintes nuf^uum alibi , mfi in .irabiu aut eerie non adeofroquentei.
Atque vt in coitu vipera. Si huius atque Leuna partu, Herodotus turpiter la-
pfuselLita in leporie fcecunditate, cum rei natura & Ariliotclis (amore dod.ri*
na redc confenfit. Hic enim lib. 6 .cap .3 )>de Hilhanimal. Lepores auerft tieunt
txpofitum tli , retro enim trinam reddunt . Coeunt g!' puttunt quoque temperet
j

elumq^.vtero ferunt , fuperfatant ,& fiugulu meafbui gmerant , .\'ed fatus edunt non
vniuerfos, interpofitie enim diebus, quod rri luhit peragunt partionem . Habet femi- ,

na lea prmfquam pariat , &

li fartu continuo repetit eoitum , laSans adhuc concipit
fetum Plinius lib.S.cap. f f huic plane cpnfentanea (cribit , Sc qugd vul);us ho-
.

dieq. pro veriflimo habet, ex i/(rrA'Iajducii,in leponbuf nullum fenus difcri-

iiKkUiit meneife. t/frehelaut auihor efl ,\nc\w .tiramque yim fingulie {\e^or\hiss) in>JJe, at

tfaiura,innctua t[c ulenta animalia, fa-

fwhlK! 1'
A"' *1**fP'^* 'benigna area hoc
*^!i 'fc
. Lepm ommum prada nafcins , jAnspretn dalypodem fupetfetat,
gencrauit
am? aliud educaniyoliud itt vteroptlis vefiiiure),atmdimplume,*Uudinthoatum gerens pa-
rtterEt mirari fubit, quod lepus mnoeuum vt ait 'Plinm, ammal, timidum , &
iucundum, ommum tamen prada najeatur Vt hic nonimmetuo de venatori
bus his verbis conqueratur: ,< , . h
gt paruui lipu/culm , ,

Slpid feci hominibus ?

J^Md me jequuntur canibue, >

Diu me leporibus dicam dubitatio , an perfuano? omnes ad

torfit ha;c de
ynum hermopbroditos e([e Ercumbocipfoelaplo proxime menfe lanuarijan-
Ili huius I bi%. PrincepsCafusn<ii}ei exiaoOppido S.ndngtL vbi tuncinarcU
TOttrh" nupera fc conftrudlar zdifitio animum rcfociUandi gratia morabatur , lupum
mini fubnr.ififlct viuum,3c pr.egrandem, vt hunc per legionem quam ,

nofter exercuit , diligentius examinarem , vidcremq.an qui ego ad-

ucrfiis oArtRoteUm capite de Lupo Mexuano, hoc ipfo in meo opere dilputauera,
veritati conformia edent? qui mox lubiungam. Incdlit me cupiditas, abeo-
Printipe viuos,aut mortuos aliquot lepores non exenteratos tamen poftulan*
Wm Mui
n. 1 ir'o di,vt huic me dubio tandem eximerem. Sed commodum accidit, vteoipfbme
Sosui"bar tempore, aliquoties vifum veniret, Nobilis & llrenuus vir lulittiSinibatdus.zv-
lodue!*''*
&venauoiiibusdeditidimus,qui eodem cum diu defiderio mecum fiagraf-
1, vno anno vitra centum domi, (ux , hoc elf in oppido Montts Leonte
Sp..etMu Cieecefeos, cepit, .omticsq. accurata fcdionc f erquiCuit , feribq. mihi
conte-

,, '. zed by Googie

 , . , ,: . . .

IO; PABM LYNCEI EXPOSITIONE. ij

nteftacgs ell , inter Iios vix (]uacuor fe maiculos rcpcriflc , reliqui omnes fo>
minz & quod jnireris, plerzq. grauidz fuerant In quibus diltindillimum Hibm
,
. di.

tamen fexum agnouit & foeminea quidem vaia genitalia in faminis , vitilia
,

]inmafculis, in hisq. nerueum penem, &: ttfiieuloj bene luculentos, extraque cor- p'"
pus , quemadmodum in canibus videntur , propendentes Addebat frigidil- mio*. .

limo anni tempore meliores & habiliores elTe Atque hoc cil , quod Tlwius .

ddicebat. tjle animal intoierandi rigoris alumnum cum tamen quia timidiliimum
eft , frigidilfimz complexionis quis affirmare ideo potuerit . Ecce vt Natura, '

in procreandis tot focminis

,
quz lingulz fzpius implentur , fcecunditati itu
'

cfculento & fapido animali, de quo Martialis

Inter quadrupedes gloria prima Lepus.
/edulo Audere voluit
De Lupe vero parergon hoc addiderim AritIoteUm 4. Ae partitus animal, i o.
.

& Tlintum lib. 1 1 .

, dum Lupo vertebrarunu
cap. 37. egregie deceptos fuifle
mobilium integrum , rigens ,
loco in collo ,
perpetuum fubllitucruni^t
os &
licet ego ex mera coniedura mea, errorem hunc fiipra folio 484.f3tisexpu-r.isincoi
Cnauerim,&: Icptcm in Lupi collo flexiles,atque vertebratos articulorum nodos
aiiignaueniD , nos cairicn ipios lam nec plurcs, nec pauciores iniplamcc colit bec reptem
quoque inlpedione & fedfione vidi , ac deprehendi . Et quid ni hoc libi quii-
piam facile imaginari potuiAet? quimecum vnquam, vel viluvel auditione
ficcepit. Lupos vbi oues furati fuerint, has ar<Ae dentibus arripete, & humeris
Tuis inijeere ronfucuilTe , id quod ablque vertebrarum flexura fieri haud qua-
quam poteA . Sic fide carent plurima vt inquit Plinius, priujquam fala aut vifa
/usu . Et vt Seneca ait, Patet emniiusrveritas , nendum ef occupata , qui ante nos fue- omSTfeJ
runt, non domini, fed duces jitnt, multum ex iUa etiam futuris reliUum Neque hoc
dedecori Aatim veteribus noAris fuerit,fi dcprchcdatur,aliquado ipfos hallu- quid U-
cinatos fuiffc.^/y4* fagittarius artis fua tam peritus f/7, inquit 'Demo{ihenes,'vt
nen aliquando erret d fepo^ Melius equidc omnibus,qua fingulis creditur. Et di-
gnofeit qui inuenit, inuenit qui quarit,quarit qui putat
fe i^cr<rf.Verumhis noAris
temporibus, quod lua tcmpcAatc cciam tAnHoteles conquerebatur ^uibufdam
,
magis tl eperapntium, vidcri /apientes ,& non ejje,quam ejfe,^ non ^videri.
Sed nolo ce Audiofc Iccfor, reliquo, quem ex Lupi quoque internarunu Rectsdn*
panium anatoine haufimus guAu priuarc, hunc igitur accipe, hoc fruerc
,
Veruriculus plenus rugis incerne, & loculis, in quo tertio a die, poAquam ca- 1,^''
ptus cflet , Lupus continebantur folia quercus, calcz , (urculi arborum, & di-
midij pugni magnitudine laccr.E linex, aut canabinx telz
trstefltna in Ipiras conuoluca ad totius corporis truncum menfurata ter- uatt.
, ,

nam cius longitudinem concinebant, tantum abcA , vt vnicum rethimq. hoc,

a ventriculo ad podicem ( ut nonnulli credunt) protenderetur.

An aecum inte/iinum veluti fuccencuriatus ventriculus fit dubitari poteA. ,

iNam certe cum cetera inreltina haberent plicas incus redlas,

& paucas, ince-
ftinum ccccum habuit multas perplexas , vclut iplcmcc ventriculus quz con-
,
tuli & Aridfz, pleni tamen erant muco ut iple ventriculus
,

yaluula poA intellinura ccccum , fimilis erat ei, quz in homine , & quz in^
lupi

Dir -y '-.^Ic
 . . , . ., . . . . .

8 1 4 alia animalia NOVtE hisp. nard. ant. recchi.

lupi pyloro, hoc eft , ruga tantum tranfuerfa , fiuc orbicularis, non autem fac-
culus, led qua: ruga,puto,in orbem plicata extendi poterat, & ita obferare.
B-5ch!jm
deerant in larynge, aderant vero bronchiotyroidei
fcuii noB ^trui recurrinuj per finidram partem reuoluebantur in muTculos laryngis,
Keiui re inter Tyroidem & Cricoidem
vnuUnoii Ctrgare leuVuula defuit.

leconi iB
lobos fiflum,quotum tres plane, maiores in finiftra parte, fub &
ventriculo iacebant
f!n
tere. Littt exiguus , oblongus , gracilis, accipiebat venas ex ramo rplenico,pcr to^
Lien.
tam longitudinem.
I^lorcoli Duo mnfculi tfiglot$iiU euidcntiilimi, ab oHis hybidis bafl exorti Vnde patet .
epiglotti*
^s. quamuis in homine videatur cHe ligamentum membranaceum, velut frenum

linguz & penis , mufculi tamen vicem fubire, vt redi c yefaUuf contra Gdtnum,
mulculos erigentes epiglottidis ftatuat.
Apophyfit ^foplyfis fiylois coniungebatur cum ofTe hyoidc in bafi
ftylots.
tAnnuli trMchtd arteru , (quamatim & imbneatim fibi committebantur , in-
Annuit tra
ckcB. teruentu membranz, vt ita fufficerent , a naturali fitu in alium, mules dillcn-
fioni, & amplihcationi
Atque hxc omnia meprzfente yymhitritu oblcmauit ,& pro folita dili-
gentia inter aduerfariarua retulit
Sed qui iam per Dracones &
fcrpentinos meatus , a tramite refto diuerti-
mus, redeamus in viam fi placet, vt tandem DraemnculHm nollrum,ctiius gratia
diutius euagati fumus , delcribamus
Videtur sa.cap.i^.quamex ^srtfdwauthoritatem attulimus,
Pliniut \ib.

f linitu Ile.
fabulis potius annumerare. Cinnamomum, nit, fabulofanarraun an- &
HtTtdotm,auium ntdu , t?- pra/trtim Phanitii decati. ItemCafi
in de
Cinnamo- circd poludts ptopugnotitt 'vngmbut diro 'vtiptrtilionum generi , tdigtrijq. /erptonbia

bSis ha- Qj^amuis haud Iciam, volueritnc RiimW fa-

tommentis angentes rernm pretia
aligeros /erpentes innuere, an hoc inter fabulas (olum ponere quod Jer~

pemeshi cum 'vefpernliombiu (^e^am & Cinnamomum reucra aduerfiis homines,

'
'
a colledione,& fedhone tueantur Ne autem mirum alicui videatur, qua ra-
.

tione nutfjitrtiliouet non nifi noAu volantes, has arbores defendunt , ait Pliniur,
2^oh cadihnnt jrntkem m[i am ante ortum Solis, aut poRoccafnns. TheophraJIusUh,
9. cap.5. fabulis quoque accenfet, i firpentibus mortiferis tinnamomum difendi
ab*Hor Garzjas ab Horto lib. 1 . cap. 5. exadiitiime CantiUm & qux inter (Innamo-
i ,

Cafiam conuenientia , aut diferepantia fit ,

deferibit, qui aromata hxc,
mi eoaia. locis illis ab Herodoto 6c PUnio aflignatis, nunquam nata fuifle, apcrtiHimis ibi

Cltcro e- argumentis docet, &

vnde antiquorum fabulx illx cnatx fuerint, detegit, quz
cum huius loci non fit examinare, isipfc adiri poterit Interea [icerontm quo* .

ctTedi.
(jg hiatura Deorum dc aligeris his ftrpentibus teflcm laudare potfumus .
Hoc ipfOT ibes auertunt, inquit, peSlem ab JEgypio, cum 'volucres angues ex 'vaflitate Lybia{2\i)

Strabo. Me dicunt cx AritbU ) vento Afico muelios mtirpciunt atque cotfumum Inter vctctcs
bis aecenlco Strabonem,AdeUm atque Join/o. Nec (ceuh noltri quo plu-
,
rima veteribus ignou &c incredibilia , nobis innotuctuiu/fiddilliniis teliimo-
nijs

Digitized by GoogI
 , ., . , . , . .

)Mi}f^Aitp,igV . in fixM.fMru fJtfciiptionig fpdi^O^iatalitt

,
ad peinenus,8-^aiift^fd ji^GuineVSI
iCrulutd ,Strfim^m,i$mu tifftfMtri Jktm,^Drmmt>i.youut, th r4ja
Mk^. , fitins ftndes (r ctn/es crudas quaftHoaufi '***
Mmfcsrt fissiUffJfoiuifirmcdakiUs . Cdm fuHctarulni^ rrnTidi, sAjEthiofi!^
^ F^ujjo^li^kMiimr ,UA EltffMtHts pra/s^mmur msucimo^uos etiant calliditate fmii
jpfcrimere pcjfiint , Fbiarumijiiat io kis rcgiaoilnss pUrm^e decem , tfuaeiidudUi'
Jitiunti ftiaiDnucutt ctHtum-ptdtun Isngi iijul eveUndo eou/qia a/ceudtre autllnt.
Je fe potuerunt, vt vel aues in aifre comprehendere potuerint r.,;.; :

fhilippus Pigafett ex Edoardi Lopez. acroamatis in Hegne Congi defcriptione in Regn

ha?c habet. Jl^peritur.prattupat/^Ui^.^i^ firma wi
Draconis , alatum enim ell 1 ^ eamdam 'habet longam . Caput quoque oblongum "P* *

ort pluribus cientium atutiffmotum .otdmdbui re/nto'. Daiiiibim erudis o/ZiS/Mr

Cutir gl^ra quafi Juhuiridtbus fquamis deptda. Gentiles td evenerantur pro De
(ti in hodiernum diem magna eurd , &
admiratione educatur d primatAus qui pro-
,
pter vberem ex oblatis prouentum , aliquando id populo adorandum proponunt
Apud Ramufmm in primo tomo, hxc Odoardus Tarbb/a annotata reliquit,
cum de monte quodam I^egnum ^arfinga a Ajotaharis diuidcnce , lerino- RiumNu
ncminijcret. In hoc monte, ait, /unt ferpentes sdati &>volagtet,adm^um've-^'
nenofi, dejutbut fama fert, quod hMitu/uo, ^intuitu fido interficiant quit
, fi
ad eos propius accedat ab arbore in arborem conuolant
,

V enetus apud eundem Ramufium inter ^liosftrpentes IM* po8

Nicolaus de Comitibus
prouinciac Malabar quos ibi notat , hos quoque valde triiculcntos memorat, **'"**
longitudine cubiti, 4r <ve{pertilioimm , Ufieptem capitibus pridiios, vnunu
pol^lterum fecundum corporis longitudinem habentes pofitum Hi maxi- .

me, zit , fiunt vtnenofi, qui arboribus indent, nam fido etiam anhelitu (? (pirit
jue interficere hominem fiunt fiditi
In tertia parte Jiauigatiormm didi Ramufij aflcritur,ih Regno falimbotra taitcp*
ejfie

volant
ferpentes, duorurh cubitorum lonptudine
& , ^
cum alis rveSJiertilionum , uoSu hi
'vbiguttttUi aliquot rveina emittunt (uper aliquem, hunc ipjum occidunt.
,

Atque hadenus a meproduda, tam iuniorum quam veterum tcllimo-

,
nia nilloricorum facile quemuis durum circum
, (nifi cui pracordia firrumhx-^^!^*
rct) inducere poterunt , vt credat
, Naturam Orannes Ciae Serpentes alatos pro- 2;^
duri/Te, qui hodie varijs in regionibus, calidioribus przcipuc
conlpiciuntur.
Verum quod nunc propoficurus fumanimal,nelcio eciuidoio, an hdem con-
felfim apud quosuis reperturum fuerit, adeo-onim a rchquorutn modulo,con-
llitutione ,& forma exorbitat , vtdubitcm , ne ad ceterorum protinus mon-cfictiimwi
iT */*
Urorum poeticorum illt .e- . * rlo
dc aIrArrxvt'.
altoroai'
Itabulum , quifpiam id ablegare voluerit Draconttv-
> *Ad quamuts ratio reclamet , rvera ncgeiq. limices cs*
ccdir.
i Credere pofic animum, tdSiusfiutearenecejSetff,
Id tamen ita ciTc, fi hoc mecum oculis tuis perluftraueris, manibus palpa-
Utns, & mente denique ipsa comprehenderis . t6 , fi qui

Verununacn Bo
Dtfiiale ell ratione docere
, ^ rz/intere verbis non com*

poufi de verstate dubitari, quoties cummeertis fseperimentaeon-^(^^^

fim-

Digitizdd by Googl
 - fIS alia ANIMALI A Nd VyE HISP, NARDl ANt. RECCHI. \

^..,T
piuiimriit^intdui^.EtplMrit,\n(]UitPUunstelliitiUtMtttfiif'VMt,^uMmimrlH
decuThfii audit* vident, plani feinnt. Hoc ego animal iuflii 8e
\t permUHone Ampliis. in cuius idipGitn uflibui
'
b;rens,& corio luo tedmn inccgtu Icrme ad(eniatur,in gratiam auidilstmi na-
eiurjlium miraculorum icrucacoris, graphice prius in tabella ezpreUum , iu> *

ftamq. (uam magnitudinem reprzintans eihibebo.Po(Imodum ad vnguerof

piotvirili mea dcicribam , veruoM]. ac genuinum,non fidium, non arte confar-
cinatum elTe,confiHiubo Denique ad quodnam animantium genus referea*
.

dum ficjdilTcrtabo . ui ; .

^I tonim eztendas dimetiarisq. hoc animal, cum capite & cauda,

fphha-
rTdT
Birbenni mam tibi cius longitudo & digitos quatuor tranfuerfos conftituee.
,
cornea.^/a
oblongum & roftratum obtinet, quinimo roftri culpis mere eft
mandibula vtnn.;
S" quoque pro beftiic exilitate, iufto maiorem habct.In vuaque
numerantur molares, led cminentijs & cufpidibus
quiMl-
* que dtntts tres
tamen egregie excipientes , vt fimul lumpti duo-i
dam elatis cxafperati , feiplos
led non-
decim cxiftanc. Sunt & canini in vtraque mandibula bini, terribiles ,

exerti.fuperiores inferioribus paulo grandiores . Inter hos videre ell lex

tamen
maiores .Nec
ahos dentes incilores.&fupcriorcs quidem longe inferioribus
hiquidem aqualis prorfus longitudinis, cum duo illi qui viciin^caninis,
p^ulo llnt ptodudUorcs quatiioT alteris medijs, eiuldc plane magnlfnotnis Sex
*namor M opus ha
inci (ores autem inmaxiUainferiorc, tam luntcxde$,vt vitreis oculis
bcasi

Dir "Zfii
 . . . . .

IO. FABRI L YNCEI EXPOSITIONE. 817

boas, fi Quare microjcefij noftri auxilio vfiis,cof-
rcdle hos difcernere cupias .

dem numeraui, omnes fimul (umpci viginti odo conlHruunc

qui
Foramina, vbi olim oculi fuerunt, magna ikis,dC4m/4r adhuc cutaneas, Oculi
Aures.
tamen, acutas &: non exiguas conipicerc.licet In apice capitis Corni-
collaplas . Cornu ig
capite.
quod mireris, protuberat, extremum ferme indicis digiti articulum lon-
tulum,
gum recuruum , & collum verfiis reflexum. Hoc pelle fquamola obducitur,
,

verficoloribuspundulis venull.a,qu; cum aliquantulum lacera fit,{ub hac ipla

cornea lubftantia perbelle elucet. Totum caput duos tranfuctlos digitos lon-
gum, & pollicaris craffitiei eft Ab hoc incipit, quod palmi minoris,fi-
. Collum.

ue quatuor digitorum ell longitudine, donec ad primas thoracis vertebras

pertingat . Craffitiei talis in fui initio, quae digiti ell indicis , & pedus verfus,
qus pollicis eft Situs & pofitura eadem huius colli cfi, qua: in auibus , elatum
.

enim hacc beftia illud,& non reda linea exporredum gcftat

Thorax pofl collum fequitur,cuius principium duzclauicuix ordiuntur, fi- Thorax.

nit fexta cofla: neque enim ccmprehtndere potui thoracis regionem plu^i- Coft* fex
in thorace.
bus, quamrexcoftis&clauiculis,qua;in brutis rarifllma: funt, excepta Jcmia
Scerinacco, vtegovidi, circumferipta^ fuifle, videtur enim fterni os inter r oAo ia
*
Tcntfc.,
has fex coft.is interfeptum - An autem fcquentes odo ab vtroque latere coftar,
cartilagine in medio fiii cohaferint , ignoro equidem, vctuflate enim hs quo-
dammodo collapfx , nec aliquid, nec nihil omnino tale oflendunt A thorace .

Vf/er incipit, & caudam verfiis odo adhuc cofia numerantur, vt omnes fimul
Vcotcf*

fint quatuordecim, pratter clauiculas . Venter eft triplo thorace longior, & rn
medio fiii duplo caudam accedens paulatim anguftatur Cum cauda
latior,ad .

detruncata appareat, tota cius longitudo ita exade menfurari haud potuit, exi-
guum autem quid decft. Ab vltima tamen cauda incipiendo , 'vertchras tii-
ginta vfque ad os facrum dinumeraui
,
quod ad vltimi ventris coftam definit. Vertebra
iucau4a.
Politiffimx certe fiint iftx vertebrx, &afiia carne probe denudata:, itaque ar-
de ac firmiter connexa: harent, ac fi glutine quouistenaciffimo, aut filo ar-
genteo, vcluti in fceletis meis fadum eft, compadae fuifTcnt,in Ipiram quoque
eleganter conuolutx
Ad clauiculas femorit ejpc articulata hxrent, duos longa digitos tranfuerfos,
ris&tioi(*
quibus tibixbrcuiores paulo , &
his pedet adhuc breuiores copulantur, io., Pedes.

quatuor digitos, acutis fatis vnguibus armatos filix atque diuifi , atqualis fer-
me longitudinis & nulla quod ego animaduertere potui, membrana conne-
,
,

xos,quibus demum quintus accedit digitus pollicis inftar,breuior prioribus

fcilicct, interna parte locatus
*Alas gerit hxc belliola binas,duos latas digitos, tribus paulo longiores, &
in his dili-
quadratas qucdammodo,nifi quod cuiuflibet orx, feu fines in tres cufpides ar-
genter site

cuatim dc(inunt,inter quas , femilunarcs dux incifiones intercurrunt. Extre- obieruada.

mitas principi) harum, (uprema fui parte,exilcs duos exporrigit vnguiculos.In-
!fima pars earundem ventri proxima, bene breuior eft fu prema Inter fepti- :

mam autem & odauam, hoc eft in medio quatuordecim harum coftarunxi,
exdem anneduntur Lxtcnfx vero hx , oras fuas feu cufpides extremos non.,
.

naltum erigunt , fed caudam verfus porrigunt , id quod diligenter hic notari
Zzz velim.

f
Digilized by Googlc
 . , . ,

. 8 AUA ANIMALIA NOVAE HISP, NARD. ANT. RECCHI.

vclur.ntque hic mos eft omnibus, quod ego /cio, veris auibus Apparet autetn .

has non ex pennis eflc compoficas , verum ex mera quadam cuteconrtare, tri-
bus tamen in qualibet alarum nerucis,& latis robuftis per longum fibris tranfi-
currcntibus.pcllemq. illam firmantibus , ahj vnguiculi ,
pricer pufillos &'vix
confpicuos didios , in alarum oris nulli videntur, qui 've^ertiUonibiu funt pro-

prij potius, quibus parietibus, muris,& arboribus fixi hirent

AiarC fub. Tranlpatct autcm hxe aUrum ptUiculd ad candclatlumen,quarum color in-
^
Mior* terna parte palearum eft, ftd obfcurior , externa cxrulco,& aliquantulum rufo

atque nigricante relucet , Multis quoque ha: extra orbiculis oblongioribus

,

& ouatis,quafipauonum oculis, dill:inguuntur,qua: oculis nollris delega-

tionem magis quam terrorem incutiunt
Maxillarum &c fimorum offa, thoracu zc cauda vtrteira & plenque coda;,
carne ac cutc lua denudata omnia,non fpinas pilcium atque lerpentu fimilant,
(ed vera quadrupedum,aut auiura ofla temulantur Pellis tamen Cue cutis, qua .

totum animal obducitur, ferpentina potius videtur, quam alterius vilius be-
ba & fer. dia:, licet Iquamofa non multiim fit Color varius prateipuus eft viridis cura
.
,

^an^ca cirulco, Iublutco,& nigricante mixtui In dorlb, lupina corporis pane ma- . &
&
Pb virclcit,fub collo, ventre, prona parte magis flauefeit Atque hsc luccin- .

iMiis co- fla quidem, genuina tamen, &veriflima animalis huius, nona circulatore-
aliquo artificiose compofiti, led a Deo, ac Natura realiter in lucem pro-
du(3:i,eft expolitio .
Quod ficuti verbis in charta, ita lineamentis fuis in taWl
ta:j ani- ]a exprcllum, curiofi leifloris oculis, & menti exhibere voluimus, idq.eoli-
!^s 'defcrilbenuuspra:ftirimus, quod certiflimefeiamus, a nullo Zoographo , ita exadld
5uoqu?a- delcriptum, atque concinne eiulmodi Draconem depidlum, vcluti hic fadlum-,
bo eil fa-
vnquam fuifte.
Prodijt nuper magnum latis opus, cum figuris pulcherrimis inis incilis,
naturalium rerum mirabilium ,
qua: in celebri Calceolarij yeronenfis multo
ftfs''Draco
si iamdudum conleruantur, in quo dum verum Draconem nunquam forfan Icri-
Calceo-

^rdsuiT pior vidilTet, nedum habuiflet,coa<ftus fuit fallum,vt iplcmet Calceolarius fate-
tur,nobis proponere ex Jl^ia pifce , a circum fora neo, ni fi fallor, quodam con-
cinnatum , dequoha:c eius verba habentur : ^onflrofum hoc animal, ^uod
fpeSandum exhibetur , firmam illius 'virulentiffmi "Bc^ifei imitari dices ^ 'verum
fiias , ne qusd mendacij hoc nofiro in Nomenclatore referiatur , 'Baplifeum non effe

nec Draconem , /ed effe pifcem maris alumnum , J^aiam nimirum Uuem, in hanc for-
mam manu artificisfishrefaElam,
AriBoieies
Quod fi ex ain/?Bre/elcifcitatus clTcs za Natura vnquam lerpentern bipe-
,

ofiqai dem produxilTet ?per omnia tibi Iaera, iuraq. hoc nunquam ab ea fadlum, nec
pdc ad- fieri pofle iuraflct,hic enim,G<n^<s interprete, ipfe lib, i . cap. j. hift.animal.lcri-
pf|[ ; Enimueroalsfs pedes Natura dedit, alijsnegauit, i?" qua obtinent pedes, aut
Unos hac habent , n/t homines 'vt aues , duo hac tantummodo genera , aut quaternos,
vt lacerta , vt canes ; aut plures ut Qenufedes (T apes . Augufhniu Niphus ad
hunc locum ait , non effe aha bipeda, quam homines aues. /uhus Cafar Scaliger ^
quoque hunc textum Ita vertit Animalium praterea quadam pedes habent, qua-
dam non hedtent ,0" sila quidem aut binos ,vt homo ^ au fila. Rcdfc Jfit/ffer,
emm

Digitized by Google
 , . . ,

10.. FABRI LYNCEI.EXPOSITIONE. i

gi,
cnirn Grarce Aritlocclcs.lQC]uitur . k) 7ur ' Vw
(.V ,7,,

Erit igitur hic nolter, cum homonon fir, Sc Ser- Ex Arirto-

telis mnre
fens cx Anltotelis tioiViin.i, effc ncquc.it, erit, inquam, >, hoc eft ami. r>raco no*
Nam eotlem libro cap. 2.4. .iit.; Caret pedtbuj omne genus Serpemtum 'vtpijces. ,Ucr
potius auit
eflet
'

Idemlib. 5. hili, animal, cap. 4. autem pedibus carent ,: incpiit , & longo quam fer.
pens<
fuftt corpore rvt Serpentes , 'vt murena, ijs coitus complexu mutuo fuptnarum partistm
agitur. Et licet hic cx aliorum fcntcntia Serpentibus alae quoque dare volue-
rit , pedes tamen nufquam concellit
Quamuisenim pedes lacertis tribuerit, hos tamena Serpentibus, c^aosape- Serpentes
vbiqj ape*
des perpetuo dixit , feparauit .. Itaque z. hift. animal, cap. 1 7. ait Genus Ser- : des no pe*
datos mi*
penttsm omnia fire proxima latertis , exterrefiri ouiparo genere habere (^eUet , fipe- nim^bipe*
des Arifto*
des ijs demas longitudinem addas . Et vt demus lacertos etiam ex Serpentum gene-
teies ftatuic

requodammodo efle, quatuor tamen hisfemper , veluti & Crocoeitiis ,hiaos

vero pedes nunquam afiignauit.
V eruntamen hic aliquis Arillotelis Icnfum mentemq. explorare merito pof- Vefperti-
fct , quomodo folam Auem cum Homine bipedem efle llatuerit ? Cum tamctL, lioaa auis
lic.
Vefptriilio bipes quoque fit, &auis tamen minime cenlcatiir , ell quidem..
rvolucris fed non auis, hoc efl; //. Arillotelis hxc,nonmca dodlrina ell
Cc enim loquitur lib. i . hili, animal, cap. j. Sealigeri vcrlione : yolueres au-
tem alia pennis pradita Junt , >vt ae/uila , & accipiter ; alia tarum loco membranas,,
Vt apes , ^
igitur genus auis Vocatur
fcarabaut : alia corium habent, <z/tevnlpes

(^tftu Mzr*i } reliqua duo genera- ntuum nomen, quo dice-

^ 'vfi^ertslio
,
pennatorum

rentur, non habuere Vefpertilio igitur ciim. pennis careat , auis non erit,hoc ell. Verpertili*
mirum ani*
V> & bipes tamen ell, quare pulchrede hoc animali hoc eodem loco ouii

liger X Mirum animal, inquit, bipes, quadrupes ,ambuiases non pedibus , 'volans
non pennis , rvidens non luce , caeus in lute, extra Isuem luce <vtitur , in luce luce caret,-
cum dentibus,
auis fine roflto, cmms mammis l cum lable, pullos tuam inter 'volaro-'
dum gerit .

PolTcm &
ego ad vefpertilioticm, cuius cxquilitum Icxlcton inter alia_> Dc vefper*
colligatum teneo , lymboUm meam conferre , nifi parergon cenlcrenij tiliotieccia .
rari aliquid
Hocinterim reponendum illis volo, qui arguere poirent,'x/^er/iiow 4w pe- auchor af*
ferre pof-
dum nullum vfum cire./ cum dixerit contrarium A riftotclcs lib. i. hili, ani- ier.
Vefperti
mal, cap. i..eAmmal quod 'volucre tm>tm fit, rot pi/cis natatile filummodo eH, liopedibus
nullum nouimus -i
nam & qua pennis cuttis voltmt, ingredi pifiuot-,'Vude'vej^er- fuis vticur

ttliomctiampcda junt, &

'vituliu mannus pedes habet minutos . Pedes igitur ve-i
fpcrtilioniadingrcdicndum conccilit Pbilofiphus, Verum de^ue Taradyfea An demur
&
qui apes cUc, fcmpcr volare creditur, dc qua nollcr hoc libro audior etiam,' aue$ ape~
des?
nos iorte in tecuodo tomo dilpucabimus .jii .. n- - r.i .
.
>

Nunc ad "Dracunculum redeamus . Hunc igitur bipedem efle cum coiv- Ncfcimr
ad
flet, lwnti*raittem dicere nefas fit, & cire nequeat quod pennis non fittine
quod ani-
fitvclliius, numero, quia!banosc pedes habet, excludatur, maliu ge-^.
nus nofiec
Ifiriihanem vt facias , ex Arillotelis deerctis> 'lolum rellat. Atqui 'velperttliss Dracunctt-^
Ius iit FC-*
plurima habet., cfsac Dracunculo minime competunt , &: .vt alia taceanU .

duceadaa
eucis. ibia reclamat

qux inhoceltiquaraola/ dcglabraiinoit^^iilM/iepilo*
<1. . Zzz z fa,&

/
Digiiizsd by Googk
 . , . .

510 . ALIA ANIMALIA NOVyEHISP.NARD.ANT.RECCHI.

& villbfa,<]ualii fcrme in muribus cflc Iulee , Iic vndique Ilinc anguRix
fa,
Ac DoSiVt vt Ariftoicli cotranuid vifum fiicrit lerpentcs clTe bipedes, ex dili-
genti tamen itinerum atque nauigationum ledione , vtriuique orbis tam occi
piimirrer-
3ui,quam furgentis Iblis,coinperimus DrtictuetXe mauelis dicere, aU-
qui- cr,atque ptdates {Imul, 6c duobus quidem folis pedibus ingredientes
, non raro

d jdJfcT- viibs hiille.Huiufmodi Vreuonu memorabilis ille pirata, qui vniuerliim terra-
Kiisdwe' circumit, & in vaftiflimo Oceano, infinitas propemodum naue dc-
hocdl pridam immenfam,opimamq. domu reduxit, Orau, inquam,
norauit,
D ICO An.
eiqi AngU(uj,m fecunda itineris fui parte gatUea idiomate Pttril^t excufa,pagina
ifte

FiM."'or 109 quando de .

loquitur, h*c . ll>idtmctn[pitiumnr tiiam

'
tititudmt Arietis qtne nl*ts fuut.tfvmaimoAm Ortttnet.CMtltm hbm, O*
rV"lv " f
rtfirttm Uongum , plrt>q, dentium oritnes. ytfekntur erudii earniifU daesep. tantum
pedti habent . Peilis efl illis rubra, 'vindtbui carulas maculis eenlperja. tifdtm eoltri'^

Fuit autem hic Draeani Angi fermo de Serpen-

bu* cernuntur ibidem chamAeontes
huiulmodi venenofis ac nocentibus bcRijs
tibus, viperis,&
Inuemo hzc przterea in decima deleri ptionis Amtriea parte, &: illa quide na->
uigatione,quam prima in Pariam Americus ytffiutim Florentinus cencauic , & rc-
oomine licut hodieq- remanet, appellauit . tbi
AmerUos
Vcrpuiius poclum nuendam offenSt pifcatiani operam dantem ,
Or complures ibi cafeu fdiliant

in Amcri- ctnlptxtrunt ,
quas pijcationtm exercentes ( ht populi autem qm erant ad quatuor mUi*
cou^t^is Hijpanu auji^ant) ae 'varqgiHerk feras pi/ctiq, elixantts atque torrentet
des vidit,
ibidem tonSlrusetTont . Inter alia firpens Aatus craticula lignea erat impofhus, qui i

maseimum Huporem Hi^uutt conutrtit . Paulo longius protreJJ!, in reliquis tugurijt

complures eiufmodi Serpentum 'Vfuos offmderuut,quorum pedes ^vinculis Aligati ,

tts/untbuscon(lri3atraut,nequid hominibus damni inferre pojfent, quemadmodum

/Aemus . Z>fque adeo immeme tueban^
Tirjis, canibus, equis, Aijtq, feris capijlra inijeere

tur,'vt abt contaSu illarum prarfus flilfaui ablitntrent In piAura quz hoc in li-
,

bro confpidtur & beftiam hanc exprimit, pedes bini faltem appinguntur. 7>#-
. trus Bellonius obferuatiouum fiiaru hb.i.cap.yo. Habet ^gyptus, inquit,
^iMit terta Strptmes, quorum non meminimur.qua de nocentioribus dixijft fatis efl. ^ouiam

S^noflrQ porro condita luquo integra quomndam Strpentum alis pedibus praebiorum fquos ex
** Arabia purtt in Aegyptum aduAare ferunt ) torpora vidimus , yniut ex ijs Iconem le.
Siem
Horum oeulie fub^tre 'i/Auimus, plura de eo iu libro de Serpentibus diHuri. Ve-
runtamen vt diligemem omnem etiam curam adhibuerim, hunc li-

brum tamen de Serpentibus conquirere non potui, quare qua- delimilibus

Draeombus fcripfcrit,.mc fugit, Hocfcio, cuius figuram in his obleruationi-
bts fuis propofuit , od noftri Z>r4efi imaginem proximius accedero,
~^quam ad aliarum vllam a nobis
olijs authoribus, excepto Herodoto, tbr

lataruia, . .

Hnie IMA lib- r. depinxit. Verdm quid Dra

Confimilc prorluj figura Amhrefint Petrtm
pt^ aMtf/iuit,& vnde veniat,D 6 docuit,lolz illa quae l4iMr haber,attulit, qux ad x6
^phiiftn dis PoRri nih 1 facitit, hic enim d^ DracSeido noRro nc soniauic quid,verdm ma-
S* ferpetes quoWa.vs fiipra memini, l^iwejNMM nomine afficere voluit. Addic
aibcc. partus aliu iPatorem tricoroem^ taonopodem hunc, aut multipidi dicas,baud
s . fcias
 . . ,

lO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.

> Icias,vno verbo monflrofam potius quam naturalem belham. HiamboOrj- Dracoiet
tonejih alijs omnibus animalium feripeoribus quos ego vtdi.vt delineantur,
,

ita minime explicantur, vt probabile valde fit, vnum kriptorem ab altero hos ')<!
^ j

r
mutuos accepiile . Quod autem mter nollrum verum & nos dilcnmen inter-
.
I 1
muroinvi-
detur pro-

cedat,pofterius paulo declarabo

Janus tamen lib. ^.Snhulit. (e nobis opponit & ferpentcsalis, ac pe
dibus priuat . Rationem hanc allignat : quia fic pernices & pcrmcioll maxi-
fimul forent, quod T/atura benignitas non permittit . Fa de caufa, ait, mJ- anu.
tric

lam auem veneao/am Natura fecit, aut p feut ftcietue,dehile 'venenum iOt critp^t ve-
fpa,aM ucm magna , aut diuturna, aut nonfrecjutus fuftUa aut in dejirtis loas hahi ^ ,

tahit. t^amjellum e fligitur ex fine ipfo,eur Serpentes fine alis tfi pedibus fint. Sed &

efinis huius rationem adduxit,qu6d putauerit nimirum, venenum horum ex (ic- <*

citate nimia e(Te ficciHimx fiiblbntix, quare xquum fuifie, vt corniia,vngues,

ofla,&plumz venenoforum carnibus animalium immilceretur, vt hxc ficcio-
ra ita efficerentur & nocentiora Quz Scaliger in Exercitationibus
.
fiiis aduerlus
hxc difputauit , videre poiTunt, quibus otium commodum m.igis eft . Ego vero
undem Cardanum,ye] hoc iplo in loco,nd Ikis fibi confentanea docuifie mihi
per(uadeo,quando adhuc venenofiores Serpentes illos, quibus viigues fic cornua (JJj,

on carnibus immixta fuerunt,fcd extremitatibus eoru adnata,lcripfi rit: Ser- '

fentem evero , ait
,
quicunque etiam rvel in cauda 'vngulam 'vel in fronte cornu habent,
immodice ficei funt , atque ideo permcioJifiimi.Vt igitur Serpentes evineno pradtti rffint,

filis,plumis,cruribus,alijiq.carere dtbuerunt,^ parum etiam bibere his t.eeejft fmt

rvt oeuli ruberent. Hac de caufa nuUi ferme pifies 'venenofi: quod fint, ficciffim t parte
fi
tales /untfVt lepores marini, ftile ,
(? {finis aranei pifies, Hxc omnia, fit quX Siahger
c6tradicit,fub incude ad longu referre,nunc no licet,nec libet, alio id loco fiet.

Hoc folum pro afTerendo,confirmando, fic a dolis fraudibusq omnibus exi- cardinan

mendo Dracunculo nolfro, ex alio Cardani lib.de Rerum varietate nempe, cap.z 9.
lib. 7. attulilTe,fic nolentem volentem veritati aflenfum przbere de-
buifle,mihi fufficcret,huiufmodi prorfus,vt ego opinor, DrfcWo/ ab iplo Pa-
risijs vilbs, qualis nofler cll,iam dudum fuifle. H{C cocepta ipfius,di6lo ia loco, q .miiiu Pi
funt verba.Jft/de Serpentibus alatis, dum Lutetia efem,quid 'viderim apud Gultelmu
muficum referam. Habebat ille quinque tales, quales nunc defiribam: qui cum omnes di-
uerfts temporibus habui effent firmi 'vero eadem penitus, indicabat non fuiffe commenti-
tios: neque enim diuerfi homines, eadem ad 'vnguem,^ maxime diuerfis temporibus fin-
gere po^nt. Erant
autem bipedes alis exiguis,vt vix Volare pofie crediderim (aput par- .

uum gr Serpentum caput fimtle : Color lucidus,pluma nulla, nec pili. Magnitudo eius,
qui pracellebat alios, cuniculi . Praflitifiet fi confiSli fuiffent, alas tam grandes addere,'vt
pojje Volare extflimarentur : delatos ix India confiat: Dracones vulgus Tocat Hos ego,
Vt lam fcripfi,nollro Dracunculo congeneres fuifle conijcio, quamuis notas om-
nes,c]uz m noflrorunt.non expreflerit Cardanus.lledes vero Draconibus quoque
Sos/tgrr dedit
Ita
*m. 189. Draconibus autem crura
lUa ejfe,\ nquit, vr Serpentes veneno pradiii
ejje
, ^ notum t
fi,
pueri- Scilipn

effent, eportuie cos carere eruritms propte- 3JT*trMo

rta^tlti.plumu,^ parum bibere ,

inuemo prxtereainGcfnerianis notis Icqucntia verba ex 'Brodai MifieOan.

2.ZZ 5
lib. i*

Digi:ic?d by ('- JOgle

 , . . . . . , .

ALIA ^NjMAMA HISP. MARD. ANT. RECCHI

lib. ? .C 3 p- ?
SerplM qngfii m^bfun ifW phni* tla.ru inflor '*Hnm,ti.tmoyia
JUffi
yliii bii- tll. Dtlatm (mn> tH ai Frannfcum ^al-
proditur -.qm^ atatt noflra ita tjst ffmptrta*
SiSi vl-
loram Rtgt Draeo ptfutatiu , r^ud San^onts a. rafitto , tam lo eum maelaret , dtgaaf
; htUK multi traditi fft^ata^.fulti hemtots Jt <vid i/e vehis. ttliau fwt i uu - .
cafit
hant autem ex tranfmarinis regiomhtu , rvtnta pulfum , in tam praumeiamamiigtif^,
^fili* VumSlrU piffmodi tarait. HicJicec pedam nulla tiac BHWw* > woiui
Sia^CMda
111,111. i^p^en ^^'dafio audlonf/^fm Imp? oculatorum tdlium opppntre ii^ia p*tr
p^i^a^erpentibuSjCtiamslas ipleini{]uoiurcaciimcrcconatusLutTaT. . i

.Hicb(:neviolu2 Jjubilc)^orjnAUtrogaa>ius,ne 3 ut proluitatcRi iRtesi Hn^

cn?rranii^ authprtini di(^isaccjCqt, auc inijsreffUcn<iis auvgaineiam
Jpferam emm dogmatum (oo/tfliu^,dfii/p ine/r ft confiruptar, rvtititMem cmatliMtirtra-
p^^xiiatc de jeqaitur cognitio, 'xtttjpn^.ClemiH dlexandrpnw LU quidoD YMa viaveriratit,
fcair<.sa
cam taqquara influuiun\, ,T,lia inHuunl . liDCttm 6 c*ecn
ftlimxjp flireqra

Aorta di- ipfo.adpoftcriqs, bocregerp . %oamemftammmip*ai,mMuttwmtu /Sr,

magnorum 'virorunt iadtfio crfd , akqaid meo rtindit, utm tUt ^aofoe
Aieaiodi^- nofi infitnta
,
(ei quarenda nohis reliquerunt, C> inutni(Jent forpue neceffaria
,
m/^
phfi iiu- fuptrflui qua/uij/nt , Multpm rhrum caaiOatio mpuit,
'illu taptee/f
tempurii, zt<
^
dtlputatimes , qua qcumen irntam fxerctu! , S ic7intus, nodet 0- i^tguam figmfto ,

esttionem rvertisalligamui, deinde di/dumuf Qu ire alio idem loco indigna buo
duSjia bas querelaa erumpk Radet me, in re tem feria fenei ludimus Admr
. .

labatfl, mus autfnseafeum rodit Putp uun< me tfiud non pe/t fluere, quod mtht est
,

illa /nteatitt periculum imminet i quod intommedum , } fine duUa fverrndam tft , p
quq/ido m mafctpula fyllabae cistam, autnequaudt, /negligeutior fatre , ea/uae
ltl>er comedat . JSi/ /n te aciifior coilla collegio . Mus (yllabarp
,
fylUta autem tU
feum nenroitt, mus ergo caffum non rodit. 0 pueriles intpUiu\ inhoe jupircdia fahdu*
tlfmui, in hoc harham demifinus, bjf (O, quod trillei docemus e?" pallidi H*c iludio-
fc rt^um naturalium indagator, aqrea tibi didla limro. T tmpu?, cuius exigu*
nobis rclifla cft portio , non inutilibus, & nugacibus verbis , Itd & frugderi*

rebus impende , &

ftim eodem Clem, Alefcaadnno, nulli te Icifta: addicas , Pbdo-
'
fophtam non Sfoitam , non Platonicam, non Epicuream, non Ari/otelicam, (td qnacuu
queahhit ftfliltelft ftiiai?- fa^a 'videris , hoc totum feledum 'Philofepbiam dicae
Etqu3:(;umfiicri5.,vpagislitcri$congruir,hanctotoanimo cxofcularc

An DracD-
Vf.rjina $ nos [mporis rationem aliquam ducamus , ad finem tandcitu &
cuiui hic proppremus oportet Ad quem priulquampcrueniarnus, explorare operxpre-
.

tes tium fuerit, fir ne 'Dxacuncedus

fueric.fir v Stramtum
'Dracuncidui noftfr cx nrouenie oriundus ? Ad hop
Strpmimt progenie hoc
neat /
quifitqtil , fi AnHettlU &
Plsmj dodrinaoi fequi velis, negando, fi flaturam
,

ponlulprp na|is,afiitmapdo r.clpondebis

Cornu carneum obftat, ne Serpentem ex horum dea
in prinus cornaiiu,noii
epetis a^cjiorum ciTecrpdas, Qy;jmms ooim Herodotus lib. z. dicat: uAtemd
probatur* Thebae juut fatri Serpentes , nibd omnino hominibus mxif pupUo eorport, bink praeliti
/ewwfl r^tnictemis: quoe defum^sin Jouis ade ftptUuat, heucevim
pceduqnt Et l AnwJib. 1 1 xap. j 7. Cornua quoque releratp .

wdnV quidem (gp aquatilium, Q/ marinorum,&' Serpentum dma modis. Ait ta-"
q^ac^ efi
verem hi- i 9Ua "VICO corntg^ (nflUigaptur, quadrupedam tantum generi contejfa e((i idtn)
Cochlea
 ,

>
;
m^ABRl LYNCEI EXPOSITIONE, Szj
CcthUimdpr4ttmaitditm iitr ^CciUcet d^ca fiinc pornua ) mpwreahM litnt
( liO( clt iprpcncibus huius nominis ) aliff^nJc & > Icacjuc cx pltnij ht^

iioria,htbenius quidem Sfrptntes cornutos, vpium non duiisofleiique, {cdinol-

& vt
, ip(e loquitur, corporeis cornibus iniignicos . Noiter aurem Drtt-
tuncujtu,vmicam omnino cornear , & durifsimz fiibllaniix, in apice capitis ge-
jUt, rar* inquam verum, non CriHam , quam aliqui T>racomhos attribuerunt.
Quare idem 'hltnins lib. S,cap. ii./4 modo mirum, aiz/viu/e h^ucones crifiatos /.
ku crtdidnit Et laudato kmiupra loco, cum de animalibus , quieciiflas ha-
bent cgifler,iDr(irri/(r^,^'adrWf>iBqoir,w*'prt^r i 1 s-;

tysttHotcles autem lib.i.Hiftor.anim. cap.i. Cutmde animalibus, qoarvor-

nua gerunt, fejmoneminilitueret, minime recotdatur 'Etbifuku .

ijuidem joU fitcit,<vt fiurhuum corniger. O^ipH quoqucif/bitarcum fit, non mr.
bicornis tamen , ied vnicornis exilbt. Et Afimtt lndiiut, foHfesnon bifulcus,
monoceros eH . Hoc eodem porro capite cum Pi!r>0 probe congruit . autem
cornuta Junt , eadem omuiuatiutirupeda e^ certum rA , ait , 'utfi efuiei per tranflatio-
uem cornu hstere dicatur
:
quemadmodum jEgyptq de Coluhrts Tbekanis perhibent,

quafialtqutd tUis viluit veHigium cornu extuberet. Innollro vero hipede Dra-
euueule , non quadru pede, Coruiculum non per metaphoram & tta nflationem.^,
Icd rcalem cHentiam , atque exillcntiam, non molle, ac tenerum, led durum &

olTeum prominet .
Quin &c riilri cufpts merum quoddam eernu exilHc Et .

quod mireris plane, ac pratter AriHotelts dodlrinam accidiil^ dicas, animal hoc
noflrum fuperioribus incilorijs dentibus, cum iure carere debuiflec, quia cor-
nigerum eli, hoc tantum abeft vt ita fit, vt hos etiam inferioribus comparibus
filis & correfpondencibus, triplo maiores atidfiores atque longiores obtinuerit.
Hoc iplo enim, & libro & capite Phdafopleur. Sum otia vlrimque dentata, inquit,
alia aittro dentium ordine cartne. J^ua euim eoruua gerunt, hae non dentata vtrimquc erna cor-

funt, quippe qua primoribus maxtlla fup*rions'caaoaMt deu(iius. ^amquam Jlnt non-
nulla ,
qua cornibus 'vacent er Vtrsnqu: dentata uen fiut , vr Cameli . Non igitur
,

mirum ell, fi in Camelo contra NatuKB legem & AriHettlii regulam j hoc cuc- >

nic,poiTe ijldcm aduerfari decretu Draamadum etiam noilrum, qui licet cOr-
niger fit, dentibus tamen nullis in luperiorc maxilla fit deftitutus Verum dc
cornibus' plura in (equcute,6: vliimo capite boc nbilro, vbi de Scarabao cernige-
rleu 7VwrtfWiw agemus, (uppeditabimus. Hoc interim pro mote, St amo-
yc meo , Phtifijephia Tyroni meo inculcandum denuo cenfio fdurima 't>era ejji, ,
/dhorta-
qua parum Junt credibilia. Vemte veritatem etiam interdum inlucerti , nom
quatfitam. E( interdum ita per^itua efi ventae, n\t S eneca, vt eam infimuire Hulta
res pojjit jtnterdum tamen eft adhtbaida 'vis 'veritaii,'vt rr{#r.Quod fi nOs quan-

doque aduerlus veteres hoc ipium dilputando pcxllamus, id non calumniandi '

illos,per quos plurimum proiecMnus,led ab erroribus eorum, fi qui iitepferinr, ,

iuniores tutandi fit gratia. Tantam fw/,au: Cteero, femper potentiam Veritas ha-
machims ,aut cutusq. homtms tngeme,amt arte fubuerti potuerit . Et licet
buit, 'vt nuUts
'
ip eauia nstUum patronum aut dcfeuforem obtineat, tamen per /eipfam definditur. aruumen
..Videamus vkerius (, placet , an dcurr# in hoc Dratuntulo Serpentini fint nec
nc l AriUutelet s . hift.anua, cap. 1 7. Caz* interprete. Dentes exerti omnibus Junt,
 , . , ,, , , ,.

S 14 alia animalia NOViC HISP. NARD. ANT. RECX^HI

a.KyStrptHiilms. SttdtgtrsA hanc locum, inquit (iru

Mq. <!i- videlicet) inurfrttatmtil exntot dentts . fiamnttpuiJfi-

*><< '*'<* Ct)ta,tteqiu Vertuu efl,nt^ue extrti futit ano tlli, /juos longifs imos tradit F/i-

mus,quar,i)uampTacatiriiexneitt. Bene hzc Ssahgtr (ed ante ipliitn prius liic

aduerterat , hic enim in explicatione textus huius, verba ciuslegun
tur. Dtinde quales /!nt dentes narrsu ((d\ictt. ArtHeteUs) ^ dteit dentes

CiiiiSci idefi ferrate omntbsee funt . Nf/Mfrridi>fK<(hoc eit Ga%a) translationes baieiit

pf/h7dimr ^ "* !>tJit centra fenfum.Paut Serpentes habere dentes ferratot^ty' non exertos.
Kbtnequi gsletHeentranstrbnmGracumjUam ULmfxtritsrru tnterpretamnr dentes firratos, pue
afptres,vil inflexos, fme vallatos. Sed ambo hitam AuguBimu N/^/,c|uam Inlius
Cafar Sc/iliger a Plinio hoc ipfiim difeere iam olim potuerunt, tjui lib. 1 1 cap.

Ori" a "de* 37* Dentium tria genera , 3\i, ferrati , aut continui, ant exerti . Serrati peBinatim
ditibus fet
contrario oceurfn atterantur ,rvt Serpentibus, Pifcibus , Canibus, Quales
leuera in Fiperis 8c alijs Serpentibus inueni,non eredos tamen.led recuruos. Aft
narro tibi, mi letoi, Dracuncuh noAn dentes non fanmn,{ed Petiim, vno verbo-,
Leonum dentibus limillimos e(Te,quibus ad vnguem comparantur. Ad quos acce^
dunt etiam illi qui in Tigre
,
&
Lywe videntur. Quare ne crambem bii eoSlam
pracqncu- tibi apponatn,& eoldcm Leoninos dentes hic denuo repetam, depingam, atqut>
l'ni sOt enumerem, remitto te ad operis huius mci pagina quingentefimam & trigefi-
feroemim,
niam,vbi lufficicnter eos enarratos.atQuc delintatos offendes. Igitur nec /ea-
lea mcic '
/r i
^ i i >
Icoaiai. /ra,vtvides. Dracunculum Serpentibus illodabunt nequead 9licandri Oracones ,

pertincbit,his enim ille triplicem dentium ordinem bilce verbis affignamt , &
palearia appendit
Formofa apparet Lpeties
,
pulchro illius ere

<
Triplice confjsieni Je predunt ordine dentes s
Aiagua fub exigua feintillant lumina fronte
TinSaq.felie tegunt mirum palearia mentum.
^
di- t '
Q^\AdtriBu\\aim,Ae auribus,tdlo,peSoTe,ceflis, ventre Aiaml 'Ri3ushti\chc-
ftioli pro exiguitate maximus eft , vt fi verum eft,quod Plinius monet, qux il>
grandem habent animalia, laniatu viuere, hunc etiam Dracunculum rapa-
nugnum. cem,& laniacorem dicas neceffe habeas Et quamuis haud nelciam , Serpenti-.

bus plurimispadeoq. Dracenibiu fupra a me traditis, apertiillma ora cffc,vt ceruos

SoiinoscSquoque integros deuorare valeant! Selinus tamen cap. ji. veris Draconibus ri-
SbM 7 nequaquam magnos, fequentibus verbis attribuit Porri veris Draconibus .

atri ora parua

, ^
ad tnerjus non debifeentia ,fed orHa finuld,ptr quas trahunt ffirim
O- linguas exeruut . ^ippe non in dentibus Vim, fed in caudu habent Cr verbere
potius, quam ridu necent
Scrpitibui oAuricula przterea nulli datat funt Serpentum generi. Hoc 'Tlinq eff ediftum)
nuper citato. Sed anricula, inquit , omnibus animal duniaxar generanti-
bus, exttpto vitula
ris,
msuino , atque Delphino, &
qa cartilaginea appellauimus,<y vipe-
Hac cauernas sanium habent, aurium laeo,prater eeurtilaginea (f delphinum, quem
tamen, audiri mamfifium
efl, nam (f cantu mulcentur, ^ capiuntur sutoniti fono,
' quonam modo audiam mirum . SimiL modo fquamigeru atque Serpentibus fcilicet
cauerne tantum ad auditum H*c Pltmus more liio lblito,cx Arifhtele compi-'
lauie,

Digitized Ij
 . . ,

IO. FABRI LYNCEI expositione. 8ij

lauit, qui &ipic merito ell audiendus. Lib.i, cap.j t. hifl, animal, fforum tju*
finfum obtintnt MuUendiy tlijj auricuU funt , d^s dtfunt ,
mtstusq. paimt ipj a$$dun-
di, rtit ijs que pimd,ut certicr, fqutmaut integuntur At ea qfte animal generant em-
.

nia auruuia/ habent , excepto rvuulo marine, & delphino,

^
reitquh ita cetarijt yu . auricuU^s

tulus ergo marinue continet mantfe{los,qud audit : at delphinus audit quidem,jed nuU br
'

lu cauemis, quansicem preflent aurium AII noder, cantum abeft, vt

ferpentum more auriculis careat , vc Aptdeianis etiam lermc pares gerat , &
fubrigat,
"I
VituCmariui cum vterque (criptor hic meminerit, de hoc quid mihi com- viinltuiu
pertum Ct , fimul apponam Nudius tertius cum Principe nodro Ca^ hunc mMTab
.

viuum in clathris ligneis prargrandem, decem circiter pedes longum,hic Roma

viliim iuimus, extra aquam (nifi quod eadem iubinde pertundatur, )vltra men-
tes duosconteruaturo, in mari Neapolitano c^tptum, & huc perlatum Ed au- .

tem hic quartus , quem a triginta annis in V RBE vidi, & priorum omniunu
maximus : & is ipfe plane, quem Rondeletius Ub. 6. cap.6. priori loco deteribie,
ad poderiorisq. differentiam ( qui maris Oceani ed ) maris Mediterranei ineo- <

lam facit Hunc Princeps diligenter depingi curauit, cuius in fecundo nodro te-
.

Me,Deo fauente, mentio Het . Quod hic innuam, aliud non habeo, niti nos om-
nes miratos maxime tuifle.cum auricularum nulla, imo caucrnarum, & forami- lis carens

numvix vlla vedigia apparerent, perqusvox intimius penetrare potuiffet,

hunc tam exade tamen heri & magihri fui vocem audijflc & tam ,
prompte ad
hanc obedijlTc,vt quoties illum Cola , cola vocitaret, hoc nomine audito, confe-
dim toto contorto ad hunc corpore, perrexerit. Grxeis aboatu ,qucnu
edit, yirgilio Phoca ,a\ijs fere omnibus appellatur. Huneprx-
cipue boatum edic , cum ipfi cfcafua, hoc ed, pilees mondrantur, quorum cri-
ginca &
plures librx vix lingulis ei diebus lulHcerenc.Qui hunc circumferunt,
6t populo mondranc. Lupum &c 'Draconem marmum, quam Vitulum, appellaro f vkx
malunt Draconem quidem, licet cum hoc limilitudinis nihil habeat , vt noui- 2'*^
.

tati pretia addant , Lupum autem , vc Rondeletius quoque refert, quia inferior

maxilla lupinam refert , Vitulum vero, cum ob boatum, cum quia naribus ed voconr.
'vitulis terredribus afEnis,& vt ego iudico,capitc ipfis quoque non valde dilli-

milis,li auriculas non perlequor

haberet ;
relioua
Quis autem verus fit Draco & Dracunculus marinus
, ego quoque ed inclino,

non cfTe Grxee !,,i

Serpentem marinum,, qui appellatur, quem errorem manx
aliqui ex Plmio haurire potuerunt: non ede quem pro Dreuone
nobis (ubdicuit: non 7'rdffcr quem louius de Pi/ciius Romautx
,
agens, nobis perfuadere conatur: verum effe illum,qui antiquis,
rcce ntioribus vero Dracena, Romanis nollris hodie Tragina , Latinis & Draco ma-
rinus & Araneus nuncupatur. In harum mare controuerfiaru, plenis nunc velis
inuolare mihi non ed animus,adeat fuadco,li quis his dudijs capitur,vt verita-
tem nancifeacur, i u. cap. hill.amm.aquat.Hippofyti Salutani Medici olim Romani SRum

nodri, quod incomparabile opus itaingenij lui forcunditate, atque figura-

,

rum xre excufarumvenudate illudrauic, vt palma, qui in hoc dadio cucurre-

runt,curfuriq. funt, priripuerit facile omnibus. Eoq. magis egregius ipfius
cona-

Digitized by Gt
 . , . .

8i6 ALIA ANIMALIA NOV.HISP. NARD.ANT. RECCHI.

conatus cll laudandus, C]u6d dirpcndiofum quidem aft vtihllirmim hoc opus ,

a maj;nis etiam Prttiaptbus ipfi iuuidendum , Icd imitandum camen proprijs' ,

liimpcibus.adiuirice induUnoru artificu manu, domi fux edolauit, veluti hKus>

'i^lwisGafjiar Saluianut adhuc iu viuis, & lilis qui amoenioribus Muhs deto<<
dtamur omnibus chanilimus,mihiq. amicibimus,nupcr nobis dl contdtaciis.
De Co// OrjfWBcji// noilri, quid aliud dicamf quam quod /upra quoque inii.,
ncauc po- nuaui, hoc e /ilwwf furlum elatum non autem reda linea antroiium protra-
,

fc^pciT? dum aucm iullius longe amulari , quam Serpentem .

''
NKn* '
Deci>/?hoc habe. Arillotelcs hb.^-hill.animal.cap.i7. SerpentHus, z\x, tofle
menfem inirgram (omplent : finguiu enim trirena In vtrouis autem
totidem, ^uot dies :

M ecnat- "^yracoms nollri la^crc.quatuordecim tef/as inuenio , quibus II duas addas clani-
cd<M> habebis tricenarium numerum , eritigitur /erpe/. Bene habet. Ac.'
tamen exillimo ego, Arillotclcm in quouis latere volui/Ic tot collas , quoc dies
fic omnes lexaginta dlent
lunc in mcnlc ,atquc Hoc ex capite i 5. hb. i ,hi(t. .

anim.eruo . Dorfnm ptmeptSus eSl , cuius partes Jcapult , Spina, infraq. e re^ion
rveruris, lumbi habentur , lommunes auum panis fuperioris ,mferierisq. cofiaoSlona,
nam de hon.tntbus gentis turdulorum ( Scaliger\c^\t lygniorum enim AnRo~
te/fj habet, alij Ligurum) quos feptems coiits /erunt creari, nullius idonei authoris leRi~
monio conflat Recenlct igitur Arillot. non vtrorumque, led Ungulorum tan-
tum laterum collas, quomodo enim omnes hominis colite odona: Idcem.
clienti
probe Arillotele Plinius imitatus efllib.ii.c.ip-3'7.Pei?r,ait,W e/9 i^(alij le-
gunt coi\.xs)prsreordqs ^
'ziitaiibus natura circundedit,at Ventri quem neceffe erat ira^

creJitTe,adeH!it, nulli animalium circa 'Vtntrcm ojfa: Pelius homini tantum latum, reli-

quis earinaiuminsolucrtius magi 1,^ intereas aquaticis maxirt.e.C oHx homini tantum
eSiona, /subus dena, cornigeris iredtcim /irpentibus triginta
,
Dalecampius ad hunc .

locnm hoc optime animaduertit . Lego njeroco fi a homini tantum duedena , mft
" /orti /i;wr/or(qua;ixcu(atio in Arillotele forlan quoque locum habebit ) oio-
nas tantum intclhgat Viras, hgitimas, non adnumnaus qualuor fpurijs
In jprMo- Verum, & alia cx boc Pliniano loco animaduerlio luboritur , cum ait : !^(ulli

n* non i"n ammaliuD ciTca njentrtm o/sd. Quam legem dudum prius Ariltotcies decreue

(a'r^!fc<)'rD rat , lib.3.hill.anim.cap.7. his conceptis verbis : Pelius etiam co/hs impofttum elj,

'* i"deni aduerfa inter fe coeant , cum reliqua hreusores ftnt

,
quam vi facere idem
infcriort!! 1
uiAunt. queant, nullum enim animal t ft quod circa 'ventrem os habeat Paulo aliter haec
,

vertit Scaliger, fcd quc id ,

quod nos intendimus, non mutant . All nollro itu
' animali certillimum dl, didas vtrimque quatuordecim cofias, nonpeSloris (o-
lummodo regione-comprchcnfa$,fed per 'itntrem inferiorem quoque dilpofitas,
vTque ad or /4fri,vbi wrcye & ftfKillii incipit, pertingere , & has quidem, ve--
ra ofa,non /ptnas quales in pifcibus funt, apparere, Cc efle, Iblc: rastidiano cla-

Dnrn,inaUS patCt

. , , ,

tur jd f- His tamen omnibus modo allatis obiedionibus non obllantibus, & haud
tiiK quam quicquam proficientibus. Ii quis me iudice, dccePncndum uibc3f,ad quod-(
tl/ d"*o- nam animalium genus Dracunculum reducendum ccnlcam L Ego inter Ser*
potius, quam vlla alia in Ipccie anipttalium ipli remanendum iudjco ,p j

Hoc

d 1 7 Googie
 . , .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 8i7

Hoc enim mihi concedar quiffimus
ledlor, nullus dubito , tam infigni- RjtionM
bus inftruclummembris, tam varijs ornatum organis animal, ex putrtdine mi-
nime emergere potuifle Ex uerme etiam quod oriatur , vix eft probabile , ex
.

tuo igitur excludatur, aut 'viuutn c matre (ua enalcatur oportet

Ouiftr autem vel exanguin funt, vel fanguinetn participantia . lUa aut mollia, Diuiiio ui
teftacea, cruftacea vel inledia funt: nullum ex his, Draco eft. Sanguinta autemj
impara vel volant, vel natant, vel incedunt . Volatilia folac auei (unt qua: notu
,

lufficir, quod alas ad volandum poilidcant, fed plumis infuper ac pennis vefti-
ri necclfe habent , horum in Dracunculo nihil eft .Natatilia omnia pifcts funt,
vel Serpentes etiam natrices di(Stse , vetum hsec omnia pedibus nullis egent , nifi
arr,phibta (int. Ouipara terre firia ,\el /./. hoc eftfine pedibus , vt Serpentes,
funt,vel pedata, cic^.quadrupeda, qux cum Serpentibus plurima communia ha-
bent,& pleraq. iunt amphibia . Sunt tamen ex aquaticis hifte aliqua, qux ouum
quidem intra fc generant,& ex hoc poftea fatum viuum edunt, quod & evipe-
r4cum paucis quibufdam Serpentibus molitur.
Inter 'viuipara folus eveffiertilio volat, reliqua incedunt omnia. lam autem fir-
pra ^tohAu\mn%, Dracunculum non efle njeJIiertilionem, cum cutis obftet,qux Jer-
pentiseRinDracene,muris\ei6eflm 'veffertihone Addo caudam in Divici- ConcMn
culo longam, in vejpertilione viuo vix vilibilem,in fceleto tamen, carne probe dc-conc himc
nudato , fttis conipicuam
lam autem quid inde incommodi naftetur, fi dicamus Dracunculum efto
Serpentem pedatuih, adebq bipedem & alatum ? licet Ariftotelcs hunc nufquam
&
viderit,auditione nunqua'm acceperit, in rerum natura haud efte crediderit,
neque ideo etiam defcriplerit ? At inquies,hoc implicat omnino contr.idiiftio-
nem quandam , icilicet Serpentem appellari, qui non ferpat,fed volet, atque pe- Obicftio.
defter,.iuiuin inftar ingrediatur.
Hunc igitur per me licebit, vt lubet, voces, & noux animalis formx , no-
uum, fi placet, nomen affingas, ego non moror. NamreueraetiamadSerpen*
tes potius quam ad quadrupeda animalia perfciftiora,
, /4 rn pertinent, licet
pedibus qnacuor incedant Et quid mirabilius
. eft, quam pifces natare, & volu-
cres fimul efte l quod in Miluo t\oRxQ,Hirundine marina, quarum mihi vna eftp,^p[Jf*
lanllimis membraneis alis,& pifeibus illis quos Hifpani 'Boladores ap- autho-
pellant .quotidiana experientia teftatur
. Qmd
fi igitur Dracunculus Ceipat,''*
incedar,6c volet,fi opus fuerit, an hoc abfurdum cx*ftimcmus ? Volare autem
illum, tot prxclaris feriptorum veterum,ac recentiorum tcftimonijs.iam fupra
adftruximus . Hoc tantum adiungo,qui nobis hunc Draconem depingunt, fole- j.j.
re alis cretftis id facere, atque
vt pinna , Sc orx extremx non caudam vcrhis re- fociiapo-
Ipiciant, quemadmodum in noftro
reucra videre eft, fed furfum erigantur, rutn in vc-
eundem delineare . Quod aiircipfa incer volandum icacueniac, an ex
rum potius excogitatione hoc ortum duxerit ? anxius valde adhuc hxreo.~1 Ducone.
Huiulhaodi haco alis ita extentis, & in .altum fublatis, AepuU fubiedfus , ar-
ma gentilitia decorabat PAVLI V. P. O. M. Hunc cum Draconem Scipio PmMV.u-
Card. 'Burghefius PAVLI Nepos , in prxdio fuburbano fuo,quod extra Portam
Vinciam amaniifimum,rarxqartis ftaruis,atque piifturis ornatiffimum extru- ncmiubit'
 8 , . . . ,
-

S1 ALIA AKIMALI A NOV^E HISP. NARD. ANT. RECCHI.

xit, yiridarij ciufiiem fiontifpicio pra:fixi/Icc, lufit in hunc olim Epigrammate
cruditiffimo & vcnuftiifimo, cum Cardinalis Maftut 'Barherinus, nunc & ipic
Crf/onc'
y. Pontifex, & Optimus Princeps VRBANVS VllI. quod ex pluribus ipfius
orJW- poematis, immortali gloria digniflimis deprompli.vc ledorem meum exnila-
rini crudi- rarem, atquc poft amarilsimum , tot Serpentum & Draconum fel , eidem (bono
nismucor
animo ) a me haclemis pleno poculo propinatum, dulcilsimo Apum mei-
le rcfocillarem , hic iurc (ubijccrc debui
o ni

Draco Aereus in Fronte Laureti in Virid.Ill.C.Burghefij.

Hon fedeo culios , adUo venientibus hoffes ,
Non magis hac Domino, ejudm tthi Villa patet

hte requiem captare licet, paffimq, isagari,

hauRu lihenore frui
tAeris hte
fiec Jfecies animum turbet metuenda Draconis,
^on ego, qua flammis Hydra perempta , cadat .

ego fum Python, feriant quem Ijiicuta, lauros

Ecce mihi credit Cynthius tpfe fuas
Porro fi quis ex me fci(citetur,qua: huic Dracunculo fit patria, quique penates?
conicdura quidem , fed probabililfima, hunc non e(Ie America-
b!s**lrle'
ajcj Dra- num, non Europaum,non Africanum, (cd Aflaticum,&. quidem Arabicum indige
fta "tur."* nam, 'Sellonius enim, quem fupra adduxi, ait,fe tales in Egypto vidiile Dracones,
Arabia his quos cx Arabia parte, in illam aduolarc narrabant.
faitudi
. Congruunt hsec mire cum illis , qus ex Herodoto in hunc fenfum attulimus,
vteunque Plinius fabulatorem hunc nominet, quo nomine & ipfcmecapud
non paucos inclaruit. Figura fiquidcm, quam nobis exhibet in (uo
Dracunculo fi non proxime omnino, prope tamen ad noftrum accedit, veluti
vttiulquc iconem confideranti palam fiet. Huius farin* & formie fiintilli

fanus^hTs
Cardanusk Lutetia \idiffc meminit, qui licet hos ex
Cracunculi, quos
tnoKos so Indqs allatos lulpicatus fit, parum refert , (olemus etiam nos hodie plcrasq. res
exoticas prius haud nobis vifas ind>4<ir appellare, quod lndiarumnomc:n,\n.-
,

cogniti Orbis, & mirabilium rerum plerunq. nobis memoriam refricet Et

Actiiinj-
quafi cx longinquis allata locis, vel magna credimus cxtollimulqucj
mus pic- quia parui fumus , cum multis rebus non cx natura fua, fed ex humilitate no-
lira magnitudo accedat :*vel incredibilia ducimus , quia rara & exotica funt,
quotidiana, licet maxime mirabilia negligamus . Adeo naturale eli magis
BolUar
noua,qudm magna mirari.hc. quid, fi et/am aliqua a communi naturg lege,quan-
doq. exorbitent ? non ideo confeftim fiint explodenda ,
ignorat enim Natura pe-
tentiam, qui illi non putat aliquando licere,nifi quod (apius facit.

AnhicDr Si quis prtctcrca me interroget, an

hunc exillimem fui(Tc alicuius ,

^ An vero magnitudo &conlUtu-

naturalis htec corporis fui ,

miior ciTc tio ruerit ? Ego quouis depofito pignore, certare aufim, vel veram hanc corpo-
ris proportionem cfTc, vel certe paulo maiorem (alte exUlerc debere. 'BtUoniuc

tur iruhA nec magnujOec paruum dixit, cum tamen, vt ex icone iplius patet, noltro con-
Icjcricl*'
Epncr,& fimilis fuerit, credi etiam fas elf, paruum fuille quoniam ex quinque
,

litis.

Digilized by jGoogI
 ) , '

IO, FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. st
ilUs>nDAro 'SeOttuauQ, {itnilibu^ituaximus eorum ad Cuniculi
(alteiparui ani-
iDalisJongiwdincm & altitudinem accelTit quos Cardunui Puriftjs obfcruaue-
,
rat.Hoc aha confirmo coniedtura, quoniam Herd*iusa.\t,uU$tJJi<vt0>ertiU(mum fc"-

iOoj Drufumulps, tjui ex Ardia in ^E^yftum ibi ab auibus Ihidthui fcu aVZ*
Ibibuio6 maioribus, vt rcor quam Cwi> fiint impetuntur, debellantur ac tru*
cidantur,parui igitur hi ZV4rwhjcrint,Roboratur hoc iplum alia quadam ab
experimentis anatomicis defumpta ratione, quat hsec eft: Omnia olla qu* hic
,
deceda cernuntur, vetuli, no iuuenculi animalis funt, qux albilTirnaidunilima, n^al
ficcilhma effe confpicias, cum, fi tenellorum fotuum fint, ofia poft morte ce-
lerrime denigrentur , contabefiant, & computrefiant , hoc in alijs animalibus
fiepe expertus fili. Argumento infuper irrefragabil i, hoc comprobauero , ex
dentibus integri jperfedifiimiq. hic omnes comparent, quod in recentiki- Tmu las
**"*
mo /mtlo haudquaquam euenirct,
Qux fi ita Ic habeant,vt ego mihi perfiiadeo,non erit hic noder immanium
illorum /2 DreKtnum,\a quorum, vt fiipraex JtreAw memini, dorlo & tergo-
ribus herbx innafiuntur.5A4m4n//iiiwlib.dc reft jic, yrripr. lepide profedlo de p'","'
plantis hifie philorophatur,vult enim Orutntem & Dracuntulum herbas, ita_> 0
vocatas cflc,quod ex Dreumum liibdantU vitam & vigorem nanci(cantur,con- ^Sonido"
firuenc etiam per fimen terrx imroilTum,conceptam ex Dracent virulagincm,J,f,.J'J^*
& corrofiuam fiiam acrimoniam, atque colorem luridum, varium,& horren- o* >' >
duro,quem/)r<fr4xfii(lisollendat, ideoq. lenedlam magis Sfrpwr alicuius '

illum,quam plantam repreientare . Huic fimiliter animali deberi, vult, planta,

qux Sauguis Ttrutmi vocatur quod languine Drmms cu prius fuerit nutrica,
,

eundem podea colorem auuUa licet, & terrx comiffarediuiuum in filijs plan- gu o-
Uilis, rubicunda ac floridum imitetur,iterumq. producat. Felijfimb 'Dreteontm,
inquit, fculfium fermu (y iiSet mirdtle nimis, norunt Inii
effigie tenent exorta iUa , U*
Hifianta noua,tt/ nes 'viitmut, eemmuniter ffismtis admeSis , & ijib.j.eap hifi. In-
diar. occident inmfttur.H ac entm flanta alttffima* radices immittit, pertingentes intima Im iWciii.

nsafa Jeminarta animantis huttesjumhu adnata, per quos (emims duUus decurrunt,fe- tur,

mtn 'VI trahere poffintformatum, prohficum, efficere pottus Draconem 'verum ,fiermetq.
rvt illum filijs pnmo : Draconibus injtrta ortu accepta 'virtute : jeruataq. impofierum
terra commijfa , loto fiuticis, qua nullum alium fiu^um gerunt 'vnquam quam filijs
,
Draconem eformatum {mirabile fati> !

Hx fi cui rationes philolbphicx placent, acceptet eas, fine meo periculo, ego
hictaniilper iudiciumfulpendo,6i: /ripriMwago.Incereanon pofliim intermic- Onguim,
we,c\\iia Nicolai Monardit ipliflimadc Sangum Drattnit herba nempe ita.^ Maiurdn
, Cifrudlu Draconis effigiem reprefintante, huc verba adducam, qux
appellata
cum 'Bupamanimo won vlquequaque concordant.
Hic igitur cap. j S-frudum arboris dekxibeQs,lacbrymam ilUm fundentis qu?
Sanguis 'Draconis dicitur : Eli auttm, inquit,
fruSlut admirasodut, namfublata,
qua integitur ptile, illito Oracunculut appartt tanto artifeio dnatnra fabricatui , 'vt
,
a peritiffimo aliquo artifie e marmore fiulptus videatur: colU obLmgo ore hiemtt fiini
, ,
atnleis horrida, eaudd Mnga, iffi ptdtbus tenljntuit Abeo firuSin denominationem pro-
.

lut dubio fumpfit arbor eimlaehrym*, qua txiOa, per inciponcm legitur , quam ex
Aaaa Car-
 , . . , . , -,

SiS ALIA ANIMALIA NOV.HISP.NARD.ANT.RECCHI.

xit, yiridar^ eiufdem froncifpicio prifixiUet, luCc in huncolim Epigrammate
eruditilfimo & venulHHimo, tum Cardinalis Maffdus 'iarberinus nunc & iple
Jbw. dc Optimus Princeps VRBANVS VllI. tjuod ex pluribus ipfius
rirfcoil/*^
card.siaf- pocmacis, immortali gloria digniflimis dcprompIi,vt Ictlorem meum cxnila-
rini cnidi- rafeiii j atquc poft amarilsimum , tot dcDrncoaum /?/, eidem (bono
n^mucar
^j^icn animo) amc hadenus pleno poculo propinatum, dulcifiimo W^/w we/-
U rclocillarem , hic iurc lubijccrc debui
o ni

Draco Aereus in Fronte Laureti in V irid. 111. G.Burghefij.

Noa fedeo cuSios , aiPIo venientibus hojjies ,
'Non magis hac Domino, ejuam tibi Villa patet .

Hic re^uiem captare licet, paffimq, 'vagari,

tAeris htc hanfiu liberiore frui.
Hec Jpecies animum turbet metuenda Draconis
^on ego, qua flammis Hydra perempta cadat ,

^on ego fum Python, fertam quem Spicula, lauros

Ecce mihi credit Cynthius tpfe fuas
Porro fi quis ex me (cilcitetur,qui huic Dracunculo /It patria, quique penates?
rerpondeo ex coniedura quidem , fed probabilillima, hunc non cfle America-
bis''!"
tiic, Dra- Tium, non Europaum, non Africanum, led A/iaticum,&i quidem Arabicum indige
Icamur.''^ namfBtllonius enim, quem fupra adduxi, ait,(e cales in sEgypto vidide Dracones,
Arabia his quos ex Arabia parte, in illam aduolarc narrabant.
pamacil
. Congruunt ha;c mire cum illis qu* ex Herodoto in hunc fenfum
,
attulimus,
vtcunque Plinius fabulatorem hunc nominet, quo nomine ipfemet apud &
non paucos inclaruit. Figura fiquidem, quam 'Zr/Zorr/Bj nobis exhibet in (uo
Dracunculo fi non proxime omnino, prope tamen ad noftrum accedit, vcluti
vitiulquc iconem confideranti palam fiet. Huius farins & formse fitnt illi
Cnr Car- quinque Lracunculi, quos Cardanus Lb//> vidillc meminit, qui licet hos ex
fc
hos
dai'iis
J 1
, ,
I- r r i
j* i i
looKos \c tnetijs allatos lulpicatus lit, parum refert , lolemus etiam nos nodie plcrnsq. res
exoticas
,
prius haud nobis vilas Znd/nnBr appellare, quod /W/Brwwnotn en, in-
mirabilium rerum plerunq. nobis memoriam refricce
cogniti Orbis, 8s Et .

Aeftims--
magna credimus cxtollimuique.^
quafi cx longinquis allata locis, vel
rus (,ic- quia parui lumus , cum multis rebus non ex natura fua, fed cx humilitate no-

Itra magnitudo accedat :*vcl incredibilia ducimus, quia rara & exotica funt,

Boibai'
quotidiana, licet maxime mirabilia negligamus Adeo naturale efl magis .

noua,qudm magna mirari.Lt quid, fi et/am aliqua a communi nature lcgc,quan-

doq. exorbitent ? non ideo confeflim funt explodenda , ignorat emm Natura po-
tentiam,qui ilii non putat aliquando licere, nij! quod fapiui facit.

>nhicDra Si quis pratcrea me interroget, an

hunc exiltimem fuilTe alicuius ,

magni Draconis ? An vero magnitudo & conrticu-

naturalis hsce corporis fui ,

fuerit ? Ego quouis depofito pignore, cenare aufim, vel veram hanc corpo-
proportionem effe, vel certe paulo maiorem laltc cxillcrc debere. 'Bellonius
^lon vi*-
ur iruh* nec magnu,nec paruum dixit,ciim tamen, vt ex icone ipfius patet, noftro con-

Iicncr,& fimilis fuerit, credi etiam fas elf, paruum fuilTc quoniam ex quinque
,

ilfis.

Digiiized by Google
 )

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. ti9
noRro ii 'Bdluuano, Hmtlibus, maximus eorum ad CtmkuU {alce, parui ani-
illis,

roalisjongiwdincm & altitudinem acccflic > (juos Can/tuuu Parifijs ob/eruaue-

rat.Hoc alta confirmo coniedura.quoniam fferMUtiu ait, alitejji 'vtfcrtiUonum !^"o
iDos DriUtmtdfS, /E^ptxm wuxi/aat,&i ibi ab auibus Ihiditxs (eu Hr'^
ex 4r*het in
Ibibm o6 maioribus, vt rcor quam C tamis fiint impetuntur, debellantur ac tru-
cidancur, parui igitur hi Orscents fuerint, Roboratur hoc ipfum aliaquadam ab
cxpeiiinencis anatomicis dclumpta ratione, quas hate eft: Omnia ofla qu* hic
,
dete^a cernuntur, vetuli, no iuuenculi animalis fiint, qux albiirima,durifl}ma, uran-
liccUfima efle confpicias, cum, fi tenellorum fcetuum fint, ofia poli morte ce-
lerrime denigrentur , contabelcant, 9c computrefeant , hoc in alijs animalibus
izpc expertus fiii. Argumento infiiper irreftagabil i , hoc comprobauero , ex
Jetiiibiu ,qui integri ,^erfcai(Timiq. hic omnes comparent, quod in recentilsi- s ii

mo pallo baudquaquam cueniret . .

Qu* fi ita Ic hat>eant,vt ego mihiperfuadeo,non erit hic noHer immanium

illorum Drsfvmm, in quorum, vt (upraex J/r<Awie memini, dorio & tergo-
ribus herbz innafcuntur./24m4w/niw iib.de rept Jic, fcript.\t^iAc profedo de f."' jh
plantis bilce philofophatur,vult enim Prswnsam &
Dracamalam herbas, ita.^ lium ni,,
vocatas eiTe,quod ex Dteuonum iubfiantia vitam & vigorem nanci(cantur,con- q3ajo"
Icruent etiam per lemen terrx immifium,conceptam ex Dracone virulaginem,
&corrofiuamiuam acrimoniam, atque colorem luridum, varium,&horren-^h htr
lum,quem i><ici)M44fu(lisQllcndat, ideoq. lenedam magis Srrpenrsi alicuius Baiuoiiri-
jllum,quam plancam repre/entare Huic fimiliter animali deberi, vult, planta,
.

qux Sangau Drstonis vocatur quod languine Dreuonis cu prius fuerit nutrita,
,

eundem pofiea colorem auuUa licet, & terra: comifia rediuiuum in filijs plan-
Ullis, rubicundu ac floridum imitetur,iterumq. producat. Fol^simb Dracenem, n,'citi>.

inquit, yr/|a(iM forma (y effigie tenent exorta iOa ,

mirabile nimis, norunt Indt
Hifianis nous,(t/ nes 'vidtnom, communiter plantis adestis , xdds.j .capbiH. In-
disTMcident itmtfuur.H sc enem planta alisffimas radtces immittit, pertingentes (ntima i'n >n^N
vafa jeminarta animantis haissejumbu adnata,per ejuos feminis detlims detarrunt,fe- nir mir^
men 'vt trahere pojfmtfsrmatam, proliftum, efficere potens Draconem 'vemm , formetq.
evt illum filijs pTtmo; Draconibus ia/tria ortu accepta 'virtute e Jeruataq. impoflerum
terra cammiffa , loco fiuticis, qua nullum altum fiuDumgertmt 'vnqusem , quam filijs
Draconem ejfirmatum {mirabile fatis !

Hx fi cui rationes philofophicx placent,acceptet cas,fin.e meo periculo,ego

hic tantilper iudicium furpendo,&: fieptitum ago.Interea non poflum intermic-
Monardis ipfiflimade Sanguine Draconis , herba nempe ita..>
texe, qixia Nicolai Moiurdrt

appellata ,cfrudu Draconis effigiem repreientaote, huc verba adducam, qux

cum non vfquequaque concordant.
'Suffamantino
Hic igitur cap. j S.frudum arboris dcfcribenSi/eo^uMjn illam fundentis qus
Sanguis Draconis dicitur : Sii autem, inquitd*>e fiuHus admirandus, nam fublatd,
qua integitur peSe,illicb Dracunculus etpparet , tanto artificio dnatnra fabricatus, vt
d periiiffimo sdiquo artifice e marmore fiulptus videatm: colla oblongo , ore hiante , ffiini
aculeis horrida, taudd oblonga, (ffr
pedibus coulpicuis . Abeo fruDu denominationem pro-
tui dubto fnmpfit orber & ttus idchryma , qua ex iBa , per incifioncm legitur , quam tx
Aaaa Car-
 , . . , . , -,

Sit ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARD. ANT. RECCHI.

xic, yiridarij ciuIHem froncifpicio prarfixidet, lufit in hunc olim Epigrammate
eruditiffimo & venuftillimo, tum Cardinalis Maftm "^arhtrinus nunc & ip(e
Dracon/'
Sum. Pontifex, Optimus Pnnctps VRBANVS VllI. quod ex pluribus ipfius
tardsnf- poematis, immortali gloria dignillimis deprompIi,vt Icdorem meum exnila-
lini crudi,
iMmucar
rarcm , atque poft amarilsimum , tot Serpentum & Dretcoaum ftl , eidem (bono
animo ) a me hadenus pleno poculo propinatum, dulcilnmo Apum mei-
le rclocillarem , hic iure lubi jcerc debui
o mi

Draco Aereus in Fronte Laureti in Virid.Ill.C.Burgheflj.

Hon fedro cufios , adflo venientibus hoffes ,

Non magts hstc Domino, quam tibi vtU* patet

htc requiem captare licet, paffimq. 'vagari,

A ierishauUu liberiore frui.
hic

fiec Jfecies animum turbet metuenda Draconi/

^on ego, qua flammis Hydra perempta , cadat
^onego fum Python, feriant quem Sficula, lauros
Ecce mihi credit Cynihius ipfe fuas
Porro fi quis ex me lcilcitetur,qua: huic Dracunculo fit patria, quique penatesf
conicdura quidem , led probabililfima, hunc non ede America-
bis*'are
rajes Dra- num, non Europaum,non Africanum, (cd Afiaticum,&i quidem Arabicum indige
fc^tilr.'^ nam,'Betlonius enim, quem fupra adduxi, ait,fe tales in jEgypto vidide Dracones,
/rabia his quos ex Arabia parte, in illam aduolare narrabant.
tauucit
, Congruunt haec mire cum illis , quat ex Herodoto in hunc lenfum attulimus,
vteunque Plinius fabulatorem hunc nominet, quo nomine & iplemct apud
non paucos inclaruit. Figura fiquidem, quam '2f//ah/r nobis exhibet in (uo
Dracunculo fi non proxime omnino, prope tamen ad noftrum accedit, veluti
vttiulquc iconem confideranti palam fiet. Huius farina: & forma: fimt ilU
Cracunculi, quos Cardanus fe vididc meminit, qui licet hos cx
irdisosso /fcr^jr allatos lulpicatus fit, parum refert , (olemus etiam nos hodie plemsq. res
exoticas
,
prius haud nobis vilis Indianas appellare, quod Indiorum noinen,in-
cogniti Orbis, mirabilium rerum plerunq. nobis memoriam refricet
&. Et

"^*** quafi cx longinquis allata locis, vel magna credimus cxtollimu(que_'

Aenima--
oius pic- quia parui iumus , cum multis rebus non cx natura fua, fed ex humilitate no-
lira magnitudo accedat :*vel incredibilia ducimus , quia rara & exotica funt,
ai,;m
ra qu;oL^
Oo(Ua. .
quotidiana, licet maxime mirabilia negligamus. Adeo naturale efi magis
ncua,qudm magna mirari.ht quid, fi ct/am aliqua a communi natur? lcgc,quan-
doq. exorbitent ? non ideo confellim (iint explodenda , ignorat enim Natura po-
tentiam,quitUi non putat aliquando licere, nifi quod fapius facit.
>inhiet>n 5>i quis pritcrea me interroget an pullum hunc exiltimem fuide alicuius
, ,

*ur'al/'
tnagni Draconis i An vero naturalis hic corporis fui magnitudo & conllitu- ,

merit? Ego quouis depofito pignore, certare aufim,vel veram hanc corpo-
pgfl'
proporcioncm c(Tc, vel certe paulo maiorem (alte cxillere debere. 'Belloniut
Mon vide-
ur rruiio cc magnu,ncc paruum dixic,ciim tamen, vt ex icone ipfius patet, noftro con-
ridior dc
liencr,& fimilisrurit,crcdi etiam fas
'
clf,
"
paruum fuide
,
quoniam ex quinque
~ illis,

Digitized by Copgle
 ) , '

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 319
i(Us>nDAro & 'StUtsittM, /iroilibusmaximus corun ad Cnniculi (altcjparui ani-
naalisjongiwdinem & alcitudinem accefliti quosCiw<<aiMj Ary^VoWeruaue-
rat.Hoc alia confirmo conicdura, quoniam eredum H alueJlft
iOoj DrMmudes, ex Jralia in <mmkut,{i ibi ab auibus lindilmj feu
IbAm nfi maioribus, vc rcor quam CtrmA fune impecumur, debellantur ac tru- '
cidantur, parui igitur hi /)rafa fucrint,Roboratur hoc iprum alia quadam ab
experimentis anatomicis defiimpta ratione, qu^e hjtc eflj Omnia ofla , qujc hic
dc<aa cernuniur,vctuli,n6iuucnculi animalis funt, quae albiflima,dunfliroa, patua.
liccillima cfieconipicias, cum, fi tenellorum foetuum Cnt, ofia pofi mort ce-
lerrime denigrentur , contabefiant, $c computreTcant , hoc in aiijs animalibus
fxpe expertus fui. Argumento infiiper irrcftagabil i , hoc comprobauero , ex
iemiirn ,qui integri ,^rfediflimiq. hic omnes comparent, quod in recentiisi- Tmai s#
riwiwi.
mopad/ebaudqnaquameucniret,
Qua: fi ita fi habeant, vt ego mihj per(uadco,non erit hic nofler immanium
iUorum^stf Drunum,in quorum, vt fiipraex Jieaiiwir memini, dorio & tergo-
ribus herbz innafiuntur.Sw/74mAw/aw itb.de rrp/.yat, Jiript. lepide profc<36 dep' ']-

plantis hifie philofophatur,vult enim Pracoat^tam &

Draenntidnm herbas, ita_> liam i:ra-
vocatas effe,quod ex Prmmnm (ubllantia vitam & vigorem nancifiantur,con-
firuent etiam per fimen terre immifium, conceptam ex Or4r*evirulaginem,J,'^jJ^
& corrofiuam luam acrimoniam, atque colorem luridum, varium,& horren- otWi hcr
dum,quem Dr^cMM^fufiisollendat, ideoq. fene^am magis S<rpnr alicuius BufUnM-
illum,quam plantam repre/entare Huic fimiliter animali dcbcri,vulf, planta, "liit"**
.

qu* SMgnu Vrxmis vocatur , quod languine Drxeotus cu prius fuerit nutrita,
eundem poftea colorem auul/a licet, & terre comifla rediuiuum in filijs plan- 1 oc-
ulis, rubicundu ac floridum imitetur,itcrumq. producat. Fed^sime Dexcenem, m"..
inquit, fadftum firmx & ejfpe tenent exorta idn , di3m mirahtle nimis, mmnt Indi
Hijpamx nou4,1S/ ms 'vidtmtx, tommnniter fttamis adtteSis , 0- a Jtt. 7 .tap. hili. In - .

diar.oteident inmfttnr.H *c entm planta alttffmas radiees immittit, pertingentes intima l'i' infcBl.

eva/k feminari ammanfis haisujnmhu adnata,per qms femims AtUns demmnt,ft- Slf,

mennn trahere poffmtformatum, prohfmm, efficere potens Draconem evernm formetq. *!***'<
,
mt illam filijs prtmo : Drdeomins inferta ortn actepta evirtnte ! firnataq.impofiemm
commiffi , luo finticie, qna mtlium aiitm fia^nmgettm 'vnqnam quam filijs
terra
,
Draconem effirmatnm (mirabile fatis !

H fi cui rationes philofbphic* placent,acceptetcas,finc meo periculo,ego

hic tantilper iudicium fi(pendo,6t /rr^rwnseago.Intcrcanoo
polTum intermit* Uneuim*
tttc,(pua Nicolai MonarMs ipiiifimade Sangmtte Drateme berha nempe ita.. Monardes
appellata , &fru(ftu Dracoms efligiem reprefintante,
huc verba adducam, qu*
cum 'Stsfiammtino aon vlquequaquc concordant.
Hic igitur cap. j g.frudum arboris defcribeaSi/er^meM ilUro fiindcptis quj
Sangari ^Draconis dicitur :EU aattm, inquit, fioRas admirandas, nam/ohlatd,
W
qua integitar pede, iIJeeo leracuncalas apparet tome
, artificit anatara /abruotas, ar
a pcruijfmo aliqao artifee e marmore fialptus vtdriasmr: oblonga
tollo hiante , m , ffini
acaieri hornddftaadi Mnga, pedibus tonlpieais. Abeo fralia denominationem pro~
euidtsbto fantpfit orber 0 etatlaehryma, qua exilia, per incifonem legitur, quam <x
 , . , , . , -,

Si* ALIA ANIMALIA NO HISP. NARD, ANT. RECCHI.

xit, (^iridarij eiufdem froncifpicio prifixiflct, lufic in liuncolin^ Epigrammate
eruditiffimo & vcnuftiilimo, tum Cardinalis Mafdus "Barhtrinns nunc & ip(c
Craconc'
J. ,& Cptimus Prmccps VRBANVS VIII. ejuodex pluribus ipfius
card.snf. poematis, immortali gloria digniflimis deprompfi,vt ledorem meum exnila-
lioi erudi- tarcm , atque poft amarifsimum , tot Serpemum & Draconum fti , eidem (bono
j^s^mucar
animo ) a me hadeims pleno poculo propinatum,dulcilsimo Apum mil-
le relocillarem, hic iure lubijcerc debui
o mi

Draco Aereus in Fronte Laureti in Virid.IU.C.Burghefij.

Non fedeo cufios , adflo venientibus hojjsei
No magis hae Domino, ejudm tibi Villa patet

Hic reifuiem captare heet, paffmq. 'zsagari,

tAieris hic haufiu liberiore jrui,
Nec J^ecies animum turbet metuenda Draconis,
Non ego, qua flammis Hydra perempta cadat ,

Non ego fum Python, firiant quem Spicula, lauros

Ecce mihi credit Cynthiui tpfe (uas
Porro fi quis ex me Ici{citetur,qua: huic Dracunculo flt patria, quique penates?
conicdura quidem , led probabililLima, hunc non efle America-
b!s''*re
tales Dra- num, non Europaum,aon Ajricanum, (cd Aflaticum,&^ quidem Arabicum indige
fca^ur."* s\!im,'dtllonius enim, quem fupra adduxi, ait,fe tales in AEgypto vidiUe Dracones,

Arabia his quos cx Arabia parte, in illam aduolare narrabant.

famacil
. Congruunt harc mire cum ilhs , quas ex Herodoto in hunc lenfum attulimus,
vtcunque Plinius fabulatorem hunc nominet, quo nomine iplemct apud, &
non paucos inclaruit. Figura fiquidem, quam 2f//dhJ*d nobis exhibet in luo
Dracunculo non proxime omnino, prope tamen ad noftrum accedit, veluti
fi

vttiulquc iconem confideranti palam fiet. Huius farinx & formte fimt ilU
Cracunculi, quos Cardanus fc Lutetia \id\Qe meminit, qui licet hos cx
^mis*iiTs
inuitosso /trjjallatos lulpicatus fit, parum refert , (olemus etiam nos hodie plcrnsq. res
exoticas prius haud nobis vilas Indianas appellare, quod Indiarum nomcn,in-
,

cogmti Orbis, 6 mirabilium rerum plerunq. nobis memoriam refricet

,
Ec

Atftimj-
quafi cx longinquis allata locis, vel magna credimus extollimu/que_>
mus pic- quia patui lumus , cum multis rebus non cx natura fua, fed cx humilitate no-
gis cxitr- Itra magnitudo accedat :*vcl incredibilia ducimus quia rara & exotica funt,
,

ooiSI'*^ cum quotidiana, licet maxime mirabilia negligaraus. Adto naturale efl magis
noua,qudm magna mirari.Lt quid, fi et/am aliqua a communi nature lcge,quan-
doq. exorbitent ? non ideo confeftim fiint explodenda , ignorat enim Natura po-

licere,nifl quod [apius fluat.

tentiam,qui lUi non putat aliquando
.AnhicDn Si quis pra:tcrea me interroget , an hunc cxilHmem fuifle alicuius ,

fuwiiur^ 3Rni Draconis ? An vero naturalis h*c corporis fui magnitudo , Sc conllitu-
metit ? Ego quouis depofito pignore, certare aufim, vel veram hanc corpo-
"ofl
nton v:jc
proportionem effe, vel certe paulo maiorem lalte exillcre debere. 'BeUoniut
uuriruhb tiec magnu,nec paruum dixit,cum tamen, vt ex icone ipfius patet, noftrocon-
licncr,& fitnilisrucrit, credi etiam fas clf, paruum fuilTe
,
quoniam ex quinque
illis,

Digitized by Googli
 . ) ,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. tif

i(Us,nofixo ii "XtUtmant, Umilibus, maximus eorum ad ChbLu/i ialrc,
parui ani-
malis^ongitudioem &
altitudinem acccflit quos CardMus Parifijs ob/cruaue-
,
rat.Hoc alia confirmo conied^ura>quoniam Mtfod$tus tjji ^^jtlpextiUottun
iBoj Dr^umados, qi ex Jrdia in cetukBane.&c ibi ab auibus tiidiinj fcu a hS
/B/ieu d6 maioribus, vt rcor quam C<t#w ibnt impetuntur, debellantur ac tru-
cidantur, parui igitur hi fuerint, Roboratur quadam ab hoc ipfuro alia
experimentisanacomicis dciumpta ratione, quje hjcc cft: Omnia ofla qux hic s*"*!-*
,
detcaa cernuatur, vetuli, no iuuenculi animalis funt, qu* albiffima,durifliroa,
HcciiTuna effc confpicias, cum, fi tenellorum factuum fint, offa poft morte ce-
lerrime denigrentur , contabefiant, k computrefcanc , hoc in alijs animalibus
ficpc expcnusfiii. Argumento infiiper irrcfragabil i , hoc comprobauero , ex
dentetiu, <^ui integri ,perfediflimiq. hjc omnes comparent, quod in recentilsi-Tmbid*
mo pidlo haud quaquam eueniret
Qux fi ita fi haDeant,vt ego mihi perfuadeo, non erit hic nofler immanium
iWorum fUms DrMmun,\n quorum, vt fipra ex Strabone memini, dorlo & tergo-
ribus herbx innafiuntur.Sw/ZxmM/^nwlib.dercpr.ySc. ycr/^r.lcpidc profeiSo dep" 'J-

plancis hifie philofophatur,vult enim Drofontxam Sc Dracnnculnm herbas, ita_, ifum 'nili

vocatas effc, quod ex Dreuonnm lubftantia vitam vigorem nancifiantur.con- &
firuent etiam per fimen terrx imroiffum.conceptam ex Draeine virulaeinem, r
oc corrouuam iuam acrimoniam, atque colorem luridum, varium, & horren- n >'!>
dutn,quem Draeontaa fulhi ollendat, ideoq. (enedam magis Serpentis alicuius buiu^-

iUutn,quam plancam repre/entare Huic fimilicerammali deberi, vult, planta,

.

qux Sanguie Dratonit vocatur , quod languinc Drstonis cu priiis fuerit nutrita,
eundem pofica colorem auulfi licet, terrx comiffa rediuiuum in filijs plan- g, ora-
&
tulis,rubicunduac floridum imitecur,itcrumq. producat. Fol^simo 'Dreteonem, Mvlmf*
inquit, fenlptum firma O- effigie tenent exorta iBa diSI mtrahtU nimis, norunt Indi
,
Hij^ania nn*,^ nos 'vtdinnfs, communiter plantis adneSiis , &
rfib-j .tap.hifi. In-
diar. occident inm/itur.fl at enim planta alitffimas radices immittit, pertingentes Intima Iip infoil*

'^*fi* Jeminaria animantis huissejnmbu adnata,per ejnoslemims dnffns decnrmnt,fe- tu*

mennet trahere pojffintfirmattim, probfitum, efficere potens Draconem 'verum ,firmet^.
vt iBum fil^s prtmo : Draconibus injirta ortu accepta 'virtute i Jeruataij. impofierum
terra commtjfa , loco fiuticis, ejua nuBum alium fiublum gerttnt vnquam
,
fudm filijs
Draconem eformatum {mirabile fatii !

Hx CUI rationes philolbphicx placent, acceptet eas, fine meo periculo, ego
fi

hic taniilpcr iudicium lulpendo,6t /cepticum ago.Interca

non poffum intermic- languim,
ttTe,c^uia Nicolai AI onardis ipfidima de Sanguine Draconis herba nempe ita->
appellata , & fiudu Draconis effigiem reprefintance, huc verba adducam, qux
cum 'Buflamantino aon vlquequaque concordant.
Hic igitur cap. 3 S.frudum arboris dekuhctajachrymam illam fiindentis
quf
Sangms 'Dracoms dicitur Eli autem, inquit,^ fruSlms admirandus, nam /ublatd,
;

^ua integitur peBe,itlico Dracunculus apparet tanto

, artificio d natura fabricatus, mt
aperitijjimo aliquo artifice e marmore fculptus videatur: collo oblongo hiante , ffiini
, ore
aculeis horrida, caudi dlonga, pedibus eon/picuis . Abeo frullu denominationem pro-
cnl dubio fumpftt arbor O- eius lachryma , qua ex iBa per inafionem legitur quam ex
, ,

Aaaa Car-
 , . . .. , -

8i S ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARD. ANT. RECCHI.

xic, yiridarij ciufdcm frontifpicio prifixinct, lufi: in liunc olim Epigrammate
erudiciilimo & venuftilfimo, cum Cardinalis Maftm 'Barberinus, nunc &c ipfe
Pontifex, & Optimus Princeps VRBANVS Vlll. Cjuod ex pluribus ipfius
CrKont'
tardw^f- poematis, immortui gloria digniflimis dcprompfi.vc letlorem meum exhila-
rioi erudi- rarem, atquc poli amarilsimum ,
tot Serpentum & Draconum fel eidem (bono
tamen animo) a me hadleiuis pleno poculo propinatum, dulcilsimo Apum mei-
le relocillarem , hic iurc lubijcerc debui
o ni

Draco Aereus in Fronte Laureti in Virid.IU.C.Burghefij.

Hon fedeo cuSios , adflo venientibus hoj^es ,
No magis hac Domino, quam tibt Villa patet .
Hic retjuiem captare licet, pafjimq. 'vagari ,
tAerishte baufiu hhenore frui.
tiec JJiecies animum turbet metuenda Draconis,
^on ego, qua flammis Hydra perempta cadat ,

^on ego fum Python, feriant quem fpicula, lauros

Ecce mihi credit Cynthius ipfe fuas
Porro fi quis ex me rcilcitetur,quE huic Dracunculo fitpsuria, quique penates f
conicdlura quidem , fid probabiliflima, hunc non cHe America-
bis''"
uies Dra- num, non Europaum,aon Africanum, (cd Afiaticum,&i quidem Arabicum indige
fcamilr." nam,<i!rWW enim, quem fupra adduxi, ait,(c cales in AEgypto vidille Dracones^
Arabia his quos ex Arabia parte, in illam aduolare narrabant.
panueti
. Congruunt haec mire cum illis , qute ex Herodoto in hunc lenium attulimus,
vteunque Plinius fabulatorem hunc nominet, quo nomine & iplemet apud
non paucos inclaruit. Figura fiquidem, quam nobis exhibet in luo
Dracunculo fi non proxime omnino, prope tamen ad nollrum accedit, veluti

vttiulquc iconem confideranti palam fiet. Huius farina; & forma; fiintilli
quifqn'^ Dracunculi, quos Cardanus fe Lutitia\\di& meminit, qui licet hos ex
^'^s*hos
indiiosso allatos lulpicatus lit, parum refert , lolemus etiam nos hodie plerasq. res
exoticas , prius haud nobis vilas Indianas appellare, quod Indiarum nomcn,in-
cogniti Orbis, & mirabilium rerum plerunq. nobis memoriam refricet Et .

Aeiiima-
qual' cx longinquis allata locis, vel magna credimus extolhmulquo ,

mus pic- quia parui lumus , cum multis rebus non cx natura fua, fcd cx humilitate no-
lUDque rra
magnitudo accedat :*vel incredibilia ducimus , quia rara &: exotica funt,
quotidiana, licet maxime mirabilia negligaraus Adeo naturale efi magis .

ncua,qudm magna mirari.Lt quid, fi et/am aliqua a communi nature lcgc,quan-

doq. exorbitent ? non ideo confcllim fune explodenda ,
ignorat enim Natura po-
tentiam, qui illi non putat aliquando licere, nip quod fapius facit

AnhicDn Si quis pritcrca me interroget, an

hunc cxillimem fuilTe alicuius ,

magni Draconis j* hic corporis fui magnitudo , & conllitu-

An vero naturalis
Duior effe tio fuerit ? Ego quouis depofito pignore, certare aufim, vel veram hanc corpo-

ris proportionem efle, vel certe paulo maiorem lalte exillcre debere. 'Belloniut

turHuU nec magnu,nec paruuni dixit, cum tamen, vt ex icone ipfius pacet, noftrocon-
Icjclffef'
D^ncr,& fimilisfueritjcredi etiam fas cll, paruum fuilfc , quoniam ex quinque
illis,

Digitized by Google
 . ) ,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE.
iflis>no(lro fc Umilibusniaxiinus eorum ad Cunuuli (alte>parui ani-
iDalisJongiwdinem & altitudinem acceffit quos CarcUnus Parifijs oWcruaue-
,
rat.Hoc alia coniirmo conicdlurajquoniam fPerodataszK^aliicJJt ^tlpettiUonutn Ratio hu*
illos DrMmulos, qi ex Jrds4 in M^yftum connolant,&c ibi
ab autbus thidthxs fcu cx Hnodo
Ibibm d 6 maioribus, vt rcor quam Cicmia iunc impetuntur, debellantur ac tru-
cidantur, parui igitur hi /><kww fuerint, Roboratur hoc ipfura alia quadam ab
experimentis anatomicis defumpta ratione, quat hate eft: Omnia ofla qux hic s"!-"
,
detc<aa cernuntur, vetuli, no iuucnculi animalis funt,qu* albiflima,dunflma, oaniri.
ficcifhroa efle confpicias, cum, fi tenellorum foetuum fint, ofTa poft morte ce-
lerrime denigrentur , contabefiant, &
computrefeant , hoc in alijs animalibus
fxpc expertus fili. Argumento infuper irrcfragabil i, hoc comprobauero ex ,

dmiM(,qui integri ,'petf<tilifrimiq.hic omnes comparent, quod in recentifsi-TmUid

mo pdlo haudquaquam eucniret
Qux fi ita fe haoeant,vt ego mihi perfuadeo, non erit hic npfier immanium
illorum fUius Draconum, \a quorum, vt fiipra ex Strabone memini, dorlo & tergo-

ribus herbx innafcuntur.SM/24Mi4n//Mw iib.de yrripr. lepide profetflodep'".'"
plancis hifce philofophatur,vult enim Draconi aam &
Dracuneulam herbas, ita_> riom '"'rH
vocatas cfTe,quod ex Draconum fiibflantia vitam & vigorem nancifcantur,con- oXtjo"
feruene etiam per femen terrx imroifTum, conceptam cx Dracone virulaeinem,
f' f" i"i*'niicuniuf
oc corroliuam luam acrimoniam, atque colorem luridum, varium,& horren- mw, her
duiD,quem Dracontaaiwl^ii offendat, ideoq. fenedam magis Serpentu alicuius BuiUmiH?

illum,qua'm plantam reprefentare . Huic flmiliterammali dcberi,vult, planta,

qux Sam^uu Draconit vocatur quod languinc Draconis cu prius fuerit nutrita,
,

eundem poffca colorem auulfa licet, & terrx comilTa rediuiuum in filijs plan- bu, or-
Ullis, rubicunda ac Horidum imicctur,itcrumq. producat. Fol^simo "Draconem,
inquit, fessiptum forma (y effigie tenent exorta iUa , diSu mirabtle nimis, norunt Indt
Hijpania notu,(fl nos 'vidsmset, communiter plantis adsseSis , <y idA.j .cap.hid. In-
iiarxKcident inutfttur.H at enim planta aitiffimat radices immittit, pertingentes (ntima i'n infcui.

Jeminaria animantis huitssjumbss adnata, per quot feminit dtsSus decurrunt,fe- SI?.

tnenrvi trahere poffintformatum, prolsfcum, efficere potens Draconem 'verum ,formetq.

vt illum filijs prsmo : Dracombus inferta ortu accepta 'viriute
t firuataq.impoflerum
terra commiffa , loco fruticis, qua nuUum alsum
fiulium gerunt vnquam quam filus ,
Draconem efformatum {mirabile fatis !

Hx fi cui rationes philofbphicx placent, acceptet cas,fine meo periculo, ego

hic tantifper iudiciumfulpendo,6c ago. Interca non pofTum intermic- finguiiii,
tere, quta A/icolai Monar^s ipfiflimade
Sanguine Draconis herba nempe ita^ Murd
ppcllata ,&frudu Dracoms effigiem reprefentance, huc verba adducam, qux
cum "Bufiamantino non vfquequaquc concordant,'
Hic igicur cap. g.frudum arboris dekriheasjachrymam
j illam fundentis qu{
Sanguis Draconis dicitur ESI autem, inquit,W
;
fiuSlus admirandus, nam fubUtd,
^ua integitur pede, siiteb Dracunculus apparet tanto
, artifeio a natura fabricatus , rvt
a peritsfjlmo aliquo ariifie e marmore fculptus -videatur: collo oblongo hiante , ffini
, ore
aculeis horrida, caudi dilonga, pedibus conipicuis . Abeo fruliu denominationem pro-
(gf"

cul dubto fumpfit arbor (y eius lachryma , qua ex illa per inctfmcm legitur quam ex ',
,

Aaaa Car-
 . . . . '
'

8'5 c" ALIA ANIMALLA NOV^ MISP, NARD/AKT/RECCHL

[^arthagint Ptruand Jtleciiffivismaduthunt, >v>iJe^eteriifH& mmlnrum recentitrm
ia/citid deprehenditur , ejuid ejSiet /anguis Draconis, aut cur fie appellaretur, omnsna
ignoTdkant. MagnaeQ arbor, cortice fatis teriui,(^ cfm facite incidi pottR'. Edrvnlne-'
quem fanguinem Draconis in lachryned dimnt ,eA eo differens,
rata , liquor ille effluit ,

quem fanguinem in pane 'veeant,quid in panes (eu maffas quemadmodum iflie edgaiur,

Qaid dtj refina in Caflella Haiflenus Monardes. Carolus Clufiits anniatnrionem haoc fub-

dir,/ ab hortulano "Regis Ht (famarum miffos fuiffe fruSut q^fetam nomine Drqgona-'
Oufiiudi- tis,cpui 'Sruxetla terra Iridis eMon^sletsiridibus, per oras rU-
commtffi prodierat , 'folijs

'
bris. TrURUs Cerafi magnitudine fuijSt , fed pelle fublaia,anfnioiis nulta-, nedum Dra-l
cuncuU ejffgies nstfa fuit Verum dchac re-innotclcet fort4fle nobis aht^uid cer-'
dudioium^ tJS cnm fecundo tomo maniJm admouerimus i interca 'ndfa])ftt4ntus praeter in-*

TmoV nos egi fle , fi admirabili huic animali , admirabSiorcni^anram iub->

onmi 'o '
P*'bucrimus,laudandi DEVM, 1V<fr<e Domi-t
lia" pi'u- num,qui pro bonitate iua, tam admiranda, & vix ab intelle6Iu ndflro compre-

id'^"a.^ henfibilia opera creare, -nobisq. contemplanda, & fruenda donare voluit.

An Drac o- rvenenis nunc & remedijs, qu* a Draconibus defumuntur, aliquid coroni*;

hjb-t7
locofdiungendum eflet , aft 7/r'MMlib.i8. cap. 4 Draco non habet venenum,t .

ait.Cui ./4f*/adftipulatur; aliqui a^rem tamen a Draconibus infici memine-'

runt.Hoc alteri ad meteora retulerunt, Drtfc, inquam, ignitos atque volan-i
awd**au- tfs- Quidam hic ita conciliant,vt dicant ex fua natura innoxios efle.hinc Luca*
thorej.
gQ 5 innoxia numina terris proclamat, pro locorum vero conflitutione noxios>
fieri, quare idem pefltferos lurdens facit .<i^ir4 ,inquit. Veriim & hzc regula illiti
'
Et quoniam potior veterum authorum pars exiftimat, morfus magis a >t4j
combus impreflbs timendos eflc,quam venenum illatum nocere, ideo de antido.*
d!S/re fis quoque parum idlliciti fucrunt.Qua aurem ex Draconibus remedia, alijs vtilia
mediA ex
malis petantur ex Plinio colligantur, qux abfque rifii non legi Caput Draconis
,
J>racDni--
btas petie. nempe ianuarum limini lubditum, fonunatam domum facere. OcuUi huius in--
ueteratos,cum meile tritos, humanis inundfos, ab imaginum noAurnarum pa--
uore,homines immunes reddere Cordir piguitudinemconferrciudiciorum.,- .

vidloria: /), mires pratftare dominos,potelfarcsq. exorabiles . Haccredat

ludaus dpella , non ego.
(Aruiquit,- Nunc quicfluam fcperefle amplius non video,nifi hoc vnicum, vt illis nem-
fw^^eT. etiam gratificarer, qui amoenioribus litant ^u(is,6c aliquid,quod antiquita-
P^

^ucicda
tum amatores quoque deledhtione afficeret, in medium adducerem, & inpri-
rois quidem, de Draconibus commentarer , feriberemq. qui irfignia erant cohor*
Romanarum, & a Draconarijs ad przlium ferebantur, qui haftis illos illiga j
Mhotii" m
i.en:cj.um bant,vafto hiatu,& caudarum voluminibus tremendos. De fimuiacris deinde
R^mjnos'* diccrcm , quibus varij gentilium Dij Draconum effigie eflormabantur , veluti
rnmqio- expolio, Mercurius, MineruafjEfculapiuSfSerapis, lanuialijq.&cc^uiaam
horunu,
qi.c vjtio
metamorphofi quadam in Dracones mutati falso credebantur . De fiibulolb
jm beo- etiam Dracone hortorum {lefferidum cu{lode,a.\a Otddie depicto,
Ii

rum lia.u-
hera.
r> -r, i
s(mcriRa,Unguitq. tribus prafignts, fremas
i -
^
Dentibus horrendus, eufios erat arboris aurea
i.ci povM De aufficqs itidem, predigijs, ofientu,pertentis, diuinationd>iu,ordcidit,cultu etiam,
a 1. .
acw-

)
 . , . ,

IO. FABRI YNCF.IL EXPOSITIONE. g,i

sc 'vtntTMionibus, ab antiauis huic bdlir cxhiliids,
& fi (]ua: alia funt,qui ve- .
terum Icxra.authorum obkuriora , quando Draconum meminerunt,
illullrarcj
poterunt . MmfasepUmus feuermes & triftibus argrotaq^ium
querelis
plerumq. aurem accomodamus, aut necclFariis crebro negotijs
occupamur, e
hut effetam filiebuj, vt in hicammniffima Mufarum vireta, nifi per 1","
diuercicu-
lafubmde quidam,& furtim quafi exfpatiari vale.imus, quaiiiuis id
maxime
libeat . (^are ha:c amicis meis commendo, non quibus otij quidem
plus fit. Amici, fu,-,

quam mihi , led qui canto me interuallo in humanioribus licens, Bidoriarum.

peritia,& antiquitatum indagine anteuertunt.quando ego ipfos ribus rclio
defiderioafle-
qui,quod maximum ell, anhelo . Hi liint illuftrcs viri Ga^ar Scioppiui
, Confi-
Gafjjari

liarius Regius qui fua laude iam claret, mea non eget quem
, ego-Iecuh
, noliri
lapidem lydium lingua latina iurc appellare foleo. Hieronymus dcirtde maony-
Aleander
Card.rSarierinonoaro,afccTctioiibuslatiniscpiflolis,quem alto elogio iarua
non decorabo, quam eodem, quo VRBANO
Vlll.illum idem Scioppiui im
fuo virorum eruditorum indiculo,his iamdudum verbis laudauit Hieronymus
:

Aleander Inrifconfultui,ic PoHa politifunas, grace & latine bene

doaus,
tum MecUfiaflicarum , ^_feculariuiyi non paucis gnarus Lmcos praeterea Holflenius
.
^
antiquita-
Ho^
Germanus, eiufdem Cardinalis familiaris,qui pra;ter linguas Graeam & Latinam,
quaselegantilTimcfcribit,& vtriufque nunc opulcula liib prdo habet,
in Cof-
mographia adeo exccllic,vt fibi vix vllum iam parem habeat. Petrus Paulus
Ruber
nius demam, Antiquitatum in marmore &
*re cornus ac promus, qui Sc ipfe Ger-
*
,
manuj,cum fratre Pbihppo libris editis claro,ambo olim Li^/ difcipuli,digni
ip-
fius Cathedrz luccefloi es elle poterunt. Sed & in hoc quoque
rarillimzfor-
tunx Petrus Paulus exemplum eft infignc,quod arte pingendi,
per Germaniam,
Aelgium,ltaliam,Galliam, Angliam Sc Hijpaniam adeo inclaruerit,
vt viginti cir-
citerannorum fpatio Aniuerpia fibi, vitra ducenta aureorum millia,ex
hac ipfa nu-
tricula (ua lucri fecerit . Hunc cum olim 7(omapleuritide grauiccr laborantem
8*''>^dreftituiflem,G//iM mihi depinxit gallinaceum, cui
locola hzc verba,crudita tamen fubfcripfit

PRO SAIVTB
y. C. loanni Fabro M. D.
Aefculapio meo,
olim damnatus
L.
M. M. vocum
vvrvuiu lUiUU
A.TX. foluo. ;
^
Verum quoque eflRgictn meam mihi fimillimam.in
magna tabula,coloribuf
prelfit,quz obanis przftantiam magni a
pidoribus adlimacur
optatum tandem peruenimus quetiu
.
Scientibus Sc2>raeumu/oMiciKr imponimus. Reftantadhuc nobisduoJ?-

.A .

Aaaa z TE-

Dinln^ Joogk
 , &

8 j
1 ALIA ANIMALIA NO V>E HISP. NARD. ANT, RECCHI
TE MOLI n TEMOLIU ICHCATZlti. *

iScartbdm Mtxictmn vnitomu. Sctrxhxus Mtxitoxm hicpnm.

IO. FABRI LYNCEI DESCRIPTIO,

V ./E & qualia h*c fint animalia, quis vnquam fi

hdot noftrates domcfiicos, pratcnfes, aut lylucftres eft con-

templatus, nonamplius in hoc dubio hxfitabit. Starabdi
fiint,&quidem Mtxicani, nigri coloru ambo, & quod in his
iconibus album apparere vides, id totum callanei ad rubi-
cundum vergentis coloris elTc fcias ,
quem pidet ftx io,
vtroquc animali pilis rcfertiilimi probe xmulantur . In-
prioribus pedibus difi>ni5li quatntr vnguic$tli,fcu digituli verius conlpiciuntur,
& vnus in medio radij, calcaris inftar appofitus. Vmcornis exprimas Scarabxus
cuius recuruum c capite enatum cornu retro fieiSIitur Ad huius radicem & .

adcapitis fimul cum reliquo corpm-e connexionem lufit Natura, triplicem fi-
guram femicirculaiem appingens. Alter duo corvn gerit /4rer more ,
prorium quidem protenia ramis nullis exafperata, verum interna eorum par-,
,

te fibrofis complufculis cxcrefcentijs , vt piftura indicat, ornata . Inter duo"

hxc cornicula , e medio capite culpis quidam protuberat , cornu tamen mi-
aimeell.
SCHOLIA E'IVSDEM.

C non pauca quandoque, quam confiliuro clHcere potuilTer,

Alii profedlo
pcrfe(^ioraque Sic, vt 'Tlutarchas author ell, pidor
eueniunt meliora
,

ille,cum equi Buruaruia labra arte

.

& penicillo imitari haud polfet , fpongia va-

rijs imbuta coloribus in equi os conieda,fortuit6 expreOit,quod ingenium fub-

minillrare nequibat . In ^orintbiaco pulcherrimo art efiiciundo,fimiliter ca-

fiis lufit.

,
' . . Mi-

Digitized by Googie
 . 9 ,

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 8.5?

Mihi hic idem contingere animaducrco, appofitiflime enim Scarsl>4Ui vlci-

mum operis mei animal exiftens, Draconem (ubfequicur , cuius tMClationcm., arci-
/acis longam, extra limites etiam meos, & animalia Mexicanainftituerantu.

Siquidem tam conformiter Draco atque Scarabans inter le congruunt, ita a rabiu, re.
concordantibus veteribus pro vno eodemq. falib numine culti fuerunt, vt am-
bos hos dixeris, non diferepantia effe animalia, fcd gemellos prorlus ab eadein^ Hflnbiu?
matre progenitos fratres Voluerunt enim ethnici illi, (cientia veri Dei orbati,
.

Solimiimi Scarahao, qium 2?w<;e fignificari ,

horum imaginibus eundem., oiim cole,

reprefentari & honorari . ^lacrobiM Satumal: lib. i . cap. 1 . In Alercurio foUm mTco pro
toli , inquit, etiam ex caduceo daret, quod Agyftij in Jpecie Draconum matis fiJ fiemi
K* comuuElorum fgurauerunt Mercurio confecrandum Et quoniam , Sol
&Z.H174 ad generationem maxime faciunt, ad quam fummopere Amor requi-
litur, hincolculum in duobus Draconibus caduceum amplexantibus additum
fuit .^ecejfitoi quoque horum Draconum nodo fubindicatur
Pinna ad/cdfx (unt, qua; principis huius fideris velocitatem demonftrantr
^'Jldhuiujcemodi ,a\z idem Macrob, argumenta Draconum fracipue 'volumen It Sium
tSl,propter ittr 'vtnuj^e'Jidtru flexuofom . Atque hwc tfi,q'uod Jimulacrij AJculapij

t?' falutu Draco Juiiungitur. quod bt ad Solts naturam Lunaq. referuntur.St ejl Aijcu.
lapitu 'vii falutis de fubflantia Solis ,fulutnicns animis, eorporihusq. mortalium. Saltes
aurem natura Lunaris effetius cil quo animantium corpora iuuantur,d faluufero firma-
:
ta temperamento .
DeScarabeo fimiliter non defunt telHmonia, nam HinituXih, ao.cap. t
Propter Scarabaum,inc^uic, qui pilulas
mina colit ,
Voluit, Agypti magna pars Scarabaos inter nu-

curiosa Apionis interpretatione ,

qua codigat , Solis operum fimilituiinem i/yptij v
|>ri>_

^
huic animali inefft ad excujaados gentis fue ntus.Diogenes Lalfrtius prxtcrea in proce-
mio (uojianc de Dijs & iuhitia philofopliiam Agyptiorum fuillc feribit ,
'vt ma-
teriam dicerent principium ex qua quatuor ejjint dijereta poslmodum elementa, tu ti ani-
malia quadam efflna,Dtos
ejfi Solem iffp Lunam, quorum hac Ifis, iOe 0/irii appellare-
tur, O Scarabai Draconis,aliorumq. animalium nomine obfcurefignificarealur.
Cur autem pro SoU Scarabxum coluerint , docet nos Pliitarchus opufculofuo
de l^de &c OJteidc I am alpidem, inquit , muflelam, iS" Scarabaum colunt, in quibus nrciio
. ii.

imagines quajdam obfiuras fibi ficut in radijs Solis Deorum potentia confiderant.Si-
,

qutdtm Scarabaorum gentufamind carere aiunt Alares omnes emittere femen in ma-
:

teriam, qua fingitur tn globum eamq. voluunt aduerfo gradu propellentes, Vt 'viditur cot-
ium Sol, sium tpfe ab Occidente in Orientem conuertiiur, in contrarium contorquere.
Accedit huc,ne(cio qux alia congruentix ratio, vltimorum horum animan- pr,,3 i,b.
tium qui agmen clauJunc,-cu primo a quo librum meum aufpicatus fui, cum
C4 B(,inquam,qui & ipfe ab Agypijs olim adorabatur. nempe in-
Dracone demum ex eodem Slfacrobij hb.cap.9./40HB quoque adumbrabant, quid fimiie
fiue Mr hunc demonflrarc vellent veteres &: ideo geminum pingebant,
,
quau vtriufquc ianux cxleftis potentem , qui exoriens aperiat diem occidens
,
J**
claudat; Uue Mundum potius innuere cupccent./anumq. ah eundo diflum verba noa
{
iuat Macrob^) quod Mundus fttf,pereat,dum in orbem Voluitur :(gd ex fe initium fa-
nens,ta /e refertur.Vnde (^ormfietsts Ethym. lib. j .Cicero, inquit, non lanumffed Darium
Aaaa j
nomi-
 . , .

< 4 ALIA ANIMALIA NOV^ HISP. NARD. ANT. RECCHI.

nominai, ab eundo . Hinc & 'Phanicts in /ieris imaginem eini exprimentes, Dratonem
finxerunt in orbem redailum,caudamf/l4am deuorantem,>vt appareat, mun/lttffi O" ex
Jeipfo ali,Cn in /e remlui
DracoBW itaque tam peripherica figura, quam J'f4r44 globus, inqumus
^
*cabius neque principiu, neque finis cernitur, completu noftrum opms denunciabuni:.
m Aut fi terminus vltimus, atque initium in his appareat, finetn nobis a prmci-

pio feliciter huc lapfum denotabunt, & coronidem diu nobis opt^am,diutiisi-
meabahjs expedatam, libro huic noftro laboriofolaltem &curio(o,finon-
dodo & ingeniolo , fauftis fub impolitam tandem fuifle-
contcltabuntur,
Rectnren- Si tjuis prjttcrcR nouilTe exoptet,quanta animorum infipientia,& quam ab-
LmiquoiV furdasres antiquitas coluerit, i calcem adeat librorum ompigepa eruditione
refertifsimptum Alexa~dri ab ,l/M4i/rD,rcperictibi,mirabipur &deteftabitur,
inauditas fii perditiones & nefanda gentilium lacrificia quibus res ablurdifsi- ,
mas honorabant & pro Dijs venerabantur Non inquapi Dracones folos
. fle

Scarabaos, Icd tejludines quoque, hircos, lupos, boues, 'vaccfis, cercopithecos , crocodilos,
ibidei
,
feles de calo , afiris & elementis nihil dicam , res abiedilsimai
Atquc vt
alias,& inanimatas, eodem numero, & cultu habuerunt, vt hailas, fcu Ugna cor-
ticibusfuis delibrata (vnde Quinam antiquifiimi finguLs Oeorum fimulacris
hallas dabant) arbores, enjes, ventos, montes, colles mannos fle tesaandns, vilia hor,
torum clrr4 in(iiper,vt fiiperius diximus.
Verum antilogio hoc milTo,audiamus fi libet, qm Fr. Gregorius ieTIoliuar
nofter,dc Scarabao iMexicano mihi Icripta re}iquit,hzc autem ex Htipamco idio-
matetranllata ita Latine lunant;
Scarabaus lingua Peruana Acatonacyocuut,ia vna ex duabus fpeciebus comm
BoHcfar in fuperiore capitis parte erumpit, retroq, aequaliter vertitur, cuius acumen
ad humeros fertur . Habet 7 prd cum multis vnguibusin quolibet pedtj
foi^fihusjSc incuruis , ^l<funtquatuor,fubtilis atque traniparcntistcla^ue,j
ftnptiuni
snthon de lubftantiz qiiarum duas bene inuolutas, 8: vndequaque cqftoditasipferiorc
,

Primi fpe- flt intimiore lede tcnet,reliquz duz pro tcgumpntis,ap mpnimentiscifdem in-
'r
j'eiuiunt,dur.T hz admodum fupt flenigrz. Caput proportionem totius non
Ai* quj- fcruat,hoc enim zque magnum clt, atque medietas vmuerfi corporis, toturaq.
Lapuima- coopertum eft, eodem duro corticcleu corio, fiue cruftam appellari malis,
giium.
Quando W4/,maiorcm ftrepitum ac murmur edit, qiiam rota alicuius currus,
'
Sirepitus non vnguine perlita. T>amnofum flcfaftidiolumcflawwa/.quandpqui^lc'^
uivoUtu.
cd volatum przcipue dirigit , vbi lumen accenliim videt,, huic vbi appropin-
ita qupuique non interlc-
quat, vel extinguit,vel in terram illuddeijcit, atque
,
ctum.aut expullum fuerit,haud fine timore perferri pptell
^c!m
Coro.
^ Secunda [pectes eiufdem naturat Se magnitudinis cuna priore ell , nili quod
habeat cornua antrorsu porrei!^^, fle culpidibus fiuc extremitatibus fuis fibi
oppoCta.Cruftam adeptum cll,fifac tegumenta lua veluti quodam tefi-
> adeoq. venufta funt nonnulla
,
vt cum quouis vindi cenare fmaragd
CnjOi b-
bctcoii^ valeant Obtinet przterea cingulnmiullx aequalitatis, circa alarum lunCiuras,
.

luteoli cploris. Qui naturalia teru indagandis proprietatibus lludcnt, magnos

in his
 . & ,
.

JO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. *jj

>n ilis Jfdf horum in volando ftrc-
abufus cojnmitcunr, quandoquidem, vc
pitum ac rumorem pcrcepcrunc, ftatim aliquam nouicatem prxdicunr, &lii- Ad. fupcr.

ijitd, atque alicui eorum aliquis vicinior faclus fuerit, aut in ipiiim volitando Ajcmario*

impetu fecerit, bona vel mala eidem noua dcnunciant. Quin his vtuntur quo-
que pro fafcinationis quodam genercin conciliando fccminaru amore viris,
virorum fccminis.Neqi vllus Scarubicut ad magnitudine illa quod ipfc viderim
ricccdit, qu in iconibus hifce coparet, verum iunc tertia etiam parte minores
Hatc amici mei fr.Cregorij exquifita & veridica cft Scarabxorum defcriptio,
quam vltimam huic operi meo annedfo , reliqua ab iplb mihi communicata.,
varia & iucunda , tomo Iccundo inferenda relcruo.Ex allatis tamen ipfius ver-
bis hoc mecum quiuis facile deprehende? , non MexicMos led Peruanos ipfurn^
iolummodo Scarabxos de(cripfifle,nam hi,quos icones noftrse exhibent, neque
folore,pequc magnitudine,cum iam di diis conueniunt, tantum enim abcft,vt dcfaipii,
Mexicani tertia parte , noltris in tabula & charta hac cJtpreilis, fint minores
vt ego meis oculis, hic in Araqli monafterio ita didio,his ipfis duplo gra-
diorem Me>itcamm Scarab^um, verum & non depidum,anno proxime clapfb
/ubileo i 6 if. viderim, manibusq. tradauerim, quem ex frauci /canorim fami-
lia /"rd/rr quidam ffilj>anus ex Mtxicano orbe fecum tulerat. Vidit eundem me- mx macJiu

cum iem j?a/i,?rno(ter,vnicornem,& apprime iconem primam noIcram,fi vi!de Me*

ipfi ad maenitiidinem aliquid addas , referentem .
r!!! o-

Promilcram hoc loci vberiorcra de cornibus phy fiologiam inffituerc ,fed

vrget me Typographus j alia atque alia fiibripiuntur negofijs tempora,quarc->
hanc mihi beneuolus Icdor veniam dabit, fl abrumpo 4 & fidem modo non mc dki
loluo, cum nterim quo animum pafcat , ipfi non defit , atque vtinam , nej
i
,

meam fic etiam nimietatem accufet

Hoc tamen filentio haudquaquam cft inuoluendum Fr.Gre^oriam nottrum, tr. creg.
non totius generis Scarabieontm diuifionem, fub hac bimembri fua partitione-
nobis dare voluiffe, fed illam folummodo Jptaem qua: cornigera cft, qua vel vno,
vel duobus faltcm.non tribus veropnditam corniculis cenfuit. Ab hoc Aldro-
uandtts lib.4. de InfeSl. non diflentit, quamuis alicui prima fronte contrarium.,
vidcatur.Huius diligentillimi fcriptoris , in hoc maxime animalculo verba ne-
cefte eftjVt hic producam .- Scarabforum genera duo facimus,ak, ob partium
Varietatem : alta enim cornuta : alia abfque cornibus qup vero cornuta /unt,aut vni- ,um diffiv
:

cum habent cornu: aut duo, aut tria, que raro videntur : rurfus que vnicum, ' nun-
cupantur,apud ^gq/ptios nobiles :qua duo,autfunt Lucani pueTauri, quorum nimirum
cornua fent dentata , ac forficum modo clauduntur, (V coni unguntur, cum apprehendere
quid njolunt: aut Carabi, quorum cornua nodofa /unt,ad pretendendum iter fada:Tria,
qup habeant in capite nulla , (optime ergo Fr. Cregorius hic non pofuit ) nipimpro^
prie habere dixerimus. Reliqua qup /unt pne cornibus, differunt inter Je mult 1fartam. Fo-
tcrunt igitur pricipuiiVuru^rforww diflerentia? apud eundem Aldrouandumvi-e
den . Nam
h quis ex /Irislotelis Ce putet (criptis has haurire poflc,cgregic deci-, telis feti-

pitur , Ariftoteles enim, inquit idem Aldrouandus, quod piam, Scarabaorum genera
nulla expreffa eanfiituit,fed inter ea infet}a,qua Qoleoptera dicuntur, Cantharum, Milo-
lenthen,(^*rabum,^ Cantharidem,pracipua connumerat. Sed horum nullam quod piam,
corpa-
 , . , .

X ; S ALIA ANIMALIA NO HISP. NARD. ANT; RECCHL

r-linius A, i
corporu tiotam fait,tjud extantyjcriptu philofiphus exhihuit. Ciffubo 4Ut*m(qium Ga^*
"-iiorf*'*'
Taurum, modo Fullonem 'vertit inepte J ait cornua pr utendi, yt papilioni. Plenius
ftdncc hic plura Scarabdorum genera, & diftindla magis commemorat, fcd nec haec quidem
5 siric~ controucrfijs vacant.Ex quibus hoc,amice Icdlor.difcerc vales,difficilem adire
'
'

^
c di
provinciam illum , & arduum opus aggredi ,
qui ex veterum monimentis om-
iciiuriiv-. niain naturali philolbphia expedita Ic dare, nobis promittit, Nm enim piuri-
,^311- mos Iblummodo hodie Scarabeos notilllmos nobis, nelcias quibu* Ariffttelitu
cos fuiifc.
yQjgfj; nominibus valeas, led nec illa ipla ab eodem polita nomina, quibut ac-
commodes Scarabdu noftris,facile reperias
Coinipcti Reliiftis igitur excornibus illis , de cornigeris his nolbris paucula hzc tan-
nobis (sn- dem dicamus,& finiamus.Quem nos 'vnicornem vocamus, Gr<eri Monocerotem di-
cerent , & Ferdinandus ImperatusvcthtSl. jua nat, Rhinocerotem libentius appcl-
vou:oiu.s.lat a fimilitudinc cornu, quod huius nominis quadrupes gellatj Is mod^mtjum
'Sjoinocerotu habet. Volatum huius non vidi , quem idem Insperatus adeo pigrum,
tardumq. efle lcribit,vt quafi vitro in manum eius, qui eundem apprehendere
velit, inuolet
#icoinis. 'Fteornem M exicano nollro limilem, nec Imperatus nec Aldrouandus depingut,
hoc ell cornibus quodammodo glabris, &
quz nullis dentibus, ramisq. ex illis
protuberantibus aiperentur. Talem igiturcalamo & pilura,omncs proponuc
auchores,& nos rxpifsime vidimus
,
qualem ob ceruinorum cornuum fimilitudi-
scarabii ne Cardanus lih.j, cap.i 8. de 'variet.rer. ScarabeUphu non incpte,{iuc Scarabaum
Icripcio. ctruum nominat, corBBd enim hic gcllat pulcherrima, nitentia, raiuola, ccruiiiis
limilima , in hoc tamen longe ab illis dilcrepantia, qu6d.d'r4r4^B/ ea inoucat,
ilringat,& arde adcd,{i quid ipHs medium intcrlcratur, claudat, vt puerorum
improuidoru digitos profundo fauciatos vulnulculo fiepeconfpcxerim, atque
prorlus idc pra;rtant,quod chelis fuh caneri. Quare /ul.Cuf.ScuUger eiceicic. 1 94.
de his corniculis aduerfus Cardanum pro fubtilitate TuarT'ametfi,\\\cpx\i,apudfaba-
-
liores, qualis tu es, chetp potius ilU,qudm cornua dici queant, harum enim <vfus,<vt cau

ens brachiorum. At nclcio , quare ideo cornua efle delinent, li moucautur, quod
priuilegium alijs etiam veteres conccfliffe animantibus cornuus memini.
Huiufmodi Scarabai , cirui 'volantes a Gallis , Germanis, Italis quoque non- &
Bim6c:g paucis nomlnantut Roma hi non llint frequentes, multo frequentiores in pa-
.

tria mea, "Samberga nimirum, maiali priferdm, vernali, ac iucundillimo tcni-

porc, qui in fylua quadam capiuntur quz Vrbi amoenilsima prziacct pina- ,
,

cetuivoia- firis , piceis ac quercubus ( ex quarum hi aridis lignis ftafcl creduntur ) rclcr-
tilsima-,.
Hunc magnum & cornutum omnium minutilsme,perf'cfl:iflimc
& elegantillime deferiptum reperies in Theriotropheo SiUftaxo, quo ce rcmittp &
tempori hic ac chanx parco .

Gemnaois Germani noftri hunc Schrilter vocdtit, quo eodem nomine baiuli ifli,homincs
Sch?^'ct ,
robufti & lacertoli,ad quofuis Herculeos labores natif Roma dicuntur Facchini )
^^tsmbergenfibus appellantur . Schreten cniin nihil aliud fignificat nobis Germa-
icinu cui nis, quam comprimere, ar6tc ftringere, & propellere aliquid, quod corniculis
lingit. faisScarabai illi probe moUuntur.Et quQdmireris,ablcifltim horum caput diu-
 . . .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 857

rius viait , Si cornua etiam tunc conftringij/qu* fiquid ipfis interponas, forti-
tercomprehendunt
Hoc prarterea monuine.non debeo praetermittere, inter vnicornem & bicor- j"
nem, noftrates Scordifoj, hoc efle diferiminis, quod vnicornis caput IhitiuL. tmrnic
ventri adnedbatur , in bicorni vero alia pars corporis inter caput & ventrem- noit".
intcrcc(.iat,qu* thoracis portione conftituere videtur, & quidc mobili fua iun-
iura ab vtroque dillindta . Piftura hanc melius Mdrmditdus > quam /mperotus
exprimit, propterca bicornis longior eft quam vnicornis, haec tamen differetia
in Mexicanis non apparet. Coriim Arifiotelis, quem Imperatos Taurum \o-
cat, habet longa valde Se nodofa cornua, quae auteuad rcdiiis dicentur
De medicinis ex hilce defiimptis , certi nihil promittere valeo , vidi tamen-
ouoldam perpetuo aduerfiis falcinationes duo amuleti loco Iccum circumfer- suribcis
J .
'
r *
. w fumamur, 1 I
xzJoydr^Tgyfon inquam> Uuc argewum cxcauacxinclu-
^
fum,quod contagium peftis limiliter auertere: 6c Scoroiai huius cornicula, quz inferuium
calui abalto etiam conferre , libi perfuadebant Et hate cornicula quidem in fci?spk-.
.

fantibus quoque auro argentoq. conclula, e collo non raro lulpenduntur. Qui-
dam aiunt .nd eorum vrinam , qu* prseter modum excernitur , cohibendam-:
alij ad timorem ipfis eripiendum: alij ab epilepticis iniulnbus cildem pratea-

nendu. Ke^cn enim Imperatus Scaraiaos hos LomiarJip^atmharcs, //4/ magno Ad nemo-
efle inpretio,& ad neruorum dolores,contradlionesq, feliciter vliirpari quod [jVeiSi ,

malu tam ^e4^(48(,quam Homoni,ilGranchio, Cermaui den Cr4w/>/'appellant,

& reuera, vt hxc remedia vana & nulla etiam omnia lint vcnulbtis tamen- ,

gratia, non aliter, atque coraliorum ramuli, amicula hzc pulchre rubentia, vitri lorsntibn,
inflarlplendentia,dcnticulata, & ramis paruulis, quafi arte dextre elaborata-,,
ornataq. infantulos^ cu reliquis delicijs luipenfis decorare pofliint, & deleCfare.
Plimus plerumque horum amuletorum pater & auihor efl: , vel ex propria., pimiiuji.

(iia inuentione,vel ex magorum certe raendacijs,atque relatione.Sic lib.30.cap. pa!a?'^'

I 5. Vrina infantium cohiietur, ait, muribus dixit in cibo datis. ( Huius experimenti
praxin ego aliquoties vidi) Scaraiporum corma grandia, deuiiculata , adalligata
hu, amuletinaturamobtmtnt .Eieodetnlihroczp.t 1. Magos , ait, std quartanam
manu coUedum. Videmus
adalligare Scarah{um,cui funt cornicula reflexa, fnifrd
iptut Scarabaum animal eflc,quodammodoadfuperftitiones,amuleta,falcina-
tionc 5 ,& artes magicas exercendas natum,tam in nouo orbe, quam noflro vfi - adhibetur,

tatum . Verum omnia hzc nos mendaci js & erroribus plena mifla faciemus,
& li quz naturalia
,
qu.T non defunt, ex Scarahais remedia vera comperiemus,
ftudiolb ledfori tempore luo largiemur
Hei quanta nobis hic fele dllfertandi mellis oflert, ex J'c<ir4l>40 rni fatu, ac
generatione fuborta? Verum hic campus tam latus eft, materia ipfa, in tam-
nauci animalculo adeo fcecunda , vt nouus mihi non lermo tannim, Icd liber icendi m;
integer quoque fubnalcerctur . Atqui ego um fefliis labore fum, ledfores meos alio

pariter tzdio affciftos lubucrccr quare lixc omnia vel alijs, vel mihi ipli, alio
, p"icai*
in loco dilputanda relinquo.
Protnim
t/lpis hic opto& fpcro,hoc eft bencuolos lctorcs mihi fore auguror,qui in-
nato animi candore, induftria & benignitate lua
^ , mei lalubcrrimum a 'venetu, nigoos
r \ dores.
ii quod
 . , . .
1

5 J5 alia animalia NOViL HISP. NARD. ANT; RECCHI.

Piiniuf Ari corporis mam fais^qud txtantj Jcriptis Philojiphvs exhibuit. Carabo autem{quem Ga^t
foSt'
^aurum, modo Fullonem 'ztertit inepti ) ait cornua pratendi, Vt Papiboni. Pbmus
Irfncchic plura Scarabaorum genera, & diftin(fla magis commcmorat,(cd neclia:c quidem
5 )rk- controuerfijs
vacant.Ex quibus hoc, amice le<aor,diIccrc vales,difficilem adire
^'
hoc Jt-
protdnciam illum , &
arduum opus aggredi , qui er veterum munimentis om-
fcinrin-j nia in naturali piiilofophia expedita fe dare, nobis promittit. Non enim pluri-
mos (blummodo hodie Scarabeos notiflimos nobis, nefeias quibus
toj fuifle.
nominibus valeas, fcd nec illa ipfa ab codem polita nomina, quibus ac-
commodes Scarabxu noftris,facile reperias
Cotni-eri Reliifiis igitur excornibus illis, de cornigeris his noftris paucula htec tan-
oolj^wn': dem dicamus, &: finiamus. Quem nos 'vnicornem vocamus, Graa Monocerotem di-
cerent , & Ferdinandus Imperatus in hifl, fua nat. Rhinocerotem libentius appel-
yoicoroii. lac a (imilitudine cornu,quod huius nominis quadrupes gellati Is modttfi nafum

Jtjoinocerotu habet. Volatum huius non vidi , quem idem Imperatus adeo pigrum,
tardumq. efle icribit,vt quafi vitro in manum eius, qui eundem apprehendere
velit, inuolet.
^icoinij. . "Bicornem M exicano noftro fimilem, nec Imperatus nec Aldrouandus depingut,
hoc cft cornibus qu9dammodo glabris, &qu nullis dentibus, ramisq.ex illis

protuberantibus aljicrcntur. Talem

igitur calamo 6: pitura,omqcs proponuc
*
authorcs,& nos fipifiime vidimus qualem ob ceruinorum cornuum fimilitudi-
,

Cardanus lib.y.cap.a 8. </r 'varut.rer. ScarabeUphu non incptc,fiue Scarabaum

ceruum nominat, corBiia enim hic gellat pukhcrrima*^itcntia,raraola, cerutnis
fimilima , in hoc tamen longe ab illis dilcrepantia, quoil Scarabaus ea rooueat,
{lringat,& arde adeo,fi quid ip/is medium interferatur, claudat, vt puerorum
improuidoru digitos profundo fauciatos vulnufculofipcconfpcxerim, atque
prorfus idc pra;fiant,quod chelis fuis cancri. Quare lul.Ca/.Scaliger exeteit. 1 94.
de his corniculis aducrlas Cardanum profubtilitatc [aa:Tamet/i, meruit, apud/ubti>-
lior es, qualis tu es, chclp potius ilU,qudm cornua dici queant, harum enim 'ufus,'vt ean -

eris brachiorum. At ncicio quare ideo cornua cfTc definent, fi moueantur, quod
,
priuilegium alijs etiam veteres concciliflc animantibus cornutis memini
Huiufmodi Scarabxi , caui 'volantes i Gallis , Germanis, &c /talis quoque non^
Bjmbcig paucis nominantur Roma hi non fiint frequentes, multo frequeniiores in pa-
.

Bamberga nimirum, maidi prifertim, vernali, ac iucundiflimo tem-

taiuf^di porc, quadam capiuntur , quie Vrbi amccnifsima prariacet , pina-
qui in fylua
canivoii- Uris ,piceis ac quercubus,{ ex quarum Ili aridis lignis nafei creduntur) refer-
*" lifiima-.
Hunc magnum & cornutum Scarahaum omnium minutifsmc,pcrfc(RilIImc
& elcgamifllme deferiptum reperies in Theriotropheo Sile/iaco, quo tc remittp 6c
tempori hic ac charti parco .

Grnaoi Germani noftri hunc Schriter vocant, quo eodem nomine baiuli ifti, homines
schmn, robufti &: laccrtofi,ad quofuis Herculeos labores nati( Roma dicuntur Facchini )
^^*^^crgenftbus appellantur . Schroten enim nihil aliud fignificat nobis Germa-
fci.su eui nis, quam comprimere, arde ftringerc, & propellere aliquid, quod corniculis
; flriinjic. filis Scarabai illi probe moliuntur. Et quod mircris,ab(ciffum horum caput diu-
 . . . , .

IO. fabri LYNCEI EXPOSITIONE. 8J7

m'i 5 viuit , & cornua etiam tunc conftringijj^qu* fiquid ipfis interponas, forti-
ter comprehendunt
Hoc priccrea monuific.non debeo prztermitterc, inter vnicornem & bicor- Difcrim

nem, nollratcs hoc ciTc diferiminis, quod vnicornis caput llatirtL. comcmCc
ventri in bicorni vero alia pars corporis inter caput Seventrenu nXcm.
adnedatur ,

intercedat, quiE thoracis portione conlhtuere videtur, quidc mobili fua iim- &
dura ab vtroque dillinda Pidura hanc melius Aldroumdus > quam Imperatus
.

quam vnicornis, hxc tamen differetia

exprimit, propterea bicornis longior cft
in Mexicanis non apparet. Caraius Ariftotelis, quem Imperatus Taurum \o-
cat, habet longa valde & nodola cornua, qiue antenna redius dicentur
De medicinis ex hifce ddiimptis , certi nihil promittere valeo , vidi tamen-
quoldam perpetuo aduerfiis falcinationes duo amuleti loco fecum circumfer- scjrabwj
*
/
* i r*
.

liue arg^entum n^iuum nMc\x\x auellandt

t II I rumamur,
TCihydrar^yroH incjuam, , cxcauacxinclu-
Ium, quod contagium pcftis fimiliter auertere; SeScaratai huius cornicula, qu* inferuiunt
cafui ab alto etiam conferre , fibi perfiiadcbant Et hic cornicula quidem in fcttsTit-- .

fantibus quoque auro argentoq. conclufa, c collo non raro fufpenduntur. Qui-
dam aiunt ad eorum vrinam , qu.i priter modum excernitur , cohibendam-:
alij ad timorem ipfis eripiendum alij ab epilepticis iniulabus ciidem pr.ica-
:

uendu. Refert enim Imperatus Scarabaos hos Lombardip familiares, Italu magno Ad ruo-
effe in pretio, & ad neruorum dolores,contradionesq, feliciter vfiirpari ,
quod [iVeoa^
nialu tam ^eapelitani,<^\iim Hornam, tl Granchio, Germane den Gr<i!y/appeliant,
& reuera, vt hic remedia vana & nulla etiam omnia fmt vcnullatis tamen- ,

gratia, non aliter, atque coraliorum ramuli, cornicula hic pulchre rubentia, vitri inUaiibus
iiillarfplendentia, denticulata, & ramis paruulis, quafi arte dextre claborata_.,
ornataq. cu reliquis delicijsfufpenfis decorare pofTunt, &deledare.
Plinius plerumque horum amuletorum pater author eft , vel ex propria-, & piwiusa.

(iia inuentionc,vel ex magorum certe raendacijs,atque relatione.Sic lib.30.cap.

I 5. yrina infantium cohibetur, ait, muribus elixis in cibo datis. ( Huius experimenti
praxin ego aliquoties vidi) Scarabparum cornua grandia, denticulata, adalligata
hu,amultti naturam obtinent Et eodem libro cap. 1 1 . Magos ait, ad fuartanam
adalligare Scarabfum,cui funt cornicula reflexa, fiaiflrd manu eolleUstm. Videmus
igitur Scared/aumanimal efle,quodaromodo ad fupcrftitiones,amuleta,falcina-
tioncs,& artes magicas exercendas natum,tam in nouo orbe, quam noflro vfi - dhibur.
tatum. Veriim omnia hic nos racndacijs erroribus plena miffa faciemus, &
& fi qui naturalia
,
qui non defunt, ex Scarabais remedia vera comperiemus,
ffudiofo Icdfori tempore fiio largiemur
Hei quanta nobis hic fe(e dlifcrtandi mcflls offert , ex Jc/Wtftaairiu fatu, ac
generatione fuborta? Verum hic campus tam latus eft, materia ipfa, in tam-
nauci animalculo adeo fcccunda , vt nouus mihi non fermo tantum, fed liber iccndin:

integer quoque fubnafeeretur . Atqui ego iam feflus labore fum, ledfores meos alio

pariter tidio afeiftos fubuereor

,
quare hic omnia vel alijs, vel mihi ipfi, alio
in loco difputandarelinquo.
tylpes hic opto & fpero,hoc cft bencuolos leiftores mihi fore auguror,qui in-
nato animi candore, induftria &c benignitate fua , mei faluberrimum a ^veneno, nignos le-

ii quod
 : . . . , . : ,

83 8 ALIA ANIMALIA NOV^t HISP. NARD. ANT. RECCHI.

11quod edet, quod DEVS aiicrtat,lepararc poflent,vcllentq. Mihi quidem fati,
dl, vni aeque alteri ( quicquid alij blaterent ) viro bono, &dod:o placere
41, vt Seneca dicebat ,^ de me bene 'vir bonus fentityiodsm loco fum,ejm (i omnes idem
Jeniirentypar iUis idem^. iudiaum eft 'vir bonus enim, a.iz Menander, bonum nunquam
i

odic Lft miIcrorum,vt maleuolcntes flnt, atque inuidcant bonis .

^i inuident
loui-iia in-
egent, illi, 'quibus inuidetur , rem habent, dicebat Trlautus . Quamuis fortafle mihi
mdis no- tam bene tamen, quo me mordeat forfitan ali-
j Ji,m; ,ion fit, vt inuideatur,cft
ricufitio quis, quod acriore fubindc,& ipfc ccniatz,'veteres notauerim,cgo quidem Sene-,

wemteri cd confilium non afpernor,quo ait Veteres txcufandi [unt , p in quthufdam errantf
:

?ujmac omnia fmul inuenerunt Excujandi, inquit , non laudandi, ne & nos fimul cum,
.

errores eorum trahamur Et vere quidam ex antiquis Mirum eSl,

. :
dcai*"''
Cur picii- ait
,
quod hotnines cum fetpfos magis , quam quemq. alium diligant, tamen fuam deJi,
?cT mips exinimationem minoris ducunt, quam aliorum Sed facilis refponfio 'Nos magis :

?oj
laudamus illa , qua tunc fuerunt, quam qua nunc /unt, non quia fi eligendi facultas
''-
ejfet,fimper tUa habere mallemus ,fed quia 'vfitatum hoc humana mentis >ziitium eSi,
cum intueatur tlla,femper magis 'velle, qua defunt
Quapropter mi tyro,& rerum naturalium lludiofc,rcuerere quidem prsce-.
ptores tuos antiquos , & benignum , atque ingenui plenum pudoris exilHma,.

tioadrerii
tdtcri,pcr quos profeceris, non tamen in his imis fublellijs tibi fedendum lem -
P^r, fcd ad fumma quoque enitendum , nilq. ddperandum puta etiamfi ei-, ,
ftuTofum
Enitednm tt3 confiftendum Ct Non differendum efi tyrocinium,o.\t Quintilianus, in fineSJu-
.

tdiumma.
jemptr,quodaufuri fumus, Cf dumdeltbe-,
ramus, quando incipiendum pt, incipere Jerum eU .

deterrearis , {i quis a multitudine te abcrrantcm,reifIo quidem,fcd an-

Sim i wN
go & mui- gufto tramite , cum paucis in rerum naturalium inquifitione, & in via verita-
tis conftitutura , derideat. Idem olim Jrwe/ in morali philolbphia contigit

Omnem operam dedi, ait, 'vt me multitudini educerem , eUiqud dote notabilem face- ^
rem,quid aliud, quam telis me oppofui , maleuolentip ? &
veieru
Quid indc ? Tibi contingat iftederifus, xquo animo ferenda funt ine-
examinan- ptorum conuitia , &ad veri indagationem vadenti, llue vetera rimeris fl*. ,

cMrepulue noua inquiras, contcmnepdus eft ille contemptus, nec refert, fi inno-,
uator voceris
Nam gaudere nouis rebus debere 'videmur
um 'veteres objunt , aiebat Lucretius
Amhotis De me vero non habeo nunc aliud
,
quodfubiungam, nifi hoc ynicum,,.
S'^bncuo quod in exordio huius operis quoque feci , denuo pratftem, orem, inquam, at-
i^.iccio-
exorem leiftorem beneuolentiilimum , vt fi queni a me commiffum,
forte errorem comperiar , me candide moneat , amice corrigat , & humaniter
ignofeat, atque animo fuo prudenter perpendat', quam periculi plenum mare,
hoc bicnnij Ipatio fulcauerim, eiq. nauiculam meam fine velis &remis, &
fi hunuoSt
forti fubic

quandolT- abfqiie clauo ac gubernaculo committens , illam fbla mea induftria rexerim,
fiie-
fifus
eft,animalia nare fine vilis hiftorijs,ac delcriptionibus, quin imo,nomini-
bus non raro quoque fuis deftituta,meo tamen Marte deferibenda fufeeperim,
dilucidauerim , ac proprijs incunabulis, quantum per me fieri potuit, rcftituc ;
rim.

Digitized by Googlc
 , ^ .

IO. FABRI LYNCEI EXPOSITIONE. 59

rim . arJita eiif,aic, Plinius, Vetu/lit nouitatem d.irg noui: mthoritatem,
nitorem, objcuris lucem, faSliJitts gratiam, dubtjs fidem, omnibus Veid
ohfolttis

mturam natur <e Juit omnia. Quz

Ii non prxfliti , omnia pnftarcj

Certe volui . Tu vale Sc diuturniorem mihi a DEO

virain prccarc , vt
in cux quoque vitx commodum, meos tibi labores aliquando, quod
voueo valeam largiri
,
. Ex Mufeo meo ad . V
irg.fuper Mineruam, 6. 1

Mart. snno ^demf toris nojlri

y
1628. xtatis vero meae quinquage limo
'
tertio .

Gratix DEO, DEIPAREQ^ Virgini MARIAE.

LVCAE HOLSTENll HAMBVRGENSIS

ELEGIA.
In Naturalem noui otbts hiftoriam Q\.V. loannis Fabri Lyncei, 'Bamber-

genfis Medici Hpmant .

D
Carula
Fm Fj(BER aternis compleBeris omnia cbariis
MEXiCyf qua cUnfo condidit ante Jinu.^
dum bifidi penetras dijcrimtna
.Aufus inacefiam primus inire 'olam
Mundi,
^
^

p
Ignotumq. oeuhs lujlrando Lynceus Orlem^
^
In lucem qua. nox prejferat atra ,trahis : , ^
N ec conjpetla prius cuiquam > ire nota animantum
^ttula, dujcriptis conficienda tuisy^ > ^
1.. Atque Anawbsiim /[d.o.s.Ciucmq; Stagiri

^
Ille
pateant laudi digna theaTra tUit
animo intrepido ,
capitq. ingentibus aufis
?
'

Clarius ,
Solis iter nomine Vtrumq. replet :

j^o duce perrupti patuerunt clauflra profundi ,

Augttjliq. orbis meta remota fuit ;
l^tne diuifi iunxit commercia Mundi ,
Intatlajq. noui retulis Orbis opes .

^ Materiamque noui ferieris mortalibus amplam

Subdidit, ESt* \itijs larga alimenta iiouis .

Sed qui cun^a animo querens lujlranfq. remoti .

Innocuis primus protulit Orbis opes :

Omniaq. exhibuit nullo fpe^anda labore

Lumine yiiinO) fepofitoq. metu :
 , . :. . . . .. ,

procul a mflrtt oculis Jubduxirat itquor

Immenfum, er longa mille pericla W/
llU angufla nintis gemini difcritmna Mundi ,

Necfatis ad laudes Orbis Vterq. patet

I quis Natur* penetrauit mente recejfust,

S Scitq. quibus Mundus
Si quis contrarium parua fub imagine
"ooluitur ordinibus
Mundum,
Diuum opus agnouit artijkemque DEP^M.
Si quis Democritus Varqs animantia ybrmir
f^tdit, ^ internas dijfecuit latebras
Si quis psixai animo fpeculatiss {ctaim. rerum f

Tluribus ocultas coniperit inde 'vias .

Si quis er abUruJis quf terra recondidit antris

Dona metallorum callet, iS" arte polit
Si quis Apollinea miracula prgllitit arte ,
Multa herbis fucci multa potentis ope
,

^quifquam Aonidum latices de fontibus haufit

Queis condire animi Dia reperta queat
S quis Principibus charus , fi quem ordine quinque
Summorum festit Cnth PONTlFICFM
Si quifquam omnigenf doQcsxnx copia abundat
Virtutumq. omties peSlore claudit opes >
'

numen trHsr, mentefq. beatas,

Qmmbus bis tibi paf nemo ,pridrtse FABEH]

y* CI. Joanni Fabro honoris, & gratitudinis mo-

numentum in Vrbe aeterna ponebat loan. Saptifia

y.yirsthierius Vindelir* Rom- Ph. &,Mcd. D.

Ciu.
Uluilnr. oc xwcUcadfs. Frincipit CzC; Medicus.

fa-

Digitized by Google
 FABII COLVMNAE
LYNCEI
IN NARDI ANTONII RECCHI
MONTECORVINATIS MEDICI REGII
RERVM MEDICARVM NOVAE HISPANIAE

Volumen.
j
ANNOTATIONES. ET ADDITIONES
I

Digilized by GoogI(
I
 :

-\ 5 y ' V;
V. i' r
fr,.
li . t -..- ..>'

I
it
;:y
: .
^
\...^
)'-
ir X
V. j.

mODlR ilKOTV
II':. J > .:

^ITA,_ 7 .. ^' 0 .. , ; .

nAVcy/i i :

.n-3fTiu!o7
SH/iOITiGa/. xa ... .

Digitized by Gopgie
 84 }
EIS THN T2IKHK ISTOPIAN
$ A B I OY T OY K O A OY M N A A I OY,
ATrKEIOr ENAOSnXATOT,

OTNOJ^ Tijcir ttoTi' 'aroTVia Anr^y

HfACtTiH * it* eu'np

xa 3ctp7( ^'tOTi ^aVp

rTIbi^XO^ui^Ot Srcur^ $f^(9^0t CfifuCf

T y i(^ ip^&yit5 Jt<AdC0et
0aA4 fitr^-ta yalnf *

K<4 Mu^e^y fxidi^w Avyuv

AtTiAy^K l^a^ta y^a^Ucjra* dtuticu

KSH dofifAffeia-i
otiA/^ ,

HtTIX r HA9fAiU* 7f9^\H} d\3^HCtCt tUfl-^lt*

A^9T^r Qo^of w dftuixaff .

AuiJ^ * > <P*Aflv , tn/t/pot art#

ria^3^froTir$ y c^thka KcAvftPtadar fjtiyaO-vfMar y
Mda-Oji y
jy^i aU$ ^apiAnfiifor t^c^et ,

H ^<t ^r /3c?^f J'iJ'vfidct (puCco ,

ToV yt ^tt uAvfiTUi xa^Vxs70t y cf^fiet rf kcc^h y

Kcd ^5 fflj^UTajiit '
TCt c/V ;yQ9t<ai{
j**V
cteta^ y

Kal yAoKi^r (^oipms <pdci Ouroff vd^Treu ioixo^

hii^d'n >
yitiLd r' t^iKvJtet > ( 0/
1

Oj fiinKtTOf <s^jf.7ii^(dv 0-w nAiret ctwxi
Ar^fxttff T T^xft > lyy waS tc?a-a/ ,

Or^ yu^ '^:^)Ai6'ri|Uy^f ecscn ^

O^tA Bttt<A^xn% Avy^ > t^a 1^
Ai^Ai^ vafi/pavcetiffo* djr dyavffATrw

Ai<3-0^6oi9 wffii *tMX$P djuyn'

Ttfifit 0fl oJuTtt'5t Cfifta xa^4x>
T^ cT 06 t^Tot > E>^o4i >>
A^torra^ rt J^iwdfUif f^) *^' pulSr 0 t~
E^ta>5 y >^ SJ^ 99cpv CA^Irao ?sTci Vxort Ck(* 04fOftt,
n ^fct J'h^o4 vdvriuyt x^v^dja >

n^ Ji a-oA.a/arig^r &a 'zrt^adcxuv

0*Tt iS- iMf zroAyVwc^; > Cmf*rn'(AAr*

Oora Tt ^a&fs/rit #s xarE^aAAi^ /SiCAff/i #*r ^ A<t#t*
pyxT/^stwj ifAM5 > xy/flf ^
fZ/tr 6<t-
T6 pio KaradCi wa^^Sw

n*t'5 wa/%/rt ) xwuwTi/ac Ap^i^*rw5 ITi^i

A^}.V|liat T* fli?\ff^^V OVUTOf y ^iAf^J-S^tfg ff.

xif;e$ ctAiat3/a Sf^dna ^toWt
2wi^;^apito< j tr^;^ta xcVpov dfd[m *

Etx^-a cA( >ATsV%^ ?i^*5 <pa >

TiAb o*- MoA;a)t TttWt lu^a/p9to( axrJj{ ,

Aipo^tt^ar * fAiya ^*o2p <<Ai'<&^ .

2oi ^1 h^tloiv KO,3a$^3 eTi ttTfl'5 Stf/iCbxnr t

Ki/fAwt d^f*39t 3'^xrwg^flf wt ^Toi
/
Eu pa^ge ;^^Au cSa^Wi QujuaJ^cp
fttVWMHt atif

pp(ri 9^
AtTwJ xrj7t5 y 9I Ti KAt' OJiTYi^ I

MlAJIfJtfi

Digitized by Google
 Mfayayuf t# jS ii'rt( > . .

aA/49i^f( .

Oi/^ 6r x^xdC-3c^ c# fcari

$*{ /^>iv cu^ijicf ZfU(
^ Tg^TJi/kax/r
,

KwA5 5 CvttTHi ^f/'/3fi|r e/f

hv%^i ^ E^?<a9 Ad;>^

Hx-sts (Cw^KS PeeTflariMct

T4*x/<t T# eT^uof , ^liXm T '^,-:>K9fx.fictZ xs'fr
W "sn^fiap (^iKnKca (u^^*
)>^ff -^-iAlir , ^ a^<A/;>/oy
Hf/i *i ^{Myuet^ r^^y
2TiTg^^fy KgjfcieTnf > eAe^ f^ira fiu^v a^iJ'Z,
Kim5 'S.afi&iidtu ctaXiymn ufifup trdC^ea ,
Ov;ty,ttf 'it^aX^iA Au^f{
Tea a^
, ^ yycofiua ^Soyya/,
)t^lufu>r Tt JVoTi^la
VdjyMTiv a^f*a{sn ^V-S-^/ca^ f *

HeTijj cutci/^flui , N exxoTi CTSiyoyiS

A/i^3;vSi^4/ o/yw*iy ^rZ/a
TTt{^fn'fXHrn Ola T# a^-gpstff Kurif^i^ctv c* uiTKta
i( rat Hpitne
ay79A<^y aF//^y' /Sa^vnxso> (i-a ,
TrifiiAiixti
KaJ Jjwov J'(^y iPea^^v O^uccth *

Ts^a cTl ffoihlwuiy 'ZsreAv/'ii sryi^af

TlroiOf i kA *

TI ^'fV" J W *iyi*<*'T aff-iTU T^iCCUf

T r *7fiTr T5"ry cT a^u-cLTi

^r lif tfvluf AvTtrittuv ArA^tFn/a ^a{)y

iVofiArt Hr <Trey xoTisy-ie ri5ff/ar* c^tr^s^Hn

AvTi^tiu/ Sf^ UjSg^r lu^Afl^iFi
NeV?/r et?' iWs^iofF > clSfi ctxiAdCS-or
Aozrsr jxsai9M -zra^e^^aAApy^ *

T^3 c/* ap|56j^y9 j

ya/n jr7i;i<0avfl

Ai^yftali AvyKiiep ^&^a-ao

aat^ yoVof >

Atf/tfaAJiar ti ^t>t , JU^^y i\ ytytd-A^^

Z'2% c^fl-a ^'S/ya fizy -u^JZp^iTa/ if*<A' ^e'SAAfit>
Oora yi zretfXfAiiTCi^ 0nt3S x^o4^* '^2F9 xoAtu

^vePifivx^y $uVe6)c -arASrey ,

Tor
^ A5 5-*
of a<TfAoy .

eTfi fl-y xoivJJ/tfF f*U5*n > xi/yoj vs^MTirt >

dv^fp^TTiii dzjJ^ Aw< icT^ i O-itaoc
KoAKju;'<arwy /fia^^;^c^^^>lr xycTa^ a^acyoyy

TAst'>*6 fa5 op^aa/y ?^arifri

Av^xc^f T c^vTf^y f t(Oj J'etmzU9 cT^xov'3(
nV5 cPisT^oiS/jii , rfi^ay ri fa^iVaS (pa/ytfA
XoJ^t pi at/3-15 j *
o-|34y jtA^os hxot flAMTKf
AyS ctH c/itT^a ^-AAffOsnit
A^yv^^oi T( octj *3T?^ci)r, 5 *!rflTapoif ti' ^tfr3ejt
Ot/ro^a ^3t^^ai'ra/
Clxitem ^m/yicTt
yt^^y
w a^3/3r
PuywnUiJtf roi/
Ey3a i(^ fv3a ciruct cTi Kf'^( n T/or u4<( 2

) o'i yd^ c^iTi^e e/ie^s/Jr t* a^^stTi <VaiCsi

hfUTt^y Tt AmxccTy cTro^t^^ *edki yeuat

\LuxAHni r?ay /i^ ixdxt rift^^oy aJV

AOTKA2 0 OA2TEINI02
 ILLo ET REV.^ PRINCIPI

F R A NC 1SCO
BARBERINO
VRBANI VIILPONT-MAX.
EX FRATRE NEPOTI .

s. R. E. CARD. AMPLISSIMO.

TABIFS COLFMNA LTHCBFS FEL.

N telis, ait Seneca, eadem ferri
v is eft led in- :

finitum intereft-, vtrum excuflb lacerto tor*

queantur, an remiffa manu fluant. Scifi'
quid dicam lUuJlrijsime Princeps ? Quicuu'
que hic ftudia tradant, &
variarum icien-
tiarum pelagus nauigant i hi quem in litte*
,

risquteflum fecerunt, &profedum,eumapud

'tu(Anem,cc\x litterarum, litterator umque Arbitrum & Pa-
tronum, velut mercem in portu exonerant. Veriim mul-
tum intereft,quam id quifque faciat fcruente animo Ac vt :

de alijs nihil iudicem, cum ob animi Tui excellentes dotes,

& Heroicas virtutes notillimas mundo tantum non vni-
uerfb,multos in amorem allicias, multos in obfequium mi- ;

hi fbli conflat, quam non fblumTe ego, fed Lpncei omnes

obferuantifsime colant, cultu quantumuis' meritis tuis ad-
huc inferiore. Quare cum nuper Exceilentifs: Princeps Cajiui
UtterariJ nojiri Injlimi Auilor , ingenij vela me erigere, 6c
ad noui Orbis plantas ac Medicinae matedam luflrandam
,

modo ex alto,quem huic no-

iuflerit iter capeflere rediens :

uo operi zAnnotatmncuUs fuccindis illis quidem, fed Bo-

tanicis vti fpero non penitus inutilibus quaeflum acqui-
, ,
,

fiui eum apud

, T
e Academia Lynceorum praecipuum T^atro-

Bbbb 3
'
*;

Digiii2ed by Googlc
 .

*4

nuf deponere , tuoque honori, & nominis celebritati in-

fcribere commoneor, qui memini alias tum Lynaeorum ex-
terorum, ciim meas quoque lucubrationes ab acerrimo ,

Tuo iudicio remlifle benignam &albam fabam Munus,

, .

fateor.paruum eft,& opufculum non quam vellem fatis eli-

matum, fedquod hoc fblo nomine placiturum fperenL-
quoniam a Typographiprxlo inter fbrenfium litium mo-
leftias tumulcuarib expetitum & compofitum atque a ca-
, ,

lente animo ad Tf veluti excuflum & diredum elt 1 llud

, .

enim Seneca etiam mihi infufurro: Placere fblentquxdam,

etiam non diu duratura, dummodo prxpropere nata. Sic
nempe gregalia poma etiam poft paucos dies itura infafti-
dium deledant fi prouenere maturius V ale Illuflriisimt
, , ,

Heros, &meos& Academia laudabiles conatus,quod facis,

promquere perge. KaLlunij i6zS.

FABII

Digitized by Goy^k
 . . .

FABII COLVMNAE
In
LYNCEI
Rerum Medicarum Nouac Hifpania:
NARDI ANTONII RECCHI
MONTECOR.VINAT1S
MEDICI REGII VOLVMEN.
ANNOTATIONES ET ADDITIONES-
Libtopriino.cap.i.pag.J.AdIin. 7. Poft verbum permilTun] . r

LT BRI fani Magno Pompeio : imo Maximo exifliman^o i?o<

nonm^ai funm auxit Imperium ^ftd^ Juhiitat fihi Indicaint-
tiattetivl tliam Romanum Pontificem agnofttrtnt fanAz Ko-
manar EccURx parerent, effecit . illiidq. manit,non rfperneCam-
mtntari/t ,vt hominum omnium /alutietn/ulerti, rrrura^ re Mfei
con/Sci

medicarum voIumina> fuetiltit regionihut experimenta vtiletpra- no <)f

ditarentur, demandauit ^tanumcin rnanut omnium llluHrifi.
& Exeetlenii/i, FedericiCa^i fandi Angeli Principis & Mc.ntif
,
cj lum C|a

coeli) Mirchioais^mnium/iientiartimgenereornalifiin,] yncco-

rum Inftiiuiorii ac Prineipu Uberalitate , magnifieenno, ac feduli~
tate perneniunt. Principii tanti Regit imitatorii : tuittt etiam iujfu hac not qualtacumque fint,
Itbenter notauimui,vt pro virili iaudatiffmam litterarum eultm-am promauenlet, nojlro tria-
tipi ob/equium praflaremut .
'
In fine cap. -

Laudandut profeflo efi AuHor noiitr qui non modo eruditi at methodici ,fid eleganter at
,
facite noui Orbii medicamenta , non pauco labore concinnata , latine defiripla reliquit . Oput
quidem tp/um Audant dodrinam,^ plantarum cognitionem non vulgarim oftendit, vt menti
iuiui operit deferibendi
munui,d tanto Rege ipfi demandatum fuerit .
Pag.9. cap. d.Kn. 18.
Ab ipfo tamen Diofcoridc/n cap.ieTuffilagine,^ in ProPmio,Jlorem antefoHorum entptio-
mem,vel tum ipfi, fblj/i prtferre dicitur , vt quotannii primo vertolferuari polefi, qui facile in
fappot luolani,^ marcefient , folia toto anno vidua relinquit .
Pag.ead. lin. ji.
Supplenda! et! AuBor nofler boc loco, fidiorum differentiae, quibus non modo Arioret ,/ed
flanta omnet fiaeiliut digno/ei poffunt exponendo,ex no/lrit inDiofcOTuUCommeniarqi ex
orrptat Foliorum^mmx differentia iR^quod alia /rmt Uuia,i Cratit Xna dtda Alia hrr~ Poliorno* :

Juta,lanof.,qua darla ; A lia a/pera qua ^>;^/a.Alia fpinoja vel aculeata, qua dxaifliyii : Viriemia
Aliam totum fpinofia^fVtfipina /it pro folio : Aliaixx/<> filium habent fpinam,qua
l 9vA^,Lzuia/im/,v< "Beta babit,Lapatbu. Lanofa vel hirfuta.vt l'erbaJium,Lj.bnii. Aipe-
ra vt BugloJJum,Etbium, Aculeata vel fpioofi,vt Carduorum filia. Aquifolium. AHa in to
tum fpinofa, vt Mjacantba, Scorpio. Alia iuxta folium habent fpina,t;/ Capparii,Malut mc'
dtea ! Alia in ipfa fpina folium gerunt, v/ Rbamnut vulgarii, Spina fanda denominata, j
'Differunt etiam, quod aliayiiai lata & rotunda> qua i , vt qua Pnafitot babtt, Pers ae

Digiti^ed by Googie
 , , , , I

48 IN RER. MED. NO V. HISP. NARD. ANT. RECCHI. VOL.

fonjta,fue angufla,fM s-, SuiilqueutriiiatStetzimtra , Arijirum anpt-
ftifahum, uilia tenuia admodum, l>mtfolU,FmiieiiUe*0 ,&
Graminis Jpeciei fotgs aguftifiiii capiUaetis, adodifs, Gafpaio Bauhino Jpnitt
Stmplim Z7- 4*> &
ali* > /uo frtJremoTheatri Bolami-Alia magna & ampla, Vl fuaPtta-
4in, ^Sfs, Njfmpbaa,Scmix\rtn,vl Atgyptp Ari fha,^ Mufm Aha parua vt AnfiolMbU,y iUs
mania , &
minima v/ Cbama/yces Ex anguflif,; magna vt ^mqatntruia parua v$ Oiesn ;

minima vtHernissria. Differunt enVn,^ttia n/ro jonga, & plana, o/f.(yrw

Aha longa,^ canaliculata, vt Prraeeaf'& Arundinis , lAlia intut cana, vl Cep4 Getbj/, &
^lia folida,^ far^a, vt luntifflia, idha utundinis modo nodisinteth&i ,v,tGrammt
/pedes aquatita, &
aimndinacn filio Lgbeli;,^^ a Garparo Bauhino Gramen iuueeum ar-
lieulato folio dteituriu fio Prodromo TbiatrtHotamd , Differunt etiam^ued alia fint carnO'
fa Sdo latitudinem aut Orbem expanfa,v/ qua Beta, Cotyledon, Cymbalarianoftra,Cr PortU'
Bi rnlpi. lacasqua dainiiiJii dieimtur, ^Atia in rotunditatcm& longitudinem, pulpo/a ^
dtfuntur, vt qua P' ermicularia, Kali, tir luneus tAquatuus
Ex magnis & prauis folijs,latis vel anguftis, longis aut breuibus , alia fint circumferrata
minoribus ,vt filio Cafianea, Hentba, ynita. Iru
^ in magnis,v( flore
in Solis,!'' ite. Acere, In
lon^il,Ptarmica .Eufiagia yjbie/^ri/ in breuibus. leniter iinuofa, t Chou'
drtila tuberefa. Sonchus leporinus , Leucoion . tAha leniter incifa,vt ^iurcus,Blattaria , Alia

. profunde, vt Eruca, ^
Rapaeea.stlta profundius ad neruum vfque,w Agrimonta,Fraieiuui-,
Sorbus, Scabiofa fylueffrn , oUiamfimmotantumfisWldiuidunturjqua itfipfoPi dicip^
/unt,vt Planlaginis aquatica /pedet biflda tn fummo a Lobelio deptUa ; PbyUtttt laciniata-t,
Onottis non fpinqfa, T
elepbtum a "obis propofitum , Aha in imo folij tantum,vt Aceto/a, Sagit
taria , Arum < *AHa ex medio folio laciniam profirunt^vl Hyppogloffum, Ura/stca /pedte ^
%ri/pa, qua non modi filtum^ fed^T bjrjum e medio filio projert .
profunde ad neruum vfque infedlis rotundis ambitu fint, qua DraconiUm , Ellebortu
itiger Cannabis habeat Profunde tantum incilis , flaroiuir, Rteinus.Ex longis profundd
incifis,0(iftarrrr> Ad-fio/undiut ad neruum vfque in/efhs ,alta (impWci conp ant pt 'tio\o,
VI qua AgrimdttaJ^rasetnus,Ebulut,quap0itmala dicuntur, dGraeis rilaprosfiiu vl m Ebu-
lo Piofeorides diseil, Bl etiam panojen vt in FHite,qm vmcam pennam m/eliione imitantur,
<,

la*iS,
^ tUei poffimt . At quia fint draha fiha non fimphei petiolo ,fed in ramos, & in_.

iMaia\aiiiis*la,vtiu-FHittfiemin*,Fmrulaceit,Apia,Cieula,qua wtSeu^iS' dicuntur, nue

alta nomine difiingtemda putouimus , Et qusmuii Theopbralius vir dollijiimm, qua penna*
Xa funt,vt Sorbi filia. Fraxini, &
Hippofehni, in btfforia plantarum denemma-
Apq borunffr cuiusfilia nrmti^F.s,^ dixit: non tamen tta proprii nobit
nedt,ad differentiam
dtOnm boc videtur,vtnmexaiMi atque diAinFliiii dtei pofitni illa /Aia, qua tatohlio /unt^
ab illa. difia,ad illas pertinere tantum plantat,quarum ramulis aiternatim /in-
gula filia bareat , l qua dtafo fim folisi,^ wiutltuS,>\udifla,ad illas refirri debere plan-
tat. quarum ramuli, fiue nodt, aut genicula pluribus exornantur fbli)S,vt ia Pino , Larice, Ru-
bia,Ofyridt,Eqttifeto,dr /imilibus , Ebqnt magts, cum non proprie /tia fint illa, qua plursLj
in Hippt/etine (b* Apio con/picsuntur jed veriitt pariet, fp^Lobi /Ay , iUiut /etlieet , quod
,

vnumhstkei mitiumtb radice vel ramulo , d qmbut pr^ertur. Idem enim Tbeopbrallns noe
elocute, illud totum appellari /olium,quod /cilieet omut cum petiolo deeidere filet, uglandit.
Fraxini, Sorbi, Apff Ferula, &
/Imilium , non emm-partet decidunt vetuflate,/td totnm illud
/ohatumaborigintrsmnli,velradidt, Igiturpariei illa fily,toU /unt tadaia , non pro-
prie fiha i qusmuii in mtdtss filia videantur dijlinfia, ieuli aUat Mxtmus in noftre volumir
ne cap,de Ceratia fi prima parte, & eap,de Smtrnto tn jetund minus cognitarum Stirpium-
%^om* jn^reffi jb
'
, >

tgifirqua non vnici penna,

Ftrfia W
FiUx mat/ed pluribus vt Filix/amina,fiuti Oiofeo*
rides nofsmt, dtuidualur; vel alto modo multiplici diuilura
flffa /unt, vt ramefum fiham
di-
tat X qua laiot habent lobet lacmisu fiue partes qnampluets , oroAun^sUtixuI' fiUa dieipqfi
, , ,
yisni,vi Apyfiieuia, Angehea,Spbondyiy
(b- ffmiiium.^uavetv anguftioribus l^is diuidun
dr, wc^untopadi vtl ortKut.tvh)(ijdd, vt Ugnfiiti,Tb*p/lst,Ruta,tAlia veriquaiongcte
(lUioribus lobulia dt lacioijs dfiidsmtur m eapiUerum/ere effignm , tref,v^x,uep(id' ,
vt Ftrn-
lacta,
 . . , . ,

FAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES.

849
fimpUciter-^oxi^^K^, ditifouHfimu, Grami-
multa txonurtur : atqut

foli fiml rami, , ut! trunco bJJtqun

ipoK^dic, debent .
^ quatncaftilare, iaeiniat diuiduniur appellanda diximur

w Vnifolium,Ungdaferpentina, Moly luteum. Alia Biflindio

fpeeie,,Lyfimaebia lutea Qu^idrifolia.t-/
Herba

#b. ^ Ir

vr*
Nouenis
lacinqt diuifa f'itex & Lupiaut. 0<aophylla,w MoUupo
lacini,s,w^^^ '

. j
o^'^'^^^^oncdefumpta,quod3\\ifiatim i terridmul
taeea a producuntur, vt qua dicuntur, &
qua ab radice exeunt , yC,ipoK>^-. qua
vtin
^ Eulbaceii: vel
Lycbnide,Ocymotde,&fimtl,but.
cumlongo petiolo,
H vfri"' fuptte,& ramultt
radicc^^x AIiL,x
1 6 - illa vel fine petiolo
bprent.vt Mentba, Hyljbpu, kuu- &
^fcu & dteuntur j vcl longo injident petio\o,vtSetoniea.
Geronium .Alia &
folioiu pro petiolo habent, yo/a ///r
w
mfident, fy- nodo bprent,vt longi differat a lacinia,
, quf fine nodo dimditur a petiolo ip/o^n hit peculiare,
inft- &
vtfunt Mali Aurantu fiue Aran-
tjfjalu,que geniculata dtet poj/unt . PtWi alio modo centris ipfii foliorum fiipiti berent
, 6x

Ditterint etiam foliorum pofitu, d^ ortu nam

, alia ordinale caulem cingunt,vt que bina
bere^-
t,]olen,,se\ alto numero,vt tnMyrdoo,
hprent : quamuis nec tfta tam inordinata
T{ubia,finguli, geniculis. Alia inordinata
,
diei poffunt, vt non aliquo numero, quino, aut
/iLla &
maiore,
ramuh ordinem aliquem obferuent , vl in P ermieularia
ffmUibu7 , Titbymalo , ^
P'^'!.^l'9'f'^'^'>'>rff'ntvirente,vlmaiorpars folioram,tdmberbarum,qttdm^o'*"-
A
Arborum, illi nlore in luteum languentia,
alia obfcure virentia alia ad ctruleum vergentia^
aha catMtda, &
incana, alia rubentia, alia mixta ex viridi,
luteo,^ rubente colore, alia macu-
Graminis inPratenfibn, , folia Vitu, LaPiucp, Senecionis,

r un> r Lauri, Aurantij &

odri Ad ctruleum vergentia ,funt

fi/ !
^"s^''",f'frmicularif Telepby. Ad luteum languentia, &
. i^fimtlium. Candicantia
Gr,ticum,Saluia,Marndnumalbum. Inam funt folia Staebidis
babentTdiaamum albiT, M.
Flandrorum diHe a Lobe-

f ^*^'/y^Pyt . Superne virentia,& inferne candicantia funt Olee folia,Tugilagi-.

^
7/** Lapathi fpecier,Blili, &
LalJucp. Mixto colore, & vario "BHti
^ Amarantbut tricolor Albis maculis variegata aut
infignita,

Borrllti!r ["^'n
f^TS'^P"^<>fiCyclaminis, Umy,& yniep mortuf, Pulmonarip , Ecbii,
i-iK
^ hortfttfis tn ApuUayCerimhet recentiorumy ^
Ari maioris^ Niciican-
tip.^s&Mboft etiam , Perficaric mitis ,dr
maculis a/perfa funt foUa Oeymi fimbriati, LaPiuca
aer, A?,Jpmofa.
ngrtfltt Ncruulos habentia candicantes, //jttr, Lyfimacbia virginea,
&maiorpart
rum. ^iiKntcsnetuu\os,Laptttbifi>eciett^6luefireCicboriHm,
Spinohsneruulisr-
A^npnrte,Uaucaagrefits, Smilax afpera,Rubus,&Rofa.

lliaLww *" ^ PPt>

ali^ ftJe*"****'^
magno^ua uiyiuXxa
quotannis prodeun.t,&decidunt,vel marcefiunl, Tempor*.
virere dicuntur quamuis aliquando finguia decidant
,
^iifoli[. Malo Anrantio, in herbiti Polio,Adiantbo, Semperui-
dicuntur.

effgUm varia eorum magnitudine, ac

i m referunt,fetheet vt j4,Diofcorides ait, Delphini modo funt indfa (jr ob- illoriiai ,fi-

Digiiized by Googl
 . . .. , , & .

tjc rN RER. MED. NOV. HISP, NARD. ANT. RECCHI VOL.

iJio fic ,
guiaVelpbinvoi rr/tritni Scolopcndram imitantur fM*
afftUaUpUpta
AJpUnyiStoloptndri* dttla . Lir, gu3tn, Aizot maierii J/,lia /inguU, dr Cymbaiaria,VmbiM

p tntru jtcur.dtfptctei, Dioicoride,/fs/( eadem tipafia oculum re/erre dixit. Linguam

ttftt
linguas. agninam, Linguam Bouis,5a^/fl/'fc; Linguam ccruinam,Ai)'/////. Linguant
.

CL]uiitim, Hjppcphdium , Pennas AuicuhfLm,Straticlej,Aii/ie/olinm , Pennas, flue Auium

Pennas. aIas,f;//>.Scrutbij pennas 6/rB/i(tw7 Pennas, qus galeis imponuntur,

. Auri-
culam Vrfi , p/ania fit mda a recemUrihui ,drd nobu pro Ahjmtte propo/na in Phytebafana.
/Auriculas.
Auriculam muris, /fe^o/on.r,d^ Canos hominum , Po//<w .Capillos, Funiculum, Cu-
Jcuta,Epuhymon,Mujcut ejutrnui dependtns,d)- Aquatica Conjerua .Cordis figuram Arifio^
e rr.
locbia,i,milax ajpera. Lichenis effigie, L/cir dif}a,/iculi HepiT,FI epatica. Uai,Galiop/it,dr
licl.in.
Lient ni. Lamiu.Futmcnaria a pulmonis maculis^fcnt ab effigie mufeut pulmonariui,\mh\\'\iu,Cotjle~
Puln.onc den,/icuti Co'y'a,fiue acetabulu. Pede Leonis, /,for.p,i/.v.Pcdem Ccrui fiue jMilui,Corene-
Vn-biUcii
Pciits.
r
puf.qua& C ornu Ccrui dicitur ab effigte. Pede Ankn%,xAtripleXy Eryngium marinum d &
Porta r.e/Ac.Pcdem Vtlinum,yfcn/fiB/ Ptderot.Veiem Columbinum,(JcrjB,'Bj/ff b7i17<(w.
Vrtjulat Equorum vngulam Pedem Alini, Atharia, Serpentium maculas ,T)racunculua,
JVJatulas.
tAnebufa, Cerinibe , &
BugloJJi /pedet, qua etiam exluberaniet tumores reprafentant :

Dences.
Arum,Pulmonaria, df Orchis palmata Dcntcm Leonis fic diUa planta a reeenstoribut inter
.

Caudas. Cicboreacea Equinam caudam Equi/elum fiue Hippuris Criftam gallinaceam Ftorminij
.
,
Cr:iJas.
/pedes ftc di(ia,Centrum galli. Weimes,$emperuiuum ab effigie diFlum,^ ermicularia. Sedi fe~
Vermes.
Sacittaro.cuiidi /pedes Sagittam, Saginaria Aquatica, Scammonium, Oxalit. Lanceam, SB/far .Gla-
ianetn.
dium .V/pi/Bm, X^rir, Galerum Pr/B^rrr, dr- Fungum iW/B/Br. Cymbam Co-
Cladium.*
Caierum. chlear, Cymbalaria noHra, df Cochlearia Bataua Lobclij. Lunam in defeAu, Lunaria "Boiry.
Cymbaru. lii,dr Hemiordtis.Minus pkn!Lm,qua otbiculaia /unl,y iola,A/arum.V,otx ipeciem,Cirii/ /o-
lunam.
Rotam. lia,di- aliarum ftralarum.EWythnium, Lychnis. 'XomtM\ixD,GHaphaiium Cutis potos,
Pllychniu. Hypencott, Labrum/far Alucolum, Oip/acut:ficuU pduicahs ,
/oliaTitbymaliinymbei-
Tomentu.
Cufim po- iit. Cingulum /ir'Fafciam
rolam. Harum rerum figna in /olijt, pleraque ad plantarum vires digno/cendat conducere viden-
Jjbium.
tur, vl ea qua ab efficdlu nomina planus indtdere,/seuli Pulmonaria, Hepatica, MilyfiSella re-
larciam
Signa ad eeniiorum,vei ab imagine,w Per>ifa/r/, Draeoniium,vel maculas rcprxfcntant veneno-
vires no*
forum,v Arum,Draconlium, Ancbufa,Cerinlhe,quibut venena propelluntur . A tfigna,vet rei
inn,&co
gnitioncm inanimata fimiliiudo,vl Cymbalaria, /Utiris auricula, sd nomen retinendum, plancx notio-
plantatum
ncD) projuni . Cfiluha pojjent cumulari ,/cd bae /ufficerenune vifa /unt,
cooducuc.
Pag.9.lin. 35 .
. Grauu e fi te/Hs nos autem auHoruas non cogit . Haa mutationes non alio modo acdpittnu,

nifi vl quandam congtnerum degenerando fimililudinern prima /ade oftendant . Nee enim.^
Herbz in credimus herbae cidiu,aut neglediu, loci mutatione in alias tranfire plantat ,ficuii affieritur Lo-
alias plan- lium e Tritico fioe enim non affirmat Thcophraflus, 'ero foltsum inter Triiicnm,dr Hor-
tas noa...
ezaefeunt.
deum , nulli efi dubium. TranAr e Sifimbriumin Meniham ob alimenti inopiam ,fimiliorem-r
fitUeet fieri-, vel altis oh alimenti aptam adole/cere , vt /rulicare,eir arhorefeere, quod per an-
tonomafiam dicitur , non autem /ruticei, aut arborei fieri . Hoc experimento affirmare posu-
Exemplo mus ex Indicit planiii,/emine, aut radiet adnoi lranfiaiii;tnquibui hucufquevtx ahqms mu-
fum Indice Degenerare iitmagis dr minus adul-
tationem aliquam d/erua/Je fimilem , re/erre audebit .
plaotx.
tam ,fi>ltorum ind/uris, htr/utie, lamiate, bilarilate ^ fimilibus, concedimus non autem itt-o
;

aliam tranfire plantam vel /pteiem, omnibus notum putamus

:
Pag. IO. cap. y.Ko.ai.
Diffcrcntic ''
Radicum dde differentias, ysarBBi \ia,qua fimplex efl , a Gradt iuS-i^(i^i( didlur,dr
tadicum.
cum fit etiam vnica , /tia db
^ua aliquando efi picmi atque tenuis , db dicitur
Magoirudi*
fiiicgp & . ^uatnugnae/l ^
H.^yab.i(gil^t(,vt Bryonia radixi

ne Sed qua fimplcx efi db longa &

fsaK&i(ii^o(,vt Rbapbani, Lapaibi db Pafimaca
,
qua
MuUirudi- cum etiam fit profunda /3x$-Sa &
/3a&og^i(i>( dicitur. AI qua contrario modo bteuisejl&
pe
tenuis , a*^i^ dicitur, db Holejitum, &
Britannica . ^ua vero longa e/T non &
profunda , quia obliqui per (ummam terram repti, vl Gramen e^uroArJc , db i^troKatogqfjis
Soliditate. dicitur. Lx longis qua )ig'nofaeJi,vt Nerium,db Lqui/etum, fuXadin. Ei quaaeiuofi,vi Tra-
gaeait-
 . . ,

tAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES; 8ji

gtcar/ts, E contraru,qu4 mollis ri?,w MyrfbUin-iw^^if,
fl/MCorticofa, ylctaSCi comcis, vtPMax.MMjragorayqmi
HarumJ
wax<h>tmdi- CottictJ
rr/ar c longis . Ex rotuna.s Cw/ CW/ , C^fW . molli pdlicdill^o^
tice,yt Ari,& DracBntq^tqueOrtbidum dicitur ofAcr. Cardofarum
ratyaiit- Fig*
^c{ dicllar, tfi cx longis T{Jiaphanus, ^
BricnU t Ex craffis rotundis, & cubcrofis Rmm_,
Arum, CjcUmtnut , ^
Buibaceu Ex rotundis , bulbos ; bulbofis,& capitatis
, rt^x vm~
co,quX ^iyBhu,aut jesyk>i^hZt i^/rt/ar. w
Cotiltdonic, .Arifuri^Ar r.fr U ji,
pitatiSi?^ ex buJboCs,ja*
Et harum altu e fquamofa qua Manetti^rc, vt Lilium aUa
MW, dicitur, efi Capd,ScilU,
^ Nurtifut,
,
multiplici tunici , aua
:

^K>:uJi:t,vtCapa,Scilla ^/Mlub tunica lanam habet, d-d/Vi/arEwpi^ariWia/,

Alia
yr,adi/ar,w,a^ Fiffihsd;r/^^
in oblungo. paret buUmc
emUm^ ,
fciffihs eft,fednon
mfi pofi annum diui^hilii,vl Allium, quod non rotundat
Mbotdijitnaot,rtdtrigonatf,montt,&/tmulconiuttaatprofert,vtnmiculbullmatonpluret
^tdeantur; mfipojl annum terra commifa, nucUatim diuifa
loAUto proprium: tuiutpartet/ci^iet Theophtidus proprio
extuberent, & /otia proferant ,fo~
nomine ylxyuf appellauit,&
naturalem tUam vegetationem cum diuifione /obolum, v4
y^ytdnTuf dixit: quod verbum nifi d
dtuaricattonefitdeduOum, ignorate fatemur, &
comprobat idem Theophraftui cumait
,
ui^HTottaaXuHc Ta5^.Aj, Diofcoridcs ^eri Allq diuifionet illae,
Plinius non ntmtt pyne, cum nuclei fititofficulta came
quae nuclcot Utini, &
fruBut obdualvt in Oliuit,& fimi-
hbus Pr verbum ^aya, >Ai^, ejrpr^w (iyo^ quidem
fciffura funt *
men en Dorienfium lingua, .yXida, diaum,quod verbum littera X
iyX^ AUu no- &
, fipraponerttnr ylyxi-
J'r.,:i, AUiumvttltaltei appellatur, exprimeret:

eaput com^fitae allito, ^are a Columella,

&
fic defer, bit /obolet illae in vnum idem
b- alqt /pica nomine /oboUt illa trigona cen-
tunjla , fed dtui/ibilet fint denominata , nifi/piea verbum
ab effipe teli, fpituli ttiai, fit Sr*'
deduaum, nec proptti ttadtci videbuntur , /pica quidem non
fub terram , ntcinraditdm,
/ed ,n Jummo plantarum , &
aere crcum/cripta obferuantur /emina
, ad ptrfeaionem , ^
planta propagationem fic Natura projerentet . Magit quidem
proprium vulgate Neapoli
&
tanum nomen, /ere latinum, Spkolo di Aglio appellatum . At
c-d^yt nomen, gracumJqLd
Latinu ejl fpica a nullo Auaorepro radice, aut radteit parte d/cribitur,
&
fi-umntaceit tan- SS?
^
tum conuentre docet Theophrafl us de /iumentacrit loqUent, Tritico,
neque alqt beriu^ua alio modo /ruaum /eruat, conuenire,
bordeo,& & congeneribui
qua floret non lanugineo t,/ed /o- ,
l^jot edant, ^fil^uae aut , ubam etiam, 'fiilinutvtroimpropne '
^mokotidtt Betonica fru-
^
Sa/are/a fimilem quia m /ummo Planta
, , in longam /eriem ,/pica modo,
rfiet d,/fofi,um, quamu,t a frumentacea /pica differat.
Siuam igitur Axalogiam poUrU /pica
b^b^^^^futnmoplantaprod^^^^^
Tepoflumut,qut Nardi Indic, oblongae ,filio/ae tllae germinaiionei
,fficae appellani,quia lon-
Sjf*'untaff,cu,pfiueNard,,quod/a,uex,p/oDiokotidctiqmUardiI^^^

Et Plinius /iLi 2 .f.

tau,filiu habere paruu,den/um,cacumina in
I i

/riia celebrar, gemma dote Nardt^ ,n initio

ariBat/pargi,& /picat
dixit ; De folio Nardi plura dicere piTeft Vt
&
,
principali in vnguentis . Ergo radtx non erat inv/u,&
diu coatreuertitur a poflerioribut vo-
parttllaima planta fic den/ata, quam alq^
IrilTdi^umnibtl aliud fit, quam imaplanta villo/a part
/upra radicem , ex veterum geLi-
num , &nou,tlorumfolt,rum gramineorum poflrema /obolit fic denti coaaa, inquorL me-
,
dio, V, ob/eruammut, iy penet no, habemut,
& quilibet etiam ob/eruare poterit caules rotun-
<tot, iunetot,bmot babebat, m quorum /ummo non erit dubitandum,quin /piceum quidprofera-
l^>"^"l'^'*f'0'>i'>,luncum,Spartum,& Algam . Radices babetexi-
nulliut v/ut,/aporit expertet . Cu
autem d poHerioribut Diofeofidis
* I imi, Ti^rdoflachit vel N
ardi/p,ca,fit d,aum Nardum Indicum, diuinare
fi liceat nobit,

vri/,m,let,/ed ad different, am otiorum Nardorum,

Celtici,/tilicet,ir MeUtana,quibut nulla
J^^''b><uur,cum,nvmbellamflorea,,fioc Nardum Indicum /picam
/erent,inteU,g,tur,
& accipiatur . Par, quidem illa I ndici N ard, folio/a,fimul coafla, potitu pro coma accipi pof-
ju, quam pro /ptea; (Ui doma nomen poffi planta /upra terram effi/a,illamque operienti,
tribui
 . d . , . ,

l5i IN REU. MED. NOV. HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL.

trib^vt de PepUi^ali/j aii Diolcorides,^iw Syriacefae Nari imtllS eematverb wt\vxe/m,
dr etaim (roagitidi iriiaie , vt fUit fine ennfn dininare velutrimnt ; eum planta baCy vtitL^
Qramueitfiy lunceit eifiraatur , fath fupra bnmnm cepiefit , denfit gerrnmibut Je effundere
Bulborum 'd<$rentias in radicibus reuerumur. M\i paucae emntu ab ima
lobok. latere fidudit j vt emnet fira 'Bulbe/a , fie Nareiffut , Hyacmtbut , T ulipa df fimilei .Ali#
plartmai. Vi feri fUlut^Balbut in bulbilleidiffoluatur, VI inOrnitbegala vulgari., dfpaucii
obfiruaiuTydp ia Amprlepra/i prtlifere /tue inter fieres bulhifere , fine potuu AUiet nameapile
ejl relimda'inen ebtenge Porrs imas /iib bulbe eapittarei fibras , /fue raditis pilet , inbalbulei
:

omnes extaberantei Mait menfi eb/ematiimm , praler ipfius bulbi exiuberantiai intra eertri
MgkipUci. ipfum. Atia dupicx <f (a , cx longis tfi Mandragora, Ex bulbolis parum oblongis, qua
uie. VbipiiiaiditilXr,Orebit,Nardutmentana, ^
Anibora,qna lateribus barent.Alia r^,qux aliaui
fab (e gerit , & alteri infidet , vt Gladielus , df Cretus fylueRrit . Eii qua triplex etisun , vt
Mandragora mnrari,vt /ritdrrsrriDiofcoridei cxbulbofis eflTrierebit stiRa , ^Nar-
dus montana &
Cinaa non ftmel. Kefertur etiam i Diofeoride quadruplex, vt Crrvd,quia-
Himera. tuplex,<^ fcxcuplex radix Altea, &
Graminit Pamaffi, Sed quia radieit buiut multiplitilat
d loce potius aptiore, quam i Afatura produtitur, tum varietate fisb multi^ti numero radicum
relinquemus Multiplex igi/ar radix efi ,
qua in plures aquales feri radieei diuidilur, we-
,
drsriwejeif* dieilur , vt
Elleborus , Arifioloebia , Piiloloebiadibta , df Clematis,
efi
, Ranunculus , dr fimilei ex fibrofis tenuibus . Ex cralsii, Afphodelus, Ranunculus
Baccharis
Paonia fetmina, dr fimilei . Radicum etiam alia eR,dr dicitur , xqualis, ifucifit , qua etiam
T
Aeaulia- lata , dr e^atna DiofcoridCjV/ "Radix ragaeaniba, Alibta . Alia funt anomalx, & inx-
quales, vt fibrofa radices
Efi &
ahia coloris dilTerentia in radicibus , nam alia funt in totum canJidx , vt T{bapba^
nui,-Rapa,dP fimilei c AEa iatas ilbx , faris aigrxivt Cyclamen ,Scerzenera,Trag^geu
tApulus verhr, dn fimitee, Alia foris rdffelcentes, vt Iris nofiras, Colcbitum, b(ardus mon
tana . Alia foris nigrse, Intus virefeentes, vt Smirnium,Poljpodium,ollia virefeentes ex lu-
teo, t Pbdlangium, AfpSodelut luteus montanus , \Alia ruflfx vt Xyrii,Zinxsber. tAlia flaui-
cantes , vt Rbabarbarum . cd/ra luteo colore, vt Chelidonium maius , Lapathum ntundife^
Eum, Curcuma . Alia intus rubrx > vt Centaurium magnum, Anebu/a, Pafiinaca rubrd , qua
etiam foris rubt/tit,& fimilet . >

la&t. tAlia lac fuadisat dolce,vt Seeriionera,Erinut,Tragopogott, AUa 3Lmitam,vt LaRuea /B-
meRris,Cicbtrium,Papauer.Alia icte,vtTiibymali,Tbapfia. tAlia ctoceum fuccumv< Cir-
lidoniam maiut,Argrmane,Alia rubentem, v/ Centaurium maiut,dr Atraflylu . tAlia vefex

Cipore.
fisnt , (*r ori grarx , qua ididiiuc vt Rapa , Sifer, Pafiinaca x Alia amarae , inguAa- &
biles j vt Gentiana, Arifitdecbia, qua SS^c df muuidec. tAlia fapore acerbo, e Dry-
pierin iattero VI PelypediumsCubidRiiagence,vt Filix mas: adftringeme, vt^nque-
fiiin"* talfofapore, vt Neri/ radix Feruenti , vt Pyrethri, AUa funigaasmofx , viTra-
Sqccb.
gacaniba,CbondriUa , Cbamaleen albui , Alia laacofx, vt Acanthus , Sympbtium mamu
Facultate.
jfRa medicUtteotc^, qua qapfteutdde , vt Gentiana, Rba, Elleborus uiget. Atia morbifera,
qua MsntdKiAtiamomfeTima ^ataospte. AUa 'maniis, &[aperiiicai, qua
vt Senecio &
maior pars fuffruRieum.
Ddore. Differunt etiam odore, nam alia eR A rofflttica,vr Irit, dfarum, Baeebarir, alia inodotx
VI Blitum . Mia Rolx odorem refert,t radix RboiUa . %AUa aromatica, fed cum graoitats
odoris, vt Valeriana fiue Pbu, AUa grauis odoris, vt Priygonattm > Scammonium . AUo,a
terram olet, vt E;pra<ia),L)aarra,<!r /w/rr.
Nodii. Differunt etiam, quia alia efi geniculis diflinda, vt Arundo , Irit . AUa articaUs fiue no-
dis dillinCia,vl Gratata,C^prrar. AUa denticulata, vt 'Dentaria , AUa &xasa^u,srt Stro
pbulariajxontopttalon,^ CymbMaria,'i nebit defiripta
AUa aliai imagines reftrunt , quat Pbyiognomiei maximi perquirunt i vtqua hominis
Daunia.
<]aodsmmodo fgunm imitari videtur, que dicitur, vt Mandragoras.Csuut
radtctm tripedalem vidimus Neapoli apud quendam Cbymicum eUftiUaterem ,pae\\tt imagp'
nem /quantem, corpore in vmbtlico extuherante ac etiam in pofteriorihuf, a quibat femorum^^
dr tibiarum modo in acutum definehat,fupemi veri braehqt elulii era^,in quibus fioreiemri
filfDryadum &
Dapbitidum iconem repr(fentitem. De qua alidtiu phylc^nomicii, Deo dante,
AUa
 ) . 1, .

FAB. COLVMNAE LYNCEI t\NNOT. ET 'ADDITIONES. Sjj

Alia qua Hominis vel Canis & Hirci tcfles imuajur,&qufOre6ij,Cyfte/ircih,& Tragircbis Tfdmm &
dieitur,^/tmiltJ .
^aa tum erumpunt , etiam velut Genitale rtjkrunt germine, vel iptd radi-
Trioreiit diffa. Alia Mioum imitatur vt Ortbis palmata. Alta Digitos tantum, vt lier- Mmn..
neodailylus, Atia Coidisfiguram,vt Nardus montana, Antbera.iAha Pulmonem, wx T(adix
raua . -jiUa Roftrum fuillum, vt Syfirynthium i nobis deferiptum. Alia Murem,
vtNapellus Semonis.
murinus, /it dilius d raditis effigie. Situti Scorpium, Cammarum, ve/ Squillam imitatur Do-
renieu difK,& Storpio Theophrafti atque Diolcoridis Pardaliantbe. Infedorii , & Serpentiu
scorpii
tabellatu corpus imitatur I ris. Gentiana, Aeorut,Calanga,& fimiles. vAtia Pede/ Auium, vt infcfloru
Radtx Pbu. Alia PolyporQ acetabulos,^/ Potypodium. Alia Malii cotoncum, vt Lotus Aegy-
m,iorum
Malum, t<x Cytlamen,quod Matii terrejirt vulgi dititur. Alia Oliu* figuram, v/Or-
ptia. Alia
ebis. Ari/ari radix , &
ymbilitus Veneris paruus. Alia Tritici grana ., vt CbeitOonium minus. Triuci.

Alta Pjrri fruftum,T>x Apios. Alta Glandes, t/X Afpbodetus . Aha Clauam, vt Nympbaa.
tAlia GllnJiuro.
Folliculum, {iu< Sacculum , in quo intluditur ,vt Nardus montana, quaTbytatiiis dtttsur. ciau'=-

Muris caudam, & 'Vt\^c>t\istaaT\nx,vtPoBinatanigra,^uerui!ens. Aha Kete,^ Na- Rcils'***'

pellus reticulata radice,& Gentiana cruciata. tAlia
Dcnies,f X Deniarta,AlabaHriies diffa..,. neotium.
tAlia Cakuk}S,vt SaxifragiabutbilH.tAliaSctc)tum,vt Porri radix. AiiaVinum fiue Vm-
bilicum vx Cyclamen, & Artfiohebia rotunda Vtcri.
Pap.ir.Cap.eod.lin.i 8 '.

Florum differentias omifit Aulfor no/ier ,J'ed quia

ad plantarum differentias no/lmdas non
parum conducere videntur, hoc loco afferre votuimus
. Florum /y folijs tantum confiant,

yuoxTbeophraflus a,&ai(u?LA(eJ')itib.i.cap, it. appellat ,fed quia verbum (^Ks^pro Jrendi-

but plantarum proprie acceptum putamus, qua etiam latine foha dicuntur , nos floris foltolo-,,

ad differentiam filiorum, planta frondium feiheet airaXa, diei magis proprii cen/uimus
,
: fit
enim Diofeorides Ro/a florum foliola deneminauitincap.de VnguerH.ro/ae.&tsiam Ifopyri
florum filia,ad differentiam frondium planta, quas verbo ifuXXa drflinxit. Sic etiam Aicmai)
Pof ca ebryfantbemi florum filia vmbonetn coronantia denominauit bis verbit
i;|rer, {od'/i'ccnri5'As/ir'^Ar. '

'
. Aureum torquen habens, tenel-am* petalis Cachlara. "SiucX^.
illaq.vt de Bellide flore lib.i.Mp.S.Plinihs xX, Barbulas latine appellare poffomus.Gramma,
i

tici Braffeaaiflue Lamella interpretantur , Vide qua in nofirb Pbytoba/ano diximus cap.i.do
Ifipyro, & in i .part. minus cogditar.flirp. de Sonebo montano tetrapetalo cap. 9
tAlq pjlofi
.

/unt, & lanuginei.vx Gaza vertit verba illa Theophrafti, 'isiJixfuLtn Florei /oilieethmgi-
nei,vt flos yitis,.ddori,Edera.Fo[iati vera,vt Amygdali,Pruni,Pyri.
Ali/ foliati frint limuf &
lanuginei vel lanoii,vt qui bini /imi, eSrbicoloteSfVt frilicet foris
fihati flnt, dn inierni pi-
lofs-- ut alter alterum medium/ larem gerat,
vt in Rcfa obferuatur,qua-intus pilorum tengeriem
luteorum habet (ngt, ai&oi ce mP dtSei 'l^ci dp pleve oiart( ri
xifim . Sio etiam
Diofeorides de Roft flore in cap. de Rofa, medium illisdfloris
pitofum at&of appellauit , ficati
Theophraftus alidt langmnofum,nec mirum,cum verbo tllo
a,5^,flos,ir ejflorefcentia quauts
lanofa dicatur ,fie a/jt m^nflos Salis Cbalcantbum
, , Alumen fciffilefiiuod quafi flos globs/I
tnielligiturv floKnidec quod pilofum, fiue pl\imo(wa A\vmcndieitur .e/hmmefflore-.
/centiafficuti Ammoniacum,dj- Sulphur capillare /n
fpecubus igneumfumum eruff antibus Pu-
teoli ofrytraaXar Sedadde quod omnes /loresprater externa filia ^interna i}amwa,qua
.
,

eellularum,velfruffuum,vt plurimum numero funt medium habent Siylum,

, fiue fruffus api-
cem,quem Theophraftus vt Gaza vertit Colhtn appellat, quo
( fifleicareat /fterilisefl colutflo-
omnino , vt m qmbufdam obferuatur floribus qui non
lumpariuns, ficin Malo mediea Theophraftus
, isifidenUeorum fruffui, nonquam'il- ns pirs. &
ob/iruauitUbii.tap.azccuius florestt/i colo
t! medio eareal,decidere,& infiuihferum
effe afferit,quod experientia Comprobatur i- Alff-bon
a ent medium ftylum.yfsx
apicem,yrdnumeroftii7/a tantiim ftamina,vx/>) bis, ^tftulti-
p icem habent fruftum coaceriiatam, veluti Anemones, Ranunculi, qua capitata- fisns,vt
Fapaiier,Nympbaa, quorumfruffus medius imminet
, ir fine apice eli deciduo-, velvt in- fili-
yaolts,tdemfruffui t-/tliqua flylus efl .
Alff yar jftoltiflori, ip quorum flotinfldet numero--
Je/ruffuifiuefemini,toiidem habent apicei, quotflorei,
tbry/anibemo , Anibemide, ip fimiltbus. Sed
&
/ruffui,vt in Cicboreaceis,Carduii,
&
funt florcs,quoriim ftamina ./<i*x>i,i,yerf

Cccc florit
 . . , . . . , .

8 u IN RER. MED. NOV. HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL.

fiquMtur, qud tx ipfi originem irabtm , vt in T abuo fine PytiHt , Carj
floris diuifuram
Phyllis Mueftribus ,
Dalura , Verbajeo , &
fimilibeitquorum Jrulim fljlus tmminet .Sunt&

Qui iongum habent medium (iylum ,

quta w
tmo iceulsum habent Jrufium . Aly habent itL#
defincntera, vt Ari/art,Drs.
fummo magis craffefcentem,v < flos Ari. stly contra in acutum
tonsu flos, qui etiam, quia multiplici jruOu tjl interni,multis den/isjlofiulis ad exornatur. mu
Aid rtylum babent in fummo bifidum , vt Carjopbyllorum genus , Gentiana, fimiles . Alf &
nifiduin, vt Crocus filueflris. Trigonum, &
capitatum, r/;/>,Lrfw.Latum cauum.Cr*- &
e;/aB(i/.Quadiifidum capitatum,tyA"'^'-* Jihquoja noua /pecies ex ytrginea , cuiut
&
ftltqua tm^i^quatuor cellae diuiditur,& dehi/cit perjefia t &
CjnogloJfarum genus, quamui/

primo afpefiu vnicumifie quinqu'.fidum,^raaj(/ la initio

acutum , Geraniorum rtilra fi- &
milium . Ab initio confpicua diuifura , /cd in fc intorti ,
Viola mariana , Tracbely , con- &
generum :
regulariter iuxta fruOus diui/lonem,illius apex capitatus diuidi /<det,
& debet &
^ Eli& Maluacearum gentu,quod ftylum Jiue colum vertut habet in fummo pilofumy/ ge-
cuius fummum fe peificienle tn tot dsui-
&
neris, fere comatum, nullis alys in imefiamimbus,
ditur filamenta, quot futura Junt femina,
quod in Maluarofea fimphctobftruauimut .bimi-
lem babent, Cucurbita,V iola mariana, &
congeneret, Sa/^ flores qui bini ,& extra foliati,

intus pilofl . qui tot apices iaiea/, quot funt

femina, w
/a Anemone,Ranunculo,& fimilt..

but, quorum prater varium &

omnimodum colorem , aly funt vnicolores , vt Cbondrilla cx-
ruleo i Alcea fruticofior purpureo i &
luteo colore in T{anunculii, quorum omnium exempla

awfque /tbi affsrre pourtt p

dtjltnguunt ab alus . Alq vno

t>tfferentif Differentias nunc profequamur alias , qud Jhrem externum
in flore cx*
Kroo,
tantum folio conflant, ^
ilio conuolutoyvt Draconty^ Ari, Arijari: Cucullato lolio,

lei modo Diofeoridi, vt rotunda

AriSloleebia Cauo,& oblongo, t/ Cerinihtt, Solariifonmi-
feri, Digilalii, Sympbyti maiorii, VioU mariana, &
Troebetiorum, Gentianella In imo ma-

gis an"ulli , & in fummo ampli , vt Seammony, & Conuoluuli In imo tubulofi, vt Tljiam-
ni,la/mim, Narcijfi, & fimillum . Orbiculati, vt Lilium conuallium,
My
acinofi effigie quamuit diftin-
Vnedo , Lrica, Hyacin-
tbua boiryodet montanut caruleut Seropbularia montana .
,

vulgaris a Diofeoride Jub nomine^

fht folyt finteompalU,vt Ellebori nigri nofiratit,&
eTpiweT ,fctheet figura acinofa, nam Acinus &
'S,acen-us ecdt nomme explicantur , <Jr
O m
racematim acinofi floret infunt . Aperti, latiores abfque tubulo &
imo , vt Soldanella, fiun^
Herbariorum-,.
'Brajficamarina Diofeoridis, ir Conucduuli minoris , Helxine , CiJJampelot
Plamores,& cxpanfi, vt Sambuci,& Verba/ii floret, qui integri
decidere filent, perforati. &
legitimo Hypeeoo
rariore! funt admodum,vt Cuminum RUquofum Matthioliipro
p i^it foliolis
noua planta, d nobis la
a dodift. Cludo propofttum , Circaa Lutetiana Lobclij , Alfines facie
pbylobafano propofila non minus rariorei, vt Plantago aquatica,
Ternis foliolis,
Sagitta- &
Congene-
na paluflru,MiUtarit Aizeidei. Quaternis folijs firequentijjimi , vt 'Braffieatum,& 5eac*a/
rum Leucoia, Papauera , &
Clcmaiii cprulca,Cruciata Pannonica Lobelij,
Cluli), &
purpureus a nebis deferiptus , Gentianella fimbriata purpurea a nobis propo/tla la noflro
,&
priiMs , & medtus
,

volumine minus eognitar. ffirp. Quaternis Rusa ,fed quod mirum qumii
flos, qui filuc emicat inter alioi poHeriores. Quinis,v
Maluacearum genus, filmnquefiliui^
Ranunculorum fimpheium, Rofarum, Caryophyllorum familia ,Geranioru/si genus
& Indum, Xiriduni-,,
maior pars /lorum. Senis foliolis , vt Liliorum, Orniibogali,Moly,
Tuliparum , &
Capaceorum familia , Elleborum album , fimilei Septenis non & rt-
taliter , fed ob defiflum ebfiruauimus . 0&cm\i folioth,
Trifolium Hepaticum , /tue
Mexicanui tubulofit flonbut , ac
enat^
nitat dida. Nouenis foholit , vt Caryopbyilui
fimpUei flore a nobit defiripti in minus pognitar. fUrp.
part. a. fimiles , denis Jo ys,
& My
vlquc ad qumquagenos
vtCrrntadslla Mtxicana . \Aly pluribus foliolis /fe barbulis
quinas , quas Plinius Bellidi tribuis , quas nimis smlefium effit, hngumque refirre

fantbemt, 'Bupbibalsni, Bellidis , Partbesey, Caienduia , & fimtlium vmbone medio pradida
isa natura multiplicibus foliolis , ve
Hteraetum , Cbondrillox
rum . My pleno funt flore, & vel cultu,
Cieborium,Tragopogon, Seorxenera, ^
/imites . Aly pleaofunt flore natura
Anemone-,,
quietiam fisuphees inueniuntur, vtRofamufiata,Dama/eena,& aliat Pttoma,
B.a nustcuius, Papauer criSiatum Prmui
fimbriatum , &
verit, vt Caryophyllorum
>

Aly
 , , . , , .

FAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES. jj

''^lifphuo fani floTt,atmuUipltci.,fedbX\Q\\% tenuibus, &

admodum di(Te<9is, vtfiloJS videan-
tur, (r capillares, vt Carduorum, Scolymi, Cbamaleonit albi, Centauri/ meiy^ laccarum^
fquamojo capitula praditarum plantarum vl plurimum /f/y pilofi Jed in globum fiue fpba-
ram compofiti, vt Globularia carulea dilia, Cufcuta , Cumini /yluelirit Matrbiuli , Spina al-
ba,Eryngi/, Platani &
Aeacia Aegyptia
Aty varias imagines imitantur, df ioramo/y pileati, vl Ari^olocbia,Ari/dri latifilp, Pfa- Varia quo
pelli,& Aconiti. Ali/ nutdtcs imitantur Nolam.a// Campanula dipia a Recentionbui,Scamma-
nium,& Conuoluuli. Sed udem refupini,& credli, Calathos, &
Cyathos, vt etiS Viola mana- luc vt.
j

na,T raiheliorum varietates df Viola Calalbiana dtlia inter Gentianellas,^ Pneumonantbe.

'
A/y galericu!ati,vtSa/(u'<iit^erAayci/i faluifoliu diPlam, Calamintba,Lamiu,iy Verticillata
omnes planta. Alij Comicos hiantes reprefent:it,vt Lonchitis prima Diofcoridis.A/y Tuba,v/ Tub.
Caryopbyllus Mexicanus lubulojSs floribua a nobis,vt Jiipra,defcriptus A/y Vcfparum fauos, bo'uiB
vl Caryopbyllui Mexicanus polyanibos,eiiam a nobis definptus. Sed orbiculata effigie non pla-
na ,vt ficu! illi Poculum itmtfi/r , /for Scyphum. A/y Jiwt cauditi,vt Viola martia omnes. Poculi.

Pinguicula Recentiorum,& Delfhinium,/lue Con/olida regalis vulgi dilia.Aqutlegia fiue Ifo-

pyrum, Ofyris d^ Unaria, Naiiurtium Indicum, Fumaria Orcbijum gtnus,SlapbiJagria, A/y
Columbas.
Columbam e^gie imitantur , vt Aquitegia,qua vulgo Columbina dicitur, a Gracii fao-o-liXio,
non ^acrlsAsv.Auiculam imitatur V lola purpurea mania, dP Stapbifagria. Delphinum eonfpi- Auicul*.
Delpbinium putata, 0/yride,&
citur in Conjolida regali flrigofiorei ideo N
oli me tangere. Elc-
tlcpha/.
phacis caput cS auribus magnis dependentibus in Elephante Planta, a nobis propo/ita m
i.part.
minui cognilar.flirp.Pipihonb Legumino/arum/lorei,GeniJla,cAnagyrii,& fimiles offendunt.
Os Leonis, aut Vituli Antirrbinum. Os Lupi Lycopfis. Alaudam Fumaria bulbofa . Pauonis
pcnniculum V mbelhfera omnes. AUj Oculum Vmbone imitantur , vt de Buphibal- ocnii.
tn capite,
mo dicitur, Cbawamelo,& /imilibui.Ali) Stellam vt Semperuiuum,ASier Atticus. At Solem
j

vl flos ,Cbryfanihemum dr fimiles . Ah\ Lunaro in defediu vtTitbymaloruoL.,

Solis diiJut

flores lunati, Alt/ Arcum

faedeiis verficolorem conuexum,vl l rides geniculata,& butbofie.Sed Arcua.

effigies quamplurima aliaeaq.varia.vtluii Hominis maris, foemina?,&Cercopitheci, Apis,

cmopil '

Vcrpx,Hani,Auiculas,Galeri militaris,CuIicis,Cimicis, Delphini, Lacertz,atq; aliarum re> iheci.^

rum in Orcbidum familia confpiciuniur,a Cornelio Gcinma , &
d nobis obferuaU, prafertim
Hominis vtnufque &
Cercopiiheci,yBt in noftra minus cognilar./lirp.Ecpbrafi videre po- ijcm.
teris in t.dr 2 . par. propofilas ^
delineatas. Item alij Cirros Polypi,vt VrticaJiemina.Alij
Vmbcllam,vr/ qua Vmbelli/era/uni. A/y Lacernam vi Ari,AriJart cu Candela interna. A/y
Vterum cum faecu,vt An ventriofa imapan,frul}um continens adbuc imperfefJum.Aty Co* Vieri.
lumna, Flagella, Clauos eodem/lore,vi Granadilla Mexicana,qua Flos paffionis dicitur. A/y
Flagella, vt Amaraibijpecies/picatis paniculoffs/loribus,a Lobelioprop^to./Wy Flabellu,yu rum .

foemina vluntur,effingut Amaranibi /cilicei /pedes latis /loribus,reliculatis Lobelio, vtlult in

Myrto, Myrndanum. Ali/ Cocn\c.\x\o% eum primum erumpune,vt Rapuniium corniculatum,
T
i nobis dtfcriptum dp racbe/ium minus petrpum.d doUi/s.loinnt Pona Veronenfe in fua~. lorum,
Baldi moaxhdifcripiione ,noffro Rapumto congener . Ille florem bunc ampulla diftillaioria,
Ciconi X diUa , vulgo Scorta ffmilem fecit dP rtde eum primum erumpunt , fed poSlea quia
finduntur Coli noffratu, Conocchia va/g dlEia, effigiem reprefentare videntur, ve in ip/a bi
^oPiii n reta/tmtts . A/y Cordis hguram floris Jolffi,vt Lyclmit ,0:ymoider . Aly Aatipig Auripij.
nenti colorem & fplendorem imiianiur, ir vim habent , vt 'Ranunculi lutei flores , Alij menii.
alias Imagines dpr.
Differunt etiam, quia aly proliferi, vt CalenduU, Scabio/a, Lobeli) & Biuhini, & Planta- Alia flora
ginis Caroli Ciufij. Aly alijs in/identes oriuntur , vPrimula Verit Angtiea,
"RanuneuH /pe- liifferuiu,

rt>/,dP Taiula nigre purpureo /lore . Aly in fpicam dirpofici florent, vt Agrimonia, Planta-
pnu, Mereurialit Jiemina , Olea, Hyacinthi aruenfis,dx Frumentacearum. A/y in panicu-
lam, vlin graminum /pedes &
Amaranibi . A/<j (inguii oriuntur inter foIia,vt in Cucurbita,
A/aro . A/y plures, vt in Aquifolio. Cbamadapbne My in fummo tantum caulis, vt 7'ti/(p,u,
.

Primula veru ibyr/oidii,Capacearii. Aly fubtus folia , vt in Pepltde,Peplo,&Cbama/fce.Aly

ex medio folio, vt HippogloffiRuffi, Laun Alexandrina , Aly iueiiipicte {o\y,vi PbyttiU-
dtt,A/pleni, Filicis, lix aliarum cayillarium Plantarum,
A/y Hmul conferti & inordinate, vt Cbr)/oeoma,Sdbud,Agerati.Al'i otdiaiti,vtCoryse$-
Cccc a bofi.
 , ..

8 j <! IN RER^ MED. NO V. HISP, N ARD. ANT. RECCHI VOL.

hofi ,VmbtUiferi , jr Veriieillati . Aij/ in curuam j& longam fpicaro, vt Htliotrepy maurh,
Ancbufarum , & congtnerum . Ali/ in rc^ani fpicam , t AgnmonU, Plamaginu . Alu
ver-
ticillatim inter foliorum geniculos, vtClimp^j/, Marrubi/ , Aly in fummo tantum,
w;
JHtnlb 4, & yititis . Aty fcmpcr furreai.W Qbryfantbemi , Hupbtbalmi . My
deorfum fpe-
fiantcsjv/ AqtaUgia, Leti, Horminif^ Legumino/atum plurtum, Aty finguli fingulis
ramis,
vt Chrffambemi. Aly plures,vri> GaUga,yieia,dr Uguminofit, quanm aly in sfimo cfifcrti
funt,vt IH Meliloto coronata, Colutea, Coromlla.Aly ertfli.w lupiai, ^
Gemliella infeiioria.
Aly fru<auifiliquofoinfldeot,wI//f*4fA/ yihquo/a,Cbamp>ierio. Aly liu&ui vafcu-
, Aly nudo frudtui,v/ Cucurbita, Cucumeraceorum,&
lo inclufo,v/ in Hyofeyamo eif/lmilibut
Acanaceorum genui, ^
quorum femina pappo euolant , vt Carduorum , CbondrilU,Iiieracij
Heltny, Partbeny, Cbrjfantbemi, <if quorfi capita fquamofa funt. Sed
&
/angui/orbp Pim-
pinella,P/ylly,Plantaginearum,Prumentaeearum,Spualarum,& p mbelliferarum. Et cx Bu/-
b 3 ceis,Colcbiei,Orcbidum,Croci, Harciffit in Alboribus Pomiferarum,MeJpili , Mali Puni-
ti-, %ofa in Fruticibus,<^ ^milium. Aly fructum continent,aut
proferunt in vmbilico, vt in
Aurantio,AJ)yriopomo,Ex Herbis Malua, BraJfica,%anunculo,Anemone, Geranto,Papauere,
Tblafpidt,Legumino/ii.ixE\)\h 3 (.iK/n Ornitbogaio,Tutipa,A/pbodele, Iridum fpttit,&Ca-
pateit.Alia Piantx florem babent rupernc,& frudum longe a flore pariunr,vr Milium lndi~
cum,Lachrynta lobi,AmbroJia,Xantbium{Ilietttut,Spargantum,Heliolrepium ininut,lir fimi-
iei.Alia c latere floris T
dependentem gerunt ffuflum,w ubymalorum genus . Aha frudum
fupra terra , & etiam fub terra proferre traduntur io radicibus , vt %Aracbydna,qua Ampbi-
tarpa dicitur, tAlia radices fiue bulbiUos cum iplis floribus, &
frudu,t Saxi/ragia bulbo/a,
Ampelopra/on carneo flore,fiue t!Moiy ferpentinum Lobebj.
Etpag.ead. lin. 14.
toOnfl dif Ftuduum vero aly funt orbiculares, vt Cerafus, A orantium, Pracecia mala , Aly oblon-
fi' pyriformes,t> ipfapyra,Colocynlbii,Arinolecbia,Ficut,^r Prunorum quadam /pecus Aly .

ouales vt Glans, Olea,Cornus, Limones . Aly oblongi admodum, vt Cucumis , Cucurbita an-
guina. Aly oblongi, & Iuli modo,v< Piper longum dr Beire, Aly Coni figura,W Pinus, /ibiet,
Lupulut,Cynara,quorumfigura/quamo/a, tAly rotundi,& fqoamofi,v/ Cupreffut,^ horum
aly edules , aly minime .
cAly pulpa, o(fe,& femine confiant, vt Armeniaca malai,PrunayOlea,Cerafus,quorum pul-
pa edulis eSi aly non, vt Nucis luglandis, Aly pulpa.& femine fine offe medio, vt Malsuty
Pyra, Cucurbita, quorum /emina cortice tantum vefUomtur, Aty echino cortice femina^
condunt, v( Cafianea, Faguf, Hicinus, Aly echino tantum, v/ Cauealis,^ alia VmbelUlera,
Ecbinopbora a nobis dejeripta, Aly ofk,& conice, vt Auellana femine tanriim in glo-
bum conferto Ecbmum referuut,vt Butoaum,Platanut, Spina alba, Aly filiquis in globum.,
denfis, vt Glycyrrbiza. Ud&
fhlduum (implicium aly rotundi pyriformes,4< oblongi pul-
paytMt edules, efi,vt MalaJPjra,Cucumss Aly ingullabile.<)t'/Ciwyi)rAu,C-
.

tumis fyluefirit,^ etiam Cucurbita /pecies quadam amara ex oblongis

Ex racemolis edules /unt y ua,Ribts,Ctrafa, non edules Hedtra,UguFlri, Ari, tAly ama-
ro cortice sri fruOuintus pulpam bstbeni infipidam, interius veri otidum fuccum,vt
iJmones, Poma Adami, Citria,^ id genus , tAly lignofum habens corticem, & ofle continenc
femen, vt Pinut ^ tAly fungofumi^ fquamojum etiam corticem tantum,vr Cuprefiiss, Aty
Caitilagincufflivt Ptbitt. Aljj non fquamejo ^ed Ixui , & vafculi modo frudu femina conti-
neot, vt Papauer,Nigella,Lycbnii ex rotundis. Aly in Poculi ampli cfligiem,&Vcfparuai^
faui cartilaginofi mr^o in ceUulas excauati , vt Faba Aegyptia vera Ex longis qui df fili-
quofi in arboribus, Ca^ Catbertica , Siliqua vulgaris. Ex Herbis veri Leueoion,Papauer cor-
nicuUium,Legumiuofa,Pifum,Lupinui,Aaagyrit. hem Sihquofijruilus . Aly fuut\s\ies,vt
tifi, ^fimilm. Aly nodofi vl Rhapham, Puacia, Orobi, Scorpmdis, tAly fimplici filiqua,<
GeniFla,Aly vtrio$a,& rotuda liliquaiv/ Pifi.Aly depiefsa plana,vr Securuiaea.AUi muiii-
plici,v/ Meliloti-Myi^m iiiit^u'i,vi/uperioru.Aly afpera & rouliiplici,v/ CalFdulp,Clycyrrbi
za,Ranueuli ecbiuaii.Aly &ne conice, dr in totn durafemina funt,vt Piper, Cubebe ex rorudh^
Ex longis Caryop^lU,dt Piper caudalu.Reliqua nudafemina ni ita. Aly paleaceo aceroibcM-
ticc femina coDtiaent,vtTbapfia,Angelica,Panax isfclepium, Lapaihie,& T baliFlrumCoidi,
fiho*. hJfiaprattfistAly fiingofo,tf/ Hippomasraihru,dp Cacbrys.Aly vcriculis femina codunt,

j >
. vs l er-
 . , d . . . , . . . . . . . '"

I AB. COLVMN.AE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES. 857

vt yerlkilUu planu Viux . Aly infra vtriculos Trudium habent indufumjt quo ,

vtHpfiy'*mus,TabiKNm,Ai^rimi,ttoidei anebiidtfcripiumTnJJago PipuU, EUfh.xi Campa-

AaTtn^t,& fimihs . AHj glumis, vifrumintaoea , Aly folliculis, Ger.tiana,Hbfj'tda . Alit
cafjQC Trudium, vl ^utrcus,lUx Quorum calycum aly lxues,alij afpeti.v/ Cernj. Aly vc-
:

fica hm\aa.OCQ\ad\xnXyVt StaphylodtndrantPiJum cordatum .tAlif lub vcllci piilpolofrii

.diufemina continenr , vt Alhlkcugi , Salanum Somniferum , Lctbali. tyJly pulpa tantum, &
vlSolanum bontnfe , Solanum mamcum , Bella Donna, Btycnta . Aly pulpam habettt inter-
nim & femen in fupcrficic parum cxcrium , vl Fraga . tAly lato , & rotundo comprelTo
,

frudtu fiingofo Jemina cmtiner.l , v: Paliurus Herbariorum . ^Aly rotundo, & orbiculari, vt
CupreJJus. W/y alato,&cxpan!o,f/alffr, Cngiilares,&rotundi,s///)da/urpi<-
nica , Sol.inum Manicum Aly duplices rotundi, c^ bini , vt Menurialis, Cyneerambe, Co-
.

riandri j^urij., Galy, Rubia . Aly duplices oblongi, w/ SeJilitiMyrihidei. Aly duplices, lati
& comprclfi , vt Tblatpeot, Leucoy Alyfioidts d nobis deferipti, yeronica . tAli/ trifrdi,v< /r.
diSyGladioli, 'Ricmi,Heliolropy minorit,Capaeoerum-,t^ Bulbo/arum, Ci/liy^Aconiiorum if fi.
rmlium.Qisziv.hceii yVtSinapi agreShs eebwate feminea doiiij/imo GarparoBauliino pro
Eruca Monjpelienfi yaadrangula filiquaprofofita tn Prodromo Jbeatri bolauici . Tatula fiue
Datura, Buonymi,CynogloJja,if Ruta praier Adedium, Quinquepartiti Hellati, vt Semperui.
ni, Cotyledonis, Crajjula, NigelU-SedinguV^Corana ///tpe>7a///.Decanguii, N igella Confian-
Imopolilana, reflexis,^ planis apicibus qua alias imperjefher ex ratr.ulis feptenis , odionis,
,

nouenis & deais in perftbiioribus , Stmptruiuum rubrum Gnapbalotdes a nobts deJenptunL.,.

Aly plurium, vt Alcea {pedes, Ahutilon dt(la ab Ilerharys
Sunt & frucluu diScrctii ab qua res alias imitari vider.tur.Aly fimiles
effigie vatia, CaU rruflnum
uari:r,v/ ,</>/ Atutim.Dcntiu congerie Pinea nucis fri.dus expriinii: Molaris Detis Iconem iifliienti*

liyojcyami cytinut cotonatus,qui etiam Jemina denticulata ccnlinei.tAly /nniles Linguar, W cjfwfir'
Jfatis, Gtafum, Ali/ gutturis longam annutorum effigiem, x>r /iliqsia Caffta Caibaniea.Di- Dcmiun,.
{co,vtThla{p',Tordyiion,Leucoton lunatum Duplici lMca,AiyJjum,is Ltuciiium Ahfjotdes
a nebis propefiia.But[x,Bur/a Pafiorii,d!- Poiygala Lobclij. \'c lic* itopbyledendren. Colutea rulai/.

%se/icaria,PiJum cordatum , Teftes hirfutos reprefentat, M trcunalis iwar.OIIa cfi operculo,

Hyofiyamus . Ampulla, Faleriana,& Nardus montana , Fel potius pilofam araneam fiue_> Vrft*.
'Phalangium, aut Polypum. Vafculu fiue Alabaftru, Papauer,Nympbaa lutea. Calathfi,Ca-
ryef billui, Lychnii Araneam imitantur/emina vAtraiiylidis, Carduorum,tir pappofarum, Ar puij,
ficdida Taurinum caput Acetofa f{eapolttana
ficutifis canos capillos Senecio ,ob id Ftlyp/.

Tributus. Locufram bipedem imitatur, Auena fruBus Vituli narices fimtle Aiutrrhini
cjjjlhj
fruBus. Clauam afperam Sinapi agrefte, &
Ranunculorum fruBus. CriRsm,Coronoput eebi- Arar.;!

nato /emine,Na/luriy Jpecies Kobiiyperperamd Matthiolopro Ambrefia prepo/itusydb biedy-

/arum Uypeatum I.obelij/T'ue Crifia galli . Galeam, Caffida a nobis defcnpta Infundibulum TaurinUj.
cMolucafynaca. Pileum ,Seabiofa bi/panica Barbam hircinam hiCpidicaTragopogon Apu- P'"*-
lum,d nobis defcnptu. Caput Vipera? & Auiculi, Ecbium,Horrago,Sympbyiummaius,Ctrin-

tbe tAnebufarum genera.Qipat Viperxeum lingua cxcrtajCyOTg/^ a oWs de/cripia .Lvi- Crift*.'
,

erhariim modo caui funt, &

cum hllychaiOyCyaogtoJ/a, Lycbneides a nobis de/cripta Ped hfr-
AnUsiSyEiorrago quadam Apula i nobts de/cripia. Vmbilicum Aparina fruBus Alarunu. anz.
fpeciemjieett/ fruBus. Cornu eredli figuramimitatur FanumGracum .Qcsxtsncamotfy^^fl^''''
vt ArietUyCyti/usnofiras Maranca Venufino propofitus . ABragali fiuc Htdyfari fpcaesd Kcr-narii.
Lobelio deplBa. Soleam equinam. Ferrum cquwum d nobis dr/criptum Polycberalcn^- V'nbilici.
Cochleam, Medica varia ,halicochletlo femne Poiyporum cirrus, Clymenum ,[edipfum soleje^.
Polypum Nardi fruBus, tjr Faterianf, vt diximus C.audam vulpinam , Graminis /pedes, "t- ,
tndom nomine yfctlictt , &
caudam murinam , Cauda muris ab tjfigie Caudam Equinam-, e,nfuT(er
Eqisfitem , lubameffiufam fciticei comam, M
liium, Dromos. Pedes Auium, Ornitbopadiun-,. pentim.
"LxngixxSuptOM fimiles, hngua jerpenuna .VeiiidiyPeBcnyeneris ficdiBa. RoArogrui Rontignii
nOyGtrasmarem familia Spicuio angulofo, /// , Gladio, Srcuridac4 /ii- ni.
qua,namilUlu fimenaneipitts Jecuru imaginem refert Angui Carunstt anguinus. Canino
Anaoii
Pcni SUtquafirumfiue Piper Inattum. Telles imitantur Mercurialis fiCynocrambe , Morfus TcliiuB.
Gallina al.Cihe{iodtpiBa . Tribulos xteos, Tribulus terrejirii db aquaticus, Stella Calcitra-
fa, Ech inua matinum Ciamalto albut , Caryopbyliatst, ArBionfiue Bardana Perfonata-,.tddsu.
Cccc j Vxr-
 d . , , ,

g 5? IN RER. MED, NOV. HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL.

Vtrticiiii. PaliuruivulgariSftAxiam ha\s,Piiwac^ fjlatftrii ymbella, Caudamfcnr*
pij p\oms, Scorfioida \' eimes ybylUiu, Lunam Setut Jolli(i$li,^ Lunans Cr4ctidiO*.CQr~
,

Verinium tjgur.itl ) , Curia mata, {& quadam pruna , VcrpJturo Fauos , Faba Affypiia CoitlUcli-
.

Coi 5
y alcrtaniHa Curnucopteides, a nobis dijcnpta. Verrucas, Flttioiropium mmut,^ t/nU.
faumuir. L3ppas\fir/iiiin, Xanthium, Falitnacs JptcKS, Caucths tr alta Fcbinopbora congtneret, Fa-
"'f*" Spli*r io modum rotuijdi, bfarganq, elatam . (Iffttgi, fimis musia eebsusii. ^
Stramenti
differentia, eorumque variat effigies , Semen /-
&
Planus ita nes afcipimus, vl illud fit , quod fi uFlu ebdudum laterna eius parte continetur, ab
eodem fruflu fuo cortice vel libro feparabile ad Flanta r.ouam germinationem propagandam
',

aptum /attone FruAus veri dicitur , id quod c medio flore /olet emergere tuberofius, vt (u
.

Cr/ry/, eapauere,Bra/Jlca, ^
Leguminofis vel in imo floris fubefi, vt tn malo Punica, Rofa,
i

Cucumeraceis &
fimilibus ,& in/raplura: t/Wvnicum kmcncantinere ob/eruatur ,/ue libra
vel cortice veP.itum , Frudtuum varietates iam fupra memorauimus, qui vel curnr eurrrna .
offeum putamen, myna femen, vtin Pracecys, Amygdalis, Cerafc, Pruno, ip fimilibue aut :

offeo externo cortice femen continent , vt Corylus vel carneo tegumento concretum ,fiue ;

gtlatum fuccum,iyao Jemina ,vt in Aurantys &

congeneribus; vel cartilagineo tegmine
carnem, & interius fcmtp,t;//n Cucumeraceis ytl fuccolos acinos ,4p in illis femen tnclu-
;

fum,vtin Punica, &

Flore PaJ/ionis Indicaplanta vel luccofa carne vel pulpa femina con-
s

tinentjvr m
y uis,Lbulo,&/imihbiif, Alias varietates Coniferarum,^ y eriicillatarum fu-
perius retoHmos, nec repetere efl opus,cum hoc loci feminum varietates tantum,^ eorumfimi~
liiudines ia animo fit referre , quas obiter ohjeruajje nunc meminimus ; l amdiu eH quidem^,
quudplaniii,^ fimihbus caremui, domeliieis alyt obnoxy negetijs , Semina igitur nafeuntur
aut carneji, vel lignofo, aut corticofo fruliu tnclufa, acwo,eonc,filiqua aut vinculo contenteLa,
qua i ipo^J\.iKasri(u<s^/uo talum cortice vefhta,qua nuda,<^ differentia appelm
latur yupueasrl^fsaoi, vtfunt Piperis Cubeba,qua fingula di{iinila,vel binavuf m y mbelhfent,
tam rotunda, quam oblonga,vel plana,v in Coriandro fpurio,Rubia,Qaliotum familia, ij- fe-
rulaceis ,y tl lingula, & diffin^a,v(i Fa/er/ana (y Nardo montana; vel etiam tn Agri-
monia , cuius femen afperum deorfum nutans, vt dDiokotidgnolalur, fub nemine Graea
istrtffi-a , quamuit non minus recie dici (tiam, potuiffet Frudius s quia poft florem emergit fuo
cor lice htrfuto aspero tefius, <*> diftinFiut ; & non raro Diofeorides ,
quod vere femen eft
earf(isa folliculis Ftuflus xapnut grace denominat, vt in Gap, de Xyride, d*
inclufum nomine
Circea, Staphide agna, fy fimihbus ; qua de re polius femen dici debebat , grace anifpa dr
venus. Non negamus nudum femen , vtm P mbelii/eris ,dr Agrimonia, df fimihbus, non^
Frufliis mmus femen, qu,im fruflus appellari poffe. cum Fr\s(lm gentralifsime illud denominari pof-

fi* >
marcido vel deciduo flore quoquomodo erumpit, fy perficitur pe/iremf,pro ip/iut plan-
(iir 1-
tioj,
jtmen p.
la complemento &
perfedione, ad aliquem vfutn aulplures, vel ad fua plesettf taeetiim propaga-
iionem procreatum . Et femen illud fit, quod fso tantism cortice vejliteststvelin aperto produ-
{Jum, sui ahoqutn amplius circumduFium inclufum, Cni"S meibiUa' fisa fubfianfid, vel
eft mollis, & humida,v/i Cucumeraceis, Amygdalo, Nuce ,dpnlys, qna potius in maffdtrs^,
quam tn puluere contufa segisur. Vel eft dura, Rd friabilis idgtcfiimaVt facile in pollmem, vel
puhserem abeat, vtw Frumtntaceis,dy fimilibus , y el^l<>liUiioodsiTa,Se offei fisb/ianlia,vt
eum difficultate tundatur, de m pulutrem discalur,vl eftfiserit^ Smilacis afpera. Xyri-
dis, dr fimihum < a-

Seminum varietates ptssrci ^/eruantur , nsnm aha leui corticeyii/ obduda, vt qua fru-
seminam
vari^tjtcj. Flui prfferttm inclufa reperiuntur, vt in Pomiferis e/iulenlisfiucumeraccis , dr capitula geren-
ttbui ! vel nullo modo intlufa jfru^u,{\io tanriim cortice veftita,vf in ymbethferis qutbufdam
ferulaceis,vl etiam paucis raeemofis t quorum alia rotunda,!!/ in T{acemofif Piperc,dr Cubebt
Fumaria ; in P mbelhferis Coriandro fpuriotdf fimihbus , Aha deprcffa,& plana fere, vl ieua
Ferula, spboniyho, df fimilibus , quf d Tbeopbrafto g/oMtefa appellatur, d Diqfctriile,^
iyyrydrt, quia eatsilannofa , Aha canaliculata, d( llriata,v/ ia Libanotide Cackryfera, Hippt-
maraibro,dffinuhbu^uf d Tbeopbrafto yefufcddtfi Oipfcoridc yniae habete elicemtuf.Atia
canaliculata & piiofa, viin Cretica planta Libanotidis nomine ab Honorio Belli Catolo Clu>
Homiffd, Alta magis afpera, v/ Paftinatf vulgaris , Alia in totum ccbioata, ft ist Caueati-
d*,&
 .,. . . . . . , .

FA B. CDLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES. S 59

Jf, &
Echintpboris a nobis dcfcripsis , v4tia Cylindri effigie oblonga, rocunda,^'/ fecnntit &
itcuridaca Lobelij,G.(/e^i;ff Karrf capraria apptUasa.Aha oualia,& rotunda, y/ OUti,Ati
oualia,fed deprefia,wr atxmus FeruUccorii,^- Cueumtrafeoru, Aha oualia, fedalrera parte
acutiora, vt Mah,Fyri,{j- fsmiUu. Atia incurua di contorta parum, vt PhafseUrum familia,
& Ferri equini. Aha rotunda , Ccd altera parte rollrata,t'r deeris, Bttglo0,il3- congenerum,
Alia parum depre(Ta,& fimilher roftrata, v P/ylti/. Aha triangula coni effigie , vt CicereuU
Harmala, 'Buikefarum , tr itaphidis agna , Aha vtrinque acuminata , vt iecuridaca vera
Diofeoridis. Alia trigona in culpidcm :ie\imintz,vt Polygoni,Lapatbi,^ fmihu. Alia cpai-
drata fed deprefla,W Hedyfan.Aha iliumbotdcquadrato,^/ Pimpimlte fanguiforba d mbit
. Aha aha effigie
pro SiJerilide fecunda propafita quarum quadam,qua quibujdam rebus re~
,
Pbytogmimcii,& nunc in promptu fe efferunt notare ntmpi-, ScminjH*
ferri pajfe videntur non iniucunda
^fii/ Cerebri medullam imitari videtur, luglandis fiue Hegia Nucis Jemen fuo putamine^ toRnemi-'
.

deleflum. Dem\smcc,nge:km,Hiofcyamt femen afperum pmd

modo denticulatum . Ipfos
deatesouali Punici femen carne-obauPtum o/lendit Oculi pupillam , Lenticula femen, fed 'c, reterar,
dimidiata; lenticula; modo Pbalangq femen, sesle Diofeoride . Cordis figuram Citri/ Au-
rantq femencum fimihbus , \m\\icW'a,k' atenanetla ,vmbihcato femine i nobis defcnpta, l'upUIain.
&Aparina Diofeoride rf/?e . F.^nesexprtmunt Pbafeolorum famiha,^ alianonnulta tegu-
mtnvfa; fedexatgs generibus Silam, Hahcacabi ,ir aliorum ,GenitiUsc3put ,fae Glans Rcrxi.
faba difta , Faba femen , Genitale cum teflibus gerentibus. Cicer album vulgare, quawuis
tliam rubro colore Cicer magis Arietinum Caput najocraffiore mcumo promineme exprimat,
ocuhs ^
cornibus insonis e regione vtrmque exprejfi, , quapropter Arietinum Cicer d Diofeo-
ride dici refertur , non addita caufa ; qua omnia in albo Cicere meffe obf ruantur , nafe exiguo
tamiim variante. Sedfi quis atramento illius oculas extuberantes circumfcnbat i regione.^
rnafi, rofirum imiiantisfiodax ciput fatis expreffum videbit. Ventris extuberantis ima_, Vcm?i^
pars fupra muliebria , etiam Cicerts albt aduerfa pars ojlendet Teftes imitantur Hubia 6 icil=s.
Gallorum femtna duplicia coni unda , Coriandri fpurij , Smirnq Cretici ah Hetbari/s putati.
Gimice$,& Blattas, , fiue Cantharos, Ferulaceorum , Sphondytq, ce Cucumeraceorum femi-
Bi>. Araneam im'tdtur pappofa omniafencina marirtacriofiai^ d\cia,fed Pbalangioru maxime Araneam.
pilofarum Aranearum l aleriana, <i^ Narf montana ,fp- congenerum pitojo pappo fsrtina.
Pulices tmitautur,Pfylly femina,teHe Diofeoride . V ipera; caput cum lingua exe.ta, quia-, *
Tojlro funt retufo iy piam Cynoglojfarum /emina d nokis defcrtptarum perbelle referunt, quam-
uit aliorum Serpentium acutiore roftro , d Diofeoride referre dicantur Bchi/, Anebufarum-,,
congenerum femtna : qup etiam ad Auium roftratum caput accedere non tninut quii cenfi-
re poffet,vt i> Cap. de Cynoglajfa montana in noFlro minus cognitarum firpium volumine retu-.
hmus Polypum , aut Leporem marinum exprimere non inepti dicitur , femen V alerianelU
femme d nobis defripta , dr Scabsofirum . Echinum cerreftre Pafinace vulgaris , df
ftellato Esl>nnv

Caucalidum afperunt Erucam afperam, iy pilofam T ragopogi , dy Scorzonera femen detra- Hrucim.
ffo pappo , Ricinun, Animal , denudatum fua cortictllicini femen
d Diofeoride , fic
ptum Infeilfum bifulca cauda Afleris,tiy Buphthalmi, &
congenerum femen Cochleam in- Cochlci.
tortam , Meitea femen , fed Cochlea; hnmudis effigiem potius Kali femen cecbleato femint-e
dicii InfciSorum tabellarum corpus , fiue infedlum Malua femen compailum antequam-,
difungatur obaque infpeLiumi quod etiam integrum Echinuin marinum /pinis denudatusn-,
exprimere videtur. A fngula femina depreffa lunata funt Securim imitantur. Cicercula
vulgares Diofeoridis, . Ancipitem^fecurim amulaniur Peluini, &Afclepia-

dtt femina, tefie Diokotide ,vnde nomen inditum planta fuit. SagittX modo in cufpidit
*
formam l unci femma,quf Theophradus itaddfn dixit fisK^iizXtuto Ostf ideni imitantur tri- P'

gona Polygoni,i!y Lapathi femtna,& Lancbiiidis tefteDio(cotide.Quidrati Pimpinell/ femen, falcem.

Chirurgorum incuruum cultrum, vulgi Gammauc ,exprimere videmur Trifolq Ajpballitidii
fiue Ftituminof feminum extrema pari, qup non mimus Falcem, aut Serpentium dentem , Fe-
Jiiim \nguein imitari quit dicere poteft .Qoatia&Qs vngues Milui,Vulturis vel etiam Polypi
flagcllosjCu/rairfo/^ femina incurua in Jt conglobata. Margaritas fiue Vniones candore,/plcn-
dore ac lapidea duritie, Liibofcermi femtna, te/te Diofeoride ac Plinio ,

tas
.*

Sunt iy in fuccis herbarum diffcreniixi^ti/ fignaturam habent, xaca eonfpicuam in virenti-

bus pUniii, tjuam in ficcii extraiiione per tnfufionim, & dicotiionem manifeftalit ) tdn f A * bcibaiUEB*
herbis,
 , :, . . . .

S (50 IN RER. MED. N . V. HISP. NARD. ANT. RECCMII. VOL.;

ciuiti- herbis, quam arborihus,^ eorum parlibus,iif ^uHms aUiis
,s.ir. ti6-
^ diflcrctuii alia? in planris, /am in caudicibus, caulibus r-SiE,\<! rcturJa_,,
. trigona, quaiirjla,vei anguUJa , nodtfis , &gtrtcblala : ; eorum iupcrfit ic Uus,afpera, eorli-
Ib fiipri/i- coja dura veifungofa , /pirus horrida , & nmiulofa .Tum eliam in rimiticMioBCordwara, vtl
^"'d"rata, cum infoliorum circa dilbofitionc ordinate vel inorainare ^ eurum numero
illos
J/aVioiic
foltoiii di' btHo, terno ,
quattrno, qutno vtl alio nutr.ero,ttloq./impUcr,aut multiplici, ptnnaumcruciatim, ,
jpo::jicnc, cochleatim, qua ^ alta' differentia adhuc mutus digelia, amplum volumen requirerent, qued
Ilotarum modum & breuitatem longe hieq. excederet
Pag. 1 1. cap. 7. lin. jS.
Coma quid fit, 6* quomodo intelligalur ex Diofeoridis mente , diffusi tn noflro volumine ^
minus cognitarum fttrp. retulimus in cap.de Hyjfopo, quare hie repetere noluimus
Pag. t i.cap. cod. lin. 2 5.
Omifit Aunorno{ierCorfmbideJcttpiionem,^nolui m quo differat ab 1 mbella,^ Capita^
Io quare nos addemus tanquam vtiles ad plantarum figuram dignofeendam . Corymbus igi-
:

tur generaliffme acceptus , pro quouis fummo cacumine vel fafligio cuiufcumque rci fumttur,
Atm plantis, vt apud Plantarum /criplorei, quos hoc loco /equi oportet , Corymbos appellaffe-e
proprie racemos Hedera reperirau! . Aufiorem habemus P\mmmlih 16 eap.iq. Hedera de-

Jcripiionem profequendo dicentem Kaecmis in Oibcni circumaefis ,qui vocantur Corymbi.

Quorum Diofeorides m eap. Hedera remedia tradens pluries mentionem fecn, ds in cap. dc_,
Hippophae nobis aperte illorum effigiem dedarauit cum au, Flores Corymbis Hedera: (imiks
lc\\n\tic.ccn\ctihatCntc%iTXet ic Itaque Corymbus racemus e/i quidamorbicularii excau-
.
C nibi
deiJlpcio. heuh fummo fe difffundtns, mullis in orbem petiolis circumafhs m quorum extremo fingtili flo-
res ,/ingulis petiolis, ^ deinde tetidem fruljus continentur . i\'ei alio modo ab l^mbella diffe-
runt ,ntfi quo pars d t-to , h mbclia qutdem ex pluribus corymho/ss petiolis ex cauliculo diffufs
conftruttur finguli qutdem petioli f mbeliarum corymbsH eon/f icuntur : diuiduntur enim mo
^

j :

'
Jummo plures tn orbem di/pofiioiflores, frufius jub/iinentei ;
yuej Plinius dependere drAiti
de Elapbobo/co lequent ibi Coiymbis dependentibus Silis efligie ieJ Diofeori-
Icniine in .

des Cap.de Hippo/elinr., illius comamflore pLnam tn Corymbos, priujquam ejflorefiant.compa-

{lam dixit ; <S- tamen Vmbellam proprie dtJerre,neno ambigit . Cap, la eliam Jub k mbella no-

mine Plinius appellauii eap.de SmirnioibtjCoffmhus caulium oibiculatis vt Anethi. fc/Dio-

Caput dr Jemen Anetho /str.tit habere ; df tamen Anethum
fcoi ides de Tiauei tertia /pecte ait :

y mbetiam proprie, non caput proferre qui/que fatebitur. Quapropter ib quandam oibicuU-
rem /ormam V mbetlarnm praferttm adhuc non diffufarum,capita. dicuntur habere, ac ettant-a
Cipiii Corymbos fajmof/ capita verius dicaniur,qua compafla futis, vt Thymu, 'stoecbadis,
gu.
Chryfantbemi,dr /iintlium,d^ bac quia ex pluribus conflant floribus^ fruHtbus abvno ini-
lioexurieniibus,df tn Caput /smulextuberanlibus Capua Corymborum fpecit Polij capitula
.

dixit Diofeorides . Addendum etiam boc loco,ymbel!as alias ejje ordinatas /x vnoprincipio.dr
bafi.vttn Pajtmaca ,fy- ferulaceis aliasf^f inordinatas, (y f mbellarum /pedem lejereniet
non proprii , quamuis ob quandam pruno ajpeflu fimililudivem fic apprllaUfint , vt Sambu-
fi,AcbilUd, &
fimilium: quarum veluli hhchryfi , Chryfocomd,& Origani ,Ontiidts atque..,
AgeraU flores ex coniunfiis Corymbis compofieam ymbeltam d(>er/< Diofeorides . Ha-
rum Plantarum coma ex pluribus petiolis plures flores finguhs coniineultbus ad /smililudi-
nem Corymborum,^ fimul eoeuntibus V mbella fimilitudinem exprimere prima facie viden-
tur , in furam s lanium Planta comam habentes floridam, quare comantes flores babere dicun-
fur planta illa ,& fimiles,vt de Cbrj/ocome ffxit Plinius
Pag. 1 2. Cap. cod. lin. j4.
t/ldde Cbamaleonem album , cui d Diofeoride caput kcbini marini modo fpinofism tribui-
tur, de quo, 0- eiui gutrrmi Ixia mulla retuiimut in Cap.i .noftrt yolum. minus ccgnuar.flirp.
Quorum capita /pinis horrent ,
Aeanaeea d (iracis appellata , quafi Acmtbaeta , vide Fheo-
fbraft, hb.6.biflor, Ptant.cap.g.
Pag. io.Cap. 1 1 . Lin. I.
Sie de noflro Tripolio obfiruauimus in ufiralt taniurn plaga prouenire
^ , vt in hiftor-minut
fognilar,[iirf , e.de Tripolie, vbl de fimthbus pigntii propria lota diligeiittbui eliam fiimentio.
 .

FAB. COLVMNAE liYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES. 8i

EtLin. <9. ibidem.
tAegyptium Arum Neapoli annis prateritis floruit, & fequentihus, & nobis etiam ex Plan-

ta in Salernitano agro a K, P.F. Donato dc Eremita naturalium rerum Jludiojo reperta,ir al-
lata, vbi/pontanea J de quo in noRra bift, minus eognitar,ftirp, 2 .par.tap. t,vbidr quid/st
Co-
tocafia, &m quibus d Faba kegyptia digerat,dij[eritur ; eSf diflinlle A tgypty Ari
fiorum dif-
\

ferentia ab Ari vulgaris foribus notatur, odoris prafertim , qua ab torti etiam Fi/ani Praj, tla
;
Cafaubono fuit obferuata,^ edorauffmumfuijje florem Aegypty, eum altorum A rorum floret
fateant : fie refertur a dofiifs. Bauhino in fuoTheatro Botanico lib,^. fe(l, 6. eap. de Arc.Et
curiof non pauci Neapoli a ldi6. Aeflatis fine obferuarunt tn horto Clangmi viri
D.
Bernardini de Corduba Eqmtis Hifpaui,prdter Potiiieam,M ititarem &
alias dijcipltnas,qui-
bus ornaitgimus efi , ExoUeorumfiudiofifsmi,tam Animalium,qudm Plantarum, qui prateri-
to etiam anno florutjje teiiatus ^
: eumq, d nobis audmigt adhuc
^fie, qui minimi fiorere pu-
tent, cum ipfi non viderint, rifu non potuit fe continere . Fabam autem Aegyptiam ibidem
d no- A>
bis memoratam, frequentem ejje in cibo apud Indos Aeflate, anno t6ii,exH\mmpropiP-
magnam vrbem Sutichem in Cbineufi regione dofiifs. Io. Terremius Lynceus litteris ad
X). Io. Fabrum Lynceum Collegam teflatuaefi, quasinboc volumine fit.
videre pa-
teris,Tbeopbridi deferiptioni re(fondentem,cuiutej^iet eidem antea mifa
a4f<dmTcrrcii-
tio , vtinam longo itinere in Fabri manus,fy non in alienat incidi/et, qua nunc exbitereiur^
vt
ftibil amplius in dubium Recentioribui veniret
Lin. 20, ibidem,
Difidmni Cretici Fieipoli fierem , & femen collegige meminimus Fetdinandum Impe
ratum naturalium rerum ftudiofilfimumi& furcula faettUme feritur ,vt nos fiamus
lignofo
De illo autem & PfiudadifJamno aduerjus Receniiores in noflro Diofeoride^yf UbQ placuen^
veriora tradentur *
.

Lin, )5.ihid.
Magnitudine variare Plantas , Fruflus ratione cultus , loci, fr Cmli, non autem bseber-
bqt, ^ibi arbores ,fed arborum fimilitudinepragrandes fieri pifie concedimus.
Arborem r
UUigimus mutatd fpecie,vt fit perennis,^ aliae babeat arboris proprietates quod
,
minime pof-
/efieri credimus,at diuerfatfpecie Plantas,abeodtm genere variantes,qua etiam
trunjlata ean-

^borii caudices pragrandes ita nos Campoclari in Matefij tzdkedferuauimus

, vt non
Jotum tres bomtnesjed quatuer vix ampleSi potuifienl^ Cafianearum,& Nucum
lugtandium,
non raro m tabulas fixpedum latitudine diuidunt/errd , nec ibi vlio paflo mirum videtur,
frequens eum efifpefiandaq. pariter cumpragrandi magnitudine, ipfa multitudo

AD LIBRVM SEGVNDVM
Poftprzfationempag. 28.

Diuifionis Plantarum ratio i\[iefl,qud Planta in arbores

, frutices, eremios,

vtl/lnTi T
berbas di-
d- 'Uot in medicatae, & ,

cies pfn ,
liic Plantarum"J
difimguuntur,Herbarys
A de alys qualitatibus , Primd , ^ fecundd diu,fine fa-
ofonnnd.Tertid cum rehquis odores/aporesA
ciua-
^
btUes,quarumiogniiiomedicis,vtplurimtim,efintcefaria.
H
Nouz HiTpaniz re medica trafiaturus Auflor wyfer.Diofcoridis
vefHgia
recu,u. a
jecutus fapore, & odore prafiauubus mitiumfumere voluit , tanquam ab illis qua imprefiiiss
ta co^tio excefjus odoris,&Japor,s ab alyt
rebus minus fapidls,vtl ,doraiis,aut m totum ta ?"

* Jrutice,vel cremium ab berba diBinguiiur . Reliqua doRiffimi Collega noRer prop

fmt.
,
Pag. aS.Cap. i. css/o/Ut.
Adde , radix cafianeo colore, folia objettri virentia,
& floribus in fummo albicantibus t

' $fa

G'
'

DkM- " ,
iglc
 . , , . . .

IN RER.MED.NOV.HISP.NARD. ANT.RECCHI VOL.

ittx pi{}ura colorata tx ipfa Mcxico , (b* in Juobut voluminibnt Jifiia&a , qua apu.i
Audorit Nepotem I utifcotifullum yirum dodifflmum non filum legum peritia, fid <*> Politicis
emnibus di/ciplinis, t!y prifiarum linguarum recondita eruditione refertum M. Aaconium Peti*

iium obfiruare licuit, dum Roma ageremus, ipfiut fiilieei Recchi exemplaria

Pag. J9. Cap. 2.

Ceste, Ui. Vide duas alias Plantat, Coipuli nomine frigtda temperie infra lib.%.cap.%q.^ ^$.Tbe-
figegtes. T ertia vero Coapatltdis filium m Recchi exemplari depingitur duos pollices longum,
Zteiiii,-

^vnicum feritatum. Radix colore emereo nigricante camofa. At quia in prima Coapatlide
Symnymum eft , Ttamacazquipan,quod nomen inuenimus atys plantis, quarumimaginet,^ w
nomtna tantum in exemplaribus exlant fil.qiq.in alia parum variante figura fub nomine,
Tlamae atqui, j , Papan, uel Coapalli, qua figura tertia deferipta Coapatlidi quodammodo af-
fims videtur i an Pidoris varia fors, vel Planta varietas fit, proponitur expendenda.
Pag. 30. Cap. 3.
Teueuept- y( berba vii in lapide permeando ipfius odore fine fallacia digno/ei pofiit, in latifimo lapide,
Vfl exiguo ,fed parieti amplo alicuius domus compafio,vt ex altera lapidis parte, in qua
berba fuccus impofittts filii , natio modo aer vicinut permeare pofit , periculum efi faciendum,
aliequin aer ille cireumfufut odore repleiuiyafiaalium naret jenent , fallax eoeperimentuoL^
reddet .

Pag. 32.Cap.4.
t^Hea- Huius flos rara figura quodammodo fimilit videtur flori Planta Toloxocbitl fol. 4.
feuii
iji , ^ , intus parum purpurafienle
colore extra lutefeente dia- ,&
metro pollices duos eum dimidio aquat , filia vero longa funt pedem, ijr lata pellicei lrei,vi in
Recchi exemplaribus
Pag. 31.Cap.fi.
Acinilii. Prima (j^ fecunda Iconis buius capitis bijhria delineationem tantum bahet, nam AuUor ab
aliafeiunxit boemodo dicens: Hxc ad fpeciem Liguflici videtur fpeiare,Nafcitur c^e.Dio-
feoridis Ligufticum eft, potius Mattbioli. Iconem alteram Libanotidi talifilia Reeentiorum fi-
milem AuPior accepiffe videlur,euius filium integrum in Recchi exemp.qualuorpoltieei aquat
longitudine . Ex bis bafilaudum,quauam fint vires fiptriorum,
Pag. 33. Cap. 9. .
'atitnefei Hadicum eoior eft tx fufio purpurafeente : filiorum figura vix biftoria accedit, cum ajpera
^Amygdala fimiUa tfje defcrtbantur . Florit vmbo prominens virentibus eft foliolis,reliquum
lutefeens , vl Barbula coccinea ex Recchi exemp. Afteris vel Baccbaris potius famtha ad-
Jcribenda Planta ,
^

Pag. 3 5. Cap. 10.

Cerjeftyt. Caryopbyllefum Icones dofflfi. CarolusClufiusfii fua Exoticorum bifJoria ran,utis,fj-
lyt ,& frudibus exapiiiii delineatas ante bunc exhibuit fol. tHi.iir z 6 y.& quam idem m
xime probat fol.jyt. quam pofiremo babuit i ludtcium tamen fit cius, qui ficca Planta ramu~
lumfaltem viderit, dr contulerit
Pag. 35. Cap. II.
Cemueiu, ^id
aly de Cannella, fiut Cafia,ir Cinnamomi bifloria,ir differentiafentiaut, vide Gar-
ce$e ci- ziaro,Acoftain,ir Monardum lattne d Carolo Ciuiio in
fio Exoticorum volumine : qui alio-
******'
rum etiam Hecentiorum biftoriai refert, <& notat . In/uper , ^
Lobelium qui neruefum filtunt
exodi delinealumexprefit in Plantarum ob/erualioHibas , In Recchi exe^p/. folium obfcuri
vireljongum pollicet quinque euip dimidio , if latum duos : pluribus quam tribus neruii depi-
dum Non defunt, qui veram Cafiam , fiue Caanellam, (Jp firfan vl aly dubitant Cinnamo-
,

mum haberefecenfeant :eo quod baculus aromaticus cum tenui libro lauifitillis allatus, frpore
CanneUa acutifimo . Sed quiatenui fit conice, quo delibrari ntquu,& Cannella fiueCafia
a lignoddeo ab vfintiquorum Cafia altenu.t . Alys quia baculi cortex te
fit cortex delibratus
nuis ad delibrandum minime aptus , nec cortice altat delibrato, vt in Subere, non parum ac-
eft
cedere videtur ad Cinnamomum,nifi quia vnciali fit crafitie baculus, pedali longitudine .

Nos talem baculum,quem non vidtmus,decortieatam Cajfiam,tenui libro interno relidofi fides
TfruimtP Gar* ix eft adbibenda,qui duplicp habere corticem affrutt,cejeremuf. aut Pjeudocafiam ,l Dio-
fi, Doride dffrigtaeqsqua medulla fiue ligno bareniem corticem habet , Nec entm guia fapore fit
Can-

ijigitized by Googie
 :

PAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT.ET ADDITIONES, tfij

CtHulld lignum cum conice Ciunomomum tjfe debet , Diofeoridis Cinnamomum

fuidem longe a craj/o , longa ,encdi bacula differre iam/dlicomnibui notum putamun qui te- 0 im-
nuet habere virgellai dixit , iilit verbis , AiiWr ^aSdUis , tenue ramulis , ^sn migf)
flfht t continuis per totum ramis fiue nodis t qut d radice detrahendi tfjtnt ad ete^] tonem , ^
probationem . Et alio nomine infiriist dixit , vellito d radice furculam , per verbum, S-a A A
quod nouellum germen fignific at , minime baculo refpondens . Sicuti infertus Citnamcmt ra-
mulum eligent, Jsmilem probat Mof/Utica Caffia, cuius ramulot ,vt tenues, is' Houellas,germi
na denominauit verbo, ^ert>Ai<c. Et quidem apudGracos verbum non bacu-
f
lum craffum Itgnofum j fed germen, df nouellum flolonem , aut altem filignofum, nouetU vir-
ga parem pro Planta natura , df magnitudine , qua ex Antiquorum de/criptione breuis erat ad-
modum,vt minime talem baculi crafftudinem ab/que maxima longitudine pofft emittere . Ex
quibus,vt fupra diximus, decorticatam Caffiam potitet, quam Cinnamomi ramulum putandum,
2^ taetsu/um hoc loco Garzia Suberis modo fuam Cannelld duplicem habere corticem , fed non
tam craffum,dr difiinlium retuhjje ; verum nos vulgaris <Zaffia,fJlula panem babemut,cumt
tortex extimut manifefli videtur ,fcaber enim efi extra, nodum , &
rugas , ramuli que vefli-
gium indicatis , 6"paulo fuperius colore efl cinereo albicante: (b- non abrajum, nec intimum ejji
corticem quifqut facile dijudicat , fapere dr odore Cannella adhuc vegeto . Habuimus eliant-r
Cannella aliam fpteiem rariorem cortice crajfo, duro, denfo,eodem colore ,faturo, dulci fedip-
Jiua Cannella fsporejtuiut arbos non dejcrtbuur,qua Caffta antiquorum varietas ejl,prater oliot
aromaticos corutet miles,f
2i ec mirum , nam Recentiores qui de Cannella haiienus fcripferunt, adhuc inter fi minime
tonueniuut, Garzias Cannella fruSum Oliua vel Lauro /imilem facit, dr calycem habere ne- eiiumtr/a,
,

gat . Aly glandulae calyce fuberino ligneo apud Acoftam > cuius imaginem Clutius pofuit i
regione filyTamalapatra , fiue Indiei foly difji: tribus ntruis perlongum difpcfitis , quibus
Zeilanica Cannella, qua magis aromatica efl eateris , carere , &
glandiferam effe arborem fui
generis,idem Garzias dicit , Sed Acofta pro Cannella vera illam afieritMy Citri ( Ao ali me-
dica ) fimili folio effi cum Garzia> vt Lobd. Lugd, Hifloria Plantarum Aufior, ($ Bauhinus
in /uo Mwhiola depinxerunt , cum baculis eoriicofis , AuLlor vero nofler tribus etiam neruis,
nst Aco&ifitfcribil : fed folium in R.gcc)n exemplar, eb/eruatum pluribus neruis inaqualibut
depingitur, vt i regione exprefium efl , inbaccentrouerfia quidfit afferendum,tgnora-
mus Aut dicendum calycem in frufiu alios non obfiruaffe : aut aliam Zeilanicam orientalem Cigel-
Citri/ filio venofi magis aromaticam : aliam tribus neruis dtfiinlid M
alauaricam; aliam vel 1* i}ueiOo

eandem in ali/t locis, vl AuElor nofter ait,in Infula Philippica, in Mindanai aliam Olea fru-
i

liu Zeilanicam; aliim Glandifera modo calycem infiuL}ubabeniem,quainMilviar ,& Pcru

rirr: aliam fii generis Cannella fimilem fru&u Pilei vel Petafi iitAomedo defcnptanLj
ex nouo Orbe , Qua omnia non ab Hifioricit,vel Medicis ,fed d curiofo, dx diligenti quopiauLj
doCioq. Botanico, qui vtramque JndiS peragrajfet,de/cribi cuperemus.Foiiu quidem tribus ner-
nis difiinfium latitudine variare obfiruauimui, atque laurino carnoflus, dx durius eodem fapo~
re,quodpro filio Indo exhibuerunt, Cannella vero filium iliisd tribus neruis, /ed minui, dx
Cannella fapore , aliud Citry folio fimile venofum , quod Cannella acuto fipore pr edicatur ,
Sed nos foliofim ramulum peruidere optaremui,vl aliquid afierere poffemut. 'Denique cerluuL,
efi, ramulos tenues, fiue nouelta germina , vl in Ciirio notauimus , fapore , ac odore lignofis , dx

vetufiiores longifuperare. Quapropter mirum non efi fi a Diofeoride tenues ramuh,dx non ba-
eulicrafiitie probarentur. Sedquod aradice ad probationem vellerentur , qua nec crajja, fiue
magna vt in quarto genere , nec denfa radice , vl in quinio Si verum efi,vt Recentiores
effit y :

afferunt, quod non aliud Cinnamomum nofiro auo paruus frutex reperialur natura, vtab An-
tiquis refertur i in animo efi, quod arboris cefpitem, fiue caudicis nodum alias recifum, dX ianu,
nouellis germinibus emiffis ,vlin Silice, V Imo ,'Balfamo , dx demtfflibuS arboribus fieri foltt,
auulfum Diofcorides<i4yrrrr , <b pro radiet forfitan dejcripferit. Sed adhuc defiaeranda efi
-

fimililudo multorum ramorum, effigie fruticis Ctrally amula d Diofeoride relata, dx in eap.de
CaratUo repetita. Plimoifabulofam Antiquorum de Cinnamomo, & Caffiabifioria arbitratur,
dx nos 'Reesntiorum minus accuratam , &
variam, vt qua aliorum etiam relationibus nuatur,
qui non harum Plantarum veritatis eruenda ,fid potius negotiandi, &
acquirendi gratia in e
locainciderunt. Et quod fit vtrum,ftliofum ramulum cum floribus, & fruflibut Caffta, aut
Cinna-
 , ,

|(!4 in rer. med.nov.hisp.nard. ANT.RHCCHI VC^L."

CinvaKcmi acmo adiuc ckfmxilyVt Piptris,& CaryophyUcrv/n-iy /imili:i,'.b diffiiultatm,

loci di{iantid,in quo naJcuntnr.V tivam Kojior CoUepa Icanncs Tcrrentius Ljuccus ,i';r cm
dofinni ornaujjimui.^ ac niituraliumJiudiofijJimui,vt ex eivfdtm in hoc volumintJcko!i>i/f-
uenstii quifqut certior fieri pole fi, qui in iiiterltij'l{egxi Chinenfii nunc reperilur,'i animo
cor.ctpijti Ca]fu-,ir Cillit. imcmt cjtritalem eruere, vt de aliji indagare cepit, non ampliui pto~

fecio d: illii aiibiiatidum effei .

Sedeccevulgarit CaiiiidU fiUa ex Orientali India al/aiay

\ ^ nobis communicata Junt , quorum iconem apponi curammus
ex folijs media tn.igniludinti exprejjam,que Cannelta/apurent
w breui iiloqetioio, quo harchat, habere coj.erimus,in reliquofo-
eum lio percipi no polejt ! nec a folio Tamalapaira vix dipnujcitni-

fi fapore petioli 6* quod folium Tamalapaira magis in medio

UfJiira.

latum videatur, tieruis illis iribus,& foty reliquis fignis fimi-

libus, VI non ouum ouo magis fimtlefif, ir , vt diximus, fapo-
re tantum differre f, quare nifi fruSiu differre dicatur, eiufdem
generis effe,fit indicandum Garzias tamen Cannella foliunua,
Iribut illis neruis , per medium folij ,vt folium Indum habet,
carere dixit. Ex quibus,vt fupra meminimus, nec itli credendum
aiieo firmiter ef putandum. Obferuandum effeta nobis folium
Canella Curij effigie oblique venofum,vl ab eodem de/cribiiur,
& a LobeliO)^ Bauhino receptum depingilur,an eodem fapo-
re Cannella vulgaris fit , vel maiore , vt aliquid amplius iil-.

medium afferremus ,fed quia Exoticis earemus,cr vixeft qui

Neapoli audiuerit , nedum habuerit tale folium, ideo tacendum
nobis e{i, donec, DEO dante,aliquid vitra ob/eruare contingat.
Hac veri folia attulit nobiiq. dedit clariffimus genere, omni-,
varja doiirina , virtutis pracipui flrenua ,
peregrinationisq.
fplendore D.Pctrus de \ille,inclpus Romanus Eques, qui an-
Herois nofiri tempeftate reprefentare valet. Si quis
tiquos illos

enim variorum eueniuum hiJloriam,qui ipfi maritimo, (*> terre-

Jlri itinere acciderint , perceperit [mplura forte ex ipfius , quod
graphice dejeriptum itinerarium expeliamus, percipiet ] hunc
\'Iylfis amulum,imoalterum\ly{{emdicel ,qui muliarumgeniium mores vidit, Erbes; vt &
ijsq, magnis impenfis non patrio conclu/us,nec
enim menti fuacuriofiut falisfaeeret ,propri/s
propemodum omnem plagam peragrauit : linguarumq.pturiiim co-
contentus folo.Orientalem
gnitione priiitm,\rabicamprafertim, &
Perficam coluit multos annos^onmodocnm iilius re-
gionis T{egulii, Optimalibusq. verfatus, asque honorifice
ab illii exceptus ; fid magna ter- &
farum virtutum prafianliamhofpei acceptiffmus. Reditus porroeX Naturalibus ra-
liegi,ob
collegH,& mihi hac folia, atque aha quafuis lccis,& fui amantijsimo clarifsimoq ,
rioribus, qup
D.lAix\oScnspia<i>AledtcoNeapolttanoexhibuil,in cuius gratiam haud pauca amoris ergo
coniulil. Pag. j 6. Gap. 12.
CM^tUs Huiui nominis tres alias Plantas in initio propofuit huius libri, facie variantes , fed huic ter-
na foiia exprimuntur tertia quodammodo re/pondenli.'i, illius autem circa petiolos lunata.
Pap. jy.Cap. ij.
Radix colore eafianeofisrofa i capite carnofo ,folia dilute virent, pollices qualuor diame-
C>$mr:^ri.
tro :
purpurafeentes ex calycibus viridi-flauicantibus . F lojcukrum feries in imo planta
flores
d dexlrii,efi cornictdumnon videtur huius , fed fleres tantum e regione fmiftra , Huius Icon,
bifloria nifi caulem habuiffet ad Cortufas Plantam non parum accedere videretur >
cuius con-

generes nos ad Diofc(Widis Alifma referendas propofuimus .

Pag. 39. Gap. 17.

Flore s aut terni ex bafi quinque fohata , qui antequam pandantur ex luteo rubefiunt
bini ,

apicem babciites medium luteum , &

maculas quinas intus lutefientes,ex Rccchi extmpl.
Ckiebi Pap.40. Gap. lii.

Ttfidix camofa obliqie.i letrgis fibris nigris villojd i folia dilati virent dif metro pollicem fu-
perant.

Digiti/f d by CtCiO^Ic
 . , . ..

FA B, COLVMNAE LYNCEI ANNOT, ET ADDITIONES. 1 j

feranf, vix dtfirifthni eongrutnUa^fion viiu det>i8* efi ia Recchi exempl.
Huiumomittit dud alia rtperiantur icones varianae biliaria /al.j 6 i^.&
quaraas
folia mittimi refpoadent, iy alstriua vi dentur generis ^ ^
.

Pag.ead. Cap. 19.

Tolium depingitur latum pallicem vnum, d" tres longum cum petiolo tantundem longitudine. -

Hadix colore fufco, ^ parum extuberantibus partibus. /imiuu. *

Pag. 41. Cap. 20.
Tiadix ia Recchi exempl. colore cajlaneo obfoleto , caudice vefligqt petiolorum infeSio,
Flot rohoaUtl
sxternd parte media virefcens, circa ora ex cinereo lutefcens ; diametro quatuor digitorum
. Flo-
rh veri folta interna parte caua /une , & purpuro rubentia, & ia extrema lute/ceatia. 1'mbo-
etem habent medium virentem ,&
jugula pollicem aquam. Huius florit tffmetnonuarum
ylmilis flori Xocbinacazjli; defcripto fbl. 30. cap.q.
Pag. 42. Cap. 12.
Arillolocbia videri pofet,fed quia florit , ir fruilut deferiptiontm flutbor Xoftitu
mifli,nihil certi aj/erere pojjumut " ttfuUi.
Pag. 42. Cap. 24.
Tolia huic longa pollices quatuor, lata fere tres . Floret diluti
virent , Vt in Clematide^, AriBoto.
RmJsx extra colore cajlaneo chia Mi-
cana

AD LIBRVM TERTIVM
Pag. 48. Cap. j.
Folium imminent alqt pennatis duplo matus reliquis ex Rccchi exempl. vt fit digitali lomi-
tssdtne. Non prttereatUaor notas
poli 1lluminlib.Fxotic.fol.2gj. qui XoloebopaUi,^^'
Cf Copalcubuttl iy Copaljuarecenjet . *

Pag. cad. Cap. d.

Non parum effigie accedere videtur ad Balfamum de Tolu,gummiduro,/edboe candido eo^ ^**^^f**
hredtfcrtbttur, Pag. 49. Cap. 8.
Telia longa pollicet quinque eum dimidioflata pollices duos
ohfcure virentia , ramulorum
gemcult magis rubefiunt . Flores ex longis calycibus dilute
virentibus , denfis flaminibus luteit S!
,rt-
^
tompaeti.dn balfamum folio V mea
finuli,de quob^Qcaxi)i%cap.g.ab In^t Xilo, alusZil
^
.
Pag. 50. Cap. IO. ^

, vel aquiuocum npmen, d>> copiofi ftellati fruHus ftipitibut ioohoii

frequenter adbarentes fatifque noFlro ludicio
, ,
ptiuaia arboris nota, in mentem reuocauit,
fifsnioreque denominatione illam decoraremus
cb- *</, Stellulam arborem, co- SreUut^
piofis fiihcet refertam flellis appellaremus in mutui amoris
, fignum, quo maximi deuincimur
ab tmmenja erga nos beneuolentia non modo genere omni virtutum,ac difciplinarum varie-
, fed
tate tlarifsimi Ftri D. Francifei
Stelluti Lyncei Collega noRri , cuiut laude s,quamuit
a nobit
boe loco taceanlur,ex varys dolii
ffimi viri feripus iam omnibus fere Jatis nota funt
Pag. 55.Cap. ij.

Nospoitut Terebmtbu quam Lentifeum rejerre putamus,
tam habitu floris, racemo, ir alus',
aegummt praferttm primum lalieo,deinde ad caruleum vergente paucos
pofl menfes: ac viribus
ariam.^uapropter anguRifolium Terebinthum diceremus: eoq.
magis,quia ventrem mollit non ^ .
tnsnut ac Terebintbum,vtpiokoMn de erebintbo T refert. Et d Recentioribut ob i/MoIIe ap.
peuata plantocvt.ac/arifsime D, Gafpare Baiihino refertur
infuit in Matthiolum Synonymis,
^t pro Catbartico ab incolit regionis
vfurpari feribit, quo blande humores omnes vacuentur,^
bv ropteorum aqua educantur , drachma vnius pondere dijjtiuto (um pliquo
liquore decenti,
vnldecoHoyvel aqua epoto, Pag. 5 6. Cap. 1 7.
Hutuiiconpraterrmlfa,repofilafuitfol.spyy.quamvidt,
cuspoi
Pag- 5 7'* Cap. 18.
m j ex luteo
T^adix I
'

obfileti flauieat ,ficuti caudex. Folia tret pollicet aquant

diametro,& frun
Rusveluti aculeatus,flamcaniibut aculeis circum tuberculos
nigro-carulett,in Recchi exempl,
Pag. ead. Cap. i9.(ir. 20.
ai* fit congener Antiquorum Balfamo .ficUli
fequeni planta cap. 2 o.fcilieetfuccut in aqna
JeUMarmUc aUmmtVtquadamCopaUiferaetngentTei .Huius foltalata
funt pollicem vnum


Dddd tum

Digitized by Googie
 . .

IN RER.MED.NOV.HISP.NARD. ANT.RECCW
VOU',
f<5
um JimiJic, ,
rerebimhi feri paria, iy i ramulis escsuberastses glohuU,^
l.ga pollices duos
qui pro Baceis babesstur a uojiro Collega ,
quarum Konts essam apsars pojjuut
iore rubejcentes ,

ad fequensem defcrspsiosiem Pag. 59. Cap. 2 1,

XwJnttAttil folia Abtesis modo, ordinata hilari vsrore depifia . Badix emereo colote ,fcuu caudex,
&
ia4if*r>
gummtm trutieo oblongum, veluti Erucarum effigies , in fummo caruless capsllamenttsecma-
sum in \{t:Qchi exemplar. Pag. 59. Cap. 22.
potsus,vta Clutio depinguntur
Diaconis arboris binas plantas tenellas Jed folys palmacets
fjfuimi* ^ e Canarus In/ults adueflas Neapoli
biennio aluit R.F. Donatus de Eremita .jreiiB<i/4ri4 proa
hf-
feflus inmonafitrio 5 . Catberina a
Fcrmello di fla, apud quem vidimus inter alia rariora, qua^

tum biennium mala eulsuraperierunt, in cado enim ligneo,in queado

fludtofiffimus,qua poft
eft

t,tf}a Juiraml, pibilfrb radice

terra, quam eumjignea ima parte cadi putridam rtpenmtu,
Pag. do. Cap. 24,
Acacia_j
triennio aluimus Neapoli, /ewi Ferdmandus Imperatus no^
Plantam ex femine natam
a quo femina accepimus i adoieuil tripedali lengiiudme.^
fler, iam fama it feriptis clarus ,

(audsee rufe/cente , ficuss ramulis Vlmo f milibus , in quibus foda pennata q^terna m ffingut

Acacia Aegyptia. Mizquitl Acacia Mex.Recchi

t,in quibus bina Jbinttlaiarebanl :foll4

rtlucon.
veU ex denii,ivel pluribus lobulis Rusa feri magnitudine densi difpofitis,petin^um
firufli funt, qua ttiane O' Sole vel etiam nubilo meridie debijcebanti
bamifpberium illufirante,

occidente veri adeo /imtil cobarebant, vt ab/que fibulis folium

vnicum eenjereiur,fed primo iM
pennatum-e
femine h-na craffi* lunata foliola /Sbi aduer/anliq prodiere , deinde vnicum Johum
v
olhnu lob'lii infefJum,caulieulujq. in quo fphsuta bina, &
folia quaternis penntsdiuija,

diximus fhrem
. non prosulit, quem vtinam didifei,nam poti triennium ambobus etmrn aduD
prius madefailis,oltu
tjplansahyemis Jtuwi petieruus . tx huius /sisquis Imperatus nolier
coagulatum pf 0
fcdhadqs {idpjt fuccum acxiuntyadftnngtntem^fuftjctnuin pellucidumiin placentulas ,

'Thetuc'-*" "P'""*
^ beriaca concienda . in qua omnem adbibebat diligentiam, vl vix vno, ve! altero vt^
ox fio
Bjutmoj retnr fuccedaneo, vi mento Theriacjt Inftaqracoris qompn Mt adepms. In fuco femine
..... H'*'*

Digitized by Googlc
 . , .

TAP. COIjVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONESi <7^

ttyttM nedofit ctmfrtffis ixempte , adbdnm Ttptritur fuccus tmertim $ vela illitum gummi
rttftfieni ,aridum,Jplendidum quod madtfaCJione caUigitur liquatum, exfiecationi eougUba-
tur, Diofcoridis tAcaeiam fetundo loco deftnptam referre eenjemua, quia Jimen i.en
titilla medo comprttim, &
lalum >fed minui, in JiUqua depreffd tribui , aut qualuor diJtiiiEla
tellulit, inelufum bihet, vl ia Lupino objerualur , Huiui Icon emiffd fuit d lypograpbo , quom
irde fol.^^ij. em\JSam cvmmadiui bit prope nofiramad differentiamreprfuirKui.XWiiWciU,
& Rcuerendifs. O.Card. Odoardus FaracHus rariorum firpium exoticarum Jludio/ijji- at,ntrn
mut , alum Roma yimilem fotyi, ir Spinii Plantam in fuo viridario alebat prattritu an-
nii ,ftd plurtbui ptniiit fenis , vel Jeptenii ia /ingulit petiolii vtrinque obftruauimui , tenuie-
, lip /lorei edebat rolundoi in gtobulei pilo/es luteo colore, atyi plantis lt~
ribui lobulis infePJii >

guminofii,fea /iliquu proferentibus diffimiies nam ir jiliquat protulit era/Jaa > veattiofat Pi~
'

fi modo, dr 'magis ttiam,nuHo mode depre/fat vt in Lupino,rotundis oualibus Jeminibus inordi-

-<

natis repletae , net gummsfis /tue Jiiccofit,vt in vulgari tAcaeia orientali,fiue Aegyptiaca,nee
latis, & depre/fitjfuis cellulis dijlinPie, & ordinate mclufit, vt in Lupino^ & fupraUi/Ja vulga-
ri tAeicia abferaatur . Nec etiam fapore fimili ,fed aeri admodum , iy eAlly foetido odort^
quare a Tberiaca ableganda.T{adice longi admodum fingulari,nec ramosa. Plantam fibi fub
nomine Sarza mifiam fui/Je dixit, quia Sardam appellant Exotici Planta,qua fit Q/inefa. Pro-
ji.
iper Alpinus in libro de Plantis Aegypti, Aeaciam depinxit, &
defcnpfit floribus globofii ,ptlo- tuti,

fis, luteis ,/Sliqua vero comprefsi, & effigie Laipini, dr femine insue fimtli Carobii, vl tfi

fihqua qua ab Imperato exhibebatur , (Sr ex qua fuccum eliciebat , vt diximus , qua nune
,

vulgaris eH doiiis ir curiofis pbarmacopau . A Lobelio depingitur Acacia , cuius Icon Planta jsrmtit u-
i nobis obferuata remandere pra caleris videtur, folyi quaternis ex Angulis petiolis, fed minus ^tii-

diligenter expreffisfiliqua autem diligentius , Acui ellam in Mitthioli Epitome a Camerario, . ;

df ab A\pino quoque , non objeruauit , necapifiore effigiei rede depilia eft , cum
a/l folta bic
i regione in ramulo , dr> m
ipfa arbore vario numero d^ inordinate diffiofuerti , a nobis ve-
ro quaterna ex fingulis /pinarum ramulis ,ipfaq, pennata obferuata ftnt, Exannaliplaniu-
ia leoH exeerfta,d notis expofita eli
,

Acaciae folijs frutex Mefbpotamicus

His addendi vifa fuit elegans , eb" rara planta-, '

alia. Acacia folijs , dr ramulis ad/imilii ,

qua net
amarorem,acrimoniam,aul Ally fatorem, vt depro-
xime relata Farnefiana affirilur,rejirl Jedntcma.
nifeftam adftringentia in hac , vl in Acacia Aegyptia
vulgari experti fumus, obferuare gufiu pcluimui. Ra-
mulum , cuius piduram exhibemus eade qua eftma- w

gniludine,folyi,filiquii, &
feminibui,vni cum plu-
ribus rarioribus planlis,radicibui, /uccii, mineralibus
atque alys ex Ori fle redux, vtJuperius indicauimus,
auulit doili/simo D.Sehipaoo,r/nrj^ir)0/, ac libera-
*
lium artium, linguarumq. cognitione ornatiffimus, dr
Arabica prafertim ftudtofus ,V ir eplimui,Romar.ui
Eques, nobilitate Familia , propriaque virtute cen/pi-
cuut Petrus de Valle d quo deinde nos etiam (ibera-
:

lir , vl ftudiofis exhiberemus, accepimus . Folyi cjl

pennatis, dt fenis pennarum ordinibus vtrinque dijje-
Hisi ac lobulis feri viginii virinque admodum^
exiguis,vt vixpiHurd reCle exprimi potueriut,inci - -. i
fis , Spinas ex ligno/is ramulis vlmeo cortice venitis,

non Amni binas in exortu foliorum, fed dijiitiHai ha-

bet, dfvnieam tantum in illorum exeriu Semina-,
pauca profert effigie Fyri ,Jed maiora, mirjura parum
Aegyptia Acacia, compre/fa/euia, nitida , dx colere-,
U ddd a ff*'

D
 , A . ,,

IN KER. MED.NOV.HISP.NARD. ANt. RECCHI VOL.

f^adtcio,^liquii Hae araffit lobis tentoriis, ebefis, medulla pallente ,fnngud ttsrgidis, obHfUi Jk
pofila,isiclufa ; net vt in 4
caeia Aegyptia vera , euiuo fiisqua eli ^rejfa , Usitudine-tontenta,
Fhremignoramtu euitu^t generis, na in ficto ramulo non aderat. In Mefopotamia itisttretuuL-m
alys qutbufdam rarioribus PlantisJuiJfe tunt temporis colleffam. Inclyti eiu/dem Piri manu in-
feripium eral,prout dr in alys pleri/que miffis . Fruticem amplum , non arborem /ubiimtm ejfe

VI veram Acaciam, deinde tertiores /aiii fumueab eodemD.Petrode\aUe,qui6umanam

&
,& iuxta fiumen Tigridem in Mefopotamia, in dejtrta Arabioa.
altitudinem non esecedere
iuxta Eupbralem,vel pariim difpto loco reperiri afferuit, cuius fihquam ab incolis ad fanguinit
fluxum cohibendum vtilem vfurpari accepit, df vulgariter, fihquam banc, etiam vt Cerauniam
Cbitaah nomine filiquarum,
diei ,generieo forfstan
Pag. i. Cap. 26.
IsiuifKlMl Folia diametro quinque pollices quoquouerfum hilari virore, venulis ramefisjif flores quin-,
fiuxtu*
etiam quinis luteis e centro proJeontibus,ex Reccbi exempl. Arborejcenm
Olliori Io- lis Ricfni Indici Plantam vidimus nouellam in horto llluRrilsiini D.
Card. Farncfi/ magntsfio
!ys , dx maioribus noJlTate,carnofis,obfcur(
virentibus, mulm incifuris, Jcd non isa profundi,
rotundiore ambitu , pag. 62. Cap. 27.
toHsfror, Saffdfratbifionam non minus diligenter profequiturbAomtdvs, qui feiia ficulnea in anguo
(os defineniia defcribit ; Nouella forte Pyri magnitudine,& forma,qua angulorum vejiigia ha-

beant, femperuirentia ob fuhcrejcentiam nouellorum in lacum decidentium vetuliorum. Odorai

ta funt, dr obfcurivirentia. Viret, facul:ales,modumq, vtendi prolixe defcribit ,
qua obhreui-
tatem videre poteris fimul cum Oufij fcbolys in eius BxoUcorum volumine fol. 3 a o. (b- a It
,fintuerp, impreff.far.foly. Pag. ead. Cap. 28.
piyoiU,. depinguntur longa dodrantem, radice craffiure, dx ftauicantt in Re?hi exempl.
Pag. 6 J. Cap. 29.
toouoiom lAliam Iconem foliorum paucitate , dx florum in globum compafforum multitudine variam
lem exhibuit Clafius in lib.Exolic.& fcbolys ad Momtckm fol.-yiq.& fruiJtbus multis rw-
fotum. comalim dependentibus : tir folys fiue lobis quaternis, vel fenis in /snguhs petiolis rotundis fe-
re: quam ibidem vide; namfimilibus etiamfrufUbus a Collega nollro depingitur, dx defcribiSuri
cui flor ibus, dx frudibus non parum accedere videtur , Jed non folys planfaTzquixocbitl fol,
H9-o>p-}7-vticonoIhndit. Pag. 66. Cap. 5 1.
rtomx,.
eM. Huius 'E/sdix iterum radices emittens in]icccbiexempl.depingiiur,eaulei geniculati ,&
co/ttiioM.
ferrata, pollices qualuer latitudine,dx dupla longitudine

ytoookoo.
*='e-7-Cap.32.
fmoima.
,
An idem fit ^ tantum
^ nomen ,T tnO .
mutata,euius Icon adetl fol. j 8 9.
Pag. 68. Cap. 3 5.
Sootbilf pieriumnofiro Calo, non lac ,fed coptofum luteum fuccutn Apeeyno fimilem , quodaly pro
Unuim. Afclepiade v/urpant,babet, in radice tamen albi copiofum lac emittil,quod Amicis,^ F. Dona-
to de Eremita, ia cuius horto radicem,dx ramulos excidimusa>ftendimsss,dx hfc annotati volui
mus, VI quid amplius diceremus. Sic etiam in Periplocis obferualur, dx vulgari Afclepiade, vt in
nollro Phytobcfano expq/iiimus mullis abhinc sumis p vt dxjn Conuoluulis , nam pennatus
Sooowiii Conuoluulus fub nomine ^amoelit a nobis depiffus in nofiro Volumine minus eognilar. fiirp.
,

copiofum ftauicanleniydx acrem,aliaque Planta dtlulumfuccum habent, eum nouella anie cau-
lis perfedionem, deinde erajfefccntem,dx aibieantem,vt in Cichorio, LaHuca , dx alys objeruare
licet. Anofirate Nerio magnitudine differt folff longitudinis pedalis ,dx latitudine pollicum
trium eum dimidio,& quod neruuti folsarum arca foly ora coniungantur . Notandum etiam.^
non lantism <i,Diofcoride,^<i dri Nicandro contra ferpenuum venena vtile iominibus pradi-
fari,quamuis Animalibus noxium fed vt Collega nofier dodiffmi animaduerliffiebiid dofi , &
modo vtendi Pag. 69. Cap. 3 ^
xiluHtiul. Folia,vt in Agno eaflo, dx Callanea Equina , funt compofila quina, quorum fummum ma-
iufculum, media minora, reliqua minima, vt dupla parua d maioribus fuperentur,vt in Plantis
quibus comparata funt , oh/eruatur . Huic latiora , dX iiyfummo magis lata , neruulis obii quii,
dx circa foliorum ora coniunilis , Matus dx medium fodifim longum ejl pollices fex , latuoLo,
quatuor . Flores pilofi in fummo lutefcentes , reliquum coccineum : hafi includuntur quinque_,
foliata calycis vtce,ex viridi coccinea in imo,dx lateribus. loannePOna Vciohcnfe Naturam
Itum
 .

r-T.-.p.-

FAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT.ET ADDITIONES.

Utim Jludie/S^moiitt fao monte Baldo 'Mlic Ungui idiio Planta Jtfingilur berbacta trium cu~
bittrum altitudine ,flore velun ex bae leone exeepto, adeo fimili , verum foli/t Sue lohii fepte-.
nit non quinii, reliquit in totum eandem Planlam,& figuram referre videtur , omen H ei ita-

iki Bambagio Indiano impqfuil, quod idem quod Goffipium Jndieum latiiie ,
Pag.9.Cap.j7.
Similitudoflarit duplex ab AuHore refertur , quamex Recchiaf<p/, fit exprtjfam vidi-
mtut . Flos bafim babet virentem magnam quinque foliatam , vl efi ipfe flot, qui albui exiguo
flauieante vmbilieo, ex quo flamina plura virentia prodeunt . Frudum babet in acutum defi

ttentemfliflinlliomem valuularatm per medium oftendentem, vt Guaiaei ligni, i Collega nojlto

depidum, colore ex viridi purpureo fufco luteis pundit in/eriptum.Folia longa poti itet quatuor,
lata pollicet duos
' '
Pag. 70.Cap. j8.
Si Audor
pri acinit filiquat pofuifiei facile ad Anagyrim refirripoffent Icon Vireta TtaUmui,
,
Siluit (Audor) /otiorum numerum ternarium in pidura expreffum :
aptari poffety tfifi quoad magnituduiem intelligere voluiflet .
Saluta fimililudo vix
'

Eiu/dem nominit efl alta Planta longe difierentabifla ,fot.qio, Jed fol.^fjt adefl ali/k^ t-usImI*.
...
Icon fimtlit fub Synonymo vocabulo T ziadlalamall . c*L./i,
Pag. 7i.Cap. /p
l Hecchi aarcMp/. Siliqua bipedalis deptngiturCafliafoltitiaa mado, ^folia pennata/tnit
lobis vtrinque, vnico in/umtno, obfcure virentibus, (*) latis pollicem, /ed longis pellices duut cum
'
dimidio. Pag. 75. Cap.41.
Folia lata potliies duos , longa duos cum dimidio , inflereflaminafunt coaceruesa lutea, api- acH{.
tibut coccineis, dfflorit diameter aquai pollicem vnum tum dimidif.
Pag. 75.Cap.42.
J/uiut arboris caudex ab Audore Columna forma defcribitur , idcirco Itluflri/fimus <*> ***;/;*'

Excellentififmnt PtiDcepi FedeiicnsCaiRuSjLynceorum Infl^utpr^PrincepcColumniani 0^.

arborem nobii dixit , vocariq. iuj/tt, quapropter boc loce adnotaumus,ne non tanto Principi ob-
/equi videremutc
Pag. 76. Cap. 42. '

Xccotlt^ PaUma montana , Huius Icon prdtermtfia,fedfol. 44 j. repofila efl.

*^S- 7 ?.Cap. 4 .
Trima Ictmt /rufius maturi rubefctntet, ipJanguinei, Punicafrudibus amuli longi pellicis a;.

/eptem, lati Iret tum dimidio, flrqsvndofis. Secunda viriradix /lauieat ,flcut tSr caudex. Fo-
lia ebjiure virent iafuperna parte, inferni vero candicant . Floret quinque partiti ecl.re diluti
tarnei rofti.Frudut hngi pdlteet quinque, lati tres aut magis, rotundiores primis ob/cure flaui-
asuttet maculefl jr venenefl.Fide qua Clufitu Exoticorum de Cacaofrudu& Cacauaie mone-
-
ta tiu/que arbore tradit lib, ^.fil.^j. i

Pag. 8a.Cap.47.
Iti Recchi exempl. frudut in Jummo colore rubente per longum hiasse, (b- oSiendent quinque Amtuvk.
femina ex emereo earulea per ordinem digefla, &
in imo rotundus flot nigro purpurafcens.ex
ealjee virente, ac purpurafeente prominens. Huius autem nominis Amaeoztie flueTepeamatl
Atia dtfcrtbuntur /pedet, alterius iconem, fbl.qoq. reperies.
Pag. ead.Cap.48.
folia longa pollicis quinqut, lata polluit tris tum dimidio in Recchi txempl,
. Pag.84.Cap. 50.
Nobisixjemini nata Planta folia proutitt ix aduerfo bina cauli oppofita , illaquepinnatq,
J"""
0m boc lutmatdum parua idyVtiuplirifqueebferuauimusdncompcrtumefl, eum adultas nettr
n/iderimus,quiatt^roCalo byemi perurunt . Fide Alptoum,;/ bifioriam,^ Iconem Planta
0 nobis obferuata r/pondentem proponit,^ Garaiam cum Clufij nolit in Itb. Exotic.fiLiyi.
Pag. 85.Cap. 51/
Goqara eadem babet feri in biforia generali cap, 6 y. qui varietatem in f/udu bijpanicit Xalxmil
famis Camuefas appellatis flmilet referent, modo rotundat, modi alia forma omnino viridi, fa-
ritq. Mettii modo formatos ejji sMiqua Clufius in fiat Exoticorum fiboliis addidit ad Mb-
Midum^.j46. . .

Dddd j Pag.87.
 , . , "

r.

7 IN RER. MED; NO V. HISP. N ARD. ANT. RECCHI VOL.

Pag. 87.Cap. 54.
DeAutll<>iiijpurgatiiiiaJvUtMonariium,& ChCmm in/uis Exoticisfil. ^^^.quiaism
Aj(/ui. frufius depinxit Pag. 87. Capf JJ. _ .

yide Acoftain, &

CJufiuin fol. 71 Exoticorum ,
. &
etiam Garziam . Sd ahiis di/fcmit
cJffitfiUi- Monardus.^ai folio Pyri ejfe retuht, Aliamfoltorum Iconem ponuth<shc\\\s% ^huishinwi, Jed

fimplici flore . M
eliorem btfloriam, &
Iconem rx A Ipino petendam ep cenjtmus in liiro a^
flantis Aegyptiacis. Pag. 88. Cap. 56,
goootojrf T^adix dilute ex flauo adcameum colorem declinat in Recchi exempl.frufiu longitudine
vnius cum dimidio,& latitudine vnius colore lutefeente, Appellatur tn Mexico purgati-
rMcl.
tOonui. ua de fanto Domingo
Pag. 89. Cap. 57.
(. . Felium longitudine dodrantali , latitudine pollices ofjo, dr circa petiolum lunatum Jedfrut
/7/,W depingitur^on videtur deferiptioni refpondere

Pag. po. Cap. 60,
Xusu. An fit eadem cum AnonaOoieii, quam refert Clu&M Exoticorum lib.z. fol, iz$,ad cap,
diMangat.
Pag. 9j. Cap, 66,
objohtoi foliorum petioli
p almum longi', frufiusfquamc/i,vefu *
auZ.: ti Pinus, guiperfeflieres , reiigui globuli rotundi vefsca fuat, tn quibus oleum foiet repertrf,
Pag, 95. Cap. 71.
Ciia,m. Florei ex pallido candicantes guinguepariitiyin Recchi exempl, ,

Pag. 97. Cap. 76,

Huius nominis T epeyxquixocbitl pratermifam iconem babes foUo 411.

Pag. 99. Cap. 81.

Papaya Orientalis, fiue Pepo arborefeens.

Eiufdem nominis Planta ab Auflore nefiro propofito-m
en tn Occidtnie,d>-vlex ipfius bifloriaaiifi eadem /tt^iuf.
dem genens effe videtur t quare banc rariorem orientaltm
addere vifum fuit, icone appofita, qua in occidentali Pa~
payadefuii. Ex femine nata anno i62fi. J^eipoliapud
dofhffimum D. Marium Sebipanum Virum omni doPiri.,
narum genere praflaniiffimum.fibferuare contmgit.Ex
fi-
brofaradice candicante caulem protulit duiim dedr.intum
longitudine, digitali craffitte, leuem candicantem fungo-
, ,

fum, rotundum , non abfimilem T{icini cauli,eodem modo

interfelium ex deieflione foliorum ex imo deciduorum^;
folia longo petiolo ahernattm obhque in gyrum barebant d
a medio ad fusnmum,illaq, lata quoquouer/uinqaatiii r,
,
vel quinque vncias, quinquepartita veluti Ficulnea , Jed
partes tlla profundis admodum fimbus difJeHa,vl non pa-
rum accedant illis Anguria ,fiue Citrulh cfjiunarum Lo*
bcii\,leuta^lutivirentia bilarique a/pef/u; quahyberno
frigore omnia deciderunt , ^
caulis deinde paulatim d
fummo labefeeni, cum. radice tandem vna peryt . Huius
planta femen ex Oriente cum alys rarioribus N
alura do^
nis pofi duodecimum fua peregrinationis annum ad nes
lulii Nobilis ille Romaniq, animi peregrinus D.Pctrus do

\ 3 \\e,de quo fupri . Ab eodem, qua nos per epiftolam dt_,

buius Planta natura aecepimut , nunc proferemui /Itio.
;
tttfttntem efje Plantam, ir afpetiu non dijfimilemnoflrdti
.
Ftcui, btlarurem vero : illius flores non
vidifie in India t fiuBum vero efie vulgari noliraij
fUetopeponi fimilem , ouali effigie,minorem, leui
& virente cortice, nullis aut vix opparentibap
nrift.

D- by Coc^lc
 .

PAB, COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES. 7

firp-, Inurni parte tarnem babettUm Attranijp eolart faturo, /apore duUi no/lratibut fmiti,
fod quid amphus aromatici pr4 fe fertntem,vlgratim quid /apiati Frofjijeram etiam /atii .

o[[talferuit,& femen colore ntgrefcente, dumreceui,(j- poftea ,vtex femimbiui aliatis didt- \
ttmiu, adcajlaneum dilutum iaclinant exiccatum , quod Coriandri femen 'dquat cralp.tie vt'
,
^
fim oblongius, densi afperum ,Se{ium medullam ofieadtt parum tuadicMtem ,fjporedul- .
^
ei ad olecfum accedens, vt in rancidu nojtraubus M elontbus euenit diuturnitate, nam biennale,
b"magis erat. Addit etiam feuiluum petiolos anto maturitatem Fici modo hi}tjeere,ex qmbus
eadem cum illa ab Piudore noliro dqfcripta videtur
, eo mstgiu.fum in Oriente adueno-,
^
Planta cenfiatur,T{ame/d non minus quam Ficus , /ed quia ntttuinnijiaouellam ex femine '

fuadrimeiirem Plautam olj/eruautmut, qualem vidimm deptnt(imut Frudum vtrq ex re-

,
latione ouali Jormi, _

IN LIBR V M QVARTVM,.
-
,
Pag. i02.Cap. I,
. Polia lata peliicemjoaga duplum , Tlepatlisalia floridaicou,tftfol,^if, TUftii,.

Pag. cad. Cap, j. ; 1

Folia lata pollicem vnum cum dimidio, langa duos , Flores ex fquetmofit tahcibusjxigui
-

eemtpadi,veluti in flantit corymbiferis . .

Pag.ip^.Cap.4.
Huim fioret Herbari) Galericulatet appellant
stb effigie,/(cuti inomnibus ffistsilibut odora- tt,tiwoii.'
lit, ^ acrtbus plantis (b condimentarqs ,
eorouari/t, mtui.

Pag. 104. Cap.

s.
Folia WRtcchi exempl, veluti oblique fquamoja lineis depinguntur quia
, forfan coniunda
mefperi erant, vtin Acacia, alys obferuatur , Florum futnmum veluti capilli lute/ceates,re- ,
bquum coccineum , Siliqua dependent ex illis , deinde pluret fimulextuk/ranubua intua jemi-
mibtu craffis, eoiore fisusiciuilei ,

Pag, 10 j. Cap, 6.
Huiuf nominis alia eft leon latifilia , &
altera lenuifolia midtune Jil> Ut , qua M'
MiI-
meiifioria fune. Sed aliam cum bi,9oria vide
fol. 2}
i.eap,ici, ^
Pag. iQ.Cap.8.
, Folta longa pollicet quatuor eum dimidio,lata
feri duos . Flores Intei fqnamqfi ex calyce vi- tImImIu
ffdte nofratem Oiaboli mor/um didam Plantam referi, TUeoeotie
sUierifttgeuerit.vt vi- . .

detur Icon fine bifioria efi fol.qx 6.

_ .

T^adtx ftautcat, ramuli geniculati

Pag. ead. Cap. 9.
, alas habentes in ime Qeraniorum modo , vel Evasto-
petiolo
'
a-rgumtn forum ritu, Flofcnli veluti galericulati,
Fide aliam fimilem lconem,& eiufdemno- TuMtit.
&
l*w > cognominis fol, 451, quo loco alias plantas eiufdem nominis Tztacpatlit pluret re- tu.
tttter Je longi diffierentestvtde aliaseum
biFloriaJol,i%i,i^i,^ J97.
- Pag. 107. Cap. 10.
, Folia longa polkctt duos , lata vnum Floret valde /(miles Arabieo lafmino ,yff Sambae asoUM. -
,
^egtptio ab AlpiTO dffiripio edonit folioUt
, ,fiua angsilit quaSfTnit,deouffialim fuptr alyt in-
lfdensieus,/laminibnt instes luteis ex calyce cruciato
virenesprodesietSes, . ... ,

Pag. 108. Cap. II,

^polm longa dodrantem, lata pollicet quatuor s Florit folinvilaeeaeoltire,apitibu4 luieii in xateu,-

*^"''*^>^^^^^*if>*dfpiswfttmlsHtthffU^iijeiqetm-f*^
/o*Throphraft!

Pag. iiaCap. ly,
n- rj
t-tujitm nomtnit ,fed diuerfi gtntrit ed depidaifol,} axixf,fi:i..
5 y.
Pag. 13. Cap. Id, ...
tu
in Mccbiu-
. ...
exempl.fnmma folia bina iufngultt petiolis IdtunafisMkdp maiotai
ttbqmtd*-,
rrtjtenttbusetrearamidot, UtapoUicem,& longa duplnm.Ftoret
feptem foliolis eonfirudiex
era^a,d- ebliqua.Ecapatlis imago altera maior eft ex-

^ Pag. <14.

Digitized by Googlc
 , .., , , . ,

% 7 'i IN RER. MED. NOV. HISP. NARD: ANT. RECCHI VOL,

'
Pag. ii4Cap. i8.
De Datura in ncflrt Pbytobafano muitit abhinc annis, qua Jiire pclaimui reiolimut,^ quid
X>AtUtM.
apud Antiquiores ejfeUpropofuimus in Cap.de Solano manuo,& infra iit.^.cap, 28.
Pag. 1
1 j.Cap. 20.
Sadix fiauicanr , folia longa pollicet tres eum dimidio , lata duot , vel amplius. Floret liiteP
veluti phiala angufia, & oblonga
Pag. ii Cap. 2t.
Secunda Iconis foliorum fimilitudo etiam adMatua Jpeciem fiue Alcea heinialis fotys re^
firri pelejl, non enim friiorum imago tantum ,fed potius florit frudus fptciem PUniarutrt ^
defignant,vt diximus in t. par. minus cognit.ftirp. d vobis edita cap. 17. Geraniet Au flor nov
fier fub nemine Tlatlaubcapatli roliratts fruflibui infra defcripjit lib.Saap.^B. '

. ,
Pag;
. .

Folia polUcts feptem diametro quoquouir/um, obfcure virentia floret ex hafl fluta, ir ca,-
pili-
lyce prodeuntes oblongi coccinei faturi, edpilalum apicem babentes effigie JSialuacea, ve! Altbea
mo^,vt Collega nofler refle notauit, cuius varietates videntur Bammia Aegyptia Alpini
Sabdariffa Lobelij, quarum folia magis vitiginea,vel cueurbitiaa,vt etiam Abdelmefcb loan-
nis Pon* yeronenfit infuo monte Baldo . Differunt vero fruflus cacumine acutiore , iy fl:~
rt luteo,
Pag. iig.Cap.aj.
B ryonia congener non tantum ex effigie i* dofcriptione , quam ex viribus videtur . Folia ,
in Reccbi exempl. quinquepolUces aquant diametro qaequouerfum,neruulis flue venit cri/pif
ramofit pallentibus, colore funt diluto ex viridi^tioli contorti,rpdixvero oblique rugofa ,
Pag. 120. Cap. 2
Hadix eoiore inter tarneum dilutum,^ flauum fu/cum. Folia longitudine bipoHicari ob^
KteiMft.
tuflorain fumato. Floret veluti pulpoft ex flatu rubefeentetnoflraUs Periclymeni ex carnea
rubefcunt externi, fediuvalle Campoclarenfium luteis flonbus,^vulgarimaitribusob-
feruaffe meminimus I unio menfe.
Pag. 12 1. Cap. 28.
emfdfit*

'
Hadix in exempl . R eccbi magis JStrofa depingitur, eoiore eaflaneo diluto, maculofa, rad
muli geniculit purpureis,^ floret veluti lutei vtrieuli :folia atro virent *

Pag. 12 3. Cap. 31.

Folia longa polliees tres , lata duot , &
contorta fumautates , flnt ne florti,fru{Jui vel JSlid
qua, vix ex Rccchi exemffi. colligere potuimus, omnia namque viridi fisnt eoiore, indiflindai &
v( tenera potius videantur germinationes
Pag. 124. Cap. 33.
'MtXbdhijt. tAd Nerij fpeeiem etiam referri pojjet
Pag. 12 7. Cap. 3 7.
Prima Ictn longe differt d fecunda ,namilUus folia funt qmnqnineruia parva, Icrga pellic-
ttUff*. ee t duot tantum,& rotundiora genieulit ramulorum rubentibus > quod in fruflus / cone tanium.
Tiftr
e regione efl ex prejium, Seeundalcon folium babel longum pollicet oflo, latum duos eum dimi-
gimt
dioyvenulit erifpit admodum. Qhx&aiatiam Iconem expreffit fruflus tentum ex tAonirdo irn
Exoiiforum volumine fil. gqt.flmilem Iulo , flue Spka piautaginea, euius fopor odox &
orientali magis iueundm,^ validus percipitur.
Pag. 12 8. Cap. 40'
Huapabuizpadi fi eademfit tum Huapabualiapatli boe loeo di/eripta,duas alitt leosfet reo
periet fol.
ijq, quarum feeundq floribus refpoudere wditur,
Pag. 128- Cap. 41.
Huius leonem babet fil.qqi, quam videfiy boe loeo repone
Pag. 129.Cap.43.
pfaiUi. Xiopatlit nemine leontU fol.qiZ.fine folfr,& filiquitin flimmo multis, qua nende/eri^
iuntur in bat bilUria quare aUeriut fit generis ambigitur
,

AD

Digitized by Goo^lc
 , .

up.-. At>DmONE$, f 7^

"
AD LIBRVM QVINTVM,
- .
Pag.HCap-?-
imrpurei, in imo etmduantet , tx folyee virtnu
'r* , folia guino-,
rsmubs fimul h^remia ^fruOu rptundo^ in ^ptk^m iefintntt n ^ nm BUmta pfoaofitn 4 dtfcri^
fttone,vt Cc.lltganofiei' tfolauif, non parum
obffitvi4flur.
PaS" ij8.Cap.jt
Prima Iconii n doxtrit , ^uaubcbilU, tolor( tfi frmgfmto coccineo ? i /SmUrit ftmt,
Toioeuiiatl exigui /ru^us guorum dexiereohre rofaceo faturo i alip fimtd i finiirit cocci \uIiumT
V*o faturo . Frufittt inferior ddcxtriiCbicbimecbacliiUi colore
rofeo faturo: finifierverono^
mine Peebeboaebth colore purpureo violaceo parum . Infecunda labella maior frufiuiTlal-
cMll , cohre rofeo y faturo ,foJco ,
Pag. ij9Cap.4,
n.'
roitui aajff-i ,
.

'fitbymali fpccttmi gea Aptot dicitur, referri etnfetemes, redice tuberoia , frutiu

^
^lolcondc
prodeunte
tette ,
, euiuj Jemen non obe/t, quod dulce gufiu percipiatur, nam Latbyridu femen,
fne conice dulce gu//u effe dicitur , Et guamutt butut Planta folia lonta^
Jtnt, atque tenuia,
*** *
^ plura ex gemcultt fmul prodeuntia
fummit ramulit ex quibat
,
quod alqi Tiibymaht videtur alie-
, coma <*> vmbella proaucuntur } viret tamen praier
epgitm,
^ vfut cum ^ luteum fuceum
mt lac habet in radice,
reliquit notii
illam ad genui remittere o/ideniur Neriam vero no~
tale
in reliqua planta, vt Apoeynum,veluli
,

Jupra diximut.
Pag.ead.Cap-j.
jr et
4"neiufdemnomnitleonrepiriturfot.j6y,

Sub vocabulo Synonymo Hoitzitzittnili exaa^rjcen adefi fil. J78.

Pag, 141. Cap. 7. . . ,
polium longum pollicet tryt
, latum duot,^/cure virent non modo vt Collega uoflct diti cdutmeeie.
^ , od
Clematidem Cruciatam prafertim
, fed etiam ad Periclymeni fpeciem referri
'

pafjci ex Jcone^,
tfcc mi^t exviribui, quam ex effigie Ajclepiadit^if acrimonia Jumma prohiberet
Atio nomine dicitur etiam Teba, vt ah AuBorc
refertur, tttircbatomaediffa,cuiutIcoiLa retaumm,
fol, non videtur abfmilit^

'
ri tata pollicet
tr . .
Pag.ead.Cap,8, .

. polia duoi, longa duot eum dimidio^fcuri virentia tex Recelli ctMM,
Pag. 142- Cap. 9.
.
J,
xutam -et .-e -
eiufdcmnomtntijcdalteriui genent cum fuabiforiartptrittf^.1^%.
.

MmUp
V h -L
Pag. 14 J, Cap. II. .

vtetiam-e CMatM.
vt GaleaOyfed effigu ad Dipfacum velati iam Collega
, noBeraumtaduerm ,

Pag. 144. Cap. I a.

'ri- / 1- j ..

Jcpttm . floret Raptmtio fmUet, latioretfuaut^

/x

. Malongaf^etguatuoo,laiaduotcumdimidio. tuUexviridifauopurpu>afctmt,pir .-
W> & longi pollicet tret cum dimidio. Radix ex viridi.uigro purpurafiit ned^a,brii aUdt,,
''"gf , .
Pag. 146. Cap. 14.
magit lunatum circapetiokm , Fkru palknut fX auMfC
Pag* 148. Cap. 18. i. .

Planta Caefi^

radi*
/. nuUi, ali/t tam veteri! quam noai Orbii PlauJi^g^
ii^iTu::'^'"
jnamutfae vfpu/mt iMatmtat etiam emmia,&
,
aromatita facutiatet ffiuret, guat Aatler
noftr

Digitized by Googlt
 , , ,

%7t m RER. MED. NOV. HISP. NARD: ANT. RECCHI VOL.'

Pag. ii4Cap. i8. ^
Dt Datura itt noflro Vbytohafano muitit abhinc annis,qua fiire pclaimut retulimus,^ quid
Dsirrt.
Amiquiortt eJfcUfnfefuimus in Caf.th Soiano manica, & infra lih.B.cap, 28.
Pag. ii5.Cap. 20.
rKizftiat Radix fiauicant, folia hnga pollicet trii eum dimidio ,lMadutt ,vtl ampliat, Floretlutib
vetuli phiala angalia, & oblonga
Pag. 116 Cap. 21.
r^iufMilii, Secunda Iconit foliorum fimilitudo etiam ad Matua freciem fiue Alcea laeiniatis folijs re-r
f
ferri pottjl, non enim fidiorum imago tantum ,ftd potiat florit if rudus /pedem P Ioniarum
dtflgaant,vt diximut ia par. minus cognit. flirp, d nobis edita cap. 1 7. Geraniot Audor pov
lier /ubnomine Tlallaubcapatli rellratts frudibus infra de/cripfit lib.Saap.^Z, '

Pag. ii7.,Cap-i2. ,,
.
^ ,

polia potiiees feptem diametro quoquoutrfum, obfcuje virentia flores ex hafi foliata, cjr &
lyee prodeuntes Mongi coccinei faturi, capitatum apicem habentes effigie Maluacea, vel Altbea
modofVt Collega nofler redi nolauit, cuius varietates videntur Bammia Aegyptia A Ipini , d
Sabdariffa Lobclij, quarum folia magis vitiginea, vel cucurhitiua,vl etiam Abdelmefcb loan-
nis Ponat yeronenfis infuo monte BaWo . Differunt vero frudut cacumine acutiore , iy fle.,
re luteo,
Pag. II 8. Cap. 2;. j

^'J^nia congener non tantism ex efigie , &

doferiptione , quam ex viribus videtur . Folia -
moinri- in Rccchi exempl. quinquepoUiett aquant diametro quoqueuerfum,neruulis ftut venis crifpif
ramefls pallentibus, colore fiunt diluto ex viridi,petioli centorti,radixvero oblique rugofia
Pag. 120. Cap. 2
CMtofifiUl- Tladix eoiore inter eameum dilutum, fy- flauum fufeum . Folia longitudine hipdlicari oh-
tuflorain fummo . Floret veluti pulpofi ex fano rubefieentesnoflralit Periilymeni ex came
rubefiunt externi, fedinvalle Campoclarenfium luteis floribus ,iSy vulgari maioribus eb-
feruaffe meminimus lunio menfie .
Pag. 121. Cap. 28.
CtTMo
9fofiiam.
&
^aiix in exompl. Recebi magis fihrofa depingitur, eoiore eaflaneo diluto, matulefia, rad
muli geniculis purpureit,^ floras veluti lutei vtriculi:folia atro vtrent, -

Pag. 123. Cap. 31.

XMum. Folia longa pollices trei , lata duot , &contorta fiummitatei , flnt ne fltres,frudus vel jfli-l
f" qna,vix ex Rccchi exempl. colligere potuimus, omnia namque viridi Juut ioiore,& indiflindad
vf tenera potius videantur germinationes .
Pag. i24tCap. 33.
. jtixKUil. tAdNerq Jpeeiem etiam referri poflet.
... Pag. 117. Cap. 37.
tIaiIz*. Prima Icon longi differt i fietunda , nam illius folia fiunt qumqutneruia parua, Icrga pelli--
ntjt. cet duot tantum,^ rotundiora pnieulis ramulorum rubentibut , quod in frudut l cone tantuste.
i regione efl ex preflum. Secunda Icon folium babet longum pollices odo, latumduoscumdimi-
dio,vtnulit erfipit admodum .Clts&asaliam leonem expreffit frudns tentum ex Wlonstdo ite
Exotiforum volumine fil, jqi.flmilem Iulo , fu Spiea platagineet,euiut fiapor fs-odur
iueundut,^ validus percipitur,
orientali magis ..i.. . ..

Pag. 12 3. Cap. 40.

Siufbu- Jlaapabuizpatli fi eademfit cum Huapsdsualizpatli boe loco dtferipta,duat aliqt leopei rtg
I peries fol,jyq, quarum fecunda floribus rejpondere videtur,
Pag. 128* Cap. 41. - .

rifrmttUr Huius Iconem babet fbl.q^j.quam vido,& becloco ripont

**'
Pag. 12 9. Cap. 43.
pfatiu. Xiopatlis nomine Icon efl fol,qii.fine folijs,^ filiquitin fiummo multis, qua non defcrbl
buntur in baebifloria, quare ail^ut fitgeuerit ambigitur.

AD

Digitized by Googie
 ,

FA p.', ^OL VMNAE ;I;YWE1,-4I^T,.ET ^DmONES- 1 74

AP LIBRVM QVINTVM,
Pag. i34Cap. j,
Tlortt viliofi , in extumo purpureis in ime eandieentet , ex folyet virente , <*^- folin quinte^
remulit fimul hxrtntia , frudu retundo, ^
in apietni nen de/inente . Planta propo/ita d dejiri^
ptiene,vt Collega nefiet' nolauit, non parum abrjje v/detur.
Pag. ijS.Cap, 3.
CMli
prima frudut a dextrit , ^uaubtbilli, eoiore efi /anguinea eeceinee t d finOkit /unt, fitmm Mf\
Icenit
Telocuilatl exigui /rudus ,, quorum dexter colore ro/atee /aturox alij fimul i finifirit eeeei- mUtmmm.
neo /aturo . Fruflut in/erior d dextris Cbicbimecbaeliilli colore ro/eo faturo .
finifier vereno^
mine PoebeboaebtU eelore purpureo violaceo parum. In /eeuada tabella maior fiudusTlal-
tbilli
,
eoiore ro/ee ,/aturo ,/uJco ,

Pag. i39Cap.4'
Chithimtni
Potius, adXitbymali /pedem, qua Aptas dicitur, referri etn/ettmus, radice tuberota , frudu
fxfxtlit.
ex pelui prodeunte , cuius jemtn non obeft, quod dulce gufiu percipiatur, nam Lathyridis femen,
I>iorcoride teile , fine cortice dulce gufiu Et quamuis buius Planta folia longo.a
efft dicitur ,

firtt, atque tenuia , plura ex geniculis fimul prodeuntia , quod alqs Tithymahs videtur alie-
^
num , nifi in fummis ramulis , ex quibas coma (2^ vmbella proaucuntur ; esittt tamen prater
effigiem, <& vfus tum reliquit notis illam ad tale genus remittere videntur . Nerium vero no-
Ua lac babet in radice, & luteum fiucum in reliqua planta,vt Apecyimm,velutijisprd diximus.
Pag. ead.Cap'5. ,
ChilfdtUt.^
Alia eiufdem nominis leonreperiiur fol.
'
Pag. i4o.C?p,6. ,

Sub vocabulaSynonymo Heitzitzilenili exadior icon ade/l fol. iyi.

Pag. 141. Cap. 7. . \ .

CkilmdtU^v
polium longum pollicet tres , latum duot,ob/cure virent non modo , vt Collega naHef ait, ad
fi.
Clematidem Cruciatam praferttm , /ed etiam ad Periclymeni fpteum referri poct ex icone^^
teee minus ex viribus, qudm ex effigte Afelepiadit,nifi acrimonia /umma prohiberet . - ..
Atio nomine dicitur etiam Teba, vt ab Audore refertur, euiTcbatamae sUda,ctdtu leotue
/el. spqi, nen videtur abfimtlit t-
.
.

Pag. ead. Cap. 8, ...

CdtfHmtv
. Pelia lata pollicet duos, longa duos cum dimidiorobjeuri virentia : rx Recchi extmpi,
9MtL
Pag. 142. Cap. 9. - - ..

. Altam eiufdem nominitjid alterius genent eum fua bifioria reperiet fd. 15?.
... Pag:. 143, Cap. M. l.

V iribut acribus , ^ natalibus eum reliquit accedere videtur ad Creeodilfi viret , vt etianur CtiutytUk

tx GaienOj^d effigie ad Dipfaeum , viluli iam Collega noder animaduertit .

Pag. 144. Cap. 12.

Polia lata pollicis dimidium, longa pdheet feptem : Plores Rapuntio fimiUs, latioret qudut-r
in Icone ex exemplar., ...

Pag, 145, Cap. 13.

Polia longa pollieetquatuor, (ala duos eum dimidio. Iuli ex viridi fiauopmfnrafiiml,
tafi, & longi pollicet tret eum dimidio. Radix ex viridi.nigro purpurafeit nodofa, fihril albis. ,

: ^ , , Pag. 146. Cap. 14.

4 PaUum dtfiurr viret in Recchi exemplar, magys lunatum eirca petiolum , Plortt paUentqi (X
aM-virtme,nttbianltt, ,

'

Pag. 148. Cap. {8.

Planta Caefioj '

> Exhilarant animos mtuentium Cyaneus color,fim Cafius in buiut rariffima plsmta radices
Cift fSjtM
ab Audort nofiro. dtjfiruatus,qtu in nuUit cdqt tam veteris, quam neui Orbit Plantit , quod fr
Jiiamutfiu* vfqntfidinatatiu ;.at etiam eximia,& aromatica fatuitates plurts, qaat Audor

ii , nefter

Digitized by Googie
 ; . . , " ,.

%j'4 IN RER. MED. I^bVTrilf^r flAICb.^Xf^t.RECCHI VC^L.

tiofUr refert ,vf hifct Jenique verbis concludere voluerit quamobfem nuUa: Q0icinchaC
egregia hciba carrrcdeberenn aujdep nebis praebuerunt illam llluftrifsimo, Exccllcntiisi. &
mono/lro l^cincipiCxllodicandi , aciltius cognomine eandem nobilem plantam decorandi,
iiicuti enim i^9 Planta bocip/o, quoniam vna praalys /ump/it priuilt-
in radice iuiui coloris
gium,dici debet, & haberi ranfima ^ . i tota herbarum familia in primis obferuari : ita liju
Corfius Princeps mfier, quoniam iuxia Natales aniiquijfimoi Jltufirifsimi generis,
flrifs.

inyuopofl regium, &

clariffimum Pontificiadignitasis fajligium, eateri gradus dignitatum, ^
(sonorum m
belji,& pacis vfu,fummii, &
etarijjimis viris,atque enam vita innocentia,^
fan-
{limonia prtfTgntbuSffimper claruerunt, ac pratervulgarem tum exteriorum, citmanimido.
fum exceltentiim ,
qua omnem Principem exornare debent, priualim aha quoqueJuperiora^
innumera prarogaiiua accepit, Ium id pracipui quod,veluti tam nemini ignotum e fi, et parunut
videbatur liberalium artium fludia amafje , nobiliores fcieniias <i^ difciplinas fraHaffe_,
imo omnium naturalium rerum , & hjiperphjJicartim /apientiam peflort juo comprebendiffe,
ni/i harumperfequendarum, in alios quoque corriuaret amorem non Jolum,fed promonenda-
rum nouo in/lituii genere omnibus Principibus admirandum daret exemplum . Vtita mentiffi-
mbCxCmiatier,qua^ louis filius fy fa^oKuxtdoc , Cafid Minerua frater dici pojfit , fi anti-
quo, mpMogico quidem more , laudet exprimere velis , ad quem adeo huius verfui feribendi

eaufam oltm habuimus :

' Dux Lynceidum Caefi, Lynx, Cafia Pallas ,
tibi
Cedunt menre, uculis nam tibi cun^a patent
:

Neque bac tantum Cafid Planta optimo iurejed reliqua quacunque iflius ampli voluml-
tiis,& ipfum y olumen,Cafium ferre mmen,Cafiumq. dici debei,dum nofiri Prine ipis Cafij
fe-
duiitate, magnanimitate, ac liberalitate ,ftudysq. fimul ac fumpnbus , &
quidem ingentibus,
quibus fpfe lati proipicere publico omnium voluit bono : in mortalium manus editum producetur-
Parum autem hoc tanto frinoipi ! Plura Lynceorum namque volumina varia, eiufdem libera-
litate , ac paterno erga fuot Lyaccos tam imprejja multis abhinc annis per
affeilu, <if effeflu
Orbem vagantur,nec liuor, aut inanis latratus obflant vel minimum prorfus essim illi pofl ba- ,

behiurtffi qucfdam habent! ) multa etiam fub prdlo funt; nullis parcit ille expeHfis,vttxV.yt\-
ceorum liudqi refpuhtica lateraria iuuetur Quapropter omnet Orbit yrbes tanto Principi
.

Mecoenati CJffio, if buiufmodi ftudy Promotori plurimum ficutidehent/taeiutimi-

latoribux,eiufque aperibui ipfis, nullo modo carere diberent, quod de Planta ipa Ctfia Rec- ^
chus Aulior nofier affirmat , QuidatUem nist vlteriui impulerit , vt hanc potiut Plantam-
quamakam qusecpaieo fiuiidfiocoloreiu flore pratipue mtcartt,afienuq. forfaa grathf vi-
deretur, elegerimui tanto confliluendam Principi,paueit dicemut
ti Cdruleo fiuiCdfidcoirre. florentes planta adeo funt vulgaret ,vt nullus fit olitor, qui in fu

horto, vel faltem Cichorium non habeat : rarioremq, in flonbue cyaneit effigiem nullam ,
qud
not adbot excitare pojjet, adhuc eognouimui . Hanc ctfieieii f Undam , quod Jf obqci poffet , id
ab Aufiore noflro ptttas dabitanter htt verbis afferttur , &
flos , vt aiunt, nullus quapropttb :

nulia obferuatione contraria exifftnte,quodflore omnino careat, no deffierandii extfiimauimu/,

quin fUrtdaeffipofiii,qu*muiiCafiusin flore non adfit coUr . DePlantii ex Filiceorum
Capularium genere , quodflore , lir ffuHu careant , iam diu recepta tft epinio,eium tefte Dio*
fcoride: fed vt maximum medica materidVirum illum emmbus prxferendum, defendere vi-
deamur, rai pracipui mortales omnes debent,& nos prluasimdilud intelligendum exiflimamtUf
qued/eihceieptiipicui vi^o fiat , non quod dodis , it turiofis naturalium indagatonbut /int
oceulti,it ignoti! l quamuis Audor teoftet Planta folta timilia Poljpodij folijs minribui,fed
a - gjgnrMtmthutpsfiierit,illudxieenticsnbus dijferenliampant.vt non ex Potypedif,fed ex alleriux
genere ejfe pofsit ex quo nofter dodifiimut Collega, ad Acanthi foliorum diuifuram aecedede
!

dixit, atque ob id florida Planta affinemtftd quod non modi effigie fit Polypodio fimilis, fotlorS
CApa eetti fcilicet diuifura concejja ejl,fed etiam ipsa fubftantia, it ndtora,quod ab Audore,fi ita fuiffitt,

effetexpreffium,it fic ex genere Fjticeorum, Floridam , ^

frudiferam efje adhuc Plantam-
hanc afferendum duximus , it mirum in modum , quod etiam non modo a nobis iam multk
,

-e.
abbinc annu eft obiter annatalbm , fed etiam ab UUliltirs. ne/iro Principe Cardo inier multa
.A..1 alta praclarifsima eoguata, dlferiplajei volumine tilo , cui vt nobit Telatum,tituiut iDti-a
Pluitis iBipctk&is,elcgauti/iiime atque dtdi/iimediffeTiiur,^deieum/irqnf-.
^id
 ,

PAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES, ijf

^id enim veSnl, quod omnium mater Natura plantis tribuerit alio r/el aha Ueo vterum <*)

fatum gerere, & excludere magis, minusq. eongticuum l Btfi Rufio, HypcgUIfo fy- Lauro Ale-

xandrina florei , dr frttiius in fummo Jcliorum conliituit canflsicuoi quid mirum ; in Filieeit
m
ir CapilUribiUtfi eorum dorjo non tam conQicuoi , fcd paruos adeo nafii volutt f quos nul-
la in bis diligenti examine , vel anatome prapofita , i luuentute adefle animadueriimus .
Ha: ab Illudrirs. noflro Principe CsGo non modo iam dia obferuata fiunt, Jed nunc apertius
'

deminflrata parui illius Teleficopif adiiimento , quod mirum magnamque in modum clieflxj,
vel minima eb oculos diflendii magis quidem,ir.inuiq. iuxia artificis praflantiam,Cf tentu exi-
guitatem, & illius varietatem, imo exigua, vel Atomo paria obieBlaJta magna oculis ohqcit,vt

qufique in admirationem incidat , ac Potypoaq , & congenerum fimina Pi/o, vel Ciceri paria^
eflertoculii , qua arena exiguo grano paria Amplicioribus exiftimantur . ^ui autem fiuotem-

p repilofam illam extuberanliamin fimitibus Tele/oopio paruo obfiruauerii,^ floret vireficen-

tet magnos, dr femina, vt diximut,conflnciet,dy infiuper in femine vmbilicatam partem etiam^
qua bareb.it, alimmlum, dr incrementum capiebat, clarijflme ohfieruabit,qui abfique Tele/oo-
pio vix nigram arenulam Splendidam confliiciet : in bac ficilicet pilofa flaueficente in fiotq dor-
fo extiiberaniia bino ordine diSpofitot corymbos deprebendet quinquagenos circiter flores fiue_,
fruduacum feminibus in fingistU . Ex bis non imperfedam plantam ,/ed fiua natura doifipa-
rart exiflimandam, df fic ptrfeBlam, fis etiam bac noSlra planta ex te effiet genere-, vnde &
ra-
rifflmamobCasq colorn inratdice obfieruati, df cb aromaticas fiaculiatei eiignifltmam nojlti

Principii cognomine decorare maluimusfllique omnino dicare .

Planra quidem,vt df Theophraftus etiam lib. l .cap. i . adnotauit, non fidum vario loco firu-
Ham gerunt , dr fiubusa fiolia,quarum plantarum,non inuenimus exprefjum, an de Capillaribus,
dr Fdiceis , vti diximus, intellexeris-, quod potuit fleri vt fiupra folia, vt de Lauro Alexan-
-.

d'ina expreffin fiupra terram conSpicuum; fied etiam infra terram occultum,vt defudi tellus opor-
teat fi q-iaratur , vt in planta Araehydna, qua Ampbycarpa etiam dicitur, dr obferuata, tS- de-
/cripea fuit d chrifimis Carolo (JuCio tib. i. Exoticorum (jr* loanne Pona m fuo mon-
te Baldo italicd lingua \ enet yi tmpreffo. Et quia locua videtur, addendum cenfuimua , quod
abaliji memoria adbuc proditum none/l,d nobu autem obferuatum multii abhinc annis,plantat
eton modo fruFitm edere,dr perficere fupra terram intra menfietu, btmtftrt, veltrimtfire iuter-
uallum, aut quoduis,fed plantam quoq; effie, qua integro anno vHtis ru*> fitttu gerat infira terrS
obrutum,nec mfi pofi annum fupra terram proferat , dr perficiat . Hot in planta euenit a nobia Epiaiedij
iiHa in noSlro Pbytehafano , Lp.mrdtum, dr vulgo Lunaria racemfia,qua Maio menfe exitfu- {jJljjl.*'
fra terram foliofa tantum , vel fiohofa cum racemo etiam ,fic enim d terra aflurgii , dr qua ab
initio earet racemo , itio femper carere eft obferuatum natam produxit , nec
; fi enim ab initio
ampltu! racemum apta efl proferre , El nos obfiruauimut in quamplurimii Flanlii in .oequicc-
larum moniibui omnes plantsu in tmo petiolo fupra radicem folliculum habere quendam,vtluti pumamia
Ari florem exiguum, in quo pl iniulam exiguam veluti fatumscomplicatum extare viatmut in
tra foilicutum vieri vicem gerentem , integram fohofam tantum, qua racemo vidua erat pofi
annum proferenda , dr qua ractmofia , cum ipfio exiguo , fed integro racemo conuoluta d-bi$:

mirum Natura inditutumS Alias plantsu fimili modo infra terram vterum gerere agnou.m
mui , <ip fuo tempore proferre, fed non anno mtegro , dr forfian nec medio , verum d noua radicis
ipfius extumefeensia, vt in bulboEs qutbufdam, tn quibus intra bulbum ipfum /picatum eaulicu-
ium obferuauimus /uoumporeprofitremium .
Pag. 1+9. Cap. 21.
Himu stominiticon tertia omiffa fuit, cuius filia vix apparent ferrata, lata pollicet duos
eum dimidiofongd Ires tum dimidio, eraffit dentibus, dr inordinatis parum eirtumfitiffia , altera
farte lAfcurt virentia , altera caadteanlia , radice crafisa , tbfcuri fiauieante , cauli ex viridi
tsmdicanu, Fhres iiffummit ramulis ctptofi ,fltlUti flsusicantes , flaminibus fiufeis in medio
,
'ax Keciiii oxemplar, Fido fil. iSg.cap. i.lib. 6. vbi rtpofila efl , &
definbitur , Aliaetiam
tiu/dem Hominit reperitur ieon fol.qgb. eum qualitatis nota, ex Rccctu flElo txtmflari der
fumpta,qua margtui aderat.

L Pag. 150. Cap; 2 2. ;

-I
Uiuut nemiuit X tbatiefailiialia tH icon Jel. 442. iiu^"^
 , , , , , ,

$76 IN R.ER. MED, NOV. HISP. NARD. ANT, RECCHI VOL.'

Pag. 151. i5.Cap.:4, 5. d?- *6.
ElufJemmminijTilMpailiiprtter^itfirifiatt&ucpiiiM Jol, loS,^ i^j.aliai varia/
Jf.
nt hiltoria reptnti 451. (^4;i.
Pag. ijj. Cap. s8.
jfxittts - / Kecchi rxtmpl. Radix videtur tuberu/a , tn imo U/ior^ colon fiauicanie , folia lunata^
foltuu trei cum diaiidiOy d^ l'C/ lata
Pag. 157, Cap. J 9,
Crmp$*!xff
fkul,
fubulnfit florib/ plantoi rarioniyotquc ajpcdu lucundioret in noflra 2 .part,minu/ cognit,

flirp. propojutmut, alteram /implici flore, alteram muUtfluram , Polyanthon ejero degenerare
in magtt, ir mmut /eblftemibut lubulii , ore fetheet magu biaalibui d^ barbula longioribu/,
altjt vero rotunda, tubuli rectfione fne barbula ;
aiyue domejltcae gallma/autde aliorum con-
generum fmplici flore folia pluriet /ine noxa efilajje, objeruauiuiui
Pag. 15 9. Cap. 31.
Vera Atriplex latioribu/ t/lfeli/t fete trtgona,fru{iu foliaceo, vf alia/ diximui,viribut
/#.
ri conlrarijt
Pag. a. Cap. 35.
Tricocco/ frufiui quot itotauimut, acrimonia pradttos effe reperimui ^praferlim quibut Jttt-
fi^usUil,
gula femina, V/ rilbj/mali,Cbamtlaai RidUl, iSrfmitium , CiVaciaiiusbuiujplautaiconem
exalhorem habet
Pag. i 6 i- Cap. j 6.
DiofcoriJfS ad longa Ariflolocbia Jpecien, referiCl;matidem,uec obradicumlongitudinem,
fed viticularum Ctemaiidem ilici puiamui , fcuii qua proprie Cletnata Planta diciiur , Radix

flauicantyip rugofaefi, folia tripolUcari diametro . Flore/ virente/ punSia ob/lure purpurei/
tniu/ (jc txtra dtpifh ,
Pag. cad.Cap. 37.
I*ip 'f r<M Pioerii iconem bacienut /leganliorem, vl Collega notauit,
uajMOp
do^ift.Cly/^MexpreJtl , non modi) txourorum hb. l.cap,
19. fed aerum in nolit a jGitzhm eao.a. Atetiam vi-
denda eH Chri/lopborus a Coit a c -p. 7. de pipere, in quo
1

fmilitudinem,aique a ferennam rrfert jolto-um Piperis,^

Betl',qoam nobn annopraterilo objeruare cootinglt , munere
clari fi.D.Pnii de Valle nob. Kom. /upra memorati-, cuiu/
humanitate mter aha txoiica rariora, Pipent, Setle fo~
Itaaceepimu, , Horum folta quanquam inter fe magnitu-
dine n,tx diff/raniyfimilique modo/armenta arbore/ fcan-
derlibu/ haream , effigie , atq-/e alyt non parum difungi
videmur. Pipera enimfolia qua non tubut ianlum,/edquin-
que netuaperlongum foly fere pUntagineit diflinguuntur,
carnoftora dr foliaioia Junt folyt'Beih,magi>q, adoualem

f putam accedentia, d^ mde in acutum de.dnenna "Belle ve-

BetlearfH to ijfatm netua lenuioribut molliora,^ delieaiierafuni ad-
peris folio*
mcdum,eir circa petiolum latiora , atque in fummo finuofa,
rum dil^v
fciuia.
1 1 ip/uj Coni potiui quam vitam Oui effigiem exprimere
viatonlur .Biperit folium maiut, quod h/buimutjaium ia
/r eeii et at vneiai quatuor, d^ dupla longitudine, quamuit
aliqua oblongiora, ac etiam obefiora referiantur , non tamen
in imo Ita laia, vt in Clulij pt{lura,fid acutiora circa pedi-
tutu m,qui non hgnofui, fed neruefia e/l , dtmidld ly lomgi- f
tuau i,Piferaq.Japore ,/ dennbut terdtur, Itotiimex ipf*
folioexprefjamadycere voluimut, vt eum obexiguitalem
plonia athorem Jcandenlit depifJd, qudddm minut relH
fint expreffdyin boe maiore felio euriofia leflor maga adfpicere pofftt

TstmM4i4
Pag. itf 5, Cap. 3 8.
piifkltM09 Huiutfldntd fruUu/nutlinofirati/ plautd frufiut fimili/ efl-. non Cucumeri afinino\notLjt
Color

Digiti. cd Uy --
 , . . , .

UAE, COLVMNAE LYNCEI ANNOT.ET ADDITIONES; 877,

Ctinynthidi ) qttamuit flare eum dtilit , Scammonia Conualualis eonueniat fimitte ialerm
cum Apocjni$tfeion fiaflu. Nulli planta dMohltdo prapofita y nam primqilUut 'Bryonia,
fecunda Scammonio, ^ Conuoluulis accedit > Jscuti tertia magis fjluejirit, qua frufium ha~
ttUrerota varient non mi-
bct cartilagineo cortice conuoluulis fimilem , ^odacstem radice

rum, eum alys eueniat : quare hucufque fui generis, vel media inter illas ejfe plantas
vid^ipo-

tefi. Folium iconis eum fruSu longitudine quatuor

pollices aquat, latum tres-fohre viridi-ca-

ruleo ohjcuro : JruFlus ex albo flsmieat obfelete aliaieon ^

inKecchiexempLeiufdenL^
nominis Tlalantlacuacuitlaptlli , cuius radix cra^a efl, &
carnofa ,fed in fibras multas defi-
veluti ouum, fuu
nens, colore caflaneo pallente, viticula longa nod^a,folia rotanda Umata,fruHus
longitudine pollices quatuor erajfitie pollicum duorum cum dimidio, exiguis maculis vt
pungis
,

depidusf olore ehfcuri virente

Pag. i^C.cap. ... .

/1 Rccchi exem^ar, caules /quamofi virentes,folia lata bipoWearia: Iuli,fiutfiliqua,ant

Jruflus ex diluti viridtbus-flauteantibut punflit notati ,
tImUuU- "
Pag. ead. cap. 40.
oAliam iconem vide fbl ali. , , ,

Pag.a7-cap.4>.
1(adix intortis fibris, colore eafianeo. Flores terni in fummo ramulartim colore purpureo.

violaceo , calyce albicantes

X$x0mMd^
Pag.1d8.cap.44. . ,i
'tit.
viret inueninl,^
Si quis noUrates bulbos acrimonia pr aditat experiretur,facile ealbartitat
. Graci vim S tilia venirem
Colchico meliores atque innocentioret emolliendi tribuerunt ex w-

iaceii,non efiulentis, nam Capa,^ Allium bonam Jacere aluum tradunt.

Pag. 171 cap. 47. ... ^
Hirfutis falijs adhuc nobis inui/a congener ,fien tamen ptjfe arbitramur loci
yaritutt,nam ,
Cichorium dulce a nobis in noliro volumine propofilum in montano nauli loco , 6r frigido .

tum efl admodum, tranjlatum,& cultum Neapoli omnem birfutiem depdfuit ,fic etiam in San- >

gtii/orba,dr alys obferuatur,ds- maritima Brajfica oleracea . Congenitum vero Jloret^varyifa- hurom
te cffgmnst
9C obfiruauimus, nam aiu
eleganti oajeruaatmufy alii jmm longo lubulo,sdjf amplo,& paluUore:alyrubeniet,sili
/uni toagy
^^.a.a.mj,r.^^aa. 21 .0.1 22 ! ^IJlauuauaaamdasJuomktae^mi^Jutt/iifiiat^UtnilUibifSdilt*]
mixiiex dmtbm ftfhdlHU
pmrpurafientes , aig albi , rf/y luiefcenfch aly

quando alius magis albicat medleute , aliua magk rubet ,fiealjytttdoribtNoS9 ut-
0- variegati verfitolorct. i' n- - it..
Pag. ead. cap. 48. "
/ y
An voluifiet AuSior deferibere plantam vulgatiorem wadi/tFior Velluto appellata abHer-
harift,exCaryopbjUis bi^anicisJgnoramui;fdifinouparumcoiigmifikntuccedit,Jlorevirffi i

ita /it minut rtFli dtpiOo ; cbe/i etiam Nafturty odor . In Rccchi exempLnoif fueriint fo-
lia omnia depiSain ramulis , fed tantum iniiia,vbi erant app.oneuda,^rt fculptoretiqm hic
mutilam expreffit figuram . c.- . .j. t

Pag. 17 j. Cap. 50. .. .

>'
.

Folia dodrantem longa funt , gr lata pollices duos. Radix vtM. tdpf**afianta color^dl-.
luto s dyflores, qui de/cribuntur vafculit fimiles,non funt expreffi ,ftd iqntum Siliqua
modo,
Chiili,Siliquaflri fcilicet in acutum defipmteitubeniei, &
in fummo ad luteum vergentes cum
virore, it alia minores in /ummis.ramulis viride/ funt , ad rubedinem pari^inclf.uantet,itte
aliquo modo hiant , vel floris imaginem refimnt , quare adbue cuius fit generis nos sgnorare
. .>.1 u A
Pag. 177. Cap. 51.
J Steeoa.

Plantapropofita,vi ex icone colligi pofefiiottipori fpecioi fimilior videtur,qua Hmarqe m

deebius Hyofiyamus dicieur,pallentibus fhsdhu't in alys maioribus,& vulgauoribus flares ex
it
caeedido, vel pallente rubejeunt . In hae planta \ *t Rccchi exemplar babet,pallente funt eoiore A t
flurat, it fldIdiiaHmiBotatn fummo ,quainvulgaribus angftfia funt adruodumeirea flores:
Vide Mowtdiunsap* d- ciufium, quiin fisa Exoticorum volumine duas
elegantes ieenet

fropqfids/it depinxit,. Pag. 178. Cap. 5 j. rUmytis

Putius ad coronariae planiai capitatas, ve Stoecbadis, T bymi rpferenda : flefetlli depinguntur um,
ex capitulis prodeuntes cifrW> vt in fimihbas obferuaiur .

Beec

Digitized by Googie
 . , . ,

87 W RER.. MED. NOV. HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL.

AD LIBRVM SEXTVM.
Pag. igj.Cap. 1.
tiu
'Hjtdix in Rccchi exempt.flauicam eb/cntry folia lata pollicet duot eum dimidio , longa tret
cum dimidio , craffit dcnlitui inordinati ferrata , altera parte candicantia , fioret Rellati Ra-
minibus fufcit. De hac quoque verba fecimus in hb,^, cap.o i, vbt dua alta defcribuntur . Vi-
de etiam fol, 416. aliam iconem eiufdem nominis, &
facullalit, floribus inter folia in ieombut
alyt cum nominibus
'jidxitfu- Pag. i8j.Cap.3.
^
iMiizfatiu floret habet aleguminoft alienoi,q^inqueparltloi,flaminikui intut multit nigrit,
Jtlfquat oblongum femen vnicum conlinenlei , ve ex Kecc hi exempl. figura colligitur , quarta
vix inter leguminofes reponenda , non enim orrmet planta filiquat proferentet leguminofa id\
circo cenferi debere videntur, not enim potiut d flore djudiearemut
C/uiui Pag. 185. Cap. .
Ttttejxn-
Recchi cxempl.floret depinguntur coccineo colore ex ealycibut virentibut , altero vere ra-
ehulo bafit coccinea , &
floi infident luleut : forfitan coleris varietatem in flere oftendete vo-
luit . Siliqua femine flauicante, lanugine candida oblonga dependente referta . Pifiura notua
" habet folia obtufa, nec maiora longitudine polticuoi quinqe,i^ latitudine vix digUalt: flp^art^
non pdrum Nerium vel eiutfpeciem, aut congenerem btrfutam plantam folijt, vt in filtquojo-,
Lyfimachia difJa obJeruatUr , in paluRribut no/iratibut, bimi birfutit Jolyt referre poffet : Not
in Vinea peruinia vulgari caruieo flore Neapolitana fuccum laReum , vtin d/ctepiade lu-
teum ficuti in Nerie,amicit Herbaryt oftendimut perpetuo obferuandum,vt ab opinione contra-
ria difcederent . Hulut nominit Cenanam , repentur altera icon cognomine ezcoquenfit fol, T
jp6i . Et altera de ^tmbunahoac fol.j6t.qua fimilet, 6- congeneret videntur
Pag.' tg^.Cap. 7.
jrou.jM- -
Nulldm ex Dlofcoride nos Hemionitin agnouimut pennatis folyt , ignorare fatemur de &
qua nofter AuRor intelligat,nifi Trichomanen atcipiahquam alio nomine pro Hemionitide acce-
ptum non repirimut > nifipro fiemionilidsDiafcotidis, Aflleni delineationem intellexerit fo-
lyt Polypod^.-Nam Neiliionitidit vera fetia lunata Dracunculi modo defcnbuntur {quibut fe-
cunda iconit planta magis accedere videntur) df deferiptieni refpondtntia,bma cauli barentia-,n

& reliqua-,,.
Cmuxu Pag. 1 88. Cap. 8.
Nouum efl in Ajlerihut radices tuberofas dependere, vt in hac planta depinguntur, qua an-,
alyt Bupbtbalmicit fit affinisfitSitili eR aftrertftd miuimi mirum congeneret plantas altas ra-
nas Solis dire alias tabee^dolfirttari nam drPerxanmm Utu florem ex Jndyt tuberofum
ba-
fibrofa, ,
buimutydequoinnofira 2. par. minui cognitar. /lirp, verba fecimut,& iconem prepo/uimun
u om.
obferuatain hijce Amtot.inferiiu addemus. Et etiam in noftratibui Ge-
rania, Ranunculos pra/eolm radite tuberoJd,& fibrqfavariartpomnibui netum fpeciemq.
dt/linguert non gtnuiv
bid. Pag. 91. Cap. 17,
1
_ Polia lonea pellicei duot ex Recchi exempl.
Pag. ,9. Cap. a4. .

Folia longa pollicet feptem,latavnum cum dimidio, dr ad laceat diRat plantat capelultt,^
rdmimteui folyt accedere videtur
Ux^fsiii,. '} Pag. 197. Cap. 2 j.

raru, HuHii iconem pratermiflam reperiet lu/ra jfal.44y.

Tnmumi. Pag. ead. Cap. a 7,
df viret non parum eenueniunt Ceni^ minori Diofeoridii , quam
Tfuiut planta icon not
,

Mffues upatorium diximut, M atibiolo minimi cognitam ,fed Lobclioii^ Petro Pep*
illi folia non funt candida ,fed lutefcenmtipotiut . EiufdemfupradiRa plantet ntneiuiivanaa
effigiet inter fe genere differentes rtperiet ftl.4^0, &4ft.
' *> a 3 Pag. I9P

Digitized by -- - lOgle
 . . . , . '

FAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES. 7f

'
Pag.199.Cap.3i.
folia latiora t ^ Ula poUicet duos tum dimidio, tonga qualitar tum dimidiol ^ '
/.//.

Pag. aoo.Cap.32.
Eiu/dem neminis Nauabuapatli tfi iton fine hitlortafel. minime huic Uneria V'-
rt/pondet . Pag. aoi.Cap. 34.
Folia lata pollices duos eum dimidio, longa qualuor eum dimidie ex Recchi exempl,
Pag. ead. Cap. 3 j.
M^d Cucumeris fjlueFlris aliud neuum genus referri pejfetjieet viribus purgantibus, 6" fa~ **

tie differat,quia fruUus edulis dtcitur ab Autbore,6 femen lanuginofum ,

Pag. 2 o 2 . Cap. 3 7.
Digitales appellata planta, vt Lobdius Anglorum experimento refert, non parum faiie, &
viribus attedere videntur, de quibus in noUro velumine cap.de Epbemero Diofcotidis verba
fetimta Pag. 2 04. Cap. 40.
Radix flaaa,maculis cafianeis,nifi fint cauitalet . Folia altero latere dentata, leaa polluet
duos, longa pollices tres , FruUus fiue folliculi pollicari diametro,fed oblongiores.
Pag. 205. Cap.42.
Vinifera vitis ftlia minimi referre videtur planta depilia, nifi forti magnitudinemnotu,
formam referre videatur Pag. ao. Cap.43. rwi
Folium longum poUites fex , latum dimidio minue . Florgs pilefi velati AmelU, ex fiauo ru- ta-
bentes , in Rcccbi exempl. v

Pag. 208. Cap. 47. rriMiUua .

Radix cafianeo eoiore diluto , longioribus, ^ craffioribu, fibris elleboraceis , flores in caljeb,
'

hus fqttamofis ,flauieantibus . Cardui mitis fpeeies videtur

Pag. 209. Cap. 49.
tAdSympbytipetrai fpeeies referri pofos, ni parum amarefeeret i radite tefianea ,fufeotor,
lore,folys rotundioribus , digitali longitudine fefqmpollicem latis in Recchi exempl.
Pag. ead.Cop. 50.
In Rccchi exempl.flores calycibus Ruta colote rubentes pilofi, radite pailtsUti folium I no*
gione laliits, oblongum, non extenuatum in medio, eoiore rutateo
*'
Pag. 210. Cap ji. '

'**'
oAnAnibirrbini foeeiesl
Pag. 2 13. Cap.
^
Huic fimilem iconem abfque biUoria reperies fol.jq2.fub nomine Potajol
Pag.2i.Cap.6i.
Folia longa,^lata quoquouerfum pollices quatuor eum dimidio , in Recchi exemplar,
Pag. 118. Cap. 64.
f imim,
^uia in pappos femen abit non erit ex genere Anchuja,vel Ecby propter alia partes fimi-
les, aus florem tantum, nifi fruliu, vel femiru quoque refpondeat , vt fu* generi, referri
p^
fit, vide de bis qua feripfimus in nofira minus cegnil.fiirp. 2 .par,eap.iy.-

AD LIBRVM SEPTIMVM,
Pag.2 2d.Cap. 12,
Flos efi tautts, integer, Campanula, vel Traebely colore carneo, eoetineis punffis depiHus,ir '

en fummo apices tenet faturiores . Reliquis neu mullum abefi,fieuti viribut afiringentibifs,
^ ex ficenniibus. Ampla buic familia addenda vifa fuit rarior /eqiient fptUabilis Planta

HerbtCir
Planta Cardinalis Barberini dinaluEar
iiecuu.
Inter Rapuntia maximum coccineo Ipicato flote^

Exotica nobis, if inprimis elegant planta nuper Jludiofis adueUa, etim peculiari patrioq, n^
tHfne c arere videretur, atque coccineis copiofis,ac diuturnis ejjet floribus,/fpeHtt iueandijfimst,
tn craffam &
longamfpicam Confertis, Cardinalitiam ve flem eoiore referentibui j byrba Cardiy,

Digitized by Googie
 :

ggo IN RER. MED. NO V. HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL.

palif denominalione ab Herbari/ 1 infignita , dr euutga/a fuit , vt conycere potuimut . Oh tte-
gantiam igitur os, dr ouitatem illam obferuantes,atqut ad proprium genus reuocantes, tx no-
lis alias d nobis pro cognitione/peder um plantarum in minus cognil.Slirp. 2 .part.iradilis, illius
tam praclarum Cardinalis nemen delere, aut immutare nullo paHo voluimus,tmd pottiit clarius
reddere , atque fub generico nomine ad /uam/peciem,vel proprium indiuiduum referre. Itaque
Cardinalis appellationem in genere fumptam, prajiantem proculdubie beneq. conSpteuum Cardi-
nalem exprimere palam ell , vndeprqfelidinVtbe , boc prajeriim quo innotuit tempore /elici
Barberinum Cardinalem fubindicare voluiffe , /icut escijitmare debuimuf,iia omntbui decreui-
mus declarare,qui praterquam quod omni jetentiarum genere in haejita xiirentt atalepradilus,
/andij/mt/que moribus perornatus exiUil , prudentia quoque maxima, ac erga omnei bumatti-
Saie,pielalisq. fumma ftudifs nemini unquam Jecundus,ac meriti quidem Nepos bapicntijfmi
ac Beatijftsm Pont. Max. Vtbani VIII. quapropter Cardinalis , vt diximui denominatio , ta-
li de purpura conuejlito Ponti/cis bummt Nepote plere/que mtelligere
, ambigendum non e/,
qui cum nalurd,cun{Jiiq, animi conatibus Apum Regam, reliquarumq./edularum inter my/i-
cat illas, nobileiq. volucellat,praclaras virtutes in fubditis redi regendis , omnibusq. benigni
/ouendis abunde pra /e /erat, non finemyfierio Apum Injignia trino numero, tribus angulis d/-
po/ta d /uis maioribus deleda Jutrunt,mirabih quodam ,vtita dicampra/agy fpintu,quafi
pra/cijs hunc futurum qui M aximum prope Patruum in magno totiui CbriHiani Orbis enere^
fuftinendo, regendoq.leuamen afferret, quorum praclanffma gejla cum Amicit litterarum cul-
toribus non raro commemorantes, debiliiq. laudtbut projequentet /ynopiicis,embiemalici/qut^
encomiys ab & Exccllcntifs. Principe Fcderico Cxllo Lynceorum Infituicre ,ac
Illurtrils.
Principe dcdiffimo,in Apiario ex naturalisfui Theatri Frontifpicyt deprompio,non minus apti
quam eleganter in Barberinas Pipcsprolalit,plenius recoluimus, ad quod Komx annis praleri-
tij impreffum ,ledorem ablegamus . Non abi re inierim plantam hanc fuo Cardinalis nomine.^

fimpliciter receptam, pofthac addito llluIlri/s.Viixhenm cognomine proferendam producimus

Eoque magis cum hanc hucufque a nemine de/eriplam,noi primum obfiruauerimus,illiufq.hi/lo-
riamplena cum icone publici turis fecerimus tuoq. cognomine, AmpUfsime /imul
: dodfime &
hlibetitie ,decoralam,tibi diceme humiliter atque offerre au/i Jiemus . Sit silius tn plantis no-

& &
men , qui inter omnimodafiudia illarum quoque /cientia, nominibus non parum obleda-
FLOS CARDINALIS BARBERINI. tur,eaq. /peciofos /uoi Apibus Batberinisexi/iM
floret,vigente Jemper atque nuente purpura, quibus
fouenttbus diutius reliquas inter fulgere potent. Ex
radice igitur bac perenni , vegeta, /brofa, candida,
repente lateribui,ce/pite facile Jepropaganie,ienera,
ladefcente,dulet,cum pauca caliditaleplurei caules,
/tue fobolesjtuxta radicis vetudatem, dr vbet talem
promente Aprili menfe,fed primo vere folia in irrra
flrata erumpunt, vulgari Rapuntto non diffimilia.ni-
fiquia minora, & anguShora, lauta, eb/cure viren
lia , df in orbem iuxta radicis caput expanfi , qua
deinde in laui candicante rotundo ,fed angulojo cau-
le( tripedalem obferuauimut , dr aliquando multis
qui crajfusr, dp vegetior eli R apunlio
alis dtuifam )
vulgari,minimi digiti crafftudine, maiora df latio-
ra fiunt,illi altemalim barenlia,dr cochleatim qui-

no fere ordine circumdantia, femperq. maiora,vt tn

medio caule femipedalia fani longitudine ac dua- ,

rum vnciarum lautudint, pariim incurua,per ambi-

tum dentata, illaq. difrupta lalle manantia ,fuuii
tota planlajverum non ila copiofo vl in cogenenbus,
fed exiguo. E medio caule folia decrefeere incipiunt
ad fummum vjque , ia quo floret coaceruatim ia->
/picam craffamjongam, dodrantalem, df in fumma
duplici velati vmbella coronatam lutty mitto obfer-
uauimuf.
 .

FAB. catVMNAE LYNCEI ANNOT.ET ADDITIONES. I

esuimtu: Hiiif. JiperJfcienlihui /pietfrtJutiuwt^)- flates rariou er(ime inter filiarum
Jeiue exeruntur, treut pende intentet, &
excalyee guinquefiliatt Rjpuutjimei/e, tubula ei-
leugo f/quiuaeiali ) &m
/ummetelote Jatute tac(itiee,biUti atlmotiem , pauUtim debifeemet
eitea finem l unij, in quinque filieln diuiduntur nouo quodam ritu in hoc genet e , ttm faha^
U dependeant effigie barbularum , bina alia fupetiota, iy angui! iota eieluti aU obltqua^ tubu-
lum medium exiguum ex illorum centra fiue medio emicantem amplexentur , colote etiam cac-
einea ,iii cuiiu fumma caput catuleum, fiue miolaceumauiculn cuiuidam rofitum incutuuoLa
etmulamqrrofertur. Ab alqt congrnetum flortbua ii vatiant , vt non Campaitulat,fedgalerieu-
latas poiiui floret imitari videantur,nan fatum ad Gladioli floret atcedentetyquanquam natu-
ra fint tubdofi -.at in funsma diffeliione differentes t quod in nullo alie plantarum fiue florum,
mfi in b.e Rapuntierum genere', bucujque obfiriiauimut , vt in corniculata montana 'Rapuntia
diximus, in naflra minut cagnit. flirp, y alumine fio capite : ac etiam in 2 .part.cap de ^apun-
tinvmbeUato,^ /equentibut,i)rinCrelico'Rapunua,Petramarulaii(}a,etiamvariantt. Hn-
^

itu florit mediut tubulut , ex quo caput exeritur violaceum, fupernam externi maiorit flotia
dubuli partem di/runopit,relidj canali, flculi, ^
mediut intemtu flilut /ruiluiinfident.ln flo-
rit exte. na parte ima fupra frudum /i tubulut eximatur , melieut liquor non paucus repentur,
qui etiam in b'iola Mariana dida cangenere confpieitur, Huiut floret non modi in bortit , fly
jfl.lilibiu fumme fludit coluntur, flr expetuntur, quia cofiofi, ir bilari coccineo colore conjptcui,
aculis afferuntvoluptatem,/ed etijm,quia diutiui immarcejcentes permanent , vt tota /pica fit
florida , flr in fbyala eepofita cum aqua plunbtU diebut feruentur, paulaiim debifcmtet . fru-
dui iB catycibiee extuberantiores objeruantur perfeclijemina flauicanna minuta, vt in conge-
rie ribui continentet : luho flr Augudo menfe perficiuntur , i!y ab imo planta denui regerminatf

Sapor dulcit in tota planta curnquadam caltditaie,vt in Viola Mariana obferuatur,qua ttiam
ad Rapuntierum genut refertui.V iiei Rapmtto flmilei,nqui validiorei effiptopur maiorem
acrimoniant dulcedini mixtam, non dubitandum arbitramur , de quibus ahii plura diximui m
ttoflro Pbytobafino cap.de Erina Diofcoridis, &
Nicandti,(t/r qutu Alexipbarmacanoiint-
ri,!x Nicandri fcntemia retulimui , ffanc obferuare licuit ex humanitate reuerendi admodum
^dodffuni ttiri loannis Bjptiftf Scrfalis Uerici Regularis Neqpolitani Tbeatinorum , ra-
riorum florum cognitione prafiantiffmi,i quo &
alia praclara^rariaraq, nebit commuaicata^
CUmoUiii
fint , de quibut fio loco Pag. 228. Cap. 1 ,

Dealiafpecierariori,tubireia radice, quam Peruanu Afitrem flnFarneflanum fgreqeCquia Alto l>nn

in horto IlluAcirsimi Card.Farncfij Komjc primUn cultam uidim ifinuncupaitimut, m nojlra
minut cognit,(iirp.Bcpbrif/t in x.part.vetba fecimut,ieenem ch bifloria apponentes, Jed nunc ex
ipfa viua planta apud nos culta,ob/eruaiionem frqponimut . Radia nititur tuberosa ,fint fla-
mcante,iniut albicante, ficeotiflulei, aqueo fipeiexforit veluti geniculata in vetufliore ,ftd in bim.
monella radice ruiuodiore afpedu , dy in acutum candicantem extumefcente , if mulioi bulbuloi
rmittente: ex qua tmfl annum ca .lu vnicut, velpluretena/cuntur, folj/ipriir,umbinitrotBn-
ditjdeinde obtoiigioribui, cruciato ordine ex aduer/o caule harentibut vjque ad caulii fefquipt-
dalem altitudinem ,co/iea aliernatim barire tncipiuni fingula, df alat inter illa edere : fed pofl
adeptam caulis m ig iitudinem fere arboream,in coni effigiem floridam plantam afpiciet,flella-
lii floribus, luteii
, tip^lliea-i diametro ,fquamofii eapiiibui infideniibut, vt iam depinximut:
ocuht bilari ajpedu recrfanlibui
, bemine /im:li fed minore
admodum, nigrefcenie cortice, me-
thtlla ingrat 1 fapore dr odore, minime vt vulgant eduli quo tempore radix in imo caulit fibro-
;

fa,d>' hgnofi referitur, ia ea tremo florarum bulbuloi exiguoi projertm , ad nouam fobelem pro-
pagandam ; reliqua ibi vide . P4g. 229. Cap. 1 7.
Trigono frufiu,ealida iemperieobferuqtur,praur Indet, Xyrides, vt Collega nofler annota- *j*****^
tdtyCbameUa tricoccot, T itby malorum genjt/a, Heliotropium
mitius, T{icinut, Bulbacea non pati
oa,Llleborut albus. Aconitatum quibut itapbit agria.df alia.
Pag. 2 i 9. Cap. 18. ainUm.
Ex genere Medi/ flue Jacearum vutgo videtur calyce fqaamqfo . .

Ilotrafo-
Pag. ead. Cap* 1 9. tia.
Tlorum poflttu in geniculis plurium fimul ,Galq vel Rubia genus expripennt , fruBut Ce-
tufis ad/smilif, atexiguus <jr coaceruatus , a nobis obferuatut efi in nouo qutdamGali/ gene-
te, i Sicilia mtjjo : Tubffictoi,s^Mii, quo maecejctutt, femina bina remanent etiam cooeernala, tub.cet
,
Eeee |
 , , , . . ,

iit IN RER.MED.NOV.HISP.NARD. ANT.RECCHI VOL.

^ Gal^ ritUidi qua,! riuno ad/firame, eum aIffJ raritribut fuo tempore plurii,
Pag. I ji.Cap. lo.
^UutxftU- Folia terna fimul barentia, langa pollicet fret,& minimum digitum lata, in Reccbi exemfl,
H Eviret adliringentet, Lyfimacbta familiam referunt quamuit floret Vifcoriadida fintfl
,

milet,talida,frigidave fit Ly/imacbia ex Galeno non babemut : vide qua notautmut /o/.iojk
eiraliat figuraefol.qtS. Pag. 2ja. Cap. ij.
Cacbryftrum Rofmarinum , fiue Liba^
l n Cengnelano Apulis agro copiofum , Jpontaneum ,
ttif.
Libaaotis nolidem,totoq, caule refinotd crnila,velulifcabie infi(lo,refinam emittentem objiruauimut an-
ftofirari- no l 6 oo.multamq.ex caule colled-im(vt PUniusetiam retulit in caule proferre) Imperato -
nusCachiy
A"tunc temporie mtfimut in admirandofuo naturalium rerum iU ufeo reponendam, emine <Sr N
^
fcr
figura fitmilem reperiet planta iconem /0/.442.
Pag. 2 j 5. Cap, 24.
veMMi- Radix lutejeeni, folia longa pollicet duot, lata dimidium vel ampliat in Recchiexempl.
***''
Pag. ead.Cap. 25.
planta AxixpaUit dejeribunlur,eli tamen icon eiufdem nominit fol.g 5 ^.fed quabuio
CK^otUt
defiriptioni minime rtjpondeat , an pidorit fuerit eulpafgnoramat,
Pag. 23 5. Cap. 28.
TImUmiU- Tbalidrinofiratii,
ntcmiilM- Rbabarbari colore,ifvirtbut
&
fic ab Herbari/ 1 didi , radicet catbartiea experimento dicuntur t
Pag.239. Cap. 34.
tuiciroe ^uoad primii iconfiRadicit colar fufcut obfoletur.folta rotundiora in Rccchi exempl.lata pal-
d<urniU. licem cum dimidio, longa duot,^ dimuiium. De quarta icone locuti Jumut in cap.yiJib.^.fupra

de T aeuaebe Pag. 2 4 : . Cap. 3 8.

Cieiitoiiir Eiufdem nominit aliareperiiur icon fol. longe different
p3g.250.Cap.46.
gMi. Eiufdem nominit alia efi icon longa radice, ir ali/ 1 different fol.yqq.fed fiat fjnortymaup'
fellatione TttacpatUt fol, 4 5 o.fub numero Jexto buiut varietao reperitur,
Pag. 252.Cap.48.
>UilUliU Lyfimachia Americana
Prima iconit plantam , ni fallimur, vel illi ad-
modum fimilem ,fatam babemut ex Virginia No-
ni Orbit allatam, fub nemine Lyfimatbia lutea i
dodtft-loOitme Pona Veronenfc nobit eum alqi ra-
rioribut dono miffam,cuiut florei (pidorii forfan-t
incuria in fummo non denti depidt ) filiquii infi-
denlet apparent , longo lobulo prodeuntet lutei ,
qui
crefeente caule paulalim inter foliorum finui alier-
natim <*> m
fpicam difponuntur : marcefcenttbui
vero illit craffefiunt filiqua quadrata, duat vnctat
longa fiura, &
perfeda, in qua tuor pariet dthifcen-
tet ; eopiofa intui, parua, angulofa,fufca, infipideut
femina contwentei, & factle, vento agitata planta,
decidentia , vt neceffe cum incipiunt dehifcere^
fit
colligere. Augufio floret, ^ Septembri perficitur ,
FAia faporeinfipido, qua prima facie ^irifiue^
lutea yiola fimilia videntur ,fimbut leuibut exca-
uata,qua in caule vix finue/d apparent, vt facilt
fidegnit etquiparati potuerint . Floret frufiui tn-
' fidtnt longo tubulo, foliato capite
,
qui etfi quatuor
* folnlit conftrulU ^t,mn
tamen ideo cum Kciri
. aliquid commune babent , filiqua non btualui, non->
tapitata , nec femine comprefjo ; nec etiam eum^
vera Lyfimacbia folf/i inordinatis , non temit , net
8
\i-mdfiringiiUibmc fru udiuerfo cumfiiiquofa di-
Ha fi-

D:_::ized by Goo^Ie
 . , . , , . . >

PAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES. 8Sj

ChamtntriovovpaTum^mfifimnahmtmnfafPffatjftnt . fkutatfi Itu^olia, ra-
fiae
dice hnga par/im, &
fibrosa, lignosa , gaa rtgtrmnssre fite! . Iconem estprtffam atUimiss
Aliam eiss/Jem nomietts plantam bntbosa radice , ittfra reperies aherisu gesserit fd,%% 7,
Pag. 2 5 5.Cap. 54- .
,
TUiihipa-
Secunda iconis planta ad Violarumfpeciem referenda videtur, quia JruOu trigono ,femine^
tu rrido eodem modo, quamuis non flore,fed radice eatbartiea ponatur
Pag.256.Cap. 55-
Ccnuoluulo laciniato Ahbaa folio CluUiy fimilis videtur, afi radice bac tubero/a differt
Pag. 258.Cap.61.
Subfynonyma Tlamaeazquiypapan vel Coapallt depingitur alia icon, ir florida fol^i/p, Srmd.

AD LIBRVM OCTAVVM.
Pag. 6i.Cap. I.

' An ese gessere T{apttnty,/iue Erint,vtde de bis in nofirit valuminihut . feanmiid.

Pag.26j.Cap.j.
Potamogeton vulgare fpicam edit piant agmeam , vt in lacubut montanis obferuauimutjbinc atuMum'..
illam potius Plantaginem lacuflrem diceremus, bac autem aUv medo florida efi , quare fui
genens videtur . Depingitur aha nomine , ^genere fsmilit fol. 2 qy.fed qua luium ,fiue Spi-
nam noflratit vulgaris Potamogetonss forte fimilem eseprimere voluerit.
Pag. i64.Cap,4.
Polia duas vneiat lata , & parum oblongiora ,
in Kccciii exemplar, Atebuapatlis alia icon

9fifi!-i 5 4* f^^tica, verum radice variat rotunda

Pag. 265.Cap.6.
Prima iconis floret aosrjuatleguminofarum, /id potius Conuoluulorum c^orepuniceoiSe-cieimaslii
nurtda vero fpica vel capitella, ex emereo^purpureti fquamit conflata,ex quibus prominent, an
floret vel fruflut,vix eUgpsofci potuit, fieuti flliqua i regione depiila, colore cinereo, macnlit o4
purpuram snelinauttbut
: Pag. a66.Cap. 7.
Huiut flos , vt ex icone in Rccchi exempl. coloribus expreffa colligere potuimus,
adproUft- CMtraut-S
,

m
rum Orebidum genus referri poffet,quamuitnon fpicam,vt in illis, fit difpofitus. Colore Junt
taetsma petala eameojcAore pailense, maculis snjeripta purpuro- rubentibuj, media candicantia . -picts,
rubentibus punUit punsceis ; intensa vero ad vtolaceum inclinant . Hadix non teiiiculata,ftd
bulbos eomunfiot refert, quodmirum in planta talem Orcbidit florem (mittente : quorum gettttt
fcteundiffimum vtinam femptternamprAemhpacmprommciet ferat,quemodmedumipft ^
jSbi planta pnfenndo perennat .
< Pag. 269. Cap. II.
Huiufmodi plantas , vt dixismuin z.part. snimsse^nit. lUrpeop.iy, ad Bliti gennt potius msullfr
refsrettdas putamsu,quia flore, &
femitte non fant Atripliei fimlte,fed ipS Blito . A eUrifsi-
moC,\a&cs fimilts pro oitripliee haieiftra fjiueflri exhibetur. Huius boeea coetitieoe^orea
iujSetuHtcnte poH annum euanide,vs in ali/s plansis
Pag. 271. Cap. 12.
Roinx, Neapoli iam multis abUne amtis caules (arbores terte dixerit )ifliut generis
(()'

planta protulerunt , bene fctlhet grandet eos , dy viginti ac triginia pedum longitudine pluribstt Aibe' Ames
mtsca fitmmtm ramulit,fleribut uftottdenfsu gradatm emptiones oemfiit , euttu iconem ptritif- licana
ygreeus Camerarius eum fuo Horto medico , ^Hercynia Tbalij ante alios omnes anno 1588.
5 . proprii, aecuratamq. ad eam CaEfalpiui defcriptiarttm inditauit, prater ea qua in fuo
Hertopag.t qJt ea subutauft,vt iam nec pUia-stec verbis defiripta faciet vih pallo deefft pofi
Jit,qsiapropter non optst erat ab alqt multos p^ ammt iterum pmoponi . vero hoc capite ^am
itmagmembabtmui.alitriut bunuliorit quidene- J^Aas efi ab ea, qua arhorefeenti. caute nofirit
ite tagianibus reperitnr , ^ flosdbtu magtutusktte potius, quam tm^titudine couflf sestis, vade #
fira inter /equeatesetitsfitAabfqut flore pnqonuntur,
- >1. A .

' '
i . ; . . \ \ . - '
. . . . , >

Fag.ead.

Digitized by Googie
 , , ,

184 IN RER: MED. NO V. HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL

Pag. ead. p. IJ.
,
Cailarttca l)dt Kiiriam vtiliwr IK leit 6ct gentre , quafi mfigmer nat4ttWt
-a

ahjqut fiQ re bic eft,ee ab bojfita noftra reliqua figura mullum differt ,
Pag.i72.cap. 14.
uA/perior hae aeuleit,^f minor ab omnibus neu parum dijtirrgfsitur ,
Pag. cid. cap. 17.
'ftamsi.
fiii,vel alteriusquidem a reliquis 61/ee M
agueit ejje generis .Jam ex ieone, quanta
ex bifloria apertum videtur, non enim ex /olus, &
alff ,fed ex flore , frufiu , ve! /esmnf
plantarumJpecies^& genera digno/cuntur,vi plenius in nofira rar.Jtirp. 7 .par/Aixsmus cap.tj.
Pag. i 74- cap. 1(5.
piff, hic /pedes, tres icones habemus, prima a reliquis differt, qua inter /e conueniunt ma-
gis, E legap tior illa,& /sngulari /loris produUione /pedabiUs, netnan tepuiffimo tuter altas (
numero/oq.folio, Plures pro/edo defideramus,qua vix indicantur,
tses
Pag.ead.cap. 17.
^
Tnsoua.
Caremus hucufque ieone i fid 8. firtajje aeeedtt^ cum montana paritor dicatur Jkd tiuttihm
/pinulis ^facultate quidem haud /pernenda
Pag.ead.cap. i8.
Hat lutea pariter dicitur, vt 5. cui & figura fimilit elf ,
flumn). Pag- cad. cap. 1 9.
Parui tate bac difiat , autem esus aduer/ut Jebret faeultat extoUimdtlar,qmattrti
titulo

fatis ampla videri potefl fi omnes comprehendit, itr intus extreque adbibita idem praftat

fi. Pag. i75.Cap. ao. ii. &ZJ.

fioneall- Harum quas habemus dua imaginet faciem aliquantulssm abalqs diuerfam hs foUtrum
yatione oflendunt ,fed fleres defunt; priores amba pannorum gratia expetuntur.dum fila exhi-
bent preci fi tenuitatis ,ac nerui,prajirtim qua inde leniffma dicitur,dtiiealioremq, ex ipfa fa-
cie interomnes eonjlitutienem ofiendit , V Itima medicina peiiiir gratia , p lii.atn tmnes aafar
rantur , vt fuit amnibus cum partibus obferuari a nebit poffnt ; frequentiorem hic vfum,
habere fimulque & hortas nofiros exornare , fiquidem genus hoc > /pecte perquam eleganti
numerofa varietate ita obledare valet > fieuti & pracipuis viribus , multisq, dr multiplici vjm
predelfe atque luuare
OsrtHudu- Pag. 74. Cap. j.
^Tigrii. Furiat vna hac Mcxicani Thefauri planta, quominus quifpism i naturalibusfemotni
^ JIudqs,aut illisfobrie addidut, H eUura viret refringere audeat, ^
illa duntaxal qua ipfiinti
proprqt oculis videritusdmiltere velit.Proxime elapfi feculi Botsmiei, imo lUi etiam qtdadhatit
T
vfquc fcruenerunt atatem,visa buius igrini /laris imagine, impofturam timosemnl, fimulque
cum florilegis omnibus baudquaquam reperiri huiufmodi florem in rerf Natans txiftimarunt,
quafi vero defuifjent Natura indufiria ,facullatei, inflriimenta,quibni fleganliera,qua viden-
tur nobiiq. /pedanda magis, concinnare potuerit , Dum igitur,qui edUerefiotitts maliaudiunt,
nemeque vocet , aut fufpiuonem compe/certf allata ipfiufmet pianta notitia potis eft : En prodit
flos ix occidentali ipfiut penu ,proditq,ipfapramifJa ( qua perturbata aliquantulum exierat)
T
imagine pulchrior , nomenque patria lingua fetum fert ab tpfa igrtdis fimilitudine . Et quid
magU l pulchriorem multo eodem in butbo/o genere,& macula/o difperfurum, coUudentiunua &
eoiorum omaiu Lyncis noftra /ub/equitur florem, inquo /pedenda magit non macidaruat,-,
tantum varia perfufio,feddf figura ipfius ratio. Animalia certi ipfit eu fms nominibus, i^va-
nfii Ti - rietatt habesfoLspgi.^ 5 1 1. i dodijfimo Fabro Collega expofita,No abt re igitur Dodonaiiu
improbandus eft quamuit patriam nefeiutril,licel icone piderit defedu minm re-
ic r
di expreffa,ad Dracunculos d Butbic amandaueril, nec enim pUtra, aut alia accepit a D. SrtB-
ciono ( qui dicitur ei mifijjt ) qna prferre , &
dignefeere poffit, ir ditandi, fi quit huiusfusdq
gratia ea dederit, qua conquirere potuerit, Ucet non omni ex parte explorata, ei tamen gratet d
I

fludiofit habenda funt , non enim omnia ab ipfiut Natura pleniiit largientit manibut excipere
*

fofiumus,net aliyu atque aUaa remotat, vt oput effit regiones vifitare ad minutiores vfqut ob-
leWij /eruationes pro dtfiderio, cuique datum efi. Bene ita protulit inde Lobeliua , Cum Dodo* &
*** Dracunculi affinitate dubitauit, radicis praferum , nec non florit longius rudiufqut^a
comge-
occafionc vero ambobus illis videre , &
dferuart minimi datum efi > eerti mio
 . , . , ;

FAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES. S*

Hmteie icone ^uaticungue edita ati/s /shem dr^deriam habendi extilaruni,vt faeiliut multit
/fmal quarentibus,^ indagantibus, res tandf ipfa cemparere inde pojfet. lam igitur icone nojir
re/!ituendaeae/l,vt non filutrsin floreea fiat emendatio, quam Collega nofler Tcrrcmiusi*-
d\cauit,Jed etiam in bulbo,ac foliorum ab eo produfjione,vteaterotadbulbotrtduealur. Ple-
nior porri eonjpeilut spfius viucntis planta ad nos traduflune exquirendus elJ, cum alys com -
pluribus, quorum it nomina, it hili orias, it icones habemus hoc in volumine , plenoq. cognitio-
nis iure nottiamad Indos tantum ,fedad nos quoque Aufiorum, it Promotorum operit benefi-
cio fpeilaHt. H porro d Lynce iy Tigride appellata ,pr*lercdlera4 dotet, puUhrUudine com-
a
plures pracellere ex illis poterunt, qua a florum prarogatiuit in pretto hodie Jummo , acindeli-
tjft habentur, fi non primae prorfui inter eat omnes habere . ^uamuit enim multa in hoc libro
ex bulbofatum clajje planta non fint , quod Aufior nofier (vta plerifque hodie fieri confueuit
titra vilam Natura,aut virium proprielatumq, confidtrationem,eitraq,hifioricam ipfam,vel
fedntam /altem obferuationem flores fibi perquirendos in delicias minime propofuerit Jed tan-
)
tum medicat res in fanitant emolnmentum,ptculiaretq. proprietates in naturalis /cientia addi-
tamentum,nobit feligere eongerereq. voluerit : illatpmen qua ex bulbofit adducuntur,fi pu(-
tbntudinem , ^ elegantiam ,/l viret ipfatrefpiiiat , multarum ad inflarejfe poterunt , it prt
multis fatisfaeere,/ele{}iffimit licet floribus, vel etiam illit, qui aliud hoc in genere ab ipfit flo-
ribus defiderant nihil . becundat ferat dLyactiTigtidis hic flos , cui fy indicam aliam ir
maculofam it e bulbis pulchritudinem fiibneiJamut , nonfine raro quodam interim ae mirando,
prate r confuetum in bulbis. Natura opere

NarcifTus Indicus Serpentarius

w;tuft;AA{,Cue ireXviut^ef.

Cum enim non longe abfimilis fit, maculis non inflore ,fed in caule , &
hac Indica hulhtfa^
planta nuper nojlro fub Coelo adueiia, nec ab aliquo bucufque deferipta, inter has Mexieanat in
ftudtoforum gratiam libuit reponere Excellentifs. Principe nolito CxCio annnuente , Hac fub
nomine Narcifii indici mijfa fuit, a quadam forfitan cum Narciffo fimilitudine , radicis nem-
pe bulbofa , it magna ,filiorum duorum, qua plano-t
/iini, aqualia, it minime carinata, quinque vnciarum
latitudine, it bipedali longitudine, carnofa admodum,
vt merito inter ea qux Theophraftus filio pulpofofiut
carnofo coflare ait,graci fvAAtc oafiiln fit conume-
rada iy ideo piata vb;^i/$i/'aAii. Certi pulpofamagis no
ncuimus, nifi quit Ateifsfolia ih medtU adducat , quq
dorfo 1 ut craffora. Huic humi ex oppefito /Irata tacent
fuo temporefolia, qua vt in autunali Narciffo, iy Col-
chico euenit.pofiflorit amiffioni emergere/olent, Autu-
ni initio,caulem promit pedalem, aut maior fyio rotudu
fed deprefsuax viridi pallentem, maculitq, difiinHS,
ac variegatu,pbliquit purpurafcentibut ex calianeo co-
lore Serpftariafiue Diofcocidis Draciity caulis amu-
Ium , vnde cognomen nobis interim inditum , In eiut
fummo flos emicat nudus Ipfit floris filys in coni effi-
giem fiue Jpieuli conuolutit pofi primae Aefiatis fint
pluuiat, qui dtbifcent magnus fit admodum , trium^
ferevnciarum diametro, magnis folyscamofit, duris,
parum /hiatis jfrptem externis , tribus minoribus
internis, colore /anguineo rubente , interna vero parte
dilutiore, magnum calycem effiormans;in quo(yeluti in
Carduorum eapilibus obferuatur, qua floret habent
fingulit femimbut infideniet J eopiofi /rufius denfi
ouales, Oliua nuclei magnitudine tunc temporis v/-,
rtntet
 J

I?< IN RER. MED. NOV. HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL.

rtnt (minthantUT,vt-B>h^^^ dmpoffitynMibulhoft
fiuilis. f/i /fagaii praier mr'
dium nytum Mrgienm Mcugo candicante capite micantem
, fena exiUa flamini ruLn^l^
capitihm lutettdtfinttayqmnque anguHa rubejcentia
filiola ex breui candicante petiolo e /um-
mo /ruffu prodeuntia Jlaminula, &
apicem continentia deferunt vt magnam
ptlorumconoe-
rtem rubefientem cum capueUtt lutetj calycem
ftu en ohferuatumJoculi, offerant non ingratam
flor,, repi, ntemf quod hucufqu,
m nuuTblZ
, velpotiu, nomtate admilandam,
ptandam . Stc ifle rar,orjlo.y ^,u, d,c, poter, t duplex, <& iontem-
ciem filtatu. fi, magni,
ftihllZ-
XSucIei gua flamina cumftylofuprafingulo. objLaLdSus,
Am. Tfi
quod n Rofa,isr Lilio non obferua,ur,c,e,n tantiem
p.lojam conger, em slaminum
neantyC tamen a Diofcotidc diclur. Flos, qui in tntrafeconti-
mcdijs Hofis inucnitur
'S Ji i, uUm -c
yTaepco, '^ff^-norem appellant pil^^^^ ,
'

fjliut, exigui , flamma

^
irflylum coitinenHa obferuadur
Q a ncbi, ,n initiopropofiia ex
Hlb in flo- Theophta&o,qui ait.fhtn
&fimul lanuginei, fiue pilofi, vt qui
ribus
,em.a.
difii ') J

fohati,& interne pilofi , vt alterum alter contineat

bini fint, &
bicolores, w
fiilicet foris
yelut Rofa,& Lilium &cAdd.nTl
:
^uodalq nor fint extra, & infra foK, ^
bu. - doii,f,.\o. Pona in fuo Baldo Italico,^ ab
ExotTdeS.
.
Alpino inlib.^Je

foliati&.ntrapdofi,
Cxtra&intra,./*Pr;a/.P,r/r^
fu. Aly finguh t d wurli!\
folio integro.diuiruram tamen in fufumo habent ^r P
, ,ola Mariana, ^ congenerld. clcu-
ZTeinclllZi diuifoin fummo^ fidtantumli.

licuit apud llloftrifs. D.Bemardinum de_,

w f
bernalorem , qu, tfr
^
Neapolitana Arci, noua iuxta mare Cu,
vt dtxtmue ,prater aha, difciptma,,
naturalium eftftudiofifiimu,, iam Sole^
libram ingreffuro, magmem exceptmua net
, ampliu,obaduerfam valetudinem fruRu,,
fmmu^rfediotum obferuare hcuit , cum recifum etiam florem dono &
Ru, quidem contemplatione, vt alta, diximui, an
amici, miferit, ExfZ
fui, vel aheriu, generi, pUnta fieri! ,fla-
tuere potuiffemui, quod nunc affirmare
nequmue, nifi iterum eiufdem Domini bumanaie,mea
gratia ffruRum, edal, perficere permittat,
fi atque alia circa faporem,& vire, obferuare. Sua,
jperamua ^fianteqi^m *w>lumen pr4lo dimutatur,
y obferuare fimuleumalus rarioribus w-
tingat, in appendice ad hbri calcem addendam proferemu,.
TUtt,!
ttramo- Pag. 7 p.Cap' 28 .
r, f, ..
Hium f>f^ffr^.^dequ 4 ,nnon,oPbyiobafano diximujcap.de Strycbno Manico i Caroli &
Stramoriu ^[ 1 /'M Acoftam volumine Exoticorum cap. j. Sed aliam adde fpeciem floreplena
5
sjimuni fibnomme^tramony Aegyptjj ddoRifftmo loanne Pona Veronenfe in fuo Baldo mqnte , italu
^ofc fc- cahnguadefcriptaa^&depi^amy quam /uperius proxime mdieammus
, cuius Jemeft nobis
ab
eodem communicalum{, &
fatum floret protulit triplicet attero alteri infidente, vt primus,

&
extenor binos alio, contineret, parum,ir digitali fere gradu exertot
tertium a fecundo flore. Externa parte nigro-purpureo,
. Secundum a primo, fit &
, iniemd vero candicante,, vt gratum
reddant aSpeRum . Ex bi, igitur quinque differentia,
Stnmonii nouimus , Primam vulgare ^Ira,
Secundam flore albo etiam ,& fruRn
rotundo , fldfily, tncifit per ambitum Xantby modo,
vt ab Acofta defcribitur . Tertiam-,
f>fre,&Xanlbi/ folijtfedfruRu oblongo fpinofo,^ in quatuor angulo, dtJiinRo,
CrfirfimfpeRanIe, a nebit pro Solano manico propofitam in Pbytobafano,
dr<Clufio proba-
tam. Spartam fpeciem flauo flore
, ir circa petiolum rubente . Saintam fib nomine tertia
Jpecieiab eodem AcoRi flore
Hyofeyami colort, .
Pag. 280. Cap. 29.
fiovolim.
/
flK^smJpectmMextcanam depinxit AuRornofltrlib. ^.cap.^y .radice fibri, tenuibu, di-

niid,
 , . .

FAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES. 887

MS &ftpcre Anifam referentibui , viribus di/paribus, tuiusfemen tacuit,vel nonob-
,

fetuum . 8 1 .Cap. j o.
Pag. 2 tImIm-
depila adeo fimi- hM.
Sub sumine TUntueubeasli parum variante d T laUacahuatii
: flanta ejl

litsvt eadem videatur ,fil, 424.

Pag. cad. Cap. 3 1 . ri-iuntu

triMUpUutaaUd funt fpisofa., vtpratenjes equorum pabulum , alia leg^mino/a fli- & ,

auofaivt t^eolus, Medica , Cytifus,

quarum flores imitantur Papiliones : alta quamuis ter-
Trifolium acetofum. Hepaticum, Melilotus
na folia emittant , fui ve! alterius genens funt , vt
quibus alias
italka,TrifiUnm bituminofum,& bac, de

Pag. cad. Cap. cad.

'
Mungo , fiue Phafeolus orthocaulis

'JUmttplapitd Indos orientales dPerfs ,

aeetiamdTurcit dicitur Mafc, quodabHifpa^
mtditeretur Max. Planta eft tripedalis , hirfuta
tota,Jolys Phafeoli noflratis effigie, magnt- &
net procumbente , angults qutnts difhnHo ,fingu-
tudine, albkante birfutie obfitis, eaule ereffo,
dexteram nunc tn fnifiram inflexo, altema-
Usa. getiiculii auneulatit, vt in Pbafeolo, nunc in
*.
tim longis petiolis barentibus,^ adcacamen vfq-, fem-
per decrejceutlbut . In fummoex filiorum alis breues
producuntur petioli Septembri menfe , in quibus floret
parui ex virtdi lutefcente colore languido , Pbafeolo fi-
miles,ex quibus Siliqua birfuta triunciaies in roflrum
incuruum defnentes , per maturitatem rufifcenut, in-,
quibus dena femina diflinfla continentur,primum vi-
rentia oblonga,teretia,vl in Pbafeoiis latere barentio-,,
in qutbus efl linea alba-,fid non incarua,df perfeHa nt-
grefcentta , exiguis caflaneis maculis variegata . Apud
ortentales in etbo frequens elixum femeth& butyro cen-
diti , vti alia legumina, quibus hoc in delicys habetur,
<ir fuauius ac iutundius edyr videtur . Sato femine-,
po/t aliquot dies germen extra terram exurgit, turgi-
dum capite bifido fere ex petiolo purpuro-rubente , vt
itt tcone ima e regione . Poftea biant emittit parum-
perfiliola in fummofemims corticem deferentia; tertio,
magis emtfjd filiola eouiunfla ofienduntur , adhuc fe-
minis corticem babentia : quarto expanfa foliola ex
germinis medio erupta : deinde caulem emittit , eSr itt-,
finguliiginicuht terna folia,planlaq. perficitur. De-,
Mungo Garzias ab horto ltb.i,cap.ii.hdc refert, Eft
Mungo femen viride , quod per maturitatem fit ni-
grum, Coriandri ficci magnitudine, pabulum eft
equorum, interdum aiam abfaomini^s editur.Gu-
zarate, & Decan incola: in febriSus hoc modo vtun-
tur . Febricitans cibo abftince per decem, nunniuiquam per quindecim dies poft quos hu- :

ius fructus deco&um illi propiuatur, in quo nonnihil pulpx rcroanieric deinde cortice de- :

libratum Muago , & inftar Orizac codium febricitanti exhibent Panem vero triticeum non
i

nili poft multos dies . Nafci etiam feruntin Palacftina hoc M^ngo Eius meminit Auicen-
.

na uixetfiehMent . Mex autem dici debere ab eru-

lib.2. vocatq. /tfj/ie.Bellunenfis cius
ditismedicis Arabibus edoftusfum. Bt nos aperitis Arabica lingua tam Mex ,qudns-,
Max, interpretari poffe: Auicenna lib. t. trabi, i. cap. qgy.fib
nomine Meifce , haebabet.
&
Integrum paululum Uccat; cortice detrafto in licatate, humiditate temperatum cartera :

proximum natura Faba:. Minus inflat, & deterget quam Faba: citius per aluum defeen-
dici nunu:i tefrigerat quam Lenticula : & addito Cardamomo iq cibo falubtius eft. Bonum
fuccum
 . . . ' "

;* 88 IN RER. MED; NO V. HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL'.

fuccum gigaic prxcipui^ decorticatum, & codum cum oleo Aroygdalatum did^inm. ANe-
Ao priore decolo iterum elixum aiuum cohibct,& valentius addito Khoe curo acidi Puni-
ci fucco. Cum vino aut fapa,& Croco ieuat cruciatus articulotum,& tufis, voUu,ruptisq.
auxiliatur. ;
. , . . . > ,

Pag.a82.Cap.ja.
^
fUxuM. Hobc Pena Lobelius Cannacorum appiUaJJe videlur,quJa ip/h Cattaam,qMS
do i ^Acorum, rtferrt videbalur, /edati/, inter quos Camcrmus in Jito M.ttb\olo,poliH4
XyphiumifineGladiolum Indicum denominarunt i quia flore, &
fruiiu trigone mapft cenue-
nire exiftimarunt,& melius noflra etiam /ententid,denec plenius ohferuare eeatmeatfxvftta
planta . Lacbryma l obi difJa, &
Litbo^ermon maius ex genere miliaceo tenfetur tae autem-t

potius bulbofo,iy tuberofo accedit, nec aliesuifl/emistis duritie cum Lstbefflerme conotnirepoteft,
Pag. 187.Cap.39.
fiii o^uri virent, Ungi pollices quinque, lata veri qualUar in Recchi txempL
" Pag. a88.C.np.4i.
^
ajptra fpeeiem aliam folqs nen oualtbus , nec isteeta petiolos lunatis , pttl^fitmofit
cordis figuram amulantibut , fed ventriofis , & latioribus circa petiolos , afl>eriotAut viticulit
Siria-pa- dtnfitate Spmarum,nee duplicet capreolos habentibus ,fiegulit foliorum exortibus, at alio me-
hUa. do,vt in Mexieanis icottibus exprtmitur, in Zacyntho Profper Alpinus obferuauit in libro,
fuo de Plantis Aegyptiacit depinxit cap. qi-de qua vide illum affirmantem,, ejfe Sarsoam-pa-
rillam, vel congenerem viribus refpondentsm .

gu,rtms-_ Pag. 290.Cap.43. r*

^nfrudum ferant Sarxa ilia quarendum efi, etfi ab AulJore nullum proferre dieanttsr ,
quod potius snobferuantia tribuendum conferemus. Naflrates Smilaces frudum facili fertmt
racemefum,rubntem,alia vero nigrum,vt dodiffimus Clufius obferuauil rar.fiirp.lib.t.c.So.
TlocUsU- Pag.292.Cap.46.
pM. Sine dubio Htliotropium Ificikcsxiaismaiutrefirtprima icon, df reliqua quodammodo ,fed
radice tam crafta,vt in tertia icone bacufque nolirit regionibus intdsferuatum .
TUiUMt. Pag. 94. Cap. 48.
osfssiu. PLodixprtma colore fy/eo,pnrpttrafeenie,fieundaivtrocecctttte,
ycaitssoosi. Pag. 207.Cap.51; :
SolsHU bortenfis nofirtuit folia commanducata calorem aliquem in fine imprimere vifa funt
potiist, qttam frigiditatem, quare potiti t emolliendo calore expiratite pars refrigeratur,
tu^tsiiu Pag. joo.Cap. 56.
T'res plantas nonusse Oiapatlihb. i .Aromaticas eap. t.&i .retulit .

BMrt,;.
Pag.j0l.Cap.57.
,

fM/ii , Auriculaxnfi Herbariornme& AUfmati noflra congener , vel eadem : citim ekeodo luxati
articuli fouentur: nolirat vero manifefli calefacere,fapore.,& effedneeU^tur,quamuis i
Ma tthiolo frigida fitputata. Vide quaincapAoAlifmate in noftro-Pbjffobeffii o, ir in cap. de m
Paralytica montana cstp,q% , minus cognit.fiirpjn prima parfe tflp^i^i

Pag. joi.Cap.58. l\
is

Giranadilla Hifpanis . Flos Paflionis Italis

Cum fermentis, eapreoHedfy- flore nen s^modum diUare videatur betrrarior afitlh iucun-
diffima planta, ^exotica ; boelmo opportuni addi pofii exiflimauimtse addita eius icone cum-,
partibus eius , quam d Mohardo primum dejcriptism ,fed non depidstm babuisnm > nec priua-
tim adeo obfintatam Granadiila Mda fuit bacab Hifpanis, qui primum illam ttoflro detule-
runt Orbi : d fimititudine quadam cum fietdu M
ali Punici , ctm interna, tum externa > ni/P
quod minor fit , ^ cartat Jumina illa corona . Abitalit , qni firrti vtnuftate potius alledi
partes illius eb/eruarttnt,Psotsitih Pafsione, nominata : fiilitet Paffionit ; eo qntd rtott-a
patteaindrumenteTum figna referat, qutbut in Ps^sneDomisiistoflrilESV Cbrifit vfi fue-
runt ludai,vt infra notatum. appeUetstr^ir inColit regat di' I^tio, vbi
.fontanea dicitur,ignoremttt . ttPfsiqttenirdSbduorum generum, plantas feiluiiefie admo-
' dum

t-y 'Oglc
 9

FAB. COLVMN AE LYN CEI ANNOT. ET ADDITIONES. *1

iamfirmntpftu , magnumq. iftr ia fepibus irtplerejegij/e meminimm in qtudam Hiflorito &

GtograpbicomMa/iripSo Itbello regni Jt ^iu> , mullis abbine annis lempere ,
quo Prorex erat
Mcapoli llluftrifs. Comes de Lemos, qui illius reg^i Prafes antea fuerat , Vtmamque iterum
inmanus peruenijfet libellus ille , vt generis differemiam , &defiriptionem excipere inftudiofa-
rum gratiam lieuijfet . Planta Neapoli culta apud R.P.Fr. Donacum de Eremita, naturalium
rerum Hudio/Spmum,inler aliaa ^egrintu quas alit , radice nititur viuace,perenni, fibrofo->,
repente , frallu facili >
cohre albicante ex pallido, fapore /ubdulci, recentem Fabam imitante^i
tenuibus, pralongis ex viridi rubentibus,
natura Pitiginea, more Clematidis, farmentit multis
terramque tangentibus fscili fefe propaganti-
GRANADILLA FLOS PASSIONIS.
bus ex geniculis, /tue alis foliorum radicem^
demittentibus , repentibus fue /candennbut
quacumque proxima Julcra , frutices , ve! ar-
bores reperiat
,
quibus incumbat . Capreolis ex
frngulis foliorum finibus illas amplexanubut,
autahoquin in feje eontorquennbus ,
funiculos
imitantibus , Folqs trifidis lanceam imitan-
tibus, alternatim dtjfofitis ,
quatuor vnciat
quoquouerfum magnitudine, per ambitum den-
se incifis, minutis ferra denttbus,neruofis, ve-
nofis,rigenlibui colore vireHle,& circa petiolum
bmas quafdam extuberantias habentibus ma-
gis virentes, ^
/Utiy magnitudine, quod <(i_,
aliorum folys vix obferuatur . Odore grani
Xyridis, i^acri parum fapore. Floribus eX
fingulis foliorum alis
,
quotidie tota Aefiatt
ad Autumnum vfque emicantibus ,
odore^
iueundo Mellis vel Hyacinthi: effigie pri-
mum antequam pandantur Nigella jruFJut
foliofo virente calyce imitantibus, oblongis,an-
gufiis, longo petiolo fere trigono infidenltbui,im
quinos apices definenlibus,toiidemq. folia nen-o
ro/lrata claudentibus :
quibus deinde debifcen-
tibus,candida intui, ey- caua foliola confpiciun-
tur . His infident rota denfarum fimbriarum
ffli craffitaline , duplici ordine diffieHa,purpureis maculis fuffufa, quibus flagella imitarivi-
dentur, fanguineis guttis afperfa, quarum fuperiores reflis filamentis breuionbus parum ex-
panduntur , inferiores vero rota longioribui,illisq. in extremo aduncis vno rurfu, quia ob maio-
rem illorum longiludinem,cauis calycibus folioru comprimebantur. A mba qumquagenis,aut fe-
Xagenis circd filamentis diffieeari,ohJeruauimus in nouella planta . Ex harum intemarum-t ^
aliarum breuiffimarum vmbilico flylut fiue colus, effigie columna cum bafi, vel tmo iorculo,lon-
giludine feri vnciali affiurgit ereHus,rotundus,lauis,dilute virens , globulum parum oblongum
^

pro capitulo eodem colore fufimens: hic vero parte ima , qua baret columna luteis quinque la-
mellit pendulis circumdifpofitis coronatur ; ex obliquis craffiufcults, maculofii petiolis parum in-
turuis rigidis dependentibus, radiatum diadema rotundum amulantibus. Ex globulo vero jum-
mo tres capitati claui ereBi oblongi afjurgunf,ex viridi albicantes, trigono pofitu inter fe dtft an-
tes in fummo, &parum contorti, litteram S, oblongam imitantes capitibus eraffis ,faturiore co-
lare diflinHis ,.<& fuperna parte leni incifura diuifis, vt bfida capita videantur, quanquam eo-
rtim ambitus fit rotundus , tir veluti quinque partitus, His/imtles in Liliorum floribus at
/txguli obferuantur,buic planta natura terni: verum aliquando ob nimium humorem quatuor,^
ftsinque non raro confpiciuniur. Mani ,vt annotauimus , Auguftomenfe bord dectma quarti
dehifiebant floret : iota die hiantes manent , noBu clauduntur , nec amplius aperiuntur , f d
flauefiunt decidunt > nifi, quod raro , nofiro Calo frudum gerunt extuberantem ah Appi/ M
magnitudine rotundi^olore tinereo tribus difiindum cellulis, qua etiam in integro frudu ant-
F f ff madutr-
 , , ,

90 IN RER. MED, NOV. HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL.

mtaduertunturyob Icatm quandam extuberantiam, & trianguli tffigit in fammo circa apicertLj,
Acinas issiur ccniinet oblique di/po/itos,centrutn petentes, non i /utnmo dependentes, vt quidatm
depinxerunt: fimilet quodamtnodo tUis Mali Punici, vulgo Granato dtPli ( vnde nomen buie
Granadilla, quali paruum Granatum) duplo maiores , bafieaud, qua petiolo barent, in acutum
definentes , minime angulofo ir lato capite, vt in Punico funt, candicantes, diapbani, mollio-
res . Semine intus Mali forma df nigro , quod intra carnem acinorum diapbanam ,fuccofane^^
^ mollem apparet , effigte quadam cordis amula , &
exceptum ab illa , cauis puniiis tmpreffit
afferam cernitur , medullam habens
candidam df fere inflpidam A uguflo menje babuimtu. :

ixiccato fruPlu , femina intus,vt m

Cucurbita, fi agitetur , crepitant . l nueniuntur etiam difi
fecio fruhu femina adhuc nigra, carne ilia obdufla,exuh}a,vifeofd,nigrtcante, dulcique fapore,
veluti Caffia fifiula d^ aha deteeia , ir foluta ex flauo candicantia afperiora , offeo veluti ,

eortsce , data proportione Perfici Mali ofpbu fimilia , non enim cortice vt in Pyro , vel Malo,

fed ofieo fere, tegumento obducuntur . Huius planta cortex tfl veluti coriaceui,vt ColocyntbidiSy
intus cartilagineus candicant, odere fuemifsimo, d^ gratifsimo ,fed remiffo . cAcinerum recen-
tium fapor in maturo fruliu ex dulci ad acidulum vergit, admodum gratus, iriucundo odore
palatum feriente inter pragamir Metopeponem. Aiunt multum comefum alau lenire, /abdu- &
cere potiui quam grauare. Flos ipfe ob figna Paffionis Domini deuote in eius memoriam habitus,
dr gejlaius, immundos fpiritus arcere exijiimatur, atque contra incantamenta, df veneficia vst-
lere. Aprili menfe erumpit, &
Autumno perficitur . fluminum ripsu adamare Petrus de Cieza
tn btfloria Peruana part. i .eap.iS. bii refert verbis. Amplam iftam vallem de Lite didam, in
qua oppidum Cali , medium fecat flumen , cuius ripa; abundant frudibus eius loci , inter
quos gra li admodum faporis , & iucundi odoris eft Granadilla nuncupata. Monardus
bi/Iaria fimpt. med. noui Orbis ait , in montibus oriri fponte, htfloriam narrat , quam latini
redditam vide in Exolie.votumin.doHifi.Ciioli Clufij. Vanum eft denique interimi Mu-
fcas fupra folia infidentes , qua diu fine noxa in illis morantur , aliquam ab Aranea inter- &
emptam inuenire facile fuii. Huius iconem, fy- breuem bifteriam aneis typis expreffam-j,
CRAN. F. PASS. flos et FRVCl VS. nobifque dicatam , cum floribus ,
fruliu , & fe-
mine cbferuatis , primus omnium in Italia publi-
anno Ida a. K. P. Fr. Donatus de_>
ci iuris fecit
Eremita ,fuprd nominatus , Florum frufius , dl*
femmum ianem maiorem , fed naturalium minorem
adiunximui , vt facilior fit cognitio , dp maior
afpelltt deleHatio tn alia tabella, in qua deinde^j
quid amplius a nobis ,
quod bucufque d nemine_,
Juit cbjeruaium : pra/ertim frulium, non ex imo
flore , vel floris bafi , tn imo petiolo in quo nodut
eft, fupra illa exigua filiola Una, nec ex colum-
na fiue ftylo floris , qui etiam torulo diftinlius ap-
paret, dr ftriatus more columnarum / oniarum, co-
lore , fed
etiam dijunllus rufefeente ex globulo illa
fiperno clauas proferente perfici, vt eX piiiura li-
quet eff,Ba ex fruBu cum ramulo nobis mifto , ex
furt.rr.a viticula dependente ab lUuftrift.& Excel-

lentifs. D. Andrea Mattham Aquauiuio Caferta:

duitatis Principe , eUque cUriftimo aurei velle-
risEquite, ac Regia Maie&atis Catbolieadcon/f-
Ifls flatus, ex horto fuo Cafertano rariorum amee-
uitate florum inftruilifsima : quibus ,prater UisL.0
virtutum exercitia deleilatur adeo, vtpro illiiadt-
pifccndis nullis omnino pmralimperqSt,quodiam-
mn Jolism Floripolit , ^ "BuUn^is "Belpcis, fei
(b- aljjt qutbufeumqut fatis noHsm qfi.

Pag. 303.

K,. :
Qi-.:
 , ;

FAB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT, ET ADDITIONES. 8^i

Pag.joj.eap.55. /
tAUtriui fol^ imdgtBtm f tu filium alteritm iufldens huhtrutum Auiim$iefiffqudm^fMiM.
Monardus^/*//.
P^S-wd-Cap-eo. .
r
.
^nfttiiu ddTbjmtUSJfttumrtJertndal M.
Pag. J04. Cap.
^
^uaUncapMlis JUrxieane nomine dtO bncplantn , nofira vero lirgna ab ipfemet AnlJort A*'"' '

hb. I ,tap. 5 . irati bominU medicina, quia bilaritatem inducit, d^ iram mulcet, ^ua potiur ad
animum , quam ad corput pertinere Edentur ; Sieuti qua Oceloxacbitl Itb.y. cap.f o. bitarlta-i
tem afferre dicituri fed bac ablata eau/aintrinjeca, qua axontrario natura pharmaco erat illa-
ta, lunoftravtriplanla,nibil dtintrinJiea,fidpoitut deextrin/eeaininria refertur .^are
quod planta bac bomini non modo ab intritfeco humore irritato fid vel ab extrin/eca etiam tau-
fa irato medeatur, (b* fit animo potitu quam corpori, maxima eint virium efficacia efi tribuen- ~
dum, quia vefanum illum, ac furentem in hominibus ignem reflingutre.poffit, impetufquead
Uandam temperiem reducendo fedore,vnde Pacificam libuit vocitare ,
Pig- 30q.Ctp.b6.
Huius icon ftib nomine tezompoteuic repofita efi lib.

6. huius voluminis folio ,igi .eap.t 6.
eniut folia effigie maioris Conixa ferrata, longa pollieettres , ir lata vnum, venit lutejcenti-
htt , eoiore dilute virentia ,ficuti florum ealjcet , fleret vero diluti ex albo violacei depingun-
tur in P^cccbiexempl. atque pappofi .Radice longa, flbrofa , &
fibris flatticantibus,ncn parum
&
effigie , viribus Conica refpondent , & Barbarorum T baratbanfie qna vide tap, qt.de En-

fatorio in nofira minus eognit.Rirp.bitloriapart.t.BoTaximpreffa, ,

Pag. 307. Gap. 70. Tttnimf

ReRi Collega nofler putat 'Ranunculis congenerem , eoqut magis quia radito variat tubero- '
Ja,b glandultfa, noflro Ranuenlo bidbofo leptomacropbyllo gramineo folio affinisforte ,in nofira
t.part. minus cognitjiirp, cap. 1 4.1 . defcripto . An autem banc, vel congeneris fimili folio , Vel ,,
potius anguRifoium Arifarum,quod Samnittt, eo quod anguRo, ^
obligo virente folio exeat,
primis Cicborif folqt amnio Cichorium vettenatum appellant, Jreqntnttnmota.eMtitMt, in-
teUexerit Tbcopbraftus in cap, de Aconito , quod frumento fimile dixit , breuem herbam folio Sannitugi.
tiebareateo, radice nuci proxima tubetofa , nifi quia femint ait tffe nonfpicofo, viribus tametLa
putrefoRorys ,fiue eauRicis fimile non parum bsffitandum , fi textus, vt iacet,/St inoorruptut.
yidt qua in cap, de Scorpione ,fiue Tbtlypbono Theophrafti diximus in t.part. minus cognit,
flirp. cap. 1 9. Arifari quidem fruBus patiis racemofut,quam fpkofui diei debet,folia vero tam 10 fimile^
Ciebortum non incifum, quam frumentum pofiunt rtfrrre, (y in tafJu otyeruatur a ferit, Theoph.

Pag. 3149. Cap, 74.

Plantam banc virentem vidimus prateritis annis in cultiffimo Exoticarumflirpiumborto
tlotax ad ades Itia&tik, Cudiailis EimeGi, & edulem (fie accepimus , c

AD LIBRVM NONVM.
' '
P^. 3 15. Gap. 1.
X<A<Virw, fiue teRudinati Porcellionis nomine animal depinxinout , cOque dejcripfimnt
yartim profeQo animal , nec noRro Coelo vifum, in noflro Plantarum volumine, cui titulus, mi- ci<
mus cognit. Rirp. Ecpbrafit, in Aquatiiium,^TerreRrium obferuationihus cap, 7. Ex qua no-' . .

fira exatliore tegnoiuit animalis , ni faUimur , icone , in qutbut differat sA illa propofita. d do-'
PiifsimoC\u6oin Juo Exoticorum volumine lib.q. cap. iq.&bstc Meseicana, quamuisexipfr'
mfpeHu dignqfii poffit, ad faciliorem tasrsen eorum cognitionem paucis eseponemut D>j^ayi^>'^iircrcticia
oderrt rtoRra ieon ab illa Clufi j, medyt illis tabellis ,quibut animal contrahi, atque produci potefl,
*
nssm in illa Cluii) tres in animalis medio depinguntur aquales zona ,fiut fafeia telum corporis ^0
aerrebitum cingentes, inneftra veto illa non aquales , fed in tegminis tUuiculis , fiue articulis tJx&y.
vstrinque in acutum definunt nouetla Luna modo,ir in medio in elatiore parte latiores funi ad-
tetodum , vt cum animal conglobatur fapetna tegminis pars circulatis diametri longitudine^
soemplisst extenfa dorfum contegere poffit, iy quia cartilagine quadam coniunguniur, tum ani-
emat /< extrii, ^produciturdUa contrahuntur, ita vt illa fere proporiio,qua efi diametri ad fi-
. F fff micir-
 . . ,
:
w

%9t IN RER. MED. NOV. HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL.

mieirculum >cborJj /cilicet*d arcum . Amplius ia ntHra qualuor funs fafiid fiue tabella,
I
aau tres, atque fimbriarum meJt depila, quarum pars media latier, (5^ vt magnttudiuem ex-
primamue ,fiugults lata efi fefquiuucia, iuxta clauiculaa in acutum definumt, imbricatim
I di/pofita, &
eum animal exertum graditur ,eecultantur in totum , cum altas conglobato animate
tertia animalis partem cooperiant. De reliquis non ambifftur,qum idem animal voluerit psdor
ille exprimere, quamuis minus refliaii/ailimur t ex qua piflura Clufius fuam tabellam exa-
f. Tjtou rdtfit . Hoc ammal tertium T atau genus conflituere, ex iam fibi cognitis idem Ciuiius retulst;
aam primum genus illud ej]e fiatuit,quod primum innotuit, ir a Monsrdo fuiide/eriptum om-
nium antiquius , & vulgatius , quod videre licuit in ditifsimo Imperati noflri Mttfeo ,ifma-
a. Taeoa
itU tfi omnibus alqt^orpore, &
cauda oblongiore, fquamis eontedum . Secundum genus quod efi
ptinus an
Recchi ?
minas &
fimile , vt ait CluIIus , idem forfan cum boc ab Audore noRro deftripto breuiore fia-

a. Tatou
tura,^ cauda, /ed fimili. Tertium tfianobisdefcriptum,ifdepilhtm.PiRuraexttftadt-
Authori mortui,^ animal dg/criptum eonieBnrd : euint cortex non Jquamofus ,vtin fisperionbus duo-
ik Ciult;.
bus, Jed tefiudinato , Uualuo, ojfeoq. tegmine,cauda breuiffima,tr alqs differens miro Natura
artificio, vt diximus , quoje in globum contorquet. Animal vero a doffi/s. C\u6o , ex
colorata icone ad ipfum a fi udi ofo lacoboPlttraura epifiolaadicfla, vndebreuem bifioriam
(oncinnaffe refert , Jk de/cribitur Habebat porrbid animal pedis vnius, & qnatuor vncia-
lum longitudinem ; corporis vero.ambiras , erat tjuatHordccim vnciarum , binis videli~
cet minor longitudine < cius tegmen durum , & reftaceum , fuliginoH coloris , qnem forte
vctullarc , & manuum tradiatione contraxerat, quodammodo teilellatum , a collo ad me-
dium, corpus qua/i orbiculate bgure rt:fiellis varie pi&is diftindiuro , medio autem corpo-
re ,
ternis ordinibus qiiadrangularum teUellarum varie etiam pidiarum infignitum ; po-
Urcma tegminis pars limilibus orbibus difiindta erat
,
qualibus pars anterior totum ctiani-

caput ad nares vfque limilibus tcllis tedium , aures patentiores , nec adeo mucronatas
habebat, yt illud quod in febolio ad Monardum exfaibitum: cauda breuis erat, duo-
bus digiti humani articulis extremis non maior ; tota etiam orbiculatis telTellis tcda_.
ventrem nulla crui^ tedltnn fuifle, fed villis dunraxat oblitum, pidlura reprefentabat
qucmadmodpnt etian-.ccurum poileriorem partem, atqne guttur ,& nares: pofteriores pe-
des ternis digitis , &
calcari praditos /uilTe pidiura lidem ladebat , anteriores vero dun-
taxat binis ,iSe calcari , nili i pidore fuerint prztcrmilli c penem fatis longum , & cxcrtuin
habebat. Huiiu animalis tefiudinem bmainam,d- nobis Romx repersam,curioie Jeruamus,
lanqaam rarum quid Natura,& subriirandstm,ojftumde]jtllatum,tefiudtnatum.,compojium,
quod ,.vl diximtu ,a!r oblonga, &
rotunda figura fitsid animalis libitum . Huius fingssiat
teffellat crffienie anfmal.crejcere oportet quoquouerfum , quamuit offea fsnt duritte , fub- &
flantia,ir non cornea,vt in terreflri Tefiudmejn qua fingulis teffelUs extrema ambientes Itr.ca
illud augmentum ofiendunl,quod in boeauimalt minime obferuatur, cum varqs tuberculis, no
lineis fit depilium , dt ajperum . In teflaeeis flarum efi incrementum fieri tefia in extremis
erit per additionem,in cruffaeeit vero per totam erufta,itrfie per dilatationem . oe animat, vt H
pofinoBra editionem^ ^eticorS Cllinj volumine, quodpoSea Romx venale fuie,didtcimue,
'BrafilianaTatou^Hifpaniea Armadillo,Mexieana vero voce Aiotocbeli jd efi cuniculus cueur-
bilinue appellari, quod nomen magis buk,quam aljjs etmgruere videtur, licet conglobentur. Vide
Jbeuetum vl/M Monardum. .

Pag. ead.Cap. j.
^ .
.Hitnofira confirmatur prop*fitio,inlueovbi fil materies apta, dy eadem Calieonjlitutio fi-
Crocodi*
lasMcsi* tu fimiUi qualitatis materiet, dy Calam , indeque eadem tempenetieadem fimilibut loeu gene-
aaiu rstri pfffe .Nec rdfi Metris qualilaa , dr JisttiUt Cati temperies Jupra sMUtem a^t, poffe Jupm

aeaeHom oriri maritiautm quamuit pfffe alibi genitum aqua ipfa prouebi , ficuti ncc tn laeufirir
km terrgfiria, nec ia ttrreftribus, dr ficcis lacufirta , nifi loci eeauerfione prius alia .
. .m'.; Pag. jiy.Cap.eod.
.

Noliram fententiam adiuusU etiam Plioij oulioritat,quiiH.Sjeap.i-ri/tTt,fiumen

inaufirali Apbriea parte poli promonloriii Solis Crocodilos gigaere ; ac etiam vkrapofi dttbir-
p04 Daratuas fiumen BamborumJCroetdtlis, dr Hippo^tanois abandare; &
prattr fiuuiafiltt
inueniri quoque CrotodUos marinos , ebstrin aqsm dnlei &
fsdfa fiserint okferuati . trribiUs T
baaktUmeH contra fmgatet, dyfisgax contra tn/tquentes . Hae Plinias rccenjetiibi.tapf
id. (Utut mtret,^ vires etiam medicas apud eundem vide,
I Pag. 518 .
 , , ,

MB. COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES.

P*g.38-Cap.6.
lAliam ntuam /ftdtm defcrihit t &
depingit doiiifs. Cluiius in AuBario ad Exotkonum-t
vtiumemenp, dt Manueodiaurum, fiut Paradifearum natum Rege credite
ranr/ piPJu-
Tam
, &btiieriam refert ,
,
praier aliaj nota qaamplurtt , magnitudine, eoiore
,
ali/s, bancpracipuam diferentiam notauimu, quod/ctliett rotunda
illa penna /tue Cer.
f
donum Ut fmtletleomlaie, pilo/a, &
admodum longa, quibus Mendi aJTeritur vittis
pedum i in bac ^eeie , prater breuitalem , &
tenuitatem, laues fint, da- in/ummitatetait-
tum ad vneia longitudinem in mbem conuoluantur , ab vno duntaxat latere
tenuiffimis villi
pradita, prona parte toleri viridis], faturi, fplendentitydar elegantis pene
, infiar pennula^
ram, qua Anatis fera mari collum tegunt, magnam fani venufialem addentes fupina vero
,
farte fufci eoioris, Jnueniri etiam tradit alias anet qua fetas babestat alteram
, fuper edtt~-
l^vtrfus extremum deeulfatim fitas '

V .

Pag. 3J7. Cap. 14.

Algazel ex Aphrica_>I V
QjdasiiAuSoTenoftr inter atsimalia Ee^arifera nona tiifpania prater Ceruorum
eiemMiume vocatam, eeruinis eomibnt praditam , alia minoret Jpeeies, quarum alia
fera,
alia mitiores , &
timida , ae alia minima pluribus etiam differentqt diftinda
referuntur, quas
non inter Ceruorum fpeeiet vt priores, at inter Capreas potius recenftndasiudicauerit,vtpo-
firemamTesaiOStfime Milam breuibus, nec ramofr cornibus <jr toto reliquo
feri corporis
ba->
bitu non parum animali anobit nunc exhibendo ,ni/f maioribus effit comibus
(quod forfitanex
state ) refpondens tllud ^piUum, a nebit ebferualum boe lotosddere non ingratum fsudio-
fit fore putauimus , Animal eft exoticum d quodam Turea diuile ex Apbriea Neapolim
mune-
ris loco Principi viro mfffum , magnitudine Caprea Capreoli difii , cui toto babitu prima
fa-
eie /smile, nt/i quod corntbut nulli magis quam
Hirco fimilioribus fit proditum, quare arabni
^gaicl diritur , vt d D.Gafparo Principe Fez , cui notum boc animal eft, relatum
fuit , quod a',- ert
,
fdem q uqd Capra Jonas , nam comibus , ^
ftatura Capram prima facit videtur amulari ,vt

Hiteo-capm, vel diaMt. Pilo tfibreui, leni,flauicante, at ventre, 6- U-

h
tntbus tandtcMte,/kuti in mlernit femorum,
&
brachiorum, illoq. Capreolo moUiori, Allitu-

f
craffut babtt, emnbut ,
tibijsdret fpitbamaeaquat. Cor-
& tibqt admodum graeiU vngulis: bifulcitad-
modum diffelhsypUstq, itmnbus, hircinis ohlongieribut, ^ acutioribus
fimilitudiste Altes,
V( j uigri-

'^Digilized by Googlc
 . . '

8?4 IN RER. MED.NOV.HISP. NARD. ANT. RECCHI VOL.

tiij^ricjnlriui
. Caudam btbeS dodrantem Jire pil^am, bircinam , &
e medio ad ex tremum.^
vfque mgrefctutem . In exteriori poSUrarum tibiarum iunllura quid calh^um extumeftent
ebjorualur , quia eum refidet forfitan comprimitur , vel alia de eaufa , nam in anierioribm &
genibat depiiatum quid eru/lofum,propter genufiexionem,cim^iciiur, Hilarii afpeCtu faeiet,
oeuii magni , nigri , lucidi , lati , aurei longa , magna ,paluta , inpro/peOu elata illaq. intui
,
eanaliculata qutnquefido Bngiam ordine nigricante, extumentibuo circa illas firqi pilojfi can^
dkantibui , 4r Unca leniii circamdufla ; quod in boc animale objeruare contingit . Cornua pe-
denrromanum longa , retrorfum inclinata hircina , ex nigro caftaneo eoiore cotbleatim Hriala,
dy interno /nu adinuiccm finuata ,&poft dilatationem reflexa,atque deinde in extremo parum

ode re/upinoia . l a bii rotundum , quod i fronte ad medium vfque flria illa in eornibui eia-
-tdflei^ra quadam laterali bine inde diu^ , aut- interfiBa apparent, dr quodmagit ftriget
ftrys opponi videntur , vi interruptus ordo cocbleatus appareat : donec poft medium illorum Jcy-
fura deleta ,fiue coniunBa ad fummum vfque iterum /eruetur . Hoc autem accidere putamus,
quia cormbue incrementum interne prauenit , dr ftcciqr externa pari veluti exeremeniilia iam
JaBa , nec
ad illud recipiendum ampliui aptaj findi oportet , vt in ^ercue , dr yitii cortice oh-
feruatur, &
fimi libas . Na/ue colore ettagU ruffo , ficuti ex oculis parallelo ordine Irnea nigri-
cans dependel ad ot vfque reliquis candicantibus . Nares , ^
labia ,os,dr lingua nigrefeunt :
qsied faUsfium rumhtdxttatbferuauimue , demibuseuiummodo exiguis, d^vixcon/picuis , vo-
cem edit non abflatlcm JuilU . Animal efi omniuorum , vefeitur quidem berbit , hordeo, panif
fareulpi quibufeunque ad hominis, eiiam vfum paralHjnce non dulciaryt . Hum mingere^, &
vei corput exonerare fit opus , e folito loco manfionis feecdit, ^ vbi rimam in aula pauimtn-
to conjpteit; in illa eningil , ty paulo pofi longe execreiil , nec lacum manfionis vult deturpare^,

Irs minliioiiis aBu renet deprimit fe incltnans , vt quadrupedtbui mot tfi ftmilibtu , deinde^
Je erige m
ad fectffism ruadiu M
anfattmm efi animal , qma Jbrfan ab ineunte alate ajfuetum.
bomuttbui a quibus eibui- rnmi/lrabaiur : sarruhns tamen taBit ,fuam in illis fortitudinem^
induitvim faciens iniyillamiaime decidua efleptdamut. Hum de loeo in locum migrat fefti-
tunurfucctsrfitmu Aomut angulum petit , vbi parioribus, verfis illice qusefeit , indeque aU-
,

quadt caufadifetdtirt i fimiii modo alium dlseriut cubiculi angulum petis aie forfitan imparati
aner/aparte Iodi contingat , nam dftaBit pefleriaribu/eqleitrant aufisgit , drin angule pofitum,
arreBii auribus bine inde profpiciens confiflif. quod etiam Cerua expaue/cenii natura indi-
tum efi,vt fimiii msdoauret in profpeBu patulas erigat ,vtpqflea obferuauimut . ^uare timi-
dum , &
fufpeBum eti animal , dr hac objeruare licuit apud clarifs. D. Marium Schipanum
naturalium flud;ofilfimsrn , Phiiojopbiaque demonfiraliua ex Cbymia profeBa , prater
hgophyfiijm illam jihJarum domtnam , obfiruatorem diligentiffimum , d eutui manu boc
animal, quamuii parum timidum, non Jesnel dulciaria etiam accipere vidimui , dr hilariter
deuorare, cui dieJum animat ob Jiienliarum,mornmqueprdflanliamdooo dyamorit ergo fuit
obhliiri.
Scriprorcs J)cOrieiilalibut ,& Perficit lapidibus ,dy animatibut illot generantSku vide quoqucGic-
fi:2oar.
zhm shhvno in lib. Arom^amcap.q.^, qui ex quadam Hirci fpecie illot erui ajferif. cuiui
comueffigiet tuberculh circa imacoronati,^ eiufdem vngulaa clarifiimo Carolo Clufio poH
doBtfftma fcbolia exhibetur, Verism nos eiesfdem animaiifjg^^quod parum iilius iconem fu-
perabai ftriatum oblique,/ed alfque tuberculis illis ^BrfiWjififiancifcum Imperatum Fcr-
dinandi filium fimul cum rufefeente lanabreuieisff^mi^lfSw-, dy cuiummodo melli otfer-
siauimus . Videndus tjl eiiamlibetlui clariflimidt^l^^^fi^^^^^ de Bezeur orientali , occi-
dentali, atque germahko, in iflto diffissi Arabibus, dr Recentioribus de fu-
pradiBo lapide ferips* funt, flngutarisiSKsb im^Kr
AWi anU De ^uadrupedibuj-alyt sioua Hj/paniajilbitnBlkf nofirorteH dtfiriptis,fednuda piiiuta^
malia Mcx.
exhibitis, adeundus eftdoffip,Golhgaitiffi^ifi:'Faber Lynceus , qui ditigenliffime Utadeferi-
P/it, &
fehotyi etiam luculenta eruditione re/erlii tlluBrauit fol.qb %asd finem vfque
.-i .
Pag.jj3.Cap..2i,
Apes.MeI. . JJe Apum generlbus,fpetiebttt , differentys , moribut, istgenio-, virtute , mellificantium , vel
^
lod.
noumslhficMttikm , gener ationc,fatura,^
a!ffi: Dememsdiffireniyi ,
ipfsrumque vuiutr/A
hifioria dochfflmi ,dy tleganttjflmr in fuo AJuaNoefftllluBrt/i. &kxcellentift.itenqueomni
fcimtiarum genere praj{qntijiifnus D.l-sdericus Qefius Princeps S.AngcJi,& MontisCxlii
-V'* 1 4.'. Nar-
 , .

FAB. COLVMNAL LYNCH ANNOT. ET ADDITIONES, g9 5

Marchio Lynceorum Inftitutor, ac Princeps, ex Fronii/pich naturalis fui
Ibeatri ah ttdem llluftrifs. defiriptiidefrcmptum , if mpreffum , d Lynceorum Ataicmt.,
S. D. N. Papa: Vrbano Oiiauo in perpetua deutttonis fymbotum oblatum fmt anno i6i
5.
fw no/tralis Apis imagine accurat jiime d elartfs. D. Francifeo Stclluto Lynceo, wro
praterquam in aJp/ omnibus vt/uprd diximus
,/cientps in naturalibus etid Hudu/ifimOyouo
,

quodam Mierofiepio vl qui illam viderit , in admirationem incidat , dum lanL-.

ebjeruaia ;

multas partes organaq. ipfa aperte depifja dtjcernit, qua ab in tuentium oculis in ipfo animalcu-
h omnino abfeonduntur . Theatrum porro , aha varia fupradidi Excelleniifs. Principis
doliifima lucubrationes quamprimum , in /ludio/crum gratiam ,pralo /ubifcientur, ex quibus
quantum /cient qs varys acquirendis infudauent , tir quantum tn ps profecerit , omnibus paldm
fiet i tantique Principis Jeientiam eruditionemq. fummam , ac rempubl. litterariam adiuuan-
di /ludium,fokrtiam , ac liberalitutem , quam nos /uperiut bie atTigimus -Jummit laudibus &
in toto Orbe extollendam exi/iimamut ,

AD LIBRVM DECIMVM.
Pag. Cap. r.

j Ti' Succinum
De Succini, cr ^iluminiigeneralione,varietate, natura,/plendore, colore,pi/eatu, tempore^, Biiumina.
modo, d3 leco,atque berbts marinis inip/6 vigentibus v/umedicovideGothcWmm, Bellonium
perdinandum Imperatum/ Juahi/toria naturali italica lingua Neapoli />pre^ /ji. iq.
cap, 5 tv/que iii/ 9. d^ Francilcum Imperatum eius filium in lib, de Pojjilibus
Pag. cad. Cap. j. c/..v...

Differentia buiut lapidis Mezcuitlail,tam in /ub/tantia, magnitudine, colore,^ adignenLj

mutatione, vel contumacia doili/simi referuntur d no/tro I mperato bi/t, natural. lib. 1 J vjqui .

ad cap.t{. Qui flamma vente in laminam irruente , Luna dimidiata iconem argenteo colore at- ,

que /ptendore in medio excitabat,flammam intra limites fignala Luna effigiei paulatim cir-
sumferendo , fie enim eo loci flamma vento illata, lapis mutationem coloris acquirit argentei ' '

amittendo tranfluciditatem, Ld facili quifque facere poterit, fi artificem vitreorum , moni-

lium , <ir iocaiium adierit, qui fimili flamma mollit vitrea alidt
fi tota igni exponatur lami- 1

na, lata fimili eoiore afficeretftr,fi relU fint ignita .

Pag. 3 3 7. Cap. 5.
Jajptdtf Antiquorum %>ariefatts y &
natura d Tcrdinsrido Imperato
u( no
lib. 12. cap. 39. qui in ea efi opinione ilium longe differre ab lafpide Recentiorum
,
quivul- Hup
gi) Diafpro d/c(/0r. Nam Antiquorum lafpit, ahus efi Smaragdo fimilis , alius Crjflal-
lo, alius aeri, alius Phlegmatis ffliote alius veluti fumo permixtus alius lineis einfius albis,
, ,
Jplendidis , ahus Terebinthina
, Refina fimilii,fy- lapidi Callaidi. Q^a differentia ab ipfa
Diefeoride referuntur , Ex Plinio vera comprehenduntur etiam Helioiropium Chalcedonium,
Cr Corneolarum varietates , quorum varietas in colore , nullam affertfubftantia lapidum va- *
rielaiem ,fimiln quidem, immb eadem efi eorum fubftantia ortus .Ex eodem genere cenfetur
lapit, quem Retemiores Turchefam appellant, cuius
ortus (Jf /ub/tantia longe variat,
tiquis, quia colere fit aeri fimilis Aerizufa diflus
ab An- &
: quorum ortum intra carulei /axi mi-
'
fuit
neralti cauitates obferuatum ab amico Jcimus,
gradus,
^varp coloris , faturi, dilutioris, vary ^
magnit udinis , vl fkilicet exigui reperiantur Ai Hio paulo maiores,^ magni Fabam
(jr

exeedentes,fplendidi,fed non tranfparentes .

Quem vero Reeentiores lafpidemfiue Diafprum appellant,Achalem Antiquorum nofler Im-
putat, atque eius ortum in Sicilia copiofum , magnitudine inormi, atque multicolorem-,
efle,att : & alium eelere palumbino , alium corneo aliumfarde alium /anguineo, alium can-
, ,
dicante ahum arborum iconem reprefentantem diliingnii .
,
Efi
qua Igni impofiiae^vlla Myrrha odorem refert-, alia qua aureis
alia /pedet Corallio fimilis, &
pundit ,vt in Sappbyro,di-
flingutiurin Getia frequenti/, ima. In \ndiaveri maiores
varietates bahere,vt qua flumina
r^ejentet , nemora, quadrupedes , equorum ornatum
, fy alia varia atque in tali lapidum... ;
jpecie, vitrt tranflucidiiaiemmaximiaflirnari feribit,

'
Pag. cad.

Digitized by Googk
 , , , , ) .

S,6 IN RER. MED.NOV.HISP.NARD. ANT.RECCHI VOL.

Pag.ead.Cap.6.
lafpis i. Diafpri nmine apud nes sfl lapis ^e, Evulga RtgaiiCiagac apptllsassr, qma /assgssissm
Bo.liifp. adalligatunStdecuis txpsrstntsa,iy vulgans tH.
Pag.jjg.Cap.7.
rhui,'
HcfjJa lapidem fuh nomine Heftda ncuimus , fed qui maiori fit fama , eseperimentd, vidu.
musq, magnitudine duarum vneiarum diametre , sffigie faciei bcminis jigypti/ apud R. P, Fr.
Sixtum OrdinU Prpdicaterum Neapoli in Cenuentu S.CaiberiDX dc Formclioifi magni afti^
mabat, veram pro Jua infirmitate ad alia medieamenJa potius recurrere opus erat; an atuemL^
quialapit non epiilliut regionit,vel alleriutfi>eciei,vel genuinus, &
minus ejfieax, ignoramus.
Virium efficacia in ioc lapide ex loco,in quo na/cilur habere apparet , nam ali/ buu lapidi maxi-
mi confidunt,eiusq. viret exloltunl,fe illo liberales affirmantes, ali/ nequaqua. EueniletiS
do illius vtendi, S- loto in quo delinetur,ficuti d fide digno excepimus , quteiem maximis sMori-
hua diu fuiffiet vexatus, neque medicamentis Caffia eatbarlica, df ali/i remedium vllum fenti-
ret , tandem bunc lapidem ab amico nailue, adbraebq finifirt media altigaun , deiiUoq, cum,a
vrina lapide, (b* magna arena copta fi morbdjiberalus ffiit; fed quodadfntrandumpeum poihiL^r
foror eodem mala laborans Japidem ab ipfo mutuata fuijfet,iy per menjim illo earlsdterum mor-
bo comptui, afl eodem receplo,& alligato fpatio duaru borarum,deiei}ii iterum duobus lapillis,
(b* arena copia , priflina fanitali relhiulut (lapide femper brachio adalligato <b nunquam^
po/lbac tali morbo afflidus fuit. Lapidis huius effigies quadrata plana, eoiore ex cinereo ob-
fiuri virente , nullis maculis ,fed tantum inconcinnis qMufdam lineis vari/t, quandoql dinfit
pturibui , alibi raris viraque parte infcripli , vl liuortm minuant. Apri expoflui lapit, vel Soli,
Alabajlro obfcuriorem iranjluciditatem, vetuli fumofam,ofiendil , ^uare mm mirum fialj
lapides , VI ille fupradidi M
onaebi , qui erat longe virenltorjolidior, eSr ffiendtdiorjid nort-a
tranfparens, vl dmerfi geuerir, nibil auxtlij attultffient . Vidimus , <b- sdios eodem nomine infi-
magms diiiinOot, tr Uuore lucentes, an didis viribus fini proditi, ignora-
gnilot,matulis albis
mus quare experientia prius comprobandi funi, quam emantur , Lapit vero a nebit sieferiptus,
'

traffiue quartam vtteia partem aquabat , latus vnciam, & fefqmunciam longus
TaU, Pag.340.Cap. 14.
Imperatas nejltr hune lapidtmad filiceam, vel paliut viirtsuii accedere naturam putat
lih, xs.cap. 2,
Pag. 34i.Cap. 18.
MnUul- pieliotropium nofirate inter lafpidisfpeciti enumeratlstvpexztxsi nefierlib. ij,cjp,lo. An-
Rdioiro- dorit lapidem, quiaexigutu rlfertur,ab Europae differre putamus ,

Pag. cad.Cap. 20.

Ochra Me- Oiir.imiDiofcoridcs ail,babere vim vfiam (b* lotam,adlirhigendi,trodendiseolltdianet,ir
*** tubercula dtffipandi,excrefientias in came riprinxndiaauitates cum cerato explendi, articu- &
lorum tophus comminuendi Imperatus nofier eius varietates lib, 5 xaf.2 4. & feq, enumerato
quem videre poterit ledor euriofus .
* Pag.cad. Cap. 21.
rUcoiioi
tiam-Ki- Albo tcrro varia apud Diofeoridem deferibuntur,nam Eretriafiamia,Chia,Seliniinlia,Ci-
ba Mcxica molioian autem Cimolia congener quia liuorem digitis afferre ait Audor nofier ,& Cimolia
,

tefte Diofeoride,^/ pinguis , afferere nequimus ,nam <b- inuenitnr

alia terra alba, qua vulga
Calciinonia dicitur, quia Calcis modo alba fit, friabilis, <j^ filubilit, eb" vfumprabeticuiuivit
eflrefrigerandi ,fed fi fsralur, aequirit acrimoniam . Efi^" Agaricum foffUe vacatum, quio,a
terra leuiffima fit dr candida df aqua foluta lac referat Lunat lac appellari didtur t vi- &
ribus Samia fimilfbut prodicatur . Vide qua Imperatus nofier lit.^aap,qo, q-ia^efert, &
TUijfot, Pag- 342. Cap. 23.
Vide de bis omnibus congeneribus, qua Imperatas nofier in Jua bifl.naiurali lib. 1 3 Uradidit,

Pag. ead. Cap. 24.

fpeties d Diofeoride tradiias,Aluminii fei^s , fide triebitidis liquidi , & ro-
tundi , funt df naturales alia , crufiofi nempe <b ernfiofibotrjoiSi , quod in acinorum exudn-
rantium modum, tumidum apparet , ^uasfpecies omnes in foro Vulcanio nos Puteoli ehferuajjt
raemimmus.Vide Imperatum noftium in fua naturali bifioriaUb,ii. cap,\ o,2o,<b' 21 .
/aditio Alumine, quod rupeum efi , vulgodeKocct,Jieemmrupetltaiite dicitur ,Jcribil
Matehio*
 . .

FAB:C 0 LVMNAE LYNCEI ANNOT.ET additiones.- 97 '

MatthioIuS ((i^V/f Imperatus folum fieri ^teflexlapitiibur, ^

ex Urra alumine-
fa,fed etiam ex ipfis Aluminit naturaiit /pecieoas, infafiene,^ eoOione faciliui elieilur.V iret
thfiui Diofeorides docuit,& in Pliaioeliamleguniur. liquidum Alumen appellatum a Dio-
feoridetMM e/i tllud vulgare ftiiitium, iranjlucidam ,fed naturale , pingue taflu, moile, opa-
tum,&itaV^teo\l reperitur , '

-
Pag- 343 -Cap. aj.
Jy'"-
ialium gentra^fferenlU^lus,naiura &
viret (legantijjiml a noflro Imperator jua bifi,

3 .1^4.
natur, lib. 1 /Scuti &
aliorum /uceorum mineralium proponuntur . Sed Salium diverja
nomina > &
genera parum ejfet fiire , nifi diorum etiam varia qualitatei vires nota /int,
nfe enim quiavmnia genera SaHum falja fapore }in eodem falfo^ [apartmtlla^ dijfertniia,-,,
nam prater iifttd magil, (J- minut falfum , inift>bel acrimonia , iiilamaroe , ^eThcerbi/de',

aut additae coniuniia , qua omnia differentiam paruam in fapore , viribus tamen magnam-r
oftendunt, ^ocirca aliquid hoc loco de illit placuit referre. Sal igitur omne compojitum eft 5,1;^
T &
ex erra. Sulphure, Mercurio, fed quia Sulphur &
Mercuriut non conSficiuntury vt poftta tar
dicetur, Sal appellatur quod eft duplex,fixum volatile . In Sale fapor exeritur , in Sulphu-
re odor/n Mercurio potiffmum coloret . Et quamuit lanquam principium firmum fixum, if
,

T
ftAftantificum rerum omnium,comparetur elemento erra puro , non tamen vt illa T
erra pura
elementarii, eft frigidum & ficcum (qua qualitatet funt mon rerum cempofitarum,^ fieri-
litat in non compoJStit)fed eft calidum qudlitate aHiua praditum,inferuient generattoni rerum
cunilarum, . Diximus compofitum ex Sulpbtmt , nam Sulphur confertur Igni, quia pabulum-r
eft ittiui ,ficuti alia bimminefatdeag/uea , ^in^iafp^uefinefit'. l tem ex Mercurio, qui refpon-
det fui natura Aqua & Adri , (teu enim deomnerW 'tArgento viuo credendum eft , fed ita di-
tium, quod bumidum fit, irin vaporem fiue Alremdtffpetur eoiore afmoto . Terra igitur &
&
tAqua ,ficcum bumidum fimifceantur,noncohartnt ,nifi adfit quoddam medium inter fic-
cum &bumidum/nter fixum fir.volatile, quod efipartpinguit fulpburea, qua participat de^
vtroque &natura fua tenax. ^cax ad gluten faciendum , iuftamq. eorum trium mixtio-
nem, Sulphur igitur fine oleaginea fubfiamia , Salit &Mercirj/ eft mediator,^ vtrumque
copulat, Saliiq. acrimoniam , ir Mercurq aciditatem , qua VI plurimum in eo repetitur , re-
primit ir contemperat , baud fecut acfpiritut ir bumidum illud viuificum feuradicale-, ani-
malem incorpoream fubfiantiam, cum corpore , quod toto genere diftat , coniungil . Sed ad Sa- sjiign,
lium diuerfitatem redeamut . Salium aliud eftcommune,quod Mare per fecretoi Terra mea- fctcniw.

tus loti Orbi communicat, quod t unquam aliorum faporum magit expert, bominum anima &
lium cibo aptum e/t, alimenta diftribuenifijr condimentarium. tAliud Sal gemma amarunL.j
vim habet extergentem, euacuantem fitu purgantem,vt alia herba amara/tem omnia fellea-,,
quibui Sal amarum ineft,iy nitro/um . Sal aluminofum faporem babet acerbum , fir commu- ,1,,,;.
nicat acerbitatem . hiriolum quod etiam exgenereSaliumeft ffaporem babef adftringentem nofiun.

. ftiptieum. tArmouiacum babet aciditatem', quareSalquod aliquam fupradiflorum mixtio-

nem tenet, participat de illa qualitate, ficuti de fapore , diuerfoi ex illo fapore parient effeSlus, cua.
idque beneficio duorum Saltum vclalitium, qua omnium optii^ commifeentur propter fubtilita-
tem atque fubfantiam fpirituofam . Armoniacumacidum,copiofuminVitriolo,eiufdemque..0
fermentatio , eft coagulationum , diffolutionum omnium rerum caufo , Atque acidilat illa-.
Salit Armeniaci, feu Sal Armeniacum Spirituale, reperitur non tantum in Vitriolo, fir yegeta-
bitibui addit,fed etiam in Sale communt,in 7fitrofiulpbare,& rebut omnibus . Nam illa aci-
ditai illud ipfum eft, quod Sulpbur coagulat, ^
copiose in eo inuenitur , nam aliat Sulphur ipfum
fluidum effet, df 0 cobareret ,vt liquores oleaginei, quod longi diutr/um efi a natura Sulphu-
ris, imo contrarium , cum nen mado ignem non concipiat ,fed etiam puluit pjriut ne accendi pof-

fitpraftetfiabeatq. vim quoque acidam difioluendi margaritas,coratiia,eorporaq,Jolida,eoagu-

landi vero fpiritut ardentet qui inflammationes in corpore internas vel externas excilanifin -
,
gulare remedium, ac proinde ad febres exlinguendas praftantifflmum . Si plura de clariora deu
D.Iofcphum Queicetanum in lib.de prifcor.Pbilofopb.vera Medici-
fiderat,vide clarifiimum
na vera materia,^ ia traH.de fimpl.fignat,intem. vbi maxime deledaberis
Pag. 344. Op.vit.
Nttri gtntratio , fuhfiantia , ^ differfntia a nffifo Imperato dtfitnBe traduntur luu
quaiitaa
ht CMp, 10. & ttiam d Francifeo eim Filio in dt
libn vbi cm*
fofiilib.
 ,

IN RER. MED. NOy. HISP. NARp. ANT. RECCHI VOt.

m'0 i Mufet Imperati ttntenta oh/eruantur (*r diligentij^mi traduntur ,
Natatur i daCiifi, ColUga nafiro , ne in Jepsranda Salit partiant d Nitra i Terra tanftUa,
' pniuj vel amaritudinit part aliqua relinquatur , Hine anafiantm nalh,addendtm
fxifiima-
aimue, Nitrum fiut Salnitrafum habere quandam amaritudinem (aniunilam,^ prapterta^
eamparari inter aliat torperis humani fuceat , amara biti ,fieuti Sai aluminefum pungtnt,ir
tJipthum,pituita vitrtai Sal vitriolatum, aruglnofum, bili aruginofai Sal Armeniaeum, aetto-
/um, pituita ,& mtlanebolia acida. Sal commune impliciter falfum, pituita falfa'. Sal
dulce /accbarinum pituita dulci ySal vere Arjenicale S- fiipticum malignii, df pefiUentibut bu -
ptoribut, ex quibut anibracet,vleera cancrafa ir fimilia . Sua Salia amnia , ft /pagjritd arte
medicamenta jSant,& /piritualem induant qualitatemflurmu^mnibui quidem dixeritanarbif
remedia firetntdttkitet. Vide Qi>erceuqiun/iv titato, dp meditamina mira temperiet.
 r jr

FAD. COLVMNAE LYNCEI ANNOT. ET ADDITIONES. 85,

Appendix ad Serpentarij Narci^i deferiptionem .

Nimmemoret uerborum in calce de/iripiionii elegantis buius nouaq, planta njideamur , (fr-
e
ne quit nobis tgnauia notam inurere farfan pojftt , pro viriis enixi fumus , vt quid amptsus bu-
ius planta bi/loria adderemus , Hoc anno tnenfe Septembri floruit . llluflriJs.autemH.hcr-
nardinus de Corduba (de quoflsprdjvttirnos, s^y rei berbaria fludiofos /olito /auorepro-
i
fequeretur , florem iuffst cuftodtri , donec /rufium perficeret , quem etiamfi mtnut ad maturi-
tatem protulit, ex eodem tamen impir/eflo multa licuit ob/eruare, dr notare, ita vt plantam^.

NARC. SERP.BVLB. ETSEM , nouiq, plane generis exiflimare debeamus, nullit

noliri Orbis plantis nec /rufiuvel /lore, nec fiecie fimilem.
Proprium babet, vt/ruflu /erat eopio/um in/ummo caulis, dy
Jlorit ouali plana bafi , duabus vneqs longa, dr paulo minus la-

ta, Pofl Solis in libram ingrejjum maree/centibus,dy dependen-

dy longis petiolis ex albo virentibus , dr ma-
tibus floris foliis,
culofisetiam nonnullis Jemiunciam df plus longis,/ruflus pro-
fert Oliua nuclei magnitudine trigonos , quibus /lo/cult infi-
dunt ,vt diximus , copiose numero plujquam centum. Flojcu-
lis decifis, quod euenit in fine iseptembrts , quo tempore hoc an-
ol6i9. notauimus , dum bac imprimenda erant , ruhe/cunt,
arecm trigonam in /ummo eorum deferentes , ternas cellulas
balentes, in quibus fingula Jemina ab imo ex breui petiolo
trigona dependebant , dy quia adbuc immatura , dy ex albo
vireniia , an f lura emittat ne/cimus: Japore erant ex acerbo
amaro. Isulbus , vt ablata parum terra licuit cb/eruart^
(non enim vitra permiflum , ne bulbo vis auferretur) iam folq
cacumen vix exerebat extraterra ex bulbo: magnuscfl,Alaba-
J; rtm.odo
candidus , /olidus , df fquamis crajjis tribus diliin-
iius, qua, vt ex iflimamus, ora fuerunt , ex quibus alias cau-
lem, dy folia producat, y tinam propagata infobolem plan-
ta vlterius objeruare permififfet , plura /ane cum exaUtore^
.
bilioria proferre nunc nobis UcuiJ/et . leonem quidem, quoad
peri potuit , accuratam exhibere voluimus vt pro viribus Botanica fiudio/is Jatisfaceremue,
Digitized by Googie
 M
1

PHYTOSOPHIGARVM
TA
Ex
B V LAR V
Frohtifpicijs Naturalis Theatri
-

PRINCIPIS FEDERICJ qAESP JLYNCEl'

s- angeli; et s. poli princ, i,
MARCH. R

i t ,

Prima PaW
In Stirpium Scientia:, ac Studiomm lhftitutionem;
toriufque Herbariae Syntai
Profpe(5tum :

'
Poft Mexicanas Rrcchi^ hufe caeteris ciira pmnibus

Plantis in ea copulam inire debcint^

1 *

NVNC PRIMVM A LYNCEIS EDITA*

Digitized by Googk
 .

luiwifn^yr, fuvitk^Hup P^itri Magiftro Sacri

Jt.JS.Jfc
' T <
?', %^Ep^cQfurpelH^i^re'it.^iceJg,
i- -.
> .. . V \_ / '

^ ...

Lantarum, Btct3l." Principis Fcde

P rici Cifij Lyncei, a Rcuerendifs. P.Fr.NicoIaolloduffio Sacri Apoft.Palatij Mag.recogni-

tionisc^^a <3_nic ctbjp9i/G|^^lRireJirg\f iNgeoiTRlue recchful ,&farum fum admiraJ'

tus inauftrlaih itl bis cnltt>^?XnaturaIiWifprnidpi)sinucftigata Sophia, ad plantatum eilcn-
:

tiai,Jao^jptpij at vjwstjognqfcondaj wm
pjane t^erit j &
(quod magis eft ) artificium ip-
lius Natuti in gigneqdis plantis , in extendendis illarum neruis.in venw intertexendis^ in_>
tnufculis caHiihdetn adaperis, in cOkxSibiisexprimendjs, Tub methodo pbilofopbica omnia
tanta fcdulitate locantur ; vt vei quo nam lade, quit)us aquis, quove acre planta: nutriantur,
augeamur, atque infirmentur, ex vfqii)iru|nTp,pularum minime ignoretur. Omniaquidem
ea auditionis faerx , ac propbanx vbcrtaK coniperla, vt me latear, eruditio ne , an philofo-
pbiam eximio viro magis laudandafit.s^trumquecjTtetain in Audlore , quam in opercjj
fumme confpiciendum exifiimo . Qi^apiqpttycad balicpm gloriam id plurimum facere arbi>
quamptimum & Tabui* ift*,& relicftiadufdeiR IlluArirsimi, & Excellenciilimi Viri
tror; vt
egregia monumenta in lucem emittantur . In quorum fidem cx nollris xdibus Vaticanis xv.
XXlVpi ;

At^Bolin ^0trrg PfsftUut

^
Imprimatur .
rr tr 4'. *
r\' i

Fr. P. Mag. Sac. Pal.

Qrd Pi^4i^atofuov
lai a . ; d::'

Digitized by Googie
 , ,

90 5
ILL. ET REV/' PRINCIPI
FRANCISCO BARBERINO
VRBANI VIII. PONT. MAX.
EX FRATRE NEPOTI.
S. R. E. CARD. ^amplissimo.
LYNCEI ACADEMICI FELICITATEM.
ORT ORV M lUufirifsxme CarcRna&s , antiquifsi-
ma: Junt deiicia , infignibus quidem illis ah omni parte
inflruUisyf^ ceu adPolycleti regulam concinnatis iam ac-
cedere, aut adiminihil poteji, quando fuaue nitentium flo-
rum, herbarum hets confurgentium virore , frondentium
Arborum infimas pulcherrimis diftributa ordinibus
'amoenifsimoruminfuperfontium afpergtne gratam moram neiente,necnon
decurrentibus dmpidtfsimarum,fe) Jaluberrimarum aquularum maeandris
"velut iter nonnihil interrumpentibus copiose irrigatur , ^
interjiinguitur .

Dignifsimuni tamen fiudium praflantiJsimaT^lantarumfcientia ,quam

,

C heirones,Apollines,d.natjirbei, Plinij, ^ ah omni xuo Ixteratifsimi quique

TJiri ,(jd Heroes laudatifsimi,traHarunt vjque in hanc dem; non folum adeo
perpkxa,laboriojaquefuit , nulla veramethodo , nullo genuino ordne d quo-
quam inuehia ^fubmtntjhrato,vnde quid in eafecundum naturam primum,
aut vltimumfuerit, quis perfpicere poffet ;Jed mirum etiamin modum, in-
qpue dies magis, pro Hijioricoruminobferuatioiubus feduhtate,crejcente in-
condenjum jHrpium multitudine, turbata,ff canfufa; vt quifcientiam hanc
pertinacius perfequendam fufcepiffent,velut inSvluainuia,aut poitus inex-
trtcabili quodam labyrintho,fine phyficorum principiorum,^ natura filove-
Jiigia Jludiorum regente,err antesdeberent non tantum immorari;fed immo-
ri :prxfertim vero nunc iAdexicanis hifce additis agmmibus , qua d nojiris
plurimum dtfcrepare viderentur, ^ in molem fuper apponi indigejldm .
Principi autem Cxfto huius Academia 1 njiitutqrt nihilvnquamfuit an^
tiquiusAUt carius squdmabfeuerioribus fludtjs , negotiorumque curis,Juas
in hortis dekcias habere,Jua in hortis otta,qutbus recrearentur vires ,fumere:
nec qtdddn Uiridarijs illis temporum afficiendis iniurid , qua procRgiofis
fumpithus oAdagnates extollere, naturaque ^
artis rarioribus longtfsime
queefilis (vtcumque minus natis ) fcetibus complere falent ;fed fdimraortalit
vtts, id chartaceis, ingenio compofitis ,piPlisque, naturam plane referentibus
ipfam ^udm itaque in naturait s fui
.
T heatri parte , qua virentibus 'am-
^ggg 1

Digitized by Googie
 , ,

^UterFrontifpicijs fife/pefladamexhihet,omnemip/e Syntaxin plantariam,

Mextcamsyd} Peregrinis quibttJtJueaUjs cum nojiratibusconiuniiisflon

4d Polycleti fed natura normam , ex Philofophia principijs ; imo e matris

,

naturo; gremio deducere conatus eft , varijsque ohferuationibus firmare g/

exornare, Plantisq- ettam ip[is ,quinimb Plantarum famibjs a Je muentis Io-
cupletare.-vtfum nobis eft huic Ad exicano t)iofcoridi aptifsimefuhiungipojfe,
nein pojierumhac ohletiationis emolumenti tantopere referta di(cipUna,
methodo carere 'videretur ; fed Herbaria rei 'vruuefa fafigium illud per-
quam opportune imponeretur, quo, injlitutione, ilUusque dogmatibus certum
eius confijieret Jiudium ^tumi autem fubtungi debuijfent quando Planta-
.
;
rum (cientia non penitus confuluijfe videri pojfet , qui tam multis, [uis ^
exoticis htjce Thefauris (quibus inierim difficilior,
^ quafi cooceruatis d-
uttijs onujla prodiret ) aufliorem eam reddidijfet,m fimul quoque expeditam
omni ex parte,propriaque formadetefia ,fuisque cumcaufis partitimordi-
ne plene conjlituta, iUuftriorem Futurum praterea omni proculdubio ar-
bitrati fumus, vt ita gratiori multo , ac iucundort bene condufi , concirnieq;
difiributiprimigenij huiufce Horti elegantia ad dolias,per/dlubresq. delicias,
alij, atque alij fuhinde philofophicis irrigantibus riuutis ,ff pelliciantur,q)
pertrahantur ; amota mmirum obfcuriori quauis denfitate,ffpertricofa fen-
ticeti afperitate quibus nedum d placidis vtj s,fpatij sque ffed quouisabin-
,

grefjunon pauci repelli poterant . Ne ixrd vnius T

omi moles incommode
exaugeretur operapretium exifiimauimus ex Syntaxi fdltem generalem-i
hanc Diagraphen,'velutiamplifsimi Horti theatrales primos prolpeUus ,hac
priori Operis partepramitti > reliqua vero immenfitatis campos abjsT o-
mis aperiri, cumfcibctt Jpeciotim defieridendum , ^
Arbujcula Her^
bula quaque adeunda erunt , lufiranda
CaterumlUufirifsirmCardmaUs ,cum folemnenofirum fit edasapudte
btterarum Arbitrum , Patronum, nigras lucubrationes deponere , tunu
prafertim hoc Principis tibi addiflifsimi ( qui hac de caufa editionem dene-
gare nobis non potuit ) Viridarium infcribendum effe fUt6cauimus,quoniam
gratiam ei prd ahjs adfuturam (peraremus Etemm veteribus gratiores
.

viiiimafuerant exi(iimata,qua propter JirmbtHi&nem immolabantur : tibi

vero in more pofitum fit nunqudmita obrui d gretififsimorum negotiorum^
mole, aut d (euer iorum ftudiorum continua troSatione fatigari , qui nou>
Botanici fudij amoenitate erigare (jfirocreere, zAccipis ergo Cardinalis
lllufrifsime , (erenifsimafronte tributum , cenfum (atroctmo tuo debi-
tum ,fauebis que fludijs ^Academicorum ,qui Virtuti, eius que laboribus
conamur (amam non Imaginibus, aut Statuis, quibus infidatur edax tem-
pus obiimo,fedfauore tuo prorogare, litteris. Vale^.
 , . . . . ' . . o . .. . . - .

DEVS OPT.MAX.
'
A R M C A V s A.
5 J
:it.

bi 6-
% 15 S ;
i

Om- u J* 7 5; > T
tlA.
I M p I R a V l
Sdbie
,0.
ANGELV S c*ai.i svra\
MATya X.
fAbfiqnej ANIMAE SEPARATAE,
)

corpore
rRinooc ft iiuellcAs pra, Ji0t sMrtftioaet aai*i *
fpiritus I
I
dicA, [KBiigailciAinici. frim* mitrijt Ptripvtcticofft.
fpiritua Atti0ms Enti phu-a qnc hu*
AnlejIcMlAfliciSpMxiiM mani capiti* cslocMKicluntry
It, intil-
fStntiht ?Trtn'vV^
* '**j*' ^
vuiu hofe fctperfceadere e*.
ligibiit STIBILh]reriuid(ccre,vt iauBamUueaitiw.
proprii IU mditai p it mfTcria
Vbyfit-
magis vittuMBf iniaimi. Morali na bic A SaptOKib**' m
logii 1 habitu gpfegtparveSiri AoittlcwtA ciaibw^ciuuibua qiaidaii]
Animas. poteit* fiaul iMfiecMif. atf agrcflci drfeMcota vldaioai
iai , Pfittacoci locrti(Ba4. CaM
C4rfmfi9- AM|Be ratibuCf ftafti minS* raipeicru
/mA Vbjf o^odoMtum [(ifitMam]
l9ptptX\tX Phfriologit,nalnia|a.vndc /rPerfe^Q4
na globu Honloi uuAbratio virtarii**BnitUDl <
li radens 4 Viciorump Ot faae Tmora*
(^MinQspeifedum
liter] pcr boitetd* ClrcM
8e occtt* dt]Pftnag'
.agor.< traatawu- Teflaffixun> carem facidtat*
pans* Leieoes. (e loco mOMBdi . %
AmimaUtm *mti ticia eMjfJtr^tiemm Phytoroum Anmal pUat* oA
Bihil rruficrM
I
Vei*>t qmd tMtftdilm cA-

natur* '
I
tltUMMt veittOM oww. Jttfit *i- & ^Zoofihvtu
natunt.
l<kiicaaiaal duabta

I hmevtl um^Uau ftmiiimdi

I quodamo ^ZoAlirfir^hyid lapipUooMul
j tx^dia : bifet fmtftdtMt
Ido, Aoi- ftmtmrum /tmUut rd
cocfulit tribu* A ADbisinucatii*

I malviuesf ^enfiptara <)itodaBo>

^liiSrnm grmmstuiHtn in M deadAsiAtl ccedcM
maltiplici
gtrmmn cnr$uculrnm iniiU.OgM^ AiHxbifcOBltderata.
organo ei
^ftnres patfeSt^m* im /infuM^S Perferior : aAa hic
moueme wgeunt VBtu^rfin iBfua cla(>
tffvt fr^0 /rnfut
8e moeo \
Ma*
1^1 A*ftribi|Imut,et
conflatu. ytgttvmdtnfw ciMi,criba primUCobtrica* ibcmaucCt aephjrlicd
<li,aa|cn[iiijicaitLpropagandiJprc4 ituinCvc* -PIm ptimy conipcaimtis.
' Qb iuibC
gc(atiuum}l'h)rfioldgu globali legmcu,>a)i-
.
aasitnoailia: ornaaidtat hi<ws ille umniaa
j
Mmus perfla qaam
oiinniaariu
viror I Si proptiMaiim viciearibut loco , 4t aa*
;

,
primo ^iatrm adia. * iaSyti-
urnimaf I dc in hiOoria 'taxte r*
turaifipro ipAbe* ftprooum iiwaniJis oavni
phyficA adduaintti.
cxpartci C ipfaCati.Tctraq. rlpOu diuer-
-*M!:talIoph>'ru anerpt
fiinodC proftom peficiooCacAMcrafc voJucciit
inter ftirpcf idc metalla plaad^
haudinepic rKONIMAL vocitauctit.
A Robil iiHientM qBod
.
f ^ftrmtms' Hnint d PhjfiUgis , U/ltricit frtfnttsny & p|B(ibtUbrit explica*
Bimir*.
ranjtiriw ftttuua nTREFAC^AJi^^n^^4in Si^**t nfftr*
nnri feUnt^tnmumrtt^nMttnfidtrtnimrtin^na
v-^yrbophyru : Plania
I adlapide arcedens A
tftrt rttudmuHt Mcmra-^rVar METAU.tF 4CTA% '

fiobit piiiBoiB hiiloriA

yaia iffi ftimun ndinHtnimmx tmm phan Afnnati- pbylicam adilvUum
ni ndbnt pbjfieis in nmctpiti rnrffnAdyafffrmgmm^ ^ Lapisurgensi ad Plaman vrryPbt
Phylli 0r/ifith Xu/ura grdi*tim *b vnn in nliam cMdr/w* ,
lapis, liutpUtaliai nubi CoDddcta.
'i (s cui in tolenocibuspresiquor
logU. nem ip/nmmet frtetffnm ptJtnm y ^/'11 r tftrt
i!S .
in<b4*i9 nd HHdinnrndvmkUUnm ftrdnSattmpd^
lolio ivti-
tirt Utnit tn quibus pctftdiuuit mul-
finniofil.
tipUa gradui.bcacq. mino*
cderciii,
limplicit Nacri fnanimet prrmAria TAmt prolei 3 orhicli i|4{ui t II,dt Jubncuftfi vi cducre*
virccrj&^n C^ioccalt] Pbyfiot.v(|magH latiaA minutq. Tetre
tioniiipfiui, de raercBoauaa
proprie (FoflilclAiClum.sut diffluente vocabulu^Metallum.] No.
magia*
~ ab caive) quatc&qne ad ignA
fCopo 1 cf ter6 ATerra,eiu*q-iacemii
Ditter^ i , dc inieraDeotaiB quadam ioglta.
* tcr-5
Floaom fuccoi iBcuJe, cmJumque. de
l bul analogia dkcfc (Snoit licwitiftltem libuit
bulo vcrlati* ceoiiBceauaaiutaticnet; {*
iituni, ICtAque. ue ipfininii inde rolutiones,
pnriev C4d4N#r; Artium mnUfUxftfntntni^t^nunm^nt Vm'
I
I Msxrum
rwra ttrrnmpmtnr^vti ntfltm sufrrnntur tnimrt*,Mttf 4nnturuii
ma*
*
m citra vrllvtiia rscortiiiLa
candenrium lucc, rerpicerc,
magu i

flutn exturinntmr. Ml/erlUi txitSsm- tx^tJUm: prapnrntn-.eKCf ^

nicci.
f.*
arque esamiiurc votueris.
replica-
I
^
Sx vitTMp^buimfmtdi ; kie i^fiHntnr ra/rm^/4r/,cBWi/i/i**?ronieteorum AticlemenruiU-a
'

tlsvarie^ InfoJen, adm^raBdutB.p,f<i,u, ad co.

1 t$iptau: mutilat, feilicti impetta , f picturo
mixtio- I mix^tu conditiones accedAt, ao
nib*he* Vix mutatumiuaperu quodaiB violearcr . vt ita dicam agemiQicmKiIioario in^Mc* veinti artificis Niiuia, rekqui* aut re
Natura opere cnaflaiam. Ififirmumiinflibile-praludij adinl(ar,dt quiJem lu |eO* fegeniua, dc fragmuta eu. ipfi* operibus
teroge-
1
maioribus efflcMiif. tmperfiSun) aitxTum ; Phyilol. Va^i (era am prorisi . tctrsvts ..peculiari A nobis Taanatom
rncOiTUa tnAsbili cooceptum luiu. fi Mrcm,ve vnfiMiam rationi iifc v>dewt coiApre- bri volum.oe cxplkaoim
Sldmem-
I bendere latiui volueris ampliorum corpbrompnnus irclmtri pnmaa SolitCi, ab Elcmeoioru diarum codiiro-
I /dtnl^bp proles PROLEMBNTVM diuent , A sb altu humilia eciaiii,iaio fu ue paiiim diferdenr. r''tnerdi|.Bt rudi-
nea agnolces . Viteriores profefto In Inrolcotibuiciccfliit faabc*. l^^mcti quada ia ipia cficina Amiliiudiite
\jiA,zn 0

I^DOlc- PluAia ctrti aiu^na nifihct , mtdt^n diftrfnhuTimiautab aeft Tcna^iQuorfi naevu A dilcrB(ipla
5 ventus.car j(ii|e,fir<a/r4 terr<u,uui maltimint ardofcs: are- ' rimum ia iproram conceptacu*

lis dt latebris quartnda.

na, argilbif-' 4 ttritpaum muit* difteduat Aqua
Et TcUm quidem quamms Ae-
Nobis pioxiHimnimutabile 1 corrvptroui . m xiioniq.m4ximA
A iubditum
iubditui rei ipfis iB Or- v .. cior iuccos reddet.
fcbolis fitcOMmuIn Phffioiogii conjlubstio ptitim tx duobus prioribus clcaicn "4)i**] Aquam, AbrcmquaBii ivgacd
lii in peraiiatom rudem Icabrum hcterogcocuca variegatum globulum pnmo, hunc.tucaie illa coiNcqnerit . \
coatumlutu . Maiora certe ca homoguams corpora-} vel lahcm nttfirdi ad oca I
Minui quidem facile qusmais
Ivi conrimilibui Ius. claudum Icdlcris ignem aSIequi

f# Ns* paaei
^f,
hic ftiai cooietac t MrtHfnm i^tgi (Alaiat aetendert ,
iffan/asre vs/issrrov .qpt prittt mty umtmri vrrei adnouas erranu
ftcUlS difiendriat% ernftiu ^m*X4 m
ri/e/fra iuttr cvptru, attfut Eltmrn-
ft coHKttirc poteria.

CeiUcdA
rHie perrh qtiaas
mu Ita, quam nia*
Aelia..
gni4iua*<'e*iaia
ia haudaud^nam tdhSt diftutu cs^aaxmts app 4 nat, adcana multa al/ju* Lax IBOrtXllbuf:nOSS-a
'b hjius
cfuoc certA 4e
Gorpo^
re co-

lu* e*aft?*nt
Hi alor
caloidcqac eibt-
Fini
enmJ
j
Cretu
Elatius, Anobicrcmodifi- CertuptinB} aut mu*ationibM rlliieraierqui
re Phyrintagci mif*imc fubdirum Se J QuintiuB corpus,
Icu QSiiniuin
Qaiaii
Wi.apud roflu
(ffb nec
.
CdA- bu dlfpWBtlO
PCS,q^ftioMi,ar
iiaateriatDtr,aBT e siatura virtbwt eaemptum : Mixtrooi Jq^D
Crr* y-edrp- quibufdam obnoaiucn cawm ciruli.qbas cala*
^Vuequiniam ElcBKurum ei An. qi ileiiwbium Eellaraai agnouir. AmpJiflimnm hatU la illa nobiiiotba
Mti$' Tta,fn certe cerpu (iether
osm unt comprchnifioae Vtx ^clufo,
leclufo, aat
ast potiv cUfo globuin
potr in fa clufo glof n4lin, raie. ti neii rof niiMMic
ra fiiiltj ft proaimA ambientibus. bc ia noAroCalirpicin ia Pbjrfie
contemplatiomem plw adoucerct ill<MU,n*sgii
( calcRcm MTcrundo Naturam, pro riribai iafptccrc coaati rumas plwibnt libris
I
logis
.liiq-iernaaciia*-

A 9Ef>t SSrin p2rAffMA<yA Ad talum

^ Itutm ^ atttUt hit ita altnm mtatm tlm* Inmtn d FAT RE T.r M / s, fituti , in *x
SV
Can/itmAa par gradutt^i vmd*j0a^a4 mnU^l*fat,fduUt txkihtnt feaU fpra""t bdc prt adtnkaiiUtdpilUy ertatarmitu ad iUumtxtdJidt apifrt. ^ t* ita im

Ofd k ICiS faptmaharfOSfSTdmasi m hatm itU

i .

my arasm Of* /afitatia%cms 9ptr admirari dthat ial^i - oitarit inirari ia n/ar* -
 . . . 1 .

J-

^06 PHY*rOSOPHICARVM TABVLARVM ' '

! r
E#r.iy vtl r A PVNCTO, jj)fius fcilicct primi, iiimmique
/wrAidha
9
^10 ft6te"\ 1HTY'CHM0-
^
Ptant nominis C<nrrs, per ticuloirnm om- Jprofpe CRAPHIa que- 'PUftu t3 'pitoi
fentre ftmtti , <

Mt jf trit .
niimi LINtAS, in capitiiin SVPER-FICIEM d' Oante* <)am ddi^RIfliur.
1
I
frtu^ti ^utJM quibus corpus deducatur pcrtraftasl priligni
j

Supra cencru. adiimbrationp prainilla >qud ObitUfi

^
cam/* fialtonii circa illud indicia funimatim c* om- I

rum,(y iijltru.
I ' i
ni materia prxfnmi pofTint, vnde Pidhti pro-
|
I
latBf. &
7 ireritii .

Gitit
ferenda: ad omnifariam cognitionem . 1 in ((..-
fiinh fr* cri^ndt
I
mm8u . J p<r
tHEORETlCtS netc6.il
prjigmlion-fcuc d' r*f'
liloru renniUti) (( mdi-
HinAc
]ui;cx Ptira vc.
eo.lcCt'B>
f 4iire in conrcm* agnufea-
fCitrm vUum friri planoium poi* tc
I
f*m itpfhtMtitai, iunci quibUs ma-
j
0Bf d Iffttttntm rud> perioilri
4 a*^i fffmfU'
te

mgt Percyr-
rHTTOtroPf
C A omnii -oacC-
9 iinjidntm
rcact>
I da in Plantit, if
te JmMdiimr I pUtiD tafUuiiuu.
j
eefttfttGttmr (ognoftmda.
ttUrGUnt 19 ve-
Studium circa Sencorf.oris no' ( L
tionibut $*enera-
ftirpcsjomniscjuej iibu$4^ /f?iM do' '
PRACTtClSIlir
plantarum Scien-'^ tfimi t pni peiquifitto-

tiapracfuibicur.
km tfi fdBn tv/km nibus>ran) n-
ftitfVdt vaiutr, /ur,qu3 in (hAf
'
Jim rempriiraft titt ad plamli
flirftt ixht^i/mr . cb^derandav, & VHTTOGNO^TI- % Phmts
cognofcedaile-
CAB regnis cs* I

cicAAtvr. tonfidiraniU, ijr

^inma oirma, I
cogmjitnd*
indeqoeexcrci- . I

tiji, quibus mo-

les to-a in obie-
quiu inccllcCtus
[Oireum
m/irifti Mole OhieSii pcrtradaiu , ad
certioris vcl lin
fm *fft .
I cotaj.i COR-
gularum ootuic
PVSfubfequc opera.
Ctrca centrii.
^ cu
tc> vc fua
'Cmnf*. jwm.-tf- .

tfi /jf
maceria ad
.

^9inm3nl ktotisy
I
J enudeiCfone fCimwut
&frsxi. ^ adhuc
vfqi omni cx I
'
an p lori Cprltxi
trpkrM
lO
1 DICHOSrtCA
ftrafiiow fkrtc
di
I f TRiPHTro:
parte in pr^ bus par f ia am I
I logia fammi
nunciacorum :ibusN4 i pH iXpticaU plaiua^
iinplcmcrum tnras^z ^a ag
nerarim
[
I mmm ry gtdirii Tri-
expolita rc partilia
per gra- I p*rti i . j
mancae mo dus dei- J
tiene,
'
d>6 videlicet (e:edOi
quibus abln- Plantari

tclledufumi'
atra , ac
l^tur. I
D.rciao, fpecies
ka-. cc
I mediat
1
'

^
1"-

Dift*'tndi, Atdi'
f
apra di*
uiFonc
Seca^
dartff
j
Diudetr loc AMATO*
MI A procedh ad
parcet pwcii i-
Cltf
ira,
Priorum mf-
& yra >&
I ntdfn4 i a[fluatte c Natu it ma mii interdiuidu-
trftfiih . rx prati- nipm-
Jn
I m.fnjf^
rorvM I
tur co"niti ,tt fui
ficis offi lt/f
Mt fijiirit.
tcnjidtraadi fremt
cinis de-
I
1 Biam. fiqutntibui a- T
fxr^RriBySci
A cemro. /Utar in f< diftin
du^as ^inUt tulii ditlriiula,
colhrue.
Canft, ^ hijltru dehrt m#x ad
doslatiu
f artet iSint poH
fcula.^
ImnG's TUtifi. > (arum./^i^rr/<4M
COCcpll taii . Pamtdl - ff Pqfiremii
infped; planta- pau/atim difert-
tiooe. d6tc I
rum Hnitionibus
ihaibiu Homony-
Ji/i*tiim famfJat
tkfrrututeHt
f fuae ma feri contenta,
DiljpUca PHY TOTO MI A
tanfat, inde ffa
S
( ac di
IccmBta
iiBprrhM<4do ad & vix exi^GO0
,x*i:ftr_fiaiaUt. Vitimus pnrci- lita coBti qttsdam varittS
Mttur. quciMime