Está en la página 1de 10

TOMS DE AQUINO:

LA EXISTENCIA DE DIOS

Suma teolgica
Primera parte, cuestin segunda

Traduccin de Julio A. Castello Dubra


Utrum Deum sit Acerca de Dios, si existe

Quia igitur principalis intentio huius sacrae doc- Puesto que el principal propsito de esta sagrada
trinae est Dei cognitionem tradere, et non solum doctrina es transmitir el conocimiento acerca de
secundum quod in se est, sed etiam secundum Dios, no slo como es en s mismo, sino tambin
quod est principium rerum et finis earum, et en cuanto es principio de todas las cosas y fin de
specialiter rationalis creaturae, ut ex dictis est ellas y, en especial, de la creatura racional
manifestum; ad huius doctrinae expositionem como resulta de lo dicho [cf. supra, q. 1, a. 7],
intendentes, primo tractabimus de Deo; secundo, en el intento de exponer esta doctrina,
de motu rationalis creaturae in Deum; tertio, de trataremos, en primer lugar, acerca de Dios, en
Christo, qui, secundum quod homo, via est nobis segundo lugar, acerca del movimiento de la
tendendi in Deum. creatura racional hacia Dios, y en tercero, de
Cristo, quien, en cuanto hombre, es para
nosotros el camino para tender hacia Dios.

Consideratio autem de Deo tripartita erit. Primo Ahora bien, la consideracin acerca de Dios ser
namque considerabimus ea quae ad essentiam dividida en tres partes. En primer lugar, con-
divinam pertinent; secundo, ea quae pertinent ad sideraremos aquellas cosas que pertenecen a la
distinctionem personarum; tertio, ea quae esencia divina; en segundo trmino, aquellas que
pertinent ad processum creaturarum ab ipso. pertenecen a la distincin de las Personas, y en
tercero, aquellas que pertenecen a la procesin
de las creaturas a partir de El.

Circa essentiam vero divinam, primo conside- Con respecto a la esencia divina, en primer
randum est an Deus sit; secundo, quomodo sit, lugar, hay que considerar si Dios existe; a
vel potius quomodo non sit; tertio consideran- continuacin, cmo es o, mejor dicho, cmo no
dum erit de his quae ad operationem ipsius es; y por ltimo, habr que considerar aquellas
pertinent, scilicet de scientia et de voluntate et cosas que pertenecen a su operacin, esto es,
potentia. Circa primum quaeruntur tria. Primo, acerca de su conocimiento, su voluntad y su
utrum Deum esse sit per se notum. Secundo, potencia. Acerca de lo primero, se investigan
utrum sit demonstrabile. Tertio, an Deus sit. tres cosas. Primero, si el hecho de que Dios
exista es <algo> por s evidente; segundo, si es
demostrable; tercero, si existe.

Articulum I Artculo 1:
Utrum Deum esse sit per se notum Si la existencia de Dios es por s evidente

Ad primum sic proceditur. Respecto de lo primero se procede as.


Videtur quod Deum esse sit per se notum. Parece que el hecho de que Dios exista es
<algo> por s evidente.

Illa enim nobis dicuntur per se nota, quorum 1. Pues se dice que son por s evidentes aquellas
cognitio nobis naturaliter inest, sicut patet de cosas cuyo conocimiento est naturalmente en
primis principiis. Sed, sicut dicit Damascenus in nosotros, como es manifiesto acerca de los
principio libri sui: omnibus cognitio existendi primeros principios. Pero como dice Damasceno
Deum naturaliter est inserta. Ergo Deum esse al comienzo de su libro, El conocimiento de que
est per se notum. Dios existe est inserto naturalmente en todos
nosotros. En consecuencia, que Dios existe, es
algo por s evidente.

Praeterea, illa dicuntur esse per se nota, quae 2. Se llaman por s evidentes aquellas cosas que
1
statim, cognitis terminis, cognoscuntur, quod son conocidas ni bien son conocidos <sus>
Philosophus attribuit primis demonstrationis trminos; lo que el filsofo atribuye a los
principiis, in I Poster.. Scito enim quid est totum principios primeros de la demostracin en el
et quid pars, statim scitur quod omne totum <libro> primero de los Analticos posteriores.
maius est sua parte. Sed intellecto quid significet Pues sabido qu es todo y qu es parte, al
hoc nomen Deus, statim habetur quod Deus est. instante se sabe que el todo es mayor que la
Significatur enim hoc nomine id quo maius parte. Pero entendido qu significa el nombre
significari non potest, maius autem est quod est Dios, se entiende que Dios existe. Pues por
in re et intellectu, quam quod est in intellectu este nombre se significa aquello mayor de lo
tantum, unde cum, intellecto hoc nomine Deus, cual nada puede ser significado. Ahora bien, lo
statim sit in intellectu, sequitur etiam quod sit in que est tanto en la realidad como en el intelecto
re. Ergo Deum esse est per se notum. es mayor que aquello que est slo en el
intelecto. Por ello, cuando, una vez entendido el
nombre Dios, est al instante en el intelecto,
se sigue, tambin, que exista en la realidad. Por
lo tanto, que Dios existe, es por s evidente.

Praeterea, veritatem esse est per se notum, quia 3. Que la verdad existe es por s evidente, pues
qui negat veritatem esse, concedit veritatem quien niega la verdad, concede que la verdad no
esse, si enim veritas non est, verum est veritatem existe. Si, pues, la verdad no existe, es
non esse. Si autem est aliquid verum, oportet verdadero que la verdad no existe; pero si algo
quod veritas sit. Deus autem est ipsa veritas, es verdadero, es preciso que la verdad exista.
Ioann. XIV, ego sum via, veritas et vita. Ergo Ahora bien, Dios es la misma verdad: Yo soy el
Deum esse est per se notum. camino, la verdad, la vida [Juan xiv]; por lo
tanto, que Dios existe es por s evidente.

Sed contra, nullus potest cogitare oppositum Pero por el contrario, no es posible concebir
eius quod est per se notum ut patet per algo opuesto de lo que es por s evidente, como
Philosophum, in IV Metaphys. et I Poster., circa es manifiesto segn el filsofo en el <libro>
prima demonstrationis principia. Cogitari autem cuarto de la Metafsica y el primero de los
potest oppositum eius quod est Deum esse, Analticos posteriores acerca de los principios
secundum illud Psalmi LII: dixit insipiens in primeros de la demostracin. Pero es posible
corde suo, non est Deus. Ergo Deum esse non pensar lo opuesto a que Dios exista segn el
est per se notum. Salmo 52: Dijo el insensato en su corazn: No
hay Dios. En consecuencia, que Dios existe,
no es por s evidente.

Respondeo dicendum quod contingit aliquid esse Respondo que hay que decir que sucede que
per se notum dupliciter, uno modo, secundum se algo puede ser por s evidente en dos sentidos.
et non quoad nos; alio modo, secundum se et Uno, en s mismo y no para nosotros: en otro, en
quoad nos. Ex hoc enim aliqua propositio est per s mismo y para nosotros. Pues una proposicin
se nota, quod praedicatum includitur in ratione es por s evidente porque el predicado est
subiecti, ut homo est animal, nam animal est de incluido en el concepto del sujeto, como v.g., el
ratione hominis. Si igitur notum sit omnibus de hombre es animal: animal pertenece al concepto
praedicato et de subiecto quid sit, propositio illa de hombre. Por tanto, en el caso de que fuese
erit omnibus per se nota, sicut patet in primis conocido por todos qu es el predicado y el
demonstrationum principiis, quorum termini sujeto, aquella proposicin ser por s evidente,
sunt quaedam communia quae nullus ignorat, ut como ocurre con los primeros principios de la
ens et non ens, totum et pars, et similia. Si demostracin, cuyos trminos son tan comunes
autem apud aliquos notum non sit de praedicato que nadie ignora, como v.g., ente, no-ente,
et subiecto quid sit, propositio quidem quantum todo, parte, y <otros> similares. Pero si
in se est, erit per se nota, non tamen apud illos entre algunos no es conocido qu es el predicado
2
qui praedicatum et subiectum propositionis y el sujeto, la proposicin, tomada en s misma,
ignorant. Et ideo contingit, ut dicit Boetius in ser ciertamente evidente por s, pero no entre
libro De hebdomadibus, quod quaedam sunt aquellos que ignoran qu es el predicado y el
communes animi conceptiones et per se notae, sujeto. Y por ello sucede, como dice Boecio en
apud sapientes tantum, ut incorporalia in loco su De hebdomadibus, que hay algunas concep-
non esse. Dico ergo quod haec propositio, Deus ciones comunes del alma y por s evidentes
est, quantum in se est, per se nota est, quia conocidas slo a los entendidos, como los
praedicatum est idem cum subiecto; Deus enim <seres> incorpreos no estn en ningn lugar.
est suum esse, ut infra patebit. Sed quia nos non Digo, por tanto, que la proposicin Dios
scimus de Deo quid est, non est nobis per se existe, es por s evidente, puesto que el
nota, sed indiget demonstrari per ea quae sunt predicado es idntico al sujeto. Pues Dios es su
magis nota quoad nos, et minus nota quoad ser, como ser manifiesto ms adelante. Pero
naturam, scilicet per effectus. como nosotros no conocemos, acerca de Dios,
qu es, no es por s evidente para nosotros, sino
que requiere ser demostrada por medio de
aquellas cosas que son ms evidentes para
nosotros, y menos evidentes en s mismas, a
saber, por medio de los efectos.

Ad primum ergo dicendum quod cognoscere Respecto de lo primero hay que decir que hay
Deum esse in aliquo communi, sub quadam un conocimiento de que Dios existe, bajo cierta
confusione, est nobis naturaliter insertum, confusin, inserto naturalmente en todos, a
inquantum scilicet Deus est hominis beatitudo, saber, en cuanto Dios es la felicidad del hombre.
homo enim naturaliter desiderat beatitudinem, et Pues el hombre desea naturalmente la felicidad,
quod naturaliter desideratur ab homine, y lo que es naturalmente deseado por el hombre,
naturaliter cognoscitur ab eodem. Sed hoc non naturalmente es conocido por l. Pero esto no es
est simpliciter cognoscere Deum esse; sicut cog- conocer en sentido absoluto que Dios existe, tal
noscere venientem, non est cognoscere Petrum, como el conocer que alguien viene no es conocer
quamvis sit Petrus veniens, multi enim a Pedro, por ms que sea Pedro el que viene. En
perfectum hominis bonum, quod est beatitudo, efecto, muchos hombres consideran a la riqueza
existimant divitias; quidam vero voluptates; el bien perfecto del hombre, que es la felicidad,
quidam autem aliquid aliud. otros, en cambio, los placeres, y otros otra cosa.

Ad secundum dicendum quod forte ille qui audit Respecto de lo segundo hay que decir que quiz
hoc nomen Deus, non intelligit significari aliquid quien oye este nombre Dios no entienda que
quo maius cogitari non possit, cum quidam <por l> se significa algo mayor de lo cual no es
crediderint Deum esse corpus. Dato etiam quod posible pensar, puesto que algunos han credo
quilibet intelligat hoc nomine Deus significari que Dios es cuerpo. Adems, aceptado que
hoc quod dicitur, scilicet illud quo maius cualquiera entienda por este nombre Dios esto
cogitari non potest; non tamen propter hoc que se dice, a saber, aquello mayor de lo cual no
sequitur quod intelligat id quod significatur per es posible pensar, sin embargo, no por ello se
nomen, esse in rerum natura; sed in sigue que entienda que lo significado por el
apprehensione intellectus tantum. Nec potest nombre existe en la realidad, sino slo en la
argui quod sit in re, nisi daretur quod sit in re aprehensin del intelecto. Ni puede argirse que
aliquid quo maius cogitari non potest, quod non exista en la realidad si no es aceptado que exista
est datum a ponentibus Deum non esse. algo mayor de lo cual no se puede pensar, lo
cual no es aceptado por los que afirman que
Dios no existe.

3
Ad tertium dicendum quod veritatem esse in Respecto de lo tercero hay que decir que es
communi, est per se notum, sed primam veri- algo por s evidente el que la verdad exista en
tatem esse, hoc non est per se notum quoad nos. comn, pero que la primera verdad exista, no es
por s evidente para nosotros.

Articulum II Artculo 2:
Utrum Deum esse sit demonstrabile Si se puede demostrar que Dios existe

Ad secundum sic proceditur. Respecto de lo segundo se procede as.


Videtur quod Deum esse non sit demonstrabile. Parece que no se puede demostrar que Dios
existe.

Deum enim esse est articulus fidei. Sed ea quae 1. Que Dios existe es un artculo de fe. Pero las
sunt fidei, non sunt demonstrabilia, quia cosas que pertenecen a la fe no son demostra-
demonstratio facit scire, fides autem de non bles, porque la demostracin hace conocer, y la
apparentibus est, ut patet per Apostolum, ad fe es sobre las cosas no manifiestas, como
Hebr. XI. Ergo Deum esse non est demonstra- resulta evidente por el Apstol, Carta a los
bile. Hebreos, II, 1. Por tanto, que Dios existe no es
demostrable.

Praeterea, medium demonstrationis est quod 2. Adems, el <trmino> medio de la demostra-


quid est. Sed de Deo non possumus scire quid cin es el qu es. Pero de Dios no podemos
est, sed solum quid non est, ut dicit Damasce- conocer qu es, sino slo qu <cosa> no es. Por
nus. Ergo non possumus demonstrare Deum tanto, no podemos demostrar que Dios existe.
esse.

Praeterea, si demonstraretur Deum esse, hoc non 3. Adems, si se demostrase que Dios existe,
esset nisi ex effectibus eius. Sed effectus eius ello no sera sino a partir de sus efectos. Pero
non sunt proportionati ei, cum ipse sit infinitus, sus efectos no estn en proporcin con l, dado
et effectus finiti; finiti autem ad infinitum non que l es infinito y sus efectos finitos. Ahora
est proportio. Cum ergo causa non possit bien, de lo finito a lo infinito no hay proporcin.
demonstrari per effectum sibi non Por tanto, puesto que la causa no puede ser
proportionatum, videtur quod Deum esse non demostrada por medio de un efecto que no est
possit demonstrari. en proporcin con ella, parece que no puede
demostrarse que Dios existe.

Sed contra est quod apostolus dicit, ad Rom. I: Pero en contra est lo que dice el Apstol en la
invisibilia Dei per ea quae facta sunt, intellecta, Carta a los Romanos I, 20: las cosas invisibles
conspiciuntur. Sed hoc non esset, nisi per ea de Dios se contemplan al ser entendidas por
quae facta sunt, posset demonstrari Deum esse, medio de las cosas que han sido hechas. Pero
primum enim quod oportet intelligi de aliquo, est esto no sera posible, si no se pudiera demostrar,
an sit. por las cosas que han sido hechas, que Dios
existe. En efecto, lo primero que es preciso
entender acerca de algo, es si existe.

Respondeo dicendum quod duplex est demons- Respondo que hay que decir que la demostra-
tratio. Una quae est per causam, et dicitur cin es de dos clases. Una, la que es por medio
propter quid, et haec est per priora simpliciter. de la causa y es llamada <del> porque; y sta
Alia est per effectum, et dicitur demonstratio se hace por medio de lo primero en absoluto. La
quia, et haec est per ea quae sunt priora quoad otra, se hace por medio del efecto, y es llamada
4
nos, cum enim effectus aliquis nobis est demostracin del que. Y sta es por medio de
manifestior quam sua causa, per effectum lo que es primero para nosotros. Pues cuando un
procedimus ad cognitionem causae. Ex quolibet efecto nos es ms manifiesto que su causa, por
autem effectu potest demonstrari propriam medio del efecto accedemos al conocimiento de
causam eius esse (si tamen eius effectus sint la causa. Ahora bien, a partir de cualquier efecto
magis noti quoad nos), quia, cum effectus puede demostrarse que su causa propia existe
dependeant a causa, posito effectu necesse est si es que el efecto es ms evidente para nosotros.
causam praeexistere. Unde Deum esse, Pues como el efecto depende de la causa, puesto
secundum quod non est per se notum quoad nos, el efecto, es necesario que la causa preexista.
demonstrabile est per effectus nobis notos. Por ello, que Dios existe, en cuanto no es por s
evidente para nosotros, es demostrable por
medio de los efectos conocidos para nosotros.

Ad primum ergo dicendum quod Deum esse, et Respecto de lo primero, hay que decir que la
alia huiusmodi quae per rationem naturalem existencia de Dios, y otras cosas de este tipo que
nota possunt esse de Deo, ut dicitur Rom. I non pueden conocerse acerca de Dios por razn
sunt articuli fidei, sed praeambula ad articulos, natural como se dice en Romanos I, 19, no
sic enim fides praesupponit cognitionem son artculos de fe, sino prembulos a los
naturalem, sicut gratia naturam, et ut perfectio artculos; y as la fe presupone el conocimiento
perfectibile. Nihil tamen prohibet illud quod natural, como la gracia <presupone> la natura-
secundum se demonstrabile est et scibile, ab leza, y la perfeccin lo perfectible. No obstante,
aliquo accipi ut credibile, qui demonstrationem nada prohibe que aquello que en s mismo es
non capit. demostrable y cognoscible, sea aceptado como
creble por alguien que no capta la
demostracin.

Ad secundum dicendum quod cum demonstratur Respecto de lo segundo, hay que decir que
causa per effectum, necesse est uti effectu loco cuando se demuestra la causa por medio del
definitionis causae, ad probandum causam esse, efecto, es necesario, para probar que la causa
et hoc maxime contingit in Deo. Quia ad existe, usar el efecto en lugar de la definicin de
probandum aliquid esse, necesse est accipere pro la causa; y esto sucede en mayor grado en <el
medio quid significet nomen non autem quod caso de> Dios. Porque para probar que algo
quid est, quia quaestio quid est, sequitur ad existe es necesario tomar como <trmino> medio
quaestionem an est. Nomina autem Dei impo- lo que el nombre significa, y no el qu es,
nuntur ab effectibus, ut postea ostendetur, unde, pues la cuestin acerca de qu es, sigue a la
demonstrando Deum esse per effectum, accipere cuestin acerca de si existe. Ahora bien, los
possumus pro medio quid significet hoc nomen nombres de Dios son impuestos a partir de los
Deus. efectos, como se demostrar ms adelante: por
ello, al demostrar la existencia de Dios por sus
efectos, podemos tomar como <trmino> medio
lo que significa el nombre Dios.

Ad tertium dicendum quod per effectus non Respecto de lo tercero, hay que decir que por
proportionatos causae, non potest perfecta medio de efectos no proporcionados a la causa
cognitio de causa haberi, sed tamen ex quo- no puede tenerse un conocimiento perfecto de la
cumque effectu potest manifeste nobis demons- misma; sin embargo, de cualquier efecto puede
trari causam esse, ut dictum est. Et sic ex demostrarse manifiestamente para nosotros que
effectibus Dei potest demonstrari Deum esse, la causa existe, como se ha dicho. Y as, a partir
licet per eos non perfecte possimus eum de los efectos de Dios podemos demostrar que
cognoscere secundum suam essentiam. Dios existe, aunque por ellos no podamos
conocerlo perfectamente segn su esencia.

5
Articulum III Artculo 3:
Utrum Deus sit Si Dios existe

Ad tertium sic proceditur. Respecto de lo tercero se procede as.


Videtur quod Deus non sit. Parece que Dios no existe.

Quia si unum contrariorum fuerit infinitum, 1. Porque si uno de <dos> contrarios fuere
totaliter destruetur aliud. Sed hoc intelligitur in infinito, destruir totalmente al otro. Pero por el
hoc nomine Deus, scilicet quod sit quoddam nombre de Dios se entiende un bien infinito. En
bonum infinitum. Si ergo Deus esset, nullum consecuencia, si Dios existiese, no habra mal
malum inveniretur. Invenitur autem malum in alguno en el mundo. Ahora bien, hay mal en el
mundo. Ergo Deus non est. mundo. Por tanto, Dios no existe.

Praeterea, quod potest compleri per pauciora 2. Adems, lo que puede completarse por pocos
principia, non fit per plura. Sed videtur quod principios, no se hace por muchos. Pero se ve
omnia quae apparent in mundo, possunt que todo lo que se manifiesta en el mundo,
compleri per alia principia, supposito quod Deus puede completarse por otros principios,
non sit, quia ea quae sunt naturalia, reducuntur supuesto que Dios no exista. Pues todas las
in principium quod est natura; ea vero quae sunt cosas naturales se reducen a su principio, que es
a proposito, reducuntur in principium quod est la naturaleza; por otra parte, aquellas que son
ratio humana vel voluntas. Nulla igitur por intencin, se reducen a <su> principio, que
necessitas est ponere Deum esse. es la razn o voluntad humana. En
consecuencia, no parece haber necesidad alguna
de afirmar que Dios existe.

Sed contra est quod dicitur Exodi III, ex persona Pero en contra est lo que se dice en xodo 3,
Dei, ego sum qui sum. 14 de la persona misma de Dios: Yo soy el que
soy.

Respondeo dicendum quod Deum esse quinque Respondo que hay que decir que la existencia
viis probari potest. de Dios se puede demostrar por cinco vas.

Prima autem et manifestior via est, quae sumitur [I] La primera y ms manifiesta de ellas es la
ex parte motus. que se toma del movimiento.

Certum est enim, et sensu constat, aliqua moveri Es algo cierto, y consta a los sentidos, que
in hoc mundo. Omne autem quod movetur, ab alguna cosa se mueve en este mundo. Ahora
alio movetur. Nihil enim movetur, nisi secundum bien, todo lo que se mueve se mueve por otro.
quod est in potentia ad illud ad quod movetur, Pues nada se mueve, sino en cuanto est en
movet autem aliquid secundum quod est actu. potencia respecto de aquello hacia lo cual se
Movere enim nihil aliud est quam educere mueve. Mas algo mueve en cuanto est en acto.
aliquid de potentia in actum, de potentia autem En efecto, mover no es otra cosa que llevar algo
non potest aliquid reduci in actum, nisi per de la potencia al acto. Pero algo no puede ser
aliquod ens in actu, sicut calidum in actu, ut llevado de la potencia al acto sino por algo que
ignis, facit lignum, quod est calidum in potentia, est en acto, como v.g., lo caliente en acto el
esse actu calidum, et per hoc movet et alterat fuego hace que el leo, que es caliente en
ipsum. Non autem est possibile ut idem sit simul potencia, est caliente en acto, y por ello lo
in actu et potentia secundum idem, sed solum mueve, es decir, lo altera. Pero es imposible que
secundum diversa, quod enim est calidum in la misma cosa est en potencia y en acto al
actu, non potest simul esse calidum in potentia, mismo tiempo y respecto de lo mismo, sino
sed est simul frigidum in potentia. Impossibile respecto de cosas diversas: lo que es caliente en
6
est ergo quod, secundum idem et eodem modo, acto no puede ser al mismo tiempo caliente en
aliquid sit movens et motum, vel quod moveat potencia, sino al mismo tiempo fro en potencia.
seipsum. Por tanto, es imposible que, segn lo mismo y en
el mismo modo, haya algo que mueve y sea
movido, o que se mueva a s mismo.

Omne ergo quod movetur, oportet ab alio Pues bien, todo lo que se mueve, es preciso que
moveri. Si ergo id a quo movetur, moveatur, sea movido por otro. Si, por consiguiente,
oportet et ipsum ab alio moveri et illud ab alio. aquello por lo cual es movido, se mueve, es
Hic autem non est procedere in infinitum, quia preciso que esto mismo tambin sea movido por
sic non esset aliquod primum movens; et per otro, y ste por un tercero. Y as no se puede
consequens nec aliquod aliud movens, quia seguir al infinito, porque en tal caso no habra
moventia secunda non movent nisi per hoc quod un motor primero y, por tanto, tampoco habra
sunt mota a primo movente, sicut baculus non ningn otro motor; pues los motores segundos
movet nisi per hoc quod est motus a manu. no mueven sino por el hecho de que son movidos
por el motor primero, como v.g., el bastn no
mueve sino porque es movido por la mano.

Ergo necesse est devenire ad aliquod primum En consecuencia, es necesario arribar a algn
movens, quod a nullo movetur, et hoc omnes primer motor que no sea movido por otro: y esto
intelligunt Deum. es lo que entienden todos por Dios.

Secunda via est ex ratione causae efficientis. [II] La segunda va es a partir del concepto de
causa eficiente.

Invenimus enim in istis sensibilibus esse Hallamos que en las cosas sensibles hay un
ordinem causarum efficientium, nec tamen orden de causas eficientes. Sin embargo, no se
invenitur, nec est possibile, quod aliquid sit halla, ni es posible, que algo sea causa eficiente
causa efficiens sui ipsius; quia sic esset prius de s mismo: porque en tal caso, sera anterior a
seipso, quod est impossibile. s mismo, lo cual es imposible.

Non autem est possibile quod in causis Pero no es posible que en las causas eficientes
efficientibus procedatur in infinitum. Quia in procedamos al infinito. Puesto que en todas las
omnibus causis efficientibus ordinatis, primum causas eficientes ordenadas, la primera es causa
est causa medii, et medium est causa ultimi, sive de la intermedia, y la intermedia de la ltima,
media sint plura sive unum tantum, remota sean las intermedias mltiples o una sola. Mas
autem causa, removetur effectus, ergo, si non removida la causa, se remueve el efecto. Por
fuerit primum in causis efficientibus, non erit tanto, si no hubiere algo primero en las causas
ultimum nec medium. Sed si procedatur in eficientes, no habr algo ltimo, ni intermedio.
infinitum in causis efficientibus, non erit prima Pero si se procediese al infinito en las causas
causa efficiens, et sic non erit nec effectus eficientes, no habr causa primera, y as no
ultimus, nec causae efficientes mediae, quod habr efecto ltimo, ni causa eficiente interme-
patet esse falsum. dia, lo cual es manifiestamente falso.

Ergo est necesse ponere aliquam causam effi- En consecuencia, es necesario afirmar que existe
cientem primam, quam omnes Deum nominant. alguna causa eficiente primera, a la cual todos
llaman Dios.

Tertia via est sumpta ex possibili et necessario, [III] La tercera va se toma de lo posible y lo
quae talis est. necesario, y es la siguiente.

Invenimus enim in rebus quaedam quae sunt Hallamos en las cosas algunas que pueden ser o
possibilia esse et non esse, cum quaedam inve- no ser; puesto que hallamos algunas que son
7
niantur generari et corrumpi, et per consequens generadas y corrompidas y, por tanto, pueden
possibilia esse et non esse. ser o no ser.

Impossibile est autem omnia quae sunt, talia Ahora bien, es imposible que todas las cosas que
esse, quia quod possibile est non esse, quando- existen sean tales. Porque lo que puede no ser,
que non est. Si igitur omnia sunt possibilia non en algn tiempo no existe. Por consiguiente, si
esse, aliquando nihil fuit in rebus. Sed si hoc est todas las cosas pueden no ser, hubo un tiempo
verum, etiam nunc nihil esset, quia quod non est, en que no hubo nada. Pero si esto fuese
non incipit esse nisi per aliquid quod est; si verdadero, tampoco ahora habra algo. Pues lo
igitur nihil fuit ens, impossibile fuit quod aliquid que no es, no comienza a ser sino por algo que
inciperet esse, et sic modo nihil esset, quod patet es. Por tanto, si no hubiese habido nada, hubiese
esse falsum. Non ergo omnia entia sunt sido imposible que algo comience a ser, y as
possibilia, sed oportet aliquid esse necessarium <ahora> no habra nada, lo cual es manifiesta-
in rebus. mente falso. En consecuencia, no todos los entes
son posibles, sino que es preciso que en la
realidad haya algo necesario.

Omne autem necessarium vel habet causam suae Todo lo necesario, o bien tiene de otra parte la
necessitatis aliunde, vel non habet. Non est causa de su necesidad, o no la tiene. Pero no es
autem possibile quod procedatur in infinitum in posible proceder al infinito en los seres necesa-
necessariis quae habent causam suae rios que tienen causa de su necesidad, tal como
necessitatis, sicut nec in causis efficientibus, ut en las causas eficientes, segn se ha probado.
probatum est.

Ergo necesse est ponere aliquid quod sit per se En consecuencia, es necesario afirmar algo que
necessarium, non habens causam necessitatis sea necesario por s, que no tenga de otra parte
aliunde, sed quod est causa necessitatis aliis, la causa de <su> necesidad, y que sea causa de
quod omnes dicunt Deum. la necesidad de todo lo restante; y a esto todos
llaman Dios.

Quarta via sumitur ex gradibus qui in rebus [IV] La cuarta va se toma de los grados que se
inveniuntur. hallan en las cosas.

Invenitur enim in rebus aliquid magis et minus Se halla en las cosas algo ms o menos bueno,
bonum, et verum, et nobile, et sic de aliis hu- verdadero, y noble, y as de lo restante. Pero el
iusmodi. Sed magis et minus dicuntur de diversis ms y el menos se dicen de diversas cosas segn
secundum quod appropinquant diversimode ad que se aproximen en diverso modo a lo que
aliquid quod maxime est, sicut magis calidum mximamente es: como v.g., ms caliente es
est, quod magis appropinquat maxime calido. lo que ms se aproxima a lo mximamente
clido.

Est igitur aliquid quod est verissimum, et Existe, en consecuencia, algo que es lo ms
optimum, et nobilissimum, et per consequens verdadero, lo ms bueno, y lo ms noble y, por
maxime ens, nam quae sunt maxime vera, sunt consiguiente, mximamente ente pues lo que es
maxime entia, ut dicitur II Metaphys.. mximamente verdadero es mximamente ente,
como dice el filsofo en el libro segundo de la
Metafsica.
Quod autem dicitur maxime tale in aliquo Ahora bien, aquello que es mximamente tal en
genere, est causa omnium quae sunt illius algn gnero, es causa de todas las cosas que
generis, sicut ignis, qui est maxime calidus, est pertenecen a dicho gnero: como v.g., el fuego,
causa omnium calidorum, ut in eodem libro que es mximamente clido, es causa de todas
dicitur. Ergo est aliquid quod omnibus entibus las cosas calientes, como se dice en el mismo
est causa esse, et bonitatis, et cuiuslibet libro. Por tanto, existe algo que para todos los
8
perfectionis, et hoc dicimus Deum. entes es causa del ser, la bondad, y cualquier
otra perfeccin; y a esto llamamos Dios.

Quinta via sumitur ex gubernatione rerum. [V] La quinta va se toma del gobierno de las
cosas.

Videmus enim quod aliqua quae cognitione Pues vemos que algunas cosas que carecen de
carent, scilicet corpora naturalia, operantur conocimiento, a saber, los cuerpos naturales,
propter finem, quod apparet ex hoc quod semper obran por un fin. Lo cual es evidente por el
aut frequentius eodem modo operantur, ut hecho de que siempre o con frecuencia obran del
consequantur id quod est optimum; unde patet mismo modo, de suerte que consigan lo que es
quod non a casu, sed ex intentione perveniunt ad mejor. De all que evidentemente no obran por
finem. casualidad, sino que alcanzan el fin por
intencin.

Ea autem quae non habent cognitionem, non Pero aquellas cosas que no tienen conocimiento
tendunt in finem nisi directa ab aliquo cognos- no tienden hacia un fin si no son dirigidas por
cente et intelligente, sicut sagitta a sagittante. alguien que conozca y entienda, como la flecha
<es dirigida> por el arquero.

Ergo est aliquid intelligens, a quo omnes res En consecuencia, existe un ser inteligente, por el
naturales ordinantur ad finem, et hoc dicimus cual todas las cosas naturales son ordenadas a
Deum. <su> fin; y a esto llamamos Dios.

Ad primum ergo dicendum quod, sicut dicit Respecto de lo primero hay que decir que como
Augustinus in Enchiridio, Deus, cum sit summe dice Agustn en su Enchiridion Dios, puesto
bonus, nullo modo sineret aliquid mali esse in que es sumamente bueno, en modo alguno
operibus suis, nisi esset adeo omnipotens et permitira que hubiera algn mal en sus obras, si
bonus, ut bene faceret etiam de malo. Hoc ergo no fuese a tal punto omnipotente y bueno que
ad infinitam Dei bonitatem pertinet, ut esse pudiera tambin a partir del mal hacer un bien.
permittat mala, et ex eis eliciat bona. Por tanto, pertenece a la infinita bondad de Dios
el que permita males, y que de ellos extraiga
bienes.

Ad secundum dicendum quod, cum natura Respecto de lo segundo hay que decir que, puesto
propter determinatum finem operetur ex que la naturaleza obra por un fin determinado por
directione alicuius superioris agentis, necesse est la direccin de algn agente superior,
ea quae a natura fiunt, etiam in Deum reducere, necesariamente aquellas cosas que se hacen por
sicut in primam causam. Similiter etiam quae ex naturaleza son tambin remitidas a Dios como a su
proposito fiunt, oportet reducere in aliquam causa primera. De igual modo, lo que se hace por
altiorem causam, quae non sit ratio et voluntas intencin, es preciso remitirlo a alguna causa
humana, quia haec mutabilia sunt et defectibilia; superior que no sea la razn o la voluntad humana;
oportet autem omnia mobilia et deficere pues estas son mutables y deficientes. Mas es
possibilia reduci in aliquod primum principium preciso que todo lo mutable y deficiente pueda ser
immobile et per se necessarium, sicut ostensum remitido a algn principio primero inmutable y
est. necesario por s, como es manifiesto.

También podría gustarte