Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
QC
D
QUADERNOS DE
CRIMINOLOGA
/r&OFSPNBS[P
REVISTA DE CRIMINOLOGA
Y CIENCIAS FORENSES
&%*5"
4PDJFEBE&TQBPMBEF
$SJNJOPMPHBZ
$JFODJBT'PSFOTFT
$"OHVTUJBT
J[REB
7BMMBEPMJE
5FMrTFDDJG!TFDDJGPSH
1"530$*/"
$JFODJBTEFMB4FHVSJEBE
6OJWFSTJEBEEF4BMBNBODB
%*3&$503
$BSMPT1SF[7BRVFSP
DQWBRVFSP!VFNDFT
"4&4*/04&/
-"'"-4*'*$"$*/
-"*%&/5*'*$"$*/
4&3*&6/13*.&3
"$&3$".*&/50
%0$6.&/5"-
"7*45"%&1+"30
$0/$&156"-
*/"-#*4
"-#&350"/(040
30#&350$"330
+"*.&(65*33&;
$"3-0417"26&30
QHJOB
QHJOB
QHJOB
QHJOB
QHJOB
QHJOB
QHJOB
QHJOB
"1035"$*0/&4%&
%"5"(3"."
"(&/%"
$-"4&4:
'6/$*0/&4%&
-".*$30#*0-0("
4&37*$*0%&
'03&/4&4&/-"
-"$3*.*/0-0("
%0$6.&/5"$*/
4&$$*'
"-"4$*&/$*"4
*/7&45*("$*/
$3*.*/""*503.$63*&-
."35"%0./(6&;(*-
+04."3"&*304:
3"-035*;%&-&+"3";6
$0/4&+0&%*503*"$TBS"MPOTP;BNPSBOP
3PCFSUP$BSSP'FSOOEF[
"OUPOJP*HOBDJP$FMB3BOJMMB
"JUPS.$VSJFM-QF[EF"SDBVUF
.BSUB%PNOHVF[(JM.BSUOF[
+FTT(BSDB"MMFS
+BJNF(VUJSSF[3PESHVF[
'SBODJTDP+0UFSJOP%VSO
+BWJFS1FB&DIFWFSSB
'FSOBOEP1SF[MWBSF[
'SBODJTDP1SF["CFMMO
%*4&0:"35&
"OB+BSBCP#FOBWJEFT
GVOCJLF!ZBDPN
+PT-VJT1SF[)VJEPCSP
KPTFMVJT!QFSF[IVJEPCSPDPN
'050.&$/*$"
&*.13&4*/
(SmDBT(FSNJOBM
'050(3"'"4
XXXNPSHVFmMFDPN
XXXQJYBMJBOFU
%FQTJUPMFHBM7"
*44/
LA FALSIFICACIN
DOCUMENTAL
LA FALSIFICACIN
DOCUMENTAL
"-#&350"/(040("3$"
1PSSFHMBHFOFSBMUFOFNPTVODPODFQUPEFMBGBMTJGJDBDJOEPDVNFOUBMQMBHBEPEF
QSFKVJDJPTOFHBUJWPTZDPOEFOBUPSJPT
ZOPFTQBSBNFOPTBGJOEFDVFOUBT
MBGBMTJGJ
DBDJODPOGJOFTEFBQSPQJBDJOJOEFCJEBFTVOBDPOEVDUBEFMJDUJWBFJMFHBMZBOBEJF
MF HVTUB RVF MF SPCFO FM EJOFSP
BM NBSHFO EF MPT NFEJPT RVF TF FNQMFFO QBSB UBM
GJOBMJEBE&MRVFTVTDSJCF
TJOFNCBSHP
BDPQJBEFQBTBSTFBPTZBPTEFUFDUBOEP
ZFTUVEJBOEPOVNFSPTPTZEJTUJOUPTDBTPT
UJFOFVOBWJTJOVOUBOUPEJTUJOUBEFMIF
DIP
VOBEFGPSNBDJOQSPGFTJPOBMRVFDPNQBSUF
QPSDJFSUP
DPOPUSPTQFSJUPTEPDV
NFOUPTDQJDPT
ZBTFBOQSJWBEPTPQFSUFOFDJFOUFTBEJWFSTPTDVFSQPTEF4FHVSJEBE
EFM&TUBEP
-B GBMTJGJDBDJO EPDVNFOUBM FT BMHP SFQSPCBCMF
PNJOPTP
FHPTUB
EFMJDUJWP
JMF
HBMyZUPEPMPRVFTFRVJFSB
QFSPoVOBWF[QVFTUPToMBGBMTJGJDBDJOEPDVNFOUBMTF
QVFEFIBDFSCJFOZTFQVFEFIBDFSNBM2VFTFBEJGDJMEFUFDUBS
FOTVNB&TUPSF
RVJFSFQPSQBSUFEFMGBMTBSJPJOUFMJHFODJB
IBCJMJEBEZDJFSUPBGOEFTVQFSBDJO1BSB
EFTHSBDJB EF MPTiBSUFTBOPTw Z QBSB GPSUVOB EF MPT QSPCPT Z IPOSBEPT DJVEBEBOPT
FOUSFMPTRVFOPTJODMVJNPT
MBTPCSBTDPOTVNBEBTZDBTJQFSGFDUBTTPONVZSBSBT-P
OPSNBMFTFODPOUSBSVOBDIBQV[BJOTPTUFOJCMFRVFDBVTBVOBTFOTBDJOEFQFOBFO
FMQFSJUPRVFMBDPOTJHOB
4
LA FALSIFICACIN
DOCUMENTAL
%FOUSPEFMBNBOJQVMBDJOEPDVNFO
UBM GSBVEVMFOUB
VO TJTUFNB NVZ UQJDP Z
VTVBMFTFMRVFQPEFNPTEFOPNJOBSi3F
DPSUFBBEJEPw&TNVZTFODJMMP7BNPTB
FYQMJDBS QSJNFSP FM TJTUFNB BOUJHVP
IPZ
FO EFTVTP EFCJEP B MPT BEFMBOUPT JOGPS
NUJDPT Z UFDOPMHJDPT &O QSJNFS MVHBS
TF IB EF EJTQPOFS EF BMHO EPDVNFOUP
HFOVJOPRVFDPOUFOHBMPTEBUPTRVFOPT
JOUFSFTBOQPSFKFNQMP
VOBmSNBPSJHJOBM
EFVOBBSSFOEBEPS
BSSFOEBUBSJP
EJSFDUPS
EFCBODP
DMJFOUF
VOBGFDIBPVOBDBOUJ
EBENBOVTDSJUB
VOTFMMPEFUBNQO
FUD
&OTFHVOEPMVHBS
DPOVOBTUJKFSBTTFSF
DPSUBEFMEPDVNFOUPUBMTFDDJO/PIBDF
GBMUBEFDJSRVFTJOPRVFSFNPTFTUSPQFBS
FMQMJFHPQPEFNPTGPUPDPQJBSMPZIBDFSFM
SFDPSUFFOMBDPQJB
%FTQVT
DPOUPEPDVJEBEPoBMHPRVF
EFQFOEF EF MB IBCJMJEBE EFM GBMTBSJPo TF
QFHBDPOVOQPRVJUPEFQFHBNFOUPFTUF
SFDPSUFTPCSFPUSPQMJFHPRVFDPOUJFOFFM
UFYUP RVF RVFSFNPT WBMJEBS &M SFTVMUBEP
DPOKVOUP TF GPUPDPQJB Z
BT
ZB UFOFNPT
VOBDPQJBFTUVQFOEBEFMFHBDJOEFCJF
OFTBVOBGPSUVOBEPDPOFMNFSPDPODVS
TPEFVOBmSNBPSJHJOBMEFMBCVFMPZBGF
OFDJEP oFYUSBEB %JPT TBCF EOEFo Z VO
UFTUBNFOUP RVF BDBCBNPT EF SFEBDUBS
Z DPOGFDDJPOBS OPTPUSPT NJTNPT "IPSB
QPEFNPT BTPNCSBS B UPEB MB GBNJMJB DPO
FTUFEPDVNFOUPZFYJHJSMBTQSP
QJFEBEFT RVF BMM TF BDSFEJUBO
&MTJTUFNB
FTPT
UJFOFVOMJHFSP
JODPOWFOJFOUFOPUJFOFPSJHJOBM
ZBRVFTJMPUVWJFSBTFEFTDVCSJSB
UPEB MB BSUJNBB Z FM ICJM NB
OJQVMBEPS BDBCBSB FO MB DSDFM
PBMHPTJNJMBS-BTDPQJBTNBOJ
QVMBEBTOPUJFOFOPSJHJOBMFT
ZB
RVF MPT EPDVNFOUPT PSJHJOBMFT
TPOMBTNJTNBTDPQJBTNBOJQVMB
EBT&ODPOEJDJPOFTOPSNBMFTVONBHJTUSB
EPOVODBBENJUJSFTUFUJQPEFEPDVNFO
UP
PUSB DVFTUJO FT MB NBB Z MBT CVFOBT
BSUFTEFMPT4FPSFT-FUSBEPT
&TUF NUPEP UJFOF NVDIBT NPEBMJEB
EFT Z VUJMJEBEFT
QPEFNPT SFDPSUBS
QPS
FKFNQMP
MBTmSNBTEFMPTQBHPTEFBMRVJMFS
EF IBDF DJODP BPT F JOTFSUBSMBT FO VOPT
BCPOPTEFMPTMUJNPTTFJTNFTFTEFMBQBS
UBNFOUP FO .BSCFMMB )BTUB TF QVFEFO
JOTFSUBS PUSPT DBTJMMFSPT DPNP MB GFDIB
FM
OPNCSF
MBEJSFDDJO
FUDDPOBVUOUJDBZ
QVSBHFOVJOBMFUSBEFMQSPQJFUBSJP&OmO
NVDIPTUJQPTZVTPT
DPNPZBEJHP
i&MSFDPSUF
BBEJEPFTVO
TJTUFNBEF
NBOJQVMBDJO
TFODJMMPZVTVBMw
'*(63"
LA FALSIFICACIN
DOCUMENTAL
NTGPUPDPQJBT
QFHBOEPNVZCJFOFMSF
DPSUF
VTBOEP QBQFM DPO QPDP HSBNBKF
FUDTJOFNCBSHP
BRVOPTFIBSFBMJ[BEP
VOFODVCSJNJFOUP
EJHBNPT
iBDFQUBCMFw
1BSB TBCFS DVOEP FT VO SFDPSUFBB
EJEPVOBTFDDJOEFMEPDVNFOUPTFIBEF
UFOFS FO DVFOUB FM NPEP EF DPOGFDDJO
EF MPT EPDVNFOUPT 6TVBMNFOUF
TF DP
NJFO[B QPS SFEBDUBS FM EPDVNFOUP DPO
VOQSPHSBNBJOGPSNUJDPEFUSBUBNJFOUP
EFUFYUPT-BJNQSFTPSBDPOFDUBEBBMEJT
DPEVSPSFQSPEVDFMPTDBSBDUFSFTUJQPHS
mDPTUBMZDPNPTFPSEFOBOFOFMQSPDFTB
EPSEFUFYUPT
$PO MPT NUPEPT EF BNQMJBDJO WJTVBM
DPNQSPCBNPTFOMPTDBSBDUFSFTEFMEPDV
NFOUPRVFOPTPDVQB 'JH
MBBHMPNFSB
DJO TFDUPSJBM RVF TVDFEF FO MPT TJTUFNBT
EFJNQSFTJO*/,+&5PDIPSSPEFUJOUB&TUF
'*(63"
TJTUFNBDPOTJTUFFOVOGSBHNFOUPEFNBUF
SJBMQJF[PFMDUSJDPoDFSNJDBPDSJTUBMoRVF
TFFTUJNVMBDPOVOBTFSJFEFQVMTPTEFUFO
TJOFOEFUFSNJOBEPTNPNFOUPT$VBOEP
FTUPPDVSSFFMNBUFSJBMTFDPOUSBFPTFEJMBUB
oEFQFOEFEFMOHVMPEFDPSUFoZFYQVMTB
VOBNJDSPHPUBEFUJOUBBMPKBEBFOVODPN
QBSUJNJFOUP DPOUJHVP -BT NJDSPHPUBT TF
EJTQBSBO
JNQBDUBOTPCSFFMQBQFMZQFSmMBO
DBSBDUFSFT&MHSBEPEFQFSGFDDJODPORVF
UBMFTDBSBDUFSFTTPOEJTFBEPTEFQFOEFEF
MBGSFDVFODJBEFEJTQBSPEFMBTNJDSPHPUBT
EFMONFSPEFNJDSPJOZFDUPSFTQPSVOJEBE
EF TVQFSmDJF
EF MB WFMPDJEBE EF JNQBDUP
EFMBQBSUDVMBQJHNFOUBOUF
EJTUBODJBIBT
UBFMQBQFM
nVJEF[EFMBUJOUB
FUD5PEBTFT
UBTWBSJBCMFTQVFEFOTFSNPEVMBEBT
IBTUB
DJFSUPQVOUP
QPSMBJNQSFTPSBBUSBWTEF
MPTOJWFMFTEFDBMJEBEEFJNQSFTJO&OMPT
UJQPTEFMEPDVNFOUPDMBSBNFOUFTFQFSDJ
CFFMSBTUSPEFMPTNJDSPJOZFDUPSFTDPORVF
TF IBO FTUBNQBEP -PT NJDSPJOZFDUPSFT
oUSB[BEPSFTEFUJOUBoSFDPSSFOFOMOFBSFD
UBTPCSFMBIPSJ[POUBMEFMQMJFHPZTVBDDJO
DPOKVOUBJNQSPOUBMBTMFUSBT
&OMBJNBHFOWFNPT
UBNCJO
RVFFTUB
JNQSFTPSBFTVOUBOUPBOUJHVBZBRVFMBT
BHMPNFSBDJPOFTTPONVZHSVFTBT
MPRVF
OPTJOEJDBRVFFMONFSPEFNJDSPJOZFD
UPSFT FT NVZ SFEVDJEP "DUVBM
NFOUF
FM ONFSP EF NJDSPJOZFDUPSFT FT
NVDIP NBZPS
MP RVF DPOMMFWB BOMPHBT
BNQMJBDJPOFTNJDSPTDQJDBT
6OB WF[ RVF TF IB PCUFOJEP FM EPDV
NFOUP
TF FTUBNQBO TPCSF M MBT mSNBT
EF MPT TJHOBUBSJPT $PNP UFSDFS QBTP
FM
EPDVNFOUPoZBmSNBEPoTFWVFMWFBGP
UPDPQJBSQBSBVOPEFMPTmSNBOUFT
QFSP
FTUB WF[ DPO VO TJTUFNB GPUPTDQJDP EF
BEIFSFODJB NBHOUJDB &TUP
IPZ FO EB
ZB OP UJFOF QPS RV TFS BT MB SB[O FT
RVFFOFMNFSDBEPIBTVSHJEPVOBHBNB
EF GPUPDPQJBEPSBT NVZ FDPONJDBT RVF
FNQMFBO SFQSPEVDDJO */,+&5 P MTFS
FO WF[ EF BEIFSFODJB NBHOUJDB 5BOUP
FM MTFS DPNP MB BEIFSFODJB NBHOUJDB
TF CBTBO FO MB mKBDJO EF VOB UJOUB QJH
NFOUBOUFTPCSFFMQBQFMFOWJSUVEEFVOB
DBSHB QPMBSJ[BOUF RVF TF FKFSDF TPCSF M
EF NBOFSB RVF MB UJOUB TF BEIJFSF TPCSF
VOPTTFDUPSFTEFMJNJUBEPTDPODFSOJFOUFT
B NBODIBT P DBSBDUFSFT &M QSPDFTP QPS
FM DVBM FTUB UJOUB TF BEIJFSF B FTUBT TFD
DJPOFT
Z OP B PUSBT
EFQFOEF EF VO IB[
EFMV[NVZJOUFOTBRVFJPOJ[BMBTTFDDJP
OFTNBODIBEBTZOPBGFDUBMBTTFDDJPOFT
6
LA FALSIFICACIN
DOCUMENTAL
CMBODBTRVFSFnFKBOMBMV[6OBWF[RVFTF
TBUVSB FM QBQFM EF UJOUB
FYQFEJEB EF VO
SPEJMMPPJOTUSVNFOUPTJNJMBS
FTUBUJOUBTF
mKBQPSNFEJPEFVOBBDDJOEFQSFTJOZ
EFDBMPSTPCSFFMNJTNPQBQFM
&TUFTJTUFNBoFYQMJDBEPBNVZHSBOEFT
SBTHPT Z TJO UFOFS FO DVFOUB MBT FOPSNFT
EJGFSFODJBT RVF IPZ FYJTUFO FO FM NFSDB
EPo UJFOF DPNP DBSBDUFSTUJDB GVOEBNFO
UBMRVFOPEFKBBHMPNFSBDJPOFTTFDUPSJBMFT
QSPEVDJEBT QPS MPT USB[BEPSFT EF JNQSF
TJO*/,+&5UJFOF
FTPT
DPNPVOPEFMPT
SBTHPTGVOEBNFOUBMFT
RVFFOEFUFSNJOB
EBT QBSUFT P MVHBSFT EFM QMJFHP BQBSFDFO
NJOTDVMBTQBSUDVMBTEFUJOUBoMVQBCJOP
DVMBS9oSFQBSUJEBTBMPMBSHPEFMBIPKB
&TUBT QBSUDVMBT TPO SFTJEVPT FYDFEFOUFT
EFM UBNCPS RVF TF mKBO BM QMJFHP EF NB
OFSBBDDJEFOUBM
TVPDVSSFODJBEFQFOEFEF
NVDIPTGBDUPSFTSPEJMMPEFGFDUVPTP
UJOUB
RVF TF EFTQSFOEF DPO FYDFTJWB GBDJMJEBE
TVDJFEBE EFM NFDBOJTNP
FYDFTJWB TBUV
SBDJO EFM UOFS
UFNQFSBUVSB
IVNFEBE
DBMPS
FUD&TUPNJTNPFTMPRVFQFSDJCJNPT
'*(63"
4&$$*0/&4%&'*3."".1-*"%"4Y Y
OPTPUSPTFOFMEPDVNFOUPRVFOPTPDVQB
EFMPDVBMQPEFNPTJOGFSJSRVFoBNOEF
VOB JNQSFTJO */,+&5o FTUF EPDVNFOUP
UBNCJO IB TVGSJEP BMHVOB SFQSPEVDDJO
QPSBEIFSFODJBNBHOUJDB
4FPCTFSWBRVFFMUSB[BEPFTEPCMF
#
DPO VO USB[BEP NT HSVFTP Z
TVQFS
QVFTUPBM
PUSBIJMFSBEFUSB[BEPNT
mOP Z RVF
DVSJPTBNFOUF
OP HVBSEB
VOBFYBDUBFRVJEJTUBODJBSFTQFDUPBMPT
LA FALSIFICACIN
DOCUMENTAL
'*(63"
QSJNFSPT-PRVFRVJFSFEFDJSRVFMBmS
NBIBQBTBEPQPSBMNFOPTEPTDPQJBT
*/,+&5BOUFTEFTVGSJSMBSPUBDJO
4F FODVFOUSBO FO MB mSNB OVNF
$
SPTBTTFDDJPOFTRVFIBOEFTBQBSFDJEP
BDBVTBEFMBTDPQJBTTVDFTJWBTQPSMBT
RVF QBTBEP MB mSNB &TUP OP PDVSSF
DPO FM UFYUP UJQPHSmDP
FTUF JOEJDJP
IBEFTFSUPNBEPDPODJFSUBQSVEFODJB
EFCJEPBRVFOPTFDPOPDFDPOFYBD
UJUVEMPTUJMFTFTDSJUVSBMFTFNQMFBEPT
6O CPMHSBGP DPO QVOUB mOB TBUVSB
NVDIPNFOPTRVFVOSPUVMBEPSOFHSP
SFDJO FTUSFOBEP BEFNT
FM UPOP EF
MB UJOUB oB[VM
OFHSP
WFSEFo UBNCJO
JOnVZF FO MB NFKPS P QFPS DBMJEBE EF
MBSFQSPEVDDJO"MNBSHFOEFFTUP
FT
FWJEFOUFRVFEFUFSNJOBEBTTFDDJPOFT
EFM HSBmTNP IBO EFTBQBSFDJEP QPS
PCSBEFMBTDPQJBTFGFDUVBEBT
i-PTCVFOPT
GBMTBSJPTOP
DPNFUFOUBOUPT
FSSPSFTi
-PNTMMBNBUJWPMPTHMPNSVMPTP
%
FOHSPTBNJFOUPTRVFTFBMBOFMQBTPEF
MPTUSB[BEPSFTTPONVDIPNTHSVFTPT
FO FTUB mSNB RVF FO FM UFYUP -P RVF
SFWFMBoDPNPZBEJKJNPToRVFMBmSNB
IBTVGSJEPWBSJPTQSPDFTPTEFDPQJBFO
8
LA FALSIFICACIN
DOCUMENTAL
Suelen
emplear papel
muy satinado,
(...), facilmente
manipulable a
la hora de pegar
y susceptible de
ser sometido
a procesos de
copia (...)
LA IDENTIFICACIN,
A VISTA DE PJARO
LA IDENTIFICACIN,
A VISTA DE PJARO
ROBERTO CARRO FERNNDEZ
Si partimos de una denicin ocial de Criminalstica que rena todos los ingredientes
que, de una manera u otra, coadyuven en darle forma y concretarla a su nivel mximo, nos encontraremos con que tras su anlisis profundo para quien la vivimos desde
dentro y a diario resulta, cuanto menos, apasionante. La denicin que en mi humilde
opinin me parece ms redonda sera la siguiente:
La Criminalstica es una parte de la Criminologa que considerada como ciencia
estudia sistemticamente las huellas, rastros e indicios del delito, dejados por el culpable
o culpables y, mediante tcnicas cientcas de toda ndole mdicas, biolgicas, qumicas, fsicas, etc. trata de identicar al autor/es del delito.
Ah es nada porque, bsicamente es eso: tocar el mayor nmero de frentes, hacer
hermandad de un objetivo tan laborioso como es descubrir al/los autor/es de un delito
y, para ello, todos policas, mdicos Forenses, qumicos, bilogos, informticos, peritos
y especialistas de lo inimaginable tienen que ir de la mano en tan loable propsito. De
ah que lo multidisciplinar de esta Ciencia sea el concepto que mejor la dene, si el
propsito es probar la autora de quien se aparta de la norma infringindola.
Ocurre que, a veces, Criminalstica, Criminologa, Polica Cientca, Tcnica Policial,
CSI, etc., parecen conceptos similares, cuando no iguales. Pues no del todo. Y para entenderlo lo mejor sera recurrir al sabio refrn de cada uno en su casa y Dios en la de
todos. Y es que por ah van los tiros. Todos tienen como teln de fondo el delito, slo
que cada uno interpreta su papel en un tablado donde cada escena tiene como comn
denominador la pasin por conseguir la prueba inculpatoria.
10
LA IDENTIFICACIN,
A VISTA DE PJARO
de identicar. En otros casos, con la identicacin ya resuelta, slo habr que demostrar la culpabilidad. Veamos, pues, cul
es el origen etimolgico y el signicado
del trmino que vamos a tratar. La palabra
identicacin etimolgicamente proviene
del latn identicare y facere, hacer patente
la identidad de alguien o algo.
Segn la Real Academia de la Lengua,
identicar es es reconocer si una persona o
cosa es la misma que se supone o se busca.
Si tratamos de llevar esta denicin al mbito policial, recobra otro matiz no menos
importante y se suma a las deniciones
anteriores dotndola, si cabe, de mayor
seguridad. As, identicar tendra que ver
con demostrar la perfecta correspondencia
entre los datos obtenidos de un individuo
que se quiere identicar y datos de la misma
naturaleza, previamente conocidos, asociados a una liacin. Ya vemos que esta
ltima denicin, ms tcnica, ms propia de ser manejada en los gabinetes de
identicacin de cualquier dependencia
policial, est dotada de mayor frescura. Por
los cuatro costados rezuma propsito de
no dejarse engaar, de eliminar todos los
riesgos asegurando la diligencia con todos
lo medios de que dispongamos.
Pues bien, estos trminos que ahora
manejamos, tampoco distan tanto del
propsito perseguido por quien tuvo
la misma necesidad si nos remontamos
tiempo atrs. Para entenderlo, veamos un
ejemplo de descripcin referida al mismsimo Alejandro Magno, rey de Macedonia:
de constitucin robusta, estatura media,
piel blanca con tinte rojizo en mejillas y pecho, cabellos rubios rizados, nariz aguilea
y en los ojos la particular caracterstica de
ser de distinto color, negro el derecho y azul
izquierdo; de esta caracterstica ltima es
(...) Polica
Cientca.
(...) conjunto
de tcnicas y
fundamentos
cientcos
aplicados por
la Polica en el
desarrollo de
su actividad.
LA IDENTIFICACIN,
A VISTA DE PJARO
11
12
LA IDENTIFICACIN,
A VISTA DE PJARO
LA IDENTIFICACIN,
A VISTA DE PJARO
13
(...) la
antropometra
marc un hito en
la historia de la
identicacin,
(...)
A medio camino entre la etapa precientca y cientca nos encontramos las aportaciones importantes hechas, primero, por
los inventores de la fotografa Niepce y
Daguerre (1837), convirtiendo as a Pars
en la primera ciudad del mundo donde se
utiliza la fotografa con nes identicativos
y, segundo tambin francs Alphonse
Bertillon (1879). Su afamado sistema antropomtrico fue aplicado en todas las crceles francesas. Consista en la medicin de
caracteres morfolgicos, basndolo en la
jeza casi absoluta de las dimensiones del
sistema seo del cuerpo humano a partir
de los veintin aos y en que tales dimensiones varan lo suciente de una persona
a otra para, en consecuencia, poderlas diferenciar. Lgicamente, hoy en da podramos buscar desventajas a este sistema; el
primero, y seguro que a todos nos viene a
la cabeza, qu pasa con los menores de 21
aos? Lo cierto es que la antropometra
marc un hito en la historia de la identicacin, fue vlida en su momento y,
precisamente por serlo entonces, actualmente seguimos trabajando con
ciertos patrones antropomtricos,
perfectamente actuales y vlidos
para determinadas descripciones.
Despus, al amparo de este patrn ideado por Bertillon, surgieron
otros sistemas a la postre similares
en cuanto a su planteamiento inicial
de mediar morfologas corporales.
Tal es el caso del Sistema Geomtrico de Matheios, basado en el
estudio de la geometra del rostro
14
LA IDENTIFICACIN,
A VISTA DE PJARO
Juan Vucetic:
Ms
informacin:
In albis
El Caso Rojas,
pg. 20.
ASESINOS EN SERIE
15
ASESINOS EN SERIE:
UN PRIMER ACERCAMIENTO
CONCEPTUAL(1)
JAIME GUTIRREZ RODRGUEZ
Si fuera un artista famoso podramos entender que sus fans quisieran conseguir de l
un preciado mechn de pelo autntico, camisetas, canciones ofrecidas por internet y
as, justicar las ms de ciento veinte mil visitas que tiene la primera parte del video de
su biografa en You Tube (2); pero a este artista que vamos a describir, se le conoce por
otras artes que no son precisamente las escnicas.
De todas las maneras es muy fcil pensar que en Norteamrica todo es posible
y como adems son tan excntricos, no sera de extraar que existiera un grupo de
msica que llevara su nombre y donde los miembros del grupo retrataran sus rostros
como si fuesen chas policiales; lo sorprendente es que el grupo existe y adems no
es precisamente norteamericano, aunque canten en ingls, sino que se trata de un
grupo musical cubano.
Por desgracia, Jerey L. Dahmer es ms conocido por sus crmenes que por sus ocios, nacido en 1960 en Milwaukee, desde pequeo quien lo supiera podra intuir ya
su acin por el horror, no slo por mantener constantes enfrentamientos y discusiones
con sus padres sino por su acin a descuartizar y torturar pequeos animales, para
despus pasar a coleccionar sus huesos.
Mientras el resto de los nios de su edad se dedicaban a la coleccin de cromos de
los jugadores de la liga de ftbol americano o de baseball, al pequeo Je le interesaba
ms coleccionar insectos y pequeos animales en frascos de formol.
16
ASESINOS EN SERIE
ASESINOS EN SERIE
17
Increblemente,
haba
conseguido
esquivar a la
polica durante
nada menos que
trece aos (...)
18
ASESINOS EN SERIE
sera, para la ley, claramente demente, Dahmer era ambas cosas y ninguna de las dos
con esto no es que quiera confundir a las
personas que se acerquen a este artculo,
sino introducir unos conceptos que, seguro, muchos de nosotros podemos haber
odo hablar, que se intentarn aclarar en
prximos nmeros y que tienen que ver
con la conducta ms o menos organizada
de los asesinos en serie.
As pues, despus de tomar conciencia de los actos de un asesino en serie, la
mayora nos preguntamos cmo es posible? Qu tiene que ocurrir en la mente
de un ser humano para que sea capaz de
asesinar a otro semejante? Qu motivaciones son las que mueven a una persona
a decidir llegar a asesinar fra, consciente
y premeditadamente?
La cuestin es que no valen las respuestas nicas, ni las simples; se trata, sin
ninguna duda, de un amplio abanico de
teoras explicativas que se ofrecen desde
diferentes paradigmas y ciencias diferentes, as que no slo es la Psicologa la
que tiene argumentos que dar, sino que
la Biologa, la Medicina, la Sociologa, la
propia Criminologa entre otras tienen
mucho que decir.
Por suerte, la nica relacin que tienen
la mayor parte de las personas con este
tipo de individuos se realiza a travs del
cine y en otras ocasiones por los medios
de comunicacin cuando se conoce la
captura de uno de esto sujetos por parte
de la polica, por lo que tambin en muchas ocasiones, manejamos una imagen
equivocada o, al menos, distorsionada de
esta serie de individuos, as que podramos ver primero de qu estamos hablando desde un punto de vista conceptual.
(...) en nuestra
cultura (...)
lo que ms
abundan no son
asesinos en serie,
sino series de
asesinos (...)
ASESINOS EN SERIE
19
Por ejemplo, en el caso de Dahmer, desde que cometi su primer crimen cuando
tena solamente dieciocho aos hasta que
se decidi por volver a asesinar, transcurrieron nada menos que ocho aos, aunque a partir de ese momento aument la
frecuencia de sus crmenes hasta ocho victimas de asesinato en el mismo ao.
Resumiendo y para intentar aclarar en
pocas palabras el concepto de asesino en
serie se tratara de individuos en pleno
dominio de sus facultades mentales; as
pues, no estamos hablando de enfermos
mentales aunque a los espectadores de
estos acontecimientos nos lo puedan parecer, ya que no se comprende cmo una
persona, en su sano juicio, pueda llegar a
matar a otra, experimenta una activacin
mental que le produce fantasas sobre
asesinar a otras personas y que en un momento dado deciden poner en prctica
sus fantasas para reducir esa activacin
mental, aunque el hecho de pasar de la
fantasa a la accin slo mitigue esa activacin durante un perodo de tiempo que
puede ser ms o menos largo.
As pues, quedan muchas cuestiones
abiertas sobre el tema de los asesinos en
serie que no se contestan slo con una
pequea aproximacin conceptual, pero
que intentaremos ir respondiendo en
prximos nmeros de esta recin estrenada publicacin.
(1)
La traduccin de serial killers segn Robert Ressler, no tiene que ver con que se produzca una serie matemtica de asesinatos, sino porque en la televisin de los aos 50 se transmitan seriales que narraban los
delitos de los asesinos.
(2)
www.youtube.com
(3)
Robert K.Ressler.: Dentro del Monstruo, un intento de comprender a los asesinos en serie, Alba Editorial,
coleccin Trayectos. Barcelona, 2. Ed., 2005
(4)
Vicente Garrido.: El psicpata; un camalen en la sociedad actual. Algar editorial, 1. Ed., 2006.
IN ALBIS
CARLOS PREZ VAQUERO
EL CASO ROJAS
Cuando lleg la polica, encontraron la nica habitacin de la casa cerrada a cal y canto; las ventanas tenan los pestillos echados
y la puerta estaba atrancada con el mango
de una pala. Lograron forzar la entrada a
patadas y encontraron el suelo de barro
cubierto de sangre y los cuerpos de los
nios Ponciano Caraballo, de 6 aos, y su
hermana Felisa, de 4 degollados sobre la
cama, al lado de su madre, Francisca Rojas,
que sangraba abundantemente por una
herida abierta en el cuello pero a salvo para
inculpar a su vecino, Ramn Velzquez.
El doble crimen ocurri la tarde del 29 de
junio de 1892 en la pequea ciudad argentina de Necochea en la costa atlntica al sur de Buenos Aires y su resolucin
llegara a ser pionera en la historia de la
investigacin criminal.
Quedaban en el aire muchas preguntas sin
respuesta: Cmo pudo cometer el crimen
aquel hombre y salir del cuarto dejndolo
cerrado por dentro, con los cerrojos de las
ventanas corridos y una pala atravesada en
el suelo para bloquear la puerta? Por qu
no utiliz su propio cuchillo de monte en
lugar de buscar otro en la cocina? Para qu
se entretuvo escondiendo el arma en el interior de la casa pudiendo deshacerse del
cuchillo en cualquier otra parte? Y, sobre
todo, si la nica causa conocida del suceso
era, segn la propia Francisca, que Ramn
quera quitarle a sus hijos para llevrselos a
su padre por qu no la mat y cogi a los
nios en lugar de actuar al revs: asesinndolos a ellos y dejando herida a la madre?
Aquello no tena sentido pero el caso comenz a esclarecerse cuando el mdico
El doble crimen
ocurri la tarde
del 29 de junio
de 1892 (...)
in albis
21
22
IN ALBIS
As fue como la habilidad de aquel funcionario sirvi para detener al autor del crimen,
aunque tampoco debemos olvidar que en
aquella poca a mediados del siglo V a.C.
se haba ordenado cocer vivos a los funcionarios que no hicieran bien su trabajo.
Esta historia que otras versiones atribuyen al propio general Sun Tzu, autor de
ese libro de cabecera que es El arte de la
guerra es el origen de la entomologa
forense y, podramos decir, que uno de
los antecedentes ms remotos de la prctica de pruebas en un proceso penal.
AGENDA
AGENDA
CUNDO?
DNDE?
Del 14
de enero
al 1
de febrero
de 2008
Getafe
(Madrid)
QU?
CURSO SOBRE EL
TERRORISMO Y SUS VCTIMAS
DESDE EL DISCURSO DE LOS
DERECHOS HUMANOS.
LAS FRONTERAS
Del 1 al 29
de febrero
de 2008
On line
(gratuito)
Del 20 al 25
de julio
de 2008
Barcelona
QUIN?
Instituto de Derechos
Humanos Bartolom
de las Casas.
Universidad Carlos III
de Madrid.
catedravt.idhbc.es/
curso_invierno2008.
html
9. CONGRESO VIRTUAL
DE PSIQUIATRA.
INTERPSIQUIS 2008
psiquiatria.com
XV CONGRESO MUNDIAL
Sociedad
Internacional de
Criminologa.
DE LA SOCIEDAD
INTERNACIONAL
DE CRIMINOLOGA
interpsiquis.com/
presentacion.php
www.sic-isc.org
CLASES Y FUNCIONES
DE LA CRIMINOLOGA
23
CLASES Y FUNCIONES
DE LA CRIMINOLOGA
SERVICIO DE DOCUMENTACIN
SECCIF
CLASES DE CRIMINOLOGA
Tericamente se pueden distinguir cuatro: Cientca, aplicada, acadmica y analtica.
Hacer una separacin entre ellas es una tarea difcil, ya que aunque tienen nes diferentes a veces emplean mtodos distintos y pueden dar lugar a diversos tipos de
profesionales, todas ellas forman parte del mismo todo criminolgico.
Criminologa cientca: Es la constituida por todo el conjunto de conceptos, teoras,
resultados y mtodos referidos al objeto de estudio de la Criminologa. Tiene la nalidad
de ofrecer un conocimiento cientco del fenmeno de la criminalidad; por ello est
organizada con nes de investigacin y no didcticos o prcticos. La investigacin criminolgica se sirve de conceptos mtodos y tcnicas que se toman de otras disciplinas.
As, el contenido de la Criminologa cientca no es cientcamente homogneo sino
que reeja las diversas inuencias de la Sociologa, la Psicologa, etc.
Criminologa aplicada: Se constituye por las aportaciones de la Criminologa cientca y de la emprica creada por jueces, funcionarios, profesionales etc. que forman
parte del sistema penal. La aplicacin se puede dar en la formulacin de nuevas leyes, en
la prctica de la poltica criminal, en el tratamiento penitenciario, etc.
Consideraciones polticas y prcticas de varios tipos inuyen en esta Criminologa,
lo que puede dar lugar a que sea menos cientca de lo que realmente es. Los protagonistas de la aplicacin de la Criminologa son mltiples y de muy diversa preparacin e
intereses. Pueden ser jueces, policas, scales, mdicos, abogados, asistentes sociales,
educadores, funcionarios de prisiones, etc. Esta variedad acredita la importancia y diver-
24
CLASES Y FUNCIONES
DE LA CRIMINOLOGA
FUNCIONES DE LA CRIMINOLOGA
Este problema puede suscitar entre
otras tres cuestiones relacionadas ntimamente:
El desarrollo de
la Criminologa
(...) se halla
en estrecha
correlacin con
el desarrollo
socioeconmico
y el rgimen
poltico de
un pas.
CLASES Y FUNCIONES
DE LA CRIMINOLOGA
25
26
CLASES Y FUNCIONES
DE LA CRIMINOLOGA
Una informacin
completa
obtenida
recientemente
permite tomar
decisiones ms
racionales y
suministra un
bagaje emprico
y un instrumental
valioso.
CLASES Y FUNCIONES
DE LA CRIMINOLOGA
27
La Criminologa
en s, es una
ciencia imparcial,
pero la actividad
criminolgica (...)
no es totalmente
neutra para el
sistema social.
28
CLASES Y FUNCIONES
DE LA CRIMINOLOGA
CLASES Y FUNCIONES
DE LA CRIMINOLOGA
29
Estadstica:
Es el mtodo rey,
(...) Consiste en
una traduccin
numrica, dentro
de un plan determinado, de datos
relacionados con
el fenmeno de la
criminalidad (...)
30
CLASES Y FUNCIONES
DE LA CRIMINOLOGA
r
r
r
r
r
r
r
"OUSPQPNUSJDPT
&OEPDSJOPMHJDPT
#JPUJQPMHJDPT
'BNJMJBTDSJNJOBMFT
%FHFNFMPT
%FBEPQDJO
%FBCFSSBDJPOFTDSPNPTNJDBT
o 1
TJDPMHJDB$POUFNQMBMBDPOEVD
UB EFMJODVFOUF DPNP VO USBTUPSOP
EF DPOEVDUB .JSB Z -QF[
TFBMB OVFWF EJSFDDJPOFT NFUPEP
MHJDBTEFMB1TJDPMPHB
FOSFMBDJO
DPOMB$SJNJOPMPHB
r &MDPOEVDUJTNP
r
r
r
r
r
r
r
r
&MQTJDPBOMJTJT
-BQFSTPOBMPHB
-BQTJDPMPHBEFMBGPSNB
-BQTJDPMPHBFWPMVUJWB
-BQTJDPMPHBOFVSPSFnFYPMHJDB
-BQTJDPMPHBDPOTUJUVDJPOBM
-BQTJDPMPHBBOPSNBM
-BQTJDPMPHBTPDJBM
139*."16#-*$"$*/
"MCFSUP"OHPTP(BSDBZ#FSUB"OESTT.FUHF
&EJUB$POTFKFSBEF$VMUVSBEFMB+VOUBEF$BTUJMMBZ-FO
1PSNFEJPEFMBUDOJDBHSBGPBOBMUJDBMPTBVUPSFTEFTWFMBOMBEJNFOTJO
QTJDPMHJDBEFBMHVOPTNTUJDPTFTQBPMFT 4BOUB5FSFTBEF+FTT
4BO
+VBOEFMB$SV[Z'SBZ-VJTEF-FO
EFNPEPGDJMNFOUFDPNQSFOTJCMF
%FNVFTUSBO
BUSBWTEFVOEFTBSSPMMPJOUFSEJTDJQMJOBS
RVFMBNTUJDBOP
UJFOFOBEBRVFWFSDPONVDIPTEFMPTBQFMBUJWPTZDPOOPUBDJPOFTDPO
RVFTFDBUFHPSJ[BIPZEBEFCJEPBMSFEVDDJPOJTNPEFMBTDPSSJFOUFT
DPOEVDUVBMFTZQTJRVJUSJDBT
TJOPRVFFTNTCJFOVOBDPOEVDUBOBUVSBM
RVFCVTDBSFTQPOEFSBMBTDVFTUJPOFTRVFIBOJOUSJHBEPBMIPNCSFEFTEF
RVFTUFEFTBSSPMMBSBMBDPOTDJFODJBEFMTNJTNP
'0507"%*..",0:&%
MICROBIOLOGA EN LA
INVESTIGACIN CRIMINAL
31
APORTACIONES DE LA
MICROBIOLOGA A LAS
CIENCIAS FORENSES EN LA
INVESTIGACIN CRIMINAL
"*503.$63*&--1&;%&"3$"65&
."35"%0./(6&;(*-(0/;-&;
+04."3"&*304#06;":3"-035*;%&-&+"3";6-&0/"3%0
-BFTQFDJBMJ[BDJONEJDBFO.JDSPCJPMPHBZ1BSBTJUPMPHBTFJNQVMTBDPOFMEFTBSSPMMPEF
MBTFTQFDJBMJEBEFTFOMPTBPT%FTEFTVPSJHFOZ
EFGPSNBNVDIPNTMMBNBUJWBFOMPT
MUJNPTBPT
FTUBFTQFDJBMJEBEIBTVGSJEPVOFOPSNFEFTBSSPMMPDJFOUmDPZUFDOPMHJDP
QBSBMFMPBMPTBWBODFTEFMBDJFODJBFOTUFZPUSPTDBNQPTEFMTBCFSBmOFT-BSFTJTUFODJB
EFMPTNJDSPPSHBOJTNPTBEJGFSFOUFTBOUJNJDSPCJBOPT
MBJONVOPTVQSFTJO
MBJNQPSUBODJB
EFMBJOGFDDJOIPTQJUBMBSJB
MBTJOGFDDJPOFTFOFMUSBTQMBOUF
FMEFTBSSPMMPEFMBWJSPMPHB
DMOJDB
FMEFTDVCSJNJFOUPEFOVFWBTFOGFSNFEBEFTJOGFDDJPTBTZQBUHFOPTIVNBOPT
MB
QSFTFODJBEFOVFWBTUFDOPMPHBTQBSBFMEJBHOTUJDPSQJEP
MBPSJFOUBDJOUFSBQVUJDBZMB
UJQJmDBDJOEFMBHFOUFDBVTBM
KBMPOBOZDPOEJDJPOBODPOUJOVBNFOUFFMEFTBSSPMMPEFFTUB
FTQFDJBMJEBEFOFTQFDJBM
MBTUDOJDBTEFCJPMPHBNPMFDVMBS
HFONJDBZQSPUFNJDB
-B.JDSPCJPMPHBZ1BSBTJUPMPHBUJFOFODPNPPCKFUPFMFTUVEJPEFMPTNJDSPPSHBOJT
NPTRVFQSFTFOUBOSFMBDJODPOMBFOGFSNFEBEIVNBOB
FOTVTBTQFDUPTEFEFUFDDJO
BJTMBNJFOUP
JEFOUJmDBDJO
NFDBOJTNPTEFDPMPOJ[BDJOZQBUPHFOJDJEBE
NFDBOJTNPT
EFEJTFNJOBDJOZUSBOTNJTJO
TJHOJmDBDJODMOJDBZFQJEFNJPMHJDB
QSPDFEJNJFOUPT
QBSBTVDPOUSPMTBOJUBSJPPUFSBQVUJDPZSFTQVFTUBCJPMHJDBEFMTFSIVNBOPBOUFFMMPT
4FDPOTJEFSBOJODMVJEPTDPNPNJDSPPSHBOJTNPTMBTCBDUFSJBT
WJSVT
IPOHPTZMPTQSPUP
[PPT
GVOEBNFOUBMNFOUF
%BEPRVFMBJOGFDDJOTFQSFTFOUBFOFMNCJUPEFNMUJQMFTFTQFDJBMJEBEFT
MB.JDSP
CJPMPHB$MOJDBEFCFNBOUFOFSVOBFTUSFDIBDPMBCPSBDJODPOUPEBTFMMBT&TUBDPMBCP
SBDJOFTGVOEBNFOUBMFOMBDBQBDJUBDJOFTQFDmDBFOFOGFSNFEBEFTJOGFDDJPTBTZEFCF
32
MICROBIOLOGA EN LA
INVESTIGACIN CRIMINAL
y est saltando a la fama con series de televisin como Medical Investigation pero
la Microbiologa Forense puede aportar
mucho ms a los nes y objetivos de la
Medicina Legal y Forense.
MICROBIOLOGA EN LA
INVESTIGACIN CRIMINAL
33
El impacto y
la evolucin del
bioterrorismo
durante los aos
1999-2003
conllev al
nacimiento de
esta nueva
ciencia: la
Microbiologa
Forense.
Resolver cuestiones mdico-legales que plantea la aplicacin y desarrollo del Derecho en sus facetas
penal, civil, social, administrativa,
militar y eclesistica.
EVOLUCIN
El bioterrorismo es el empleo de
agentes biolgicos con nes terroristas.
La utilizacin de microbios o sus toxinas
provoca dao, produce miedo y tiene un
importante impacto econmico y aunque
los microbios han sido usados durante siglos, el ntrax en el ao 2001 increment
el inters de la sociedad en este campo,
generando una gran alarma social. Los
acontecimientos del 11 de septiembre de
2001 fueron la conrmacin denitiva.
El impacto y la evolucin del bioterrorismo durante los aos 1999-2003 conllev al nacimiento de esta nueva ciencia: la
Microbiologa Forense.
El imparable incremento de publicaciones relativas a bioterrorismo en revistas de gran impacto fundamentalmente
en los EEUU culmin con la formalizacin,
por el Gobierno de este pas, de la disciplina de Microbiologa Forense y la creacin del Laboratorio Nacional Bioforense en el 2003. Laboratorio encaminado
a la creacin y promulgacin de guas de
actuacin y calidad consensuadas (Science 26 de Septiembre de 2003 -Vol 301).
La Medicina Legal y Forense, como ya
hemos analizado, abarca una gran cantidad de conocimientos cientcos y en muchas ocasiones debe nutrirse de otras disciplinas, pudiendo aparecer nuevos campos
cientcos con gran inters y repercusin
dentro de la sociedad cientca y de la opinin pblica; as ocurri hace aos con la
Gentica Forense que, hoy en da, es base
para la resolucin de miles de casos judiciales. Recientemente se ha creado esta
nueva disciplina, Microbiologa Forense,
situada entre estas dos y la Microbiologa.
La Microbiologa Forense puede aportar mucho ms a la Medicina Legal y Forense y puede dar mucha luz sobre conocimientos mdicos y biolgicos, a menudo
necesarios, para la resolucin de diferentes
problemas que plantea el derecho, sobre
los que profundizamos a continuacin.
34
MICROBIOLOGA EN LA
INVESTIGACIN CRIMINAL
La
Microbiologa
Forense (...)
debera
denirse como
todo Estudio
de los
microorganismos
que tiene
relacin con la
Medicina Legal y
Forense (...)
MICROBIOLOGA EN LA
INVESTIGACIN CRIMINAL
35
36
MICROBIOLOGA EN LA
INVESTIGACIN CRIMINAL
BIBLIOGRAFA
Budowle, B, Chakraborty, R:
Genetic considerations for interpreting
molecular microbial forensic evidence.
International Congress Series 1261
(2004) 56-58.
Budowle, Bruce et als: Building
Microbial Forensics as a Response
to Bioterrorism Science.
26 de Septiembre de 2003 -Vol 301.
Curiel A.M.; Dominguez-Gil M.;
Eiros J.M.: La microbiologa forense:
desde el bioterrorismo nace una nueva
disciplina mdico-legal que se extiende
mucho ms all. Comunicacin en
las XVI Jornadas Internacionales de la
Sociedad Mediterrnea de Medicina
Legal. Sevilla, 2004.
Curiel A.M.; Domnguez-Gil M.:
Bioterrorismo: La necesidad del
nacimiento de una nueva ciencia
(Microbiologa forense). Enferm. Infecc.
Microbiol. Clin. 2004; 22 (Supl 1): 70.
La autopsia
judicial debera
modicar
algunas tcnicas
para acoger
la recogida de
indicios y muestras
microbiolgicas,
(...)
MICROBIOLOGA EN LA
INVESTIGACIN CRIMINAL
37
Microbiologa y Parasitologa.
Programa elaborado por la Comisin
Nacional de la Especialidad y
aprobado por la Secretara de Estado
de Universidades e investigacin del
Ministerio de Educacin y Ciencia
por Resolucin de fecha 25 de abril
de 1996. Ministerio de Sanidad y
Consumo. Ministerio de Educacin
y Cultura. Consejo Nacional de
Especialidades Mdicas. Consejo
Nacional de Especializaciones
Farmacuticas.
Programa de la asignatura: Mtodos
moleculares en microbiologa aplicada.
Asignatura de Libre Eleccin Curricular
2004-2005 como experiencia
piloto para la adaptacin al EEES.
Departamento de Microbiologa II.
Facultad de Farmacia. Universidad
Complutense. Madrid.
Martin Enserink, Johns Hopkins.
Biodefense Pioneers Depart en Masse
Science (2003); 301 (5641):1824.
Sndrome de la Muerte Sbita del
Lactante (SMSL). Libro blanco. 2.
edicin. Grupo de Trabajo para el
Estudio y Prevencin de la Muerte
Sbita Infantil de la Asociacin
Espaola de Pediatra. Monografas de
la A.E.P. N 4.
Tsokos, M.; Pschel, K.: Postmortem
bacteriology in forensic pathology:
diagnostic value and interpretation.
Legal Medicine 2001; 3:15-22.
DATAGRAMA
CRIMINALIDAD EN ESPAA DURANTE 2006
4FDPNFUJFSPOVOUPUBMEF
"TTFSFQBSUFOMPTDVFSQPTMBT
JOGSBDDJPOFTQFOBMFTRVF
TFDPNFUJFSPO
%&-*504:'"-5"4
46#&/VO
MBTJOGSBDDJPOFTNT
MFWFT MBTGBMUBT
FOFTQFDJBM
MPTIVSUPToVO
oZVO
QSFPDVQBOUF
FMNBMUSBUPGBNJMJBS
1PMJDB
(VBSEJB$JWJM
#"+"/VO
MBTJOGSBDDJPOFTNT
HSBWFT MPTEFMJUPT
%FTDJFOEFOVO
FMONFSPEFIPNJDJEJPTZ
VO
MPTBUSBDPTFOEPNJDJMJPT
.PTTPTE}&TRVBESB
1PMJDB'PSBM/BWBSSB
&SU[BJOB
$0.1"3&.04&45"
$*'3"$0/053"4
."(/*56%&4%&-
.*4.01&30%0
&/ &/&41"")6#0
&O
NVSJFSPO
NVSJFSPO
USBCBKBEPSFTFO
BDDJEFOUFTMBCPSBMFT
TMPFOFMTFDUPSEFMB
DPOTUSVDDJO
)0.*$*%*04:"4&4*/"504
&TFNJTNPBP
GBMMFDJFSPO
QFSTPOBTFOMBT
DBSSFUFSBTFTQBPMBT
FTEFDJS
QFSTPOBT
QPSDBEBEF
IBCJUBOUFT DVBUSPNFOPT
RVFMBNFEJBFVSPQFB
5"4"%&$3*.*/"-*%"%.&%*"
QPS
$"5"-6"
."%3*%
7"-&/$*" *4-"4
#"-&"3&4
"/%"-6$"
$&65"
&M.JOJTUFSJPEF4BOJEBE
DBMDVMBRVFFO
QFSTPOBT
GBMMFDJFSPOQPS
iQBUPMPHBTEJSFDUBNFOUF
BTPDJBEBTBMUBCBDPw
.&-*--"
4VCJVO
DPOSFTQFDUPB
$$""103&/$*."%&-"5"4"%&$3*.*/"-*%"%.&%*"&41"0-"
%BUPT(BCJOFUFEF&TUVEJPTEF4FHVSJEBE*OUFSJPS .JOJTUFSJPEFM*OUFSJPS
$POVOBUBTBEF
$POVOBUBTBEF
DSJNJOBMJEBENFEJB
DSJNJOBMJEBENFEJB
FOMB6OJO&VSPQFB
FOMB6OJO&VSPQFB
EFz
4VFDJBP
EFz
4VFDJBP
FM3FJOP6OJEP
FM3FJOP6OJEP
EVQMJDBOMPT
EVQMJDBOMPT
QPSDFOUBKFTEF
QPSDFOUBKFTEF
&TQBB
#IENCIAS DE LA 3EGURIDAD DE
LA 5NIVERSIDAD DE 3ALAMANCA
OS DESEA FELICES lESTAS Y UNA EXITOSA ANDADURA PARA ESTA PUBLICACIN
QU ES LA SECCIF?
La Sociedad Espaola de Criminologa y Ciencias Forenses
es una asociacin sin nimo de lucro que tiene como objetivo
aglutinar a los profesionales de la seguridad pblica,
la psicologa social y jurdica, la pericia judicial, la investigacin
privada, la medicina legal y forense y la actividad docente y
cientca; cuyo campo de trabajo se centre en el entramado
criminolgico, con el n de abordar el fenmeno delictivo
desde diversos puntos de vista, permitiendo el intercambio de
experiencias y aunando recursos para contribuir a la mejora de
la justicia en su ms amplia dimensin.
Ms informacin: www.seccif.org
QC
D