Está en la página 1de 18

UNIVERSIDAD DE BUENOS AIRES

FACULTAD DE FILOSOFÍA Y LETRAS

DEPARTAMENTO DE LENGUAS Y LITERATURAS CLÁSICAS

LENGUA Y CULTURA LATINAS I

1° CUATRIMESTRE 2024

CÁTEDRA: SUÁREZ

TALLER DE REVISIÓN

[PRIMERA PARTE]

Por Enzo Diolaiti

5
ENCUENTRO Nº1

Alfabeto. Prosodia: pronunciación y acentuación.

Morfología nominal: primera declinación.

I. Separe en sílabas las siguientes palabras e identifique, cuando sea posible, la cantidad de la
penúltima sílaba. Subraye, por último, la sílaba tónica.

chaos – constans – fidenter – paterfamilias – praeclarus – incautus – maleficium – litteras – philosophia


– deae – aquarum – virumque

II. Lea el siguiente texto:

Iam illa, perfugia quae sumunt sibi ad excusationem quo facilius otio perfruantur, certe minime sunt
audienda, cum ita dicunt accedere ad rem publicam plerumque homines nulla re bona dignos, cum
quibus comparari sordidum, confligere autem multitudine praesertim incitata miserum et
periculosum sit. quam ob rem neque sapientis esse accipere habenas cum insanos atque indomitos
impetus volgi cohibere non possit, neque liberi cum inpuris atque inmanibus adversariis decertantem
vel contumeliarum verbera subire, vel expectare sapienti non ferendas iniurias: proinde quasi bonis
et fortibus et magno animo praeditis ulla sit ad rem publicam adeundi causa iustior, quam ne pareant
inprobis, neve ab isdem lacerari rem publicam patiantur, cum ipsi auxilium ferre si cupiant non
queant. (Cic.Rep.1.9)

III. Decline en singular y en plural:

▪ Catilina, ae, m. [singularia tantum]


▪ contumelia, -ae, f.
▪ copia, -ae, f. [nótese el cambio de significado según el número]
▪ clepsydra, -ae, f.
▪ divitiae, -arum, f. pl. [pluralia tantum]
▪ scientia, -ae, f.
▪ doctrina, -ae, f.
▪ fenestra, -ae, f.
▪ liberta, -ae, f.
▪ persona, -ae, f.
❖ Notas etimológicas

IV. Enuncie y analice morfológicamente los siguientes sustantivos. Pase al singular o al plural
según corresponda:

aquilarum – filia – ancillis – poeta – nautae – nuptias

2
Ejercitación complementaria

V. Scriptio continua. Separe en palabras:

1.- UNDASADORAMDEAMITTIT

2.- NAUTASNOLITERRERE

3.- POETAEPIRATAEAVARITIAMTIMETIS?

VI. ¿Cuál de las siguientes palabras no comparte las mismas propiedades que las otras dos?
Justifique.

1.- ac / at / atque

2.- ab / ac / at

3.- ab / ac / ad

4.- ad / cum / sine

5.- poeta / porta / praeda

6.- dea / deam / dearum

7.- ex / in / sub

8.- unda / undas / undis

3
ENCUENTRO Nº2

Morfología verbal: infectum activo y pasivo de las cinco conjugaciones latinas. El verbo sum.

Morfología nominal: segunda declinación. Sintaxis de la oración simple.

I. Segmentación de formas verbales. Complete las siguientes tablas a partir de los enunciados
consignados en cada caso

TABLA 1

(a) desidero, -as, -āre


(b) video, -es, -ēre

Forma verbal Análisis morfológico Segmentación


(persona, número, tiempo, Raíz VT V. de TM DP
modo) unión
(a) desiderat desider- -a- X ø -t

(b) 2º plural, presente, mi, vp

(a) 2° singular, presente, mi, vp

(b) 3º plural, presente, mi, va

VT = vocal temática | TM = morfema de tiempo y modo | DP = desinencia personal

TABLA 2
(a) rumpo, -is, -ĕre
(b) scio, -is, -īre
(c) fugio, -is, -ĕre
(d) rogo, -as, -āre
(e) placeo, -es, -ēre
(f) mergo, -is, -ĕre
(g) vincio, -is, -īre
(h) cupio, -is, -ĕre

4
Forma verbal Análisis morfológico Segmentación
(persona, número, tiempo, Raíz VT V. de TM DP
modo) unión
(a) 1 2° singular, presente, mi,
vp
(b) 2º plural, pretérito
imperfecto, mi, va
(c) fugitis

(d) 3° singular, pretérito


imperfecto, mi, vp
(e) 1º plural, futuro
imperfecto, mi, va
(f) merguntur

(g) cupiar

VT = vocal temática | TM = morfema de tiempo y modo | DP = desinencia personal

1 Recordar: ĭ + Vibrante > ĕ

II. Decline en singular y en plural según corresponda:

▪ alvus, -i, f.
▪ colus, -i, m. [cf. colus, -us, f.; domus, -us, f.]
▪ equus, -i, m.
▪ ludus, -i, m.
▪ Romani, -orum, m. pl.
▪ aper, apri, m.
▪ arma, -orum, n. pl.
▪ augurium, -ii, n.
▪ caper, capri, m.
▪ fatum, -i, n.
▪ forum, -i, n.
▪ pelagus, -i, n.
❖ Notas etimológicas

5
III. Analice morfosintácticamente y traduzca las siguientes oraciones:

1.- Filia poetae nautas e taberna vocat.

2.- Pecuniam piratis agricola dat.

3.- Nautis libros dabunt servi.

4.- Rosas praesertim amabamus, sed sine pecunia rosas non habebimus.

5.- Lupi, non agni, in agricolarum agris mane erant.

6.- Nauta cum filia agricolae in ora insulae ludit.

7.- Rosas ac pecuniam nautae ad piratam mittit filia agricolae.

IV. Pase las siguientes oraciones a la voz pasiva:

1.- Faustulus porcos ducebat.

2.- Nauta puellae rosas secabit.

V. Lea el siguiente texto tomado de la Primera Catilinaria de Cicerón y, con el auxilio de la


traducción, extraiga de él lo que se consigna a continuación:

Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? quam diu etiam furor iste tuus nos eludet?
quem ad finem sese effrenata iactabit audacia? Nihilne te nocturnum praesidium Palati, nihil urbis
vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi
senatus locus, nihil horum ora voltusque moverunt? Patere tua consilia non sentis, constrictam iam
horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte
egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consilii ceperis, quem nostrum ignorare arbitraris?
O tempora, o mores! Senatus haec intellegit. Consul videt; hic tamen vivit. Vivit? immo vero etiam in
senatum venit, fit publici consilii particeps, notat et designat oculis ad caedem unum quemque
nostrum. Nos autem fortes viri satis facere rei publicae videmur, si istius furorem ac tela vitemus. Ad
mortem te, Catilina, duci iussu consulis iam pridem oportebat, in te conferri pestem, quam tu in nos
[omnes iam diu] machinaris. [Cic.Cat.1.1.1-2]

→ ¿Hasta cuándo ya, Catilina, seguirás abusando de nuestra paciencia? ¿Por cuánto tiempo aún estará
burlándosenos esa locura tuya? ¿Hasta qué límite llegará, en su jactancia, tu desenfrenada audacia? ¿Es que no
te han impresionado nada, ni la guardia nocturna del Palatino ni las patrullas vigilantes de la ciudad ni el temor
del pueblo ni la afluencia de todos los buenos ciudadanos ni este bien defendido lugar -donde se reúne el
senado- ni las miradas expresivas de los presentes? ¿No te das cuenta de que tus maquinaciones están
descubiertas? ¿No adviertes que tu conjuración, controlada ya por el conocimiento de todos éstos, no tiene

6
salida? ¿Quién de nosotros te crees tú que ignora qué hiciste anoche y qué anteanoche, dónde estuviste, a
quiénes reuniste y qué determinación tomaste?
¡Qué tiempos! ¡Qué costumbres! El senado conoce todo eso y el cónsul lo está viendo. Sin embargo este
individuo vive. ¿Que si vive? Mucho más: incluso se persona en el senado; participa en un consejo de interés
público; señala y destina a la muerte, con sus propios ojos, a cada uno de nosotros. Pero a nosotros -todos unos
hombres- con resguardarnos de las locas acometidas de ese sujeto, nos parece que hacemos bastante en pro de
la república. Convenía, desde hace ya tiempo, Catilina, que, por mandato del cónsul, te condujeran a la muerte
y que se hiciera recaer sobre ti esa desgracia que tú, ya hace días, estás maquinando contra todos nosotros.
[Traducción de J. Aspa Cereza para la edición de Gredos].

(a) dos preposiciones (señale el caso que rigen);

(b) dos conjunciones (señale qué elementos conectan);

(c) una interjección:

(d) dos formas verbales en pretérito imperfecto de indicativo activo;

(e) dos formas verbales en futuro imperfecto;

(f) una forma verbal que presente desinencia personal pasiva;

(g) un sustantivo de la primera declinación;

(h) un sustantivo de la segunda declinación.

VI. Complete los espacios en blanco con la desinencia casual correspondiente:

1.- arm_____ vir_____que cano. (Virg.A.1.1)

Canto a las armas y al varón.

2.- serv_____ regna da_____, captivis fata triumphum. (Juv.7.201)

Los hados darán reinos a los esclavos y pompa triunfal a los cautivos.

3.- inter domin_____ et servum nulla amiciti_____ est. (Curcio Rufo)

Entre el amo y el esclavo no hay ninguna amistad.

❖ Nota 1: el castellano niega dos veces, mientras que el latín solo una. La doble negación,
en latín, constituye una figura retórica (lítote); se trata pues de una manera
ornamentada de afirmar.
❖ Nota 2: obsérvese la estructura sintáctica latina que corresponde al valor existencial
(haber) del verbo sum, por contraste con lo que sucede en español.

7
VII. Forme los adverbios correspondientes a los siguientes adjetivos:

carus, -a, -um →

pulcher, pulchra, pulchrum →

miser, misera, miserum →

VIII. Analice morfosintácticamente y traduzca las siguientes oraciones:

1.- Copiam magnam auri argentique e templis sacris stulte capient piratae mali.

2.- Magistri stulti, cur libros novos discipulis vestris numquam dabitis?

3.- Magnam auri divini copiam ad speluncas nigras mox portabunt piratae avari.

4.- In horto parvo sunt magna saxa, sed agricola piger non est; ergo diu laborabit.

5.- Agricola Romam non cognoscebat, sed hodie cum familia per Viam Sacram ad forum ambulat.

8
ENCUENTRO Nº3

Morfología nominal: adjetivos de primera clase. Formación de adverbios. Pronombres personales y


posesivos. Tercera declinación (temas en -i y en consonante). Sintaxis de la oración simple.

I. Decline conjuntamente en singular y en plural según corresponda:

▪ dea, -ae, f. + noster, nostra, nostrum


▪ vulgus, -us, n. + piger, pigra, pigrum
▪ captivus, -i, m. + barbarus, -a, -um
▪ pirata, -ae, m. + saevus, -a, -um

II. Decline en singular y en plural según corresponda:

▪ dux, ducis, m.
▪ exul, -ulis, m./f.
▪ soror, -oris, f.
▪ pugio, -onis, m.
▪ genus, -eris, n.
▪ Bacchanal, -alis, n.
▪ caedes, -is, f.
▪ calcar, -aris, n.
▪ navis, -is, f.
▪ vates, -is, m.
▪ gens, gentis, f.
▪ vis, vis, f.
▪ Iuppiter, Iovis, m.
❖ Notas etimológicas

III. Determine cuál/es de los sustantivos concuerda con el adjetivo dado:

ingentem → nominum, consilium, deum, servarum

audax → puella, consilium, homo, dominus, ingenia

omnium → oculum, coquorum, periculum, honorem

tristes → animos, domini, filiae, familiam, aedis

facilia → aqua, serva, puella, familia, scelera

difficili → coquo, frater, sororis, dominus, filia, turba, exitio

9
IV. Decline conjuntamente en singular y en plural:

sacer, sacra, sacrum + collis, -i, m.

Romanus, -a, -um + classis, -is, f.

frigidus, -a, -um + ignis, -is, m.

V. Analice morfosintácticamente y traduzca las siguientes oraciones:

1.- Orbis terrarum in partes tres dividitur.

2.- Lumen magnum in alto monte videbimus.

3.- Corpus animalis purum non erat; donum igitur patrum nostrorum non accipient dei.

4.- Agricola “cur venenum, non aquam”, piratae clamat “tauris meis barbare das?”

5.- Pastor miser, in agro non manebis, pecudem trans pontem ad mare cum cane lente ages.

6. Non veniebas ex oris patriis et nova regna tu petebas auxilio Beli?

7. Filius deae Phoebo dicit: “Figit tua sagitta cuncta, Phoebe; te mea figet”.

8. Impiger in umbroso Parnasi consistit iugo et e sagittifera promit duo tela pharetra.

9. Vos in cella vinaria bacchanal facitis. Iam hercle ego erum adducam a foro. (Pl.Mil.857-858)

10. Plurimae naves per maria a validis hostibus in Italiam ducebantur.

11. Reti multos pisces e mari famelici nautae captabunt.

10
ENCUENTRO N°4

Morfología nominal: tercera declinación (temas mixtos y aislados). Adjetivos de segunda clase.
Formación de adverbios.

Morfología verbal: formantes del sistema de perfectum. Tiempos perfectos activos de las cinco
conjugaciones y del verbo sum.

Sintaxis de la oración simple.

I. Decline en singular y en plural:

▪ dos, dotis, f.
▪ nox, noctis, f.
▪ nix, nivis, f.
▪ gens, gentis, f.
▪ vis, vis, f.
▪ Iuppiter, Iovis, m.
❖ Notas etimológicas

II. Decline conjuntamente en singular y en plural:

vita, -ae, f. + inanis, -e

vox, -is, f. + potens, potentis

astrum, -i, n. + volucer, volucris, volucre

opus, -eris, n. + tuus, -a, -um

foetidus, -a, -um + iudex

bellicosus, -a, -um + oratio

III. Forme los adverbios correspondientes a los siguientes adjetivos:

celer, celeris, celere →

gravis, grave →

felix, felicis →

11
IV. Enuncie los siguientes verbos y describa el formante de perfecto que utiliza cada uno.

(a) appello [1]

(b) pendeo [2]

(c) linquo [3]

(d) vincio [4 ī]

(e) pario [4 ĭ]

(f) sum

V. Complete la siguiente tabla a partir de los enunciados verbales precedentes:

Forma verbal Análisis morfológico Segmentación


(persona, número, tiempo, modo) Tema de perfectum TM DP
(a) appellaverint

(b) 2° sg, pretérito perfecto, mi, va

(c) 1° sg., pretérito pluscuamperfecto,


mi, va

(d) vinxere

(e) 2° pl., futuro perfecto, mi, va

(f) fuimus

TM = morfema de tiempo y modo | DP = desinencia personal

12
VI. Analice morfosintácticamente y traduzca las siguientes oraciones:

1. Omnes naves e portibus Italiae iam discesserant, at Caesar trans fluctus maris sine metu
navigavit.
2. Dux exercitus Romani currus hostium numquam timebit.
3. Fructus ingentes in manus avaras magistratuum pauperum de arboribus ceciderant.
4. Probis viris laus bonorum hominum non deerit.
5. Romanis praeerant consules, Atheniensibus archontes, Lacedaemonis reges.
6. Solonis leges multum profuerunt concordiae civitatis.

13
ENCUENTRO Nº5

Morfología nominal: cuarta y quinta declinaciones. Pronombres demostrativos

Morfología verbal: compuestos de sum. El verbo volo y sus derivados.

Sintaxis: proposiciones causales (quod y quia + indicativo) y temporales (cum + indicativo).

I. Decline en singular y en plural de manera conjunta los siguientes sintagmas nominales:

portus, -us, m. + agrestis, -e

gelu, -us, n. + aridus, -a, -um

manus, -us, f. + potens, -ntis

species, -ei, f. + saluber, -bris, -bre

fides, -ei, f. + incolumis, -e

spes, -ei, f. + mortalis, -e

II. Decline en singular y en plural los siguientes sintagmas:

ipsum nomen – illius ducis – eadem arbore – iste poeta– huic puero

III. Analice morfológicamente las siguientes formas verbales y luego páselas al singular o al plural
según corresponda:

Forma verbal Análisis morfológico Cambio de número


(singular →plural /
plural → singular)
volunt

nolam

mavultis

malebam

non vis

14
IV. Analice morfosintácticamente y traduza las siguientes oraciones:

1.- Magnas villas Romanorum mox videre poteris; namque cras ad oram Italiae veniemus.

2.- Discipuli boni in ludum non venerunt, quod oculos saevos magistri asperi timebant.

3.- Piratae sunt barbari, quia nec virtutes nec artes Romanorum didicerunt.

4.- Megadorum, virum divitem et Euclonis vicinum, soror Eunomia ex aedibus vocat.

5.- Eunomia enim anxia est, quod Megadorus uxorem non habet.

6.- Megadorus autem uxorem non vult, nam uxores viros divites pauperes faciunt.

7.- Habet satis auri Megadorus et feminas pulchras non amat.

8.- Num sine spe victoriae currus equitatusque hostium contra milites nostros acriter pugnare
poterunt?

9.- Saxa levia sunt, et pueri pauperes sine labore multo murum ingentem celeriter aedificare
potuerant.

15
ENCUENTRO Nº6

Grados del adjetivo: comparativos y superlativos. Morfología y sintaxis.

I. En cada caso, forme el adjetivo en grado comparativo (de superioridad) y, luego, decline de
manera conjunta:

▪ niger, -gra, -grum lapis


▪ facilis, -e descensus
▪ elegans,-ntis poeta
▪ asper, -era, -erum dolor
▪ difficilis, -e iter

II. Analice morfosintácticamente y traduzca las siguientes oraciones:

▪ 1.- Dolor animi gravior est quam corporis dolor.


▪ 2.- Vulpes callidiores canibus sunt.
▪ 3.- Nulla servitus turpior est quam voluntaria. (Sen. Ep. 47.17)
▪ 4.- Graecorum lingua copiosior est quam nostra (Cic. Tusc. 2.15)
▪ 5.- Itaque nullum est animal altero doctius (Sen. Ep. 121.23)
▪ 6.- Exegi monumentum aere perennius / regalique situ pyramidum altius (Hor. Carm. 3. 30.
1-2)

III. Enuncie los siguientes adjetivos en grado positivo y superlativo

albus - sapiens - benevolus - similis – celer - celeber - magnus - parvus

IV. Analice morfosintácticamente y traduzca las siguientes oraciones:

1.- Gratias tibi maximas Catullus / agit pessimus omnium poeta. (Catul. 49.4-5)

2.- Video apud me homines mihi carissimos et amicissimos (Cic. de Orat. 2.4)

3.- Gravissimum est imperium consuetudinis.

4.- Ex omnibus floribus pulcherrima rosa est.

5.- Omnium Gallorum fortissimi erant Belgae.

6.- Ille vir inter reges opulentissimus erat.

16
V. Dadas las siguientes oraciones, formar los comparativos y superlativos correspondientes a cada
uno de los adjetivos respetando las categorías morfológicas (caso, género y número) que presentan
en contexto:

1. Pastori parvo cari sunt porci.


2. Apri sunt animalia audacia.
3. Humilis est casa pastoris miseri.

VI. Analice morfosintácticamente y traduzca:

1. Monte minor collis, campis erat altior aequis.


2. Etenim patria mihi vita mea multo est carior. (Cic.Cat.1.11)
3. Iuno est dea pulchra, Minerva pulchrior, sed Venus omnium dearum pulcherrima.
4. Num verba Veneris, vento leviora volucerrimo, audire posuit pastor?
5. In extremam Italiae partem copias trans flumen humillimum Caesar, vir deterrimus, acriter
transmisit; ergo bellum pessimum contra senatum Romanum incepit.
6. Nox tenebris obscurare coetus nefarios potest. […] Teneris undique; luce sunt clariora nobis
tua consilia omnia. (Cic.Cat.1.3 [adaptación])
7. Atridae longo post tempore Ilium ceperunt. Decimo enim anno urbem Troiam tandem
expugnaverunt. Nam illo tempore reges in urbem equum miserunt ligneum.

17
ENCUENTRO Nº7

Revisión para el primer parcial

I. Analice morfosintácticamente y traduzca los siguientes textos.

◼ Texto 1 [→cfr. Plauto, Anfitrión, vv. 54-55, 97-101 (adaptación)]

Faciam ex tragoedia comoediam. […] In aedibus habitat Amphitruo. Alcmena, Electri filia,
cum Amphitruone nubit. Nunc Amphitruo praefectus legionum est, nam cum Telobois
saevum bellum Thebani gerunt.

Amphitruo, -onis, m.: Anfitrión.


Alcmena, -ae, f: Alcmena.
Electrus, -i, m.: Electrión.
nubo, nubis, nubĕre (3) intr.: estar casada [una mujer] con.
Teloboae, -arum, f. pl: los teléboas.
Thebae, -arum, f.pl: Tebas.
Thebani, -orum, m.pl: los tebanos.

◼ Texto 2 [→cfr. Plauto, Anfitrión, vv. 472-478 (adaptación)]

Igitur personae facta scient. Denique Iuppiter rediget concordiam antiquam Alcmenae et sui
coniugis. Nam Amphitruo uxori turbas conciet atque insimulabit Alcmenam probri; tum
meus pater seditionem in tranquillum conferet.

Iuppiter, Iovis: Júpiter.


redigo, redigis, redigĕre (tr.) restablecer.
insimulo, -as, -are: acusar a alguien (en acusativo) de algo (en genitivo).

II. Enuncie los verbos subrayados en los textos 1 y 2. Luego complete la siguiente tabla:

facio gero scio insimulo


1° pl, pret. imperf., mi, va

2° sg., fut. imperf, mi, vp

3° pl., presente, mi, va

2° pl., fut. imperf., mi, va

III. Decline de manera conjunta en singular y en plural los sintagmas nominales subrayados en
los textos 1 y 2.

18

También podría gustarte