SELECCIÓN DE TEXTOS DE CÉSAR EBAU

1. En tiempos de escasez, los soldados de César se alimentan como pueden

Non illi hordeum, non legumina recusabant; pecus vero magno in honore habebant. Milites qui
erant cum Valerio invenerunt genus radicis, quod admixtum lacte inopiam levabat.
-Valerius, -ii: “Valerio”.
2. César, tras recibir una carta, envía un mensaje a Craso (Crassus, -i)

Caesar, acceptis litteris hora circiter undecima diei, statim nuntium ad Crassum quaestorem
mittit, cuius hiberna aberant ab eo milia passuum XXV; iubet media nocte legionem proficisci.
3. César distribuye sus tropas

Caesar copias suas divisit: partem legionum in castris Pompeii remanere iussit, partem in sua
castra remisit. Quattuor legiones secum duxit et, progressus sex milia passuum, aciem instruxit.

4. Descripción de los britanos: modo de vida y aspecto.

Frumenta non serunt, sed lacte et carne vivunt pellibusque sunt vestiti. Omnes se Britani vitro
inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc aspectu horribiles sunt in pugna.
-vitrum,- i: “glasto” (planta que usaban los britanos para teñir su piel de color azulado).
5. Ante los ataques de los helvecios los heduos piden ayuda a César

Helvetii iam per angustias et fines Sequanorum suas copias traduxerant et in Haeduorum fines
pervenerant eorumque agros populabantur. Haedui legatos ad Caesarem mittunt.
-Helvetii, -iorum: “los helvecios”; -Sequani, -orum: “los sequanos”; -Haedui, -orum. “los heduos”.
6. César envía refuerzos y, al agravarse la lucha, lleva tropas en auxilio

Caesar mittit primo Brutum adulescentem cum cohortibus, postea cum aliis Gaium Fabium
legatum; postremo ipse, cum vehementer pugnaretur, integros milites subsidio adducit.
-Gaius, -ii, Fabius, -ii: “Gayo Fabio”.
7. La caballería enemiga ataca.

Prima luce hostium equitatus ad castra accedit proeliumque cum nostris equitibus committit.
Caesar equites cedere seque in castra recipere iubet; simul ex ómnibus partibus castra altiore
vallo muniri constituit.

8. La falta de alimentos y las penalidades merman la efectividad de nuestro ejército.

Iamque militum vires inopia frumenti deminuerat atque incommoda in diez augebantur; nulla
enim rerum commutatio facta erat et nostri milites egestate máxima necessariarum rerum
conflictabantur.
 9. César persigue a Vercingétorix.

Fugato omni equitatu, Vercingetorix copias suas reduxit protinusque Alesiam iter facere coepit.
Caesar, impedimentis in proximum collem deductis, altero die ad Alesiam castra fecit, ibique
custodes collocavit.

10. Deja a Labieno al frente de la fortificación y él se apresura hacia Italia para reunir
legiones.
Ob eas causas munitioni, quam fecerat, T. Labienum legatum praefecit; ipse in Italiam magnis
itineribus contendit duasque ibi legiones conscribit et tres, quae circum Aquileiam hiemabant, ex
hibernis educit.
Aquileia, -ae: “Aquileya” (nombre de ciudad)
11. Costumbres de los germanos

Germani neque druides habent, qui rebus divinis praesint, neque sacrificiis student. Maior pars
eorum victus in lacte, caseo, carne, consistit. Qui diutissime impúberes permanserunt maximam
inter suos ferunt laudem.
12. Dumnorix, general enemigo de César, escapa del campamento de este.

Nactus idoneam tempestatem milites equitesque conscendere in naves iubet. At Dumnorix a

castris, insciente Caesare, domum discedere coepit. Qua re nuntiata, Caesar profectionem
intermisit.
13. César se dirige a Dirraquio (Dyrrachium, -ii).

Caesar, expugnato in itinere oppido Parthinorum, in quo Pompeius praesidium habebat, tertio die
ad Pompeium pervenit iuxtaque eum castra posuit. Postero die, eductis omnibus copiis,
Dyrrachium profectus est
-Parthini, -orum: “habitantes de Parto”.
14. Estrategia de César después de analizar el terreno.

Quibus rebus cognitis, Caesar consilium capit ex loci natura. Erant enim circum castra ^Pompeii
permulti editi atque asperi colles. Hos primum praesidiis tenuit castellaque ibi communire instituit.
Editus -a-um: elevado.
15. Grave derrota del ejército romano tras la muerte de Lucio Cota (Cotta, -ae)

Ibi L. Cotta pugnans interficitur cum maxima parte militum. Reliqui se in castra recipiunt, unde
erant egressi. L. Petrosidius aquilifer aquilam intra vallum proiecit; ipse pro castris fortissime
pugnans occiditur.
-erant egressi: verbo egredior; -L. Petrosidius: “Lucio Petrosidio” -aquilifer-aquiliferi: “aquilífero”
(llevaba la insignia del águila en la legión romana)
 16. César distribuye sus tropas.

Qua re animadversa, Caesar copias suas divisit partemque legionum in castris Pompeii
remanere iussit, parten in sua castra remisit; quattuor secum legiones duxit Pompeianisque
occurrere coepit et aciem instruxit.
17. Petreyo (Petreius, -i) y Afranio (Afranius, -ii) se ven obligados a solucionar el
problema de abastecimiento de agua.
Qua re cognita, Petreius atque Afranius crebras stationes equitum disponunt et vallum ex castris
ad aquam ducere incipiunt, ut intra munitionem aquari possent. Id opus inter se Petreius atque
Afranius partiuntur.
18. César da órdenes a Labieno (Labienus, -i) y se dirige hacia los enemigos.

De tertia vigilia Caesar T. Labienum legatum cum iis ducibus, qui iter cognoverant, summum
iugum montis ascendere iubet. Ipse de quarta vigilia eodem itinere, quo hostes ierant, ad eos
contendit.
-ierant: verbo eo.
19. Vercingetorix (Vercingetorix, -igis) se dirige al país de los heduos (Haedui, -orum)

Cum Vercingetorix intra munitiones remaneret neque in aequum locum descenderet in

castra exercitum reduxit. Postero die in Haeduos movit castra. Tertio die super flumen Elaver
pontes reficit atque exercitum transducit.
-Elaver, Elaveris (n.): Elaver (río de la Galia Central)
20. L. Cotta (Cotta, ae -masc.-) y L. Petrosidius (Petrodisius, -i) mueren en la lucha

L. Cotta pugnans interficitur cum maxima parte militum. Reliqui se in castra recipiunt. Ex
quibus L. Petrosidius aquilifer, cum magna multitudine hostium premeretur, aquilam intra vallum
proiecit et ipse fortissime pugnans occiditur.
21. Los helvecios devastan el país.
Post ducis mortem, Helvetii id, quod constituerant, facere conantur. Oppida sua omnia
numero ad duodecim, vicos ad quadringentos, reliqua privata aedificia incendunt, frumentum
omne comburunt.

22. Primero distribuye la tropa en el río y, a continuación, fortifica el campamento

In eo flumine pons erat. Ibi praesidium ponit et in altera parte fluminis Q. Titurium
Sabinum legatum cum sex cohortibus relinquit; castra in altitudinem pedum duodecim vallo
fossaque duodeviginti pedum muniri iubet.
- Q. Titurius Sabinus: “Quinto Titurio Sabino”
23. César sitúa sus tropas
Caesar, exposito exercitu et loco castris idoneo capto, cohortibus decem ad mare relictis,
de tertia vigilia ad hostes contendit. Ipse noctu progressus milia passuum circiter duodecim,
hostium copias conspexit.
 24. Descripción del animal llamado uro.
Tertium est genus eorum, qui uri appellantur. Hi sunt magnitudine paulo infra elephantos,
specie et colore et figura tauri. Magna vis eorum est et magna velocitas, neque homini neque
ferae, quam conspexerunt, parcunt.

25. Labieno (Labienus, -i) marcha a Lutecia (Lutetia, -ae)

Labienus cum quattuor legionibus Lutetiam proficiscitur. Id est oppidum Parisiorum,

quod positum est in insula fluminis Sequanae. Adventu Labieni ab hostibus cognito,
magnae ex finitimis civitatibus copiae convenerunt .

26. Los morinos (Morini – orum) caen en poder de Labieno (Labienus, -i)
Caesar postero die Titum Labienum legatum cum iis legionibus, quas ex Britannia
reduxerat, in Morinos, qui rebellionem fecerant, misit. Qui omnes fere in potestatem Labieni
pervenerunt.

27. Defensas de un puente

Partem ultimam pontis, quae ripas Ubiorum contingebat, rescindit atque in extremo ponte
turrem tabulatorum quattuor constituit praesidiumque cohortium duodecim ponit magnisque eum
locum munitionibus firmat.
-Ubii, -orum: “Los ubios” (pueblo de la Galia)

28. César concentra los rehenes y todos los recursos en un solo lugar
Huc Caesar omnes obsides Galliae, frumentum, pecuniam publicam, suorum
impedimentorum magnam partem contulerat; huc magnum numerum equorum coemptum in Italia
atque Hispania miserat.

29. Reacción de los bárbaros ante la llegada de Craso (Crassus, -i) al territorio de los
vocates (Vocates, -ium).
Crassus in fines Vocatium proficiscitur. Tum barbari mittunt legatos ad eas civitates quae
sunt finitimae Aquitaniae et inde auxilia arcessunt. Horum adventu cum magna hominum
multitudine bellum gerere conantur.
30. Quinto Titurio Sabino llega al territorio de los unelos (Unelli, -orum), gobernados
por el general galo Viridóvige (Viridovix, -igis).
Dum haec in Venetia geruntur, Quintus Titurius Sabinus cum iis copiis, quas a Caesare
acceperat, in fines Unellorum pervenit. His praeerat Viridovix atque imperium tenebat earum
omnium civitatum quae defecerant.
-praeerat (del verbo praesum)
31. César pide rehenes y hace salir unas naves

Eodem die legati ab hostibus missi ad Caesarem de pace venerunt, quibus Caesar numerum
obsidum duplicavit. Ipse paulo post mediam noctem naves solvit, quae omnes incolumes ad
continentem pervenerunt.
 32. César hace pasar el puente a sus tropas y sorprende al enemigo en el río

Caesar omnem equitatum, funditores sagittariosque pontem traducit atque ad eos contendit.
Acriter in eo loco pugnant. Nostri in flumine magnum hostium numerum occiderunt et reliquos
multis telis reppulerunt.
33. César, tras hacer rehenes, decide regresar organizando dos convoyes

Obsidibus acceptis, exercitum reducit ad mare et naves refectas invenit. Navibus deductis,
propterea quod captivorum magnum numerum habebat, duobus commeatibus exercitum
reportare instituit.
34. Provisiones de César

His nuntiis litterisque commotus, Caesar duas legiones in citeriore Gallia novas conscripsit et,
inita aestate, in ulteriorem Galliam misit. Ipse, cum primum pabuli copia esse inciperet, ad
exercitum venit.
35. César permanece junto a los suyos ante el posible ataque de Induciomaro
(Indutiomarus, -i) al campamento de Labieno (Labienus, -i).
Indutiomarus, qui postero die castra Labieni oppugnare decreverat, noctu profugit copiasque
omnes in Treveros reducit. Caesar Fabium cum sua legione remittit in hiberna et ipse ad
exercitum manere decernit.
36. César se dirige a Rímini (Ariminum-i). Allí recibe la visita del joven Lucio César.

Cognita militum voluntate, Caesar Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis,
qui ad eum confugerant, convenit; reliquas legiones ex hibernis evocat et subsequi iubet. Eo L.
Caesar adulescens venit.
37. Escipión (Scipio, -onis), tras cruzar el río, coloca sus tropas ante el campamento
de Domicio (Domitius, -ii)
Scipio biduum in castris moratur ad flumen Haliacmonem, quod inter eum et Domitii castra
fluebat; tertio die prima luce exercitum vado traducit et, castris positis, postero die mane copias
ante frontem castrorum instruit.
-biduum: "durante dos días" -Haliacmon, -monis: "Haliacmón" (río de Macedonia)
38. Previsiones tácticas y logísticas de César

Caesar eas cohortes cum exercitu suo coniunxit Attiumque incolumem dimisit. Primis diebus
instituit castra magnis operibus munire et ex finitimis municipiis frumentum comportare
reliquasque copias exspectare.
-Attius, -ii: “Atio” (= P. Attius Varus), enemigo declarado de César.
39. Curión (Curio, -onis), tras ser aclamado general por el ejército, acampa en las
inmediaciones de Útica.
His rebus gestis, Curio se in castra ad flumen Bagradam recipit atque universi exercitus
conclamatione imperator appellatur, posteroque die exercitum Uticam ducit et apud oppidum
castra ponit.
-Bagrada, -ae: “Bágrada”, río del Norte de África, situado entre Cartago y Útica.
40. C. Trebonio decide estrechar el asedio a Marsella con obras de fortificación

Dum haec in Hispania geruntur, C. Trebonius, qui ad oppugnationem Massiliae relictus erat,
vineas turresque ad oppidum agere instituit. Ad ea opera C. Trebonius magnam hominum
multitudinem ex omni provincia vocat.
-C. Trebonius, -ii: “Gayo Trebonio”, legado de César, que dirigió el asedio de Marsella.
41. César envía a Hispania a su legado C. Fabio al frente de tres legiones

Dum haec parat atque administrat, C. Fabium legatum cum legionibus III, quas Narbone
disposuerat, in Hispaniam praemittit celeriterque saltus Pyrenaeos occupari iubet, qui eo tempore
ab L. Afranio legato praesidiis tenebantur.
42. Las barcas de Antonio atacan la escuadra enemiga

Iam ex omnibus partibus subito Antonii scaphae, signo dato, se in hostes incitaverunt, primoque
impetu unam quadriremem ex his cum remigibus defensoribusque suis ceperunt et reliquas
turpiter refugere coegerunt.
43. César acampa frente a Asparagio [= Asparagium, -ii n.] y lo mismo hace Pompeyo

Confecto itinere, Caesar flumen transiit et in veteribus suis castris contra Asparagium consedit
equitatumque in castra se recipere iussit. Simili ratione Pompeius in suis veteribus castris ad
Asparagium consedit.
44. César refrena la caballería enemiga en Dirraquio [= Dyrrachium, -ii n.]

Caesar, ut equitatum Pompeianum ad Dyrrachium contineret, aditus praemunivit castellaque in

his locis posuit. Pompeius, intermissis paucis diebus, rursus suum equitatum navibus intra
munitiones recipit.
45. César llega a Brindis, pero antes envía a los soldados de Domicio desde Corfinio
(Corfinium,- ii).
His datis mandatis, Brundisium cum legionibus VI pervenit, veteranis III et reliquis, quas ex novo
dilectu confecerat atque in itinere compleverat; Domitianas enim cohortis* protinus a Corfinio in
Siciliam miserat.
* cohortis = cohortes.
46. Dos hermanos galos en el ejército de César.

Erant apud Caesarem in equitum numero Allobroges II fratres, Roucillus et Egus, Adbucilli filii, qui
principatum in civitate multis annis obtinuerat, singulari virtute homines.
Roucillus, -i: “Roucilo”. Egus, -i: “Ego”. Adbucillus, -i: “Adbucilo”
47. César devuelve las naves a Brindis, poniendo al frente de la operación a Fufio
Caleno (Calenus, -i).
Expositis militibus, naves eadem nocte Brundisium a Caesare remittuntur, ut reliquae legiones
equitatusque transportari possent. Huic officio praepositus erat Fufius Calenus legatus.
 48. Curión (Curio, -onis), tras enviar a Marcio (Marcius, -ii) a Útica (Utica, -ae), se dirige
hasta el río Bágrada (Bagrada, -ae) y pone al mando al legado Gayo Caninio
(Caninius, -ii) Rébilo (Rebilus, -i).
Curio Marcium Uticam navibus praemittit; ipse eodem cum exercitu proficiscitur biduique iter
progressus ad flumen Bagradam pervenit. Ibi C. Caninium Rebilum legatum cum legionibus
reliquit.
49. Antes de amanecer los soldados de Yugurta (Iugurthinus, -a, -um) invaden el
campamento enemigo junto a la fortaleza de Cirta (Cirta, -ae).
Prope Cirtam oppidum utriusque exercitus consedit et, quia diei extremum erat, proelium non
inceptum. Sed ubi plerumque noctis processit, obscuro etiam tum lumine milites Iugurthini, signo
dato, castra hostium invadunt.
prope (prep. acus.). ubi (conj. temporal).
50. César se dirige a Rímini (Ariminum, -i) y se encuentra con los tribunos de la plebe
que habían huido de Roma
Cognita militum voluntate, Ariminum cum ea legione proficiscitur. Ibique tribunos plebis qui ad
eum confugerant, convenit. Reliquas legiones ex hibernis evocat et subsequi iubet.
51. Curión (Curio, -onis) ataca a la caballería pompeyana obligándola a retirarse.

Ad eos Curio equitatum et duas Marrucinorum cohortis mittit. Quorum primum impetum equites
hostium non tulerunt, sed, admissis equis, ad suos refugerunt.
Marrucini, -orum: marrucinos (pueblo de Italia central). cohortis = cohortes.
52. César se toma un descanso.

His rebus confectis, Caesar, ut reliquum tempus a labore intermitteretur, milites in proxima
municipia deducit. Ipse ad urbem proficiscitur. Coacto senatu, iniurias inimicorum commemorat.
53. Curión (Curio, -onis) es aclamado “imperator” junto al río Bágrada (Bagrada, -ae)

His rebus gestis, Curio se in castra ad Bagradam recipit atque universi exercitus conclamatione
imperator appellatur. Posteroque die exercitum Uticam ducit et prope oppidum castra ponit.
Utica, -ae: Útica (nombre de ciudad).
54. Gayo Trebonio fortifica la ciudad.

Dum haec in Hispania geruntur, C. Trebonius legatus, qui ad oppugnationem Massiliae relictus
erat, duabus ex partibus aggerem, vineas turrisque ad oppidum agere instituit.
C. (Caius, -ii)Trebonius (Trebonius, -ii): Gayo Trebonio. turrisque = turresque
55. Bloqueado por las tropas de Afranio, César decide construir naves.

Cum in his angustiis res esset atque omnes viae ab Afranianis militibus equitibusque
obsiderentur nec pontes perfici possent, imperat militibus Caesar ut navis faciant.
- Afranianis (adj. Afranianus, -a, -um): de Afranio - navis = naves.
 56. Ariovisto acampa cerca de César para interceptar víveres

Eodem die castra promovit et milibus passuum sex a Caesaris castris sub monte consedit.
Postridie eius diei praeter castra Caesaris suas copias traduxit et milibus passuum duobus ultra
eum castra fecit.
57. César llega a las fronteras de los bitúrigos. Reacción de Vercingétorix

Oppidum diripit atque incendit, praedam militibus donat, exercitum Ligerim1 traducit atque in
Biturigum finis2 pervenit. Vercingetorix, ubi de Caesaris adventu cognovit, oppugnatione destitit.
- Ligerim = Ligerem.
- finis = fines.

58. César describe el lugar donde se produce su entrevista con Ariovisto.

Planities erat magna et in ea tumulus terrenus satis grandis. Hic locus aequo fere spatio ab
castris Ariovisti1 et Caesaris aberat. Eo, ut erat dictum, ad colloquium venerunt.
Ariovistus, -i m.: “Ariovisto” (jefe del pueblo de los suevos).
59. Induciomaro avanza hasta el campamento y los jinetes provocan al ejército
romano
Interim ex consuetudine cotidiana Indutiomarus ad castra accedit atque ibi magnam partem diei
consumit; equites tela coiciunt et magna cum contumelia verborum nostros ad pugnam evocant.
- Indutiomarus, -i m.: “Induciomaro” (jefe de los tréveros).
- coiciunt = coniciunt

60. Llegada de Q. Titurio [= Titurius, -ii] Sabino [= Sabinus, -i] al pueblo de los venelos,
cuyo líder era Virídovix.
Dum haec in Venetis geruntur, Q. Titurius Sabinus cum eis copiis, quas a Caesare acceperat, in
finis Venellorum pervenit. His praeerat Viridovix4 ac summam imperi5 tenebat earum omnium
civitatum quae defecerant.
- Veneti, -orum m. pl.: “los vénetos” (pueblo galo).
- finis = fines.
- Venelli, -orum m. pl.: “los venelos” (pueblo galo).
- Viridovix, -icis m.: “Virídovix”. 5 imperi = imperii.

61. Disposiciones tácticas de César.

Ibi praesidium ponit et in altera parte fluminis Q. Titurium Sabinum legatum cum sex cohortibus
relinquit: castra in altitudinem pedum XII vallo fossaque duodeviginti pedum munire iubet.
- Titurius, -ii m.: “Titurio”.
- Sabinus, -i m.: “Sabino”.
 62. Costumbres de los britanos.

Ex eis omnibus longe sunt humanissimi qui Cantium incolunt, quae regio est maritima omnis,
neque multum a Gallica differunt consuetudine. Interiores plerique frumenta non serunt, sed lacte
et carne vivunt.
----------------
Cantium, -ii (nombre propio, neutro): “Cancio”.
63. César envía legiones al territorio de los tréveros y él marcha al de los menapios.

Hoc inito consilio, totius exercitus impedimenta ad Labienum in Treveros mittit duasque ad eum
legiones proficisci iubet; ipse cum legionibus expeditis quinque in Menapios proficiscitur.
-----------------
Labienus, -i (nombre propio, masculino): “Labieno”.
Treveri, -orum (nombre propio, masculino, plural): “tréveros”.
Menapii, -orum (nombre propio, masculino, plural): “menapios”.
64. Modo en que los britanos luchan en carros de guerra.

Genus hoc est ex essedis pugnae. Primo per omnis partis perequitant et tela coiciunt atque ipso
terrore equorum et strepitu rotarum ordines plerumque perturbant.
-------------------
omnis partis = omnes partes.
perequito (1ª, intransitivo): “ir a caballo de un lado a otro”.
coiciunt = coniciunt.
65. Preparativos de César en la ciudad de Novioduno.

Noviodunum erat oppidum Aeduorum ad ripas Ligeris opportuno loco positum. Huc Caesar omnis
obsides Galliae, frumentum, pecuniam publicam, suorum atque exercitus impedimentorum
magnam partem contulerat.
----------------
Noviodunum, -i (nombre propio, neutro): “Novioduno”.
omnis = omnes.
66. Muerte del portaestandarte y suicidio colectivo.

Ipse pro castris fortissime pugnans occiditur. Illi aegre ad noctem oppugnationem sustinent: noctu
ad unum omnes, desperata salute, se ipsi interficiunt.
----------------
ad unum: “hasta el último”.
 67. César hace avanzar la caballería para que observe las maniobras del enemigo.

Postero die castra ex eo loco movent. Idem facit Caesar, equitatumque omnem ad numerum
quattuor milium, quem ex omni provincia et Aeduis atque eorum sociis coactum habebat,
praemittit.
68. Induciomaro, ante las noticias adversas, decide no atacar el campamento de
Labieno.
Hac fama ad Treveros perlata, Indutiomarus, qui postero die castra Labieni oppugnare
decreverat, noctu profugit copiasque omnis in Treveros reducit. Caesar Fabium cum sua legione
remittit in hiberna.
-------------
Treveri, -orum (nombre propio masc. pl.): “los tréveros” (pueblo de la Galia belga).
Indutiomarus, -i (nombre propio masc. sg.): “Induciomaro” (jefe de los tréveros).
Labienus, -i (nombre propio masc. sg.): “Labieno” (legado de César).
omnis = omnes.
Fabius, -ii (nombre propio masc. sg.): “Fabio”
69. Induciomaro se acerca al campamento. Sus jinetes provocan a los nuestros.

Interim ex consuetudine cotidiana Indutiomarus ad castra accedit atque ibi magnam partem diei
consumit; equites tela coiciunt et magna cum contumelia verborum nostros ad pugnam evocant.
-----------------
Indutiomarus, -i (nombre propio masc. sg.): “Induciomaro” (jefe de los tréveros). coiciunt =
coniciunt.
70. Toma de posiciones para la entrevista entre César y Ariovisto.

Hic locus aequo fere spatio ab castris Ariovisti et Caesaris aberat. Eo, ut erat dictum, ad
colloquium venerunt. Legionem Caesar, quam equis vexerat, passibus ducentis ab eo tumulo
constituit.
-----------------
Ariovistus, -i (nombre propio masc. sg.): “Ariovisto” (jefe de los suevos).
eo (adv.): “allí”.
71. César llega, arrasando, a las fronteras de los bitúrigos. Reacción de
Vercingetorige.
Oppidum diripit atque incendit, praedam militibus donat, exercitum Ligerim traducit atque in
Biturigum finis pervenit. Vercingetorix, ubi de Caesaris adventu cognovit, oppugnatione destitit.
--------------
Ligerim (acusativo masc. sg. de Liger, -is): “Líger” (río de la Galia).
Bituriges, -um (nombre propio masc. pl.): “los bitúrigos” (pueblo de la Galia).
finis = fines.
Vercingetorix, -gis (nombre propio masc. sg.): “Vercingetorige” (héroe nacional galo).
72. César se dispone para el combate.

Qua re nuntiata, Caesar suum quoque equitatum tripertito divisum contra hostem ire iubet.
Pugnatur una omnibus in partibus. Consistit agmen; impedimenta intra legiones recipiuntur.
--------------
una (adv.): “al mismo tiempo”.
73. Tácticas militares de César en el territorio de los Belgas y decisión del senado a
petición de aquél
Caesar in Belgis omnium legionum hiberna constituit. Eo duae omnino civitates ex Britannia
obsides miserunt, reliquae neglexerunt. His rebus gestis, ex litteris Caesaris dierum viginti
supplicatio a senatu decreta est.
-----------------
Belgae, -arum (nombre propio masc. pl.): “los belgas” (pueblos galos).
Eo (adv.): “allí”.
Britannia, -ae (nombre propio fem. sg.): “Britania”
74. César devuelve las naves a Brindis, poniendo al frente de la operación a Fufio
Caleno.
Expositis militibus, naves eadem nocte Brundisium a Caesare remittuntur, ut reliquae legiones
equitatusque transportari possent. Huic officio praepositus erat Fufius Calenus legatus.
Fufius, -ii n. pr. m.: “Fufio”.
Calenus, -i n. pr. m.: “Caleno”.
75. Movimientos estratégicos de Pompeyo.

Pompeius, his rebus cognitis, quae erant ad Corfinium gestae, Luceria proficiscitur Canusium
atque inde Brundisium. Copias undique omnes ex novis dilectibus ad se cogi iubet.
Corfinium, -ii n. pr. n.: “Corfinio”.
Luceria, -ae n. pr. f.: “Luceria”.
Canusium, -ii: n. pr. n.: “Canusio”.
cogi: Infinitivo presente pasivo de cogo.
76. La caballería romana ataca a los númidas (Numidae, -arum).

Equites missi nocte iter conficiunt, imprudentes atque inopinantes hostes aggrediuntur. Numidae
enim quadam barbara consuetudine nullis ordinibus passim consederant.
 77. César decide agregar las cohortes de Atio al grueso de su ejército.

Antonius cum cohortibus et Attio eodem die, quo profectus erat, revertitur. Caesar eas cohortes
cum exercitu suo coniunxit Attiumque incolumem dimisit.
Antonius, -ii n. pr. m.: “Antonio”.
Attius, -ii n. pr. m.: “Atio”.
78. Estratégica posición de un terreno próximo a Lérida (Ilerda, -ae).

Erat inter oppidum Ilerdam et proximum collem, ubi castra Petreius atque Afranius habebant,
planities circiter passuum CCC. Atque in hoc fere medio spatio tumulus erat paulo editior.
Petreius, -ii n. pr. m.: “Petreyo”.
Afranius, -ii n. pr. m.: “Afranio”
79. Retirada de los domicianos (Domitiani, -orum m. pl.) y asedio de César a la plaza
en la que buscan refugio.
Ibi cum antecursoribus Caesaris proelio commisso, celeriter Domitiani a ponte repulsi se in
oppidum receperunt. Caesar, legionibus traductis, ad oppidum constitit iuxtaque murum castra
posuit.