Está en la página 1de 17

ARQUITECTURA | 11

EN BUSCA DE LO
SUSTENTABLE
LO SOSTENIBLE

NUESTRO EJE.
Aunque cada uno tenga su propio estilo y enfoque dentro de la arquitectura, nosotros creemos que
la sustentabilidad, el entorno y la materialidad son elementos fundamentales en la arquitectura.
Un compromiso con la utilización de materiales locales, técnicas artesanales y un profundo
conocimiento del entorno natural nos permite proyectar edificios que se adaptan armoniosamente
a su contexto y reducir el impacto ambiental.
Conversamos con Marcos Asa, que nos brindó su mirada de estos temas y cómo influyen en el
ámbito laboral local. De esta forma conocer el alcance que tiene en nuestra sociedad.
En el texto “En busca de la buena arquitectura”...
El texto interdisciplinar...
Studio Mumbai...
Roger Boltshauser...
Glenn Murcutt...
En síntesis, estos arquitectos nos demuestran que es posible lograr una arquitectura que sea
estéticamente atractiva, funcional y respetuosa con el medio ambiente al mismo tiempo, aunque
también es importante reducir el impacto dentro de las ciudades.

Juan Cruz Gilardi Agustin Maffe Fermin Resco

>2<
TABLA DE
CONTENIDOS
01 04

CONVERSANDO UN STUDIO MUMBAI Y SU


POCO RELACIÓN CON EL SITIO
Entrevista con Marcos Asa, docente El sitio y sus materiales como
de FADU, cátedra RED FERRARI. potenciador sensorial.

02 05

EN BUSCA DE LA BUENA SIMBIOSIS


ARQUITECTURA
Arquitectura, ambiente y Roger Boltshauser, la arquitectura
pensamiento contemporáneo. sustentable y su realción con el
entorno..

03 06

TEXTO INTERDISCIPLINAR CREANDO ARQUITECTURA


PERMANENTE
De que va a tratar el texto La sustentabilidad arquitectónica y
la conexión con el entorno.

>3<
PARTE l 01

CONVERSANDO UN
POCO
Entrevista con Marcos Asa, docente de FADU,
cátedra RED FERRARI.

Cuando proyectas un edificio, ¿cuánto piensas en que lo más importante sería pensar cómo reutilizar
el impacto que tiene en su entorno? Ya sea una los materiales que salen, por ejemplo de la tremenda
casa o un proyecto que no se termine. cantidad de demoliciones que hay en la ciudad. Me
Es lo primero que pienso, pero el impacto en términos parece muy bien que esté en la agenda el tema de
de cómo se relaciona con el entorno, no tanto en que la sustentabilidad, pero las más de las veces se trata
le va a pasar al entorno, porque no soy especialista como un problema casi caricaturesco, es decir, se van
del impacto ambiental que puede generar un a hacer paredes de adobe al medio la Pampa y del
edificio. Si fuese especialista en eso lo miraría quizás problema habitacional y el problema del impacto
de otra manera. Pero sí, una de las primeras cosas que de la construcción en el medio ambiente no está en
evaluó es cómo se relaciona con el con el lugar donde el medio de la Pampa, sino que está en la ciudad.
se va a implantar y si hay otras construcciones como Entonces en una primera cuestión y para mí la
se podrían relacionar entre sí. fundamental sería pensar cómo reutilizar, no sólo los
materiales, sino los bienes en desuso en la ciudad.
¿Qué conceptos te parecen importantes para la Eso me parece que es lo primordial.
generación de arquitectura sustentable?
En términos generales para la disciplina me parece ¿Cuál te parece que es la mejor forma de generar

>4<
arquitectura que tenga una fuerte relación con parece que estamos apuntando por otro lado, que no
su sitio? ¿Te parece importante que tenga esta soluciona el problema real.
relación?
Se logra haciendo una buena evaluación desde todo ¿Crees que a la hora de diseñar, los arquitectos
punto de vista. Sin embargo, es un trabajo muy hacia buscan que sus obras sean sustentables?
dentro del arquitecto, es algo que raramente o de No, creo que las premisas son otras en una sociedad
manera muy escasa, se le plantea al cliente por el cual de mercado como en la que vivimos, me refiero
vos estás interactuando con un proyecto. Es un poco a que nadie va a resignar m2 por espacio de aire y
en solitario y por eso tampoco tiene tanta prensa luz o alturas en los ambientes para no necesitar, por
como problema. ejemplo, acondicionamiento térmico de mecanizado,
entonces ahí hay un problema y un vacío legal. Desde
Crees que temas relacionados a la sustentabilidad el código de edificación y de la forma en la que se
son tratados por la sociedad? aprueban los planos. Si lo llevamos a otros países,
Sí, es lo que te decía. Estos temas están en la agenda para aprobar un plano de un edificio hay un código
pública. Pero me parece que están encarados de una que te guía pero te podes sentar con alguien a
manera más publicitaria que real. Por eso me discutir porque tus ideas que se desplazan del código

>5<
pueden tener un mejor impacto ambiental. en desuso en la ciudad, en lugar de enfocarse en
Entonces no hay ningún interlocutor válido dentro soluciones superficiales y alejadas de la realidad. Estas
de ese proceso con el cual vos puedas interactuar suelen ser tratadas de forma publicitaria en lugar de
y llegar a una conclusión positiva respecto alguna enfrentar el problema real. Por otro lado, menciona que
idea nueva. Aunque la idea no se pueda materializar, en la práctica actual, lo económico suele prevalecer
uno tiene a alguien con quien interactuar e intentar sobre lo sustentable. Nos resultó interesante conocer
mejorar el código desde un punto de vista más cómo existe una falta de interlocutores válidos en el
ambiental. proceso de diseño y aprobación de planos, lo que
dificulta la implementación de ideas innovadoras con
Con esta conversación pudimos conocer el punto de un mejor impacto ambiental. En general, se destaca
vista del arquitecto con respecto a la sustentabilidad, la importancia de repensar la forma en que se aborda
la materialidad y la relación con el entorno, que son la sustentabilidad en la arquitectura y fomentar una
conceptos importantes en su trabajo. Coincidimos mayor conciencia y compromiso tanto a nivel social
que es fundamental reutilizar los materiales y bienes como normativo.

hachealcubo arquitectura y diseño


SUSTENTABILIDAD | Cada proyecto debe analizarse no solamente desde lo estetico, sino desde su capacidad
intrinseca de ser posible en el tiempo. Evaluamos los deseos y los objetivos y las posibilidades economicas del
comitente en cada encargo.
DIVERSIDAD | Cada proyecto significa un nuevo horizonte de posibilidades proyectuales.
INOVACIÓN | Creemos en la función innovadora de la arquitectura como motor de cambio, aceptar el estandar sin
transitar caminos de innovación implicaría para nosotros la perdida de un espacio de reflexión.
DISEÑO | El diseño cambió el mundo moderno, el mundo que nos rodea nos demanda diseño, no abordar un encargo

>6<
PARTE l 02

EN BUSCA DE LA BUENA
ARQUITECTURA
Arquitectura, ambiente y
pensamiento contemporáneo.

Bruno Latour en su texto “Esperando la Gaia. sensación de ausencia al hablar de que “...todo puede
Componer el mundo mediante el arte y la política” trasladarse, al desaparecer no queda nada que
destaca la importancia de que la política y el arte demuestre que allí hubo algo”. El autor especifica
trabajen en conjunto para dar respuestas a los que este concepto de ausencia siempre está
fenómenos ambientales que hoy nos atraviesan. ligado estrechamente con la permanencia de una
El autor llama composicionismo a este fenómeno edificación en el sitio. Al mismo tiempo este concepto
y lo define como “la creación de un mundo común de lo montable y lo desmontable se contradice
que es montable y desmontable en función de las con el fenómeno de sustentabilidad ecológica que
necesidades y circunstancias cambiantes.” En relación plantea Bruno Latour en su texto. Este mismo le da
a esto, Abalos en su texto “Naturaleza y artificios” una connotación estrictamente social a lo montable
desarrolla el concepto de ausencia en la arquitectura y desmontable, que debe ser utilizado por la política
relacionando como las nuevas tecnologías pueden para saciar necesidades sociales pasajeras como la
dar lugar a espacios montables y desmontables que creación de barrios de emergencia, pero no como
se adapten a las necesidades momentáneas. Tienen una respuesta sustentable al cambio climático.
un fin útil, que cuando terminan, en el sitio queda En la misma línea, Peter Zumthor diferencia el
la sensación de ausencia. El mismo plantea esta construir del diseñar. Un arquitecto para ser tal debe

>7<
tener noción y manejo de varios factores como la
materialidad, el entorno y el paisaje. El manejo de
estos factores hacen que el arquitecto pueda generar
un espacio habitable y sustentable ecológicamente
a largo plazo. Por ende, Zumthor en contraposición
a Abalos cree que lo montable y desmontable no
es arquitectura. “Despierta toda mi pasión poder
proyectar edificios que, con el correr del tiempo
queden, soldados de esta manera natural con la
forma y la historia del lugar en el que se ubican.”
En resumen, nuestra opinión es que las estructuras
montables y desmontables no pueden ser
consideradas verdadera y buena arquitectura ya que
la buena arquitectura debe permitir la conexión con
el lugar donde está situada y brindar la sensación de
pertenencia a él, además de tener una durabilidad en
el tiempo. Es por esto que la arquitectura de Zumthor
destaca precisamente por su capacidad de conectarse
con el entorno y no por detalles superficiales que
poco tienen que ver con lo sensorial. Además,
consideramos que es esencial el desarrollo de
tecnologías de montaje rápido debido a que nunca
sabemos cuándo se podrían necesitar, por lo tanto, es
necesario que estas construcciones sean sostenibles
y respetuosas con el medio ambiente.

>8<
PARTE l 03

TEXTO
INTERDISCIPLINAR
Descripcion breve del texto interdisciplinar

Bruno Latour en su texto “Esperando la Gaia. sensación de ausencia al hablar de que “...todo puede
Componer el mundo mediante el arte y la política” trasladarse, al desaparecer no queda nada que
destaca la importancia de que la política y el arte demuestre que allí hubo algo”. El autor especifica
trabajen en conjunto para dar respuestas a los que este concepto de ausencia siempre está
fenómenos ambientales que hoy nos atraviesan. ligado estrechamente con la permanencia de una
El autor llama composicionismo a este fenómeno edificación en el sitio. Al mismo tiempo este concepto
y lo define como “la creación de un mundo común de lo montable y lo desmontable se contradice
que es montable y desmontable en función de las con el fenómeno de sustentabilidad ecológica que
necesidades y circunstancias cambiantes.” En relación plantea Bruno Latour en su texto. Este mismo le da
a esto, Abalos en su texto “Naturaleza y artificios” una connotación estrictamente social a lo montable
desarrolla el concepto de ausencia en la arquitectura y desmontable, que debe ser utilizado por la política
relacionando como las nuevas tecnologías pueden para saciar necesidades sociales pasajeras como la
dar lugar a espacios montables y desmontables que creación de barrios de emergencia, pero no como
se adapten a las necesidades momentáneas. Tienen una respuesta sustentable al cambio climático.
un fin útil, que cuando terminan, en el sitio queda En la misma línea, Peter Zumthor diferencia el
la sensación de ausencia. El mismo plantea esta construir del diseñar. Un arquitecto para ser tal debe

>9<
pueden tener un mejor impacto ambiental. Uptio quae reped eum ut aut offic torem. Sit, aut ul-
Entonces no hay ningún interlocutor válido dentro lam sam ea volorepe dolestibusam audion pro inci-
de ese proceso con el cual vos puedas interactuar y mod mi, totatur, voles et quo blab ipsa sitat voluptas
llegar a una conclusión positiva respecto alguna idea acessi doles evendan dipiet atibus aut moloritam fac-
nueva. Aunque la idea no se pueda materializar, uno cabo rporemp oreiusaped et op
tiene a alguien con quien interactuar e intentar mejo- tassi omnia nemolum reperio elecabor ressit ad
rar el código desde un punto de vista más ambiental. lestinissi volorrum rerum ipsunt landem ipsam, abor
aciis eaquam voluptam qua
Esta pequeña conversación nos permite conocer la et aut la sequi sunt quaspiet ut quas in nobitaepu-
mirada de un arqutecto di cone peristo enimolu ptatur restrum coratio res-
sunt essuntio eumquunt quiandunt, quisitate velitiu
scipsandebis natempo stibusti quam, qui volorru
ntempere sitam fuga. Pa pe cume aliqui corum sin-
velende plitae aperro.

>10<
PARTE l 04

STUDIO MUMBAI Y SU
RELACIÓN CON EL SITIO
El sitio y sus materiales como potenciador sensorial.

. Potenciando los sentidos.

. La relación con el sitio y sus materiales.

. El espacio intermedio.

. Su relación con la arquitectura de otro y


sus diferencias: Zumthor.

. La sensibilidad que nos trae el buen


diseño.

>11<
Potenciando los sentidos medio ambiente, los materiales y los habitantes.” Esta
Nuestras vidas están atravesadas por lo que sentimos idea acerca de lo que es para él la buena arquitectura
y lo que vivimos en el día a día. Los arquitectos son es desarrollada en el estudio, que se caracteriza por
generadores de espacios, que son capaces de generar la construcción de viviendas en India, con algunos
diferentes sensaciones en las personas al poder casos que lograron un reconocimiento internacional.
determinar cómo van a ser los lugares que la gente Esta búsqueda de relacionar los materiales y a las
habita en su vida cotidiana. Esta capacidad hace que personas a su entorno lo logra con el correcto mane-
cada arquitecto pueda desarrollar su teoría acerca de jo de cómo se va a construir el espacio. Los recursos
cómo se tiene que habitar el espacio y cómo estas y la mano de obra local potencia la relación entre
decisiones influyen en las emociones de las personas. ambas partes generando una arquitectura más po-
El concepto de que “La arquitectura no se trata de tente en las personas, rompiendo con la idea de que
una imagen, sino de sensibilidad” es desarrollada un edificio es solo un contenedor, un medio que solo
por Bijoy Jain (1965 - actualidad), arquitecto nacido responde a la habitabilidad.
en India que en 2005 abrió sus oficinas bajo el Otro tema que caracteriza a la obra de este estu-
nombre Studio Mumbai. Para él la arquitectura “se dio es el uso de los espacios intermedios. Estos están
trata de la calidad, de la consideración que se aplica dentro de los edificios que conectan su programa. A
a la fabricación de algo. Y se trata de estar atento al su vez, estos pueden ser determinados por aspectos

>12<
heredados del sitio generando una conexión mayor definitiva, el detalle bien resuelto es lo que termina
entre el que recorre y el proyecto. Estos espacios pueden haciendo arquitectura y la forma pasa a un segundo
ser resueltos con diferentes formas que responden plano. A su vez, esta conexión es la que hace que una
a diferentes programas, dándole más importancia al obra sea única al perder poder sensorial si está en otro
diseño de estos. sitio que tiene características diferentes, generando
La búsqueda sensorial por encima de la forma una desconexión entre las dos partes.
arquitectónica también se puede ver en la obra de Peter
Zumthor (1943 - actualidad) que para él “la realidad
arquitectónica sólo puede tratarse de que un edificio
me conmueva o no”. Resulta interesante entender cómo
ambos pueden llegar a generar emociones similares
con técnicas y escalas de proyectos muy diferentes,
pero siempre respetando el sitio y los materiales
propios para que se mimetice con el mismo.

La relación con el sitio y sus materiales


El estudio fue fundado en 2005 y es conocido por sus
obras en India aunque logró tener reconocimientos
internacionales. El foco reside en la relación entre el
hombre y la naturaleza y viceversa, generando un ida
y vuelta y una mayor relación entre el proyecto y el
entorno. Una característica muy importante de cómo
funciona el proceso de diseño de un proyecto es la
interrelación que existe entre los que están involucrados,
desde arquitectos, ingenieros y constructores. Esta
conexión logra que se puedan plasmar todas las ideas
que los diferentes diseñadores crean importantes. Unos
de los actores más importantes dentro del proceso de
diseño son los constructores que suelen ser artesanos
propios del lugar. Esta colaboración crea una conexión
más profunda entre la obra y el sitio porque se puede
llegar a un nivel de detalle y autenticidad que conecta
aún más a la obra con el sitio y hace que la obra aparente
ser parte de la cultura propia del sitio al haber sido
construida y diseñada con la ayuda de la gente de ese
lugar. Es por eso que la correcta elección de materiales
es la forma más acertada de generar un vínculo entre
la persona y la obra porque uno siente estuvo siempre
en ese lugar y no fue algo que se agregó al lugar. En

>13<
Berunt, sit apit ipsametur sit, que ento offic tem nul- Am volum nobis perspis sum facitat emperovid et, evel-
parum que cusapie nditior sequaspe vent unt voluptas icae placcup tationsed et et lit asime is voluptat qui con
dolestis moditaepero est, sandis qui ium corae repelen- nobit exere voluptat. Ovidusto berovidem. Aque ipiderr
di corum ulpa con none re, is vende si od qui a com- untiis auda quae sint odi ne sitiis doluptatquis et diam
nim derore verecab orepudae ea adictiscit aceati odit iumquias sumet faccus rerfere consed eaquianda sint
dolorepe sedit aute officiet, susam eos velis derovita- fugias et, consequas audanis abo. Itaestrum la volum
tus arum hita solores vollorem qui dolorem untempo secum fuga. Genimoditem dolupti ilit et rendandit pro
reiure erro te prorehent, to officte pa quideni scimusa quis
sunt rem. One es et quias iderspicto omnis et optia
voluptaspe et, sitibus andissundam utenis consectus
amet perumquae sus eos molecatur ratiat Facea ipitat
lit ea sum quia vereperum faccum re ne venduntio. Ut
aut que viduciant, to et endae. Ex et facestium qui blaut
aute pra quo cullis explace atiorio tenimax imporum ei-
cae non commo culpa consedi nus dolorem fugitaquis
quae aboressi unt litatur, simaximpore sit eum eos nost,
qui dolupta dis non nest officab orempel magnata ti-
berum eos ate nos dolupid eliquidis dolore everor rem
sa verferrorit exerumquat esciatinctur moluptas dis aut
quas cus dendae volorum audignam num voluptatem
ilique repre corum, consequiam imolore rnatus, ium
haruntiis aborerro totatio dolupta voloreium ab is as
noneceped molesequas eturiatenia illore eturOssi do-
loriam volor auda voloritia verit

>14<
arquitectura que tenga una fuerte relación con parece que estamos apuntando por otro lado, que no
su sitio? ¿Te parece importante que tenga esta soluciona el problema real.
relación?
Se logra haciendo una buena evaluación desde todo ¿Crees que a la hora de diseñar, los arquitectos
punto de vista. Sin embargo, es un trabajo muy hacia buscan que sus obras sean sustentables?
dentro del arquitecto, es algo que raramente o de No, creo que las premisas son otras en una sociedad
manera muy escasa, se le plantea al cliente por el cual de mercado como en la que vivimos, me refiero
vos estás interactuando con un proyecto. Es un poco a que nadie va a resignar m2 por espacio de aire y
en solitario y por eso tampoco tiene tanta prensa luz o alturas en los ambientes para no necesitar, por
como problema. ejemplo, acondicionamiento térmico de mecanizado,
entonces ahí hay un problema y un vacío legal. Desde
Crees que temas relacionados a la sustentabilidad el código de edificación y de la forma en la que se
son tratados por la sociedad? aprueban los planos. Si lo llevamos a otros países,
Sí, es lo que te decía. Estos temas están en la agenda para aprobar un plano de un edificio hay un código
pública. Pero me parece que están encarados de una que te guía pero te podes sentar con alguien a
manera más publicitaria que real. Por eso me discutir porque tus ideas que se desplazan del código
pueden tener un mejor impacto ambiental.
Entonces no hay ningún interlocutor válido dentro
de ese proceso con el cual vos puedas interactuar y
llegar a una conclusión positiva respecto alguna idea
nueva. Aunque la idea no se pueda materializar, uno
tiene a alguien con quien interactuar e intentar mejo-
rar el código desde un punto de vista más ambiental.

>15<
Berunt, sit apit ipsametur sit, que ento offic tem Am volum nobis perspis sum facitat emperovid et,
nulparum que cusapie nditior sequaspe vent unt evelicae placcup tationsed et et lit asime is voluptat qui
voluptas dolestis moditaepero est, sandis qui ium con nobit exere voluptat. Ovidusto berovidem. Aque
corae repelendi corum ulpa con none re, is vende si od ipiderr untiis auda quae sint odi ne sitiis doluptatquis et
qui a comnim derore verecab orepudae ea adictiscit diam iumquias sumet faccus rerfere consed eaquianda
aceati odit dolorepe sedit aute officiet, susam eos velis sint fugias et, consequas audanis abo. Itaestrum
derovitatus arum hita solores vollorem qui dolorem la volum secum fuga. Genimoditem dolupti ilit et
untempo reiure erro te prorehent, to officte pa rendandit pro quis
quideni scimusa sunt rem. One es et quias iderspicto
omnis et optia voluptaspe et, sitibus andissundam
utenis consectus amet perumquae sus eos molecatur
ratiat Facea ipitat lit ea sum quia vereperum faccum
re ne venduntio. Ut aut que viduciant, to et endae.
Ex et facestium qui blaut aute pra quo cullis explace
atiorio tenimax imporum eicae non commo culpa
consedi nus dolorem fugitaquis quae aboressi unt
litatur, simaximpore sit eum eos nost, qui dolupta dis
non nest officab orempel magnata tiberum eos ate
nos dolupid eliquidis dolore everor rem sa verferrorit
exerumquat esciatinctur moluptas dis aut quas cus
dendae volorum audignam num voluptatem ilique
repre corum, consequiam imolore rnatus, ium haruntiis
aborerro totatio dolupta voloreium ab is as noneceped
molesequas eturiatenia illore eturOssi doloriam volor
auda voloritia verit

>16<
arquitectura que tenga una fuerte relación con parece que estamos apuntando por otro lado, que no
su sitio? ¿Te parece importante que tenga esta soluciona el problema real.
relación?
Se logra haciendo una buena evaluación desde todo ¿Crees que a la hora de diseñar, los arquitectos
punto de vista. Sin embargo, es un trabajo muy hacia buscan que sus obras sean sustentables?
dentro del arquitecto, es algo que raramente o de No, creo que las premisas son otras en una sociedad
manera muy escasa, se le plantea al cliente por el cual de mercado como en la que vivimos, me refiero
vos estás interactuando con un proyecto. Es un poco a que nadie va a resignar m2 por espacio de aire y
en solitario y por eso tampoco tiene tanta prensa luz o alturas en los ambientes para no necesitar, por
como problema. ejemplo, acondicionamiento térmico de mecanizado,
entonces ahí hay un problema y un vacío legal. Desde
Crees que temas relacionados a la sustentabilidad el código de edificación y de la forma en la que se
son tratados por la sociedad? aprueban los planos. Si lo llevamos a otros países,
Sí, es lo que te decía. Estos temas están en la agenda para aprobar un plano de un edificio hay un código
pública. Pero me parece que están encarados de una que te guía pero te podes sentar con alguien a
manera más publicitaria que real. Por eso me discutir porque tus ideas que se desplazan del código

>17<

También podría gustarte