Está en la página 1de 7

Retablo das Reliquias

Retablo de las Reliquias


Altarpiece of the Relics
Maximino Magariños segundo proxecto de Rafael de la Torre, 1924
Realizado en cedro cubano, financiado por emigrantes galegos nese país. O antigo retablo manierista databa do
1641 e engadía por primeira vez, na Península Ibérica, as columnas salomónicas nun retablo. Perdeuse nun
incendio no 1921, pero consérvanse algunhas das súas pezas, entre elas, diversos relevos xacobeos e algunhas
esculturas do grupo das virtudes, das cales dúas se expóñense neste espazo. Por sorte, moitas das reliquias e os
seus relicarios sobreviviron e agora descansan neste retablo de estilo neogótico, no que se realza a figura do
Santiago ecuestre dentro dun gran medallón, integrando un programa de exaltación xacobea que se desenrola
nos relevos do retablo.

Maximino Magariños según proyecto de Rafael de la Torre, 1924


Realizado en cedro cubano, financiado por emigrantes gallegos en ese país. El antiguo retablo manierista databa
del 1641 y añadía por primera vez, en la Península Ibérica, las columnas salomónicas en un retablo. Se perdió en un
incendio en el año 1921, pero se conservan algunas de sus piezas, entre ellas, diversos relieves jacobeos y algunas
esculturas del grupo de las virtudes, de las cuales dos se exponen en este espacio. Por suerte, muchas de las
reliquias y sus relicarios sobrevivieron y ahora descansan en este retablo de estilo neogótico, en el que se realza la
figura del Santiago ecuestre dentro de un gran medallón, integrando un programa de exaltación jacobea que se
desarrolla en los relieves del retablo.

Maximino Magariños according to a project by Rafael de la Torre, 1924


Made of Cuban cedar, financed by Galician emigrants in that country. The old mannerist altarpiece dates from 1641 and
added for the first time, in the Iberian Peninsula, the Solomonic columns in an altarpiece. It was lost in a fire in 1921, but
some of its pieces are preserved, including several Jacobean reliefs and some sculptures of the group of virtues, two of
which are exhibited in this space. Fortunately, many of the relics and their reliquaries survived and now rest in this
neo-Gothic style altarpiece, in which the figure of the equestrian Santiago is enhanced within a large medallion,
integrating a program of Jacobean exaltation that is unrolled in the reliefs of this altarpiece.

Relicarios destacados Relicarios destacados Important reliquaries


Entre os relicarios que integran Entre los relicarios que integran The most outstanding reliquaries
o retablo destacan a el retablo destacan la on display here include the
Cruz Compostelá, en realidade, Cruz Compostelana, en realidad, Compostelan Cross, which is a
unha réplica da peza orixinal que una réplica de la pieza original que reproduction of the original cross
regalaron á catedral Afonso III regalaron a la catedral Alfonso III given to the cathedral by Alfonso III
e a raíña Ximena no ano 827, y la reina Jimena en el año 827, and Queen Jimena in the year 827.
que foi roubada de esta capela no que fue robada de esta capilla It was stolen from this chapel in
ano 1906 e nunca se recuperou. en el año 1906 y nunca ha sido 1906 and has never been recovered.
Tratábase dunha cruz de ouro recuperada. Se trataba de una cruz It was a golden cross offered to the
ofrecida ao Apóstolo Santiago, de oro ofrecida al Apóstol Santiago, Apostle Saint James decorated with
decorada con pedras fermosas de decorada con piedras preciosas de precious stones of great quality, of
gran calidade, da que chegaron gran calidad, de la que llegaron a which references and illustrations
aos nosos días referencias e nuestros días referencias y have survived to the present day,
gravados que permitiron grabados que permitieron making it possible to create the
materializar a reprodución materializar la reproducción reproduction that is displayed here,
que se acolle neste retablo, que se acoge en este retablo, work of the silversmith from
obra do prateiro compostelán obra del platero compostelano Santiago de Compostela Ricardo
Ricardo Martínez. Ricardo Martínez. Martinez.
Outra obra notoria do retablo é o Otra obra notoria del retablo es el Another notable work of the
Busto Relicario de Santiago Alfeo, Busto Relicario de Santiago Alfeo, altarpiece is the reliquary Bust of
personaxe que débese diferenciar personaje que se debe diferenciar Saint James Alpheus, a figure to be
de Santiago o Maior; Alfeo foi un de Santiago el Mayor; Alfeo fue uno distinguished from Saint James the
dos doce apóstolos de Xesucristo e de los doce apóstoles de Jesucristo y Greater; Alfeo was one of the twelve
tamén foi Bispo de Xerusalén. también fue Obispo de Jerusalén. La apostles of Jesus Christ and was
A reliquia da súa cabeza foi traída a reliquia de su cabeza fue traída a also Bishop of Jerusalem. The relic
Braga no ano 1108 e, en 1116, a Braga en el año 1108 y, en 1116, la of his head was brought to Braga in
raíña Urraca apropiouse dela e reina Urraca se apropió de ella y se 1108 and, in 1116, Queen Urraca
regaloulla ao Bispo Diego la regaló al Obispo Diego Gelmírez. appropriated it and gave it to
Xelmírez. El busto-relicario es del siglo XIV, Bishop Diego Gelmirez.
O busto-relicario é do século XIV, asociado al taller del platero The bust-reliquary is from the 14th
asociado ao obradoiro do prateiro compostelano Rodrigo Eáns. century, associated to the workshop
compostelán Rodrigo Eáns. Otro relicario que llama la atención of the silversmith Rodrigo Eáns,
Outro relicario que chama a es el de Santa Paulina, una de las from Compostela.
atención é o de Santa Paulina, Santas Mártires, realizado, en pleno Another interesting reliquary is
unha das Santas Mártires, auge de la orfebrería en that of Saint Paulina, one of the
realizado, en pleno auxe da Compostela, en el 1553. holy martyrs, made at the height of
ourivería en Compostela, no 1553. Se distinguen también algunas the goldsmithing boom in
Distínguense tamén algunhas imágenes que evidencian la Compostela in 1553.
imaxes que evidencian a evolución de la figura de Santiago There are also some images that
evolución da figura de Santiago Apóstol hacia el Peregrino, a través show the evolution of the figure of
Apóstolo cara ao Peregrino, a de la incorporación de algunos de Saint James the Apostle towards
través da incorporación dalgúns sus símbolos característicos. that of Saint James the Pilgrim,
dos seus símbolos característicos. Un destacado ejemplo es la figura with the incorporation of his
Un destacado exemplo é a figura del Santiago Peregrino de Geoffroy characteristic emblems. For
do Santiago Peregrino de Geoffroy Coquatrix, una obra francesa datada example, the figure of Saint James
Coquatrix, unha obra francesa hacia el año 1320 y perteneciente a the Pilgrim by Geoffroy
datada cara o ano 1320 e un taller de orfebrería gótica Coquatrix, a french work from
pertencente a un obradoiro de parisina. around 1320, from a Parisian
ourivería gótica parisina. Los peregrinos, por aquel entonces gothic goldsmith's workshop.
Os peregrinos, por aquel entón comenzaron a traer ofrendas al Pilgrims at that time started to
comezaron a traer ofrendas ao Apóstol marcando así el principio bring offerings of the Apostle,
Apóstolo marcando así o de una amplia tradición de marking the beginning of a long
principio dunha larga tradición de iconografía jacobea. Se representa tradition of Jacobean iconography.
iconografía xacobea. a Santiago con una ancha túnica y Saint James is represented with a
Represéntase a Santiago cunha sombrero, sosteniendo en su long tunic and hat, holding the relic
larga túnica e sombreiro, mano derecha la reliquia y en la in his right hand and in the other
sostendo na súa man dereita a otra la inscripción de quien the inscription of the person
reliquia e na outra a inscrición de ofertaba la pieza. offering the figure.
quen ofertaba a peza. La temática iconográfica de The iconographic theme of Saint
A temática iconográfica de Santiago Peregrino iría James the Pilgrim continued to
Santiago Peregrino iría evolucionando con el tiempo y progress and become more and
evolucionando co tempo e cobrando gran relevancia, more relevant. This evolution
cobrando gran relevancia, completándose en figuras como culminated in figures such as Saint
completándose en figuras como a la del Santiago Peregrino de James the Pilgrim by Iohannes
do Santiago Peregrino de Iohannes Roucel, que incorpora Roucel, which incorporated the
Iohannes Roucel, que incorpora los atributos propios de la typical attributes of the pilgrimage:
os atributos propios da peregrinación: el bordón, the staff, the scallop shell and the
peregrinación: o bordón, la concha de vieira o la calabaza. pumpkin. Therefore, in addition to
a concha de vieira ou a cabaza. Por tanto, a su naturaleza apostólica, its apostolic nature, the Jacobean
Por tanto, á súa natureza apostólica, se suma la tradición jacobea. tradition is also present.
súmase a tradición xacobea.
Relicario dos Bordóns de Santiago e do Beato Franco de Siena
Relicario de los Bordones de Santiago y del Beato Franco de Siena
Reliquary of the Bordons of St. James and Blessed Franco of Siena

Relicario vinculado ao apóstolo Relicario vinculado al apóstol


Santiago, a columna que acolle Santiago, la columna que acoge
as reliquias foi datada nos las reliquias fue datada en los
últimos anos do século XII, e ten últimos años del siglo XII, y tiene
grande interese por ter chegado gran interés por haber llegado
ata os nosos días. O bordón hasta nuestros días. El bordón
describiuse coma un bastón de se describió como un bastón de
ferro dun metro de alto, hierro de un metro de alto,
parecido a un báculo. Os novos parecido a un báculo. Los nuevos
datos dinos que dentro do datos nos dicen que dentro del
relicario hai dous báculos, un relicario hay dos báculos, uno
xunto ao outro. O segundo junto al otro. El segundo
pertencente ao Beato Franco de perteneciente al Beato Franco
Siena, que era invidente e na súa de Siena, que era invidente y en
peregrinación a Santiago su peregrinación a Santiago
recuperou a visión, alá polo recuperó la visión, allá por el
século XIII. Ámbolos dous siglo XIII. Ambos se acogen en
acóllense nunha fina columna una fina columna medieval de
medieval de bronce que lembra bronce que recuerda a las del
ás do Pórtico da Gloria. Remata Pórtico de la Gloria. Remata en
nun capitel corintio e sobre este un capitel corintio y sobre este
colócase a figura dun Santiago se coloca la figura de un Santiago
Peregrino, de bronce dourado e Peregrino, de bronce dorado y
policromado, fechado na policromado, fechado en la
segunda metade do século XV e segunda mitad del siglo XV
que foi posto en relación cos y que fue puesto en relación con
talleres composteláns de los talleres compostelanos de
pratería da época. platería de la época.

This reliquary linked to the Apostle Saint James dating from the late 12th
century, of great interest for being preserved to the present day. The staff has
been described as a one meter iron staff, similar to a crosier. The new evidence
tell us that there are two staffs, one next to each other. The second belongs to
Blessed Franco of Siena, who was blind and on his pilgrimage to Santiago
recovered his sight in the 13th century. The two are placed in a fine medieval
bronze column that remember those of the Porch of Glory. It is finished with a
Corinthian capital and on top of it is the figure of Saint James the Pilgrim, in
golden and polychrome bronze, dated to the second half of the 15th century, in
relation to the workshop of the Compostela silverware of the era.
19

15

16 20

01
27 17 21 26

24 02 25

23
18 04 03 05 22

07 08 09 10 06 11 12 13 14

PanteónRealde Compostela
O
01 Cruz compostelá (réplica). Cruz compostelana (réplica). Compostelan cross (replica). 14 Santiago Peregrino Santiago Peregrino St. James the Pilgrim
Obradoiro Real de Oviedo Taller Real de Oviedo Royal Workshop of Oviedo de Geoffroy Coquatrix. de Geoffroy Coquatrix. by Geoffroy Coquatrix.
(Réplica R. Martínez), ca 874 (Réplica R. Martínez), ca. 874 (Replica R. Martínez), ca. 874 Obradoiro Real parisino, ca. 1321. Taller Real parisino, ca. 1321. Royal Parisian workshop, ca. 1321.
(Réplica: 1917). (Réplica: 1917). (Replica: 1917). Ouro, prata dourada e esmaltes. Oro, plata dorada y esmaltes. Gold, gilded silver and enamels.
Lámina de ouro sobre alma de Lámina de oro sobre alma de Gold leaf on a wooden core, gold, Ofrenda de peregrinación Ofrenda de peregrinación Pilgrimage offering
madeira, ouro, xemas, cristal de madera, oro, gemas, cristal de gems, rock crystal and enamels. de Gaufridus Coquatrix. de Gaufridus Coquatrix. of Gaufridus Coquatrix.
rocha e esmaltes. roca y esmaltes. Pilgrimage offering of King
Ofrenda de peregrinación do rei Ofrenda de peregrinación del Alfonso III. Original stolen from
Afonso III. Orixinal roubado do rey Alfonso III. Original robado the Relic’s altarpiece in 1906.
retábulo de Reliquias en 1906. del retablo de Reliquias en 1906.
15 Relicario de Santa Margarida. Relicario de Santa Margarita. Reliquary of Saint Margaret.
Obradoiro madrileño, 1618. Taller madrileño, 1618. Madrid workshop, 1618.
Prata sobredourada, cristal e Plata sobredorada, cristal y Gilded silver, crystal and enamel.
02 Virxe da Azucena. Virgen de la Azucena. Virgin of the Lilies. esmaltes. esmaltes. An offering of King Philip III
Atr. Francesco Marino, Atr. Francesco Marino, Attrib. Francesco Marino, Ofrenda dos reis Felipe III Ofrenda de los reyes Felipe III and Queen Margaret of Austria.
primeiro terzo do século XV. primer tercio del siglo XV. first third of the 15th century. e Margarida de Austria. y Margarita de Austria.
Prata sobredourada, esmaltes Plata sobredorada, esmaltes Gilded silver, enamels
e pedras preciosas. y piedras preciosas. and gemstones.

16 Relicario de San Clemente. Relicario de San Clemente. Reliquary of Saint Clement.


Atr. Duarte Cedeira “o Mozo”, Atr. Duarte Cedeira “el Mozo”, Attrib. Duarte Cedeira
03 Relicario da Santa Espiña. Relicario de la Santa Espina. Reliquary of the Holy Thorn. 1594. 1594. “the Younger”, 1594.
Obradoiro zaragozán, ca. 1425. Taller zaragozano, ca. 1425. Zaragozan workshop, ca. 1425. Prata sobredourada e esmaltes. Plata sobredorada y esmaltes. Gilded silver and enamels.
Prata, esmalte e cristal. Plata, esmalte y cristal. Silver, enamel and crystal.

17 Estatuíña de San Xoán Bautista. Estatuilla de San Juan Bautista. Statuette of Saint John the Baptist.
04 Relicario de San Rosendo. Relicario de San Rosendo. Reliquary of San Rosendo. Obradoiro compostelán, ca. 1450. Taller compostelano, ca. 1450. Compostelan workshop, ca. 1450.
Miguel Pérez, Miguel Pérez, Miguel Pérez, Prata sobredourada. Plata sobredorada. Gilded silver.
Escola compostelá, 1605. Escuela compostelana, 1605. Compostelan School, 1605. Procede do oratorio do Procede del oratorio del From Archbishop
Prata sobredourada e cristal. Plata sobredorada y cristal. Gilded silver and crystal. Arcebispo Lope de Mendoza. Arzobispo Lope de Mendoza. Lope de Mendoza’s oratory.

05 Relicario de San Torcuato. Relicario de San Torcuato. Reliquary of Saint Torcuato. Estatuíña de Santo André. Estatuilla de San Andrés. Statuette of Saint Andrew.
18
Miguel Pérez, Miguel Pérez, Miguel Pérez, Atr. Francesco Marino, ca. 1450. Atr. Francesco Marino, ca. 1450. Attrib. Francesco Marino, ca. 1450.
Escola compostelá, 1605. Escuela compostelana, 1605. Compostelan School, 1605.
Prata sobredourada. Plata sobredorada. Gilded silver.
Prata sobredourada e cristal. Plata sobredorada y cristal. Gilded silver and crystal.
Procede do oratorio do Procede del oratorio del From Archbishop
Arcebispo Lope de Mendoza. Arzobispo Lope de Mendoza. Lope de Mendoza’s oratory.

06 Busto relicario de Santiago Alfeo. Busto relicario de Santiago Alfeo. Reliquary bust of Saint James Alphaeus.
Atr. Rodrigo Eáns. Atr. Rodrigo Eáns. Attrib. Rodrigo Eáns.
Obradoiro compostelán, 1332. Taller compostelano, 1332. Compostelan workshop, 1332. 19 Relicario do brazo de San Cristovo. Relicario del brazo de San Cristóbal. Reliquary of the arm of Saint Christopher.
Prata sobredourada, pedras Plata sobredorada, piedras Gilded silver, gemstones Juan de Arfe, 1573. Juan de Arfe, 1573. Juan de Arfe, 1573.
preciosas e esmaltes. preciosas y esmaltes. and enamels. Prata sobredourada e na súa cor. Plata sobredorada y en su color. Silver and gilded silver.

07 Santiago Peregrino Santiago Peregrino Saint James


de Iohannes Roucel. de Iohannes Roucel. the Pilgrim by Iohannes Roucel. 20 Santiago Peregrino. Santiago Peregrino. St. James the Pilgrim.
Obradoiro parisino, ca. 1400. Taller parisino, ca. 1400. Parisian workshop, ca. 1400. Ricardo Martínez Costoya, 1890. Ricardo Martínez Costoya, 1890. Ricardo Martínez Costoya, 1890.
Prata sobredourada e na súa cor, Plata sobredorada y en su color, Both silver and gilded silver, Prata. Plata. Silver.
cobre sobredourado e esmaltes. cobre sobredorado y esmaltes. gilded copper and enamels.
Ofrenda de peregrinación de Ofrenda de peregrinación de Pilgrimage offering of Jean de
Jean de Roussay e súa esposa. Jean de Roussay y su esposa. Roussay and his wife.
21 Relicario de Santa Bárbara. Relicario de Santa Bárbara. Reliquary of Saint Barbara.
Juan Álvarez, Valladolid, 1733. Juan Álvarez, Valladolid, 1733. Juan Álvarez, Valladolid, 1733.
Prata sobredourada e na súa cor. Plata sobredorada y en su color. Silver and gilded silver.
08 Estatuíña de Estatuilla de Statuette of Saint Francis of Assisi.
San Francisco de Asís. San Francisco de Asís. Attrib. Vicente Flamengo, ca. 1450.
Atr. Vicente Flamengo, ca. 1450. Atr. Vicente Flamengo, ca. 1450. Gilded silver.
Prata sobredourada. Plata sobredorada. From Archbishop
Procede do oratorio do Procede del oratorio del Lope de Mendoza’s oratory. 22 Relicario de Santa Tareixa. Relicario de Santa Teresa. Reliquary of Saint Teresa.
Arcebispo Lope de Mendoza. Arzobispo Lope de Mendoza. Francisco Pecul, 1804. Francisco Pecul, 1804. Francisco Pecul, 1804.
Prata sobredourada e na súa cor, Plata sobredorada y en su color, Silver and gilded silver, crystal.
cristal. cristal.

09 Busto relicario de Santa Paulina. Busto relicario de Santa Paulina. Reliquary bust of Saint Pauline.
Jorge Cedeira “o Vello”. 1553. Jorge Cedeira “el Viejo”. 1553. Jorge Cedeira “the Elder”. 1553.
Prata, esmaltes e pedrería. Plata, esmaltes y pedrería. Silver, enamels and gemstones. 23 Relicario de San Xulián. Relicario de San Julián. Reliquary of Saint Julien.
Vs. López, Sevilla, finais do século XV. Vs. López, Sevilla, finales del siglo XV. Vs. López, Seville, late 15th century.
Prata e cristal. Plata y cristal. Silver and crystal.

10 Estatuíña de San Pedro. Estatuilla de San Pedro. Statuette of Saint Peter.


Obradoiro compostelán, ca. 1450. Taller compostelano, ca. 1450. Compostelan workshop, ca. 1450.
Prata sobredourada. Plata sobredorada. Gilded silver. 24 Cruz procesional. Cruz procesional. Processional cross.
Procede do oratorio do Procede del oratorio del From Archbishop Obradoiro compostelán, Taller compostelano, primera Compostelan workshop, first half
Arcebispo Lope de Mendoza. Arzobispo Lope de Mendoza. Lope de Mendoza’s oratory. primeira metade do século XVI. mitad del siglo XVI. 16th century.
Prata sobredourada e cristal de roca. Plata sobredorada y cristal de roca. Gilded silver and rock crystal.

11 Santiago peregrino do Arcebispo Santiago peregrino del Arzobispo Saint James the Pilgrim
Álvaro Núñez de Isorna. Álvaro Núñez de Isorna. by Archbishop Núñez de Isorna.
Francesco Marino, ca. 1445. Francesco Marino, ca. 1445. Francesco Marino, ca. 1445. 25 Cruz procesional flordelisada. Cruz procesional flordelisada. Processional cross
Obradoiro compostelán, Taller compostelano, with “fleur de lis” design.
Prata sobredourada, esmaltes Plata sobredorada, esmaltes y Gilded silver, gemstones
e pedras preciosas. piedras preciosas. and enamels. mediados do século XV. mediados del siglo XV. Compostelan workshop,
Acibeche, prata e ouro. Azabache, plata y oro. middle of 15th century.
Procede do oratorio do Procede del oratorio del From Archbishop
Arcebispo Núñez de Isorna. Arzobispo Núñez de Isorna. Núñez de Isorna’s oratory. Jet stone, silver and gold.

12 Busto relicario de Santa Florina. Busto relicario de Santa Florina. Reliquary bust of Saint Florina. 26 Relicario de Santa Susana. Relicario de Santa Susana. Reliquary of Saint Susanna.
Jorge Cedeira “o Mozo”, 1594. Jorge Cedeira “el Mozo”, 1594. Jorge Cedeira “the Younger”, 1594. Matías Vieites, Matías Vieites, Matías Vieites,
Prata, prata sobredourada e Plata, plata sobredorada y Silver, gilded silver and enamels. Escola compostelá, 1684. Escuela compostelana, 1684. Compostelan School, 1684.
esmaltes. esmaltes. Prata. Plata. Silver.
Ofrenda do cóengo Ofrenda del canónigo Offering of Canon
Andrés Martínez de Loaisa. Andrés Martínez de Loaisa. Andrés Martínez de Loaisa.

13 Estatuíña de Estatuilla de Statuette of


San Domingos de Guzmán. Santo Domingo de Guzmán. Saint Dominic of Guzmán.
Atr. Vicente Flamengo, ca. 1450. Atr. Vicente Flamengo, ca. 1450. Attrib. Vicente Flamengo, ca. 1450.
Prata sobredorada. Plata sobredorada. Gilded silver. 27 Relicario de San Cándido. Relicario de San Cándido. Reliquary of Saint Candido.
Procede do oratorio do Procede del oratorio del From Archbishop Antonio Montaos, 1693. Antonio Montaos, 1693. Antonio Montaos, 1693.
Arcebispo Lope de Mendoza. Arzobispo Lope de Mendoza. Lope de Mendoza’s oratory. Prata. Plata. Silver.

OPanteónRealde Compostela
O PanteónRealde Compostela

museocatedraldesantiago.es

Colabora:

También podría gustarte