Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Vrkyadtk
]rjhjlk ma dkgk pjrta mae dursk ma dêeduek jpeidjmk j ej cçsidj II prasa`tj` eks
jeug`ks<
:
:. XATQGA@
Ae prasa`ta prkyadtk qua tia`a dkgk tçtuek ―Ae Na`arjmkr Aeédtridk‗ cua rajeizjmk pkr
jeug`ks ma ej djrrarj ma i`na`iarçj ma ej Q`ivarsimjm ]ad`keônidj mae Varü. A` asta prkyadtk
sa jpeidjrk` ejs eayas ma ej aeadtridimjm y gjn`atisgk, ae usk qua tia`a y ej igpkrtj`dij a`
ej vimj mijrij. Vjrj asta prkyadtk sa utieizjrê ae gétkmk ma khsarvjdiô` miradtj y j`êeisis
nrupje pjrj rajeizjr ej gjtarijeizjdiô` mae prkyadtk, ae duje pargitiô i`tardjghijr ae
dk`kdigia`tk parsk`je mae dursk ma djmj i`tanrj`ta. Je ci`jeizjr ae prkyadtk sa puama
dk`deuir qua ej igpkrtj`dij mae na`arjmkr a` astj épkdj tad`keônidj as igprasdi`mihea pjrj
ae masjrrkeek mae pjçs y skdiamjm, aspadijega`ta a` ae jpra`mizjla mae astumij`ta, yj qua
sarvirê dkgk cua`ta ma dk`kdigia`tk axpariga`tje murj`ta su prkdask ckrgjtivk
u`ivarsitjrik.
Vjejhrjs dejvas< Aeadtrkgjn`atisgk, Eay ma Cjrjmjy, I`muddik`, Sketjla
8. I@]XKMQDDIÔ@
Eks na`arjmkras djghij` ej a`arnçj gadê`idj a` a`arnçj aeédtridj, a` tj`tk qua eks gktkras
djghij` ej a`arnçj aeédtridj a` a`arnçj gadê`idj. Eks na`arjmkras y gktkras aeédtridks
sk` guy pjradimks, ma badbk, astê` dk`struimks ma ej gisgj ckrgj na`arje y, jghks
mapa`ma` ma eks gisgks pri`dipiks aeadtrkgjn`étidks pjrj su kparjdiô`.
Ae sanu`mk pri`dipik, sa eejgj ej jddiô` mae gktkr, asta as sigpeaga`ta ejs cuarzjs
gadê`idjs a`tra igj`as. Duj`mk mks igj`as (k aeadtrkigj`as) sa jprkxigj` u`k j ktrk,
u`k as jtrjçmk k rapaeimk dk` raspadtk je ktrk, jenu`ks gktkras usj` u` igê` pargj`a`ta
y u` aeadtrkigê`, ktrks, usj` mks aeadtrkigj`as, ma dujequiar gj`arj, ej a`arnçj aeédtridj
draj je ga`ks u`ks ma eks djgpks gjn`étidks, a`tk`das, ejs cuarzjs a`tra eks mks djgpks
gjn`étidks prkmuda` ae gkvigia`tk.
8
8.:. KHLA]ISKT<
8.:.:. KHLA]ISKT NA@AXJEAT
Mjr j dk`kdar ejs prkpiamjmas ma ej aeadtridimjm y ae gjn`atisgk y sus
jpeidjdik`as,, a` `uastrj vimj dktimij`j.
jpeidjdik`as
Mjr j dk`kdar ej trj`sckrgjdiô` ma a`arnçj gadê`idj j aeédtridj j trjvés ma u`
Na`arjmkr.
8.:.8. KHLA]ISKT ATVADÇCIDKT
Magkstrjr j trjvés ma ej i`vastinjdiô`, qua u` na`arjmkr aeédtridk dugpea ae
pri`dipik ma qua ej a`arnçj `i sa draj `i sa ma
mastruya
struya skek sa trj`sckrgj.
trj`sckrgj.
Dk`kdar ejs djrjdtarçstidjs ma djmj gjtarije, pjrj rajeizjr ae dkrradtk gk`tjla
y jsç puamj cu`dik`jr dkrradtjga`ta.
Mjr j dk`kdar gamij`ta ejs eayas ma Cjrjmjy y Jgpara ae cu`dik`jgia`tk ma
eks na`arjmkras y gktkras aeédtridks.
Dkgprkhjr ae djgpk gjn`étidk y dkgk ej dkrria`ta dirduej pkr ej hkhi`j.
Cjrjmjy. Ju`qua ej dkrria`ta na`arjmj as dkrria`ta jetar`j, puama sar radticidjmj pjrj
khta`ar u`j dkrria`ta dk`ti`uj.
4
4.4. Igê`<
]rkzk ma gjtarije carrkgjn`étidk duyks mkgi`iks astê` sucidia`taga`ta
jei`ajmks pjrj qua prkmuzdj` u` djgpk gjn`étidk `atk cuarj
cua rj ma ée y puamj
4.4.:. »Zué
»Zué as u` djgpk gjn`étidk;
Q` djgpk gjn`étidk as u`j raniô` mae aspjdik mk`ma axista` cuarzjs gjn`étidjs,
cuarzjs qua jtrja` k rapaea` gatjeas. ]jghié` sa puama maci`ir dkgk ej raniô` mae
aspjdik mk`ma axista gjn`atisgk (cuarzjs gjn`étidjs).
A` térgi`ks na`arjeas, as u` djgpk i`visihea qua alarda u`j cuarzj gjn`étidj
skhra sustj`dijs qua sk` sa`siheas je gjn`atisgk. Q` djgpk gjn`étidk tia`a mks
pkeks, pkek @krta (@) y pkek sur (T). Astks pkeks sa a`dua`trj` a` eks axtragks
mae djgpk. Ti ta`agks mks djgpks micara`tas, sus pkeks kpuastks bjrê qua sa
jtrjinj` y sus pkeks inujeas bjrê qua eks mks djgpks sa sapjra`. Ae alagpek gês
dejrk sk` eks igj`as. Eks igj`as j su jeramamkr draj` u` djgpk gjn`étidk, zk`j
mk`ma sk` jtrjçmks diartks gatjeas (dkgk ae biarrk).
=
Ejs eç`ajs ma djgpk gjn`étidk sk` u`j ckrgj ma raprasa`tjr asta djgpk
gjn`étidk. Eks djgpks gjn`étidks puama` sar na`arjmks pkr igj`as k pkr
dkrria`tas aeédtridjs.
aeédt ridjs. Ejs eç`ajs `ks i`midj` ek cuarta qua as ae djgpk y bjstj mk`ma
eeanj su jddiô`. Duj`tjs gês lu`tjs asté` gês cuartas as ae djgpk gjn`étidk y ej
suparcidia qua kdupa` astjs eç`ajs as ej zk`j mk`ma bjy djgpk gjn`étidk (mk`ma
bjhrçj jtrjddiô` gjn`étidj bjdij eks gatjeas). Ejs eç`ajs sk` igjni`jrijs, park sa
usj` pjrj raprasa`tjr ae djgpk na`arjmk.
A`ta`mar hia` ejs eç`ajs y eks djgpks gjn`étidks as guy igpkrtj`ta pjrj ae
astumik ma gktkras, na`arjmkras y a` na`arje dujequiar gêqui`j aeédtridj.
1
4.=. EAY MA CJXJMJY
Ej Eay ma Cjrjmjy, mida qua ae vketjla qua sa ea i`muda j u` dirduitk qua sa a`dua`trj
darrjmk, as miradtjga`ta prkpkrdik`je j ej vaekdimjm dk` ej qua djghij ae ceulk gjn`étidk
a` ae tiagpk, ae duje puama jtrjvasjr dujequiar suparcidia, ta`ia`mk dkgk eçgita, k hkrma je
prkpik dirduitk.
▾ T, as ej suparcidia.
3
▾ mJ, vvia`a
ia`a mjmj pkr ej eay pj
pjrj
rj matargi`jr
matargi`jr ejs miraddik`as vadtkrijeas, tjghié` dk`kdimj
dkgk eay ma ej gj`k maradbj.
Ti u` djhea dk`mudtkr astê a` u` djgpk gjn`étidk, sa alarda u`j cuarzj skhra ae djhea ma
u`j gjn`itum mjmj pkr ej sinuia`ta côrguej< C 7 iHEsa`κ
H 7 djgpk gjn`étidk
E 7 ek`nitum mae djhea
Ti pkr ae djhea dirduej u`j dkrria`ta (i) a` ae sa`timk qua guastrj ae mamk puenjr a` ej cinurj
y ae djgpk gjn`étidk (H) tia`a ae sa`timk qua guastrj ae mamk ç`mida, sa alardarê skhra ae
>
djhea qua dk`muda ej dkrria`ta (i) u`j cuarzj (C) qua tia`a ej miraddiô`
mir addiô` gkstrjmj pkr ae mamk
gamik. A` ae djsk qua axistiasa` @ djheas a` prasa`dij ma u` djgpk gjn`étidk, ej cuarzj
gjn`étidj i`mudimj sarê ej cuarzj a` u` djhea guetipeidjmk pkr @. Vkr ek tj`tk, ej côrguej
sarê< C 7 @iHEsa`κ.
4.3.:.:.Dejsicidjdiô`
4.3.:.:.Dejsicidjdiô` ma na`arjmkr
na`arjmkras
as ma dkrria`ta dk`ti`uj<
2
pkrqua ej axditjdiô` mae djgpk i`mudtkr `k puama juga`tjr gês jeeê ma ek qua
pargita ej sjturjdiô`.
sjturjdiô`.
Axditjdiô` a` saria<
9
Asta na`arjmkr
sugi`istrj a`arnçj j u`j
ta`siô`
jprkxigjmjga`ta dk`stj`ta,
dk`stj`ta, dujequiarj qua saj ej djrnj. Duj`mk ae dirduitk axtarikr
astj jhiartk, ej gjqui`j tia`a axditjdiô` gêxigj pkrqua tkmj ej dkrria`ta prkmudimj
sa masti`j j ej jeiga`tjdiô` mae dirduitk ma axditjdiô`, pkr ek tj`tk, ej ta`siô` a` ae
hkr`a as gêxigj.
gêxigj.
:6
Asta na`arjmkr tia`a ej prkpiamjm ma qua puama trjhjljr j u`j ta`siô` prêdtidjga`ta
dk`stj`ta, as madir, djsi i`mapa`mia`ta ma ej djrnj dk`adtjmj j ej ram. Mahimk j qua
pkr ej jddiô` mae jrrkeejgia`tk ej dkrria`ta ma axditjdiô` tia`ma j misgi`uir je
juga`tjr ej djrnj, gia`trjs qua ej jddiô` mae jrrkeejgia`tk ma saria as dk`trjrij, k
4.3.:.8. Jpeidjdik`as
ma eks
na`arjmkras
na`arjmkras ma dkrria`ta dk`ti`uj
Gktkras sç`drk`ks
Gktkras jsç`drk`ks
::
Gk`kcêsidk
]ricêsidk
]kmks eks gktkras ma dkrria`ta dk`ti`uj, jsç dkgk eks si`drk`kgks ma dkrria`ta jetar`j
sk` aspadicidjs pkr aeek `ks a`ckdjragks a` ae gktkr jsç`drk`k ma dkrria`ta jetar`j,
yj saj gk`kcêsidj k tricêsidj, yjqué as ek gês na`arje y hjrjtk qua sa usj a` ej
i`mustrij.
:8
Dkgk tkmj gêqui`j aeédtridj, eks gktkras jsç`drk`ks dk`stj` ma mks pjrtas
cu`mjga`tjeas y misti`tjs<
Ae astjtkr. As ej pjrta cilj mae gktkr. Astê dk`stituimk pkr u`j djrdjsj a` ej qua astê
ciljmj u`j dkrk`j ma dbjpjs ma jdark je sieidik prkvistjs ma u`js rj`urjs. Eks hkhi`jmks
ma saddiô` jprkpijmj astê` mispuastks a` midbjs rj`urjs ckrgj`mk ejs hkhi`js qua sa
mispk`mrê` a` tj`tks dirduitks dkgk cjsas ta`nj ej ram j ej qua sa dk`adtjrê ej gêqui`j.
Ae rktkr. As ej pjrta gôvie mae gktkr. Astê situjmk a` ae i`tarikr mae astjtkr y
dk`sista a` u` `üdeak ma dbjpjs ma jdark je sieidik jpiejmjs qua ckrgj` u` di
diei`mrk,
ei`mrk,
a` ae i`tarikr mae duje sa mispk`a u` hkhi`jmk aeédtridk. Eks tipks gês utieizjmks
sk` k Xktkr ma ljuej ma jrmieej k Xktkr hkhi`jmk.
:4
mahimk je i`dk`va`ia`ta qua prasa`tj ae ta`ar qua utieizjr u`j cua`ta axtarikr ma
dkrria`ta.
:=
saria dk` ae i`mudimk y ktrj pjrta a` pjrjeaek. Ae jrrkeejgia`tk a` saria dk` ae i`mudimk
astê dk`stituimk pkr pkdjs aspirjs ma nrj` saddiô`, gia`trjs qua ae ktrk astê ckrgjmk
pkr u` nrj` `ügark ma aspirjs ma paquaúj saddiô`. Vargita khta`ar pkr tj`tk u`
gktkr dk` ejs va`tjljs mae gktkr saria, park si` sus i`dk`va`ia`tas. Tus durvjs
djrjdtarçstidjs sarê` i`targamijs a`tra ejs qua sa khtia`a` dk` axditjdiô` saria y dk`
axditjdiô` a` marivjdiô`.
Lusticidjdik`as<
:1
@ksktrks je aeanir asta tagj pa`sjgks a` u`j gj`arj sa`dieej ma prkmudir a`arnçj
utieizj`mk gjtarijeas cêdieas ma dk`sanuir y qua pksiheaga`ta a`dk`trjgks a` `uastrjs
djsjs.
Asta prkyadtk pargitirê dk`kdar eks prkdasks qua sa prasa`tj` ma`trk ma u` na`arjmkr
aeédtridk, qua pargita` qua asta sugi`istra a`arnçj aeédtridj `adasjrij pjrj ae
cu`dik`jgia`tk ma eks jrtacjdtks aeédtridks.
=.4.Khsarvjdik`as<
Na`arjr aeadtridimjm dk` `uastrks prkpiks gamiks as radk`ckrtj`ta, ju`qua saj skek
pjrj a`da`mar u` ppaquaúk
aquaúk eam, yj qua jpra`migks j na`arjr a`arnçj aeédtridj si`
`adasimjm ma utieizjr `i`nü` tipk ma dkghustiheas `i piejs. Je duegi`jr asta trjhjlk
`ks migks dua`tj qua eks gktkras aeédtridks sk` u`js gêqui`js qua sa a`djrnjr ma
trj`sckrgjr ej a`arnçj gadê`idj a` a`arnçj aeédtridj k jegjda`jrej pkr gamiks ma
djgpks gjn`étidks yj qua ae trj`sckrgjmkr as u`j gêqui`j qua sa a`djrnj ma
eeavjr y trj`sckrgjr ej a`arnçj j ga`ks vketjlas, aspadicidê`mksa
aspadicidê`mksa dkgk ae prigjrik
y sadu`mjrik sanü` su dkrraspk`ma`dij (a`trjmj y sjeimj).
:3
1. HIHEIKNXJCIJ<
bttps<//twa`arny.dkg/adkeknij-y-radidejla
bttps<//twa`arny.dkg/adkeknij-y-radidejla/duriksimjmas/dkg
/duriksimjmas/dkgk-dk`struir-u`-
k-dk`struir-u`-
na`arjmkr-aeadtridk-djsark-:>63/
na`arjmkr-aeadtridk-djsark-:>63/
bttp<//www.axpariga`tksmacisidj.`at/na`ar
bttp<//www.axpariga`tksmacisidj.`at/na`arjmkr-aeadtridk-dj
jmkr-aeadtridk-djsark/
sark/
:>