Está en la página 1de 12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL
0

Ms Siguienteblog

Crearunblog Acceder

BIBLIOTECACAROLA
LORENZINI
INACCIATA

martes,10demarzode2009

seguinosen

CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL
GERENCIAMIENTODELOSRECURSOSHUMANOSENLAS
OPERACIONESAERONUTICAS
HUGOOSCARLEIMANNPATT[etal]
SociedadInteramericanadePsicologaAeronutica.BuenosAires.1997
ISBN:9879651804

Labibliotecaposeebibliografadigitalizada.Consulte,porcorreo
electrnico,sobreelmaterialquepuedeobteneratravsdel.Horario
deatencinalusuarioLunesaViernesde14:50a19:00hs
Bibliotecaria:VernicaSurez

bibliotecaciata@faa.mil.ar

CrewResourceManagement:CRM,escomolavidamisma.Suslmites
excedenelmolde
original.Trasciendenelcockpit,elavin,laoficinadedespachoyde
AROAIS,latorredecontrolyelcentrodecontrolderea.Tienequever

Informacinespecfica,avaladaconelasesoramientoacadmico
deprofesoreseinstructores.

ahoraconlaspolticasempresariales:CorporationResource
Managementytambinconlaadministracincentraldelosrecursos
humanos:CompleteResourceManagement.

GRACIASPORVISITARELBLOG.
SECONSTRUYECONLAPARTICIPACINDETODOS

CRMexisteporlaubicuidaddelerrorhumano,queestuvo,estyestar
connosotrosentodoslosnivelesdedecisin.Erroresqueson
generados,porlogeneral,noconscientemente,sinoporlascondiciones
laboralesaquesevensometidoslosejecutoresfinalesdeesaspolticas,
elpersonaloperativo.
CRMestpensadoparaquelacadenadeerroresqueunpequeo
porcentajedepersonaloperativoogerencialgenera,consusactitudes
desaprensivas,nopase.

LASVISITASENNUMEROS

6 5 6 7 7
Catalogocolectivo

Tienecomoobjetivooptimizarlasdefensasdelsistemaaeronutico,
contraelerrorhumanoentodossusniveles,desdeelequivocadoinput
enlacomputadoraadministradoradelvuelo(FMC),hastalaequivocada
asignacinderecursosdetrsdeunescritorio,muchosmesesantesdel

accidentequehadeprovocar,cuandoalguiendecidiretacearla
instruccinensimulador,onoinstalardeterminadosistemadealarmaen
susaviones.
CRM,volviendoalorigenpues,tienequeverconlosfactores

Suscribite
Entradas

subconscientesquecondicionannuestraconductaylosmtodospara
modificarla.CRMesunaoportunidadparalaintrospeccinautocrtica,

Comentarios

comodijimosenotrapublicacin(LeimannPatt,1986a),unvalorhumano
sumamentedignificantepero,lamentablemente,alcanzablerecinenla
madureznilosadolescentesomnipotentes,nilosgerontessabelotodo
suelenostentarsusatributos.
CRMapuntaalaexcelenciaenlaaviacin,alcanzablesloparalosque
norenuncianalcuestionamientodesuspropiascreenciasymodelos
mentaleslosquemantienenunaactitudabiertaynopiensanque

TRADUCTOR
Traducir esta pgina
Ingls

Microsoft Translator

porqueamnomepas,noexistelosqueluchansincuartelcontrala
entropasocial,lanaturaltendenciaaldesordenenlasorganizacionesy
enlavidamisma.
Dadalacomplejidaddelfactorhumanoenelsistemaaeronuticoactual,
yeldinamismoqueleespropioaesteltimo(prontolaposicindelas

INDICETEMTICO
(Losnmerosentreparntesisserefierealacantidaddepublicaciones
quehayenelblog,sobreesetema)

aeronavesenvuelonosertransmitidaporVHF,sinoautomticamentea
unareddesatlitesystoslaretransmitirnaloscentrosdecontrolde
rea,porejemplo),ademsdequenecesariamentevieneinsertadoenel
senodeprocesosautorreguladosyservomecanismoscadavezms

precisos,noquedaotraalternativaqueincorporarnuestro
emprendimientoaeseenfoquecibernticoosistmico,siguiendolas
pautasqueestablecimoshacemsde10aos(LeimannPatt,1986a),
revitalizadasluegoconlaaparicindellibrodeJamesReasonen1990y
deMaurino,Reason,JohnstonyLeeen1995.

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

ACARS(2)
ACCIDENTESDEAVION(7)
ACELERACIONMEDICINAAERONAUTICA(1)

1/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

CRM,porfin,esunadelasmejoresdefensasquesehayancreadopara
impediraccidentesporerrordepilotaje(nomenclaturatradicionalque
luegoexplicitaremos).Estetipodeerroresprodujoentre1985y1994un
totalde71accidentesenlaaviacindetransporteregularenUSA,con

ACUSTICAMEDICINAAERONAUTICA(1)
ADF(1)
ADHESIVOS(1)

uncosto

AEROAPLICACIN(3)

estimadoennadamenosque1,896billonesdedlares(fuente:Federal

AERODINAMICA(9)

AviationAdministration,FlightCrewmemberDutyPeriodLimitations,Flight

AERONAVES(1)

TimeLimitationsandRestRequirements,11dediciembrede1995).

AEROPUERTOS(1)

MARCOREGULATORIOYRECOMENDACIONESOACI

AIP(1)
AIRBUS300600BELUGA(1)

1.Enelmesdenoviembrede1995laOACIpusoenvigenciala

AIRBUS310(1)

EnmiendaN22delAnexo6:OperacindeAeronaves,prrafo9.3,enla

AIRBUS320(1)

queseestablececomoestndarlainclusindeFactoresHumanosenlos

AIRBUS330(2)

currculainstruccionalesdelospilotos,conlocualarmonizalosAnexos1
y13enelttuloNormasyMtodosrecomendadossobreFactores
HumanosHumanFactorsStandardsandRecommendedPractices

AIRBUS340(1)
AIRBUS380(2)

(SARP).

ALABEO(2)

2.LaoctavaedicindelAnexo1:LicenciasalpersonalyEntrenamiento,

ALFABETOAERONUTICO(2)

incluyeestetemparalosaspirantesacualquierlicenciadepilotodesde

ALIMENTACION(3)

1989.
3.LaoctavaedicindelAnexo13:InvestigacindeAccidentese
IncidentesdeAviacin,efectivadesdenoviembrede1994,requiereque

ANTRTIDAARGENTINA(1)
ATA23ENESPAOL(1)

enlosdictmenesdelasinvestigacionesseincluyainformacinsobrela

ATMOSFERA(3)

organizacinyadministracinempresarial,esdecir,informacin

ATMOSFERAMEDICINAAERONAUTICA(1)

pertinenterespectoalmodoenquelosestilosdegerenciamientoyla

AVINICA(1)

culturaempresariapudieronhaberinfluidoenlaoperacindela
aeronavesiniestrada.
4.LasCircularesdeOACI216y217AN/131de1990,laCircularde

BACELEVENONE(2)
BANCOSHIDRAULICOS(1)

OACI227AN/136de

BOEING707(1)

1991,lasCircularesdeOACI241y243AN/146de1993,lasActasdelos

BOEING727(1)

SeminariosMundialesOACIsobreSeguridaddeVueloyFactores

BOEING737(2)

Humanos(Washington1993,AddisAbeba1994,HongKong1995,

BOEING747(1)

Auckland1996),enlasqueseexplicitanlosconceptoscurriculares
incluidosenlaexpresin:FactoresHumanosylaimplementacindel

BOEING757(1)

AdiestramientoenGestindelosRecursosHumanos:CRM,todasellas

BOEING767(1)

explicandetallesyconsideraciones.

BOEING787(1)

EntodasellasCRMeselleitmotiv.

BOEING777(1)

5.LaAdvisoryCircular12051Bdel8/9/95denominadaCrewResource

CAJANEGRA(2)

ManagementTraining,quederogaunasimilardel2/10/93delaFederal
AviationAdministration(FAA,USA),laAdvisoryCircularN12132del
2/7/95denominadaDispATChResourceManagementTrainingdela

CARGAYPESO(3)
CAROLALORENZINI(2)

FederalAviationAdministration(FAA/USA)tambinseincluyeneneste

CARTASAERONUTICAS(1)

marco,yaquelaFAArigeparalelamentealaOACIlosrumbosdenuestra

CENIZASVOLCNICAS(1)

aviacincontempornea.Laautoridadaeronuticaconjunta(JAA)dela

CESSNA.MANUALDEPARTES(1)

UninEuropea,todava(alafechadepublicarestaedicin)noha
logradoacuerdosobresteyotrostemas.
6.Finalmente,laOACIhaenviadoatodoslosEstadosmiembros,para

COLUMNAMEDICINAAERONAUTICA(1)
COMUNICACIONESAERONUTICAS(2)

recabaropinionesantesdel1dejuniode1997,propuestasde

CONTROLESDEVUELO(3)

enmiendasalosAnexos1:LicenciasalPersonal,3:Servicio

CRISTALOGRAFIA(1)

Meteorolgico,4:CartasAeronuticas,5:UnidadesdeMedida,6:

DESBARISMOMEDICINAAERONAUTICA(1)

OperacindeAeronaves,8:Aeronavegabilidad,10:Telecomunicaciones
Aeronuticas,11:ServiciosdeTrnsitoAreo,14:Aerdromos,15:
ServiciodeInformacinAeronuticay16:ProteccinalMedioAmbiente.

DESORIENTACION(1)
DIADELAMUJER(2)

Entodosloscasosseproponeintroducirunprrafovinculadoala

ECAM(2)

observanciadelosprincipiosrelativosaFactoresHumanos(FH),que,en

EDUCACIONDEUSUARIOS(1)

buenromancedesdehace17aossedenominanCRM.

EFIS(2)

EnlaArgentinadesdeel7deabrilde1997esobligatorialainclusinde

EICAS(2)

CRMenloscurrculainstruccionalesdelospilotosquevuelenavionesde
cockpitscontripulacinmltiple,ydeFactoresHumanoseneldetodas

EIS(2)

lascategoras.Esadisposicindenominada37/97delaautoridadde

EMBRAER(1)

aplicacinsetranscribeenelAnexoAlfa.

ENGELAMIENTO(5)

Estelibrotienecomoobjetivo,sermaterialbibliogrficoydeconsultapara

ESTRUCTURADELAVION(3)

loscursosdeFHyseminariosdeCRMquesedictenennuestromediode

FACTORESHUMANOS(15)

hablahispana.
Sucontenidopuedeserutilizadoporlosinteresados,conelslorequisito
demencionarlafuente.

FATIGAESTRES(2)
FAXMETEOROLOGICO(1)

Conanterioridad,partesdelactualvolumenfueronincorporadasen

FBW(2)

ManualesdeCRMqueconfeccionamosadhocparaeldictadode

FESTIVALAEREO(1)

diversosseminarios,enmbitostantocivilescomomilitares.

FIBRASTEXTILES(1)

Desdeelpeordetodoslosaccidentesdelahistoriadelaaviacinde

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

FICHASTECNICAS(13)

2/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

transporte:elchoquededosB747enLosRodeos,Tenerife,
desencadenadoporqueelcomandantedeunodeellos(asuvezjefede
instructoresdeKLM)creyhaberescuchadoqueestabaautorizadopara
despegar,cuandoelB747dePANAMestabatodavarodandoporla

FISIOLOGIA(1)
FLAPS(2)
FLUJODEAIRE(2)

pistaactivacubiertaporlaniebla,datoqueelingenierodevuelo

FMS(2)

mencionluegoendosoportunidadesperoquenofueescuchadoporlos

FOCKEWULF(1)

pilotosconcentradoseneldespeguehastalosinimaginables3

GLACIOLOGA(1)

accidentesdelosB757ocurridosentre

GPS(3)

diciembrede1995yjuniode1996,elFactorHumanodijoPresenteen
loscockpitsdelamayoradelosaccidenteseincidentesareos.

HELICES(1)

Encasitodosloscasosalguienenesoscockpitstenalainformacin

HELICOPTERO(1)

correctaperofallentransmitirlaasertivamentealcomandante,oste,

HERMANOSWRIGHT(1)

pordiversosmotivos,norecibidichaadvertencia.

HERRAMIENTAS(1)

Enlostresaccidentesfatalesdelaaviacindelneaargentinaenlos

HIMNOARGENTINO(1)

ltimos20aos,loscopilotosnoestuvieronalaalturadelas
circunstancias,yaseaporquenoestabancapacitados,oporquela
estructuraorganizacionallosrelegabaaunplanodeasistentes

HIPERVENTILACION(1)
HIPOXIA(1)

secundarios,conpocasposibilidadesdemonitorearasuCmte.Ysto

HISTORIADELAAVIACION(1)

tambinesotrodelosobjetivosdelCRM.

HOMENAJEALOSHEROESDEMALVINAS(3)

Desdehace15aossevieneestudiandosistemticamenteestetemaen

HOSPITALMILITARDELAFAA(1)

lospasescentralesyaplicandolosconocimientosenloquese
denominancursososeminariosdeCRM,quetraducidolibremente
equivaldraa:tcnicasdeadministracindelosrecursoshumanosenuna
cabinadepilotaje,ogerenciamientodelosrecursosdelatripulacin.

ILS(1)
INICIOLECTIVO2009(1)
INVENTOSARGENTINOS(1)
IRS(2)

2.RAZNDESERDELCRM
Elpilotoalmandoeselnicosistemadelavinquenoseencuentra
duplicado.
Delanlisisdelosaccidenteseincidentesdelosltimos30aos,loque

JANE'S(1)
JORNADADEPUERTASABIERTAS(1)
LAPA(1)

resultamscuriosoeslagrancantidaddefallascolectivas.Elnmerode

LIBRODEVUELO(1)

tripulantesdecockpithadisminuidodesde7delSuperConstellationde

LIQUIDOSPENETRANTES(1)

largoalcance,hasta5,4,3,yahora2pilotosenelflightdeckdeunavin

M.I.O.(1)

transocenico,perosiemprelaideabsicafueorganizarlatareade

MALVINASARGENTINAS(3)

modoqueexistaredundanciaenelelementohumano.Demasiadoa
menudonosenteramosdequeestaredundanciasimplementeno

MANUALDEVUELO(2)

funciona.

MATERIALESAERONAUTICOS(20)

Estehechogeneralanecesidaddearbitrarlosmediospertinentespara

MATERIALESCERMICOS(8)

evitarlasconsecuenciasdeloserroreshumanosque,aestosefectos

MATERIALESCOMPUESTOS(1)

vamosadescribir,parafraseandoalCmte.HainoCaesar(1990).

MECANICADEFLUIDOS(3)

Estaesquematizacinesslodescriptivalaideaesinteligircmoesque
llegamosalerror.PerolaintencindelCRMesofrecerrecursos
defensivosparaqueeseerrorhumano,queexistirmientrassigamos

MEDICINAAERONAUTICA(21)
METEOROLOGIA(6)

siendohumanos,nosetransformeencatstrofeenelmbito

MOTORES(4)

aeronutico.Veremosluegodequmaneraestoesposible.

NAVEGACIONAEREA(3)

E1:FallosActivos(conscientesypremeditados):36%

NUBES(1)

Noajustarsealasreglasyprocedimientosescritos,negligenciacon
respectoalosestndaresprefijadosporlapolticadelaorganizacinyel
entrenamiento,groserafalladeatencinodelcontroladecuadodel

NUTRICIN(1)
ODONTOLOGA(1)

vuelo,tomadeatajos,procedimientospropios,faltadedisciplina,etc.

OXIGENOMEDICINAAERONAUTICA(1)

Consistenenundesvoconscientedelasreglasyestndaresdelos

PANELDECONTROL(1)

procedimientosoperativossinjustificacinapropiada,debidoauna

PARAPENTE(1)

conductaindividualista,porfrustracioneseconmicas,pornecesidadde
incrementarsuautoestimaolaconfianzaensmismo.Pequeos
dictadores,primadonnas,excesivamentehostilesoagresivos,inseguros

PERFILESNACA(1)
PIPER(2)

ehiperreactivos,incapacesdeautocrtica,existenentodaslaslneaso

PLAGUICIDAS(1)

sistemasdearmas.Porelotroladoestnloscopilotosfcilmente

PLASTICOSTERMOESTABLES(1)

intimidablesyquequedanfrisadosantesuperioresdominantes.

PRESURIZACIONMEDICINAAERONAUTICA(1)

Necesitamoshombreshonestos,estables,modestos,resistentesala

PSICOLOGA(1)

frustracin,quesepanubicarse,peroquenotolerenunacondicin
inseguraenelcockpitdispuestosycapacesdeinterrumpirlacadenade

QRH(1)

errores.ElerrorE1,unaviolacindeladisciplina,debesercastigado

RAAC(1)

severamente.Lafaltadedisciplinaesintolerableenestaprofesinyuna

RADAR(2)

investigacinquenoincluyalascausasquesubyacenaellapuedeser

RE.BI.FA(1)

consideradasuperficial,yaqueundesprecioconscientedelasreglasque

REGLAMENTODELABIBLIOTECA(1)

hasidopagadocon
sangreylgrimas,revelaunaactitudinadecuadadondemedidas
meramentecorrectivasestncondenadasalfracaso.

RELOJBIOLOGICO(1)
REVERSORESDEEMPUJE(1)

E2:FallosPasivos(inconscientes):52%

ROTOR(2)

Problemasdemalosentendidosentrelostripulantesodelas

SAAB(2)

comunicacionesconlatorre,fallasenlacoordinacin,distraccin,olvido,

SATELITESMETEOROLOGICOS(1)

fatiga,faltadeasistenciadetorre.

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

SEGURIDADLABORAL(1)

3/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

Lascomunicacionesintracockpit,concolegasenotrosmbitosyconel
ATC,sonnuestroproblemamsurgente.Debeentrenarseanuestros
pilotosparaquesecomuniquenmejor,sobretodoenculturasdondelas
rdenesylaobediencianosonpartedelavidanormal.Fracasosenla

SEGURIDADOPERACIONAL(4)
SENSORES(2)
SERVICIOSBIBLIOTECARIOS(1)

coordinacinsonmenosfrecuentescuandosepracticanprocedimientos

SIMULADORESDEVUELO(1)

decrewcoordinationprecisosqueaportanunacargadetrabajo

SISTEMASDELAVION(1)

adecuada,unaclaradistribucindetareas,unafraseologa

SISTEMASHIDRULICOS(2)

estandarizadaquesesiguemetdicamentetantodentrodelcockpitcomo

SMS(2)

conotrostripulantes,una
distribucinsistemticadeltrabajotantoenlasemergenciascomoen

TCAS(2)

situacionesestndares,unclaroentendimientodeunCRMbien

TECNOLOGIADE1810(1)

prescriptoydefinido.Todostodebeseraprendidoypracticadopara

TECNOLOGIADEGESTION(1)

queseatil.Analavistadepilotosprofesionales,unaatmsfera

THEORYOFWINGSECTIONS(1)

distendidaenelcockpitesunsignodeunabuenatripulacin.Por

TIMNDEDIRECCIN(2)

supuestoquetodoelmundotrabajamejorenunaatmsfera
abiertaydistendida,peroslounafinalneaseparaauncockpitrelajado
deotrolaxooindisciplinado,enelquelafaltadeconcienciasituacional,

TORREDECONTROL(1)
TRENDEATERRIZAJE(1)

lafatigayladistraccinpuedenllevarafallascrticas.Elprofesionalismo

TUBOPITOT(1)

estdefinidocomolacapacidaddedistinguirentreambascosas.

TUNELDEVIENTO(6)

Unabuenapreparacindelosfuturoscopilotosacercadelapsicologa

TURBINAS(3)

quellevaimplcitasuposicindesegundoestsiendoampliamente
desdeada(setratarenotrocaptulo).
Elhombreesfalible,yesoestaceptado.Noobstanteelerrorpuede

TURBOJET(eningls)(1)
TURBULENCIAS(1)

reducirsemediantelainformacin,elentrenamiento,conceptos

VISION(1)

operativosclarosylistasdechequeo,aunquenuncasereliminado

VISITAGUIADAALABIBLIOTECA(1)

definitivamente.Poresoesquesecolocaotrohombreenelcockpitcomo

VOR(1)

sistemaredundante.Esteconceptode2pilotosservlidoporlomenos
paralosprximos20aos.Peroestesistemaredundantedemasiadoa
menudonofuncionadebidoalsndromefollowmedelcomandante,porlo

VUELO(3)
VUELOENGLOBO(1)

generalinducidoculturalmente,oporbarreraspsicosocialesu
organizacionales.

REGLAMENTACIONES

Debemosseleccionar,formaryentrenarcopilotosparaapartarsedel
escenariomomentneamenteypreguntarsequestpasandoenel
cockpit,apesardelabismogeneracional,lajerarquaenlaorganizacin,
lalealtadalgrupodeparesocualquierotrarazny,porotrolado,
debemosprepararaloscapitanesparaquealientenestaactituden
beneficiodesuspropiosintereses.Unejemplopor
ahora:elanuncioporpartedeuncopilotodequeseestalcanzandoun
lmitedevelocidad,debeseraceptadogratamenteconungraciasantes
queconunareaccindeagresividadporsudescuido,porpartedel
comandante.

Acontinuacinsepresentaunaseriededocumentosreglamentarioso
informativosparasuconsulta.Seleccioneeldocumentohaciendoun
clicksobreelmismoparadesplegarsucontenido.

Envuelo,lalealtadalasreglasdeberasobreponerseaotraslealtades
quepodranserprioritariasentierra.
Losprogramasdeentrenamientoqueseimpartanenlasescuelasde

DNAR21ProcedimientosparalaCertificacindeProductosyPartes

vueloodepartamentosdeinstruccin,debenestardiseadosdesuerte

DNAR36Estandaresderuido

quehabilitenaltripulanteadetectarenquestadioseencuentracomo

DNAR39DirectivasdeAeronavegabilidad

paradeslizarsealazonaE2,delerrorinconsciente(porfatiga,
distraccin,etc.),

DNAR43Mantenimiento,MantenimientoPreventivo,Reconstrucciny
Alteracin

dependiendodesuestadopsicofsicoindividual,odesuestado

DNAR45IdentificacindeProductos

emocional.Estaformacindebeenfatizarladiferenciaqueexisteentreun
individuoyotrorespectoalacapacidaddeobservacin,distraccin,
resistenciaalestrsmltiple,comunicacionesdificultosas,yaburrimiento

CODIGOAERONAUTICOARGENTINO
RAAC18TRANSPORTEDEMERCANCIASPELIGROSAS

todosproblemascomunesenvuelo.

RAAC36ESTANDARESDERUIDO

E3:Fallosdelcriteriooperativooimpericia:31%

RAAC61HABILITACIONESPARAPILOTO

Desprolijapreparacindelprocesodetomadedecisiones,equivocacin

RAAC64CERTIFICADODECOMPETENCIADETCP

enlaapreciacindelasituacin,handlinginapropiadodelavinysus

RAAC65PERSONALAERONAUTICO

sistemas,faltadeexperiencia,delentrenamientoodelacapacidady
proficienciadelatripulacin,tantodetierracomodeabordo.

RAAC67CERTIFICACIONMEDICA

Lasfallasdeproficienciaycriterioporpartedelostripulantesson

RAAC91REGLASDEVUELO/OPERACIONGENERAL

factoreshumanosabsolutamentepredominantes.Unbuenpiloto

RAAC121REQUERIMIENTOSDEOPERACION.AhastaJ

profesionalaceptaelhechodequelnoesmsqueunserhumanoy

RAAC121REQUERIMIENTOSDEOPERACION.KhastaS

que,porlotanto,suelecometererrores.Sabiendosto,sermodesto,de

RAAC121REQUERIMIENTOSDEOPERACION.ThastaE

menteabierta,dispuestoarecibirlacrtica,yamablehaciasusistema
redundante:sucoequiper.Peroserhumanosignificatambinque,en
condicionesdetrabajorutinario,frustradoporfaltaderecompensaso

RAAC121REQUERIMIENTOSDEOPERACION.FhastaAnexo3
RAAC135OPERACIONESNOREGULARES

consideracin,desmotivadoporunacarreramuylentaoconpocas

RAAC137CERTIFICACIONPARATRABAJOAGROAEREO

satisfaccioneseconmicas,sufriendoproblemasdefamiliaavecesserios,

RAAC145TALLERESAERONAUTICOSDEREPARACION

etc.,elpropsitodemantenerunaptimaperformance,puede
desvanecersehastaungradoenelquelastareassehaganadesganoy
sinelesfuerzointelectualnecesario.
Estonormalmentedesembocarenunafaltadepreparacinmental,en

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

J.I.A.A.C.Argentina.BOLETINES
INFORMATIVOS
4/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

undescuidoo

50ANIVERSARIO.HISTORIALDEACC.

menospreciodeinformacinquepodraservital,consecuentementeen

N37

unamalaapreciacindelasituacin,habitualmenteenuna
subestimacindelosposiblesproblemasy,finalmente,enunadecisin

N36

operativaequivocada.

N35

Hayalgunasmanerasdecombatirestasdeficiencias.Porej.:Unbriefing

N34

CRMestndarpreflightacargodelCmte.,enelquesedlanota,se

N33

abraeldilogo,seestablezcanclarasavenidasde

N30

disenso,Cualquieraqueveaalgoquenolegustanodudeen
comunicrmelodeinmediato,dirigidoatodalatripulacin,describiendo

N29

losprocedimientosnormalesquehandeserseguidosylasaccionesque
handesertomadasencasodeemergencia.Enelpreflightbriefingse
deberaincluirelcondicionamientomentaldecadapilotoparadetenero
continuarelvuelo
considerandolascircunstancias.Losprelandingbriefingsdeberan

HOMENAJES
ANUESTROSHEROESDEMALVINAS
HERCULESENLAANTARTIDA

incluirlaaltitudfinal,mnimos,etc.,perotambinelgradode
condicionamientodecadapilotoparaentrarsosoefectuarun
escapesilascondicionesloaconsejan.
Yalfinaldecadavuelo,elCmte.deberaconducirundebriefing
significativo,enelcual,nuevamente,cadatripulante(inclusolosde
cabina)tenganlaposibilidaddecomentarsuspreocupacionesodudas
sobrecualquieraspectotcnicouoperativoquehayaacontecidoenel
vuelo.
Esteesunsistemadeaprendizajepermanente,quedeberaestar
definitivamenteincorporadoanuestraculturaaeronutica.
Laobligatoriedaddehaceruninformedespusdecadagoaroundo

Elmanualdeconocimientosaeronuticosparapilotosproporcionalos
conocimientosbsicosesenciales.Estemanuallosintroduceala
ampliagamadeconocimientosquesernnecesariosamedidaque
avanzanensuformacin.AexcepcindelasRegulacionespertinentes
alaaviacincivilnorteamericana(cap.12y14),lamayoradelas
reassonaplicablesalquehaceraeronuticoengeneral.Estemanual
estilparacomenzar,comoastambienparaelpilotoprivadoypiloto
comercial.LossiguientesCaptulosestneningls:

demoraenlapartidanodeberamantenerse,puessubconscientemente
elevaelumbralparalatomadedichadecisin.Lamayoradelos

INTRODUCCIONALVUELO(Cap.1)

accidentesenlaaproximacinyelaterrizajesepodranhaberevitado

ESTRUCTURADEAERONAVES(Cap.2)

medianteungoaroundinclusoaltimomomento.
Porotrolado,seradedesearquesechequeetantoenelprocesode
seleccin,comoenlosulteriorescursosdeentrenamiento,ysobretodo

ESTRUCTURADEAERONAVES
MATERIALESCOMPUESTOS

paraelascensoaCmte.,lossiguientestems:

PRINCIPIOSDEVUELO(Cap.3)

1.Buenadisposicinparaevaluaryjuzgaralternativasparalas

AERODINAMICA(Cap.4)

decisionesoperativas.

CONTROLESDEVUELO(Cap.5)

2.Lacapacidaddetomardecisionesbajopresinycriteriosambiguos

SISTEMASDELAAERONAVE(Cap.6)

(incertidumbre).
3.Laestructuradelatomadedecisiones,sobretodocuandohayuna

INSTRUMENTOSDEVUELO(Cap.7)

variedaddealternativasy

MANUALESDEVUELOYOTROSDOCUMENTOS(Cap.8)

variables.

PESOYBALANCEO(Cap.9)

4.Habilidadparaorganizartodoelprocesoderecoleccindedatos,

PERFORMANCE(Cap.10)

criterioparajuzgarqu

METEOROLOGA(Cap.11)

informacinesnecesariaparallegaratomarunadecisinsaludable.
5.Criteriospararesolverproblemasinesperados.
Todosestostemassuelennosertemsdeexamenochequeo,apesar

OPERACIONESENAEROPUERTO(Cap.13)
NAVEGACION(Cap.15)

delhechodequesehanproducidolamayorcantidaddeaccidentespor

FACTORESAEROMEDICOS(Cap.16)

deficienciasenestecampo.Perostossernelncleodelaprxima

TOMADEDECISIONES(Cap.17)

generacindeCRM,yaencursodeelaboracin.
Lasestadsticasindicanqueel80%delriesgodeaccidentarseradicaen
un12%deltiempodevuelototal,asaber:despegue,aproximaciny
aterrizaje.Estoenfatizalanecesidaddeprepararcuidadosamentelas

TORREDECONTROLENVIVO
procedimientosdeloscontroladores,endirecto

decisionesasociadasaestasetapasdelvueloparanoverseatrapado
porfraccionesdesegundoenlaindecisin.Conestosargumentosse
debeconvenceralospilotosdeejercerunacompletapreparacinpara

SITIOSDEINTERES

estascortasfasesdelvueloconlamayordisciplinayvigilancia.

AVIACIONLIVIANA

Adems,muestranlanecesidaddequelasgerenciasdeoperaciones
reveanconstantementelosprocedimientosdedespegueyaterrizajepara

LASALASENLAWEB.SesugiereiraPHOTOINDEX,alfinalde
estesitio

evaluarsitodavasonapropiados.Laesterilidaddeloscockpitsen

TODOSOBRESIMULADORES

estasetapasdebegarantizarseeliminandoyevitandotodotipode
distraccionesydisturbiospormediodeprocedimientosadecuadosy
estndares(porejemploprohibirtodapresencia
depersonasajenasalcockpitduranteesasfases,ysiselasacepta,que
noabranlaboca).Enalgunosaccidentesrecienteshaquedadoclaro
quehaypilotosquevuelandistintocuandotienentribuna.

SERVICIOMETEOROLOGICO
TiempoBuenosAiresAerod.

16C

Lasestadsticastambinnosdicenquelamayorcantidaddeprdidasde

Despejado

avionesocurrieronenvuelosprolongados(msdedoshoras)ycon

Viento
Humedad
Presin
T.Roco
Airefro
Salidasol
Puestasol

avionesdefuselajeangosto,seguidosdecercaporlosdefuselajeancho
envuelostambindemsdedoshoras.Lascifrasindicanquestos
duplicanlatasadeaccidentesdelosvuelosdecortaduracin.Las
razonessoncomplejas,entreellas:bajosnivelesdealerta,rutaspoco

19km/h
45%
1021hPa
4C
13C
6:13
19:07

familiares,meteorologaadversa,jetlag,fatiga,elhechodequeel60%

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

5/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

seanvuelosnocturnos,privacindesueo,problemasdelenguaje,

VISITANTES

combustiblecrtico,estrs,ausenciasprolongadasdelhogar,etc.,pero
tambinproblemasdehandlingenavionespesadosymultimotores
cuandohayqueabortarundespegueoefectuaraterrizajescrticos,
agravadoporlafaltadeentrenamientocausadaporlalongituddelas
rutasotipodeprogramacindevuelosyavecesinsuficiente
programacinderecurrentsensimulador.LainclusindetemsCRMen
laslistasde
chequeoresultacadavezmsnecesariaenestoscasos.
E4:Incapacitacindelatripulacin:1%
Incapacidadpsicofisiolgicadelatripulacinparaefectuarsustareasde
pilotajeocontroldetrnsitoareo.Sbitayevidenteincapacitacinque

MATERIASGENERALES:Fsica,Literatura,
Historia,Geografa...
BIBBANG.BLOGDELABIBLIOTECA,CONCONTENIDO
GENERAL

requirilaparticipacindeotrotripulante.
Losconsejosmdicosdeberanayudaramanteneralospilotos
saludablesyencondiciones.
Desdeladisposicindedispensarcomidasdistintasalosdospilotospara
evitarla
incapacitacinporintoxicacindeambos,quenosiempreesrespetada,

ELCONTENIDODEESTAPARTEDELBLOGESTALAESPERA
DECAMBIOSSUSTANCIALES

hastalaprcticadeladeteccinyresolucindelaincapacitacindel
pilotoalmando.
Lanormaaqudeberaestablecerseadoptandolaregladeladoble
comunicacinporejemplo,determinadoscallouttalescomolavelocidad
eneldespegueounaaltitudquefuerebasadaenlaaproximacin.Siel
PilotFlying(PF)norespondeonoreacciona,serepiteelcallout
nuevamentesinohayrespuestaalasegundacomunicacinsedebe
considerarincapacitadoalPF.
Elsimuladoresunexcelenteinstrumentoparapracticarestetipode
maniobras.
3.ELSEGUNDO"PORQU"DELOSERRORES
Desdelosprotozoarioshastalosprimates,todosluchancontraelerror
parasobrevivir.Ellosconfanensusinstintos,ensushabilidades
genticamentetransmitidasyenlainformacindelosrganosdelos
sentidos,queporlogeneraltransmitenasuscerebrosinformacin
suficientementecerteradelentorno,comoparasusupervivencia.
Elserhumano,encambio,nopuedeaccederalosdatosdesuentorno
enformatanrpida,comounfelino.Enelhombre,aloserrorespropios
delarecopilacindeinformacinporsusrganossensorialesconsus
umbralesespecficos,yalosdeprocesamientodedichainformacin,hay
queaadirotrasfuentesdeerror,debidoalhechodequenopodemos
prescindirdeideasypresupuestosomodelosmentalesalprocesarlos
datossensoriales.Yesprecisamenteenestainstanciaintermedia
entrelasensopercepcinylatomadedecisiones,laetapadel
procesamientodelainformacin,dondeinterfierenloselementos
intrapsquicosdelsujeto(afectivosocognitivos)queloconducenaloque
sedenominaconductasinsegurasosubestndares.
Porejemplo,siunpilotopadecedearribaritis(quiereregresarloantes
posibleadestinoporcuestionesextraaeronuticas,talescomounacita
ouncompromisoprefijado,oporquetiendeacederalaspresionesde
origeneconmiconooperativodesuempresa),podrapurarlos
trmitesoperativos,podrencende(antirreglamentariamente)lasturbinas
antesdequesecierrenlaspuertas
delasbodegasdesuMD80(dePosadas),elprocedimientode
aproximacinaunaescalaintermediapodrhacerlodesprolijoo
temerario,podrintentarelarcoDMEmsinmediatoenvezdeirala
verticalparaobservarqucabeceraestmsdespejadadeniebla,ysi
ambasestnensimilarescondiciones,podrnodecidirporlaquetieneel
ro,conelterrenollano,yademsporqueconelradarpuedeplotearel
contornodeunaislaquelemarcaelmomentodeiniciarelgirohaciala
cabecera,podrdescenderhastarascareltechodelacapadeniebla
quecubrelacabeceraconirregularidadesdelterrenoybosquesaltosde
eucaliptos,forzarlosmnimos(colocar100m.enelradioaltmetrosin
respetarlos460quemarcalacarta),podrnoaceptarlassugerencias
desucopiloto,podrnohacerunescapeyunacirculacinparaprobarla
otracabeceraaunqueestms
despejadayseamsseguraporlodichoantes,etc.
Respectodelrestodelosfactoreshumanosylimitaciones
psicofisiolgicasqueinducenaerroresconductuales,nonos
extenderemosenestetexto,puesestnampliamentetratadosenla
bibliografadereferencia.

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

6/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

4.ELNACIMIENTODELCRM.
ElmovimientoCRMseinicienUSAenladcadadelosaos70
cuandoocurreenaquelpasunasucesinalarmantedeaccidentes
imposibles.DesdeelL1011(29dediciembrede1972)queseprecipita
enlosEvergladesdeFlorida,mientraslostrestripulantesseocupabande
verificarsilalamparitadetrentrabadoestabaenbuenascondicionesya
quenosehabaencendido,hastaelDC8queenPortland,Oregon(28
dediciembrede1978),sequedasincombustibleinexplicablemente
mientraspreparabanunaterrizajetambinconproblemasdetren.
DelotroladodelAtlnticonolapasabanmejor.El27demarzode1977
enelAeropuertoLosRodeosdeTenerife,mueren582pasajeroscuando
dosB747colisionanenpista,porqueelcomandantedeunodeellos
creyhaberescuchadoqueestabanautorizadosadespegar,mientrasel
otrojumboseguarodandoporlapista.Alltambin,alguienenelcockpit
tenalainformacincorrectaeraelingenierodevuelodelKLM,quien
balbuceendosoportunidadessutremendaduda,sinatreversea
desafiarladecisindesuCmte.quelosllevabaalamuerte.
Recientemente(entrediciembrede1995yjuliode1996)hemos
presenciadoatnitoslosaccidentesdetresB757.ElAA965,cuyos
detallessevernmsadelante,fueCRMpuro.Lospilotoshaban
recibidoentrenamientoestndarenestetema.Paraevitarqueserepitan
,seproponenmsadelantemodificacionesalosprogramas
instruccionalesbsicos,peroenprincipiocomoejemplo:Nadieoprimeel
executedelaFMCsinelOKdelotropiloto.
LasFuerzasArmadasdeUSAsedemoraronunos10aosenlainclusin
deesteparadigmaenlafilosofainstruccional.Paulatinamentecada
ComandoMayorlofueadoptando.
En1986comienzaelexMilitaryAirliftCommand(MAC)hoysedenomina
AirMobility
Commandcon6horas(hs)deseminariotericoy4hs.deprcticaen
simulador.En1990loadoptaelStrategicAirCommand(SAC),perocon
seminariosde2dasdeduracinysimuladorde4hs.
En1991elTacticalAirCommand(TAC)decidesuimplementaciny
denominaalprograma:AircrewAttentionAwarenessManagement
Program,conlosmismostiemposqueelSACperoconunsylabus
adaptadoalvuelodecaza/intercepcin/bombardeo.
Finalmenteen1992loadoptaelAirTrainingCommandqueloaplicaab
initio,esdecirenlapropiaacademiaylasescuelasdevuelo.
Losresultadossepuedenverificarrespectodelndicedereduccinde
accidentes.Enefecto,alcabode5aosdeinstruccinintensivaenCRM,
lascifrasdendicesdeaccidentescomenzaronadescender
notablemente.EnlasalasrotativasdelaUSNavysereportun28%de
disminucindeaccidentesporerrordepilotajeen
1991.ParalamismapocaelMACdelaUSAF(transporterosy
tanqueros)reportabaun51%dereduccindeaccidentesporelmismo
grupodefactores.YlomsespectacularfueelsistemaA10Intruderde
laUSNavyquedisminuysundicedeaccidentesenun
81%

5.CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL
Enunprincipio,antelafaltadeantecedentesenelmedioaeronutico,los
expertoscomenzaronadisearprogramasCRMbasadosenlos
entoncesfamososseminariosdemanagementygestindestinadosa
gerentesymandosmediosdelasempresascivilesnoaeronuticas.Esta
primerageneracinprodujounprimerresultadopositivoenUSA
(extensivoluegoaotrospases):derribelMitodelRightStuff.Desdela
pocadelaviejaBaseEdwardsdelDesiertodelMojaveylaspruebasde
losprimerosprototiposdelosavionessupersnicos,yagravadoporla
luchaentrecivilesy
militaresporelcontroldelarecientementecreadaAgenciaNacionalde
AviacinyelEspacio(NASA)enlaquesedecidiqueenunprincipiolos
astronautasdebansermilitaresyposeedoresdelfamosoRightStuff(hay
unlibroyunapelculamuyrecomendableselfilmfuetraducidoconel
ttulodeLoselegidos),lacultura(mododepensarcolectivo,sistemade
significadoscompartidosenunaorganizacin)aeronutica,
particularmenteladelcockpit,quedcristalizadacomoindividualista,
autosuficiente,machista,negadoradelpeligroyevitadoradela
incertidumbre.
Perodelanlisisdelosaccidentes,ydelosprimerosCockpitVoice
Recorders(CVR)deavionesaccidentados,fuefciladvertirqueeran

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

7/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

precisamenteactitudesdeltipoRightStufflasquellevabanacometerlos
erroresfatales.Desdeesemomentocomienzanlosexpertosallamarlea
eseconjuntodeactitudesWrongStuff,terminologaquenotuvofortuna
enunprincipio,peroqueluego
deunadcadayaseaceptauniversalmente.LoqueanteseraRightStuff
ahorasehabatransformadoenWrongStuff.
LoquemantuvoestaPrimeraGeneracineslanomenclatura:Cockpit,
queestabaasociadasubconscientementealproblemaanterior.En
efecto,cockpitesetimolgicamentelagallera,elruedodondepelean
losgallosderia.Esefueunvocabloadoptadocuandosevolaba
exclusivamentemonopostos,yenparticularenlaaviacinmilitarcuando
laluchaeraaprimerasangre,esdecir,nohacafaltamataralpilotodel
avinenemigo,sloeranecesarioderribarlooponerlofuerade
combate.
LaSegundaGeneracintransformalaletraCporCrewesdecir,se
trataahoradelaadministracindelosrecursoshumanosenla
tripulacin,apartirdeunsegundoseminariodelaNASAen1986,que
marcotrohitofundacional.Adems,selequitabaaquelcontenido
blico,competitivoyagresivo,implcitoenlapalabracockpit.Esta
segundageneracinyadejadeladolamodalidadycontenidosdelos
programasdelmanagementgerencialyseformulanmdulos,propios
delaproblemticaaeronutica.Assurgenlosconceptosdealerta
situacional,administracindelestrs,estrategiaparalatomade
decisiones,estilosdeliderazgoycomunicacinefectivaenelcockpit.
LaTerceraGeneracindeCRMincorporaunenfoquesistmico.Yanoes
slolatripulacindecockpit(queempezallamarseflightdeck)sinoque
seintegralosdespachantes,mantenimiento,tripulantesdecabinayla
fundamentalinterfaseconloscontroladoresdetrnsitoareo.Ademsse
agregalosseminariosdeconcientizacinlapuestaenprcticadelo
aprendidoenlossimuladores
devuelo,yasumamenterealistas.Yenvezdepracticaremergencias
solamente,seensayabaunvuelodecalzaacalzaquesedenominaron
vuelostipo:LineOrientedFlyingTraining(LOFT).EnlaUSAFselos
denomin:MissionOrientedSimulatorTraining(MOST)ylosinspectores
comenzabanacalificartambincuestionesactitudinales,noslola
resolucindeemergenciasenvuelo.
LaCuartaGeneracinesmarcadaporlaFAA,queen1990implementael
Advanced
QualificationProgram(AQP),queincorporalafilosofaCRMatodoslos
aspectosdelasoperacionesaeronuticas.Ademsincorporaal
simuladorunacmaradevideoysegrabanlassesionesparaefectuar
luegodelasesinelcorrespondientedebriefingylospilotostienenla
posibilidaddeobservarseasmismos,autocriticarseycorregiralguna
actituddelacualnoeranconscientes.Notodoslospilotosnicompaas
adoptaronestesistemaperolosquelousansonfanticosdesus
beneficios.EnestaetapadelaevolucindelCRMselogrconstruirun
cuestionariodeactitudesgerencialesenvuelo,apartirdeunainiciativa
delaNASAylaFAAencolaboracinconexpertosdelaUniversidadde
Texas(Helmreich,Foushee,etc.).
EstamosenlaQuintaGeneracin,enlacualsemodificanaspectosque
semanifestaroncomoinsuficientesenlosenfoquesanteriores.Por
ejemplo,seincorporanlosnivelesgerencialesymandossuperioresalos
seminarios.Seincluyenenelanlisislasvariablesculturalesdela
organizacin.Seestudianlosproblemasinterymulticulturalesenlos
cockpitsyaqueenmuchascompaas(yhastaenlasespacionaves)se
agrupanpilotosdediversosbackgroundculturales,quenopocasveces
llevaronaaccidentesgraves.Yfinalmente,seadoptelmodelodel
socilogoinglsJamesReasonacercadelospatgenoslatentesque
subyacenycondicionanlasfallashumanas.Setratadelaadministracin
delerror(Helmreich,etal.,1996).

HacialaPrximaGeneracin:
QuedanalgunosproblemassinresolverenCRM.
Enprimerlugar,preocupaquehayaun10%depilotosquenopuedan
comprenderlafilosofaCRMyconsecuentementenolaadoptencomo
propia.Sonlosdenominadosboomerangsporlapropiacomunidad
CRMinternacional.Aqulosllamaremoslossuperhroesdelshow
areo.
EstaspersonasnoadhierenalafilosofaCRMpordosrazonesalmenos:
1)Porquesuinterioridadpsicolgicalesimpidebajarsedelcaballo,

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

8/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

quitarselacaretadeomnipotenciaeinvulnerabilidad,quecomo
veremosenelCap.9,hastaciertopuntoessaludable.2)Algunoscreen,
malinformados,quelafilosofaoperacionalCRMdisminuyelaautoridad
delCmte.,cuandoenrealidad,comoveremos,laextiendeylalegitima.
Consideramosqueestaspersonalidadesdebenserestudiadas
individualmenteysiestnalcomandodeunaaeronave,prestrseles
muchaatencin.
InternacionalmenteestospilotosomnipotentesyconactitudesantiCRM
hanrecibidotambinelmotededrongos.Setratadeunextraopjaro
australianoquesuelesobrevolaragruposdepersonasyeventualmente
defecarsobreellas.
Aestaalturadelaevolucindelestudiodelasconductassegurasyde
lasotras,enlasoperacionesaeronuticas,deberaconsiderarsesiun
sujetoconactitudesinsegurasesaptopsicolgicamenteo
tcnicamenteestndarparadesempearseenunpuestooperativo,
cualquierasea.
Ensegundolugar,yaseestimplementandolatransformacindelos
componentesdela
filosofaCRM(alacualsepodraadherirono),entemsdelaslistasde
chequeo,ListasdeControldeProcedimientos(LCP),losStandardsCall
OutsylosStandardOperationProcedures(SOP),cuestinqueseviene
discutiendoenlosforosCRMdesdehaceunaoaproximadamente.
DehechoyahemosincorporadoestafilosofaCRManuestrosSOP,
cuandoestablecimosqueelpilotoquenovuelahacelascomunicaciones
yaccionalaspalancasdetrenyflaps.Queelpilotoquevuelahaceun
briefingprevioaldespegueyotroprevioalaterrizaje,queelpilotoqueno
vuelaverbalizalosstandardscallouts,quetantoelFirstOfficer(FO)
comoelingenierodebenmencionarloqueven,siobservanqueseestn
saliendodelosparmetrosdevueloestablecidosenelbriefingo
delaaltitudasignadaporelATC.Delmismomodomuchadela
fraseologaestndarentrepilotosypersonaldetierra,tripulantesde
cabinaycontroladoresdetorreoACC,tambinsonprincipiosdeCRM,
plasmadosenprocedimientosestndar.
Estecaminoyainiciadohaceaosdebeahoraprolongarse.Deberan
imponerse,entreotrasconductasoperativasquehacenalaseguridad,
comoobligatorios,losbriefingsydebriefingssignificativoscontodala
tripulacin,antesydespusdecadavuelo,paradiscutirlasalternativas
deldespegue,delaterrizaje,delservicio,etc.Cmte.yCopilotomerecen
undilogoaparte,conel
permisomutuodedecirseloqueopinancadaunodelaoperacinque
hicieron.

Legitimaravenidasdedisenso
LosSOPtcnicostambinseestablecieronacontrapelodelas
libertadesdelpiloto.LaMinimumEquipmentList(MEL)tambinrestringe
sulibertad.Losprocedimientosdeaproximacinylasrestriccionesde
ATCtambinatentancontralalibertadabsolutaenloscielos.Puessila
fronteraahoraestenelfactorhumano,esalldondetambinhayque
ponerlmites,mientrassevanasimilando,haciendocarne,in
corporando,lasnuevasmodalidadesconductualesyactitudinales
propiasdelafilosofaCRM,queyahansalvadomuchasvidasyaviones
desdequesehanincorporadoaloscurrculainstruccionalesdelas
empresascontrariosensu,seguimosobservandoaccidentesporfallas
enlaincorporacindelasconductasypreceptosCRM(verinformedela
NTSBsobreelaccidentedelB757deAmericanAirlinesenlascercanas
deCali,Colombia,20dediciembrede1995,encaptulosposteriores).
Unejemplo,lassituacioneslmite.ParaestoscasoslacompaaQantas,
insertaenunaculturamuybritish,acueintrodujoensusestndaresla
expresin:Comandante,Ud.debeescuchar.
EnlaArgentina,comoenlosC130delmundoentero,unmecnicodea
bordopuedeexpresaraborteeldespegue(antesdelaV1)yningn
comandantelediscutirluegovendrelanlisisysevolveronoa
intentareldespegue.Hayunsoloejemplomscomplejoyelaboradoen
laaviacindetransporte,eseldelUSAF:AirMobilityCommand(elex
MAC).Enefecto,ensituacionesdevuelotctico,oenaproximaciones
complicadas,etc.,siuntripulanteobservaalgodudosoopeligrosodebe
gritarasertivamenteTimeOut!,loquesignificaalgoascomoTerminado!,
Basta!,oTiempo!alosefectosde:
1)Aportarunasealclaradealarmaconrelacinaundesvooprdida
delaconcienciasituacional(vercaptulohomnimo).

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

9/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

2)Aportarunaoportunidadparacortarlacadenadeerroresantesde
queocurraunaccidente.
3)Notificaralrestodelatripulacinquealgoenelavinoenla
tripulacinsehaapartadodelasnormaspreestablecidas,delostemas
anteriormenteplanificados,oquesimplementenoestdeacuerdoconlo
queestocurriendo.
Tanprontocomoseaposible,unavezemitidalasealdealarma,la
tripulacintomarlassiguientesacciones:
1)Estabilizarlaaeronave.
2)Eltripulantequediolasealdeberexplicarsusmotivos.
3)Elcomandantedaralrestodelatripulacinlaoportunidadparaque
opinesobreeltema,laposicindelavin,lospeligrospotenciales,y/olas
maniobrasaseguir,etc.
4)Luegodeconsiderartodaslasopiniones,elcomandanteresolversi
continaconelprocedimientoolomodifica.
NtesequeenningnmomentolaautoridaddelCmte.sevedisminuida.
Porelcontrario,estaoportunidadparaeldisenso,establecidaenlaLCP,
lejosdegenerarconflictos,dalaoportunidadparaquenadiesequede
sinverbalizarsuspreocupacionesyevitaqueserepitan,
unayotravez,accidentesenlosquealgunodelostripulantestena
conocimientodequealgonoestababienperonopudotransmitirlo
asertivamentealCmte.EnesteprocesoelCmte.legitimasucomandancia
yliderazgoalexplicardidcticamentesusrazones,oinclusoalescuchar
conatencinasuscolaboradores.Pocosjefessontanrespetadoscomo
losquesabenescuchar.
SetratadeincorporaralasLCPlasanacostumbredesugerir:El
primeroquela
ve,lacanta.Secalculaqueporlomenosunavezporsemanaest
aconteciendoestoactualmenteenlaUSAFyqueelprincipioCRM
transformadoenprocedimientoestndarhasalvadoyamuchosavionesy
vidas.
UnaunidaddetransportedelaUSAFllegalpuntodeestableceruna
LCPquedicequesienunvuelodeentrenamientolaexpresinTime
Out!esdichaendosoportunidadesduranteesevuelo,lamisines
abortadaydebenregresar,enlainteligenciadequealgonofunciona
bienenlacoordinacindecabina,oconlaconcienciasituacionalde
algunodelospilotos.
Entercerlugar,elCRM,incorporarunanuevaacepcinasusigla.Ya
nosellamarCockpit,niCrew,sinoCompleteCompleteResource
Management,esdecir,laCompletaGestindetodoslosrecursos
operativosynooperativosquehacenalaseguridaddevuelo.Deallque
seincorporenalainstruccinCRMlosdespachantes,lostcnicosen
pesoybalanceo,loscontroladoresdetorreyACC,lostripulantesde
cabina,elpersonaldemantenimiento,derampa,deapoyologstico,etc.,
yporsupuesto,lasgerenciasdeoperaciones,seguridad,instruccin,
mantenimiento,etc.,ylaautoridad
aeronuticaquepormediodesusinspectoresdebeevaluarelniveltanto
tcnicocomodeconduccindelastripulaciones.
EnelAnexoEseincorpora,autorizadoporsusautoresBobHelmreichet
al.,lalistadechequeodeCRMdesarrolladaenelDepartamentode
PsicologaAeroespacialdelaUniversidaddeTexasenAustin,en
conjuntoconexpertosdelaNASA.
Encuartolugar,lafilosofaCRMdebeincorporarsealainstruccin
aeronuticatoda.Losseminariosdeiniciacinaltemasonapenasel
primerpaso.Debernserobligatorioslosrecurrents,enfocandotemas
distintos,preferentementelosqueseobservencomomsrelevantespara
cadaempresaogrupoareo.Habrquereforzarlosconceptos
incorporadosmedianteseminariosdestinadosacadasistemaotipode
operacin,seminariosparalapromocinaCmtes,parala
incorporacindecopilotos,paralatransicinaavionesmscomplejos
(particularmentesisondeltipoglasscockpit),etc.
Enquintolugar,sedebetenerencuentaquelasoperacionesareas
segurasyanosongarantaparalasupervivenciadeunaempresaarea.
Elpersonaloperativodebecomenzarapensartambinenfuncindel
cliente.Enplenaydescarnadacompetenciacapitalista,desdeelCmte.
hastalaauxiliardeabordoyeldespachantedeaeronaves,debenestar
muyatentosaquesepuedellegaraobtenerelmximodeseguridad,es
decir,0accidentes...peroconavionesvacos.
Particularmentelospilotosdebernpreocuparseporaspectosde
marketingqueantesniseimaginaban.Debernasumirsecomo
profesionalesdeunaempresadeservicios,yprestaratencinadetalles

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

10/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

quehacenladiferencia,talescomounamayorymejorcomunicacin
conlospasajeros,mayortiempofueradelacabinaenlaetapade
crucerodepartiendoconlospasajeros,odespedirconunasonrisaa
cadaunodeellosenlapuerta,alterminarelvuelo,etc.
Ensextolugar,laFilosofaOperacionalquedenominamosCRM,requiere
(comoquedestablecidoenladisposicin37/97,Captulo6,dela
AutoridadAeronuticadelaRepblicaArgentina,verAnexoAlfa)el
diseoamedidadeloscurrculainstruccionalesencadaorganizacin
aeronutica,yparaelloundiagnsticodesituacin,serarecomendable
aesosefectos,unsondeodelosmodosgerencialessegnloscriterios
CRM,medianteuninstrumentocomoelpropuestoenelAnexoFoxTrot.
Estetipodesondeosleaportaraalaspropiasdireccionesygerenciasde
lasempresasyorganizacioneselfeedbacknecesarioparaoptimizarsu
gestin,almenosenloquealFactorHumanoserefiere.
Ensptimolugar,CRMsinLineOrientedSimulation(LOS)antesse
denominabaLOFT
LineOrientedFlightTrainingessloun20%delemprendimiento.Hay
empresasquenoloimplementanporunproblemadecostos.Aclaremos
queunasesindeunahoraensimuladorcuestaslo500U$S,noes
unaexcusavlida.Criteriosymetodologasparaelvideodebriefingde
lassesionesensimuladoroenentrenadoresterrestresdebajocostose
incluyenenelAnexoGolf.
Finalmente,laaceptacindelhechodequelaseguridaddelas
operacionesareasnoeselproductodefactoresaislados,sinodeuna
concatenacindeelementosinterconectadosenunsistema,y
reconociendoqueelerrordelatripulacinnoesmsqueunsntoma
deunaafeccinsistmicasubyacentededifcildiagnstico,habrque
efectuarunchequeopreventivodelasaluddeesesistema,empezando
poraquellasorganizacionesquesuelenoponerlaseguridadalos
criterioscomerciales.Elcuestionarioantesmencionado(AnexoF)puede
serdeutilidaddehechoyaseest
aplicando.
Recomendar esto en Google

Reacciones:

interesante (0)

aburrido (0)

til (1)

Nohaycomentarios.:
Publicaruncomentario
Conelfindepreservarelcorrectousodeestesitio,loscomentariossern
revisadosporeladministradorantesdeserpublicados,paraevitaragresiones,
publicidadesocualquierotracuestion

Escribeuncomentario...

Comentarcomo:

Publicar

CuentadeGoogle

Vistaprevia

Enlacesaestaentrada
Crearunvnculo

Entradamsreciente

PginaPrincipal

Entradaantigua

Suscribirsea:Comentariosdelaentrada(Atom)

VUELAMASALTO!!!...
Despusdela2GuerraMundial,unjovenpilotoinglsprobabaunfrgilavinmonomotorenunapeligrosaaventuraalrededordelmundo.Pocodespusdedespegar

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

11/12

16/10/2015

BIBLIOTECACAROLALORENZINI:CRM:UNAFILOSOFAOPERACIONAL

deunodelospequeoseimprovisadosaerdromosdelaIndia,oyunruidoextraoquevenadedetrsdesuasientoysedicuentaquehabaunarataabordoyque
siroalacoberturadelona,podadestruirsufrgilavin.Podavolveralaeropuertoparalibrarsedesuincmodo,peligrosoeinesperadopasajero.Derepenterecord
quelasratasnoresistenlasgrandesalturas.Volandocadavezmsalto,pocoapococesaronlosruidosqueponanenpeligrosuviaje.MORALEJA:Siamenazan
destruirteporenvidia,calumniaotecritican...VUELAMSALTO!!!Sitehicieranalgunainjusticia,odefraudarantufVUELAMS,MSALTO!!!!!!!
ACURDATESIEMPREQUELASratasNORESISTENLASGRANDESALTURAS

LASPRESENTACIONESCONTENIDASENESTEBLOGNOPERSIGUENNINGUNFINDELUCRO,SONDEUSODIDACTICO.PlantillaWatermark.Tecnologade
Blogger.

http://bibciata.blogspot.com/2009/03/crmunafilosofiaoperacional.html

12/12

También podría gustarte