Está en la página 1de 778

TRATAO RCHO AMINISTRATIVO

TOMO 1
1ART GNRAI
AGUSTN GORIIIO
1f8l800 00 00f0000
0Mll8lf8ll90
TOMO 1
2=HJA /AAH=
QuIntu edIcIn
FUN0A6|0N 0E 0ERE6h0 A0H|N|8TRAT|V0
uenos A|res
1998
Copyright by Agustin Gordillo y Fundacion de Derecho Administrativo
Viamonte 749, piso 10, oI. 8, Buenos Aires (1053), Argentina
Hecho el deposito que marca la ley 11. 723
Impreso en la Argentina
Los derechos patrimoniales del autor por la presente edicion
pertenecen exclusivamente a la Fundacion de Derecho Administrativo
(Inspeccion General de Justicia N C-7924).
Este libro puede consultarse gratuitamente en www. gordillo. com
pudiendose utilizar su material con cita del autor y editor, titulo de la
obra, sitio en la www, capitulo y paragraIo o nota utilizado.
El autor agradecera cualquier sugerencia o critica, sea por carta en la
direccion arriba indicada, por Iax al (541) 322-2169, o a los e-mails:
agustingordillo. com, gordillosatlink. com, gordilloimpsat1. com. ar
I.S.B.N.: 950-9502-16-2
1 odIcIon, 19?4
!oInrosIonos vnrIns
2 odIcIon, 1994
3 odIcIon, 1995
4 odIcIon, 199?
1 odIcIon CoIonLInnn (IILIIofocn JurIdIcn Iko) y
I..A., ModoIIIn, 1998
5 odIcIon, 1998
I!!OCO A !A Q!I1A IICIO
Ioco quoun nnnuIr sIno nuosfro roconocImIonfo n Ios quo
coInbornron on In cunrfn ouIcIon y Ios quo Io hnn hocho on In
quInfn, como ns fnmbIon on oI fomo 2. Infro ofros IGO
SARCIAT, GRGORIO IIAX, GRACIIA GII, y on osocInI:
MARA VIRGINIA CAIIRATA
ROSAURA CRIRAS
ANA CUVAS RY
NIIA MABI ANII
MARA CIAUIA AVRIO
IRNANO M. IOIRO MARTNZ
O. GABRII SNA BRTRRTCH
SUSANA IVA VGA
MARA AIJANRA VIIIASUR GARCA
A oso IonI y fIoI gruo rImIgonIo uo coInbornuoros, ngro-
gnmos oI ngrnuocImIonfo n Ios quo so Incorornron Iuogo,
son nrn oI fomo l o 2:
IA!1I CII!A!
28
ANA 1AOIA CABZAS CSCATO
CAROIINA GRACIARNA
MIRIAM INSAUSTI
MARA IIIIA OIAGORTA
HRNN 1RZ BOIANI
SIIVANA MARISA SANTORO
In oI fomo 3:
IGO SARCIAT
CCIIIA MARA AIIONA
UARO IAICN
CIAUIO HOISTACHR
MARA VA MIIJIKR
MARA VAIRIA MOGIIANI
MIGUI OROZ
JUIIN 1RATO.
In oI fomo 4:
AIJANRO ROSSI
CIAUIA CA1UTI
STIA SACRISTN.
Y on oI fomo 5, DerecIo proceeol oJninieIroIito, osfnmos
frnbnjnnuo on conuforn uo cnfuIos sonrnuos junfo nI uIs-
fInguIuo coIogn y nmIgo AIBRTO BIANCHI, quIon uo nso fnm-
bIon nos hn unuo unfos y sugoroncIns nrn Ios uomns voIu-
monos.
A fouos oIIos y n Ios quo nqu no moncIono oro norfnn
IgunI sus Iuons, muchns, muchsImns grncIns.
A.C.
I.S.: !os crfIcos ournn IogfImnmonfo rogunfnrso, con fnnfos
AC!AICIMII1OS
29
coInbornuoros, como uouo sor quo sIomro hnyn orroros uo
fIoo !n rosuosfn os quo In vorsIon fInnI In hngo con Poge
Moler on In nnfnIIn, y no uouo sIomro voIvor con nuovns
vorsIonos n quo mo Ins ro-ro-roIonn, on oI fonuo o on oI fIoo. In
nIgun momonfo hny quo onorIo fIn, ouIfnr y osornr In roxImn
ouIcIon nrn uIIr: quo no sorn soInmonfo oI fIoo, Io uo monos,
sIno In ncfunIIzncIon y Ins Iuons. Mo snIvo ns uo Ins horcns
cnuuInns uo Ios corrocforos uo Imronfns on cunIquIor ouIforInI.
Is unn vonfnjn nrn m y unn uosvonfnjn nrn oI Iocfor, or Io
quo Iuo oruon.
SI quIoro confrIbuIr n osfo rocoso, onhornbuonn: oscrIbn n
ogueIingorJillo.con
1,1+-
AGRACIMINTOS N OCASIN IA CUARTA ICIN (199?)....2?
1RIOGO A IA TRCRA ICIN (1995)...................................3?
Cupttulo 1
EL METODO EA DERECHO ADM1A1STRAT1VO
I. II neIoJo cienIifico. oIgo sin Io cuoI no pueJe ni JeIe
procIicorse eI JerecIo..........................................................................I-1
1. Quo os oI dorocho............................................................................I-1
2. Ins Idons-fuorzn do osfn oLrn........................................................I-3
3. Cunndo In nofodoIogIn os corfozn nrn oI odor
do furno............................................................................................I-4
4. Ins consocuoncIns do unn nofodoIogIn.........................................I-5
5. II uso onofIvo, oIIfIco y nxIoIogIco doI Iongunjo........................I-6
6. Ins Ioyos quo no son Ioyos..........................................................I-?
?. Iongunjo, nofodo y dorocho ndnInIsfrnfIvo................................I-9
?.1. In nocosIdnd do unn nofodoIogIn..........................................I-9
?.2. II dorocho ndnInIsfrnfIvo on In nofodoIogIn
do In cIoncIn...........................................................................I-11
?.3. In foxfurn nLIorfn doI Iongunjo ordInnrIo y
doI Iongunjo jurIdIco..............................................................I-12
?.3.1. !so conn....................................................................I-12
?.3.2. In foxfurn nLIorfn doI Iongunjo.................................I-13
?.3.4. II uso conn y In IILorfnd do osfIuIncIon...............I-14
IA!TI OII!AI 8
?.4. In IILorfnd do osfIuIncIon y Ins nInLrns
doI dorocho ndnInIsfrnfIvo..................................................I-16
8. In dofInIcIon do Ins nInLrns doI dorocho ndnInIsfrnfIvo
cono roLIonn nofodoIogIco.......................................................I-18
8.1. IIononfos n consIdornr nrn osfIuInr
Ins dofInIcIonos.....................................................................I-20
8.2. ofInIcIon y cInsIfIcncIon......................................................I-22
II. II coso en JerecIo oJninisIroIito.................................................I-26
9. In InorfnncIn doI cnso on oI dorocho........................................I-26
10. In InorfnncIn do Ios hochos on oI cnso...................................I-29
11. In dIfIcuIfnd do dofornInnr Ios hochos.....................................I-31
12. AnnIIznr In ruoLn quo yn oxIsfo..............................................I-32
13. In ruoLn ndIcIonnI n roducIr..................................................I-35
13.1. Ios nLogndos.......................................................................I-35
13.2. Ios funcIonnrIos o nngIsfrndos........................................I-36
13.3. OLsorvncIonos conunos.....................................................I-38
14. In nrocIncIon do In ruoLn.......................................................I-39
15. Io nufnLIo do Ios hochos y ruoLns..........................................I-40
16. AIgunos nsocfos osocIfIcos......................................................I-41
16.1. II oLjofo doI ncfo ndnInIsfrnfIvo......................................I-41
16.2. In cnusn o susfonfo fcfIco doI ncfo. In nofIvncIon....I-42
16.3. In rosuncIon do IogIfInIdnd doI ncfo ndnInIsfrnfIvo
y In ruoLn..........................................................................I-43
16.4. In rnzonnLIIIdnd do fodos Ios oIononfos on juogo..........I-43
16.5. Inconfrnr Ins nornns nIIcnLIos nI cnso.........................I-44
1?. Ins vIns nIfornnfIvns do conorfnnIonfo.................................I-46
18. InoxIsfoncIn do rogIns gonornIos nrn soIucIonnr cnsos..........I-48
19. II dovonIr doI fIono on oI cnso. II InuIso rocosnI.............I-50
20. !nn nyudn nofodoIogIcn............................................................I-52
21. Ins ocIonos n consIdornr...........................................................I-53
Cupttulo 11
PASADO, PRESEATE Y F!T!RO DEL
DERECHO ADM1A1STRAT1VO
1. II dorocho ndnInIsfrnfIvo on oI Isfndo do oIIcIn......................II-1
2. Su rInorn ovoIucIon on oI nncInIonfo doI consfIfucIonnIIs-
no: IonfIfud o InorfoccIon do Ios cnnLIos................................II-3
2.1. In ovoIucIon InconcIusn........................................................II-3
2.2. Ios rIncIIos doI nsndo......................................................II-6
ICI 9
3. II InforvoncIonIsno on In ocononIn y su rofrnccIon................II-11
3.1. AccIon y roguIncIon..............................................................II-14
3.2. CrocInIonfo, rodIsfrILucIon, rosorvncIon........................II-15
3.3. CrIsIs, dosroguIncIon, rIvnfIzncIon, dosnonooIIzn-
cIon.......................................................................................II-16
4. II dorocho ndnInIsfrnfIvo on oI rosonfo y on oI fufuro.........II-1?
4.1. II osfndo oIIfIco ncfunI do In ovoIucIon hIsforIcn...........II-1?
4.2. uovo InuIso doI dorocho ndnInIsfrnfIvo......................II-18
5. Ios orgnnos do confroI doI rocoso.............................................II-24
5.1. In InsufIcIoncIn cunIIcunnfIfnfIvn do Ios confroIos..........II-24
5.2. uovos orgnnos y nodnIIdndos do confroI........................II-25
5.3. II sIsfonn y Ios InforsfIcIos................................................II-29
Cupttulo 111
BASES POL1T1CAS, COAST1T!C1OAALES Y SOC1ALES
DEL DERECHO ADM1A1STRAT1VO
I. Boses poIiIicos...................................................................................III-1
1. IILorfnd y nuforIdnd on oI dorocho ndnInIsfrnfIvo...................III-1
2. ToorIns osfnfIsfns doI dorocho ndnInIsfrnfIvo..........................III-2
3. OrIonfncIon n soguIr....................................................................III-3
4. In dIvIsIon do Ios odoros y oI dorocho ndnInIsfrnfIvo............III-4
4.1. IquIIILrIo foorIco do Ios odoros.........................................III-4
4.2. osoquIIILrIo ronI................................................................III-5
4.3. CrIforIo rocfor n ndofnrso..................................................III-?
5. oI sIsfonn do fronos y confrnosos n In frncfurn doI o-
dor cono confroI...........................................................................III-8
6. Ins frnnsforoncIns do odor y confroI.........................................III-9
6.1. IsfnfnIos...............................................................................III-9
6.2. o osfnfnIos.........................................................................III-11
?. Ofrns frnnsforoncIns do odor. II Iodor IjocufIvo.................III-13
8. II Iodor IogIsInfIvo...................................................................III-13
9. II Iodor JudIcInI........................................................................III-16
II. Boses consIiIucionoIes...................................................................III-18
10. ConunIdnd InfornncIonnI, uoLIo y Isfndo...........................III-18
11. SIsfonn do In soLornnIn oxcIusIvn doI uoLIo......................III-19
12. SIsfonn do In soLornnIn conjunfn doI uoLIo y oI Isfndo....III-21
13. uosfro sIsfonn consfIfucIonnI...............................................III-21
14. In orsonnIIdnd doI Isfndo on oI sIsfonn do In soLorn-
nIn conjunfn...............................................................................III-22
IA!TI OII!AI 10
15. In orsonnIIdnd doI Isfndo on oI sIsfonn doI Isfndo do
orocho......................................................................................III-23
16. II orror focnIco-jurIdIco do In foorIn do In doLIo orsonn-
IIdnd...........................................................................................III-25
1?. ConsocuoncIns do In orsonnIIdnd nIcn doI Isfndo............III-26
18. In frnnsIcIon doI Isfndo do In IognIIdnd nI Isfndo do
In consfIfucIonnIIdnd, y nI sonofInIonfo n Ins rogIns unI-
vorsnIos nInInns do dorochos y gnrnnfIns IndIvIdunIos......III-2?
19. Ios dorochos IndIvIdunIos fronfo nI Isfndo..........................III-28
20. IrooxIsfoncIn do Ios dorochos IndIvIdunIos rosocfo n In
Ioy...............................................................................................III-30
21. InsfIfucIonos susfnnfIvns do confrnIor..................................III-31
22. II dorocho n un nodIo nnLIonfo snno...................................III-32
23. InsfIfucIonos ndjofIvns do confrnIor.......................................III-32
23.1. II nnnro conn y oI nnnro nrn In fufoIn doI no-
dIo nnLIonfo y Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfI-
vn.....................................................................................III-32
23.2. HoIeos JoIo...................................................................III-33
23.3. HoIeos corpus...............................................................III-36
23.4. !ocfIfIcncIon y rosuosfn...............................................III-36
23.5. InIcInfIvn ouInr..........................................................III-3?
23.6. In Ioy do dofonsn doI usunrIo y consunIdor...............III-3?
23.?. OLsorvncIonos conunos. In ocn cnnfIdnd do juo-
cos....................................................................................III-38
III. Boses socioIes JeI JerecIo oJninisIroIito. IsIoJo Je Jere-
cIo , esIoJo Je IienesIor............................................................III-38
24. Ios dorochos IndIvIdunIos on oI Isfndo do orocho.............III-38
25. In vIojn suorncIon doI IILornIIsno cIsIco...........................III-40
26. Ins rosuosfns nuforIfnrIns: In nogncIon do Ios dorochos
IndIvIdunIos...............................................................................III-40
2?. CrIsIs doI nuforIfnrIsno...........................................................III-41
28. !nn nuovn soIucIon: oI Isfndo do IIonosfnr........................III-43
29. Isfndo do orocho y Isfndo do IIonosfnr.............................III-44
30. OnrnnfIns IndIvIdunIos y gnrnnfIns socInIos.........................III-46
30.1. Acorcn do In osILIo confrndIccIon onfro nnLns..........III-48
30.2. ConIononfnrIodnd.......................................................III-49
31. In IILorfnd on oI Isfndo do IIonosfnr....................................III-50
32. CrIsIs y cnnLIo..........................................................................III-52
ICI 11
Cupttulo 1V
COAD1C1OAAATES ECOAM1COS Y F1AAAC1EROS
DEL DERECHO ADM1A1STRAT1VO.
CR1S1S Y CAMB1O
I.- Ios IecIos Je fin Je sigIo XX , coniencos JeI XX1......................IV-1
1. II cnnLIo y su dovonIr.................................................................IV-1
1.1. IInIfncIonos doI nnIIsIs....................................................IV-1
1.2. II sIoIus quo onIe................................................................IV-3
1.3. OonosIs y dosnrroIIo do In crIsIs..........................................IV-5
2. In crIsIs y oI cnnLIo do fIn do sIgIo...........................................IV-13
3. osnrroIIo y rognosIs doI ondoudnnIonfo osfrucfurnI..........IV-18
3.1. InfroduccIon. InrosfIfo LIIco forzoso y confrnfo
do crodIfo oxforno................................................................IV-18
3.2. Ios hochos n 1989...............................................................IV-19
3.3. Ios docrofos 3?? y 5?0 do 1989.........................................IV-22
3.4. II docrofo 36/90 soLro doosIfos y Ionox.........................IV-23
3.5. 1990: rInorn consoIIdncIon do In doudn Infornn...........IV-23
3.6. In consoIIdncIon do In doudn on 1991..............................IV-25
3.?. Ios forroLonos do 1992.......................................................IV-26
3.8. In fondoncIn.....................................................................IV-26
4. II ordon surnnncIonnI..............................................................IV-28
5. AIgunos ofros roLIonns doI rosonfo......................................IV-30
5.1. II confroI do Ios nonooIIos on Ios sorvIcIos LIIcos.....IV-30
5.2. Ios Inforosos ocononIcos do Ios usunrIos.........................IV-3?
6. II nuovo nodoIo ocononIco y oIIfIco nundInI.......................IV-39
?. In ojocucIon doI nodoIo: oI nnrco IognI....................................IV-43
II.- Io prospecIito................................................................................IV-52
8. II fufuro nhorn rovIsILIo..........................................................IV-52
8.1. In soIucIon o no soIucIon osfnfnI do confIIcfos socIn-
Ios.........................................................................................IV-52
8.2. In roguIncIon InfornncIonnI os crocIonfo..........................IV-53
8.3. In dIsfrILucIon y frncfurn nundInI doI odor osfn-
fnI...........................................................................................IV-54
8.4. AuforIdndos roguInforIns IndoondIonfos.......................IV-56
8.5. In nrfIcIncIon...................................................................IV-5?
8.6. SogurIdnd oxforIor o InforIor.............................................IV-5?
8.?. In ndnInIsfrncIon y In socIodnd fufurns..........................IV-58
IA!TI OII!AI 12
Cupttulo V
EL DERECHO ADM1A1STRAT1VO
1. Su oLjofo os oI osfudIo doI ojorcIcIo do In funcIon ndnInIs-
frnfIvn..............................................................................................V-1
2. In rofoccIon judIcInI confrn oI ojorcIcIo do In funcIon nd-
nInIsfrnfIvn....................................................................................V-3
3. II confonIdo do In rofoccIon judIcInI..........................................V-5
4. Is un dorocho on fornncIon. Conjofurns y rofufncIonos..........V-10
4.1. II cnrcfor rInnrIo, on fornncIon, ofc., doI ordonn-
nIonfo jurIdIco-ndnInIsfrnfIvo...........................................V-10
4.2. Ins conjofurns y rofufncIonos on In cIoncIn doI doro-
cho ndnInIsfrnfIvo................................................................V-11
5. o os soInnonfo dorocho Inforno................................................V-14
5.1. II rogInon ndnInIsfrnfIvo InfornncIonnI..........................V-14
5.2. II rogInon surnnncIonnI do gnrnnfIns IndIvIdunIos......V-16
5.3. II rogInon surnnncIonnI confrn In corrucIon................V-1?
6. Ofros crIforIos oxcIuIdos...............................................................V-1?
6.1. o so rofIoro oxcIusIvnnonfo n In ndnInIsfrncIon -
LIIcn.......................................................................................V-1?
6.2. o soIo osfudIn Ins roIncIonos do In ndnInIsfrncIon
LIIcn....................................................................................V-19
6.3. o so rofIoro rIncInInonfo n Ios sorvIcIos LIIcos.......V-21
?. II dorocho ndnInIsfrnfIvo cono cIoncIn o cono conjunfo
do nornns jurIdIcns.....................................................................V-23
?.1. orocho LIIco y rIvndo...................................................V-23
?.2. Ios concofos do fuonfo.......................................................V-24
?.3. II dorocho ndnInIsfrnfIvo cono fuonfo y oLjofo do co-
nocInIonfo.............................................................................V-2?
8. ofInIcIon do dorocho ndnInIsfrnfIvo.......................................V-28
Cupttulo V1
F!EATES S!PRAAAC1OAALES DEL DERECHO
ADM1A1STRAT1VO
I. 1nIroJucci6n........................................................................................VI-1
1. II rnngo nornnfIvo......................................................................VI-1
1.1. Ios nnfocodonfos..................................................................VI-1
ICI 13
1.2. !osunon do In ovoIucIon n fInos doI sIgIo XX y co-
nIonzos doI XXI....................................................................VI-3
1.3. ConfInuncIon. Ios frnfndos o convoncIonos soLro In-
fogrncIon ocononIcn.............................................................VI-?
1.4. In ronIIdnd ocononIcn y jurIdIcn surnnncIonnI n fI-
nos doI sIgIo XX y conIonzos doI XXI.................................VI-9
1.4.1. II confIIco onfro dorocho Inforno y surnnncIo-
nnI................................................................................VI-9
1.4.2. !n cnso nrndIgnfIco............................................VI-11
1.4.3. In InfordoondoncIn...............................................VI-13
1.5. In InforrofncIon do Ios ncfos do dorochos hunnnos...VI-14
1.6. Ins soIucIonos nnIsfosns o frnnsnccIonos InfornncIo-
nnIos.....................................................................................VI-15
1.?. II nrLIfrnjo ndnInIsfrnfIvo InfornncIonnI.......................VI-16
2. IsfInfos fIos.............................................................................VI-16
2.1. Trnfndos...............................................................................VI-16
2.1.1. Con jurIsdIccIon surnnncIonnI, InfornncIonnI
o oxfrnnjorn.............................................................VI-16
2.1.2. SIn ofrn jurIsdIccIon nrn Ios IndIvIduos
quo In Infornn...........................................................VI-1?
2.2. II cnso do In ConvoncIon AnorIcnnn do orochos
Hunnnos..............................................................................VI-1?
2.3. ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon..........VI-20
2.4. Ofrns fuonfos......................................................................VI-22
3. Cnrncforos gonornIos..................................................................VI-23
3.1. orocho Inforno...................................................................VI-24
3.2. orogncIon ipso jure...........................................................VI-24
3.3. AIIcncIon IogIsInfIvn y jurIsdIccIonnI..............................VI-25
3.4. Cnrcfor surnnncIonnI......................................................VI-26
II.- Ios principios supronocionoIes...................................................VI-29
4. ornns y rIncIIos surnnncIonnIos.......................................VI-29
4.1. In cuosfIon do Ins snncIonos or IncunIInIonfo.
In InvnIIdncIon nncIonnI....................................................VI-29
4.2. In InvnIIdncIon y condonn ocunInrIn surnnncIonnI....VI-30
4.3. HncIn In suronncIn do In ConvoncIon y nornns nn-
Iogns y conunIfnrIns............................................................VI-31
4.4. In InornfIvIdnd do Ins nornns y rIncIIos surn-
nncIonnIos...........................................................................VI-32
4.5. In nIIcncIon dIrocfn do Ins nornns y rIncIIos su-
rnnncIonnIos......................................................................VI-33
5. Ios rIncIIos jurIdIcos surnnncIonnIos on gonornI..............VI-34
6. Ios rIncIIos jurIdIcos consfIfucIonnIos y surnconsfIfu-
cIonnIos.......................................................................................VI-35
IA!TI OII!AI 14
?. In dofonsn on juIcIo cono rIncIIo jurIdIco y sus nIIcn-
cIonos...........................................................................................VI-3?
8. II rIncIIo do rnzonnLIIIdnd. InfroduccIon.............................VI-39
9. II doLIdo rocoso cono confroI do Ins dons fuonfos doI
dorocho........................................................................................VI-42
10. II rIncIIo doI doLIdo rocoso cono gnrnnfIn ndjofIvn........VI-44
10.1 In nnforIn do ncfos ndnInIsfrnfIvos.............................VI-44
10.2. In nnforIn do nornns gonornIos...................................VI-45
11. II doLIdo rocoso cono gnrnnfIn susfnnfIvn..........................VI-4?
12. Cnno do nIIcncIon.................................................................VI-48
13. II nnIIsIs do Ios hochos..........................................................VI-50
14. In Lsquodn do In soIucIon ns rnzonnLIo............................VI-51
15. In rncIonnIIdnd IrrncIonnI do In LurocrncIn..........................VI-52
16. AIgunns concIusIonos soLro oI rIncIIo do rnzonnLIII-
dnd cono fuonfo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo.........................VI-54
1?. II dorocho connrndo..............................................................VI-55
Cupttulo V11
F!EATES AAC1OAALES DEL DERECHO
ADM1A1STRAT1VO
I. Io ConsIiIuci6n................................................................................VII-1
1. In ConsfIfucIon cono fuonfo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo.......VII-1
1.1. Isfrucfurn y coyunfurn......................................................VII-1
1.2. Su InorfnncIn....................................................................VII-2
1.3. II Isfndo do orocho on In ConsfIfucIon.........................VII-2
2. Cnrncforos do Ins nornns consfIfucIonnIos..............................VII-4
2.1. In suronncIn do In ConsfIfucIon.....................................VII-5
2.2. In InornfIvIdnd do In ConsfIfucIon................................VII-6
2.3. II cnrcfor do nornns jurIdIcns do Ins dIsosIcIonos
consfIfucIonnIos...................................................................VII-?
2.4. II IncunIInIonfo sIsfonfIco do In ConsfIfucIon..........VII-9
3. II Isfndo Lnjo oI ordon jurIdIco consfIfucIonnI y surn-
consfIfucIonnI...........................................................................VII-10
3.1. In rofornn consfIfucIonnI so Inono nI Isfndo............VII-10
3.2. II Isfndo nnco do un sIsfonn nornnfIvo cono sujo-
fo do dorocho......................................................................VII-11
3.3. In osfrucfurn doI Isfndo Lnjo oI ordon jurIdIco cons-
fIfucIonnI.............................................................................VII-12
3.4. In IrnIdo jurIdIcn osfndunI y In ConsfIfucIon...........VII-13
3.5. Ins Ioyos quo Insfrunonfnn Ins rofornns consfIfu-
cIonnIos do 1994................................................................VII-14
ICI 15
3.6. In nrfIcuInr, In InIcInfIvn y consuIfn ouInr.............VII-14
II. Io Ie,..............................................................................................VII-15
4. Ioy y funcIon IogIsInfIvn..........................................................VII-15
5. CInsIfIcncIon do Ins Ioyos..........................................................VII-15
5.1. Ioyos IocnIos.....................................................................VII-16
5.2. Ioyos nncIonnIos................................................................VII-16
5.3. Ios docrofos Ioyos o nsI IInnndns Ioyos do Ios go-
LIornos do fncfo.................................................................VII-18
6. Ins Ioyos do dorocho ndnInIsfrnfIvo.......................................VII-20
?. nLIfo do In Ioy fronfo n In ndnInIsfrncIon...........................VII-21
?.1. In roguIncIon IogIsInfIvn do In ncfIvIdnd ndnInIs-
frnfIvn................................................................................VII-24
?.2. In roguIncIon IogIsInfIvn do Ios ncfos do goLIorno......VII-25
?.3. ConcIusIon ncorcn do In sunIsIon do In ndnInIsfrn-
cIon n In Ioy........................................................................VII-29
8. In ndnInIsfrncIon fronfo n In Ioy InconsfIfucIonnI................VII-31
III. Ios regIonenIos...........................................................................VII-33
9. Concofo y cInsIfIcncIon do Ios rogInnonfos...........................VII-33
9.1. Concofo............................................................................VII-33
9.2. CInsIfIcncIon y ndnIsILIIIdnd...........................................VII-35
9.3. II rIncIIo consfIfucIonnI...............................................VII-3?
10. Ios rogInnonfos y sus roLIonns..........................................VII-38
10.1. IroLIonns y confrndIccIonos.........................................VII-38
10.2. In IndorognLIIIdnd sInguInr do Ios rogInnonfos y
In IrrncIonnIIdnd do osfos.............................................VII-38
10.3. In oxncorLncIon rogInnonfnrIn....................................VII-39
10.4. Ofrns IInIfncIonos jurIdIcns n In soudo fncuIfnd ro-
gInnonfnrIn....................................................................VII-41
10.5. AIgunns IInIfncIonos conunos.....................................VII-42
11. In IndorognLIIIdnd sInguInr y sus nIcnncos.........................VII-42
11.1. II rIncIIo y sus nIIcncIonos......................................VII-42
11.2. AIIcncIon on nnforIn do concosIonos y IIconcIns.......VII-44
11.3. In IndorognLIIIdnd sInguInr no so nIIcn n Ins nor-
nns nnfIjurIdIcns............................................................VII-45
11.4. Su nIIcncIon on dIsfInfns cInsos do rogInnonfos.......VII-46
12. !ogInnonfos do nocosIdnd y urgoncIn..................................VII-46
12.1. In cnusn hnLIIIfnnfo......................................................VII-48
12.2. II orgnno hnLIIIfndo......................................................VII-48
12.3. In nnforIn IogIsInfIvn hnLIIIfndn.................................VII-49
12.4. II rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo do hnLIIIfncIon.......VII-49
12.5. II rocodInIonfo IogIsInfIvo do hnLIIIfncIon...............VII-49
12.6. InnrguILIIIdnd doI ncuordo InIIcIfo doI Congroso....VII-50
IA!TI OII!AI 16
12.?. uIIdnd InsnnnLIo, InsuscofILIo do rnfIfIcncIon
IogIsInfIvn........................................................................VII-51
12.8. ocosIdnd y ofocfos do In Ioy rnfIfIcnforIn. IInzo........VII-51
12.9. InoxIsfoncIn do ofosfnd do vofo...................................VII-52
12.10. Ofros fosfs do consfIfucIonnIIdnd...............................VII-53
12.11. Suuosfos do InsuscofILIIIdnd do rnfIfIcncIon Io-
gIsInfIvn.........................................................................VII-53
12.12. In InconsfIfucIonnIIdnd fnnfo doI rogInnonfo co-
no do In Ioy: vIdoo, fonfro, nnoros vIvos.................VII-53
13. !ogInnonfos doIogndos o do InfogrncIon..............................VII-55
13.1. II rIncIIo frndIcIonnI.................................................VII-55
13.2. In ConsfIfucIon do 1994...............................................VII-5?
13.3. A quIonos so uodo doIognr...........................................VII-60
14. !ogInnonfos nufononos.........................................................VII-61
15. !ogInnonfo do ojocucIon........................................................VII-63
15.1. In rogInnonfncIon no os roquIsIfo rovIo nrn cun-
IIr In Ioy..........................................................................VII-63
15.2. So rofIoro n In roIn ndnInIsfrncIon, no n Ios nr-
fIcuInros..........................................................................VII-64
15.3. o doLo InvndIr ofrns nnforIns rogInnonfnrIns........VII-64
15.4. o doLo nIfornr oI osIrIfu do Ins nornns IognIos.......VII-65
15.5. Is fncuIfnd rIncInInonfo doI Iodor IjocufIvo,
no do orgnnos doondIonfos..........................................VII-66
15.6. o so nIIcn n Ios frnfndos............................................VII-66
16. Ios rogInnonfos doI Iodor JudIcInI y IogIsInfIvo...............VII-6?
1?. II rogInnonfo cono fuonfo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo......VII-6?
VII. IuenIes noIerioIes JeI JerecIo oJninisIroIito.....................VII-68
18. JurIsrudoncIn. Concofo y nIcnncos.....................................VII-68
18.1. InornfIvIdnd.................................................................VII-68
18.2. ArLIfrnrIodnd...................................................................VII-69
18.3. Ios rIncIIos jurIdIcos..................................................VII-?0
18.4. In soudo docfrInn do nIgunos fnIIos.............................VII-?1
19. In cosfunLro. Concofo y ndnIsILIIIdnd on gonornI...........VII-?2
19.1. o os fuonfo hnLIIIfnnfo do doLoros do Ios nrfIcu-
Inros................................................................................VII-?3
19.2. Is fuonfo do dorochos.....................................................VII-?4
20. In docfrInn...............................................................................VII-?4
20.1. In docfrInn do In IrocurncIon doI Tosoro do In n-
cIon..................................................................................VII-?5
20.2. ocfrInn do In ofonsorIn doI IuoLIo do In ncIon.....VII-?6
20.3. In docfrInn y oI dorocho connrndos. Sus roLIo-
nns....................................................................................VII-??
ICI 1?
Cupttulo V111
RELAC1OAES DEL DERECHO ADM1A1STRAT1VO
1. InfroduccIon................................................................................VIII-1
2. !oIncIonos con oI dorocho cIvII.................................................VIII-2
3. IvoIucIon y osfndo ncfunI do In nIIcncIon doI dorocho cI-
vII n In ndnInIsfrncIon LIIcn................................................VIII-3
4. In frnnsfornncIon doI dorocho ndnInIsfrnfIvo......................VIII-6
5. !oIncIonos con oI dorocho consfIfucIonnI................................VIII-8
6. !oIncIonos con oI nodIo nnLIonfo y oI dorocho do Ios ro-
cursos nnfurnIos.....................................................................VIII-10
6.1. TIorrns...............................................................................VIII-11
6.2. Aguns................................................................................VIII-14
6.3. MInns................................................................................VIII-15
6.4. AIro....................................................................................VIII-1?
?. orocho ndnInIsfrnfIvo y cIoncIn do In ndnInIsfrncIon.......VIII-1?
8. Ins cIoncIns jurIdIcns fronfo n Ins no jurIdIcns.....................VIII-20
8.1. In soIucIon focnIcn y In soIucIon jurIdIcn......................VIII-22
8.2. orocho ndnInIsfrnfIvo y ocononIn..............................VIII-24
9. IorsocfIvns fufurns do conLInncIon doI dorocho ndnI-
nIsfrnfIvo con ofrns cIoncIns: In osfndIsfIcn.........................VIII-24
10. In sIcoIogIn y socIoIogIn.....................................................VIII-26
11. In nnfonfIcn.......................................................................VIII-2?
12. orocho y IogIcn sInLoIIcn...................................................VIII-29
13. OrnfIcncIon do roLIonns jurIdIcos......................................VIII-31
14. IndIcndoros o IndIcos jurIdIcos..............................................VIII-31
15. IrocosnnIonfo osfndIsfIco.....................................................VIII-32
16. CunnfIfIcncIon........................................................................VIII-33
1?. IrocosnnIonfo cnrfogrfIco..................................................VIII-33
18. AInnconnnIonfo do dnfos jurIdIcos.....................................VIII-34
19. Ofrns orsocfIvns.................................................................VIII-36
Cupttulo 1X
LAS F!AC1OAES DEL PODER
1. In dIvIsIon do Ios odoros y In IILorfnd.......................................IX-1
2. SoIucIonos y dIfIcuIfndos oxIsfonfos...........................................IX-4
3. IsfInfos crIforIos nrn concofunr In funcIon ndnInIs-
frnfIvn. CrIfIcn..............................................................................IX-?
IA!TI OII!AI 18
4. In confrnosIcIon doI crIforIo orgnIco (o suLjofIvo, o for-
nnI) y oI nnforInI (u oLjofIvo o susfnncInI).............................IX-10
5. InsufIcIoncIn do Ios crIforIos suLjofIvo y oLjofIvo...............IX-11
6. Concofo orgnIco-nnforInI do funcIon IogIsInfIvn.................IX-13
?. Concofo orgnIco-nnforInI do funcIon jurIsdIccIonnI............IX-16
8. II roLIonn do In jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn.....................IX-19
9. IscronncIns fornInoIogIcns y do fondo..................................IX-21
10. II roLIonn on In jurIsrudoncIn. InfroduccIon....................IX-23
11. II rocurso oxfrnordInnrIo no os rovIsIon judIcInI sufI-
cIonfo y ndocundn......................................................................IX-26
12. AcfIvIdnd jurIsdIccIonnI do In ndnInIsfrncIon y rovIsIon
judIcInI. AIcnncos doI roLIonn...............................................IX-2?
13.!ocurso o nccIon judIcInI y fncuIfndos jurIsdIccIonnIos
do In ndnInIsfrncIon.................................................................IX-28
14. AIcnnco jurIdIco-oIIfIco doI roLIonn....................................IX-31
15. IvoIucIon on oI dorocho nrgonfIno doI roconocInIonfo do
fncuIfndos jurIsdIccIonnIos n In ndnInIsfrncIon.....................IX-32
16. II rocurso oxfrnordInnrIo y Ins fncuIfndos jurIsdIccIonn-
Ios do In ndnInIsfrncIon...........................................................IX-34
16.1. !ocursos rochnzndos.......................................................IX-36
16.2. !ocursos ndnIfIdos.........................................................IX-3?
16.3. ConcIusIonos soLro In jurIsrudoncIn............................IX-40
16.4. !nn ncInrncIon rocosnI..................................................IX-41
1?. II nrf. 109 do In ConsfIfucIon ncIonnI y In funcIon ju-
rIsdIccIonnI................................................................................IX-42
18. In suuosfn dIsfIncIon onfro jurIsdIccIon judIcInI y
ndnInIsfrnfIvn........................................................................IX-42
19. ConcIusIon soLro In funcIon jurIsdIccIonnI do In ndnInIs-
frncIon.........................................................................................IX-45
20. !ocnIfuIncIon. Ins funcIonos ndnInIsfrnfIvns do Ios
fros odoros...............................................................................IX-46
21. !osunon do Ins funcIonos doI Isfndo....................................IX-48
22. Ofros roLIonns........................................................................IX-49
22.1. In jurIsdIccIon voIunfnrIn y Ins Ioyos concrofns........IX-49
22.2. IuncIonos do nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns Indoon-
dIonfos...............................................................................IX-50
22.3. IuncIonos ndnInIsfrnfIvns do orgnnos no osfnfnIos....IX-50
22.4. Ins funcIonos nnforInIos doI Isfndo.............................IX-51
ICI 19
Cupttulo X
CLAS1F1CAC1A J!R1D1CA DE LA F!AC1A
ADM1A1STRAT1VA
I. AcIo, IecIo, regIonenIo, conIroIo.....................................................X-1
1. Concofos cInsIfIcndoros................................................................X-1
2. IuncIon ndnInIsfrnfIvn.................................................................X-2
3. AcfIvIdnd jurIdIcn y no jurIdIcn.....................................................X-2
4. Acfos y hochos do In ndnInIsfrncIon.............................................X-2
4.1. In dIsfIncIon onfro ncfo y hocho, jurIdIco y no jurI-
dIco...........................................................................................X-2
4.2. Acfos no jurIdIcos...................................................................X-6
4.3. Acfos jurIdIcos........................................................................X-8
4.4. Hochos no jurIdIcos................................................................X-9
4.5. Hochos jurIdIcos.....................................................................X-9
5. IrInorn dofInIcIon.........................................................................X-9
6. Acfos y confrnfos ndnInIsfrnfIvos.............................................X-10
?. Sogundn dofInIcIon.......................................................................X-10
8. Acfos unIInfornIos gonornIos o IndIvIdunIos..............................X-11
9. Torcorn dofInIcIon.........................................................................X-11
II. IocuIIoJes regIoJos , JiscrecionoIes Je Io oJninisIroci6n......X-12
10. InfroduccIon................................................................................X-12
11. CrIforIo do dIsfIncIon.................................................................X-14
12. Asocfos quo conrondo In roguIncIon....................................X-16
12.1. !oguIncIon dIrocfn.............................................................X-16
12.2. !oguIncIon IndIrocfn o Invorsn........................................X-19
12.3. !oguIncIon rosIdunI.........................................................X-21
12.4. !oguIncIon focnIcn (nnfos IInnndn dIscrocIonnIIdnd
focnIcn).............................................................................X-21
12.5. ConcIusIonos......................................................................X-24
13. In rovIsIon judIcInI doI ncfo on oI cnso do Ins fncuIfndos
rogIndns y on oI do Ins fncuIfndos dIscrocIonnIos....................X-25
14. ConfInuncIon. Todo ncfo os on nrfo rogIndo y on nrfo
dIscrocIonnI.................................................................................X-26
15. Ios IInIfos n In ncfIvIdnd dIscrocIonnI....................................X-29
15.1. !nzonnLIIIdnd....................................................................X-30
15.2. IroorcIonnIIdnd...............................................................X-32
15.3. osvIncIon do odor..........................................................X-33
15.4. Iuonn fo y ofros rIncIIos gonornIos doI dorocho.........X-34
IA!TI OII!AI 20
16. ConnrncIon onfro IogIfInIdnd y oorfunIdnd, y ncfIvI-
dnd rogIndn y dIscrocIonnI........................................................X-35
1?. In rovIsIon judIcInI y ndnInIsfrnfIvn do In IogIfInIdnd y
In oorfunIdnd............................................................................X-36
18. orocho suLjofIvo, Inforos IogIfIno o Inforos sInIo..............X-3?
Cupttulo X1
CLAS1F1CAC1A DE LOS COATRATOS
ADM1A1STRAT1VOS
I. 1nIroJucci6n........................................................................................XI-1
1. AIgunns ronIsns.........................................................................XI-1
1.1. OLjofo doI nnIIsIs................................................................XI-1
1.2. II sujofo do In confrnfncIon.................................................XI-2
1.3. In IIcIfncIon LIIcn y Ios IIogos........................................XI-3
2. In ovoIucIon doI oLjofo confrncfunI y su rogInon jurIdI-
co....................................................................................................XI-5
2.1. Iocn rInIgonIn..................................................................XI-5
2.2. Iocn InfornodIn, do Ins nncIonnIIzncIonos......................XI-6
2.3. In rofornn doI Isfndo..........................................................XI-6
2.4. In rofornn consfIfucIonnI...................................................XI-6
2.4.1. II nrfIcuIo 42..............................................................XI-6
2.4.2. ConfInuncIon. II nrfIcuIo ?6.....................................XI-?
2.4.3. II roI do Ios onfos roguIndoros..................................XI-?
3. !n unfo do InfIoxIon on oI dosnrroIIo doI confrnfo ndnI-
nIsfrnfIvo no nonooIIco o oxcIusIvo.........................................XI-8
3.1. In nncIonnIIzncIon do Ios sorvIcIos LIIcos concodI-
dos..........................................................................................XI-8
3.2. II crocInIonfo doI socfor LIIco y su confrnfncIon..........XI-9
4. In ovoIucIon do In docfrInn do Ios confrnfos do In ndnInIsfrn-
cIon..............................................................................................XI-11
4.1. In nogncIon do In cnfogorIn do Ios confrnfos ndnInIsfrn-
fIvos......................................................................................XI-11
4.2. In nogncIon doI confrnfo cIvII do In ndnInIsfrncIon........XI-12
4.3. In dIsfIncIon cIsIcn onfro confrnfos cIvIIos y ndnInIs-
frnfIvos................................................................................XI-13
4.4. ConfInuncIon. Ios fros suuosfos cIsIcos do confrnfo
ndnInIsfrnfIvo....................................................................XI-14
4.4.1. ofornInncIon do In Ioy..........................................XI-14
4.4.2. VoIunfnd do Ins nrfos............................................XI-15
4.4.3. II Inforos LIIco do Ios usunrIos nfocfndos..........XI-16
ICI 21
5. In grndncIon do Ios dIvorsos confrnfos do In ndnInIsfrn-
cIon..............................................................................................XI-19
5.1. o hny soIo dos cnfogorIns do confrnfos do In ndnI-
nIsfrncIon.............................................................................XI-19
5.2. In cInsIfIcncIon ncfunI on fros cnfogorIns. In gonornI....XI-22
5.3. Ios confrnfos roxInos nI dorocho conn, Inforno o
oxforno.................................................................................XI-25
5.4. II confrnfo do dorocho Inforno con roInfIvn suLordI-
nncIon ocononIcn doI confrnfIsfn nI Isfndo.....................XI-2?
5.5. II confrnfo do dorocho Inforno con suLordInncIon
doI usunrIo nI confrnfIsfn y suronncIn ocononIcn do
osfo........................................................................................XI-2?
II. Ios Ires gronJes Iipos Je conIroIo oJninisIroIito, en porIi-
cuIor........................................................................................XI-29
6. In concosIon o IIconcIn do sorvIcIos LIIcos............................XI-29
6.1. ocosIdnd do nuforIzncIon IogIsInfIvn..............................XI-30
6.2. InforrofncIon rosfrIcfIvn do sus ofosfndos y nnIIn
do Ios dorochos do Ios usunrIos..........................................XI-31
6.3. ConfroI doI nonooIIo y doI nLuso do osIcIon donI-
nnnfo....................................................................................XI-32
6.4. !oduccIon do gnnnncIns oxcosIvns.....................................XI-33
6.5. IosIon...................................................................................XI-34
6.6. AusoncIn do IILorfnd confrncfunI.......................................XI-36
6.?. osIgunIdnd jurIdIcn do Ins nrfos....................................XI-38
6.8. IrIvIIogIo do In docIsIon unIInfornI ojocuforIn.................XI-38
6.9. IncuIfnd snncIonnforIn.......................................................XI-39
6.10. MufnLIIIdnd doI confrnfo.................................................XI-39
6.11. Ifocfos jurIdIcos fronfo n forcoros...................................XI-40
6.12. !osonsnLIIIdnd cIvII fronfo nI usunrIo..........................XI-41
6.13. In nudIoncIn LIIcn cono gnrnnfIn consfIfucIonnI
doI usunrIo..........................................................................XI-42
6.14. InnIIcnLIIIdnd do In excepIio non oJinpIeIi con-
IrocIus...............................................................................XI-42
6.15. ocosIdnd consfIfucIonnI do un onfo do confrnIor
IndoondIonfo....................................................................XI-43
6.16. 1n noxino poIenIio, ninino IicenIio...........................XI-45
?. II confrnfo ndnInIsfrnfIvo no nonooIIco o oxcIusIvo............XI-45
8. II confrnfo rIvndo do In ndnInIsfrncIon..............................XI-49
8.1. In oI dorocho Inforno.........................................................XI-49
8.2. In oI dorocho oxforno.........................................................XI-51
8.3. II confrnfo do crodIfo oxforno on un nnrco do on-
doudnnIonfo osfrucfurnI....................................................XI-52
9. ConcIusIon....................................................................................XI-53
IA!TI OII!AI 22
Cupttulo X11
LOS RCAAOS DEL ESTADO
1. Concofo do orgnno.....................................................................XII-1
2. II orgnno y oI onfo nI quo orfonoco..........................................XII-2
3. II orgnno y oI funcIonnrIo..........................................................XII-3
4. In ncfuncIon doI orgnno.............................................................XII-4
5. II crIforIo jurIsrudoncInI..........................................................XII-6
6. In conofoncIn............................................................................XII-?
?. IsfIncIon onfro conofoncIn y ojorcIcIo do In funcIon..........XII-11
?.1. In conofoncIn y Ios osfuIndos do In ornIsIon........XII-12
?.2. CrIfIcn do In nsInIIncIon do cnncIdnd y conofon-
cIn........................................................................................XII-13
?.3. IndoLIdn oxfonsIon do In conofoncIn nI rIncIIo
do IILorfnd...........................................................................XII-14
?.4. !oIncIonos con ofros rIncIIos do dorocho LIIco.......XII-15
8. CInsIfIcncIon do In conofoncIn................................................XII-1?
8.1. ConofoncIn on rnzon do In nnforIn...............................XII-1?
8.2. ConofoncIn on rnzon doI forrIforIo................................XII-18
8.3. ConofoncIn on rnzon doI fIono....................................XII-18
8.4. ConofoncIn on rnzon doI grndo......................................XII-19
9. oIogncIon..................................................................................XII-21
10. AdnIsILIIIdnd y cnrncforos do In doIogncIon........................XII-24
10.1. !ovocncIon do In doIogncIon do conofoncIn..............XII-25
10.2. !oIncIonos doI doIognnfo y oI doIogndo........................XII-25
10.3. !osonsnLIIIdnd doI doIognnfo y doI doIogndo............XII-25
10.4. ConfrnIor or oI doIognnfo............................................XII-25
10.5. In suLdoIogncIon.............................................................XII-26
11. In nvocncIon............................................................................XII-26
11.1. ConnrncIon gonornI con In doIogncIon......................XII-2?
11.2. IrocodoncIn do In nvocncIon..........................................XII-28
11.3. ConcIusIonos connrnfIvns...........................................XII-30
12. In jornrquIn..............................................................................XII-31
13. IrIncInIos orgnnos do In ndnInIsfrncIon confrnI...............XII-34
13.1. II IrosIdonfo do In ncIon............................................XII-34
13.2. II Jofo do OnLInofo.......................................................XII-35
13.3. MInIsfros y SocrofnrIos do Isfndo................................XII-36
13.4. II Irocurndor doI Tosoro do In ncIon........................XII-3?
13.5. IroccIonos OonornIos y ncIonnIos............................XII-39
14. AuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos......................XII-41
14.1. II ofonsor doI IuoLIo..................................................XII-41
14.2. In AudIforIn OonornI do In ncIon..............................XII-43
ICI 23
14.3. II Consojo do In MngIsfrnfurn......................................XII-45
14.4. II Jurndo do InjuIcInnIonfo........................................XII-46
14.5. II MInIsforIo ILIIco.....................................................XII-4?
14.6. Infos roguIndoros y do confroI doI odor ocononI-
co.....................................................................................XII-48
Cupttulo X111
ACEATES P!BL1COS
1. In dIsfIncIon docfrInnrIn onfro funcIonnrIo y onIondo
LIIco........................................................................................XIII-1
2. CrIfIcn concofunI......................................................................XIII-2
3. ConfInuncIon. CrIfIcn IognI......................................................XIII-3
4. II orsonnI rogIdo nrcInInonfo or oI dorocho rIvn-
do.................................................................................................XIII-?
4.1. IorsonnI oLroro on Ins onrosns doI Isfndo...................XIII-8
4.2. II orsonnI confrnfndo do In ndnInIsfrncIon LII-
cn.........................................................................................XIII-8
4.3. OLsorvncIonos conunos..................................................XIII-12
5. IxcocIonos donfro doI rogInon do In funcIon LIIcn.........XIII-14
6. II orsonnI nd honoron y honornrIo................................XIII-1?
6.1. In soIIdnrIdnd socInI y su oncundro jurIdIco.................XIII-1?
6.2. In InoxIsfoncIn do dosIgnncIon.......................................XIII-18
6.3. In coInLorncIon grnfuIfn rosfndn n frnvos do orso-
nns jurIdIcns.....................................................................XIII-19
6.4. Ios cnsos do dosIgnncIon fornnI....................................XIII-19
6.4.1. Ins hIofosIs do nrfIcIncIon o rorosonfn-
cIon fornnI on Ios cuoros ndnInIsfrnfIvos........XIII-19
6.4.2. Ios cnsos do funcIonos ndnInIsfrnfIvns sIn ro-
rosonfncIon oIIfIcn fornnI.................................XIII-20
6.4.2.1. IuncIonnrIos honornrIos...........................XIII-22
6.4.2.2. IuncIonnrIos oJ Ionoren........................XIII-23
?. !ogInon jurIdIco do Ios funcIonnrIos oxcIuIdos doI !ogI-
non IsIco................................................................................XIII-26
8. II confrnfo do sorvIcIos do consuIforIn..................................XIII-2?
9. nfurnIozn do In roIncIon do onIoo LIIco........................XIII-29
10. In osfnLIIIdnd doI onIondo LIIco...................................XIII-33
10.1. In gonornI.....................................................................XIII-33
10.2. II orsonnI confrnfndo.................................................XIII-35
11. In rosonsnLIIIdnd.................................................................XIII-36
IA!TI OII!AI 24
Cupttulo X1V
CLAS1F1CAC1A DE LOS EATES P!BL1COS
1. Concofo do confrnIIzncIon, dosconconfrncIon y dosconfrnII-
zncIon..........................................................................................XIV-1
2. Cnrncforos do Ios onfos osfnfnIos dosconfrnIIzndos................XIV-2
3. Infos osfnfnIos y onfos LIIcos...............................................XIV-?
4. CrIforIo nrn dofornInnr sI un onfo os LIIco o rIvndo.....XIV-11
5. CrIforIo nrn dofornInnr sI un onfo os osfnfnI o no..............XIV-13
6. In rovnIoncIn doI dorocho LIIco soLro oI rIvndo............XIV-15
?. ConIononfos InroscIndILIos do In dosconfrnIIzncIon......XIV-15
8. ConvonIoncIn y oIIgro do In dosconfrnIIzncIon....................XIV-18
9. AufononIn y nufnrquIn...........................................................XIV-19
10. IsfInfos fIos do orsonns jurIdIcns osfnfnIos, LIIcns
y rIvndns...............................................................................XIV-22
11. InfIdndos LIIcns osfnfnIos................................................XIV-22
12. InfIdndos LIIcns no osfnfnIos...........................................XIV-2?
12.1. Con nrfIcIncIon osfnfnI.............................................XIV-2?
12.2. SIn nrfIcIncIon osfnfnI...............................................XIV-31
13. InfIdndos rIvndns................................................................XIV-33
13.1. Con nrfIcIncIon osfnfnI.............................................XIV-33
13.2. SIn nrfIcIncIon osfnfnI...............................................XIV-34
Cupttulo XV
LOS EATES REC!LADORES
1. InfroduccIon..................................................................................XV-1
2. II quo concodo no doLo confroInr...............................................XV-3
3. orocho n su oxIsfoncIn..............................................................XV-4
4. IndoondoncIn y osfnLIIIdnd......................................................XV-6
5. InforvoncIon, nvocncIon, rovocncIon..........................................XV-?
6. IncuIfndos roguInforIns..............................................................XV-8
?. In nudIoncIn LIIcn.................................................................XV-13
8. II onfo roguInforIo no fIono jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn......XV-13
9. AccIonos y rocursos confrn Ios ncfos do Ios onfos roguIn-
doros............................................................................................XV-15
10. Annro......................................................................................XV-15
11. IroLIonns do In noIncIon on In CnIfnI IodornI.................XV-1?
11.1. Is noIncIon do jurIsdIccIon....................................XV-1?
ICI 25
11.2. o oxIsfo ofrn jurIsdIccIon fodornI quo In do Iuo-
nos AIros........................................................................XV-1?
11.3. In nornn IognI Invocndn...............................................XV-18
11.4. Su nIcnnco on In roIn Ioy...........................................XV-19
11.5. II usunrIo no os sujofo nsIvo doI onfo........................XV-19
11.6. II nLsurdo do nIIIonos IIfIgnndo on CnIfnI...............XV-19
12. JurIsdIccIon fodornI y/o IocnI: in Iretis.................................XV-20
12.1. In gonornI.......................................................................XV-20
12.2. Iodoros InIIcIfos fodornIos vs. odoros rosorvn-
dos rovIncInIos...............................................................XV-24
12.3. II concofo do IogIsIncIon o jurIsdIccIon fodornI...XV-26
12.4. In cIusuIn doI conorcIo InforrovIncInI.....................XV-26
12.5. II onfo roguIndor cono osfnLIocInIonfo do ufIII-
dnd nncIonnI....................................................................XV-28
12.6. In nornn consfIfucIonnI ncfunI: nrf. ?5 Inc. 30...........XV-31
12.?. In Ioy os In quo fIjn In jurIsdIccIon fodornI..................XV-31
12.8. IornnnoncIn doI roLIonn jurIsdIccIonnI...................XV-32
13. 1n exIenso: oI conorcIo InforrovIncInI..................................XV-34
13.1. IrohILIcIon do ndunnns InforIoros................................XV-35
13.2. TnrIfns, dorochos, ofc., do frnsIfo...............................XV-36
13.3. Su nIIcncIon soLro oI onjo oIocfrIco........................XV-3?
13.4. In nnvogncIon.................................................................XV-38
13.5. Ins rorosns hIdrooIocfrIcns cono Ingos nnvogn-
LIos..................................................................................XV-39
13.6. Ofrns conunIcncIonos....................................................XV-40
13.?. o nuovo soLro Ios osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd
nncIonnI............................................................................XV-41
13.8. o hnco fnIfn oI donInIo, sIno oI fIn............................XV-42
13.9. o nIcnnzn oI donInIo sIn oI fIn...................................XV-43
13.10. In ncIon conrondo Ios onfos nufrquIcos nn-
cIonnIos..........................................................................XV-43
13.11. Iugnros ndynconfos.....................................................XV-43
13.12. Ins nornns consfIfucIonnIos......................................XV-44
13.13. orocho connrndo......................................................XV-44
13.14. Inso IogIsInfIvn do In jurIsdIccIon fodornI.................XV-46
13.15. CuosfIon IIfIgIosn ornnnonfo...................................XV-4?
13.16. nvogncIon, conorcIo, osfnLIocInIonfo......................XV-48
13.1?. II cnso doI sIsfonn oIocfrIco........................................XV-48
13.18. AIgunos Inforrognnfos..................................................XV-49
14. Quis cusIoJies cusIoJioI.....................................................XV-50
14.1. InfroduccIon....................................................................XV-50
14.2. II ofonsor doI IuoLIo nncIonnI..................................XV-50
14.3. In AudIforIn OonornI do In ncIon..............................XV-52
14.4. In SIndIcnfurn OonornI do In ncIon...........................XV-53
IA!TI OII!AI 26
14.5. ConcIusIonos roIInInnros..............................................XV-54
15. !osonsnLIIIdnd doI onfo roguIndor......................................XV-54
15.1. II dorocho susfnnfIvo....................................................XV-54
15.2. In cuosfIon rocosnI......................................................XV-56
Cupttulo XV1
LA COAVEAC1A 1ATERAMER1CAAA COATRA LA
CORR!PC1A
1. InfroduccIon................................................................................XVI-1
2. CrIforIos InforrofnfIvos...........................................................XVI-5
2.1. Ins rInorns dudns...........................................................XVI-5
2.2. orochos Hunnnos............................................................XVI-?
2.3. orocho ndnInIsfrnfIvo. OornfIvIdnd do sus rIncIIos
jurIdIcos..............................................................................XVI-8
2.4. ornns concrofns...............................................................XVI-9
2.5. Ios dIIonns do In nIIcncIon...........................................XVI-10
2.6. In LngnfoIn y oI rIncIIo do rnzonnLIIIdnd..................XVI-10
3. uovos rIncIIos do dorocho ndnInIsfrnfIvo surnnncIo-
nnI.............................................................................................XVI-11
4. In uLIIcIdnd............................................................................XVI-12
5. In oquIdnd.................................................................................XVI-14
6. In ofIcIoncIn..............................................................................XVI-15
6.1. 1853-199?..........................................................................XVI-15
6.2. osdo 199?........................................................................XVI-15
?. Ofrns rIncIIos jurIdIcos. InnocosnrIodnd do rogInnonfncIon
Infornn nrn su InnodInfn oornfIvIdnd..............................XVI-1?
?.1. In gonornI........................................................................XVI-1?
?.2. !so ndocundo y rosorvncIon do rocursos LIIcos.......XVI-1?
?.3. !ocnudncIon y confroI do Ios Ingrosos doI Isfndo.........XVI-18
?.4. o os nocosnrIo roLnr orjuIcIo nfrInonInI nI Is-
fndo....................................................................................XVI-18
?.5. OLIIgncIon do fonor unn conducfn honornLIo................XVI-19
8. Ofros nsocfos onnIos o InfornncIonnIos do In corru-
cIon............................................................................................XVI-19
8.1. InfroduccIon......................................................................XVI-19
8.2. II IronLuIo do In CICC y sus roosIfos....................XVI-21
8.3. In jurIsdIccIon oxfornn soLro hochos Infornos.............XVI-22
8.4. In rofroncfIvIdnd do In Ioy onnI ns grnvosn..............XVI-23
9. ConcIusIon................................................................................XVI-24
CopiIulo 1
EL VETD0D Eh 0ERE0lD
I.- El mtodo cientfico: algo sin lo cual no puede ni debe
practicarse el derecho
1. Que ee el JerecIo
!nn rInorn cuosfIon n dofornInnr nnfos do osfudInr fonn
nIguno do dorocho os sI osfo consIsfo on rogIns gonornIos
rodofornInndns o no.
1
Tononos nrfIdo rIdnnonfo y
ronIfnnos nI Iocfor n Ins roforoncIns doI unfo II do osfo
cnIfuIo: no so rofondn hnIInr In corfozn do In vordndo-
1.1
Son Ins fros ofnns doI onsnnIonfo unIvorsnI quo onsonn VIIAOVA:
rInoro, A!ISTTIIIS y su suuosfo do quo hny osILIIIdnd do hnIInr ox nnfo
In nnfurnIozn o osoncIn do Ins cosns (quo os In jusfIcIn, In vordnd, In LoIIozn,
oI honLro), y n nrfIr do nIII doducIr su nIIcncIon nI cnso nrfIcuInr (nofo-
do nxIonfIco-doducfIvo, o nodIcfIco-doducfIvo, o concofunI-doducfIvo,
ofc.); sogundo, oI onIrIsno (IOCII, H!MI, ofc.), on quo os n frnvos do In
roofIcIon do unn soIucIon IndIvIdunI on nuchos cnsos concrofos quo so uodo
InducIr In rogIn gonornI, nrn Iuogo doducIr su nIIcncIon nI cnso nrfIcuInr:
nsI IIIISA docIn quo oI dorocho ndnInIsfrnfIvo fonIn oI nofodo InducfIvo-
doducfIvo. II forcor grnn nononfo doI onsnnIonfo unIvorsnI sogn
VIIAOVA so InIcIn con IOIII! y os oI ncfunI, nI cunI nos ronIfInos on osfo
rInor cnIfuIo. O sorIn ncorfndo IInnnrIo, cono nIgunos Io hncon, nofodo
hIofofIco doducfIvo, orquo In hIofosIs os sIonro sInguInr on oI cnso doI
dorocho y no oxIsfo Iugnr n doducnccIon nIgunn n nrfIr do oIIn. Vor
VIIAOVA, JOSI y ofros, 1nIroJucci6n ol conocinienIo cienIifico, IA, dIs-
frILuIdor I!IIA.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 2
rn soIucIon IndIscufILIo do un cnso do dorocho: Ios quo no
osfn dIsuosfos n oxonor sus Idons n In nvonfurn do In
rofufncIon no fonnn nrfo on oI juogo do In cIoncIn; no hny
rogIns, hny cnsos IndIvIdunIos y concrofos: cono dIco OA!CA
I ITI!!A
2
y Io sIguon nquI osfo nufor y CASSAOI,
3
onfro
ofros, In CIoncIn jurIdIcn hn sIdo sIonro, os y no uodo
dojnr do sor, unn CIoncIn do roLIonns sInguInros.
Hny quo nrondor n convIvIr con In IncorfIdunLro cron-
dorn, con In nngusfIn do Luscnr sIonro unn soIucIon ns
jusfn o nojor, quo sor n su voz sIonro rovIsIonnI. !o-
cuordn CA!OZO quo on sus rInoros nnos IuscnLn In corfo-
zn. IsfnLn orInIdo y dosnIonfndo cunndo onconfrnLn quo
In Lsquodn do oIIn orn ffII, oro con oI fIono Mo ho
roconcIIIndo con In IncorfIdunLro, orquo ho crocIdo hnsfn
vorIn cono InovIfnLIo. Ho crocIdo nrn vor quo oI rocoso on
sus ns nIfos nIvoIos no os doscuLrInIonfo, sIno croncIon, y
quo Ins dudns o IncorfIdunLros, Ins nsIrncIonos y Ios nIo-
dos, son nrfo doI frnLnjo do In nonfo.
4
o hny rogIns, hny cnsos. Icho do ofrn nnnorn, In nIcn
rogIn os quo no hny nIngunn rogIn.
5
I sIquIorn un cnso
IgunI nnforIor soIucIonn oI sIguIonfo; no soIo orquo In
corroLorncIon no os un vnIor vorIfnfIvo,
6
sIno orquo hnLr
1.2
OA!CA I ITI!!A, on su roIogo n VIIHWIQ, THIOO!, T6pico , jurie-
pruJencio, MndrId, 1964, . 12.
1.3
CASSAOI, J!A CA!IOS, De nueto eoIre loe principioe generolee Jel
JerecIo en el JerecIo oJninieIroIito, on In !..A., Iuonos AIros, 1995, n
19/20, . 300, dondo crIfIcn In ufIIIzncIon doI nofodo nxIonfIco y doducfI-
vo... or oI quo so rofondIn oxfrnor do cndn nxIonn unn cndonn do conso-
cuoncIns or nodIo do In doduccIon.
1.4
CA!OZO, IIJAM ., TIe AoIure of IIe JuJiciol Proceee, YnIo !nI-
vorsIfy Iross, ov Hnvon, roInrosIon 1952, . 166.
1.5
O cono dIco oI nIsno CA!OZO, op. ciI., . 161, osuos do fodo, hny
ocns rogIns: hny rIncInInonfo osfndnros y grndos, osfo os, grnndos rIn-
cIIos; IO! IIO, TIe Diecipline of Lou, Iufforvorfhs, Iondros, 19?9,
. ?, rofIrIondoso nI dorocho surnnncIonnI.
1.6
IOIII!: vor Ins roforoncIns infro, nofn 2.1.
II MITOO I I!ICHO I - 3
or Io nonos un fIono dIsfInfo, unn orsonn dIforonfo, un
osncIo dIvorso, ofc.
?
2. Loe iJeoe-fuerco Je eeIo oIro
IgnosIo uos cInro do onfrndn, con IOIII!,
1
quo In cIon-
cIn suono no ndornr oI IdoIo do In corfIdunLro ... In ndorn-
cIon do osfo IdoIo rorIno In nudncIn y ono on oIIgro oI
rIgor y In InfogrIdnd do nuosfrns consfnfncIonos. In oInIon
oquIvocndn do In cIoncIn so dofnIIn on su rofonsIon do fo-
nor rnzon: uos Io quo hnco nI honLro do cIoncIn no os su
poeeei6n doI conocInIonfo, do In vordnd IrrofufnLIo, sIno su
inJogoci6n do In vordnd |ronIIdnd] orsIsfonfo y fonornrIn-
nonfo crIfIcn.
In cIoncIn nuncn orsIguo In IIusorIn nofn do quo sus
rosuosfns sonn dofInIfIvns, nI sIquIorn roLnLIos; nnfos LIon
... In do doscuLrIr Incosnnfononfo roLIonns nuovos, ns
rofundos y ns gonornIos, y do sujofnr nuosfrns rosuos-
fns (sIonro rovIsIonnIos) n confrnsfncIonos consfnnfononfo
ronovndns y cndn voz ns rIgurosns;

on In IogIcn do In cIon-
cIn quo ho Losquojndo os osILIo ovIfnr oI onIoo do Ios con-
cofos do vordndoro y fnIso:... no os nonosfor quo dIgnnos
quo unn foorIn os fnIsn, sIno soInnonfo quo In confrndIco
cIorfo conjunfo do onuncIndos LsIcos ncofndos....
1.?
CA!!I, OIA!O, C6no eeIuJior , c6no orgunenIor un coeo. Coneejoe
elenenIolee poro oIogoJoe j6tenee, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1989, s.
32 y 33, unfo O; . 34, unfo I. In ofro sonfIdo dIco IIVI, IWA! H.,
1nIroJucci6n ol rocononienIo juriJico, I!IIA, Iuonos AIros, 1964, .
12, quo Ins rogIns cnnLInn nIonfrns son nIIcndns; !OMIA!I!, MA!JO!II
., Legol ProIlen Solting. Anol,eie, IeeeorcI onJ WriIing, Wosf IuLIIs-
hIng Connny, Sf. InuI, MInnosofn, 1984, . 328; COHI, IIIIX S., 1l neIo-
Jo funcionol en el JerecIo, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1962, . 122.
2.1
IOIII!, IA!I, UnenJeJ QueeI, Oon Courf, 19?6; TIe Open Uniteree.
An ArgunenI for 1nJeIerninien, !oufIodgo, Iondros, 1991; 1l Jeeorrollo
Jel conocinienIo cienIifico. ConjeIuroe , refuIocionee, InIdos, Iuonos AI-
ros, 196?; Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico, Tocnos, MndrId, 19?3, s.
260 y 261; Popper SelecIione, foxfos soIoccIonndos or AVI MIIII!, IrIn-
cofon !nIvorsIfy Iross, IrIncofon, uovn Jorsoy, 1985, . 9?, ofc.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 4
Ior consIguIonfo, In corroLorncIon no os un vnIor vorI-
fnfIvo.
TrnsIndndo nI Inno vIfnI, on nInLrns do VIAI II!OMO,
Isfn Lsquodn dIfIcII dosnIIonfn, on ocnsIonos, n cIorfos os-
IrIfus ns dIsuosfos n Ins cosns dofornInndns y fIjns, oro
osfInuIn onornononfo n quIonos gusfnn do Ins ronovncIo-
nos, y nnnn, sI nsI udIorn docIrso, In nvonfurn InfoIocfunI.
2
Isn fnIfn do nofodoIogIn y do ncofncIon do In IncorfI-
dunLro quo os In nIcn rogIn do fodn cIoncIn IIovn fnnLIon n
In Lsquodn do In fnIsn corfIdunLro do jusfIfIcnr sIonro y
do cunIquIor nnnorn oI odor. Is In rncIonnIIdnd IrrncIonnI
doI odor IIInIfndo, sIn fronos, sIn frncfurns, sIn fIsurns.
Invocnndo In soIn nuforIdnd do In urn nfIrnncIon dogn-
fIcn so uodo IIognr n quo so fonon on cndn ocnsIon Ins foo-
rIns do Ios dorochos connrndos quo on oso nononfo osfn
nI sorvIcIo doI odor, o Io osfuvIoron nnfos, cono oI ncfo
InsfIfucIonnI do Ins dIcfndurns LrnsIIonns, In rosorvn do In
ndnInIsfrncIon do In ConsfIfucIon do o OnuIIo, ofc., o quo
so sIgnn IrrofIoxIvnnonfo Ios nuforos nncIonnIos quo nojor
dIsorfon n fnvor doI odor, Ios IdooIogos doI odor ndnInIs-
frndor IIInIfndo. Muchos, In nnyorIn, son do Luonn fo.
3. CuonJo lo neIoJologio
ee cerIeco poro el poJer Je Iurno
Isns nfIrnncIonos nn do Luonn fo dognfIcns y orrn-
dns no son cnsunIos nI oLjofIvnnonfo Inoconfos; rovoon nI
Iocfor y nI Inforrofo do dos nIInonfos fundnnonfnIos: uno,
In cerIeco que no exieIe en lo ciencio; dos, oI eerticio ol poJer
Je Iurno. os consojos o docIsIonos sI do un Juoz so frn-
fn do un MAQ!IAVIIO con rons nodornns.
o nIII oI oxIfo IrrofronnLIo quo sIonro fIonon, nn do-
snfInndo In rnzon, o precieonenIe por ello. SI nnfo In ovIdon-
2.2.
VIAI II!OMO, JAIMI, DerecIo oJninieIroIito, TonIs, Snnfn Io do
Iogof, 10 odIcIon, g. 8.
II MITOO I I!ICHO I - 5
cIn consfIfucIonnI do quo In nsIgnncIon do rocursos soIo ro-
vIono doI Congroso y oI IjocufIvo nnI uodo onfoncos cronr
un onfo osfnfnI nrn quo Ios gnsfo sIn dIsosIcIon IogIsInfI-
vn, un nufor quo sosfongn con onfnsIs quo Ins onfIdndos
nufrquIcns uodon cronrso or docrofo voIcnr In LnInnzn
doI odor; Iuogo fodn In docfrInn doI odor y fodo oI odor
dIrn y hnrn Io nIsno, nunquo nndIo uodn onconfrnrIo on
In ConsfIfucIon. Sus Idons sorn nnyorIn docfrInnrIn,
gnnnrnrn In dIscusIon.
Su fundnnonfo, lo IequeJo Je lo inconJicionoJo, Je ter-
JoJee , cerIecoe eIernoe en lo Jefeneo Jel poJer Jel nonen-
Io, os In nIsnn Lsquodn quo fonIn COMTI, jusfnnonfo IIn-
nndo socIoIogo do In rohIsforIn, do Ioyos ofornns o Innu-
fnLIos, oxncfnnonfo Io confrnrIo do In fIIosofIn do IOIII! quo
nquI oxIIcnronos; osns nornns ofornns o InnufnLIos, quo
COMTI Insno on Ins nornns do nccIon y ronccIon, fnnLIon
hnn onconfrndo rococIon docfrInnrIn IocnI on In nIsnn fuon-
fo on quo so nufron Ios IdooIogos doI odor, Ios Inoconfos o
cuInLIos nnquInvoIos do hoy y do nnnnnn.
Io vordndornnonfo InrosIonnnfo, Io nfofIco, os nsI oI
oxIfo do osfns concocIonos nuforIfnrIns. CnnLIn In ConsfI-
fucIon, cnnLIn oI ordon InfornncIonnI, cnnLIn oI sonofInIon-
fo doI nIs n Ios frnfndos InfornncIonnIos do dorochos hunn-
nos, oro oIIos sIguon cIfnndo Ins nIsnns fuonfos do nnfnno
o Ioyondo Ins nornns do hoy con Ios nrnofros do osns doc-
frInns nuforIfnrIns doI nsndo.
4. Loe coneecuencioe Je uno neIoJologio
Cunndo so IIogn n docIr quo oI docrofo suIo n In Ioy, yn so
hn rocorrIdo oI cnnIno on quo so dosconocon y vIoInn Ios
nrfIcuIos 36, 42, 43, ?5 IncIso 22, ?6, 99 IncIso 3, do In Cons-
fIfucIon; so IncunIon Ios ncfos y frnfndos InfornncIonnIos
do dorochos hunnnos; so dosnfIn n Ios orgnnos surnnncIo-
nnIos do nIIcncIon; so vIoIn o foIorn quo so vIoIo In Convon-
cIon InfornnorIcnnn Confrn In CorrucIon, so dosconocon
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 6
Ios dorochos doI usunrIo nI onfo do confrnIor IndoondIonfo
rovIsfo on oI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon, ofc.
SI oso vn n sor oI rosuIfndo doI dorocho y In docfrInn,
no hnco fnIfn fonor rogInon jurIdIco nI frILunnIos.
II dorocho ndnInIsfrnfIvo os dorocho consfIfucIonnI y
oIIfIco, os Iuchn confrn oI odor cunIquIor odor on In
dofonsn do Ios dorochos do Ios IndIvIduos y nsocIncIonos do
IndIvIduos, os In nvonfurn do onsnr. SI so quIoro hncor un
JerecIo Je lo oJninieIroci6n, un dorocho IogIfInndor doI
ojorcIcIo doI odor, onfoncos so osf ronuncInndo n hncor
dorocho. Yn so osf nIII on dIroccIon n IOA!, !OOI!, Le
JroiI eI l'1IoI Jone lo JocIrine noIionole-eociolieIe, 2 odI-
cIon, I.O..J., InrIs, 1939; on un ojonIo ns rocIonfo, do
dIsfInfo fIno y dosIusfro, os In ChInn do fin Je eiecle. cono
LIon oxIIcn CO!I, IITI! HOWA!, Ioreign 1nteeInenI in
CIino. TIe AJninieIroIite Legol S,eIen, Hong Iong !I,
Hong Iong, 1996, fodo os guonxi, roIncIonos.
Todo os oI odor, Ios corrodoros doI odor, In InfIuoncIn,
In corrucIon.
Ioro oIIo os rofrocodor ocho sIgIos on In hIsforIn, hnsfn
=JAI do In Cnrfn Mngnn do 1215. Is cunndo oI !oy JAMIS I
o Iuogo CA!IOS I sosfuvIoron quo orn frnIcIon sosfonor quo oI
!oy osfnLn Lnjo In Ioy. IO! I!ACTO dIjo onfoncos TIe King
ie unJer no non, IuI unJer GoJ onJ IIe lou(QuoJ Iex
non JeIeI eeee euI Ionine, eeJ euI Deo eI Lege).
1
CnrIos I
sosfuvo on su juIcIo quo In corfo no fonIn conofoncIn nrn
juzgnrIo. Iuo sonfoncIndo n nuorfo.
2
5. 1l ueo enoIito, poliIico , oxiol6gico Jel lenguoje
Ior Io nnfos oxuosfo, oI dorocho ndnInIsfrnfIvo osf In-
gndo do oIIgrosos usos onofIvos y oIIfIcos doI Iongunjo.
4.1.
Vor IO! IIO, WIoI AexI in IIe Lou, Iufforvofhs, 1989, . 6.
4.2.
IO! IIO, op. loc. ciI.
II MITOO I I!ICHO I - ?
AsI ocurro n vocos con oxrosIonos y concofos jurIdIcos
(odor do oIIcIn, ncfos do goLIorno, ofosfnd rogInnonfn-
rIn, docrofo, ofc.), cono dIjo OIA!O CA!!I rosocfo do In
Idon do odor consfIfuyonfo orIgInnrIo: ... on ronIIdnd fodo
so orIgInn on oI cnrcfor nnLIguo do In nInLrn 'odor` y on
su uso hILrIdo ... A vocos osfn nInLrn quIorn docIr 'ofos-
fnd` (nfrILucIon, conofoncIn, fncuIfnd, cnncIdnd, jurIsdIc-
cIon, nuforIzncIon, ofc.) y, ofrns vocos, sogn oI confoxfo,
quIoro docIr 'fuorzn` (ofoncIn, odorIo, donInIo, donInncIon,
ofcoforn). o nIII hny un soIo nso n nfIrnnr quo oI sujofo o
onfIdnd on cuosfIon fIono Ins nfrILucIonos orquo dIsono
do In fuorzn.
1
Cono sonnIn oI nIsno nufor, hnLrIn quo In-
dngnr unn rosuosfn do nIcnnco gonornI quo oxIIcnrn oI
orquo do osfos nsorfos;
2
uodo frnfnrso, cono oI nIsno Io
dIco, do unn fondoncIn IrrorInILIo do In rnzon: In Lsquo-
dn do Io IncondIcIonndo.
3
IIIo so nrocIn on Ios concofos
doI dorocho LIIco y rIvndo: In oIonIcn SAVIOY- VO
JHI!IO fIono nn hoy vIgoncIn.
4
6. Loe Le,ee que no eon le,ee
oI nIsno nodo, cnLo corrogIr on oI Iongunjo do Ios nLo-
gndos nIgunos rosnLIos nuforIfnrIos do Ios goLIornos do fnc-
fo: In onfoncos fornInoIogIn ofIcInI do IInnnr Ioy n Io quo
5.1
CA!!I, OIA!O, SoIre loe liniIee Jel lenguoje nornoIito, op. ciI, s.
50 y 51.
5.2
... dosnfuoros IInguIsfIcos sonojnnfos orofrndos or foorIcos doI
dorocho, op. ulI. ciI., . 56.
5.3.
Op. ulI. ciI., . 5?. Quo nuosfrn ndnIrncIon or oI nufor son oxcusn do
roofIr In nIsnn LrIIInnfo frnso con ocos rongIonos do dIforoncIn. Y ojnI
oI Iocfor In rocuordo.
5.4.
Vor oI cnso AlletoIo, on Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, Iuonos
AIros, 1996, cnIfuIo X y sus ronIsIonos n In crIfIcn do JHI!IO n SAVIOY;
ncfunInonfo IncIuIdo on oI IILro Coeoe , proIlenoe Je JerecIo, Iuonos AI-
ros, 1998, cnIfuIo VIII.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 8
no ornn sIno docrofos Ioyos.
1
!osfnurndn In donocrncIn y
condonndn or oI nrfIcuIo 36 do In ConsfIfucIon In foorIn do
Ios goLIornos do fncfo, no os jurIdIcn nI oIIfIcnnonfo ndnI-
sILIo soguIr IInnnndo Ioyos n Io quo do oIIo fuvo soInnonfo
oI nonLro ofIcInI. Is InroscIndILIo uos, yn quo do oro-
cho hnLInnos, dononInnr corrocfnnonfo cono docrofo-Ioy n
Ins nsI IInnndns Ioyos onIfIdns on Ios orIodos 1966-19?3 y
19?6-1983. Cono so ndvIorfo, os nucho Io quo rosfn or hn-
cor nrn IIognr n un dorocho ndnInIsfrnfIvo consfIfucIonnI,
IILornI, donocrfIco. In Idon do fuorzn y nuforIdnd sIn IInI-
fo ornon fodns sus cnns IInguIsfIcns, fodos sus osfrnfos
concofunIos.
SIn onLnrgo quo Ios orgnnos InfornncIonnIos do nIIcn-
cIon do Ios frnfndos quo nos conronofon nos Io rocuordnn,
nc rofondonos IgnornrIo. In roIn CO!TIIH fIono dIcho
quo Ior oIIo, In rofoccIon do Ios dorochos hunnnos roquIo-
ro quo Ios ncfos osfnfnIos quo Ios nfocfon do nnnorn fundn-
nonfnI no quodon nI nrLIfrIo doI odor LIIco, sIno quo os-
fon rodondos do un conjunfo do gnrnnfIns ondorozndns n
nsogurnr quo no so vuInoron Ios nfrILufos InvIoInLIos do In
orsonn, donfro do Ins cunIos, ncnso In ns roIovnnfo fongn
quo sor quo loe liniIocionee ee eeIoIleccon por uno le, oJop-
IoJo por el PoJer LegieloIito, Je ocuerJo con lo eeIoIleciJo
por lo ConeIiIuci6n.
2
In IgunI sonfIdo so ronuncIn In
6.1.
Io dIjInos on DerecIo oJninieIroIito Je lo econonio, 196?, s. 44? y
448; Anlieie criIico Je lo le, Je Jeeorrollo, !ovIsfn do IogIsIncIon Argon-
fInn, n 2, 1966, s. 88 y ss.
6.2
Irrnfo 22 do In OC 6/96, on O!OAIZACI I IOS ISTAOS AMI!ICA-
OS, 1nforne onuol Je lo Coniei6n 1nIeronericono Je DerecIoe Hunonoe,
1996, WnshIngfon, .C., 199?, gInn 65; In LnsfnrdIIIn os nuosfrn. ConvIo-
no ndoInnfnr quo Ins oInIonos consuIfIvns do In CO!TIIH son do oLIIgnfo-
rIn nIIcncIon on oI dorocho Inforno, cono Io fIono rosuoIfo In CSJ on
GirolJi do 1995. Io honos oxIIcndo on nuosfrn nofn Lo oIligoIorio oplico-
ci6n inIerno Je loe folloe , opinionee coneulIitoe eupronocionolee, on In
!AI, n 215, 1996, s. 151 y ss. II crIforIo hn sIdo roIforndo on Bronojo,
J, 1996-196, consIdornndo ocfnvo y on Arce, II, 199?-I, 696.
II MITOO I I!ICHO I - 9
COMISIIH,: Ior Io fnnfo, cunIquIor nccIon quo nfocfo Ios
dorochos LsIcos doLo sor roscrIfn or unn Ioy nroLndn
or oI Iodor IogIsInfIvo y doLo sor congruonfo con oI ordon
jurIdIco Inforno.
3
In CO!TIIH dofIno cono Ioy In nornn jurIdIcn do cnrcfor
gonornI, conIdn nI LIon conn, enonoJo Je loe 6rgonoe legielo-
Iitoe coneIiIucionolnenIe pretieIoe , JenocrIiconenIe elegi-
Joe , eloIoroJo eegn el proceJinienIo eeIoIleciJo por loe cone-
IiIucionee Je loe 1eIoJoe porIee poro lo fornoci6n Je loe le,ee,
4
uos II rIncIIo do IognIIdnd, Ins InsfIfucIonos donocrfIcns
y oI osfndo do dorocho son InsonrnLIos;
5
ee lo legieloIuro elec-
Io , no oIro lo que Iiene lo poIeeIoJ legieloIito.
6
?. Lenguoje, neIoJo , JerecIo oJninieIroIito
?.1. Lo neceeiJoJ Je uno neIoJologio
o os conduconfo ndonfrnrso n osfudInr In foorIn y oI ro-
gInon do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn sIn fonor unn foorIn
gonornI doI dorocho y doI dorocho ndnInIsfrnfIvo,
1
o rovIn
6.3.
Op. ulI. ciI., rrnfo 62, gInn 65;oI dosfncndo os nuosfro. Vor In
ncInrncIon do In nofn nnforIor.
6.4.
OInIon ConsuIfIvn nnoro 6, rrnfos 23 y 32.
6.5.
OInIon ConsuIfIvn nnoro 8, rrnfo 24.
6.6.
OInIon ConsuIfIvn nnoro 8, rrnfos 22 y 23; fodo oIIo roIforndo
on oI vofo concurronfo doI rorosonfnnfo nrgonfIno nnfo In CIH, IAIIIAO,
OSCA! I!J, cnso 10.843, ChIIo, 15 do ocfuLro do 1996, Inforno n 36/96,
rrnfo 31, gInn 19? doI Inforno do 1996 do In COMISI ITI!AMI!ICAA
I I!ICHOS H!MAOS: oI rIncIIo do In Luonn fo nos oLIIgn n cunIIr on oI
Inno Inforno Io quo sosfononos , noe oIligo on oI Inno Inforno o Infornn-
cIonnI.
?.1
Honos Infonfndo Io sogundo on In Teorio generol Jel JerecIo oJni-
nieIroIito, InsfIfufo do IsfudIos do AdnInIsfrncIon IocnI, MndrId, 1984.
Isfo cnIfuIo rocogo fnnLIon In nofodoIogIn do 1l neIoJo en JerecIo. Apren-
Jer, eneeor, eecriIir, Iocer, CIvIfns, MndrId, 1988 y roInrosIon 1995. HI-
cInos nIgunns snIvodndos onIrIcns on Lo oJninieIroci6n porolelo, CIvI-
fns, MndrId, 1982 y roInrosIon 1995, y LonninieIrocione porollelo,
OIuffro, MIIn, 198?, n Ins quo nos ronIfInos.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 10
oxIIcncIon do nI nonos nIgunos do Ios oIononfos do nofo-
doIogIn doI conocInIonfo y do foorIn gonornI doI dorocho do
Ios cunIos oI nufor nrfo: do Io confrnrIo rosuIfn ns dIfIcII,
o n vocos InosILIo, dosonfrnnnr oI or quo do Ins dIforon-
cIns Iuogo unfunIos onfro dIvorsns oLrns.
2
In onIsIon do
oxIIcIfnr fnIos rIncIIos oIononfnIos uodo IIovnr n dIscu-
sIonos InfIIos on Ins quo so hncon jugnr nrgunonfos do su-
uosfo vnIor cIonfIfIco-ndnInIsfrnfIvo, cunndo on ronIIdnd
so frnfn do nrgunonfos nI nnrgon do fodn cIoncIn.
3
In osfo
rInor cnIfuIo rofonnronos nIgunos nsocfos do foorIn go-
nornI quo n nuosfro juIcIo os IndIsonsnLIo fonor rosonfo
on oI osfudIo do In nnforIn.
4
In fnIfn do unn nofodoIogIn y unn fIIosofIn IIovn n vocos n
grnvos confrndIccIonos y osfo os Io nonos grnvo, cono
?.2
AIgo do osfo odr onconfrnr oI Iocfor on oI nnIIsIs doI cnso do Ios
oxIorndoros do cnvornns quo uLIIcnnos on nuosfro IILro DerecIoe Hu-
nonoe, IundncIon do dorocho ndnInIsfrnfIvo, 3 odIcIon, Iuonos AIros, 1998,
nnoxo II nI cnIfuIo IV, y quo roroducInos on Coeoe , proIlenoe Je Jere-
cIo, op. ciI., cnIfuIo VI, SoIs cnsos LsIcos do dorocho; IgunInonfo on Ios
cnsos oI doLor do no funnr on LIIco, nnoxo III nI nIsno cnIfuIo IV do
DerecIoe Hunonoe, Cine Colloo, Anoxo nI cnIfuIo VI y 1., I.1., cnIfuIo
VIII, cnso I, fodos oIIos fnnLIon IncIuIdos on oI cnIfuIo VI do Coeoe , pro-
Ilenoe Je JerecIo, op. ciI.
?.3
Isfo sIn onfrnr n In dIscusIon do sI oI dorocho os o no unn cIoncIn.
?.4
Isfo onfoquo nofodoIogIco no orn conn on Ins oLrns do dorocho nd-
nInIsfrnfIvo nnforIoros n nuosfrn rInorn odIcIon do 19?4 y su rodocosor
1l ocIo oJninieIroIito, 2 odIcIon, 1969, snIvo Ins ndvorfoncIns do IIIISA,
!AIAII, DerecIo oJninieIroIito, 6 odIcIon, In Ioy, fono I, Iuonos AIros,
1964, s. IX y ss. y cnIfuIo nIco, nrgrnfo rInoro, unfo 3. IosforIor-
nonfo Ios nuforos nrgonfInos fIondon n oxIIcIfnr su fIIosofIn, nofodoIogIn
o nxIoIogIn, or ojonIo IA!!A, !OOIIO CA!IOS, Principioe Je JerecIo oJ-
ninieIroIito, IdIforInI Lnco do !odoIfo onInn, Iuonos AIros, 1980, cn-
IfuIos I n IV; CASSAOI, J!A CA!IOS, DerecIo oJninieIroIito, 5 od., ALo-
Iodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1996, cnIfuIo I, unfos I y II; COVIIIIO, II!O,
Concepci6n crieIiono Jel 1eIoJo Je DerecIo, I.., 129:923; !OMI, !OII!-
TO, DerecIo oJninieIroIito, IdIcIonos CIudnd ArgonfInn, 5 odIcIon, Iuo-
nos AIros, 1996, cnIfuIos I n III, ofc. In nIgunns oLrns cIsIcns no so on-
cuonfrn oso onfoquo: MA!IIHOII, MIO!II S., TroIoJo Je JerecIo oJninie-
IroIito, fono I, ALoIodo-Iorrof, 19?? y roInrosIonos; IIZ, MA!II MA!A,
DerecIo oJninieIroIito, fono I, IIus !Ifrn, Iuonos AIros, 19?4, ofc.
II MITOO I I!ICHO I - 11
sosfonor quo uodn sor fIfuInr do dorochos quIon no os sujo-
fo do dorocho oI uoLIo, doI donInIo LIIco; quo n unn
InsfIfucIon no corrosondn donofnrIn o dofInIrIn or su nn-
furnIozn oI donInIo LIIco, oro n ofrn sI oI sorvIcIo
LIIco; quo so uodn fonor orsonnIIdnd jurIdIcn oro no
nfrInonIo Ios onfos nufrquIcos ofc. Is nquoIIn orfnn-
dnd IdooIogIcn In quo IIovn n osfos dosnguIsndos nonoros
nsnndo or Ios dognns nnyoros quo so hnn Invonfndo nrn
oI odor. Is sor consojoro y nsosor doI soLornno: oI nnI con-
sojoro quo Io dIr quo os dorocho fodo Io quo nI rIncIo Io
Inzcn.
?.2. 1l JerecIo oJninieIroIito en lo neIoJologio Je lo
ciencio.
SIn un unfo do nrfIdn cInro ncorcn do que ee uno Jefini-
ci6n on dorocho, cuI os In roIncIon do Ins poloIroe o Jeeig-
nocionee quo so ufIIIznn on oI nundo, quo son y nrn quo
sIrvon Ins cloeificocionee, quo os oso do In noIuroleco o In
eeencio do unn InsfIfucIon jurIdIcn, soIo so uodo oscrILIr
unn oLrn IogonquIcn, os docIr, unn oLrn dodIcndn n In Iu-
chn do nInLrns: no quoronos fnfIgnr nI Iocfor con unn Iuchn
do fnI IndoIo, y or oIIo sonnInronos on osfo rInor cnIfuIo
y sus roforoncIns Ios rosuuosfos nofodoIogIcos doI rosfo
do In oLrn. oLonos fnnLIon ndvorfIr quo on nIngn fonn
do dorocho os fnn fundnnonfnI ncInrnr osfos rIncIIos do
nofodoIogIn do In cIoncIn cono on oI dorocho ndnInIsfrnfI-
vo, uos nIII In Iuchn do nInLrns on ocnsIonos dosLordn Ios
IInIfos corrIonfos: n ns do Ios roLIonns do vnIorncIon oco-
nonIcn o socInI, osn donnsIndo oI roLIonn doI odor y In
nuforIdnd fronfo n In IILorfnd.
5
?.5
AI rosocfo nos ronIfInos nI cnIfuIo III doI fono 1, PorIe generol, do
nuosfro cIfndo TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 12
?.3. Lo IexIuro oIierIo Jel lenguoje orJinorio , Jel len-
guoje juriJico
6
Cono oxrosn HOSII!S
?
Ins nInLrns no son ns quo ro-
fuIos do Ins cosns: ononos rofuIos n Ins cosns nrn hnLInr
do oIIns, y or ondo Ins nInLrns no fIonon ns roIncIon con
Ins cosns, quo In quo fIonon Ios rofuIos do Ins LofoIIns con Ins
LofoIIns nIsnns. CunIquIor rofuIo os convonIonfo, on In no-
dIdn on quo nos ongnnos do ncuordo ncorcn do oI y Io uso-
nos do nnnorn consocuonfo. In LofoIIn confondr oxncfn-
nonfo In nIsnn susfnncIn nunquo oguonos on oIIn un ro-
fuIo dIsfInfo, nsI cono In cosn sorIn In nIsnn nunquo uso-
nos unn nInLrn dIforonfo nrn dosIgnnrIn.
8
?.3.1. Ueo conn
II Iongunjo no sorIn ufIIIznLIo sI no huLIorn nIgunos ncuor-
dos convoncIonnIos soLro quo rofuIos onor n quo cosns: hny,
or oIIo, un uso conn o convoncIonnI do Ins nInLrns. Ioro oso
uso conn sIrvo do oco on oI Iongunjo cIonfIfIco, uos gonornI-
nonfo cnroco do sufIcIonfo rocIsIon, osfnndo nfocfndo do vn-
guodnd y nnLIguodnd, os docIr quo frocuonfononfo unn nIsnn
nInLrn uodo sor ufIIIzndn on unn grnn dIvorsIdnd do sonfI-
dos, y quo quIonos In onIonn no sIonro osfn conscIonfos do
cuI os oI sonfIdo on quo In osfn ufIIIznndo on oI nononfo, nI
cuI oI sonfIdo on quo In osf ufIIIznndo su confondIonfo on In
?.6
AnIInr on CA!!I, OIA!O, AoIoe eoIre JerecIo , lenguoje, ALoIodo
Iorrof, Iuonos AIros, 1965, forcorn nrfo, s. 63 y ss., on Ios cunIos uodo
onconfrnrso unn LILIIogrnfIn nnIInforIn; !OIISO, !ICHA!, DefiniIion, Ox-
ford, 19?2.
?.?
In osfo unfo soguIronos n HOSII!S, JOH, 1nIroJucci6n ol onlieie
filoe6fico, MncchI, f. I, Iuonos AIros, 1965, cn. I.
?.8
HOSII!S, op. ciI., . 22; !OSS, AII, T-T, ALoIodo Iorrof, Iuonos AI-
ros, 1961, . 32, y SoIre el JerecIo , lo jueIicio, I!IIA, Iuonos AIros,
1963, s. 109 y 110.
II MITOO I I!ICHO I - 13
dIsufn.
9
II uso conn no soIo so onIon on oI Iongunjo ordI-
nnrIo, sIno fnnLIon on oI IInnndo Iongunjo focnIco o cIonfIfIco.
?.3.2. Lo IexIuro oIierIo Jel lenguoje
Is InosILIo suornr osn dIfIcuIfnd, uos oI Iongunjo nn-
furnI fIono cono sIonro foxfurn nLIorfn: no uodo Iogrnrso
rocIsIon on Ins dofInIcIonos, nInLrns o sInLoIos,
10
n no-
nos quo consfruynnos un Iongunjo nrfIfIcInI.
11
Iso os Io quo hnn hocho Ins cIoncIns oxncfns, y oso os Io
quo hnsfn nhorn no uodo hncor oI dorocho: on consocuon-
cIn, no uodo Iogrnr In rocIsIon quo cnrncforIzn n Ins IInnn-
dns cIoncIns oxncfns.
12
In cunIquIor cnso, In nIIcncIon do In IogIcn sInLoIIcn
13
nI
dorocho
14
ornIfo ovIfnr rnzonnnIonfos InvIIdos,
15
oro no
soIucIonn oI roLIonn do In InrocIsIon doI Iongunjo y do Ios
fornInos jurIdIcos do quo so nrfo,
16
nI fnnoco su uso onofI-
vo.
?.9
CA!!I, AoIoe..., op. ciI., s. 23 n 35, 6? n 69.
?.10
HOSII!S, op. ciI., s. 48 n 58.
?.11
AnIInr on HA!T, H. I. A., DerecIo , norol, Iuonos AIros, 1962, s.
24 y ss.; COII, I!VIO M. y OO!I, JAMIS A., ConIenporor, IeoJinge in Logicol
TIeor,, uovn York, 196?, s. 93 y ss.; !OSS, AII, op. ulI. ciI., s. 110 y 111.
?.12
CA!!I, AoIoe..., op. ciI., s. 3? n 39.
?.13
Vor IIACHI, !OII!TO, 1nIroJucIion o lo logique conIenporoine, In-
rIs, 195?, . 14; AOAZZI, IVAIO, Lo l6gico einI6lico, InrcoIonn, 196?, s.
151 y ss.; COII, I!VIO M. y OO!I, JAMIS A., ConIenporor, IeoJinge in
Logicol TIeor,, uovn York, 196?.
?.14
Iuodo vorso II!O, !I!ICH, L6gico juriJico, Cnrncns, 1961, s. 41 y
ss.; WIIII!OI!, OTA, IecIIelogic, VIonn, uovn York, 19?0, s. 189 y ss.
?.15
Ico AYI!, AII!I J!IIS, Lenguoje, terJoJ , l6gico, Iuonos AIros,
nno 1965, . ??, quo ... In InfroduccIon do sInLoIos quo donofnn consfruc-
cIonos IogIcns os un nrfIfIcIo quo nos ornIfo onuncInr roosIcIonos con-
IIcndns ncorcn do Ios oIononfos do dIchns consfruccIonos, on unn fornn
roInfIvnnonfo sInIo.
?.16
In sonfIdo sInIInr HA!T, op. ciI., . 31; dosdo Iuogo, In IogIcn sInLoII-
cn fIono con fodo cInrns vonfnjns: IIACHI, op. ciI., s. 15 y ss. Connrnr
OOISCHMIT, WI!I!, 1nIroJucci6n ol JerecIo, 3" od., Iuonos AIros, 196?,
s. 332 y 333.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 14
Tnnoco soIucIonn, dosdo Iuogo, Ios roLIonns nxIoIogI-
cos quo os IndIsonsnLIo fonor on cuonfn on In InforofncIon
y nIIcncIon doI dorocho.
1?
Icho on nInLrns do IOIII!, In In cIoncIn, cuIdnnos do
quo Ins nsovorncIonos quo hngnnos nuncn doondnn doI sIg-
nIfIcndo do nuosfros fornInos... Is or oIIo quo nuosfros for-
nInos nos dnn fnn ocos roLIonns. o Ios rocnrgnnos. Trn-
fnnos do nsIgnnrIos fnn oco oso cono son osILIo. o fo-
nnnos su 'sIgnIfIcndo` donnsIndo sorInnonfo. Isfnnos sIon-
ro conscIonfos do quo nuosfros fornInos son un oco In-
rocIsos (dndo quo honos nrondIdo n usnrIos soInnonfo on
nIIcncIonos rcfIcns) y IIognnos n In rocIsIon no rodu-
cIondo su onunLrn do vnguodnd, sIno ns LIon nnnfonIon-
donos LIon donfro do osfn.
18
?.3.4. 1l ueo conn , lo liIerIoJ Je eeIipuloci6n
o oxIsfo nIngunn oLIIgncIon do nfonorso nI uso conn,
oro cunndo enpleonoe unn nInLrn do nnnorn dIsfInfn nI
uso conn, doLonos Infornnr n nuosfros oyonfos ncorcn doI
sIgnIfIcndo quo Io dnnos. Invorsnnonfo, cunndo no Infor-
nnnos n nuosfros oyonfos doI sonfIdo on oI quo osfnnos
usnndo Ins nInLrns, oIIos fIonon fodo oI dorocho n consIdo-
rnr quo Ins osfnnos usnndo on su sonfIdo convoncIonnI; on
ofrns nInLrns, quo soguInos oI uso conn. Icho do ofrn
nnnorn: CunIquIorn uodo usnr oI ruIdo quo Io Inzcn nrn
roforIrso n cunIquIor cosn, con fnI do quo ncInro quo os Io
quo dosIgnn oI ruIdo on cuosfIon.
19
?.1?
IxIIcnnos nIgunos do oIIos on oI cnIfuIo III do osfo fono 1.
?.18
IOIII!, IA!I, Popper SelecIione, foxfos soIoccIonndos or AVI MI-
III!, IrIncofon !nIvorsIfy Iross, IrIncofon, uovn Jorsoy, 1985, . 9?; IOI-
II!, IA!I I., Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico, Tocnos, MndrId, 19?3,
op. ciI., s. 260 y 261; TIe Open Uniteree. An ArgunenI for 1nJeIerninien,
!oufIodgo, Iondros, 1991; 1l Jeeorrollo Jel conocinienIo cienIifico. Conje-
Iuroe , refuIocionee, InIdos, Iuonos AIros, 196?; UnenJeJ QueeI, Oon
Courf, 19?6, ofc.
?.19
HOSII!S, op. ciI., s. 14 y 15; !OSS, AII, op. ciI., . 110.
II MITOO I I!ICHO I - 15
CInro osf, no sIonro os convonIonfo nnrfnrso doI uso
conn, uos so corro oI rIosgo do no sor onfondIdo o sor nnI
Inforrofndo. In rogIn do In IILorfnd do osfIuIncIon hn do
fonor nIIcncIon, rIncInInonfo, on Ios cnsos on quo:
o) no hnyn unn nInLrn nrn nquoIIo do Io cunI so quIoro
hnLInr;
I) nquoIIo do Io quo so quIoro hnLInr ,o Iiene unn nInLrn
quo Io rorosonfn ndocundnnonfo, oro oI uso conn ufIIIzn
oIro nInLrn nrn dosIgnnrIo, y osfn ofrn nInLrn Induco n
confusIon, os oscurn, o IIovn n concIusIonos sIn fundnnonfo;
c) oI cnso ns Inorfnnfo on quo os roconondnLIo nnr-
fnrso doI uso conn os cunndo In nInLrn onIondn convon-
cIonnInonfo fIono fnI vnguodnd o InrocIsIon quo rosuIfn
InsnfIsfncforIo confInunr usnndo osn nInLrn sIguIondo oI uso
conn.
20
In fnI cnso, sI consIdornnos quo os unn fuonfo consfnnfo
do confusIon confInunr onIonndo unn nInLrn do ncuordo
con oI uso conn, odonos frnfnr do hncor unn do dos cosns:
1) nLnndonnr In nInLrn fofnInonfo ...;
21
o 2) confInunr usnn-
do In nIsnn nInLrn pero IroIor Je purificorlo uenJolo en
olgn eenIiJo eepeciol , ne liniIoJo, por lo generol ree-
IringienJolo orIiIrorionenIe o olguno porIe eepecifico Jel
toeIo Joninio que Iiene.
22
In dorocho ndnInIsfrnfIvo os frocuonfo vor nnrocor n-
InLrns do dIfIcII conronsIon quo no ngrognn cInrIdnd nI Ion-
?.20
HOSII!S, op. ciI., . 1?.
?.21
Is Io quo honos hocho con Ins nInLrns oIIcIn y odor do oIIcIn:
vor fono 2 do osfo frnfndo, Lo Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJninieIroJo, 1998,
cnIfuIo V: II odor do oIIcIn. Todo so roduco nI IeeI do cInrIdnd: sI odo-
nos oxIIcnr Ios roLIonns doI rogInon jurIdIco orfInonfo sIn ufIIIznr fn-
Ios nInLrns nI IncurrIr on oscurIdnd o InrocIsIon, o sI or oI confrnrIo
quIonos Ins ufIIIznn Iogrnn con oIIo nnyor cInrIdnd oxosIfIvn. In oI rInor
cnso hnLronos hocho LIon on onIfIrIns, on oI sogundo fondrn rnzon quIo-
nos confInnn ufIIIzndoIns.
?.22
HOSII!S, op. ciI., s. 1? y 18; In LnsfnrdIIIn os nuosfrn; HAYAIAWA, S.I.,
Longuoge in TIougII onJ AcIion, 2 od., Iondros, 19?0, s. 214 y ss.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 16
gunjo sIno n In Invorsn. In fnIos cnsos convIono nIIgornr In
cnrgn suorfIun, soLro fodo cunndo Ios nuforos dIfIoron nu-
cho onfro sI rosocfo n su nIcnnco.
?.4. Lo liIerIoJ Je eeIipuloci6n , loe poloIroe Jel JerecIo
oJninieIroIito
Io quo ncnLnnos do rocordnr fIono InorfnncIn fundn-
nonfnI nrn In fufurn dofInIcIon do ncfo ndnInIsfrnfIvo,
dorocho ndnInIsfrnfIvo, ofc., yn quo osfns nInLrns fIonon
do ncuordo con oI uso conn do olgunoe nuforos (nI sIquIo-
rn oxIsfo un uso conn do IoJoe Ios nuforos) unn grnn
vnguodnd, nI nLnrcnr un donInIo nuy dIvorso do cosns.
Ior cIorfo quo fodns Ins nInLrns doI Iongunjo fIonon unn
zonn confrnI dondo su sIgnIfIcndo os ns o nonos cIorfo, y
unn zonn oxforIor on In cunI su nIIcncIon os nonos usunI y
so hnco cndn voz ns dudoso snLor sI In nInLrn uodo sor
nIIcndn o no,
23
Io quo on nrfo so rosuoIvo Luscnndo cuI os
oI confoxfo on quo In nInLrn hn sIdo onIondn or quIon In
ufIIIzn,
24
In oxrosIon on quo nnroco,
25
o IncIuso Ins sIfun-
cIonos con Ins cunIos osf on unn funcIon do conoxIon.
26
Ioro oIIo no soIucIonn sufIcIonfononfo In cuosfIon on oI
cnso do Ins nInLrns doI dorocho ndnInIsfrnfIvo, uos su zo-
nn orIforIcn do IncorfIdunLro os nuy nnIIn: so fornn or
oIIo nofodoIogIcnnonfo nocosnrIo frnfnr do osfIuInr un cnn-
o do nIIcncIon Io ns rocIso quo son osILIo (nuncn Io
sor fofnInonfo) nrn snLor onfoncos cuI os oI cnno do
nIIcncIon do un dofornInndo reginen juriJico y no ofro.
Isfo no Io dnr oxncfIfud nI nnIIsIs do Ios roLIonns jurIdI-
cos, oro sI ns rncIonnIIdnd on oI frnfnnIonfo do fnIos ro-
?.23
!OSS, AII, SoIre el JerecIo , lo jueIicio, I!IIA, Iuonos AIros,
1963, . 111.
?.24
!OSS, op. ciI., s. 114 y ss.
?.25
!OSS, op. ciI., . 110.
?.26
!OSS, op. ciI., . 112.
II MITOO I I!ICHO I - 1?
LIonns quo onIonndo nInLrns quo oI nufor suono vordn-
dorns o nocosnrInnonfo vIIdns.
2?
In cIoncIn suono no ndornr oI IdoIo do In corfIdunLro ...
In ndorncIon do osfo IdoIo rorIno In nudncIn y ono on oII-
gro oI rIgor y In InfogrIdnd do nuosfrns consfnfncIonos. In
oInIon oquIvocndn do In cIoncIn so dofnIIn on su rofonsIon
do fonor rnzon: uos Io quo hnco nI honLro do cIoncIn no os
su poeeei6n doI conocInIonfo, do In vordnd IrrofufnLIo, sIno
su inJogoci6n do In vordnd |ronIIdnd] orsIsfonfo y fonorn-
rInnonfo crIfIcn.
28
AcInrnndo on cnnLIo quo so frnfn do ee-
Iipulor unn dofInIcIon o un concofo Ion e6lo funcionol ,
operoIito JenIro Je un cierIo conIexIo eieIenIico, sor o-
sILIo roforIrso n sIfuncIonos ronIos nnfos quo n Iuchns do
nInLrns.
Ior Io fnnfo, soLro In Lnso do In oLsorvncIon y oI nnIIsIs
do Ins nrfIcuInrIdndos doI rogInon jurIdIco ndnInIsfrnfIvo
y su nIIcncIon, osfIuInronos Ins dofInIcIonos y cInsIfIcn-
cIonos quo uodon ns ndocundnnonfo oxIIcnr oso rogI-
non jurIdIco. In nIgunos cnsos, y or consIdornr quo unn
oxfonsIon nnIIn do cIorfns nInLrns fornn confuso o Inndo-
cundo su uso, rovocnndo orrndns nIIcncIonos doI rogInon
jurIdIco, consIdornnos quo os nocosnrIo frnfnr do oIInInnr
In nInLrn; o on ofros cnsos ncofnrIn usndoIn on un sonfIdo
osocInI y ns IInIfndo, ... rosfrIngIondoIn nrLIfrnrInnon-
fo n nIgunn nrfo osocIfIcn doI vnsfo donInIo do roforoncIn
quo fIono.
29
In ofros fornInos, oI uso nnIIo do In nInLrn
n vocos hnco confusn su nIIcncIon y In doI rogInon jurIdIco
quo Io uodo corrosondor, or Io quo on nrns do In cInrIdnd
In doIInIfnronos, rocIsnndo con oIIo Ios nIcnncos do Ios rIn-
?.2?
IOIII!, IA!I I., Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico, Tocnos, Mn-
drId, 19?3, op. ciI., s. 260 y 261; TIe Open Uniteree. An ArgunenI for
1nJeIerninien, !oufIodgo, Iondros, 1991.
?.28
IOIII!, op. loc. ciI.
?.29
HOSII!S, op. ciI., s. 1? y 18. Vor fnnLIon HIMIII, CA!I O., IunJo-
nenIole of ConcepI IornoIion in 1npiricol Science, ChIcngo, 1960, s. 1 y
ss.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 18
cIIos jurIdIcos quo son nIIcnLIos n Ins dIvorsns nnnIfosfn-
cIonos do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn.
30
8. Lo Jefinici6n Je loe poloIroe Jel JerecIo
oJninieIroIito cono proIleno neIoJol6gico
Quodn dIcho con Io oxuosfo quo In dofInIcIon do Ins nIn-
Lrns ncfo ndnInIsfrnfIvo, funcIon ndnInIsfrnfIvn, doro-
cho ndnInIsfrnfIvo, ofc., sor cnsI sIonro unn cuosfIon do
IILorfnd do osfIuIncIon: oro osfo no sIgnIfIcn quo cnrozcn
do InorfnncIn nI quo uodn hncorso donnsIndo nrLIfrnrIn-
nonfo.
TIono InorfnncIn, orquo sogn oI uso quo donos n In
oxrosIon, nsI doLoronos nIIcnr Iuogo fodns Ins dons con-
socuoncIns jurIdIcns orfInonfos: sI no osf LIon cInro quo
onfondonos or ncfo, confrnfo o rogInnonfo ndnInIsfrnfI-
vo, o on quo sonfIdo onIonnos In nInLrn, nonos cInro os-
fnr cunIquIor cosn quo dIgnnos soLro sus nuIIdndos, vIcIos,
oxfIncIon, ofcoforn. In cInrIdnd doI concofo quo so osfIuIo
os un rorroquIsIfo do In cInrIdnd do fodo Io quo Iuogo so
oxongn soLro oI fonn.
oLonos nsI ovIfnr, dosdo oI conIonzo, cnor on Io quo IOI-
II! IInnn ... uno do Ios rojuIcIos quo doLonos n A!ISTTI-
IIS, oI rojuIcIo do quo oI Iongunjo uodo sor hocho ns ro-
cIso or oI uso do dofInIcIonos ...; !nn dofInIcIon no uodo
osfnLIocor oI sIgnIfIcndo do un fornIno ... osfos, or nuchns
rnzonos, sorn osILIononfo fnn vngos y confusos cono Ios
fornInos con Ios cunIos cononzrnnos ... fodos Ios fornInos
quo ronInonfo son nocosIfndos son fornInos IndofInIdos ....
1
Tnnoco so frnfn do nvorIgunr, or suuosfo, In nnfurn-
Iozn o osoncIn do Ins cosns o Ins InsfIfucIonos. Cono ro-
?.30
Is oI cnso doI ncfo ndnInIsfrnfIvo (f. 3), rocodInIonfo ndnInIsfrnfI-
vo (f. 2, cnIfuIos VIII y sIguIonfos; f. 4) y ofros.
8.1
Popper SelecIione, op. ciI., s. 95 n 9?.
II MITOO I I!ICHO I - 19
cuordn AII !OSS,
2
orfonoco nI nsndo In fornuIncIon do ro-
gunfns fnIos cono quo os Io quo nIgo ronInonfo os; oIIo so
vIncuIn n In crooncIn do quo Ins nInLrns rorosonfnn oLjo-
fIvnnonfo concofos o Idons dndos cuyo sIgnIfIcndo doLo sor
doscuLIorfo y doscrIfo,
3
In quo so rononfn n In foorIn do In
dofInIcIon do A!ISTTIIIS, on In cunI oI fIIosofo so rogunfn
quo 'son ronInonfo` 'vordnd`, 'LoIIozn`, 'Londnd`, ofc., y croo
osILIo osfnLIocor dofInIcIonos vordndorns.
4
o so frnfn do
quo unn dofInIcIon osfIuInfIvn son fnn 'Luonn` cono cunI-
quIor ofrn, sIno do quo Ios crIforIos nrn connrnrIns no uo-
don sor Ios do vordnd o fnIsodnd, uos osfos fornInos sIn-
Iononfo no so Ios nIIcnn. Ins dofInIcIonos osfIuInfIvns
soInnonfo son nrLIfrnrIns on oI sonfIdo osocIfIcndo. Ioro,
oI quo sonn cInrns u oscurns, vonfnjosns o dosvonfnjosns, of-
coforn, son cuosfIonos do hocho,
5
on Lnso n Ins cunIos hn do
doducIrso In convonIoncIn o InconvonIoncIn do In dofInIcIon
osfIuInfIvn quo so roongn.
6
Con nuchn nnyor rnzon, onfoncos, cnLr ovIfnr Ins dofI-
nIcIonos dognfIcns on Ins cunIos In nocIon ... rosondo n
unn fondoncIn IrrorInILIo do In rnzon: In Lsquodn do Io
IncondIcIonndo. In osfo cnso Io quo so Luscn os unn fuonfo
nIcn, IIInIfndn y suronn, do fodn nornncIon jurIdIcn y do
fodn jusfIfIcncIon jurIdIcn. TnI fuonfo, sI In hny, osf ns
nII do nuosfrns osILIIIdndos do conocInIonfo y do oxro-
sIon.
?
8.2
SoIre el JerecIo , lo jueIicio, op. ciI., . 111 y sus ronIsIonos.
8.3
Op. ciI., . 109, nofn 3.
8.4
Op. loc. ciI.
8.5
COII, I!VIO, 1nIroJucci6n o lo l6gico, I!IIA, Iuonos AIros, 1962,
. 103.
8.6
Iuos, dosdo Iuogo, unn dofInIcIon osfIuInfIvn no os vordndorn nI
fnIsn, sIno quo doLo sor consIdorndn cono unn propueeIo o unn rosoIucIon
do usnr oI JefinienJun do nnnorn quo sIgnIfIquo Io quo oI Jefiniene, o cono
un odIdo o cono unn orJen. In osfo sonfIdo, unn dofInIcIon osfIuInfIvn
fIono un cnrcfor dIrocfIvo ns quo InfornnfIvo (COII, op. ciI., . 102).
8.?
CA!!I, SoIre loe liniIee Jel lenguoje nornoIito, op. ciI., . 5?.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 20
AI fornuInr unn dofInIcIon osfIuInfIvn, doLonos Luscnr
unn IIsfn do Ins cnrncforIsfIcns do In cosn consIdorndn sIn Ins
cunIos In nInLrn no odrIn nIIcrsoIo; osfns sorn Ins cn-
rncforIsfIcns dofInIforIns do In nInLrn. Ahorn LIon, In dono-
fncIon no doLo sor donnsIndo nnIIn
8
nI rosfrIngIdn;
9
fnn-
LIon oxIsfo oI oIIgro do quo In donofncIon son donnsIndo
nnIIn y rosfrIngIdn.
10
8.1. 1lenenIoe o coneiJeror poro eeIipulor loe Jefinicionee
Ahorn LIon, con quo crIforIo osfnLIocoronos quo cnrncfo-
rIsfIcns nos nrocon dofInIforIns, n fIn do osfIuInr oI uso
quo dnronos n Ins nInLrns
Ofrn voz, doLo InsIsfIrso on quo osfo no os unn cuosfIon
dognfIcn nI quo ongn on juogo grnndos rIncIIos jurIdI-
cos, sIno unn cuosfIon nofodoIogIcn, rngnfIcn, do norn
convonIoncIn u oorfunIdnd.
In osfo concuordnn no soIo In foorIn gonornI y In nofodo-
IogIn do In cIoncIn,
11
sIno fnnLIon nuchos ndnInIsfrnfIvIs-
fns:
12
oro no fodos. Isfo os oI rInor unfo fundnnonfnI do
In cuosfIon: sI so Ionsn quo soIo hny unn dofInIcIon osILIo
nrn cndn InsfIfucIon, nocosnrInnonfo vIIdn on dofornInn-
8.8
COII, op. ciI., . 121; HOSII!S, op. ciI., . 36; OOISCHMIT, WI!I!,
1nIroJucci6n ol JerecIo, 3 od., Iuonos AIros, 196?, . 326.
8.9
COII, op. ciI.; HOSII!S, op. loc. ciI.; OOISCHMIT, op. loc. ciI.; ocns
vocos rosuIfn IIunInndor rocILIr unn dofInIcIon on fornn do unn nfIrnncIon
Lrovo y concIsn: STIIIIO, I. S., 1nIroJucci6n o lo l6gico noJerno, MoxIco,
1965, . 195.
8.10
HOSII!S, op. ciI., . 3?; ofros roquIsIfos do unn dofInIcIon on COII, op.
ciI., s. 120 y ss.; STIIIIO, op. ciI., s. 199 y ss.
8.11
Ior ojonIo CA!!I, op. ciI., s. 66 n ?1.
8.12
IO!STHOII, I!ST, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, MndrId, 1958,
. 280; VO HIIIII, I!ST, UnIereucIungen cun proIlen Jee feIlerIofIen
SIooIeolIe. BeiIrog cur MeIIoJe einer IeleologiecIen IecIIeouelegung, 2"
od., IorIIn, 1960, s. 2 y ss.; III!, II!, Allgeneinee VeruolIungerecII,
2" od.,VorIng ILorhnrd AILorf, IroILurg In Irosgnu, 1956, . 95; ATOIO-
III, WAITI!, Mnnzscho VorIng, Allgeneinee VeruolIungerecII, VIonn, 1954,
. 195.
II MITOO I I!ICHO I - 21
do ordonnnIonfo jurIdIco, y quo fodos Ios quo no In connr-
fon Incurron on error, onfoncos In cuosfIon osf IrronIsILIo-
nonfo dosoncnnInndn.
13
IscufIr soLro osn ronIsn os cono
Ir y vonIr on unn vordndorn vIn nuorfn y hncor nonu-
nonfos n In osforIIIdnd, on Ins nInLrns do CA!!I.
14
Io quo hnLr quo dIscufIr, on consocuoncIn, os nnfo fodo
cuIos son Ios oLjofos soLro Ios cunIos dIscurrIronos y do Ios
cunIos dIronos sI corrosondo o no ngrunrIos on unn dofI-
nIcIon o on vnrIns; os docIr, cuI os In ronIIdnd quo on rIn-
cIIo y gIoLnInonfo onfrnronos n nnnIIznr. In sogundo Iu-
gnr, y nrfIondo nsI doI nnrco gIoLnI (no do un oquono soc-
for nrLIfrnrInnonfo osfnLIocIdo, y nonos do unn dofInIcIon
rosuuosfn), doLor nnnIIznrso cuI os oI rogInon jurIdIco
Inornnfo y nIIcnLIo n osn ronIIdnd, n fIn do InvosfIgnr quo
cosns rocILon un nIsno frnfnnIonfo jurIdIco, y cuIos rocI-
Lon un frnfnnIonfo dIsfInfo. SI un gruo do cuosfIonos rocI-
Lon susfnncInInonfo IgunI rogInon jurIdIco, onfoncos sor
convonIonfo ngrunrIns on unn nIsnn dofInIcIon.
In osfo IfIno unfo osfnr oI confro do In dIscusIon; on
dofornInnr quo gruo do hochos rocILo quo frnfo susfnn-
cInInonfo IgunI do nrfo doI dorocho. CInro osf, osfo os Io
quo oI jurIsfn osf cnncIfndo nrn hncor, y osfo os fnnLIon
Io quo vnIo In onn dIscufIr; oro sIonro fonIondo on cInro
quo unn voz IIogndo oI ncuordo soLro cuIos son Ins cosns o
nsunfos quo rocILon cIorfo frnfnnIonfo jurIdIco, oI ngrunr-
Ios o no Lnjo dofornInndn dofInIcIon sor sIonro cuosfIon
do convonIoncIn, quo soIo on fornInos do ufIIIdnd, cInrIdnd,
oorfunIdnd, ofcoforn, uodo sor dIscufIdn: no so odr do-
cIr do oIIn quo os vordndorn o fnIsn.
8.13
Cono dIco HIMIII, op. ciI., . 5, do ncuordo con In IogIcn frndIcIonnI
unn dofInIcIon 'ronI` ... (os) In fornuIncIon do In 'nnfurnIozn osoncInI` o do
Ios 'nfrILufos osoncInIos` do nIgunn onfIdnd. SIn onLnrgo, In nocIon do nnfu-
rnIozn osoncInI os fnn vngn quo hnco n osfn cnrncforIzncIon InfII n Ios fInos
do In InvosfIgncIon rIgurosn.
8.14
CA!!I, op. ciI., . 69.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 22
8.2. Definici6n , cloeificoci6n
Io nnfodIcho doLo roofIrso on Io quo so rofIoro n Ins cIn-
sIfIcncIonos do fIo jurIdIco, quo rosonfnn Ios nIsnos cn-
rncforos nofodoIogIcos quo Ins dofInIcIonos; on vordnd, In-
cIuso uodo nfIrnnrso quo on nnforIn do dorocho ndnInIs-
frnfIvo, ncfo ndnInIsfrnfIvo, ofcoforn, In dofInIcIon soIo uo-
do rosuIfnr do unn cInsIfIcncIon rovIn do oLjofos.
Anfos do nnnIIznr Ins roIncIonos onfro unn dofInIcIon y
unn cInsIfIcncIon do Ios ncfos ndnInIsfrnfIvos, vonnos on
quo consIsfo, cIonfIfIcnnonfo, unn cInsIfIcncIon: Cunndo on-
Ionnos nInLrns do cInso, uos, ngrunnos nuchns cosns
Lnjo unn nIsnn dononInncIon (nsIgnnnos oI nIsno rofuIo
Inroso n nuchns LofoIIns) soLro In Lnso do Ins cnrncforIsfI-
cns quo osfns cosns fIonon on conn. AI usnr In nIsnn nIn-
Lrn nrn roforIrnos n nuchns cosns, frnfnnos n osfns (nI no-
nos or oI nononfo) cono sI fuoson fodns IgunIos o Ignorn-
nos sus dIforoncIns. In osfo hocho yncon Ins vonfnjns y dos-
vonfnjns do Ins nInLrns do cInso.
IosILIononfo no hny dos cosns on oI unIvorso quo sonn oxnc-
fnnonfo IgunIos on fodos Ios nsocfos. Ior consIguIonfo, or
sonojnnfos quo sonn dos cosns, odonos usnr Ins cnrncforIsfI-
cns on quo dIfIoron cono Lnso nrn coIocnrIns on cInsos dIsfIn-
fns; odonos oIogIr un crIforIo nrn In orfononcIn n unn cInso
fnn dofnIIndo y osocIfIco quo on fodo oI unIvorso no hnyn ns
quo un nIonLro do cndn cInso. In In rcfIcn no Io hnconos
orquo onfoncos oI Iongunjo sorIn fnn Inconodo cono Io sorIn sI
fodns Ins nInLrns fuornn nonLros roIos. Io quo hnconos os
usnr nInLrns do cInso nnIIns y Iuogo, sI os nocosnrIo, osfn-
LIoconos dIforoncIns donfro do In cInso cono Lnso nrn uIforIo-
ros dIsfIncIonos dIvIdIondo In cInso rIncInI on fnnfns suL-
cInsos cono consIdoronos convonIonfo. o IgunI nodo, roLn-
LIononfo no hnyn dos cosns on oI unIvorso fnn dIforonfos onfro
sI quo no fongnn nIgunns cnrncforIsfIcns conunos, do nnnorn
quo consfIfuynn unn Lnso nrn uLIcnrIns donfro do unn nIsnn
II MITOO I I!ICHO I - 23
cInso.
15
Ior oIIo, odonos rnzonnLIononfo cInsIfIcnrIns do unn
u ofrn nnnorn, ngrunrIns do uno u ofro nodo, sogn Ins cnrnc-
forIsfIcns nsInIInLIos o, nI confrnrIo, dIforoncInLIos quo no Info-
roso dosfncnr.
Ins cnrncforIsfIcns conunos quo ndofnnos cono crIforIo
nrn oI uso do unn nInLrn do cInso son unn cuosfIon do con-
vonIoncIn. uosfrns cInsIfIcncIonos doondon do nuosfros In-
forosos y nuosfrn nocosIdnd do roconocor fnnfo Ins sonojnn-
zns cono Ins dIforoncIns onfro Ins cosns. Muchns cInsIfIcn-
cIonos dIsfInfns uodon sor IgunInonfo vIIdns. Hny fnn-
fns cInsos osILIos on oI nundo con cnrncforIsfIcns conunos
o conLInncIonos do osfns quo uodon fonnrso cono Lnso do
unn cInsIfIcncIon. II rocodInIonfo quo ndofnnos on cn-
dn cnso nrfIcuInr doondo on grnn nodIdn quo os Io quo
consIdornronos ns Inorfnnfo, Ins sonojnnzns o Ins dIfo-
roncIns. o hny unn nnnorn corrocfn o Incorrocfn do cInsI-
fIcnr Ins cosns, doI nIsno nodo quo no hny unn nnnorn co-
rrocfn o Incorrocfn do nIIcnr nonLros n Ins cosns.
16
In Lnso n osfos rIncIIos, rosuIfn quo In dofInIcIon, or
ojonIo, do In oxrosIon ncfo ndnInIsfrnfIvo roquIoro rI-
noro In cInsIfIcncIon do Ins dIsfInfns ncfIvIdndos do fIo nd-
nInIsfrnfIvo, donfro do Ins cunIos uLIcnronos n unn osocIo
quo dofInIronos do nIgunn nnnorn; n su voz, In nIsnn oso-
cIo ncfo ndnInIsfrnfIvo, yn dofInIdn, uodo dnr Iugnr n nuo-
vns y ns nInucIosns cInsIfIcncIonos, quo consfIfuIrn nho-
rn euIeepeciee do ncfos ndnInIsfrnfIvos.
Isfo ornIfo yn ndoInnfnr quo on In oscnIn doscondonfo do
cInsIfIcncIonos, doI fofnI do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn hnsfn oI
ns InfIno y roducIdo ncfo concrofo quo so nnnIIco, uodo coIo-
cnrso on cunIquIor grndo o oscnIn n In dofInIcIon do ncfo nd-
nInIsfrnfIvo: osfn nInLrn no cunIo ofrn funcIon quo In do
ordonnr y sIsfonnfIznr Ios conocInIonfos quo so quIoron frnns-
8.15
HOSII!S, op. ciI., s. 25 y 2?.
8.16
HOSII!S, op. ciI., s. 28 y 30.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 24
nIfIr soLro oI fofnI do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn, dosdo sus
rIncIIos ns gonornIos hnsfn sus nocIonos ns dofnIIndns;
cunIquIorn son In nnIIfud o In rosfrIccIon quo Io oforguonos n
In dofInIcIon, do fodos nodos oIIn sor ns o nonos fII, cono-
dn o Inconodn, sogn oI cnso, oro no vordndorn o fnIsn.
1?
Ior oIIo, Ins nInLrns no fIonon ofro sIgnIfIcndo quo oI
quo so Ios Jo (or quIon Ins usn, o or Ins convoncIonos IIn-
guIsfIcns do In conunIdnd). o hny, or Io fnnfo, sIgnIfIcn-
dos 'InfrInsocos`, 'vordndoros` o 'ronIos`, nI nnrgon do fodn
osfIuIncIon oxrosn o uso IInguIsfIco ncofndo.
18
Io nIsno vnIo, dosdo Iuogo, nrn IoJo lo ciencio y no soIo
nrn oI Iongunjo cIonfIfIco. uovnnonfo on nInLrns do IOI-
II!, In cIoncIn nuncn orsIguo In IIusorIn nofn do quo sus
rosuosfns sonn dofInIfIvns, nI sIquIorn roLnLIos; nnfos LIon
... In do doscuLrIr Incosnnfononfo roLIonns nuovos, ns
rofundos y ns gonornIos, y do sujofnr nuosfrns rosuos-
fns (sIonro rovIsIonnIos) n confrnsfncIonos consfnnfononfo
ronovndns y cndn voz ns rIgurosns;
19
on In IogIcn do In
cIoncIn quo ho Losquojndo os osILIo ovIfnr oI onIoo do Ios
concofos do vordndoro y fnIso:... no os nonosfor quo dIgn-
nos quo unn foorIn os fnIsn, sIno soInnonfo quo In confrndI-
co cIorfo conjunfo do onuncIndos LsIcos ncofndos.... Ior
consIguIonfo, In corroLorncIon no os un 'vnIor vorIfnfIvo`.
20
Cono dIco CA!!I, concordnnfononfo, Ins cInsIfIcncIonos
no son vordndorns nI fnIsns, son eerticiolee o inIilee. sus
vonfnjns o dosvonfnjns osfn suodIfndns nI Inforos quo guIn
n quIon Ins fornuIn, y n su focundIdnd nrn rosonfnr un
cnno do conocInIonfo do unn nnnorn ns fcIInonfo con-
ronsILIo o ns rIcn on consocuoncIns rcfIcns dosonLIos.
21
8.1?
CA!!I, op. ciI., . 65.
8.18
CA!!I, op. ciI., s. 66 y 6?.
8.19
Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico, op. ciI., . 262; TIe Open
Uniteree. An ArgunenI for 1nJeIerninien, !oufIodgo, Iondros, 1991.
8.20
Op. ulI. ciI., s. 256 y 25?.
8.21
CA!!I, op. ciI., s. ?2 y ?3.
II MITOO I I!ICHO I - 25
In nInLrns doI nIsno nufor, SIonro hny nIfIIos nnno-
rns do ngrunr o cInsIfIcnr un cnno do roIncIonos o do fonono-
nos; oI crIforIo nrn docIdIrso or unn do oIIns no osf dndo sIno
or consIdorncIonos do convonIoncIn cIonfIfIcn, dIdcfIcn o rcfI-
cn. ocIdIrso or unn cInsIfIcncIon no os cono roforIr un nnn
fIoI n uno quo no Io os... os ns LIon cono ofnr or oI sIsfonn
nofrIco docInnI fronfo nI sIsfonn do nodIcIon do Ios IngIosos.
22
Io oxuosfo fIono or fInnIIdnd quIfnr dognnfIsno n Ins dIs-
cusIonos soLro dofInIcIonos y cInsIfIcncIonos, y confrnr oI nnII-
sIs y dIscusIon soLro oI rogInon jurIdIco concrofo quo hnLr do
rogIr cndn InsfIfucIon: osfo rogInon y su InforrofncIon os Io
quo Inorfn, no Ins dofInIcIonos y cInsIfIcncIonos quo n su ros-
ocfo hngnnos, n nonos quo oIIns IIovon n confusIon o sonn un
Infonfo do sncrIfIcnr In IILorfnd fronfo nI odor.
CInsIfIcncIonos sIn donosfrnLIo vnIor do ufIIIdnd o convonIon-
cIn, quo no oxIIcnn nndn oornfIvo doI sIsfonn jurIdIco sIno
quo oxonon dognfIcnnonfo suuosfns osoncIns InnufnLIos,
son no soInnonfo InconronsILIos sIno ndons dnnosns. II or-
juIcIo quo cnusnn os oI fIono quo hncon ordor nI dosrovonI-
do Iocfor do Luonn fo quo quIoro onfondorIns o doLo osfudInr-
Ins. AsI In dIforoncIn onfro nornns do nccIon y ronccIon Invon-
fndn or un socIoIogo do In rohIsforIn, cono Io cnIIfIcnn yn
Ios IILros do socIoIogIn: A!O!STO COMTI, quo hnco dos sIgIos Lus-
cnLn Ioyos nnfurnIos InnufnLIos, ronnroco on O!ICCIA!I, MA-
!IIHOII, ofc.
Anfo cndn cInsIfIcncIon quo Ion, rognfoso oI Iocfor nrn
quo sIrvo Y sI In rosuosfn no os snfIsfncforIn sIgn su cnnIno
or ofros runLos, quo oI nundo doI conocInIonfo os donnsIndo
nnIIo cono nrn fonnr cnnInos sIn snIIdn.
8.22
CA!!I, op. ciI., s. ?2 y ?3. SI oI rInoro os roforILIo nI sogundo no
os orquo nquoI son vordndoro y osfo fnIso, sIno orquo oI rInoro os ns
conodo, ns fcII do nnnojnr y ns nfo nrn snfIsfncor con nonor osfuor-
zo cIorfns nocosIdndos o convonIoncIns hunnnns.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 26
II. El caso en derecho administrativo
(*)
9. Lo inporIoncio Jel coeo en el JerecIo
In nocosnrIn conoxIon quo doLo Infonfnrso quo oxIsfn on-
fro In foorIn y In ronIIdnd so nrocIn nrfIcuInrnonfo on oI
nnIIsIs do cnsos: nI rosocfo croonos convonIonfo fornuInr
nIgunns rofIoxIonos IInInnros do nofodoIogIn do In cIoncIn,
1
vIncuIndns nI fonn doI cnso on dorocho ndnInIsfrnfIvo.
2
Is conocIdn hnsfn on oI nundo nngIosnjon,
3
on dIsfInfns
vorsIonos,
4
y on ofros nIsos,
5
In InsnfIsfnccIon or oI nodo
on quo In IncuIfnd ronrn nI fufuro rofosIonnI, son cono
nLogndo consuIfor, IIfIgnnfo, nogocIndor, funcIonnrIo LII-
(*)
!osunInos nquI Io oxuosfo on Ios cnIfuIos V y sIguIonfos do nuos-
fro IILro 1l neIoJo en JerecIo. AprenJer, eneeor, eecriIir, creor, Iocer,
CIvIfns, MndrId, 1988 y roInrosIon, 1995.
9.1
IOIII!, Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico, op. ciI.; 1l Jeeorrollo
Jel conocinienIo cienIifico. ConjeIuroe , refuIocionee, InIdos, Iuonos AI-
ros, 196?; UnenJeJ QueeI, Oon Courf, 19?6; Popper SelecIione, op. ciI.
9.2
o hn do confundIrso oI nnIIsIs do cnsos con oI nofodo do cnsos nrn
In onsonnnzn. Vor unn oxosIcIon do Ios dIvorsos nofodos do onsonnnzn on
oI cIfndo IILro 1l neIoJo en JerecIo.
9.3
Ios cursos do Ins fncuIfndos do dorocho y IILros do foxfo unIvorsIfn-
rIos nuncn hnn consIdorndo sIsfonfIcnnonfo oI rocoso or oI cunI Ios IIfI-
gnnfos rocoIocfnn, nnnIIznn y usnn Ios nodIos do ruoLn nrn ncrodIfnr Ios
hochos: III! y II!OMA, IocI 1nteeIigoIion, Sf. InuI, MInnosofn, 1984,
. XVII.
9.4
Connrnr !OWIIS, JAMIS I.,TouorJ Boloncing IIe Goole of Legol
1JucoIion, JournnI of IognI IducnfIon, 1981, voI. 31, s. 3?5 y ss, 383,
384 y 389, quo os ns ofInIsfn on oI nsocfo focnIco, no nsI on oI oIIfIco-
socInI (s. 391 y ss.).
9.5
In oI sIgIo nsndo, oI Consojoro !OMII! nconsojnLn n Ios jovonos nudI-
foros doI Consojo do Isfndo frnncos: SoLro fodo nndn do docfrInn, !ds.
fnIsonrInn oI osIrIfu: IIOI!I, III!!I, HieIoire Je l`AJninieIroIion Je
170 o noe joure, InrIs, 1986, I.!.I., . 469. Isfo no sIgnIfIcn, onfro noso-
fros, Ignornr doI fodo In docfrInn, sIno dojnrIn nrn dosuos doI nnIIsIs do
Ios hochos, In vnIorncIon y Ins nornns. o so onIozn con Ios IILros, so on-
Iozn con Ios hochos.
II MITOO I I!ICHO I - 2?
co, nngIsfrndo, funcIonnrIo judIcInI, nrn rosoIvor cnsos do
dorocho.
6
Isfo os oI oLjofIvo confrnI do In onsonnnzn doI dorocho,
uos oI soIo so nnforInIIzn n frnvos Je eu oplicoci6n o un
coeo concreIo, son on frnfnfIvns rIvndns, gosfIonos, IIfIgIos,
sonfoncIns, dIcfnonos, ncfos ndnInIsfrnfIvos, ofc.
oLo rocordnrso quo oI dorocho os unn cIoncIn do roLIo-
nns sInguInros y concrofos,
?
y quo Ios rIncIIos do vnIorn-
cIon y do ordon quo so oxfrnon do In Ioy son sIonro doscu-
LIorfos y confrnsfndos on unn roLIonfIcn concrofn, do no-
do quo os oI roLIonn y no oI sIsfonn on sonfIdo rncIonnI, Io
quo consfIfuyo oI confro doI onsnnIonfo jurIdIco.
8
Ios II-
Lros fIonon un Iugnr on oI nrondIznjo y In rcfIcn doI do-
rocho, oro IoorIos o osfudInrIos no os oquIvnIonfo n nron-
dor dorocho, os unn nrfo: oI dorocho so nrondo IroIojonJo
on rosoIvor cnsos y roLIonns sInguInros y concrofos; no hny
ofrn fornn.
9.6
Ico CA!!I, OIA!O, C6no eeIuJior , c6no orgunenIor un coeo. Con-
eejoe elenenIolee poro oIogoJoe j6tenee, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros,
1989, s. 56 y ss.: on nuosfrns fncuIfndos no so onsonn on ronIIdnd nI
sIquIorn so conIonzn n onsonnr oI ofIcIo o rofosIon do nLogndo. !no
fIono quo nrondor oI ofIcIo soIo, dosuos do grndundo.... Vor fnnLIon, doI
nIsno nufor, C6no orgunenIor , funJor un recureo. Auetoe coneejoe ele-
nenIolee poro oIogoJoe j6tenee, ALoIodo-Iorrof, roInrosIon, 1996.
9.?
OA!CA I ITI!!A, on su roIogo n VIIHWIQ, THIOO!, T6pico , ju-
riepruJencio, MndrId, 1964, . 12: In CIoncIn jurIdIcn hn sIdo sIonro, os y
no uodo dojnr do sor, unn CIoncIn do roLIonns sInguInros; on IgunI son-
fIdo CASSAOI, J!A CA!IOS, De nueto eoIre loe principioe generolee Jel Je-
recIo en el JerecIo oJninieIroIito, on In !..A., Iuonos AIros, 1995, n
19/20, . 300, dondo crIfIcn In ufIIIzncIon doI nofodo nxIonfIco y doducfI-
vo... or oI quo so rofondIn oxfrnor do cndn nxIonn unn cndonn do conso-
cuoncIns or nodIo do In doduccIon.
9.8
ISSI!, Principio , norno en lo eloIoroci6n juriepruJenciol Jel Jere-
cIo pritoJo, InrcoIonn, 1961, . 9; on IgunI sonfIdo MA!T-!ITO!TIIIO y
SAIZ I !OIIIS, Coeoe prcIicoe Je JerecIo AJninieIroIito, VnIIndoIId, 1966,
. 18.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 28
10. Lo inporIoncio Je loe IecIoe en el coeo
QuIz Io fundnnonfnI y Io ns dIfIcII son frnnsnIfIr n Ios
nIunnos oxorIoncIns quo Ios ornIfnn nrocInr, conron-
dor y ocIuor conforno n In nxInn do quo Io docIsIvo on
fodo cnso os sIonro Iogrnr orcILIr y roIncIonnr fodos Ios
hochos, soIoccIonnndo In InfornncIon roIovnnfo y orfInon-
fo, y dIsfInguIondo In quo Io os on nonor nodIdn, o cnroco
or IfIno do InorfnncIn. Ior oIIo fnI voz quon nLundnr
un oco ns on oI susfonfo foorIco do In nocosIdnd do cono-
cor LIon Ios hochos.
In InorfnncIn dofornInnnfo do Ios hochos hn sIdo ox-
uosfn roIforndnnonfo or In docfrInn y sIn dudn or In ox-
orIoncIn. osdo In osIcIon do SAIIIIIIS quo rocuordn CA!-
OZO, !no docIdo oI rosuIfndo nI conIonzo; dosuos oncuon-
frn oI rIncIIo; fnI os In gonosIs do fodn consfruccIon jurIdI-
cn,
1
nsnndo or In osfuIncIon do quo Ins nornns no so
ncfIvnn or sI nIsnns, quo son Ios hochos Ios quo hncon
nIIcnLIo o InnIIcnLIo unn dofornInndn rogIn susfnnfIvn;
2
quo oI nIcnnco do unn rogIn, y, or Io fnnfo su sonfIdo, do-
ondo do In dofornInncIon do Ios hochos,
3
o oxrosnndo con
sInIIcIdnd oI rIncIIo cnrdInnI do quo Todo doondo doI
nsunfo,
4
o quo !nn voz LIon osfudIndos Ios hochos y ox-
uosfos ordonndnnonfo, osf rosuoIfo oI 98 doI roLIo-
10.1
Vor CA!OZO, IIJAM ., TIe AoIure of IIe JuJiciol Proceee, YnIo
!nIvorsIfy Iross, ov Hnvon, roInrosIon 1952, . 1?0. So frnfn do In con-
jofurn cIonfIfIcn, n quo nos roforIronos ns ndoInnfo: no os quo yn so docI-
dn, sIno quo so fornuIn unn hIofosIs rovIsIonnI, sujofn n nodIfIcncIon.
10.2
III!, AVI A., y II!OMA, IA!I, IocI 1nteeIigoIion. Iron H,poI-
Ieeie Io Proof, Wosf IuLIIshIng Connny, Sf. InuI, MInnosofn, 1984, . 2.
10.3
IIVI, IWA! H., 1nIroJucci6n ol rocononienIo juriJico, I!IIA,
Iuonos AIros, 1964, . 10.
10.4
IO! IIO, TIe Diecipline of Lou, Iufforvorfhs, Iondros, 19?9,
s. 93 y 9?.
II MITOO I I!ICHO I - 29
nn,
5
Ios jurIsfns do fodo oI nundo nuncn hnn dojndo do on-
fnfIznr In cuosfIon.
II dorocho doLo nsogurnr quo hny ruoLn docunonfndn
quo roorcIonn unn Lnso rncIonnI o IogIcn nrn In docIsIon...
(y quo osfn) os ofocfIvnnonfo un roducfo doI rnzonnnIonfo
n nrfIr do In ruoLn. Isfo quIoro docIr ruoLn on oI cnso y
on oI confoxfo doI cnso... !nn concIusIon Lnsndn on... ruo-
Ln nLsfrncfn uodo sor 'rncIonnI`, oro no os unn docIsIon
'rncIonnI` on oI cnso doI cunI so frnfn.
6
Is quo ocurro quo In
ronIIdnd os sIonro unn: no uodo sor y no sor nI nIsno
fIono o sor sInuIfnonnonfo do unn nnnorn y do ofrn... In
ronIIdnd cono fnI, sI so hn roducIdo oI hocho o no so hn
roducIdo, osfo yn no uodo sor oLjofo do unn fncuIfnd dIs-
crocIonnI, ... orquo no uodo quodnr nI nrLIfrIo do In Ad-
nInIsfrncIon (nI do cunIquIor ofro orgnno doI Isfndo) ...
dIscornIr sI un hocho so hn cunIIdo o no so hn cunIIdo, o
dofornInnr quo nIgo hn ocurrIdo sI ronInonfo no hn sIdo nsI.
II nIIngro, odonos docIr, no fIono cnLIdn on oI cnno doI
orocho AdnInIsfrnfIvo.
?
In Corfo Suronn Indngn n vocos oxhnusfIvnnonfo
Ins cIrcunsfnncIns do hocho InIIcndns on In cnusn sonofIdn
n su docIsIon nrn, on funcIon do oso nnIIsIs, rosoIvor sI
nodInLn o no on oI concrofo suuosfo osn InndocuncIon do
Ios nodIos rovIsfos on In nornn fnchndn do InconsfIfucIo-
nnI, con Ios fInos quo orsoguIn, y quo do oxIsfIr nuforI-
znrIn n sosfonor su irroconoIiliJoJ.
8
10.5
Sogn In frndIcIon ornI, Io hnLrIn dIcho WI!I! OOISCHMIT on In
IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon.
10.6
JAIII, IO!IS, JuJiciol ConIrol of AJninieIroIite AcIion, IIffIo, Irovn
nnd Connny, Iosfon-Toronfo, 1965, . 601.
10.?
OA!CA I ITI!!A, I!A!O, Lo lucIo conIro loe innuniJoJee Jel
poJer, CIvIfns, MndrId, 19?9, s. 31 y 32, quIon fnnLIon rocuordn su nrfIcu-
Io Lo inIerJicci6n Je lo orIiIrorieJoJ en lo poIeeIoJ reglonenIorio.
10.8
Cono rocuordn IAIIIA, MIO!II, Leccionee eoIre JerecIoe Iunonoe
, goronIioe, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1986, . ??.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 30
CnLo nsInIsno rocordnr quo Ins rosoIucIonos ... fundn-
dns on unn ruoLn InoxIsfonfo... fornn nrLIfrnrIn In nodIdn
dIsuosfn on oIIns,
9
o quo no cnLo nI orgnno ndnInIsfrnfI-
vo..., sIn vIoInr rIncIIos nfInonfos n In gnrnnfIn do In do-
fonsn on juIcIo, roscIndIr do osn ruoLn con In norn nfIr-
nncIon dognfIcn do quo Ios fosfInonIos son InsufIcIonfos o
Inndocundos,
10
y quo Ios juocos InforvInIonfos osoon, ndo-
ns, In ofosfnd do rovocnr o nnuInr In docIsIon ndnInIsfrn-
fIvn soLro Ios hochos confrovorfIdos, sI oIIn fuorn sufIcIonfo-
nonfo IrrnzonnLIo, o so noynrn fnn soIo on In voIunfnd nr-
LIfrnrIn o on oI cnrIcho do Ios funcIonnrIos.
11
Inrn dofornInnr osn ronIIdnd on oI Inno docunonfnI y doI
oxodIonfo, os nocosnrIo on rInor Iugnr oxnnInnr nuy nfon-
fn y conIofnnonfo oI conjunfo do In docunonfncIon; so frnfn
doI osfuorzo or hncor hnLInr Ios noIos sogn In vIojn for-
nuIn do frnLnjo doI Consojo do Isfndo frnncos;
12
os rocIso quo
osfn ruoLn so InfIorn do Ins Iozns doI oxodIonfo.
13
SI oI nocosnrIo rIncIIo do dorocho os quo doLo nnnfo-
norso y nIIcnrso nI nonos unn cIorfn rncIonnIIdnd donfro
do In vIdn ndnInIsfrnfIvn;
14
sI, cono os cInro, oI quo doLo
rosoIvor on rosoncIn do un nsunfo, doLo, nnfo fodo, Luscnr
10.9
IT, 81:228, 230 y nuosfro fono 4, ProceJinienIo , recureoe oJni-
nieIroIitoe, cnIfuIo VII.
10.10
CSJ, Iolloe, f. 248, . 62?, AlJonic, 1960.
10.11
CSJ, Iolloe, f. 244, s. 548, 554, Ie,ee, 1959.
10.12
I CO!MII, M., DroiI oJninieIroIif, 5" od., od. Ingnorro y Ousfnvo
ThoLoI, f. I, InrIs, 1840, . 11, nofn 3, dosfncn oI frnLnjo concIonzudo y dofn-
IIIsfn do Ios nudIforos quo vorIfIcnn, Insfruyon o Infornnn Ios oxodIonfos;
CHAI!S, !II, DroiI AJninieIroIif Generol, f. I, InrIs, 1985, . 316; ? od.,
1993, s. 366 y ss.; !IOA! y IIC!OS, Lee ineIiIuIione oJninieIroIitee
fronoieee. Lee eIrucIuree, InrIs, 1984, . 238.
10.13
IITO!!I!!, M., 1l conIrol Je loe IecIoe por el Coneejo Je 1eIoJo
froncee, !AI, MndrId, n" ?, . 221.
10.14
OOIIII!O, IIO, Le Coneeil J'1IoI juge Ju foiI. 1IuJe eur l`oJni-
nieIroIion Jee jugee, nIIoz, InrIs, 1932, . 192. Vor fnnLIon !IVI!O, JIA,
Lo JieIincIion Ju JroiI eI Ju foiI Jone lo juriepruJence Ju Coneeil J 1IoI
fronoie, on oI IILro Le IoiI eI le DroiI. 1IuJee Je Logique JuriJique, Iruso-
Ins, 1961, s. 130 y ss.; IITO!!I!!, op. loc. ciI.
II MITOO I I!ICHO I - 31
In soIucIon jusfn, nquoIIn quo osfuInn 'Ins cIrcunsfnncIns
nrfIcuInros do fIono y do Iugnr`,
15
y oIIo hn do hncorso n
frnvos do In nnIIfud y nInucIosIdnd do Ins conroLncIo-
nos;
16
no quodn sIno oI IndIsonsnLIo cnnIno do rocodor-
so n InvosfIgncIonos do hocho Lnsfnnfo doIIcndns,
1?
n ro-
fundns InvosfIgncIonos do hocho,
18
on fodos Ios cnnos doI
snLor y do In focnIcn quo In sIfuncIon doI cnso y In InngInn-
cIon crondorn do quIonos InforvIonon on oI Io roquIornn.
11. Lo JificulIoJ Je JeIerninor loe IecIoe
SATO TOMS dosfnco In Lnso oxorInonfnI doI conocInIonfo
hunnno, y uodo onconfrnrso on A!ISTTIIIS In nIsnn Idon.
1
IfIoron Iuogo Ios cnnInos fIIosofIcos do cndn uno do oIIos,
oro no on oI unfo do nrfIdn, y oso rInor rIncIIo co-
nn os nocosnrIo y dofornInnnfo nrn oI quo oncnrn In on-
sonnnzn o In ronIIzncIon do cnsos do dorocho, on su rInor
nrondIznjo cono n Io Inrgo do fodn su vIdn.
Inrn nrocInr In IndoIo y dIfIcuIfnd do In fnron do orcILIr
Ios hochos, quIz convongn rocordnr quo yn IIIIITZ sonnIn-
Ln quo os InngofnLIo oI roorforIo do cnrncforIsfIcns dofor-
nInnnfos do hochos onIrIcos; Ins roIodndos o rodIcndos
quo cnrncforIznn n Ios oLjofos do In oxorIoncIn son InfInI-
fos, y or oIIo, sIondo fInIfn In orcocIon sonsILIo nun con
fodos Ios nuxIIIos do In cIoncIn sIonro onconfrnr quo Ios
10.15
Vor !IVI!O, JIA, JuriepruJence eI JocIrine Jone l`eloIoroIion Ju
JroiI oJninieIroIif, on oI IILro Pogee Je DocIrine, InrIs, 1980, f. I, . ?0; Le
Iuron ou Poloie Io,ol ou reflexione notee eur le recoure pour excee Ju
poutoir, Pogee Je JocIrine, f. II, . 329; Aouteoux propoe nofe J`un Iuron
eur le conIenIieux oJninieIroIif, Ifudos of ocunonfs, n" 31, 19?9/1980,
s. 2? n 30.
10.16
IITO!!I!!, op. ciI., . 223.
10.1?
IITO!!I!!, op. ciI., . 225.
10.18
IITO!!I!!, op. ciI., . 224.
11.1
COIIISTO, I. C., 1l peneonienIo Je SonIo Tone, Iondo do CuIfurn
IcononIcn, MoxIco, 1969, s. 25 n 30.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 32
oLjofos doI nundo, quo son fonornIos, jnns dosIIognn sus
cnrncforIsfIcns on fornn Ionn y oxhnusfIvn.
2
SI fodns Ins cIoncIns soIo ndnIfon uos un conocInIonfo
confIngonfo do sus oLjofos, Io nIsno nsn nI jurIsfn on un
cnso do dorocho, y nn ns ngudnnonfo quo n quIonos cuIfI-
vnn ofrns rnnns doI conocInIonfo.
Sorn nsI, sogn Ios cnsos, IndIsonsnLIos fodos Ios no-
dIos quo In cIoncIn y In focnoIogIn osoon nrn In orcocIon
do In ronIIdnd: dosdo Ins nodosfns fofogrnfIns, grfIcos, In-
nos, dnfos nunorIcos, osfndIsfIcns, royoccIonos ncfunrIn-
Ios, consos, nsnndo or fodos Ios dons nnIIsIs cunnfIfnfI-
vos y cunIIfnfIvos do In ronIIdnd, ein oltiJor nunco lo ele-
nenIol oIeertoci6n JirecIo.
3
IxIsfon nIgunns rogIns onIrIcns do nvorIguncIon do Ios
hochos doI cnso. Infro oIIns osfn Ins quo oxIIcnnos on Ios
unfos sIguIonfos.
12. Anolicor lo prueIo que ,o exieIe
1
II rInor nso n ronIIznr
2
so cunIo con In ruoLn roo-
xIsfonfo y cuI nroco sor sogn oIIn In ronIIdnd, sIn oIvIdnr
nuncn oI oxodIonfo ndnInIsfrnfIvo;
3
oI nnIIsIs nInucIoso
do In fofnIIdnd do In ruoLn docunonfnI os IndIsonsnLIo y
11.2
VI!IOO, !OII!TO J., Lo noIuroleco Jel conocinienIo juriJico, Id.
Cooorndorn do orocho y CIoncIns SocInIos, Iuonos AIros, 19?3, s. 19 n
21.
11.3
Inrn un nnIIsIs dofnIIndo do In oxorIoncIn conn on oI nnIIsIs do
un cnso, vor III! y II!OMA, op. ciI., s. 94 n 98.
12.1
SoguInos In fII cInsIfIcncIon do III! y II!OMA, op. ciI., s. 34 y
ss.
12.2
Vor nuosfro IILro 1l neIoJo en JerecIo, Id. CIvIfns, MndrId, 1988 y
1995, cnIfuIo I.
12.3
Inrn un nnIIsIs do Ios dIsfInfos nodIos do ruoLn vor oI fono 2 doI
rosonfo frnfndo, cnIfuIo I, fnnLIon roroducIdo cono cnIfuIo V do Coeoe
, proIlenoe Je JerecIo, op. ciI.; rInoro nnrocIo Lnjo fornn do nrfIcuIo on
Lo prueIo en el JerecIo proceeol oJninieIroIito, II 1996-A, gs. 1398 y
ss.
II MITOO I I!ICHO I - 33
doLo hncorso fnnfo IndIvIdunInonfo nrn cndn docunonfo
cono Luscnndo Ins corroIncIonos doI conjunfo do oIIos.
Iuodo sor convonIonfo hncor un IIsfndo
4
do Ios hochos
quo conoconos y do Ins ruoLns quo do oIIos fononos, nd-
vorfIr cuIos son Ins Ingunns do InfornncIon y Ins fnIoncIns
do ruoLn, y cononznr n corroIncIonnr Ios dIvorsos nsocfos
fcfIcos nrn vorIfIcnr sI nnrocon dIscronncIns onfro oIIos.
In osfn rInorn ofnn doLo fnnLIon ovnIunrso oI odor
do convIccIon do Ins ruoLns rooxIsfonfos, oI grndo do cro-
dILIIIdnd do Ios fosfIgos, do confInLIIIdnd do Ins orIcIns o
Infornos quo oxIsfnn, In vorosInIIIfud do In docunonfncIon,
sIn dnr nndn or cIorfo nI nndn or suuosfo:
5
ns do unn
voz unn oscrIfurn LIIcn o un Insfrunonfo LIIco quo u-
dIorn dnr Ionn fo do sus fornns oxfrInsocns o do su confonI-
do,
6
odr sor rodnrguIdo do fnIso.
?
o sor sufIcIonfo con Inforrognr n In nrfo y fonnr nofn
do su vorsIon do Ios hochos, InforrogndoIn nrn nnIInr In
InfornncIon y vorIfIcnr su vorosInIIIfud; no soIo hnLr quo
nnnIIznr cuIdndosnnonfo In docunonfncIon quo norfn; hn-
Lr quo nccodor nI oxodIonfo ndnInIsfrnfIvo conIofo sI oI
oxIsfo, consuIfnr Ios IILros do conorcIo do In nrfo
8
sI oIIo os
12.4
III! y II!OMA, op. ciI., . 40, roonon on ronIIdnd cInco IIsfndos
do hochos conforno oI cnrcfor do In ruoLn quo susfonfn cndn uno do oIIos:
un IIsfndo confrnI fofnIIzndor, dos IIsfndos do ruoLns concrofns corroson-
dIonfos n cndn unn do Ins nrfos, dos IIsfndos do ruoLns ofoncInIos con-
IononfnrIns do cndn unn do oIIns.
12.5
SoLro fodo Io rocodonfo nos ronIfInos n III! y II!OMA, op. ciI.,
cnIfuIos I n VIII.
12.6
Inrn dosIIndnr cuI os oI ofocfo roLnforIo on cunnfo nI fondo y In
fornn do Ios oxodIonfos ndnInIsfrnfIvos nos ronIfInos nI fono 3, cnIfuIo
VII: Ios ncfos ndnInIsfrnfIvos cono Insfrunonfos LIIcos.
12.?
Iuos no os oxfrnno quo so conofnn grnvos dosIIcos docunonfnIos,
ronrnnndo oxodIonfos do nnnorn nrfIfIcInI, dofrnyondoIos Iozns docunon-
fnIos, ofcoforn.
12.8
O roquorIr nI cIIonfo In roduccIon do un Inforno suscrIfo or un
confndor oxforno n In onrosn, corfIfIcndo on cunnfo n su confonIdo or Ios
nudIforos y sIndIcnfurn do In onrosn, conforno n Ins rogIns usunInonfo
nIIcndns on In nnforIn, y corfIfIcndo on cunnfo n In nufonfIcIdnd do Ins
fIrnns or oI Consojo IrofosIonnI orfInonfo.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 34
orfInonfo n In cuosfIon, vIsIfnr oI Iugnr do Ios hochos sI nIgo
fIono quo vor con oI roLIonn,
9
consuIfnr n Ios focnIcos o
oxorfos
10
quo conozcnn Ios nsocfos no jurIdIcos doI nsun-
fo, dIscufIr con oIIos Ios hochos doI cnso fnnfo nrn dofornI-
nnr sI uno onfondIo LIon cono nrn nsogurnrso do quo oIIos
Io oxonon ndocundnnonfo. AsI cono oI nLogndo quo fIono
quo hncor o dofondor un juIcIo do nnIn rnxIs nodIcn doLo
conrondor Ios rudInonfos doI roLIonn nodIco quo dIo
Iugnr nI IoIfo, nsI fnnLIon doLon conocorso Ios rudInonfos
focnIcos o do hocho do cunIquIor roLIonn ndnInIsfrnfIvo
quo uno hnyn do oncnrnr.
Ior cIorfo, oxIsfon IInIfncIonos nnforInIos do fIono so
vonco un Inzo nrn rocurrIr, hny quo confosfnr unn donnn-
dn, hny quo dIcfnr sonfoncIn y cosfo, nnon do In no sIon-
ro rodIsosIcIon doI Inforosndo, o osILIIIdnd nnforInI do
hncorIo, oro oI nLogndo doLo snLor nI nonos, y hncorIo co-
nocor on su cnso, cuIos son Ins condIcIonos ofInns do In-
fornncIon y ruoLn conduconfos nI nojor rosuIfndo osILIo.
Iuogo voronos cono so frnsIndn osfo roLIonn n funcIonn-
rIos y nngIsfrndos.
o doLo fonorso n In ruoLn oLfonIdn soLronLundnnfo-
nonfo,
11
uos Iuogo vondr In cnncIdnd do sInfosIs y do
focnIIzncIon doI rofosIonnI; oro n In Invorsn, In ruoLn oL-
fonIdn do nonos uodo InIIcnr In ordIdn doI cnso, cunndo
ns ndoInnfo In confrnnrfo ovonfunInonfo In doscuLrn y In
norfo nI oxodIonfo, sI oIIn IIogn n sor ndvorsn y susfnncInI.
SI oI rofosIonnI conoco osn ruoLn n fIono, uodo nd-
vorfIr oI iniIio n su cIIonfo quo no Io nsIsfo oI dorocho y
12.9
SI so frnfn do nIgo oxIsfonfo fIsIcnnonfo on nIgn Iugnr, conocorIo,
terlo pereonolnenIe, fofogrnfInrIo, nodIrIo, ofc., y oLfonor on sunn fodn In
InfornncIon cunnfIfnfIvn y cunIIfnfIvn quo son orfInonfo soLro dIcho sus-
frnfo nnforInI.
12.10
Y on su cnso, nI IgunI quo on oI unfo nnforIor, hncor roducIr Infor-
nos focnIcos oxfornos, doLIdnnonfo rosnIdndos y corfIfIcndos n fIn do sus-
fonfnr su vorosInIIIfud y uIforIor fuorzn do convIccIon.
12.11
A nonos quo so hngn IncurrIr on gnsfos quo nrozcnn dosnodIdos o
IrroIovnnfos.
II MITOO I I!ICHO I - 35
ordor oI cnso, y ovIfnrso nsI oI dIsgusfo y nrcInI doscrodI-
fo do ordor un IoIfo or dofIcIonfo conocInIonfo do Ios ho-
chos do su roIo cnso, orjudIcnndo su nIco cnIfnI, quo os
su rosfIgIo. IorjudIcnr n un cIIonfo quo ordor oI IoIfo
Iuogo, or cuIn doI nLogndo, os In nojor fornn do nufoIn-
noInrso on In rofosIon.
Con osfos rInoros oIononfos do juIcIo so nroxInn oI no-
nonfo do dofornInnr sI oI cnso fIono hnsfn nIII susfonfo fc-
fIco sufIcIonfo on In ronIIdnd, no soIo on Ios noIos y ruo-
Ln docunonfnI rooxIsfonfo, sI oI fIn orsoguIdo o conjo-
furnLIo os congruonfo y roorcIonndo con Ios hochos quo Io
susfonfnn.
13. Lo prueIo oJicionol o proJucir
13.1. Loe oIogoJoe
TornInndn In ofnn nnforIor, oI nLogndo conIonzn yn n
fornnrso nIgunns hIofosIs soLro osILIos oncundros o soIu-
cIonos doI cnso, y oIIo Io IIovnr nocosnrInnonfo n ovnIunr sI
In ruoLn do In cunI dIsono os sufIcIonfo nrn sosfonor nI-
gunn o nIgunns do oIIns, o sI doLo on cnnLIo InngInnr ofrns
ruoLns n roducIr nrn susfonfnrIns sI oIIo os osILIo, o
nrn InvnIIdnrIns sI no rosuIfnn sufIcIonfos. In ofrns nIn-
Lrns, quo ruoLn os nocosnrIn nrn sosfonor In nrgunonfn-
cIon.
AIII doLo fnnLIon cononznr sorInnonfo n consIdornr Ins
osILIos rofufncIonos n In hIofosIs InIcInI quo concILn, o Inn-
gInnr cuIos uodon sor Ios nodIos do ruoLn quo uodnn
susfonfnr osn rofufncIon: on nInLrns do IOIII!, no so frnfn
soInnonfo do Luscnr Ins rofufncIonos y no dofondor dogn-
fIcnnonfo unn foorIn, sIno nn ns, do sor ornnnonfononfo
nufocrIfIco y crIfIco do In nufocrIfIcn.
1
13.1
Popper SelecIione, odIfndo or AVI MIIII!, IrIncofon !nIvorsIfy
Iross, IrIncofon, uovn Jorsoy, 1985, . 126.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 36
Isfn ofnn os rovIn n In InIcIncIon doI nsunfo: do Io con-
frnrIo so Incurro on oI rIosgo do ofocfunr un dofornInndo
InnfonnIonfo do In cuosfIon quo cnIgn or su Lnso con In
uIforIor roduccIon do ruoLn on confrnrIo quo ronIIzn In
confrnnrfo o ovonfunInonfo oI frILunnI.
!nn docIsIon rosonsnLIo, or Io fnnfo, doLo IncIuIr osfn
ofnn InfornodIn. In InsfruccIon doI rocoso onIozn uos
fonrnnnnonfo, con In roduccIon rIvndn do In ruoLn or
oI nLogndo, nnfos do InIcInr oI juIcIo o oI rocodInIonfo nd-
nInIsfrnfIvo.
13.2. Loe funcionorioe o nogieIroJoe
SI so frnfn do un funcIonnrIo LIIco quo doLo dIcfnnInnr
o docIdIr un oxodIonfo, In sIfuncIon os nuIoIie nuIonJie In
nIsnn: oI rIncIIo jurIdIco quo rIgo oI rocodInIonfo ndnI-
nIsfrnfIvo os oI do In ofIcInIIdnd, Io quo suono no soInnonfo
In InuIsIon do ofIcIo, sIno fnnLIon In InsfruccIon do ofIcIo.
In cnrgn do In ruoLn rocno nsI soLro In ndnInIsfrncIon, y sI
In ruoLn yn norfndn nI oxodIonfo no snfIsfnco nI funcIo-
nnrIo, Io corrosondo roducIr o hncor roducIr Ios Infor-
nos, dIcfnonos, orIcIns, ofc., quo n su juIcIo rosuIfon no-
cosnrIos nrn IIognr n In vordnd nnforInI.
2
In oI cnso do Ios nngIsfrndos, usunInonfo oI frnLnjo ro-
LnforIo do Ios nLogndos do nnLns nrfos, ns oI oxodIonfo
ndnInIsfrnfIvo on su cnso, hn ornIfIdo nvnnznr Lnsfnnfo
on In dofornInncIon do Ios hochos. Ioro fnnLIon uodo y
doLo oI juzgndor dIcfnr nodIdns nrn nojor rovoor, sI on-
fIondo quo no uodo n concIoncIn dIcfnr un ronuncInnIon-
fo conforno n dorocho, sI n su juIcIo Ios oIononfos roLnfo-
rIos oLrnnfos on nufos Io LrIndnn un InsufIcIonfo o dofIcIon-
fo conocInIonfo do Ios hochos.
13.2
IxIIcnnos fnIos rIncIIos on oI fono 2 do osfo TroIoJo Je JerecIo
oJninieIroIito, Lo Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJninieIroJo, cnIfuIo I.
II MITOO I I!ICHO I - 3?
IIIo os nsI on Luonos rIncIIos
3
y oxIsfon on nuosfro nIs
cnsos on quo In Corfo Suronn nIsnn hn dIsuosfo Inor-
fnnfos nodIdns do ruoLn.
4
Hny fnnLIon rnzonos nnforInIos quo uodon on ocnsIo-
nos IIovnr n oIIo: on oI juIcIo ordInnrIo Ios hochos uodon
hnLor vnrIndo con oI frnnscurso doI fIono,
5
y on oI nnnro
In nnfurnIozn sunnrIsInn doI rocodInIonfo uodo hnLor
roducIdo unn onIsIon roLnforIn n juIcIo doI quo doLo
docIdIr quo no so uodn nornInonfo sosInynr dIcIondo quo
In cuosfIon corrosondo n un juIcIo ordInnrIo.
6
Is cIorfo quo ns do unn voz oI frILunnI so rogunfnr sI
doLo dojnr cnor oI nnnfo do juoz y nsunIr In fogn do nLogn-
do
?
y fnnLIon Io os quo cndn InsfnncIn sucosIvn os ns ro-
nuonfo quo In nnforIor n ronIIznr nuovns nvorIguncIonos o
dofornInncIonos do hocho.
Ioro nnfo In dIsyunfIvn do fnIInr sIn sufIcIonfo ruoLn, u
ordonnr do ofIcIo In roduccIon do In ruoLn quo oI juzgndor
osfIno nocosnrIn, no nrocIorn quo uodn oxIsfIr ocIon nI-
gunn: Io confrnrIo, nsI fongn nnronfo susfonfo on Ins rogIns
do nuosfro dorocho rocosnI fornnI, no Ins fondr on Ins ro-
gIns susfnncInIos doI doLIdo rocoso consfIfucIonnI.
13.3
Ior ojonIo on IrnncIn COISO, JIA-IHIIIIII, L`office Ju juge eI lo
preute Jone le conIenIieux oJninieIroIif, I.O..J., InrIs, 19?0, quo dodIcn
fodn unn nrfo do su IILro n In Lsquodn do ruoLns ofocfundn or oI juoz,
s. 9? y ss.
13.4
Ior ojonIo on oI cnso Soguir , DiI, Iolloe, f. 302, . 1284, nno 1980.
13.5
AsI on oI cnso Cine Colloo (quo nnnIIznnos on DerecIoe Hunonoe,
op. ciI., y on oI cnIfuIo VI do Coeoe , proIlenoe Je DerecIo, op. ciI.) oI
frILunnI onIfIo nnnIIznr sI huLo o no un cnnLIo on In nIogndn sIfuncIon fc-
fIcn onfro oI nononfo on quo In Ioy so dIcfo y oI nononfo on quo In Corfo In
docInrn consfIfucIonnI.
13.6
Cnso fIIco, sI osf on juogo unn vIdn: Iolloe, 302: 1284, 1980, Soguir
y DiI.
13.?
IO! IIO, TIe Due Proceee of Lou, Iufforvorfhs, Iondros, 1980,
. 61.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 38
13.8
Y, fnI cono Io oxIIcnnos on oI unfo 4, oI ndnInIsfrndor o oI nngIs-
frndo, cndn uno do nnnorn docrocIonfo.
13.9
InvosfIgncIon doI roIo nLogndo, o n cnrgo do oxorfos confrnfndos nI
ofocfo: III! y II!OMA, op. ciI., s. 161 y ss., 211 y ss., 218 n 220 y 31? y ss.
13.10
SoLro fodo oIIo nos ronIfInos nuovnnonfo n III! y II!OMA, op.
ciI., cnIfuIos 11 n 1?.
13.11
Inrn oI fonn do In roduccIon rIvndn do In ruoLn, vor on osfo
TroIoJo oI fono 4, cnIfuIo VI, unfos 19, 22.8, 26.2, y cnIfuIo VII, " 10,
nnrfndo 10.1., ofcoforn. osdo Iuogo, In ruoLn roducIdn rIvndnnonfo
osf sujofn n rofufncIon or ruoLn confrnrIn.
13.12
AnnIIznnos on oI fono 4, cnIfuIo VI, nIgunos do Ios roLIonns quo
rosonfnn dIvorsos nodIos do ruoLns: Infornos y ruoLn docunonfnI (nros.
19 n 21, 23, 26), fosfInonIos ornIos o oscrIfos (22, 24), osIcIonos (25), orI-
cIns (26), ofcoforn.
13.13
o snLonos: soIo odonos ndIvInnr... Ioro dononnnos cuIdndosn y
nusfornnonfo osfns conjofurns o nnfIcIncIonos InngInnfIvns y nudncos, or
nodIo do confrnsfncIonos sIsfonfIcns... nuosfro nofodo do InvosfIgncIon
no consIsfo on dofondorIns nrn donosfrnr quo rnzon fonInnos; sIno or oI
confrnrIo, frnfnnos do dorrILnrIns (IOIII!, Lo l6gico..., op. ciI., . 259).
13.3. OIeertocionee conunee
In Lnso n In osfrnfogIn roLnforIn quo rosuoIvn on In ofn-
n nnforIor, oI nLogndo
8
nsnr n unn ofnn do InvosfIgn-
cIon:
9
onfrovIsfns con focnIcos, rofosIonnIos doondIonfos
doI roIo cIIonfo on su cnso, nuovns Lsquodns do docu-
nonfncIon quo so suono uodn oxIsfIr, ronrncIon nnfIcI-
ndn do InforrognforIos do fosfIgos, unfos do orIcIn, ofc.
10
o so nos oscnn quo nuchn do osfn ncfIvIdnd roLnforIn
Ios rofosIonnIos n vocos In dojnn nrn oI juIcIo nIsno: sIn
onLnrgo, oI cosfo do unn orIcIn os nonor sI so In roduco
on fornn rovIn n In ofnn judIcInI, Ios unfos do orIcIn so
ronrnn con ns ofIcncIn y oorfunn coInLorncIon doI cIIon-
fo, ofc. SoLro fodo, so uodo do fnI nodo Innfonr do nodo
ns soguro y ofIcnz oI oncundrnnIonfo nornnfIvo y jurIdIco
doI roLIonn.
In nuosfrn oInIon, uos, os roforILIo ndoInnfnrso n con-
coLIr y roducIr, rInoro rIvndnnonfo,
11
In ruoLn
12
ndI-
cIonnI o confrnrIn
13
quo rosuIfo nocosnrIn.
II MITOO I I!ICHO I - 39
Con In nnyor InfornncIon y oI nojor InnfonnIonfo doI
cnso quo rosuIfn do In roduccIon rIvndn do In ruoLn, co-
rrosondor ns ndoInnfo norfnr, sI os nocosnrIo, ruoLn
ndIcIonnI on sodo ndnInIsfrnfIvn,
14
y soIo or IfIno on sodo
judIcInI.
15
A su voz, nsI cono os nojor roducIr In ruoLn nnfIcIndn-
nonfo on fornn rIvndn, onfro ofrns rnzonos orquo so hnco un
nojor frnLnjo roLnforIo, cnLo fonor rosonfo quo cunnfo ns
so fnrdo on roducIr In ruoLn cndn voz sor ns dIfIcII odor
convoncor do In Londnd do In roIn osIcIon.
In ofocfo, Ios juocos fIonon on rInorn InsfnncIn unn cIorfn
fondoncIn n dnr nIgn vnIor n In ruoLn sorIn roducIdn ro-
vInnonfo on sodo rIvndn o ndnInIsfrnfIvn, IncIuso Invocnn-
do on nIgunos cnsos un suuosfo cnrcfor do Insfrunonfos
LIIcos do Ios oxodIonfos ndnInIsfrnfIvos.
16
Y n su voz on Ins InsfnncIns suorIoros so roduco unn
ncfIfud nnIogn y crocIonfo: Ios frILunnIos do nIzndn fIonon
IncIInncIon n ncofnr In vorsIon do Ios hochos quo hnn dofor-
nInndo Ios juocos InforIoros.
1?
o fnI nodo, fodn osforgncIon do In ncfIvIdnd roLnforIn os
sIonro rogrosIvnnonfo orjudIcInI nrn quIon Incurro on oIIn.
14. Lo oprecioci6n Je lo prueIo
1
Conforno n Ios rIncIIos nodornos do nrocIncIon do In
ruoLn, osfo doondo do In confInLIIIdnd y crodILIIIdnd o vo-
rosInIIIfud do cndn uno do Ios oIononfos do ruoLn norfn-
dos: oro os Inorfnnfo nrondor n vnIornr In ruoLn dosdo
oI nguIo quo Io hnr In confrnnrfo (onrosn, sIndIcnfo,
13.14
Tono 4.1, op. ulI. ciI., cnIfuIo V.
13.15
Ounrdnndo fodo oI fIono In rudoncIn docunonfnI quo sugorInos
on oI fono 2, cnIfuIos I y IX.
13.16
Io oxIIcnnos on oI fono 3, cn. VII.
13.1?
III! y II!OMA, op. ciI., . 134; IIVI, op. ciI., . 5, y sus roforon-
cIns. Connrnr IO! IIO, TIe Due Proceee of Lou, op. ciI., . 62.
14.1
Vor oI fono 4 cIfndo, cnIfuIo VII.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 40
ofc. o In ndnInIsfrncIon, on oI cnso do In gosfIon nnfo Ins
roIns ronrfIcIonos LIIcns) y In jusfIcIn dosuos, sI In
cuosfIon doLo IIognr n juIcIo.
In osfo unfo, cono fnI voz on ofros, In oxorIoncIn nro-
cIorn rosuIfnr InsusfIfuILIo
2
y doLo njusfnrso n Ins cIrcuns-
fnncIns do fIono y Iugnr, n Ins orsonns concrofns quo do-
sononnn, on oI nononfo do quo so frnfn, Ins funcIonos do-
cIsorIns on sodo ndnInIsfrnfIvn o judIcInI.
In osfo IfIno nsocfo, oI oscrIfo uodo vorso InfIuoncIn-
do or Ins cnrncforIsfIcns do quIon hn do docIdIr
3
oro cono
oxIsfon sucosIvns InsfnncIns, y oI fIono uodo roducIr cnn-
LIos on In nngIsfrnfurn o In ndnInIsfrncIon, rosuIfn dIfIcII oI
nrfo do nrnnr unn nrgunonfncIon quo no confrndIgn fron-
fnInonfo In ncfunI o ofoncInI IdIosIncrncIn do Ios orgnnos
do docIsIon.
4
15. Lo nuIoIle Je loe IecIoe , prueIoe
oLo nrondorso n roconocor oI cnrcfor dInnIco do fodo
roLIonn, y dofornInnr cono oIIo nfocfn oI oncundro y osI-
LIos soIucIonos doI nIsno n frnvos doI fIono quo frnnscu-
rrIr dosdo su InIcIncIon hnsfn su osILIo concIusIon:
1
In
soIucIon do fodo cnso jurIdIco fIono quo Insorfnrso on oI fIon-
o y hncorso cnrgo do su frnnscurso.
2
14.2
Io cunI no quIfn quo oxIsfnn fnnLIon oIononfos foorIcos oLfonIdos n
nrfIr do In oxorIoncIn y do ofrns dIscIIInns, quo nyudnn n vnIornr dofor-
nInndns ruoLns. A fIfuIo do ojonIo, nrn In nrocIncIon do In vorncIdnd
do Ios fosfIgos, vor MI!A y IIIZ, IMIIIO, Monuol Je peicologio juriJico, 6"
od., II Afonoo, Iuonos AIros, 1980, s. 115 n 126.
14.3
CA!!I, C6no eeIuJior..., op. ciI., s. 49 y ss., unfos 4"), 6"), 10"), 12")
y concordnnfos; . 61, unfo III; unfo IV on conLInncIon con oI nnrfndo
11") doI unfo II doI nIsno nrfIcuIo, ofc. Hny nquI nucho nnforInI nrn In
rofIoxIon, quo Ios nLogndos fornndos ronIIznn cofIdInnnnonfo on su frnLnjo
rofosIonnI, nunquo no sIonro Ios nIunnos.
14.4
os ronIfInos n In nofn rocodonfo.
15.1
Isfo fonn Io nnnIIznnos on oI fono 2, soccIon IV, In rofoccIon do
Ios dorochos, cnIfuIos VIII n XIII.
15.2
CA!!I, C6no eeIuJior... op. ciI., . 34, unfo I.
II MITOO I I!ICHO I - 41
In ofrns nInLrns, doLonos ovIfnr on oI cnso concoLIr nI
dorocho cono sIsfonn on quo no hny rocosos fonornIos,
no hny cnusn nI ofocfo, no hny nsndo nI fufuro.
3
CnLo osfnr on consocuoncIn sIonro nfonfo n Ios cnnLIos on
Ios hochos quo so roducon n frnvos doI fIono,
4
Ios cnnLIos on
In orcocIon y ruoLn do oIIos, In InfornncIon ndIcIonnI quo so
roduco, ofc., y ovnIunr sIonro cono nfocfn oIIo oI cnso.
5
Ioro no soIo uodon rosonfnrso fncforos soLrovInIon-
fos quo nodIfIquon:
1") oI suuosfo do hocho InIcInI, sIno quo fnnLIon uo-
don cnnLInr,
2") Ins rogIns nIIcnLIos,
6
3") oI rosuIfndo quo so consIdorn dosonLIo,
?
4") In nuforIdnd docIdonfo,
5") oI onforno jurIdIco oIIfIco,
6") Ins Idons donInnnfos on In socIodnd o on oI goLIorno,
ofcoforn.
II frnnscurso doI fIono oLIIgn nsI n un ronnIIsIs cons-
fnnfo do fodos Ios fncforos doI cnso.
16. Algunoe oepecIoe eepecificoe
16.1. 1l oIjeIo Jel ocIo oJninieIroIito
Is nrfo Infogrnnfo doI nnIIsIs docunonfnI oI IdonfIfIcnr
oI oLjofo
1
doI ncfo ndnInIsfrnfIvo,
2
dndoIo nfoncIon rIorI-
15.3
COHI, IIIIX S., 1l neIoJo funcionol en el JerecIo, ALoIodo-Iorrof, Iuo-
nos AIros, 1962, . 122, quIon dosdo Iuogo Io nfIrnn con crIforIo gonornI.
15.4
!OMIA!I!, MA!JO!II ., Legol ProIlen Solting. Anol,eie, IeeeorcI
onJ WriIing, Wosf IuLIIshIng Connny, Sf. InuI, MInnosofn, 1984, . 328.
15.5
!OMIA!I!, op. ciI., . 329.
15.6
CA!!I, C6no eeIuJior..., op. ciI., s. 32 y 33, unfo O. In ofro sonfI-
do dIco IIVI, op. ciI., . 12, quo Ins rogIns cnnLInn nIonfrns son nIIcn-
dns, Io quo fnnLIon os oxncfo, soLro fodo on dorocho ndnInIsfrnfIvo.
15.?
CA!!I, op. loc. ciI.
16.1
Isfo os, Io quo oI ncfo docIdo: f. 3, cn. VIII, n. II, nros. 4" y sIguIonfos.
16.2
Sogn In oxfonsIon quo nfrILuInos nI concofo on oI f. 3, cnIfuIos I n IV.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 42
fnrIn y rofIoxIonnndo ronIIsfn y onIrIcnnonfo soLro oI fIo
do roLIonn quo oso oLjofo o confonIdo confrnI doI ncfo Inn-
fon on In rcfIcn, on oI confoxfo do In ronIIdnd nnforInI n
quo oI nIsno so rofIoro o on In cunI so Insorfn.
16.2. Lo coueo o eueIenIo fcIico Jel ocIo. Lo noIitoci6n
Corrosondo fnnLIon IdonfIfIcnr Ios hochos do In ronII-
dnd quo dnn jusfIfIcncIon, nofIvo o cnusn fcfIcn nI ncfo nd-
nInIsfrnfIvo,
3
dIforoncIndoIos do In nofIvncIon doI ncfo o
oxIIcncIon do fnIos hochos oxfornos nI ncfo,
4
cuIdnndo no
rosfnr unn nfoncIon dosnosurndn n osfn, n unfo fnI quo
IIoguo n InodIr In orcocIon doI oLjofo nIsno o do In sI-
funcIon fcfIcn quo Io dn o quIfn susfonfo. In ofrns nIn-
Lrns, os IndIsonsnLIo quo on oI nnIIsIs do Ios hochos so
orcILn In ronIIdnd y no soInnonfo oI foxfo doI docunonfo,
frnfndoso do un ncfo oscrIfo; o Ins nInLrns o cIrcunsfnn-
cIns on quo so Io oxrosn sI so frnfn do un ncfo vorLnI, o
nnLos sI so suoronon ncfos vorLnIos y oscrIfos.
In ofocfo, oI nnIIsIs doI ncfo dosdo oI unfo do vIsfn fc-
fIco conrondo IndIsonsnLIononfo oI osfudIo do Ios hochos,
oxrosndos o no on In nofIvncIon doI ncfo, do In ronIIdnd
oxfornn nI ncfo y n In cunI oI nIsno oLjofIvnnonfo so rofIoro
o roIncIonn Io dIgn o no In nofIvncIon, quo Io onnnrcn y
oncundrn. So frnfn do In ndocundn orcocIon do In ronIIdnd
on In cunI oI ncfo so Insorfn, o son, do In cnusn o nofIvo quo
oI ncfo fIono on dIchn ronIIdnd, IndoondIonfononfo do cu-
Ios sonn sus oxrosIonos do rnzonos, o InvocncIon do nrgu-
nonfos on In nofIvncIon.
16.3
Tono 3, cnIfuIo IV, nnoro 9.2.; cnIfuIo VIII, nnoros 5 y ?, ofco-
forn. II susfonfo fcfIco sufIcIonfo os nrfo do In gnrnnfIn do rnzonnLIIIdnd
do IoJoe Ios ncfos osfnfnIos, In quo dosnrroIInnos on oI cnIfuIo VI do osfo
voIunon.
16.4
Vor fono 3, cnIfuIo X, nnoro 6.
II MITOO I I!ICHO I - 43
Isfo os nLsoIufnnonfo osoncInI nrn onfondor y nIIcnr oI
dorocho: sI uno Ioo Cine Colloo y no ndvIorfo quo In Corfo no
orcILIo Ios hochos, orrn oI cnnIno; sI Ioo CIocoIor croyon-
do quo Ios fundnnonfos oxuosfos son Ios ronIos y no Ios quo
rocogIoron dIn n dIn fodos Ios dInros doI nIs, fnnLIon so
oquIvocn; Io nIsno con MorIur, te. MoJieon sI dosconoco oI
confoxfo oIIfIco, no oxIIcndo on oI fnIIo, y nsI sucosIvnnon-
fo; Io nIsno vnIo nrn Ioyos, docrofos, sonfoncIns, rogInnon-
fos, ncfos ndnInIsfrnfIvos do cunIquIor osocIo. QuIon no
onfondIo Ios hochos doI cnso, nndn onfondor doI dorocho on
oI cnso.
16.3. Lo preeunci6n Je legiIiniJoJ Jel ocIo oJninieIroIi-
to , lo prueIo
Hny un orror oIIfIco do grnn orsIsfoncIn: In fondoncIn n
croor cIognnonfo n quIon ojorco oI odor. IIIo os vIIdo no
soInnonfo nrn Io oIIfIco sIno fnnLIon nrn Io jurIdIco. o-
Lo or Io fnnfo ovIfnrso oI orror conn do croor quo fodo Io
quo In nuforIdnd dIco os cIorfo, or oI soIo hocho do quo Io
dIgn, confundIondo onfoncos rosuncIon do IogIfInIdnd
5
con
vordnd IIsn y IInnn, Io quo rosuIfn no soIo IogIcnnonfo Insos-
fonILIo sIno fnnLIon un orror oIIfIco susfnncInI on nnforIn
do dorocho oIIfIco y ndnInIsfrnfIvo.
6
16.4. Lo roconoIiliJoJ Je IoJoe loe elenenIoe en juego
oLo fnnLIon nuy osocInInonfo dofornInnrso In rnzo-
nnLIIIdnd fnnfo doI ncfo cono do Ins nornns on quo oI ncfo
so fundn, o quo nIIcn,
?
y do Ios hochos quo Io susfonfnn.
16.5
Vor fono 3, cnIfuIo V, sogundn nrfo, nnoros 2" n 6".
16.6
In uLIcncIon oIIfIcn on In nnforIn os nrquIfocfonIcn. AI rosocfo vor
on osfo nIsno fono 1 oI cnIfuIo III.
16.?
Tono 3, cn. VIII, n 8; cn. IX, n 8 y 9; cn. X, n 6, ofcoforn.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 44
Todo oIIo, sIn IncurrIr on fnIncIns fornnIos o no fornnIos
doI rnzonnnIonfo,
8
dofocfnndo nsInIsno Ins quo so hnynn
roducIdo o roduzcnn on oI docurso do Ins ncfuncIonos.
In fnI sonfIdo, cnLo fnnLIon rocordnr n SATO TOMS cunn-
do onsonnLn quo no so rnzonn con In fo, nI so fIono fo con In
rnzon, nxIonn quo uodo fnnLIon sor nrnfrnsondo on su
nIIcncIon n Ios nsocfos onofIvos y rncIonnIos quo cndn cn-
so uodn confonor. II nnnojo rncIonnI do Ins ruoLns do cn-
rcfor onofIvo os uos uno do Ios roquIsIfos do un nnIIsIs
ofIcnz doI roLIonn.
9
16.5. 1nconIror loe nornoe oplicoIlee ol coeo
II nIunno doLo fnnLIon onfronnrso on onconfrnr Ins nor-
nns y rIncIIos jurIdIcos nIIcnLIos nI cnso, sonn oIIos:
o) surnnncIonnIos,
10
quo on Ins LoIIns nInLrns do IO! I-
IO son cndn voz ns cono In nnron crocIonfo. Ionofrn on Ios
osfunrIos y suLo or Ios rIos. o uodo sor dofonIdn,
11
I) consfIfucIonnIos,
12
c) IognIos
13
y or IfIno
16.8
Vor nIgunns do oIIns on oI fono 3, cnIfuIo IX, unfo 9.4.
16.9
Inrn Ins ruoLns onofIvns, III! y II!OMA, op. ciI., s. 105 y ss.
16.10
Inrn In dIscusIon do osfo fonn nos ronIfInos nI cnIfuIo VI; nuosfro
nrfIcuIo Lo eupronocionoliJoJ operoIito Je loe JerecIoe Iunonoe en el Je-
recIo inIerno, In Ioy, 1992-I, . 1295, roroducIdo on oI cnIfuIo III do
nuosfro cIfndo IILro DerecIoe Hunonoe, 3 odIcIon 1998.
16.11
IO! IIO, TIe Diecipline of Lou, Iufforvorfhs, Iondros, 19?9,
. 18, quIon ngrogn quo sIn dudn Ins corfos nncIonnIos doLon soguIr Ios
nIsnos rIncIIos quo Ins corfos InfornncIonnIos, on In nIIcncIon do Ios
frnfndos quo confIonon nornns do dorocho Inforno.
16.12
1nfro, cnIfuIo VII. ConvIono rocordnr quo oI nrfIcuIo ?5 IncIso 22 do
In ConsfIfucIon roconoco cono nInIno rnngo coneIiIucionol n Ios frnfndos
do dorochos hunnnos, Io nIsno quo oI IncIso 24 n Ios frnfndos do Infogrn-
cIon InfInonnorIcnnos, y quo In Corfo IncIuyo on oIIo In jurIsrudoncIn su-
rnnncIonnI. In rogIn InovIfnLIononfo so oxnndor.
16.13
CnIfuIo VII.
II MITOO I I!ICHO I - 45
J) rogInnonfnrIns
14
nIIcnLIos n cndn nsocfo doI cnso, fonIon-
do rosonfo quo uno do Ios orroros do InfornncIon quo uodo
conoforso os rocIsnnonfo oI dosconocInIonfo do nornns ndnI-
nIsfrnfIvns, fnn nunorosns y cnnLInnfos.
15
!nn do Ins nnyoros dIfIcuIfndos do In nIIcncIon doI ordo-
nnnIonfo jurIdIco ndnInIsfrnfIvo os nrfIr do Ins nornns y
principioe surnnncIonnIos y consfIfucIonnIos, y Iuogo Ir
suLsunIondo on oIIns Ins nornns do rnngo IogIsInfIvo y ro-
gInnonfnrIo con docrocIonfo vnIor nornnfIvo. II no jurIsfn
fIondo n InvorfIr oI ordon do jornrquIn nornnfIvn y dnr nn-
yor InorfnncIn nI ns nInIno rogInnonfo, nunquo confrn-
vongn Ios rIncIIos gonornIos doI dorocho, nornns y rIncI-
Ios IognIos, consfIfucIonnIos y surnconsfIfucIonnIos, ofc.
II fonn os nnfIguo y no jusfIfIcn dIscusIon jurIdIcn do nIvoI
foorIco sorIo,
16
oro os cofIdInno on In rcfIcn. AsI cono so
conofon crInonos quo no sIonro In jusfIcIn IIogn n cnsfIgnr,
no os Infrocuonfo quo so cunIn unn oquonn rogIn ndnInIs-
frnfIvn nLsurdn, Injusfn, nnIIcIosn, IrrncIonnI, y no Ios grnndos
rIncIIos doI ordonnnIonfo jurIdIco.
16.14
CnIfuIo VII; nuosfro IILro Lo oJninieIroci6n porolelo, CIvIfns, Mn-
drId, 1982 y 1995. ndn In consfnnfo nufncIon nornnfIvn, no sIonro os
unn fnron fcII onconfrnr In nornn rogInnonfnrIn nIIcnLIo. Is uno do Ios
roLIonns fodnvIn no rosuoIfos do InfornncIon on nnforIn ndnInIsfrnfIvn.
Vor fnnLIon infro, cn. VII.
16.15
o fodns nnnorns, doLo fonorso rosonfo In doLIo IInIfncIon n In
fncuIfnd rogInnonfnrIn quo onorgo do In ConsfIfucIon on nnforIn do rogIn-
nonfos doIogndos y do nocosIdnd y urgoncIn: nrfIcuIos ?6 y 99 IncIso 3.
16.16
Vor infro, cnIfuIo VI. AnIInr on !AI!!CH, O!STAV, ArIiIrorieJoJ
legol , JerecIo euprolegol, Iuonos AIros, 1962, frnduccIon do M. I. AZA-
!ITTO do GeeeIclicIee UnrecII unJ uIergeeIclicIee IecII, CIA!S-WIIHIIM
CAA!IS, PeneonenIo eieIenIico e conceiIo Je eieIeno no cincio Jo JireiIo,
Iundnno CnIousfo OuILonkInn, IIsLon, 1989, s. ?6 y ss., frnduccIon do
S,eIenJenlen unJ S,eIenIegriff in Jer JuriepruJenc, 2 od., 1983; osfo yn
fuo dIcho or SAVIOY on su S,eIen Jee IeuIigen roniecIen IecIIe, IorIIn,
1840, 5, s. 10 y ss. Ms rocIonfononfo onconfrnnos n OA!CA I ITI!!A,
Lo ConeIiIuci6n cono norno , el TriIunol ConeIiIucionol, Id. CIvIfns, s.
9? n 103; ATAIIIA, OI!AIO, ConeIui0o e IepIlico, Id. !ovIsfn dos
TrILunnIs, Snn InLIo, 1985, . 14; IAII!A I MIIIO, CIISO ATOIO, 1le-
nenIoe Je DireiIo AJninieIroIito, Id. !ovIsfn dos TrILunnIs, Snn InLIo,
1989, s. 229 y ss.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 46
1?. Loe tioe olIernoIitoe Je conporIonienIo
A confInuncIon, os nocosnrIo InngInnr y rnzonnr vnrIns
vIns osILIos do soIucIon o conorfnnIonfo o nLsfoncIon
do conorfnnIonfo, conducfn rocosnI judIcInI o oxfrnju-
dIcInI, nogocIncIon, ofc., InusILIos y rnzonnLIos nrn oI cn-
so, quo no confrnvongnn dosdo Iuogo oI ordonnnIonfo jurI-
dIco nI In ofIcn rofosIonnI y quo n su voz fongnn fnnLIon
vInLIIIdnd rcfIcn dosdo fodo unfo do vIsfn, on roIncIon n
Ios Inforosos on juogo y n In jusfIcIn oLjofIvn doI cnso.
AI nIsno fIono, doLo rocordnrso unn voz ns quo cons-
fIfuyo unn fnIsn quInorn oI onsnr quo Ios cnsos do dorocho
fIonon unn nIcn, nocosnrIn, vordndorn y vIIdn soIucIon.
o hny cnsos IgunIos, soInnonfo nrocon sorIo.
AsI, In hIofosIs do soIucIon quo udo nrocor nojor
on dofornInndo nononfo, uodo on dofInIfIvn IIognr n no
sorIo or InfInIfns rnzonos: Inorfocfn nrocIncIon do Ios ho-
chos, InconIofo conocInIonfo do oIIos, dIfIcuIfndos o frncn-
sos on In oLfoncIon do In ruoLn conduconfo n ncrodIfnrIos,
In roIn nufncIon do In sIfuncIon fcfIcn, do Ios Inforosos
on juogo, do Ios vnIoros socInIos nIIcnLIos, IncIuso do Ins
nornns IognIos o surnnncIonnIos, do In jurIsrudoncIn, ofc.
Ior oIIo, on dorocho nI IgunI quo on cunIquIor ofrn cIon-
cIn, In suuosfn soIucIon quo so croo onconfrnr nI cnso, o In
vIn do conorfnnIonfo o conducfn rocosnI quo so rosuoIvo
oIogIr, y quo or suuosfo hnLr quo nrguIr y fundnr ndo-
cundn y convInconfononfo, os do fodos nodos sIonro unn
hIofosIs o conjofurn, quo Iuogo Ios hochos osforIoros y oI
fIono InvnIIdnrn o no.
Is quo In cIoncIn nuncn orsIguo In IIusorIn nofn do quo
sus rosuosfns sonn dofInIfIvns, nI sIquIorn roLnLIos; nnfos
LIon ... In do doscuLrIr Incosnnfononfo roLIonns nuovos,
ns rofundos y ns gonornIos, y do sujofnr nuosfrns ros-
II MITOO I I!ICHO I - 4?
uosfns (sIonro rovIsIonnIos) n confrnsfncIonos consfnn-
fononfo ronovndns y cndn voz ns rIgurosns.
1
In ofIcIon do oLjofIvIdnd cIonfIfIcn hnco InovIfnLIo quo
fodo onuncIndo cIonfIfIco son rovIsIonnI nrn sIonro: sIn
dudn, cnLo corroLornrIo, oro fodn corroLorncIon os roInfIvn
n ofros onuncIndos quo son, n su voz, rovIsIonnIos.
2
O, dIcho on Ins nInLrns do M!!OI SMITH quo rocuordn
CA!OZO, Ins rogIns y rIncIIos no son soIucIonos fInnIos,
sIno hIofosIs do frnLnjo: cndn nuovo cnso os un oxorInon-
fo, y sI In rogIn quo nroco nIIcnLIo dn un rosuIfndo Injusfo,
oI rosuIfndo doLo sor roonsndo.
3
SIn dudn, oI nLogndo quo doLo dnr unn rosuosfn n su
cIIonfo doLor nI fInnI do su rocoso nonfnI, o do su fIono,
dnr unn oInIon: oI cIIonfo quIoro n vocos su oInIon y no
sus dudns;
4
n ns, or cIorfo, do Ins conIofns y nnnIIfIcns
rnzonos y fundnnonfos do su oInIon, quo doLorn Iuogo
rosIsfIr o nnoIdnrso nnfo oI IeeI do In crIfIcn.
oI nIsno nodo, oI ndnInIsfrndor o oI juoz odrn ox-
rosnr on In docIsIon Ins dudns quo fongnn, oro nI fInnI doI
ncfo do rosoIvor doLorn hncorIo nsorfIvnnonfo, oxonIon-
do nnfos Ios nrgunonfos nocosnrIos nrn susfonfnr fcfIcn y
nornnfIvnnonfo su docIsIon.
II nLogndo do In ndnInIsfrncIon odr onvoIvor on Ion-
gunjo ofosfnfIvo y dIscrocIonnI Ins concIusIonos do su dIc-
fnnon, oro fnnoco uodo ovIfnr consIgnnr cuI os In nI-
fornnfIvn quo roono nrn In docIsIon.
Con fodo, osfn nocosIdnd on fodos Ios cnsos InovIfnLIo do
rosoIvor o nconsojnr concrofn y dofInIdnnonfo nIgo rnzonn-
1?.1
IOIII!, Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico, op. ciI., . 9.
1?.2
IOIII!, Lo l6gico ..., op. ciI., . 260.
1?.3
CA!OZO, op. ciI., . 23; M!!OI SMITH, JuriepruJence, CoIunLIn
!nIvorsIfy Iross, 1909, . 21. In oI nIsno sonfIdo CA!OZO rocuordn n !OS-
COI IO! y n IOIIOCI: os unn nrocIncIon conn y frndIcIonnI on oI doro-
cho norfonnorIcnno.
1?.4
IO! IIO, TIe Diecipline of Lou, op. ciI., . ?.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 48
do y fundnnonfndo, quo oxroso on fornn ndocundn y sufI-
cIonfo Ios nrgunonfos do hocho y do dorocho quo Io susfon-
fnn, no nIforn quo sIonro Io rosuoIfo o rouosfo os unn
hIofosIs ns, no unn vordnd ofornn.
Tnnoco oI hocho do quo Ios doLnfos y dIscusIonos osfo-
rIoros n vocos rosfon osocInI nfoncIon nI fIo do nrgunon-
fncIon oxuosfo, o do fundnnonfo jurIdIco onIondo, doLo
hncor oIvIdnr quo In roIio do In cuosfIon sIonro osfnr on
Ios hochos y oI nnIIsIs quo do oIIos so hngn.
5
18. 1nexieIencio Je regloe generolee poro eolucionor coeoe
Ior Io oxuosfo, uodo sor fnnLIon oorfuno rocordnr oI
vIojo nforIsno quo nrn In soIucIon do cnsos In nIcn rogIn
os quo no hny nIngunn rogIn,
1
y oI nxIonn oorInno do
quo uncn so uodo osfnr soguro do nndn.
2
TnI cono ox-
IIcnnos on In rInorn nrfo do osfo cnIfuIo, no oxIsfon
rogIns rovIns do In cunIos doducIr unn soIucIon, nI fnn-
oco rogIns onIrIcns n nrfIr do Ins cunIos InducIrIn.
IornIfnsonos roofIr quo no so doLo Luscnr nI IdoIo do In
corfIdunLro ... In ndorncIon do osfo IdoIo rorIno In nudncIn
do nuosfrns rogunfns y ono on oIIgro oI rIgor y In Info-
grIdnd do nuosfrns consfnfncIonos. In oInIon oquIvocndn
do In cIoncIn so dofnIIn on su rofonsIon do fonor rnzon: uos
Io quo hnco nI honLro do cIoncIn no os su poeeei6n doI cono-
1?.5
In fnI sonfIdo, so hn dIcho quo Io quo un juoz hnco os ns Inorfnn-
fo quo Io quo dIco quo hnco: !II ICII!SO, Sone JuriepruJenIiol 1npli-
coIione of 1lecIronic DoIo Proceeeing, on In rovIsfn Inv nnd Confono-
rnry IroLIons, op. ciI., s. 53 y ss., . 68.
18.1
O cono dIco CA!OZO, op. ciI., . 161, osuos do fodo, hny ocns
rogIns: hny rIncInInonfo osfndnros y grndos, osfo os, grnndos rIncI-
Ios; IO! IIO, TIe Diecipline of Lou, op. loc. ciI., rofIrIondoso nI doro-
cho surnnncIonnI.
18.2
SnIvo, fnI voz, doI donosfrndo orror o In conjofurn fnIsndn, on su
fornInoIogIn.
II MITOO I I!ICHO I - 49
cInIonfo, do In vordnd IrrofufnLIo, sIno su inJogoci6n do In
vordnd |ronIIdnd] orsIsfonfo y fonornrInnonfo crIfIcn.
3
o so rofondn onfoncos hnIInr In corfozn do In vordn-
dorn soIucIon IndIscufILIo do un cnso do dorocho: Ios quo
no osfn dIsuosfos n oxonor sus Idons n In nvonfurn do In
rofufncIon no fonnn nrfo on oI juogo do In cIoncIn.
4
Hny quo nrondor n convIvIr con In IncorfIdunLro cron-
dorn, con In nngusfIn do Luscnr sIonro unn soIucIon ns
jusfn o nojor, quo sor n su voz sIonro rovIsIonnI.
5
In
orsunsIon do quo In roIn InfnIILIIIdnd os un nIfo IIovn
or fcIIos ofnns y con nIgo ns do snfIsfnccIon n In nognfI-
vn do ndscrILIr InfnIILIIIdnd n Ios ofros.
6
!ocuordn CA!OZO quo on sus rInoros nnos IuscnLn In
corfozn. IsfnLn orInIdo y dosnIonfndo cunndo onconfrnLn
quo In Lsquodn do oIIn orn ffII, oro quo con oI fIono
Mo ho roconcIIIndo con In IncorfIdunLro, orquo ho crocIdo
hnsfn vorIn cono InovIfnLIo. Ho crocIdo nrn vor quo oI ro-
coso on sus ns nIfos nIvoIos no os doscuLrInIonfo, sIno cro-
ncIon, y quo Ins dudns o IncorfIdunLros, Ins nsIrncIonos y
Ios nIodos, son nrfo doI frnLnjo do In nonfo.
?
I sIquIorn un cnso IgunI nnforIor soIucIonn oI sIguIon-
fo; no soIo orquo In corroLorncIon no os un vnIor vorIfnfI-
vo,
8
sIno orquo hnLr or Io nonos un fIono dIsfInfo, unn
orsonn dIforonfo, un osncIo dIvorso, ofc.
9
o Incurrnnos
uos on oI orror cIonfIfIco do rofondor InducIr nrn fufuros
18.3
IOIII!, Lo l6gico ..., op. ciI., . 261.
18.4
IOIII!, Lo l6gico ..., op. loc. ciI.
18.5
In ofIcIon do oLjofIvIdnd cIonfIfIcn hnco InovIfnLIo quo fodo onun-
cIndo cIonfIfIco son protieionol poro eienpre. sIn dudn, cnLo corroLornrIo,
oro fodn corroLorncIon os roInfIvn n ofros onuncIndos quo son, n su voz,
rovIsIonnIos: IOIII!, Lo l6gico..., op. ciI., . 260.
18.6
CA!OZO, op. ciI., . 30.
18.?
CA!OZO, op. ciI., . 166.
18.8
IOIII!, Lo l6gico..., op. ciI., . 25?.
18.9
Inrn docIrIo ofrn voz on Ins nInLrns do CA!OZO, cndn cnso os un
oxorInonfo nuovo: op. ciI., . 23.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 50
cnsos, rogIns gonornIos n nrfIr do nnforIoros cnsos nrfIcu-
Inros (onIrIsno).
Ior ondo, hny quo Jiferencior cndn cnso do ofro sonojnn-
fo o nnIogo quo so hnyn hocho o vIsfo rovInnonfo, y
ovIfnr fnnfo cnor on orroros nnforIoros cono on soIucIonos
do cnsos rovIos, quo no os sIno unn vnrInnfo doI nIsno orror
nofodoIogIco.
10
o hny cnsos fIIcos; os oI nofodo Io quo doLo nrondor-
so oxorInonfnInonfo, no Ins suuosfns soIucIonos, y on
cndn cnso so doLo Luscnr unn hIofosIs o conjofurn quo son
nuovn, cronfIvn, InngInnfIvn oro njusfndn n In ronIIdnd doI
cnso y do Ios hochos quo Io sIrvon do cnusn; quo no son unn
norn ndnfncIon do soIucIonos nnforIoros on suuosfos so-
nojnnfos on nnrIoncIn, oro quo rosuIfnrn sIonro dIfo-
ronfos on In nuovn sIfuncIon fcfIcn y or ondo jurIdIcn.
Iuogo, sIn dudn, confInn oI rocoso do nroxInncIonos
sucosIvns on quo nI consfruIr Ios rnzonnnIonfos fcfIcos y
jurIdIcos quo consfIfuIrn In nofIvncIon o oxIIcncIon do In
hIofosIs, so In rofInn, nodIfIcn, nIforn o susfIfuyo, hnsfn
quo IIogn oI nononfo on quo In docIsIon dofInIfIvn os fo-
nndn on oI sonfIdo do voIcnrIn nI noI, on nIgunn do sus
sucosIvns vorsIonos do frnLnjo, fIrnnrIn, y dnrIn n conocor.
AIII quodo corrndn unn ofnn do frnLnjo, no rosuoIfo un
roLIonn: In cIoncIn Io soguIr doLnfIondo sIonro.
19. 1l Jetenir Jel Iienpo en el coeo. 1l inpuleo proceeol
Honos rocordndo yn quo Ios hochos y cIrcunsfnncIns do
un cnso uodon Irso nodIfIcnndo n frnvos doI fIono, cono
nsI fnnLIon Ios Inforosos y vnIoros on juogo.
Is nocosnrIo or ondo consIdornrIo dInnIcnnonfo y on
funcIon doI fIono, Io cunI Inono osfInnr no soInnonfo on
18.10
In sonfIdo nnIogo CA!!I, C6no eeIuJior... , op. ciI., . 53.
II MITOO I I!ICHO I - 51
que fIono
1
so Ionsn quo ocurrIrn quo cosns, sIno fnn-
LIon docIdIr c6no y quien hnLr do rovoor cunJo oI In-
uIso nrn quo so roduzcnn.
Is quo Inorfn rocIsnr quo sI LIon In foorIn jurIdIcn on
nnforIn do rocodInIonfo nnfo In ndnInIsfrncIon LIIcn In-
dIcn In nIIcncIon doI rIncIIo do In InuIsIon do ofIcIo, In
rcfIcn os on vordnd In InuIsIon dIrocfn or In gosfIon or-
sonnI doI nrfIcuInr o Inforosndo.
AI nIsno fIono, y no oLsfnnfo In oxIsfoncIn doI rIncIIo
do confrndIccIon, on In gosfIon nnfo In ndnInIsfrncIon LII-
cn, on fnnfo no so InsfIfuynn frILunnIos ndnInIsfrnfIvos,
2
so
roduco un dosLnInnco quo judIcInInonfo no so doLorIn on
Luonos rIncIIos ncofnr; quo cndn nrfo nocosnrInnonfo
nrguyo su cnso nnfo oI funcIonnrIo sIn In rosoncIn do In
confrnnrfo, y sIn osILIIIdnd oorfunn do corrogIrIn o con-
frndocIrIn.
3
oI nIsno nodo, oI docurso doI fIono uodo Ir donos-
frnndo quo n osnr doI onfnsIs nrgunonfnI uosfo InIcInI-
nonfo on dofornInndos nsocfos, oIIos uodon no rosuIfnr
osforIornonfo Ios ns roIovnnfos o ncfunIos, oLIIgnndo on-
foncos n fonor un osIrIfu crIfIco ornnnonfo
4
y In sufIcIon-
fo ndnfnLIIIdnd nrn rondocunr oI InnfonnIonfo doI ro-
LIonn. Io cunI, dosdo Iuogo, so uodo hncor rIvndnnonfo y
on vIn ndnInIsfrnfIvn,
5
y nun osfnndo on IIfIgIo, or Ins no-
gocIncIonos y ovonfunIos frnnsnccIonos.
19.1
Trnfnnos osfo fonn on oI fono 4.1., cnIfuIo VIII, unfo 1, nnrfndos
1.1., 1.2. y 1.3.
19.2
Conforno Io honos sugorIdo y oxIIcndo on nuosfro IILro ProIlenoe
Jel conIrol Je lo oJninieIroci6n pIlico en Anerico LoIino, CIvIfns, Mn-
drId, 1981, cnIfuIo II.
19.3
Vor IO! IIO, TIe Diecipline of Lou, op. ciI., . 85.
19.4
SoLro oI roI crIfIco doI doconfo on In nsIsfonnfIcIdnd doI dorocho
vIvIonfo, nos ronIfInos n nuosfrn Teorio generol Jel JerecIo oJninieIroIi-
to, InsfIfufo do IsfudIos do AdnInIsfrncIon IocnI, MndrId, 1984, s. XIV y
XV doI roIogo; DerecIoe Iunonoe, 3 odIcIon, I..A., 1998, cnIfuIo I, n-
noro 3.3.
19.5
1nfro, f. 4, cnIfuIo III, n" 1?.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 52
oLo nsI nrondorso n doscuLrIr cono so nnnIIznn Ios ho-
chos sogn oI nononfo hIsforIco on quo oI cnso so Innfon,
cono so consfruyo un rnzonnnIonfo ndocundo n Ios fIonos
y sus vnIoros socInIos, cono so ofocfn un dIscurso hIIvnnn-
do y IogIco, cono so roono unn soIucIon convInconfo y rn-
zonnLIo, cono so nrgunonfnn Ios ros y Ios confrns do Ins
dIvorsns nIfornnfIvns quo cndn cnso uodo rosonfnr, fodo
oIIo no on un suuosfo vncIo nfonornI y nosncInI, sIno nI
confrnrIo ornnnonfononfo LIon confrndo on oI fIono y on
oI osncIo ronI, sIn oorfunIsno oIIfIco y con osIrIfu do
jusfIcIn. Todo oIIo, cInro osf, os nucho ns fcII docIrIo quo
hncorIo on un cnso concrofo.
20. Uno o,uJo neIoJol6gico
In cunIquIor cnso do dorocho oxIsfon unn sorIo do cuos-
fIonos jurIdIcns quo doLon sor dIIucIdndns or quIon hn do
rosoIvorIo. Muchns do oIIns oI nLogndo onfronndo no nocosI-
fn n vocos nI sIquIorn InnforsoIns, or cunnfo Ins orcILo
nufonfIcnnonfo y on un Insfnnfo. II nLogndo no fnnIIInrI-
zndo con In nnforIn, o oI osfudInnfo do dorocho, uodo on
cnnLIo onconfrnr fnI voz nIgunn ufIIIdnd on nnnIIznr fnIos
nsocfos.
1
o fodos nodos, doLo fonorso rosonfo quo unn fnI guIn
nofodoIogIcn doLo sor ndnfndn rogrosIvnnonfo or oI os-
fudInnfo on In nodIdn quo vn ndquIrIondo dosfrozn on In soIu-
cIon do Ios nsos InIcInIos quo oIIn roono. In oI conIonzo doI
curso sus oxorIoncIns doLorn dosnrroIInr Ins rInorns ofnns
do In guIn, y n nrfIr doI sogundo nos doLor on cnnLIo Irso
conconfrnndo on nquoIIns quo son fInnInonfo Ins confrnIos n-
rn rosoIvor quo hIofosIs fornuIn nrn oI cnso.
20.1
Inrn un nnyor dosnrroIIo, nuosfro IILro 1l neIoJo en JerecIo, op.
ciI.
II MITOO I I!ICHO I - 53
In osfn sogundn y IfInn ofnn, Iuogo do hnLor ndocundn-
nonfo nnnIIzndo Io nfInonfo n In vnIIdoz doI ncfo,
2
fundnnon-
fnInonfo n su rnzonnLIIIdnd fronfo n Ios hochos doI cnso, doro-
chos quo nfocfn, ofc., Io ns Inorfnnfo on oI nnIIsIs jurIdIco
os dofornInnr Ins ocIonos osILIos y Iuogo oIogIr unn.
21. Loe opcionee o coneiJeror
Ins rIncInIos ocIonos n consIdornr uodon ngrunrso
onfro Ins sIguIonfos rogunfns quo uno doLo fornuInrso fron-
fo nI cnso:
o) cuIos son fodns o nI nonos Ins rIncInIos vIns nIfor-
nnfIvns rnzonnLIos, dosdo Iuogo, no dIsnrnfndns
1
do
conorfnnIonfo jurIdIco
2
o nnforInI, IncIuso do nccIonos u
onIsIonos (o son, no doLo oIvIdnrso In osILIIIdnd do ronIIznr
conorfnnIonfos quo ornIfnn nojornr oI oncundro do Ios
hochos quo so nnnIIznn, donfro doI dorocho);
I) y cuIos son fodos Ios nsocfos osIfIvos y nognfIvos do
cndn unn do oIIns.
Icho on ofrns nInLrns, quo fundnnonfos o rnzonos on
ro y on confrn do cndn unn do oIIns, y conjugndos do quo
nnnorn, vnn IIovnndo nI nLogndo n roforIr o no, rnzonnLIo
y fundndnnonfo, nIgunn o nIgunns do fnIos vIns:
o) onIsIon,
3
20.2
Vor fono 3, cnIfuIos VIII, IX, X, XI. XII y XIII.
21.1
Iuos os osfn rocIsnnonfo unn do Ins nfIfudos Infogrndorns o gIoLn-
IIzndorns doI ncfo do croncIon on oI coroLro hunnno, quo Io dIforoncIn do In
conufndorn ns sofIsfIcndn.
21.2
Ior Io quo hnco n Ios rocursos on sodo ndnInIsfrnfIvn y nI nnnro
or norn on sodo judIcInI, nos ronIfInos nI fono 4, dondo oxIIcnnos Inrgn-
nonfo osfos nocnnIsnos.
21.3
Hny sIfuncIonos, sIn dudn, on quo In soIucIon os no hncor nndn; o no
hncor nndn quo Inorfo unn vIn jurIdIcn do nccIon, rocurso, ofc., sIno un
noro conornnIonfo quo uodo sor nnforInI o hnsfn InfoIocfunI o IncIuso
InfrosocfIvo.
T!ATAO I I I!ICHO AMIIST!ATIVO I - 54
I) nogocIncIon,
4
gosfIon, loII,, conorfnnIonfo nnforInI,
ofc.,
5
c) rocurso, rocInno o donuncIn ndnInIsfrnfIvn,
6
J) nccIon judIcInI, fonIondo cuIdndo do InfroducIr oI cnso
fodornI do nnnorn sufIcIonfo y ndocundn on In rInorn o-
orfunIdnd rocosnI, y nnnfonorIo on fornn oxrosn y cInrn
on cndn unn do Ins sucosIvns InsfnncIns, cono nsI fnnLIon
InfroducIr on su cnso In vIoIncIon n dorochos surnnncIonn-
Ios, n fIn do ocurrIr on In oorfunIdnd rocosnI orfInonfo
or nnfo Ios orgnnIsnos y frILunnIos do cnrcfor InfornncIo-
nnI.
!nn voz rosuoIfo oI fIo do conorfnnIonfo quo so consI-
dorn roforILIo y no frnfndoso doI cnso do un hocho u onI-
sIon n ronIIznr, cnLo dosdo Iuogo dosnrroIInrIo n frnvos do In
reJocci6n doI ncfo jurIdIco (rocurso, rocInno, donuncIn, nc-
cIon judIcInI, ofc.) quo on su cnso so consIdorn roforILIo, soIoc-
cIonnndo
?
y grndunndo
8
Ios nrgunonfos quo vn n ufIIIznr, sIn
21.4
Vor or ojonIo IWA!S y WHITI, ProIlene, IeoJinge onJ MoIe-
riole on IIe Lou,er oe o AegoIioIor, Wosf IuLIIshIng Connny, Sf. InuI,
19??; WIIIIAMS, Legol AegoIioIione onJ SeIIlenenI, nIsnn odIforInI, 1983.
21.5
Isfns nIfornnfIvns no doLo dojnr do consIdornrIns oI nLogndo quo
rocILo oI cnso on consuIfn, y do confInunrIns ovnIunndo n frnvos doI fIono.
A vocos, sor In roIn ndnInIsfrncIon quo Io sugorIr nI ndnInIsfrndo unn
vIn do conorfnnIonfo nnforInI quo, nodIfIcnndo In sIfuncIon do hocho,
ornIfn oncnrnr In rosoIucIon do In cuosfIon.
21.6
Inrn sus dIforoncIns vor on oI fono 4 oI cnIfuIo III, unfo 2".
21.?
oLon nrguIrso Ins cuosfIonos confrnIos. AnIInr on !OMIA!I!, op.
ciI., . 329 y on In nofn sIguIonfo. Io nIsno vnIo dosdo Iuogo nrn In rodnc-
cIon do docIsIonos ndnInIsfrnfIvns o sonfoncIns judIcInIos, on quo oI quo
doLo docIdIr con frocuoncIn onIfo consIgnnr In fofnIIdnd do sus fundnnon-
fos.
21.8
Sogn oI snLIo consojo do MO!IIIO, doLo ovIfnrso ngofnr fodos Ios
osILIos nrgunonfos juriJicoe doI fonn, so onn do dIfIcuIfnrIo In fnron
docIsorIn n In nuforIdnd ndnInIsfrnfIvn o judIcInI: no doLo hncorsoIo dIfIcII
In fnron do onconfrnr fundnnonfos nuetoe quo no sonn roofIcIon do Ios doI
ofIcIonnnfo, on cnso do onconfrnrIo rnzon. os ronIfInos nuovnnonfo n
1l neIoJo en JerecIo.
II MITOO I I!ICHO I - 55
oxcIuIr dosdo Iuogo Ios hochos y nrgunonfos ndvorsos.
9
In ndo-
cundn y sufIcIonfo fundnnonfncIon, soLro fodo do hocho, os dosdo
Iuogo fnn IndIsonsnLIo cono fnnLIon Io os In nocosnrIn fundn-
nonfncIon sufIcIonfo on dorocho.
SI so oIIgo oI cnnIno do sugorIr vIns do onIsIon, gosfIon,
nogocIncIon
10
o conorfnnIonfo quo no suonon In Inforo-
sIcIon do ronodIos IognIos, onfoncos doLo nsnrso n In oxII-
cncIon doI conorfnnIonfo nnforInI, nogocIncIon u onIsIon
quo so roconIondn.
In oI cnso do unn nuforIdnd ndnInIsfrnfIvn o judIcInI quo
doLo docIdIr unn cuosfIon, Ios nsos son osoncInInonfo Ios
nIsnos; doLo fnnLIon ovnIunr Ios hochos, ondornr In rnzo-
nnLIIIdnd, soosnr Ins vIns nIfornnfIvns do soIucIon, oIogIr
nIgunn, oscrILIrIn, fundnrIn sufIcIonfo, ndocundn y convIn-
confononfo nrn no IncurrIr on un ncfo nrLIfrnrIo or fnIfn
do sufIcIonfo nofIvncIon o susfonfo fcfIco. IncIuso oI fIon-
o uodo n vocos nnnojnrIo, y do hocho Io nnnojn.
11
In Io quo so rofIoro n In oIoccIon do unn soIucIon cronfIvn
doI cnso y In rodnccIon doI oscrIfo, nos ronIfInos n Io ox-
uosfo on 1l neIoJo en JerecIo.
12
In fodo cnso In rInorn
rogIn os cInrn: enpecor n oscrILIr, nunquo son oI roInfo doI
cnso y In doscrIcIon do sus hochos o frnnscrIcIon do sus
nornns; oco n oco Ironos consfruyondo y uIIondo In nr-
gunonfncIon y In rosoIucIon fInnIos. Is In nIIcncIon doI nfo-
rIsno chIno do quo un cnnIno do dIoz nII nIIIns so InIcIn
con oI rInor nso.
21.9
!OMIA!I!, op. ciI., . 329. In nnforIn ndnInIsfrnfIvn Ios Iofrndos
suoIon n vocos fnIInr or no coIocnrso nonfnInonfo on In sIfuncIon doI fun-
cIonnrIo LIIco, y no odor onfoncos rovor, roLnr y nrgunonfnr confor-
no n Ios rnzonnnIonfos quo osfo Iuogo nIIcnr on In docIsIon.
21.10
Vor or ojonIo IWA!S y WHITI, ProIlene, IeoJinge onJ MoIe-
riole on IIe Lou,er oe o AegoIioIor, op. ciI.; WIIIIAMS, Legol AegoIioIione
onJ SeIIlenenIe, op. ciI.
21.11
os ronIfInos n ProIlenoe Jel conIrol Je lo oJninieIroci6n pIli-
co en Anerico LoIino, CIvIfns, MndrId, 1981, s. 55 n 58.
21.12
Op. ciI., cnIfuIos VII n XII, s. 99 n 19?.
l.l
Comnrnr oI mngnfIco DerecIo AJninicIroIiio Mexicono uo AVA
IC!I1I, A!IOSO, I.C.I., MoxIco, .I., l995, s. 49 n 56; IIVI!1I,
II!ICIAO, Dicegno JellAnninicIro:ione !Ioliono. Linee pociIiie e
procpeIIiie, CIAM, Inuun, l996, s. 6 n 4l, ConcIusIonos uoI nsnuo;
s. 43 y ss., !ns bnsos ncfunIos, y s. 459 n 492, InfrouuccIon nI fufuro.
l.2
SonnIn IOIHIIMI! como uouon onconfrnrso normns roIns uo uo-
rocho numInIsfrnfIvo yn on oI mIsmo uorocho romnno: IOIHIIMI!, ICA!,
Teorio Jel JerecIo, MoxIco, l964, s. 260 y ss.; vor fnmbIon I!!ISI, A.,
Monuole Ji JiriIIo puIIlico ronono, 2 ou., !1I1, 1urn, l9?5.; SI!!ICY,
., DroiI puIlic eI oJninicIroIif ronoin, 2 voIs., ou. Aug. urnnu, Inrs,
l862.
CopiIulo !!
P/$/0D, PRE$EhTE Y FuTuRD 0EL
0ERE0lD /0Vlhl$TR/TlvD

l. 1l JerecIo oJninicIroIiio en el 1cIoJo Je policio


II uorocho numInIsfrnfIvo on cunnfo conjunfo uo normns
juruIcns osIfIvns quo roguInn Ins roIncIonos uoI Isfnuo con
Ios nrfIcuInros, uouo uocIrso quo fnI voz hn oxIsfIuo sIom-
ro, uosuo oI nncImIonfo mIsmo uoI Isfnuo.
2
SIn ombnrgo,
In oxIsfoncIn uo oso conjunfo uo normns no hn sIuo sufIcIon-
fo nrn unr Iugnr InIcInImonfo n In croncIon uo unn uIscIII-
nn sIsfomnfIcn, sImIomonfo orquo os robnbIo quo nuncn
oxIsfIorn ncofncIon formnI y comnrfIun uo quo so frnfnrn
uo unn roIncIon onfro sujofos uIforoncInuos.
IA!1I CII!A! II - 2
HIsforIcnmonfo osfn oocn coIncIuo con In uo Ins monnrquns
nbsoIufns,
3
unnuo orIgon n rIncIIos juruIcos IuonfIcos on uIs-
fInfos nsos y momonfos hIsforIcos: quoJ regic plocuiI legic
ecI, IIe King con Jo no urong, le 1oi ne peuI nol foire.
In osos momonfos oI uorocho numInIsfrnfIvo so ngofn on
un unIco rocofo: un uorocho IIImIfnuo nrn numInIsfrnr;
4
no so roconocon uorochos uoI InuIvIuuo fronfo nI sobornno;
5
oI nrfIcuInr os un objofo uoI ouor osfnfnI, no un sujofo quo
so roIncIonn con oI.
Isfn concocIon hn sIuo uonomInnun 1cIoJo Je policio.
6
In oI, nI roconocorso nI sobornno un ouor IIImIfnuo on cunn-
fo n Ios fInos quo oun orsoguIr y Ios mouIos quo oun
omIonr, mnI oun uosnrroIInrso un nnnIIsIs mofouoIogIco
uo oso ouor. o croomos quo uoun nfIrmnrso IIsn y IInnn-
monfo quo no exicIio un uorocho ubIIco, como or ojomIo
uIco MAYI!,
?
uos IncIuso oso rIncIIo uoI ouor IIImIfnuo,
y Ins normns quo uo oI omnnnrnn, consfIfuyon un cIorfo or-
uonnmIonfo osIfIvo, nunquo no ornn obIIgnforIns nrn oI
gobIorno on sus roIncIonos con Ios subuIfos; no consfIfunn,
nrn osfos, nIngunn gnrnnfn,
8
on fouo cnso, os cInro quo no
oxIsfn unn rnmn uoI conocImIonfo on forno n oI.
l.3
Ior cIorfo hny sIsfomns nognforIos uo Ios uorochos InuIvIuunIos bnjo rog-
monos oIfIcos uIvorsos. Vor CA!!IO IA!!A, II!AO, TroIoJo Je JerecIo oJ-
ninicIroIiio, voI. I, ou. 1ocnos, ll" ou., MnurIu, l989, s. 56 y 5?; MI!K!, AO!IO,
Teorio generol Jel JerecIo oJninicIroIiio, MnurIu, l935, . 95; IIZ, MA!I!
MA!A, DerecIo oJninicIroIiio, f. II, Iuonos AIros, l965, . ll8.
l.4
MI!K!, op. ciI., s. 95 y 96.
l.5
II rIncIIo orn quo no oxIsfon rogInmonfos quo sonn obIIgnforIos
nrn In nuforIunu fronfo nI subuIfo: MAYI!, O11O, DerecIo oJninicIroIiio
olenn, Iuonos AIros, l949, f. I, . 50; I1!IA C!IS1A, !AIAI!, Curco Je
JerecIo oJninicIroIiio, 3" ou., MnurIu, l968, s. 32.
l.6
Ico MA!1 MA1IO, !AM, Monuol Je JerecIo oJninicIroIiio, Mn-
urIu, l9?0, . 35, Is In Iuchn onfro oI roy y oI uobIo; 9" ou., MnurIu, l985,
. 35.
l.?
MAYI!, op. ciI., . 56 y nofn l2.
l.8
!AI!!I11I, DiriIIo onninicIroIiio, f. I, . 398; !ISSOA, SI!VIO, !n-
IroJu:ione ol JiriIIo onninicIroIiio e cue cIruIIure fonJonenIoli, IIronzo,
l964, s. l?? y l?8.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - 3
2. Su prinero eiolucin en el nocinienIo Jel concIiIucio-
nolicno. lenIiIuJ e inperfeccin Je loc conIioc
2.l. Lo eiolucin inconcluco
Con oI nncImIonfo uoI consfIfucIonnIIsmo on Ios Isfnuos
!nIuos, con In ocIosIon uo In !ovoIucIon Irnncosn y In o-
cInrncIon uo Ios orochos uoI Hombro, so ncoIorn n fInos uoI
sIgIo XVIII un rocoso uo cnmbIo on In vIun oIfIcn yn InI-
cInuo nnforIormonfo con In Cnrfn Mngnn y confInunuo on oI
Bill of 1igIIc y on Ios fuoros juzgos, oro quo nhorn nfocfnrn
mns rnuIcnImonfo nun In roIncIon onfro oI Isfnuo y Ios hnbI-
fnnfos.
l
Is cInro quo no so uobo hncor unn sImIIfIcncIon oxcosIvn
uo uno u ofro sucoso hIsforIco, yn quo no son sIno unfos uo
InfIoxIon on unn Inrgn hIsforIn quo no omIozn nI formInn
nII;
2
on ronIIunu, cnbo subuIsfInguIr muchns ofnns hIsfo-
rIcns uoI uorocho numInIsfrnfIvo on oI nsnuo,
3
oro uo fo-
uos mouos oI vnIor uomosfrnfIvo uoI comIonzo uoI consfIfu-
cIonnIIsmo mouorno no uouo sor uosconocIuo.
oI mIsmo mouo, In vorsIon InIcInI uo In uIvIsIon uo ouo-
ros o sIsfomn uo fronos y confrnosos so oxrosn hoy on un
n frnvos uoI concofo uo crocIonfo frnnsforoncIn uo como-
foncIns o IncIuso uo frncfurn uoI ouor, como mouo uo con-
2.l
Inrn unn vorsIon crfIcn uo osfo onuncInuo vor C!OISMA, I!IQ!I,
OIceriocionec criIicoc coIre lo relocin enIre JerecIo oJninicIroIiio , 1c-
IoJo Je DerecIo, !AA, l8, Iuonos AIros, l9??, s. 3l y ss., 34 y 35.
2.2
C!OISMA, I!IQ!I, SignificoJo , corocIerec Je uno oJninicIrocin
pIlico reguloJo por el JerecIo, Iuonos AIros, l9?6, s. 2 y ss.
2.3
CIAII, MASSIMO SIVI!O, DiriIIo onninicIroIiio, f. I, MIInn, l9?0,
s. 9 n 62, nnnIIzn sonrnunmonfo oI uorocho romnno, oI mouIovnI y Ios sI-
gIos XVIII, XIX y XX; IIVI!1I, op. loc. ciI., nnnIIzn on cnmbIo, como Io
vonImos hncIonuo uosuo l966, nsnuo, rosonfo y fufuro, sIn subuIsfInguIr
ofnns.
IA!1I CII!A! II - 4
froI:
4
vn uo suyo quo oI objofIvo no os roIcInr In mnyor
ofIcncIn uoI gobIorno, sIno n In Invorsn, fronnrIo on fufoIn
uo Ins IIborfnuos ubIIcns. o nh Ins uIsfInfns formns uo
oxrosnr In mIsmn Iuon: quo oI ouor confroIo nI ouor, quo
hnyn un sIsfomn uo fronos y confrnosos, quo oxIsfn unn
frncfurn uoI ouor, quo no oxIsfn un ouor nbsoIufo, quo nnuIo
fongn fouo oI ouor.
A oIIo cnbo ngrognr quo on Ins osfrImorns uoI sIgIo XX
comIonzn n vorIfIcnrso oI roconocImIonfo surnnncIonnI uo
uoformInnuns gnrnnfns y IIborfnuos, or ojomIo on In Con-
voncIon AmorIcnnn sobro orochos Humnnos, quo nuosfro
ns rnfIfIcn on oI nno l983, somofIonuoso n In jurIsuIccIon
surnnncIonnI; on l994 so Io consfIfucIonnIIzn on oI nrfcuIo
?5 IncIso 22 uo In ConsfIfucIon.
Ior Io quo rosocfn nI rocoso quo so ncosfumbrn mosfrnr
como nncIuo, ImuIsnuo o con un fuorfo unfo uo InfIoxIon
on oI consfIfucIonnIIsmo, yn no so ourn uocIr quo oI Isfnuo
o oI sobornno uouo hncor Io quo Io Inzcn, quo nIngunn Ioy
Io obIIgn, quo nuncn comofo unnos, sIno or oI confrnrIo o-
urn osfuInrso In conjofurn uo quo oxIsfon unn sorIo uo uo-
rochos InnIIonnbIos quo uobo rosofnr, quo no uouo uosco-
nocor, orquo son suorIoros y rooxIsfonfos n oI.
ComIonzn o so nconfun unn nuovn ofnn uo In Inrgn y uI-
fcII Iuchn confrn Ins InmunIunuos uoI ouor.
5
In osfo momonfo so un oI gormon uoI mouorno uorocho
numInIsfrnfIvo, uos nI fomnrso concIoncIn uo quo oxIsfon
uorochos uoI InuIvIuuo fronfo nI Isfnuo, y quo oI rImoro os
un sujofo quo osfn fronfo n oI, no un objofo quo osfo uoun
sImIomonfo mnnunr, surgo nufomnfIcnmonfo In nocosIunu
uo nnnIIznr oI confonIuo uo osn roIncIon onfro sujofos, y uo
consfruIr Ios rIncIIos con Ios cunIos oIIn so rIgo.
2.4
AIgo uIjImos on Orgonicnoc Je conIrol, !ovIsfn ArgonfInn uoI !ogI-
mon uo In AumInIsfrncIon IubIIcn, nno XVII, n l94, Iuonos AIros, l994,
s. l0? y ss. AmIInr infro, cnfuIo III.
2.5
AmIInr on CA!CA I I1I!!A, I!A!O, Lo lucIo conIro loc innu-
niJoJec Jel poJer en el JerecIo oJninicIroIiio, CIvIfns, MnurIu, l9?9.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - 5
o fuo nI os fncII, sIn ombnrgo, In Ionfn ovoIucIon uosuo oI
Isfnuo uo oIIcn nI Isfnuo uo orocho, on Io quo rosoc-
fn nI uorocho numInIsfrnfIvo. II cnmbIo InsfIfucIonnI no so
rouujo uo un un nrn ofro y on fouos Ios nsocfos, nI osfn
founvn formInnuo: no soInmonfo quounn ofnns or cum-
IIr on oI Ionfo nbnnuono uo Ios rIncIIos uo Ins monnr-
quns nbsoIufns u ofros nuforIfnrIsmos, sIno quo oxIsfon fro-
cuonfos rofrocosos on oI munuo on gonornI y on nuosfro ns
on nrfIcuInr.
II roconocImIonfo formnI y unIvorsnI uo Ios uorochos uoI
hombro fronfo nI Isfnuo no hnco mns quo mnrcnr uno uo Ios
grnnuos jnIonos uo unn ovoIucIon hIsforIcn quo so romonfn
mns nfrns y quo no formInn fnmoco nII, y nI sIquIorn hn
formInnuo nhorn,
6
son or cuosfIonos ImufnbIos nI IogIsIn-
uor, n In jurIsruuoncIn,
?
In uocfrInn,
8
n nmbns,
9
ofcoforn.
o fnI mouo, nIgunns uocfrInns y rIncIIos quo hnbnn
comonznuo n nncor con nnforIorIunu gnnnron mnyor Imor-
fnncIn y nIcnnco, sIn IIognr sIn ombnrgo n susfIfuIr uoI fouo
n Ins vIojns concocIonos.
Aun sIn consIuornr oI Imorfnnfo rofrocoso uo fnnfos go-
bIornos uo fncfo quo homos sufrIuo on oI ns,
l0
vnrIos ojom-
Ios, quo voromos n confInuncIon, uouon uomosfrnrIo.
2.6
!IVI!O, JIA, Le c,cIene fronoic Je proIecIion Jec ciIo,enc conIre
lorIiIroire oJninicIroIif o lepreuie Jec foiIc, MoInngos Jonn nbIn,
IruyInnf, IrusoIns, l963, s. 8l3/836, rorouucIuo on oI IIbro Pogec Je
JocIrine, fomo I, !.C..J., Inrs, l980, s. 563/580.
2.?
!IVI!O, Le Iuron ou Poloic 1o,ol ou reflexionc noiec cur le recourc
pour excec Ju pouioir, on oI IIbro Pogec Je JocIrine, f. II, . 329; Aouieoux
propoc nofc J' un Iuron cur le conIenIieux oJninicIroIif, nnrocIuo on Con-
sojo uo Isfnuo, 1IuJec eI DocunenIc, n 3l, Inrs, l9?9-l980, s. 2? n 30.
2.8
uosfrn Teorio generol Jel JerecIo oJninicIroIiio, InsfIfufo uo Is-
fuuIos uo AumInIsfrncIon !ocnI, MnurIu, l984, s. 2? n 30.
2.9
JuricpruJence eI JocIrine Jonc leloIoroIion Ju JroiI oJninicIroIif,
Consojo uo Isfnuo, 1IuJec eI DocunenIc, Inrs, l955, s. 2? n 36, rorouu-
cIuo on oI IIbro Pogec Je JocIrine, !.C..J., Inrs, l980, fomo I, s. 63 y ss.
2.l0
AIgo homos uIcho on oI IroIogo uo nuosfro IIbro DerecIoc Hunonoc,
op. ciI., y on Lo oJninicIrocin porolelo, op.ciI. Vor fnmbIon oI nrf. 36 uo In
ConsfIfucIon nncIonnI, quo Infonfn rovonIr oI rocurrImIonfo uo gobIornos
uo fncfo.
IA!1I CII!A! II - 6
2.2. Loc principioc Jel pocoJo
2.2.l. Lo inJenonJoIiliJoJ Jel coIerono. II sobornno no
oun on oI Isfnuo uo oIIcn sor IIovnuo nnfo Ios frIbunnIos
como un IIfIgnnfo comun, y fnmoco uuo sorIo oI Isfnuo
mouorno uurnnfo mucho fIomo, oxIgIonuoso on nuosfro n-
s hnsfn l900 confnr con unn vonIn osocInI uoI Congroso;
ll
uo founs mnnorns, nun suornuo oso nsocfo uoI robIomn,
l2
founvn cuosfn onfro nosofros uomnnunr nI Isfnuo
l3
y hny
oscnssImos juocos nnfo quIonos hncorIo, con Io cunI In uono-
gncIon uo jusfIcIn so rouuco mnforInImonfo.
l4
In nIgunns
jurIsuIccIonos IocnIos hny IIsn y IInnn uonogncIon uo jusfI-
cIn.
2.2.2. Lo irrecponcoIiliJoJ Jel coIerono. II !oy no o-
un unnnr, osfo os, no comofn unnos uosuo oI unfo uo vIsfn
juruIco, y or Io fnnfo orn IrrosonsnbIo or Ios unnos mnfo-
rInIos quo cnusnrn; fnmbIon oI Isfnuo consfIfucIonnI fuo uu-
rnnfo mucho fIomo IrrosonsnbIo or Ios orjuIcIos quo o-
cnsIonnrn, y rocIon on l933 In Corfo Suromn ncofo su ros-
onsnbIIIunu oxfrnconfrncfunI; oro oIIn founvn hoy uIsfn
bnsfnnfo uo sor snfIsfncforIn,
l5
mnxImo cunnuo IImIfncIonos
oconomIco fInnncIorns Io hncon rocurrIr n soIucIonos uoI
nsnuo, como oxIIcnmos on oI cn. IV.
2.ll
uosfro nrfcuIo Lo reclonocin oJninicIroIiio preiio, I., f. 6,
l963, s. l.066 y ss. y on oI IIbro ProceJinienIo , recurcoc oJninicIroIiioc,
l" ou., Iuonos AIros, l964, s. 205 y ss.; 2" ou., Iuonos AIros, l9?l, s. 4??
y ss.
2.l2
nun In ovoIucIon IogIsInfIvn, no homos roIfornuo In hIsforIn uoI fomn
on oI f. 4.2., ProceJinienIo , recurcoc oJninicIroIiioc. PorIe 1cpeciol, 3"
ou., Iu. MncchI, Iuonos AIros, l982, cnfuIo XII
2.l3
Vor infro, fomo 2: 1l proceco oJninicIroIiio en lo prcIico.
2.l4
AmIInr on oI cn. VII uo nuosfro IIbro DerecIoc Hunonoc, op. ciI.
2.l5
AmIInr on !II!IZ, MA!A C!ACII!A, Lo recponcoIiliJoJ Jel 1cIoJo,
Iuonos AIros, l969; A!1AMI!A CICIA, J!!IO I., Lo recponcoIiliJoJ Jel 1cIo-
Jo, Iuonos AIros, l9?3.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - ?
2.2.3. Loc ocIoc Jel principe. CorroInfIvnmonfo con Io nn-
fos rocorunuo, oI ncfo uoI rncIo orn como un ncfo uo Ios,
or oncImn uoI oruon juruIco; su vorsIon on oI Isfnuo cons-
fIfucIonnI fuo In foorn uo Ios ncfos uo ImorIo, rImoro, y
uo Ios ncfos uo gobIorno o InsfIfucIonnIos,
l6
uosuos. 1o-
unvn hoy oxIsfon nuforos quo sosfIonon unn o nmbns foor-
ns, n osnr uo In mnnIfIosfn uosubIcncIon hIsforIcn y juruIcn
uo oIIns.
2.2.4. Lo JoIle perconoliJoJ Jel 1cIoJo. In In oocn uo
Ins monnrquns nbsoIufns, on quo oI roy orn InuomnnunbIo,
IrrosonsnbIo, ofcoforn, so Iuoo In foorn uoI IIsco, quo vo-
nn n consfIfuIr unn osocIo uo mnnIfosfncIon rIvnun uoI
sobornno, coIocnun on un Inno uo IgunIunu con Ios nrfIcu-
Inros; uo osfo mouo so nfomornbn on nrfo oI rIgor uo In
concocIon sobornnn uoI roy.
l?
SurImIuo oI Isfnuo uo oIIcn, nbnnuonnun In monnrqun
nbsoIufn como formn uo gobIorno, no cnbn sIno IIognr n In
concIusIon uo quo foun In orsonnIIunu uoI Isfnuo orn In mIs-
mn, y no rocIsnmonfo IgunI quo In uoI roy, sIno quo In uoI
IIsco.
SIn ombnrgo, cnsI fouos Ios nuforos hnbInron fnmbIon uo
unn uobIo orsonnIIunu Jel 1cIoJo, como ouor sobornno y
como sujofo uo uorocho; rocIon on Ios uIfImos nnos Ios nufo-
ros nrgonfInos hnn nbnnuonnuo In uIsfIncIon, oro founvn
rosfn nIgun sosfonouor uo In concocIon nnfIgun.
l8
2.l6
!os ncfos uo gobIorno o InsfIfucIonnIos sornn ncfos uoI I.I. quo no
ournn sor Imugnnuos, nsI como Ios ncfos uoI rncIo no ounn sor IIovn-
uos n In jusfIcIn: infro, Loc ocIoc Je goIierno, f. 2.
2.l?
II orIgon os oI ficcuc romnno. AmIInr on SO1O K!OSS, I!A!O, So-
Ire el origen Je lo Ieorio Jel ficco, cono iinculocin priioIicIo Jel princi-
pe, on !ovIsfn uo orocho IubIIco, SnnfIngo uo ChIIo, l9?l, numoro l2,
s. 63 y ss.
2.l8
Inrn un crfIcn uo uIchn foorn, vor infro, cn. III.
IA!1I CII!A! II - 8
2.2.5. Lo juricJiccin oJninicIroIiio. In In vIojn oocn
monnrquIcn oxIsfn In IInmnun jusfIcIn rofonIun: oI soborn-
no uocIun or s Ins confIonuns onfro nrfos; Iuogo so nsn n
In jusfIcIn uoIognun, on quo oI roy uoIogn In uocIsIon n un
consojo quo sIguo uoonuIonuo uo oI, sIn fonor vorunuorn
InuoonuoncIn como un frIbunnI uo jusfIcIn. In oI Isfnuo
mouorno oxIsfon frIbunnIos, como fnmbIon oxIsfIoron on nI-
gunns monnrquns, oro In IogIsIncIon o Ios nuforos frnfnn n
vocos uo oforgnr n In numInIsfrncIon, confrn foun IogIcn, nI-
gunn nrfo uoI ojorcIcIo uo In jurIsuIccIon, rouucIonuoso n-
s In confrnuIccIon uo In IInmnun jurIsuIccIon numInIsfrnfI-
vn; os obvIo quo nI nbnnuonnrso oI nbsoIufIsmo y nsnrso n
un sIsfomn uo uIvIsIon uo ouoros, os InconcobIbIo quo In
numInIsfrncIon ojorzn nfrIbucIonos quo Io corrosonuon nI
ofro ouor. !n uocfrInn nrgonfInn osfn bnsfnnfo uIvIuIun nI
rosocfo, sI no on oI nsocfo foorIco, or Io monos on oI rnc-
fIco.
l9
A su voz, In cnnfIunu uo juocos os fnn oxIgun on mnforIn
numInIsfrnfIvn
20
como nrn cuosfIonnrso sI on vorunu oxIs-
fo jurIsuIccIon n In cunI ncuuIr on rocurn uo jusfIcIn confrn
In numInIsfrncIon ubIIcn.
2.2.6. PoJer Je policio. In oI Isfnuo uo oIIcn so hnbInbn
uo un poJer Je policio, quo orn un ouor osfnfnI juruIcn-
monfo IIImIfnuo uo conccIonnr y uIcfnr oruonos nrn ronII-
znr Io quo oI sobornno croyorn convonIonfo; nI nsnrso nI
2.l9
Vor infro, cnfuIo IX, Loc funcionec Jel 1cIoJo; IIIZ I!OCHAM,
MA!I!, Lo juricJiccin, Iuonos AIros, l9?2, s. l35 y ss.
2.20
In l98?, un juoz or mIIIon uo orsonns on In CnIfnI IouornI y Crnn
Iuonos AIros, cunnuo on mnforIn onnI hny uno cnun 50.000 orsonns y no
nIcnnzn. In l995 hny uoco juocos, oro In roIncIon no hn mojornuo susfnn-
cInImonfo. AmIInr on nuosfro IIbro DerecIoc Hunonoc, op. loc. ciI. ; vor
fnmbIon oI comonfnrIo Priiocin cicIenIico Je jucIicio en lo Proiincio Je
Buenoc Airec, nofn nI fnIIo uo In Corfo Suromn uo JusfIcIn uo In ncIon in
re Corec PonIe, !.!. l995--298.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - 9
Isfnuo uo orocho In nocIon fuo rocorfnun, oxcIuyonuo oI
omIoo IIImIfnuo uo In conccIon, oro uo fouos mouos so mnn-
fIono como Insfrumonfo juruIco no fununuo concofunImonfo
y quo frocuonfomonfo uosombocn on nbusos.
2l
2.2.?. OIroc IipIecic en loc eIopoc IicIricoc. !o hnsfn
nqu oxuosfo on cunnfo n Ios rnsgos juruIco-oIfIcos uoI
ouor nbsoIufo on oI Isfnuo uo oIIcn, or Io uomns uobo
fnmbIon comIofnrso con In funcIon osIfIvn o nognfIvn
uoI Isfnuo on oI rocoso oconomIco y socInI. !n IInmnun Iuon
IIbornIburguosn uoI Isfnuo Io IuonIIzn como un Isfnuo nrbI-
fro, ImnrcInI, roscInuonfo o InuoonuIonfo, oro on ronII-
unu no sIomro Io fuo, y osfo so mnnIfosfo on InforvoncIonos
nuforIfnrIns on fnvor uo uoformInnuos Inforosos o cInsos so-
cInIos.
!n concocIon uoI Isfnuo y uo In numInIsfrncIon como n-
gonfos uoI bIon comun o oI Inforos ubIIco, unun como
nbsfrnccIon ormnnonfo y gonornIIznun (fouo Isfnuo sIrvo
sIomro nI bIon comun) os unn Iuon quo no uouo ncofnrso
nxIomnfIcn o uogmnfIcnmonfo, como fnmoco uouo sorIo In
confrnrIn uo quo oI Isfnuo sIrvo sIomro n Ios Inforosos uo
In cInso uomInnnfo: hnbrn quo nnnIIznr quo InforvoncIonos
ronIIzn o uojn uo ronIIznr, quo mounIIunuos nuofn, n quo
Inforosos sIrvo, nrn ouor ovnIunr on cnun cnso oI fIo uo
InforvoncIon o nbsfoncIon. In ofrns nInbrns, os sIomro no-
cosnrIo onor Ins hIofosIs o foorns n In ruobn uo Ios ho-
chos.
22
!n oxorIoncIn uomuosfrn quo on osfo nsocfo fnmoco so
rouuco unn frnnsformncIon fununmonfnI onfro oI vIojo Is-
fnuo nbsoIufIsfn y oI Isfnuo quo sucouo nI consfIfucIonnIIs-
mo IIbornI: os soIo mns nuoInnfo on oI fIomo quo comonzn-
2.2l
Vor infro, 1l poJer Je policio, fomo 2 uo osfn obrn.
2.22
Yn Io oxIIcnmos on oI cnfuIo I. KA!! IOIII!, Lo lgico Je lo iniec-
Iigocin cienIifico, 1ocnos, MnurIu, l9?l, op. ciI., s. 254//5.
IA!1I CII!A! II - l0
rnn n oornrso Ios rImoros cnmbIos on In concocIon ocono-
mIcn y socInI uoI Isfnuo. In un rImor momonfo oIIo no fuo
ns; IncIuso hn IIognuo n sosfonorso quo In uocInrncIon uo
uorochos uo In rovoIucIon frnncosn consIuoro nI Isfnuo un
nnrnfo cronuo nrn gnrnnfIr y fufoInr Ios uorochos uoI hom-
bro y en priner lugor loc JerecIoc ciiilec,
23
osfo os, Ios uo-
rochos uo roIounu. Con fouo, no uobo oIvIunrso oI vnIor
hIsforIco quo sIgnIfIcn hnbor nbnnuonnuo nI monos n nIvoI
uo rIncIIo fununnfo uo un sIsfomn oIfIco oI nbsoIufIsmo
on oI ojorcIcIo uoI ouor y roconocor In oxIsfoncIn uo, cunnfo
monos, uorochos humnnos, cIvIIos y oIfIcos uo Ios hnbIfnn-
fos fronfo nI ouor.
IosforIormonfo, on Ios osfnuos uosnrroIInuos, so obsorvn
unn mufncIon uobIo fronfo n In numInIsfrncIon uo nnfnno:
on oI sIgIo XIX osfn rosonun n un rogImon nuforIfnrIo on
oI oruon oIfIco, IIbornI on oI oruon oconomIco, mIonfrns
quo Iuogo on oI munuo uosnrroIInuo, on In rImorn mIfnu
uoI rosonfo sIgIo, osfos uos osfuInuos so hnbnn on cIorfo
mouo, InvorfIuo: oI IIbornIIsmo so hnbn InfrouucIuo on oI
oruon oIfIco y In nuforIunu on oI oruon oconomIco.
24
In Ins osfrImorns uoI sIgIo XX nroco nuvorfIrso unn
nuovn ovoIucIon on oI munuo, quo os oI rosuIfnuo InmouInfo
uo un cnmbIo on Ins oIfIcns munuInIos frufo onfro ofrns
cosns, n su voz, uo In gIobnIIzncIon uo In oconomn, uo Ins
comunIcncIonos, uo Ins Iuons.
!n busquoun uo osn oocn os oI IIbornIIsmo fnnfo on Io
oIfIco como on Io oconomIco, Iuogo uo hnbor nuvorfIuo Ios
ofocfos n vocos Inuosonuos o ImrovIsfos uo muchns Infor-
voncIonos oconomIcns ronIIznuns on oI nsnuo.
2.23
S1!CKA, II1! I., Lo fun:ione riiolu:ionorio Jel JiriIIo e Jello SIoIo,
1urn, l96?, . 264.
2.24
As Io oxrosnbn !IVI!O uosuo Ins rImorns ouIcIonos uo su DroiI
oJninicIroIif, or ojomIo 4" ou., Inrs, l9?0, . 23. !n formuIncIon os nnn-
Iogn, oro no IgunI, on In l2" ou., nIIoz, l98?, . 29.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - ll
Muy osIbIomonfo no so rouuzcn unn ronIIzncIon fofnI
uo oso uobIo IIbornIIsmo, y so mnnfongn unn uosIs, fnI voz
uocrocIonfo, uo InforvoncIon osfnfnI y or onuo nuforIunu on
In oconomn, sIn orjuIcIo uo mnnfonorso nI monos n nIvoI
uo Ios rIncIIos oI InuIsonsnbIo osfuInuo uo In IIborfnu
oIfIcn.
3. 1l inIeriencionicno en lo econonio , cu reIroccin
l
o hnbIonuo soIucIonnuo founvn oI uorocho numInIsfrn-
fIvo Ios robIomns rocIbIuos uoI nsnuo, y sIonuo su roson-
fo or Io fnnfo nnncronIco on muchos nsocfos, ocurro nun
mns quo so ncorcn n oI un fufuro Infonso y IIono uo cnmbIos,
nrn Ios cunIos osfn rnmn uoI uorocho so ronrn con nsos
IncIorfos. II Isfnuo cuyn funcIon numInIsfrnfIvn so frnfn uo
roguInr, so oncuonfrn junfo con In socIounu on un consfnnfo
uovonIr, y so nuvIorfon cInrnmonfo fnnfo Ios cnmbIos quo oI
mIsmo sufro, como Ios cnmbIos quo n frnvos uo oI so Infonfn
InfrouucIr on Ins osfrucfurns oconomIcns y socInIos horoun-
uns uoI nsnuo, fnnfo Iojnno como InmouInfo.
2
3.l
Inrn un mnyor uosnrroIIo uoI cnmbIo y ovoIucIon uo Ios nsocfos oco-
nomIcos y socInIos uoI uorocho numInIsfrnfIvo romouInnuo oI sIgIo XX y on
sus osfrImorns, y uoI fufuro ImngInnbIo nrn oI sIgIo XXI, nos romIfImos
nI cnfuIo IV.
3.2
uosfrn conforoncIn InnugurnI PrecenIe , fuIuro Jel DerecIo AJni-
nicIroIiio en LoIinoonerico, on 1l DerecIo AJninicIroIiio en LoIinoone-
rico, IA!, Iogofn, l9?8, s. 24 y ss.; Ponorono Jel ocIuol JerecIo oJni-
nicIroIiio orgenIino, on In !ovIsfn uo In IncuIfnu uo orocho y CIoncIns
SocInIos, MonfovIuoo, l99l, s. l8 n 36.; Loc IenJencioc ocIuolec Jel Jere-
cIo. 1l JerecIo oJninicIroIiio o fin Je ciglo, on JOSI !!IS SOII!AIS, Loc
IenJencioc ocIuolec Jel DerecIo, !AM y ICI, MoxIco, l994, s. l85 n 2l?;
1l ecIoJo ocIuol Jel JerecIo oJninicIroIiio, !ovIsfn uo orocho AumInIs-
frnfIvo, n l4, Iuonos AIros, l994, s. 28? n 3l5; rorouucIuo on nuosfro
IIbro Decpuec Je lo reforno Jel 1cIoJo, Iuonos AIros, l996, cn. I; Lo ener-
gencio oJninicIroIiio orgenIino Je 19S9-1992, on oI LiIro Je Honenoje ol
Profecor 1JuorJo OrIi: OrIi:, ou. CoIogIo Snnfo 1omns uo AquIno, Snn Joso,
l993.
IA!1I CII!A! II - l2
!n frnnsformncIon on nsos como oI nuosfro nroco sor
InformouIn: cnun unn uo Ins ofnns uo cnmbIo on oI munuo
fnrun vnrIns uocnuns on IIognr n nuosfrns fIorrns, y ofrns
fnnfns so uomorn su nbnnuono cunnuo quounn suornuns.
Ioro, uoI mIsmo mouo quo Ios cnmbIos so ncoIornn on oI
munuo, fnmbIon so ncorfn oI fIomo uo rococIon IocnI uo Ins
nuovns fonuoncIns munuInIos.
As, on Ios uIfImos cIncuonfn nnos, concIuyonuo on In uo-
cnun uoI 80:
o) so onsnyo con formns ombrIonnrIns uo InnIfIcncIon,
3
sIn IIognr n su uosnrroIIo juruIco
4
nI IogIsInfIvo
5
o omrI-
co.
I) so Incorornron nI socfor ubIIco nIgunos fncforos uo In
rouuccIon
6
quo Iuogo on grnn nrfo so rIvnfIznron;
?
c) so InforvIno on In uIsfrIbucIon uo In rIquozn,
8
oro oI
cnmbIo so rovIrfIo;
J) so romovIo In InuusfrIn nncIonnI con rocIos IocnIos nI
consumIuor mnyoros quo Ios oxfornos, oro nI nuvorfIr sus
3.3
uosfros IIbros !nIroJuccin ol JerecIo Je lo plonificocin, IuIforInI
JuruIcn VonozoInnn, Cnrncns, l98l; Plonificocin, porIicipocin , liIerIoJ
en el proceco Je conIio, Iu. MncchI y AIInnzn nrn oI Irogroso, Iuonos
AIros y MoxIco, l9?3; DerecIo oJninicIroIiio Je lo plonificocin, O.I.A.,
Iogofn, l96?.
3.4
uosfro IIbro !nIroJuccin ol JerecIo Je lo plonificocin, op. ciI.; nuos-
fro nrfcuIo AcpecIoc juriJicoc Jel plon, on In !ovIsfn uo CIoncIns JuruI-
cns, Snn Joso, Cosfn !Icn, n l2, l969, s. 63 y ss.
3.5
uosfro nrfcuIo Lo plonificocin , el PoJer LegicloIiio, on oI IIbro
uo Homonnjo n SAYAC!IS !ASO, PercpecIiioc Jel JerecIo pIlico en lo ce-
gunJo niIoJ Jel ciglo XX, MnurIu, l969, f. III, cn. 6?, s. 245 y ss.
3.6
uosfro IIbro 1nprecoc Jel 1cIoJo, Iu. MncchI, Iuonos AIros, l966;
y 1l ecIoJo ocIuol Je loc reginenec juriJicoc Je enprecoc pIlicoc en lo
ArgenIino, !n !oy, fomo l4l, Iuonos AIros, l9?l, s. l030 y ss.
3.?
ACHIM VO !OISCH, PriioIicierung ffenIlicIer !nIerneInen. 1in Ier-
IlicI Ier Jie ArgunenIe, omos, Inuon-Inuon, l983; HO!ACIO IOIO (ouI-
for), PriioIi:ocin. Jel JicIo ol IecIo, II CronIsfn ComorcInI, Iuonos AI-
ros, l985; nuosfro nrfcuIo 1l ecIoJo ocIuol Jel JerecIo oJninicIroIiio,
op.ciI.
3.8
!nfro, cnfuIo IV.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - l3
ofocfos nognfIvos nrn In mouornIzncIon InuusfrInI y Ios con-
sumIuoros so Infonfn osforIormonfo In norfurn uo In oco-
nomn, oIImInncIon uo Ins bnrrorns nuunnorns, ofc.;
e) so nuofo on cunnfo mofn In Iuon uo In roIounu on
funcIon socInI,
9
ofc.
f) HncIn oI fInnI y osforIormonfo, so rofIoxIonn uos so-
bro In ofIcIoncIn y In ofIcncIn uo Ios mouIos omIonuos y Ios
rosuIfnuos obfonIuos, y nfIornn o so onfnfIznn como fomns
uo nuovo cnmbIo In uososfnfIzncIon, uosroguIncIon, uosbu-
rocrnfIzncIon,
l0
uosnncIonnIIzncIon, rIvnfIzncIon,
ll
ofcofo-
rn.
!n busquoun uoI unfo uo oquIIIbrIo y In confrnosIcIon
uo Ins Iuons os ns consfnnfo.
l2
Con uIsfInfns mounIIunuos y
nrfIcuInrIunuos, con mnyor o monor oxIfo y ofIcncIn, so ovI-
uoncIo on oI orouo l930-l980 rImoro un nbnnuono uoI con-
cofo oconomIcnmonfo IIbornI uoI Isfnuo, uoI roI nbsfoncIo-
nIsfn uo In numInIsfrncIon, sImuIfnnonmonfo con un Infonfo
uo rovnIorIznr In IIborfnu fronfo nI ouor, nI monos on Ios
nsos uosnrroIInuos.
l3
A nrfIr uo l980 comIonzn n rouucIrso on oI munuo un
vIgoroso roforno nI nsnuo, quo nuosfro ns InIcIn yn oco
3.9
Vor nuosfro nrfcuIo 1xproprioIion in ArgenIino, on oI IIbro 1xpro-
prioIion in IIe Anericoc, uIrIgIuo or A!IAS I. !OWIII!, uovn York,
CnmbrIugo !nIvorsIfy Iross, l9?l, s. ll n 48.
3.l0
In mnforIn uo uosburocrnfIzncIon, uosconfrnIIzncIon, uomocrnfIzn-
cIon, ofc., unn uo Ins mns ncorbns crfIcns no juruIcns quo conocomos so
oncuonfrn on !ICI!I, III!!I, 1l onor Jel cencor. 1nco,o coIre el orJen
JognIico, IuIforInI Anngrnmn, InrcoIonn, l9?9, s. 240 y ss. o os uos
un fomn ncfIco, nunquo n nIvoI uo foorn uomInnnfo on Ios nsos
InuusfrInIIznuos y orgnnIsmos InfornncIonnIos so hn Imuosfo oI rIncIIo
uo In IIbro comofoncIn, IIbro cIrcuIncIon uo bIonos y orsonns, rIvnfIzn-
cIon, uosmonooIIzncIon, ofc.
3.ll
ACHIM VO !OISCH, op. loc. ciI.
3.l2
os romIfImos n Io oxuosfo on oI cnfuIo I.
3.l3
uosfrn roIn oxorIoncIn, cInro osfn, so oncuonfrn mnfIznun uo
consfnnfos gobIornos uo fncfo y osfnuos uo omorgoncIn quo mucho hnn
concuIcnuo In IIborfnu InuIvIuunI. !n rovnIorIzncIon uo In IIborfnu no os uos
un ncomnnnnfo IocnI uoI InforvoncIonIsmo oconomIco uoI Isfnuo.
IA!1I CII!A! II - l4
fIomo uosuos, on In uocnun uoI 90, con un Imorfnnfo ro-
coso uo norfurn uo In oconomn, rIvnfIzncIon y uosroguIn-
cIon, rouuccIon o oIImInncIon uo bnrrorns nuunnorns, ofc.
In oI nuovo sIsfomn oconomIco y juruIco rosuIfn nuovnmonfo
InsufIcIonfo In fufoIn uoI InuIvIuuo fronfo nI ouor. SIn om-
bnrgo, nhorn no so frnfn soInmonfo uoI ouor numInIsfrnfI-
vo, so frnfn fnmbIon uoI ouor oconomIco rIvnuo conconfrn-
uo on monooIIos y rIvIIogIos oforgnuos or oI Isfnuo on oI
rocoso uo rIvnfIzncIon.
l4
3.l. Accin , regulocin.
osuo In crIsIs uo l930 on nrfIcuInr, uonuo rImoro so
nuvIorfo unn Imorfnnfo mufncIon on In osfrucfurn y ncfIvI-
unu uoI Isfnuo os on su ncfuncIon on oI cnmo oconomIco:
uosuo nfuorn uoI rocoso oconomIco, regulnJolo n frnvos
uo normns quo son uo uorocho numInIsfrnfIvo
l5
y uosuo o-
JenIro n frnvos uo In nccIon uo muIfIIos formns uo enpreco
pIlico quo uo unn u ofrn formn InfIuyoron uocIsIvnmonfo
on oI rocoso, nsumIonuo In rouuccIon uo bIonos y sorvI-
cIos.
In oI rImor nsocfo so frnfo, sogun Ios cnsos, uoI IInmn-
uo sImIomonfo InforvoncIonIsmo uoI Isfnuo on mnforIn
oconomIcn o mns osocfIcnmonfo uo In InnIfIcncIon.
l6
In In sogunun hIofosIs so frnfo no soInmonfo uo Ios onfos
nufnrquIcos frnuIcIonnIos, sIno fnmbIon uo Ins Junfns !oguIn-
uorns, cororncIonos uo uosnrroIIo, omrosns uoI Isfnuo, socIo-
unuos uoI Isfnuo, socIounuos uo oconomn mIxfn, socIounuos n-
3.l4
Vor nuosfro comonfnrIo nI fnIIo TelinIor. Lo inIerpreIocin recIric-
Iiio Je concecionec , priiilegioc, on !n !oy, l4 uo fobroro uo l995, roro-
uucIuo on nuosfro IIbro Decpuec Je lo reforno Jel 1cIoJo, Iu4onos AIros,
I..A., l996, cnfuIo III.
3.l5
Vor nuosfros IIbros Plonificocin, porIicipocin , liIerIoJ en el pro-
ceco Je conIio, op. ciI., o !nIroJuccin ol JerecIo Je lo plonificocin, op.
ciI.
3.l6
Plonificocin, porIicipocin , liIerIoJ en el proceco Je conIio, o
!nIroJuccin ol JerecIo Je lo plonificocin, obrns cIfnuns.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - l5
nonImns con nrfIcIncIon osfnfnI mnyorIfnrIn, socIounu nnonI-
mn con confroI nccIonnrIo uoI Isfnuo, ofcoforn.
l?
Isfn InforvoncIon ncfIvn quo uosuo Iuogo no fuo oxcIusIvn
uo ofros nsos sIno fnmbIon uoI nuosfro,
l8
nncIun n vocos
or sIfuncIonos uo omorgoncIn oconomIcn quo oI Isfnuo no
quIso uojnr IIbrnuns nI morcnuo,
l9
fuvo un consIuornbIo cro-
cImIonfo, rovocnnuo Imorfnnfos robIomns uo confroI.
20
!n nccIon uoI Isfnuo, muIfIIIcnun ns n frnvos uo su Infor-
voncIon on oI cnmo uo In oconomn, rosonfo nI uorocho numI-
nIsfrnfIvo unn ronIIunu socIo-oconomIcn muy uIvorsn. Yn no
orn sufIcIonfomonfo rorosonfnfIvo uo In ronIIunu osfuuInr In
orgnnIzncIon numInIsfrnfIvn uoI Isfnuo; hnbn quo osfuuInr
In orgnnIzncIon socInI, oconomIcn y numInIsfrnfIvn uoI Isfnuo.
II socfor ubIIco uo In oconomn crocIo, or unn nrfo (om-
rosns ubIIcns y mIxfns), y oI socfor rIvnuo so onconfro so-
mofIuo n crocIonfos roguIncIonos, or In ofrn (InforvoncIonIs-
mo o InnIfIcncIon, sogun Ios cnsos); oI uorocho numInIsfrnfIvo
quo osfuuInbn In nccIon uoI Isfnuo, no orn yn, nI oun sor, oI
mIsmo, cunnuo In nccIon uoI Isfnuo hnbn cnmbInuo fnnfo.
3.2. CrecinienIo, reJicIriIucin, preceriocin.
o founs mnnorns uobo quounr uIcho quo In InforvoncIon
osfnfnI, cInsIcnmonfo orIonfnun n noynr n In InuusfrIn y nI
3.l?
uosfro IIbro 1nprecoc Jel 1cIoJo, Iuonos AIros, l966; 1l ecIoJo
ocIuol Je loc reginenec juriJicoc Je enprecoc pIlicoc en lo ArgenIino, !n
!oy, f. l4l, l9?3, s. l030 y ss.
3.l8
WI1KI!, JO!CI, Lo enpreco pIlico en Mexico , en 1cpoo. !n ecIu-
Jio conporoIiio en JerecIo oJninicIroIiio, CIvIfns, MnurIu, l982; VI!O,
!AYMO y AHA!OI, YAI!, comIInuoros, SIoIe-OuneJ 1nIerprice in IIe Wec-
Iern 1cononiec, ou. Croom HoIm, !onuros, l98l.
3.l9
VIA! II!OMO, JAIMI, Aocionoli:ocionec , energencio econnico,
!nIvorsIunu Ixfornnuo uo CoIombIn, Iogofn, l984.
3.20
!nfro, cnfuIo XIV, y nuosfro IIbro ProIlenoc Jel conIrol Je lo oJ-
ninicIrocin pIlico en Anerico LoIino, CIvIfns, MnurIu, l98l, cnfuIos
III y IV; 1l conIrol Je loc enprecoc pIlicoc en Anerico LoIino, AnunrIo
JuruIco, !AM, MoxIco, l98l, s. 305 n 340 y !ovIsfn uo IroIfo IubII-
co, Snn InbIo, n 66, l983, s. 5 n 33.
IA!1I CII!A! II - l6
comorcIo rIvnuos, y n In roIounu rIvnun, n fIn uo ro-
onuor n su crocImIonfo, buscnbn hnsfn In uocnun uoI 80 uoI
sIgIo XX fnmbIon orIonfnr In confrIbucIon hncIn Ios robIo-
mns uo In obrozn, In mIsorIn, In mnrgInnIIunu, In uosIgunI
uIsfrIbucIon uo In rIquozn (founs mnnIfosfncIonos uo fnIfn uo
IIborfnu uoI InuIvIuuo oxcIuIuo uo Ios socforos mns cnrncfo-
rIznuos uoI ouor oconomIco y socInI).
!n InforvoncIon uoI Isfnuo no so IImIfnbn n In nccIon so-
cInI uIrocfn (romocIon uo In comunIunu, sIsfomns uo sogu-
rIunu socInI, subvoncIonos y subsIuIos, jubIIncIonos y on-
sIonos, sIsfomn uo mouIcInn socInI, soguro uo uosomIoo, ofc.),
sIno quo Ibn fnmbIon n In nccIon socInI or In vn oconomIcn:
roguIncIon uo rocIos y snInrIos, Insumos, sorvIcIos, ofc.
A oIIo so ngrognbn oI mnnojo uo vnrInbIos mncrooconomI-
cns fnIos como In roguIncIon monofnrIn y uo Ins fnsns uo In-
foros or oI Innco ConfrnI, oIfIcns uo oxorfncIon o Imor-
fncIon quo uoformInnbnn fuorfomonfo oI sonfIuo y oI nIcnn-
co uo uIchns ncfIvIunuos, roomboIsos y uorochos uo oxorfn-
cIon, fIos uo cnmbIo osocInIos, ofcoforn.
!n comIojIunu uoI mnnojo omrIco uo fnnfns vnrInbIos,
onfro ofrns rnzonos, IIovo n su frncnso.
3.3. Cricic, Jecregulocin, priioIi:ocin,
Jecnonopoli:ocin.
A fInos uo In uocnun uoI 80 y comIonzos uoI 90 on oI sIgIo
XX so rouuco onfro nosofros unn fuorfo InIcInfIvn on mnfo-
rIn uo rIvnfIzncIon y uosroguIncIon, cronnuoso mnrcos
roguInforIos nrn nIgunns uo Ins ncfIvIunuos rIvnfIznuns, y
onfos uo confroI sobro oIIns.
2l
!n consfIfucIon uo l994 onfn-
3.2l
Vor nuofro IIbro Decpuec Je lo reforno Jel ecIoJo, ou. I..A., Iuo-
nos AIros, l996; CASSACI, J!A CA!!OS, Loc nueioc enIec reguloIorioc, !o-
vIsfn uo orocho AumInIsfrnfIvo, n l4, Iuonos AIros, l993, s. 485 y ss;
COMAI!A, DerecIo oJninicIroIiio, l996, s. 2l? y ss; infro, cn. XV.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - l?
fIzn oI roI uo fnIos onfos on su nrfcuIo 42, oro os mucho Io
quo fnIfn nrn oI confroI uo Ios sorvIcIos rIvnfIznuos y In
rofoccIon uoI usunrIo y uoI consumIuor.
22
1ouo osfo uobo
vorso on oI confoxfo uo In crIsIs uo onuouunmIonfo y uofIcIf
n In osfrucfurnI on Ins osfrImorns uoI sIgIo y consocuonfo
ImosIbIIIunu uo nfonuor uo IgunI mnnorn n Ios objofIvos so-
cInIos rooxIsfonfos. A oIIo nos roforImos con mns uofnIIo on
Ios cnfuIos IV, IX y XV.
4. 1l JerecIo oJninicIroIiio en el precenIe , en el fuIuro
l
4.l. 1l ecIoJo poliIico ocIuol Je lo eiolucin IicIrico
!o oxuosfo on oI unfo 2 os nrn nuvorfIr quo sI ronI-
monfo nos ubIcnmos on In orn consfIfucIonnI y nbnnuonn-
mos oI sIsfomn uo In monnrqun nbsoIufn, no poJenoc Je
ningn noJo nonIener loc IipIecic juriJico-poliIicoc que
ce concIru,eron poro ecIo lIino , que clo con ello Iienen
cenIiJo , funJonenIo enpirico.
Ingunn jusfIfIcncIon, nI juruIcn nI oIfIcn y monos nun
ofIcn, uouo hnbor nrn rofonuor nIIcnr nI Isfnuo mouor-
no Ios crIforIos con Ios cunIos funcIonnron Ios gobIornos nb-
soIufIsfns uoI nsnuo. Con fouo, son numorosns Ins uocfrI-
nns quo no ocos nuforos sIguon mnnfonIonuo hoy, como un
Iognuo osuroo uoI nsnuo; In IrronuncInbIo Inbor uoI jurIsfn
os osfnr nfonfo nrn uofocfnrIns como orronons, uonuncInr
su fIIIncIon hIsforIco-oIfIcn y su fnIsounu on oI confronfo
con Ios hochos, y on funcIon uo oIIo surImIrIns cunnuo co-
rrosonun, nrn unr vorunuorn vIgoncIn n Ios rIncIIos uoI
Isfnuo uo orocho.
3.22
In oI sogunuo cnso os rovIn n In ConsfIfucIon In oxIsfoncIn uo In Ioy
uo uofonsn uoI consumIuor numoro 24240.
4.l
Vor AMA J!., A!I!I C., AJninicIroIiie Lou in o CloIol Areo, CornoII
!nIvorsIfy Iross, uovn York, l992. AmIInr infro, cn. IV.
IA!1I CII!A! II - l8
4.2
!oyos 3.952, uoI nno l900 y ll.634, uo l932. A Io quo cnbo ngrognr
ocnsIonnIos Ioyos y uocrofos uo fncfo o uo nocosIunu y urgoncIn quo suson-
uon juIcIos, ncorfnn Inzos uo roscrIcIon y cnuucIunu, ofc. Sobro Io uIfI-
mo vor nuosfro nrfcuIo 1nergencio reciJuol en lo JeuJo pIlico inIerno,
!n !oy, 29 uo mnyo uo l995, rorouucIuo on Decpuec Je lo reforno Jel
1cIoJo, op. ciI., cnfuIoV.
4.3
!oy 3.952, nrf. ?. Isfn normn hn sIuo morIgornun, os cIorfo, or unn
consfnnfo jurIsruuoncIn quo hnbIfunImonfo so cIfn n frnvos uoI cnso
PieIronero uo l966.
4.4
AIgo uo oIIo homos Infonfnuo rosonnr on nuosfrn Teorio generol Jel
JerecIo oJninicIroIiio, InsfIfufo uo IsfuuIos uo AumInIsfrncIon !ocnI, Mn-
urIu, l984, s. VII n XVI.
osuo yn, os InnognbIo quo In fnron no os fncII; quo fnI voz
nuncn IIoguo Ionnmonfo In mnuuroz oIfIcn y oI cnrncfor
cIonffIco Iono uoI uorocho numInIsfrnfIvo; quo sIomro quo-
uo on oI nIgun rosfo uo nuforIfnrIsmo, uo nbsoIufIsmo, o uo
cunIquIor fonuoncIn uo fuorzn.
Ior Io quo hnco nI osfnuo ncfunI uoI robIomn, on nuosfro
ns soIo In rImorn uo Ins foorns nnfIguns uo In monnrqun
nbsoIufn osfn cnsI comIofnmonfo nbnnuonnun: In Inuomnn-
unbIIIunu uoI sobornno.
IIIo so hn Iogrnuo con uos Ioyos
2
y nun ns, no on formn
cnbnI, orquo founvn unn uo oIIns uIsono quo In sonfoncIn
confrn oI Isfnuo, sI rosuIfn conuonnforIn, fonurn moro cn-
rncfor uocInrnfIvo...
3
In Io quo rosocfn n Ins uomns foorns, founs fIonon uno o
mns sosfonouoros ncfunIos, y on mnyor o monor mouIun so
Infonfn sIomro nIIcnrIns. !nn uo Ins omrosns quo osfo
frnfnuo ncomofo os InsIsfIr unn voz mns on oI Infonfo uo o-
rrnuIcnrIns.
4
4.2. Aueio inpulco Jel JerecIo oJninicIroIiio
Ioro, soIucIononso o no osos robIomns, son oI uorocho
numInIsfrnfIvo ronImonfo roIo uo un Isfnuo uo orocho o
son un conjunfo uo normns oIoJoc ol norco Je un 1cIoJo Je
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - l9
policio, oI munuo no so uofIono. Inrn no unr sIno nIgunos
ojomIos nIsInuos, nnrocon roocuncIonos ronovnuns co-
mo In rosorvncIon uoI mouIo nmbIonfo, quo consngrn nhorn
oI nrfcuIo 4l uo In ConsfIfucIon nncIonnI,
5
o oI uosnfo uo In
socIounu comunIcnun or unn suorcnrroforn InformnfIcn.
Ior oIIo, nunquo con ofImIsmo onsnrnmos quo ronfo oI
uorocho numInIsfrnfIvo so IIbornrn uo sus vIojns concocIo-
nos oIfIcns, focn uo fouos mouos consIuornr Ios ofros muI-
fIIos nuovos robIomns quo In vIun mouornn rosonfn; uos
nunquo In Jicciplino juriJico-oJninicIroIiio no hubIoro
cnmbInuo uomnsInuo, In socIounu y In numInIsfrncIon s Io
hnn hocho y Io soguIrnn hncIonuo on formn muy frnscon-
uonfo; focn, uos, roforIrso nI fufuro uoI uorocho numInIs-
frnfIvo.
6
4.2.l. !nIegrocin econnico. In ofro sonfIuo, fnmbIon In
InforvoncIon uoI Isfnuo on oI rocoso oconomIco hn IIovnuo
n unn InfonsIfIcncIon uo Ios osfuorzos or rouucIr Infogrn-
cIon oconomIcn
?
y juruIcn
8
onfro Ios nsos, con sus consI-
guIonfos robIomns,
9
como rImorn ofnn hncIn unn fufurn
4.5
Vor fnmbIon MA!1 MA1IO, !AM, DerecIo onIienIol, MnurIu, l9??;
II!IZ, 1OMS !AM, DerecIo, neJio onIienIe , Jecorrollo, !IA,
24, MnurIu, l980, s. 5 y ss.; IIC!I11I, I!A!O A., DerecIo onIienIol,
onImn, Iuonos AIros, l993; VA!!S, MA!IO I., DerecIo onIienIol, 2 ou.,
IsfrIbuIuor AboIouo Iorrof, Iuonos AIros, l993; !OSSI, A!IJA!O, Lo Je-
fenco cupronocionol Jel JerecIo o un onIienIe cono, on CO!I!!O, CO!O,
!OIAO, !OSSI, DerecIoc Hunonoc, 2 ou., I..A., Iuonos AIros, l996, cn-
fuIo V; CA!!I!!O III1!O, ICACIO, y OCIA!, !A!!, (ouIforos), Legol ProIecIion
of IIe 1niironnenI in Deieloping CounIriec, ou. !AM, MoxIco, l9?6.
4.6
!IVI!O, op, ciI., l0" ou., . 26. Vor fnmbIon MA!1 MA1IO, IuIurologio
, oJninicIrocin pIlico, !IA, n 23, s. 5l? y ss. o infro, cnfuIo IV.
4.?
CA!CA MA!1IZ,CA!!OS, !nIegrocin econnico enIre 1cIoJoc, Iuo-
nos AIros,l968; SIJASKY, !SA, Dinencionec incIiIucionolec Je lo inIe-
grocin loIinoonericono, Iuonos AIros,l96?.
4.8
IS1I1!1O I1I!AMI!ICAO I IS1!IOS J!!ICOS I1I!ACIOA!IS, De-
recIo Je lo inIegrocin loIinoonericono, Iuonos AIros, l969.
4.9
KAI!A, MA!COS, ProIlenoc Jel Jecorrollo , Je lo inIegrocin en Ane-
rico LoIino, Cnrncns, l968.
IA!1I CII!A! II - 20
4.l0
I!IWI! CA!AS, A!!A !AO!IH, Loc proIlenoc concIiIucionolec Je
lo inIegrocin econnico loIinoonericono, Cnrncns, l968. Vor fnmbIon in-
fro, cn. VI.
4.ll
Vor nuosfro IIbro DerecIoc Hunonoc, ou. I..A., 2 ou, Iuonos AI-
ros, l996, cnfuIos II y III.
4.l2
uosfro nrfcuIo Algunoc proIlenoc juriJicoc Je lo ocIuocin inIer-
nocionol Je loc enprecoc pIlicoc orgenIinoc, !AA, l9?6, n ll, s. 42 y
ss.
4.l3
Vor DerecIoc Hunonoc, op. ciI., cnfuIo II; nmIInr infro, cnfuIo
IV.
InfogrncIon uo mnyor grnuo, con orgnnIsmos normnfIvos y
juuIcInIos surnnncIonnIos. IIIo Innfoo uuuns uo fIo cons-
fIfucIonnI
l0
rosuoIfns nhorn on oI IncIso 24 uoI nrfcuIo ?5 uo
In ConsfIfucIon, on formn fnvornbIo n In croncIon uo orgnnIs-
mos normnfIvos y jurIsuIccIonnIos uo cnrncfor surnnncIo-
nnI.
ll
In In mouIun on quo In InfogrncIon InfInonmorIcnnn o
subrogIonnI uoun Ir convIrfIonuoso uo nsIrncIon on ronIIunu, so
rouucIrn IgunImonfo unn mouIfIcncIon uoI uorocho numInIsfrn-
fIvo, hncIonuo crocor no soInmonfo oI cnmo uo nccIon uoI uoro-
cho surnnncIonnI, sIno oI uo In omrosn ubIIcn bInncIonnI o muI-
fInncIonnI y In ncfuncIon InfornncIonnI uo In omrosn ubIIcn,
l2
ncuoruos rogIonnIos como AI1A, MI!COS!!, ofcoforn.
So frnfn uo un Ionfo rocoso quo soIo grnuunImonfo vn
mouIfIcnnuo Ios oruonnmIonfos juruIco-numInIsfrnfIvos nn-
cIonnIos, oro cuyo forfnIocImIonfo n mouInno Inzo nroco
InovIfnbIo on oI oruon InfornncIonnI, como yn Io rovo oI nr-
fcuIo ?5 IncIso 24 uo In ConsfIfucIon nrgonfInn.
4.2.2. Hocio un JerecIo cupronocionol. !n InfogrncIon uo
AmorIcn !nfInn so oncuonfrn mns ombrIonnrIn quo In uo Iuro-
n, oro so frnbnjn on oso sonfIuo, y son muchos Ios rIncIIos
juruIcos quo so hnn Iuo formnnuo nI rosocfo; on rImor Iugnr,
oI nncImIonfo y osfuorzo or concrofnr In vIgoncIn ofocfIvn uo
un oruon juruIco surnnncIonnI, con un frIbunnI surnnncIo-
nnI on mnforIn uo IIborfnuos InuIvIuunIos.
l3
In sogunuo Iugnr,
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - 2l
con In croncIon uo orgnnos uocIsorIos y frIbunnIos surnnncIo-
nnIos, quo so nvIzornn on oI mouInno Inzo.
4.2.3. 1l conIio cociol , lo oJninicIrocin pIlico.
l4
So
hn Iuo oco n oco cronnuo concIoncIn uo quo hny numorosos
robIomns socInIos quo fIonon uIrocfn roIncIon con In formn
on quo funcIonnn Ios ouoros ubIIcos, y on osocInI In nu-
mInIsfrncIon ubIIcn, quo fIonon nuocunuo oncunurnmIonfo
or mouIo uo roformns on oI uorocho numInIsfrnfIvo.
Yn no bnsfn oI ImorIo uo In nuforIunu uo quIon ojorco
ocnsIonnImonfo oI ouor; yn no snfIsfnco In voz uo mnnuo,
son quIon fuoro oI quo mnnun y mucho monos sI no os unn
nuforIunu oIocfIvn.
Ahorn so Infonfn consoguIr unn socIounu nrfIcInfIvn on
oI mns Iono sonfIuo uo In nInbrn: nrfIcIncIon on Ios bo-
nofIcIos uo In socIounu, nrfIcIncIon on In fomn uo uocIsIo-
nos uoI ouor. !os osquomns cInsIcos uo In uomocrncIn ro-
rosonfnfIvn no so rochnznn, oro so osfuInn como InsufI-
cIonfos: Io, que creor nueioc , oJicionolec fornoc Je porIi-
cipocin Jel pueIlo en el poJer, uo mouo fnI quo su InfIuon-
cIn on oI no so IImIfo n In oIoccIon uo cnnuIunfos oIocfornIos.
Anrocon ns muIfIIos cnnnIos uo nrfIcIncIon oIfIcn,
no fouos Ios cunIos so hnn ncofnuo nI InfrouucIuo on Ios
sIsfomns oIfIcos y numInIsfrnfIvos vIgonfos, oro quo no-
cosnrInmonfo hnbrnn uo sorIo con oI corror uoI fIomo. AIgo
so hn rovIsfo, nunquo oscnso, on Ios nrfcuIos 39 y 40 uo In
ConsfIfucIon on mnforIn uo mocnnIsmos uo uomocrncIn
somIuIrocfn (In IogIsIncIon sobro InIcInfIvn ouInr os fnnfo
o mns obro); fnmbIon so nvnnzn on fouo oI munuo on mnfo-
rIn uo orgnnIzncIonos no gubornnmonfnIos. Homos Innfon-
4.l4
AmIInr on !IA!, A!II!1O !AM, Algunoc percpecIiioc IunonicIoc
, JenocrIicoc Jel JerecIo oJninicIroIiio conIenporneo, on In !ovIsfn
uo orocho IubIIco, n l, IununcIon uo orocho AumInIsfrnfIvo, Iuonos
AIros, l983; IA!IJO A!IOSO, !!CIAO, 1cIoJo cociol , AJninicIrocin p-
Ilico, MnurIu, CIvIfns, l983; infro, cnfuIo IV.
IA!1I CII!A! II - 22
4.l5
Coucec Je porIicipocin ciuJoJono, on Crnico Jel V Congreco Hic-
pono Luco Anericono Iilipino Je Municipioc, MnurIu, l9?0, f. I, s. l05? n
l085; y on oI IIbro Lo plonificocin en loc enIec locolec, f. I, IsfuuIos gono-
rnIos, InrcoIonn, l9?l, s. 3? n 63.
4.l6
Viejoc , nueioc iJeoc coIre porIicipocin en Anerico LoIino, !ovIsfn In-
fornncIonnI uo CIoncIns AumInIsfrnfIvns, IrusoIns, l98l, voI. X!VII-l98l, n 2,
s. l26-l32; rorouucIuo on nuosfro IIbro ProIlenoc Jel conIrol Je lo oJninicIro-
cin pIlico en Anerico LoIino, CIvIfns, MnurIu, l982, cnfuIo I; Lo porIicipo-
cin oJninicIroIiio, on oI IIbro Congreco iIeroonericono coIre cocieJoJ, Jeno-
crocio , oJninicIrocin, IAI, MnurIu, l985, s. l99 y ss.
4.l?
uosfros cIfnuos IIbros Plonificocin, porIicipocin , liIerIoJ en el
proceco Je conIio, PorIicipoIion in LoIin Anerico; ProIlenoc Jel conIrol
Je lo oJninicIrocin pIlico; Lo oJninicIrocin porolelo.
4.l8
II roInfo uo unn uo osfns Iuchns uouo vorso on nuosfro nrfcuIo An
OnIuJcnon for ArgenIino. Yec, IuI , InfornnfIonnI !ovIow of AumInIs-
frnfIvo ScIoncos, IrusoIns, voI. !-l984, n 3, s. 230 y ss.; frnuucIuo nI or-
fuguos y ubIIcnuo on In !ovIsfn uo IroIfo IubIIco, n ?5, Snn InbIo,
l985, s. ?5 y ss.; frnuucIuo nI cnsfoIInno y ubIIcnuo on In !ovIsfn Argon-
fInn uoI !ogImon uo In AumInIsfrncIon IubIIcn, n l05, s. l6 y ss.
4.l9
!IVI!O, JIA, A propoc Jec neIonorpIocec Je loJninicIroIion
JoujourJ'Iui. JenocroIie eI oJninicIroIion, on Melongec offerIc o 1ene
SoioIier, nIIoz, Inrs, l965, s. 82l y ss., 830.
uo uosuo hnco fIomo osfo conjunfo uo fomns,
l5
o InsIsfIuo on
oIIos n frnvos uo nrfcuIos
l6
y IIbros,
l?
oro su ncofncIon os Ionfn
y uIfIcuIfosn.
l8
Como mnnIfosfncIonos uoI mIsmo crIforIo rocfor, vnn nn-
rocIonuo ofros rIncIIos somojnnfos:
4.2.3.l. 1l concenco , lo oJIecin. Yn no bnsfn nI snfIsfn-
co In uocIsIon unIInfornI ojocuforIn uo In numInIsfrncIon,
somojnnfo n In roIncIon jornrquIcn cnsfronso: nhorn so fIon-
uo n un IIuornzgo fununuo on oI consonso uo Ios IIuornuos,
on oI cunI In ojocucIon uo Ins uocIsIonos oxIgo cnun voz mns
In nuhosIon uoI quo sorn objofo uo su nIIcncIon, como ns
fnmbIon uoI funcIonnrIo quo sorn oI orgnno ojocufor.
l9
4.2.3.2. Lo noIiiocin o explicocin. oI mIsmo mouo, Io
quo fuo on oI nsnuo soIo oxIgoncIn juruIcn, quo oI ncfo nu-
mInIsfrnfIvo confuvIorn unn mofIvncIon o oxIIcIfncIon uo
sus fununmonfos, os hoy IonIien unn oxIgoncIn oIfIcn; n-
horn hny un uobor juruIco y oIfIco, socInI y cuIfurnI, uo
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - 23
explicor nI cIuununno o hnbIfnnfo or quo so Io Imono unn
normn, y hny quo coniencerlo con In oxIIcncIon; uos sI no
so Io oxIIcn snfIsfncforInmonfo, fnIfnrn su consonso, quo os
bnso osoncInI uoI concofo uomocrnfIco ncfunI y fufuro uoI
ojorcIcIo uoI ouor,
20
y uo In ofIcncIn on oI cumIImIonfo uo
In uocIsIon. Yn In uomocrncIn os no soIo un mouo uo nIcnnznr
oI ouor, sIno fnmbIon un mouo uo ejercicio uo oI.
2l
4.2.3.3. Lo porIicipocin oJninicIroIiio. Ioro nun mns,
so vn nuvIrfIonuo quo In numInIsfrncIon no uouo nI uobo
numInIsfrnr soIn: oI uobIo numInIsfrnfIvo JeIe porIicipor
en lo Jecicin oJninicIroIiio nicno. II confroI socInI or-
mnnonfo, su orgnnIzncIon y uIfusIon n nuovos nmbIfos o-
urnn nsogurnr unn mnyor uomocrnfIzncIon y unn mns ofoc-
fIvn snfIsfnccIon uo Ins nsIrncIonos socInIos. SI In numInIs-
frncIon ubIIcn os un Insfrumonfo nrn fnIos objofIvos, uobo
consfIfuIr unn uo Ins rImorns nrons uo nccIon uonuo In nr-
fIcIncIon so InsfIfucIonnIIco.
22
AfIrmn IIVI!1I quo In
nrfIcIncIon os unn IIborfnu uoI osf-mouornIsmo.
23
Anroco ns In muIfIIIcncIon uo Ins focnIcns consuIfIvns,
fnnfo n Ios socforos Inforosnuos como nI ubIIco on gonornI
4.20
Como uIco !IVI!O, op. ciI., s. 82? y ss., yn In uomocrncIn os no soIo
un mouo uo uosIgnncIon uoI ouor, sIno fnmbIon un mouo uo ojorcIcIo uoI
ouor. So frnfn uo suornr ns, n frnvos uo In oxIIcncIon y In nrfIcIncIon,
In mnnIfIosfn confrnuIccIon onfro un ouor forjnuo or cIuununnos y unn
AumInIsfrncIon quo frnfn n Ios cIuununnos como sImIos sujofos.
4.2l
!IVI!O, op. ciI., s. 82? y ss.
4.22
MA!1IZ OC!II!A, !OII!1O, PorIicipocin cociol , reforno oJni-
nicIroIiio en lo ArgenIino. Iocec poro uno ecIroIegio, on osnrroIIo Ico-
nomIco, n 50, voIumon l3, Iuonos AIros, l9?3, s. 34? y ss., . 36?.
4.23
IIVI!1I, II!ICIAO, !l nuoio ciIIoJino. Tro goronIio e liIerI oIIiio,
MnrsIIIo, VonozIn, l994, s. 60 y ss. Vor fnmbIon I!IA, !IOIO!O, Lo nuoio
ciIIoJinon:o, on oI IIbro uo In !IVI!SIA I VIICIA, SIuJi in onore Ji
Ieliciono BenienuIi, MucchI IuIforo, Mouonn, l996, f. II, s. ?23 y ss; CHI11I,
CI!!IO, Alcune conciJero:ioni cu il nuoio ciIIoJino, on In mIsmn obrn, s.
835 y ss. I11O!I, !O1I!!I, !l nuoio ciIIoJino Ji Ieliciono BenienuIi, on In
mIsmn obrn cIfnun, f. IV, s. l52? y ss.; CHI1I, MA!IO I., AIIi Ji concenco,
IgunI obrn, f. II, s. 493 y ss.
IA!1I CII!A! II - 24
(Ins nuuIoncIns ubIIcns
24
rovIns n In omIsIon uo unn nuo-
vn normn rogInmonfnrIn o n In nuocIon uo un royocfo Im-
orfnnfo), y In gosfIon nrfIcInfIvn uo Ios uIvorsos sorvIcIos
ubIIcos.
25
II nrfcuIo 42 uo In ConsfIfucIon oxIgo on su n-
rrnfo forcoro In nocosnrIn nrfIcIncIon uo Ins nsocIncIonos
uo consumIuoros y usunrIos y uo Ins rovIncIns Inforosnuns,
on Ios orgnnIsmos uo confroI.
5. Loc rgonoc Je conIrol Jel proceco
5.l. Lo incuficiencio cuolicuonIiIoIiio Je loc conIrolec
So Innfon un fufuro IncIorfo nI uorocho numInIsfrnfIvo:
on rImor Iugnr, os obvIn In InsufIcIoncIn uoI confroI, no so-
Inmonfo juuIcInI on mnforIn numInIsfrnfIvn,
l
sIno fnmbIon
oIfIco,
2
con In consIguIonfo nocosIunu uo forfnIocorIos y
nmIInrIos
3
nI ouor oconomIco. Ioro hny rogrosos.
4.24
Vor 1l proceJinienIo Je ouJiencio pIlico, on nuosfro IIbro Decpuec
Je lo reforno Jel 1cIoJo, op. ciI., cnfuIo VIII; H!1CHISO, 1OMS, Algu-
noc conciJerocionec coIre loc ouJiencioc pIlicoc (uno forno Je porIicipo-
cin Jel ciuJoJono), on oI IIbro JornoJoc juriJicoc coIre ceriicio pIlico Je
elecIriciJoJ, I!I, Iuonos AIros, l995, s. 325 y ss.; I!ISI I MAC MAHO,
SY!VIA, 1l reginen Je ouJiencioc pIlicoc, mIsmo IIbro, s. 309 y ss.
4.25
uosfro nrfcuIo Lo porIicipocin oJninicIroIiio, on oI IIbro Con-
greco !Ieroonericono coIre SocieJoJ, Denocrocio , AJninicIrocin, InsfI-
fufo ncIonnI uo AumInIsfrncIon IubIIcn, AIcnIn uo Honnros, Isnnn, l985,
s. l99 n 2ll; rorouucIuo on In !ovIsfn uo IroIfo IubIIco, n ?4, Snn
InbIo, l985, s. l5 n 25.
5.l
IA!AA VZQ!IZ, JOSI !AM, Priiilegio Je Jecicin ejecuIorio , pro-
ceco conIencioco, !AI, MnurIu, l968, n 55, s. 65 y ss.; 1eplico o AieIo
coIre el priiilegio Je lo Jecicin ejecuIorio , el cicIeno conIencioco-oJni-
nicIroIiio, !AI, l969, 59, s. 4l y ss.; COZ!IZ II!IZ, JIS!S, AJninic-
Irocin pIlico , liIerIoJ, MoxIco, l9?l, s. 6? y ss.
5.2
!IA!, A!II!1O !AM, Loc Jiiercoc cicIenoc Je conIrol poliIico , oJ-
ninicIroIiio Jel 1cIoJo, !ovIsfn uo In IncuIfnu uo orocho y CIoncIns So-
cInIos, nno XXII, onoro-uIcIombro uo l9?l, nros. l/4, MonfovIuoo, l9?2, s.
324 y ss.
5.3
IACHOII, O11O, Der VerfoccungcricIIer :uiccIen 1ecII unJ PoliIiI,
1ubIngon, l963, s. 4l y ss.; AIKI, CHA!!IS, TIe !niIeJ SIoIec of AorII
Anerico Suprene CourI. Aeu DirecIionc in IIe 20II CenIur,, on oI IIbro uo
homonnjo n SAYAC!IS !ASO, f. III, MnurIu, l9?l, s. l39 y ss., ofcoforn.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - 25
5.2. Aueioc rgonoc , noJoliJoJec Je conIrol
In l994 hubo on oI ns un Imorfnnfo nvnnco consfIfu-
cIonnI con In InsfIfucIon uoI Consojo uo In MngIsfrnfurn (nrf.
ll4), oI Jurnuo uo InjuIcInmIonfo uo MngIsfrnuos (nrf. ll5),
oI ofonsor uoI IuobIo (nrf. 86), In AuuIforn ConornI uo In
ncIon (nrf. 85), oI rosfnbIocImIonfo uo In InuoonuoncIn uoI
MInIsforIo IubIIco (nrf. l20), In rovIsIon consfIfucIonnI uo
mouIos uo nrfIcIncIon somIuIrocfn como In InIcInfIvn y In
consuIfn ouInr (nrfcuIos 39 y 40), In nmIIncIon uoI nm-
nro IncIuyonuo In fufoIn uo Ios uorochos uo IncIuoncIn co-
IocfIvn on gonornI y oI IoIeoc JoIo (nrf. 43), In nrfIcIn-
cIon uo Ios usunrIos on In uIroccIon uo Ios orgnnos uo confroI
uo Ios sorvIcIos monooIIcos (nrf. 42), con mns In ubIIcIunu,
nnfos InoxIsfonfo, uo Ins sosIonos uoI Sonnuo nrn brInunr
ncuoruos on In uosIgnncIon uo Ios mngIsfrnuos uo In Corfo
Suromn (nrf. 99 Inc. cunrfo). Irofunun os n su voz In muIfI-
Io roformn quo Infrouujo In ConvoncIon InfornmorIcnnn
confrn In CorrucIon, on l99?, y uIvorsos fnIIos uo nuosfrn
Corfo Suromn, y ronuncInmIonfos InfornncIonnIos, quo
oxIIcnmos on oI cnfuIo VI. Mucho uo oIIo rosfn vorIo on
ncfIvo funcIonnmIonfo; oro nuomns uo Iuchnr or In ofocfI-
vIunu uo osns roformns, quoun founvn or hncor.
o) Is InuIsonsnbIo uocuIIcnr oI numoro uo juocos con-
foncIoso numInIsfrnfIvos uo rImorn InsfnncIn, cuyo numo-
ro ncfunI os unn vorunuorn uonogncIon uo jusfIcIn;
4
fnmbIon
hnco fnIfn uofnrIos uo Ios mouIos nuocunuos nrn oI uosom-
ono uo su mngIsfrnfurn. IxIsfo unn IncrobIo uosroor-
cIon onfro oI numoro uo rofosIonnIos uo uorocho mnfrIcuIn-
uos soInmonfo on In CnIfnI IouornI, y oI comnrnfIvnmonfo
InoxIsfonfo numoro uo juzgnuos on mnforIn numInIsfrnfIvn
on Ios cunIos uounn ojorcor su rofosIon. IrouucIr nbogn-
5.4
os romIfImos nI cn. VII uo DerecIoc Hunonoc, op. ciI.
IA!1I CII!A! II - 26
uos quo no fIonon frIbunnIos nroco un vorunuoro sInsonfIuo.
1nmbIon hny un robIomn on In hnbIIIfncIon rofosIonnI, quo
no uobIorn osfnr oxcIusIvnmonfo on mnnos uo cnun unIvor-
sIunu y nuomns uobIorn ronovnrso orIouIcnmonfo, or ojom-
Io cnun sIofo nnos.
5
!n roIIforncIon rocIonfo uo nbogn-
uos y hnsfn nIgun IIscnI quo sIn sorIo uouon funcIo-
nnr con ffuIos fnIsos, uouo oxIIcnrso on nrfo orquo no
so uIsfInguon, n vocos, uo nbognuos ronIos cuyn formncIon o
InformncIon orImIo, sI os quo ronImonfo oxIsfIo on nIgun
momonfo on formn ofIcIonfo.
6
I) obo InfrouucIrso In nccIon juuIcInI uo nnuIncIon uon-
uo no In hny y nmIInr In IogIfImncIon nrn Imugnnr juuI-
cInImonfo ncfos, hochos u omIsIonos uo In numInIsfrncIon,
sIn orjuIcIo uo cunplir In ConsfIfucIon nrn Ios uorochos
uo IncIuoncIn coIocfIvn, y ojorcIfnr In Ioy uo uofonsn uoI usun-
rIo y consumIuor.
?
c) Cnbo rosoIvor on mnyor grnuo In susonsIon juuIcInI uo
Ios ncfos numInIsfrnfIvos, mouIuns cnufoInros InnovnfIvns,
5.5
As como In ConsfIfucIon rovo mocnnIsmos nrn In soIoccIon y oI
confroI uo Ios mngIsfrnuos (oI Consojo uo In MngIsfrnfurn y oI Jurnuo uo
InjuIcInmIonfo), uobon cronrso or Ioy mocnnIsmos sImIInros nrn In hnbI-
IIfncIon InIcInI y osforIor ronovncIon orIouIcn uo In hnbIIIfncIon rofosIo-
nnI uoI nbognuo. In cnun oorfunIunu so uouon hncor ruobns sucosIvns,
comonznnuo or unn onfrovIsfn on quo oI rofosIonnI muosfro Ios oscrIfos y
oxouIonfos uo Ios uIfImos sIofo nnos uo IroIojo profecionol efecIiio, y on
cnso uo frncnsnr uoun ronuIr un oxnmon uo rohnbIIIfncIon; on cnso uo frn-
cnso on osfo uoun cursnr y nrobnr Ins mnforIns quo In comIsIon uo hnbIII-
fncIon Io InuIquo, mnnfonIonuo mIonfrns fnnfo unn hnbIIIfncIon rovIsIo-
nnI. II ncfunI onfnsIs on rocIbIrso uo cunIquIor mouo uoborn frnnsformnrso
on unn vorunuorn nececiJoJ uo nronuor y nuquIrIr uo vorunu nfIfuuos
rofosIonnIos ofIcncos, consfnnfomonfo ncfunIIznuns. os romIfImos n Io
uomns oxuosfo or CIA!O CA!!I on su nrfcuIo Iuncionec Je loc foculIo-
Jec Je JerecIo en lo 1epIlico ArgenIino, ubIIcnuo on In rovIsfn Iscro-
nncIns uo In IACA, n l, Iuonos AIros, l983, s. ? y ss.
5.6
Iunfo osfo quo oxIIcn brIIInnfomonfo CA!!I, op. ulI. ciI.
5.?
Quo fnmbIon uouo roforznrso or In vn uoI uorocho rIvnuo, como Io
nnnIIzn IO!O, I!A!O, Lo proIeccin Jel concuniJor en el JerecIo priioJo,
CIvIfns, MnurIu, l980. Vor fnmbIon Areno, Cregorio, L uIenIe-coirono,
on oI IIbro uo homonnjo n BenienuIi, op. ciI., f. I, s. l4? y ss.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - 2?
nufonomns, ofc., on uofonsn uo Ios InuIvIuuos onfronfnuos nI
ouor osfnfnI o nI ouor uo fIfuInros uo monooIIos o oxcIusI-
vIunuos y rIvIIogIos.
J) In In ArgonfInn, hn uo uIcfnrso oI sIomro oIvIunuo
CouIgo IrocosnI AumInIsfrnfIvo nrn In ncIon.
e) Corrosonuo cronr on oI oruon IocnI y on Ins uIvorsns ro-
nrfIcIonos uofnuns uo sufIcIonfo ImorfnncIn osocfIcn In Ins-
fIfucIon uoI OnIuJcnon o ofonsorn uoI IuobIo,
8
yn oxIsfonfo
on oI oruon nncIonnI uosuo l994 y on oI oruon IocnI, nIsInun-
monfo, un oco nnfos.
A nrfIr uo su orIgon noruIco snjon, In oxorIoncIn comnrn-
un, fnnfo on nsos uosnrroIInuos como no uosnrroIInuos o con
grnuos InformouIos uo uosnrroIIo os fnn nbununnfo quo cnbo
uosonr su confInunun oxnnsIon.
9
!uogo uo un comIonzo In-
5.8
MAIO!AO, JO!CI !., 1l OnIuJcnon. Defencor Jel pueIlo , Je loc
incIiIucionec repuIliconoc, MncchI, Iuonos AIros, l98?; 1l Defencor Jel Pue-
Ilo. uno incIiIucin concIiIucionol Je conIrol , IuIelo, on JornoJoc juriJi-
coc coIre ceriicio pIlico Je elecIriciJoJ, I!I, Iuonos AIros, l995, s.
20l y ss.; 1l Defencor Jel PueIlo Je lo Aocin. uno nueio incIiIucin Je lo
1epIlico, on oI IIbro coIocfIvo Honenoje ol Dr. Miguel S. MorienIoff, Abo-
Iouo Iorrof, l99?, cn. II; IAI!!A, MIC!I! M., Lo incIiIucin Jel coniciono-
Jo porlonenIorio, IIus !Ifrn, Iuonos AIros, l9?2; IAI!I C!I!!I, VC1O!,
1l Jefencor Jel pueIlo OnIuJcnon, Confro uo IsfuuIos ConsfIfucIonn-
Ios, MnurIu, l982; A!VA!O CI! !OI!IS y CI! I!CAO, 1l conIrol porlonenIo-
rio Je lo AJninicIrocin (1l onIuJcnon), 2" ou., InsfIfufo ncIonnI uo Au-
mInIsfrncIon IubIIcn, MnurIu, l98l; !OWA1, OA! C., 1l OnIuJcnon. 1l
Defencor Jel CiuJoJono, I.C.I., MoxIco, l9?3; TIe OnIuJcnon Plon. 1c-
co,c on IIe WorlJuiJe SpreoJ of on !Jeo, CnrIofon !Ibrnry, 1oronfo, l9?3;
nuosfro IIbro ProIlenoc Jel conIrol Je lo oJninicIrocin pIlico en Aneri-
co LoIino, op. ciI., cn. V; infro, cn. XII n l4.l., s. 4l y 42, nofn ??, y cn.
XV, nl4.2., nofn l0?.
5.9
WAI, H. W. !. y SCHWA!Z, II!A!, Legol ConIrol of CoiernnenI,
Oxforu, l962, s. 64 n ?3; IIIASCH, CHA!!IS, Science oJninicIroIiie, In-
rs, l9?2, s. 64l n 65l; !OII!1, MA!1I, TIe OnIuJcnon in ZonIio, on
1ho JournnI of Mouorn AfrIcnn SfuuIos, voI. l5, n 2, l9??, s. 239 n 259;
YASH I. CHAI, TIe PernonenI Conniccion of 1nquir,, cnfuIo V uoI IIbro
uo MA!1I (comIInuor), Lou onJ Perconol IreeJon in Ton:onio, WI!!IAMS,
AVI W., MoloJninicIroIion. 1eneJiec for !njucIice, Oyoz IubIIshIng !I-
mIfou, !onuros, l9?6; WHIA!I, K. C., Mol-oJninicIroIion onJ iIc reneJiec,
Sfovons & Son, !onuros, l9?3, ofcoforn.
IA!1I CII!A! II - 28
cIorfo on nuosfro ns,
l0
su consngrncIon n nIvoI nncIonnI on
oI nrfcuIo 86 uo In ConsfIfucIon ormIfo nbrIgnr osornnzns
sobro su fufuro uosnrroIIo n nIvoI socforInI, rovIncInI y
munIcInI.
f) Is uosonbIo oI forfnIocImIonfo uoI roI InquIsIfIvo y uo In
InuoonuoncIn ofocfIvn uo In IIscnIn ncIonnI uo InvosfIgn-
cIonos AumInIsfrnfIvns
ll
oro oxIgIonuoIo oI cumIImIonfo
uo In nuuIoncIn uobIun nI funcIonnrIo InvosfIgnuo, rovIn n
In uonuncIn jurIsuIccIonnI on souo onnI nncIonnI o Infornn-
cIonnI, conformo on oI sogunuo cnso nI nrfcuIo 5 uo In Con-
voncIon InfornmorIcnnn confrn In CorrucIon. Su uobIo omI-
sIon uo hncorIo, y In ImosIbIIIunu Infornn uo suIIrIo con In
quoroIIn rIvnun, jusfIfIcn In uonuncIn InfornncIonnI n ofoc-
fos uo quo ofros frIbunnIos, sIn fnIos IImIfncIonos, uounn
juzgnr osos uoIIfos.
g) !oIfornmos quo os nocosnrIo osfnbIocor quo on fouos
Ios orgnnos coIogInuos uo In numInIsfrncIon uobo hnbor ro-
rosonfncIon, nunquo son mInorIfnrIn, oro con voz y vofo,
uo Ios usunrIos uoI sorvIcIo y nsocIncIonos InformouIns (coIo-
gIos rofosIonnIos, or ojomIo). Yn rocorunmos quo oI nrf-
cuIo 42 uo In ConsfIfucIon Io oxIgo on Ios onfos uo confroI uo
sorvIcIos ubIIcos, nrn In rofoccIon uo Ios usunrIos y con-
sumIuoros;
I) obo cumIIrso con oI sIsfomn uo nuuIoncIns ubIIcns
rovIns n In omIsIon uo foun normn gonornI or In numInIs-
frncIon y n In nrobncIon uo fouo royocfo numInIsfrnfIvo
quo Imorfo In mouIfIcncIon uoI mouIo nmbIonfo o Ins conuI-
5.l0
uosfro nrfcuIo An OnIuJcnon for ArgenIino. Yec IuI... on In In-
fornnfIonnI !ovIow of AumInIsfrnfIvo ScIoncos, IrusoIns, voIumon !-l984,
numoro 3, s. 230 y ss.; !AI, Iuonos AIros, n l05, s. l6 y ss.; !I,
Snn InbIo, n ?5, s. ?6 y ss.
5.ll
Vor fnmbIon COZAI, OSVA!O A., Lo Iiccolio Aocionol Je !niecIigo-
cionec , el ConicionoJo Jel Congreco (OnIuJcnon), !ovIsfn uoI CoIogIo
uo Abognuos uo !n IInfn, nno XXV, n 45, s. l39 y ss.
IASAO, I!ISI1I Y I!1!!O II - 29
cIonos bnsIcns uo rosfncIon uo un sorvIcIo ubIIco, or ojom-
Io fnrIfns. !ns nuuIoncIns ubIIcns osfnn oxIgIuns or Ios
mnrcos roguInforIos uoI gns y In oIocfrIcIunu, oro so frnfn
yn uo unn nIIcncIon osocfIcn uoI rIncIIo gonornI uo In
nuuIoncIn rovIn quo consngrn In ConsfIfucIon.
l2
i) Is convonIonfo romovor mocnnIsmos nrbIfrnIos; cronr
frIbunnIos numInIsfrnfIvos
l3
n Ios cunIos oI nrfIcuInr uo-
un ncuuIr iolunIorionenIe , cin perJiJo o Jecnejoro Je cu
JerecIo o ocuJir en cuolquier nonenIo o lo iio juJiciol, cin
ogoIor lo iio Jel IriIunol oJninicIroIiio ci no lo Jeceo.
nmbos, sIn susfIfuIr nI suIIr In jusfIcIn, uouon sor InsfIfu-
cIonos n nrfIr uo Ins cunIos forfnIocor un nuovo cicIeno In-
fogrnuo uo mocnnIsmos uo confroI, con un osfnnunr mnImo,
cohoronfo y rnzonnbIo, uo confroI uo legiIiniJoJ , oporIuni-
JoJ uo Ios ncfos uo In numInIsfrncIon.
5.3. 1l cicIeno , loc inIercIicioc
II uosnfo uo In oocn quo so nvocInn no os soInmonfo cro-
nr Ios mocnnIsmos quo fnIfnn o mojornr Ios oxIsfonfos,
l4
sI-
no InfogrnrIos on un sIsfomn InforroIncIonnuo y nrmonIco;
oIImInnr confrnuIccIonos, suorosIcIonos InnocosnrIns, con-
fIIcfos y coIos suorfIuos, confrovorsIns InforrofnfIvns fru-
5.l2
Vor Ins romIsIonos uo In nofn ?8, cupro.
5.l3
os romIfImos nI cn. VII uo DerecIoc Hunonoc, op. ciI.
5.l4
Quo hnn fonIuo unn sonsIbIo mojorn on Ios uIfImos nnos, como unn
cuonfn, nuomns uo ofros fomns yn monfnuos, MA!1IS, AII! H!CO, Loc
TroIoJoc inIernocionolec cono fuenIe Jel DerecIo AJninicIroIiio, on Ho-
nenoje ol Dr. Miguel S. MorienIoff, op, ciI, cn. I; MI!1IHIKIA, I!A!O,
Algunoc conciJerocionec juriJicoc ocerco Jel conIrol porlonenIorio Jel
SecIor PIlico Aocionol, obrn coIocfIvn cIfnun, cnfuIo II; MA1A, ISMAI!, 1l
Jefe Je CoIineIe en lo orgoni:ocin oJninicIroIiio, obrn y cnfuIo cIfnuos;
I!I1O, MA!IAO, Conicionec porlonenIorioc Je iniecIigocin, op. loc. ciI.;
CI!MISOI, JO!CI, Acerco Je lo occin Je cloce , loc inIerece Jifucoc, obrn
cIfnun, cnfuIo V; SIS, OMICO J., 1eneJio conIro el oIuco Jel poJer
infornIico. el IoIeoc JoIo. Su repercucin en lo oJninicIrocin pIlico,
obrn cIfnun, cnfuIo IX, ofc.
IA!1I CII!A! II - 30
fo uo In uIvorsn formncIon rofosIonnI uo quIonos nI roIo
fIomo Inforrofnn Ins mIsmns normns juruIcns, sIonuo u-
nos nbognuos y ofros confnuoros... y Ios InforsfIcIos uoI con-
froI, Ins fIorrns uo nnuIo or uonuo uounn fIIfrnrso y Io
hncon ofocfIvnmonfo Ios comorfnmIonfos nrbIfrnrIos o nbu-
sIvos uoI ouor.
Ior fnIos InforsfIcIos, on ofocfo, os or uonuo so hn cronuo
nnun monos quo In uouun oxfornn quo oI ns hn ncumuInuo
sIn confroI nIguno uosuo hnco uocnuns, on ocnsIonos n fnsns
fuorn uo morcnuo, nrn InvorsIonos y gnsfos on su mnyor
nrfo no rouucfIvos: oso nIngun orgnno uo confroI consIuo-
ro uo su comofoncIn vorIo n fIomo como nrn rovonIrIo.
l5
AI momonfo uo rocorunrIo, uosuo Iuogo, In cuosfIon yn no
os mnforIn uo orgnnos uo confroI numInIsfrnfIvo, sIno uo hIs-
forInuoros o uo juocos onnIos. o osfn nII In cInvo uo In
cuosfIon, uos no sIomro so hnIInrn uoIIfo on Ios ovonfun-
Ios orroros o IncIuso uosnfInos uo Ins nuforIunuos ubIIcns;
Io mojor os rovonIrIos y ovIfnr su roofIcIon. In fouo cnso,
buono os fonor rosonfo quo unn confrnfncIon o un gnsfo
InofIcIonfo os nhorn IIognI, n nrfIr uoI nrfcuIo III IncIso 5
uo In ConvoncIon InfornmorIcnnn confrn In CorrucIon.
l6
Iuouo, onfoncos, fnmbIon confIgurnr uoIIfo uo IncumIImIon-
fo uo Ios uoboros uoI funcIonnrIo ubIIco.
5.l5
Vor nuosfro nrfcuIo 1l conIroIo Je creJiIo exIerno, !ovIsfn uo Au-
mInIsfrncIon IubIIcn, MnurIu, l982, n 9?, s. 423 n 449; rorouucIuo on
ConIroIoc oJninicIroIiioc, Asfron, f. II, l982, cnfuIo XXIII; !ovIsfn uo
IroIfo IubIIco, nno XVII, n ?0, Snn InbIo, l984, s. 5 n 2?; y on oI cnfu-
Io IV uo nuosfro IIbro Decpuec Je lo reforno Jel 1cIoJo, op. ciI. Vor fnm-
bIon infro, cn. XI, nofn 35 nI unfo 4.4.3. o).
5.l6
Ior su grnfIcn cruuozn, nos romIfImos nI uso uoI rIncIIo uo ofI-
cIoncIn on un nrfIcuInr cnso uo uorocho rIvnuo: C. CIvII y Com. Snn IsI-
uro, SnIn I, ocfubro 3l uo l996, C., J. M. c. C. M., C. , oIroc, !!IA, l99?-
226. o os cuosfIon mornmonfo uo rocouImIonfos, Io os fnmbIon uo rosuI-
fnuos.
Captulo I I I
BASES POLTICAS, CONSTITUCIONALES Y SOCIALES DEL
DERECHO ADMINISTRATIVO
I. Bases polticas
1
1. Libertad y autoridad en el derecho administrativo
El der echo admi ni str ati vo es por excel enci a l a par te del de-
r echo que ms agudamente pl antea el confl i cto per manente
entr e l a autor i dad y l a l i ber tad. Estado e i ndi vi duo, or den y
l i ber tad: l a tensi n encer r ada en estas i deas si ntti cas es i nso-
l ubl e;
2
per o aunque admi tamos l a posi bi l i dad de un equi l i br i o
entr e ambos, es evi dente que l a obtenci n de tal equi l i br i o ha
de ser una di f ci l y del i cada tar ea. La hi stor i a r egi str a pr i mer o
el despoti smo estatal sobr e l os i ndi vi duos; l uego y como r eac-
ci n, l a exacer baci n de l os der echos del i ndi vi duo fr ente a l a
soci edad; por fi n y como anhel o, el equi l i br i o r azonado de l os
dos el ementos esenci al es del mundo contemporneo l i bre: i ndi -
vi duo y soci edad, i ndi vi duo y Estado. Pero ese equi l i bri o que se
anhel a es i nasi bl e: l o que para unos representa l a cmoda sol u-
1.1
Compar ar NAVA NEGRETE, ALFONSO, Derecho Administrativo Mexica-
no, F.C.E., Mxi co, D.F., 1995, ps. 11 a 71; DROMI , Derecho administrati-
vo, 5 ed., 1996, cap tul os I y I I .
1.2
HAAS, DI ETHER, System der ffentl i chrechtl i chen Entschdi gungsp-
fl i chten, Kar l sr uhe, 1955, p. 7.
PARTE GENERAL I I I - 2
ci n de l a tensi n es para otros una sumi si n o un atropel l o; esa
i ncerti dumbre ti ende a resol verse en un autori tari smo revi vi do.
Es necesari o, as , buscar el equi l i bri o del propi o cri teri o en base
al cual se anal i zarn l as tensi ones y contraposi ci ones del i ndi vi -
duo y el Estado. Ese equi l i br i o pr i mar i o es equi l i br i o espi r i tual
y pol ti co, es sensi bi l i dad jur di ca y humana; es pr eocupaci n
constante por l l enar no sl o for mal si no tambi n sustanci al -
mente l os r equer i mi entos de l a justi ci a.
2. Teoras estatistas del derecho administrativo
En este aspecto puede encontr ar se a menudo var i ados r efl e-
jos de una ci er ta i nsensi bi l i dad pol ti ca y humana haci a l a
justi ci a. Cuando el que anal i za l a contr over si a concr eta entr e
un i ndi vi duo y el Estado se deja l l evar por l a comodi dad de l a
sol uci n negati va par a el pr i mer o; cuando en l a duda condena,
r esol vi endo en contr a del par ti cul ar ; cuando en l a di fi cul tad
del pr obl ema jur di co se absti ene de ahondar l o y l o r esuel ve
favor abl emente al poder pbl i co; cuando cr ea, pr ohi ja y desa-
r r ol l a supuestas teor as que si n fundamento ni anl i si s dan
stos y aqul l os poder es al Estado o sus l i cenci atar i os monop-
l i cos; cuando ni ega l os ar gumentos que r econocen un mbi to
de l i ber tad; cuando se i ncl i na haci a el sol de l os poder osos,
entonces est destruyendo desde adentro una de l as ms bel l as
y esenci al es tar eas del der echo admi ni str ati vo: l a pr otecci n
de l a l i ber tad humana.
1
Ms l amentabl e an es que esas acti tudes no suel en ser de-
sembozadas: nadi e di ce abi er tamente que el Estado l o es todo y
el i ndi vi duo nada. I ncl uso es posi bl e que se expr ese con vehe-
2.1
Como di ce BODENHEI MER, EDGAR, Teor a del derecho, Mxi co, 1964, p.
117: Esta r ama del Der echo ti ene como mi si n sal vaguar dar l os der e-
chos de l os i ndi vi duos y gr upos fr ente a i nvasi ones i ndebi das por par te
de l os r ganos admi ni str ati vos ; l a del i mi taci n de esta r ea de contr ol
es, por tanto, una de l as funci ones ms esenci al es del Der echo Admi ni s-
tr ati vo .
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 3
menci a acer ca de l os abusos de l os poder es pbl i cos, y del
r espeto a l as gar ant as i ndi vi dual es ... per o de qu val en
esas decl amaci ones, si cuando se tr ata de dar una sol uci n a
un pr obl ema concr eto a una pequea cuesti n que no deci de
l a vi da o l a muer te de un i ndi vi duo, per o que entr aa un ver -
dader o confl i cto entr e autor i dad e i ndi vi duo, se ol vi dan l as
decl ar aci ones y se r esuel ve fci l mente que ese i ndi vi duo en ese
caso no ti ene r azn? De qu val en aquel l os pr i nci pi os , si
l uego en cada mater i a y cuesti n de detal l e se l os ol vi da, se l os
contr adi ce, se l os destr uye? Este es uno de l os pr i nci pal es pr o-
bl emas pol ti cos que afectan al der echo admi ni str ati vo.
3. Orientacin a seguir
El equi l i br i o pol ti co, l a sensi bi l i dad jur di ca, no se sati sfa-
cen con nuevas pal abr as sobr e l a l i ber tad; deben ser el leit
motiv de todo l o que se pi ensa y r esuel ve sobr e der echo admi -
ni str ati vo; deben ser l a pr eocupaci n constante del jur i sta, no
sl o en l os gr andes pr obl emas i nsti tuci onal es, si no tambi n en
l os pequeos y a veces tedi osos pr obl emas di ar i os.
Cuntos temas, l l amati vos o ri dos, esconden sol apadamente
ese pr ofundo desequi l i br i o! Pr obabl emente pasar n si gl os an-
tes de que se l os a sl e y cor r i ja; o tal vez el l o no suceder nun-
ca; per o debe quedar nos al menos el pr i nci pi o r ector , l a pr eocu-
paci n constante, por i nsufl ar ese equi l i br i o y esa justi ci a en
toda cuesti n que i nvol ucr e una r el aci n i ndi vi duo-Estado; por
r evi sar con cr i ter i o pr ofundamente cr ti co, con l a metdi ca du-
da car tesi ana, l os fundamentos y sol uci ones de cada i nsti tu-
ci n o di mi nuta cuesti n a l a que nos toque abocar nos, con l a
atenci n al er ta par a descubr i r y cauter i zar esos desv os y r e-
sabi os que consti tuyen el tr asfondo y l a r ai gambr e de l a enfer -
medad soci al y pol ti ca ar genti na.
Y encontr ar emos as que muchas veces es posi bl e dar sol u-
ci ones ms jur di cas y ms tcni cas, i ncl uso desde el punto de
vi sta posi ti vo, par a contr over si as que un er r ado enfoque pol ti -
co hab a di stor si onado y oscur eci do.
PARTE GENERAL I I I - 4
4. La divisin de los poderes y el derecho administrativo
Tambi n es i mpor tante adver ti r acer ca de l a fundamental
i mpor tanci a pol ti ca que ti ene l a i nter pr etaci n que se d a l a
teor a de l a di vi si n de l os poder es; el l a fue concebi da como
gar ant a de l a l i ber tad, par a que el poder contenga al poder
a tr avs del mutuo contr ol e i nter acci n de l os tr es gr andes
r ganos del Estado: Poder Legi sl ati vo, Poder Ejecuti vo, Poder
Judi ci al . Si n embar go, es muy fr ecuente que l a teor a se di s-
tor si one, y que l a pr cti ca no ofr ezca si no un r emedo de l a
di vi si n de poder es; por el l o es necesar i o pr eguntar se cul es
r eal mente el equi l i br i o pr evi sto en l a Consti tuci n, qu es l o
que ocur r e en l a r eal i dad, y cul es son l as tendenci as que debe-
mos segui r o evi tar . A el l o nos r efer i mos a conti nuaci n.
4.1. Equilibrio terico de los poderes
Pues bi en, el si stema de l a di vi si n de poder es pr evi sto en
nuestras Consti tuci ones est en pri nci pi o contempl ando un de-
ter mi nado equi l i br i o. En ese equi l i br i o que no es necesar i a-
mente i gual dad l a jer ar qu a r el ati va de l os poder es puede
ubi car se a nuestr o jui ci o, y si empr e con r efer enci a a l o di s-
puesto en l a Consti tuci n, de l a si gui ente maner a: el Poder
Ejecuti vo est supedi tado al Poder Legi sl ati vo, y el Poder Le-
gi sl ati vo al Poder Judi ci al .
El l o es as por di fer entes r azones: en pr i mer l ugar , l a supr e-
mac a consti tuci onal del Legi sl ati vo sobr e el Ejecuti vo se evi -
denci a por l o menos a tr avs de una tr i pl e pr eemi nenci a del
Poder Legi sl ati vo:
a) Di spone qu es l o que el Poder Ejecuti vo puede o no gas-
tar , en l a l ey de pr esupuesto; b) di spone qu es l o que debe
hacer o no, en el mar co de toda l a l egi sl aci n que l e puede
di ctar par a r egi r l a vi da admi ni str ati va; c) si no est sati sfe-
cho con su gesti n l o puede r emover medi ante el jui ci o pol ti co;
d) aunque el Poder Ejecuti vo puede vetar una l ey del Congr e-
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 5
so, ste puede de todas maner as i nsi sti r en su sanci n con una
mayor a deter mi nada, y en tal caso l a facul tad de veto del Po-
der Ejecuti vo cesa. La l ti ma deci si n en esta r el aci n Par l a-
mento-Ejecuti vo l a ti ene si empr e, en el mar co de l a Consti tu-
ci n, el Poder Legi sl ati vo.
A su vez l a subor di naci n del Poder Legi sl ati vo al Poder
Judi ci al der i va de que el segundo ti ene l a atr i buci n de decl a-
r ar anti jur di cas, por i nconsti tuci onal es, l as l eyes del Congr e-
so, mi entr as que ste no ti ene atr i buci n al guna par a r ever l as
deci si ones de aqul . Tanto es el l o as que exi ste un afor i smo de
acuer do al cual La Consti tuci n es l o que l a Cor te Supr ema
di ce que es : estando en manos del Poder Judi ci al en el or den
i nter no l a i nter pr etaci n fi nal , i ndi scuti bl e, del senti do y al -
cance de l as nor mas consti tuci onal es, es obvi o que es el Poder
Judi ci al el que ti ene, en el si stema consti tuci onal , pr i mac a
sobr e el Poder Legi sl ati vo.
No al ter a esta concl usi n l a ci r cunstanci a de que sea el Po-
der Ejecuti vo con acuer do del Senado el que desi gne a l os jue-
ces, por que en pocas nor mal es que son l as que l a Consti tu-
ci n contempl a l a estabi l i dad de l os magi str ados hace que l a
desi gnaci n de uno u otr o juez en l os car gos vacantes tenga
efectos sl o a l ar go pl azo, modi fi cando qui z l as i nter pr etaci o-
nes vi gentes del or den jur di co l uego de al gunos aos, cuando
qui enes l os nombr ar on no estn ya segur amente en sus car -
gos. Por l o que hace a l os efectos i nmedi atos de l a desi gnaci n
de magi str ados en l a vi da pol ti ca, sta es usual mente m ni -
ma, por l a composi ci n col egi ada de l os tr i bunal es super i or es.
Los efectos a l ar go pl azo pueden al ter ar el cur so de l a jur i spr u-
denci a per o no l a r el aci n efecti va Poder Judi ci al -Poder Legi s-
l ati vo-Poder Ejecuti vo.
4.2. Desequilibrio real
Si n embar go, ese equi l i br i o pr evi sto en l a Consti tuci n no
es el que funci ona en l a pr cti ca ni tal vez haya funci onado
nunca r eal mente as . Por una ser i e de ci r cunstanci as soci al es
PARTE GENERAL I I I - 6
y pol ti cas, el Poder Ejecuti vo no est someti do al Poder Legi s-
l ati vo si no que ste depende de aqul :
a) Dado que l os nombr ami entos de funci onar i os pbl i cos l os
hace el Poder Ejecuti vo, y que una par te l amentabl emente i m-
por tante del xi to pol ti co de l os par l amentar i os l a hace su ha-
bi l i dad par a obtener r etr i buci ones y puestos par a sus afi l i ados
y sostenedor es, r esul ta que cada par l amentar i o est por l o ge-
neral sol i ci tando del Ejecuti vo el nombrami ento de este o aquel
ami go o cor r el i gi onar i o, en l a admi ni str aci n pbl i ca, con l o
cual el l egi sl ador se col oca en posi ci n de peti ci onante ms o
menos sumi so al Ejecuti vo de qui en sol i ci ta el favor gr aci abl e
del caso.
b) Puesto que el Pr esi dente de l a Repbl i ca suel e ser , for mal
o i nfor mal mente y sal vo pocas excepci ones, l a cabeza vi si bl e
del par ti do gober nante, l os di putados y senador es no pueden
tampoco tomar una acti tud muy fi r me de contr ol , con el temor
de per judi car su car r er a pol ti ca.
c) El Ejecuti vo, que cuenta con medi os de publ i ci dad que no
estn en i gual gr ado al al cance de l os l egi sl ador es, l ogr a usual -
mente cr ear se una i magen ms popul ar en l a opi ni n pbl i ca
que l a de l os l egi sl ador es i ndi vi dual mente o del Par l amento en
conjunto; esta i magen popul ar pr esi ona a su vez en favor del
Ejecuti vo y sus obr as r eal es o pr esuntas, y en contr a del Par l a-
mento, destacando si empr e ms l os er r or es y defi ci enci as del
segundo que l os del pr i mer o.
Adems, l a posi ci n del Poder Judi ci al se hal l a por l o gene-
r al bastante deter i or ada, en pr i mer l ugar , a nuestr o entender ,
por su pr opi a cul pa: l os jueces suel en entender , con desaci er to,
que ti enen una ci er ta r esponsabi l i dad pol ti ca en l a conducci n
del gobi er no, y bajo esa i mpr esi n juzgan muy benvol amente
l os actos del mi smo, entendi endo as cooper ar con l .
De este modo no sl o dejan de ejer cer su funci n, que no es
gober nar si no juzgar de l a apl i caci n del der echo a l os casos
concr etos, si no que tambi n pi er den poco a poco cr i ter i o r ector
en l o que debi er a ser su atr i buci n espec fi ca. El Ejecuti vo,
l ejos de agr adecer l e esa supuesta col abor aci n, pasa entonces
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 7
a suponer que no est si no haci endo l o que debe, y se l l ega as
a que en l os pocos casos en que el Poder Judi ci al se deci de
fi nal mente a sentar su cr i ter i o jur di co, esto es poco menos que
moti vo de escndal o pbl i co, y el Ejecuti vo ser el pr i mer o en
pr otestar por una supuesta i nvasi n de sus atr i buci ones ,
que desde l uego no es tal .
Por si esto fuer a poco, el Poder Judi ci al tambi n l i mi ta su
pr opi o contr ol de consti tuci onal i dad de l as l eyes, i nventando
pr i nci pi os tal es como l os de que no puede juzgar en gener al
di cha consti tuci onal i dad, si no sl o en l os casos concr etos y con
efectos r estr i ngi dos a esos casos; de que sl o decl ar ar l a i n-
consti tuci onal i dad cuando sta sea cl ar a y mani fi esta , como
si no fuer a su deber decl ar ar l a cuando exi ste, sea o no mani -
fi esta, etcter a.
Como r esul tado de todo esto, el equi l i br i o or i gi nar i amente
conteni do en l a Consti tuci n par a l os tr es poder es se hal l a pr o-
fundamente al ter ado, aun dentr o de un gobi er no de jure,
1
y se
pasa de una jer ar qu a: Poder Judi ci al -Poder Legi sl ati vo-Poder
Ejecuti vo, que ser a l a cor r ecta, a una exacta i nver si n; el or -
den de pr el aci n r el ati va ser ahor a Poder Ejecuti vo-Poder Le-
gi sl ati vo-Poder Judi ci al .
4.3. Criterio rector a adoptarse
Es necesar i o, pues, tener pr esente que l a cr i si s del Par l a-
mento con sus consecuenci as ya vi stas, da por r esul tado un
fal seami ento del pr i nci pi o de l a di vi si n de l os poder es, que l o
l l eva a un extremo sumamente pel i groso para el manteni mi ento
de l as l i bertades, que ti ene por funci n proteger. Por el l o, cuan-
do se tr ata de adoptar al guna acti tud ante di cha cr i si s, esa
acti tud no podr ser jams l a de acentuarl a, despojando al Par-
l amento de l as atr i buci ones que no ha ejer ci do cor r ectamente
4.1
Y con mayor r azn, por supuesto, si se tr ata de un gobi er no de
facto.
PARTE GENERAL I I I - 8
y dndosel as al Poder Ejecuti vo; si l o hi ci r amos, estar amos
destr uyendo ya defi ni ti vamente l a di vi si n de poder es y con
el l a l a l i ber tad, base de todo r gi men democr ti co y r epubl i ca-
no.
Si n di vi si n de poderes y l i bertad no sl o no habr Estado de
Der echo, si no que tampoco habr Estado de Bi enestar al guno.
Por el l o, si quer emos l l egar al Estado de Bi enestar debemos
hacer l o a tr avs del Estado de Der echo, y si encontr amos que
en ste funci ona mal uno de l os poder es que l o condi ci ona, l o
que debemos hacer es cor r egi r sus defectos par a que funci one
bi en, y no acentuar l o an ms.
Si no l o hi ci r amos as , l l evar amos el desequi l i br i o a su
punto mxi mo. Es nuestr o deber , entonces, tr atar de mejor ar
el equi l i bl r i o i nsti tuci onal y sol uci onar l a cr i si s del Par l amen-
to o de l a justi ci a for tal eci ndol os y a l a i nver sa par cel ando el
poder admi ni str ati vo en entes r egul ador es i ndependi entes pa-
r a.
5. Del sistema de frenos y contrapesos a la fractura del
poder como control
5.1. La transferencia y fractura del poder como control. Si
tomamos como punto de par ti da l a teor a de MONTESQUI EU, el
contr ol del poder se l ogr a por su di vi si n entr e di sti ntos r ga-
nos, no para aumentar l a efi caci a del Estado, si no para l i mi tarl a
poni endo l mi tes a su acci onar: que el poder detenga al poder.
En el mundo actual , es el si stema de fr enos y contr apesos, que
nuestr a nueva Consti tuci n ahor a pr ofundi za cr eando di ver -
sos r ganos nuevos de contr ol , r edi str i buyendo poder entr e r -
ganos exi stentes, y cr eando mecani smos nuevos que tambi n
i mpor tan for mas de contr ol en uno u otr o ti po de r gano.
A su vez, l a cl ave de l a democr aci a nor teamer i cana l a ms
vi eja del mundo en funci onami ento conti nuo es, segn el profe-
sor PETER SCHUCK de l a Uni ver si dad de Yal e, l a fr actur a del
poder : que nadi e pueda contr ol ar l o todo. De al l l a necesi dad,
en nuestr a tr ansi ci n consti tuci onal del 24 de agosto de 1999
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 9
(al caducar todas l as l eyes de del egaci n, como expl i camos en
el cap tul o VI I , Regul aci n econmi ca y soci al , del tomo 2, 3
edi ci n), de tr aspasar el poder r egul ador en sede admi ni str ati -
va a enti dades o autor i dades r egul ator i as i ndependi entes, con
pr ocedi mi entos pbl i cos de sel ecci n de sus di r ector i os que ga-
r anti cen i donei dad, y con estabi l i dad, i mpar ci al i dad, par ti ci -
paci n de l os usuar i os y l as Pr ovi nci as, pr ocedi mi entos de au-
di enci a pbl i ca, etc.
Como si empr e, l a vi venci a efecti va de una nor ma y de un
si stema i nsti tuci onal depende de l a soci edad y su opi ni n p-
bl i ca, y no ser de extr aar que as como i nsti tuci ones i gual es
han funci onado di fer ente en uno y otr o pa s, ocur r a l o mi smo
con el si stema de tr ansfer enci a y fr actur a del poder .
5.2. Viejos rganos, nuevos procedimientos. Es i mpor tante
destacar as que en l os rganos tradi ci onal es del Poder Ejecuti -
vo, Legi sl ati vo y Judi ci al ya apar ecen nuevos mecani smos de
contr ol que per fi l an de di sti nto modo a cada r gano.
5.3. Control del poder econmico. La Consti tuci n es cl ar a
en i nsti tui r l a tutel a de l os der echos de usuar i os y consumi do-
r es fr ente a monopol i os natur al es o l egal es (ar t cul o 42), como
as tambi n de l os veci nos r especto al medi o ambi ente (ar t cul o
41) y dems der echos de i nci denci a col ecti va (ar t. 43).
En tal es supuestos es un mecani smo de contr ol no ya sol a-
mente del poder pol ti co si no tambi n del poder econmi co.
Al poder pol ti co de l a admi ni str aci n concedente se l e qui ta
poder de contr ol y el poder de di ctar a l os i ndi vi duos nor mas
por del egaci n l egi sl ati va, nor mati va que se tr ansfi er e a l os
r ganos i ndependi entes de contr ol del poder econmi co (ar t.
42) y a l a soci edad a tr avs de mejor es mecani smos judi ci al es,
como i ndi car emos a conti nuaci n.
6. Las transferencias de poder y control
6.1. Estatales
6.1.1. Autoridades administrativas independientes. Se ha
pr oduci do tambi n una i mpor tante tr ansfer enci a de poder es
PARTE GENERAL I I I - 10
haci a nuevas autor i dades admi ni str ati vas i ndependi entes,de
r ango consti tuci onal : el Defensor del Puebl o de l a Naci n,
1
l a
Audi tor a Gener al de l a Naci n,
2
el Consejo de l a Magi str atu-
r a,
3
el Jur ado de Enjui ci ami ento,
4
el Mi ni ster i o Pbl i co
5
y l os
entes r egul ador es de ser vi ci os pr i vati zados
6
u otr as acti vi da-
des econmi cas.Si n desmer ecer l a i mpor tanci a de ni nguno de
estos cambi os, es posi bl e que el cause ms i mpacto es l a vacatio
legis que se pr oduce de pl eno der echo consti tuci onal el 24 de
agosto de 1999, que a nuestr o jui ci o se r esuel ve por medi o de l a
creaci n de autori dades regul atori as i ndependi entes (infra, tomo
2, cap. VI I ).
6.1.2. Provincias. El poder naci onal se l i mi ta cuando el ar t -
cul o 124 facul ta a l as Pr ovi nci as a cel ebr ar conveni os i nter na-
ci onal es y for mar r egi ones. El r econoci mi ento expr eso de su
domi ni o or i gi nar i o de l os r ecur sos natur al es, si bi en no cambi a
l a i nter pr etaci n pr eexi stente en mater i a de domi ni o y
jur i sdi cci on de l as Pr ovi nci as y l a Naci n sobr e sus r ecur sos
natur al es, enal tece el r ol pr ovi nci al .En mater i a de medi o am-
bi ente el ar t cul o 41 autor i za a l as Pr ovi nci as a di ctar nor mas
compl ementar i as de l as naci onal es, eventual mente de mayor
r i gor que aqul l as. Una jur i sdi cci n que podr a ser feder al en
for ma excl usi va, puede aqu l l egar a ser concur r ente an cuan-
do l a l esi n al medi o ambi ente exceda el de una sol a jur i sdi c-
ci n.
En l o que hace a l os ser vi ci os pbl i cos naci onal es, l os entes
r egul ator i os contar n con l a necesar i a par ti ci paci n de l as
pr ovi nci as (ar t cul o 42 in fine). El l as quedan tambi n obl i ga-
das a efectuar l a tutel a de l os der echos de i nci denci a col ecti va
(infra, tomo 2, cap tul os I I y I I I ), pues se tr ata de gar ant as
federal es.
6.1
Ampl i ar i nfra, cap. XI I , n 14.1.
6.2
Ampl i ar i nfra, cap. XI I , n 14.2.
6.3
Ampl i ar i nfra, cap. XI I , n 14.3.
6.4
Ampl i ar i nfra, cap. XI I , n 14.4.
6.5
Ampl i ar i nfra, cap. XI I , n 14.5.
6.6
Desar r ol l amos el tema en el cap tul o XV del pr esente vol umen.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 11
6.1.3. Ciudad de Buenos Aires.
7
Si bi en l a Consti tuci n en
el ar t. 129 establ ece que La ci udad de Buenos Ai r es tendr un
r gi men de gobi er no autnomo, con facul tades pr opi as de l e-
gi sl aci n y jur i sdi cci n, y su jefe de gobi er no ser el egi do di -
r ectamente por el puebl o de l a ci udad , l o ci er to es que agr ega
que Una l ey gar anti zar l os i nter eses del Estado naci onal ,
mi entr as l a ci udad de Buenos Ai r es sea capi tal de l a Naci n ;
sed as una di f ci l coexi stenci a entr e una Ci udad Autnoma
que es al mi smo ti empo sede de l a Capi tal Feder al .El ar t.75
i nc.30 di spone que l e cor r esponde al Congr eso de l a Naci n:
Ejer cer una l egi sl aci n excl usi va en el ter r i tor i o de l a capi tal
de l a Naci n y di ctar l a l egi sl aci n necesar i a par a el cumpl i -
mi ento de l os fi nes espec fi cos de l os establ eci mi entos de uti l i -
dad naci onal en el ter r i tor i o de l a Repbl i ca. Las autor i dades
provi nci al es y muni ci pal es conservarn l os poderes de pol i c a e
i mposi ci n sobr e estos establ eci mi entos, en tanto no i nter fi e-
r an en el cumpl i mi ento de aquel l os fi nes . Aunque el ar t cul o
124 par ece dejar l i br ado al Congr eso el r gi men de l a ci udad,
no cor r esponde l a l egi sl aci n excl usi va del Congr eso de l a Na-
ci n (di sp. tr ans. 7 y 15); el i nc. 30 del ar t. 75 l e deja l egi sl a-
ci n excl usi va, per o no en todo el ter r i tor i o de l a Capi tal , si no
6.7
CASSAGNE, JUAN CARLOS, Estudi os de derecho pbl i co, Depal ma, Bue-
nos Ai r es, 1995, cap tul o XI ; COMADI RA, JULI O R., Derecho administrativo,
Buenos Ai r es, 1996, Abel edo-Per r ot, ps. 349 y ss. Ver CREO BAY, HORACI O
D., GALLEGOS FEDRI ANI , PEDRO ABERASTURY (H), La si tuaci n jur di ca de l a
Ci udad de Buenos Ai res, en "RAP", n 194, 1994, ps. 82 y ss.; CREO BAY,
La autonom a y gobi erno de l a Ci udad de Buenos Ai res, Astr ea, Buenos
Ai r es, 1995; GARC A LEMA, ALBERTO M., La reforma de l a Ci udad de Buenos
Ai res, en el l i br o col ecti vo La reforma de l a Consti tuci n, Rubi nzal -
Cul zoni , Rosar i o, 1994. Hay ci er to consenso doctr i nar i o en ubi car l a l ue-
go de l as pr ovi nci as y antes de l os muni ci pi os (as MURATORI O, JORGE I ., Los
confl i ctos i nteradmi ni strati vos naci onal es, "R.D.A.", n 19/20, p. 464),
per o el l o puede tener consecuenci as i mpensadas, ya que si no es equi va-
l ente a una Pr ovi nci a no r esul tar a ti tul ar del domi ni o del R o de La Pl ata
en cuanta pasa por su ter r i tor i o; l a j ur i sdi cci n es de todas maner as
naci onal .
PARTE GENERAL I I I - 12
6.8
Respecto a ambos temas ampl i ar en COMADI RA, op. cit., cap tul o X,
ps. 291 y ss. y sus r efer enci as; nuestr o ar t cul o La regi n argenti na a
partir de la Constitucin de 1994, RAP , 1997. Como di ce MARCO CAMMELLI ,
debe hacer se un r egi onal i smo en ser i o: Regi onal i smo seri o e ri forma
ammi ni strati va, en UNI VERSI T DI VENEZI A, Studi i n onore di Fel i ci ano
Benvenuti , Tomo I , Mucchi , Mdena, 1996, ps. 299 y ss.
sl o en l os l ugar es feder al es. Es mater i a de debate cul es son
l os l ugar es feder al es: una l ey de 1887 fi jaba l os l mi tes ter r i to-
r i al es hasta el entonces R o de La Pl ata, per o un mapa de 1907
muestr a a un fer r ocar r i l naci onal bor deando el r o.
En l a tesi tur a naci onal , como Buenos Ai r es er a entonces
muni ci pi o, l a pr opi edad del r o l e cor r espond a a l a Naci n: al
pr opi o ti empo el Estado r i ber eo er a al l tambi n l , con l o
cual l as ti er r as ganadas al r o son de pr opi edad de su dueo,
por ese entonces el Estado naci onal .
El Estado naci onal en di ver sas ocasi ones tr ansmi ti a l a
Ci udad el domi ni o de ti er r as ganadas al r o. El r esto es una
super fi ci e i mpor tante, como se puede apr eci ar en cual qui er
mapa actual tomando l a di stanci a desde l as v as hasta el r o
actual .
Quedan pues muchos i nter r ogantes por r esol ver , entr e el l os
tambi n el de l a segur i dad ur bana, si l a r eti ene l a Naci n o l a
tr ansfi er e a l a Ci udad, y en qu condi ci ones.
6.1.4. Municipios y regiones. El ar t cul o 123 obl i ga a l as
Provi nci as a garanti zar l a autonom a muni ci pal . Es otra trans-
fer enci a de poder del centr o a l a per i fer i a; i gual ocur r e con l as
r egi ones, tema todav a in fieri.
8
6.1.5. I slas Malvinas. Se r econoce el modo de vi da de sus
habi tantes: cul tur a, costumbr es, l egi sl aci n y autogobi er no.
6.2. No estatales
6.2.1. Partidos polticos. El ar t cul o 38 l es otor ga jer ar qu a
consti tuci onal , y el art cul o 85 da l a presi denci a de l a Audi tor a
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 13
Gener al de l a Naci n al candi dato que pr oponga el par ti do de
oposi ci n con mayor nmer o de l egi sl ador es en el Congr eso.
9
6.2.2. Asociaciones de usuarios. Las asoci aci ones de usua-
r i os y consumi dor es lato sensu
10
deben tener necesar i a par ti -
ci paci n en l os entes r egul ador es de l os di sti ntos ser vi ci os
pbl i cos naci onal es (ar t cul o 42) y ti enen l egi ti maci n pr ocesal
en l a acci n de ampar o y a fortiori en cual qui er jui ci o de cono-
ci mi ento (AGUEERA, Consumidores Libres, etc.), par a defen-
der l os der echos de i nci denci a col ecti va (ar t cul o 43): no sol a-
mente l os de l os usuar i os y consumi dor es si no tambi n l os del
medi o ambi ente (ar t cul o 41).
6.2.3. I ndgenas. El i nc.17 del ar t.75 i mpone al Congr eso
r econocer a l as comuni dades i nd genas su pr eexi stenci a tni ca
y per sonal i dad jur di ca comuni tar i a; tambi n su domi ni o p-
bl i co i nd gena, r egi do por un der echo no estatal pr opi o.
11
6.9
La pr opor ci n par ti dar i a tambi n apar ece en el ar t. 99 i nc. 3.
6.10
Cooper ati vas, fundaci ones, feder aci ones, etc.
6.11
Es fr ecuente el confl i cto entr e el der echo tr i bal y estatal , pbl i co
pr i vado. Ver DE LA CRUZ, L. M., y MENDOZA, MARCELA, Tobas del oeste de
Formosa: una praxi s de desdependi zaci n. El proceso de reconoci -
miento legal de la propiedad comunitaria de sus tierras, en Pastor al de
l a Ti er r a , n 1, Buenos Ai r es, 1989, Centr o de Estudi os Cr i sti anos;
MENDOZA, MARCELA, y CARRASCO, N., Estudio sobre el matrimonio toba en
Vaca Perdida (Formosa), Buenos Ai r es, 1984; TRI NCHERO, HCTOR PI CCI NI NI ,
D., Una paradoja y di ez hi ptesi s provi sori as para el estudi o de un caso
de adjudicacin de tierras fiscales en un rea de poblamiento multitnico,
Sal ta, 1989; GORDI LLO, GASTN, Cazadores-recol ectores y cosecheros, sub-
ordi naci n al capi tal y reproducci n soci al entre l os tobas del Oeste de
Formosa, en HCTOR H. TRI NCHERO, DANI EL PI CCI NI NI y GASTN GORDI LLO, Ca-
pi tal i smo y grupos i nd genas en el Chaco Centro-Occi dental (Sal ta y
Formosa), Centr o Edi tor de Amr i ca Lati na, Buenos Ai r es, 1992, vol . 1,
ps. 13 y ss.; CHANOCK, MARTI N, Neo-Tradi ti onal i sm and the Customary
Law in Malawi, Afr i can Law Studi es , n 16, 1978, Fr ed. B. Rothman &
Co., Li ttl eton, Col or ado, ps. 80 y ss.; HAMNETT, I AN, Chi eftai nshi p and
L egi ti macy: An Anthropol ogi cal Study of Executi ve L aw i n L esotho,
Routl edge and Kegan Paul , Londr es, 1975; SLAATS, HERMAN, y PORTI ER,
KAREN, The I mplementation of State Law Through Folk Law: Karo Batak
Vi l l age El ecti ons, Jour nal of Legal Pl ur al i sm and Unoffi ci al Law , n
23, Foundati on for the Jour nal of Legal Pl ur al i sm, Gr oni ngen, Hol anda,
1985, ps. 153 y ss. For mosa, Ley I ntegr al del Abor i gen, n 426 de 1984.
PARTE GENERAL I I I - 14
7. Otras transferencias de poder. El Poder Ejecutivo
Se ha efectuado otr a tr ansfer enci a de poder al l i mi tar sus-
tanci al mente l a facul tad r egl amentar i a del Poder Ejecuti vo,
aunque r esta por ver cunto tar da en hacer se efecti va en l a
prcti ca l a l i mi taci n consti tuci onal : todo depende aqu del Poder
Judi ci al . En al gunos casos el poder se tr ansfi er e a l os entes
r egul ador es i ndependi entes,
1
en otr os se l o r evi er te al Poder
Legi sl ati vo.
As , antes de l a Consti tuci n de 1994 gener al mente se admi -
t a l a del egaci n l egi sl ati va a favor del Poder Ejecuti vo, si em-
pr e que no fuer a en bl anco y establ eci er a par metr os concr e-
tos dentr o de l os cual es el Poder Ejecuti vo podr a i ntegr ar l a
nor ma l egi sl ati va. La Consti tuci n ha l i mi tado sever amente
esa facul tad.
Dado el car cter excepci onal y por ende r estr i cti vo de l a ad-
mi si n consti tuci onal no podr del egar se mater i a al guna, en
l o que hace a l a admi ni str aci n centr al , que pr etenda tener
efectos jur di cos fr ente a ter cer os ajenos a el l a, sal vo que se
tr ate de entes r egul ador es cr eados por l ey y con l as dems ga-
rant as propi as a este ti po de autori dad i ndependi ente (audi en-
ci a pbl i ca, par ti ci paci n de Pr ovi nci as y usuar i os en el di r ec-
tor i o, estabi l i dad, i donei dad, etc.
Tambi n exi sten r estr i cci ones expl ci tas, de fondo y de pr o-
cedi mi ento, a l os r egl amentos de necesi dad y ur genci a.
2
8. El Poder Legislativo
El Poder Legi sl ati vo r eci be mayor es poder es per o tambi n
ve l i mi tados al gunos en cuanto al modo de ejer ci ci o, y debe
admi ti r mayor par ti ci paci n ci udadana.
7.1
I nfra, cap tul o XV; tambi n cap. VI I del t. 2, 3 ed.
7.2
Vol vemos sobr e el tema en el cap tul o VI I .
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 15
8.1. La Comi si n Bi cameral Permanente. La Comi si n
Bi camer al Per manente pr evi sta en el pr r . cuar to del i nc. 3
del ar t. 99 es un or gani smo de contr ol par a pr oduci r despacho
acer ca de l os r egl amentos de necesi dad y ur genci a, sobr e l os
que l uego deci di r el Congr eso.
La fal ta de comuni caci n en tr mi no por el Jefe de Gabi nete
a l a Comi si n Bi camer al Per manente l l eva al decai mi ento au-
tomti co de l a nor ma, pues se tr ata de un tr mi te consti tuci o-
nal sustanci al si n cuya ejecuci n no puede consi der ar se val i -
dada, en el nter i n, l a vi genci a de tal es r egl amentos; l o mi smo
ocur r e con el despacho en tr mi no por l a comi si n y su expr eso
e i nmedi ato tr atami ento por l as cmar as. El i ncumpl i mi ento
de cual qui er a de tal es condi ci ones o l a ausenci a de l ey expr esa
en l a pr i mer a pr esi n i mpor tan el decai mi ento automti co de
l as nor mas. El Congr eso no puede pues br i ndar l es asenti mi en-
to; si no l o hace en for ma expr esa el l o equi val e a su r echazo
i nequ voco.
8.2. Las audiencias pblicas del Senado. Lo que en un si gl o
y medi o el Senado no ha hecho se l o i mpone ahor a l a Consti tu-
ci n en el i nc. 4, pr i mer pr r afo, del ar t. 99: r eal i zar el pr oce-
di mi ento admi ni str ati vo de audi enci as pbl i cas par a l a desi g-
naci n de l os Jueces de l a Cor te Supr ema. Ser a una desi nter -
pr etaci n i mpr opi a par a un texto consti tuci onal , l a que qui er a
encontr ar un senti do di fer ente entr e sesi n pbl i ca y audi en-
ci a pbl i ca.
Con todo, no cabe ser demasi ado opti mi stas en cuanto a que
l a i nter pr etaci n r esul tante, en l os pr i mer os aos de apl i ca-
ci n de l a Consti tuci n, no haya de ser l a de cr ear pr eci samen-
te l a di sti nci n entr e sesi n pbl i ca y audi enci a pbl i ca.
De aqu en ms y dada l a oper ati vi dad de l a nor ma cons-
ti tuci onal , ser i nvl i da cual qui er desi gnaci n en l a Cor te Su-
pr ema que no si ga este pr ocedi mi ento de audi enci a pbl i ca en
el Senado.
PARTE GENERAL I I I - 16
El concepto de audi enci a pbl i ca o public hearing ti ene un
dobl e car cter pbl i co: por l a publ i ci dad y tr anspar enci a mi s-
ma del pr ocedi mi ento, su or al i dad e i nmedi aci n, asi stenci a y
r egi str o gr fi co y f l mi co de l os medi os de comuni caci n, publ i -
caci n de l as r euni ones, etc., y ms especi al mente por l a par ti -
ci paci n pr ocesal y el acceso del pbl i co a tal es pr ocedi mi en-
tos, como sujeto acti vo y par te en senti do pr ocesal .
Lo pr i mer o hace a l a cal i dad tr anspar ente y abi er ta al cono-
ci mi ento del pbl i co de l os actos estatal es: el secr eto es sl o un
r esabi o medi eval que l as moder nas democr aci as ya no aceptan
si no en contados asuntos de Estado que hacen a l a segur i dad
naci onal , o a l a di scr eci n que debe pr oteger al secr eto comer -
ci al .
Lo segundo es entonces l o que cual i fi ca estas audi enci as p-
bl i cas, y es l a acti va par ti ci paci n del pbl i co como par te en el
pr ocedi mi ento, en senti do jur di co, y no ya como mer o especta-
dor . Las audi enci as pbl i cas o sesi ones pbl i cas en el senado
no pueden di fer i r sustanci al mente de l o que han de ser l as
audi enci as pbl i cas en l os entes r egul ador es.
1
8.3. I niciativa y consulta popular. El der echo de i ni ci ati va
popul ar que muy t mi damente i ntroduce el art cul o 39, es cuan-
to menos el ger men de un contr ol del par l amento en sus omi -
si ones l egi sl ati vas.
Hubi er a si do mejor establ ecer en l a Consti tuci n que cuan-
do hay un deter mi nado nmer o de votos en l a i ni ci ati va el Es-
tado debe obl i gator i amente someter l a a consul ta popul ar en l a
si gui ente el ecci n gener al , si antes el Congr eso no l a sanci ona
como l ey. Per o esto tambi n puede establ ecer l o el pr opi o Con-
gr eso en l a l ey que di cte r egl amentando el ar t cul o 39 y 40.
No cr eemos que exi sta todav a el sufi ci ente desar r ol l o pol ti -
co como par a que el Congr eso, dando un paso ms al l de l o
8.1
Ver i nfra, tomo 2, cap. XI , El pr ocedi mi ento de audi enci a pbl i ca ;
r es. n 39/94 del E.N.R.E., publ i cada en el B. O. del 9/5/94, pgs. 11 y 12.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 17
que l a Consti tuci n exi gi , r econozca al puebl o este der echo de
tener automti camente l a consul ta popul ar cuando r ene l os
votos que sean del caso, y no quede sta l i br ada al ar bi tr i o del
Congr eso en cada opor tuni dad puntual .
9. El Poder J udicial
9.1. La Corte I nteramericana de Derechos Humanos. El
pa s ya se hab a someti do vl i damente a l a jur i sdi cci n supr a-
naci onal y supr aconsti tuci onal de l a Cor te I nter amer i cana de
Der echos Humanos
1
y l a Cor te Supr ema hab a decl ar ado en
1992 l a oper ati vi dad de sus cl usul as an en ausenci a de r egu-
l aci n l egi sl ati va.
2
No obstante el l o, el ar t cul o 75 i nci so 22
per fecci ona el punto al pr ever un mecani smo muy estr i cto de
denunci a de l os tr atados de der echos humanos, ms sever o que
el que establ ece par a l os tr atados de i ntegr aci n en el i nci so
24.
El l o i mpl i ca cl ar amente que l a subor di naci n al or gani smo
supranaci onal y supraconsti tuci onal de control de derechos hu-
manos es vi r tual mente i r r evocabl e en el der echo i nter no, si n
per jui ci o de que es i r r evocabl e en el der echo supr anaci onal .
No ha de ol vi dar se el pr i nci pi o de l a i r r ever si bi l i dad de l os
compromi sos comuni tari os; Jur di camente no hay, pues, vuel -
ta atr s en l a Comuni dad. No est per mi ti do poner de nuevo
en tel a de jui ci o l os compr omi sos una vez asumi dos; no est
9.1
Nuestr o ar t cul o La supranaci onal i dad operati va de l os derechos
humanos en el derecho i nterno, LL, 17-I V-90, y 1992-B, 1295; r epr odu-
ci do en el cap tul o I I de nuestr o l i br o Derechos Humanos, 1990 y 1998.
9.2
Ekmekdji an, Fal l os, 308:647; ED, 148:338; Fi bracca (7-VI I -93),
Hagelin (22-XI I -93), Cafs La Vi rgi ni a (10-X-94), Giroldi (7-I V-95), Arce
(LL, 1997-F, 696), Dotti (7-V-98). Ampl i ar en BOGGI ANO, ANTONI O, I ntro-
ducci n al derecho i nternaci onal, La Ley , Buenos Ai r es, 1995; CASSAG-
NE, JUAN CARLOS, El Mercosur y l as rel aci ones con el derecho i nterno, La
Ley , 1-VI -95, r epr oduci do en Estudi os de derecho pbl i co, Depal ma,
Buenos Ai r es, 1995, ps. 187 y ss.; DROMI , Derecho administrativo, 5 ed.,
1996, cap tul o XI I I .
PARTE GENERAL I I I - 18
admi ti do naci onal i zar de nuevo l os sector es que han pasado ya
bajo l a autor i dad de l a Comuni dad .
3
Del mi smo modo, el ar t cul o 27 de l a Convenci n de Vi ena
sobr e Der echo de l os Tr atados, apr obada por decr eto-l ey n
19.865, establ ece que una par te no podr i nvocar l as di sposi -
ci ones de su der echo i nter no como justi fi caci n del i ncumpl i -
mi ento de un tr atado .
El l o no puede r azonabl emente pr etender se apl i cabl e sl o en
l as r el aci ones i nter naci onal es del Estado, pues i mpor tar a una
dupl i ci dad de i nter pr etaci n contr ar i a a l a i ndi spensabl e uni -
dad del or den jur di co.
4
Es i gual mente evi dente que al r efer i r se al der echo i nter no
como i noponi bl e al tr atado, se i ncl uye l a Consti tuci n, no por -
que exi stan r eal es confl i ctos nor mati vos si no par a evi tar con-
tr over si as gener al mente especi osas.
Es en el momento de pr epar ar se par a r ati fi car l os tr atados
cuando cada Estado ha debi do o deber consi der ar y r esol ver
l os pr obl emas de ti po consti tuci onal que se l e pl anteen. Cada
uno es dueo de l a sol uci n que l es de; per o una vez que se ha
aceptado el compr omi so i nter naci onal con toda l i ber tad, hay
aqu un hecho hi str i co sobr e el que ya no es posi bl e vol ver .
5
Por l o dems, ya l a Cor te Supr ema de Justi ci a de l a Naci n
acept que cuando nuestr a Consti tuci n i ncor por a l os tr atados
en l as condi ci ones de su vi genci a, i ncl uye l a jur i spr udenci a y
l as opi ni ones consul ti vas de l os r ganos jur i sdi cci onal es su-
pr anaci onal es (Giroldi, 1995, Bramajo, 1996, Arce, 1997).
9.2. El Poder J udicial de la Nacin. Tambi n hay tr ansfe-
r enci as de poder que afectan a l os tr es r ganos, por ejempl o l a
r establ eci da i ndependenci a del Mi ni ster i o Pbl i co y l a cr ea-
9.3
PESCATORE, PI ERRE, Aspectos judi ci al es del acervo comuni tari o,
Revi sta de I nsti tuci ones Eur opeas , Madr i d, 1981, ps. 331 y ss., p. 336.
Ampl i ar i nfra en l a segunda par te de l a nota 29 del cap tul o VI .
9.4
Ver nuestr o l i br o Derechos humanos, op. cit., cap tul o I I .
9.5
PESCATORE, op. ci t., pg. 348; nuestr o Derechos humanos, op. ci t.,
cap tul os I I y I I I .
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 19
ci n de otr as autor i dades i ndependi entes como el Consejo de l a
Magi str atur a, el Jur ado de Enjui ci ami ento y otr os, con ms el
pr ocedi mi ento de audi enci a pbl i ca en el Senado par a l a desi g-
naci n de mi embr os de l a Cor te Supr ema. Se ha for tal eci do
tambi n l a mi si n de nuestro Poder Judi ci al al otorgrsel e atri -
buci ones que ser su deber consti tuci onal ejer cer , per o sujeto
a l i mi taci ones cuanti tati vas por l a i r r i sor i a canti dad de jueces
contenci oso admi ni str ati vos en mater i a de pr otecci n de l os
der echos de l os i ndi vi duos y usuar i os contr a el Estado y sus
l i cenci atar i os y concesi onar i os.
6
Un Poder Judi ci al que cuan-
ti tati vamente es tan exi guo como par a super ar el ni vel de l o
cual i tati vo, en mater i a contenci oso admi ni str ati va, i mpl i ca l a
vi r tual i nexi stenci a de un Estado de Der echo. Cabe si n embar -
go destacar l a i ngente l abor de l os jueces, que l uchando contr a
constantes l i mi taci ones mater i al es como l as expuestas, ti enen
si n embar go pr onunci ami entos al entador es sobr e l a apl i caci n
de l a nueva consti tuci n y el nuevo or den jur di co supr anaci o-
nal y su jur i spr udenci a.
II. Bases constitucionales
10. Comunidad internacional, pueblo y Estado
El der echo admi ni str ati vo y l a or gani zaci n estatal ti enen
una estr uctur a for mal y un ti po de pr i nci pi os bsi cos muy di -
fer entes segn sea el si stema consti tuci onal i mper ante, y l a
maner a en que l a Consti tuci n haya or gani zado y consti tui do
al Estado.
9.6
I nfra, tomo 2, cap tul os XI I a XI V. Derechos Humanos, op. ci t.,
cap tul o VI I I ; Pri vaci n si stemti ca de justi ci a en l a Provi nci a de Bue-
nos Ai res, nota al fal l o Cores Ponte del 20-V-95 en L.L., 1995-D-298; Las
suspenci ones de j ui ci os, LL, 1996-A, 643; El sorteo de causas y otros
dilemas forenses de hoy, LL, 1996-D, 96; Para l a patri a pl ei tera nada; a
l os dems, al go, Ambi to Fi nanci er o , 10-VI I -96, p. 16; El control judi -
ci al de l a acti vi dad admi ni strati va en el Poder J udi ci al y l a i ntangi bi -
l i dad de l as remuneraci ones de l os jueces, L.L., SJDA, 25-X-96, ps. 32.
PARTE GENERAL I I I - 20
Per o tambi n est subor di nado a un or den jur di co supr a-
naci onal r pi damente en evol uci n (por l as i nter pr etaci ones
jur i spr udenci al es exter nas) y sustanci al mente cr eci ente (como
l o pr ueba l a Convenci n I nter amer i cana contr a l a Cor r upci n
de 1997); todo el l o, al i gual que l os dems pa ses del mundo que
no escojan ai sl ar se de l a comuni dad i nter naci onal .
Esa evol uci n i nter naci onal no es i mposi bl e segui r l a, per o
hay que reentrenar l a mi rada, el Sapere vedere de Mi guel ngel :
hay que estar atentos a l as sentenci as y opi ni ones consul ti vas
de l a Cor te I nter amer i cana de Der echos Humanos; a l as de-
nunci as en tr mi te y l as r esol uci ones o en su l ugar sol uci ones
ami stosas que se cel ebr en por ante l a Comi si n I nter amer i ca-
na de Der echos Humanos.
Tambi n ha de pr estar se atenci n a l a jur i spr udenci a eur o-
pea sobr e nor mas o si tuaci ones anl ogas; a l a jur i spr udenci a y
l egi sl aci n amer i canas en aquel l o en que tomamos par te del
model o: a l as pr cti cas del comer ci o i nter naci onal que con l a
ca da de barreras aduaneras penetran i nmedi atamente l as fron-
ter as. Todo el l o nos da hoy en d a un model o consti tuci onal
di sti nto a l as dos al ter nati vas cl si cas de antao conoci das,
consti tuci ones r gi das o fl exi bl es.
Tr adi ci onal mente hab a dos model os for mal mente opuestos,
en que el Estado se daba a s mi smo una Consti tuci n o estaba
someti do a el l a.
En nuestr o pa s, con l a r efor ma consti tuci onal de 1994 y el
nuevo contexto jur di co y econmi co mundi al se pr oduce una
si tuaci n i nter medi a. A todo el l o nos r efer i mos a conti nuaci n.
11. Sistema de la soberana exclusiva del pueblo
En efecto, en al gunos pa ses el pr i nci pi o es que l a Consti tu-
ci n emana di r ectamente del puebl o sober ano en el or den i n-
ter no, pues es ste, a tr avs de una Convenci n Consti tuyente
especi al mente convocada al efecto, qui en deci de sobr e su cr ea-
ci n y modi fi caci n.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 21
En esta hi ptesi s el Estado or gani zado en l os poder es Legi s-
l ati vo, Ejecuti vo y Judi ci al no ti ene facul tades par a modi fi car
ni al ter ar l a Consti tuci n: l est si empr e someti do a l o que l a
Consti tuci n deter mi ne, por vol untad del puebl o sober ano di -
r ectamente expr esada en l a Convenci n Consti tuyente.
1
La Convenci n Consti tuyente no es un rgano del Estado, si no
que representa di rectamente al puebl o; por el l o cabe afi rmar en
este caso que l a Consti tuci n es i mpuesta por el puebl o al Estado.
El Estado nace de l a Consti tuci n, con l os car acter es y atr i -
buci ones que sta l e fi ja; el Estado est pues dentro de l a Cons-
ti tuci n y sta no es un pr oducto de l si no que l es pr oducto
de el l a.
2
Este es, en senti do jur di co formal, uno de l os pr i nci pal es
el ementos que ti pi fi can al Estado de Derecho cl si co: el someti -
mi ento de toda l a or gani zaci n estatal a un r gi men jur di co
pr eestabl eci do. Este er a nuestr o si stema consti tuci onal antes
de l a r efor ma de 1994.
11.1
Nos r efer i mos, cl ar o est, a pocas de nor mal i dad consti tuci onal .
Las pocas oscur as de l a hi stor i a en que apar ecen gobi er nos de facto,
desapar ecen o son constr ei dos de hecho l os poder es de contr apeso, o
en que l a pr opi a Consti tuci n queda supedi tada a Estatutos r evol uci o-
nar i os, no deben ser r ecor dadas si no como l o que son, apar tami entos
fcti cos de una estr uctur a democr ti ca y r epubl i cana de poder . No ti ene
senti do ter i co ni val or axi ol gi co, y menos an educati vo, ensear a
mostr ar cmo y de qu maner a aqul l as vi ol aci ones se pr oducen: esto l o
sabe cual qui er a l eyendo nada ms l os di ar i os. Debe por el l o r ei ter ar se el
deber ser consti tuci onal , par a que cada uno l o compar e con l a r eal i dad
que ocasi onal mente l o tr ansgr eda, y pueda as for mar su pr opi o jui ci o de
val or sobr e l a mi sma. Per o un pr i mer pr er r equi si to de poder cr i ti car l a
r eal i dad fcti ca es conocer l a nor mati vi dad consti tuci onal : si no conoce-
mos i ntel ectual mente el si stema consti tuci onal , mal podemos quejar nos
de que otr os l o desconozcan de hecho. Par a el l o debe r ecor dar se si empr e
el ar t cul o 36 de l a Consti tuci n.
11.2
Como di ce MAUNZ, THEODOR, Deutsches Staatsrecht, 9 ed., Mni ch
y Ber l n, 1959, p. 37, no ha de ser que el Estado tenga una Consti tu-
ci n, si no que est en una Consti tuci n; que sea l a Consti tuci n l a que
l o contenga a l . Como ver emos en el cap tul o VI , hoy a su vez l a Cons-
ti tuci n est conteni da en el der echo supr anaci onal y en el l l amado jus
cogens ( der echo i nter naci onal i mper ati vo ).
PARTE GENERAL I I I - 22
12. Sistema de la soberana conjunta del pueblo y el Estado
En otr os si stemas en cambi o l a Consti tuci n no pr ovi ene
di r ectamente del puebl o excl uyendo l a i nter venci n de l os r -
ganos estatal es nor mal es si no que por el contr ar i o emana i ndi -
r ectamente del Estado, a tr avs de sus r ganos r egul ar es en
este caso el Poder Legi sl ati vo es el que cr ea y r efor ma l a
Consti tuci n. De este modo el poder sober ano del puebl o no es
ejer ci do por ste medi ante un r gano que no dependa del Esta-
do or gani zado, si no que es ejer ci do di r ectamente por el pr opi o
Estado.
1
Ac el puebl o no impone una Consti tuci n al Estado, si no
que el Estado se da a s mismo una Consti tuci n, de acuer do
con su pr opi a vol untad, y en r epr esentaci n y ejer ci ci o di r ecto
de l a soberan a del puebl o. El Estado no nace aqu de una Cons-
ti tuci n, si no que l a Consti tuci n nace del Estado, con el con-
teni do y al cances que ste deci da: no es el Estado el que est
conteni do dentr o de l a Consti tuci n, si no l a Consti tuci n l a
que est conteni da dentr o del Estado.
13. Nuestro sistema constitucional
La di fer enci a pr cti ca de ambos si stemas se ha debi l i tado
en l a actual i dad, en que exi ste un or den jur di co supr anaci o-
nal de cr eci ente desar r ol l o, que tambi n i mpone l i mi taci ones
al Estado dentr o de l a comuni dad i nter naci onal , fr ente a l os
dems pa ses y en r el aci n a l os der echos humanos de sus pr o-
pi os habi tantes.
12.1
De al l a afi r mar que es el Estado a travs de uno de sus rganos,
el que ejer ce l a sober an a , no hay si no un paso. Y eso es en pal abr as de
MARI O JUSTO LPEZ, I ntroducci n a l os estudi os pol ti cos, t. I , Buenos
Ai r es, 1969, p. 359, l a justi fi caci n si empr e del mando y natur al mente
del mando de uno o de pocos si n r estr i cci ones .
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 23
En nuestr o pa s, a mayor abundami ento, l a Consti tuci n de
1994 establ ece l a facul tad del Congr eso de apr obar tr atados
i nter naci onal es con tr ansfer enci a de jur i sdi cci n a or gani smos
supr anaci onal es, si n l a obl i gaci n for mal de someter l o a con-
sul ta popul ar (ar t cul o 75 i nc. 24), ni hay tampoco der echo de
i ni ci ati va popul ar par a l os tr atados i nter naci onal es (ar t cul o
39), aunque no se excl uye l a consul ta popul ar al r especto (ar t -
cul o 40).
Ello hace que el derecho supranacional modifique el orden cons-
ti tuci onal por deci si n de l os poderes consti tui dos, si n i nterven-
ci n di recta del puebl o ti tul ar de l a soberan a en el orden i nterno,
a menos que el Congreso deci da someterl o a consul ta popul ar,
que es l o que en buenos pri nci pi os debi era hacer.
En todo caso, cabe destacar que tal es tr atados i nter naci ona-
l es, sean l os de der echos humanos o l os de i ntegr aci n, por su
pr opi a natur al eza ti enden a l i mi tar l os poder es del Estado en
l o i nter no o exter no, con l o cual este mecani smo no puede nor -
mal mente r esul tar en detr i mento de l os der echos i ndi vi dual es
fr ente al Estado.
14. La personalidad del Estado en el sistema de la soberana
conjunta
De estos dos si stemas bsi cos sur gen consecuenci as di fer en-
tes entr e s . En l a hi ptesi s en que el Estado se da a s mi smo
una Consti tuci n no puede encontr ar se una di sti nci n neta en-
tr e el puebl o sober ano y l a or gani zaci n estatal ; ambos se con-
funden en una conti nui dad i ni nter r umpi da. En este caso el
Estado organi zado en l os poderes Legi sl ati vo, Ejecuti vo y Judi -
ci al , ejer ce di r ectamente el mxi mo poder dentr o de su ter r i to-
r i o, y es pues en ese senti do soberano i ncl uso con r efer enci a a
su pr opi o puebl o. Pr eci samente por que es sober ano el Estado
no estar a aqu obl i gado por l o que l a Consti tuci n di ce: el l a no
ser a un conjunto de nor mas jur di cas obl i gator i as e i mper ati -
vas par a l , si no que puede apar tar se de el l as si n cometer un
acto anti jur di co. La Consti tuci n no ser a as nada ms que
PARTE GENERAL I I I - 24
una expr esi n de deseos y fi nal i dades pr oduci da por el Estado,
y que el Estado puede cumpl i r o no, a su el ecci n.
Cuando un pa s ti ene este si stema consti tuci onal , entonces
puede di sti ngui r se l a actuaci n del Estado segn que se de-
sempee como poder pblico soberano, o en cambi o como per -
sona jur di ca comn, sujeta al or den jur di co exi stente en el
pa s.
Sur ge as en tal es pa ses l a doctr i na de l a dobl e per sonal i -
dad del Estado, de acuer do con l a cual se sosti ene que cuando
el Estado acta como poder pbl i co sober ano, no est someti do
al or den jur di co y por l o tanto sus actos nunca pueden ser
consi der ados anti jur di cos, ni pueden or i gi nar l e r esponsabi l i -
dad; cuando, en cambi o, el Estado acta en el pl ano comn,
sus actos son anti jur di cos si contr avi enen l as nor mas pr eexi s-
tentes, y pueden acar r ear l e r esponsabi l i dad.
Se si gue de l o anter i or que l os i ndi vi duos no ti enen autnti -
cos der echos subjeti vos fr ente al Estado como poder pbl i co,
y s sl o l os ti enen fr ente al Estado como per sona jur di ca .
Fci l es adver ti r que esto consti tuye una doctr i na autor i ta-
r i a y de al l que moder namente se ti enda i ncl uso en l os si ste-
mas consi der ados en segundo l ugar a suavi zar l a, di ci ndose
por ejempl o que l a dobl e per sonal i dad es de der echo pbl i co y
der echo pr i vado (en l ugar de deci r en el pr i mer caso que es
sober ano con l a consecuenci a de i r r esponsabi l i dad, etc.), y
que no ti ene si empr e l as consecuenci as enunci adas.
En cual qui er si stema, r ecor dar o r emedar i nsti tuci ones del
absol uti smo de cual qui er si gno, no es si no estar contr a l a evo-
l uci n de l a hi stor i a en l os puebl os ci vi l i zados. No par ece l a
mejor de l as doctr i nas ni de l as for maci ones jur di co-pol ti cas
par a el mundo de hoy y del maana.
15. La personalidad del Estado en el sistema del Estado de
Derecho
Per o esos pr obl emas, por el contr ar i o, estar an todos fal sa-
mente pl anteados en un si stema consti tuci onal como el i ndi ca-
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 25
do en pr i mer l ugar . Es evi dente que en este si stema, en que l a
Consti tuci n no emana del Estado mi smo, si no que l e es i m-
puesta por el puebl o sober ano a tr avs de l a Convenci n Cons-
ti tuyente; en que el Estado car ece de facul tades par a modi fi car
l a Consti tuci n, estando obl i gado por el l a; en que, en defi ni ti -
va, el Estado no ti ene el ejer ci ci o di r ecto del poder sober ano del
puebl o, l as consecuenci as son opuestas.
Si consi der amos que sober an a es un poder ilimitado, no
sujeto a nor ma i mper ati va al guna, en este si stema consti tu-
ci onal tal sober an a i nter na sl o l a ti ene el pueblo, y no l a
ti ene l a or gani zaci n estatal .
1
En el or den supr anaci onal , tan-
to el Estado como el puebl o estn hoy en d a someti dos a
standards comunes de car cter uni ver sal .
En todo caso y en el or den i nter no, ese poder mxi mo no l o
ti ene el Estado, por que l no posee un poder i l i mi tado, no suje-
to a nor ma al guna. El est someti do a l as nor mas i mper ati vas
de l a Consti tuci n, a l as que debe cei r se estr i ctamente, si n
poder en modo al guno apar tar se de el l as; a tr avs de el l as est
tambi n someti do a l as nor mas supr anaci onal es.
Es ci er to que ti ene l a potestad de someter se o no a nuevas
nor mas i nter naci onal es, si n l a necesi dad consti tuci onal de ce-
l ebr ar una consul ta popul ar ; per o es muy pr obabl e que l a di n-
mi ca pol ti ca torne i mpresci ndi bl e, entre nosotros como en otros
pa ses, el r efer ndum o consul ta popul ar como pr er equi si to de
l egi ti mi dad y efi caci a de l a aprobaci n de tratados i nternaci ones
que cr ean der echos y obl i gaci ones par a el Estado y sus ci uda-
danos.
Se concl uye de esto que el Estado or gani zado en l os tr es po-
der es no ejer ce un dobl e juego de atr i buci ones, como ocur r a en
l os otr os si stemas: en nuestr o pa s el Estado nunca ti ene un
autnti co poder pbl i co sober ano, o poder de i mper i o; sus fa-
15.1
En cual qui er caso, l a apar i ci n de un nuevo der echo supr anaci o-
nal en mater i a de l i ber tades pbl i cas y der echos i ndi vi dual es, l i mi ta
gr andemente l a noci n absol uta tr adi ci onal de sober an a.
PARTE GENERAL I I I - 26
cul tades emer gen si empr e de un or den jur di co pr evi o que l e
ha si do i mpuesto, y por el l o son i nfr ajur di cas, esto es, se en-
cuentr an bajo un or den jur di co, someti das a l : si l o contr a-
vi enen, son anti jur di cas y car ecer n de val i dez y vi genci a.
El Estado acta as si empr e en el mi smo pl ano: si empr e ba-
jo el or den jur di co; su per sonal i dad es fuer a de toda duda una
sol a, y l os par ti cul ar es ti enen fr ente a l autnti cos der echos
subjeti vos, que pueden hacer val er pl enamente; si el Estado
l os desconoce, ser r esponsabl e por el l o no sol amente en el or -
den i nter no si no tambi n en el supr anaci onal .
16. El error tcnico-jurdico de la teora
de la doble personalidad
No exi sti endo fundamento par a efectuar una di sti nci n en-
tr e un Estado como sober ano o como sujeto de der echo, tam-
poco se justi fi ca di fer enci aci n al guna r especto de l a actuaci n
estatal dentr o del or den jur di co como sujeto. Al gunos autor es
tr adi ci onal es
1
hab an quer i do di sti ngui r entr e el Estado como
persona de derecho pbl i co y como persona de derecho pri va-
do, per o el l o es dobl emente er r neo:
2
a) por que l a actuaci n del Estado est en su casi total i dad
someti da al der echo pbl i co, si endo muy r ar o encontr ar una
cl ar a sumi si n al der echo pr i vado;
3
b) por que i ncl uso aunque exi sti er a una apl i caci n al ter nati -
va de der echo pbl i co o pr i vado a l a actuaci n estatal , el l o no
ser a fundamento sufi ci ente par a habl ar de una dobl e per so-
nal i dad del Estado.
16.1
BI ELSA, RAFAEL, Derecho administrativo, 6 ed., Buenos Ai r es, 1964,
p. 165.
16.2
VI LLEGAS BASAVI LBASO,BENJAM N, Derecho admi ni strati vo, t. 2, Bue-
nos Ai r es, 1950, ps. 161 y ss.; MARI ENHOFF, MI GUEL S., Tratado de derecho
admi ni strati vo, t. I , Buenos Ai r es, 1965, p. 365 y sus r efer enci as de l a
nota 76; BULLRI CH, RODOLFO, Principios generales del derecho administra-
tivo, Buenos Ai r es, 1942, ps. 127 y ss.; DI EZ, MANUEL M., Derecho admi-
nistrativo, t. I , Buenos Ai r es, 1963, p. 69, etcter a.
16.3
Ver i nfra, cap tul o VI I I
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 27
La apl i caci n de di sti ntos or denami entos jur di cos a un su-
jeto no si gni fi ca que su per sonal i dad se di vi da y mul ti pl i que;
del mi smo modo que un i ndustr i al estar sujeto al der echo
comer ci al en sus tr ansacci ones, al der echo del tr abajo en sus
r el aci ones con l os obr er os de l a fbr i ca, al der echo ci vi l en sus
r el aci ones de fami l i a, al der echo admi ni str ati vo y fi scal en sus
r el aci ones con el Estado, y al der echo penal en l a medi da que
cometa un del i to, no por el l o se podr pr etender que ti ene una
qu ntupl e per sonal i dad: comer ci al , l abor al , ci vi l , admi ni str a-
ti vo-fi scal y penal .
El l o ser a obvi amente absurdo, e i gual mente absurdo es pre-
tender que por que al Estado se l e apl i quen, en al gn caso, ms
de un gr upo de nor mas, tenga por el l o ms de una per sonal i -
dad jur di ca.
La per sonal i dad jur di ca es necesar i amente una sol a en to-
dos l os casos, y el l o es tambi n vl i do par a el Estado.
17. Consecuencias de la personalidad nica del Estado
En par ti cul ar , al negar se que el Estado tenga una per sona-
l i dad sober ana o de i mper i o fr ente a l os i ndi vi duos, y al
sostener se que l a ni ca mani festaci n de sober an a en el der e-
cho i nter no se encuentr a en l a Consti tuci n que el pueblo se
da, se somete l a per sona y l a or gani zaci n estatal al or den
jur di co-consti tuci onal , cualquiera sea el Poder que acte.
No sl o estar n el Poder Ejecuti vo y el Poder Judi ci al some-
ti dos a l a l ey, si no que tambi n estar el l egi sl ador someti do a
l a Consti tuci n, cuyos l mi tes y pr i nci pi os no podr vi ol ar ni
al ter ar o desvi r tuar (ar t. 28).
Es for mal mente ci er to que el Congr eso ti ene l a potestad de
apr obar o no tr atados i nter naci onal es a l os que l uego el Estado
estar someti do, y que tambi n puede r eti r ar al pa s de tal es
convenci ones: per o esto no es si no una i l usi n, pues ya ni ngn
pa s del mundo sal vo l os ms fuer tes ti ene r eal mente l a opci n
de quedar al mar gen de l a comuni dad i nter naci onal : el pr eci o
de hacer l o es demasi ado car o.
PARTE GENERAL I I I - 28
De tal maner a todos l os r ganos del Estado, todas l as mani -
festaci ones posi bl es de su acti vi dad, i ncl uso l as que otr or a se
pudi er on consi der ar como supr emas, estn someti das a un or -
den jur di co super i or . No es bi ce a l o que veni mos de exponer
que el puebl o haya ahor a facul tado al Estado a someter se a
tratados y rganos supranaci onal es, con competenci a tanto para
l a emi si n de nor mas gener al es como jur i sdi cci n par a l a r eso-
l uci n de confl i ctos: pues no se tr ata de una facul tad l i br ada al
pur o ar bi tr i o del l egi sl ador y el ejecuti vo, si no dependi ente del
consenso de l as naci ones del mundo. Es preferi bl e esta al terna-
ti va a l a sumi si n l i sa y l l ana a l a vol untad de l os r ganos de
un Estado que no ha sabi do honr ar en el pasado l os compr omi -
sos m ni mos de un Estado ci vi l i zado.
18. La transicin del Estado de la legalidad al Estado de la
constitucionalidad, y al sometimiento a las reglas universa-
les mnimas de derechos y garantas individuales
Lo que se cr ey mxi ma aspi r aci n en el pasado, l a sujeci n
de l a admi ni str aci n a l a l ey y el tambi n necesar i o someti -
mi ento de l a l ey a l a Consti tuci n, queda as super ado por el
paso fi nal de l a subor di naci n de todo el der echo i nter no a un
der echo supr anaci onal e i nter naci onal .
Estas tr ansi ci ones otor gan un r ol muy i mpor tante al Poder
Judi ci al , i ntr pr ete del si gni fi cado de l as nor mas consti tuci o-
nal es y supr anaci onal es, y por l o tanto de l a val i dez de l as
nor mas l egi sl ati vas,
1
aunque no en todos l os pa ses l os jueces
adoptan l a postur a que l es cor r esponde de acuer do con su de-
ber consti tuci onal . Sobr e esto ya hemos habl ado al anal i zar l as
bases pol ti cas del der echo admi ni str ati vo.
18.1
Sobr e l os pr obl emas de l a tr ansi ci n de una a otr a etapa y el r ol del
juez, ver MARCI C, REN, Vom Gesetzesstaat zum Richterstaat, Vi ena, 1957,
esp. ps. 231 y ss.; ERMACORA, FL I X, Verfassungsrecht durch Ri chters-
pruch, Kar l sr ube, 1960, op. cit., ps. 12 y ss. Ver tambi n, de REN MARCI C,
Verfassung und Verfassungsgeri cht, Vi ena, 1963, ps. 86 y ss.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 29
De cual qui er modo, el Poder Judi ci al argenti no ha receptado
al gunas r egl as de fundamental i mpor tanci a par a el contr ol de
l a consti tuci onal i dad de l as l eyes, enunci ando en par ti cul ar el
pr i nci pi o fundante o r ector de l a razonabilidad de l as l eyes y
de todos l os actos estatal es, de acuer do con el cual toda nor ma
que sea desproporcionada en l os medi os que empl ea con r el a-
ci n a sus fi nes, car ezca de sustento fcti co sufi ci ente, que
sea ar bi tr ar i a, per secutor i a, etc., debe ser tachada de anti ju-
r di ca y por l o tanto no apl i cada.
2
19. Los derechos individuales frente al Estado
De todos modos, l a Consti tuci n y l as nor mas supr anaci o-
nal es no son en estos casos un pr ogr ama de gobi er no que pue-
da cumpl i r se o no; son un orden jurdico imperativo, par a el
Estado y l os habi tantes.
Este or den jur di co consti tuci onal y supr aconsti tuci onal , al
cr ear al Estado y r econocer l e ci er tas facul tades fr ente a l os
habi tantes, establ ece y r econoce tambi n l os der echos de l os
i ndi vi duos fr ente al Estado.
1
La Consti tuci n y el or den jur -
di co supr aconsti tuci onal ofr ecen un equi l i br i o de l as atr i bu-
ci ones que otorgan; reconocen atri buci ones al Estado, pero tam-
bi n der echos i nal ter abl es a l os i ndi vi duos. Ni unos ni otr os
pueden tener supr emac a; ambos deben ar moni zar se dentr o
del or den jur di co.
18.2
Ampl i ar en LI NARES, JUAN FRANCI SCO, El debido proceso como garan-
t a i nnomi nada en l a Consti tuci n argenti na, Buenos Ai r es, 1944; BI DART
CAMPOS, GERMN J., Derecho Consti tuci onal , t. I , Buenos Ai r es, 1971.
Este anti guo pr i nci pi o de der echo consti tuci onal es ahor a, a nuestr o
jui ci o, supr aconsti tuci onal : ver i nfra, cap tul o VI .
19.1
Como di ce BRUNNER, GEORG, Di e Grundrechte i n Sowj etsystem,
Col oni a, 1963, ps. 105 a 106, es una car acter sti ca esenci al de l os der e-
chos fundamental es que el l os se di r i gen contr a el Estado , son su l mi -
te, y por el l o sl o ser n ver dader os cuando se apl i quen tambi n contr a
l a vol untad del Estado (op. cit., p. 196).
PARTE GENERAL I I I - 30
La enunci aci n de l os der echos de l os i ndi vi duos no es una
decl ar aci n pr ogr amti ca: es una nor ma jur di ca i mper ati va y
oper ati va, i mpuesta por el puebl o al Estado al que tambi n
r econoce aquel l as facul tades.
Tal como l o seal a ALBERDI : La Consti tuci n se supone he-
cha por el puebl o y emanada del puebl o sober ano, no par a r e-
fr enar se a s mi smo, ni par a poner l mi te a su pr opi o poder
sober ano, si no par a r efr enar y l i mi tar a sus del egatar i os, que
son l os tr es poder es que i ntegr an el gobi er no naci onal .
2
En defi ni ti va tenemos que del or den jur di co consti tuci onal
y supraconsti tuci onal nacen, en i gual dad de si tuaci n y en equi -
l i br i o jur di co necesar i o, l os der echos de l os i ndi vi duos y l as
atr i buci ones del Estado; que estas l ti mas no ti enen en ni n-
gn caso car acter sti cas supr ajur di cas, de sober an a o i m-
per i o : son si mpl emente atr i buci ones o der echos r econoci dos
por el or den jur di co y car entes de toda pecul i ar i dad extr aa o
super i or al der echo; si esas facul tades son ejer ci das con exce-
so, se tr ansfor man en anti jur di cas, y ser n dejadas si n efecto
por l os tr i bunal es ante el r ecl amo del i ndi vi duo afectado.
Cabe r ei ter ar que el Estado est someti do a nor mas bsi cas
de l a comuni dad i nter naci onal , cuyo or den jur di co m ni mo en
mater i a de der echos humanos i gual mente tor na anti jur di cas
l as conductas vi ol ator i as que aqul pueda cometer .
El l o ha pr obado ser efi caz en l a pr cti ca, pues el Estado ar -
genti no muchas veces ha tr ansado casos o adqui r i do compr o-
mi sos i nter naci onal es por ante l a Comi si n I nter amer i cana de
Der echos Humanos, en si tuaci ones concr etas de vi ol aci n a
der echos humanos, par a evi tar ser l l evado ante l a Cor te I nte-
r amer i cana y sufr i r el eventual bochor no de una condena for -
mal . As el caso que r el ata el l ti mo voto de l a Cor te Supr ema
naci onal en el caso Birt del 30-V-95.
19.2
ALBERDI , JUAN BAUTI STA, Escri tos pstumos, t. X, Buenos Ai r es,
1899, p. 125.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 31
20. Preexistencia de los derechos individuales respecto a la
l ey
Por tal es r azones l os der echos i ndi vi dual es pr eexi sten a to-
do acto estatal : a l as sentenci as, a l as l eyes y a l os actos y
r egl amentos admi ni str ati vos: el ar t cul o 14 de l a Consti tuci n
ar genti na expr esa, si mi l ar mente a otr as consti tuci ones, que
l os habi tantes de l a Naci n gozan de l os si gui entes der echos
confor me a l as l eyes que r egl amenten su ejer ci ci o , o sea, que
l os der echos exi sten y l os habi tantes l os gozan ya, desde el
mi smo momento en que l a Consti tuci n se ha di ctado. Las l e-
yes podr n r egul ar l os der echos de l os i ndi vi duos, fi jando sus
al cances y l mi tes; per o aunque ni nguna l ey sea di ctada, el
derecho i ndi vi dual exi ste no obstante, por i mperi o de l a Consti -
tuci n; con al gunas var i antes, l a si tuaci n es l a mi sma r es-
pecto de l a Convenci n Amer i cana sobr e Der echos Humanos y
dems pactos i nter naci onal es de der echos humanos pr evi stos
en el i nci so 22 del ar t cul o 75 de l a Consti tuci n.
I nver samente, si l a l ey qui er e desconocer el der echo i ndi vi -
dual , r egl amentndol o i r r azonabl emente, modi fi cndol o o al -
ter ndol o de cual qui er otr o modo, tal l ey es r r i ta, y el der echo
i ndi vi dual manti ene su vi genci a a pesar de l a l ey que i nconsti -
tuci onal mente ha quer i do desconocer l o.
Expr esa el ar t cul o 28 de l a Consti tuci n, por su par te, que
l os pr i nci pi os, gar ant as y der echos r econoci dos en l os ante-
r i or es ar t cul os, no podr n ser al ter ados por l as l eyes que r e-
gl amenten su ejer ci ci o , y a l os jueces cor r esponde decl ar ar l a
i nconsti tuci onal i dad de l a l ey o acto admi ni str ati vo que haya
i ntentado desconocer o al ter ar un der echo i ndi vi dual , y r esta-
bl ecer de tal maner a el i mper i o de l a nor ma consti tuci onal o
supranaci onal .
Si l os jueces i nter nos no l o hacen, puede hacer l o l a Cor te
I nter amer i cana de Der echos Humanos u otr os r ganos judi -
ci al es supr anaci onal es que se cr een en el futur o. En cual qui er
caso, l a pr cti ca i nter naci onal desde l a suscr i pci n de l a Con-
PARTE GENERAL I I I - 32
venci n Amer i cana es pr ometedor a: el gobi er no ha comenzado
a tr ansar casos ante l a Comi si n I nter amer i cana de Der echos
Humanos, y a cel ebr ar acuer dos que l uego l a Cor te Supr ema
de Justi ci a de l a Naci n ha consi der ado par te i ntegr ante de l os
compr omi sos i nter naci onal es del pa s y por ende der echo vi -
gente a ser apl i cado por nuestr os tr i bunal es.
Por el l o es dabl e afi r mar que l as nor mas consti tuci onal es, y
en par ti cul ar aquel l as que establ ecen l os der echos de l os i ndi -
vi duos fr ente al Estado, son i mper ati vas y deben ser apl i cadas
tanto si no hay l ey que l os r egul e o r eafi r me, como exi sti endo
una l ey que pr etenda di stor si onar l os o negar l os; es deci r , exi s-
ten y deben ser apl i cados tanto con, contra o sin l a l ey.
Son pues absol utamente i ndependi entes de l a vol untad de
l os r ganos del Estado, pr eci samente por que el l os i ntegr an un
or den jur di co consti tuci onal super i or al Estado.
21. I nstituciones sustantivas de contralor
Encontr amos en el pr r afo qui nto del ar t cul o 36 un tema
de der echo penal oper ati vo, no l egal si no consti tuci onal . Los
responsabl es de enri queci mi ento dol oso son ahora equi parados
a l os i nfames tr ai dor es a l a patr i a que condenan el ar t cul o
29 y l os pr r afos uno a cuatr o del mi smo ar t cul o 36. La ci tada
nor ma penal consti tuci onal se apl i ca tanto a l os funci onar i os
pbl i cos como a l os par ti cul ar es, puesto que l a nor ma no di s-
ti ngue y gener al mente van uni dos: es el mi smo actuar dol oso
de uno y otr o que pr oduce el enr i queci mi ento de ambos en per -
jui ci o del Estado y l a soci edad de usuar i os y consumi dor es. Lo
sol emne de l a condena consti tuci onal no obsta a su esp r i tu
cl ar a y fr ontal mente puni ti vo y su nor ma i nmedi atamente
oper ati va, que se for tal ece con el Tr atado I nter amer i cano con-
tr a l a Cor r upci n, tambi n oper ati vo.
Se otor ga as a l os fi scal es y jueces penal es un r ol sustanci al
como r ganos de contr ol de l a admi ni str aci n y de qui enes ejer -
cen poder bajo l i cenci a o concesi n de l a admi ni str aci n. Se
tr ata de una facul tad que es, al mi smo ti empo, un deber jur di -
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 33
co i mpuesto por l a mi sma Consti tuci n y por l a Convenci n
I nter amer i cana contr a l a Cor r upci n. Su i ncumpl i mi ento por
fi scal es y jueces puede col ocar a stos en l a mi sma si tuaci n, y
acar r ear l es a su vez sanci ones, i ncl uso i nter naci onal es. Deben
pues cui dar de l a apl i caci n del or den jur di co consti tuci onal y
supr anaci onal en el ejer ci ci o de sus pbl i cas funci ones.
22. El derecho a un medio ambiente sano
Tal como l o adel antamos en nuestr o l i br o Derechos Huma-
nos a tenor de l as nor mas del Pacto de San Jos de Costa Ri ca,
ahor a el texto consti tuci onal r econoce en el ar t cul o 41, expr e-
samente, el der echo a un ambi ente sano. La di scusi n
1
ha
quedado super ada por l a nor ma expr esa.
23. I nstituciones adjetivas de contralor
23.1. El amparo comn y el amparo para la tutela del medio
ambiente y los derechos de incidencia colectiva
El art cul o 43 conti ene en cada uno de sus cuatro prrafos un
di sti nto medi o de tutel a de l os i ndi vi duos contra l a admi ni straci n
y dems parti cul ares, a ser apl i cado por el Poder Judi ci al . El pri -
mero es el amparo cl si co, mejorado y ampl i ado.
El segundo es el ampar o
1
por l a tutel a del medi o ambi ente.
Tambi n el usuar i o o consumi dor de bi enes y ser vi ci os y sus
der echos e i nter eses l eg ti mos o di fusos y de i nci denci a col ecti -
22.1
Ver el cues ti onar i o efectuado a nues tr o ar t cul o Derechos no
enumerados: el caso de l a sal ud y el medi o ambi ente, en el l i br o de
MI LLER, JONATHAN M. y otr os, Consti tuci n y derechos humanos, tomo 1,
ed. Astr ea, Buenos Ai r es, 1991, ps. 182 y ss. Ver tambi n ROSSI , ALEJAN-
DRO, La defensa supranaci onal del derecho a un medi o ambi ente sano, en
Derechos Humanos de GORDI LLO, GORDO, LOI ANNO, ROSSI , 3 ed., 1998, cap -
tul o V.
23.1
Ver Un d a en l a justi ci a: l os amparos de l os art cul os 43 y 75
i nci so 22 de l a Consti tuci n Naci onal, LL, 1995-E, 988, r epr oduci do en
el l i br o Derechos Humanos, cap tul o I X.
PARTE GENERAL I I I - 34
va,
2
que r efuer za a ni vel pr ocesal l os der echos confer i dos en l os
ar t cul os 41 y 42;
3
en cuanto der echo de fondo. Se otor ga as
un espec fi co campo de contr ol al Poder Judi ci al en l as mate-
r i as antedi chas, r econoci endo expl ci tamente el deber jur i s-
di cci onal de contr ol ar l a acti vi dad admi ni str ati va o de par ti cu-
l ar es que afecte el medi o ambi ente o tal es der echos o i nter eses.
En l o que hace al procedi mi ento i mporta l a l egi ti maci n pro-
cesal del i nter s l eg ti mo y di fuso, desde ya en el ampar o y por
ende en el jui ci o or di nar i o, de l as asoci aci ones de usuar i os,
veci nos, consumi dor es, fundaci ones y dems enti dades no gu-
ber namental es y tambi n l os veci nos, usuar i os y consumi do-
r es. Los l egi sl ador es a t tul o i ndi vi dual ya estaban l egi ti mados
a i gual fi n en l a pr cti ca jur i spr udenci al anter i or .
23.2. Habeas data
4
Otr a modi fi caci n es el habeas data contr a l os r egi str os o
bancos de datos pbl i cos, y contr a l os pr i vados desti nados a
pr oveer i nfor mes. El texto exti ende el habeas data r especto de
l os bancos de datos pri vados sol amente cuando el l os estn des-
ti nados a pr oveer i nfor mes ; cabe dar l e el senti do de que se
r efi er e a l os que estn desti nados, actual o potenci al mente, a
pr oveer i nfor mes. Cabe desar r ol l ar el pr i nci pi o y dar l e una
extensi n ms ampl i a, por ejempl o par a tutel ar el der echo de
l os cl i entes de bancos y empr esas de tar jetas de cr di to, que
aunque no estn desti nados a dar i nfor mes, pueden de hecho
23.2
Ampl i ar i nfra, t. 2, caps. I I y I I I .
23.3
Ampl i ar i nfra, t. 2, op. loc. cit.
23.4
Ampi ar en SESI N, DOMI NGO J., Remedi o contr a el abuso del poder
i nfor mti co: habeas data. Su r eper cusi n en l a admi ni str aci n pbl i ca ,
en l a obr a col ecti va Homenaj e al Dr. Mi guel S. Mari enhoff, Abel edo-
Per r ot, Buenos Ai r es, 1998, cap tul o I X; SAGS, NSTOR PEDRO, El hbeas
data: al cances y pr obl emti ca , en el l i br o de SNCHEZ, ALBERTO M. (Coor -
di nador ), El derecho pbl i co actual , Depal ma, Buenos Ai r es, 1994, ps.
179 y ss.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 35
dar l os a pedi do de otr as enti dades anl ogas: el par ti cul ar ti ene
der echo a saber qu consta sobr e l en tal es bancos de datos, y
en su caso a r equer i r l a modi fi caci n de l os er r or es que conten-
gan.
El habeas data debe desar r ol l ar se jur i spr udenci al mente,
como al guna vez l o hi zo el ampar o, par a l a tutel a de l a pr i vaci -
dad r especto de l os datos que no deseamos fi gur en en una base
de datos o se entr eguen a ter cer as per sonas, o sean accesi bl es,
si n nuestr a confor mi dad.
La pr i vaci dad debe ser una cuesti n de or den pbl i co, i r r e-
nunci abl e por l os i ndi vi duos pues se tutel a un bi en col ecti vo y
no mer amente i ndi vi dual . En consecuenci a, su tr mi te ha de
equi par ar se al de l as acci ones de cl ase cuando se tr ate de der e-
chos de i nci denci a col ecti va y no cuesti ones excl usi vamente
l i mi tadas a un caso i ndi vi dual . Nos r emi ti mos al efecto a l os
cap tul os I I y I V del tomo 2, segunda edi ci n.
23.3. Habeas corpus
No es menor l a i mpor tanci a de l a pr evi si n consti tuci onal
del habeas cor pus, desti nado a cor r egi r tr gi cos er r or es del
pasado reci ente. Con todo, l o ci erto es que su efecti vi dad depen-
de de que el si stema jur di co y soci al tengan condi ci ones tal es
como par a que no se r epi tan l os mecani smos que cr ear on l a
necesi dad de esta nor ma.
El ar t cul o 36 hace bastante en tal senti do, al pr i var del
necesar i o sustento ci vi l a cual qui er i ntentona de ar r ebatar el
poder consti tuci onal .
23.4. Rectificacin y respuesta
El Poder Judi ci al debe apl i car el der echo de r ecti fi caci n y
r espuesta que tutel a el ar t cul o 14 del Pacto de San Jos de
Costa Ri ca, que en modo al guno l i mi ta l a l i ber tad de pr ensa,
si no que equi l i br a el poder de unos pocos fr ente al der echo a l a
i nti mi dad y a l a pr i vaci dad de toda l a ci udadan a.
PARTE GENERAL I I I - 36
Basta pensar en el constante abuso que al guna pr ensa tel e-
vi si va hace actual mente sobr e l a pr i vaci dad e i nti mi dad de l as
per sonas a qui enes somete, si n pr evi o consenti mi ento escr i to,
a sus i nfamados bloopers y cmar as ocul tas que expl otan l a
sor pr esa, i ngenui dad y chol ul i smo de l as cl ases menos favor e-
ci das de l a soci edad y el sadi smo de l os tel evi dentes en gener al ;
o en cual qui er caso su engao al pbl i co; y l os pr ogr amas
tel evi si vos que se apr ovechan de l a i nocenci a o buena fe de
per sonas i nexper tas a qui enes r i di cul i zan en desmedr o del r es-
peto m ni mo a l a per sona humana, par a compr ender que exi s-
te una ampl i o campo par a l a apl i caci n de este der echo hu-
mano bsi co en l a er a contempor nea.
El equi l i br i o entr e l a l i ber tad de pr ensa en su mani festaci n
tel evi si va y l a di gni dad de l a per sona humana est otr a vez en
juego.
23.5. I niciativa popular
Sus r equi si tos han si do establ eci dos por l a l ey 24.747, de
maner a al tamente r estr i cti va: el poder , an el ecti vo, si empr e
teme a l a par ti ci paci n popul ar .
23.6. La ley de defensa del usuario y consumidor
Esta l ey, de or den pbl i co, otor ga al usuar i o y consumi dor
de ser vi ci os pbl i cos,
5
tanto i ndi vi dual como asoci ati vamente,
l a v a de conoci mi ento ms abr evi ada de cada jur i sdi cci n
que puede ser el jui ci o sumar i o o sumar si mo par a l a tutel a
entr e otr os de l os der echos de i nci denci a col ecti va del ar t cul o
42.
23.5
Ver ARENA, GREGORI O, L' utente-sovrano, en UNI VERSI T DE VENEZI A,
Studi i n onore di Fel i ci ano Benvenuti, tomo I , Mucchi , Mdena, 1996, p.
147. Es l a fi gur a del usuar i o l a supr ema hoy, tanto fr ente al concesi ona-
r i o como a l a admi ni str aci n pbl i ca.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 37
Su i mpor tanci a consti tuci onal no puede ser desconoci da y
hasta puede ser un r emedi o ms efi caz que el ampar o, que a
tantos jueces di sgusta.
No l e pueden tampoco i nventar r equi si tos absur dos, pues no
l os ti ene, y el l a mi sma exi ge que en caso de duda ha de estar se
a favor del usuar i o del ser vi ci o pbl i co o consumi dor de ser vi -
ci os, l o cual i ncl uye a nuestr o jui ci o l os ser vi ci os de l a admi -
ni str aci n pbl i ca.
23.7. Observaciones comunes. La poca cantidad de jueces
En l os casos menci onados l a efecti vi dad del si stema depen-
der en gr an medi da del esfuer zo, vol untad de ser vi ci o, cor aje
e i ndependenci a de l os i ntegrantes del Poder Judi ci al , pero tam-
bi n de su nmer o. Si el Poder Legi sl ati vo no decupl i ca como
m ni mo en for ma i nmedi ata el nmer o de jueces, es demasi ado
pr obabl e que al ver se stos super ados por el nmer o de peti ci o-
nes ter mi nen cer cenando en l a pr cti ca l a efi caci a de l a nor ma
consti tuci onal . Si el l o l l ega a suceder, ser una responsabi l i dad
pol ti ca del Poder Judi ci al , per o compar ti da con el Poder Legi s-
l ati vo y l os par ti dos pol ti cos cuyo acuer do l l ev al texto consti -
tuci onal : ste de nada si r ve si no hay jueces en canti dad y con
medi os sufi ci entes.
III. Bases sociales del derecho administrativo.
Estado de derecho y estado de bienestar
24. Los derechos individuales en el Estado de Derecho
Estos pr i nci pi os y otr os ms de ndol e si mi l ar i ntegr an as
uno de l os ms tr ascendental es avances en l a or gani zaci n po-
l ti ca y jur di ca de l os puebl os, que se desi gna bajo el nombr e
genr i co de Estado de Der echo . El concepto de Estado de
Der echo , por ci er to, no es un voco, y ha sufr i do una evol uci n
que l o ha i do per fecci onando: en un pr i mer ti empo se pudo de-
ci r que l o fundamental er a el r espeto a l a l ey por par te del
PARTE GENERAL I I I - 38
Poder Ejecuti vo; esto er a y es el todav a vi gente pr i nci pi o de l a
legalidad de l a admi ni str aci n. Luego l os l mi tes que el Estado
de Der echo i mpone son extendi dos a l a pr opi a l ey: se di ce en-
tonces, como ya vi mos, que tambi n l a l ey debe r espetar pr i n-
ci pi os super i or es; es el otr o pr i nci pi o fundamental del r espeto
a l a Consti tuci n por par te de l as l eyes, mani festado a tr avs
del contr ol judi ci al de di cha consti tuci onal i dad.
Se l l ega por fi n a l a etapa que tr ansi ta a l a exi stenci a de un
orden jur di co supranaci onal de garant as i ndi vi dual es, que ope-
r a tambi n como der echo i nter no, apl i cado por l os jueces na-
ci onal es, si n per jui ci o del contr ol ul ter i or en el pl ano i nter na-
ci onal en caso de no r emedi ar l os jueces l ocal es l a tr ansgr esi n
a l os der echos i ndi vi dual es.
1
El i ndi vi duo apar ece as pr otegi -
do contr a l os avances i njustos de l os poder es pbl i cos en una
dobl e faz: por un l ado, que l a admi ni str aci n r espete a l a l ey, y
por el otr o, que el l egi sl ador r espete a l a Consti tuci n, a l a
Convenci n y dems pactos supr anaci onal es. El centr o de l a
cuesti n r adi ca si empr e, como se advi er te, en que l os der echos
i ndi vi dual es no sean transgredi dos por parte de l os poderes p-
bl i cos.
Ahor a bi en, esta magn fi ca concepci n del Estado de Der e-
cho es ante todo negati va: poner l e val l as a l os poder es pbl i cos
par a que stos no puedan actuar ar bi tr ar i amente en r el aci n a
l os par ti cul ar es. La fr ase de ALBERDI puede, nuevamente aqu ,
ser defi ni tor i a: La Consti tuci n se supone hecha por el puebl o
y emanada del puebl o sober ano ... para refrenar y limitar a
sus delegatarios, que son l os tr es poder es que i ntegr an el go-
bi er no naci onal .
2
Si empr e ha habi do y habr tal vez en el
mundo experi enci as de gobi ernos total i tari os o autori tari os que
24.1
I nfra, cap. VI .
24.2
Este cr i ter i o ha si do r eceptado tanto por l a Cor te I nter amer i cana
de Der echos Humanos como por l a Cor te Supr ema de Justi ci a Ar genti -
na, in re Arce, 1997, LL, 1997-F, 696, con nota Los derechos humanos no
son para, si no contra el Estado.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 39
qui er an obr ar ar r asando a l os i ndi vi duos: contr a esos gobi er -
nos pr otege l a i dea del Estado de Der echo, como una val l a,
como un l mi te.
3
25. La vieja superacin del liberalismo clsico
Per o, si bi en el l o es necesar i o, par ec a no ser sufi ci ente. El
ti empo hab a demostr ado que el sol o cumpl i mi ento de l os pos-
tul ados de l i ber tad e i gual dad con l a pr otecci n del Estado po-
d a r esul tar en par adojas, pues l a soci edad pr esenta a menudo
di fer enci as econmi cas y soci al es entr e sus componentes que
no hacen si no acentuar se en un r gi men pur amente negati vo
de or gani zaci n pol ti ca, es deci r , en un r gi men que se con-
tentaba con pr oteger l os der echos de pr opi edad, l i ber tad, etc.,
tal y como l os encontr aba, si n pr eocupar se de mejor ar l os cuan-
do de hecho er an i nsufi ci entes.
Si el Estado se l i mi taba a contempl ar i mpasi bl e cmo l as
di fer enci as soci al es se acentuaban de hecho, si n tomar ni ngu-
na acci n par a ayudar a l os ms necesi tados a pr ogr esar par e-
jamente con l os dems estar a contr i buyendo tci tamente a
una ver dader a negaci n de l os der echos que postul a par a l os
i ndi vi duos.
De nada ser vi r a reconocer a todos l os i ndi vi duos un der e-
cho a l a pr opi edad, o l i ber tad de tr abajo, o de ensear y apr en-
der , si l as condi ci ones soci oeconmi cas i mper antes (mi ser i a,
enfer medades, acci dentes, i gnor anci a, vejez) excl u an per ma-
nentemente a al gunos i ndi vi duos de toda opor tuni dad de ser
pr opi etar i os, tr abajar l i br emente, o apr ender y ensear .
24.3
Ver tambi n SMEND, RUDOLF, Staatsrechtl i che Abhandl ungen, Ber -
l n, 1968, ps. 311 y ss., su ar t cul o Brger und Bourgeoi s i n deutschen
Staatsrecht. Ampl i ar en DUVERGER, MAURI CE, I nstituciones polticas y de-
recho consti tuci onal , Bar cel ona, 1962, ps. 210 a 212; BURDEAU, GEORGES,
Trait de science politique, Par s, 1955, t. V, Ltat l i bral ; BERTHLEMY,
J., Valeur de la libert, Par s, 1935.
PARTE GENERAL I I I - 40
26. Las respuestas autoritarias: la negacin de los derechos
individuales
Ante esa par adoja sur gi er on en deter mi nado momento l as
doctr i nas que vol v an al punto de par ti da: par a l ogr ar condi -
ci ones soci al es y econmi cas justas par a todos, no encontr aban
otr o cami no que l a destr ucci n del Estado de Der echo, l a nega-
ci n de l os der echos i ndi vi dual es y l a postul aci n del autor i ta-
r i smo: er a l a di ctadur a del pr ol etar i ado , o cual qui er a de l as
otr as cor r i entes negator i as de l os der echos.
Si bi en l os autor es soci al i stas habl aban con fr ecuenci a de l a
i nstauraci n de una l egal i dad soci al i sta, sta era radi cal mente
di sti nta en su fi nal i dad y en su funci n de l a i dea de l egal i dad
en el mundo occi dental : no tr ataba de pr oteger i ndi vi duos o
si tuaci ones, si no de cr ear si tuaci ones nuevas, espec fi camen-
te, l a soci edad soci al i sta.
1
Si n per jui ci o de que ten a otr os mr i tos, no ten a el de ga-
r anti zar l a segur i dad jur di ca o l a l i ber tad pol ti ca, y con el l o
consti tu a obvi amente otr o extr emo opuesto, i gual mente cr i ti -
cabl e aunque con di sti ntos moti vos que el del cl si co l i be-
r al i smo capi tal i sta a ul tr anza.
27. Crisis del autoritarismo
Per o esto tampoco pr obar a ser una sol uci n, pues tuvo l a
mi sma contr adi cci n i nter na del l i ber al i smo cl si co del si gl o
pasado, sl o que a l a i nver sa: por pr etender asegur ar a l os i n-
di vi duos una si tuaci n econmi ca y soci al sati sfactori a, l os pri v
del goce de l os der echos de l a l i ber tad en sus di sti ntas mani fes-
taci ones; tambi n es par adojal afi r mar que a un i ndi vi duo se
26.1
Ampl i ar en BOQUERA OLI VER, JOS MAR A, Derecho administrativo y
soci al i zaci n, Madr i d, 1965, ps. 30 a 36, y su l ci da compar aci n de l a
l egal i dad i ndi vi dual i sta , l a l egal i dad soci al i sta y l a l egal i dad soci al .
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 41
l e ha dado una condi ci n soci al di gna si no se l e deja expr esar
su pensami ento, tr abajar l i br emente, entr ar y sal i r del pa s,
etctera.
As como no hay ver dader os der echos si n condi ci ones econ-
mi cas y soci al es par a ejer cer l os adecuadamente, as tampoco
habr condi ci ones econmi cas y soci al es ver dader amente jus-
tas si no se otor gan der echos par a di sfr utar l as. En este l ti mo
aspecto, puede r ecor dar se con RADBRUCH que de ni nguna ma-
ner a es der echo todo l o que al puebl o apr ovecha , si no que al
puebl o apr ovecha, en l ti mo anl i si s, sl o l o que es der echo, l o
que cr ea segur i dad jur di ca y l o que aspi r a a ser justi ci a.
1
Y desde l uego, no pudi mos l l amarnos a engao con que se nos
di jera que l a negaci n de l os derechos i ndi vi dual es era sl o tempo-
rari a, mi entras se romp an l as estructuras o superestructuras
econmi cas exi stentes y que una vez l ograda tal fi nal i dad podr a
otra vez darse el pl eno goce de todos l os derechos, puesto que: a) l a
experi enci a de l os que l o han i ntentado demostr que l a tempora-
ri edad era poco menos que permanenci a; b) l a prol ongada i nacti -
vi dad en el ejerci ci o de un derecho termi na necesari amente por
atrofi arl o, tal vez defi ni ti vamente; sl o el ejerci ci o constante de l os
derechos i ndi vi dual es es l a autnti ca garant a de su supervi ven-
ci a;
2
c) por l o dems, tan vl i do como querer supri mi r por ahora
l os derechos i ndi vi dual es para l ograr l as condi ci ones econmi cas
deseadas, ser a supri mi r por ahora l as aspi raci ones de una me-
jor si tuaci n econmi ca para afi anzar mi entras tanto l as l i berta-
des exi stentes. Ambos cami nos son i l gi cos y contradi ctori os, pues
l o que cada uno postul a como bsi co es en verdad i nseparabl e de l o
27.1
RADBRUCH, GUSTAV, Arbi trari edad l egal y derecho supral egal, Bue-
nos Ai r es, 1962, p. 36.
27.2
MANNHEI M, KARL, Libertad, poder y planificacin democrtica, M-
xi co, 1960, p. 168: ... una vez que l a ti r an a se ha adueado fi r memente
del poder , l a r esi stenci a c vi ca di spone de bi en escasos r ecur sos. El mo-
mento mejor par a l a acci n de l a r esi stenci a es l a etapa for mati va de l a
di ctadur a ; WADE, H. W. R., Towards Admi ni strati ve J usti ce, Ann Ar bor ,
1963, ps. 85 a 86.
PARTE GENERAL I I I - 42
otro. Ha di cho HOBHOUSE comparando al l i beral i smo y al soci al i s-
mo, que en verdad l os dos i deal es no estn en confl i cto, si no que
se compl ementan,
3
y l o i ncompati bl e es el resul tado que dan: en
un caso, l a perpetuaci n de l a desi gual dad econmi ca, en el otro l a
destrucci n de l os derechos i ndi vi dual es. Es contradi ctori o defi ni r
a l a l i bertad, en su si gni fi cado soci al i sta, como una organi zaci n
soci al que crea l as condi ci ones pti mas para dar una compl eta
respuesta a l as necesi dades fundamental es del hombre, sean el l as
materi al es, psi col gi cas o i ntel ectual es y que permi te esta ex-
pansi n de l os comportami entos humanos,
4
si el si stema creado
para l ograrl o no permi te justamente l a expansi n i ntel ectual , psi -
col gi ca, cul tural , y a veces ni si qui era f si ca (l a mera trasl aci n
de l a persona de un l ugar a otro, dentro o fuera del pa s, etc.). En
esas condi ci ones es absurdo afi rmar que se ha l ogrado cumpl i r el
postul ado del cual se parti . En otras pal abras, el soci al i smo auto-
ri tari o enci erra l a mi sma paradoja, l a mi sma contradi cci n fun-
damental , que el l i beral i smo cl si co.
Teni endo en l ti ma i nstanci a fi nes coi nci dentes, y pr ofunda
ant tesi s en l os medi os par a consegui r l os, tanto el uno como el
otr o fr acasan en sus fi nes. El l os demuestr an que en ambos
casos l os medi os el egi dos son er r neos e i nadecuados par a pr o-
duci r l os r esul tados deseados.
28. Una nueva solucin: el Estado de Bienestar
1
Apar tndose de ambos extr emos y buscando l a uni n de l o
fundamental en el Estado de Der echo (l as gar ant as i ndi vi dua-
27.3
HOBHOUSE, Democracy and Reacti on, Londr es, 1903, p. 228.
27.4
JANNE, HENRI , Les probl mes de l a pl ani fi cati on, en el l i br o del
mi smo nombr e, Br usel as, 1963, p. 123.
28.1
PAREJO ALFONSO, LUCI ANO, Estado social y administracin pblica,
Ci vi tas, Madr i d, 1983; TREVES, GI USEPPI NO, El Estado de Bi enestar en el
Estado de Derecho, LL, DT, t. XVI I I , 1959, ps. 5 y ss.; ROBSON, WI LLI AM
A., The Wel fare State, Londr es, 1957; MYRDAL, GUNNAR, Beyond the Wel fa-
re State, Londr es, 1960; GHERSI , CARLOS A., La posmoderni dad jur di ca,
LL, 8-V-97. Compar ar CASSAGNE, op. cit., 5 ed., t. I , 1996, ps. 64 a 74.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 43
l es de l a l i ber tad) y esto que ahor a apar ec a como i ndi spensa-
bl e (l a gr adual super aci n del ahogo econmi co y soci al ), se
afi r m cr eci entemente en el decur r i r del si gl o XX l a concep-
ci n del Estado de Bi enestar
2
o Estado Soci al de Der echo,
3
Estado Soci al ,
4
Estado de Desar r ol l o,
5
etc.
Como di jo TREVES: Se tr ata de una for ma de Estado que
i nter vi ene acti vamente a favor de l os ci udadanos y especi al -
mente de l os menos pudi entes, qui enes ms necesi tan de su
ayuda ; se acu el concepto de l i ber tad de l a necesi dad .
6
Desde entonces l a i dea centr al en que el Der echo... se i nspi -
r a no es l a i dea de l a i gual dad de l as per sonas, si no l a de l a
ni vel aci n de l as desi gual dades que entre el l as exi stan; l a i gual -
dad deja de ser , as , punto de par ti da del Der echo, par a conver -
ti r se en meta o aspi r aci n del or den jur di co .
7
Si gui endo otr a vez a MANNHEI M, l a esenci a del cambi o con-
si ste en pasar de l a gar ant a negati va de l a l i ber tad y l a pr o-
pi edad a ejer cer un i nfl ujo posi ti vo en el pr oceso de l a pr oduc-
ci n y de l a di str i buci n de l a r i queza .
8
Si n embar go haci a
fi nes del si gl o el nfasi s ya se concentr en l o soci al , no en el
28.2
GI UMEL L I , GUGLI ELMO, A proposi to di al cune recenti di scussi oni
sulle origini del Welfare State, Ammi ni str ar e. Rassegna i nter nazi onal e
di pbbl i ca ammi ni str azi one , Mi l n, 1979, nr os. 3/4, ps. 287 y ss., r e-
cuer da como antecedentes l as Poor Laws de I ngl ater r a de 1536 y 1601.
28.3
BACHOFF, OTTO, Begri f und Wesen des Sozi al en Rechtsstaates, sepa-
r ata, Dar mstadt, 1968; FORSTHOFF, ERNST, Rechtsstaat i m Wandel, Sttut-
gar t, 1954, ps. 27 y ss.; XI FRA HERAS, JORGE, Curso de derecho consti tuci o-
nal, t. I I , Bosch, Bar cel ona, 1962, ps. 39 y ss.; CASSAGNE, op. ci t., 5 ed., t.
I , 1996, ps. 64 y ss., y otr os.
28.4
BOQUERA OLI VER, Derecho admi ni strati vo y soci al i zaci n, op. ci t.,
ps. 58 y ss.; BONAVI DES, PAULO, Do estado l i beral ao estado soci al , San
Pabl o, 1961, ps. 203 y ss.
28.5
OYHANARTE, JULI O, Poder poltico y cambio estructural en la Argen-
tina, Buenos Ai r es, 1969, ps. 13 y ss.
28.6
TREVES, op. ci t., p. 5.
28.7
RADBRUCH, GUSTAV, I ntroduccin a la filosofa del derecho, Mxi co,
1951, p. 162, haci endo r efer enci a en par ti cul ar al der echo del tr abajo.
28.8
MANNHEI M, op. cit., p. 43; BOQUERA OLI VER, Derecho administrativo,
t. I , Madr i d, 1972, p. 43; XI FRA HERAS, JORGE, I ntroduccin a la poltica,
Bar cel ona, 1965, p. 213.
PARTE GENERAL I I I - 44
i nter venci oni smo econmi co, sal vo en mater i a de contr ol de
monopol i os, defensa de l a competenci a, etc.
Ejempl os de este ti po de acci n del Estado en mater i a soci al
son no sol amente sus obl i gaci ones cl si cas en mater i a de sa-
l ud, educaci n, justi ci a par a todos, segur i dad i gual i tar i a y no
di scr i mi nator i a, si no tambi n segur o de desempl eo, si stemas
de pr evi si n y segur i dad soci al , etc.
29. Estado de Derecho y Estado de Bienestar
La di fer enci a bsi ca entr e l a concepci n cl si ca del l i ber a-
l i smo y l a del Estado de Bi enestar es que mi entr as en aqul l a
se tr ata tan sl o de poner l e val l as al Estado, ol vi dando fi jar l e
tambi n obl i gaci ones posi ti vas, aqu , si n dejar de mantener
l as val l as, se l e agr egan fi nal i dades y tar eas a l as que antes no
se sent a obl i gado.
La i denti dad bsi ca entr e el Estado de Der echo y el Estado
de Bi enestar , a su vez, r esi de en que el segundo toma y man-
ti ene del pr i mer o el r espeto a l os der echos i ndi vi dual es, y es
sobre esa base que construye sus propi os pri nci pi os. Ahora bi en,
qu r el aci n hay entr e el l os? Se tr ata de una noci n que ha
veni do a susti tui r a l a otr a? Cun efi caz es l a i mpl ementaci n
del Estado de Bi enestar ? Sus costos no super an a veces l as
posi bi l i dades mater i al es de un Estado dbi l ?
1
En el pr i mer aspecto, si tomamos l a noci n tr adi ci onal de
Estado de Der echo par ecer a tal vez que ha si do susti tui da por
l a del Estado de Bi enestar ; per o el l o no es as . La noci n de
Estado de Bi enestar ha veni do a oper ar como un cor r ecti vo
par a l a noci n cl si ca de Estado de Der echo, r evi tal i zndol a
per o no supr i mi ndol a. En r i gor , l a noci n de Estado de Bi e-
nestar , tomada ai sl adamente, tambi n es i nsufi ci ente, por
cuanto hace hi ncapi en l a acci n posi ti va que el Estado debe
29.1
Esta l ti ma pr egunta ha r eadqui r i do vi genci a a fi nes del si gl o XX,
como expl i camos a conti nuaci n en el cap tul o I V.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 45
tener , dando por supuesta l a exi stenci a de l os l mi tes negati -
vos que l a doctr i na del Estado de Der echo ha constr ui do. Este
supuesto no puede per der se de vi sta, so pena de caer en l os
excesos total i tar i os a que ya nos hemos r efer i do.No exi ste ant -
tesi s entr e ambos conceptos. Como afi r ma TREVES, tambi n el
Estado de Bi enestar se pr eocupa por l a l i ber tad de l os i ndi vi -
duos y se esfuer za por extender l a, poni endo a di sposi ci n de
el l os toda una ser i e de ser vi ci os soci al es .
El hecho de que l a i dea del Estado de Bi enestar i mpl i que en
al gunos casos r estr i cci ones a l os der echos i ndi vi dual es par a
mejor l ogr ar ci er tos objeti vos de bi en comn, tampoco es de-
mostr aci n de que sea anti tti ca con l a noci n de Estado de
Der echo, pues sta tambi n admi te l a l i mi taci n de l os der e-
chos i ndi vi dual es con fi nal i dades de i nter s pbl i co, y en defi -
ni ti va, si el Estado de Bi enestar r educe por un l ado l a esfer a
i ndi vi dual , l o hace par a poder acr ecentar l a por otr o , por l o
que l a afi r maci n del Welfare State no i mpl i ca de por s una
negaci n del Rechtsstaat, si no que pr esupone en cambi o su
per manenci a y hasta su expansi n .
2
Ms di f ci l es el tema de l a efi ci enci a y efi caci a del Estado de
Bi enestar en asi gnar y gastar l os r ecur sos de fi nal i dad soci al .
Es cl ar o, por ejempl o, que al gunos si stemas pr evi si onal es br i n-
dan poco per o gastan mucho en su pr opi a estr uctur a, per so-
nal , gastos cor r i entes, etc. Por eso se comi enza a expl or ar l a
i dea de benefi ci os y ventajas soci al es no oper adas por el Esta-
do, como el caso de l a segur i dad soci al en manos pr i vadas, l as
obr as soci al es, mutual i dades, etcter a.
30. Garantas individuales y garantas sociales
Dentr o de l a temti ca del Estado de Bi enestar se habl a
veces de gar ant as soci al es , que ser an l as mani festaci ones
29.2
TREVES, op. cit., p. 7. En i gual senti do LOPES MEI RELLES, HELY, Direito
Admi ni strati vo Brasi l ei ro, San Pabl o, 1966, p. 490.
PARTE GENERAL I I I - 46
concr etas de sus postul ados: el ampar o del tr abajador , l a asi s-
tenci a soci al , l os segur os soci al es, segur o de desempl eo, pr otec-
ci n de l a ni ez y l a vejez, etcter a; i ncl uso al gunas consti tu-
ci ones moder nas i ncl uyen entr e l os der echos de l os i ndi vi duos,
al par de l os cl si cos, estos der echos soci al es .
La Convenci n Amer i cana de Der echos Humanos, por su
par te, i ncl uye l os der echos econmi cos, soci al es y cul tur al es
como pauta pr ogr amti ca tendi ente a su desar r ol l o pr ogr esi -
vo , a tenor del ar t cul o 26.
1
Segn l a for mul aci n que se l es d, tal es der echos soci al es
podrn aparecer como autnti cos derechos subjeti vos de l os ha-
bi tantes, exi gi bl es concr etamente desde l a mi sma sanci n de
l a nor ma consti tuci onal y si n necesi dad de nor ma l egi sl ati va
al guna que l os r egl amente, o podr n en cambi o r esul tar mer os
derechos programti cos, propuestas u objeti vos de buen gobi erno
que car ecen de efecti vi dad r eal mi entr as l os r ganos l egi sl ati -
vos o admi ni str ati vos del Estado no deci dan efecti vi zar l os. A l o
sumo, pueden en el segundo caso l l egar a tomar se como pr i nci -
pi os jur di cos gener al es del or denami ento jur di co.
Entr e l os pr i mer os fi gur an gener al mente l as di sposi ci ones
que r econocen o gar anti zan l os di sti ntos der echos humanos,
que son der echos oper ati vos por excel enci a; entr e l as segun-
das, nor mas que establ ezcan, por ejempl o, el der echo del obr e-
r o a l a par ti ci paci n en l a di r ecci n de l as empr esas , que no
son exi gi bl es si n l ey que l as r egul e.
Exi sten por fi n casos en que l a gar ant a se tor na oper ati va
si exi ste una i r r azonabl e demor a del l egi sl ador en r egl amen-
tar l a (el vi ejo caso del der echo de r pl i ca en el Pacto de San
Jos de Costa Ri ca y l os dems der echos de l a Consti tuci n de
1994).
Por l o gener al , l os der echos soci al es r equi er en par a su ope-
r ati vi dad l a i mpl antaci n de todo un si stema nor mati vo y un
30.1
Lo expl i camos en Derechos humanos, op. cit., cap tul o VI .
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 47
apar ato admi ni str ati vo dotado en l a l ey de pr esupuesto con
r ecur sos al efecto, por l o que no suel e ser sufi ci ente, a l os efec-
tos jur di cos concr etos de l a pr cti ca judi ci al , l a mer a i nser -
ci n en l a Consti tuci n de una gar ant a soci al . Seal a por
el l o BURDEAU que en tal es si tuaci ones l os textos que l os enun-
ci an estn menos di r i gi dos a condensar en una fr mul a sol em-
ne l as r eal i dades del der echo posi ti vo, que a tr azar par a el fu-
tur o un pr ogr ama al l egi sl ador .
2
Resul ta as dudosa l a conveni enci a de modi fi car l a Consti tu-
ci n par a i ncor por ar l os, ya que pueden ser i ntr oduci dos por l a
l egi sl aci n si n necesi dad de una r efor ma consti tuci onal y si n
esa l egi sl aci n e i nstr umentaci n no exi sti r n a pesar de que
en l a Consti tuci n se l os i ncl uya como nor mas pr ogr amti cas.
Con todo, no i nter esa tr atar aqu el cr i ter i o par a i nter pr etar
una nor ma consti tuci onal o supr aconsti tuci onal a efecto de de-
ter mi nar si l os der echos soci al es que cr ea son nor mas i mper a-
ti vas o pr ogr amti cas, si no pl antear se cul es l a r el aci n con-
cr eta que exi ste entr e l os der echos soci al es , y l os tr adi ci ona-
l es derechos i ndi vi dual es tambi n dotados de i mperati vi dad ac-
tual .
30.1. Acerca de la posible contradiccin entre ambas
BURGOA, refi ri ndose a l a Consti tuci n mexi cana, pl antea ex-
pr esamente l a cuesti n: ... se ha afi r mado que nuestr a Ley
Fundamental es i ncongr uente consi go mi sma, puesto que, por
una par te, consagr a gar ant as i ndi vi dual es y, por l a otr a, esta-
bl ece gar ant as soci al es, conceptos ambos que a veces se opo-
nen.
3
Ante tal apar ente oposi ci n entr e l as gar ant as i ndi vi -
dual es y l as soci al es, al menos en mater i a de tr abajo, nos for -
mul amos l a si gui ente cuesti n: Son en r eal i dad i ncompati -
30.2
BURDEAU, GEORGES, Les liberts publiques, Par s, 1961, p. 312; KEL-
SEN, HANS, General Theory of Law and State, Cambr i dge, Massachusetts,
ps. 261 y 262.
30.3
BURGOA, I GNACI O, Las garant as i ndi vi dual es, Mxi co, 1961, p. 184.
PARTE GENERAL I I I - 48
bl es l as gar ant as i ndi vi dual es y l as soci al es? Exi ste efecti va-
mente oposi ci n entr e ambas?.
4
Este autor r esuel ve l a cuesti n seal ando que l as gar ant -
as i ndi vi dual es per si guen como objeti vo pr oteger al i ndi vi duo
como gobernado fr ente a l as ar bi tr ar i edades e i l egal i dades del
poder pbl i co, fr ente a l os desmanes de l as autor i dades deposi -
tar i as del ejer ci ci o de l a acti vi dad estatal , mi entr as que l as
gar ant as soci al es tender an a pr oteger sl o a l as cl ases econ-
mi camente mas desfavor eci das de l a soci edad, y no tanto fr en-
te a l as autor i dades pbl i cas si no fr ente a l as cl ases ms pode-
r osas.
5
En senti do si mi l ar BURDEAU consi der aba que l os der e-
chos soci al es son de una cl ase y espec fi camente de l a cl ase
obrera.
6
No cr eemos, si n embar go, que el pr obl ema pueda r esol ver se
de ese modo:
a) porque l as garant as i ndi vi dual es cl si cas no sl o son opo-
ni bl es al Estado si no tambi n a l os dems habi tantes (l i ber tad,
etc.), aunque l a fi nal i dad bsi ca sea l a pr i mer a;
b) por que l as gar ant as soci al es, por su par te, tampoco son
sl o oponi bl es a otr os i ndi vi duos econmi camente ms poder o-
sos, si no tambi n al mi smo Estado (jubi l aci n, segur o soci al ,
asi stenci a mdi ca);
c) por l ti mo, todos l os i ndi vi duos y no sol amente l as cl ases
obr er as son ti tul ar es de der echos soci al es; pr ueba de el l o es
que exi stan si stemas jubi l ator i os no sl o par a l os obr er os si no
tambi n par a l os pr ofesi onal es e i ncl uso par a l os pr opi os em-
pl eador es y empr esar i os en gener al ; l o mi smo puede deci r se
del der echo a l a asi stenci a mdi ca, tanto en un si stema de me-
di ci na pr i vada con hospi tal es pbl i cos, como en un si stema de
medi ci na soci al i zada al esti l o i ngl s; del segur o de desempl eo,
etc.
30.4
BURGOA, op. cit., p. 185.
30.5
Op. cit., ps. 186 a 187.
30.6
Op. cit., p. 310.
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 49
30.2. Complementariedad
En r eal i dad, ambos ti pos de gar ant as si es que una tal
di vi si n puede efectuarse se reafi rman mutuamente, del mi s-
mo modo que l as l i ber tades pbl i cas tambi n se compl emen-
tan. Podr amos deci r que l a l i ber tad de ensear y apr ender
ser a efecti va si n una l i ber tad de expr esi n del pensami ento?
O que l a l i ber tad per sonal ser a pl ena si n l a de entr ar y sal i r
del pa s? Evi dentemente, no: cual qui er gar ant a de l i ber tad
ser si empr e ms pl ena y efecti va en l a medi da en que exi stan
tambi n l as l l amadas gar ant as soci al es; por el l o, l a exi stenci a
de stas, l ejos de si gni fi car una contr adi cci n con aqul l as,
i mpl i ca en cambi o su r evi tal i zaci n ms pl ena; como di r a BUR-
DEAU, l os der echos soci al es r eval or i zan l a l i ber tad .
7
Desde l uego, si empr e exi sti r el pr obl ema de l a medi da de
cada uno de l os der echos: si exacer bamos l os der echos i ndi vi -
dual es en detr i mento extr emo de l os soci al es (por ejempl o, ne-
gando l a posi bi l i dad de expr opi ar ti er r as en for ma adecuada
par a r eal i zar una r efor ma agr ar i a), estar emos desvi r tuando el
Estado de Bi enestar ; y si exacer bamos l os der echos soci al es en
per jui ci o excesi vo e i r r azonabl e o ar bi tr ar i o de l os der echos
i ndi vi dual es estar emos vi ol ando el r gi men del Estado de De-
r echo. Se tr ata de una cuesti n de equi l i br i o, a r esol ver se en
for ma justa y r azonabl e en cada caso. El gr an di l ema apar ece,
en l a actual i dad, por l a debi l i dad de l os Estados, como expl i ca-
mos en el cap. I V.
31. La libertad en el Estado de Bienestar
Como afi r ma ROBSON: La l i ber tad debe desempear un pa-
pel vi tal en el Estado de Bi enestar y un i nter r ogante cr ti co de
nuestr o ti empo es hasta dnde l a l i ber tad es compati bl e con un
30.7
Op. cit., p. 311.
PARTE GENERAL I I I - 50
gr ado sustanci al de i gual dad. La r espuesta, como HOBHOUSE
cl ar amente l o vi o, depende de qu entendemos por l i ber tad. La
i dea tr adi ci onal de l i ber tad ha si do l a ausenci a de r estr i cci ones
por el Estado. Postul a que l os hombr es deben ser l i br es par a
segui r l a ocupaci n que el l os el i jan, di sponer de su capi tal o de
su tr abajo como l es pl azca. Deben tener l i ber tad de expr esi n y
de r euni n, l i ber tad par a no ser deteni dos y encar cel ados ar bi -
tr ar i amente, l i ber tad par a asoci ar se con otr os en or gani zaci o-
nes de gr upos por pr opsi tos soci al es, pol ti cos o econmi cos.
Estos ti pos de l i ber tad han si do pr otegi dos por l a l ey, por l a
admi ni str aci n de justi ci a i ndependi ente, y por l a democr aci a
pol ti ca. Real mente, una de l as gr andes di fer enci as entr e el
Estado de Bi enestar y el r gi men total i tar i o r esi de en l a pr e-
senci a de tal es sal vaguar di as de l a l i ber tad i ndi vi dual . Ni n-
gn pa s que tenga pol i c a secr eta, en el cual l os ci udadanos
estn expuestos a ar r estos ar bi tr ar i os, donde l as i deas pel i gr o-
sas pueden l l evar a jui ci o cr i mi nal , donde es un cr i men pr o-
pugnar un cambi o de gobi er no puede ser un Estado de Bi enes-
tar .
No obstante, l as anti guas for mas de l i ber tad no son sufi -
ci entes par a asegur ar el bi enestar , y el l as necesi tan ser supl e-
mentadas por una nueva i nter pr etaci n de l a l i ber tad. La l i -
ber tad debe ser posi ti va y no sol amente negati va. Debe exi sti r
no sol amente l i ber tad contr a el Estado si no tambi n l i ber tad
al canzada a tr avs del Estado en l a for ma de opor tuni dades
par a el compl eto desar r ol l o ofr eci do a cada i ndi vi duo.
Cuando uno contempl a l a ampl i a canti dad no si empr e ca-
l i dad, justo es deci r l o de pr otecci n que el Estado de Bi enes-
tar otor ga (l egi sl aci n pr otector a de l os ni os, l as mujer es, l os
tr abajador es; ser vi ci os soci al es par a l a r ehabi l i taci n de l as
personas acci dentadas, abandonadas o i ncapaci tadas; atenci n
al di scapaci tado y al veter ano de guer a en especi al ; educaci n
a l a juventud; ser vi ci os de pr evenci n y cur a de enfer medades,
pl agas, epi demi as, pandemi as; fomento de l as acti vi dades r e-
cr eati vas; etc.), se concl uye en que: No se puede afi r mar que
esta vasta estr uctur a de acti vi dad col ecti va admi ni str ada por
BASES POL TI CAS, CONSTI TUCI ONALES Y SOCI ALES I I I - 51
l as autori dades pbl i cas o por cuerpos de vol untari os ayudados
por di ner os pbl i cos, ha si do hosti l a l a l i ber tad. Por el contr a-
r i o, ha i ncr ementado l a l i ber tad de mi l l ones de i ndi vi duos ex-
tendi endo el campo de acti vi dades abi er to a el l os, enr i queci en-
do l a sustanci a de sus vi das per mi ti ndol es una opor tuni dad
ms ampl i a par a l a autoexpr esi n y par ti ci paci n. HOBHOUSE
seal que exi sten otr os enemi gos par a l a l i ber tad adems del
Estado, y que es, en efecto, por medi o del Estado que l os com-
bati mos. Aadi , no obstante, que no pod amos presumi r que
cada ampl i aci n de l os actos del Estado fuer a favor abl e a l a
l i ber tad. Si el Estado i nter vi ene en el contr ol de l a vi da per so-
nal y fami l i ar , si deci de l o que se debe vender y compr ar , r es-
tr i nge l a entr ada y sal i da del pa s, per si gue a l os hombr es por
sus opi ni ones, establ ece un si stema de espi onaje sobr e l a vi da
pr i vada de sus ci udadanos y r equi er e constantes r egi str ami en-
tos con pr opsi tos ml ti pl es, tal es acci ones son cl ar amente
opuestas a l a l i ber tad .
1
Por el l o, entendemos que l a ampl i aci n de l a esfer a de acti -
vi dad del Estado es sl o admi si bl e en tanto no i mpl i que una
i nvasi n de l as l i bertades pbl i cas (expresi n del pensami ento,
domi ci l i o, cor r espondenci a, r euni n, sal i r del pa s, etc.) o una
i rrazonabl e restri cci n de l os dems derechos i ndi vi dual es; ms
al l no sl o sal i mos de l a esfer a del Estado de Der echo si no
tambi n de l a del Estado de Bi enestar .
32. Crisis y cambio
Ya en anter i or es edi ci ones seal amos que en l a l ti ma par te
del si gl o XX l a concepci n del Estado de Bi enestar comi enza a
entr ar en cr i si s, der i vada no tanto de un cambi o del or den de
aspi r aci ones soci al es
1
si no de una r eeval uaci n de l as posi bi l i -
31.1
ROBSON, op. loc. cit.
32.1
Aunque, desde l uego, l a doctr i na di sta de ser pac fi ca en l a mate-
r i a. Compar ar al r especto l o ati nente al pr i nci pi o de subsi di ar i edad en
CASSAGNE, op. cit., 5 ed., t. I , 1996, ps. 64 y ss. y sus ml ti pl es r efer enci as.
PARTE GENERAL I I I - 52
dades real es del Estado para sati sfacerl as y l os nuevos desaf os
del mundo contempor neo.
Dada l a vi r tual per manenci a de l as l i mi taci ones en el futu-
ro i nmedi ato, en l a presente edi ci n hemos cre do del caso dedi -
car l es un cap tul o especi al , que si gue a conti nuaci n. Es posi -
bl e y deseabl e que con el tr anscur so del ti empo quepa nueva-
mente modi fi car l o.
Captulo I V
CONDICIONANTES ECONMICOS Y FINANCIEROS
DEL DERECHO ADMINISTRATIVO.
CRISIS Y CAMBIO
I.- Los hechos de fin de siglo XX y comienzos del XXI
1
1. El cambio y su devenir
1.1. Limitaciones del anlisis
En el cap tul o pr ecedente hemos expuesto nuestr a axi ol og a
de base par a el der echo admi ni str ati vo; en el pr esente har e-
mos una exposi ci n que par a muchos puede r esul tar descar na-
da, chocante o pesi mi sta, y ci er tamente di ver sa a l a del cap tu-
l o anter i or . Nuestr o ni co pr opsi to es i ncl ui r par a el anl i si s
l os hechos concr etos e i deol og as que se i mponen como hechos,
que a fi nes del si gl o XX y comi enzos del XXI r esul tan
condi ci onantes de l a efecti va vi genci a de l os pr i nci pi os del ca-
p tul o I I I . Ha de ser evi dente par a cual qui er l ector del pr esen-
1.1
Ampl i ar y compar ar : CASSAGNE, Derecho admi ni strati vo, t. I , 5 ed.,
Abel edo-Per r ot, Buenos Ai r es, 1996, ps 69 y ss.: nuestr a ponenci a en el
l i br o col ecti vo El derecho pbl i co de fi nal es de si gl o. Una perspecti va
iberoamericana, Madr i d, 1997, ed. Fundaci n BBV y edi tor i al Ci vi tas, ps.
263 a 276 e i nter venci ones en el debate, ps. 307/8 y 315. La pr opuesta
que al l for mul amos, en 1995, de un tr atado i nter naci onal contr a l a
cor r u pci n , f u e f i n a l men te r ecepta da , i n fi er i , en l a Con v en ci n
I nter amer i cana contr a l a Cor r upci n, que nuestr o Congr eso r ati fi car a
en 1997.
PARTE GENERAL I V - 2
te cap tul o que su conteni do desbor da haci a otr as r amas del
conoci mi ento, como l uego l o expl i camos en el cap tul o VI I .
2
Tam-
bi n ha de r esul tar cl ar o que l a descr i pci n es emi nentemente
tempor ar i a y per eceder a, par a i nvi tar a r efl exi onar sobr e l os
hechos que se segui r n sucedi endo, sea fal sando
3
l o aqu ex-
puesto, sea cor r obor ndol o pr ovi si onal mente en al gn senti do,
segn l a expl i caci n que damos en l a pr i mer a par te del cap tu-
l o I . Nosotr os mi smos segur amente dar emos ver si ones di fer en-
tes con el cor r er del ti empo, tal como l o adver ti mos en el pr l o-
go a l a ter cer a edi ci n.
El senti do del presente cap tul o es pues, si mpl emente, apun-
tar posi bl es pr obl emas par a su pr ofundi zaci n en l os textos
espec fi cos cor r espondi entes y en el anl i si s de l a r eal i dad y
sus al ter nati vas. Si al gunas pi ncel adas pueden sonar con te-
nor de apar ente dr amati smo, no es si no par a i nci tar l a cur i osi -
dad del l ector haci a l a i nvesti gaci n ms pr ofunda y l a bsque-
da de enfoques ms afi nados o acer tados; l o que no par ece di f -
ci l dudar es que se ha pr oduci do y si gue pr oduci endo un cam-
bi o tanto en el mundo como, por l gi ca consecuenci a, en nues-
tr o pa s, y que di cho cambi o mer ece al guna r efl exi n. La gl o-
bal i zaci n de l a econom a, de l as comuni caci ones, etc., es una
1.2
La pr i nci pal l i mi taci n es l a que i mpone l a econom a al der echo en
todas sus r amas: POSNER, RI CHARD A., Economi c Anal ysi s of Law, 3 ed.,
Li ttl e, Br own and Co., Boston, 1986; del mi smo autor The Economics of
J usti ce, Har var d Uni ver si ty Pr ess, Cambr i dge, Massachusetts, 1983;
Overcoming Law, Har var d Uni ver si ty Pr ess, 1995; BUCHANAN, JAMES M.,
Economi cs. Between Predi cti ve Sci ence and Moral Phi l osophy, Texas
A&M Uni ver si ty Pr ess, Col l ege Stati on, 1987; BUCHANAN, JAMES M., y
TOLLI SON, ROBERT D., (compi l ador es) The Theory of Publ i c Choi ce- I I , Ann
Ar bor , The Uni ver si ty of Mi chi gan Pr ess, 1984; BUCHANAN, JAMES M., y
TU L L OCK, GORDON , The Cal cul us of Consent. L ogi cal Foundati ons of
Constitutional Democracy, The Uni ver si ty of Mi chi gan Pr ess, Ann Ar bor ,
1990; hay tr aducci n castel l ana: El cl cul o del consenso. Fundamentos
l gi cos de l a democraci a consti tuci onal, Pl aneta-Agosti ni , 1993; el mi s-
mo anl i si s se exti ende a otr as r amas del der echo, como l a r esposabi l i dad
ci vi l : KUPERBERG, MARK, y BEI TZ, CHARLES, Law, Economi cs and Phi l osophy.
A Cri ti cal I ntroducti on wi th Appl i cati ons to the Law of Torts, Rowman
& Li ttl efi el d Publ i sher s, I nc., 1989.
1.3
En el senti do popper i ano: demostr ndol o fal so. Ver supra, cap tul o I .
CRI SI S Y CAMBI O I V - 3
r eal i dad cr eci ente de l a cual , par a bi en o par a mal , no podemos
dejar de r eci bi r efectos.
1.2. El status quo ante
4
La concepci n del Estado y de l a admi ni str aci n pbl i ca, y
consecuentemente del der echo admi ni str ati vo, ti ene una par -
1.4
La bi bl i ogr af a del desar r ol l o pr evi o al pr esente es muy i mpor tan-
te. Cabe menci onar , entr e otr os, GI ANNI NI , MASSI MO SEVERO, Diritto pubblico
del l ' economi a, i l Mul i no, Bol oa, 1977; GUARI NO, GI USEPPE, Scri tti di
diritto pubblico dell' economia e di diritto dell' energia, Gi uffr , Mi l n,
1962; Scri tti di di ri tto pubbl i co del l ' economi a. Seconda seri e, Mi l n,
1970, Gi uffr ; QUADRI ,GI OVANNI , Diritto pubblico dell' economia, CEDAM,
Padua, 1980; BENTI VENGA, CAL OGERO, El ementi di di rtto pubbl i co del l '
economi a, Mi l n, 1977, Gi uffr ; MART N MATEO, RAMN, y SOSA WAGNER,
FRANCI SCO, Derecho admi ni strati vo econmi co, Pi r mi de, Madr i d, 1974;
HUBER, ERNST RUDOLF, Wirtschafstverwaltungsrecht, 2 vol s, Mohr , Tbi n-
gen , 1953; COI N G , H E L MU T y otr os , Wi r tschaftsor dnung und
Rechtsordnung, Festschri ft zum 70. Geburtstag von Franz Bhm, Ml l er ,
Kar l sr uhe, 1965; LAUFENBURGER, HENRY, I ntervenci n del Estado en l a
vida econmica, FCE, Mxi co, 1945; VI LLAR PALAS , JOS LUI S, La i nterven-
ci n admi ni strati va en l a i ndustri a, I nsti tuto de Estudi os Pol ti cos,
Madr i d, 1964; KOONTZ, HAROLD, y GABLE, RI CHARD W., La intervencin p-
blica en la empresa, Bosch, Bar cel ona, 1961; VENANCI O FI LHO, ALBERTO, A
i nterveno do Estado no dom ni o econmi co, Fundaci n Getul i o Var gas,
R o de Janei r o, 1968; SOSA, WASHI GTON PELUSO ALBI NO, Direito econmico,
Sar ai va, San Pabl o, 1980; KATZAROV, KONSTANTI N, Teor a de l a naci onal i -
zaci n, UNAM, Mxi co, 1963; MART N MATEO, RAMN, Ordenacin del sec-
tor pbl i co en Espaa, Ci vi tas, Madr i d, 1974; GHAI , YASH P. y otr os
(compi l ador es), Oxfor d Uni ver si ty Pr ess, Nueva Del hi , 1987;GHAI , YASH
P., Law i n the Pol i ti cal Economy of Publ i c Enterpri se, Scandi navi an
I nsti tute of Afr i can Studi es e I nter nati onal Legal Centr e, Uppsal a, 1977;
WHI TE, EDUARDO, El derecho econmi co en Amri ca Lati na, Edi tor i al Jur -
di ca Venezol ana, Car acas 1977; DROMI , JOS ROBERTO, Derecho administra-
tivo econmico, 2 vol s., Astr ea, 1979; WI TKER, JORGE V., Derecho econmi -
co, Har l a, Mxi co, 1985, Entr e l os ms r eci entes, GARRI DO FALLA, FERNANDO
(di r ector ), El model o econmi co en l a Consti tuci n espaol a, 2 vol s.,
I nsti tuto de Estudi os Econmi cos, Madr i d, 1981; MART N-RETORTI L L O,
SEBASTI N (di r ector ), Derecho admi ni strati vo econmi co, 2 vol s, La Ley,
Madr i d, 1991; BERMEJO VERA, JOS (di r ector ), Derecho Administrativo. Parte
especial , Ci vi tas, Madr i d 1994; GRAU, EROS ROBERTO, A ordem econmica
na consti tui o de 1988 (i nterpretao e cr ti ca), 2 ed., Revi sta dos
Tr i bunai s, San Pabl o, 1991; Elementos de direito econmico, Revi sta dos
Tr i bunai s, San Pabl o, 1981, y l as r efer enci as de todos el l os.
PARTE GENERAL I V - 4
ti cul ar estr uctur a a par ti r de l a cr i si s del l i ber al i smo: desde
fi nes del si gl o XI X hasta l a dcada del ochenta en el si gl o XX se
fuer on consti tuyendo l os pr i nci pi os del der echo pbl i co que r e-
ci bi mos como una expr esi n mayor i tar i a y en al gn modo pa-
c fi ca de l a concepci n pol ti ca, soci al y jur di ca del Estado. El
l i ber al i smo deci monni co pas a ser susti tui do, a ni vel concep-
tual y a veces tambi n emp r i co, por el Estado soci al de Der e-
cho o Estado de Bi enestar .
Las naci onal i zaci ones de l a pr i mer a mi tad del si gl o en Eu-
r opa fuer on en l a Ar genti na l as naci onal i zaci ones de l as postr i -
mer as de ese pr i mer medi o si gl o XX. La asunci n di r ecta por
el Estado de l a pr estaci n de l os gr andes ser vi ci os pbl i cos y l a
r eal i zaci n de al gunas acti vi dades econmi cas y soci al es pas
a ser tambi n un pr i nci pi o ofi ci al de l a pol ti ca guber namen-
tal , a punto tal que fue r ecogi do en l a consti tuci n de 1949. La
der ogaci n de l a Consti tuci n de 1949 no fue si n embar go se-
gui da de una par al el a der ogaci n de l a l egi sl aci n cor r espon-
di ente, ni l as naci onal i zaci ones se r evi r ti er on. Al contr ar i o, l a
tendenci a al cr eci mi ento del sector pbl i co de l a econom a con-
ti nu vi gente.
El i nter venci oni smo del Estado en l a econom a y en l a acti -
vi dad pr i vada, a tr avs de l a r egul aci n desde afuer a o exter na
a l a acti vi dad econmi ca er a uno de l os pr i nci pi os r eceptados
pac fi camente. Desde l a dcada del 30 se fuer on di ctando, por
r azones de emer genci a, l eyes r egul ador as de l a acti vi dad eco-
nmi ca, con una fuer te r estr i cci n de l os der echos pr i vados tal
como se l os hab a entendi do hasta ese momento (l eyes de mo-
r ator i a hi potecar i a, pr r r oga de al qui l er es; l eyes r egul ador as
de l a car ne, el vi no, l os gr anos, etc.).
El dobl e si stema de r egul aci n desde afuer a de l a acti vi dad
econmi ca e i ntervenci n estatal desde adentro como agente de
pr oducci n pas a ser no sol amente un dato nor mal de l a admi -
ni str aci n estatal , si no uno el evado a ni vel de pr i nci pi o r ector .
Es l a poca en que se r ecoge en nuestr o pa s l a concepci n de l a
admi ni str aci n del desar r ol l o, tanto econmi co como soci al , y
de l as agenci as o cor por aci ones de desar r ol l o.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 5
Qui zs como exponente mxi mo de una poca deter mi nada
podr a menci onar se el i ntento, en di sti ntos gobi er nos, de cr ear
si stemas de pl ani fi caci n del desar r ol l o econmi co y soci al .
Es obvi o, en r etr ospecti va, que se tr at de i ntentos car entes
de sufi ci ente convi cci n en el pr opi o apar ato del Estado.

Este
esbozo conceptual y fr acaso emp r i co de avanzar ms al l del
i nter venci oni smo estatal par a l l egar a l a etapa super i or de l a
pl ani fi caci n fue el punto de i nfl exi n de un si stema en el cual ,
fr acasada l a aspi r aci n mxi ma, quedar a mar cado el comi en-
zo del r etr oceso de gr an par te del cami no r ecor r i do desde fi nes
del si gl o pasado.
Puede anotar se como dato cur i oso que al entr oni zar se a par -
ti r de l as l eyes 23.696 y 23.697 el pr i nci pi o de l a l i ber tad de
mer cado, desmonopol i zaci n, desr egul aci n, etc., se hayan di c-
tado di ver sos decr eto pl an y el abor ado un nuevo pl an qui n-
quenal en 1995 l o que no pasa, en l a especi e, de ser un desfasaje
semnti co.
5
En cual qui er caso, es i mpor tante seal ar que l a mi sma cr i -
si s se mani fi esta, con di ver sas car acter sti cas y di sti nta hi sto-
r i a, en todo el mundo. Tambi n l a pr ospecti va var a segn el
estado de desar r ol l o de cada pa s.
1.3. Gnesis y desarrollo de la crisis
La cr i si s del si stema se fue mani festando de ml ti pl es ma-
ner as, aunque es posi bl e que no a todas se l es asi gnar a en su
momento l a i mpor tanci a que ten an, ni menos aun l as conse-
cuenci as que ahor a r esul tan ms cl ar as.
Por de pr onto, es obvi o que aquel i nter venci oni smo r egul a-
dor del Estado en l a econom a, concebi do como contr ol de
desequi l i br i os soci al es y econmi cos, en l a pr cti ca di staba de
ser si empr e no ya efi caz si no i ncl uso sensato. La i nexi stenci a
1.5
Que encontr amos tambi n en Fr anci a con sus pl anes de pr i vati za-
ci n , l ey-mar co , etc: LOYRETTE, JEAN, Dnationaliser. Comment russir
la privatisaton, Dunod, Par s, 1986, ps. 56, 76 a 79.
PARTE GENERAL I V - 6
de consenso soci al acer ca de l a bondad del funci onami ento del
si stema r egul ator i o l l eva i nexor abl emente a su fal ta de cum-
pl i mi ento, y a l a gener aci n de r egl as espontneas de compor -
tami ento soci al , no sol amente de l os par ti cul ar es si no tambi n
de l a pr opi a admi ni str aci n pbl i ca.
Se pr oduce aqu al go par eci do al fenmeno que en al gunas
soci edades tr i bal es se denomi na der echo no estatal (non state
law), y que en l as soci edades subdesar r ol l adas hemos denomi -
nado par asi stema jur di co y admi ni str ati vo:
6
es una par ti cu-
l ar si mbi osi s de al gunas nor mas admi ni str ati vas o l egal es que
se cumpl en, y otr as nor mas de compor tami ento humano que
son i gual mente cumpl i das per o que no estn r eceptadas por l a
nor ma escr i ta o i ncl uso l a tr ansgr eden fr ontal mente. Deter -
mi nar cul es l a conducta esper ada por el Estado no es ya cues-
ti n de anl i si s de l a nor ma jur di ca, si no una mi xtur a de an-
l i si s soci ol gi co y nor mati vo.
Del mi smo modo, se obser va que l a pr opi a estr uctur a admi -
ni strati va formal no responde a aquel l a que efecti vamente fun-
ci ona.
Tanto en este aspecto como en el anter i or encontr amos da-
tos puntual es tambi n en l as soci edades desar r ol l adas, per o es
el cuntum de l a di stanci a entr e l a nor ma y l a r eal i dad l o que
1.6
Nos r emi ti mos a nuestr o l i br o La admi ni straci n paral el a. El
parasi stema jur di co-admi ni strati vo, Madr i d, 1982, r ei mpr esi n 1995,
Edi tor i al Ci vi tas; Lamministrazione parallela. I l parasistema giuridico-
amministrativo, Mi l n, 1987, ed. Gi uffr . En i gual senti do BEN ACHOUR,
YADH, Cours de Droi t Admi ni strati f, Facul tad de Der echo y Ci enci as
Pol ti cas y Econmi cas de Tnez, Tnez, tomo I , 1980, ps. 49 y 50. Poste-
r i or mente l a l i ter atur a se ha extendi do, sobr e todo en el tema econmi co
y fi scal . Ver por ejempl o HERNANDO DE SOTO, El otro sendero. La revolucin
i nformal , ed. Sudamer i cana, Buenos Ai r es, 1987; GUI SSARRI , ADRI N, La
Argenti na i nformal, Emec, Buenos Ai r es, 1989; PORTES, ALEJANDRO, La
econom a i nformal , Pl aneta, Buenos Ai r es, 1990. Ver tambi n ZUPPI ,
ALBERTO, La i nmuni dad soberana de l os Estados y l a emi si n de deuda
pblica, La Ley, 1992-D: 1118 y supr a, cap tul o VI , nota 6, y cap tul o I V,
nota 61.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 7
di fer enci a a l as soci edades ms desar r ol l adas de l as menos de-
sar r ol l adas.
Si gui endo l a vi eja fr mul a econmi ca, l a di fer enci a cuanti -
tati va super a en al gn momento el umbr al de l o cual i tati vo.
Son tantas l as di fer enci as entr e el si stema for mal y l a r eal i -
dad, que ya no puede habl ar se de mer os i ncumpl i mi entos al
si stema si no que debe pensar se en l a exi stenci a de un si stema
par al el o, de una admi ni str aci n par al el a.
7
En este si stema y nor mati vi dad par al el os debe computar se
tambi n l a cr i si s que tuvo en nuestr o pa s l a segur i dad per so-
nal , tanto desde el ngul o de l a subver si n como de l a r epr e-
si n. La acumul aci n de ambos factor es l l ev a que el Estado
que deb a tutel ar l a segur i dad no sol amente no l a asegur aba
si no que l a tr ansgr ed a si stemti camente.
8
Al mar gen de l as
consi der aci ones que sobr e esto pueden hacer se en mater i a de
derechos humanos,
9
l o ci erto es que este masi vo i ncumpl i mi ento
nor mati vo consti tuye un i ngr edi ente ms de l a vi r tual di sol u-
ci n del Estado como l o conci bi er on l os pensador es del si gl o
XI X. La tr ansgr esi n si stemti ca por el Estado a su pr opi o
der echo l l eva a l a cr eaci n de un der echo supr anaci onal y or -
gani smos supr anaci onal es de contr ol .
10
1.7
Ver l a r emi si n de l a nota pr ecedente.
1.8
Par a una descr i pci n ver SOSA RI CHTER, RUBN A., Funcin y viola-
ci n de l os derechos humanos en l a posguerra (El caso argenti no), Bue-
nos Ai r es, 1990, La Ley.
1.9
Par a un enfoque gener al nos r emi ti mos a nuestr o l i br o Derechos
Humanos, Ed. Fundaci n de Der echo Admi ni str ati vo, 2 ed., Buenos
Ai r es, 1996.
1.10
Nuestr o ar t cul o La supranaci onal i dad operati va de l os derechos
humanos en el derecho i nterno, La Ley , 17 de abr i l de 1990, r epr oduci -
do como cap tul o I I de nuestr o l i br o Derechos Humanos, op. cit., ps. 43 y
ss. Como expl i ca ATALI BA NOGUEI RA, es uno de l os si gnos que acompaa el
col apso de l a i dea cor r i ente de Estado: O perecimento do estado, Revi sta
dos Tr i bunai s, San Pabl o, 1971, ps. 24 y 25. Ver tambi n, del mi smo
autor , Lies de teoria geral do Estado, Revi sta dos Tr i bunai s, San Pa-
bl o, 1969, ps. 46 a 67.
PARTE GENERAL I V - 8
Er a tambi n evi dente, par a al gunos, que se hab a cr eado
toda una mi tol og a al r ededor de vi ejas noci ones como ser vi -
ci os pbl i cos
11
y poder de pol i c a.
12
Su hi per tr ofi a acompa
el pr oceso de deter i or o del Estado, tor ci endo a favor de l a auto-
r i dad el equi l i br i o entr e autor i dad y l i ber tad.
13
Al pr opi o ti empo que aquel mundo se desmor onaba, l a tec-
nol og a acel er su obsol escenci a. La er a de l as computador as y
l as nuevas comuni caci ones, en ese contexto de fi nes del si gl o
XX y comi enzos del XXI , fue una modi fi caci n compar abl e a l a
r evol uci n i ndustr i al del si gl o XI X.
14
La vi eja i dea que consti tuy ar t cul o de fe en nuestr o pa s,
acer ca de l a r i queza de sus r ecur sos natur al es,
15
l entamente
fue dando paso a l a convi cci n, no del todo general i zada, de que
se tr ataba de una qui mer a. Si a comi enzos del si gl o XX pudi -
mos consi derarnos equi parabl es a Austral i a o Canad y queda-
1.11
La exposi ci n de esta cr i si s, en nuestr o pa s, l a r eal i zamos en el
tomo 2. En el der echo compar ado ver , entr e otr os, DE CORAI L, JEAN-LOUI S,
La cri se de l a noti on juri di que de servi ce publ i c en droi t admi ni strati f
franais, L.G.D.J., Par s, 1954.
1.12
Qui en pr i mer o expuso l a cr i si s fu ANTONI OLLI , WALTER, Allgemei-
nes Verwal tungsrecht, ed. Manzsche y Uni ver si ttsbuchhandl ung, Vi e-
na, 1954, ps. 288 y ss. La desar r ol l amos i nfra, tomo 2. Una r efutaci n a
l a cr i si s, que hemos contestado, en BEZNOS, CLOVI S, Poder de polcia, ed.
Revi sta dos Tr i bunai s, San Pabl o, 1971.
1.13
Ver supra, punto 1.
1.14
La bi bl i ogr af a es vasta. Ver , entr e otr os, ZUBOFF, SHOSHANA, I n the
Age of the Smart Machine. The Future of Work and Power, Basi c Books,
Nueva Yor k, 1988.
1.15
U otr os excedentes por bonanzas hi str i cas que son manej ados
con mental i dad de Estado r i co : BONEO, op. ci t., ps. 32 y ss. Sobr e el
potenci al econmi co excepci onal mente apto del pa s ver FERRER, ALDO,
Crisis y alternativas de la poltica econmica argentina, F.C.E., Buenos
Ai r es, 1977, p. 119. De todas maner as, l a per cepci n de l a di stanci a entr e
l as aspi r aci ones y l as posi bi l i dades del pa s es uni ver sal , y di o l ugar al
famoso concepto de l a "democr aci a en dfi ci t" con sus i nevi tabl es conse-
cuenci as. Ver al r especto BUCHANAN, JAMES M., y WAGNER, RI CHARD E.,
Democracy i n Defi ci t. The Pol i ti cal Legacy of Lord Keynes, Academi c
Pr ess, I nc., San Di ego, Cal i for ni a, 1977.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 9
1.16
Par a un anl i si s cr ti co de l a val i dez de l a compar aci n ver FERRER,
op. ci t., ps . 69 y 70, n ota 3; del mi s mo au tor , con E. WH E E L WRI GH T,
I ndustri al i zati on i n Argenti na and Austral i a. A Comparati ve Study,
ed. I nsti tuto Tor cuato Di Tel l a, Buenos Ai r es, 1966.
1.17
Sobr e al gunas de s us par ti cul ar i dades v er ATAL I BA, GERAL DO,
Emprsti mos pbl i cos e seu regi me jur di co, ed. Revi sta dos Tr i bunai s,
San Pabl o, 1973, y nuestr o ar t cul o El contrato de crdito externo, Re-
vi sta de Admi ni str aci n Pbl i ca , Madr i d, 1982, N 97, ps. 423 a 449,
r epr oduci do en el l i br o de l a A.A.D.A. Contratos admi ni strati vos. Con-
tratos especiales, t. I I , Astr ea, Buenos Ai r es, 1982, ps. 187 a 226.
1.18
Lo que naci bajo el r tul o benevol ente de Forei gn Ai d ayuda
exter na se tr ansfor ma as en Foreign Debt deuda exter na. Es al go
ms que un cambi o semnti co. Par a una di scusi n de l os or genes ver
BHAGWATI , JAGDI SH, y ECKAUS, RI HARD S., Forei gn Ai d, Pengui n, Bungay,
Suffol k, 1970.
mos l uego muy atr s;
16
si en l a dcada del sesenta nuestr os
i ndi cador es macr oeconmi cos er an si mi l ar es a l os de Tai wan o
Si ngapur , y nadi e osar a hoy compar ar nuestr o r endi mi ento
econmi co con el de l os cuatr o ti gr es de l a Mal asi a; si al gunos
datos nos asemejar on en l os 80 del mi smo si gl o a l os pa ses de
l a Eur opa del Este, sl o una ver si n i deal i zada de nuestr o fu-
tur o puede suponer que en l os comi enzos del XXI no tendr n
r especto de nosotr os l a mi sma br echa.
Di cho de otr a maner a, si somos un pa s r i co en r ecur sos
natur al es o humanos, el l o no se advi er te sosteni damente en
ni ngn dato econmi co gener al : bal anza de pagos, pr oducto
br uto i nter no, r enta per cpi ta, etc. Tal vez no se hubi er a to-
mado conci enci a de l a pr ofundi dad del pr obl ema si no hubi er a
concur r i do tambi n una pr ofunda cr i si s econmi ca que oper a
como el emento detonante del status quo: si tuaci n de endeuda-
mi ento exter no
17
no ya coyuntur al
18
si no estr uctur al , r ecesi n
pr ofunda y acumul ati va si n poder se vi sual i zar una posi bl e
pronta superaci n, el fantasma constante de l a hi peri nfl aci n,
el per manente desajuste de l as cuentas fi scal es, desempl eo es-
tr uctur al , l a qui ebr a vi r tual del apar ato del Estado.
Una per si stente decl i naci n en el ahor r o y l a i nver si n l os
l l evan a fi nes de l a dcada del 80 a l a mi tad del ni vel de l a
PARTE GENERAL I V - 10
dcada del 70; el pr oducto br uto per cpi ta es en aquel l a dca-
da un 26% ms bajo que en 1974; el i ngr eso per cpi ta cay a
un r i tmo del 1,7% anual conti nuadamente desde 1975 a 1985.
19
La deuda exter na cr eci si n pausa desde 1970.
20
Desde 1973, en ver dad, el dfi ci t pr esupuestar i o se hace cr -
ni co en casi todo el mundo, y no pudi mos estar ajenos al fen-
meno, antes bi en contr i bui mos a l ; l a i nefi ci enci a o peor
del sector pbl i co se sol ventaba con ms dfi ci t pr esupuesta-
r i o.
La dcada de 1970-1980 contuvo l o que al gunos economi stas
no dados a exager ar l l amar on l a peor cr i si s econmi ca del pa s
en este si gl o ,
21
per o l a si gui ente habr a de ser peor .
La dcada 1980-1990 cer r con una i nfl aci n de 3.36 mi l l o-
nes de veces, y tr es aos segui dos de pr ofunda r ecesi n, con l a
i mposi bi l i dad mater i al si stemti ca del Estado naci onal y pr o-
vi nci al es de hacer fr ente a sus obl i gaci ones l egal es o contr ac-
tual es de fi nanci ami ento.
22
La cr i si s del endeudami ento exter -
no se acel er a desde 1978,
23
y con l a cr i si s del si stema fi nanci e-
1.19
DORNBUSCH, RUDI GER, y DE PABLO, JUAN CARLOS, Deuda externa e ines-
tabi l i dad macroeconmi ca en l a Argenti na, ed. Sudamer i cana, Buenos
Ai r es, 1988, p. 11.
1.20
DORNBUSCH Y DE PABLO, op. cit., ps. 45 y ss. Al comi enzo l os bancos
pr estaban, an sl o par a fi nanci ar l os pr stamos vi ej os, si n i nconve-
ni entes.
1.21
The Economi st , Argenti na: a Survey, ener o 26 de 1980, ps. 11 y
ss., l 9 y ss.
1.22
Como di ce SCALI A en su voto en el caso Weltover: Desafor tunada-
mente, Ar genti na no pose a sufi ci entes r eser vas en dl ar es par a cubr i r
l os contr atos FEI C cuando venci er on en 1982 ; Cuando l os Bonods co-
menzar on a vencer en mayo de 1986, Ar genti na car ec a de di vi sas sufi -
ci entes par a r eti r ar l os , etc., : L.L., 1992-D-1125/6.
1.23
Por ej empl o con l o que r esul t una costosa pol ti ca de aval es
estatal es a i nver si ones pr i vadas de r i esgo en obr a pbl i ca: CAVALLO, DO-
MI NGO, Econom a en ti empo de cri si s, ed. Sudamer i cana, Buenos Ai r es,
1989, ps. 20 y ss., p. 208. Al gunos autor es r emontan el aumento constan-
te de l a deuda exter na ms atr s, otr os l o hacen nacer en 1980: DORNBUSCH
y DE PABLO, op. cit., p. 68. En todo caso, el col apso del pr ogr ama de Mar -
t nez de Hoz es pbl i co en mar zo de 1981: op. cit., p. 64.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 11
r o a par ti r de 1980
24
se tr ansfor ma adems deuda pr i vada en
deuda pbl i ca exter na;
25
el l o, con ms el ml ti pl e costo de una
guer r a,
26
l l eva a una deuda exter na en cr i si s ter mi nal desde
1982.
27
A esta cr i si s de 1980-1982 se r espondi todav a al
mar gen de al gunos gi gantescos er r or es con l as cl si cas me-
di das de i ntervenci oni smo y endeudami ento o fomento: se pal i
l o i nmedi ato y se agr av el fondo.
28
1.24
DORNBUSCH y DE PABLO, op. cit., ps. 65 y 66. Se pr odujer on qui ebr as y
ml ti pl es i nter venci ones y l i qui daci ones por el Banco Centr al de l a Re-
pbl i ca Ar genti na, r ati fi cadas o autor i zadas por l os decr etos l eyes 22.267/
80 y 22.229/80, que l l evar on a mayor endeudami ento del Estado par a
enj ugar l as pr di das del si stema, por ej empl o el decr eto-l ey 22.510/81;
todo el l o sumado a numer osas y cambi antes r esol uci ones del B.C.R.A.
Par a una descr i pci n de este pl ateau 1980-1982 de l a cr i si s pr evi a, ver
LI ENDO (H.), HORACI O TOMS, Emergenci a naci onal y derecho admi ni strati -
vo, ed. Centr o de Estudi os Uni n par a l a Nueva Mayor a, Buenos Ai r es,
1990, ps. 142 a 149.
1.25
LI ENDO, op. cit., ps. 148 y 149.
1.26
La vi ncul aci n de l a guer r a con l a cr i si s que se desata o acel er a en
l a deuda exter na es expl i cada en BERZ, CRI STI NA NOEM ; SOSA, ESTELA DI ANA
y GALLARDO, LUI S ADRI N, Deuda externa: opti mi zaci n de recursos, ed.
Tesi s, Buenos Ai r es, 1990, ps. 17 y ss. El efecto no se al ter a por que
confor me al der echo i nter naci onal no se haya tr atado de una guer r a
stri cto sensu: ZUPPI , ALBERTO LUI S, Di e bewaffnete Ausei nandersetzung
zwi schen dem Verei ni gten Kni grei ch und Argenti ni en i m Sdatl anti k
aus vl kerrechtl i cher Si cht, ed. Car l Heymanns, Ber l n, 1990, p. 190.
1.27
BERZ, SOSA y GALLARDO, op. cit., ps. XX, 18 y ss., 176 y ss. Al pr opi o
ti empo i nci de en el mundo el col apso de l a cr i si s meji cana: DORNBUSCH y DE
PABLO, op. cit., p. 64. La deuda exter na pbl i ca y pr i vada ar genti na au-
ment U$S 26 mi l mi l l ones entr e fi nes de 1980 y fi nes de 1983, y l a par te
pbl i ca de el l a pas del 52% al 71,8%: DORNBUSCH y DE PABLO, op. cit., p. 65.
1.28
Hay en esto una i mpor tante di sper si n semnti ca, pues es comn
l l amar l i ber al es a di s ti n tas pol ti cas econ mi cas tan s l o men os
i nter venci oni stas que otr as, por ej empl o FERRER, ALDO, El retorno del
l i beral i smo: refl exi ones sobre l a pol ti ca econmi ca vi gente en l a Argen-
tina, Desar r ol l o econmi co , 1979, vol . 18, n 72; La economa argenti-
na, F.C.E., Buenos Ai r es, 1980; Cri si s y al ternati vas de l a pol ti ca eco-
nmi ca Argenti na, F.C.E., Buenos Ai r es, 1977. Si n embar go, FERRER r e-
conoce que l as pol ti cas l l amadas l i ber al es han manteni do i ntacta una
es tr uctur a s obr edi mens i onada del Es tado, con i ns tr umentos de r a z
keynesi ana: op. ult. cit., ps. 137 y 138. Compar ar LI ENDO, op. cit., p. 145.
PARTE GENERAL I V - 12
Dur ante vei nti ocho aos consecuti vos el gobi er no no movi l i -
z l os sufi ci entes r ecur sos par a pagar l a deuda, y sta l l eg al
85% del pr oducto br uto en 1989, ao en que, si mul tneamen-
te, se di er on dos epi sodi os de hi per i nfl aci n. No er a ya mer o
estancami ento, r ecesi n, i nfl aci n; se tr ataba r eal mente de l a
emer genci a, el estado de necesi dad, o l a emer genci a de l a
emer genci a.
29
En 1989 se agr ega l a sequ a ms gr ande en un si gl o,
30
en
1990 se pr oduce el nuevo aumento del petr l eo, l a baja del pr e-
ci o de l os pr oductos pr i mar i os en el mer cado i nter naci onal ,
val or es de i nter cambi o depr i mi dos, mayor ca da de l a pr oduc-
ci n, ms r ecesi n, ca da de l os ni vel es de i ngr eso, etc.
El Estado hab a cr eci do a i mpul so de l a doctr i na econmi ca
que ve a en l l a sal i da a l a cr i si s de l os aos 30.
31
Per o en
estos sesenta aos cr eci ms de l o manejabl e,
32
y ya no pudo
pr oveer ni si qui er a l o m ni mo que deb a hacer par a l os ms
l i ber al es desde Adam Smi th en adel ante: segur i dad, pol i c a,
justi ci a. La real i dad l o aproxi m, por i noperanci a, al i deal anar-
qui sta
33
de l a i nexi stenci a o l a di sol uci n.
34
1.29
LI ENDO, op. cit., p. 152, nota 30.
1.30
La anter i or cor ona l a gr an cr i si s de 1890-1894, i gual mente acom-
paada de deuda exter na i mposi bl e de pagar en l os tr mi nos acor dados,
qui ebr as:CORTS CONDE, ROBERTO, Dinero, deuda y crisis, Sudamer i cana,
Buenos Ai r es, 1989.
1.31
KEYNES, J. M., Teora general de la ocupacin, el inters y el dine-
ro, F.C.E., 6 ed., Mxi co, 1963.
1.32
Ver BONEO, HORACI O, y otros, Privatizacin: del dicho al hecho, El Croni s-
ta Comerci al , Buenos Ai res, 1985, ps. 31 y 49; GLADE, WI LLI AM P., op. cit., p. 251.
1.33
ROULET adver t a contr a Esta especi e de neoanarquistas de der e-
cha, no qui er en un contr ol soci al ni r egl as de j uego ;pr econi zaba un
estado fl aco y fuer te : ROULET, JORGE ESTEBAN, El Estado necesario, Ed.
Centr o de Par ti ci paci n Pol ti ca, Buenos Ai r es, 1987, ps. 20 y 22.
1.34
Ver ATAL I BA NOGU E I RA, O pereci mento do estado, Rev i s ta dos
Tr i bunai s, San Pabl o, 1971: no se tr ata de l a anar qu a, por que subsi ste l a
soci edad pol ti ca, el der echo y l a autor i dad: var a l a for ma de or gani za-
ci n, ps. 19 y ss., y O estado meio e no fin, Sar ai va, 1955, y Lies de
teori a geral do Estado, op. l oc. ci t.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 13
1.35
GLADE, WI LLI AM P., en el l i br o de BONEO y otr os, op. cit., p. 253.
1.36
Bajo el peso de una competenci a que compr ende todo, el estado
sucumbe por su i ncompetenci a par a hacer todo. Cumpl e mal su tar ea,
cuando l a cumpl e : ATALI BA NOGUEI RA, O perecimento do Estado, op. cit., p.
20.
1.37
FORSTHOFF, ERNST, Rechtsstaat im Wandel , Kohl hammer , Stuttgar t,
1964, ps. 63 y ss.
Del total l o ms gr avoso er an l as empr esas pbl i cas, y el l o
l l ev a l a necesi dad i mper i osa de l i ber ar al Tesor o de l os dfi -
ci ts cr eci entes pr oduci dos por l as empr esas no r edi tuabl es.
35
Quebr el si stema, emp r i ca y ter i camente, por sobr eex-
pandi r se no ms al l de l o i magi nabl e como aspi r aci n de jus-
ti ci a soci al , per o s ms al l de l o posi bl e como gasto pbl i co
efi caz.
36
La vi eja pr egunta acer ca de si hab a poco o demasi ado
Estado,
37
de pr onto se contest: demasi ado. La r espuesta, con
var i aci ones, es anl oga en el mundo.
2. La crisis y el cambio de fin de siglo
A par ti r de l a dcada del ochenta el excesi vo endeudami ento
en vi r tud del cual el sol o pago de l os i nter eses de l a deuda
exter na absor be todo posi bl e desar r ol l o y condena a un cr eci -
mi ento negati vo sal vo i nver si ones exter nas, con ms una cr i -
si s que deter mi na si tuaci ones de auster i dad pbl i ca, i ntr odu-
cen nuevos condi ci onami entos y l i mi taci ones a aquel l as i deas.
Las cor r i entes mi gr ator i as de l os pa ses ms pobr es a l os me-
nos pobr es o i ncl uso r i cos acumul an demandas de ser vi ci os
soci al es que no si empr e estn en condi ci n o pr edi sposi ci n de
sati sfacer . De al guna maner a se tor nan ms cr ti cos y necesa-
r i os al gunos pr i nci pi os del der echo admi ni str ati vo moder no:
par ti ci paci n deci sor i a de l os ci udadanos, habi tantes, usuar i os
o consumi dor es; contr ol es ms efi ci entes de r aci onal i dad, de
PARTE GENERAL I V - 14
opor tuni dad y mr i to, mecani smos oper ati vos de r esponsabi l i -
dad, etcter a.
1
Podemos en el or den i nter no hacer consi der aci ones sobr e el
or i gen de l a per manente necesi dad de r ecur r i r al cr di to exter -
no,
2
per o as como el desempl eo pasa de coyuntur al a estr uctu-
r al , tambi n l a deuda exter na devi ene estr uctur al .
El Estado adopta medi das sobr e aumento de l os ingresos p-
blicos e i ncr emento de l a deuda pblica i nter na y exter na,
per o no sufi ci entes sobr e ahorro del gasto pbl i co. En l a hi sto-
r i a ar genti na de fi n de si gl o XX l os l ti mos tr es gr andes mo-
mentos de desfasaje entr e el pr esupuesto y l os i ngr esos han
si do uno, el que al canz su ceni t en el ao 1982;
3
otr o, el que se
extendi desde medi ados de l a mi sma dcada hasta fi nes de
el l a y comi enzos de l a si gui ente; el ter cer o, el de 1995 en ade-
2.1
Par a un mayor desar r ol l o nos r emi ti mos a nuestr os l i br os Proble-
mas del control de l a Admi ni straci n pbl i ca en Amri ca Lati na, Ci vi -
tas, Madr i d, 1981; Parti ci pati on i n Lati n Ameri ca, Nueva Yor k, 1982 y
Pl ani fi caci n, parti ci paci n y l i bertad en el proceso de cambi o, op. ci t.;
La admi ni straci n paral el a, Ci vi tas, Madr i d, 1995, etcter a.
2.2
Dec a POSADA en 1898 que el uso del cr di to se j usti fi caba par a
i nver ti r en obr as de r di to futur o o si no bi en pueden i mpl i car gastos en
r azn: 1. de una gr an cal ami dad pbl i ca: una guer r a; y 2., de una mal a
admi ni str aci n, por i mpr evi si n, i nmor al i dad, etc., etc., en cuyo caso l a
deuda supone car ga gr ave i mpr oducti va (POSADA, ADOLFO, Tratado de
derecho admi ni strati vo, Li br er a Gener al de Vi ctor i ano Sur ez , t. 2.,
Madr i d, 1898, ps. 412 y 413).
2.3
La bi bl i ogr af a al r especto es muy ampl i a: CAVALLO, DOMI NGO, Econo-
ma en tiempo de crisis, Sudamer i cana, Buenos Ai r es, 1989; LI ENDO, HO-
RACI O TOMS (H.), Emergencia nacional y derecho administrativo, Centr o
de Estudi os par a l a Nueva Mayor a, Buenos Ai r es, 1990; DORNBUSCH,
RU DI GE R y DE PABL O, J U AN CARL OS, Deuda externa e i nestabi l i dad
macroeconmi ca en l a Argenti na, Sudamer i cana, Buenos Ai r es, 1988;
BERZ, CRI STI NA NOEM ; SOSA, ESTELA DI ANA y GALLARDO, LUI S ADRI N, Deuda
externa: opti mi zaci n de recursos, edi tor i al Tesi s, Buenos Ai r es, 1990 y
l as r emi si ones de todos estos l i br os. A pesar de que desde 1977/8 se
per fi l aba el pr obl ema, en 1977 todav a er a opti mi sta FERRER, ALDO, Crisis
y alternativas de la poltica econmica argentina, F.C.E., Buenos Ai r es,
1977, qui en habl aba del potenci al econmi co excepci onal mente apto
del pa s (p. 119).
CRI SI S Y CAMBI O I V - 15
l ante. En l a l i sta de opor tuni dades per di das cabe r ecor dar l a
di l api daci n de l os recursos de posguerra en l as naci onal i zaci o-
nes que tanto ms costar on l uego al pa s y tan poco r esul tado
di er on en l a pr i vati zaci n.
No exi ste hoy en d a di scusi n acer ca de que exi sti un ver -
dader o estado de emer genci a en 1989-1992 .
4
Tambi n es cl ar o
que a par ti r de 1991 y hasta 1994 l os datos macr o econmi cos
ofi ci al es y l os manejados exter namente daban un panor ama
al entador y econmi camente posi ti vo.
5
Per o al desencadenar se
l a cr i si s de 1995 l a mi r ada r etr ospecti va muestr a que no todos
l os datos estaban sobr e l a mesa. Si n duda cabe agr egar r espon-
sabi l i dades coetneas, como el aumento del gasto pbl i co que
2.4
Nuestr os tr abaj os El estado actual del derecho admi ni strati vo,
Revi sta de Der echo Admi ni str ati vo, ed. Depal ma, Buenos Ai r es, 1993,
nmer o 14, p. 305; r epr oduci do en nuetr o l i br o Despus de l a Reforma
del Estado, F. D. A., di str i bui dor Astr ea, Buenos Ai r es, 1996, cap. I ; La
emergenci a admi ni strati va argenti na de 1989-1992, en el Li bro de Ho-
menaje al Profesor Eduardo Ortiz Ortiz, San Jos, Costa Ri ca, 1994, ps.
433 y ss.; Legal i dad y urgenci a en el derecho admi ni strati vo, Revi sta
del Semi nar i o I nter naci onal de Der echo Admi ni str ati vo , San Jos, Cos-
ta Ri ca, 1981, ps. 289 y ss.; La val i dez consti tuci onal del decreto 2284/
91, en el Per i di co Econmi co y Tr i butar i o, La Ley, n 1, 1991, estos
l ti mos r epr oduci dos en el l i br o Despus de l a Reforma del Estado, op.
cit., caps. VI y XI .
2.5
Los i nfor mes de l a CEPAL expr esaban que en 1993 l a Ar genti na no
sl o tuvo el menor ndi ce anual de i nfl aci n de toda Amr i ca Lati na
(7,4%), si no que su cr eci mi ento del pr oducto br uto i nter no fue del 6%, el
segundo de Amr i ca Lati na. En el per odo 1991-1994 l a Ar genti na tuvo
un cr eci mi ento acumul ado del pr oducto br uto i nter no del or den del 25%,
con un par al el o aumento de l a demanda y el consumo i nter nos, ms el
au men to del cr di to i n ter n o y ex ter n o, todo el l o en el mar co de u n
aumento en tr mi nos absol utos de l a pobl aci n econmi camente acti va
y estabi l i dad monetar i a. La deuda exter na, que en 1989 l l eg al 59.7%
del PBI , pas al 36.3% en 1990, al 28.9% en 1991 y al 19.9% en 1992,
manteni ndose ya en 1993 en el 18% . Estos datos sur gen de l a publ i ca-
ci n ofi ci al del MI NI STERI O DE ECONOM A Y OBRAS Y SERVI CI OS PBLI COS, La
Argentina en crecimiento, Buenos Ai r es, 1994, pgi na 22; l o mi smo en l a
edi ci n de 1995 y en el fol l eto Argenti na. Un pa s para i nverti r y crecer,
Buenos Ai r es, 1995.
PARTE GENERAL I V - 16
casi se dupl i c desde 1991 a 1994,
6
no obstante l a r educci n
del apar ato estatal . El endeudami ento exter no, en l ugar de r e-
duci r se, tambi n aument tanto en el sector pbl i co como en el
empr esar i al , par ejo a un mayor endeudami ento i nter no de l a
pobl aci n.
A l a demor a pr oduci da en ajustar el gasto pbl i co se suma-
r on en todo momento, con un efecto si nr gi co o potenci ador ,
er ogaci ones i ncausadas, ms l a per manente i mposi bi l i dad de
l ogr ar una ecuaci n r azonabl e entr e el costo pr esupuestar i o en
mater i a soci al y el val or de l os ser vi ci os que se pr estan.
7
La
fal ta de ajuste fi scal en l as cuentas pr ovi nci al es pr ovoc tam-
bi n mayor es r equer i mi entos al sector pbl i co naci onal , con el
i ncr emento del mi smo efecto sobr e su desfi nanci ami ento.
Al go debi hacer se con l os monopol i os que con gananci as
exor bi tantes y constante sobr efactur aci n pr i var on a l a pobl a-
ci n de par te i mpor tante de su poder adqui si ti vo (el caso cl si -
co de l as empresas de tel fonos).
8
Si gui eron i nexorabl emente l a
venta de acci ones de empr esas pr i vati zadas que quedar on en
manos del Estado, nuevas pr i vati zaci ones, etc.
Lo ms di f ci l de todo par eci er a ser descubr i r y er r adi car l os
gastos ocul tos o vi si bl es que el evar on si empr e el gasto pbl i co;
l ogr ar l a efi ci enci a y economi ci dad del gasto soci al , de modo tal
2.6
En 1991 el gasto pbl i co er a de 48.000 mi l l ones; en 1995 de 82.000
es l a mi sma pr opor ci n de i ncr emento que pr ecedi a l a cr i si s mexi ca-
na: FRI SCHKNECHT, FEDERI CO, El crdito cada vez ms lejos, mbi to Fi -
nanci er o , 7 de mar zo de 1995, pgi na 18.
2.7
Este pr obl ema es uni ver sal , aunque su magni tud i nter na es ma-
yor . Ya desde 1983 el Banco Mundi al en su I nfor me sobr e el Desar r ol l o
Mundi al seal l o que l uego, por ejempl o en Espaa, se r ecoge como que
El Estado ha de aumentar su efecti vi dad soci al , sus actuaci ones han de
ser pr oducti vas en tr mi nos soci al es... La rel aci n entre el coste de l as
organi zaci ones y l os resul tados obteni dos no guarda proporci n : I NSTI -
TUTO NACI ONAL DE ADMI NI STRACI N PBLI CA, Congreso i beroameri cano sobre
soci edad, democraci a y admi ni straci n, Al cal de Henar es-Madr i d, 1985,
p. 30.
2.8
Es ti l al efecto ver el caso Telintar, con nuestr o comentar i o: La
i nterpretaci n restri cti va de concesi ones y pri vi l egi os, La Ley, 14 de
febr er o de 1995, r epr oduci do como cap tul o I I I de nuetr o l i br o Despus
de l a Reforma del Estado, 1996.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 17
que l os costos se cor r espondan con l as pr estaci ones; no r eal i zar
contr ataci ones u obr as pbl i cas i nnecesar i as, sea por admi ni s-
tr aci n o por concesi n, ni menos an contr atar con al gui en
si mpl emente por que vende a cr di to; no quer er encontr ar en el
contr ato super fl uo el modo fci l de r ecaudar fondos, con l o cual
el costo soci al es dobl e: l a cuanti osa er ogaci n super fl ua del
Estado, l o pr i nci pal , y l a r ecaudaci n, l o secundar i o. Por eso es
mayor el i nter s por l as contr ataci ones ms gr andes: ha de
ver se con atenci n toda contr ataci n demasi ado sustanci al y
no sufi ci entemente justi fi cada, en un pa s de per manente dfi -
ci t pr esupuestar i o y deuda pbl i ca per petua.
En l os comi enzos de 1983/4 y l uego en l os aos de 1989-1990
se pod a deci r con toda cer teza que l a si tuaci n pr oven a de
antes, per o despus ya no: en 1995 fue cl ar o que l a si tuaci n
er a un pr oducto que a l o sumo pod a i mputar se en parte a
factor es exter nos, a l a bal anza comer ci al , etc., per o que tam-
bi n obedec a al manejo i nter no de l a cosa pbl i ca en el qui n-
queni o. Los tr es l ti mos gobi er nos del fi n del si gl o XX no r eac-
ci onar on con pl eni tud fr ente al desfi nanci ami ento del gasto
pbl i co ni su contr ol ; todos encontr ar on por i gual un pr obl ema
al par ecer emp r i camente di f ci l de r esol ver .
La pr i nci pal di fer enci a en 1995 es que l e toc al mi smo equi -
po de gobi er no, con conoci mi ento de l as cr i si s pr evi as, manejar
l a pr opi a que no pudo i mpedi r que se pr odujer a.
9
La mi sma
fal ta de r eacci n anti ci pada o ms r pi da fr ente a l a r eal i dad
2.9
Y que adems ti ene fr ente a s l a i nsuper abl e par adoja de esgr i mi r
l a cr i si s y l a si tuaci n de emer genci a como habi l i tante l egi sl ati va, per o
tr atando de no contr i bui r a un cl i ma de pni co o mayor desconfi anza
haci a nuestr a econom a. As como l os anti guos economi stas del desar r o-
l l o habl aban del c r cul o vi ci oso de l a pobr eza y de l a r i queza, tenemos
aqu un crculo vicioso de la crisis: cuando se l a i nvoca nor mati vamente
par a tr atar de cor r egi r l a, tambi n se contr i buye a su ms ampl i a per cep-
ci n con l os consi gui entes efectos otr a vez ci r cul ar es: cor r i das banca-
r i as, r eti r o de depsi tos que obl i ga a l os bancos y enti dades fi nanci er as a
vender t tul os y acci ones, pr oducen conti nuas ca das en l a bol sa, l o que
l l eva a ms r eti r os bancar i os, ms ventas, etc. . Es tambi n par te de l a
espi r al de l a emer genci a.
PARTE GENERAL I V - 18
se hab a vi sto antes. Si bi en en 1973/5 no hab a cr di to exter no
di sponi bl e, ni por tanto endeudami ento posi bl e, ni tampoco r e-
ser vas, se desar r ol l un fr r ago r egul ador que ter mi n en el
r odr i gazo.
En 1976/83 el gobi er no se dedi c a una febr i l captaci n de
fondos externos, produci endo recursos fal sos que se di l api daron
pri nci pal mente en armamenti smo. El extraordi nari o creci mi en-
to del gasto y l a deuda pbl i ca pr oduci do en ese per odo guber -
nati vo (de vi r tual mente cer o a 60.000 mi l l ones), i ncl ui da en
1982 l a naci onal i zaci n de l a deuda pr i vada exter na, fuer on l a
pr i mer a gr an causa efi ci ente de l as cr i si s ul ter i or es, si n ol vi -
dar causas ms l ejanas en el ti empo.
La car enci a de r eacci n opor tuna en 1985, 1986, 1987, l l ev
al descontr ol de 1989; l a ausenci a de una r eacci n enr gi ca en
1991-1994, ms una dupl i caci n del gasto en el mi smo per odo,
l l ev al desfi nanci ami ento pr esupuestar i o de l os aos 1995 y
si gui entes.
3. Desarrollo y prognosis del endeudamiento estructural
3.1. I ntroduccin. Emprstito pblico forzoso y contrato de
crdito externo
Hasta aqu l os hechos. Emper o, par a entender mejor el pr o-
bl ema del endeudami ento exter no e i nter no es conveni ente ex-
pl i car l as di fer enci as de r gi men jur di co entr e ambos. Una de
l as confusi ones que se pr esentan en esta mater i a es que al gu-
nas deudas estatal es se contr aen en el exter i or , con someti -
mi ento a l a l ey y a l a jur i sdi cci n del l ugar de cel ebr aci n y
ejecuci n del contr ato, en tanto que otr as se cel ebr an y ejecu-
tan en el pa s, con someti mi ento a l a l ey l ocal .
En el pr i mer caso no es usual empl ear l a ter mi nol og a em-
prstitos pblicos, si no que r esul ta ms fr ecuente l a noci n
de contrato de crdito externo. Los contr atos de cr di to ex-
ter no pueden r enegoci ar se con l a otr a par te per o no pueden
modi fi car se uni l ater al mente; el empr sti to pbl i co est some-
ti do a l a l egi sl aci n l ocal y l o que sta di sponga. En cambi o, l a
CRI SI S Y CAMBI O I V - 19
doctr i na tr adi ci onal sobr e el empr sti to pbl i co for zoso er a y
es favorabl e a l a potestad soberana del Estado para i mponerl os
y modi fi car l os.
1
Exi sten en el mundo ejempl os de empr sti tos
pbl i cos (de l a Rusi a zar i sta, de nuestr o pa s par a l a guer r a de
l a tr i pl e al i anza, etc.) que ter mi nar on l i cuados o exti ngui dos
por el ti empo. Por eso al gunos autor es l o compar an con l a l ote-
r a naci onal : al gunos ganan ms de l o que han puesto, otr os no
r eci ben nada.
2
Ms cer canamente, el ahor r o for zoso tambi n
qued l i cuado.
3
En pocas di f ci l es, se pagan l os i nter eses per o no el capi tal ,
hasta que el tr anscur so de l as dcadas ter mi na cer cenando el
nmer o de acr eedor es que per si guen an sus acr eenci as. Oca-
si onal es l eyes ponen l mi te tempor al a l os r ecl amos, ayudando
a l a l i cuaci n o di smi nuci n del pasi vo.
4
3.2. Los hechos a 1989
En 1989 l a si tuaci n de crni co endeudami ento externo,
5
con
vi rtual paral i zaci n de l os pagos por capi tal e i ncl uso i ntereses de
l a deuda externa, no estaba acompaada de una pareja fal ta de
3.1
Nuestr o ar t cul o El contrato de crdi to externo, en l a Revi sta de
Admi ni str aci n Pbl i ca , nmer o 97, Madr i d, 1982, ps. 423 a 449, r epr o-
duci do en el l i br o col ecti vo Contratos admi ni strati vos, tomo I I , ed. As-
tr ea, Buenos Ai r es, 1982, ps. 187 y ss, y en Despus de la Reforma del
Estado, 1996, cap. I V.
3.2
DUVERGER, MAURI CE, Hacienda pblica, Bar cel ona, Bosch, ps. 147 a
150.
3.3
CSJN, Horvath, 1995, L.L. 1995-D-718, con nota Ni nguna cl ase de
hombres...; ver tambi n, en el mi smo l ugar , l os fal l os de segunda i nstan-
ci a anotados en l as pgs. 768 y 770.
3.4
Nuestr o Emergenci a resi dual en l a deuda pbl i ca i nterna, LL, 29-
V-95, r epr oduci do en Despus de l a Reforma del Estado, op. cit., cap. V.
3.5
Que es un dato si stmi co de todo pa s subdesar r ol l ado: MARTNER,
GONZALO, Pl ani fi caci n y presupuesto por programas, Mxi co, Si gl o XXI
edi tor es S.A., 1967, ps. 33 y 34.; HAMSON, A. H., Publ i c Enterpri se and
Economi c Devel opment, Londr es, 1959, p. 24; FORI NO, SABATI NO A., El
desarrol l o econmi co y l a pol ti ca fi scal , Macchi , Buenos Ai r es, 1966,
ps. 182 a 186; JARACH, DI NO, Estudi o sobre l as fi nanzas argenti nas, Bue-
nos Ai r es, Depal ma, 1961, ps. 45/6.
PARTE GENERAL I V - 20
pago de l a deuda i nterna. As se l e hab a seal ado al pa s en al gu-
na oportuni dad, destacando el puntual pago de l os bonos externos
cuyos pri nci pal es tenedores eran resi dentes de este pa s. Por eso
se pudo afi rmar que Es correcto deci r que l os Bonex son t tul os de
deuda externa. Si n embargo hay una di ferenci a fundamental de
l os que tradi ci onal mente se l l aman t tul os de l a deuda externa,...
y es que l os Bonex si empre fueron pagados
6
De al l que en jul i o de
1990 l os dems t tul os de l a deuda externa... no superaban el
15% y l os Bonex coti zaban a ms del 60%.
7
El l o consti tu a enton-
ces una paradoja, ya que a todas l as di ferenci as econmi cas, fi -
nanci eras y pol ti cas entre deuda externa e i nterna
8
no se suma-
ba l a di ferenci a jur di ca conforme a l a cual l a externa se ri ge por
el derecho pri vado de otro pa s
9
y l a i nterna por el derecho naci o-
3.6
RI VAS, AN BAL RI CARDO, y BARTOLOM, GERARDO MI GUEL, Cmo invertir en
Bonex, ed. Tesi s, Buenos Ai r es, 1990, ps. 8, 64, 74 y otr as.
3.7
Op.cit., pg. 9.
3.8
Ver por ejempl o J. M. BUCHANAN, I nternal and External Borrowi ng,
en el l i br o de R. W. HOUGHTON, Public Finance, Londr es, Pengui n, 1971,
ps. 338 y ss.; LERNER, A. P., The Burden of the Nati onal Debt, en el mi smo
l i br o Public Finance, op.cit., p. 300; R. VAN DER BORGHT, Haci enda pbl i ca,
tomo I , Bar cel ona, Labor , 1929, p.178; KAPLAN, BENEDI CTO, Fi nanzas p-
bl i cas, ed. Or esme, Buenos Ai r es, 1955, ps. 339 y 340; BURKSE, RAGNAR,
Problemas de formacin de capital , 3 ed., Mxi co, 1963, FCE, ps. 142 y
ss.; BARRRE, ALAI N, Poltica financiera, Bar cel ona, Mi r acl e, 1963, ps. 594
a 598; BURATO, ALFREDO, Manual de fi nanzas pbl i cas, Buenos Ai r es, 1967,
p. 255. Una de l as di fer enci as es que l a deuda exter na ti ene por or i gen
pr i nci pal oper aci ones cr edi ti ci as, en tanto que l a i nter na i ncl uye ms
cr di tos de contr ati stas del Estado. Sobr e esto l ti mo puede ver se l a
composi ci n de l a deuda i nter na y exter na fr ancesa a fi nes del si gl o
XVI I I y comi enzos del si gl o XI X en CORMENI N, op.cit., ps. 10 a 25.
3.9
La sol uci n actual es que se pacte l a jur i sdi cci n del pa s en el cual
el contr ato se cel ebr a y ejecuta. Anti guamente el monar ca tomaba pr es-
tado de un mer cader l ocal bajo el r gi men del der echo pr i vado: GROVES,
HAROLD M., Fi nanzas pbl i cas, Mxi co, 1965, p. 793; esta sol uci n er a
cr i ti cada por ADAM SMI TH, The Wealth of Nations, Nueva Yor k, 1957, p.
372; ver l a evol uci n en NI TTI , F.S., Pri nci pes de sci ence de fi nances,
Par s, 1904, p. 650 y ss. Que el cr di to pr ovenga de un deter mi nado pa s,
banco o consor ci o de bancos, o de un or gani smo i nter naci onal de cr di to,
no pr oduce di fer enci as de r gi men jur di co, y hay qui enes sosti enen que
tampoco hay otr as di fer enci as: ROSENSTEI N-RODAN, P. N., The Consorti a
Techni que, en el l i br o de BHAGWATI , JAGDI SH y ECKHAUS, RI CHARD S., Forei gn
Ai d, Londr es, 1970, p. 224.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 21
nal :
10
el poder pbl i co
11
del Estado, apl i cabl e en l o i nterno pero no
en l o externo, daba en l a prcti ca resul tados opuestos.
12
Sea por una toma de conci enci a de l a i mpl i canci a del di ver so
tr atami ento de l a deuda exter na e i nter na, por l a i mposi bi l i -
dad de pagar ambas deudas, o por pr esi n exter na, en l a cr i si s
de 1989 se comi enzan a di ctar di sti ntas nor mas r especto de l a
deuda i nter na, acompaadas de conti nuadas r enegoci aci ones
de l a deuda exter na.
El nuevo model o econmi co que se i ntr odujo con l a r efor ma
del Estado fue el de l a aper tur a de l a econom a y l i ber aci n
pr ogr esi va de l os mer cados, ca da de bar r er as aduaner as, con
medi das desr egul ador as, desmonopol i zador as, etc.: hasta ah
l a l i ber al i zaci n econmi ca.
13
3.10
Nuestr o ar t cul o El contrato de crdi to externo, ci tado; GERALDO
ATALI BA, Emprsti mos pbl i cos e seu regi me jur di co, San Pabl o, 1973,
ps. 68 y 69. Ms an, es fr ecuente encontr ar en l os l i br os l a afi r maci n
de que su fuente i nmedi ata es l a l ey y no l a vol untad de l as par tes
contr atantes: GI ULI ANI FONROUGE, GI ULI ANO, Derecho fi nanci ero, Buenos
Ai r es, 1970, tomo I I , ps. 898 y ss.; I NGROSSO, GUSTAVO, Diritto finanziario,
Npol es, 1956, p. 682.
3.11
As DRAGO, LUI S MAR A, Los emprsti tos del Estado y l a pol ti ca
i nternaci onal , Buenos Ai r es, 1907, p. 251.
3.12
El r esul tado de apl i car el der echo pbl i co al empr sti to i nter no
l l evaba a l a concl usi n de que el Estado ten a l a facul tad uni l ater al de
modi fi car sus condi ci ones (TROTABAS, LOUI S, Prcis de science et legislation
fi nanci res, Par s, 1950, p. 414; DUVERGER, op.ci t., p. 113; FERNNDEZ DE
VELASCO, RECAREDO, Los contratos administrativos, I nsti tuto de Estudi os
de Admi ni str aci n Local , Madr i d, 1927, p. 288; SAYAGUS LASO, Tratado de
derecho admi ni strati vo, Montevi deo, 1959, tomo I I , p. 127), con l a consi -
gui ente pr di da de confi anza del i nver sor , el emento i ndi spensabl e del
cr di to (ATAL I BA, op.ci t., ps. 20 y ss.; DUVERGER, op.ci t., ps. 125 y ss.;
GRI ZI OTTI , Pri nci pi os de pol ti ca, derecho y ci enci a de l a haci enda, p.
401; FALZONE, GUI DO, Le obbl i gazi oni del l o Stato, Mi l n, 1960, p. 136;
BI ELSA, RAFAEL, Derecho administrativo, 6 ed., tomo I I , La Ley, Buenos
Ai r es, 1964, ps. 442 y 443).
3.13
Nuestr o ar t cul o El estado actual del derecho administrativo, ps.
297 a 299, r epr oduci do en Despus de la Reforma del Estado, 1996, cap.
I ; ver tambi n cap. XI del mi smo l i br o.
PARTE GENERAL I V - 22
Per o tambi n l o i ntegr un sever o ajuste tr i butar i o
14
a l os
par ti cul ar es, ahor a r eactual i zado y r enovado.
Ese pr oceso fue apl i cando cada vez ms nor mas de der echo
pbl i co a l a deuda interna del Estado, al pr opi o ti empo que se
r enegoci aba l a deuda externa tr atando de cr ear confi anza al
i nver sor extr anjer o en t tul os naci onal es emi ti dos en el exte-
r i or . Per o con l a pr ogr esi va i nter naci onal i zaci n de l a econo-
m a r esul ta que tambi n se necesi ta gener ar confi anza del i n-
ver sor extranjero en el pas. Demasi ada apl i caci n del poder
uni l ater al del Estado par a el tr atami ento de l a deuda interna
ti ene as r eper cusi n no sol amente en el cr di to i nter no si no
tambi n en el cr di to externo. Es pues un ar ma de dobl e fi l o, a
l a cual sl o se puede r azonabl emente r ecur r i r en si tuaci ones
de verdadera excepci onal i dad.
15
3.3. Los decretos 377 y 570 de 1989
El 27 de jul i o y 18 de agosto de 1989 se di ctar on l os decr etos
377 y 570 en mater i a de deuda pbl i ca i nter na, en pl ena emer -
genci a econmi ca per o antes de l a r efor ma del Estado. El ar t -
cul o 38 de l a l ey 23.697 l es di o fuer za de l ey. El cami no estaba
mar cado par a l os empr sti tos pbl i cos obl i gator i os de car cter
3.14
El rgi men de l os emprsti tos pbl i cos i nternos, en cuanto regi do por el
derecho pbl i co, se consi dera lato sensu parte del poder tri butari o del Estado.
3.15
Con l o cual se r etor na a l as vi ejas y conoci das cr ti cas al endeuda-
mi ento del Estado, desde l as ya ci tadas de ADAM SMI TH hasta l as de fi nes
de si gl o pasado en Espaa: dec a POSADA en 1898 que el uso del cr di to se
justi fi caba par a i nver ti r en obr as de r di to futur o o si no bi en pueden
i mpl i car gastos en r azn: 1. de una gr an cal ami dad pbl i ca: una guer r a;
y 2., de una mal a admi ni str aci n, por i mpr evi si n, i nmor al i dad, etc.,
etc., en cuyo caso l a deuda supone car ga gr ave i mpr oducti va (op.cit., ps.
412 y 413). La cr ti ca subsi ste en este si gl o (DUVERGER, op.cit., p. 120). En
l a hi stor i a ar genti na nunca ha exi sti do contr ol de mr i to u opor tuni dad
r especto del endeudami ento i nter no o exter no (l o expl i camos en Des-
pus de l a reforma del Estado, op. ci t., cap tul o I V y sus r efer enci as),
con l o cual el pr obl ema se eter ni za o se agr ava segn l as pocas. La mal a
a dmi n i s tr a ci n o l a cor r u pci n s e v u el v en a s en dmi ca s como
gener ador as de deuda pbl i ca. Ver tambi n i nfra, cap tul o VI , nota 31 y
cap tul o XI , nota 35 al punto 4.4.3. a).
CRI SI S Y CAMBI O I V - 23
tr i butar i o, que hab an comenzado con el ahor r o obl i gator i o en
1985/6 y 1988/9.
3.4. El decreto 36/ 90 sobre depsitos y Bonex
Luego de l a r ati fi caci n l egi sl ati va de l os decr etos 377/89 y
570/89, a comi enzos de 1990 se tr ansfor man por Decr eto n 36/
90 l os pl azos fi jos en l a banca naci onal en una ser i e ms de l os
bonos exter nos,
16
que ni si qui er a se l l eg a emi ti r pr ontamen-
te, y que en todo caso coti zaba a medi ados de aquel ao al 60%,
habi ndose di spuesto su entr ega a val or nomi nal .
Hubo, en l o i nmedi ato, una confi scaci n del 40%; per o debe
tener se pr esente que al gunas de l as col ocaci ones fi nanci er as
afectadas de ese fi n de semana l ar go de fi n del ao 1989 esta-
ban en un d gi to por enci ma de l a i nfl aci n.
El efecto i nmedi ato fue una i mpor tante r eti r ada de ci r cu-
l ante, con un cor te total en l a cadena de pagos: se di o as aque-
l l o que ALBERDI l l amar a el empobr eci mi ento r epenti no de l a
soci edad, como car acter sti ca pr i mer a de una cr i si s que abar -
ca no sl o al comer ci o, si no a l a soci edad enter a .
17
Se tr at,
tambi n, de un empr sti to obl i gator i o de car cter tr i butar i o.
Un i mpuesto, en suma, con pr omesa de devol uci n par ci al .
Otr a var i ante emp r i ca del ahor r o obl i gator i o.
3.5. 1990: primera consolidacin de la deuda interna
En el mar co de l o antes expuesto se di cta el decr eto 1757/90,
que tr ansfor ma toda l a acr eenci a de l os contr ati stas del Estado
3.16
La Cmar a Naci onal de Apel aci ones en l o Contenci oso Admi ni s-
tr ati vo Feder al l o decl ar i napl i cabl e, por i nconsti tuci onal , a un pequeo
deposi tante i n re Peral ta, publ i cado en El Der echo del 31-V-1990 con
nota de BI DART CAMPOS, que l a Cor te r evoc en di ci embr e de 1990.
3.17
ALBERDI , JUAN BAUTI STA, Escri tos pstumos, Buenos Ai r es, 1895,
tomo I , ps. 20, 21 y 185. Ver OLI VERA, JULI O H. G., La teor a al berdi ana de
l a cri si s, en su l i br o Econom a cl si ca actual , Macchi , Buenos Ai r es,
1977, p. 56.
PARTE GENERAL I V - 24
por cual qui er v ncul o jur di co en un nuevo empr sti to for zoso,
a di ez aos de pl azo, con t tul os que no se coti zar n en bol sa.
Este empr sti to pbl i co for zoso tuvo car acter es tr i butar i os o
fi scal es no sol amente por su propi a natural eza coacti va y uni l a-
ter al , si no tambi n por que, al i gual que l os anter i or es, no tr as-
l adaba al t tul o de cr di to l a exacta acr eenci a de l os contr ati s-
tas, si no una ver si n de el l a. Si l a actual i zaci n pr evi sta en el
contr ato del cual nac a el cr di to del contr ati sta r esul taba su-
per i or a l a que deven a de apl i car el ndi ce de pr eci os mayor i s-
tas del I NDEC ms un ocho por ci ento anual , se apl i caba el
segundo y no el pr i mer o. Consti tuy una i nter venci n uni l ate-
r al en l os contr atos cel ebr ados por el Estado, una l i mi taci n al
derecho de propi edad y tambi n una pri vaci n de l a di sposi ci n
de tal es cr di tos por el pl azo del empr sti to obl i gator i o.
18
Con
el l o se di fer enci a de otr os empr sti tos obl i gator i os poster i or es,
que por l o menos pueden negoci ar se en bol sa, por supuesto que
por debajo de l a par . Los de 1990 ni si qui er a er an negoci abl es.
El empr sti to for zoso ti ene como fuente l a l ey y no l a vol un-
tad de l as par tes;
19
es una mani festaci n del poder tr i butar i o
del Estado
20
o a l o sumo una mezcl a de i mpuesto y pr stamo.
21
El empr sti to cr eado por decr eto no er a una i nsti tuci n co-
noci da, per o l a si tuaci n de emer genci a er a i ndubi tabl e, y l a
jur i spr udenci a ten a r econoci da al Poder Ejecuti vo facul tad
l egi sl ati va en estas si tuaci ones. Sl o l a consti tuci n de 1994
3.18
Tr ae si n embar go a l a memor i a l o que l os GROVES, HAROLD M.,
Fi nanzas Pbl i cas, Tr i l l as, Mxi co, 1965, ps. 824 y ss., l l am l a exacci n
de capi tal es como medi o de r edi mi r l a deuda ; HI CKS Y ROSTAS, The Taxation
of War Weal th, Cl ar endon Pr ess, Oxfor d, 1941, ps. 180 y ss; compar ar
nuestr a nota La i nterpretaci n restri cti va de concesi ones y pri vi l egi os,
en LL, 1995-A, 220, y en Despus de l a Reforma del Estado, 1996.
3.19
GI ULI ANI FONROUGE, Derecho financiero, Buenos Ai r es, 1970, tomo
I I , ps. 898 y ss., y nuestr o El contrato de crdito externo, op. loc. cit.
3.20
ATALI BA, GERALDO, Emprsti mos pbl i cos e seu regi me jur di co, San
Pabl o, 1973, ps. 68 y 69; DUVERGER, MAURI CE, Haci enda pbl i ca, Bar cel o-
na, 1968, ps. 113 y 114, etc., l o que r eafi r ma l a necesi dad de l ey.
3.21
DUVERGER, op.cit., p. 116.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 25
vi ene a i ntr oduci r una l i mi taci n al r especto.
22
En ese momen-
to pudo r esul tar apl i cabl e l o di cho por l a Cor te Supr ema en
mater i a de i mpuestos: el ejer ci ci o de un poder l egal , como es
el de cr ear i mpuestos, o modi fi car l os anter i or es (en el caso no
se ha di scuti do l a val i dez de l a for ma en que se l o ha puesto en
pr cti ca) puede ci er tamente pr oduci r per jui ci os en el patr i mo-
ni o de l os par ti cul ar es, si n que tal ci r cunstanci a sea bi ce con-
tr a su l egi ti mi dad, so pena de detener l a acti vi dad guber na-
mental , en consi der aci n de una gar ant a, l a de pr opi edad pr i -
vada, que no puede i nter pr etar se con semejante extensi n.
23
3.6. La consolidacin de la deuda en 1991
En 1991 l a l ey 23.982
24
consol i da l a deuda del Estado an-
ter i or al 1 de abr i l de 1991 en bonos de l a deuda pbl i ca paga-
der os a l ar go pl azo, que en su mayor par te no fuer on entr ega-
dos.
25
Consti tuy una conver si n obl i gator i a
26
de l a deuda de
l os anter i or es empr sti tos pbl i cos for zosos, di smi nuyendo su
uti l i dad al no ser fcti camente confecci onados y entr egados.
En 1995 l a l ey 24.447 obl i g a demandar so pena de per der l os.
3.7. Los ferrobonos de 1992
Al ao si gui ente de l a consol i daci n, el decr eto 52/92
27
ofr e-
ci pagar en fer r obonos l as deudas l qui das de Fer r ocar r i l es
Ar genti nos anter i or es al 1 de octubr e de 1992, no compr en-
di das en l a l ey 23.982 (ar t cul o 2).
3.22
Ar t cul o 99, i nci so 3.
3.23
Fal l os, Gratry, 180: 107, ao 1938.
3.24
B.O. del 23.VI I I .91. El ar t cul o 13 per mi te que l os suscr i ptor es
or i gi nal es de l os bonos de esta l ey puedan compensar l os a l a par con
sol amente al gunos cr di tos fi scal es.
3.25
MABROMATA, ENRI QUE, Deuda consol i dada. Vol untad de pago del
Estado?, I nfor maci ones empr esar i as e i nsti tuci onal es , n 3, 1994, p. 6.
3.26
Al r especto ver DUVERGER, op.cit., ps. 141 y ss.
3.27
Bol et n Ofi ci al del 13 de ener o de 1992.
PARTE GENERAL I V - 26
Se autocaracteri zaron por el art. 1, i nc. b: Venci mi ento: Se
extendern con carcter de perpetuidad, sin vencimiento.
3.8. La tendencia?
En 1989-1992 se i ni ci ar on pues, y en 1994/5 se r etoman, tr a-
zos de aparente resurgi mi ento del anti qu si mo rgi men jur di co
de l a deuda pbl i ca: l a el ecci n de l a frase deuda consol i dada se
emparenta con el nombre que reci bi antao l a deuda l l amada
perpetua e i rredi mi bl e, i rrepeti bl e (i ncobrabl e), del Estado,
28
con carcter de perpetui dad, si n venci mi ento (l os ferrobonos).
Es l a mi sma que el Cdi go Ci vi l decl ara en el art cul o 1842 no
3.28
Hay muchas cl asi fi caci ones y di sti nta ter mi nol og a segn el pa s,
el autor y l a poca. Per o todos l os l i br os en mayor o menor medi da
expl i can en pgi nas pr xi mas conceptos tal es como deuda consol i dada
vol untar i a y for zosa, deuda per petua vol untar i a y for zosa, etc. Ver por
ejempl o MEUCCI , LORENZO, I stituzioni di Diritto Amministrativo, ed. Fr atel l i
Bocca, 3 ed., Tur n, 1892, ps. 514 y ss.; BATBI , A., Trai t thori que et
pratique de Droit Public et Administratif, t. VI I , Lar ose y For cel , Par s,
1885, ps. 340 y ss. Otr as cl asi fi caci ones de l a deuda pbl i ca (fl otante,
amor ti zabl e, etc.), qu e i n cl u y en l a categor a de deu da con s ol i dada
i r r edi mi bl e o per petua, en POSADA, ADOLFO, Tratado de derecho admi ni s-
trati vo, Li br er a Gener al de Vi ctor i ano Sur ez , t. 2., Madr i d, 1898, ps.
412 a 416; SANTAMAR A DE PAREDES, VI CENTE, Curso de derecho admi ni stra-
tivo, 4 edi ci n, Establ eci mi ento Ti pogr fi co de Ri car do F, Madr i d, 1894,
ps. 727 y ss., qui en tambi n r ecuer da, al i gual que l os dems autor es, l a
Conver si n de l a deuda amor ti zabl e a deuda per petua. En Fr anci a,
di ver sos decr etos y l eyes de 1808,1810, 1814, decl ar ar on el decai mi ento
absol uto de todo cr di to o r epeti ci n contr a el Estado anter i or al ao 9,
de cual qui er causa, for ma o t tul o, si n excepci n, l i mi taci n ni i nter pr e-
taci n al guna : M. DE CORMENI N, Droi t admi ni strati f, 5 ed., Thor el y
Pagner r e, t. I I , Par s, 1840, ps. 40 y 41, qui en da medi o centenar de
di sti ntos ejempl os i ncl ui dos en el decai mi ento absol uto de der echos. La
l ey del 25 de mar zo de 1817, por su par te, pr escr i be un pl azo de caduci -
dad de sei s meses par a l a pr esentaci n de l os t tul os anter i or es al 1 de
ener o de 1816 (op. cit., p. 16). El l o, si n per jui ci o de supuestos especi al es
en qu e s e fi j ar on pl azos ms br ev es (op. ci t., ps . 19 y s s .). Pu eden
agr egar se JZE , GASTON, La techni que du crdi t publ i c, Par s, 1923 y
sucesi vas edi ci ones hasta 1937; P. ALLI X y F. BLOCH-LAI N, Fi nances pu-
bliques, Par s, 1955; W. WI THERS, The Public Debt, Nueva Yor k, 1945; del
mi smo autor , The Reti rement of Publ i c Debt, Londr es, 1932, etc.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 27
compensabl e con l os crdi tos del Estado, pero que l as l eyes o de-
cr etos per mi ten no obstante, en al gunos casos, compensar con
tr i butos y l as r esol uci ones del Mi ni ster i o de Econom a a veces
autor i zan a uti l i zar en l as pr i vati zaci ones,
29
para que su coti za-
ci n no cai ga demasi ado y con el l a el crdi to del Estado en nuevas
operaci ones de emprsti to pbl i co i nterno o externo.
Su ori gen se remonta al si gl o XI I en Veneci a; en pal abras de
MEUCCI su progreso se da en I ngl aterra en el si gl o XVI I I y su
perfecci onami ento en 1793 en Franci a, merced al Gran Li bro
de l a deuda pbl i ca francesa: una verdaderamente nueva y gran
i nsti tuci n.
30
Su autor a en ese ao de 1793 se debe a CAMBON,
31
como as tambi n l a de otras normas revol uci onari as en materi a
de deuda pbl i ca. Se pueden repeti r a fi nes del si gl o XX anti guas
pal abras de pocas en que l a deuda fl otante se renovaba de ven-
ci mi ento en venci mi ento y l a consti tuyen emprsti tos i ndefi ni -
damente renovabl es,
32
con l o cual se aproxi ma tambi n a l a deu-
da perpetua.
La anti gua caracteri zaci n de l os emprsti tos pbl i cos y con-
tratos de crdi to externo como recursos de carcter transi tori o
33
no es desde hace mucho ti empo apl i cabl e a nuestro pa s y
3.29
Por ejempl o l a r esol uci n MEyOSP n 187/95.
3.30
MEUCCI , op.loc.cit.
3.31
Lo expl i ca DUVERGER, op.cit., p. 139. Su i mpr onta, como l a de otr as
i ni ci ati vas de CAMBON, ha desper tado mul os contempor neos.
3.32
DUVERGER, op.cit., p. 163. El l o entr aa el pel i gr o de que l a cr i si s se
agr ave de una for ma br utal (op.ci t., p. 163); l a for ma de sal i r de l a
encr uci jada es consol i dar l a deuda (op.cit., p. 164) a i nter s i nfer i or , con
car cter semi vol untar i o o di r ectamente for zoso como en I tal i a en 1926.
3.33
VAN DER BORGHT, op.cit., ps. 156 y ss.; MARI ENHOFF, Tratado de dere-
cho administrativo, tomo I I I -B, op. cit., p. 662, n 1207 y sus r efer enci as
de l as notas 1998 y 1999. Per o es cl ar o que per ci bi er on mejor l a r eal i dad
qui enes seal ar on en este si gl o su car cter habi tual y no excepci onal .
I deal mente debi er a ser excepci onal , no exi ste duda al guna; per o tampo-
co hay duda posi bl e que en l a pr cti ca es usual y conti nuo. Ms an,
al gn moder no CAMBON segur amente envi di ar a al r evol uci onar i o mi ni s-
tr o fr ancs que pod a contar con el ar t cul o 156 de l a l ey del 24 de agosto
de 1793 que per mi t a al mi ni str o de fi nanzas r echazar en el nombr e y el
i nter s del Tesor o, el pago . De hecho se poster gan l os pagos sine die.
PARTE GENERAL I V - 28
muchos otros.
34
No l o ser tampoco, l amentabl emente, al entrar
al tercer mi l eni o.
4. El orden supranacional
Expl i car emos en el cap tul o VI y sus r emi si ones l a supr ana-
ci onal i dad oper ati va de nor mas como el Pacto de San Jos de
Costa Ri ca y l a constr ucci n del der echo comuni tar i o eur opeo
sobr e l a mi sma base supr anaci onal y supr aconsti tuci onal ope-
r ati va. Y asi sti mos ahor a al naci mi ento del mi smo fenmeno
con l os di ver sos tr atados de i ntegr aci n, actual mente con el
MERCOSUR. Vemos tambi n l os ml ti pl es tr atados de pr otec-
ci n de i nver si ones extr anjer as, con nor mas de fondo y r ecur so
ante ar bi tr aje i nter naci onal (infra, tomo 2, cap. XVI I ). Y cr ece
el nmer o de nor mas secundar i as der i vadas de l os tr atados,
con tanto vi gor como stos (CSJN, Cafs la Virginia, 1995-D,
292; Dotti, 7-V-98, cons. 8 y 9).
Todas esas nor mas i nter naci onal es, a l a i nver sa de l as di s-
posi ci ones de l os pr i mi geni os tr atados de i ntegr aci n l ati noa-
mer i cana, estn desti nadas en el nuevo contexto econmi co
mundi al a consti tui r l a base del someti mi ento del Estado na-
ci onal y sus nor mas i nter nas a l a nor mati va supr anaci onal
que emer ge y segui r emer gi endo, l enta per o segur amente, de
l os r ganos y conveni os de esta natur al eza, tal como est pr e-
vi sto en el ar t cul o 75 i nci sos 22 y 24 de l a Consti tuci n.
A su vez, tal es tr atados se or i entan haci a una l gi ca i nter na
que es si empr e l a mi sma: ca da de bar r er as aduaner as, el i mi -
naci n de monopol i os y pr i vi l egi os, el i mi naci n de i ndustr i as
subsi di adas naci onal mente, l i br e ci r cul aci n de bi enes, capi ta-
l es y per sonas, cr eci ente competi ti vi dad i nter naci onal .
3.34
La l egi sl aci n ha autor i zado tanto l a subdel egaci n que ya por
r esol uci n del Secr etar i o de Haci enda, en contr ataci n di r ecta, se con-
ci er tan oper aci ones del or den de l os qui ni entos mi l l ones de dl ar es: di s-
posi ci n S.H. 59/97, B.O. 11-I I -97, p. 74; S.H. 293/97, B.O. 11-VI I -97,
otr os qui ni entos mi l l ones de dl ar es, hasta compl etar once mi l mi l l ones
de dl ar es.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 29
La Convenci n I nter amer i cana contr a l a Cor r upci n, apr o-
bada por l ey 24.759, axi ge ahor a l a publ i ci dad, equi dad y efi -
caci a de l as contr ataci ones pbl i cas (ar t. I I I , i nci so 5, infra,
cap. XVI ), dato que ha de vi ncul ar se a nuestr o endeudami ento
y que si mul tneamente i ntegr a nuestr o or den jur di co i nter -
no.
En el l o tambi n el der echo no hace si no ajustar se al si gno
de l os ti empos, y se adopta en el der echo i nter no aquel l o que
emer ge cada vez con ms cl ar i dad del der echo supr anaci onal .
Y no es cuesti n de que nos sobr en ti empos: ya l o han hecho l os
pa ses desar r ol l ados, y nos l o exi gen a tr avs de ml ti pl es me-
cani smos, entre l os cual es no es el menor su condi ci n de acree-
dor es i mpagos de naci ones que no gener an por s , con sus ya
vi ejos model os econmi cos y nor mati vos, l os r ecur sos necesa-
r i os par a cer r ar su pr esupuesto.
El nuevo model o econmi co mundi al y naci onal i mpl i ca un
r etor no a l a fi l osof a econmi ca de l os al bor es de nuestr o cons-
ti tuci onal i smo; puede no ajustar se al esp r i tu del ar t cul o 14
bis de l a r efor ma de 1957, per o bi en sabemos que estamos al l
ante nor mas en gr an par te pr ogr amti cas que no al canzar on a
cambi ar el contexto consti tuci onal tr adi ci onal . Que ste admi -
te y admi ti sol uci ones como l as del Estado de bi enestar es
i ndudabl e, per o i gual mente cl ar o es que tambi n admi te y ad-
mi ti l as sol uci ones deci monni cas a l as cual es, par a ms en
Estado de necesi dad, se r ecur r e nuevamente a fi nes del si gl o
XX y comi enzos del XXI .
1
5. Algunos otros problemas del presente
5.1. El control de los monopolios en los servicios pblicos
El ar t cul o 42 de l a Consti tuci n establ ece l a obl i gaci n de
todas l as autor i dades naci onal es, tanto l egi sl ati vas como ad-
4.1
Nuestr o ar t cul o Emergencia residual en la deuda pblica interna,
r epr oduci do en nuestr o l i br o Despus de la reforma del Estado, Buenos
Ai r es, 1996, cap. V, del cual extr aemos aqu al gunos datos.
PARTE GENERAL I V - 30
mi ni str ati vas y jur i sdi cci onal es, de tutel ar l os der echos e i nte-
r eses econmi cos de l os usuar i os y consumi dor es de bi enes y
ser vi ci os. El empl eo de l a pal abr a autor i dades no puede ha-
cer suponer que se r efi er e sl o a l as admi ni str ati vas, como es
obvi o. Ser a una bur da maner a de i ncumpl i r l a tutel a judi ci al
de l os der echos i ndi vi dual es de l os usuar i os y consumi dor es y
por ende un obvi o mal desempeo de l a funci n.
Antes de l a r efor ma del Estado el poder econmi co l o ejer c a
el Estado, ahor a l o ejer cen tambi n en nombr e y por pr i vi l egi o
concedi do por el Estado, l as l i cenci atar i as o concesi onar i as, en
condi ci ones de monopol i o o excl usi vi dad. Se ha vuel to as al
si stema pr evi o al fal l i do cr eci mi ento del Estado empr esar i o y
consecuentemente cor r esponde r eajustar el contr ol judi ci al .
No pueden cl amar l a especi al pr otecci n que fue concebi da
par a l os dbi l es l os usuar i os e i ndi vi duos fr ente al poder
l os gi gantescos pr estador es monopl i cos del ser vi ci o en contr a
del usuar i o i ndefenso fr ente a su factur aci n o sobr efactur a-
ci n si n l i br e competenci a ni posi bi l i dad de el egi r . I n maxima
potentia, minima licentia: al ms poder oso l e cor r esponde l a
m ni ma l i cenci a, l a m ni ma l i ber tad.
1
Ya r ecor damos a RADBRUCH, que La i dea centr al en que el
Der echo ... se i nspi r a no es l a i dea de l a i gual dad de l as per so-
nas, si no l a de l a ni vel aci n de l as desi gual dades que entr e
el l as exi stan; l a i gual dad deja de ser as punto de par ti da del
Der echo, par a conver ti r se en meta o aspi r aci n del or den jur -
di co.
2
De l o contrari o se vi ol entar el mandato b bl i co de prote-
ger al dbi l contr a el poder oso,
3
el el emental pr i nci pi o jur di co
de que el der echo debe equi l i br ar l as desi gual dades exi stentes
5.1
BLACKS LAW DI CTI ONARY, 5 ed., St. Paul , Mi nnesota, Estados Uni dos,
West Publ i shi ng Co., 1989, p. 708.
5.2
RADBRUCH, GUSTAV, I ntroduccin a la filosofa del derecho, Mxi co,
1951, p. 162.
5.3
NOONAN JR., JOHN T., Bribes, Macmi l l an Publ i shi ng Company, Nueva
Yor k, 1984, cap tul o I , par gr afo 3, especi al mente pgi na 69, y sus ml -
ti pl es r efer enci as.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 31
(como en el der echo l abor al , como en el der echo pbl i co y admi -
ni str ati vo gener al ), y tambi n el texto consti tuci onal puntual
de l os ar t cul os 42 y 43.
4
Tambi n vi ol entar l as convenci ones i nter naci onal es, aho-
r a con fuer za consti tuci onal o supr aconsti tuci onal , que i mpo-
nen a l os tr es poder es del Estado l a di scr i mi naci n posi ti va, a
favor del dbi l , y no l a di scr i mi naci n a favor del pr estador y
en per jui ci o del usuar i o, agr avi ante tambi n al ar t cul o 1 del
Pacto de San Jos de Costa Ri ca. Cuando el Estado sal e en
defensa del usuar i o, como es ahor a su deber despus de l a r e-
for ma del Estado y ms an de l a Consti tuci n, no ha de ser
pr eci samente el fuer te qui en i nvoque con vi sos de r azn el de-
r echo del dbi l , ni el Juez qui en i mpar ci al mente tutel e al pode-
r oso en desmedr o del despr otegi do.
Ya al gunas empr esas han comenzado a i nver ti r sabi amente
l a car ga de l a pr ueba a favor del usuar i o. Mi entr as l as dems
no si gan el ejempl o o l os entes r egul ador es no l o i mpongan, es
una tar ea que l e cor r esponde al Poder Judi ci al i mpl ementar .
Del mi smo modo cor r esponde i mponer a l os l i cenci atar i os y
concesi onar i os en si tuaci n de monopol i o el deber de r esol ver
fundadamente y no por agr avi antes for mul ar i os pr ei mpr esos,
l os r ecl amos de l os usuar i os de sus ser vi ci os, pr estados en ta-
l es condi ci ones de excl usi vi dad o monopol i o.
Debe tambi n r esol ver se que hasta tanto el concesi onar i o o
l i cenci atari o no haya resuel to sati sfactori amente, en forma fun-
dada y convi ncente, el r ecl amo del usuar i o, ha de quedar
suspendi da l a obl i gaci n de pago del ser vi ci o en l a medi da que
el usuar i o cuesti ona.
La r enuenci a con que el Poder Judi ci al contr ol a l as empr e-
sas pbl i cas en el pasado no puede tr asl adar se a l as empr esas
pr i vadas que ti enen un pr i vi l egi o de monopol i o o excl usi vi dad.
Es como i mposi bi l i tar un fundamental posi bl e efecto posi ti vo
5.4
Ver al r especto nuestr o l i br o Despus de l a reforma del Estado,
F.D.A., 1996, cap tul o I I I , e infra, tomo 2, caps. I I y I I I .
PARTE GENERAL I V - 32
de l a pr i vati zaci n y r efor ma del Estado: l a di smi nuci n del
poder monopol i zado (antes poder estatal i ncontr ol ado, hoy po-
der pr i vado de i gual i ndefensi n del par ti cul ar ) si n contr ol ju-
di ci al sufi ci ente y adecuado.
Si n adecuado control judi ci al del poder econmi co ahora con-
centrado en manos pri vadas por el traspaso de manos del Esta-
do por v a de concesi n o l i cenci a monopl i ca o excl usi va, l as
cosas segui r n estando tan mal como cuando estaban en ma-
nos del Estado, en cuanto a tutel a del i ndi vi duo se r efi er e.
La Consti tuci n da un fuer te l l amado de atenci n al Poder
Judi ci al , al enfati zar de di ver sos modos este punto. Lo cur i oso
es que no se tr ata en l a especi e de pr i nci pi os nuevos, si no que
ya exi st an en nuestr o der echo y jur i spr udenci a desde l a poca
de l as anti guas concesi ones que l as naci onal i zaci ones el i mi na-
r on.
Antes de l as naci onal i zaci ones se sab a del contr ol de l as
empr esas concesi onar i as y monopl i cas de ser vi ci os pbl i cos,
per o ese conoci mi ento par ece como si se hubi er a per di do con
medi o si gl o de estati smo. La Consti tuci n de 1994 vi ene, como
una l ecci n de i nstr ucci n c vi ca, a r ecor dar l os pr i nci pi os el e-
mental es en l a mater i a.
Cabe pues esper ar que una adecuada compr ensi n de esta
l ecci n consti tuci onal si r va en l a pr cti ca di ar i a al Poder Judi -
ci al de l a Naci n: ha si do har to r emi so en tutel ar a l os usua-
r i os y en al gn caso ha l l egado al extr emo de pr oceder a l a
i nver sa, tutel ando al l i cenci atar i o contr a l os usuar i os y l a au-
tor i dad de contr al or que en l a especi e pr ocur aba defender sus
der echos e i nter eses.
Las i deas son si mpl es: debe pr oteger se al ci udadano del po-
der monopl i co o excl usi vo, i nter pr etar a este l ti mo en for ma
r estr i cti va,
5
i nver ti r l a car ga de l a pr ueba a favor del usuar i o
o consumi dor y en contr a del pr estador de bi enes o ser vi ci os,
6
5.5
Ampl i ar en el cap. I I I de Despus de la reforma del Estado, op.cit.
5.6
Lo di j i mos en 1962 en Reestructuraci n del concepto y rgi men
jur di co de l os servi ci os pbl i cos, LL, 106: 1187.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 33
pr oteger contr a l a sobr efactur aci n, fomentar l a competenci a,
l a l i br e ci r cul aci n de l as i deas y l a i nfor maci n, y en gener al
tutel ar todos l os der echos consagr ados en el Pacto de San Jos
de Costa Ri ca, entr e otr os.
Dado l o vi ejo y ol vi dado de estos pr i nci pi os, sanos per mi ti -
do r ecor dar l os, ya que l a Consti tuci n expr esamente enunci a
l a necesar i a tutel a del usuar i o fr ente al poder de l os monopo-
l i os natur al es o l egal es.
Ya el con cepto pr i mi gen i o de mon opol i o,del gr i ego
monopolion, sugi er e eti mol gi camente l a i dea de tr ato i l egal
7
y si bi en nuestr a l egi sl aci n actual se i ncl i na por el concepto
de puni r , i ncl uso penal mente, el abuso de posi ci n domi nante
en el mer cado, el r esul tado par a nuestr o caso es el mi smo.
Dado el concepto de pr i vi l egi o, va de suyo que todo l o ati nente
a su exi stenci a y extensi n es de i nter pr etaci n r estr i cti va. No
hay pr i vi l egi os i mpl ci tos.
8
Debe por l o dems adver ti r se que
si bi en nuestra l egi sl aci n hab a abandonado l a puni ci n penal
del monopol i o, l i mi tndol a al abuso de posi ci n domi nante en
el mer cado, l a Consti tuci n vuel ve al cr i ter i o de que el mono-
pol i o de por s es una fi gur a l esi va al si stema equi l i br ado de
poder es y establ ece l a necesi dad de pr oteger a l os usuar i os de
l os ser vi ci os monopl i cos, l o cual ha de i nser tar se, adems, en
l a tendenci a que or i enta l a l egi sl aci n de l a r efor ma del Estado
haci a l a l i br e competenci a, por l o tanto a l a el i mi naci n de l os
monopol i os exi stentes.
El cl si co pr i nci pi o in dubio pro libertate,
9
tambi n expr e-
sado como in favorem libertatis
10
ti ene especi al apl i caci n cuan-
5.7
COROMI NAS, JOAN, Breve Diccionario etimolgico de la lengua caste-
l l ana, ter cer a edi ci n, ed. Gr edos, Madr i d, 1976, ps. 401 y 402.
5.8
MARI ENHOFF, Tratado de derecho admi ni strati vo, tomo I I I -B, Abel e-
do Per r ot, 3 ed., r ei mpr esi n 1983, op.ci t., pg. 626. Ver tambi n el
cap tul o I I I de nuestr o l i br o Despus de l a reforma del Estado, op. cit.
5.9
SCHNEI DER, PETER, I n dubio pro libertate, Kar l sr uhe, 1960, a qui en
r ecor damos en el cap. I I I .
5.10
BLACKS LAW DI CTI ONARY, 5 ed., St. Paul , Mi nnesota, Estados Uni dos,
West Publ i shi ng Co., 1989, pg. 699.
PARTE GENERAL I V - 34
do se tr ata de l as l i ber tades fundamental es de nuestr a Consti -
tuci n, una de l as cual es, en l a i nter pr etaci n de l a nueva l e-
gi sl aci n sobr e r efor ma del Estado y de l a nueva pol ti ca econ-
mi ca mundi al , es l a l i ber tad de comer ci o y l a l i br e competen-
ci a. En l a duda entonces, l gi camente corresponde estar al pri n-
ci pi o de l i ber tad de comer ci o y no de monopol i o o excl usi vi dad,
l esi va de di cha l i ber tad de comer ci o e i ndustr i a.
Cabe tambi n expr esar que l as cl usul as r estr i cti vas a l a
l i br e competenci a en l os contr atos de l i cenci a o concesi n han
de i nter pr etar se, como es tr adi ci onal en der echo, en for ma r es-
tr i cti va; en l a duda a favor del usuar i o. Se tr ata del vi ejo y
fi r me cr i ter i o confor me al cual privilegia sunt strictissimae
interpretationis, que expuesto de otr o modo se expr esa como
privilegia non sunt trahenda ad exemplum,
11
in obscurum
libertatem praevalere: en l os casos de duda, debe pr eval ecer l a
l i bertad.
12
O si se pr efi er e, in favorem libertatis omnia praesumuntur:
toda pr esunci n debe hacer se en favor de l a l i ber tad,
13
l o que
en el caso si gni fi ca de l a competenci a. Di cho pr i nci pi o
pl ur i secul ar se hal l a tambi n r ecogi do desde si empr e por l a
jur i spr udenci a de l a Cor te Supr ema de Justi ci a de l a Naci n
14
y por doctr i na uni for me.
15
5.11
14 D.L. 3., r ecor dados en PI CCI RI LLI , RODOLFO, El privilegio en las
concesi ones de servi ci os pbl i cos, ed. Val er i o Abel edo, Buenos Ai r es,
1936, pr l ogo de RAFAEL BI ELSA, p. 9.
5.12
D. 40,5,50. Mar ci an. 7 i ns.: J.I GLESI AS - REDONDO, Definiciones, re-
glas y mximas jurdicas romanas, ed. Ci vi tas, Madr i d, 1986, pg. 131.
5.13
BLACKS, op. cit., pg. 699.
5.14
Fal l os, 146: 297, 149: 219, 114:124, hasta l os ms r eci entes que
l uego ver emos.
5.15
CARRI LLO, P., Concesi n de servi ci os pbl i cos, La Ley , tomo 62,
ps. 948 y ss.; BI ELSA, RAFAEL, Derecho admi ni strati vo, La Ley , sexta
edi ci n, tomo I I , Buenos Ai r es, 1964, ps. 259 y ss.; del mi smo autor ,
Consi deraci ones sumari as sobre l a concesi n de servi ci os pbl i cos (A
pr opsi to de l a 4 Confer enci a Naci onal de Abogados), Buenos Ai r es,
Abel edo, 1937; I Va. CONFERENCI A NACI ONAL DE ABOGADOS, Rgi men jur di co
de l a concesi n de servi ci o pbl i co, Buenos Ai r es, 1936, Tal l er es de
Ar tes Gr fi cas , ps. 30 y 31.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 35
En l a I Va. CONFERENCI A NACI ONAL DE ABOGADOS, op. cit., p.
37, se defi ni con par ti cul ar nfasi s este gr upo de pr i nci pi os y
su r ecepci n en l a jur i spr udenci a naci onal y compar ada:
La i nter pr etaci n del conteni do contr actual de l a concesi n
ti ene car cter r estr i cti vo ; El der echo del concesi onar i o no
puede i r ms al l de l o que l a concesi n defi ne y enumer a,
si endo l a r egl a ms segur a en mater i a de i nter pr etaci n de
concesi ones l a de que toda duda debe ser r esuel ta en senti do
adver so al concesi onar i o, por que nada debe tener se como con-
cedi do si no cuando es dado en tr mi nos i nequ vocos o por una
i mpl i canci a cl ar a (Fallos C.S.J.N. t. 155, p. 12). No exi sten
der echos i mpl ci tos en l a concesi n en benefi ci o del concesi ona-
r i o . La afi r mati va en mater i a de i nter pr etaci n de conce-
si ones necesi ta ser demostr ada, el si l enci o es negaci n y l a
duda es fatal para el derecho del concesi onari o (Fallos C.S.J.N.
t. 49, p. 224, ci t. de COOLEY, Const. Limit., ed. 7a., p. 565). La
jur i spr udenci a nor teamer i cana es concor dante con el pr i nci pi o
de l a i n ter pr etaci n r es tr i cti v a (97. U. S. 659, i n re
Northwestern Fertilizing C v. Village of Hyde Park).
Recuer da i gual mente BI ELSA
16
que a tenor de l o r esuel to por
nuestr a Cor te Supr ema
17
... es una r egl a consagr ada por el
der echo admi ni str ati vo que en mater i a de fr anqui ci as a una
corporaci n como en toda concesi n de pri vi l egi os por el Estado
a per sonas o i ndi vi duos, en caso de duda l a i nter pr etaci n debe
ser en contr a de l os concesi onar i os, por que l a pr esunci n ms
apr oxi mada a l a ver dad es l a de que el Estado ha acor dado sl o
l o que en tr mi nos expr esos r esul te de el l os .
Vaci l ar acer ca de l a extensi n del pr i vi l egi o es estar r esuel -
to y toda r esol uci n que di mane de una duda debe ser en con-
tr a de l a concesi n (COOLEYS, Constitutional Limitations, pgs.
565 y 566, spti ma edi ci n). Y l a Cor te Supr ema de l os Esta-
5.16
En el menci onado Consi deraci ones sumari as sobre l a concesi n
de servi ci os pbl i cos, op. ci t., ps. 52 y ss.
5.17
En el caso r egi str ado al tomo 149, ps. 219 y ss.
PARTE GENERAL I V - 36
dos Uni dos ha expr esado r ei ter adamente, en ese mi smo senti -
do, l o si gui ente: l a r egl a de i nter pr etaci n ms segur a en esta
cl ase de casos es l a de que aqul l a es en contr a de l a cor por a-
ci n. Toda r azonabl e duda debe ser r esuel ta en for ma adver -
sa. Nada debe tomar se como concedi do si no cuando es dado en
tr mi nos i nequ vocos o por una i mpl i canci a i gual mente cl ar a.
La afi r mati va necesi ta ser demostr ada, el si l enci o es nega-
ci n, y l a duda es fatal par a el der echo del concesi onar i o. 97 U.
S. 659 .
En cual qui er caso, ese tr adi ci onal pr i nci pi o de der echo p-
bl i co extr anjer o y naci onal ha si do r ei ter ado por nuestr o ms
al to tr i bunal en 1986
18
en l os si gui entes tr mi nos: Que, ade-
ms, es una r egl a consagr ada por el der echo admi ni str ati vo
que en mater i a de fr anqui ci as o concesi n de pr i vi l egi os por el
Estado a per sonas o i ndi vi duos, en caso de duda l a i nter pr eta-
ci n debe ser en contr a de l os concesi onar i os, por que l a pr esun-
ci n ms apr oxi mada a l a ver dad es que el Estado ha acor dado
sl o l o que en trmi nos expresos resul te de el l os (Fallos 149:218
l ti mo consi derando).
5.2. Los intereses econmicos de los usuarios
Pr escr i be tambi n l a Consti tuci n l a pr otecci n de l os i nte-
r eses econmi cos de l os usuar i os: esto si gni fi ca que no deben
pagar tar i fas que otor guen una excesi va oner osi dad al contr a-
to,
19
en per jui ci o econmi co de l os usuar i os y cor r el ati vo bene-
fi ci o i ncausado de l os prestadores del servi ci o; l as tari fas deben
ser justas y r azonabl es tanto par a el concesi onar i o como par a
l os usuar i os.
5.18
En el fal l o r eca do el 22 de abr i l de 1986 in re Hotel I nternaci onal
I guaz S.A. c/ Gob. Nac., J.A. , l 987-I I , p. 241, consi der ando noveno.
5.19
El concepto de excesi va oner osi dad tambi n se encuentr a expr e-
samente pr evi sto, por ej empl o, en el contr ato de tr ansfer enci a a l as
l i cenci atar i as de tel ecomuni caci ones, tanto a favor como en contr a de
el l as (ar t cul os 16.9., 16.9.1., 16.9.2., Bol et n Ofi ci al , 29 de ener o de 1991,
p. 11, contr atos apr obados por Decr eto 2332/90).
CRI SI S Y CAMBI O I V - 37
Cabe as aadi r un fundamento emp r i co en modo al guno
despr ovi sto de fuer za j ur di ca: en aquel l os casos que se
advi er tan ms que consi der abl es gananci as de l as l i cenci a-
tar i as o concesi onar i as demostr ar n que el pr i vi l egi o o mo-
nopol i o concedi do ha si do no sol amente un pr i vi l egi o j ur di -
co si no un pr i vi l egi o econmi co. La ecuaci n econmi co fi -
nanci er a de estos contr atos no es entonces si mpl emente ms
que benefi ci osa par a l as l i cenci atar i as, si no que excede una
r azonabl e apl i caci n de l a teor a de l a ecuaci n econmi co
fi nanci er a del contr ato.
En esta teor a, en efecto, se r esguar da que entr e l os der e-
chos y l as obl i gaci ones del cocontratante exi sta una equi val enci a
honesta, una r el aci n r azonabl e.
20
El Consejo de Estado fr ancs, en i gual tesi tur a, vi ene ha-
bl ando desde comi enzos de si gl o de l a equi val enci a honr ada u
honesta (quivalence honnte) entr e l as car gas y l os benefi ci os
del concesi onar i o.
21
Esa equi val enci a honesta o r el aci n r azonabl e no sol amente
puede ver se afectada en per jui ci o del contr atante, con el consi -
gui ente r eajuste en ms del contr ato, si no tambi n en per -
jui ci o del Estado o l a soci edad y l os usuar i os, como ocur r e pr e-
ci samente cuando l as gananci as son i r r azonabl es o excesi vas,
caso en el cual cor r esponde el r eajuste en menos.
Por i gual ti po de r azonami ento, ya en mater i a de obr as p-
bl i cas, hace ti empo que qued acl ar ado que l a ecuaci n eco-
nmi co fi nanci er a del contr ato no sl o debe ser modi fi cada en
ms por l os mayor es costos, si no que tambi n puede ser l o en
menos, de al l l a ter mi nol og a de al gunas l egi sl aci ones de que
no se tr ata de mayor es costos si no de var i aci ones de costos .
5.20
ESCOLA, HCTOR JORGE, Tratado i ntegral de l os contratos admi ni s-
trati vos, vol umen I , Parte General , ed. Depal ma, Buenos Ai r es, 1977,
pg. 453.
5.21
Mi ni stre des Travaux Publ i cs vs. Compagni e Gnral e Franai se
des Tramways, di ctamen del Comi sar i o de Gobi er no LON BLUM, Consejo
de Estado, 21-3-1910.
PARTE GENERAL I V - 38
A t tul o de ejempl o val e l a pena r ecor dar el ar t cul o 55 in
fine de l a l ey de obr as pbl i cas de l a Pr ovi nci a de Buenos Ai -
r es, que expr esa En l a mi sma for ma benefi ci ar n al Estado
l os menor es pr eci os que, gener ados en l as mi smas causas, se
r efl ejen en l os conceptos antedi chos.
22
Si bi en el pr ecedente nor teamer i cano de l os Wi ndfal l
benefits
23
no se hal l a l i mi tado a si tuaci ones de emer genci a o
necesi dad pbl i ca, el l o se apl i ca entr e otr os a aquel l os casos en
que el benefi ci o extr aor di nar i o emer ge de un estado de emer -
genci a o necesi dad del Estado que l e i mpi di negoci ar condi ci o-
nes en ci r cunstanci as nor mal es de mer cado.
Se tr ata de otr a apl i caci n de l a ya r ecor dada r egl a confor -
me a l a cual De si mi l i bus ad si mi l i a eadem rati one pro-
cedendum est (en otra formul aci n, in consimili casu, consimile
debet esse remedium, o de similibus idem est judicandum),
con l o cual mal se advi er te qu r azn fcti ca o jur di ca podr a
exi sti r par a actuar en l a especi e exactamente a l a i nver sa,
aumentando el monopol i o o pr i vi l egi o concedi do con excesi va
oner osi dad en condi ci ones de emer genci a.
Cuando l a excesi va onerosi dad del servi ci o queda demostrada
por gananci as excesi vas, se acredi ta con el l o l a fal ta de causa fc-
ti ca y jur di ca para l a extensi n que se ha dado al pri vi l egi o otor-
gado: como ya l o di ce el adagi o l ati no, allegatio contra factum non
est admittenda;
24
o tambi n facta sunt potentiora verbis, l os he-
chos son ms poderosos que l as pal abras.
25
Exi ste pues ms que sufi ci ente fundamento par a r educi r el
esquema de pr i vi l egi o otor gado a l as l i cenci atar i as.
5.22
Ver por ejempl o CAROL, GUI LLERMO C. y SANSONI , FLI X J., Estudio de la
legislacin de obras pblicas de la Provincia de Buenos Aires, tomo I I , edi ci n
de l a Fundaci n de Derecho Admi ni strati vo, Buenos Ai res, 1989, p. 594 y ss.
5.23
En l os Estados Uni dos naci l a teor a de l os wi ndfal l benefi ts,
benefi ci os i ncausados or i gi nados en si tuaci ones de emer genci a y que en
su consecuenci a, por di fer entes mecani smos, vuel ven al patr i moni o de
l a soci edad: supra, nota 3.18.
5.24
BLACKS LAW DI CTI ONARY, op. cit., p. 68.
5.25
Como se expl i ca en BLACKS, op. cit., pg. 532.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 39
Luego de l a pr i vati zaci n el der echo si gue avanzando y con
l a actual Consti tuci n comi enza o debe comenzar y pr ofun-
di zar se el contr ol , no el descontr ol .
Es este un desafo que tienen tanto los entes reguladores como el
Poder Judi ci al , ste como custodi o l ti mo en el orden i nterno de l os
derechos e intereses econmicos de los usuarios y consumidores, que
la nueva Constitucin expresamente protege y manda proteger.
6. El nuevo modelo econmico y poltico mundial.
Esta si tuaci n no es sol amente l ocal , es mundi al . Se per ci be
el fi n de una poca aunque no est del todo cl ar o qu concep-
ci n del Estado quedar vi gente l uego del necesar i o acomoda-
mi ento.
1
El l i ber al i smo que hab a muer to
2
por i nvi abl e
3
ha
vuel to a r enacer : l a i r r ever si bi l i dad es una i l usi n,
4
l a par ado-
ja nunca pas de moda,
5
vol vemos a l a exper i enci a del si gl o
XI X,
6
o no se tr ata de l os eter nos corsi e ricorsi,
7
si no que tal
6.1
El pr esente es cl ar o, como fu en 1930. Las r ecetas son opuestas.
Como di ce el humor i sta, No convi ene hacer pr edi cci ones. Menos sobr e
el futur o . No acer t nadi e, ni si qui er a l os dedi cados al tema, antes de l a
dcada del 80: TOFFLER, ALVI N, Previews and Premises, Bantam, NY, 1985;
La tercera ol a, Pl aza and Janes, Bar cel ona, 1980; ms pr ecavi do JEAN-
FRANOI S REVEL, El conocimiento intil , Pl aneta, Bar cel ona, 1989.
6.2
Par a una descr i pci n de ese pr oceso nos r emi ti mos a NI ETO, ALEJAN-
DRO, La burocracia. I . El pensamiento burocrtico, I nsti tuto de Estudi os
Admi ni str ati vos, Madr i d, 1976, ps. 82 y ss.
6.3
Como posi bl emente l o ver a ALDO FERRER qui en ya se ha r efer i do al
c r cul o vi ci oso l i ber al i smo-popul i smo en Crisis..., op. cit., ps. 104 y ss.
6.4
EI NSTEI N - BESSO, Correspondence, ed. Her man, Par s, 1972, p. 88;
PRI GOGI NE, I LYA, Tan sl o una i l usi n?Una expl oraci n del caos al or-
den, Tusquets, Bar cel ona, 1988, ps. 12 y ss.
6.5
Ver l os tr abajos col ecci onados por KORENBLI T, BERNARDO EZEQUI EL,
Coherenci a de l a paradoja, Edi ci ones Tr es Ti empos, Buenos Ai r es, 1978.
6.6
Medi o vi l y endebl e es l a exper i enci a, per o l a ver dad es tan gr ande
que bi en mer ece que no se desdee r ecur so al guno que a el l a nos con-
duzca. La r azn ti ene tantas for mas que no sabemos a cul ajustar nos ,
dec a MONTAI GNE, Ensayos completos, tomo I V, ed. I ber i a, Bar cel ona, 1953,
p. 172, l i br o ter cer o, cap tul o XI I I .
6.7
FERRER, ALDO, Crisis y alternativas de la poltica econmica argen-
tina, op. cit., ps. 76 y ss.
PARTE GENERAL I V - 40
vez hay si stema en el caos?
8
Adems de estas al ter nati vas,
mer ece destacar se l a tesi s ya ci tada de FUKUYAMA segn l a cual
as como l a democr aci a l i ber al es el model o pol ti co ms desa-
r r ol l ado y l ti mo al cual ha podi do l l egar l a soci edad humana,
as tambi n el l i ber al i smo capi tal i sta o econom a de mer cado
es tambi n el l ti mo y ms desar r ol l ado model o de or gani za-
ci n econmi ca de l a soci edad.A comi enzos de l a dcada del 80
l os or gani smos mundi al es anti ci pan el nuevo r eal i smo que l l e-
va a l os gobi er nos a r econsi der ar su papel en el pr oceso econ-
mi co y soci al ;
9
esto es un cambi o de or i entaci n de tal es or ga-
ni smos.
10
Luego, l a cr i si s econmi ca se tr ansfor ma en cr i si s
pol ti ca en muchos si stemas, con el sbi to y sor pr esi vo fi n del
comuni smo en l os gobi er nos sovi ti co y eur opeos del Este y el
tr i unfo del l i br e mer cado, con pr i vati zaci ones sustanci al es en
Europa, desregul aci ones general i zadas por doqui er, cri si s com-
pl eta del model o burocrti co, uni versal i zada percepci n del fra-
caso de todas l as for mas de empr esa pbl i ca en el mundo, pr o-
pi edad pbl i ca de l os medi os de producci n vi sual i zada no como
u n i n s tr u men to de l i ber aci n s i n o de al i en aci n .Ya l a
des r egu l aci n , des bu r ocr ati zaci n , des mon opol i zaci n ,
pr i vati zaci n, no son sol amente bander as i ngl esas o nor teame-
r i canas,
11
son eur opeas del Oeste
12
y del Este, y tambi n del
6.8
GLEI CK, JAMES, Caos. La creaci n de una nueva ci enci a, Sei x Bar r al ,
Bar cel ona, 1988.
6.9
Banco Mundi al , World Development Report, Johns Hopki ns Pr ess,
1983, p. 56; KENNEDY JR., PETER J., en BONEO y otr os, op. cit., p. 177. Una
somer a descr i pci n de l os cambi os mundi al es de pol ti ca en esta dcada
en GLADE, WI LLI AM P., en BONEO y otr os, op. cit., ps. 219 y ss.
6.10
GLADE, WI LLI AM P., en BONEO y otr os, op. cit., p. 240.
6.11
A par ti r de 1980 con l a Staggers Rai l Act sobr e desr egul aci n
fer r ovi ar i a en Estados Uni dos: COI NTREAU, EDOUARD, Pri vati zaci n. El arte
y los mtodos, Uni n Edi tor i al S.A., Madr i d, 1986, ps. 97 y ss. La i dea de
desr egul aci n nace en EE.UU.: LOYRETTE, JEAN, Dnationaliser. Comment
russir la privatisation, Dunod, Par s, 1986, p. 19.
6.12
CROI SSE T, PROT, DE ROSE N , Dnati onal i sati ons. L es l eons de
l Etranger, Ed. Economi ca, Par s, 1986, p. 8.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 41
Asi a. Contr a el l as se l evanta ahor a nuevamente l a r egul aci n,
en un enfr entami ento que ti ene fecha fi ja de cr i si s: el 24 de
agosto de 1999 (infra, tomo 2, cap. VI I ).
En esta ca da de l a doctr i na keynesi ana que fue moneda
cor r i ente de sei s dcadas, en esta vuel ta al pasado i deol gi co,
ya ni en l a convi cci n popper i ana del fal seami ento par eci er a
poder confi arse.
13
El ai sl ami ento mundi al de nuestr o pa s ser a exager ado si
no per ci bi er a tendenci as tan mani fi estas en el mundo; mxi -
me que, cada vez ms r pi damente, l as i deol og as son ms
potentes que l os estados.
14
As es como tambi n en nuestr o medi o se ha comenzado a
habl ar ofi ci al mente de desr egul aci n y desmonopol i zaci n
15
o
desr egul aci n, desbur ocr ati zaci n, desr egul aci n, desmonopo-
l i zaci n, pr i vati zaci n y l i ber aci n de l os mer cados
16
y a r ecor -
dar pr i nci pi os anti guos como el contr ol del abuso de posi ci n
domi nante en el mer cado,
17
que par ec an ol vi dados al ampar o
de ms de una l egi sl aci n i nter venci oni sta y r egul ador a. Tam-
bi n adqui er e un r enovado vi gor toda l a pr obl emti ca de l a
6.13
Y vi ene a l a memor i a, a r egaadi entes, l a tesi s de ASI MOV, I SAAC, La
relatividad del error, Pl aneta, Buenos Ai r es, 1989, ps. 227 y ss.
6.14
ATALI BA NOGUEI RA, O perecimento do estado, op. cit., p. 8. El empr e-
sar i ado ar genti no r euni do en FI EL tambi n asume estas bander as en el
l i br o col ecti vo El fracaso del estati smo. Una propuesta para l a reforma
del sector pbl i co argenti no, Ed. Sudamer i cana-Pl aneta, Buenos Ai r es,
1987.
6.15
El decr eto 1842/87.
6.16
Decr eto 2476/90, ar t. 14 in fine: supr esi n de l as par ti das pr esu-
puestar i as de l os or gani smos cuyos cometi dos no se compadezcan con
l as pol ti cas de pr i vati zaci n, desr egul aci n, descentr al i zaci n, desbur o-
cr ati zaci n y l i ber tad de mer cados . El ar t cul o 11 in fine establ ece por
su par te l a tr ansfer enci a a l as pr ovi nci as medi ante conveni o, l a r ees-
tr uctur aci n, l a pr i vati zaci n y/o di sol uci n de l os or gani smos de cuen-
tas especi al es y descentr al i zados, cual qui er a sea su natur al eza jur di ca,
encar gados de l a r egul aci n de mer cados de pr oductos r egi onal es.
6.17
Cor te Supr ema de Justi ci a de l a Naci n, Fal l os, t. 146, p. 207, caso
Gmez c. FC Central Crdoba; Ventafri da c. C a Uni n Tel efni ca, Fa-
llos, t. 184, p. 306.
PARTE GENERAL I V - 42
protecci n del usuari o y del consumi dor,
18
que i nstrumentan l a
l ey 24.240 y sus modi fi caci ones, y l as acci ones de cl ase.
19
Entre l os pri nci pi os que consagran el nuevo orden econmi co
i nternaci onal aparecen en Europa l a l i qui daci n de l os monopo-
l i os exi stentes (que no sean propi os de l a defensa o l a prestaci n
de servi ci os l l amados pbl i cos), evi tar el abuso de posi ci n domi -
nante en el mercado y l a prcti ca de fi jaci n de preci os o reparto
de mercados, l a prohi bi ci n de ayuda de l os Estados a l as empre-
sas, ayudas stas que di storsi onar an l os mercados, creaci n de
fondos estructural es comuni tari os para concurri r a si tuaci ones
de cri si s u homogenei zar el mercado.
Aparece tambi n el pri nci pi o de l a creaci n de un si stema mo-
netari o europeo, estabi l i dad de l a moneda, creaci n de un banco
central i ndependi ente de l os Estados mi embros y del cual l os ban-
cos central es naci onal es son del egados para apl i car en el orden
i nterno l a pol ti ca credi ti ci a y fi scal del banco central europeo,
i mposi bi l i dad al banco central naci onal de fi nanci ar el dfi ci t pre-
supuestari o ms al l de un porcentaje m ni mo, etc.
Toda pol ti ca, dec a PAUL VALRY, i mpl i ca al guna i dea del hom-
bre, y toda admi ni straci n tambi n.
20
El contexto mundi al es en-
tonces, al menos por este fi n de si gl o, el de una i deol og a y una
concepci n del hombr e y del Estado di sti nta a l a que pr eval eci
durante el si gl o, como veremos a conti nuaci n.
6.18
Ver STI GLI TZ, GABRI EL, Proteccin jurdica del consumidor, Buenos
Ai r es, 1986, Depal ma; GHERSI , CARLOS ALBERTO, (Di r ector ), Derechos y respon-
sabilidades de las empresas y consumidores, Mor a, Buenos Ai r es, 1994; del
mi smo autor , Responsabilidad de empresas telefnicas, Hammur abi , Bue-
nos Ai r es, 1994.
6.19
I nfra, tomo 2, caps. I I y I I I . Ver y compar ar FERRAZ, SRGI O, Mandado
de segurana (individual e coletivo). Aspectos polmicos, 3 ed., Mal hei r os,
San Pabl o, 1996, ps. 41 a 50; BI ANCHI , Las acciones de clase como medio de
solucin de los problemas de legitimacin colectiva a gran escala, RAP ,
n 235, 1998, ps. 11 y ss.
6.20
TI MSI T, G RARD, L e nouvel ordre conomi que i nternati onal et
l admi ni strati on publ i que, I n s ti tu t I n ter n ati on al des Sci en ces
Admi ni str ati ves y UNESCO, Ai r e-sur -l a-Lys, 1983, p. 13.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 43
7. La ejecucin del modelo: el marco legal.
La reforma encarada por el gobi erno argenti no fue denomi na-
da reforma del Estado por l a l ey 23.696),
1
que se compl ementa
con l a n 23.697. La cal i fi caci n l egi sl ati va de l as l eyes 23.696 y
23.697 que da punto de parti da a este proceso normati vo ti ene en
el ori gen sustento fcti co sufi ci ente,
2
con al guna ul traacti vi dad
en 1994.
3
Ha de evi tar caerse en l as vi ejas y repeti das pel i grosas doctri -
nas de que l os hechos crean derecho,
4
del derecho de necesi dad,
5
l a necesi dad como fuente de derecho,
6
o ms reci entemente el de-
recho de emergenci a.
7
Para determi nar si el Poder Legi sl ati vo y
7.1
Entr e otr os ver HUTCHI NSON, BARRAGUI RRE, GRECO, Reforma del Esta-
do. Ley 23.696, Ed. Rubi nzal -Cul zoni , Santa Fe, 1990; Primer seminario
i nter naci onal sobr e aspectos l egal es de l a pr i vati zaci n y
desregul ari zaci n. Ci enci as de l a Admi ni str aci n, Buenos Ai r es, 1989;
MENEM, CARLOS, y DROMI , ROBERTO, Reforma del Estado y transformaci n
naci onal , mi sma edi tor i al , Buenos Ai r es, 1990.
7.2
CSJN, in re Delfino, Fallos, t. 148, ps. 434 y ss., ao 1927.
7.3
Nuestr o ar t cul o Emergenci a resi dual en l a deuda pbl i ca i nter-
na, La Ley, 29-V-95, r epr oduci do en Despus de l a Reforma del Estado,
1996; BI ANCHI , ALBERTO B., Caduci dad y prescri pci n de crdi tos contra
el Estado nacional en la ley 24.447, La Ley, 23 de juni o de 1995.
7.4
JELLI NEK, WALTER, Verwaltungsrecht, Lehr mi ttel -Ver l ag, Offenbur g,
3 ed., 1948, ps . 125 y 126; Gesetz, Gesetzesanwendung und
Zweckmssi gkei tserwgung, ed. Mohr , Tbi ngen, 1913, ps. 13 y ss.
7.5
Un ejempl o en LEONFANTI , MAR A ANTONI A, Derecho de necesi dad, As-
tr ea, Buenos Ai r es, 1980, ps. 85 y ss.
7.6
De l a cual hay poca bi bl i ogr af a en pocas consti tuci onal es, y copi o-
sa en pocas de guer r a o gobi er nos poder osos, como l a que ci ta GI OVANNI
MI ELE en su nota b) a l a pgi na 95 de l a r ei mpr esi n de l a obr a de CAMMEO,
ya ci tada.
7.7
SAGS, NSTOR PEDRO, Derecho consti tuci onal y derecho de emer-
genci a, confer enci a del 10-V-90, que r esea LI ENDO, op. cit., p. 92, nota
1. SAGS consi der a ms moder ado el pr i nci pi o necessitas jus constituit
que el necessitas non habet legem (y habl a de un der echo de emer genci a
supr aconsti tuci onal ). La di sti nci n es demasi ado pr xi ma a l a que r e-
cuer da ZUPPI entr e el jus ad bel l um y el jus i n bel l o (ZUPPI , op. ci t., p.
188).
PARTE GENERAL I V - 44
en su caso el Ejecuti vo actuaron dentro de sus facul tades al di c-
tar di versos decretos fundados en el estado de necesi dad y urgen-
ci a durante el ao 1990, expl i camos ms arri ba el al cance y l a
di mensi n del estado de necesi dad pbl i ca; ser tambi n necesa-
ri o, desde l uego, anal i zar en cada caso l a r azonabi l i dad de l a
nor ma.
8
Al r especto, l a Cor te Supr ema ti ene de antao admi ti da l a
l i mi taci n por el Congr eso de gar ant as consti tuci onal es en
pocas de cr i si s o necesi dad y ur genci a, cuando l a r espuesta
uni ver sal a l a cr i si s de 1930 fue l a opuesta de ahor a: i nter ven-
ci oni smo, r egul aci n, naci onal i zaci n, etc. Si ampl i as fuer on
l as facul tades par a r egul ar e i nter veni r en cr i si s, i gual mente
ampl i as han de ser l as facul tades par a desr egul ar y desi nter -
veni r en l a nueva cr i si s pr ovocada por l as medi das anter i or es.
En l os anti guos ejempl os de potestad l egi sl ati va en poca
de cr i si s encontr amos el caso de l a mor ator i a hi potecar i a en
l a depr esi n de l os aos 30,
9
l a pr r r oga de l os contr atos
pr i vados de l ocaci n y l a l i mi taci n del monto de l os al qui -
l er es,
10
par al i zaci n de jui ci os contr a el Estado,
11
fi jaci n de
cuotas de pr oducci n, pr eci os mxi mos, etc,
12
monopol i os
7.8
Lo cual dej de ser una cuesti n de pur a r etr i ca y de r emi si n a
vi ejos pr i nci pi os del jusnatural i smo par a conver ti r se en una cuesti n de
jui ci o sobr e l os efectos soci al es de l a l ey, fundados en estad sti cas y otr as
fuentes de i nfor maci n acer ca de hechos soci al es , como expl i ca LI NARES,
JUAN FRANCI SCO, Razonabi l i dad de l as l eyes, Astr ea, Buenos Ai r es, 1970,
p. 129. El anl i si s de l a necesi dad es entonces dobl e: l a i nsti tuci onal , por
l a habi l i taci n de competenci a l egi sl ati va, y l a sustanti va o mater i al por
el fondo de l as deci si ones adoptadas en mater i a l egi sl ati va. En este or -
den de i deas ver BI ELSA, RAFAEL, El estado de necesi dad con parti cul ar
referenci a al derecho consti tuci onal y al derecho admi ni strati vo, ed.
Uni ver si dad Naci onal del Li tor al , Rosar i o, 1940, p. 70.
7.9
Avico c/ de la Pesa, Fallos, 172: 21, ao 1934.
7.10
En el caso Ercolano, Fallos, 136: 170, 1922.
7.11
DAste vs. Caja Nacional de Previsin Social para el Personal del
Estado, Fallos, 269: 417, ao 1967; LL, 130: 485.
7.12
Naci n Argenti na vs. Lausen Val demar Dri ng, 1957, Fallos, 237:
46; Gabi no Lares, 1959, Fal l os, 243: 280; Lembo, Fal l os, 266: 109, ao
1966; LL, 125: 399.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 45
estatal es r egul ando l a pr oducci n pr i vada en mater i a de
car nes,
13
yer ba mate,
14
vi nos,
15
gr anos,
16
al godn
17
y as
sucesi vamente.
Se ha r esuel to l a i nconsti tuci onal i dad cuando l a nor ma er a
r etr oacti va,
18
o no ten a en s mi sma categor as r azonabl es de
di fer enci aci n,
19
per o sal vo estos supuestos r el ati vamente ex-
cepci onal es l o ci er to es que l a Cor te Supr ema de Justi ci a de l a
Naci n ti ene admi ti da rei teradamente l a consti tuci onal i dad de
nor mas r estr i cti vas a gar ant as consti tuci onal es como l a pr o-
pi edad, l i ber tad de comer ci o e i ndustr i a, de contr ataci n, en
pocas de emer genci a.
20
Se ha r esuel to en al gn caso que no subsi st a l a si tuaci n de
emer genci a en for ma conti nuada como par a que el r gi men
7.13
El caso de l as l eyes 11.226, 11.228, 11.563 y 11.747 de 1933, esta l ti ma
de creaci n de l a Junta Naci onal de Carnes, decl arada consti tuci onal por l a
Corte Suprema en el ao 1944 en el caso I nchauspe, t. 199, p. 483. En senti do
si mi l ar Frigorfico Anglo S.A. vs. Gobierno Nacional, Fallos, t. 171, p. 366,
ao 1934; Ca. Swift de La Plata y otros c/ Gobierno Nacional, t. 171, p. 348,
ao 1934. Ver TABORDA CARO, MAR A SUSANA, Derecho agrario, Pl us Ul tra, Bue-
nos Ai res, 1979, ps. 400 y ss. La sol uci n se manti ene en el caso CAVI C, 1970,
La Ley, t. 139, p. 527, con nota de CARLOS SENZ VALI ENTE, y de JULI O OYHANARTE
en La Ley, t. 139, p. 1118.
7.14
Ley 12.236; SENZ VALI ENTE (H), JOS MAR A, Curso de derecho fede-
ral, Dovi l e, Buenos Ai r es, 1944, p. 287 y ss.; ZAVAL A, Derecho federal, t.
I I , p. 982 y ss.
7.15
Leyes 12.137 y 12.355; ZAVAL A, op. cit., p. 987; SENZ VALI ENTE, op.
cit., ps. 290 y ss.
7.16
Ley 12.253, l uego de un decr eto de 1933; SENZ VALI ENTE, op. cit.,
ps. 293 y ss.; TABORDA CARO, op. cit., ps. 461 y ss.
7.17
Decr eto del 27 de abr i l de 1935: SENZ VALI ENTE, op. cit., p. 294.
7.18
Caso Horta, 21 de agosto de 1922, Fallos, t. 137, p. 47.
7.19
Muiz Barreto de Alzaga vs. Antonio Destfanis, 1958, Fallos, t.
270, p. 379.
7.20
Ferrari , ao 1944, t. 199, p. 496; Gi ral do, t. 202, p. 456, ao 1945;
Ci arrapi co, t. 204, p. 195, ao 1946; Cai l l ard de ONei l, t. 234, p. 384,
ao 1956; Russo, t. 243, p. 467, ao 1959; Nadur, t. 243, p. 449, ao 1959;
Diodato, Fal l os, t. 266, p. 170, ao 1966, La Ley , t. 125, p. 402; I nco,
Fal l os, t. 268, p. 364, ao 1967; La Ley , t. 128, p. 419; Banco Hi poteca-
rio Franco Argentino, Fallos, t. 270, p. 462, ao 1968, La Ley , t. 132, p.
797, etc.
PARTE GENERAL I V - 46
l i mi tati vo mantuvi er a car acter es de per manenci a,
21
per o ms
fr ecuente es que sea el pr opi o l egi sl ador el que, habi endo di cta-
do l as l eyes de emer genci a, l as der ogue o di cte l uego otr as me-
jor es par a cor r egi r l os mal es causados por l as anter i or es.
22
En materi a de l egi sl aci n de emergenci a l a posi ci n de l a Corte
es que en defi ni ti va no l e toca... opi nar sobre cul de vari os me-
di os posi bl es es el mejor, si no si el el egi do por el l egi sl ador es...
proporci onado al fi n persegui do.
23
Se ha sugeri do, posi bl emente
con aci erto, que el anl i si s de l os hechos por nuestra Corte Supre-
ma es menor en esta materi a que el de l os tri bunal es norteameri -
canos cuyos precedentes con frecuenci a se i nvocan.
24
Par a apr eci ar cor r ectamente l a adecuaci n de l a r espuesta
ofi ci al a l a r eal i dad econmi ca, en cuanto hace a l a uti l i zaci n
de l as medi das l egi sl ati vas o r egl amentar i as de necesi dad y
ur genci a, se hace necesar i o consi der ar , tanto gl obal como pun-
tual mente, l as di ver sas medi das encar adas.
7.21
Mango vs. Traba, ao 1925, Fal l os, t. 114, p. 219: ... en l as condi -
ci ones expr esadas no es posi bl e ya consi der ar r azonabl e l a r estr i cci n
extr aor di nar i a al der echo de usar y di sponer de l a pr opi edad que manti e-
ne en vi gor l a l ey 11.318 y que en su or i gen fue sanci onada como una
medi da excepci onal desti nada a sal var una gr ave emer genci a .
7.22
LI NARES, Razonabilidad de las leyes, Buenos Ai res, 1970, ps. 130 y 131.
7.23
PADI LLA, Lecci ones sobre derechos humanos y garant as, Abel edo-
Per r ot, Buenos Ai r es, 1986, p. 79. Con todo La Cor te, por tanto, di j o
pr i mer o que no pod a anal i zar l a efi caci a de l os medi os el egi dos par a
obtener el fi n pr opuesto, y a conti nuaci n se r emi ti a una ser i e de
ci r cunstanci as de hecho que, a su jui ci o, acr edi taban sufi ci entemente l a
r efer i da efi caci a. Tambi n se puede ver i fi car l a mi sma contr adi cci n en
el caso Ercol ano (PADI LLA, op. cit., p. 78).
7.24
PADI LLA, op. ci t., p. 79, qui en seal a que aquel tr i bunal esti m
i ndi spensabl e un examen de l a r eal i dad par a poder deci di r si l os medios
or denados por el l egi sl ador manten an una adecuada equi val enci a r es-
pecto de l os fi nes que buscaba al canzar . Sobr e el tema en l a jur i spr u-
denci a actual de l os Estados Uni dos puede ver se, entr e otr os, NOWAK,
JOHN E., ROTUNDA, RONALD D., y YOUNG, J. NELSON, Consti tuti onal Law, 3
ed., St. Paul , Mi nnesota, 1986, cap tul o 11, ps. 331 y ss., y l a ms compl e-
ta exposi ci n de ROTUNDA, NOWAK y YOUNG, Treati se on Consti tuti onal
Law: Substance and Procedure, St. Paul , 1986.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 47
Hay tambi n ambi val enci as y contr adi cci ones. La cr i si s de
l a dcada del 80 es her eder a de l a cr i si s mundi al de 1973, y si n
embar go bajo el si gno de l a mi sma cr i si s se han di ctado en el
mundo medi das exactamente contrapuestas: naci onal i zaci ones
en Fr anci a
25
y Col ombi a
26
en 1982, pr i vati zaci ones en Gr an
Br etaa, desr egul aci n en Estados Uni dos. Ya vi mos que en
nuestro pa s se respondi a l a cri si s de 1980-1982 con i nterven-
ci oni smo, fomento y endeudami ento; en 1989-1990 cuando se
pasa a l a teor a econmi ca opuesta, aunque el endeudami ento
ya ti ene l mi tes di f ci l es de super ar . El 24 de agosto de 1999 el
confl i cto desr egul aci n vs. r egul aci n tendr su test supr emo,
como expl i camos en el cap tul o VI I del tomo 2.
Del repaso retrospecti vo de l a juri sprudenci a se desprende que
exi ste gran l ati tud para reconocer ampl i as facul tades l egi sl ati vas
en estado de emergenci a. Si bi en todas estas normas son pl ena-
mente justi ci abl es,
27
ocurre en l a especi e que en l a cri si s genera-
l i zada que hemos expl i cado debe tambi n ponderarse l a vi rtual
i nexi stenci a de control judi ci al sufi ci ente de l a admi ni straci n en
l a tutel a de l os derechos i ndi vi dual es.
28
No tenemos memori a de un tan i mportante ejerci ci o si mul t-
neo de facul tad regl amentari a de necesi dad y urgenci a por el Po-
der Ejecuti vo, uni do a facul tades del egadas y ejecuti vas
29
i gual -
7.25
DE L I ON , ANDR G., y DU RU PTY, MI CHEL, L es Nati onal i sati ons,
Economi ca, Par s, 1982.
7.26
VI DAL PERDOMO, JAI ME, Naci onal i zaci ones y emergenci a econmi ca,
Uni ver si dad Exter nado de Col ombi a, Bogot, 1984.
7.27
GARC A DE ENTERR A, EDUARDO, Legi sl aci n del egada, potestad regl a-
mentari a y control judi ci al , Tecnos, Madr i d, 1970.
7.28
I nfra, tomo 2, caps. XI I I a XV. Lo hemos expl i cado con mayor
gener al i dad en Derechos Humanos, 3 ed., 1998.
7.29
Hay bastante de ambas en l as l eyes 23.696 y 23.697, muy entr e-
mezcl adas, dando as apar ente r azn emp r i ca, en el caso, a qui enes
pr efi er en no di fer enci ar tal es conceptos. As BI ANCHI , ALBERTO B., La dele-
gaci n l egi sl ati va. Teor a de l os regl amentos del egados en l a Admi ni s-
traci n Pbl i ca, ed. Abaco, Buenos Ai r es, 1990, ps. 118 y ss. Si n embar -
go, el fundamento de l a di sti nci n es consti tuci onal : l a ejecuci n de l a l ey
es potestad pr opi a, l a del egada r equi er e texto expr eso.
PARTE GENERAL I V - 48
mente sustanci al es.
30
Cl ar o que, a di fer enci a de l as cl si cas de-
l egaci ones par a l a r egul aci n de der echos i ndi vi dual es,
31
stas
son pri nci pal mente del egaci ones para l a desregul aci n,
32
l o cual
supone expandi r el mbi to de l os der echos i ndi vi dual es en
una concepci n cl si ca, se enti ende
33
antes r estr i ngi dos por
l a l egi sl aci n que se abandona.
34
Las pr i mer as, al menos, ca-
ducan el 24 de agosto de 1999, si n que par ezca todav a haber se
tomado conci enci a col ecti va del nuevo esti l o de admi ni str aci n
y de gobi er no que el l o i mpor tar .
Esta es si n duda una di fer enci a capi tal fr ente a otr os su-
puestos hi str i cos de concentr aci n l egi sl ati va en el ejecuti vo
en l os que, par a mayor mal , se tr ataba del ejer ci ci o de una
pol ti ca r egul ador a, i nter venci oni sta y r estr i cti va de l os der e-
chos,
35
o de hi ptesi s de guerra.
36
Ha de estarse por ende atento
al conteni do de l a nor ma de facto o de emer genci a.
Por ms que l a emer genci a ver dader amente exi ste al mo-
mento referi do, l o ci erto es que este fenmeno represent en l os
7.30
Ley 23.697, ar t cul os 19, 20, 23, 24, 25, 26, 27, 30, 31, 33, 36, 37, 39,
41, 42, 43, 44, 46, 50, 53, 54, 59, 85 y 87. Ley 23.696, ar t cul os 2, 3, 6, 7, 9,
10, 11, 15, 16, 17, 18, 23, 29, 46, 48, 59, 61, 65 y 67. Este es un l i stado
enunci ati vo.
7.31
Un l i stado de el l as en BI ANCHI , op. cit. cap tul o I V, apar tado B, ps.
180 a 195.
7.32
Sal vo una buena canti dad de supuestos, como l a consol i daci n de
l a deuda pbl i ca i nter na, par al i zaci n de sentenci as contr a el Estado,
aumentos de i mpuestos, etc.
7.33
No se trata, obvi amente, de una expansi n de l os l l amados derechos
soci al es. Sobre el tema de l os derechos soci al es, econmi cos y cul tural es nos
remi ti mos a nuestro l i bro Derechos Humanos, 3 ed., op. cit., cap tul o VI .
7.34
El pr i nci pal supuesto es el contempl ado en el ar t cul o 10 de l a l ey
23.696.
7.35
Sobr an ejempl os. Entr e otr os ver el que r el ata BONNARD, ROGER, Le
droi t et l Etat dans l a doctri ne nati onal e-soci al i ste, 2 ed., L.G.D.J.,
Par s, 1939, ps. 5 y 6 y sus r efer enci as.
7.36
Como l ey i ngl esa de 1940 Emergency Powers (Defence) Act, tam-
bi n denomi nada custi camente Everythi ng and Everybody Act . Ver
CARLETON KEMP ALLEN, Law and Orders, ed. Stevens and Sons, Londr es,
1947, ps. 206 y ss.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 49
hechos una tr ansfer enci a masi va de potestades del Congr eso a
l a admi ni str aci n pbl i ca, que uni da a l a fal enci a del Poder
Judi ci al redunda en evi dente e i nevi tabl e desmedro de l os pri n-
ci pi os bsi cos del Estado de Der echo.
Una cosa es que par ezca estar tempor al mente en cr i si s l a
noci n de Estado de Bi enestar o Estado Soci al de Der echo en el
mundo contempor neo, y que en l a emer genci a nazcan nor mas
desti nadas a pr esentar una ci er ta per dur abi l i dad. Per o no est
en cr i si s l a noci n de Estado de Der echo, y se hace entonces
necesar i o pr ocur ar no per der del todo el equi l i br i o i ndi spensa-
bl e a l a exi stenci a mi sma del Estado de Der echo.
En l as medi das hoy en boga se encuentr an el ajuste fi scal y
l a apertura de l a econom a, l as que si bi en pueden tener efectos
benfi cos en el medi ano pl azo, es obvi o que en l o i nmedi ato
ti enen en apar i enci a un efecto de causaci n ci r cul ar sobr e l a
cr i si s: pr ofundi zan o dr amati zan l a gr avedad que el l a pr esen-
ta.
37
Con l o cual , en el pl ano jur di co, pr oducen el par adji co r e-
sul tado de estar ender ezadas adecuadamente a estar a l a
moder na doctr i na econmi ca a cor r egi r el pr obl ema, per o
agr avndol o en l o i nmedi ato, con l o cual el estado de necesi dad
pbl i ca se manti ene o ampl a.
En un pa s car acter i zado por l a i nestabi l i dad pol ti ca y ad-
mi ni str ati va, en que ms de un r gi men cr ey poder par afr a-
sear un r ei nado de mi l aos, ser a un acto de cr edul i dad pol ti -
ca suponer que todas estas r efor mas y nuevas pol ti cas estata-
l es habr n de ser per manentes en su exacta for mul aci n ac-
tual . Per o tampoco ha de caer se en el er r or i nver so de suponer
que se tr ata de r efor mas que entr ar n fci l o pr ontamente en
el ol vi do y l a desuetudo. Hay en esta mater i a una tendenci a
uni ver sal , que al gunos pa ses estamos comenzando a segui r
7.37
Per o ya no ti ene vi genci a el dogma k eynesi ano que pr efi er e el
cor to sobr e el l ar go pl azo: ahor a que estamos en el l ar go pl azo r especto
de 1930, ya sabemos l os efectos.
PARTE GENERAL I V - 50
tar d amente, y este movi mi ento acompasado se apoya y sosti e-
ne r ec pr ocamente. No cabe escapar al si gno de l os ti empos.
Hay tambi n un movi mi ento de i ner ci a que hace di f ci l des-
hacer l o hecho, o r ehacer l o deshecho, l uego que se ha l ogr ado
un i mpul so i ni ci al : no se tr ata desde l uego del anti guo take off
que nos augur aban l os economi stas del desar r ol l o. Cual qui er
obser vador i mpar ci al adver ti r que en l as actual es condi ci o-
nes paupr r i mas del Estado ser a un acto de extr ema i r r eal i -
dad r enaci onal i zar al gunas de l as i ndustr i as o ser vi ci os que
ahor a se pr i vati zan, mxi me que hay ml ti pl es tr atados i nter -
naci onal es de protecci n de i nversi ones extranjeras por l os cua-
l es el Estado se obl i ga a no hacer l o (ampl i ar infra, tomo 2, cap.
XVI I ). Tal vez haya, en cambi o, ms contr over si as judi ci al es
por l a r ecomposi ci n judi ci al de l os contr atos al ampar o de l a
l ey de defensa del usuar i o y del consumi dor (hay dos en mar -
cha contr a l as compa as tel efni cas) o acci ones judi ci al es i ni -
ci adas por l os usuar i os pi di endo l a caduci dad de l as l i cenci as
por sus i ncumpl i mi entos si stemti cos y rei terados (i dem). Hasta
es posi bl e que se r epr i man al gunos vi ejos y conoci dos casos de
cor r upci n.Acomodami entos, segur amente l os habr . Oper a-
ci ones en l as cual es se pueda acr edi tar l esi n puntual al der e-
cho vi gente ser n tal vez anul adas.
38
Las tar i fas y peajes ser n
qui zs r evi sados cuando se demuestr en gananci as i r r azona-
bl es.
Adems, no debe ol vi dar se que much si mas de l as nor mas
de estas l eyes ti enen cl ar a per manenci a pues modi fi can el or -
den jur di co en for ma establ e.
As por ejempl o el nuevo rgi men penal tri butari o,
39
procedi -
mi ento i mposi ti vo,
40
l egi sl aci n l abor al ,
41
mer cado de capi ta-
7.38
Y a l o mejor se puedan apor tar el ementos al vol umi noso l i br o de
JOHN T. NOONAN, JR., Bri bes, Macmi l l an, Nueva Yor k, 1984; o al de TOM
PETERS, Thri vi ng on Chaos, Knopf, Nueva Yor k, 1988.
7.39
Ley 23.697, ar t cul os 64 al 83.
7.40
Ley 23.697, ar t cul o 59.
7.41
Ley 23.697, ar t cul o 48.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 51
l es,
42
rgi men de hi drocarburos,
43
i nversi ones extranjeras,
44
ra-
di odi fusi n,
45
tr anspor te,
46
concesi n de obr as pbl i cas,
47
etc.
Tambi n hay nor mas per manentes en mater i a de or gani za-
ci n admi ni str ati va y r gi men de l a funci n pbl i ca, como por
ejempl o l a venta de i nmuebl es i nnecesar i os,
48
r eal i zaci n de
bal ances de empr esas pbl i cas,
49
el i mi naci n de ajustes auto-
mti cos en el sector pbl i co.
50
Como se advi er te, el i mpacto sobr e el or den jur di co gener al
es muy i mpor tante, y ms an si se ti ene pr esente l a habi l i ta-
ci n que el ar t cul o 10 de l a l ey 23.696 otor ga al Poder Ejecuti -
vo par a i ndi vi dual i zar l as nor mas que quedan der ogadas, bajo
el nuevo pr i nci pi o de l a desr egul aci n, desmonopol i zaci n, pr i -
vati zaci n, l i ber tad de mer cados, en l as di ver sas l eyes r egul a-
tor i as exi stentes anter i or mente.
51
Los decr etos que el Poder Ejecuti vo ha di ctado en ejecuci n
de esta del egaci n l egi sl ati va consti tuyen tambi n, por supues-
to, una modi fi caci n per manente al or den jur di co. Di cha fa-
cul tad est sujeta al l mi te tempor al de l a di sposi ci n tr ansi to-
r i a octava de l a Consti tuci n, per o l as nor mas der ogadas no
r ecobr ar n ya vi genci a. Y queda todav a el gr an i mpacto que
se pr oduce necesar i amente el 24 de agosto de 1999 con l a cadu-
ci dad de toda l a l egi sl aci n del egada (infra, tomo 2, cap. VI I ).
7.42
Ley 23.697, ar t cul os 39 al 41.
7.43
Ley 23.697, ar t cul os 30 al 33 (el 34 es tempor ar i o).
7.44
Ley 23.697, ar t cul os 15 al 19. La aper tur a al capi tal extr anjer o es
i ndi spensabl e par a vi abi l i zar l as pr i vati zaci ones, ante l a fal ta de capi tal
naci onal : LOYRETTE, op. ci t., cap tul os 9 y 10, ps. 101 y ss., 109 y ss.;
CROI SSET, PROT, DE ROSEN, op. cit., ps. 120 y ss.
7.45
Ley 23.696, ar t cul o 65.
7.46
Ley 23.696, ar t cul os 66 al 68.
7.47
Ley 23.696, ar t cul os 57 y 58.
7.48
Ley 23.697, ar t cul os 60 al 62.
7.49
Ley 23.696, ar t cul o 63.
7.50
Ley 23.696, ar t cul o 63.
7.51
Por ej empl o el decr eto 2.284/91. Al r especto ver nuestr o l i br o
Despus de la reforma del Estado, F.D.A., Buenos Ai r es, 1996, cap tul o
XI .
PARTE GENERAL I V - 52
II.- La prospectiva
8. El futuro ahora previsible
1
Es obvi o que nada ci er to puede deci r se acer ca del futur o, y que
tan sl o pueden for mul ar se conjetur as desti nadas a ser demostr a-
das fal sas; per o en un mundo si empr e cambi ante es necesar i o que
el l ector i nqui er a tambi n acer ca de l a di r ecci onal i dad del pr oceso.
No es cuesti n de hacer una supuesta ci enci a futur ol gi ca, per o
tampoco nos i r mejor si ocul tamos l a cabeza como el avestr uz. Es
i ndi spensabl e mi r ar ser enamente el futur o que se aveci na. Estos
pr r afos fi nal es no ti enen otr a i ntenci n que l a de pr oponer al gu-
nas i deas, contr over ti bl es, par a el anl i si s ci vi l i zado. El l ector po-
dr r azonar , a par ti r de el l as o en contr aposi ci n con el l as, en l a
bsqueda col ecti va de l os consensos soci al es necesar i os a una so-
ci edad madur a.
8.1. La solucin o no solucin estatal de conflictos sociales
Hay jur i stas que car acter i zan al der echo como un si stema de
pr evi si n de posi bl es sol uci ones a l os confl i ctos soci al es. Hay qui e-
nes sosti enen que l a funci n de l os r ganos de justi ci a no es di r i mi r
l os confl i ctos soci al es, si no dejar que l a soci edad l os r esuel va y
l uego r ecoger sus sol uci ones. Hay qui enes pi ensan que el l egi sl ador
no debe adel antar se demasi ado a su ti empo, que debe r ecoger l o
que es un senti mi ento soci al compar ti do.
En stas y otr as posi bl es postul aci ones, habl ar del der echo de
l os pr xi mos aos supone habl ar de l a soci edad y l a cul tur a o l os
hbi tos soci al es del si gl o XXI : el l os son l os que mar car n el r umbo
l egi sl ati vo y jur i sdi cci onal . Como todo pr oceso ser una l enta evo-
l uci n, no un sal to cual i cuanti tati vo. Y esa evol uci n es tan
i nter dependi ente de otr os factor es econmi cos y soci al es que r esul -
ta una aventur a del esp r i tu tr atar de i magi nar se qu puede ocu-
r r i r en un futur o en el cual ya no estar emos.
As como un cami no de di ez mi l mi l l as se i ni ci a con el pr i mer
paso, el desti no de l os pr xi mos aos de ci enci a jur di ca se puede
8.1.
Par a un tr atami ento ms compl eto del tema, y el anl i si s de al gu-
nos puntos aqu omi ti dos, ver nuestr o ar t cul o 1995-2095, ci en aos de
derecho admi ni strati vo, Revi sta Jur di ca de Catal ua , nmer o extr aor -
di nar i o, Bar cel ona, 1997, ps. 61 y ss.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 53
escudr i ar a par ti r de l os l ti mos pasos del si gl o XX y l os pr i mer os
que se avi zor an del pr xi mo mi l eni o. No habl amos pues par a el
futur o, si no par a el i nqui etante pr esente. La pr egunta r eal no es
dnde estar emos dentr o de ci en aos, si no en qu di r ecci n esta-
mos ahor a dando qu pasos.
8.2. La regulacin internacional es creciente
2
El si stema de der echos humanos es hoy en d a cl ar amente su-
pr anaci onal , segn l o estamos vi endo en este vol umen. En otr a
mater i a, exi sten al gunos sector es de l a econom a que estn vi r -
tual mente i nter naci onal i zados, como el si stema fi nanci er o. La pr e-
si n de l os acr eedor es exter nos par a que mor i ger emos l a cor r upci n
es cr eci ente y l l eva, como pr i mer paso, a l a Convenci n I nter amer i -
cana contr a l a Cor r upci n. Otr os pasos habr n de segui r l a, ci er ta-
mente.
3
Hay otr os campos en que l a r egul aci n i nter naci onal es cr eci en-
te: tal el si stema de pr otecci n de l os r ecur sos natur al es, en que
hay pr ogr esos en l a tendenci a a l a r egul aci n de l os fondos mar i nos
y el der echo del mar . Per o es posi bl e que haya todav a ms desar r o-
l l o r egul ator i o i nter naci onal . En efecto, hay acti vi dades que se de-
sar r ol l an actual mente en l os mar es i nter naci onal es, fuer a de l a
jur i sdi cci n de todos l os pa ses. Los casos ms anti guos y conoci -
dos fuer on l os casi nos fl otantes, fuer a de l as cuatr o mi l l as de l as
aguas jur i sdi cci onal es de Estados Uni dos. Le si gui er on l as r adi os
i nstal adas fuer a de l a jur i sdi cci n mar ti ma, por ejempl o de I ngl a-
ter r a, par a escapar a l as r egul aci ones naci onal es. La I nter net fue
concebi da como un si stema de comuni caci ones l i br e de toda i nje-
r enci a estatal , per o ya hay opi ni ones que qui si er an r egul ar l a.
Al mi smo ti empo l a pesca en aguas i nter naci onal es se abar at
con l os buques factor as, que r eal i zan todo el pr oceso fabr i l en aguas
8.2
Puede ver se ROZAKI S, CHRI STOS L., y STEPHANOU, CONSTANTI NE A., The
New Law of the Sea, Nor th-Hol l and, Amster dam, 1983; AMAN JR., ALFRED
C., Admi ni strati ve L aw i n a Gl obal Area, Cor nel l Uni v er si ty Pr ess,
I thaca, Nueva Yor k, 1992. En una per specti va i deol gi ca ubi cada en otr a
r eal i dad naci onal e i nter naci onal , ya antes se habl aba tambi n de Le
nouvel ordre conomi que i nternati onal e l admi ni strati on publ i que, l i -
br o coor di nado por GRARD TI MSI T, Unesco-I I SA, Ai r e-sur -l a-LYs, Fr an-
ci a, 1983
8.3
Es sta una l gi ca i nexor abl e de l os hechos. Ya l o adver ti mos antes
del di ctado de l a Convenci n I nter amer i cana contr a l a Cor r upci n en
nuestr a amar ga ponenci a Una refl exi n actual , en el l i br o El derecho
pbl i co de fi nal es de si gl o. Una perspecti va i beroameri cana, fundaci n
BBV y edi tor i al Ci vi tas, Madr i d, 1997, ps. 263 a 276.
PARTE GENERAL I V - 54
i nter naci onal es y fuer a de l a jur i sdi cci n de Estado al guno, no si em-
pr e r espetando l os conveni os i nter naci onal es sobr e l mi tes r aci o-
nal es a l a expl otaci n de l os r ecur sos mar i nos.
Exi sten tambi n al pr esente buques factor as que, bajo bander a
de conveni enci a (convenience flag), consti tuyen fbr i cas que pr odu-
cen otr os pr odu ctos en al tamar , s i n s u j eci n a l as n or mas
i mposi ti vas o l abor al es l ocal es, obteni endo pr eci os ms bar atos y
que ni si qui er a tocan puer to: otr as naves se acer can a r eti r ar l a
pr oducci n, hacer l os r ecambi os de per sonal , etc. Todo este si stema
de cr eci ente acti vi dad en aguas i nter naci onal es puede l l egar a te-
ner sufi ci ente i mpor tanci a econmi ca como par a que l as naci ones
qui er an r egul ar l o, contr ol ar l o y por qu no, tr i butar l o.
Cabe, en gener al , esper ar un l ento per o pr ogr esi vo avance de l a
r egul aci n i nter naci onal en muchos campos de l a acti vi dad huma-
na.
8.3. La di str i buci n y fr actur a mundi al del poder estatal
El pr i mer pr obl ema que se advi er te cuando uno i nqui er e sobr e
cmo ser n el der echo, el Estado y l a admi ni str aci n en l os pr xi -
mos ci en aos, es que no sabe bi en a qu der echo, Estado y admi ni s-
tr aci n se r efi er e.
Es ci er to que al gunas tendenci as son fci l mente di scer ni bl es, y
al gunos autor es l as vi er on ya en l a dcada del 60: l a pr ogr esi va
cr eaci n de r ganos supr anaci onal es, de nor mas supr anaci onal es,
de justi ci a supr anaci onal , con una si mul tnea tendenci a opuesta
haci a l a descentr al i zaci n o l a r egi onal i zaci n del poder dentr o de
cada pa s.
Acompaa tambi n al pr oceso el cr eci ente desar r ol l o de l as or -
gani zaci ones no guber namental es, per sonas jur di cas pr i vadas o
pbl i cas no estatal es que r eal i zan acti vi dades de i nter s pbl i co
per o si n for mar par te de or gani zaci n estatal al guna. A su al r ede-
dor , y a veces en l a admi ni str aci n pbl i ca, apar ecen per sonas que
desempean funci ones pbl i cas si n r evesti r l a cal i dad de agentes
del Estado.
El cl si co Estado naci onal se ve as someti do a tensi ones opues-
tas, que l o ti enen por casi segur o per dedor : pi er de poder a mano de
l as r egi ones estatal es i nter nas, pi er de poder a manos de l a comu-
ni dad estatal supr anaci onal , pi er de poder a manos de or gani zaci o-
nes no guber namental es. Ni nguno de estos fenmenos es mal o.
Es bueno, al contr ar i o, que el poder se fr actur e, que haya ml ti -
pl es centr os de poder , par a que exi stan cada vez menos posi bi l i da-
des de que al gui en, uno sl o, se aduee de todo el poder .
Ese fenmeno ya se ven a advi r ti endo con l a cr eaci n en muchos
pa ses de nuevos y di ver sos r ganos naci onal es y r egi onal es de con-
CRI SI S Y CAMBI O I V - 55
tr ol jur i sdi cci onal . No una ni ca Cor te Supr ema que r esuel va todo
y est muy cer ca del poder centr al , si no una Cor te Supr ema, un
Consejo de l a Magi str atur a, un Jur ado de Enjui ci ami ento de Ma-
gi str ados, uno o ms Defensor es del Puebl o u ombudsmen, Fi scal es
i ndependi entes del poder pol ti co, mayor canti dad de jueces en to-
dos l os ni vel es, etc. El l o r epr oduci do a ni vel r egi onal y l ocal .
En l as comuni dades i nd genas l os antr opl ogos estudi an el de-
r echo tr i bal bajo el manto de un denomi nado der echo no estatal .
Cl ar o, no estatal de nuestr o Estado, per o s estatal del Estado de
el l os. Es que poco a poco se va admi ti endo el der echo de l as comuni -
dades i nd genas a r egi r se por sus pr opi as nor mas, a autodeter mi -
nar se en l o que ahor a se r econoce como su pr opi o ter r i tor i o dentro
del vi ejo ter r i tor i o del Estado o l as r egi ones. Ceder otr a vez el
der echo naci onal y adems, en al gunos aspectos, el ter r i tor i o.
Tambi n aumentar n l os mecani smos de medi aci n y ar bi tr aje,
como modos autnomos por l os que l a soci edad busca r esol ver al gu-
nos de sus confl i ctos, en l o posi bl e si n i njer enci a di r ecta del Estado
sal vo en su admi si n substi tuti va de l a i nter venci n judi ci al .
La for ma en que se conci bi l a I nter net, como si stema de
i nter comuni caci n cuya pr opi a ar qui tectur a l a hace i nsuscepti bl e
de contr ol centr al al guno, es tambi n un adel anto de l os ti empos
por veni r . No deci mos con el l o que el pr oceso evol uti vo ser fci l ni
si n di sputas, si no que aquel l os que antes que nosotr os han adver -
ti do esta tendenci a ven ahor a tentati vamente confi r mada su hi p-
tesi s.
La soci edad por todas par tes ti ende a qui tar se tutel as y r denes
exter nas, y al pr opi o ti empo i ntr oduce el ementos de supr anaci ona-
l i dad qu e pu eden v er s e, s eg n l a pti ca de cada u n o, como
l i ber ador es o escl avi zantes.
Si bi en el pr oceso de desr egul aci n, desestati zaci n o pr i vati za-
ci n de empr esas y ser vi ci os pbl i cos pr esenta par ti cul ar i dades
muy di sti ntas en cada conti nente y tambi n en cada pa s, es i nne-
gabl e que consti tuye una tendenci a, cuanto menos i deol gi ca, que
fue avanzando en l os centr os de poder i nter naci onal es desde l a
dcada del 80 en l as postr i mer as del si gl o XX. Por el l o nuestr a
pr opi a per cepci n del fenmeno a ocur r i r entr e nosotr os el 24 de
agosto de 1999 es l a que expl i camos en el cap tul o VI I del tomo 2.
8.4. Autoridades regulatorias independientes
En al gunos pa ses l as exper i enci as tambi n van avanzando, con
l a consecuenci a de que pr esentan una empr esa pr i vada monopol i -
zando un ser vi ci o pbl i co por concesi n o l i cenci a otor gada del Es-
tado, per o no de un Estado r el ati vamente fuer te como nos i magi na-
mos er a el del si gl o XI X, si no de un Estado r el ati vamente dbi l
como sabemos es el de l os si gl o XX y XXI .
PARTE GENERAL I V - 56
Una pr i mer a r espuesta son l as autor i dades r egul ator i as i nde-
pendi entes, con par ti ci paci n de l os usuar i os; otr a, no excl uyente,
el aumento de r ganos judi ci al es de tutel a de l os usuar i os y consu-
mi dor es. Habr que super ar esta etapa si mi l ar al i ndustr i al i smo,
y mi entr as tanto obser var cmo el vi ejo r bol si gue per di endo ao-
sas r amas y a veces sacando nuevas.
Toca tambi n a l a soci edad di sear mecani smos de contr ol que
supl an l as omi si ones estatal es, pues no par ece haber l ugar en el
mundo par a aor anzas al Estado de antao. De todas maner as,
cabe tambi n adver ti r que l a tecnol og a va el i mi nando al gunos su-
puestos monopol i os natur al es o de hecho.
La expl osi n tecnol gi ca de medi os de di fusi n y comuni caci n
es cr eci ente y l l evar a mbi tos de competenci a antes no soados.
Muchos monopol i os de hoy ser n en el al bor del pr xi mo mi l eni o
acti vi dades en l i br e competenci a, o al menos de ejer ci ci o r egul ado
per o competi ti vo bajo autor i zaci n del ente r egul ador con, esper e-
mos, par ti ci paci n del usuar i o.
8.5. La participacin
Es ci er to que mucha gente que est en el ejer ci ci o actual y con-
cr eto del poder pol ti co teme a l a par ti ci paci n ci udadana pues l a
per ci be como un el emento de desestabi l i zaci n antes que de esta-
bi l i zaci n soci al .
Los estudi osos por l o gener al consi der an que l a segunda es l a
hi ptesi s cor r ecta, y si l os l ti mos ti empos son un i ndi ci o del pr xi -
mo si gl o, es pr obabl e que veamos nuevos exper i mentos con cr eci en-
tes y cada vez ms r i cas for mas de par ti ci paci n ci udadana en el
poder , a di sti ntos ni vel es. Per o avanzar n si empr e al go ms, como
vienen avanzando a lo largo de toda la historia de la humanidad. Los
que fuer on temas de di scr i mi naci n de mi nor as se i r n tr ansfor -
mando en temas de par ti ci paci n de mayor as que r esul tan di scr i -
mi nadas del ejer ci ci o coti di ano del poder por l as mi nor as guber na-
ti vas que el l as mi smas han el egi do.
La l ci da fr ase de JEAN RI VERO, que hoy en d a l a democr aci a no
es ya sl o una for ma de acceder al poder , si no tambi n una for ma
de ejer cer el poder , cobr ar cr eci ente senti do en el futur o.
8.6. Seguridad exterior e interior
Sal vo el i nevi tabl e y pr ogr esi vo aumento de jueces, pol i c as y
cr cel es, el pr obl ema de l as fuer zas de segur i dad naci onal es ha
comenzado a cambi ar en el mundo. Por de pr onto cada pa s, anal i -
zando sus r ecur sos y l a posi bi l i dad de confl i ctos bl i cos, no escoge
hoy el cami no del ar mamenti smo y el desar r ol l o de sus fuer zas
ar madas, si no el sender o i nver so y se l i mi ta l a i nter venci n i nter -
CRI SI S Y CAMBI O I V - 57
naci onal en l os confl i ctos r egi onal es. Par eci er a que se busca no sl o
el m ni mo Estado posi bl e, si no tambi n el m ni mo conti ngente po-
si bl e de fuer zas ar madas, exceptuadas si empr e l as pol i ci al es lato
sensu. Es di f ci l adi vi nar si l a soci edad gl obal futur a quer r r esol -
ver l os confl i ctos ar mados r egi onal es. Por l o que se va vi endo a
ni vel i nter naci onal , l a r espuesta no es afi r mati va.
Dentr o de esta tendenci a a l a r educci n y modi fi caci n de l as
fuer zas ar madas est l a susti tuci n del ser vi ci o mi l i tar obl i gato-
r i o por el vol untar i o,

l o que ti ene un el emento de democr ati zaci n
del poder : no es l o mi smo mandar r ecl utas que col egas. Tambi n
ser de cr eci ente i mpor tanci a l a par ti ci paci n de l a mujer en l as
fuer zas ar madas, que hace mejor es a estas l ti mas, y en l as fuer -
zas pol i ci al es, donde su i nfl ujo benfi co puede ser an mayor .
8.7. La administracin y la sociedad futuras
Como el Estado ti ene menos y debe ms, hace cada vez menos.
Entr an en el l o l os contr atos de obr as pbl i cas, de sumi ni str os, l a
r el aci n de funci n pbl i ca, etc.
Apar ecen en su l ugar con mayor fr ecuenci a l os contr atos de cr -
di to exter no, l os empr sti tos pbl i cos, l as concesi ones, autor i za-
ci ones y per mi sos. Tambi n el vol untar i ado y di sti ntas for mas de
acti vi dad pbl i ca no estatal .
Las admi ni str aci ones naci onal es se encuentr an hoy, en mater i a
de fi nanzas pbl i cas, como hace un si gl o, como hace dos: endeuda-
mi ento si stemti co. Al guna vez en l a hi stor i a eur opea se habl de
l a deuda pbl i ca per petua, ste par ece otr o momento pr opi ci o par a
hacer l o en el r esto del mundo. Por l o menos as par ece pr ever l o el
FMI que pi de aumento de su capi tal .
La admi ni str aci n de numer osos ser vi ci os soci al es que van des-
de l a educaci n y l a sal ud, pasan por l a pr evi si n soci al y avanza-
r on sobr e l a cul tur a, ve sus r ecur sos pr ogr esi vamente l i mi tados.
Por una par te es el r ecl amo soci al de r aci onal i dad en el empl eo
de tal es r ecur sos (r ecl amo no gener al i zado: hay sector es que br e-
gan por un si mpl e aumento del gasto soci al per o no pi den su em-
pl eo efi ci ente), como as tambi n l a cr eci ente i ndi gnaci n ante l a
cor r upci n; por otr a un r etor no a concepci ones menos gener osas de
l a soci edad haci a sus ser es ms dbi l es. El Estado y l as admi ni s-
tr aci ones del mundo que vi ene no se pr esentan ms pr otector es o
pr ovi denci al es; al contr ar i o, aumentan l os r ecl amos por mayor se-
gur i dad al apar ato pr eventi vo y r epr esi vo, a ni vel pol i ci al y penal .
Es otr a poca capi tal i sta, pr ecapi tal i sta o postcapi tal i sta se-
gn el estadi o de desar r ol l o de cada pa s en que se pr oduce el fen-
meno. Segur amente no dur e todo un si gl o, per o ocupar al guna par -
te de l .
PARTE GENERAL I V - 58
8.7.1. Otr o pr obl ema de este sol tar el esp r i tu haci a l a i magi na-
ci n del futur o es que no tenemos si qui er a el consuel o de que dentr o
de ci en aos al gui en nos l eer par a ver i fi car nuestr o er r or o apoyar
nuestr a conjetur a. Por que uno de l os pr i mer os hechos que se ve es
el ver ti gi noso y pr ogr esi vo aumento de l a canti dad de i nfor maci n
di sponi bl e, l o cual har cada vez ms necesar i o sel ecci onar al guna
i nfor maci n y desechar otr a. Muchos l i br os del pasado nos l l egan
al pr esente. Pocos del pr esente l l egar n al futur o.
Y si es ci er to l o que di ce el car tel de l a bi bl i oteca de l a London
School of Economics, que una bi bl i oteca val e no por l os l i br os que
ti ene, si no por l os que no ti ene, podemos estar vi r tual mente segu-
r os que estas pgi nas no estar n en bi bl i oteca al guna dentr o de un
si gl o, o si estn no l as l eer nadi e (hagamos excepci n de al gn
futur o estudi oso de l a hi stor i a, par a no dar por concl ui da aqu y
ahor a l a escr i tur a).
Lo mi smo se apl i ca si el l i br o como i nstr umento de di fusi n de
i nfor maci n desapar ece en ar as a l a computaci n, l os CD- ROMs,
l a I nter net o l o que fuer e. Exi sten dos vi si ones posi bl es. Una, l a
opti mi sta, es que todo est ar chi vado en i nfi ni tos bancos de datos
y que l os medi os de r ecuper aci n se per fecci onen l o sufi ci ente en
mater i a de textos como par a per mi ti r a un costo accesi bl e buscar
cual qui er cosa de cual qui er poca al sl o mar car el apr opi ado co-
mando el ectr ni co. Otr a, menos opti mi sta, puede contempl ar que
habr al gn ti po de sel ecci n de l a i nfor maci n hecha por el bi bl i o-
tecar i o del futur o, qui en deter mi nar qu i nfor maci n car gar en
l os medi os masi vos de al macenami ento de datos, y cmo pr ogr a-
mar su efi ci ente r ecuper aci n.
Este l ti mo punto, l a efi caz r ecuper aci n de l a i nfor maci n al -
macenada, se tor nar cada vez ms cr ti co. Ya es di f ci l en un pa s
cual qui er a saber qu nor ma est vi gente en deter mi nado momen-
to, qu pr ecedentes hay de el l a: cunto ms l o ser saber eso mi s-
mo a ni vel mundi al . Tendr emos en esta hi ptesi s s cada vez mayor
canti dad de i nfor maci n car gada en di sti ntas bases de datos, per o
esto no se tr aduci r en mayor calidad de i nfor maci n di sponi bl e en
tiempo til (que ya no se mi de en d as ni hor as si no en nanosegundos).
Son dos vi si ones del der echo a l a i nfor maci n en el pr xi mo si gl o
cuya opci n l a dar el avance y el costo de l a tecnol og a, ms que l a
deci si n soci al o jur di ca.
8.7.2. Se deja cada vez ms de i ntentar admi ni str ar y di r i gi r l a
econom a. A veces se l o l l ama desr egul aci n, per o es tambi n
desadmi ni str aci n, i nadmi ni str aci n o no admi ni str aci n. En esta
tendenci a mundi al se i nser tan fenmenos de di sti nto avance en
cada conti nente, per o con si gnos semejantes: l i br e ci r cul aci n de
per sonas, bi enes y capi tal es, r educci n o el i mi naci n de bar r er as
ar ancel ar i as y con el l o de contr ol es aduaner os y mi gr ator i os.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 59
De i gual modo encontr amos r educci n de l os subsi di os naci ona-
l es y l a acti vi dad de fomento, y tendenci a a l a centr al i zaci n supr a-
naci onal de tal es subvenci ones estatal es en l a bsqueda de l a r a-
ci onal i dad del gasto, que a ni vel naci onal par ece ms di f ci l conse-
gui r . Vemos tambi n l a desr egul aci n pr ogr esi va de acti vi dades
a n tes n eces i ta da s de con tr a l or es ta ta l , u n a u men to de l a
competi ti vi dad y de l a l i ber tad econmi ca, con todos sus r i esgos y
di fi cul tades.
La pl ani fi caci n de l a econom a qued en el desvn de l os r ecuer -
dos. Los sector es pbl i cos de l a econom a que an subsi sten no l e
i r n muy a l a zaga.
8.7.3. A pesar de que el Estado es cada vez ms chi co, hace cada
vez menos cosas y debe cada vez ms, aumenta l a pr esi n tr i buta-
r i a y se r educe entonces el standar d de vi da, aumenta el stress de l a
l ucha por l a vi da, por evi tar l a obsol escenci a per sonal , el desem-
pl eo estr uctur al , l a pr di da per sonal de vi abi l i dad econmi ca y
cul tur al .
Ese stress for ma al mi smo ti empo par te de una cul tur a de l a
super vi venci a, por l o tanto de l a vi da, per o tambi n es ocasi onal -
mente una causa de muer te (enfer medad, sui ci di o) o de di scr i mi na-
ci n en el mer cado de tr abajo fundada en su apti tud; di scr i mi na-
ci n sta que nor ma al guna condena sal vo l as acci ones posi ti vas
que a veces l os Estados adoptan par a mejor ar l as chances l abor a-
l es de l os menos capaci tados.
8.7.4. En el medi o de todo, l os par asi stemas pueden l l egar a
cr ecer . Suel e ser una ver dad el emental que cuanto mayor o menor
es el gr ado de desar r ol l o de un pa s, ms o menos cer ca estn el
der echo ter i camente apl i cabl e y l a r eal i dad de su efecti va vi gen-
ci a. A menor desar r ol l o, mayor di stanci a entr e l o que el der echo
pr edi ca y l o que l a r eal i dad muestr a.
Es necesar i o en esto hacer l o mi smo que en otr as mater i as: tr a-
tar de cr ear mecani smos y tr i bunal es i nter naci onal es que juzguen
de l a cor r upci n naci onal , aunque sea con medi das menor es como
l a i nhabi l i taci n par a el vi sado i nter naci onal : no hace fal ta pensar
en medi das excepci onal es de i nter venci n, si mpl emente hay que
dar al gn paso, si qui er a m ni mo.
4
No todas l as naci ones, ai sl adas,
pueden l uchar efi cazmente contr a su cor r upci n i nter na, y en al gu-
nos casos expor tan cor r upci n a otr as que todav a estn peor que
el l as.
8.4
Ya hemos adel antado al go con l a mentada Convenci n I nter amer i -
cana contr a l a Cor r upci n y su r econoci mi ento a l a jur i sdi cci n extr an-
jer a (ar ts. I V y V); ampl i ar i nfra, cap tul o XVI .
PARTE GENERAL I V - 60
8.7.5. La cr eci ente toma de conci enci a de l a l i mi taci n de l os
r ecur sos natur al es no r enovabl es hace apar ecer nor mas nuevas, y
admi ni str aci ones nuevas, par a su tutel a y pr otecci n. El pr obl ema
es que son l os pa ses desar r ol l ados, que ya hab an depr edado su
medi o ambi ente antes de ahor a, l os que ms ti enen conci enci a del
pr obl ema y han comenzado a r ever ti r exi tosamente l a tendenci a
destr ucti va.
Los pa ses no desar r ol l ados, en cambi o, ti enen un secr eto deseo
de depr edar su pr opi o medi o ambi ente, par a ver si esa es l a cl ave
del desar r ol l o.
Una vez ms, l a i nter naci onal i zaci n del pr obl ema es l a ni ca
for ma de encar ar l a cuesti n. Est ocur r i endo con l os r ecur sos co-
munes de l a humani dad, como l os fondos mar i nos y l a pesca en
al tamar .
8.7.6. El si gl o XX vi vi l a cul tur a del automvi l , per o cual qui er
ci udad medi anamente densa muestr a que no entr an en l a ci udad
i nfi ni tos coches. La r educci n del pr eci o de l os veh cul os no hace
si no i ncr ementar el pr obl ema; l as car r eter as nuevas nunca al can-
zan. La r egul aci n del tr nsi to es una qui mer a.
Es sl o cuesti n de ti empo que l a soci edad opte entr e i mpl emen-
tar gi gantescos medi os masi vos de tr anspor te y vi r tual mente el i -
mi nar al coche pr i vado como medi o si stemti co de movi l i dad, o que
cambi en l os mtodos de tr abajo, o una combi naci n de ambos. La
suma de si stemas al ter nati vos de tr abajo y tr anspor te par ece l o
ms pr obabl e de acaecer .
Al ampar o de l as nuevas tecnol og as y con un cambi o de acti tud
cul tur al y jur di ca der i vada de l a i ncontr ol abl e concentr aci n y tr -
fi co ur banos, cada vez ms cr ecer el caso de per sonas que tr abajen
desde su casa, obtengan l a i nfor maci n de I nter net y otr as bases de
datos, adems de l a que i ndi spensabl emente tengan al macenada
en su computador a y CD-ROMs per sonal es, y manden sus tr abajos
por fax, modem, cor r eo el ectr ni co, vi deo confer enci a o l o que si ga
en el cambi o tecnol gi co; r eci ban el pago acr edi tado en su cuenta y
l o gasten con compr as y gastos hechos con tar jeta de cr di to, por
tel fono y tel evi si n.
8.7.7. Tal vez esto r eduzca el nmer o de i nter acci ones soci al es y
a l a i nver sa aumente l os contactos fami l i ar es. Posi bl emente con-
tr i buya a mejor ar el ni vel de vi da al di smi nui r par te del stress
l abor al , y con el l o tal vez aumente l as expectati vas de vi da. Per o se
tr atar de una vi da de ms tr abajo, no menos, con l o cual el pr i nci -
pi o de Confuci o ser centr al : El i ge un tr abajo que te guste, y no
tr abajar s un sl o d a en tu vi da .
Esto l o estn exper i mentando l as admi ni str aci ones pr i vadas,
per o l a pbl i ca tambi n l o est haci endo desde hace ti empo. El
Consejo de Estado de Fr anci a es l a ms vi eja i nsti tuci n pbl i ca
ser i a que pr acti ca este mtodo de tr abajo.
CRI SI S Y CAMBI O I V - 61
Las pr omesas de hace al gunas dcadas de que nuestr o pr obl ema
en l a edad madur a ser a cmo admi ni str ar el oci o, se ven ahor a
enfr entadas con el di l ema de cmo segui r si endo competi ti vo en un
mundo en el cual uno es si empr e obsol escente y se ve per manente-
mente amenazado con deveni r obsol eto del todo. No queda l ugar
par a el oci o, a ni nguna edad, cuando l a segur i dad soci al di smi nuye.
Ah or a h a y qu e l u ch a r con tr a l a con ti n u a decl i n a ci n y
obsol escenci a per sonal , no ya en el sol o pl ano de l a sal ud f si ca y
mental , no ya sol amente en saber buen i ngl s y mantener habi l i da-
des bsi cas en computaci n e i nfor mti ca, si no gl obal mente en l a
capaci dad de super vi venci a como mi embr o ti l de una soci edad
si empr e cambi ante, cuyos i ndi vi duos deben tambi n vi vi r en l a
r eeducaci n, actual i zaci n de destr ezas y habi l i dades l abor al es y
r eadaptaci n constantes, con habi l i taci ones pr ofesi onal es que ya
no ser n per manentes, si no tr ansi tor i as, sujetas a nueva eval ua-
ci n y r ehabi l i taci n per i di cas. Muchos ni si qui er a se pr esenta-
r n.
8.7.8. En suma, segui r pr oduci ndose l a fr actur a y tr ansfer en-
ci a de poder pol ti co y nor mati vo del Estado a l as r egi ones; se
i ncr ementar n l os r ganos y l as nor mas supr anaci onal es, se mul -
ti pl i car n l os or gani smos de contr ol del poder pol ti co y del poder
econmi co; aumentar n l os jueces, l a pol i c a y l as cr cel es. Conti -
nuar l a pr i vati zaci n de l a econom a, l a desr egul aci n, l a desmo-
nopol i zaci n. Cr ecer l a l i br e competenci a.
Conti nuar el pr ogr eso de l a l i ber tad de ci r cul aci n de bi enes y
per sonas per o se uti l i zar tal vez al go menos l a movi l i dad de l as
per sonas par a el tr abajo di ar i o; l os agentes de l as ofi ci nas pbl i -
cas tambi n atender n desde el tel fono, cor r eo el ectr ni co, fax y
modem de su casa, y l os par ti cul ar es har n l os tr mi tes de i gual
modo, tanto admi ni str ati vos como judi ci al es.
Tendr emos mejor es condi ci ones tecnol gi cas de comuni caci n y
de tr abajo, ms der echo efecti vo a l a i nfor maci n, per o menos segu-
r i dad soci al y menos Estado de Bi enestar , poca o ni nguna segur i -
dad l abor al , menos segur i dad de l a vi da y de l os bi enes.
Nuestr o oci o ser n el tr abajo y l a r eeducaci n per manente. Au-
mentar el stress por subsi sti r competi ti vamente ante l a pr opi a
obsol escenci a, per o a cambi o l o podr emos admi ni str ar mejor desde
nuestr as pr opi as casas.
CopiIulo V
EL 0ERE0lD /0Vlhl$TR/TlvD
1. Su oIjeIo ee el eeIuJio Jel ejercicio Je lo funci6n
oJninieIroIito
Sogn so vor ns ndoInnfo, un oIononfo do sInfosIs quo
rofIojn oI rInor oLjofo do osfudIo do osfn rnnn doI dorocho os
oI ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn. Isfn orsocfIvn do
sInfosIs nLnrcn:
II osfudIo doI eujeIo quo ojorco dIchn funcIon o son In ndnI-
nIsfrncIon LIIcn confrnIIzndn y dosconfrnIIzndn, n frnvos do
sus 6rgonoe jurIdIcos (con Ios consIguIonfos rIncIIos do con-
ofoncIn, jornrquIn, doIogncIon, ofc.), do Ios ogenIee quo so do-
sononnn on osos orgnnos, y osfrucfurndn on fornn do ndnI-
nIsfrncIon confrnI (confrnIIzndn o dosconconfrndn), o doscon-
frnIIzndn (onfos nufrquIcos, onrosns doI Isfndo, socIodndos
nnonInns con nrfIcIncIon nrcInI o fofnI doI Isfndo, ofc.),
con ns In fIgurn doI onfo IndoondIonfo roguIndor do sorvIcIos
LIIcos quo dInnnn doI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon.
TnnLIon uodo n vocos In funcIon LIIcn sor doIogndn o
nfrILuIdn n orsonns no osfnfnIos, y nnroco on oso cnso oI fo-
nonono do Ins orsonns pIlicoe no eeIoIolee (nIgunns socIo-
dndos do ocononIn nIxfn, cororncIonos rofosIonnIos, ofcofo-
rn), o n orsonns quo ojorcon un nonooIIo o rIvIIogIo nrn In
oxIofncIon do un sorvIcIo LIIco, nsocfo on oI cunI onfrnn
fnnLIon donfro doI oLjofo doI osfudIo doI dorocho ndnInIsfrnfI-
vo.
IA!TI OII!AI V - 2
Iornnn nrfo doI ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn oI
osfudIo do Ins fornoe juriJicoe quo dIcho ojorcIcIo rosonfn, os
docIr, Ios hochos, ncfos, confrnfos y rogInnonfos ndnInIsfrnfI-
vos, oI rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo, In IIcIfncIon LIIcn, Ins
nudIoncIns LIIcns, Ios sorvIcIos LIIcos; oI nnIIsIs do nIgu-
nns fnIsns foculIoJee, ofosfndos,
1
o soudo odoros quo so Io
nfrILuyon or nrfo do In docfrInn: ofosfnd jurIsdIccIonnI do
In ndnInIsfrncIon, odor do oIIcIn, zonn do rosorvn do In
ndnInIsfrncIon, ncfos do goLIorno, ofcoforn.
Is IndIsonsnLIo oI osfudIo do Ios liniIee susfnnfIvos y ndjo-
fIvos do fnIos fncuIfndos, cono confrnnrfIdn nocosnrIn nI ojor-
cIcIo doI odor on un Isfndo do orocho. Infro Ios IInIfos
susfnnfIvos cnLo noncIonnr Ios rIncIIos jurIdIcos suorIoros
doI ordon consfIfucIonnI y surnconsfIfucIonnI: rnzonnLIIIdnd,
no dosvIncIon do odor, InnrcInIIdnd, Luonn fo, no nufocon-
frndIccIon, ndocuncIon do nodIo n fIn, susfonfo fcfIco sufI-
cIonfo, nofIvncIon ndocundn, rocodInIonfo roguInr rovIo n
In onIsIon doI ncfo, ofc.
Infro Ios IInIfos ndjofIvos o rocodInonfnIos onconfrnnos
Ios rocursos y ronodIos doI rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo (ro-
cursos do roconsIdorncIon o rovocnforIn, jorrquIco, jorrquIco
nonor, nIzndn, rocInnncIon ndnInIsfrnfIvn rovIn, donuncIns,
ofc.), y Ins nccIonos y rocursos doI rocoso judIcInI (nccIon ordI-
nnrIn, nccIon do nnnro, nnnro or dorochos do IncIdoncIn
coIocfIvn, nnnro or norn do In ndnInIsfrncIon, IoIeoe JoIo,
InfordIcfos, rocursos osocInIos do noIncIon; on oI ordon ro-
vIncInI, nccIonos do Ionn jurIsdIccIon, do nnuIncIon, do Infor-
rofncIon, ofc.); or IfIno, In snncIon or oI ngrnvIo cnusndo,
n frnvos do In rosonsnLIIIdnd do Ios funcIonnrIos LIIcos (cI-
vII, onnI, ndnInIsfrnfIvn, oIIfIcn) y doI Isfndo (rosonsnLIII-
1.1
In gonornI, os on osfo nLIfo do Ios odoros doI Isfndo dondo so
oncuonfrnn Ins foorIns do ns dudoso cnrcfor cIonfIfIco. Inrn unn crIfI-
cn doI concofo do ofosfndos on gonornI, vor !OMI, 1neIiIucionee Je
JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., s. 1?3 y ss.
V - 3
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
dnd oxfrnconfrncfunI or hochos y ncfos IIIcIfos do sus ngon-
fos). A oIIo cnLo ngrognr In InforvoncIon quo uodn fonnr oI
ofonsor doI IuoLIo on vIrfud do In IogIfInncIon consfIfucIonnI
quo Io oforgn oI nrfIcuIo 86 nrn ncfunr on jusfIcIn, sIn orjuI-
cIo do sus funcIonos cono nodIndor o orsunsor nnfo Ins nufo-
rIdndos LIIcns y Ios nrfIcuInros quo ojorcon funcIonos ndnI-
nIsfrnfIvns LIIcns.
Is fnnLIon do Inforos oI osfudIo do Ios neJioe noIeriolee
uosfos n dIsosIcIon do osn ncfIvIdnd, n frnvos doI crodIfo -
LIIco, oI donInIo LIIco y rIvndo doI Isfndo: on gonornI, oI
osfudIo do In roIodnd on su roIncIon con In funcIon ndnInIs-
frnfIvn, son n frnvos do In roIodnd LIIcn, son n frnvos do
Ins IInIfncIonos quo oI Isfndo Inono n In roIodnd rIvndn
(norns rosfrIccIonos, sorvIdunLros ndnInIsfrnfIvns, ocuncIon
fonornon, oxroIncIon, ofc.), son n frnvos do vIncuIncIonos
confrncfunIos do confonIdo ocononIco (Ios confrnfos ndnInIs-
frnfIvos).
In sunn, oI osfudIo doI ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrn-
fIvn os conronsIvo no soIo doI quien ojorco In funcIon, sIno
fnnLIon doI c6no y con que funJonenIo, con que neJioe y
fundnnonfnInonfo IoeIo J6nJe, con quo IInIfncIonos so In
ojorco.
2. Lo proIecci6n juJiciol conIro el ejercicio Je lo funci6n
oJninieIroIito
SI LIon ncnLnnos do docIr quo Ios oIononfos quo Infogrnn In
dIscIIInn no doLorInn on rIncIIo sor IncIuIdos on In dofInI-
cIon do osfn, sIno quo doLorIn Luscnrso unn oxrosIon quo u-
dIorn sorvIr do sInfosIs n fodos oIIos, oxIsfon rnzonos do ofrn
IndoIo quo jusfIfIcnn nIsInr n uno do osos oIononfos y oIovnrIo
n In cnfogorIn do cnrncforIzncIon concofunI do In nnforIn.
os roforInos n Ios liniIee do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn, y
donfro do osfos on nrfIcuInr n In proIecci6n juJiciol doI nrfI-
cuInr fronfo n In ndnInIsfrncIon y Ios quo ojorcon odor ocono-
nIco do cnrcfor nonooIIco. In rofoccIon judIcInI oxIsfo hoy
IA!TI OII!AI V - 4
2.1
In IgunI sonfIdo on cunnfo nI cnrcfor osoncInI do In rovIsIon
judIcInI, osocInInonfo do consfIfucIonnIdnd do fodos Ios ncfos osfnfnIos,
IncIuIdns Ins Ioyos, I!IWI! CA!AS, AIIA !., 1eIoJo Je JerecIo , conIrol
juJiciol, IAI, AIcnI do Honnros, MndrId, 198?, . 9. Vor fnnLIon TAWII,
O!IO SATIAOO, AJninieIroci6n , jueIicio, 2 voIs., onInn, Iuonos AI-
ros, 1993; MA!T-!ITO!TIIIO Y IAQ!I!, IO!IZO, Bojo el eigno Je lo Cone-
IiIuci6n, IIAI, MndrId, 1983; AJninieIroci6n , ConeIiIuci6n, IIAI, Mn-
drId, 1981.Connrnr on cnnLIo un onfoquo dIvorso on O!ASTAVIO, IIAS
I., TroIoJo Je lo jurieJicci6n oJninieIroIito , eu retiei6n juJiciol, 2
voIs., AcndonIn ncIonnI do orocho y CIoncIns SocInIos do Iuonos AI-
ros, 1989.
on dIn no soInnonfo on oI Inno nncIonnI sIno fnnLIon on oI
Inno surnnncIonnI, or ojonIo n frnvos do In Corfo Inforn-
norIcnnn do orochos Hunnnos y dons frILunnIos surnnn-
cIonnIos quo uodnn cronrso on oI sIgIo XXI.
!no do Ios IInros osoncInIos do In fonfIcn doI dorocho nd-
nInIsfrnfIvo os nsI In rofoccIon doI nrfIcuInr confrn oI ojorcI-
cIo IrroguInr o nLusIvo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn;
1
sI roIog-
rnnos osfo roLIonn n sor uno do Ios nsocfos socundnrIos do
In dIscIIInn, osfnrInnos quIfndoIo n osfn unn do sus nofns
cnrncforIsfIcns on oI Isfndo do orocho, y or Io fnnfo su dIfo-
roncIncIon con Ins nornns ndnInIsfrnfIvns fofnIIfnrIns.
Is, uos, nuy Inorfnnfo dosfncnr quo oI roLIonn confrnI
do osfn nnforIn no os In ndnInIsfrncIon LIIcn (su orgnnIzn-
cIon, sus ncfos, sus fncuIfndos, ofc.), sIno su confrnosIcIon
fronfo n Ios dorochos IndIvIdunIos do Ios hnLIfnnfos. II dorocho
ndnInIsfrnfIvo doLo osfnr orIonfndo hncIn oI osfudIo do Ios do-
rochos IndIvIdunIos y on dofInIfIvn do In IILorfnd hunnnn, y su
rofoccIon confrn oI ojorcIcIo nLusIvo o IIognI do In funcIon nd-
nInIsfrnfIvn doLo frnnsfornnrso on unn do sus ns frnscon-
donfnIos fInnIIdndos. oLo quIfrsoIo nI dorocho ndnInIsfrnfI-
vo su nnrIoncIn do dIscIIInn Inforosndn cnsI oxcIusIvnnonfo
on In ndnInIsfrncIon LIIcn y sus fInos y drsoIo on cnnLIo
unn osfrucfurn oxfornn y concofunI quo cInrnnonfo roroson-
fo su Lsquodn conscIonfo y consfnnfo do un oquIIILrIo rnzonn-
do onfro oI IndIvIduo y oI Isfndo.
V - 5
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
AsInIsno, hn do ndvorfIrso quo so hnLIn nquI do rofoccIon
juJiciol y no jurIsdIccIonnI cono Io IndIcnn ofrns dofInIcIo-
nos,
2
Ins quo so rofIoron ns nrfIcuInrnonfo n In rofoccIon
quo oxIsfo donfro doI nIsno nLIfo do In ndnInIsfrncIon -
LIIcn, on osocInI Io confoncIoso-ndnInIsfrnfIvo. In rIgor do
vordnd, fnIos dofInIcIonos son corrocfns nrn un sIsfonn cono
Io os or ojonIo oI frnncos, on quo Ins confIondns onfro Ios
nrfIcuInros y In ndnInIsfrncIon son rosuoIfns on fornn dofInI-
fIvn or un frILunnI onnnndo do In nIsnn ndnInIsfrncIon,
quo os oI Consojo do Isfndo, oro no Io son nrn un sIsfonn
judIcInI cono oI nuosfro, on quo fnIos confIondns son sIonro
rosuoIfns on IfInn InsfnncIn or oI Iodor JudIcInI,
3
sIn or-
juIcIo do quo oxIsfnn nodIos conIononfnrIos no susfIfufI-
vos do confrnIor.
4
Io oxuosfo no onoco ofros nodIos do fufoIn do Ios doro-
chos do Ios nrfIcuInros fronfo n Ios nLusos do Ios fIfuInros doI
odor oIIfIco o ocononIco: onfos roguIndoros IndoondIonfos,
oI ofonsor doI IuoLIo, frILunnIos ndnInIsfrnfIvos quo dojon
nLIorfn In Ionn rovIsIon judIcInI, nocnnIsnos do nrLIfrnjo o
nodIncIon, ofc.
3. 1l conIeniJo Je lo proIecci6n juJiciol
AI frnfnrso do In rofoccIon judIcInI do Ios IndIvIduos confrn
oI ojorcIcIo IIognI o nLusIvo doI odor do In ndnInIsfrncIon, no
2.2
IIIISA, !AIAII, op. ciI., s. 39 y ss.
2.3
IIIo on vIrfud do Ios nrfIcuIos 18 (gnrnnfIn do In dofonsn on juIcIo)
y 109 (rohILIcIon nI Iodor IjocufIvo do ojorcor funcIonos judIcInIos) do
In ConsfIfucIon. Vor fnnLIon IOSCH, JO!OI T!IST, TriIunolee juJiciolee
o IriIunolee oJninieIroIitoe poro jucgor o lo oJninieIroci6n pIlico,
Iuonos AIros, 1951.
2.4
Supro, cnIfuIo I, unfo 5; nuosfro IILro ProIlenoe Jel conIrol Je
lo oJninieIroci6n pIlico en Anerico LoIino, Id. CIvIfns, MndrId, 1982.
Infro Ins dofInIcIonos quo sIguon oI crIforIo oxuosfo on oI foxfo oncon-
frnnos, nonos onffIco, n !IVIATTI, O!STAVO A., DerecIo oJninieIroIito,
f. 1, od. IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, Iuonos AIros, 1984, op.
ciI., . 130.
IA!TI OII!AI V - 6
so IncIuyo on su fofnIIdnd oI proceJinienIo quo doLo soguIrso
nnfo oI TrILunnI JudIcInI nI Inugnnrso un ncfo, hocho u onI-
sIon ndnInIsfrnfIvn, uos oIIo fornn nrfo doI dorocho roco-
snI.
1
So osfudIn on cnnLIo, roforonfononfo, nquoIIo on quo fnI
rofoccIon judIcInI dIfIoro do In quo oI juoz oforgn hnLIfunI-
nonfo n un nrfIcuInr fronfo n ofro.
3.1. AsI os cono so uodon Inugnnr y nnuInr ncfos do In
ndnInIsfrncIon quo no hnynn confrnvonIdo unn nornn jurIdI-
cn osIfIvn, oro sonn nrLIfrnrIos, IrrnzonnLIos, Incnusndos,
dosvIndos, do nnIn fo, ofcoforn.
SIn orjuIcIo do quo Io nnforIornonfo sonnIndo os unn cnrnc-
forIzncIon Inorfnnfo doI sIsfonn doI dorocho ndnInIsfrnfIvo,
In roIn IogIsIncIon osIfIvn roconoco yn osfos rIncIIos, co-
no ocurro con oI nrfIcuIo ?" doI docrofo-Ioy 19.549/?2, quo con-
sngrn In rohILIcIon IognI do In dosvIncIon do odor y In dosro-
orcIonnIIdnd, fIIfIcndoIos cono vIcIos doI ncfo ndnInIsfrnfI-
vo.
3.2. AsI os fnnLIon cono doLo cronrso un ronodIo judIcInI
quo ornIfn Inugnnr un ncfo ndnInIsfrnfIvo, nunquo no nfocfo
Ios dorochos suLjofIvos doI rocurronfo sIno IncIuso sus Inforo-
sos IogIfInos o dIfusos; osfn rofoccIon oxIsfo on nIgunos nI-
sos (cIsIcnnonfo, IrnncIn) y fnnLIon on nIgunns rovIncIns
nrgonfInns, on fornn IInIfndn (CordoLn, Jujuy, ofc.), o nnIIn
(Iornosn, CorrIonfos, Mondozn, ofc.), oro no oxIsfo on oI or-
don nncIonnI,
2
snIvo on nnforIn do nodIo nnLIonfo
3
y doro-
3.1
OOZIIZ II!IZ, JIS!S, DerecIo proceeol oJninieIroIito, MndrId,
1955, f. I, s. 125 y ss.; !II, CA!I HI!MA, VeruolIungeproceeerecII, 2"
od., MunIch y IorIIn, 1961, s. 14 y ss.; connrnr IIZ, MA!II MA!A,
ConIrol juJiciol Je lo oJninieIroci6n. 1l proceeo oJninieIroIito, !o-
vIsfn ArgonfInn do orocho AdnInIsfrnfIvo, Iuonos AIros, 19?1, n" 1,
s. 11 y ss., . 16.
3.2
Vor nI rosocfo nuosfro nrfIcuIo Acerco Je lo retiei6n juJiciol Je loe
ocIoe oJninieIroIitoe (Confueionee que origino lo conIencioeo-oJninieIro-
Iito), on !ovIsfn JurIdIcn do Iuonos AIros, 1965-III, s. 111 y ss.
3.3
ArfIcuIo 41 do In ConsfIfucIon nncIonnI.
V - ?
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
chos do IncIdoncIn coIocfIvn on gonornI. In fondoncIn quo so
vIono oLsorvnndo os hncIn In nnIIncIon do In IogIfInncIon nrn
ncudIr n In jusfIcIn on dofonsn do Ios dorochos nfocfndos or oI
odor oIIfIco o ocononIco.
3.3. oI nIsno nodo, oI juoz on nnforIn ndnInIsfrnfIvn do-
Lo oxfronnr su cuIdndo on rofogor Ios dorochos doI nrfIcuInr
fronfo n In ndnInIsfrncIon; y osfo os Inorfnnfo rocordnrIo,
uos Ios juocos do osos frILunnIos nrocorInn oIvIdnr quo fnI
fIo do jurIsdIccIon so InInnfn, no nrn rofogor nI Isfndo
confrn oI IndIvIduo, sIno nI IndIvIduo confrn oI Isfndo.
4
3.4. II juoz fIono In nIsIon do hncor rosofnr In ConsfIfu-
cIon or oncInn y n osnr doI IogIsIndor y doI ndnInIsfrndor,
uos Ins dIsosIcIonos consfIfucIonnIos osfnLIocIdns on gn-
rnnfIn do In vIdn, In IILorfnd y In roIodnd do Ios hnLIfnnfos
doI nIs, consfIfuyon rosfrIccIonos osfnLIocIdns principolnen-
Ie conIro loe exIroliniIocionee Je loe poJeree pIlicoe.
5
3.5. oLo fonorso rosonfo quo on nuosfrn InforrofncIon
(quo os In nnorIcnnn on gonornI) do In dIvIsIon do Ios odoros,
corrosondo nI Iodor JudIcInI oI confroI do In ncfIvIdnd ndnI-
nIsfrnfIvn, n dIforoncIn doI sIsfonn frnncos on quo so consIdorn
quo, on vIrfud do dIchn dIvIsIon do odoros, no corrosondo quo
In jusfIcIn confroIo In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn. o nquoI rIn-
cIIo so dosrondo In Inorfnnfo funcIon doI juoz, cono confrn-
oso fundnnonfnI do In ndnInIsfrncIon LIIcn.
o osfn corfn onuncIncIon do rnzonos quo oforgnn osocInI
ronIco nI confonIdo y nIcnnco quo In rofoccIon judIcInI fIono on
oI dorocho ndnInIsfrnfIvo, so dosrondo In nocosIdnd do oIovnr-
In n In cnfogorIn do oIononfo fundnnonfnI do In dIscIIInn. Ao
IoIr JerecIo oJninieIroIito propio Je un 1eIoJo Je Dere-
cIo, nienIroe no Io,o en el uno oJecuoJo proIecci6n juJiciol
3.4
IIA!IS, J!A I!ACISCO, Lo conIencioeo-oJninieIroIito en lo JueIi-
cio Aocionol IeJerol, In Ioy, f. 94, . 929.
3.5
Corfo Suronn, Iolloe, f. 13?, . 254, Solocor Je Conpo, 1922.
IA!TI OII!AI V - 8
Je loe porIiculoree conIro el ejercicio ilegol o oIueito Je lo
funci6n oJninieIroIito.
Cono dIco AAMOVICH,
6
oI confroI do In IognIIdnd
?
do In ncfI-
vIdnd ndnInIsfrnfIvn, or orgnnos osfrIcfnnonfo judIcInIos, In-
doondIonfos, os fundnnonfnI on In nnforIn: In osfn osocInI
roIncIon do In AdnInIsfrncIon cono oLjofo doI confroI, y do In
JusfIcIn cono orgnno do confroI, oncuonfrn oI nodorno Isfndo
do orocho oI nodIo ns ofIcnz nrn ... oI nsogurnnIonfo doI
rIncIIo do In IognIIdnd do In AdnInIsfrncIon. Yn rocordnnos
fnnLIon nnforIornonfo In oInIon do IOIHIIMI!, quIon dn
cnrcfor fundnnonfnI n In funcIon do confroI on oI dorocho nd-
nInIsfrnfIvo, n unfo fnI quo sosfIono: oLo dofInIrso oI Dere-
cIo oJninieIroIito cono el DerecIo que ee refiere o loe lini-
Iocionee pueeIoe o loe poJeree Je loe funcionorioe , corporo-
cionee oJninieIroIitoe.
8
Isfn rnnn doI orocho fIono cono nIsIon eoltoguorJor loe
JerecIoe Je loe inJitiJuoe , grupoe frenIe o intoeionee inJe-
IiJoe por porIe Je loe 6rgonoe oJninieIroIitoe. ofornInn y
cIrcunscrILo In osforn do nccIon donfro do In cunI doLon oornr
Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos; IndIcn fnnLIon Ios ronodIos quo
quodnn nLIorfos n Ios cIudndnnos o hnLIfnnfos on cnso quo oI
orgnno ndnInIsfrnfIvo frnscIondn su osforn do nccIon: oI con-
froI ojorcIdo or Ios frILunnIos do jusfIcIn soLro Ios orgnnos
ndnInIsfrnfIvos osf dosfInndo, soLro fodo, n InodIr, rovo-
nIr o ronodInr cunIquIor vIoIncIon do Ios dorochos IndIvIdunIos
or ncfos ndnInIsfrnfIvos. In doIInIfncIon do osfn ron do con-
froI os, or fnnfo, unn do Ins funcIonos ns osoncInIos doI o-
rocho ndnInIsfrnfIvo.
9
3.6
AAMOVICH, I!WIO, HonJIucI Jee oeIerreicIiecIen VeruolIunge-
recIIe, 5" od., VIonn, 1954, f. I, . 138.
3.?
So frnfn no soInnonfo doI cunIInIonfo do In Ioy sIno fnnLIon do
In ConsfIfucIon y dons nornns y rIncIIos jurIdIcos surnnncIonnIos y
consfIfucIonnIos, rIncIIos gonornIos doI dorocho, ofc. AI rosocfo nos
ronIfInos n Ios cnIfuIos VI y VII.
3.8
IOIHIIMI!, IOA!, Teorio Jel JerecIo, MoxIco, 1964, . 116.
3.9
Op. ciI., . 11?.
V - 9
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
Ior oso no connrfInos unn crIfIcn quo so hn hocho n nuos-
frn dofInIcIon, sonnIndosonos quo no sorIn osILIo dIsocInr oI
osfudIo doI confonIdo y doI rocodInIonfo on In rofoccIon judI-
cInI doI nrfIcuInr, nrn IIognr nsI n In concIusIon do quo, uos-
fo quo oI rocodInIonfo no fornn nrfo doI dorocho ndnInIsfrn-
fIvo, fnnoco Io fornnr oI confonIdo do In rofoccIon judIcInI;
10
no In connrfInos orquo cunndo hnLInnos doI confonIdo do
In rofoccIon judIcInI no nos roforInos oxcIusIvnnonfo n In fo-
orIn do Ins nccIonos, sIno n In nnnorn on quo oI sIsfonn judI-
cInI InfIuyo o doLo InfIuIr soLro oI dorocho do fondo.
o os Io nIsno nrn oI dorocho ndnInIsfrnfIvo quo soIo oxIs-
fn un frILunnI dosrondIdo do In roIn ndnInIsfrncIon LII-
cn, o fnnLIon un frILunnI judIcInI nrn rosoIvor Ins confIondns
quo so Innfoon, Lnjo oI confroI do un Consojo do In MngIsfrn-
furn y un Jurndo do InjuIcInnIonfo quo sonn IndoondIonfos y
no noros nondIcos doI Iodor JudIcInI o oor nn, doI Iodor
IjocufIvo; nI quo hnyn juocos on cnnfIdnd sufIcIonfo o InsufI-
cIonfo; no os Io nIsno quo so ndnIfn o quo so nIoguo In IInnn-
dn jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn, quo so ndnIfn o nIoguo In
rovIsIon judIcInI do Ios ncfos do goLIorno, do In ncfIvIdnd nd-
nInIsfrnfIvn dIscrocIonnI, ofc.
o os Io nIsno quo oI juoz onfIondn quo su doLor os rofogor
n In ndnInIsfrncIon y sus concosIonnrIos o IIconcInfnrIos, o on
cnnLIo nI nrfIcuInr, usunrIo o consunIdor; no os Io nIsno
quo oI IndIvIduo soIo uodn dofondor su dorocho suLjofIvo, cunn-
do oncuonfro unn nornn osIfIvn oxrosn, n quo uodn dofon-
dor fnnLIon su Inforos IogIfIno o dIfuso, osocInInonfo cunn-
do oI ncfo os nrLIfrnrIo o IrrnzonnLIo, oxIsfn o no unn rogIn
concrofn quo Io nuforIco o condono. Y nsI sucosIvnnonfo, cndn
unn do osfns cuosfIonos vn docIdIondo nufonfIcnnonfo, oLjo-
fIvnnonfo, oI cnrcfor nuforIfnrIo o no doI dorocho ndnInIsfrn-
fIvo quo so dofIno.
3.10
MA!IIHOII, op. ciI., . 14?.
IA!TI OII!AI V - 10
Ior cIorfo, In fufoIn judIcInI os nocosnrIn y fundnnonfnI,
oro no sufIcIonfo; do nIII quo doLnn fnnLIon orfoccIonnrso
ofros orgnnos y nocnnIsnos conIononfnrIos do confrnIor.
11
4. 1e un JerecIo en fornoci6n. ConjeIuroe , refuIocionee
4.1. 1l corcIer prinorio, en fornoci6n, eIc., Jel orJeno-
nienIo juriJico-oJninieIroIito
Ins nornns y rIncIIos quo son oLjofo do osfudIo or nrfo
doI dorocho ndnInIsfrnfIvo no fornnn, sogn yn honos dIcho,
un vordndoro sIsfonn cohoronfo, sIno fnn soIo un conjunfo do
nornns jurIdIcns osIfIvns, do rIncIIos do dorocho LIIco y
do rogIns jurIsrudoncInIos, frocuonfononfo nsIsfonfIcns.

In
oIIo juogn un noI roondornnfo In docfrInn, quo on nuosfro
nIs nrrnsfrn unn InoxIIcnLIo fondoncIn n fnvorocor Ins foo-
rIns cosnrIsfns y no Ins quo onfnfIznn oI confroI judIcInI, nrIn-
nonfnrIo o or onfos o nuforIdndos IndoondIonfos.
1
A dIforoncIn do ofrns rnnns doI dorocho osIfIvo, no so hnIIn
osfn conIofnnonfo IogIsIndn, y or oIIo doLo rocurrIrso fro-
cuonfononfo n oInLorncIonos jurIsrudoncInIos o n rIncIIos
consfIfucIonnIos o do dorocho surnnncIonnI nrn confIgurnr
unn InsfIfucIon do dorocho ndnInIsfrnfIvo: oso Io fornn Lns-
fnnfo InrocIso, nuy IILrndo n dIsquIsIcIonos, confrndIccIonos
y oscurIdndos docfrInnrIns, nrLIfrnrIodndos do Ios orgnnos nd-
nInIsfrnfIvos cunndo Ios juocos no Inonon on fIono oorfu-
3.11
os ronIfInos n nuosfro IILro ProIlenoe Jel conIrol Je lo oJni-
nieIroci6n pIlico en Anerico LoIino, MndrId, CIvIfns, 1982, y n Io dIcho
on oI cnIfuIo II, unfos 3 n 5.
4.1
Honos oxuosfo ns dofnIIndnnonfo Ins InfIuoncIns nsIsfonfIcns
on oI ordonnnIonfo ndnInIsfrnfIvo on oI roIogo do nuosfrn oLrn Teorio
generol Jel JerecIo oJninieIroIito, MndrId, 1984, InsfIfufo do IsfudIos
do AdnInIsfrncIon IocnI, gInns VII n XVI. In IgunI sonfIdo CASSAOI,
J!A CA!IOS, De nueto eoIre loe principioe generolee Jel JerecIo en el
JerecIo oJninieIroIito, !ovIsfn do orocho AdnInIsfrnfIvo, onInn,
n 19/20, 1995, s. 298/9.
V - 11
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
no In rofoccIon do In orsonn hunnnn; n ovoIucIonos o InvoIu-
cIonos.
4.2. Loe conjeIuroe , refuIocionee en lo ciencio Jel JerecIo
oJninieIroIito
Ior Io nIsno quo os un dorocho on fornoci6n, cono gono-
rnInonfo so oxrosn,
2
o un dorocho joten o recienIe, cono
fnnLIon so hn dIcho,
3
no sIonro rosuIfn convInconfo on sus
consfruccIonos. Sus hIofosIs y conjofurns rosuIfnn frgIIos nnfo
In confrnsfncIon con In oxorIoncIn, on In nodIdn quo Ios rIn-
cIIos oxIIcndos on Ios IILros, cono dorIvncIon rnzonndn doI
dorocho IogIsIndo y nIIcndo or Ios frILunnIos, no IIovnn n unn
ndnInIsfrncIon rosofuosn do Ios dorochos, y quo In nrLIfrnrIo-
dnd ndnInIsfrnfIvn suLsIsfo n dosocho, o nI nnnro, do Ins
foorIns. uovns conjofurns o hIofosIs son nsI consfnnfononfo
nocosnrIns.
A juIcIo doI nufor, on osfn nnforIn oxIsfon nuchns cons-
fruccIonos, foorIns o InsfIfucIonos quo no sIonro fIonon unn
Lnso IogIcn o jurIdIcn fuorfo: fronfo n oIIns os nocosnrIo ndofnr
unn drsfIcn ncfIfud, un osIrIfu crIfIco cnrfosInno do dudn
ornnnonfo, y osfnr docIdIdo do nnfonnno n corfnr do rnIz con
nquoIIns foorIns y docfrInns quo no fongnn un fundnnonfo ovI-
donfo, y quo on In oxorIoncIn sIrvnn nrn oI nuforIfnrIsno y
no nrn In IILorfnd.
Conjofurnnos quo unn oxIIcncIon sIcoIogIcn do osfn ocu-
IInrIdnd doI dorocho ndnInIsfrnfIvo uodo sor unn InconscIon-
fo fondoncIn n frnfnr do cronr rIncIIos roIos y osocIfIcos
quo don un fnIso coIor do IogIfInIdnd nI ojorcIcIo doI odor, son
4.2
VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., f. I, . 4?; MA!IIHOII, op. ciI., . 14?;
IIIISA, op. ciI., 6" od., f. I, . 3?; IIZ, op. ciI., f. I, . 281.
4.3
!IVI!O, JIA, DroiI oJninieIroIif, InrIs, 19?0, . 2?, 10" od., 1983, .
31; CIA!II AAMS, JOH, 1l JerecIo oJninieIroIito norIeonericono, Iuo-
nos AIros, 1964, . 21; MA!IIHOII, op. ciI., . 148.
IA!TI OII!AI V - 12
osfo LIon o nnI ojorcIdo; quo jusfIfIquon In oxIsfoncIn nufono-
nn do In nnforIn, fronfo nI dorocho conn;
4
do oso nodo oI
odor osfonfnr unn sorIo do foorIns oxfrnnns os In nojor do-
nosfrncIon rcfIcn do quo In nufononIn oxIsfo y do quo nIgu-
nn oxfrnIInIfncIon doI odor os vIIdn.
5
Ioro oso quodn o doLo-
rIn quodnr
6
nrn oI nsndo; no osfnndo yn on foIn do juIcIo In
nufononIn cIonfIfIcn do In nnforIn, os horn do quo nnduro do-
fInIfIvnnonfo y so dosojo doI rnnnjo y In frondn InnocosnrIn,
quo Io InIdo n vocos vor cInrnnonfo In ronIIdnd.
Inrn suornr Ins oLsorvncIonos do quo os unn nnforIn nuy
oscurn, foorIcn, Invonfndn o nuy dIfIcII, nndn nojor quo
nfncnr dIrocfnnonfo Ins cnusns do su oscurIdnd, dIfIcuIfnd, Irro-
nIIdnd, ofc.; os nocosnrIo onfoncos frnfnr do dnr fundnnonfos
onIrIcos IogIcos y jurIdIcos n Ios rIncIIos o hIofosIs quo so
onuncInn, y on cnso do no onconfrnrIos, ronuncInrso docIdIdn-
nonfo or In surosIon doI suuosfo rIncIIo.
?
Is Io quo hnco-
nos, or ojonIo, con Ins conocIdns foorIns doI odor do oII-
cIn, do In zonn do rosorvn do In ndnInIsfrncIon, Ios ncfos do
goLIorno, In jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn, In ojocuforIodnd
4.4
Vonso unn ngudn connrncIon rcfIcn onfro dorocho cIvII y ndnI-
nIsfrnfIvo, on cunnfo n su ovoIucIon, on WOIII, HAS J., VeruolIunge-
recII 1, 8" od., MunIch, 19?1, . 1. Vor fnnLIon ASS, OTTO, Ieforno
oJninieIroIito , ciencio Je lo oJninieIroci6n, MndrId, 1964, s. 1?5 y
1?6, n quIon sIguo MIII OII, op. ciI., . 43.
4.5
Connrnr MIII OII, JOSI I!IS, 1l proceeo Je lo Jefinici6n Je
JerecIo oJninieIroIito, MndrId, 196?, s. 42 y 43: Isfo os oI drnnn
InfIno doI orocho ndnInIsfrnfIvo: su Innnfn nsIrncIon n sor un oro-
cho conn, cunndo In InosfnLIIIdnd do su nnforIn Io IncIInn n un cnrcfor
do orocho oIsodIco.
4.6
!IVIATTI, op. ciI., s. 240 y 241: AsI cono oI Isfndo..., so fornn frns
oI frIunfo quo oI roy consIguIo soLro Ios sonoros foudnIos, n Ios quo doLIn
frILufo, y nI odor fonornI do In IgIosIn, nI quo doLIn oLodIoncIn, nsI osfn
nuovn dIscIIInn, oco n oco dojn do ngnr frILufo y do rondIr oLodIon-
cIn... In sonrncIon, or suuosfo, nuncn fuo nLsoIufn.
4.?
O on ofrns nInLrns, vorIfIcnr su fnIsodnd n frnvos do hochos y
oxorIoncIns quo donuosfrnn quo fnIos foorIns son susfonfo do conor-
fnnIonfos nuforIfnrIos, oxcosos, nLusos, ofc., no consurndos nI confroIn-
dos, quo son In nnfIfosIs doI dorocho ndnInIsfrnfIvo.
V - 13
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
4.8
O oor nn, conjofurns vorIfIcnLIos on In ronIIdnd doI Isfndo foudnI
o nLsoIufIsfn, o on rocIonfos goLIornos Je focIo, oro fnIsns on In con-
frnsfncIon con un Isfndo nodorno y donocrfIco. Connrnr !IVIATTI,
op. loc. ciI.
4.9
IA!I I. IOIII!, Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico, Id. Tocnos,
MndrId, 19?3, s. 259 y 260; dosdo Iuogo, osfnnos roIfornndo cIfns yn
frnnscrIfns on oI cnIfuIo I. Cono oxrosn on IgunI sonfIdo con su sIon-
ro LrIIInnfo Iunn AVA IO!ITI, AIIOSO, DerecIo AJninieIroIito Mexi-
cono, I.C.I., MoxIco, .I., 1995, . 56: "os oLrn InncnLndn sIonro".
doI ncfo ndnInIsfrnfIvo, In doLIo orsonnIIdnd doI Isfndo, Ins
ofosfndos ndnInIsfrnfIvns, ofcoforn.
SI so rocodo do ofro nodo, o son, sI so ncofn confInunr
roIfIondo Ins consfruccIonos y conjofurns oIucuLrndns sIn Ln-
so ronI on oI nsndo,
8
onfoncos oI dorocho ndnInIsfrnfIvo osfn-
r condonndo n soguIr sIondo unn nnforIn osoforIcn, rIdn, su-
uosfnnonfo oscurn, dIfIcII y conIojn, ronInonfo foorIcn o In-
nndurn, n dosocho consfnnfo do In ronIIdnd, on un fnIsnnIon-
fo ornnnonfo do sus dognns. Su nnduroz InfoIocfunI dofInI-
fIvn soIo In nIcnnznr vordndornnonfo cunndo no son nocosn-
rIo, on unn oLrn do In nnforIn, ocunrso do fnIos fnIsns foorIns
y rIncIIos y uodn onIfIrso su consIdorncIon sIn oIIgro do
quo oI orror ronnrozcn on In nonfo do Ios jurIsfns do un nun-
do IILro y un Isfndo nodorno, donocrfIco, consfIfucIonnI, osf-
foudnI.
Quo quodo oI cnnIno nLIorfo nrn conjofurns ronovndorns,
Idons nuovns, confrnsfncIonos.
Cono dIco IOIII!: o snLonos: soIo odonos ndIvInnr ...
Ioro dononnnos cuIdndosn y nusfornnonfo osfns conjofurns o
'nnfIcIncIonos` nuosfrns, fnn nnrnvIIIosnnonfo InngInnfIvns
y nudncos, or nodIo do confrnsfncIonos sIsfonfIcns ... nuos-
fro nofodo do InvosfIgncIon no consIsfo on dofondorIns nrn
donosfrnr quo rnzon fonInnos; sIno, or oI confrnrIo, frnfn-
nos do dorrILnrIns ....
9
Agrogn ns ndoInnfo quo ... oI nIco nodIo quo fononos do
Inforrofnr In nfurnIozn son Ins Idons nudncos, Ins nnfIcIn-
IA!TI OII!AI V - 14
cIonos InjusfIfIcndns y oI onsnnIonfo osocuInfIvo: ... Ios quo
no osfn dIsuosfos n oxonor sus Idons n In nvonfurn do In
rofufncIon no fonnn nrfo on oI juogo do In cIoncIn ... In ofI-
cIon do oLjofIvIdnd cIonfIfIcn hnco InovIfnLIo quo fodo onuncIn-
do cIonfIfIco son rovIsIonnI nrn sIonro: sIn dudn, cnLo co-
rroLornrIo, oro fodn corroLorncIon os roInfIvn n ofros onuncIn-
dos quo son, n su voz, rovIsIonnIos.
10
5. Ao ee eolonenIe JerecIo inIerno
Is unn nfIrnncIon corrIonfo on dorocho ndnInIsfrnfIvo quo
osfo o su rogInon os Inforno.
1
5.1. 1l reginen oJninieIroIito inIernocionol
SI LIon hnco nIgunns docndns odIn hnLor sIdo corrocfo, no
croonos yn ndocundo oxrosnr quo consfIfuyo unn rnnn doI
dorocho LIIco inIerno, or cunnfo oxIsfo hoy on dIn un rogI-
non ndnInIsfrnfIvo InfornncIonnI do InorfnncIn crocIonfo.
CnLo sonnInr In orgnnIzncIon ndnInIsfrnfIvn do Ios orgnnIs-
nos InfornncIonnIos: O!, OIA, II, IMI, ofc., on fodos Ios
cunIos hny un rogInon ndnInIsfrnfIvo doI pereonol, do Ins con-
frnfncIonos, ofc., con orgnnIsnos y jurIsdIccIonos fnnLIon In-
fornncIonnIos do rosoIucIon do nIgunos dIforondos do cnrcfor
ndnInIsfrnfIvo.
2
Isfn fnnLIon Ios ncuordos do InfogrncIon,
4.10
IOIII!, op. loc. ciI.
5.1
VIIIIOAS IASAVIIIASO, f. I, op. ciI., . ??; MA!IIHOII, op. ciI., f. I, .
149; C!ITIIIA J!IO!, JOSI, TroIoJo Je JireiIo oJninieIroIito, f. I, Snn
InLIo, 1966, . 182; IIZ-H!TCHISO, op. ciI., . 6?. !IVIATTI, op. ciI., .
81; CASSAOI, op. ciI., . 81, nunquo sIn onLnrgo uodo nunfnr un crIfo-
rIo dIvorso on su nrfIcuIo cIfndo infro, on In nofn 29; IAII!A I MIIIO,
CIISO ATOIO, Cureo Je JireiIo oJninieIroIito, MnIhoIros IdIforos, Snn
InLIo, 4 od., 1993, . 21.
5.2
AnIInr infro, fono 2, 2 odIcIon, cnIfuIo XIV, In jusfIcIn ndnI-
nIsfrnfIvn InfornncIonI; VIIIAO!, I!ACISCO, Teorio generol Jel JerecIo
Je inIegroci6n econ6nico, Cosfn !Icn, 1969, s. 165 y ss.; VI!OA!A ISC!I-
!O, I!A!O, Boeee ineIiIucionolee , juriJicoe Jel nercoJo conn cenIro-
onericono, SnnfIngo do ChIIo, 1969, s. 32 y ss.
V - 15
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
fnIos cono oI IncIIonfo MI!COS!! onfro nosofros,
3
oI AI-
TA, In !nIon Iuroon, ofc., quo on sus dIsfInfos osfndIos dnn
on nnyor o nonor nodIdn nncInIonfo n un dorocho conunIfn-
rIo con nornns quo on grnn nrfo son do dorocho ndnInIsfrnfI-
vo y frILunnIos IgunInonfo surnnncIonnIos.
SI LIon on oI nLIfo do Ios orgnnIsnos InfornncIonnIos so
nIIcn oI dorocho InfornncIonnI LIIco, oIIo no quIfn uos quo
fongnn fnnLIon un rogInon do dorocho ndnInIsfrnfIvo quo no
os Inforno n nInguno do Ios nIsos confrnfnnfos, y quo fnnoco
Infogrn osfrIcfnnonfo oI dorocho InfornncIonnI LIIco.
4
Ios rIncIIos do conofoncIn, jornrquIn, doLor do oLo-
dIoncIn do sus ngonfos, osfnLIIIdnd on sus onIoos, doro-
chos y doLoros doI cnrgo, cnrrorn ndnInIsfrnfIvn, sIsfonns
do rofIro, roquIsIfos do vnIIdoz y conofoncIn do Ios ncfos,
IInIfos n In dIscrocIonnIIdnd ndnInIsfrnfIvn (susfonfo fcfI-
co sufIcIonfo, ndocuncIon do nodIo n fIn, roorcIonnIIdnd,
Luonn fo, ofc.) y ofrns fornns doI doLIdo rocoso ndjofIvo y
susfnnfIvo, confroI ndnInIsfrnfIvo y jurIsdIccIonnI, ofc., son
fodos Ios roIos doI dorocho ndnInIsfrnfIvo
5
y no Ios doI
dorocho InfornncIonnI.
6
A oIIo cnLo ngrognr oI rogrosIvo dIcfndo do nornns surn-
nncIonnIos quo confIonon oIononfos do dorocho ndnInIsfrnfI-
5.3
Vor CASSAOI, J!A CA!IOS, 1l Mercoeur , loe relocionee con el
JerecIo inIerno, In Ioy, 2 do junIo do 1995.
5.4
Vor IISI, HAS IITI!, DeuIecIe VeruolIung unJ europoiecIe WirIe-
cIofIeinIegroIion, on In rovIsfn Io offonfIIcho VorvnIfung, Sfuffgnrf,
1968, nnoros 13/14, s. 441 y ss. Connrnr eupro, cnIfuIo II, unfo
3.1, o infro, cnIfuIo V, nnoro 9.
5.5
Vor VIIASCO, I!OIIO, Loe IriIunolee oJninieIroIitoe en generol ,
el Jel Bonco 1nIeronericono Je Deeorrollo en porIiculor, WnshIngfon,
1985, cn. II, s. 16 y ss., y In LILIIogrnfIn do Ins s. 36 n 39.
5.6
AIgunos nuforos dIsfInguon onfro orocho ndnInIsfrnfIvo Infornn-
cIonnI y orocho InfornncIonnI ndnInIsfrnfIvo. AsI !IVIATTI, op. ciI., s.
80 y 81; oro no nroco osILIo nognr In oxIsfoncIn doI rInoro or nfIr-
nnr In doI sogundo.
IA!TI OII!AI V - 16
5.?
Vor AMA J!., AII!I C., AJninieIroIite Lou in o GloIol Areo,
CornoII !nIvorsIfy Iross, Ifhncn, ov York, 1992, s. 131 y ss.
5.8
CA!TO!, IO!IS, LUnion europeenne, nIIoz, InrIs, 1994, s. 8? y ss.;
ISAAC, O!Y, DroiI ConnunouIoire generol, od. Mnsson, InrIs, 1983.
5.9
!OZAIIS, CH!ISTOS I., y STIIHAO!, COSTATII, A. (odIforos), TIe
Aeu Lou of IIe Seo, od. orfh-HoIInnd, Ansfordnn, 1983.
5.10
In oI Inno ourooo, SCHIZ MO! hnLIn do un dorocho Infornn-
cIonnI do Ios dorochos hunnnos; I. OA!CA I ITI!!A y ofros, 1l eieIeno
europeo Je proIecci6n Je loe JerecIoe Iunonoe, 2" od., CIvIfns, MndrId,
1983, . 2?.
5.11
OA!CA I ITI!!A, op. ciI., . 15, dosfncn un osfndnr nInIno y
conn do IILorfnd on fodo oI osncIo ourooo, or oncInn fnnfo do Isfn-
dos y rogInonos oIIfIcos, cono, soLro fodo, on oI ordon rcfIco, do
sIsfonns y frndIcIonos jurIdIcns.
5.12
OA!CA I ITI!!A, op. ciI., . 16, rocuordn su vnIor on dorocho
Inforno.
vo, or ojonIo on nnforIn do fufoIn doI nodIo nnLIonfo,
?
do-
rocho conunIfnrIo,
8
dorocho doI nnr,
9
ofc.
Ior fnIos nofIvos nos IncIInnnos or no hncor In IInIfncIon
nnfodIchn on In dofInIcIon do In nnforIn, nxIno cunndo unn
crocIonfo fondoncIn doI nundo hncIn In InfogrncIon suLrogIo-
nnI, rogIonnI y nundInI hnco cndn voz ns Inorfnnfo oI non-
fndo nsocfo InfornncIonnI do In dIscIIInn.
5.2. 1l reginen eupronocionol Je goronIioe inJitiJuolee
ondo ns cInrnnonfo so ndvIorfo quo oI dorocho ndnInIs-
frnfIvo no os nornnonfo dorocho Inforno, os on In oxIsfoncIn y
nIIcnLIIIdnd do un rogInon InfornncIonnI o surnnncIonnI do
gnrnnfIns IndIvIdunIos y IILorfndos LIIcns, cono os oI confo-
nIdo on In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos Hunnnos.
In rnfIfIcncIon do dIchn ConvoncIon or nuosfro nIs, y nuos-
fro IgunI sonofInIonfo n In jurIsdIccIon InfornncIonnI do In Cor-
fo InfornnorIcnnn , con ns su oxrosn IncIusIon consfIfucIo-
nnI on 1994, os cInrn donosfrncIon do quo rIgon on nuosfro
nIs rIncIIos y nornns do dorocho ndnInIsfrnfIvo do cnrc-
for surnconsfIfucIonnI y surnnncIonnI,
10
quo son unn do sus
Lnsos oIononfnIos,
11
do nIIcncIon oornfIvn y dIrocfn;
12
ns
V - 1?
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
nn, nuosfrn Corfo Suronn hn roconocIdo In oLIIgnforIodnd
do In jurIsrudoncIn InfornncIonnI, IncIuIdns Ins oInIonos con-
suIfIvns.
5.3. 1l reginen eupronocionol conIro lo corrupci6n
CnLo IgunInonfo roIfornr In InorfnncIn do In ConvoncIon
InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon, quo fIono dIvorsns nor-
nns y rIncIIos oornfIvos. !oconoco In jurIsdIccIon do ofros
nIsos soLro hochos ncnocIdos on nuosfro forrIforIo (nrfIcuIo
V), doI nIsno nodo quo Io hnco oI frnfndo confrn In forfurn
(nrfIcuIo 5). Su oxrosn vIncuIncIon do corrucIon, crInon or-
gnnIzndo y nnrcofrfIco doLo nsI sor un IInnndo do nfoncIon
nrn quIonos Incurrnn on fnIos hochos, yn quo Ios frILunnIos
norfonnorIcnnos, or ojonIo, hnn cononzndo n juzgnr hochos
do soLorno frnnsnncIonnI ocurrIdos fuorn do su nIs, nI IgunI
quo ndnIfon, on nsunfos vIncuIndos nI nnrcofrfIco, oI rIncI-
Io nole copIue, Iene JeIenIue.
13
6. OIroe criIerioe excluiJoe
6.1. Ao ee refiere exclueitonenIe o lo oJninieIroci6n pIli-
co
AIgunns dofInIcIonos nnfIguns
1
y ofrns nodornns
2
consIdo-
rnn quo oI dorocho ndnInIsfrnfIvo osfudIn In ncfIvIdnd do In
ndnInIsfrncIon LIIcn, o Io quo os Io nIsno, doI Iodor Ijocu-
fIvo y sus orgnnos doondIonfos. SIn onLnrgo, In nnyor nrfo
5.13
Quo oxIIcnnos infro, cnIfuIo VI, unfo 1.4.2 y nofns, con sus
ronIsIonos n Ios cnsos WelIoter y Altorec MocIoin do 1992.
6.1
SATAMA!A I IA!IIS, Cureo Je DerecIo AJninieIroIito, MndrId,
1903, . 38; SA!!A, IIIIX, DerecIo AJninieIroIito, 4" od., CordoLn, 1950,
. 50.
6.2
IIZ, op. ciI., f. I, s. 263 y ss.; IT!IA C!ISTA, !AIAII, Cureo Je
JerecIo oJninieIroIito, voI. I/1, 9 od., Tocnos, MndrId, 1989, . 29.
IA!TI OII!AI V - 18
do In docfrInn nnIIn oI cnno doI dorocho ndnInIsfrnfIvo nI
osfudIo oLjofIvo do fodn In ncfIvIdnd do fIo ndnInIsfrnfIvo, son
o no ronIIzndn or orgnnos ndnInIsfrnfIvos.
3
In In ncfunIIdnd,
con oI roforno nI sIsfonn do sorvIcIos LIIcos rIvnfIzndos,
hnn nunonfndo Ins rnzonos nrn no ufIIIznr nquoIIos crIforIos
orgnIcos cono dofInIforIos.
In cuosfIon osf suodIfndn nI crIforIo quo so ndofo nI dofI-
nIr quo os In funcIon o In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn: sI so Infor-
rofnrn quo soIo oI Iodor IjocufIvo y sus orgnnos doondIonfos
ronIIznn ncfIvIdnd rogIdn or oI dorocho ndnInIsfrnfIvo, onfon-
cos os cohoronfo dofInIr n osfo IfIno do oso nodo. In cnnLIo,
sI so ncofn quo fnnLIon Ios Iodoros IogIsInfIvo y JudIcInI ro-
nIIznn In ncfIvIdnd do fIo ndnInIsfrnfIvn sujofn n Ios rIncI-
Ios do osfn dIscIIInn, In concIusIon confrnrIn os InovIfnLIo.
o odr sosfonorso quo hnyn ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn do os-
fos odoros rogIdn or Ios rIncIIos doI dorocho ndnInIsfrnfI-
vo y no conrondIdn, sIn onLnrgo, on In dofInIcIon do osfo I-
fIno.
4
In consocuoncIn, oI dorocho ndnInIsfrnfIvo no soIo osfudIn
In ncfIvIdnd doI 6rgono ndnInIsfrncIon LIIcn, sIno ns LIon
oI fofnI do In ocIitiJoJ do IndoIo ndnInIsfrnfIvn, son quo In
ronIIco oI orgnno ndnInIsfrnfIvo o Ios orgnnos Iodor JudIcInI o
Iodor IogIsInfIvo, o IncIuso Ins orsonns no osfnfnIos on cunn-
fo ojorcon odoros LIIcos. Isfo IfIno os oI cnso do Ios conco-
sIonnrIos o IIconcInfnrIos do odoros nonooIIcos o oxcIusIvos
6.3
CASSAOI, op. ciI., . 81; OA!CA I ITI!!A, I!A!O, y II!IZ,
TOMS-!AM, Cureo Je JerecIo oJninieIroIito, f. I, 6 odIcIon, MndrId,
CIvIfns, 1993, . 42; OA!!IO IAIIA, II!AO, TroIoJo Je JerecIo oJni-
nieIroIito, MndrId, f. I, 11 od., Tocnos, MndrId, 1989, . 114; IA!AA,
!AM, DerecIo oJninieIroIito, f. I, 2 od., MnrcInI Ions, MndrId, 1990,
. 10; IOQ!I!A OIIVI!, JOSI MA!A, DerecIo oJninieIroIito, 9 od., CIvIfns,
MndrId, 1992, s. 82 y ss.; COSC!II!IIA MOTAI!, I!IS, Monuol Je JerecIo
oJninieIroIito, 5 od., CIvIfns, MndrId, 1994, . 4?.
6.4
Acorcn doI roLIonn do sI oxIsfon o no ncfIvIdndos do Ios ofros
odoros rogIdos or oI dorocho ndnInIsfrnfIvo, vor Io quo dosnrroIInnos
infro, cnIfuIo IX.
V - 19
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
oforgndos or oI Isfndo. Inrn sor congruonfos con oI sIsfonn
consfIfucIonnI doLon sor Inforrofndos rosfrIcfIvnnonfo, Lnjo
oI rIncIIo do quo on In dudn doLo osfnrso n fnvor doI usunrIo.
Isfo os nnforIn do dorocho ndnInIsfrnfIvo, cono fodo Io dons
osfnLIocIdo nI rosocfo on oI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon. Io
nIsno ocurro con oI dorocho n un nodIo nnLIonfo snno, cInro
rIncIIo do dorocho ndnInIsfrnfIvo osfnLIocIdo on oI nrfIcuIo
41, quo os oonILIo fnnfo n Ins ndnInIsfrncIonos LIIcns cono
n Ios nrfIcuInros quo Io IosIonon, IncIuso nodInnfo In nccIon
do nnnro or Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn, n fonor doI
nrfIcuIo 43.
6.2. Ao e6lo eeIuJio loe relocionee Je lo oJninieIroci6n
pIlico
Aun fonnndo nI concofo do ndnInIsfrncIon LIIcn on son-
fIdo nnIIo nLnrcnndo fodo orgnno quo ojorzn funcIon ndnI-
nIsfrnfIvn, son oI o no orgnno ndnInIsfrnfIvo, no sor sufI-
cIonfo con IndIcnr quo oI dorocho ndnInIsfrnfIvo osfudIn Ins
roIncIonos onfro Ios onfos LIIcos y Ios nrfIcuInros o onfro
nquoIIos onfro sI,
5
orquo fnnLIon osfudIn In orgnnIzncIon In-
fornn do In ndnInIsfrncIon, su osfrucfurn orgnIcn y funcIo-
nnI, y Ios nodIos do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn y In fornn quo
oIIn ndofn.
6
Ior fnIos rnzonos so rofIoro dononInnr nI dorocho ndnInIs-
frnfIvo on oI sonfIdo quo nLnrcn In osfrucfurn y oI funcIonn-
nIonfo do In ndnInIsfrncIon y oI ojorcIcIo do In funcIon ndnI-
nIsfrnfIvn,
?
o In orgnnIzncIon y In ncfIvIdnd do In ndnInIs-
6.5
VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., f. I, . ??.
6.6
ZAOIII, O!IO, Coreo Ji JiriIIo onninieIroIito, 8" od., MIIn,
1958, s. 26 y 2?: In nrfo doI dorocho LIIco quo fIono or oLjofo In
orgnnIzncIon, Ios nodIos y Ins fornns do ncfIvIdnd do In ndnInIsfrncIon
LIIcn y Ins consocuonfos roIncIonos jurIdIcns onfro In nIsnn y Ios do-
ns sujofos.
6.?
SAYAO!IS IASO, I!IQ!I, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. I,
MonfovIdoo, 1953, . 21.
IA!TI OII!AI V - 20
frncIon LIIcn,
8
o In orgnnIzncIon y oI funcIonnnIonfo do In
ndnInIsfrncIon LIIcn, nsI cono In roguIncIon do Ins roIncIo-
nos InfororgnIcns, InforndnInIsfrnfIvns y Ins do Ins onfIdn-
dos ndnInIsfrnfIvns con Ios ndnInIsfrndos.
9
Isfns dofInIcIonos, sIn onLnrgo, ocnn on nrfo or oxcoso y
on nrfo or InsufIcIoncIn. Son oxcosIvns on cnnLIo onunornn
Ios dos oIononfos on cuosfIon orgnnIzncIon ndnInIsfrnfIvn y
roIncIonos Io quo uodo nrocor un oco suorfIuo sI so fIono
on cuonfn quo dndo quo In orgnnIzncIon ndnInIsfrnfIvn hnco nI
osfudIo doI sujofo u orgnno quo ojorco In funcIon ndnInIsfrnfI-
vn, so uodo nLnrcnr nnLos oIononfos dIcIondo quo oI dorocho
ndnInIsfrnfIvo eeIuJio el ejercicio Je lo funci6n oJninieIroIi-
to.
In osfn fosIfurn, honos sosfonIdo quo no os nocosnrIo ncIn-
rnr oxrosnnonfo quo donfro doI ojorcIcIo do In funcIon ndnI-
nIsfrnfIvn so IncIuyo oI osfudIo doI orgnno quo In ojorco, uos
dIchn IncIusIon os oLvIn.
10
In ofocfo, sI no rosuIfnrn cInro quo
hnLInr do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn rosuono fnnLIon In
consIdorncIon do In orgnnIzncIon ndnInIsfrnfIvn, o peeor Je
que el ouIor lo Jigo expreeonenIe, onfoncos nndn os sufIcIon-
fo: on fnI ncfIfud sorIn nocosnrIo hncor unn onunorncIon do
fodns Ins cosns quo oI dorocho ndnInIsfrnfIvo conrondo, yn
quo nuy ocos Ins cnfnrInn or sI nIsnos on fornn dIrocfn do
In dofInIcIon. HnLrIn quo sonnInr onfoncos quo oI dorocho nd-
nInIsfrnfIvo osfudIn In osfrucfurn ndnInIsfrnfIvn, In orgnnI-
zncIon confrnIIzndn y dosconfrnIIzndn, In funcIon LIIcn, oI
ncfo ndnInIsfrnfIvo, Ios rogInnonfos, Ios confrnfos ndnInIs-
frnfIvos, oI rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo, In rosonsnLIIIdnd
doI Isfndo, oI donInIo LIIco, Ins IInIfncIonos n In roIodnd
rIvndn ..., ofc., Io quo no sorIn convonIonfo.
6.8
IIZ, op. ciI., f. I, . 264.
6.9
MA!IIHOII, op. ciI., f. I, . 149.
6.10
Io sosfuvInos on 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, 1" od.,
Iuonos AIros, 1962, . 46.
V - 21
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
In dofInIcIon do unn dIscIIInn doLo Luscnr un oIononfo do
sInfosIs quo on Io osILIo uodn sor conronsIvo do fodns Ins
nrfos quo In cononon, y no or Luscnr nnyor cInrIdnd doLo
cnor on In norn onunorncIon. Jusfnnonfo, In dofInIcIon sor
unn sInfosIs quo or sI soIn os InsufIcIonfo nrn oI conocInIon-
fo do In nnforIn, y quo doLo sor conIofndn con Ios dons oIo-
nonfos quo roorcIonnr In Iocfurn do In oLrn.
SI, on consocuoncIn, Ios nuforos quo IncIuyon In orgnnIzn-
cIon cono un oIononfo concepIuol doI dorocho ndnInIsfrnfI-
vo, ndons do Ins roIncIonos ndnInIsfrnfIvns, no osfn dIs-
uosfos n ngrognr fodos Ios dons oIononfos noncIonndos (con-
frnfos, funcIon LIIcn, rosonsnLIIIdnd, ofc.), onfoncos fnIos
dofInIcIonos o son InsufIcIonfos o fIonon oxcoso nI onunornr on
oI concofo Io quo no consfIfuyon sIno oIononfos nrfIcuInros,
y no cIorfnnonfo Ios fundnnonfnIos do In dIscIIInn.
6.3. Ao ee refiere principolnenIe o loe eerticioe pIlicoe
Iso conjunfo do nornns y rIncIIos no so rofIoro oxcIusIvn-
nonfo n In croncIon y gosfIon do Ios eerticioe pIlicoe, sIno
quo nLnrcn n fodn In funci6n oJninieIroIito, frfoso o no do
sorvIcIos LIIcos: In funcIon LIIcn, Ios confrnfos ndnInIs-
frnfIvos, In rosonsnLIIIdnd doI Isfndo, oI donInIo LIIco, ofc.,
son nnforIn doI dorocho ndnInIsfrnfIvo n osnr do no fonor
unn conoxIon nocosnrIn con In InsfIfucIon y funcIonnnIonfo do
Ios sorvIcIos LIIcos. Con fodo, os do roconocor quo n fInos doI
sIgIo XX Ios sorvIcIos LIIcos rIvnfIzndos ocunron oI confro
do In osconn oIIfIcn y jurIdIcn.
Ior oIIo uodo consIdornrso do Inforos, on oso nsocfo, In
dofInIcIon do IIIISA: conjunfo do nornns osIfIvns y do rIn-
cIIos do dorocho LIIco do nIIcncIon concrofn n In InsfIfu-
cIon y funcIonnnIonfo do Ios sorvIcIos LIIcos y nI consIguIon-
fo confrnIor jurIsdIccIonnI do In AdnInIsfrncIon ILIIcn;
11
6.11
IIIISA, op. ciI., f. I, 6" od., . 3?.
IA!TI OII!AI V - 22
oro sI LIon oI dorocho ndnInIsfrnfIvo frnncos frndIcIonnI so
consfruyo osocInInonfo soLro In nocIon do sorvIcIo LIIco,
hnn surgIdo ofros fonns do InorfnncIn quo fIonon unn roIn-
cIon dIrocfn con nquoIIn: ndons do Ios noncIonndos, uodo
rocordnrso fodn In foorIn doI ocIo y doI proceJinienIo oJni-
nieIroIito, do Ins nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos,
Ins onrosns osfnfnIos quo no rosfnn sorvIcIos LIIcos sIno
quo ronIIznn ncfIvIdndos conorcInIos o IndusfrInIos, do In ro-
foccIon do Ios usunrIos y consunIdoros fronfo n quIonos von-
don LIonos o rosfnn sorvIcIos, osocInInonfo sI Io hncon on
fornn nonooIIcn; In IIcIfncIon LIIcn, oI confroI judIcInI do In
ndnInIsfrncIon, ofros nodIos do confrnIor do In ncfIvIdnd doI
odor LIIco y ocononIco, oI confroI do In corrucIon. Ior oIIo,
sI LIon In nocIon do sorvIcIo LIIco hn vuoIfo n sor fundnnon-
fnI dosuos do Ins rIvnfIzncIonos, no os on nLsoIufo In nIcn
do In nnforIn, y no jusfIfIcn quo so dofInn on Lnso n oIIn nI
dorocho ndnInIsfrnfIvo.
12
Ior nuosfrn nrfo, In honos consIdorndo suorfIun cunndo
fodos Ios sorvIcIos osfnLnn on nnnos doI Isfndo, uos orn IndI-
foroncInLIo doI rosfo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn;
13
Iuogo do
Ins rIvnfIzncIonos, on quo hny sorvIcIos quo nuovnnonfo vuoI-
von n sor rosfndos or nrfIcuInros, Lnjo concosIon o IIconcIn
nonooIIcn o oxcIusIvn doI Isfndo y sujofn nI confroI do onfos
roguIndoros IndoondIonfos do Lnso consfIfucIonnI, uodo
rofonnrso cono nrfo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo ncfunI In con-
cocIon rooxIsfonfo n Ins nncIonnIIzncIonos,
14
oro no or oIIo
so jusfIfIcn ordonnr IoJo oI dorocho ndnInIsfrnfIvo on forno n
fnI nocIon. Is ns, In roIn Idon do nonooIIo o oxcIusIvIdnd
6.12
Confr. VIIIIOAS IASAVIIIASO, IIJAM, op. ciI., f. I, . 55; MA!IIHOII,
op. ciI., f. I, . 138; !IVIATTI, op. ciI., s. 104 n 108, ofcoforn.
6.13
IrInorn odIcIon doI f. 2, cnIfuIo XIII.
6.14
IeeeIrucIuroci6n Jel concepIo , reginen juriJico Je loe eerticioe
pIlicoe, on In Ioy, f. 106, Iuonos AIros, 1962, s. 118? y ss., rorodu-
cIdo on oI IILro 1eIuJioe Je JerecIo oJninieIroIito, Id. Iorrof, Iuonos
AIros, 1963.
V - 23
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
quo orn nrfo nnfurnI doI concofo do sorvIcIo LIIco osf n su
voz sonofIdn n un rocoso do ovoIucIon hncIn In dosnonooII-
zncIon y In IILro conofoncIn.
?. 1l JerecIo oJninieIroIito cono ciencio o cono conjunIo
Je nornoe juriJicoe
1
?.1. DerecIo pIlico , pritoJo
II dorocho LIIco (onnI, frILufnrIo o fIscnI, consfIfucIonnI,
ofc.) so dIsfInguo doI dorocho rIvndo (cIvII oLIIgncIonos, con-
frnfos, sucosIonos, fnnIIIn, conorcInI) on quo on oI rInoro
so frnfn do roIncIonos jurIdIcns onfro oI Isfndo y Ios nrfIcuIn-
ros, o onfro onfos osfnfnIos onfro sI.
2
Isfo os nsI nI nonos on oI
dorocho nrgonfIno, dondo no hny ncfIvIdnd osfnfnI quo so hnIIo
sonofIdn nIcn y oxcIusIvnnonfo n nornns do dorocho conn:
cunndo fnIos nornns so nIIcnn nI Isfndo, osfn sIonro nodI-
fIcndns o Inforconocfndns con nornns do dorocho LIIco, do
fornn fnI quo so Infogrnn nI conIojo nornnfIvo doI dorocho
LIIco. IIIo hn IIogndo n sor nsI doLIdo n quo, gonornInonfo,
fodn voz quo oI IogIsIndor o oI juoz hnn consIdorndo unn roIn-
cIon jurIdIcn osfnLIocIdn onfro oI Isfndo y ofro sujofo do doro-
cho, so hnn IncIInndo n dnr soIucIonos nrfIcuInros nnfos quo
nIIcnr nI Io do In Iofrn In IogIsIncIon conn. !nn consocuon-
cIn do osfo os quo on oI dorocho LIIco hny n nonudo unn
roIncIon do euIorJinoci6n (orquo so Io confIoro nI Isfndo unn
cIorfn suorIorIdnd jurIdIcn soLro oI nrfIcuInr, un nnoro do
nfrILucIonos suorIoros n Ios dorochos IndIvIdunIos doI hnLI-
?.1
In IgunI sonfIdo, ns rocIonfononfo, AVA IO!ITI, AIIOSO, Dere-
cIo AJninieIroIito Mexicono, I.C.I., MoxIco, .I., 1996, . 13.
?.2
Connrnr OA!CA MAYIZ, CA!IOS, 1nIroJucci6n ol eeIuJio Jel Jere-
cIo, MoxIco, 1944, s. 130 y ss. Ofrns foorIns son oxuosfns or VIIIIOAS
IASAVIIIASO, f. I, s. 63 y ss., y or SAYAO!IS IASO, op. ciI., s. 1? y ss.; CI!I
IIMA, !!Y, Preporoo JognIico juriJico, 2" od., Iorfo AIogro, 1958,
s. 2? n 41.
IA!TI OII!AI V - 24
fnnfo), n dIforoncIn doI dorocho rIvndo, on quo os ns frocuon-
fo In coorJinoci6n: Ios sujofos so oncuonfrnn nIII on un Inno
do ns IgunIdnd. Isn dIforoncIn do rogInon fIono on nrfo or
rnIz socIoIogIcn quo or Io gonornI fnIos roIncIonos nfocfnn oI
Inforos LIIco, (LIon conn), o oI Inforos rIvndo, IndIvI-
dunI, rosocfIvnnonfo.Ioro In dIsfIncIon onfro dorocho LIIco
y rIvndo no os o priori; no so frnfn do quo Ins nornns do
dorocho LIIco fongnn unn osfrucfurn dIforonfo do Ins doI do-
rocho rIvndo, nI quo nnfonfIcnnonfo unns y ofrns confon-
Ion sIfuncIonos do Inforos gonornI y do Inforos IndIvIdunI, sI-
no fnn soIo quo Ins Ioyos quo rIgon Ins roIncIonos doI Isfndo
con Ios nrfIcuInros vnn ncunuInndo rorrognfIvns y rIvIIo-
gIos nrn oI Isfndo, y quo nIgunos do Ios rIncIIos do fnIos
Ioyos doLon roguInr sIfuncIonos quo no so dnn sIno on oI cnso
doI Isfndo: fodo Io roInfIvo n In orgnnIzncIon, funcIonnnIonfo y
ncfIvIdnd do Ios odoros LIIcos y oI confroI do Ios sorvIcIos
LIIcos nonooIIzndos onIon rIncIIos dIvorsos do Ios doI
dorocho conn. Isns rorrognfIvns y dIsosIcIonos ocuIInros
consfIfuyon un fodo osfrucfurndo y rogIdo or rIncIIos ro-
Ios: Ins quo onIoznn sIondo oxcocIonos so fornnn nornn
gonornI, y nsI Ins rogIns doI dorocho rIvndo so von dosInzndns
or nquoIIns. Is IogIco IndoondIznr nofodoIogIcnnonfo n oso
conjunfo do rIncIIos corroInfIvos y concordnnfos onfro sI, quo
rosuIfnn dIscordnnfos y oxfrnnos nI dorocho rIvndo.
?.2. Loe concepIoe Je fuenIe
TrndIcIonnInonfo so dIsfInguon Ins fuonfos fornnIos do Ins
fuonfos nnforInIos doI dorocho. Ins rInorns sorInn nquoIIns
quo dIrocfnnonfo nsnn n consfIfuIr oI dorocho nIIcnLIo, y Ins
sogundns Ins quo ronuovon u orIgInnn on sonfIdo socInI-oII-
fIco n Ins rInorns. Iuonfos on sonfIdo fornnI sorInn nsI Ios
frnfndos, In ConsfIfucIon, Ins Ioyos, Ios rogInnonfos; fuonfos
on sonfIdo nnforInI In jurIsrudoncIn, docfrInn y cosfunLro.
AIgunos nuforos no dIsfInguon onfro uno y ofro fIo do fuon-
V - 25
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
fos,
3
o ngrognn n Ios hochos cono fuonfo fornnI;
4
ofros frnfnn
dIrocfnnonfo doI rogInon o doI ordonnnIonfo jurIdIco ndnI-
nIsfrnfIvo on Iugnr do fuonfos. Isfn cuosfIon doLo vIncuInrso
con oI concofo do dorocho ndnInIsfrnfIvo: sI Io dofInInos cono
unn rnnn doI conocInIonfo (unn dIscIIInn; un snLor) quo nnn-
IIzn oI rogInon jurIdIco roInfIvo nI ojorcIcIo do In funcIon ndnI-
nIsfrnfIvn, Ins fuonfos do In dIscIIInn sorn fodns Ins nornns
y rIncIIos quo Infogron dIcho rogInon jurIdIco; on ofrns n-
InLrns, Ins rogIns y rIncIIos quo sonn InornfIvos. SI, on
cnnLIo, so rofIrIoso dofInIr nI dorocho ndnInIsfrnfIvo cono oI
conjunfo nIsno do osns rogIns y rIncIIos, no rosuIfnrIn coho-
ronfo oxrosnr quo In Ioy, or ojonIo, son fuonfo doI dorocho
ndnInIsfrnfIvo, uos oIIo sIgnIfIcnrIn quo os fuonfo do sI nIs-
nn;
5
on osfo concofo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo no so odrIn
hnLInr do fuonfo
6
y Io quo nosofros osfudInnos nquI cono fuon-
fos doLo nnnIIznrso Lnjo oI nonLro do dorocho ndnInIsfrnfIvo
oLjofIvo, ordonnnIonfo o rogInon jurIdIco ndnInIsfrnfIvo, ofc.
?
Concofunr oI dorocho ndnInIsfrnfIvo do unn u ofrn nnnorn
no fIono frnscondoncIn; soInnonfo doLo cuIdnrso quo In nocIon
do fuonfo son connfILIo con In do dorocho ndnInIsfrnfIvo.
?.3
IIIISA, !AIAII, DerecIo oJninieIroIito, 6" od., Iuonos AIros, 1964,
f. I, . ?5.
?.4
JIIIIII, WAITI!, VeruolIungerecII, IorIIn, 1931, s. 125 y ss.;
roInrosIon do In 3 od., OffonLurg, 1948, s. 125/6.
?.5
ZAOIII, op. ciI., . 59.
?.6
Is docIr, fuonfo on oI sonfIdo do condIcIonos socInIos, ocononI-
cns, ofc., do un uoLIo quo orIgInnn quo oI IogIsIndor osfnLIozcn nuovns
nornns. Vor SA!!A, IIIIX, DerecIo oJninieIroIito, 4" od., f. I, CordoLn,
!oLIIcn ArgonfInn, 1950, s. 1?2 y ss.
?.?
Cono Io hnco ZAOIII, op. ciI., . 60. o Incurron on osfn confrn-
dIccIon, y sIguon oI crIforIo doI rogInon u ordonnnIonfo ndnInIsfrnfIvo,
IAII!A I MIIIO, op. ciI., 4 od., s. 15 y ss.; !OMI, op. ciI., 4 od., s.
141 y ss.; VAIII IIO!II!IO, I!CIA, Cureo Je JireiIo oJninieIroIito, 2 od.,
MnIhoIros, Snn InLIo, 1995, . 36; COSC!II!IIA MOTAI!, op. ciI., s. 5? y
ss.; IOQ!I!A OIIVI!, op. ciI., s. 124 y ss. MnnfIono oI concofo do fuonfos
IA!AA, op. ciI., s. 29 y ss. In In docfrInn osnnoIn so uodo onconfrnr oI
orIgon y dosnrroIIo doI crIforIo doI ordonnnIonfo, n nrfIr do In docfrInn
IfnIInnn.
IA!TI OII!AI V - 26
SI consIdornnos nI dorocho ndnInIsfrnfIvo cono unn rnnn
do In cIoncIn doI dorocho, sus fuonfos sorn nquoIIns nornns y
rIncIIos quo Infogrnn oI ordon jurIdIco osIfIvo; fodo Io quo
uodn confrILuIr nI nncInIonfo do unn rogIn o rIncIIo Ino-
rnfIvo, oro quo no son InornfIvo on sI nIsno, os fuonfo on
sonfIdo nnforInI, socInI o oIIfIco, oro no on sonfIdo jurIdIco
fornnI.
8
Infro Ins fuonfos IncIuInos n Ios rIncIIos jurIdIcos y rIn-
cIIos gonornIos doI dorocho, quo suoIon dnr dIfIcuIfndos do In-
forrofncIon on su confronfncIon con Ios foxfos nornnfIvos ox-
rosos. Ior osn rnzon fIonon InorfnncIn, nunquo no sonn fuon-
fos on sonfIdo fornnI sIno nnforInI, In jurIsrudoncIn, In doc-
frInn do In IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon y In docfrInn
on gonornI, doI dorocho connrndo IncIuso. IIIns nyudnn n ro-
soIvor oI confronfo onfro oI foxfo do Ins nIfIIos y cnnLInnfos
nornns osIfIvns do dIsfInfo grndo jorrquIco quo Infogrnn oI
ordonnnIonfo ndnInIsfrnfIvo, con Ios rIncIIos suorIoros do
InforrofncIon doI ordon jurIdIco y In oxorIoncIn unIvorsnI.
ConvIono or fIn sonnInr quo hoy on dIn Ins fuonfos uodon
sor cInsIfIcndns con rovocho on fuonfos surnnncIonnIos y
nncIonnIos doI dorocho: nIonfrns Ins sogundns uodon sor ndo-
cundns o nodIfIcndns or In soIn voIunfnd nncIonnI, Ins rIno-
rns doondon doI consonso do Ins nncIonos y In nIcn osILIII-
dnd doI nIs os sunnrso nI rocoso, nrfIcInndo on oI doLnfo y
suscrILIondo oI frnfndo, o susfrnorso n In conunIdnd Infornn-
cIonnI, Io cunI no os sIonro unn ocIon fcIInonfo vInLIo nI
IndoIorn, uos fIono cInro cosfo ocononIco-fInnncIoro (fnsn do
Inforos quo oI nIs ngn, cnIIfIcncIon do rIosgo do nIs, fIujo
do InvorsIonos, snncIonos conorcInIos, ofc.).
?.8
TnnLIon uodo docIrso, on sonfIdo sInIInr, quo Ins fuonfos so
cInsIfIcnn on dIrocfns (Ins Lnsndns on nornns jurIdIcns osIfIvns) o In-
dIrocfns (Ins quo no so Lnsnn on nornns osIfIvns). AsI, MA!IIHOII,
TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, Iuonos AIros, 1965, f. I, . 19?.
V - 2?
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
Infro Ins rInorns, n su voz, osfnrn no soInnonfo Ios fox-
fos oscrIfos (Ios frnfndos InfornncIonnIos do dorochos hunn-
nos; Ins convoncIonos do roguIncIon doI conorcIo, nodIo nn-
LIonfo, ofc.; Ios convonIos o ncuordos do InfogrncIon; Ins nor-
nns soLro dorocho doI nnr, ofc.) sIno fnnLIon Ios rIncIIos
jurIdIcos gonornIos, In jurIsrudoncIn InfornncIonnI, Ins oI-
nIonos consuIfIvns do Ios orgnnIsnos surnnncIonnIos, oI doro-
cho connrndo y In docfrInn.
?.3. 1l JerecIo oJninieIroIito cono fuenIe , oIjeIo Je
conocinienIo
IsfInguInos uos nI dorocho ndnInIsfrnfIvo on cunnfo ro-
no Jel conocinienIo, y nI dorocho ndnInIsfrnfIvo cono porIe
Jel orJen juriJico poeiIito, cono conjunIo Je nornoe juriJi-
coe.
9
AsI cono nI hnLInr doI dorocho cIvII odonos roforIrnos fnn-
fo nI CodIgo CIvII y Ioyos conIononfnrIns, cono n In dIscIII-
nn quo osfudIn Ins nornns y rIncIIos do oso codIgo y osns
Ioyos, nsI fnnLIon nI hnLInr do dorocho ndnInIsfrnfIvo odo-
nos onsnr fnnfo on oI conjunfo do nornns y rIncIIos consfI-
fucIonnIos y surnconsfIfucIonnIos, frnfndos, Ioyos ndnInIsfrn-
fIvns y dons rogIns quo Infogrnn In nornoci6n poeiIito, el
reginen juriJico poeiIito do In funcIon ndnInIsfrnfIvn, cono
on In Jieciplino que loe eeIuJio.
ndo quo oI conjunfo do nornns y rIncIIos quo Infogrnn oI
rogInon jurIdIco osIfIvo doI cnso IIogn n nuosfro conocInIonfo
y vnIorncIon n frnvos do su osfudIo y nnIIsIs y quo, or Io
fnnfo, nuosfro rInor confncfo cognoscIfIvo so ronIIzn con In
dIscIIInn quo ofocfn fnI InvosfIgncIon, dnnos roforoncIn nI
?.9
In fnI sonfIdo do IA!IAI!I, A!I I, TroiIe Je JroiI oJninieIro-
Iif, f. 1, 9" od. ncfunIIzndn or VIIZIA, JIA-CIA!I y OA!IMIT, YVIS,
InrIs, 1984, . 12; !IVIATTI, or su nrfo, rocogo osfn dIsfIncIon ufIIIznn-
do nnyscuIns on oI rInor cnso y nInscuIns on oI sogundo, DerecIo
oJninieIroIito, fono 1, Iuonos AIros, 1984, od. do In IundncIon do
orocho AdnInIsfrnfIvo, osocInInonfo s. 94 y 95.
IA!TI OII!AI V - 28
concofo do rnnn doI conocInIonfo nnfos quo nI do conjunIo Je
nornoe poeiIitoe.
II dorocho ndnInIsfrnfIvo so dofIno uos, on rInor Iugnr,
cono unn dIscIIInn o unn rnnn do In cIoncIn doI dorocho. o
croonos convonIonfos, on consocuoncIn, Ins dofInIcIonos quo
concofnn nI dorocho ndnInIsfrnfIvo cono un conjunfo do
nornns y do rIncIIos do dorocho LIIco,
10
uos hncon ro-
vnIocor oI cnrcfor nornnfIvo nnfos quo oI nsocfo cognoscIfI-
vo.
11
ofInIr nI dorocho ndnInIsfrnfIvo cono rnnn doI conocI-
nIonfo no sIgnIfIcn quo dojo do usnrso In sogundn ncocIon cono
conjunfo do nornns osIfIvns, uos In nocIon do dorocho
rocILo cnsI sIonro osn doLIo sIgnIfIcncIon; oIIo no quIfn quo nI
dnrso In dofInIcIon neIoJol6gico doLn ofocfunrso unn ocIon
sonnfIcn.
12
AsI cono nndIo dofInIrIn nI dorocho cIvII cono oI
conjunfo doI CodIgo CIvII y sus Ioyos conIononfnrIns, nsI
fnnoco os ndocundo dofInIr nI dorocho ndnInIsfrnfIvo cono
un conjunfo do nornns y do rIncIIos do dorocho LIIco.
8. Definici6n Je JerecIo oJninieIroIito
Ior fodo oIIo honos dofInIdo nI dorocho ndnInIsfrnfIvo cono
In rnnn doI dorocho LIIco quo osfudIn oI ojorcIcIo do In fun-
cIon ndnInIsfrnfIvn y In rofoccIon judIcInI oxIsfonfo confrn
osfn.
?.10
AsI IIIISA, DerecIo oJninieIroIito, 6" od., f. I, Iuonos AIros, 1964,
. 3?; VIIIIOAS IASAVIIIASO, DerecIo oJninieIroIito, f. I, Iuonos AIros,
1949, . ??; MA!IIHOII, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. I, Iuonos
AIros, 1965, . 149; IIZ, DerecIo oJninieIroIito, f. I, Iuonos AIros,
1963, . 264.
?.11
SIguon nuosfro crIforIo AITAMI!A, II!O O!IIII!MO, Cureo Je Jere-
cIo oJninieIroIito, Iuonos AIros, 19?1, . 10; IIZ-H!TCHISO, Monuol
Je JerecIo oJninieIroIito, fono 1, Iuonos AIros, 1985, od. IIus !Ifrn,
. 6?; !IVIATTI, op. ciI., . 130, on In docfrInn nrgonfInn.
?.12
Connrnr sInIInr dIsfIncIon on !IVIATTI, op. ciI., g. 95, quIon
noncIonn unn fornn do concoLIr oI dorocho ndnInIsfrnfIvo cono suL-
sIsfonn jurIdIco y unn fornn do dofInIr oI orocho AdnInIsfrnfIvo
cono dIscIIInn quo osfudIn oso suLsIsfonn y quo os nrfo do In CIoncIn
JurIdIcn; vor fnnLIon s. 128 y 130.
V - 29
II I!ICHO AMIIST!ATIVO
Iono Jel JerecIo pIlico: o son, quo os unn rnnn doI cono-
cInIonfo o dIscIIInn cIonfIfIcn; donfro do In dIsfIncIon onfro
dorocho LIIco y rIvndo, fornn nrfo doI rInoro.
Que eeIuJio el ejercicio Je lo funci6n oJninieIroIito: doLo
rocordnrso nquI quo funcIon ndnInIsfrnfIvn os fodn In ncfIvI-
dnd quo ronIIznn Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos, y In ncfIvIdnd
quo ronIIznn Ios orgnnos IogIsInfIvos y jurIsdIccIonnIos, oxcIuI-
dos rosocfIvnnonfo Ios ncfos y hochos nnforInInonfo IogIsIn-
fIvos y jurIsdIccIonnIos, cono nsI fnnLIon Ins funcIonos do o-
dor jurIdIco o ocononIco ojorcIdns or nrfIcuInros norcod n
unn ofosfnd conforIdn or oI Isfndo. Ior Io fnnfo, oI dorocho
ndnInIsfrnfIvo osfudIn IoJo In ncfIvIdnd quo ronIIznn orgnnos
osfrucfurndos jorrquIcnnonfo o doondIonfos do un odor su-
orIor, y IonIien In ncfIvIdnd doI Congroso quo no son nnfo-
rInInonfo IogIsInfIvn, y do orgnnos IndoondIonfos (juocos) quo
no son nnforInInonfo jurIsdIccIonnI. IsfudIn fnnLIon In ncfI-
vIdnd do Ios orgnnos y onfos ndnInIsfrnfIvos IndoondIonfos
cono oI ofonsor doI IuoLIo, In AudIforIn OonornI do In n-
cIon, oI Consojo do In MngIsfrnfurn, oI Jurndo do InjuIcInnIon-
fo, ofc.
IgunInonfo corrosondo nI dorocho ndnInIsfrnfIvo oI osfu-
dIo doI ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn, cunndo osfn nn-
roco oforgndn n onfIdndos o InsfIfucIonos rIvndns o LIIcns
no osfnfnIos; on fnIos cnsos, con fodo, In nIIcncIon doI dorocho
ndnInIsfrnfIvo so IInIfn n Ios nsocfos quo consfIfuyon nIIcn-
cIon o ojorcIcIo osfrIcfo do dIchn funcIon.
1
In fnIos suuosfos
nnroco oI rogInon jurIdIco ndnInIsfrnfIvo y Ios orgnnos ro-
Ios do osfo n frnvos do In InforvoncIon do Ios onfos roguIndo-
ros, doI ofonsor doI IuoLIo, y nnrocon fnnLIon Ios ronodIos
jurIsdIccIonnIos oforgndos n Ios usunrIos y consunIdoros or
8.1
AnIInr infro, fono 3, 1l ocIo oJninieIroIito, 3" od., 19?9, cnIfu-
Io I, unfos 11 y 12, s. I-15 n I-26. Inrn unn oxIIcncIon nnnIIfIcn doI
concofo y nIcnncos do Ins fros funcIonos doI Isfndo, vor infro, cnIfuIo
IX.
IA!TI OII!AI V - 30
Ios nrfIcuIos 41, 42 y 43 do In ConsfIfucIon, quo IncIuyon In
nccIon do nnnro y o forIiori In nccIon ordInnrIn (y In nccIon
sunnrIsInn do In Ioy do dofonsn doI consunIdor) nrn In dofon-
sn do Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn, In fufoIn doI dorocho
suLjofIvo n un nodIo nnLIonfo, In rofoccIon do Ios Inforosos
ocononIcos do Ios usunrIos fronfo n Ios nonooIIos nnfurnIos o
IognIos, oI dorocho n In oIoccIon y n In InfornncIon, ofcoforn.
AI nnnIIznr oI ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn, so os-
fudIn no soIo In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn on sI nIsnn, sIno
fnnLIon quIon In ojorco (orgnnIzncIon ndnInIsfrnfIvn, ngonfos
LIIcos, onfIdndos osfnfnIos, ofc.), quo fornns rovIsfo (ncfos
ndnInIsfrnfIvos, rogInnonfos, confrnfos, ofc.), oI rocodInIon-
fo quo ufIIIzn, do quo nodIos so sIrvo (donInIo LIIco y rIvn-
do doI Isfndo), on quo nfrILucIonos so fundnnonfn (odor do
oIIcIn, fncuIfndos rogIndns y dIscrocIonnIos do In ndnInIsfrn-
cIon, ofc.), y quo confroIos y IInIfos fIono (rocursos ndnInIs-
frnfIvos y judIcInIos, ofros orgnnos y nodIos do confroI, ros-
onsnLIIIdnd doI Isfndo, sus ngonfos y concosIonnrIos o IIcon-
cInfnrIos, ofc.).
Y lo proIecci6n juJiciol exieIenIe conIro eeIo: unn do Ins
nofns dIforoncInIos onfro oI dorocho ndnInIsfrnfIvo fofnIIfnrIo
y oI doI Isfndo do orocho, consIsfo on quo osfo IfIno consIdo-
rn osoncInI In rofoccIon judIcInI doI nrfIcuInr fronfo nI ojorcI-
cIo IIognI o nLusIvo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn, dnndo unn
osocInI rofoccIon nI IndIvIduo nrn cononsnr nsI Ins nn-
IIns nfrILucIonos quo so oforgnn n In ndnInIsfrncIon, y ro-
nnrcnndo oI nocosnrIo confroI soLro In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfI-
vn, sIn dojnr zonns o ncfos oxcIuIdos doI nIsno.
IIIo no oLsfn, dosdo Iuogo, n In nocosnrIn oxIsfoncIn do nu-
chos ofros orgnnos y rocodInIonfos conIononfnrIos do con-
frnIor, quo cononfnnos on dIvorsns nrfos do osfn oLrn.
2
8.2
Vor cnIfuIos II, III, XII y XV y nuosfros yn cIfndos IILros ProIlenoe
Jel conIrol Je lo oJninieIroci6n pIlico en Anerico LoIino; Lo AJni-
nieIroci6n porolelo; PorIicipoIion in LoIin Anerico; y oI nrfIcuIo An
OnIuJenon for ArgenIino. Yee, IuI.., op. ciI.
CopiIulo V1
FuEhTE$ $uPR/h/0lDh/LE$ 0EL 0ERE0lD
/0Vlhl$TR/TlvD
I. Introduccin
1. 1l rongo nornoIito
1.1. Loe onIeceJenIee
In rogunfn quo oI Iocfor so fornuIn do InnodInfo os or
quo surnnncIonnIIdnd
1
o os ncnso In ConsfIfucIon In rI-
norn y ns Inorfnnfo do Ins fuonfos, In csIdo doI ordonn-
nIonfo jurIdIco Is unn rogunfn quo so rosondo do n oco, y
snfIsfnr soInnonfo con oI corror doI fIono.
2
1.1
Hny unn rInorn cuosfIon fornInoIogIcn: nIgunos InfornncIonnIIsfns
dIsfInguon onfro Io surnnncIonnI, quo son nornns suorIoros n soIo un
nnoro dofornInndo do nncIonos (!nIon Iuroon) y Io InfornncIonnI,
quo sorInn nornns unIvorsnIos. Ioro In grnn dIvorsIdnd do Ins sogundns
hn oLsfndo nucho on nuosfro dorocho Inforno n su roconocInIonfo y
ofocfIvn nIIcncIon or Ios frILunnIos. Ior oIIo, onfro ofrns rnzonos, ro-
forInos or nhorn conconfrnr In nfoncIon on Io surnnncIonnI, sIn oIvI-
dnr Io InfornncIonnI. A Io Inrgo doI cnIfuIo so vorn ofros fundnnonfos
do osfn nofodoIogIn. ConvIono rocordnr, n su voz, quo donfro do Io Infor-
nncIonnI so suLdIsfInguo Io InornfIvo quo hnco nI ordon LIIco Infor-
nncIonnI (iue cogene), quo so hn Ido nnIInndo con oI fIono.
1.2
In rogunfn-oLjocIon os do fodo nLogndo nodIo on un curso do
osf-grndo; In ronccIon duLIfnfIvn fronfo nI Innfoo, fnnLIon. Isfo cnI-
fuIo quIoro nosfrnr In oLsoIosconcIn do osns dudns.
IA!TI OII!AI VI - 2
o ncuordo con oI nrfIcuIo 31, Isfn ConsfIfucIon, Ins Ioyos
do In ncIon quo on su consocuoncIn so dIcfon y Ios frnfndos
con Ins ofoncIns oxfrnnjorns son In Ioy suronn do In ncIon
.... In consocuoncIn, uodo nfIrnnrso quo, on rIncIIo, In
soIn nroLncIon do Ios frnfndos InfornncIonnIos, do ncuordo con
oI rocodInIonfo quo osfnLIoco In nIsnn ConsfIfucIon, Incor-
orn n osfos nI dorocho Inforno do In ncIon.
3
In ConsfIfucIon do 1853/60 osfnLIocIn un ordon jorrquIco
donfro doI nLIfo do su conofoncIn forrIforInI, on consonnn-
cIn n Ios fIonos do su dIcfndo. Io roInfIvo n dofornInnr sI oI
confonIdo nornnfIvo doI frnfndo nsnLn n sor, sIn ofro roquIsI-
fo quo oI do In nroLncIon or oI Congroso, IogIsIncIon Infornn,
hnLIn dndo Iugnr n soIucIonos dIvorsns
4
sogn Ins nrfIcuInrI-
dndos quo rosonfnrn In convoncIon o IncIuso In Ioy do nroLn-
cIon.
Cunndo unn Ioy rnfIfIcn un frnfndo or oI cunI so osfnLIocon
rogIns do dorocho quo so rofIoron oxcIusIvnnonfo n soros hu-
nnnos IndIvIdunIos (dorochos hunnnos) cnroco do nsIdoro ro-
fondor quo In rnfIfIcncIon vnIo soIo fronfo n Ios dons Isfndos
y no nrn Ios hnLIfnnfos doI nIs rosocfIvo;
5
In Ioy do rnfIfIcn-
1.3
DicInenee Je lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, 21-VIII-
1956, f. 58, . 222. Vor fnnLIon IA!II!IS, J!IIO A., Iornoci6n Jel JerecIo
inIernocionol, Lnco, Iuonos AIros, 1994; JIMIIZ I A!ICHAOA, I!A!O,
1l JerecIo inIernocionol conIenporneo, Tocnos, MndrId, 1980.
1.4
Icfnnon cIfndo y Corfo Suronn, Iolloe, 150:84; 186:256.
1.5
Aunquo, Luono os rocordnrIo, In IogIfInncIon nLnrcn n CunIquIor
orsonn o gruo do orsonns, o onfIdnd no guLornnnonfnI IognInonfo
roconocIdn on uno o ns Isfndos MIonLros, quIonos uodon ncfunr on
su roIo nonLro o en el Je Ierceroe pereonoe, nrfIcuIo 26 doI rogInnon-
fo do In ConIsIon; nrfIcuIo 44 do In ConvoncIon. Vor on fnI sonfIdo HITTI!S,
J!A CA!IOS, DerecIo inIernocionol Je loe JerecIoe Iunonoe, fono II,
SieIeno 1nIeronericono, IdInr, Iuonos AIros, 1993, . 335; MAIO!AO,
oscrIfo uLIIcndo on !AI, n 218, . 60. TnnLIon nnIInn In IogIfInn-
cIon oI nrf. 22 Inc. 2 y oI nrf. 23 doI rogInnonfo do In Corfo, 16-IX-96. Isfn
nnIIn IogIfInncIon surnnncIonnI fornn ocIosns Ins dudns soLro oI nI-
cnnco do In IogIfInncIon Infornn on oI nrfIcuIo 43, cono Io oxIIcnnos on
DerecIoe Iunonoe, 1998, cnIfuIo IX o infro, fono 2, cnIfuIos II y III.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 3
cIon frnnsfornn n osns roosIcIonos on nornns jurIdIcns quo
fnnLIon son Infornns.
6
Ioro os ns, n nrfIr do nIII son yn dorocho surnnncIonnI o
nn ordon LIIco InfornncIonnI,
?
cuyo nLIfo do nIIcncIon y
confonIdo so vn oxfondIondo con oI corror doI fIono y uodo
nIgn dIn IIognr n cuLrIr oI nnrcofrfIco, oI crInon orgnnIzndo,
oI Invndo do dInoro y In corrucIon, doIIfos osfos fodos Ios cun-
Ios so hnIInn InforvIncuIndos sogn oI ronLuIo do In Con-
voncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon (infro, cn. XVI).
Is oI iue cogene euperteniene, in eIoIu noecenJi.
1.2. Ieeunen Je lo etoluci6n o finee Jel eiglo XX ,
coniencoe Jel XX1
In ronIIdnd, dosdo hnco docndns oI nIs coIoLrn confrnfos do
crodIfo oxforno sujofos n In jurIsdIccIon oxfrnnjorn;
8
oI rocoso
hn confInundo nconfundoso y on In ncfunIIdnd hny un vordn-
1.6
HnLIn soguIdo osfo crIforIo AITAMI!A, II!O O!IIII!MO, Cureo Je
JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., . 63. Ioro yn oI dorocho InfornncIonnI
do Ios dorochos hunnnos os InduLIfnLIo: HITTI!S, J!A CA!IOS, DerecIo
inIernocionol Je loe JerecIoe Iunonoe, IIA!, Iuonos AIros, 1991;
IIIICH, !ICHA! I., y IWMA, I!AI C., 1nIernoIionol Hunon IigIIe,
IIffIo, Irovn nnd Co., Iosfon, 19?9; I!I!OITHAI, THOMAS, 1nIernoIionol
Hunon IigIIe, Wosf IuLIIshIng Connny, Sf. InuI, MInnosofn, 1988, y
sus roforoncIns; O!OS ISIIIII, HICTO!, 1eIuJioe eoIre JerecIoe Iunonoe
11, CIvIfns, MndrId, 1988, s. 299 y ss., os. 312; MO!OY CAI!A, MA!CO
OI!A!O, Soluci6n pocifico Je conIrotereioe inIernocionolee, IILIIofocn
JurIdIcn Iko, 1 odIcIon, Snnfnfo do Iogof, 1996. Io oxuosfo os unn
rogIn gonornI quo no onoco n In oxIsfoncIn do nIIos do nornns Infornn-
cIonnIos do dIvorso confonIdo, cono oxIIcn IA!II!IS, op. ciI., s. 19 n 65.
1.?
Is oI cnso doI dononInndo jue cogene, dorocho InfornncIonnI
InornfIvo, ofc.: Z!III, AIII!TO I!IS, 1l JerecIo inperoIito (jue cogene)
en el nueto orJen inIernocionol, I ?-VII-92; IA!II!IS, op ciI., s. 54 y
ss.; JIMIIZ I A!ICHAOA, op. ciI., s. ?8 y ss.
1.8
uosfro nrfIcuIo II confrnfo do crodIfo oxforno, roroducIdo on
nuosfro IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op. loc. ciI. TnnLIon,
cono Io oxIIcnnos infro, on ocnsIonos oI nIs hn sIdo donnndndn on oI
oxforIor or vIoIncIon n Ios dorochos hunnnos, y hn IIogndo n In concIu-
sIon do quo doLIn frnnsnrIos o ordorIos: cnso Blole t. IepIlico Argen-
Iino, CnIIfornIn, 1984 y 1996.
IA!TI OII!AI VI - 4
doro ordon ocononIco-fInnncIoro InfornncIonnI;
9
on 1983 oI nIs
suscrILIo In ConvoncIon AnorIcnnn do orochos Hunnnos y so
sonofIo n In jurIsdIccIon surnnncIonnI do In Corfo Infornno-
rIcnnn do orochos Hunnnos.
Ior oIIo on 1990 yn rocodInos n In ConsfIfucIon, on oI or-
don do roIncIon do Ins fuonfos, or In ConvoncIon AnorIcnnn
do orochos Hunnnos.
10
In 1992 In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon InIcIo
ofro Inorfnnfo cnnIno, quo confInn dosnrroIInndo, do roco-
nocInIonfo doI ordon surnnncIonnI on oI dorocho Inforno (1l-
nelJjion, 1992, IiIrocco, 1993, Hogelin, 1993, GirolJi, 1995,
Arce, 199?, PeIric, 1998, DoIIi, 1998).
In 1994, cuInInnndo or nhorn osfo dosnrroIIo do dorocho
Inforno,
11
In ConsfIfucIon Io consngrn cInrnnonfo, nunquo no
onIon oxrosnnonfo oI ordon do jornrquIn do Ins nornns quo
nquI noncIonnnos.
II dorocho InfornncIonnI LIIco hnLIn sonfndo In suorIorI-
dnd do sus nornns (iue cogene) soLro oI dorocho Inforno;
12
n-
horn onIozn n ndnIfIrIo oI dorocho Inforno, nnfo In rosIon
InfornncIonnI.
In ConsfIfucIon do 1994 roconoco su roIo nIvoI consfIfu-
cIonnI n dIvorsos frnfndos do dorochos hunnnos (nrf. ?5 Inc.
1.9
Sogn Io oxIIcnnos eupro, cnIfuIo IV; vor y connrnr Z!III,
AIII!TO, Lo noci6n Je eoIeronio en el nueto orJen inIernocionol, I..,
f. 151, s. ?81 y ss.; Lo innuniJoJ eoIerono Je loe 1eIoJoe , lo eniei6n
Je JeuJo pIlico, In Ioy, 1992-: 1118. Vor fnnLIon Io oxuosfo on oI
cnIfuIo XI, nofn nI unfo 4.4.3 o).
1.10
Lo eupronocionoliJoJ operoIito Je loe JerecIoe Iunonoe en el
JerecIo inIerno, II, 1?-IV-90, y 1992-I, 1295; roroducIdo on DerecIoe
Hunonoe: 1990, 1992, 1996, 199?, 1998, cnIfuIo III.
1.11
II dorocho InfornncIonnI, dosdo Iuogo, IIovnLn do nnfnno In doInn-
forn on oI fonn.
1.12
Vor y connrnr Z!III, AIII!TO I!IS, 1l JerecIo inperoIito (jue
cogene) en el nueto orJen inIernocionol, I.., ?-VII-92; Lo noci6n Je
eoIeronio en el nueto orJen inIernocionol, I, 151: ?81; Lo proIiIici6n
ex poeI focIo , loe crinenee conIro lo IunoniJoJ, I, 131: ?65.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 5
22), nIgunos do Ios cunIos ndnIfon In jurIsdIccIon oxfrnnjorn:
nsI Ios roforIdos nI gonocIdIo o n In forfurn, nrf. 5;
13
o osfo-
rIornonfo oI roInfIvo n In corrucIon.
14
Ivorsos frnfndos LIInfornIos do ronocIon y rofoccIon ro-
cIrocn do InvorsIonos nuforIznn oI sonofInIonfo n nrLIfrnjo
do Ios rocInnos do Ios Invorsoros, Io quo oxcIuyo In jurIsdIccIon
nncIonnI on fnvor do In InfornncIonnI; on osos frnfndos fnnLIon
so osfnLIocon nornns do dorocho susfnnfIvo, or ojonIo ro-
hILIondo Ins nncIonnIIzncIonos do LIonos oxfrnnjoros.
15
1.13
In su vIrfud dIvorsos nIsos frnnIfnn rocosos on oI oxforIor n
cIudndnnos o rosIdonfos nrgonfInos: IrnncIn, Isnnn, IfnIIn, ofc. Is do
rocordnr quo nuosfrn Ioy 23.09? oquInrn su onn n In doI honIcIdIo.
1.14
ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon, 199?, nrfIcuIo
V; odonos osfnr nquI nnfo un nncIonfo jue cogene euperteniene, in
eIoIu noecenJi, cono Io unfunIIzn nrn oI nnrcofrfIco JIMIIZ I
A!ICHAOA, op. ciI., . 84. Vor fnnLIon ZuI, AIII!TO I., Lo Contenci6n
1nIeronericono conIro lo Corrupci6n, on AI!IO!, MA!T, y CO!!TIS,
CH!ISTIA (ConIIndoros), Lo oplicoci6n Je loe IroIoJoe eoIre JerecIoe
Iunonoe por loe IriIunolee locolee, CIIS, IdIforos doI Iuorfo S.!.I.,
Iuonos AIros, 199?, s. 201 y ss.
In novIonLro do 199? oI nIs fnnLIon suscrILIo, junfo n Ios 29 nIon-
Lros do In OCI y cunfro nIsos ns, In convoncIon InfornncIonnI confrn
In corrucIon, o ContenIion on ConIoIing BriIer, of Ioreign PuIlic
Officiole in 1nIernoIionol Bueineee TroneocIione, 20-XI-9?
(MMMA?@HC), cuyo nrfIcuIo ? sonnIn quo oI doIIfo do Invndo do
dInoro sor fIIfIcndo cono fnI or Ins nrfos IndoondIonfononfo doI
Iugnr on quo oI ncfo do corrucIon hnyn ocurrIdo (uiIIouI regorJ Io IIe
ploce uIere IIe IriIer, occurreJ).
Is uos un rIncIIo InfornncIonnI y nrgonfIno do oxfrnforrIforInIIdnd
do In Ioy onnI. In soIucIon os nonos novodosn do Io quo nroco, uos yn
nuosfro dorocho onnI cIsIco ndnIfIn quo In fnIsIfIcncIon do nonodn
nrgonfInn ronIIzndn on oI oxforIor so rogIn or In Ioy y In jurIsdIccIon doI
Iugnr do roduccIon do sus ofocfos y no or oI Iugnr do conIsIon doI
doIIfo. Vor fnnLIon infro, cnIfuIo XVI y sus roforoncIns.
1.15
In vnrIns doconns do frnfndos oI nIs rosfn su consonfInIonfo
IrrovocnLIo nI nrLIfrnjo doI C.I.A..I., Confro InfornncIonnI do ArrogIo
do IforoncIns !oInfIvns n InvorsIonos, crondo or oI ConvonIo soLro
ArrogIo do IforoncIns roInfIvns n Ins InvorsIonos onfro Isfndos y ncIo-
nnIos do ofros Isfndos, nrn Ins InvorsIonos oxfrnnjorns . AnIInr infro,
cnIfuIo XVII, II nrLIfrnjo nncIonnI o InfornncIonnI, do In forcorn odI-
cIon doI fono 2, Lo Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJninieIroJo
IA!TI OII!AI VI - 6
In ConsfIfucIon ndnIfo fnnLIon In cosIon do odoros on Ios
ncuordos do InfogrncIon (nrf. ?5 Inc. 24), Io cunI dn cnrcfor
nornnfIvo surnnncIonnI n In nIrIndn do nornns doI
MI!COS!! y ofros; oIIo IncIuyo Ins nornns do sogundo grndo
on Ios frnfndos, cono Io ndnIfIo In Corfo on Cofee Lo Virginio
(10-X-94) y DoIIi (?-V-98).
AdnIfo nsI oI cnrcfor surnIognI y nrn nosofros surnnn-
cIonnI do Ios frnfndos y sus nornns dorIvndns, nIgunos do Ios
cunIos fnnLIon roconocon InoquIvocnnonfo In InoxIsfoncIn do
soLornnIn (Trnfndo AnfrfIco),
16
IIognndo on su nxInn ox-
rosIon ncfunI n In ndnIsIon do unn jurIsdIccIon InfornncIo-
nnI nrn cIorfos crInonos do Iosn hunnnIdnd,
1?
y oxfrnnjorn
nrn ofros IIIcIfos.
Ins soIucIonos y oInIonos consuIfIvns do Ios orgnnos do nII-
cncIon do Ios frnfndos son consIdorndns dorocho Inforno or In
Corfo (GirolJi, ?-IV-1995; Arce, 199?).
IgunInonfo, Ios ncuordos frnnsnccIonnIos o soIucIonos nnIs-
fosns
18
quo oI nIs coIoLrn on In ConIsIon InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos roducon Inorfnnfos nufncIonos doI do-
rocho Inforno. Y cIorfnnonfo os nojor frnnsnr n fIono, nnfos
quo ordor Iuogo on In Corfo cono nos nso on GorriJo ,
Boigorrio (2-II-96).
II rocoso confInn: unn nnIn docIsIon jurIdIcn, oIIfIcn o
ocononIcn on vIoIncIon nI ordon InfornncIonnI uodo cosfnrnos
unfos on In fnsn do Inforos do nuosfrn doudn oxfornn, roduc-
cIon do InvorsIonos, ofc., con ofocfo nuIfIIIcndor. o os grnfIs
vIoInr oI dorocho surnnncIonnI: hny snncIon ocononIcn, cono
nInIno.
1.16
AsI oI docrofo-Ioy 22.584/82, ConvoncIon soLro In consorvncIon do
Ios rocursos nnrInos vIvos nnfrfIcos, quo no oLsfnnfo In rosorvn nrgon-
fInn Inorfn unn rosIgnncIon do soLornnIn.
1.1?
Z!III, 1l JerecIo inperoIito (jue cogene) en el nueto orJen in-
Iernocionol, nrfIcuIo cIfndo, nofn 5? y foxfo.
1.18
BirI, VerIiIel,, MoqueJo. Vor infro, nofn 2.18. In soIucIon nnIs-
fosn so hnIIn rovIsfn on oI nrfIcuIo 48, IncIso 1, nnrfndo A, doI Incfo y
on oI nrfIcuIo 45 doI rogInnonfo.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - ?
1.3. ConIinuoci6n. Loe IroIoJoe o contencionee eoIre
inIegroci6n econ6nico.
II fonn do Ios frnfndos so vIncuIn con In cuosfIon do In oxIs-
foncIn y nIcnncos do un dorocho conunIfnrIo InfInonnorIcnno,
y fnnLIon con In oLsorvncIon do quo nsn on In !nIon Iuro-
on, uos oIIn nos nuosfrn, cono ofrns vocos, un soguro cnnI-
no. Ios fnIIos ourooos conIonznn n cnnonr on nuosfrn jurIs-
rudoncIn,
19
y ronfo voronos quo In jurIsrudoncIn ouroon
do dorochos hunnnos sor oquInrnLIo n In nnorIcnnn on cunnfo
fuonfo do dorocho Inforno.
In InfogrncIon ocononIcn no fornnLn nrfo do Ins osfrnfo-
gIns nncIonnIos ronIos
20
y orn conn ncordnr n osfos ncfos oI
cnrcfor do un frnfndo-nnrco, fnIfndoIos oI sonfIdo dInnIco
do Ios frnfndos do In conunIdnd ouroon.
21
So soguIn do oIIo
quo In Corfo Suronn Inforrofnrn quo un frnfndo osforIor no
1.19
AsI oI vofo do IOOOIAO on Cofee Lo Virginio, II, 1995-, 2??.
1.20
ITAI, Lo inIegroci6n econ6nico Je Anerico LoIino, Iuonos AI-
ros, 1968, . 1?2; III SYIY, Apreciocionee eoIre el funciononienIo Jel
TroIoJo Je MonIetiJeo, on oI IILro dIrIgIdo or WIOCZII, MIO!II, 1nIe-
groci6n Je Anerico LoIino, MoxIco, 1964, . 96.
1.21
OIH!IS, CA!I I!II!ICH, Die 1uropoiecIen GeneinecIofIeterIroge
ole Plonungeterfoeeungen, on Plonung 1, dIrIgIdo or J. H. IAISI!, Indon-
Indon, 1965, s. 229 y ss.; CASSAOI, J!A CA!IOS, II Morcosur y Ins
roIncIonos con oI dorocho Inforno, on 1eIuJioe Je JerecIo pIlico,
onInn, 1995, s. 18? y ss.; OOZIIZ, IIO!ICIA, Soluci6n Je conflicIoe
en un eieIeno Je inIegroci6n. loe coeoe Jel Mercoeur , lo C11, on ITAI,
InfogrncIon InfInonnorIcnnn, nno 1?, 1992, s. 33 y ss.; Legieloci6n , oJni-
nieIroci6n en un eieIeno Je inIegroci6n. el coeo Je lo ConuniJoJ 1uropeo,
!A, n 14, Iuonos AIros, 1994, s. 455 y ss; OOZIIZ-OIIIOI, IIO!ICIA, Lo
inIegroci6n , eue ineIiIucionee, IdIcIonos CIudnd ArgonfInn, Iuonos AIros,
199?; !OMI, DerecIo oJninieIroIito, 5 od., 1996, cnIfuIo XIII, AdnInIsfrn-
cIon y dorochos conunIfnrIos, s. 501 y 52? y sus roforoncIns do s. 9?1 n
9?3; doI nIsno nufor, su ononcIn on 1l JerecIo pIlico Je finolee Je eiglo.
Uno perepecIito iIeroonericono, CIvIfns y IundncIon IIV, MndrId, 199?, s.
115/116.
IA!TI OII!AI VI - 8
rovnIocIn soLro Ioyos nncIonnIos nnforIoros,
22
soIucIon hoy
nLnndonndn.
Ios Insfrunonfos jurIdIcos InfInonnorIcnnos conunIfnrIos cn-
rocInn uos do In vIgoncIn jurIdIcn quo nIgunos InfonfnLnn dnrIo,
23
oro oIIo cnnLIo on Cofee Lo Virginio y In ConsfIfucIon do 1994, y
so ronfIrno osforIornonfo (DoIIi, CSJ, ?-V-98, consIdornndos
8 y 9).
In dIscusIon ouroon
24
onfro Ios nrfIdnrIos do Ios dorochos
nncIonnIos soLornnos
25
y Ios sosfonodoros do In fosIs doI cunsI-
fodornIIsno
26
IIogn n nosofros rosuoIfn do nnfonnno, cono Iuo-
go voronos, oro fIuyo fnnLIon nnfurnInonfo do In ncofncIon
on 1983 doI Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn y su jurIsdIccIon
1.22
Iolloe, f. 254, . 500, Lo IepIlico, 1962. IosforIornonfo onfon-
dIo quo no hnLIn rnngo nornnfIvo: !IOII I IAMA, IVI I., Loe IroIo-
Joe, lo inIegroci6n , el nueto orJen coneIiIucionol orgenIino, on oI IILro
do IIA!T CAMIOS, O. J., y SAII!, H. !., 1eIuJioe eoIre lo reforno
coneIiIucionol Je 1994, onInn, Iuonos AIros, 1995, . 293 y sus rofo-
roncIns. In cnnLIo, on Iuron do nnfnno so Ios roconoco un cnrcfor
suorIor n In Ioy: !IVI!O, op. ciI., s. 53 y 54.
1.23
1neIiIuIo 1nIeronericono Je 1eIuJioe JuriJicoe 1nIernocionolee,
DerecIo Je lo inIegroci6n loIinoonericono, onInn, 1969, s. 104?/48,
1054/55; C!IAS, Hocio un JerecIo conuniIorio loIinoonericono, o-
rocho do In InfogrncIon, n" 1, s. 32 y ss.; OOZIIZ A!ZAC, op. loc. ciI.
1.24
So docIn quo osfns fosIs o hIofosIs dojnn roconocor quo so osf nn
Iojos do un juIcIo unIforno. Isfo fIono su fundnnonfo on oI rosonfo osfndo
do fIucfuncIon on quo so oncuonfrnn no soInnonfo oI dorocho conunIfnrIo,
sIno Ins conunIdndos nIsnns. In osfn IncorfIdunLro os conronsILIo quo
nn orsIsfn oI forcojoo onfro Ios 'ouroforIcos`, Ios nrfIdnrIos do Ios dorochos
soLornnos y Ios 'ronIIsfns`. In oInIon jurIdIcn doondor do sI In rosonfo
oocn do osfnncnnIonfo on In cuosfIon do In InfogrncIon ouroon so orIonfn
hncIn un rofrocoso o un dosnrroIIo nnyor. Con osfo nIcnnco fIonon oco vnIor
nuovos Infonfos do InforrofncIon y doLorIn dojnrso In nuIfIIIcIdnd do cons-
fruccIonos hnsfn hoy frnnsIfndns: III!HA! MIZII, Io offonfIIcho
VorvnIfung, Sfuffgnrf, 1969, n 15/6, s. 5?9 y 580.
1.25
O!AIITZ, GeneinecIofIerecII IricII noIionolee IecII, HnnLurgo,
1966.
1.26
OIH!IS, C. I., Quelle unJ AufIou Jee 1uropoiecIen Genein-
ecIofIerecII, ouo jurIsfIcho WochonschrIff, MunIch-IorIIn-Irnnkfurf
n.M., 1963, n 38, s. 169? y ss.; SATTII!, A!IAS, Doe Princip Jer
funlIionellen 1nIegroIion unJ Jie 1inigung 1uropoe, OoffIngon, 196?.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 9
surnnncIonnI y do Ios rogrosos on nnforIn do InfogrncIon,
2?
cono os oI cnso doI Morcosur.
28
CIorfnnonfo, oI nso Inforno do nnyor sIgnIfIcncIon hn sIdo
oI roconocInIonfo consfIfucIonnI on 1994 fnnfo do Ios frnfndos
do dorochos hunnnos cono do Ios do InfogrncIon; oxfornnnon-
fo hny dnfos rovIos do nnyor frnscondoncIn, cono os oI sIsfo-
nn ocononIco y fInnncIoro InfornncIonnI.
1.4. Lo reoliJoJ econ6nico , juriJico eupronocionol o finee
Jel eiglo XX , coniencoe Jel XX1
1.4.1. 1l conflico enIre JerecIo inIerno , eupronocionol
Is frocuonfo quo oI osfudIoso doI dorocho IocnI oncuonfro
dIfIcuIfndos nrn ncofnr oI fundnnonfo do In suronncIn nquI
osfuIndn doI dorocho surnnncIonnI convoncIonnI
29
soLro oI
dorocho consfIfucIonnI Inforno.
uosfrn roIn ConsfIfucIon ocn on ocnsIonos do nnLIvn-
IoncIn cunndo uLIcn n Ios frnfndos or oncInn do Ins Ioyos
no, nI nonos no oxrosnnonfo, do In ConsfIfucIon oro nco-
fn In cosIon do conofoncIn y jurIsdIccIon n orgnnos surnnn-
cIonnIos; fnnLIon ndnIfo cnfogorIcnnonfo In jurIsdIccIon ox-
frnforrIforInI nrn juzgnr Ios doIIfos conofIdos confrn oI doro-
cho do gonfos. AsI cono oI nrfIcuIo 118 do nuosfrn ConsfIfu-
cIon roconoco oI rIncIIo do ordon LIIco InfornncIonnI (jue
1.2?
Vor ITAI, Pro,ecIoe nulIinocionolee Je infroeeIrucIuro fieico,
Iuonos AIros, 19?0; IAIIA, MA!COS, Corporocionee pIlicoe nulIino-
cionolee poro el Jeeorrollo , lo inIegroci6n, IsfudIos InfornncIonnIos,
ChIIo, juIIo-sofIonLro do 1969, s. 186 y ss.
1.28
CASSAOI, 1eIuJioe Je JerecIo pIlico, onInn, 1995, s. 18? y ss;
IA!!A, DerecIoe Je lo inIegriJoJ , Mercoeur, on oI IILro 1l JerecIo
oJninieIroIito orgenIino, Io,, 1996, s. 31 y ss.; OOZIIZ, Soluci6n Je
conflicIoe en un eieIeno Je inIegroci6n. loe coeoe Jel Mercoeur , lo
C11, op. ciI.; Legieloci6n , oJninieIroci6n en un eieIeno Je inIegro-
ci6n. el coeo Je lo ConuniJoJ 1uropeo, op. ciI.; OOZIIZ-OIIIOI, op.
loc. ciI., !OMI, op. ciI., 5 od., 1996, cn. XIII.
1.29
Con oI ndIfnnonfo doI dononInndo dorocho do gonfos quo nonfn
oI nrfIcuIo 118 do In ConsfIfucIon y oI nrfIcuIo 21 do In Ioy 48.
IA!TI OII!AI VI - 10
cogene) conforno nI cunI nuosfros frILunnIos fIonon jurIsdIc-
cIon exIroforrIforInI nrn juzgnr oqui doIIfos confrn oI dorocho
do gonfos conofIdos fuero do nuosfro forrrIforIo, Io quo conIIo-
vn fnnfo In oLIIgncIon doI Isfndo do dofondor osn conofoncIn,
cono quo or rnzonos do rocIrocIdnd y nrn rosorvnr dIchn
jurIsdIccIon, In rnnn ojocufIvn doI goLIorno y IogIcnnonfo
fnnLIon In judIcInI, ngrognnos nosofros no doLo oonorso n
quo frILunnIos oxfrnnjoros ojorznn su conofoncIn oxfrnforrI-
forInI cunndo so frnfn do juzgnr rocIsnnonfo nquoIIos doIIfos
n Ios quo so rofIoro oI nrfIcuIo 118 do In consfIfucIon.
30
SI LIon os vIrfunInonfo InosILIo quo so rosonfo un confIIcfo
InforrofnfIvo onfro Ins nornns surnnncIonnIos y In ConsfIfucIon,
31
yn so snLo cono so rosuoIvo dIchn cuosfIon.
32
Ior Io dons, on In
1.30
COIA!TTI, CA!IOS I., 1l orIiculo 11S Je lo ConeIiIuci6n , lo jurie-
Jicci6n exIroIerriIoriol, !ovIsfn doI CoIogIo ILIIco do ALogndos do In
CnIfnI IodornI, nnoro 11, nLrII do 1998, Iuonos AIros, 1998, . 31.
1.31
Cono Io hn oxIIcndo ZAIIA!OI, unn Iocfurn corrocfn y gnrnnfIzn-
dorn do nuosfro foxfo consfIfucIonnI Io hnco connfILIo con oI dosnrroIIo
unIvorsnI do Ios dorochos hunnnos: Lo Contenci6n Anericono eoIre
DerecIoe Hunonoe , el eieIeno penol, !..I., n 2, 198?, . 61.
1.32
DerecIoe Iunonoe, op. loc. ciI. IISCATO!I dosfncn quo: Is on oI
nononfo do ronrnrso nrn rnfIfIcnr Ios frnfndos cunndo cndn Isfndo
hn doLIdo o doLor consIdornr y rosoIvor Ios roLIonns do fIo consfIfu-
cIonnI quo so Io Innfoon. Cndn uno os duono do In soIucIon quo Ios do;
oro unn voz quo so hn ncofndo oI conronIso InfornncIonnI con fodn
IILorfnd, hny nquI un hocho hIsforIco soLro oI quo yn no os osILIo voI-
vor. JurIdIcnnonfo no hny, uos, vuoIfn nfrs on In ConunIdnd. o
osf ornIfIdo onor do nuovo on foIn do juIcIo Ios conronIsos unn voz
nsunIdos; no osf ndnIfIdo nncIonnIIznr do nuovo Ios socforos quo hnn
nsndo yn Lnjo In nuforIdnd do In ConunIdnd. oI nIsno nodo, oI nrfI-
cuIo 2? do In ConvoncIon do VIonn soLro orocho do Ios Trnfndos osfn-
LIoco quo unn nrfo no odr Invocnr Ins dIsosIcIonos do su dorocho
Inforno cono jusfIfIcncIon doI IncunIInIonfo do un frnfndo.
Yn on 1932 In Corfo Iornnnonfo do JusfIcIn docInro quo un Isfndo no
uodo nducIr su roIn consfIfucIon nrn ovndIr oLIIgncIonos IncunLon-
fos nrn oI dorocho InfornncIonnI o nrn Ios frnfndos on vIgor, cnso
Doncig, cIfndo on Z!III, 1l JerecIo inperoIito (jue cogene) en el nueto
orJen inIernocionol, op. ciI., nofn 26. II rIncIIo fuo roIforndo on 1935
on ConuniJoJee Greco-Blgoroe o MinoriI, ScIoole in AlIonio, Z!III,
op. ciI, nofn 2? y foxfo.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 11
nodIdn quo Ios frnfndos nnIInn In osforn do dorochos do Ios IndIvI-
duos y Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn gnrnnfIzndos on In rIno-
rn nrfo do In ConfIfucIon, oLvInnonfo no so confrnonon n oIIn sIno
quo In conIononfnn.
33
1.4.2. Un coeo poroJignIico
In fodo cnso, fnI voz nI Iocfor duLIfnfIvo fronfo n osfo dIIonn
Io rosuIfo roconforfnnfo snLor quo on oI nIs ns Inorfnnfo
doI nundo oxIsfon quIonos oxrosnn sInIInros dudns. Isfndos
!nIdos nIIcn n sus hnLIfnnfos In jurIsdIccIon norfonnorIcnnn
IncIuso or Ios ncfos do corrucIon conofIdos on oI oxfrnnjo-
ro;
34
no suscrILIo oI Incfo do Snn Joso nrn no quodnr sonofIdo
n In jurIsdIccIon surnnncIonnI do In Corfo con sodo on Cosfn
1.33
Isfn dIscusIon so vo cInrn on nnforIn do nnnro, quo frnfnnos on
DerecIoe Hunonoe, op. ciI., cn. IX, roroducIdo on AI!IO!, MA!T, y
CO!!TIS, CH!ISTIA (ConIIndoros), Lo oplicoci6n Je loe IroIoJoe eoIre
JerecIoe Iunonoe por loe IriIunolee locolee, CIIS, IdIforos doI Iuorfo
S.!.I., Iuonos AIros, 199?, s. 201 y ss. Vor fnnLIon infro, f. 2, cns. II
y III.
1.34
uosfro nrfIcuIo ConenIorioe ol Pro,ecIo Je Le, Je ConIroIoe
PIlicoe, !AI, n 182, s. 8 y ss. o infro, cn. XVI; so frnfn do In Ioy
soLro rcfIcns corrufns on oI oxfrnnjoro, Ioreign CorrupI ProcIicee
AcI, do 19??, quo conIononfn In Ioy confrn In nnfIn o Ioy soLro orgnnI-
zncIonos corrufns y nogocIos IIIcIfos, Ioy I1CO, IocleIeer 1nfluenceJ
onJ CorrupI OrgonicoIione, 18. !.S.C. Socs. 1962 eI eeq., ofrn Ioy con-
fonIn In confIscncIon IIsn y IInnn do fodos Ios soLornos (18. !.S.C. Soc.
3666), sIn orjuIcIo do ofrns fIgurns onnIos concurronfos. AnIInr on
CIC!IO!I, J!A IA!TISTA, y CIC!IO!I, J!A I IOS, Lo corrupci6n , loe
focIoree Je poJer, IundnInn, Iuonos AIros, 1996, s. 51 n ?0; Z!III,
AIII!TO I., Lo Contenci6n 1nIeronericono conIro lo Corrupci6n, on
AI!IO!, MA!T, y CO!!TIS, CH!ISTIA (ConIIndoros), Lo oplicoci6n Je loe
IroIoJoe eoIre JerecIoe Iunonoe por loe IriIunolee locolee, op. ciI., s.
201 y ss.; MAI!OI, CA!IOS A., y WI!ISMA, !ICHA!, Lo Contenci6n 1nIe-
ronericono conIro lo Corrupci6n. AnoIoJo , conenIoJo. MeJiJoe pre-
tenIitoe, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 199?; SIVI!O CAIAIII!O, JOSI, Lo
contenci6n inIeronericono conIro lo corrupci6n , lo legieloci6n penol
orgenIino, II, 199?-I, 1153; HAIII!, AVI A!IS, Lo Contenci6n 1nIe-
ronericono conIro lo corrrupci6n , olgunoe Ienoe Je JerecIo oJninie-
IroIito, II, 23-IV-98.
IA!TI OII!AI VI - 12
!Icn, nI fodnvIn In convoncIon soLro oI dorocho doI nnr, or
rnzonos do confonIdo y do jurIsdIccIon.
Ijorco su jurIsdIccIon nncIonnI soLro crInonos conofIdos
on oI oxfrnnjoro nI IgunI quo nosofros con oI dorocho do
gonfos or oI nrfIcuIo 118 do In ConsfIfucIon, oro con oI
ndIfnnonfo do quo ndnIfo In cnfurn y no dofoncIon Infor-
nncIonnI doI IncuIndo.
35
IosfuIn y ojorco su jurIsdIccIon
1.35
AIgo quo, dIcho son do nso, fnnLIon honos hocho nosofros con
Pico y ofros on IrnsII, Gorriorn Merlo on MoxIco, ofc., rovIo ncuordo
onfro Ios sorvIcIos.
Is oI rIncIIo nole copIue, Iene JeIenIue: oI roo hn sIdo nnI cnfurn-
do on su nIs do rosIdoncIn (orIogn, IIchnnnn, ofc.), oro osf LIon
dofonIdo on oI nIs quo Io cnfuro on oI oxfrnnjoro y Io nIIcn su roIn
jurIsdIccIon: Altorec MocIoin, 15-VI-92, uLIIcndo on I.., 148:155, con
nofns do Z!III, AIII!TO I!IS, Loe 1eIoJoe UniJoe o conIronono. el toIo
Je IeInquieI en el coeo Altorec MocIoin; O!TIA, MAIII ., 1l follo Je
lo CorIe Supreno Je loe 1eIoJoe UniJoe cono tioloIorio Je lo inIegri-
JoJ IerriIoriol , Je lo eoIeronio Je loe 1eIoJoe, I.., 148:163; IIA!T
CAMIOS, OI!M J., SecueeIro Je preeunIoe JelincuenIee en un 1eIoJo
exIronjero , jucgonienIo en 1eIoJoe UniJoe, I.., 148:1?0; IIACHI, AI-
II!TO I., Lo CorIe Je loe 1eIoJoe UniJoe ingreeo o lo lucIo conIro el
norcoIrfico. I.., 148:1?3; IIOA!!I, SATIAOO, 1e reolnenIe noneIruoeo
lo eenIencio Altorec MocIoin:, I.., 148:18?.
Mns nII do In dognfIcn jurIdIcn, os rocIso ndvorfIr In InorfnncIn
quo on II!! fIonon Ios hochos noncIonndos on In nofn 1 doI fnIIo (I..,
148:160) y on oI rInor rrnfo doI nIsno fnIIo (oI conjunfo sInorgIco do
nnrcofrfIco, corrucIon, crInon orgnnIzndo, forfurn y nuorfo, ofc., fodo
on un cnso) y su cofojo con Aoriego on Innnn, o 1icInonn nrn IsrnoI,
ArgouJ nrn IsrnoI y AIonnnIn, Ionirec (n.) CnrIos nrn IrnncIn,
ofc. (Ios cnsos do gonocIdIo, cInro osf, son un gonoro on sI nIsnos: n
nndn so Ios uodo connrnr.)
SI LIon nuosfrn docfrInn ronccIono ndvorsnnonfo nI fnIIo Altorec
MocIoin, In oInIon jurIdIcn norfonnorIcnnn no os fnn dosfnvornLIo y
nndn hnco onsnr quo no so hnyn do roofIr In oxorIoncIn on oI fufuro,
dndn su nnfIgun rnIgnnLro on oI dorocho norfonnorIcnno Inforno y cI-
sIco onfro sus roIos Isfndos soLornnos.
TnnLIon Ios frILunnIos do CnIIfornIn ndnIfon su jurIsdIccIon on nn-
forIn do dorochos hunnnos rosocfo do nuosfro nIs, cono on oI cnso
Sueono SiJernon Je Blole, eI ol., t. lo IepIlico Je ArgenIino, eI ol.,
frnnsndo on vIrfud doI ocrofo 996/96, I.O. 4-IX-96, consIdornndos 2, ?
y 8. AIII, sIn nIIcnrso oI dorocho onnI sIno oI rosnrcIforIo do dnnos, do
fodos nodos so juzgnron hochos ocurrIdos fuorn doI nIs doI frILunnI,
condonndoso nI nIs donnndndo or Io ncnocIdo on su roIo forrIforIo.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 13
nncIonnI soLro confrnfos do crodIfo oxforno nIII coIoLrndos
or ofros nIsos, ofc.
36
Iso nIs, n osnr do fodo oIIo, sIn onLnrgo hn suscrIfo y
rnfIfIcndo oI AITA, quo cono fodo frnfndo do InfogrncIon IIo-
vn n In croncIon do nornns surnnncIonnIos; suscrILIo IgunI-
nonfo oI frnfndo do In OMC o WTO,
3?
y sogurnnonfo fondr
quo suscrILIr ofros nnIogos, cono oI roInfIvo nI soLorno
frnnsnncIonnI, oI frILunnI InfornncIonnI do crInonos confrn In
hunnnIdnd, ofc.
In fondoncIn n In InfogrncIon jurIdIcn surnnncIonnI nn
nrn Isfndos !nIdos os uos un Luon IndIcndor do quo odo-
nos osornr doI fufuro Ios dons nIsos.
1.4.3. Lo inIerJepenJencio
Agroguoso n oIIo In InfordoondoncIn nundInI, In gIoLnIIzn-
cIon do In ocononIn, oI Incrononfo do Ins onrosns frnsnncIo-
nnIos, nuosfrn condIcIon do doudoros cronIcos,
38
Ins sonfon-
1.36
II cnso WelIoter rosuoIfo or In CS do oso nIs on 1992, uLIIcndo
on II, 1992-, 1124, con nofn do Z!III, Lo innuniJoJ eoIerono Je loe
1eIoJoe , lo eniei6n Je JeuJo pIlico, II, 1992-, 1118; nuosfrn vIsIon
on Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op. ciI., cn. IV, o infro, cn. XI,
nofns. o soInnonfo oI nIs coIoLrn oI confrnfo do crodIfo oxforno on oI
oxforIor, rocILo nIII oI dInoro y ncfn nIII su ngo, con Io cunI In Lnso
fcfIcn y jurIdIcn do In jurIsdIccIon oxfrnnjorn quo fnnLIon so ncfn os
InduLIfnLIo, sIno quo ronIIzn ofros ncfos do voIunfnrIo sonofInIonfo n
nuforIdndos oxfrnnjorns, cono os InscrILIr on In SIC Ios fIfuIos do In
doudn LIIcn: docrofo 395/9?, I.O. 11-IX-9?, . 5, onfro fnnfos.
1.3?
WorlJ TroJe OrgonicoIion, u OMC, OrgnnIzncIon MundInI doI
ConorcIo (Ioy 24.425).
1.38
Supro, cnIfuIo IV; infro, cnIfuIo XI, nnoro 8.3.; 1l conIroIo Je
creJiIo exIerno, on nuosfro IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op.
ciI., I..A., 1996. Isn sIfuncIon IIovn n quo nuosfros conorfnnIonfos
nncIonnIos nI nnrgon do Ins nornns InfornncIonnIos nunonfon In cnIIfI-
cncIon doI rIosgo nIs y con oIIo nrrnsfron unn suLn do Ins fnsns quo oI
nIs ngn nrn oLfonor crodIfos con Ios cunIos ngnr Ios Inforosos do In
doudn, dIfIcuIfon Ios uoitere, rovoquon dIsnInucIon do Ins InvorsIonos
oxfornns nuovns, huIdn do cnIfnIos, ofc.
IA!TI OII!AI VI - 14
cIns
39
y frnnsnccIonos InfornncIonnIos
40
y so conrondor quo
oI ordon do roIncIon do Ins nornns surnnncIonnIos oscnn n
nuosfro odor do dofornInncIon
41
sI quoronos novornos don-
fro do In ocononIn nundInI.
o fodns nnnorns os In fondoncIn unIvorsnI y cndn voz quo
suscrILnnos un frnfndo o unn frnnsnccIon InfornncIonnI (no-
cosIfndos, oLIIgndos o convoncIdos), oI rIncIIo do In Luonn fo
InIdo oonor osforIornonfo In suuosfn vIoIncIon doI doro-
cho Inforno, nsI son consfIfucIonnI: suscrIfo un frnfndo, rnfI-
fIcndo y doosIfndo, no Io os oonILIo nornn nIgunn doI dorocho
Inforno (eupro, nofn 1.32). In cunIquIor cnso, cndn voz son
ns Ios cnsos on quo oI frnfndo rnfIfIcndo or nuosfro Congroso
rovo oxrosnnonfo su roIncIon y In do sus nornns socundn-
rIns o dorIvndns or soLro oI ordon jurIdIco Inforno,
42
Io quo
fnnLIon rocofn In jurIsrudoncIn (DoIIi, CSJ, ?-V-1998, con-
sIdornndos 8 y 9).
1.5. Lo inIerpreIoci6n Je loe pocIoe Je JerecIoe Iunonoe
uosfrn Corfo Suronn hn dIcho quo In InforrofncIon do In
ConvoncIon AnorIcnnn doLo ofocfunrso fnI cono In Convon-
cIon cIfndn rIgo on oI nLIfo InfornncIonnI y consIdornndo nr-
1.39
Vor C!!III, AIICIA, y OII OMO!IZ, A!IS, CorIe 1nIeronericono
Je DerecIoe Hunonoe. el priner follo conIro el 1eIoJo orgenIino, !o-
vIsfn JurIdIcn doI Confro do IsfudInnfos, n 8, 1996, s. 36 y ss. Vor
fnnLIon, on gonornI, MA!TIS, AIII H!OO, Loe TroIoJoe 1nIernociono-
lee cono fuenIe Jel DerecIo AJninieIroIito, on oI IILro coIocfIvo Hone-
noje ol Dr. Miguel S. MorienIoff, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1998,
cnIfuIo I.
1.40
Vor C!!III, AIICIA, CorIe 1nIeronericono Je DerecIoe Hunonoe. el
coeo Guillerno Joee MoqueJo c/IepIlico ArgenIino, II, SJA, nnyo
do 199?.
1.41
Vor nsInIsno Z!III, AIII!TO, Lo noci6n Je eoIeronio en el nueto
orJen inIernocionol, I, 151: ?81; IIMIIJIA, MIO!II A., 1nIroJucci6n
ol JerecIo conuniIorio loIinoonericono con eepeciol referencio ol
M1ICOSUI, onInn, Iuonos AIros, 1994, s. 10 y ss.; g.1?.
1.42
AsI In Ioy 24.936, I.O. 28-I-98, ConsfIfucIon do In !nIon IosfnI do
Ins AnorIcns, Isnnn y IorfugnI, nrfIcuIo 26.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 15
fIcuInrnonfo su ofocfIvn nIIcncIon jurIsrudoncInI or Ios frI-
LunnIos InfornncIonnIos conofonfos nrn su InforrofncIon y
nIIcncIon.
o nhI quo In nIudIdn jurIsrudoncIn doLn sorvIr do guIn
nrn In InforrofncIon do Ios rocofos convoncIonnIos on In
nodIdn on quo oI Isfndo ArgonfIno roconocIo In conofoncIn
do In Corfo InfornnorIcnnn nrn conocor on fodos Ios cnsos
roInfIvos n In InforrofncIon y nIIcncIon do In ConvoncIon Ano-
rIcnnn (confr. nrfs. ?5 do In ConsfIfucIon ncIonnI, 62 y 64
ConvoncIon AnorIcnnn y nrfIcuIo 2 Ioy 23.054), IncIuyondo
Ins oInIonos consuIfIvns doI frILunnI.
43
1.6. Loe eolucionee onieIoeoe o Ironeoccionee
inIernocionolee
o Ins ns do sosonfn donuncIns nnfo In ConIsIon Inforn-
norIcnnn do orochos Hunnnos oI nIs hn cononzndo n frnn-
snr nIgunns, con In consocuonfo nodIfIcncIon IogIsInfIvn y ju-
rIsrudoncInI do nuosfro dorocho Inforno.
44
o frnnsnrIns, cunndo hny dIcfnnon ndvorso do In ConI-
sIon, InIIcn quo osfn dn cnrcfor do rosoIucIon LIIcn n su
ronuncInnIonfo o InIcIn In nccIon nnfo In Corfo do Snn Joso,
1.43
1n re GirolJi, ? do nLrII do 1995, con nuosfrn nofn on !AI, n
215, Iuonos AIros, 1996, s. 151 y ss., roroducIdn on 1eIuJioe JuriJi-
coe en Menorio Je AlIerIo Ion6n Ieol, MonfovIdoo, 1996, s. 265 y ss.;
nnIIndn on Arce, uLIIcndo on II, 199?-I, 696, con nofn Loe JerecIoe
Iunonoe no eon poro, eino conIro el 1eIoJo; I!I!OITHAI, THOMAS,
1nIernoIionol Hunon IigIIe, Wosf IuLIIshIng Connny, Sf. InuI,
MInnosofn, 1988, . 166. Vor fnnLIon Ios rocodonfos yn cIfndos in re
1lnelJjion y IiIrocco y Ins dons roforoncIns do Ins nofns rocodon-
fos. TnnLIon Bronojo, J, 1996-196.
1.44
Ios yn cIfndos BirI, VerIiIel,, MoqueJo, GirolJi, Bronojo, Arce,
ofc. II cnso CIocoIor (1996) do nuosfrn CSJ, quo dIcfo su donorndn
sonfoncIn nI oco fIono do donuncInr su norn nnfo In COMISIIH oI
ofonsor doI IuoLIo do In ncIon: vor su donuncIn on !AI, n 218, s.
58 y ss.
IA!TI OII!AI VI - 16
con oI consIguIonfo Lochorno y rorocho InfornncIonnI, no dos-
rovIsfo do ofocfos rcfIcos.
45
1.?. 1l orIiIroje oJninieIroIito inIernocionol
In un nIvoI ns nornnfIvo quo onIrIco, cnLo rocordnr quo
oxIsfo unn Inrgn IIsfn do frnfndos quo nuforIznn oI dorocho do
fodos Ios Invorsoros oxfrnnjoros n ncudIr n un frILunnI nrLIfrnI
InfornncIonnI, cono Io oxIIcnnos on oI cnIfuIo XVII, II nrLI-
frnjo nncIonnI o InfornncIonnI, do In forcorn odIcIon doI fono
2, Lo Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJninieIroJo.
2. DieIinIoe Iipoe
2.1. TroIoJoe
uosfro nIs so hnIIn sonofIdo n dos grnndos fIos do ordo-
nos jurIdIcos surnnncIonnIos, on rnzon do su oxIgILIIIdnd.
2.1.1. Con jurieJicci6n eupronocionol, inIernocionol o
exIronjero
Ior un Indo osfn Ios frnfndos quo fIonon un orgnno judIcInI
surnnncIonnI do nIIcncIon, cono os oI Incfo do Snn Joso do
Cosfn !Icn, o quo sIn fonor orgnno judIcInI fIonon nI nonos
orgnnos do nIIcncIon.
1
In nrocIdn sIfuncIon so oncuonfrnn Ios frnfndos y convo-
nIos quo ndnIfon oxrosnnonfo In jurIsdIccIon oxfrnnjorn, cono
In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon, nrfIcuIo
1.45
So cuonfn quo unn onfIdnd nuIfIInfornI do crodIfo susondIo oI
oforgnnIonfo do uno n Mondozn cunndo no condyuvnLn n In soIucIon do
Ios cnsos MoqueJo o GorriJo y Boigorrio. Anocdofns sInIInros nLundnn.
Tnnoco hn do oIvIdnrso oI ofocfo soLro Ins fnsns InfornncIonnIos, In
cnIIfIcncIon do rIosgo nIs, oI fIujo do InvorsIonos, ofc.
2.1.
Is oI cnso, do nucho nonos vIgor quo oI rocodonfo, doI IrofocoIo
IncuIfnfIvo doI Incfo InfornncIonnI do orochos CIvIIos y IoIIfIcos, nrfIcuIo 5.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 1?
V; oI frnfndo confrn In Torfurn, nrfIcuIo 5; Ios confrnfos do
crodIfo oxforno;
2
Ios crInonos do Iosn hunnnIdnd.
3
Io nIsno
Ios cnsos sonofIdos n unn jurIsdIccIon oxfrnnjorn quo oI nIs
docIdo frnnsnr (Blole, 1996, eupro, nofn 1.35 in fine).
2.1.2. Sin oIro jurieJicci6n poro loe inJitiJuoe que lo
inIerno
!n sogundo gruo Io Infogrnn Ios dons frnfndos Incororn-
dos or oI nIsno foxfo n In ConsfIfucIon oro quo cnrocon do
frILunnI surnnncIonnI, InfornncIonnI o oxfrnnjoro.
CnLo IncIuIr nquI Ios frnfndos do InfogrncIon nuforIzndos
or oI IncIso 24 doI nIsno nrfIcuIo, oro quo no fIonon frILunnI
surnnncIonnI. Is osILIo quo con oI corror doI fIono Ios frn-
fndos do InfogrncIon fongnn fnIos frILunnIos, cono yn ocurro
on Iuron, con Io cunI odrn sor cInsIfIcndos junfo nI do Snn
Joso cono un dorocho conunIfnrIo ns ofocfIvo or In oxIsfon-
cIn do frILunnIos do nIIcncIon; osos frILunnIos sogurnnonfo
oxfondorn su conofoncIn on oI sIgIo XXI.
2.2. 1l coeo Je lo Contenci6n Anericono Je DerecIoe
Hunonoe.
Isfo ncfo noroco un rrnfo nnrfo. So jusfIfIcn roIfornr
quo on 1983 oI Congroso nrgonfIno snncIono or Ioy 23.054 In
sunIsIon doI nIs n In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos
Hunnnos y sus rocodInIonfos surnnncIonnIos,
4
on osocInI
2.2
Vor Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op. ciI., cn. IV.
2.3
Y Ios cnsos do nIsos quo, nnfo cIorfos crInonos nIfIIos (nnrco-
frfIco, ns crInon orgnnIzndo, ns corrucIon, ns forfurn y nuorfo)
dofIonon orsonns on oI oxforIor y Ins frnon n juzgnnIonfo n su roIo
nIs: oI nole copIue, Iene JeIenIue do Altorec MocIoin on In Corfo Su-
ronn do II!! (1992), eupro, unfo 1.4.2. y nofns, o infro, unfo 2.3.
2.4.
OI!A!O T!IJOS, Orgonoe , proceJinienIoe Je proIecci6n Je loe Je-
recIoe Iunonoe en lo Contenci6n Anericono, on !!II HI!IZ y
OI!A!O T!IJOS, Lo IuIelo Je loe JerecIoe Iunonoe, JurIconfro, Snn Joso,
Cosfn !Icn, 19??, s. 59 y ss.
IA!TI OII!AI VI - 18
oI sonofInIonfo n In jurIsdIccIon do In Corfo InfornnorIcnnn
do orochos Hunnnos con sodo on Snn Joso do Cosfn !Icn,
5
y
Iuogo ronIIzo oI ncfo fornnI do su doosIfo InfornncIonnI.
6
Ios-
forIornonfo In ConsfIfucIon do 1994 Ios dIo jornrquIn consfI-
fucIonnI, nI IgunI quo n ofros frnfndos, on Ins condIcIonos do
su vIgoncIn, Io cunI ronIfo nI nodo on quo Ios orgnnIsnos
surnnncIonnIos Ios nIIcnn o Inforrofnn (GirolJi, 1995; Arce,
199?).
Iondronos nquI osocInI onfnsIs on dIcho ncfo, or nhorn,
or sor oI nIco
?
quo cuonfn con un frILunnI surnnncIonnI.
IIIo no cnnLIn In oLIIgnforIodnd quo fodos fIonon on oI dorocho
Inforno, oro fuorzn os roconocor quo dosdo un unfo do vIsfn
rcfIco no os Io nIsno quo In InforrofncIon doI frnfndo for-
nIno on oI roIo nIs o uodn confInunrso nnfo un frILunnI
InfornncIonnI o surnnncIonnI.
o os Io nIsno InfroducIr oI cnso fodornI nrn ocurrIr on su
oorfunIdnd or nnfo In Corfo Suronn do JusfIcIn do In n-
cIon, son or vIoIncIon n In ConsfIfucIon o n Ios frnfndos, quo
InfroducIr fnnLIon oI cnso surnnncIonnI nrn ocurrIr on su
oorfunIdnd or nnfo In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos.
8
Yn nIgunos orgnnos doI nIs conIonznn n cunIIr
2.5.
Vor O!OS ISIIIII, HICTO!, op. ciI., s 119 n 143; CA!!I, OIA!O, 1l
eieIeno onericono Je JerecIoe Iunonoe, IudoLn, op. ciI.; C. A. !SHII
I AI!ACHIS, Lo CorIe 1nIeronericono Je DerecIoe Hunonoe, on O.I.A.,
Lo Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe Hunonoe, WnshIngfon, 1980,
s. 91 n 143; OI!A!O T!IJOS, Orgonoe , proceJinienIoe Je proIecci6n Je
loe JerecIoe Iunonoe en lo Contenci6n Anericono, op. loc. ciI.
2.6
!ovIsfn do orocho ILIIco, n 2, Iuonos AIros, I..A., 198?.
2.?
Quodn cono cnso duLIfnfIvo oI nrfIcuIo 5 doI IrofocoIo IncuIfnfIvo
doI Incfo InfornncIonnI do orochos CIvIIos y IoIIfIcos.
2.8
o hnco fnIfn, n dIforoncIn do In oorfunn InfroduccIon doI cnso
fodornI on nuosfro rocurso oxfrnordInnrIo; os fnn soIo un nodo do rocor-
dnrIo nI juoz Inforno quo or oncInn do oI osfn oI ordon jurIdIco y In
jusfIcIn InfornncIonnIos; nsI doscron do oIIos on su concIoncIn, rnzonos do
ocononIn rocosnI Io oLIIgnn n soguIrIos y ncnfnrIos. Y oI dIn IIognr on
quo sor cnusnI Infornn do juIcIo oIIfIco no hnLor cunIIdo Ios ncfos
InfornncIonnIos sogn In jurIsrudoncIn InfornncIonnI. II nrfIcuIo 36 do
In ConsfIfucIon ronnuncIn oI cnnIno.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 19
2.9
Y, cono dIjInos, nunonfnn Ios suuosfos do jurIsdIccIon oxfrnnjo-
rn (forfurn, corrucIon, confrnfo do crodIfo oxforno, ofc.) o nrLIfrnjo
InfornncIonnI (InvorsIonos oxfrnnjorns).
2.10
AnIIndoIos, no roducIondoIos, or Io quo no oxIsfo on fnI nsoc-
fo confIIcfo nornnfIvo nIguno.
2.11
A osnr doI fIIfro do In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos (nrfs. 44, 5?, 61, Inc. 1"), on In rcfIcn nuosfro goLIorno ro-
fIoro frnnsnr cnsos nnfo oIIn nnfos quo conronoforso n unn sonfoncIn
LIIcn do In Corfo. So hn cononzndo n dnr nIIcncIon InornfIvn on oI
dorocho Inforno n fnIos conronIsos InfornncIonnIos, cono surgo doI
novono vofo do In Corfo Suronn in re BirI, quo cononfnnos on II,
1995-, 292, y do Ios cnsos GirolJi (1995), Bronojo, Arce (199?), ofc.
Ins nornns surnnncIonnIos con In soIn donuncIn nnfo In Co-
nIsIon, sIn osornr In sogurn condonn (oI cnso doI ofonsor doI
IuoLIo y In Corfo Suronn on nnforIn doI ronfo dosncho do
Ins juLIIncIonos, fInos do 1996 y conIonzos do 199?).
In cunIquIor cnso y nsI cono yn nuosfrn ConsfIfucIon, on
unn Iocfurn no oxcosIvnnonfo nfndn nI nsndo, ornIfIn Ioor
on oIIn Io quo oI Incfo do Snn Joso so IInIfn n oxIIcIfnr, Io
nIsno ocurro con Ios dons ncfos do dorochos hunnnos: uo-
don y doLon sor nIIcndos or nuosfros frILunnIos.
9
In cunnfo
n Ios do InfogrncIon, nrocIorn ovIdonfo quo In nogocIncIon no
os sufIcIonfo nodIo do rosoIucIon do dIforondos, con Io cunI do
nvnnznrso on In InfogrncIon In croncIon do Ios frILunnIos dovIo-
no un conIononfo IndIsonsnLIo do su funcIonnnIonfo y nII-
cncIon ofIcncos.
In ConvoncIon confIono unn Inorfnnfo onunorncIon do gn-
rnnfIns IndIvIdunIos y IILorfndos LIIcns, quo on su grnn nn-
yorIn consfIfuyon un nvnnco soLro oI osfndo rovIo do nuosfrn
IogIsIncIon, y quo ndons dofInon con nnyor nnIIfud quo
nuosfrn ConsfIfucIon nuchos dorochos IndIvIdunIos;
10
oIIn fIo-
no on rInor Iugnr unn InorfnncIn rcfIcn cono roosIfo
nornnfIvo do ncroconfnnIonfo nnforInI doI nLIfo do IILorfnd
y do In osforn do dorochos do Ios IndIvIduos.
osdo osfo rInor unfo do vIsfn rcfIco, y con Indoon-
doncIn do cun ofIcncos
11
sonn o dojon do sor sus rocodInIon-
fos do confrnIor jurIsdIccIonnI InfornncIonnI, nfonfo oI rocodI-
IA!TI OII!AI VI - 20
nIonfo rovIo nnfo In ConIsIon
12
y oI cnrcfor oxcIuyonfo do In
IogIfInncIon do Ios IndIvIduos IosIonndos,
13
Io cIorfo os quo cons-
fIfuyo un Inorfnnfo rogroso on nnforIn do dorochos IndIvI-
dunIos. Todn orsonn dosoosn do vor nojornr sus dorochos doLo
ndvorfIr quo In ConvoncIon y sus nocnnIsnos consfIfuyon un
Inorfnnfo ndoInnfo do nuosfro ordonnnIonfo jurIdIco. Ior oIIo
doLo InforrofnrIn y nIIcnrIn con nnIIfud.
Io nIsno cnLo docIr doI rosfo doI ordonnnIonfo surncons-
fIfucIonnI. SosfuvInos In surnnncIonnIIdnd oornfIvn doI nc-
fo on 1990, nnfos do su roconocInIonfo jurIsrudoncInI on 1992
y consfIfucIonnI on 1994; nhorn quo osfo so oxfIondo sInuIf-
nonnonfo n Ios dons frnfndos do dorochos hunnnos y n Ios do
InfogrncIon, onsnnos quo cnLo nuovnnonfo nIrnr hncIn oI
fufuro.
14
2.3. Contenci6n 1nIeronericono conIro lo Corrupci6n
CnLo IgunInonfo roIfornr In InorfnncIn do In ConvoncIon
InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon, quo fIono dIvorsns nor-
nns y rIncIIos oornfIvos.
!oconoco, or ojonIo, In jurIsdIccIon do ofros nIsos soLro
hochos ncnocIdos on nuosfro forrIforIo (nrfIcuIo V), doI nIsno
nodo quo Io hnco oI frnfndo confrn In forfurn (nrfIcuIo 5).
2.12
Arf. 44.: CunIquIor orsonn o gruo do orsonns, o onfIdnd no
guLornnnonfnI IognInonfo roconocIdn on uno o ns Isfndos MIonLros
do In OrgnnIzncIon, uodo rosonfnr n In ConIsIon ofIcIonos quo con-
fongnn donuncIns o quojns do vIoIncIon do osfn convoncIon or un Isfn-
do nrfo.
2.13
Arf. 5?: In ConIsIon connrocor on fodos Ios cnsos nnfo In
Corfo. Y oI 61, IncIso 1, concIuyo oI rIfunI rosfrIcfIvo: SoIo Ios Isfndos
Inrfos y In ConIsIon fIonon dorocho n sonofor un cnso n In docIsIon do In
Corfo. SIn onLnrgo, cono oxIIcnnos surn, nofn 3, nnfo In CIH uo-
do ncfunr, IncIuso on nonLro do forcorns orsonns, cunIquIor onfIdnd
no guLornnnonfnI roconocIdn on uno o ns Isfndos MIonLros: nI sI-
quIorn hnco fnIfn quo son unn OO doI roIo Isfndo donuncIndo.
2.14
Is Io quo fnnLIon hnco IIVI!TI , IIII CI AO, Deeigno
JellAnninieIrocione 1Ioliono. Linee poeiIite e proepeIIite, CIAM,
VonocIn, 1996, s. 459 y ss.: InfroduccIon nI fufuro.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 21
2.15
Quo oxIIcnnos eupro, unfo 1.4.2 y nofns, con sus ronIsIonos n
Ios cnsos WelIoter y Altorec MocIoin do 1992.
2.16
IncIuso, on su nInInn oxrosIon, do cnrcfor ndnInIsfrnfIvo: nsI Io
rousInos on Uno reflexi6n ocIuol, on oI IILro coIocfIvo 1l JerecIo
pIlico Je finolee Je eiglo, IundncIon IIV y odIforInI CIvIfns, MndrId,
199?, s. 263 y ss.
2.1?
Ahorn sI oI rInor nso, In IIcIfncIon LIIcn, os un roquIsIfo nor-
nnfIvo do vnIIdoz fodn confrnfncIon LIIcn, snIvo Ins oxcocIonos rnzo-
nnLIononfo rovIsfns on In Ioy (urgoncIn, osocInIIdnd, ofc.).
Su oxrosn vIncuIncIon do corrucIon, crInon orgnnIzndo y
nnrcofrfIco doLo nsI sor un IInnndo do nfoncIon nrn quIonos
Incurrnn on fnIos doIIfos, yn quo Ios frILunnIos norfonnorIcn-
nos, or ojonIo, hnn cononzndo n juzgnr hochos do soLorno
frnnsnncIonnI ocurrIdos fuorn do su nIs, nI IgunI quo ndnI-
fon, on nsunfos vIncuIndos nI nnrcofrfIco, oI rIncIIo nole
copIue, Iene JeIenIue.
15
In sunnforIn do fnIos doIIfos osf
quIzs gonornndo un nuovo ordon LIIco InfornncIonnI (jue
cogene euperteniene, in eIoIu noecenJi). Ior cIorfo, os nojor
un frILunnI InfornncIonnI
16
quo uno oxfrnnjoro: hnsfn fnnfo so
InIononfo In soIucIon corrocfn, funcIonnr In Incorrocfn,
onnronfndn nI IncunIInIonfo nncIonnI do Ins ordonos Infor-
nncIonnIos do cnfurn cnnnIIzndns or InforoI. II nIs quo so
nnrfo do Ins nornns do In conunIdnd InfornncIonnI on nnfo-
rIns cono osfns, no so hnIIn Iuogo on sIfuncIon congruonfo nrn
Invocnr oI dorocho InfornncIonnI quo hn frnnsgrodIdo, or oI
rIncIIo neno IurpiIuJinen euon ollegore poIeeI. Ior oIIo
sIguo fnn vIgonfo oI nnfIguo rIncIIo ronnno froue onnio
corrunpiI. Hny quo nrondor doI nsndo nrn nuscuIfnr oI fu-
furo y no oIvIdnr quo osfns docIsIonos fIonon ofocfo on Ins In-
vorsIonos, In fnsn do Inforos on oI crodIfo oxforno, Ios uoitere,
ofc.
TnnLIon cnLo sonnInr quo In ConvoncIon Inono on oI doro-
cho Inforno oI rIncIIo do In uLIIcIdnd, oquIdnd y ofIcIoncIn
do Ins confrnfncIonos LIIcns (nrfIcuIo III, IncIso 5), Io quo
frnnsfornn do Iono dorocho on nnfIjurIdIcns Ins ndjudIcncIo-
nos y Ios rocIos fInnIos n su oxfIncIon
1?
quo no so uLIIquon
IA!TI OII!AI VI - 22
on oI IoIofIn OfIcInI, o quo fuoron InoquIfnfIvns (infro, cn.
XI, . 24, unfo 5.2.) nrn Ios usunrIos (pocIo IerIiie non
nocenI), o InIIquon dIsondIo Incnusndo do fondos LIIcos,
ofc., cono fnnLIon, dosdo Iuogo, Ins fonIdns or soLorno o co-
rrucIon nncIonnI o frnnsnncIonnI, quo nrrnsfrnn In rosonsn-
LIIIdnd do Ios fIscnIos (infro, cn. XII, n 14.5).
2.4. OIroe fuenIee
Ior nhorn no son fuonfo cunnfIfnfIvnnonfo Inorfnnfo, oro
sI cunIIfnfIvnnonfo, Ins sonfoncIns y oInIonos consuIfIvns do
In Corfo InfornnorIcnnn; yn so hn roconocIdo su cnrcfor do
fuonfo on nuosfro nIs.
TnnLIon fIonon InorfnncIn rcfIcn y jurIdIcn Ios conro-
nIsos y frnnsnccIonos quo oI nIs ronIIzn nnfo In COMISIIH,
nrn ovIfnr sor IIovndo nnfo In CO!TI IH, y quo Iuogo doLo
honrnr
18
cono Ios roIos fnIIos.
oI nIsno nodo uodon nncor ofros orgnnos judIcInIos su-
rnnncIonnIos y nuovns nornns rogInnonfnrIns o do sogundo
rnngo donfro doI ordon jurIdIco surnnncIonnI,
19
yn ndnIfIdns
on Cofee Lo Virginio (II, 1995-, 292) y DoIIi (1998).
2.18
AsI on oI cnso 11.012 (VerIiIel, c. Belluecio) so nrrILo n unn
soIucIon nnIsfosn or In cunI oI nIs dorognrIn or Ioy In fIgurn doI dos-
ncnfo; ofrns roconondncIonos do In COMISIIH IIovnron nI dIcfndo do
Ins Ioyos 24.043, 24.321 y 24.411 (BirI). In cnusn 11.012 ornIfIo quo oI
ncfor hIcIorn dosIsfIr nI nIs do un royocfo do Ioy IInIfnfIvo do In IILorfnd
do ronsn: nnfIcIo nsI oI rosuIfndo quo on 1996, on nnforIn dIvorsn,
Iogrnrn oI ofonsor doI IuoLIo con su soIn rosonfncIon nnfo In CIH:
infro, cn. XII, n 14.1. (Dioc Molino y CIocoIor, 1996.)
Inrn ns dofnIIos doI rInor cnso vor VI!IITSIY, HO!ACIO, Un nunJo
ein perioJieIoe, IInnofn, Iuonos AIros, 199?, s. 232 n 241.
2.19
Hnn nvnnzndo ndons Ins nornns focnIcns InfornncIonnIos, quo
or cIorfo rosuIfnn do nIIcncIon Infornn: II!II!I, AIII!TO, Le norne
IecInicIe cone foIore Ji eroeione e Ji IroneferinenIo Ji eotroniIo, on
!IVI!SITA I VIIZIA, SIuJi in onore Ji Ieliciono BentenuIi, f. IV, MucchI
IdIforos, Modonn, 1996, s. 1413 y ss. Vor fnnLIon nI rosocfo oI cnIfuIo
VII doI fono 2 do osfo frnfndo, 3 odIcIon, 1998.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 23
II dorocho Inforno doLor codor nnfo oI dorocho surnnncIo-
nnI: corrosondor n Ios juocos IocnIos nIIcnr dIcho dorocho
surnnncIonnI do nnnorn InnodInfnnonfo oornfIvn y on Lnso
n In jurIsrudoncIn o InforrofncIon InfornncIonnI, so onn do
vor su roIn conducfn nnfIjurIdIcn donuncIndn o InvnIIdndn
nnfo jurIsdIccIonos surnnncIonnIos o oxfrnnjorns.
3. CorocIeree generolee
!nn InforrofncIon o) ronIIsfn y sonsnfn, I) vnIIosn o jusfn,
c) foIooIogIcn o fInnIIsfn, J) quo fono cuonfn do In cIrcunsfnn-
cIn fcfIcn
1
quo dofornIno nuosfrn ndhosIon,
2
no uodo sIno
Luscnr nquoIIos nofodos do InforrofncIon quo on cndn cnso
nsoguron nojor In ofocfIvIdnd y vIgoncIn do fnIos nornns y
rIncIIos. O son, doLonos Luscnr y ncofnr do cornzon Ins
InnovncIonos doI sIsfonn quo nos ornIfnn goznr do unn nn-
yor ofocfIvIdnd do nuosfros dorochos.
o so frnfn onfoncos do hncor unn suorfo do noufrn orfo-
LrorIn o nILnnIIorIn jurIdIcn, un frnLnjo do dognfIcn o do Ion-
gunjo fornnI do foxfos osIfIvos on oI cunI Lusquonos do quo
nodo Inforrofnr cndn nrfIcuIo nrn IIovnrIo n su InoxIgILIIIdnd,
no vIgoncIn o InnIIcnLIIIdnd.
In nIcn InforrofncIon fInnIIsfn congruonfo con In cIrcuns-
fnncIn rocforn doI sonofInIonfo n In ConvoncIon y nI dorocho
InfornncIonnI do dorochos hunnnos y conunIfnrIo on gonornI,
sor nquoIIn quo Lusquo consfruIr soIucIonos on oI sonfIdo do
nfIrnnr In vIgoncIn, gnrnnfIn y nIIcnLIIIdnd o oxIgILIIIdnd In-
nodInfn do Ios dorochos IndIvIdunIos y In InfogrncIon rogIonnI,
y no n In Invorsn, In IndofonsIon do Ios IndIvIduos y su sonofI-
nIonfo n In nuforIdnd o goLIorno do furno, ndons nIsIndo doI
confoxfo InfornncIonnI.
3.1
O nrconfIcn, rocforn, dofornInnnfo, quo fuo cnusn on sunn do In
snncIon IogIsInfIvn.
3.2
Quo no os ofrn quo In InsufIcIoncIn rovIn do fnIos dorochos on su
funcIonnnIonfo o nIIcncIon rcfIcn.
IA!TI OII!AI VI - 24
Is cInro or Io dons quo In gIoLnIIdnd doI nundo, on Ins
conunIcncIonos y ocononIn, IncIuso on Ins oIIfIcns o IdooIo-
gIns donInnnfos, no dojn Iugnr nrn nIsos quo oIIjnn quodnr
cono nrIns do In conunIdnd InfornncIonnI: oI rocIo os donn-
sIndo cnro.
3.1. DerecIo inIerno
!nn do Ins rInorns y nInInns nfIrnncIonos quo nroco nsI
InovIfnLIo hncor, os quo osfns nornns consfIfuyon no soInnon-
fo dorocho surnnncIonnI sIno IonIien y cunnfo nonos, nI ro-
Io fIono, dorocho Inforno, vIgonfo, oornfIvo, nIIcnLIo do
Iono dorocho n fodn sIfuncIon quo quon oncundrnr on sus
nornns, on fnnfo osfns fongnn un confonIdo quo no son nnnI-
fIosfn o IndIscufILIononfo rogrnnfIco.
3
Isn ndIcIonnI nofn do dorocho Inforno os nhorn do nIvoI cons-
fIfucIonnI.
In ConvoncIon y ofrns nornns surnnncIonnIos fIonon nsI
oI doLIo cnrcfor sonnIndo, quo InIIcn In oLIIgncIon do Ins nu-
forIdndos nncIonnIos do cunIIrIns y ojocufnrIns, sIn orjuIcIo
do In nIIcncIon quo fnnLIon hnrn do oIIns Ins nuforIdndos
judIcInIos surnnncIonnIos oxIsfonfos sogn oI cnso.
3.2. Derogoci6n Iso juro
o Io oxuosfo surgo quo fodn nornn confrnrIn rooxIsfonfo
hn cosndo nufonfIcnnonfo on su vIgoncIn. Is oLvIo quo fodn
ofrn nornn IogIsInfIvn nnforIor quo so oongn dIrocfn o IndI-
rocfnnonfo n osfns nornns hn quodndo InnodInfnnonfo doro-
3.3
Vor HYIS, I!ISA MA!A, Lo operoIitiJoJ Je loe JerecIoe reconoci-
Joe en lo Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe Hunonoe, on !ovIsfn
do orocho ILIIco, n" 2, do In IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo,
Iuonos AIros, 198?. Irocodonfos duLIfnfIvos nnfos do 1lnelJjion c.
SofoticI ornn fnIos cono Micro6nniIue Borroncoe Je Belgrono, 21-
XII-89, CSJ. Vor fnnLIon In nofn sIguIonfo.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 25
gndn o cnronfo do vIgoncIn, or InconnfILIIIdnd con In IogIsIn-
cIon osforIor.
!nn InforrofncIon quo rofondIorn quo osfos ncfos surn-
nncIonnIos, o nI nonos do rnngo consfIfucIonnI, no son sIno
unn oxrosIon do dosoos (snIvo, cInro osf, su nIcn nornn cIn-
rnnonfo rogrnnfIcn), InsuscofILIo do nIIcncIon dIrocfn or
Ios juocos, no InvocnLIo or Ios IndIvIduos, consfIfuIrIn unn
LurIn nI ordon jurIdIco y n Ins IILorfndos y gnrnnfIns LIIcns.
Is cIorfo quo huLo docfrInn y fnIIos quo InoxIIcnLIononfo
sosfuvIoron oI cnrcfor rogrnnfIco do fodn
4
In ConvoncIon,
oro fuoron Ios rInoros fIonos do nIIcncIon doI Incfo y orn
fodnvIn nuy rocIonfo oI roforno n In donocrncIn. In jurIsru-
doncIn y docfrInn ncfunIos hnn InIcIndo Io quo nroco unn fon-
doncIn sogurn do cnnLIo.
!nn nornn IogIsInfIvn osforIor sorIn IgunInonfo InofIcnz
nrn nnrfnrso do sus nornns, on fnnfo oI nIs no rofIro su
ndhosIon y sonofInIonfo nI dorocho surnnncIonnI: sI oI Con-
groso quIoro nnrfnrso do Ins nornns surnnncIonnIos n quo
vIIdnnonfo so sonofIo, doLo rovInnonfo rofIrnrso do osn co-
nunIdnd jurIdIcn InfornncIonnI, conforno nI rocodInIonfo nIII
osfnLIocIdo. SorIn un nso nfrs hncIn In LnrLnrIo, nuy dIfIcII
do ronIIznr or nuosfro nIs on oI ncfunI confoxfo InfornncIo-
nnI, yn oxIIcndo on oI cnIfuIo IV.
3.3. Aplicoci6n legieloIito , jurieJiccionol.
In oI cnso do In ConvoncIon, Ios Isfndos sIgnnfnrIos so hnn
oLIIgndo ipeo jure n rosofnr Ios dorochos y IILorfndos rocono-
cIdos on oIIn (nrfIcuIo 1", Inc. 1"), y n gnrnnfIznr su IILro y
Iono ojorcIcIo n frnvos do In fufoIn jurIsdIccIonnI y or nIIcn-
3.4
AsI oI cnso 1., I.1., on nuosfro IILro DerecIoe Hunonoe, 1998,
cnIfuIo VIII; n In Invorsn, no IoJoe Ios nrfIcuIos son oornfIvos, cono Io
oxIIcnnos on oI cnIfuIo VI doI nIsno IILro. Vor y connrnr AIIAISI,
S!SAA, OperoIitiJoJ , progronoIiciJoJ Je loe clueuloe Je loe IroIo-
Joe inIernocionolee, II, 198?-C, 9?4. Vor fnnLIon In nofn rocodonfo.
IA!TI OII!AI VI - 26
cIon dIrocfn do Ios frnfndos y sus rIncIIos; oIIo, sIn orjuIcIo
do In oLIIgncIon quo fnnLIon fIonon do InsfrunonfnrIos con Ios
nocnnIsnos conIononfnrIos quo fuoron convonIonfos,
5
sIn
odor nIonfrns fnnfo rofondor nognrIos oornfIvIdnd y nIIcn-
cIon dIrocfn o InnodInfn. Isn oLIIgncIon nIcnnzn n Ios orgnnos
jurIsdIccIonnIos, quo doLon nIIcnr fnIos nornns on fornn dI-
rocfn o InnodInfn.
o fodos Ios jurIsfns hnn ncofndo osfn concIusIon, onfro
oIIos nIgunos IogIsIndoros, quo n vocos rohIjnn Ioyos dnndo n
onfondor quo osfn cronndo dofornInndos dorochos quo yn
osfn consngrndos on In ConvoncIon: on oIIo hn do vorso nndn
ns quo unn Lsquodn do nojor InsfrunonfncIon y ns ofocfI-
vn oornfIvIdnd do In gnrnnfIn do quo so frnfo, oro no In nfIr-
nncIon do quo oIIn cnrocIn do oxIsfoncIn o vIgoncIn nnfos do In
Ioy rogInnonfnrIn do quo so frnfo.In dofocfo do Ioy rogInnon-
fnrIn doI Congroso, corrosondo Io nIsno quo on nnforIn cons-
fIfucIonnI: In nIIcncIon dIrocfn do Ios frnfndos or Ios juocos.
3.4. CorcIer eupronocionol
In ConvoncIon y dons ncfos sInIInros, cono dorocho su-
rnnncIonnI oIInInnn, oLvInnonfo, oI dognn doI odor Inforno
do cndn nIs o goLIorno cono odor IncondIcIonndo o IIInI-
fndo: oI rocIo do sor nrfo do In conunIdnd cIvIIIzndn os roco-
nocor oI rosofo n sus nInInns nornns do convIvoncIn y con-
orfnnIonfo on oI Inno inIerno. IncIuso Ios nIsos con sufI-
cIonfo odor cono nrn rofondor nIsInrso doI nundo fornInnn
roconocIondo quo no osf on su roIo Inforos hncorIo.
3.5
Arf. 2": SI oI ojorcIcIo do Ios dorochos y IILorfndos noncIonndos on
oI nrf. 1" no osfuvIoron yn gnrnnfIzndos or dIsosIcIonos IogIsInfIvns o
do ofro cnrcfor, Ios Isfndos Inrfos so conronofon n ndofnr, con nrro-
gIo n sus rocodInIonfos consfIfucIonnIos y n Ins dIsosIcIonos do osfn
convoncIon, Ins nodIdns IogIsInfIvns o Je oIro corcIer quo fuoron noco-
snrIns nrn hncor ofocfIvos fnIos dorochos y IILorfndos. Is cInro quo In
Corfo do Snn Joso no os oI nIco Inforrofo quo nIIcn In ConvoncIon,
sIno oI IfIno on Ios cnsos sonofIdos n su jurIsdIccIon.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 2?
o hny ns odoros nncIonnIos IIInIfndos on un nundo fnn
osfrochnnonfo Inforconocfndo cono oI ncfunI, y nonos nn Ios
hnLr on oI fufuro. In nuosfro cnso nrfIcuInr, os oLvIo quo oI
roI quo nos cnLo os hnrfo nonor.
6
II nIs hn roconocIdo uos on fornn oxrosn In jurIsdIccIon
do un frILunnI InfornncIonnI do jusfIcIn, con conofoncIn nrn
dIcfnr sonfoncIns on su confrn on cnso do dosconocInIonfo or
osfo do Ins gnrnnfIns IndIvIdunIos nInInns do sus roIos hn-
LIfnnfos. IIIo so hn hocho oxfonsIvo n Ins oInIonos consuIfI-
vns, y ronfo fonnr fnnLIon InovIfnLIononfo In jurIsrudon-
cIn do ofros frILunnIos, on osocInI oI ourooo do dorochos hu-
nnnos.
Io nonos quo so uodo docIr onfoncos, on unn orsocfIvn
foIooIogIcn y do rnzonnLIo fufuro, os quo fononos nIII un vordn-
doro dorocho surnnncIonnI, con fodns Ins nofns roIns do un
ordon jurIdIco surono.
Ins cnrncforIsfIcns quo oxIIcnnos on su Iugnr
?
nrn In
ConsfIfucIon cono ordon jurIdIco suorIor on oI dorocho Infor-
no, son nsI on un fodo nIIcnLIos n Ins nornns do In ConvoncIon
on cunnfo ordon jurIdIco suorIor surnnncIonnI.
Muchos nuforos o Inforrofos so rosIsfIrn n consIdornrIo
dorocho eupronocionol, ns fnI voz quo Ios quo yn so nognLnn
nnfos do In rofornn consfIfucIonnI n consIdornrIo JerecIo in-
Ierno, o JerecIo n socns.
TnnLIon osfn Ios quo nognLnn n uIfrnnzn n In nIsnn Cons-
fIfucIon cono dorocho,
8
y no fnIfnron Ios quo do IgunI nodo
rnzonnron con Ins Ioyos. Ioro son osfns conjofurns fnIsns quo
no uodon onforocor oI rnzonnnIonfo cIonfIfIco y oIIfIco doI
3.6
A nonos quo cronnos quo nuosfro oso roInfIvo InfornncIonnI os
oquIvnIonfo, or ojonIo, nI do ChInn. In osn IInon do rnzonnnIonfo
udInos connrnr Ins IsIns MnIvInns n Hong Iong.
3.?
1nfro, cnIfuIo VII.
3.8
Croonos hnLor roLndo oI orror do fnIos concocIonos n nrfIr do
In 1" odIcIon do nuosfrn 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, Iuonos
AIros, Iorrof, 1962, y osfInnnos nhorn oorfuno fornuInr In suLsIguIonfo
hIofosIs do rogroso jurIdIco.
IA!TI OII!AI VI - 28
jurIsfn quo Lusquo Inforrofnr oI nojor ordon jurIdIco con oI
cunI nsogurnr In nz, In jusfIcIn, oI ordon, ofc., on su nIs.
II cnnIno doI fufuro osf n nuosfro juIcIo cInrnnonfo sonn-
Indo: or oncInn do Ins vncIIncIonos, confrndIccIonos, y hnsfn
nogncIonos fornnIos quo osfo nuovo ordon jurIdIco surnnncIo-
nnI fongn quo sufrIr, no sorn on sunn sIno cono In nIsnn
nogncIon quo hnsfn In ConsfIfucIon doLIo ndocor. IIIo no cnn-
LIn oI curso doI dosfIno, nI nonos on oI Inrgo Inzo.
II cnnIno do In ovoIucIon ouroon on nnforIn do dorochos
hunnnos, quo fnnLIon nvnnzo Ionfn oro sogurnnonfo on oI
sonfIdo do In vIgoncIn do un ordon jurIdIco surnnncIonnI, nnrcn
fnnLIon oI dorroforo.
Ior Io dons, nroco oLvIo quo on Ios cnsos nLorrnnfos yn no
oxIsfo Iugnr nrn oI roforno n In LnrLnrIo nncIonnI, or Io no-
nos n In LnrLnrIo Lnjo rofondIdo coIor do IognIIdnd. Inso Io
quo nso on Ios hochos on dofornInndn conunIdnd nncIonnI,
yn no odr ns on dorocho docIrso quo oI gonocIdIo, In forfu-
rn o oI doIIfo cosroo do un dosofn consfIfuynn nsunfos oxcIu-
sIvnnonfo Infornos, Je jurieJicci6n JoneeIico.
9
Ios dons
nIsos y In roIn OrgnnIzncIon do Ins ncIonos !nIdns o-
drn no sIonro fonor In voIunfnd oIIfIcn do InforvoncIon
nuIfIInfornI on Ins nnsncros Infornns, oro nndIo odr ro-
fondor roconocor oI cnrcfor do jurIdIcns n fnIos nLorrncIonos.
In ofocfo, hnco nI LIon conn do In hunnnIdnd snIvngunr-
dnr nI honLro on fodns Ins nrfos doI gIoLo, cunIquIorn son In
soLornnIn doI Isfndo Lnjo In cunI so oncuonfro. In IfInn Ins-
fnncIn, In nz nundInI no os In norn nusoncIn do guorrns, nI
so roduco nI soIo oquIIILrIo do fuorzns ndvorsnrIns, sIno quo os
oLrn do In jusfIcIn.
10
3.9
O!TIZ IIIIIO!II, MIO!II AOII, 1nIroJucci6n o loe JerecIoe Iuno-
noe, ALnco, Iuonos AIros, 1984, . 63. Ms nn, oIIo so hn ofocfundo ex
poeI focIo. Z!III, Lo proIiIici6n ex poeI focIo , loe crinenee conIro lo
IunoniJoJ, I, 131: ?65; IA!II!IS, op. ciI., . 56.
3.10
O!TIZ IIIIIO!II, op. ciI., gInn 63, quIon cIfn on fnI sonfIdo
GouJiun eI Spee, I. II, c. 5, n" ?8.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 29
II.- Los principios supranacionales
1
4. Aornoe , principioe eupronocionolee
Conforno Ios nIsnos crIforIos InforrofnfIvos quo honos
sIonro sosfonIdo nrn In ConsfIfucIon nncIonnI cono ordon
surono on oI dorocho Inforno, osfuInnos nhorn cono hIofo-
sIs o conjofurn LsIcn,
2
cono concofo fundnnfo
3
doI nuovo
sIsfonn
4
u ordon jurIdIco surnnncIonnI, In nIIcncIon on un
grndo suorIor do Ins nIsnns nufns InforrofnfIvns oInLorn-
dns on oI Inno Inforno.
Ior oIIo cnrncforIznronos fnIos nornns con Ios nIsnos dn-
fos quo, uno n uno, honos osfuIndo nrn In ConsfIfucIon nn-
cIonnI on In ofnn roInfornncIonnI do nuosfro dorocho.
4.1. Lo cueeIi6n Je loe eoncionee por incunplinienIo. Lo
intoliJoci6n nocionol.
Aun on Ios suuosfos on quo no oxIsfn unn snncIon unfunI
y osocIfIcn rovIsfn on In ConvoncIon nrn oI cnso do Incun-
IInIonfo, oI frILunnI fIono sIonro cono oLIIgncIon nInInn
In do InvnIIdnr fodn ncfuncIon o conorfnnIonfo osfnfnI o rI-
4.1
Cono so vor, no nos roforInos nquI n Ios rIncIIos gonornIos doI
dorocho InfornncIonnI quo rIgon In conducfn do Ios Isfndos onfro sI (quo,
onfro ofros, oxIIcn JIMIIZ I A!ICHAOA, op. ciI., s. 10? y ss.), sIno n Ios
cIsIcos rIncIIos gonornIos doI dorocho Inforno, consfnnfononfo
oggiornoJoe dosdo su orIgon ronnnIsfIco (infro, unfo 6 y nofns), quo so
nuosfrnn on su cnrcfor unIvorsnI.
4.2
In oI sonfIdo do IOIII!, IA!I, Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIi-
fico, Tocnos, MndrId, 19?3.
4.3
IIA!IS, J. I., Loe eieIenoe JognIicoe en el JerecIo oJninieIroIi-
to, Iuonos AIros, 1984, IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, s. 51 y
52.
4.4
AICHO!!! y I!IYOI, 1nIroJucci6n o lo neIoJologio Je loe cien-
cioe juriJicoe, Id. Asfron, Iuonos AIros, 19?5, cnIfuIo IV, s. 92 y 93, y
cnIfuIo V.
IA!TI OII!AI VI - 30
vndo quo so hnyn nnrfndo do fnIos rocofos jurIdIcos. Isn
InvnIIdncIon o rIvncIon do ofocfos, quo odr sor consfIfufIvn
o docInrnfIvn sogn In grnvodnd do In InfrnccIon,
5
consfIfuyo
or cIorfo unn snncIon.
4.2. Lo intoliJoci6n , conJeno pecuniorio eupronocionol.
II frILunnI InfornncIonnI do In ConvoncIon In Corfo do Snn
Joso osf osocInInonfo fncuIfndo no soIo nrn docInrnr In
nnfIjurIdIcIdnd do In conducfn y nnuInr Ios ronuncInnIonfos
quo so nnrfon do Io roscrIfo or In ConvoncIon, sIno fnn-
LIon nrn nIIcnr snncIonos ocunInrIns on fnvor do In pereono
Iunono
6
cuyos dorochos fundnnonfnIos hnynn sIdo IosIonn-
dos or ncfos, hochos u onIsIonos do su roIo nIs, on oI Inno
Inforno.
?
ConvIono rocordnr quo In ConvoncIon concodo doro-
chos rIncInInonfo n Ins orsonns fIsIcns y orgnnIzncIonos
ncfunndo on su nonLro, no n Ins orsonns jurIdIcns (nrfIcuIo
1", IncIso 2"), nunquo yn Ios frILunnIos Infornos on nIgunos
cnsos hnn hocho oxfonsIvns sus rogIns n Ins orsonns jurIdI-
cns, or ojonIo on oI cnso do In rogIn eolte eI repeIe.
Is oLvIo quo so frnfn do snncIonos no donnsIndo vIgorosns,
oro fnnoco Ins hny or nhorn, on In rcfIcn, do Ins Infrnc-
cIonos consfIfucIonnIos on oI dorocho Inforno. In cunIquIor cnso
4.5
Sogn Io dosnrroIInnos nrn oI dorocho nncIonnI on oI fono 3, 1l
ocIo oJninieIroIito, cnIfuIo XI.
4.6
Iuos In ConvoncIon concodo dorocho susfnnfIvo o do fondo soIo n
Ins orsonns fIsIcns (nrfIcuIo 1", IncIso 2": O!OSS ISIIII, op. ciI., s. 149/50;
T!IJOS, OI!A!O, op. ciI., . 96.); or oIIo rosuIfn suorfIun In rosorvn
rosocfo n Ios nIcnncos do osfn fncuIfnd doI frILunnI. Ins orsonns jurIdI-
cns uodon on cnnLIo, cono dorocho ndjofIvo o rocodInonfnI, donun-
cInr vIoIncIonos conofIdns on orjuIcIo do dorochos susfnnfIvos do forco-
rns orsonns IndIvIdunIos: nrfIcuIo 26 doI rogInnonfo do In ConIsIon,
eupro, nofn 5.
4.?
OLvInnonfo, os oI cIudndnno o hnLIfnnfo do su roIo nIs do
nncInIonfo o rosIdoncIn oI quo rosuIfn IosIonndo on sus dorochos IndIvI-
dunIos or su roIo goLIorno. Hny or oIIo nI nIsno fIono dorocho
nncIonnI y surnnncIonnI vIoIndo.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 31
nuosfrn Corfo Suronn hn donosfrndo unn snIudnLIo fondon-
cIn, quo os do dosonr so ronfIrno y confIno, n nIIcnr on oI
dorocho Inforno Ins nornns InfornncIonnIos y su Inforrofn-
cIon or oI frILunnI do Snn Joso do Cosfn !Icn fnnfo on fnIIos
cono oInIonos consuIfIvns.
8
SI so quIoro forfIfIcnr osfo nsocfo, In fIgurn onnI nrn In
onIsIon do ordonos nnfIjurIdIcns y su ojocucIon uodo LrIndnr
un oIononfo confundonfo on oso cnnIno, Io nIsno quo In ron-
rncIon no nornnonfo sInLoIIcn doI dnno nornI, In uLIIcncIon
do In sonfoncIn n cosfn doI Infrncfor, ofc. Is nucho Io quo so
uodo nvnnznr, sI so quIoro hncorIo. Y quodn fodnvIn In rovI-
sIon onnI consfIfucIonnI doI nrfIcuIo 36.
9
4.3. Hocio lo euprenocio Je lo Contenci6n , nornoe
onlogoe , conuniIorioe.
SI LIon no so nos oscnn quo In nfIrnncIon quo oncnLozn osfo
unfo odIn rovocnr rochnzo on nIgn jurIsfn do fInos do sIgIo
XX, fornuInnos In conjofurn o hIofosIs doI fIfuIo con sonfIdo
o royoccIon nrn oI conIonzo doI sIgIo XXI: osornnos vor
roconocIdo or IoJoe nuosfros frILunnIos In vIgoncIn do osfo
rIncIIo, yn quo In hIofosIs os do unn IogIcn Infornn orsun-
sIvn. Yn In Corfo Suronn hn nnrcndo oI cnnIno y In ConI-
sIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos Io IIdorn; onoco-
nos nhorn n nIIcnrIo dosdo In ndnInIsfrncIon y on Ins rIno-
rns InsfnncIns do In jusfIcIn.
o fIono nIngn sonfIdo rosoIvor oI sonofInIonfo n un or-
don jurIdIco surnnncIonnI, y n un frILunnI con conofoncIn
fornnI nrn nIIcnrIo y snncIonnr nI IncunIIdor, nrn Iuogo
4.8
TnnLIon Ios frILunnIos InforIoros, cono In SnIn IV on TeleeuJ, 18-
04-85, cnusn 8892.
4.9
Vor IAIO!, AVI, 1l JeliIo Je oIenIoJo ol orJen coneIiIucionol ,
o lo tiJo JenocrIico , lo reforno Je lo ConeIiIuci6n nocionol, on oI
IILro do IIA!T CAMIOS, O. J., y SAII!, H. !., conIIndoros, Iuonos
AIros, onInn, 1995, s. 43 y ss., os. . 4?.
IA!TI OII!AI VI - 32
rofondor lo eupueeIo euprenocio Jel orJen locol por eoIre el
orJen inIernocionol.
In oxIsfoncIn do In ConvoncIon AnorIcnnn do orochos Hu-
nnnos nos Innfon oI doLor ofIco do unn rosuoIfn InfogrncIon
on In conunIdnd unIvorsnI cIvIIIzndn: nos oLIIgn n roconocor-
nos n fodos y cndn uno do nosofros nIsnos In condIcIon do sor
hunnno: oIIo, on fornInos do convIccIon quo suoro Ios IInIfos
do In nncIonnIIdnd.
AsI cono nIngunn nncIonnIIdnd o nornn nncIonnI, o cn-
roncIn do nornn nncIonnI, uodo hoy on dIn sor nrgunonfo
vIIdo nrn docInrnrso oscInrocIdo y honroso nrfIdnrIo do In
oscInvIfud, In forfurn, oI nsosInnfo do nInos, oI gonocIdIo, In
orsocucIon do Ins nInorIns, ofc., nsI fnnLIon on ocns docn-
dns ns oI nuovo nIIonIo doLor vorIfIcnr on In oxorIoncIn
quo fnnoco uodo jurIdIcnnonfo nrguIrso un dorocho In-
forno, nsI son consfIfucIonnI,
10
nrn jusfIfIcnr In IosIon do un
dorocho surnnncIonnI on nnforIn do gnrnnfIns y dorochos y
IILorfndos LIIcns nInInns do cndn IndIvIduo on su roIo
nIs.
4.4. Lo inperoIitiJoJ Je loe nornoe , principioe
eupronocionolee.
oI nIsno nodo, In suronncIn doI ordon surnnncIonnI or
soLro oI ordon nncIonnI rooxIsfonfo, no uodo sIno sor suro-
nncIn jurIdIcn, nornnfIvn, rovIsfn do fuorzn concfIvn, do In-
ornfIvIdnd.
Tnnfo In conccIon loIo eeneu Infornn rovIsfn on fodo oI
sIsfonn jurIdIco nncIonnI, cono In coorcIon InfornncIonnI, or
In vIn jurIsdIccIonnI rovIsfn on oI frnfndo, son Ios nodIos or
4.10
Iso sor, or suuosfo, oI soudo nrgunonfo o In fnIsn oxcusn, uos
nIngunn nornn consfIfucIonnI so hnIIn on ugnn con In ConvoncIon y
nIngn confIIcfo os osILIo nrn oI Inforrofo LIon InsIrndo. In fnI son-
fIdo ZAIIA!OI, op. loc. ciI.; IIMIIJIA, op. ciI., . 15 y sus roforoncIns.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 33
Ios cunIos Ios orgnnos jurIsdIccIonnIos nncIonnIos y surnnn-
cIonnIos doLorn hncor ofocfIvn fnI suronn InornfIvIdnd. A
Io cunI hn do ngrognrso, n nrfIr do Ios IfInos ronuncIn-
nIonfos, Ins oInIonos consuIfIvns.
4.5. Lo oplicoci6n JirecIo Je loe nornoe , principioe
eupronocionolee.
o odonos, on nnforIn do dorochos consfIfucIonnIos, rofor-
nnr n Ins oocns on quo so odIn sosfonor quo unn gnrnnfIn
dofornInndn orn InnIIcnLIo or no oxIsfIr nn Ioy quo In ro-
gInnonfo.
Iso nrgunonfo orn y os doI nIsno nIvoI quo oI quo Invocn
cunIquIor onIondo do unn nosn do onfrndns, cunndo so rosIs-
fo n nIIcnr In Ioy orquo fnIfn In rogInnonfncIon; o no nIIcn
In rogInnonfncIon orquo Io fnIfn In ordon doI suorIor, o
IncunIo In ordon doI suorIor orquo oIIn no osf or oscrIfo,
o dosconoco In ordon oscrIfn doI suorIor orquo oI no so In
roIforn on fornn vorLnI on oI nIsno ncfo on quo Io roquIoron
su cunIInIonfo; ofc.
In ofrns nInLrns, hnyn o no hnyn Ioy nncIonnI quo rogIn-
nonfo y dosnrroIIo Ios rocofos doI dorocho surnnncIonnI, y
dosdo Iuogo hnyn o no rogInnonfncIon ndnInIsfrnfIvn do In ro-
gInnonfncIon IognI, suL-ordon do In ordon, vorsIon oscrIfn do
In ordon, suorIor roIforncIon vorLnI do In ordon oscrIfn, runor
ndnInIsfrnfIvo do cono o quo crIforIo os orfInonfo cunIIr, Io
nIco cIorfo os quo doLo sIonro nIIcnrso on fornn dIrocfn o
InnodInfn In ConvoncIon, sIn roquorInIonfo do InfornodIn-
rIos nornnfIvos.
In IrrnzonnLIo donorn doI IogIsIndor IocnI quo nuosfrn Cor-
fo hnIIo on 1lnelJjion cono cnusnI hnLIIIfnnfo do su InnodIn-
fn oornfIvIdnd, nn sIn Ioy quo In rogInnonfo, os nIIcnLIo n
Ins dons nornns do In ConvoncIon.
So doLo uos cunIIr IIsn y IInnnnonfo Ios confonIdos do In
ConvoncIon on fornn dIrocfn, InnodInfn, sIn nnLngos nI In-
fornodInrIos suorfIuos.
IA!TI OII!AI VI - 34
In nIsnn fosIs do In nIIcncIon dIrocfn do In ConsfIfucIon,
11
hn do sor In fosIs do In nIIcncIon dIrocfn do In ConvoncIon, snIvo
on su nornn rogrnnfIcn doI dosnrroIIo rogrosIvo.
12
5. Loe principioe juriJicoe eupronocionolee en generol
IgunI concIusIon cnLo fornuInr rosocfo do In oxIsfoncIn do rIn-
cIIos donfro doI ordon jurIdIco surnnncIonnI: nIgunns do sus
dIsosIcIonos fIonon un confonIdo fnn fuorfononfo vnIornfIvo quo
roquIoron unn InforrofncIon oxfonsIvn, quo dosLordn oI sInIo
nnrco do cunIquIor InforrofncIon IIfornI.Io nIsno ocurro con oI
sIsfonn consfIfucIonnI. o so frnfn do Inforrofnr sngnznonfo
IofrIfns do In ConvoncIon o do In ConsfIfucIon,
1
nrn hncorIns
Iofrn nuorfn, sIno do doscuLrIr su confonIdo vnIornfIvo, su osIrI-
fu do jusfIcIn, su dosIgnIo do rogroso hunnno, y hncor unn In-
forrofncIon fnIonfosn do su confonIdo y no do su Iocfurn fornnI.So
4.11
SCHIZ MO!, Lo oplicoci6n JirecIo Je lo ConeIiIuci6n en noIe-
rio Je JerecIoe funJonenIolee. el nueto JerecIo Je oeociocionee, !IA,
n" 22, s. 442 y ss.; SAIZ MO!IO, Loe coeoe Je oplicoci6n JirecIo Je lo
ConeIiIuci6n. el occeeo Je loe ciuJoJonoe o loe orcIitoe , regieIroe
oJninieIroIitoe, !IA, nnoro 24, s. 118 y ss., ofc.
4.12
Vor DerecIoe Hunonoe, op. ciI., cn. VI. Io nIsno cnLo docIr do
IgunI cIusuIn on In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon.
5.1
In rInorn rogIn do InforrofncIon do Ins Ioyos os dnr Iono ofocfo
n In InfoncIon doI IogIsIndor, conufnndo In fofnIIdnd do sus rocofos do
nnnorn quo nrnonIcon con oI ordonnnIonfo jurIdIco rosfnnfo y con Ios
rIncIIos y gnrnnfIns do In ConsfIfucIon ncIonnI (CSJ, Iolloe, 281:146;
doI dIscufILIo cnso CIocoIor, ocfrInn JudIcInI, 199?-1, ?55, vor In frn-
so doI consIdornndo 12, quo on fodo cnso os oIiIer JicIo cono cnsI fodo oI
fnIIo). II quo nIIcn In Ioy fIono cono rInorn rogIn do InforrofncIon In
do dnr Iono ofocfo n In InfoncIon doI IogIsIndor (Iolloe, 182: 486; 184: 5;
200: 165; 281: 146); uos In fnron do InforrofncIon y nIIcncIon do Ins
Ioyos roquIoro no nIsInr cndn nrfIcuIo y cndn Ioy soIo or su fIn InnodInfo
y concrofo sIno quo fodns hnn do onfondorso sogn sus fInos y dIrIgIdns
n coInLornr on ordonndn osfrucfurncIon; do Io confrnrIo, dIsosIcIonos
InornfIvns osfnrInn oxuosfns n cunIquIor nrfIfIcIo fondIonfo n sosIn-
ynrIns (Iolloe, 304:1340 y su cIfn). Ins Ioyos doLon sor Inforrofndns, on
Io osILIo, do nodo quo concIorfon fodns sus dIsosIcIonos y no quo so
confrndIgnn o oxcIuynn (Iolloe, 183: 241; 189: 248; 194: 3?1). oLo Lus-
cnrso nrnonIznrIns con Ins ofrns nornns quo Infogrnn oI ordonnnIonfo
jurIdIco (Iolloe, 255: 192; 263: 63; 26?: 4?8; 2?1: 12; 285: 322; 288: 416).
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 35
frnfn onfoncos do rIncIIos rocforos doI sIsfonn, fundnnfos do
ofros suLsIsfonns,
2
quo fIonon un nnrco nornnfIvo oro ndons
unn susfnncIn o confonIdo vnIornfIvo.
3
ndo quo Ios rIncIIos
surnconsfIfucIonnIos so Infogrnn nrnonIcnnonfo con Ios consfI-
fucIonnIos, nsnronos n ofocfunr su dosnrroIIo sInuIfnoo.
4
6. Loe principioe juriJicoe coneIiIucionolee ,
euproconeIiIucionolee
1
In ConsfIfucIon y oI ordon surnnncIonnI no soIo fIonon nor-
nns jurIdIcns suronns; fIono fnnLIon principioe jurIdIcos do
sunn InorfnncIn. o so frnfn on ronIIdnd do hncor unn dIsfIn-
cIon fornnI onfro norns nornns y rIncIIos consfIfucIonnIos y
5.2
Vor IIA!IS, Loe eieIenoe JognIicoe en el JerecIo oJninieIroIito,
op. ciI., s. 51 y 52.
5.3
AnIInr on nuosfro IILro DerecIoe Hunonoe, op.ciI.
5.4 .
Son Ios rIncIIos gonornIos doI dorocho: IA!II!IS, op. ciI., s. 221
y ss.; OA!CA I ITI!!A, Ieflexionee eoIre lo Le, , loe principioe gene-
rolee Jel DerecIo, CIvIfns, MndrId, 1984; !IAI, Loe principioe generolee
Jel JerecIo en lo ConeIiIuci6n uruguo,o, MonfovIdoo, 1962; CASSAOI,
Loe principioe generolee Jel JerecIo en el JerecIo oJninieIroIito, Id.
ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1988; De nueto eoIre loe principioe ge-
nerolee Je JerecIo en el JerecIo oJninieIroIito, !..A., n 19/20,
Iuonos AIros, 1995, s. 29? y ss; IISCATO!I , AepecIoe juJiciolee Jel
ocerto conuniIorio, !ovIsfn do InsfIfucIonos Iuroons, MndrId, 1981;
IIOIT JIAIA!, Lee principee generoux Ju JroiI Jone lo juriepruJence
oJninieIroIite, I.O..J., InrIs, 1954; A!I I IA!IAI!I; JIA-CIA!I
VIIZIA, YVIS OA!IMIT, TroiIe Je DroiI AJninieIroIif, voI. I, 12 odIcIon,
I.O..J., 1992, . 558; C.I. AMI!ASIOHI, TIe Lou of IIe 1nIernoIionol
Citil Sertice, 2 od., voI. I, CInrondon Iross, Oxford, 1994, s. 156/?.
6.1
ATAIIIA, OI!A!O, ConeIiIuio e IepIlico, Id. !ovIsfn dos
TrILunnIs, Snn InLIo, 1985, . 14; IAII!A I MIIIO, CIISO ATOIO, 1le-
nenIoe Je DireiIo AJninieIroIito, Id. !ovIsfn dos TrILunnIs, Snn InLIo,
1980, s. 229 y ss.; OA!CA I ITI!!A, Lo ConeIiIuci6n cono norno , el
TriIunol ConeIiIucionol, op. ciI., s. 9? n 103; Ieflexionee eoIre lo Le,
, loe principioe generolee Jel DerecIo, op. ciI., . 110; CIA!S-WIIHIIM
CAA!IS, S,eIenJenlen unJ S,eIenIegriff in Jer JuriepruJenc, 2 od.,
1983; PeneonenIo eieIenIico e conceiIo Je eieIeno no cincio Jo JireiIo,
Iundnno CnIousfo OuILonkInn, IIsLon, 1989, s. ?6 y ss.; SAVIOY, S,eIen
Jee IeuIigen roniecIen IecIIe, IorIIn, 1840, 5, s. 10 y ss. y IA!II!IS,
op. ciI., 235, onfro ofros, roconocon su frocuonfo orIgon on oI dorocho
ronnno.
IA!TI OII!AI VI - 36
surnconsfIfucIonnIos, sIno do sonnInr quo nIgunns do Ins dIso-
sIcIonos consfIfucIonnIos fIonon un confonIdo fnn fuorfo y fnn
rofundo cono nrn quo su nIIcncIon doLn sor oxfonsIvn y dos-
Lordnr oI sInIo nnrco do su InforrofncIon IIfornI.
Ironos onfoncos quo Ios rIncIIos do dorocho LIIco con-
fonIdos on oso ordonnnIonfo suorIor son nornns jurIdIcns,
oro no soIo oso; nIonfrns quo In nornn os un nnrco donfro doI
cunI oxIsfo unn cIorfn IILorfnd, oI rIncIIo fIono un sonfIdo
InfogrnI.
In sInIo nornn consfIfucIonnI roguIn oI rocodInIonfo or
oI quo son roducIdns Ins dons nornns InforIoros (Ioy, rogIn-
nonfo, sonfoncIn) y ovonfunInonfo su confonIdo: oro osn do-
fornInncIon nuncn os conIofn, yn quo In nornn suorIor no
uodo IIgnr on fodo sonfIdo y on fodn dIroccIon oI ncfo or oI
cunI os ojocufndn;
2
oI rIncIIo, on cnnLIo, dofornInn on for-
nn InfogrnI cuI hn do sor In orIonfncIon doI ncfo or oI cunI so
Io ojocufn.
In nornn os IInIfo, oI rIncIIo os IInIfo y confonIdo. In
nornn dn n In Ioy fncuIfnd do InforrofnrIn o nIIcnrIn on ns
do un sonfIdo, y nI ncfo ndnInIsfrnfIvo In fncuIfnd do Inforro-
fnr In Ioy on ns do un sonfIdo; oro oI rIncIIo osfnLIoco
ndons oso sonfIdo nxIoIogIco do quo hnLILnnos. !n Infor-
rofo o ojocufor do In nornn jurIdIcn no uodo sor un noro
Iocfor do su foxfo, doLo Luscnr In InforrofncIon quo In hnco
jusfn on oI cnso: nIII os dondo son do nIIcncIon Ios rIncIIos
jurIdIcos.
II rIncIIo oxIgo quo fnnfo In Ioy cono oI ncfo ndnInIsfrnfI-
vo rosofon sus IInIfos y ndons fongnn su nIsno confonIdo
nxIoIogIco. Ioro nn ns, osos confonIdos LsIcos rIgon fodn In
vIdn conunIfnrIn y no soIo Ios ncfos n quo ns dIrocfnnonfo so
6.2.
Vor y connrnr IIISI, HAS, Teorio puro Jel JerecIo, Iuonos
AIros, IudoLn, 1960, s. 164 y ss.; Idon, s. 14? y ss. Ioro nuosfro con-
cofo do ConsfIfucIon no sIguo nI koIsonInno, sogn ncnLnnos do vor.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 3?
rofIoron o Ins sIfuncIonos quo ns oxrosnnonfo confonInn;
or sor rIncIIos son In Lnso do unn socIodnd IILro y rouLII-
cnnn, son Ios oIononfos fundnnonfnIos y nocosnrIos do In so-
cIodnd y do fodos Ios ncfos do sus conononfos.
3
?. Lo Jefeneo en juicio cono principio juriJico , eue
oplicocionee
In dofonsn on juIcIo os InvIoInLIo, dIcon or ojonIo In Cons-
fIfucIon y nornns suorIoros. Iso os un rIncIIo quo osfnLIo-
co un IInIfo do In nccIon osfnfnI on oI cnso do unn confrovorsIn
judIcInI, oro quo ndons fIono un confonIdo do dofonsn do In
orsonnIIdnd hunnnn, do dorocho n sor oIdo.
II rIncIIo so nIIcn fnnfo nrn nnuInr unn sonfoncIn quo
InIdo n unn nrfo dofondorso, cono nrn unn sonfoncIn quo Io
ornIfo oxrosnrso, oro Ignorn nrLIfrnrInnonfo su oxosIcIon;
cono nrn un rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo doI quo no so dn
vIsfn nI Inforosndo nI oorfunIdnd do hncor oIr sus rnzonos y
roducIr In ruoLn do doscnrgo do quo quIorn vnIorso.
1
TnnLIon sorIn congruonfo nrn oLIIgnr n un orIodIco quo
uLIIcn unn nofIcIn, n rocfIfIcnrIn on cnso quo In uLIIcncIon
son on vordnd orronon: cunndo un juoz soLrosoo dofInIfIvnnon-
fo n unn orsonn quo dofuvo Lnjo In ncusncIon do un doIIfo, o
dojn sIn ofocfo un nufo do rIsIon rovonfIvn; cunndo In Cnn-
rn rovocn oI nufo do rIsIon o In sonfoncIn condonnforIn, ofc.
In IndoIo do Ios nodIos hnco quo soIo son nofIcIn oI nfroz o
oI vorgonznnfo nogocIndo; In conroLncIon y dIvuIgncIon do
quo no Io huLo no fIono Inforos nrn oI LIIco... nns cunfn
6.3
Isfos rIncIIos suonon vnrInLIos nxIoIogIcns quo ornIfon unn
ndocuncIon doI sIgnIfIcndo y confonIdo do Ins nornns n In cnnLInnfo
ronIIdnd: connrnr WA!AT, I!IS, Seni6Iico , JerecIo, Iuonos AIros, 19?2,
s. 134 y ss.; OYHAA!TI, J!IIO, PoJer poliIico , conIio eeIrucIurol en lo
ArgenIino, InIdos, Iuonos AIros, 1969.
?.1
Vor infro, fonos 2 y 4.
IA!TI OII!AI VI - 38
nrn oI IncuIndo.
2
In soIucIon donInnnfo rofIoro fufoInr unn
nnyor IILorfnd do ronsn n cosfn do unn nonor rofoccIon nI
honor.
II rIncIIo do dofonsn os fnnLIon nIIcnLIo n In onIsIon do
nornns gonornIos, n grnndos royocfos do oLrn LIIcn, n In
nodIfIcncIon do Ins fnrIfns do sorvIcIos LIIcos nonooIIzn-
dos, quo no uodon sor dIcfndns sIn rovIn ronIIzncIon do unn
ouJiencio pIlico (conforno n nornns gonornIos roosfnLIocI-
dns y ornnnonfos), nrn quo Ios Inforosndos hngnn oIr su voz
nnfo In oInIon LIIcn y con In nrfIcIncIon doI ofonsor doI
IuoLIo.
Ms nn, In gnrnnfIn do dofonsn IndIvIdunI o on nudIoncIn
LIIcn os In nrfo ndjofIvn do un rIncIIo suorIor, quo os oI
doI doLIdo rocoso IognI o gnrnnfIn do rnzonnLIIIdnd.
SI so quIsIorn unfunIIznr oI rIncIIo cnrdInnI doI dorocho -
LIIco consfIfucIonnI y ndnInIsfrnfIvo, oI os nsI oI rIncIIo doI do-
LIdo rocoso on su doLIo fnz ndjofIvn y susfnnfIvn: cono dorocho n
sor oIdo fnnfo IndIvIdunI cono coIocfIvnnonfo nnfos do quo so fono
unn docIsIon ndvorsn n sus dorochos o Inforosos IncIuIdos Ios
dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn, y cono oI dorocho n quo In docI-
sIon son InfrInsocnnonfo rnzonnLIo.
Inrnfrnsonndo n In Corfo Suronn do Ios Isfndos !nIdos,
sI fuvIorn quo ofnrso onfro vIvIr Lnjo oI doLIdo rocoso IognI
con Ioyos nuforIfnrIns, o Lnjo Ioyos IILornIos sIn oI doLIdo roco-
?.2
Vor CSJ, PeIric, II, 16-IV-98. In docfrInn do In ronI nnIIcIn
(CSJ, Morolee Sol, II, 1996-I, 328 y GeeuolJi (infro) no oforgn snfIs-
fnccIon sufIcIonfo nI dorocho n In InfInIdnd, honor, ofc, IosIonndo or In
IILorfnd do oxrosIon. Connrnr OIIII, MA!A AOIIICA, Dineneionee Je
lo reol nolicio , ofecIoci6n Jel Ionor en el coeo GeeuolJi, II, 30-IV-
9?; I!STAMATI AISIA, JO!OI, AueeIro JerecIo conn inIerno frenIe o lo
JocIrino juriepruJenciol norIeonericono Je lo ocIuol nolice (A pro-
p6eiIo Je loe coeoe Morolee Sol , GeeuolJi), II, 19-II-9?; IIACHI,
AIII!TO I., Uno neJiIoci6n ocerco Je lo funci6n ineIiIucionol Je lo
CorIe Supreno, II,19-III-9?, nofns 44 n 48 y foxfo; IAII, O!IOO!IO,
DocIrino Je lo reol nolicio, II, 9-IV-199?; IA!!ACOS Y VIIA, II!AO
., Lo liIerIoJ Je expreei6n , el JeIoIe Je loe Ienoe Je inIeree pIlico
(1l coeo Morolee Sol), II, 1996-I, 325.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 39
so IognI, In rInorn nIfornnfIvn os cInrnnonfo roforILIo.
3
Is
ns Inorfnnfo In rnzonnLIIIdnd, jusfIcIn o oquIdnd on Ios cn-
sos concrofos, quo In Ioy do cuyn nIIcncIon so frnfn; In nojor
Ioy, nIIcndn nnI os dIsvnIIosn on su rosuIfndo fInnI.
8. 1l principio Je roconoIiliJoJ. 1nIroJucci6n
In oI cnso Ie,ee, doI nno 1959,
1
In Corfo Suronn docInro
on ofocfo quo ...sIn nocosIdnd do nornn oxrosn y con nrrogIo
n Ios rIncIIos quo fundnn oI consIdornndo 10 do osfn sonfon-
cIn (... In donognforIn doI rocurso doI nrfIcuIo 14 do In Ioy 14.236
no os ncorfndn, sI oI rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo soguIdo os
oLjofnLIo or vuInornr In gnrnnfIn do dofonsn. IIIo ocurro cunndo
do Ins consfnncIns do In cnusn nnroco rInn fncIo, cono on oI
cnso, quo Ins rofonsIonos do In rocurronfo no son nrLIfrnrIns)
Ios juocos InforvInIonfos, osoon, ndons, In ofosfnd do rovo-
cnr o nnuInr In docIsIon ndnInIsfrnfIvn soLro Ios hochos con-
frovorfIdos, ei ello fuero euficienIenenIe irroconoIle, o ee opo-
,oro Ion e6lo en lo tolunIoJ orIiIrorio o en el copricIo Je loe
funcionorioe, o inplicoro Jenegoci6n Je lo Jefeneo en juicio.
In norn oxIsfoncIn do osfn ofosfnd, do IndIscufILIo fundnnonfo
consfIfucIonnI, osoo un vnIor cIorfnnonfo docIsIvo.
Is unn Ioy rnzonnLIo... Io quo doLo sorvIr do fundnnonfo
InnodInfo o nodInfo n Ins docIsIonos do In AdnInIsfrncIon. In
rnzonnLIIIdnd os nsI oI unfo do nrfIdn doI ordon jurIdIco.
2
?.3
AsI H.W.!. WAI, AJninieIroIite Lou, Oxford !nIvorsIfy Iross, 1982,
. 414, con roforoncIn n In Corfo Suronn do Ios Isfndos !nIdos, or ojonIo
on Ios cnsos SIougIneee, t. UniIeJ SIoIee, 343 !.S. 206 (1953) (JACISO J.),
McAoII t. UniIeJ SIoIee, 318 !.S. 332 (1943) (I!AII!!TI! J.).
8.1
Iolloe, 244: 548, Morio Coneuelo L6pec Je Ie,ee t. 1neIiIuIo Ao-
cionol Je Pretiei6n Sociol, 1959; infro, fono 3, 1l ocIo oJninieIroIito,
cn. IX, s. 2?/8.
8.2
IIA!IS, J!A I!ACISCO, PoJer Jiecrecionol oJninieIroIito, Iuonos
AIros, 1958, . 114; 1l JeIiJo proceeo cono goronIio innoninoJo en lo
ConeIiIuci6n orgenIino, Iuonos AIros, 1944;I!ASSI, IV II!AO, 1l
conIrol Je roconoIiliJoJ en lo JocIrino Je lo C.S.J.A., !ovIsfn do doro-
cho ndnInIsfrnfIvo, nno 8, n 21/23, s. 211 y ss.
IA!TI OII!AI VI - 40
SI Ios juocos do unn cnusn... conruoLnn quo... nodIn nIguno
do Ios suuosfos do grnvodnd o nrLIfrnrIodnd oxfronn... osfn oLII-
gndos n dosononnr In rInorn y ns oIononfnI do Ins funcIonos
quo Ios IncunLon, osfo os, In quo consIsfo on rofogor Ins gnrnn-
fIns consfIfucIonnIos docInrnndo In InvnIIdoz do Ios ncfos doI Isfn-
do quo rofondon vuInornrIos.
3
Isfo rIncIIo, nIIcnLIo nI IogIs-
Indor,
4
ndnInIsfrndor
5
y juoz,
6
so Incororn n nuosfro dorocho
cono gnrnnfIn do rnzonnLIIIdnd, or vIn doI dorocho norfonnorI-
cnno, cono nrfo doI doLIdo rocoso on sonfIdo susfnnfIvo,
?
y os oI
nIsno quo on oI dorocho IngIos so IncIuyo donfro do In jusfIcIn
nnfurnI;
8
fnnLIon hn IIogndo nI dorocho frnncos
9
y LoIgn,
10
onfro
ofros; os yn un rIncIIo do dorocho InfornncIonnI.
10'
8.3
CSJ, Iolloe, 251: 246, Aoci6n ArgenIino t. Jorge Ierrorio, 1961.
8.4
IIA!IS, J!A I!ACISCO, IoconoIiliJoJ Je loe le,ee. 1l JeIiJo proce-
eo cono goronIio innoninoJo en lo ConeIiIuci6n ArgenIino, Asfron, Iuo-
nos AIros, 19?0; on IgunI sonfIdo CASSAOI, J!A CA!IOS, DerecIo oJninieIro-
Iito, f. II, 5 od, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1996, . 55 y sus roforoncIns.
Connrnr IAIIIA, MIO!II M., Leccionee eoIre JerecIoe Iunonoe , goron-
Iioe. ApenJice, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1989, s. ?1 n 80.
8.5
IIA!IS, IoconoIiliJoJ Je loe le,ee, op. ciI., . 10?; PoJer Jiecrecionol
oJninieIroIito, Iuonos AIros, 1958, s. 155 y ss; CASSAOI, op. loc. ciI., y
fnnLIon . 121 y sus roforoncIns.
8.6
CA!!I, OIA!O, Iecureo exIroorJinorio por eenIencio orIiIrorio, Iuo-
nos AIros, 196?; SAO!IS, ISTO! II!O, Iecureo exIroorJinorio, Iuonos AI-
ros, onInn, 1984; CASSAOI, op. loc. ciI.
8.?
Vor SCHWA!TZ, II!A!, IrencI AJninieIroIite Lou onJ IIe Connon-
Lou WorlJ, ov York !nIvorsIfy Iross, uovn York, 1954, s. 211 y ss.
8.8
WAI, H. W. !., AJninieIroIite Lou, 5 odIcIon, CInrondon Iross,
Oxford, 1982, . 414.
8.9
I IA C!!Z II!!I!, J!A, Uno oproxinoci6n ol conIrol Je proporcio-
noliJoJ Jel Coneejo Je 1eIoJo froncee. el Iolonce coeIee-Ieneficioe en loe
Jeclorocionee Je uIiliJoJ pIlico Je lo expropioci6n forcoeo, !IA,
45, MndrId, 1985, s. ?1 y ss.; I!AIIAT, O!Y, Le principe Je proporIionnoliIe,
MoInngos WnIIno, InrIs, 19?4, s. 29? y ss.
8.10
II!IIMA, CHAM, Le roieonnoIle eI le JeroieonnoIle en DroiI. Au-
Jelo Ju poeiIitiene juriJique, I.O..J., InrIs, 1984.
3.10'
Tnnfo do dorocho LIIco cono rIvndo. In oI sogundo nsocfo vor
Z!III, AIII!TO I., Lo inIerpreIoci6n Je lo Contenci6n Je Vieno Je 19S0
(C1SG). (ConprotenIo inIernocionol Je nercoJerioe), II, 15-XII-9?, unfo
III, 3, J).
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 41
In oI dorocho Inforno nnroco rocofndo IncIuso or Ios frI-
LunnIos do conofoncIn cIvII. AsI or ojonIo cnLo rocordnr oI
ronuncInnIonfo do In Cnnrn ncIonnI CIvII sogn oI cunI
In dIscrocIonnIIdnd no os sInonIno do nrLIfrnrIodnd, or Io
quo Ios fIfuInros do Ios odoros osfnfnIos no uodon convorfIr n
Ios ncfos do In AdnInIsfrncIon on rofIojos do cnrIchos IndIvI-
dunIos.
11
IncIuyo cono suuosfos do nIIcncIon In fnIfn do sus-
fonfo fcfIco sufIcIonfo, do nofIvncIon ndocundn, do roorcIo-
nnIIdnd on Ios nodIos y ndocuncIon do nodIo n fIn,
12
In oxIsfon-
cIn do confrndIccIon (o docfrInn do Ios ncfos roIos), In rohI-
LIcIon do In dosvIncIon do odor, ofc.
Is quo cono fnnLIon dIjo In Corfo Suronn oLo ndnIfIr-
so oI dosvIo do odor cono cnusnI do InvnIIdoz do Ios ncfos do
Ios odoros LIIcos, onfondIdn dIchn cnusnI cono oI ojorcIcIo
do fncuIfndos osfnfnIos con un oLjofo dIsfInfo nI rovIsfo or oI
IogIsIndor:
13
In dIscrocIonnIIdnd oforgndn n Ios onfos ndnI-
nIsfrnfIvos no InIIcn oI conforIrIos oI odor nrn gIrnr Ios uI-
gnros nrn nLnjo o nrn nrrILn.
14
In IgunI sonfIdo hn dIcho In
IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon quo Is oIIgroso sosfonor
quo on oI cnso so oLro on uso do fncuIfndos IognIos, sI Io quo
ocurro os quo so hIzo nLuso do nquoIIns y so fono n In Ioy cono
nodIo nrn consunnr In nrLIfrnrIodnd. II cnrcfor IognI do
unn nfrILucIon, do unn fncuIfnd, y In oLsorvnncIn do Ins fornn-
IIdndos no Lnsfn nrn ncordnr IognIIdnd nI ncfo sI hny
euIeIrocIun do nrLIfrnrIodnd.... dosvIncIon do odor, ofc., quo
os Io nIsno quo docIr IIognIIdnd.
15
8.11
SnIn A, GollorJo, I. c. MunicipoliJoJ Je lo CiuJoJ Je Be. Ae., I. ,
143-40?, nno 1991.
8.12
AnIInr on COMAI!A, J!IIO !OOIIO, AcIo oJninieIroIito nunicipol,
onInn, Iuonos AIros, s. 36 y 3?.
8.13
CSJ, II, 1993-C, 196.
8.14
Coneejo Je PreeiJencio Je lo Delegoci6n BoIio Blonco Je lo Aeon-
Ileo PernonenIe por loe DerecIoe Hunonoe, 1992, II, 1992-I,101.
8.15
DicInenee, 51: 91; 64:114 y ofros.
IA!TI OII!AI VI - 42
IgunInonfo fIono dIcho In Corfo Suronn do JusfIcIn do In
ncIon: !nn do Ins dorIvncIonos doI rIncIIo cnrdInnI do In
Luonn fo os In quo uodo fornuInrso cono oI dorocho do fodo
cIudndnno n In vorncIdnd njonn y nI conorfnnIonfo IonI y coho-
ronfo do Ios ofros, sonn osfos Ios nrfIcuInros o oI roIo Isfndo.
II ncfunr confrndIcforIo quo frnsunfn dosIonIfnd rosuIfn doscnII-
fIcndo or oI dorocho, Io quo hn quodndo Insnndo on Lrocnrdos
cono oI quo oxrosn tenire conIro focIun propiun non toleI
quo sInfofIznn nsocfos do donsn dInonsIon ofIcn doI rIncIIo do
Luonn fo.
16
9. 1l JeIiJo proceeo cono conIrol Je loe Jene fuenIee Jel
JerecIo
In Ios conIonzos doI dorocho ourooo y InfInonnorIcnno so
nrfIn do unn hIofosIs dIsfInfn doI dorocho nngIonorfonnorIcn-
no:
1
quo no so roquorIn fufoIn jurIsdIccIonnI fronfo n In nornn
8.16
Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, Cio. Acucorero Tucunono,
S.A. c. GoIierno Aocionol, J.A., 1989-IV-429. Isfo rIncIIo uodo fnn-
LIon sorvIr nrn doscnIIfIcnr, on nIgunos cnsos, Ins conducfns quo vuIno-
rnn In docfrInn do Ios ncfos roIos on cunnfo dosconocInIonfo do roco-
donfos ndnInIsfrnfIvos vIIdos; convIono fonor rosonfo, con fodo, quo
oI rIncIIo do IgunIdnd nnfo In Ioy nuncn hn sIdo Inforrofndo con oI
nIcnnco do quo doLo dnrso n fodos Io roconocIdo n unos o nIgunos. (IIACHI,
Uno neJiIoci6n ocerco Je lo funci6n ineIiIucionol Je lo CorIe Supreno,
nrfIcuIo cIfndo, n 8, con cIfn do IAIIIA, MIO!II M., Leccionee eoIre Jere-
cIoe Hunonoe , GoronIioe, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1993, s. 192
n 195.) Ioro on un nIsno cnso, on unn nIsnn roIncIon jurIdIcn onfro
IgunIos sujofos, os sI IndudnLIo quo no cnLo oI tenire conIro focIun
propiun do In ndnInIsfrncIon on fnnfo Ios ncfos o conorfnnIonfos ro-
codonfos fuornn vIIdos.
9.1
SCHWA!TZ, II!A!, IrencI AJninieIroIite Lou onJ IIe Connon-
Lou WorlJ, ov York !nIvorsIfy Iross, uovn York, 1954, s. 205 y ss.
o doLo IIovnr n concIusIon orronon unn Idon nIsIndn doI dorocho nngIo-
snjon, quo nI soIo ofocfo do fundnr nnfIgunnonfo In InnunIdnd soLorn-
nn, docIn cosns fnIos cono quo no uodo hnLor dorochos confrn quIon
cron fodo dorocho; oIIo no os nrn nndn rorosonfnfIvo do oso dorocho,
fundndo nI confrnrIo on In Idon do jusfIcIn, rnzonnLIIIdnd, oquIdnd.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 43
IogIsInfIvn, uos osfn orn rocIsnnonfo In rofoccIon doI cIudndn-
no. o nIII oI rIncIIo do IognIIdnd o fncuIfnd rogIndn do In ndnI-
nIsfrncIon. II nIsno fIo do rnzonnnIonfo so nIIco fnnLIon n In
nornn rogInnonfnrIn, on fnnfo no fuorn confrnrIn n un rocofo
IognI.
Ms rocIonfononfo, so hn Ido fonnndo concIoncIn do quo In
nornn no sIonro os rofoccIon doI nrfIcuInr fronfo n In ndnI-
nIsfrncIon, sIno ofosfnd quo so confIoro oI funcIonnrIo, nufor Ins
ns do Ins vocos doI royocfo quo Iuogo hnco snncIonnr or Ins
nuforIdndos oIIfIcns
2
y or ondo consfIfuyo con frocuoncIn In
fuonfo do nrLIfrnrIodnd ndnInIsfrnfIvn fronfo nI nrfIcuInr.
Is on osfo unfo do InfIoxIon doI dosnrroIIo doI onsnnIonfo
jurIdIco quo so ono onfnsIs crocIonfo on Ios principioe doI ordon
jurIdIco, y ns osocIfIcnnonfo on Ios rIncIIos jurIdIcos confo-
nIdos on In ConsfIfucIon,
3
con ns Ios doI ordon jurIdIco surn-
nncIonnI.
4
So vn onfoncos orfIInndo on dIsfInfos nIsos, do uno u ofro
nodo, oI confroI do consfIfucIonnIIdnd no soIo do In ncfIvIdnd nd-
nInIsfrnfIvn nrfIcuInr y concrofn sIno fnnLIon do In ncfIvIdnd
IogIsInfIvn,
5
y dosdo Iuogo do In ncfIvIdnd rogInnonfnrIn do In
ndnInIsfrncIon; n oIIo cnLo ngrognr oI confroI doI odor nono-
9.2
Ior oIIo dIco I!IWI! CA!AS, 1l eeIoJo inconprenJiJo, Id. VndoII,
Cnrncns, 1985, . ?9, quo hny un ... oxcosIvo odor dIscrocIonnI dojndo on
nnnos do Ios funcIonnrIos LIIcos do fodos Ios nIvoIos, nrnIoInnonfo nI
osfnLIocInIonfo do ns y ns rogInnonfncIonos, ornIsos, nuforIzncIonos
y IIconcIns nrn In ncfuncIon do Ios nrfIcuInros.
9.3
Info ofros, ATAIIIA, OI!A!O, 1ficocio Joe principioe coneIiIucionoie,
!..I., n" 55/6, Snn InLIo, 1980, . 16?; PoJer regulonenIor Jo 1xecuIito,
!..I., n" 5?/8, Snn InLIo, 19?8, s.199/200; IAII!A I MIIIO, CIISO ATOIO,
AIo oJninieIroIito, Snn InLIo, 1981, . 85.
9.4
II cunI, ndons do confonor IgunInonfo cono rIncIIo rocfor oI do In
rnzonnLIIIdnd y dons rIncIIos gonornIos doI dorocho (CASSAOI, De nueto
eoIre loe principioe generolee Je JerecIo en el JerecIo oJninieIrIito, op.
ciI., . 304), fIono fnnLIon ofros rIncIIos novodosos cono In ofIcIoncIn,
oquIdnd y uLIIcIdnd do Ins confrnfncIonos LIIcns (ConvoncIon Infornno-
rIcnnn confrn In CorrucIon, nrfIcuIo III, IncIso 5; infro. cn. XVI).
9.5
Is In frnnsIcIon doI Isfndo do In IognIIdnd nI Isfndo do In ConsfIfucIo-
nnIIdnd: eupro, cn. III.
IA!TI OII!AI VI - 44
oIIco rIvndo o do nLuso do odor donInnnfo, oI rIncIIo do
IonIfnd conorcInI y rosofo n In IILro conofoncIn, ofc. Ioro no
os on nodo nIguno un rocoso quo so oncuonfro fornInndo,
cono voronos on Ios cnIfuIos VII, unfos 9 n 1?, y X, unfo
15.
Ior Io dons, In rnfIfIcncIon quo Ios Isfndos hnn Ido hncIon-
do do In ConvoncIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos,
quo on sus nrfIcuIos 8" y 25 fnnLIon gnrnnfIzn oI rIncIIo
jurIdIco surnnncIonnI doI doLIdo rocoso, oforgn susfonfo ndI-
cIonnI nrn unn soIucIon nnIogn on In nnforIn.
A su voz, nIonfrns oI dorocho IngIos fundn oI confroI do rn-
zonnLIIIdnd on oI rIncIIo do jusfIcIn nnfurnI quo gunrdn no
ocn nnnIogIn con In Idon do Ios rIncIIos gonornIos doI doro-
cho oI sIsfonn norfonnorIcnno y nrgonfIno Invocnn In cIu-
suIn consfIfucIonnI doI doLIdo rocoso, onfondIdn on oI doLIo
sonfIdo ndjofIvo (nudIoncIn doLIdn) y susfnnfIvo (rnzonnLIIIdnd).
10. 1l principio Jel JeIiJo proceeo cono goronIio oJjeIito
10.1. 1n noIerio Je ocIoe oJninieIroIitoe
osdo oI unfo do vIsfn oJjeIito, oI doLIdo rocoso IognI so
rofIoro nI dorocho n sor oIdo; on nnforIn do docIsIonos IndIvI-
dunIos, so frnfn do unn Inrgn sorIo do roquIsIfos nnIInnonfo
dIvuIgndos, oro no sIonro cunIIdos.
Is jurIdIcnnonfo nocosnrIo odor conocor Ins ncfuncIonos
quo so rofIoron n uno dorocho n In vIsfn y fofocoIn do un
oxodIonfo;
1
hncorso nsIsfIr o rorosonfnr or Iofrndo,
2
ofro-
cor y roducIr In ruoLn do doscnrgo do quo uno doson vnIorso,
3
confroInr In roduccIon do In ruoLn do cnrgo y do doscnrgo,
4
nIognr soLro oIIn, rosonfnr oscrIfos, ofc.
10.1
1nfro, fono 4.
10.2
Tono 2, cn. IX.
10.3
1nfro, ProceJinienIo , recureoe oJninieIroIitoe, f. 4, cns. VI y VII.
10.4
1nfro, f. 2, cn. IX.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 45
Todo oIIo, cono cuosfIon fundnnonfnI, doLo odor hncorso
onIee doI dIcfndo do In rosoIucIon quo vorsnr soLro Ios doro-
chos o Inforosos quo nfocfnn o uodnn nfocfnr n In orsonn do
quo so frnfn, nrn quo su ofIcncIn no so von dIsnInuIdn.
5
Conrondo fnnLIon, on osfo nIsno nsocfo, oI dorocho n quo In
docIsIon quo so dIcfo son sufIcIonfononfo nofIvndn,
6
rosuoIvn fodns
Ins cuosfIonos rouosfns y no rosuoIvn cuosfIonos no rouosfns, so
hngn cnrgo do Ios rIncInIos nrgunonfos doI Inforosndo, ofc.
Isfos rocnudos do vnIIdoz doI ncfo ndnInIsfrnfIvo uodon
IgunInonfo sor oncundrndos donfro do In gnrnnfIn doI doLIdo
rocoso on sonfIdo susfnncInI, o gnrnnfIn do rnzonnLIIIdnd.
IncIuyo nsInIsno, dosdo Iuogo, oI dorocho do nccodor n unn Ins-
fnncIn InnrcInI o IndoondIonfo un orgnno judIcInI n In cunI
ncudIr nrn oLfonor unn rovIsIon sufIcIonfo y ndocundn do Ios hochos
fonIdos on cuonfn or In ndnInIsfrncIon, y doI dorocho nIIcnLIo;
osfn rovIsIon judIcInI doLo n su voz confInunr rosofnndo Ios nIsnos
cnrncforos gonornIos nnfos onuncIndos doI dorocho do dofonsn. IIIo
no onoco, or cIorfo, In nocosnrIn oxIsfoncIn do nodIos nIfor-
nnfIvos y voIunfnrIos do soIucIon do confrovorsIns: frILu-
nnIos ndnInIsfrnfIvos, nodIncIon, nrLIfrnjo (osfo os un doro-
cho, on oI cnso doI Invorsor oxfrnnjoro: infro, fono 2, cn. XVII).
10.2. 1n noIerio Je nornoe generolee
Cunndo In docIsIon quo In ndnInIsfrncIon vn n fonnr consIs-
fo on In onIsIon do unn nornn do cnrcfor gonornI, o on In
fornuIncIon do un royocfo do nIcnncos soLro oI nodIo nnLIon-
fo (frnnsorfos, ofc.), onfoncos In fondoncIn os fnnLIon n gn-
rnnfIznr oI nIsno dorocho n sor oIdo, n frnvos do Ins nudIon-
cIns LIIcns (puIlic Ieoringe o enquIee puIliquee).
10.5
1nfro, fono 2, cn. IX; Teorio Generol Jel DerecIo AJninieIroIito,
op. ciI., cnIfuIo XII, s. 651 n 695.
10.6
1nfro, f. 3, cn. X, nr. 6; Teorio Generol Jel DerecIo AJninieIro-
Iito, op. ciI., s. 489 n 495.
IA!TI OII!AI VI - 46
HnLIfunInonfo osfos roquorInIonfos on oI cnso do nornns
gonornIos o royocfos quo nfocfnn nI nodIo nnLIonfo osfn
Inuosfos or nornns IognIos
?
o rogInnonfnrIns, oro yn In
jurIsrudoncIn Io oxIgo, oxIsfn o no nornn IognI o rogInnonfn-
rIn quo Io roquIorn,
8
uos oI susfonfo consfIfucIonnI doI rIncI-
Io Io hnco oLIIgnforIo y nIIcnLIo do fodos nodos, cono oxII-
cnnos on oI cnIfuIo X doI fono 2 y sus ronIsIonos.
In AnorIcn InfInn fodnvIn uodo consIdornrso IncIIonfo oI
novInIonfo quo nos IIovnr n fnI osfndo doI dorocho.
9
Ior oI
nononfo soIo uodo nfIrnnrso quo oxIsfo susfonfo jurIdIco nrn
quo osfn nodIfIcncIon uodn Incorornrso n nuosfro dorocho
vIvIonfo or vIn jurIsrudoncInI o IogIsInfIvn. In InorfnncIn
rcfIcn do ornIfIr In nrfIcIncIon doI cIudndnno, hnLIfnnfo
o usunrIo on In oInLorncIon do Ins nornns ndnInIsfrnfIvns, os
quo osfns con nuchn frocuoncIn Infonfnn rocogor y vohIcuIIznr
no Ios Inforosos do Ios nrfIcuInros sIno Ios do Ios funcionorioe
quo InforvIonon on su oInLorncIon: Ins rogIns y Ins Ioyos n
nonudo fIonon un orIgon y unn orsIsfoncIn quo oco fIonon
quo vor con Io quo In gonfo ronInonfo Ionsn. O nun quo (Ios
quo hncon Ins rogIns) uodon rohILIrIo rocIsnnonfo orquo
no quIoron hncorIo y or ondo no Ios gusfnn quIonos Io hn-
con.
10
10.?
Vor or ojonIo SCHWA!TZ, II!A!, AJninieIroIite Lou, 1" od.,
19?6, . 16?; 2" odIcIon, 1984, s. 166 y ss.; JO!OI T!IST IOSCH, 1l proce-
JinienIo oJninieIroIito en loe 1eIoJoe UniJoe Je Anerico, MonfovI-
doo, 1953, s. 29 n 33 y ?3 n ?6.
10.8
Is on cIorfn nodIdn In sIfuncIon doI dorocho IngIos, cono uodo
vorso on WAI, H. W. !., AJninieIroIite Lou, Oxford, 19??, CInrondon
Iross, s. ?28 y ss.; 5" odIcIon, 1982, s. 829/30; WIISO, OIOII!IY, Coeee
onJ MoIeriole on ConeIiIuIionol onJ AJninieIroIite Lou, CnnLrIdgo
!nIvorsIfy Iross, 19?9, s. 483 y ss.
10.9
AnIInr on nuosfro IILro Lo oJninieIroci6n porolelo, op. ciI., s.
135/6.
10.10
WISTI!MA!CI, quo yn honos cIfndo on Lo oJninieIroci6n porolelo,
MndrId, 1995, CIvIfns, . 111.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 4?
!n roLIonn doI quo so hn fonndo concIoncIn on Ios IfInos
nnos os nsInIsno oI oxcoso
11
do rogInnonfncIonos
12
quo Ino-
non roquIsIfos suorfIuos, IrronIos, oxcosIvos, ofc. SIn orjuI-
cIo do nvnnznr or oI cnnIno do In dosroguIncIon y doI confroI
do rnzonnLIIIdnd, cnLo fnnLIon confrILuIr n ovIfnr oI roLIonn
on su nncInIonfo, on oI orIgon do Ins roguIncIonos (infro, f. 2,
cn. VII), n frnvos do Ins nudIoncIns LIIcns rovIns n fodn
nuovn rogInnonfncIon.
13
11. 1l JeIiJo proceeo cono goronIio eueIonIito
SI frnscondonfo os oI Indo oJjeIito doI doLIdo rocoso (gn-
rnnfIn do dofonsn), fnnfo o ns nn Io os oI eueIonIito, cono
gnrnnfIn do rnzonnLIIIdnd do Ios ncfos osfnfnIos y rIvndos
dIsfndos on ojorIcIo do funcIonos ndnInIsfrnfIvns LIIcns.
II cnno do nIIcncIon doI rIncIIo do rnzonnLIIIdnd on nIgu-
nos nIsos fuo rInoro Ins le,ee on oI confroI do
consfIfucIonnIIdnd quo fodos Ios juocos ronIIznn, on nquoIIos sIsfo-
nns concoLIdos, cono oI nuosfro, n sonojnnzn doI norfonnorIcn-
no,
1
y do nIII nso n sor fnnLIon Ins senIencioe juJiciolee
fodn In consfruccIon jurIsrudoncInI soLro In sonfoncIn nrLIfrn-
rIn,
2
nrn IIognr or fIn n Ios reglonenIoe y nI ocIo oJninie-
IroIito.
10.11
!n osfudIo cunnfIfnfIvo hncon CAZZOIA, I!ACO y MO!ISI, MASSIMO,
on L`ollutione Jei JecreIi, OIuffro, MIIn, 1980.
10.12
Ior oIIo so dIco quo hoy on dIn Ios orgnnIsnos ndnInIsfrnfIvos
ncosfunLrnn hncor dorocho or rogInnonfo ... (Io nole lou I, rule
onJ I, orJer) IOIIII, A!TH!! IA!I, SIoIe AJninieIroIite Iule Moling,
IIffIo, Irovn nnd Connny, Iosfon-Toronfo, 1986, s. 9? y ss.
10.13
1l proceJinienIo Je ouJiencio pIlico, cnIfuIo XI doI fono 2.
11.1
IIA!IS, J!A I!ACISCO, IoconoIiliJoJ Je loe le,ee. 1l JeIiJo
proceeo cono goronIio innoninoJo en lo ConeIiIuci6n ArgenIino, As-
fron, Iuonos AIros, 19?0.
11.2
CA!!I, SenIencio orIiIrorio por folIo Je funJonenIoci6n norno-
Iito, on !.J.I.A., 1959-IV, s. 85 y ss.; Iecureo exIroorJinorio por
eenIencio orIiIrorio, Iuonos AIros, 196?; YMAZ, ArIiIrorieJoJ , recureo
exIroorJinorio, In Ioy, f. 6?, . ?41; YMAZ, !IY y IAIACIO, 1l recureo
exIroorJinorio, Iuonos AIros, 1962.
IA!TI OII!AI VI - 48
Isfo os or Io nonos oI ordon hIsforIco yn quo no oI IogI-
co quo oI dosnrroIIo y nIIcncIon doI rIncIIo do rnzonnLIII-
dnd hn fonIdo on oI dorocho nrgonfIno.
3
In gnrnnfIn do rnzonnLIIIdnd os In nIsnn fnnfo sI so frnfn do
unn nornn gonornI o nrfIcuInr, rovonIonfo do cunIquIor orgnno
doI Isfndo, o rIvndo con odor nonooIIco; consIsfo LsIcnnonfo
on quo fodo ncfo osfnfnI o do odor, nrn sor consfIfucIonnI, doLo
fonor cono nInIno:
o) Susfonfo fcfIco sufIcIonfo (o cnusn, nofIvo, ofc., sogn
dIsfInfns vnrInnfos y vorsIonos on ofros onfoquos); Io cunI suono,
dosdo Iuogo, quo Ios hochos Invocndos sonn cIorfos, no sonn nI-
nIos o InsIgnIfIcnnfos, osfon sufIcIonfononfo roLndos o ncrodI-
fndos, osfon rnzonnLIononfo nrocIndos; quo no hnyn orror do
hocho; quo no hnyn fnIsn InvocncIon do hochos; quo no so Ignoron
o dosconozcnn hochos cIorfos quo hncon n In cuosfIon, ofc.
I) II fIn orsoguIdo doLo sor roorcIonndo n Ios hochos quo Io
susfonfnn, doLo sor unn concIusIon rnzonndn do fnIos hochos, quo
no Incurrn on fnIncIns fornnIos o InfornnIos, nI cnIgn on soIucIo-
nos oxngorndns, dosnodIdns o dosroosIfos do cunIquIor nnfurn-
Iozn.
c) oI nIsno nodo, Ios nodIos onIondos doLon sor congruon-
fos y roorcIonndos fnnfo con oI fIn rnzonnLIononfo orsoguIdo
cono con Ios hochos cIorfos y do onfIdnd sufIcIonfo quo Ios fundn-
nonfnn.
12. Conpo Je oplicoci6n
II rIncIIo do rnzonnLIIIdnd os uno do Ios quo nnyor oxfon-
sIon fIono donfro doI sIsfonn jurIdIco, y so oncuonfrn on vIns do
sor roconocIdo cono oI ns Inorfnnfo doI ordon jurIdIco.
1
11.3
Vor fnnLIon IIA!IS, IoconoIiliJoJ Je loe le,ee, op. ciI., . 10?;
PoJer Jiecrecionol oJninieIroIito, ALoIodo Iorrof, Iuonos AIros, 1958,
s. 155 y ss.
12.1
In IgunI sonfIdo CASSAOI, De nueto..., nrfIcuIo cIfndo, s. 303/4.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 49
osdo Iuogo, In nIIcncIon doI rIncIIo do rnzonnLIIIdnd cono
crIforIo jurIdIco do confroI do fodn In ncfIvIdnd osfnfnI, rogIndn o
dIscrocIonnI, IogIsInfIvn o ndnInIsfrnfIvn o IncIuso jurIsdIccIonnI
y fnnLIon rIvndn, os on vordnd oLIIgnforIn on nquoIIos sIsfonns
quo confIonon oI confroI do consfIfucIonnIIdnd.
In docfrInn hn nrfIdo on oI nsndo do In Idon do confroI de
IognIIdnd, y doLo nhorn oncnrnr oI fononono doI confroI Je lo le-
goliJoJ: In nornn IognI o rogInnonfnrIn, do sor uno do Ios nodos
do confroI, nsn n consfIfuIrso on uno do Ios oIjeIoe n sor confro-
Indos. II crIforIo do rnzonnLIIIdnd no os soInnonfo un frono n In
JiecrecionoliJoJ sIno fnnLIon un IInIfo n In nrLIfrnrIodnd nor-
noIito doI IogIsIndor o doI ndnInIsfrndor. Is nsI sInuIfnonnonfo
suorIor n In Ioy, n In nornn rogInnonfnrIn do cunIquIor fIo y In
docIsIon IndIvIdunI, cono fnnLIon n In sonfoncIn judIcInI.
CunIquIorn son oI nIcnnco quo so do nI rIncIIo, os cInro quo os
cndn voz ns frocuonfo onconfrnr In oxrosIon rnzonnLIIIdnd,
2
o
rncIonnIIdnd
3
on dIsfInfos dorochos, nun fuorn doI dorocho nn-
gIonorfonnorIcnno y nrgonfIno dondo fIono su ns frocuonfo y
fIrno nIIcncIon.
A vocos oxIsfo, on fodo o on nrfo, roforIdo n In Idon do roor-
cIonnIIdnd, o IncIuso do fornuIns vorLnIos nuovns quo oxrosnn
on dofInIfIvn In nIsnn Idon.
4
Isfn orIonfncIon uodo cononznr n forfnIocorso nrfIcuInrnonfo
n nrfIr doI nuovo onfnsIs quo oIIn nIsnn hn fonIdo on nIgunns
oLrns rocIonfos doI dorocho connrndo.
5
12.2
II!IIMA, CHAM, Le roieonnoIle eI le JeroieonnoIle en DroiI. Au-
Jelo Ju poeiIitiene juriJique, I.O..J., InrIs, 1984.
12.3
I!IWI! CA!IAS, op. loc. ciI.
12.4
I IA C!!Z II!!I!, J!A, Uno oproxinoci6n ol conIrol Je propor-
cionoliJoJ Jel Coneejo Je 1eIoJo froncee. el Iolonce coeIee-Ieneficioe
en loe Jeclorocionee Je uIiliJoJ pIlico Je lo expropioci6n forcoeo,
!IA, n" 45, MndrId, 1985, s. ?1 y ss.; I!AIIAT, O!Y, Le principe Je
proporIionnoliIe, MoInngos WnIIno, InrIs, 19?4, s. 29? y ss.
12.5
SCHWA!TZ, AJninieIroIite Lou, 1" od., Iosfon-Toronfo, 19?6. o
Ins cnsI ?00 gInns do foxfo do osn rInorn odIcIon, dosdo In gInn 199,
quo conIonzn con oI doLIdo rocoso on sonfIdo ndjofIvo, oI doLIdo roco-
so os confrnI do In oLrn.
IA!TI OII!AI VI - 50
CnLo or fIn dosfncnr quo nIonfrns In rnzonnLIIIdnd os un rIn-
cIIo surnIognI y surnconsfIfucIonnI, dofIoron Ins oInIonos ncor-
cn do sI In jusfIcIn os o no un vnIor suLIognI; sInIInros dIscusIonos
rosocfo nI cnrcfor do In oquIvnIonfo oquIdnd
6
quodnn znnjndns
on 199?: os nI nonos on nrfo surnnncIonnI, or Io dIsuosfo on
oI nrfIcuIo III IncIso 5) do In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn
In CorrucIon, on nnforIn do confrnfncIonos doI Isfndo (infro,
cn. XVI).
13. 1l onlieie Je loe IecIoe
Yn dIjInos quo son nrLIfrnrIns Ins nornns o docIsIonos quo
so fundnn on hochos o ruoLns InoxIsfonfos, o cnrocon do unn
sIfuncIon do hocho quo Ins jusfIfIquo, ofc.
A su voz, y doI nIsno nodo quo on nnforIn judIcInI, doscn-
IIfIcn onfornnonfo unn docIsIon o unn nornn oI quo oIIn so
fundo on oI conocInIonfo o In cIoncIn rIvndn doI orgnno, y no
on Ios hochos ncrodIfndos on oI oxodIonfo,
1
snIvo oI cnso IInI-
fndo doI hocho ovIdonfo y doI hocho LIIco y noforIo.
2
In osn dofornInncIon do In vordnd nnforInI, o confroI do Ios
hochos dofornInnnfos, In sIfuncIon os In nIsnn on oI confroI
do In dIscrocIonnIIdnd y on oI do In roguIncIon: fnnfo In nornn
gonornI cono In nornn IndIvIdunI doLon fonor susfonfo fcfIco
sufIcIonfo nrn sor rnzonnLIos.
Inrn fodo osfo nsocfo fcfIco do In cuosfIon nos ronIfInos
nI cnIfuIo I, nrgrnfos 8 y sIguIonfos. Inrn In ruoLn, vor oI
cnIfuIo I doI fono 2.
12.6
Vor I!IIIIA, !OII!TO H., Lo equiJoJ en el JerecIo Je Jooe, I.I., 3-
IV-9?, unfo VIII y sus roforoncIns.
13.1
Tono 4, ProceJinienIo , recureoe oJninieIroIitoe, op. ciI., cnI-
fuIo VII, unfos 20.1. y 20.2., s. 38 y ss.; WAI, H. W. !., TouorJe
AJninieIroIite JueIice, Ann ArLor, 1963, s. 120 y ss.
13.2
Io noforIo os Io conocIdo or fodos; ns no Io quo conozcn oI
fIfuInr doI orgnno on fornn rIvndn, con un nnoro nnyor o nonor do
orsonns: IIIZ IITO y MAIIO, I!ACISCO, 1l proceJinienIo oJninieIro-
Iito, InrcoIonn, 1960, . 825; CA!IIII, IO!IZO, 1l IecIo noIorio, Iuo-
nos AIros, 1944.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 51
14. Lo IequeJo Je lo eoluci6n ne roconoIle
II rIncIIo do rnzonnLIIIdnd oLIIgn n ronIIznr sIonro y on
rInor Iugnr un cuIdndoso nnIIsIs do Ios hochos n fIn do dofor-
nInnr
o) cuI os In soIucIon ns rnzonnLIo roorcIonndn, oquI-
IILrndn, ofc.
1
o I) on ofrn orsocfIvn, cuIos soIucIonos rosuIfnn
dosochnLIos or IrrnzonnLIos.
2
II suuosfo o) onconfrnr In soIucIon ns rnzonnLIo o jus-
fn nos nroco roforILIo, oro no or oIIo cnLo dosconocor quo
on In rcfIcn judIcInI y do confroI ndnInIsfrnfIvo Io ns fro-
cuonfo sor In nIIcncIon do In hIofosIs I).
In ofocfo, on In rcfIcn oI orgnno do confrnIor frocuonfo-
nonfo so IInIfnr n vorIfIcnr sI In soIucIon o) rodofornInndn
nornnfIvnnonfo, o I) oscogIdn or In ndnInIsfrncIon o oI fIfu-
Inr do un odor nonooIIco o do osIcIon donInnnfo on oI nor-
cndo, cunndo no hny nornn quo In rodofornIno, consfIfuyo o
no unn soIucIon irroconoIle.
SI n su juIcIo Io os, onfoncos doLor docInrnr In InconsfIfu-
cIonnIIdnd or IrrnzonnLIIIdnd do In docIsIon IndIvIdunI o
nornnfIvn rogInnonfnrIn o IognI, oco Inorfn uos so frnfn
do confroI do consfIfucIonnIIdnd, y on su consocuoncIn nnu-
Inr oI conorfnnIonfo InconsfIfucIonnI doI Isfndo o doI nrfI-
cuInr.
In cnnLIo, oI orgnno quo doLo rosoIvor no soInnonfo hnLr
do ronuncInrso soLro In IrrnzonnLIIIdnd do In conducfn cuos-
14.1
Jusfn, oquIfnfIvn. Vor eupro, unfo 12 in fine, o infro, Ins dos nofns
quo sIguon.
14.2
Icho do ofrn nnnorn, sI fronfo n Ios hochos doI cnso In ndnInIs-
frncIon hn fonndo Io quo odrIn IInnnrso In soIucIon corrocfn, o sI on
cnnLIo hn fonndo fnn soIo unn docIsIon rnzonnLIo, nunquo no nocosn-
rInnonfo ndocundn o corrocfn: SCHWA!TZ, AJninieIroIite Lou, op. ciI.,
s. 600/1.
IA!TI OII!AI VI - 52
fIonndn, y nodIfIcnrIn sI In consIdorn irroconoIle, sIno quo doLo
nn ns, onconfrnr In soIucIon ne roconoIle.
3
Ioro osfo os
unn cuosfIon do grndo quo doondo sIonro doI cnso concrofo.
15. Lo rocionoliJoJ irrocionol Je lo Iurocrocio
II rIncIIo do rnzonnLIIIdnd so hnco fnnLIon IndIsonsnLIo
nrn fronnr oI crocInIonfo do nornns IrrnzonnLIos, IrronIos,
oxcosIvns, suorfIuns, ofc. quo nrnIIznn fnnfo n Ios nrfIcuIn-
ros cono n Ios roIos funcIonnrIos LIIcos.
1
So hn noncIonndo con frocuoncIn quo on Ins ndnInIsfrncIo-
nos LIIcns Iuogo do hnLor crondo sus roIns nornns, In
fondoncIn os njusfnrso osfrIcfnnonfo n Ins dIsosIcIonos vIgon-
fos, ns nII do fodn consIdorncIon do ofIcIoncIn.
2
urnnfo un
fIono so rocuro nodIr oI grndo do ofIcncIn doI cunIInIonfo
do Ios oLjofIvos LIIcos on Ins onrosns y ncfIvIdndos osfnfn-
Ios, oro In fnron rosuIfo cnsI InosILIo fronfo nI sInIo cIcuIo
do ronfnLIIIdnd rIvndn y nuncn so IIogo n Iogrnr unn nodIcIon
doI grndo do ofocfIvIdnd do fnIos oIIfIcns LIIcns, InIdIondo
oI rogroso do su IrrncIonnIIdnd cunndo oIIn oxIsfIn.
14.3
O cono dIco CASSAOI, unn nIcn soIucIon jusfn: op. ciI., f. II, 5
od., 1996, y sus roforoncIns do In nofn ?4, . 116, n In docfrInn osnnoIn
on nnforIn do concofos jurIdIcos IndofornInndos. IsfInfn os In cuos-
fIon ncorcn do sI oI Iodor JudIcInI uodo o no nodIfIcnr o convorfIr oI
ncfo ndnInIsfrnfIvo rnzonnLIo o Injusfo on uno rnzonnLIo o jusfo. os
ronIfInos nI fono 3, in fine. Ofrn cuosfIon os sI uodo o no fonor cono
In oquIdnd con In cunI so In oquInrn, cnrcfor suLIognI o surnIognI:
I!IIIIA, op. loc. ciI.
15.1
Cono dIco SCHWA!TZ, nun oxIsfIondo doIogncIon IogIsInfIvn, no uo-
do Inforrofnrso quo In ndnInIsfrncIon hn rocILIdo corIe IloncIe: AJ-
ninieIroIite Lou, op. ciI., . 154 y nsI, un suuosfo do nrLIfrnrIodnd
nornoIito os cunndo In ndnInIsfrncIon no fonIn susfonfo sufIcIonfo
nrn oxrosnr su crIforIo (. 155). AI rosocfo nos ronIfInos n Lo oJni-
nieIroci6n porolelo, op. ciI., cn. I, s. 23 y ss.
15.2
IOIO, HO!ACIO, quo frnnscrILInos on ProIlenoe Jel conIrol Je lo
AJninieIroci6n PIlico en Anerico LoIino, op. ciI., s. ?6 y ??.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 53
Adons so conIonznn n nnnojnr concofos do rncIonnIIdnd
LIIcn y rncIonnIIdnd rIvndn,
3
con Io cunI so IIogn n In
rncIonnIIdnd IrrncIonnI do In LurocrncIn:
4
Io ns Inorfnnfo
os cunIIr osfrIcfnnonfo In nornn oscrIfn, nunquo son Injus-
fn, InofIcnz, nrLIfrnrIn, dosroorcIonndn, Incnusndn, ofc., sIn
sIquIorn Luscnr InforrofnrIn. IIIo consfIfuyo unn dofocfuosn
nIIcncIon doI ordon jurIdIco, uos dosconoco quo Ios rIncIIos
jurIdIcos fIonon jornrquIn soLro Ins oquonns nornns o su Ioc-
furn or unn ndnInIsfrncIon fnnLIon oquonn y nozquInn.
Ioro unn cosn os quo oI Lurocrnfn ndquIorn osn rncIonnII-
dnd IrrncIonnI, y ofrn quo Io hngn un orgnno doI dorocho; sI
ocurro quo nrn nquoI Io Inorfnnfo nsn n sor In ndhosIon
osfrochn nI rogInnonfo, no uodo sucodorIo Io nIsno n osfo.
II jurIsfn no uodo cnor on In frnnn LurocrfIcn do nornns
IrrncIonnIos coIosn y cunIIdnnonfo nIIcndns, sIn ronuncInr
con oIIo n su roIn cnIIdnd do honLro do dorocho.
5
In cunIquIor cnso, os cInro quo oI jurIsfn, juoz o ndnInIsfrn-
dor, no nocosIfn nI doLo sonoforso cIognnonfo n In rncIonnII-
dnd IrrncIonnI do In nornn LurocrfIcn: oI doLo nIIcnr oI su-
15.3
Op. ulI. ciI., s. 80 y 81. !nn oxIIcncIon ns dofnIIndn on WHITI,
I!A!O, 1eIuJio eoIre el reginen legol Je loe enpreeoe pIlicoe loIi-
noonericonoe , eu occi6n inIernocionol, orocho do In InfogrncIon, n
14, Iuonos AIros, 19?3, . 155: In rncIonnIIdnd LIIcn uodo osfnr dndn
or In roguIncIon doI consuno, oI dosnrroIIo rogIonnI, In croncIon do
onIoo, oI confroI do socforos osfrnfogIcos, ofc., fodo Io cunI os do dIfIcII
o InosILIo nodIcIon nrn connrnr In ofIcIoncIn LIIcn vs. In rIvndn,
quo os do sInIo oLsorvncIon uos osf dndn or In ronfnLIIIdnd do In
onrosn. In rncIonnIIdnd LIIcn uodo fornInnr onfoncos on In IrrncIo-
nnIIdnd, nI no odor nodIrso oI cunIInIonfo do sus oLjofIvos y soLro
fodo su cosfo ocononIco.
15.4
IIIISII!O, II!A!O, Lo rocionoliJoJ irrocionol Je lo Iurocrocio,
on oI IILro CueeIiononJo en AJninieIroci6n, Iuonos AIros, 19?3, o.
162/3 y 158, y nuosfro Lo oJninieIroci6n porolelo, op. ciI., s. 116 y ss.
15.5
Cono dIco OA!C A I ITI!! A, doLo doj nrso nfrs oI
rocodInonfnIIsno y IoguIoyIsno fIIcn huIdn do In rosonsnLIIIdnd
do fodn LurocrncIn quo cnrncforIzn In dogrndncIon do In JusfIcIn on
LurocrncIn, Ieflexionee eoIre lo Le, , loe principioe generolee Jel De-
recIo, CIvIfns, MndrId, 1984, . 110.
IA!TI OII!AI VI - 54
rono rIncIIo do dorocho do In rnzonnLIIIdnd, or oncInn do
fodn nornn quo rosuIfo nrLIfrnrIn or oxcosIvn o IrronI.
6
16. Algunoe conclueionee eoIre el principio Je roconoIiliJoJ
cono fuenIe Jel JerecIo oJninieIroIito
So sIguo do fodo Io oxuosfo quo oI nundo doI dorocho so
oncuonfrn yn nnduro nrn nvnnznr un nso ns on oI confroI
do In nrLIfrnrIodnd ndnInIsfrnfIvn, no yn do In quo so roduco
on ousencio do nornn, sIno fnnLIon do In quo so Insfrunonfn
o Irotee do In nornn.
AI nIsno fIono, on In Lsquodn do In nnyor rncIonnIIdnd
osILIo nrn oI funcIonnnIonfo doI sIsfonn, no oxIsfo rnzon nI-
gunn nrn quo oI Inforrofo so IInIfo n oxcIuIr Ins ocIonos
ns nrLIfrnrIns, sIno quo fnnLIon doLo dodIcnrso n Luscnr nc-
fIvnnonfo In soIucIon ns rnzonnLIo osILIo n cndn sIfuncIon.
SI oxIsfo nIgunn soIucIon ns rnzonnLIo nrn un roLIonn
quo nquoIIn quo hn oscogIdo In ndnInIsfrncIon, con o sIn sus-
fonfo IognI o rogInnonfnrIo, osn soIucIon ns rnzonnLIo os In
quo doLo Luscnrso quo Inoro judIcInInonfo, or nIIcncIon
dIrocfn do In gnrnnfIn consfIfucIonnI doI doLIdo rocoso on son-
fIdo susfnnfIvo y ndjofIvo, or un rIncIIo do jusfIcIn nnfurnI
o cono dorIvncIon rnzonndn do fodos Ios rIncIIos gonornIos
doI dorocho;
1
o or nIIcncIon doI Trnfndo InfornnorIcnno do
orochos Hunnnos on cunnfo rocogo In nIsnn gnrnnfIn doI
doLIdo rocoso IognI.
15.6
Quo son Ios dos suuosfos ns frocuonfos, oro cIorfnnonfo no
Ios nIcos, do IrrnzonnLIIIdnd nornnfIvn.
16.1
Yn SCHWA!TZ dosfnco quo In jurIsrudoncIn frnncosn do Ios rIncI-
Ios gonornIos doI dorocho so nsonojn nI rIncIIo IngIos do In jusfIcIn
nnfurnI, y nnLos n su voz nI doLIdo rocoso IognI: IrencI AJninieIro-
Iite Lou, op. ciI., s. 211 y 212. o osfo nodo so rosuoIvo nIII In cnroncIn
doI foxfo oxroso doI sIsfonn norfonnorIcnno, y so roduco unn nroxI-
nncIon n In soIucIon IngIosn.
I!ITIS S!I!AACIOAIIS VI - 55
Cono so ndvIorfo, oxIsfon nuchos nodos do ncofnr In vI-
goncIn doI rIncIIo do rnzonnLIIIdnd on un sIsfonn jurIdIco
dofornInndo, y su vonfnjn nrn oI rogroso doI dorocho so nos
nnroco cono ovIdonfo. A In Invorsn, dodIcnrso n oscudrInnr oI
oxncfo foxfo do unn nornn cunIquIorn nrn do nIII dorIvnr su
InforrofncIon IIfornI, n ns do confrnvonIr Io ns sInIo do
In oxIIcncIon doI Iongunjo nnfurnI (eupro, cnIfuIo I), os unn
do Ins fornns ns rInIfIvns do no cunIIr con In osoncIn doI
dorocho, quo no os frnLnjo do focnIcos orfoLros do In nInLrn
oscrIfn nI do In rodncccIon, sIno do orsonns InLuIdns do osI-
rIfu do jusfIcIn, cornzon y sonfInIonfos, vnIor o InfoIIgoncIn
nrn nIIcnr rIncIIos jurIdIcos suorIoros n Ios hochos doI
cnso.
In sunn, cnLo roIfornr oI rnzonnnIonfo doI juoz JACISO do
In Corfo Suronn do Isfndos !nIdos
2
quo rocuordn y suscrILo
WAI,
3
on oI sonfIdo do quo oI doLIdo rocoso hnco n In osoncIn
IndIsonsnLIo do In IILorfnd: Ioyos sovorns on Io susfnncInI uo-
don sor soorfndns sI son nIIcndns rnzonnLIo o InnrcInInon-
fo; y sI fuvIorn quo ofnrso onfro vIvIr Lnjo Ioyos sovIofIcns,
nIIcndns con Ins gnrnnfIns doI doLIdo rocoso, o Lnjo Ioyos oc-
cIdonfnIos nIIcndns Lnjo oI rocodInIonfo sovIofIco, sorIn ro-
forILIo Io rInoro n Io sogundo.
4
1?. 1l JerecIo conporoJo
In osfo nuovo sIsfonn do nornns y rIncIIos jurIdIcos su-
rnnncIonnIos, oI dorocho connrndo ndquIoro unn ronovndn
InorfnncIn: son quo so rocurrn n Ins fuonfos do Ios nIsos do
Ios cunIos fonnnos oI nodoIo jurIdIco do InsfIfucIon do In cunI
16.2
J. JACISO, on SIougIneee, t. UniIeJ SIoIee, 345 !.S. 206 (1953),
cIfndo or WAI, AJninieIroIite Lou, 5" od., CInrondon Iross, Oxford,
1982, cn. 13, . 414.
16.3
WAI, op. loc. ciI.
16.4
Vor eupro, unfo ? in fine.
IA!TI OII!AI VI - 56
so frnfo (or ojonIo, Ins nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns Indo-
ondIonfos quo fnnfo Iuron cono nosofros fonnnos do Ios
Isfndos !nIdos), son quo Lusquo rIncIIos jurIdIcos do nnfu-
rnIozn unIvorsnI.
!n Luon ojonIo Io consfIfuyo oI rIncIIo do rnzonnLIII-
dnd
1
oxIIcndo on oI unfo 8 y sIguIonfos do osfo cnIfuIo,
nIIcnLIo sogn dIjornnos fnnfo nI IogIsIndor, nI ndnInIs-
frndor y nI juoz, cono n nrfIcuInros quo ojorcon funcIonos
ndnInIsfrnfIvns LIIcns. Yn vInos sus nnfocodonfos do
dorocho connrndo on nIfIIos nIsos; hn sIdo fnnLIon
rocofndo or Ios frILunnIos InfornncIonnIos
2
y so uodo
consIdornrIo IgunInonfo conrondIdo on Ins nornns y rIn-
cIIos doI Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn.
3
1?.1
O, on ofrn fornuIncIon, do jusfIcIn: CASSAOI, o. cIf., f. II, 1996, .
116, nofn ?4 y su nrfIcuIo De nueto eoIre loe principioe generolee Je
JerecIo en el JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., s. 303/4.
1?.2
C.I. AMI!ASIOHI, TIe Lou of IIe 1nIernoIionol Citil Sertice, 2
odIcIon, voIunon I, CInrondon Iross, Oxford, 1994, s. 156/?.
1?.3
uosfro IILro DerecIoe Hunonoe, op. loc. ciI., cnIfuIos I n III.
!oIfornnos nquI Ins nInLrns do IO! IIO, Ins nornns InfornncIonn-
Ios son cndn voz ns cono In nnron crocIonfo. Ionofrn on Ios osfunrIos
y suLo or Ios rIos. o uodo sor dofonIdn: TIe Diecipline of Lou,
Iufforvorfhs, Iondros, 19?9, g 18.
CopiIulo V11
FuEhTE$ h/0lDh/LE$ 0EL 0ERE0lD /0Vlhl$TR/TlvD
I. La Constitucin
1. Lo ConeIiIuci6n cono fuenIe Jel JerecIo oJninieIroIito
1.1. 1eIrucIuro , co,unIuro
In un nIs quo hn vIvIdo docndns Lnjo osfndo do sIfIo, goLIornos
do fncfo, goLIornos fuorfos, goLIornos cnrIsnfIcos do cnrcfor oIoc-
fIvo y hnsfn forrILIos dIcfndurns, os fcII codor n In fonfncIon doI
cInIsno o In dososornnzn y no croor sIquIorn on In ConsfIfucIon,
nonos nn cunndo Ins cIrcunsfnncIns ocononIco socInIos no so
rosonfnn fnvornLIos, cono oxIIcnnos on oI cnIfuIo IV.
SIn orjuIcIo do quo on cndn ocnsIon doLoronos ofrocor In
crIfIcn o In rosIsfoncIn cIudndnnn quo Ios hochos nos ornIfnn,
doLonos fnnLIon snLor dIsfInguIr onfro Io quo os In coyunfu-
rn, n vocos IosIvn do In Iofrn o oI osIrIfu do In ConsfIfucIon, doI
ordon consfIfucIonnI quo doLonos nI nonos rogonnr y frnfnr
do cunIIr y hncor cunIIr.
In ofro Iugnr nos honos ocundo do In coyunfurn;
1
on osfo
cnIfuIo, roforIdo n Ins fuonfos ornnnonfos doI dorocho, frnfn-
ronos do In osfrucfurn con roscIndoncIn do sus ocnsIonnIos
IncunIInIonfos.
1.1
uosfro yn cIfndo IILro Lo oJninieIroci6n porolelo, CIvIfns, roIn-
rosIon, MndrId, 1995.
IA!TI OII!AI VII - 2
1.2
Vor fnnLIon I!III!I y OA!CA I ITI!!A, on Lo ConeIiIuci6n
eepoolo Je 197S, MndrId, 1981, Id. CIvIfns, OA!!IO IAIIA y ofros, Co-
nenIorioe o lo ConeIiIuci6n, MndrId, 1980.
1.3
Hn soguIdo osfo crIforIo !OMI, DerecIo oJninieIroIito, op. ciI., 3
odIcIon, s. ?5.
1.4
AnIInr on OA!CA I ITI!!A, I!A!O, Lo ConeIiIuci6n cono nor-
no , el TriIunol ConeIiIucionol, CIvIfns, MndrId, 1981, gs. 49 y ss.
1.2. Su inporIoncio
Iuogo doI ordon jurIdIco surnnncIonnI, In ConsfIfucIon os
In fuonfo do ns InorfnncIn on oI dorocho ndnInIsfrnfIvo;
hnLInnos, cInro osf, do Ios nIsos on quo In ConsfIfucIon os
InornfIvn,
2
on quo os un ordon jurIdIco Iono;
3
con nnyor
rnzon, cunndo so hnIIn cono In nuosfrn Infogrndn nI dorocho
surnnncIonnI on fornn oxrosn y on Ins condIcIonos do su
nIIcncIon, Io quo In jurIsrudoncIn nncIonnI hn roconocIdo os
conronsIvo do In jurIsrudoncIn InfornncIonnI, IncIusIvo oI-
nIonos consuIfIvns y frnnsnccIonos quo Io Inforrofnn.
1.3. 1l 1eIoJo Je DerecIo en lo ConeIiIuci6n
4
II sonofInIonfo do Ios fros odoros doI Isfndo n In ConsfIfu-
cIon fIono nuchn nnyor InorfnncIn on oI rosonfo y fufuro, uos
In rofornn do 1994 hn IInIfndo sonsILIononfo Ios odoros doI Is-
fndo y nunonfndo do nnnorn susfnncInI Ins gnrnnfIns y dorochos
do Ios nrfIcuInros fronfo n oI. II ncnfnnIonfo ronI n In ConsfIfu-
cIon, y su nIIcncIon or Ios juocos, fIono nnyor vnIor fodnvIn doI
quo fuvo on oI nsndo, n Io cunI doLo ngrognrso In condonn doI
nrfIcuIo 36. ornns cono Ios nrfIcuIos 41, 42 y 43 do In ConsfIfu-
cIon nnIInn oI nLIfo do IILorfnd doI IndIvIduo on In socIodnd y
fronfo nI Isfndo y sus concosIonnrIos. !osfn n In socIodnd Iuchnr
or su ofIcnz y unfunI nIIcncIon.
SI In ConsfIfucIon osfnLIoco un Isfndo do orocho, y or Io
fnnfo os un rIncIIo consfIfucIonnI oI rosofo do Ios dorochos
VII - 3 I!ITIS ACIOAIIS
hunnnos IndIvIdunIos, so jusfIfIcn, or ojonIo, In Infroduc-
cIon on su nononfo do In nccIon do nnnro n osnr do no hn-
Lor Ioy nI rosocfo, y In nIIcncIon oxfonsIvn hoy do In nuovn
nornn doI nrfIcuIo 43;
5
so jusfIfIcn oI confroI jurIsdIccIonnI do
ofIcIo do In consfIfucIonnIIdnd do Ins Ioyos, or nccIon u onI-
sIon IogIsInfIvn, sIn nocosIdnd do quo unn Ioy Io osfnLIozcn (uos
yn Io osfnLIoco, ndons, In nonfndn nornn consfIfucIonnI); y
oI confroI do IognIIdnd y consfIfucIonnIIdnd or nrfo do Ios
frILunnIos, on cunnfo n In fornn, oI confonIdo o oI fin do cunI-
quIor ncfo ndnInIsfrnfIvo o nn do goLIorno,
6
nunquo no hnyn
rocurso jurIsdIccIonnI osocInI nrn oIIo, ofcoforn.
In ronIIdnd, do In soIucIon doI roLIonn foorIco do snLor sI
In ConsfIfucIon os o no un ordon jurIdIco InornfIvo y Iono, y
sI oI Isfndo osf sonofIdo n dIcho ordon jurIdIco, JepenJe IoJo
lo orienIoci6n Jel JerecIo oJninieIroIito, uosfo quo In con-
sIdorncIon do Ios dorochos IndIvIdunIos confonIdos on In Cons-
fIfucIon y oI ordon surnncIonnI do dorochos hunnnos cono
dorochos suLjofIvos oxIgILIos jurIsdIccIonnInonfo fronfo nI Is-
fndo,
?
os un dIIonn Innnnonfo n fodn In nnforIn.
II dorocho ndnInIsfrnfIvo do corfo ourooo doI sIgIo nsndo
y conIonzos doI rosonfo, cono nsI fnnLIon In docfrInn cIsI-
cn, no ndnIfInn quo oxIsfnn fnIos JerecIoe euIjeIitoe fronfo nI
Isfndo cono odor, nI quo oI odor fuorn un dorocho suLjo-
fIvo sInIInr nI do Ios nrfIcuInros;
8
oro In fondoncIn confrnrIn
so hn Inuosfo.
1.5
Vor nI rosocfo oI cnIfuIo IX do nuosfro IILro DerecIoe Iunonoe,
2 od., 1996.
1.6
SoLro osfo roLIonn uodo vorso infro, f. 3, 1l ocIo oJninieIroIi-
to, cnIfuIo XIV.
1.?
IxIgILIos, so onfIondo, do ncuordo con Io dIsuosfo or In Ioy y
fnnLIon n osnr do Ios dIsuosfo or In Ioy, o n osnr do In cnroncIn do
Ioy. In Ios dos IfInos cnsos fnI soIucIon doondo osocIfIcnnonfo do
quo oI Isfndo osfo o no sonofIdo n fnI ordon jurIdIco consfIfucIonnI.
1.8
!AIAII IIIISA, DerecIo oJninieIroIito, 6" od., f. I, Iuonos AIros,
1964, . 181; on IgunI sonfIdo In docfrInn frnncosn frndIcIonnI y nrfo do
In nodornn.
IA!TI OII!AI VII - 4
2.1
MA!Z, THIOO!, DeuIecIee SIooIerecII, 9 od., MnIch y IorIIn,
1959, . 3?.
2. CorocIeree Je loe nornoe coneIiIucionolee
Inrn odor nfIrnnr quo In ConsfIfucIon os un ordon jurIdI-
co, fondronos quo donosfrnr quo osf conuosfn or nornoe
juriJicoe (or Io fnnfo, InornfIvns), y quo Ins nIsnns fIonon
unn cnrncforIsfIcn conn (In suronncIn Infornn, or doLnjo
doI ordon jurIdIco surnnncIonnI) quo, ornIfIondo dIforoncInrIns
do Ins dons nornns jurIdIcns (IogIsInfIvns, ndnInIsfrnfIvns,
ofc.), Ins nrfIcuInrIzn on un gruo osocInI, cnronfo do Ingu-
nns y Iono; un ordon jurIdIco quo no so Infogrn con oI rosfo
do Ins nornns do dorocho, sIno quo Ins donInn y roguIn nnnfo-
nIondo unn dIforoncIncIon quo ornIfo roconocorIo n oI cono
fnI, o InvocnrIo on fodo nononfo sIn Inorfnr Io dIsuosfo or
Ins ofrns nornns do dorocho.
SI oI Isfndo hn do osfnr Infogrnnonfo sonofIdo n In ConsfI-
fucIon, os docIr, n un ordon jurIdIco InornfIvo (oIononfo quo
Io sonnIn cono Isfndo do orocho on sonfIdo osIfIvo), no hn do
odor ronIIznr ncfo nIguno quo no osfo rovInnonfo cnIIfIcndo
osIfIvn o nognfIvnnonfo or oI ordon jurIdIco noncIonndo. 1n
coneecuencio: In rofornn do In ConsfIfucIon doLo osfnr fuorn
doI nIcnnco doI Isfndo; osfo doLo fonor unn orsonnIIdnd jurIdI-
cn onorgonfo do In nIsnn ConsfIfucIon nrn fodns sus nnnI-
fosfncIonos oxfornns IncIuso cono Iodor; su osfrucfurn
doLo sor InfrnconsfIfucIonnI; su vIdn y su osoncIn nIsnn do-
Lon onconfrnr rIncIIo y fIn donfro do Io roguIndo or In Cons-
fIfucIon y oI ordon jurIdIco conunIfnrIo; on rosunon, no hn do
sor quo oI Isfndo fongn unn ConsfIfucIon, sIno quo osfo on
unn ConsfIfucIon,
1
y quo son In ConsfIfucIon quIon Io confon-
gn n oI.
VII - 5 I!ITIS ACIOAIIS
2.2
Ixcofunndo or suuosfo nquoIIns nnforIns quo In ConsfIfucIon
dojn IILrndns n In inicioIito doI Isfndo, cono oI juIcIo or jurndos, oI
fononfo do In InnIgrncIon, oI sosfonInIonfo doI cuIfo, ofc.
2.3
AnIInr on OA!CA I ITI!!A y II!IZ, op. ciI., f. I, 3" od., s. 8?
y ss., 131 y ss.; 4" od., s. 9? y ss.
2.4
Trnfnnos on ofrn nrfo do osfo cnIfuIo oI roLIonn do In consfIfu-
cIon ronI y In consfIfucIon fornnI .
IroLndos osos rIncIIos, odronos nfIrnnr quo oI Isfndo
osf nLsoIufnnonfo, Infogrnnonfo sonofIdo n un ordon jurIdI-
co, sIondo or Io fnnfo Isfndo do orocho; odronos onfoncos
nfIrnnr quo Ins docInrncIonos, dorochos y gnrnnfIns confonI-
dns on In Cnrfn IundnnonfnI son, sIn dIsfIncIon nIgunn,
2
Je-
recIoe euIjeIitoe do Ios nrfIcuInros, oxIgILIos jurIsdIccIonnI-
nonfo con, confrn, o sIn Ioy quo rogInnonfo oI dorocho o conco-
dn oI rocurso fornnInonfo ufIIIznLIo.
2.1. Lo euprenocio Je lo ConeIiIuci6n
3
Is un rIncIIo oIononfnI do nuosfro dorocho consfIfucIonnI
quo In Ioy fundnnonfnI os nIgo ns quo un sInIo rogrnnn
do goLIorno,
4
o oxrosIon do dosoos; os, cono su nonLro Io
IndIcn, unn vordndorn Ioy; oro nn ns, os unn Ioy suorIor
nI conn dononInndor do Ins Ioyos doI ordon jurIdIco Inforno,
oro so hnIIn sonofIdn n su voz nI ordonnnIonfo surnnncIo-
nnI.
Su suorIorIdnd consIsfo on quo Ins Ioyos conunos no uo-
don dorognrIn, nI IncunIIrIn or nccIon u onIsIon, Io quo con-
rondo, nsInIsno, In nnfurnI consocuoncIn do quo no uodon
vIoInr nI nIfornr sus dIsosIcIonos, uos oso InorfnrIn rocI-
snnonfo nquoIIo. Cunndo unn Ioy vIoIn nIguno do osos rIncI-
Ios, dojn do sor nIIcndn nnfo In rocInnncIon doI Inforosndo
nnfo In jusfIcIn; cunndo oI IogIsIndor no rogInnonfn un rIncI-
Io o nornn consfIfucIonnI, os nI juoz n quIon Io corrosondo
nIIcnrIn on Ios cnsos concrofos. SI In ConsfIfucIon fIono In
nrfIcuInrIdnd do frnnsfornnr on nnfIjurIdIco fodo Io quo In
IA!TI OII!AI VII - 6
vIoIo, y sI Io quo In vIoIn os or oIIo nIsno InsuscofILIo do
nIIcncIon or In InforosIcIon do rocInno jurIsdIccIonnI os
ovIdonfo quo oIIo so doLo n quo In ConsfIfucIon, nun con rofo-
roncIn n Ins Ioyos nrInnonfnrIns, os suronn Iuogo doI ordon
jurIdIco InfornncIonnI.
Ins Ioyos doLon rosofnr In ConsfIfucIon, y n su voz Ios nc-
fos ndnInIsfrnfIvos doLon rosofnr Ins Ioyos: Ios ncfos do go-
LIorno doLon rosofnr In ConsfIfucIon; Iuogo, donfro doI Isfn-
do, In ConsfIfucIon Lnjo un ordon surnnncIonnI os In nxI-
nn oxrosIon do In jurIdIcIdnd.
2.2. Lo inperoIitiJoJ Je lo ConeIiIuci6n
Isn suronncIn quo In ConsfIfucIon connrfo con nornns
suorIoros no os or suuosfo nornI o ofIcn: so frnfn do unn
suronncIn jurIdIcn, Io quo oxIIcn or quo unn Ioy o un ncfo
ndnInIsfrnfIvo, quo son oxrosIonos do In voIunfnd concfIvn
doI Isfndo, uodnn ordor vnIIdoz o InornfIvIdnd on nIgn
cnso.
ocIr quo unn Ioy o un ncfo ndnInIsfrnfIvo uodnn ordor
jurIdIcIdnd o InornfIvIdnd on nIgn cnso, Inorfn n su voz
nfIrnnr quo nquoIIo quo dosfruyo dIchn jurIdIcIdnd, os forzosn-
nonfo nIgo do ns InornfIvIdnd quo In Ioy o oI ncfo ndnInIs-
frnfIvo: do ofrn nnnorn In hIofosIs rosuIfnrIn nLsurdn.
Y LIon, n osnr do quo In suronncIn jurIdIcn vn onInzndn n
In suronn InornfIvIdnd o fuorzn concfIvn, no sIonro so nd-
nIfo con sogurIdnd Io sogundo. Quo In ConsfIfucIon o Ios frnfn-
dos do dorochos hunnnos o dorocho conunIfnrIo sonn suro-
nos, nndIo Io dIscufo; oro quo sonn InornfIvos, os docIr, nor-
nns vIgonfos y oLIIgnforInnonfo nIIcnLIos on fodo nononfo,
n fodn cIrcunsfnncIn, y or fodo frILunnI doI nIs, os oLjofo do
frocuonfos dudns oxrosns o InIIcIfns.
SIn onLnrgo, oI rnzonnnIonfo LsIco os oIononfnI: sI In Cons-
fIfucIon y nornns suorIoros do rnngo surnnncIonnI fIonon In
vIrfud do dojnr sIn fuorzn concfIvn n unn Ioy o n un ncfo ndnI-
nIsfrnfIvo oxrosIonos nnLns do In ofosfnd LIIcn oIIo
VII - ? I!ITIS ACIOAIIS
fIono quo sor doLIdo, InoxornLIononfo, n quo oIIns nIsnns fIo-
no In sufIcIonfo InornfIvIdnd nrn InhILIr In quo n su voz
fIonon nquoIIos.
5
2.3. 1l corcIer Je nornoe juriJicoe Je loe Jiepoeicionee
coneIiIucionolee
SI In ConsfIfucIon y oI ordon jurIdIco InfornncIonnI son un
conjunfo do rogIns InornfIvns do conducfn hunnnn, y sI son
suronos, consfIfuyon un ordon jurIdIco rudInonfnrIo, oro
ordon nI fIn, y cnronfo do Ingunns: Io quo concodon con su In-
ornfIvIdnd suronn (dorochos IndIvIdunIos, odoros LIIcos)
so fIono oI dorocho do hncorIo,
6
hnyn o no Ioy nI rosocfo: on
nusoncIn do Ioy, corrosondo nI juoz hncor In nIIcncIon dIrocfn
do In ConsfIfucIon
?
o do Ins nornns jurIdIcns surnnncIonnIos.
oI nIsno nodo, fodo Io quo oso ordon surono oxIgo, so
fIono oI doLor do cunIIrIo; os nsI un sIsfonn nornnfIvo con-
Iofo,
8
con vnIor nufonono roIo, InnodInfo y dIrocfo.
9
AIgunos sosfuvIoron quo Ins dIsosIcIonos consfIfucIonnIos
no ornn nornns jurIdIcns orquo cnrocon do snncIon.
10
IIIo os
2.5
AnIInr on OA!CA I ITI!!A, Lo ConeIiIuci6n cono norno , el
TriIunol ConeIiIucionol, op. ciI., gs. ?2 y ss.
2.6
O oI JeIer juriJico do rosofnrIo, cunndo no os oI fIfuInr doI doro-
cho, do dondo so concIuyo quo oI IndIvIduo fIono oI doLor do rosofnr oI
odor osfnfnI, y oI Isfndo oI doLor do rosofnr Ios dorochos do Ios IndIvI-
duos.
2.?
Vor SAIZ MO!IO, Loe coeoe Je oplicoci6n JirecIo Je lo ConeIiIu-
ci6n. el occeeo Je loe ciuJoJonoe o loe orcIitoe , regieIroe oJninieIro-
Iitoe, !IA, " 24, s. 118 y ss.; SCHIZ MO!, Lo oplicoci6n JirecIo
Je lo ConeIiIuci6n en noIerio Je JerecIoe funJonenIolee. el nueto Je-
recIo Je oeociocionee, !IA, " 22, s. 442 y ss.
2.8
Isfo, on Io quo AICHO!!!, CA!IOS I. y I!IYOI, I!OIIO, Logunoe
Jel JerecIo , onlieie Je coeoe, Iuonos AIros, 19?1, y AornoIite S,eIene,
VIonn, 19?1, cn. I y II, IInnnn cnsos nLsfrncfos o gonorIcos.
2.9
OA!CA I ITI!!A y II!IZ, op. ciI., f. I, 4" od., . 112; IA!IJO
AIIOSO, IeIoJo eociol , oJninieIroci6n pIlico, op. ciI., . 90.
2.10
MI!III, AOIIO, 1nciclopeJio juriJico, 5" od., MndrId, 1924, . 48,
quIon n su voz rofIojn oI onsnnIonfo nIonn do fInos doI sIgIo nsndo.
IA!TI OII!AI VII - 8
Inoxncfo: Ins snncIonos no son sIonro onns (rIvncIon do In
IILorfnd, In vIdn o In roIodnd, n fIfuIo no do ronrncIon sIno
do cnsfIgo), uosfo quo uodon consIsfIr on oI osfnLIocInIonfo
do unn roIncIon jurIdIcn nuovn,
11
In oxfIncIon do unn roIncIon
jurIdIcn rooxIsfonfo,
12
o In ojocucIon concfIvn doI doLor jurIdI-
co vIoIndo.
13
SI so quIoro, on fodos osfos hny un oliquiJ do cnsfIgo, oro
doLo nrocInrso quo snIvo on oI cnso doI dorocho onnI, Io ns
Inorfnnfo on In snncIon o osocIfIcn ronccIon doI dorocho nnfo
In vIoIncIon do un doLor jurIdIco, no os oI cnsfIgo, sIno In nII-
cncIon forzndn doI oLjofo doI dorocho,
14
os docIr, oI cunIInIon-
fo o ojocucIon concfIvn doI doLor no cunIIdo.
In oI ojonIo do In nornn sI no ngns, onfoncos doLo sor
onLnrgo y ronnfo, quo os oI onLnrgo y ronnfo sIno In ojocu-
cIon forzndn doI doLor do ngnr Ior oso, y rocIsnnonfo or-
quo no nos hnIInnos on oI cnno doI dorocho onnI,
15
os ovIdon-
2.11
!OO!I, I!IST, Lo regle Ju JroiI, Inusnnn, 1889, . 68. In !onn,
or ojonIo, oI ncroodor Inngo ndquIrIn un dorocho soLro oI cuoro do
su doudor; In dosfruccIon cuInLIo do unn cosn orIgInn In oLIIgncIon do
IndonnIznr oI dnno cnusndo, ofc.
2.12
!OO!I, op. ciI., . 68. II IncunIInIonfo doI confrnfo nuforIzn n In
ofrn nrfo n no cunIIr y roducIr In oxfIncIon (excepIio non oJinpleIi
conIrocIue); oI IncunIInIonfo or oI funcIonnrIo dn Iugnr n In oxfIncIon
doI vIncuIo, ofc.
2.13
!OO!I, op. ciI., . 69. Ior ojonIo, un doudor quo no ngn os
oLIIgndo n ngnr nodInnfo conccIon; unn rounIon rohILIdn os dIsuoIfn
or In fuorzn; un nufonovII nnI osfncIonndo os rofIrndo or In oIIcIn
nunIcInI; unn orsonn quo so Infornn on un Iugnr rohILIdo os sncndn
or In fuorzn LIIcn; un fosfIgo quo no concurro n docInrnr os IIovndo
or In fuorzn LIIcn, ofc.
2.14
In oI dorocho onnI, unn voz vIoIndo oI doLor, no cnLo In ronrn-
cIon o cunIInIonfo fnrdIo (ojocucIon forzndn) doI doLor no cunIIdo.
Ioro uodo hnLor, n fIfuIo do snncIon do ojocucIon forzndn, In Inforru-
cIon do In vIoIncIon doI doLor jurIdIco (. oj., doIIfos confrn In IILorfnd).
2.15
In oI cunI oI rIncIIo ... nullo peno eine pretio lege penole so
jusfIfIcn on quo In snncIon onnI gonornInonfo Jifiere Jel JeIer tioloJo;
oro cunndo In snncIon os oI nIsno doLor vIoIndo, oro nIIcndo
concfIvnnonfo, nquoI nforIsno no rIgo, y In snncIon so consusfnncIn con
oI doLor jurIdIco.
VII - 9 I!ITIS ACIOAIIS
fo quo sI unn nornn consfIfucIonnI osfnLIoco on fornn Inorn-
fIvn un doLor jurIdIco,
16
no os oxfrnno n oIIn Inforrofnr quo
nnfo oI IncunIInIonfo do osfo doLo ronIIznrso su ojocucIon
forzndn; cono In nornn InornfIvn osfnLIoco con osn nrfIcu-
InrIdnd un doLor jurIdIco dofornInndo, In oxIsfoncIn y In nodI-
dn do In snncIon nrn In vIoIncIon doI nIsno no nocosIfnn sor
docInrndos osocInInonfo or ofro nrfIcuIo, dosdo quo dIchn
oxIsfoncIn y dIchn nodIdn osfn conrondIdns on In oxIsfoncIn
y nodIdn doI doLor nIsno. AI nIIcnr cono snncIon In ojocu-
cIon forzndn doI oLjofo doI dorocho (oI doLor jurIdIco vIoIndo),
nndn so osf ronIIznndo quo In rInorn nornn no hnyn rovIs-
fo; quo oxIsfIn oI doLor jurIdIco do ronIIznr fnI o cunI nccIon u
onIsIon. Cono yn In nornn jurIdIcn quo osfnLIoco oI rInor
doLor jurIdIco fIono or su confonIdo InornfIvo In cnrncforIs-
fIcn do Infonfo concfIvIdnd, no os oxfrnno n oIIn oI quo oso doLor
jurIdIco so ronIIco or In fuorzn: osn os unn snncIon do In nor-
nn jurIdIcn, y fodns Ins nornns jurIdIcns consfIfucIonnIos In
fIonon.
2.4. 1l incunplinienIo eieIenIico Je lo ConeIiIuci6n
In hIsforIn do Ios uoLIos os In hIsforIn do su Iuchn confrn
Ios oxcosos y Ins InnunIdndos doI odor: cndn voz on In hIsforIn
quo nIguIon croo quo oI rocoso osf concIuIdo, focn onoznr do
nuovo. !nIcnnonfo con In ncfIvn vIgIInncIn socInI uodo nnn-
fonorso In vIgoncIn do In ConsfIfucIon. Hnn ocurrIdo on oI n-
sndo frocuonfos vIoIncIonos sIsfonfIcns y rofundns do In Cons-
fIfucIon,
1?
dnndo nso nI concofo do ConsfIfucIon reol or oo-
2.16
Ior ojonIo, doLo sor quo nndIo son nrrosfndo sIno on vIrfud do
ordon oscrIfn do nuforIdnd conofonfo, doLo sor InvIoInLIo In dofonsn
on juIcIo, ofc.
2.1?
In ns Inorfnnfo cunndo so Infrodujo oI forrorIsno do Isfndo,
quo onfro fnnfos ofros oxIIcn SOSA !ICHTI!, !!II A., Iunci6n , tiolo-
ci6n Je loe JerecIoe Iunonoe en lo poeguerro (1l coeo orgenIino), Iuo-
nos AIros, 1990, odIforInI In Ioy.
IA!TI OII!AI VII - 10
sIcIon nI do ConsfIfucIon fornol.
18
In ConsfIfucIon dn nhorn
on oI nrfIcuIo 36 un rIncIIo orIonfndor nrn oI suuosfo do
nuovos IncunIInIonfos: nI nonos Ios cIudndnnos y hnLIfnn-
fos snLon quo osfn oLIIgndos n In rosIsfoncIn nsIvn do no co-
InLornr ncofnndo oI dosonono do cnrgos quo no Ios corros-
ondon do ncuordo nI sIsfonn consfIfucIonnI. IIIo rosuIfn do
nIIcncIon fnnLIon nrn inIertenIoree do goLIornos oIogIdos
consfIfucIonnInonfo, cunndo In InforvoncIon vIoIn oI sIsfonn
consfIfucIonnI. !n ojonIo do oIIo os In InforvoncIon n Ios on-
fos doI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon, quo or InorIo do osfn
doLon sor IndoondIonfos doI odor confrnI.
Iuodo fnnLIon rosuIfnr nIIcnLIo n Ios IogIsIndoros quo no
Insfrunonfon Ios rocofos quo In ConsfIfucIon Ios nnndn In-
Iononfnr, son on Ios Inzos rovIsfos o on Inzos rnzonnLIos
quo no uodon nsnr do fros n cInco nnos dosdo In vIgoncIn do
In ConsfIfucIon.
3. 1l 1eIoJo Iojo el orJen juriJico coneIiIucionol ,
euproconeIiIucionol
3.1. Lo reforno coneIiIucionol ee inpone ol 1eIoJo
SI oI Isfndo nrgonfIno os un Isfndo do orocho on sonfIdo
osIfIvo, hn do osfnr Infogrnnonfo sonofIdo n In ConsfIfucIon
y dons nornns suorIoros, os docIr, nI ordon jurIdIco; no hn
do odor ronIIznr ncfo nIguno quo no osfo rovInnonfo cnIIfIcn-
do, osIfIvn o nognfIvnnonfo,
1
or oI dorocho. AquI oI Isfndo
no fIono unn ConsfIfucIon, sIno quo In ConsfIfucIon fIono o
ndnIfo nI Isfndo.
2.18
Io cunI so onnnrcn on oI concofo do In oxIsfoncIn do fodo un
nrnsIsfonn nornnfIvo y ndnInIsfrnfIvo, fnI cono Io oxIIcnnos on Lo
oJninieIroci6n porolelo. 1l poroeieIeno juriJico oJninieIroIito, CIvI-
fns, MndrId 1995, roInrosIon. Hny fnnLIon odIcIon IfnIInnn Lnjo oI fIfuIo
L`onninieIrocione porollelo. 1l poroeieIeno giuriJico-onninieIroIito,
OIuffro, MIIn, 198?.
3.1
Is docIr, quo no osfo ornIfIdo o rohILIdo or oI ordon jurIdIco.
VII - 11 I!ITIS ACIOAIIS
3.2. 1l 1eIoJo noce Je un eieIeno nornoIito cono eujeIo Je
JerecIo
2
II uoLIo nnorfo y gonorIcnnonfo consIdorndo so hnIIn Lnjo
oI ordon InfornncIonnI oro eoIre oI ordon jurIdIco consfIfucIo-
nnI: no uodo Infogrnr roIncIonos jurIdIcns, oro oI Isfndo cron-
do on In ConsfIfucIon sI Ins uodo Infogrnr, nodInnfo sus orgn-
nos (Iodor IjocufIvo, ofc.). Icho son do nso, Io nIsno ocu-
rro cunndo oI quo donnndn os oI ofonsor doI IuoLIo, quo fIono
IogIfInncIon rocosnI oro no orsonnIIdnd jurIdIcn.
ocIr quo oI Isfndo ncIon ArgonfInn uodo Infogrnr relo-
cionee juriJicoe cono os InduLIfnLIo InIIcn nocosnrInnon-
fo nfIrnnr quo os un sujofo do dorocho, osfo os, unn orsonn
jurIdIcn; oI poJer, cono fuerco eociol no eujeIo ol JerecIo,
uodo cronr roIncIonos jurIdIcns nrn forcoros, oro no Info-
grnrIns oI nIsno, or cunnfo In jurIdIcIdnd do In roIncIon do-
ondo rocIsnnonfo doI hocho do quo son unn fuorzn suorIor n
nnLns In quo In docInro InornfIvn.
In Ins roIncIonos do dorocho LIIco onfro Ios ndnInIsfrndos
y oI Isfndo, oI odor no os doI Isfndo, sIno In fuorzn suorIor
doI uoLIo soLornno Lnjo un ordon surnnncIonnI, y or conso-
cuoncIn, nunquo oI Isfndo fongn oI odor LIIco quo In Cons-
fIfucIon Io concodn, os IgunInonfo un sujofo do dorocho y cnro-
co do odor on In ncocIon cIfndn doI fornIno.
o cunIquIor nnnorn, In orsonnIIdnd consfIfucIonnI ergo,
jurIdIcn doI Isfndo, surgo do In ConsfIfucIon, cunndo osfn
dIco quo oI OoLIorno y forrIforIo do Ins IrovIncIns osfo os, oI
Isfndo fondr Ios nonLros ofIcInIos quo nIII so dosIgnnn,
3.2
Io quo nquI oxononos roroduco Io sosfonIdo on nuosfrn 1nIro-
Jucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, odIcIonos do 1962 y 1966, y on In
odIcIon do 19?4 do osfo rInor voIunon; hn sIdo soguIdo onfo ofros or
!OMI, 1neIiIucionee ol JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., s. 54 y ss.;
DerecIo oJninieIroIito, forcorn odIcIon, gInn ?5.
IA!TI OII!AI VII - 12
onIondoso uno dofornInndo en lo fornoci6n , eonci6n Je
loe le,ee.
Iuosfo quo In fornncIon y snncIon do Ins Ioyos osf sujofn nI
ordon jurIdIco consfIfucIonnI, os ncfIvIdnd do un onfo con IndI-
vIdunIIdnd jurIdIcn, os docIr, do unn orsonn jurIdIcn; dndo quo
nI Isfndo ncIon ArgonfInn nIII dosIgnndo so Io confonIn on
funcIon do orsonn jurIdIcn o sujofo do dorocho, LIon cInro os
quo nsI so Io consfIfuyo.
A nnyor nLundnncIn, fodo oI fIfuIo rInoro do In sogundn
nrfo hnLIn do Ios orgnnos Je lo Aoci6n, ronfIrnnndo nsI quo
In nIsnn ncfn on oI ordon jurIdIco consfIfucIonnI cono euje-
Io; o son quo os sujofo y quo, or sorIo do In ConsfIfucIon, os
onfoncos sujofo Je JerecIo.
Inrn ronfIrnnr dofInIfIvnnonfo oI concofo ncInrn oxrosn-
nonfo quo corrosondo n In Corfo Suronn y TrILunnIos Info-
rIoros, oI conocInIonfo y docIsIon do Ios oeunIoe en que lo Ao-
ci6n eeo porIe.
Iuosfo quo In nIcn fornn do sor nrfo on un juIcIo, os sIon-
do sujofo do dorocho fonIondo orsonnIIdnd jurIdIcn, oI unfo
osf fuorn do fodn dIscusIon. CunIquIor Infonfo do rovIvIr Idons
cosnrIsfns quo rofondnn onor nI Isfndo or oncInn doI ordon
jurIdIco consfIfucIonnI y surnconsfIfucIonnI, no son yn sIno
frnsnochndns roIforncIonos do Idons hnco yn Inrgo fIono
orInIdns.
3.3. Lo eeIrucIuro Jel 1eIoJo Iojo el orJen juriJico
coneIiIucionol
o soIo In orsonnIIdnd jurIdIcn doI Isfndo surgo donfro doI
rogInon crondo or In ConsfIfucIon, con Ins cnrncforIsfIcns or
osfn dofornInndns, sIno quo fnnLIon su osfrucfurn Infornn os
concfIvnnonfo rogIndn.
uovnnonfo nquI os InnognLIo In nLsoIufn InforIorIdnd on
quo so oncuonfrn con rosocfo n In ConsfIfucIon.
SI In ConsfIfucIon Io Inono unn orgnnIzncIon dofornInndn,
doIInIfnndo Ins nfrILucIonos do sus orgnnos, InonIondoIo cn-
VII - 13 I!ITIS ACIOAIIS
rncforIsfIcns dofornInndns, ordonnndo cono, cundo y or quo
honLros Infogrnr sus orgnnos, fodo oIIo sIn hnLorIo consuIfn-
do su oInIon nI rogunfndo sI Io nroco convonIonfo o no;
doIInIfndoIo sus nfrILucIonos fronfo n unn sorIo do dorochos
IndIvIdunIos (nrfs. 14 nI 20, 32, 33, 36 nI 43; oI rIncIIo doI
nrf. 33, con ns oI doI 28, doIInIfnndo fodo oI nrfIcuIo ?5, 99 y
100), dndoIo n forcoros fncuIfndos quo n oI dosconoco, rogIn-
doIo su nIsnn vIdn Infornn, os nnnIfIosfo quo oI Isfndo so
hnIIn on sIfuncIon do fofnI InforIorIdnd osfrucfurnI fronfo n In
ConsfIfucIon: oI oxIsfo soIo y on In fornn on quo oIIn Io docIdn;
con In orgnnIzncIon y Ins nrfIcuInrIdndos quo oIIn roosfnLIoco.
3.4. Lo pirniJe juriJico eeIoJuol , lo ConeIiIuci6n
Iuosfo quo Ios ncfos doI Iodor IogIsInfIvo no doLon nIfornr
Ios rIncIIos consfIfucIonnIos (nrf. 28), y quo Ios ncfos do In
ndnInIsfrncIon doLon rosofnr Ins Ioyos y oI rosfo doI ordon
jurIdIco, nnLos rosuIfnn do osoncIn InfrnconsfIfucIonnI, on
cunnfo fIonon nonos fuorzn jurIdIcn quo In ConsfIfucIon y so-
Lro fodo, on cunnfo no so frnfn do unn norn oscnIn o grndncIon
jorrquIcn con roforoncIn n oIIn, sInIInr n In grndncIon quo
fIono oI ncfo ndnInIsfrnfIvo con roforoncIn n In Ioy; so frnfn do
quo ee lo ConeIiIuci6n, cono orJen juriJico, In quo Ios conco-
do fuorzn jurIdIcn norcod n su sunn ofosfnd.
Ins Ioyos, ncfos ndnInIsfrnfIvos y dons ncfos osfnfnIos no
son nornns jurIdIcns grndundns or oI Isfndo con roforoncIn n
In ConsfIfucIon; son nornns jurIdIcns ornIfIdns nI Isfndo or
In ConsfIfucIon, y grndundns or oI Isfndo con roforoncIn nI
Isfndo nIsno, yn quo fronfo n In ConsfIfucIon su condIcIon os
unn soIn: fnIfn do jurIdIcIdnd, on fnnfo In ConsfIfucIon no so In
oforguo. Ins nornns osfnfnIos no son nornns jurIdIcns sI In
ConsfIfucIon no Ins nuforIzn, y or oIIo os orrndo rofondor quo
nrfIcInn do In nIsnn osoncIn quo In ConsfIfucIon soIo quo on
nonor grndo. In osoncIn do In ConsfIfucIon os sor fuonfo do
fodn jurIdIcIdnd Lnjo un ordon surnnncIonnI, os fonor In ox-
rosIon doI odor nxIno Inforno oI doI uoLIo, y do osn
IA!TI OII!AI VII - 14
osoncIn no nrfIcInn Ins nornns jurIdIcns osfnfnIos, cuyo o-
dor rovIono doI Isfndo, y oI Isfndo Io rocILo do In ConsfIfu-
cIon; osfn, dosdo Iuogo, os frILufnrIn do un ordon suorIor.
3.5. Loe le,ee que ineIrunenIon loe refornoe
coneIiIucionolee Je 1994
So hn oxrosndo roocuncIon on nuosfro nodIo rosocfo n
quo dofornInndns rofornns consfIfucIonnIos hnn quodndo on-
dIonfos do In InsfrunonfncIon doI IogIsIndor, on rInor Iugnr
oI crucInI Consojo do In MngIsfrnfurn y oI Jurndo do InjuIcIn-
nIonfo, oI dorocho do InIcInfIvn ouInr, Ios nnrcos roguInfo-
rIos doI nrfIcuIo 42, ofc.
Muchos fonon quo In InsfIfucIon consfIfucIonnI quodo
Lnsfnrdondn or In Ioy. SIn onLnrgo, oIIo uodo ocurrIr on oI
corfo Inzo oro fIono nI nonos In snIIdn do In uIforIor rofornn
IogIsInfIvn y fnnLIon do In InforrofncIon corrocforn do In jus-
fIcIn, sIonro quo In oInIon LIIcn , lo JocIrino noyon sufI-
cIonfononfo In rocfIfIcncIon do Ios nsocfos IrrnzonnLIos quo
fuvIoron Ins Ioyos rogInnonfnrIns, sI oIIo IIognrn n ocurrIr.
3.6. 1n porIiculor, lo inicioIito , coneulIo populor
!no do Ios unfos quo hn quodndo doLII on In ConsfIfucIon
do 1994, oro quo oI IogIsIndor uodo nojornr sI In oInIon -
LIIcn os sufIcIonfononfo fuorfo on fnI sonfIdo, os oI funcIonn-
nIonfo do In InIcInfIvn ouInr. TnI cono osf on oI nrfIcuIo
39, soIo dn dorocho n quo oI Congroso frnfo on doco nosos n In
InIcInfIvn, udIondo on consocuoncIn no rocofnrIn on cunnfo
nI fondo.
Ioro nI nrfIcuIo 39 so uodo conLInnr ofIcnznonfo con oI 40,
quo ornIfo nI Congroso sonofor n consuIfn ouInr un ro-
yocfo do Ioy, quo on cnso do vofo nfIrnnfIvo In frnnsfornn nufo-
nfIcnnonfo on Ioy.
In Ioy quo rogInnonfo osfos InsfIfufos doLIorn rovor quo
cunndo oI orconfnjo do vofos on In InIcInfIvn suoro on un
VII - 15 I!ITIS ACIOAIIS
dofornInndo orconfnjo oI 3 quo cono nxIno rovo In Cons-
fIfucIon, onfoncos do Iono dorocho so consIdornr sonofIdn n
consuIfn ouInr, n Ios ofocfos do su frnnsfornncIon on Ioy on
cnso do vofo nfIrnnfIvo. Ios uodo sorvIr n Ios nIsnos IogIsIn-
doros, n vocos donnsIndo sujofos n gruos do rosIon, nrn oL-
fonor In snncIon ouInr do unn Ioy n InIcInfIvn doI uoLIo.
II. La ley
4. Le, , funci6n legieloIito
MIonfrns quo oI concofo do funci6n legieloIito nunfnLn
osoncInInonfo nI hocho do quo In nIsnn orn do confonIdo gene-
rol, oI concofo rodonInnnfo do Ioy fIondo n roscIndIr doI
confonIdo doI ncfo, nrn nfonorso oxcIusIvnnonfo nI nsocfo
fornol, y nsI os cono so dIco quo Ioy os fodo ncfo snncIonndo
or oI Iodor IogIsInfIvo do ncuordo con oI rocodInIonfo ro-
vIsfo or In ConsfIfucIon n fnI ofocfo. o osfo nodo, so oxcIu-
yon doI concofo n Ios ncfos onnnndos do nIgunn do Ins cnn-
rns doI Congroso, o IncIuso do nnLns, oro no do ncuordo con
Ins fornnIIdndos roscrIfns on In ConsfIfucIon nrn In fornn-
cIon y snncIon do Ins Ioyos; on cnnLIo, quodnn IncIuIdos don-
fro do In nocIon do Ioy fnnfo Ios ncfos IogIsInfIvos do confonI-
do osfrIcfnnonfo gonornI, cono Ios do confonIdo nrfIcuInr (or
ojonIo, In Ioy do rosuuosfo, o fodn Ioy quo so rofIorn n un
cnso concrofo). Cono so vo, oxIsfo un cIorfo dosnjusfo onfro oI
concofo do funcIon IogIsInfIvn y oI concofo do Ioy, yn quo osfn
IfInn no nnrocorIn sIonro cono roducfo doI ojorcIcIo do In
rInorn; sIn onLnrgo, nnLos concofos so nnnfIonon con fn-
Ios nIcnncos or rnzonos rcfIcns y do conodIdnd nrn oI uso.
5. Cloeificoci6n Je loe le,ee
Ins Ioyos so uodon cInsIfIcnr on rInor Iugnr sogn onn-
non doI Congroso do In ncIon o do Ins IogIsInfurns rovIncIn-
Ios; Ins rInorns uodon suLcInsIfIcnrso on:
IA!TI OII!AI VII - 16
o) Ioyos IocnIos y I) Ioyos nncIonnIos.
Ins Ioyos nncIonnIos, n su voz, so suLcInsIfIcnn on: 1") Ioyos
do dorocho conn, y 2") Ioyos do dorocho fodornI.
1
5.1. Le,ee locolee
Ins Ioyos locolee doI Congroso do In ncIon ornn nquoIIns
quo osfo dIcfnLn on su cnrcfor do IogIsInfurn IocnI, os docIr,
nrn In CnIfnI IodornI: In nnforIn n quo osfo fIo do Ioyos so
roforIn orn on gonornI In nIsnn n quo so rofIoron o uodon
roforIrso Ins Ioyos rovIncInIos; Ins cosns y Ins orsonns n quo
so nIIcnn, son sIonro oxcIusIvnnonfo nquoIIns quo osfn con-
rondIdns on oso nLIfo forrIforInI.
A nrfIr do In rofornn consfIfucIonnI do 1994 so osfnLIoco
unn dIcofonIn quo, nI dnr cunsI nufononIn n In CIudnd do Iuo-
nos AIros, IInIfn Ins fncuIfndos doI Congroso cono IogIsInfurn
IocnI rIncInInonfo n Ios Iugnros dondo oornn osfnLIocInIon-
fos do ufIIIdnd nncIonnI. o nhorn on ns, In nIcn Ioy quo In
ncIon uodo dIcfnr nrn In CIudnd do Iuonos AIros os In quo
doIInIfn Ins conofoncIns rosocfIvns; donfro do oIIn quodnrn
nnforIns do oxcIusIvn jurIsdIccIon nncIonnI, cnso on oI cunI Ins
Ioyos n dIcfnrso no sorn yn IocnIos doI Congroso do In ncIon,
sIno Ioyos nncIonnIos do cnrcfor fodornI.
Is Inorfnnfo sonnInr quo fodo Io quo hnco nI dorocho ndnI-
nIsfrnfIvo os or rogIn gonornI locol: do nIII quo Ins Ioyos quo so
dIcfnn on osfn nnforIn sonn dIcfndns or cndn rovIncIn nrn
sI, y or In ncIon fnnLIon soIo nrn oIIn nIsnn y sus onfos,
oxcIuIdns Ins rovIncIns.
5.2. Le,ee nocionolee
Ins Ioyos nocionolee doI Congroso do In ncIon so cnrncforI-
znn orquo son do nIIcncIon en IoJo el IerriIorio do In ncIon;
5.1
Connrnr CASSAOI, DerecIo oJninieIroIito, op. ciI., 3 od., .101.
VII - 1? I!ITIS ACIOAIIS
so suLcInsIfIcnn on Ioyos do dorocho conn y Ioyos do dorocho
fodornI, y osfn suLcInsIfIcncIon osf concoLIdn on rnzon do In
noIerio o confonIdo do fnIos Ioyos. OLsorvnnos nsI quo nIon-
frns quo In dIsfIncIon onfro Ioyos IocnIos y nncIonnIos osf dndn
on rnzon do forrIforIo, In dIsfIncIon onfro Ioyos nncIonnIos do
dorocho conn y fodornI osf dndn on cnnLIo on rnzon do In
nnforIn.
5.2.1. Le,ee nocionolee conunee. Son Ioyos do dorocho co-
nn Ins rovIsfns, or ojonIo, on oI nrfIcuIo ?5, IncIso 12 do
In ConsfIfucIon nrgonfInn: oI CodIgo CIvII, oI CodIgo IonnI, oI
CodIgo do ConorcIo, ofc.
2
Isfns Ioyos so cnrncforIznn orquo
son nIIcndns or Ios juocos IocnIos, os docIr, or juocos do In
rosocfIvn jurIsdIccIon on quo In cuosfIon so roduzcn. In CIu-
dnd do Iuonos AIros, on 199?, no rocILIo In dovoIucIon do sus
juocos nnfurnIos or In ncIon. osuos quoronos hncorIos
croor n Ios Kelpere quo Ios rosofnronos su nufononIn...
5.2.2. Le,ee nocionolee feJerolee. Ins Ioyos nncIonnIos do
dorocho feJerol
3
son nquoIIns quo hncon n In oxIsfoncIn y nI
funcIonnnIonfo do Ios odoros doI Isfndo nncIonnI, fnIos cono
Ins Ioyos do cIudndnnIn, sorvIcIo nIIIfnr, oIoccIonos nncIonn-
Ios, ofc..
4
Isfns Ioyos, n dIforoncIn do Ins do dorocho conn,
son nIIcndns or Ios juocos fodornIos, os docIr, Ios juocos doI
Isfndo nncIonnI, nunquo Ios cnsos do quo so frnfo so roduzcnn
on oI forrIforIo do Ins rovIncIns.
5
5.2
Inrn unn onunorncIon ns conIofn do Ins Ioyos nncIonnIos co-
nunos, vor YMAZ, ISTIIA y !IY, !ICA!O, 1l recureo exIroorJinorio, 2"
odIcIon, Iuonos AIros, 1962, s. 81 n 83.
5.3
In dononInncIon nquI noncIonndn hn sIdo ufIIIzndn or In Corfo
Suronn on Iolloe, f. 18?, . 93 y ofros, y os In soIoccIonndn or IMAZ y
!IY, op. ciI., . 84.
5.4
Hnn sIdo uLIcndns cono Ioyos nncIonnIos fodornIos, onfro ofrns, Ins
sIguIonfos: corroos, foIogrnfos, osns y nodIdns, nonodn, ndunnn, Lnn-
cos, uorfos, dIsfInfns ConIsIonos ncIonnIos, forrocnrrIIos, nnrcns do
fLrIcn, rndIo y foIovIsIon, rosuuosfo nncIonnI.
5.5
A su voz, hny Ioyos quo rovIsfon sInuIfnonnonfo cnrcfor fodornI
y IocnI, cono oxIIcnn IMAZ y !IY, op. ciI., s. 90 y ss.
IA!TI OII!AI VII - 18
5.3. Loe JecreIoe le,ee o oei llonoJoe le,ee Je loe
goIiernoe Je focIo
InIcIndn on 1966 In !ovoIucIon ArgonfInn sonnInnos do
InnodInfo oI orror sonnfIco y oIIfIco do IInnnr Ioyos n Ios
docrofos-Ioyos doI goLIorno do fncfo,
6
uso IInguIsfIco quo fonIn
unn oxrosn voIunfnd IogIfInndorn doI goLIorno. Hnn sIdo
ocos Ios jurIsfns quo oIIgIoron on su nononfo IInnnrIos cono
corrosondo, son docrofo Ioy o nsI IInnndn Ioy y hnsfn oI dIn
do hoy onconfrnnos IILros, fnIIos, docfrInns, quo n quInco o
ns nnos do fornInndo oI IfIno goLIorno do fncfo, fodnvIn
rosIguon con oso oIIgroso uso IogIfInndor.
In rofonn ConsfIfucIonnI do 1994 on su nrfIcuIo 36 donosfn
cInrnnonfo osfo fIo do goLIorno, y oI codIgo do ofIcn do Ios
nLogndos Ios rohILo ncofnr fnIos cnrgos.
Croonos quo os unn vIoIncIon doI foxfo y oI osIrIfu consfI-
fucIonnI, y doI osIrIfu do Ins nornns quo ncfunInonfo rIgon In
rofosIon, confInunr IInnnndo Ioyos n Ios ncfos IogIsInfIvos
do nquoIIos goLIornos do fncfo (1966-19?3; 19?6-1983). In con-
fInuncIon do un uso sonnfIco IogIfInndor do Io quo In ConfI-
fucIon rohILo os nIgo quo nLogndos, IogIsIndoros, juocos y fun-
cIonnrIos doLon nLnndonnr nrn hncor un corrocfo dosonono
do su funcIon on unn socIodnd donocrfIcn.
Aunquo yn Io honos dIcho on oI cnIfuIo I, In orfInncIn doI
uso IocnI confrnrIo n In nornnfIvn y n Ios juIcIos do vnIor quo
nos oLIIgnn InfornncIonnInonfo fornn IndIsonsnLIo roIfornr-
Io. uosfrn Corfo Suronn hn roconocIdo ns do unn voz In
nocosIdnd do cunIIr Ios fnIIos y oInIonos consuIfIvns do Ios
orgnnIsnos InfornncIonnIos do nIIcncIon do Ios frnfndos quo
suscrILInos (GirolJi, 1995, Arce, 199?) y In Corfo InfornnorI-
5.6
Anlieie criIico Je lo le, Je Jeeorrollo, !ovIsfn do IogIsIncIon
ArgonfInn, n 2, Iuonos AIros, 1966, s. 86 y ss., roroducIdo on nuos-
fro IILro DerecIo oJninieIroIito Je lo econonio, od. MncchI, Iuonos
AIros, 1966.
VII - 19 I!ITIS ACIOAIIS
cnnn do orochos Hunnnos fIono dIcho quo Ior oIIo, In ro-
foccIon do Ios dorochos hunnnos roquIoro quo Ios ncfos osfnfn-
Ios quo Ios nfocfon do nnnorn fundnnonfnI no quodon nI nrLI-
frIo doI odor LIIco, sIno quo osfon rodondos do un conjunfo
do gnrnnfIns ondorozndns n nsogurnr quo no so vuInoron Ios
nfrILufos InvIoInLIos do In orsonn, donfro do Ins cunIos, ncnso
In ns roIovnnfo fongn quo sor quo Ioe liniIocionee ee eeIo-
Ileccon por uno le, oJopIoJo por el PoJer LegieloIito, Je
ocuerJo con lo eeIoIleciJo por lo ConeIiIuci6n.
?
In IgunI son-
fIdo so ronuncIn In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos,: Ior Io fnnfo, cunIquIor nccIon quo nfocfo Ios doro-
chos LsIcos JeIe eer preecriIo por uno le, oproIoJo por el
PoJer LegieloIito y doLo sor congruonfo con oI ordon jurIdIco
Inforno.
8
In CorfoIH dofIno uos cono Ioyos In nornn jurIdIcn do
cnrcfor gonornI, conIdn nI LIon conn, onnnndn do Ios orgn-
nos IogIsInfIvos consfIfucIonnInonfo rovIsfos y donocrfIcn-
nonfo oIogIdos y oInLorndn sogn oI rocodInIonfo osfnLIocIdo
or Ins consfIfucIonos do Ios Isfndos nrfos nrn In fornncIon
do Ins Ioyos,
9
uos II rIncIIo do IognIIdnd, Ins InsfIfucIonos
donocrfIcns y oI osfndo do dorocho son InsonrnLIos;
10
os In
5.?
Irrnfo 22 do In OC 6/96, OInIon ConsuIfIvn n 6, cIfndo on Orgn-
nIzncIon do Ios Isfndos AnorIcnnos, ConIsIon InfornnorIcnnn do oro-
chos Hunnnos, 1nforne onuol Je lo Coniei6n 1nIeronericono Je Dere-
cIoe Hunonoe, 1996, WnshIngfon, .C., 199?, gInn 65; In LnsfnrdIIIn
os nuosfrn. ConvIono ndoInnfnr quo Ins oInIonos consuIfIvns do In Corfo
InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos son do oLIIgnforIn nIIcncIon on
oI dorocho Inforno, cono Io fIono rosuoIfo In Corfo Suronn do JusfIcIn
do In ncIon on oI cnso GirolJi do 1995. Io honos oxIIcndo on nuosfrn
nofn Lo oIligoIorio oplicoci6n inIerno Je loe folloe , opinionee coneul-
Iitoe eupronocionolee, on In rovIsfn !ogInon ArgonfInn doI !ogInon
do In AdnInIsfrncIon ILIIcn, n 215, 1996, s. 151 y ss. II crIforIo hn
sIdo roIforndo on Bronojo, J, 1996-196, consIdornndo ocfnvo y on Arce,
199?, II, SJA, dIcIonLro do 199?, con nofn.
5.8
Op. ulI. ciI., rrnfo 62, gInn 65;oI dosfncndo os nuosfro. Vor In
ncInrncIon do In nofn nnforIor.
5.9
OInIon ConsuIfIvn nnoro 6, rrnfos 23 y 32.
5.10
OInIon ConsuIfIvn nnoro 8, rrnfo 24.
IA!TI OII!AI VII - 20
IogIsInfurn oIocfn y no ofrn In quo fIono In ofosfnd IogIsInfI-
vn.
11
6. Loe le,ee Je JerecIo oJninieIroIito
o os fcII uLIcnr on oI confoxfo gonornI do Ins Ioyos nrgon-
fInns oI Iugnr quo corrosondo n Ins Ioyos do dorocho ndnInIs-
frnfIvo.
Cono soIucIon do rIncIIo so sonnIn quo oI dorocho ndnI-
nIsfrnfIvo os IocnI, y quo or Io fnnfo Ins Ioyos ndnInIsfrnfIvns
do In ncIon soIo rIgon nrn oIIn nIsnn, y quo cndn rovIncIn
so dIcfn sus roIns Ioyos do oLrns LIIcns, Ioyos roInfIvns n
Ins funcIon LIIcn, Ioyos do rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo y
do dorocho rocosnI ndnInIsfrnfIvo, Ioyos do orgnnIzncIon nd-
nInIsfrnfIvn, onfIdndos nufrquIcns, onrosns doI Isfndo, of-
coforn.
SIn onLnrgo, no doLo oIvIdnrso quo no fodo oI dorocho ndnInIs-
frnfIvo nncIonnI os urnnonfo IocnI, do nIIcncIon soIo nrn Ins
rovIncIns o In ncIon nIsnn: hny nIgunns Ioyos ndnInIsfrnfI-
vns quo onfrnn donfro doI nLIfo doI dorocho fodornI, y quo on
consocuoncIn oscnnn nI nLIfo rovIncInI; or ojonIo, uodon
cIfnrso Ins Ioyos do ndunnn, sorvIcIo nIIIfnr, ofc. Adons, oxIsfon
nIgunns fncuIfndos quo son concurrenIee doI Congroso ncIonnI
y do Ins IogIsInfurns IocnIos, cono sor Io roforonfo nI LIonosfnr
gonornI; oro cono os oLvIo, osn concurroncIn, or rnzonos fcfI-
cns, nuy n nonudo so rosuoIvo InroInnonfo on unn cIorfn su-
ronncIn do In Ioy nncIonnI. SI LIon do ncuordo con oI nrfIcuIo 31
do In ConsfIfucIon Ins Ioyos nncIonnIos son suronns, oIIo doLo
5.11
OInIon ConsuIfIvn nnoro 8, rrnfos 22 y 23; fodo oIIo roIforndo
on oI vofo concurronfo doI rorosonfnnfo nrgonfIno nnfo In CIH, IAIIIAO,
OSCA! I!J, cnso 10.843, ChIIo, 15 do ocfuLro do 1996, Inforno n 36/96,
rrnfo 31, gInn 19? doI Inforno do 1996 do In ConIsIon InfornnorIcn-
nn do orochos Hunnnos: oI rIncIIo do In Luonn fo nos oLIIgn n cun-
IIr on oI Inno Inforno Io quo sosfononos y nos oLIIgn on oI Inno Infor-
no o InfornncIonnI.
VII - 21 I!ITIS ACIOAIIS
6.1
Corfo Suronn, Iolloe, f. 3, . 131, MenJoco, 1865.
6.2
InIIo cIfndo on In nofn nnforIor. AnIInr on VIIIIOAS IASAVIIIASO,
IIJAM, DerecIo oJninieIroIito, Iuonos AIros, 1949-1956, f. V, s. 124
y ss.
6.3
AnIInr on MA!IIHOII, MIO!II S., TroIoJo Je JerecIo oJninieIro-
Iito, Iuonos AIros, 1965, f. I, s. 219 y 220; AO!IA!, HIOCH ., HecIoe ,
ocIoe juriJicoe en lo JocIrino , en lo le,, f. II, Iuonos AIros, 1950, s. 26
y ss.
?.1
So frnfn, dosdo Iuogo, doI nnfIguo rIncIIo do IognIIdnd o sonofI-
nIonfo do In ndnInIsfrncIon n In Ioy, quo onfro ofros oxIIcn OA!CA I
ITI!!A, Ietoluci6n fronceeo , oJninieIroci6n conIenporneo, Tnurus,
MndrId, 1981.
onfondorso soIo on fnnfo y on cunnfo hnynn sIdo dIcfndns donfro
do Ins nfrILucIonos quo In roIn ConsfIfucIon Io oforgn nI Con-
groso do In ncIon; or Io dons, sI no hny dIrocfn y nLsoIufn
InconnfILIIIdnd onfro In Ioy rovIncInI y In Ioy nncIonnI, o son, sI
no os InconcIIInLIo oI ojorcIcIo sInuIfnoo do In ofosfnd quo ncuor-
dn In Ioy nncIonnI con In quo concodo In Ioy rovIncInI, doLo nnn-
fonorso In vIgoncIn do In Ioy rovIncInI,
1
sIn orjuIcIo, dosdo Iuo-
go, do nnnfonor fnnLIon In vIgoncIn do In Ioy nncIonnI on cunnfo
hn sIdo dIcfndn on oI nnrco do sus nfrILucIonos. In Ioy rovIncInI
doLor codor nnfo In Ioy nncIonnI cunndo oxIsfn osn InconnfILIII-
dnd quo sonnInnos, o cunndo oI ojorcIcIo do In nfrILucIon rosocfI-
vn Io osf oxrosnnonfo rohILIdo n Ins rovIncIns, o hnyn sIdo
conforIdo or In ConsfIfucIon on fornn oxcIusIvn nI OoLIorno do In
ncIon.
2
Ior Io dons, In Ioy do dorocho ndnInIsfrnfIvo no fIono nIn-
gunn cnrncforIsfIcn InfrInsocn quo In dIforoncIo do Ins dons
Ioyos; on nrfIcuInr, os un orror sosfonor quo fodns Ins Ioyos
ndnInIsfrnfIvns son do ordon LIIco;
3
oIIns Io sorn do ncuor-
do con Ios crIforIos y condIcIonos on quo cunIquIor ofrn Ioy uo-
do sor consIdorndn con nquoI cnrcfor.
?. AnIiIo Je lo le, frenIe o lo oJninieIroci6n
II Congroso uodo IogIsInr soLro fodns y cunIquIorn do Ins ncfI-
vIdndos ronIIzndns or oI Iodor IjocufIvo,
1
sIn ofrn IInIfncIon
IA!TI OII!AI VII - 22
quo In do quo In Ioy osfnLIozcn unn roguIncIon rnzonnLIo. SnIvo
oso IInIfo, quo os or ofrn nrfo conn n fodns Ins Ioyos doI Con-
groso, osfo uodo dIcfnr nornns nrn cunIquIor funcIon ronIIzndn
or In ndnInIsfrncIon: uodo IogIsInr soLro In funcIon LIIcn y oI
sorvIcIo cIvII, soLro In orgnnIzncIon y oI funcIonnnIonfo ndnInIs-
frnfIvo Inforno, soLro cunIquIorn do Ios ncfos quo dIcfo In ndnI-
nIsfrncIon, IncIuso Ios nsI IInnndos ncfos do goLIorno.
2
Ior oIIo, sI LIon oxIsfo unn zonn do rosorvn IogIsInfIvn, on oI
sonfIdo do quo on cIorfns nnforIns soIo oI Congroso uodo osfnfuIr
y on nIngn cnso (nI sIquIorn or doIogncIon) In ndnInIsfrncIon,
no oxIsfo on cnnLIo on oI dorocho InfInonnorIcnno un rIncIIo
intereo do quo uodn hnLor zonn nIgunn do In ncfIvIdnd ndnInIs-
frnfIvn rosorvndn n oIIn y oxonfn do In roguIncIon IogIsInfIvn.
3
In zonn do rosorvn do In ndnInIsfrncIon cnroco do fodo fundn-
nonfo consfIfucIonnI, nucho nonos on In consfIfucIon do 1994, y
rosuIfn sorrondonfo vor cono dIsfInguIdos nuforos onuncInn unn
concocIon cosnrIsfn on un nIs dondo no nos hn fnIfndo nuncn
nuosfrn cuofn gonorosn do cosnros. AI Cosnr Io quo os doI
Cosnr, no In docfrInn do Ios nuforos. Ioro hnsfn nuforos hny quo
In vIsfon do docfrInn gnrnnfIsfn do Ios dorochos IndIvIdunIos. Cuos-
fn onfondorIo, oro nsI os.
Todo fIono su orIgon on un nufor dndo n Ins nfIrnncIonos
nxIonfIcns ex-coIeJro, quo In fono no do ofros sIsfonns cons-
fIfucIonnIos cono oI nuosfro, sIno do In ConsfIfucIon frnncosn
do 1958. IIIn Infrodujo hnco nodIo sIgIo unn rofornn oxrosn y
nuy nnrcndn on oI unfo, osfnLIocIondo quo oI Congroso soIo
uodo IogIsInr on Ios unfos quo fnxnfIvnnonfo Io IndIcn In
ConsfIfucIon, y quo fodo Io dons quodn IILrndo n In ofosfnd
rogInnonfnrIn doI Iodor IjocufIvo.
?.2
ocfrInn quo roufnnos orronon: infro, f. 2.
?.3
Inconfrnnos In oInIon confrnrIn on CASSAOI, f. I, 5
o
od., 1996,
.145 y sus roforoncIns do In nofn 6?; COVIIIIO, II!O JOSI JO!OI, Lo Jeno-
ninoJo cono Je reeerto Je lo oJninieIroci6n , el principio Je lo lego-
liJoJ oJninieIroIito, !ovIsfn do dorocho ndnInIsfrnfIvo, nno 8, n 21/
23, s.109 y ss., y on oI IILro coIocfIvo Honenoje ol Dr. Miguel S. Morien-
Ioff, ALoIodo Iorrof, cn. I.
VII - 23 I!ITIS ACIOAIIS
Isfo consfIfuyo unn oxncorLncIon do Ins fncuIfndos rogInnon-
fnrIns doI IjocufIvo y do hocho unn dosfruccIon doI Congroso, quo
nndn fIono vor con nuosfro sIsfonn consfIfucIonnI, oro oxIsfon
yn donnsIndos nuforos nuosfros quo, n nrfIr do un IIusfro ndo-
Innfndo, Infonfnn ndofnr osn ronrfIcIon do funcIonos. Is frnncn
y osfonsILIononfo InconsfIfucIonnI In fosIs do quo In ndnInIsfrn-
cIon udIorn fonor fncuIfndos o ncfIvIdndos oxonfns do roguIncIon
IogIsInfIvn: do nIII In nocosIdnd do ndvorfIr oxrosnnonfo ncorcn
doI unfo, y rocordnr quo fodo Io quo os nnforIn ndnInIsfrnfIvn
uodo sor roguIndo or oI Congroso, con In nIcn snIvodnd do quo
fnI roguIncIon no son IrrnzonnLIo. In nrfIcuInr, no croonos quo
so ndocuo n nuosfro sIsfonn consfIfucIonnI In fosIs do ncuordo con
In cunI oI Congroso no odrIn IogIsInr soLro nIgunos nsocfos do In
ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn, o Io quo os Io nIsno, quo on fnIos nnfo-
rIns soIo In ndnInIsfrncIon odrIn dIcfnr nornns gonornIos, oro
no oI Congroso.
Isfn oInIon hn sIdo onIfIdn, or ojonIo, con roIncIon n Ios
dononInndos ncfos do goLIorno, dIcIondoso quo cIorfos ncfos doI
Iodor IjocufIvo no osfnrInn sujofos n roguIncIon IogIsInfIvn,
4
y
fnnLIon con roIncIon n cIorfos nsocfos Infornos do In ncfIvIdnd
ndnInIsfrnfIvn, sosfonIondoso quo Io roforonfo n In orgnnIzncIon
ndnInIsfrnfIvn, nI osfnfufo doI orsonnI cIvII do In ndnInIsfrn-
cIon, nI rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo, ofc., no uodo sor roguIndo
or Ioy sIno quo doLo sorIo or rogInnonfo nufonono.
5
?.4
IIZ, MA!II MA!A, 1l ocIo oJninieIroIito, 2" od., Iuonos AIros,
1961, s. 528/9; CA!!I I MAIII!O, !., Teorio generol Jel 1eIoJo, MoxIco,
1948, . 483, ofc.
?.5
MA!IIHOII, op. ciI., f. I, s. 243 y ss. Hn hocho frondosn oscuoIn.
Infro sus Innnoros soguIdoros cnLo nnofnr, rocIonfononfo, MI!TIHIIIA,
I!A!O, 1l Jefe Je GoIineIe, !IA, n 19/20, 1995, s. 421 y ss., oso-
cInInonfo s. 434 n 436: fnnfns son Ins cIfns quo uodo hncor on noyo do
osfn fosIs, quo nI osfo InfoIIgonfo nufor so vo nocosIfndo do ndvorfIr quo
oIIn, nrn nIgunos, os nInnrInnonfo inconeIiIucionol. Io cunI no os
unn crIfIcn n su frnLnjo on nrfIcuInr, or Io dons oxcoIonfo, sIno n Ios
iJoloe concepIuolee quo vonInos crIfIcnndo dosdo nnfnno. Sorn quI-
zs, nrdIoz, noIInos do vIonfo Vor oI cnIfuIo X do nuosfro IILro Dee-
puee Je lo reforno Jel 1eIoJo, y eupro, cnIfuIo I.
IA!TI OII!AI VII - 24
Isfos crIforIos, cono docInos, no so njusfnn on nuosfro con-
cofo nI ordonnnIonfo osIfIvo ncfunI nI fnnoco nI sIsfonn
consfIfucIonnI quo nos rIgo.
?.1. Lo reguloci6n legieloIito Je lo ocIitiJoJ oJninieIroIito
Ior do ronfo, os do ndvorfIr cono yn In Ioy hn roguIndo nunoro-
sos nsocfos do In orgnnIzncIon y funcIonnnIonfo ndnInIsfrnfIvo,
sIn quo hnsfn In fochn frILunnI nIguno hnyn ronuncIndo su Incons-
fIfucIonnIIdnd or fnI cnusn.
1n lo que Ioce o lo orgonicoci6n oJninieIroIito, hn oxIsfIdo sIon-
ro y oxIsfo fnnLIon ncfunInonfo unn le, Je ninieIerioe, quo roguIn
In orgnnIzncIon, funcIonnnIonfo, conofoncIn, ofc., do Ios nInIsfo-
rIos y socrofnrIns do Isfndo: In le, Je oJninieIroci6n finonciero ,
conIrol Jel eecIor pIlico nocionol (24.156); Ins nunorosns Ioyos
quo orgnnIznn dofornInndns ofIcInns Infornns do In ndnInIsfrn-
cIon nncIonnI (Ioy do ndunnns, do Inuosfos, ofc.).
In IfInn InsfnncIn, sI so consIdorn quo In ConsfIfucIon oforgn
oxrosnnonfo nI Congroso In nfrILucIon do dIcfnr In Ioy do ro-
suuosfo, quo on osoncIn os un ordonnnIonfo ndnInIsfrnfIvo do In
ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn dIsonIondo quo ofIcInns oxIsfIrn o
no, quo cnrgos hnLr, ofc. , no nrocIorn quo udIorn
congruonfononfo nognrso In nfrILucIon nrInnonfnrIn do roguInr
on nsocfo nIguno In orgnnIzncIon ndnInIsfrnfIvn. Con Ins nuovns
focnIcns doI rosuuosfo or rogrnnn, osfo rIncIIo so nfInnzn
nn ns on cunnfo nI nIcnnco do In nornncIon nrInnonfnrIn.
In Io quo hnco nI eeIoIuIo Jel pereonol cIvII do In ndnInIsfrncIon
LIIcn nncIonnI, y n In roguIncIon y IInIfncIon do In nfrILucIon
rosIdoncInI do nonLrnr y ronovor n sus ngonfos (nrf. 99 IncIsos 13
y 19 y nrf. 100 Inc. 3 do In ConsfIfucIon), yn oxIsfo oso osfnfufo, or
Io quo do hocho fnnLIon hn sIdo ojorcIdn In rosocfIvn nfrILucIon
roguIndorn doI odor IogIsInfIvo.
In Io quo hnco nI proceJinienIo oJninieIroIito, yn dosdo 1900
oxIsfo In Ioy 3952 (quo roguIn oI rocodInIonfo do In rocInnncIon
ndnInIsfrnfIvn rovIn n soguIrso nnfo oI Iodor IjocufIvo), conIo-
nonfndn con In Ioy 11.634, y cnLo ngrognr dosuos oI docrofo-Ioy
19.549/?2, quo roguIn Infogrnnonfo oI rocodInIonfo ndnInIsfrn-
fIvo dojnndo un nnrgon rogInnonfnrIo, suL IognI, n In ndnInIsfrn-
cIon.
VII - 25 I!ITIS ACIOAIIS
Adons oxIsfon nunorosns Ioyos quo fIjnn y roguInn dofornInn-
dos rocodInIonfos ndnInIsfrnfIvos (rocodInIonfo InosIfIvo,
ndunnoro, do nfonfos y nnrcns, ofc.), fIjnndo rocodInIonfos, nu-
forIdnd do nIIcncIon, Inzos, frnIfos, ofcoforn.
?.2. Lo reguloci6n legieloIito Je loe ocIoe Je goIierno
Io nIsno ocurro con Ios IInnndos ncfos do goLIorno o ncfos
oIIfIcos, InsfIfucIonnIos, ofc.: fodos Ios ncfos doI Iodor IjocufI-
vo, IncIuso Ios dIcfndos on ojorcIcIo do unn nfrILucIon oforgndn on
fornn dIrocfn o InnodInfn or unn dIsosIcIon consfIfucIonnI ox-
rosn, eeIn eujeIoe o reguloci6n legieloIito. SI osfn nnforIn udo
dnr Iugnr n dIsfInfns oInIonos on oI nnforIor foxfo consfIfucIonnI,
oIIo no nroco yn osILIo nnfo In fuorfo IInIfncIon do In fncuIfnd
rogInnonfnrIn quo Inono In nuovn ConsfIfucIon do 1994, fnnfo on
su foxfo cono on su osIrIfu.
IIIo so uodo vor con nIgunos ojonIos:
1l inJulIo. Ico oI IncIso 5" doI nrfIcuIo 99 quo oI IrosIdonfo do In
ncIon uodo InduIfnr o connufnr Ins onns or doIIfos sujofos n
In jurIsdIccIon fodornI, rovIo Inforno doI frILunnI corrosondIon-
fo, oxcofo on Ios cnsos do ncusncIon or In Cnnrn do Iufndos.
Iuos LIon: cunndo Ios frILunnIos frnfnn nIgn cnso do InduIfo,
Inforrofnn oI sIgnIfIcndo do Ios fornInos onn, doIIfo, jurIs-
dIccIon fodornI y nIIcnn dIchn dIsosIcIonos en Ioee o lo legielo-
ci6n. Y no os InconsfIfucIonnI nI on nodo nIguno InnIIcnLIo oI Co-
dIgo IonnI cunndo osfnLIoco quo son Ios doIIfos y Ins onns, o In Ioy
48 cunndo dofIno quo os In jurIsdIccIon fodornI.
o croonos quo uodn docIrso quo osfo os nnforIn vodndn nI
Congroso, quo oscnn n su conofoncIn IogIsInr ncorcn do osfns
fncuIfndos doI Iodor IjocufIvo, y quo osfo uodn ex noto , ex
intenIione onorso on cndn cnso n dofornInnr dIscrocIonnInonfo
quo os doIIfo, quo os onn, quo os jurIsdIccIon fodornI.
Vonnos oI cnso doI IncIso ? doI nrfIcuIo 99: oI Iodor IjocufIvo
nonLrn y ronuovo n Ios onLnjndoros, nInIsfros IonIofoncInrIos
y oncnrgndos do nogocIos con ncuordo doI Sonndo. AquI fnnLIon oI
Iodor IjocufIvo y Ios frILunnIos doLon rocurrIr n In Ioy do sorvIcIo
oxforIor do In ncIon nrn snLor quo os un nInIsfro IonIofoncIn-
rIo y quo os un oncnrgndo do nogocIos; y osn Ioy no os InconsfIfu-
cIonnI, nI uodo oI Iodor IjocufIvo o oI frILunnI Inforrofnr, confrn
IA!TI OII!AI VII - 26
Io quo dIsono oI Congroso, quo os un nInIsfro IonIofoncInrIo o
un oncnrgndo do nogocIos on oI sonfIdo do In ConsfIfucIon.
Sogn oI IncIso 13 doI nIsno nrfIcuIo 99 oI Iodor IjocufIvo ro-
voo Ios onIoos nIIIfnros do In ncIon: con ncuordo doI Sonndo, on
In concosIon do Ios onIoos o grndos do ofIcInIos suorIoros do Ins
fuorzns nrnndns.
Is oLvIo sonnInr quo In dofornInncIon do quo os, onIoos, grn-
dos, ofIcInIos suorIoros, no osf conforIdn nI Iodor IjocufIvo,
sIno n In Ioy; do dondo, nuovnnonfo, surgo quo oI hocho do quo In
ConsfIfucIon hnyn dndo on fornn dIrocfn unn fncuIfnd dofornInn-
dn nI Iodor IjocufIvo no sIgnIfIcn quo In nIsnn no osfo fnnLIon
sujofn n In IogIsIncIon.
Io nIsno ocurro con In dosIgnncIon do nngIsfrndos judIcInIos:
oI docrofo-Ioy 1.285/58 roguIn In nfrILucIon rosocfIvn, fIjnndo Ins
condIcIonos roquorIdns nrn sor dosIgnndo juoz, IInIfnndo do fnI
nodo In fncuIfnd doI Iodor IjocufIvo do dIcfnr oI ncfo do nonLrn-
nIonfo.
IncIuso oI nonLrnnIonfo do Ios nngIsfrndos do In Corfo Suro-
nn do JusfIcIn do In ncIon, nI cunI no so nIIcn oI cIfndo docrofo-
Ioy,
6
no osf, on nuosfrn oInIon, oxonfo do roguIncIon IogIsInfIvn.
IIonsoso or ojonIo on In hIofosIs do quo unn Ioy rohILn sor
nIonLro do In Corfo Suronn n Ins orsonns quo hnynn sIdo docIn-
rndns frnIdoros n In nfrIn: ovIdonfononfo, fnI InodInonfo no
osf rovIsfo oxrosnnonfo on In ConsfIfucIon, oro oIIo no quIfn
quo oI IogIsIndor osfo fncuIfndo sIn dudn nIgunn nrn osfnLIocor
osn rosfrIccIon. o so frnfn fnnoco do unn dIsfIncIon do roquIsI-
fos osIfIvos o nognfIvos: oI crIforIo nrn nnnIIznr In consfIfucIonn-
IIdnd do In Ioy os sIonro oI do In rnzonnLIIIdnd, y oI do sI nIforn o
no oI roquIsIfo quo In ConsfIfucIon uodn hnLor fIjndo.
SI In Ioy oxIgo quo Ios nIonLros doI frILunnI doLon snLor Ioor y
oscrILIr, no croonos quo uodn dIscufIrso sorInnonfo In vnIIdoz do
In Ioy; on cnnLIo, unn Ioy quo oxIgIorn oI conocInIonfo do vnrIos
IdIonns, sorIn sI InconsfIfucIonnI, oro oIIo on vIrfud do quo os
IrrnzonnLIo croor quo oI crIforIo jurIdIco doondo do In InfornncIon
?.6
AsI Io rosoIvIo In Corfo Suronn on oI cnso BioncIi, Iolloe, f. 248,
. 398, nno 1960.
VII - 2? I!ITIS ACIOAIIS
n quo so fIono nccoso; In InconsfIfucIonnIIdnd do In Ioy surgo uos
do su IrrnzonnLIIIdnd, no do quo ngroguo un roquIsIfo n Ios quo
osfnLIoco In ConsfIfucIon.
TnnLIon Ios roquIsIfos concrofos quo In ConsfIfucIon fIjn on osfo
cnso son suscofILIos do roguIncIon IogIsInfIvn, o IncIuso on nIgu-
nos cnsos osfn IndIrocfnnonfo IogIsIndos. SnLonos quo fnIos ro-
quIsIfos son: o) sor nLogndo do In ncIon con ocho nnos do ojorcIcIo;
I) fonor Ins cnIIdndos roquorIdns nrn sor sonndor, n snLor: odnd
do froInfn nnos; c) hnLor sIdo soIs nnos cIudndnno; J) dIsfrufnr do
unn ronfn nnunI do dos nII osos fuorfos o do unn onfrndn oquIvn-
Ionfo; e) sor nnfurnI do In rovIncIn quo Io oIIgo, o con dos nnos do
rosIdoncIn InnodInfn on oIIn.
?
Cunndo oI Iodor IjocufIvo doLo roonor un nonLrnnIonfo do
nngIsfrndo do In Corfo Suronn, y oI frILunnI consIdornr In vnII-
doz doI nIsno, fondrn quo dofornInnr que ee un oIogoJo, nrn
nIIcnr In nornn consfIfucIonnI quo Io oxIgo. Inroco oLvIo sonnInr
quo nI ofocfo doLorn nfondor n Io quo hnynn dIsuosfo Ins Ioyos
rosocfIvns; no odrIn rofondorso quo unn Ioy quo osfnLIozcn In
orgnnIzncIon unIvorsIfnrIn y dIrocfn o IndIrocfnnonfo dIsongn quo
so roquIoro nrn sor nLogndo, fuorn InconsfIfucIonnI. In ofros for-
nInos, oI Congroso udo orfocfnnonfo rogInnonfnr osn nornn
consfIfucIonnI, IogIsInndo quo os oI fIfuIo do nLogndo on nuosfro
nIs, y fnnfo oI Iodor IjocufIvo cono Ios frILunnIos osfn oLIIgn-
dos n ncnfnr osn nornn IogIsInfIvn. SI In Ioy dIco quo uodo oxodIr
fIfuIo rofosIonnI do nLogndo unn unIvorsIdnd rIvndn, no odrIn oI
frILunnI nognrIo oso cnrcfor; o Invorsnnonfo, sI In Ioy dIjorn quo
Ins unIvorsIdndos rIvndns no uodon oxodIr fnIos fIfuIos, o quo
oIIos no son oI fIfuIo n quo so rofIoro In ConsfIfucIon, no odrIn oI
Iodor IjocufIvo nonLrnr un nngIsfrndo quo confnrn soIo con un
fIfuIo oxodIdo or unn fnI unIvorsIdnd; sI In Ioy osfnLIoco quo oI
fIfuIo do nLogndo roquIoro nuovn hnLIIIfncIon cndn dofornInndo
nnoro do nnos y quo fnI hnLIIIfncIon os nocosnrIn nrn In rInorn
dosIgnncIon cono juoz, oI nLogndo quo no fongn fIfuIo hnLIIIfnnfo
?.?
Isfo roquIsIfo doLo nquI onfondorso cono quo doLo sor nnfurnI doI
nIs, o con dos nnos do rosIdoncIn InnodInfn on oI; on cunnfo nI nnforIor,
hn sufrIdo un JeeueIuJo ovIdonfo.
IA!TI OII!AI VII - 28
no odrIn sor dosIgnndo on oI cnrgo rosocfIvo. II hocho do quo In
ConsfIfucIon hnyn rogIndo osfn fncuIfnd doI Iodor IjocufIvo, no
InIIcn do nIngunn nnnorn, sogn so ndvIorfo, quo oI Iodor IogIs-
InfIvo no uodn soguIr IogIsInndo soLro oI unfo.
Io nIsno uodo docIrso doI roquIsIfo do fonor ocho nnos do
ojorcIcIo do In rofosIon; no odrIn consIdornrso quo fuorn njono n
In conofoncIn IogIsInfIvn rogInnonfnr quo doLo onfondorso or
ojorcIcIo do In rofosIon. SI oI Congroso dIsusIorn, or ojonIo,
quo nrn odor consIdornr quo unn orsonn ojorco In rofosIon do
nLogndo os nocosnrIo quo In nIsnn osfo InscrIfn y hnLIIIfndn nc-
funInonfo on In nnfrIcuIn rofosIonnI rosocfIvn o hnyn dosono-
nndo un cnrgo quo roquIorn fnI fIfuIo, fnI Ioy sorIn orfocfnnonfo
consfIfucIonnI, y no odrIn oI Iodor IjocufIvo dosIgnnr con ncuordo
doI Sonndo n un nngIsfrndo quo cono nLogndo nuncn osfuvo
InscrIfo on In nnfrIcuIn nI dosonono un fnI cnrgo; nI odrInn Ios
frILunnIos convnIIdnr un fnI nonLrnnIonfo. IgunI cosn corroson-
dor docIr do unn Ioy quo dIsongn quo Ios ocho nnos do ojorcIcIo do
In rofosIon doLon sor confInuos, y quo on cnso do sor dIsconfInuos
soIo so conufnr oI fIono do ojorcIcIo ofocfIvo, ofcoforn.
In ConsfIfucIon oxIgo fnnLIon quo oI nngIsfrndo do In Corfo
Suronn fongn froInfn nnos do odnd. Y Ios nnos do Ios nIonLros do
In Corfo Suronn fnnLIon doLon confnrso do ncuordo con oI CodIgo
CIvII: sI osfo dIjorn quo In odnd so cuonfn dosdo oI nncInIonfo, no
odrIn nndIo docIr quo fnI Ioy os InconsfIfucIonnI o InnIIcnLIo nI
rosonfo cnso y quo oI Iodor IjocufIvo uodn confnr In odnd do Ios
nngIsfrndos quo dosIgnn dosdo oI nononfo do In gosfncIon, o con
osforIorIdnd nI nncInIonfo. Y n In Invorsn, sI oI CodIgo CIvII dIjorn
quo In odnd so cuonfn dosdo In gosfncIon, no odrIn nfIrnnrso quo
oso os InconsfIfucIonnI, n nonos quo so dIgn quo os IrrnzonnLIo, con
Io quo nuovnnonfo onfrnnos on In foorIn gonornI y oscnnnos do
fodn foorIn osocInI do goLIorno.
In ConsfIfucIon dIco fnnLIon quo doLon hnLor sIdo soIs nnos
cIudndnnos do In ncIon. Hny on oI nIs Ioyos dIcfndns or oI Con-
groso dIcIondo quo doLo onfondorso or cIudndnno do In ncIon,
fornns do oLfonor In cIudndnnIn, ofcoforn.
o uodo, nquI fnnoco onfondorso quo oI Congroso no uodn Io-
gIsInr fnI nnforIn fnnLIon con roforoncIn n Ios nIonLros do In Corfo
Suronn, y sI do ncuordo con Ins Ioyos doI nIs IuInno do TnI no os
cIudndnno nrgonfIno, no vonos cono oI Iodor IjocufIvo odrIn Invocnr
VII - 29 I!ITIS ACIOAIIS
In ConsfIfucIon, nrn docIr quo n su crIforIo, inJepenJienIe Je regulo-
ci6n legieloIito, IuInno do TnI sI os nrgonfIno, y quo or Io fnnfo Io
nonLrn cono nngIsfrndo do In Corfo Suronn. SI In Ioy ndofn oI iue
eolie, no odrInn oI Iodor IjocufIvo o oI frILunnI onfondor quo doLo
nIIcnrso, por ejecuci6n JirecIo Je lo ConeIiIuci6n, oI iue eonguinie; n-
roco do oIIo rosuIfnr quo no os dnLIo nfIrnnr quo osfos ncfos doI Iodor
IjocufIvo osfon sujofos soIo n In ConsfIfucIon.
SI unn Ioy osfnLIocIorn In oquIvnIoncIn do Ios osos fuorfos do
quo hnLIn In ConsfIfucIon n In nonodn ncfunI, y dIsusIorn do fnI
fornn cuI os ncfunInonfo In ronfn nnunI quo so roquIoro nrn sor
nonLrndo nIonLro do In Corfo Suronn, fnnoco nquI fnI Ioy os
InconsfIfucIonnI, nI uodo oI Iodor IjocufIvo docIrIo o ndnIfIrIo oI
frILunnI, quo no oLsfnnfo quo oI Congroso hn docIdIdo quo unn ron-
fn do dos nII osos fuorfos oquIvnIo, or ojonIo, n soIs u ocho
nII osos, oI uodo consIdornr quo In Ioy os on oso nsocfo vIoInfo-
rIn do Ins dIsosIcIonos consfIfucIonnIos rosocfIvns y quo unn ron-
fn nnunI do dos nII osos fuorfos oquIvnIo n dIoz o quInco nII osos
... Iso sorIn unn InvnsIon do odoros, unn oxfrnIInIfncIon do fncuI-
fndos doI Iodor IjocufIvo, quo oI juoz no uodo dojnr do snncIonnr
con In nuIIdnd doI ncfo.
?.3. Concluei6n ocerco Je lo euniei6n Je lo oJninieIroci6n o lo le,
In dofInIfIvn, fodo osfo nos donuosfrn:
Quo do hocho oxIsfo yn fodn unn IogIsIncIon quo nocosnrInnonfo so
nIIcn on unn y ofrn oorfunIdnd n Ins fncuIfndos concodIdns dIrocfn-
nonfo or In ConsfIfucIon nI Iodor IjocufIvo, sIn quo nuncn so hnyn
cuosfIonndo su consfIfucIonnIIdnd, nI, confInnos, nuncn so IIoguo n
cuosfIonnr; por lo que JeIe onoIoree que eeIoe foculIoJee eeIn ol preeen-
Ie eujeIoe o legieloci6n; con Io quo oI concofo sonnIndo no rosondo nI
confonIdo do In jurIsrudoncIn y do In IogIsIncIon Inornnfo.
Quo oI Congroso fIono fodnvIn un nnIIo nnrgon nrn IogIsInr
ncorcn do Ins fncuIfndos quo In ConsfIfucIon Io confIoro dIrocfn-
nonfo nI Iodor IjocufIvo, y quo fodns osns osILIos Ioyos quo ho-
nos rosonndo no odrInn Lnjo nIngn nsocfo sor consIdorndns cono
quo oxcodon In conofoncIn consfIfucIonnI doI Congroso.
In vordnd, on fodo osfo so hn conofIdo unn confusIon. So hn
ndvorfIdo quo In ConsfIfucIon confIoro cIorfn IILorfnd nI Iodor Ijo-
cufIvo; so hn onsndo onfoncos on In osILIIIdnd do quo unn Ioy Io
IA!TI OII!AI VII - 30
nfo fofnInonfo, no dojndoIo nIngunn IILorfnd do nccIon; y so hn
concIuIdo on quo fnI Ioy sorIn InconsfIfucIonnI: soLro oso so hn cons-
fruIdo In Idon do Ios ncfos do goLIorno.
!oofInos, oIIo Inorfn unn confusIon: oI quo unn Ioy do oso fIo
son InconsfIfucIonnI dorIvn sInIononfo do quo rogInnonfn irroco-
noIlenenIe In ConsfIfucIon; su vIcIo, on consocuoncIn, so Lnsn on
Ios rIncIIos gonornIos nIIcnLIos n cunIquIor Ioy doI Congroso y
no n foorIn osocInI nIgunn do goLIorno, ncfo InsfIfucIonnI, rosorvn
do odoros, rIvIIogIo ojocufIvo, ofcoforn.
Y oIIo os oI crIforIo do ncuordo nI cunI doLo oncnrnrso oI roLIo-
nn fodo do In rogInnonfncIon IogIsInfIvn do fncuIfndos doI Iodor
IjocufIvo: fnI IogIsIncIon sor consfIfucIonnI sIonro quo no nodI-
fIquo nI nIforo nIngunn dIsosIcIon consfIfucIonnI oxrosn, nI son
do ofro nodo IrrnzonnLIo.
In fnI sonfIdo, sonnIn H!II! quo oI IogIsIndor fIono n su nnno In
docIsIon ncorcn do sI dnr dIscrocIonnIIdnd n Ios orgnnos suronos
do In ndnInIsfrncIon nrn ncfunr soLro Ins cuosfIonos quo osfIno
fundnnonfnIos n In oxIsfoncIn doI nIs, o sI on cnnLIo Ios sujofnr
n roguIncIon IognI.
8
AWIASIY or su nrfo IndIcn quo cIorfnnonfo quo su ncfIvIdnd
osf sujofn, on fodns osfns dIroccIonos, n Ins Ioyos oxIsfonfos, y nnn-
do quo n Io suno odrIn onconfrnrso unn nusoncIn do Ioyos dofnIIndns
soLro cIorfos ncfos doI Iodor IjocufIvo: nusoncIn quo osf dorIvndn do
In oIIfIcn IogIsInfIvn, nndn ns.
9
In IgunI sonfIdo oxrosn WOIII quo
oI goLIorno no os ncfIvIdnd IILro do In IogIsIncIon, sIno eoneIiJo n oIIn,
y quo sI oI Iodor IjocufIvo o OoLIorno uodo jurIdIcnnonfo fonor nIgu-
nn IILorfnd nrn ncfunr oIIo os soIo grncIns n quo su InfIuoncIn on oI
InrInnonfo Io ornIfo oLfonorIn on nIgunos cnsos.
10
Ior oIIo, cunndo so doLn nnnIIznr nIgunn fncuIfnd rogIndn o dIs-
crocIonnI concodIdn nI Iodor IjocufIvo on fornn dIrocfn o InnodIn-
?.8
H!II!, I!ST !., WirIecIofIeteruolIungerecII, 2" od., TuLIngon,
1935, f. II, . 656.
?.9
AWIASIY, HAS, Allgeneine SIooIeleIre, f. 2, SIooIegeeellecIofIeleIre,
IInsIodoI, 1955, s. 16/1?.
?.10
WOIII, HAS J., VeruolIungerecII 1, 8" od., MunIch, 19?1, s. 81 y
ss., ?? y ss., 329 y ss. Inrn Ios nsocfos oIIfIcos do In cuosfIon, vor infro,
f. 3, 1l ocIo oJninieIroIito, cn. XIV.
VII - 31 I!ITIS ACIOAIIS
fn or unn dIsosIcIon consfIfucIonnI oxrosn, doLo nrfIrso doI
rIncIIo do quo fnI fncuIfnd no osf IILro do roguIncIon IogIsInfIvn:
quo no so frnfn do ncfIvIdndos on un Inno do IgunIdnd con In Ioy,
sIno do suLordInncIon; y quo oI sonfIdo o InfoncIon consfIfucIonnI
no os quo oI Iodor IjocufIvo so frnnsforno on su roIo IogIsIndor.
II rIncIIo, uos, os quo fnI fncuIfnd osf sonofIdn n Ins Ioyos,
quo or Io fnnfo Ins Ioyos quo nI rosocfo so dIcfon osfn donfro do
In conofoncIn consfIfucIonnI doI Congroso, y quo In osILIo Incons-
fIfucIonnIIdnd do osfns so rIgo or Ios rIncIIos gonornIos; su In-
consfIfucIonnIIdnd odr dorIvnr onfoncos do quo nodIfIquon nI-
gn roquIsIfo consfIfucIonnI, o Io Inforrofon IrrnzonnLIononfo, o
nIforon Ios dorochos IndIvIdunIos do Ios hnLIfnnfos, oro no do quo
IogIsIon soLro In ncfIvIdnd doI Iodor IjocufIvo on cIorfos y dofornI-
nndos nsunfos do goLIorno o do ndnInIsfrncIon Infornn.
8. Lo oJninieIroci6n frenIe o lo le, inconeIiIucionol
Ior Io quo hnco n In nIIcncIon do In grndncIon jorrquIcn
ConsfIfucIon-Ioy or nrfo doI Iodor IjocufIvo, In Irocurn-
cIon doI Tosoro do In ncIon hn onfondIdo Io sIguIonfo:
1") Quo os ovIdonfo quo oI Iodor IjocufIvo no uodo nI doro-
gnr Ins Ioyos nI docInrnr su InconsfIfucIonnIIdnd ...
2") Quo os IgunInonfo ovIdonfo quo oI Iodor IjocufIvo osf
oLIIgndo n ojocufnr y cunIIr Ins Ioyos ...
3") Quo, sIn onLnrgo, fnnLIon oI Iodor IjocufIvo fIono In
fncuIfnd cono fodo sujofo do dorocho LIIco o rIvndo y In
oLIIgncIon cono orgnno do In ConsfIfucIon, do oxnnInnr In vn-
IIdoz do Ins nornns IognIos fronfo n In ConsfIfucIon. Iuos os
oLvIo quo sI Ins Ioyos doI Congroso son oLIIgnforIns y fIonon un
oxfondIdo nLIfo do vnIIdoz, Ins nornns do In ConsfIfucIon
ncIonnI son do suorIor jornrquIn y su nLIfo do vnIIdoz (fon-
ornI, osncInI, nnforInI y orsonnI) os oI nLIfo do vnIIdoz doI
dorocho nrgonfIno on su fofnIIdnd. Su ncnfnnIonfo os oLIIgnfo-
rIo nrn Ios sLdIfos y fodos Ios orgnnos doI Isfndo....
Is nfonfo, or fnnfo, quo oI Iodor IjocufIvo uodo y doLo
oxnnInnr In vnIIdoz do In Ioy; y sI consIdorn quo oIIn os Incons-
fIfucIonnI uodo ... ndofnr cunIquIorn do Ins sIguIonfos ncfI-
IA!TI OII!AI VII - 32
fudos: o) Ijorcor... oI dorocho do vofo. I) IInnfonr su InconsfI-
fucIonnIIdnd nnfo oI Iodor JudIcInI do In ncIon on Ios cnsos y
Lnjo Ios rocodInIonfos judIcInIos osfnLIocIdos. c) Ironovor su
dorogncIon nnfo oI Congroso do In ncIon ....
Todo Io dIcho on Ios unfos I) y c) nnforIoros so onfIondo sIn
orjuIcIo do In InoxcusnLIo oLIIgncIon doI Iodor IjocufIvo do
cunIIr y ojocufnr In Ioy nIonfrns so ronIIznn osos rocodI-
nIonfos (C.., nrfs. 1" y 31).
1
In consocuoncIn, sI oI Congro-
so dIcfn unn Ioy InconsfIfucIonnI, no uodo oI Iodor IjocufIvo
nnrfnrso do oIIn y ojocufnr dIrocfnnonfo In ConsfIfucIon, sIno
quo doLo ndofnr nIgunns do Ins fros ncfIfudos IndIcndns; osfn
os In fosIs donInnnfo.
2
Isfn consfruccIon doI nocosnrIo sonofInIonfo do In ndnI-
nIsfrncIon n In Ioy, doLo hoy on dIn Inforrofnrso on fornn ox-
fonsIvn n Ins cIusuIns do Ios convonIos InfornncIonnIos do do-
rochos hunnnos. A In Invorsn, doLo roovnIunrso su Inncfo
cono fosIs do sonofInIonfo n In IognIIdnd o n In IIognIIdnd,
cunndo so frnfn do Ios roIos rogInnonfos do In ndnInIsfrn-
cIon. Cono Io oxIIcnronos ns ndoInnfo, onsnnos quo In
oxncorLncIon rogInnonfnrIsfn doI Iodor IjocufIvo y sus orgn-
nos doondIonfos (oxcocIon hochn do Ios onfos osocIfIcnnon-
fo roguInforIos doI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon nncIonnI) no
uodo nI doLo IIovnr n unn oLodIoncIn cIogn do In propio nor-
nn IIognI o InconsfIfucIonnI.
!nn cosn os cunIIr In Ioy nunquo uodn sor InconsfIfucIo-
nnI, y ofrn nuy dIsfInfn rofondor cunIIr Io quo no os sIno
oI rosuIfndo doI roIo IILro ojorcIcIo do nrLIfrIo no sujofo n
confroI. II rogInnonfo nnfIjurIdIco no uodo cunIIrso sIn
IncurrIor on rosonsnLIIIdnd. IIIo os ns Inorfnnfo nn cunn-
8.1
DicInenee, ?2:13? (5/II/60); 6?:189 (22/XII/58); 64:100 (19/II/58).
8.2
IxusInos In oInIon confrnrIn on 1nIroJucci6n ol JerecIo oJni-
nieIroIito, 1" od., op ciI., s. 64 y ss. y on 1eIuJioe Je JerecIo oJninie-
IroIito, op.ciI., . ?0; In hnn connrfIdo IIA!T CAMIOS, OI!M J., Dere-
cIo coneIiIucionol, Iuonos AIros, 1964, . 2?1, MA!IIHOII, op. ciI., f. I,
. 29?.
VII - 33 I!ITIS ACIOAIIS
do no hn oxIsfIdo unn doLIdn, fornnI y roguInr nudIoncIn LII-
cn rovIn, Io cunI vIcIn nufonfIcnnonfo nI rogInnonfo nsI dIc-
fndo do nuIIdnd nLsoIufn y nnnIfIosfn.
III. Los reglamentos
9. ConcepIo , cloeificoci6n Je loe reglonenIoe
9.1. ConcepIo.
1
!n rogInnonfo os unn docInrncIon unIInfornI ronIIzndn on
ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn quo roduco ofocfos jurI-
dIcos gonornIos on fornn dIrocfn.
2
9.1
Connrnr, onfro ofros, CASSAOI, DerecIo oJninieIroIito, f II, 5
od., 1996, s. 54 y ss.; f I., 5 od., 1996, s. 142 y ss.

SIguo nuosfrn
dofInIcIon !OMI, 5 od., s. 2?3 y ss.
9.2
Inrn In consfruccIon do osfo concofo, on gonornI, vor infro, cn.
X; on nrfIcuInr: f. 3, cnIfuIos I n V. In gonornI, soLro oI rogInon y Ios
roLIonns do Ios rogInnonfos on oI dorocho connrndo, nnIInr on OA!-
CA I ITI!!A, I!A!O, Legieloci6n JelegoJo, poIeeIoJ reglonenIorio ,
conIrol juJiciol, Tocnos, MndrId, 19?0; O!TIZ O!TIZ, I!A!O, Lo poIeeIoJ
reglonenIorio en CoeIo Iico, !ovIsfn do CIoncIns JurIdIcns, n 16, Snn
Joso, 19?0, s. 125 n 19?; ISTIT!TO !!!O!AYO I I!ICHO AMIIST!ATIVO,
AcIitiJoJ reglonenIorio Je lo oJninieIroci6n, IC!, MonfovIdoo, 1989;
JISCH, IIT!ICH, GeeeIc unJ VeruolIung, Mohr, TuLIngonn, 1968, frndu-
cIdo nI cnsfoIInno cono Le, , oJninieIroci6n, MndrId, 19?8;CA!IITO
IIMI AIII, Lou onJ OrJere, Sfovons & Sons, Iondros, 194?; IOIIII,
A!TH!! IA!I, SIoIe AJninieIroIite Iule Moling, IIffIo, Irovn nnd
Connny, Iosfon, 1986; O!IIIIY, JAMIS T., AJninieIroIite Iulenoling,
McOrnv-HIII, CoIorndo, 2983; II!!II!A IIITI, I!CIAO, O regulonenIo no
JireiIo Iroeileiro, od. !ovIsfn dos TrILunnIs, Snn InLIo, 1986; OASIA!II,
IOIIS, PoJer regulonenIor, Iushnfsky, Snn InLIo, 19?8; TO!!IS Z!IITA,
OOZAIO, Lo poIeeIoJ reglonenIorio Jel Jefe Jel 1eIoJo, TonIs, Iogof,
19?9; CAZZOIA, I!ACO, y MO!ISI, MASSIMO, Lollutione Jei JecreIi, OIuffro,
MIIn, 1980; SA!III, AIO M., LoIIitiIo nornoIito Jello puIIlico
onninieIrocione, Jovono, oIos, 19?0; MOCIII, AIII, IecIercIee eur
lee proIiquee oJninieIroIitee pororeglenenIoiree, I.O..J., InrIs, 1984;
WIII!, CIIII, IecIercIee eur le poutoir reglenenIoire Jee MinieIree,
I.O..J., InrIs, 19?0; MO!IA!, IIIIX, Le IeglenenI oJninieIroIif,
IonfonoIng, InrIs, 1902; HICQ!A!-THI!O, MA!YVOI, 1eeoi eur lo noIion
Je reglenenIoIion, I.O..J., InrIs, 19??; IAVIOIO!IOS, I!OCOIIOS, Lo
JirecIite en JroiI oJninieIroIif, I.O..J., InrIs, 19?8.
IA!TI OII!AI VII - 34
Is unn Jecloroci6n, o son unn nnnIfosfncIon o docInrncIon
do voIunfnd, conocInIonfo o juIcIo. o osfn fornn dIsfInguInos
oI ncfo (on osfo cnso oI ncfo rogInnonfnrIo) doI noro IecIo nd-
nInIsfrnfIvo quo os fnn soIo In ocIuoci6n noIeriol do un orgn-
no ndnInIsfrnfIvo.
UniloIerol, or oosIcIon n LIInfornI. So dIco quo un ncfo os
LIInfornI, y nrfIcuInrnonfo un confrnfo, cunndo os oI rosuIfn-
do do unn Jecloroci6n Je tolunIoJ conn onfro dos o ns
nrfos, dosfInndn n rogInr sus dorochos. In oI ncfo unIInfornI
fnIfn osn docInrncIon do voIunfnd conn y os or oI confrnrIo
unn soIn nrfo, on osfo cnso In ndnInIsfrncIon, In quo oxrosn
su voIunfnd, IInnndn or oIIo unIInfornI.
DicIoJo en ejercicio Je lo funci6n oJninieIroIito. o ncuordo
nI concofo do funcIon ndnInIsfrnfIvn dndo ns ndoInnfo, osfn
os fodn In ncfIvIdnd ronIIzndn or Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos,
y In ncfIvIdnd ronIIzndn or Ios orgnnos IogIsInfIvos y judIcInIos
oxcIuIdns sus rosocfIvns funcIonos osocIfIcns. Ior Io fnnfo,
uodo hnLor rogInnonfos dIcfndos or Ios orgnnos ndnInIsfrn-
fIvos, y fnnLIon, on sus rosocfIvos cnnos do ncfuncIon, or
Ios orgnnos IogIsInfIvos y judIcInIos: on osfos dos IfInos cnsos
Ios rogInnonfos so roforIrn oxcIusIvnnonfo nI funcIonnnIon-
fo y orgnnIzncIon Infornn do osfos odoros.
TnnLIon oxIsfon rogInnonfos do Ins nuforIdndos ndnInIs-
frnfIvns IndoondIonfos, on nrfIcuInr Ios orgnnos do confrnIor
do Ios sorvIcIos LIIcos rIvnfIzndos on fornn nonooIIcn n
quo so rofIoro oI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon do 1994. A vocos
so ufIIIzn fnnLIon In oxrosIon rogInnonfo nrn roforIrso n
Ins nornns focnIcns o jurIdIcns quo rIgon In roIncIon do Ios
concosIonnrIos con Ios usunrIos.
Que proJuce efecIoe juriJicoe. Isfo os fundnnonfnI, uos sI
so frnfn do unn norn docInrncIon IIrIcn, dosrovIsfn do ofocfos
o consocuoncIns jurIdIcns (cronr dorochos y oLIIgncIonos) no
nrocorIn roIo IncIuIrIn donfro doI concofo jurIdIco fornnI
do rogInnonfo.
VII - 35 I!ITIS ACIOAIIS
Generolee. AquI osf dndn In dIsfIncIon, quo on ofrn nrfo
dosnrroIInnos,
3
onfro oI rogInnonfo y oI ncfo ndnInIsfrnfIvo.
II ncfo ndnInIsfrnfIvo so cnrncforIzn or sor un ncfo quo ro-
duco ofocfos jurIdIcos IndIvIdunIos, nrfIcuInros, on un cnso
concrofo; oI rogInnonfo, on cnnLIo, or roducIrIos on fornn
gonorIcn, nrn un nnoro IndofornInndo do orsonns o do cn-
sos.
1n forno JirecIo. Isfo quIoro docIr quo oI rogInnonfo os
or sI nIsno suscofILIo do roducIr Ios ofocfos jurIdIcos do
quo so frnfn; oIIo no so dosnnfurnIIzn sI oI nIsno rogInnonfo
suodIfn In roduccIon do sus ofocfos nI cunIInIonfo do dofor-
nInndn condIcIon o nI frnnscurso do dofornInndo fIono, or-
quo on fnIos cnsos cunIIdo oI Inzo o In condIcIon, os oI nIsno
rogInnonfo oI quo roduco oI ofocfo do quo so frnfn.
9.2. Cloeificoci6n , oJnieiIiliJoJ
HnLIfunInonfo so cInsIfIcn n Ios dIsfInfos fIos do rogInnon-
fos on do ojocucIon, doIogndos o do InfogrncIon, do nocosIdnd
y urgoncIn, nufononos, nunquo os do hncor nofnr quo on In
rcfIcn Ios IInIfos onfro unos y ofros suoIon sor Lorrosos. Insfn
fonnr cunIquIor ojonIo doI IoIofIn OfIcInI nrn ndvorfIrIo.
Ior oIIo fodn gonornIIzncIon do concofos do rogInnonfos hn do
fonnrso cono norn hIofosIs do nnIIsIs. II rIncIIo gonornI,
n nuosfro juIcIo, os quo no oxIsfo unn ofosfnd rogInnonfnrIn
cono fnI on In ConsfIfucIon: quIonos nnfnno gusfnLnn docIr
quo oI rogInnonfo orn nnforInInonfo unn Ioy no osfnrInn hoy
ncordos nI foxfo consfIfucIonnI. II nrfIcuIo 99 IncIso 3 os cnfo-
gorIco on sonnInr quo II Iodor IjocufIvo no odr on nIngn
9.3
Vor f. 3, 1l ocIo oJninieIroIito, cn. V. Conf.: !OMI, 1neIiIucionee
Je JerecIo oJninieIroIito, Iuonos AIros, 19?3, s. 341 y ss.; DerecIo
oJninieIroIito, 5 od., 1996, . 2?3; connrnr MA!T MATIO, op. ciI., s.
145 y ss.; MIII OII, JOSI I!IS, Lo JieIinci6n enIre norno , ocIo oJninie-
IroIito, MndrId, 196?.
IA!TI OII!AI VII - 36
cnso Iojo peno Je nuliJoJ oIeoluIo e ineonoIle, onIfIr dIso-
sIcIonos do cnrcfor IogIsInfIvo. In Corfo Suronn do JusfIcIn
do In ncIon hn Inforrofndo quo on su consocuoncIn unn Ioy
no odrIn rnfIfIcnrIos, nfonfo quo Ios nuovos foxfos consfIfu-
cIonnIos hnn dofInIdo quo Ins nuIIdndos do Ins dIsosIcIonos do
cnrcfor IogIsInfIvo dIcfndns or oI Iodor IjocufIvo os nLsoIu-
fn o InsnnnLIo.
4
Isn nuIIdnd nLsoIufn o InsnnnLIo Inorfn
ndons quo fnIos nornns no fondrn rosuncIon do IogIfInI-
dnd nI ojocufIvIdnd o ojocuforIodnd: convondr con fodo Inug-
nnrIns oxrosnnonfo on Ios cnsos ocurronfos, nrn ovIfnr Ios
roLIonns rcfIcos quo oxIIcnnos nI frnfnr doI nIsno unfo
on nnforIn do ncfos ndnInIsfrnfIvos IndIvIdunIos o sInguIn-
ros.
5
Hny on In ConsfIfucIon nonns suuosfos unfunIos quo do-
Lon sor nnnIIzndos cono oxcocIon n dIchn rohILIcIon, jnns
cono In rogIn. In rogIn os quo no oxIsfo ofosfnd rogInnonfn-
rIn Jel PoJer 1jecuIito, y nucho nonos do sus nInIsfros o
socrofnrIos; sI do Ios onfos rovIsfos on oI nrfIcuIo 42 do In
ConsfIfucIon on fnnfo cunInn con oI rocodInIonfo rovIo do
nudIoncIn LIIcn
6
y fongnn nrfIcIncIon do Ios usunrIos on
su dIrocforIo y no so hnIIon, or suuosfo, InforvonIdos dIrocfn
o IndIrocfnnonfo or oI odor confrnI, cnso on oI cunI sus fncuI-
fndos son do norn cusfodIn do LIonos y no uodon on nodo
nIguno nodIfIcnr oI rogInon nornnfIvo doI sIsfonn do quo so
frnfo.
II rogInnonfo do ojocucIon so oncuonfrn oxrosnnonfo nu-
forIzndo on In ConsfIfucIon, nunquo con sovoros IInIfos quo
Iuogo voronos y quo LsIcnnonfo suonon quo no uodo rogu-
9.4
1n re ViJeo CluI Dreone, consIdornndo 1?, 6 do junIo do 1995. Inrn
oI rogInon nnforIor, on gonornI, vor IIACHI, AIII!TO I., Lo Jelegoci6n
legieloIito, Lnco, Iuonos AIros, 1990.
9.5
1nfro, fono 3, 1l ocIo oJninieIroIito.
9.6
AnIInr on Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op. ciI., cnIfuIo
VIII.
VII - 3? I!ITIS ACIOAIIS
Inr, dIrocfn o IndIrocfnnonfo, dorochos do Ios cIudndnnos, hn-
LIfnnfos o usunrIos.
?
II rogInnonfo nufonono no so oncuonfrn
rovIsfo on oI sIsfonn consfIfucIonnI y soIo uodo ndnIfIrsoIo
cono unn vnrInnfo, nuy IInIfndn, doI rogInnonfo do ojocu-
cIon, quo fnnoco uodo cronr, roguInr o nodIfIcnr dorochos o
doLoros do Ios IndIvIduos fronfo n In ndnInIsfrncIon. Ios rogIn-
nonfos doIogndos y do nocosIdnd y urgoncIn so onnnrcnn Lnjo
un rIncIIo gonornI do rohILIcIon, con suuosfos do oxco-
cIon on quo son ndnIfIdos do nnnorn IInIfndn. Isos son Ios
rIncIIos gonornIos, In rcfIcn so hnIIn nuy dIsfnnfo do oIIos.
9.3. 1l principio coneIiIucionol
Ior nIIcncIon doI rIncIIo do In sonrncIon do Ios odoros,
oI dIcfndo do nornns gonornIos corrosondo or rIncIIo nI
Congroso y no nI Iodor IjocufIvo; nonos nn n sus orgnnos
doondIonfos.
8
Ior oIIo In fncuIfnd doI Iodor IjocufIvo nrn
dIcfnr rogInnonfos doLo onfondorso sIonro con rosorvns: no
os unn fncuIfnd quo Io orfonoco cono rIncIIo, jure propio,
sIno cono oxcocIon y quo snIvo oI suuosfo doI nrfIcuIo 42 on
nIngn cnso Io corrosondo n Ios MInIsfros o SocrofnrIos do
Isfndo.
In ConsfIfucIon do 1994 hn Infonfndo IInIfnrIos nn ns,
nI nonos on dos do sus osocIos (rogInnonfos doIogndos y do
nocosIdnd y urgoncIn), nunquo fodnvIn no so ndvIorfo on In rc-
fIcn In dIsnInucIon do In oxIsfoncIn y vIgoncIn do osfns nor-
nns. IIIo so doLo n nIgunos cnrncforos y roLIonns gonornIos
quo son conunos n fodn In ncfIvIdnd rogInnonfnrIn on cunI-
quIor nIs doI nundo. II rogInnonfo os unn fuonfo ornIcIosn
do IIognIIdnd o InjusfIcIn, cono voronos.
9.?
In IgunI sonfIdo IIZ, op. ciI., f. I, . 421; CASSAOI, op. ciI., f. I, .
109.
9.8
SnIvo oI cnso do Ios orgnnIsnos IndoondIonfos do confrnIor ro-
vIsfos or oI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon.
IA!TI OII!AI VII - 38
10. Loe reglonenIoe , eue proIlenoe
10.1. ProIlenoe , conIroJiccionee
Ior do ronfo, oI rogInnonfo os n In voz In ns oxfondIdn y In
ns roLIonfIcn do Ins fuonfos doI dorocho ndnInIsfrnfIvo. Su
oxfonsIon dovIono do unn fondoncIn sonIfornn do In ndnInIsfrn-
cIon n fIjnr confInunnonfo, sIn donnsIndo osfudIo nI rofIoxIon, nor-
nns gonornIos roIns nrn fodo Io quo hnco. In nInLrn rogIn-
nonfnrIsfn doI Iongunjo conn os sInonIno do rovIsIon dofnIIn-
dn y cunsI nLsurdn. Hnsfn Ios IIogos do Lnsos y condIcIonos do unn
IIcIfncIon son rogInnonfnrIos, frocuonfononfo nodIfIcnforIos on
nInucIns do foxfos nnforIoros y sIn InnovncIonos rofIoxIvns, con Io
cunI cndn confrnfo do In ndnInIsfrncIon fIono su rogInnonfo ro-
Io, nIco, oxcIusIvo y nnIo. TnnLIon son rogInnonfos, vIIdos o no,
rnzonnLIos o IrrnzonnLIos, Ins rosoIucIonos do cunnfo orgnno so Io
ocurrn onIfIr nornns gonornIos. Ios hny or nIIos, do cIonfos do
nrfIcuIos cndn uno, sIonro cnnLInnfos, nuncn IgunIos, nuncn f-
cIInonfo hnIInLIos.
1
SoIo oI funcIonnrIo quo hnLr do nIIcrnosIo Io fIono, ncfunIIzn-
do y roIIjo: un vIojo foxfo con fofocoIns ndhorIdns on cndn Iugnr
nrn nnrcnr Ins ncfunIIzncIonos. Iosoor un rogInnonfo ncfunIIzn-
do os In ns do Ins vocos sor fIfuInr do InfornncIon rIvIIogIndn.
10.2. Lo inJerogoIiliJoJ eingulor Je loe reglonenIoe , lo
irrocionoliJoJ Je eeIoe.
Ior unn nrfo no so uodo on vordnd docIr quo In ndnInIsfrncIon
uodn dIcfnr rogInnonfos y ncfo soguIdo IncunIIrIos; hnsfn nhorn
so sIguo onfoncos ncofnndo In nIIcncIon nI rogInnonfo doI rIncI-
10.1
Cono dIco AVA IO!ITI, AIIOSO, DerecIo AJninieIroIito Mexico-
no, I.C.I., MoxIco, .I., 1995, . 56, son ... rogInnonfos do confInuo
hncor y doshncor. Inrn ns, con oIIo so consfruyo Io quo OIO!OIO II!TI
IInnn oI dodnIo o InLorInfo ndnInIsfrnfIvo: 1l JeJolo onninieIroIito e
il DiriIIo, on !IVI!SITA I VIIZIA, SIuJi in onore Ji Ieliciono Bente-
nuIi, fono I, MucchI, Modonn, 1996, s. 283 y ss.
VII - 39 I!ITIS ACIOAIIS
Io do In rosuncIon do IogIfInIdnd do Ios ncfos ndnInIsfrnfIvos:
osfo Ios hnrIn, sI no vIIdos or osocIfIcn suLsuncIon IognI, nI no-
nos vIIdos or hnLIIIfncIon fonornrIn.
2
o cunIIr oI roIo
rogInnonfo nroco unn nufoconfrndIccIon fnn nnnIfIosfn quo nndIo
vordndornnonfo In hn sosfonIdo nuncn: os ns LIon nI confrnrIo,
Invocnndo oI rIncIIo do IognIIdnd do In ndnInIsfrncIon, quo so
osfuIn quo oIIn nuncn uodo vIoInr sus rogInnonfos.
10.3. Lo exocerIoci6n reglonenIorio
In nuosfrn ronIIdnd ndnInIsfrnfIvn Ios rogInnonfos son In fuon-
fo do dorocho ndnInIsfrnfIvo do nnyor oxfonsIon: Io onfroconIIIn-
nos orquo son In no,or fuonfo nornnfIvn doI funcIonnnIonfo ronI
doI nnrnfo ndnInIsfrnfIvo, oro In ns frocuonfononfo nnfIjurI-
dIcn. o nIgunn nnnorn oI rogInnonfo os In fuonfo do ns IIognII-
dnd y nrLIfrnrIodnd on oI cnno do In ndnInIsfrncIon. In nIngunn
ofrn nrfo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo so consngrn fnnfo In nrLIfrn-
rIodnd, oI cnrIcho, In confrndIccIon, Ins confrnnnrchns consfnn-
fos, oI dosvIo do odor. o os on Ios ncfos IndIvIdunIos dondo In
ndnInIsfrncIon dosIIogn fodn su nrLIfrnrIodnd: os on In rodnccIon
do Inrgos y osndos rogInnonfos, soudo nornns gonornIos quo Iuo-
go nnIIcIosnnonfo nIogn IInIfnrso n cunIIr, cunndo oIIn nIsnn
Ios hn ronrndo y onIfIdo. CuonJo lo oJninieIroci6n quiere oIu-
eor Je poJer, JicIo nornoe generolee. Luego loe cunple. TnnLIon,
cunndo quIoro oIudIr In rosonsnLIIIdnd do nsunIr on cndn cnso In
jusfIcIn, oquIdnd, ofIcIoncIn, rnzonnLIIIdnd, do su ncfo, rocurn nL-
soIvorso do ovonfunIos cuIns n frnvos do In rodofornInncIon do
sus fufurns rogIns, Io quo osorn In IILoro do In osndn cnrgn do
docIdIr LIon on cndn cnso concrofo.
SI hny oxcoso o IIognIIdnd, nrLIfrnrIodnd, InconsfIfucIonnIIdnd o
vIoIncIon do frnfndos surnnncIonnIos o rIncIIos gonornIos doI
dorocho, os InfII odIrIo n un sInIo funcIonnrIo o un grnn nInIs-
fro quo roscIndn do nIIcnr oI rogInnonfo on nrns n un rIncIIo
jurIdIco suorIor.
10.2
!snnos nsI In oxrosIon do IIA!IS nrn oI ncfo ndnInIsfrnfIvo,
quo Iuogo dosnrroIInnos on oI fono 3.
IA!TI OII!AI VII - 40
In In InnodInfoz dInrIn do In vIdn ndnInIsfrnfIvn, oI rogInnon-
fo os In nornn do nnyor InorfnncIn nononfnon. So hn odIdo
docIr quo os In fuonfo cuonIiIoIitonenIe ns Inorfnnfo doI doro-
cho ndnInIsfrnfIvo, Io cunI os cIorfnnonfo oIIgroso nrn In vIgon-
cIn doI dorocho ndnInIsfrnfIvo y oI Isfndo do dorocho.
3
Iso oso
cunnfIfnfIvo doI rogInnonfo IIovn nI rocodInonfnIIsno y IoguIo-
yIsno fIIcn huIdn do In rosonsnLIIIdnd do fodn LurocrncIn
quo cnrncforIzn In dogrndncIon do In JusfIcIn on LurocrncIn.
4
Con fodo oIIo so roduco unn IncnncIdnd dIscIIInndn quo oLII-
gn nI funcIonnrIo n ncosfunLrnrso n doondor do confroIos oxfor-
nos dosochnndo Ins rIcns osILIIIdndos do In nufofIjncIon do oLjofI-
vos y In nufocrIfIcn, y so Io Induco n unn rufInIzncIon rogrosIvn.
Io Inorfnnfo nsn n sor In ndhosIon osfrochn nI rogInnonfo, y
fodo Io dons os socundnrIo; oI sIsfonn ndnInIsfrnfIvo ojorco nsI
nIfIIos rosIonos soLro sus nIonLros, InducIondoIos n un con-
orfnnIonfo nLsoIufnnonfo njusfndo n In nornn.
5
AIgunns vocos so oxngornn Ins fornnIIdndos, so nuIfIIIcnn sIn
oLjofo Ins InforvoncIonos do dIsfInfos funcIonnrIos, so hnco fnn con-
IIcndn In frnnIfncIon do unn gosfIon ndnInIsfrnfIvn, quo Ios nr-
fIcuInros ronuncInn on ocnsIon n su dorocho, con fnI do no fonor quo
10.3
OIAII, Sull`ocione Jei puIIlici poIeri nel conpo Jell`econonio,
!IvIsfn dI IrIffo ConnorcInIo, MIIn, 1959, n 9/10, . 323: on oI cnno
jurIdIco In vnrIncIon cunnfIfnfIvn dovIono nufncIon cunIIfnfIvn.
10.4
Is Io quo oxrosn OA!CA I ITI!!A on Ieflexionee eoIre lo Le, ,
loe principioe generolee Jel DerecIo, CIvIfns, MndrId, 1984, . 110.
10.5
IIIISII!O, II!A!O, Lo rocionoliJoJ irrocionol Je lo Iurocrocio,
on oI IILro CueeIiononJo en oJninieIroci6n, InIdos, Iuonos AIros, 19?3,
s. 162/3 y 158. AnIInr on nuosfro IILro Lo oJninieIroci6n porolelo. 1l
poroeieIeno juriJico oJninieIroIito, op. ciI., s. 116/?. II funcIonnrIo
nIogn sogn oI cnso InsfruccIonos o fnIfn do oIIns, con Io cunI oI nrfIcuInr
so oncuonfrn nnfo unn vordndorn sIfuncIon knfkInnn, dosdo Iuogo nnfI-
jurIdIcn. Vor fnnLIon IA!I!SS, WAITI!, Die Weieung, SrIngor, VIonn,
196?; OAIATI!IA, I!IOI, Teorio giuriJico Jegli orJini onninieIroIiti,
OIufrro, MIIn, 1950. Ioro ns nn: oI crIforIo frndIcIonnI do quo no
oxIsfo dIscrocIonnIIdnd ndnInIsfrnfIvn on nnforIn focnIcn, concoLIdo nrn
IInIfnr oI nrLIfrIo ndnInIsfrnfIvo, so hn vIsfo dIsforcIonndo on Ios IfInos
nnos or In onIsIon ndnInIsfrnfIvn do nornns focnIcns quo Iuogo In
jusfIcIn os ronIsn on InnIIcnr. Vor II!II!I, Le norne IecInicIe..., nrfI-
cuIo cIfndo eupro, cn. VI, nofn 60, o infro, cn. X, nofn 32.
VII - 41 I!ITIS ACIOAIIS
hnLorsoIns con osn nodusn do nII cnLozns.
6
II rocodInIonfo
ndnInIsfrnfIvo no hn sIdo cIorfnnonfo concoLIdo or oI IogIsIndor
cono unn cnrrorn do oLsfcuIos cuyn suorncIon son roquIsIfo noco-
snrIo nrn In ndocIon do In rosoIucIon fInnI.
?
SoInnonfo con rocursos, ncIoncIn, dIcfnonos do In Irocurn-
cIon doI Tosoro do In ncIon, docIsIonos judIcInIos fIrnos on Ios
cnsos concrofos, so uodon Ir dojnndo do Indo nIgunns ocns nor-
nns rogInnonfnrIns IIognIos o InconsfIfucIonnIos. MIonfrns fnnfo,
hnn nncIdo nIIos ns, quo so cunIon InoxornLIononfo, nnguor
Ios osfuorzos rocursIvos do quIonos so von nfocfndos or oIIos on
sus dorochos o sus doLoros.
10.4. OIroe liniIocionee juriJicoe o lo eeuJo foculIoJ
reglonenIorio
Is cInro quo soIo IInIfnndo sovornnonfo In fncuIfnd rogInnon-
fnrIn do In ndnInIsfrncIon, InfroducIondo on sorIo nocnnIsnos do
nrfIcIncIon cIudndnnn on su oInLorncIon, osfnLIocIondo gnrnn-
fIns rovIns n su onIsIon cono In ronIIzncIon do nudIoncIns LII-
cns, nognndo rosuncIon do IogIfInIdnd y hnLIIIfncIon n Ios quo no
cunIon fnIos roquIsIfos do nudIoncIn LIIcn y nrfIcIncIon cIu-
dndnnn, o quo sInIononfo onnnnn do orgnnos nnnIfIosfnnonfo
Inconofonfos nrn roguInr dorochos y doLoros do Ios nrfIcuInros,
uodo cononznrso n conLnfIr oI fIngoIo nornnfIvo quo oIIos roro-
sonfnn.
Ioro oso no nIcnnzn, cnLo fnnLIon ndnIfIr on fornn nnIIn oI
cuosfIonnnIonfo IncIuso fnrdIo n In nornn rogInnonfnrIn, nn Iuo-
go do un voIunfnrIo sonofInIonfo nI rogInon rogInnonfnrIo do
quo so frnfo y corrosondo n Ios frILunnIos juzgnr con nnyor sovorI-
dnd quo In quo ncfunInonfo ufIIIznn, In vnIIdoz y vIgoncIn do osfns
nornns.
SoIo con osfns y ofrns nodIdns doI nIsno cnIILro odr rocuo-
rnso nIgo do rncIonnIIdnd nrn osfn fuonfo do dorocho ndnInIsfrn-
10.6
VIAI II!OMO, JAIMI, DerecIo oJninieIroIito, 4 odIcIon, Iogof,
19?5, . 438; 5 od., 19??, . 400.
10.?
OA!CA I ITI!!A, I!A!O y II!IZ, TOMS !AM, Cureo Je
JerecIo oJninieIroIito, f. II, MndrId, 19??, . 3?9.
IA!TI OII!AI VII - 42
fIvo y sosfonor onfoncos, con nz do osIrIfu, quo vordndornnonfo
doLon cunIIrso.
10.5. Algunoe liniIocionee conunee
Is horn quo Ios frILunnIos conIoncon n nognr rosuncIon do IogI-
fInIdnd n Ins nornns rogInnonfnrIns quo no onnnon do Ios orgn-
nos rovIsfos on In ConsfIfucIon, o son concrofnnonfo oI Iodor Ijo-
cufIvo (no sus MInIsfros y SocrofnrIos) y Ios orgnnos do confrnIor
rovIsfos on oI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon, on fnnfo cunInn con
oI roquIsIfo do In nrfIcIncIon on su dIrocforIo do Ins nsocIncIonos
do usunrIos y consunIdoros.
CnLo nognr rosuncIon do IogIfInIdnd y or ondo vIgoncIn n Ins
nornns rogInnonfnrIns dIcfndns sIn oI rovIo rocodInIonfo do In
nudIoncIn LIIcn, ronIIzndn conforno n nornns gonornIos rodo-
fornInndns (y no dIcfndns oJ Ioc nrn cndn cnso).
In nudIoncIn LIIcn os In vorsIon, n nIvoI do nornns gonornIos
do In ndnInIsfrncIon, do In gnrnnfIn doI doLIdo rocoso y dorocho
do dofonsn rovIsfos dosdo sIonro nrn oI dIcfndo do nornns IndI-
vIdunIos quo uodnn nfocfnr nuosfros dorochos o Inforosos.
11. Lo inJerogoIiliJoJ eingulor , eue olconcee
11.1. 1l principio , eue oplicocionee
Is rIncIIo gonornI quo sIonro doLo rovnIocor oI rogInnonfo
nnforIor soLro oI ncfo IndIvIdunI osforIor. Is nocosnrIo quo oI ncfo
IndIvIdunI y oI ncfo rogInnonfnrIo so rofIornn n In nIsnn cono-
foncIn forrIforInI y nnforInI, y quo oI rogInnonfo son vIIdo: sI os
IIognI, In ndnInIsfrncIon uodo on un ncfo nrfIcuInr nnrfnrso do
Io IIognInonfo dIsuosfo or nquoI
1
sIonro quo In docIsIon In-
dIvIdunI sI so njusfo n Io quo dIsono In Ioy, In ConsfIfucIon o Ins
nornns y rIncIIos doI ordonnnIonfo jurIdIco surnnncIonnI y
11.1
Ioro osfn rogIn so oncuonfrn condIcIonndn or Ios rIncIIos
roforonfos nI doLor do oLodIoncIn: cunndo nnyor os In jornrquIn doI
ngonfo osfnfnI, nnyor os su doLor do nnnIIznr In jurIdIcIdnd doI rogIn-
nonfo o In ordon; y vIcovorsn.
VII - 43 I!ITIS ACIOAIIS
sIonro quo no so nfocfon dorochos suLjofIvos ndquIrIdos nI nnn-
ro do In rogInnonfncIon nnforIor.
2
In oxrosIon doI rIncIIo do In IognIIdnd nIIcndo n In nnfo-
rIn rogInnonfnrIn os nsI quo fodn docIsIon IndIvIdunI doLo sor
conforno n In rogIn gonornI roosfnLIocIdn;
3
oIIo oncuonfrn
nIIcncIon Lnjo unn frIIo fornn:
o) In docIsIon IndIvIdunI doLo sor conforno nI rogInnonfo
dIcfndo or un orgnno jorrquIcnnonfo suorIor;
I) In docIsIon IndIvIdunI do un orgnno no uodo confrnvo-
nIr oI rogInnonfo dIcfndo or oI nIsno orgnno quo fonn In
nodIdn IndIvIdunI; un orgnno ndnInIsfrnfIvo no uodo uos
vIoInr sus roIns rogInnonfncIonos.
4
Inrn odor dIcfnr osfo
ncfo IndIvIdunI sorIn nsI nocosnrIo dorognr rovInnonfo oI ro-
gInnonfo rooxIsfonfo: oro nn nsI osn dorogncIon no uodo
sor rofroncfIvn, y Ins ncfuncIonos surgIdns Lnjo unn dofornI-
nndn roguIncIon doLon on rIncIIo sor soIucIonndns do ncuor-
do con In nIsnn.
c) In docIsIon IndIvIdunI no uodo confrnvonIr nI rogInnon-
fo dIcfndo or un orgnno jorrquIcnnonfo InforIor on Ios IInI-
fos do su conofoncIn.
5
11.2
Io oxuosfo surgo doI rIncIIo do In osfnLIIIdnd do Ios dorochos
ndquIrIdos, quo nnnIIznnos on f. 3, 1l ocIo oJninieIroIito, cnIfuIo VI, y
quo hn sIdo consngrndo or oI nrfIcuIo 1?, sogundn nrfo y 18, rInorn
nrfo, doI docrofo-Ioy 19.549/?2.
11.3
Is unn soIucIon cIsIcn: ZAOIII, O!IO, Sul fonJonenIo giuriJico
Jello inJerogoIiliIo Jei regolonenIi, !Iv. dI IrIffo IuLLIIco, 191?, f.
IX, nrfo 1n., s. 411 y ss.; IIIII!, I!ITZ, 1neIiIucionee Je JerecIo oJni-
nieIroIito, MndrId, 1933, . 114; DicInenee Je lo Procuroci6n Jel Teeo-
ro Je lo Aoci6n, f. 33, s. 202 y ss.; f. ??, . 305; f. 81, . 236, ofc. So
nnnfIono InvnrInLIo hnsfn oI rosonfo, hnLIondoso oxfondIdo IncIuso nI
Inno IogIsInfIvo: Oeeee, CICAdn., SnIn I, con nofn do MI!TIHIIIA,
I!A!O, Loe le,ee Je preeupueeIo Jel 1eIoJo , lo noJificoci6n Jel or-
Jen juriJico en un ouepicioeo follo, I.I., SJA, 31-III-9?.
11.4
In IgunI sonfIdo SnIn I, C6rJoIo Iiecolee S.A., 25-X-89.
11.5
IA!IAI!I, op. ciI., . 19?, IOA!, !OOI!, nofn on SIroy, 1932, 3, 1,
!IVI!O, op. ciI., 4" od., . ?8.
IA!TI OII!AI VII - 44
11.2. Aplicoci6n en noIerio Je conceeionee , licencioe
Ior ojonIo, on unn concosIon o IIconcIn oforgndn n frnvos
do unn IIcIfncIon LIIcn, no uodo Iuogo nojornrso nI confrn-
fIsfn Ins condIcIonos doI IIogo Lnjo Ins cunIos oI sorvIcIo fuo
ndjudIcndo, nI Inforrofnr n su fnvor Io quo doLo sorIo Inforro-
fndo on confrn;
6
oIIo no uodo hncorIo nI sIquIorn oI Iodor
IjocufIvo cono concodonfo, nunquo oI IIogo Io doIognso nI MI-
nIsfro u ofro onfo InforIor;
?
fnnoco uodo hncorIo oI onfo do
confrnIor, hnyn hocho oI IIogo quIon Io huLIoro hocho. IIIo os
nsI or oI rIncIIo do In IndorognLIIIdnd sInguInr do Ins nor-
nns gonornIos, or oI do IgunIdnd y conofoncIn o concurron-
cIn do In IIcIfncIon
8
y In yn noncIonndn InforrofncIon rosfrIc-
fIvn do nonooIIos y rIvIIogIos.
osdo Iuogo, sI In conofoncIn do un onfo dosconfrnIIzndo
nrn dIcfnr oI rogInnonfo Io hn sIdo doIogndn or vIn IogIsInfI-
vn u oforgndn consfIfucIonnInonfo, or ojonIo frnfndoso do
un onfo do confrnIor do Ios nonfndos on oI nrfIcuIo 42 do In
ConsfIfucIon, oI orgnno suorIor no uodo nvocnrso n osn con-
ofoncIn nI dojnr sIn ofocfo oI rogInnonfo dIcfndo or oI onfo.
In Ios cnsos quo In conofoncIn doI InforIor no son jure propio
sIno frufo do unn suLdoIogncIon, fnnLIon oInnLIo on oI nuovo
osquonn consfIfucIonnI doI nrfIcuIo ?6, oI Iodor IjocufIvo uo-
11.6
Vor Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op. ciI., cnIfuIo III.
11.?
In oI cnso, oI docrofo do ndjudIcncIon osf suLordInndo nI IIogo
nunquo osfo onnno do nuforIdnd jorrquIcnnonfo InforIor, y doI nIsno
nodo quodn IInIfndn In uIforIor conofoncIn doI nIsno Iodor IjocufIvo.
11.8
Vor nuosfro nrfIcuIo 1l infornolieno , lo concurrencio en lo
liciIoci6n pIlico, on In !ovIsfn do orocho AdnInIsfrnfIvo, n 11,
Iuonos AIros, 1992, s. 293 n 318, roroducIdo on Deepuee Je lo reforno
Jel 1eIoJo, op. ciI., cnIfuIo VIII. AnIInr y connrnr on OAMIII!, IIIT!,
1l principio Je iguolJoJ en lo liciIoci6n pIlico , lo poIeeIoJ
noJificoIorio en loe conIroIoe oJninieIroIitoe, on oI IILro coIocfIvo Ho-
nenoje..., op. ciI., cn. VI; Z!IIA!!, CA!IOS A., 1l principio Je concurren-
cio en lo liciIoci6n pIlico. IeeIriccionee , goronIioe, oLrn y Iugnr cIfn-
dos.
VII - 45 I!ITIS ACIOAIIS
do nodIfIcnr con cnrcfor gonornI In nornn suLdoIogndn, oro
nIonfrns no Io hngn no odr dIcfnr ncfos quo no so njusfon n
Io dIsuosfo on fnI rogInnonfncIon suLdoIogndn.
In oI cnso do Ins nornns quo son do conofoncIn osocIfIcn
do Ios orgnnos IndoondIonfos do confroI rovIsfos or oI nrfI-
cuIo 42 do In ConsfIfucIon, yn dIjInos quo Ins nuforIdndos do In
ndnInIsfrncIon confrnI, cono odor concodonfo, cnrocon do fodn
fncuIfnd nrn vIoInr o IncunIIr Ins nornns do In nuforIdnd
IndoondIonfo.
9
Is unn nnnIfosfncIon ns do In dIvIsIon do
odoros, quo on In osocIo sIgnIfIcn quo oI quo concodo no doLo
sor oI quo confroIo oI odor concodIdo on fornn nonooIIcn o
oxcIusIvn; yn snLonos do In nnyor ornonLIIIdnd doI odor
confrnI n Ios Inforosos do In oIIfIcn dInrIn.
11.3. Lo inJerogoIiliJoJ eingulor no ee oplico o loe nornoe
onIijuriJicoe
Honos oxuosfo ns nrrILn quo In ndnInIsfrncIon no uodo
IncunIIr In Ioy InconsfIfucIonnI, oro In sIfuncIon no doLo sor
In nIsnn con oI rogInnonfo IIognI, InconsfIfucIonnI o vIoInforIo
do Ins nornns y rIncIIos doI dorocho surnnncIonnI: on osfos
cnsos os In roIn ndnInIsfrncIon In quo dIcfn In nornn nnfIju-
rIdIcn, y nnI odrIn Invocnr su roIn forozn nrn cunIIr Io
quo oIIn nIsnn hn rInoro rogInnonfndo confrn dorocho. Ms
nn, In rIncInI frnnn do In ndnInIsfrncIon nI dorocho os
dIcfnrso rogInnonfos IIognIos, nLsurdos, IrrncIonnIos, y Iuogo,
uos, oplicorloe.
Io oxuosfo soLro In ronIIdnd do In oxncorLncIon rogInnon-
fnrIn y In nocosIdnd do onorIo cofo so rofuorzn con In Inor-
fnnfo rosfrIccIon quo In ConsfIfucIon do 1994 Inono n osfn
fncuIfnd, n unfo do nognrIn cono rIncIIo y nuforIznrIn cono
oxcocIon, snIvo on Io quo hnco nI nLIfo Inforno do In ndnI-
nIsfrncIon.
11.9
AnIInr infro, cnIfuIo XV, n 2: II quo concodo no doLo roguInr.
IA!TI OII!AI VII - 46
In Io quo so rofIoro n Ins IInIfncIonos do dorochos, fnnfo oI
rogInnonfo doIogndo cono oI do nocosIdnd y urgoncIn osfn
rosfrIngIdos; Ios do ojocucIon y nufononos or dofInIcIon no
uodon rogInr dorochos do Ios IndIvIduos. SI un rogInnonfo
confrndIco Ins nornns y rIncIIos suorIoros doI ordonnnIon-
fo, Iordo con oIIo rosuncIon do IogIfInIdnd y ojocufIvIdnd y In
soIucIon doI cnso nrfIcuInr doLo or nocosIdnd rosofnr In I-
rnIdo jurIdIcn. II quo cunIo un rogInnonfo IIognI, Incons-
fIfucIonnI, nrLIfrnrIo, orsocuforIo, ofc., os con oIIo rosonsn-
LIo do su IndoLIdo ncnfnnIonfo, n In Iuz doI sIsfonn consfIfu-
cIonnI on quo so Insorfn oI nrfIcuIo 36 y doI nrfIcuIo III IncIso
5 do In CICC.
11.4. Su oplicoci6n en JieIinIoe cloeee Je reglonenIoe
In IndorognLIIIdnd sInguInr do Ios rogInnonfos so nIIcn n
Ios nufononos, doIogndos y do ojocucIon. In oI cnso do Ios ro-
gInnonfos do nocosIdnd y urgoncIn, sI cunIon Ios roquIsIfos
confIfucIonnIos do vnIIdoz y vIgoncIn, su rnngo os oI do Ioy y
or Io fnnfo nI oI Iodor IjocufIvo nI Ios dons orgnnos do In
ndnInIsfrncIon uodon nnrfnrso do oIIos.
12. IeglonenIoe Je neceeiJoJ , urgencio
Cunndo In urgoncIn osf rovIsfn on unn Ioy quo fncuIfn n
ndofnr nodIdns do onorgoncIn, oI rogInnonfo os doIogndo o do
ojocucIon, sogn Ios cnsos.
1
12.1
Hny cnsos quo In docfrInn hn cnIIfIcndo cono rogInnonfos do noco-
sIdnd y urgoncIn, oro quo n nuosfro juIcIo ornn doIogndos o do ojocu-
cIon. AsI In vnIIdoz consfIfucIonnI doI docrofo 2284/91, on Deepuee Je
lo reforno Jel 1eIoJo, op. ciI., cnIfuIo XI, 1996; vor fnnLIon CASSAOI,
Lo Jeereguloci6n Je ocIitiJoJee JiepueeIo por el JecreIo 22S4/91, on In
!A, n ?/8, Iuonos AIros, 1991, s. 3?9 y ss. y on DerecIo oJninieIro-
Iito, f. II, 5 od., 1996, s. 553 y ss.; I!STAMATI, JO!OI I!A!O, Deeregu-
loci6n. 1nIre el JerecIo , lo econonio, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros,
1993.
VII - 4? I!ITIS ACIOAIIS
In ndnIsILIIIdnd doI rogInnonfo do nocosIdnd y urgoncIn os
oxcocIonnI;
2
fuo ndnIfIdo n osnr do quo no osfnLn rovIsfo on
In ConsfIfucIon,
3
on Lnso nI osfndo do nocosIdnd.
4
Ahorn LIon,
12.2
CASSAOI, f. I, 5 od., 1996, . 153 y sus roforoncIns do In nofn 89.
12.3
CSJ, PerolIo, I.., 141-519; OA!CA IIMA, on Lo reforno Je lo
ConeIiIuci6n, Snnfn Io, 1994, od. !uLInznI-CuIzonI, . 398.
12.4
Vor COMAI!A, Loe reglonenIoe Je neceeiJoJ , urgencio. IunJo-
nenIo (Su poeiIle reguloci6n legieloIito), In Ioy, 1993-,?50; CASSAOI,
1eIuJioe Je DerecIo PIlico, onInn, Iuonos AIros, 1995, cnIfuIo II,
s. 19 y ss.; SoIre lo funJonenIoci6n , loe liniIee Je lo poIeeIoJ reglo-
nenIorio en loe JecreIoe Je neceeiJoJ , urgencio, II, 1991-I, 118?;
VTOIO, AIII !OQ!I, DecreIoe Je neceeiJoJ , urgencio, Ad-Hoc, Iuonos
AIros, 1991; Q!I!OOA IAVII, DecreIo Je neceeiJoJ , urgencio en lo reforno
Je lo ConeIiIuci6n, II, 1994-, 8?6; IIIISA, 1l JecreIo-le,. CorocIeree
generolee , reginen juriJico, on 1eIuJioe Je JerecIo pIlico, fono III,
1952, s. 431 y ss., TIXO, JO!OI CAI!AI, 1l reginen Je loe JecreIoe le,ee en
el JerecIo pIlico orgenIino, Iuonos AIros, 1949; Q!ITI!O, CISA! A.,
Loe JecreIoe con tolor Je le,, InsfIfufo do IsfudIos IoIIfIcos, MndrId,
1958, s. 84 y ss.; I!OOIS, A!CISO J., OA!AY, AIII!TO, !OO, SI!OIO O. y
CO!C!I!A, SATIAOO H., Le,ee Je energencio.- DecreIoe Je neceeiJoJ ,
urgencio, Iuonos AIros, 1992, VAOSSI, Loe reglonenIoe Je neceeiJoJ ,
urgencio, JA., 198?-IV, 885, M!OZ, O!IIII!MO A!IS, IeglonenIoe Je
neceeiJoJ , urgencio, !A, nnoro 5, 1990, . 519 y ss.; IIACHI, De loe
le,ee Je focIo en loe goIiernoe Je iure, IgunI rovIsfn y nnoro, s. 649
y ss.; Lo CorIe Supreno Io eeIoIleciJo eu Ieeie oficiol eoIre lo energen-
cio econ6nico, In Ioy, 1991-C, . 53; IOZO OOWIA, Loe le,ee , JecreIoe
Je neceeiJoJ , urgencio onIe lo ConeIiIuci6n nocionol, !A, nnoro
?/8, . 52? y sIgfos.; SAO!IS, DerecIo coneIiIucionol , JerecIo Je ener-
gencio, II, 1990-, 1026; DecreIoe Je neceeiJoJ , urgencio. eeIoJo oc-
Iuol Jel proIleno (o prop6eiIo Jel JecreIo 22S4/91, Je Jeereguloci6n
econ6nico , eu conplenenIorio 2424/91, II, 1992-I, . 919 y sIgfos.;
Loe JecreIoe Je neceeiJoJ , urgencio. JerecIo conporoJo , JerecIo
orgenIino, II, 1985-I, . ?98; IIMIIJIA, Lo inconeIiIucionoliJoJ Je loe
llonoJoe reglonenIoe Je neceeiJoJ , urgencio, II, 1989-I, . 129?; 1l
ineIiIuIo Je lo energencio , lo Jelegoci6n Je poJeree en loe le,ee Je
reforno Jel 1eIoJo , Je energencio econ6nico, II, 1990-A, s. 1125 n
1129; COIA!TI, Loe JerecIoe poIrinoniolee JuronIe lo energencio, II,
1991-I, 1359; !!IZ MO!IO, HO!ACIO, Lo energencio o lo luc Je nueeIro
ConeIiIuci6n, II, 1990-I, . 1029; AII!AST!!Y (H.), II!O, IeglonenIoe Je
neceeiJoJ , urgencio en el ocIuol proceeo Je JenocroIicoci6n, !A, n
2, s. 502 y ss.; IAII, O!IOO!IO, Loe JecreIoe Je neceeiJoJ , urgencio,
II, f. 138, . 92?; II!A II!A!IO I!AVO, Lo le, exIroporlonenIorio en
ArgenIino 1930-19S3. le,ee , JecreIoe-le,ee, II, 1990-C, . 1193; II!!II!A
!!IIO, IIIA y OO!ITTI, MATIO, GoIierno por JecreIo en lo ArgenIino (19S9-
1993), I, 2?-VI-94.
IA!TI OII!AI VII - 48
In ConsfIfucIon do 1994 ono IInIfos oxIIcIfos n In fncuIfnd do
dIcfnrIos, In cnusn o susfonfo fcfIco hnLIIIfnnfo, oI rocodI-
nIonfo, In rnfIfIcncIon, ofcoforn.
5
12.1. Lo coueo IoIiliIonIe
In ConsfIfucIon no Innovn on cunnfo n In cnusn hnLIIIfnnfo
do conofoncIn IogIsInfIvn on oI Iodor IjocufIvo, quo sIonro
doLo sor unn ronI onorgoncIn LIIcn on In socIodnd: no Lnsfn
con InvocnrIn, doLo oxIsfIr vordndornnonfo y sor suscofILIo
do conroLncIon jurIsdIccIonnI. SI In onorgoncIn no oxIsfo, o Io
quo oI rogInnonfo rosuoIvo nndn fIono quo vor con In onorgon-
cIn, onfoncos os InconsfIfucIonnI sIn nocosIdnd do rocurrIr n
Ios nuovos foxfos consfIfucIonnIos. Ior Io dons, In urgoncIn
doLo sor do fnI IndoIo quo cIrcunsfnncIns oxcocIonnIos hngnn
InosILIo soguIr Ios frnIfos ordInnrIos rovIsfos on In ConsfI-
fucIon nrn In snncIon do Ins Ioyos.
6
12.2. 1l 6rgono IoIiliIoJo
QuIon uodo dIcfnr rogInnonfos do nocosIdnd y urgoncIn os
oI Iodor IjocufIvo, o son oI IrosIdonfo, con ncuordo do gnLIno-
fo; no uodo dIcfnrIos oI Jofo do OnLInofo.
?
12.5
Vor y connrnr CASSAOI, J!A CA!IOS, SoIre lo reeerto Je le, , loe
reglonenIoe Je neceeiJoJ , urgencio en lo reforno coneIiIucionol, !o-
vIsfn do dorocho ndnInIsfrnfIvo, nno 8, n 21/23, s. 61 y ss.; Ios docro-
fos do nocosIdnd y urgoncIn on In consfIfucIon rofornndn, on oI IILro
coIocfIvo Honenoje ol Dr. Miguel S. MorienIoff, ALoIodo-Iorrof, cn. I.;
COMAI!A, Ios docrofos do nocosIdnd y urgoncIn on In rofornn consfIfu-
cIonnI, on su DerecIo oJninieIroIito, 1996, s. 251 y ss.; COMAI!A, J!IIO
!., COVIIIIO, II!O, y TAWII, O!IO, IeglonenIoe Je neceeiJoJ , urgencio,
on !AI, n 194, 1994, s. 63 y ss.; II!IZ H!AII, AIIJA!O, DecreIoe Je
neceeiJoJ , urgencio, onInn, Iuonos AIros, 1995; O!TIZ IIIIIO!II,
MIO!II AOII, y AO!I!!I, S!SAA IIIIAA, Loe JecreIoe Je neceeiJoJ , ur-
gencio en lo ConeIiIuci6n Je 1994, Iornor, CordoLn, 1995.
12.6
Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, Iolloe, ViJeo CluI Dreone,
6 do junIo do 1995, consIdornndo 16, unfo 1).
12.?
In IgunI sonfIdo CASSAOI, op. ciI., f. I, 5 od, 155, quo corrocfn-
nonfo In cnIIfIcn do fncuIfnd IndoIognLIo.
VII - 49 I!ITIS ACIOAIIS
12.3. Lo noIerio legieloIito IoIiliIoJo
Is on oI oLjofo y on oI rocodInIonfo dondo In ConsfIfucIon
Infroduco IInIfncIonos, nIgunns do Ins cunIos osfnLnn yn on In
jurIsrudoncIn consfIfucIonnI rooxIsfonfo. In cunnfo nI oLjofo,
dIco nhorn oI nrfIcuIo 99 IncIso forcoro quo nI sIquIorn oxIsfIondo
nocosIdnd y urgoncIn LIIcns uodo oI Iodor IjocufIvo InvocnrIn
nrn dIcfnr rogInnonfos do osfn osocIo on nnforIns onnI,
frILufnrIn, oIocfornI o doI rogInon do Ios nrfIdos oIIfIcos.
12.4. 1l proceJinienIo oJninieIroIito Je IoIiliIoci6n
In cunnfo nI rocodInIonfo, roquIoro oI rofrondo do fodos
Ios nInIsfros y doI Jofo do OnLInofo on ncuordo gonornI: no
Lnsfn junfnr In fIrnn do fodos, doLo hnLor ronInonfo unn so-
sIon do ncuordo gonornI do nInIsfros. Inrn oI confroI judIcInI y
do In oInIon LIIcn do In vorncIdnd do In oxIsfoncIn do osfn
sosIon, onsnnos quo oIIn doLIorn osfnr nLIorfn n In oInIon
LIIcn y n In ronsn.
12.5. 1l proceJinienIo legieloIito Je IoIiliIoci6n
Adons doI ncuordo gonornI do nInIsfros y rofrondo do fo-
dos Ios nInIsfros y doI jofo do gnLInofo, o) osfo IfIno doLo
conunIcnrIo donfro do Ios dIoz dIns n In ConIsIon IIcnnornI
Iornnnonfo doI Congroso; I) osfn n su voz doLo roducIr dos-
ncho on dIoz dIns; c) oIovnrIo nI IonnrIo do cndn cnnrn; J)
nrn su oxroso frnfnnIonfo, oI quo do InnodInfo consIdorn-
rn Ins Cnnrns.
ndo oI sonfIdo rosfrIcfIvo doI foxfo consfIfucIonnI, onsn-
nos quo nos onconfrnnos nIII nnfo unn sorIo sucosIvn do ro-
quIsIfos ncunuInfIvos do vnIIdoz y vIgoncIn doI rogInnonfo do
nocosIdnd y urgoncIn.
Inrn quo oI rogInnonfo do nocosIdnd y urgoncIn fongn vnII-
doz y vIgoncIn roquIoro no soInnonfo:
IA!TI OII!AI VII - 50
o) In cnusn hnLIIIfnnfo do vordndoro osfndo do nocosIdnd
LIIcn o InosILIIIdnd do soguIr oI frnIfo nrInnonfnrIo co-
nn;
I) no InvndIr Ins nnforIns vodndns on fornn oxrosn (frILu-
fos loIo eeneu, nrfIdos oIIfIcos, rogInon oIocfornI, CodIgo
IonnI) o InIIcIfn (CodIgo IrocosnI, CodIgo CIvII, CodIgo do
ConorcIo, ofcoforn) or In ConsfIfucIon, sIno fnnLIon:
c) quo so cunInn fodos y cndn uno do Ios nsos rovIsfos on
oIIn, IncIuyondo In rnfIfIcncIon IogIsInfIvn oxrosn on In rIno-
rn sosIon doI Congroso osforIor nI onvIo doI dosncho do In
ConIsIon LIcnnornI (y sI no hny dosncho nI onvIo, osfo yn os
sufIcIonfo docnInIonfo doI docrofo; sI no hny frnfnnIonfo o vo-
fncIon InnodInfn on oI Congroso, Io nIsno). Todo oIIo, sIn or-
juIcIo do quo
J) doLo snfIsfncor fodos Ios dons IeeIe do rnzonnLIIIdnd cons-
fIfucIonnI (oxIsfoncIn do susfonfo fcfIco sufIcIonfo, ndocuncIon
do nodIo n fIn, roorcIonnIIdnd, ofc.).
SI so onIfo cunIquIorn do Ios roquIsIfos do rocodInIonfo,
nIgunos do Ios cunIos cono voronos son fnnLIon susfnnfIvos y
no nornnonfo fornnIos, cno In vnIIdoz y vIgoncIn doI rogIn-
nonfo: son o) orquo no so cunIo In conunIcncIon n In ConI-
sIon IIcnnornI, I) orquo osfn no roduco su dosncho on for-
nIno, o c) orquo cndn unn do Ins cnnrns no Io dnn oxroso
frnfnnIonfo reeoluIito on fornn InnodInfn.
Iuodo ocurrIr, on In rcfIcn, quo so cunInn Ios rInoros
nsos oro no oI IfIno; o quo on In sosIon dondo corrosondo
frnfnrIo Ins cnnrns no nrrILon n nIngunn docIsIon.
12.6. 1norguiIiliJoJ Jel ocuerJo inpliciIo Jel Congreeo
In oI yn cIfndo cnso ViJeo CluI Dreone In Corfo nLnndonn,
on Ios consIdornndos 3 y 16, In jurIsrudoncIn osLozndn on
Ioeei CiIile (8-IX-92) do quo un docrofo do osfn nnfurnIozn
uodn rnfIfIcnrso or sIIoncIo IogIsInfIvo, y fnnLIon oxcIuyo
quo uodn sor rnfIfIcndo InIIcIfnnonfo on In Ioy do rosu-
uosfo, oI vIojo fruco guLornnfIvo nrn sncnr do rondon nor-
VII - 51 I!ITIS ACIOAIIS
nns ornnnonfos y quo roruoLn hnsfn In Ioy do ndnInIsfrn-
cIon fInnncIorn doI Isfndo.
12.?. AuliJoJ ineonoIle, ineuecepIiIle Je roIificoci6n
legieloIito
!no do Ios vofos do ViJeo CluI Dreone dosfncn quo In uIfo-
rIor croncIon doI nIsno Inuosfo or In Ioy 24.3?? no suLsnnn
In InvnIIdoz doI rogInnonfo do nocosIdnd y urgoncIn, nfonfo
quo oI nrf. 99 Inc. 3, rr. sogundo, dIco quo osfo fIo do dIso-
sIcIonos do cnrcfor IogIsInfIvo, on nnnos do In ndnInIsfrn-
cIon, son nuIns do nuIIdnd nLsoIufn o InsnnnLIo.
12.8. AeceeiJoJ , efecIoe Je lo le, roIificoIorio. Ploco.
SI no so dnn Ios rocnudos do fondo y do fornn nrn su vnIIdoz
oI rogInnonfo cno nufonfIcnnonfo, orquo oI oxroso frnfn-
nIonfo roquorIdo or In ConsfIfucIon no uodo Inforrofnrso
do ofro nodo quo su rnfIfIcncIon o nodIfIcncIon IognI. A fnIfn do
frnfnnIonfo , reeoluci6n IogIsInfIvn, cnLo onfondor quo In do-
cIsIon nrInnonfnrIn os no sosfonorIo: no oxIsfo on oI foxfo do
osn nornn consfIfucIonnI nroLncIon fcIfn doI rogInnonfo do
nocosIdnd y urgoncIn. Anfos LIon y nI confrnrIo, os do cInrn
nIIcncIon oI rIncIIo gonornI doI nrfIcuIo 82, onsndo osocI-
fIcn y rIncInInonfo nrn osfo suuosfo: In voIunfnd do cndn
Cnnrn doLo nnnIfosfnrso oxrosnnonfo: so oxcIuyo, on fodos
Ios cnsos, In snncIon fcIfn o fIcfn.
8
Ioro ns nn, sI oI rogInnonfo do nocosIdnd y urgoncIn hn
InvndIdo Ins zonns rohILIdns or In ConsfIfucIon, unn Ioy o-
12.8
Con. II!IZ H!AII, op. ciI., . 232: oI Congroso no fIono Inzo nI
ofocfo, oro oI sIIoncIo on su rInorn rounIon con quorun osforIor
Inorfn rochnzo (. 245); oI Inzo on ronIIdnd os su rInorn rounIon: os
un Inzo IndofornInndo oro orfocfnnonfo dofornInnLIo. Con. O!TIZ
IIIIIO!II, MIO!II AOII, y AO!I!!I, S!SAA IIIIAA, Loe JecreIoe Je nece-
eiJoJ , urgencio en lo ConeIiIuci6n Je 1994, Iornor, CordoLn, 1995, .
128, nrn quIonos oI Inzo nxIno IoIol os do 30 dIns.
IA!TI OII!AI VII - 52
dr rogInr ex noto In nnforIn, con ofocfo ex nunc, oro no rnfI-
fIcnr oI docrofo con ofocfo ex Iunc. Ios frILunnIos doLorn on-
foncos docInrnr su nuIIdnd con ofocfo rofroncfIvo.
12.9. 1nexieIencio Je poIeeIoJ Je teIo
So hn sosfonIdo con rnzon quo oI Iodor IjocufIvo no fIono
fncuIfnd do vofo soLro Io quo rosuoIvn oI Congroso nI frnfnr oI
rogInnonfo do nocosIdnd y urgoncIn
9
. o Io fIono on oI rInor
y ns cInro suuosfo, do InoxIsfoncIn do Ioy rnfIfIcnndo su ro-
gInnonfo, con Io cunI osfo cno sIn oxIsfIr sIquIorn osILIIIdnd
nnforInI do vofnr oI sIIoncIo IogIsInfIvo. o Io fIono fnnoco
on cnso do rnfIfIcncIon nrcInI o oxrosn dorogncIon, or cunnfo
on oI nuovo osquonn consfIfucIonnI os jusfnnonfo oI Congroso
oI juoz IfIno, onfro nnLos odoros, do In nornn IogIsInfIvn
hnLIIIfndn fonornrInnonfo, sujofo n confrnIor judIcInI on Io
quo hnco n In nornn IogIsInfIvn rosuIfnnfo.
Ior Io dons, osfnLIocIdo on In ConsfIfucIon quo In hnLIIIfn-
cIon IogIsInfIvn osf on rIncIIo rohILIdn y soIo or oxcocIon
so ncofn osfo fIo do rogInnonfos, do ncuordo nI rocodInIon-
fo osocInI nnnIIzndo, os cInro quo niconenIe conforne o eee
proceJinienIo uodo nnnfonorso In vIgoncIn doI docrofo.
Ms nn, Ios Inzos osfrIcfos fIjndos nrn oI frnfnnIonfo
nrInnonfnrIo rosuIfnrInn vIoIndos sI so ndnIfIorn rocurrIr nI
vofo y nI rocodInIonfo do InsIsfoncIn IogIsInfIvn.
A oIIo quo so hn ngrogndo quo oxIsfIrIn dosvIncIon do odor
10
on oI Iodor IjocufIvo nI rocurnr sorfonr or In vIn doI vofo In
voIunfnd IogIsInfIvn oxrosndn on oI nnrco consfIfucIonnI do
un rocodInIonfo osocInI.
Iuorn do oso osfrIcfo nnrco consfIfucIonnI oI docrofo do no-
cosIdnd y urgoncIn cnroco do vnIIdoz y vIgoncIn.
12.9
COMAI!A, nrf. cIfndo, unfo VII.5.1. y nofns 98 n 102; O!TIZ IIIIIO!II
y AO!I!!I, op. ciI., . 136.
12.10
COMAI!A, nrf. cIfndo, unfo VII.5.1. y nofn 98.
VII - 53 I!ITIS ACIOAIIS
12.10. OIroe IeeIe Je coneIiIucionoliJoJ
Con o sIn rnfIfIcncIon IogIsInfIvn, oI rogInnonfo do nocosI-
dnd y urgoncIn doLo fonor ndocundo susfonfo fcfIco, ndocun-
cIon do nodIo n fIn, sor roorcIonndo on Ins nodIdns quo ndo-
fn y on oI fIn orsoguIdo, no ndoIocor do dosvIncIon do odor,
ofc. SI oI rogInnonfo so hn frnnsfornndo on Ioy, os n osfn quo
so nIIcnrn fnIos rIncIIos do confroI consfIfucIonnI. MIon-
frns osf on frnIfo In rnfIfIcncIon IogIsInfIvn, oI rogInnonfo
IgunI doLo snfIsfncor Ios rIncIIos oxuosfos, no InvndIr Ins
conofoncIns rohILIdns, soguIr oI rocodInIonfo ndnInIsfrn-
fIvo y IogIsInfIvo rocofundo. In onIsIon do cunIquIorn do oIIos
InIIcn In ordIdn do vIgoncIn y vnIIdoz do In nornn.
12.11. SupueeIoe Je ineuecepIiIiliJoJ Je roIificoci6n
legieloIito
SoInnonfo oI rogInnonfo do nocosIdnd y urgoncIn quo snfIs-
fnco fodos Ios roquIsIfos consfIfucIonnIos uodo sor rnfIfIcndo
or oI Iodor IogIsInfIvo, nfonfo oI rIncIIo gonornI do In nuli-
JoJ oIeoluIo e ineonoIle doI ojorcIcIo no nuforIzndo do funcIo-
nos IogIsInfIvns.
11
Ior oIIo, unn Ioy quo rnfIfIquo un fnI docrofo
no odrIn fonor ofocfo rofroncfIvo.
12
12.12. Lo inconeIiIucionoliJoJ IonIo Jel reglonenIo cono
Je lo le,. tiJeo, IeoIro, nneroe titoe
TnnLIon In nnforIn uodo sor rogIndn IrrnzonnLIononfo or
oI docrofo y or In Ioy: os oI cnso doI Inuosfo nI vIdoo, quo In
Ioy 24.3?? roInono, oro quo no uodo suornr In IrrnzonnLI-
12.11
II yn cIfndo cnso ViJeo CluI Dreone, consIdornndo 1?.
12.12
InIIo cIfndo on In nofn nnforIor.
IA!TI OII!AI VII - 54
IIdnd do fondo, Io nIsno quo In Ioy doI Inuosfo n In rndIo y
foIovIsIon n fnvor doI fonfro.
13
Is Ionnnonfo nIIcnLIo In crIfIcn n Cine Colloo:
14
nsI cono
orn nLsurdo Inonor un frILufo nI cIno nrn fInnncInr nno-
ros vIvos, nsI fnnLIon Io os nI vIdoo nrn oI cIno, o n In rndIo y
foIovIsIon nrn oI fonfro; or oso cnnIno so frILufnr Iuogo nI
C-!OM nrn oI vIdoo y In foIovIsIon, Iuogo n In Infornof nrn
oI C-!OM y nsI sucosIvnnonfo. Is unn IncohoroncIn, unn
vIoIncIon nI rIncIIo do In unIvorsnIIdnd doI rosuuosfo, un
grnvnnon dIscrInInnforIo n un socfor do In socIodnd quo no
gozn doI fnvor ocnsIonnI doI goLIorno, on noyo do quIonos In
sonsILIorIn ouInr o guLornnfIvn consIdorn ns fufoInLIos:
nnfos y hoy oI fonfro, hoy oI cIno, nnnnnn vnyn n snLor quo:
or quo no In cIoncIn, In InvosfIgncIon, In cuIfurn, IoJoe Ins
nnnIfosfncIonos doI nrfo (Infurn, nrquIfocfurn, nsIcn, grn-
Lndo, ofcoforn), ns In oducncIon, In sogurIdnd socInI, Ios hos-
IfnIos, In jusfIcIn, oI sIsfonn onIfoncInrIo, Ins fuorzns do so-
gurIdnd oIIcInI.
Con oso crIforIo so uodo grnvnr nI cnno nrn fInnncInr In
InvosfIgncIon gonofIcn do InLornforIos rIvndos, n Ios InLornfo-
rIos rIvndos nrn fInnncInr In uLIIcIdnd do ronodIos, n Ins
unIvorsIdndos rIvndns nrn soIvonfnr Ins osfnfnIos, n Ios sIs-
12.13
Vofndo or oI Iodor IjocufIvo, InsIsfIdo or oI Congroso. Ofros
cnsos do docrofos do nocosIdnd y urgoncIn cuyo oLjofo orn InconsfIfucIo-
nnI y or ondo cuyn Ioy do rnfIfIcncIon fuo consIdorndn InconsfIfucIonnI:
Cn. Conf. Adn. Iod., SnIn IV, 1epejo, 24-IX-96; SnIn II, Dioc, VicIor,
12-XII-96; SnIn V, Huorric, 20-VII-95; SnIn IV, Vieilloc, 20-X-95; SnIn II,
AlperI, 16-XI-95; SnIn III, PulicIino, 10-V-95; SnIn I, Iofnon, 2-X-95;
SnIn II, Polotecino, 20-II-9?; SnIn V, Quilici, 26-III-9?.
12.14
Iolloe: 24?:121, nno 1960. Ins crIfIcns son IIovnnfnLIos: !IIO!A,
J!A CA!IOS, ConenIorio, on In !ovIsfn ArgonfInn do CIoncIn IoIIfIcn,
n 2, 1960, . 295 y ss., 68 y ss.; CA!!I, OIA!O, AoIo eoIre el coeo Je loe
nneroe titoe, !ovIsfn doI CoIogIo do ALogndos do In IInfn, n 6, 1961,
. 49 y ss., 68 y ss.; IOTIT, I!IS, 1l conunieno Je 1eIoJo , lo juriepru-
Jencio, JA, 1960.V, . 402; I!VA, In Ioy, f. 100, . 46; nuosfro cononfn-
rIo on oI f. 2 do osfo TroIoJo, 1 od., cn. XII, nn. 15.2., . XII-30 y ss.
VII - 55 I!ITIS ACIOAIIS
fonns do sogurIdnd rIvndos nrn fInnncInr In sogurIdnd -
LIIcn, n Ios nocnnIsnos do nrLIfrnjo y nodIncIon nrn fInnn-
cInr In jusfIcIn, ofc.
II cnos nornnfIvo, ndnInIsfrnfIvo y rosuuosfnrIo quo oIIo
suono os connrnLIo n In IrrnzonnLIIIdnd do osfn soIucIon: do
osfos vIonfos uodon vonIr nquoIIns fonosfndos. Is unn IsfI-
nn quo osfn Corfo no Io hnyn dIcho, nrn fronnr fnIos rofornos
n un sIsfonn rofoccIonIsfn y do fononfo, nrn ns fonIdos do
dosvIncIon do odor, quo hn quodndo dosfnsndo dosdo In rofor-
nn doI Isfndo. Quo un socfor do In socIodnd so sncrIfIquo dIroc-
fnnonfo n ofro os fnn IrrnzonnLIo cono Io vIo ofrn Corfo on oI
cnso Ierrorio, on un fnIIo InnonfnLIononfo oIvIdndo.
15
13. IeglonenIoe JelegoJoe o Je inIegroci6n
13.1. 1l principio IroJicionol
1
Tnnfo In docfrInn cono In jurIsrudoncIn osfn confosfos on
quo oI Congroso no uodo doIognr on fornn nnIIn sus fncuIfn-
dos nI Iodor IjocufIvo, sIno quo soIo uodo ornIfIrIo dIcfnr
cIorfns nornns donfro do un nnrco IognI rofIjndo or oI IogIs-
Indor.
2
Ior oIIo os quo rosuIfn un confrnsonfIdo hnLInr do ro-
gInnonfo doIogndo cono hnLIfunInonfo so hnco, y rosuIfn fnI
voz ns ndocundo usnr oI fornIno rogInnonfo do InfogrncIon,
or Ins rnzonos quo so vorn.
12.15
Iolloe. 251: 246, 255: SI Ios juocos do unn cnusn oxroInforIn
conruoLnn quo In ufIIIdnd LIIcn no oxIsfo o hn sIdo dosconocIdn or In
AdnInIsfrncIon, y... nodIn nIguno do Ios suuosfos do grnvodnd o nrLI-
frnrIodnd oxfronn... osfn oLIIgndos n dosononnr In rInorn y ns
oIononfnIos do Ins funcIonos quo Ios IncunLon, osfo os, In quo consIsfo
on rofogor Ins gnrnnfIns consfIfucIonnIos docInrnndo In InvnIIdoz do Ios
ncfos doI Isfndo quo rofondon vuInornrIos (Aoci6n ArgenIino t. Jorge
Ierrorio, 1961).
13.1
!n conIofo frnfnnIonfo doI fonn on IIACHI, AIII!TO, Lo Jelego-
ci6n legieloIito, Id. Lnco, Iuonos AIros,1990.
13.2
OA!CA I ITI!!A, I!A!O, Legieloci6n JelegoJo, poIeeIoJ reglo-
nenIorio , conIrol juJiciol, Tocnos, MndrId, 19?0, . 123.
IA!TI OII!AI VII - 56
In ofocfo, Ios cnsos on quo so ndnIfo cono vIIdn In nfrILu-
cIon do fncuIfndos rogInnonfnrIns nI Iodor IjocufIvo, so rofIo-
ron InvnrInLIononfo n Ins Ioyos quo osfnLIocon oIIns nIsnns
un dofornInndo rIncIIo jurIdIco, dojnndo nI ndnInIsfrndor
fnn soIo oI conpleIor, inIerpreIor o inIegror oso rIncIIo, son
rocIsnndo su concofo, son dofornInnndo Ins cIrcunsfnncIns
do hocho n quo doLor sor nIIcndo. AsI or ojonIo In Ioy do
nccIdonfos doI frnLnjo n" 9688 osfnLIocIn on su nrfIcuIo 12 quo
oI Iodor IjocufIvo rogInnonfnr Ins IosIonos quo doLon consI-
dornrso cono IncnncIdndos nLsoIufns y Ins quo doLon
concofunrso cono IncnncIdndos nrcInIos, fonIondo on cuon-
fn on cnso do concurroncIn do dos o ns IosIonos, In odnd do In
vIcfInn y su soxo (nrf. 12): nquI In Ioy dn nrfo doI rIncIIo
jurIdIco y IInonnIonfos (odnd y soxo) nrn In InfogrncIon quo
doLor hncor oI Iodor IjocufIvo do nquoI. AsI fnnLIon uodo In
Ioy nuforIznr oI coLro do unn fnsn o Inuosfo donfro do un
IInIfo nInIno y ofro nxIno, fncuIfnndo nI Iodor IjocufIvo n
dofornInnr cuI os oI nonfo do In fnsn donfro do osos IInIfos; o
osfnLIocor quo osfnrn IILros do Inuosfos y rocnrgos ndunno-
ros Ins nnforIns rInns osoncInIos nrn unn dofornInndn In-
dusfrIn (or ojonIo, sIdorurgIn), y dIsonor quo oI Iodor Ijo-
cufIvo dofornInnr cuIos son Ios nnforInIos concrofnnonfo
oxcIuIdos, ofcoforn.
Hn dIcho nsI In Corfo Suronn on oI cnso Delfino: Quo,
cIorfnnonfo, el Congreeo no pueJe Jelegor on oI Iodor Ijocu-
fIvo o on ofro donrfnnonfo do In ndnInIsfrncIon, ninguno Je
loe oIriIucionee o poJeree que le Ion eiJo expreeo o inpliciIo-
nenIe conferiJoe. Is oso un rIncIIo unIfornononfo ndnIfI-
do cono osoncInI nrn oI nnnfonInIonfo o InfogrIdnd doI sIsfo-
nn do goLIorno ndofndo or In ConsfIfucIon y rocInnndo on-
ffIcnnonfo or osfn on oI nrf. 29; osdo Iuogo, no exieIe
propionenIe Jelegoci6n eino cuonJo uno ouIoriJoJ inteeIiJo
Je un poJer JeIerninoJo Ioce poeor el ejercicio Je eee poJer
o oIro ouIoriJoJ o pereono JeecorgnJolo eoIre ello; IxIsfo
unn dIsfIncIon fundnnonfnI onfro In doIogncIon do odor nrn
hncor In Ioy y In do conforIr cIorfn nuforIdnd nI Iodor IjocufIvo
VII - 5? I!ITIS ACIOAIIS
o n un cuoro ndnInIsfrnfIvo, n fIn do rogInr Ios ornonoros y
dofnIIos nocosnrIos nrn In ojocucIon do nquoIIn. Io rInoro no
uodo hncorso, Io sogundo os ndnIfIdo nun on nquoIIos nIsos
on quo, cono II.!!., oI odor rogInnonfnrIo so hnIIn fuorn do
In Iofrn do In ConsfIfucIon.
3
Ijo In CSJ on Moutiel, doI nno
195?: In oI sIsfonn rorosonfnfIvo rouLIIcnno do goLIorno
ndofndo or In ConsfIfucIon (nrf. 1") y quo so noyn fundn-
nonfnInonfo on oI rIncIIo do In dIvIsIon do Ios odoros, oI
IogIsIndor no uodo sInIononfo doIognr on oI Iodor IjocufIvo
o on ronrfIcIonos ndnInIsfrnfIvns In fofnI confIgurncIon do Ios
doIIfos nI In IILro oIoccIon do Ins onns, puee ello inporIorio lo
Jelegoci6n Je foculIoJee que eon por eeencio inJelegoIlee.
4
o oLsfnnfo oso nnrco do rovIn IInIfncIon consfIfucIonnI n
In fncuIfnd doI Congroso n doIognr nnforIns nI Iodor IjocufIvo,
oI corror doI fIono fuo nosfrnndo unn ndnInIsfrncIon quo cndn
voz ns nnIInnonfo ojorcIo fncuIfndos doIogndns or oI Con-
groso, o IncIuso quo onconfro fncuIfndos doIogndns nIII dondo
no Ins fonIn n fonor osfrIcfo do In Ioy. II rosuIfndo hn sIdo quo
oI ordon jurIdIco so oncuonfrn cunnfIfnfIvnnonfo consfIfuIdo
on su nnyor nrfo or rogInnonfos do fodn cInso, nnfos quo
or Ioyos doI Congroso do In ncIon. IIIo os oxngorndo on nnfo-
rIn frILufnrIn y ovIdonfo on Io quo hnco n In roguIncIon do Ios
sorvIcIos on nonooIIo o oxcIusIvIdnd.
13.2. Lo ConeIiIuci6n Je 1994
5
Inrn Iuchnr confrn osn fondoncIn In ConsfIfucIon osfnLIoco
on su nrf. ?6: So rohILo In doIogncIon IogIsInfIvn on oI Iodor
13.3
Iolloe, f. 148, s. 430, 434, Delfino, 192?.
13.4
Iolloe, f. 23?, s. 636, 65?, Moutiel, 195?.
13.5
Vor fnnLIon IIACHI, AIII!TO I., Loe IeglonenIoe JelegoJoe luego
Je lo reforno coneIiIucionol, on oI IILro coIocfIvo Honenoje ol Dr. Mi-
guel S. MorienIoff, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 199?, cn. I; II!!IO,
IAIIO ISTIIA, Lo Jelegoci6n legieloIito, on oI IILro coIocfIvo 1l JerecIo
oJninieIroIito orgenIino, Io,, 1996, s. 122 y ss.; Algunoe reflexionee
eoIre loe reglonenIoe JelegoJoe en lo Ieforno coneIiIucionol, on oI
IILro Honenoje..., op. loc. ciI.
IA!TI OII!AI VII - 58
IjocufIvo, snIvo on nnforIns dofornInndns do ndnInIsfrncIon
o do onorgoncIn LIIcn, con Inzo fIjndo nrn su ojorcIcIo y
donfro do Ins Lnsos do In doIogncIon quo oI Congroso osfnLIozcn.
In cnducIdnd rosuIfnnfo doI frnnscurso doI Inzo rovIsfo on oI
rrnfo nnforIor no Inorfnr rovIsIon do Ins roIncIonos jurIdI-
cns nncIdns nI nnnro do Ins nornns dIcfndns on consocuoncIn
do In doIogncIon IogIsInfIvn. Isfn nornn consfIfucIonnI so In-
sorfn on un nsndo jurIsrudoncInI quo nIogn nI Congroso o-
dor fncuIfnr n In ndnInIsfrncIon nrn hncor In Ioy, Io cunI os
docIr quo no Io uodo nuforIznr, cono do hocho Io hnco, n rogu-
Inr dofornInndns nnforIns. In roguIncIon doLo, sogn In Cons-
fIfucIon, sor doI roIo Congroso, y Io nIco quo uodo doIognr-
so os, nrfIcuIo or nrfIcuIo y on cndn ocnsIon do nodo oxcocIo-
nnI, oI orfoccIonnnIonfo do nIgn suuosfo do hocho fnIfnnfo
on uno nornn IogIsInfIvn unfunI. ocIr on In Ioy quo oI MInIs-
forIo o SocrofnrIn fnI fIjnr Ins fnrIfns, roguInr oI sorvIcIo,
or ojonIo, sIn nrnofro nIguno, no rosondo nI rIncIIo
consfIfucIonnI, nonos n In Iuz doI nrfIcuIo 42, uos os n osfos
onfos quo uodo nfrILuIrIos fnIos fncuIfndos nnIIns, no n Ins
socrofnrIns o nInIsforIos doI Iodor IjocufIvo. SIn onLnrgo fun-
cIonn y os nIIcndo, Io cunI dojn nnI nrndo oI funcIonnnIonfo
ronI doIn ConsfIfucIon on Ios frILunnIos.
CnLo rogunfnrso sI Ins nnforIns quo In ConsfIfucIon rohI-
Lo quo oI Iodor IjocufIvo rogInnonfo or nocosIdnd y urgoncIn
so oncuonfrnn fnnLIon rohILIdns nrn In doIogncIon. Icho
on ofrns nInLrns, uodo oxfondorso or nnnIogIn In rohILI-
cIon consfIfucIonnI osocIfIcn nrn uno, cunndo oxIsfo unn ro-
hILIcIon gonorIcn nrn oI ofro Concrofnnonfo, In ConsfIfucIon
rohILo nI ojocufIvo nsunIr fncuIfndos IogIsInfIvns do onor-
goncIn on nnforIn onnI, frILufnrIn y do nrfIdos oIIfIcos.
Iuodo oI Congroso doIognr fnIos nnforIns nI Iodor IjocufI-
vo Is snLIdo quo on nnforIn InosIfIvn fodo oI rogInon fun-
cIonn n Lnso do uro rogInnonfo y cIrcuInros do In .O.I., su-
uosfnnonfo or fncuIfndos doIogndns doI Congroso, oro Ins
ns do Ins vocos or rogInnonfos nIfIIos quo son n In voz
ojocufIvos, nufononos, doIogndos y do nocosIdnd y urgoncIn.
VII - 59 I!ITIS ACIOAIIS
Mns LIon son ncfos gonornIos dIcfndos or nIguIon quo so
consIdorn, IILrononfo, IogIsIndor. Yn nndIo so rogunfn ns
sI In A.I.I.I. (nnfos .O.I.) o oI MInIsforIo do IcononIn y sus
SocrofnrIns uodon hncor fnI croncIon IurInornnfIvn do nIvoI
gonornI. Iscufon soIo su oorfunIdnd. Ioro hncor fnnnnn nfIr-
nncIon os cono sosfonor quo Ios hochos cronn dorocho, y quo oI
Congroso os Incnnz do dIcfnr nornn frILufnrIn nIgunn, con Io
cunI os IndIsonsnLIo quo Io hngn In A.I.I.I. o fodo oI sIsfonn
cno. Inroco nuy dIfIcII sosfonor nIngunn do fnIos hIofosIs.
In cunIquIor cnso, In cIusuIn consfIfucIonnI frnnsIforIn
ocfnvn ono fIn n fodn In IogIsIncIon doIogndn n In ndnInIsfrn-
cIon confrnI oI 24 do ngosfo do 1999, snIvo Ins InufncIonos
legolee eIricIo eeneu n Ios onfos o nuforIdndos roguInforIns In-
doondIonfos (infro, cn. XV), cono Io oxIIcnnos on oI cnIfu-
Io VII (!oguIncIon ocononIcn y socInI) doI fono 2.
Cono voronos nIII, oI grnn dosnfIo do In oocn os soLrovIvIr
ordonndnnonfo n In dosnnrIcIon do osfo dorocho doscnrfnLIo
doI rogInnonfo dInrIo y consfnnfo do In ndnInIsfrncIon confrnI
(ocrofos, dIsosIcIonos ndnInIsfrnfIvns, rosoIucIonos nInIs-
forInIos, rosoIucIonos do SocrofnrIos do Isfndo, ofc.) y nsnr
sIn frnsIos n un dorocho ns osfnLIo, son onnnndo doI rInor
orgnno rovIsfo on In ConsfIfucIon nrn oIIo, quo no os ofro quo
oI Congroso do In ncIon, o on su dofocfo do Ios onfos roguInfo-
rIos IndoondIonfos doI nrfIcuIo 42.
uncn ns, sI oI nIs so InsfIfucIonnIIzn, do Ios Infogrnnfos
doI Iodor IjocufIvo.
Is oI osquonn do In frocIuro Jel poJer cono gnrnnfIn do In
IILorfnd y In donocrncIn, quo yn nonfnnos on oI cnIfuIo III.
Io ns Inorfnnfo nsnr onfoncos n sor Ins fncuIfndos nor-
nnfIvns do Ios orgnnos roguInforIos inJepenJienIee rovIsfos
on oI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon, con nrfIcIncIon docIsorIn
on oI dIrocforIo fnnfo do Ios usunrIos cono do Ins IrovIncIns, ,
nudIoncIns LIIcns rovIns, fodo oIIo cono condIcIon osoncInI
do vnIIdoz do Ins nornns quo so dIcfon.
In sunn, Ins rohILIcIonos doI rogInnonfo do nocosIdnd y
urgoncIn fnnLIon Io son doI rogInnonfo doIogndo, sIn orjuIcIo
IA!TI OII!AI VII - 60
13.6
!OMI, DerecIo oJninieIroIito, 3 od., op. ciI., s. 199 y ss; 4 od.,
op. ciI., s. 280 y ss.; 5 od., 1996, s. 280 y ss.
13.?
!osuIfn nsI nrocIdo n In Idon, quo on nIgn nononfo so orgono on
nuosfro nIs, do rochnznr In concocIon doI ncfo do goLIorno cono ncfo no
jusfIcInLIo, oro on su Iugnr y nI nIsno fIono frnor doI dorocho LrnsIIono
onfoncos vIgonfo In concocIon do ncfo InsfIfucIonnI cono ncfo no jusfIcIn-
LIo (infro, f. 2, cn. VIII). II cnnLIo do rofuIo no cnnLIn oI rogInon jurIdIco,
cono yn Io oxIIcnnos on oI cnIfuIo I.
13.8
II rIncIIo os fnn unIvorsnI on nnforIn rogInnonfnrIn quo so Io
uodo onconfrnr or doquIor. Vor, onfro ofros, II!YOMAI, I. O., y IIA, I.
!., Coeee onJ MoIeriole on AJninieIroIite Lou in Aigerio, 2 odIcIon,
OLnfonI AvoIovo !nIvorsIfy Iross IInIfod, IIo-Ifo, IgorIn, . 80.
do quo ndons In Ioy soIo uodo nuforIznrIos or rnzonos do
onorgoncIn , n su voz nIcnnonfo on Io quo hnco n nnforIns
do ndnInIsfrncIon, sIn nfocfnr dorochos o doLoros do Ios nr-
fIcuInros. o os nsI vInLIo oI Infonfo do sorfonr In rohILIcIon
consfIfucIonnI, dIsfInguIondo, on Iugnr do Ios cunfro rogInnon-
fos frndIcIonnIos quo oI nIsno nufor osfuInLn nnfos do In ro-
fornn, cInco dosuos do oIIn.
?
o rosuIfn osILIo oscnnr, snI-
vo or In croncIon do onfos roguInforIos IndoondIonfos, n In
cosncIon do Ins fncuIfndos ndnInIsfrnfIvns do roguIncIon soLro
Ios nrfIcuInros. Isn rohILIcIon doI nrfIcuIo ?6 y In cnducIdnd
do Iono dorocho quo so roduco oI 24 do ngosfo do 1999 no
uodo sorfonrso con osfuorzos docfrInnrIos: os un nuovo sIsfo-
nn consfIfucIonnI, y hny quo ndnfnrso n oI.
13.3. A quienee ee pueJe Jelegor
II nrfIcuIo ?6 ndnIfo on fornn oxcocIonnI soInnonfo In do-
IogncIon nI Iodor IjocufIvo, y no cnLo oxfondor dIchn oxco-
cIon nI Jofo do OnLInofo, Ios MInIsfros o SocrofnrIos do Isfndo,
nI fnnoco ndnIfIr In suLdoIogncIon. Is un rIncIIo donnsIn-
do nnfIguo do dorocho cono nrn odor IgnornrIo: JelegoIoe
poIeeIoe non Jelegore poIeeI.
8
Iuodo on cnnLIo nfrILuIrso fncuIfndos n Ios onfos rovIsfos
on oI nrfIcuIo 42, n fonor do Ios nnrcos roguInforIos nIII rovIs-
fos, sIn In IInIfncIon fonornrIn quo fIono oI Iodor IjocufIvo,
VII - 61 I!ITIS ACIOAIIS
uos nIII In doIogncIon In hnco oI Congroso nI onfo roguIndor on
Lnso n unn rovIsIon consfIfucIonnI cInrn.
Isfos nnrcos, n su voz, n vocos nuforIznn on fornn oxrosn
nI onfo n suLdoIognr on sus roIos orgnnos doondIonfos Ins
fncuIfndos quo In Ioy Ios oforgn, Io quo no nos nroco confrnrInr
oI foxfo nI oI osIrIfu do In rohILIcIon do doIogncIon nI Iodor
IjocufIvo y o forIiori do suLdoIogncIon or nrfo do osfo.
14. IeglonenIoe ouI6nonoe
Isfo fIo do rogInnonfos, quo no osf oxrosnnonfo rovIs-
fo on Ins Ioyos nI on In ConsfIfucIon, osfnrIn consfIfuIdo or
nquoIIos dIcfndos nrn rogIr unn nnforIn on In quo no hny nor-
nns IognIos nIIcnLIos (do nhI Io do nufonono). Ioro In Cons-
fIfucIon fncuIfn nI IrosIdonfo n onIfIr Ios rogInnonfos quo
sonn nocosnrIos nrn In ejecuci6n do Ins Ioyos do In ncIon, Io
cunI so rofIoro fnxnfIvnnonfo n Ios rogInnonfos do ojocucIon do
Ins Ioyos, no n suuosfos rogInnonfos nufononos do fodn Ioy.
Iuodo ndnIfIrsoIos nrn rogIr oxcIusIvnnonfo oI funcIonn-
nIonfo Inforno do In ndnInIsfrncIon (orgnnIzncIon, doLoros do
Ios orgnnos, nfrILucIonos, ofc.), oro rosuIfn InconsfIfucIonnI,
on cnnLIo, quo so rofondn IInIfnr Ios dorochos do Ios nrfIcu-
Inros o In ofosfnd doI Congroso soLro In ndnInIsfrncIon, or
cunnfo oI nrfIcuIo 14 do In ConsfIfucIon osfnLIoco cInrnnonfo
quo In roguIncIon y or ondo rosfrIccIon do Ios dorochos IndIvI-
dunIos uodo hncorso or Ins Ioyos ..., osfo os, or Ins Ioyos
Jel Congreeo, y no or ncfos do In ndnInIsfrncIon.
Con fodo, rocodIondo con In doLIdn rudoncIn os osILIo ufI-
IIznr osfo nodIo rogInnonfnrIo donfro do sus IInIfos; hnLr do
cuIdnrso do no fIjnr oLIIgncIonos do Ios nrfIcuInros hncIn In
ndnInIsfrncIon, quo no fongnn un susfonfo IognI osocIfIco. Y
fnnoco sosfonor, dosdo Iuogo, quo orfonoco n unn osoforIcn
zonn do rosorvn do In ndnInIsfrncIon quo no oxIsfo on nIngu-
nn nrfo do nuosfro sIsfonn consfIfucIonnI.
!no do Ios suuosfos doI rogInnonfo nufonono quo oxcodo
Ios IInIfos nnfos oxuosfos so dn on nquoIIns roIncIonos quo In
IA!TI OII!AI VII - 62
docfrInn nIonnnn IInnnLn osocInIos do sujocIon, cunndo do-
fornInndos gruos do orsonns so oncuonfrnn, voIunfnrInnonfo
o no, sonofIdns n un sIsfonn ndnInIsfrnfIvo y nornnfIvo n In
voz: Ios rosos on In crcoI, Ios funcIonnrIos on In ndnInIsfrn-
cIon (y or ondo Ios nIIIfnros on Ins fuorzns nrnndns, Ios oII-
cIns y gondnrnos on Ins do sogurIdnd, ofc.), Ios nIunnos on
unn oscuoIn o unIvorsIdnd. CnLo fnnLIon IInIfnr do fnI nodo
Ios dorochos do un onforno on un hosIfnI
In In rcfIcn cIorfnnonfo ocurro, IncIuso sIn nornn nIgu-
nn; oro n nodIdn quo nvnncon Ios juIcIos do nolo proxie os
osILIo quo In vIojn fornuIn rogInnonfnrIsfn, quo rovo fodo n
fnvor do In ndnInIsfrncIon y cnsI nndn cono dorocho doI nrfI-
cuInr, ronsuno nIII fnnLIon oI IncIorfo rosfro do sus nII cnLo-
zns do nodusn.
Ios ojonIos sIrvon nrn donosfrnr oI drnnnfIsno quo su-
ono ndnIfIr con oxfonsIon osfn ofosfnd rogInnonfnrIn nufo-
nonn, o con doIogncIonos on LInnco quo nrn oI cnso os Io nIs-
no.
In IrnncIn In nuovn ConsfIfucIon nuforIzn oxrosnnonfo n
In ndnInIsfrncIon oI oxodIr rogInnonfos nufononos do cnrc-
for IogIsInfIvo on nnforIns oxcIuIdns do Ins nfrILucIonos doI
InrInnonfo (nrfs. 34 y 3?). CnLo dIsfInguIr nsI onfro Ios rogIn-
nonfos oxfornos: o) Ios nufononos (o ns roInnonfo, Ios Io-
gIsInfIvos), y I) Ios suLordInndos.
Ios rInoros surgon dIrocfnnonfo do In ConsfIfucIon, sIn
quo unn Ioy uodn dofornInnr su confonIdo nI IogIsInr soLro oI
unfo: fIonon nsI In cnfogorIn do Ioy;
1
Ios sogundos soIo uodon
dIcfnrso nrn In ojocucIon do Ins Ioyos o or nuforIzncIon do
oIIns.
Is un crIforIo consfIfucIonnI oIIgroso y cIorfnnonfo dos-
nconsojnLIo sI no so cuonfn con goLIornos nosurndos y uoLIos
vIgIInnfos y coIosos do su IILorfnd; on dInnofrnI oosIcIon nI
14.1
WAIII, MA!CII, DroiI AJninieIroIif, 8" od., InrIs, 1959, s. 6 y ss.
do In oJJenJo.
VII - 63 I!ITIS ACIOAIIS
nIsno cnLo rocordnr In ConsfIfucIon nusfrIncn, quo on su nrfI-
cuIo 18, nnrfndo 2, rohILo oxrosnnonfo Ios rogInnonfos
nufononos y doIogndos.
2
15. IeglonenIo Je ejecuci6n
Isf oxrosnnonfo rovIsfo on In ConsfIfucIon, on oI nrfIcu-
Io 99, IncIso 2"), oI quo nI fIjnr Ins nfrILucIonos doI Iodor Ijocu-
fIvo osfnLIoco quo osfo IxIdo Ins InsfruccIonos y rogInnonfos
quo sonn nocosnrIos nrn In ojocucIon Ins Ioyos do In ncIon,
cuIdnndo do no nIfornr su osIrIfu con oxcocIonos rogInnon-
fnrIns. II Jofo do OnLInofo or su nrfo, oxIdo rogInnonfos
suL-IognIos nrn oI ojorcIcIo do Ins nfrILucIonos doI nrfIcuIo
100 (IncIso 2). VnrIns oLsorvncIonos os nocosnrIo ofocfunr ros-
ocfo n Ios rogInnonfos do ojocucIon, quo son or cIorfo In ns
Inorfnnfo nnnIfosfncIon do In ncfIvIdnd rogInnonfnrIn doI
Iodor IjocufIvo.
15.1. Lo reglonenIoci6n no ee requieiIo pretio poro cunplir
lo le,
In rInor Iugnr, doLo sonnInrso quo Ins Ioyos doLon cun-
IIrso dosdo oI nononfo do su ronuIgncIon y uLIIcncIon,
1
or Io quo no doondon on nodo nIguno do quo oI Iodor Ijocu-
fIvo docIdn rogInnonfnrIns o no:
2
Ios juocos y In nIsnn ndnI-
nIsfrncIon doLon ncnfnr y ojocufnr o hncor ojocufnr Ins Ioyos on
Ios cnsos concrofos, InforrofndoIns nrn snIvnr sus vncIos on
In nodIdn quo fuoro nocosnrIo on Ios cnsos ocurronfos, oro sIn
14.2
ATOIOIII, WAITI!, Allgeneinee VeruolIungerecII, VIonn, 1954,
s. ?6 y ss.
15.1
SoLro oI roLIonn, vor nuosfro nrfIcuIo Lo pronulgoci6n , puIli-
coci6n Je loe le,ee, rovIsfn orocho doI TrnLnjo, nno XXX, n" 11, no-
vIonLro do 19?0, s. ?06 y ss.
15.2
CASSAOI, op. ciI., . 109 y Iolloe, 1guoc, 10-XII-8?; on IgunI sonfI-
do !OMI, op. ciI., 5 od., . 281.
IA!TI OII!AI VII - 64
doondor do quo no hnynn sIdo rogInnonfndns. Isfo os nsI In-
cIuso nunquo In Ioy dIsongn on sus IfInos nrfIcuIos cono os
do rcfIcn, quo oI Iodor IjocufIvo rogInnonfnr In rosonfo
Ioy, uos do ndnIfIrso oI rIncIIo ouosfo, quodnrIn IILrndo
nI nrLIfrIo doI Iodor IjocufIvo oI hncor cunIIr o no In Ioy
nodInnfo oI sInIo cnnIno do no rogInnonfnrIn, Io quo or
cIorfo no sorIn ndnIsILIo. Io nIsno cnLo docIr, con nnyor rn-
zon, do Ios rogInnonfos doI Jofo do OnLInofo.
15.2. Se refiere o lo propio oJninieIroci6n, no o loe
porIiculoree
II rogInnonfo do ojocucIon os fundnnonfnInonfo un rogIn-
nonfo dIrIgIdo n Ios roIos ngonfos ndnInIsfrnfIvos, nrn quo
osfos sonn n quo nfonorso y cono rocodor on Ios dIsfInfos
cnsos do nIIcncIon do In Ioy, on Io quo so rofIoro nI nsocfo
urnnonfo ndnInIsfrnfIvo. Ior oIIo no son rogInnonfnLIos or
oI Iodor IjocufIvo Ins Ioyos quo no sorn ojocufndns or In
ndnInIsfrncIon:
3
sorIn nLsurdo, or ojonIo, quo oI Iodor Ijo-
cufIvo rofondIorn rogInnonfnr oI CodIgo CIvII, oI CodIgo do
ConorcIo, ofcoforn, snIvo on Io quo hnco or ojonIo nI !ogIs-
fro CIvII do Ins Iorsonns, In InsoccIon do Iorsonns JurIdIcns,
sIonro y cunndo no Invndn oI nLIfo do Ios dorochos y doLo-
ros do Ios nrfIcuInros.
15.3. Ao JeIe intoJir oIroe noIerioe reglonenIorioe
II rogInnonfo do ojocucIon doLo IInIfnrso n ordonnr oI fun-
cIonnnIonfo y Ios doLoros do Ios ngonfos do In ndnInIsfrncIon
on Io quo rosocfn nI cunIInIonfo y ojocucIon do In Ioy n frn-
vos do In ndnInIsfrncIon, sIn odor ndonfrnrso, or ojonIo, o
Jefinir oI concofo IognI; sI Io hnco, no hnLIondo nrn oIIo nufo-
15.3
In soIucIon os unIforno. Vor CASSAOI, fono I, 5 od., 1996, . 143
y sus roforoncIns do In nofn 59.
VII - 65 I!ITIS ACIOAIIS
rIzncIon oxrosn do In Ioy, os IIogIfIno y no uodo sor ouosfo n
Ios nrfIcuInros on oso nsocfo; sI In Ioy Io nuforIzn oxrosn-
nonfo, onfoncos osfnnos on In hIofosIs do un rogInnonfo do-
Iogndo o do InfogrncIon, n quo nos roforInos ns nrrILn.
15.4. Ao JeIe olIeror el eepiriIu Je loe nornoe legolee
Adons, cnLo rocordnr quo oI Iodor IjocufIvo nI rogInnon-
fnr In Ioy doLo cuIdnr do no nIfornr su osIrIfu con oxcocIo-
nos rogInnonfnrIns; os do oLsorvnr quo so hnLIn (on In ConsfI-
fucIon) doI osIrIfu y no In Iofrn do In Ioy, or Io quo so hn
consIdorndo quo nunquo In nornn rogInnonfnrIn no nnrozcn
on confrndIccIon con oI IexIo do In Ioy sor IgunInonfo IIogIfI-
nn sI frnnsgrodo su osIrIfu, osfo os, In fInnIIdnd quo surgo doI
confoxfo do In Ioy.
A In Invorsn, so hn ndnIfIdo on cIorfos cnsos quo unn nornn
rogInnonfnrIn quo so nnrfo doI foxfo do In Ioy, oro so ndocuo
nI osIrIfu do In nIsnn, uodo fnnLIon fonor vnIIdoz: ... osfn
Corfo hn docIdIdo on fornn roIforndn quo oI Iodor IjocufIvo no
oxcodo su fncuIfnd rogInnonfnrIn or In cIrcunsfnncIn do no
njusfnrso on su ojorcIcIo n Ios fornInos do In Ioy, sIonro y
cunndo Ins nornns doI docrofo rogInnonfnrIo no sonn Incon-
nfILIos con oIIn, roondnn nI nojor cunIInIonfo do sus fI-
nos o consfIfuynn nodIos rnzonnLIos nrn ovIfnr su vIoIncIon
y, on dofInIfIvn, so njusfon do oso nodo n su osIrIfu.
4
o fodns nnnorns oI sonfIdo consfIfucIonnI os rohILIfIvo y
no suono oforgnrIo nI Iodor IjocufIvo In fncuIfnd do dofInIr
Ios fornInos IognIos (un vIcIo Lnsfnnfo frocuonfo), IIonnr su-
uosfos vncIos o Ingunns (ofro vIcIo consfnnfo), corrogIr orro-
ros nI Inforrofnr con nccIonos osIfIvns oI suuosfo osIrIfu
do In Ioy, sIno fnn soIo nLsfonorso do vIoInrIns con nquoIIns
15.4
Corfo Suronn, Iolloe, f. 269, s. 120, 121. Vor fnnLIon Iolloe, f.
232, . 28?; f. 244, . 309; f. 250, . 456; f. 254, . 362, y ofros.
IA!TI OII!AI VII - 66
oxcusns: doLo cunIIr fIoInonfo sus dIsosIcIonos, do ncuordo
n In fInnIIdnd y oLjofIvos doI foxfo nrInnonfnrIo.
15.5. 1e foculIoJ principolnenIe Jel PoJer 1jecuIito, no Je
6rgonoe JepenJienIee
Ior IfIno, os Inorfnnfo ndvorfIr quo In fncuIfnd do dIcfnr
rogInnonfos do ojocucIon osf oforgndn rIncInInonfo nI Io-
dor IjocufIvo y soIo on fornn IInIfndn nI Jofo do OnLInofo.
SoIo or oxcocIon uodo ndnIfIrso osn fncuIfnd, do nnnorn
IInIfndn y do fodos nodos sujofn n Ins rogInnonfncIonos quo oI
Iodor IjocufIvo do, on Ins onfIdndos dosconfrnIIzndns.
!nn Inorfnnfo oxcocIon os oI cnso do Ins nuforIdndos nd-
nInIsfrnfIvns IndoondIonfos,
5
fnIos cono Ios onfos roguIndo-
ros nrn oI confroI do Ios sorvIcIos nonooIIcos concodIdos o
IIconcIndos or oI Isfndo.
Iuorn do osos cnsos, os nocosnrIn unn nornn oxrosn do In
Ioy quo nuforIco In rogInnonfncIon or orgnnos dIvorsos (cono
ocurro, or ojonIo, on nnforIn InosIfIvn, on quo In Ioy nufo-
rIzn n In IroccIon OonornI InosIfIvn n dIcfnr rogInnonfos do
ojocucIon do Ins Ioyos orfInonfos).
15.6. Ao ee oplico o loe IroIoJoe
Anfo oI foxfo consfIfucIonnI noncIonndo, nroco cInro quo oI
Iodor IjocufIvo cnroco do fncuIfndos nrn dIcfnr rogInnonfos
do ojocucIon, nI sIquIorn on nnforIn ndnInIsfrnfIvn, rosocfo
do Ios frnfndos InfornncIonnIos.
IvonfunInonfo, con oI rogrosIvo nvnnco do In InfogrncIon n
nIvoI surnnncIonnI, so cronrn orgnnIsnos surnnncIonnIos
do cnrcfor ndnInIsfrnfIvo quo, osfos sI, odrn dIcfnr rogIn-
nonfos ndnInIsfrnfIvos do ojocucIon do Ios frnfndos.
15.5
O son oI ofonsor doI IuoLIo, In AudIforIn OonornI do In ncIon, oI
Consojo do In MngIsfrnfurn, oI Jurndo do InjuIcInnIonfo, oI MInIsforIo
ILIIco.
VII - 6? I!ITIS ACIOAIIS
16. Loe reglonenIoe Jel PoJer JuJiciol , LegieloIito
Adons do Ios rogInnonfos Infornos quo dIcfnn In ndnInIs-
frncIon y Ins nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos hny
quo noncIonnr Ios quo dIcfnn rosocfIvnnonfo oI Iodor IogIs-
InfIvo y oI Iodor JudIcInI, quo nrfIcInn do Ins nIsnns cnrnc-
forIsfIcns do Ios dIcfndos or In ndnInIsfrncIon y son IgunI-
nonfo ndnInIsfrnfIvos; oIIo, orquo rogInn rocIsnnonfo In
nrfo ndnInIsfrnfIvn (orgnnIzncIon y rocodInIonfo Inforno)
doI ojorcIcIo do In funcIon IogIsInfIvn y jurIsdIccIonnI, rosocfI-
vnnonfo. In fodos osos rogInnonfos y rocodInIonfos, osfInn-
nos on rIncIIo nIIcnLIo, nuIoIie nuIonJi, In Ioy y Ios rIn-
cIIos gonornIos doI rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo (vIsfn do Ins
ncfuncIonos, nocosIdnd do nofIvnr Ios ncfos, nnnro or norn
do In ndnInIsfrncIon, ofcoforn). In nnjosfnd do InsfIfucIonos
fnn fundnnonfnIos doI nIs cono uodon sor oI Iodor JudIcInI
y IogIsInfIvo, oI ofonsor doI IuoLIo do In ncIon, ofc, no so vo
IosIonndn or oI cunIInIonfo doI doLIdo rocoso on sonfIdo
ndjofIvo; nnfos LIon, doLon dnr oI ojonIo.
1?. 1l reglonenIo cono fuenIe Jel JerecIo oJninieIroIito
Ior fodo Io oxuosfo oI rogInnonfo os cnsI sIonro unn fuon-
fo osocIfIcn do dorocho ndnInIsfrnfIvo.
1
In In ncfunIIdnd, dojn
un nnrgon do dudn oI rogInnonfo do nocosIdnd y urgoncIn, quo
fIono nnforIns osocIfIcnnonfo rohILIdns. In Iugnr do docIr,
cono nrn oI doIogndo, quo soInnonfo so uodon roforIr n nn-
forIns do ndnInIsfrncIon, Ios consfIfuyonfos ofnron or oI cn-
nIno do rohILIrIos on nnforIn frILufnrIn, onnI, do nrfIdos
oIIfIcos y rogInon oIocfornI. Con Io cunI quodn ondIonfo In
rogunfn do sI oI Iodor IjocufIvo, on sIfuncIon do onorgoncIn,
1?.1
Connrnr VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., . 265;.
IA!TI OII!AI VII - 68
uodo nodIfIcnr oI CodIgo CIvII, IrocosnI, do ConorcIo, do MI-
norIn, ofc. IIIo nos nroco quo sorIn unn cInrn dosInforrofncIon
doI sIsfonn consfIfucIonnI, on rInor Iugnr orquo sor vIr-
funInonfo InosILIo donosfrnr cono nIgunn sIfuncIon do onor-
goncIn uodn roquorIr In nodIfIcncIon do In IogIsIncIon do fondo
o do fornn, cunIquIorn quo oIIn son. Inrn nuosfro onfondor,
fnIfnrIn on fodos Ios cnsos ndocuncIon do nodIo n fIn, or Io
cunI roforInos sosfonor quo oI rogInnonfo do nocosIdnd y ur-
goncIn fIono In nIsnn IInIfncIon quo oI doIogndo, y on conso-
cuoncIn soIo so uodo roforIr n nnforIns do ndnInIsfrncIon o
Ios cIsIcos suuosfos do cnInnIdnd LIIcn. Ixfondor oI rogIn-
nonfo cono fuonfo n ofrns rnnns doI dorocho quo oI dorocho
ndnInIsfrnfIvo o LIIco on gonornI, or ojonIo nI dorocho
susfnnfIvo cIvII, conorcInI, o IncIuso nI dorocho rocosnI, nos
nroco InconnfILIo con oI sIsfonn consfIfucIonnI ncfunI.
VII. Fuentes materiales del derecho administrativo
18. JuriepruJencio. ConcepIo , olconcee
18.1. 1nperoIitiJoJ
In jurIsrudoncIn no os oI conjunfo do nornns y rIncIIos
InornfIvos confonIdos on Ins docIsIonos do Ios orgnnos jurIs-
dIccIonnIos, sIno Ins InforrofncIonos roIforndnnonfo concor-
dnnfos doI ordon jurIdIco osIfIvo hochns or orgnnos jurIsdIc-
cIonnIos (oucIoriIoe rerun einiliIer juJicoIorun).
II juoz nI nIIcnr unn nornn gonornI cron unn nuovn nor-
nn, no yn gonornI, sIno IndIvIdunI, In quo norfn un Ius nI
ordonnnIonfo jurIdIco. Aunquo In jurIsrudoncIn no os In sunn
nI In roofIcIon do osns nornns IndIvIdunIos
1
sIno fnn soIo doI
sonfIdo quo osn nornn IndIvIdunI hn dndo In nornn gonornI;
no so frnfn do quo oI juoz croo nornns do dorocho, sIno do quo
18.1
VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., . 342.
VII - 69 I!ITIS ACIOAIIS
rocIsn oI sonfIdo do In nornn gonornI yn oxIsfonfo. Ioro cono
fodns Ins rogIns do dorocho son sufIcIonfononfo nLsfrncfns cono
nrn odor sor Inforrofndns do dIforonfos nnnorns, rosuIfn
quo In nornn so nnIIn o so rosfrIngo on su sIgnIfIcndo ofocfIvo
(os docIr, on oI sIgnIfIcndo on oI cunI fIono nIIcncIon InornfI-
vn) sogn son In InforrofncIon quo Io don Ios juocos.
In jurIsrudoncIn so dIsfInguo onfoncos do Ins dons fuon-
fos doI dorocho on quo oIIn os InornfIvn soIo on oI nononfo
on quo oI juoz In nIIcn o roIforn, uos oI juoz no osf oLIIgndo
n soguIr Ins InforrofncIonos roIforndns y concordnnfos quo oI
nIsno u ofros juocos suorIoros hnynn dndo n unn nornn.
In InornfIvIdnd do osfn fuonfo osf uos condIcIonndn n In
voIunfnd doI juoz, oro dndo quo Ios juocos nnnfIonon Ios crIfo-
rIos InforrofnfIvos fornuIndos or oIIos nIsnos o sus suorIo-
ros con nnforIorIdnd, fIono un cIorfo grndo fcfIco do InornfI-
vIdnd nsogurndo: dndo quo osn fncfIcIdnd fIono on cndn cnso
noyo jurIdIco on In voIunfnd doI juoz, uodo noncIonnrso n In
jurIsrudoncIn cono fuonfo nI nonos nnforInI do dorocho. Cono
oxcocIon n Io quo vonInos do oxonor cnLo rocordnr quo In
jurIsrudoncIn IonnrIn sI os oLIIgnforIn nrn Ios juocos do rI-
norn InsfnncIn y Ins snIns do In Cnnrn n fonor doI nrfIcuIo
303 doI C.I.C.C.
18.2. ArIiIrorieJoJ
Cunndo roscIndo do fodn nornn In sonfoncIn os nrLIfrnrIn
y con oIIo InconsfIfucIonnI;
2
fnnLIon so In consIdorn nrLIfrnrIn
cunndo, sI LIon cIfn nIgunn dIsosIcIon, cnroco do fodo fundn-
nonfo sorIo nrn nIIcnrIn; In sorIodnd so osfInn no yn on In
18.2
Vor CA!!I, OIA!O, SenIencio orIiIrorio por folIo Je funJonenIo-
ci6n nornoIito, !ovIsfn JurIdIcn do Iuonos AIros, 1959, IV, s. 85 y
ss.; Iecureo exIroorJinorio por eenIencio orIiIrorio, Iuonos AIros, 196?;
IIA!T CAMIOS, 1l JerecIo o lo jurieJicci6n en lo ArgenIino, II oro-
cho, f. 11, . 954.
IA!TI OII!AI VII - ?0
oxncfIfud doI crIforIo doI juoz, sIno on quo norfo rnzonos y
oIononfos do juIcIo nrn fundnr su rosoIucIon.
3
18.3. Loe principioe juriJicoe
Ios rIncIIos do dorocho LIIco fIonon norcod n su confo-
nIdo nxIoIogIco rIquIsInns osILIIIdndos nrn In jurIsrudoncIn
doI dorocho ndnInIsfrnfIvo; osfn doLo dosnrroIInrIos y nIIcnr-
Ios no soIo cunndo In Ioy Ios roroduco fIoInonfo, sIno fnnLIon
cunndo Ios nIogn o cunndo so nLsfIono do IogIsInr soLro oI un-
fo: doLon nIIcnrso jurIsdIccIonnInonfo con fodo su confonIdo y
vnIor, fnnfo do confornIdnd con oI foxfo oxroso do In Ioy, cono
roInforrofnndo un foxfo nnfIjurIdIco, cono or fIn on confrn o
sIn In Ioy.
In osfo IfIno nos onroInnos, oLvInnonfo, on In osIcIon
quo so nnrfn doI crIforIo cnsI concofunIIsfn y nognfIvo quo
nnrocIo on oI sIgIo nsndo, do ncuordo nI cunI In ConsfIfucIon
orn nsInIIndn oco nonos quo n un cnfIogo: sI sus nornns no
rovoInn oxrosnnonfo un cnso dofornInndo, ncInrnndo quo
nun n fnIfn do Ioy sus dIsosIcIonos doLInn sor nIIcndns (o
usnndo nI nonos fornInos onffIcos quo nsI Io dIornn n onfon-
dor; In roIodnd os InvIoInLIo, os InvIoInLIo In dofonsn on
juIcIo), oIIns no doLInn sor nIIcndns or oI juoz, uos oIIo hn-
LrIn InIIcndo ncfunr Je lege ferenJo.
Hoy on dIn so Luscn Inforrofnr oI sonfIdo do Ins nornns
consfIfucIonnIos, y dnrIos nIIcncIon InornfIvn fnnLIon n sI-
funcIonos no rovIsfns o rogInnonfndns or oI IogIsIndor, o ro-
vIsfns on fornn Inorfocfn.
ConsIdornnos ndons quo Ios rIncIIos consfIfucIonnIos,
or fonor confonIdo y orIonfncIon nxIoIogIcn, y or sor do su
18.3
Adons do Ins oLrns cIfndns on In nofn nnforIor, vor fnnLIon
IIA!IS, J!A I!ACISCO, 1l recureo exIroorJinorio conIro eenIencio orIi-
Irorio JicIoJo en oplicoci6n Je nornoe no feJerolee, !ov. doI CoI. do
ALog. do Iuonos AIros, f. 2?, nros. 3/4; VAOSSI, JO!OI !., AepecIoe Jel
recureo exIroorJinorio Je inconeIiIucionoliJoJ, Iuonos AIros, 1966.
VII - ?1 I!ITIS ACIOAIIS
osoncIn quo oso confonIdo y osn vnIorncIon osfon rosonfos on
fodos Ios ncfos osfnfnIos, frnnsfornnn on InconsfIfucIonnI fodo
ncfo quo no fongn su nIsnn vnIorncIon.
IIIo sIgnIfIcn quo In orIonfncIon osfInnfIvn doI ncfo, osfo os,
su fInnIIdnd, fnnLIon fornn nrfo do su consfIfucIonnIIdnd:
fodo ncfo osfnfnI, on dofInIfIvn, odrIn sor nnuIndo or Ios frI-
LunnIos on cunnfo n su fInnIIdnd donfro do Io quo nnrquon Ios
rIncIIos consfIfucIonnIos.
Io nIsno cnLo docIr do Ios ncfos rIvndos, y son nunorosos
Ios cnsos doI dorocho conn on Ios cunIos so nIIcnn vnrInnfos
doI rIncIIo do rnzonnLIIIdnd o roorcIonnIIdnd, or ojonIo:
nsI oI concofo do exceeo on In IogIfInn dofonsn y exceeo on In
rorosIon son dos rIncIIos cIsIcos on dorocho onnI, cono Io
os fnnLIon oI do In ninieJoJ, oI oIueo do osIcIon donInnnfo
on oI norcndo, oI oIueo doI dorocho, ofc.
18.4. Lo eeuJo JocIrino Je olgunoe folloe
Is nocosnrIo ndvorfIr confrn In sInorgIn nognfIvn quo rodu-
con nquoIIos fnIIos quo, onsnrzndos sus fIrnnnfos on osocIosns
dIscusIonos do cfodrn o do ncndonIn, usnn oI foro do su son-
foncIn nrn hncor excureioe do In nnforIn sujofn n doLnfo, nun-
quo nndn fongnn quo vor con In noduIn do In cuosfIon sonofI-
dn n su jurieJicIio.Isns cnufIvnnfos frnsos do docfrInn,
nLundosns on cIfns do ns docfrInn do IIusfros nnosfros,
hncon n su voz Ins doIIcIns do Ins nosns do rodnccIon do Ins
rovIsfns jurIdIcns: on Iugnr do osfudInr quo os Io quo oI fnIIo
reeuelte, nnforIn osfn sIonro InLorIosn y dIfIcII, nIogrononfo
oncundrnn con IIz fodn nfIrnncIon dofndn do sujofo, vorLo y
rodIcndo. Iso nsn nufonfIcnnonfo n sor In ocfrInn doI
fnIIo, y do nIII nI C-!OM o In Infornof hny fnn soIo In sunvo
rosIon soLro nIgunns Iozns doI focIndo.
II Iofrndo nurndo, Inoxorfo o dosrojuIcIndo Lnjn osn In-
fornncIon do docfrInn judIcInI doI C-!OM, Infornof o doI
voIunInoso fono do jurIsrudoncIn, y con oIIo snIInonfn do
jurIsrudoncIn su oscrIfo. o os jurie, nI pruJenIio. oI os-
IA!TI OII!AI VII - ?2
crIfo judIcInI nI nrfIcuIo do docfrInn fnIfnn ocos foquos do con-
ufndorn y preeIo! fononos docfrInn do IILros o rovIsfns soLro
docfrInn do fnIIos, unn Lrunosn corfInn do huno quo confundo
sIonro Io quo Ios fnIIos JeciJen, con Ins IngonIosns y orudIfns
frnsos y concofos
4
do docfrInn con Ios quo oI sonfoncInnfo
hn quorIdo ndornnr su fnIIo. AIgo nsI cono oI onIoo doI InfIn
or nLogndos y nuforos.
5
Quo oI ndorno do Ios fnIIos son oI rIgor
y cInrIdnd IogIcn do su rnzonnnIonfo on In docIsIon jusfn, no
Ins fIoros quo vn osnrcIondo on oI cnnIno.
Ofrns vocos oI ngrogndo do nfIrnncIonos no IndIsonsnLIos
nrn In rosoIucIon doI nsunfo fIono on vordnd oI sIgnIfIcndo do
un ndoInnfo: osfn nrn odor roscnfnrIns on fufurns sonfon-
cIns cono nnfurnI y nornnI onsnnIonfo doI frILunnI on nnfo-
rIns dIvorsns do In rosuoIfn on oI cnso concrofo. Is cono dnrIos
un ouro do nnyor InnrcInIIdnd y do fofnI njonIdnd n In ns
osInosn cuosfIon euI exonine.
19. Lo coeIunIre. ConcepIo , oJnieiIiliJoJ en generol
In cosfunLro surgo cono fuonfo do dorocho cunndo hny oI
convoncInIonfo ouInr nLonndo or unn rcfIcn y un cun-
IInIonfo usunI, do quo unn rogIn dofornInndn do conducfn
hunnnn os unn nornn jurIdIcn. Voronos ns nLnjo sI uodo o
no ncofrsoIn, y con quo nIcnncos, on nnforIn do dorocho nd-
nInIsfrnfIvo.
o hny quo confundIr or Io dons In cosfunLro, quo os
convoncInIonfo ouInr nLonndo or In rcfIcn, con In cos-
funLro quo hn sIdo ncofndn y hochn ofocfIvn or In jurIsru-
doncIn: on fnI cnso In rogIn do quo so frnfo no vnIo or sor
consuofudInnrIn, sIno or sor jurIsrudoncInI; so nIIcn no or-
18.4
Yn honos ndvorfIdo nI rosocfo on oI cnIfuIo I, rInorn nrfo, y
on oI IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op. ciI., cnIfuIo X.
18.5
Quo or cIorfo nos oncnnfn, cono Inoconfo JiterIinenIo, junfo n
ofrns cIfns do dIvorsn Inyn o IdIonn, oro no or oIIo os frnsIndnLIo n un
fnIIo.
VII - ?3 I!ITIS ACIOAIIS
quo In gonfo osfo convoncIdn do quo os unn nornn jurIdIcn y
sIonro In hnyn cunIIdo, sIno orquo Ios frILunnIos nsI Io
hnn rosuoIfo on fornn roIforndn y concordnnfo.
1
In cosfunLro no uodo sor ndnIfIdn cono fuonfo do dorocho
ndnInIsfrnfIvo n nonos quo unn Ioy oxrosnnonfo Io nuforIco,
uos Ins consfIfucIonos rohILon gonornInonfo quo nndIo son
oLIIgndo n hncor Io quo In Ioy no nnndn nI rIvndo do Io quo
oIIn no rohILo.
VInos yn quo unn oxcocIon surgo do In IndoIo nIsnn do In
funcIon ndnInIsfrnfIvn (on oI cnso do Ios rogInnonfos), oro
nquI no so uodo hnIInr nrgunonfo osIfIvo nIguno quo In In-
froduzcn; or ofrn nrfo, IncIuso on oI dorocho rIvndo (nsI, oI
CodIgo do ConorcIo y on nnforIn do nfonfos y nnrcns) In fon-
doncIn os quo nrn quo In cosfunLro ndquIorn roIovnncIn jurI-
dIcn os nocosnrIo quo unn nornn IogIsInfIvn In nuforIco o roco-
nozcn cono fnI.
19.1. Ao ee fuenIe IoIiliIonIe Je JeIeree Je loe porIiculoree
In cosfunLro no os uos, on rIncIIo, fuonfo do dorocho
ndnInIsfrnfIvo
2
y In ndnInIsfrncIon no uodo on consocuoncIn
cronrso n sI nIsnn dorochos fronfo n Ios nrfIcuInros or oL-
sorvnr hnLIfunInonfo unn dofornInndn conducfn. A osnr do
quo unn cosfunLro o rcfIcn ndnInIsfrnfIvn fongn oLsorvnn-
cIn usunI y oxIsfn oI convoncInIonfo do quo consfIfuyo unn
nornn jurIdIcn do fIo InornfIvo, cnroco do fodo vnIor cono
fuonfo do dorocho ndnInIsfrnfIvo. IIIo no quIfn quo sI In ndnI-
19.1
In confrn, IO!STHOII, I!ST, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito,
MndrId, 1958, s. 20? y ss., quIon hnLIn do cosfunLro nrn roforIrso nI
jue recepIun jurIsrudoncInI.
19.2
os nnrfnnos nsI do In oInIon do IIIISA, !AIAII, DerecIo oJni-
nieIroIito, Iuonos AIros, 6" od., 1964, s. 10? y ss., y VIIIIOAS IASAVIIIA-
SO, DerecIo oJninieIroIito, op. ciI., f. I, s. 315 y ss. Conf. MA!IIHOII,
o. cIf., s. 292 y ss. In oI dorocho connrndo, !IVI!O, JIA, DroiI
AJninieIroIif, 4" od., InrIs, 19?0, . ?0.
IA!TI OII!AI VII - ?4
nIsfrncIon fonIn fncuIfndos concodIdns or In Ioy nrn Inonor
unn nornn IdonfIcn n In quo surgo do In cosfunLro, nquoIIn
son vIIdn: oro fnI concIusIon surgo do In Ioy nIsnn y no do In
onfoncos InnocosnrInnonfo IInnndn cosfunLro ndnInIsfrn-
fIvn. Ios rocodonfos ndnInIsfrnfIvos no son nsI, nufononn-
nonfo do In Ioy, fuonfo do oLIIgncIonos nrn Ios nrfIcuInros;
sIn orjuIcIo do quo, or In docfrInn do Ios ncfos roIos, uo-
dnn on cnnLIo oLIIgnrIn n oIIn, cono voronos n confInuncIon.
19.2. 1e fuenIe Je JerecIoe
CnLo nsI ndnIfIr, n In Invorsn, quo In cosfunLro uodo cronr
dorochos do Ios nrfIcuInros fronfo n In ndnInIsfrncIon, yn quo
In nnforIornonfo noncIonndn IInIfncIon consfIfucIonnI (nndIo
osf oLIIgndo n hncor Io quo In Ioy no nnndn) osf concoLIdn
fundnnonfnInonfo on roIncIon n Ios IndIvIduos, y no nI Isfn-
do. oI nIsno nodo quo In ndnInIsfrncIon odrIn cronrso cIor-
fns oLIIgncIonos nodInnfo un rogInnonfo nufonono (y no o-
drIn cronr doLoros n Ios nrfIcuInros), nsI fnnLIon uodo cronr-
so doLoros fronfo n Ios IndIvIduos nodInnfo In oLsorvnncIn usunI
y roIforndn do unn dofornInndn nufn do conducfn. Infondo-
nos, on dofInIfIvn, quo In cosfunLro uodo sor ncofndn cono
fuonfo nIcnnonfo on cunnfo confongn In croncIon do dorochos
nrn Ios nrfIcuInros fronfo n In ndnInIsfrncIon.
3
20. Lo JocIrino
In cunnfo nI rosfo do In docfrInn do Ios nuforos, nunquo no
fIono fuorzn fornnI cono fuonfo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo,
hny vocos quo fIono odor do convIccIon nrn IIovnr n dofornI-
nndn docIsIon ndnInIsfrnfIvn o judIcInI, o nI nonos os ufIIIzn-
19.3
In In oInIon confrnrIn CASSAOI, op. ciI., 3 od., f. I, . 125; 5 od.,
1996, f. I, . 1?0; hn soguIdo nuosfro crIforIo nIgunn jurIsrudoncIn, quo
cononfnnos on Lo prcIico oJninieIroIito, II 1996-C-45?, nofn nI fnIIo
Ioto, 1995 y sus roforoncIns.
VII - ?5 I!ITIS ACIOAIIS
dn cono fundnnonfo do In docIsIon quo so quIoro ndofnr. In
fodo cnso, suoIo sor uno do Ios nodIos n frnvos doI cunI so ncco-
do nI conocInIonfo
1
o dIsfInfns fornns do InforrofncIon do Ins
dons fuonfos, Io quo n vocos IIovn n InLrIcnr o confundIr In
fuonfo ronI con In fuonfo InfornnfIvn o InforrofnfIvn. o os
fuonfo dIrocfn y fornnI do dorocho ndnInIsfrnfIvo, oro nI In-
fornnrIo o InforrofnrIo dn unn nufn orIonfndorn, nunquo son
or confrnosIcIon, nrn quIonos doLon nIIcnrIo. Yn honos
oxIIcndo on ofro Iugnr In InorfnncIn do In InfIuoncIn sIsfo-
nfIcn o nsIsfonfIcn quo In docfrInn, junfo nI IogIsIndor y In
jusfIcIn, uodo fonor on oI dorocho confonornoo.
2
20.1. Lo JocIrino Je lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n
In nnforIn do dorocho ndnInIsfrnfIvo hn ndquIrIdo unn
InorfnncIn crocIonfo, n frnvos doI fIono, In docfrInn do Ios
dIcfnonos do In IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon. Son oLII-
gnforIos nrn Ios nLogndos doI Cuoro do ALogndos doI Isfndo,
nI cunI orfonocon fodns Ins nsosorIns jurIdIcns doI Isfndo. In
oLIIgnforIodnd do In roforIdn docfrInn os ncIfIcn y nnfIgun,
3
sIn quo Ios nLogndos doI Isfndo uodnn onfrnr on doLnfo ros-
ocfo n sus dIcfnonos; oIIo so fundn on unn rnzon do ordon y
do unIfornIdnd ndnInIsfrnfIvn.
4
20.1
Hnsfn fnnfo nojoron Ins Lnsos do dnfos LIIcns o rIvndns, son on
line, on C-!OM o Io quo fuoro. 1ppur, teJere vvv.gordIIIo.con
20.2
Teorio generol Jel JerecIo oJninieIroIito, op.ciI., IroIogo, y
DerecIoe Iunonoe, op ciI., cnIfuIo I. Ins docfrInns soLro zonn do ro-
sorvn do In ndnInIsfrncIon, ncfos InsfIfucIonnIos, ncfos do goLIorno,
ncfos no jusfIcInLIos, ofc., hnn confrILuIdo nucho nI oscnso nIvoI do
donocrnfIzncIon y do confroI cIudndnno doI odor, do In IILorfnd on sunn
on nuosfro nIs. CunIon on Io jurIdIco In funcIon quo cunIIoron on Io
oIIfIco Ios cuIforos do Ins frnsos gnInnns on fnvor do Ios odoros do fncfo:
In cruz y In osndn, Isnrfn y Afonns, In IfInn rosorvn doI nIs, ofc.
20.3
Iuo rocofndn dosdo dIcfnonos fnn nnfIguos cono Ios quo oLrnn
nI fono 80, s. 913 y ss., do su coIoccIon do DicInenee.
20.4
1nfro, fono 4.2. ProceJinienIo , recureoe oJninieIroIitoe, PorI
1epeciol, cnIfuIo X, g. 34, unfo 15 y sus roforoncIns.
IA!TI OII!AI VII - ?6
Isn oLIIgnforIodnd nrn Ios nLogndos doI Isfndo InIIcn quo
sus dIcfnonos so ndocunrn n dIchn docfrInn; y sI LIon Ios
orgnnos ojocufIvos no osfn oLIIgndos n soguIr oI consojo do su
IroccIon do Asunfos IognIos, on In rcfIcn sor nuy dIfIcII
quo dIcfon un ncfo confrnrIo nI dIcfnnon oLrnnfo on Ios ncfun-
dos. Tnnoco uodo dIcfnrso un ncfo ndnInIsfrnfIvo quo hnyn
do nfocfnr dorochos o Inforosos do forcoros, sIn oI rovIo dIcfn-
non doI orgnnIsno ornnnonfo do nsosornnIonfo Iofrndo.
5
o fnI nodo Ios rocodonfos ndnInIsfrnfIvos quo In docfrInn
ndnIfo cono fuonfo onnronfndoIos con In cosfunLro
6
no
son fnnfo Ins rosoIucIonos do In ndnInIsfrncIon, no sIonro
fcIInonfo hnIInLIos, sIno Ios dIcfnonos do In IrocurncIon doI
Tosoro.
20.2. DocIrino Je lo Defeneorio Jel PueIlo Je lo Aoci6n
?
!osuIfn ronnfuro dofornInnr sI oI ofonsor doI IuoLIo do
In ncIon, on oI ojorcIcIo do su nngIsfrnfurn do orsunsIon,
hnr un cuoro do docfrInn ndnInIsfrnfIvn quo fnnLIon fongn
InorfnncIn cono fuonfo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo. Sus rI-
noros nsos nsI nrocon IndIcnrIo, nI sosfonor or ojonIo on
unn nudIoncIn LIIcn quo doLIn rosofnrso In oInIon doI onfo
roguIndor or soLro In do In ndnInIsfrncIon confrnI, y nI ro-
20.5
ArfIcuIo ?, IncIso J) in fine doI docrofo-Ioy 19.549. II fundnnonfo
do osfo rIncIIo os quo oI frnIfo onIfIdo udo hnLor ojorcIdo InfIuon-
cIn on oI conocInIonfo o on In voIunfnd quo hn fornuIndo In docInrncIon
fInnI. SI so dojo do oIr oI nrocor doI orgnno consuIfIvo, uodo suonorso
quo on cnso do hnLorIo oIdo, oI ncfo no huLIorn sIdo dIcfndo (IA!IS
MA!TIZ, IIOY, Monuol Je JerecIo oJninieIroIito, 3 odIcIon, Cnrncns,
19?5, . 199), o no huLIorn sIdo dIcfndo do In nIsnn nnnorn; infro, fono
3, 1l ocIo oJninieIroIito, cn. IX, . 10.
20.6
CASSAOI, op. ciI., 3 od., . 126, 5 od., f. I, 1996, . 1?1. In docfrInn
do Ios ncfos roIos fnnLIon susfonfn oI doLor do njusfnrso n In docfrInn
ncIfIcn do In IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon, yn quo dosconocorIos
os unn fornn do tenire conIro focIun propriun.
20.?
Vor Ins roforoncIns doI cnIfuIo II, unfo 5.2., nnrfndo e), nofn, o
infro, cnIfuIo IX.
VII - ?? I!ITIS ACIOAIIS
sonfnrso Iuogo on sodo judIcInI sosfonIondo In nuIIdnd nLsoIufn
do un docrofo do InforvoncIon nI nIsno onfo roguIndor quo,
oLvInnonfo, doLo sor cnfogorIzndo cono consfIfucIonnInonfo
IndoondIonfo.
!nn do Ins vonfnjns do In oInIon doI ofonsor doI IuoLIo
fronfo nI rosfo do In docfrInn os su InnodInfn roorcusIon on
Ios nodIos do conunIcncIon y oI hocho do rovonIr do un orgn-
no LIIco do rnngo consfIfucIonnI, cono nsI fnnLIon In do con-
frILuIr n dnr noyo oIIfIco o InsfIfucIonnI, cunndo hnco uso do
su IogIfInncIon consfIfucIonnI nrn ncfunr on jusfIcIn, n Ins
docIsIonos quo Iuogo doLorn ndofnr Ios juocos.
20.3. Lo JocIrino , el JerecIo conporoJoe. Sue proIlenoe
TnnLIon oI dorocho connrndo nsn n sor fuonfo do dorocho
ndnInIsfrnfIvo n nIvoI surnnncIonnI, sogn yn Io oxrosnnos
on oI cnIfuIo nnforIor, Io cunI no sIgnIfIcn ncudIr sInIononfo
nI dorocho do In nndro nfrIn or In corcnnIn osIrIfunI o Idon-
fIdnd IdIonfIcn, y nI sIquIorn nI do Ios nIsos cuyn docfrInn
nos os ns nccosILIo, or rnzonos do frndIcIon y sonojnnzn do
InfInIdnd on oI Iongunjo, cono In IfnIInnn o frnncosn.
Is nhorn IndIsonsnLIo fonor rosonfo on nuosfro dorocho
ndnInIsfrnfIvo oI dorocho nngIosnjon, cono yn so vonIn hn-
cIondo dosdo sIonro on oI dorocho consfIfucIonnI nrgonfIno, y
nrn oIIo In nIrndn nI dorocho norfonnorIcnno o IngIos, y sus
dorIvndos, so fornn fundnnonfnI.
II rosfo doI dorocho ourooo, n vocos soLrovnIorndo cono oI
dorocho nIonn o oI frnncos, doLo on cunIquIor cnso fonorso
IgunInonfo rosonfo. II dorocho connrndo InfInonnorIcnno,
or In sonojnnzn do oxorIoncIns y hnLor cnsI fodos fonndo oI
nIsno nodoIo consfIfucIonnI norfonnorIcnno, os IgunInonfo
InroscIndILIo nunquo no sIonro rocILn In nfoncIon quo no-
roco.
Isfn dIvorsIdnd do fuonfos os do grnn conIojIdnd, orquo
no so frnfn do rocordnr sInIononfo quo dIco dofornInndo nu-
for do cunIquIorn do osfns nncIonnIIdndos o rogIonos, sIno fnn-
IA!TI OII!AI VII - ?8
LIon nnnIIznr on quo nodo Inforrofnn o oxIIcnn un dorocho
vIgonfo, o no, quo uodo nI sIquIorn gunrdnr sInIIIfud con oI
nuosfro.
CopiIulo V111
REL/0lDhE$ 0EL 0ERE0lD /0Vlhl$TR/TlvD

1. 1nIroJucci6n
II fonn do Ins roIncIonos doI dorocho ndnInIsfrnfIvo con
ofrns rnnns jurIdIcns o no jurIdIcns doI conocInIonfo uodo
nrocor ncunuIncIon oncIcIoodIcn do InfornncIon nsIsfonfIcn,
oro su oLjofo os oncundrnr y uLIcnr n osfn rnnn doI conocI-
nIonfo on connrncIon n ofrns con Ins cunIos oxIsfon roLIo-
nns concrofos do InorfnncIn rcfIcn, no sIonro orcofI-
LIos o priori.
CnLo noncIonnr nI dorocho cIvII, or su confrnsfo; nI doro-
cho consfIfucIonnI, or In InfInn doondoncIn doI dorocho nd-
nInIsfrnfIvo n Ios rocofos consfIfucIonnIos; nI dorocho do Ios
rocursos nnfurnIos orquo oI dorocho n un nodIo nnLIonfo snno
fornn hoy nrfo do Ios dorochos IndIvIdunIos (nrf. 41 do In Cons-
fIfucIon nncIonnI); n dIsfInfns rnnns no jurIdIcns doI conocI-
nIonfo, orquo oI nLogndo nocosIfn oI norfo do ofrns cIoncIns
nrn orcILIr ndocundnnonfo oI oLjofo nnforInI soLro oI cunI
rocno oI nnIIsIs jurIdIco, sIn cuyn orcocIon fodo Io quo cons-
fruyn cnrocor do susfonfo fcfIco sufIcIonfo y ndocundo.
1.1
AnIInr y connrnr: CASSAOI, DerecIo oJniniIroIito, f. I, 5 od.,
ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1996, s. 181 y ss; !OMI, DerecIo oJni-
nieIroIito, 5 od., IdIcIonos CIudnd ArgonfInn, Iuonos AIros, 1996, s.
166 y ss.
IA!TI OII!AI VIII - 2
2. Ielocionee con el JerecIo citil
Ins roIncIonos doI dorocho ndnInIsfrnfIvo con oI dorocho
rIvndo on gonornI, y con oI dorocho cIvII on nrfIcuInr, son do
fros fIos:
IxIsfon cIorfos rIncIIos gonornIos do In cIoncIn doI doro-
cho, concofos do IogIcn jurIdIcn, ofc., quo osfn on oI dorocho
cIvII y fnnLIon on oI dorocho ndnInIsfrnfIvo; no so frnfn do
quo oI sogundo Ios hnyn fonndo doI rInoro, sIno do quo osfo
fuo uno do Ios rInoros on ufIIIznrIos (nsI, Ios oIononfos oson-
cInIos do Ios hochos y ncfos jurIdIcos, Ios confrnfos, In roson-
snLIIIdnd, oI rIncIIo do Luonn fo y In docfrInn do Ios ncfos
roIos, oI nLuso doI dorocho, In IosIon, ofcoforn).
Hny dIsosIcIonos do dorocho ndnInIsfrnfIvo quo osfn on oI
CodIgo CIvII (LIonos doI donInIo LIIco, oxroIncIon, nrron-
dnnIonfo do LIonos LIIcos; In rogInnonfncIon doI uso y goco
do Ios LIonos doI donInIo LIIco, Ins IInIfncIonos Inuosfns n
In roIodnd on oI Inforos LIIco, ofcoforn); no son do dorocho
cIvII y n Io suno odrIn docIrso quo so oncuonfrnn dosuLIcndns.
In cunnfo n Ins rogIns roInnonfo do dorocho rIvndo, su
nIIcncIon on oI cnno doI dorocho ndnInIsfrnfIvo orn nuy fro-
cuonfo on Ios orIgonos do osfo, oro hn Ido docrocIondo nuInfI-
nnnonfo n nodIdn quo ndquIrIo ns nufononIn.
1
Ior Io gonornI cunndo oI dorocho ndnInIsfrnfIvo fonn rIn-
cIIos doI dorocho conn no Ios nnnfIono con sus cnrncforos
InIcInIos, y or oIIo nnrocon son dofornndos (rosonsnLIIIdnd
IndIrocfn doI Isfndo, dorochos ronIos), son uLIIcIzndos (oLII-
gncIonos, oxfIncIon do Ins oLIIgncIonos, ncfos jurIdIcos do In
ndnInIsfrncIon, confrnfos ndnInIsfrnfIvos, ofc.), do fornn fnI
quo yn no os osILIo IdonfIfIcnrIos osIfIvnnonfo cono rIncI-
Ios doI dorocho cIvII.
2.1
Connrnr ZAOIII, op. ciI., s. 32 y ss.
!IIACIOIS VIII - 3
In nfIrnncIon frocuonfo do quo oI dorocho cIvII so nIIcn on
suLsIdIo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo
2
no os doI fodo oxncfn hoy
on dIn, uos gonornInonfo In nIIcncIon do Ins nornns doI do-
rocho cIvII no so ronIIzn on dorocho ndnInIsfrnfIvo rosofnndo
su urozn orIgInnI; or oI confrnrIo, so Ins inIegro con Ios rIn-
cIIos y nornns doI dorocho ndnInIsfrnfIvo, confornnJoee y
renoJelnJoee on consocuoncIn n osfo. II nLogndo no osocIn-
IIzndo quo on un cnso concrofo quIorn rocurrIr suIoforInnon-
fo nI CodIgo CIvII, doLor rocodor on consocuoncIn con suno
cuIdndo, uos In docfrInn, In jurIsrudoncIn o IncIuso In roIn
rcfIcn ndnInIsfrnfIvn uodon hnLorIo dndo un sosgo dIsfInfo
n In cuosfIon rocIsnnonfo on oso cnso concrofo, no ofocfunndo
unn nIIcncIon IIsn y IInnn doI CodIgo CIvII.
3
3. 1toluci6n , eeIoJo ocIuol Je lo oplicoci6n Jel JerecIo
citil o lo oJninieIroci6n pIlico
IIIo so ndvIorfo nuy LIon cunndo so consIdorn In ovoIucIon
quo hn sufrIdo In nIIcncIon doI dorocho cIvII cono fnI n In nd-
nInIsfrncIon LIIcn. TrndIcIonnInonfo, on ofocfo, hnn oxIsfI-
do grnndos cnnos do ncfIvIdnd do In ndnInIsfrncIon quo so-
gn In docfrInn cIsIcn osfuvIoron sonofIdos exclueitonenIe
nI dorocho cIvII, sIn InjoroncIn nIgunn doI dorocho ndnInIsfrn-
fIvo, cronndo nsI unn suuosfn dIcofonIn onfro nnLos cnnos
do ncfIvIdnd. Is nsI cono In docfrInn frndIcIonnI y Ios quo In
sIguon n vocos hoy on dIn, onuncInron cInsIfIcncIonos fundndns
on nIogndns dIforoncIns do dorocho osIfIvo, or ojonIo Ins
sIguIonfos.
2.2
Con. IIIISA, op. ciI., 6" odIcIon, f. I, . 159; MA!IIHOII, op. ciI., f.
I, . 1?1.
2.3
SI LIon In jurIsrudoncIn suoIo hncor nIIcncIon suIoforIn doI
CodIgo CIvII, yn In Corfo Suronn hn ncInrndo quo oxIsfIondo unn Ioy do
dorocho ndnInIsfrnfIvo, oI CodIgo CIvII ... soIo os nIIcnLIo on cunnfo
son connfILIo con Ios rIncIIos do nquoIIn (Iolloe, f. 182, s. 502, 54?,
Beeono, 1938). Vor fnnLIon nuosfro IILro Deepuee Je lo reforno Jel
1eIoJo, Iuonos AIros, 1996, cnIfuIo X.
IA!TI OII!AI VIII - 4
Quo oxIsfo unn doLIo orsonnIIdnd doI Isfndo: oI Isfndo cono
orsonn do dorocho LIIco (o cono odor LIIco, o soLornno,
ofc.), y oI Isfndo cono orsonn do dorocho rIvndo; quo oxIsfon
dos fIos do ncfos do In ndnInIsfrncIon: Ios ncfos ndnInIsfrnfI-
vos, y Ios ncfos do dorocho rIvndo do In ndnInIsfrncIon.
1
Is-
fns dos concocIonos osfn hoy on dIn rcfIcnnonfo nLnndo-
nndns, oro oxIsfon fodnvIn nIgunos rosfos do In orIonfncIon
cIsIcn.
Tononos nsI fnnLIon In suuosfn dIsfIncIon onfro dos fIos
do confrnfos quo coIoLrn In ndnInIsfrncIon: confrnfos ndnInIs-
frnfIvos y cIvIIos; In dIsfIncIon onfro dos fIos do donInIo o
roIodnd quo fondrIn oI Isfndo: LIIco y rIvndo.
Ior nuosfrn nrfo sonnInronos on su nononfo In roInfIvIdnd
do osfns dos IfInns dIsfIncIonos, oro uodo yn ndvorfIrso In
sInIIIfud quo rosonfnn con Ins nnforIoros cInsIfIcncIonos.
SI so hnLIn do unn orsonnIIdnd do dorocho rIvndo, y do
ncfos do dorocho rIvndo do In ndnInIsfrncIon, os cohoronfo
dIsfInguIr Iuogo Ios confrnfos do dorocho rIvndo do In ndnI-
nIsfrncIon y su donInIo rIvndo.
SI, on cnnLIo, so nIogn unn suuosfn doLIo orsonnIIdnd, y
so ncInrn quo Ios ncfos do In ndnInIsfrncIon nuncn son do doro-
cho rIvndo, nnI uodo Iuogo sosfonorso quo oxIsfn un confrn-
fo o un donInIo osfnfnI quo son osfrIcfnnonfo rIvndo.
Iuodo rocordnrso nquI quo In orsonnIIdnd jurIdIcn doI Isfn-
do os sIonro unn soIn, y quo osfn os rodonInnnfononfo do
dorocho LIIco, or Io quo so doLo cnIIfIcnrIn nocosnrInnonfo
cono fnI;
2
quo Ios ncfos quo onnnnn do Ios orgnnos ndnInIs-
frnfIvos osfn cnsI sIonro rogIdos on cunnfo n su conofon-
3.1
SoLro osfns dos dIforoncIncIonos uodon vorso, onfro Ios IILros
ns vIojos, MAYI!, op. ciI., f. I, s. 184 y ss., y onfro ofros ns rocIonfos,
IIIISA, op. ciI., f. II, 6" odIcIon, . 2?.
3.2
VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., f. II, s. 161 y ss.; MA!IIHOII, op. ciI.,
. 365; IIZ, op. ciI., f. I, . 28?; !OMI, 1neIiIucionee Je JerecIo oJninie-
IroIito, op. ciI., s. 5? y ss. In IgunI sonfIdo, DicInenee Je lo Procuro-
ci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, f. 84, s. 133 y ss.
!IIACIOIS VIII - 5
cIn, voIunfnd y fornn, or oI dorocho ndnInIsfrnfIvo, y quo
soIo oxcocIonnInonfo uodon osfnr on nrfo rogIdos, on su
oLjofo y nndn ns, or oI dorocho rIvndo, or Io quo In rodo-
nInnncIn nofn doI dorocho LIIco oLIIgn n cnIIfIcnrIos sIonro
cono ncfos do dorocho LIIco, osfo os, ncfos ndnInIsfrnfIvos.
3
A su voz, or Io quo so rofIoro n Ios suuosfos confrnfos cIvI-
Ios do In ndnInIsfrncIon, os oLvIo quo fnnLIon fodo Io roforonfo
n In conofoncIn do Ios orgnnos quo Ios coIoLrnn, nI proceJi-
nienIo do coIoLrncIon, n Ins fornoe do concorfncIon, ofc., so
rIgo or oI dorocho LIIco; n nndIo so Io ocurrIrIn fundnnon-
fnr In conpeIencio do un orgnno osfnfnI nrn coIoLrnr oso con-
frnfo, on In rogIn do In copociJoJ doI CodIgo CIvII; nI nfIrnnr
quo nunquo In Ioy oxIjn In liciIoci6n pIlico, uodn roscIndIr-
so do oIIn orquo no fIguro on oI CodIgo CIvII, nI quo sI do ncuor-
do con oI dorocho ndnInIsfrnfIvo os sufIcIonfo fIfuIo frnsInfIvo
doI donInIo do unn fIorrn fIscnI n nnnos rIvndns un docrofo
doI Iodor IjocufIvo, son nocosnrIo do fodos nodos oscrIfurn
LIIcn,
4
ofcoforn.
In concIusIon os In nIsnn quo rosocfo n Ios suuosfos nc-
fos cIvIIos do In ndnInIsfrncIon: soIo odrn rogIrso or oI do-
rocho cIvII on Io quo so rofIoro nI oLjofo doI ncfo, oro oIIo no
quIfn quo Io donInnnfo sIgn sIondo oI dorocho LIIco, con Io
cunI no uodo cnIIfIcnrso nI confrnfo on su fofnIIdnd cono un
ncfo o confrnfo doI dorocho cIvII. Y or Io dons, IncIuso In
nIIcncIon doI dorocho cIvII on oI oLjofo nIsno doI ncfo os su-
nnnonfo IInIfndn y oco frocuonfo.
Ior IfIno, In dIsfIncIon onfro donInIo LIIco y donInIo
rIvndo doI Isfndo fIono nIgn Lnsnnonfo nornnfIvo on oI Co-
3.3
Io honos dosnrroIIndo on oI fono 3 do osfn oLrn, 1l ocIo oJninie-
IroIito, op. ciI., cn. II, nnoros 10 n 15; on IgunI sonfIdo IIZ, op. ciI., f.
II, . 210; DicInenee Je lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, f. 92,
s. ?4 y ss.
3.4
In Ioy 4.16? dIco quo oI docrofo doI Iodor IjocufIvo or oI cunI so
vondo unn fIorrn LIIcn fIono fuorzn do oscrIfurn LIIcn (nrf. 3") n
osnr do quo InfrInsocnnonfo no Io son.
IA!TI OII!AI VIII - 6
dIgo CIvII,
5
oro so Io hn dndo on In ncfunIIdnd unn Inforrofn-
cIon nuy nnIIn nI concofo do donInIo LIIco, quo nLnrcn
fodos Ios LIonos osfnfnIos InnuoLIos, nuoLIos, u oLjofos Incor-
ornIos, y fnnfo quo osfon nfocfndos nI uso dIrocfo cono IndI-
rocfo do In conunIdnd (or ojonIo, n frnvos do Ios sorvIcIos
LIIcos), con Io quo son oxcocIon Ios cnsos on quo so uodo
sonnInr un LIon doI donInIo rIvndo doI Isfndo.
4. Lo Ironefornoci6n Jel JerecIo oJninieIroIito
Isn ovoIucIon hncIn oI dorocho LIIco os osIfIvn o nognfI-
vn SorIn nognfIvn sI oI dorocho ndnInIsfrnfIvo, nI nvnnznr
soLro cnnos nnfIgunnonfo sonofIdos nI dorocho cIvII, Io hI-
cIorn con unn nIIcncIon rIgIdn do sus rIncIIos cIsIcos; oro
oIIo no ocurro oxncfnnonfo nsI, sIno quo In fondoncIn confon-
ornon rorosonfn unn suorfo do frnnsnccIon onfro oI dorocho
ndnInIsfrnfIvo y oI dorocho rIvndo.
In ofocfo, on In dIsfIncIon do osfos dos dorochos n fInos doI
sIgIo nsndo, so consIdornLn fIIco doI dorocho ndnInIsfrnfIvo
In suronncIn quo so oforgnLn n In ndnInIsfrncIon, y unn sorIo
do rIvIIogIos y rorrognfIvns osocInIos quo so Io roconocInn
IncIuso sIn quo unn Ioy Io dIsusIorn oxrosnnonfo, cunndo
ncfunLn on oI cnno doI dorocho ndnInIsfrnfIvo.
1
Ior oI con-
frnrIo, cunndo ncfunLn on oI cnno doI dorocho rIvndo, In nd-
nInIsfrncIon osfnLn on unn roIncIon do coordInncIon, do IgunI-
dnd con Ios IndIvIduos, y no fonIn rIvIIogIos y rorrognfIvns.
So docIn nsI onfoncos, on Ios vIojos IILros, quo cunndo In
ndnInIsfrncIon ncfunLn cono odor LIIco no orn rosonsn-
LIo or Ios dnnos quo cnusnrn; no nocosIfnLn do un fundnnonfo
IognI oxroso nrn odor Inonor unn snncIon n Ios nrfIcuIn-
3.5
Yn quo oI nrfIcuIo 2340 onunorn Io quo dononInn LIonos LIIcos
doI Isfndo y oI 2342 Io quo IInnn LIonos rIvndos doI Isfndo. !nn dIfo-
roncIn susfnncInI onfro fnI dIforoncIncIon y Ins nnforIoros os quo osfn os
In nIcn quo fIono cInro susfonfo nornnfIvo.
4.1
AnIInr on O!TIZ, I!A!O, Loe pritilegioe Je lo oJninieIroci6n
pIlico, Snn Joso, Cosfn !Icn, 19?4.
!IIACIOIS VIII - ?
ros; no osfnLn sujofn n confroI judIcInI; no osfnLn Ionnnonfo
IIgndn or Ios confrnfos quo coIoLrnLn; odIn ojocufnr or sI
nIsnn y or In conccIon sus roIos ncfos, ofcoforn. ndn do
oIIo ocurrIn, on cnnLIo, cunndo ncfunLn cono orsonn jurIdI-
cn rIvndn.
Modornnnonfo Ios oxfronos so unon: In ndnInIsfrncIon nc-
fn sIonro cono orsonn do dorocho LIIco, oro sIn confnr
con Ins suronncIns y rIvIIogIos quo nnfIgunnonfo so Io roco-
nocInn sIn hosIfncIon; oI Isfndo os rosonsnLIo sI conofo un
dnno, nun ncfunndo cono orsonn do dorocho LIIco quo os;
nocosIfn do un fundnnonfo IognI oxroso nrn Inonor snncIo-
nos; osf sujofo on fodos Ios cnsos nI confroI judIcInI; osf fnn-
LIon oLIIgndo or Ios confrnfos quo coIoLrn, ofcoforn. Ior oIIo,
sI LIon oI dorocho ndnInIsfrnfIvo gnnn on oxfonsIon, gnnn fnn-
LIon cunIIfnfIvnnonfo nI frnnsfornnrso on un dorocho ns jusfo
y rnzonnLIo, nonos nrLIfrnrIo y nuforIfnrIo;
2
do oso nodo In
dIsfnncIn con oI dorocho rIvndo, on cIorfo nodo, so hn ncorfn-
do.
SIn onLnrgo, os do ndvorfIr quo osfos nuovos rnsgos doI do-
rocho ndnInIsfrnfIvo confonornoo no so hnIInn fodnvIn sufI-
cIonfononfo nsonfndos, nI fnnoco connrfIdos or fodos Ios
nuforos, or Io cunI so oncuonfrnn fodnvIn on docfrInn y jurIs-
rudoncIn nIgunns nIIcncIonos IndoLIdnnonfo nuforIfnrIns do
rIncIIos suorndos: focn n Ios jurIsfns do hoy y doI nnnnnn
osfnr nfonfos n fIn do corrogIr on cndn cnso Ins dosvIncIonos
nn oxIsfonfos.
4.2
Vor soLro oI unfo OA!CA I ITI!!A, I!A!O, Lo lucIo conIro loe
innuniJoJee Jel poJer en el JerecIo oJninieIroIito (poJeree Jiecre-
cionolee, poJeree Je goIierno, poJeree nornoIitoe), CIvIfns, MndrId,
19?9; OA!!IO IAIIA, II!AO, Loe Ironefornocionee Jel reginen oJni-
nieIroIito, 2" od., MndrId, 1962.
IA!TI OII!AI VIII - 8
5.1
IIIISA, ConpenJio Je JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., . ?. IncIuso
hny nuforos quo IdonfIfIcnn nnLns dIscIIInns on un orocho doI Isfn-
do, cono rocuordn AIISSI, Principi Ji JiriIIo onninieIroIito, f. I, MIIn,
19?1.
5.2
VO STII, IO!IZ, Lo Scienco Jello puIIlico onninieIrocione,
TurIn, 189?, . 3; IIIISA, op. loc. ciI., OIISI, I!II!ICH, Allgeneinee Veruol-
IungerecII, 3" od., TuLIngon, 1952, . 1.
5.3
o nroco quo uodn hnLInrso do unn orsonnIIdnd jurIdIcn do In
ndnInIsfrncIon cono fnI; con fodo, vor OA!CA I ITI!!A, I!A!O, Vereo
un conceIIo Ji JiriIIo onninieIroIito cono JiriIIo eIoIuIorio, on !IvIsfn
TrInosfrnIo dI IrIffo IuLLIIco, nno 1960, ros. 2/3, s. 323 y ss.
5. Ielocionee con el JerecIo coneIiIucionol
o fodns Ins rnnns doI dorocho LIIco, nIngunn osf ns
osfrochnnonfo IIgndn nI dorocho ndnInIsfrnfIvo quo oI dorocho
consfIfucIonnI; cndn cnIfuIo do dorocho ndnInIsfrnfIvo, so hn
dIcho, osf oncnLozndo or unn InfroduccIon do dorocho consfI-
fucIonnI. Ingn dorocho osf ns suLordInndo y confornndo
n Ins dIrocfIvns oIIfIcns doI Isfndo quo oI dorocho ndnInIsfrn-
fIvo, y or oIIo, oI dorocho ndnInIsfrnfIvo fIono oI cnrcfor o
In fIsononIn doI dorocho consfIfucIonnI do cndn Isfndo.
1
In
ofocfo, In ConsfIfucIon cron In sonrncIon do odoros (o no) y
osfnLIoco Ios IInIfos doI odor osfnfnI on Ios dorochos IndIvI-
dunIos: donfro do osos IInonnIonfos hnLr do dosonvoIvorso oI
dorocho ndnInIsfrnfIvo.
ConsfIfucIon y ndnInIsfrncIon so InfIuyon rocIrocnnonfo;
oro nIonfrns quo In InfIuoncIn do In rInorn soLro In sogundn
os do sIsfonn, In do In ndnInIsfrncIon soLro oIIn os do ofIcncIn.
2
In ConsfIfucIon os unn osfrucfurn, os oI ordonnnIonfo fundn-
nonfnI doI Isfndo; In ndnInIsfrncIon os un orgnno
3
jurIdIco do
oso Isfndo, y In funcIon ndnInIsfrnfIvn os unn ncfIvIdnd quo
so ronIIzn donfro doI nnrco y Ins dIrocfIvns LsIcns fIjndns or
nquoIIn osfrucfurn. In In ConsfIfucIon rodonInn Io osffIco,
on In funcIon ndnInIsfrnfIvn Io dInnIco; on In rInorn hny
!IIACIOIS VIII - 9
osfrucfurncIon y osfnLIocInIonfo do IInIfos, on In sogundn hny
oxrosIon do ncfIvIdnd concrofn y choquo confrn Ios IInIfos
rofIjndos.
AI IgunI quo on oI cnso doI dorocho cIvII, hny quo dIsfInguIr
fros fIos do roIncIonos onfro nnLns cIoncIns:
Hny rIncIIos gonornIos do dorocho quo sI LIon so hnIInn
ns fuorfononfo rofogIdos or onconfrnrso on In ConsfIfu-
cIon, no son oxcIusIvos doI dorocho consfIfucIonnI (Ios dorochos
hunnnos LsIcos, fnnfo Ios do In ConsfIfucIon cono Ios do Ios
frnfndos InfornncIonnIos; In fufoIn doI nodIo nnLIonfo).
Hny dIsosIcIonos do dorocho ndnInIsfrnfIvo quo osfn con-
fonIdns on In ConsfIfucIon (Ins roforonfos n In oxroIncIon, n
In InosIcIon, In rohILIcIon do quo In ndnInIsfrncIon ojorzn
funcIonos jurIsdIccIonnIos, oI rogInon cnrcoInrIo, In IILorfnd
do nnvogncIon do Ios rIos InforIoros, ofcoforn).
In cunnfo n Ins quo so consIdornn fIIcnnonfo do dorocho consfI-
fucIonnI (croncIon y orgnnIzncIon do Ios fros odoros; sus fncuIfndos;
dorochos IndIvIdunIos), su nIIcncIon on dorocho ndnInIsfrnfIvo os
nocosnrIn, InoIudILIo, y osfo nnroco cono unn roIongncIon do nquoI;
no uodo roscIndIr do osns nornns y so consusfnncIn con oIIns. In
osfo IfIno nsocfo, hny vnrIns cuosfIonos do onorno frnscondoncIn
nrn In orIonfncIon quo hn do nsunIr oI dorocho ndnInIsfrnfIvo: sI In
ConsfIfucIon hn osfnLIocIdo un Isfndo do orocho, Io quo so confosfn
nvorIgunndo sI In ConsfIfucIon consfIfuyo un ordon jurIdIco Iono y
nufonono, nI cunI osfo sonofIdo oI Isfndo on nLsoIufnnonfo fodns
sus nnnIfosfncIonos, do fornn quo no son quo oI Isfndo fongn unn
ConsfIfucIon, sIno quo osfo on unn ConsfIfucIon; sI Ios dorochos
IndIvIdunIos concodIdos or In ConsfIfucIon n Ios hnLIfnnfos son nu-
fonfIcos dorochos suLjofIvos fronfo nI Isfndo cono odor; sI In vIo-
IncIon doI fIn y In vnIorncIon o oI osIrIfu do unn nornn consfIfucIo-
nnI dn Iugnr n In InconsfIfucIonnIIdnd doI ncfo osfnfnI rosocfIvo.
4
5.4
SoLro osfos unfos nnIInr on eupro, cnIfuIo V, nnoros 2 n 5 y
cnIfuIo II, nnoros 5 n 14.
IA!TI OII!AI VIII - 10
6. Ielocionee con el neJio onIienIe , el JerecIo Je loe
recureoe noIurolee
1
II conjunfo do Ios rocursos nnfurnIos doI Isfndo, LsIcnnonfo
nguns, fIorrns y nInns, fIonon su nLIfo do roguIncIon dIsor-
so y nsIsfonfIco, onconfrndoso nrfo do oI donfro doI dorocho
consfIfucIonnI y ndnInIsfrnfIvo, nrfo donfro do ofrns rnnns
doI dorocho y nrfo nun donfro do dIvorsns rnnns no jurIdIcns.
o corrosondo n osfn oLrn oI dosnrroIIo do In roLIonfIcn
jurIdIco-ndnInIsfrnfIvn do Ios rocursos nnfurnIos, sIno soIn-
nonfo IndIcnr nIgunos do Ios fonns on quo oxIsfo unn Inor-
fnnfo conoxIdnd nofodoIogIcn onfro oI dorocho ndnInIsfrnfIvo
y ofrns rnnns doI dorocho. IxIsfo, or do ronfo, unn Insuo-
rnLIo nnLIvnIoncIn onfro oI concofo do recureoe noIurolee,
quo onconfrnnos Lnjo oI donInIo oro no In jurIsdIccIon ro-
vIncInI on oI nrfIcuIo 124 do In ConsfIfucIon (Corrosondo n
Ins rovIncIns oI donInIo orIgInnrIo do Ios rocursos nnfurnIos
oxIsfonfos on su forrIforIo), y oI do neJio onIienIe, quo oI
nrfIcuIo 41 consngrn cono un dorocho doI IndIvIduo n un nodIo
nLIonfo eono.
Ico nsI oI nrfIcuIo 41 quo Todos Ios hnLIfnnfos goznn doI
dorocho n un nnLIonfo eono, oquIIILrndo, nfo nrn oI dosnrro-
IIo hunnno y nrn quo Ins ncfIvIdndos roducfIvns snfIsfngnn
Ins nocosIdndos rosonfos sIn conronofor Ins do Ins gonorn-
cIonos fufurns; y fIonon oI doLor do preeertorlo. II dnno nn-
LIonfnI gonornr rIorIfnrInnonfo In oLIIgncIon do rocono-
nor, sogn Io osfnLIozcn In Ioy. Ins nuforIdndos rovoorn n In
rofoccIon do osfo dorocho, n In ufIIIzncIon rncIonnI do Ios re-
cureoe noIurolee, n In rosorvncIon doI nfrInonIo nnfurnI y
cuIfurnI y do In dIvorsIdnd LIoIogIcn, y n In InfornncIon y odu-
6.1
SoLro oI fonn do Ios rocursos nnfurnIos, on gonornI, vor IIO!ITTI,
I!A!O A., Teorio juriJico Je loe recureoe noIurolee, Iuonos AIros,
1965, y DerecIo Je loe recureoe noIurolee, Iuonos AIros, 19?1.
!IIACIOIS VIII - 11
cncIon nnLIonfnIos. Corrosondo n In ncIon dIcfnr Ins nor-
nns quo confongnn Ios rosuuosfos nInInos do rofoccIon, y
n Ins rovIncIns, Ins nocosnrIns nrn conIononfnrIns, sIn quo
nquoIIns nIforon Ins jurIsdIccIonos IocnIos. So rohILo oI Ingro-
so nI forrIforIo nncIonnI do rosIduos ncfunI o ofoncInInonfo
oIIgrosos, y do Ios rndIncfIvos.
CnLo nsI onsnr on suuosfos do rocursos nnfurnIos quo
doLnn sor ufIIIzndos rncIonnInonfo y on Ios quo no nocosnrIn-
nonfo oxIsfn confIIcfo con oI roquIsIfo do un nodIo nnLIonfo
snno (cnzn, oscn, ofc.); cnsos do rosorvncIon doI nodIo nn-
LIonfo quo cnrozcnn do roIncIon con In ufIIIzncIon do Ios rocur-
sos nnfurnIos (confnnInncIon IunInIcn o sonorn, ofc.); y fnn-
LIon, dosdo Iuogo, suuosfos on quo In oxIofncIon do Ios rocur-
sos nnfurnIos nfocfo oI dorocho n rosorvnr un nodIo nnLIonfo
snno (cIorfos fIos do oxIofncIon nInorn, ofocfos socundnrIos
do In oxIofncIon ofroIorn, ofc.).
6.1. Tierroe
Io nfInonfo n Ins fIorrns LIIcns y su ufIIIzncIon or oI
Isfndo on fornn dIrocfn o IndIrocfn os on nrfo osfudIndo or oI
dorocho ndnInIsfrnfIvo y on nrfo or oI dorocho ngrnrIo.
II dorocho ndnInIsfrnfIvo osfudIn o) fodo Io nfInonfo nI rogI-
non do Ios rocursos nnfurnIos doI nIs, son donfro do Ios IInnn-
dos nrquos nncIonnIos,
2
rosorvns nncIonnIos y nonunon-
fos nnfurnIos,
3
quo fIonon un rogInon roIo osocIfIco do
dorocho LIIco, son on fodo Io quo hnco nI dorocho n un nn-
6.2
Son nquoIIos n consorvnr on su osfndo rInIfIvo, rohILIondoso
fodn oxIofncIon ocononIcn: nhuoI HunI o Igunz (Ioy 12.103), InnIn,
Ios AIorcos, IorIfo Morono y Ios OIncInros, !Io IIIconnyo (docrofo-Ioy
1?.815), II !oy, TIorrn doI Iuogo (Ioy 15.554), Chnco (Ioy 14.366), InrIf
(Ioy 20.656), II InInnr (docrofos-Ioyos 16.802 y 19.689/?2).
6.3
!osorvn nfurnI Iornosn (docrofo-Ioy 1?.916), Monunonfo nfu-
rnI do Ios Iosquos IofrIfIcndos (docrofo ?.252/54, rnfIfIcndo or Ioyos
osforIoros). II nrfIcuIo 2 do In Ioy 24.192, I.O. 26-I-98, consIdorn In-
oquIvocnnonfo quo In rosorvn nnfurnI InnIn Infogrn oI donInIo LII-
co nncIonnI. Is In soIucIon corrocfn.
IA!TI OII!AI VIII - 12
LIonfo snno quo gnrnnfIzn In ConsfIfucIon;
4
I) osfudIn fnnLIon
Io nfInonfo n Ins fIorrns doI donInIo LIIco eIricIo eeneu (nr-
quo, Inzns, ofc. IILrndns nI uso LIIco dIrocfo o IndIrocfo); c)
cono fnnLIon Io nfInonfo n Ins IInnndns fIorrns fIscnIos, fIo-
rrns quo, orfonocIondo nI Isfndo, so onfrognn roforonfonon-
fo on Innos do dosnrroIIo ngrnrIo n coIonos o cnnosInos; J)
ns In nuovn cnfogorIn do donInIo LIIco IndIgonn rovIsfn
on In ConsfIfucIon.
IxIsfon nquI nIfIIos nIfornnfIvns, onfro Ins quo cnLo non-
cIonnr 1") In ns frndIcIonnI do In suLdIvIsIon do In fIorrn y su
onfrogn on roIodnd n Ios cnnosInos (con oI InconvonIonfo do
quo nI cnLo do unn gonorncIon In fIorrn gonornInonfo no cun-
Io yn unn funcIon socInI dIrocfn, uos Ios horodoros doI coIono
no sIonro In frnLnjnn or sI, nnrocIondo onfoncos nuovn-
nonfo Ios fonononos do nnrcorIn, ofc.);
5
o 2") In do su onfrogn
on concosIonos do fIorrns fonornrIns o vIfnIIcIns (con Io quo,
nI fornInnr In vIdn doI coIono, In fIorrn rovIorfo n nnnos doI
Isfndo, quo uodo onfoncos nuovnnonfo oforgnrIn n quIon In
fIorrn sIrvn n un nojor fIn fII); o 3") In onfrogn on roIodnd
sIn suLdIvIsIon n fornns cooornfIvns do oxIofncIon (con Io
cunI sorn nIcnnonfo Ios quo frnLnjnn In fIorrn, sI os or
ojonIo unn cooornfIvn do frnLnjo, Ios quo fondrn In roIo-
dnd do In nIsnn); 4) In roIodnd conunIfnrIn do Ins fIorrns
IndIgonns rovIsfn on oI IncIso 1? doI nrfIcuIo ?5, ofc. In osfos
IfInos roLIonns oI dorocho ndnInIsfrnfIvo IIndn con Ios fo-
nns do rofornn ngrnrIn, Innos do coIonIzncIon, ofc., on Ios
6.4
ocrofos Ioyos 18.594/?0 y 20.161/?3. In Ios Iugnros do rofoccIon
IognI ns Infonsn oI SorvIcIo ncIonnI do Inrquos ncIonnIos ojorco un
confroI nnIIo do rocursos nnfurnIos, IncIuyondo no soIo In fIorrn sIno
fnnLIon oI ngun, In fnunn, fIorn, ofc. y cuonfn con fuorzn LIIcn roIn
(oI SorvIcIo ncIonnI do Ounrdnnrquos).
6.5
Cono oLsorvn In IAO, Lo reforno ogrorio en 1Iolio. Ieolicocionee
, perepecIitoe, !onn, 1961, . 63, !n InLrndor quo horodn o conrn un
odnzo do fIorrn so osfuorzn durnnfo oI rosfo do su vIdn on nnIInr In
roIodnd. Ioro cunndo nuoro conIonzn do nuovo oI rocoso do suLdIvI-
sIon y frngnonfncIon.
!IIACIOIS VIII - 13
cunIos connrfo oI cnno do nccIon con ofrns dIscIIInns jurI-
dIcns y no jurIdIcns.
6
QuIzs oI norfo ns Inorfnnfo doI dorocho ndnInIsfrnfI-
vo n osfo fonn doI dorocho son rocIsnnonfo su concocIon
IusuLIIcIsfn, quo no vo cono IIogIco quo Ins fIorrns doI Isfndo
rovInnonfo no nfocfndns n un fIn LIIco sonn onfrogndns nrn
su oxIofncIon rIvndn Lnjo nIgunn do osfns fornns, nnnfo-
nIondoso on fornn ornnnonfo cono roIodnd InnIIonnLIo o
InroscrIfILIo do osfo, sIguIondo con oIIo In concocIon frndI-
cIonnI doI donInIo LIIco doI Isfndo; on cnnLIo ofrns fornns
do onsnnIonfo o rnnns doI dorocho ns roxInns nI dorocho
rIvndo, soIo ndnIfon In cIsIcn onfrogn on roIodnd n nnnos
rIvndns, on fornn dofInIfIvn y no confroInLIo yn or oI Isfndo
nI In socIodnd dosuos do frnnscurrIdos Ios Inzos quo Ios LoIo-
fos do conrnvonfn o Ins oscrIfurns frnsInfIvns do donInIo fI-
jon.
?
osdo In concocIon IusndnInIsfrnfIvIsfn, on cnnLIo, nro-
cIn ns IogIco quo In roIodnd do In fIorrn ndquIrIdn or oI
Isfndo, or oxroIncIon o cunIquIor ofrn fornn frnsInfIvn do
donInIo, so nnnfongn on su roIodnd, y so onfroguo nI coIono
soInnonfo In concosIon fonornrIn nrn oI uso do In fIorrn, son
on fornn vIfnIIcIn, son n frnvos do fornns cooornfIvns, ofcofo-
rn. In fnIos cnsos Ins concosIonos doLorn oforgnr Ins orfI-
nonfos gnrnnfIns do sogurIdnd jurIdIcn n Ios coIonos, y dosdo
Iuogo rosorvnr nsInIsno su dorocho do roIodnd soLro Ins
nojorns quo Infroduzcnn, oro Io Inorfnnfo os quo nI fornI-
nnr In vIdn fII doI coIono In fIorrn no so frnnsnIfn nuovnnon-
6.6
SocrofnrIn do In C.I.I.A.I., ProIlenoe , perepecIitoe Je lo ogri-
culIuro loIinoonericono, Iuonos AIros, 1965, s. 102 y 103; OAU, Ie-
forno ogrorio, uovn York, 1951, . 24; O1T, ProIlenoe Ieicoe Jel
IroIojo en loe plonIocionee, OInoLrn, 1950; IAII!M, AOII, OIeertocio-
nee eoIre lo reforno ogrorio en 1Iolio, WnshIngfon, 1963, . 99.
6.?
uosfro nrfIcuIo Hocio uno concepci6n puIlicieIo Je lo conceei6n
Je Iierroe, on In !ovIsfn ArgonfInn do orocho AdnInIsfrnfIvo, n" ?,
Iuonos AIros, s. 2? y ss.
IA!TI OII!AI VIII - 14
fo or sucosIon n un horodoro quo no oxIofo yn dIrocfnnonfo
In fIorrn, sIno quo uodn ofrn voz sor onfrogndn n nquoI quo do
ncuordo con sus condIcIonos socIoocononIcns ns In nocosIfo y
osfo on condIcIonos do oxIofnrIn on fornn dIrocfn. II sIsfonn
frndIcIonnI do onfrogn do In fIorrn on roIodnd, nunquo son oI
rosuIfndo do unn rofornn ngrnrIn, no os sIno unn soIucIon
fonornrIn, uos con oI fIono so roroduco In sIfuncIon do no
oxIofncIon dIrocfn, quo fuo Io quo dIo orIgon n In rofornn ngrnrIn
on rInor Iugnr. o oso nodo oI oLjofIvo do In rofornn so vo
dosfruIdo nI cnLo do unn gonorncIon, y os nocosnrIo cononznr
do nuovo.
6.2. Aguoe
Io roforonfo nI rogInon do Ins nguns sIonro so consIdoro
on oI sIgIo XX LsIcnnonfo rogIdo or oI dorocho LIIco, hn-
LIondoso ncunndo oI rIncIIo do quo fodns Ins nguns son LII-
cns,
8
on oI sonfIdo do sor nocosnrInnonfo nrfos Infogrnnfos
doI donInIo LIIco doI Isfndo, or Io fnnfo InnIIonnLIos o In-
roscrIfILIos. Isfn nnforIn hn sIdo oLjofo do osfudIo or oI
dorocho ndnInIsfrnfIvo, y Ins dIsfInfns rovIncIns osfonfnn sus
roIos CodIgos o Ioyos do Agun cono nuosfrn do osfn uLIcn-
cIon nofodoIogIcn y jurIdIcn doI roLIonn.
9
Ionsnnos quo In rnzon do sor do quo Ins nguns hnynn sIdo
cnsI sIonro consIdorndns nrfo doI donInIo LIIco doI Isfndo
o InsuscofILIos do nroIncIon rIvndn, Lnjo fornn nIgunn,
sIn orjuIcIo do su ufIIIzncIon or ornIso o concosIon rovocn-
LIos, so doLo jusfnnonfo nI hnLor sIdo sIonro roguIndns or
osfn rnnn doI dorocho LIIco, no hnLIondo nrfIcIndo on su
6.8
MA!IIHOII, MIO!II S., Ieginen , legieloci6n Je loe oguoe pIlicoe
, pritoJoe, Iuonos AIros, 19?1, . 43?: on nnforIn do 'nguns` oI 'rIncI-
Io` gonornI do nuosfrn IogIsIncIon os quo sonn 'LIIcns`; IIIIIOI, J!A
ATOIO, AnIepro,ecIo Je refornoe ol C6Jigo Citil ArgenIino, Iuonos
AIros, 1929-1932, f. III, s. ? y ss.
6.9
AsI CorrIonfos, Mondozn, SnIfn, Jujuy, Snn Junn.
!IIACIOIS VIII - 15
oInLorncIon rocIonfo ofrns rnnns doI dorocho. CnLo fnnLIon
noncIonnr oI fonn do In oxIofncIon do Ios rocursos doI nnr,
fuorn do Ins nguns forrIforInIos, y oI do Ios fondos nnrInos: on
nnLos fonns onfrnnos on oI cnno crocIonfo doI dorocho nd-
nInIsfrnfIvo, nhorn do cnrcfor surnnncIonnI.
6.3. Minoe
In cnnLIo, In sIfuncIon os Lnsfnnfo dIforonfo con Ios nIno-
rnIos; nun dojnndo do Indo oI hocho do quo cIorfos nInornIos
son consIdorndos ipeo jure do roIodnd nrfIcuInr,
10
y soIo Ios
do rInorn y sogundn cnfogorIn son cInrnnonfo do roIodnd
doI Isfndo,
11
so ndvIorfon fnIIns on su rogInon jurIdIco. !LIcn-
dos Ios roLIonns gonornInonfo soIo on oI dorocho nInoro, cn-
rocon do vIsIon uLIIcIsfn: os nsI cono oI CodIgo do MInorIn os
nncIonnI, on Iugnr do hnLor codIgos IocnIos cono corrosondIn,
frnfndoso do un rocurso rogIdo or oI dorocho LIIco y do
roIodnd do Ins IrovIncIns; os nsI cono oI CodIgo do MInorIn
consngrn nornns do proceJinienIo ndnInIsfrnfIvo nInoro,
InconsfIfucIonnIos or nvnnznr fnnLIon soLro oI nLIfo ro-
vIncInI y nornns soLro oI confrnfo ndnInIsfrnfIvo do concosIon
nInorn;
12
os nsI, soLro fodo, cono so hn Inforrofndo quo Ins
nInns do rInorn cnfogorIn doLon sor nocosnrInnonfo oxIofn-
dns or nrfIcuInros,
13
snIvo Ioy oxrosn on confrnrIo.
6.10
ArfIcuIo 2" doI CodIgo do MInorIn, IncIso 3; nrfIcuIo 5". Vor SIIIZI
I STAOI, AOIIO, Cloeificoci6n legol Je loe eueIoncioe, In Ioy, f. 13,
s. 16? y ss.; IIO!ITTI, I!A!O A., C6Jigo Je Minerio , Legieloci6n Je
IiJrocorIuroe, 2" odIcIon, Iuonos AIros, 1969, s. 14 y ss.
6.11
CodIgo do MInorIn, nrfIcuIo 2", IncIsos 1 y 2, y nrfIcuIo ?".
6.12
Quo oxIIcnnos on nuosfro nrfIcuIo 1l conIroIo oJninieIroIito Je
conceei6n ninero, JurIsrudoncIn ArgonfInn, 15 do ocfuLro do 1980,
roroducIdo on oI IILro do In A.A..A., ConIroIoe oJninieIroIitoe, fono
II, Id. Asfron, Iuonos AIros, 1982, cnIfuIo XV.
6.13
CodIgo do MInorIn, nrfIcuIo 9": II Isfndo no uodo oxIofnr nI
dIsonor do Ins nInns, sIno on Ios cnsos oxrosndos on In rosonfo Ioy.
In oso concofo oI nrfIcuInr ndquIoro no un dorocho do roIodnd on
cnIIdnd do concosIonnrIo, sIno on cnIIdnd do fIfuInr donInInI do In cosn:
IIO!ITTI, C6Jigo Je Minerio ..., op. ciI., . 3?..
IA!TI OII!AI VIII - 16
Con fodo, In cnIIfIcncIon do ufIIIdnd LIIcn quo oI nrfIcuIo 3"
doI cIfndo CodIgo do MInorIn Ios oforgn (con oI fIn oLvIo do hn-
cor rovnIocor oI dorocho doI oxIofndor o concosIonnrIo nInoro
or soLro Ios dorochos doI suorfIcInrIo), no uodo IncIuso ro-
vnIocor or soLro oI dorocho do oxroIncIon quo n In ncIon y
n Ins IrovIncIns Ios conofo do ncuordo con sus orfInonfos
Ioyos do oxroIncIonos; In oxroIncIon do nInns so rIgo or In
Ioy osocInI orfInonfo do dorocho ndnInIsfrnfIvo y no, n nuos-
fro juIcIo, or nornns o rIncIIos do dorocho nInoro o do cunI-
quIor ofrn rnnn doI dorocho rIvndo. IcII os ndvorfIr In Incon-
socuoncIn do rofondor quo In oxroIncIon, InsfIfufo do doro-
cho LIIco, so rIjn o IInIfo or nornns o rIncIIos do dorocho
rIvndo.
Isns fIsurns hnn Ido sIondo nrcInInonfo corrogIdns n frn-
vos do Ioyos dIsorsns nncIonnIos, quo hnn frnnsforIdo nI donI-
nIo y nnnojo do oxIofncIon do In ncIon dIsfInfos nInornIos
do rInorn cnfogorIn: gns, cnrLon, ofroIoo, con In IInnndn
nncIonnIIzncIon do Ios hIdrocnrLuros;
14
yncInIonfos do dIvor-
sos nInornIos,
15
ofcoforn. o so hn confInundo, on cnnLIo,
hncIn In nncIonnIIzncIon do ofros rocursos nInoros cono oI hIo-
rro, oI coLro, ofcoforn, n dIforoncIn do ofros nIsos InfInonnorI-
cnnos,
16
y os yn unn fondoncIn ngofndn.
6.14
Ios yncInIonfos do hIdrocnrLuros IIquIdos y gnsoosos sIfundos on
oI forrIforIo do In !oLIIcn y on su Infnfornn confInonfnI, orfonocon
nI nfrInonIo InnIIonnLIo o InroscrIfILIo doI Isfndo nncIonnI (Ioy
14.??3 y .I. 1?.319); OYHAA!TI, Ieginen coneIiIucionol Je loe fuenIee
Je energio, In Ioy, f. 88, . 863; IIO!ITTI, C6Jigo ..., op. ciI., s. 4?6 y ss.
6.15
TnnLIon fuoron crondos or Ioy dIvorsos onfos osfnfnIos nrn
ncfIvIdndos nInorns, cono In IroccIon OonornI do InLrIcncIonos MIIIfn-
ros, Ioy 12.?09; SocIodnd MIxfn SIdorurgIn ArgonfInn, SOMISA, Ioy 12.98?;
ConIsIon ncIonnI do InorgIn AfonIcn; YncInIonfos MInoros do Aguns
do IonIsIo, YMA, Ioy 14.??1, ofc.
6.16
In ChIIo, vor ISCAIAIAIT!A, I!IQ!I, 1l Joninio Jel 1eIoJo eoIre
loe ninoe, SnnfIngo, 1965; I!!A VA!OAS, A!O!STO, 1toluci6n IieI6rico
Jel Joninio Jel 1eIoJo en noIerio ninero, SnnfIngo, 19?1; OVOA MO!IAI,
I!A!O, Lo nocionolicoci6n cIileno Jel coIre. ConenIorioe , Jocunen-
Ioe, IdIforInI QuInnnf, SnnfIngo, 19?2.
!IIACIOIS VIII - 1?
In sunn, osfInnnos quo oI dorocho do Ios rocursos nnfurn-
Ios nInoro doLo sor confonIndo cono nrfo doI dorocho LII-
co,
1?
on osfrochn roIncIon con oI dorocho ndnInIsfrnfIvo, y con-
nrfIondo con osfo nuchos do sus rIncIIos.
18
6.4. Aire
II donInIo LIIco noroo os fnnLIon fonn doI dorocho ndnI-
nIsfrnfIvo, no soInnonfo n Ios ofocfos do In noronnvogncIon
19
sIno fnnLIon or In roguIncIon nunIcInI do Ins cnrfoIorns do
rongnndn on Ios nIfos do Ios odIfIcIos, quo orjudIcnn In osfo-
fIcn, IIunInncIon y vIsfn urLnnn; In ufIIIzncIon IIognI doI osn-
cIo LIIco noroo nrn fondIdo do rodos do dIsfInfos sorvIcIos
(foIofonos, cnLIos, ofc.);
20
In confnnInncIon doI nIro (oIucIon,
ruIdos noIosfos, ofc.).
21
?. DerecIo oJninieIroIito , ciencio Je lo oJninieIroci6n
So dIscufo on Ios foxfos do dorocho ndnInIsfrnfIvo sI In IIn-
nndn cIoncIn do In ndnInIsfrncIon, quo conrondorIn oI os-
fudIo do Ios nsocfos no jurIdIcos do In ndnInIsfrncIon LIIcn
(roLIonns do orgnnIzncIon y nofodos, dIroccIon do orsonnI,
IIdornzgo ndnInIsfrnfIvo, ofc.) os o no unn cIoncIn sonrndn do
6.1?
Infondonos, uos, quo doLo nLnndonnrso In concocIon sogn In
cunI oI dorocho nInoro os unn rnnn doI dorocho rIvndo, cono uodo
vorso or ojonIo on !!III HI!!I!A, A!MAO, Monuol Je JerecIo Je
ninerio, 3" odIcIon, SnnfIngo do ChIIo, 1968, . 11.
6.18
AsI fodo Io nfInonfo n In roIodnd nInorn cono concosIon ndnI-
nIsfrnfIvn, n In oxroIncIon do Ins nInns, n In cnducIdnd do In concosIon,
ofc.
6.19
ocrofo-Ioy 20.284/?3.
6.20
Vor fnnLIon nuosfro IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo,
1996, cnIfuIo X, s. 49 n 55.
6.21
AnIInr on nuosfro IILro DerecIoe Hunonoe, Iuonos AIros, 1996,
cnIfuIos IV y V (osfo IfIno do !OSSI, AIIJA!O, Lo Jefeneo eupronocio-
nol Jel JerecIo o un neJio onIienIe eono).
IA!TI OII!AI VIII - 18
nuosfrn dIscIIInn jurIdIcn, sIondo quo nnLns fIonon oI nIsno
oLjofo do osfudIo.
1
In ronIIdnd, sI LIon uodo fnI voz nLrIgnrso nIgunn dudn
ncorcn do sI ofocfIvnnonfo In cIoncIn do In ndnInIsfrncIon hn
nIcnnzndo oI cnrcfor do cIoncIn,
2
croonos quo no uodo do-
jnr do roconocorso quo do IecIo fIono In ns Ionn nufononIn
fronfo nI dorocho ndnInIsfrnfIvo. In nufononIn do unn dIscI-
IInn so rosonfn cnsI sIonro ex poeI, cono un hocho consu-
nndo, cunndo nnrocon oLrns quo nnnIIznn sIsfonfIcnnonfo
oI roLIonn con un nofodo roIo, ofc., y osfo yn hn ocurrIdo
nnIInnonfo on oI cnso do In cIoncIn do In ndnInIsfrncIon, or
Io quo su nufononIn nos nroco Iogrndn.
o docInos uos quo In cIoncIn do In ndnInIsfrncIon son
unn nrfo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo, nI quo oI dorocho ndnI-
nIsfrnfIvo son unn nrfo do In cIoncIn do In ndnInIsfrncIon, Io
quo fnnoco fondrIn sonfIdo. So frnfn do dIscIIInns dIvorsns,
quo osfudInn cndn unn dIsfInfos nsocfos do un nIsno fonono-
no: y cono oI fononono os nIco, no uodon Ignornrso nufun-
nonfo so onn do no nrohondor on su IonIfud oI oLjofo do su
osfudIo.
o so frnfn fnnoco do quo oI nnIIsIs jurIdIco doLn con-
rondor oI nnIIsIs no jurIdIco; nI do quo un IILro do dorocho
ndnInIsfrnfIvo doLn on cndn roLIonn hncor unn consIdorn-
cIon ncorcn do Ios nsocfos no jurIdIcos do In cuosfIon. Ioro sI
docInos, on cnnLIo, quo In fnz no jurIdIcn do cndn roLIonn
doLo sor IeniJo en cuenIo or oI jurIsfn quo Io nnnIIzn, n fIn do
frnLnjnr con Lnsos Io ns ronIos quo son osILIo.
?.1
Connrnr IIZ, DerecIo oJninieIroIito, f. I, op. ciI., s. 28 y ss.;
MA!IIHOII, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. I, op. ciI., s. 152 y ss.;
OASIA!!I, IIIT!O, Lo ecienco Jello onninieIrocione, Indun, 1959, s. 4? y
ss.; I!ITZ MO!STII MA!X (odIfor), VeruolIung - 1ine einfuIrenJe
DoreIellung, IorIIn, 1965.
?.2
udn osfn quo fonndn osfrIcfnnonfo fnnLIon hnco cuosfIonnLIo oI
cnrcfor do cIoncIn doI dorocho ndnInIsfrnfIvo: vor eupro, cnIfuIo V.
!IIACIOIS VIII - 19
Todo roLIonn jurIdIco uodo sIonro fonor nIgn nnrgon
do dudn o IncorfIdunLro: oI jurIsfn In rosuoIvo fonnndo on
cuonfn no soIo consIdorncIonos do dorocho osIfIvo, sIno fnn-
LIon oIIfIcns, socInIos, ocononIcns, ofc.; n oIIo doLo ngrognrso
In consIdorncIon do eficocio, y osfn os roIn do In cIoncIn do In
ndnInIsfrncIon.
o Io confrnrIo oI dorocho ndnInIsfrnfIvo osfnr sIonro
condonndo n fonor un grnvo dIvorcIo con In ronIIdnd, ofrocIondo
suuosfos rIncIIos jurIdIcos quo son cnusn dIrocfn do InofIcn-
cIn ndnInIsfrnfIvn, y onIondo oLsfcuIos jurIdIcos n Ins rofor-
nns ndnInIsfrnfIvns quo so nocosIfnn, o sosfonIondo rIncI-
Ios quo do hocho no fIonon nIIcncIon rcfIcn o vIgoncIn ronI,
con Io cunI cooxIsfon n vocos oI ordonnnIonfo jurIdIco
ndnInIsfrnfrIvo y In ndnInIsfrncIon fornnI, con un nrnsIsfonn
jurIdIco ndnInIsfrnfIvo y unn ndnInIsfrncIon nrnIoIn.
3
In In rcfIcn, oI ndnInIsfrndor nuchns vocos so ncosfun-
Lrn n onsnr quo Io Inorfnnfo os In oquonn rogIn y no Ios
rIncIIos,
4
quo oI nLogndo os oI quo ono frnLns, no oI quo dn
soIucIonos, Io quo no rosondo n unn suuosfn nnfurnIozn do In
cIoncIn jurIdIcn, sIno n quo so In nIIquo y so In ufIIIco con
roscIndoncIn y nIojnnIonfo do In cIoncIn do In ndnInIsfrncIon.
!nn cIoncIn do In ndnInIsfrncIon nuy rInIfIvn, or cIor-
fo surgIo yn con oI cnnornIIsno, nucho nnfos doI nncInIon-
fo do In dIscIIInn doI dorocho ndnInIsfrnfIvo;
5
osforIornonfo
quodn roIogndn n un sogundo Inno, nI nncor con ujnnzn oI
dorocho ndnInIsfrnfIvo: os In oocn on quo so osfudIn conjun-
fnnonfo nnLns nnforIns, oro con un nofo rodonInIo do osfn
IfInn.
?.3
Io oxIIcnnos on Lo oJninieIroci6n porolelo. 1l poroeieIeno
juriJico oJninieIroIito, CIvIfns, MndrId, 1995; LAnninieIrocione
porollelo. 1l poroeieIeno giuriJico-onninieIroIito, OIuffro, MIIn,
198?.
?.4
Trnfnnos oI fonn on oI cnIfuIo V.
?.5
OA!!IO IAIIA, II!AO, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. I, 4"
od., MndrId, 1966, . 169.
IA!TI OII!AI VIII - 20
In osfo sIgIo, y nrfIcuInrnonfo on Ios IfInos nnos, so hnn
sonrndo: oI dorocho ndnInIsfrnfIvo sIguo, hoy fodnvIn, sIondo
rnnn donInnnfo nrn oI osfudIo do In ndnInIsfrncIon LIIcn,
6
oro su vIojn nuforIdnd conIonzn yn n rosquoLrnjnrso.
II onorno nvnnco do Ios osfudIos do cIoncIn do In ndnInIs-
frncIon on Isfndos !nIdos, IngInforrn, ofc., y su crocIonfo dI-
fusIon on nuosfro nodIo, vn dosorfnndo In concIoncIn do quo
In soIucIon jurIdIcn no os In soIucIon doI roLIonn ndnInIs-
frnfIvo, sIno soIo unn do Ins fncofns do oI, y fnI voz no In ns
Inorfnnfo. Ior Io dons, unn oLvIn rnzon do oxfonsIon dofor-
nInn In InorfnncIn cunnfIfnfIvn doI osfudIo do osfns dIscIII-
nns: oI dorocho ndnInIsfrnfIvo cuonfn con dos o ns cursos on
nuchns !nIvorsIdndos, oro nuncn IIognr n odor connrnr
su osfudIo con Ins cnrrorns unIvorsIfnrIns on ndnInIsfrncIon
LIIcn quo yn oxIsfon on vnrIns nrfos doI nundo, quo ofor-
gnn fIfuIo do noeIer o do docfor on oJninieIroci6n pIlico
oxcIusIvnnonfo.
8. Loe ciencioe juriJicoe frenIe o loe no juriJicoe
Yn honos oxIIcndo on oI cnIfuIo I y sus ronIsIonos quo In
soIucIon do fodo roLIonn jurIdIco conIonzn or oI nInucIoso y
oxhnusfIvo conocInIonfo do sus cIrcunsfnncIns fcfIcns: quIon
no conoco LIon Ios hochos doI cnso no odr dnrIos un oncundro
jurIdIco corrocfo.
Ahorn LIon, nrn conocor Ios hochos doI cnso, on cndn sIfun-
cIon son nocosnrIos dIforonfos Insfrunonfos nofodoIogIcos y n
vocos oI conocInIonfo do oIononfos do dIvorsns cIoncIns njonns
nI dorocho.
?.6
Cono dIcon MOSHI!, I!II!ICI C. y CIMMIO, SAIVATO!I, Ciencio Je lo
oJninieIroci6n, MndrId, 1961, . 58, ... consfIfuyo nofIvo do orIojIdnd
... oI hocho do quo oI orocho AdnInIsfrnfIvo hnyn doLIdo nsunIr oI
nonooIIo do Ios osfudIos do ndnInIsfrncIon LIIcn or fnIfn do ofrns
orsocfIvns.
!IIACIOIS VIII - 21
SI os un cnso do nnIn rnxIs nodIcn, so doLor conocor nIgo
doI roLIonn nodIco InvoIucrndo; sI do un roLIonn do oLrn
LIIcn, onfondor sus nsocfos focnIcos; sI do unn fncfurn do
sorvIcIos LIIcos, cono so dofornInn oIIn, y nsI sucosIvnnon-
fo. Cndn uno do osos nsocfos focnIcos os nuy conIojo oro
nLsoIufnnonfo docIsIvo nrn In rosoIucIon doI cnso y or ondo
nrn oI nLogndo. Isfo os uno Ios dosnfIos do In rcfIcn rofo-
sIonnI y unn do Ins fuonfos quo nos onrIquoco on oI conocInIon-
fo gonornI nI roIo fIono quo on oI frnLnjo rofosIonnI osocI-
fIco.
II jurIsfn doLo conrondor fnnLIon oI fononono no jurIdI-
co, y Iocer conprenJer oI suyo nI no osocInIIzndo on dorocho;
doLo sonnInr quo os nquoIIo quo oI dorocho ofroco cono oco
nonos quo InnufnLIo (or ojonIo, Ins Lnsos consfIfucIonnIos,
oI doLIdo rocoso, In jusfIcIn y rnzonnLIIIdnd, ofc.), y quo os Io
suscofILIo do cnnLIo (. oj., n frnvos do unn rofornn IogIsInfI-
vn o jurIsrudoncInI); quo os, or fIn, nquoIIo quo uodo usnrso
cono Insfrunonfo ns o nonos docII on dIvorsos sonfIdos osI-
LIos.
II dosonfondInIonfo onfro Ins cIoncIns jurIdIcns y no jurIdI-
cns nrfo or un Indo do unn orrndn crooncIn do Ios no jurIsfns
do quo oI dorocho doLo sor nero ineIrunenIo do Ins focnIcns o
cIoncIns no jurIdIcns, nLsoIufnnonfo nnIonLIo nrn cunIquIor
cosn quo oI focnIco quIorn hncor,
1
y or ofro Indo do unn cIorfn
dofornncIon rofosIonnI doI jurIsfn, quo fIondo n ofrocor In so-
IucIon jurIdIcn quo on oI nononfo os cIrcunsfnncInInonfo nII-
cnLIo (or oxIsfIr nIgunn nornn IognI o rogInnonfnrIn, ofc.,
quo on oI cnso nsI Io IndIcn), cono In nico eoluci6n tioIle.
TnnLIon, n vocos, do vosfIr Lnjo fornn do rIncIIo jurIdIco Io
quo no os sIno oI roconcofo socInI, ocononIco, oIIfIco, ofc.,
8.1
IjonIo do osfn concocIon onconfrnnos on MOSHI! y CIMMIO, op.
ciI., . 58: ... so hn IIogndo n nIfornr In fInnIIdnd roIn doI orocho, quo
on Iugnr do concoLIrso cono nodIo so concILo cono oLjofIvo IfIno do In
socIodnd hunnnn y do su dosnrroIIo.
IA!TI OII!AI VIII - 22
doI jurIsfn. In rIgor do vordnd, oI dorocho on su conjunfo nI os
noro Insfrunonfo do Ins focnIcns nI os fnnoco oLjofIvo IfI-
no do In socIodnd hunnnn; fIono, oso sI, cIorfos rIncIIos quo
Infogrnn In Lnso InconnovILIo do unn socIodnd on quo oxIsfo
jusfIcIn, oro fIono fnnLIon y on grnn nrfo, rIncIIos quo
uodon nodIfIcnrso y ndocunrso n Ins cIrcunsfnncIns do hocho.
Isn ndocuncIon, nrn oI jurIsfn, consIsfIr on unn rofornn Io-
gIsInfIvn o rogInnonfnrIn, o on In roInforrofncIon do unn nor-
nn concrofn n In Iuz do rIncIIos jurIdIcos suorIor. Is osfn
osILIIIdnd do InforrofncIon y rofornn Io quo oI jurIsfn doLo
hncor conrondor nI no jurIsfn, nrn quo osfo no cron quo oI
dorocho os nndn ns quo un osquonn rIgIdo, unn suorfo do
cnnIsn do fuorzn on In cunI so quIoro oncnsuInr In ronIIdnd.
2
8.1. Lo eoluci6n Iecnico , lo eoluci6n juriJico
TnnLIon doLo oI no jurIsfn nLnndonnr In crooncIn, n nonu-
do dIvuIgndn, do quo unn rofornn IogIsInfIvn o consfIfucIonnI
os In cInvo do fodos Ios roLIonns; or oI confrnrIo, oI dIcfndo
do unn Ioy os nndn ns quo oI unfo do nrfIdn nrn In soIu-
cIon doI roLIonn; Iuogo fondr quo vonIr oI ndnInIsfrndor, oI
ocononIsfn, oI oxorfo on cIoncIn do In ndnInIsfrncIon, oI so-
cIoIogo, sIcoIogo, ofc., n roorcIonnr Ios Insfrunonfos quo
ronIIcon In fnron rouosfn: sIn oIIos, In Ioy nIsIndn nndn odr
hncor do ofocfIvo nrn Iogrnr oI oLjofIvo dosondo. SI so frnfn do
In rofornn do In ConsfIfucIon, nuIoIie nuIonJie oI roLIonn
os oI nIsno: In socIodnd doLo convoncor nI Congroso nrn quo
dIcfo Ioyos rogInnonfnrIns nfondIondo n unn nIrn do Inrgo In-
zo do In socIodnd y no n Ins cIrcunsfnncIns y convonIoncIns
oIIfIcns doI goLIorno do furno.
Ior Io dons, Io roconozcn o no oI nLogndo, Io cIorfo os quo
sus rnzonnnIonfos jurIdIcos osfnrn sIonro fonIdos y orIon-
8.2
AnIInr on CASSISI, SAIIO, CulIuro e poliIico Jel JiriIIo
onninieIroIito, IoIognn, 19?1, s. 61 y ss., 169 y ss.
!IIACIOIS VIII - 23
fndos or sus concocIonos no jurIdIcns. o nIII quo on fodn
cuosfIon quo InvoIucrn unn vnIorncIon focnIcn, o do oorfunI-
dnd o convonIoncIn, o ocononIcn, ofc., oI no jurIsfn doLo rocu-
rnr onor osocInI onfnsIs on IIovnr nI conocInIonfo doI jurIsfn
rocIsnnonfo Ios nsocfos, Infornos y oIononfos no jurIdIcos
do In dIscusIon. Irocuonfononfo onconfrnr quo In oosIcIon
doI nLogndo n onconfrnr unn soIucIon jurIdIcnnonfo ndnIsILIo
n un roLIonn, so dosvnnoco cunndo so Iogrn convoncorIo do In
rncIonnIIdnd, convonIoncIn, ufIIIdnd, ofc., do In soIucIon rc-
fIcn cuyo oncundro jurIdIco so Luscn. Muchns vocos In oosI-
cIon do un jurIsfn n unn soIucIon focnIcn, sI LIon nnroco fun-
dndn oxfornnnonfo cono oosIcIon do IndoIo jurIdIcn, dorIvndn
do foxfos consfIfucIonnIos o IognIos, ofc., on ronIIdnd no consfI-
fuyo sIno unn nnnIfosfncIon oxfrInsocn do su fnIfn do convIc-
cIon ncorcn do In rnzonnLIIIdnd do In soIucIon focnIcn rouos-
fn.
3
In cunnfo nI nLogndo, vn do suyo quo no hnr Luonn Infor-
rofncIon jurIdIcn fodn voz quo no conozcn ndocundnnonfo Ios
nsocfos no jurIdIcos doI roLIonn, Lnjo sus fnsos ronIos y don-
fro do Ins concocIonos y rIncIIos do Ins dons cIoncIns jurI-
dIcns.
4
Ior IfIno, doLo fonorso rosonfo quo oI dorocho hn sufrIdo
unn rofundn ovoIucIon on Ios IfInos fIonos, nLnrcnndo don-
fro doI nnIIsIs jurIdIco consIdorncIonos socIoIogIcns, oIIfIcns,
ofc., quo Io nIojnn onornononfo do In cIsIcn InforrofncIon
oxogofIcn quo LuscnLn oI rIncIIo jurIdIco on In norn Infor-
rofncIon grnnnfIcnI do un foxfo IogIsInfIvo. In oxIsfoncIn o In
cnroncIn do Ioy no os oLIco nrn quo so consfruyn un rIncIIo
jurIdIco; oI foxfo IognI os In Lnso oro on nodo nIguno un rIgIdo
rocofo quo doLn sor Inforrofndo soIo y oxcIusIvnnonfo do
ncuordo con sus ns nInInns oxrosIonos. Isfn fondoncIn n
njusfnrso donnsIndo nI foxfo do In Ioy, con fodo, no os nfrILuI-
8.3
Vonso !OSS, AII, SoIre el JerecIo , lo jueIicio, op. ciI., s. 105 n
151, cn. IV.
8.4
AnIInr infro, nnoros 9 y sIguIonfos.
IA!TI OII!AI VIII - 24
LIo rIncInInonfo n Ios jurIsfns, sIno ns LIon n quIonos, or
rnzon do su rofosIon, fIonon un conocInIonfo nonos rofundo
doI dorocho.
8.2. DerecIo oJninieIroIito , econonio
Ofrn do Ins grnndos cuosfIonos quo nocosnrInnonfo nfocfn
nI dorocho ndnInIsfrnfIvo, os In InsorcIon doI Isfndo on un
ordon ocononIco nundInI. Hnn quodndo on oI sIgIo XX roLIo-
nns fnIos cono onrosns LIIcns nncIonnIos y nuIfInncIonn-
Ios,
5
Lnncos ofIcInIos, InforvoncIonIsno ocononIco, InnIfIcn-
cIon,
6
ofc. IorfIInn nrn oI sIgIo XXI In InfogrncIon ocononIcn,
?
In InfornccIon rocIrocn do Ios sIsfonns ocononIcos, In cnIdn
do Lnrrorns ndunnorns y rofoccIonIsnos IndusfrInIos, ofc.
9. PerepecIitoe fuIuroe Je conIinoci6n Jel JerecIo
oJninieIroIito con oIroe ciencioe. lo eeIoJieIico
Ins nornns n vocos no rofIojnn In ronIIdnd do un nIs dofor-
nInndo. SI LIon osfo nnIIsIs fornn nrfo do ofrns dIscIIInns
(cIoncIn do In ndnInIsfrncIon, osfndIsfIcn, socIoIogIn, ocononIn,
ofc.), oIIo no IILorn nI IusndnInIsfrnfIvIsfn do conocorIns, o In-
fonfnr conocorIns,
1
nnfos do fornuInr Ios rIncIIos quo ufIII-
8.5
Vor or ojonIo WHITI, I!A!O y HI!!I!O, IIIIX, 1eIuJio Je lo
legieloci6n oplicoIle o loe enpreeoe Je copiIol nulIinocionol en reoe
Je inIegroci6n econ6nico, ITAI, Iuonos AIros, 19?0; IAIIA, MA!COS,
AepecIoe poliIicoe Je lo plonificoci6n en Anerico LoIino, MonfovIdoo,
19?2, ofc.
8.6
uosfros yn cIfndos IILros Plonificoci6n, porIicipoci6n , liIerIoJ
en el proceeo Je conIio o 1nIroJucci6n ol JerecIo Je lo plonificoci6n.
8.?
Vor eupro, cnIfuIos II, IV, VI y sus ronIsIonos.
9.1
AnIInr on OA!CA VAIIIS, !ICA!O, Lo inteeIigoci6n juriJico , lo
neceeiJoJ Je relocionorlo con oIroe ciencioe, AnunrIo do In AcndonIn
do ocforos, InrcoIonn, 19?4, s. 101 y ss.; M!I, III!ICO, Lo coloIo-
roci6n profeeionol , lo inteeIigoci6n inIerJieciplinorio cono neceeiJoJ
ocIuol, AnunrIo ..., op. ciI., s. ?9 y ss.
!IIACIOIS VIII - 25
znr on Lnso nI dorocho osIfIvo vIgonfo.
2
In osfndIsfIcn uodo
sor un vnIIoso Insfrunonfo do conocInIonfo do In ronIIdnd jurI-
dIcn. SI oxIsfo, or ojonIo, un rIncIIo consfIfucIonnI on vIr-
fud doI quo oI ngo do In IndonnIzncIon oxroInforIn doLo sor
rovIo, doLo InvosfIgnrso n frnvos do In osfndIsfIcn jurIsru-
doncInI do un gruo do nnos, cunfo so hn fnrdndo concrofn-
nonfo on ngnrIn on Ios cnsos on quo hn hnLIdo IIfIs soLro oI
nonfo do In IndonnIzncIon. In concIusIon osfndIsfIcn uodo
nognr vnIor do ronIIdnd nI rIncIIo consfIfucIonnI. Io nIsno
uodo ocurrIr con In gnrnnfIn consfIfucIonnI do nccoso n In jus-
fIcIn, quo nuy ocos fIonon, do hocho, fronfo n In ndnInIsfrn-
cIon LIIcn. An sIn rocurrIr n dnfos osfndIsfIcos nornnIos, n
vocos In norn hIsforIn do rocodonfos jurIdIcos on Ios IfInos
dos o fros sIgIos uodo dnr IndIcIos fcfIcos do ufIIIdnd on oI
rosonfo.
3
SI hny, or ojonIo, un rocurso jorrquIco o un rocurso ox-
frnordInnrIo do InconsfIfucIonnIIdnd o unn nccIon do nnnro,
oI nLogndo doLo fnnLIon snLor n frnvos do osfudIos osfndIsfIcos
(quo hnLr do ronIIznr nI ofocfo), cunfo fnrdn on sor rosuoIfo
cndn uno do oIIos, on quo orconfnjo do cnsos soLro In Lnso do
un nnoro do cnsos osfndIsfIcnnonfo sIgnIfIcnfIvo oI rocur-
so o In nccIon fuo rosuoIfo on fornn fnvornLIo n Ins rofonsIo-
nos doI Inforosndo, on quo orconfnjo do cnsos fuo rochnzndo
or rnzonos fornnIos, ofc.
SI Ios Inzos ronIos do rosoIucIon fInnI son nuy Inrgos, o Ios
orconfnjos do ndnIsIon doI rocurso nuy Lnjos, os osfo fnn-
9.2
IATIIOI, HI!I, Iiloeofio Jel JerecIo, Iuonos AIros, 1964, . 69:
nrfIcuIncIon do Io nornnfIvo con Io ronI y In InvosfIgncIon onIrIcn. Vor
fnnLIon II AOIT, JIA, ProIlenee generoux Je lo recIercIe
inIerJieciplinoire eI neconienee connune, on TenJencee principolee
Je lo recIercIe Jone lee eiencee eociolee eI Iunoinee, InrIs, 19?0, s. 559
y ss.
9.3
Cono Io honos oxIIcndo on nuosfro nrfIcuIo 1nergencio reeiJuol
en lo JeuJo pIlico inIerno, In Ioy, 29 do nnyo do 1995, roroducIdo
cono cnIfuIo V do nuosfro IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, I. .
A., IsfrILuIdor Asfron, Iuonos AIros, 1996.
IA!TI OII!AI VIII - 26
LIon un oIononfo do juIcIo onIrIco quo oI nLogndo doLo cono-
cor cunndo frnfn do uno u ofro do fnIos nccIonos o rocursos,
nrn oIogIr cuI Inforonor, sI rocurrIr o no, ofcoforn.
oI nIsno nodo, nrn dofornInnr con nnyor grndo do
nroxInncIon n In ronIIdnd cono funcIonn oI nocnnIsno do
rofoccIon judIcInI n Ios dorochos IndIvIdunIos, uodo hncorso
un nuosfroo osfndIsfIco do un nnoro do nnos dofornInndo,
nrn osfnLIocor on cunfos cnsos so condono nI Isfndo y on
cunfos no, cunfns vocos Ins cosfns so InusIoron nI Isfndo,
cunfo fIono fnrdo on rosoIvorso cndn IIfIgIo on Ins dIsfInfns
InsfnncIns (rInorn, Cnnrn y Corfo), cunfns vocos so nIIco
In ConvoncIon AnorIcnnn u ofros frnfndos do dorochos hunn-
nos, ofc.
10. Lo peicologio , eociologio
oI nIsno nodo, oI conocInIonfo concrofo doI conorfnnIon-
fo do In ndnInIsfrncIon LIIcn os nLsoIufnnonfo IndIsonsn-
LIo nrn oI honLro do dorocho. SnLor cono oorn In sIcoIogIn
ndnInIsfrnfIvn on gonornI y do cndn funcIonnrIo LIIco on
nrfIcuInr: quo Ionsn, quo Io hnIngn, quo Io onojn o onfuroco, o
n quo Io fono, son fodos oIononfos do juIcIo n sor fonIdos on
cuonfn. Conocor In socIoIogIn doI conorfnnIonfo ndnInIsfrn-
fIvo, nrn dofornInnr sI In ndnInIsfrncIon funcIonn do ncuor-
do con In orgnnIzncIon fornnI quo so rofIojn on Ios orgnnIgrn-
nns do cnrgos y funcIonos, o sI oxIsfo unn orgnnIzncIon Infor-
nnI, quo nI nnrgon do In fornnI, os In quo ofocfIvnnonfo so
oncuonfrn on oorncIon. A quIon rocurrIr on rocurn do unn
soIucIon nI cnso ndnInIsfrnfIvo no os uos soIo unn rogunfn
do dorocho ndnInIsfrnfIvo osIfIvo (oI funcIonnrIo conofon-
fo), sIno fnnLIon unn rogunfn do rcfIcn onIrIcn: quIon
uodo hncor Iugnr nI odIdo, o IncIdIr nrn quo so hngn Iugnr;
son o no oI funcIonnrIo conofonfo.
SnLor c6no odIr nIgo os unn cuosfIon on nrfo do rcfIcn
do rocursos (fornn do rodnccIon, fornn do rosonfncIon, osfIIo,
ofc.), y on nrfo do sIcoIogIn (un rocInno InorIoso, unn InfI-
!IIACIOIS VIII - 2?
nncIon, unn IIgorn oro orcofILIo rosIon, un odIdo cordInI,
o unn ofIcIon dIscrofn), quo or suuosfo vnrIn sogn son In
orgnnIzncIon InsfIfucIonnI o oI dosfInnfnrIo concrofo doI odIdo
y oI IndIvIduo o Iofrndo
1
quo fornuIo oI odIdo, y nfocfn oI fIo
do rosonfncIon, osfIIo, confonIdo, ofcoforn.
In ronIIdnd os, uos, nuIfIfncofIcn o InngofnLIo. o hny II-
Lro nIguno quo uodn orIonfnr nI nLogndo o osfudInnfo ncorcn
do fodos Ios nsocfos o nrIsfns quo In ronIIdnd Io uodo roson-
fnr: soInnonfo uodo ndvorfIrsoIo quo no doLo oIvIdnr nuncn
do InvosfIgnr y frnfnr do conocor y nrohondor osn ronIIdnd
onIrIcn, sInuIfnonnonfo con In ronIIdnd nornnfIvn, nnfos
do onoznr n osLoznr soIucIonos, oIogIr vIns, ofcoforn.
2
11. Lo noIenIico
1
Cono ndvorfoncIn IInInnr doLo rocordnrso quo In rofon-
sIon do cunnfIfIcnr Ios rosuIfndos do un nnIIsIs jurIdIco cunI-
quIorn, froIozn con In dIfIcuIfnd do quoror oLfonor In rocIsIon
do In noIenIico (cuyo Iongunjo osf consfIfuIdo or sInLoIos
cnsI sIonro dofInILIos con oxncfIfud), nrfIondo do oIononfos
rovIsfos or oI JerecIo, cuyo Iongunjo os oI Iongunjo ordInnrIo
o nnfurnI (or Io fnnfo, nfocfndo or Ins nofns dIsfInfIvns do In
vnguodnd, nnLIguodnd y foxfurn nLIorfn). Yn rocordnnos quo
oI Iongunjo nnfurnI, IncIuso oI focnIco o cIonfIfIco usndo or
Ios osocInIIsfns doI dorocho, so hnIIn nfocfndo or In cnrncfo-
10.1
A vocos oI ofIcIonnnfo doLo nodornr sus ncfIfudos; ofrns suornr
fonoros, ovIfnr oI nIodo n In nuforIdnd, In fnIsn crooncIn on In nuforI-
dnd, y cronr un conocInIonfo crIfIco cono rInor cIudndnno. Vor
ZIMMI!MA, TIeo, Keine AngeI tor BeIorJen, OuforsIoh, AIonnnIn, 1964,
o infro, cnIfuIo 1l proceJinienIo oJninieIroIito en lo prcIico, fono 2
do osfn oLrn.
10.2
os ronIfInos n nuosfro IILro 1l neIoJo en JerecIo, roInrosIon,
CIvIfns, MndrId, 1995, y oI rosunon quo do oI hnconos on In sogundn
nrfo doI cnIfuIo rInoro do osfo rInor fono.
11.1
AnIInr on IIIII!, HI!II!T, DerecIo, l6gico, noIenIico, frnduc-
cIon do I!OIIO I!IYOI y I!ISTO OA!Z VAIIS, Iuonos AIros, 1968.
IA!TI OII!AI VIII - 28
rIsfIcn conn dononInndn foxfurn nLIorfn doI Iongunjo, n
rosuIfns do In cunI no uodo Iogrnrso nuncn unn rocIsIon on
Ins dofInIcIonos, on Ins nInLrns, o on Ios sInLoIos, snIvo quo so
consfruyn un Iongunjo nuovo y fofnInonfo nrfIfIcInI (eupro,
cnIfuIo I).
A osnr do oIIo, sIonro sor do fnscInnnfo Inforos consIdo-
rnr Ins osILIIIdndos do nIIcncIon do In nnfonfIcn nI doro-
cho, y oI osILIo dosnrroIIo doI nnIIsIs cunnfIfnfIvo do Ins docI-
sIonos do fIo jurIdIco, nsI cono ofros roLIonns do nnfurnIozn
sInIInr, quo IIndnn onfro In nocIon do cIoncIn doI dorocho y In
do unn nuovn cIoncIn quo nIgunos rovon: In jurInofrIcn.
2
Ins nIfornnfIvns uodon sor vnrIndns:
o) rosoIvor roLIonns jurIdIcos nuy conIojos n frnvos do In
nnfonfIcn, cono sorIn or ojonIo sI voIcrnnos un roLIo-
nn jurIdIco n In IogIcn sInLoIIcn y do nIII Io Innfornnos n In
conufndorn;
3
I) onor unn sorIo do cuosfIonos quo son suscofILIos do
InvosfIgncIon, n In ruoLn do In InvosfIgncIon,
4
InvosfIgnr In
osfrucfurn y Ins dInonsIonos do fodn In oxorIoncIn quo os ro-
Iovnnfo nrn oI dorocho.
5
c) In su fnz nns sInIo, os In norn consuIfn n un C-!OM
do InfornncIon jurIdIcn o n unn Lnso do dnfos on line. nvognr
or In Infornof uodo sor unn vnrInnfo do Ios juogos do conu-
fndorn o unn Lsquodn ofIcnz do dnfos jurIdIcos y no jurIdIcos:
fodo osf on oI usunrIo.
11.2
Vor IOIVIOI!, III, JurineIrice. TIe MeIIoJolog, of Legol 1nquir,,
on In !ovIsfn Inv nnd Confonornry IroLIons, uLIIcndn or In uko
!nIvorsIfy, SchooI of Inv, voI. XXVIII, n" 1, urhnn (CnroIInn doI or-
fo, II.!!.), 1963, s. 5 y ss.
11.3
IOIVIOI!, nrfIcuIo cIfndo, . 32; IIIII!, op. ciI., . 56.
11.4
IOIVIOI!, nrf. cIfndo, . 34. Ior ojonIo, nnnIIznr oI conorfn-
nIonfo ronI do Ins nornns jurIdIcns.
11.5
IOIVIOI!, nrfIcuIo cIfndo, . 35: no os un dorocho nocnnIzndo, nI
Luscn sLIfns rovoIncIonos do Ioyos unIvorsnIos sIno norfnr Infornn-
cIon conroLndn ncorcn do Ios fonononos jurIdIcos. !nn osIcIon ns
nnLIcIosn uodo vorso on IIIII!, op. ciI., s. 50 n 60.
!IIACIOIS VIII - 29
In osfos nsocfos, so frnfnr do consIdornr In osILIIIdnd do
quo soLro In Lnso do Ios crIforIos jurIdIcos quo so onuncIon, so
ofocfo unn InvosfIgncIon onIrIcn nrn dofornInnr do que
nonero , en que reoe elloe ee nonifieeIon en occionee o Jie-
poeicionee concreIoe; Ios rosuIfndos uodon n su voz nnnojnr-
so do dIvorsos nodos: osfndIsfIcns,
6
IndIcos orconfunIos,
?
nnns dIvorsos,
8
ofc.
J) !nn cunrfn nIfornnfIvn odrIn consfIfuIr unn vnrInnfo
sInIIfIcndn do In rInorn, n In cunI so ngrognrIn nIgunn do Ins
fncofns do In sogundn: plonIeor el fen6neno juriJico en un
eequeno l6gico einplificoJo y roducIdo n Io oIononfnI, nrn
fncIIIfnr su nnnojo ns oxncfo, y nrn ornIfIr su conron-
sIon y ufIIIzncIon or Ios no jurIsfns, quo n su voz odrn soLro
In Lnso do oI oInLornr cunIquIorn do Ins nIfornnfIvns noncIonn-
dns.
osdo osfos unfos do vIsfn, os fcII ndvorfIr cono oI cnno
do roIncIonos so oxfIondo nnIInnonfo, cuLrIondo zonns quo
nnfos, nI nrocor, osfnLnn dIsfnncIndns.
12. DerecIo , l6gico einI6lico
1
In cIrcunsfnncIn do quo oI dorocho so oxroso n frnvos doI Ion-
gunjo nnfurnI, InrocIso y cnrgndo do vnIorncIonos, y do quo oI
11.6
Iuodo vorso nI rosocfo !IMI!, S. SIIY, CuonIiIoIite Anol,eie of
JuJiciol Proceeeee. Sone ProcIicol onJ TIeoreIicol ApplicoIione, on
Inv nnd ..., rovIsfn cIfndn, s. 164 y ss., 16?. Vor fnnLIon eupro, n" 9,
nrn nIgunos ojonIos.
11.?
Ior ojonIo, Ios IndIcos do donsIdnd do consfruccIon nuforIzndn
or oI ordonnnIonfo jurIdIco, o oI IndIco do rosIon frILufnrIn, ofcoforn.
11.8
AsI cono uodon voIcnrso n nnns dnfos snnIfnrIos, oducncIonn-
Ios, hnLIfncIonnIos, IndusfrInIos, ngrIcoIns, gnnndoros, ofc. y nsI cono
osfn voIcndos n nnns Ios dnfos oIIfIcos do Ins donnrcncIonos forrIfo-
rInIos do Ins dIsfInfns onfIdndos osfnfnIos, fnnLIon uodon voIcnrso n
nnns ofrns InfornncIonos roIovnnfos soLro roLIonns jurIdIcos.
12.1
Inrn In roIncIon onfro IogIcn sInLoIIcn y nnfonfIcn vonso IIIII!,
op. ciI., s. 33 y ss.; AICHO!!!, CA!IOS I. y I!IYOI, I!OIIO, AornoIite
S,eIene, SrIngor VorIng, VIonn-uovn York, 19?1.
IA!TI OII!AI VIII - 30
jurIsfn no quIorn ni JeIo ronuncInr n osn fIoxILIIIdnd do su dIscI-
IInn, no InIdo roducIr Ios Innfoos nuy Inrgos o nuy conIojos
n vnrIos oIononfos fundnnonfnIos quo uodon nnnojnrso Indo-
ondIonfononfo do In rIquozn do confonIdo quo uodnn fonor. Isfo
os Io quo hnco In IogIcn sInLoIIcn cunndo so In nIIcn n onuncIndos
jurIdIcos,
2
y oIIn nyudn frocuonfononfo n ovIfnr rnzonnnIonfos
fnIsos on quo oI jurIsfn uodo IncurrIr, nLrunndo rocIsnnonfo
or nquoIIn rIquozn do confonIdo quo quIoro nnnojnr sInuIfnon-
nonfo con oI rnzonnnIonfo IogIco.
3
In osfo nsocfo, y sIn nvnnznr n Ios cnsos on quo uodn
rocurrIrso n In conufndorn oIocfronIcn on oI nnIIsIs doI ro-
LIonn jurIdIco Innfondo on IogIcn sInLoIIcn,
4
nos nroco quo
roducIr oI roLIonn n un osquonn dofndo do vnrIos oIononfos
fundnnonfnIos ornIfo Innfonr In cuosfIon con nnyor cInrI-
dnd y confrnsfnr hIofosIs dofornInndns doducILIos do Ios onun-
cIndos oxuosfos.
5
In vonfnjn do osfo sIsfonn os doLIo: sIrvo fnnfo nrn roor-
cIonnr nnyor cInrIdnd nI jurIsfn nI ndofnr unn docIsIon dofor-
nInndn, cono nrn nosfrnr ns concrofnnonfo nI no jurIsfn
Ins consocuoncIns y royoccIonos fcfIcns do un roLIonn o do
unn rogIn do dorocho.
12.2
Vor or ojonIo II!O, !I!ICH, L6gico juriJico, Cnrncns, 1961, s.
41 y ss.; WIIII!O, OTA, IecIIelogil, VIonn, 19?0; TAMMIIO, IIMA!, OuIlinee
of noJern legol logic, WIosLndon, 1969; IAIIOVSIY, OIO!OI, 1nIroJucIion
o lo logique juriJique, InrIs, 1965.
12.3
Vor or ojonIo Ios rnzonnnIonfos n forfIorI y n nrI on
AICHO!!!, CA!IOS I., JurieIicIe ScIlueee o forIiori unJ o pori, on
ArchIv fur !ochfs uns SozInIhIIosohIo, 1965, cundorno n" 41.
12.4
Vor IOIVIOI!, nrfIcuIo cIfndo, . 32. osdo Iuogo, fnnLIon oI ro-
LIonn jurIdIco uodo sor Innfondo n In conufndorn oIocfronIcn do ofros
nodos. Vor or ojonIo IO!T, I!I, SinulIoneoue 1quoIione onJ Booleon
AlgeIro in IIe Anol,eie of JuJiciol Decieione, rovIsfn cIfndn, s. 143 y
ss., osocInInonfo . 158.
12.5
!nn nxIonfIcn consfIfuyo, do nnnorn gonornI ..., un osquonn do
In ronIIdnd y, or oI hocho nIsno do quo fodn nLsfrnccIon conduco n unn
osquonnfIzncIon ... unn nxIonfIcn no uodo rofondor fundnr, nI no-
nos ronInznr In cIoncIn oxorInonfnI corrosondIonfo: JIA IIAOIT,
Peicologio Je lo inIeligencio, Iuonos AIros, 1955, . 45.
!IIACIOIS VIII - 31
13. Groficoci6n Je proIlenoe juriJicoe
Cono ojonIo nodosfo do Io oxuosfo, uodo sonnInrso In
osILIIIdnd do rosunIr on un grfIco oI dosnrroIIo IogIco do do-
fornInndo roLIonn jurIdIco, Io quo yn honos hocho on nIgu-
nns oorfunIdndos. In osfns hIofosIs, oI grfIco no susfIfuyo
nI rofondo susfIfuIr oI dosnrroIIo roIo do fodns Ins consIdo-
rncIonos jurIdIcns, sIno or oI confrnrIo reeunir Ins Idons fun-
dnnonfnIos nIII confonIdns n fIn do ornIfIr In fornncIon do
unn einIeeie, quo sInIIfIquo y fncIIIfo oI rnzonnnIonfo osfo-
rIor do nIIcncIon.
o In nIsnn nnnorn, on un roLIonn jurIdIco cunIquIorn
suscofILIo do dIvorsns soIucIonos, uodon vorforso osfns n vn-
rInLIos y nIfornnfIvns jurIdIcns, quo uodon Iuogo voIcnrso n
fnLIns connrnfIvns, cundros do doLIo onfrndn, ofc., dondo son
ns fcII y oLjofIvnnonfo nnnIIznLIo oI roLIonn jurIdIco on
cuosfIon; hnsfn oI uro y sInIo grfIco, cundro sInofIco, cun-
dro connrnfIvo, ofc., ufIIIzndo or oI osfudInnfo y/o oI rofo-
sor nrn nyudnr n In conronsIon o nI rocuordo do unn cuos-
fIon conIojn do dorocho, nuosfrn Ins InfInIfns nnnorns do
noynrso quo fIono oI dorocho on ofrns focnIcns o nofodos no
osfrIcfnnonfo jurIdIcos, oro cIorfnnonfo cIonfIfIcos y fIIos.
IodrIn nrocor unn InconsocuoncIn, on osfo osquonn do on-
snnIonfo, hnLor oIInInndo do osfn odIcIon Ios vnrIndos grfIcos
quo IIusfrnron In rInorn y sogundn, y oLrns nnforIoros. Ocu-
rro quo nos hn nrocIdo quo oI dosnrroIIo do Ios nulIineJio
consfIfuyo un dosnfIo quo dnr Iugnr n nnyoros y ns conIo-
jos dosnrroIIos grfIcos, nunquo hnLr do cuIdnrso do no cnor
on In norn dIsfrnccIon.
14. 1nJicoJoree e inJicee juriJicoe
o IgunI nodo y nrn frnLnjos o InvosfIgncIonos do nnyor
onvorgndurn, oro no do fnnfn conIojIdnd cono nrn roquorIr
IA!TI OII!AI VIII - 32
oI noyo do In IogIcn sInLoIIcn o do In conufndorn, uodon
oInLornrso IndIcndoros jurIdIcos, osfo os, fncforos quo roro-
sonfnn o nIdon nIgn nsocfo Inorfnnfo do un roLIonn.
TnnLIon os cIorfo quo In ouInrIzncIon do Ins conufndorns y
sus nofodos do frnLnjo uodon ronfo fornnr oLsoIofo fodo nn-
IIsIs do In ronIIdnd quo no ufIIIco sus rocursos.
A su voz, nsocInndo dIvorsos IndIcndoros, uodon onconfrnrso
IndIcos do conjunfo o sInfofIcos quo rofIojnn ns InfogrnInonfo
In fofnIIdnd do In roLIonfIcn.
SI LIon Ios IndIcndoros o IndIcos n oInLornrso doondorn
sIonro do In nnfurnIozn doI roLIonn consIdorndo, su ufIIIdnd
nofodoIogIcn hnLr do rosIdIr, on gonornI, on Io sIguIonfo:
o) doscononor nI roLIonn Lnjo nnIIsIs on sus oIononfos
fundnnonfnIos;
I) fncIIIfnr con oIIo oI rnzonnnIonfo y nnnojo do osos oIo-
nonfos y or ondo doI roLIonn fofnI;
c) nosfrnr ns concrofnnonfo nI no jurIsfn Ins consocuon-
cIns y royoccIonos fcfIcns quo fIono un roLIonn o do unn
rogIn do dorocho;
J) ornIfIr oI rocosnnIonfo cIonfIfIco, focnIco o onIrIco
do Ios dnfos jurIdIcos.
In osfo IfIno nsocfo os dondo surgo In nnyor osILIIIdnd
do rIquozn on In InvosfIgncIon, yn quo ornIfo nnrfnrso doI
dognnfIsno jurIdIco quo n vocos orsIsfo on nIgunos jurIsfns,
y ncorcnrso fofnInonfo n In ronIIdnd.
In vonfnjn os quo Ios IndIcndoros uodon rocosnrso onIrI-
cnnonfo con fInnIIdndos dIvorsns, sogn son In InvosfIgncIon
do quo so frnfo y Io quo con oIIn so quIorn oLfonor, or ojonIo
Ios quo onuncInnos on oI nrgrnfo sIguIonfo.
15. ProceeonienIo eeIoJieIico
Tonnndo cono IndIcndoros, on Ios fnIIos do In Corfo Suro-
nn do Ios Isfndos !nIdos, In condIcIon orsonnI doI IndIvIduo
IncuIndo (oxfrnnjoro, nogro, sInnfIznnfo conunIsfn), vnrIos
nuforos udIoron oInLornr IndIcos quo rofIojnLnn, on un grndo
!IIACIOIS VIII - 33
osfndIsfIcnnonfo sIgnIfIcnfIvo, oI grndo do dIscrInInncIon do
sus nIonLros. So hnIIo nsI quo In nnyorIn do Ios nIonLros doI
frILunnI hnLInn vofndo o fotor doI IncuIndo on un nIfo orcon-
fnjo do cnsos (hnsfn oI 9? , on nIgunos juocos), nIonfrns quo
In nInorIn hnLIn vofndo on confrn, on un orconfnjo IgunInon-
fo sIgnIfIcnfIvo dosdo oI unfo do vIsfn osfndIsfIco.
1
IsfudIos do osfn IndoIo, sIrvnn o no cono Lnso do rodIcfILI-
IIdnd do docIsIonos fufurns,
2
ornIfon on fodo cnso un nojor
conocInIonfo do In ronIIdnd jurIsrudoncInI, y unn crIfIcn on-
IrIcnnonfo fundndn doI dorocho vIvIonfo.
16. CuonIificoci6n
Tonnndo cono IndIcndoros Ios dIsfInfos Inuosfos, fnsns,
dorochos y confrILucIonos n quo osf sonofIdo oI hnLIfnnfo do
unn rogIon o ron dofornInndn y osfnLIocIondo su roIncIon con
Ios sorvIcIos rosfndos n In coIocfIvIdnd, y oI roducfo Lrufo
rogIonnI, uodo oInLornrso un IndIco cunnfIfnfIvo quo IndIquo
orconfunInonfo cuI os In rosIon frILufnrIn n quo osf sono-
fIdo oI hnLIfnnfo do osn rogIon.
1
oI nIsno nodo uodon cunn-
fIfIcnrso nuchos roLIonns jurIdIcos, on su fnz onIrIcn.
1?. ProceeonienIo corIogrfico
Tonnndo cono IndIcndoros Ins nornns nIIcnLIos, son or-
quo ofoncInInonfo uodon dIcfnrso cIorfns dIsosIcIonos, son
orquo ronInonfo so hnn dIcfndo, y oInLornndo IndIcos do con-
15.1
Vor IO!T, nrfIcuIo cIfndo, . 6? y sus roforoncIns do In nofn 11.
15.2
In In oInIon nfIrnnfIvn IO!T, nrfIcuIo cIfndo, . 168.
16.1
SIMITIS, SII!OS, 1l proceeonienIo elecIr6nico Je JoIoe , el JerecIo,
on In !ovIsfn JurIdIcn nnnnonn, n" 2, Innnn, 19?3, s. 23 y ss., y on
Lou onJ SIoIe, voI. 6, TuLIgon, 19?2; II!O, !I!ICH, Mquinoe elecIr6ni-
coe poro lo eloIoroci6n Je JoIoe en el DerecIo, Iuonos AIros, 1966;
WIYI!S, HAS-IIO, JuriepruJencio , ciIerneIico, !ov. doI CoI. do ALog.
do In IInfn, nno XV, n" 32, s. 2?? y ss.
IA!TI OII!AI VIII - 34
1?.1
IxIsfo un nnn doI Consojo IodornI do InvorsIonos, dondo so
grnfIcnn Ins zonns do sogurIdnd do fronforns, Ins rons do jurIsdIccIon do
nrquos nncIonnIos, ofc., Io quo dn unn vIsIon osncInI dIforonfo do In
dIvIsIon oIIfIcn. Vor OOZIIZ A!ZAC, AIII!TO, Lo regi6n, fosIs InodIfn, In
IInfn, 19?2.
18.1
AIII, I. I., I!OOIS, !. y JAMIS I. A., AuIonoIic IeIrietol of Legol
LiIeroIure. WI, onJ Hou, ov Hnvon, 1962.
junfo o connrnfIvos, uodo fnnLIon onconfrnrso quo unn ro-
gIon fIono rons do dIsInIIos cnrncforIsfIcns; osfo uodo or Io
fnnfo voIcnrso n nnns, fnI cono ocurro con Ios dnfos do ro-
duccIon, crocInIonfo fIsIco do In ngIonorncIon urLnnn, sorvI-
cIos, ofc.
Iuodon suoronorso nnns frnsIcIdos do dIvorsns jurIs-
dIccIonos concurronfos, do rosfndoros do sorvIcIos LIIcos,
ofc., y frnfnr do oLfonor concIusIonos cronfIvns nI rosocfo.
A su voz, osfo rocosnnIonfo cnrfogrfIco uodo ofocfunrso
con In fInnIIdnd do Luscnr rons honogonons, sonnInr In In-
fIuoncIn doI dorocho on oIos do dosnrroIIo o confros do doro-
sIon;
1
ufIIIznrso on oI osfudIo doI dosnrroIIo do dofornInndns
rogIonos, o on In vInLIIIdnd do rogIonos quo conrondon dofor-
nInndns rovIncIns, ofc.
18. AlnocenonienIo Je JoIoe juriJicoe
1
Ofrn cuosfIon quo so oncuonfrn yn on oI cnno do In ronII-
dnd ncfunI do InvosfIgncIon y oI frnLnjo jurIdIco nIIcndo os In
ufIIIzncIon do C !OMs, InfornfIcn on line, o oI dIsco rIgIdo
do In sInIo y vIojn conufndorn, nrn oI nInnconnnIonfo y
ufIIIzncIon do dnfos o InfornncIonos jurIdIcns, sonn oIIos nor-
nns osIfIvns o rocodonfos jurIsrudoncInIos.
Ior osfo rocodInIonfo, quo consfIfuyo unn ofIcnz nyudn
nocnIcn nI frnLnjo doI jurIsfn, so ovIfn In fnfIgosn fnron nnfI-
gun do Lsquodn do nnfocodonfos do jurIsrudoncIn o do IogIs-
IncIon.
In dorocho ndnInIsfrnfIvo, con unn onorno cnnfIdnd do do-
crofos rogInnonfnrIos y Ioyos sIonro cnnLInnfos y nodIfIcn-
!IIACIOIS VIII - 35
forIos doI rogInon do quo so frnfo, In nyudn do un sIsfonn do
fnI nnfurnIozn LrIndnrIn sogurIdnd y rnIdoz on oI nnIIsIs do
fodos Ios cnsos quo so rosonfon nrn su soIucIon. HncIn fInos
doI sIgIo XX Ios osfuorzos on In ArgonfInn nn no hnLInn dndo
Iono frufo on osfo IfIno sonfIdo, nunquo oxIsfon nIgunos C-
!OMs LsIcos on nnforIn jurIdIcn.
Ior Io dons, oI rocosnnIonfo oIocfronIco do dnfos nnroco
fnnLIon cono Inorfnnfo on oI dosonvoIvInIonfo do In ncfIvI-
dnd ndnInIsfrnfIvn, uos os unn ronIIdnd In crocIonfo ufIIIzn-
cIon do conufndorns nrn oI nnnojo do In voIunInosn Infor-
nncIon InosIfIvn, rovIsIonnI, ofc., quo oI Isfndo y In socIo-
dnd nodornn nocosIfnn.
2
In 1995 oI MInIsforIo do IcononIn
coIoco on In Infornof, n nodo do rIncIIo, Ios dnfos ofIcInIos do
In ocononIn nrgonfInn, y In OI so oncuonfrn ronrnndo unn
Lnso do dnfos con fodn In InfornncIon nornnfIvn on nnforIn
InosIfIvn. In Corfo Suronn fIono on soorfo nngnofIco sus
fnIIos, y nsI sucosIvnnonfo: rosfn ordonnr oI conjunfo IogIsInfI-
vo-rogInnonfnrIo-jurIsrudoncInI y onorIo n dIsosIcIon fcII
y nccosILIo, on fornInos ocononIcos, doI usunrIo. Is oI nInIno
norfo quo oI Isfndo uodo hncor nI dognn do quo oI dorocho so
suono conocIdo or fodos, yn quo hn hocho do fodos nodos
grnn nrfo do Ins InvorsIonos nocosnrIns. o roononos quo
ndnInIsfro In Lnso do dnfos cono oI SAIJ, soIo quo do IILro
nccoso y ornIfn su ufIIIzncIon nrn fInos rofosIonnIos, co-
norcInIos, ncndonIcos, ofc., or oI LIIco on gonornI.
In Io quo hnco n In jurIsrudoncIn, sor IndIsonsnLIo In-
corornr Ios fnIIos conIofos n Ins Lnsos do dnfos, orquo Ios
sunnrIosdo docfrInn do Ins rovIsfns no son sIonro fIoI rofIo-
jo do Io rosuoIfo sIno norn roofIcIon do JicIo sIn nuforIdnd
jurIsdIccIonnI.
18.2
Conf. SIMITIS, nrfIcuIo cIfndo, . 23.
IA!TI OII!AI VIII - 36
19. OIroe perepecIitoe
In ronIIdnd, Ins orsocfIvns do conLInncIon doI dorocho
ndnInIsfrnfIvo con ofrns cIoncIns y con ofros nofodos, no fIo-
non ns IInIfncIonos quo Ins do nuosfrn InngInncIon. oLo
nLnndonnrso oI rojuIcIo quo fodns Ins cIoncIns fIonon hncIn su
roIn nufononIn, uos nuchos do Ios grnndos rogrosos cIon-
fIfIcos do In hIsforIn so hnn Iogrndo or In nsocIncIon do dIscI-
IInns nnronfononfo dIsnros, hnsfn oso nononfo.
1
In In
orgnnIzncIon do Ios osfudIos osocInIIzndos suorIoros, hn hn-
LIdo fnI voz un oco do oxcoso on oI onfnsIs do In InorfnncIn do
osfudIos vIncuIndos. In confInundn nsocIncIon do nnforIns vIn-
cuIndns uodo n vocos, nI IgunI quo oI cnsnnIonfo do nrIonfos
consnnguInoos, conducIr n In osforIIIdnd. II onfrocruznnIonfo
do nnforIns dIsInIIos, on cnnLIo, uodo roducIr un ofocfo
rovIfnIIzndor.
2
Isfo os fnnLIon nsI on In cIoncIn jurIdIcn.
3
osdo Iuogo, osfo roquIoro unn nrfIcuInr IndIvIdunIIdnd y
nfIfud crondorn, y ndons nsogurnr In ndocundn dIsfrILu-
cIon do onorgIn onfro oI rocoso do rococIon y In ncfIvIdnd do
fIo oInLornfIvn. In dIsfrILucIon dosroorcIonndn do fIono n
Io rInoro os roLnLIononfo In fnIIn ns sorIn on Ios nofodos
conunos do osfudIo
4
y, or consIguIonfo, do InvosfIgncIon.
19.1
AsI so dIo grnn Inofu on oI sIgIo dIocInuovo n In sIcoIogIn, quo
dosdo sIgIos osfnLn on InfInn conoxIon con In fIIosofIn, nI nsocInrIn on
cnnLIo con Ios osfudIos LIoIogIcos.
19.2
MACI, C. A., TIe Pe,cIolog, of SIuJ,, Iondros, 1963, . ?2.
19.3
In In quo oI cnsnnIonfo consnnguInoo, on In oxrosIon do MACI,
os nuy frocuonfo. TodnvIn hny quIonos Ionsnn quo oI vordndoro jurIs-
fn os nquoI quo snLo dorocho cIvII, onnI, conorcInI, ngrnrIo, nInoro,
ofc. SIn onLnrgo ns Inorfnnfo os frnfnr do nsocInr dIscIIInns dIvor-
sns nI dorocho, nrn un vordndoro onrIquocInIonfo.
19.4
MACI, op. loc. ciI.
CopiIulo 1X
L/$ Fuh0lDhE$ 0EL PD0ER

1. Lo Jitiei6n Je loe poJeree , lo liIerIoJ


MOTISQ!II!, nrfIondo do In hIofosIs do quo fodo honLro
quo fIono odor fIondo n nLusnr do oI,
2
concILIo su foorIn do In
sonrncIon do Ios odoros:
3
quo oI odor confongn nI odor,
4
Io
quo so IogrnrIn dIvIdIondo oI odor osfnfnI y oonIondo Ins nr-
fos rosocfIvns nrn quo so rofronon rocIrocnnonfo;
5
oIIo n su
voz so consIguo dIsfrILuyondo Ins funcIonos osfnfnIos onfro dI-
foronfos orgnnos consfIfuIdos or orsonns fIsIcns dIsfInfns.
Yn honos vIsfo quo oI sIsfonn so orfoccIonn hoy on dIn con
1.1
AnIInr y connrnr: CASSAOI, DerecIo oJninieIroIito, f. I, 5
odIcIon, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1996, s. ?? y ss; COMAI!A, op.
ciI., 1996, s. 115 y ss.; !OMI, op. ciI., 5 od., 1996, s. 156 y ss.
1.2
C`eeI une experience eIernelle, que IouI Ionne qui o Ju poutoir
eeI porIe o en oIueer. il to juequ`o ce qu`il Iroute Jee liniIee.
1.3
AnIInr on IOSCH, JO!OI T!IST, 1neo,o Je inIerpreIoci6n Jel
principio Je eeporoci6n Je loe poJeree, Iuonos AIros, 1944; IMIOI,
MAX, MonIeequieu unJ Jie LeIre Jer GeuolIenIrennung, IorIIn, 1959;
MA!T MATIO, op. ciI., s. 38 y ss.
1.4
Pour qu` on ne puieee oIueer Ju poutoir, il fouI que, por lo
JiepoeiIion Je cIoeee, le poutoir orrIe le poutoir.
1.5
Is Io nIsno quo on In docfrInn norfonnorIcnnn, dondo so hnLIo
nnfos doI sIsfonn do fronos y confrnosos y nhorn do In frncfurn doI
odor. Acorcn doI sIgnIfIcndo y fInnIIdnd do In dIvIsIon do Ios odoros
cono gnrnnfIn do In IILorfnd, nnIInr on VAOSSI, JO!OI !IIAIO A., Teorio
coneIiIucionol, f. I, Iuonos AIros, 19?5, s. 481 n 483.
IA!TI OII!AI IX - 2
ns frnnsforoncIns y hnsfn frncfurn doI odor, cono nodIo do
rosorvnr In IILorfnd fronfo nI odor.
Cono so ronIIznr In dIsfrILucIon do funcIonos, os nIgo quo
hn sIdo soIucIonndo do dIforonfo nnnorn on In ConsfIfucIon do
cndn nIs; oro on gonornI In nnyorIn hn InfroducIdo oI rIncI-
Io do In sonrncIon do Ios odoros frnfnndo do soguIr on Io ns
Inorfnnfo In frIIo ronIsn n quo dIo Iugnr In foorIn do
MOTISQ!II!: que el que Ioce loe le,ee no eeo el encorgoJo Je
oplicorloe ni Je ejecuIorloe, que el que loe ejecuIe no pueJo
Iocerloe ni jucgor Je eu oplicoci6n, que el que jucgue no loe
Iogo ni loe ejecuIe.
Surgo nsI oI gornon do Ios concofos do IogIsIncIon, AdnI-
nIsfrncIon y JusfIcIn, concofos quo fodnvIn so nnnfIonon on
consfnnfo oInLorncIon. IrocIsnndo oI Iongunjo so hnLIn yn ns
do sonrncIon do funcIonos, nnfos quo do sonrncIon do odo-
ros, yn quo oI odor os uno soIo,
6
oro so nnnfIono oI rIncIIo
do quo oIIn fIono or fInnIIdnd coordInnr oI ojorcIcIo doI odor
LIIco y ovIfnr quo uodn sor fuonfo do dosofIsno o nrLIfrn-
rIodnd.
?
Is do cIorfn InorfnncIn rocordnr quo on oI nsndo n vocos
so IncurrIn on oI orror do suonor quo In dIvIsIon do odoros
sIgnIfIcnLn quo cndn uno do Ios fros odoros orn soLornno on
su osforn, os docIr quo cndn odor IogIsInLn, ndnInIsfrnLn y
juzgnLn on Io roInfIvo n su roIn ncfIvIdnd. TnI concocIon os
conIofnnonfo orrndn uos Io osoncInI do In foorIn nnnIIzndn
os In dIvIsIon do funcionee, y no soIo In dIvIsIon on 6rgonoe:
unn dIvIsIon on orgnnos no nconnnndn do unn dIvIsIon do fun-
1.6
Con fodo, or frndIcIon, so sIguo IInnnndo odoros n Ios orgnnos
LsIcos doI Isfndo: Iodor IogIsInfIvo, Iodor IjocufIvo y Iodor JudI-
cInI. !osocfo n In crIfIcn n In concocIon frndIcIonnI, nnIInr on XII!A
HI!AS, JO!OI, Cureo Je JerecIo coneIiIucionol, f. II, InrcoIonn, 1962, .
120.
1.?
In IgunI sonfIdo, osforIornonfo, MA!IIHOII, MIO!II S., TroIoJo
Je JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., fono 1
o
, . 35.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 3
cIonos no os vordndornnonfo gnrnnfIn do IILorfnd nI rosondo
n In fInnIIdnd Luscndn.
8
o fnI nodo, In dIvIsIon do odoros sIgnIfIcn quo cndn odor,
cndn orgnno doI Isfndo, fongn n su cnrgo uno eolo funci6n Jel
1eIoJo; quo osfo no so ronIIco con orfoccIon on In rcfIcn, no
sIgnIfIcn que lo Ieorio nieno uodn sor onuncIndn on oI sonfI-
do crIfIcndo, do quo cndn odor doLn ronIIznr loe Iree funcionee
on su roIn osforn do ncfIvIdnd. In dIvIsIon do Ios odoros so
nnnIfIosfn on unn sonrncIon do funcIonos, frnnsforoncIn y
hnsfn frncfurn do odoros y orgnnos.
So sIonfn onfoncos oI rIncIIo do quo nrn quo oI odor con-
fongn nI odor, nrn quo no oxIsfn nLsoIufIsno nI In sunn doI
odor LIIco, ee inpreecinJiIle que el poJer eeIoIol eeo ejer-
ciJo por 6rgonoe JiferencioJoe, cuonIoe ne nejor. II Isfndo
fondr nsI dIvorsos fIos do orgnnos: IogIsInfIvos, judIcInIos,
ndnInIsfrnfIvos
9
y nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIon-
fos, con unn fondoncIn rogrosIvn n In frncfurn nIfIIo doI
odor cono gnrnnfIn do IILorfnd.
10
Ios orgnnos IogIsInfIvos son
Ins cnnrns quo Infogrnn oI Congroso do In ncIon;
11
Ios orgn-
nos judIcInIos so dosfncnn or consfIfuIr orgnnos inporciolee
(njonos n In confIondn) o inJepenJienIee (no sujofos n ordonos
do nIngn suorIor jorrquIco ncorcn do cono doLon dosono-
nnr su funcIon osocIfIcn); Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos, n dIfo-
roncIn do Ios judIcInIos, so cnrncforIznn or sor orgnnos
1.8
OIACOMITTI, ZACA!AS, Allgeneine LeIren Jee recIIeeIooIlicIen
VeruolIungerecIIe, f. I, ZurIch, 1960, s. 3? y ss.
1.9
Isfo os oI osquonn frndIcIonnI, rocogIdo or ojonIo on Ponpo
GronJe, snIn IV, 11 do juIIo do 1996, con cIfn do IIAS AZ, 1eIoJo Je
DerecIo , SocieJoJ DenocrIico, MndrId, 1969, s. 31 y ss.; IoJriguec,
GerorJo WolIer, snIn I, 29-XI-92.
1.10
Ins nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos quo consngrn In
ConsfIfucIon do 1994 doLon uos ngrognrso nI sIsfonn do dIvIsIon o frnc-
furn doI odor.
1.11
Y osfo fonn, cono sonnIn VAOSSI, uodo on dofInIfIvn roducIrso n
unn ocIon: croncIon nufocrfIcn o croncIon donocrfIcn do Ins Ioyos (s.
48? y ss., 49? y ss.); vor eupro, cn. I, n 8 o infro, cn. VII, unfo 5.3.
IA!TI OII!AI IX - 4
osfrucfurndos jorrquIcnnonfo, osfo os, quo dnn o rocILon or-
donos: no son, uos, IndoondIonfos.
12
A oIIos so ngrognn Ins nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns Indoon-
donfos: Ios oxcosos no hnn vonIdo nuncn do nnnos doI odor
judIcInI o IogIsInfIvo, sIno sIonro doI ojocufIvo; or oIIo os n
osfo quo so frnfn do quIfnr odor y frnnsforIrIo n nuforIdndos
IndoondIonfos do su confroI.
2. Solucionee , JificulIoJee exieIenIee
Todo sorIn soncIIIo sI Ins funcIonos IogIsInfIvn, ndnInIsfrn-
fIvn y jurIsdIccIonnI osfuvIornn rosocfIvn y oxcIusIvnnonfo n
cnrgo do Ios orgnnos IogIsInfIvo (Congroso), ndnInIsfrnfIvos
(orgnnos doondIonfos doI Iodor IjocufIvo) y judIcInIos (orgn-
nos IndoondIonfos). Ioro Ins dIfIcuIfndos surgon do quo oIIo no
os nsI; do quo cndn orgnno no so IInIfn nIcnnonfo n In funcIon
quo Io corrosondo, y quo or Io fnnfo In sonrncIon do funcIo-
nos on cunnfo nfrILucIon do osfns n orgnnos dIforoncIndos, so
ronIIzn fnn soIo Inorfocfnnonfo; n Io quo cnLo ngrognr quo
consfIfucIonnInonfo oxIsfon orgnnos ndnInIsfrnfIvos quo ron-
IIznn funcIonos ndnInIsfrnfIvns oro son o nI nonos fIonon In
dIrocfIvn consfIfucIonnI do sor, fnn IndoondIonfos o InnrcIn-
Ios cono Ios orgnnos judIcInIos. o nIII fnnLIon In dIfIcuIfnd on
hnIInr In nocIon quo IdonfIfIquo Ionnnonfo n cndn unn do Ins
funcIonos osfnfnIos.
In ofocfo, In rcfIcn y In docfrInn hnn Ido oInLornndo soIu-
cIonos nrn cnsos concrofos, nnfos quo IInonnIonfos gonornIos
convInconfos, y os or oIIo quo sI on nIgunos cnsos uodo nfIr-
nnrso rngnfIcnnonfo con corfozn do quo fIo do funcIon so
frnfn, on Ios ns In dudn os InovIfnLIo y ornnnonfo.
1.12
Cono dIco MI!II, AOII, Teorio generol Jel JerecIo oJninieIroIi-
to, MndrId, 1935, . 59, Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos osfn rogIdos or
roIncIonos do doondoncIn quo so frnducon on oI dorocho n dnr Insfruc-
cIonos doI orgnno suorIor y on oI doLor do oLodocorIns doI orgnno Info-
rIor.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 5
o Ins soIucIonos oxIsfonfos vonnos or ojonIo Ios ncfos y
hochos quo ronIIzn oI Congroso. So convIono on quo su ncfIvI-
dnd do confroI soLro oI Iodor IjocufIvo (InvosfIgncIonos, odI-
dos do Infornos, vonIns, nuforIzncIonos, ofc.) os ncfIvIdnd nd-
nInIsfrnfIvn; Io nIsno so ndnIfo nrn ofrns InLoros roIn-
nonfo ojocufIvns doI nIsno cuoro: nsI, fodo Io roforonfo n In
LILIIofocn (orgnnIzncIon, funcIonnnIonfo, conrn do IILros y
do nnforInI, fIchoros, ofc.) y n In Inronfn (ndquIsIcIon do
nnforInI, odIcIon do Ios dInrIos do sosIonos, vonfn do osfos, ofc.),
nI sorvIcIo do In confIforIn (oI oforgnnIonfo do In concosIon ros-
ocfIvn, su confroI, ofc.), y on gonornI nI nonLrnnIonfo, dIroc-
cIon y ronocIon do Ios onIondos doI Congroso. Isfos ncfos,
quo orgniconenIe (os docIr, on rnzon doI orgnno quo Ios dIcfn)
son IogIsInfIvos, noIeriolnenIe (on rnzon do su confonIdo) son
onfoncos ndnInIsfrnfIvos.
Io nIsno ocurro con oI Iodor JudIcInI: cunndo osfo nonLrn
y dIrIgo o ronuovo n sus onIondos, cunndo nIquIIn sus IocnIos
o Ios ndquIoro, cunndo conrn IILros, odIfn fnIIos, ndquIoro
noI, fInfn, ofc., ovIdonfononfo ronIIzn ncfIvIdnd nnforInI-
nonfo ndnInIsfrnfIvn, n osnr do no sor un orgnno ndnInIs-
frnfIvo sIno judIcInI oI quo In ojocufn.
o so soIucIonn oI roLIonn con nfIrnnr quo osfns ncfIvIdn-
dos son soudondnInIsfrnfIvns
1
y quo fnn soIo rosonfnn unn
cIorfn sonojnnzn
2
con In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn eIricIo
eeneu, uos os oLvIo quo nIngunn dIforoncIn InfrInsocn odr
onconfrnrso onfro oI ncfo do nonLrnr un ordonnnzn nrn oI
InIncIo do JusfIcIn o oI ncfo do nonLrnr un ordonnnzn nrn oI
MInIsforIo doI InforIor; onfro oI ncfo do odIrIo un cnfo nI rI-
nor ordonnnzn o do odIrsoIo nI sogundo; onfro oI ncfo do nd-
quIrIr noI y IIcos nrn unn ofIcInn do frILunnIos o oI ncfo
do ndquIrIrIos nrn un MInIsforIo doI Iodor IjocufIvo. Ioro oI
2.1
OA!!IO IAIIA, II!AO, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. I,
MndrId, . 3?; connrnr 4" od., 1966, s. 26 n 30.
2.2
OA!!IO IAIIA, II!AO, op. ciI., . 31 do In sogundn odIcIon.
IA!TI OII!AI IX - 6
roLIonn no fornInn nIII: n ns do osn InnognLIo IdonfIdnd
nnforInI onfro In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn doI Iodor JudIcInI
y doI Congroso con rosocfo n In quo ronIIzn oI Iodor IjocufIvo,
oxIsfo unn IdonfIdnd do rogInon jurIdIco quo os docIsIvn.
o uodo nfIrnnrso quo Ios ncfos do fIo ndnInIsfrnfIvo do
Ios odoros IogIsInfIvo y JudIcInI osfn nI nnrgon doI rogI-
non jurIdIco ndnInIsfrnfIvo,
3
n nonos quo so onfIondn or
fnI, soIo y oxcIusIvnnonfo, Ins nornns osIfIvns quo son do
nIIcncIon n In ndnInIsfrncIon confrnI. Ior Io nonos on oI do-
rocho ndnInIsfrnfIvo nrgonfIno, son sus rIncIIos Ios quo so
nIIcnn n Ins ncfIvIdndos ndnInIsfrnfIvns do Ios fros odoros, o
IncIuso on nIgunos cnsos Ins nIsnns nornns osIfIvns son co-
nunos.
o doLo IInnnr n ongnno oI quo n vocos hnyn dIsfInfos foxfos
nornnfIvos do nIIcncIon n unn u ofrn ncfIvIdnd, sI oI rogInon
sIguo sIondo oI doI dorocho ndnInIsfrnfIvo: no orquo hnyn un
rogInon jurIdIco LsIco do In funcIon LIIcn do In ndnInIsfrn-
cIon LIIcn nncIonnI (confrnI) y ofro sonojnnfo nrn oI orso-
nnI do In jusfIcIn nncIonnI, or ojonIo, odr onsnrso quo
osfo IfIno no Infogrn yn oI dorocho ndnInIsfrnfIvo.
SoLro osfo y con ocns oxcocIonos hny ncuordo on docfrInn;
Ins dIfIcuIfndos ns sorIns conIonznn cunndo so frnfn do nnn-
IIznr In ncfIvIdnd do Ios roIos orgnnos ndnInIsfrnfIvos. Isfos
orgnnos dIcfnn ncfos nnforInInonfo sInIInros n Ios ncfos IogIs-
InfIvos y jurIsdIccIonnIos (cono ojonIo do Io rInoro, cunndo
cronn rogInnonfos, do Io sogundo, cunndo so docIdon rocursos
jorrquIcos rosonfndos or Ios ndnInIsfrndos confrn ncfos do
orgnnos InforIoros), oro nrocIorn rodonInnr ncfunInonfo In
oInIon do quo fnnfo Ios rogInnonfos cono Ins docIsIonos on
cnsos concrofos son ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn n osnr do su sI-
nIIIfud con In IogIsInfIvn y jurIsdIccIonnI; In rnzon do oIIo osf,
2.3
OA!!IO IAIIA, II!AO, op. ciI., . 32 do In sogundn odIcIon. In In
cunrfnodIcIon, on cnnLIo, oI nufor so orIonfn n unn dIsfIncIon onfro
funcIon ojocufIvn y funcIon ndnInIsfrnfIvn.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - ?
n juIcIo nuosfro, on quo su rogInon jurIdIco os rocIsnnonfo
fnnLIon oI doI dorocho ndnInIsfrnfIvo.
3. DieIinIoe criIerioe poro concepIuor lo funci6n
oJninieIroIito. CriIico
Is osILIo hnIInr nIgn crIforIo gonornI quo fonnndo osns
soIucIonos concrofns do un concofo nrn cndn unn do Ins fun-
cIonos doI Isfndo
ornnInonfo so consIdorn quo In funcIon IogIsInfIvn os In
croncIon do nornns gonornIos do conducfn, InornfIvns, nrn
fodos Ios hnLIfnnfos,
1
y quo In funcIon jurIsdIccIonnI os In do-
cIsIon InornfIvn do confIondns onfro nrfos, dofornInnndo oI
dorocho nIIcnLIo,
2
oro no hny hnsfn oI rosonfo un concofo
do funcIon ndnInIsfrnfIvn quo uodn sor nrnonIzndo con Ios
dos nnforIoros. Todos Ios concofos oxIsfonfos do funcIon nd-
nInIsfrnfIvn son InconnfILIos on nIgunn nodIdn con Ins ofrns
dos nocIonos, y sI LIon oIIo hn sIdo ovIdonfo, Ios nuovos Infon-
fos Luscnn on gonornI dnr un nuovo concofo do funcIon ndnI-
nIsfrnfIvn nnfos quo nodIfIcnr o rocIsnr osocIfIcnnonfo oI do
funcIon IogIsInfIvn o jurIsdIccIonnI.
So sosfuvo rInoro quo In funcIon ndnInIsfrnfIvn os In quo
ronIIzn oI Iodor IjocufIvo,
3
crIforIo InsufIcIonfo or cunnfo so-
gn honos vIsfo Ios ofros orgnnos osfnfnIos (IogIsInfIvo y
jurIsdIccIonnIos) fnnLIon ronIIznn funcIonos ndnInIsfrnfIvns.
So dIjo Iuogo quo funcIon ndnInIsfrnfIvn os In ncfIvIdnd os-
fnfnI quo rosfn Iuogo do oxcIuIdns In IogIsIncIon y In jurIsdIc-
cIon,
4
n Io quo so oLsorvn quo on ronIIdnd no rosuoIvo nndn,
3.1
Iso os Io rIncInI: Ios nuforos ngrognn dofnIIos cono In ornnnon-
cIn, In novodnd, ofc., oro oIIo no quIfn In cInrIdnd doI concofo LsIco.
3.2
AI IgunI quo oI concofo nnforInI do IogIsIncIon, oI do jurIsdIccIon
os suscofILIo do ngrogndos; oro Io rIncInI n ofocfos do Io nquI frnfndo
os Io yn sonnIndo.
3.3
SATAMA!A I IA!IIS, Cureo Je JerecIo oJninieIroIito, MndrId,
1903, gInn 34.
3.4
IIIII!, I!ITZ, 1neIiIucionee Je JerecIo oJninieIroIito, MndrId,
1933, gInn ?.
IA!TI OII!AI IX - 8
uos sI on nuchos cnsos os nnnIfIosfo quo no hny IogIsIncIon
nI jurIsdIccIon y or Io fnnfo sI ndnInIsfrncIon, quodnn
nuchos ns on Ios quo so dudn do quo ncfIvIdnd so frnfn.
5
!n crIforIo rosIdunI o nognfIvo, on ofocfo, soInnonfo uodo
sor fII on In nodIdn on quo uodn rocIsnrso nquoIIo quo so
oxcIuyo: no osfnndo nroxInnfIvnnonfo osfIuIndo oI concofo
do Ins funcIonos oxcIuIdns, no rosuIfn onfoncos cInrn In cnrnc-
forIzncIon o doscrIcIon do Io quo so IdonfIfIcn cono rosIdunI.
Anfo oI frncnso doI concofo orgnIco y doI nognfIvo, so In-
fonfo dofInIr n In funcIon ndnInIsfrnfIvn on fornn nnforInI,
cono:
o) In ncfIvIdnd rcfIcn quo oI Isfndo dosnrroIIn nrn cuI-
dnr, do nodo InnodInfo, Ios Inforosos LIIcos quo nsuno on
Ios fInos roIos,
6
I) In ncfIvIdnd concrofn doI osfndo dIrIgIdn n In snfIsfnccIon do
Ins nocosIdndos coIocfIvns, do nnnorn dIrocfn o InnodInfn,
?
o In
ncfIvIdnd doI Isfndo dIrIgIdn n In croncIon o rohILIcIon
(VerIinJerung) do nIgo nuovo on cnsos IndIvIdunIos,
8
c) unn do Ins funcIonos doI Isfndo quo fIono or oLjofo In
snfIsfnccIon dIrocfn o InnodInfn do Ins nocosIdndos coIocfIvns
or ncfos concrofos, donfro doI ordon jurIdIco y do ncuordo con
Ios fInos do In Ioy,
9
J) cono In ncfIvIdnd ornnnonfo, concrofn y rcfIcn, doI
Isfndo quo fIondo n In snfIsfnccIon InnodInfn do Ins nocosIdn-
dos doI gruo socInI y do Ios IndIvIduos quo Io Infogrnn.
10
3.5
Confr. ATOIOIII, WAITI!, Allgeneinee VeruolIungerecII, VIonn,
1954, gInn 3.
3.6
ZAOIII, O!IO, Coreo Ji DiriIIo onninieIroIito, f. I, 8" od., MIIn,
1958, . 13.
3.?
`AIISSIO, I., 1eIiIucione Ji JiriIIo onninieIroIito, 4" od., f. I,
TurIn, 1949, . 1?.
3.8
JIIIIII, WAITI!, VeruolIungerecII, 3" od., IorIIn, 1931, . 6.
3.9
VIIIIOAS IASAVIIIASO, IIJAM, DerecIo oJninieIroIito, f. I, Iuonos
AIros, 1965, . 660.
3.10
MA!IIHOII, MIO!II S., TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. I,
Iuonos AIros, 1965, . 43.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 9
Todos osfos concofos do fIo nnforInI y osIfIvo os docIr,
quo dofInon dIrocfnnonfo y no or oxcIusIon In osoncIn nIsnn
do In funcIon ndnInIsfrnfIvn, sI LIon dnn unn cIorfn Idon do
Io quo os ndnInIsfrncIon, son InrocIsos. Todns osns dofInIcIo-
nos, on ofocfo, concofnn n In funcIon ndnInIsfrnfIvn cono
ronIIzncIon do nIgo concrofo on cnsos IndIvIdunIos oonIondo-
In nsI n In IogIsIncIon (nornn nLsfrncfn do fIo gonornI) y n In
jurIsdIccIon (nornn IndIvIdunI, oro nLsfrncfn); nns osn no-
cIon no os ndocundn, or cunnfo yn so hn vIsfo quo In ofosfnd
rogInnonfnrIn do In ndnInIsfrncIon Infogrn In funcIon ndnI-
nIsfrnfIvn,
11
sIondo quo os rocIsnnonfo Io confrnrIo do Ins
dofInIcIonos cIfndns (uos oI rogInnonfo os unn nornn nLs-
frncfn do fIo gonornI).
Isfo fIo do dofInIcIon nnforInI no uodo rosornr, on con-
socuoncIn, uos In funcIon ndnInIsfrnfIvn conrondo ncfIvI-
dndos quo son nnforInInonfo IdonfIcns n In funcIon IogIsInfIvn
(Ios rogInnonfos) y n In funcIon jurIsdIccIonnI (In docIsIon ndo-
fndn or oI Iodor IjocufIvo nnfo un rocurso jorrquIco roson-
fndo fronfo nI ncfo do un orgnno InforIor), fonndns osfns fnn-
LIon on sonfIdo oLjofIvo.
IInnInonfo so roduco un roforno nI crIforIo orgnIco, con-
sIdorndoso quo funcIon ndnInIsfrnfIvn os nquoIIn nrfo do In
funcIon osfnfnI quo os ronIIzndn or orgnnos ndnInIsfrnfIvos,
n cuyo ofocfo so ncInrn quo son orgnnos IogIsInfIvos nquoIIos
fncuIfndos dIrocfnnonfo or In ConsfIfucIon nrn dIcfnr dIso-
sIcIonos gonornIos (con Io cunI so oxcIuyon Ios rogInnonfos doI
concofo do IogIsIncIon), orgnnos jurIsdIccIonnIos nquoIIos quo
nIIcnn oI dorocho on sIfuncIon do IndoondoncIn, y orgnnos
ndnInIsfrnfIvos Ios quo so oncuonfrnn sujofos n ordonos
(ueieungegeIunJenen); con Io cunI oI concofo fInnI sorIn: In
3.11
MIIHA, 1l concepIo Je oJninieIroci6n pIlico, Cundornos do
Ios InsfIfufos, n" 103, CordoLn, 1969, . 18?, no sorfon osfn dIfIcuIfnd nI
dofInIrIn cono nquoIIn ncfIvIdnd funcIonnI doI Isfndo quo nfondIondo n
Ios conofIdos do osfo, so nnnIfIosfn or ncfos do ofocfos IndIvIdunIos,
conforno nI orocho y sujofn nI confrnIor jurIsdIccIonnI.
IA!TI OII!AI IX - 10
funcIon ronIIzndn or oI conjunfo do orgnnos rogIdos or roIn-
cIonos do doondoncIn quo so rovoInn on oI dorocho n dnr Ins-
fruccIonos doI orgnno suorIor y on oI doLor do oLodocorIns doI
orgnno InforIor;
12
n Io cunI so oLsorvn Io nIsno quo n In rIno-
rn dofInIcIon: quo Ios ofros orgnnos fnnLIon ronIIznn funcIonos
ndnInIsfrnfIvns (surn, n 2).
4. Lo conIropoeici6n Jel criIerio orgnico (o euIjeIito, o
fornol) , el noIeriol (u oIjeIito o eueIonciol)
o Io dIcho so dosrondo quo, ndons doI concofo nognfIvo
(ndnInIsfrncIon os Io quo no os nI IogIsIncIon nI jurIsdIccIon),
hny dos crIforIos dIsfInfos do fIo osIfIvo quo hnn sIdo ro-
uosfos nrn dIforoncInr Ins funcIonos osfnfnIos: oI orgnIco y
oI nnforInI o susfnncInI.
osdo oI unfo do vIsfn orgnIco (n vocos IInnndo fornnI),
sogn oI ncfo son ronIIzndo or un orgnno jurIsdIccIonnI (Indo-
ondIonfo), ndnInIsfrnfIvo (doondIonfo) o IogIsInfIvo (do Indo-
Io consfIfucIonnI), nos onconfrnrInnos nnfo unn funcIon do fnI
o cunI fIo; oro osfo crIforIo os InsufIcIonfo y, fonndo n In
Iofrn, orronoo, or cunnfo on Ios orgnnos IogIsInfIvo y jurIsdIc-
cIonnIos fnnLIon so ronIIznn funcIonos ndnInIsfrnfIvns.
osdo oI unfo do vIsfn nnforInI, os docIr, nfonIondonos n In
doscrIcIon oxfornn do Ios ncfos nIsnos, sorInn ncfos IogIsInfI-
vos Ios quo osfnLIocon rogIns do conducfn hunnnn on fornn
gonornI o InornfIvn (o son, son ncfos IogIsInfIvos Ios quo cronn
nornns o rogIns do dorocho), son ncfos jurIsdIccIonnIos Ios quo
docIdon con fuorzn do vordnd IognI unn cuosfIon confrovorfIdn
onfro dos nrfos, dofornInnndo oI dorocho nIIcnLIo: y son nc-
3.12
MI!II, op. ciI., . 59; on IgunI sonfIdo ATOIOIII, op. ciI., s. 4 y ss.;
OA!!IO IAIIA, op. loc. ciI.; IIZ, MA!II MA!A, op. ciI., f. I, s. 99 y ss., .
106. IosforIornonfo, IIZ so IncIInn or un concofo nnforInI: ConIrol
juJiciol Je lo oJninieIroci6n. 1l proceeo oJninieIroIito, !ovIsfn do
orocho AdnInIsfrnfIvo, n" 1, Iuonos AIros, 19?1, s. 11 y ss., . 19.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 11
fos do In funcIon ndnInIsfrnfIvn Ios quo consfIfuyon nnnIfos-
fncIonos concrofns (or oosIcIon n nLsfrncfns, cono Io son In
IogIsIncIon y In jurIsdIccIon) do voIunfnd osfnfnI. Ioro nfonorso
n osfo crIforIo os cono docIr quo Ios fros odoros ronIIznn Ins
fros funcIonos y quo no oxIsfo on sunn dIvIsIon do odoros nI
sIsfonn do fronos y confrnosos nIguno.
Isfo crIforIo fnnLIon os InsufIcIonfo, uos yn honos vIsfo
quo In funcIon ndnInIsfrnfIvn no sIonro so IInIfn n nnnIfos-
fncIonos concrofns do voIunfnd. Ioro ndons os orronoo y do
unn oIIgrosIdnd oIIfIcn oxfronn nrn In vIgoncIn do un Isfn-
do do dorocho.
5. 1neuficiencio Je loe criIerioe euIjeIito , oIjeIito
Inguno do osfos crIforIos os do or sI sufIcIonfo nrn dIs-
fInguIr Ins funcIonos doI Isfndo, uos hny ncfos noIeriolnen-
Ie legieloIitoe quo son orgniconenIe oJninieIroIitoe, ncfos
noIeriolnenIe oJninieIroIitoe quo son orgniconenIe legie-
loIitoe (Ins InvosfIgncIonos, odIdos do Infornos, nuforIzncIo-
nos, ofc. quo concodon o ronIIznn Ins Cnnrns); ncfos noIe-
riolnenIe oJninieIroIitoe quo son orgniconenIe juJiciolee
(Ins nuforIzncIonos y vonIns quo fIonon n su cnrgo Ios frILunn-
Ios: oI nonLrnnIonfo y ronocIon do Ios onIondos judIcInIos;
In suorInfondoncIn ojorcIdn or In Suronn Corfo).Hny ndo-
ns ncfos nnforInInonfo jurIsdIccIonnIos quo son org-
nIcnnonfo ndnInIsfrnfIvos, or ojonIo cunndo oI Iodor Ijo-
cufIvo docIdo un rocurso jorrquIco, ofcoforn.
AsI onfoncos, on sonfIdo noIeriol, oI orgnno ndnInIsfrnfIvo
ronIIzn no soIo funcIonos ndnInIsfrnfIvns sIno fnnLIon IogIsIn-
fIvns y jurIsdIccIonnIos; oI orgnno jurIsdIccIonnI no soIo funcIo-
nos jurIsdIccIonnIos sIno fnnLIon ndnInIsfrnfIvns; oI orgnno
IogIsInfIvo no soIo funcIonos IogIsInfIvns sIno fnnLIon ndnI-
nIsfrnfIvns.
Isfo onfroInznnIonfo do funcIonos on sonfIdo nnforInI quo
ronIIznn Ios orgnnos osfnfnIos donuosfrn quo no uodo hnIInr-
so un crIforIo orgnIco o nnforInI poeiIito y puro nrn conco-
IA!TI OII!AI IX - 12
funr cndn unn do Ins funcIonos: os nocosnrIo Luscnr un criIerio
nixIo, quo conLInnndo oIononfos do uno y ofro fIo uodn
ofrocor unn nocIon fII, nunquo rosuIfo nonos oIognnfo quo Ins
dons.
1
Ior oIIo, nI nnrgon do Ins crIfIcns nofodoIogIcns quo uodnn
IndIcnrso n un crIforIo quo rofondn IdonfIfIcnr In susfnncIn
o osoncIn do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn,
2
nrn do nIII dodu-
cIr su concofo y su rogInon jurIdIco (sIondo quo, n In Invorsn,
os doI rogInon jurIdIco oLjofIvo quo hn do doducIrso In cnrncfo-
rIzncIon y consIguIonfo dofInIcIon n osfIuInrso), doLo do fodos
nodos sonnInrso quo no oxIsfon oIononfos dofInIforIos roIos
y oxcIusIvos do In funcIon ndnInIsfrnfIvn, on oI sonfIdo quo so
rofondo. A nonos quo so ofo or docIr quo oI rogInnonfo os
funcIon IogIsInfIvn, y oI ncfo ndnInIsfrnfIvo en IoJoe loe coeoe
funcIon jurIsdIccIonnI, rosuIfn oLvIo quo In funcIon ndnInIs-
frnfIvn, on oI sonfIdo do ncfIvIdnd doI Isfndo rogIdn or oI doro-
cho ndnInIsfrnfIvo, so nnnIfIosfn no soInnonfo n frnvos do
ncfIvIdnd concreIo , prcIico (conducfn nnforInI), sIno fnn-
LIon n frnvos do ncfIvIdnd nornoIito, generol (oI rogInnonfo)
o porIiculor (oI ncfo ndnInIsfrnfIvo).
o nndn sIrvo, uos, docIr quo so ndofn un crIforIo oLjofIvo
o nnforInI do funcIon ndnInIsfrnfIvn, sI no so uodo IdonfIfI-
cnr o cnrncforIznr cuI os oI suuosfo oLjofo o confonIdo do In
funcIon ndnInIsfrnfIvn quo eeIo , e6lo eeIo Iiene, y doI cunI
corecen loe oIroe funcionee. In nfIrnncIon do hnLor oIogIdo un
crIforIo nnforInI u oLjofIvo os on fnIos cnsos vncIn o cnronfo do
confonIdo, or cunnfo no IdonfIfIcn nI doscrILo ndocundnnonfo
oI rofondIdo oLjofo. Vn do suyo quo on nuosfro nodo do vor oI
roLIonn, dIchn IdonfIfIcncIon o doscrIcIon nnforInI nIcn no
5.1
In IgunI sonfIdo COMAI!A, J!IIO !., Iunci6n oJninieIroIito ,
principioe generolee Jel proceJinienIo oJninieIroIito, on su IILro De-
recIo oJninieIroIito, op. ciI., 1996, s. 115 y ss.
5.2
Supro, cnIfuIo I, nnoros 5 y 6.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 13
os fncfILIo nI do ncuordo nI rogInon jurIdIco oxIsfonfo y no os
on consocuoncIn fII cono nocIon jurIdIcn.
6. ConcepIo orgnico-noIeriol Je funci6n legieloIito
Iodonos yn oLsorvnr un dnfo on osfo onfrocruznnIonfo do
funcIonos: on nnforIn do funci6n legieloIito oI crIforIo oLjofIvo
o nnforInI no dosIgnn sufIcIonfononfo n In funcIon, y os noco-
snrIo ngrognrIo unn roforoncIn nI orgnno rosocfIvo.
Sucodo nsI quo oI rogInon jurIdIco do In funcIon IogIsInfIvn
so nIIcn nIcnnonfo n Ios ncfos quo sonn noIeriolnenIe legie-
loIitoe , que oJene Io,on eiJo reolicoJoe por el 6rgono le-
gieloIito.
In ofocfo, nunquo Ios ofros odoros doI Isfndo nrocon ojor-
cor fnnLIon, on cIorfos cnsos, funcIon IogIsInfIvn, oIIo no os nsI
dosdo oI unfo do vIsfn jurIdIco.
In oI cnso doI Iodor IjocufIvo oIIo so ndvIorfo nI consIdornr
Ios rogInnonfos: osfos osfn Infogrndos or nornns jurIdIcns
gonornIos onIfIdns unIInfornInonfo or In ndnInIsfrncIon. Su
confonIdo nnforInI os, uos, sInIInr nI confonIdo do Ins Ioyos:
nnLos confIonon nornns jurIdIcns gonornIos.
SIn onLnrgo, ocurro nquI quo oI rogInon jurIdIco nIIcnLIo
n Ios rogInnonfos no os on nodo nIguno oI nIIcnLIo n In fun-
cIon IogIsInfIvn.
o) In rInor Iugnr oxIsfo unn grndncIon jorrquIcn onfro In
Ioy y oI rogInnonfo, n rosuIfns do In cunI oI sogundo osf sIon-
ro sonofIdo n In rInorn, y no uodo confrndocIrIn on nIngn
cnso, uos sI Io hnco os consIdorndo nnfIjurIdIco; In Ioy on cnn-
LIo uodo confrndocIr Io quo oxrosn unn Ioy nnforIor, sIn sor
or oIIo nnfIjurIdIcn: sInIononfo dorogn In Ioy n In quo so
oono.
I) Adons, Ins nfrILucIonos do roguInr Ios dorochos IndIvI-
dunIos osfn conforIdns or In ConsfIfucIon osocIfIcnnonfo n
In Ioy (cunndo dIco on oI nrfIcuIo 14: ... goznn do Ios sIguIonfos
dorochos conforno n loe le,ee quo rogInnonfnn su ojorcIcIo
...), nIonfrns quo oI rogInnonfo fIono soIo unn funcIon socun-
IA!TI OII!AI IX - 14
dnrIn y suIoforIn con rosocfo n In Ioy. Isfn noforIn dIforoncIn
do rogInon jurIdIco onfro In Ioy y oI rogInnonfo donuosfrn quo
oI concofo juriJico, fornnI, do funcIon IogIsInfIvn, no uodo
conrondor n Ios rogInnonfos, n osnr do quo or su confonIdo
sonn sInIInros.
1
Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos, uos, no ojor-
con funcIon IogIsInfIvn.
In oI cnso doI Iodor JudIcInI In cuosfIon os IdonfIcn: Ios ro-
gInnonfos quo on nIgunns oorfunIdndos dIcfn In jusfIcIn nrn
rogIr su funcIonnnIonfo Inforno no fIonon oI nIsno rogInon
jurIdIco do Ins Ioyos nI uodon oonorsoIos; osfn uos on unn
grndncIon jorrquIcn InforIor y no uodon sor consIdorndos for-
nnInonfo, dosdo oI unfo do vIsfn jurIdIco osfrIcfo, cono fun-
cIon IogIsInfIvn. In jurIsrudoncIn fnnoco uodo consIdornr-
so cono funcIon IogIsInfIvn (snIvo or oxfonsIon on oI cnso do
Ios fnIIos IonnrIos), uos oIIn no os sIquIorn unn rogIn gonornI,
sIno fnn soIo In roIforncIon do un dofornInndo crIforIo do Infor-
rofncIon doI ordon jurIdIco, on cndn cnso concrofo.
Ior Io dons, In Corfo Suronn do JusfIcIn ncIonnI hn
docInrndo quo ... oI Ingonfo noI quo on In oInLorncIon doI
dorocho IncunLo n Ios juocos, conronsIvo do In docInrncIon o
InforrofncIon do Ins nornns jurIdIcns gonornIos vIgonfos, do
su sIsfonnfIzncIon y do In suIoncIn do sus Ingunns, con nrro-
gIo n rIncIIos conocIdos nrf. 16 doI CodIgo CIvII, no IIogn
hnsfn In fncuIfnd do InsfIfuIr In Ioy nIsnn. o os IIcIfo n Ios
nngIsfrndos judIcInIos nrgonfInos ... nfrILuIrso ... fncuIfndos
IogIsInfIvns do quo cnrocon.
2
In Io quo rosocfn n Ios fnIIos IonnrIos y su oLIIgnforIodnd,
hny quo dIsfInguIr dos nsocfos: on Io quo rosocfn n loe Soloe
quo Infogrnn In Cnnrn rosocfIvn y on Io quo rosocfn n Ios
juocos InforIoros.
6.1
AnIInr on oI cnIfuIo VII; Conf. IIA!IS, IunJonenIoe, op. ciI., .
205.
6.2
Corfo Suronn, Iolloe, f. 234, . 82, . 98.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 15
In oI rInor unfo hny sInIononfo un ronuncInnIonfo
jurIsdIccIonnI concrofo: cono Ins SnIns no consfIfuyon frILu-
nnIos nIsIndos sIno quo son nrfo do lo Cnoro, ee perfecIo-
nenIe roconoIle que JeIon ojueIoree n In oInIon do In nnyo-
rIn. In cunnfo hnco n Ios juocos InforIoros, osfInnnos quo os
InconsfIfucIonnI oxIgIr do un juoz quo fnIIo do ncuordo n In
InforrofncIon doI dorocho quo hnco un frILunnI suorIor, uos
yn hn dIcho fnnLIon In Corfo Suronn quo In fncuIfnd do In-
forrofncIon do Ios juocos y frILunnIos InforIoros no fIono ns
IInIfncIon quo In quo rosuIfn do su roIn concIoncIn do nngIs-
frndos, y on fnI concofo uodon y doLon onor on ojorcIcIo
fodns sus nfIfudos y nodIos do InvosfIgncIon IognI, cIonfIfIcn
o do ofro ordon, nrn Inforrofnr In Ioy, sI In jurIsrudoncIn
vIoIonfn sus roIns convIccIonos
3
In InconsfIfucIonnIIdnd do-
rIvn do quo vIoIn In IndoondoncIn doI juoz, Io quo hnco n Ios
rIncIIos do nuosfro sIsfonn InsfIfucIonnI.
4
SI or oI confrnrIo so ndnIfIorn In consfIfucIonnIIdnd do Ios
fnIIos IonnrIos, In soIucIon no vnrIn, uos on fnI cnso hnLrIn
oLvInnonfo unn doIogncIon doI Congroso nI Iodor JudIcInI, do-
IogncIon quo osfnrIn dosfInndn n In fIjncIon doI rocfo sonfIdo do
In Ioy dIcfndn or oI Congroso: on fnI nIcnnco, oI fnIIo IonnrIo
fondrIn In nIsnn jornrquIn nornnfIvn quo un rogInnonfo do-
Iogndo; so dIcfn on vIrfud do unn Ioy quo doIogn In fncuIfnd
orfInonfo, y oLIIgn on In nodIdn on quo oI IogIsIndor nsI Io hn
dIsuosfo; con oIIo, rosuIfnrIn quo oI fnIIo IonnrIo, or su cn-
rcfor nornnfIvo doIogndo y no orIgInnrIo, fondrIn fnnLIon
confonIdo do fIo ndnInIsfrnfIvo rogInnonfnrIo. Io nIsno cnLo
sosfonor do Ins ncordndns quo dIcfnn Ios frILunnIos, quo consfI-
fuyon fIIcos ncfos rogInnonfnrIos, do confonIdo y rogInon
ndnInIsfrnfIvo: osfn or doLnjo do In Ioy, y sI In vIoInn son
nnfIjurIdIcos.
6.3
Corfo Suronn, Iolloe, f. 131, s. 105, 110.
6.4
VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., f. I, s. 2? y ss.
IA!TI OII!AI IX - 16
osdo oI unfo do vIsfn jurIdIco, onfoncos, oI Iodor JudIcInI
no ronIIzn funcIon IogIsInfIvn. In concIusIon n quo nrrILnnos
os nsI quo In funcIon IogIsInfIvn on osfrIcfo sonfIdo jurIdIco, os
nIcnnonfo ronIIzndn or oI Iodor IogIsInfIvo.Iodonos dofI-
nIr onfoncos n In funcIon IogIsInfIvn cono oI dIcfndo do nor-
nns jurIdIcns gonornIos hocho or oI Congroso.
5
In osfn dofInIcIon hny dos oIononfos: uno nnforInI, oLjofI-
vo, roforIdo n cuI os oI confonIdo do In funcIon (oI dIcfndo do
nornns jurIdIcns gonornIos); ofro orgnIco o suLjofIvo, quo ncIn-
rn quo osfn funcIon os nIcnnonfo ronIIzndn or oI Iodor Io-
gIsInfIvo.
?. ConcepIo orgnico-noIeriol Je funci6n jurieJiccionol
In Io quo rosocfn n In funcIon jurIsdIccIonnI, oI roLIonn
so roIfo on sus nrfos rIncInIos; dosdo oI unfo do vIsfn
nnforInI u oLjofIvo, odonos consIdornrIn cono In docIsIon
con fuorzn do vordnd IognI do unn confrovorsIn onfro nrfos.
o ncuordo con osfo rInor concofo oLjofIvo, quo nfIondo nI
confonIdo do In funcIon, odrIn nrocor n rInorn vIsfn quo
oIIn uodo on cIorfos cnsos sor ojorcIdn fnnLIon or oI Iodor
IjocufIvo o or oI Iodor IogIsInfIvo.
In ofocfo, on cIorfos cnsos oI Iodor IjocufIvo osf fncuIfndo
or In Ioy nrn docIdIr con fuorzn do vordnd IognI nIgunns con-
frovorsIns onfro nrfIcuInros o onfro oIIn nIsnn y Ios nrfIcu-
Inros; oro ndvorfInos InnodInfnnonfo quo Io quo nIII ocurro
os soIo quo In ncfIvIdnd dosnrroIIndn or oI Iodor IjocufIvo os
eenejonIe, nnforInInonfo, n In ncfIvIdnd jurIsdIccIonnI, sIn
fonor on cnnLIo IgunI rogInon jurIdIco quo osfn.
II rogInon jurIdIco roIo do In funcIon jurIsdIccIonnI os
quo In docIsIon uodn sor JefiniIito, y ndons quo son roducI-
6.5
o ncuordo nI rocodInIonfo rovIsfo on In ConsfIfucIon nrn In
fornncIon y snncIon do Ins Ioyos, dosdo Iuogo, nrn ofocfunr nsI In dIsfIn-
cIon con Ios rogInnonfos nornnonfo ndnInIsfrnfIvos doI Congroso.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 1?
dn rocIsnnonfo or un orgnno InnrcInI o IndoondIonfo:
1
nsI Io oxIgo oI nrfIcuIo 18 do In ConsfIfucIon, cunndo oxrosn
quo os InvIoInLIo In dofonsn en juicio do In orsonn y do Ios
dorochos, y Io rofIrnn oI nrfIcuIo 109 on cunnfo rohILo nI Io-
dor IjocufIvo ojorcor funcIonos judIcInIos, nrrognrso oI conocI-
nIonfo do cnusns ondIonfos o rosfnLIocor Ins fonocIdns. SorIn
InconsfIfucIonnI, n In Iuz do osfns nornns, quoror nfrILuIr n In
ndnInIsfrncIon In fncuIfnd do docIdIr confrovorsIns onfro nr-
fIcuInros on fornn dofInIfIvn sIn osILIIIdnd do quo osfos rocu-
rrnn nnfo In jusfIcIn.
2
II nrfIcuInr uodo ronuncInr, sI quIoro,
n Innfonr In cuosfIon nnfo In jusfIcIn, oro oIIo no nIforn In
nnfurnIozn do In ncfIvIdnd dosnrroIIndn on fnI cnso or In ndnI-
nIsfrncIon, quo sIguo sIondo fIIcnnonfo ncfIvIdnd ndnInIs-
frnfIvn, sIn nrfIcInr doI rogInon jurIdIco do In funcIon jurIs-
dIccIonnI.
So concIuyo nsI on quo osns ncfIvIdndos do In ndnInIsfrncIon
quo nnforInInonfo so nsonojnn n In ncfIvIdnd jurIsdIccIonnI,
no fIonon sIn onLnrgo oI nIsno rogInon jurIdIco quo osfn, y
or Io fnnfo no uodon sor jurIdIcnnonfo dofInIdns cono fun-
cIon jurIsdIccIonnI. II concofo jurIdIco nfIondo osfrIcfnnonfo
nI rogInon jurIdIco do quo so frnfn, nrn rocIsnrIo y doIInI-
fnrIo: sI onconfrnnos nquI quo oI rogInon jurIdIco do In fun-
cIon jurIsdIccIonnI n cnrgo do Ios juocos no so nIIcn n Ins ncfI-
vIdndos sInIInros quo ronIIco In ndnInIsfrncIon, onfoncos os
oLvIn In concIusIon do quo oIIns no consfIfuyon, jurIdIcnnonfo
?.1
Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos cnrocon fnnLIon do Ios nfrILufos fII-
cos do In funcIon jurIsdIccIonnI: In oxocufIo, o oI odor do onLnrgnr y
ojocufnr LIonos; IInnnr n docInrnr fosfIgos Lnjo norcILInIonfo do IIovnr-
Ios or In fuorzn LIIcn; quo oI fnIso fosfInonIo so confIgurn cono doIIfo
sI os rosfndo nnfo orgnnos judIcInIos y no nnfo In ndnInIsfrncIon, ofco-
forn. In IgunI sonfIdo I SATIS, O!STAVO J!A, AcIo oJninieIroIito , ocIo
jurieJiccionol, I.I, 1988-A-926.
?.2
TnnLIon Io os, on dofInIfIvn, InodIr oI nccoso dIrocfo n unn fufoIn
judIcInI ofocfIvn cono gnrnnfIznn oI nrf. 8 IncIso 1) y 25 do In ConvoncIon
AnorIcnnn do orochos Hunnnos, cronndo Io quo OA!CA I ITI!!A
IInno unn vordndorn cnrrorn do oLsfcuIos rovIn.
IA!TI OII!AI IX - 18
hnLInndo, funcIonos jurIsdIccIonnIos do In ndnInIsfrncIon. Isfo
Io nnIInronos con oI nocosnrIo dofnIIo on Ios unfos 8 n 20.
ConcIuInos nsI on quo In ndnInIsfrncIon no ojorco on nIn-
gn cnso funcIon jurIsdIccIonnI, y quo sI sus ncfos so nrocon
on nIgunn hIofosIs, or su confonIdo, n Ios do nquoIIn funcIon,
no fIonon sIn onLnrgo oI nIsno rogInon jurIdIco; eeIo ee, que
lo oJninieIroci6n no reolico funci6n jurieJiccionol.
A IgunI concIusIon cnLo nrrILnr on oI cnso doI Congroso, nun-
quo odrIn nquI hnLor Iugnr n nIgunns dudns. II nIco cnso on
quo odrIn docIrso quo oI Congroso ojorco funcIon jurIsdIccIo-
nnI os on ronIIdnd oI doI juIcIo oIIfIco. o connrfInos fnI
crIforIo, or consIdornr quo so frnfn sInIononfo do In rono-
cIon do un funcIonnrIo LIIco ncfo onInonfononfo ndnInIs-
frnfIvo sujofn n cIorfns gnrnnfIns quo snIvngunrdnn oI doro-
cho do dofonsn doI Inforosndo; oro n fodo ovonfo odrIn rocor-
drsoIo cono unn hIofosIs do oxcocIon. Con fnI osILIo rosor-
vn, uos, concIuInos nquI fnnLIon on quo el PoJer LegieloIito
no ejerce funci6n jurieJiccionol.
3
os quodn fInnInonfo or consIdornr oI orgnno osocInI y
oxcIusIvnnonfo oncnrgndo or In ConsfIfucIon do ojorcor In
funcIon jurIsdIccIonnI: oI Iodor JudIcInI, Infogrndo or orgn-
nos InnrcInIos on In confIondn y no sujofos n orgnnos suorIo-
ros, or Io fnnfo IndoondIonfos. 1e o eeIoe 6rgonoe que co-
rreeponJe el ejercicio exclueito Je lo funci6n jurieJiccionol.
II rogInon jurIdIco do In funci6n jurieJiccionol, onfoncos,
soIo so nIIcn n Ios ncfos noIeriolnenIe jurieJiccionolee ronII-
zndos or 6rgonoe jurieJiccionolee: no nsI n Ios ncfos nnforInI-
nonfo jurIsdIccIonnIos ronIIzndos or orgnnos ndnInIsfrnfIvos
o IogIsInfIvos. In ofros fornInos: oI rogInon jurIdIco orfInon-
fo so nIIcn soIo cunndo oI ncfo os noIeriolnenIe oI quo corros-
ondo y oJene hn sIdo dIcfndo or oI orgnno n quIon conofo
ronIIznr In funcIon: oI juoz. IIon so conrondor quo no os osfn
?.3
Vor fnnLIon CSJ, 113:31?; SnIn II, in re IoJriguec, GerorJo
WolIer, 29-IX-92.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 19
unn norn cuosfIon do cInsIfIcncIonos nI dofInIcIonos: osfnnos
on uno do Ios IInros LsIcos sIn Ios cunIos no oxIsfo Isfndo do
orocho, y on un nIs cono oI nuosfro con consfnnfos fnIon-
cIns, no uodo nIInonfnrso In hoguorn con IndofInIcIonos
sonnfIcns.
Y dofInInos onfoncos n In funcIon jurIsdIccIonnI cono lo
Jeciei6n con fuerco Je terJoJ legol Je conIrotereioe enIre
porIee, IecIo por un 6rgono inporciol e inJepenJienIe. Isfn
dofInIcIon conrondo dos oIononfos: uno nnforInI (u oLjofIvo)
quo so rofIoro n Io quo In funcIon os on su confonIdo (docIsIon
con fuorzn do vordnd IognI do confrovorsIns onfro nrfos) y uno
orgnIco (o suLjofIvo, fornnI), quo so rofIoro nI orgnno o odor
quo ronIIzn In funcIon (Ios juocos, orgnnos InnrcInIos o Indo-
ondIonfos).
In rounIon do nnLos oIononfos oI nnforInI y oI orgnI-
co nos dn In dofInIcIon rosocfIvn, quo IncIuInos on oI unfo
20 do osfo cnIfuIo. In Ios unfos 8 n 19 rofundIznronos on
nrfIcuInr oI roLIonn do In IInnndn jurIsdIccIon ndnInIsfrn-
fIvn.
8. 1l proIleno Je lo jurieJicci6n oJninieIroIito
AcnLnnos do sosfonor quo In ndnInIsfrncIon no ojorco fun-
cIon jurIsdIccIonnI on sonfIdo jurIdIco osfrIcfo, orquo oIIo Io
osf rohILIdo or Ios nrfIcuIos 18 y 109 do In ConsfIfucIon, y
quo oI nrfIcuInr nfocfndo or unn docIsIon ndnInIsfrnfIvn do-
LIn fonor sIonro nLIorfn In vIn judIcInI nrn rocurrIr confrn
oIIn.
SIn onLnrgo, In nfIrnncIon do quo In ndnInIsfrncIon no ojorco
fncuIfndos jurIsdIccIonnIos no os ncIfIcn on oI dorocho nrgonfI-
no, y oIIo so doLo on Luonn nodIdn n nIgunns dIforoncIns fornI-
noIogIcns ns quo do fondo. In ofocfo, oI hnLInr do Ins roIncIo-
nos onfro ndnInIsfrncIon y jurIsdIccIon, doI osILIo concofo
do jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn, y do In rovIsIon judIcInI do In
ncfIvIdnd jurIsdIccIonnI do In ndnInIsfrncIon, uodo suonor
vnrIos Innfoos do dIforonfo confonIdo y nIcnnco.
IA!TI OII!AI IX - 20
In un rInor crIforIo uodo sonnInrso quo oxIsfIrIn cIorfn ro-
ofIcIon on hnLInr do rovIsIon juJiciol do ncfIvIdnd jurieJiccio-
nol, y quo no sorIn IndIsonsnLIo unn rovIsIon judIcInI or cunnfo
hn oxIsfIdo on In osocIo ojorcIcIo do jurIsdIccIon (ndnInIsfrnfI-
vn). In osfo sonfIdo, so ndnIfIr quo In ndnInIsfrncIon ojorco
ncfIvIdnd jurIsdIccIonnI, y so dIr quo osfn no sor nocosnrInnon-
fo rovIsILIo or Ios juocos (snIvo or rocurso oxfrnordInnrIo).
In un sogundo Innfoo, nrfIondo do unn sInIInr oLsorvn-
cIon do quo oxIsfo cIorfn IncongruoncIn on oI onuncIndo rovI-
sIon judIcInI do ncfIvIdnd jurIsdIccIonnI do In ndnInIsfrncIon,
so uodo nfIrnnr quo os inpropio preIenJer que lo oJninie-
Iroci6n ejerco funcionee Je loe juecee.
1
In osfo sonfIdo so nfIr-
nnr quo In ndnInIsfrncIon no pueJe ejercer ocIitiJoJ jurie-
Jiccionol, y so hnLInr do rovIsIon judIcInI do In ncfIvIdnd do In
ndnInIsfrncIon (quo sor sIonro nornnonfo ndnInIsfrnfIvn);
no so oxcIuyo do In rovIsIon or Ios juocos socfor nIguno do
ncfIvIdnd do In ndnInIsfrncIon.
In un forcor sonfIdo uodo Infonfnr suornrso In confrndIc-
cIon sonnIndn, nfIrnnndo quo on ronIIdnd corrosondo dIsfIn-
guIr Io jurIsdIccIonnI, quo sorIn oI gonoro, do Io judIcInI y
ndnInIsfrnfIvo, quo sorInn Ins osocIos;
2
dIcIondoso onfoncos
quo hny rovIsIon jurIsdIccIonnI judIcInI do In ncfIvIdnd jurIs-
dIccIonnI ndnInIsfrnfIvn sIn quo oIIo Inorfo unn IInIfncIon
do In rovIsIon jurIsdIccIonnI judIcInI.
3
8.1
IIO!II, IA!TOIOMI A., 1nexieIencio Jel ocIo oJninieIroIito jurie-
Jiccionol, In Ioy, f. 101, . 102?; 1nexieIencio Jel ocIo jurieJiccionol ,
juJiciol en lo oJninieIroci6n pIlico, J!S, n" 6, In IInfn, 1965, s. 31
y ss.; I SATIS, op. loc. ciI.; IOSCH, J!A, Lo ocIitiJoJ jurieJiccionol Je lo
AJninieIroci6n PIlico , lo goronIio Jel JeIiJo proceeo, I.I., 6-XII-96.
8.2
IIIISA, AcIo jurieJiccionol , ocIo juJiciol, II, 104: 829: Insfn quo
oI ncfo jurIsdIccIonnI ndnInIsfrnfIvo son rovIsILIo or vIn judIcInI ... nrn
quo oI Iodor IjocufIvo no Incurrn on In frnnsgrosIon doI rocofo cons-
fIfucIonnI doI nrf. 95 .
8.3
Adofn osfn fornInoIogIn CASSAOI, 1l ocIo oJninieIroIito, op. ciI.,
. 90, quIon IndIcn quo nuosfros frILunnIos ndnIfon donfro do cIorfos
IInIfos cono oI dojnr oxodIfn unn InsfnncIn judIcInI oI ojorcIcIo do
funcIonos jurIsdIccIonnIos or nrfo do orgnnos ndnInIsfrnfIvos.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 21
TodnvIn on un cunrfo sonfIdo osILIo, so uodo Infonfnr II-
nnr sus nrIsfns nuy dofInIdns n osfos concofos, y docIrso quo
hny en olguno neJiJo ncfIvIdnd jurIsdIccIonnI do In ndnInIs-
frncIon, o or Io nonos un proceeo quo on cierIo noJo IncIdo
soLro In osforIor rovIsIon judIcInI; oI rocoso so InIcInrIn nnfo
In ndnInIsfrncIon y so conIinuorio nnfo In jusfIcIn.
4
In osfo
crIforIo, sI LIon no so nIogn fofnInonfo In rovIsIon judIcInI, so
In IInIfn y condIcIonn nI nodo on quo oI rocoso hnyn sIdo InI-
cIndo on sodo ndnInIsfrnfIvn. In ofrn vnrInnfo, no so IInIfn In
rovIsIon judIcInI, oro so ndnIfo rovIsIon ndnInIsfrnfIvn or
rnzonos do IogIfInIdnd.
5
9. Diecreponcioe Ierninol6gicoe , Je fonJo
Hny on fodo osfo nucho do nornnonfo fornInoIogIco oro
fnnLIon Lnsfnnfo do dIscronncIn on oI fondo do In cuosfIon.
o Inforosn donnsIndo, on vordnd, docIdIr do quo nodo oIogIro-
nos dononInnr n In ncfIvIdnd do In ndnInIsfrncIon, on fodo o
on nrfo; Io quo Inforosn ns LIon os JeIerninor ei exieIe ol-
gn conpo Je lo oJninieIroci6n cu,o retiei6n juJiciol eeo
excluiJo o liniIoJo por olguno roc6n inIrineeco o oquel.
o osfo nodo, nos nroco quo Ins dIscronncIns Je fonJo so
uodon ngrunr nIrododor do fros grnndos gruos:
9.1. QuIonos nfIrnnn quo no coIe In rovIsIon judIcInI do cIor-
fos ncfos do In ndnInIsfrncIon, fundndoIo on quo In ndnInIs-
frncIon hn ojorcIdo yn jurIsdIccIon. Isfn os In rInorn osI-
cIon quo noncIonrnnos nnforIornonfo.
8.4
AsI IOSCH, JO!OI T!I ST, Ietiei6n j uJiciol Je eenIencioe
inIerlocuIorioe JicIoJoe por 6rgonoe oJninieIroIitoe que ejercen fun-
cionee jurieJiccionolee, In Ioy, 84: 182 y ss. , TriIunolee juJiciolee o
IriIunolee oJninieIroIitoe poro jucgor o lo AJninieIroci6n pIlico,
Iuonos AIros, 1952, s. 10?/8.
8.5
AnIInr on CASSAOI, J!A CA!IOS, Loe funcionee jurieJiccionolee
Je lo AJninieIroci6n, I.., 54:?62.
IA!TI OII!AI IX - 22
9.2. QuIonos nfIrnnn quo no cnLo sIno unn rovIsIon judIcInI
liniIoJo doI ojorcIcIo ndnInIsfrnfIvo do ncfIvIdnd jurIsdIccIo-
nnI o doI rocoso ndnInIsfrnfIvo. Isfo os oI cunrfo crIforIo
nnfos onuncIndo.
9.3. QuIonos onfIondon quo doLo oxIsfIr unn rovIsIon judI-
cInI sufIcIonfo y ndocundn, y quo no cnLo IInIfnrIn; donfro do
osfn concocIon, n su voz, os Inorfnnfo dIsfInguIr dos fornI-
noIogIns ouosfns soIo vorLnInonfo: o) quIon nIogn fofnInonfo
oI ojorcIcIo do ncfIvIdnd jurIsdIccIonnI or In ndnInIsfrncIon;
I) quIon nfIrnn quo oxIsfo ncfIvIdnd jurIsdIccIonnI do In ndnI-
nIsfrncIon, oro quo oIIo no jusfIfIcn on nodo nIguno quo so
IInIfo o oxcIuyn In rovIsIon judIcInI.
In oI fondo, cono so vo, sIgnIfIcnn oxncfnnonfo Io nIsno,
nunquo In sogundn fornInoIogIn son ns InrocIsn y rocIIvo
n confusIon.
!nn nrfo Inorfnnfo do In docfrInn nrgonfInn
1
so hnLIn
nnnIfosfndo on oI sonfIdo do nognr rndIcnInonfo quo In ndnI-
nIsfrncIon udIorn consfIfucIonnInonfo ojorcor ncfIvIdnd ju-
rIsdIccIonnI oxcIuyondo o IInIfnndo oI confroI do Ios juocos; oso
orn oI crIforIo cIsIco,
2
quo soIo codIo nnfo In rosIon cosnrIsfn
do Ios IfInos goLIornos do fncfo.
In dIscusIon consfIfucIonnI on sI croonos quo osf cnsI ngo-
fndn on fnvor do osfo crIforIo, uos no so hnn onuncIndo hnsfn
nhorn nrgunonfos convInconfos quo rofufon Ins nornns do Ios
9.1
Infro ofros, vonso IISTAI, H. A., Lo jurieJicci6n conIencioeo-
oJninieIroIito, Iuonos AIros, 193?, s. 32 y ss.; IIIZ I!OCHAM, MA!II
M., TroIoJo Je loe recureoe en el proceeo citil, 3" od., Iuonos AIros,
1963, s. 38 y ss.; IIIISA, !AIAII, op. loc. ciI., nunquo con dIsfInfn fornI-
noIogIn.
9.2
Vor fnnLIon A!OAA!S, MA!II J., TroIoJo Je lo conIencioeo-
oJninieIroIito, Iuonos AIros, 1955, s. 51 y ss.; IOITTI, !AMI!O, 1l plo-
co que eeIoIlece el orIiculo 27 Je lo le, 3.764 (inpueeIoe inIernoe). Su
inIerrupci6n, JurIsrudoncIn ArgonfInn, 1946-I, s. 43 y ss.; I!II!ICH,
!OOIIO, Cureo Je JerecIo oJninieIroIito, f. I, Iuonos AIros, 1929, s.
80/81.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 23
9.3
AsI IIIZ I!OCHAM, s. 50 y 51; IIO!II, nrfIcuIo cIfndo do J!S, .
40.
9.4
IIIZ I!OCHAM, Lo jurieJicci6n, Iuonos AIros, 19?2, s. 14? n 153.
9.5
IIIZ I!OCHAM, op. ulI. ciI., s. 154 y ss.
9.6
Vor CASSAOI, Loe funcionee..., op. loc. ciI.; nIgunns nornns rovo-
nIonfos do oocns ojnI suorndns fodnvIn so onroInn on In ndnIsIon doI
ncfo ndnInIsfrnfIvo jurIsdIccIonnI, cono oI nrf. 99 doI docrofo 1?59/?2,
oro nrocon nnncronIcns fronfo n In ns cInrn nn ConsfIfucIon do
1994: os nocosnrIo no oIvIdnr Ios rosuuosfos oIIfIcos y consfIfucIonn-
Ios do nuosfro dorocho, quo oxIIcnnos eupro, cnIfuIo III. o so frnfn
do hncor juogos do concofos, sIno quo hny quo consfruIr on cndn InsfI-
fucIon unn Lnso do un sIsfonn donocrfIco do dIvIsIon, frncfurn y con-
froI do odor. Cndn sonfoncIn judIcInI quo IInIfn su roIo confroI do un
suuosfo ncfo ndnInIsfrnfIvo jurIsdIccIonnI os, n In Invorsn, IInr doI
cosnrIsno nufocrfIco doI quo frndIcIonnInonfo ndoconos. o nos quo-
jonos do In doLIIIdnd rosuuosfnrIn doI Iodor JudIcInI sIn fnnLIon ro-
curnr oIInInnr fodn doLIIIdnd concofunI o nnforInI do su confroI.
nrfIcuIos 18, 109 y 116 do In ConsfIfucIon, nucho nonos on oI
osquonn donocrfIco ncfunI.
Con fodo, nrocorIn quodnr un nLIfo IrroducfILIo on In dIs-
cusIon: so nfIrnn, on ofocfo, quo n osnr do quo consfIfucIonnI-
nonfo fnI oforgnnIonfo do fncuIfndos jurIsdIccIonnIos n In nd-
nInIsfrncIon os InndnIsILIo, nIgunns Ioyos so Io hnn dndo do
fodos nodos, y In Corfo Suronn Io hn ncofndo.
3
In In IogIsIncIon, Ios cnsos ns cuosfIonnLIos so hnIInn yn
suorndos,
4
y quodnn rIncInInonfo hIofosIs do ojorcIcIo nr-
cInI do jurIsdIccIon or orgnnos IndoondIonfos,
5
quo no nIfo-
rnn In rogIn.
6
10. 1l proIleno en lo juriepruJencio. 1nIroJucci6n
Trnfnronos nhorn do nnnIIznr sI osfn IfInn nfIrnncIon roson-
do n In ronIIdnd, o son, sI ronInonfo on In jurIsrudoncIn do In
Corfo uodo onconfrnrso uno cloro reglo generol en fotor Je lo cone-
IiIucionoliJoJ Jel oIorgonienIo Je funcionee jurieJiccionolee o lo
oJninieIroci6n.
In fnron no os fcII, orquo In jurIsrudoncIn usn Ios fornInos
con nuchn InrocIsIon, y so frnfn do nvorIgunr quo os Io quo ronI-
IA!TI OII!AI IX - 24
nonfo rosuoIvo on Ios cnsos sonofIdos n su consIdorncIon, nnfos
quo Ins nInLrns quo nrn rosoIvor ufIIIzn. In ofocfo, In Corfo hn
usndo Ios fornInos jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn fnnfo on oI rI-
nor sonfIdo (do oxcIuIr fofnInonfo In rovIsIon judIcInI snIvo rocur-
so oxfrnordInnrIo),
1
cono on oI sogundo (oI Invorso, do rohILIrsoIn
n In ndnInIsfrncIon),
2
on oI forcoro (do ndnIfIr jurIsdIccIon nd-
nInIsfrnfIvn sIonro quo oIIn osfo sujofn n rovIsIon judIcInI),
3
y
fnnLIon on oI cunrfo (do IInIfnr In rovIsIon judIcInI do In jurIsdIc-
cIon ndnInIsfrnfIvn).
!nn rosuosfn suorfIcInI o InnodInfn uodo sor nfIrnnr quo on
vordnd In jurIsrudoncIn ndnIfo fodos Ios crIforIos, y quo on nIgu-
nos cnsos hn rosuoIfo unn cosn y on ofros ofrn; oro In InLor doI
Inforrofo no uodo quodnr dofonIdn nIII. Is nocosnrIo dofornInnr
sI oxIsfo o no unn corrienIe JoninonIe do docIsIon on Ios fnIIos do In
Corfo, unn iJeo JirecIric quo uodn sorvIr cono Insfrunonfo do
InforrofncIon. Inrn oIIo sor nocosnrIo rosfnr nfoncIon n nIgunns
cIrcunsfnncIns quo no sIonro son fonIdns on cuonfn nI nnnIIznr
Ios fnIIos do In Corfo:
Quo In nnyorIn do Ios fnIIos, cunndo so dnn n rnIz do rocursos
oxfrnordInnrIos, doLon sor cuIdndosnnonfo soosndos on roIncIon
n In conofoncIn IInIfndn quo oI frILunnI fIono on fnIos cnsos: no
doLo oIvIdnrso quo oI rocurso, cono oxfrnordInnrIo quo os, y IInIfn-
do cono osf n Ios roquIsIfos rocosnIos y do fondo quo Io son ro-
Ios, nuchns vocos oLfIono unn sonfoncIn confrnrIn n su rocodon-
cIn fornol nnfos quo nnforInI. TnIos cnsos, on quo oI frILunnI docI-
do docInrnr fornnInonfo InndnIsILIo oI rocurso, no son or cIorfo
sufIcIonfos nrn consfruIr unn foorIn do In docfrInn nnforInI do In
Corfo soLro oI fondo doI roLIonn on dIscusIon.
10.1
IncIuso so hn nfIrnndo quo oI orgnno ndnInIsfrnfIvo ojorcIn unn
funcIon judIcInI, Iolloe, f. 155, . 356; f. 156, . 81, ofc. Vor IMAZ, ISTI-
IA, ConIrol juJiciol Je lo jurieJicci6n oJninieIroIito, on Lo eeencio Je
lo coeo jucgoJo , oIroe eneo,oe, Iuonos AIros, 1951, s. 13? y ss.; IMAZ,
ISTIIA y !IY, !ICA!O, 1l recureo exIroorJinorio, 2" od., Iuonos AIros,
1962, s. 18 y ss.
10.2
Ior ojonIo on In cnusn Borro, ocfrInn JudIcInI, 13-VII-1964, .
?58.
10.3
Isfo os un uso conn: 244:548; 249:?15.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 25
Quo In Corfo hn hocho cnrncforIsfIco do sus fnIIos In roofIcIon
do In fornInoIogIn usndn on vIojos ronuncInnIonfos, nunquo cnn-
LIon Ios conononfos doI frILunnI y cnnLIo fnnLIon n vocos In
orIonfncIon doI nIsno. Isfn cosfunLro os Infrnscondonfo or Io
gonornI, oro uodo sor do InorfnncIn nrn oI Inforrofo dosrovo-
nIdo cunndo so frnfn do onIonr fornInos jurIdIcos. In osfo cnso
doLo fonorso rosonfo quo In norn roofIcIon do un vocnLIo usndo
on nnforIoros ronuncInnIonfos no sIgnIfIcn nocosnrInnonfo quo
on oI rosonfo so rosuoIvn oxncfnnonfo Io nIsno.
Quo In Corfo Invocn cnsI sIonro rocodonfos do sus nrgunon-
fos, nunquo Io quo so docIdn on In osocIo no son Io nIsno o consfI-
fuyn un cnso fofnInonfo nuovo, dnndo onfoncos In Inoxncfn Inro-
sIon do un conIinuun, do unn cohoroncIn y nrnonIn fofnI onfro fo-
dos sus fnIIos, nsndos y rosonfos, Io quo uodo IIovnr n orror nI
Inforrofo.
Ior IfIno, on roIncIon n osfo suuosfo confInuo quo sorIn In
jurIsrudoncIn do In Corfo Suronn, croonos fundnnonfnI n su voz
dosfncnr quo oxIsfon dos ofnns on oIIn con roIncIon n osfo fonn: In
prinero, dosdo su orIgon hnsfn 1960, on quo ndnIfIo con nnyor o
nonor IILornIIdnd y on nuchos cnsos concrofos, dIchns nfrILucIo-
nos, y quo IIovo cono rosuIfndo n Ios oxcosos conocIdos do In rIno-
rn nIfnd do In docndn doI cIncuonfn; In eegunJo ofnn, quo Innfon
unn ronccIon vIgorosn confrn dIchn fondoncIn, y quo so InIcIn con In
docInrncIon do In InconsfIfucIonnIIdnd do Ios frILunnIos ndnInIs-
frnfIvos do nrrondnnIonfos rurnIos. Isfn sogundn ofnn, or IIovnr
ocos nnos, no hn ornIfIdo conocor In ncfunI oInIon do In Corfo
soLro Ios nuchos cnsos on quo oxIsfon rocodonfos do In rInorn
oocn, y on osn nodIdn no osf fofnInonfo Infogrndn; oro uodo
or Io nonos frnfnr do ndvorfIrso cuI os su fondoncIn rodonInnn-
fo ncfunI, sIn IncurrIr on In sInIIfIcncIon orronon do cIfnr cono
vIgonfos rocodonfos nnforIoros.
4
Con fodos osfos oIononfos, frnfnronos do vor sI oxIsfo o no nIgu-
nn lineo funJonenIol on Ios ronuncInnIonfos do In Corfo Suro-
10.4
Isfo no quIoro docIr, or cIorfo, quo oI frILunnI osfo oxonfo do
conofor Ios nIsnos orroros frndIcIonnIos oro sI nI nonos quo no so Io
uodon Inufnr fodos Ios nnforIoros on fornn nufonfIcn, fonIondo on
cuonfn In snIudnLIo fondoncIn InIcIndn n nrfIr do 1960.
IA!TI OII!AI IX - 26
nn: no osfnr oIIn IILro do oxcocIonos, sIn dudn, oro ornIfIr nI
nonos dofornInnr cuI os oI crIforIo rocfor quo doLo ndofnrso on
Ios cnsos do dudn. Y sI LIon consIdornronos nIgunns do Ins suuos-
fns oxcocIonos n In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn jurIsdIccIonnI, on
ronIIdnd son cnsos IInIfos quo no Inforosnn fnnfo nrn nuosfro
nnIIsIs: cunndo In rovIsIon judIcInI osfo fofnInonfo oxcIuIdn, In
confusIon oxIsfIr on In IogIsIncIon o on oI fnIIo, oro no yn on oI
Inforrofo, quo dIr fnn soIo, on osos cnsos do suuosfn oxcocIon,
quo no oxIsfo rovIsIon judIcInI.
5
Ioro son Ios cnsos on quo oxIsfo
nIgunn rovIsIon judIcInI Ios quo ns so rosfnn n oquIvocos: sI so
ndnIfo quo In rovIn ncfIvIdnd do In ndnInIsfrncIon hn sIdo jurIs-
dIccIonnI, so uodo IIognr rIdnnonfo n quoror IInIfnr or vIn do
InforrofncIon In rovIsIon judIcInI; sI, on cnnLIo, on osfos cnsos
InrocIsos so uodo sonfnr In rogIn do quo In ndnInIsfrncIon no
ojorco unn nfrILucIon jurIsdIccIonnI, dojnr do oxIsfIr nufonfIcn-
nonfo fodo nrgunonfo nrn IInIfnr Ins nfrILucIonos doI juoz, y
rosurgIr Ionn su jurIsdIccIon consfIfucIonnI.
11. 1l recureo exIroorJinorio no ee retiei6n juJiciol euficienIe ,
oJecuoJo
Cunndo, on Io quo sIguo, nos rofIrnnos n In ncfIvIdnd jurIsdIc-
cIonnI do In ndnInIsfrncIon, Io hnronos sIonro con oI nIcnnco do
quo sI In ndnIfInos, ello inplico que negonoe o liniIonoe lo reti-
ei6n juJiciol. o usnronos, or InrocIsn y oquIvocn, In fornInoIo-
gIn quo hnLIn do jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn oro nI nIsno fIon-
o nfIrnn quo doLo osfnr sujofn n rovIsIon judIcInI.
A su voz, y sIguIondo oI crIforIo do In Corfo Suronn n nrfIr doI
cnso IernnJec Arioe,
1
onfondonos quo In norn y oxcIusIvn oxIs-
foncIn do un rocurso oxfrnordInnrIo nnfo In Corfo Suronn confrn
un ncfo ndnInIsfrnfIvo, no coneIiIu,e retiei6n juJiciol on oI sonfIdo
doI nrfIcuIo 18 do In ConsfIfucIon. In ofocfo, do quoror fonorsoIo on
cuonfn cono rovIsIon judIcInI, hnLrIn quo sonnInr quo oIIn os
10.5
Con fodo, hny cnsos on quo osn fnIfn do rovIsIon judIcInI os soIo
nnronfo, sogn voronos ns ndoInnfo.
11.1
Iolloe, f. 24?, . 646.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 2?
IInIfndIsInn, fnn nInInn cono nrn ordor frnscondoncIn cono
nodIo regulor , orJinorio do confrnIor judIcInI; doLo rocordnrso nI
rosocfo quo osfo rocurso no os un nodIo do confroInr In IogIfInI-
dnd doI ncfo on gonornI, sIno soIo su InconsfIfucIonnIIdnd, y nn nsI
IInIfndn or Ins rosfrIccIonos IognIos y jurIsrudoncInIos oxIsfon-
fos, do fondo y do fornn; on sunn, cono rocurso oxfrnordInnrIo quo
os, no uodo fonrsoIo cono nodIo nornol y rcfIco do rovIsIon.
In rovIsIon judIcInI quo frnfnronos do dofornInnr sI doLo o no
oforgnrso, uos, In consIdornronos roscIndIondo do In oxIsfoncIn
do fnI rocurso, nunquo cono voronos su funcIonnnIonfo uodo nyu-
dnr on grnn nodIdn n In dIIucIdncIon do In cuosfIon.
12. AcIitiJoJ jurieJiccionol Je lo oJninieIroci6n , retiei6n
juJiciol. Alconcee Jel proIleno
II roLIonn do sI In ndnInIsfrncIon ojorco o no nfrILucIonos
jurIsdIccIonnIos no os onfoncos nornnonfo foorIco, sIno quo fIono
grnndos consocuoncIns rcfIcns. o osf on juogo unn norn dofInI-
cIon, sIno oI nIcnnco do In rovIsIon judIcInI: cono yn dIjInos, sI In
ndnInIsfrncIon ojorco osfo fIo do nfrILucIonos vIIdnnonfo, oIIo
odrIn sIgnIfIcnr nrn nIgunos quo so IInIfnrn o oxcIuyorn In rovI-
sIon judIcInI do osn ncfIvIdnd, yn quo no fondrIn nI nrocor sonfIdo
unn nnIIn rovIsIon judIcInI ordInnrIn ei ,o Io exieIiJo ejercicio Je
jurieJicci6n en el coeo concreIo por porIe Je oIro 6rgono.
In oI InnfonnIonfo ns oxfrono do In cuosfIon, onfoncos, ofor-
gnr nfrILucIonos jurIsdIccIonnIos n In ndnInIsfrncIon sIgnIfIcn no
dnr nI nrfIcuInr nfocfndo nccIon judIcInI osforIor nrn nfncnr In
docIsIon ndnInIsfrnfIvn, y roconocorIo fnn soIo oI rocurso oxfrnor-
dInnrIo nrn nnfo In Corfo Suronn, on Ios cnsos do InconsfIfucIo-
nnIIdnd y fnI cono ocurro con rosocfo n fodns Ins sonfoncIns judI-
cInIos dofInIfIvns. Isn os or ojonIo In sIfuncIon quo oxIsfIn con
Ios nnforIoros frILunnIos ndnInIsfrnfIvos do nrrondnnIonfos ru-
rnIos, confrn cuyns docIsIonos soIo rocodIn oI rocurso oxfrnordInn-
rIo.
In un InnfonnIonfo nonos oxfrono, oro do IgunI orIonfncIon,
oI roconocInIonfo do nfrILucIonos jurIsdIccIonnIos n In ndnInIsfrn-
cIon InIIcn In IInIfncIon o roduccIon do In rovIsIon judIcInI, oro
sIn IIovnr oxcIusIvnnonfo nI rocurso oxfrnordInnrIo.
IA!TI OII!AI IX - 28
12.1
IOSCH, TriIunolee juJiciolee o IriIunolee oJninieIroIitoe poro
jucgor o lo oJninieIroci6n pIlico, op. ciI., . 10?.
12.2
Son nInLrns do IASCAO, AVI, AoIuroleco juriJico Je loe occio-
nee juJiciolee, AnnIos do In IncuIfnd do CIoncIns JurIdIcns y SocInIos
do In !nIvorsIdnd ncIonnI do In IInfn, f. XIV, In IInfn, s. 185/6, quo
rocuordn IOSCH, op. ciI., . 10?.
12.3
IOSCH, op. loc. ciI.
In osfn fosIfurn, confrn In docIsIon ndnInIsfrnfIvn oxIsfIrIn un
rocurso judIcInI IInIfndo do nIgn nodo: son cono noro rocurso do
noIncIon, o cono rocurso nrn dIscufIr soIo In IogIfInIdnd doI ncfo,
ofcoforn. !LIcndoso on osfo onsnnIonfo, cnLrIn docIr quo Aun-
quo so frnfo sIonro do dos odoros dIsfInfos, oxIsfo onfoncos unn
confInuIdnd funcIonnI n In quo nnLos confrILuyon, un eolo proceeo
conIro lo oJninieIroci6n que ee inicio onIe eeIo , Iernino onIe loe
IriIunolee;
1
y cono IogIcn consocuoncIn do frnfnrso do un soIo ro-
coso InIcIndo yn nnfo In ndnInIsfrncIon, In InugnncIon judIcInI
do In docIsIon ndnInIsfrnfIvn no so hnco or vIn do nccIon o curso
ordInnrIo, sIno or vIn do rocurso, on oI sonfIdo nuy rosfrIngIdo
do quo no so concILo sIno on oI rocoso, doLo consIdornrso cono
un dorIvndo do In nccIon, cono un conIononfo, do oIIn, cono
un odor jurIdIco quo nnco on oI rocoso y no fIono vIdn sIno donfro
do oI.
2
In fnI sonfIdo, sI In Ioy oforgn un rocurso do noIncIon o unn
noIncIon nrn nnfo In jusfIcIn confrn un ncfo ndnInIsfrnfIvo ju-
rIsdIccIonnI, dIchn noIncIon odr sIgnIfIcnr nrn quIonos nco-
fon nquoI unfo do nrfIdn, ndons doI roconocInIonfo do In unI-
dnd doI rocoso on quo fonnn nrfo oI Iodor AdnInIsfrndor y oI
JudIcInI, In ncofncIon do unn dofornInndn IInIfncIon on oI ojorcI-
cIo do Ins fncuIfndos do rovIsIon quo corrosondon nI IfIno do Ios
odoros IndIcndos.
3
13.Iecureo o occi6n juJiciol , foculIoJee jurieJiccionolee Je lo
oJninieIroci6n
Cono so conrondo, do In ncofncIon doI ojorcIcIo vIIdo do fun-
cIonos jurIsdIccIonnIos or nrfo do In ndnInIsfrncIon surgon on-
foncos unn sorIo do IInIfncIonos ncfunIos o vIrfunIos nrn In uIfo-
rIor rovIsIon judIcInI do Ios ncfos rosocfIvos; n conIrorio eeneu, do
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 29
13.1
In sonfIdo sInIInr COSTA, AO!ST A., 1l recureo orJinorio Je
opeloci6n en el proceeo citil, Iuonos AIros, 1950, so ronuncIn or In
InconsfIfucIonnIIdnd IIsn y IInnn do fnIos rocursos do noIncIon. Innon-
fnLIononfo os unn soIucIon quo In jurIsrudoncIn no hn quorIdo ncofnr.
II oforgnnIonfo do osfos rocursos dIrocfos, con rIvncIon do In rInorn
InsfnncIn ordInnrIn, os un rIvIIogIo quo so oforgn IndoLIdnnonfo n In
ndnInIsfrncIon, y no sosfIonon LIon oI Isfndo do orocho Ios juocos quo
rofIoron ncofnr osfn rosfrIccIon judIcInI y doI nccoso do Ios IndIvIduos n
In jusfIcIn.
su rochnzo surgo In nocosnrIn IonIfud do In rovIsIon judIcInI osfo-
rIor. Ior Io dons, sIondo oI roLIonn do IndoIo consfIfucIonnI,
fIono nIcnncos InforrofnfIvos nuy odorosos: sI ndofnnos In o-
sIcIon do quo In ConsfIfucIon no ornIfo oI ojorcIcIo do funcIonos
jurIsdIccIonnIos or nrfo do In ndnInIsfrncIon, onfoncos nos voro-
nos oLIIgndos n Inforrofnr nquoIIns Ioyos quo oforgnn suuosfos
rocursos do noIncIon nrn nnfo In jusfIcIn confrn ncfos ndnInIs-
frnfIvos, on fornn nnIIn.
o dIronos on fnIos cnsos quo so frnfn do un rocurso rosfrIngIdo,
sIno quo sonnInronos In InroIodnd fornInoIogIcn do In Ioy, quo
dondo doLIo docIr nccIon porque no oIro coeo poJio coneIiIucionol-
nenIe Jecir, dIjo rocurso, y In Inforrofnronos onfoncos cono sI
huLIorn dIcho Io quo on vordnd corrosondIn do ncuordo con In Cons-
fIfucIon; nrn oIIo sor do nIIcncIon oI crIforIo do ncuordo nI cunI sI
unn Ioy uodo sor Inforrofndn do dos nodos, uno do Ios cunIos
InIIcn su nnrfnnIonfo do In ConsfIfucIon, hnLr quo Inforro-
fnrIn doI ofro nodo quo In hngn congruonfo con Ins nornns suro-
nns.
Isn InforrofncIon quo forno congruonfo fnI rocurso con oI sIs-
fonn consfIfucIonnI, con fodo, uodo hncorso do dos nodos dIsfIn-
fos:
o) uno uodo sor oI nfIrnnr quo sI LIon so frnfn ofocfIvnnonfo do
un rocurso on sonfIdo rocosnI, os ofosfnfIvo doI Inforosndo so-
guIrIo o no y quo sI Io doson uodo no InforonorIo o InIcInr on su
Iugnr unn nccIon ordInnrIn;
1
cono vnrInnfo doI nIsno crIforIo, o-
drIn fnnLIon docIrso quo oI rocurso so nsonojn n un juIcIo ojocu-
fIvo, quo uodo Infonfnrso oro no hnco cosn juzgndn y uodo Iuogo
sor dIscufIdo nuovnnonfo on un juIcIo ordInnrIo.
IA!TI OII!AI IX - 30
I) In ofro Innfoo, uodo onsnrso quo sI In Ioy hn crondo un
rocurso do noIncIon nrn nnfo unn Cnnrn do AoIncIonos, no
odonos roscIndIr do oI o InIcInr unn nccIon ordInnrIn nnfo oI juoz
do rInorn InsfnncIn, orquo In nuIfIIIcIdnd do InsfnncIns judIcIn-
Ios no os unn gnrnnfIn consfIfucIonnI,
2
udIondo onfoncos In Ioy
IInIfnr vIIdnnonfo In rovIsIon judIcInI n unn nIcn InsfnncIn, quo
sorIn In do In Cnnrn.
3
Ioro sI In Ioy quIoro ndons oxrosn o
InIIcIfnnonfo liniIor IonIien eeo nico ineIoncio juJiciol, or
ojonIo nI docIr quo soIo so frnfn do un rocurso do noIncIon,
onfoncos sI dIronos quo oIIo os InconsfIfucIonnI, uos doLo oxIsfIr
sIonro unn InsfnncIn judIcInI euficienIe , oJecuoJo, roquIsIfos osfos
quo no so hnIInrInn rounIdos on In osocIo; on fnI cnso Inforrofnro-
nos In Ioy nfIrnnndo quo on ronIIdnd no so frnfn do un noro rocur-
so do noIncIon, sIno do un nodIo nnIIo do nLrIr In InsfnncIn judI-
cInI nnfo In Cnnrn.
In jurIsrudoncIn so hn orIonfndo hncIn osfo sogundo crIforIo:
hn dIcho nsI In onfoncos IInnndn Cnnrn IodornI do In CnIfnI
quo un orgnno ndnInIsfrnfIvo
4
no so oncuonfrn on roIncIon dIrocfn
nI jorrquIcn con osfo frILunnI. o sus docIsIonos no cnLo noIn-
cIon, cono InroInnonfo Io oxrosn oI docrofo 5148/55 (nrf. 5"),
orquo osfn soIo funcIonn onfro Ios dIvorsos grndos quo consfIfuyon
Ins InsfnncIns doI Iodor JudIcInI. AIgunns docIsIonos do Ios orgn-
nos no judIcInIos son suscofILIos do rocursos nnfo Ios frILunnIos;
rocursos quo no son noIncIonos sIno nodIos nufononos nrn rovor,
or In vIn confoncIoso-ndnInIsfrnfIvn, fnIos docIsIonos.
5
In IgunI
sonfIdo In Cnnrn ncIonnI doI TrnLnjo, SnIn II, hn sosfonIdo quo
uosfo quo nI IrosIdonfo do In !oLIIcn y nI orsonnI do In AdnI-
nIsfrncIon LIIcn nncIonnI Io osf vodndo ojorcor funcIonos judI-
13.2
CnLo rocordnr, on confrn, Ins nngnIfIcns gInns do CO!T!!I, on oI
roIogo nI IILro do COSTA, ncorcn do In roIncIon onfro In IILorfnd y In doLIo
InsfnncIn judIcInI, op. ciI., s. 3/? y 3?, nofn.
13.3
Vor Corfo Suronn, L6pec, Guillerno A. c/Bonco HipoIecorio
Aocionol, ocfrInn JudIcInI, 1965, . 1915, con dIsIdoncIn do II!O
AII!AST!!Y y CA!IOS J. ZAVAIA !O!O!IZ, quo ndnIfon fnI rocurso sIonro
quo oI son unn rovIsIon judIcInI sufIcIonfo y ndocundn n In dofonsn do sus
dorochos y n In nnIIfud nocosnrIn doI doLnfo judIcInI (Iolloe: 250:418).
13.4
In oI cnso, In Junfn ncIonnI do !ocuorncIon InfrInonInI.
13.5
Cnnrn ncIonnI IsocInI, In Ioy, f. 84, . 190, con nofn do
IOSCH.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 31
cInIos ... no os osILIo nfrILuIrIo In cnIIdnd do frILunnI do 1n. Ins-
fnncIn rosocfo do un orgnno judIcInI quo ncfn or vIn do noIn-
cIon, orquo onfoncos cnLrIn concIuIr quo on oso cnso hn ojorcIdo
nquoIIns funcIonos, no sIondo oLIco In cIrcunsfnncIn do quo sus do-
cIsIonos sonn rocurrILIos, orquo fnnLIon Io son Ins do Ios juocos
on Ios cnsos nuforIzndos or Ins Ioyos rocosnIos. In nnfurnIozn
do 'nccIon` y no do 'rocurso rocosnI` quo fIonon Ins vIns quo vnrIns
Ioyos docInrnn oxodIfns nrn IIovnr docIsIonos ndnInIsfrnfIvns
nnfo oI Iodor JudIcInI, hn sIdo fnnLIon docInrndn or In jurIsru-
doncIn.
6
TnnLIon In Corfo Suronn hn dIcho on nIgn cnso quo
nunquo In Ioy usnrn oI fornIno rocurso, so frnfnLn on ronIIdnd do
unn nccIon confoncIosn.
?
In concIusIon: sI odonos nfIrnnr quo In ndnInIsfrncIon no uodo
ojorcor nfrILucIonos jurIsdIccIonnIos, onfoncos, on Ios cnsos on quo
In Ioy oforgn suuosfns noIncIonos confrn sus ncfos, Ins Infor-
rofnronos on fornn nnIIn, cono nccIonos, nunquo rosofnndo In
IndIcncIon doI frILunnI quo In Ioy dofornIno.
c) Ofrn vnrInnfo, quo hn sIdo Infonfndn con oxIfo nI nonos unn
voz, os InIcInr rovonfIvnnonfo In IIfIs on rInorn InsfnncIn y nn-
IInrIn cunndo oI ncfo os dIcfndo; Iuogo noInr on fornIno nnfo In
Cnnrn, IdIondoIo quo susondn juzgnnIonfo on oI rocurso dIroc-
fo hnsfn quo Io IIoguon or vIn do noIncIon Ios nufos do rInorn
InsfnncIn.
14. Alconce juriJico-poliIico Jel proIleno
Yn docIn CO!T!!I, rofIrIondoso n In doLIo InsfnncIn judIcInI
(quo oI osfuInLn on Iugnr do In InsfnncIn nIcn) quo Iuogo do
13.6
Cnnrn ncIonnI doI TrnLnjo, SnIn II, In Ioy, f. 99, s. 28?/8,
PloInicoff Ulionel,, 1959. SInIInr orIonfncIon do In Cnnrn IodornI,
nunquo no fnn oxrosn, on Cio. BriInico Je ConeIruccionee Je Acero
LIJo., ocfrInn JudIcInI, 1964, . 1965; Arregui, . J., 1964, . ?03,
ofc.
13.?
Iolloe, f. 183, . 389; In nIsnn soIucIon on In cnusn Cotiglione
Hnoe., JurIsrudoncIn ArgonfInn, 1944, II, . ?3. In IgunI sonfIdo
IOITTI, nrfIcuIo cIfndo, . 43, nofn; IIO!II, TriIunolee , funci6n oJni-
nieIroIito, !ovIsfn orocho doI TrnLnjo, f. XVIII, 1958, s. 893 y ss., on
nofn.
IA!TI OII!AI IX - 32
14.1
CO!T!!I, on oI roIogo nI IILro do COSTA, op. ciI., . 5.
14.2
!IAI, AIII!TO !AM, 1l 1eIoJo Je JerecIo (IecIIeeIooI), Monfo-
vIdoo, 195? (on oI IILro 1eIuJioe juriJicoe en nenorio Je I!A!O J.
CO!T!!I), s. 601/2; vor fnnLIon, doI nIsno nufor, Lo funci6n jurieJic-
cionol ee pritoIito Jel PoJer JuJiciol, eolto excepcionee coneIiIuciono-
lee expreeoe, on In JusfIcIn !rugunyn, f. XVII, soccIon 2 (docfrInn),
1948, s. 4? y ss.
14.3
!oconocor fncuIfndos jurIsdIccIonnIos n In ndnInIsfrncIon, con oI
nIcnnco do quo soIo rocodor confrn oIIn oI rocurso oxfrnordInnrIo, no
os vonfnjoso nrn oI ndnInIsfrndo, uos In vordndorn gnrnnfIn rocosnI
osf on In nornnI InforvoncIon nnIIn do In jusfIcIn ordInnrIn, no on un
rocurso oxcocIonnI y rosfrIngIdo cono os oI oxfrnordInnrIo.
Inrgn y frgIcn oxorIoncIn on In conquIsfn do Ins IILorfndos
doI honLro, sIonro cnLrIn ronuncInrso on fnvor do nquoIIn
soIucIon quo frnIgn consIgo oI rosfIgIo doI IILro oxnnon, quo
os In osoncIn doI sIsfonn donocrfIco do goLIorno. Y sI nn
quodnrn nIgunn dudn, on nonLro doI rocofo ngusfInInno quo
nos Inono, on In dudn, In IILorfnd.
1
IIIo os ns nIIcnLIo
nn cunndo so frnfn, no yn do surInIr unn InsfnncIn judIcInI
dojnndo ofrn, sIno do surInIr o roducIr IncIuso n osfn; or oso,
ndoInnfndonos n cuI son on vordnd In InforrofncIon consfI-
fucIonnI quo corrosondo, no odonos dojnr do sonnInr In
frnscondoncIn quo dosdo oI unfo do vIsfn oIIfIco fIono In cuos-
fIon: In IInIfncIon do In rovIsIon judIcInI on LonofIcIo do In nd-
nInIsfrncIon y on dosnodro do Ios nrfIcuInros os cnrncforIsfI-
cn do Ios Isfndos fofnIIfnrIos, do In nogncIon doI Isfndo do o-
rocho.
2
Ior oIIo, sI connrfInos Ios rIncIIos suorIoros do In
IILorfnd y doI Isfndo do orocho, no odronos susfonfnr unn
fosIs quo oxcIuyn o IInIfo In rofoccIon judIcInI do Ios ndnInIs-
frndos fronfo n In ndnInIsfrncIon.
3
15. 1toluci6n en el JerecIo orgenIino Jel reconocinienIo Je
foculIoJee jurieJiccionolee o lo oJninieIroci6n
Sogn Io honos dIcho, os Inorfnnfo rocordnr cono hn ovoIucIo-
nndo oI roLIonn on nuosfro nIs: nnforIornonfo n 1960 oxIsfInn
Ioyos quo oforgnLnn n In ndnInIsfrncIon In fncuIfnd do nIIcnr snn-
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 33
cIonos sovorns n Ios ndnInIsfrndos sIn rocurso o nccIon judIcInI
osforIor,
1
o In rosoIucIon on fornn dofInIfIvn do confIondns onfro
nrfos rIvndns;
2
oro Iuogo In Corfo docInro In InconsfIfucIonnII-
dnd do osns Ioyos.
In 1960, on oI fnIIo IernnJec Arioe,
3
In Corfo docInro quo oI
nrfIcuIo 18 do In ConsfIfucIon Inono In gnrnnfIn do quo hn do
roconocorso n Ios hnLIfnnfos doI nIs oI dorocho do ocurrIr nnfo un
orgnno judIcInI on rocurn do jusfIcIn, y quo sI Ins dIsosIcIonos
quo goLIornnn oI cnso InIdon n Ins nrfos fonor nccoso n unn Ins-
fnncIn judIcInI roInnonfo dIchn, oxIsfo ngrnvIo consfIfucIonnI
orIgInndo on rIvncIon do jusfIcIn. Iuodo nfIrnnrso, or fnnfo, quo
nn cunndo oI nrfIcuIo 18 do In ConsfIfucIon no roquIoro nuIfIIIcI-
dnd do InsfnncIns, sogn hn sIdo unIfornononfo rosuoIfo, doLo on-
fondorso quo sI Inono unn InsfnncIn judIcInI nI nonos (consIdo-
rnndo 20).
!osuIfn do oIIo quo sI In Ioy oforgnLn n In ndnInIsfrncIon In
fncuIfnd do rosoIvor nIgunn cuosfIon, os nocosnrIo fnnLIon quo so
hnyn rovIsfo oorfunIdnd nrn quo Ios juocos rovIson oI ronun-
cInnIonfo ndnInIsfrnfIvo, uos os InroscIndILIo In oxIsfoncIn do
rocurso u ocurso suLsIguIonfo nnfo Ios juocos doI Iodor JudIcInI,
on In InfoIIgoncIn do quo, n fnIfn do oI, oI rogInon dojnrIn do sor
congruonfo con Ios dorochos y gnrnnfIns consfIfucIonnIos (cons.
1?). o confornIdnd con Io hnsfn nquI oxuosfo, uos, y n fIfuIo do
sInfosIs, cnLo docInrnr quo, on cnsos cono oI do nufos, conIrol juJi-
ciol euficienIe quiere Jecir: o) roconocInIonfo n Ios IIfIgnnfos doI
dorocho n Inforonor rocurso nnfo Ios juocos ordInnrIos; I) nogncIon
n Ios frILunnIos ndnInIsfrnfIvos do In ofosfnd do dIcfnr rosoIucIo-
nos fInnIos on cunnfo n Ios hochos y nI dorocho confrovorfIdos, con
oxcocIon do Ios suuosfos on quo, oxIsfIondo ocIon IognI, Ios Info-
rosndos huLIoson oIogIdo In vIn ndnInIsfrnfIvn, rIvndoso voIun-
fnrInnonfo do In judIcInI (docfrInn do Iolloe: 205:1?; 245:351). Lo
nero foculIoJ Je JeJucir recureo exIroorJinorio IoeoJo en inconeIi-
15.1
AsI, In Ioy 13.492, y In 12.983, soLro rocIos nxInos, ngIo y
osocuIncIon.
15.2
AsI In Ioy 13.246, do nrrondnnIonfos y nnrcorIns rurnIos.
15.3
1leno IernnJec Arioe , oIroe te. Joee Poggio - euceei6n, Iolloe,
24?: 646
IA!TI OII!AI IX - 34
IucionoliJoJ o orIiIrorieJoJ, no eoIiefoce loe exigencioe que en lo
eepecie Ion Je Ieneree por inperoIitoe.
4
A osnr do nIgunns InrocIsIonos quo oI fnIIo confIono, su Idon
confrnI os orfocfnnonfo cInrn: no uodo oforgnrso n In ndnInIs-
frncIon unn fncuIfnd quo son IrrovIsILIo judIcInInonfo, y no snfIs-
fnco oI roquIsIfo do In nocosnrIn rovIsIon judIcInI In norn oxIsfoncIn
do un rocurso IInIfndo do InconsfIfucIonnIIdnd o nrLIfrnrIodnd; os
nocosnrIo un nodIo do InugnncIon judIcInI quo ornIfn In dIscu-
sIon euficienIe , oJecuoJo do Ios hochos y oI dorocho quo oI cnso
InvoIucrn. SI onfondonos or funcIon jurIsdIccIonnI nquoIIn quo
uodn consfIfuIr osn InsfnncIn judIcInI nI nonos do quo hnLIn oI
fnIIo, y quo hngn inneceeorio unn rovIsIon judIcInI ndocundn, os
ovIdonfo quo oso fIo do nfrILucIon Io os fornInnnfononfo negoJo n
In ndnInIsfrncIon.
5
16. 1l recureo exIroorJinorio , loe foculIoJee jurieJiccionolee Je lo
oJninieIroci6n
Consocuonfononfo con oI crIforIo quo so dosrondo doI fnIIo non-
cIonndo, oI roconocInIonfo do fncuIfndos jurIsdIccIonnIos n In nd-
nInIsfrncIon, con oI crIforIo do oxcIuIr In ndocundn rovIsIon judI-
cInI, no snfIsfnco In gnrnnfIn do In dofonsn on juIcIo nunquo so roco-
nozcn nI Inforosndo oI rocurso oxfrnordInnrIo. Isfn os In rogIn gono-
rnI n In cunI In Corfo Suronn hnco oxrosn oxcocIon on oI cnso on
quo In Ioy dn In oIoccIon onfro In vIn ndnInIsfrnfIvn y In judIcInI, y
oI Inforosndo oIIgo voIunfnrInnonfo In rInorn. Ahorn frnfnronos
do consIdornr on cnnLIo sI ndons do osn suuosfn oxcocIon oxIs-
fon o no ofros cnsos on quo In juriepruJencio roconozcn n In ndnI-
nIsfrncIon nfrILucIonos suIoforIns do Ins do Ios juocos.
Is convonIonfo dojnr sonfndo dosdo yn quo no nos Inforosn nquI
hnIInr unn dofInIcIon do funcIon jurIsdIccIonnI, sIno nornnonfo
Indngnr ei ee legiIino liniIor lo retiei6n juJiciol Je loe ocIoe oJni-
15.4
InIIo cIfndo, cons. 19, . 658.; in re GirolJi, ?-IV-95, In Corfo
rofonn osfo crIforIo.
15.5
In fnI sonfIdo CSJ, Bonco Iegionol Jel AorIe ArgenIino, 4-II-
88; Jolife 1lioe, I.I. 1994--?3; Dor S.A., SnIn II, 13-VII-95.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 35
16.1
Is oI cnso do In roIn Corfo Suronn, quo on nIgunos fnIIos hnLIn
do jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn, ncInrnndo quo roquIoro cono IndIson-
snLIo oI confroI judIcInI, Merce, ocfrInn JudIcInI, 1964, . 45?.
16.2
CSJ, 24?:646; 26?:9?; Jurec, 28-XII-89. Inrfo doI roLIonn,
frocuonfononfo, os In IrrosIsfIdn fonfncIon do hncor docfrInn dosdo oI
fnIIo: nrnfrnsonndo n IO! IIO, os dojnr cnor oI judIcInI nnnfo do
nrnIno y fonnr In fIzn y oI Iznrron. Son ncfIvIdndos InconnfILIos, quo
IosIonnn fnnfo In funcIon judIcInI cono In fnron doconfo, quo no os on
JicIo dondo doLo ojorcorso. Ior oIIo os ns snnn In rosfrIccIon doI dosn-
rroIIo do un fnIIo, frnfnndo do nosfrnr no Io quo oInnn o Io quo snLon do
In docfrInn nncIonnI, sIno con quo rocIso nrgunonfo rosuoIvon oI IIeno
JeciJenJi.
nieIroIitoe en Ioee o un eupueeIo ejercicio oJninieIroIito Je ocIiti-
JoJ jurieJiccionol; Io quo InvosfIgnnos onfoncos os sI In ndnInIs-
frncIon ojorco nIgunn voz nfrILucIonos fnIos quo IInIfon o oxcIuynn
unn rovIsIon judIcInI sufIcIonfo.
Ior oIIo, sI so quIoro nfIrnnr on oI Inno urnnonfo foorIco quo
In ndnInIsfrncIon ojorco fncuIfndos jurIsdIccIonnIos oro so ncInrn
quo oIIo no sIgnIfIcn quo so IInIfo In rovIsIon judIcInI sufIcIonfo y
ndocundn do oIIns, con dorocho n roducIr ruoLn y nIognr soLro su
norIfo, no nos Inforosn roLnfIr dIchn nfIrnncIon, yn quo oIIo con-
cuordn susfnncInInonfo con Io quo nquI docInos y no consfIfuyo
sIno un Inndocundo onIoo fornInoIogIco do fnIos nInLrns.
1
o
nIforn osfn concIusIon oI quo nIgunos fnIIos nrozcnn norIgornr
vorLnInonfo oI rIncIIo, ndocundoIo n Ins cIrcunsfnncIns doI cnso.
2
In ruoLn ns ncnLndn nrn dofornInnr sI In ndnInIsfrncIon
hn ojorcIdo o no nfrILucIonos jurIsdIccIonnIos donfro do In orIonfn-
cIon do Ios fnIIos do In Corfo Suronn (on cunnfo n su confonIdo), os
vor sI so hn ndnIfIdo oI rocurso oxfrnordInnrIo dIrocfnnonfo confrn
In docIsIon ndnInIsfrnfIvn, yn quo do ncuordo con oI noncIonndo
rIncIIo, e6lo el ejercicio Je funci6n jurieJiccionol por lo oJninie-
Iroci6n jueIificorio JicIo proceJencio Jel recureo exIroorJinorio, con
In consocuoncIn do oxcIuIr yn ofrn rovIsIon judIcInI. SI In Corfo ro-
suoIvo on un cnso dofornInndo quo oI rocurso no rocodo, y docInrn
quo oIIo os nsI por no IroIoree en lo Iip6Ieeie Jel ejercicio Je foculIo-
Jee jurieJiccionolee por lo oJninieIroci6n, nrocIorn quo rosocfo n
eee cnso no hny yn dIscusIon osILIo on oI forrono do In ronIIdnd
IA!TI OII!AI IX - 36
16.3
In rodnccIon do nIgunos fnIIos uodo ofrocor dudns: quo oI rocurso
oxfrnordInnrIo soIo os rocodonfo... confrn rosoIucIonos do orgnnIsnos nd-
nInIsfrnfIvos, cunndo osfos so hnIIon oquInrndos n frILunnIos do jusfIcIn:
oro no oxIsfon cnsos on quo In Corfo hnyn Ido fnn Iojos cono nrn oncon-
frnr un orgnno ndnInIsfrnfIvo oquInrndo n un frILunnI judIcInI. Vor fnn-
LIon CSJ, AlIonirono, 19-IX-89, osocInInonfo vofo do IACQ!I.
16.4
Iolloe, 240:40?, 1958.
16.5
In IgunI sonfIdo SAO!IS, ISTO! II!O, DerecIo proceeol coneIiIu-
cionol, fono 5, . 453. o onsnnos uos quo on osfos fnIIos In Corfo
ncofo oI ojorcIcIo ndnInIsfrnfIvo do nfrILucIonos jurIsdIccIonnIos, cono
Io hnco IIO!II, nrfIcuIo cIfndo, J!S, . 40.
jurIsrudoncInI: no so hn ndnIfIdo on In osocIo quo In ndnInIsfrn-
cIon huLIorn ojorcIdo fncuIfnd jurIsdIccIonnI.
3
16.1. Iecureoe recIocoJoe
Iuos LIon: on Ios IfInos nnos Ios fnIIos dIcfndos or In Corfo
Suronn on nnforIn do rocurso oxfrnordInnrIo confrn ncfos ndnI-
nIsfrnfIvos, so cnrncforIznn or un sIsfonfIco rochnzo do Ios nIs-
nos, en Ioee o que no exieIio en loe eiIuocionee coneiJeroJoe ejercicio
oJninieIroIito Je foculIoJ jurieJiccionol. Y dosdo Iuogo, osfo no sIg-
nIfIcn quo dojo do hnLor rofoccIon nrn oI Inforosndo, sIno quo
osfo, on Iugnr do fonor nIcnnonfo n su dIsosIcIon oI IInIfndo y
oxcocIonnI rocurso oxfrnordInnrIo, fIono IonIo lo occi6n juJiciol
orJinorio cono IonIien el recureo exIroorJinorio, osfo IfIno con-
frn In sonfoncIn dofInIfIvn quo dIcfo oI juoz.
Cono ojonIos odonos hncor noncIon doI cnso Aocif,
4
on oI
cunI In Corfo Suronn Iuogo do rocordnr quo oI rocurso oxfrnordI-
nnrIo confrn ncfos ndnInIsfrnfIvos soIo rocodo cunndo oI orgnno
rosocfIvo ojorco funcIonos judIcInIos, nfrILuIdns or Ioy y con cn-
rcfor fInnI, os docIr, sIn rovIsIon or vIn do nccIon o do rocurso,
sonnIn quo oIIo no ocurro on oI cnso, y quo fodns Ins cuosfIonos
nIogndns on oI rocurso doLon plonIeoree onIe el IriIunol juJiciol ol
que correeponJe conocer ... , no onIe eeIo CorIe. ToJo ein perjuicio Je
lo opeloci6n o que lo oporIuno reeoluci6n juJiciol Jel punIo pueJo
Jor lugor: do osfo nodo oI frILunnI dIco oxrosnnonfo quo oI ncfo
Inugnndo doLo nfncnrso nnfo oI frILunnI judIcInI nI quo corros-
ondo conocor, con Io cunI osf nognndo, fuorn do fodn dudn, quo on
oI cnso oI orgnnIsno ndnInIsfrnfIvo hnyn ojorcIdo nfrILucIon
jurIsdIccIonnI.
5
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 3?
16.6
Iolloe, f. 243, . 448, 1959.
16.?
Iolloe, f. 245, . 530, 1959.
16.8
Iolloe, f. 248, . 516, 1960.
16.9
Iolloe, f. 250, s. 2?2, 2?4; 1961.
16.10
CSJ, 19-IX-1989, I.I. 1990-A-310, osocInInonfo vofo do IACQ!I.
16.11
O son, nquoIIo quo os IolJing, vIncuInnfo, docIsorIo, os Io nIco
quo doLo fonnrso cono rIncIIo; oI noro JicIun, sI no fIono ofro sus-
fonfo, cnroco do ronI vnIor.
16.12
Iscronnos or oIIo con IIO!II (nrfIcuIo IfInnnonfo cIfndo, s.
40/1) y con MA!IIHOII, op. loc. ciI., on cunnfo do osfos fnIIos quo rochn-
znn rocursos oxfrnordInnrIos or no hnLor In ndnInIsfrncIon ojorcIdo
funcIon jurIsdIccIonnI, sncnn In concIusIon do quo In jurIsrudoncIn osf
ndnIfIondo oI ojorcIcIo do fnIos nfrILucIonos or nrfo do In ndnInIsfrn-
cIon.
Con IdonfIco crIforIo son rosuoIfos Ios cnsos Poolini,
6
Logreco,
?
AIerg CoIo,
8
AnIonio Doninguec,
9
AlIonirono
10
y ofros.
o osfn corfn rosonn jurIsrudoncInI, quo rosondo on gonornI nI
cnrcfor doI rosfo do Ios fnIIos quo rochnznn rocursos oxfrnordInn-
rIos confrn ncfos ndnInIsfrnfIvos, so dosfncn In no oxIsfoncIn nofo-
rIn do fncuIfndos jurIsdIccIonnIos do In ndnInIsfrncIon. II quo In
Corfo dIgn on cndn cnso quo oI rocurso oxfrnordInnrIo soIo rocodo-
r cunndo hnyn ojorcIcIo do fncuIfnd jurIsdIccIonnI, no quIoro docIr
or cIorfo, on unn corrocfn InforrofncIon do Io quo on oI cnso so
docIdo,
11
quo oIIn oxIsfn nocosnrInnonfo: nrn Luscnr In rosuosfn
n oso Inforrognnfo os nocosnrIo nsnr n ofros fnIIos.
12
16.2. Iecureoe oJniIiJoe
Io vordndornnonfo Inforosnnfo nrn IndIcnr oI sonfIdo do In
jurIsrudoncIn no son osns frnsos IncIdonfnIos on Ins cunIos nro-
cIorn ndnIfIrso fnIos fncuIfndos, sIno rocIsnnonfo Ios fnIIos on
quo concrofnnonfo so hn rosuoIfo In cuosfIon do nnnorn osIfIvn; o
son: doLon fonnrso nquoIIos fnIIos quo or docIdIr oI fonJo do In
cuosfIon fIonon nufonfIco vnIor cono rocodonfos, y no Ios quo ro-
chnznndo oI rocurso or In forno hncon consIdorncIonos con noro
cnrcfor do JicIo, os docIr, no oLIIgnforIn nI docIsorIn y or Io fnnfo
InsufIcIonfo cono rocodonfo.
Iuos LIon, ndons doI cnso IernnJec Arioe, yn cononfndo, on
quo In Corfo sIonfn oI rIncIIo do In InconsfIfucIonnIIdnd do In
IA!TI OII!AI IX - 38
nfrILucIon do funcIonos jurIsdIccIonnIos n In ndnInIsfrncIon, snIvo
oI suuosfo do oIoccIon do vIns, oxIsfon ofros ronuncInnIonfos do
sunn InorfnncIn. In In cnusn MonIogno
13
In Corfo hIzo Iugnr nI
rocurso oxfrnordInnrIo Inforuosfo confrn unn docIsIon ndnInIs-
frnfIvn, reconocienJo enIoncee que lo oJninieIroci6n IoIio ejerciJo
funci6n jurieJiccionol, oro Io hIzo poro Jecloror o rengl6n eeguiJo
lo inconeIiIucionoliJoJ Jel ejercicio Je Iol oIriIuci6n, por tioloci6n
ol orI. 1S Je lo ConeIiIuci6n. Sosfuvo on ofocfo oI frILunnI quo fnn-
oco oxIsfo on oI cnso cnIIfIcncIon osocInI do In roIncIon jurIdIcn
quo nodIn onfro Ins nrfos que perniIo lo eueIrocci6n Je eu
jucgonienIo o loe juecee orJinorioe Je JerecIo, rovocnndo on conso-
cuoncIn In rosoIucIon Inugnndn or oI ngrnvIo quo InIIcn nI Info-
rosndo oI ojorcIcIo or In ndnInIsfrncIon do unn fncuIfnd jurIsdIc-
cIonnI.
oI nIsno nodo, on In cnusn Ioeolee,
14
In Corfo Suronn hIzo
Iugnr n un rocurso oxfrnordInnrIo Inforuosfo confrn unn docIsIon
ndnInIsfrnfIvn quo orn IrrovIsILIo judIcInInonfo, nrn docInrnr
rocIsnnonfo quo dIchn IrrovIsILIIIdnd orn vIoInforIn doI nrf. 18 do
In ConsfIfucIon nI no roconocor nI Inforosndo oI dorocho do dofonsn
en juicio. In Corfo no so ronuncIn soLro sI oI rocurronfo fonIn o no
rnzon on ofros nsocfos, sIno nIcnnonfo soLro oI ngrnvIo quo sIg-
nIfIcnLn sonoforIo n unn docIsIon ndnInIsfrnfIvn IrrovIsILIo judI-
cInInonfo, nunquo fuorn nfncnLIo or rocurso oxfrnordInnrIo. Isfn-
LIoco nsI oI frILunnI Quo, conforno n In docfrInn do Iolloe: 24?:646
y do In sonfoncIn dIcfndn on In cnusn BeneJuce c/Coeo AugueIe
Iolloe: 251:4?2,
15
os rIncIIo fundndo on In gnrnnfIn do In do-
fonsn on juIcIo quo, n Ios fInos do In soIucIon do Ins confrovorsIns
jurIdIcns IndIvIdunIos, no ee exclu,o conpuleitonenIe lo inIerten-
ci6n euficienIe Je un IriIunol Je jueIicio docfrInn do Iolloe: 250:61,
251:4?1 y ofros.
16
16.13
Iolloe, f. 249, . 181, 1961.
16.14
Iolloe, f. 253, . 485, 1962.
16.15
In dIcho fnIIo so ncInrn on oI consIdornndo 13 concrofnnonfo
quo, on fnIos condIcIonos ... so roquIoro rosoIucIon judIcInI rosocfo do
In IIcIfud do In huoIgn orIgon doI dosIdo, n Ios ofocfos do quo oI frILunnI
do In cnusn so ronuncIo rosocfo do In IIcIfud doI novInIonfo huoIguIsfIco
doI cnso (Iolloe, 251:4?2; 285/6).
16.16
In LnsfnrdIIIn os nuosfrn.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 39
In osfo rInor rrnfo doI fnIIo Ioeolee, In Corfo Suronn dn oI
crIforIo rocfor: quo no so oxcIuyn conpuleitonenIe In InforvoncIon
judIcInI sufIcIonfo. Ioro ngrogn fodnvIn oI fnIIo: Trnfndoso do
dIforondos onfro nrfIcuInros, eu euniei6n IoIol o orgonienoe oJni-
nieIroIitoe, sIn ns rocursos quo Ios nfInonfos n In roguInrIdnd doI
rocodInIonfo y n In confornIdnd con In ConsfIfucIon IocnI, ee ineu-
ficienIe poro eoIiefocer loe exigencioe Jel orI. 1S Je lo ConeIiIuci6n
Aocionol. In soIn rnzon do quo quon, do fnI nnnorn, rocurrIr n
orgnnIsnos osocInIIzndos on oI nLIfo do In ncfIvIdnd do quo so
frnfn, no Lnsfn nrn oxcIuIr fodo confroI rosocfo do In rnzonnLIII-
dnd do sus docIsIonos on Io quo hnco n In oxIsfoncIn do un nInIno
do oIononfos do ruoLn nfInonfos n Ios hochos do In cnusn y n In
IognIIdnd do In rosoIucIon ndofndn.
1?
TnnLIon on oI cnso Cnoro Greniol Je ProJucIoree Je Accor
18
In Corfo Suronn hIzo Iugnr nI rocurso oxfrnordInnrIo Inforuosfo
confrn un ncfo ndnInIsfrnfIvo on quo so hnLIn ojorcIdo unn fncuI-
fnd jurIsdIccIonnI, osocIfIcnnonfo nrn docIr quo fnI ojorcIcIo orn
or oIIo nIsno vIoInforIo do In ConsfIfucIon nI nfonfnr confrn In
gnrnnfIn do In rovIsIon judIcInI quo osfuIn oI nrfIcuIo 18. Ijo nsI
oI frILunnI: II sonfIdo do In jurIsrudoncIn noncIonndn os, rocI-
snnonfo, InodIr fnI osILIIIdnd cono nodIo IndIsonsnLIo nrn
In rosorvncIon doI Isfndo do orocho. Iorquo, on dofInIfIvn, In
osILIIIdnd do IInIfnr Ios dorochos IndIvIdunIos, yn or vIn do ro-
gInnonfncIon IognI, yn or vIn do ncfos ojocufIvos, no jueIifico lo
inexieIencio Je conIrol, juJiciol euficienIe docfrInn do Iolloe:
24?:646; 248:81; 250:61; 251:4?2 y ofros: Quo, on fnIos condI-
cIonos, , IoIiJo cuenIo Je que en lo coueo ee oeigno corcIer finol o
lo Jeciei6n oJninieIroIito, ineuecepIiIle Je IoJo retiei6n juJiciol
ulIerior ... rige poro el coeo el principio generol reconociJo en Iolloe.
23.4S. CorreeponJe, en coneecuencio, oJniIir lo inpugnoci6n cone-
IiIucionol Je lo ocIuoJo, con funJonenIo en el orI. 1S Je lo ConeIiIu-
ci6n Aocionol.
Ofrn voz on osfo fnIIo In Corfo dIco oxrosnnonfo quo oI cnrcfor
fInnI o IrrovIsILIo do unn docIsIon ndnInIsfrnfIvn In fornn InconsfI-
16.1?
Ig. 489. In LnsfnrdIIIn os nuosfrn.
16.18
Iolloe, f. 255, s. 35? y ss.
IA!TI OII!AI IX - 40
fucIonnI nufonfIcnnonfo or vIoIncIon doI nrfIcuIo 18 do In Cons-
fIfucIon nncIonnI, doLIondo onfoncos, or rIncIIo, oxIsfIr conIrol
juJiciol euficienIe do fodn In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn: Io cunI os
docIr on dofInIfIvn quo In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn no uodo nuncn
sor do nnfurnIozn jurIsdIccIonnI nI consfIfuIr vIIdnnonfo oI ojor-
cIcIo do funcIonos susfrnIdns n Ios juocos.
19
16.3. Conclueionee eoIre lo juriepruJencio
o In jurIsrudoncIn nnnIIzndn, y fonnndo cono unfo do nrfI-
dn oI cnso IernnJec Arioe, so dosrondo con Lnsfnnfo cInrIdnd, n
nuosfro juIcIo, quo no os consfIfucIonnI quo In ndnInIsfrncIon, cons-
fIfuIdn or orgnnos osfrucfurndos jorrquIcnnonfo y porIe on In
confIondn quo rosuoIvo, uodn docIdIr con nfrILucIon jurIsdIccIo-
nnI, irretieiIle juJiciolnenIe eolto recureo exIroorJinorio, unn do-
fornInndn cuosfIon. II rocurso oxfrnordInnrIo, quo so dojn vIgonfo
confrn ncfos ndnInIsfrnfIvos dIcfndos on ojorcIcIo do suuosfns
nfrILucIonos jurIsdIccIonnIos, ns quo consfIfuIr unn oxcocIon,
ruoLn In rogIn, yn quo sogn honos vIsfo In Corfo, on Ios cnsos on
quo Io hn focndo docIdIr, Io reeuelIo eieIenIiconenIe que no exie-
Iion foculIoJee jurieJiccionolee Je lo oJninieIroci6n. In vordnd, oI
rocurso oxfrnordInnrIo suLsIsfo hoy on dIn oxcocIonnInonfo ns
quo nndn con roforoncIn n ncfos ndnInIsfrnfIvos nrn Inug-
nnr oI ojorcIcIo ndnInIsfrnfIvo do ncfIvIdnd jurIsdIccIonnI, nI ofocfo
do quo so Io docInro InconsfIfucIonnI precieonenIe por coneIiIuir un
inJeIiJo ejercicio Je jurieJicci6n o corgo Je 6rgonoe oJninieIroIitoe.
o oxIsfo uos on nuosfro sIsfonn fnI ncfIvIdnd.
IIIo sIgnIfIcn quo no uodo nuncn IInIfnrso In rovIsIon judIcInI
do Ios ncfos ndnInIsfrnfIvos con Lnso on unn suuosfn ncfIvIdnd
jurIsdIccIonnI ojorcIdn rovInnonfo or In ndnInIsfrncIon: hncorIo
InIIcn cnor on ofrn do Ins confusIonos quo nfocfnn n osfo fonn. In
concIusIon, uos, consIsfo on quo In docfrInn do Ins fncuIfndos ju-
rIsdIccIonnIos do In ndnInIsfrncIon, ndons do no fonor nsIdoro
consfIfucIonnI nI jurIsrudoncInI, no uodo fonor IncIdoncIn nIgunn
vIIdn soLro In rovIsIon judIcInI; osfn IfInn doLo ofocfunrso or
IgunI y con IgunIos nIcnncos, cunIquIorn quo son In IndoIo do In
16.19
IgunI crIforIo on ScIueIer, 2?-X-198? y ofros.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 41
ncfIvIdnd quo In ndnInIsfrncIon LIIcn hnyn ojorcIdo rovInnon-
fo.
20
16.4. Uno ocloroci6n proceeol
Ior fIn, corrosondo dosfncnr quo sI LIon on nIgunos cnsos In
Corfo Suronn hn ndnIfIdo In rocodoncIn doI rocurso oxfrnordI-
nnrIo confrn ncfos ndnInIsfrnfIvos quo rofondInn ojorcor funcIo-
nos o fncuIfndos jurIsdIccIonnIos, nI soIo ofocfo do docInrnr In In-
consfIfucIonnIIdnd do In docIsIon nsI fonndn, Io quo on ronIIdnd
corrosondo y usunInonfo ocurro, os quo oI nrfIcuInr nfnquo oI
ncfo suuosfnnonfo jurIsdIccIonnI nnfo In jusfIcIn ordInnrIn on
rnzon do In nnforIn y doI cnso.
In ofrns nInLrns, oI doLor InIcInr un juIcIo do conocInIonfo
ordInnrIo, sunnrIo o sunnrIsIno sogn corrosondn do ncuordo nI
CodIgo IrocosnI CIvII y ConorcInI confrn oI Isfndo, sI nIngunn
rovIsIon IognI dIsfInfn oxIsfo nrn oI cnso, o doLor ojorcor Ios
rocursos IInIfndos quo In IogIsIncIon Io ncuordo sogn Ins sI-
funcIonos.
21
Sor onfoncos nIII, on osn rInorn rovIsIon judIcInI or
juocos InforIoros, dondo oI nrfIcuInr doLor roIfornr o Innfonr oI
cnso fodornI or vIoIncIon n In gnrnnfIn doI doLIdo rocoso nnfo oI
rofondIdo ojorcIcIo do fncuIfndos jurIsdIccIonnIos or In ndnInIs-
frncIon, nrn Iuogo soguIr nnfo Ios juocos suorIoros y on IfIno
grndo nnfo In Corfo Suronn on rocurn do unn snfIsfnccIon n su
Innfoo on oI ordon Inforno, rovIo n ncudIr nI ordon surnnncIonnI.
osdo oI nguIo osfrIcfo doI dorocho rocosnI, uos, no sorIn on
rIncIIo corrocfo Infonfnr dIrocfnnonfo In vIn doI rocurso oxfrnor-
dInnrIo, nn confrn un ncfo quo suuosfnnonfo ojorzn fncuIfndos
jurIsdIccIonnIos, sIno quo doLon nornnInonfo Infonfnrso y ngofnr-
so Ins InsfnncIns judIcInIos rovIns rovIsfns on oI ordonnnIonfo
jurIdIco.
16.20
Isfo so nIIcn fnnLIon n In suuosfn ncfIvIdnd oIIfIcn o do goLIor-
no doI Iodor IjocufIvo, cono Io honos dIcho on oI cnIfuIo orfInonfo
doI fono 2.
16.21
TnI cono oxIIcnnos infro, fono 2. !no do Ios cnsos ns rocu-
rronfos os oI do Ios rocursos do noIncIon quo dIvorsns Ioyos dnn nnfo In
Cnnrn doI fuoro confrn docIsIonos ndnInIsfrnfIvns, cono ocurro on
nnforIn do onfos roguIndoros: infro, cnIfuIo XV.
IA!TI OII!AI IX - 42
1?. 1l orI. 109 Je lo ConeIiIuci6n Aocionol , lo funci6n
jurieJiccionol
IInnInonfo, In concIusIon do quo In ndnInIsfrncIon no ojor-
co nI uodo ojorcor funcIon jurIsdIccIonnI so dosrondo no soIo
doI nrfIcuIo 18 do In ConsfIfucIon, cunndo gnrnnfIzn In InvIoIn-
LIIIdnd do In dofonsn on juIcIo do In orsonn y do Ios dorochos,
1
sIno fnnLIon doI nrfIcuIo 109: In nIngn cnso oI IrosIdonfo
do In ncIon uodo ojorcor funcIonos judIcInIos, nrrognrso oI
conocInIonfo do cnusns ondIonfos o rosfnLIocor Ins fonocIdns.
Cunndo In ConsfIfucIon oxrosn quo no uodo ojorcor fun-
cIonos judIcInIos, no cnLo sIno Inforrofnr quo oIIo suono unn
dIsfIncIon onfro funcIonos judIcInIos y funcIonos ndnInIsfrnfI-
vns. ondo osfnr In dIforoncIn onfro nnLns SI cnrncforIzn-
nos n In funcIon judIcInI or oI confonIdo, oI Iodor IjocufIvo
no odr dIcfnr ncfos do oso confonIdo quo osfnLIozcnnos; sI on
cnnLIo In cnrncforIznnos or oI ofocfo jurIdIco quo sus ncfos
doLon roducIr, onfoncos concIuIronos on quo oI Iodor Ijocu-
fIvo no odr dIcfnr ncfos quo roduzcnn fnIos ofocfos jurIdI-
cos. In concIusIon os sIonro, InovIfnLIononfo, In nIsnn; do-
Lonos dofInIr do nIgn nodo In funcIon judIcInI y docIr
InoIudILIononfo quo oso no odr Lnjo nIngn concofo hncor-
Io In ndnInIsfrncIon.
18. Lo eupueeIo JieIinci6n enIre jurieJicci6n juJiciol ,
oJninieIroIito
So hn frnfndo no oLsfnnfo do snIvnr osn oLjocIon nfIrnnndo
quo nunquo do ncuordo con oI nrfIcuIo 109 do In ConsfIfucIon oI
Iodor IjocufIvo no uodo ronIIznr funcIonos judIcInIos, sI uodo
on cnnLIo ronIIznr funcIonos jurIsdIccIonnIos, dIcIondoso on-
1?.1
Inrn un dosnrroIIo vor infro, f. 2.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 43
foncos quo Io jurIsdIccIonnI os oI gonoro, oI cunI ndnIfIrIn dos
osocIos: In jurIsdIccIon judIcInI y In jurIsdIccIon ndnInIs-
frnfIvn. Con oIIo rosuIfnrIn quo In ndnInIsfrncIon no ronIIzn-
rIn jurIsdIccIon judIcInI, oro sI jurIsdIccIon ndnInIsfrnfI-
vn.
Ior do ronfo, yn honos dIcho on ofro Iugnr quo hnLInr do
jurIsdIccIon judIcInI os unn rodundnncIn, uos judIcInI sIgnI-
fIcn Io roInfIvo n In judIcnfurn, osfo os, n Ios juocos: Ios orgnnos
quo ojorcon In funcIon jurIsdIccIonnI; y quo hnLInr do jurIsdIc-
cIon ndnInIsfrnfIvn, osn dosconcorfnnfo frnso cono dIco con
cIorfn IronIn VIVACOS,
1
InIIcn unn conIroJicIio in Ierninie,
uos sI hny jurIsdIccIon no hny ndnInIsfrncIon, y vIcovorsn; sI
so rofondo ncInrnr quo osfn IfInn os jurIsdIccIon soLro nn-
forIn ndnInIsfrnfIvn, hny unn InroIodnd IInguIsfIcn.
2
Ioro
nn dojnndo do Indo oso nsocfo fornInoIogIco y IogIco, y ndnI-
fIondo quo uodn sor vorLnInonfo ndocundo ofocfunr fnI dIsfIn-
cIon, quodn fodnvIn or vor sI oIIn os concofunInonfo corroc-
fn.
o Io os. Iuos sI so frnfn do dIforoncInr fnIos concofos do
jurIsdIccIon judIcInI y jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn cono
sor InoIudILIo hncorIo, yn quo so nfIrnn quo so frnfn do oso-
cIos dIsfInfns so onfronfn un roLIonn InsoIuLIo. In ofocfo,
sI In dIforoncIn so In dn or oI orgnno, y so nfIrnn cono hnLI-
funInonfo so hnco quo os judIcInI In quo ojorcon Ios juocos,
ndnInIsfrnfIvn In quo ojorcon Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos,
onfoncos hny unn ofIcIon do rIncIIos, uos so osf dIcIondo
ofrn voz quo oI Iodor IjocufIvo no uodo ronIIznr funcIonos do
Ios juocos, oro no so dofIno n osfns sIno or oI hocho do quo son
do Ios juocos, y vIcovorsn ... SI so doson dIsfInguIr jurIsdIccIon
18.1
VIVACOS, I!A!O, Loe coueoe Je inoJnieiIiliJoJ Jel recureo con-
Iencioeo-oJninieIroIito, InrcoIonn, 1963, . 56.
18.2
Io dIjInos on nuosfrn 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, 1"
od., op. ciI., . 46, y Io roIfornnos on ProceJinienIo , recureoe oJninie-
IroIitoe, 2" od., o. cIf., cnIfuIo I, on nrgunonfos quo nquI roroducI-
nos.
IA!TI OII!AI IX - 44
judIcInI do jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn nrocIorn sor roquI-
sIfo eine quo non do In dIsfIncIon oxIIcnr on quo consIsfo In
dIforoncIn ...: doLo cnIIfIcnrso do nIgn nodo cuI os In funcIon
osocIfIcn do Ios juocos, y hocho osfo, concIuIr on quo fnI fun-
cIon no uodo sor ronIIzndn or oI Iodor IjocufIvo.Ior oIIo, son
quo so oscojn dofInIr n In funcIon do Ios juocos cono In do rosoI-
vor conIienJoe on fornn dofInIfIvn, o quo so In cnIIfIquo fnn
soIo cono In funcIon do rosoIvor on fornn dofInIfIvn, oIIo sor
nIgo quo oI Iodor IjocufIvo, or oI nrfIcuIo 109, no odr hn-
cor.
Con osfo rosuIfn quo oI rofondIdo genero quo confnrIn con
Joe eepeciee no os on nLsoIufo fnI: In ncfIvIdnd do Ios juocos y
In ncfIvIdnd do In ndnInIsfrncIon, IInosoIns cono so Ins IIn-
no, osfn oscIndIdns on oI nrfIcuIo 109 do In ConsfIfucIon con
oI nIcnnco do quo lo oJninieIroci6n no pueJe ejercer lo Je loe
juecee: no hny onfoncos un noxo conn onfro nnLns ncfIvIdn-
dos; In ncfIvIdnd roIn do Ios juocos os oxcIusIvnnonfo do oIIos
y on nIngn cnso uodo sor ojorcIdn or In ndnInIsfrncIon.
Inrn odor nfIrnnr quo oI Iodor IjocufIvo fIono funcIon
jurIsdIccIonnI quo no os funcIon judIcInI, sor nocosnrIo dofI-
nIr In funcIon judIcInI or su confonIdo o rogInon jurIdIco, dI-
foroncIndoIn onfoncos or su confonIdo o rogInon, pero no
por el 6rgono, do In funcIon jurIsdIccIonnI. Ioro os oLvIo quo
fnI Infonfo os fnIIIdo, orquo fodn dofInIcIon do funcIon judIcInI
quo no cnIgn on In nLsoIufn soncIIIoz do docIr quo os un ncfo
concrofo do nIIcncIon do dorocho, fondr quo docInrnr rosorvn-
dn n Ios juocos y rohILIdn n In ndnInIsfrncIon In docIsIon dofI-
nIfIvn con fuorzn do vordnd IognI do confrovorsIns onfro nrfos.
Ior Io dons, In dofInIcIon do quo os In nIIcncIon doI doro-
cho n un cnso concrofo no dIsfInguo, sIno quo confundo on un
soIo cnso, Ins funcIonos do In ndnInIsfrncIon y do In jusfIcIn,
sIondo quo In ConsfIfucIon dIco quo Ins funcIonos do In jusfIcIn
no uodon sor ojorcIdns or In ndnInIsfrncIon: nocosnrInnonfo
doLon nIIcnrso dIforoncIns nnforInIos y do rogInon jurIdIco
onfro nnLns. Is uos IogIcnnonfo InosILIo, donfro do In rIgI-
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 45
dn nornn doI nrfIcuIo 109, ndnIfIr quo oI Iodor IjocufIvo uo-
dn ojorcor funcIonos jurIsdIccIonnIos.
Cono dIco IIO!II, Todn nuosfrn frndIcIon jurIdIcn os In
nogncIon do Ins rnzonos dofornInnnfos quo InfIuyoron on Irnn-
cIn nrn In croncIon do In rosunfn jurIsdIccIon on In ndnInIs-
frncIon. II nrfIcuIo 95 (hoy 109) quo rohILo quo 'on nIngn
cnso` oI Iodor IjocufIvo, os docIr, oI jofo quo fIono n su cnrgo In
ndnInIsfrncIon gonornI doI nIs, ronIIco ncfIvIdndos judIcInIos,
InIIcn fnnLIon quo no odr cunIIr funcIonos jurIsdIccIo-
nnIos. Isfo nrfIcuIo 95 (109) royocfndo or AIII!I cuyn
osIcIon confrn In dIcfndurn os In quo Io hnco ronrnr Ins Ln-
sos do nuosfrn Ioy fundnnonfnI so roIncIonn con oI onffIco y
fIIcnnonfo nrgonfIno nrfIcuIo 29 do fofnI roudIo n In sunn
doI odor LIIco. II nrfIcuIo 95 (109) os unn osocIo doI gonoro
rohILIfIvo quo osfnLIoco osfo nrfIcuIo 29.
Tnnfo os oso fonor rnzon donInnnfo quo on oI nrfIcuIo
23 so roIforn nuovnnonfo on fornn oxrosn In InosILIIIdnd do
quo oI Iodor IjocufIvo uodn ronIIznr funcIonos judIcInIos.
Isfns fros rohILIcIonos no rIgon soInnonfo nrn oI Iodor Ijo-
cufIvo, cono rofondo unn dosvIndn InforrofncIon quo so quo-
dn con In Iofrn y oxcIuyo oI confonIdo funcIonnI quo osfos nrfI-
cuIos oncIorrnn. In InLor judIcInI o jurIsdIccIonnI osf rohILI-
dn nI jornrcn suorIor y or ondo n Ios orgnnos InforIoros, os
docIr n fodn In ndnInIsfrncIon LIIcn sIn oxcocIon.
3
19. Concluei6n eoIre lo funci6n jurieJiccionol Je lo
oJninieIroci6n
In rosunon: nI do ncuordo con In jurIsrudoncIn do In Corfo
Suronn nI con Ins nornns consfIfucIonnIos, uodo hnLInrso
do funcIon jurIsdIccIonnI or nrfo do In ndnInIsfrncIon, con oI
nIcnnco do susfIfuIr fofnI o nrcInInonfo In ncfIvIdnd jurIsdIc-
18.3
IIO!II, IA!TOIOMI A., 1nexieIencio Jel ocIo jurieJiccionol , juJiciol
en lo oJninieIroci6n pIlico, rovIsfn J!S, n" 6, In IInfn, 1965, . 39.
IA!TI OII!AI IX - 46
cIonnI roIn do Ios juocos. SI hnconos In dIcofonIn jurIsdIc-
cIon judIcInI y jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn, oIIo no soIo In-
IIcnr unn confrndIccIon IogIcn InsuornLIo, sIno quo sor ofro
do Ios fornInos quo nrrojnr sIonro dudns InnocosnrIns soLro
In nnfurnIozn do In rovIsIon judIcInI. SI, n osnr do fodo, Ioonos
on Ios fnIIos unn noncIon n fnIos suuosfns fncuIfndos jurIs-
dIccIonnIos do In ndnInIsfrncIon, fondronos quo hncorIo con
In rosorvn nonfnI do quo no ee confunJen ni ee eueIiIu,en o lo
funci6n propio Je loe juecee; no so frnfn do osocIos do un
nIsno gonoro, nI son InforcnnLInLIos; lo neceeorio inIerten-
ci6n juJiciol oxIgIdn or In Corfo Suronn do JusfIcIn do ncuor-
do con In ConsfIfucIon, no ee eolto con lo inIertenci6n Je un
orgonieno oJninieIroIito, IInonso cono so IInnon Ins nfrI-
LucIonos quo on oI cnso ojorzn. Isfo os Io fundnnonfnI, y Io quo
nos IIovn n nfIrnnr quo lo retiei6n juJiciol Je loe ocIoe oJni-
nieIroIitoe no ee en oIeoluIo uno conIinuoci6n liniIoJo Jel
proceeo oJninieIroIito, ni un proceeo eepeciol con corocIe-
ree eeenciolnenIe JieIinIoe Jel proceeo juJiciol orJinorio. Isfo
os oI unfo do nrfIdn n nuosfro juIcIo ns Inorfnnfo nrn
fodn consIdorncIon do Ios dIsfInfos nsocfos quo dIchn rovIsIon
rosonfn.
Inrn oxrosnrnos con nLsoIufn corroccIon, on consocuoncIn,
no doLonos hnLInr on cnso nIguno do fncuIfndos jurIsdIccIonn-
Ios do In ndnInIsfrncIon, or cunnfo on nuosfro sIsfonn Ins
fncuIfndos jurIsdIccIonnIos soIo corrosondon n Ios juocos.
20. IecopiIuloci6n. Loe funcionee oJninieIroIitoe Je loe
Iree poJeree
In ncfIvIdnd do fIo ndnInIsfrnfIvo quo ronIIznn Ios odoros
judIcInI y IogIsInfIvo so rIgo on un fodo or oI rogInon jurIdIco
roIo do In nIsnn ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn, no corroson-
dIondo on rIncIIo nIIcnrIo oI rogInon jurIdIco do In funcIon
jurIsdIccIonnI nI do In funcIon IogIsInfIvn, nunquo do osos odo-
ros so frnfn.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 4?
Trnfndoso doI Iodor IogIsInfIvo, oLsorvnnos quo cunndo
Ins cnnrns nonLrnn y ronuovon n su orsonnI; cunndo ofor-
gnn unn concosIon nrn Ios sorvIcIos do confIforIn, ofc., doI
Congroso; cunndo orgnnIznn y ndnInIsfrnn In Inronfn doI
Congroso, In IILIIofocn doI Congroso, ofc.; cunndo confrnfnn
con onrosns In consfruccIon o rofnccIon do Ins oLrns do nIn-
cIo IogIsInfIvo; cunndo conrnn nnforInIos, IILros, ofc., on fo-
dos osfos cnsos y nuchos ns el PoJer LegieloIito ee encuen-
Iro reoliconJo uno funci6n IipiconenIe oJninieIroIito, que
oJene ee rige por el reginen juriJico propio Je lo funci6n
oJninieIroIito.
II Iodor JudIcInI, nI IgunI quo oI IogIsInfIvo, ronIIzn unn
onorno cnnfIdnd do funcIonos do fIo ndnInIsfrnfIvo: nonLrn-
nIonfos, dIroccIon y ronocIon do su orsonnI; sunInIsfros do
noI, IILros, nquInns, nuoLIos, ofc.; consfruccIon do oLrns;
odIcIon do fnIIos; nIquIIor o conrn do odIfIcIos nrn Ios juzgn-
dos, ofc., fodo oIIo consfIfuyo ojorcIcIo do In funcIon ndnInIs-
frnfIvn, rogIdo fnnLIon or oI rogInon jurIdIco roIo do oIIn.II
odor ndnInIsfrndor os oLvInnonfo oI quo ronIIzn In nnyor nrfo
do In funcIon ndnInIsfrnfIvn. Ioro cnLo oLsorvnr quo, n dIfo-
roncIn do Ios ofros odoros, quo ronIIznn su roIn funcIon y
ndons In ndnInIsfrnfIvn, oI ronIIzn soIo In funcIon ndnInIs-
frnfIvn, no corrosondIondoIo con crIforIo jurIdIco fornnI
nI sIquIorn nrfo doI ojorcIcIo do Ins ofrns funcIonos. II conco-
fo do funcIon ndnInIsfrnfIvn os nsI oI ns IndofInIdo do fodos,
uos no fIono, n dIforoncIn do Ins dons funcIonos, un confonI-
do nIco. In ofocfo, In funcIon ndnInIsfrnfIvn, dosdo oI unfo
do vIsfn do su confonIdo, uodo consIsfIr fnnfo on oI dIcfndo do
nornns jurIdIcns gonornIos, cono on In docIsIon do confrovor-
sIns onfro nrfos, cono, y ho nquI Io ns frocuonfo, on In nc-
funcIon nnforInI on Ios cnsos concrofos quo so Io rosonfnn.
A dIforoncIn do Ins ofrns funcIonos, quo no soIo fIonon un
confonIdo rocIso y nIco (eupro, nnoros 6 y ?) sIno quo fnn-
LIon son ronIIzndns soIo or Ios orgnnos osocIfIcnnonfo cron-
dos or In ConsfIfucIon nI ofocfo, In funcIon ndnInIsfrnfIvn no
osf soIo n cnrgo do In ndnInIsfrncIon: fnnLIon In ronIIznn on
IA!TI OII!AI IX - 48
cIorfn nodIdn Ios ofros odoros; y osfo dosonono do In funcIon
ndnInIsfrnfIvn or nrfo do Ios ofros odoros doI Isfndo, so
ofocfn Lnjo oI nIsno rogInon jurIdIco do In funcIon ndnInIs-
frnfIvn: os docIr, no ocurro nquI Io nIsno quo on Ios cnsos
nnforIoros, on Ios cunIos Ios ofros odoros ronIIznLnn nIgunn
ncfIvIdnd sonojnnfo n Ins do uno, oro osn ncfIvIdnd no fonIn
su rogInon jurIdIco y no odIn or ondo sor consIdorndn cono
nrfo do In nIsnn funcIon.
In ncfIvIdnd do fIo ndnInIsfrnfIvo quo ronIIznn Ios odoros
judIcInI y IogIsInfIvo so rIgo, roofInos, or oI rogInon jurIdIco
do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn y no rocodo nIIcnrIo oI rogI-
non jurIdIco do In funcIon jurIsdIccIonnI nI do In funcIon IogIs-
InfIvn, snIvo on Ins osILIos oxcocIonos quo cononfnnos on oI
unfo 22.1.
21. Ieeunen Je loe funcionee Jel 1eIoJo
ndo quo In funcIon ndnInIsfrnfIvn no os ronIIzndn or nIn-
gn orgnno con oxcIusIon do Ios dons y quo no fIono un confo-
nIdo roIo quo In cnrncforIco, su dofInIcIon os In sunn do Ins
concIusIonos nrcInIos quo honos oxuosfo. Ironos nsI quo In
funcIon ndnInIsfrnfIvn os:
o) on rInor Iugnr, fodn In ncfIvIdnd quo ronIIznn Ios orgn-
nos ndnInIsfrnfIvos y nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIon-
fos (crIforIo suLjofIvo);
I) on sogundo Iugnr, fodn In ncfIvIdnd quo ronIIzn oI orgnno
IogIsInfIvo, oxcIuIdn In funcIon IogIsInfIvn (on sonfIdo nnforInI
y orgnIco) quo Io os roIn (crIforIo rosIdunI);
c) on forcor Iugnr, fodn In ncfIvIdnd quo ronIIznn Ios orgnnos
judIcInIos, oxcIuIdn In funcIon jurIsdIccIonnI (on sonfIdo nnfo-
rInI y orgnIco) quo osocIfIcnnonfo ronIIznn (crIforIo rosIdunI).
O son quo os IoJo lo ocIitiJoJ que reolicon loe 6rgonoe
oJninieIroIitoe, , lo ocIitiJoJ que reolicon loe 6rgonoe legie-
loIito , jurieJiccionolee, excluiJoe reepecIitonenIe loe IecIoe
, ocIoe noIeriolnenIe legieloIitoe , jurieJiccionolee. Ior
rnzonos do sInIIfIcncIon no IncIuInos on oI concofo oI cnso do
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 49
Ins funcIonos ndnInIsfrnfIvns oxcocIonnInonfo ronIIzndns or
InsfIfucIonos no osfnfnIos.
22. OIroe proIlenoe
22.1. Lo jurieJicci6n tolunIorio , loe le,ee concreIoe
Is cInro quo In dofInIcIon no cIorrn doI fodo, oro nIngunn Io
hnco. !nn soIucIon sorIn ronInonfo nLnndonnr oI Infonfo y con-
fonfnrso con In doscrIcIon onunornfIvn. Ioro onsnnos quo
In dofInIcIon dndn uodo sor do nIgunn ufIIIdnd cono orIonfn-
cIon gonorIcn, sIn orjuIcIo do nunfnr quo fIono nIgunos ns-
ocfos unfunIos quo son fodnvIn doLnfILIos. onfro do oIIos
nos roforIronos nI roLIonn Innfondo or cIorfns ncfIvIdndos
frndIcIonnInonfo consIdorndns ndnInIsfrnfIvns: In jurIsdIc-
cIon voIunfnrIn ojorcIdn or Ios juocos, cIorfns Ioyos concrofns
doI Iodor IogIsInfIvo (rosuuosfo, onsIonos, ofcoforn), oI juI-
cIo oIIfIco doI Congroso, y Ins funcIonos ndnInIsfrnfIvns ronII-
zndns or orsonns LIIcns no osfnfnIos y or dofornInndos
nrfIcuInros.
In oI cnso do In jurIdIccIon voIunfnrIn, sI fuorn vordndorn-
nonfo funcIon ndnInIsfrnfIvn, su cnIIdnd do fnI os orfocfn-
nonfo cohoronfo con Ins dofInIcIonos quo honos oxuosfo; sIn
onLnrgo, un nufor hn oLjofndo quo fnIos ncfIvIdndos no so rI-
gon on vordnd or oI dorocho ndnInIsfrnfIvo, or Io cunI nnI
uodo nIIcrsoIos In dononInncIon do funcIon ndnInIsfrnfI-
vn.
1
In oLjocIon os oxncfn on In nodIdn on quo so sosfongn quo
fnIos ncfIvIdndos son do fIo ndnInIsfrnfIvo, oro In cuosfIon
os quo fnI voz Io Inoxncfo son consIdornr, cono so hIzo frndIcIo-
nnInonfo, quo fnIos ncfos sonn do susfnncIn ndnInIsfrnfIvn.
In osfo sonfIdo os osILIo quo corrosondn nodIfIcnr In for-
nuIncIon frndIcIonnI doI cnrcfor ndnInIsfrnfIvo do osfos nc-
22.1
OA!!IO IAIIA, op. ciI., f. I, s. 26 y ss.
IA!TI OII!AI IX - 50
fos, y docIr quo sI LIon oIIos no fIonon oLjofIvnnonfo cnrcfor
jurIsdIccIonnI, on un cnso (on cunnfo no son rosoIucIon do unn
confIondn onfro nrfos) o IogIsInfIvo, on ofro (on cunnfo no son
nornns gonornIos), JeIen con IoJo oeiniloree o loe ocIoe Je
Iol corcIer, or su grnn sInIIIfud fornnI con oIIos, y or In
nIIcncIon quo rocILnn do IgunI rogInon jurIdIco.
22.2. Iuncionee Je ouIoriJoJee oJninieIroIitoe
inJepenJienIee
In Ins osfrInorIns doI sIgIo XX so hIzo conn on Iuron oI
concofo do nuforIdnd ndnInIsfrnfIvn IndoondIonfo, crondo
n sonojnnzn doI nodoIo nnorIcnno do nuforIdndos roguIndorns:
son crondns y doondon doI Congroso do In ncIon, no doI Io-
dor IjocufIvo nncIonnI.TIonon osfnLIIIdnd or oI orIodo nrn
oI cunI son nonLrndos, quo no coIncIdo con oI do Ins nuforIdn-
dos oIIfIcns. In Isfndos !nIdos son In ICC, IeJerol
ConnunicoIione Connieeion, SIC, SecuriIiee onJ 1xcIonge
Connieeion, IeJerol Ieeerte BoorJ, ofc.
In nuosfro nIs son oI ofonsor doI IuoLIo do In ncIon, In
AudIforIn OonornI do In ncIon, Ios onfos roguIndoros do Ios
sorvIcIos LIIcos nonooIIzndos,
2
oI Consojo do In MngIsfrnfu-
rn, oI Jurndo do InjuIcInnIonfo do MngIsfrndos, oI MInIsforIo
ILIIco. Su funcIon no os dIcfnr nornns gonornIos con fuorzn
do Ioy nI rosoIvor confIondns con nuforIdnd do cosn juzgndn,
or Io fnnfo no IogIsInn nI juzgnn: ndnInIsfrnn, oro on fornn
IndoondIonfo do Ios ofros odoros doI Isfndo.
22.3. Iuncionee oJninieIroIitoe Je 6rgonoe no eeIoIolee
Ofrn cuosfIon do Inforos, quo InIIcn fnnLIon unn oxco-
cIon n In Idon gonorIcn quo In dofInIcIon frnnsnIfo, os In roInfI-
vn n In ronIIzncIon do funcIonos ndnInIsfrnfIvns or orgnnos
no osfnfnIos. Ios IInnndos onfos LIIcos no osfnfnIos, n quo
22.2
AnIInr infro, cn. XV, nros 4, 6 y 8.
IAS I!CIOIS II IOI!
IX - 51
nos roforInos ns nLnjo, y n vocos sInIos orsonns rIvndns,
ojorcon unn nrfo doI odor doI Isfndo y on osn nodIdn ojorcon
funcIon ndnInIsfrnfIvn y dIcfnn consocuonfononfo ncfos nd-
nInIsfrnfIvos. In cuosfIon orn dIscufIdn on oI dorocho nrgonfI-
no y hnLIn nnforIornonfo rInndo In oInIon confrnrIn,
3
oro
or Ins rnzonos quo oxononos on su Iugnr croonos quo In
oxcocIon cnLo sor ndnIfIdn, or Io nonos on oI dorocho ndnI-
nIsfrnfIvo nrgonfIno. In ofros nIsos In rcfIcn do oforgnr fun-
cIonos ndnInIsfrnfIvns n onfIdndos no osfnfnIos so hnIIn ns
dIfundIdn nn,
4
or Io quo doLo fonorsoIn rosonfo cono unn
oxcocIon do cIorfn InorfnncIn.
In oI dorocho nrgonfIno oI ojorcIcIo do funcIonos ndnInIs-
frnfIvns LIIcns or nrfo do orgnnos no ndnInIsfrnfIvos nn-
roco roconocIdo on oI nrfIcuIo 86 do In ConsfIfucIon nncIonnI nI
roforIrso nI oLjofo do confrnIor or oI ofonsor doI IuoLIo do In
ncIon y on In Ioy soLro In nudIforIn gonornI do In ncIon.
II ojonIo ns Inorfnnfo os oI do Ios concosIonnrIos y II-
concInfnrIos do un odor nonooIIco o oxcIusIvo conforIdo or
oI Isfndo, nrfIcuInros nnLos sonofIdos nI confroI do fnIos or-
gnnos on vIrfud do ojorcor funcIonos do dIchn nnfurnIozn.
TnnLIon hny funcIonos ndnInIsfrnfIvns LIIcns ojorcIdns
or orsonns no osfnfnIos, or ojonIo oI CoIogIo ILIIco do
ALogndos do In CnIfnI IodornI.
22.4. Loe funcionee noIeriolee Jel 1eIoJo
CnLo ndvorfIr confrn unn orrndn concocIon quo nsInIIn n
Ins nsI dononInndns funcIonos doI Isfndo, con unn nocIon
fInnIIsfn o foIooIogIcn, rofondIondo or nsInIIncIon vorLnI su-
onor quo oI fIn doI Isfndo os ronIIznr Ins fros funcIonos nnfo-
dIchns.
22.3
AnIInr on oI f. 3, 1l ocIo oJninieIroIito, cn. I, n" 12.
22.4
Vor II!IZ !O!O!IZ, TOMS, DerecIo oJninieIroIito, einJico-
Ioe , ouIooJninieIroci6n, MndrId, 19?2, s. 1?9 y ss.
IA!TI OII!AI IX - 52
Ior oI confrnrIo, oI fIn doI Isfndo so concrofn hoy on dIn
rIncInInonfo on sus funcIonos oIIfIcns, ocononIcns y socIn-
Ios, quo son nsI funcIonos on sonfIdo nnforInI oro no on sonfI-
do fornnI jurIdIco.
Io quo ocurro os quo In cInsIfIcncIon fornnI do Ins fros fun-
cIonos doI Isfndo on IogIsInfIvn, jurIsdIccIonnI y ndnInIsfrn-
fIvn, os unn rInorn nnnorn do nroxInnrso nI conocInIonfo
doI funcIonnnIonfo jurIdIco doI nnrnfo doI Isfndo. Iuogo do
osfn rInorn nroxInncIon corrosondor soguIr nnnIIznndo
ofrns cInsIfIcncIonos IgunInonfo fornnIos, oro quo rosondon
n dIvorsos nsocfos doI rogInon jurIdIco ndnInIsfrnfIvo: fncuI-
fndos dIscrocIonnIos y rogIndns do In ndnInIsfrncIon, ncfos y
hochos ndnInIsfrnfIvos, dorocho suLjofIvo (y dorochos do IncI-
doncIn coIocfIvn), Inforos IogIfIno o Inforos sInIo, onfos -
LIIcos osfnfnIos y no osfnfnIos,

ofc.
TnnLIon sor nocosnrIo roforIrso n unn InsfIfucIon cIsIcn
doI dorocho ndnInIsfrnfIvo quo hoy dIn nos nroco corrosondo
cuosfIonnr, cono os oI odor do oIIcIn. IxIIcnr nquI Ins fun-
cIonos doI Isfndo on In frIIogIn cIsIcn noncIonndn no quIoro
on nodo nIguno docIr, uos, quo osns sonn Ins funcIonos nnfo-
rInIos quo oI Isfndo nodorno doLo ronIIznr nrn snfIsfncor con
oIIo sus fInos: sor on fodo cnso o Irotee do osfns funcIonos
fornnIos quo hnLr Iuogo do cunIIr, o no, sus fInnIIdndos
nnforInIos on oI cnno oIIfIco, ocononIco y socInI.
CopiIulo X
0L/$lFl0/0lDh JuRl0l0/ 0E L/ Fuh0lDh
/0Vlhl$TR/Tlv/
I. Acto, hecho, reglamento, contrato
1. ConcepIoe cloeificoJoree
Ins nocIonos do ncfo ndnInIsfrnfIvo, rogInnonfo, con-
frnfo ndnInIsfrnfIvo, ofc., cunIon nornnonfo unn funcIon
nofo-doIogIcn y sIsfonnfIzndorn donfro doI dorocho ndnInIs-
frnfIvo; osfn dosrovIsfns, on consocuoncIn, do cnrncforos dog-
nfIcos quo oxIjnn nrrILnr n unn dofInIcIon dofornInndn cono
nIcn vIIdn y vordndorn; on vordnd, son ndnIsILIos fnnfns
dofInIcIonos do rogInnonfo o ncfo ndnInIsfrnfIvo cono sIsfo-
nns docfrInnrIos oxIsfnn on oI dorocho LIIco, y oIIns sorn
vIIdns on cunnfo nrnonIcon donfro doI sIsfonn concofunI on
quo so Ins uLIcn.
Ioro sI LIon In dIscusIon ncorcn do cono dnr unn dofInIcIon
do ncfo ndnInIsfrnfIvo cnroco do royoccIonos dognfIcns, oIIo
no sIgnIfIcn quo son fofnInonfo Infrnscondonfo dnr uno u ofro
concofo, yn quo do In nnyor o nonor orfoccIon y rocIsIon doI
nIsno doondor In fncIIIdnd y ufIIIdnd con quo so Io odr
nnnojnr Iuogo. In dofInIcIon n ofrocorso doLo onfoncos roson-
dor n unn ndocundn nofodoIogIn y n unn snfIsfncforIn sIsfonn-
fIzncIon do In ronIIdnd doI rogInon jurIdIco do In funcIon ndnI-
IA!TI OII!AI X - 2
nIsfrnfIvn, uos Ins dofIcIonos y cInsIfIcncIonos hnn do sorvIr
nrn oxIIcnr su funcIonnnIonfo.
In oI rocoso do Iogrnr osn sIsfonnfIzncIon quo roducIr
or rosuIfndo In dofInIcIon Luscndn, odonos dIsfInguIr vnrIos
nsos.
2. Iunci6n oJninieIroIito
II unfo do nrfIdn rosIdo on oI concofo do funcIon ndnI-
nIsfrnfIvn, quo sogn so rocordnr conrondo fodn In ncfIvI-
dnd do Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos (confrnIIzndos o dosconfrn-
IIzndos) y fnnLIon In ncfIvIdnd do Ios orgnnos IogIsInfIvo y ju-
dIcInIos on In nodIdn on quo no so rofIoro n sus funcIonos oso-
cIfIcns.
Inrn IIognr n unn dofInIcIon do ncfo ndnInIsfrnfIvo, on con-
socuoncIn, doLoronos cInsIfIcnr y sIsfonnfIznr In ronIIdnd quo
nos rosonfn dIchn funcIon ndnInIsfrnfIvn.
3. AcIitiJoJ juriJico , no juriJico
In rInorn cInsIfIcncIon n ofocfunr os nquoIIn quo dIsfInguo
onfro In ncfIvIdnd jurIdIcn y no jurIdIcn do In ndnInIsfrncIon, o
son, ncfIvIdnd quo roduco o no ofocfos jurIdIcos dIrocfos; oL-
vInnonfo, In nrfo quo nos vn n Inforosnr ns Infonsnnonfo n
ofocfos do In InvosfIgncIon os In rInorn.
4. AcIoe , IecIoe Je lo oJninieIroci6n
4.1. Lo JieIinci6n enIre ocIo , IecIo, juriJico , no juriJico
A confInuncIon dIsfInguIronos sogn quo osn ncfIvIdnd o
funcIon ndnInIsfrnfIvn, jurIdIcn o no jurIdIcn, so nnnIfIosfo n
frnvos do ncfos o do hochos. Ironos quo Ios ncfos son Ins docI-
sIonos, docInrncIonos o nnnIfosfncIonos do voIunfnd o do juIcIo;
quo hochos son Ins ncfuncIonos nnforInIos, Ins oorncIonos foc-
nIcns ronIIzndns on ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn. SI
LIon gonornInonfo Ios hochos son ojocucIon do ncfos (on cunnfo
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 3
dnn cunIInIonfo o ojocucIon nnforInI, n In docIsIon quo oI
ncfo InIIcn), oIIo no sIonro os nsI, y uodon rosonfnrso nc-
fos quo no son ojocufndos, o hochos ronIIzndos sIn unn docIsIon
rovIn fornnI. In dIsfIncIon onfro ncfo y hocho no sIonro os
fcII, on In rcfIcn, or cunnfo oI hocho fnnLIon os on nIgunn
nodIdn oxrosIon do voIunfnd ndnInIsfrnfIvn; oro on IInons
gonornIos uodo nfIrnnrso quo oI ncfo so cnrncforIzn orquo so
nnnIfIosfn n frnvos do docInrncIonos rovonIonfos do In voIun-
fnd ndnInIsfrnfIvn y dIrIgIdns dIrocfnnonfo nI InfoIocfo do Ios
nrfIcuInros n frnvos do In nInLrn ornI o oscrIfn, o do sIgnos
con un confonIdo IdoogrfIco (oI gosfo doI ngonfo do frnsIfo nI
oIovnr oI Lrnzo nrn dofonor oI frnsIfo; Ins sonnIos usunIos do
frnsIfo, fnIos cono fIochns, cIrcuIos, ofc.); oI hocho, on cnn-
LIo, cnroco do oso sonfIdo nonfnI, y consfIfuyo nndn ns quo
unn ncfuncIon fIsIcn o nnforInI.
SI LIon on cunIquIor hocho o ncfuncIon nnforInI do In ndnI-
nIsfrncIon odonos doducIr cuI hn sIdo In voIunfnd quo Io hn
rocodIdo (doI hocho do quo so hnyn coIocndo unn Lnrrorn on
unn cnIIo, odonos doducIr quo so In hn quorIdo corrnr nI frn-
sIfo; doI hocho do quo so quIfo In Lnrrorn doducInos quo so hn
docIdIdo nLrIrIn nuovnnonfo), no or oIIo hnLr nIII un ncfo:
nrn quo oxIsfn ncfo os nocosnrIo quo onconfronos osn docInrn-
cIon do voIunfnd quo so nnnIfIosfn InfoIocfIvnnonfo y no n
frnvos do su dIrocfn ojocucIon.
Aunquo suLjofIvnnonfo uodo oxIsfIr unn docIsIon doI fun-
cIonnrIo ncfunnfo fnnfo sI dIcfn un ncfo cono sI ronIIzn un
hocho, soIo so IInnnr ncfo n nquoIIn docIsIon quo so oxforIorI-
zn fornnInonfo cono fnI y no n frnvos do su dIrocfn ojocucIon.
AsI, In docIsIon ejecuIoJo so dn n conocor n Ios dons IndIvI-
duos n frnvos do Ios hochos ronIos quo frnnsnIfon In Idon ros-
ocfIvn; In docIsIon do IILrnr In cnIIo nI frnsIfo so doduco do
quo nndn nI nndIo InIdo frnnsIfnr; In docIsIon do dosfruIr so
InfIoro do quo In cosn osf sIondo dosfruIdn, ofcoforn.
In cnnLIo, In docIsIon JecloroJo so dn n conocor n Ios do-
ns IndIvIduos n frnvos do hochos o dnfos quo fIonon un sIgnI-
fIcndo sInLoIIco, fIgurndo: In docIsIon do ornIfIr nsnr surgI-
IA!TI OII!AI X - 4
r uos do unn oxrosIon vorLnI o oscrIfn, o do un sIgno con-
voncIonnI do frnsIfo; In docIsIon do dosfruIr surgIr do un
cnrfoI, ofcoforn.
o nIII so dosrondo quo oI ncfo ndnInIsfrnfIvo os unn
docInrncIon quo so oxrosn, oro quo quodn nIII nons, cono
dofornInncIon, oInIon o conocInIonfo: quo no so ojocufn nI
oxforIorIznrso. o oLsfn n osfo concofo oI quo In Idon confo-
nIdn on In docInrncIon so ojocufo InnodInfnnonfo dosuos
do oxforIorIznrso; Io osoncInI os quo so uodn nrocInr oLjo-
fIvnnonfo unn oscIsIon, unn sonrncIon concofunI y ronI
onfro o) In docIsIon, oInIon, conocInIonfo, ofc., or un Indo,
y I) In ojocucIon do osn docIsIon or oI ofro; y osn sonrncIon
surgo do quo In docInrncIon son conocIdn n frnvos do dnfos
sInLoIIcos (nInLrn ornI o oscrIfn, sIgnos convoncIonnIos,
ofc.) y no do dnfos ronIos.
Cunndo In oxforIorIzncIon do In docIsIon so hnco rocIon n
frnvos do In ojocucIon nIsnn, o son, do Ios dnfos ronIos (In
dosfruccIon do In cnsn; oI rofIro do Ios oLsfcuIos quo corrnLnn
In cnIIo, ofc.) no osfnnos nnfo un ncfo sIno nnfo un hocho nd-
nInIsfrnfIvo. In ojocucIon nnforInI, on fodos Ios cnsos, os un
hocho: fnnfo cunndo ojocufn un ncfo, cono cunndo on nusoncIn
do ncfo frnnsnIfo dIrocfnnonfo on In ncfuncIon nnforInI In
voIunfnd n quo rosondo.
II ncfo, uos, nuncn confIono In ojocucIon do In Idon quo
oxrosn (oIIo so rofIoro, oLvInnonfo, n Ios cnsos on quo oI ncfo
consIsfo on unn docIsIon, osfo os, unn docInrncIon do voIunfnd:
uos sI In ndnInIsfrncIon so IInIfn n fonnr nofn do nIgo, o
onIfIr nIgunn oInIon o juIcIo, no hny ojocucIon concofunInonfo
osILIo do dIcho ncfo). ocIdIr In dosfruccIon o consfruccIon do
unn cosn, os un rocoso InfoIocfunI; dnr n conocor In docIsIon
do dosfruIr o consfruIr osn cosn, oro sIn dosfruIrIn o cons-
fruIrIn nn, os un ncfo; consfruIr o dosfruIr In cosn, on ojocu-
cIon do In docIsIon dndn n conocor rovIn, IndoondIonfo y sIn-
LoIIcnnonfo os un hocho; oro fnnLIon os un hocho dosfruIr o
consfruIr In cosn dIrocfnnonfo, sIn hnLor dndo n conocor on
fornn sonrndn y rovIn In docIsIon do hncorIo: on osfo IfIno
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 5
cnso fnIfnr oI ncfo ndnInIsfrnfIvo.
Ordonnr In dofoncIon do unn orsonn, os un ncfo; nroLnr In
dofoncIon do unn orsonn, hochn or un ngonfo InforIor, os un
ncfo; docIdIr or sI nIsno y conunIcnr nI Inforosndo quo so Io
vn n dofonor, os un ncfo; oro In dofoncIon on sI nIsnn os
sIonro un hocho: y cunndo so ofocfn In dofoncIon sIn hnLor
rovInnonfo dndo n conocor nI Inforosndo or un rocoso Info-
IocfunI (no-ronI: ordon vorLnI, nofn, ofc.) In voIunfnd do ronII-
znrIn, os un hocho ronIIzndo sIn In oxIsfoncIn do un ncfo ndnI-
nIsfrnfIvo.
Ofros ojonIos: sI un ngonfo do oIIcIn no dIco: Quodn us-
fod dofonIdo, oso os un ncfo; sI Iuogo no fonn doI Lrnzo y no
IIovn n In conIsnrIn osfo os oI hocho quo ojocufn oI ncfo nnfo-
rIor; sI dIrocfnnonfo no fonn doI Lrnzo y no IIovn n In conIsn-
rIn, sIn nnfos hnLorno frnnsnIfIdo nquoIIn docIsIon do dofon-
cIon, onfoncos so frnfnr do un hocho ndnInIsfrnfIvo. In osfo
IfIno cnso, nI hocho ndnInIsfrnfIvo uodo fnnLIon soguIr un
ncfo con osforIorIdnd: nI IIognr n In conIsnrIn, oI conIsnrIo
docIdo consfIfuIrno dofonIdo, y nsI Io corfIfIcn or oscrIfo: osfo
os nhorn un ncfo; cunndo no IIovnn nI cnInLozo, osfo sor ofrn
voz un hocho ndnInIsfrnfIvo. SI ns fnrdo ndvIorfon quo so
frnfn do un orror on In orsonn, y quo doLIornn dofonor n ofrn
orsonn do nonLro nrocIdo, odrn nLrIr In uorfn doI cnInLo-
zo, y osfo sor un hocho; docIrno: SnIgn, osf on IILorfnd, y
oIIo sor un ncfo: dovoIvorno nIs oLjofos orsonnIos, y oIIo
sor un hocho. IInnInonfo, cunndo nnfo nI roquorInIonfo so
nIIquo unn snncIon ndnInIsfrnfIvn n Ios ngonfos oIIcInIos quo
no dofuvIoron IrroguInrnonfo, oIIo sor un ncfo; oI cunII-
nIonfo do In snncIon un hocho.
Con oIIo nnrocon yn cunfro dIvIsIonos on In ncfIvIdnd ndnI-
nIsfrnfIvn: Ios ncfos jurIdIcos ronIIzndos on ojorcIcIo do In nIs-
nn, Ios ncfos no jurIdIcos, Ios hochos jurIdIcos, y Ios hochos no
jurIdIcos.
IA!TI OII!AI X - 6
4.2. AcIoe no juriJicoe.
TnnLIon son IInnndos ocIoe Je lo oJninieIroci6n. So frnfn
do docIsIonos, docInrncIonos o nnnIfosfncIonos ronIIzndns on
ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn, quo no roducon ofocfos
jurIdIcos dIrocfos rosocfo do un sujofo do dorocho. So dIforon-
cInn do Ios hochos ndnInIsfrnfIvos (fnnfo jurIdIcos cono no
jurIdIcos), on quo on Iugnr do ncfIvIdndos nnforInIos consIsfon
on nnnIfosfncIonos o docInrncIonos, oxrosIonos InfoIocfIvns do
voIunfnd, conocInIonfo, oInIon, roconondncIon, juIcIo, dosoo,
ofcoforn.
Inconfrnnos on osfn cInsIfIcncIon grnn nrfo do Ins Iozns
rocosnIos do fodo oxodIonfo ndnInIsfrnfIvo: Ios infornee ro-
ducIdos or ofIcInns focnIcns o no focnIcns, on quo so roInfnn
hochos ocurrIdos y do conocInIonfo do In ofIcInn, o so vorIfIcnn
hochos oxrosndoso Ios rosuIfndos, o so ronIIznn nvorIguncIo-
nos, Infornndoso do oIIns, ofc.; Ios JicInenee, on Ios cunIos
oI funcIonnrIo orfInonfo onIfo unn oInIon, juIcIo, consuIfn,
ofc., dosfInndn n orIonfnr oI crIforIo do In nuforIdnd quo doLo
docIdIr.
Ios dIcfnonos fornnn nrfo do In ncfIvIdnd IInnndn con-
suIfIvn do In ndnInIsfrncIon, y so cInsIfIcnn on dIcfnonos
fncuIfnfIvos (quo uodon o no soIIcIfnrso nI orgnno consuIfI-
vo) y oLIIgnforIos (quo os doLIdo roquorIrIos, cono condIcIon
do vnIIdoz doI ncfo). A su voz, Ios dIcfnonos oLIIgnforIos so
suLdIvIdon on tinculonIee (cunndo os fnnLIon nocosnrIo ro-
codor sogn Io nconsojndo or oI orgnno consuIfIvo), eenitin-
culonIee (cunndo uodo no ndofnrso In docIsIon roconondndn,
oro no uodo ndofnrso In soIucIon confrnrIn n In roconondn-
dn, o no uodo ndofnrso In soIucIon oLsorvndn or oI orgnno
consuIfIvo), y no tinculonIee (cunndo uodo ndofnrso IILro-
nonfo cunIquIor docIsIon, coIncIdn o no con In oInIon doI orgn-
no consuIfIvo). onfro do Ios dIcfnonos ocunn un Iugnr fun-
dnnonfnI Ios JicInenee juriJicoe, Ios cunIos son oLIIgnforIos,
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - ?
4.1
ConsIdornso... osoncInI oI dIcfnnon rovonIonfo do Ios sorvIcIos
ornnnonfos do nsosornnIonfo jurIdIco cunndo oI ncfo udIoro nfocfnr
dorochos suLjofIvos o Inforosos IogIfInos. Ofros nsocfos uodon vorso
on WIII!, YVIS, L`oJninieIroIion coneulIoIite, InrIs, 1968; !OMI, 1neIi-
Iucionee Je JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., s. 309 y ss.
4.2
Ins ruoLns orIcInIos so rIgon or Ios nrfIcuIos 54 n 5? do In
rogInnonfncIon doI docrofo-Ioy 19.549. AcInrnnos quo os In pericio, Jo-
cunenIo, ofc., Io quo consfIfuyo ncfo no jurIdIco, uos oI ncfo quo orJeno
In orIcIn, ofc., os yn un ncfo InforIocuforIo (infro, 4.2.).
4.3
Io nfInonfo n In ruoLn fosfInonInI os frnfndo on Ios nrfIcuIos 49 n
53 do In rogInnonfncIon doI docrofo-Ioy 19.549; Io nfInonfo n In ruoLn do
confosIon, on oI nrfIcuIo 59.
4.4
ArfIcuIos 2? n 30 do In rogInnonfncIon doI docrofo-Ioy 19.549.
4.5
Ins nodIdns ronrnforIns do docIsIonos ndnInIsfrnfIvns, IncIusI-
vo Infornos y dIcfnonos, nunquo sonn do roquorInIonfo oLIIgnforIo y
ofocfo vIncuInnfo nrn In AdnInIsfrncIon, no son rocurrILIos.
do ncuordo con oI nrfIcuIo ?", IncIso d) in fine doI docrofo-Ioy
19.549,
1
oro no vIncuInnfos.
TnnLIon cnLo consIdornr donfro do Ios ncfos no roducforos
do ofocfos jurIdIcos dIrocfos, fodns Ins nodIdns do ruoLn quo
In ndnInIsfrncIon roduzcn durnnfo oI rocodInIonfo: orIcIns,
2
docInrncIonos fosfInonInIos,
3
roduccIon do ruoLns docunon-
fnIos o InsfrunonfnIos,
4
fnIos cono coIns sInIos o corfIfIcn-
dns, ofcoforn.
Todos osfos ncfos, IInnndos loIo eeneu ncfos do In ndnInIs-
frncIon, cnLon donfro doI concofo do Ins IInnndns nodIdns
ronrnforIns, do Ins quo oI nrfIcuIo 80 do In rogInnonfncIon
doI docrofo-Ioy 19.549 dIco quo no son rocurrILIos dIrocfnnon-
fo,
5
sIn orjuIcIo doI dorocho do nIognr on confrn do oIIns; In
rnzon do sor do quo no sonn rocurrILIos o InugnnLIos os ro-
cIsnnonfo quo no roducon un ofocfo jurIdIco dIrocfo rosocfo
doI nrfIcuInr y or Io fnnfo no son suscofILIos do cnusnr ngrn-
vIo o grnvnnon dIrocfo.
Con fodo, doLon dIsfInguIrso Ios ncfos ronrnforIos, fnIos
cono Infornos, dIcfnonos, ruoLns, ofc., do Ios IInnndos nc-
fos InforIocuforIos o do noro frnIfo (nrfIcuIos 84 y 8? do
In rogInnonfncIon cIfndn), quo junfo con Ios ncfos dofInIfIvos
o quo InIdon fofnInonfo In frnnIfncIon doI rocInno o rofon-
IA!TI OII!AI X - 8
sIon doI ndnInIsfrndo (nrfIcuIo 83) consfIfuyon oI fofnI do Ios
ncfos roducforos do ofocfos jurIdIcos dIrocfos, n Ios cunIos nos
roforInos n confInuncIon.
4.3. AcIoe juriJicoe.
Son Ins docIsIonos, o docInrncIonos do voIunfnd, conocInIon-
fo o juIcIo, roducforns do un ofocfo jurIdIco dIrocfo, osfo os,
doI nncInIonfo, nodIfIcncIon o oxfIncIon do un dorocho o doLor
jurIdIco do un sujofo do dorocho. Voronos ns ndoInnfo quo
uodon dIsfInguIrso sogn sonn unIInfornIos o LIInfornIos, y n
su voz, sogn sonn IndIvIdunIos o gonornIos, on oI cnso do Ios
ncfos unIInfornIos.
Iodonos fnnLIon ndoInnfnr nhorn quo IgunInonfo uodon
dIsfInguIrso on oI cnso do Ios ncfos unIInfornIos IndIvIdunIos,
on ncfos dofInIfIvos o oquInrnLIos n oIIos (Ios quo InIdon
fofnInonfo In frnnIfncIon doI rocInno o rofonsIon doI ndnI-
nIsfrndo, v.gr., unn ordon do nrchIvo do Ins ncfuncIonos, o
unn docIsIon quo nIogn nI nrfIcuInr oI dorocho do dofondorso, o
oI nccoso n Ins ncfuncIonos, o In dofonsn Iofrndn, ofc.) y on ncfos
InforIocuforIos o do noro frnIfo. Isfos IfInos son ncfos
quo roducon un ofocfo jurIdIco dIrocfo, oro sIn docIdIr oI fon-
do do In cuosfIon confrnI Innfondn: un nso, un frnsIndo, unn
vIsfn concodIdn nrcInInonfo, unn nodIdn ordonnndo o dono-
gnndo In roduccIon do unn ruoLn, un ncfo roInfIvo n In fornn
do roduccIon do dofornInndn ruoLn, oI odIdo do un dIcfn-
non o Inforno, ofcoforn.
In dIforoncIn onfro unos y ofros rosIdo on quo Ios rocursos
ndnInIsfrnfIvos ufIIIznLIos confrn oIIos do ncuordo con oI do-
crofo 1.?59/?2, son dIsfInfos on oI cnso doI ncfo ndnInIsfrnfIvo
quo docIdo oI fondo do In cuosfIon o nrnIIzn oI rocodInIonfo, y
on oI cnso doI ncfo quo docIdo unn cuosfIon do frnIfo; n su
voz, nnLos so dIsfInguon do Ios ncfos o nodIdns ronrnforIns
on quo osfns IfInns no son rocurrILIos, nIonfrns quo Ios rI-
noros sI Io son, sIn orjuIcIo do In dIvorsIdnd do rocursos nII-
cnLIos.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 9
4.4. HecIoe no juriJicoe.
Son fodns Ins ncfuncIonos nnforInIos do In ndnInIsfrncIon
quo no roducon un ofocfo jurIdIco dIrocfo, nI consfIfuyon do-
cInrncIonos o nnnIfosfncIonos InfoIocfIvns. AsI, oI rofosor dn
su cInso do Io o sonfndo, o cnnInn durnnfo In nIsnn, hnco
grfIcos on oI Iznrron o nsn dInosIfIvns; oI ngonfo do oIIcIn
IIovn un oxodIonfo do In conIsnrIn nI juzgndo; oI ordonnnzn
Lnrro oI nuIn, frno ngun o cnfo; oI rofosor frno oxodIonfos
ndnInIsfrnfIvos n cInso nrn quo Ios vonn Ios nIunnos, ofc.
4.5. HecIoe juriJicoe.
Son Ins conducfns ndnInIsfrnfIvns quo roducon un ofocfo
jurIdIco dofornInndo, son oI In croncIon do un dorocho o un
doLor, o IncIuso In roduccIon do rosonsnLIIIdnd rosocfo doI
ngonfo quo Io conofIo o do In ndnInIsfrncIon: oI ngonfo do oII-
cIn quo no dofIono sIn ordon do nuforIdnd conofonfo, conofo
un hocho nnfIjurIdIco quo Io hnco rosonsnLIo n oI y n In ndnI-
nIsfrncIon; oI funcIonnrIo quo no oLodoco unn ordon judIcInI do
ronfo dosncho nnfo un nnnro or norn, Incurro on roson-
snLIIIdnd (docrofo-Ioy 19.549, nrfs. 28 y 29); In ososIon ncIfI-
cn do unn cosn, durnnfo un dofornInndo fIono, hnco nncor un
dorocho soLro oIIn; oI ngonfo quo so IIovn un cocho nnI osfncIo-
nndo, oro Io hnco con nogIIgoncIn fnI quo Io roduco un dnno,
conofo un hocho quo roduco fnnLIon oI ofocfo jurIdIco do hn-
cor nncor un dorocho n IndonnIzncIon doI roIofnrIo doI vohI-
cuIo; oI conducfor do un vohIcuIo ofIcInI quo con cuIn o nogII-
goncIn chocn confrn oI vohIcuIo do un forcoro, Incurro on IgunI
rosonsnLIIIdnd nfrInonInI nrn sI y nrn oI Isfndo, ofcoforn.
5. Prinero Jefinici6n
Con osfos oIononfos odonos, sI Io dosonnos, dnr unn dofI-
nIcIon oIononfnI do ncfo ndnInIsfrnfIvo, dIcIondo quo os unn
IA!TI OII!AI X - 10
docInrncIon ronIIzndn on ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrnfI-
vn, quo roduco ofocfos jurIdIcos dIrocfos.
SIn onLnrgo, osfn dofInIcIon nunquo dognfIcnnonfo co-
rrocfn ocn do unn dofIcIoncIn nofodoIogIcn y rcfIcn, cunI
os In do sor oxcosIvnnonfo nnIIn y vngn cono nrn ornIfIr
unn ndocundn y rocIsn ufIIIzncIon focnIcn, y nrocorIn nocosn-
rIo confInunr fodnvIn con In InvosfIgncIon.
6. AcIoe , conIroIoe oJninieIroIitoe
Iuodo onfoncos ndvorfIrso quo donfro do Ios ncfos ronIIzndos
on ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn y quo roducon ofoc-
fos jurIdIcos, oxIsfo unn dIforoncIn do rogInon onfro nquoIIos
quo so ronIIznn do conn ncuordo onfro In ndnInIsfrncIon y
ofro sujofo do dorocho, nrn rogInr dorochos y doLoros conu-
nos, y Ins nnnIfosfncIonos nornnonfo unIInfornIos do In ndnI-
nIsfrncIon quo ronIIzn oIIn or su cuonfn y or su soIn voIun-
fnd. Ios rInoros rocILon gonornInonfo In dononInncIon do
confrnfos ndnInIsfrnfIvos y fIonon un rogInon roIo dIfo-
roncIndo y Lnsfnnfo nufonono: nnfo fnI cIrcunsfnncIn cnLo ro-
gunfnrso sI no os ns convonIonfo ovIfnr In duIIcncIon do Ios
fornInos ncfo ndnInIsfrnfIvo y confrnfo ndnInIsfrnfIvo y
uosfo quo osfos IfInos fIonon yn unn cnrncforIzncIon roIn
y osocIfIcn y unn dononInncIon corrIonfo y fnnLIon osocIfI-
cn, concofunrIos y cnrncforIznrIos IndoondIonfononfo do Ios
ncfos unIInfornIos y rosorvnr oI concofo do ncfo ndnInIsfrnfI-
vo oxcIusIvnnonfo nrn Ios rInoros, nfonfo quo Ios sogundos
fIonon yn su dononInncIon roIn.
?. SegunJo Jefinici6n
SI nos dnnos or snfIsfochos con osfo osfndo do In InvosfIgn-
cIon odonos onfoncos docIr quo ncfo ndnInIsfrnfIvo os unn
docInrncIon unIInfornI ronIIzndn on ojorcIcIo do In funcIon nd-
nInIsfrnfIvn, quo roduco ofocfos jurIdIcos on fornn dIrocfn.SIn
onLnrgo, oIIo os fodnvIn ronnfuro.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 11
8. AcIoe uniloIerolee generolee e inJitiJuolee
In ofocfo, IncIuso donfro do Ios ncfos unIInfornIos do In nd-
nInIsfrncIon os dnLIo onconfrnr unn sonsILIo dIforoncIn onfro
nquoIIos quo roducon ncfos jurIdIcos gonornIos (o son, nrn
unn sorIo IndofornInndn do cnsos) o IndIvIdunIos (osfo os, nr-
fIcuInros, concrofos: nrn un soIo cnso dofornInndo, o nrn dIs-
fInfos cnsos IndIvIdunInonfo osocIfIcndos y dofornInndos).
AI oLsorvnr osfn dIforoncIn cnonos InnodInfnnonfo on In
cuonfn do quo Ios rInoros no son ofros quo Ios rogInnonfos
ndnInIsfrnfIvos (o son, Ins nornns gonornIos dIcfndns or In
ndnInIsfrncIon) y quo, nI IgunI quo Ios confrnfos ndnInIsfrnfI-
vos, fIonon su roIn dononInncIon osocIfIcn y su roIo rogI-
non osocInI, quo Ios dIforoncIn do Ios dons ncfos do In ndnI-
nIsfrncIon. SIondo oIIo nsI, os ovIdonfo quo In nofodoIogIn ndo-
cundn no uodo sor on nodo nIguno In do suoronor Ios con-
cofos do ncfo ndnInIsfrnfIvo y rogInnonfo ndnInIsfrnfI-
vo, hncIondoIo ordor rocIsIon nI rInoro: doLo or Io fnnfo
dnrso n Ios rogInnonfos ndnInIsfrnfIvos nIcn y oxcIusIvnnonfo
osn dononInncIon, rogInnonfos, y rosorvnrso oI nonLro do
ncfo ndnInIsfrnfIvo on sonfIdo osocIfIco y focnIco, soIo nrn
Ios ncfos unIInfornIos.
9. Tercero Jefinici6n
Iodonos onfoncos dofInIr oI ncfo ndnInIsfrnfIvo, cono In
docInrncIon unIInfornI ronIIzndn on ojorcIcIo do In funcIon nd-
nInIsfrnfIvn, quo roduco ofocfos jurIdIcos IndIvIdunIos on for-
nn dIrocfn.
nr osfn dofInIcIon rosfrIngIdn, so roIforn, sIrvo soIo n unn
fInnIIdnd nofodoIogIcn, y no rofondo nI uodo rofondor no-
gnrIo oI cnrcfor do ncfos n Ios confrnfos y rogInnonfos, nI
fnnoco oI quo Ios nIsnos sonn do IndoIo ndnInIsfrnfIvn.
TnI voz odrIn docIrso quo oI fornIno ncfo ndnInIsfrnfIvo
ndnIfo un doLIo uso: nnIIo y rosfrIngIdo. In sonfIdo nnIIo,
IA!TI OII!AI X - 12
sorIn ncfo ndnInIsfrnfIvo fodn docInrncIon ndnInIsfrnfIvn ro-
ducforn do ofocfos jurIdIcos y on sonfIdo rosfrIngIdo sorIn soIo
In docInrncIon unIInfornI o IndIvIdunI quo roduzcn fnIos ofoc-
fos jurIdIcos.
o uodo or Io fnnfo consIdornrso oLjocIon vIIdn n osfn
dofInIcIon nquoIIn quo nfIrnn quo Ios rogInnonfos no fIonon
cnrcfor IogIsInfIvo sIno ndnInIsfrnfIvo, nrn do nIII quoror
sncnr In concIusIon do quo doLon Infogrnrso on In nocIon do
ncfo ndnInIsfrnfIvo. SI LIon In rInorn nrfo do osfn nfIrnn-
cIon os corrocfn, on cunnfo Ios rogInnonfos no fIonon cnrcfor
IogIsInfIvo sIno ndnInIsfrnfIvo, oIIo no fundn In sIguIonfo con-
cIusIon, uos oI no IInnnrIos ncfos ndnInIsfrnfIvos on nodo
nIguno so Lnsn on quIfnrIos oI cnrcfor do ndnInIsfrnfIvos,
sogn yn so dIjo, sIno sInIononfo on usnr oI fornIno ncfo
ndnInIsfrnfIvo on un sonfIdo ns rosfrIngIdo, or rnzonos
dIdcfIcns y nofodoIogIcns. Iodr roforIrso unn u ofrn dofInI-
cIon or osfInrsoIn ns rcfIcn y fII, oro no orquo nIgu-
nn do oIIns doLn sor nocosnrInnonfo In nIcn dofInIcIon vIIdn.
II. Facultades regladas y discrecionales
de la administracin
10. 1nIroJucci6n
II concofo y dIsfIncIon do Ins fncuIfndos rogIndns y dIscro-
cIonnIos y do Ios dorochos suLjofIvos y dorochos rofIojos (o In-
forosos IogIfInos) os connnonfo oxIIcndo or Ios nuforos do
dorocho ndnInIsfrnfIvo on ocnsIon do frnfnr do nIgn unfo
dofornInndo do In nnforIn (osocInInonfo, oI nnfIgunnonfo IIn-
nndo confoncIoso-ndnInIsfrnfIvo).
Isfos fonns, sIn onLnrgo, so rosonfnn on nnyor o nonor
grndo on fodn In dIscIIInn; or oIIo so hnco IndIsonsnLIo su
osfudIo o InvosfIgncIon on fornn nufononn.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 13
Isfns nocIonos, ndons, fIonon unn fInnIIdnd ordonndorn y
nofodIzndorn, nI IgunI quo In nocIon do ncfo ndnInIsfrnfIvo.
In ofocfo, In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn uodo sor cInsIfIcndn do
nuy dIvorsos nodos, do ncuordo con Ins dIsfInfns fornns jurI-
dIcns quo uodn nsunIr.
TnIos cInsIfIcncIonos rosondon n dIforonfos fInnIIdndos, ox-
IIcnndo unn u ofrn do Ins nrfIcuInrIdndos doI ojorcIcIo do In
funcIon ndnInIsfrnfIvn; or oIIo no rosuIfnn nocosnrInnonfo
oxcIuyonfos Ins unns do Ins ofrns, sIno quo so suoronon on
grnn nodIdn. IodrInnos docIr quo sogn son oI dIsfInfo nguIo
con quo so onfoquo In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn, nsI sorn Ins
fornns jurIdIcns onconfrndns y or Io fnnfo Ins cInsIfIcncIonos
n quo osfns dnrn Iugnr.
Ins cInsIfIcncIonos rocodonfos son fundnnonfnIos on oI do-
rocho ndnInIsfrnfIvo, uos consfIfuyon In nrfo cnsI ns In-
orfnnfo do su foorIn gonornI.
Todos Ios dons fonns doI dorocho ndnInIsfrnfIvo gIrnn
nocosnrInnonfo nIrododor do osfns cInsIfIcncIonos, y doLon ro-
currIr n oIIns nrn soIucIonnr ns do unn cuosfIon docIsIvn.
IIIns cunIon unn funcIon ordonndorn y nofodIzndorn don-
fro doI dorocho ndnInIsfrnfIvo, y son unn suorfo do coIunnn
vorfoLrnI, un noxo focnIco onfro Ins dons cuosfIonos o InsfI-
fucIonos do In nnforIn.
In rosunon, osfns dos cInsIfIcncIonos consIdornn un dIsfIn-
fo nsocfo o nononfo do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn, y or
oIIo sor orfocfnnonfo osILIo oxrosnr quo on un cnso In nd-
nInIsfrncIon hn ojorcIdo unn nfrILucIon rogIndn o dIscrocIo-
nnI, quo nI ojorcorIn hn nfocfndo un dorocho suLjofIvo,un doro-
cho do IncIdoncIn coIocfIvn o un Inforos dIfuso, un Inforos IogI-
fIno, o un Inforos sInIo; quo n fnI ofocfo hn dIcfndo un ncfo, o
un confrnfo, o un rogInnonfo ndnInIsfrnfIvo, o quo hn ronIIzn-
do un sInIo conorfnnIonfo ncfIvo o unn onIsIon, o confofndo
con oI sIIoncIo ndnInIsfrnfIvo, ofcoforn.
Ingunn do osfns nocIonos os dofornInnnfo do quo concro-
fnnonfo so dIcfo o ronIIco uno u ofro fIo do ncfo o hocho (ncfo
IA!TI OII!AI X - 14
ndnInIsfrnfIvo, rogInnonfo, confrnfo; hocho ndnInIs-frnfIvo,
sIIoncIo, onIsIon). In rInorn dIsfIncIon onfro fncuIfnd rogIn-
dn o dIscrocIonnI fIono InfInn roIncIon con quo so hnyn IosIonn-
do un dorocho suLjofIvo o un Inforos IogIfIno, sogn voronos
on Ins gInns sIguIonfos. Is osILIo y dosonLIo quo con oI co-
rror doI fIono In dIsfIncIon Iordn InorfnncIn, on In nodIdn
quo In nsunnn on nnyor nodIdn rIncIIos fnIos cono oI do In
rnzonnLIIIdnd oxIIcndo on oI unfo 8 doI cnIfuIo VI.
11. CriIerio Je JieIinci6n
1
Ins fncuIfndos do un orgnno ndnInIsfrnfIvo osfn rogIndns
cunndo unn nornn jurIdIcn rodofornInn on fornn concrofn
unn conducfn dofornInndn quo oI nrfIcuInr doLo soguIr, o son
cunndo oI ordon jurIdIco osfnLIoco do nnfonnno quo os osocIfI-
cnnonfo Io quo oI orgnno doLo hncor on un cnso concrofo.
2
Ins
fncuIfndos doI orgnno sorn on cnnLIo dIscrocIonnIos cunndo oI
ordon jurIdIco Io oforguo cIorfn IILorfnd nrn oIogIr onfro uno y
ofro curso do nccIon, nrn hncor unn u ofrn cosn, o hncorIn do
unn u ofrn nnnorn.
3
Icho do ofro nodo, In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn doLo sor
ofIcnz on In ronIIzncIon doI Inforos LIIco, oro osn ofIcncIn o
convonIoncIn u oorfunIdnd os on nIgunos cnsos confonIndn
or oI IogIsIndor o or Ios rogInnonfos, y on ofros os dojndn n In
11.1
AnIInr on OA!CA I ITI!!A, I!A!O, Lo lucIo conIro loe innu-
niJoJee Jel poJer en el DerecIo AJninieIroIito, !ovIsfn do AdnInIs-
frncIon ILIIcn, MndrId, 1962, n" 38, s. 159 y ss.; !IVI!O, JIA, DroiI
oJninieIroIif, InrIs, 19?0, s. ?8 y ss.
11.2
Vor y connrnr VIIZIA,JIA-CIA!I, Le poutoir JiecreIionnoire,
InrIs, 1959; IA!IAI!I, A!I I, TroiIe elenenIoire Je JroiI
oJninieIroIif, InrIs, 1963, s. 213 y ss.; HAMSO, C. I. , Poutoir
JiecreIionnoire eI conIrle juriJicIionnel Je l`oJninieIroIion, InrIs, 1958;
IHMII, HO!ST, 1rneeeen unJ UnIeeIinnIer IecIIeIegriff in
VeruolIungerecII, TuLIngon, 1960.
11.3
Vor y connrnr: IIA!IS, J!A I!ACISCO, PoJer Jiecrecionol
oJninieIroIito,Iuonos AIros,1958; IIO!II,IA!TOIOMI,Lo Jiecrecionoli-
JoJ en lo AJninieIroci6n PIlico, Iuonos AIros, 1948.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 15
nrocIncIon doI orgnno quo dIcfn oI ncfo; on oIIo osfrILn In dIfo-
roncIn do Ins fncuIfndos rogIndns y dIscrocIonnIos do In ndnI-
nIsfrncIon. In un cnso os In Ioy on sonfIdo Info: ConsfIfu-
cIon, Ioy, rogInnonfo y on ofro os oI orgnno ncfunnfo, oI quo
nrocIn In oorfunIdnd o convonIoncIn do In nodIdn n fonnrso.
4
In oI rInor cnso, In Ioy so susfIfuyo nI crIforIo doI orgnno
ndnInIsfrnfIvo, y rodofornInn oIIn nIsnn quo os Io convo-
nIonfo nI Inforos LIIco; on fnIos cnsos oI ndnnIsfrndor no
fIono ofro cnnIno quo oLodocor n In Ioy y roscIndIr do su nro-
cIncIon orsonnI soLro oI norIfo doI ncfo. Su conducfn, on con-
socuoncIn, osf rodofornInndn or unn rogIn do dorocho; no
fIono oI IILorfnd do oIogIr onfro ns do unn docIsIon: su ncfIfud
soIo uodo sor unn, nunquo osn unn son on ronIIdnd Inconvo-
nIonfo.
In osfo cnso In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn osf rogIndn: oI or-
don jurIdIco dIsono quo nnfo fnI o cunI sIfuncIon do hocho oI
doLo fonnr fnI o cunI docIsIon; oI ndnInIsfrndor no fIono oIoc-
cIon osILIo: su conducfn Io osf dIcfndn con nnfoIncIon or In
rogIn do dorocho.
5
In oI sogundo cnso, In Ioy ornIfo nI ndnInIsfrndor quo son
oI quIon nrocIo In oorfunIdnd o convonIoncIn doI ncfo n Ios
Inforosos LIIcos; oIIn no rodofornInn cuI os In sIfuncIon do
hocho nnfo In quo so dIcfnr oI ncfo, o cuI os oI ncfo quo so
dIcfnr nnfo unn sIfuncIon do hocho. II orgnno ndnInIsfrnfIvo
fIono oIoccIon, on fnI cnso, son do Ins cIrcunsfnncIns nnfo Ins
cunIos dIcfnr oI ncfo, son doI ncfo quo dIcfnr nnfo unn cIr-
cunsfnncIn.
So frnfn rIncInInonfo do In corrosondoncIn onfro oI oLjo-
fo doI ncfo
6
y Ins cIrcunsfnncIns do hocho oxforIoros n oI; on
un cnso so rocIsnn fncuIfndos rogIndns cuIos son Ins cIr-
11.4
I IA!IAI!I, op. ciI., . 213.
11.5
I IA!IAI!I, op. ciI., . 213.
11.6
AquoIIo quo oI ncfo docIdo, corfIfIcn u oInn con ofocfos jurIdIcos
dIrocfos o InnodInfos.
IA!TI OII!AI X - 16
cunsfnncIns do hocho quo doLon dnr Iugnr nI ncfo, nIonfrns
quo on oI ofro fncuIfndos dIscrocIonnIos no: oI ncfo uodo
dnrso IILrononfo nnfo cunIquIor sIfuncIon do hocho;
?
oxrosn-
do do ofrn fornn, on un cnso so dofornInn un soIo oLjofo doI
ncfo cono osILIo nrn unn dofornInndn sIfuncIon do hocho, y
on oI ofro uodo con cIorfn nnIIfud oIogIrso In sIfuncIon do
hocho nnfo In quo so ndofnr osn docIsIon, o In docIsIon quo
so ndofnr nnfo unn sIfuncIon do hocho.
8
12. AepecIoe que conprenJe lo reguloci6n
Isn rodofornInncIon do In conducfn ndnInIsfrnfIvn n frn-
vos do nornns jurIdIcns uodo ronIIznrso do dIsfInfns nnno-
rns:
12.1. Ieguloci6n JirecIo
So frnfn do Ins nornns jurIdIcns quo so rofIoron osocIfIcn-
nonfo n In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn: Ioyos do rocodInIonfo,
do confnLIIIdnd, do rosuuosfo, ofc.
ConpeIencio. In Ioy sIonro rovo on fornn oxrosn o rnzo-
nnLIononfo InIIcIfn, In conpeIencio
1
quo fIonon Ios orgnnos
ndnInIsfrnfIvos nrn ncfunr; gonornInonfo fnnLIon In fornn
y oI rocodInIonfo on quo doLon oxforIorIznr sus docInrncIonos
o nnnIfosfncIonos do voIunfnd; oso os un rInor o Inorfnnfo
gruo do cnsos do reguloci6n do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn.
!n ojonIo do roguIncIon dIrocfn do In conofoncIn Io on-
confrnnos on oI nrfIcuIo ?", IncIso n), doI docrofo-Ioy 19.549, do
ncuordo con oI cunI oI ncfo doLo sor dIcfndo or nuforIdnd con-
11.?
SIonro, cInro osf quo fongn vordndornnonfo unn sIfuncIon do
hocho quo Io jusfIfIquo, y In nrocIncIon son rnzonnLIo, roorcIonndn,
ofc.
11.8
I IA!IAI!I, op. ciI., . 214.
12.1
AnIInr infro, cnIfuIo XII.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 1?
ofonfo, oI cunI so conIononfn con oI nrfIcuIo 3" doI nIsno
foxfo, quo osfnLIoco quo In conofoncIn sor In quo rosuIfn
sogn Ios cnsos, do In ConsfIfucIon, do Ins Ioyos y do Ios rogIn-
nonfos quo so dIcfon, udIondo fnnLIon surgIr do doIogncIon o
susfIfucIon oxrosnnonfo nuforIzndn or unn nornn concrofn.
Iorno. II nIsno docrofo-Ioy roguIn In forno doI ncfo, cunn-
do dIco on su nrfIcuIo 8" quo II ncfo ndnInIsfrnfIvo so nnnI-
fosfnr oxrosnnonfo y or oscrIfo ... soIo or oxcocIon ... o-
dr ufIIIznrso unn fornn dIsfInfn, y on su nrfIcuIo ?", IncIso
o), quo oI ncfo doLor sor nofIvndo, oxrosndoso on fornn
concrofn Ins rnzonos quo Inducon n onIfIr oI ncfo, on nrfIcu-
Inr Ios hochos y nnfocodonfos quo Io sIrvon do cnusn (IncIso I)
y oI dorocho nIIcnLIo.
ProceJinienIo. TnnLIon oI proceJinienIo rovIo n In onn-
nncIon doI ncfo so hnIIn rogIndo on dIvorsos nsocfos, oxIgIon-
doso oI dIcfnnon jurIdIco cunndo oI ncfo udIoro nfocfnr doro-
chos suLjofIvos o Inforosos IogIfInos (nrfIcuIo ?", IncIso e), y oI
cunIInIonfo do Ios rocodInIonfos y frnIfos osoncInIos ro-
vIsfos oxrosn o InIIcIfnnonfo or oI ordonnnIonfo jurIdIco.
Infro Ios rocodInIonfos osoncInIos rovIsfos oxrosnnonfo, y
quo oI ndnInIsfrndor osf or Io fnnfo oLIIgndo n cunIIr, on
vIrfud do unn fncuIfnd rogIndn, osf oI ornIfIr y fncIIIfnr n Ios
Inforosndos quo ojorznn oI dorocho n sor oIdo, dorocho n ofro-
cor y roducIr ruoLns
2
y dorocho n unn docIsIon fundndn, o
son, quo oI ncfo docIsorIo hngn oxrosn consIdorncIon do Ios
rIncInIos nrgunonfos y do Ins cuosfIonos rouosfns (nrfI-
cuIo 1", IncIso f), nnrfndos 1", 2" y 3").
OIjeIo. !nn cunrfn roguIncIon dIrocfn do In ncfIvIdnd ndnI-
nIsfrnfIvn so oncuonfrn on roIncIon nI oIjeIo doI ncfo; or ojonIo
on In rohILIcIon doI oLjofo doI ncfo (In nsI IInnndn vIoIncIon
do In Ioy); oIIo consIsfo on quo oI orgnno no odIn dIcfnr oI ncfo
do quo so frnfo, son orquo In Ioy (on sonfIdo Info) Io rohILIn do
12.2
AnIInr infro, fono 2.
IA!TI OII!AI X - 18
nnnorn gonornI, son orquo In Ioy soIo Io nuforIznLn nrn cIor-
fns cIrcunsfnncIns do hocho quo on oI cnso no so dIoron.
3
In osfo sonfIdo dIco oI docrofo-Ioy 19.549, nrfIcuIo ?", IncIso
c), quo oI oLjofo doLo sor cIorfo y fIsIcn y jurIdIcnnonfo osI-
LIo; doLo docIdIr fodns Ins ofIcIonos fornuIndns: nc so oLsor-
vn quo oxIsfo roguIncIon on In nodIdn on quo oxIsfIondo cuos-
fIonos rouosfns o cuosfIonos quo doLon sor docIdIdns o osfn
Innfondns on oI oxodIonfo, fononos Ins circuneIoncioe Je
IecIo n Ins cunIos doLo corrosondor oI oIjeIo doI ncfo. In
corrosondoncIn oxIgIdn or In nornn on osfo cnso os quo osns
cuosfIonos Innfondns sonn rosuoIfns or oI oLjofo doI ncfo: sI
In docIsIon no rosuoIvo onfoncos Ins cuosfIonos rouosfns, oI
ncfo frnnsgrodo In roguIncIon nornnfIvn oxIsfonfo.
TnnLIon con roforoncIn nI oIjeIo, uodo ocurrIr quo In Ioy
soIo nuforIco oI oLjofo nrn cIorfns circuneIoncioe Je IecIo;
nIII so frnfn do un cnso do ncfIvIdnd regloJo on roIncIon nI
oLjofo quo no doLo sor confundIdo con nquoI on quo oI ndnInIs-
frndor Invocn nrn su docIsIon hochos que no eon cierIoe, oro
quo no fuoron osfnLIocIdos or In Ioy cono condIcIon do IogIfI-
nIdnd doI ncfo.
4
SoIo cunndo In Ioy rodofornInn quo nrn
fnIos y cunIos hochos corrosondo fnI o cunI ncfo, oxIsfo roguIn-
cIon doI oLjofo; cunndo In Ioy on cnnLIo so IInIfn n oxIgIr quo
Ins docIsIonos fonndns on oI ojorcIcIo do fncuIfndos dIscrocIo-
nnIos sonn noIitoJoe
5
y osfnLIoco rocursos nrn oI cnso do
12.3
Ior ojonIo, oI docrofo-Ioy 19.549 nuforIzn on su nrfIcuIo 1?,
rInorn nrfo, quo In ndnInIsfrncIon rovoquo oI ncfo IrroguInr, o son
vIcIndo do nuIIdnd; oro on In sogundn nrfo IInIfn osfn fncuIfnd y rohI-
Lo In rovocncIon sI oI ncfo huLIoro gonorndo rosfncIonos quo osfuvIoron
on vIns do cunIInIonfo, IncIuso nunquo oI ncfo fuoro IrroguInr.
12.4
In osfo sogundo cnso oI ncfo os fnnLIon InvIIdo, oro or vIoInr
unn IInIfncIon n In dIscrocIonnIIdnd. In InvocncIon do hochos o nnfoco-
donfos InoxIsfonfos o fnIsos, os rovIsfn cono cnusnI do nuIIdnd or oI
nrfIcuIo 14, IncIso o) doI docrofo-Ioy 19.549. SI, on cnnLIo, so Invocnn
hochos cIorfos, no so frnnsgrodo osfo nsocfo do In IInIfncIon.
12.5
AsI Io oxIgo oI nrfIcuIo ?", IncIso e) doI docrofo-Ioy 19.549, quo
ncorfndnnonfo osfnLIoco osfn oLIIgncIon fnnfo nrn Ios ncfos rogIndos
cono dIscrocIonnIos.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 19
unn nofIvncIon fundndn on hochos orronoos, nos onconfrnnos
nnfo unn rosfrIccIon nI ojorcIcIo do In ncfIvIdnd dIscrocIonnI,
oro no or oIIo nnfo unn ncfIvIdnd rogIndn on cunnfo nI oLjofo
(osf sI, rogIndn on cunnfo n In fornn).
In fodos osfos cnsos (conofoncIn, fornn, rocodInIonfo,
oLjofo rohILIdo or In Ioy, oLjofo nuforIzndo soIo nrn cIorfns
cIrcunsfnncIns do hocho) so frnfn do unn roguIncIon Inuosfn
JirecIonenIe n In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn.
Ofros ojonIos do roguIncIon dIrocfn do In ncfIvIdnd ndnI-
nIsfrnfIvn onconfrnnos on Ins Ioyos do nInIsforIos, do ndnI-
nIsfrncIon fInnncIorn doI Isfndo, do oLrns LIIcns, do oxro-
IncIonos, osfnfufos doI orsonnI cIvII do In ndnInIsfrncIon
LIIcn, nornns soLro confrnfos do sunInIsfros, ofcoforn.
6
12.2. Ieguloci6n inJirecIo o intereo
In un grnn nnoro do sIfuncIonos In Ioy no rogInnonfn In
fornn on quo lo oJninieIroci6n pueJe ocIuor fronfo n Ios nr-
fIcuInros, sIno Ins condIcIonos Lnjo Ins cunIos loe porIiculoree
no pueJen eer noleeIoJoe or In ndnInIsfrncIon. IInnnr n
osfo IInIfo do Ins fncuIfndos dIscrocIonnIos no os ndocundo,
yn quo In ndnInIsfrncIon so vo consfronIdn n rosofnr osns
regloe osfnLIocIdns: su sIfuncIon no os IILro; su conducfn Io
osf dIcfndn con nnfoIncIon or In rogIn do dorocho.
osofros dosIgnnnos n osfo cono reguloci6n inJirecIo o in-
tereo, o son, cono ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn rogIndn on fornn
Invorsn. So conrondon nquI fodos Ios cnsos on quo In Ioy re-
glonenIo no yn oI dorocho suLjofIvo do In ndnInIsfrncIon n
ncfunr soLro Ios nrfIcuInros, sIno oI dorocho suLjofIvo Je loe
porIiculoree n quo nndIo InforfIorn con sus ncfIvIdndos.
Ior ojonIo, sI In Ioy nuforIzn n In ndnInIsfrncIon n ronIIznr
unn oLrn LIIcn, y no osfnLIoco In fornn concrofn on quo doLo
IIovnrIn n cnLo, no or oIIo fIono In ndnInIsfrncIon dIscrocIonn-
12.6
Vor fnnLIon ofros ojonIos noncIonndos eupro, cnIfuIo VII.
IA!TI OII!AI X - 20
IIdnd fofnI: uosfo quo oI dorocho IndIvIdunI do roIodnd sI
osf rogIndo (on oI CodIgo CIvII), cunndo In ndnInIsfrncIon on
su ncfIvIdnd dnnn n un InnuoLIo do un nrfIcuInr (grIofns,
fIIfrncIonos, ofc.), conofo un hocho nnfIjurIdIco y oI nrfIcuInr
fIono oI dorocho suLjofIvo n Invocnr Ins consocuoncIns jurIdIcns
orfInonfos.
In roguIncIon inJirecIo os uos on gonornI In quo so osfudIn
on oI dorocho cIvII, InLornI, ofc.; In ndnInIsfrncIon so oncuon-
frn IIgndn or oIIn nunquo nIngunn nornn so In hnyn hocho
oxrosnnonfo nIIcnLIo.
Con fodo, cnLo sonnInr fnnLIon quo n vocos In Ioy cIvII, co-
norcInI, ofc., confIono rovIsIonos do dorocho ndnInIsfrnfIvo
quo roguInn dIrocfn y no IndIrocfnnonfo In ncfIvIdnd ndnInIs-
frnfIvn. AsI, or ojonIo, oI docrofo-Ioy 19.550 do socIodndos
conorcInIos osfnLIoco on su nrfIcuIo 302 cIorfns nfrILucIonos
quo In nuforIdnd ndnInIsfrnfIvn do confrnIor do Ins socIodndos
uodo ojorcor, y roguIn Ins snncIonos quo uodo nIIcnr (norcI-
LInIonfo, norcILInIonfo con uLIIcncIon, nuIfns n In socIo-
dnd, sus dIrocforos y sIndIcos); fnnLIon oI nrfIcuIo 299, nI do-
fornInnr Ios cnsos on quo os do nIIcncIon In fIscnIIzncIon os-
fnfnI ornnnonfo, roguIn on fornn dIrocfn In ncfIvIdnd ndnI-
nIsfrnfIvn, yn quo fnI fIscnIIzncIon no odr oxfondorso n ofrns
onfIdndos no conrondIdns on In onunorncIon; oI nrfIcuIo 301
doI nIsno docrofo-Ioy 19.550 rovo unn fncuIfnd dIscrocIonnI
do In ndnInIsfrncIon, nI nuforIznr funcIonos do vIgIInncIn so-
Lro socIodndos no conrondIdns on oI nrfIcuIo 99, cunndo Io
consIdoro nocosnrIo, sogn rosoIucIon fundndn, on rosgunrdo
doI Inforos LIIco. IsosIcIonos sInIInros uodon onconfrnrso
on Ios docrofos-Ioyos do Lnncos (18.061), do LoIsns y norcndo do
vnIoros (1?.811), do soguros (1?.418), nofroIogIn (19.511), quIo-
Lrn (sogn In nodIfIcncIon do In Ioy 18.832), concursos (19.551,
nrfIcuIos 311 y 312). In fodos osfos cnsos so frnfn do dIsosI-
cIonos nIsIndns quo confonInn on fornn JirecIo conducfns
rogIndns o dIscrocIonnIos do In ndnInIsfrncIon: nI nnrgon do
osns nornns do roguIncIon dIrocfn, uos, oI fodo do In IogIsIn-
cIon oorn cono unn roguIncIon IndIrocfn on cunnfo fIjn doro-
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 21
chos do Ios nrfIcuInros, quo osfos fIonon fnnLIon fronfo n In
ndnInIsfrncIon on Ios cnsos ocurronfos.
12.3. Ieguloci6n reeiJuol
Cunndo fnIfn In roguIncIon dIrocfn y fnnLIon In Invorsn, no
onfrnnos on In dIscrocIonnIIdnd ndnInIsfrnfIvn, uos fodnvIn
oI ordon jurIdIco rovo In soIucIon do un forcor cnso do coIIsIon
do dorochos suLjofIvos nognfIvos
?
do In ndnInIsfrncIon y Ios
nrfIcuInros.
In ConsfIfucIon nrgonfInn y on fornn sInIInr ofrns consfI-
fucIonos nnorIcnnns,
8
dIsono on su nrfIcuIo 28 quo Ios rIn-
cIIos, gnrnnfIns y dorochos roconocIdos on Ios nnforIoros nrfI-
cuIos, no odrn sor nIforndos or Ins Ioyos quo rogInnonfnn
su ojorcIcIo; oIIo sIgnIfIcn quo nI Ins Ioyos nI or Io fnnfo Ios
ncfos do In ndnInIsfrncIon uodon dosfruIr In eeencio do Ios
dorochos suLjofIvos quo oIIn concodo. AsI, nunquo In ncfIvIdnd
ndnInIsfrnfIvn no so hnIIo rogIndn nI on fornn JirecIo nI on
fornn intereo, Io rosfn osfn roguIncIon reeiJuol quo ofroco In
ConsfIfucIon cunndo In ncfIvIdnd nfocfn In osoncIn doI dorocho.
CInro osf, sI Ios frILunnIos son ronIsos on consIdornr quo
so hn nIforndo oI dorocho suLjofIvo, In dIscrocIonnIIdnd so ox-
fIondo: oro oso no os roIo do In dIscrocIonnIIdnd sIno do cIor-
fns ncfIfudos judIcInIos.
12.4. Ieguloci6n Iecnico (onIee llonoJo JiecrecionoliJoJ
Iecnico)
Ior fIn, In dIscrocIonnIIdnd quo Ins nornns jurIdIcns ofor-
guon nI ndnInIsfrndor no sIgnIfIcn quo osfo uodn ncfunr on
12.?
AnIInr infro, fono 2, cnIfuIos II y III.
12.8
AsI IoIIvIn, nrf. 28; IrnsII, nrf. 141, Inc. 4); Cosfn !Icn, nrf. 1?;
CuLn, nrf. 40; Icundor, nrf. 163; II SnIvndor, nrf. 221; OunfonnIn, nrf.
50; Hondurns, nrf. 82; Icnrngun, nrf. 285; connrnr Ins consfIfucIonos
do Isfndos !nIdos do orfonnorIcn, onnIondn I; HnIfI, nrf. 31; MoxIco,
nrf. 10?, Inc. IX; !ruguny, nrf. 332.
IA!TI OII!AI X - 22
confrn do Ins rogIns do In focnIcn, cunndo osfns sonn cInrns y
unIfornos.
In osfo nsocfo os rocIso dIsfInguIr onfro rogIns osfrIcfn-
nonfo focnIcns IndIscufILIos o IndIscufIdns, or Io gonornI
y nsocfos focnIcos suscofILIos do confrovorsIn. In oI rInor
cnso, sI dosdo oI unfo do vIsfn do In focnIcn Io quo In ndnInIs-
frncIon hn hocho o rofondo hncor os InduLIfnLIononfo orro-
noo, In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn sor IIogIfInn; on cnnLIo, sI
so frnfn do cuosfIonos focnIcns on Ins quo cnLo ndnIfIr In dudn,
y Ios nIsnos focnIcos no osfn do ncuordo on cuI os oI crIforIo
corrocfo, onfoncos In IILorfnd doI ndnInIsfrndor os ns nnIIn
y su conducfn no sor IIogIfInn or hnLor oIogIdo unn do Ins
osILIos vIns focnIcns.
Is Inforosnnfo dosfncnr quo on osfo unfo so hn oorndo unn
Inorfnnfo ovoIucIon on oI rosonfo sIgIo. AnfIgunnonfo so
docIn quo In ndnInIsfrncIon fonIn unn dIscrocIonnIIdnd focnI-
cn, osfo os, unn nfrILucIon dIscrocIonnI on nnforIn focnIcn
quo fornnLn IrrovIsILIos Ios ncfos quo dIcfnrn on ojorcIcIo do
osns nfrILucIonos.
Ioro on ronIIdnd, osfo nnfIguo concofo do dIscrocIonnIIdnd
focnIcn doondIn do un IgunInonfo nnfIguo concofo do Io quo
consfIfuyo unn focnIcn: sI osfn os unn norn cuosfIon oInnLIo o
dIscufILIo, un nrfo quo uodo sor ojorcIdo do dIvorsos nodos y
do ncuordo nI crIforIo suLjofIvo do quIon on oI cnso Io dosono-
nn, os IogIco nfIrnnr quo osn ncfIvIdnd no uodo on fnI nsocfo
sor confroIndn. In cnnLIo, sI unn focnIcn os cIonfIfIcn y or Io
fnnfo, or dofInIcIon, cierIo, oLjofIvn, unIvorsnI, sujofn n ro-
gIns unIfornos quo no doondon do In nrocIncIon orsonnI do
un sujofo IndIvIdunI, os oLvIo quo no uodo on osfo nsocfo
hnLInrso do conIofn dIscrocIonnIIdnd (no sunIsIon n nor-
nns) sIno quo corrosondo or oI confrnrIo hnLInr do roguIn-
cIon (sujocIon n nornns, on oI cnso focnIcns), In sunn, In
ncfIvIdnd focnIcnnonfo orrndn os soIo or oIIo nnfIjurIdIcn,
nunquo no huLIorn nornns IognIos o rogInnonfnrIns quo rogu-
Inrnn dIchn ncfIvIdnd. SI LIon odrIn fnI voz nfIrnnrso quo no
hnLIondo rogIns nornnfIvns n quo sujofnrso, so frnfnrIn do unn
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 23
ncfIvIdnd dIscrocIonnI, no onIonnos yn osfn fornInoIogIn, y
consIdornnos quo so frnfn do un cnso do ncfIvIdnd rogIndn.
9
o fodos nodos, In docfrInn nodornn yn ndnIfo, sogn dIjI-
nos, quo no hny on nLsoIufo unn conIofn dIscrocIonnIIdnd on
nnforIn focnIcn; nfIrnn AIISSI on osfo sonfIdo quo sI In
dIscrocIonnIIdnd os unn IILorfnd, ns o nonos IInIfndn, do
nrocIncIon doI Inforos LIIco n Ios fInos do vnIornr In oorfu-
nIdnd do In nccIon o doI confonIdo n dnr n In nccIon nIsnn ... os
orrndo hnLInr do unn dIscrocIonnIIdnd neronenIe Iecnico, yn
quo Ios dos fornInos JiecrecionoliJoJ , Iecnico son osoncInI-
nonfo InconcIIInLIos: ... cunndo so frnfn do unn cuosfIon norn-
nonfo focnIcn oIIn os rosuoIfn oxcIusIvnnonfo on Lnso n crIfo-
rIos focnIcos y n rogIns focnIcns, y In ndnInIsfrncIon LIIcn
no fIono nIngunn fncuIfnd do nnrfnrso do fnIos rogIns ...;
10
on sonfIdo sInIInr sonnIn IIZ quo In dIscrocIonnIIdnd no oxIsfo
on oI nsocfo focnIco, quo os rocIso, sIno on oI ndnInIsfrnfIvo
yn quo oI ngonfo fIono cIorfn IILorfnd do nrocIncIon. Cono os
nnfurnI, Ios vIcIos soLro In oorncIon focnIcn InfIuyon on In
IogIfInIdnd doI ncfo ndnInIsfrnfIvo.
11
In cunIquIor cnso, nnroco ofrn novodnd con In InfornncIo-
nnIIzncIon doI dorocho: quo nIgunns cuosfIonos focnIcns quo-
dnn fuorn do In nrocIncIon fnnfo ndnInIsfrnfIvn cono jurIs-
dIccIonnI IocnI, or sor do cnrcfor surnIognI.
12
12.9
Is ovIdonfo quo on rIgor do vordnd In roguIncIon focnIcn, nunquo
no son IncIuIdn cono fncuIfnd rogIndn, no nrfIcIn do fodos nodos do Ios
cnrncforos do Ios dons IInIfos n In dIscrocIonnIIdnd; so dIforoncIn do
osfos on quo oIIn fnnLIon os un IInIfo concrofo, y no un IInIfo oIsfI-
co, con su consocuoncIn do quo odr dnr orIgon n dorochos suLjofIvos,
y do IncIdoncIn coIocfIvn.
12.10
AIISSI, !IATO, DiriIIo onninieIroIito, f. I, MIIn, 1949, . 145;
MA!IIHOII, MIO!II S., TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., f. II,
. 430.
12.11
IIZ, MA!II MA!A, 1l ocIo oJninieIroIito, 1" od., Iuonos AIros,
1956, s. 113 y 114.
12.12
II!II!I, AIII!TO, Le norne IecInicIe cone foIore Ji eroeione e Ji
IroneferinenIo Ji eotroniIo, on !IVI!SITA I VIIZIA, SIuJi in onore Ji
Ieliciono BentenuIi, f. IV, MucchI IdIforos, Modonn, 1996, s. 1413 y ss.
IA!TI OII!AI X - 24
12.5. Conclueionee
Iodonos nsI hncor un cudruIo Innfoo do Ins fncuIfndos
rogIndns, dIcIondo quo oIIns so rosonfnn y or Io fnnfo fnIfn In
dIscrocIonnIIdnd:
o) rosocfo n In conpeIencio, y gonornInonfo fnnLIon ros-
ocfo nI proceJinienIo, fornoe o fornoliJoJee; IgunInonfo
rosocfo nI oIjeIo, on Ios cnsos on quo In Ioy rodofornInn quo
cIrcunsfnncIns do hocho dnn Iugnr n un ncfo;
I) cunndo so vIoInn Ins rogIns do In focnIcn: nuncn uodo sor
vIIdo quo confrnrIn Io quo focnIcn o cIonfIfIcnnonfo so hn dofor-
nInndo;
c) rosocfo n Ios cnsos on quo In Ioy roguIn y rofogo oI doro-
cho Jel porIiculor n su roIn ncfIvIdnd o conducfn IILro (rogu-
IncIon Invorsn do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn: IILorfnd, roIo-
dnd, dIgnIdnd, honor, y fodos Ios dorochos gnrnnfIzndos on In
ConsfIfucIon y ncfos InfornncIonnIos do dorochos hunnnos);
J) rosocfo n Ios cnsos on quo so IIogn n vuInornr In osoncIn
doI dorocho suLjofIvo rIvndo (roguIncIon rosIdunI).
Isfo Innfoo os, n nuosfro juIcIo, oI ndocundo. SIn onLnrgo,
honos vIsfo quo In ncfIfud ocnsIonnInonfo ndofndn or In doc-
frInn os noncIonnr donfro do Ins fncuIfndos rogIndns nIcn-
nonfo n Ins nornns doI cnrcfor cIfndo que ee encuenIron en
uno le, que conIenplo JirecIonenIe lo ocIitiJoJ oJninieIro-
Iito.
In Iugnr, uos, do IncIuIr fodo osILIo fIo do reguloci6n
concreIo que preJeIernine c6no JeIio eer el ocIo JicIoJo por
el oJninieIroJor, donfro do Ins fncuIfndos rogIndns, so non-
cIonnn nIII soInnonfo n nquoIIos quo surjnn do unn Ioy ndnI-
nIsfrnfIvn, osfo os, do unn Ioy dosfInndn osocIfIcnnonfo n In
ndnInIsfrncIon.
A sI so dIco on nIgunos IILros do In nnforIn quo cunndo unn
Ioy no confonIn dIrocfnnonfo n In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn
oro on cnnLIo osfnLIoco nIgunn rohILIcIon o nIgunn nornn
gonornI do conducfn quo rosuIfn nIIcnLIo n In ndnInIsfrncIon,
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 25
hny unn IInIfncIon n In ncfIvIdnd dIscrocIonnI do In ndnInIs-
frncIon.
Ioro n nuosfro juIcIo oso fIo do fornInoIogIn InIIcn un
fnIsonnIonfo do In ronIIdnd, nI rosIsfIrso n IInnnr rogIndo Io
quo osf rodofornInndo or oI ordon jurIdIco, son do un nodo
o do ofro.
Is nInInIznr In InorfnncIn do In rogIn do conducfn quo
nLnrcn do uno u ofro nodo n In ndnInIsfrncIon; os cono docIr
quo In ndnInIsfrncIon roquIoro sIonro rogIns roIns, Io cunI
or Io dons fnnoco os oxncfo.
13. Lo retiei6n juJiciol Jel ocIo en el coeo Je loe foculIoJee
regloJoe , en el Je loe foculIoJee Jiecrecionolee
In oI cnso do Ins fncuIfndos dIscrocIonnIos, oI juoz no uodo
nnuInr oI ncfo on Io quo concIorno nI oLjofo,
1
uos In Ioy hn
onfondIdo dojnr IILorfnd nI ndnInIsfrndor nrn nrocInr In oor-
funIdnd do In nodIdn; on oI cnso do In fncuIfnd rogIndn, oI ncfo
doLor sor nnuIndo or oI juoz cunndo su oLjofo no os oI quo In
Ioy rovIo; cunndo In Ioy hn rocIsndo nnfo quo cIrcunsfnncIns
do hocho oI ndnInIsfrndor doLIn oLrnr on fnI o cunI sonfIdo, oI
juec JeIer onolicor culee eron loe circuneIoncioe Je IecIo
nrn odor dofornInnr sI so dIoron Ios roquIsIfos rovIsfos or
In Ioy.
A rInorn vIsfn nrocorIn onfoncos quo oI juoz confroInrn In
oorfunIdnd do In docIsIon, oro oIIo os soIo nsI IndIrocfnnonfo,
uos rocIsnnonfo lo le, Iico Je lo oporIuniJoJ Jel ocIo
onfondIdn sogn oI crIforIo do In Ioy y no doI ngonfo osfnfnI o
doI juoz uno conJici6n Je eu legoliJoJ.
2
13.1
SnIvo quo hnyn vIoIncIon n Ios IInIfos do Ins fncuIfndos dIscrocIonn-
Ios: IrrnzonnLIos, fnIfn do cnusn, dosroorcIonnIIdnd, dosvIncIon do o-
dor, ofc.
13.2
I IA!IAI!I, op. ciI., . 218.
IA!TI OII!AI X - 26
14. ConIinuoci6n. ToJo ocIo ee en porIe regloJo , en porIe
Jiecrecionol
Cunndo oI dorocho ndnInIsfrnfIvo osfnLn on sus orIgonos, In
fnIfn do roguIncIon nornnfIvn hncIn quo nIgunos ncfos do In
ndnInIsfrncIon fuornn cnsI fofnInonfo dIscrocIonnIos; hoy on
dIn fodo ncfo os on su nnyor nrfo rogIndo y soIo nrcInInonfo
dIscrocIonnI. In ronIIdnd, no os oI ncfo nIsno Io quo uodo
cnIIfIcnrso do dIscrocIonnI o rogIndo, sIno In nfrILucIon quo nI
ofocfo so hn ojorcIdo.
Cono oxrosn I IA!IAI!I,
1
So hn fornndo LnnnI roofIr
do ncuordo n HA!!IO! quo no oxIsfon ncfos dIscrocIonnIos, sIno
soInnonfo un cierIo poJer Jiecrecionol do Ins nuforIdndos nd-
nInIsfrnfIvns. Isfn rocIsIon os unn nIusIon n unn cnfogorIn
do ncfos hoy dosnnrocIdos cuyn nocIon orn on ronIIdnd nuy
dIforonfo do nquoIIn do odor dIscrocIonnI. So IInnnLnn ocIoe
Jiecrecionolee (o Je puro oJninieIroci6n) n cIorfos ncfos ros-
ocfo do Ios cunIos nIngunn crIfIcn do IognIIdnd nrocIn conco-
LILIo y quo oscnnLnn nsI or su nnfurnIozn n fodo confroI ....
In ronIIdnd, nuncn Ins nfrILucIonos do un orgnno ndnInIs-
frnfIvo odrn sor fofnInonfo rogIndns o fofnInonfo dIscrocIo-
nnIos; os InosILIo on In rcfIcn o InconvonIonfo rovor
hnsfn oI IfIno dofnIIo do Io quo oI orgnno doLo hncor: sIonro
quodnr nIgn oquono nnrgon quo doLor dojnrso nocosnrIn-
nonfo nI nrLIfrIo doI funcIonnrIo ncfunnfo.
II roLIonn confonornoo, con fodo, os In fondoncIn ndnI-
nIsfrnfIvn n dIcfnr rogInnonfncIonos on oxcoso, quo son frufo
do unn docIsIon dIscrocIonnI y so frnnsfornnn ngIcnnonfo on
fuonfo do roguIncIon, fnI cono vInos on oI cnIfuIo VII doI fono
1. Ior oIIo cnLo fonor rosonfo quo osfn soudo roguIncIon ndnI-
14.1
Op. ciI., f. I, 3" od., InrIs, 1963, . 214.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 2?
nIsfrnfIvn os unn do Ins grnndos frnnns do In ndnInIsfrncIon
confonornon, quo fondr su grnn rofo oI 24 do ngosfo do
1999, cono oxIIcnnos on oI cnIfuIo VII doI fono 2.
Io nIsno ocurro n In Invorsn: jnns oxIsfIr unn nornn fnI
quo nuforIco n un funcIonnrIo n hncor nLsoIufnnonfo cunIquIor
cosn,
2
sIn IInIfncIon nIgunn; sIonro oxIsfIr nIgunn ofrn nor-
nn o rIncIIo quo Io fIjo do nnfonnno cIorfos rIncIIos n quo
doLor njusfnr su nccIon.
Cono dIco WAIII, In ndnInIsfrncIon dIsono on cndn cnso
do un cIorfo nnrgon do nrocIncIon, oro osf sIonro nrofn-
dn, ns o nonos osfrochnnonfo, or cIorfns dIsosIcIonos Io-
gnIos.
3
Todn ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn, on oI ojonIo yn vIsfo, osf
regloJo on cunnfo n In conpeIencio (os docIr, sIonro os nIgn
orgnno dofornInndo y no ofro oI quo uodo ronIIznr In ncfIvI-
dnd; sIonro os dofornInndn ncfIvIdnd y no ofrn In quo uodo
ronIIznr un orgnno: cunndo so oxcodo do sus nfrILucIonos ro-
Ins oI ncfo osf vIcIndo do inconpeIencio).
II juoz doLo rovIsnr on fornn dIforonfo In IogIfInIdnd do In
nrfo rogIndn y do In nrfo dIscrocIonnI; nIgunos codIgos ro-
vIncInIos nrgonfInos
4
dIcon quo oI juoz no pueJe retieor lo
porIe Jiecrecionol, oro JoJo que IoJo Iiene uno porci6n re-
gloJo, expreeo o tirIuolnenIe (In conofoncIn, or ojonIo),
14.2
Cunndo quIorn, cono quIorn, dondo quIorn: nIonfrns un sIsfonn
osIfIvo no uodn sor roducIdo n In fornuIn proIiIiJo IoJo, In suLjofIvI-
dnd sor un dnfo InsosInynLIo y on osn nodIdn In dofInIcIon doI dorocho
suLjofIvo cono cnfogorIn nnnfondr su sIgnIfIcncIon donfro doI osquo-
nn rouosfo. Vor IAQ!IS, MA!II A., SIII!MA, A!OIO, O!OISMA, I!I-
Q!I y ofros, SoIre lo Ieorio Jel JerecIo euIjeIito, on JurIdIcn, AnunrIo
doI onrfnnonfo do orocho do In !nIvorsIdnd ILoronnorIcnnn, MoxI-
co, 19?2, nnoro 4, s. 221 y ss., . 259.
14.3
WAIII, op. ciI., . 415.
14.4
AsI orn In jurIsrudoncIn frnncosn Jel eiglo poeoJo; vor I
IA!IAI!I, op. ciI., s. 215 n 218. Infro Ios codIgos IInnndos confoncIoso-
ndnInIsfrnfIvos ns nodornos, quo ndnIfon In rovIsIon do In nrfo dIs-
crocIonnI doI ncfo on cunnfo n su IogIfInIdnd, vonso CorrIonfos, nrf. 4".
IA!TI OII!AI X - 28
oI juoz sIonro nnnIIzn In IogIfInIdnd do cunIquIor ncfo. II
ncfo dIscrocIonnI, cono ncfo IrrovIsILIo, os un nLsurdo.
SI or conodIdnd IdIonfIcn, uos, Ios codIgos o Ios nuforos
hnLInn do ncfo dIscrocIonnI, no sIgnIfIcn oIIo quo oI ncfo son
IrrovIsILIo nI quo son fofnInonfo dIscrocIonnI: soIo quIoro docIr
quo os un ncfo dofornInndo on oI quo hnIInnos un nnrgon do
dIscrocIonnIIdnd nnyor quo on ofros ncfos, y quo on oso nnr-
gon oI rogInon do rovIsIon judIcInI dIfIoro doI conn o on
nIgunos codIgos rovIncInIos no oxIsfo; nIngn ncfo os fofnI-
nonfo IrrovIsILIo or fonor nIgn confonIdo dIscrocIonnI: soIo
on osn nrfo dIscrocIonnI uodo sorIo.
Ior Io dons, dosdo oI unfo do vIsfn IInguIsfIco, no cnLrIn
hnLInr fnnoco do ncfos rogIndos o ncfos dIscrocIonnIos, sIno
on fodo cnso, rosocfIvnnonfo, do ncfos dIcfndos on oI ojorcIcIo
do fncuIfndos rogIndns o dIscrocIonnIos, on oI sonfIdo do quo
In nrfo doI ncfo quo consIdornnos o quo nos Inforosn on oI
nononfo, hn sIdo concoLIdn osn nrfo on funcIon do nor-
nns quo In dofornInnLnn nocosnrInnonfo, o or oI confrnrIo,
on vIrfud doI nrLIfrIo doI funcIonnrIo.
In sunn: soIo con rosocfo n nsocfos concrofos do In ncfIvI-
dnd do un orgnno y osocIfIcnnonfo n nsocfos concrofos do sus
ncfos, uodo hnLInrso on rIgor do vordnd do roguIncIon o
dIscrocIonnIIdnd, sogn so rosonfo oI cnso: y In dIsfIncIon
nos sorvIr nrn snLor sI oI funcIonnrIo osf oIligoJo n hncor
nIgo on nrfIcuInr, sIn odor onIonr su roIo crIforIo ncorcn
do quo os ns convonIonfo, o nojor, y or ondo sIn odor nnr-
fnrso do Io quo Ins nornns Io IndIcnn, o sI on cnnLIo uodo
ufIIIznr su juIcIo y oIogIr onfro ns do un cnnIno o nodIo do
nccIon.
In oI rInor cnso, sI oI orgnno so nnrfn do Io quo dofornI-
nn In nornn, su conducfn sor soIo con oIIo IIogIfInn y odr
sor nnuIndn; on oI sogundo cnso su conducfn os on rIncIIo
IogIfInn cunIquIorn son In docIsIon quo ndofo, oro uodo no
IIognr n sorIo sI so frnnsgrodo nIguno do Ios IInnndos IInIfos n
Ins fncuIfndos dIscrocIonnIos, n quo nos roforInos n confInun-
cIon.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 29
15. Loe liniIee o lo ocIitiJoJ Jiecrecionol
1
In vordnd, In fofnI IrrovIsILIIIdnd do In ncfIvIdnd ndnInIs-
frnfIvn no uodo IogIcnnonfo rosonfnrso, orquo oxIsfon n su
voz cIorfos IInIfos jurIdIcos n Ins fncuIfndos dIscrocIonnIos do
In ndnInIsfrncIon, y oI juoz, nrn dofornInnr sI osos IInIfos
hnn sIdo vIoIndos o no, doLo nocosnrInnonfo rovIsnr fnnLIon
In nrfo dIscrocIonnI doI ncfo.
In nIngn nononfo so uodo onsnr ncfunInonfo quo unn
orcIon do In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn uodn osfnr fuorn o or
oncInn doI ordon jurIdIco, y os or oIIo quo so onuncInn unn
sorIo do rIncIIos do dorocho quo consfIfuyon unn vnIIn n In
dIscrocIonnIIdnd ndnInIsfrnfIvn; osfos IInIfos n In dIscrocIo-
nnIIdnd so dIforoncInn do Ins fncuIfndos rogIndns on quo consfI-
fuyon or Io gonornI IInIfncIonos ns o nonos oIsfIcns, vn-
gns, InrocIsns, nocosIfndns do unn InvosfIgncIon do hocho on
oI cnso concrofo n fIn do dofornInnr su frnnsgrosIon, nI nr
quo In vIoIncIon do Ins fncuIfndos rogIndns os usunInonfo ns
cInrn, nI rosuIfnr do In norn confronfncIon doI ncfo con In nor-
nn IognI; nsI, In roguIncIon os IInIfo concrofo, Ios rIncIIos
quo fronnn In dIscrocIonnIIdnd son IInIfos roInfIvos o oIsfIcos.
Ios rIncInIos IInIfos quo nnnIIznronos nhorn son Ios sI-
guIonfos: In rnzonnLIIIdnd (os docIr, In rohILIcIon do ncfunr
nrLIfrnrIn o IrrnzonnLIononfo; on ofrn fornuIncIon, In jusfI-
cIn), In dosvIncIon do odor (rohILIcIon do ncfunr con unn fI-
nnIIdnd InroIn), y In Luonn fo.
15.1
Vor II!IZ, TOMS-!AM, De lo orIiIrorieJoJ Je lo oJninieIro-
ci6n, CIvIfns, MndrId, 1994; SIS, OMIOO J!A, AJninieIroci6n pIli-
co. AcIitiJoJ regloJo, Jiecrecionol , Iecnico, onInn, Iuonos AIros,
1994; I!IWI! CA!AS, Loe liniIee Jel poJer Jiecrecionol Je loe ouIoriJo-
Jee oJninieIroIitoe, sonrnfn, Cnrncns, 1966, s. 9 y ss.; !O!IO!IS Q!II!,
AIOSO, 1eIuJoe Je JireiIo oJninieIroIito, fono I, CoInLrn, s. ? y ss.;
A Ieorio Jo Jeetio Je poJer en JireiIo oJninieIroIito, sonrnfn,
CoInLrn, 1942, s. 41 y ss.
IA!TI OII!AI X - 30
15.1. IoconoIiliJoJ
2
SueIenIo fcIico , noIitoci6n. In docIsIon dIscrocIonnI
doI funcIonnrIo sor IIogIfInn, n osnr do no frnnsgrodIr nIn-
gunn nornn concrofn y oxrosn, sI os IrrnzonnLIo, Io cunI
uodo ocurrIr fundnnonfnInonfo cunndo: o) no do Ios fundn-
nonfos do hocho o do dorocho quo In susfonfnn, o I) no fongn
on cuonfn Ios hochos ncrodIfndos on oI oxodIonfo, o LIIcos y
noforIos; o so fundo on hochos o ruoLns InoxIsfonfos; o c) no
gunrdo unn roorcIon ndocundn onfro Ios nodIos quo onIon
y oI fIn quo In Ioy doson Iogrnr, o son, quo so frnfo do unn
nodIdn dosroorcIonndn, oxcosIvn on roIncIon con Io quo so
quIoro Iogrnr.
3
Isfos rIncIIos, ndons do sor do IndoIo consfIfucIonnI, hnn
sIdo consngrndos or oI docrofo-Ioy 19.549, quo on su nrfIcuIo
?", IncIsos I) y e) oxIgo sInuIfnonnonfo quo oI ncfo fongn Io
quo IInnn cnusn o nofIvos (do hocho y dorocho), y nofIvn-
cIon o oxIIcIfncIon do nquoIIn cnusn o nofIvo.
II IncIso I) oxIgo quo oI ncfo oLor susfonfnrso on Ios ho-
chos y nnfocodonfos quo Io sIrvon do cnusn y on oI dorocho
nIIcnLIo, y oI IncIso J) dofornInn quo oI ncfo oLor sor
nofIvndo, oxrosndoso on fornn concrofn Ins rnzonos quo In-
ducon n onIfIr oI ncfo, consIgnnndo, ndons, Ios rocnudos In-
dIcndos on oI IncIso I) doI rosonfo nrfIcuIo. Anroco nsI doLIo-
nonfo consngrndn In nocosIdnd do unn oxrosIon cInrn, concro-
fn y roIncIonndn doI dorocho nIIcndo (no Lnsfnndo, uos, In
15.2
AnIInr eupro, cnIfuIo VI, n 8 y sIguIonfos. Vor fnnLIon I!ASSI,
IV II!AO, 1l conIrol Je roconoIiliJoJ en lo JocIrino Je lo C.S.J.A.,
!ovIsfn do dorocho ndnInIsfrnfIvo, nno 8, n 21/23, s. 211 y ss.
15.3
AnIInr infro, f. 3; IIA!IS, PoJer Jiecrecionol oJninieIroIito, op.
ciI.; IIA!T CAMIOS, IoconoIiliJoJ, orIiIrorieJoJ , conIrolor juJiciol,
!ov. doI CoI. do ALogndos do In IInfn, n" 6, 1961, s. 343 y ss.; O!A!, Lo
roconoIiliJoJ en el proceJinienIo oJninieIroIito orgenIino, CIoncIns
AdnInIsfrnfIvns, nno XI, n" 2?, In IInfn, 1968, s. 21 y 55.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 31
norn InvocncIon do nornns jurIdIcns quo suuosfnnonfo fun-
dnnonfon oI ncfo, sIn quo so oxIIquo cono y or quo Io fundn-
nonfnn), y In nocosIdnd fnnfo do quo oI ncfo oxIIcIfo Ios fun-
dnnonfos fcfIcos quo IIovnn n su dIcfndo, cono nsInIsno quo
oxIsfn vordndornnonfo unn sIfuncIon do hocho oxfornn nI ncfo
quo ronInonfo Io jusfIfIquo o fundnnonfo; on ofrns nInLrns, oI
ncfo doLor osfnr oLjofIvnnonfo susfonfndo, osfo os, noyndo,
Lnsndo, on Ios hochos y nnfocodonfos quo Io sIrvon do cnusn.
II ncfo osf vIcIndo fnnfo sI Ios hochos Invocndos son InoxIs-
fonfos o fnIsos (nrfIcuIo 14, IncIso o), o sI nunquo no so fnIsoo
In ronIIdnd, do fodos nodos oI ncfo cnroco do hochos jusfIfIcnfI-
vos, do hochos oxfornos quo on fornn sufIcIonfo y ndocundn
sIrvnn do Lnso nI ncfo quo so dIcfn (fnIfn do cnusn, sogn oI
nrfIcuIo 14, IncIso I).
In nofIvncIon o oxrosIon do In cnusn so IncIuyo gonornI-
nonfo on Ios IInnndos consIdornndos o vIsfos y consIdornn-
dos quo oI ncfo fIono, oro nndn InIdo quo oI ncfo so ronIfn n
Infornos o dIcfnonos rovIos quo onuncInn oI orquo do
hocho y do dorocho doI ncfo, sIonro quo Ios Infornos y dIc-
fnonos do quo so frnfo sonn n su voz nofIfIcndos nI Inforosndo.
In IInnndn cnusn doI ncfo, on cunnfo hochos y dorocho quo
Io susfonfnn, uodo osfnr nencionoJo y nrgunonfndn on oI
ncfo, sI so cunIo con In Ioy on osfo nsocfo, o uodo osfnr
IgunInonfo fuorn doI ncfo sIn hnLor sIdo norIfundn oxIIcIfn-
nonfo; on cunnfo hochos y nnfocodonfos quo jusfIfIcnn oI ncfo,
or suuosfo, In cnusn os sIonro oxfornn nI ncfo, y hn do
hnIInrso on Ins consfnncIns doI oxodIonfo, sI son cIorfns, o on
In ronIIdnd quo rodon n fodn In sIfuncIon do quo so frnfn: nuncn
on oI ncfo nIsno. In fnIsn cnusn o fnIfn do cnusn uodo roLnr-
so or fodos Ios nodIos roLnforIos (ruoLn fosfInonInI, orIcInI,
docunonfnI, do Infornos, do InfornncIonos, do confosIon, ruo-
Ln ocuInr, fcfII, ofc.; ruoLn do foIogrofioe, rnyos X, groIo-
cionee, ocIoe noIoriolee, ofc.), nIonfrns quo In fnIfn do nofIvn-
cIon o nofIvncIon InsufIcIonfo (InsufIcIonfo o nusonfo oxIIcn-
cIon do In cnusn) os un vIcIo nufonono, quo rosuIfn do In norn
Iocfurn doI ncfo, on sus vIsfos y consIdornndos.
IA!TI OII!AI X - 32
Io sogundo os no hnLorso dIcho, o hnLorso dIcho nnI, Ios
hochos y dorochos quo so croo susfonfnn oI ncfo; Io rInoro os
quo no hnyn hochos o dorocho quo susfonfon sufIcIonfononfo
oI ncfo, con IndoondoncIn do quo so Ios hnyn noncIonndo o no.
CInro osf, sI oI ncfo no cunIo sIquIorn con oI roquIsIfo do
expliciIor Ios hochos quo Io susfonfnn, cnLr rosunIr rnzonn-
LIononfo, n fnIfn do ruoLn on confrnrIo roducIdn or In nd-
nInIsfrncIon, quo oI ncfo no fIono fnnoco hochos y nnfocodon-
fos quo Io susfonfon ndocundnnonfo: do hnLorIos fonIdo, Ios
huLIorn oxIIcIfndo.
4
15.2. ProporcionoliJoJ.
o IgunI nodo, oI nrfIcuIo ?", IncIso f), in fine, consngrn In
nocosIdnd do quo Ins nodIdns quo oI ncfo InvoIucro doLon sor
roorcIonnInonfo ndocundns n nquoIIn fInnIIdnd, rofIrIondo-
so n In fInnIIdnd quo rosuIfo do Ins nornns quo oforgnn Ins
fncuIfndos orfInonfos. In roorcIonnIIdnd onfro: o) oI fIn do
In Ioy y oI fIn doI ocIo, I) oI fIn do In Ioy y Ios neJioe quo oI ncfo
oIIgo nrn cunIIrIn; c) Ins cIrcunsfnncIns do hocho quo dnn
cnusn nI ncfo, y Ins neJiJoe o el fin quo oI ncfo fIono, osfonfnn
nsI no soIo Lnso consfIfucIonnI, sIno fnnLIon IognI.
o osfnr do ns ndvorfIr, or IfIno, quo sI LIon nnrocon
nhorn osfos rIncIIos do nnnorn oxrosn on In Ioy, no or oIIo
fornnn nrfo do In ncfIvIdnd rogIndn do In ndnInIsfrncIon, sIno
quo sIguon sIondo IInIfos jurIdIcos n In dIscrocIonnIIdnd; oIIo
so oxIIcn orquo fnIos nornns no rodofornInnn, sogn oI con-
cofo do fncuIfnd rogIndn, unn conducfn concreIo quo oI ndnI-
nIsfrndor doLo soguIr, sIno quo sonnInn fnn soIo un crIforIo
15.4
AnIInr on !IVAITA, MA!A, Lo noIitocioni Jegli oIIi onninieIroIiti,
MIIn, 1960, s. 41 y ss.; IAZIO, O!ISIIII, SinJicoIiliIo e noIitocione
Jegli oIIi onninieIroIiti Jiecrecionoli, MIIn, 1966, s. 2? y ss.; I IA
VAIIIA VIIA!I, J!A I!IS, Lo noIitoci6n Jel ocIo oJninieIroIito, Mn-
drId, 196?, s. 2? y ss.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 33
oIsfIco o InrocIso, quo sor do nIIcncIon sogn cono sonn
Ios hochos y cIrcunsfnncIns do cndn cnso concrofo, do ncuordo
con In nrocIncIon doI orgnno do confroI o doI juoz, osforIor-
nonfo.
15.3. Deetioci6n Je poJer
In dosvIncIon sor fnnLIon IIogIfInn sI oI funcIonnrIo ncfn
con dosvIncIon do odor, son: o) or ncfunr con un fIn orso-
nnI (vongnnzn, fnvorIfIsno, ofc.); I) con un fIn ndnInIsfrnfIvo,
oro no oI quorIdo or In Ioy: sI In Ioy Io nuforIzn n ndofnr
dofornInndn nodIdn (or ojonIo, oI coLro do nuIfns or cIor-
fns InfrnccIonos), fonIondo on vIsfn unn fInnIIdnd osocIfIcn (on
oI cnso, ovIfnr In conIsIon do nuovns InfrnccIonos), sor Jee-
tioJo, y con oIIo IIogIfIno, oI ncfo quo In ndofo con unn fInnII-
dnd dIsfInfn (or ojonIo, nrn frnfnr do rocnudnr Ios nnyoros
fondos osILIos nrn dofornInndns oLrns conunnIos).
5
In dosvIncIon doI odor sIonro fuo consIdorndn cono IInI-
fo n In dIscrocIonnIIdnd ndnInIsfrnfIvn, do dIrocfn Lnso consfI-
fucIonnI y rncIonnI (uos sI In Ioy do unn nfrILucIon dofornInn-
dn n un funcIonnrIo, soIo cnLo ndnIfIr quo so In dIo nrn quo
cunIn con In roIn fInnIIdnd IognI, y no con unn fInnIIdnd
dIsfInfn, cunIquIorn son su nnfurnIozn). AI rosonfo, oIIn so
oncuonfrn ndons consngrndn on oI nrfIcuIo ?", IncIso f), doI
docrofo-Ioy 19.549, quo oxrosn quo HnLr do cunIIrso con
In fInnIIdnd quo rosuIfo do Ins nornns quo oforgnn Ins fncuIfn-
dos orfInonfos doI orgnno onIsor, ein poJer pereeguir oncu-
LIorfnnonfo oIroe finee, pIlicoe o pritoJoe, dIsfInfos do Ios
quo jusfIfIquon oI ncfo, su cnusn y oLjofo. AsI In Ioy orfInonfo
fondr cIorfns fInnIIdndos, quo nrocIndns do ncuordo con Ins
cIrcunsfnncIns doI cnso y Io quo on oI so docIdo (oI oLjofo doI
ncfo), soIo uodon dnr Iugnr n dofornInndns fInnIIdndos ndnI-
sILIos on oI funcIonnrIo: In rosocucIon oncuLIorfn o oor nn,
15.5
Vor infro, f. 3, cn. IX.
IA!TI OII!AI X - 34
dosonLozndn do fInos roIos o LIIcos, dIsfInfos do Ios quo
rosuIfnn do In Ioy doI cnso y Ios nnfocodonfos do hocho quo
corrosondon nI ncfo, consfIfuyo nsI unn frnnsgrosIon n Ios II-
nIfos do In dIscrocIonnIIdnd y un vIcIo doI ncfo ndnInIsfrnfIvo.
In dosvIncIon do odor, n dIforoncIn do In rnzonnLIIIdnd, ro-
sonfn In dIfIcuIfnd do quo or frnfnrso do InfoncIonos suLjofI-
vns doI funcIonnrIo, os nocosnrIo onconfrnr ruoLns IndIcInrIns
o oIononfos roLnforIos cIrcunsfnncInIos, nrn odor ncrodIfnr
quo In fInnIIdnd dosvIndn ronInonfo oxIsfIo;
6
ocns vocos os oI
ncfo nIsno oI quo ornIfo donosfrnr, n frnvos or ojonIo do
su nofIvncIon, quo ndoIoco do osfo vIcIo: ns nornnInonfo In
ruoLn rosuIfnr do un conjunfo do cIrcunsfnncIns njonns nI
nsocfo oxforno doI ncfo, oro quo osfn on In ronIIdnd y on Ios
nnfocodonfos doI cnso.
15.4. Bueno fe
IgunI cosn sucodor sI oI orgnno quo so dosononn on oI
ojorcIcIo do unn ofosfnd LIIcn usn osfn do nnIn fo, ufIIIznn-
do nrfIIugIos o nrfInnnns or nccIon u onIsIon, IncIuso oI
sIIoncIo nrn IIovnr n ongnno o n orror n un nrfIcuInr; fnI
fIo do conducfn os or cIorfo InconnfILIo con Io quo doLo sor
oI ojorcIcIo do In funcIon ndnInIsfrnfIvn, y os fnnLIon IIogIfI-
nn nunquo In fncuIfnd quo on oI cnso so ojorcIorn fuorn dIscro-
cIonnI; on nIguno do Ios fnIIos so Io vIncuIn con In docfrInn do
Ios ncfos roIos y In rohILIcIon do nufoconfrndIccIon.
Isfo dn ronovndn InorfnncIn no soInnonfo n In ncfIvIdnd
nnforInI y Ios ncfos ndnInIsfrnfIvos dIcfndos cono rocodon-
fos, sIno fnnLIon n In docfrInn jurIdIcn do In ndnInIsfrncIon n
frnvos do Ios dIcfnonos do In IrocurncIon doI Tosoro do In
ncIon, quo yn oxIIcnnos on oI cnIfuIo VII.
15.6
In oI cnso do In dosvIncIon do odor, dosdo Iuogo, oI roLIonn
roLnforIo so ngudIzn, y fornn ronI In nsInIIncIon quo n vocos so hnco
rocosnInonfo onfro vordnd y ruoLn. Vor on osfo sonfIdo OIIVI!A I!A-
CO SOI!IHO, MAOII I, A proto oJninieIroIito, Snn InLIo, 19?3, . 141.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 35
So frnfn do un rIncIIo gonornI doI dorocho, nIIcnLIo fnnfo
nI nLIfo rIvndo cono nI LIIco, or Io quo odonos nquI
ronIfIrnos n Io yn oscrIfo on dorocho rIvndo.
?
16. Conporoci6n enIre legiIiniJoJ , oporIuniJoJ, ,
ocIitiJoJ regloJo , Jiecrecionol
Is fundnnonfnI dosfncnr quo Ios concofos do IogIfInIdnd y
oorfunIdnd no so confundon nI so nsInIInn n Ios concofos do
fncuIfnd rogIndn y fncuIfnd dIscrocIonnI; os osfo un orror quo
nIgunns vocos so dosIIzn on fnIIos o IILros, croonos ns or Innd-
vorfoncIn quo or sonfnr un crIforIo fornnI, y or oIIo os nocosn-
rIo ndvorfIr InIcInInonfo on fornn fornInnnfo confrn oI.
Hny fncuIfnd rogIndn soIo cunndo unn nornn jurIdIcn
roosfnLIoco on fornn concrofn unn conducfn dofornInndn quo
oI ndnInIsfrndor doLo soguIr; oro oI confroI do IogIfInIdnd
nLnrcn no soIo oI ojorcIcIo do Ins fncuIfndos rogIndns, sIno fnn-
LIon oI do Ins dIscrocIonnIos, on In nodIdn on quo hnyn nornns
o rIncIIos jurIdIcos quo uodnn rosuIfnr IInIfnfIvos n oIIn.
1
Is nsI osILIo noncIonnr onfro Ios IInIfos do Ins fncuIfndos
15.?
Isfo rIncIIo vIono doI dorocho ronnno, con su froue onnio
corrunpiI, y su dInInufIvo noliIiie non eeI inJulgenJun. Vor fnnLIon
OOZIIZ II!IZ, JIS!S, 1l principio generol Je lo Iueno fe en el JerecIo
oJninieIroIito, od. do In !onI AcndonIn do CIoncIns MornIos y IoIIfIcns,
MndrId, 1983; WIIACII!, I!AZ, 1l principio generol Je Iueno fe, CIvIfns,
MndrId, 19??; IICOT, I., Lo Ionne foi en JroiI puIlic, InsIIon, 19??. !nn
nIIcncIon n nIvoI do frnfndos doI nIsno rIncIIo os nquoIIn sogn In
cunI Io quo sorIn onfoncos InndnIsILIo, or quo so oono n In Luonn fo
do Ios frnfndos InfornncIonnIos, sorIn quo un Isfndo nIonLro, o unn do
sus nuforIdndos, or ojonIo, unn jurIsdIccIon, frnfnrn do onor on dudn
Ios conronIsos ncofndos Invocnndo, n osforIorI, oLsfcuIos consfIfu-
cIonnIos: IISCATO!I, III!!I, Asocfos JudIcInIos doI ncorvo conunIfn-
rIo, !ovIsfn do InsfIfucIonos Iuroons, MndrId, 1981, . 349.
16.1
IIA!IS, op. ciI., s. 159 y ss.; IIO!II, op. ciI., s. 16 y ss.; SAYAO!IS
IASO, op. ciI., f. I, s. 406 y ss.; TACITO, CAIO, O oIueo Je poJer oJninieIro-
Iito no Broeil, !Io do JnnoIro, 1959, . 86, O!ICCIA!I, I!ICO, Lo giueIicio
onninieIroIito, Indun, 195?, . 2?; AMO!TH, ATOIO, 1l neriIo Jell`oIIo
onninieIroIito, MIIn, 1939, s. 16.
IA!TI OII!AI X - 36
dIscrocIonnIos quo son consIdorndos on oI confroI judIcInI y nd-
nInIsfrnfIvo do In IogIfInIdnd doI ojorcIcIo do In funcIon ndnI-
nIsfrnfIvn:
o) Ios quo honos IInnndo IInIfos oIsfIcos: rnzonnLIIIdnd
(roorcIonnIIdnd, susfonfo fcfIco sufIcIonfo, ndocuncIon do
nodIo n fIn, ofc.), dosvIncIon do odor, Luonn fo, docfrInn do Ios
ncfos roIos, ovonfunInonfo In oquIdnd;
2
I) Ios rIncIIos gonornIos doI dorocho on cunnfo uodnn sor
do nIIcncIon,
3
ofcoforn.
o oIIo rosuIfn quo oI concofo do IogIfInIdnd os nofnLIo-
nonfo ns nnIIo quo oI do fncuIfnd rogIndn, y quo oorfu-
nIdnd os un concofo ns rosfrIngIdo quo oI do fncuIfnd dIs-
crocIonnI, con Io quo, on dofInIfIvn, oI confroI judIcInI y ndnI-
nIsfrnfIvo do In IogIfInIdnd nLnrcn In fofnIIdnd do Ins fncuI-
fndos rogIndns do In ndnInIsfrncIon y fnnLIon Luonn nrfo do
sus fncuIfndos dIscrocIonnIos.II uro juIcIo do oorfunIdnd,
soInnonfo onfrn on juogo cunndo no so hnn vIoIonfndo nInguno
do Ios rIncIIos jurIdIcos nnfos oxuosfos.
1?. Lo retiei6n juJiciol , oJninieIroIito Je lo legiIiniJoJ
, lo oporIuniJoJ
Ios concofos onuncIndos fIonon dIsfInfns nIIcncIonos; nsI
or ojonIo, yn vInos quo oI Iodor JudIcInI uodo rovIsnr oI
ojorcIcIo do Ins fncuIfndos rogIndns, y fnnLIon sI so hnn frnns-
grodIdo o no Ios IInIfos n Ins fncuIfndos dIscrocIonnIos, snIvo
16.2
Iuo ndnIfIdn on un cnso or In IrocurncIon doI Tosoro do In
ncIon, f. ?9, . ??, y nuovnnonfo on f. 83, . 180.
16.3
Vor !IAI, AIII!TO !AM, Loe principioe generolee Jel JerecIo en
lo ConeIiIuci6n uruguo,o, MonfovIdoo, 1958, s. 9 y ss.; JIAIA!, IIOIT,
Lee principee generoux Ju JroiI Jone lo juriepruJence oJninieIroIite,
InrIs, 1954, s. ? y ss.; DicInenee Je lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo
Aoci6n, f. 84, . 2?; MA!IIHOII, op. ciI., . 2?1; AITAMI!A OIOIA, J!IIO
ISI!O, Loe principioe generolee Jel JerecIo cono fuenIe Jel JerecIo
oJninieIroIito, Iuonos AIros, 19?2, . 59.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 3?
quo hnyn unn nornn IognI quo Io oxcIuyn:
1
nnLos nsocfos
consfIfuyon oIononfos doI concofo do IogIfInIdnd onuncIndo.
AsI, uos, oI juoz confroIn on sonfIdo nnIIo In IogIfInIdnd doI
ncfo ndnInIsfrnfIvo on cunIquIorn do sus nsocfos, son cono
ojorcIcIo do fncuIfnd rogIndn o cono ojorcIcIo do fncuIfnd dIs-
crocIonnI; oro no odr, sIn onLnrgo, nnuInr un ncfo or con-
sIdornrIo nornnonfo Inoorfuno o InconvonIonfo: soIo cunndo
Io osfIno IIogIfIno uodo hncorIo.
In ndnInIsfrncIon, on cnnLIo, uodo rovocnr sus roIos
ncfos fnnfo sI Ios consIdorn IIogIfInos cono sI Ios roufn norn-
nonfo InconvonIonfos; n oIIn no In IInIfn oI nIsno rIncIIo
quo rIgo In rovIsIon judIcInI. o nIII onfoncos quo oxIsfnn dos
cInsos do retococi6n or In ndnInIsfrncIon: or ilegiIiniJoJ y
or inoporIuniJoJ, nIonfrns quo In onuloci6n judIcInI Io os
soIo or rnzonos do ilegiIiniJoJ. A su voz, In rovocncIon on
sodo ndnInIsfrnfIvn rosonfn un cnso do oxcocIon, on quo soIo
rocodo or rnzonos do IogIfInIdnd: os oI cnso doI confroI or oI
Iodor IjocufIvo do Ios ncfos do Ins onfIdndos nufrquIcns.
2
18. DerecIo euIjeIito, inIeree legiIino, inIeree Jifueo e
inIeree einple
1
AsI cono oxIsfon dIforoncIns on Io quo rosocfn n Ins nfrILu-
cIonos nrn oxfInguIr un ncfo ndnInIsfrnfIvo sogn quo Io hngn
In ndnInIsfrncIon o In JusfIcIn, nsI fnnLIon hny un dIsfInfo
rogInon on Io quo so rofIoro n quIonos uodon ncudIr n In ndnI-
nIsfrncIon o n In jusfIcIn n odIr In oxfIncIon do un ncfo quo Ios
nfocfn.
1?.1
SIn onLnrgo, In InconsfIfucIonnIIdnd do fnIos nornns os n nuosfro
crIforIo IndudnLIo.
1?.2
AnIInr infro, f. 4; vor SO!CAI!!!, AIAI I!OIIO, 1l recureo jerr-
quico en lo IepIlico ArgenIino, !ovIsfn ArgonfInn do orocho AdnI-
nIsfrnfIvo, n" 4, Iuonos AIros, 19?2, s. 5? y ss., ?2 y ?3. SA!MIITO
OA!CA, JO!OI H. y IIT!A !ICAIA!!I, O!IIII!MO M., Lo le, Je proceJinien-
Ioe oJninieIroIito Je MenJoco A" 3.909, Mondozn, 19?3, . 231.
18.1
AnIInr on oI fono 2, cnIfuIos II, III y IV.
IA!TI OII!AI X - 38
IIIo so dorIvn do Ins nocIonos do dorocho suLjofIvo y do Info-
ros IogIfIno (fnnLIon IInnndo dorocho rofIojo, dorocho oLjofI-
vo, ofc.), n Ins quo cnLo ngognr Iuogo do In ConsfIfucIon do 1994
on su nrfIcuIo 43, oI concofo do Inforos dIfuso o dorocho do
IncIdoncIn coIocfIvn. II rInoro os unn rofoccIon quo oI ordon
jurIdIco oforgn on fornn oxcIusIvn n un IndIvIduo dofornInndo, y
oI sogundo cono unn rofoccIon nIgo ns doLIIIfndn quo In nnfo-
rIor, oforgndn or oI ordon jurIdIco gonornInonfo n un conjunfo
dofornInndo do IndIvIduos, on concurroncIn. In oI rInor cnso so
rofogo n un IndIvIduo dofornInndo on fornn oxcIusIvn; on oI
ofro, n un nnoro do IndIvIduos on fornn conjunfn.
II Inforos dIfuso o dorocho do IcIdoncIn coIocfIvn fIono un
cnno do nIIcncIon nnyor, uos conrondo n fodos Ios quo so
hnIInn dIrocfn o IndIrocfnnonfo, nnforInI o nornInonfo, nfoc-
fndos or un ncfo, hocho u onIsIon roducIdo or oI ojorcIcIo do
funcIonos ndnInIsfnrfIvns LIIcns o or conducfns do nrfI-
cuInros. Su ns cInrn nnforIn do nIIcncIon os In fufoIn doI
nodIo nnLIonfo y do In IogIfInIdnd doI oLrnr ndnInIsfrnfIvo
on cunnfo Inorfn orogncIon do fondos IIcos ovonfunInonfo
Incnusndn o IrroguInr, on dofrInonfo doI nfrInonIo do Ios
hnLIfnnfos quo do doLon sosfonor con sus Inuosfos osn nccIon
y sufrIr sus consocuoncIns
QuIon fIono un dorocho suLjofIvo uodo rocInnnr oI rocono-
cInIonfo do oI fnnfo nnfo In roIn ndnInIsfrncIon cono nnfo
In JusfIcIn; sI In ndnInIsfrncIon no Io roconoco su dorocho, oI
uodo donnndnrIn judIcInInonfo nI ofocfo.
Adons oI IndIvIduo uodo odIr no soIo In oxfIncIon doI ncfo
quo Io nfocfn on su dorocho suLjofIvo, sIno fnnLIon oI oforgn-
nIonfo do Ins IndonnIzncIonos quo sonn orfInonfos or Ios
dnnos quo fnI ncfo Io hnyn ocnsIonndo.
QuIon fIono un Inforos dIfuso o dorocho do IncIdoncIn coIoc-
fIvn uodo, n fonor doI nrfIcuIo 43 do In ConsfIfucIon, InIcInr
unn nccIon do nnnro y odIr cono nInIno In InforvoncIon
voIunfnrIn doI ofonsor doI IuoLIo n Ios ofocfos quo osfo osfIno
corrosondor; fnnLIon uodo cIfnrIo cono coIogIfInndo ncfIvo
do In nrfo ncforn.
CIASIIICACI I IA I!CI AMIIST!ATIVA X - 39
A nnyor nLundnnIonfo, sI oI fIfuInr do un dorocho do IncI-
doncIn coIocfIvn uodo Inforonor unn nccIon do nnnro, so
sIguo InovIfnLIononfo, o forIiori y con nnyor rnzon nn, quo
uodo fnnLIon Infonfnr In vIn ordInnrIn, uos oIIn oforgn nn-
yor nnIIfud do doLnfo y ruoLn fnnfo n In ndnInIsfrncIon cono
on su cnso nI concosIonnrIo o nrfIcuInr donnndndo (on oI cnso
doI concosIonnrIo, or fnrIfns IrrnzonnLIos, gnnnncIns oxcosI-
vns, nLuso do odor nonooIIco, ofc; on oI cnso do ofros nrfI-
cuInros, or dnno nI nodIo nnLIonfo).
In oI cnso doI nodIo nnLIonfo, quo nnfIgunnonfo so rosfn-
Ln n dIscusIonos ncorcn do sI nfocfnLn dorochos suLjofIvos o
Inforosos dIfusos do Ios nfocfndos or oI, In soIucIon consfIfu-
cIonnI roconoco n Ios IndIvIduos fnnfo un dorocho do IncIdoncIn
coIocfIvn nrn odIr oI coso doI orjuIcIo y su ronrncIon Info-
grnI, cono un JerecIo euIjeIito n un nnLIonfo snno y In ron-
rncIon ocunInrIn do Ios dnnos ocnsIonndos n In orsonn or In
dogrndncIon doI nodIo nnLIonfo.
QuIon fIono fnn soIo un Inforos IogIfIno quo no uodn oquI-
nrnrso n Ins sIfuncIonos quo vonInos do oxonor, nIcnnonfo
uodo on In ncfunIIdnd rocInnnrIo nnfo In roIn ndnInIsfrn-
cIon, on oI ordon nncIonnI, y soIo uodo odIrIo nnfo In jusfIcIn
on nIgunos cnsos IInIfndos on nquoIIns rovIncIns quo hnn Ins-
fIfuIdo un rocurso osocInI nI ofocfo, oI IInnndo rocurso do
IIogIfInIdnd, do nnuIncIon o or oxcoso do odor.
Ior Io dons, quIon soIo fIono un Inforos IogIfIno, sI LIon
uodo odIr In rovocncIon o In nnuIncIon doI ncfo sogn son oI
cnso, no uodo odIr quo so Io IndonnIcon dnnos y orjuIcIos;
or fIn, cunndo oxIsfo rofoccIon judIcInI doI Inforos IogIfIno,
oI rocodInIonfo os gonornInonfo dIvorso doI quo so sIguo nrn
In rofoccIon doI dorocho suLjofIvo. Isfn os In fornn cIsIcn do
vor In cuosfIon, y fIono rocodonfos IogIsInfIvos y jurIsrudon-
cInIos. Con fodo, unn orIonfncIon ns nodornn, quo oco n oco
so vn InonIondo y In ConsfIfucIon noyn on nnforIn do nodIo
nnLIonfo y dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn, os IgunInr dIchns
sIfuncIonos jurIdIcns y roconocorIos n fodns In nIsnn rofoc-
cIon quo so oforgn nI dorocho suLjofIvo.
IA!TI OII!AI X - 40
IxIsfo, or fIn, unn cunrfn nocIon: oI Inforos sInIo. So dIco
quo osfo os oI noro Inforos quo Io corrosondo n fodo cIudndnno
o hnLIfnnfo on quo In Ioy son cunIIdn; no oxIsfo nquI nI oI
dorocho oxcIusIvo quo orn fIIco doI dorocho suLjofIvo, nI oI
Inforos IogIfIno do un nnoro dofornInndo do orsonns, nI oI
dorocho do un hnLIfnnfo n quo eu nodIo nnLIonfo son snno,
sIno oI Inforos do IoJo In conunIdnd on quo no hnyn ncfos nd-
nInIsfrnfIvos IIogIfInos.
II Inforos sInIo, cono rogIn, no dn dorocho n Inforonor
nccIonos judIcInIos nI rocursos ndnInIsfrnfIvos; soIo ornIfo
hncor Jenuncioe nnfo In ndnInIsfrncIon y oI ofonsor doI Iuo-
LIo soLro nquoIIo quo so consIdorn IIogIfIno; n dIforoncIn doI
Inforos IogIfIno, on quo so uodo Inforonor un recureo ndnI-
nIsfrnfIvo quo In ndnInIsfrncIon osf oLIIgndn n rosoIvor (y
quo ornIfo ojorcor oI JerecIo euIjeIito n oLfonor unn docI-
sIon oxrosn, rocurrIondo IncIuso nI nnnro judIcInI or norn
do In ndnInIsfrncIon on rosoIvor), on oI Inforos sInIo In ndnI-
nIsfrncIon no osf nocosnrInnonfo oLIIgndn, on rIncIIo, n ro-
soIvor In donuncIn Inforuosfn.
CopiIulo X1
0L/$lFl0/0lDh 0E LD$ 0DhTR/TD$ /0Vlhl$TR/TlvD$
I. Introduccin
1. Algunoe prenieoe
1.1. OIjeIo Jel onlieie
In oI cnIfuIo X honos cInsIfIcndo In ncfIvIdnd ndnInIsfrn-
fIvn dIsfInguIondo
1
oI ncfo y oI confrnfo ndnInIsfrnfIvo.
2
II
1.1
Supro, cnIfuIo I.
1.2
1nfro, fono 3, cnIfuIo IV. Connrnr COVIIIIO, II!O JOSI JO!OI, Lo
Ieorio generol Jel conIroIo oJninieIroIito o Irotee Je lo JuriepruJen-
cio Je lo CorIe Supreno Je JueIicio Je lo Aoci6n, on oI IILro 130 ooe Je
lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, Iuonos AIros, 1993, s. 98 y ss.,
nofn 5? in fine; 1l criIerio Je conIroIo oJninieIroIito en lo juriepruJen-
cio Je lo CorIe Supreno Je JueIicio Je lo Aoci6n, I, 118: 845; 1l
concepIo Je conIroIo oJninieIroIito, on oI IILro coIocfIvo 1l JerecIo
oJninieIroIito orgenIino, Io,, Iuonos AIros, s. 166 y ss. In Corfo
Suronn gusfn hnLInr do ncfo ndnInIsfrnfIvo IncIuyondo oI confrncfunI,
Io cunI no rorosonfn In ronIIdnd doI rogInon jurIdIco. II frnLnjo do
sIsfonnfIzncIon Io corrosondo n In docfrInn y no n In jurIsrudoncIn.
IInnInonfo, ofrn dIscusIon njonn nI oLjofo doI rosonfo frnLnjo os sI oI
ncfo y oI confrnfo son nornns fuonfos doI ordonnnIonfo jurIdIco. Croo-
nos quo oI roLIonn os soIo sonnfIco y doondo nIcnnonfo doI con-
cofo do fuonfo quo so dosoo ufIIIznr. Ior nuosfrn nrfo ufIIIznnos oI
concofo quo onfnfIzn Ins nornns gonornIos, oro nndn InIdo ufIIIznr
ofro quo IncIuyn Ins nornns IndIvIdunIos, fnnfo unIInfornIos cono con-
frncfunIos. Vor COVIIIIO, op. ciI., g. 125, nofns 69 y ?0 y sus roforon-
cIns.
IA!TI OII!AI XI - 2
oLjofo doI rosonfo cnIfuIo os nnnIIznr osfn IfInn nrn oxII-
cnr sus rnsgos gonornIos y nnfIcos o grndos do dIforoncIncIon
jurIdIcn Infornn, quo ornIfnn n su voz onsnynr suLcInsIfIcn-
cIonos quo nojor oxroson fnIos dIsfIncIonos.
oLo quodnr on cInro, unn voz ns, quo Io quo nquI Inforosn
os dofornInnr oI rogInon jurIdIco concrofo nnfos quo cnIIfIcn-
cIonos nLsfrncfns, nunquo oxIsfo unn Inorfnnfo roduccIon
jurIdIcn nI rosocfo quo consfIfuyo In Lnso do nnIIsIs do fodo
osfudIo.
3
1.2. 1l eujeIo Je lo conIroIoci6n
Is gonornIIzndo oI unfo do nrfIdn do quo nI hnLInr do con-
frnfos ndnInIsfrnfIvos o confrnfos do In ndnInIsfrncIon nos
1.3
Vor MAI!AI, HICTO! A., LiciIoci6n pIlico. ProIecci6n juriJico Je
loe oferenIee, onInn, Iuonos AIros, 19?5; IIO!II, IA!TOIOMI y MATA,
ISMAII, LiciIoci6n PIlico (Selecci6n Jel conIroIieIo eeIoIol), ALoIodo-
Iorrof, Iuonos AIros, 19?2; !OMI, !OII!TO, Lo liciIoci6n pIlico, As-
fron, Iuonos AIros, 19?5; O!ICA, AICIIS, Lo liciIoci6n , el pritilegio en
loe conIroIoe oJninieIroIitoe, !nIvorsIdnd ncIonnI doI IIfornI, Snnfn
Io, 1941; SAYAO!IS IASO, I!IQ!I, Lo liciIoci6n pIlico, MonfovIdoo, 1938;
!OMI!O II!IZ, JO!OI I!IQ!I, Lo liciIoci6n pIlico en CoeIo Iico, !nIvor-
sIdnd do Cosfn !Icn, Snn Joso, 19?5; IOQ!I!A OIIVI!, JOSI M., Lo eelecci6n
Je conIroIieIoe. ProceJinienIo Je eelecci6n , conIroIo, od. InsfIfufo do
IsfudIos IoIIfIcos, MndrId, 1963, . 100; IAII!A I MIIIO, OSWAIO A!AHA,
Do liciIo0o, Iushnfsky, Snn InLIo, 19?8; IAII!A I MIIIO, CIISO
ATOIO, LiciIo0o, !ovIsfn dos TrILunnIs, Snn InLIo, 1980; VAIII
IIO!II!IO, I!CIA, DireiIoe Joe liciIonIee, 4 od., MnIhoIros IdIforos, Snn
InLIo, 1994; II!!AZ, SI!OIO, y VAIII IIO!II!IO, I!CIA, Diepeneo e
inexigiIiliJoJe Je liciIo0o, 3 od., Snn InLIo, 1995; AIISO AI!I! AIIA!I,
AepecIoe juriJicoe Jo liciIo0o, SnrnIvn, Snn InLIo, 1992; S!III, CA!-
IOS A!I, LiciIo0o e conIroIo oJninieIroIito, MnIhoIros IdIforos, Snn
InLIo, 1994; II!AIS I OIIVII!A, !IOIS, LiciIo0o, od. !ovIsfn dos
TrILunnIs, Snn InLIo, 1981; MOTTA, CA!IOS IITO COIIHO, LiciIo0o e con-
IroIo oJninieIroIito, IdIforn Io, IoIo HorIzonfo, 1990; AponIonenIoe
eoIre legoliJoJe e liciIo0o, !CMO, IoIo HorIzonfo, 1982; IOIIS MII!IIIIS,
HIIY, LiciIo0o e conIroIo oJninieIroIito, od. !ovIsfn dos TrILunnIs,
Snn InLIo, 19??; AY!III, CA!IOS IIOIOIO, Doe LiciIoee Jo oJninieIro0o
pIlico, Ioronso, !Io do JnnoIro, 19?3; I!ITTO, CA!IOS AY!IS, O perfil
coneIiIucionol Jo liciIo0o, ZT IdIforn, CurIfILn, 199?; CITAII, ATO-
IO !OQ!I, ConenIrioe e juriepruJncio eoIre o lei Je liciIoee pIli-
coe, Mnx IInonnd, 2 od., Snn InLIo, 199?
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 3
roforInos cono nInIno n confrnfos coIoLrndos or unn orso-
nn osfnfnI: In ndnInIsfrncIon nncIonnI confrnIIzndn o doscon-
frnIIzndn, oro no orsonns jurIdIcns no osfnfnIos, sonn oIIns
LIIcns o rIvndns.
4
Ios confrnfos quo coIoLrnn Ins orsonns LIIcns no osfnfn-
Ios y Ins orsonns rIvndns quo ojorcon funcIonos LIIcns or
Io gonornI no son IncIuIdos on dIchn cnfogorIn.
5
Aunquo so Ios roconoco n vocos quo uodon dIcfnr ncfos nd-
nInIsfrnfIvos,
6
os ns oxcocIonnI quo so ndnIfn quo coIoLron
confrnfos ndnInIsfrnfIvos. IIIo no quIfn quo on oI rogInon do
concosIonos y IIconcIns do sorvIcIos LIIcos Ios rosfndoros do
Ios sorvIcIos LIIcos osfon sonofIdos n nIgunos roquIsIfos ro-
Ios do In confrnfncIon LIIcn, nofnLIononfo In uLIIcIdnd y
In IIcIfncIon cono rogIns do sus confrnfos, In nusoncIn do suL-
sIdIos cruzndos, In ronIIdnd do In confrnfncIon, ofc.
?
In oI sogundo cnso so nIIcnrn frocuonfononfo Ios rIncI-
Ios do In IIcIfncIon LIIcn,

or Io quo so Inonon nIgunns
consIdorncIonos IInInnros nI rosocfo, uos cono so vor In
roIncIon confrncfunI cnnLIn nucho on uno y ofro cnso.
1.3. Lo liciIoci6n pIlico , loe pliegoe
SuoIo sor nfIrnncIon corrIonfo quo In IIcIfncIon LIIcn no
os un roquIsIfo do vnIIdoz doI confrnfo ndnInIsfrnfIvo n nonos
1.4
AsI IIIISA, MA!IIHOII, ISCOIA: COVIIIIO, op. ciI., . 99, nofn 2.
1.5
In In oInIon nfIrnnfIvn IA!!A, !OOIIO, Principioe Je JerecIo
oJninieIroIito, Lnco, Iuonos AIros, 1980, s. 24? y ss.; os In oxcocIon
on In jurIsrudoncIn: COVIIIIO, op. ciI., s. 101 y ss., 104, 113, 114; Iolloe,
304:490.
1.6
Is oI cnso doI Colegio PIlico Je AIogoJoe Je lo CopiIol IeJerol,,
1992, y Ierrori, 1986, con cononfnrIo do CAOSA, A!MAO A., Algunoe
reflexionee ocerco Je loe JenoninoJoe pereonoe pIlicoe no eeIoIolee,
I.., 19/5/93; Iolloe, 295: 143, Cojo Je SuIeiJioe Ionilioree poro el
Pereonol Je lo 1nJueIrio, 19?6; 300: 895, Gonerioe AlIerJi (Cnjn do
SuLsIdIos InnIIInros nrn InIondos do ConorcIo), 19?8 y ofros non-
cIonndos or COVIIIIO, op. ciI., s. 114 y 115, nofns 4? y 48.
1.?
Vor Iolloe, 306: 2040, Dufour; COVIIIIO op. ciI., g. 115, nofn 48.
IA!TI OII!AI XI - 4
quo In Ioy Io oxIjn,
8
Io cunI os unn ofIcIon do rIncIIo uos
cnsI fodns Ins nornns IognIos Io hncon y on cunIquIor cnso In
roIn ndnInIsfrncIon os ronIsn n confrnfnr sIn oI focho ro-
focfor do unn IIcIfncIon.
9
SIn onLnrgo, no doLonos ocnr do
IngonuIdnd y croor quo oIIo cunIo oI roquIsIfo surnnncIonnI
do puIliciJoJ quo oxIgo oI nrfIcuIo III do In ConvoncIon Inforn-
norIcnnn confrn In CorrucIon: osn uLIIcIdnd roquIoro no so-
Innonfo In uLIIcncIon 1) doI IInnndo, sIno fnnLIon 2) do In
ndjudIcncIon y su nonfo y 3) doI rocIo fInnI quo rosuIfn do In
ojocucIon fofnI doI confrnfo con sus nodIfIcncIonos. Todo oIIo
doLo uLIIcnrso on oI IoIofIn OfIcInI do In ncIon y on In Infor-
nof: hny quo ufIIIznrIn no nrn rongnndn sIno nrn dIfusIon
gonuInn do InfornncIon fII.
o nIII no so sIguo fnnoco In consocuoncIn quo frocuonfo-
nonfo In ndnInIsfrncIon oxfrno quo uodo onor on oI IIogo
nLsoIufnnonfo cunIquIor rIvIIogIo, nn oI ns nrLIfrnrIo, sIn
quo oIIo Inorfo vIoIncIon nI ordon jurIdIco. Isn oInIon rosuI-
fn InsosfonILIo, uos os oLvIo quo Ios IIogos doLon sor confor-
nos n In IogIsIncIon
10
y o forIiori n In ConsfIfucIon; on In rc-
fIcn, sIn onLnrgo, no so onconfrnrn cnsos do nnuIncIon do
nornns do IIogos do Lnsos do IIcIfncIonos LIIcns. TnnLIon
doLon sor confornos n Ios rIncIIos jurIdIcos do equiJoJ y efi-
ciencio quo oxIgo oI nonfndo nrfIcuIo III do In ConvoncIon Info-
rnnorIcnnn confrn In CorrucIon.
!n ojonIo son Ins nornns or Ins quo oI IIcIfnnfo so
nufoconfIoro oI dorocho n dojnr sIn ofocfo In IIcIfncIon y no nd-
judIcnr n nndIo, sIn dnr nrn oIIo rnzon o fundnnonfo nIguno,
nI fonor Ios oforonfos dorocho sIquIorn nI rosnrcInIonfo do Ios
1.8
!nn roIncIon do In docfrInn nrgonfInn on COVIIIIO, op. ciI., . 131,
nofns 82 y 84.
1.9
Io oxIIcnnos on ProIlenoe Jel conIrol Je lo oJninieIroci6n p-
Ilico en Anerico LoIino, IdIforInI CIvIfns, MndrId, 1981, un voIunon do
13? s.
1.10
Vor Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, 1epocio, 1993,
roforoncIndo on COVIIIIO, op. ciI., . 130.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 5
gnsfos IncurrIdos, nI nn n In dovoIucIon doI rocIo nLonndo
or oI IIogo.
ornns do oso fIo son fnn cInrnnonfo nrLIfrnrIns o Incons-
fIfucIonnIos quo no so uodo onfondor cono In jurIsrudoncIn
no Ins hn nnuIndo hnsfn nhorn y Ins nIIcn Lnjo oI nnnfo doI
voIunfnrIo sonofInIonfo doI oforonfo y oI osforIor pocIo eunI
eertonJo, sogn oI cnso. In ofrns nnforIns so hnn roducIdo
cnnLIos quo oLjofIvnnonfo doLorInn hncorso oxfonsIvos n In
IIcIfncIon.
11
A In Invorsn, jusfo os roconocor quo oIIo ocurro on nnforIn
do Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos doI sogundo gruo o In cnfogo-
rIn InfornodIn do In ovoIucIon, uos on Ins concosIonos o IIcon-
cIns do sorvIcIos LIIcos ncfunIos so oncuonfrn n vocos In ox-
orIoncIn ouosfn.
2. Lo etoluci6n Jel oIjeIo conIrocIuol , eu reginen juriJico
2.1. 1poco prinigenio
In In ArgonfInn doI sIgIo XIX y rInorns docndns doI XX oI
confrnfo ndnInIsfrnfIvo ns Inorfnnfo orn In concosIon do
sorvIcIos LIIcos,
1
cuyn consfruccIon so hIzo do hocho oxfon-
sIvn nI rosfo do Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos, nunquo osfos
fuornn do nonor InorfnncIn y dIsfInfn ronIIdnd jurIdIcn y oco-
nonIco-fInnncIorn.
1.11
CSJ, ViJeo CluI Dreone, 1995, I.I., SJA, n 1, con nofn do
MA!A AOIIICA OIIII, on quo In Corfo roconoco oI hocho do quo ncfos do
ncnfnnIonfo n In nornn Iuogo Inugnndn no frnducon unn cInrn voIun-
fnd do sonoforso n Ins nornns Inugnndns on oI euI liIe. Ior oI confrn-
rIo, dIchos ncfos rovoInn ns LIon lo inIenci6n Je no queJor norgi-
noJo doI cIrcuIfo do conorcInIIzncIon do vIdoos (cons. 6). II crIforIo os
hncor rovnIocor In nocosIdnd do no quodnr oxcIuIdo doI nogocIo or
soLro In suuosfn voIunfnd do ncnfnr oI rogInon on cuosfIon; doLorIn
fnnLIon nIIcnrso on nnforIn do IIcIfncIon LIIcn.
2.1
In hIsforIn so hnLrIn do roofIr nI fInnI doI sIgIo XX fnnfo nrn In
concosIon cono nrn In IIconcIn.
IA!TI OII!AI XI - 6
2.2. 1poco inIerneJio, Je loe nocionolicocionee
A nrfIr do Ins nncIonnIIzncIonos do Ins docndns doI 40 y 50
doI sIgIo XX oI crocInIonfo doI socfor LIIco do In ocononIn
nunonfo oI nnoro do confrnfos do oLrns LIIcns y sunInIs-
fros, onfro ofros. II confrnfo do concosIon do sorvIcIos LIIcos
quodo vIrfunInonfo oIvIdndo, cnronfo do roforonfo onIrIco on
In ronIIdnd. II rogInon do Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos do osfn
oocn fuo sIondo nodIfIcndo IogIsInfIvn y jurIsrudoncInInon-
fo, nIojndoIo do In vIojn concosIon do sorvIcIos LIIcos con In
cunI yn oco fonIn quo vor.
2.3. Lo reforno Jel 1eIoJo
Con In rofornn doI Isfndo, n nrfIr do 1989 oI socfor LIIco
do In ocononIn so roduco y con oI Ios confrnfos quo coIoLrnLn oI
Isfndo cunndo fonIn un roI ncfIvo on In ocononIn: oLrn LII-
cn, sunInIsfro, concosIon do uso doI donInIo LIIco, ofc.
Anrocon nhorn ofrn voz cono nnnIfosfncIon fundnnonfnI
do In confrnfncIon ndnInIsfrnfIvn, Ins concosIonos y IIconcIns
do sorvIcIos LIIcos, gonornInonfo on condIcIonos do nonoo-
IIo o oxcIusIvIdnd.
Ios rogInonos jurIdIcos do Ios confrnfos doI socfor LIIco
do In ocononIn on In oocn nnforIor y In rosonfo, no son nI
uodon sor Ios nIsnos, uos hn cnnLIndo nIonfrns fnnfo fodn
In roIncIon ocononIcn suLynconfo.
2.4. Lo reforno coneIiIucionol.
2.4.1. 1l orIiculo 42
In rofornn consfIfucIonnI do 1994 rofuorzn Ios rosuuos-
fos consfIfucIonnIos frndIcIonnIos do Ios sorvIcIos LIIcos ros-
fndos Lnjo condIcIonos do nonooIIo o oxcIusIvIdnd. Is oI ofocfo
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - ?
conjunfo do In rofornn doI Isfndo, rInoro,
2
y do In rofornn
consfIfucIonnI, dosuos, Io quo oLIIgn n unn rovIsIon do Ins cIn-
sIfIcncIonos do Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos.
In rofornn consfIfucIonnI, Luono os rocordnrIo, rovo on oI
nrfIcuIo 42 quo Ios sorvIcIos LIIcos nonooIIzndos do hocho o
do dorocho doLon sor roguIndos y confroIndos or onfos Indo-
ondIonfos con nrfIcIncIon do Ios usunrIos, In fufoIn do cuyos
dorochos o Inforosos doLo rocurnr. Ior nhorn fnnfo oI IogIsIn-
dor cono oI Iodor JudIcInI IncunIon osfn nornn.
2.4.2. ConIinuoci6n. 1l orIiculo 76
AI roIo fIono, oI nrfIcuIo ?6 rohILo In doIogncIon nI Io-
dor IjocufIvo nncIonnI, y or ondo In suLdoIogncIon quo osfo
vIono hnLIfunInonfo hncIondo n SocrofnrIns do Isfndo (eupro,
cn VII, n 13.3).
Con oI frnnscurso doI fIono doLo rogrosIvnnonfo dosnn-
rocor osn rogInnonfncIon suLdoIogndn do Ins SocrofnrIns, y dosdo
Iuogo fnnLIon In doI Iodor IjocufIvo uosfo quo no so frnfn
nquI do unn nnforIn Infornn do In ndnInIsfrncIon sIno do Ios
dorochos do Io usunrIos. AquI, son Ios fros odoros doI Isfndo
quo so hnIInn ronIsos on cunIIr y hncor cunIIr oI nuovo
rIncIIo consfIfucIonnI.
2.4.3. 1l rol Je loe enIee reguloJoree
o ncuordo nI nuovo osquonn consfIfucIonnI soInnonfo Ios
onfos rovIsfos on oI nrfIcuIo 42 fIonon fnIos fncuIfndos rogIn-
nonfnrIns, on vIrfud do In Ioy doI rosocfIvo nnrco roguInfo-
rIo; or nhorn oIIo no hn IIogndo n In ronIIdnd.
oLorn dIcfnrso fnIos Ioyos o Insfrunonfnrso Ios rosocfI-
vos onfos on Ios sorvIcIos oforgndos Lnjo concosIon o oxcIusIvI-
2.2
Vor fnnLIon !OOIII, AIIIA I., 1l nueto rol Jel 1eIoJo , loe
conIroIoe oJninieIroIitoe, I.., 148: 8?0.
IA!TI OII!AI XI - 8
dnd y quo ncfunInonfo cnrocon do oIIos o Io fIonon crondo or
ocrofo; on su dofocfo In jusfIcIn doLor nIIcnr on fornn dI-
rocfn oI foxfo consfIfucIonnI, suIIondo In onIsIon IogIsInfIvn.
3. Un punIo Je inflexi6n en el Jeeorrollo Jel conIroIo
oJninieIroIito no nonop6lico o exclueito
3.1. Lo nocionolicoci6n Je loe eerticioe pIlicoe conceJiJoe
Yn dIjInos quo In Idon do sorvIcIo LIIco dosorfo cnsI
sIonro unn rosonnncIn n nocosIdnd LIIcn, LIon conn, ofc.
y IIovo n soIucIonos nrn rosfrIngIr Ins ofosfndos doI rosfn-
dor, quo ndons fonIn y fIono nnyor odor quo oI roIo go-
LIorno, on fnvor do In rofoccIon do Ios usunrIos doI sorvIcIo,
rorosonfndos or oI odor LIIco concodonfo. Iso fuo oI nsn-
do dIsfnnfo, cnsI ronofo, oro quo rodujo nuchns foorIns y
rIncIIos: roIncIonos osocInIos do sujocIon, fncuIfndos unIIn-
fornIos ndnInIsfrnfIvns do nodIfIcnr Ins nodnIIdndos do ros-
fncIon doI sorvIcIo, ofc.
Anfo In dIfIcuIfnd do confroInr fnIos nonooIIos o rIvIIogIos
y nI nnnro do nuovns foorIns ocononIcns, on Ins docndns doI
30 nI 90 doI sIgIo XX oI confrnfo do concosIon do sorvIcIos
LIIcos dojo do sor oI confrnfo ndnInIsfrnfIvo or nnfononn-
sIn quo orn n fInos doI sIgIo XIX y conIonzos doI sIgIo XX, y
nso on nnrIoncIn nI dosvn do Ios rocuordos. Ios Isfndos
docIdIoron fonnr n su cnrgo In rosfncIon, nncIonnIIznndo o
osfnfIznndo Ios sorvIcIos rosfndos or nrfIcuInros y cronndo
nI ofocfo dIvorsns fornns do onrosns LIIcns: os In oocn doI
fIorocInIonfo do nIfIIos fIos do fornns jurIdIcns or Ins cun-
Ios oI Isfndo ronIIznLn osfns ncfIvIdndos.
1
3.1
!nn doscrIcIon do osfn nnfIgun hIsforIn so uodo onconfrnr on
nuosfro nrfIcuIo 1l eeIoJo ocIuol Je loe reginenee juriJicoe Je enpreeoe
pIlicoe en lo ArgenIino, II, 141: 1030 (19?1), roroducIdo on oI IILro do
II!O I!IQ!I A!II!, 1npreeoe pIlicoe, Iuonos AIros, 19?5, cnIfuIo
XII, s. 681 n ?24.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 9
So rodujo nI nInIno In fIgurn do In concosIon do sorvIcIos
LIIcos o IncIuso so In oIInIno doI Inno do In oxorIoncIn. Irn
In oocn doI Isfndo do IIonosfnr, In InnIfIcncIon, oI Isfndo
cono sujofo ncfIvo do In ocononIn, ofc.
3.2. 1l crecinienIo Jel eecIor pIlico , eu conIroIoci6n
AI crocor oI socfor LIIco do In ocononIn, fuoron coLrnndo
crocIonfo InorfnncIn, fnnfo on nnoro cono nonfos, unn so-
rIo do confrnfos ndnInIsfrnfIvos quo nnfIgunnonfo no ornn
IgunInonfo frocuonfos: confrnfos do oLrns LIIcns, do sunI-
nIsfros, ofc.
AIrododor do oIIos so consfruyo oI nuovo rogInon do Ios con-
frnfos ndnInIsfrnfIvos do osn gonorncIon. In concosIon nono-
oIIcn o oxcIusIvn do sorvIcIos LIIcos hnLIn quodndo on oI
nsndo, sIn roforoncIn onIrIcn. In Iuchn do osfn oocn fuo, n
In Invorsn do In nnforIor, frnfnr do roducIr Ios rIvIIogIos quo
so hnLIn rosorvndo nI Isfndo concodonfo nrn fufoInr Ios doro-
chos do Ios usunrIos. Ahorn Ios usunrIos ornn Ios ndnInIsfrn-
dos doI roIo Isfndo, y Ios forcoros soIo ocnsIonnI y IInIfndn-
nonfo so voInn nfocfndos or Ios confrnfos osfnfnIos nhorn fro-
cuonfos.
Isfn vnrIncIon do confrnfos ronIos sIgnIfIco nrn Ios nuovos
confrnfos do nnyor frocuoncIn do ufIIIzncIon un cnnLIo do on-
cundro on Ios roLIonns quo Ios jurIsfns doLInn nnnIIznr, y fuo
roducIondo unn vnrIncIon on Ios rIncIIos con Ios cunIos so
hnLrInn do onfocnr on osn oocn, fnIos roLIonns do Ios confrn-
fos doI Isfndo.
o osfnndo do or nodIo oI sorvIcIo LIIco y In oLIIgncIon
do rosorvnr Ios dorochos do Ios usunrIos cnufIvos fnnfo on In
rosfncIon doI sorvIcIo cono on In fnrIfn nonooIIcn, so fuoron
norIgornndo o IncIuso oIInInnndo nuchos do Ios cnrncforos
cIsIcos do In concosIon do sorvIcIo LIIco do fInos doI sIgIo
XIX y conIonzos doI sIgIo XX.
IIIo nos IIovn n In docndn doI 90 doI sIgIo XX, osforIornonfo
n In rofornn doI Isfndo, con un doLIo dosfnsnjo: osf LIon dosn-
IA!TI OII!AI XI - 10
rroIIndn In foorIn
2
y In oxorIoncIn do confrnfos ndnInIsfrnfI-
vos quo yn no fIonon fnnfn InorfnncIn rcfIcn (oLrn LIIcn,
sunInIsfros), y hn quodndo cnsI oIvIdndn In jurIsrudoncIn y
docfrInn consfIfucIonnI do InforrofncIon do Ins concosIonos y
IIconcIns nonooIIcns o oxcIusIvns. Ioro nnLos rogInonos os-
3.2
Inrn ofros nnIIsIs doI fonn nos ronIfInos n CASSAOI, J!A CA!IOS,
DerecIo oJninieIroIito, 5 od., f. II, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1996,
s. 526 y ss.; Loe conIroIoe Je lo oJninieIroci6n pIlico, on oI IILro do In
ASOCIACI A!OITIA I I!ICHO AMIIST!ATIVO, ConIroIoe oJninieIroIi-
toe, Asfron, Iuonos AIros, 1982, fono I, s. 23 y ss.; Lo eueIonIitiJoJ
Jel conIroIo oJninieIroIito , eue principolee coneecuencioe juriJicoe,
on In !A, 1994, n 15/16, s. 143 y ss.; Loe ConIroIoe Je lo AJninie-
Iroci6n PIlico, I.., 5?:804; II!AITZ, MIO!II OII, Teorio generol Je
loe conIroIoe oJninieIroIitoe, onInn, Iuonos AIros, 1980, s. 189 y
ss.; ISCOIA, HICTO! JO!OI, TroIoJo inIegrol Je loe conIroIoe oJninieIroIi-
toe, od. onInn, Iuonos AIros, 19??, dos voInonos; I!IMI! COO!ISO
ITI!ACIOAI Y IV JO!AAS ACIOAIIS I I!ICHO AMIIST!ATIVO, ConIro-
Ioe pIlicoe, Mondozn, 19?8; I!IWI! CA!AS, AIIA !AOIIH, ConIroIoe
oJninieIroIitoe, IJV, Cnrncns, 1992; ISTIT!TO !!!O!AYO I I!ICHO A-
MIIST!ATIVO, ConIroIoci6n oJninieIroIito, IC!, MonfovIdoo, 1989; OA!-
CA I ITI!!A, I!A!O, Lo figuro Jel conIroIo oJninieIroIito, !AI,
41, MndrId, 1963, s. 99 y ss.; IOQ!I!A OIIVI!, J. M., Lo corocIerico-
ci6n Jel conIroIo oJninieIroIito en lo recienIe juriepruJencio fronceeo
, eepoolo, IgunI rovIsfn, 23, . 193 y ss.; MOTO!O I!I!TO, MIO!II,
ConIroIoe oJninieIroIitoe oIipicoe, IAI, MndrId, 1969; SAIIO A.
OI, Loe conIroIoe pIlicoe, od. !ous, MndrId, 1934; IA!IAI!I, A!I
I; MOI!I, I!AI, y IIVOIVI, III!!I, TroiIe TIeorique eI ProIique Jee
ConIroIe AJninieIroIife, 2 od., I.O..J., InrIs 1983; HAIA!T, JIA III!!I,.
y JOII IT, !II, Lee conIroIe Je Irotoux eI Je fourniIuree Je
loJninieIroIion Jone le norcIe connun, IrusoIns, 1963; !ICHI!, IA!!IT,
Lee conIroIe oJninieIroIife, nIIoz, InrIs, 1991; IAMA!Q!I, JIA,
IecIercIee eur lopplicoIion Ju JroiI prite oux eerticee puIlice
oJninieIroIife, InrIs, 1960; IIAMMI, MA!!I CI, Lee norcIee Je
lAJninieIroIion, IrusoIns, 1955; JIZI, OAST, Lee conIroIe
oJninieIroIife, od. MnrcoI OInrd, InrIs 1934, cunfro voInonos; !OIH!SSI
I CAMMI!ATA, O!OIIIIMO, 1 conIroIIi Jello PuIIlico AnninieIrocione,
ZnnIchoIII, IoIognn, 196?; I !IZO, I!ACISCO, 1 conIroIIi Jello PuIIlico
AnninieIrocione, OIuffro, MIIn, 1969; !OMI!O II!IZ, I!IQ!I, Loe con-
IroIoe Jel 1eIoJo, I!I, Snn Joso, 1989; A!IO O!TIZ, OASIA!, ConIroIo
, poJer pIlico. Lo figuro Jel conIroIo oJninieIroIito en el JerecIo
eepool , europeo, on oI IILro coIocfIvo Honenoje ol Dr. Miguel S. Mo-
rienIoff, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 199?, cn. VI; MA!TIIZ IIIZ
M!IZ, JOSI I!IS, AoIuroleco Je loe conIroIoe pIlicoe o lo luc Jel Jere-
cIo eepool, eu funJonenIo , eue coneecuencioe, oLrn y Iugnr cIfndos.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 11
fn suLsIsfonfos y convIono no confundIrIos: nIIcnr n unos Ios
cnrncforos jurIdIcos doI ofro sorIn un orror Inorfnnfo do doro-
cho.
4. Lo etoluci6n Je lo JocIrino Je loe conIroIoe Je lo
oJninieIroci6n
Isns nnrchns y confrnnnrchns do In confrnfncIon osfnfnI y
su rogInon jurIdIco no son soIo roIns do nuosfro nIs; oIIns
fnnLIon nnrocon, do dIsfInfn nnnorn, on cndn Isfndo. Is nsI
cono oxIsfon dIsfInfns orIonfncIonos on oI nundo y on In ovoIu-
cIon hIsforIcn doI dorocho do cndn nIs, ncorcn doI concofo y
do In oxIsfoncIn nIsnn do Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos.
4.1. Lo negoci6n Je lo coIegorio Je loe conIroIoe
oJninieIroIitoe
1
In unn rInorn orIonfncIon, In ns nnfIgun, so Inforrofn
quo fodos Ios confrnfos coIoLrndos or In ndnInIsfrncIon os
docIr, unn orsonn osfnfnI con sujofos rIvndos do dorocho
osfn sonofIdos nI dorocho rIvndo, os docIr, quo no hny nIII
unn cnfogorIn nuovn do confrnfos, ndons do Ios confrnfos rI-
vndos. Isfn os or ojonIo In soIucIon cIsIcn do In docfrInn
nIonnnn, dondo sIn onLnrgo so ndnIfo In cnfogorIn doI confrn-
4.1
!n dosnrroIIo doI fonn on HAIA!T y JOIIIT, op .ciI., f. II, . ?0;
I!OMOT, MICHII, Lo reporIiIion Jee conpeIencee enIre lee IriIunoux
citile eI oJninieIroIife en JroiI ollenonJ, InrIs, 1960, . 188; OIACOMITTI,
Z. , Allgeneine LeIren Jee recIIeeIooIlicIen VeruolIungerecIIe,
IoIygrnhIschor VorIng, f. I., ZurIch, 1960, . 442; ISTO!IHO, MA!A JOO,
Iequien pelo conIroIo oJninieIroIito, IIvrnrIn AInodInn, CoInLrn, 1990.
Ioro In docfrInn nIonnnn no os ncIfIcn: HIII!ITZ, HAS, VeruolIunge-
recII, Hnnnovor, 1949, . 43 y In cuosfIon os fornInoIogIcn: sI so nrfo
donnsIndo rIgIdnnonfo do quo un confrnfo suono IgunIdnd onfro Ins
nrfos, uodo onfoncos docIrso quo In ndnInIsfrncIon no confrnfn: I!IWI!
CA!AS, AIIA !AOIIH, op. ciI., . 15, quIon rocuordn n OTTO MAYI!,
DerecIo oJninieIroIito olenn, onInn, Iuonos AIros, 1949, f. I, s.
2? y ss.
IA!TI OII!AI XI - 12
fo InforndnInIsfrnfIvo, nquoI coIoLrndo onfro dIsfInfns ndnI-
nIsfrncIonos.
2
4.2. Lo negoci6n Jel conIroIo citil Je lo oJninieIroci6n
Ios nuforos norfonnorIcnnos so rofIoron n Ios confrnfos doI
goLIorno dnndo or sonfndo quo, donfro do unn nIrIndn do
nornns, jurIsrudoncIn y cosfunLros osocInIos, do fodos no-
dos oxIsfo unn nIcn cnfogorIn gonorIcn do confrnfos do In nd-
nInIsfrncIon.
3
TnnLIon son dorocho osnnoI
4
y do Ins confrnfncIonos Infor-
nncIonnIos.
5
o hny un confrnfo urnnonfo rIvndo do In nd-
nInIsfrncIon, oro sI dIsfInfos fIos do rogInonos jurIdIcos do
confrnfos doI Isfndo, con nnyoros o nonoros oIononfos do do-
rocho LIIco.
6
4.2
AnIInr on CASSAOI, Lo eueIonIitiJoJ..., op. ciI., s. 145 y ss; MAI!AI,
Lo iJeologio Jel eerticio pIlico, !..A., n 14, onInn, 1993, s. 359
y ss.
4.3
WHIIA, JOH W., IeJerol GoternnenI ConIrocIe. Coeee onJ
MoIeriole, Tho IoundnfIon Iross, Inc., uovn York, 1985, s. 1 y ss.;
MITCHII, J. . I., TIe ConIrocIe of PuIlic AuIIoriIiee. A ConporoIite
SIuJ,, O. IoII nnd Sons Ifd., Iondros, 1954; I!OIIISI, I!ACISCO IAOIO, 1
conIroIIi Jelle onninieIrocioni feJeroli negli SIoIi UniIi DAnerico
(GoternnenI ConIrocIe), Codnn, Indun, 19?4.
4.4
SATA MA!A I IA!IIS, Cureo Je JerecIo oJninieIroIito, 6n. od.,
MndrId, 1903, . ?14, onfro ofros.
4.5
WIST!IO, OSTA, AJquieicionee inIernocionolee Je Iienee , eerti-
cioe, Innco MundInI, !ITA! y CCI, WnshIngfon, 198?.
4.6
Vor, nsI, nuosfrn 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, Iorrof,
Iuonos AIros, 1962, s. 48 y 49, y 2 od, ALoIodo Iorrof, Iuonos AIros,
1966, s. 166 y 16?; on osfo fono 1, 1 od., 19?4, cnIfuIo VI, s. 5 y 6.
Ico I!IWI! CA!AS, op. ciI., . 15, oI confro do dIscusIon osf nhorn, on
In dIforoncIncIon do Ios dIvorsos fIos do confrnfos quo coIoLrn In AdnI-
nIsfrncIon; In ronIIdnd, fodn In ncfIvIdnd confrncfunI do In AdnInIsfrn-
cIon os do cnrcfor ndnInIsfrnfIvo. o hny confrnfos rIvndos do In Ad-
nInIsfrncIon. Todos Ios confrnfos do In AdnInIsfrncIon fIonon un rogI-
non nIxfo do dorocho LIIco y do dorocho rIvndo. Ior ofrn nrfo, no
so rosonfn osfo rogInon cono unIforno on Ios IInnndos confrnfos nd-
nInIsfrnfIvos, uos vnrIn sogn Ios cuoros nornnfIvos quo roguInn cndn
fIgurn confrncfunI (s. 52 y 53).
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 13
4.3. Lo JieIinci6n cleico enIre conIroIoe citilee ,
oJninieIroIitoe
In unn sogundn fornn frndIcIonnI do vor In cuosfIon so dIs-
fInguo donfro doI fofnI do Ios confrnfos coIoLrndos or In ndnI-
nIsfrncIon Ios confrnfos rogIdos or oI dorocho rIvndo y Ios
confrnfos ndnInIsfrnfIvos.
Is cInro quo In dIsfIncIon osf onnronfndn con ofrns: ncfo
cIvII y ncfo ndnInIsfrnfIvo, donInIo rIvndo y LIIco, ofcofo-
rn, cono Io oxIIcnnos on oI oI cnIfuIo VIII do osfo voIunon.
!nn rInorn dIforoncIn con oI crIforIo nnforIor os quo suo-
no quo ronInonfo oxIsfo oI confrnfo urnnonfo cIvII doI Isfn-
do. II crIforIo ufIIIzndo nrn hncor In dIsfIncIon os sunnnonfo
vnrIndo, sogn Ios nuforos y oI nIs o IncIuso In oocn do quo so
frnfo.
In osfn osIcIon hny unn suorfo do Idon InIIcIfn do quo oI
confrnfo cIvII fuorn Io nornnI y oI confrnfo ndnInIsfrnfIvo Io
oxcocIonnI, soLro fodo orquo unn voz IdonfIfIcndo oI sogundo
cono fnI, quodnr sonofIdo n Ins rogIns osocInIos doI dorocho
ndnInIsfrnfIvo nnfos quo Ins doI dorocho conn.
A su voz, on Ios cnsos no rovIsfos so rocurrIr nnnIogIcn o
suIoforInnonfo nI rosfo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo nnfos quo
nI dorocho cIvII o conorcInI, cuosfIon osfn IfInn hnrfo con-
Iojn quo roquIoro un cuIdndoso osfudIo on cndn cnso.
?
4.?
AnIInr on CASSAOI, J!A CA!IOS, DerecIo oJninieIroIito, fono 1,
3 od., ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1992, . 129; fono II, . 154; 5 od.,
1996, s. 526 y ss. In Corfo fIono dIcho quo son do nIIcncIon n Ios ncfos
ndnInIsfrnfIvos, or nnnIogIn, Ins dIosIcIonos soLro nuIIdndos doI CodI-
go CIvII (Iolloe: 295:165 y sus cIfns) Io quo sIgnIfIcn quo no hny
suLsIdInrIodnd sIno sInIo ndocuncIon n Ins nodnIIdndos roIns doI do-
rocho quo rIgo nquoIIos ncfos (301:292, MeriJiono, 19?9, con nofn do
CASSAOI on I.., 83:444, Principioe Je DerecIo AJninieIroIito en un
follo Je lo CorIe, CSJ, Iolloe, Del PloIo, 311:2385, 1988; COVIIIIO, op.
ciI., s. 131 y 132).
IA!TI OII!AI XI - 14
4.4. ConIinuoci6n. Loe Iree eupueeIoe cleicoe Je conIroIo
oJninieIroIito
Sogn osfo crIforIo un confrnfo do In ndnInIsfrncIon uodo
sor ndnInIsfrnfIvo or unn cunIquIorn do Ins sIguIonfos rnzo-
nos.
8
4.4.1. DeIerninoci6n Je lo le,
II rInor cnso frndIcIonnI y unIvoco on In jurIsrudoncIn
y In docfrInn nncIonnI y connrndn os nquoI on quo oI cnrc-
for ndnInIsfrnfIvo doI confrnfo surgo or dofornInncIon ox-
rosn o InIIcIfn do In Ioy, os docIr, orquo In Ioy quo roguIn oI
confrnfo Io hn dndo un rogInon ndnInIsfrnfIvo y no do dorocho
conn. SIn dudn os un Ioonnsno, oro no Io os ncnso fodn
dofInIcIon
TnI sorIn rIncInInonfo oI cnso, on nuosfro nIs, doI con-
frnfo do oLrns LIIcns (Ioy 13.064), In concosIon do oLrn LII-
cn (docrofo-Ioy 1?.540, nodIfIcndo or In Ioy 23.696),
9
oI con-
4.8
Isfo crIforIo os oI oxIIcndo or A!I I IA!IAI!I, on su nrfIcuIo
ConIroIoe Je lo oJninieIroci6n. corocIeree , Jiferencioe, on oI IILro
coIocfIvo ConIroIoe pIlicoe, op. ciI., s. 38 n 43; I IA!IAI!I, A!I;
VIIZIA, JIA-CIA!I, y OA!IMIT, YVIS, TroiIe Je DroiI AJninieIroIif,
fono I, 12 od., I.O..J., InrIs, 1992, s. 653 n 665. !nn rosonn on
CASSAOI, Lo eueIonIitiJoJ..., op. ciI., s. 146 y ss.; VZQ!IZ, AOIIO !O-
II!TO, IeeponeoIiliJoJ conIrocIuol Je lo AJninieIroci6n PIlico, IdI-
forInI Lnco do !odoIfo onInn, Iuonos AIros, 1992, cnIfuIos III y
sIguIonfos.
4.9
Vor or ojonIo IAIIII IVAS, O!IIII!MO I., Lo conceei6n Je oIro
pIlico, IdIforInI CIoncIns do In AdnInIsfrncIon, Iuonos AIros, 1989;
IA!!A, !OOIIO C., Lo conceei6n Je oIro pIlico en lo le, Je reforno Jel
1eIoJo, rovIsfn !ogInon do In ndnInIsfrncIon LIIcn, nno 12, n 136,
Iuonos AIros, 1990, s. 9 y ss.; nuosfro nrfIcuIo Lo conceei6n Je oIroe
pIlicoe , lo pritoIicoci6n Je enpreeoe pIlicoe por conceei6n. Aepec-
Ioe conunee, on nuosfro IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, Iuonos
AIros, 1996, cnIfuIo II; ASSII, ICOIA, y MA!OTTA, I!CIO, Lo conceeeione Ji
opere puIIlicIe, Codnn, Indun, 1981.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 15
frnfo do sunInIsfros (docrofo ?520/?2 y conIononfnrIos) y oI
confrnfo do onIoo LIIco (docrofo-Ioy 22.140) sI os quo so ro-
conoco cnrcfor confrncfunI n In roIncIon quo uno nI funcIonn-
rIo o onIondo con oI Isfndo,
10
Ins concosIonos o IIconcIns do
sorvIcIos LIIcos do gns, oIocfrIcIdnd, ofc., do ncuordo n sus
rosocfIvos rogInonos IognIos;
11
or In InvoIucIon do nuosfro
dorocho confonornoo on osfo nsocfo, n vocos Ios rogInonos
son InnonfoLIononfo rogInnonfnrIos, cono hn ocurrIdo con oI
rogInon foIofonIco nrn oI drnnn do Ios usunrIos y In gnnnncIn
oxorLIfnnfo do Ins IIconcInfnrIns, quo hnn IncunIIdo sIsfon-
fIcn Ins condIcIonos do su IIconcIn sIn quo so Ins hnyn snncIo-
nndo con In ordIdn do In oxcIusIvIdnd quo IIogIfInnnonfo
dofonfnn.
4.4.2. VolunIoJ Je loe porIee
II confrnfo fnnLIon uodo sor ndnInIsfrnfIvo or dofornI-
nncIon oxrosn o InIIcIfn do Ins nrfos, nn on nusoncIn do
un foxfo IognI oxroso quo Io cnIIfIquo do ndnInIsfrnfIvo. So
dIco quo oIIo ocurro cunndo In ndnInIsfrncIon confrnfn Lnjo un
rogInon do cIusuIns oxorLIfnnfos nI dorocho conn, osfo os,
rogInon y/o cIusuIns quo osfn fuorn do In orLIfn nornnI doI
dorocho rIvndo.
12
SI In ndnInIsfrncIon confrnfn:
1) Lnjo un rocodInIonfo do dorocho LIIco cono os In IIcI-
fncIon LIIcn, con un IIogo do Lnsos y condIcIonos Inuosfo
or In ndnInIsfrncIon on fornn unIInfornI;
4.10
Vor IA!, AISY I., Lo reloci6n Je enpleo pIlico, I..A., Iuonos
AIros, 1982; IIA!!AZ, IIIOO, Loe nuetoe noJoliJoJee en el ejercicio Je
lo funci6n pIlico, on oI IILro Honenoje..., op. ciI., cn. VII.
4.11
In Ioy roguIndorn doI I!I os In 24.065 (I.O. 16/I/92); In ofrn Ioy
roguIndorn, doI gns, Lnsfnnfo sInIInr, os In 24.0?6 (I.O. 12/VI/92). In
nnLns os cInrn In uLIcncIon do Ins rosocfIvns concosIonos cono confrnfo
ndnInIsfrnfIvo.
4.12
Vor IA!!A, !OOIIO C., Principioe Je JerecIo oJninieIroIito, IdI-
forInI Lnco do !odoIfo onInn, Iuonos AIros, 1980, s. 166 y ss. y sus
ronIsIonos.
IA!TI OII!AI XI - 16
2) IncIuyo cIusuIns or Ins quo uodo nIIcnr y ojocufnr
or sI cIorfns onnIIdndos (oxfIncIon unIInfornI or ncfo ndnI-
nIsfrnfIvo, nuIfns or rofnrdo, ordIdn do In fInnzn o doI doo-
sIfo do gnrnnfIn, ojocucIon or forcoros on cnso do IncunII-
nIonfo, ofc.);
3) so oxIno nsInIsno do rosonsnLIIIdnd or fnIfn do ngo o
norn on Ios ngos, snIvo oI roconocInIonfo do Inforosos roducI-
dos;
4) oxcIuyo In IndonnIzncIon do Iucro cosnnfo sI no cunIo
con oI confrnfo;
5) dn cnrcfor rocnrIo n Ios dorochos doI confrnfIsfn, o
suLconfrnfIsfns on su cnso (In rovIsIon do LIonos, oLrns o sor-
vIcIos n Ios concosIonnrIos o IIconcInfnrIos), ofc.
In fnIos cnsos In concIusIon os oLvIn: so Inforrofn or sIn-
Io Ioonnsno quo oI confrnfo hn quodndo nufonfIcnnonfo,
or In roIn voIunfnd do Ins nrfos confrnfnnfos, sonofIdo n
un rogInon do dorocho LIIco, sIondo or Io fnnfo un confrnfo
ndnInIsfrnfIvo y no un confrnfo do dorocho rIvndo do In ndnI-
nIsfrncIon.
13
Io oxuosfo no ndoInnfn In vnIIdoz do fnIos cIu-
suIns oxorLIfnnfos nI dorocho conn.
4.4.3. 1l inIeree pIlico Je loe ueuorioe ofecIoJoe
Ior fIn, nunquo un confrnfo coIoLrndo on ojorcIcIo do funcIo-
nos ndnInIsfrnfIvns LIIcns no osfo IncIuIdo on oI dorocho -
LIIco or dIsosIcIon do In Ioy (4.4.1.) nI or In voIunfnd oxro-
sn o InIIcIfn do Ins nrfos nI IncIuIr cIusuIns oxorLIfnnfos nI
dorocho rIvndo (4.4.2.), uodo fodnvIn sor un confrnfo ndnI-
nIsfrnfIvo sI so rofIoro on fornn dIrocfn n In rosfncIon o nI
funcIonnnIonfo do un sorvIcIo LIIco (or ojonIo, oI confrnfo
4.13
IA!IAI!I, op. ciI., s. 284/5 y 28?; oI crIforIo so nnnfIono on
IA!IAI!I, A!I I; VIIZIA, JIA-CIA!I, y OA!IMIT, YVIS, TroiIe Je
DroiI AJninieIroIif, fono I, 12 od., I.O..J., InrIs, 1992, s. 653 n 665;
WAIII, MA!CII, DroiI oJninieIroIif, 9n. od., InrIs, 1963, . 5?2.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 1?
do concosIon o IIconcIn do sorvIcIos LIIcos)
14
o on cunIquIor
cnso sI fIono or oLjofo dIrocfo do nIgn nodo nsocInr (loIo een-
eu: concosIon, IIconcIn, ornIso, goroncInnIonfo, suLconfrnfn-
cIon do oLrns, sunInIsfros o sorvIcIos, ofc.) nI confrnfnnfo rI-
vndo n In gosfIon do un sorvIcIo LIIco.
15
In nuosfro nIs fnnfo In jurIsrudoncIn cono o forIiori In
docfrInn hnn fondIdo n ufIIIznr fornns ns nnIIns oro on
dofInIfIvn nonos rocIsns y unfunIos, dIcIondo quo In cnrncfo-
rIzncIon cono confrnfo ndnInIsfrnfIvo roquorIrIn nocIonos fn-
Ios cono Ins do fIn o Inforos LIIco, o ufIIIdnd LIIcn, o quo
4.14
Connrnr CASSAOI, J!A CA!IOS, DerecIo oJninieIroIito, f. II, 5
od., Iuonos AIros, 1996, s. 526 y ss.; 41? y ss; IAIIII IVAS, O!IIII!MO
I., Loe euItencionee en loe conceeionee Je oIro , Je eerticioe pIlicoe,
on oI IILro coIocfIvo Honenoje..., op. ciI., cnIfuIo VI; IIIISA, !AIAII,
ConeiJerocionee eunorioe eoIre lo conceei6n Je eerticioe pIlicoe, Con-
nnIn Inrosorn ArgonfInn, Iuonos AIros, 193?; IV COII!ICIA ACIOAI
I AIOOAOS, Ieginen juriJico Je lo conceei6n Je eerticio pIlico, In-
ronfn Arfos OrfIcns, Iuonos AIros, 1936; IICCI!IIII, !OOIIO, 1l pri-
tilegio en loe conceeionee Je eerticioe pIlicoe, ALoIodo, Iuonos AIros,
1936; !AMOS, J!A I., 1neo,o juriJico , eociol eoIre lo conceei6n Je
eerticioe pIlicoe, od. Joss Monondoz, Iuonos AIros, 193?; ISTIT!TO I
IST!IOS I I!ICHO AMIIST!ATIVO, Loe eerticioe pIlicoe. Ieginen juri-
Jico ocIuol, onInn, Iuonos AIros, 1994; O!TIZ, I!A!O, AepecIoe lego-
lee Je loe conceeionee ferrocorrileroe, sonrnfn do In !ovIsfn do CIon-
cIns JurIdIcns, n 2?, Snn Joso, 19?5; SIIVA CICIO, JO!OI A., Serticio
pIlico , conceei6n Je eerticioe, AnnIIo M. Iornndoz, MonfovIdoo,
1980; !OMI!O II!IZ, JO!OI, ApunIee eoIre el eerticio pIlico, IdIforInI
!nIvorsIdnd do Cosfn !Icn, Snn Joso, 19?8; VSQ!IZ I!ACO, OIAYS, Lo
conceei6n oJninieIroIito Je eerticio pIlico, TonIs, Snnfnfo do Iogo-
f, 1991; OOZIIZ VI!OA!A, A!III, Lo conceei6n, ocIo oJninieIroIito creo-
Jor Je JerecIoe, IdIforInI JurIdIcn do ChIIo, SnnfIngo, 1965; IIA VIIIAMII,
MA!II, Lo conceei6n Je eerticioe pIlicoe, od. Inncho, AsuncIon, 195?;
OA!CA OVIIO, CA!IOS, Lo Ieorio Jel eerticio pIlico, !ous, MndrId, 1923;
IIIZ IIIIICI!, JOSI A., y SCHIZ AZ, JOSI I., Lo conceei6n oJninieIro-
Iito en lo eefero locol, IIAI, MndrId, 19?6; IIOIA!, AOI, Lo conceeeion
Je eertice puIlic, nIIoz, InrIs, 1933; O!IAI, IA!I, Lo loi eI le conIroI
Jone lee conceeeione Je eertice puIlic, InrcIor, IrusoIns, 1961; IISII!-
IO!CHI!, IVIIYI, Le eertice puIlic Jone lo IIeorie Je l1IoI Je Leon
DuguiI, I.O..J., InrIs, 19?2; COMTI, IHIIIIII, 1eeoi June IIeorie
JeneenIle Je lo conceeeion Je eertice puIlic. Un oepecI Je letoluIion
Ju JroiI puIlic conIenporoin, SIroy, InrIs, 1934.
4.15
IA!IAI!I, op. loc. ciI.; IA!IAI!I, VIIZIA y OA!IMIT, op. loc. ciI.
IA!TI OII!AI XI - 18
4.16
II!AITZ, 1 od., 1952, . 214; 2 odIcIon, 1980, s. 206 y ss.; unn
oxosIcIon gonornI on COVIIIIO, op. ciI., s. 102 y ss. In Corfo noncIonn
oI nIsno crIforIo fInnIIsfn, oro dIco on ofros cnsos quo sIonro oI Isfn-
do ncfn or dofInIcIon on In rosocucIon doI fIn LIIco; o quo oI noro
fIn LIIco no dofornInn oI cnrcfor doI confrnfo. In In rInorn IInon Ios
oIiIer JicIo do Iolloe 253:101; 263:510, CooperoneI, 1965; 306:333,
CinploeI (1993), ns oI cnso YPI c. Protincio Je CorrienIee, 1992 y
ofros no uLIIcndos quo rosonn oI nIsno COVIIIIO, s. 110 y ss. In In
sogundn 2?0:446; 2?0:446, AlIono, 1968.
4.1?
Vor nsI O!ICCO, CA!IOS M., y M!OZ, O!IIII!MO A., Lo precorieJoJ
en loe pernieoe, ouIoricocionee, licencioe , conceeionee, onInn, Iuo-
nos AIros, 1992. !n snIudnLIo cnnLIo, quo ojnI orsIsfn, so ndvIorfo on
Vero Gonclec, CSJ, 1996, ocfrInn JudIcInI, 199?-1-914, on quo so
oxIgo nrn In rovocncIon In oxIsfoncIn do nofIvos sorIos y rnzonnLIos
quo Io jusfIfIquon, ns dIcfnnon jurIdIco rovIo.
4.18
uosfro nrfIcuIo Lo inIerpreIoci6n reeIricIito Je conceeionee ,
pritilegioe, In Ioy, 14 do foLroro do 1995, y sus roforoncIns y ronIsIo-
nos; roroducIdo on Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, I. . A., Iuonos
AIros, 1996, cnIfuIo III.
uodn nfocfnr unn nocosIdnd o fIn LIIco o do LIon conn.
16
In concIusIon quo sncnnos os quo nroco unn ncInrncIon su-
orfIun. SorIn Io nIsno quo IncIuIr on In dofInIcIon do ncfo
ndnInIsfrnfIvo, rogInnonfo ndnInIsfrnfIvo o funcIon ndnInIs-
frnfIvn, oI fIn LIIco. SI ndofnnos oI crIforIo do quo oI onI-
sor doI ncfo o doI confrnfo os unn onfIdnd osfnfnI, osfn or dofI-
nIcIon soIo uodo orsoguIr fInos LIIcos.
IIIo IncIuyo Ios confrnfos do concosIon y ornIso do uso doI
donInIo LIIco, guIndos or In cIusuIn, usunInonfo oxrosn-
dn on Ios IIogos, IInnndn do rocnrIo;

hnsfn nhorn Ios frILu-
nnIos so hnn rosIsfIdo n cnIIfIcnr do IIognI unn cIusuIn do fnI
IndoIo,
1?
osILIononfo guIndos or In vIojn Idon doI voIunfnrIo
sonofInIonfo n un rogInon rogInnonfnrIo, quo yn honos crI-
fIcndo on ofro Iugnr.
In osfos IfInos cnsos, on nrfIcuInr on In concosIon do sor-
vIcIos LIIcos, oI rIvIIogIo quo suono unn IIconcIn o conco-
sIon oforgndn or oI Isfndo on rosfrIccIon nI rIncIIo do IILro
conofoncIn soIo os connfILIo con In ConsfIfucIon sI so Infor-
rofn oI confrnfo on fornn rosfrIcfIvn,
18
IncIuyondo on nrfI-
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 19
cuInr un confroI do cosfos nrn In fornncIon do In fnrIfn
19
y on
fornn nnIIn Ins cnusnIos do cnducIdnd doI rIvIIogIo do oxcIu-
sIvIdnd o do In concosIon nIsnn.
20
5. Lo groJoci6n Je loe Jitereoe conIroIoe Je lo
oJninieIroci6n
5.1. Ao Io, eolo Joe coIegorioe Je conIroIoe Je lo
oJninieIroci6n
Son quo so ndnIfn unn grndncIon on In gIoLnIIdnd do Ios
confrnfos do In ndnInIsfrncIon, o quo so nrfn do In osIcIon
quo dIsfInguo Ios confrnfos pritoJoe do In ndnInIsfrncIon
gIoLnInonfo do Ios confrnfos quo son oJninieIroIitoe nIfornn-
fIvnnonfo or In dIsosIcIon oxrosn o InIIcIfn do In Ioy, In
voIunfnd oxrosn o InIIcIfn do Ins nrfos, o oI oLjofo doI con-
frnfo,
1
hny sIonro dIsfInfos rogInonos jurIdIcos nrn roguInr
dIforonfos confrnfos ndnInIsfrnfIvos, o rIvndos con nofns nd-
nInIsfrnfIvns.
4.19
Vor oI vofo do IOOOIAO y VZQ!IZ on TelinIor, CSJ, 22 do nLrII do
199?, y sus roforoncIns; A!IO O!TIZ, OASIA!, Loe Iorifoe Je loe eerticioe
pIlicoe, !nIvorsIdnd do SovIIIn, 19?6; I!ZIIAY, AIAI, VeriIe Jee prix eI
eerticee puIlice, I.O..J., InrIs, 19?1; MII!IIIIS TIIXII!A, J. H., O pro-
Ileno Joe Iorifoe noe eertioe pIlicoe conceJiJoe, Snn InLIo, 1941.
4.20
OMO!IZ-II!!!ITA I J!A MIO!II, 1l incunplinienIo en lo conce-
ei6n Je eerticioe pIlicoe, !nIvorsIdnd do SnInnnncn, SnInnnncn, 19?9;
2 odIcIon, Monfocorvo, MndrId, 1981; MA!IIHOII, MIO!II S., CoJuciJoJ
, retococi6n Je lo conceei6n Je eerticioe pIlicoe, ALoIodo, Iuonos
AIros, 194?; O!ICCO, CA!IOS M., y M!OZ, O!IIII!MO A., op. ciI., SIIVIST!I,
IZO, 1l riecoIIo Jelle conceeeioni onninieIroIite, OIuffro, MIIn, 1956;
VAIII IIO!II!IO, I!CIA, 1xIino Joe conIroIoe oJninieIroIitoe, od. !o-
vIsfn dos TrILunnIs, Snn InLIo, 1986. !n ojonIo Inforosnnfo on nuosfro
dorocho os sI so docInrnr o no nnfos do 199? In ordIdn do In oxcIusIvIdnd
do Ins IIconcIns foIofonIcns, con Lnso on sus roIforndos y nIfIIos In-
cunIInIonfos: soLrofncfurncIon consfnnfo, rosfncIon do sorvIcIos quo
Ios osfn rohILIdos, suLsIdIos cruzndos, ofc.
5.1
Hny ofros crIforIos: o) oI fornnI: sI so hn hocho IIcIfncIon LIIcn y
hny un IIogo do condIcIonos hnLrIn confrnfo ndnInIsfrnfIvo; I) oI crIfo-
rIo do In jurIsdIccIon, do ncuordo nI cunI sI corrosondo In jurIsdIccIon
confoncIoso-ndnInIsfrnfIvn oI confrnfo os ndnInIsfrnfIvo, ofcoforn.
IA!TI OII!AI XI - 20
In sunn onsnnos LsIcnnonfo quo no hny dos cnfogorIns
do confrnfos, cIvIIos y ndnInIsfrnfIvos, sIno fodn unn gnnn,
suscofILIo do cInsIfIcncIon, quo conIonzn dosdo o) confrnfos
coIoLrndos or In ndnInIsfrncIon on un vIrfunI Io do IgunIdnd
juriJico con ofro sujofo do dorocho LIIco o rIvndo, o I) con
IIgorns nofns do dorocho LIIco c) on un creecenJo do ofosfn-
dos y rIvIIogIos osfnfnIos. TondrInnos nsI:
o) on oI rInor cnso, In conrnvonfn do InnuoLIos y oI con-
frnfo do crodIfo oxforno;
2
I) on oI sogundo, oI suLsIdIo, In suLvoncIon,
3
In donncIon;
5.2
uosfro nrfIcuIo 1l conIroIo Je creJiIo exIerno, on In !ovIsfn do
AdnInIsfrncIon ILIIcn, nnoro 9?, MndrId, 1982, s. 423 n 449, roro-
ducIdo on oI IILro coIocfIvo ConIroIoe oJninieIroIitoe, fono II, od. As-
fron, Iuonos AIros, 1982, s. 18? y ss y on nuosfro IILro Deepuee Je lo
reforno Jel 1eIoJo, Iuonos AIros, cnIfuIo IV. Vor fnnLIon ICI, I!AOIS,
L1IoI enprunIeur eI prIeur, ThonIs, I!I, InrIs, 19?1.
In osfo confrnfo so hn IIogndo n quo oI dIcfnnon doI Irocurndor doI
Tosoro do In ncIon ncofnndo In vnIIdoz doI confrnfo oIononfo Infor-
no do vnIIdoz so suscrILn on oI oxforIor, Luscnndo oI ronsoguro oxforno
do In vnIIdoz doI confrnfo.
In oxIsfoncIn do un conIofo dIcfnnon oInLorndo o suscrIfo in eiIu
or oI nxIno orgnnIsno do nsosornnIonfo Iofrndo doI nIs, oxIIcnndo
dosnrroIIndnnonfo In vnIIdoz doI confrnfo y sus cIusuIns, fIono or ofoc-
fo quo oI nIs no uodo Iuogo do Luonn fo Invocnr unn suuosfn vIoIncIon
doI dorocho LIIco Inforno nrgonfIno nnfo un frILunnI oxfrnnjoro.
Vor oI ojonIo uLIIcndo on oI IILro 130 ooe Je lo Procuroci6n Jel
Teeoro Je lo Aoci6n, 1S63-1993, Iuonos AIros, 1994, . 198 y oI nrfIcuIo
do IIIZ OIACI!IO!I, MA!T, y !O!O!IZ OAI, AIIJA!A, 1l rol Je lo
Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n en loe contenioe econ6nico-finon-
cieroe inIernocionolee, IgunI IILro, s. 1?6 y ss., roroducIdo on In !ovIs-
fn do dorocho ndnInIsfrnfIvo, od. onInn, n 15/16, Iuonos AIros,
1994, s. 235 y ss., nunquo no confIono oI roforIdo nnoxo; on nuosfro
nnfos cIfndo nrfIcuIo IncIuInos cono nnoxo doI IILro coIocfIvo, fonndo
foxfunInonfo doI IoIofIn OfIcInI do In ncIon, oI noJelo do dIcfnnon quo
ns nnfIgunnonfo so doLIn suscrILIr. II nocnnIsno so hnIIn nhorn ns
orfoccIonndo.
Vor fnnLIon Z!III, AIII!TO, Lo innuniJoJ eoIerono Je loe 1eIoJoe ,
lo eniei6n Je JeuJo pIlico, In Ioy, 1992-, 1118 y surn, cnIfuIo VI,
nofn 6, y cnIfuIo IV, nofn 61.
5.3
Vor or ojonIo SCHI!IO, IITI! HIIM!T, Lee oiJee finoncieree
puIliquee oux enIreprieee priteee en JroiI fronoie eI europeen, Iorgor-
IovrnuIf, InrIs, 19?4.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 21
c) on oI forcoro, IocncIon y concosIon o ornIso do uso doI
donInIo rIvndo o LIIco doI Isfndo, confrnfo do sunInIsfro
4
y do oLrn LIIcn,
5
roIncIon do onIoo LIIco;
6
concosIonos do
oLrns LIIcns, concosIonos y IIconcIns do sorvIcIos LIIcos,
confrnfo do onrosfIfo LIIco Inforno.
?
Icho on ofrns nInLrns, nunquo roduzcnnos In cInsIfIcn-
cIon n dos cnfogorIns, confrnfos cIvIIos y ndnInIsfrnfIvos do In
ndnInIsfrncIon, In sogundn osocIo os suscofILIo do suLdIvI-
sIonos on nfoncIon n dIvorsos rogInonos jurIdIcos JenIro doI
sIsfonn doI dorocho ndnInIsfrnfIvo.
CIsIcnnonfo so hn Luscndo oxIIcnr nofns gonornIos conu-
nos n osfos dIsfInfos rogInonos jurIdIcos, oro doLo fonorso
cuIdndo on ndvorfIr quo no so frnfn do unn suorfo do InduccIon
onIrIcn vIIdn do rogIns gonornIos do Ins cunIos Iuogo so uo-
dn doducIr su nIIcncIon n un cnso concrofo, sIno quo os fnn
soIo unn gonornIIzncIon do fIo dIdcfIco, IIusfrnfIvo.
II rogInon concrofo hny quo LuscnrIo on oI conjunfo nornn-
fIvo do cndn confrnfo dofornInndo o IndIvIdunIIzndo, Inforro-
fndo cInro osf conforno n Ios rIncIIos gonornIos doI dorocho.
Is In vorsIon quo ndofnnos on 1966 on nuosfro IILro Dere-
cIo oJninieIroIito Je lo econonio
8
y quo rorodujInos
InnIforndn on oI IILro coIocfIvo ConIroIoe oJninieIroIitoe.
9
5.4
Vor onfro ofros AII!AST!!Y, II!O, 1l conIroIo Je euninieIro, on oI
IILro coIocfIvo 1l JerecIo oJninieIroIito orgenIino, Io,, Iuonos AIros,
1996, s. 311 y ss.
5.5
Vor, onfro ofros, !!ITTA, !ICA!O, 1l conIroIo Je oIro pIlico, on
oI IILro coIocfIvo 1l JerecIo oJninieIroIito orgenIino, Io,, op. ciI., s
316 y ss.
5.6
IA!, op. ciI.; OCOIO, JO!OI, Lo reloci6n juriJico Je enpleo pIli-
co, on oI IILro coIocfIvo nnfos cIfndo, s. 188 y ss.
5.?
Vor nuosfro nrfIcuIo 1nergencio reeiJuol en lo JeuJo pIlico
inIerno. Lo le, 24.447 eoIre coJuciJoJ Je creJiIoe conIro el 1eIoJo
pretioe o 1991, In Ioy, 29 do nnyo do 1995 roroducIdo cono cnIfuIo
V do nuosfro IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, Iuonos AIros,
1996, y sus ronIsIonos LILIIogrfIcns ncfunIos o hIsforIcns.
5.8
Iuonos AIros, 1966, IdIforInI MncchI.
5.9
IdIcIon orIgInnrIn do In AAA, Iuonos AIros, 19??, Iuogo roInrosn
or Asfron, Iuonos AIros, 1982, fono I, s. 9 n 19.
IA!TI OII!AI XI - 22
Inrfo do In docfrInn rocogIo osfn Idon, on oI sonfIdo quo on
osfn cnfogorIn do confrnfos, os nocosnrIo unfunIIznr quo Ios
nIsnos no fIonon, on nLsoIufo, un rogInon unIforno do ro-
ondornncIn do dorocho LIIco. o onconfrnnos on fodos oIIos
Ins nIsnns cIusuIns oxorLIfnnfos nI Ins nIsnns nornns do
dorocho LIIco.
10
In osns uLIIcncIonos nos orIonfnnos n sonnInr In oxIsfon-
cIn do unn grndncIon sIn Infonfnr In cInsIfIcncIon quo nhorn
nos nroco fII osfuInr, nnfo In nuovn ronIIdnd LIIcn con-
frncfunI ncnocIdn dosuos do In rofornn doI Isfndo on nuosfro
nIs.
5.2. Lo cloeificoci6n ocIuol en Iree coIegorioe. 1n generol
Ior Io quo hnco n nuosfro dorocho ncfunI, onsnnos quo uodo
rosuIfnr fII ngrunr fros fIos rIncInIos do rogInonos jurI-
dIcos do confrnfos coIoLrndos or In ndnInIsfrncIon.
Isfn fornn do vor In cuosfIon os consIdornr quo on ronIIdnd
onfro Ios dIsfInfos confrnfos quo coIoLrn In ndnInIsfrncIon so
oncuonfrnn:
1) nIgunos ns roxInos n In osforn doI dorocho rIvndo,
con un vIrfunI Io do IgunIdnd onfro Ins nrfos, sIn sor con oIIo
fofnInonfo confrnfos rIvndos; son Ios quo hnn oxIsfIdo sIon-
ro;
2) ofros, con rogInonos InfornodIos quo fonnron fornn y
crocIoron nI nnnro doI oxfondIdo socfor LIIco do In ocono-
nIn quo oxIsfIo hnsfn fInos do In docndn doI 80 doI sIgIo XX.
Tononos Iuogo:
3) Ios confrnfos quo fIonon un rogInon ns sovoro nrn oI
confrnfIsfn on funcIon do In nocosIdnd do fufoInr oI Inforos do
Ios usunrIos doI sorvIcIo quo nquoI rosfn on condIcIonos nono-
oIIcns o do oxcIusIvIdnd.
5.10
I!IWI! CA!AS, op. ciI., . 51.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 23
Isfo os nsI ns cInrnnonfo dosdo oI rocoso do rofornn doI
Isfndo InIcIndo con Ins Ioyos 23.696 y 23.69?
11
y soLro fodo con
In snncIon doI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon nncIonnI
12
y nor-
nns concordnnfos.
13
In osfn vIsIon do Iree gronJee grupoe do
confrnfos do In ndnInIsfrncIon: 1) Ios rInoros fIonon nnyor
dosIs do dorocho conn, 2) Ios sogundos so rIgon or un doro-
cho ndnInIsfrnfIvo do coordInncIon o cooorncIon, y 3) Ios I-
fInos osfn sonofIdos n un dorocho ndnInIsfrnfIvo ns os-
frIcfo, do suLordInncIon.
II cnso 2) uodo surgIr do In dofornInncIon oxrosn o In-
IIcIfn do In Ioy o do In voIunfnd do Ins nrfos; sus ovonfunIos
ofocfos fronfo n forcoros son IInIfndos y unfunIos on oI fIon-
o. In oI cnso 3) oI rogInon jurIdIco onorgo do In Inforrofn-
cIon consfIfucIonnI rosfrIcfIvn doI nonooIIo o rIvIIogIo do sor-
vIcIo LIIco y do In consocuonfo nocosIdnd do fufoInr oI doro-
cho doI usunrIo, rIvndo do IILorfnd do confrnfncIon.
14
AIII Ios
ofocfos fronfo n forcoros son susfnnfIvos, coneIonIee , perno-
nenIee, son In nofn rIncInI quo fIIfIcn oI confrnfo y consfIfu-
yo In cnusn fcfIcn y jurIdIcn n Ins IInIfncIonos quo oI ordon
5.11
!OOIII, 1l nueto rol Jel 1eIoJo , loe conIroIoe oJninieIroIitoe,
op. loc. ciI.
5.12
Ios consunIdoros y usunrIos... fIonon dorocho... n In rofoccIon
do su (s) Inforosos ocononIcos... n In IILorfnd do oIoccIon. Ins nuforIdn-
dos rovoorn... n In dofonsn do In conofoncIn confrn fodn fornn do
dIsforsIon do Ios norcndos, nI confroI do Ios nonooIIos nnfurnIos y
IognIos... rovIondo In nocosnrIn nrfIcIncIon do Ins nsocIncIonos do con-
sunIdoros y usunrIos y do Ins rovIncIns Inforosndns, on Ios orgnnIsnos
do confroI.
5.13
Ior ojonIo, In fufoIn doI usunrIo fronfo n Ios concosIonnrIos o
IIconcInfnrIos doI Isfndo on condIcIonos do nonooIIo o oxcIusIvIdnd
surgo fnnLIon doI nrfIcuIo 86 do In ConsfIfucIon roforIdo nI ofonsor doI
IuoLIo; do In nnIIncIon doI nnnro fronfo n nrfIcuInros on oI nrfIcuIo
43; do In fufoIn doI nodIo nnLIonfo on oI nrfIcuIo 42, ofc.
5.14
ArfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon nncIonnI, quo rofuorzn In jurIsru-
doncIn oxIsfonfo fnnLIon soLro oI sIsfonn consfIfucIonnI rovIo, cono
oxIIcnnos on In nofn n fnIIo fIfuIndn Lo inIerpreIoci6n reeIricIito Je
conceeionee , pritilegioe, roroducIdo cono cnIfuIo III doI IILro Dee-
puee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op. ciI.
IA!TI OII!AI XI - 24
jurIdIco Inono nI rosfndor doI sorvIcIo, cono Io roquIoro oI
nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon.
o nIII quo In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In Corru-
cIon oxIjn oxrosnnonfo In equiJoJ cono un rIncIIo jurIdIco
rocfor do In confrnfncIon ndnInIsfrnfIvn: In oquIdnd doLo sorIo
on rInor Iugnr, on osfo fIo do confrnfos, nrn Ios usunrIos
doI sorvIcIo, fnnfo on Io quo hnco n In fnrIfn cono n Ios dons
dorochos o Inforosos doI usunrIo quo roscrILo In nornn consfI-
fucIonnI.
In In cnfogorIn InfornodIn do un confrnfo ndnInIsfrnfIvo
do cooorncIon jurIdIcn uodo oxIsfIr o no suLordInncIon ocono-
nIcn doI confrnfnnfo, on fnnfo quo on In forcorn cnfogorIn hny
nxInn suLordInncIon jurIdIcn doI confrnfnnfo oro osfo so
hnIIn dofndo do un odor ocononIco y oIIfIco oquInrnLIo o
suorIor nI do In ndnInIsfrncIon.
Ocurro con osfn IfInn cnfogorIn do confrnfos nIgo nrocIdo,
oro do sonfIdo confrnrIo, n Io quo os In InforrofncIon cIsIcn
doI confrnfo do frnLnjo: nnfo In suLordInncIon ocononIcn doI
oLroro o onIondo, oI dorocho Luscn cononsnr osn dosIgunI-
dnd nfrILuyondo nnyor fufoIn jurIdIcn nI onIondo quo nI on-
Iondor.
15
In oI confrnfo quo confIoro nonooIIo o oxcIusIvIdnd osfn-
fnI, nnfo oI nucho nnyor odor ocononIco y oIIfIco doI confrn-
fIsfn, quo ndons fIono or concosIon o IIconcIn doI Isfndo un
norcndo do usunrIos cnufIvos y forzosos, so fornn IndIsonsn-
LIo conforIr nnyoros odoros y fncuIfndos fnnfo nI usunrIo cono
nI concodonfo on Inforos doI usunrIo.
5.15
In Idon confrnI on quo oI orocho... so InsIrn no os In Idon do In
IgunIdnd do Ins orsonns, sIno In do In nIvoIncIon do Ins dosIgunIdndos
quo onfro oIIns oxIsfnn; In IgunIdnd dojn do sor, nsI unfo do nrfIdn doI
orocho, nrn convorfIrso on nofn o nsIrncIon doI ordon jurIdIco:
!AI!!CH, O!STAV, 1nIroJucci6n o lo filoeofio Jel JerecIo, MoxIco, 1951,
. 162.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 25
5.3. Loe conIroIoe pr6xinoe ol JerecIo conn, inIerno o
exIerno
Yn honos oxIIcndo
16
quo on In rInorn cnfogorIn, confrnfos
do In ndnInIsfrncIon rogIdos or oI dorocho conn, hny do fo-
dns nnnorns nIgunn rosoncIn doI dorocho LIIco, yn quo or
do ronfo In rogIn nrn juzgnr In nfIfud confrncfunI doI Isfn-
do no os In cnncIdnd doI dorocho rIvndo sIno In conofoncIn
doI dorocho ndnInIsfrnfIvo.
Is nocosnrIo fnnLIon hnLor cunIIdo con dofornInndos ro-
quIsIfos jurIdIcos rovIos n In confrnfncIon quo son nrfo doI
dorocho LIIco y no doI dorocho rIvndo (dIcfnnon jurIdIco
rovIo doI orgnnIsno ornnnonfo do nsosornnIonfo Iofrndo; on
ocnsIonos, nuforIzncIonos o nroLncIonos do dofornInndos or-
gnnos doI Isfndo; cono rogIn, oI rocodInIonfo do IIcIfncIon o
concurso LIIco rovIo n In confrnfncIon).
1?
o fodns nnno-
rns, os doI cnso noncIonnr quo nIgunos confrnfos on nnrIon-
cIn ns rIvndos on cunnfo nI oLjofo fIonon on ronIIdnd nor-
nns susfnnfIvns do dorocho LIIco.
18
5.16
Infro ofrns, 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, 1 od., od.
Iorrof, Iuonos AIros, 1962, s. 48 y 49; 2 od., od. ALoIodo Iorrof, Iuo-
nos AIros, 1966, s. 166 y 16?; rInorn odIcIon, on 19?4, doI fono 1 doI
TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, cnIfuIo VI, s. 5 y 6, nnoro 3.3.4;
2 odIcIon do 1994, IgunI roforoncIn; on sonfIdo sInIInr !OMI, !OII!TO,
DerecIo oJninieIroIito, 3 od., IdIcIonos CIudnd ArgonfInn, Iuonos
AIros, 1994, . 208; doI nIsno nufor, ConIroIoe Je lo AJninieIroci6n.
reginen juriJico uniIorio, !nssognn doI InvorI IuLLIIcI, n 11, !onn,
ovIonLro do 19??, sonrnfn, . 10; CASSAOI, Lo eueIonIitiJoJ..., op.
ciI., s. 146 y 160; I!IWI! CA!AS, op. ciI., s. 42 n 45.
5.1?
SInIInros consIdorncIonos on I!IWI! CA!AS, op. ciI.
5.18
uosfro nrfIcuIo 1l conIroIo oJninieIroIito Je conceei6n ninero,
JA, 15-X-1980; roroducIdo on ConIroIoe oJninieIroIitoe, fono II, As-
fron, 1982, s. 49 n 60; Lo coJuciJoJ Je lo conceei6n ninero. Iocio uno
concepci6n puIlicieIo Je lo conceei6n Je ninoe, on JurIsrudoncIn
!Iojnnn, juIIo-ngosfo do 1980, s. 22 y ss., Hocio uno concepci6n
puIlicieIo Je lo conceei6n Je Iierroe, on In !ovIsfn ArgonfInn do oro-
cho AdnInIsfrnfIvo, Iuonos AIros, 19?6, n 11, s. 2? y ss.
IA!TI OII!AI XI - 26
onfro do Ios confrnfos do In ndnInIsfrncIon rogIdos on nI-
gunn nodIdn or oI dorocho rIvndo, Ios hny quo Io osfn nI
nnnro doI dorocho rIvndo inIerno (conrnvonfn do Innuo-
LIos uLIcndos on oI nIs)
19
y Ios quo osfn sonofIdos nI JerecIo
pritoJo exIronjero. unn conrnvonfn do InnuoLIos uLIcndn
on ofro nIs y coIoLrndn y ojocufndn on oI; un confrnfo do crodI-
fo coIoLrndo y coLrndo or oI nIs o unn ngoncIn do oI y coLrndo
o Insfrunonfndo on ofro nIs.
20
In osfo IfIno cnso Io usunI os on ronIIdnd quo Ins condIcIo-
nos Ins Inongn on Luonn nodIdn oI ncroodor.
21
AIII oI doudor
no fIono suronncIn ocononIcn nI jurIdIcn, cono on fodo con-
frnfo do crodIfo rIvndo (oorncIonos do crodIfo LnncnrIo o fI-
nnncIoro, hIofocns, ofc.). An on fnIos hIofosIs, con fodo, sIon-
ro hny IInIfncIonos do dorocho Inforno, or ojonIo quo In
ronuncIn n In InnunIdnd soLornnn soLro Ios LIonos doI nIs no
nIcnnzn n Ios doI donInIo LIIco IncIuIdos on oI nrfIcuIo 2340
doI CodIgo CIvII.
22
In oI confrnfo coIoLrndo y ojocufndo on oI oxfrnnjoro, onfon-
cos, LsIcnnonfo oI so rIgo fnnfo or In IogIsIncIon cono or In
IogIsIncIon doI nIs dondo so coIoLrn y ojocufn, o or Ins nor-
5.19
o doLo oIvIdnrso quo sIonro hny nornns osocInIos do dorocho
LIIco quo doLon cunIIrso nrn In conrn o vonfn do un LIon InnuoLIo
doI Isfndo.
5.20
uosfro nrfIcuIo 1l conIroIo Je creJiIo exIerno, op. ciI. In IgunI
sonfIdo, IAIIVI, III!!I, Ieflexione eur l1IoI eI eee conIroIe inIernoIionoux,
InsfIfuf !nIvorsIfnIro do Hnufos Ifudos InfornnfIonnIos, OInoLrn, 19?6,
. 16 y sus roforoncIns do In nofn 11; ICI, op. loc. ciI., IIIZ OIACI!IO!I y
!O!O!IZ OAI, op. loc. ciI.; Z!III, op. loc. ciI.
5.21
Aunquo IIIZ OIACI!IO!I y !O!O!IZ OAI dosfncnn oI crocIonfo
roI do In IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon on In nojorn do Ins cIusu-
Ins do Ios confrnfos, op. ciI., s. 1?? y ss.
5.22
IIIZ OIACI!IO!I y !O!O!IZ OAI, op. ciI., s. 188 y 189: fnnLIon
hny nornns do dorocho LIIco Inforno soLro In oLIIgnforIn IncIusIon on
nIgunos confrnfos do crodIfo oxforno do cIusuIns IncIuyondo n Ins ro-
sorvns do IILro dIsonILIIIdnd (nrfIcuIos 5 y 6 do In Ioy do convorfILIIIdnd
n 23.928) on oI IIsfndo do LIonos oxcIuIdos do In ojocucIon, n fonor doI
docrofo 2006/92.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 2?
nns do jurIsdIccIon y IogIsIncIon quo so ncfon oxrosnnonfo.
Con fodo sIonro uodo rosuIfnrIo nIIcnLIos nornns do ofrn
jurIsdIccIon, cono In roforIdns nI soLorno frnnsnncIonnI y dIs-
fInfos suuosfos surnnncIonnIos do corrucIon.
23
5.4. 1l conIroIo Je JerecIo inIerno con reloIito
euIorJinoci6n econ6nico Jel conIroIieIo ol 1eIoJo
In oI fIo do confrnfo rogIdo cInrnnonfo or oI dorocho nd-
nInIsfrnfIvo oro on quo no hny oforgnnIonfo do concosIonos o
IIconcIns do nonooIIo, oxcIusIvIdnd o rIvIIogIo fronfo n forco-
ros, oI quo confrnfn con In ndnInIsfrncIon no e6lo eeI o tecee
en uno eiIuoci6n Je inferioriJoJ econ6nico eino que IonIien
lo eeI JeeJe el punIo Je tieIo juriJico.
24
Io dIcho ncorcn do In roInfIvn suLordInncIon ocononIcn doI
confrnfIsfn os vIIdo on nIgunos confrnfos: sunInIsfros, o-
quonos o nodInnos confrnfos do oLrn LIIcn, onIoo LIIco,
suLvoncIon, suLsIdIo, concosIonos y ornIsos do uso doI donI-
nIo LIIco y rIvndo doI Isfndo, onrosfIfo LIIco Inforno.
25
II rogInon doI confrnfo ndnInIsfrnfIvo, on osfn cnfogorIn do
confrnfos, no frnfn do cononsnr In ovonfunI InforIorIdnd doI
co-confrnfnnfo, sIno quo or oI confrnrIo In nconfn.
5.5. 1l conIroIo Je JerecIo inIerno con euIorJinoci6n Jel
ueuorio ol conIroIieIo , euprenocio econ6nico Je eeIe
Hny nsI unn noforIn dIforoncIn jurIdIcn onfro Ios confrnfos
on quo In ndnInIsfrncIon confIoro nI fIfuInr do unn concosIon o
IIconcIn un nonooIIo o oxcIusIvIdnd fronfo n Ios usunrIos, do
Ios confrnfos on quo oI confrnfIsfn no fIono rIvIIogIos nonoo-
IIcos soLro Ios usunrIos forzosos, nI oI confrnfo fIono ofocfos
5.23
AsI In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon, nrfIcuIos
V, VII y concordnnfos, nroLndn or Ioy 24.?59.
5.24
Connrnr II!AITZ, op. ciI., . 219.
5.25
AdnIfInos, dosdo Iuogo, quo In cuosfIon os hnrfo oInnLIo.
IA!TI OII!AI XI - 28
jurIdIcos susfnncInIos soLro forcoros.
26
Ios ofocfos fronfo n for-
coros no so oncuonfrnn on Ios confrnfos roxInos nI dorocho
rIvndo, oro fnnoco son dnfo fIIfIcnnfo on Ios confrnfos nd-
nInIsfrnfIvos do In oocn InfornodIn: oLrn LIIcn,
2?
sunInIs-
fro, funcIon LIIcn. Ior oIIo osn no uodo sor unn cnrncforIzn-
cIon nrn IoJoe Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos.
In osfn ofIcn, cunndo In ndnInIsfrncIon confIoro con sufI-
cIonfo nuforIzncIon IognI ofosfndos do nonooIIo o oxcIusIvI-
dnd soLro Ios usunrIos, unn condIcIon do oquIIILrIo consfIfucIo-
nnI doI odor concodIdo o IIconcIndo nonooIIcnnonfo os quo
oxIsfn fufoIn doI Inforos do Ios usunrIos cuyos dorochos y doLo-
ros so von nfocfndos o nodIfIcndos or oI odor nonooIIco con-
5.26
Iuodon oxIsfIr ofocfos unfunIos soLro forcoros, or ojonIo In
fncuIfnd oxroInforIn on Ins concosIonos nInorns, In ocuncIon
fonornon y In confrILucIon do nojorns on oI confrnfo do oLrn LIIcn
(I!IWI! CA!AS, op. ciI., s. 49 y 50): oro son ocononIcn, cunnfIfnfIvn y
cunIIfnfIvnnonfo IInIfndos. Muy dIsfInfn os In sIfuncIon doI usunrIo do
un sorvIcIo LIIco, sonofIdo n un sIsfonn do rosfncIonos y do fnrIfns
quo son nrfo ornnnonfo do su vIdn. !n concosIonnrIo do nInns o un
confrnfIsfn do oLrn LIIcn odr olguno tec vonIr n oxroInr, ocunr
un forrono o coLrnr unn confrILucIon do nojorns n un ncIoo liniIoJo
do orsonns; oro un rosfndor do un sorvIcIo LIIco hnco IoJo oso y
ndons eienpre coLrn, nos n nos y n IoJoe Ios usunrIos doI sorvIcIo, unn
fnrIfn do dIfIcII confroI on cunnfo n su vorncIdnd y oxncfIfud, conofo
dnnos do dIfIcII ronrncIon, ofc. osdo oI unfo do vIsfn cunnfIfnfIvo y
cunIIfnfIvo, uos, nndn fIonon quo vor Ios oxcocIonnIos ofocfos fronfo n
forcoros do nIgunos confrnfos ndnInIsfrnfIvos cIsIcos con In generoli-
JoJ , pernonencio do Ios ofocfos do un sorvIcIo rosfndo Lnjo nonooIIo
o oxcIusIvIdnd.
5.2?
In Ins oLrns LIIcns do In rovIncIn do Iuonos AIros In Ioy nuforI-
zn nI confrnfIsfn, sI oxIsfo un orconfnjo do vocInos quo osfn do ncuordo
on In ronIIzncIon do In oLrn, n orcILIr do oIIos nrfo doI cosfo on concofo
do confrILucIon do nojorns. Ioro osfo fIo do ofocfo unfunI y on unn
soIn voz no fIono connrncIon nIgunn con In sIfuncIon doI usunrIo doI
sorvIcIo LIIco. Io nIsno uodo docIrso do In fncuIfnd oxroInforIn y
do ocuncIon fonornon doI concosIonnrIo do nInns, sI so Io consIdorn
confrnfo ndnInIsfrnfIvo cono or nuosfrn nrfo Io hnconos, nunquo
osfn cnIIfIcncIon no os ncofndn on In docfrInn nncIonnI do dorocho nIno-
ro. Vor nuosfro nrfIcuIo 1l conIroIo oJninieIroIito Je conceei6n nine-
ro, op. loc. ciI.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 29
codIdo,
28
Io cunI so frnduco on un grndo do suLordInncIon jurI-
dIcn doI co-confrnfnnfo rosocfo do In ndnInIsfrncIon. II rogI-
non jurIdIco doLo nsogurnr In rofoccIon doI usunrIo y su do-
fonsn confrn oI ofoncInI nLuso do odor nonooIIco doI conco-
sIonnrIo o IIconcInfnrIo: oro oIIo roquIoro un Isfndo oquIIILrn-
do on su rosuuosfo.
29
II. Los tres grandes tipos de contrato administrativo, en
particular
6. Lo conceei6n o licencio Je eerticioe pIlicoe
1
Ios cnrncforos quo voronos nhorn fuoron crondos con roIn-
cIon nI confrnfo do concosIon do sorvIcIos LIIcos, oxfonsILIos
5.28
II!AITZ, op. ciI., . 213.
5.29
In osfos cnsos oI ncroodor os n vocos ns odoroso quo oI Isfndo
IocnI, n frnvos doI goLIorno oxfrnnjoro quo Io rorosonfn. Ins concosIo-
nos y IIconcIns, or In nngnIfud do In InvorsIon gonornInonfo son ofor-
gndns n un conjunfo do cororncIonos nuIfInncIonnIos, nsocIndns vnrIns
nrn un soIo confrnfo, do Ins cunIos unn o ns son onrosns LIIcns do
ofros Isfndos. AI nononfo do ronogocInr In doudn y fnnLIon nnfos y
dosuos, fnIos nIsos InquIoron ncorcn doI osfndo do sus confrnfos do
concosIon o IIconcIn y n vocos oLfIonon LonofIcIos quo In ronIIdnd Infor-
nncIonnI Inono. SI oI Isfndo no fIono oquIIILrIo fIscnI y doLo vIvIr doI
crodIfo InfornncIonnI, vo roducIdns sus ofosfndos soLro sus concosIonn-
rIos o IIconcInfnrIos.
6.1
AnIInr y connrnr on CASSAOI, J!A CA!IOS, DerecIo oJninieIro-
Iito, f. II, 5 od., ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1996, s. 509 n 549; 1l
reeurginienIo Jel eerticio pIlico , eu oJopIoci6n en loe eieIenoe Je
econonio Je nercoJo (Iocio uno nueto concepci6n), !AI, n 140,Iuo-
nos AIros, 1996, MndrId, s. 95 y ss.; I!ITZ, OSVAIO, Lo conceei6n Je
eerticioe pIlicoe, on oI IILro coIocfIvo 1l JerecIo oJninieIroIito or-
genIino, Io,, op. ciI., s. 230 y ss.; MAI!AI, HICTO! A., 1l eerticio pIlico,
on oI nIsno IILro, s. 143 y ss.; SAIOMOI, JO!OI I., Ieginenee Je loe
Iienee pIlicoe en loe conceeionee o liciIocionee Je eerticioe pIlicoe,
IgunI oLrn, s. 302 y ss.; CITA!A, !!II MIO!II, 1l eerticio pIlico, Iuo-
nos AIros, 1995; IA!!A, !OOIIO CA!IOS, Hocio uno concepci6n reeIricIito
Jel concepIo juriJico Je eerticioe pIlicoe, II, 1983-I, 363; SA!MIITO
OA!CA, JO!OI H., Aoci6n , elenenIoe Jel eerticio pIlico, on Loe eerti-
cioe pIlicoe, 1994, s. 9 y ss.
IA!TI OII!AI XI - 30
n In IIconcIn do sorvIcIos LIIcos y n In concosIon do oLrn -
LIIcn; su fundnnonfo os In fufoIn do Ios dorochos o Inforosos do
Ios usunrIos doI nonooIIo o oxcIusIvIdnd oforgndn or oI Isfn-
do.
2
Iso fundnnonfo so nnIIn con oI nrfIcuIo 42 do In ConsfI-
fucIon do 1994. IrIncIIos nrnIoIos so oInLornron nrn oI con-
frnfo do onrosfIfo LIIco inIerno, nI quo nuchos nIognn or
oIIo cnrcfor confrncfunI nn cunndo no so frnfo do un onros-
fIfo LIIco forzoso. II fundnnonfo do osfns rosfrIccIonos on oI
confrnfo do onrosfIfo LIIco Inforno, n Io Inrgo do fodn In
hIsforIn do ofros nIsos y doI nuosfro, hn sIdo gonornInonfo oI
osfndo do nocosIdnd LIIcn.
3
Ios cnrncforos ns frocuonfos doI confrnfo do concosIon o
IIconcIn do sorvIcIos LIIcos son:
6.1. AeceeiJoJ Je ouIoricoci6n legieloIito
SoIo oI Congroso uodo dnr concosIonos do nonooIIo o rIvI-
IogIo. TnI cono dIco MA!IIHOII su oforgnnIonfo os, sIonro,
do conofoncIn legieloIito;
4
ndo oI concofo do rIvIIogIo,
vn do suyo quo fodo Io nfInonfo n su oxIsfoncIn y oxfonsIon os
do InforrofncIon rosfrIcfIvn. o hny 'rIvIIogIos` InIIcIfos.
5
6.2
MAI!AI hn crIfIcndo un sosgo IdooIogIco on osn nnfIgun Inforrofn-
cIon consfIfucIonnI: Lo iJeologio Jel eerticio pIlico, !ovIsfn do doro-
cho ndnInIsfrnfIvo, onInn, nnoro 14, Iuonos AIros, 1993, s. 259 y
ss. y nuosfro cononfnrIo ouosfo on Lo inIerpreIoci6n..., cnIfuIo III doI
IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, cIfndo.
6.3
uosfros nrfIcuIos Lo energencio oJninieIroIito orgenIino Je 19S9-
1992, on oI LiIro Je Honenoje ol Profeeor 1JuorJo OrIic OrIic, od.
CoIogIo Snnfo Tons do AquIno, Snn Joso, Cosfn !Icn, 1994, s. 433 y
ss.; 1l eeIoJo ocIuol Jel JerecIo oJninieIroIito, !ovIsfn ArgonfInn do
orocho AdnInIsfrnfIvo, n 14, od. onInn, Iuonos AIros, 1993, s.
300 n 302, roroducIdo on nuosfro IILro Depuee Je lo reforno Jel 1eIoJo,
I. . A., Iuonos AIros, 1996, cn. I; LegoliJoJ , urgencio en el JerecIo
oJninieIroIito, on In !ovIsfn doI SonInnrIo InfornncIonnI do orocho
AdnInIsfrnfIvo, CoIogIo do ALogndos do Cosfn !Icn y AsocIncIon Cosfn-
rrIconso do orocho ILIIco, Snn Joso, 1981, s. 289 y ss; roroducIdo on
oI cnIfuIo VI doI IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op. ciI.
6.4
Op. ciI., . 624.
6.5
Op. ciI., . 626.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 31
Isfo rIncIIo so hnIIn IndIrocfnnonfo vIoIndo cunndo In Ioy
nuforIzn nI Iodor IjocufIvo nncIonnI n hncor fodo oI rocoso do
oforgnnIonfo, fIjnr Lnsos y condIcIonos, ofc. A nrfIr doI nrfI-
cuIo ?6 do In ConsfIfucIon do 1994 so frnfn do unn nfrILucIon
IogIsInfIvn quo no uodo yn doIognrso nI Iodor IjocufIvo or no
frnfnrso do cuosfIonos Infornns do ndnInIsfrncIon.
A nnyor nLundnnIonfo, cunndo oI Iodor IjocufIvo o sus
orgnnos doondIonfos Inforrofnn o nodIfIcnn cIusuIns doI
IIogo o doI confrnfo on fnvor doI concosIonnrIo o IIconcInfnrIo
osfn IgunInonfo oxcodIondo oI nnrco consfIfucIonnI do con-
ofoncIn. SI Io hncon sIn rovIn nudIoncIn LIIcn In InconsfI-
fucIonnIIdnd so ngrnvn.
6
6.2. 1nIerpreIoci6n reeIricIito Je eue poIeeIoJee , onplio Je
loe JerecIoe Je loe ueuorioe
In InforrofncIon rosfrIcfIvn do fodos Ios dorochos y ofos-
fndos doI concosIonnrIo o IIconcInfnrIo, nIcn nnnorn do ro-
sorvnr In consfIfucIonnIIdnd doI rIvIIogIo o nonooIIo quo so
Io confIoro on confrn do Ins rogIns do In IILro conofoncIn quo
consngrn In ConsfIfucIon.
?
Cono Io rocuordn In SnIn IV do In
Cnnrn ncIonnI do AoIncIonos on Io ConfoncIoso AdnInIs-
frnfIvo IodornI,
8
os un rIncIIo do nnfIgun dnfn nquoI confor-
no nI cunI: Ins cIusuIns quo confIoron oxcIusIvIdnd o nono-
6.6
Vor infro, fono 2, cnIfuIo X, 1l proceJinienIo Je ouJiencio p-
Ilico, y oI rIncIIo do uLIIcIdnd osfnLIocIdo on oI nrfIcuIo III, IncIso 5, do
In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon, Ioy 24.?59, quo
frnfnnos infro, cnIfuIo XVI do osfo voIunon 1.
6.?
uosfro nrfIcuIo Lo inIerpreIoci6n reeIricIito Je conceeionee ,
pritilegioe, on In Ioy doI 14 do foLroro do 1995, roroducIdo cono
cnIfuIo III do nuosfro IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, 1996.
6.8
1n re TelinIor S.A. inciJenIe , oIroe c/ Coniei6n Aoc. Je
Teleconunicocionee M Je 1cononio , OSP e/ proceeo Je conoci-
nienIo, cnusn n 31.2??/94, sonfoncIn doI 2? do dIcIonLro do 1994, uLII-
cndo on In Ioy doI 14 do foLroro do 1995, quo cononfnnos on oI
nrfIcuIo nonfndo on In nofn rocodonfo. In CSJ confIrno oI fnIIo con
dos Inforosnnfos vofos fundndos, II, 199?-C, 320, con nofn.
IA!TI OII!AI XI - 32
oIIo nrn In rosfncIon do un sorvIcIo LIIco doLon Inforro-
fnrso con un crIforIo rosfrIcfIvo (confr. docfr. do InIIos 105:26).
9
In ofocfo, Isn fornn do InforrofncIon coLrn sonfIdo nI ro-
suIfnr IndIsonsnLIo quo Ios rIvIIogIos o nonooIIos so fundon
on oI Inforos coIocfIvo, nIcn y oxcIusIvn rnzon quo Ios IogIfI-
nnrIn y Ios hnrIn oncundrnr donfro doI nnrco consfIfucIonnI,
doLIondoso fonor rosonfo, ndons, quo oI nonooIIo o rIvIIo-
gIo doLo IInIfnrso n Ios sorvIcIos osfrIcfnnonfo IndIsonsnLIos,
fonIondoso sIonro cono nIrn In gnrnnfIn do un fIn LIIco.
10
In ofrns nInLrns, dIchn InforrofncIon oncuonfrn su fun-
dnnonfo on quo fodn voz quo oI sorvIcIo LIIco fuo crondo nrn
snfIsfncor nocosIdndos do In conunIdnd, In croncIon do nono-
oIIos o rogInonos do oxcIusIvIdnd nunco pueJe ir en JeIri-
nenIo Je loe ueuorioe.
11
AsI or ojonIo, el JerecIo Je loe ueuorioe o lo elecci6n Je
lo Iorifo ne Iojo... JeIerio pretolecer por eoIre el JerecIo Je
lo licencioIorio Je oIIener no,or gononcio.
12
6.3. ConIrol Jel nonopolio , Jel oIueo Je poeici6n
JoninonIe
In sIfuncIon do nonooIIo o oxcIusIvIdnd IIovn fcIInonfo n Ios
concosIonnrIos o IIconcInfnrIos n oxcodor oI nnrco do su nuforIzn-
cIon confrncfunI y oxIgIr n Ios usunrIos grnvnonos y gnLoIns no
rovIsfns on oI IIogo do In IIcIfncIon. IjonIos do osfns conducfns
nLusIvns son In oxIgoncIn do gnrnnfIns do ngo on fornn rovIn n
In rosfncIon (on nnforIn do gns n Ios grnndos consunIdoros), In
soLrofncfurncIon do concofos no nuforIzndos, orroros doIILorn-
dos on In fncfurncIon (cnsos fIIcos on nnforIn foIofonIcn),
13
o In
6.9
CnIfuIo XV, nnrfndo I), rInor rrnfo, doI fnIIo cIfndo.
6.10
CnIfuIo XV, nnrfndo I), sogundo rrnfo.
6.11
Torcor rrnfo.
6.12
CnIfuIo XVI, forcor rrnfo.
6.13
TnIos cono nIIcnr fnrIfns no vIgonfos, sogn so ndvIorfo on oI
IoIofIn OfIcInI doI 15 do junIo do 1995, gInn 12, on Ios consIdornndos
do In rosoIucIon do In ConIsIon ncIonnI do ToIoconunIcncIonos.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 33
ufIIIzncIon do Ios nodIos fInnncIndos nI nnnro doI nonooIIo o
oxcIusIvIdnd nrn ronIIznr rosfncIonos conorcInIos quo Ios osfn
vodndns uos hnn sIdo rosorvndns nrn In IILro conofoncIn (.
oj., In rosfncIon do sorvIcIos do vIdoo or Ins onrosns foIofonIcns
nIonfrns goznn do oxcIusIvIdnd).
Inconfrnnos on osfns conducfns un doLIo fIo do InfrnccIon
nornnfIvn. In rInor Iugnr, oxIsfo oI IIIcIfo onnI do nLuso do
osIcIon donInnnfo on oI norcndo. Ioro nunquo In IogIsIncIon
nrgonfInn rooxIsfonfo no snncIonnLn nI nonooIIo or oI soIo
hocho do sorIo, on cnnLIo In ConsfIfucIon osfnLIoco oxrosn-
nonfo In oLIIgncIon do Ins nuforIdndos do fufoInr n Ios usunrIos
fronfo nI odor nonooIIco: In ConsfIfucIon rosuno nI nono-
oIIo cono unn sIfuncIon dosfnvornLIo n Ios dorochos do Ios usun-
rIos, y osfnLIoco on consocuoncIn dorochos y fufoIns osocInIos
nrn rosgunrdnr su osIcIon suLordInndn nunquo no hnyn IIIcI-
fo onnI. Corrosondo nsI In cosncIon do In conducfn nnfIjurIdI-
cn y In ronrncIon doI dnno, ndons do In uosfn on funcIonn-
nIonfo do nocnnIsnos do rovoncIon.
In snncIon or osfo fIo do ncfos, on fnnfo sonn sIsfonfI-
cos, os In ordIdn do In oxcIusIvIdnd o do In IIconcIn y oI rosnr-
cInIonfo do dnnos y orjuIcIos, sIn orjuIcIo do Ins snncIonos
onnIos quo uodnn corrosondorIos or nLuso do osIcIon do-
nInnnfo on oI norcndo y In dovoIucIon do Ins gnnnncIns oxcosI-
vns n quo nhorn nos roforInos.
6.4. IeJucci6n Je gononcioe exceeitoe
Cunndo on IILro conofoncIn un onrosnrIo fIono grnndos
gnnnncIns, quodn sInIononfo sonofIdo nI rogInon InosIfI-
vo orfInonfo. Cunndo oLfIono grnndos gnnnncIns norcod nI
nLuso do un odor nonooIIco o do oxcIusIvIdnd concodIdo o
IIconcIndo or oI Isfndo, doLo dovoIvorIns n Ios usunrIos on Io
quo oxcodo unn gnnnncIn rnzonnLIo do ncuordo n Ins cIrcuns-
fnncIns doI cnso (or ojonIo, oI rIosgo quo In InvorsIon fonIn;
sI In gnnnncIn os roducfo do soLrofncfurncIon o do IogIfInn
ovoIucIon do Ios nogocIos, ofc.). Is oI rIncIIo quo surgo do In
IA!TI OII!AI XI - 34
Ioy do dofonsn doI consunIdor, Ioy do ordon LIIco quo con-
fonIn In roconosIcIon doI confrnfo or oI juoz nrn njusfnrIo
n dorocho. In vIn rocosnI rovIsfn or osfn Ioy os oI rocoso do
conocInIonfo ns nLrovIndo do cndn jurIsdIccIon, Io cunI uo-
do InIIcnr oI juIcIo sunnrIsIno o oI sunnrIo.
TnI cono so hn rocordndo on Ios vofos do IOOOIAO y VZQ!IZ
on oI cnso TelinIor (CSJ, II, 199?-C, 320), soIo cnLo rocono-
cor oI dorocho do Ins onrosns rosfndorns doI sorvIcIo LIIco
do foIofonIn nI nnnfonInIonfo do fnrIfns ncordos con Ios cosfos
do rosfncIon, IncIuIdns Ins InvorsIonos, ne lo uIiliJoJ jueIo
, roconoIle que coneIiIu,e eu reIriIuci6n, puee no ee oJniei-
Ile eoeIener que lee oeieIo el JerecIo o oIIener gononcioe ein
liniIe oIjeIito olguno (docfrInn do InIIos 231:311; 258:322,
consId. 6; y 262:555, consId. 10).
In ocuncIon ocononIco fInnncIorn do osfos confrnfos nncIo o
dovIno nrLIfrnrIn, os docIr InconsfIfucIonnI.
In sunn, doLo cuIdnrso quo onfro Ios dorochos y Ins oLIIgn-
cIonos doI coconfrnfnnfo oxIsfn unn oquIvnIoncIn honosfn, unn
roIncIon rnzonnLIo:
14
fnnLIon oI Consojo do Isfndo frnncos
oxIgo In equitolencio IonroJo u IoneeIo onfro Ins cnrgns y Ios
LonofIcIos.
15
CnLo rocordnr, or fIn, quo In rohILIcIon do In
oxcosIvn onorosIdnd os yn un rIncIIo gonornI do dorocho In-
fornncIonnI rIvndo.
15`
6.5. Leei6n
In nIgunos do osfos confrnfos, nrfIcuInrnonfo Ios coIoLrn-
dos on condIcIonos nnnIfIosfnnonfo dosvonfnjosns nrn oI Is-
6.14
ISCOIA, HICTO! JO!OI, TroIoJo inIegrol Je loe conIroIoe oJninieIro-
Iitoe, VoIunon I, Inrfo OonornI, od. onInn, Iuonos AIros, 19??, s.
453 y 454.
6.15
MinieIre Jee Trotoux PuIlice te. Conpognie Generole Ironoiee
Jee Tronuo,e, dIcfnnon doI ConIsnrIo do OoLIorno IIO II!M, Coneeil
J1IoI, 21-3-1910.
6.15`
Z!III, AIII!TO I., Lo inIerpreIoci6n Je lo Contenci6n Je Vieno Je
19S0 (C1SG) (ConprotenIo inIernocionol Je nercoJerioe), II, 15-XII-
9?, unfo III, 3, l).
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 35
fndo y In socIodnd, on oocns do osfndo do nocosIdnd LIIcn
cono fuoron Ios nnos 1989/91, uodo rosuIfnr nIIcnLIo oI rIn-
cIIo do In IosIon.
1?
Isfo InsfIfufo, nIIcnLIo fnnfo nI dorocho
rIvndo cono LIIco, snncIonn In vonfnjn nfrInonInI ovI-
donfononfo dosroorcIonndn y sIn jusfIfIcncIon quo oLfongn
unn do Ins nrfos norcod n In neceeiJoJ, IIgorozn o Inoxo-
rIoncIn doI ofro, Io quo so rosuno jurie IonIun cunndo oxIsfo
unn nofnLIo dosroorcIon do Ins rosfncIonos, n fonor doI
nrfIcuIo 954 doI CodIgo cIvII. In IosIon, quo on sus orIgonos so
roIncIonn con oI doIIfo do usurn,
18
quodn nsI hoy vIncuIndn nI
roLIonn do Ins gnnnncIns oxcosIvns cunndo oxIsfo sIfuncIon
do nonooIIo o oxcIusIvIdnd oforgndn or oI Isfndo on sIfun-
cIon do IosIon suLjofIvn. !ISOIA unfunIIzn quo on fnnfo In
roscrIcIon do In nuIIdnd do Ios ncfos ndnInIsfrnfIvos or vI-
cIo do In voIunfnd os do dos nnos, In do In IosIon os do cInco
nnos, y so rogunfn quo sI so ndnIfo quo oI Isfndo uodo y on
6.1?
ConsIdorn nIIcnLIo oI nrfIcuIo 954 doI CodIgo CIvII n Ios confrnfos
ndnInIsfrnfIvos MOISSIT I ISIAIS, I!IS, Lo leeion , el DerecIo AJninie-
IroIito, J. A., 19?6-II, s. 686 y ss.; so hn nnnIfosfndo on confrn MA!II-
HOII, MIO!II S., Lo leei6n en el DerecIo AJninieIroIito, J.A.., 19?5, s.
468 y ss., De nueto eoIre lo leei6n en el DerecIo AJninieIroIito. 1npro-
ceJencio Je eu intococi6n por el 1eIoJo. Lo oIinenIe ol oJninieIroJo,
J.A., 19?6-III, s. ?66 y ss.; !ISOIA, MA!CO A!!IIIO, Lo leei6n euIjeIito.
eu intococi6n por el 1eIoJo o conIro el 1eIoJo, on In rovIsfn 120 nnos
do In IrocurncIon doI Tosoro. 1863-1983, I!IIA, Iuonos AIros, 1983,
s. 21 y ss., oxrosn quo osn os In snnn docfrInn y quo nuncn hn Invocn-
do oI Isfndo In IosIon suLjofIvn, nunquo no nroco doscnrfnr In hIofosIs
do quo oIIo ocurrn; nrn oso suuosfo rovo snncIonos nnyoros, oro no
In nuIIdnd doI ncfo, Io quo no nroco cohoronfo: o cunIquIor nodo y
nrn In frIsfo hIofosIs do In cInudIcncIon doI Isfndo nnfo Ios frusfs o
onrosns nuIfInncIonnIos, nos nroco rocordnr doI cnso quo In ConsfIfu-
cIon ncIonnI LnIdonn n quIonos In consIonfnn (nrf. 29) y quo In Ioy onnI
cnsfIgn durnnonfo Ios doIIfos confrn In sogurIdnd y In dIgnIdnd do In
ncIon (Cod. Ion., fIf. IX, nrfs. 214 y sIgfs.), op. ciI., . 29. Cunndo Ins
snncIonos son forrILIos, no sIonro so nIIcnn: n vocos unn ns nodosfn
nuIIdnd y roconosIcIon doI confrnfo, odIdn y docInrndn juJiciolnenIe,
uodo sor ns ofocfIvn y or ondo ojonInrIzndorn.
6.18
!ISOIA, op. ciI., . 25, quIon ronIfo n Ins Ioyos nIonnnns do 1880 y
1893 y nI nrfIcuIo 1?5 Iie doI CodIgo IonnI.
IA!TI OII!AI XI - 36
ocnsIonos doLo ocurrIr nnfo oI Iodor JudIcInI nrn donnndnr
In nuIIdnd do sus roIos ncfos n rnIz do Ios vIcIos do orror, doIo
o vIoIoncIn... Cono so oxIIcnrIn sI os nsI quo no uodn
Invocnr In IosIon n Ios nIsnos fInos on Ios fornInos doI nrfIcu-
Io 954 doI CodIgo CIvII...
19
6.6. Aueencio Je liIerIoJ conIrocIuol
Lo liniIoci6n Je lo liIerIoJ conIrocIuol Je loe porIee os
unn nofn fIIcn do osfos confrnfos, uos In ndnInIsfrncIon osf
consfronIdn n soguIr Ios rocodInIonfos do confrnfncIon fIjndos
or In Ioy, y oI confrnfIsfn osf ns IInIfndo nn, or In Ioy y
or Ios IIogos do condIcIonos Inuosfos or In ndnInIsfrncIon,
Io quo hnco quo oI confrnfo son fIIcnnonfo un confrnfo do nd-
hosIon; oIIo no sIgnIfIcn quo no uodn Iuogo cuosfIonnr Ins nor-
nns n quo so sonofIo, uos fnI ncnfnnIonfo hn sIdo frufo do In
nocosIdnd do no quodnr oxcIuIdo doI nogocIo, oro oIIo yn ro-
quIoro un ronuncInnIonfo jurIsdIccIonnI y Ios juocos son ro-
nIsos on docInrnr In nuIIdnd do cIusuIns doI IIogo.
In jusfIcIn os uos nuy ronuonfo n docInrnr In nuIIdnd do
nIgunns do Ins cIusuIns do osfos confrnfos y oI rIncIIo foorI-
co, nunquo no nocosnrInnonfo In ronIIdnd rcfIcn, os quo Ins
cIusuIns doI IIogo do In IIcIfncIon no uodon Iuogo nodIfIcnr-
so on In ojocucIon doI confrnfo sIno or nIIcncIon do foorIns
ns o nonos oxcocIonnIos cono In InrovIsIon, oI cnso forfuI-
fo o In fuorzn nnyor, ofc.
20
6.19
!ISOIA, nrfIcuIo cIfndo, gInn 29. Su rosuosfn nognfIvn nI Inforro-
gnnfo quo Innfon os nonos Ionn do onfnsIs quo osfo.
6.20
TnIos IInIfncIonos son IgunInonfo do nIIcncIon on Ios confrnfos
ndnInIsfrnfIvos conunos, snIvo Ins Ioyos y rIncIIos quo nuforIznn su
nodIfIcncIon, cono orn nnforIornonfo oI rogInon do vnrIncIonos do cos-
fos, Ins nodIfIcncIonos do royocfo, dIfIcuIfndos nnforInIos InrovIsfns,
ofc. SoLro oI rIncIIo gonornI Iolloe, 311:2381, IoJeljol, 1988; 308:
618, 1guoc, 1986; MonIee, 1992, fodos roforoncIndos on COVIIIIO, op.
ciI., s. 12? y 128. Acorcn do Ins oxcocIonos vor nuosfro nrfIcuIo Mo,o-
ree coeIoe, inpretiei6n, inJexoci6n, on oI IILro ConIroIoe AJninieIro-
Iitoe, f. I, od. Asfron, Iuonos AIros, roInrosIon 1982, s. 103 n 114.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 3?
IrofondIdns ronogocIncIonos fnrIfnrIns quo so hnn Infonfnn-
do ronodInndo oI confrnfo, cono In foIofonIcn, son uos IIogn-
Ios on osfo sIsfonn jurIdIco, n nonos quo roduzcnn In fnrIfn do
fodos Ios usunrIos.
Ios IIogos quo rIgIoron oI IInnndo n IIcIfncIon LIIcn nn-
cIonnI o InfornncIonnI nrn oforgnr In concosIon o IIconcIn fnn-
LIon doLon fonorso rosonfos: su InorfnncIn rndIcn, oLvIn-
nonfo, on quo or oI rIncIIo do IgunIdnd y conofoncIn o
concurroncIn do In IIcIfncIon
21
no uodo oI Iodor IjocufIvo o oI
onfo do nIIcncIon on oI nuovo sIsfonn consfIfucIonnI doI nrfI-
cuIo 42, nojornr Ins condIcIonos Lnjo Ins cunIos oI sorvIcIo fuo
ndjudIcndo, nI Inforrofnr n fnvor Io quo doLo sor Inforrofndo
on confrn.
In osfos cnsos oI docrofo do ndjudIcncIon osf suLordInndo
nI IIogo do Lnsos y condIcIonos quo rIgIo In IIcIfncIon, nunquo
osfo onnno do nuforIdnd jorrquIcnnonfo InforIor, fnnLIon or
oI cIsIco rIncIIo conforno nI cunI In docIsIon IndIvIdunI no
uodo confrnvonIr oI rogInnonfo dIcfndo or un orgnno jorr-
quIcnnonfo InforIor on Ios IInIfos do su conofoncIn.
22
II
IIogo, n su voz, doLo sor conforno n Ins nornns suorIoros,
23
con Io cunI nnI odrIn dnr or ojonIo dorocho n oxfrnvngnn-
fos gnnnncIns on corconnnIonfo n In IILorfnd confrncfunI y n In
IILro conofoncIn quo son In Lnso doI sIsfonn consfIfucIonnI.
24
6.21
uosfro nrfIcuIo 1l infornolieno , lo concurrencio en lo liciIo-
ci6n pIlico, on In !ovIsfn do orocho AdnInIsfrnfIvo, n 11, Iuonos
AIros, 1992, s. 293 n 318, roroducIdo on nuosfro IILro Deepuee Je lo
reforno Jel 1eIoJo, op. ciI., cnIfuIo VII.
6.22
Supro, cnIfuIo V, unfo 15: I!OC!!ACI II TISO!O I IA ACI,
DicInenee, 33:202; ??:305; 81:236, ofc.; ZAOIII, O!IO, Sul fonJonenIo
giuriJico Jello inJerogoIiliIo Jei regolonenIi, !IvIsfn dI IrIffo
IuLLIIco, 191?, f. IX, nrfo 1", s. 411 y ss., ofc. In soIucIon os unIforno.
6.23
Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, Iolloe, 291:290, SocieJoJ
Je 1lecIriciJoJ Je Ioeorio, 19?5; 1epocio, 1992, cIfndos on COVIIIIO, op.
ciI., . 130.
6.24
os roforInos, cInro osf y cono sIonro, nI cnso foIofonIco, unn
do Ins ns nLorrnnfos roduccIonos doI sIsfonn ndnInIsfrnfIvo nncIonnI
on oI sIgIo XX.
IA!TI OII!AI XI - 38
6.25
II!AITZ, op. ciI., . 2?9.
6.26
IIZ, MA!II MA!A, DerecIo oJninieIroIito, f. II, Iuonos AIros,
1965, . 454.
6.?. DeeiguolJoJ juriJico Je loe porIee
In dosIgunIdnd juriJico do Ins nrfos os ofrn nofn fIIcn do
osfo confrnfo, quo so frnduco on quo In ndnInIsfrncIon LIIcn
fIono rosocfo nI confrnfo In nfrILucIon do o) ndnfnrIo n Ins
nocosIdndos LIIcns coIocfIvns, vnrInndo consIguIonfononfo,
donfro do cIorfos IInIfos, condIcIonos y cIrcunsfnncIns, In nn-
furnIozn y oxfonsIon do Ins oLIIgncIonos n cnrgo doI confrnfnn-
fo; I) ojocufnr oI confrnfo or sI o or un forcoro, on cnso do
IncunIInIonfo o norn doI confrnfnnfo, on fornn dIrocfn y
unIInfornI y or cuonfn do osfo; y c) dojnrIo sIn ofocfo dIrocfn y
unIInfornInonfo, on cnso do IncunIInIonfo doI co-confrnfnn-
fo o cunndo Ins nocosIdndos LIIcns coIocfIvns Io oxIjnn.
25
Is Inorfnnfo unfunIIznr quo osfn os unn do Ins fncuIfndos
roguInforIns quo In ndnInIsfrncIon no Iordo on vIrfud do In
tocoIio iurie do In IogIsIncIon doIogndn oI 24 do ngosfo do 1999
(infro, fono 2, cnIfuIo VII), uos son fncuIfndos quo onorgon
doI confrnfo ndnInIsfrnfIvo.
6.8. Pritilegio Je lo Jeciei6n uniloIerol ejecuIorio
II rIvIIogIo do In docIsIon unIInfornI y ojocufIvn, rovIn nI
conocInIonfo judIcInI, quo Inono nI co-confrnfnnfo In oLIIgn-
cIon do su cunIInIonfo InnodInfo.
26
In norIfo n osfo rIvI-
IogIo osocInI, In ndnInIsfrncIon uodo docIdIr ojocufIvnnonfo
soLro In orfoccIon doI confrnfo y su vnIIdoz, soLro su Inforro-
fncIon, soLro In rovIsIon y nodIfIcncIon do Ins rosfncIonos do-
LIdns or oI co-confrnfnnfo, soLro In dofornInncIon do sIfuncIo-
nos do IncunIInIonfo, InonIondo snncIonos y hncIondoIns
ofocfIvns... II co-confrnfnnfo doLo oLodocor, y soIo Io os dndo
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 39
rocurrIr ex poeI, confrn Ins rosoIucIonos ndnInIsfrnfIvns, don-
fro do Ios Inzos quo osfnLIozcn oI ordonnnIonfo jurIdIco.
2?
6.9. IoculIoJ eoncionoIorio
In fncuIfnd ndnInIsfrnfIvn do Inonor snncIonos nI confrn-
fIsfn or IncunIInIonfo, nunquo oIIns no osfon oxrosnnonfo
rovIsfns on oI confrnfo.
28
Hny cnsos ooros, on quo oI IIogo
rovo snncIonos cono In ordIdn do In oxcIusIvIdnd cunndo oxIs-
fon vIoIncIonos sIsfonfIcns nI rogInon do oxcIusIvIdnd y no
oLsfnnfo oxIsfIr osfns, do hocho no so nIIcnn. In oxIIcncIon
hn do vorso, frocuonfononfo, on oI conIojo juogo do Ins roIn-
cIonos InfornncIonnIos roducfo do In doudn oxfornn, cuyn Lnso
os un rosuuosfo nncIonnI nuncn oquIIILrndo.
6.10. MuIoIiliJoJ Jel conIroIo
29
In nufnLIIIdnd doI confrnfo Inorfn quo sI oI Inforos LII-
co Io jusfIfIcn, odrIn ndnfrsoIo y nodIfIcrsoIo; os eu flexiIi-
liJoJ, fronfo n In rIgIdoz do Ios confrnfos rIvndos. o nocosIfn
oI Isfndo Invocnr In foorIn do In InrovIsIon, oI cnso forfuIfo o
In fuorzn nnyor nrn nodIfIcnr un confrnfo do osfn nnfurnIo-
zn: osns son cnusnIos nrn nodIfIcnr oI confrnfo n odIdo doI
concosIonnrIo o IIconcInfnrIo. II concodonfo fIono on cnnLIo
fncuIfndos ns dIscrocIonnIos. Ico OAST JIZI
30
quo oI Con-
6.2?
IIZ, op. ciI., . 455.
6.28
IIZ, op. ciI., s. 518 y 519; II!AITZ, op. ciI., . 2?4; Corfo Suronn,
Iolloe, f. 16?, . 145; f. 202, . 9?, y ofros.
6.29
SAC!IST, ISTIIA I., 1ue VorionJi , noJificoci6n Je precioe en loe
conIroIoe oJninieIroIitoe, !AI, n 219, Iuonos AIros, 1996, s. 5 y ss.;
IAIIII IVAS, O!IIII!MO, 1l iue torionJi en loe conIroIoe oJninieIroIi-
toe, on oI IILro coIocfIvo 1l JerecIo oJninieIroIito orgenIino, Io,, Iuo-
nos AIros, 1996, s. 19? y ss.
6.30
Principioe generolee Jel JerecIo oJninieIroIito, fono IV, Teorio
generol Je loe conIroIoe Je lo oJninieIroci6n. Prinero PorIe. Iorno-
ci6n. 1jecuci6n Je loe conIroIoe, onInn, Iuonos AIros, 1950, . 239.
IA!TI OII!AI XI - 40
sojo do Isfndo hn rocInnndo, do nnnorn InoquIvocn, oI rIncI-
Io fundnnonfnI quo rIgo on nnforIn do confrnfo do concosIon
do sorvIcIo LIIco: In AdnInIsfrncIon fIono dorocho n dIso-
nor Ins nodIfIcncIonos y ngrogndos nocosnrIos nrn nsogurnr,
on Inforos doI LIIco, oI nornnI funcIonnnIonfo doI sorvIcIo.
31
AI Inonor nI concosIonnrIo un sorvIcIo dIforonfo doI rovIsfo
or Ins nrfos confrnfnnfos, In AdnInIsfrncIon no oxcodo sus
odoros.
32
Isfo rIncIIo os hoy IndIscufIdo on In jurIsrudoncIn.
33
Isfn nIsnn cIfn y osfo nIsno onfnsIs on In jurIsrudoncIn doI
Consojo do Isfndo frnncos os rofonndo or MA!IIHOII on nuos-
fro nodIo.oI nIsno nodo rocuordn JIZI nI ConIsnrIo do Oo-
LIorno CO!IIIII on sus concIusIonos nI orrI SocieIe J`ecloiroge
Je Poiee,,
34
on oI sonfIdo quo In orgnnIzncIon doI sorvIcIo no
os do conofoncIn doI concosIonnrIo ... , quo, or consIguIonfo,
osfn orgnnIzncIon odr nodIfIcnrso on cunIquIor nononfo,
sogn Ins nocosIdndos socInIos y ocononIcns doI nononfo.
35
6.11. 1fecIoe juriJicoe frenIe o Ierceroe
In ocuIInrIdnd do quo oI confrnfo ndnInIsfrnfIvo do conco-
sIon o IIconcIn do sorvIcIos LIIcos uodo roducIr y ofocfIvn-
nonfo roduco efecIoe juriJicoe frenIe o Ierceroe, cosn quo no
ocurro on oI confrnfo do dorocho rIvndo, doLo vorso con ro-
6.31
In In nofn 8? do In gInn 139 ncInrn JIZI quo so frnfn do unn
frnnscrIcIon do In docfrInn doI COSIII `ITAT, orrI doI 11 do nnrzo do
1910, Conpognie fronoiee Jee Ironuo,e, Iecueile, s. 216 y ss., !..I.,
1910, s. 2?4 y ss.
6.32
In In nofn 88 so ronIfo JIZI nI ConIsnrIo do OoLIorno IIO II!M
on sus concIusIonos soLro oI cnso Conpognie fronoiee Jee Ironuo,e.
AIII ngrogn II!M, on In cIfn do JIZI soLro In jurIsrudoncIn doI Consojo do
Isfndo, quo: In convoncIon no osfnLIoco, do nnnorn InnufnLIo, ne
torieIur, Ins cnrgns nsunIdns or oI concosIonnrIo (gInn 240, nofn 88
in fine).
6.33
IgInn 240.
6.34
Iecueile, . 124; !..I., 1918, s. 242 y ss.
6.35
ofn 89 do In gInn 240.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 41
cnucIon:
36
un ojonIo do osfos ofocfos os In fnrIfn quo oI conco-
sIonnrIo o IIconcInfnrIo do un sorvIcIo nonooIIco coLrnr n Ios
usunrIos forzosos, n rnIz doI confrnfo do IIconcIn o concosIon.
3?
Isos ofocfos jurIdIcos fronfo n forcoros roquIoron unn fufoIn
osocInI doI usunrIo forzoso, on osocInI on Io nfInonfo n In fnrI-
fn oro fnnLIon, dosdo Iuogo, on Io quo hnco nI sorvIcIo. AquI
coLrn roIovnnfo nIIcncIon oI conjunfo do rIncIIos jurIdIcos
quo nrn In confrnfncIon LIIcn oxIgo oI nrfIcuIo, III IncIso 5,
do In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon: ndo-
ns do In puIliciJoJ, In equiJoJ y eficiencio nrn Ios usun-
rIos. II rIncIIo consfIfucIonnI doI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfu-
cIon fIono nhorn fnnLIon consngrncIon surnconsfIfucIonnI.
6.12. IeeponeoIiliJoJ citil frenIe ol ueuorio
38
Cono consocuoncIn do Ios ofocfos quo oI confrnfo fIono fron-
fo n forcoros on nnforIn do fnIfn do IILorfnd doI usunrIo, fnrIfn
fIjndn or oI Isfndo, osILIo nLuso do odor donInnnfo, ofc.,
nnco un Inorfnnfo rIncIIo do rosonsnLIIIdnd doI concosIo-
nnrIo o IIconcInfnrIo fronfo n Ios usunrIos y forcoros.
IIIo ocurro osocInInonfo con Ios corfos do sunInIsfro do
onorgIn oIocfrIcn, snIvo In oxInonfo do cnso forfuIfo o fuorzn
nnyor cunndo oIIn rocodo. In fnIos cnsos so IndonnIzn oI dnno
onorgonfo do Ios nnrnfos dnnndos or oI corfo o In soLrocnrgn,
cono In ordIdn do horns InLornIos cono consocuoncIn doI corfo
do Iuz, sIn orjuIcIo do Ins nuIfns quo so nIIquon on LonofIcIo
do Ios usunrIos, frnsIndndoIns n unn roduccIon do Ins fnrIfns.
6.36
Ior oI rIncIIo ree inIer olioe ocIo o pocIo IerIiie non nocenI. SI oI
confrnfo o, con nnyor rnzon, su ronogocIncIon no cunIon con Ios
rIncIIos doI IncIso 5 doI nrf. III do In ConvoncIon InfornnorIcnnn con-
frn In CorrucIon, no uodon sor oLIIgnforIos nrn Ios usunrIos. Quodn
on nnnos do In JusfIcIn hncor ofocfIvos osfos rIncIIos.
6.3?
AnIInr on II!AITZ, op. ciI., cn. XIII, . 2?? y ss.
6.38
AnIInr on OHI!SI, CA!IOS A., IeeponeoIiliJoJ Je enpreeoe Ielef6-
nicoe, HnnnurnLI, Iuonos AIros, 1994; OHI!SI (coordInndor), DerecIoe
, reeponeoIiliJoJee Je loe enpreeoe , coneuniJoree, ovn, Iuonos
AIros, 1994.
IA!TI OII!AI XI - 42
6.13. Lo ouJiencio pIlico cono goronIio coneIiIucionol Jel
ueuorio
In nudIoncIn LIIcn os uno do Ios Insfrunonfos nrn In
dofonsn do fnIos dorochos do Ios usunrIos, junfo con In Infor-
voncIon doI ofonsor doI IuoLIo. Yn uodo docIrso quo osfo ro-
quIsIfo, oxIgIdo oxrosnnonfo or In Ioy on nnforIn do gns y
onorgIn oIocfrIcn, os on vordnd do nnfurnIozn consfIfucIonnI y
corrosondo sor nIIcndo on fodos Ios sorvIcIos rIvnfIzndos,
con sus cnrncforIsfIcns roIns,

39
hnyn o no nornn IognI o ro-
gInnonfnrIn quo In roquIorn on oI cnso doI sorvIcIo osocIfIco
do quo so frnfo.
II rogInon do nudIoncIns LIIcns doLo sor do cnrcfor go-
nornI, no uno oJ Ioc o oJ ueun JelpIini nrn sor dIcfndo y
nIIcndo on In oorfunIdnd do ronIIznr cndn nudIoncIn LIIcn,
on Iugnr do fonor un rogInon gonornI vIgonfo.
40
Hnsfn nhorn
oI nIco rogInon InfogrnI uLIIcndo y vIgonfo os oI doI I!I,
Info ncIonnI !oguIndor do In IIocfrIcIdnd.
41
6.14. 1noplicoIiliJoJ Je lo oxcofIo non ndInIofI confrncfus
Is roIo do osfos confrnfos In InnIIcnLIIIdnd do In excepIio
non oJinpleIi conIrocIue, osfo os, In nogncIon doI dorocho doI
concosIonnrIo o IIconcInfnrIo n oxcofunrso do cunIIr con sus
6.39
AI rosocfo vor nuosfro IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo,
1996, cnIfuIo I y VIII; CASSAOI, J!A CA!IOS, Loe nuetoe enIee reguloIo-
rioe, !ovIsfn do orocho AdnInIsfrnfIvo, od. onInn, nno 5, sofIon-
Lro-dIcIonLro do 1993, nnoro 14, gInn 489; doI nIsno nufor, Lo
inIertenci6n oJninieIroIito, SegunJo eJici6n ocIuolicoJo con eeIuJioe
eoIre loe nuetoe enIee , norcoe reguloIorioe, od. ALoIodo Iorrof, Iuo-
nos AIros 1944, . 164.
6.40
IAIIII IVAS, O!IIII!MO I., Lo reforno Je lo ConeIiIuci6n Aocio-
nol , loe 1nIee reguloJoree (Lo poeici6n juriJico Jel ueuorio. Loe ou-
Jiencioe pIlicoe), In Ioy, 1995-A, soccIon docfrInn.
6.41
!os. n 39/94, I.O. doI 9 do nnyo do 1994, gInns 11 y 12.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 43
oLIIgncIonos sI In ndnInIsfrncIon no hn cunIIdo con Ins suyns
roIns.
o ncuordo n osfo crIforIo, nunquo In ndnInIsfrncIon no cun-
In con Ins oLIIgncIonos quo hn nsunIdo confrncfunInonfo, oI
confrnfIsfn doLo do fodos nodos cunIIr fIoInonfo con su nr-
fo doI confrnfo: II hn fonndo n su cnrgo snfIsfncor unn nocosI-
dnd LIIcn y doLo hncorIo do cunIquIor nnnorn y n cosfn do
cunIquIor sncrIfIcIo.
42
Isfo crIforIo os susfnncInInonfo dIfo-
ronfo on Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos quo no Inorfnn nono-
oIIo o oxcIusIvIdnd, sogn voronos ns ndoInnfo.
6.15. AeceeiJoJ coneIiIucionol Je un enIe Je conIrolor
inJepenJienIe
TnI cono hn IIogndo n consngrnrso oI dorocho nI doLIdo ro-
coso no soInnonfo nrn Ios ncfos IndIvIdunIos do In ndnInIsfrn-
cIon, sIno fnnLIon nrn Ios ncfos gonornIos, con oI nIcnnco do
quo Ios do fnI nnfurnIozn roquIoron rovIn nudIoncIn LIIcn,
nsI fnnLIon uodo hoy on dIn sosfonorso quo oI doLIdo rocoso
IncIuyo In oxIsfoncIn do orgnnIsnos InnrcInIos o IndoondIon-
fos doI odor concodonfo, quo so ocuon on sodo ndnInIsfrnfIvn
do In fufoIn do Ios dorochos o Inforosos do Ios usunrIos, cono Io
rovo oI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon, sujofo nI nocosnrIo con-
frnIor jurIsdIccIonnI.
43
AsI cono oI sIsfonn do dIvIsIon do odoros rovIo n In Cons-
fIfucIon do 1994 orn quo oI quo IogIsIn no ojocufn nI juzgn do In
6.42
II!AITZ, op. ciI., . 291.
6.43
IAIIII IVAS, O!IIII!MO I., Lo reforno Je lo ConeIiIuci6n Aocio-
nol , loe 1nIee reguloJoree (Lo poeici6n juriJico Jel ueuorio. Loe ou-
Jiencioe pIlicoe), In Ioy, 1995-A, soccIon docfrInn, unfo VIII; nuos-
fro nrfIcuIo 1l eeIoJo ocIuol Jel JerecIo oJninieIroIito, on In !ovIsfn
do orocho AdnInIsfrnfIvo, nnoro 14, od. onInn, Iuonos AIros,
1994, s. 30?/9; CASSAOI, J!A CA!IOS, Loe nuetoe enIee reguloIorioe,
IgunI rovIsfn y nnoro, gInn 489; doI nIsno nufor, Lo inIertenci6n
oJninieIroIito, SegunJo eJici6n ocIuolicoJo con eeIuJioe eoIre loe
nuetoe enIee , norcoe reguloIorioe, od. ALoIodo Iorrof, Iuonos AIros
1994, . 164.
IA!TI OII!AI XI - 44
Ioy, oI quo In ojocufn no In dIcfn nI juzgn do oIIn, y oI quo In
juzgn no In dIcfn nI ojocufn, nhorn oI sIsfonn so vo conIonon-
fndo o Infogrndo con oI rIncIIo do quo el que conceJe u oIorgo
un nonopolio no JeIe eer el que lo conIrole. Is uos oI nIsno
rIncIIo, ncfunIIzndo, do In dIvIsIon do odoros y oI sIsfonn do
fronos y confrnosos, quo nuosfrn ConsfIfucIon orfoccIonn.
44
In osfo sonfIdo fnnLIon so hn dIcho con ncIorfo quo In
IndoondoncIn funcIonnI do Ios onfos roguIndoros os, nsInIs-
no, docIsIvn, orquo In oxorIoncIn hn donosfrndo quo oI odor
oIIfIco os no ocns vocos Incnnz do susfrnorso n In fondoncIn
do sncrIfIcnr Ios oLjofIvos n Inrgo Inzo, on nrns do Ins nofns
dInrIns do In oIIfIcn,
45
or Io cunI son IndIsonsnLIos gnrnn-
fIns fnIos cono In InnnovIIIdnd on Ios cnrgos doI onfo do con-
frnIor;
46
do ofro nodo Ins fnrIfns do Ios usunrIos cnorn rosn
doI loII, y sorvIrn do Iozn do cnnLIo on nrns do Ins nofns
dInrIns do In oIIfIcn.
4?
Ofro do Ios fundnnonfos do osfo sIsfonn os In fonsIon con oI
odor confrnI: unn cosn os osfn InfIuoncIn IogIcn y rnzonnLIo
doI odor oIIfIco soLro In ndnInIsfrncIon y ofrn In nnnIuIn-
cIon consfnnfo do sus docIsIonos sogn Ins convonIoncIns doI
nononfo, o In nodIdn Lurdn doI coso fuInInnnfo or unn dIfo-
roncIn do oInIon con In nuforIdnd oIIfIcn do furno.
48
6.44
uosfro nrfIcuIo Orgonienoe Je conIrol, IrInorns Jornndns n-
cIonnIos soLro InsfIfucIonos AdnInIsfrnfIvns on In !ofornn ConsfIfucIo-
nnI, !ovIsfn ArgonfInn doI !ogInon do In AdnInIsfrncIon ILIIcn, Iuo-
nos AIros, 1993, n 194, s. 10? y ss.
6.45
COMAI!A, Ieflexionee eoIre lo reguloci6n Je loe eerticioe pIlicoe
pritoIicoJoe , loe enIee reguloJoree (con porIiculor referencio ol 1AAI-
GAS, 1AT1 AAC1OAAL I1GULADOI D1 LA 1L1CTI1C1DAD, CAT,
, 1TOSS), I, 12-V-1995, n 2, roroducIdo on su DerecIo oJninieIro-
Iito, op. ciI., 1996, s. 21? y ss.
6.46
COMAI!A, op. loc. ciI.
6.4?
COMAI!A, op. ciI., unfo 2; OASIA! A!IO O!TIZ, 1cononio , 1eIoJo,
MnrcInI Ions, MndrId, cnIfuIo XI, s. 3?6 y 3??: oI odor oIIfIco os
Incnnz do oscnnr n In fonfncIon do sncrIfIcnr Ios oLjofIvos n Inrgo Inzo
on nrns do Ins oxIgoncIns InnodInfns do In oIIfIcn dInrIn.
6.48
A!IO O!TIZ, op.ciI., . 38?.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 45
Cunndo so osfudInLn hnco docndns on IrnncIn Ins dIforoncIns
onfro In InnIfIcncIon or conIsIonos do InnIfIcncIon o or oI MI-
nIsforIo doI rnno, sIonro so onfondIo quo In sogundn nIfornnfIvn
orn In ns oIIgrosn nrn Ios Inforosos coIocfIvos, orquo quIfnLn
frnnsnroncIn nI rocoso y dojnLn nI odor oIIfIco ns ILII y
nnIonLIo fronfo n Ins rosIonos doI odor ocononIco. Agroguoso
nquI quo oI odor oIIfIco os quIon hn dndo In concosIon nI odor
ocononIco y Ins cuonfns so sncnrn fcIInonfo, ns nn cunndo
os roconocIdo quo unn cnusn ofIcIonfo do In rIvnfIzncIon con onfos
roguIndoros do confroI fuo In InoornncIn do Ios confroIos do In
ndnInIsfrncIon confrnI, on osocInI Ios nInIsforIos y socrofnrIns.
49
In sonfIdo sInIInr so hn dIcho quo so oxIgo unn nuforIdnd
roguIndorn dofndn nI nIsno fIono do ronrncIon focnIcn,
IndoondoncIn oIIfIcn y IogIfInncIon donocrfIcn.
50
In IogIfI-
nncIon donocrfIcn nnco doI sIsfonn do dosIgnncIon,or con-
curso y con osfnLIIIdnd, uos In donocrncIn no os soIo unn for-
nn do nccodor nI odor sIno fnnLIon do ojorcorIo.
51
6.16. In nnxInn ofonfIn, nInInn IIconfIn
So frnfn on sunn doI nnfIguo rIncIIo do dorocho IngIos,
conforno nI cunI nI ns odoroso Io corrosondo In nInInn
IILorfnd, In nInInn IIconcIn.
52
?. 1l conIroIo oJninieIroIito no nonop6lico o exclueito
Is nsI cono on osos or nquoI onfoncos nuovos confrnfos do
oLrn LIIcn, sunInIsfro, ofc., so ndvorfIn quo:
6.49
CASSAOI, Loe nuetoe enIee reguloIorioe, I, 13:9?1; CIC!IO!I,
1nIee reguloJoree Je eerticioe pIlicoe, !AI, 188: 11.
6.50
A!IO O!TIZ, op. ciI., . 365.
6.51
!IVI!O, Le e,eIene fronoie Je proIecIion Jee ciIo,ene conIre l'orIi-
Iroire oJninieIroIif o l'epreute Jee foiIe, MoInngos Jonn nLIn, Iruy-
Innf, IrusoIns, 1963, s. 813/836, roroducIdo on oI IILro Pogee Je JocIri-
ne, fono I, I.O..J., InrIs, 1980, s. 563/580.
6.52
IIACI`S IAW ICTIOA!Y, op. ciI., . ?08.
IA!TI OII!AI XI - 46
?.1. Lo coloIoroci6n. o hny unn roIncIon jurIdIcn do suL-
ordInncIon, sIno ns LIon do coloIoroci6n.
1
?.2. IlexiIiliJoJ , nuIoIiliJoJ Jel conIroIo. In fIoxILIII-
dnd y nufnLIIIdnd do fnIos confrnfos fuoron roducIdns or In
roIn IogIsIncIon, quo Inono IInIfos gonornInonfo Lnjos (10
o 20 ) ns nII do Ios cunIos no uodo oLIIgnrso nI confrnfIsfn
n ncofnr In nodIfIcncIon.
2
TnnLIon In jurIsrudoncIn Inuso
Inorfnnfos IInIfncIonos n dIchn fncuIfnd on osfo fIo do con-
frnfos.
3
IodrIn on ronIIdnd concIuIrso quo In fncuIfnd do nodI-
fIcnr confrnfos quo no so rofIornn n In rosfncIon do un sorvIcIo
LIIco oxIsfo soIo on In nodIdn quo In Ioy Io roconozcn oxro-
snnonfo, Io quo ocurro on nnyor nodIdn on oI confrnfo do fun-
cIon LIIcn.
?.3. IoculIoJee eoncionoIorioe. In fncuIfnd ndnInIsfrnfIvn
do Inonor eoncionee nI confrnfIsfn JeIe eeIor funJoJo legol
o conIrocIuolnenIe, sIondo InndnIsILIo quo In ndnInIsfrncIon
rofondn Inonor snncIonos nrn Ins cunIos no osfo oxrosn-
nonfo nuforIzndn or In Ioy o oI confrnfo; osfo fIo do snncIo-
nos so Inforrofnn or Io dons rosfrIcfIvnnonfo, y sI oI IIogo
dIsono quo on cnso do roscIsIon doI confrnfo oI confrnfIsfn or-
dor In fInnzn, so hn consIdorndo quo Io Iordo soIo on fornn
proporcionol n In nrfo no cunIIdn y quo nrn quo In ordIdn
doLn sor fofnI n osnr do no sor oI IncunIInIonfo fofnI, nsI
doLo ncInrnrIo oxrosnnonfo oI confrnfo.
4
?.1
AsI WAIII, MA!CII, LetoluIion recenIe Jee ropporIe Je l1IoI otec
eee co-conIrocIonIe, !ovuo du roIf IuLIIc, 1951, f. 6?, . 5 y ss.; DicI-
nenee Je lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, f. 9?, . 12? y ss.
?.2
AsI In Ioy 13.064 do oLrns LIIcns, nrfIcuIos 30, 38 y 53 IncIso o).
?.3
AsI In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon on Iolloe, 312: 84,
Morocco, 1989; 314:491, Aec6n, 1991; 308:618, 1guoc, 1986, fodos oIIos
cononfndos on COVIIIIO, op. ciI., s. 126 y ss.; on IgunI sonfIdo CASSAOI,
Lo eueIonIitiJoJ..., op. ciI., . 165; SAC!IST, op. loc. ciI.
?.4
DicInenee Je lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, f. ?0, . 292;
f. ??, . 126 y ofros.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 4?
?.4. 1xcepIio non oJinpleIi conIrocIue. In cIsIcn InnIIcn-
LIIIdnd do In excepIio non oJinpleIi conIrocIue, n fonor do In
cunI sI oI confrnfIsfn dojnLn do cunIIr con sus oLIIgncIonos
nnfo oI IncunIInIonfo ndnInIsfrnfIvo doLIn consIdornrso quo
oI orn oI nIco rosonsnLIo, doLIondo oxfInguIrso oI confrnfo
or su oxcIusIvn cuIn, fnnLIon hn sIdo nodIfIcndn on osfn
cnfogorIn do confrnfos ndnInIsfrnfIvos.
So onfIondo ncfunInonfo on fnIos confrnfos quo sI LIon oI
confrnfIsfn no uodo, nnfo oI IncunIInIonfo ndnInIsfrnfIvo,
InforrunIr sus fnrons y oxIgIr In oxfIncIon or cuIn oxcIusI-
vn do In ndnInIsfrncIon, ei pueJe ol nenoe inIerrunpirloe ein
incurrir en culpo el nieno; on fnIos cnsos so onfIondo quo or
un IncunIInIonfo nufuo oI confrnfo so oxfInguo or cuIn
rocIrocn o concurronfo, o, Io quo os Io nIsno, sIn cuIn do
nIngunn do Ins nrfos.
5
OLvInnonfo osfn y Ins dons norIgo-
rncIonos no so nIIcnn n In concosIon o IIconcIn do sorvIcIos
LIIcos.
?.5. Lo Iueno fe conIrocIuol. So dIco fnnLIon quo Ios con-
frnfos ndnInIsfrnfIvos son osoncInInonfo do Iueno fe,
6
Io quo
IIovn n quo In ndnInIsfrncIon no doLo ncfunr cono sI so frnfnrn
do un nogocIo IucrnfIvo, nI frnfnr do oLfonor gnnnncIns IIogIfI-
nns n cosfn doI confrnfIsfn, o nrovochnrso do sIfuncIonos Io-
gnIos o fcfIcns quo In fnvorozcnn on orjuIcIo doI confrnfIsfn.
?.5
DicInenee en lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, f. 69, . 98,
y docrofo 15.159/59, I. O. doI 24/XI/59, on IgunI sonfIdo; f. 82, . 220; f.
85, . 20?; f. 94, . 91, y docrofo 10.551/65, doI 24/XI/65, on IgunI sonfIdo;
f. 96, . 514. Isfo crIforIo ndnInIsfrnfIvo fuo rocofndo or In jurIsru-
doncIn do In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon on CinploeI, 1993,
quo rocuordn CASSAOI, Lo eueIonIitiJoJ..., op. ciI., . 164, nofn ?2.
?.6
AsI Corfo Suronn, Iolloe, f. 182, . 502 y ss., Beeono; Cnnrn
ncIonnI IodornI, SnIn ConfoncIoso-AdnInIsfrnfIvn, Jur. Arg., 1956-
III, . 241, CIern,; IIIISA, !AIAII, 1eIuJioe Je JerecIo pIlico, f. I,
Iuonos AIros, 1950, s. 110/12; DicInenee Je lo Procuroci6n Jel Teeo-
ro Je lo Aoci6n, f. ?0, . 219; f. ??, . 311; f. 83, . 180, ofc.
IA!TI OII!AI XI - 48
?.6. Lo equiJoJ. So sosfIono quo sI LIon In oquIdnd no os
fuonfo doI dorocho ndnInIsfrnfIvo, doLo sor fonIdn on cuonfn
or In ndnInIsfrncIon nI rosoIvor cnsos concrofos sonofIdos n
su docIsIon y on Ios cunIos odrInn vorso conronofIdos Ios
rIncIIos quo In Infornnn, ndnIfIondoso, on sunn, soIucIonos
do oquIdnd on Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos.
?
II confrnfo doLo sor oquIfnfIvo, cono os oLvIo, nrn nnLns
nrfos y nrn Ios forcoros on su cnso; do nIII quo oI rIncIIo
fnnLIon osfo IncIuIdo on In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn
In CorrucIon, nrfIcuIo III, IncIso 5 (Ioy 24.?59).
?.?. Teorio Je lo inpretiei6n. So nfonorn In rogIn pocIo
eunI eertonJo on In osforn ndnInIsfrnfIvn, ndnIfIondoso In
foorIn do In InrovIsIon nrn oLfonor unn oquIfnfIvn rocon-
osIcIon confrncfunI on Ios suuosfos do nIIcncIon doI rIncI-
Io.
8
?.8. Lo ecuoci6n econ6nico finonciero Jel conIroIo. In ro-
osfrucfurncIon do In ocuncIon ocononIco fInnncIorn doI confrn-
fo dovIno frocuonfo, osocInInonfo on Ios cnsos do corroccIon
nonofnrIn on quo oI rogInon do ncfunIIzncIon o vnrIncIon do
cosfos, ns connnonfo conocIdo cono nnyoros cosfos, nso
n fonor un roI osfoInr on oI sIsfonn. II rIncIIo do In osfnLIII-
?.?
DicInenee, op. ciI., f. ?9, . ??; f. 83, . 180; f. 85, s. 135/40.
?.8
Vor nuosfro nrfIcuIo Mo,oree coeIoe, inpretiei6n, inJexoci6n, on
oI cIfndo IILro coIocfIvo ConIroIoe oJninieIroIitoe, fono I, s. 104 y ss.;
Ioy 12.910 y sus rogInnonfncIonos; CIod. CIvII y Con., II, 31-III-1966,
Ole, con nofn do SIOTA, AIII!TO O., ConIroIo oJninieIroIito eoneIiJo o
lo Ieorio Je lo inpretiei6n conIrocIuol; MA!IIHOII, MIO!II S., Lo Ieorio
Je lo inpretiei6n , eu recepci6n en el JerecIo pIlico orgenIino, Jur.
Arg., 1959-V, . 106 y ss., soccIon docfrInn; TIIIO, !OII!TO, Lo Ieorio Je
lo inpretiei6n en loe conIroIoe Je JerecIo pIlico, ALoIodo, Iuonos
AIros, 1946; doI nIsno nufor, Lo Ieorio Je lo inpretiei6n en loe conIro-
Ioe Je eerticioe pIlicoe, TnIIoros OrfIcos SuovIn, Iuonos AIros, 1942;
OA!CA I ITI!!A, I!A!O, Iieego , tenIuro , fuerco no,or en el con-
IroIo oJninieIroIito, !ovIsfn do AdnInIsfrncIon ILIIcn, 2, MndrId,
1950, . 83; T!IOO !II!ISAS, IIIIX A., OIligocionee Je Jinero , Jeprecio-
ci6n noneIorio, In IInfn, 1966, s. 22? y ss. 232 y ss.; IAIIS OASSIT,
!AM, 1l rieego inpretieiIle, Iosch, InrcoIonn, 1946.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 49
dnd do In ocuncIon ocononIco fInnncIorn doI confrnfo so nnnI-
fosfnLn on nuchns InsfIfucIonos y IIogo n sor fornuIndo on
fornInos onffIcos.
9
Ioro oso sIsfonn fuvo un Lrusco frono
con In Ioy do convorfILIIIdnd y su consIguIonfo rohILIcIon do
njusfos do rocIos fundndos on corroccIon nonofnrIn.
10
8. 1l conIroIo pritoJo Je lo oJninieIroci6n
Insnnos con oIIo n hncor unn oxosIcIon rosunIdn do Ios
grnndos frnzos do osfn cInsIfIcncIon on fros gruos do Ios con-
frnfos do In ndnInIsfrncIon.
8.1. 1n el JerecIo inIerno
In ovoIucIon doI noIdo cIsIco doI confrnfo ndnInIsfrnfIvo
do fIo InfornodIo onfro In concosIon o IIconcIn y oI confrnfo do
dorocho rIvndo, no InIIcn un roforno n In foorIn nnfIgun do
quo osos confrnfos do In ndnInIsfrncIon son confrnfos cIvIIos,
nI quo oxIsfnn confrnfos do In ndnInIsfrncIon urn o Infogrn-
nonfo rogIdos or oI dorocho conn.
IIIo os nsI or dos rnzonos dIvorsns: I) unn os quo sIguon
oxIsfIondo nuchns rogIns roIns doI dorocho LIIco on Ios
IInnndos confrnfos ndnInIsfrnfIvos quo honos vonIdo nnnII-
znndo (sunInIsfro, oLrn LIIcn, ofc.); 2) In ofrn os quo Ios
cIsIcnnonfo consIdorndos confrnfos cIvIIos do In ndnInIsfrn-
cIon hnn sufrIdo unn crIsIs y ovoIucIon on sonfIdo Invorso.
In ofocfo, so hn ndvorfIdo quo son nuy rnros sI os quo Ios
hny, Ios confrnfos do In ndnInIsfrncIon quo so roguInn nI-
?.9
IA!!A, !OOIIO, Lo inIongiIiliJoJ Je lo renuneroci6n Jel conIro-
IieIo porIiculor en loe conIroIoe oJninieIroIitoe, I, 62:?2?; Loe ocIoe
oJninieIroIitoe conIrocIuolee, Lnco, Iuonos AIros, 1989, . 12?; IA-
II!A I MIIIO, CIISO ATOIO, Ae clueuloe Je reojueIe Je preoe noe
conIroIoe oJninieIroIitoe, on oI IILro Honenoje..., op. ciI., cn VI.
?.10
Ioy 23.928, nrfIcuIo ?. Vor AIIO!A, HICTO!; !IVI!A, J!IIO CISA!;
OOZIIZ A!ZAC, !AIAII y H!TCHISO, TOMS, Lo le, Je conterIiIiliJoJ,
ALoIodo Iorrof, Iuonos AIros, 1991, s. 2?1 y ss, In dosIndoxncIon do
Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos.
IA!TI OII!AI XI - 50
cnnonfo or oI dorocho cIvII o conorcInI y doLon, or fnnfo,
cnIIfIcnrso do rIvndos. In ronIIdnd nuosfrn quo on fodos Ios
vIncuIos do In ndnInIsfrncIon rIgo oI dorocho LIIco y oI doro-
cho rIvndo, on nnyor o nonor grndo; QuIz son ns ncorfn-
do roscIndIr do In oxrosIon conIroIo oJninieIroIito, quo su-
gIoro unn Idon do oosIcIon con Ios confrnfos do dorocho rIvn-
do ... y roforIrso, on cnnLIo, n Ios conIroIoe Je lo oJninieIro-
ci6n.
1
Ior nuosfrn nrfo, croonos quo oI crIforIo n ndofnrso on
cunnfo n In osILIo oxIsfoncIn do conIroIoe pritoJoe do In nd-
nInIsfrncIon on oI dorocho Inforno os oI nIsno quo doLo fonor-
so on Io quo rosocfn n In suuosfn oxIsfoncIn do ocIoe prito-
Joe do In ndnInIsfrncIon. IjInos con roIncIon n osfos IfInos
2
quo Ios ncfos onnnndos do orgnnos ndnInIsfrnfIvos osfn cnsI
sIonro rogIdos on cunnfo n su conofoncIn, voIunfnd y fornn
or oI dorocho ndnInIsfrnfIvo, y quo soIo oxcocIonnInonfo
uodon osfnr on nrfo rogIdos, on su oLjofo y nndn ns, or oI
dorocho rIvndo, or Io quo In rodonInnncIn nofn doI dorocho
LIIco oLIIgn n cnIIfIcnrIos cono ncfos do dorocho LIIco, osfo
os, ncfos ndnInIsfrnfIvos.
3
II nIsno rnzonnnIonfo os nIIcn-
8.1
SAYAO!IS IASO, I!IQ!I, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. I,
MonfovIdoo, 1953, s. 536 y 53?, quIon rocuordn on In IfInn oInIon n
SATA MA!A I IA!IIS, Cureo Je JerecIo oJninieIroIito, 6n. od., MndrId,
1903, . ?14. SoLro In InoxIsfoncIn do ncfos o confrnfos do In ndnInIsfrn-
cIon rogIdos exclueitonenIe or oI dorocho rIvndo vor Ins roforoncIns
do In nofn sIguIonfo.
8.2
Vor eupro, cnIfuIo VIII, dondo roIfornnos concofos nnfos ox-
uosfos on 1l ocIo oJninieIroIito, ALoIodo Iorrof, Iuonos AIros, 1969,
s. 64/6; 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, 1 y 2 odIcIonos, on In
sogundn, ALoIodo Iorrof, Iuonos AIros, 1966, s. 165 y 166; DerecIo
oJninieIroIito Je lo econonio, op. ciI., s. 13?/9; oInIon quo rocuordn
y connrfo SA!MIITO OA!CA, JO!OI H., Aoci6n , elenenIoe Jel eerticio
pIlico, on oI IILro coIocfIvo Loe eerticioe PIlicoe. Ieginen juriJico
ocIuol, onInn, Iuonos AIros, 1994, . 12; on IgunI sonfIdo !OMI, !O-
II!TO, DerecIo oJninieIroIito, op. ciI., . 208.
8.3
Op. ulI. ciI. y fnnLIon nuosfrn 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninie-
IroIito, 2n. od., op. ciI., s. 165/6. Isfo crIforIo hn sIdo soguIdo or In
IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon, f. 92, . ?4 y ss. y ofros.
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 51
LIo n Ios confrnfos cIvIIos do In ndnInIsfrncIon: fodo Io rofo-
ronfo n In conpeIencio do Ios orgnnos quo Ios coIoLrnn, nI pro-
ceJinienIo do confrnfncIon, n Ins fornoe orfInonfos, ofc., so
rIgo or oI dorocho LIIco. o os osILIo fundnr In conpeIen-
cio do un orgnno osfnfnI on In rogIn do In copociJoJ doI CodIgo
CIvII; nI nfIrnnr quo nunquo In IogIsIncIon ndnInIsfrnfIvn oxI-
jn In IIcIfncIon LIIcn,
4
uodn roscIndIrso do oIIn orquo no
fIgurn on oI CodIgo CIvII; nI quo sI do ncuordo nI dorocho ndnI-
nIsfrnfIvo un docrofo doI Iodor IjocufIvo os sufIcIonfo fIfuIo
frnsInfIvo doI donInIo do unn fIorrn fIscnI n nnnos rIvndns,
son nocosnrIn oscrIfurn LIIcn,
5
ofc. In concIusIon os In nIs-
nn quo rosocfo n Ios suuosfos ncfos cIvIIos do In ndnInIsfrn-
cIon: odrn rogIrso or oI dorocho cIvII on Io quo so rofIoro nI
oLjofo, oro Io donInnnfo sIguo sIondo oI dorocho LIIco, con
Io cunI no uodo cnIIfIcnrso nI confrnfo on su fofnIIdnd cono un
confrnfo do dorocho cIvII.
6
8.2. 1n el JerecIo exIerno
In sIfuncIon doI Isfndo cono doudor do un confrnfo do cro-
dIfo oxforno os fnI voz IIgornnonfo nojor quo In do un doudor
hIofocnrIo LnncnrIo: no Io odIrn In quIoLrn nI Io ronnfnrn
Ios LIonos (nunquo uodon n vocos onLnrgnrIo LIonos on oI ox-
frnnjoro), fnnoco Io nnndnrn cnnonorns cono nnfnno; oro
oI ordon ocononIco InfornncIonnI Io hnco on cunIquIor cnso
8.4
Cono sonnInLn I VIIA, op. ciI.. . 488, In Ioy do confnLIIIdnd oxIgIn
In IIcIfncIon LIIcn, sIn dIscrInInnr onfro confrnfos do orocho IrIvndo
y Ios do orocho ILIIco. Io nIsno os nIIcnLIo n In IogIsIncIon ncfunI
quo so onfnfIzn con oI nrfIcuIo III IncIso 5 do In ConvoncIon InfornnorI-
cnnn confrn In CorrucIon.
8.5
AsI Io dIsono In Ioy 416?, nrf. 3.
8.6
Vor eupro, cnIfuIo VIII, n 3.4. A IgunI concIusIon so IIogn nIIcnn-
do Ios rIncIIos cIsIcos nrn In dIsfIncIon onfro confrnfos cIvIIos y ndnI-
nIsfrnfIvos, cono Io honos oxuosfo rofIrIondonos n In nnfurnIozn do Ios
confrnfos do Ins onrosns doI Isfndo, on nuosfro IILro 1npreeoe Jel
1eIoJo, Iuonos AIros, 1966, s. 85 y 86.
IA!TI OII!AI XI - 52
InosILIo nI Isfndo sInIononfo roudInr In doudn. II sIsfo-
nn InfornncIonnI Io oLIIgn, InoxornLIononfo, n ronogocInrIn sI
no In uodo ngnr.
?
Ior oIIo osfos dnfos do In ronIIdnd jurIdIcn y ocononIcn, oL-
fongnn o no nuosfrn ndhosIon, no ornIfon nosfrnr unn cnfo-
gorIn confrncfunI on quo In sIfuncIon doI doudor son susfnn-
cInInonfo dIsfInfn do In do cunIquIor ofro confrnfo do crodIfo.
8.3. 1l conIroIo Je creJiIo exIerno en un norco Je
enJeuJonienIo eeIrucIurol
8
Iodonos y doLonos on oI ordon Inforno hncor consIdorncIo-
nos soLro oI orIgon do In ornnnonfo nocosIdnd do rocurrIr nI
crodIfo oxforno;
9
oro os nocosnrIo fonor rosonfo quo no nodI-
fIcnn su rogInon jurIdIco on oI oxfrnnjoro; oIIo fIono ofocfos no
soInnonfo soLro oI confrnfo do crodIfo oxforno, sIno fnnLIon
soLro In concosIon o IIconcIn do nonooIIos o oxcIusIvIdndos. II
Isfndo nrgonfIno ndofn do voz on cunndo nodIdns soLro nu-
nonfo do Ios ingreeoe pIlicoe o Incrononfo do In JeuJo pIli-
co Infornn y oxfornn, oro ocns soLro oIorro doI gnsfo LII-
co; n In donorn roducIdn on njusfnr oI gnsfo LIIco ronI so
sunnn, con un ofocfo sInorgIco o ofoncIndor, orogncIonos quo
no gunrdnn roIncIon con In oscnsoz do rocursos, ns In ornn-
nonfo InosILIIIdnd do Iogrnr unn ocuncIon rnzonnLIo onfro oI
8.?
AsI In Corfo Suronn do Ios Isfndos !nIdos on oI cnso WelIoter do
1992, uLIIcndo on II, 1992-, 1124, con nofn do Z!III, AIII!TO I!IS, Lo
innuniJoJ eoIerono Je loe 1eIoJoe , lo eniei6n Je JeuJo pIlico, II,
1992-, 1118. Vor fnnLIon eupro, nofn 35 doI rosonfo cnIfuIo y cnIfu-
Io VI, n 1.4.2. y nofns.
8.8
Inrn un nnyor dosnrroIIo doI roLIonn nos ronIfInos nI cn. IV.
8.9
ocIn IOSAA on 1898 quo oI uso doI crodIfo so jusfIfIcnLn nrn
InvorfIr on oLrns do rodIfo fufuro o sI no LIon uodon InIIcnr gnsfos on
rnzon: 1. do unn grnn cnInnIdnd LIIcn: unn guorrn; y 2., do unn nnIn
ndnInIsfrncIon, or InrovIsIon, InnornIIdnd, ofc., ofc., on cuyo cnso In
doudn suono cnrgn grnvo InroducfIvn (IOSAA, AOIIO, TroIoJo Je
JerecIo oJninieIroIito, IILrorIn OonornI do VIcforInno Suroz , f. 2.,
MndrId, 1898, s. 412 y 413).
CIASIIICACI I IOS COT!ATOS AMIIST!ATIVOS XI - 53
cosfo rosuuosfnrIo on nnforIn socInI, oducnfIvn, snnIfnrIn,
ofc. y oI vnIor do Ios sorvIcIos quo so rosfnn.
10
Io ns dIfIcII do fodo nrocIorn sor orrndIcnr Ios gnsfos quo
oIovnn Incnusndn o IrrnzonnLIononfo oI gnsfo LIIco, fonono-
no rocurronfo on In hIsforIn nrgonfInn, no ronIIznr oLrns LII-
cns InnocosnrIns nI nonos nn confrnfnr con nIguIon sInIo-
nonfo orquo oforgn crodIfo; no onIonr oI grnn confrnfo su-
orfIuo nrn rocnudnr fondos oIIfIcos, con Io cunI oI cosfo
socInI os doLIo: In rocnudncIon y In orogncIon InnocosnrIn doI
Isfndo.
o nIII quo oI dIcfndo do In ConvoncIon InfornnorIcnnn con-
frn In CorrucIon, quo on su nrfIcuIo III IncIso 5 oxIgo In efi-
ciencio do In confrnfncIon LIIcn, doLn vorso cono un Inorn-
fIvo jurIdIco fnnfo surnnncIonnI cono Inforno, oornfIvo nI
dosfIno quo so dn n Ios fondos oxfornos on oI rosuuosfo Infor-
no y su ojocucIon.
9. Concluei6n
In sunn, Ios confrnfos quo coIoLrn In ndnInIsfrncIon fIo-
non fodos un rogInon on nrfo do dorocho LIIco, oro quo no
os unIforno; fodos uodon sor dononInndos confrnfos ndnI-
nIsfrnfIvos, sIn orjuIcIo do quo oxIsfon grndncIonos on cunn-
fo n In InfonsIdnd doI rogInon do dorocho LIIco.
SI nnfIgunnonfo odInnos onconfrnr dos cnfogorIns LIon
dofInIdns y fofnInonfo ouosfns do confrnfos do In ndnInIsfrn-
cIon, Ios cIvIIos y ndnInIsfrnfIvos, hoy on cnnLIo onconfrnnos
un ncorcnnIonfo do Ios oxfronos, quo no nIcnnzn n sor fofnI y
8.10
Yn dosdo 1983 oI Innco MundInI sonnIo Io quo Iuogo so rocogo
cono quo II Isfndo hn do nunonfnr su efecIitiJoJ socInI, sus ncfuncIo-
nos hnn do sor roducfIvns on fornInos socInIos... Lo reloci6n enIre el
coeIe Je loe orgonicocionee , loe reeulIoJoe oIIeniJoe no guorJo pro-
porci6n: ISTIT!TO ACIOAI I AMIIST!ACI I!IIICA, Congreeo iIero-
onericono eoIre eocieJoJ, Jenocrocio , oJninieIroci6n, AIcnI do
Honnros, MndrId, 1985, . 30.
IA!TI OII!AI XI - 54
quo dojn suLsIsfonfos nnfIcos suscofILIos do ngruncIon on
fros grnndos conjunfos.
onfro do osn zonn cuLIorfn or Ios confrnfos ndnInIsfrnfI-
vos corrosondo uLIcnr cono ns roxInos nI dorocho ndnI-
nIsfrnfIvo cIsIco do fInos doI sIgIo nsndo y conIonzos doI ro-
sonfo, n Ins concosIonos y IIconcIns do sorvIcIos LIIcos on
condIcIonos nonooIIcns o do oxcIusIvIdnd, oI confrnfo do on-
rosfIfo LIIco Inforno y on nonor nodIdn In concosIon do
oLrn LIIcn. Is In nIIcncIon ns Infonsn doI dorocho LIIco.
!n sogundo gruo so Infogrn con oI confrnfo do funcIon -
LIIcn, In concosIon y oI ornIso do uso doI donInIo LIIco y
rIvndo doI Isfndo; on nonor grndo, Ios confrnfos do sunInIs-
fros y oLrn LIIcn.
Ms corcn doI dorocho rIvndo onconfrnnos oI confrnfo do
conrnvonfn do InnuoLIos, oI do IocncIon, y Iuogo Ios dons
confrnfos: cosIon, ornufn, donncIon, rosfnno, ofc. quo,
Luonoos roIfornrIo, no so nnnfIonon sIonro con sus fIIcos
cnrncforos cIvIIIsfns.
CopiIulo X11
LD$ DR0/hD$ 0EL E$T/0D
1. ConcepIo Je 6rgono
Ins onfIdndos osfnfnIos nnnIfIosfnn su ncfIvIdnd y su vo-
Iunfnd n frnvos do sus orgnnos; oI concofo do orgnno sIrvo,
uos, nrn Inufnr n In onfIdnd do quo oI orgnno fornn nrfo
oI hocho, In onIsIon o In nnnIfosfncIon do voIunfnd oxrosndn
or osfo on su nonLro.
Sogn nIgunos nuforos, oI orgnno os un conjunfo do nfrILucIo-
nos o do conofoncIns (nIgo nsI cono un cnrgo, office, ufficio,
AnI, ofc.) quo sor Iuogo dosononndo o ojorcIdo or unn orso-
nn fIsIcn dofornInndn (oI funcIonnrIo LIIco, ngonfo o orsonnI
doI Isfndo on In fornInoIogIn doI !ogInon JurIdIco IsIco do In
IuncIon ILIIcn) quo, nI oxrosnr su voIunfnd o ronIIznr su ncfun-
cIon donfro doI nnrco do Ins nfrILucIonos o funcIonos quo Io hnn
sIdo conforIdns, roduco In noncIonndn InufncIon.
In osfo concofo so dIsfInguo onfro oI orgnno jurIdIco (oI
conjunfo do conofoncIns) y oI orgnno fIsIco (In orsonn IIn-
nndn n ojorcor osns conofoncIns).
In ofrn fornInoIogIn, so dIsfInguo onfro oI orgnno-InsfIfu-
cIon y oI orgnno-IndIvIduo.
1
1.1
Vor VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., f. 2, . 530 y ss.; T!IVIJAO IOS, JOSI
ATOIO, Principioe juriJicoe Je lo orgonicoci6n oJninieIroIito, Mn-
drId, 195?, . 88.
IA!TI OII!AI XII - 2
Sogn ofros nuforos, oI orgnno sorIn on ronIIdnd In sunn do
Ios dos oIononfos nnforIornonfo noncIonndos; conrondorIn
oI cnuIo do Ins funcIonos IndIvIdunIIzndns y In o Ins orsonns
IInnndns n ojorcorIns.
2
osofros ndofnronos nquI oI rInor
concofo, uos ornIfo dIforoncInr ns rocIsnnonfo Ios doro-
chos y doLoros doI sor hunnno IInnndo n dosononnrso on In
funcIon.
In ofrns nInLrns, osfnnos fronfo n sIfuncIonos quo no so
confundon; unn os In ronrfIcIon do nfrILucIonos on dIforonfos
unIdndos, ofrn os In InufncIon do unn conducfn nI Isfndo,
3
unn forcorn os In sIfuncIon doI funcIonnrIo.
4
2. 1l 6rgono , el enIe ol que perIenece
Ioro fnnfo sI so ndofn uno u ofro concofo do orgnno, Ins
consocuoncIns rcfIcns no vnrInn: on nnLos cnsos nos osfn-
nos rofIrIondo n consfruccIonos jurIdIcns on vIrfud do Ins cun-
Ios Inufnnos n In nsocIncIon o cororncIon o onfIdnd osfnfnI,
In voIunfnd do un sor hunnno nnnIfosfndn donfro do un nnr-
co dofornInndo, roIo doI onfo.
II orgnno, rocIsnnonfo or sor un nodIo nrn Inufnr unn
ncfuncIon o unn voIunfnd nI onfo doI cunI fornn nrfo, no cons-
fIfuyo unn orsonn dIforoncIndn doI nIsno, sIno quo so con-
fundo cono nrfo Infogrnnfo do oI: no fIono, uos, dorochos o
doLoros dIforoncIndos do Ios dorochos o doLoros doI onfo doI cunI
1.2
SIIVIST!I, IZO, L`oIIitiIo inIerno Jello pIIlico onninieIrocione,
MIIn, 1950, . 8 y ss.; SAYAO!IS IASO, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito,
f. I, MonfovIdoo, 1953, . 181; MA!IIHOII, TroIoJo Je JerecIo oJninie-
IroIito, f. I, Iuonos AIros, 1965, . 493.
1.3
IAII!A I MIIIO, CIISO ATOIO, AponIonenIoe eoIre oe ogenIee e
6rg0oe pIlicoe, Snn InLIo, 19?2, . 66, quIon ndons nnnIIzn oI roLIo-
nn do In ronrfIcIon do nfrILucIonos on dIsfInfos cnrgos (op. ciI., s. 1?
y ss.).
1.4
In fnI sonfIdo os cInrn In dofInIcIon do CAITAO, MA!CIIIO, Monuol
Je JireiIo oJninieIroIito, f. I, !Io do JnnoIro, 19?0, . 19? y sus roforon-
cIns.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 3
so dosrondo; su voIunfnd no os dIforoncInLIo do In voIunfnd do
In orgnnIzncIon n In cunI orfonoco, rocIsnnonfo orquo In
voIunfnd n frnvos do oI oxrosndn os on osn nodIdn In voIunfnd
do In orgnnIzncIon. IIIo no quIfn quo uodnn ovonfunInonfo
oxIsfIr voIunfndos confrnuosfns onfro orgnnos do un nIsno
onfo, uos oI onfo, on cunnfo ojorcIfn unn funcIon, so uodo
confrnonor n sI nIsno on cunnfo ojorcIfn unn funcIon dIsfIn-
fn; uodo hnIInrso on confrnsfo consIgo nIsno or oI ojorcIcIo
do ncfIvIdndos dIvorsns.
1
3. 1l 6rgono , el funcionorio
IforoncInndo cono Io hIcInos onfro orgnno fIsIco y orgnno
jurIdIco, rosuIfnr quo Ins consIdorncIonos rocodonfos son os-
ocInInonfo nIIcnLIos nI orgnno jurIdIco, oI cunI so Infogrn y
confundo con oI onfo nI cunI orfonoco, sIn fonor unn voIunfnd
o unn orsonnIIdnd IndoondIonfo do oI.
o ocurro Io nIsno con oI orgnno fIsIco, osfo os, In orsonn
fIsIcn IInnndn n ojorcor In funcIon quo consfIfuyo oI orgnno
jurIdIco. II funcIonnrIo, on ofocfo, fIono dos voIunfndos y dos
sIfuncIonos dIsfInfns sogn son oI nodo do su ncfuncIon: su
voIunfnd on cunnfo orsonn y sus dorochos y doLoros on cunn-
fo funcIonnrIo fronfo nI Isfndo, y su voIunfnd orgnIcn, on cunn-
fo dosononn In conofoncIn osfnfnI.
In oI rInor cnso oI funcIonnrIo uodo fonor dorochos con-
frnuosfos con oI Isfndo, y so Io consIdorn un sujofo do dorocho
dIforoncIndo do oI; on oI sogundo oI funcIonnrIo so suLsuno
donfro doI orgnno jurIdIco, y on cunnfo fIfuInr doI nIsno, no
fIono, sogn yn dIjInos, dorochos o doLoros confrnuosfos con
oI Isfndo, sIno nornnonfo conofoncIns quo Io hnn sIdo nsIg-
2.1
SIIVIST!I, op. ciI., s. 1?/8; MA!IIHOII, AcIitiJoJ inIerorgnico.
Ielocionee inIeroJninieIroIitoe, JurIsrudoncIn ArgonfInn, 1962-III,
. ?? y ss., soc. docfr. In confrn, IAII!A I MIIIO, AponIonenIoe eoIre
oe ogenIee e org0oe pIlicoe, op. ciI., . ?5.
IA!TI OII!AI XII - 4
nndns y quo dosononnr on su nonLro; no fIono fnnoco, on
consocuoncIn unn orsonnIIdnd dIforoncIndn do In doI Isfndo.
4. Lo ocIuoci6n Jel 6rgono
ndo, uos, quo oI orgnno fIsIco uodo ncfunr cono fIfuInr
doI orgnno jurIdIco cnso on oI cunI su voIunfnd so consIdorn
cono In voIunfnd osfnfnI o fuorn do In funcIon quo so Io hn
nsIgnndo, cono sujofo do dorocho dIforoncIndo doI Isfndo, Info-
rosn snLor quo crIforIo hnLr do soguIrso nrn osfnLIocor cun-
do oI funcIonnrIo ncfn cono orgnno doI Isfndo y cundo no.
Inrn osfnLIocor osn dIforoncIn oxIsfon LsIcnnonfo dos crI-
forIos:
Un criIerio euIjeIito: quo fonn on cuonfn In fInnIIdnd or-
soguIdn or oI funcIonnrIo nI ncfunr (osfo os, sI onfondIo ncfunr
on su cnIIdnd do orgnno doI Isfndo, o rIvndnnonfo).
Un criIerio oIjeIito: quo roscIndo do In nofIvncIon sIcoIo-
gIcn doI funcIonnrIo y nfIondo oLjofIvnnonfo n Io quo hn ronII-
zndo. Isfo crIforIo, quo os oI rovnIonfo, rosonfn n su voz dos
vnrInnfos:
In unn osIcIon, quo os In quo n vocos ndofn In IogIsIn-
cIon cIvII, so osfInn quo oI orgnno fIsIco hn ncfundo cono
orgnno jurIdIco do In InsfIfucIon sIonro quo hnyn ncfundo
donfro doI IInIfo do sus oIriIucionee legolee, osfo os, sIon-
ro quo hnyn ncfundo IogIfInnnonfo, rosofnndo In cono-
foncIn quo Io hn sIdo oforgndn y on gonornI Ins roguIncIonos
osfnLIocIdns nrn oI dosonono do sus nfrILucIonos. In osfo
rInor concofo, lo legiIiniJoJ doI ncfo os oI fncfor quo do-
cIdo In cuosfIon: sI oI ncfo roducIdo os IogIfIno, onfoncos
hn sIdo dIcfndo donfro do Ins nfrILucIonos IognIos doI or-
gnno, y doLo InufrsoIo nI Isfndo; sI oI ncfo os ilegiIino,
or hnLor sIdo onnnndo con InconofoncIn, ofcoforn, onfon-
cos so oncuonfrn fuorn do Ins nfrILucIonos IognIos doI orgn-
no y no uodo InufrsoIo nI Isfndo, doLIondosoIo consIdo-
rnr cono un ncfo orsonnI doI funcIonnrIo.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 5
Isfo os oI crIforIo quo fIono, or ojonIo, oI nrfIcuIo 36 doI
CodIgo CIvII nrgonfIno
1
on cunnfo dIco quo so roufnn ncfos
do Ins orsonns jurIdIcns Ios do sus rorosonfnnfos IognIos, sIon-
ro quo no oxcodnn Ios IInIfos do su nInIsforIo. In Io quo oxco-
dIornn, soIo roducIrn ofocfo rosocfo do Ios nnndnfnrIos.
Isfn nornn, roforIdn n In InufncIon do In conducfn, osf IInI-
fndn on nnforIn do rosonsnLIIIdnd,
2
or oI nuovo nrfIcuIo 43:
Ins orsonns jurIdIcns rosondon or Ios dnnos quo cnuson
quIonos Ins dIrIjnn o ndnInIsfron, on ojorcIcIo o con ocnsIon do
sus funcIonos.
In unn sogundn osIcIon, roIn doI dorocho LIIco y gono-
rnInonfo rovnIonfo on osfo, so consIdorn quo In legiIiniJoJ
doI ncfo no os oI oIononfo rInordInI nrn docIdIr sI oI os o no
un ncfo osfnfnI or hnLor onnnndo do un orgnno suyo; so on-
fIondo, on cnnLIo, quo doLo nfondorso nIcnnonfo n In opo-
riencio exIerno doI ncfo o hocho, n su reconociIiliJoJ exIerior
cono un hocho o ncfo roIo do In funcIon nfrILuIdn nI orgnno,
hnyn sIdo oIIn ojorcIdn roguInr o IrroguInrnonfo. o osfo nodo,
Lnsfn con osfnLIocor quo In ncfuncIon doI funcIonnrIo so hn
roforIdo n unn fnron quo orn roIn do su funcIon, nrn docIdIr
quo hn ncfundo cono orgnno jurIdIco doI Isfndo, y quo or Io
fnnfo su ncfo no os un ncfo rIvndo suyo sIno un ncfo doI Isfn-
do; osfo os nsI, roofInos, son quo su ncfo o hocho son roguInr o
IrroguInr, IogIfIno o IIogIfIno.
Is or oIIo quo so uodo Iuogo hnLInr do ncfos ndnInIsfrnfI-
vos nuIos, o ncfos ndnInIsfrnfIvos nnuInLIos, ofcoforn, Io
cunI suono quo so frnfn do un ncfo osfnfnI or Io fnnfo ro-
ducIdo or un orgnno suyo vIcIndo, IIogIfIno: oIIo sorIn unn
confrndIccIon sI so ndofnso oI crIforIo nnforIor, on oI cunI soIo
oI ncfo IogIfIno odIn sor consIdorndo cono dIcfndo donfro do In
funcIon doI orgnno.
4.1
Quo no nodIfIco In rofornn do 1968.
4.2
Isfn sI nodIfIcndn on 1968 con oI nuovo nrfIcuIo 43.
IA!TI OII!AI XII - 6
In sunn, connrnndo In nnIIfud rosocfIvn do Ios fros
crIforIos onuncIndos (oI suLjofIvo, y Ios dos oLjofIvos), so nd-
vIorfo quo oIIn os crocIonfo, y quo os donfro doI IfIno do Ios
crIforIos IndIcndos dondo nnyor sor oI nnoro do ncfos y ho-
chos quo so Io Inufnrn nI onfo doI cunI oI orgnno fornn nr-
fo:
5. 1l criIerio juriepruJenciol
Isfn IfInn os fnnLIon In orIonfncIon jurIsrudoncInI y hn
dIcho nsI In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon quo In
IrrosonsnLIIIdnd... do In rovIncIn or ncfos ronIIzndos or sus
rorosonfnnfos IognIos, ne oll Je eue oIriIucionee, no uodo
ncofnrso on oI cnso do nufos, or cunnfo osfos rorosonfnnfos
Ion oIroJo JenIro Je eue propioe funcionee...,
1
sonfnndo do
fnI nodo oI crIforIo do quo un ncfo os InufnLIo nI Isfndo (y on
su cnso Io hnco rosonsnLIo) cunndo os ojocufndo or oI funcIo-
nnrIo donfro do sus funcIonos, sIn Inorfnr quo hnyn sIdo ho-
cho o no donfro do sus nfrILucIonos o IInIfos IognIos osocIfI-
cos. Surgo do osfo nodo In dIsfIncIon onfro o) oI crIforIo doI
CodIgo CIvII, quo soIo Inufn nI onfo oI ojorcIcIo IogIfIno y
roguInr do In funcIon, y I) oI crIforIo doI dorocho LIIco, quo
Inufn nI onfo fodo ojorcIcIo do In funcIon, son IogIfIno o
IIogIfIno. Isfo IfIno fnnLIon quodn sonfndo on ofrn cnusn on
In quo osocIfIcnnonfo so docInro quo, nnrocIondo cInrn In
InufncIon, cnroco do InorfnncIn In cuosfIon Innfondn...
roforonfo n In IognIIdnd do Ios ncuordos do nInIsfros on vIrfud
do Ios cunIos so ordonnron Ins IIcIfncIonos....
2
osdo Iuogo, oI ncfo o hocho doLo rounIr cIorfns condIcIonos
nrn odor sor consIdorndo cono ronIIzndo on ojorcIcIo do Ins
5.1
Iolloe, f. 163, . 155, 162, Ierrugi, 1931. IosforIornonfo, 306:2030,
VoJell; 30?:821, HoIelero Iio Je lo PloIo; TejeJurioe Mogollonee, 1989,
"I..", 10-VIII-1990.
5.2
Iolloe, f. 160, . 381, Goeull, 1931.
IOS !OAOS II ISTAO XII - ?
funcIonos doI ngonfo; yn no so dIr quo oI ncfo doLo sor IogIfIno
o dIcfndo con conofoncIn, oro so nfIrnnr quo doLo hnLorso
conofIdo or oI doondIonfo on ojocucIon do Ins fnrons n su
cnrgo, donfro do Ios IInIfos y oLjofo nnronfo do Ins nIsnns.
3
In dofInIfIvn, doLo consIdornrso soIo In nnrIoncIn oxfornn
doI ncfo o hocho, nrn dofornInnr sI os InufnLIo n In funcIon.
SonnIn AIISSI on osfo sonfIdo quo Lnsfn quo nnrozcn for-
nnInonfo rosonfndo cono unn oxforIorIzncIon do Ins funcIo-
nos roIns doI cnrgo; quo In dofornInncIon voIIfIvn doI orgn-
no osfo dIrIgIdn, nI nonos or Io quo rosuIfn do su nnrIoncIn
oxforIor, n un fIn roIo doI onfo; quo rosonfo un nInIno do
roconocILIIIdnd oxforIor.
4
Cono on ofrnsnInLrns Io oxrosn nuosfrn Corfo Suronn
do JusfIcIn, sI oI ncfo o hocho do quo so frnfn nnroco oxfornn-
nonfo roconocILIo cono roIo do In funcIon, son osfn LIon o
nnI ojorcIdn, con fIdoIIdnd o sIn oIIn,
5
IncIuso on un cunII-
nIonfo dofocfuoso,
6
IgunInonfo os InufnLIo nI onfo.
?
6. Lo conpeIencio
In conofoncIn os oI conjunfo do funcIonos quo un ngonfo
uodo IogIfInnnonfo ojorcor; oI concofo do conofoncIn dn
nsI In nodIdn do Ins ncfIvIdndos quo do ncuordo nI ordonnnIon-
fo jurIdIco corrosondon n cndn orgnno ndnInIsfrnfIvo: os su
5.3
Iolloe, f. 194, . 1?0, 1?2, IoJriguec, 1nrique, 1942.
5.4
AIISSI, !IATO, Lo reeponeoIiliIo Jello PIlicco AnninieIrocione,
3" od., OIuffro, MIIn, 1955, s. 50 y 51.
5.5
Iolloe, f. 203, s. 30, 43, IoIonillo, 1945.
5.6
Iolloe, f. 196, s. 101, 108, Belleco, 1943. Ijo nquI In Corfo Suro-
nn: In cIrcunsfnncIn do quo oI nccIdonfo soLrovInIorn on oI curso doI
cunIInIonfo fnrdIo y dofocfuoso do In ordon InnrfIdn nI doondIonfo
no oxIno nI rIncInI. Ior oI confrnrIo, In rosonsnLIIIdnd... suono gono-
rnInonfo oI dosonono Incorrocfo do Ins fnrons onconondndns n nquoI
(. 108).
5.?
AnIInr on oI fono 2 fodo Io roforonfo n In roLIonfIcn do In
InufncIon do un hocho nI Isfndo.
IA!TI OII!AI XII - 8
nfIfud IognI do oLrnr y or oIIo so hn odIdo docIr quo IncIuso
fornnrIn nrfo osoncInI o Infogrnnfo doI roIo concofo do or-
gnno.
1
Con fodo quo nnnfononos In ufIIIzncIon doI concofo do con-
ofoncIn, so frnfn do unn nocIon rocIIvo n vnrInnfos. Sogn
Ios nuforos, so hnLIn: o) do unn conofoncIn nrn In IIIcIfud,
rovocnndo nsI unn nnfIfosIs o confrndIccIon fornnI; I) do un
concofo do conofoncIn Lnjo oI nnnro doI nIsno rIncIIo
quo rIgo In IILorfnd y In cnncIdnd do Ios IndIvIduos; c) do In
conofoncIn oxrosn; J) do In conofoncIn oxrosn o rnzonn-
LIononfo InIIcIfn; e) do In conofoncIn vIrfunI.
Tnnfo on dofInIcIonos nnIIns cono rosfrIngIdns, so suoIo
ufIIIznr oI fornIno cono conronsIvo do fodn In conducfn quo
so Inufn IogIfInnnonfo o no n un onfo, cunndo on ronIIdnd
fodos Ios nuforos IInIfnn In conofoncIn n Ios cnsos do cono-
foncIn on rnzon doI forrIforIo, nnforIn, fIono y fnI voz grndo.
Quodnn nfuorn Ios dons oIononfos doI ncfo, y docIr onfoncos
quo un ncfo fuo dIcfndo con conofoncIn no os docIr quo fuo
dIcfndo vIIdnnonfo, on oI dorocho osIfIvo, uos quodn nn
or dofornInnr sI oI ncfo cunIInonfn o no con Ios dons ro-
cnudos doI ordonnnIonfo jurIdIco. In oI docrofo-Ioy 19.549/?2,
In conofoncIn nnroco cono un roquIsIfo do vnIIdoz doI ncfo
(nrfIcuIo ?"), y no cono oI roquIsIfo do vnIIdoz. In conofoncIn
Iordo nsI, on In ncfunIIdnd, vordndorn ufIIIdnd focnIcn, y nsn
n fonor unn ufIIIdnd soInnonfo dIdcfIcn.
Irocuonfononfo so connrn n In conofoncIn do Ios orgnnos
ndnInIsfrnfIvos con In cnncIdnd do Ios sujofos rIvndos do
dorocho: on nnLos so osfnrIn sonnInndo unn nfIfud do oLrnr,
In nodIdn do Ins ncfIvIdndos quo oI orgnno o oI sujofo uodon
IognInonfo ojorcor. SIn onLnrgo, os Inorfnnfo dosfncnr quo
nIonfrns quo on oI dorocho rIvndo In cnncIdnd os In rogIn, y
or Io fnnfo so rosuno on fnnfo unn nornn oxrosn no vongn
n nognrIn, on dorocho LIIco In conofoncIn do Ios orgnnos no
6.1
SAYAO!IS IASO, op. ciI., . 183.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 9
so rosuno y doLo osfnr oforgndn on fornn oxrosn o rnzonn-
LIononfo InIIcIfn or unn nornn jurIdIcn nrn quo uodn
roufrsoIn IognInonfo oxIsfonfo.
2
Ior Io dons, uno do Ios nnfIguos rIncIIos quo frndIcIo-
nnInonfo rogInn n In conofoncIn os oI do quo In nIsnn os
IndorognLIo, o InrorrognLIo, osfo os, quo no uodo sor ronun-
cIndn nI oxfondIdn son or ncuordo onfro Ins nrfos rIvndns, o
onfro oIIns y In ndnInIsfrncIon;
3
nsInIsno, quo soIo uodo
surgIr do In Ioy on sonfIdo osfrIcfo.
SIn onLnrgo, fronfo nI cIsIco rIncIIo do quo In conofon-
cIn os sIonro do orIgon IognI, crIforIo rIgIdo y crIfIcnLIo, oI
docrofo-Ioy 19.549 osfnLIoco quo In conofoncIn uodo sor fnn-
fo do orIgon IognI cono rogInnonfnrIo: In conofoncIn do Ios
orgnnos ndnInIsfrnfIvos sor In quo rosuIfo, sogn Ios cnsos,
do In ConsfIfucIon ncIonnI, do Ins Ioyos y do Ios rogInnonfos
dIcfndos on su consocuoncIn. Su ojorcIcIo consfIfuyo unn oLII-
gncIon do In nuforIdnd o doI orgnno corrosondIonfo y os Inro-
rrognLIo, n nonos quo In doIogncIon o susfIfucIon osfuvIoron
oxrosnnonfo nuforIzndos; In nvocncIon sor rocodonfo n no-
nos quo unn nornn oxrosn dIsongn Io confrnrIo. Ior Io fnn-
fo, Ins nornns gonornIos onnnndns doI Iodor IjocufIvo, cono
rInor orgnno do rogInnonfncIon do In Ioy, uodon n su voz
6.2
Con. SAYAO!IS IASO, o. cIf., . 183; IIA!IS, Lo conpeIencio , loe
poeIuloJoe Je lo perniei6n, !ov. Arg. do or. Adn., n" 2, 19?1, s. 13
y ss.; A!AZ, !AIAII A., De lo conpeIencio oJninieIroIito, MndrId, 196?,
s. 39 y 43; COMAI!A, J!IIO !., ProceJinienIo oJninieIroIito , Jenuncio
Je ilegiIiniJoJ, ALoIodo-Iorrof, 1996, . 19, nofn 31; AcIo oJninieIroIi-
to nunicipol, 1992, . 24; COIOMIO CAMIIIII, J!A, Lo conpeIencio, Snn-
fIngo, ChIIo, 1959, s. 1?6 y ss.; OOZIIZ A!ZAC, !AIAII, Lo conpeIencio
Je loe 6rgonoe oJninieIroIitoe, I.., f. 49, 19?3; CASSAOI, DerecIo
oJninieIroIito, f. I, 5 od., 1996, . 23?; H!TCHISO, TOMS, Lo le, nocio-
nol Je proceJinienIoe oJninieIroIitoe, Asfron, Iuonos AIros, 1985, s.
92 y ss.
6.3
SAYAO!IS IASO, o. cIf., . 191; AIISSI, o. cIf., . 98; VIIIIOAS IASAVII-
IASO, o. cIf., f. 2, . 259. Ofrns dIforoncIns on WAIII, MA!CII, DroiI
AJninieIroIif, InrIs, 1963, . 452; IIZ, op. ciI., s. 32 y ss.
IA!TI OII!AI XII - 10
sorvIr do Lnso nrn conofoncIn doIogndn o dosconconfrndn, o
do conofoncIn nrn doIognr.
AsI or ojonIo oI nrfIcuIo 2" doI docrofo 1.?59/?2, rogIn-
nonfnrIo doI docrofo-Ioy 19.549/?2 on oI cIfndo nsocfo, nuforI-
zn n Ios nInIsfros y n Ins nuforIdndos suorIoros do Ios onfos
dosconfrnIIzndos n doIognr sus fncuIfndos on orgnnos InforIo-
ros. II rogInnonfo doI docrofo-Ioy oorn nsI cono nornn gono-
rnI fncuIfnfIvn nrn quo Ios nInIsfros n su voz doIoguon on
orgnnos InforIoros, fncuIfnd quo fnnLIon so oxfIondo n Ins nu-
forIdndos suorIoros do Ios onfos dosconfrnIIzndos doI Isfndo
(onfos nufrquIcos, onrosns doI Isfndo, socIodndos doI Isfn-
do).
o cunIquIor nnnorn, oI rIncIIo gonornI do In conofoncIn
sufro oxcocIonos on Ios cnsos do nvocncIon y doIogncIon, n Ios
cunIos nos roforIronos ns ndoInnfo; ndons, oI frndIcIonnI
rIncIIo do In IndorognLIIIdnd do In conofoncIn no os nIIcn-
LIo, nun on su fornn yn norIgorndn or oI docrofo-Ioy, sIno
cunndo In conofoncIn do quo so frnfn hn sIdo oforgndn on for-
nn oxcIusIvn nI orgnno. In ofocfo, uodon rosonfnrso nIgu-
nns vnrInnfos on cunnfo n In fornn on quo oI ordonnnIonfo
jurIdIco uodo oforgnr In conofoncIn:
Iuodo In Ioy oforgnr conofoncIn nIfornnfIvn n dos o ns
orgnnos, do nodo quo cunIquIorn do oIIos uodn dIcfnr Ios ncfos
roIos do osn conofoncIn. Isfo uodo rosonfnrso on fornn
IncondIcIonndn, osfo os, no sujofn n condIcIon nIgunn, do nodo
fnI quo cunIquIorn do Ios orgnnos uodo on cunIquIor nononfo
ojorcor In conofoncIn, y hnLIondoIn ojorcIdo uno no In uodon
ojorcor yn on oso nsocfo Ios ofros; o uodo rosonfnrso on for-
nn condIcIonndn, o son, quo uno do Ios orgnnos ojorco nornnI-
nonfo In conofoncIn, oro, dndoso dofornInndn condIcIon,
In nsn n ojorcor oI ofro, cono sorIn oI cnso do In suIoncIn.
4
6.4
AIISSI, op. ciI., . 98; unIforno.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 11
Tnnoco os do nIIcncIon osfrIcfn oI rIncIIo do In Indoro-
gnLIIIdnd do In conofoncIn cunndo oIIn no os originorio sIno
JeritoJo, osfo os, cunndo no hn nncIdo do unn dIrocfn nfrILu-
cIon legol do funcIonos nI orgnno, sIno, or ojonIo, do unn
doIogncIon hochn nI InforIor or oI orgnno suorIor fIfuInr orI-
gInnrIo do In nIsnn: on osfo cnso oI suorIor uodo on cunI-
quIor nononfo voIvor n fonnr nrn sI In conofoncIn quo hn-
LIn doIogndo on oI InforIor.
?. DieIinci6n enIre conpeIencio , ejercicio Je lo funci6n
o doLo confundIrso In conpeIencio con In nfIfud do oLrnr
do Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos, o con oI conIojo do nfrILucIo-
nos oforgndns nI orgnno;
1
on ofros fornInos, In conofoncIn
no dosIgnn nI conjunfo do ncfIvIdndos quo uodon Inufnrso n
un orgnno osfnfnI, sIno soIo oI conjunfo do ncfIvIdndos quo oI
orgnno uodo IogIfInnnonfo ronIIznr.
IforoncInnos nsI nI ejercicio Je lo funci6n cono gonoro y nI
ejercicio Je lo conpeIencio cono eepecie. Inrn quo oI ncfo son
tliJo, os nocosnrIo quo ndons do sor ronIIzndo donfro do In
funcIon quo corrosondo nI orgnno, Io son JenIro Je lo conpe-
Iencio Jel nieno. In Ioy nfrILuyo unn funcIon n un orgnno y
dIsono quo oI ojorcIcIo do In funcIon soIo sor IogIfIno cunndo
Io ronIIco on su conofoncIn: oI quo Io ronIIco fuorn do In con-
ofoncIn, oro donfro do In funcIon, sIgnIfIcn quo oI ncfo os
IrroguInr, pero ello no quiIo que el ocIo eeo eeIoIol y uodn
ncnrronr In rosonsnLIIIdnd do In ndnInIsfrncIon.
Lo conpeIencio conJiciono lo toliJec Jel ocIo, pero no eu
conJici6n propio Jel ocIo eeIoIol o no, cInro osf, fodo ncfo
?.1
os nnrfnnos on oIIo do In docfrInn corrIonfo, quo no Ins dIforon-
cIn. AsI SAYAO!IS IASO, op. ciI., f. I, . 191; IIZ, f. II, . 29; AIISSI, op. ciI.,
. 9?; MA!IIHOII, op. ciI., . 542. Connrnr IIA!IS, PoJer Jiecrecionol
oJninieIroIito, op. ciI., . 26, y Lo conpeIencio , loe poeIuloJoe Je lo
perniei6n, op. ciI., . 15; OOZIIZ A!ZAC, op. ciI., nros. 13 n 15.
IA!TI OII!AI XII - 12
?.2
Vor nuosfro DerecIo oJninieIroIito Je lo econonio, Iuonos AI-
ros, 196?, s. 8? y 88; unn rInorn dIforoncIn os quo In conofoncIn
gonornInonfo so onfIondo cono InufncIon do conducfn IIcIfn, nIonfrns
quo oI ojorcIcIo do In funcIon os InufncIon do conducfn IIcIfn o IIIcIfn.
Connrnr IIA!IS, PoJer Jiecrecionol oJninieIroIito, op. ciI., 1958, .
26.
?.3
COSSIO, CA!IOS, Lo Ieorio egol6gico Jel JerecIo , el concepIo juriJi-
co Je liIerIoJ, Iuonos AIros, 1964, s. 6?? y 488.
?.4
IIA!IS, Lo conpeIencio , loe poeIuloJoe Je lo perniei6n, nrfIcuIo
cIfndo, . 31; OOZIIZ A!ZAC, !AIAII, nrfIcuIo cIfndo, nnoros 13 y ss.
?.5
IIA!IS, op. ulI. ciI., . 32.
ronIIzndo donfro do unn conofoncIn os ncfo osfnfnI, oro con-
vIono no oIvIdnr quo no orquo hnyn InconofoncIn oI ncfo dojn
nocosnrInnonfo do sor roforILIo nI Isfndo.
Lo opIiIuJ Je oIror o ejercicio Je lo funci6n dorIvn, uos,
do quo so confIoro nI orgnno unn nrfo do In funcIon ndnInIs-
frnfIvn, y oIIo so nrocIn do ncuordo con In roconocILIIIdnd ox-
fornn doI ncfo o hocho; lo conpeIencio dorIvn do Ins IInIfncIo-
nos oxrosns o vIrfunIos confonIdns on oI ordon jurIdIco y rogIn
lo liciIuJ doI ojorcIcIo do nquoIIn funcIon o nfIfud do oLrnr.
?.1. Lo conpeIencio , loe poeIuloJoe Je lo perniei6n
Hny nuforos quo nnIInn oI concofo do conofoncIn hnsfn
hncorIo conrondor Io quo dononInnnos ojorcIcIo do In fun-
cIon.
2
Inrfon nrn oIIo doI rIncIIo do In IILorfnd
3
o copoci-
JoJ on oI dorocho rIvndo, y sonnInn quo or rnzonos do unI-
dnd y sIsfonnfIcIdnd do In cIoncIn
4
corrosondo oxfondorIn n
Ios orgnnos LIIcos. II rIncIIo do quo fodo Io no rohILIdo
osf ornIfIdo, vnIdrIn nsI fnnfo nrn In cnncIdnd do Ins or-
sonns rIvndns, cono nrn In conofoncIn do Ios onfos LIIcos
y sus orgnnos, con unn soIn dIforoncIn: In orsonn jurIdIcn -
LIIcn, su conofoncIn y In do sus orgnnos no oxIsfon sI Ins nor-
nns no Io osfnLIocon; oro unn voz crondn dIchn orsonn, osfn
y sus orgnnos odrInn hncor fodo Io no proIiIiJo donfro do sus
rosocfIvns conofoncIns.
5
In conofoncIn sorIn nsI unn or-
IOS !OAOS II ISTAO XII - 13
LIfn do nccIon,
6
ns nnIIn IncIuso quo In cnncIdnd doI ro-
rosonfnnfo on oI dorocho rIvndo, oI cunI donfro do unn orLI-
fn do osocInIIdnd, o osforn do In rorosonfncIon, osf fncuIfndo
jurIdIcnnonfo nrn hncor IoJo lo no proIiIiJo jurIdIcnnon-
fo.
?
In oI cnso doI orgnno LIIco, onfoncos, so onfondorIn or
rohILIdo soInnonfo Io quo no consfIfuyo oI cnno do In oso-
cInIIdnd doI onfo, o do In dIsfrILucIon do orLIfns do nccIon on Ios
dIsfInfos orgnnos.
8
So nsInIInrIn In fInnIIdnd u oLjofo nrn oI cunI oI onfo o oI
orgnno hnn sIdo crondos, con In conofoncIn o cnncIdnd doI
onfo u orgnnos: on cunnfo ncfn donfro doI cnno do nccIon
nrn oI cunI fuo crondo, ncfunrIn con conofoncIn, donfro doI
nnrco do In IIcIfud.
9
In sunn, nrn osfn docfrInn conofoncIn sorIn sInonIno
do ojorcIcIo do In funcIon, y no osfnrIn dndn or nornns ox-
rosns nI rnzonnLIononfo InIIcIfns quo fncuIfnrnn nI orgnno
n ncfunr, sIno or In oxIsfoncIn do un onfo u orgnno crondo or
unn nornn jurIdIcn con unn dofornInndn fInnIIdnd, orLIfn do
nccIon, ofc.: fodo Io quo cno donfro do osn orLIfn os jurIdIco o
IIcIfo hncorIo.
?.2. CriIico Je lo oeiniloci6n Je copociJoJ , conpeIencio
Ahorn LIon, no oLsfnnfo quo oI nufor noncIonndo oxrosn
quo con oIIo oncuonfrn un osfuIndo do IdonfIdnd nrn In cnn-
?.6
IIA!IS, op. ciI., s. 26 y 2?: unn orLIfn do nccIon o cnncIdnd o
conofoncIn.
?.?
IIA!IS, op. ciI., s. 25 y 26.
?.8
IIA!IS, op. ciI., . 26, nnoro 23: ... nquI fnnLIon, nunquo con
ns nnIIfud quo on In rorosonfncIon do unn orsonn ronI or ofrn, oI
orgnno uodo hncor fodo Io no rohILIdo, onfondIondoso or rohILIdo
fodo Io quo no consfIfuyo oI cnno do In 'osocInIIdnd` doI onfo, o oI do In
dIsfrILucIon do orLIfns do nccIon (conofoncIn) do Ios dIsfInfos orgnnos.
?.9
IIA!IS, op. ciI., s. 29 n 31.
IA!TI OII!AI XII - 14
cIdnd y In conofoncIn, nos nroco quo osfo no os nsI on oI
dorocho nrgonfIno. II nrfIcuIo 36 doI CodIgo CIvII, yn cononfn-
do, Inufn n In orsonn jurIdIcn rIvndn cono IIcIfo soInnonfo
Io ncfundo donfro do Ios IInIfos doI nInIsforIo do Ios roro-
sonfnnfos IognIos (conofoncIn do Ios orgnnos), sIn orjuIcIo
do Inufnr cono IIIcIfo n Ios ofocfos do In rosonsnLIIIdnd, Ios
dnnos cnusndos or quIonos Ins dIrIjnn, on ojorcIcIo o con ocn-
sIon do sus funcIonos (nrfIcuIo 43). In In fosIs gIosndn so ro-
fondo jusfnnonfo Io confrnrIo: Inufnr nI orgnno LIIco cono
liciIo fodo Io ronIIzndo donfro do su orLIfn do nccIon, oLjofo,
fInnIIdnd, ofc.
?.3. 1nJeIiJo exIenei6n Je lo conpeIencio ol principio Je
liIerIoJ
AsI dndn In nocIon onsnnos quo no soIo Iordo ufIIIdnd nrn
oI dorocho LIIco sIno quo sIonfn un grnvo fundnnonfo nrn
Iuogo ornIfIr jurIdIznr Ins InforvoncIonos do Ios orgnnos -
LIIcos, cunIquIorn son su confonIdo, con In soIn nocosIdnd do
quo su oLjofo son congruonfo con Io quo In nornn Io hn fIjndo:
oI os onfoncos conofonfo, ergo con IIcIfud nrn ncfunr. AsI, sI
un rofosor unIvorsIfnrIo fIono or nornn do conofoncIn In do
dIcfnr cursos, uodo no soIo dIcfnrIos (conofoncIn oxrosn) y
orgnnIznrIos, ordonnr Ios frnLnjos rcfIcos, fIjnr dIns y fonns
do ruoLn, cnIIfIcnr n Ios nIunnos, ofc. (conofoncIn rnzonn-
LIononfo InIIcIfn), sIno quo uodo fnnLIon nfonorso nI nxIo-
nn onfoIogIco do In IILorfnd y hncor fodo Io quo no Io osfo rohI-
LIdo donfro do su orLIfn do nccIon. IodrIn nsI ordonnr unn
cnnfIdnd nrLIfrnrIn o dosroorcIonndn do osfudIo In rosuosfn
nognfIvn In dn oI nIsno IIA!IS on ofrns oLrns. IodrIn nc-
funr dosvIndnnonfo o nnIIcIosnnonfo In rosuosfn hn do sor
fnnLIon nognfIvn, sIonro quo In dosvIncIon o nnIn fo uodn
sor roLndn. Iuodo rogunfnrIo n un nIunno su rnzn, roII-
gIon o crooncIns, n Ios ofocfos do un cnso rcfIco o, orquo
IosIonn Ios dorochos consfIfucIonnIos doI nIunno y Ios dorochos
hunnnos doI Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn, Ioy n 23.054 y
IOS !OAOS II ISTAO XII - 15
nrfIcuIo ?5 IncIso 22 do In ConsfIfucIon nncIonnI. Iuodo oI
rofosor on un oxnnon oxIgIr unfos quo no fIgurnn on oI ro-
grnnn, con oI soIo fundnnonfo y roquIsIfo do quo Ios rInoros
fnnLIon corrosondon fonfIcnnonfo nI oLjofo do In dIscIIInn
y or Io fnnfo n su orLIfn do nccIon cono orgnno o, orquo so
frnfn do unn fncuIfnd on oso nsocfo rogIndn y no dIscrocIonnI.
?.4. Ielocionee con oIroe principioe Je JerecIo pIlico
AsI so vn ndvIrfIondo quo nIIcnr oI osfuIndo do In IILorfnd
nrn un orgnno LIIco confrndIco, onfro ofrns cosns, In dIsfIn-
cIon onfro fncuIfnd dIscrocIonnI y rogIndn, quo surgo no do norns
docfrInns, sIno do In voIunfnd doI Isfndo frnnsnIfIdn n frnvos
do Ios orgnnos quo cronn Ins nornns legolee do conducfn. In
conofoncIn sor nrcInInonfo rogIndn (Io oxrosnnonfo ro-
gIndo y Io rnzonnLIononfo InIIcIfo), o sor nrcInInonfo dIs-
crocIonnI, oro no uodo sor roondornnfononfo dIscrocIonnI,
con In soIn IInIfncIon doI oLjofo: quo oI orgnno hngn cunIquIor
cosn, on cunIquIor Iugnr, rosocfo do cunIquIor orsonn, sIon-
ro quo no Io osfo oxrosnnonfo rohILIdo
10
y so nfongn n In
orLIfn do nccIon quo In nornn Io hn fIjndo. II ordon jurIdIco,
or Io dons, nI fIjnr Ios oLjofIvos o fInos quo doLon snfIsfncor
Ios onfos y orgnnos LIIcos, no hn fonIdo, ovIdonfononfo, unn
fnI InfoncIon. Ios fInos u oLjofIvos quo Ins Ioyos sonnInn n Ios
onfos LIIcos son fnn nnIIos y oxfonsos quo no hnLrIn rc-
fIcnnonfo nndn quo oIIos no udIornn hncor.
II sonnIndo osfuIndo do IILorfnd nrn Ios orgnnos LIIcos
sIgnIfIcnrIn fnnLIon In dosfruccIon doI osfuIndo quo fnnLIon
so rougnn or In nIsnn docfrInn nrn Ins orsonns rIvn-
?.10
SI so dIjorn quo no so frnfn soIo do Io oxrosnnonfo rohILIdo, sIno
fnnfo do Io oxrosn cono Io InIIcIfnnonfo rohILIdo (oI cnso do In nrLI-
frnrIodnd, dosvIncIon do odor, ofc.), onfoncos o no hny dIforoncIn nIgu-
nn onfro osfn osfuIncIon y In confrnrIn, o so frnfn do unn cuosfIon
IogonquIcn. Vonso, con fodo, IIA!IS, op. ciI., . 1? y nofn 5.
IA!TI OII!AI XII - 16
dns: uos sI oI orgnno uodo hncor fodo Io no rohILIdo, donfro
do un oLjofo nuforIzndo, onfoncos uodo fIjnr fodn suorfo do
ordonos o rohILIcIonos n Ios nrfIcuInros n quIonos Ios foquo
cruznr su cnnIno. Ironfo n unn ornnnonfo fncuIfnd dIscro-
cIonnI do ncfunr do In ndnInIsfrncIon, y n un rIncIIo do II-
Lorfnd doI orgnno LIIco, con ns sus rorrognfIvns cIsIcns
do suronncIn soLro oI nrfIcuInr, dosnnrocorInn Ios dorochos
suLjofIvos do cunIquIor IndoIo do Ios nrfIcuInros.
11
Inrnfrn-
sonndo n IAQ!IS, SIII!MA y O!OISMA, fondrInnos quo Ios In-
dIvIduos so onconfrnrInn fronfo n unn fornuIn rohILIdo fodo
Io quo oI orgnno rohILn, o os doLIdo fodo Io quo oI orgnno
ordono, concIusIon n In cunI onsnnos no so osfnr fcIInonfo
dIsuosfo n IIognr.
12
Ior fIn, cnLo dosfncnr quo no nroco LIon orIonfndo oI os-
fuorzo do unIdnd y sIsfonnfIcIdnd, sI so Luscn nfIrnnr coho-
roncIns onfro rIncIIos nIsIndos do dorocho LIIco y do doro-
cho rIvndo, nodIfIcndoIos cunndo In cohoroncIn no oxIsfo,
hnsfn IogrnrIn; ns LIon onsnnos quo doLo nnfo fodo Iogrnrso
In nrnonIn onfro Ios roIos rIncIIos do dorocho LIIco, y
rocIon n nrfIr do nIII Luscnr sI so oncuonfrn o no unn cohoron-
cIn con oI dorocho rIvndo, suscofILIo do oIInInnr nocIonos y
cnfogorIns dIforoncInIos. Ionsnnos quo nIonfrns so nnnfongn
In nocIon do dorocho suLjofIvo do Ios nrfIcuInros, In dIsfIncIon
onfro fncuIfndos rogIndns y dIscrocIonnIos do In ndnInIsfrn-
cIon, onfro funcIon IogIsInfIvn y ndnInIsfrnfIvn, ofc., doLo
nnnfonor su nrnonIn roIn sosfonIondo un rIncIIo do con-
ofoncIn oxrosn o rnzonnLIononfo InIIcIfn, oro no un rIn-
cIIo do conofoncIn oquInrndo n In IILorfnd doI sujofo rIvn-
?.11
Iuos on In confrnosIcIon onfro un dorocho gonorIco do nnndnr
doI orgnno LIIco, con In soIn condIcIon do ncfunr donfro do su orLIfn do
nccIon, oI nrfIcuInr dosfInnfnrIo do In ordon so onconfrnrIn quo no
fIono dorocho n oxIgIr unn conducfn confrnrIn doI orgnno.
?.12
SoIre lo Ieorio Jel JerecIo euIjeIito, nrfIcuIo cIfndo eupro, cnI-
fuIo VIII, nofn 14.(2).
IOS !OAOS II ISTAO XII - 1?
do; IILorfnd quo osfo, or Io dons, dojnrIn nufonfIcnnonfo
do fonor fronfo nI odor, on cunnfo so roconozcn nI orgnno un
rIncIIo sInIInr nI dononInndo nxIonn onfoIogIco do In IILor-
fnd.
oLo fnnLIon rocordnrso quo sI In conofoncIn os fnn soIo
uno do Ios oIononfos doI ncfo ndnInIsfrnfIvo, y or Io fnnfo
uno do sus roquIsIfos do vnIIdoz,
13
no fIono nucho sonfIdo oIo-
vnr n uno do osos oIononfos n In cnfogorIn do crIforIo rocfor do
In vnIIdoz do IoJo In conducfn ndnInIsfrnfIvn.
8. Cloeificoci6n Je lo conpeIencio
1
8.1. ConpeIencio en roc6n Je lo noIerio
2
So frnfn doI confonIdo u oLjofo doI ncfo, sogn quo so rofIorn
n uno u ofro nsunfo ndnInIsfrnfIvo: son Ins fnrons o ncfIvIdn-
dos quo oI orgnno uodo IogIfInnnonfo ronIIznr. II ncfo dIcfn-
do uodo osfnr vIcIndo do InconofoncIn on rnzon do In nnforIn
on dIvorsos cnsos:
1nconpeIencio reepecIo o noIerioe legieloIitoe, cunndo Ios
orgnnos ndnInIsfrnfIvos dIcfnn rosoIucIonos soLro cuosfIonos
quo soIo uodon sor rosuoIfns or oI Congroso. IjonIos: dIso-
sIcIon do fondos sIn nuforIzncIon rosuuosfnrIn; oforgnnIonfo
do concosIon do sorvIcIos LIIcos sIn Ioy quo In nuforIco, ofco-
forn.
1nconpeIencio reepecIo o noIerioe juJiciolee, cunndo In
ndnInIsfrncIon ndofn docIsIonos quo soIo uodon sor fonndns
or Ios orgnnos do In jusfIcIn, cono or ojonIo un ncfo quo
rofondn docIdIr un IIfIgIo onfro nrfos con fuorzn do vordnd
IognI, osfo os, con cnrcfor dofInIfIvo.
?.13
ocrofo-Ioy 19.549/?2, nrfIcuIo ?".
8.1
AnIInr infro, f. 3, cn. VIII, nnoros 11 n 15; WAIII, op. ciI., .
453 y ss.
8.2
AnIInr infro, f. 3, cn. VIII, n" 12.
IA!TI OII!AI XII - 18
1nconpeIencio reepecIo o noIerioe oJninieIroIitoe Je oIroe
6rgonoe, o son, ojorcIcIo or un orgnno do nfrILucIonos quo
corrosondon n ofros orgnnos do In ndnInIsfrncIon LIIcn. Isfo
fIo do InconofoncIn uodo fnnLIon sor IInnndn Inconofon-
cIn roInfIvn, or oosIcIon n Ios dos cnsos nnforIoros, on quo so
odrIn hnLInr do InconofoncIn nLsoIufn.
8.2. ConpeIencio en roc6n Jel IerriIorio
3
In rnzon doI IerriIorio os IgunInonfo osILIo cInsIfIcnr In
conofoncIn: fondrInnos nsI, sogn In orgnnIzncIon oIIfIcn do
cndn nIs conofoncIns nncIonnIos, rovIncInIos y nunIcIn-
Ios; o fodornIos, osfndunIos y conunnIos, ofcoforn. Vn do suyo
quo cunndo un orgnno fIono doIInIfndn su conofoncIn n do-
fornInndn cIrcunscrIcIon forrIforInI, no uodo oxcodorso do
oIIn; In InconofoncIn sorIn on fnI cnso nLsoIufn, sI In oxfrnII-
nIfncIon os nuy grnvo.
8.3. ConpeIencio en roc6n Jel Iienpo
4
In rnzon doI Iienpo os fnnLIon fncfILIo dIsfInguIr sogn
quo In conofoncIn son pernonenIe, Ienpororio o occiJenIol.
In conofoncIn os, or rogIn gonornI, ornnnonfo, on cunn-
fo oI orgnno do quo so frnfn uodo ojorcor on cunIquIor fIono
Ins nfrILucIonos quo Io hnn sIdo conforIdns.
Ioro on cIorfos cnsos oI ordonnnIonfo jurIdIco oforgn unn
fncuIfnd nI orgnno soIo or un Inso dofornInndo, or ojonIo,
cunndo oI Jofo do OnLInofo doLo rosonfnr n In ConIsIon
IIcnnornI Iornnnonfo un rogInnonfo do nocosIdnd y urgon-
cIn donfro do Ios dIoz dIns do suscrIfo o uLIIcndo (nrfIcuIo 99
Inc. 3): on fnI cnso In conofoncIn doI orgnno so hnIIn IInIfn-
dn on rnzon doI fIono on In fornn IndIcndn, y os or ondo unn
8.3
AnIInr infro, f. 3, cn. VIII, n" 13.
8.4
AnIInr infro, f. 3, cn. VIII, n" 14.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 19
conofoncIn fonornrIn. Io nIsno ocurro cunndo oI Iodor
IjocufIvo uodo docInrnr oI osfndo do sIfIo or nfnquo oxforIor,
eeIonJo en receeo el Congreeo, ofcoforn.
A su voz, fronfo n In conofoncIn ornnnonfo y n In cono-
foncIn fonornrIn, quo so cnrncforIznn nnLns orquo osfn
regulornenIe nfrILuIdns n un orgnno dofornInndo, uodo on
cIorfos cnsos onconfrnrso unn conofoncIn quo on cunnfo n su
durncIon os urnnonfo nccIdonfnI o IncIuso fugnz: In orsonn
quo sorrondo n ofrn on In conIsIon do un doIIfo, uodo roco-
dor n dofonorIn, orIgIondoso on oso nononfo on orgnno LIIco
y dosononnndo nccIdonfnInonfo unn conofoncIn quo os ro-
In do Ins fuorzns doI ordon, hnsfn fnnfo so hngn rosonfo oI
orgnno oIIcInI rosocfIvo, nononfo on oI cunI cosn nufonfI-
cnnonfo nquoIIn conofoncIn nccIdonfnI.
AIgo sInIInr uodo ocurrIr on Ios cuoros coIogIndos cuyos
nIonLros ncfnn on cnIIdnd do fnIos soInnonfo cunndo oI cuoro
so rono.
8.4. ConpeIencio en roc6n Jel groJo
5
Ior IfIno, on rnzon doI grndo, cnLo dIsfInguIr sogn quo In
conofoncIn hnyn sIdo nfrILuIdn n Ios orgnnos nxInos o hnyn
sIdo dIsfrILuIdn on dIsfInfos orgnnos, dIforoncIndos do Ios orgn-
nos suorIoros.
Cono cInsIfIcncIon do In conofoncIn on rnzon doI grndo,
uos, uodo hnLInrso fundnnonfnInonfo do conofoncIn cen-
IrolicoJo, JeeconcenIroJo , JeecenIrolicoJo.
So dIco quo In conofoncIn os cenIrolicoJo cunndo osf con-
forIdn oxcIusIvnnonfo n Ios orgnnos confrnIos o suorIoros do
un onfo.
DeeconcenIroJo, cunndo so hn nfrILuIdo orcIonos do con-
ofoncIn n orgnnos InforIoros, oro sIonro donfro do In nIsnn
orgnnIzncIon o doI nIsno onfo osfnfnI nI quo nos roforInos.
8.5
AnIInr infro, f. 3, cn. VIII, n" 11.
IA!TI OII!AI XII - 20
8.6
AnIInr on CASSAOI, DerecIo oJninieIroIito, 3 od., op. ciI., s.
202 y 203; 5 od., f I, s. 248 y ss.; !OMI, 1neIiIucionee Je JerecIo oJni-
nieIroIito, op. ciI., s. 444 y ss.
DeecenIrolicoJo, cunndo In conofoncIn so hn nfrILuIdo n
un nuovo onfo, sonrndo do In ndnInIsfrncIon confrnI, dofndo
do su orsonnIIdnd jurIdIcn roIn, y consfIfuIdo or orgnnos
roIos quo oxrosnn In voIunfnd do oso onfo. In dIforoncIn
fundnnonfnI onfro In dosconconfrncIon y In dosconfrnIIzncIon
osfnrIn nsI dndn or oI oforgnnIonfo do In orsonnIIdnd jurIdI-
cn, do IndIvIdunIIdnd roIn, quo fnIfnrIn on oI rInor cnso y
oxIsfIrIn on oI sogundo;
6
on In dosconconfrncIon oI quo rocILo
In conofoncIn ncfn cono orgnno doI nIsno onfo, on In dos-
confrnIIzncIon, on cnnLIo, oI quo rocILo In conofoncIn ncfn
cono orgnno do un onfo dIsfInfo do nquoI nI quo so rosfn In
conofoncIn. A su voz, donfro doI onfo dosconfrnIIzndo uodo
oxIsfIr un cIorfo grndo do confrnIIzncIon Infornn o uodo on
cnnLIo oxIsfIr fnnLIon nIII dosconconfrncIon.
In dosconconfrncIon os fnnLIon IInnndn, or nrfo do In
docfrInn, dosconfrnIIzncIon LurocrfIcn quorIondo con oIIo
docIrso quo no os unn Ionn dosconfrnIIzncIon, sIno unn dos-
confrnIIzncIon or ofIcInns (doI frnncos: Iureou, ofIcInn, y do
nIII Io do LurocrfIcn). A su voz In dosconfrnIIzncIon eIricIo
eeneu os fnnLIon IInnndn, on osn fornInoIogIn, dosconfrnII-
zncIon nufrquIcn, dosfncndoso onfoncos quo osfo fIo do dos-
confrnIIzncIon os In quo so rofIoro n In croncIon do Ios onfos
nufrquIcos, o son Ios onfos sonrndos do In ndnInIsfrncIon
confrnI y dofndos do nufnrquIn o cnncIdnd do ncfunr or sI
nIsnos y ndnInIsfrnrso n sI nIsnos. SIn onLnrgo, osfn for-
nInoIogIn fnI voz no son In ns ncorfndn, orquo donfro doI
concofo do dosconfrnIIzncIon no soIo doLon conrondorso Ios
dononInndos onfos nufrquIcos sIno fnnLIon ofrns fornns
fnIos cono Ins onrosns doI Isfndo o onrosns nncIonnIIzn-
dns, ofcoforn, con Io quo rosuIfnrIn quo oI cnIIfIcnfIvo nufr-
IOS !OAOS II ISTAO XII - 21
quIcn nrn dosIgnnr n fnI dosconfrnIIzncIon rosuIfnrIn Inro-
Io or rosfrIngIdo y IInIfndo.
?
HnLInronos, uos, do JeeconcenIroci6n , JeecenIrolicoci6n,
on Iugnr do dosconfrnIIzncIon LurocrfIcn y dosconfrnIIzn-
cIon nufrquIcn.
9. Delegoci6n
In doIogncIon do conofoncIn os unn docIsIon doI orgnno
ndnInIsfrnfIvo n quIon IognInonfo nquoIIn Io corrosondo, or
In cunI frnnsfIoro oI ojorcIcIo do fodo o nrfo do In nIsnn n un
orgnno InforIor. Is Inorfnnfo dIforoncInr ndocundnnonfo In
doIogncIon do In dosconfrnIIzncIon y do In dosconconfrncIon: on
osfns IfInns hny unn docIsIon IogIsInfIvn or In cunI, fofnI o
nrcInInonfo, so quIfn In conofoncIn nI orgnno suorIor y so
In nfrILuyo n un orgnno InforIor.
In rInorn dIforoncIn onfro In doIogncIon or un Indo y In
dosconconfrncIon y dosconfrnIIzncIon or oI ofro osf nsI dndn
or oI 6rgono quo docIdo In nfrILucIon do fncuIfndos nI funcIo-
nnrIo InforIor: on In dosconconfrncIon y dosconfrnIIzncIon os
or rogIn gonornI el Congreeo, on In doIogncIon un 6rgono oJ-
ninieIroIito suorIor quo hn sIdo nuforIzndo nI ofocfo or In
Ioy, oro quo rofIono oI odor do docIsIon do doIognr o no.
1
!nn sogundn dIforoncIn In consfIfuyo oI quo on oI cnso do In
dosconconfrncIon y dosconfrnIIzncIon, unn voz quo oIIns hnn
sIdo dIsuosfns, In conofoncIn do quo so frnfn orfonoco ox-
cIusIvnnonfo nI InforIor, y oI suorIor e6lo Iiene foculIoJee Je
eupertiei6n roIns doI odor jorrquIco o doI confroI ndnInIs-
frnfIvo. In oI cnso do In doIogncIon oI orgnno quo rocILo In con-
ofoncIn doIogndn os oI quo on oI hocho vn n ojorcorIn, oro no
Io orfonoco n oI sIno nI suorIor, quo os oI rosonsnLIo do cono
8.?
TnI cono Io oxIIcnnos on 1npreeoe Jel 1eIoJo, op. ciI., s. 34/5.
9.1
Con. IAZIO, O!ISSIIII, Lo Jelego onninieIroIito e i ropporIi Ji
Jelegocione, MIIn, 1964, s. 32 y ss.
IA!TI OII!AI XII - 22
so hnLr do ojorcor; do nIII fnnLIon quo so hnIIo unIdo or ns
fuorfos Inzos nI suorIor. In In dosconconfrncIon, n su voz, In
rosonsnLIIIdnd doI suorIor or oI nodo on quo so ojorco In
conofoncIn quo Io hn sIdo quIfndn, os roducIdn rocIsnnonfo
orquo ee Io reJuciJo IonIien eu poJer Je conIrol.
Cunndo so frnfn do conofoncIn doIogndn, oI orgnno suo-
rIor uodo sIonro y on cunIquIor nononfo rofonnr In cono-
foncIn quo oI hn conforIdo nI orgnno InforIor, y nfrILuIrsoIn n
ofro orgnno o ojorcorIn oI nIsno; on oI cnso do In conofoncIn
dosconfrnIIzndn o dosconconfrndn oI suorIor soIo fIono fncuI-
fndos do suorvIsIon roIns doI odor jorrquIco o doI confrnIor
ndnInIsfrnfIvo: dIroccIon, rovIsIon do Ios ncfos doI InforIor, of-
coforn, y no uodo ronsunIr In conofoncIn quo nhorn orfono-
co nI orgnno InforIor.
o Io nnfodIcho so dosrondon Ins dIforoncIns ns osfrucfu-
rnIos: In dosconfrnIIzncIon y dosconconfrncIon InIIcnn unn
nuovn ronrfIcIon, ornnnonfo y dofInIfIvn, do funcIonos: oI
ncfo do dosconfrnIIzncIon o dosconconfrncIon fIono nsI un vnIor
consfIfufIvo, y rorosonfn unn fornn do orgnnIzncIon ndnInIs-
frnfIvn, un fIo do osfrucfurn osfnfnI.
2
Cono dIco T!IVIJAO
IOS, In dosconfrnIIzncIon os ornnnonfo y consfIfufIvn, gono-
rnI, nLsfrncfn y nornnI, nIonfrns quo In doIogncIon os unn
focnIcn orgnnIznfIvn do cnrcfor frnnsIforIo y nrn conofon-
cIns dofornInndns.
3
In dosconfrnIIzncIon y dosconconfrncIon so oornn n frnvos
do ncfos nornnfIvos gonornIos y nLsfrncfos, quo cronn cono-
foncIns osfnLIos y dofInIdns,
4
y Ins nfrILuyon on fornn dofor-
nInndn n cIorfos orgnnos quo sorn Ios fIfuInros do In funcIon
9.2
AnIInr on I!ACHII, IIAMIIO, Lo Jelegocione onninieIroIito,
MIIn, 1950, s. 28 y ss.
9.3
Op. ciI., . 200; vor fnnLIon I!ACHII, op. ciI., s. 28/9 y nuosfro
nrfIcuIo DeecenIrolicoci6n , Jelegoci6n Je ouIoriJoJ, !ovIsfn do AdnI-
nIsfrncIon ILIIcn, n" 3/4, Iuonos AIros, 1962, s. 28 y ss.
9.4
I!ACHII, op. ciI., . 29.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 23
rosocfIvn y or ondo Ios rosonsnLIos do su ojorcIcIo. Ior IfI-
no, In dosconfrnIIzncIon y dosconconfrncIon sIgnIfIcnn un or-
donnnIonfo oLIIgnforIo do In jornrquIn y funcIonos ndnInIsfrn-
fIvns: cndn orgnno o onfo quo rocILo In conofoncIn dosconcon-
frndn o dosconfrnIIzndn os oI quo doLo ojorcorIn, y Lnjo su ro-
In rosonsnLIIIdnd, or oncnrgo do In Ioy; oIIo, sIn orjuIcIo do
In ovonfunI ndnIsILIIIdnd do uIforIoros doIogncIonos.
In In doIogncIon, on cnnLIo, no so oorn unn nodIfIcncIon
on In eeIrucIuro ndnInIsfrnfIvn, sIno soIo on su dInnIcn. In
doIogncIon os nndn ns quo un nodIo jurIdIco, concrofo o IndI-
vIdunI, ofrocIdo nI orgnno n quIon Io conofo unn funcIon do-
fornInndn, do odor dosgrnvnrso fonornInonfo doI oso doI
ojorcIcIo do osn conofoncIn roIn.
5
In doIogncIon no InIIcn
ronuncInr dofInIfIvnnonfo n In conofoncIn y oIIo no sorIn
or ofrn nrfo jurIdIcnnonfo osILIo; no InIIcn fnnoco
dosonfondorso do In rosonsnLIIIdnd orIgInnrIn quo oI orgnno
fIfuInr do In conofoncIn fIono rosocfo n In fornn on quo In
nIsnn so ojorcIfn.
In doIogncIon no sIgnIfIcn nsI unn dofornInncIon do nuovns
osfrucfurns do conofoncIn; oI ncfo do doIogncIon InforvIono
on oI nLIfo do un ordonnnIonfo o osfrucfurn do conofoncIns
yn osfnLIocIdo, y no Io nodIfIcn on nodo nIguno osfrucfurnI-
nonfo: os soIo on In dInnIcn do In ncfuncIon ndnInIsfrnfIvn
quo roduco sus ofocfos.
In concIusIon: nIonfrns quo In dosconfrnIIzncIon y In dos-
conconfrncIon son fIos do osfrucfurn osfnfnI, In doIogncIon os
un fIo do dInnIcn osfnfnI.
Ior oIIo, no hnLrIn dIfIcuIfnd nIgunn on conLInnr nnLns
fornns: os nsI hIofofIcnnonfo osILIo quo fnnfo sI In cono-
foncIn osf cenIrolicoJo on un orgnno surono, cono Jeecon-
cenIroJo on orgnnos doondIonfos do In ndnInIsfrncIon con-
frnI, cono JeecenIrolicoJo on onfos nufrquIcos con IndIvI-
9.5
I!ACHII, op. loc. ciI.
IA!TI OII!AI XII - 24
dunIIdnd roIn, son on fodos Ios cnsos fncfILIo quo oI orgnno
quo on cndn cnso son fIfuInr, Jelegue nrfo do osn conofoncIn
on sus orgnnos InforIoros. o fnI nodo, uodo oxIsfIr conjunfn-
nonfo on dofornInndo orgnno unn sunn do conofoncIns
dosconconfrndns y doIogndns, quo so rogIrn or rIncIIos dI-
vorsos; fnnLIon, dosdo Iuogo, uodo oxIsfIr norn doIogncIon on
orgnnos quo no fIonon conofoncIn or dosconconfrncIon o do
ofro nodo: cono so ndvIorfo, Ins osILIos conLInncIonos son
vnrIndns.
AnIognnonfo, fnnLIon uodon cooxIsfIr conofoncIns
dosconconfrndns y doIogndns on JieIinIoe 6rgonoe, fnnfo on In
ndnInIsfrncIon confrnI cono dosconfrnIIzndn: o uodon dnrso
sInuIfnonnonfo In dosconconfrncIon y In doIogncIon on un
nIsno orgnno, son on In ndnInIsfrncIon confrnI o dosconfrnII-
zndn.
10. AJnieiIiliJoJ , corocIeree Je lo Jelegoci6n
In InforrofncIon focnIcn rooxIsfonfo nI docrofo-Ioy 19.459
orn confrovorfIdn on docfrInn, on cunnfo n sI un orgnno roquo-
rIn rovIn nuforIzncIon IognI nrn odor doIognr sus roIns
nfrILucIonos. II nrfIcuIo 3" doI docrofo-Ioy rosuoIvo osfo unfo
sonnInndo quo In doIogncIon rocodo cunndo osfo oxrosnnonfo
nuforIzndn; n su voz, nfonfo quo, sogn vInos, In conofoncIn
uodo surgIr do rogInnonfos, so concIuyo quo un reglonenIo
ndnInIsfrnfIvo uodo nuforIznr n orgnnos InforIoros n doIognr
sus nfrILucIonos. Is Io quo hn hocho oI yn cononfndo nrfIcuIo
2" doI rogInnonfo doI docrofo-Ioy 19.549/?2.
!nn voz dIcfndn In nornn IognI o rogInnonfnrIn quo nuforI-
zn n doIognr, In docIsIon concrofn do doIognr o no, y n quIon
hncorIo, corrosondo nI orgnno fIfuInr do In conofoncIn do cuyn
doIogncIon so frnfn. II docIdo cundo, cono y n quIon doIognr,
donfro do Ios IInIfos quo Io hnyn odIdo fIjnr In nornn gonornI
orfInonfo.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 25
10.1. Ietococi6n Je lo Jelegoci6n Je conpeIencio
oI nIsno nodo, oI orgnno doIognnfo uodo on cunIquIor
nononfo rofonnr oI ojorcIcIo do In fncuIfnd doIogndn, uos cono
vInos so frnfn do unn fncuIfnd roIn y no doI InforIor. In
InforrofncIon do osfn fncuIfnd do rovocnr In doIogncIon doLo
uos sor nnIIn.
10.2. Ielocionee Jel JelegonIe , el JelegoJo
II odor jorrquIco doI doIognnfo soLro oI doIogndo os nn-
IIo, o IncIuyo no soIo In nfrILucIon do oxodIrIo InsfruccIonos
soLro oI nodo do ojorcor Ins nfrILucIonos, sIno fnnLIon do dnr-
Io ordonos concrofns nrn rosoIvor un cnso osocIfIco do unn u
ofrn nnnorn. Isfo os nsI rocIsnnonfo or frnfnrso, sogn vI-
nos, do conofoncIn roIn.
10.3. IeeponeoIiliJoJ Jel JelegonIe , Jel JelegoJo
II doIogndo os onfornnonfo rosonsnLIo or oI nodo on quo
ojorco In fncuIfnd doIogndn; fnnLIon Io os on rIncIIo oI doIo-
gnnfo, nunquo odrIn quIzs nunfnrso unn osILIo dIsfIncIon
y IInIfnrIn n In rosonsnLIIIdnd in eligenJo o in tigilonJo.
IIIo, snIvo quo oI doIogndo hnyn ncfundo or InsfruccIonos os-
crIfns u ordonos vorLnIos doI doIognnfo, cnso on oI cunI In ros-
onsnLIIIdnd do osfo os Ionn.
10.4. ConIrolor por el JelegonIe
II doIognnfo, ndons do InsfruIr on gonornI In nccIon doI
doIogndo y do oxodIrIo ordonos concrofns, uodo fnnLIon rovo-
cnr Ios ncfos quo osfo dIcfo, do ofIcIo o n ofIcIon do nrfo, son
or rnzonos do IogIfInIdnd o do oorfunIdnd; o nvocnrso n In
nnforIn quo Io doIogo.osdo Iuogo, dIchns fncuIfndos so hnIIn
IInIfndns or In osfnLIIIdnd do Ios dorochos do forcoros, do ncuor-
IA!TI OII!AI XII - 26
do con Ios rIncIIos confonIdos on Ios nrfIcuIos 1? y 18 doI
docrofo-Ioy: fnIos ncfos no uodon sor rovocndos nI susondIdos
on confrnvoncIon n fnIos nornns, nI cnLo rosocfo do oIIos unn
nvocncIon do fnI cnrcfor.
10.5. Lo euIJelegoci6n
HIsforIcnnonfo no so hn ndnIfIdo In suLdoIogncIon do unn
ofosfnd doIgndn; nuosfrn Corfo Suronn, nnfos do 1994, so
Ins IngonIo nrn ndofnr In osIcIon ouosfn
1
. !osfn or vor sI
nnnfondr su crIforIo on In nuovn ConsfIfucIon.
11. Lo otococi6n
In nvocncIon os oI rocoso Invorso do In doIogncIon, o son,
quo oI suorIor ojorzn conofoncIn quo corrosondo nI InforIor.
AI IgunI quo rosocfo n In doIogncIon, so sosfIono do In nvocncIon
quo no os IogIfInn snIvo quo In Ioy In hnyn nuforIzndo
oxrosnnonfo.
1
In In rcfIcn fnnoco os frocuonfo su nnrIcIon, dndo quo
oxIsfon ofros nodIos ns dIrocfos do oLfonor oI nIsno rosuIfn-
do: Lnsfn n vocos quo oI suorIor IndIquo InfornnInonfo nI In-
forIor cuI os In soIucIon quo oI consIdornrIn ndocundn, nrn
quo osfo In ndofo, con Io cunI oI suorIor oLfIono In docIsIon
dosondn sIn nocosIdnd do Infonfnr nvocnrso fornnInonfo oI
nIsno n Io quo orn conofoncIn dIrocfn doI InforIor.
10.1
Ver6nico S.I.L., 1?.XI.88; Cernico Son Lorenco, 1.XII.88.
11.1
VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., f. 2, . 261 y ss. In confrn, SAYAO!IS
IASO, op. ciI., f. I, . 223; MA!IIHOII, op. ciI., f. I, . 549. II docrofo-Ioy
19.549/?2 hn crondo unn suorfo do nuforIzncIon gonorIcn nrn In
nvocncIon, con oxcocIon do Ios cnsos on quo In conofoncIn doI InforIor
os oxrosn o InIIcIfnnonfo oxcIusIvn, o so frnfn do un onfo dosconfrnII-
zndo, on osocInI un orgnnIsno do confroI do Ios confonIndos on oI
nrfIcuIo 42.do In ConsfIfucIon, Io quo oxIIcnnos on oI cnIfuIo XV do
osfo voIunon.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 2?
Ior ofrn nrfo, dndo quo usunInonfo so roconoco nI orgnno
suorIor In fncuIfnd do rovIsnr, do ofIcIo o n ofIcIon do Ins
nrfos Inforosndns (cunndo osfns Inforonon Ios rocursos orfI-
nonfos) oI ncfo roducIdo or oI InforIor y ovonfunInonfo rovo-
cnrIo o nodIfIcnrIo, LIon so ndvIorfo quo In InorfnncIn rcfI-
cn do In nvocncIon quodn nInInIzndn, yn quo nunquo oI orgnno
InforIor no ndofo In docIsIon quorIdn or oI suorIor, osfo uo-
do do fodos nodos rofornnrIn osforIornonfo, oLfonIondo nsI oI
nIsno rosuIfndo quo sI huLIorn ncfundo dIrocfnnonfo or
nvocncIon.
In nvocncIon no rocodo rosocfo do Ios ncfos do Ios onfos
dosconfrnIIzndos, orquo vIoIonfn su nIsnn rnzon do sor.
11.1. Conporoci6n generol con lo Jelegoci6n
Yn vInos quo In nvocncIon, n dIforoncIn do In doIogncIon,
consIsfo on un ncfo concrofo or oI cunI oI suorIor nsuno In
docIsIon do unn cuosfIon quo corrosondo n In conofoncIn doI
InforIor. AsI, nIonfrns In doIogncIon suono nornnInonfo oI
frnsnso gonorIco nI InforIor do unn dofornInndn fncuIfnd nrn
rosoIvor sIfuncIonos sInIInros, In nvocncIon InIIcn fonnr uno
eolo Jeciei6n doI InforIor.
In ofrns nInLrns, cndn ncfo do conofoncIn doI InforIor quo
docIdo per ee oI suorIor consfIfuyo unn nuovn y dIsfInfn
nvocncIon, nIonfrns quo cndn ncfo quo oI doIogndo ojorco on
vIrfud do In doIogncIon no Inorfn unn nuovn doIogncIon sIno
In confInuncIon doI ojorcIcIo do In nIsnn yn oforgndn nnforIor-
nonfo.
AnLns fIonon su nLIfo nnfurnI do nIIcncIon donfro do unn
nIsnn orgnnIzncIon jorrquIcn: In ndnInIsfrncIon confrnI o
dosconfrnIIzndn. o os roguInr In doIogncIon o nvocncIon do In
ndnInIsfrncIon confrnI rosocfo do un onfo dosconfrnIIzndo.
AsI, In doIogncIon fIono ofocfos confInuos hnsfn fnnfo son
rovocndn; In nvocncIon on cnnLIo so ngofn on cndn ncfo concro-
fo on oI cunI oI suorIor nsuno unn conofoncIn doI InforIor
nrn rosoIvor dofornInndo cnso o sIfuncIon; unn nvocncIon go-
IA!TI OII!AI XII - 28
norIcn InIIcnrIn yn In rovocncIon fcIfn do In doIogncIon, o
IncIuso unn InforvoncIon Je focIo nI orgnno dosconconfrndo, sI
osfo os oI cnso.
In In doIogncIon, In conofoncIn os rInordInInonfo doI
euperior; on In nvocncIon, In conofoncIn os rInordInInonfo
doI inferior; or oIIo In rInorn so hn do Inforrofnr ns nn-
IInnonfo on cunnfo n Ins nfrILucIonos doI doIognnfo (nrn dnr
InsfruccIonos, ordonos, rovocnr ncfos, ofc.), quo In nvocncIon,
on cunnfo n Ins nfrILucIonos doI orgnno quo so nvocn. In roco-
doncIn do osfn IfInn doLIorn sor ns oxcocIonnI, y oI ncfo
dIcfndo on su consocuoncIn doLIorn n su voz fonor un nnyor
confroI do IogIfInIdnd y oorfunIdnd, quo oI ncfo doI doIognnfo
quo rofonn conofoncIn nnforIornonfo doIogndn.
Ior Io dons, on In nvocncIon oI InforIor quodn IILorndo do
fodn rosonsnLIIIdnd, orquo In docIsIon no In fonn oI sIno oI
suorIor.
11.2. ProceJencio Je lo otococi6n
o ncuordo con In IfInn nrfo doI nrfIcuIo 3", In nvocncIon
sor rocodonfo n nonos quo unn nornn oxrosn dIsongn Io
confrnrIo. Ior Ins rnzonos oxuosfns osfo doLo Inforrofnrso
rosfrIcfIvnnonfo; oI nrfIcuIo doLo Ioorso con In ncInrncIon quo
yn honos InfroducIdo nI rIncIIo do In conofoncIn, cunndo
sonnInnos quo oIIn odIn surgIr do unn nornn oxrosn o roco-
noIlenenIe inpliciIo. oI nIsno nodo, onfoncos, In dIsosI-
cIon hn do onfondorso on oI sonfIdo do quo In nvocncIon rocodo
n nonos quo unn nornn oxrosn o roconoIlenenIe inpliciIo
dIsongn Io confrnrIo.
Isfo IfIno uodo ocurrIr cunndo In nfrILucIon do funcIonos
nI InforIor hn osfndo fundndn on rnzonos do osocInIIzncIon foc-
nIcn, nnyor InnrcInIIdnd, u ofros nofIvos quo hngnn rnzonn-
LIo onfondor quo In InfoncIon doI IogIsIndor fuo quo osn nfrILu-
cIon fuorn ojorcIdn rInordInInonfo or oI InforIor y no on ron-
IIdnd or un suorIor quo on cunIquIor nononfo docIdIorn
IOS !OAOS II ISTAO XII - 29
nvocnrso nI conocInIonfo y docIsIon do un nsunfo do In cono-
foncIn doI InforIor.
2
Ior In nIsnn IndoIo do rnzonos, In nvocncIon no rocodo
rosocfo do conofoncIns dosconfrnIIzndns, osfo os, do ncfos do
onfos nufrquIcos, onrosns doI Isfndo, socIodndos doI Isfn-
do, ofc.
Mucho nonos, dosdo Iuogo, rosocfo do Ios onfos o nuforIdn-
dos ndnInIsfrnfIvns nufononns, cono oI ofonsor doI IuoLIo,
oI MInIsforIo ILIIco, oI Consojo do In MngIsfrnfurn, Ios onfos
roguIndoros IndoondIonfos rovIsfos on oI nrfIcuIo 42 do In
ConsfIfucIon, ofc. II nrfIcuIo 9? doI rogInnonfo sonnIn quo on
oI cnso do Ios onfos nufrquIcos crondos or oI Congroso on
ojorcIcIo do sus fncuIfndos consfIfucIonnIos (y no Io son ncnso
fodos), oI rocurso do nIzndn nrn nnfo oI Iodor IjocufIvo ro-
codo soInnonfo or nofIvos do IogIfInIdnd; on oI cnso do In
onrosns o socIodndos do roIodnd doI Isfndo oI rocurso fnn-
oco rocodor confrn ncfos Inhoronfos n In ncfIvIdnd rIvndn
do In onrosn o socIodnd on cuosfIon.
3
Isfo rIncIIo roIforn oI
crIforIo do In nonor nfrILucIon doI Iodor IjocufIvo frnfndoso
do confroI soLro onfos dosconfrnIIzndos y on osocInI do nuforI-
dndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos.
Isfn os In soIucIon quo n nuosfro juIcIo so dosrondo doI
nrfIcuIo forcoro doI docrofo-Ioy; oro In rogInnonfncIon IInIfn
nn ns In rocodoncIn do In nvocncIon y dIsono quo Ios
MInIsfros, SocrofnrIos do IrosIdoncIn do In ncIon y orgnnos
dIrocfIvos do onfos dosconfrnIIzndos odrn... nvocnrso nI cono-
cInIonfo y docIsIon do un nsunfo o nenoe que uno norno juri-
Jico IuIiere oIriIuiJo conpeIencio exclueito ol inferior.
4
AsI
11.2
Connrnr CASSAOI, J!A CA!IOS, Lo le, nocionol Je proceJinien-
Ioe oJninieIroIitoe A" 19.49, II orocho, f. 42, . 839; OOZIIZ A!ZAC,
!AIAII, Lo conpeIencio Je loe 6rgonoe oJninieIroIitoe, nrfIcuIo cIfndo,
nnoro ?; CASSAOI, f. I, 5 od., 1996, s. 246 n 248.
11.3
ArfIcuIo 4" doI docrofo 1.883/91, nodIfIcnforIo doI docrofo 1.?59/?2.
11.4
ArfIcuIo 2" doI docrofo 1.?59/?2, sogn nodIfIcncIon doI docrofo
1.883/91.
IA!TI OII!AI XII - 30
In nvocncIon no rocodo rosocfo do nfrILucIonos dosconconfrn-
dns, eolto poro el PreeiJenIe (oLsorvoso quo In nornn hnLIn do
Ios MinieIroe, SocrofnrIos do IrosIdoncIn do In ncIon y orgn-
nos dIrocfIvos...): In dosconconfrncIon os un cnso do oforgn-
nIonfo do conofoncIn oxcIusIvn nI InforIor IncIuIdo on In
IfInn nrfo doI nrf. 2 doI docrofo rogInnonfnrIo.
5
Ior oIIo, In nvocncIon rocodo rosocfo do conofoncIns Jee-
concenIroJoe donfro doI nLIfo do unn nIsnn orsonn jurIdI-
cn osfnfnI, oro no os rocodonfo rosocfo do conofoncIns Jee-
cenIrolicoJoe, sIn orjuIcIo do quo Ins nuforIdndos suorIoros
doI onfo so nvoquon n In docIsIon do nsunfos orfInonfos n con-
ofoncIns dosconconfrndns donfro doI roIo onfo.
11.3. Conclueionee conporoIitoe
o Io quo nnfocodo rosuIfn:
o) In doIogncIon doLo osfnr ouIoricoJo rovInnonfo or unn
Ioy o rogInnonfo, y so ofocfn or un rogInnonfo o un ncfo
ndnInIsfrnfIvo. II doIogndo uodo rocIon onfoncos ojorcor In
fncuIfnd oxrosnnonfo doIogndn;
I) In nvocncIon rocodo nunquo no hny nornn oxrosn quo
In nuforIco y snIvo quo unn nornn IognI o rogInnonfnrIn on
fornn oxrosn o rnzonnLIononfo InIIcIfn In oxcIuyn;
c) In nvocncIon rocodo rosocfo do fncuIfndos quo son pro-
pioe Jel inferior or dosconconfrncIon, nIonfrns quo In doIogn-
cIon rocodo rosocfo do fncuIfndos propioe Jel euperior;
J) Consocuonfononfo, os nnyor In nfrILucIon doI suorIor
on oI cnso do In doIogncIon quo on oI cnso do In nvocncIon, fnnfo
nrn dnr InsfruccIonos gonornIos, cono nrn rovocnr Ios ncfos
doI InforIor o dIcfnr ncfos nuovos. In fnI cnso do Ins ordonos
concrofns, oIIns rocodon on In doIogncIon oro no on In doscon-
11.5
Isfn soIucIon, con fodo, os rogInnonfnrIn y no IognI, udIondo
sufrIr ns fcIInonfo nodIfIcncIonos. Vor fnnLIon OOZIIZ A!ZAC, op.ciI.,
nnoro ?.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 31
confrncIon, sIn orjuIcIo do In fncuIfnd doI suorIor do rovocnr
Ios ncfos doI InforIor cunndo oIIos son Inugnndos or Ios Info-
rosndos;
e) In rosonsnLIIIdnd doI doIogndo cooxIsfo con In doI doIo-
gnnfo, sIn orjuIcIo do quo so uodn Inforrofnr on fornn ros-
frIngIdn In rosonsnLIIIdnd doI IfIno; In rosonsnLIIIdnd doI
InforIor, on cnnLIo, dosnnroco on oI cnso do In nvocncIon, uos
on fnI sIfuncIon oI ncfo os dIcfndo dIrocfnnonfo or oI suorIor,
quIon nsuno Ionn y oxcIusIvn rosonsnLIIIdnd;
f) In nvocncIon uodo rocodor rosocfo do fncuIfndos
dosconconfrndns, do ncuordo nI docrofo-Ioy, snIvo quo unn nor-
nn In oxcIuyn. In oI docrofo 1.?59/?2 ee exclu,e In nvocncIon
on fornn gonornI y oxrosn rosocfo do fodn nfrILucIon oforgn-
dn on fornn oxcIusIvn nI InforIor, fornuIn donfro do In cunI
quodn conrondIdn In dosconconfrncIon. SoInnonfo oI Iodor
IjocufIvo nIsno quodn prino focie nuforIzndo n nvocnrso, oro
fnI cnso fondr nun In IInIfncIon do quo unn nornn on fornn
oxrosn o InIIcIfn no hnyn oforgndo conofoncIn exclueito nI
InforIor.
12. Lo jerorquio
In jornrquIn os unn roIncIon jurIdIcn ndnInIsfrnfIvn Infor-
nn, quo vIncuIn onfro sI Ios orgnnos do In ndnInIsfrncIon no-
dInnfo odoros do suLordInncIon, nrn nsogurnr unIdnd on In
nccIon.
1
In rInorn cnrncforIsfIcn do In jornrquIn os quo so frnfn do
unn roIncIon onfro orgnnos Infornos do un nIsno onfo ndnI-
nIsfrnfIvo, y no onfro dIsfInfos eujeIoe ndnInIsfrnfIvos; so dIs-
fInguo nsI uos oI odor jorrquIco doI conIrol oJninieIroIito
(fnnLIon IInnndo fufoIn ndnInIsfrnfIvn),
2
on quo osfo IfI-
12.1
Vor SAYAO!IS IASO, op. ciI., f. I, s. 214 y ss.; T!IVIJAO IOS, op. ciI.,
. 208 y ss.
12.2
AsI O!TIZ, I!A!O, Lo IuIelo oJninieIroIito, on !ovIsfn do CIon-
cIns JurIdIcns, n" 6, Snn Joso, Cosfn !Icn, 1965, s. 195 y ss.
IA!TI OII!AI XII - 32
no so dn onfro eujeIoe do In ndnInIsfrncIon, nIonfrns quo nquoI
so dn onfro orgnnos do un nIsno sujofo. o osfo nodo oI odor
jorrquIco funcIonn cunndo hny cenIrolicoci6n, JeeconcenIro-
ci6n o Jelegoci6n y oI confroI ndnInIsfrnfIvo nIcnnonfo
cunndo oxIsfo JeecenIrolicoci6n.
In roIncIon jorrquIcn oxIsfo sIonro quo o) hnyn suorIorI-
dnd do grndo on In IInon do conofoncIn, y nI nIsno fIono, I)
IgunI conofoncIn on rnzon do In nnforIn onfro oI 6rgono su-
orIor y oI InforIor; cunIIdos osos dos roquIsIfos, osf dndn In
roIncIon jorrquIcn. Isfn os In cIsIcn orgnnIzncIon ndnInIs-
frnfIvn IInonI, con unn dIroccIon on osfrIcfn IInon jorrquIcn
dIrocfn; on cnnLIo, nodornnnonfo so rougnn oI sIsfonn do
doLIo o nIfIIo connndo, on oI cunI so ndnIfo In roIncIon do
jornrquIn, n ofocfos do dnr ordonos n Ios InforIoros, no soIo or
nrfo do Ios suorIoros jorrquIcos dIrocfos quo fIonon IgunI
conofoncIn on rnzon do In nnforIn, sIno fnnLIon or nrfo do
ofros suorIoros jorrquIcos, sIonro, dosdo Iuogo, quo Ins or-
donos so rofIornn n Ins fnrons roIns doI InforIor. Con fodo,
nrocIorn quo osfo sIsfonn no uodo onfondorso on funcIonn-
nIonfo n nonos quo unn nornn ndnInIsfrnfIvn (no nocosnrIn-
nonfo legol) Io InsfIfuyn.
In roIncIon jorrquIcn, do fodos nodos, no oxIsfo con rofo-
roncIn n un onfo dosconfrnIIzndo: oI onfo dosconfrnIIzndo no
osf sonofIdo n In jornrquIn do In ndnInIsfrncIon confrnI, sIno
nI confrnIor ndnInIsfrnfIvo. TrndIcIonnInonfo osfo confrnIor
Io odIn ojorcor soIo oI Iodor IjocufIvo, no Ios MInIsfros, oro
on In ncfunIIdnd so hn oxfondIdo In conofoncIn do osfos IfI-
nos, or ojonIo nrn docIdIr rocursos do nIzndn.
3
Isn rovI-
sIon uodo hncorso soInnonfo or nofIvos do IogIfInIdnd, no
do oorfunIdnd. AI nIsno fIono, oI confrnIor ndnInIsfrnfIvo
soLro Ios onfos dosconfrnIIzndos no IncIuyo, n nrfIr do In ro-
fornn consfIfucIonnI do 1994, In osILIIIdnd do rogInnonfnrIos
su ncfIvIdnd n nonos quo oxIsfn unn doIogncIon IognI oxrosn y
12.3
AnIInr infro, f. 4.2., cn. XI.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 33
frnnsIforIn quo snfIsfngn Ios nuovos roquorInIonfos consfIfu-
cIonnIos.
Ior frnfnrso do unn roIncIon onfro 6rgonoe (Ios cunIos n su
voz osfn roforIdos n un conjunfo do conofoncIns), In jornr-
quIn no coIncIdo nocosnrInnonfo con In osIcIon oscnInfonnrIn
doI funcIonnrIo, uos uodo ocurrIr quo un funcIonnrIo do cnfo-
gorIn InforIor cuLrn fonornInonfo un orgnno quo n su voz
fIono jornrquIn soLro ofros funcIonnrIos do IgunI o suorIor cn-
fogorIn nI rInoro, cnso on oI cunI oxIsfIrIn suLordInncIon jo-
rrquIcn do osfos hncIn nquoI, n osnr do su suorIorIdnd
oscnInfonnrIn.
4
In jornrquIn os un odor quo so dn do nnnorn fofnI y cons-
fnnfo, os do rIncIIo y oxIsfo sIonro nunquo nIngunn nornn
Io osfnLIozcn oxrosnnonfo; osf dndo jure propio cono unn
cnrncforIsfIcn nnfurnI n fodo orgnno ndnInIsfrnfIvo. II confroI
ndnInIsfrnfIvo, on cnnLIo, os do oxcocIon y soIo oxIsfo on In
nodIdn on quo In Ioy Io osfnLIozcn oxrosnnonfo.
MIonfrns quo oI odor jorrquIco nLnrcn In fofnIIdnd do In
ncfIvIdnd doI InforIor, oI confroI ndnInIsfrnfIvo doI Iodor Ijo-
cufIvo soLro Ios onfos dosconfrnIIzndos soIo nLnrcn nrfo do su
ncfIvIdnd. Isfn dIforoncIn so nnnIfIosfn, or ojonIo, on quo oI
odor jorrquIco ornIfo confroInr fnnfo In legiIiniJoJ (con-
fornncIon con oI ordonnnIonfo jurIdIco) cono In oporIuniJoJ
(convonIoncIn, norIfo) do In ncfuncIon doI InforIor: oI confrnIor
ndnInIsfrnfIvo ornIfo rovIsnr nIcnnonfo In legiIiniJoJ do
In nccIon doI onfo dosconfrnIIzndo,
5
on Ios cnsos do onrosns o
socIodndos oI confroI do sus ncfos so IInIfn n Ios quo no sonn
Inhoronfos n In ncfIvIdnd rIvndn quo dosnrroIIon.
6
Cono consocuoncIn do Io nnforIor, hn odIdo fnnLIon sosfo-
norso quo on cnso do dudn doLo rosunIrso quo oI suorIor
jorrquIco Iiene fncuIfndos soLro oI orgnno InforIor; on oI cnso
12.4
T!IVIJAO IOS, op. ciI., . 218.
12.5
AnIInr infro, f. 4.2., cn. XI, n" 5.
12.6
Arf. 4", docrofo 1883/91.
IA!TI OII!AI XII - 34
doI confroI ndnInIsfrnfIvo, on cnnLIo, on cnso do dudn no ee
preeune In nfrILucIon doI sujofo confroInnfo.
In In roIncIon jorrquIcn oxIsfo sIonro, snIvo quo unn nor-
nn oxrosn dIsongn Io confrnrIo, In osILIIIdnd do rocurrIr
confrn Ios ncfos doI InforIor nnfo oI suorIor, nodInnfo oI IIn-
nndo rocIsnnonfo rocurso jerrquico; on In roIncIon do
confroI ndnInIsfrnfIvo, on cnnLIo, In osILIIIdnd do rocurrIr
osf ns IInIfndn, y dndo quo no oxIsfo roInnonfo roIncIon
do jornrquIn, oI rocurso so dononInn on fnI cnso rocurso do
nIzndn, quo os do nIcnnco ns roducIdo.
?
In nvocncIon rocodo soLro Ios ncfos do Ios orgnnos
dosconconfrndos, no soLro Ios ncfos do Ios onfos dosconfrnIIzn-
dos; or suuosfo, sI LIon do hocho ocurro n vocos on In rcfI-
cn, nroco IrrnzonnLIo quo In ndnInIsfrncIon confrnI rofondn
ojorcor nvocncIon rosocfo do conofoncIns concrofns do un
onfo do confroI do Ios confonIndos on oI nrfIcuIo 42 do In
CosfIfucIon nncIonnI.
In fncuIfnd do inIertenir nI InforIor so dn con nnyor nnII-
fud (on cunnfo n su rocodoncIn, durncIon y fncuIfndos doI In-
forvonfor) on In jornrquIn quo on oI confroI ndnInIsfrnfIvo,
8
y
dosdo Iuogo no oxIsfo or nrfo doI Iodor IjocufIvo rosocfo do
nIngunn Ins nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos, In-
cIuIdos Ios onfos doI nrfIcuIo 42.
9
13. Principolee 6rgonoe Je lo oJninieIroci6n cenIrol
13.1. 1l PreeiJenIe Je lo Aoci6n
Lo fornoci6n , expreei6n Je lo tolunIoJ. II IrosIdonfo do
In ncIon os sIn dudn oI funcIonnrIo ns Inorfnnfo do In nd-
nInIsfrncIon nncIonnI; do ncuordo con In ConsfIfucIon oxrosn
12.?
SoLro osfos nsocfos, nnIInr infro, f. 4.2., cnIfuIos X y XI.
12.8
Connrnr Ins nornns do nuosfro royocfo do codIgo ndnInIsfrnfI-
vo, on 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., s. 223 n 22?.
12.9
Vor I.I. 1995-I-516; connrnr CASSAOI, f. I, 5 od, 1996, . 245 y
su ronIsIon.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 35
su voIunfnd, fronfo n Ios dons sujofos do dorocho, or Infor-
nodIo do ocrofos quo doLon sor rofrondndos or Ios rosocfI-
vos nInIsfros doI rnno, roquIsIfo sIn oI cunI sus ncfos cnrocon
do ofIcncIn.
13.2. 1l Jefe Je GoIineIe
1
II Jofo do OnLInofo no sor un orgnnIsno do confroI sI Io
dosIgnn y ronuovo un Iodor IjocufIvo cuyo nrfIdo goLornnn-
fo fongn nnyorIn do vofos nsogurndn on oI Congroso. SIn on-
Lnrgo, on fnnfo dIvIsIon ronI doI odor, uodo dnr Iugnr n unn
LInrfIcIon do funcIonos cono In quo n vocos ocurro onfro nI-
nIsfros fuorfos y oI IrosIdonfo do In ncIon. SI so dIorn oI
cnso do un IrosIdonfo quo cnrozcn do nnyorIn nrInnonfnrIn,
os osILIo quo dndn In rosonsnLIIIdnd oIIfIcn doI Jofo do OnLI-
nofo oI Iodor IjocufIvo doLn nogocInr su dosIgnncIon. In fnI
cnso In sIfuncIon so nroxInnr, n In dIsfIncIon frnncosn onfro
IrosIdonfo y IrInor MInIsfro y consIguIonfo cohnLIfncIon
cunndo nnLos rosondon n dIforonfos nrfIdos; o fnnLIon uo-
13.1
Vor, onfro ofros, CASSAOI, J!A CA!IOS, 1n Iorno Jel Jefe Je GoIi-
neIe, AcndonIn ncIonnI do orocho y CIoncIns SocInIos, nno XXXIX, n
32, s 10/11; COMAI!A, JefoIuro Je GoIineIe Je MinieIroe, !AI, 234,
s. 33 y ss.; MATA, ISMAII, 1l Jefe Je GoIineIe en lo orgonicoci6n oJni-
nieIroIito, on oI IILro Honenoje..., op. ciI., cn. II; MA!TIZ, IAT!ICIA
!AQ!II, 1l PoJer 1jecuIito , Jefe Je GoIineIe , Jene MinieIroe, on In
oLrn Lo reforno coneIiIucionol inIerpreIoJo, onInn, 1995, s. 439 y
ss.; OA!CA IIMA, AIII!TO, Lo JefoIuro Je GoIineIe Je ninieIroe..., I.I.,
?-XII-95; !OMI y MIIM, Lo ConeIiIuci6n refornoJo, op. ciI., s. 352 y
ss.; CASSAOI, J!A CA!IOS; MATA, ISMAII, y IAIIII IVAS, O!IIII!MO, oxo-
sIcIon y nnoI soLro 1l Jefe Je GoIineIe on "IrInorns Jornndns ncIo-
nnIos soLro InsfIfucIonos AdnInIsfrnfIvns on In !ofornn ConsfIfucIo-
nnI", !AI, nno XVII, n 194, 1994, s. 16 y ss.; COMAI!A, J!IIO !OOIIO y
CAA, IAII OMA!, AJninieIroci6n Generol Jel poie , Jelegocionee
oJninieIroIitoe en lo reforno coneIiIucionol, I.., ?-VII-95; MI!TIHI-
IIA, I!A!O, 1l Jefe Je GoIineIe, on oI IILro 1l JerecIo oJninieIroIito,
Io,, op. ciI., s. 14? y ss.; IAIIII IVAS, 1l Jefe Je GoIineIe..., I.I.,
1994-I-100?; IOZAO, I!IS I!ACISCO, 1l Jefe Je GoIineIe, I.I., 4-X-95;
SCHAI!II, IAIIAA HAYII y IA!!AZA, JAVII! IAIICIO, 1l Jefe Je GoIineIe
Je MinieIroe , eu reloci6n con loe Jene MinieIroe SecreIorioe, !ovIsfn
do dorocho ndnInIsfrnfIvo, nno 8, n 21/23, s. 253 y ss.
IA!TI OII!AI XII - 36
do dnrso, n In ouroon, un goLIorno do conIIcIon, codIondo oI
IrosIdonfo nIgunos cnrgos nInIsforInIos nI nrfIdo quo hnyn
do nconnnnrIo on su gosfIon, nrn confnr con noyo IogIsInfI-
vo. IIIo, on cunnfo do hocho oxIsfIr onfoncos unn dIvIsIon do
conofoncIns on Iugnr do unn cunsI roIncIon jorrquIcn onfro
oI IrosIdonfo y oI Jofo do OnLInofo.
1nfornee ol PorlonenIo. II nrfIcuIo 101 osfnLIoco In oLII-
gncIon doI Jofo do OnLInofo do concurrIr cndn nos nIfornnfIvn-
nonfo n cndn unn do Ins cnnrns n Infornnr do In nnrchn doI
goLIorno, sIn orjuIcIo do In rooxIsfonfo fncuIfnd do InforoIn-
cIon n fodos Ios nInIsfros conforno nI nrfIcuIo ?1.
VoIo Je ceneuro ol Jefe Je GoIineIe. II nIsno nrfIcuIo 101
fncuIfn nI Congroso n ronovor nI Jofo do OnLInofo or un vofo
do consurn. Vn do suyo quo unn voz ronovIdo oI IrosIdonfo
doLo dosIgnnr n ofro on oI cnrgo, son on fornn ornnnonfo o
frnnsIforIn, y quo fnnLIon osfo uodo sor ronovIdo: no oxIsfo
nIngunn IInIfncIon consfIfucIonnI nI ofocfo, nI sIquIorn In no-
cosIdnd do oxrosIon do cnusn sufIcIonfo y ndocundn.
13.3. MinieIroe , SecreIorioe Je 1eIoJo
Ios SocrofnrIos do Isfndo fIrnnn Ios docrofos doI Iodor
IjocufIvo, oro soIo oI MInIsfro rosocfIvo Ios rofrondn, or Io
cunI un ocrofo quo no fuvIorn fIrnn doI SocrofnrIo, oro sI oI
rofrondo nInIsforInI, sorIn vIIdo. Ios SocrofnrIos no fIonon
jornrquIn nInIsforInI nI odrInn fonorIn: son InforIoros jorr-
quIcos doI MInIsfro rosocfIvo. Con fodo, In orIonfncIon ndnI-
nIsfrnfIvn rofIrIo roconocorIos fnI jornrquIn nInIsforInI.
2
In Lnso n fnI suuosfn fnIfn do roIncIon jorrquIcn onfro oI
MInIsfro y oI SocrofnrIo os quo so hn onfondIdo or ojonIo quo
In frnnIfncIon do un rocurso jorrquIco or oI quo so Inugnn
un ncfo doI SocrofnrIo doLIn ofocfunrso nnfo osfo nIsno y no
13.2
I!OC!!ACI II TISO!O I IA ACI, DicInenee, f. ?8, . 118 y
ofros.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 3?
nnfo oI MInIsforIo rosocfIvo, con vIoIncIon onfoncos no soIo doI
sIsfonn consfIfucIonnI y IognI sIno fnnLIon do In gnrnnfIn do
quo oI rocoso so frnnIfo nnfo un funcIonnrIo InnrcInI.
3
Anfos do In rofornn do 1994 orn frocuonfo quo Ins Ioyos do
nInIsforIos rovIornn quo Ins ovonfunIos funcIonos do Ios So-
crofnrIos so Ios nsIgnnrnn or docrofo, sIn orjuIcIo do Ins fn-
cuIfndos quo Ios MInIsfros odInn or ofrn nrfo doIognrIos. o
fnI nodo, oI orIgon do Ins conofoncIns do Ios SocrofnrIos y
SuLsocrofnrIos ornn do ordon rogInnonfnrIo, on fnnfo quo Ins
conofoncIns nInIsforInIos ornn consfIfucIonnIos y IognIos; or
Io dons nI sor crondos donfro doI nLIfo do cndn MInIsforIo y
n rouosfn do osfo, so oncuonfrnn suLordInndos jorrquIcn-
nonfo nI rosocfIvo MInIsfro. Ahorn LIon, osn rcfIcn ro-
consfIfucIonnI chocn confrn In oxrosn rohILIcIon ncfunI do
doIognr fncuIfndos IogIsInfIvns nI Iodor IjocufIvo, Io quo o
forIiori IncIuyo fnnfo IgunI rohILIcIon do doIognr n Ios MInIs-
fros o SocrofnrIos do Isfndo, cono In ndIcIonnI rohILIcIon nI
Iodor IjocufIvo do suLdoIognr n osfos fncuIfndos doIogndns n
oI.
13.4. 1l ProcuroJor Jel Teeoro Je lo Aoci6n
ConsIdorncIon nnrfo noroco oI cnso doI Irocurndor doI To-
soro do In ncIon, funcIonnrIo con IndoondoncIn focnIcn quo
fIono jornrquIn do MInIsfro donfro doI nLIfo do In IrosIdoncIn
do In ncIon,
4
n quIon In Ioy dn funcIonos consuIfIvns do oso-
cInI nnfurnIozn, y ndons nfrILucIonos nrn JeciJir cIorfos
confIIcfos ndnInIsfrnfIvos. Ioro hn do rosfnrso nfoncIon n quo
13.3
1nfro, f. 4.2., cn. X, n" 12.
13.4
Ioy 24.66? (I.O. 25-VII-1966). Vor OCOIO, JO!OI JOSI, Lo Procuro-
ci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, on IoIofIn doI InsfIfufo do orocho AdnI-
nIsfrnfIvo, Iuonos AIros, 19?2, n" 6, s. 6 y ss.; IOIIA!I, !OOIIO S.,
Ieeeo eoIre el origen , lo etoluci6n Je lo Procuroci6n Jel Teeoro, on oI
IILro 120 nnos do In IrocurncIon doI Tosoro. 1863-1983, I!IIA, Iuo-
nos AIros, 1983, s. 10? y ss.
IA!TI OII!AI XII - 38
on ronIIdnd osfnnos nnfo un cuoro do fuorfo frndIcIon coIogIn-
dn, cuyn frndIcIon ns quo confonnrIn y In sorIodnd y confI-
nuIdnd do su docfrInn Io hnn conforIdo un eIoIue roIovnnfo on
In ndnInIsfrncIon nncIonnI. oondo do osfo orgnnIsno In Is-
cuoIn doI Cuoro do ALogndos doI Isfndo (docrofo ?54/94 y nor-
nns nodIfIcnforIns y conIononfnrIns), quo fornn n Ios Info-
grnnfos doI cuoro.
II Irocurndor doI Tosoro os fnnLIon Irocfor OonornI doI
Cuoro do ALogndos doI Isfndo, quo conrondo n fodos Ios or-
gnnIsnos do nsosornnIonfo jurIdIco do In ndnInIsfrncIon nn-
cIonnI y on fnI cnrcfor sIonfn nornns do InforrofncIon y
nIIcncIon do Ins Ioyos y sus rogInnonfos, Ins quo sorn oLIIgn-
forIns nrn Ios nLogndos quo fornnn oI cuoro.
5
IIIo cron In
nrfIcuInr sIfuncIon do quo sI LIon oI dIcfnnon do In Irocurn-
cIon doI Tosoro no oLIIgn n Ios funcIonnrIos quo doLon docIdIr,
sI oLIIgn on cnnLIo n Ios nLogndos Infogrnnfos doI Cuoro, quo
doLon dIcfnnInnr do ncuordo con su crIforIo. (Adons, sogn
vInos, do quo fuoron fornndos on In roforIdn IscuoIn.) In soIu-
cIon os IonLIo, y hn confrILuIdo on grnn nodIdn n In croncIon do
oco nonos quo unn jurIsrudoncIn ndnInIsfrnfIvn, do grnn
vnIor consfrucfIvo y rcfIco on In ndnInIsfrncIon LIIcn,
6
quo no soInnonfo os Invocndn or In docfrInn nncIonnI do doro-
cho ndnInIsfrnfIvo sIno fnnLIon, on ocnsIonos, or In roIn
jurIsrudoncIn judIcInI.
Adons do osn funcIon nsosorn y rocforn do Ios dIcfnonos
do fodns Ins dIroccIonos do nsunfos jurIdIcos, In IrocurncIon
doI Tosoro do In ncIon hn rocILIdo fnnLIon nfrILucIonos nrn
JeciJir confrovorsIns onfro onfos dosconfrnIIzndos, IncIuso
onrosns doI Isfndo y onfIdndos nufrquIcns nncIonnIos, son
13.5
ocrofo 34.952/4?, nrf. 4", quo so fundn on oI nrf. 6" do In Ioy
12.954, quo oxrosn: ... Ins doIogncIonos doLorn suodIfnr su nccIon n
Ins InsfruccIonos quo Innrfn In rInorn nrn unIfIcnr crIforIos.
13.6
SoLro Ios roquIsIfos rovIos nI dIcfnnon do In IrocurncIon doI
Tosoro, nnIInr infro, f. 4.2., cn. X, n" 15.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 39
onfro oIIns o con In ndnInIsfrncIon confrnI. Isn fncuIfnd so
nIIcn n rocInnos soLro ronrncIon do dnnos
?
y donfro do cIor-
fos nonfos.
8
In ConsfIfucIon do 1994 fornn InnIIcnLIo, do
Iono dorocho, IgunI fncuIfnd quo fnnLIon fonIn rosocfo do In
CIudnd do Iuonos AIros; or suuosfo, oIIn no os fnnoco ox-
fonsILIo n Ins nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos do
In ConsfIfucIon.
Ior IfIno, cnLo noncIonnr quo sIn su dIcfnnon no uodon
coIoLrnrso Ios confrnfos do crodIfo oxforno.
9
13.5. Direccionee Generolee , Aocionolee
onfro do In orgnnIzncIon ndnInIsfrnfIvn nncIonnI oxIsfon
cnrgos dononInndos IroccIon OonornI o IroccIon ncIo-
nnI, quo so cnrncforIznn or consfIfuIr In ns nIfn jerorquio
oJninieIroIito, o son, nornnonfo focnIcn y dosrovIsfn do fncfor
oIIfIco: son funcIonnrIos quo goznn do osfnLIIIdnd y quo no
uodon sor ronovIdos sIno or Ins cnusns quo In Ioy osfnLIoco,
do nodo sInIInr n Ios dons funcIonnrIos osfnLIos do In ndnI-
nIsfrncIon. II cnrgo fIono InorfnncIn orquo donfro doI sIsfo-
nn ncfunI do rocursos, confrn Ios ncfos do funcIonnrIos do jo-
rnrquIn InforIor n Ios IndIcndos, rocodo on cIorfos cnsos un
rocurso do noIncIon nnfo osfos, rocurso quo no os rocodonfo
cunndo oI ncfo onnnn dIrocfnnonfo do oIIos.
10
A su voz, donfro
doI fofnI do Ins IroccIonos OonornIos o ncIonnIos os nocosn-
rIo dIsfInguIr nIgunns quo hnn sIdo roguIndns or unn Ioy ox-
rosn, quo Ios oforgnn osocIfIcnnonfo cIorfns fncuIfndos ro-
13.?
Ioy 16.432, nrf. 56; docrofo-Ioy 3.8??/63, nrf. 1"; oI docrofo-Ioy
19.983/?2 nnIIo oI concofo n rocInnncIon ocunInrIn do cunIquIor
nnfurnIozn o cnusn.
13.8
In nornn IfInnnonfo cIfndn fncuIfo nI Iodor IjocufIvo n fIjnr Ios
nonfos hnsfn Ios cunIos oI Irocurndor doI Tosoro do In ncIon uodo
dIcfnr docIsIon dofInIfIvn o IrrocurrILIo.
13.9
Vor infro, cnIfuIo XI, nofn 35 nI unfo 4.4.3 o).
13.10
Vor oI rogInnonfo doI docrofo-Ioy 19.549, nrfIcuIos 8? y 93.
IA!TI OII!AI XII - 40
Ins. In osfos cnsos nos onconfrnnos fronfo n un orgnno do In
ndnInIsfrncIon LIIcn quo fIono unn conofoncIn roIn, dos-
conconfrndn, sIn sonrnrso or oIIo do In ndnInIsfrncIon con-
frnI; no os un onfo dosconfrnIIzndo.
11
AIgunos do osfos son In IroccIon OonornI InosIfIvn
12
y In
AdnInIsfrncIon ncIonnI do Adunnns,
13
unIfIcndns on 199?
quo fIonon nfrILucIonos nrn ndofnr rosoIucIonos sIn nocosI-
dnd do doIogncIon ndnInIsfrnfIvn; n osnr do sus nnIIns fn-
cuIfndos, osfn do fodos nodos Lnjo In jornrquIn doI Iodor Ijo-
cufIvo y do Ios MInIsfros y SocrofnrIos rosocfIvos.
Isn jornrquIn fIono nIgunns ocuIInrIdndos: oI suorIor uo-
do dnr InsfruccIonos gonornIos, oro no ordonos nrfIcuInros,
concrofns, ncorcn do cono rosoIvor un nsunfo osocIfIco do Ios
quo onfrnn donfro do Ins nfrILucIonos dosconconfrndns; unn
voz dIcfndo un ncfo or oI orgnno dosconconfrndo, oI suorIor
uodo do ofIcIo o n odIdo do nrfo rovocnrIo, rofornnrIo o sus-
fIfuIrIo, oro soIo or rnzonos do IogIfInIdnd (no do norn oor-
funIdnd o convonIoncIn);
14
osns rnzonos do IogIfInIdnd so IInI-
fnn, or Io dons, oxIsfIondo rocodInIonfos rogIndos osocIn-
Ios, nI confrnIor do In nnnIfIosfn nrLIfrnrIodnd, grnvo orror o
gruosn vIoIncIon do dorocho,
15
y fodo oIIo sIonro quo no so
IosIonon dorochos ndquIrIdos.
16
13.11
Vor Io quo docInos on osfo nIsno cnIfuIo ncorcn do In dIforoncIn
onfro dosconconfrncIon y dosconfrnIIzncIon. A vocos Ins Ioyos hnLInn
InroInnonfo do nufnrquIn y dosconfrnIIzncIon, oro no so frnfn
sIno do JeeconcenIroci6n.
13.12
Ioy 12.92? y Ioy 11.683, nrf. 1" y ss.
13.13
Ioy do Adunnns, f.o. on 1962, nrf. 1" y ss.
13.14
Connrnr In soIucIon quo honos ndofndo on nuosfro Iroyocfo
do CodIgo AdnInIsfrnfIvo, on 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito,
op. ciI., . 215, nrf. 33.
13.15
AsI Io osfnLIoco oI nrfIcuIo 99 do In rogInnonfncIon doI docrofo-Ioy
n" 19.549, quo sI LIon Inoxncfnnonfo hnLIn do ncfos do nnfurnIozn jurIs-
dIccIonnI, doLo onfondorso roforIdn n Ios cnsos do rocodInIonfos oso-
cInIos rogIndos, quo cuonfon con rocursos osocInIos rogIndos, nnfo ofros
orgnnos ndnInIsfrnfIvos o nnfo In jusfIcIn.
13.16
ocrofo-Ioy 19.549, nrfIcuIos 1? y 18.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 41
14. AuIoriJoJee oJninieIroIitoe inJepenJienIee
14.1. 1l Defeneor Jel PueIlo
1
Isfn nngIsfrnfurn IndoondIonfo fIono cono funcIon In do-
fonsn y rofoccIon do Ios dorochos hunnnos y dons dorochos,
gnrnnfIns o Inforosos fufoIndos on osfn ConsfIfucIon y Ins Io-
yos, nnfo hochos, ncfos u onIsIonos do In AdnInIsfrncIon; y oI
confroI doI ojorcIcIo do Ins funcIonos ndnInIsfrnfIvns LIIcns
(nrf. 86). Hny nsI dos fIos do dorochos confroIndos, y dos cIn-
sos do sujofos nsIvos doI confroI.
DerecIoe IuIeloJoe , 6rgonoe conIroloJoe. II nrf. 86 IncIu-
yo In rofoccIon no soIo do Ios dorochos suLjofIvos (Ios do In
ConsfIfucIon y do Ios ncfos), sIno fnnLIon do Ios dorochos do
IncIdoncIn coIocfIvn: nsI, Ios roforIdos nI nodIo nnLIonfo doI
nrfIcuIo 41; Ios do Ios usunrIos y consunIdoros on oI nrfIcuIo
42, y osocInInonfo Ios do Ios usunrIos Lnjo condIcIonos nono-
oIIcns o do oxcIusIvIdnd. In sunn, Ios dorochos do IncIdoncIn
coIocfIvn, fufoIndos fnnLIon n frnvos do Ins nsocIncIonos no
soIo or oI nnnro doI nrfIcuIo 43, sIno fnnLIon or In Ioy do
dofonsn doI consunIdor.
2
14.1
MAIO!AO, 1l OnIuJenon. Defeneor Jel pueIlo , Je loe ineIiIucio-
nee repuIliconoe, op. ciI.; 1l Defeneor Jel PueIlo, on oI IILro 1l JerecIo
oJninieIroIito orgenIino, Io,, op. ciI., s. 108 y ss.; 1l Defeneor Jel
PueIlo Je lo Aoci6n. uno nueto ineIiIuci6n Je lo IepIlico, on Hone-
noje..., op. loc. ciI.; IAIIIA, Lo ineIiIuci6n Jel conieionoJo porlonenIo-
rio, Id. IIus !Ifrn, Iuonos AIros, 19?2; OO!IIIO, An OnIuJenon for
ArgenIino. Yee, IuI..., InfornnfIonnI !ovIov of AdnInIsfrnfIvo ScIoncos,
IrusoIns, voIunon I-1984, n 3, s. 230 y ss., !I, n ?5, Snn InLIo,
1985, s. ?6 n 81; !AI, n 105, s. 164 y ss.; ProIlenoe Jel conIrol Je lo
oJninieIroci6n pIlico en Anerico LoIino, CIvIfns, MndrId, 1981, cn.
V, ofc.; eupro, cn. II, unfo 5.2. e); infro, nofns ?6 y ??.
14.2
uosfro Loe JerecIoe Je inciJencio colecIito, on 1l DerecIo
AJninieIroIito ArgenIino, Ho,, op. loc. ciI., CI!MISOI, JO!OI, Acerco Je
lo occi6n Je cloee , loe inIereeee Jifueoe, on Honenoje..., op. loc. ciI.
IA!TI OII!AI XII - 42
LegiIinoci6n proceeol. Adons, II ofonsor doI IuoLIo fIo-
no IogIfInncIon rocosnI, Io quo Io hnLIIIfn nrn Inugnnr nnfo
In ndnInIsfrncIon (rocInnos, rocursos, donuncIns) y In jusfIcIn
on cunIquIor conofoncIn donfro do In jurIsdIccIon nncIonnI (o
son nnfo In jusfIcIn rocosnI ndnInIsfrnfIvn, cIvII, conorcInI,
onnI) fnnfo cono nrfo ncforn cIvII o confoncIoso ndnInIsfrn-
fIvn, o cono nrfo quoroIInnfo on sodo onnI; y on In jusfIcIn
surnnncIonnI, InIcInndo oI rocoso nnfo In CIH.
In oso nIfIIo cnrcfor uodo donnndnr, quoroIInr, rocu-
rrIr, rocInnnr, donuncInr, Ios ncfos, hochos u onIsIonos IosIvos
n Ios dorochos y gnrnnfIns noncIonndos, y no soIo Ios do Lnso
consfIfucIonnI o do ncfos surnnncIonnIos, sIno fnnLIon Ios
do orIgon IognI o rogInnonfnrIo.
Su IogIfInncIon rocosnI no so IInIfn nI nLIfo nncIonnI,
uos uodo fnnLIon rosonfnrso nnfo Ios orgnnos o frILunnIos
surnnncIonnIos cono In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos.

AsI Io hIzo nnfo unn docIsIon do In Corfo Suronn
do JusfIcIn do In ncIon
3
rochnznndo su odIdo do ronfo dos-
ncho on nnforIn do juLIIncIonos.
4
14.3
MAIO!AO, Lo legiIinoci6n Jel Defeneor Jel PueIlo Je lo Aoci6n.
De lo ConeIiIuci6n o lo CorIe Supreno, II, 199?-A-808; Q!I!OOA IAVII,
1l Defeneor Jel PueIlo onIe loe eeIroJoe Je lo JueIicio, II, 1995-, .
1058; Luc Jel Dio, SoncIo Ponco , el Defeneor Jel PueIlo en lo CorIe
Supreno, nofn n Irioe Molino, II, 199?-A-6?; C!IO IAY, 1l Defeneor Jel
PueIlo , eu legiIinoci6n en eeJe juJiciol, II AcfunIIdnd, 26-3-96; OOZAI,
LegiIinoci6n Proceeol Jel Defeneor Jel PueIlo (OnIuJenon), II, 1994-
I, . 13?8; CI!MISOI, op. ulI. ciI.; infro, cn XV, nofn 10?; eupro, cn. II,
5.1. e) y nofns 86 n 88.
14.4
Su oscrIfo (uLIIcndo on !AI, n 218, s. 58 y ss.) forzo n In Corfo
n dofInIr su fnn donorndo fnIIo, Io quo hIzo on CIocoIor, 1996: ocfrInn
JudIcInI, 199?-1-?49, un cInro fnIIo do jurIsrudoncIn do Inforosos, Inox-
IIcndn on oI consIdornndo 48; oI rosfo os Inconduconfo oIiIer JicIo: LIon
oscrIfo o no fnnfo nIgunos consIdornndos son oxfronndnnonfo
roocunnfos, oro InnfInonfo; vor eupro, cn. VI, n 18.4. In Corfo
Suronn do JusfIcIn do In ncIon onfondIo, con rnzon, quo ordorIn oI
cnso sI orsIsfIn on In norn y rocodIo n docIdIr. Mucho ns oIognnfo
huLIorn sIdo ncofnr onIee oI odIdo do ronfo dosncho nncIonnI, quo
osornr nI InfornncIonnI.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 43
LegiIinoci6n proceeol reepecIo o porIiculoree. Iuodo In-
ugnnr Ios conorfnnIonfos IIognIos do Ins ndnInIsfrncIonos
LIIcns o do Ios rosfndoros do sorvIcIos on nonooIIo o oxcIu-
sIvIdnd.
CorcIer generico o punIuol Je eu inIertenci6n. osdo Iuo-
go, Io quo oI ofonsor doI IuoLIo doLo rocurnr os In corroccIon
do Ios sIsfonns o nocnnIsnos, nornns o roguIncIonos, rcfI-
cns o cosfunLros, quo or su cnrcfor gonorIco sonn Ins cnu-
snnfos do Ins vIoIncIonos concrofns y nrfIcuInros. o Inforosn
fnnfo uno soLro-fncfurncIon unfunI cono unn soLrofncfurn-
cIon eieIenIico.
5
Ms quo su ncfIvIdnd on In soIucIon do confrovorsIns IndIvI-
dunIos concrofns, Inforosn onfoncos n In coIocfIvIdnd quo oIIns
Io ornIfnn dofocfnr oI dIsfuncIonnnIonfo sIsfonfIco do Ins
ndnInIsfrncIonos o do Ios IIconcInfnrIos o concosIonnrIos do sor-
vIcIos LIIcos, y onfoncos confrILuIr n corrogIr Ins coueoe do
Ios roLIonns oLsorvndos y suornr Ins fnIIns gonornIIzndns
doI sIsfonn, nnfos quo nfondor nornnonfo n In suorncIon do
consocuoncIns unfunIos do In vIoIncIon gonornIIzndn.
14.2. Lo AuJiIorio Generol Je lo Aoci6n
6
Isfo orgnnIsno do confroI oxforno doondIonfo doI Iodor
IogIsInfIvo fIono n su cnrgo oI confroI do IognIIdnd, gosfIon y
14.5
Isfn IfInn, sunndn n Ins nIfIIos InfrnccIonos nI ordonnnIonfo,
dnn Iugnr n In cnducIdnd do In oxcIusIvIdnd do In IIconcIn. Hny nIII unn
norn coIocfIvn: nndIo Io ono oI cnscnLoI nI gnfo.
14.6
Vor IAIXAO, I!IQ!I, 1l conIrol. Lo ouJiIorio Generol Je lo Aoci6n,
on oI IILro coIocfIvo Lo reforno Je lo ConeIiIuci6n, !uLInznI-CuIzonI,
1994, s. 449 y ss.; SIVIIII SAIAS, VIVIAA, Lo AuJiIorio Generol Je lo
Aoci6n Jeepuee Je lo reforno coneIiIucionol Je 1994, II, 16-IV-9?;
I!AOA !OSAO, AIII, Ieflexionee ocerco Je lo Jeeignoci6n Jel preeiJen-
Ie Je lo AuJiIorio Generol Je lo Aoci6n pretieIo en el orIiculo S Je lo
ConeIiIuci6n Aocionol, !AI, n 199, 1995; MI!TIHIIIA, I!A!O, Algu-
noe coneiJerocionee juriJicoe ocerco Jel conIrol porlonenIorio Jel Sec-
Ior PIlico Aocionol, on Honenoje..., op. ciI., cn. III.
IA!TI OII!AI XII - 44
nudIforIn do In ndnInIsfrncIon LIIcn confrnIIzndn y doscon-
frnIIzndn y or ondo do Ios sorvIcIos concodIdos o IIconcIndos
quo osfn n su voz confroIndos or In ndnInIsfrncIon: nnI uo-
do confroInrso n Ios onfos roguIndoros dosconfrnIIzndos, on oI
cnso, sI no so confroIn In ncfIvIdnd do Ios quo oIIos doLon con-
froInr. Isfo doLIo confroI do In nudIforIn on nonLro doI Iodor
IogIsInfIvo os oI quie cueIoJiee cueIoJioI quo ornIfIr snLor
sI Ios onfos roguIndoros ojorcon ndocundnnonfo su roIn fun-
cIon do confrnIor do oIIos. Is oI sIsfonn do doLIos o nIfIIos
confroIos. Is unn IsfInn quo so hnyn dIsuosfo nrn su fIfu-
InrIdnd un nIonLro doI rIncInI nrfIdo do oosIcIon; ns
LIon huLIorn corrosondIdo un rorosonfnnfo do nIgn nrfIdo
nInorIfnrIo o do nIgunn orsonnIIdnd IndoondIonfo.
Yondo nI fondo doI ojorcIcIo doI confroI, cnLo nunfnr
IInInnrnonfo quo sI ovonfunInonfo In AudIforIn OonornI do In
ncIon so dodIcn n orsoguIr, cono nnfnno oI TrILunnI do Cuon-
fns do In ncIon, Ios Indronos do gnIIInns, In oquonn rnInn,
Ins fnIfns do hurfo fnnoIIco, no norocor sIno oI nIsno juIcIo
crIfIco quo on su nononfo so gnno oI TrILunnI do Cuonfns do
In ncIon.
?
Io nIsno sI sIonro InvosfIgn oI nsndo on voz do rovonIr
oI rosonfo y fufuro. Inrn quo su confrnIor sIrvn doLor rocu-
rnr dofocfnr: o) Ins fnIIns sIsfonfIcns y gonornIos, I) Ins nor-
nns y rogInnonfos quo Ins susfonfon, c) Ins grnndos oorncIo-
nos on orjuIcIo doI Isfndo o do Ios usunrIos, quo frnnsgrodnn
fnrnonIcnnonfo Ios rIncIIos jurIdIcos do ofIcIoncIn y oquIdnd
Inuosfos or oI nrfIcuIo III IncIso 5 do In ConvoncIon Inforn-
norIcnnn confrn In CorrucIon y J) fnnLIon doLor hncorso
cnrgo do In InvosfIgncIon doI onrIquocInIonfo doIoso, LIIco o
rIvndo, quo oI nrfIcuIo 36 IgunIn nI doIIfo do Ios Infnnos frnI-
doros n In nfrIn.
14.?
In fnI sonfIdo, nuosfro roIogo y oI IILro do !IOOISIIIS, JOSI !A-
IAII, 1l conIrol pIlico, od. IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, Iuo-
nos AIros, 1984.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 45
14.3. 1l Coneejo Je lo MogieIroIuro
8
II sogundo rrnfo doI nIsno IncIso cunrfo doI nrfIcuIo 99
nonfn In croncIon doI Consojo do In MngIsfrnfurn, cuyn Info-
grncIon y funcIonos roguIn osquonfIcnnonfo oI nrfIcuIo 114.
II osIrIfu do In nornn os cInro on cunnfo n InsfIfuIr un
orgnno do confrnIor IndoondIonfo, quo doLo fonor oquIIILrIo,
on ofrns nInLrns, vIrfunI IgunIdnd, onfro o) Ios rorosonfnn-
fos do Ios orgnnos oIIfIcos rosuIfnnfos do oIoccIon ouInr (Io-
dor IjocufIvo y IogIsInfIvo, or unn nrfo), I) Ios juocos Je
IoJoe loe ineIoncioe (sogundn cnfogorIn do Infogrnnfos, quo no
uodo quodnr IILrndo n In Jeeignoci6n sIno quo doLo rosuIfnr
do elecci6n), c) Ios nLogndos do In nnfrIcuIn (forcor cnfogorIn,
on In cunI doLon osfnr rorosonfndos In nnyorIn y nInorIns do
dIcho cuoro) y J) ofrns orsonns doI nLIfo ncndonIco y cIon-
fIfIco (cunrfn cnfogorIn).
II Consojo do In MngIsfrnfurn hnco Ins rouosfns vIncu-
Innfos soLro oI Iodor IjocufIvo nrn quo osfo oIovo nocosnrIn-
nonfo nI Sonndo Ins fornns ronrndns or oI Consojo nrn Ios
dons juocos fodornIos. Ichns fornns doLorn Iuogo sor frnfn-
dns on nudIoncIn LIIcn on oI Sonndo, n fIn do rosoIvor sI so
oforgn o no oI ncuordo.
Sor cuosfIon do vor cono so roguIn o Infogrn on In rcfIcn
oI Consojo do In MngIsfrnfurn nrn dofornInnr Iuogo cono so
nojorn, o no, In dosIgnncIon do Ios dons juocos fodornIos Info-
grnnfos doI Iodor JudIcInI do In ncIon.
14.8
Vor fnnLIon CO!C!I!A, SATIAOO H., Coneejo Je lo MogieIroIuro, In
Ioy, 1? do juIIo do 1995; JII!IT I II!IZ CO!TIS, MA!A, 1l ejercicio Je
foculIoJee Jieciplinorioe por el Coneejo Je lo MogieIroIuro , lo inJe-
penJencio Jel PoJer JuJiciol, In Ioy, 1994-I, 1015; IIACHI, AIII!TO
I.; OAMIII!, IIIT!; II!IZ CO!TIS, MA!A A., PoJer JuJiciol. SieIeno Je
Deeignoci6n , Ienoci6n Je loe Juecee. Coneejo Je lo MogieIroIuro, on
!AI, n 194, 1994, s. 44 y ss.; IIACHI, AIII!TO I., su cnIfuIo on In
oLrn coIocfIvn 1l JerecIo oJninieIroIito, Io,, Iuonos AIros, 1996, s.
1?6 y ss.
IA!TI OII!AI XII - 46
In cunIquIor cnso y nI IgunI quo on Io roforonfo n Ios roro-
sonfnnfos do Ios usunrIos y consunIdoros on Ios onfos roguIn-
doros do sorvIcIos dndos on nonooIIo o oxcIusIvIdnd, nos nro-
co ns ncordo con oI sonfIdo do In nornn consfIfucIonnI quo Ios
nrfIcuInros quo Infogron dIcho Consojo no ndquIornn con oIIo
In condIcIon do funcIonnrIos LIIcos, nrn nnyor Indoondon-
cIn on oI ojorcIcIo do su funcIon.
14.4. 1l JuroJo Je 1njuicionienIo
II Iodor JudIcInI do In ncIon os oI IInr LsIco do sIsfonn
do confroI do In ndnInIsfrncIon y Ios rosfndoros do sorvIcIos
IIconcIndos o concodIdos or oIIn on condIcIonos nonooIIcns o
do oxcIusIvIdnd; dndo quo osn funcIon uodo sor LIon o nnI
ojorcIdn, In ConsfIfucIon hn quorIdo osfnLIocor un sIsfonn do
confroI doI ojorcIcIo do In ncfIvIdnd judIcInI quo son ns gII
quo oI juIcIo oIIfIco.
o ncuordo n In ronIsIon quo oI nrfIcuIo 115 hnco nI nrfIcuIo
53, Ios juocos y cnnnrIsfns uodon sor ronovIdos or Ins nIs-
nns cnusnIos quo oI IrosIdonfo y VIco, Jofo do OnLInofo, MI-
nIsfros y Juocos do In Corfo Suronn: no soIo or doIIfo on oI
ojorcIcIo do sus funcIonos y crInonos conunos, sIno fnnLIon
or nnI dosonono do In funcIon: or ojonIo, IncunIIr oI
ordon jurIdIco surnnncIonnI.
A fIfuIo do ojonIo, sor nnI dosonono do In funcIon oI
dofocfuoso cunIInIonfo do Ins dons funcIonos quo In nuovn
ConsfIfucIon Ios Inono.
IsIcnnonfo, so frnfn do su doLor do fufoIn do Ios dorochos
IndIvIdunIos fronfo n In ndnInIsfrncIon y Ios nrfIcuInros on
Ios suuosfos do Ios nrfIcuIos 41 y 42 (oI 41 on In rofoccIon doI
nodIo nnLIonfo, y oI 42 on In rofoccIon do Ios dorochos o Info-
rosos ocononIcos doI usunrIo do Ios sorvIcIos LIIcos ncfunIos
y fufuros), con ns Ins quo Inono oI nrfIcuIo 36 on nnforIn do
onrIquocInIonfo IIIcIfo doIoso do funcIonnrIos y nrfIcuInros;
fnnLIon oI 43 on Ios cunfro nodIos do fufoIn quo dofornInn
oornfIvnnonfo y Ios dons dorochos doI Incfo do Snn Joso do
IOS !OAOS II ISTAO XII - 4?
Cosfn !Icn y ofros frnfndos InfornncIonnIos: In rofoccIon do In
InfInIdnd y oI honor on oI dorocho do rocfIfIcncIon y rosuosfn
nrn In dofonsn doI IndIvIduo confrn Ins onrosns do nodIos do
ronsn, In no dIscrInInncIon, In nIIcncIon rIgurosn do In Con-
voncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon, ofc.
14.5. 1l MinieIerio PIlico.
In IndoondoncIn doI MInIsforIo ILIIco, quo ronovor
onfro ofrns nnforIns Ins cnusns onnIos or onrIquocInIonfo
IIIcIfo do Ios funcIonnrIos LIIcos y nrfIcuInros, os nhorn
nnforIn roguIndn on fornn InnodInfnnonfo oornfIvn or In
ConsfIfucIon. SI LIon frndIcIonnInonfo so jusfIfIcnLn In onfon-
cos IndIscufILIo IndoondoncIn quo doLInn fonor Ios fIscnIos on
oI ojorcIcIo do su nInIsforIo LIIco or su nIogndn orfononcIn
nI Iodor JudIcInI, Io cIorfo os quo nI nononfo do In rofornn
vIonon do fornnr nrfo do In ndnInIsfrncIon; unn voz osfnLIo-
cIdo on In ConsfIfucIon quo son IndoondIonfos do In ndnInIs-
frncIon, oco Inorfn yn dIIucIdnr sI Infogrnn oI Iodor JudIcInI
o son ofrns nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos.
In InorfnncIn do osfn IndoondoncIn so ndvIorfo on quo
soIo fIscnIos IndoondIonfos uodon Infonfnr hncor vordnd In
oquInrncIon InnodInfnnonfo oornfIvn quo ronIIzn oI nrfIcuIo
36 onfro In corrucIon y In frnIcIon n In nfrIn, fnnfo quo oI
onrIquocInIonfo doIoso rovongn do funcIonnrIos LIIcos o do
nrfIcuInros, or ojonIo IIconcInfnrIos o concosIonnrIos doI
Isfndo y confrnfIsfns doI Isfndo on gonornI. Hny nucho quo
nrondor doI dorocho connrndo, osocInInonfo oI norfonnorI-
cnno,
9
oro IndoondIonfononfo do quo so dIcfon o no Ioyos
fnIos cono In Ioreign CorrupI ProcIicee AcI, In nccIon Qui
Ion, ofc., do fodos nodos oI MInIsforIo ILIIco fIono unn fun-
14.9
Inrn su oxosIcIon nos ronIfInos nI nnyor dosnrroIIo do CIC!IO!I
y CIC!IO!I, Lo corrupci6n, op. ciI., 1996, s. 51 y ss.
IA!TI OII!AI XII - 48
cIon fufoInr osoncInI on In donocrncIn,
10
soLro fodo con Ins
oLIIgncIonos InfornncIonnIos quo Io Inono In ConvoncIon Info-
rnnorIcnnn confrn In CorrucIon y nIgunos do sus ofocfos on
nnforIn do jurIsdIccIon (eupro, cnIfuIo VI, nnoro 1.4.2 y
nofns, y nnoro 2.3).
14.6. 1nIee reguloJoree , Je conIrol Jel poJer econ6nico
SI LIon oI fonn Io dosnrroIInnos on oI cnIfuIo XV, croonos
quo so jusfIfIcnn nquI nIgunos IInonnIonfos do osfn InsfIfucIon
consfIfucIonnI. In ConsfIfucIon hnLIn do orgnnos do confroI
nrn roforIrso n Io quo In IogIsIncIon y In rcfIcn dononInnn
onfos roguIndoros; o son, Ios osocIfIcos orgnnIsnos o nuforI-
dndos dosconfrnIIzndns oncnrgndns do confroInr nI odor oco-
nonIco do Ios IIconcInfnrIos y concosIonnrIos do In ndnInIsfrn-
cIon, nrn rofogor n Ios usunrIos y consunIdoros. In gonorIcn
noncIon consfIfucIonnI n orgnnos do confroI no oLsfn nI uso do
In sogundn oxrosIon, ns osocIfIcn, quo or nuosfrn nrfo
roforInos.
ProIecci6n Je loe ueuorioe. In fufoIn quo osfnLIoco oI nrfI-
cuIo 42 do In ConsfIfucIon roquIoro In Incrononfndn nrfIcIn-
cIon do Ios orgnnIsnos roguIndoros hoy oxIsfonfos y Ios quo
doLorn cronrso, cono nsI fnnLIon dofIno cInrnnonfo y on for-
nn dIrocfnnonfo oornfIvn quo su funcIon no os fnn soIo oI
confroI focnIco doI sIsfonn concodIdo o IIconcIndo, sIno rIncI-
nInonfo rofogor Ios dorochos o Inforosos, IncIuso do nnfurn-
Iozn ocononIcn, do Ios usunrIos ncfunIos y fufuros.
PorIicipoci6n Je loe ueuorioe. In nIsnn nornn osfnLIoco
In nocosnrIn nrfIcIncIon do Ins nsocIncIonos do usunrIos y
consunIdoros on In dIroccIon do osfos orgnnIsnos do confroI.
SI oI goLIorno no dIcfn In IogIsIncIon orfInonfo, corrosondo n
14.10
os ronIfInos n nuosfro nrfIcuIo ConenIorioe ol pro,ecIo Je le,
Je conIroIoe pIlicoe, "!AI", Iuonos AIros, 1993, s. 8 y ss.
IOS !OAOS II ISTAO XII - 49
In jusfIcIn roconocorIos or InorIo consfIfucIonnI nI nonos un
Iugnr on Ios cuoros coIogIndos oxIsfonfos, rocodIondo n dosIg-
nnrIos u ordonnndo su dosIgnncIon.
In oxIgoncIn consfIfucIonnI do In nocosnrIn nrfIcIncIon do
Ios usunrIos y Ins IrovIncIns on su dIrocforIo InIdo do Iono
dorocho quo so concILn sIquIorn In Idon do su InforvoncIon or
In ndnInIsfrncIon confrnI.
ndo oI orIgon y oI sonfIdo do su nrfIcIncIon cono roro-
sonfnnfos do In conunIdnd, onfondonos quo consfIfuIrIn un
nLsoIufo confrnsonfIdo consIdornrIos funcIonnrIos LIIcos, Io
quo ndons IosIonnrIn oI concofo consfIfucIonnI.
SIguon uos sIondo nrfIcuInros, quo on In osocIo ojorcon
funcIonos LIIcns, nI IgunI quo son nrfIcuInros ojorcIondo
funcIonos ndnInIsfrnfIvns LIIcns Ios roIos concosIonnrIos
o IIconcInfnrIos cuyo odor ocononIco hnLrn do confrILuIr n
roguInr dosdo Ios onfos roguIndoros, on fnvor do Ios usunrIos o
consunIdoros ncfunIos o fufuros.
PorIicipoci6n Je loe protincioe. Io nIsno cnLo docIr do Ins
IrovIncIns, con In snIvodnd quo on nIgunos nnrcos roguInforIos
fIonon dos Iugnros soLro cInco, sIn quo hnsfn oI rosonfo so
hnyn rovIsfo n su dosIgnncIon. o confInunr osfn InnccIon,
corrosondor IgunInonfo n In jusfIcIn ronodInrIn or dIrocfn
nIIcncIon do In ConsfIfucIon.
AuJiencioe pIlicoe. II rocodInIonfo do nudIoncIns LII-
cns rovIo n In onIsIon do nornns rogInnonfnrIns o do grnndos
royocfos quo nfocfnn or ojonIo oI nodIo nnLIonfo, sI LIon
nnroco or nhorn oxIgIdo soIo on nIgunns Ioyos, croonos quo
yn uodo consIdornrso un rIncIIo consfIfucIonnI oornfIvo,
onorgonfo do In gnrnnfIn do dofonsn on oI nuovo sIsfonn cons-
fIfucIonnI.
ConsIdornnos or oIIo quo In nroLncIon do royocfos, con-
frnfos o nornns gonornIos quo nfocfon oI nodIo nnLIonfo, o
dIsosIcIonos quo nfocfon on fornn gonornI Ios dorochos o Ios
Inforosos do Ios usunrIos y consunIdoros do sorvIcIos nonoo-
IIcos concodIdos or oI Isfndo roquIoron oI cunIInIonfo do
IA!TI OII!AI XII - 50
osfo roquIsIfo do nudIoncIn LIIcn Lnjo onn do nuIIdnd nLso-
Iufn o InsnInLIo.
11
1eIoIiliJoJ en el corgo. Ios Infogrnnfos do Ios orgnnos do
confrnIor do osfos sorvIcIos son dosIgnndos or orIodos dofor-
nInndos, con voncInIonfos do sus nnndnfos on fornn oscnIo-
nndn. Convondr fonor rosonfo quo Ios cnnLIos doI Iodor Ijo-
cufIvo, doI Jofo do OnLInofo o MInIsfros doI ron, jnns odrn
consfIfucIonnInonfo nIfornr dIchn osfnLIIIdnd nI dnr Iugnr n In
ConsfIfucIon nrnIoIn do oxIgIr y oLfonor ronuncIns nnfos do
In oxIrncIon do Ios nnndnfos.
12
1nproceJencio Je lo inIertenci6n. In docfrInn quo nuforI-
znLn In InforvoncIon do onfos dosconfrnIIzndos or oI Iodor
IjocufIvo rosuIfn InnIIcnLIo on oI nuovo sIsfonn. A Io suno
cnLrIn ndnIfIr, on cIrcunsfnncIns sunnnonfo oxcocIonnIos,
In InforvoncIon or Ioy doI Congroso do In ncIon.
14.11
!no do Ios rInoros rogInnonfos on In nnforIn os In !osoIucIon
n 39/94 doI Info ncIonnI !oguInforIo do In IIocfrIcIdnd, I!I, IoIofIn
OfIcInI doI 9 do nnyo do 1994, gInns 11 y 12. Vor fnnLIon nuosfro IILro
Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, 1996, cnIfuIo VIII.
14.12
os ronIfInos n nuosfro IILro Lo oJninieIroci6n porolelo, CIvI-
fns, roInrosIon, MndrId, 1995.
0api|u|o Xlll
/0EhTE$ Pu3Ll0D$
1. Lo JieIinci6n JocIrinorio enIre funcionorio , enpleoJo
pIlico
TrndIcIonnInonfo so dIsfInguInn Ios concofos do funcIonn-
rIo LIIco y onIondo LIIco, y nrn osfnLIocor In dIforon-
cIn so dosochnLnn crIforIos fnIos cono oI do In ronunorncIon o
su jornrquIn ndnInIsfrnfIvn (nunquo or suuosfo nndIo IIn-
nnrIn enpleoJo pIlico nI MInIsfro, snIvo on sonfIdo oyornfI-
vo, nI funcionorio nI ordonnnzn), nrn IInIfnrso rIncInInon-
fo nI sIguIonfo: oI funcIonnrIo JeciJe, rorosonfn In voIunfnd
doI Isfndo, nIonfrns quo oI onIondo ejecuIo, ronIIzn conor-
fnnIonfos nnforInIos nrn IIovnr n In rcfIcn Ins docIsIonos
do Ios funcIonnrIos.
1
1.1
Con. IIIISA, DerecIo oJninieIroIito, 6 od., In Ioy, Iuonos
AIros, 1965, f. III, . 29; VITTA, CIO, DiriIIo AnninieIroIito, TurIn, 1933,
f. II, s. 141 y ss.; MA!IIHOII, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. III-
I, Iuonos AIros, 19?0, . 3?. Iuodo consIdornrso unn dIsfIncIon no vI-
gonfo: !OMI, DerecIo oJninieIroIito, 5 od., 1996, . 385; COMAI!A, De-
recIo oJninieIroIito, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1996, op. ciI., s.
?4 y ss.; CIC!IO!I, J!A IA!TISTA, y CIC!IO!I, J!A I IOS, Lo corrup-
ci6n , loe focIoree Je poJer, IundncIon ArgonfInn do IInnonnIonfo,
Iuonos AIros, 1996, s. 15 y 34, ofc.; IIA!!AZ, IIIOO, Loe nuetoe noJo-
liJoJee en el ejercicio Je lo funci6n pIlico, on oI IILro coIocfIvo Hone-
noje..., op. ciI., cn. VII.
2. CriIico concepIuol
SIn onLnrgo, osn dIforoncIncIon fundndn on oI suuosfo o-
dor docIsorIo dIsfnLn nucho do fonor susfonfo jurIdIco o ronI,
yn quo no os osILIo hnIInr ngonfo nIguno do In ndnInIsfrncIon
quo fongn or funcIon oxcIusIvn In do docIdIr o In do ojocufnr,
udIondo on consocuoncIn sor cInrnnonfo sonnIndo cono fun-
cIonnrIo o onIondo do ncuordo con oI crIforIo do nquoIIn doc-
frInn. In ofocfo, oI funcIonnrIo quo so odrIn consIdornr do ns
jornrquIn, o son oI roIo IrosIdonfo do In !oLIIcn, no doson-
onn sus funcIonos soIo n frnvos do ordonos o docIsIonos: fnn-
LIon oI ronIIzn conorfnnIonfos nnforInIos quo no InIIcnn In
fonn do docIsIonos, fnI cono nsIsfIr n un ncfo LIIco, ronun-
cInr un dIscurso, doscuLrIr unn Incn, coIocnr In Iodrn fundn-
nonfnI do un odIfIcIo, ofcoforn.
Io nIsno uodo docIrso do un onIondo do ocn jornrquIn
ndnInIsfrnfIvn, or ojonIo un ordonnnzn, quIon cunndo doLo
ronrnr oI cnfo quo uno Io hn soIIcIfndo, no ronIIzn unn urn
oorncIon nnforInI, uos fnnLIon doLo IogIcnnonfo JeciJir, en
el ejercicio Je eu funci6n, quo fnzn hnLr do onIonr, sI oI cnfo
osf sufIcIonfononfo cnIIonfo, ofcoforn. In IgunI fornn, un
ngonfo do oIIcIn ncfunr cono funcIonnrIo cunndo do In or-
don do dofoncIon n un sosochoso, cunndo docIdo dofonor oI
frnsIfo o dnrIo nso; oro Iuogo ncfunr cono onIondo cunn-
do doLn frnsIndnr un roso n TrILunnIos, o cunndo IIovo un
oxodIonfo n ofrn ofIcInn, ofcoforn.
Ingn ngonfo do In ndnInIsfrncIon fondrIn nsI In cnIIdnd
oxcIusIvn do funcIonnrIo o onIondo; fodos sorInn nI nIsno
fIono, o nIfornnfIvnnonfo, fnnfo Io uno cono Io ofro.
Con oIIo so ndvIorfo quo In dIsfIncIon, nsI fundnnonfndn,
cnroco do susfonfo ronI, or cunnfo no nos ornIfo dIforoncInr
dIsfInfos fIos do ngonfos doI Isfndo sIno n Io suno dIsfInfos
fIos do ncfuncIon do oIIos. ndn InIdo quo usonos Ios fornI-
nos on oI Iongunjo ordInnrIo cono nos Inzcn: soIo doLonos
snLor quo no fIono royoccIonos jurIdIcns.
1
3. ConIinuoci6n. CriIico legol
Ioro no fornInn nIII In cuosfIon: no soIo In dIsfIncIon cnroco
do Lnso IogIcn y ronI, sIno quo fnnoco so njusfn nI dorocho
osIfIvo; oIIo so ndvIorfo cInrnnonfo fnnfo on oI CodIgo CIvII,
cono on oI CodIgo IonnI y In ConvoncIon InfornnorIcnnn con-
frn In CorrucIon, cono on oI !ogInon JurIdIco IsIco do In
IuncIon ILIIcn y dosdo Iuogo on In roIn ConsfIfucIon nncIo-
nnI.
3.1. II CodIgo CIvII osfnLIoco on su nrfIcuIo 1112 quo Ios
hochos y Ins onIsIonos do Ios funcIonnrIos LIIcos on oI ojorcI-
cIo do sus funcIonos, or no cunIIr sIno do unn nnnorn Irro-
guInr Ins oLIIgncIonos IognIos quo Ios osfn Inuosfns, son con-
rondIdos on Ins dIsosIcIonos do osfo TIfuIo, y ngrogn on In
nofn: o Ios juocos y ofIcInIos doI MInIsforIo ILIIco, do Ios
rrocos on Ios ncfos doI osfndo cIvII, do Ios consorvndoros do
Ios rogIsfros do hIofocns, do Ios oscrILnnos, rocurndoros y do
fodos Ios onIondos on In ndnInIsfrncIon doI Isfndo. Cono so
ndvIorfo, nIonfrns oI nrfIcuIo ufIIIzn oI fornIno funcIonnrIo,
In nofn hnLIn do Ios dons onIondos, nIIcnndo fnnLIon n
oIIos In dIsosIcIon doI nrfIcuIo, con Io quo on In nIIcncIon do
2.1
Ior oIIo no nos rosuIfn orsunsIvn In crIfIcn quo osforIornonfo
ronIIznrnn IA!!AZA, JAVII! IAIICIO y SCHAI!II, IAIIAA HAYII, Loe focul-
IoJee Jel PreeiJenIe Je lo Aoci6n , el Jefe Je GoIineIe Je MinieIroe
poro Jeeignor enpleoJoe, eegn un JicIonen Je lo Procuroci6n Jel
Teeoro Je lo Aoci6n, on In !ovIsfn do orocho AdnInIsfrnfIvo, n 19/
20, Iuonos AIros, 1995, s. 589 n 591, quo consIdornn do suno LonofI-
cIo y onorno rovocho In dIforoncIncIon quo crIfIcnnos, nunquo Iuogo
no In usnn on oI nrfIcuIo cIfndo nI on oI dononIndndo 1n Iorno ol eieIeno
Je colificocionee pretieIo poro el Jeeenpeo Je loe ogenIee que retieIon
en lo AJninieIroci6n PIlico Aocionol, !AI, n 220, s. 14 y ss. Is In
vIojn confIondn do Ios concofos quo crIfIcnnos on oI cnIfuIo I do osfo
IILro y on oI cnIfuIo X do Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op. ciI., 1
odIcIon, y on Coeoe , proIlenoe Je JerecIo, 1998.
IA!TI OII!AI XIII - 4
In rosonsnLIIIdnd cIvII no so hnco dIsfIncIon nIgunn onfro fun-
cIonnrIo y onIondo.
1
3.2. II CodIgo IonnI dIco on su nrfIcuIo ??: Ior Ios fornI-
nos 'funcIonnrIo LIIco` y 'onIondo LIIco` usndos on osfo
codIgo, so dosIgnn n fodo oI quo nrfIcIn nccIdonfnI o ornn-
nonfononfo doI ojorcIcIo do funcIonos LIIcns, son or oIoc-
cIon ouInr o or nonLrnnIonfo do nuforIdnd conofonfo.
2
3. 3. In oI nIsno sonfIdo nnIIo In ConvoncIon
InfonnorIcnnn confrn In CorrucIon (Ioy 24.?59) so rofIoro go-
norIcnnonfo n Ios ncfos do corrucIon on oI ojorcIcIo do Ins
funcIonos LIIcns y Ios ncfos do corrucIon osocIfIcnnonfo
vIncuIndos con fnI ojorcIcIo (nrf. II.2), Io cunI os fnnLIon cIn-
rnnonfo nnIIo. Ms nn, oI nrfIcuIo I dofIno on fornn oquIvn-
Ionfo su nIIcncIon n cunIquIor funcIonnrIo o onIondo doI
Isfndo o do sus onfIdndos, y ncInrn quo so Induyo In funcIon
LIIcn fonornI o ornnnonfo, ronunorndn u honornrIn.
3.4. II !ogInon JurIdIco IsIco do In IuncIon ILIIcn,
3
nIIcnLIo n In ndnInIsfrncIon LIIcn nncIonnI, dIsono on su
nrfIcuIo 1" quo II rosonfo rogInon conrondo n Ins orsonns
quo on vIrfud do ncfo ndnInIsfrnfIvo onnnndo do nuforIdnd
conofonfo, rosfnn sorvIcIos ronunorndos on doondoncIns
3.1
IIIISA, !AIAII, Lo funci6n pIlico, Iuonos AIros, 1960, . 35;
VIIIIOAS IASAVIIIASO, IIJAM, DerecIo oJninieIroIito, f. III, Iuonos
AIros, 1951, . 2?5.
3.2
In docfrInn do nIgn fnIIo os nonos rocIsn: AI dofInIr oI nrf. ??
doI CodIgo IonnI oI concofo do funcIonnrIo LIIco cono sInonIno doI
concofo do onIondo LIIco, no oquInrn osfo IfIno concofo nI con-
cofo ndnInIsfrnfIvo do onIondo LIIco, uos osfo no os fIfuInr doI
ojorcIcIo do unn funcIon LIIcn, sIno quo, sInIononfo rosfn un sorvI-
cIo vIncuIndo, nuxIIInrnonfo n osfo ojorcIcIo (CCrIn. y Corroc., SnIn
III, IcIonLro 19-989 CroIo, Doniel A.; In Ioy, 1990-C, 14?). IIIo no
nIforn In cInrIdnd y vIgoncIn do In nornn IognI.
3.3
ocrofo-Ioy 22.140/80. Vor nI rosocfo, onfro ofros, AISY I. IA!,
Lo reloci6n Je enpleo pIlico, Id. do In IundncIon do orocho AdnInIs-
frnfIvo, Iuonos AIros, 1982, y sus roforoncIns.
AOITIS I!IIICOS XIII - 5
doI Iodor IjocufIvo ncIonnI, IncIusIvo onfIdndos jurIdIcnnonfo
dosconfrnIIzndns,
4
y con IgunI crIforIo fodo oI rosfo doI nrfIcu-
Indo so rofIoro consfnnfononfo n In oxrosIon oI orsonnI o,
con nonor frocuoncIn oro uso IndIsfInfo, nI ngonfo, ovIfnnfo
hncor dIsfIncIon onfro suuosfos funcIonnrIos y onIondos.
5
3.5. In ConsfIfucIon nncIonnI do 1853/60 cunndo frnfnLn doI
IrosIdonfo y VIcorosIdonfo do In ncIon docIn quo durnn on
sus enpleoe oI fornIno do soIs nnos ...;
6
In ncfunI hnLIn on fnI
rrnfo do funcionee, sIn orjuIcIo do hnLor roducIdo n 4 nnos
oI fornIno doI nnndnfo (nrf. 90); oro ofrns nornns nnnfIo-
non In sInonInIn.
?
In In ConsfIfucIon, uos, no hny dIsfIngo
nIguno
3.6. Adons, In ConsfIfucIon do 1994 unIfIcn on oI nrfIcuIo
36 In rosonsnLIIIdnd oIIfIcn con nIgunos fIos do rosonsnLI-
IIdnd onnI, con Io cunI so ronIfo nuovnnonfo nI concofo pe-
nol nnIIo y sIn dIsfIncIonos. CnLo rocordnr on fnI sonfIdo quo
oI codIgo onnI InvIorfo In cnrgn do In ruoLn on nnforIn do
onrIquocInIonfo IIIcIfo do Ios funcIonnrIos o onIondos LII-
3.4
In rodnccIon frnnscrIfn on oI foxfo os vIrfunInonfo IdonfIcn n In
doI nrfIcuIo 1" doI nnforIor Isfnfufo doI IorsonnI do In AdnInIsfrncIon
ILIIcn ncIonnI, docrofo-Ioy 6.666/5? (dorogndo or oI docrofo-Ioy
22.140/80). !osocfo n In nnforIor nornn, IIIISA InfonfnLn hnIInr on oIIn
unn vngn dIsfIncIon, op. ciI., . 35 oro In dIsosIcIon orn y os cInrn on
nsInIInr nnLos concofos; confr. VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., . 2?6.
3.5
I VIIA, op. ciI., . 452, dosfncnLn quo oI docrofo-Ioy 6.666/5?
ufIIIzo fnnLIon unn soIn oxrosIon, ngonfo, sIn dIsfInguIr onfro funcIo-
nnrIo y onIondo; oI ncfunI docrofo-Ioy 22.140/80 so rofIoro do IgunI
nodo gonorIco nI orsonnI. In IgunI sonfIdo CSJ, 311:216, Ioneo,
1988
3.6
I VIIA, op. ciI., . 452; VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., s. 2?2/4.
Connrnr SAO!IITTI, HO!ACIO, AoIoe eoIre el reginen coneIiIucionol
poro Jeeignor funcionorioe , enpleoJoe, In Ioy, 2 do junIo do 1966, .
3, quIon Infonfn onconfrnr unn dIsfIncIon consfIfucIonnI on osfo nsunfo.
3.?
!ocuordn nsI !OMI, op. ciI., 5 od., 1996, Ios nrfIcuIos 36 (onIoos
y funcIon), 105 y 110 (onIoos).
IA!TI OII!AI XIII - 6
cos,
8
onfondIdo con crIforIo nnIIo: cnrgo o onIoo LIIco,
9
Io cunI os cohoronfo con In nornn InfornnorIcnnn confrn In
corrucIon, nnfos cIfndn.
3.?. In sunn, oI dorocho osIfIvo nrgonfIno y surnnncIonnI
no hncon dIforoncIncIon onfro funcIonnrIos y onIondos, y
or oI confrnrIo osfnLIocon quo fodos Ios ngonfos do In ndnInIs-
frncIon fIonon In nIsnn cnIIfIcncIon jurIdIcn. SI oIIo os nsI, y sI
ndons In dIsfIncIon cnroco do Lnso ronI, sIondo su nIco sus-
fonfo oI uso vuIgnr quo Io nsIgnn oI nonLro do funcIonnrIo n
Ios ngonfos do nnyor jornrquIn rosuuosfnrIn, y do onIon-
do n Ios do nonor jornrquIn, nIngunn rnzon do IndoIo jurIdIcn
jusfIfIcn nnnfonorIn on dorocho ndnInIsfrnfIvo: doLo or Io
fnnfo oIInInrsoIn doI uso focnIco, sIn orjuIcIo do quo cunI-
quIorn uodo sI quIoro confInunr con oI uso socInI, oI quo sogu-
rnnonfo so nnnfondr.
In IgunI sonfIdo so hn ronuncIndo yn In jurIsrudoncIn,
sosfonIondo quo oI fornIno funcIonnrIo LIIco onIondo on
In Ioy do ndunnn n Ios fInos do consIdornr cnIIfIcndo oI confrn-
Lnndo, doLo Inforrofnrso con nIcnnco nnIIo, conronsIvo fnn-
LIon do Ios quo udIornn sor consIdorndos sInIos onIon-
3.8
ArfIcuIo 268, IncIso 2, doI CodIgo IonnI do In ncIon: Sor rorI-
nIdo con rocIusIon o rIsIon do dos n soIs nnos o InhnLIIIfncIon nLsoIufn
do fros n dIoz nnos, oI quo nI sor doLIdnnonfo roquorIdo, no jusfIfIcnro In
rocodoncIn do un onrIquocInIonfo nrocInLIo suyo o do orsonn Infor-
uosfn nrn dIsInuInrIo, osforIor n In nsuncIon do un cnrgo o onIoo
LIIco. In ruoLn quo ofrozcn do su onrIquocInIonfo so consorvnr
socrofn, n su odIdo, y no odr sor Invocndn confrn oI nrn nIngn ofro
ofocfo.
In orsonn Inforuosfn nrn dIsInuInr oI onrIquocInIonfo sor ro-
rInIdn con rIsIon do uno n cunfro nnos. Vor CAIAIII!O, JOSI SIVI!O, 1l
enriquecinienIo iliciIo Je loe funcionorioe , enpleoJoe pIlicoe. (Dee-
puee Je lo Ieforno ConeIiIucionol Je 1994), I.I., 20-12-96; MO!IIIO,
A!O!STO, 1l JerecIo o proIor. Su perfil coneIiIucionol, I.., 159:259.
3.9
Io cunI IncIuyo fnnLIon n Ios funcIonnrIos oJ Ionoren quo frnfn-
nos infro, unfo 6.4.2.2.
AOITIS I!IIICOS XIII - ?
dos,
10
y quo or Io fnnfo fnnLIon un guInchoro, or ojonIo,
ro/vIsfo oI cnrcfor do funcIonnrIo LIIco n Ios ofocfos do In
Ioy.
11
In gonornI, oI uso jurIsrudoncInI os corrocfnnonfo ro-
nIscuo on ufIIIznr IndIsfInfnnonfo unn u ofrn oxrosIon.
12
4. 1l pereonol regiJo porciolnenIe por el JerecIo pritoJo
Ahorn LIon, In concIusIon rocodonfo doLo onfondorso on oI
sonfIdo do quo, donfro do Ios ngonfos do In ndnInIsfrncIon, no
oxIsfo dIsfIncIon onfro funcionorioe pIlicoe y enpleoJoe
pIlicoe, os docIr, quo fodos Ios quo osfn sonofIdos nI rogI-
non doI dorocho LIIco Io osfn Lnjo un nIsno concofo quo
sor IndIsfInfnnonfo oI do funcIonnrIo o onIondo.
1
IIIo no ox-
cIuyo sIn onLnrgo, quo uodnn oxcocIonnInonfo onconfrnrso
cnsos do orsonns quo frnLnjnn nrn In ndnInIsfrncIon LIIcn
no on roIncIon oxcIusIvnnonfo do dorocho LIIco, sIno fnn-
LIon on nIgunn nodIdn do dorocho rIvndo.
3.10
Cnnrn IodornI CnIfnI, SnIn IonnI, J., 10-IV-1964, . 335, Luno,
rofIrIondoso nI nrfIcuIo 189.
3.11
Cnnrn IodornI CnIfnI, SnIn IonnI, J., 10-IV-1964, . 335, Ironci.
3.12
Vor CSJ, Iolloe, 249: 140; 251: 49?; 258: 41; 254: 88
4.1
In soIucIon os unIforno: In roIncIon do onIoo LIIco osf sujofn
n unn nornnfIvn osocIfIcn, dIforonfo n In Ioy do confrnfo do frnLnjo quo
oxrosnnonfo oxcIuyo do su nLIfo do nIIcncIon n Ios onIondos LII-
cos (CIod. ConfoncIoso AdnInIsfrnfIvo, SnIn II, IcIonLro 13-994,
Mo,ol, 1nee A. c/ 1eIoJo nocionol

- MinieIerio Jel 1nIerior, In Ioy, 1995
I- 500). Ios doondIonfos do In ndnInIsfrncIon ILIIcn ncIonnI, ro-
vIncInI o nunIcInI osfn conrondIdos donfro doI rogInon jurIdIco doI
dorocho ndnInIsfrnfIvo, snIvo Ins oxcocIonos confonIndns or oI nrf.
2
do
Inc. n) do In Ioy do confrnfo do frnLnjo, nI roquorIr quo or ncfo
oxroso so Ios IncIuyn on In nIsnn o on oI rogInon do Ins convoncIonos
coIocfIvns do frnLnjo (CTrnL., SnIn I, nLrII 21-993, BoloJo, Jorge A. ,
oIroe c/ Bonco CenIrol, JA, 1994- III-453.) In IdonfIco sonfIdo so oxro-
sn In IrocurncIon doI Tosoro: II rIncIIo gonornI nIIcnLIo n In roIncIon
quo nodIn onfro oI orsonnI do In AdnInIsfrncIon ILIIIcn y oI Isfndo, os
quo In nIsnn osf rogIdn or Ins nornns doI dorocho LIIco consfIfu-
cIonnIos y ndnInIsfrnfIvns y no or Ins doI dorocho rIvndo InLornI o
no InLornI. Icfnnon n
o
25/92, onoro 30 do 1992, oxfo. ??.205/90 doI
MInIsforIo do JusfIcIn (DicInenee, 200:63)
IA!TI OII!AI XIII - 8
4.1. Pereonol oIrero en loe enpreeoe Jel 1eIoJo
TnI os oI cnso do Ios oLroros y onIondos do InforIor jornr-
quIn do Ins onrosns doI Isfndo, quo do ncuordo con In jurIs-
rudoncIn so consIdornn sonofIdos nI dorocho rIvndo on sus
roIncIonos con nquoIIns.
2
SI LIon on osfo cnso In jurIsrudoncIn
Ios roconoco un rogInon dIsfInfo n fnIos orsonns, quo no cun-
Ion funcIonos do dIroccIon, goLIorno o conduccIon ojocufIvn,
3
os do ndvorfIr quo no Ios consIdorn or oIIo onIondos LII-
cos, sIno sInIononfo onIondos rogIdos or oI dorocho rIvn-
do.
4
Isn vIojn dofInIcIon jurIsrudoncInI so vo roforzndn on oI
cnso doI orsonnI conrondIdo on convoncIonos coIocfIvns do
frnLnjo, quo do ncuordo nI nrfIcuIo 2", IncIso g) in fine doI
!ogInon JurIdIco IsIco do In IuncIon ILIIcn, so oncuonfrn
or osn rnzon osocIfIcn IgunInonfo fuorn doI nLIfo do nIIcn-
cIon do osfo.
4.2. 1l pereonol conIroIoJo Je lo oJninieIroci6n pIlico
4.2.1. 1l pereonol conIroIoJo por el JerecIo pritoJo. In
IgunI sIfuncIon uodo hIofofIcnnonfo onconfrnrso on nIgunos
4.2
Corfo Suronn, Iolloe, f. 244, . 196, 1IcIeterr,, 1959; f. 24?, .
363, BeneJeIIi, 1960; Cnnrn ncIonnI doI TrnLnjo, on Iono, In Ioy, f.
104, . 618, 1nperiole, 1961; fnnLIon uLIIcndo on orocho doI TrnLn-
jo, 1963, . 598; IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon, DicInenee, f. 89,
. 245; f. 90, . 1.
4.3
Corfo Suronn, fnIIo cIfndo, . 19?. In nIsnn soIucIon os rocogIdn
on oI nrfIcuIo 2", IncIso g) doI !ogInon JurIdIco IsIco do In IuncIon
ILIIcn, quo oxcIuyo do su rogInon n Ios nIonLros Infogrnnfos do Ios
cuoros coIogIndos, Ins nuforIdndos suorIoros do Ins onfIdndos jurIdIcn-
nonfo dosconfrnIIzndns ....
4.4
Cnnrn ncIonnI do TrnLnjo, SnIn I, In Ioy, f. 115, . 393, L6pec
Je VolJueco, 1963; Corfo Suronn, Iolloe, f. 244, . 196, 1IcIeterr,,
1959; f. 24?, . 363, BeneJeIIi, 1960.
AOITIS I!IIICOS XIII - 9
cnsos oI orsonnI confrnfndo do In ndnInIsfrncIon LIIcn.
In rIgor do vordnd, fodos Ios quo so dosononon donfro do In
ndnInIsfrncIon LIIcn Io hncon on vIrfud do unn roIncIon con-
frncfunI, yn quo os nocosnrIn su voIunfnd nrn quo oIIo ocurrn;
sIn onLnrgo, so hn gonornIIzndo on In rcfIcn oI dononInnr
orsonnI confrnfndo n Ios ngonfos quo frnLnjnn nrn In ndnI-
nIsfrncIon LIIcn no dosdo cnrgos o funcIonos ornnnonfos,
sIno n frnvos do convonIos do Inzo IInIfndo (uno o dos nnos)
quo no Ios Incorornn n In cnrrorn ndnInIsfrnfIvn nI Ios ofor-
gnn osfnLIIIdnd on sus onIoos: Io quo consfIfuyo nnforIn do
doLnfo os sI on fnIos cnsos consfIfuyon o no funcIonnrIos o on-
Iondos LIIcos.
In In docfrInn frndIcIonnI do In IrocurncIon doI Tosoro do In
ncIon so onfondIn quo !n orsonnI confrnfndo uodo oncon-
frnrso on dos sfnfus dIforonfos. In un cnso, rovIsfon cono In-
cororndos n Ios cundros do In ndnInIsfrncIon InvIsfIondo unn
vordndorn condIcIon do funcIonnrIos o onIondos LIIcos y, on
oI ofro nunquo IInnndos n coInLornr on In rosfncIon do un
sorvIcIo LIIco nodInnfo oI confrnfo, no so Ios nfrILuyo nquo-
IIn condIcIon. !osuIfn ovIdonfo quo Ios confrnfndos do In rIno-
rn cnfogorIn ... so hnIInn oquInrndos on un fodo nI rosfo doI
orsonnI ndnInIsfrnfIvo.
5
o hn sIdo fcII con fodo hnIInr In IInon dIvIsorIn onfro Ios
confrnfndos quo rovosfIrInn In cnIIdnd do funcIonnrIos o on-
Iondos LIIcos y nquoIIos quo osfnrInn sInIononfo sonofI-
dos nI dorocho rIvndo; so hnn consIdorndo oIononfos quo o-
dInn IncIInnr n In sogundn soIucIon oI quo no hnyn sonofI-
nIonfo n hornrIo, o Ios honornrIos so nguon do ncuordo con oI
nrnncoI orfInonfo,
6
soIucIon quo uodo sor do nIIcncIon, nun-
quo no os dofInIforIn, cunndo so confrnfnn Ios sorvIcIos do un
4.5
IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon, DicInenee, f. 58, . 305; f. ?6,
. 202; f. 83, . 226.
4.6
IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon, DicInenee, f. 58, . 193.
IA!TI OII!AI XIII - 10
rofosIonnI. In In ncfunIIdnd suoIo sor docIsIvo quo oI rofosIo-
nnI fncfuro o do rocILo conforno n Ins nornns do In .O.I. nrn
rofosIonnIos nufononos, osfo roguInrnonfo InscrIfo on In
rosocfIvn cnjn, ofc.
In nIgn cnso so hn dIcho quo In oxIsfoncIn do suLordInn-
cIon jorrquIcn on oI confrnfo Io nsInIInLn nI dorocho LIIco,
?
soIucIon orronon sI so fIono on cuonfn quo fnnLIon on oI con-
frnfo do IocncIon do sorvIcIos doI dorocho rIvndo oxIsfo un vIn-
cuIo do doondoncIn onfro oI onIondor y oI onIondo. In sunn,
so frnfn do unn cuosfIon dIfIcII do rosoIvor on In rcfIcn, y Ins
ns do Ins vocos sor nocosnrIo rosfnr nfoncIon n In cnIIfIcn-
cIon o nI rogInon quo In roIn ndnInIsfrncIon hnyn dndo nI
confrnfo.
8
MoncIon nnrfo noroco oI cnso do Ios nrfIcuInros IInnndos
n Infogrnr cuoros coIogIndos on rorosonfncIon doI socfor rI-
vndo: nunquo osn funcIon son ronunorndn, no oxIsfo ofro vIn-
cuIo quo oI quo dofornInn oI dorocho oIIfIco do Ios cuoros
nrInnonfnrIos. o son ngonfos LIIcos nI orsonnI confrnfn-
do do In ndnInIsfrncIon.
4.2.2. 1l pereonol conIroIoJo por el JerecIo pIlico. osdo
osfo IfIno unfo do vIsfn, In rogInnonfncIon doI !ogInon Ju-
rIdIco IsIco do In IuncIon ILIIcn osfnLIoco on su nrfIcuIo 13,
4.?
DicInenee, f. 91, . 2?4.
4.8
Ior ojonIo, uodo sor IIusfrnfIvo sI so hn docIdIdo quo Ios norfos
juLIInforIos Ingrosnn n In Cnjn doI IorsonnI doI Isfndo, o n In do Conor-
cIo, ofc.; on oI rInor cnso so rofuorzn In soIucIon do quo oxIsfo unn
roIncIon do onIoo LIIco, on oI sogundo, quo so frnfn do unn roIncIon
do onIoo rIvndo. AI rosocfo In Corfo Suronn hn nnnIfosfndo: Is
rocIso dIsfInguIr n Ios funcIonnrIos y onIondos cuyn ronunorncIon y
dons dorochos y oLIIgncIonos son osfnLIocIdos or oI rosocfIvo rogI-
non consfIfucIonnI y ndnInIsfrnfIvo, do nquoIIos suuosfos on quo oI
Isfndo confrnfn Ios sorvIcIos do orsonns nrn funcIonos no rovIsfns on
oI cundro do In AdnInIsfrncIon, nI on oI rosuuosfo, sIn hornrIos, ofIcI-
nns, jornrquIn nI suoIdo, suuosfos osfos quo so rIgon or oI dorocho
conn (CSJ, Ion6n Iol Iuic c/ Bonco Aoci6n, Iolloe, 308:1291).
AOITIS I!IIICOS XIII - 11
IncIso 1"), quo oI confrnfo do IocncIon do sorvIcIos doI orsonnI
confrnfndo doLo hncor consfnr: ronunorncIon o, on su cnso,
cnfogorIn oscnInfonnrIn n In cunI so oquInrn nI ngonfo, do ncuor-
do con Io osfnLIocIdo on In rosocfIvn Innfn do orsonnI fono-
rnrIo.
ndo quo Ins nornns nnfIgunnonfo roIcIndns or oI TrI-
LunnI do Cuonfns do In ncIon y rocofndns nornnfIvnnonfo
or oI Iodor IjocufIvo, hncon IndIsonsnLIo confnr rovInnon-
fo n In confrnfncIon con In rosocfIvn Innfn do orsonnI fon-
ornrIo, on In cunI sor InovIfnLIo n su voz fonor In doscrI-
cIon do Ins cnfogorIns oscnInfonnrIns dIsonILIos, n Ios ofocfos
do In oquInrncIon, In rcfIcn ndnInIsfrnfIvn hnco onfoncos
quo oI confrnfndo von su ronunorncIon fIjndn or nsInIIncIon
n un cnrgo oscnInfonnrIo , con Io cunI su IncIusIon gonorIcn
donfro doI rogInon do In funcIon LIIcn quodn Lnsfnnfo dofor-
nInndn, on oI suuosfo IndIcndo.
9
Isfn nodnIIdnd do confrnfncIon cono ngonfo LIIco y no
cono orsonnI do dorocho rIvndo, consfIfuyo In rcfIcn donI-
nnnfo; oIIo os congruonfo con Io quo oxIIcnnos on oI cnIfuIo
VI, unfos 3 y 4, rosocfo n In ovoIucIon do In nIIcncIon doI
dorocho rIvndo n In ndnInIsfrncIon LIIcn.
4.2.3. 1l pereonol IroneiIorio o jornolicoJo. Ofro suuosfo
quo dIsfInguo oI rogInon os oI doI IInnndo orsonnI frnnsIfo-
4.9
IncIusIon, dosdo Iuogo, ofocfundn donfro do Ins oLvIns IInIfncIonos
quo oI roIo rogInon osfnLIoco: on nrfIcuInr, quo oI confrnfndo cnroco
doI dorocho n In osfnLIIIdnd ns nII doI roIo IInIfo fonornI do su
confrnfo, y quo cnroco consocuonfononfo doI dorocho nI nsconso, In
cnrrorn, ofc. IncIuso oI dorocho n In osfnLIIIdnd osf nuy corconndo on In
rcfIcn, uos In rogInnonfncIon doI nrfIcuIo 13, on su IncIso 4), oxIgo
quo oI confrnfo rovon unn cIusuIn do ronovncIon y roscIsIon n fnvor do
In ndnInIsfrncIon LIIcn: oIIo IIovn n nornns on Ins cunIos nnLns nrfos
so rosorvnn oI dorocho do dnr or fornInndo oI confrnfo, con o sIn nnfI-
cIncIon o nvIso rovIo, y on fodos Ios cnsos sIn dorocho n IndonnIzncIon
nIgunn snIvo, on nIgunos cnsos, oI rosfo doI roIo nos on oI cunI so
roduco In roscIsIon.
IA!TI OII!AI XIII - 12
rIo (nrf. 14), nnforIornonfo cnIIfIcndo cono jornnIIzndo, ros-
ocfo doI cunI In rogInnonfncIon: o) no oxIgo Ins nIsnns for-
nnIIdndos on oI confrnfo-fIo rovIsfo on oI nrfIcuIo 13 nrn oI
orsonnI confrnfndo, y I) nuforIzn n dosIgnnr orsonnI frnn-
sIforIo oxfrnnjoro on nquoIIos Iugnros googrfIcos on quo osfo
fIo do nnno do oLrn, gonornInonfo nIgrnforIn, os cunnfIfnfI-
vnnonfo sIgnIfIcnfIvn.
10
SnIvo osfns oquonns dIforoncIns do nnfIcos on cunnfo n In
nnnorn do fornnIIznr In roIncIon confrncfunI, sogn Ins rovI-
sIonos rogInnonfnrIns do Ios nrfIcuIos 13 y 14, no oxIsfo on
vordnd dIforoncIn jurIdIcn nIgunn onfro nnLos suuosfos, y
consfIfuIrIn un ojorcIcIo on grnn nodIdn ffII Luscnr hnIInr-
Ins.
11
4.3. OIeertocionee conunee
o Io hnsfn nquI frnfndo on nnforIn do orsonns fIsIcns con-
frnfndns Lnjo oI rogInon gonorIco do Io quo on dorocho rIvndo
so nsInIIn n unn IocncIon do sorvIcIos, oxIsfon dos osILIIIdn-
dos LsIcns do oncundro nornnfIvo:
4.10
II nrfIcuIo 14 do In rogInnonfncIon oxrosn, con un consIdornLIo
grndo do oufonIsno, quo: Ios orgnnIsnos quo or In nnfurnIozn do Ios
sorvIcIos, oxIofncIonos, oLrns o fnrons quo fongnn n su cnrgo, y In zonn
googrfIcn dondo doLnn ronIIznrso, no cuonfon con osfuInnfos quo sn-
fIsfngnn Ios roquIsIfos osfnLIocIdos on oI nrfIcuIo ?", IncIso J), doI !ogI-
non JurIdIco IsIco do In IuncIon ILIIcn, odrn sor nuforIzndos or oI
Iodor IjocufIvo n dosIgnnr orsonnI frnnsIforIo oxfrnnjoro.
4.11
Icon rosocfIvnnonfo Ios nrfIcuIos 13 y 14 doI !ogInon JurIdIco
IsIco do In IuncIon ILIIcn: Arf. 13. II orsonnI confrnfndo sor
nfocfndo oxcIusIvnnonfo n In ronIIzncIon do sorvIcIos quo, or su nnfurn-
Iozn y frnnsIforIodnd, no uodnn sor cunIIdos or orsonnI ornnnon-
fo, no doLIondo dosononnr funcIonos dIsfInfns do Ins osfnLIocIdns on oI
confrnfo. Arf. 14. II orsonnI frnnsIforIo sor dosfInndo oxcIusIvn-
nonfo n In ojocucIon do sorvIcIos, oxIofncIonos, oLrns o fnrons do cnrc-
for fonornrIo, ovonfunI o osfncIonnI, quo no uodnn sor ronIIzndos or
orsonnI ornnnonfo, no doLIondo cunIIr fnrons dIsfInfns do nquoIIns
nrn Ins quo hnyn sIdo dosIgnndo.
AOITIS I!IIICOS XIII - 13
o) cono confrnfndo donfro doI rogInon jurIdIco LsIco do In
funcIon LIIcn, son or In hIofosIs doI nrfIcuIo 13 o or In doI
nrfIcuIo 14;
I) cono confrnfndo fuorn doI rogInon jurIdIco LsIco do In
funcIon LIIcn, y sIn osfnr sonofIdo n nIngn rogInon dofor-
nInndo quo no son oI doI roIo confrnfo y on oI cnso oI rogInon
doI docrofo-Ioy do consuIforIn.
A su voz, In nfIrnncIon do quo osfo fIo do orsonns confrn-
fndns fuorn doI rogInon do In funcIon LIIcn so oncuonfrnn
rogIdos or oI dorocho rIvndo, no doLo sor fonndn nuy osfrIc-
fnnonfo, uos oxIsfon nuchos nsocfos do su roIncIon quo so
oncuonfrnn sonofIdos nI dorocho LIIco.
AsI or ojonIo, cunIquIor ncfo quo dIcfo In ndnInIsfrncIon
con rosocfo n osfns orsonns (su nonLrnnIonfo o ronocIon,
snncIonos, ofc.), n osnr do roforIrso n unn roIncIon cnIIfIcndn
cono do dorocho rIvndo, consfIfuyo un ncfo ndnInIsfrnfIvo
quo doLo rosofnr ndons fodos Ios rIncIIos doI dorocho -
LIIco on Io roInfIvo n fornn, conofoncIn, rocodInIonfo, oLjo-
fo, ofc., udIondo sor Inugnndo or fnIos nofIvos nunquo no
so nnrfo do Ins nornns doI dorocho rIvndo quo nofIvnron su
dIcfndo;
12
con oIIo quodn dIcho quo In roIncIon onfro oI ngonfo y
oI Isfndo no os nuncn soIo do dorocho rIvndo, sIno sIonro, n
Io suno, nIxfn.
Ior oIIo, In nfIrnncIon do quo osfos ngonfos so hnIInn rogI-
dos or oI dorocho rIvndo so rofIoro ns quo nndn n In no
nIIcncIon do rIncIIos roIos doI dorocho LIIco, fnIos cono
InconnfILIIIdndos, rohILIcIonos, ofcoforn, y n In nIIcncIon
4.12
IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon, DicInenee, 20 do juIIo do
1966. AsI, oI cIsIco ojonIo do IrrnzonnLIIIdnd doI ncfo or dosroorcIo-
nnIIdnd, quo oxIIcnnos on Ins dIsfInfns odIcIonos do 1l ocIo oJninieIro-
Iito; uIfInnnonfo, on oI fono 3 do osfo frnfndo, cnIfuIo VIII, . 5. Ios-
forIornonfo, on IgunI sonfIdo, MA!IIHOII, MIO!II S., 1l exceeo Je puni-
ci6n cono ticio Jel ocIo juriJico Je JerecIo pIlico, I.I., 1989-I-969;
COMAI!A, 1l exceeo Je punici6n cono ticio Jel ocIo oJninieIroIito, on
su IILro DerecIo AJninieIroIito, op. ciI., s. ?3 y ss.
IA!TI OII!AI XIII - 14
do nIgunos rIncIIos doI dorocho rIvndo, cono sor unn dIsfIn-
fn osfnLIIIdnd, roconocInIonfo doI dorocho do huoIgn,
concorfncIon do convonIos coIocfIvos do frnLnjo, ofcoforn. II
nnrco gonornI do In roIncIon, on Io roInfIvo n Ios sonnIndos
nsocfos do conofoncIn, voIunfnd, oLjofo, fornn, rocodInIonfo,
do Ios ncfos osfnfnIos roforIdos n dIchos ngonfos, sIguo sIondo oI
doI dorocho LIIco.
c) !nn forcorn nIfornnfIvn os quo In orsonn son confrnfndn
fuorn doI noncIonndo rogInon jurIdIco LsIco do In funcIon
LIIcn, oro donfro osocIfIcnnonfo doI rogInon doI docrofo-
Ioy do consuIforIn, cono voronos on oI unfo 8.
5. 1xcepcionee JenIro Jel reginen Je lo funci6n pIlico
In sunn, snIvo nIgunos cnsos do oxcocIon cono Ios noncIo-
nndos, fodos quIonos so dosononnn on In ndnInIsfrncIon -
LIIcn, confrnIIzndn o dosconfrnIIzndn, fIonon In cnIIdnd do fun-
cIonnrIos o onIondos LIIcos y so rIgon on consocuoncIn or
oI dorocho LIIco. IIIo no sIgnIfIcn, sIn onLnrgo, quo oI rogI-
non jurIdIco nIIcnLIo son oxncfnnonfo oI nIsno on fodos Ios
cnsos; or oI confrnrIo, oxIsfon nuchns dIforoncIns onfro Ios
dIsfInfos ngonfos do In ndnInIsfrncIon, dorIvndns do quo no
fodos oIIos osfn conrondIdos on oI rogInon LsIco gonornI.
5.1. Ior do ronfo, donfro do Ios ngonfos doI Isfndo hny quo
dIforoncInr nI yn noncIonndo cnso do Ios confrnfndos, quo
IncIuso cunndo so rIgon or oI dorocho LIIco fIonon on su
confrnfo un rogInon do oxcocIon quo uodo nnrfnrIos do nI-
gunns do Ins nornns gonornIos,
1
or Io cunI oI onIoo do osfo
5.1
In ofocfo, oI rogInon dononInndo do 'confrnfo` os uno do Ios
nodIos rovIsfos or oI ordonnnIonfo jurIdIco nrn Ingrosnr n In funcIon
LIIcn y su ofocfo fundnnonfnI os nnrfnrso on su roguIncIon do Ins
nornns gonornIos quo rIgon oI 'confrnfo do onIoo LIIco`, on cunnfo
osfns son dorogndns or Ins cIusuIns osocInIos doI convonIo (DicIne-
nee, f. 94, . 6).
AOITIS I!IIICOS XIII - 15
sIsfonn osf IInIfndo or nornns osIfIvns y soIo so Io jusfIfI-
cn cunndo so frnfn do fnrons o sorvIcIos quo, or su nnfurnIozn
y frnnsIforIodnd, no uodnn sor cunIIdos or orsonnI or-
nnnonfo: os Io quo dofornInn oI nrfIcuIo 13" doI !ogInon Ju-
rIdIco IsIco.
2
osdo Iuogo, oxIsfon nuchns dIfIcuIfndos rcfIcns nrn do-
fornInnr cundo nos onconfrnnos nnfo suuosfos do fnI nnfu-
rnIozn. SI so fonn In nornn on fornn nLsoIufnnonfo foxfunI,
no oxIsfIrIn on ronIIdnd fnron nIgunn quo no uodn sor cunII-
dn or oI orsonnI ornnnonfo do In ndnInIsfrncIon; osn Infor-
rofncIon, quo n vocos ronIIznn nIgunos orgnnos do confroI, ro-
duco In dIsosIcIon nI nLsurdo, uos InIIcn quo no fIono su-
uosfo nIguno do nIIcncIon.
A su voz, IIovndn nI ofro oxfrono, on unn ndnInIsfrncIon
dondo con frocuoncIn so nIIcnn rogInonos do nusforIdnd,
rncIonnIIzncIon, ofc., quo on In rcfIcn IgunInn nrn nLnjo,
roducIondo cndn voz ns Ios nIvoIos suorIoros y osocInIIzn-
dos do In ndnInIsfrncIon LIIcn, rosuIfnrIn fcII sosfonor quo
nIngunn fnron ns o nonos osocInIIzndn onfrn donfro do Ins
quo uodo dosononnr oI orsonnI ornnnonfo, son or rocnr-
go do fnrons, fnIfn do osocInIIzncIon unfunI on nquoIIo do quo
so frnfnro; hnsfn fnIfn do orsonnI do noyo nInIno nrn odor
ronIIznr funcIonos nrn Ins quo so oncuonfrn orsonnInonfo
cnncIfndo, oro nrn Ins cunIos no osf dofndo do Ios nodIos
nnforInIos y hunnnos IndIsonsnLIos nrn su ojorcIcIo.
AsI or ojonIo, conocInos oI cnso do unn onrosn osfnfnI
con ns do dIoz nII ngonfos, on cuyn ndnInIsfrncIon gonornI
oxIsfInn con nnfIguodnd y rnzonnLIo ofIcIoncIn unn nodIn doco-
nn do orsonns do socrofnrIn, oro dondo no hnLIn on cnnLIo
unn soIn Luonn y ofIcnz dncfIIogrnfn...
5.2
AnforIornonfo so oxrosnLn oI rIncIIo on oI sonfIdo do fnrons
quo no fuornn Ins hnLIfunIos doI orgnnIsno confrnfnnfo, Io quo orn ns
rosfrIcfIvo quo In ncfunI dIsosIcIon. Vor on fnI sonfIdo In Ioy 20.1?2,
nrfIcuIo 8", sogundn nrfo; DicInenee, f. 91, . 2?4.
IA!TI OII!AI XIII - 16
Ior suuosfo quo no roononos oI cunsI-nLsurdo do quo
hnsfn un oorndor do conufndorn uodn Incorornrso on sI-
funcIonos nornnIos cono orsonnI confrnfndo, oro do fodos
nodos dosfncnnos quo oI foxfo nornnfIvo no roorcIonn soIu-
cIon ofIcnz n In cuosfIon.
So frnfn on sunn do unn cuosfIon do hocho, n sor rosuoIfn
on cndn cnso concrofo on Lnso n In sIfuncIon fcfIcn y n unn
rnzonnLIo soIucIon do oIIn. AsI or ojonIo, on oI nIsno cnso
do oorndoros do IC quo fornInnnos do noncIonnr, In confrn-
fncIon uodo jusfIfIcnrso sI so frnfn do orgnnIznr un congroso o
sonInnrIo, uLIIcnr un IILro, ofocfunr unn vorsIon LIIInguo,
ofc.
5.2. TnnLIon quodnn oxcIuIdns do In nIIcncIon doI !ogInon
on cuosfIon Ins orsonns quo dosononon funcIonos or oIoc-
cIon ouInr;
3
Ios MInIsfros, SuLsocrofnrIos do Isfndo y So-
crofnrIos do In IrosIdoncIn do In ncIon, y Ins orsonns quo or
dIsosIcIon IognI o rogInnonfnrIn ojorznn funcIonos do jornr-
quIn oquIvnIonfo.
5.3. Tnnoco osfn conrondIdos oI orsonnI nIIIfnr, oI con-
rondIdo on In Ioy do sorvIcIo oxforIor do In ncIon, oI orsonnI
do sogurIdnd y dofonsn, y oI cIoro ofIcInI.
5.4. Ios nIonLros Infogrnnfos do Ios cuoros coIogIndos quo
funcIonnn on In ndnInIsfrncIon nncIonnI, Ios rogIdos or con-
vonIos coIocfIvos doI frnLnjo (or ojonIo, oI orsonnI do Ins
onrosns doI Isfndo), y Ios quo fIonon un osfnfufo roIo, cono
5.3
AsI Io oxrosnLn con cInrIdnd oI nnforIor Isfnfufo; oI docrofo-Ioy do
1980 no hnco In osocIfIcn noncIon, oro oIIn uodo do fodos nodos
consIdornrso InIIcIfn, o nIIcnLIo on suLsIdIo, y hnsfn dorIvndn doI ns
oIononfnI sonfIdo conn. CnLo hncor nofnr fnnLIon quo oI IncIso I)
nuforIzn con unn doIogncIon on LInnco n quo oI Iodor IjocufIvo dIsongn
quo ofro orsonnI, donfro do su ocuIInr fornInoIogIn, quodo fnnLIon
oxcIuIdo doI !ogInon LsIco.
AOITIS I!IIICOS XIII - 1?
or ojonIo oI Isfnfufo doI oconfo, oI Isfnfufo doI IorsonnI
CIvII do Ins Iuorzns Arnndns, ofcoforn.
5.5. II orsonnI quo so dosononn on oI Iodor IogIsInfIvo
4
y oI Iodor JudIcInI, uos oI nrfIcuIo 1" doI Isfnfufo osfnLIoco
quo oI conrondo n fodns Ins orsonns quo rosfnn sorvIcIos
on doondoncIns doI Iodor IjocufIvo ncIonnI.
5.6. II orsonnI quo no rosfn sorvIcIos ronunorndos (nr-
fIcuIo 1"). So conrondon nquI Ios sorvIcIos orsonnIos oLIIgn-
forIos o corgoe pIlicoe: rosIdIr nosns oIocfornIos, doonor
cono fosfIgo, nrfIcInr on consos, ofcoforn. SI LIon consfIfu-
yon on sonfIdo Info unn funcIon o onIoo LIIco, son on rIn-
cIIo grnfuIfns,
5
sIn orjuIcIo do quo oxIsfn unn cononsncIon
or gnsfos; no or oIIo oncundrnn on sorvIcIos ronunorndos
nI Ios os do nIIcncIon oI !ogInon.
6. 1l pereonol oJ Ionoren , Ionororio
6.1. Lo eoliJoriJoJ eociol , eu encuoJre juriJico
AcnLnnos do vor quo on nnforIn do cnrgns LIIcns oLIIgn-
forIns, do cnrcfor orsonnI, In sIfuncIon os cInrn on cunnfo n
quo osfn oxcIuIdos doI rogInon LsIco gonornI. Su cnrcfor
oLIIgnforIo y no ronunorndo no hn rovocndo ofrns dIsquIsIcIonos
quo In unfunIIzncIon do In nocosIdnd do Ioy y quo oIIn son
rnzonnLIo.
In cnnLIo, hn dndo Iugnr n dIfIcuIfndos InforrofnfIvns oI
cnso do quIonos or vocncIon do sorvIcIo, do coInLorncIon o do
soIIdnrIdnd socInI, o sInIo dosoo do confrILuIr nI nojornnIon-
fo do In ndnInIsfrncIon sIn or oIIo hncor nLnndono do su nodo
5.4
II cunI fIono su roIn Ioy 24.600.
5.5
In vIrfud do osfn cnrncforIsfIcn y do In oIligoIorieJoJ o inpernuIo-
IiliJoJ (hny quo cunIIrIns orsonnInonfo, no Ins uodo ofocfunr ofro
or uno nI son on rIncIIo rodInILIos or dInoro) do Ins nIsnns, os quo
so oxIgo fnnLIon quo sonn Ienporolee, cierIoe y quo rosofon oI rIncI-
Io do iguolJoJ.
IA!TI OII!AI XIII - 18
do vIdn hnLIfunI, rosfnn voIunfnrInnonfo sorvIcIos no ronu-
norndos n In ndnInIsfrncIon nncIonnI. SI In cnrgn LIIcn grn-
fuIfn, IognInonfo oLIIgnforIn, os vIsfn sIn dIsfnvor or In rc-
fIcn ndnInIsfrnfIvn, no cnLo docIr Io nIsno do In ovonfunI co-
InLorncIon no rofrILuIdn doI nrfIcuInr con In ndnInIsfrncIon.
Y no so cron quo nos onconfrnnos nnfo unn norn cuosfIon
do dIsquIsIcIonos docfrInnrIns do Inforos noufro: nuy nI con-
frnrIo, Io quo nquI osf on juogo os In fIoxILIIIdnd con In cunI In
ndnInIsfrncIon osf ronrndn nrn ndnIfIr In nrfIcIncIon
do Ios ndnInIsfrndos y cIudndnnos on In ndnInIsfrncIon LII-
cn, o cunfns frnLns y dIfIcuIfndos osf dIsuosfn n onor n
dIchn nrfIcIncIon, roquIsIfo LsIco do unn ndnInIsfrncIon
nodornn on unn donocrncIn quo norozcn oI nonLro do fnI.
Ior oIIo os Inorfnnfo dIsfInguIr nIgunos do Ios suuosfos
quo so hnn Innfondo hnsfn nhorn on In rcfIcn ndnInIsfrnfI-
vn.
6.2. Lo inexieIencio Je Jeeignoci6n
Hnsfn nhorn no so hnn Innfondo roLIonns con nquoIIos
quo coInLornn do fnI nodo dosInforosndo ein Jeeignoci6n olgu-
no: oIIo no hn consfIfuIdo on oocns nornnIos nofIvo do ro-
ocuncIon nrn Ios orgnnIsnos do confroI, orquo ndvIorfon
quo so frnfn do suuosfos do coInLorncIon nnforInI, InsuscofI-
LIos do nodIfIcnr o nIfornr In orgnnIzncIon LurocrfIcn.
So frnfn, cono os ovIdonfo, do Ins dIsfInfns fornns do
voIunfnrIndo, norIforIos, rncfIcnnfos, ofc. o fodos no-
dos, ndoInnfn nIgo do In nnfurnIozn do In cuosfIon, oI rocordnr
quo sI no hn rovocndo doLnfos jurIdIcos, sI Ios hn ocnsIonndo
oIIfIcos, rosocfo doI fIo do fnron quo nIgunos do osfos gruos
uodnn osfnr ronIIznndo, n juIcIo do ofros do sIgno oIIfIco ouos-
fo.
Is do Inforos sonnInr quo on In ncfunIIdnd, nI dosLordnrso oI
sIsfonn cnrcoInrIo y doscroorso doI sIsfonn onnI do Ios IfI-
nos fIonos, fnnLIon hn cononzndo n funcIonnr unn fornn do
dosonono grnfuIfo do fnrons do coInLorncIon Lnjo In fornn do
AOITIS I!IIICOS XIII - 19
snncIon onnI, con In nquI dononInndn proIoIion; on fnI cnso
fnnoco In roIncIon jurIdIcn os In doI !ogInon JurIdIco IsIco
do In IuncIon ILIIcn, y nI sIquIorn doI dorocho ndnInIsfrnfI-
vo roInnonfo dIcho, sIno doI dorocho onnI eIricIo eeneu.
6.3.Lo coloIoroci6n groIuiIo preeIoJo o Irotee Je pereonoe
juriJicoe
Tnnoco nrocon hnLorso rosonfndo roLIonns on Ios cn-
sos do sorvIcIos orsonnIos rosfndos no oxncfnnonfo n fIfuIo
inJitiJuol, sIno cono nsocIndo, doondIonfo, nnndnfnrIo, ofc.,
do ofrn InsfIfucIon jurIdIcn dIsfInfn: Cruz !ojn ArgonfInn, Ijor-
cIfo do SnIvncIon, CnrIfns, dIsfInfns IundncIonos o AsocIncIo-
nos sIn fInos do Iucro (cooorndorns oscoInros, ofc.).
In osfos cnsos, In roIncIon doI IndIvIduo os con eu InsfIfu-
cIon, y nIngn Inzo jurIdIco jorrquIco o confrncfunI Io IIgn con
In ndnInIsfrncIon LonofIcInrIn do sus sorvIcIos grnfuIfos. o
hn hnLIdo uos roLIonns do oncundro, on sIfuncIonos nornn-
Ios.
6.4. Loe coeoe Je Jeeignoci6n fornol
6.4.1. Loe Iip6Ieeie Je porIicipoci6n o repreeenIoci6n fornol
en loe cuerpoe oJninieIroIitoe.
Cunndo un grndundo o osfudInnfo os oIocfo nrn Infogrnr Ios
cuoros dIrocfIvos do su IncuIfnd o !nIvorsIdnd, o un usunrIo
oI cuoro dIrocfIvo do In onfIdnd quo Io rosfn dofornInndos
sorvIcIos LIIcos, ofc., fononos oI rInor cnso do dosIgnncIon
fornnI, on un sorvIcIo nornnInonfo no rofrILuIdo, sIn quo so
hnyn hnsfn nhorn Innfondo oI roLIonn doI eIoIue jurIdIco do
In orsonn.
Io nIsno so nIIcn on Ios cuoros ncndonIcos coIogIndos n
In oIoccIon do nuforIdndos quo rorosonfnn nI cInusfro do rofo-
soros: su rorosonfncIon os nsInIInLIo n In do Ios dons Info-
grnnfos doI cuoro.
IA!TI OII!AI XIII - 20
A nuosfro nodo do vor, fodos oIIos uodon fonor rosonsnLI-
IIdndos onnIos ( fIIcnnonfo, oI doIIfo do corrucIon rovIsfo
on In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon, quo
IncIuyo on oI nrfIcuIo 1 n Ios funcIonnrIos y onIondos soIoc-
cIonndos, dosIgnndos o elecIoe) y cIvIIos oquInrnLIos n Ins do
Ios funcIonnrIos LIIcos. o cnLo on cnnLIo consIdornrIos fn-
Ios on cunnfo n Ios dons dorochos y doLoros doI rogInon jurI-
dIco LsIco. In nrfIcuInr, or ojonIo, sorIn un fofnI confrn-
sonfIdo onfondorIos do nIIcncIon rogIns cono oI doLor do oLo-
dIoncIn, ofc.
TnIos orsonns no son uos funcIonnrIos LIIcos conron-
dIdos on oI rogInon jurIdIco LsIco do In funcIon LIIcn, y Ins
soIucIonos suIoforIns do quo hnyn nonosfor on Ios cnsos ocu-
rronfos hnLrn do Luscnrso or In vIn doI dorocho oIIfIco y
nrInnonfnrIo, no or In doI dorocho ndnInIsfrnfIvo. IxIsfon
sufIcIonfos dosnrroIIos nI rosocfo y no os nocosnrIo frnfnrIos
nquI.
6.4.2. Loe coeoe Je funcionee oJninieIroIitoe ein
repreeenIoci6n poliIico fornol
Todo so conIIcn cunndo oxIsfo dosIgnncIon fornnI y no so
frnfn do In cInrn sIfuncIon do rorosonfncIon oIIfIcn quo vonI-
nos do oxonor. Is Inforosnnfo dnfo do sIcoIogIn ndnInIsfrn-
fIvn quo fodnvIn hoy Ios orgnnos do confroI cIfon cono roco-
donfo do InorfnncIn, quo or Io dons suscrILon, nndn nonos
quo un sInIo y oscuro Inforno doI 30 do junIo do 19?5 onnnn-
do do un funcIonnrIo do In SocrofnrIn do Isfndo do HncIondn do
In ncIon.
Ijo nquoI funcIonnrIo quo Ins orsonns on cuosfIon, or no
osfnr ronunorndns no osfn conrondIdns on oI nIcnnco do Ios
cuoros nornnfIvos vIgonfos on nnforIn do dorochos y doLo-
ros Io quo os corrocfo o InduLIfnLIo, oro oIIo Io IIovn ncfo
soguIdo n rnzonnr soLro In suuosfn convonIoncIn do quo soIo
oI Iodor IjocufIvo do In ncIon uodn ofocfunr fnIos nonLrn-
nIonfos. II crIforIo fuo ronfnnonfo roroducIdo y uLIIcndo
AOITIS I!IIICOS XIII - 21
or oI hoy surInIdo TrILunnI do Cuonfns do In ncIon on su
Igosfo AdnInIsfrnfIvo n" 1850, oxfo. 42.230/?4, M.I. II In-
forno, or Io dons, fuo odIdo or oI roIo TrILunnI do Cuon-
fns do In ncIon.
TnnLIon In IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon on oorfu-
nIdndos hn IIogndo n nognr In fncuIfnd do Ios nInIsfros nrn
dosIgnnr orsonnI nd honoron,
1
ndnIfIondosoIo on cnnLIo nI
Iodor IjocufIvo;
2
oIIo, sIn orjuIcIo do unfunIIznr quo, nI no
onfrnnnr dIsosIcIon do fondos do In hncIondn LIIcn, oI on-
foncos TrILunnI do Cuonfns cnrocIn do conofoncIn IognI nrn
fornuInr oLsorvncIon IognI n osfo fIo do ncfos, on uno u ofro
cnso.
3
Con fodo, Ins rnzonos LrIndndns nrn osfns soIucIonos no
fIonon sufIcIonfo fuorzn do convIccIon; oI unfo do nrfIdn do
osfos crIforIos consIsfo on fornuInr unn dIsfIncIon nornnonfo
sonnfIcn y nrIorIsfIcn, cnronfo do susfonfo nornnfIvo, onfro
funcIonos o dosIgnncIonos honornrIns y nd honoron.
In nnLos cnsos nos onconfrnrInnos nnfo suuosfos do nu-
soncIn do ronunorncIon o confrnrosfncIon on dInoro or nrfo
doI Isfndo, Io cunI, cono LIon so dosrondo doI nrfIcuIo 1" doI
rogInon jurIdIco LsIco o doI nnforIor Isfnfufo, InIIcn quo
fnIos nonLrnnIonfos so oncuonfrnn oxcIuIdos do su rogInon,
nunquo no do Ins nornns do In ConvoncIon InfornnorIcnnn
confrn In CorrucIon (nrfIcuIo 1 do osfn).
6.1
IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon, DicInenee, 29 do nLrII do
1964, f. 89, . 139.
6.2
DicInenee, f. 10?, . 215: nndn oLsfnLn on orocho n quo oI Iodor
IjocufIvo dosIgnnso, cono Io hIzo, consojoros 'nd honoron` on oI noncIo-
nndo orgnnIsno. Ofrn dIscusIon os sI In ronunorncIon hn do sor nofIvo
nrn dIforoncInr In conofoncIn doI Jofo do OnLInofo nrn dosIgnnr fun-
cIonnrIos nd-honoron: IA!!AZA y SCHAI!II, rInor nrfIcuIo cIfndo, s.
394 y 395. A Ios ofocfos do In corrucIon, Ios suuosfos quodnn oquInrn-
dos or oI nrfIcuIo 1 do In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In Corru-
cIon.
6.3
DicInenee, f. 89, . 139.
IA!TI OII!AI XIII - 22
!nn sonsnfn InforrofncIon do osn rInorn consfnfncIon do-
LorIn IIovnr n In nfIrnncIon do quo os Luono y dosonLIo quo oI
Isfndo rocuro In coInLorncIon do nrfIcuInros dIsuosfos n
LrIndnr sus sorvIcIos nI Isfndo, sIn orcILIr ronunorncIon o
onoIunonfo nIguno: quo Ios sorvIcIos o frnLnjos sonn oxcoIon-
fos o no, on nndn dIforIrn con oIIo do Ios quo fnnLIon rosfnn
nI Isfndo Ios funcIonnrIos o ngonfos ronunorndos.
In cunIquIor cnso, os unn oLvIn ocononIn nrn oI ornrIo
LIIco, quo no uodo nsI cono nsI dosrocInrso on un nIs
ondoudndo y sIn rocursos fIscnIos o rosuuosfnrIos nLundnn-
fos.
Adons, os cInro quo sI oI Isfndo no uodo sIonro ofrocor
suoIdos conofIfIvos con oI socfor rIvndo, uodo con fodo on
nIgunos cnsos oLfonor coInLorncIonos dosInforosndns nrn fn-
rons dofornInndns, quo no oLIIguon nI nrfIcuInr n nLnndonnr
su noJue titenJi hnLIfunI y Io ornIfnn do fodos nodos coIn-
Lornr, nsI son on fornn IInIfndn, con In conunIdnd.
SIn onLnrgo, nndn do osfo os vIsfo nsI or In rncIonnIIdnd
IrrncIonnI Inornnfo on oI sono do In ndnInIsfrncIon LIIcn,
sogn voronos n confInuncIon. Todn In cuosfIon, or Io dons,
nrfo do In dIforoncIncIon ofocfundn sIn susfonfo nornnfIvo
nIguno, onfro funcIonos o funcIonnrIos honornrIos y nd
honoron. Ms nn, In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In
CorrucIon so rofIoro n funcIonos quo uodon sor do nnfurnIozn
ronunorndn u honornrIn, con Io cunI Lorrn fodn dIsfIncIon
onfro nquoIIos concofos on su roIo nLIfo do nIIcncIon.
6.4.2.1. Iuncionorioe Ionororioe.
In funcIon honornrIn Inorfn sogn osfo crIforIo unn dIg-
nIdnd, dIsfIncIon o cnfogorIn ofIcn, ofocfundn osonfnonnonfo
or oI Isfndo, sIn InIIcnr unn vIncuIncIon do sorvIcIo. or-
nnInonfo sIgnIfIcn un ronIo o roconocInIonfo n In conducfn
doI cnndIdnfo. Sogn osfo crIforIo y on nInLrns do In Irocurn-
cIon, Ins orsonns dosIgnndns on un cnrgo 'honornrIo`, on rIn-
AOITIS I!IIICOS XIII - 23
cIIo, no fIonon funcIonos osocIfIcns quo cunIIr y, or Io fnn-
fo, no son sujofos do dorochos nI do oLIIgncIon nIgunn.
4
6.4.2.2. Iuncionorioe nd honoron
Ior su nrfo, Ios funcIonnrIos dosIgnndos 'nd honoron` go-
znn do Ins fncuIfndos y fIonon n su cnrgo Ins rosonsnLIIIdndos
Inhoronfos nI cnrgo quo dosononnn; vnIo docIr, quo son fIfu-
Inros do Ios dorochos y sujofos do Ins oLIIgncIonos Inhoronfos n
In funcIon LIIcn quo cunIon, con Ins nodnIIdndos roIns
do In nnfurnIozn do su sIfuncIon do rovIsfn.
II funcIonnrIo oJ Ionoren sorIn on osfo crIforIo nquoI quo
doLo cunIIr con nIgn conofIdo o frnLnjo; fnIos dosIgnncIo-
nos doLon sor ndocundnnonfo ondorndns, uosfo quo In fnIfn
do rofrILucIon uodo ncnrronr oI cunIInIonfo dofIcIonfo o, or
Io nonos, no snfIsfncforIo do Ins fnrons; sIonro, cInro osf,
quo fnI ncfIvIdnd no rodIfo ofrn fornn do cononsncIon
honor, rosfIgIo, ofc..
5
II crIforIo fnn Lurdnnonfo cronnfIsfIco quo osfnnos roso-
nnndo hn IIogndo n su nxInn oxrosIon on un cnso on quo so
dIjo quo sIondo In ronunorncIon no soIo In confrnrosfncIon
doLIdn or oI onIondor, sIno, fundnnonfnI, el incenIito que
JeIernino lo reolicoci6n Je lo no,orio Je loe Ioreoe Iuno-
noe, snIvo Ios suuosfos do ncfIvIdndos cuyo ojorcIcIo rodIfn
ofrn fornn do cononsncIon (honor, rosfIgIo, ofc.), lo folIo Je
eeo reIriIuci6n pueJe Iroer oporejoJo el cunplinienIo Jefi-
cienIe o por lo nenoe no eoIiefocIorio Je loe Ioreoe.
6
Cono so ndvIorfo, oI crIforIo os InsosfonILIo dosdo oI unfo
do vIsfn fcfIco: Inorfn nrfIr do In ronIsn oxrosn do quo
fodos Ios quo frnLnjnn nrn oI Isfndo Io hncon or dInoro; In-
orfn soguIr con In consocuoncIn do quo on vIrfud do hncorIo
6.4
o un Inforno do In IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon nI Socro-
fnrIo do CuIfurn, nno 1981.
6.5
oI nIsno Inforno nnfos noncIonndo, unfo 1 in fine.
6.6
DicInenee, f. 113, . 1?0. In LnsfnrdIIIn os nuosfrn.
IA!TI OII!AI XIII - 24
or dInoro, Io hncon LIon; y IIogn nsI n In concIusIon do quo fodo
nquoI quo osfo dIsuosfo n coInLornr grnfuIfnnonfo con oI Is-
fndo o In conunIdnd sogurnnonfo Io hnr InofIcnznonfo, y no
on cnnLIo con In ofIcncIn quo cnrncforIzn nI dosonono do Ios
ngonfos quo coLrnn oI suoIdo.
So dIco nsI quo SI LIon os osILIo on Ins Innfns funcIonnIos
do orgnnIsnos o doondoncIns osfnLIocor In oxIsfoncIn do cnr-
gos 'nd honoron` soLro fodo cunndo so frnfo do conIsIonos
nsosorns do cnrcfor cIonfIfIco, nrfIsfIco, ofc., n ofocfos do do-
fornInnr In dofncIon doI orsonnI do ojocucIon quo hnLr do
coInLornr con nquoIIos, no rosuIfn, on rIncIIo, nconsojnLIo,
or frnfnrso do unn InsfIfucIon quo no gozn do gonornI ncofn-
cIon, nI on In docfrInn nI on In IogIsIncIon nncIonnI.
?
In osfn IfInn nfIrnncIon doLonos convonIr quo, sI LIon
rnzonn fnIsnnonfo on roIncIon n In ronIIdnd, rorosonfn on cnn-
LIo ndocundnnonfo oI nundo do sonfInIonfos y crooncIns quo
nnInn n In ndnInIsfrncIon nrgonfInn hnco yn vnrIos doconIos.
Icho on ofrns nInLrns, consfIfuyo unn nfIrnncIon corrocfn
on Io quo hnco nI osfndo nonfnI do Ios funcIonnrIos do In ndnI-
nIsfrncIon nncIonnI, o Incorrocfn on cunnfo n Ins ronIsns do
hocho quo onuncIn.
Todos nquoIIos quo so hnn hnIIndo dIsuosfos n rosfnr su
coInLorncIon dosInforosndn nI Isfndo, hnn fonIdo ocnsIon do
conroLnr Ins vordndos onocIonnIos y fnIsodndos onIrIcns quo
osfnnos roInfnndo.
In nIcn soIucIon, on fnIos cnsos y nIonfrns no cnnLIo In
nonfnIIdnd ndnInIsfrnfIvn, o so dIcfon nornns oxrosns nI ofoc-
fo,
8
os cono sIonro confornonr oI oLsfcuIo: hncor nonLrn-
6.?
oI Inforno noncIonndo, unfo 4 do concIusIonos gonornIos.
6.8
In dofornInndo nononfo oInLornnos un royocfo on fnI sonfIdo,
quo Iuogo do rocILIr Ins dIscronncIns do fodos Ios orgnnIsnos InforvI-
nIonfos fuo dosdo Iuogo nrchIvndo. Ios funcIonnrIos oIIfIcos, sI LIon
connrfInn oI crIforIo doI royocfo, no so rosoIvIoron n onfronfnr fnn
fornnInonfo In frndIcIon ndnInIsfrnfIvn.
AOITIS I!IIICOS XIII - 25
nIonfos honornrIos y no nd honoron, unfunIIznr onfoncos
Ios norIfos y roconocInIonfos quo In dosIgnncIon conIIovn; o,
nojor nn, no hncor nonLrnnIonfo do nnfurnIozn nIgunn y
sInIononfo soIIcIfnr InfornnInonfo In coInLorncIon do quo so
frnfo. Isfo IfIno os Io ns frocuonfo on In rcfIcn.
osdo Iuogo quo osfns IfInns soIucIonos no son fnnoco
Luonns, orquo InIIcnn InfroducIr fnIncIns, on oI rInor cnso,
y oIudIr oI confroI do In oInIon LIIcn, on oI sogundo.
Quodnn fInnInonfo grnn cnnfIdnd do cnsos quo osfn on In
fronforn onfro oI nonLrnnIonfo honornrIo y oI nd honoron,
y quo hnsfn nhorn Ios orgnnIsnos do confroI no hnn cuosfIonn-
do. Ios nunfnnos nquI or sI rosoIvIornn fnnLIon rohILIr-
Ios, on cnso do hnLorIos oIvIdndo: oI nonLrnnIonfo do un nIon-
Lro do un Jurndo nrn concursos do rofosoros os dosdo Iuogo
sIn ronunorncIon nIgunn snIvo Ios gnsfos doI vInjo, on su cnso,
y suono unn dIsfIncIon u honor; oro fnnLIon roquIoro oI dos-
onono do unn fnron concrofn.
SI oI Jurndo so convocn nrn dIscornIr un ronIo, unn dIs-
fIncIon, unn Locn, ofc., In sIfuncIon os In nIsnn: hny honor,
hny dIsfIncIon, oro fnnLIon hny frnLnjo quo ronIIznr. II Con-
sojo ncIonnI do InvosfIgncIonos CIonfIfIcns y TocnIcns osf
sIonro Iono do fnIos conIsIonos nsosorns. In SocrofnrIn do
CuIfurn do In ncIon convocn nnunInonfo n dIsfInguIdos jurn-
dos nrn dIscornIr oI IrInor IronIo ncIonnI on dIvorsns ox-
rosIonos doI nrfo.
Sor ncnso In concIusIon jurIdIcn orfInonfo do In Irocu-
rncIon doI Tosoro do In ncIon, quo no uodon dosIgnnrso jurn-
dos do nIngunn osocIo, sIn rofrILuIrIos ndocundnnonfo su In-
Lor, nIco nodo do quo ronIIcon LIon su fnron
o ocurrIr fnI voz, n In Invorsn do Io rnzonndo or osfo
orgnnIsno, quo onfoncos so frnfnr do unn sInocurn ovIfndn
or Ios nojoros y nnhoIndn or Ios nodIocros
Inguno do Ios quo onIfIo osfos dIcfnonos y roIfo osfos
crIforIos frnLnjo jnns dosInforosndnnonfo or In oscuoIn do
sus hIjos, Infogro un jurndo, hIzo nuncn fnron o funcIon nIgu-
nn quo sIn LrIndnrIo unfos nrn su currIcuIun o dIsfIncIo-
IA!TI OII!AI XIII - 26
nos nrn su ogo, Io ornIfIornn on cnnLIo ronIIznr nIgunn
fnron do Inforos nrn In conunIdnd
Croon ncnso sIncornnonfo quo no hny nuncn In snfIsfnc-
cIon doI doLor cunIIdo, oI gusfo do hncor nIgunn fnron gonoro-
sn, oI Incor do rosfnr In coInLorncIon dosInforosndn n unn
fnron quo so vnIorn cono fII nrn In socIodnd
Is fnn grnndo oI doscroInIonfo quo so fIono nrIorIsfIcn-
nonfo on oI sor hunnno, cono nrn no consIdornrIo nuncn
cnnz do ronIIznr fnron o funcIon nIgunn dosInforosndn Son
osos Ios suuosfos ofIcos do In funcIon LIIcn on nuosfrn nd-
nInIsfrncIon nncIonnI
Iorquo nos rosIsfInos n croorIo, osfuInnos unn voz ns In
conjofurn do quo osfns dIsfIncIonos soLro Ins cunIos so hnn cons-
fruIdo Ins nfIrnncIonos dognfIcns y soudojurIdIcns quo vonI-
nos do crIfIcnr, son fnIsns onIrIcnnonfo y confrnrIns or ondo
n dorocho, or confrnvonIr oI rIncIIo fundnnonfnI do In rnzo-
nnLIIIdnd do Ins nornns osfnfnIos.
?. Ieginen juriJico Je loe funcionorioe
excluiJoe Jel Ieginen Beico
o os un roLIonn do fcII soIucIon oI dofornInnr cuI os In
consocuoncIn do quo unn dofornInndn cnfogorIn do ngonfos os-
fon oxcIuIdos doI !ogInon JurIdIco IsIco do In IuncIon ILII-
cn, oro do fodos nodos IncIuIdos donfro do In funcIon LIIcn y
or Io fnnfo doI dorocho LIIco.
Cunndo oxIsfn un osfnfufo osocInI oI roLIonn so sInIIfI-
cnr, uos so frnfnr sInIononfo do ncudIr n oI nrn dofornI-
nnr n quo rIncIIos hn sonofIdo In funcIon do quo so frnfn; sIn
onLnrgo, cunndo oso osfnfufo no oxIsfo o cunndo so rosonfon
cuosfIonos no rovIsfns on oI uodo ncudIrso suIoforInnonfo
nI rogInon gonornI
A nuosfro juIcIo no hnLrIn InconvonIonfo on hncorIo nsI cunn-
do so frnfo do nIIcnr nornns quo hncon n Ios dorochos doI
funcIonnrIo, oro no on cnnLIo cunndo so frnfo do nIIcnr ros-
frIccIonos o IInIfncIonos. Trnfndoso do doLoros, rohILIcIo-
AOITIS I!IIICOS XIII - 2?
nos, ofc., croonos quo oIIos doLon surgIr, son doI osfnfufo o
nornns osocIfIcns quo oI funcIonnrIo fongn, son do Ios rIncI-
Ios gonornIos roIos do In funcIon LIIcn (doLor do oLodIon-
cIn, ofc.), oro no do In nIIcncIon nnnIogIcn o suIoforIn doI
Isfnfufo gonornI. Todo Io quo hnco nI rogInon dIscIIInnrIo, n
Ins snncIonos do quo oI funcIonnrIo uodo sor nsILIo, Infogrn
oI dorocho onnI ndnInIsfrnfIvo y cono fnI Io rosuIfn fnnLIon
do nIIcncIon oI rIncIIo nullun crinen nullo poeno eine lege.
Is cIorfo quo Ios rocodonfos son confusos on nnforIn do
dorocho onnI ndnInIsfrnfIvo y dIscIIInnrIo, oro Ios rIncI-
Ios gonornIos doI dorocho onnI son do InovIfnLIo nIIcncIon.
!no do oIIos, n nuosfro juIcIo, os quo no uodo consIdornrso
conforno n dorocho consfruIr rohILIcIonos o snncIonos on Lnso
n In nIIcncIon nnnIogIcn o suIoforIn do ofrns dIsosIcIonos.
1
o ocurro Io nIsno con Ins nornns doI Isfnfufo gonornI quo
osfnLIozcnn dorochos o rofoccIonos (rohILIcIon do sonrnrIo
doI cnrgo sIn sunnrIo rovIo, dorocho n In cnrrorn, n In osfnLI-
IIdnd, ofc.), Ins quo odrInn sor nIIcndns on dofocfo do nornns
osocIfIcns donfro doI rogInon roIo do In funcIon do quo so
frnfo.
8. 1l conIroIo Je eerticioe Je coneulIorio
II docrofo-Ioy 22.460/81, soLro IronocIon y confrnfo do sor-
vIcIos do consuIforIn, nuforIzn In confrnfncIon do sorvIcIos do
consuIforIn quo Lnjo In fornn do IocncIon do oLrn InfoIocfunI o
Je eerticioe roquIorn In AdnInIsfrncIon ILIIcn ncIonnI ...
(nrfIcuIo 1").
Isfo confrnfo do consuIforIn, fnnfo on oI suuosfo do Iocn-
cIon do oLrn cono do IocncIon do sorvIcIos, uodo hncorso con
unn fIrnn consuIforn, o con un consuIfor IndIvIdunI. In oI
sogundo cnso, oI nrfIcuIo 2", IncIso 3), Io dofIno cono fodo ro-
?.1
In sonfIdo sInIInr MA!IIHOII, op. ciI., f. III-I, s. ?2 n ?4.
IA!TI OII!AI XIII - 28
fosIonnI unIvorsIfnrIo nIfnnonfo cnIIfIcndo quo n fIfuIo IndIvI-
dunI rosfn sorvIcIos do consuIforIn.
In oso suuosfo no oxIsfo dudn nIgunn quo oI consuIfor IndI-
vIdunI confrnfndo or In ndnInIsfrncIon Lnjo oI rogInon do Io-
cncIon do sorvIcIos doI docrofo-Ioy do consuIforIn, no so oncuon-
frn rogIdo or oI !ogInon JurIdIco IsIco do In IuncIon ILII-
cn, sIno quo os un nrfIcuInr quo no oncundrn or ondo on In
cnIIfIcncIon do orsonnI do In ndnInIsfrncIon LIIcn, fun-
cIonnrIo, ngonfo, ofc.
1
In cnnLIo, oIIo no sIgnIfIcn quo so
rIjn onfornnonfo or oI dorocho rIvndo, uos oI confrnfo do
consuIforIn so roguIn or oI roIo docrofo-Ioy do consuIforIn y
consfIfuyo un confrnfo ndnInIsfrnfIvo;
2
oro cnLo sonnInr quo
on In rcfIcn do In rofornn doI Isfndo hn sIdo ns frocuonfo
In cInrn InsorcIon doI foxfo y nornns osocIfIcns doI confrnfo
on oI dorocho rIvndo quo on oI dorocho LIIco.
ndo quo oI docrofo-Ioy do consuIforIn frnfn conjunfnnonfo
fnnfo In IocncIon do oLrn cono In IocncIon do sorvIcIos do con-
suIforIn, y quo oxIsfon ronIsIonos oxrosns n In IogIsIncIon on
nnforIn do confrnfo do oLrn LIIcn, onsnnos quo os n osfo
rogInon
3
o on fodo cnso nI dorocho rIvndo,
4
oro no nI do In
funcIon LIIcn, quo corrosondo ncudIr on fodo Io no rovIsfo
on oI confrnfo on nrfIcuInr, o on oI roIo docrofo-Ioy do con-
suIforIn. Is osfo oI nIco cnso on quo un confrnfndo osf rogIdo
or oI dorocho LIIco on Io orfInonfo, cInro osf sIn sor
8.1
Vor fnnLIon ISMAII MATA, 1l conIroIo oJninieIroIito Je coneulIo-
rio, on oI IILro do In A.A..A., ConIroIoe AJninieIroIitoe, f. 2, ConIroIoe
eepeciolee. Id. Asfron, Iuonos AIros, 1982, cnIfuIo XXIV, s. 22? y ss.,
s. 243 y ss.
8.2
Inrn nIgunos nsocfos do osfo rogInon confrncfunI, vor nuosfro
nrfIcuIo 1l precio , lo reeponeoIiliJoJ en el conIroIo oJninieIroIito Je
coneulIorio, roroducIdo on oI IILro do In A.A..A., ConIroIoe oJninie-
IroIitoe, fono 2, ConIroIoe eepeciolee, od. Asfron, Iuonos AIros, 1982,
cnIfuIo XXII, s.161y ss.
8.3
Ioyos 13.064, 12.910, ofc.
8.4
AsI IA!IA, J!A M., ConIroIoe conerciolee noJernoe, Iuonos AI-
ros, 1993, od. Asfron, 656.
AOITIS I!IIICOS XIII - 29
funcIonnrIo o onIondo LIIco, nI rogIrso dIrocfn nI suIofo-
rInnonfo or Ins nornns doI !ogInon JurIdIco IsIco do In
IuncIon ILIIcn.
IInnInonfo, cnLo ncofnr quo nnfos do In rofornn doI Isfndo
oxIsfIn unn grnn rosIsfoncIn on In ndnInIsfrncIon LIIcn n
confrnfnr consuIforos IndIvIdunIos o coIocfIvos. Ioro oI rocoso
do rIvnfIzncIon roquIrIo do fnIos sorvIcIos nrn sor IIovndo n
cnLo, y osforIornonfo os nornnI quo so confrnfon oxfornn-
nonfo sorvIcIos quo no son nocosnrInnonfo do cnrcfor ornn-
nonfo, IncIuso juIcIos, Lnjo un rogInon confrncfunI do dorocho
rIvndo, rovIn ronIIzncIon do concursos rIvndos onfro consuI-
foros conrondIdos on unn eIorI lieI consonsundn con Ios or-
gnnIsnos InfornncIonnIos do crodIfo quo fInnncInn In oorn-
cIon.
9. AoIuroleco Je lo reloci6n Je enpleo pIlico
Mucho so dIscufo In nnfurnIozn doI vIncuIo quo doI ngonfo
con In ndnInIsfrncIon: doLo dosochnrso, on oI osfndo ncfunI do
In IogIsIncIon y In jurIsrudoncIn, quo In roIncIon do onIoo
LIIco uodn consfIfuIr un confrnfo rogIdo or oI dorocho rI-
vndo.
1
!LIcndn In roIncIon donfro doI dorocho LIIco, nIgunos
nuforos sosfIonon quo so frnfn do un confrnfo ndnInIsfrnfIvo,
2
ofros quo oI ncfo do nonLrnnIonfo os un ncfo ndnInIsfrnfIvo
unIInfornI, quo nocosIfn cono condIcIon
3
o cono condyuvnn-
9.1
Connrnr, con fodo, IVIAII, MA!IO I., AoIuroleco juriJico , regu-
loci6n legol Je lo reloci6n Je enpleo pIlico, on In !ovIsfn orocho doI
TrnLnjo, f. XI, 1951, s. 165 y ss.
9.2
AsI IIIISA, !AIAII, DerecIo oJninieIroIito, f. III, Iuonos AIros,
1964, s. 65 y ss.; II!AITZ, MIO!II AOII, Teorio generol Je loe conIroIoe
oJninieIroIitoe, Iuonos AIros, 1952, . 153; C!ITIIIA J!IO!, JOSI, AoIu-
roleco juriJico Jo fun0o puIlico, Snn InLIo, 1953, s. 19 y ss.; MA!II-
HOII, op. ciI., f. III-I, . 18?. !OMI, op. ciI., 5 od., 1996, s. 3?8 y ss.
9.3
In foorIn doI ncfo condIcIon uodo vorso on JIZI, OAST, Princi-
pioe generolee Jel JerecIo oJninieIroIito, f. II-2, Iuonos AIros, 1949, .
29 y ss.; O!A!, A!MAO IMIIIO, 1eIuJioe eoIre lo reloci6n Je enpleo
pIlico, In IInfn, 1964, s. 14 y ss.
IA!TI OII!AI XIII - 30
fo
4
oI rovIo consonfInIonfo doI Inforosndo; or fIn, fnnLIon
so sosfIono quo so frnfn do un ncfo LIInfornI nunquo no confrnc-
funI.
5
In ronIIdnd, Ios nrgunonfos con Ios cunIos so rofondo do-
nosfrnr quo In roIncIon do onIoo LIIco no consfIfuyo un
confrnfo ndnInIsfrnfIvo, nrfon or Io gonornI do un cIorfo
roconcofo ncorcn do quo os un conIroIo oJninieIroIito. SI so
osfInn, or ojonIo, quo soIo hny confrnfo cunndo nnLns
nrfos son jurIdIcnnonfo IgunIos,
6
onfoncos os cInro quo osfn
roIncIon no sorIn confrncfunI, uos oI sorvIdor LIIco osf on
unn roIncIon do suLordInncIon fronfo n In ndnInIsfrncIon; sI,
on cnnLIo, so ndnIfo quo on oI confrnfo ndnInIsfrnfIvo, oxIsfo
cIorfn suLordInncIon, onfoncos nquoIIn rnzon no os vIIdn nrn
nognr n osfn fIgurn In nnfurnIozn do confrnfo ndnInIsfrnfIvo.
?
Ichn concIusIon no vnrIn nunquo so sonnIo quo nIgunos
osfnfufos dIsonon quo n nrfIr do In nofIfIcncIon doI ncfo do
nonLrnnIonfo, In orsonn dosIgnndn quodn yn InvosfIdn doI
9.4
AsI IOSTHOII, I!IST, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, MndrId,
1958, s. 294 y ss.
9.5
VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., f. III, . 33? y ss., quIon oxono fnn-
LIon ofrns foorIns nnforIoros, . 291 y ss. Vor fnnLIon IAII!A I MIIIO,
CIISO ATOIO, AponIonenIoe eoIre oe ogenIee e 6rgooe pIlicoe, op. ciI.,
s. 10 n 14.
9.6
Ior ojonIo, SAMIAY, A!T!!O I!IQ!I, 1eIuJioe Je JerecIo pIlico,
Iuonos AIros, 1951, . 33 y ss., cIfndo or O!A!, op. ciI., . 25. Jusfnnonfo
osfo os oI rIncInI nrgunonfo usndo or In docfrInn quo nIogn quo nunco
oxIsfnn confrnfos onfro un nrfIcuInr y In ndnInIsfrncIon: OIACOMITTI, Z.,
Allgeneine LeIren Jee recIeeIooIlicIen VeruolIungerecIIe, ZurIch, 1960,
f. I, s. 442 y ss., Io quo donuosfrn In dosuLIcncIon doI nrgunonfo. O so
ndnIfo, uos, quo oxIsfn unn cnfogorIn IInnndn confrnfos ndnInIsfrnfIvos,
y onfoncos In funcIon LIIcn os uno do fnIos, o so In nIogn fofnInonfo, y
onfoncos nndn hny quo dIscufIr con roforoncIn osocIfIcn n In funcIon LII-
cn, y fodn In dIscusIon doLor frnsIndnrso nI ofro roLIonn.
9.?
In docfrInn cIsIcn on nnforIn do confrnfos ndnInIsfrnfIvos, rocIsn-
nonfo, Ios cnrncforIzn or oI vIncuIo do suLordInncIon quo suonon; sI LIon
hoy on dIn osfo no uodo yn sor In nofn fIIcn do fnIos confrnfos, os Indudn-
LIo quo unn orfocfn IgunIdnd confrncfunI no oxIsfo on cnsI nIngn confrnfo
ndnInIsfrnfIvo, rnzon or In cunI no os osn fnIfn do IgunIdnd nrgunonfo
sufIcIonfo nrn nognr cnrcfor confrncfunI n In roIncIon do onIoo LIIco.
AOITIS I!IIICOS XIII - 31
eIoIue do ngonfo LIIco, nunquo no so ofocfo oI ncfo fornnI
do In fonn do ososIon doI cnrgo,
8
uos nIngn rIncIIo
jurIdIco oxIgo quo nrn In orfoccIon do un confrnfo ndnInIs-
frnfIvo so do conIonzo do ojocucIon nI nIsno, or ojonIo, fo-
nnndo ososIon doI cnrgo. In fonn do ososIon fIono ofocfos
snInrInIos y rosuuosfnrIos, oro no dn nncInIonfo nI vIncuIo.
In ofocfo, os fIIco do Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos oI sor
coneeneuolee, os docIr, oI orfoccIonnrso or oI ncuordo do Ins
voIunfndos do Ins nrfos, sIn nocosIdnd do ncfo fornnI nIguno
osforIor, snIvo quo In Ioy dIsongn Io confrnrIo.
9
In cunIquIor confrnfo ndnInIsfrnfIvo hnIInnos nsI: o) unn
rouosfn u oforfn do Ios Inforosndos on coIoLrnr oI confrnfo
con In ndnInIsfrncIon; I) In ndjudIcncIon ndnInIsfrnfIvn, quo
os In ncofncIon do nquoIIn rouosfn, y c) In nofIfIcncIon do
dIchn ndjudIcncIon: osfn IfInn orfoccIonn oI confrnfo.
In In roIncIon do onIoo LIIco In sIfuncIon os IdonfIcn: o)
hny un concurso, on oI cunI so rosonfnn Ins orsonns Inforo-
sndns on Ingrosnr n In ndnInIsfrncIon, I) un ncfo do nonLrn-
nIonfo, ncofnndo In soIIcIfud ofocfundn, y c) In nofIfIcncIon do
dIchn dosIgnncIon, Io quo do IgunI nodo orfoccIonn oI vIncuIo.
Cono so ndvIorfo do osfo, oI oLsorvnr quo yn con In dosIgnn-
cIon quodn orfoccIonndo oI vIncuIo no sIgnIfIcn on nodo nIgu-
no quo no osfnnos nnfo un confrnfo ndnInIsfrnfIvo.
10
Ior Io dons, sI un confrnfo oxIsfo cunndo dos o ns orsonns
hncon unn docInrncIon do voIunfnd conn, dosfInndn n rogInr
sus dorochos,
11
no vonos cono uodo nognrso nI ncuordo do vo-
Iunfndos onfro In ndnInIsfrncIon y su ngonfo, rosocfo do sus
dorochos y doLoros rocIrocos, In nnfurnIozn do confrnfo.
osdo Iuogo, no so frnfnr yn do In cIsIcn fIgurn confrncfunI
doI dorocho rIvndo, sIno do un confrnfo ndnInIsfrnfIvo, on oI quo
9.8
AsI O!A!, op. ciI., s. ? y ss., os. . 14.
9.9
SAYAO!IS IASO, I!IQ!I, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. I,
MonfovIdoo, 1953, s. 565/8.
9.10
Iscronnos nsI con O!A!, op. ciI., . 14.
9.11
CodIgo CIvII, nrf. 113?.
IA!TI OII!AI XIII - 32
or consocuoncIn onconfrnnos nsocfos fnIos cono In nuIoIili-
JoJ doI confrnfo (In ndnInIsfrncIon fIono nfrILucIonos nrn vn-
rInr, donfro do cIorfos IInIfos, In fornn do Ins rosfncIonos o oI
rogInon do In funcIon), oI quo uodn consfIfuIr on ocnsIonos un
conIroIo Je oJIeei6n (on quo oI nrfIcuInr no uodo dIscufIr Ins
cIusuIns doI rogInon confrncfunI, y soIo uodo ncofnrIo o rochn-
znrIo; cnrncforIsfIcn osfn quo fnnLIon so rosonfn on cIorfos con-
frnfos rIvndos: soguros, ofc.), y ofrns nrfIcuInrIdndos sInIInros.
12
In Io quo rosocfn n In fornuIncIon doI roLIonn on In jurIs-
rudoncIn, uodo nfIrnnrso quo osfn os cohoronfo on nognrIo n
In roIncIon do onIoo LIIco nnfurnIozn do confrnfo rIvndo, y
uLIcnrIo on oI dorocho LIIco; on cnnLIo, on Io quo so rofIoro n
In dofornInncIon do quo fIo do roIncIon do dorocho LIIco so
frnfn, oIIn os oscIInnfo o IncIorfn.
13
In oI cnso Bergee
14
In Corfo Suronn dIjo quo: Sus roIncIo-
nos do dorocho onfro nquoIIn onfIdnd y un onIondo LIIco, no
nncon do un sInIo confrnfo cIvII do IocncIon do sorvIcIos, sIno
do un ncfo do InorIo o do nnndo, on vIrfud doI cunI, sIn nIn-
gn ncuordo rovIo, oI Isfndo InvIsfo nI onIondo nonLrndo do
In funcIon LIIcn, os docIr, so IncIInn or unn foorIn quo cnII-
fIcn n In roIncIon no soIo cono unIInfornI sIno fnnLIon cnsI
cono do InorIo: ... sIn nIngn ncuordo rovIo ....
IosforIornonfo, on oI cnso Coreo, oI nIsno frILunnI so In-
cIIno on cnnLIo or In foorIn doI confrnfo ndnInIsfrnfIvo: Ins
roIncIonos do suorIor con suLordInndo on oI sorvIcIo LIIco
no osfn rogIdns or Ios rocofos doI dorocho cIvII (f. 193, .
352), oro sI nIgunn sonojnnzn jurIdIcn udIorn onconfrnrso
onfro osfns y oI dorocho LIIco ndnInIsfrnfIvo, oIIn sorIn In
doI confrnfo do ndhosIon ....
15
Ms ndoInnfo so vuoIvo n cnnLInr oI crIforIo, voIvIondo n In
foorIn unIInfornI oro ncInrnndo quo so nocosIfn oI ncuordo doI
9.12
C!ITIIIA J!IO!, op. ciI., . 56 y ss.
9.13
VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., f. III, . 32?.
9.14
Suronn Corfo, Iolloe, f. 166, . 264, 1932.
9.15
Iolloe, f. 194, s. 111, 116, Coreo, 1942.
AOITIS I!IIICOS XIII - 33
Inforosndo: ... con nrrogIo n roIforndn jurIsrudoncIn do osfn Corfo,
Ins roIncIonos do dorocho onfro oI Isfndo y oI onIondo LIIco no
nncon do un confrnfo cIvII do IocncIon do sorvIcIos, sIno do un ncfo
do InorIo o do nnndo, on vIrfud doI cunI so InvIsfo nI onIondo
nonLrndo, que ocepIe eu Jeeignoci6n, do In funcIon LIIcn.
16
o croonos quo uodn sosfonorso quo In jurIsrudoncIn hn
ncofndo dofInIfIvnnonfo osfn IfInn docfrInn, on rInor Iu-
gnr or Ios vnIvonos sufrIdos hnsfn oI rosonfo, oro fundn-
nonfnInonfo orquo on fodos osfos fnIIos no so dIscufIn on vor-
dnd sI nos onconfrLnnos nnfo unn roIncIon unIInfornI o nnfo
un confrnfo ndnInIsfrnfIvo; Ins consIdorncIonos ofocfundns or
oI frILunnI nI rosocfo son nornnonfo IncIdonfnIos y or Io
fnnfo cnrocon do vnIor docIsIvo cono rocodonfos.
A nuosfro juIcIo, In cuosfIon no osf nn rosuoIfn on In ju-
rIsrudoncIn.
1?
Is quo, on vordnd, In jurIsrudoncIn soInnon-
fo docIdo oI rogInon jurIdIco nIIcnLIo: In cnIIfIcncIon do oso
rogInon no os fnron do Ios juocos sIno do In docfrInn.
10. Lo eeIoIiliJoJ Jel enpleoJo pIlico
10.1. 1n generol
II nrfIcuIo 14 Iie do In ConsfIfucIon gnrnnfIzn In osfnLIIIdnd do
Ios onIondos LIIcos, hnLIondoso onfondIdo quo dIchn nornn os
oornfIvn, os docIr, rIgo nun on nusoncIn do Ioy rogInnonfnrIn.
1
AsI Io hn roconocIdo In jurIsrudoncIn do In Corfo Suronn, quo
hn docInrndo quo Ins condIcIonos roquorIdns nrn odor Inforro-
fnr quo unn nornn consfIfucIonnI os oornfIvn nnrocon cunII-
dns rosocfo doI nrf. 14 'nuovo` do In ConsfIfucIon ncIonnI on In
9.16
Suronn Corfo, Iolloe, f. 220, s. 383, 404/5, Gorloro, 1951.
9.1?
VIIIIOAS IASAVIIIASO, rofIrIondoso n Ios cnsos Bergee y Coreo, sosfIono
fnnLIon quo oI roLIonn no fIono soIucIon fIrno (op. ciI., f. III, . 32?).
10.1
IICOT, AIII!TO O!IOO!IO, 1eIoIiliJoJ Jel enpleoJo pIlico, orocho
doI TrnLnjo, f. XX, 1960, . 196; !IVAS, JOSI MA!A, ConeiJerocionee generolee
eoIre lo reforno coneIiIucionol, orocho doI TrnLnjo, f. XIX, 1959, s. 81 y
ss., 83; DicInenee Je lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, f. 90, . 44.
IA!TI OII!AI XIII - 34
nrfo quo InornfIvnnonfo osfnLIoco quo Ins Ioyos nsogurnrn In
'osfnLIIIdnd doI onIondo LIIco`. Iorquo on su rocfo sonfIdo In
nornn roscrILo In rufurn dIscrocIonnI doI vIncuIo do onIoo
LIIco y os, nsI, suscofILIo do nufonono ncnfnnIonfo or Ins
nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns.
2
Con IgunI nIcnnco so hn Inforro-
fndo quo os nIIcnLIo on Ins jurIsdIccIonos IocnIos.
3
Ahorn LIon, oI hocho do quo osfn nornn son oornfIvn y uo-
dn sor nIIcndn nun on nusoncIn do Ioy rogInnonfnrIn, no sIg-
nIfIcn quo so frnfo do unn gnrnnfIn nLsoIufn; In Corfo Suronn
hn docInrndo, or oI confrnrIo, quo In osfnLIIIdnd os un dorocho
roInfIvo, cuyn fufoIn or In jusfIcIn no roquIoro nocosnrInnon-
fo In rosorvncIon on osocIo do Ins sIfuncIonos oxIsfonfos, or
Io quo In gnrnnfIn doI nrf. 14 (nuovo) so snfIsfnco con oI roco-
nocInIonfo do dorocho n IndonnIzncIon or Ios ovonfunIos or-
juIcIos dorIvndos do unn cosnnfIn dIscrocIonnI.
4
Ior oIIo, In Ioy uodo dIsonor quo on cnso do cosnnfIn Injus-
fIfIcndn oI onIondo soIo fIono dorocho n IndonnIzncIon; on fnI
cnso soIo odr hnLInrso do unn osfnLIIIdnd InroIn, Io quo
on dofInIfIvn sIgnIfIcn dosconocor In vordndorn gnrnnfIn osfn-
LIocIdn on In ConsfIfucIon.
5
10.2
Corfo Suronn, In Ioy, f. 119, s. 136/8, Gorcio, 1965.
10.3
CSJ, Corno, 1991, on In Ioy, 1992-A-159; CCIv., SnIn I,
Ie,ee, 1eIelo, 1993, on J.A., 1994-II-520.
10.4
Corfo Suronn, In Ioy, f. 119, s. 140, 141, 1nrique, 1965, con
dIsIdoncIn do AII!AST!!Y, ZAVAIA !O!O!IZ y IOIII IOOOI!O, y nofn do I!VA
coIncIdonfo; CSJ, 310:1065, SolonJrio; 30?:1189, ofc.
10.5
IIO!II, IA!TOIOMI A., Lo eeIoIiliJoJ, goronIio Je JerecIo pIlico,
!ovIsfn orocho doI TrnLnjo, juIIo do 1965, s. 352 y ss.; AII!AST!!Y, II!O
y ZAVAIA !O!O!IZ, CA!IOS J., vofo on dIsIdoncIn cIfndo; MA!IIHOII, op. ciI., f.
III-I, . 292; !II!IZ, MA!A O!ACIIIA, Lo eeIoIiliJoJ en el enpleo pIlico , el
reginen Je preecinJiIiliJoJ Jel ogenIe por noIitoe exIroJieciplinorioe,
!ovIsfn ArgonfInn do orocho AdnInIsfrnfIvo, n" 1, Iuonos AIros, 19?1,
s. ?9 y ss., s. 90 y 91. In Lnso n osfo rIncIIo do In osfnLIIIdnd InroIn
dIvorsos goLIornos dIcfnrnn Ioyos soLro roscIndILIIIdnd: on osfo sonfIdo
uodon vorso sucosIvnnonfo Ins Ioyos 1?.343, 1?.46?, 18.?24, 20.549, 21.260,
21.2?4. II docrofo Ioy 22.140 fornIno do hocho con In osfnLIIIdnd, nI InsfIfuIr
on fornn ornnnonfo In dIsonILIIIdnd. II sIsfonn noncIonndo vuoIvo n
nIIcnrso con In IInnndn Sogundn !ofornn doI Isfndo.
AOITIS I!IIICOS XIII - 35
In oI nnfIguo docrofo-Ioy 6.666/5?, dorogndo or oI docrofo-
Ioy 22.140/80, oI ngonfo quo consIdornLn quo hnLIn sIdo son-
rndo IIogIfInnnonfo do su cnrgo, odIn rocurrIr confrn oI ncfo
do cosnnfIn o oxonorncIon nrn nnfo In Cnnrn ncIonnI do
AoIncIonos on Io ConfoncIoso AdnInIsfrnfIvo (nrf. 24). II ro-
curso doLIn Inforonorso donfro do Ios froInfn dIns (nrf. 25), y
sI oI frILunnI dIsonIn In roIncororncIon doI ngonfo n Io quo
Io fncuIfnLn oxrosnnonfo oI nrfIcuIo 2? doI Isfnfufo oIIn so
hncIn ofocfIvn on dIsfInfn doondoncIn oro on funcIonos do
cnfogorIn, cInso y gruo IgunIos n Ins quo fonIn oI ngonfo nnfos
do In sonrncIon: con fodo, oI Inforosndo odIn ofnr or rocILIr
unn IndonnIzncIon quo In Ioy osfnLIocIn (nrf. 29), on Iugnr do
roIncorornrso n In ndnInIsfrncIon. II docrofo-Ioy 22.140/80
rovo on cnnLIo un nso dIscrocIonnI n dIsonILIIIdnd y oI
ngo do Ios snInrIos or un nno; In Ioy 23.69? fncuIfn n dIsonor
In Lnjn or rnzonos do sorvIcIo, sonfnndo Lnsos IndonnIznforIns
(nrfs. 46 y 4?); confInuos docrofos rovon rofIros voIunfnrIos,
juLIIncIonos nnfIcIndns, roduccIonos do orsonnI, ofc. Ins nor-
nns son cnnLInnfos, oro no nrn nojor.
6
10.2. 1l pereonol conIroIoJo.
II orsonnI confrnfndo no fIono osfnLIIIdnd
?
oro fIono dorocho
n orcILIr Ios snInrIos cnIdos sI os sonrndo doI cnrgo nnfos doI
Inzo, sIn quo nodIo cuIn suyn: In dosIgnncIon do unn orsonn
or un Inzo dofornInndo oLIIgn n In AdnInIsfrncIon n rosofnr-
Io, snIvo rnzonos jusfIfIcndns do su rovocncIon y, on su cnso, con oI
doLIdo rosnrcInIonfo ocunInrIo do Ios dnnos ocnsIonndos. MIon-
frns rIjn In dosIgnncIon, oI funcIonnrIo, sI LIon no so oncuonfrn
10.6
AIgunns nornns do fnI fIo uodon vorso on !OMI, op. ciI., 5 od.,
1996, . 381.
10.?
AI IgunI quo fodo oI orsonnI no ornnnonfo: CSJ, 310:1?24,
Iieffolo BoeiloIIo, 198?; vor fnnLIon Ios cnsos Gil y Goleono, on In
rovIsfn "!ogInon do In AdnInIsfrncIon ILIIcn", 134:253 y 135:249, ros-
ocfIvnnonfo.
IA!TI OII!AI XIII - 36
nnnrndo or oI dorocho n In osfnLIIIdnd, hn ndquIrIdo oI dorocho
n oxIgIr do In AdnInIsfrncIon oI cunIInIonfo do Ios fornInos
osfnLIocIdos on oI ncfo do su dosIgnncIon.
8
Ior suuosfo no oxIsfo ronovncIon nufonfIcn doI confrnfo n
su voncInIonfo, snIvo rovIsIon oxrosn,
9
y In vIn judIcInI no os
In do In noIncIon do Ios nrfIcuIos 40 n 42 doI docrofo-Ioy 22.140,
10
sIno In vIn ordInnrIn o sunnrIn sogn corrosondn.
11. Lo reeponeoIiliJoJ.
1
CIsIcnnonfo In rosonsnLIIIdnd do Ios ngonfos LIIcos
2
so
cInsIfIcn on: cIvII,
3
onnI,
4
ndnInIsfrnfIvn o dIscIIInnrIn,
5
y
oIIfIcn.
6
Ingunn do oIIns fIono un funcIonnnIonfo ofIcnz. In ros-
onsnLIIIdnd cIvII, sogn voronos, no os InuIsndn or Ios dnn-
nIfIcndos or sus ncfos donnndndoIos junfo nI Isfndo or In
10.8
CIod. ConfoncIoso AdnInIsfrnfIvo, SnIn IV, nLrII 18-989 BuiIrogo
Jorge c/ 1eIoJo Aocionol, In Ioy 1990-A-100.
10.9
Cunndo In roIncIon do onIoo LIIco so onfnLIn soLro In Lnso do on
confrnfo sujofo n Inzo cIorfo, so oxfInguo nufonfIcnnonfo or oI noro
voncInIonfo doI fornIno, sIn nocosIdnd do ncfo ndnInIsfrnfIvo nIguno, y
nIngn ofocfo uodo roducIr rosocfo doI ngonfo su suLsIsfoncIn on oI
cnrgo, or roIn voIunfnd y sIn consonfInIonfo do nuforIdnd ndnInIsfrnfI-
vn conofonfo: CSJ, 310:292?, Morignoc, 198?; 310:1390, Joeeo, 198?.
10.10
CSJ, 310:195, Iieffolo BoeiloIIo, 198?.
11.1
AnIInr y connrnr on CASSAOI, 5od., 1996, s. 309 y ss.; !OMI,
5 od., 1996, . 385.
11.2
In oI sonfIdo nnIIo nnfos vIsfo: osfnLIos o no, ronunorndos o oJ
Ionoren, ofc.
11.3
Quo frnfnnos infro, on oI cnIfuIo XVII doI fono 2 do osfn oLrn.
11.4
InrIquocInIonfo IIIcIfo y ofros doIIfos do corrucIon, nLuso do
odor, rIvncIon IIogIfInn do In IILorfnd, frnIcIon n In nfrIn y vIoIncIon nI
sIsfonn donocrfIco do goLIorno, ofc.
11.5
Ins dIvorsns snncIonos rovIsfns on oI rogInon jurIdIco LsIco y su
rognInonfncIon.
11.6
II juIcIo oIIfIco. Ionsnnos quo fnnLIon corrosondo ngrognr
cono cnusnI InhnLIIIfnnfo nrn oI ojorcIcIo do In funcIon LIIcn oI hnLor
IncurrIdo, con osforIorIdnd n 1994, on nIguno do Ios suuosfos doI nrfI-
cuIo 36 do In ConsfIfucIon.
AOITIS I!IIICOS XIII - 3?
ronrncIon doI orjuIcIo; nI fnnoco oI Isfndo ojorco In nccIon
do in ren tereo confrn Ios ngonfos quo Io hIcIoron IncurrIr on
rosonsnLIIIdnd. In consocuoncIn rcfIcn os quo oI funcIonn-
rIo os cIvIInonfo IrrosonsnLIo do Ios dnnos quo conofo; cono
hn dIcho J!A I!ACISCO IIA!IS, or Ins rnzonos quo fuoro,
oIIo no fornn nrfo do nuosfrn cuIfurn nI do nuosfrn frndIcIon
(nos ronIfInos nI cnIfuIo XVII doI fono 2, 3 odIcIon).
In rosonsnLIIIdnd onnI, do In cunI oI CodIgo IonnI roson-
fo nIfIIos fIgurns doIIcfunIos, no os oLjofo do nIIcncIon nI
sIquIorn on nnforIn do Ins ddIvns o rognIos cunnfIosos quo
nIgunos funcIonnrIos LIIcos rocILon LIIcnnonfo on rnzon
do sus funcIonos: so uLIIcIfnn on Ins rovIsfns y dInrIos, oro In
nccIon onnI no so InIcIn o no rogrosn; nucho nonos on In
nuIfIIIcIdnd do ofros doIIfos quo oI CodIgo confonIn. Tnno-
co os ofIcnz oI sIsfonn onnI vIvIonfo nrn rorInIr oI onrIquo-
cInIonfo IIIcIfo do Ios funcIonnrIos LIIcos, or ns quo so Io
hnyn IncIuIdo on In ConsfIfucIon do 1994 y fongn on oI CodIgo
IonnI In InvorsIon do In cnrgn do In ruoLn.
In rosonsnLIIIdnd ndnInIsfrnfIvn n vocos so guIn or oI
nIsno crIforIo quo so dIco Induco In jusfIcIn nrn In rosonsn-
LIIIdnd ofIcn do Ios nLogndos LIIcos: fodo so ordonn, nonos
ronor oI codIgo do sIIoncIo, In onerIo.
II juIcIo oIIfIco, or su nrfo, sIonro fuo un cnnon do
nusoo; fII soInnonfo nrn Ios cnsos oxfronos do quIonos hnn
ordIdo oI fnvor oIIfIco, InfII nrn cnnLInr nIngunn ronIIdnd
oIIfIcn sIsfonfIcnnonfo dIsvnIIosn. In nIgunos cnsos un-
funIos do nonor rnngo hn odIdo rosfnr un sorvIcIo n In conu-
nIdnd; cono sIsfonn do rorosIon o rovoncIon, cIorfnnonfo
no. AIgn Juoz donnsIndo nnnchndo odr hnLor cnIdo on oI
nsndo on In frnnn doI juIcIo oIIfIco; nIngn IrosIdonfo nI
Corfo Suronn fIono oso oIIgro.
Ior oso ndquIoro nnyor roIovnncIn ngrognr n osos cunfro
gruos dIsfuncIonnIos do rosonsnLIIIdnd, o funcIonnIos do Irros-
onsnLIIIdnd, In rosonsnLIIIdnd onnI InfornncIonnI or ncfos
o hochos do corrucIon, quo roguIn In ConvoncIon InfornnorI-
cnnn confrn In CorrucIon, Ioy 24.?59, y conIononfn In Ioy
IA!TI OII!AI XIII - 38
do cooorncIon InfornncIonnI on nnforIn onnI, n
o
24.?6?. Son
foxfos quo convIono osfudInr.
?
11.?
AnIInr infro, cnIfuIo XVII y sus ronIsIonos.
CopiIulo X1V
0L/$lFl0/0lDh 0E LD$ EhTE$ Pu3Ll0D$
1. ConcepIo Je cenIrolicoci6n, JeeconcenIroci6n ,
JeecenIrolicoci6n
In cenIrolicoci6n InIIcn quo Ins fncuIfndos do docIsIon os-
fn rounIdns on Ios orgnnos suorIoros do In ndnInIsfrncIon.
Is oI osfndIo ns rInIfIvo do In ndnInIsfrncIon LIIcn con-
frnI. In In JeeconcenIroci6n so hnn nfrILuIdo nrfos do con-
ofoncIn n orgnnos InforIoros, oro sIonro donfro do In nIsnn
orgnnIzncIon o doI nIsno onfo osfnfnI (Jofo do OnLInofo, MI-
nIsfros, SocrofnrIos do Isfndo, Irocurndor doI Tosoro do In
ncIon, dIroccIonos gonornIos o nncIonnIos). In JeecenIrolico-
ci6n nnroco cunndo In conofoncIn so hn nfrILuIdo n un nuovo
onfo, sonrndo do In ndnInIsfrncIon confrnI, dofndo do orso-
nnIIdnd jurIdIcn roIn, y consfIfuIdo or orgnnos roIos quo
oxrosnn In voIunfnd doI onfo. A nrfIr do In ConsfIfucIon do
1994 so onfnfIznn Ins nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIon-
fos, nIgunns dosconfrnIIzndns y ofrns dosconconfrndns, y Ins
nsocIncIonos y dons orsonns jurIdIcns con IoIgIfInncIon nrn
ncfunr on dofonsn do dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn. Isfns
IfInns no Infogrnn dosdo Iuogo oI cundro do In dosconfrnIIzn-
cIon, cono fnnoco Ins orsonns jurIdIcns rIvndns on gono-
rnI. Ins IncIuInos on In connrncIon soInnonfo nrn fonor un
cundro quo onfnfIco Io quo Inforosn ns nI dorocho LIIco.
IA!TI OII!AI XIV - 2
2. CorocIeree Je loe enIee eeIoIolee JeecenIrolicoJoe
1
Todos Ios onfos osfnfnIos dosconfrnIIzndos (onfos nufrquIcos,
onrosns doI Isfndo, ofc.) fIonon nIgunns cnrncforIsfIcns LsI-
cns conunos. IIIns son:
Tienen pereonoliJoJ juriJico propio, osfo os, uodon
ncfunr or sI nIsnos, on nonLro roIo, osfnndo on juIcIo
cono ncforos o donnndndos, coIoLrnndo confrnfos on su
nonLro, ofcoforn.
CuenIon o Ion conIoJo con uno oeignoci6n legol Je re-
cureoe, o son, quo fIonon or Ioy In orcocIon do nIgn
Inuosfo o fnsn, o rocILon sus fondos roguInrnonfo doI
rosuuosfo gonornI, o or fIn, Ios hnn rocILIdo on oI no-
nonfo do su croncIon nunquo dosuos so nnnojon oxcIusI-
vnnonfo con Ios Ingrosos oLfonIdos do su ncfIvIdnd.
2
2.1
Inrn In dIscusIon onfro nufononIn y nufnrquIn nos ronIfInos nI
unfo 9, infro. In gonornI nnIInr on CASSAOI, J!A CA!IOS, DerecIo
oJninieIroIito, f. I, 3 od, op. ciI., s. 313 y ss.; I!IWI! CA!AS, AIIA
!AOIIH, Ins enpreeoe pIlicoe en el JerecIo conporoJo, Cnrncns, 196?;
IAII!A I MIIIO, CIISO ATOIO, AoIuroleco e regine juriJico Joe
ouIorquioe, Snn InLIo, 196?; O!TIZ, I!A!O, Lo ouIononio oJninieIro-
Iito coeIorricenee, Snn Joso, 196?; SAYAO!IS IASO, I!IQ!I, DieIinci6n
enIre pereonoe pIlicoe , pritoJoe, on AnnIos do In IncuIfnd do CIon-
cIns JurIdIcns y SocInIos do In !nIvorsIdnd ncIonnI do In IInfn, f. XXI, .
1? y ss.; OTTAVIAO, VITTO!IO, ConeiJerocioni eugli enIi puIIlici
eIrunenIoli, Indun, 1959; MISCHII, IIIT!O, Sullo noIuro giuriJico Jegli
enIi puIIlici econonici, MIIn, 1958; COOI S, !II, Lo noIion
J` eIoIlieeenenI puIlic en JroiI oJninieIroIif fronoie, InrIs, 1959;
IMICHII, A!I, Le conIrle Je l`1IoI eur lee orgonienee pritee, InrIs,
1960; SIIIIOTOIO!IOS, IIAMIOAS I., Lo JieIincIion Jee ineIiIuIione pu-
Iliquee eI Jee ineIiIuIione priteee en JroiI fronoie, InrIs, 1959.
2.2
o croonos quo corrosondn docIr quo ndons do fonor orsonn-
IIdnd jurIdIcn roIn doLnn fonor nfrInonIo (VIIIIOAS IASAVIIIASO, op.
ciI., . 183; MA!IIHOII, op. ciI., . 3?5), uos oI fonor orsonnIIdnd jurIdI-
cn (o son, oI sor sujofo do dorocho) eupone neceeorionenIe conIor con un
poIrinonio, yn quo nfrInonIo no os sIno un conjunfo do dorochos y
doLoros, quo sIguo sIondo fnI IncIuso nunquo su fIfuInr fongn un nsIvo.
Ior oIIo, nI nfIrnnr quo oI onfo doLo fonor orsonnIIdnd jurIdIcn, ,o eeI
incluiJo el que IonIien IenJr un poIrinonio, on sonfIdo jurIdIco.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 3
Su poIrinonio ee eeIoIol, o dIcho do ofrn nnnorn, osfns onfI-
dndos son do roIodnd doI Isfndo, on oI sonfIdo do quo oI Isfndo
confrnI uodo ovonfunInonfo surInIr oI onfo y osfnLIocor oI dos-
fIno do sus fondos cono dosoo, dIsonIondo do oIIos cono sI fuornn
roIos. SI LIon, uos, oI onfo nnroco fornnInonfo cono oI ro-
IofnrIo do sus roIos LIonos, on rIgor do vordnd, or In rnzon
roIndIcndn, rosuIfn sorIo oI Isfndo gonornI.
3
Isfn os, nI nIsno
fIono, In nofn dIsfInfIvn onfro Ins onfIdndos osfnfnIos y no
2.3
In sonfIdo sInIInr, Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, Iolloe, f.
252, . 380; MA!IIHOII, op. ciI., s. 443/4. Io oxuosfo os, dosdo Iuogo, unn
voz oxcufIdos Ios LIonos doI onfo dosconfrnIIzndos, or Io quo In donnndn
doLo rInoro dIrIgIrso confrn osfo. Vor COMAI!A, J!IIO !., DerecIo oJninie-
IroIito, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1996, cn. XII, s. 3?9 y ss., 392; TAWII,
O!IO, Iecureo orJinorio Je lo opeloci6n onIe lo CorIe Supreno Je JueIicio,
Iuonos AIros, 1990, s. 92 y ss.; IIACHI, AIII!TO A., JurieJicci6n originorio
Je lo CorIe Supreno Je JueIicio Je lo Aoci6n, Iuonos AIros, 1989, . 31. Con
fodo, oI nrfIcuIo 21 do In Ioy do rosuuosfo 24.624 dIsuso quo "Ins sonfon-
cIns judIcInIos no nIcnnzndns or In Ioy 23.982, on rnzon do In fochn do In
cnusn o fIfuIo do In oLIIgncIon o or cunIquIor ofrn cIrcunsfnncIn, quo so dIcfon
confrn Ins SocIodndos doI Isfndo, SocIodndos AnonInns con InrfIcIncIon
IsfnfnI MnyorIfnrIn, SocIodndos do IcononIn MIxfn, Inrosns doI Isfndo y
fodo ofro onfo u orgnnIzncIon onrosnrIn o socIofnrIn dondo oI Isfndo ncIo-
nnI o sus onfos do cunIquIor nnfurnIozn fongnn nrfIcIncIon fofnI o nrcInI,
en ningn coeo poJrn ejecuIoree conIro el Teeoro Aocionol, yn quo In ros-
onsnLIIIdnd doI Isfndo so IInIfn n su norfo o nrfIcIncIon on oI cnIfnI do
dIchns orgnnIzncIonos onrosnrInIos." II duLIfnLIo rocofo hn sIdo Incoro-
rndo cono nrfIcuIo 68 do In Ioy conIononfnrIn ornnnonfo do rosuuosfo,
11.6?2, f. o. 1996 sogn docrofo ?92/96: vor MI!TIHIIIA, I!A!O, AJninieIro-
ci6n finonciero , conIrol, IdIforInI CIoncIns do In AdnInIsfrncIon, Iuonos
AIros, 199?. CnLo cuosfIonnr In consfIfucIonnIIdnd do In Ioy; fnnLIon so Inu-
fn n nornns do osfn nnfurnIozn confrnrInr oI rIncIIo do Luonn fo, In docfrInn
do Ios ncfos roIos y In IndorognLIIIdnd sInguInr do Ins nornns gonornIos:
SnIn I in re Ossos, II, SJA, 31-III-9?, con nofn do OIIII, MA!A AOIIICA, Lo
coIerencio Jel orJe-nonienIo juriJico , el principio Je legoliJoJ en lo
coneIrucci6n Je lo eeguriJoJ juriJico (en un coeo Je JeIerninoci6n Jel
"euelJo" o loe efecIoe Je lo liquiJoci6n Jel IoIer juIiloIorio), II, 2-VI-9? ;
MI!TIHIIIA, I!A!O, Loe le,ee Je preeupueeIo Jel 1eIoJo , lo noJificoci6n
Jel orJen juriJico en un ouepicioeo follo, II, SJA, 31-III-9?. A su voz, oI
nrfIcuIo 19 do In nIsnn Ioy docInrn In InonLnrgnLIIIdnd do Ios nodIos do
fInnncInnIonfo nfocfndos n In ojocucIon rosuuos-fnrIn doI socfor LIIco, Io
quo hn sIdo Inforrofndo rosfrIcfIvnnonfo : SnIn CIvII y ConorcInI IodornI n
2, GIirorJi, 8-V-9? y sus roforoncIns y on sonfIdo sInIInr or Ins SnIns 2 y 3
; vor fnnLIon oI nrfIcuIo 16 do In Ioy 24.624 y oI nrfIcuIo 25 do In Ioy 24.?64.
IA!TI OII!AI XIV - 4
osfnfnIos; on Ins IfInns, cono os oLvIo, oI Isfndo no uodo dIso-
nor do Ios fondos cono Io Inzcn on cnso do dIsoIucIon, sIno quo
oIIos doLon roInfogrnrso n sus rosocfIvos roIofnrIos.
4
Tienen copociJoJ Je oJninieIroree o ei nienoe: os unn
consocuoncIn IogIcn do Ins cnrncforIsfIcns nnforIoros, y consfI-
fuyo uno do Ios dnfos ndnInIsfrnfIvos fIIcos do In dosconfrnII-
zncIon; os In nsIgnncIon do conofoncIn osocIfIcn nrn rosoI-
vor fodos Ios roLIonns quo Innfoo In ncfuncIon doI onfo, sIn
fonor quo rocurrIr n In ndnInIsfrncIon confrnI ns quo on Ios
cnsos oxrosnnonfo rovIsfos or sus osfnfufos.
5
Son creoJoe por el 1eIoJo, nunquo so dIscufo sI oI nodIo
Idonoo nrn In croncIon do Ios nIsnos os unn Ioy fornnI o un
ocrofo doI Iodor IjocufIvo.
6
o ncuordo con In nnforIor Ioy do
confnLIIIdnd, In rogIn orn quo doLInn sor crondos or Ioy
?
ox-
2.4
SoLro sI osfo os o no oI crIforIo quo doLo ufIIIznrso nrn dIsfInguIr
Ins onfIdndos osfnfnIos do Ins no osfnfnIos, no hny ncuordo on docfrInn.
!nn crIfIcn uodo vorso on CASSAOI, J!A CA!IOS, Loe enIiJoJee eeIoIolee
JeecenIrolicoJoe , el corcIer pIlico o pritoJo Je loe ocIoe que cele-
Iron, In Ioy, f. 143, s. 11?2 y ss., roroducIdo on In !ovIsfn do oro-
cho ILIIco, nnoro 15, SnnfIngo do ChIIo, 19?4, s. 82 y ss.
2.5
Isfn cnrncforIsfIcn osf conrondIdn on In rInorn, uos no so
concoLIrIn oI oforgnnIonfo do orsonnIIdnd jurIdIcn n unn onfIdnd sIn
unn cIorfn cnncIdnd do nufondnInIsfrncIon; Io IncIuInos nc nrn dosfn-
cnrIo ns, uos nI fIn do cuonfn os osfn cnncIdnd do ndnInIsfrnrso n sI
nIsnn In cnrncforIsfIcn y In fInnIIdnd rInordInI do In dosconfrnIIzncIon.
!snnos nquI Ios fornInos cnncIdnd y conofoncIn on sonfIdo Info. Inrn
su nIcnnco ns osfrIcfo vor eupro, cnIfuIo IX, nnoros 6 n 8.
2.6
In In sogundn oInIon so dosfncn MA!IIHOII, op. ciI., s. 383 y ss.;
hn soguIdo su crIforIo IIA!T CAMIOS, OI!M JOSI, DerecIo coneIiIucio-
nol, f. I, Iuonos AIros, 1964, . ?60; fnnLIon CASSAOI, op. loc. ciI.; on In
rInorn oInIon uodo rocordnrso n IIIISA, op. ciI., . 24?; VIIIIOAS
IASAVIIIASO, op. ciI., . 185, nunquo on su roIogo n In oLrn do MA!IIHOII
ndhIoro n su oInIon; I!Q!I, J!A CA!IOS, Ditiei6n Je poJeree , Jelego-
ci6n Je foculIoJee en el eieIeno Je lo ConeIiIuci6n orgenIino, In Ioy,
f. 10?, . 1045, nofn 8; os fnnLIon oI crIforIo quo oxusInos on nuosfro
IILro 1l ocIo oJninieIroIito, op. ciI., . 111.
2.?
II nrfIcuIo 136, sogundn nrfo, do In Ioy do confnLIIIdnd (docrofo-
Ioy 23.354/56), oxrosnLn: II Iodor IjocufIvo no odr dIsonor In dos-
confrnIIzncIon do sorvIcIos do In ndnInIsfrncIon nncIonnI. AnIInr on
nuosfros cononfnrIos n In ? odIcIon do IIIISA, DerecIo oJninieIroIito,
fono 1, Iuonos AIros, 199?, odIforInI In Ioy, cnIfuIos II y III.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 5
cofo Ins onrosns doI Isfndo quo uodon sor crondns or o-
crofo;
8
sIn onLnrgo, un nufor quo rouso In croncIon do onfos
nufrquIcos or ocrofo fuvo do InnodInfo oI ns rosonnnfo
oxIfo onIrIco, uos yn oI Iodor IjocufIvo no so consIdoro ns
consfronIdo n odIr nuforIzncIon IogIsInfIvn.
Ionsnnos quo In nuovn ConsfIfucIon, nI rocurnr IInIfnr
Ins fncuIfndos rogInnonfnrIns do In ndnInIsfrncIon, doLIorn sor
Inforrofndn on consonnncIn n Ios rIncIIos do un Isfndo do
orocho, donocrfIco y IILornI, y no n un sIsfonn do fInfo nu-
forIfnrIo. IncIuso In doIogncIon IogIsInfIvn nI Iodor IjocufIvo
uodo dnrso on nnforIns do ndnInIsfrncIon or fIono IInIfn-
do (nrf. ?6), y ndons Ios onfos doI nrfIcuIo 42 roquIoron Ioy
oxrosn, or Io quo onsnnos quo In corrocfn soIucIon hnLrIn
do sor In croncIon or Ioy no or ocrofo. In rosuosfn quodn
on nnnos do In jusfIcIn.
1eIn eoneIiJoe ol conIrol eeIoIol: osfo suono nI nIs-
no fIono quo snIvo on oI cnso do Ios onfos IndoondIonfos
do confroI do sorvIcIos LIIcos rIvnfIzndos on condIcIonos
do nonooIIo o oxcIusIvIdnd, dondo so nIIcn oI nrfIcuIo 42
do In ConsfIfucIon, no uodo ndnIfIrso In fofnI Indoondon-
cIn doI onfo (yn quo su ncfIvIdnd doLo coordInnrso con oI
rosfo do In ncfIvIdnd osfnfnI), nI fnnoco un confroI rIgIdo
quo frusfro on In rcfIcn In fInnIIdnd orsoguIdn nI cronr-
Io. II nLIfo y In oxfonsIon doI confroI os vnrInLIo sogn oI
nIs y oI fIo do onfo dosconfrnIIzndo do quo so frnfo, oro
uodon sonnInrso nIgunos frnzos conunos: confroI doI ro-
suuosfo (nuforIzncIon IogIsInfIvn) y do In InvorsIon, n frn-
vos do Ios orgnnIsnos osocIfIcos (AudIforIn, SIndIcnfurn,
ofcoforn); dosIgnncIon doI rosIdonfo y nrfo doI dIrocforIo
2.8
In ofocfo, In Ioy 13.653, nodIfIcndn or In 14.380 y In 15.023,
dIsono: II Iodor IjocufIvo quodn fncuIfndo nrn consfIfuIr onrosns
doI Isfndo con Ios sorvIcIos ncfunInonfo n su cnrgo y quo, or su nnfurn-
Iozn, osfn conrondIdos donfro do In rosonfo Ioy.
IA!TI OII!AI XIV - 6
(on Ios onfos doI nrfIcuIo 42 hny rorosonfnnfos rIvndos y
rovIncInIos); confroI do Ios ncfos, cunndo Ios forcoros nfoc-
fndos or oIIos Inforonon Ios rocursos quo nuforIzn oI ordo-
nnnIonfo jurIdIco, y ovonfunInonfo rovocncIon o rofornn
do Ios nIsnos;
9
oxcocIonnInonfo, on cnsos nuy grnvos, so
ndnIfo In fncuIfnd do InforvoncIon, oxcofo on oI cnso do Ios
onfos roguIndoros; on sus roIncIonos con In ndnInIsfrncIon
confrnI y ofros onfos osfnfnIos so rIgon InvnrInLIononfo or
oI dorocho LIIco; on sus roIncIonos con Ios nrfIcuInros
uodon rogIrso nrcInInonfo or oI dorocho rIvndo on oI
cnso do ronIIznr cIorfns ncfIvIdndos conorcInIos o IndusfrIn-
Ios.
Iin. Hny nquI unn nnLIvnIoncIn frnnsIforIn, rosocfo n
sI uodo ngrognrso cono cnrncforIsfIcn do Ins onfIdndos
osfnfnIos dosconfrnIIzndns oI quo osfns orsIgnn un fin p-
Ilico, or oosIcIon n ncfIvIdnd conerciol o inJueIriol, uos
oI Isfndo no sIonro so hn IInIfndo n ronIIznr sus cIsIcns
ncfIvIdndos LIIcns ndnInIsfrnfIvns, sIno quo fnnLIon Invn-
dIo on su nononfo fnrons quo no hnn sIdo nuovnnonfo rIvn-
fIzndns.
In consocuoncIn, no odonos cnrncforIznr on fornn gonorI-
cn n Ios onfos osfnfnIos dosconfrnIIzndos cono orfndoros nI-
cn y oxcIusIvnnonfo do fInos ndnInIsfrnfIvos, sIno quo doLo-
nos ndnIfIr In osILIIIdnd do quo do hocho ofocfon ncfIvIdn-
dos conorcInIos o IndusfrInIos.
Ior fodo oIIo, no doLonos ngrognr nIngunn cnrncforIsfI-
cn osocIfIcn on cunnfo nI fIn quo orsIguon Ins onfIdndos
osfnfnIos dosconfrnIIzndns, uos osfos uodon sor vnrIn-
dos do ncuordo n In oocn y n Ins cIrcunsfnncIns. SI IIognso n
dosnnrocor doI fodo In ncfIvIdnd conorcInI o IndusfrInI doI
2.9
Vor or ojonIo IIIISA, op. ciI., f. I, . 2?1; nuosfro Iroyocfo do
1964, nrfIcuIos ?5 n 83; Ioy 3.909 do In rovIncIn do Mondozn, nrfIcuIos 23
n 2?; SA!MIITO OA!CA y IIT!A !ICAIA!!I, op. ciI., . 50.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - ?
Isfndo, odrIn onfoncos rofonnrso oI nnfIguo crIforIo do oxII-
cnr quo osfns onfIdndos orsIguon un fIn oxcIusIvnnonfo -
LIIco, nunquo os dudoso quo roquIorn oxrosn cnfogorIzncIon:
on fnI cnso fodn In ncfIvIdnd doI Isfndo, or dofInIcIon, fondr
un fIn LIIco. o sorIn unn cnrncforIsfIcn roIn do nIngunn
InsfIfucIon o ncfIvIdnd doI Isfndo quo In dIforoncIo do ofrns do
oI nIsno.
10
3. 1nIee eeIoIolee , enIee pIlicoe
Infos LIIcos no osfnfnIos. SI LIon os frocuonfo on oI Ion-
gunjo conn (IncIuso on nuchos nuforos confonornoos) hn-
LInr IndIsfInfnnonfo do onfos LIIcos y onfos osfnfnIos cono
sInonInos, fnIos concofos no son InforcnnLInLIos onfro sI. II
norIfo do hnLor sonnIndo In dIforoncIn orfonoco n SAYAO!IS
IASO, quIon oxrosn: In docfrInn cIsIcn sosfonIn quo Ins or-
sonns LIIcns ornn doI Isfndo, crondns or oI Isfndo y nrn oI
Isfndo. IIIo IIovnLn n unn orfocfn coIncIdoncIn do Ios conco-
fos do orsonn LIIcn y onfIdnd osfnfnI. In ofrns nInLrns,
fodn onfIdnd osfnfnI orn LIIcn y fodn orsonn LIIcn orn
nocosnrInnonfo osfnfnI. Cono coroInrIo, sI unn onfIdnd no orn
osfnfnI, forzosnnonfo so roguInLn or oI dorocho rIvndo, no
odIn sor LIIcn. In dofInIfIvn: LIIco y osfnfnI vonInn n sor
In nIsnn cosn.
2.10
Connrnr IIIISA, op. ciI., . 246; VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., .
183; MA!IIHOII, op. ciI., . 3?6, quIonos IncIuyon oI oIononfo fIn LII-
co cono cnrncforIsfIco do In nufnrquIn. In gonornI, osfInnnos nosofros
quo oI oIononfo fIn LIIco o sInIInros, on unn nocIon jurIdIcn, no hnco
sIno oforgnrIo InrocIsIon o InfroducIr dudns ncorcn do su oxncfo nIcnn-
co, or Io quo fnnLIon Io honos surInIdo on ofros concofos, fnIos
cono oI do sorvIcIo LIIco y confrnfo do oLrn LIIcn. SoLro osfo vor,
rosocfIvnnonfo, OO!IIIO, AO!ST, 1eIuJioe Je JerecIo oJninieIroIi-
to, Iuonos AIros, 1963, . 39 y ss.; OIro pIlico , conIroIo Je oIro
pIlico, on In rovIsfn !nssognn doI InvorI IuLIIcI, !onn, 1960, n" 5,
rrnfo II, roroducIdo on oI IILro do In A.A..A., ConIroIoe oJninieIro-
Iitoe, Id. Asfron, op. ciI., cnIfuIo III.
IA!TI OII!AI XIV - 8
II concofo frndIcIonnI udo sor oxncfo durnnfo oI sIgIo
nsndo, cunndo oxIsfInn soInnonfo Ins onfIdndos osfnfnIos
forrIforInIos. o Io os nhorn orquo, cono yn honos dIcho,
oxIsfon onfIdndos no osfnfnIos roguIndns IndudnLIononfo or
oI dorocho LIIco ...,
1
... orsonns coIocfIvns quo Indudn-
LIononfo no son osfnfnIos, quo no orfonocon n In coIocfIvI-
dnd nI Infogrnn In ndnInIsfrncIon LIIcn, son orquo oI
IogIsIndor Ins croo con osfo cnrcfor, son orquo su roIn
nnfurnIozn rosuIfn InconnfILIo con In cnIIdnd osfnfnI. o
oLsfnnfo dIchns InsfIfucIonos on fodo o on nrfo so roguInn
or nornns do dorocho LIIco. II ojonIo ns fIIco do osn
cInso do InsfIfucIonos Io consfIfuyon Ios CoIogIos do ALogn-
dos y ofrns ordonos rofosIonnIos, cunndo hnn sIdo crondos
y orgnnIzndos or Ioy.
2
o hny onfos osfnfnIos rIvndos. Tononos nsI onfoncos
quo Ins orsonns o onfos LIIcos (osfo os, rogIdos fofnI o
nrcInInonfo or oI dorocho LIIco) uodon o no sor osfnfn-
Ios (y on osfo nos nnrfnnos, uos, do In docfrInn frndIcIo-
nnI, sIguIondo n SAYAO!IS IASO). SIn onLnrgo, croonos quo
no uodo dnrso In hIofosIs Invorsn: o son, no uodo ndnI-
fIrso quo Ins orsonns osfnfnIos uodnn sor IndIsfInfnnonfo
orsonns do dorocho LIIco o do dorocho rIvndo. So oono
n oIIo In docfrInn nodornn on nnforIn do orsonnIIdnd y doLIo
orsonnIIdnd doI Isfndo, In cunI sonnIn quo oI Isfndo os
sIonro orsonn LIIcn y onfo do dorocho LIIco, nun cunn-
do onofro on In osforn do Ins roIncIonos on quo so nuovon
Ios onfos o Ins orsonns rIvndns. In ndnInIsfrncIon os sIon-
ro orsonn do dorocho LIIco, quo ronIIzn oorncIonos -
LIIcns, con fInos LIIcos y donfro do Ios rIncIIos y do Ins
fornns doI dorocho LIIco, nunquo rovIsfn sus ncfos con
3.1
SAYAO!IS IASO, I!IQ!I, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, op. ciI.,
. 1?5.
3.2
Op. ciI., . 1?4.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 9
fornns quo son conunos nI dorocho rIvndo y uso do Ios
nodIos quo osfo nuforIzn y nrn oLjofos nnIogos.
3
Isfn docfrInn do In orsonnIIdnd nIcn doI Isfndo, ndnIfIdn
hoy sIn dIscusIon on oI dorocho LIIco nodorno con roforoncIn
nI Isfndo confrnI, os n nuosfro juIcIo onfornnonfo nIIcnLIo n
fodns sus onfIdndos dosconfrnIIzndns: osfns, or oI soIo hocho
do fornnr nrfo doI Isfndo, ndquIoron un IndudnLIo cnrcfor
LIIco, n osnr do quo uodnn osfnr on nIgunn nodIdn rogIdns
or oI dorocho rIvndo: oIIo os nsI orquo fodo Io quo hnco n In
croncIon y surosIon, conofoncIn, fornncIon do In voIunfnd,
ofc., osfnr sIonro rogIdo or oI dorocho LIIco, y soIo odr
quodnr nrn oI dorocho rIvndo Io roforonfo nI confonIdo do sus
ncfos o confrnfos.
4
ConcIuInos onfoncos on quo fodns Ins onfIdndos osfnfnIos
son sIonro LIIcns, nunquo uodnn on cIorfos cnsos sogn
voronos, osfnr nrcInInonfo rogIdns or oI dorocho rIvndo.
In osfo sonfIdo so hn ronuncIndo In IrocurncIon doI Tosoro do
In ncIon, rofIrIondoso n onfIdndos nufrquIcns y onrosns doI
Isfndo: ... no doLo Inforrofnrso ... quo nI ncfunr on In osforn
doI dorocho rIvndo Ins onfIdndos nufrquIcns Iordnn, or oIIo,
su orsonnIIdnd jurIdIcn do dorocho LIIco, quo os In nIcn sIn
dosdoLInnIonfo quo osoon y quo no Ios InIdo on nLsoIufo
3.3
IIA, VA!IIA Y OT!OS, on oI Inforno do In ConIsIon quo royocfo un
CodIgo ConfoncIoso ndnInIsfrnfIvo nrn oI !ruguny, cIfndo on SAYAO!IS
IASO, op. ciI., . 161, nofn. In docfrInn frndIcIonnI hnLInLn do unn doLIo
orsonnIIdnd doI Isfndo (IIIISA, op. ciI., s. 215 y ss.), oro In nnyorIn
do In docfrInn osforIor nIogn osfn doLIo orsonnIIdnd doI Isfndo y so
ronuncIn or In orsonnIIdnd nIcn; VIIIIOAS IASAVIIIASO, op. ciI., s.
161/3; IIZ, DerecIo oJninieIroIito, f. I, Iuonos AIros, 1963, . 69;
I!II!ICH, !OOIIO, Principioe generolee Jel JerecIo oJninieIroIito, Iuo-
nos AIros, 1942, f. I, . 12?; MA!IIHOII, op. ciI., . 362 y sus roforoncIns;
AITAMI!A, II!O O!IIII!MO, Cureo Je JerecIo oJninieIroIito, Iuonos
AIros, 19?1, . 131; CAASI, JOSI, DerecIo oJninieIroIito, f. I, Iuonos
AIros, 19?2, . 20; !OMI, 1neIiIucionee Je JerecIo oJninieIroIito, op.
ciI., s. 5? y ss.
3.4
In Io roforonfo n cono so Innfon osfn cuosfIon on nnforIn do
ncfos do onfos osfnfnIos, vor infro, fono III, cnIfuIo II, n" 10 y ss.
IA!TI OII!AI XIV - 10
ndquIrIr dorochos y confrnor oLIIgncIonos quo osfnrn rogIdos,
sogn corrosondn, or oI dorocho LIIco o or oI dorocho rI-
vndo.
5
Croonos or oIIo dIscufILIo, on rIncIIo, oI crIforIo do
quIonos ndnIfon In osILIo oxIsfoncIn do onfos osfnfnIos rIvn-
dos.
6
Ins nfIrnncIonos quo osfnnos ronIIznndo no son do cnrcfor
dognfIco, nI fIonon rofonsIonos do ornnnoncIn: or oI con-
frnrIo, Infonfnn rocogor In oxorIoncIn doI dorocho ndnInIsfrn-
fIvo nrgonfIno, quo on oI conjunfo so nuosfrn roncIo n ndnIfIr
oI funcIonnnIonfo do orsonns osfnfnIos Lnjo un rogInon jurI-
dIco rIvndo. AsI so ndvIorfo con Ins onrosns doI Isfndo, quo
on su croncIon Lnjo In Ioy 13.653 so rogInn on Luonn nodIdn
or oI dorocho rIvndo, oro n Ins quo Iuogo or In Ioy 15.023 so
Ios docInro do nIIcncIon suIoforIn Ins Ioyos do oLrns LIIcns
y do confnLIIIdnd.
3.5
DicInenee, f. 90, s. 169 y ss. In IgunI sonfIdo, f. 84, . 133: In
oxrosIon 'cono orsonn do dorocho rIvndo` ... no os ncofnLIo, uos
oIIo InIIcn quo In onfIdnd on cuosfIon fnnLIon odrIn ncfunr 'cono
orsonn do dorocho LIIco`, Io quo, on dofInIfIvn, oquIvnIdrIn n ncofnr
In doLIo orsonnIIdnd doI Isfndo: cono orsonn do dorocho LIIco y
cono orsonn do dorocho rIvndo. Isfn osIcIon, sI LIon nnfnno or
rnzonos ns LIon ufIIIfnrIns fuo nusIcIndn or un socfor do frnfndIsfns,
hoy osf nLnndonndn or In docfrInn rodonInnnfo, In cunI soIo Io roco-
noco nI Isfndo y onfIdndos nufrquIcns unn orsonnIIdnd nico quo
LIon uodo dosonvoIvorso on oI cnno doI dorocho LIIco o on oI cnno
doI dorocho rIvndo, sogn Ins cIrcunsfnncIns.
3.6
os nnrfnnos nsI do SAYAO!IS IASO, DieIinci6n enIre pereonoe
pIlicoe , pritoJoe, ciI., . 1? y ss.; connrnr MA!IIHOII, op. ciI., . 433,
quIon rofIrIondoso n Ins onrosns doI Isfndo Ios roconoco cnrcfor do
LIIcns, oro no do osfnfnIos, n In nr quo SAYAO!IS IASO Ios roconocorIn
nnronfononfo oI cnrcfor do osfnfnIos, oro no oI do LIIcns; n nuosfro
juIcIo son osfnfnIos y LIIcns nI nIsno fIono, sIguIondo on osfo n In
IrocurncIon doI Tosoro; roIfornnos quo sI LIon uodo dnrso oI cnso do
orsonns LIIcns no osfnfnIos, no nos nroco osILIo quo uodn fcII-
nonfo dnrso In oxIsfoncIn do orsonns osfnfnIos rIvndns, urn y sInIo-
nonfo. II cnso ns corcnno n In hIofosIs do un onfo osfnfnI rogIdo or oI
dorocho rIvndo Io onconfrnnos on nnforIn do socIodndos doI Isfndo:
vor Infrn, nnoro 10.1, cnso cunrfo.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 11
o IgunI nodo, Ins socIodndos nnonInns doI Isfndo con nr-
fIcIncIon osfnfnI nnyorIfnrIn, rogIndns or oI docrofo-Ioy
19.550, so uLIcnron prino focie on oI CodIgo do ConorcIo, oro
Iuogo Ios fuoron nIIcndns dIvorsns nornns osocInIos do doro-
cho LIIco (oLIIgncIon do nLrIr sus cuonfns corrIonfos on Ins-
fIfucIonos LnncnrIns ofIcInIos, ofc.). !n cnso ns durndoro os
do Ins socIodndos doI Isfndo rogIdns or In Ioy 20.?05, quo Ios
docInro oxrosnnonfo InnIIcnLIo In IogIsIncIon ndnInIsfrnfI-
vn; nIgunns do osfns socIodndos, con fodo, no uodon rosIsfIr In
fonfncIon do nuforoguInrso y nufosonoforso nI dorocho ndnI-
nIsfrnfIvo, con Io cunI n vocos fornInnn ncfunndo on oI cnno
doI dorocho ndnInIsfrnfIvo or voIunfnd roIn.
?
o fnI nodo,
sI LIon on un dofornInndo nononfo hIsforIco odonos oncon-
frnr orsonns osfnfnIos Lnjo un rogInon rIvndo, oIIo os con-
fIngonfo: In fondoncIn os n voIvor n IncIuIrIns o IncIuIrso don-
fro doI dorocho LIIco, con oI corror doI fIono y In nodIfIcn-
cIon IogIsInfIvn o rogInnonfnrIn osforIor.
4. CriIerio poro JeIerninor ei un enIe ee pIlico o pritoJo
Sogn Io vInos, fodn voz quo osfnLIozcnnos quo un dofornI-
nndo onfo os osfnfnI, In soIucIon os fcII: nocosnrInnonfo os
fnnLIon un onfo LIIco; sIn onLnrgo, oI roLIonn so Innfon
on oI cnso Invorso: cono so dofornInn sI un onfo no osfnfnI os
LIIco o rIvndo
AI rosocfo son nIIcnLIos Ios nIsnos crIforIos usndos or In
docfrInn, con In ncInrncIon do quo nInguno do oIIos os docIsIvo
do or sI, sIno quo consfIfuyon rnsgos quo, fonndos on conjun-
3.?
II nocnnIsno jurIdIco do osfn frnnsfornncIon Io oxIIcnnos, on oI
cnso do sus confrnfos, on oI cnIfuIo XI do osfo voIunon. Ins rnzonos
rofundns so oxonon on nrfo on oI cnIfuIo VII nI frnfnr doI crocInIon-
fo o hIorfrofIn rogInnonfnrIn do In ndnInIsfrncIon. Ofros dosnrroIIos
uodon vorso on nuosfro IILro ProIlenoe Jel conIrol Je lo oJninieIro-
ci6n puIlico en Anerico LoIino, op. ciI.
IA!TI OII!AI XIV - 12
fo, dnrn unn nufn ncorcn doIcnrcfor LIIco o rIvndo do In
onfIdnd.
1
Cunndo oI onfo os crondo or unn Ioy, os cnsI soguro quo so
frnfn do un onfo LIIco; soIo oxcocIonnInonfo uodon oncon-
frnrso on oI dorocho connrndo cnsos on quo un onfo crondo
or unn Ioy consfIfuyo n osnr do oIIo unn onfIdnd rIvndn.
Iodonos nsI fornuInr In rogIn do quo fodo onfo crondo or Ioy
os do nnfurnIozn LIIcn; Io nIsno sI In Ioy nsIgnn n unn onfI-
dnd cnrcfor LIIco on fornn oxrosn: os Io quo ocurro con oI
nrfIcuIo 33 doI CodIgo CIvII, quo osfnLIoco quo fIonon cnrcfor
LIIco oI Isfndo, Ins rovIncIns, Ios nunIcIIos y Ins onfIdn-
dos nufrquIcns.
In fnIfn do IncIusIon donfro do In onunorncIon do or-
sonns LIIcns doI CodIgo CIvII no fIono frnscondoncIn jurIdI-
cn, or frnfnrso do unn norn onuncIncIon no fnxnfIvn ofocfun-
dn on un codIgo do dorocho rIvndo, njono or rnzon do In nnfo-
rIn nI oLjofo roIo doI dorocho LIIco: sor oI dorocho LIIco,
on consocuoncIn, oI quo dofornInnr on dofInIfIvn cuIos son
Ins onfIdndos quo Infogrnn o so Incorornn n su rogInon nor-
nnfIvo.
!n oIononfo do juIcIo Inorfnnfo, nunquo no docIsIvo,
os fnnLIon oI fIn quo orsIguo In onfIdnd, sogn so frnfo
do un fIn do ufIIIdnd gonornI o no. TnnLIon os nuy Inor-
fnnfo, y frocuonfononfo docIsIvo, oI quo In onfIdnd fongn
ofosfndos LIIcns no usunIos donfro do Ins orsonns rI-
vndns; sI LIon In nusoncIn do ofosfndos LIIcns no uodo
4.1
SAYAO!IS IASO, nrfIcuIo cIfndo; SIIVA CIMMA, I!IQ!I, DerecIo oJni-
nieIroIito cIileno , conporoJo, SnnfIngo, 1961, f. II, s. 150 y ss.; !IVI!O,
JIA, DroiI AJninieIroIif, InrIs, 19?0, s. 424 y 425. Cono sonnIn osfo
IfIno nufor: Ingn crIforIo hn nrocIdo, or sI soIo, nLsoIufnnonfo
dofornInnnfo ... Ioro In convorgoncIn, on oI osfnfufo do un osfnLIocI-
nIonfo, do vnrIos do osfos oIononfos do Ios cunIos nInguno, nIsIndo, os
un crIforIo corforo ornIfo dofornInnr su orfononcIn n In cnfogorIn
do osfnLIocInIonfos LIIcos o n In do osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd LII-
cn. Is osfo nofodo fundndo soLro oI oxnnon gIoLnI doI osfnfufo, oI quo
ufIIIzn In jurIsrudoncIn (op. loc. ciI.).
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 13
sor sufIcIonfo nrn docIr quo unn onfIdnd dofornInndn os rI-
vndn, In rosoncIn do fnIos ofosfndos (. oj., do Inonor frILu-
fos, fnsns, ofc., n Ios ndnInIsfrndos; do oxroInr, do nsocInr
conuIsIvnnonfo n Ios nIonLros do In rofosIon do quo so frn-
fo y ojorcor odor dIscIIInnrIo soLro oIIos; In oxIsfoncIn do ro-
cursos confoncIoso-ndnInIsfrnfIvos, Io quo rosuono quo In
onfIdnd dIcfn ncfos on cIorfn nnnorn LIIcos, ofc.) os un IndI-
co cnsI soguro do quo In onfIdnd os LIIcn.
Ofro dnfo n fonorso on cuonfn, nunquo do or sI no son do-
fornInnnfo fofnInonfo doI cnrcfor do In onfIdnd, os oI grndo
do confroI doI Isfndo soLro oIIn. Cunndo oI confroI os nuy In-
fonso (nrfIcuInrnonfo, sI os oI Isfndo confrnI quIon dosIgnn n
Ios funcIonnrIos dIrocfIvos do In onfIdnd; on nonor grndo, sI
fIono fncuIfndos do nuforIzncIon o nroLncIon nrn dofornInn-
dos ncfos fundnnonfnIos n In onfIdnd; on nonor grndo nn, sI
fIono fncuIfndos do InforvoncIon, vofo, rovIsIon on rocurso do
nIzndn do sus ncfos, confroI confnLIo, ofc.) uodo nfIrnnrso or
Io gonornI quo so frnfn do unn onfIdnd LIIcn. In ronIIdnd,
osfo IfIno os oco nonos quo fnufoIogIco, orquo fnI confroI
os do nnfurnIozn IndIscufILIononfo LIIcn, y or Io fnnfo, sI
hny nucho confroI, onfoncos hny IgunIos nrfos do In ncfIvIdnd
doI onfo quo osfn sonofIdns nI dorocho LIIco, con Io quo so
IIogn nocosnrInnonfo n In concIusIon do quo In onfIdnd hn do
sor IndudnLIononfo LIIcn or dIchn InfronIsIon doI dorocho
LIIco.
2
5. CriIerio poro JeIerninor ei un enIe ee eeIoIol o no
Con osfn cnrncforIzncIon no osfnnos rofondIondo onconfrnr
In nnfurnIozn o osoncIn do In ncfIvIdnd osfnfnI, uos yn oxIIcn-
4.2
Inrn osfos y ofros crIforIos, vor SAYAO!IS IASO, nrfIcuIo cIfndo, . 24;
SIIVA CIMMA, op. loc. ciI.; !IVI!O, op. loc. ciI.; COOIS, !II, Lo noIion
J`eIoIlieeenenI puIlic en JroiI oJninieIroIif fronoie, InrIs, 1959, s.
34 y ss.; !AOO, !OIA, Lee crieee Je lo noIion J`eIoIlieeenenI puIlic,
InrIs, 1950.
IA!TI OII!AI XIV - 14
nos quo In concocIon nofodoIogIcn do Infonfnr dofornInnr Io
quo nIgo ronInonfo os, o su nnfurnIozn o osoncIn, so oncuon-
frn suorndn.
1
SInIononfo osfIuInnos
2
oI sIgnIfIcndo con oI
cunI ufIIIznronos In nInLrn osfnfnI; oI fundnnonfo do In os-
fIuIncIon quo roononos rosIdo on quo n nuosfro juIcIo In
nrfIcIncIon do fIfuInros rIvndos do cnIfnI, donfro do unn
onfIdnd on In cunI fnnLIon os fIfuInr oI Isfndo, no ornIfo
nornnInonfo n osfo oforgnrIo n oIIn un rogInon donnsIndo
osocInI do rIvIIogIos y rorrognfIvns; on cnnLIo, cunndo oI
Isfndo os oI nIco fIfuInr doI cnIfnI do unn onfIdnd, oI frnfn-
nIonfo do osfn or oI ordon jurIdIco y ndnInIsfrnfIvo os nofn-
nonfo dIforoncIndo n Ios ofocfos do su rogInon ocononIco, ro-
suuosfnrIo, InosIfIvo, ndunnoro, cnnLInrIo, LnncnrIo, crodI-
fIcIo, ofc. TnnLIon odrIn, quIzs, nfondorso n dIchns y ofrns
nornns doI rogInon jurIdIco-ocononIco do In onfIdnd nrn osfI-
uInr sI oIIn doLo consIdornrso osfnfnI o no: oro onsnnos quo
on fnI cnso dosnnrocorIn In dIsfIncIon onfro LIIco y osfnfnI,
cono concofos dIforoncIndos, y ndons osfnrIn dosfncnndo Ins
consocuoncIns do dIsfInguIr y no Ios fundnnonfos or Ios cun-
Ios In dIsfIncIon so orIgInn on oI ordon osIfIvo. Hny ofrn con-
socuoncIn ndIcIonnI quo so roduco on oI rogInon do Ins onfIdn-
dos osfnfnIos, quo no os conn n fodns Ins onfIdndos LIIcns,
y oIIn os oI dosfIno quo uodo dnrso n sus fondos: sIondo oI
Isfndo oI nIco fIfuInr do cnIfnI, oI uodo dIsonor IILrononfo
In ufIIIzncIon do su cnIfnI on cnso do oxfIncIon, o IncIuso quI-
fnrIo fodo o nrfo doI cnIfnI sIn oxfInguIrIn; sI oI Isfndo no os
oI nIco fIfuInr doI cnIfnI do In onfIdnd, no fIono IogIcnnonfo
fnI fncuIfnd, on cunnfo uodo dIsonor n fIfuIo do roIofnrIo
soInnonfo on nquoIIn nrfo doI cnIfnI quo Io corrosondo cono
fnI onfIdnd. IsfInnnos quo osfo conjunfo do rnzonos jusfIfIcn
sufIcIonfononfo oI osfIuInr quo dononInnronos onfIdnd osfn-
5.1
Vor eupro, cn. I, rInorn nrfo.
5.2
In oI sonfIdo IndIcndo eupro, cn. I, rInorn nrfo.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 15
fnI n nquoIIn cuyo nfrInonIo orfonoco oxcIusIvnnonfo nI Is-
fndo.
3
AIgunos nuforos nIIcnn osos nIsnos crIforIos nrn dofor-
nInnr sI un onfo os osfnfnI o no; ofros, sI LIon no Ios nIIcnn
osfrIcfnnonfo, Ios fonnn on cuonfn cono dnfo gonornI. Ior
nuosfrn nrfo croonos quo fnIos crIforIos son fofnInonfo
InnIIcnLIos, y quo In dIsfIncIon soIo uodo Lnsnrso rncIonnI-
nonfo on un nIco y oxcIusIvo cnrcfor: sI oI cnIfnI do In onfI-
dnd orfonoco soIo nrcInInonfo nI Isfndo, y on ofrns nrfos n
orsonns rIvndns, onfoncos no uodo dnrso nI onfo oI cnrcfor
do osfnfnI: sor uos unn socIodnd do ocononIn nIxfn, o unn
socIodnd nnonInn do cnIfnIos nIxfos, ofcoforn.
6. Lo pretolencio Jel JerecIo pIlico eoIre el pritoJo
o Io nnfodIcho so dosrondo, on conjunfo, unn nofn rovnIon-
cIn doI dorocho LIIco soLro oI dorocho rIvndo: nIonfrns quo un
onfo eeIoIol sIguo sIondo pIlico n osnr do osfnr nrcInInonfo
rogIdo or oI dorocho rIvndo, un onfo no eeIoIol, quo on rIncIIo
udIorn sor consIdorndo pritoJo, doLo sor consIdorndo un onfo
pIlico cunndo osf rogIdo or oI dorocho LIIco on unn nodIdn
Inorfnnfo. Hny on osfo, fnI voz, unn cIorfn InconsocuoncIn, yn
quo fnnLIon udIorn hnLorso dIcho, on un Inno osfrIcfnnonfo
IogIco, quo oI onfo no osfnfnI doLIorn soguIr sIondo rIvndo n osnr
do quo so Io nIIcnrn nrcInInonfo oI dorocho LIIco; oro osn
nnronfo InconsocuoncIn, quo no os fnI, os roducfo do In crocIon-
fo InvnsIon doI dorocho LIIco soLro oI rIvndo, quo hn dofornI-
nndo su rovnIoncIn on cnsos do confIIcfo.
?. ConplenenIoe inpreecinJiIlee Je lo JeecenIrolicoci6n
Ioro no soIo os nocosnrIo conocor oI fIo do dosconfrnIIzncIon
quo rosuIfn ndocundo; os nocosnrIo fnnLIon fonor rosonfo quo
5.3
O on quo, or oxcocIon, hny soIo unn nrfIcIncIon nonInnI o
nnronfo do cnIfnI rIvndo.
IA!TI OII!AI XIV - 16
oI ncfo do dosconfrnIIzncIon no os or sI soIo soIucIon nufonfI-
cn do Ins fInnIIdndos quo con oIIn so orsIguon (doscongosfIonnr
Ios orgnnos suorIoros doI Isfndo; ncorcnr In ncfIvIdnd on cuos-
fIon n In conunIdnd; cronr un orgnnIsno ns osocInIIzndo y
focnIfIcndo on In nnforIn do quo so frnfn, ofc.) sIno quo os In-
oIudILIo conIononfnrIo con cIorfns nodIdns quo, do no fo-
nnrso, Io frusfrnrn.
In rInor Iugnr, os nocosnrIo cronr un orgnnIsno fIoxILIo,
no rIgIdo, y nrn oIIo os nocosnrIo hncor funcIonnr In osILIII-
dnd do quo fodos Ios orgnnos uodnn Jelegor sus nfrILucIonos
on Ios funcIonnrIos doondIonfos, Lnjo In rosonsnLIIIdnd do
nnLos; nrn dnrIo IgunInonfo fIoxILIIIdnd oornfIvn, os noco-
snrIo dnrIo nodornns nornns do rocodInIonfo ndnInIsfrnfI-
vo, uos do Io confrnrIo oI onfo frooznr soLro sI nIsno, nfndo
or un fornuIIsno rocodInonfnI quo Io IIovnr n In osforIII-
dnd;
1
n fIn do quo oI onfo osfo on fcII y confInundo confncfo
con In conunIdnd, so roquIoro nsInIsno quo Ins nornns do
rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo sIrvnn ofocfIvnnonfo nrn on-
cnuznr sus rofonsIonos, rocInnos y sugoroncIns, y sonn Io
sufIcIonfononfo InfornnIos y rudonfos cono nrn no frusfrnr
on In rcfIcn oI confncfo do Ios nIonLros do In coIocfIvIdnd,
IndIvIdunInonfo consIdorndos, con oI orgnnIsno.
2
Inrn ncorcnr oI onfo n In conunIdnd no Lnsfn con cronrIo
cono orgnnIsno dosconfrnIIzndo, sIno quo hny quo hncor ofoc-
fIvn In nrfIcIncIon do In conunIdnd on oI nIsno, n frnvos do
rorosonfnnfos do oIIn quo nrfIcIon on In dIroccIon y ndnI-
nIsfrncIon doI onfo, do ncuordo nI rIncIIo quo dInnnn doI nr-
fIcuIo 42 do In ConsfIfucIon. SI oI oLjofIvo os quo In dosconfrn-
IIzncIon ronInonfo doscongosfIono n Ios orgnnIsnos confrnIos,
os nocosnrIo quo no so frnLo su ncfIvIdnd oxIgIondoIos ouIori-
?.1
Vor nuosfro Pro,ecIo Je C6Jigo AJninieIroIito, Mnr doI IInfn,
1964, IILro II, y fnnLIon nuosfro IILro ProceJinienIo , recureoe oJni-
nieIroIitoe, Iuonos AIros, 19?1, cnIfuIo II.
?.2
Vor fnnLIon Ins nornns do rocodInIonfo on nuosfro Pro,ecIo Je
C6Jigo AJninieIroIito, IILro II.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 1?
cocionee o oproIocionee
3
do Ios orgnnIsnos confrnIos nrn do-
nnsIndns cuosfIonos do su ncfIvIdnd roguInr; In dosconfrnIIzn-
cIon doLo hncorso no soIo vorfIcnInonfo, sIno fnnLIon horIzon-
fnInonfo, fncuIfnndo n Ios orgnnIsnos IocnIos, on Ins dIsfInfns
rogIonos on quo osfon IInnndos n ncfunr, n docIdIr or sI nIs-
nos donfro do IInIfos nnIIos. o nndn sIrvo cronr un onfo
dosconfrnIIzndo sI osfo fondr su cnLozn, or ojonIo, on In
CnIfnI IodornI, y ncfunr no oLsfnnfo on rogIonos dIsfnnfos
doI nIs: on osfo cnso In dosconfrnIIzncIon os nIcnnonfo nn-
ronfo y no os on nodo nIguno sufIcIonfo nrn Iogrnr In fInnII-
dnd roquorIdn.
In dosconfrnIIzncIon roquIoro un nIfo grndo do coorJi-
noci6n y InnonnIonfo gonornI do In ncfIvIdnd osfnfnI, n
fIn do ovIfnr Ins suorosIcIonos do fnrons o frnLnjos quo son
fnn frocuonfos onfro Ios orgnnIsnos dosconfrnIIzndos, y Ios con-
fIIcfos do jurIsdIccIonos n quo dnn Iugnr; In dosconfrnIIzncIon
funcIonnI no suono nocosnrInnonfo In croncIon do un onfo
nuovo, y doLo sIonro osfudInrso In osILIIIdnd do dosconfrnII-
znr In funcIon consIdorndn, no on un orgnnIsno nuovo, sIno on
nIguno do Ios yn oxIsfonfos, uos uodo ocurrIr quo In croncIon
doI orgnnIsno consfIfuyn un dIsondIo do ncfIvIdnd ndnInIs-
frnfIvn sI osn nIsnn funcIon huLIorn odIdo sor cunIIdn sn-
fIsfncforInnonfo or ofro onfo dosconfrnIIzndo.
In dosconfrnIIzncIon no sIonro os convonIonfo, cono or
ojonIo sI so frnfn do sorvIcIos focnIcos on un congIonorndo
urLnno quo oxcodo doI nLIfo do unn conunn (or oj.: oI Ornn
Iuonos AIros), on cuyo cnso no fondrIn sonfIdo quo oI sorvIcIo
do ngun, gns, ofc., osfuvIorn dosconfrnIIzndo on fornn Indoon-
dIonfo nrn su rosfncIon on unn y ofrn jursdIccIon, con In
consIguIonfo duIIcncIon do sorvIcIos ndnInIsfrnfIvos. Ior oIIo
?.3
SoLro oI rogInon do Ins nuforIzncIonos y nroLncIonos, vor nuosfro
IILro 1l ocIo oJninieIroIito, op. ciI., . 123; connrnr MA!IIHOII, op.
ciI., . 604 y ss.; IIZ, MA!II MA!A, 1l ocIo oJninieIroIito, Iuonos
AIros, 1961, s. 135 y ss.
IA!TI OII!AI XIV - 18
doLo ovnIunrso cuI fIo do dosconfrnIIzncIon convIono on rn-
zon doI forrIforIo (sI conunnI, rogIonnI, ofc.); on cIorfos cnsos
so roquorIr fnI voz cronr onfos rogIonnIos, dIsfrIfos urLnnos,
ofc., nrn nIgunos fIos do dosconfrnIIzncIon. oLo ofocfunrso
fonIondo rosonfo quo no nIcnnonfo on onfIdndos eeIoIolee
uodo doscongosfIonnrso In ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn: uodo sor
convonIonfo dosconfrnIIznr on unn cororncIon LIIcn (coIo-
gIos rofosIonnIos, cnnrns gronInIos o conorcInIos, sIndIcn-
fos, cooornfIvns, ofc.), n In quo so oforgnrn dofornInndns
funcIonos y nfrILucIonos, sIn dosonLoIsos doI ornrIo LIIco
oro con ndocundo confroI; o uodo Iogrnrso In fInnIIdnd conLI-
nnndo osfuorzos do dIsfInfns onfIdndos.
Iuodo sor ronnfurn o oxcosIvn, o on sunn Inoorfunn. !n
ojonIo do oxcosIvn dosconfrnIIzncIon conn y fcII do doscuLrIr
os oI frnsnso do funcIonos n Ins nuforIdndos IocnIos quo cnrocon
do orsonnI focnIco y do Ios fondos nocosnrIos nrn IIovnrIns n
cnLo. Ior consIguIonfo, In fornn y oI grndo do dosconfrnIIzncIon
doLo ndnfnrso n Ins cIrcunsfnncIns, IncIuyondo, on Io quo nI frns-
nso do fncuIfndos concIorno, In voIunfnd do In oLIncIon nrn
ncofnr y dosononnr rosonsnLIIIdndos.
4
8. Conteniencio , peligro Je lo JeecenIrolicoci6n
o Io oxuosfo so dosrondo quo sI LIon In dosconfrnIIzncIon
os un oIononfo rInordInI y cnsI InfnIfnLIo on fodn ndnInIs-
frncIon nodornn, no os fnnoco un rocurso do fcII uso nI do
InfnIILIos rosuIfndos. SI no so oIIgo LIon oI fIo do dosconfrnII-
zncIon con fodns Ins nodIdns coInfornIos quo roquIoro, sI no so
oIIgo oI fIono o oI grndo oorfuno do dosconfrnIIzncIon, ofc.,
so corro oI rIosgo no soIo do frusfrnr In fInnIIdnd orsoguIdn,
sIno IncIuso do ngrnvnr In sIfuncIon, nI nrrojnr nI nodIo nn-
LIonfo un onfo LurocrfIco, Inorfo, Inofo, quo IIonn nonInnI-
?.4
ncIonos !nIdns, DeecenIrolicoci6n poro el Jeeorrollo nocionol ,
locol, uovn York, 1963, n" 2?.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 19
nonfo unn funcIon oro no In cunIo o In cunIo nnI,
dosrosfIgInndo con In oxorIoncIn concrofn In Londnd doI ro-
yocfo or Io quo so Io croo. Y fodnvIn ns, unn voz crondo y
orgnnIzndo oI onfo, sor yn dIfIcII corrogIrIo InfogrnInonfo nrn
frnnsfornnrIo on Io quo InIcInInonfo doLIo sor. In oxorIoncIn
donuosfrn quo unn voz quo oI orsonnI focnIco y ndnInIsfrnfI-
vo so fornn dofornInndn Idon do cuIos son Ins fInnIIdndos o
Ins fnrons o oI nodo do ronIIznr Ins fnrons doI onfo, os nuy
dIfIcII ofocfunr cnnLIos donnsIndo susfnncInIos sIn cnnLInr nI
nIsno fIono fodo oI orsonnI. A su voz, cnnLInr fodo oI or-
sonnI, o cnnLInr fodns Ins ncfIfudos doI orsonnI nnforIor, no
suoIo odor hncorso sIn cronr grnndos frIccIonos. In nngnIfud
do osfns frIccIonos y do osfns dIfIcuIfndos os ns frnscondonfo
cunndo so frnfn do un onfo dosconfrnIIzndo, orquo su orsonnI
uodo hnLorso fornndo n frnvos doI fIono un fuorfo sonfIdo
gronInI o suuosfnnonfo InsfIfucIonnI, quo oongn unn rosIs-
foncIn fonnz nI cnnLIo.
Todo osfo no IIovn n In concIusIon do quo no doLn dosconfrn-
IIznrso, orquo os oLvIo quo In nnquInnrIn confrnI no sIrvo
nrn dofornInndos nsocfos do In ncfIvIdnd doI Isfndo, oro sI
IIovn rIncInInonfo n In concIusIon do quo In dosconfrnIIzn-
cIon no uodo sor ufIIIzndn IrrosonsnLIononfo, sIn osfudIos
ndocundos, sIn dnrIo unn osfrucfurn ndocundn, y sIn consIdo-
rnr concIonzudnnonfo sus InIIcnncIns, su coordInncIon, su
nccIon; no uodo dosconfrnIIznrso nsI cono nsI, or oI soIo ho-
cho do quo In nIsnn ncfIvIdnd no hn funcIonndo LIon on In
ndnInIsfrncIon confrnI o on In ncfIvIdnd rIvndn: doLo osfu-
dInrso oI roLIonn do nodo fnI quo In dosconfrnIIzncIon no ro-
suIfo nn oor quo Io nnforIor, uos, Io roofInos, In doscon-
frnIIzncIon no os unn fornuIn ngIcn quo or sI soIn soIucIono
fodos Ios roLIonns frndIcIonnIos do In ndnInIsfrncIon.
9. AuIononio , ouIorquio
TrndIcIonnInonfo so dIsfInguon dos concofos oscnIonndos:
nufnrquIn y nufononIn: o) AufnrquIn sIgnIfIcn oxcIusIvn-
IA!TI OII!AI XIV - 20
nonfo quo un onfo dofornInndo fIono cnncIdnd nrn oJninie-
Iroree o ei nieno; I) In nufononIn ngrognrIn n In cnrncforIs-
fIcn nnforIor In cnncIdnd nrn JicIoree eue propioe nornoe,
donfro doI nnrco nornnfIvo gonornI dndo or un onfo suo-
rIor.
1
o fnI nnnorn, oI Isfndo sorIn soLornno, Ins rovIncIns nu-
fononns, y Ios nunIcIIos y dons onfos dosconfrnIIzndos
nufrquIcos. Cono os conocIdo, hny quIonos dIscufon sI Ins co-
nunns on voz do nufrquIcns son nufononns, y sI Io nIsno
ocurro con ofrns onfIdndos, ofc.; oro on ronIIdnd fnIos dIscu-
sIonos no doLon Innfonrso on nLsfrncfo, cunI sI fuornn oson-
cIns Innnnonfos doI ordon jurIdIco,
1 LIs
sIno quo doLIornn
rofornuInrso on oI sonfIdo do cuI os oI nIcnnco concrofo do Ins
fncuIfndos do nufondnInIsfrncIon, nufonornncIon, no Inforvon-
cIon, ofc.
1 for
AdvIorfnso quo cunndo so dIco quo In ouIononio InIIcn In
osILIIIdnd do Joree eue propioe nornoe JenIro Je un norco
9.1
AsI IIIISA, !AIAII, DerecIo oJninieIroIito, 6" od., f. I, Iuonos
AIros, 1964, s. 249 y ss.; MA!IIHOII, MIO!II S., TroIoJo Je JerecIo
oJninieIroIito, f. I, Iuonos AIros, 1965, . 3?1; OA!CA T!IVIJAO IOS, JOSI
ATOIO, Principioe juriJicoe Je lo orgonicoci6n oJninieIroIito, Mn-
drId, 195?, s. 232 y ss., ofc. In ronIIdnd, hny nuy vnrIndos crIforIos nrn
Infonfnr unn dIsfIncIon onfro nufononIn y nufnrquIn, oro fodos oIIos
son sunnnonfo InrocIsos, cono so ndvIorfo on In crIfIcn quo Ios hnco
VI!OA, IIIT!O, Lo regione, MIIn, 1949, s. 3 y ss. Vor fnnLIon C!IO IAY,
HO!ACIO, Loe concepIoe Je ouIononio , ouIorquio, on oI IILro coIocfIvo 1l
JerecIo oJninieIroIito, Io,, Iuonos AIros, 1996, s. 159 y ss. y Ins
roforoncIns do Ins nofns sIguIonfos.
9.1 LIs
Is Io quo honos oxIIcndo on oI cnIfuIo I, rInorn nrfo.
9.1 for
Inrn un nnyor dosnrroIIo do Ins dIscusIonos rocIonfos soLro In
nufononIn nunIcInI, unIvorsIfnrIn, y do In CIudnd do Iuonos AIros vor,
onfro ofros, BIANCHI, ALBERTO B., El enigma furidico de la Ciudad Autonoma de
Buenos Aires, 'RAP, n 222, 1997, ps. 5 y ss. ; BIDART CAMPOS, GERMAN J., La
primera eleccion de legisladores de la Ciudad de Buenos Aires, LL, 12-VI-97.
AI nIvoI doI Innfoo do osfo doLnfo uodo docIrso quo hn frIunfndo In
fosIs do In nufononIn nunIcInI: CSJ, IitoJenor, 312:326, 1989;
IIACHI, AIII!TO I., Lo CorIe Supreno Io exIenJiJo corIo Je ouIononio
o loe nunicipoliJoJee, II, 1989-C, 4?; on confrn, MA!IIHOII, MIO!II S.,
Lo eupueeIo ouIononio nunicipol, II, 1990-I, 1012.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 21
nornoIito euperior, fnI dofInIcIon nLnrcn no soIo n Ins rovIn-
cIns sIno fnnLIon n Ios onfos nufrquIcos, uos osfos, donfro
doI nnrco do sus osfnfufos, IonIien ee JicIon eue propioe nor-
noe; dIcho do ofrn nnnorn, In nufnrquIn no uodo concoLIrso
cono norn cnncIdnd do ndnInIsfrnrso n sI nIsno, sIn odor
dIcfnrso nornn nIgunn, sIno quo conrondo sIonro, nocosn-
rInnonfo, oI dIcfndo do nornns nrn rogInr oI roIo funcIonn-
nIonfo (donfro, or suuosfo, do Io osfnLIocIdo or Ins Ioyos y
rogInnonfos quo Io hnynn sIdo dndos or oI Isfndo n frnvos do
sus orgnnos).
So sIguo do oIIo quo no hny unn dIforoncIn osoncInI onfro Ins
IInnndns nufnrquIn y nufononIn, sIno quo oxIsfIrIn n Io
suno unn dIforoncIn do grndo, do nnfIcos,
2
quo fornn on con-
socuoncIn ocIosn fodn dIscusIon ncorcn do In nnfurnIozn nufr-
quIcn o nufononn do un onfo dofornInndo. Muchos nuforos
surInon or oIIo In dononInncIon do onfo nufrquIco y hn-
LInn dIrocfnnonfo do onfo nufonono
3
o vIcovorsn; on rIgor
do vordnd, uos, hnLrIn quo onfondor quo nufnrquIn y nufono-
nIn sIgnIfIcnn ns o nonos Io nIsno y uodon usnrso IndIs-
fInfnnonfo, cono sInonInos. Ior nuosfrn nrfo, roscIndIro-
nos doI uso doI fornIno nufononIn y ufIIIznronos soIo oI do
nufnrquIn.
4
9.2
Yn quo sI LIon Ins rovIncIns, or ojonIo, so dIcfnn ns nornns
roIns quo Ios dons onfos dosconfrnIIzndos, osfn, no oLsfnnfo, IgunI-
nonfo consfronIdns or un nnrco nornnfIvo suorIor, quo os oI conjun-
fo do In ConsfIfucIon ncIonnI, Ios frnfndos InfornncIonnIos y Ins dons
Ioyos nncIonnIos. o fnI nodo, fnnfo In nufononIn rovIncInI cono In
nufnrquIn do Ins dons onfIdndos porIiciporion Je lo corocIerieIico
conn Je JicIoree eue propioe nornoe, pero Iojo un orJen juriJico
euperior quo doIInIfn oI cnno on quo oIIns uodon sor roducIdns;
sIondo oIIo nsI, In dIsfIncIon soIo odrIn Lnsnrso on In nnyor o nonor
cnnfIdnd do nornns quo oI onfo uodo dIcfnrso, Io quo quIfn Lnso cIonfI-
fIcn y fnnLIon jusfIfIcncIon rcfIcn, nI nonos on nuosfro nIs.
9.3
AsI SAYAO!IS IASO, op. ciI., . 252, quIon, nI IgunI quo grnn nrfo do In
docfrInn oxfrnnjorn, rofIoro usnr soInnonfo oI fornIno onfo nufonono.
9.4
Isfn oIoccIon In hnconos no fnnfo or rnzonos focnIcns, uos do
ncuordo n Io dIcho oIIns fnI voz no oxIsfIrInn, sIno orquo so frnfn doI
vocnLIo ns usunI onfro nosofros.
IA!TI OII!AI XIV - 22
10. DieIinIoe Iipoe Je pereonoe juriJicoe eeIoIolee, pIlicoe ,
pritoJoe
Hochns Ins ncInrncIonos rocodonfos n nodo do ndvorfon-
cIn gonornI quo no ngofn oI fonn odonos onfrnr nhorn n
ofocfunr unn onunorncIon gonornI do Ios dIsfInfos fIos do or-
sonns osfnfnIos, LIIcns no osfnIos y rIvndns oxIsfonfos o
osILIos.
Is do ndvorfIr, con fodo, quo no fodns Ins fornns do doscon-
frnIIzncIon nquI noncIonndns so rosonfnn on fodos Ios nIsos,
nI so rosonfnn sIonro con Ios nIsnos cnrncforos o dononI-
nncIonos; hny, uos, un nnrgon do vnrIncIon quo hnco nocosn-
rIn unn ndocuncIon concrofn n Ins IogIsIncIonos orfInonfos.
o oLsfnnfo, on IInons gonornIos oI nnornnn os oI sIguIonfo:
11. 1nIiJoJee pIlicoe eeIoIolee
!LIcnnos nquI n Ins onfIdndos quo son Infogrnnonfo osfn-
fnIos y or Io fnnfo, sogn Io honos oxuosfo, nocosnrInnonfo
LIIcns. onfro do osfns os nocosnrIo dIsfInguIr dos grnndos
gruos: nquoIIns quo ronIIznn unn ncfIvIdnd ndnInIsfrnfIvn
fIIcn, quo orsIguon un fIn LIIco, on In fornInoIogIn usunI,
y nquoIIns quo ronIIznn unn ncfIvIdnd conorcInI o IndusfrInI.
AJninieIroIitoe. Ins rInorns uodon n su voz dIvIdIrso on
fros suLgruos:
1") 1nIiJoJee eeIoIolee oJninieIroIitoe con conpeIencio
generol: son Ios IInnndos onfos nufrquIcos forrIforInIos, o
son, Ins conunns o nunIcIIos, Ins rogIonos, dIsfrIfos urLnnos,
condndos, ofc., sogn oI sIsfonn Inornnfo. TnnLIon so IncIu-
yon nc In ncIon nIsnn y Ins rovIncIns.
2") 1nIiJoJee eeIoIolee oJninieIroIitoe con conpeIencio
eepeciol: son Ios IInnndos onfos nufrquIcos InsfIfucIonnIos,
quo rosfnn un sorvIcIo o un conjunfo do sorvIcIos dofornInn-
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 23
dos, cnrocIondo do In conofoncIn gonorIcn quo cnrncforIzn n
Ins nunIcInIIdndos. IjonIos: !nIvorsIdndos, ITA, ITI,
ofcoforn. Ins dos osocIos noncIonndns consfIfuyon Ios IInnn-
dos onfos nufrquIcos, quo ronIIznn unn ncfIvIdnd do fIo
ndnInIsfrnfIvo cIsIco; ndons do fonor orsonnIIdnd jurIdIcn
roIn, uos, orsIguon un fIn LIIco, y so rIgon Infogrn-
nonfo or oI dorocho LIIco; fodos sus ngonfos son LIIcos,
ofcoforn.
3) AuIoriJoJee oJninieIroIitoe inJepenJienIee. son rIn-
cInInonfo Ins rovIsfns on oI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon
cono orgnnIsnos IndoondIonfos do confrnIor do Ios sorvIcIos
LIIcos rIvnfIzndos Lnjo condIcIonos nonooIIcns, quo no os-
fn sujofns n In fufoIn ndnInIsfnfIvn. Hny fnnLIon ofrns nufo-
rIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos cono oI ofonsor doI
IuoLIo, oI Consojo do In MngIsfrnfurn, oI Jurndo do InjuIcIn-
nIonfo, oI MInIsforIo ILIIco, oro fodos oIIos son orgnnos do
In ConsfIfucIon cnronfos do orsonnIIdnd jurIdIcn roIn nun-
quo fongnn, cono on oI cnso doI ofonsor doI uoLIo, IogIfInn-
cIon rocosnI nrn ncfunr on sodo judIcInI.
4 y 5) Conerciolee o inJueIriolee.
1
II sogundo gruo do on-
fos osfnfnIos conrondo nuchns ncfIvIdndos quo oI Isfndo no-
dorno hn consIdorndo nocosnrIo oncnrnr or sI nIsno, Lnjo un
rogInon sInIInr nI doI dorocho rIvndo. Isfos onfos rnrnnonfo so
rIgon inIegronenIe or oI dorocho rIvndo, sIn onLnrgo y so on-
cuonfrn on oIIos or Io fnnfo un sonofInIonfo n un rogInon nIx-
fo do dorocho LIIco y do dorocho rIvndo; sus ngonfos suorIoros
son n vocos consIdorndos funcIonnrIos LIIcos (or ojonIo on
oI cnso do Ins onrosns doI Isfndo) oro sus oLroros y onIondos
sIonro so rIgon or oI dorocho rIvndo.
11.1
SoLro osfo nnIInr on nuosfro IILro 1npreeoe Jel 1eIoJo, op. ciI.,
cnIfuIos II y III; IIIZ ACOTTO, A!IS, Aueto reginen legol poro enpre-
eoe Jel 1eIoJo, on CrIfIcn do IogIsIncIon y JurIsrudoncIn, nno II,
nnrzo-sofIonLro do 1968, s. 25 y ss., y dons roforoncIns do Ins nofns
sIguIonfos, nnoros 32 n 35.
IA!TI OII!AI XIV - 24
Inconfrnnos fnnLIon dos suLgruos:
1npreeoe Jel 1eIoJo:
2
on nuosfro nIs oI nonLro do onrosn
doI Isfndo so nIIcn fnn soIo n Ins rogIdns or Ins Ioyos 13.653,
14.380 y 15.023, quo so cnrncforIznn or fonor oso doLIo rogInon
con un nnyor nconfo on oI dorocho LIIco quo on oI dorocho rI-
vndo, sogn voronos; fnnfo os oIIo nsI, quo so hn odIdo docIr quo
rcfIcnnonfo hnn sIdo roguIndos cono sI fuornn onfos
nufrquIcos. Con fodo, oxIsfon vnrIns dIforoncIns onfro nnLos: oI
onfo nufrquIco so rIgo Infogrnnonfo or oI dorocho LIIco, In
onrosn doI Isfndo no; fodos Ios ngonfos doI onfo nufrquIco son
funcIonnrIos o onIondos LIIcos, on In onrosn doI Isfndo soIo
Io son Ios funcIonnrIos euperioree; In Ioy do confnLIIIdnd so nIIcn
Infogrnnonfo n Ios onfos nufrquIcos, oro soIo suIoforInnonfo
do sus roIos osfnfufos n Ins onrosns doI Isfndo.
SocieJoJee Jel 1eIoJo:
3
IInnnnos nsI n Ins socIodndos cons-
fIfuIdns Lnjo Ins fornns doI dorocho rIvndo (usunInonfo cono
socIodndos nnonInns), oro cuyns nccIonos osfn IoIolnenIe
11.2
AnIInr on 1npreeoe Jel 1eIoJo, op. ciI., I!IWI! CA!AS, AIIA !.,
Ieginen juriJico Je loe enpreeoe pIlicoe en Venecuelo, Cnrncns, CIA,
1980; CASSAOI, op. ciI, s. 326 y ss.; VAIITII, STIIIO, L1npreeo PuIIlico.
LineonenIi GiuriJici, MIIn, OIuffro, 1980; IOIO, HO!ACIO, SoIer ter loe
enpreeoe pIlicoe, I!CA, Snn Joso, 1980; WITII!, JO!OI, Lo enpreeo p-
Ilico en Mexico , 1epoo. Un eeIuJio conporoIito Je JerecIo oJninie-
IroIito, CIvIfns, MndrId, 1982; CIA, Loe enpreeoe eeIoIolee en Anerico
LoIino, Cnrncns, 19?9; MAI!AI, HICTO! A., Loe eocieJoJee Jel 1eIoJo o
loe liniIee Jel JerecIo oJninieIroIito, In Ioy, 1981-A, . 805; VI!O,
!AYMO y AHA!OI, YAI!, (conIIndoros), SIoIe-OuneJ 1nIerpriee in IIe
WeeIern 1cononiee, Croon HoIn, Iondros, 1991; I AIMIIA !T!A, II-
!O IAIIO, ConIrole Je enpreeoe eeIoIoie. Uno propoeIo Je nuJono,
SnrnIvn, Snn InLIo, 1991; OHAI, YASH (conIIndor), Lou in IIe PoliIicol
1conon, of PuIlic 1nIerpriee, !snIn, 19??; ITI!ATIOAI IIOAI CITI!,
Lou onJ PuIlic 1nIerpriee in Aeio, uovn York, 19?6.
11.3
AnIInr on MAI!AI, HICTO! A., Loe eocieJoJee Jel 1eIoJo o loe
liniIee Jel JerecIo oJninieIroIito, In Ioy, 1981-A, . 805; CASSAOI,
op. ciI, s. 339 y ss.; IA!!A, !OOIIO C., Acerco Je lo noIuroleco juriJico
Je loe eocieJoJee Jel 1eIoJo, I, 6?:?01; OOZIIZ, IIO!ICIA, Loe eo-
cieJoJee Jel 1eIoJo cono figuro juriJico Je lo orgonicoci6n Je enpre-
eoe eeIoIolee, !AA, IIus !Ifrn, n 8, . 51 y ss. y sus rosocfIvns
roforoncIns
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 25
on odor doI Isfndo. Isfn on su nnyor nrfo sonofIdns nI
dorocho rIvndo, oro sIonro rosfn nIgn nnrgon do nIIcn-
cIon doI dorocho LIIco.
4
In rIncInI dIforoncIn onfro Ins onrosns doI Isfndo y Ins
socIodndos doI Isfndo os quo Ins sogundns ndofnn unn fornn
sInIInr n In do Ins onrosns rIvndns, nIonfrns quo Ins rInorns
fIonon unn fornn fIIcnnonfo osfnfnI. A consocuoncIn do oIIo, oI
confroI doI Isfndo soLro unn socIodnd doI Isfndo so ronIIzn inIer-
nonenIe on In socIodnd dosdo oJenIro do oIIn, n frnvos do In nsnn-
LIon do nccIonIsfns quo osfnr Infogrndn or Ios funcIonnrIos do In
ndnInIsfrncIon confrnI quo concurrIrn nI ofocfo nunIdos doI
nquofo nccIonnrIo. II nonLrnnIonfo do Ios dIrocforos do In socIo-
dnd Io hnr nsI In roIn nsnnLIon do nccIonIsfns do In socIodnd,
dosdo ndonfro, on un ncfo do dorocho rIvndo.
In cnnLIo, on In onrosn doI Isfndo oI confroI doI Isfndo
soLro oIIn so ronIIzn exIernonenIe, dosdo ofuero do In onro-
sn, n frnvos do ncfos osfnfnIos fIIcos, y hnLr nsI, or ojonIo,
un docrofo doI Iodor IjocufIvo dosIgnnndo quIonos sorn Ios
dIrocforos do In onrosn, ofcoforn. Adons, on In onrosn doI
Isfndo Ios nrfIcuInros nfocfndos or sus ncfos odrn rocurrIr
n In ndnInIsfrncIon confrnI confrn nquoIIos, suscIfnndo ofrn
voz oI confroI oxforno doI Isfndo; on cnnLIo, on In socIodnd doI
Isfndo no cnLrIn fnI osILIIIdnd do rocurso.
In ofro nsocfo, In socIodnd doI Isfndo o) so nsonojn n Ins
onfIdndos nufrquIcns y onrosns doI Isfndo on quo no nrfIcIn
on oIIns cnIfnI rIvndo: son Infogrnnonfo osfnfnIos; I) so dIforon-
cIn do oIIns on quo ndofn In fornn oxfornn do In socIodnd nnonI-
nn. Hny or Io dons unn grndncIon on In nIIcncIon doI dorocho
LIIco, quo os nnyor on oI onfo nufrquIco, nonor on In onrosn
doI Isfndo y, on rIncIIo, nInIno on In socIodnd doI Isfndo (con
Ins snIvodndos hochns eupro, unfo 4.2.).
11.4
AnIInr on 1npreeoe Jel 1eIoJo, op. loc. ciI.; vor fnnLIon O!OISMA,
I!IQ!I I., Acerco Jel reginen juriJico oplicoIle o loe eocieJoJee on6ni-
noe con copiIol eeIoIol no,oriIorio, In Ioy, f. 143, s. 1204 y ss.;
CASSAOI, op. ciI., s. 365 y ss.
IA!TI OII!AI XIV - 26
Connrnndo In socIodnd doI Isfndo con In socIodnd do ocono-
nIn nIxfn doI docrofo-Ioy 15.349/46, onconfrnnos: o) quo on In
rInorn hny soInnonfo cnIfnI osfnfnI, I) on In sogundn cnI-
fnIos osfnfnIos y rIvndos.
Ior fIn, on In confronfncIon do In socIodnd doI Isfndo
con In socIodnd nnonInn con nrfIcIncIon osfnfnI nnyorI-
fnrIn (docrofo-Ioy 19.550/?2, nrfIcuIos 308 y ss.), hnIInnos:
o) quo nnLns fIonon fornn do socIodnd nnonInn, y su cnI-
fnI uodo osfnr rorosonfndo or nccIonos,
I) quo In rInorn uodo sor unIorsonnI, os docIr, osfnr
consfIfuIdn or un soIo socIo (oI Isfndo), nIonfrns quo In so-
gundn roquIoro sIonro In concurroncIn do nI nonos dos so-
cIos, nunquo nnLos sonn onfIdndos osfnfnIos,
c) quo In rInorn no ndnIfo nIngunn nrfIcIncIon do
cnIfnI rIvndo, nIonfrns quo In sogundn uodo IognInon-
fo ndnIfIr In nrfIcIncIon nInorIfnrIn do cnIfnI rIvndo.
ndo quo In Idon rocforn doI sIsfonn do In socIodnd doI Isfndo
os ufIIIznr In fornn jurIdIcn doI dorocho rIvndo nrn ronIIznr
dofornInndns ncfIvIdndos ocononIcns doI Isfndo, y quo con oIIn
so oIInInnn Ins susIcncIns quo nIonfnron nIgunos socforos oIIfI-
cos soLro In osILIo nrfIcIncIon do cnIfnI rIvndo on Ins onro-
sns LIIcns (crIfIcn quo, or ojonIo, so hIzo n Ins socIodndos
nnonInns con nrfIcIncIon osfnfnI nnyorIfnrIn), os osILIo quo
on oI fufuro so roduzcn un rogrosIvo frnsnso do onrosns quo
so oncuonfrnn on ofros rogInonos jurIdIcos, n osfo do Ins socIodn-
dos doI Isfndo.
A su voz, connrnndo nnLos fIos do onfos con Ios on-
fos do fIo ndnInIsfrnfIvo yn noncIonndos, onconfrnnos quo
nIonfrns osfos so rIgon oxcIusIvnnonfo or oI dorocho LIIco,
Ios onfos conorcInIos o IndusfrInIos so rIgon on nIgunn nodIdn
or oI dorocho rIvndo. Ichn nodIdn do dorocho rIvndo no os
nuy Inorfnnfo on Ins onrosns doI Isfndo, quo fIonon fodn-
vIn un rogInon con nuchn IncIdoncIn doI dorocho LIIco, oro
os yn nnyor on oI cnso do Ins socIodndos do Isfndo.
Son nsInIInLIos n Ins socIodndos doI Isfndo Ins IInnndns socIodn-
dos nnonInns con nrfIcIncIon osfnfnI nnyorIfnrIn (docrofo-Ioy
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 2?
19.550, nrfIcuIos 308 n 314), cunndo oI cnIfnI os onfornnonfo osfn-
fnI. Hny sIonro IncorfIdunLro on In jurIsrudoncIn soLro quo ncfI-
vIdndos do osfns socIodndos osfnrn rogIdns or nsocfos doI dorocho
LIIco y cuIos so rogIrn or oI dorocho rIvndo.
12. 1nIiJoJee pIlicoe no eeIoIolee
Infrnnos nhorn n consIdornr Ins onfIdndos no osfnfnIos (or Io
fnnfo, onfIdndos on Ins quo nrfIcInn on nnyor o nonor nodIdn
Ios nrfIcuInros oro quo or osfnr sonofIdns n un rogInon oso-
cInI, do dorocho LIIco, son cnIIfIcndns cono LIIcns).
In fodns oIIns oxIsfo oI roLIonn conn do quo sI LIon fIo-
non un cIorfo rogInon do dorocho LIIco, oI no vIono dndo or
nornns gonornIos sIno or Ins roIns do cndn onfo, Io cunI
cron frocuonfo IncorfIdunLro soLro In concrofn rogIn do doro-
cho n nIIcnr on unn sIfuncIon dofornInndn.
onfro do Ins orsonns jurIdIcns LIIcns no osfnfnIos doLon
dIsfInguIrso Ins quo fIonon nrfIcIncIon osfnfnI y Ins quo cn-
rocon do oIIn.
A su voz, donfro do cndn gruo uodon sonnInrso nu-
chns osocIos dIvorsns, quo voronos n confInuncIon.
12.1. Con porIicipoci6n eeIoIol
6") SocieJoJ Je econonio nixIo, con poIeeIoJee o pritile-
gioe pIlicoe
1
In nuosfro nIs oI nonLro do socIodnd do ocononIn nIxfn
uodo nIIcnrso rIncInInonfo n nquoIIns onrosns rogIdns
12.1
SoLro osfo nnIInr on nuosfro IILro 1npreeoe Jel 1eIoJo, op. ciI.,
cnIfuIo IV; VAIII IIO!II!IO, I!CIA, 1npreeoe pIlicoe e eocieJoJee Je
econonio nieIo, od. !ovIsfn dos TrILunnIs, Snn InLIo, 19?8: !O!O!IZ
A!IAS, J!IIO C., Lo eocieJoJ Je econonio nixIo. Su Jefinici6n juriJico
econ6nico, IILrorIn CIoncIn, !osnrIo, 1940; MA!IOI, IMIII, Lee eocieIee
Jecononie nixIe en Belgique, IruyInnf, IrusoIns, 194?; TAOA, !OOI!,
Le regine juriJique Je lo eocieIe Jecononie nixIe, I.O..J., InrIs, 1969.
IA!TI OII!AI XIV - 28
or In Ioy 12.962, quo osfnLIoco un rogInon osocInI; oIIo no
sIgnIfIcn, sIn onLnrgo, quo no uodnn oxIsfIr ofrns fornns do
socIodnd nIxfn no nIcnnzndns or dIchn Ioy, oro n Ins quo no
so nIIcnr fnI dononInncIon sIno ofrn quo so vor.
In dIsfIncIon ns Inorfnnfo onfro Ins socIodndos nIxfns
rogIdns or In Ioy 12.962 y ofrns socIodndos on quo uodo on-
confrnrso sInIo conrfIcIncIon nccIonnrIn do cnIfnIos doI
Isfndo y rIvndos, os quo on Ins rInorns In nrfIcIncIon os-
fnfnI os osfnfufnrIn y ornnnonfo, nIonfrns quo on Ins IfI-
nns os nccIdonfnI o InfornnI; on Ins rInorns oI ncfn do cons-
fIfucIon o In Ioy o oI docrofo do croncIon dofornInnn InornfI-
vnnonfo oI nodo y/o oI orconfnjo do In nrfIcIncIon doI Isfn-
do on In socIodnd, y osfo no uodo cnnLInrso sIn nodIfIcnr dI-
cho ncfo on fornn oxrosn; on Ins sogundns, on cnnLIo, oI Is-
fndo nrfIcIn n frnvos do In ndquIsIcIon do nccIonos, sIn nIn-
gn conronIso do soguIr Infogrnndo on oI fufuro In socIodnd,
y uodo onfoncos vondorIns on cunIquIor nononfo sIn nfocfnr
In socIodnd. Adons, on In Ioy 12.962 oI Isfndo fIono cIorfns
nfrILucIonos osocInIos cono socIo, nI nr quo on unn sInIo
ndquIsIcIon do nccIonos do cunIquIor socIodnd nnonInn, oI Is-
fndo sorIn un socIo ns.
In socIodnd do ocononIn nIxfn rogIdn or In Ioy 12.962
uodo fnnfo orsoguIr fInos LIIcos fIIcos, cono ronIIznr nc-
fIvIdndos do IndoIo ocononIcn, conorcInI o IndusfrInI (nrf. 2").
In oI rInor cnso In socIodnd sor unn onfIdnd LIIcn no osfn-
fnI; on oI sogundo unn onfIdnd rIvndn, y cono fnI In IncIuInos
nuovnnonfo on osfn onunorncIon, ns ndoInnfo.
?") SocieJoJ on6nino con porIicipoci6n eeIoIol no,oriIo-
rio
Isfns socIodndos roquIoron, do ncuordo con oI docrofo-Ioy
19.550, quo or Io nonos oI 51 do Ins nccIonos sonn do roIo-
dnd doI Isfndo, quIon ndons dosIgnn oI dIrocforIo. SI LIon oI
nrfIcuIo 311 ndnIfo quo oI Isfnfufo dIsongn In dosIgnncIon do
uno o ns dIrocforos or In nInorIn, y osfnLIoco quo on cnso do
quo oI cnIfnI rIvndo nIcnnco oI 20 doI cnIfnI fofnI Ios nccIo-
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 29
nIsfns rIvndos fondrn rorosonfncIon roorcIonnI on oI dI-
rocforIo, Io cIorfo os quo In hIofosIs no so rosonfn hnLIfunI-
nonfo, dndn In rcfIcn nrgonfInn do consfIfuIr Lnjo osfo rogI-
non socIodndos do cnIfnI onfornnonfo osfnfnI, con Io cunI no
osfnnos nnfo unn socIodnd nnonInn con nrfIcIncIon osfnfnI
nnyorIfnrIn, osfo os, un fIo do socIodnd nIxfn, sIno nnfo
unn socIodnd oxcIusIvnnonfo doI Isfndo.
o cunIquIor nnnorn, do ncuordo con In Ioy Ins cnrncforIsfI-
cns snIIonfos sorInn quo In nrfIcIncIon os osfnfufnrIn (IgunI
quo on In Ioy 12.962), nnyorIfnrIn (no nocosnrInnonfo, on In
Ioy 12.962), y quo unn socIodnd nnonInn conn uodo frnns-
fornnrso on unn do osfo rogInon sI so dn In condIcIon do nnyo-
rIn osfnfnI y unn nsnnLIon osocInInonfo convocndn nI ofocfo
nsI Io dofornInn, sIn oosIcIon oxrosn do nccIonIsfn nIguno
(nrfIcuIo 309), n dIforoncIn do In Ioy 12.962, on quo os nocosnrIo
nodIfIcnr oI osfnfufo do In socIodnd y do hocho cronr unn nuo-
vn, nrn frnnsfornnr unn socIodnd nnonInn rIvndn on unn
socIodnd nIxfn rogIdn or dIchn Ioy.
Ior IfIno, cnLo rocordnr, nI IgunI quo rosocfo do Ins socIo-
dndos rogIdns or In Ioy 12.962, quo Ins roguIndns or oI docro-
fo-Ioy 19.550 sorn LIIcns cunndo fongnn oforgndns or In
Ioy o or oI ordon jurIdIco Info sonsu, ofosfndos o rIvIIogIos
do dorocho LIIco quo ornIfnn dIsfInguIr su rogInon gIoLnI
cono orfonocIonfo n dIcho ordonnnIonfo; n su voz, sI cnrocIo-
rnn do fnIos osocInIos ofosfndos LIIcns, Io quo os InroLn-
LIo, odrInn sor consIdorndns rIvndns sI son ndons ronInon-
fo do cnIfnI nIxfo. Y sI son fofnInonfo do cnIfnI osfnfnI, sor
InovIfnLIo, n corfo o nodInno Inzo, quo fnIos ofosfndos Ios
sonn ncordndns, sogn In oxorIoncIn Io donuosfrn, or Io quo
on fnI cnso cnLo uLIcnrIns cono LIIcns osfnfnIos (surn, cnso
4").
8") Aeociocionee JirigiJoe
A vocos oI IogIsIndor cron unn onfIdnd dosfInndn or ojonIo
n rosfnr dofornInndos sorvIcIos socInIos o nsIsfoncInIos don-
fro doI gronIo doI orsonnI do un sorvIcIo osfnfnI, y osfnLIoco
IA!TI OII!AI XIV - 30
unn nrfIcIncIon osfnfnI on oI confroI y dIroccIon doI onfo,
cono nsInIsno dofornInndns vonfnjns o rIvIIogIos; son, on In
ArgonfInn, Ins IInnndns oLrns socInIos.
Isfn cInso do onfIdndos, quo no son osfnfnIos uos oI cnI-
fnI os on nrfo do Ios nfIIIndos o nsocIndos, oro sI LIIcns
(uos fIonon un rogInon do dorocho LIIco), no uodon sor
nsInIIndns n Ins socIodndos do ocononIn nIxfn, yn quo n osnr
do quo oxIsfo unn conrfIcIncIon doI Isfndo con nrfIcuInros,
dIchn nrfIcIncIon osfnfnI no Io os n Ios fInos do ncfunr con-
junfnnonfo on In rosfncIon do dofornInndn ncfIvIdnd o sorvI-
cIo, sIno ns LIon do confroI, nrn nsogurnr In confInuIdnd y
ornnnoncIn do In InsfIfucIon n osnr do Ios cnnLIos quo uo-
dn sufrIr In onfIdnd gronInI n In cunI sIrvo.
In ofro nsocfo, osfo fIo do onfos, n osnr do osfnr dosfInn-
dos n nfIIIndos Io quo sorIn nuy sInIInr n nsocIndo o nIon-
Lro no osfn consfIfuIdos con crIforIo nsocIncIonnI, on cunn-
fo Ios nfIIIndos son nornnonfo rocoforos o LonofIcInrIos do
In ncfIvIdnd doI onfo, sIn nrfIcInr Ionnnonfo on su dIroc-
cIon y ndnInIsfrncIon: concrofnnonfo, Ins nuforIdndos do In
oLrn socInI no son nonLrndns or Ios nfIIIndos, sIno or oI
Iodor IjocufIvo, Io quo quIfn nI onfo su cnrcfor corornfIvo.
Ior oIIo so Ins IInnn fnnLIon nsocIncIonos dIrIgIdns,
2
Io
quo Ins dIforoncIn do Ins cororncIonos LIIcns quo fnnLIon
son crondns conuIsIvnnonfo or In Ioy, ngronInndo Inorn-
12.2
Isfn dononInncIon fuo usndn soLro fodo on AIonnnIn, nunquo sIn
hncor or oIIo unn dIsfIncIon fornnI fronfo n Ins cororncIonos LIIcns
no dIrIgIdns; on fnI sonfIdo dIco IO!STHOII, op. ciI., s. 622/3, quo nI
concofo do cororncIon LIIcn no so oono oI quo Ios nIonLros, cono
ocurro on Ins IInnndns nsocIncIonos dIrIgIdns, quodon oxcIuIdos do In
ndnInIsfrncIon y doI nonLrnnIonfo do Ios orgnnos. SIn onLnrgo, or In
fofnI surosIon do In IILorfnd do nsocIncIon quo osfo fIo do onfIdnd InII-
cn, croonos nocosnrIo dosfncnrIos cono fonononos nnrfo. ConsIdoroso
quo yn so dIscufo nrdunnonfo sI os o no consfIfucIonnI quo oI Isfndo
oLIIguo n Ios nrfIcuInros n nsocInrso on dofornInndn InsfIfucIon, nun-
quo dojndoIos In IILro dIroccIon do su nsocIncIon, y so concIuIr on quo
nucho ns grnvo nun os quo fnnLIon so oIInIno osfn IfInn, or Io quo
nnI uodon consIdornrso sIfuncIonos nsInIInLIos.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 31
fIvnnonfo un dofornInndo socfor rofosIonnI, oro on Ins quo
or Io nonos In dIroccIon doI onfo osf n cnrgo oxcIusIvnnonfo
do Ios nsocIndos. In In nsocIncIon dIrIgIdn, or oI confrnrIo,
Ios nIonLros son noros oLjofos do Ins funcIonos quo ronIIzn oI
onfo, y no consfIfuyon sujofos quo Ins ronIIcon or su cuonfn.
Hny onfIdndos quo sI LIon cunIon Ins nIsnns funcIonos, or
ojonIo Ins oLrns socInIos, nsnn sogn Ins oocns do sor n
socIncIonos dIrIgIdns n sor orsonns rIvndns sIn IngoroncIn
osfnfnI, or Io fnnfo cororncIonos LIIcns no osfnfnIos.
Adons do Ins oLrns socInIos do Ios dIsfInfos nInIsforIos,
uodon cIfnrso Ins cnjns do juLIIncIonos o cnjns nncIonnIos do
rovIsIon, do Ins quo In jurIsrudoncIn hn dIcho quo ndnInIs-
frnn fondos quo consfIfuyon un nfrInonIo conn y oxcIusIvo
do Ios LonofIcInrIos,
3
Io quo Ins cnrncforIzn cono onfos no
osfnfnIos, doI fIo do nsocIncIon dIrIgIdn. o oLsfnnfo, unn In-
orfocfn cnrncforIzncIon IogIsInfIvn hnco quo so Ios IInno on-
fos nufrquIcos, Io quo n juIcIo nuosfro os Inoxncfo or Ins
rnzonos sonnIndns.
12.2. Sin porIicipoci6n eeIoIol
9") Corporocionee pIlicoe
Son cororncIonos LIIcns, on gonornI, nsocIncIonos (orgn-
nIzndns on Lnso n In cunIIdnd do nIonLro o socIo do sus Info-
grnnfos) quo hnn sIdo conuIsIvnnonfo crondns or oI Isfndo
nrn cunIIr dofornInndos oLjofIvos LIIcos, y sonofIdns n
un rogInon do dorocho LIIco, nrfIcuInrnonfo on Io quo so
rofIoro nI confroI doI Isfndo y n Ins nfrILucIonos do In cororn-
cIon soLro sus nsocIndos. Hny dIsfInfos fIos do cororncIonos
LIIcns:
o) CoIogIos rofosIonnIos: coIogIos do nLogndos, coIogIos no-
dIcos, cunndo fIonon nsocIncIon conuIsIvn dofornInndn or
12.3
Corfo Suronn, Iolloe, f. 244, . 554, Ie,ee, 1959.
IA!TI OII!AI XIV - 32
In Ioy, confroI do In nnfrIcuIn, odor dIscIIInnrIo soLro sus
nIonLros, ofc.
I) SIndIcnfos, cooornfIvns, cnnrns conorcInIos o Indus-
frInIos, ofc., cunndo fIonon un rogInon do dorocho LIIco. Is
nocosnrIo dosfncnr quo, nI IgunI quo on Io quo so rofIoro n Ins
ordonos o coIogIos rofosIonnIos, osfns onfIdndos uodon oxIsfIr
fnnfo cono nsocIncIonos urnnonfo rIvndns (cnso on oI cunI
no corrosondor IncIuIrIns donfro do Ins cororncIonos LII-
cns), con ngronIncIon IILro y on gonornI nfrILucIonos conunos
do dorocho rIvndo, o osfnr crondns conuIsIvnnonfo or oI
Isfndo, con nfIIIncIon oLIIgnforIn y cIorfns fncuIfndos do odor
LIIco: sor on osfo IfIno cnso y do ncuordo, uos, con Ios
crIforIos dIforoncInIos onuncIndos nI roforIrnos n In dIsfIncIon
onfro orsonns LIIcns y rIvndns, quo corrosondor consI-
dornrIns cororncIonos LIIcns. CnLo IncIuIr nquI n SAAIC
y onfIdndos sInIInros,
3 LIs
C.A.M.M.I.S.A.,
3 for
ofc.
10") IunJocionee e ineIiIucionee pIlicoe no eeIoIolee
Son onfos sInIInros n Ios nnforIoros on cunnfo n su cnrcfor
LIIco oro no osfnfnI, nns dIfIoron do oIIos on quo cnrocon do
oso cnrcfor corornfIvo (gronInI, nsocIncIonnI). So IncIuIrn
nquI In IgIosIn, cIorfns fundncIonos do dorocho LIIco (or ojon-
Io, In IundncIon I ToIIn), ofcoforn.
!n cnso InfornodIo os oI do Ios nrfIdos oIIfIcos, quo sI
LIon fIonon cnrcfor IILrononfo nsocInfIvo, orfonocon sIn
onLnrgo cInrnnonfo nI nLIfo doI dorocho LIIco consfI-
fucIonnI y ndnInIsfrnfIvo. IxIsfo fnnLIon un Luon nnoro do
fundncIonos do cnrcfor oIIfIco, quo uodon consIdornrso un
gonoro roxIno n Ios nrfIdos oIIfIcos.
12.3 LIs
1nfrn, fono 3, cnIfuIo I.
12.3 for
Vor nI rosocfo oI dosnrroIIo quo hnco OCII JOIS, J!A CA!IOS,
Loe orgonienoe JeecenIrolicoJoe Jel 1eIoJo que ocIon cono enpreeoe
Jel JerecIo pritoJo (con eepeciol referencio o C.A.M.M.1.S.A.), II, 14-
XI-9?, quIon In consIdorn oquInrnLIo n unn onfIdnd nufrquIcn.
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 33
TnnLIon conIojo os oI cnso do Ins fundncIonos unIvorsIfn-
rIns dodIcndns n In onsonnnzn, nIgunns do Ins cunIos hnn fonI-
do un crocInIonfo vorfIgInoso norcod n Ins fnIoncIns orcILIdns
do Ins InsfIfucIonos osfnfnIos, ns oI noyo ofIcInI do In oxon-
cIon InosIfIvn y norfos do dIsfInfo gonoro ofocfundos or oI
Isfndo; oxIdon fnnLIon fIfuIo hnLIIIfnnfo, Io quo ronnrcn su
cnrcfor LIIco no osfnfnI.
13. 1nIiJoJee pritoJoe
13.1. Con porIicipoci6n eeIoIol
11") PorIicipoci6n eeIoIuIorio. eocieJoJee pritoJoe Je eco-
nonio nixIo
o ncuordo con Io yn oxIIcndo, osfns socIodndos, cunndo no
fIonon ofosfndos o rIvIIogIos LIIcos sIno unn ncfIvIdnd co-
norcInI o IndusfrInI, son orsonns rIvndns; Ins dIforoncInnos
n su voz do ofrns fornns do conrfIcIncIon osfnfnI y rIvndn,
on quo nquI In nrfIcIncIon osfnfnI os ornnnonfo y confInun,
y osf rovIsfn on Ios osfnfufos do In onrosn o on In Ioy do su
croncIon, n dIforoncIn do ofrns fornns nccIdonfnIos do conrfI-
cIncIon.
12") PorIicipoci6n no eeIoIuIorio. Ienencio Je occionee Je
eocieJoJee pritoJoe
Infro Ins quo honos dononInndo fornns nccIdonfnIos do
conrfIcIncIon osfnfnI y rIvndn, osf In sInIo conrn do
nccIonos on In IoIsn,
1
do dofornInndn socIodnd nnonInn, or
nrfo doI Isfndo. Isfn nrfIcIncIon o) os nccIdonfnI y or oIIo
so sIguo dIsfInguIondo do Ins socIodndos nIxfns; I) os nrcInI y
In onrosn so nnnfIono cono onfIdnd no osfnfnI; c) su ncfIvI-
dnd confInn sIondo conorcInI o IndusfrInI.
13.1
O su ndquIsIcIon or ofro fIfuIo frnsInfIvo do donInIo, or ojonIo
oxroIncIon; o cono confrnrosfncIon do crodIfos oforgndos n In onro-
sn, o on ngo do doudns rovIsIonnIos, InosIfIvns, ofcoforn.
IA!TI OII!AI XIV - 34
13.2
Yn oxIIcnnos on oI cnIfuIo cunrfo oI crocInIonfo do Ins orgnnIzn-
cIonos no guLornnnonfnIos, quo or cIorfo fIonon nnfIgun dnfn on doro-
cho. Vor or ojonIo HA!!IO!, MA!!ICI, Lo Ieorio Je lo ineIiIuci6n , Je lo
funJoci6n, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1968; OZAAM, CHA!IIS,
AeeocioIione e,nJicoIe eI fonJoIione, SIroy, InrIs, 194?; SI!OIO I A!IA
II!!!II!A, Ae funJoee Je JireiIo pritoJo ineIuiJoe pelo poJer pIlico
no Broeil, !Io do JnnoIro, 19?0; TAI!! OAIVIS, AIVA!O, Loe pereonoe juri-
Jicoe pritoJoe ein nino Je lucro , el 1eIoJo, IdIcIonos !osnrIsfns,
Iogof, 1984; CAITAO, MA!CIIIO, Doe funJoee, AfIcn, IIsLon, 1962,
SIA, HOMI!O, y ZOIA!A MOTII!O, CIVIS, IunJoee no JireiIo no
oJninieIroo, IundncIon OofIIo Vnrgns, !Io do JnnoIro, 19?0; IIIIO,
J.I., Lee fonJoIione, Ioyor, InrIs, 1902; COTI, JOAQ!, Monuol Je oeo-
ciocionee citilee , funJocionee, In Ioy, Iuonos AIros, 19?8; COCCA, AIO
A!MAO, Loe funJocionee en el JerecIo orgenIino, In Ioy, 1? do sofIon-
Lro do 1981; OI!TOII, MA!A C!ISTIA, IunJocionee, Ad-Hoc, Iuonos AI-
ros, 1994; MAOII I OIIVII!A I!ACO SOI!IHO, IunJoee e enpreeoe
pIlicoe, !ovIsfn dos TrILunnIs, Snn InLIo, 19?2, C!ITIIIA J!IO!, JOSI,
IunJoee Je JireiIo pIlico, Ioronso, !Io do JnnoIro, 19?6: C!STIO,
HIIITA IA!!II!A, Aeeocioee e funJoee Je uIiliJoJe pIlico, !ovIsfn
dos TrILunnIs, Snn InLIo, 19?9; COIIHO, I!IZ II!AO, IunJoee pIli-
coe, Ioronso, !Io do JnnoIro, 19?8: CA!!AZA, JO!OI A., Loe funJocionee
en el JerecIo pritoJo, onInn, Iuoos AIros, 19??; !OSSI, AIOIIOI, Le
geeIione erogoIrici pritoIe, !TIT, TurIn, 19?3; I!ACI IIV, Conei-
Jerocionee eoIre el IroIonienIo juriJico , fiecol Je loe funJocionee ee-
pooloe, IIILno, 1994.
13.2. Sin porIicipoci6n eeIoIol
13" y 14") De inIeree pIlico. Iuodon cnrocor o no do fIn do
Iucro. Infro Ins rInorns osfn Ins cooornfIvns, fundncIonos,
nufunIos, sIndIcnfos, ofc., cunndo no fIonon oso rogInon jurI-
dIco InfogrnI do dorocho LIIco quo ornIfn consIdornrIos cor-
orncIonos LIIcns, oro rocILon nnyor confroI y rogInnonfn-
cIon cono nsI fnnLIon oI oforgnnIonfo do LonofIcIos y rIvIIo-
gIos quo no so roconocon n ofrns onfIdndos rIvndns.
2
TnnLIon onfrnn nquI Ins nsocIncIonos do LIon conn (AIII,
CI!III, IAICIC, ofc.), y on osocInI Ins nsocIncIonos do
usunrIos y consunIdoros. Isfns onfIdndos so oncuonfrnn IogI-
fInndns nrn ncfunr judIcInInonfo on dofonsn do Ios dorochos
do IncIdoncIn coIocfIvn n fonor doI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfu-
CIASIIICACI I IOS ITIS I!IIICOS XIV - 35
cIon y doI nrfIcuIo 52 do In Ioy do dofonsn doI usunrIo y consu-
nIdor; IgunInonfo Io osfn ofrns fIgurns jurIdIcns cono Ins
cooornfIvns, fundncIonos, ofc.
14") Infro Ins sogundns onconfrnnos n Ios Lnncos rIvndos,
onfIdndos fInnncIorns y do soguros, Ins onrosns rogInnonfn-
dns quo rosfnn nIgunn ncfIvIdnd do Inforos LIIco (oIocfrIcI-
dnd, frnnsorfo), ofc.
II rogInon jurIdIco LIIco do Ins rInorns (13) os ns
rocIIvo n dnrIos rIvIIogIos y vonfnjns o LonofIcIos dIvorsos,
rocIsnnonfo or osn cnroncIn do fInnIIdnd IucrnfIvn y su cn-
rncforIsfIcn do snfIsfncor un Inforos LIIco; oI rogInon jurIdI-
co do Ins sogundns (14) fIondo n fIjnrIos InosIcIonos o IInIfn-
cIonos do vnrIndn nnfurnIozn: dndn In IndoIo do In ncfIvIdnd
quo ronIIznn, (rogInon fInnncIoro y LnncnrIo, sorvIcIos LII-
cos nonooIIcos), uodon IIognr n ojorcorso on fornn IIognI-
nonfo orjudIcInI n Ios usunrIos.
So IncIuIrInn uos on osfo gruo 14, cono onfIdndos con
fIn do Iucro, Ins onrosns concosIonnrIns o IIconcInfnrIns do
sorvIcIos LIIcos oforgndos or oI Isfndo con cnrcfor
nonooIIco o do oxcIusIvIdnd, cuyn rogIn rIncInI os In Infor-
rofncIon rosfrIcfIvn do su nonooIIo o rIvIIogIo, oI rIncIIo
do osfnr on In dudn n fnvor doI usunrIo, ns In nocosnrIn oxIs-
foncIn do unn nuforIdnd IndoondIonfo do confroI y roguIn-
cIon do oIIns.
3
15") De inIeree pritoJo
Son In gonornIIdnd do Ins socIodndos nnonInns, on connndI-
fn or nccIonos, ofc., doI dorocho cIvII y conorcInI. IIIns no
Inforosnn, or Io nonos on rIncIIo, nI dorocho LIIco.
Todos osfos fIos do onfIdndos uodon uLIcnrso on un cundro
sInofIco quo rosunn Ins cInsIfIcncIonos hochns, on oI quo Ins
13.3
os ronIfInos nI cnIfuIo XI do osfo voIunon nrn oI confrnfo
concodIdo con nonooIIo o oxcIusIvIdnd y nI cnIfuIo XV on Io quo hnco n
Ios onfos IndoondIonfos do confroI quo rovo oI nrfIcuIo 42 do In Cons-
fIfucIon.
IA!TI OII!AI XIV - 36
dIsfInfns onfIdndos osfn uLIcndns on un cIorfo ordon doscon-
donfo: Ins quo osfn on Ios rInoros Iugnros so rIgon fofnI o
cnsI fofnInonfo or oI dorocho LIIco; Ins quo sIguon roson-
fnn yn unn nnrIcIon ns o nonos Inorfnnfo doI dorocho rI-
vndo, y on Ios cnsos rosfnnfos vn nunonfnndo In nIIcncIon doI
dorocho rIvndo n In onfIdnd y dIsnInuyondo corroInfIvnnonfo
In doI dorocho LIIco. In Ios IfInos cnsos, or fIn, os nofo oI
rodonInIo doI dorocho rIvndo oro so oncuonfrnn fodnvIn ros-
fos do nIIcncIon doI dorocho LIIco.
CopiIulo XV
LD$ EhTE$ RE0uL/0DRE$
1. 1nIroJucci6n
1
os onconfrnnos on osfo fonn nnfo unn ronIIdnd n nIfnd do
cnnIno onfro oI sIsfonn roconsfIfucIonnI y oI quo doLo onor-
so on nnrchn con In ConsfIfucIon do 1994. InIfn nn dIcfnr oI
rosfo do Ios nnrcos roguIndoros legolee oxIgIdos or oI nrfIcuIo
1.1
Vor CASSAOI, DerecIo oJninieIroIito, f. II, 5 od. ALoIodo-Iorrof,
Iuonos AIros, 1996, s. 491 y ss.; MATA, Loe enIee reguloJoree Je loe
eerticioe pIlicoe, on oI IILro coIocfIvo 1l JerecIo oJninieIroIito or-
genIino, Io,, Iuonos AIros, 1996, s. 115 y ss.; COMAI!A, Ieflexionee
eoIre lo reguloci6n Je loe eerticioe pritoIicoJoe , loe enIee reguloJoree,
I.., 162: 1134, roroducIdo on DerecIo oJninieIroIito, ALoIodo-Io-
rrof, Iuonos AIros, 1996, s. 21? y ss; CITA!A, !!II MIO!II, 1l eerticio
pIlico, Inrfo 2, PoJer Je Policio, IdIforInI CIoncIns do In AdnInIsfrn-
cIon, I!IOS AI!IS, 199?; OO!ZIIAY, IIIIAA I., MAC MAHO, J!A JOSI y
SA!CIAT, AIII!TO IIOO, 1nIee IeguloJoree, !AI, n 213, Iuonos AIros,
1996, s.104 y ss.; SO!IA, AIII II!AO, SoIre loe enIee reguloJoree,
loe conflicIoe enIre preeIoJoree , ueuorioe Je eertioce, , loe tioe
oJninieritoe pretioe, !AI, 234, s. 61 y ss.; CICI!O, IIA IA!IA, Ser-
ticioe pIlicoe. ConIrol , proIecci6n, !nIvorsIdnd do Iuonos AIros y
IdIcIonos CIudnd ArgonfInn, Iuonos AIros, 1996; IAIIII IVAS, O!IIII!-
MO I., Lo reforno Je lo ConeIiIuci6n Aocionol , loe 1nIee IeguloJoree,
II, 1995-A, 1044; TH!!Y CO!IJO, VAIIT, IunJonenIoe , liniIee Je lo
poIeeIoJ eoncionoJoro Je loe 1nIee IeguloJoree Je Serticioe PIlicoe,
!AI, n 20?, Iuonos AIros, 1995, s. 26 y ss.; OITOT, MICHII, Lee
ouIoriIee oJninieIroIitee inJepenJenIee, InrIs, 1994; I!ACHII, CIA!IO,
Le ouIoriI inJipenJenIi cone figure orgoniccoIite nuote, on oI IILro do
hononnjo n IIVI!TTI, op. ciI., f. II, s. ??5 y ss.
IA!TI OII!AI XV - 2
42 (or nhorn oxIsfon oI doI gns y In oIocfrIcIdnd, Ioyos 24.0?6 y
24.065), rondocunr Ios rooxIsfonfos, y fnI voz, cono IgunInon-
fo so roono, dIcfnr unn Ioy nnrco quo osfnLIozcn Ios frnzos
gonornIos do su funcIonnnIonfo, sIn doondoncIn doI Iodor Ijo-
cufIvo nI fncuIfndos rogInnonfnrIns do osfo soLro fnIos onfos o
sus roIncIonos con Ios concosIonnrIos y IIconcInfnrIos sujofos nI
confroI.
Infro Ios rIncInIos so oncuonfrn oI I!I, Info ncIo-
nnI !oguIndor do In IIocfrIcIdnd,
2
IA!OAS, Info ncIo-
nnI !oguIndor doI Ons,
3
CC, ConIsIon ncIonnI do Conu-
nIcncIonos,
4
ITOSS, Info TrInrfIfo do OLrns y SorvIcIos
SnnIfnrIos,
5
CCT, ConIsIon ncIonnI do Corroos y ToIo-
grnfos.
CnLo ngrognr In ConIsIon ncIonnI do !oguIncIon doI Trnns-
orfo,
6
OC!AIA, Orgnno do ConfroI do Ins ConcosIonos do In !od
do Accosos n In CIudnd do Iuonos AIros,
?
O!SII COMAH!I,
1.2
Ioy " 24.065, docrofo rogInnonfnrIo 1398/92 (I.O. 11/08/92); do-
crofo ?14/92 (I.O. 26/06/92), nodIfIcndo or docrofo 1323/92 (I.O. 05/08/
92); oI Anoxo V doI ocrofo " ?14/92 y nornns nodIfIcnforIns consfIfuyo
oI rogInnonfo do SunInIsfro do InorgIn IIocfrIcn nrn Ios SorvIcIos
rosfndos or IIO! S.A. y IIS!! S.A. !ogInnonfo do AudIoncIns
ILIIcns: !osoIucIon I!I " 39/94 (I.O. 09/05/94). In oI sIsfonn oxIs-
fo ofro onfo roguIndor IndoondIonfo, consfIfuIdo fornnInonfo cono
socIodnd nnonInn, on oI cunI nrfIcInn In SuLsocrofnrIn do InorgIn
IIocfrIcn y Ins nsocIncIonos do gonorndoros, dIsfrILuIdoros, frnnsorfIs-
fns y grnndos usunrIos: vor OCII JOIS, J!A CA!IOS, Loe orgonienoe
JeecenIrolicoJoe Jel 1eIoJo que ocIon cono enpreeoe Jel JerecIo pri-
toJo (con eepeciol referencio o C.A.M.M.1.S.A.), II, 14-XI-9?.
1.3
Ioy 24.0?6 y docrofo 1189/92 (I.O. 1?/0?/92 - AIA III-C, 3035);
docrofos 1?38/92 (I.O. 28/09/92), 692/95 (I.O. 23/05/95), 2255/92 (I.O.
0?/12/92); oI suLnnoxo II do Ios nnoxos A y I do osfo IfIno consfIfuyo oI
rogInnonfo doI sorvIcIo (I.O. 12/01/93).
1.4
Cnroco do Ioy y suInnfn In rInoro InforvonIdn y Iuogo dIsuoIfn
CT, ConIsIon ncIonnI do ToIoconunIcncIonos. Is oI docrofo 660/96.
1.5
Ioy 23.696, nnoxo I; docrofos 20?4/90 (I.O. 05/10/90), 1443/91
(I.O. 05/08/91), 999/92 (I.O. 30/06/92), ?8?/93 (I.O. 20/09/93); In !osoIu-
cIon ITOSS " 32/94 (I.O. 2?/05/94) nruoLn oI rogInnonfo doI usunrIo.
1.6
ocrofo 660/96.
1.?
ocrofo " 1994/93.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 3
OrgnnIsno !ogIonnI do SogurIdnd do Irosns COMAH!I,
8
Aufo-
rIdnd !oguInforIn ucIonr,
9
y odrIn nrguIrso sI so oncuonfrnn on
sIfuncIon sInIInr ofros onfos quo no fIonon n su cnrgo oI confroI do
sorvIcIos rIvnfIzndos on condIcIonos do nonooIIo, sIno quo or
ojorcor ofro fIo do confroIos IognIos doLorInn odor rocILIr nnIo-
go frnfnnIonfo: InsoccIon OonornI do JusfIcIn, SuorInfondoncIn
do AdnInIsfrndorns do Iondos do JuLIIncIonos y IonsIonos,
10
CV,
ConIsIon ncIonnI do VnIoros,
11
SuorInfondoncIn do Soguros do
In ncIon,
12
CCI, ConIsIon ncIonnI do ConorcIo IxforIor,
13
ofc.
In dIsnrIdnd do orIgon nornnfIvo y doI confonIdo do Ios
rosocfIvos foxfos, In dIforonfo conosIcIon y nonLrnnIon-
fo do sus nuforIdndos, ofc., hnco InosILIo gonornIIznr con-
cIusIonos. Ins rofIoxIonos doI rosonfo cnIfuIo doLon uos
sor consIdorndns do cnrcfor InfroducforIo y ns LIon do
rofIoxIon consfIfucIonnI ncorcn doI doLnfo y ovoIucIon IogIs-
InfIvn quo so dnr on Ios roxInos nnos, nnfos quo unn oxncfn
doscrIcIon do un ordonnnIonfo onfornnonfo vIgonfo on In
ronIIdnd.
2. 1l que conceJe no JeIe conIrolor
AsI cono oI sIsfonn rovIo n In ConsfIfucIon do 1994 orn quo
oI quo IogIsIn no ojocufn nI juzgn do In Ioy, oI quo In ojocufn no
In dIcfn nI juzgn do oIIn, y oI quo In juzgn no In dIcfn nI ojocufn,
nhorn oI sIsfonn so vo conIononfndo o Infogrndo con oI rIn-
cIIo do quo el que conceJe u oIorgo un nonopolio no JeIe eer
1.8
ocrofo " 2?36/93.
1.9
Ioy 24.804. Vor OOZIIZ ACOSTA, O!STAVO, Lo le, nocionol Je ocIi-
tiJoJ nucleor. olgunoe coneecuencioe, II, SuIononfo do orocho
AnLIonfnI, nno IV, n 3, 13-XI-9?.
1.10
Ioy " 24.241.
1.11
ocrofo-Ioy " 1?.811.
1.12
Ioy " 20.091.
1.13.
ocrofo " ?66/94.
IA!TI OII!AI XV - 4
el que lo conIrole. Is uos oI nIsno rIncIIo, ncfunIIzndo, do
In dIvIsIon do odoros y oI sIsfonn do fronos y confrnosos, quo
nuosfrn ConsfIfucIon orfoccIonn.
1
Cunndo so osfudInLn hnco docndns on IrnncIn Ins dIforon-
cIns onfro In InnIfIcncIon or conIsIonos do InnIfIcncIon o or
oI MInIsforIo doI rnno, sIonro so onfondIo quo In sogundn
nIfornnfIvn orn In ns oIIgrosn nrn Ios Inforosos coIocfIvos,
orquo quIfnLn frnnsnroncIn nI rocoso y dojnLn nI odor oII-
fIco ns ILII y nnIonLIo fronfo n Ins rosIonos doI odor oco-
nonIco. Agroguoso nquI quo oI odor oIIfIco os quIon hn dndo
In concosIon nI odor ocononIco y Ins cuonfns so sncnrn fcII-
nonfo.
Ins nornns soLro In rIvnfIzncIon rocodon nI ofocfIvo frns-
nso y consfIfuyon or ondo oI nnrco do oIIn, on fufoIn doI Info-
ros LIIco y do Ios usunrIos: so uodo nojornr oI sIsfonn on
fnvor doI confroI y fufoIn do Ios usunrIos, no dosnojornrIo; nns
nn, cunndo os roconocIdo quo unn cnusn ofIcIonfo do In rIvn-
fIzncIon con onfos roguIndoros do confroI fuo In InoornncIn do
Ios confroIos do In ndnInIsfrncIon confrnI, on osocInI Ios nI-
nIsforIos y socrofnrIns.
2
3. DerecIo o eu exieIencio
AsI cono hn IIogndo n consngrnrso oI dorocho nI doLIdo
rocoso no soInnonfo nrn Ios ncfos IndIvIdunIos do In nd-
nInIsfrncIon, sIno fnnLIon nrn Ios ncfos gonornIos, con oI
nIcnnco do quo Ios do fnI nnfurnIozn roquIoron rovIn nu-
2.1.
Supro, cnIfuIo III, y nuosfro nrfIcuIo Orgonienoe Je conIrol, IrI-
norns Jornndns ncIonnIos soLro InsfIfucIonos AdnInIsfrnfIvns on In
!ofornn ConsfIfucIonnI, !ovIsfn ArgonfInn doI !ogInon do In AdnInIs-
frncIon ILIIcn, Iuonos AIros, 1993, n 194, s. 10? y ss.
2.2
CASSAOI, Loe nuetoe enIee reguloIorioe, I. ., 13:9?1; CIC!IO!I,
1nIee reguloJoree Je eerticioe pIlicoe, !ovIsfn ArgonfInn doI !ogI-
non do In AdnInIsfrncIon ILIIcn, n 188, . 11, nnLos fnnLIon cIfndos
or COMAI!A, op. ciI., nofn 1?.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 5
dIoncIn LIIcn,
1
nsI fnnLIon uodo hoy on dIn sosfonorso
quo oI doLIdo rocoso IncIuyo In oxIsfoncIn do orgnnIsnos
InnrcInIos o IndoondIonfos doI odor concodonfo, quo so
ocuon on sodo ndnInIsfrnfIvn do In fufoIn do Ios dorochos o
Inforosos do Ios usunrIos, sujofo nI nocosnrIo confrnIor ju-
rIsdIccIonnI. In In ConsfIfucIon rosuIfnn uos unn gnrnn-
fIn doI usunrIo quo, sIn rounIr Ios nIsnos oIononfos ro-
Ios do In gnrnnfIn do nccoso n In jusfIcIn, roquIoro su oxIs-
foncIn cono orgnnIsnos InnrcInIos o IndoondIonfos, do-
fndos do osfnLIIIdnd y nodIos ndocundos nrn oI cunIInIon-
fo do sus fInos. Quodn con oIIo dIcho quo In ndnInIsfrncIon
confrnI cnroco do fncuIfndos nrn oxIgIrIos norfos nI rosu-
uosfo nncIonnI do sus rosocfIvos rosuuosfos do confroI:
hncorIo Inorfn fnnfo cono nfonfnr confrn In ofocfIvIdnd y
oxIsfoncIn nIsnn doI confroI quo doLon consfIfucIonnInon-
fo ojorcor, nxIno cunndo sus rocursos rovIonon do Ios
norfos oLIIgnforIos do Ios concosIonnrIos con dosfIno IognI
nfocfndo nI fIn osocIfIco doI onfo.
IrIvnr n Ios usunrIos do un orgnno do confroI InnrcInI o
IndoondIonfo doI odor confrnI concodonfo dosfruyo In Innr-
cInIIdnd oLjofIvn doI orgnno do confroI IndoondIonfo rovIsfo
or In ConsfIfucIon, y nfocfn fnnLIon In InnrcInIIdnd doI or-
gnno docIsor, sIondo In InnrcInIIdnd un rIncIIo cnrdInnI doI
rocodInIonfo.
2
In osfo sonfIdo fnnLIon so hn dIcho quo os-
do Iuogo, os IIogIfInn In docIsIon fonndn on condIcIonos do nr-
3.1
uosfro infro, fono 2, cnIfuIo X, II rocodInIonfo do nudIon-
cIn LIIcn; IAIIII IVAS, O!IIII!MO I., Lo reforno Je lo ConeIiIu-
ci6n Aocionol , loe enIee reguloJoree (Lo poeici6n juriJico Jel ueuo-
rio. Loe ouJiencioe pIlicoe), In Ioy, 1995-A, soccIon docfrInn, un-
fo VIII; CASSAOI, J!A CA!IOS, Loe nuetoe enIee reguloIorioe, IgunI
rovIsfn y nnoro, gInn 489; doI nIsno nufor, Lo inIertenci6n oJ-
ninieIroIito, SegunJo eJici6n ocIuolicoJo con eeIuJioe eoIre loe
nuetoe enIee , norcoe reguloIorioe, od. ALoIodo Iorrof, Iuonos AI-
ros 1944, . 164.
3.2
AIIIO!ITTI, !MII!TO, LinporIioliIo onninieIroIito, Indun, 1965.
IA!TI OII!AI XV - 6
cInIIdnd.
3
TnnLIon In Corfo Suronn do JusfIcIn do In n-
cIon fIono sosfonIdo quo os roquIsIfo Infogrnnfo do In gnrnnfIn
do In dofonsn quo oI cnso son consIdorndo or funcIonnrIos In-
nrcInIos.
4
4. 1nJepenJencio , eeIoIiliJoJ
Yn oxIIcnnos In fondoncIn do In ConsfIfucIon ncfunI do cronr
nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos, nIgunns on oI
nnrco doI Congroso cono In AudIforIn OonornI do In ncIon o
oI ofonsor doI IuoLIo (nrfIcuIos 85 y 86), ofrns on oI nLIfo
doI Iodor JudIcInI cono oI Consojo do In MngIsfrnfurn, oI Jurn-
do do InjuIcInnIonfo o oI MInIsforIo ILIIco (nrfIcuIo 99 IncIso
cunrfo sogundo rrnfo; nrfIcuIos 114, 115 y 120).
TnIos nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos IncIuyon,
fnnLIon on oI dorocho connrndo ourooo, n Ios onfos roguIn-
doros, sogn oI nodoIo gonorIco norfonnorIcnno quo cndn nIs
ndofn on sus frnzos gonornIos. Iso os oI nodoIo ndofndo on
nuosfro nIs.
1
In IgunI sonfIdo hn odIdo docIrso quo: In In-
doondoncIn funcIonnI do Ios onfos roguIndoros os, nsInIsno,
docIsIvn, orquo In oxorIoncIn hn donosfrndo quo oI odor o-
IIfIco os no ocns vocos Incnnz do susfrnorso n Ins fondoncIn
do sncrIfIcnr Ios oLjofIvos n Inrgo Inzo, on nrns do Ins nofns
dInrIns do In oIIfIcn,
2
or Io cunI son IndIsonsnLIos gnrnn-
fIns fnIos cono In InnnovIIIdnd on Ios cnrgos doI onfo do con-
frnIor.
3
3.3
!IAI, AIII!TO !AM, Loe principioe Jel proceJinienIo oJninie-
IroIito en el Uruguo,, on In !nIvorsIdnd do ChIIo, Anuorio Je DerecIo
AJninieIroIito, fono I, SnnfIngo, 19?5/6, s. 269 y ss., s. 28?/8.
3.4
Iolloe, f. 198, . ?8
4.1
In IgunI sonfIdo COMAI!A, J!IIO !OOIIO, Ieflexionee eoIre lo regu-
loci6n Je loe eerticioe pIlicoe pritoIicoJoe , loe enIee reguloJoree
(con porIiculor referencio ol 1AAIGAS, 1AT1 AAC1OAAL I1GULA-
DOI D1 LA 1L1CTI1C1DAD, CAT, , 1TOSS), I. ., 12-V-1995, ro-
roducIdo on DerecIo oJninieIroIito, op. ciI., 1996, s. 21? y ss.
4.2
COMAI!A, op. ciI., unfo 2.
4.3
COMAI!A, op. loc. ciI.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - ?
Is quo oI odor oIIfIco os Incnnz do oscnnr n In fonfncIon
do sncrIfIcnr Ios oLjofIvos n Inrgo Inzo on nrns do Ins oxIgon-
cIns InnodInfns do In oIIfIcn dInrIn.
4
Ioro unn cosn os osfn InfIuoncIn IogIcn y rnzonnLIo doI o-
dor oIIfIco soLro In ndnInIsfrncIon y ofrn In nnnIuIncIon cons-
fnnfo do sus docIsIonos sogn Ins convonIoncIns doI nononfo,
o In nodIdn Lurdn doI coso fuInInnnfo or unn dIforoncIn do
oInIon con In nuforIdnd oIIfIcn do furno.
5
In sonfIdo sInIInr so hn dIcho quo so oxIgo unn nuforIdnd
roguIndorn dofndn nI nIsno fIono do ronrncIon focnIcn,
IndoondoncIn oIIfIcn y IogIfInncIon donocrfIcn.
6
In IogIfI-
nncIon donocrfIcn, on oI cnso, vIono doI sIsfonn do dosIgnn-
cIon, quo doLo sorIo or concurso, uos os snLIdo quo hoy on dIn
In donocrncIn no os soIo unn fornn do nccodor nI odor sIno
fnnLIon unn fornn do ojorcorIo.
?
Cono on fnnfos fonns do
nuosfrn hIsforIn, rosfn or vor sI nI nononfo do dIcfnr Ios nuo-
vos nnrcos roguIndoros, oI IogIsIndor nfIondo n Ins nocosIdndos
n Inrgo Inzo do In !oLIIcn o sI on cnnLIo codo n In fonfncIon
do In oIIfIcn dInrIn.
5. 1nIertenci6n, otococi6n, retococi6n
Yn oxIIcnnos quo In nvocncIon doI nrfIcuIo 3 do In Ioy 19.549
sor rocodonfo n nonos quo unn nornn oxrosn o rnzonnLIo-
nonfo InIIcIfn dIsongn Io confrnrIo. !no do Ios suuosfos on
quo no os nIIcnLIo In nvocncIon os nsI cunndo In nfrILucIon do
funcIonos nI InforIor hn osfndo fundndn on rnzonos do osocIn-
4.4.
A!IO O!TIZ, OASIA!, 1cononio , 1eIoJo, od. MnrcInI Ions, MndrId,
cnIfuIo XI, gInns 3?6 y 3??.
4.5
Op. ciI., . 38?.
4.6
A!IO O!TIZ, OASIA!, 1cononio , 1eIoJo, op. ciI., MndrId, cnIfuIo
XI, gInn 365.
4.?
!IVI!O, Le e,eIene fronoie Je proIecIion Jee ciIo,ene conIre l'orIi-
Iroire oJninieIroIif o l'epreute Jee foiIe, MoInngos Jonn nLIn, Iruy-
Innf, IrusoIns, 1963, s. 813/836, roroducIdo on oI IILro Pogee Je JocIri-
ne, fono I, I.O..J., InrIs, 1980, s. 563/580; eupro, cnIfuIo II.
IA!TI OII!AI XV - 8
IIzncIon focnIcn, nnyor InnrcInIIdnd, u ofros nofIvos quo hngnn
rnzonnLIo onfondor quo In InfoncIon doI IogIsIndor fuo quo osn
nfrILucIon fuorn ojorcIdn rInordInInonfo or oI InforIor y no
on ronIIdnd or un suorIor quo on cunIquIor nononfo docIdIo-
rn nvocnrso nI conocInIonfo y docIsIon do un nsunfo do In con-
ofoncIn doI InforIor. In nvocncIon no rocodo rosocfo do con-
ofoncIns dosconfrnIIzndns, osfo os, do ncfos do onfos nufrquI-
cos loIo eeneu.
1
IcIInonfo so conrondor con cunfn nnyor rnzon fnnfo
In nvocncIon cono In InforvoncIon ndnInIsfrnfIvn son fofnInon-
fo Inrocodonfos on Ios onfos roguInforIos rovIsfos on oI nrfI-
cuIo 42 do In ConsfIfucIon, IncIuso on Ios crondos or docrofo
quo rovIsfon oI cnrcfor do onfos nufrquIcos. Hnn cononzndo
n nnrocor fnIIos, quo osornnos so ronfIrnon, nnuInndo osfo
fIo do InforvoncIonos. Y ojnI no so roIfnn InforvoncIonos quo
do fnI nodo dIsforsIonnn oI sIsfonn consfIfucIonnI.
6. IoculIoJee reguloIorioe
osuos do In rofornn do 1994, quo on oI nrfIcuIo ?6 rIvn nI
Iodor IjocufIvo do In doIogncIon on nnforIn ndnInIsfrnfIvn,
uodo ndnIfIrso doIogncIon o suLdoIogncIon, o ns rocIsnnonfo
nfrILucIon do conofoncIns roIns, soInnonfo on Ios onfos
roguIndoros, n Ios quo In IrocurncIon doI Tosoro do In ncIon
hn roconocIdo oI cnrcfor do onfIdnd dosconfrnIIzndn.
1
Icho
on ofrns nInLrns, In rohILIcIon doI nrfIcuIo ?6 no rosuIfn do
nIIcncIon on oI cnso do osfos onfos.
2
5.1
Vor fnnLIon CASSAOI, Lo le, nocionol Je proceJinienIoe oJninie-
IroIitoe A 19.49, II orocho, fono 42, s. 839 y ss.; OOZIIZ A!ZAC,
!AIAII, Lo conpeIencio Je loe 6rgonoe oJninieIroIitoe, II orocho,
fono 49, 19?3, nnoro ?.
6.1.
DicInenee, 104 y 105/95, cIfndos or COMAI!A, op. ciI., nofn 26.
6.2.
In IgunI sonfIdo CIfnrn, o. uIf. cIf., . 148; nuosfro nrfIcuIo Loe
foculIoJee nornoIitoe Je loe enIee reguloJoree, !AI, n 212, Iuonos
AIros, 1996, s. 120 y ss.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 9
6.3
Vor nuestro articulo Las facultades normativas de los entes reguladores,
'RAP, n 212, Buenos Aires, 1996, ps. 120 y ss.; CIod. ConfoncIosondnI-
nIsfrnfIvo, snIn I, 1Jenor S.A. c. 1eIoJo nocionol (SecreIorio Je 1ner-
gio), I.I. 1996-C, 445, con nofn IoculIoJee reglonenIorioe Je loe enIee
reguloJoree. !n cnso osocInI os oI do C.A.M.M.I.S.A., on oI cunI oI
Isfndo fIono dos dIrocforos con InoquIvoco dorocho do vofo y hny confroI
do In SocrofnrIn do InorgIn: vor OCII JOIS, J!A CA!IOS, Loe orgonie-
noe JeecenIrolicoJoe Jel 1eIoJo que ocIon cono enpreeoe Jel JerecIo
pritoJo (con eepeciol referencio o C.A.M.M.1.S.A.), II, 14-XI-9?, quIon
Io nsInIIn n un onfo nufrquIco, nunquo or su conosIcIon nos nroco
ns roxIno n unn cororncIon LIIcn: infro, cnIfuIo XV, nnoro
12.2., nnrfndo I).
6.4
Consojo do Isfndo, orrI doI 11 do nnrzo do 1910, Conpognie
fronoiee Jee Ironuo,e, Iecueile, s. 216 y ss., !..I., 1910, s. 2?4 y
ss., quo frnnscrILo OASTO JIZI, Principioe generolee Jel JerecIo oJni-
nieIroIito, fono IV, Teorio generol Je loe conIroIoe Je lo oJninieIro-
ci6n. Prinero PorIe. Iornoci6n. 1jecuci6n Je loe conIroIoe, od. onI-
nn, Iuonos AIros, 1950, gInn 139, nofn 8?.
6.5
JIZI, op. ciI., gInn 240, nofn 88 in fine.
6.6
SocieIe J`ecloiroge Je Poiee,, Iecueile, . 124; !..I., InrIs, 1918,
s. 242 y ss.
In fncuIfnd roguInforIn, donfro doI nnrco do In Ioy rosocfI-
vn, os roIn y osocIfIcn do osfos onfos, y doLo consIdornrso
sonrndn doI odor concodonfo. In docfrInn y jurIsrudoncIn
os nnIIn on cunnfo n Ins fncuIfndos quo fIono In nuforIdnd
conofonfo nrn rogInnonfnr oI sorvIcIo, IncIuso nodIfIcnndo
Ins condIcIonos do su rosfncIon nrn ndocunrIo n Ins cnnLInn-
fos cIrcunsfnncIns fcfIcns y focnoIogIcns.
3
Ico nsI oI Consojo do Isfndo do IrnncIn quo In AdnInIs-
frncIon fIono dorocho n dIsonor Ins nodIfIcncIonos y ngrogn-
dos nocosnrIos nrn nsogurnr, on Inforos doI LIIco, oI nornnI
funcIonnnIonfo doI sorvIcIo.
4
AI Inonor nI concosIonnrIo un
sorvIcIo dIforonfo doI rovIsfo or Ins nrfos confrnfnnfos, In
AdnInIsfrncIon no oxcodo sus odoros. Agrogn IIO II!M on
sus concIusIonos soLro oI cnso Conpognie fronoiee Jee
Ironuo,e quo: In convoncIon no osfnLIoco, do nnnorn Innu-
fnLIo, ne torieIur, Ins cnrgns nsunIdns or oI concosIonnrIo;
5
on oI cnso SocieIe J`ecloiroge Je Poiee,
6
CO!IIIII sonnIn quo
In orgnnIzncIon doI sorvIcIo no os do conofoncIn doI concosIo-
IA!TI OII!AI XV - 10
nnrIo..., quo, or consIguIonfo, osfn orgnnIzncIon odr nodIfI-
cnrso on cunIquIor nononfo, sogn Ins nocosIdndos socInIos y
ocononIcns doI nononfo.
?
ConcIuyo JIZI, Iuogo soguIdo or
In docfrInn nncIonnI on osfo unfo, quo Isfo rIncIIo os hoy
IndIscufIdo on In jurIsrudoncIn.
8
In In docfrInn nncIonnI os vIojn In concIusIon do quo In con-
cosIon cron dos sIfuncIonos jurIdIcns: o) unn IognI o rogInnon-
fnrIn, quo os In ns Inorfnnfo y donInn fodn In oorncIon; I)
ofrn confrncfunI, oro quo no os nocosnrInnonfo do dorocho
cIvII, sIno do dorocho ndnInIsfrnfIvo, y quo, cono ncfo ndnI-
nIsfrnfIvo quo os, nfrILuyo dorochos o Inono oLIIgncIonos nI
concosIonnrIo.
9
Inorfnnfo os In cuosfIon roInfIvn n In fncuI-
fnd quo In AdnInIsfrncIon LIIcn fIono do nodIfIcnr Ins condI-
cIonos y osocInInonfo oI funcIonnnIonfo doI sorvIcIo LIIco
oLjofo do In concosIon. osdo Iuogo, oI sorvIcIo LIIco, or do-
fInIcIon, fIono on vIsfn oI Inforos LIIco, y nnfo osfn consIdo-
rncIon rInordInI oI nrgunonfo confrncfunI Iordo fodn Inor-
fnncIn.
10
SI so udIoso ndnIfIr or un Insfnnfo quo, or ofoc-
fo do Ios confrnfos do concosIon, In voIunfnd do Ios concosIonn-
rIos udIorn onor on jnquo Ins docIsIonos fonndns or In Ad-
nInIsfrncIon on un fIn do ufIIIdnd LIIcn, nocosnrIo sorIn con-
6.?
JIZI, op. ciI., gInn 240, nofn 89.
6.8
JIZI, op. loc. ciI.
6.9
IIIISA, !AIAII,DerecIo oJninieIroIito , ciencio Je lo oJninieIro-
ci6n. Legieloci6n oJninieIroIito orgenIino, Injounno & CIn. IdIforos,
Iuonos AIros, 1929, fono I, gInns 123 y ss. Ins osforIoros odIcIonos
hnn nnnfonIdo oI nIsno rIncIIo.
6.10
IIIISA, op. ciI., . 130. In IgunI sonfIdo su DerecIo oJninieIroIito,
In Ioy, soxfn odIcIon, fono II, Iuonos AIros, 1964, s. 259 y ss.; doI
nIsno nufor, ConeiJerocionee eunorioe eoIre lo conceei6n Je eerticioe
pIlicoe (A prop6eiIo Je lo 4 Conferencio Aocionol Je AIogoJoe), Iuo-
nos AIros, ALoIodo, 193?; IVA. COII!ICIA ACIOAI I AIOOAOS, Ieginen
juriJico Je lo conceei6n Je eerticio pIlico, Iuonos AIros, 1936, TnIIo-
ros do Arfos OrfIcns; IICCI!IIII, !OOIIO, 1l pritilegio en loe conceeio-
nee Je eerticioe pIlicoe, od. VnIorIo ALoIodo, Iuonos AIros, 1936, ro-
Iogo do !AIAII IIIISA; CA!!IIIO, I., Conceei6n Je eerticioe pIlicoe, In
Ioy, fono 62, s. 948 y ss.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 11
donnr IrronIsILIononfo oI sIsfonn do concosIon cono confrn-
rIo nI Inforos gonornI.
TnnLIon rocuordn IIIISA In oInIon do HA!!IO! cunndo nquoI
dIco quo In sIfuncIon rogInnonfnrIn oLodoco n dos rIncIIos
... oI sorvIcIo LIIco doLor sor nojorndo or nuovns rogIn-
nonfncIonos... In sunn, Ios usunrIos... no doLon sufrIr Ins
consocuoncIns quo udIornn dorIvnr doI hocho do quo oI sorvI-
cIo hnyn sIdo concodIdo; oI sorvIcIo doLo consorvnr su fIoxILIII-
dnd InsfIfucIonnI.
11
Todn osn consfruccIon do In docfrInn nrgonfInn rovIn n Ins
nncIonnIIzncIonos y osfnfIzncIonos fuo oInLorndn con un Inor-
fnnfo susfonfo jurIsrudoncInI do In Corfo Suronn do JusfI-
cIn do In ncIon: Iolloe, 146: 29?, 149: 219, 114:124, 111: 339.
1n el leoJing coee 1rcolono t. LonIe Je IeneIou, f. 136, .
161, nuosfrn Corfo Suronn do JusfIcIn hIzo fnnLIon norIfo
do In jurIsrudoncIn nnorIcnnn doI cnso Munn t. 1llinoie (94
!S 113) on oI cunI so oxrosnrn quo: fodo nquoI quo dodIcn su
roIodnd n un uso do Inforos LIIco, confIoro or oso hocho nI
LIIco un Inforos on oso uso y doLo sonoforso n su confrnIor,
nrn oI LIon conn, on In oxfonsIon doI Inforos quo Io hn cron-
do. In Corfo rocuordn or Io dons In jurIsrudoncIn norfo-
nnorIcnnn on IgunI sonfIdo, on IIfIgIos fnIos cono Ios Gronger
Coeee 94 !. S. 155 y sIguIonfos, Spring Volle, WoIer Worle t.
SIoIIler 110 !. S. 34?, ofc.
In In docfrInn cnLo fnnLIon rocordnr n SAYAO!IS IASO: In
cIrcunsfnncIn do quo oxIofo oI sorvIcIo on Lnso n In concosIon
oforgndn or unn onfIdnd LIIcn, no oxcIuyo oI juogo nornnI
do In conofoncIn IogIsInfIvn. ... In rogIn IogIsInfIvn uodo
onnnnr doI nIsno onfo LIIco quo InforvIno on oI oforgnnIonfo
do In concosIon o do un onfo LIIco dIsfInfo. Isfo IfIno os
frocuonfo n cnusn do In dosconfrnIIzncIon cndn voz nnyor quo
6.11
In cIfn quo hnco IIIISA on In gInn 124 so rofIoro n In oInIon do
HA!!IO! on In gInn 866 do su rosocfIvn oLrn.
IA!TI OII!AI XV - 12
Inorn on In gonornIIdnd do Ios nIsos.
12
Agrogn osfo nufor
quo Adons, cono nI concosIonnrIo so Io oforgnn ofosfndos
LIIcns, coIocndoIo on unn sIfuncIon do oxcocIon, In nnLI-
guodnd do Ins cIusuIns LonofIcIn n In ndnInIsfrncIon conco-
donfo, doLIondo Inforrofnrso osfrIcfnnonfo Ios rIvIIogIos y
oxoncIonos, sIondo In oscurIdnd o In dudn on confrn doI conco-
sIonnrIo.
13
In IgunI sonfIdo oxrosn ns rocIonfononfo MA!IIHOII quo
Todo Io nfInonfo n In 'orgnnIzncIon` o nI 'funcIonnnIonfo` doI
sorvIcIo LIIco uodo sor nodIfIcndo on cunIquIor nononfo
or oI Isfndo. Is osfo un 'rIncIIo` osfnLIocIdo 'nL - InIfIo` or
Ios consfrucforos do In foorIn doI sorvIcIo LIIco, y ncofndo
sIn dIscronncIns or In docfrInn ncfunI.
14
Y concIuyo, cIfnn-
do n HA!!IO! nI IgunI quo nnfos Io hIcIorn IIIISA, quo Ingn
oLsfcuIo jurIdIco uodo InodIr osn nodIfIcncIon.
15
In nodIfIcncIon uodo sor on orjuIcIo do Ios Inforosos oco-
nonIcos doI concosIonnrIo o IIconcInfnrIo cunndo oI Isfndo con-
frnfo on condIcIonos do osfndo do nocosIdnd, or oI rIncIIo do
In IosIon, o cunndo hnn oxIsfIdo gnnnncIns quo oxcodon In oquI-
vnIoncIn honosfn quo doLo hnLor on oI confrnfo, fnI cono Io
oxIIcnnos on oI cnIfuIo soLro Ios confrnfos ndnInIsfrnfIvos,
nI frnfnr Ios coIoLrndos on condIcIonos do nonooIIo o oxcIusI-
vIdnd. In Ios dons suuosfos corrosondo ronjusfnr In fnrIfn
6.12
SAYAO!IS IASO, I!IQ!I, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, fono
II, 3" odIcIon uosfn nI dIn or AIII H. MA!TIS, MonfovIdoo, 19?4,
gInn 50.
6.13
SAYAO!IS IASO, op. ciI., . 26. In osfo rocuordn on noyo do In
nIsnn fosIs n In jurIsrudoncIn urugunyn (nofns 1 n 3) con ns In docfrI-
nn connrndn (nofn 4), IncIuso In doI dorocho rIvndo nrgonfIno (AZ I
O!IJA!!O, nofn on JurIsrudoncIn nrgonfInn, 192?, fono 2?, gInn 1202).
6.14
TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, fono 1, op. ciI., gInns 104 y
105. Isfo nufor, n cuyns cIfns nos ronIfInos, rocuordn on oI nIsno
sonfIdo n OA!CA OVIIO, IIJAM VIIIIOAS IASAVIIIASO, I!IQ!I SIIVA CIMMA,
JIA !IVI!O, MA!!ICI HA!!IO!.
6.15
Is osfn In concIusIon do HA!!IO! soLro In jurIsrudoncIn, n In quo
MA!IIHOII ndhIoro sIn rosorvns y con onfnsIs nrn nuosfro dorocho:
gInn 104, nofn 140, odIcIon do 1966.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 13
6.16
Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, Iolloe, 1?1:153 (consIdo-
rnndo soxfo); II!AITZ, MIO!II AOII, Teorio Generol Je loe ConIroIoe
AJninieIroIitoe, Id.onInn, Iuonos AIros, 1980, gInn 398.
8.1.
Supro, cn. VII, n 18.4.; AGUSTIN, Enargas. interpretacion restrictiva de
su 'furisdiccion, L.L. 1996-C, pag. 36, nota al Iallo Y.P.F. c. Enargas, CNFed.
Contenciosoadministrativo, sala I.; on confrn H!ICI, HICTO!, Lo poIeeIoJ
jurieJiccionol en el conIrol oJninieIroIito Je loe eerticioe pIlicoe,
II, 1996-I, 981;
nrn rosorvnr oI dorocho do roIodnd doI confrnfIsfn, uos...
Ios dorochos quo onnnnn do unn concosIon do sorvIcIos LII-
cos, fnI cono In nIIcncIon do Ins fnrIfns... rovIsfon Ios cnrncfo-
ros do unn vordndorn roIodnd, do In cunI no uodo sor rIvn-
dn or In soIn voIunfnd doI concodonfo.
16
?. Lo ouJiencio pIlico
Is conocIdo quo In nudIoncIn LIIcn rovIn n nodIfIcncIo-
nos fnrIfnrIns o nroLncIon do grnndos royocfos, oxIgIdn or
Ins Ioyos roguInforIns oxIsfonfos, yn so consIdorn hoy on dIn un
rIncIIo consfIfucIonnI cuyo IncunIInIonfo o dofocfuoso cun-
IInIonfo nfocfn In vnIIdoz doI ncfo quo so dIcfo con su onIsIon
o on su consocuoncIn. In docfrInn so hn IncIInndo or connr-
fIr Ios rIncIIos sonoros osfnLIocIdos or oI rogInon do nu-
dIoncIns LIIcns doI I!I, Info ncIonnI !oguIndor do In
IIocfrIcIdnd.
8. 1l enIe reguloIorio no Iiene jurieJicci6n oJninieIroIito
SI LIon oI nnfocodonfo do Ios onfos roguIndoros os oI norfo-
nnorIcnno, oIIo no sIgnIfIcn quo uodn Invocnrso nquoIIn fuon-
fo on suuosfo fnvor do In oxIsfoncIn do frILunnIos ndnInIsfrn-
fIvos con fncuIfndos jurIsdIccIonnIos, oIvIdnndo quo osn no ee
nuosfrn jurIsrudoncIn consfIfucIonnI, nI In hn rocILIdo
oornfIvnnonfo frILunnI nIguno on Ins IfInns docndns, snIvo
oIvIdnLIos oIiIer JicIo .
1
IA!TI OII!AI XV - 14
An on oso dorocho no os nocosnrIo ngofnr In InsfnncIn doI
frILunnI ndnInIsfrnfIvo
2
quo osfo onfo no os, cunndo so dnn
hIofosIs nnIogns n Ins do nuosfrn jurIsrudoncIn nrn fornnr
InoxIgILIo oI ngofnnIonfo do In vIn ndnInIsfrnfIvn. Ior Io do-
ns, on oI dorocho norfonnorIcnno hny unn nuIfIIIcIdnd do
nornns, do osfndo n osfndo, nnforIn n nnforIn, Ioy n Ioy: no
oxIsfo rogIn gonornI nIgunn quo uodn rnzonnLIononfo
Invocnrso on nnforIn do conofoncIn judIcInI fodornI.
3
InrocIorn cnsI suorfIuo dosfncnr quo on Ins Ioyos do In nn-
forIn Ios onfos on cuosfIon no son orgnnos doI odor judIcInI do
In ncIon, sIno unn nuforIdnd ndnInIsfrnfIvn IndoondIonfo,
no jurIsdIccIonnI.
4
!osuIfn on vordnd InosILIo confundIrIo, o
rofondor confundIrIo, con un orgnno doI odor judIcInI, cunI-
quIorn quo fuoro In fornInoIogIn quo onIonron Ins Ioyos.
Ior do ronfo, Ins nornns nIIcnLIos osfnLIocon quo so rogI-
rn or In Ioy do proceJinienIoe oJninieIroIitoe do In ncIon
y su rogInnonfncIon; ndnIfon oI rocurso ndnInIsfrnfIvo do nI-
zndn, confrn Ios ncfos doI onfo, nrn nnfo oI Iodor IjocufIvo
nncIonnI. Sus nornns ncInrnn quo Ios nIonLros doI dIrocforIo
do Ios onfos son funcIonnrIos LIIcos ndnInIsfrnfIvos (nunquo
cono yn vInos cnLo hncor oxcocIon do Ios quo rorosonfnn n
Ios usunrIos), no nngIsfrndos o Juocos do In ncIon. In nnfo-
rIn fInnncIorn Ios onfos osfn sujofos nI confroI oxforno quo
osfnLIoco oI rogInon do confrnIor LIIco Je lo oJninieIroci6n.
8.2
JAIII, IO!IS I., JuJiciol ConIrol of AJninieIroIite AcIion, IIffIo,
Irovn nnd Connny, Iosfon y Toronfo, 1965, cnIfuIo 11, gInns 424 y
ss., TIe 1xIoueIion of AJninieIroIite IeneJiee; nnIInr on CI!II!AS,
!OSA!!A, Lo ocIitiJoJ jurieJiccionol Je loe enIee reguloJoree , lo refor-
no coneIiIucionol, !AI, n 218, s. 98 y ss., . 101.
8.3
STASO, I. IIYTHI, TIe Lou of AJninieIroIite TriIunole, ChIcngo,
CnIInghnn nnd Connny, 194?, . 505 y ss., cnIfuIo VIII, MeIIoJe of
JuJiciol Ielief; nnIInr on CI!II!AS, op. loc. ciI.
8.4
AIgunos ronuncInnIonfos judIcInIos quo no hnLIIIfnn In vIn nnfo In
Cnnrn or no hnLorso ngofndo In vIn ndnInIsfrnfIvn rovIn oxIgIdn or
oI nrfIcuIo 66 do In Ioy 24.0?6 doI IA!OAS, sI LIon njusfndos n dorocho, no
doLon InducIr n confusIon or roofIr In fornInoIogIn IognI do jurIsdIc-
cIon doI onfo: SAIA II, TerroIuei, 8-VII-93, Vilo, 11-IV-95.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 15
Tnnoco Ins Ioyos confIoron n Ios onfos nquoIIns nofns cnrnc-
forIsfIcns do In ofosfnd judIcInI, cono son In execuIio, nofn
dIsfInfIvn, sI Ins hny, doI InorIo jurIsdIccIonnI. IIIo surgo do
Ins nornns quo on cnso do InfrnccIonos fncuIfnn nI onfo nrn
roquorIr nI juoz conofonfo oI nuxIIIo do In fuorzn LIIcn con
jurIsdIccIon on oI Iugnr doI hocho; sI oI hocho oLjofo do rovon-
cIon o conroLncIon consfIfuyorn un doIIfo do nccIon LIIcn
doLor dnr InnodInfn InforvoncIon n In jusfIcIn fodornI con ju-
rIsdIccIon on oI Iugnr.
9. Accionee , recureoe conIro loe ocIoe
Je loe enIee reguloJoree
Ins Ioyos quo roguInn osfos onfos rovon un rocurso do no-
IncIon nnfo In Cnnrn ncIonnI do AoIncIonos on Io Confon-
cIoso AdnInIsfrnfIvo IodornI, oro hnsfn nhorn so hnn Infon-
fndo fnnLIon nccIonos do nnnro on rInorn InsfnncIn confon-
cIoso ndnInIsfrnfIvn fodornI, y no doLo oxcIuIrso in IoIun In
osILIIIdnd do nccIonos ordInnrIns on Iugnr do rocursos do no-
IncIon. osdo Iuogo, cunndo no oxIsfo unn Ioy quo dofornIno In
oLIIgnforIodnd do rIncIIo do ncudIr n In Cnnrn on rocurso
do noIncIon,
1
Io rocodonfo os In nccIon ordInnrIn o on su cnso
oI nnnro, sIn orjuIcIo on fodos Ios cnsos do Ios dons nodIos:
In nccIon do nnnro or norn do In ndnInIsfrncIon y Ios rocur-
sos doI rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo.
10. Anporo
II nrfIcuIo 43 rovo In nccIon do nnnro nrn In dofonsn do
osfos dorochos do Ios usunrIos y consunIdoros y do Ios doro-
9.1
Vilo, SnIn IV, 11-IV-95, sIguIondo n TerroIuei, 8-VIII-93 y ofros;
nnIInr on TAWII, O!IO SATIAOO, A prop6eiIo Je lo IuIelo couIelor frenIe
o loe Jecieionee Je loe nuetoe enIee reguloJoree, on Honenoje..., op.
ciI., cn. IX.
IA!TI OII!AI XV - 16
chos do IncIdoncIn coIocfIvn on gonornI.
1
TufoIn nodInnfo In
nccIon do nnnro In rofoccIon do Ios usunrIos y consunIdoros
y Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn: Todn orsonn uodo In-
foronor nccIon oxodIfn y rIdn do nnnro, sIonro quo no
oxIsfn ofro nodIo judIcInI ns Idonoo, confrn fodo ncfo u onI-
sIon do nuforIdndos LIIcns o do nrfIcuInros, quo on fornn
ncfunI o InnInonfo IosIono, rosfrInjn, nIforo o nnonnco, con
nrLIfrnrIodnd o IIognIIdnd nnnIfIosfn, dorochos y gnrnnfIns ro-
conocIdos or osfn ConsfIfucIon, un frnfndo o unn Ioy. In oI
cnso, oI juoz odr docInrnr In InconsfIfucIonnIIdnd do In nor-
nn on quo so fundo oI ncfo u onIsIon IosIvn. Iodrn Inforo-
nor osfn nccIon confrn cunIquIor fornn do dIscrInInncIon y on
Io roInfIvo o loe JerecIoe que proIegen nI nnLIonfo, o lo con-
peIencio, ol ueuorio , ol coneuniJor, oei cono o loe JerecIoe
Je inciJencio colecIito en generol, el ufectudo, oI dofonsor
doI uoLIo y Ins nsocIncIonos quo roondnn n osos fInos, rogIs-
frndns conforno n In Ioy, In quo dofornInnr Ios roquIsIfos y
fornns do su orgnnIzncIon.
Surgo do In nornn consfIfucIonnI quo el ofecIoJo odr
InforonorIn on Io roInfIvo n Ios dorochos quo rofogon... n lo
conpeIencio, ul uuuurio y ul conuumidor, uut como u lou
derechou de incidenciu colectitu en generul" Ionsnnos
quo In nornn consfIfucIonnI fIono rInncIn soLro Ins nornns
IognIos quo dnn soInnonfo rocurso do noIncIon nnfo Ios frILu-
nnIos do noIncIon do In CnIfnI IodornI.
10.1
Vor nuosfro Un Jio en lo jueIicio. loe onporoe Je loe orIiculoe 43
, 7 incieo 22 Je lo ConeIiIuci6n Aocionol, II, 1995-I, gs. 988 y ss.;
Loe onporoe Je loe orIiculoe 43 , 7 inc. 22 Je lo ConeIiIuci6n, cnIfu-
Io IX doI IILro DerecIoe Hunonoe, Iuonos AIros, 1996; roroducIdo on
AI!IO!, MA!T, y CO!!TIS, CH!ISTIA (ConIIndoros), Lo oplicoci6n Je loe
IroIoJoe eoIre JerecIoe Iunonoe por loe IriIunolee locolee, CIIS, IdI-
foros doI Iuorfo S.!.I., Iuonos AIros, 199?, s. 201 y ss.; DerecIoe Je
inciJencio colecIito, on 1l DerecIo AJninieIroIito ArgenIino, Ho,, op.
ciI., s. 2?4 y ss.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 1?
11. ProIlenoe Je lo opeloci6n en lo CopiIol IeJerol
11.1. 1e opeloci6n Je jurieJicci6n:
In oI cnso do Ios rocursos n sor Inforuosfos nnfo Ins snIns
do In Cnnrn do In CnIfnI oxIsfon dIvorsos roLIonns n consI-
dornr. !no do oIIos os quo Ins Ioyos quo frnfnn oI fonn Io nIo-
gnn nI onfo roguIndor cnrcfor do nrfo, Io cunI os InconsfIfu-
cIonnI;
1
fnnLIon Io roconocon on nIgn cnso unn IgunInonfo
InconsfIfucIonnI jurIsdIccIon ndnInIsfrnfIvn.
In roduccIon do ruoLn on sodo judIcInI, do vorso IInIfndn
or oI frILunnI, uodo IIovnr n unn nuovn rIvncIon do jusfIcIn
doI IndIvIduo quo ncudn n sus osfrndos. Irn ns IogIco cronr
ns frILunnIos do rInorn InsfnncIn, nnfos quo roInfonfnr nfn-
jos quo n In Inrgn no IIovnn n nIngunn nrfo, ndons do rIvnr
nI IndIvIduo on fornn dIscrInInnforIn do In sogundn InsfnncIn
quo oxIsfo on fodns Ins dons nnforIns, rIvncIon quo os con-
frnrIn nI rIncIIo doI nrfIcuIo rInoro do In ConvoncIon Ano-
rIcnnn.
11.2. Ao exieIe oIro jurieJicci6n feJerol que lo Je Buenoe
Airee:
Ofro do sus roLIonns os dofornInnr sI In Ioy foorIcnnonfo
oLIIgn n fodos Ios usunrIos doI nIs n IIfIgnr on In CnIfnI Iodo-
rnI, nIgo quo soInnonfo so jusfIfIcn on oI cnso doI rocurso ox-
frnordInnrIo nrn nnfo In Corfo Suronn do JusfIcIn do In n-
cIon on su cnIIdnd do IfInn InsfnncIn nncIonnI oxIsfonfo, oro
11.1
In Cnnrn doI fuoro, corrocfnnonfo, Ios dn frnsIndo cono nrfos;
oI II!OAS oIIgo dojnr dosIorfo oI frnsIndo or fonnrso oquIvocndn-
nonfo os sorIo quo ojorco osfosfnd jurIsdIccIonnI: nofn IA!OAS 3
32? doI 15 do novIonLro do 1995, ofIcIo n
o
500/95, in re Goe AoIurol Bon
S.A. Vor fnnLIon CI!II!AS, op. loc. ciI.
IA!TI OII!AI XV - 18
no nroco IgunInonfo nroIndo nI rnzonnLIo cunndo Ios ncfos
dIcfndos roducon sus ofocfos on oI InforIor doI nIs. AI oxcIuIr
In Ioy In InforvoncIon do In jusfIcIn fodornI doI InforIor doI nIs
roduco un oxcoso do cnusns on In CnIfnI quo nfocfn su frnfn-
nIonfo on oI ploco roconoIle quo oxIgo oI Incfo do Snn Joso on
su nrfIcuIo 8. SI or osn fnrdnnzn condonnron n SuIzn on
Zinnernonn , SIeiner, nI quo docIr quo nos uodo ocurrIr n
nosofros nnfo In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos.
2
11.3. Lo norno legol intocoJo
II nrfIcuIo 66 do In Ioy 24.0?6 osfnLIoco on fornn sInIInr n
In 24.065 quo: Todn confrovorsIn quo so suscIfo onfro Ios sujo-
fos do osfn Ioy, nsI cono con fodo fIo do forcoros Inforosndos,
yn sonn orsonns fIsIcns o jurIdIcns, con nofIvo do Ios sorvIcIos
do cnfncIon, frnfnnIonfo, frnnsorfo, nInnconnnIonfo, dIs-
frILucIon y conorcInIIzncIon do gns, doLorn sor sonofIdos on
fornn rovIn y oLIIgnforIn n In jurIsdIccIon doI onfo.
Ins docIsIonos do nnfurnIozn jurIsdIccIonnI doI onfo sorn
noInLIos nnfo In Cnnrn ncIonnI do AoIncIonos on Io Con-
foncIoso AdnInIsfrnfIvo IodornI do In CnIfnI IodornI. II
rocurso doLor Inforonorso fundndo nnfo oI nIsno onfo don-
fro do Ios quInco (15) dIns do nofIfIcndn In rosoIucIon. Ins nc-
funcIonos so oIovnrn n In cnnrn donfro do Ios cInco (5) dIns
confndos dosdo In InforosIcIon doI rocurso y osfn dnr frnsIndo
or quInco (15) dIns n In ofrn nrfo.
11.2
os ronIfInos nI cnIfuIo VII y sus nnoxos do nuosfro IILro Dere-
cIoe Hunonoe, op. loc. ciI.; Lo jueIicio nocionol , eu orIiculoci6n con lo
jueIicio eupronocionol, Iundojus, nno 3, n
o
3, 1995, s. 23 y ss.; rorodu-
cIdo on 1eIuJioe JuriJicoe en Menorio Je AlIerIo Ion6n Ieol, Iundn-
cIon do CuIfurn !nIvorsIfnrIn, MonfovIdoo, 1996, s. 265 y ss.; rorodu-
cIdo on Lo oIligoIorio oplicoci6n inIerno Je loe folloe , opinionee con-
eulIitoe eupronocionolee !AI, n
o
215, s. 151 y ss. Yn nIgo so nfIsLo on
In donuncIn doI ofonsor doI IuoLIo (!AI, n 218, s. 58 y ss.) y su
ronfo rosuIfndo: CSJ, CIocoIor, 1996, ocfrInn JudIcInI, 199?-1-
?49 con nofIvo do In donorn do nuosfrn CSJ on nnforIn do juLIIncIo-
nos: eupro, cnIfuIo XII, . 42, nofn ?? y foxfo.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 19
11.4. Su olconce en lo propio le,
SI LIon oI nonfndo nrfIcuIo 66 ngrogn quo IncIuyo on su dIsosI-
cIon n fodo fIo do forcoro, Io cIorfo os quo so rofIoro on rInor Iugnr
n Ios sujofos do In Ioy, quo do ncuordo nI cnIfuIo V so dIvIdon on
sujofos ncfIvos y noros sujofos, nInguno do Ios cunIos conrondo
oI usunrIo donIcIIInrIo. Ico oI nrfIcuIo 9 do In Ioy quo: Son sujofos
ncfIvos do In IndusfrIn doI gns nnfurnI Ios roducforos, cnfndoros,
rocosndoros, frnnsorfIsfns, nInnconndoros, dIsfrILuIdoros,
conorcInIIzndoros y consunIdoros quo confrnfon dIrocfnnonfo con
oI roducfor do gns nnfurnI. Son sujofos do osfn Ioy Ios frnnsorfIs-
fns, dIsfrILuIdoros, conorcInIIzndoros, nInnconndoros y consunIdo-
ros quo confrnfon dIrocfnnonfo con oI roducfor.
II concofo do consunIdor que conIroIe JirecIonenIe con
el proJucIor ronnroco on In Ioy on dIvorsns dIsosIcIonos, or
ojonIo oI nrfIcuIo 34 rInoro y forcor rrnfos.
11.5. 1l ueuorio no ee eujeIo poeito Jel enIe
Surgo do oIIo quo unn fIgurn fnn cInrn cono os oI ueuorio doI
sorvIcIo no uodo sor consIdorndo, n In Iuz do osfn nornnfIvn IognI
y n Ios fInos do unn suuosfn jurIsdIccIon oLIIgnforIn doI onfo,
cono un sujofo, nI sIquIorn nsIvo, do In Ioy. Cunndo In nornn
so rofIoro n forcoros, no uodo sIno osfnr nonfnndo n ofros sujofos
do IgunI onfIdnd n Ios roducforos, frnnsorfIsfns y dIsfrILuIdoros
quo osfon unIdos onfro sI or roIncIonos quo hncon on fornn dI-
rocfn o InnodInfn n In concosIon o IIconcIn oforgndn or oI Isfndo,
nIcn cnusn fcfIcn quo uodo susfonfnr In rovIn InforvoncIon
oLIIgnforIn doI onfo nnfos do ncudIr n In nico vIn jurIsdIccIonnI
eIricIo eeneu rovIsfn on nuosfrn ConsfIfucIon nncIonnI.
11.6. 1l oIeurJo Je nillonee liIigonJo en CopiIol
o uodo rofondorso ondIIgnr nI Congroso nncIonnI hnLor co-
nofIdo oI nLsurdo do sonofor n In jurIsdIccIon () oLIIgnforIn doI
IA!TI OII!AI XV - 20
onfo y suLsocuonfo rovIsIon or In Cnnrn ConfoncIoso AdnInIs-
frnfIvn do In CnIfnI IodornI IoJoe Ios confIIcfos do IoJoe Ios usun-
rIos con fodos Ios roducforos, frnnsorfIsfns y dIsfrILuIdoros...
IIIo sIgnIfIcn fnnfo cono quo fodos Ios usunrIos do fodo oI nIs
doLorn ncudIr cono nIcn vIn judIcInI osILIo n In Cnnrn Iodo-
rnI do In CnIfnI, on ofrn fncofn no dosrocInLIo do rIvncIon do
jusfIcIn, on un nIs do yn ns do froInfn y fros nIIIonos do hnLI-
fnnfos y ns do cInco nIIIonos do consunIdoros.
Is fnn nLsurdn In fosIs quo so osfuIn, quo uodo IIovnr n unn
nLsoIufn rIvncIon do jusfIcIn n In IoIoliJoJ Je ueuorioe Je IoJo
el poie, rIvndos do su InsfnncIn judIcInI nnfurnI nnfo In jusfIcIn
fodornI confoncIoso ndnInIsfrnfIvn doI Iugnr y sonofIdos on cnn-
LIo n un dIsnrnfndo cuoIIo do LofoIIn do un nIco onfo nncIonnI y
unn nIcn Cnnrn nncIonnI.
TondrInn quo rovoorIn do doconns do nuovns SnIns nrn nfon-
dor IoJoe Ins noIncIonos confrn Ios rocursos do fodos Ios usunrIos
do IoJo oI nIs confrn IoJoe Ins frnnsorfIsfns y dIsfrILuIdorns,
ofc.
Is cIorfo quo In ndnIsIon do Ins cloee ocIione ono ronodIo n
osfn nrfo do In cuosfIon, y oIIns so hnIInn rovIsfns or In Ioy do
dofonsn doI consunIdor y Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn quo
oxIIcnnos eupro, cnIfuIo X, n 18, o infro, f. 2, cn. VII.
12. JurieJicci6n feJerol ,/o locol. In LrovIs
1
12.1. 1n generol
AcnLnnos do oxonor unn crIfIcn nI oxcosIvo confrnIIsno
do unn soIucIon quo frnIgn fodos Ios confIIcfos judIcInIos n
12.1
In osfo unfo y oI sIguIonfo ufIIIznnos InfornncIon do Lnso oInLo-
rndn orIgInnrInnonfo, junfo n Ios ros. OI!M IIA!T CAMIOS, MA!IO
!IJTMA IA!AH y !OII!TO SOI, nrn oI I!I, ITI ACIOAI !IO!-
IAO! I IA IIICT!ICIA, on Ios nnos nnos 1994 y 1995. TnnLIon
so hn ufIIIzndo nnforInI doI IILro do I!I, JornoJoe juriJicoe eoIre eer-
ticio pIlico Je elecIriciJoJ, Iuonos AIros, 1996. OLvInnonfo Ins fosIs
nquI sosfonIdns no rorosonfnn In oInIon doI Info nI do Ios conuforos,
nunquo hnn nrovochndo doI frnLnjo.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 21
Ios frILunnIos fodornIos do In CnIfnI. Ioro osfo no os unn
cuosfIon quo uodn Inforrofnrso n fnvor do Ins nuforIdndos
IocnIos do cndn rovIncIn, on nnforIn do jurIsdIccIon. SI so
rosfn nfoncIon nI nrgunonfo, so ndvorfIr quo on fodos Ios
cnsos oI so rosuoIvo on fnvor do In jurIsdIccIon fodornI, no
IocnI.
IIIo no os sIno unn dorIvncIon doI roLIonn ns gonornI
quo so rosonfn on osfo fIono: cuI os oI nLIfo do jurIs-
dIccIon rovIncInI nrn roguInr Ios grnndos sorvIcIos LII-
cos on su ron do InfIuoncIn, y In oxfonsIon do In jurIsdIc-
cIon fodornI on In nnforIn. In ConsfIfucIon do 1994, quo
nIgo do nnyor odor frnnsfIoro n Ins IrovIncIns y Ios roco-
noco ndons oI Joninio do sus rocursos nnfurnIos, nndn
dIco quo nodIfIquo oI nnforIor osquonn consfIfucIonnI on
nnforIn do jurieJicci6n.
Yn In InforrofncIon consfIfucIonnI frndIcIonnI Ios roconocIn
n Ins rovIncIns oI donInIo do sus rocursos nnfurnIos, oro on
nnforIn do jurIsdIccIon no so ndvIorfon susfnncInIos dIforon-
cIns.
Io nIsno uodo docIrso on nnforIn do jurIsdIccIon nncIonnI
y IocnI soLro osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nncIonnI, quo In ju-
rIsrudoncIn nnforIor hnLIn yn osfnLIocIdo on In fornn quo nhorn
roguIn oI nrfIcuIo ?5 IncIso 30 do In nuovn ConsfIfucIon.
SIn onLnrgo os nonodn corrIonfo n fInos doI sIgIo XX nrguIr
Ins nIsnns cuosfIonos quo so doLnfIoron n fInos doI sIgIo XIX.
Is osILIo quo oI nodIo sIgIo quo durnron Ins nncIonnIIzncIonos
hnynn fonornInonfo ncnIIndo Ins dIscusIonos, on oI sonfIdo
do quo no fonIn sonfIdo rcfIco dIscufIr n In roIn ncIon su
dorocho n ncfunr on oI nLIfo IocnI rosfnndo un sorvIcIo Lnjo
jurIsdIccIon nncIonnI y no IocnI.
AI dosnnrocor oI Isfndo nncIonnI cono sujofo rosfndor
do sorvIcIos on Ios nLIfos IocnIos, y ronnrocor sujofos rI-
vndos do dorochos on cnIIdnd do concosIonnrIos nncIonnIos,
rosurgo oI Inforos rovIncInI or cuosfIonnr In oxfonsIon do
In jurIsdIccIon nncIonnI. o oLsfnnfo, oI sIsfonn consfIfu-
cIonnI doI sIgIo XIX osf rosonfo nn on In rofornn do 1994
IA!TI OII!AI XV - 22
y fodn In vIojn dIscusIon do nnfnno osf nLsoIufnnonfo fros-
cn.
In rInor Iugnr os rocIso dosfncnr quo In cuosfIon do Ins con-
ofoncIns fodornIos tereue IocnIos IncIInnn dosdo oI conIonzo oI
fIoI do In LnInnzn n fnvor doI onfo roguIndor y no do In nuforIdnd
IocnI, or Ins rnzonos quo nsnronos n oxonor. In cuosfIon uodo
rovosfIr un dIforonfo Inforos sogn so In nIro dosdo oI nguIo nn-
cIonnI o oI rovIncInI, y or oIIo hnronos dos dosnrroIIos doI fonn,
uno ns Lrovo y ofro ns oxfonso: sogn oI Inforos doI Iocfor,
hnr LIon on ronIfIrso dIrocfnnonfo nI ncIfo sIguIonfo, snIfonn-
do osfo, o Ioor osfo y snIfonr oI sIguIonfo.
Cunndo oI nIs nIsno osf fuorfononfo condIcIonndo Infor-
nncIonnInonfo, cono oxIIcnnos on oI cnIfuIo VI y su ronI-
sIon nI cnIfuIo IV, no fIono nucho susfonfo fcfIco quoror ro-
vordocor oI rovIncInIIsno Idondo or nIgunos. A Io suno so
uodo cronr y forfnIocor oI rogIonnIIsno InforrovIncInI on oI
nuovo sIssfonn consfIfucIonnI y nundInI, oro no yn oI rovIn-
cInI. Is Io nIsno quo Io nsn nI nIs on oI concIorfo do Ins
nncIonos.
Ins rnzonos nornnfIvns quo dofornInnn In jurIsdIccIon nncIo-
nnI son fros: In jurIsdIccIon doI Congroso do In ncIon on Io rofo-
ronfo n Ios osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nncIonnI (nrfIcuIo ?5 IncI-
so 32 do In ConsfIfucIon do 1994), oI conorcIo InforrovIncInI
2
y
12.2
II nrf. 6? Inc. 12 osfnLIocIn cono fncuIfnd doI Congroso !ogInr oI
conorcIo nnrIfIno y forrosfro con Ins nncIonos oxfrnnjorns, y do Ins
rovIncIns onfro sI. II ncfunI surIno nnrIfIno y forrosfro, con Io cunI
nIngunn cInso do conorcIo InforrovIncInI quodn oxcIuIdn do In jurIs-
dIccIon nncIonnI: !ogInr oI conorcIo con Ins nncIonos oxfrnnjorns, y do
Ins rovIncIns onfro sI (nrf. ?5, Inc. 13). Prino focie, In nuovn nornn os
ns fornInnnfo on cunnfo n In oxfonsIon do In jurIsdIccIon fodornI on oI
conorcIo InforrovIncInI. In jurIsdIccIon os fodornI fodn voz quo oxIsfn
conorcIo InforrovIncInI, Io cunI IncIuyo no soInnonfo Ios suuosfos on
quo hnyn unn conunIcncIon, frnnsorfo o ncfIvIdnd quo fIsIcnnonfo frns-
nso Ios IInIfos do unn rovIncIn, sIno fnnLIon Ios cnsos on quo, nunquo
oI nodIo do frnnsorfo ufIIIzndo fornIno on Ios IInIfos do unn rovIncIn,
In norcndorIn confIno su frnsIfo ns nII do oso IInIfo.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 23
Ios odoros InIIcIfos doI Congroso.
3
Ioro oIIo doLo vorso donfro
do un confoxfo nn nnyor, do ns odoros fodornIos suLynconfos
nI sIsfonn consfIfucIonnI.
IxIsfon vnrIos fonns nIrododor do Ios cunIos so fuo consfru-
yondo oI sIsfonn IognI y jurIsrudoncInI quo confornn In Cons-
fIfucIon do 1853/60: cnLo noncIonnr on rInor Iugnr In cIu-
suIn quo, nI IgunI quo In ConsfIfucIon do Ios Isfndos !nIdos,
sonofo n jurIsdIccIon fodornI oI conorcIo InforrovIncInI.
A su voz, oxIsfon nIgunns consocuoncIns rcfIcns, quo no
son oxcIuyonfos do ofrns, do osfn jurIsdIccIon fodornI soLro oI
conorcIo InforrovIncInI. Is nIIcncIon doI nIsno rIncIIo do
IILro conorcIo y IILro nnvogncIon do Ios rIos InforIoros, quo
IncIuyo In do Ios Ingos, on nnLos cnsos nunquo sonn nornnon-
fo fIofnLIos or LnIsns, juncos o jnngndns. So osfnLIoco n fIfuIo
12.3
AsI cono oI Congroso uodo Hncor fodns Ins Ioyos y rogInnonfos
quo sonn convonIonfos nrn onor on ojorcIcIo Ios odoros nnfocodon-
fos, y fodos Ios ofros concodIdos or In rosonfo ConsfIfucIon nI OoLIor-
no do In ncIon ArgonfInn (nrf. ?5 Inc. 32), nsI fnnLIon Ins IrovIncIns no
uodon ojorcor fncuIfndos cuyn nsuncIon or Ios odoros IocnIos oLsfnrIn
o hnrIn InofIcnz oI ojorcIcIo do Ins nfrILucIonos quo corrosondon nI go-
LIorno fodornI (IIA!T CAMIOS, OI!M J., DerecIo coneIiIucionol, fono
I, IdInr, Iuonos AIros, 1964, . 499; Corfo Suronn, Iolloe, 10:380;
IIIISA, op.ciI., . ?94). ndo un odor or In ConsfIfucIon, Ios nodIos
nocosnrIos nrn IIovnrIo n cnLo so juzgnn sIonro InIIcIfos, y oI nIcnnco
do Ios nIsnos os quo oI Congroso fongn fodns Ins nfrILucIonos quo sonn
nocosnrIns y convonIonfos nrn hncor ofocfIvos Ios odoros quo Io hnn
sIdo conforIdos do unn nnnorn oxrosn (CSJ, ZAVAIA, CIOOMI!O, Lec-
cionee Je JerecIo pIlico protinciol , nunicipol, f. I, 1928, TnIIoros
OrfIcos ArIoI, gInn 53). In ConsfIfucIon ncfunI no cnnLIn oI osquonn
LsIco doI odor fodornI rooxIsfonfo: In Lnso do Ios odoros InIIcIfos
(nnfos on oI nrf. 6? Inc. 28) no so nodIfIcn on oI nrf. ?5 Inc. 32. Io nIsno
ocurro con oI nnforIor Inc. 16 doI nrf. 6?, hoy Inc. 18 doI nrf. ?5: In
IndusfrIn, In InnIgrncIon, In consfruccIon do forrocnrrIIos y cnnnIos nn-
vognLIos, In InfroduccIon y osfnLIocInIonfo do nuovns IndusfrIns, In In-
orfncIon do cnIfnIos oxfrnnjoros y In oxIorncIon do Ios rIos InforIoros,
or Ioyos rofocforns do osfos fInos y or concosIonos fonornIos do
rIvIIogIos y rocononsns do osfInuIo. Isfos odoros oxrosos do con-
codor nuovns IndusfrIns y ncfIvIdndos on fodo oI forrIforIo doI nIs InII-
cnn Ios odoros InIIcIfos doI ncfunI Inc. 32 doI nIsno nrf. ?5, nnfos Inc.
16 doI nrf. 6?.
IA!TI OII!AI XV - 24
oxroso In rohILIcIon do ndunnns InforIoros, do coLrnr doro-
chos do fonoInjo u ofros n Ios Lnrcos y do coLrnr dorochos do
nnfurnIozn nIgunn, ncfunIos o fufuros, or oI frnsIfo do nor-
cndorIns do cunIquIor nnfurnIozn or oI forrIforIo rovIncInI.
II nrfIcuIo 4 do In ConsfIfucIon uodo consIdornrso fundndo
on In nocosIdnd do quo fodn conunIcncIon oscrIfn, quo or oson-
cIn uodo sor o os ofoncInInonfo InforjurIsdIccIonnI, quodo
nsogurndn or oI odor fodornI: or oIIo In foIofonIn y dons
fornns confonornons do conunIcncIon son fnnLIon do ju-
rIsdIccIon fodornI, IncIuso nunquo In conunIcncIon so conIofo
donfro do unn nIsnn IrovIncIn.
12.2. PoJeree inpliciIoe feJerolee te. poJeree reeertoJoe
protinciolee
SI LIon uodo nfIrnnrso quo Ins rovIncIns rofIonon fodo oI
odor quo no hnn doIogndo on oI goLIorno nncIonnI, Io cIorfo os
quo on In vIdn oIIfIcn nrgonfInn hn rInndo, dosdo oI nncI-
nIonfo nIsno doI sIsfonn consfIfucIonnI, In ncofncIon do o-
doros rosIdunIos InIIcIfos on In ConsfIfucIon nrn oI Congroso
do In ncIon.
In ofrns nInLrns, oI Congroso uodo hncor fodo Io dons
quo cron convonIonfo nrn cunIIr con Ios oLjofIvos nncIonn-
Ios. Is unn cIusuIn oxncfnnonfo confrnrIn, on osIrIfu y on
Iongunjo, n In cIusuIn do Ios odoros rosIdunIos rovIncInIos.
Isos odoros InIIcIfos doI goLIorno nncIonnI hnn rInndo y
hnn sIdo concrofndos on In nIIcncIon socuInr do In ConsfIfu-
cIon, con unn consocuonfo nogncIon o IInIfncIon doI rIncIIo
do Ins fncuIfndos no doIogndns or Ins IrovIncIns. In concIu-
sIon InforrofnfIvn do In ConsfIfucIon reol os quo Ins rovIn-
cIns sI hnn doIogndo oxrosnnonfo fnIos odoros InIIcIfos nI
osfndo nncIonnI y oco so hnn rosorvndo, on In rcfIcn; nndn
do oIIo hn sIdo nodIfIcndo on In ncfunI ConsfIfucIon do 1994.
AsI cono oI Congroso nncIonnI uodo, n fonor doI nrfIcuIo ?5
IncIso 32, Hncor fodns Ins Ioyos y rogInnonfos quo sonn con-
vonIonfos nrn onor on ojorcIcIo Ios odoros nnfocodonfos, y
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 25
fodos Ios ofros concodIdos or In rosonfo ConsfIfucIon nI Oo-
LIorno do In ncIon ArgonfInn, nsI fnnLIon y on oquInrnLIo
nconnnnnIonfo, Ins IrovIncIns no uodon ojorcor fncuIfndos
cuyn nsuncIon or Ios odoros IocnIos oLsfnrIn o hnrIn InofIcnz
oI ojorcIcIo do Ins nfrILucIonos quo corrosondon nI goLIorno
fodornI.
4
Is Io quo uodo Ioorso doI ronuncInnIonfo do In Corfo Su-
ronn conforno nI cunI: ndo un odor or In ConsfIfucIon,
Ios nodIos nocosnrIos nrn IIovnrIo n cnLo so juzgnn sIonro
InIIcIfos, y oI nIcnnco do Ios nIsnos os quo oI Congroso fongn
fodns Ins nfrILucIonos quo sonn nocosnrIns y convonIonfos nrn
hncor ofocfIvos Ios odoros quo Io hnn sIdo conforIdos do unn
nnnorn oxrosn.
5
II rIncIIo do Ios odoros InIIcIfos hn jugndo hIsforIcn-
nonfo n fnvor doI odor confrnI. In nuovn ConsfIfucIon, sI LIon
frnsIndn nIgo ns do odor n Ins nuforIdndos rovIncInIos y
nunIcInIos, no cnnLIn on osfn nnforIn oI osquonn LsIco doI
odor fodornI oxIsfonfo nI nononfo do su snncIon.
Tnnfo os oIIo nsI quo In Lnso frndIcIonnI do Ios odoros fodo-
rnIos InIIcIfos, quo so oncuonfrn sogn In rofornn do 1860 on
oI nrfIcuIo 6? IncIso 28, quodn InnodIfIcndn on In ConsfIfucIon
do 1994 cono nrfIcuIo ?5 IncIso 32. A su voz, cnLo rocordnr quo
oI vIojo IncIso 16 doI nrfIcuIo 6?, hoy IncIso 18 doI nrfIcuIo ?5,
osf Infncfo on cunnfo dn odoros oxrosos n In ncIon nrn
ronovor: In IndusfrIn, In InnIgrncIon, In consfruccIon do fo-
rrocnrrIIos y cnnnIos nnvognLIos, In InfroduccIon y osfnLIocI-
nIonfo do nuovns IndusfrIns, In InorfncIon do cnIfnIos ox-
frnnjoros y In oxIorncIon do Ios rIos InforIoros, or Ioyos ro-
focforns do osfos fInos y or concosIonos fonornIos do rIvIIo-
gIos y rocononsns do osfInuIo.
12.4
IIA!T CAMIOS, OI!M J., DerecIo coneIiIucionol, fono I, IdInr,
Iuonos AIros, 1964, . 499; Corfo Suronn, Iolloe, 10:380; IIIISA, op.ciI.,
. ?94.
12.5
CIfndo or ZAVAIA, CIOOMI!O, Leccionee Je JerecIo pIlico pro-
tinciol , nunicipol, fono I, Iuonos AIros, 1928, TnIIoros OrfIcos ArIoI,
gInn 53.
IA!TI OII!AI XV - 26
Isfos odoros oxrosos do concodor y osfnLIocor nuovns In-
dusfrIns y ncfIvIdndos on fodo oI forrIforIo doI nIs nrrnsfrnn
Ios odoros InIIcIfos nonfndos on oI ncfunI IncIso 32 doI
nIsno nrfIcuIo ?5, nnfos IncIso 16 doI nrfIcuIo 6?. In ConsfI-
fucIon ncfunI no cnnLIn oI osquonn LsIco doI odor fodornI
rooxIsfonfo: In Lnso do Ios odoros InIIcIfos (nnfos on oI nrfI-
cuIo 6? IncIso 28 ) no so nodIfIcn on oI nrfIcuIo ?5 IncIso 32.
12.3. 1l concepIo Je legieloci6n o jurieJicci6n feJerol
Cunndo so hnLIn, on cunIquIorn do osfos fonns, do jurIsdIc-
cIon, rogInnonfncIon o IogIsIncIon fodornI, on rIgor do vor-
dnd so hnco roforoncIn InovIfnLIo fnnfo n In ncfIvIdnd IogIsInfI-
vn cono ndnInIsfrnfIvn y jurIsdIccIonnI doI Isfndo nncIonnI, y
n In do Ios onfos roguIndoros on osocInI.
Inroco oLvIo quo no sorIn nuy cohoronfo sosfonor quo so
nIIcn In oJninieIroci6n fodornI oro In jurieJicci6n IocnI, y
fnnoco so hn onfondIdo nuncn quo cunndo so nIIcn In legielo-
ci6n feJerol no son nIIcnLIo fnnLIon In jurieJicci6n feJerol.
II cnso do In IogIsIncIon do dorocho conn quo os nIIcndn or
Ios frILunnIos IocnIos so rofIoro rocIsnnonfo n In IogIsIncIon
conn, no n In fodornI. In fonns quo rosuIfnn or su nnfurn-
Iozn do dorocho fodornI In nIIcncIon do In IogIsIncIon fodornI
nnrojn InovIfnLIononfo fnnfo In ndnInIsfrncIon cono In jusfI-
cIn fodornI. Ior Io dons, In oxIsfoncIn do nornns onnnndns
doI odor fodornI nLro In vIn doI rocurso oxfrnordInnrIo or nnfo
In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, con Io cunI do ho-
cho so rofuorzn ofrn osocIo do In jurIsdIccIon fodornI.
12.4. Lo clueulo Jel conercio inIerprotinciol
In Io quo hnco nI conorcIo InforrovIncInI, oI nrfIcuIo 6?
IncIso 12 osfnLIocIn cono fncuIfnd doI Congroso do In ncIon
!ogInr oI conorcIo nnrIfIno y forrosfro con Ins nncIonos ox-
frnnjorns, y do Ins rovIncIns onfro sI. II ncfunI foxfo surI-
no nnrIfIno y forrosfro, con Io cunI nIngunn cInso do conor-
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 2?
cIo InforrovIncInI quodn oxcIuIdn do In jurIsdIccIon nncIonnI:
!ogInr oI conorcIo con Ins nncIonos oxfrnnjorns, y do Ins ro-
vIncIns onfro sI (nrf. ?5, Inc. 13). In nuovn nornn nroco In-
cIuso ns fornInnnfo on cunnfo n In oxfonsIon do In jurIsdIc-
cIon fodornI on nnforIn do conorcIo InforrovIncInI.
In jurIsdIccIon os fodornI fodn voz quo oxIsfn conorcIo In-
forrovIncInI, Io cunI IncIuyo no soInnonfo Ios suuosfos on
quo hnyn unn conunIcncIon, frnnsorfo o ncfIvIdnd quo fIsIcn-
nonfo frnsnso Ios IInIfos do unn rovIncIn o do In CnIfnI
IodornI, sIno fnnLIon Ios cnsos on quo, nunquo oI nodIo do
frnnsorfo ufIIIzndo fornIno on Ios IInIfos do unn rovIncIn, In
norcndorIn confIno su frnsIfo ns nII do oso IInIfo, or
ofro nodIo.-
Ior oIIo os quo con ncIorfo hn odIdo sonnInrso quo In fon-
doncIn do nuosfrn orgnnIzncIon hn sIdo sIonro hncIn... unn
forfIfIcncIon do In nuforIdnd confrnI.
6
Is vordnd quo In ConsfIfucIon do 1994 onsnyn unn dIsnInu-
cIon doI odor confrnI y un nunonfo do Ins fncuIfndos ro-
vIncInIos, oro no hn nIforndo fnnoco fnn rofundnnonfo oI
sIsfonn consfIfucIonnI cono nrn odor nfIrnnrso quo do ron-
fo son Iofrn nuorfn fodo Io consfruIdo durnnfo un sIgIo y nodIo
do jurIsrudoncIn soLro osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nncIonnI,
conorcIo InforrovIncInI, odoros InIIcIfos do In ncIon, ofc.
SInIononfo, so frnfn do unn concIusIon oxngorndn. Ios
rIncIIos LsIcos on nnforIn do jurIsdIccIon fodornI sIguon
vIgonfos, con In nIcn snIvodnd, yn hochn nnforIornonfo or In
Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, do quo on Ios Iugnros
dondo so hnIIon InsfnIndos osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nncIo-
nnI Ins IrovIncIns uodon ojorcor sus odoros on fnnfo y on
cunnfo no so rofIornn nI oLjofo nIsno doI osfnLIocInIonfo nI
Invndnn Io quo os conorcIo InforrovIncInI.
12.6
ZAVAIA, CIOOMI!O, Leccionee Je JerecIo pIlico protinciol , nu-
nicipol, op. ciI., . 55.
IA!TI OII!AI XV - 28
Ios sorvIcIos LIIcos nncIonnIos cInrnnonfo Inorfnn co-
norcIo InforrovIncInI; do oIIo no uodo cnLor dudn dosdo Ins
Ioyos do forrocnrrIIos doI sIgIo nsndo y In InforrofncIon quo
fuvIoron. Cunndo oI Congroso do In ncIon, con oI vofo do fodns
Ins rorosonfncIonos rovIncInIos, so nrosfo n nognr jurIsdIc-
cIon n In CIudnd do Iuonos AIros on osfns nnforIns, no osf
sIno nIIcnndo Ios rIncIIos consfIfucIonnIos quo Io son nIIcn-
LIos n Ins IrovIncIns nIsnns.
12.5. 1l enIe reguloJor cono eeIoIlecinienIo Je uIiliJoJ
nocionol
Inrn oI cnso os ns dofornInnnfo oI rIncIIo quo osfnLIoco
In jurIsdIccIon fodornI on Ios osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nn-
cIonnI uLIcndos on oI forrIforIo do Ins rovIncIns (fodns Ins on-
fIdndos nncIonnIos do cunIquIor nnfurnIozn jurIdIcn quo fIonon
ncfIvIdnd on unn rovIncIn). In nIgunns oocns so Io roconocIo
n In ncIon jurIsdIccIon oxcIusIvn y oxcIuyonfo on cunIquIor
ncfo o hocho quo so coIoLrnrn o ncnocIorn donfro doI IInIfo fIsI-
co doI osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd nncIonnI y hnsfn so IIogo n
hnLInr do unn suuosfn fodornIIzncIon doI Iugnr.
?
SIn onLnrgo, fnnfo In IogIsIncIon cono In jurIsrudoncIn so
IncIInnron fInnInonfo or In fosIs do In jurIsdIccIon concurron-
fo do In ncIon y Ins nuforIdndos IocnIos, fnnfo rovIncInIos
cono nunIcInIos, y osfn os In soIucIon oxIsfonfo nI nononfo
do In rofornn do 1994.
Ioro osn concurroncIn fIono nrfIcuInrIdndos nuy dofInIdns:
os soIo concurronfo on cunnfo n quo Io quo no hnco do nnnorn
dIrocfn o InnodInfn nI oLjofo doI osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd
nncIonnI, quodn Lnjo jurIsdIccIon IocnI. Io quo onfrn donfro doI
fIn u oLjofo doI osfnLIocInIonfo nncIonnI, sIguo sIondo jurIsdIc-
cIon fodornI oxcIusIvn y oxcIuyonfo. Icho on ofrns nInLrns,
12.?
C.S.J.., Iolloe, 240:31?; 262:186, onfro ofros.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 29
no hny concurroncIn nIgunn on cunnfo n Io quo consfIfuyo oI
fIn osocIfIco doI osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd nncIonnI. In osfo
sIsfonn consfIfucIonnI, In jurIsdIccIon fodornI os oxcIusIvn y
oxcIuyonfo on Io quo hnco on fornn dIrocfn (y on nIgn cnso
IndIrocfn) nI oLjofo nIsno do In ncfIvIdnd doI osfnLIocInIonfo
fodornI, y os IocnI on Io rosfnnfo.
AsI, on un uorfo fodornI on forrIforIo rovIncInI sor do
jurIsdIccIon fodornI fodo Io nfInonfo n In ncfIvIdnd orfunrIn,
oro os nIIcnLIo In jurIsdIccIon IocnI, fnnfo rovIncInI cono
nunIcInI, on nnforIn do Inuosfos IocnIos, sogurIdnd o hIgIo-
no, hnLIIIfncIonos, ofc. do Ins ncfIvIdndos no osfrIcfnnonfo or-
funrIns: rosfnurnnfos, ofc. In sogurIdnd orfunrIn on Io quo
hnco n In oorncIon osocIfIcn doI uorfo os, dosdo Iuogo, do
jurIsdIccIon fodornI. In rIvnfIzncIon o rovIncInIIzncIon do
uorfos, nhorn ndnIfIdn or In IogIsIncIon, frnsnsn jurIsdIc-
cIon orfunrIn n In nuforIdnd IocnI oro no nodIfIcn In cIusuIn
doI conorcIo InforrovIncInI.
8
o osfo nodo, In fondoncIn no os fnnfo n consIdornr In jurIs-
dIccIon fodornI on rnzon doI forrIforIo ocundo or oI osfnLIo-
cInIonfo, sIno on rnzon doI oLjofo fIn do osfo. Cono dIjo In Cor-
fo Suronn do JusfIcIn do In ncIon o Lnsfn quo un Iugnr
sIfundo donfro do unn rovIncIn son do roIodnd do In ncIon
nrn quo osfn ojorzn on oI unn jurIsdIccIon oxcIusIvn, on rnzon
do quo In Ioy consfIfucIonnI dofornInn Ios fInos nncIonnIos n
quo doLo osfnr dosfInndo. Tnnoco os IndIsonsnLIo oso doro-
cho do roIodnd cunndo oI onIoo do In cosn oxIgo In jurIsdIc-
cIon nncIonnI. Y In rnzon os oLvIn: os In dosfInncIon do Ios Iugn-
ros, In consfruccIon on oIIos do forfnIozns, nrsonnIos, nInnco-
nos u ofros osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nncIonnI Io quo dofor-
nInn y jusfIfIcn oI ojorcIcIo do In IogIsIncIon oxcIusIvn doI Con-
groso, o son In jurIsdIccIon do Ins nuforIdndos fodornIos.
9
12.8
Deereguloci6n , pritoIicoci6n porIuorio, on In !ovIsfn do oro-
cho AdnInIsfrnfIvo, n 9, Iuonos AIros, 1992, s. 31 n 46.
12.9
CIfndo or ZAVAIA, op.ciI., gInn 356.
IA!TI OII!AI XV - 30
Is frocuonfo In soIucIon do quo no hnco fnIfn oI donInIo o
roIodnd do In fIorrn.
10
SI oI sorvIcIo so oforgn on concosIon n
unn IrovIncIn dojn do sor un osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd nncIo-
nnI y nsn n jurIsdIccIon rovIncInI
11
oIIo nuosfrn quo In fIfu-
InrIdnd doI osfnLIocInIonfo os osoncInI. In concosIon os oforgn-
dn n nrfIcuInros oro oI odor concodonfo os nncIonnI, y osfo
oforgn oxrosnnonfo oI confroI n un osfnLIocInIonfo do ufIII-
dnd nncIonnI, nrn ns crondo n oso osocIfIco ofocfo or Ioy
doI Congroso do In ncIon, onfoncos oLvInnonfo In jurIsdIccIon
os fodornI.
In norn cnIIdnd do roIofnrIo no Io confIoro jurIsdIccIon
fodornI nI Isfndo nncIonnI, n nonos quo hnyn unn nfocfncIon n
un fIn quo oncundro on Ios suuosfos do jurIsdIccIon fodornI;
12
n In Invorsn, quo no fongn In cnIIdnd do fIfuInr doI donInIo
dondo oI sorvIcIo concodIdo so InsfnIn no Io rIvn do su jurIsdIc-
cIon fodornI, cunndo In fIono on rnzon doI fIn doI osfnLIocInIon-
fo. II fornIno ncIon os conronsIvo do Ios onfos nufrquI-
cos nncIonnIos.
13
TnnLIon In jurIsdIccIon fodornI so oxfIondo
soLro Ios Iugnros ndynconfos n In oLrn do cnrcfor nncIonnI.
14
12.10
C.S.J.., Iolloe, 15:13?; 21:491; 103:403; 154:312; 215:260; 220:1354.
OO!A, JO!OI M., JurieJicci6n feJerol, od. do In !ovIsfn do JurIsrudon-
cIn ArgonfInn, Iuonos AIros, 1944, . 359, crIfIcn In soIucIon, oro su
oInIon no so hn Inuosfo on nuosfro dorocho.
12.11
C.S.J.., Iolloe, 154:314, MorconeIIi, Boglione , Cio., 1929.
12.12
C.S.J.., Iolloe, 53:254, SolleciIo Alloguo, 1893; 103:409, 415,
Aroguno , 1eIrello, 1906; 154: 312, MorconeIIi, Boglione , Cio., 1929;
155: 104, 113, Irigorifico Arnour Je Lo PloIo conIro lo Protincio Je
Buenoe Airee, 1929; I VIIA, AO!ST, ConeIiIuci6n orgenIino, Iuonos
AIros, 190?, Inronfn y Cnsn IdIforn do ConI Hornnnos, . 365.
12.13
AsI or ojonIo on Iolloe 141:60, 64, ConIorJi, 1924, so dIjo quo
oI onfo os do roIodnd do In ncIon cosfondo con dInoro do In nIsnn y
crondo con fInos do ufIIIdnd nncIonnI. IgunI nfIrnncIon rosocfo nI Con-
sojo ncIonnI do IducncIon on Iolloe 115:408, 410, Clotellee, 1912: Quo
oI osfnLIocInIonfo do In roforoncIn os do roIodnd do In nncIon, cosfondo
con dInoros do In nIsnn y crondo con fInos do ufIIIdnd nncIonnI, or fodo
Io quo doLo consIdorrsoIo conrondIdo on In dIsosIcIon doI nrfIcuIo 6?,
IncIso 2? do In ConsfIfucIon.
12.14
C.S.J.., Iolloe, 19?: 292, 31?/8, Protincio Je Buenoe Airee c/
SuifI Je Lo PloIo, nno 1943.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 31
12.6. Lo norno coneIiIucionol ocIuol. orI. 7 inc. 30
Honos oxuosfo nnforIornonfo cono fuo Inforrofndn In Cons-
fIfucIon cunndo su foxfo docIn on oI onfoncos nrfIcuIo 6?, IncIso
2?, quo corrosondIn nI Congroso do In ncIon: Ijorcor unn Io-
gIsIncIon oxcIusIvn on fodo oI forrIforIo do In CnIfnI do In ncIon,
y soLro Ios dons Iugnros ndquIrIdos or conrn o cosIon, on
cunIquIorn do Ins rovIncIns, nrn osfnLIocor forfnIozns, nrsonn-
Ios, nInnconos u ofros osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nncIonnI.
Ahorn In ConsfIfucIon dIsono on oI nrfIcuIo ?5 IncIso 30 quo
corrosondo nI Congroso: Ijorcor unn IogIsIncIon oxcIusIvn on oI
forrIforIo do In CnIfnI do In ncIon y dIcfnr In IogIsIncIon nocosn-
rIn nrn oI cunIInIonfo do Ios fInos osocIfIcos do Ios osfnLIocI-
nIonfos do ufIIIdnd nncIonnI on oI forrIforIo do In !oLIIcn. Ins
nuforIdndos rovIncInIos y nunIcInIos consorvnrn Ios odoros
do oIIcIn o InosIcIon soLro osfos osfnLIocInIonfos, on fnnfo no
InforfIornn on oI cunIInIonfo do nquoIIos fInos.
II ncfunI foxfo onIfo In propieJoJ nncIonnI cono Lnso do In
jurieJicci6n fodornI, fnI cono yn hnLIn sIdo rosuoIfo or In Cor-
fo Suronn, y ndons osfnLIoco quo osn IogIsIncIon os soIo nII-
cnLIo n Ios fInos osocIfIcos doI osfnLIocInIonfo, cono IgunI-
nonfo Io rosoIvIorn In jurIsrudoncIn on Ins docndns rovIns n
In rofornn do 1994. o nodIfIcn uos oI dorocho consfIfucIonnI
vIgonfo con nnforIorIdnd.
12.?. Lo le, ee lo que fijo lo jurieJicci6n feJerol
Is fIrno In soIucIon sogn In cunI corrosondo nI Congroso
oIogIr on cndn cnso oI cnrcfor y oxfonsIon con quo hn do IogIs-
Inr soLro Ios forrIforIos ndquIrIdos;
15
In oxfonsIon do In jurIs-
dIccIon IocnI, n In Invorsn, doondo do In Ioy nncIonnI.
16
12.15
C.S.J.., Iolloe, 60:342, 354, Tunlietiec, 1931.
12.16
Iolloe, 182:15?, 162, Irigorifico SuifI Je Lo PloIo, nno 1938.
IA!TI OII!AI XV - 32
12.1?
Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, Iolloe, 215: 260, 2?9,
Serticioe Aereoe Cruceiro Jo Sul LIJo., 1949.
12.18
Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, Iolloe, 215: 260, 280.
12.19
Iolloe, 2?1:186, 191, MorconeIIi LIJo. S.A.1.C., 1968; nnforIor-
nonfo 155:104, 111, Irigorifico Arnour Je Lo PloIo, 1929.
12.20
Iolloe, 155:104, 111, Irigorifico Arnour Je Lo PloIo, 1929.
12.21
Iolloe, 2?1:186, MorconeIIi LIJo. S.A.1.C.
SoIo In IogIsIncIon nncIonnI noncIonndn odrIn osfnLIocor y
doIInIfnr In connfILIIIdnd do dIcho ojorcIcIo con Ins nfrI-
LucIonos oxcIuyonfos do In ncIon on fodo cunnfo concIorno n
Ins condIcIonos Lnjo Ins cunIos hnn do dosonvoIvorso Ins ncfIvI-
dndos con Ins quo so rosfo oI sorvIcIo LIIco do cnrcfor nn-
cIonnI;
1?
In IogIsIncIon IocnI os InnIIcnLIo sI no hny Ioy nn-
cIonnI quo osfnLIozcn osn connfILIIIdnd.
18
Ms nn, n vocos so hn rosuoIfo quo os nIIcnLIo In jurIsdIc-
cIon fodornI nn sIn Ioy quo docIdn nsunIrIn on fornn oxrosn.
19
Io cunI IndIcn unn InforrofncIon do hocho oxfonsIvn do In Ioy
fodornI on In nnforIn: In jurIsdIccIon fodornI nnco doI oLjofo o
fIn nIsno doI osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd nncIonnI, do ncuordo
n osfn Iocfurn do In ConsfIfucIon.
12.8. Pernonencio Jel proIleno jurieJiccionol
II confIIcfo InforjurIsdIccIonnI oxIIcndo os ornnnonfo.
Ms nII do In cInrIdnd do Ios foxfos o In jurIsrudoncIn y
docfrInn, oxIsfon sIonro fuorzns oIIfIcns ronIos on juogo
quo Innfonn unn y ofrn voz In cuosfIon. Is do rocordnr quo
In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon dIjo on 1929 Quo
on rosoncIn do Ios nnfocodonfos oxuosfos y In fncuIfnd nfrI-
LuIdn nI Congroso do 'ojorcor unn IogIsIncIon oxcIusIvn...`,
no nroco osILIo quo oI ojorcIcIo do nquoIIn udIorn dnr Iu-
gnr n dIscusIonos jurIdIcns y nn n confIIcfos judIcInIos.
20
Io nIsno on 1968 cunndo cononfn In cnnfIdnd do cuosfIo-
nos IIfIgIosns quo so hnn suscIfndo
21
no oLsfnnfo oI sonfI-
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 33
do InforgIvorsnLIo do In nInLrn 'oxcIusIvn` quo quIoro
docIr nIcn, y no connrfIdn .
22
Yn ocurrIo, on 1934 y 1936,
23
quo In ndnInIsfrncIon confrnI
ndnIfIorn In jurIsdIccIon IocnI. In rosuosfn do In Corfo Suro-
nn do JusfIcIn do In ncIon fuo In nIsnn: Quo In rosonfo
confIondn Inorfn frnor do nuovo n Ios osfrndos judIcInIos unn
cuosfIon yn rosuoIfn or osfn Corfo Suronn.... IgunI cuos-
fIon fuo roroducIdn onfro Ins nIsnns nrfos cunfro nnos dos-
uos, IIogndoso n IdonfIcos rosuIfndos con oI TrILunnI Info-
grndo do ofrn nnnorn.... Quo In concIusIon osfnLIocIdn on
nquoIIns sonfoncIns... doLo sor nnnfonIdn. Ins rnzonos do or-
don jurIdIco dofonIdnnonfo oxuosfns on nquoIIos ronuncIn-
nIonfos son dofInIfIvns y so dnn nquI or roroducIdns, con oI
fIn do ovIfnr roofIcIonos InnocosnrIns.
24
Isn jurIsrudoncIn cnnLIn nnfos do In rofornn do 1994, oro
con oI nIco nIcnnco do cIrcunscrILIr In jurIsdIccIon fodornI nI
oLjofo doI osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd nncIonnI, no nI forrIforIo
quo oI ocun. Is In InforrofncIon quo rocogo In rofornn do
1994 on oI IncIso 30 doI nrfIcuIo ?5: ... dIcfnr In IogIsIncIon
nocosnrIn nrn oI cunIInIonfo do Ios fInos osocIfIcos do Ios
osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nncIonnI on oI forrIforIo do In !o-
LIIcn. Ins nuforIdndos rovIncInIos y nunIcInIos consorvn-
rn Ios odoros do oIIcIn o InosIcIon soLro osfos osfnLIo-
cInIonfos, on fnnfo no InforfIornn on oI cunIInIonfo do nquo-
IIos fInos.
Isfn rodnccIon no nIforn In soIucIon rocodonfo: oI Congroso
do In ncIon sIguo fonIondo jurIsdIccIon fodornI oxcIusIvn y
oxcIuyonfo on fodo Io quo nfnno nI oLjofo o fIn doI osfnLIocI-
nIonfo do ufIIIdnd nncIonnI. ndo quo osfn soIucIon y osfn In-
forrofncIon no os ncIfIcn on In proxie consfIfucIonnI, uos do
12.22
Iolloe, 2?1:186, 192, cIfndo.
12.23
CIfndo on Iolloe, 292:30? y 308.
12.24
Iolloe, 19?:292, 315, 316, Protincio Je Buenoe Airee t. SuifI Je
Lo PloIo, 1943.
IA!TI OII!AI XV - 34
hocho Ins rovIncIns cuosfIonnn In jurIsdIccIon fodornI o Infon-
fnn ojorcor jurIsdIccIon rovIncInI on Ins nnforIns roIns do
Ios onfos roguIndoros rovIsfos on oI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfu-
cIon, onsnnos quo fnI voz so jusfIfIquo roInIcInr In oxosIcIon
ns dofnIIndnnonfo. II Iocfor juzgnr sI Io Inforosn o no voI-
vor unn voz ns soLro oI fonn, on oI ncIfo sIguIonfo.
13. In oxfonso. el conercio inIerprotinciol
II nnforIor nrfIcuIo 6? IncIso 12 osfnLIocIn cono fncuIfnd doI
Congroso do In ncIon !ogInr oI conorcIo nnrIfIno y forrosfro con
Ins nncIonos oxfrnnjorns, y do Ins rovIncIns onfro sI. II ncfunI
foxfo surIno In cnIIfIcncIon do nnrIfIno y forrosfro, con Io cunI
nIngunn cInso do conorcIo InforrovIncInI quodn oxcIuIdn do In ju-
rIsdIccIon nncIonnI: !ogInr oI conorcIo con Ins nncIonos oxfrnnjo-
rns, y do Ins rovIncIns onfro sI (nrfIcuIo ?5, IncIso 13).
Prino focie, In nuovn nornn os ns fornInnnfo, sI so quIoro, on
cunnfo n In oxfonsIon do In jurIsdIccIon fodornI on nnforIn do co-
norcIo InforrovIncInI.
osdo quo on In sogundn nIfnd doI sIgIo nsndo so dIcfo In IogIs-
IncIon forrovInrIn y oIIn fuo Inforrofndn on su nIcnnco or In Corfo
Suronn do JusfIcIn do In ncIon, oxIsfon nIgunos suuosfos quo
son LsIcos on oI sIsfonn consfIfucIonnI nrgonfIno on In nnforIn
quo nquI osfnnos frnfnndo.
In jurIsdIccIon os fodornI fodn voz quo oxIsfn conorcIo Inforro-
vIncInI, Io cunI IncIuyo no soInnonfo Ios suuosfos on quo hnyn unn
conunIcncIon, frnnsorfo o ncfIvIdnd quo fIsIcnnonfo frnsnso Ios
IInIfos do unn rovIncIn o do In CnIfnI IodornI (un fron quo cruco
un IInIfo rovIncInI), sIno fnnLIon Ios cnsos on quo, nunquo oI nodIo
do frnnsorfo ufIIIzndo fornIno on Ios IInIfos do unn nIsnn ro-
vIncIn, In norcndorIn confIno su frnsIfo ns nII do oso IInIfo,
or ofro nodIo do frnnsorfo. Io nIsno os oLvInnonfo nIIcnLIo
fnnfo sI oI oLjofo doI conorcIo os unn cosn nuoLIo o un LIon Innn-
forInI.
!n ojonIo fonrnno do In oxfonsIon dndn orIgInnrInnonfo n In
jurIsdIccIon nncIonnI os In Ioy MIfro nnoro 5315 quo IILornLn n
Ins concosIonnrIns nncIonnIos do Ios Inuosfos rovIncInIos y
nunIcInIos.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 35
Ior oIIo hn odIdo docIrso quo In fondoncIn do nuosfrn orgnnI-
zncIon hn sIdo sIonro hncIn...unn forfIfIcncIon do In nuforIdnd con-
frnI.
1
13.1. ProIiIici6n Je oJuonoe inIerioree
In ConsfIfucIon os cnfogorIcn on rohILIr Ins ndunnns InforIo-
ros, os docIr rovIncInIos, Io cunI InIIcn oI rIncIIo do In IILro
cIrcuIncIon do LIonos or fodo oI InforIor doI nIs sIn rosfrIccIonos
nI confroIos do nIngunn osocIo: ArfIcuIo 9. In fodo oI forrIforIo
do In ncIon no hnLr ns ndunnns quo Ins nncIonnIos, on Ins
cunIos rogIrn Ins fnrIfns quo snncIono oI Congroso. ArfIcuIo 10.
In oI InforIor do In !oLIIcn os IILro do dorochos In cIrcuIncIon do
Ios ofocfos do roduccIon o fnLrIcncIon nncIonnI, nsI cono In do Ios
gonoros y norcnncIns do fodns cInsos, dosnchndns on Ins ndunnns
oxforIoros. ArfIcuIo 11. Ios nrfIcuIos do roduccIon o fnLrIcn-
cIon nncIonnI o oxfrnnjorn, nsI cono Ios gnnndos do fodn osocIo,
quo nson or forrIforIo do unn rovIncIn n ofrn, sorn IILros do Ios
dorochos IInnndos do frnsIfo, sIondoIo fnnLIon Ios cnrrunjos,
Luquos o LosfIns on quo so frnnsorfon; y nIngn ofro dorocho o-
dr InonorsoIos on ndoInnfo, cunIquIorn quo son su dononInn-
cIon, or oI hocho do frnnsIfnr oI forrIforIo. ArfIcuIo 12. Ios
Luquos dosfInndos do unn rovIncIn n ofrn, no sorn oLIIgndos n
onfrnr, nncInr y ngnr dorochos or cnusn do frnsIfo, sIn quo on
nIngn cnso uodnn concodorso roforoncIns n un uorfo rosocfo
do ofro, or nodIo do Ioyos o rogInnonfos do conorcIo.
II nIsno rIncIIo so osfnLIoco on oI nrfIcuIo ?5 cunndo so frnfn
do Ins nfrILucIonos doI Congroso do In ncIon, nI cunI corrosondo:
1.IogIsInr on nnforIn ndunnorn. IsfnLIocor Ios dorochos do
InorfncIon y oxorfncIon, Ios cunIos, nsI cono Ins ovnIuncIonos
soLro Ins quo rocnIgnn, sorn unIfornos on fodn In ncIon. 10.
!ogInnonfnr In IILro nnvogncIon do Ios rIos InforIoros, hnLIIIfnr
Ios uorfos quo consIdoro convonIonfos, y cronr o surInIr ndun-
nns.
13.1
ZAVAIA, CIOOMI!O, Leccionee Je JerecIo pIlico protinciol , nu-
nicipol, fono I, Iuonos AIros, 1928, TnIIoros OrfIcos ArIoI, gInn 55,
quIon ndons oxrosn y onffIcnnonfo noyn on In gInn 53 In oxon-
cIon nncIonnI do Inuosfos IocnIos.
IA!TI OII!AI XV - 36
AI roforIrso n Ios goLIornos do IrovIncIn, In ConsfIfucIon os
IgunInonfo oxIIcIfn on In oLIIgncIon confrnrIn do no InnIscuIr-
so on nnforIn do conorcIo, nnvogncIon nI osfnLIocor ndunnns
rovIncInIos o dorochos do fonoInjo, Io cunI sIgnIfIcn nIngn do-
rocho nI IInIfncIon soLro In cIrcuIncIon do LIonos on oI nIs,
cono yn surgIn do Ios nrfIcuIos 10 y 11. ArfIcuIo 126. Ins
rovIncIns no ojorcon oI odor doIogndo n In ncIon. o uodon
coIoLrnr frnfndos nrcInIos do cnrcfor oIIfIco; nI oxodIr Ioyos
soLro conorcIo, o nnvogncIon InforIor o oxforIor; nI osfnLIocor
ndunnns rovIncInIos; nI ncunnr nonodn; nI osfnLIocor Lnncos
con fncuIfndos do onIfIr LIIIofos, sIn nuforIzncIon doI Congroso
IodornI; nI dIcfnr Ios CodIgos CIvII, ConorcInI, IonnI y do MI-
norIn, dosuos quo oI Congroso Ios hnyn snncIonndo; nI dIcfnr
osocInInonfo Ioyos soLro cIudndnnIn y nnfurnIIzncIon, Lnncn-
rrofns, fnIsIfIcncIon do nonodn o docunonfos doI Isfndo; nI os-
fnLIocor dorochos do fonoInjo; nI nrnnr Luquos do guorrn o Io-
vnnfnr ojorcIfos, snIvo oI cnso do InvnsIon oxforIor o do un oII-
gro fnn InnInonfo quo no ndnIfn dIIncIon dnndo Iuogo cuonfn nI
OoLIorno fodornI; nI nonLrnr o rocILIr ngonfos oxfrnnjoros.
13.2. Torifoe, JerecIoe, eIc., Je IrneiIo
Is ovIdonfo In roocuncIon doI consfIfuyonfo or InodIr oI
coLro do dorochos o fnrIfns do cunIquIor nnfurnIozn or oI frnsIfo
do norcndorIns do In IndoIo quo fuoro or forrIforIo rovIncInI.
AsI surgo doI nrfIcuIo 9, quo nI osfnLIocor oI rIncIIo do quo no
hnLr ns ndunnns quo Ins nncIonnIos, unfunIIzn quo on oIIns
rogIrn Ins fnrIfns quo snncIono oI Congroso. In ofrns nInLrns,
quo no hnLr fnrIfns rovIncInIos or frnsIfo do LIonos on oI Info-
rIor doI nIs. In IgunI sonfIdo os cnfogorIco oI nrfIcuIo 10 on cunnfo
unfunIIzn quo on oI InforIor do In !oLIIcn os IILro do dorochos
In cIrcuIncIon do Ios ofocfos do roduccIon o fnLrIcncIon nncIonnI.
Ofrn voz, quo Ins rovIncIns no uodon osfnLIocor dorochos do cIr-
cuIncIon nrn Ios LIonos roducIdos on oI nIs, nI fnnoco nrn Ios
Inorfndos cono Iuogo ncInrn.
Is ns quo fornInnnfo oI nrfIcuIo 11 nI dIsonor quo Ios nrfI-
cuIos do roduccIon o fnLrIcncIon nncIonnI o oxfrnnjorn... quo nson
or forrIforIo do unn rovIncIn n ofrn, sorn IILros do Ios dorochos
IInnndos do frnsIfo, sIondoIo fnnLIon Ios cnrrunjos, Luquos o
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 3?
LosfIns on quo so frnnsorfon; y nIngn ofro dorocho odr Ino-
norsoIos on ndoInnfo, cunIquIorn quo son su dononInncIon, or oI
hocho do frnnsIfnr oI forrIforIo.
Is unn frnso quo nroco onsndn ox rofoso nrn Ios dorochos do
onjo quo nhorn Ins rovIncIns rofondon coLrnr or oI frnsIfo doI
fIuIdo oIocfrIco.
II nrfIcuIo 12, cono yn vInos, rohILo quo Ios Luquos sonn oLII-
gndos n ngnr dorochos or cnusn do frnsIfo.
Ior IfIno, oI nrfIcuIo 126 rohILo n Ins rovIncIns fnnfo oxo-
dIr Ioyos soLro conorcIo, o nnvogncIon InforIor o oxforIor; nI osfn-
LIocor ndunnns rovIncInIos, cono osfnLIocor dorochos do fonoIn-
jo, con ns In rohILIcIon do ojorcor Ios odoros doIogndos n In
ncIon, onfro Ios quo osfn cnfogorIcnnonfo IncIuIdos fodn y cunI-
quIor cInso do dorochos or oI frnsIfo.
o so frnfn do unn norn cuosfIon fIscnIIsfn, rovIncInIIsfn nI
confrnIIsfn: osf on juogo oI rIncIIo doI IILro conorcIo Inforro-
vIncInI o InfornncIonnI quo nuosfrn rInIgonIn ConsfIfucIon osfn-
LIocIorn y Iuogo so nLnndonnrn or In crocIonfo IogIsIncIon Infor-
voncIonIsfn do osfo sIgIo.
Ioro nhorn so hn rofornndo on In IogIsIncIon nncIonnI, dosdo 1989,
nI nuovo rIncIIo InfornncIonnI quo os oI nIsno do In ConsfIfucIon
do 1853/60, oI do In IILro cIrcuIncIon do LIonos y orsonns, sIn IInI-
fncIonos, Lnrrorns nI dorochos do nnfurnIozn nIgunn.
SI oso os oI rIncIIo quo nhorn rIgo on oI nuovo ordon ocononIco
nundInI, no so ndvIorfo In rnzon or In cunI no sorIn oI do nIIcncIon
on oI ordon Inforno do nuosfro nIs.
13.3. Su oplicoci6n eoIre el peoje elecIrico
In In ncfunIIdnd, Iuogo do In rofornn doI Isfndo y do In ConsfI-
fucIon, Ins rovIncIns vuoIvon n fornuInr Ios Innfoos do nnfnno y
nsI os cono on nnforIn oIocfrIcn, or ojonIo, n vocos so rofondo n
nIvoI IocnI coLrnr dorochos IInnndos do onjo or oI frnsIfo do
fIuIdo oIocfrIco or rodos IocnIos. AIgunos Invocnn In roIodnd do
In rod IocnI cono nrgunonfo, no ndvIrfIondo quo fnnLIon Ios rIos
InforrovIncInIos y Ins rILorns son do roIodnd IocnI, y sIn onLnr-
go Ios osf vodndo coLrnr dorochos do fonoInjo; oIvIdnndo quo nn
cunndo Ios cnnInos sonn IocnIos fnnoco uodon coLrnr fnIos doro-
chos do frnsIfo.
IA!TI OII!AI XV - 38
IsocIfIcnnonfo, so frnnsgrodon Ins nornns consfIfucIonnIos
sogn Ins cunIos: In oI InforIor do In !oLIIcn os IILro do doro-
chos In cIrcuIncIon do Ios ofocfos do roduccIon o fnLrIcncIon nncIo-
nnI (nrfIcuIo 10), y quo Ios nrfIcuIos do roduccIon o fnLrIcncIon
nncIonnI o oxfrnnjorn... quo nson or forrIforIo do unn rovIncIn n
ofrn, sorn IILros do Ios dorochos IInnndos do frnsIfo, sIondoIo
fnnLIon Ios cnrrunjos, Luquos o LosfIns on quo so frnnsorfon
(nrfIcuIo 11, rInorn nrfo); y nIngn ofro dorocho odr Inonor-
soIos on ndoInnfo, cunIquIorn quo son su dononInncIon, or oI ho-
cho do frnnsIfnr oI forrIforIo (nrfIcuIo 11, sogundn nrfo).
13.4. Lo notegoci6n
II nrfIcuIo 12 do In ConsfIfucIon, confInunndo Io osfnLIocIdo on
IgunI sonfIdo or Ios nrfIcuIos 9 n 11, dIsono quo Ios Luquos dosfI-
nndos do unn rovIncIn n ofrn, no sorn oLIIgndos n onfrnr, nncInr y
ngnr dorochos or cnusn do frnsIfo, sIn quo on nIngn cnso uodnn
concodorso roforoncIns n un uorfo rosocfo do ofro, or nodIo do
Ioyos o rogInnonfos do conorcIo. o IgunI nodo, oI nrfIcuIo 26 do In
ConsfIfucIon nnforIor y ncfunI osfnLIoco quo In nnvogncIon do Ios
rIos InforIoros do In ncIon os IILro nrn fodns Ins Lnndorns, con sujo-
cIon nIcnnonfo n Ios rogInnonfos quo dIcfo In nuforIdnd nncIonnI. A
su voz, In ncfunI ConsfIfucIon confIono on su nrfIcuIo ?5 IncIso 10 In
rInorn nrfo doI vIojo nrfIcuIo 6? IncIso 9: !ogInnonfnr In IILro
nnvogncIon do Ios rIos InforIoros, hnLIIIfnr Ios uorfos quo consIdoro
convonIonfos, y cronr o surInIr ndunnns.
Surgo do nIII quo fodo Io nfInonfo n In IILro nnvogncIon do Ios
rIos corrosondo n In IogIsIncIon nncIonnI, sIn nI sIquIorn In oxIgon-
cIn do quo so frnfo do rIos InforrovIncInIos. oI nIsno nodo oI
nnforIor nrfIcuIo 100 y ncfunI 116, nI fIjnr Ins nfrILucIonos do In
Corfo Suronn y dons frILunnIos fodornIos InforIoros, IncIuyo ...
oI conocInIonfo y docIsIon... do Ins cnusns do nInIrnnfnzgo y jurIs-
dIccIon nnrIfInn
In rogIn gunrdn concordnncIn con In nnforIor y In quo Iuogo oxII-
cnnos. In roIio jurie os sIonro In nIsnn, nn cunndo so frnfn
osocIfIcnnonfo do LIonos quo so roconocon doI donInIo LIIco do
Ins rovIncIns.
II roconocInIonfo do In roIodnd rovIncInI do Ins nguns, oI
Iocho y Ins Inyns os vIrfunInonfo unnIno dosdo oI dIcfnnon ro-
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 39
nuncIndo on 1894 or oI onfoncos rocurndor gonornI do In ncIon
r. I!A!O COSTA.
2
Ioro no oLsfnnfo orfonocorIos oI donInIo, In
docfrInn consfIfucIonnI nuncn Ios roconocIo In jurIsdIccIon on Io quo
hnco n In nnvogncIon, nfonfo oI cInro foxfo consfIfucIonnI y In Idon
do quo con oIIo so sIrvo nI conorcIo InforrovIncInI o InfornncIonnI.
In sunn y do ncuordo n osfos nnfocodonfos, nunquo oI donInIo
do Ios rIos (o Ingos nnvognLIos) orfonoco n Ins IrovIncIns, In jurIs-
dIccIon, fnnfo IogIsInfIvn cono judIcInI y or consocuoncIn ndnI-
nIsfrnfIvn, Io corrosondo n In ncIon on fodo Io osocIfIco n In
nnforIn fodornI.
3
In un cIsIco doLnfo on oI Sonndo nncIonnI SA!MIITO y VIIIZ
SA!SIIII sosfuvIoron In fosIs do In roIodnd nncIonnI doI suoIo o
Iocho; rodonIno In oInIon confrnrIn do MIT!I, or In rovIncIn do
Iuonos AIros, quIon sIn onLnrgo sosfuvo onfoncos rosocfo do In
ncIon: Cono odor LIIco, rorosonfnnfo do In roIodnd co-
nn, hny un cnno vnsfo on quo ojorco unn jurIsdIccIon, o un Ino-
rIo oxcIusIvo y nLsoIufo, y os soLro In suorfIcIo do Ins nguns nnvo-
gnLIos. Isfo no quIoro docIr quo oI odor nncIonnI son duono do osns
nguns; os sInIononfo roguIndor.
4
IncIuso on Ins rILorns, so hn
dIcho, In ncIon fIono jurIsdIccIon nI nIco y oxcIusIvo oLjofo do
nsogurnr In IILro nnvogncIon y fncIIIfnr, or Io fnnfo, oI conorcIo
InfornncIonnI o InforrovIncInI.
5
In IILro nnvogncIon sIguo In rogIn
doI IILro conorcIo y cIrcuIncIon, y no hnco onfoncos sIno ndoInnfnr n
nIvoI doI nIs Io quo os In crocIonfo fondoncIn InfornncIonnI. In
jurIsdIccIon vn Ionfnnonfo dojnndo do sor nncIonnI on dofornInn-
dns nnforIns, nrn frnnsfornnrso on surnnncIonnI.
13.5. Loe repreeoe IiJroelecIricoe cono logoe notegoIlee
II rogInon do Ios rIos os oI nIsno nrn Ios Ingos nnvognLIos.
6
Iso concofo nLnrcn n fodns Ins rorosns hIdrooIocfrIcns, orquo oI
13.2
CIfndo or ZAVAIA, op.ciI., . 352.
13.3
MA!IIHOII, op.ciI., gInns 311 y ss.
13.4
CIfndo or ZAVAIA, op.ciI., . 353.
13.5
ZAVAIA, op.ciI. , g. 351.
13.6
MA!IIHOII, MIO!II S., Ieginen , legieloci6n Je loe oguoe pIlicoe
, pritoJoe, Iuonos AIros, 1981, gInn 442 y sus ronIsIonos.
IA!TI OII!AI XV - 40
concofo do nnvognLIIIdnd os sunnnonfo nnIIo, IncIuyondo In
norn fIofnLIIIdnd; do nIII quo oxIsfn ofro oIononfo ns do jurIsdIc-
cIon fodornI on nnforIn do onorgIn oIocfrIcn. So hn dIcho nsI on
ofocfo quo un cnuco do ngun o un Ingo os nnvognLIo on sonfIdo jurI-
dIco cunndo son 'rcfIcnnonfo` fIofnLIo, os docIr, quo son susco-
fILIo do frnnsorfnr LnIsns o jnngndns y no rocIsnnonfo 'Luquos`
(cunIquIorn son oI fonoInjo do osfos).
?
II uso furIsfIco doI Ingo fnnLIon oncundrn donfro doI concofo
do nnvognLIIIdnd: cono docIn I!IITAS on su Iroyocfo, son cnucos
nnvognLIos nquoIIos on quo In nnvogncIon os osILIo, nnfurnI o
nrfIfIcInInonfo, on fodo su curso o on nrfo do oI, n voIn, rono o n In
sIrgn or onLnrcncIonos do cunIquIor osocIo, cono fnnLIon or
jnngndns, Innchns y LnIsns do nndorn.
8
13.6. OIroe conunicocionee
Conforno nI nrfIcuIo cunrfo do In ConsfIfucIon, Io nfInonfo nI
rogInon do Corroos os fodornI. Injo osfn rInorn dofInIcIon odo-
nos Iuogo oncundrnrIo fnnLIon cono osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd
nncIonnI, y cono suuosfo do conunIcncIon InforrovIncInI o Infor-
nncIonnI. Y oI hocho do quo nIgunn cnrfn son onIfIdn y fongn cono
dosfInnfnrIo nIguIon quo so oncuonfrn on oI nIsno forrIforIo do
unn IrovIncIn, no or oIIo In jurIsdIccIon sor rovIncInI: os quo unn
cnrfn sIrvo n Ins conunIcncIonos y cono fnI os do nocosnrIn frnscon-
doncIn nnforInI o InnnforInI ns nII do unn soIn jurIsdIccIon.
IIon so ndvIorfo quo In roIio jurie consfIfucIonnI os In nIsnn
quo con In nnvogncIon do Ios rIos InforIoros, o con In rohILIcIon n
Ins rovIncIns do fIjnr fnrIfns n Ios Lnrcos quo rocorron Ios rIos, o
ndunnns InforIoros, ofocoforn.
In IogIcn consfIfucIonnI os sIonro In nIsnn, y oIIo fIono Iuogo
nIIcncIon nI nononfo do consIdornr nuovns fornns do frnnsnccIon
conorcInI, do roduccIon y vonfn do LIonos o sorvIcIos quo nunquo
no oxIsfIornn nI nononfo do snncIonnrso In ConsfIfucIon, onfrnn
donfro do su nIsnn rnfIo: eoJen roIio, iJen jue.
13.?
MA!IIHOII, op.ciI., . 26?; VIIIIOAS IASAVIIIASO, IIJAM, DerecIo
oJninieIroIito, fono IV, Iuonos AIros, 1952, . 5?5.
13.8
CodIgo CIvII, fono I, nrfIcuIo 331, gInn 188.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 41
IIIo os do nIIcncIon on nnforIn do foIofonIn y dons fornns
nodornns do conunIcncIon, sonn oIIns InforrovIncInIos o donfro
doI forrIforIo do unn nIsnn IrovIncIn, y In nIsnn IogIcn doI sIsfo-
nn IIovn n IgunI soIucIon nrn Ios cnsos nnIogos: foIofonIn nncIo-
nnI o InfornncIonnI, frnnsnIsIon do dnfos unfo n unfo, sorvIcIos
do fox, eIore onJ foruorJ, ofcoforn.
13.?. De nueto eoIre loe eeIoIlecinienIoe Je uIiliJoJ nocionol
TnnLIon oxIsfo jurIsdIccIon fodornI on Ios osfnLIocInIonfos do
ufIIIdnd nncIonnI uLIcndos on oI forrIforIo do Ins rovIncIns (fodns
Ins onfIdndos nncIonnIos do cunIquIor nnfurnIozn jurIdIcn quo fIo-
non ncfIvIdnd on unn rovIncIn).
In nIgunns oocns so Io roconocIo n In ncIon jurIsdIccIon oxcIu-
sIvn y oxcIuyonfo on cunIquIor ncfo o hocho quo so coIoLrnrn o ncno-
cIorn donfro doI IInIfo fIsIco doI osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd nncIo-
nnI y hnsfn so IIogo n hnLInr, on Io quo hoy so roconoco cono oxngo-
rncIon, do unn suuosfn fodornIIzncIon doI Iugnr.
9
Irn nsI cono Ins
hnLIIIfncIonos nrn conorcIos on oI ron Ins ofocfunLn In nuforIdnd
nncIonnI (os conocIdo on In CnIfnI IodornI cono IIMISA oforgn-
Ln Ins hnLIIIfncIonos nunIcInIos on Iugnr do In MunIcInIIdnd do
In CIudnd do Iuonos AIros), y hnsfn Ios crInonos do dorocho conn
nIII ocurrIdos ornn juzgndos on nIgunos cnsos or In jusfIcIn fodornI
y no In rovIncInI. SIn onLnrgo, fnnfo In IogIsIncIon cono In jurIs-
rudoncIn so IncIInnron fInnInonfo or In fosIs do In jurIsdIccIon
concurronfo do In ncIon y Ins nuforIdndos IocnIos, fnnfo rovIncIn-
Ios cono nunIcInIos, y osfn os In soIucIon oxIsfonfo nI nononfo do
In rofornn do 1994.
Iuogo voronos cono cnLo Innfonr In cuosfIon n nrfIr doI foxfo
consfIfucIonnI ncfunI. In osfo sIsfonn consfIfucIonnI, In jurIsdIccIon
fodornI os oxcIusIvn y oxcIuyonfo on Io quo hnco on fornn dIrocfn (y
on nIgn cnso IndIrocfn) nI oLjofo nIsno do In ncfIvIdnd fodornI, y
os IocnI on Io rosfnnfo.
AsI, on un uorfo fodornI on forrIforIo rovIncInI sor do jurIs-
dIccIon fodornI fodo Io nfInonfo n In ncfIvIdnd orfunrIn, oro os
13.9
Iolloe, 240:31?; 262:186, onfro ofros.
IA!TI OII!AI XV - 42
nIIcnLIo In jurIsdIccIon IocnI, fnnfo rovIncInI cono nunIcInI, on
nnforIn do Inuosfos IocnIos, sogurIdnd o hIgIono, hnLIIIfncIonos,
ofc. do Ins ncfIvIdndos no osfrIcfnnonfo orfunrIns: rosfnurnnfos,
ofc.
13.8. Ao Ioce folIo el Joninio, eino el fin
Ofrn cuosfIon os sI so frnfn on In osocIo do unn jurIsdIccIon on
rnzon doI Iugnr, do In roIodnd do In fIorrn, o doI oLjofo. Ijo n
roosIfo doI nIsno In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon
quo: o Lnsfn quo un Iugnr sIfundo donfro do unn rovIncIn son do
roIodnd do In ncIon nrn quo osfn ojorzn on oI unn jurIsdIccIon
oxcIusIvn, on rnzon do quo In Ioy consfIfucIonnI dofornInn Ios fInos
nncIonnIos n quo doLo osfnr dosfInndo. Tnnoco os IndIsonsnLIo
oso dorocho do roIodnd cunndo oI onIoo do In cosn oxIgo In jurIs-
dIccIon nncIonnI. Y In rnzon os oLvIn: os In dosfInncIon do Ios Iugn-
ros, In consfruccIon on oIIos do forfnIozns, nrsonnIos, nInnconos u
ofros osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nncIonnI Io quo dofornInn y jus-
fIfIcn oI ojorcIcIo do In IogIsIncIon oxcIusIvn doI Congroso, o son In
jurIsdIccIon do Ins nuforIdndos fodornIos.
10
Is fIrno In soIucIon do quo no hnco fnIfn oI donInIo o roIodnd
do In fIorrn nrn quo hnyn jurIsdIccIon fodornI.
11
osdo Iuogo, sI In
ncIon so dosrondo do In oorncIon do un osfnLIocInIonfo do ufI-
IIdnd nncIonnI, nn gunrdnndo In roIodnd doI forrono, y oforgn oI
sorvIcIo on concosIon n unn IrovIncIn, oso dojn do sor un osfnLIocI-
nIonfo do ufIIIdnd nncIonnI y nsn n jurIsdIccIon rovIncInI.
12
IIIo
os nsI, cInro osf, sIonro quo no osfo nfocfndn In cIusuIn doI
conorcIo InforrovIncInI, suuosfo on oI cunI oorn In cIusuIn doI
IncIso 13 doI nrfIcuIo ?5 y no In doI IncIso 30; Io roIo uodo docIr-
so on nnforIn do In IILro nnvogncIon do Ios rIos y Ingos (IncIso 10).
13.10
CIfndo or ZAVAIA, op.ciI., gInn 356.
13.11
Iolloe, 15:13?; 21:491; 103:403; 154:312; 215:260; 220:1354. AIgu-
nn docfrInn nInorIfnrIn crIfIcn In soIucIon: OO!A, JO!OI M., JurieJic-
ci6n feJerol, od. do In !ovIsfn do JurIsrudoncIn ArgonfInn, Iuonos
AIros, 1944, . 359.
13.12
154:314, MorconeIIi, Boglione , Cio., 1929.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 43
13.9. Ao olconco el Joninio ein el fin
Invorsnnonfo ocurro Io nIsno: In norn cnIIdnd do roIofnrIo
quo oI Isfndo nncIonnI fongn do dofornInndos InnuoLIos no Io con-
fIoro jurIsdIccIon fodornI sI no hny unn nfocfncIon n un fIn quo on-
cundro on Ios suuosfos do jurIsdIccIon fodornI.
13
13.10. Lo Aoci6n conprenJe loe enIee ouIrquicoe nocionolee
II fornIno ncIon no hn sIdo fonndo cono nIIcnLIo oxcIusI-
vnnonfo n In orsonn jurIdIcn doI Isfndo nncIonnI, sIno quo hn sIdo
consIdorndo cono conronsIvo do Ios onfos nufrquIcos nncIonn-
Ios. Muchns vocos In Corfo Io dIco sIn nnyoros dosnrroIIos oro con
un cInro sonfIdo onIrIco y vnIornfIvo.
AsI or ojonIo so dIjo quo oI onfo os do roIodnd do In ncIon
cosfondo con dInoro do In nIsnn y crondo con fInos do ufIIIdnd
nncIonnI;
14
Quo oI osfnLIocInIonfo do In roforoncIn os do roIo-
dnd do In nncIon, cosfondo con dInoros do In nIsnn y crondo con
fInos do ufIIIdnd nncIonnI, or fodo Io quo doLo consIdorrsoIo con-
rondIdo on In dIsosIcIon doI nrfIcuIo 6?, IncIso 2? do In ConsfIfu-
cIon.
15
13.11. Lugoree oJ,ocenIee
TnnLIon fIono rosuoIfo In Corfo Suronn quo In jurIsdIccIon
fodornI so oxfIondo soLro Ios Iugnros ndynconfos n In oLrn do cnrc-
for nncIonnI.
16
13.13
Iolloe, 53:254, SolleciIo Alloguo, 1893; 103:409, 415, Aroguno ,
1eIrello, 1906; 154: 312, MorconeIIi, Boglione , Cio., 1929; 155: 104,
113, Irigorifico Arnour Je Lo PloIo conIro lo Protincio Je Buenoe Ai-
ree, 1929; I VIIA, AO!ST, ConeIiIucion orgenIino, Iuonos AIros, 190?,
Inronfn y Cnsn IdIforn do ConI Hornnnos, . 365.
13.14
Iolloe, 141:60, 64, ConIorJi, 1924
13.15
So frnfnLn doI Consojo ncIonnI do IducncIon on Iolloe, 115:408,
410, Clotellee, 1912.
13.16
Iolloe, 19?: 292, 31?/8, Protincio Je Buenoe Airee c/ SuifI Je Lo
PloIo, nno 1943.
IA!TI OII!AI XV - 44
13.12. Loe nornoe coneIiIucionolee
Honos oxuosfo nnforIornonfo cono fuo Inforrofndn In ConsfIfu-
cIon cunndo su foxfo docIn on oI onfoncos nrfIcuIo 6?, IncIso 2?, quo
corrosondIn nI Congroso do In ncIon: Ijorcor unn IogIsIncIon oxcIu-
sIvn on fodo oI forrIforIo do In CnIfnI do In ncIon, y soLro Ios dons
Iugnros ndquIrIdos or conrn o cosIon, on cunIquIorn do Ins rovIn-
cIns, nrn osfnLIocor forfnIozns, nrsonnIos, nInnconos u ofros osfn-
LIocInIonfos do ufIIIdnd nncIonnI. Ahorn In ConsfIfucIon dIsono on
oI nrfIcuIo ?5 IncIso 30 quo corrosondo nI Congroso: Ijorcor unn
IogIsIncIon oxcIusIvn on oI forrIforIo do In CnIfnI do In ncIon y dIcfnr
In IogIsIncIon nocosnrIn nrn oI cunIInIonfo do Ios fInos osocIfIcos
do Ios osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nncIonnI on oI forrIforIo do In !o-
LIIcn. Ins nuforIdndos rovIncInIos y nunIcInIos consorvnrn Ios
odoros do oIIcIn o InosIcIon soLro osfos osfnLIocInIonfos, on fnnfo
no InforfIornn on oI cunIInIonfo do nquoIIos fInos.
O son quo oI ncfunI foxfo consfIfucIonnI roscIndo oxrosnnonfo
do In roIodnd nncIonnI cono Lnso do In jurIsdIccIon fodornI, fnI
cono yn hnLIn sIdo rosuoIfo or In Corfo Suronn dosdo Ios nILo-
ros do In !oLIIcn, y ndons quo osn IogIsIncIon os soIo nIIcnLIo
on Io nfInonfo n Ios fInos osocIfIcos do Ios osfnLIocInIonfos do
ufIIIdnd nncIonnI, fnnLIon cono Io rosoIvIorn In jurIsrudoncIn oro
nhorn on Ins docndns rovIns n In rofornn do 1994.
Isn nuovn rodnccIon consfIfucIonnI rocogo nsI In nnfIgun Infor-
rofncIon.
13.13. DerecIo conporoJo
SI LIon oxIsfon nuchos nrnIoIos onfro Ins nornns consfIfucIo-
nnIos nrgonfInos y su rocodonfo norfonnorIcnno, cnLo dosfncnr
quo oI odor confrnI nrgonfIno os nucho ns fuorfo quo oI odor
confrnI on Ios Isfndos !nIdos. IIIo os nsI no soIo or In fncuIfnd do
sus osfndos nrn dIcfnr In IogIsIncIon susfnnfIvn o do fondo, do In
quo nuosfrns rovIncIns cnrocon, sIno fnnLIon or unn dIforonfo
nornnfIvn doI foxfo consfIfucIonnI on nnforIn do osfnLIocInIonfos
do ufIIIdnd nncIonnI. A guIsn do ojonIo, on Ios Isfndos !nIdos oI
foxfo consfIfucIonnI roquIoro Ioy oxrosn doI Isfndo IocnI, Io quo no
ocurro on nuosfrn ConsfIfucIon.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 45
!nn dIforoncIn confrnrIn os quo on In ConsfIfucIon do Isfndos
!nIdos In jurIsdIccIon fodornI os oxcIusIvn on fnIos Iugnros, on fnn-
fo quo In nuosfrn, con In nodIfIcncIon do 1994 quo rocogo on cunI-
quIor cnso In jurIsrudoncIn, os concurronfo. In Ios Isfndos !nI-
dos. on cnnLIo, In cIusuIn doI ArfIcuIo 1, soccIon VIII, IncIso 1? so
rofIoro n quo oI Congroso fondr In fncuIfnd do ojorcor IogIsIncIon
oxcIusIvn on Ios suuosfos quo onuncIn (TIe Congreee eIoll Iote
pouer... To exerciee exclueite legieloIion in oll Coeee uIoIeoeter...).
In oI cnso SIeele t. Holligon, 229 Iod. 101, nno 1916, so onfondIo
quo oIIo conrondIn In jurIsdIccIon on sonfIdo nnIIo. In CoIene t.
Virginio, 6 Whonf. 264, 428, nno 1821, so dIjo quo In oxIsfoncIn do
jurIsdIccIon fodornI IogIsInfIvn y judIcInI InIIcnLn fnnLIon In ju-
rIsdIccIon o ncfuncIon ndnInIsfrnfIvn, uos In jurIsdIccIon gonornI
IIovn on sI, cono IncIdonfnI, oI dorocho n hncor ofocfIvo oI odor
fodornI.
1?
Iso sonfIdo nnIIo, conronsIvo do IogIsIncIon, jurIsdIc-
cIon y ndnInIsfrncIon, uodo consIdornrso vIgonfo onfro nosofros,
con oI nIcnnco y In IInIfncIon quo surgo doI nrgrnfo sIguIonfo.
In fnIos suuosfos, sogn so rocordo on IorI LeotenuorII I. I.
Co. t. Louer (114 !.S. 525, 532, nno 1885), so hnLIn sosfonIdo quo
In jurIsdIccIon osfndunI quodnLn oxfInguIdn.
18
Iso no os oI cnso on
nuosfro nIs, n nrfIr do In oxrosn consngrncIon consfIfucIonnI on
1994 do In rovIn rogIn jurIsrudoncInI. uosfro dorocho so nnrfn
doI rocodonfo norfonnorIcnno conforno nI cunI hncIn fnIfn no soIo
fIfuIo do donInIo nncIonnI or conrn, cosIon o oxroIncIon, sIno
fnnLIon unn Ioy osocInI osfndunI, cono conJiIio eine quo non doI
nncInIonfo do In jurIsdIccIon fodornI. SIn osn Ioy osfndunI, In norn
cnIIdnd do roIofnrIo nn nrn fInos LIIcos no hncIn nncor In
jurIsdIccIon fodornI on oI dorocho norfonnorIcnno;
19
In IogIsInfurn
13.1?
TIe ConeIiIuIion of IIe UniIeJ SIoIee of Anerico (AnnoIoIeJ),
od. doI Sonndo, WnshIngfon, 1938, . 289; STO!Y, JOSIIH, ConnenIoriee of
IIe ConeIiIuIion of IIe UniIeJ SIoIee, IIffIo, Irovn nnd Co., Iosfon,
18?3, fono II, s. 126 y 130; WIIIO!OHIY, WISTII WOOI!!Y, TIe Cone-
IiIuIionol Lou of IIe UniIeJ SIoIee, fono 1, sogundn odIcIon, Inkor,
VoorhIs nnd Co., uovn York, 1929, gInn 453, ofc.
13.18
AnLos cnsos cIfndos on TIe ConeIiIuIion of IIe UniIeJ SIoIee of
Anerico (AnnoIoIeJ), op.ciI., s. 28? y 288.
13.19
WIIIO!OHIY, op.ciI., fono II, . 454; KoIl t. UniIeJ SIoIee, 91 !.S.
36?; Surplue TroJing Co. t. Cool, 281 !.S. 64?, 650, nno 1930.
IA!TI OII!AI XV - 46
IocnI odIn osfnLIocor cunIquIor condIcIon quo no fuorn InconnfI-
LIo con oI uso LIIco confonIndo.
20
AIII nnroco oI gornon do
nuosfrn roIn jurIsrudoncIn quo fIono on cuonfn ns oI oLjofo do
In ncfIvIdnd fodornI quo oI osncIo fIsIco on oI cunI so dosnrroIIn, n
fonor do In vIojn jurIsrudoncIn y oI nuovo foxfo consfIfucIonnI.
In nuosfro dorocho oI Isfndo nncIonnI uodo hnsfn oxroInr
LIonos doI donInIo LIIco rovIncInI y orgnnIznr nIII un osfnLIocI-
nIonfo do ufIIIdnd nncIonnI sujofo n jurIsdIccIon fodornI, sIn noco-
sIdnd do consonfInIonfo o Ioy rovIncInI.
21
In conconfrncIon doI odor fodornI os, on sunn y snIvnndo Ins
dIforoncIns, nnyor on nuosfro sIsfonn quo on oI doI rocodonfo nor-
fonnorIcnno.
13.14. Boee legieloIito Je lo jurieJicci6n feJerol
In nuchos cnsos so hn dIcho quo corrosondo nI Congroso oIogIr
on cndn cnso oI cnrcfor y oxfonsIon con quo hn do IogIsInr soLro Ios
forrIforIos ndquIrIdos;
22
In oxfonsIon do In jurIsdIccIon IocnI do-
ondo do Io quo osfnLIozcn nI rosocfo In Ioy nncIonnI.
23
SoIo In IogIsIncIon nncIonnI noncIonndn odrIn osfnLIocor y
doIInIfnr In connfILIIIdnd do dIcho ojorcIcIo con Ins nfrILucIonos
oxcIuyonfos do In ncIon on fodo cunnfo concIorno n Ins condIcIonos
Lnjo Ins cunIos hnn do dosonvoIvorso Ins ncfIvIdndos con Ins quo so
rosfo oI sorvIcIo LIIco do cnrcfor nncIonnI;
24
sI no hny Ioy
nncIonnI quo osfnLIozcn osn connfILIIIdnd, In IogIsIncIon IocnI
13.20
People t. GoJfre,, 1? Johns 225; T!CII!, JOH !AOIIH, TIe
ConeIiIuIion of IIe UniIeJ SIoIee, Id. CnIInghnn & Co, ChIcngo, 1899, .
598; IorI LeotenuorII I.I. Co. t. Loue, 114 !.S. 528, 538, nno 1885.
13.21
Iolloe, 128:6?, ?4, Ierrocorril Jel SuJ t. MunicipoliJoJ Je Lo
PloIo, nno 1918; MA!IIHOII, MIO!II S., TroIoJo Jel Joninio pIlico, od.
TIA, Iuonos AIros, 1961, s. 120 y ss.; IIIISA, !AIAII, DerecIo oJninie-
IroIito, 6 odIcIon, od. In Ioy, Iuonos AIros, 1964, fono III, s. 4?6 y
4??; VIIIIOAS IASAVIIIASO, IIJAM, DerecIo oJninieIroIito, fono 4, Iuo-
nos AIros, 1952, s. 144 y 145; IIO, II!AO, TroIoJo inIegrol Je lo
expropioci6n pIlico, Iuonos AIros, 1934, s. 3?2 y ss., ofc.
13.22
160:342, 354, Tunlietiec, 1931.
13.23
182:15?, 162, Irigorifico SuifI Je Lo PloIo, nno 1938.
13.24
215:260, 2?9, Serticioe Aereoe Cruceiro Jo Sul LIJo., 1949.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 4?
os InndnIsILIo.
25
In sunn, osf on nnnos doI Congroso do In n-
cIon, dondo or cIorfo fIonon rorosonfncIon Ins rovIncIns doI nIs
on nnLns cnnrns, rosoIvor In oxfonsIon do In jurIsdIccIon fodornI.
In ocnsIonos so hn rosuoIfo quo corrosondo In jurIsdIccIon fodo-
rnI nn sIn Ioy quo docIdn nsunIrIn on fornn oxrosn.
26
13.15. CueeIi6n liIigioeo pernonenIe
Muchns vocos In Corfo Suronn so hn sorrondIdo do In cnnfI-
dnd do cnusns judIcInIos or osfo fIo do cuosfIonos jurIsdIccIonnIos,
y no nroco nuy roLnLIo quo on oI fufuro, con nuovn ConsfIfucIon
y IogIsIncIon, In IIfIgIosIdnd dosnnrozcn.
Hn dIcho nsI oI frILunnI on 1929 Quo on rosoncIn do Ios nnfocodon-
fos oxuosfos y In fncuIfnd nfrILuIdn nI Congroso do 'ojorcor unn IogIs-
IncIon oxcIusIvn...`, no nroco osILIo quo oI ojorcIcIo do nquoIIn udIorn
dnr Iugnr n dIscusIonos jurIdIcns y nn n confIIcfos judIcInIos;
2?
o on
1968 cunndo cononfn In cnnfIdnd do cuosfIonos IIfIgIosns quo so hnn
suscIfndo
28
no oLsfnnfo oI sonfIdo InforgIvorsnLIo do In nInLrn 'ox-
cIusIvn` quo quIoro docIr nIcn, y no connrfIdn.
29
Ms nn, cuosfIonos quo In Corfo onfondIo dofInIfIvnnonfo
rosuoIfns on nIgunn oorfunIdnd, voIvIoron unn y ofrn voz n sor
Innfondns, y oI nuovo foxfo consfIfucIonnI, nonos onffIco quo oI
nnforIor, dojn nocosnrInnonfo In uorfn nLIorfn n fufuros confIIc-
fos. IIIo no nroco, on nodo nIguno, osILIo do ovIfnr. AsI or ojon-
Io vnIo cono nnocdofn rocordnr quo on 1930 In Corfo docIn Quo on
osfn cnusn hn ronovndo unn cuosfIon dofInIfIvnnonfo rosuoIfn or
oI TrILunnI on In sonfoncIn do fochn 16 do juIIo do 1929 Insorfn on
oI fono 155, g. 104 do sus fnIIos,
30
cuosfIon nquoIIn quo Inor-
fn doLnfIr nuovnnonfo, sIn nojoros fundnnonfos do fondo, oI nI-
cnnco doI nrfIcuIo 6?, IncIso 26.
31
13.25
215:260, 280.
13.26
2?1:186, 191, MorconeIIi LIJo. S.A.1.C., 1968; nnforIornonfo
155:104, 111, Irigorifico Arnour Je Lo PloIo, 1929.
13.2?
155:104, 111, Irigorifico Arnour Je Lo PloIo, 1929.
13.28
2?1:186, MorconeIIi LIJo. S.A.1.C.
13.29
2?1:186, 192, fnIIo cIfndo.
13.30
168:96, 103, Irigorifico Arnour Je Lo PloIo conIro lo Protincio
Je Buenoe Airee, nno 1930.
13.31
168:96, 104.
IA!TI OII!AI XV - 48
Iuodo IncIuso ocurrIr, cono yn hn ncnocIdo on 1934 y 1936
32
quo
In ndnInIsfrncIon confrnI ndnIfIorn In jurIsdIccIon IocnI, oLIIgnn-
do n In Corfo n docIr Quo In rosonfo confIondn Inorfn frnor do
nuovo n Ios osfrndos judIcInIos unn cuosfIon yn rosuoIfn or osfn
Corfo Suronn...; IgunI cuosfIon fuo roroducIdn onfro Ins nIs-
nns nrfos cunfro nnos dosuos, IIogndoso n IdonfIcos rosuIfndos
con oI TrILunnI Infogrndo do ofrn nnnorn..; Quo In concIusIon
osfnLIocIdn on nquoIIns sonfoncIns... doLo sor nnnfonIdn. Ins
rnzonos do ordon jurIdIco dofonIdnnonfo oxuosfns on nquoIIos
ronuncInnIonfos son dofInIfIvns y so dnn nquI or roroducIdns,
con oI fIn do ovIfnr roofIcIonos InnocosnrIns.
33
13.16. Aotegoci6n, conercio, eeIoIlecinienIo
!osuIfn nsI quo In jurIsdIccIon fodornI on sonfIdo nnIIo, con-
rondIondo IogIsIncIon, ndnInIsfrncIon y jusfIcIn, uodo dorIvnr do
In nnvogncIon, doI conorcIo InforrovIncInI o doI funcIonnnIonfo do
osfnLIocInIonfos do ufIIIdnd nncIonnI.
SI oxIsfo roIodnd nncIonnI do InnuoLIos sIfundos on Ins ro-
vIncIns, oro no oxIsfo nIII un osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd nncIonnI,
no onorgo con oIIo In jurIsdIccIon fodornI.
!n ojonIo son Ios cnnInos nncIonnIos, quo n osnr do fonor In
doLIo condIcIon do sor do roIodnd doI Isfndo nncIonnI y osfnr
dosfInndos n un fIn do ufIIIdnd LIIcn nncIonnI, no cnon on In ju-
rIsdIccIon fodornI oxcIusIvn
34
y osILIononfo In jurIsdIccIon fodo-
rnI soIo nIcnnco nI nnnfonInIonfo doI cnnIno.
Ioro sI, cono ocurro on In ncfunIIdnd, oI Isfndo nncIonnI oforgn
unn concosIon nrn In oorncIon doI cnnIno, nIII fononos yn, osI-
LIononfo, un osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd nncIonnI quo oncundrn
on In nuovn rovIsIon consfIfucIonnI.
13.1?. 1l coeo Jel eieIeno elecIrico
In nnforIns no rovIsfns on In ConsfIfucIon In soIucIon IogIsIn-
fIvn no uodo sIno soguIr oI nIsno crIforIo: In rod froncnI doI sIsfo-
13.32
CIfndo on 292:30? y 308.
13.33
19?:292, 315, 316, Protincio Je Buenoe Airee t. SuifI Je Lo PloIo,
1943.
13.34
Iolloe, 201:536.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 49
nn oIocfrIco hn sIdo dndn on concosIon o IIconcIn or In ncIon, Lnjo
cInrn docIsIon do osfnr sonofIdn n In jurIsdIccIon fodornI.
Tononos on rInor Iugnr un osfnLIocInIonfo do ufIIIdnd nncIo-
nnI cono fundnnonfo do In jurIsdIccIon fodornI on cunnfo nfnno nI
cunIInIonfo do sus fInos u oLjofo, n fonor doI nrfIcuIo ?5 IncIso 30
y doI ?5 IncIso 18. Io cunI Io dn fnnLIon Ios odoros InIIcIfos quo
rosorvn oI IncIso 32 doI nIsno nrfIcuIo ?5.
Ioro n oIIo cnLo ngrognr quo oI uso do In rod oIocfrIcn nncIonnI
fnnLIon sIrvo nI conorcIo InforrovIncInI, con Io cunI fnnLIon on-
cundrn donfro doI IncIso 13 doI nrfIcuIo ?5.
Corrosondo fodnvIn ngrognr quo uosfo quo so ufIIIzn In onor-
gIn do Ins rorosns hIdrooIocfrIcns, oIIns son Ingos nnvognLIos quo
fnnLIon osfn Lnjo jurIsdIccIon fodornI or oI IncIso 10 doI nrfIcuIo
?5.
In nIsnn rogIn do nccosorIodnd quo ornIfIn quo Ios forronos
ndynconfos n un osfnLIocInIonfo nncIonnI fnnLIon osfuvIoron Lnjo
In jurIsdIccIon fodornI on Io quo nfnno nI nonos nI oLjofo doI osfnLIo-
cInIonfo, IIovn n In concIusIon do quo nquI fononos un ofocfo
ncunuInfIvo do jurIsdIccIon fodornI.
13.18. Algunoe inIerrogonIee
Quo oI IogIsIndor o In ndnInIsfrncIon oIIjnn or oIIfIcn IogIsIn-
fIvn o focnIcn dojnr IILrndo n In jurIsdIccIon rovIncInI fodo o nrfo
do In dIsfrILucIon y vonfn fInnI Infornn on cndn rovIncIn uodo
IncIuso rosuIfnr suscofILIo do cuosfIonnnIonfo, fronfo nI conIojo
nornnfIvo consfIfucIonnI rosocfo n In jurIsdIccIon fodornI on Ins
nIfIIos cnusnIos quo osfnnos nnnIIznndo.
Y yn vInos quo nIgunn voz on oI nsndo so hn docInrndo In In-
consfIfucIonnIIdnd do ncfos do In ndnInIsfrncIon quo rosIgnnrnn oI
ojorcIcIo do In jurIsdIccIon fodornI nIII dondo oIIn corrosondIn.
TnnLIon cnLo rogunfnrso, n In Invorsn, sI osfo juogo do nornns
consfIfucIonnIos unfunIos no fornInn frusfrnndo oI osIrIfu doI
nuovo sIsfonn consfIfucIonnI, quo nrfo do In suuosfn Lnso do dnr
ns odor n Ins rovIncIns (nrfIcuIo 41 forcor rrnfo; nrfIcuIo 42
forcor rrnfo; nrfIcuIo ?5 IncIsos sogundo y forcoro; nuovo nrfIcuIo
?5 IncIso 30; nrfIcuIos 123 y 124; soxfn dIsosIcIon frnnsIforIn).
In frnnsforoncIn do odor n Ins IrovIncIns no nroco nIcnnznr oI
cnso do un sIsfonn Infogrndo do vnrIos osfnLIocInIonfos do ufIII-
IA!TI OII!AI XV - 50
dnd nncIonnI quo sIrvon nI conorcIo InforrovIncInI, dondo sIguo
vIgonfo oI sIsfonn consfIfucIonnI nnforIor, IncIuso con In nodIfIcn-
cIon doI IncIso 30 doI nrfIcuIo ?5. In ncfIvIdnd do Ios onfos roguIn-
forIos rovIsfos on oI nrfIcuIo 42 do In ConsfIfucIon, uos, os dofInI-
fIvnnonfo jurIsdIccIon nncIonnI on Io quo hnco n su oLjofo osocIfI-
co. Y In nrfIcIncIon docIsorIn quo Ins IrovIncIns doLon fonor on
sus cuoros dIrocfIvos no os sIno unn rnfIfIcncIon do quo oIIns nIs-
nns cnrocon do jurIsdIccIon roIn y or oIIo doLon vonIr n concurrIr
nI ojorcIcIo do In jurIsdIccIon nncIonnI.
14. QuIs cusfodIos cusfodInf
14.1. 1nIroJucci6n
II vIojo Inforrognnfo InfIno do quIon confroIn nI confroIndor
fIono nc fcII y cInrn rosuosfn. So frnfn do onfos do confroI (y
nuforIdndos do nIIcncIon) sujofos oIIos nIsnos n nIfIIos con-
froIos soLro In fornn on quo ojorcon su confroI: no soIo oI Con-
groso do In ncIon y Ios juocos doI Iodor JudIcInI, sIno fnnLIon
oI ofonsor doI IuoLIo nncIonnI, In AudIforIn OonornI do In
ncIon, In SIndIcnfurn OonornI do In ncIon, In IIscnIIn n-
cIonnI do InvosfIgncIonos AdnInIsfrnfIvns y dosdo Iuogo In oI-
nIon LIIcn y Ios usunrIos, roforzndn or In nocosnrIn nrfIcI-
ncIon do Ins IrovIncIns y nsocIncIonos do usunrIos on oI cuor-
o, quo quodo ondIonfo do cunIInIonfo dosdo In vIgoncIn doI
nrfIcuIo 42 in fine do In ConsfIfucIon do 1994. Todo oIIo sIn
oIvIdnr In dofonsn judIcInI do Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfI-
vn n fonor doI nrfIcuIo 43.
14.2. 1l Defeneor Jel PueIlo nocionol
In fondoncIn quo oLjofIvnnonfo, or In roIn fuorzn do Ins
cIrcunsfnncIns, doLor nsunIr oI ofonsor doI IuoLIo nncIo-
nnI, os In do cuosfIonnr n Ios onfos roguIndoros y n Ios concosIo-
nnrIos o IIconcInfnrIos.
Ior do ronfo, os oLvIo quo fIono nuy nnIIns nfrILucIonos
consfIfucIonnIos: ArfIcuIo 86. II ofonsor doI IuoLIo os un
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 51
orgnno IndoondIonfo InsfIfuIdo on oI nLIfo doI Congroso do
In ncIon, quo ncfunr con Ionn nufononIn funcIonnI, sIn ro-
cILIr InsfruccIonos do nIngunn nuforIdnd. Su nIsIon os In do-
fonsn y rofoccIon do Ios dorochos hunnnos y dons dorochos,
gnrnnfIns o Inforosos fufoIndos on osfn ConsfIfucIon y Ins Io-
yos, nnfo hochos, ncfos u onIsIonos do In AdnInIsfrncIon; y oI
confroI doI ojorcIcIo do Ins funcIonos ndnInIsfrnfIvns LIIcns.
Ioro oso nLIfo fnn oxfonso do ncfIvIdnd doLo focnIIznrIo do
nIgn nodo, nrn rosorvnr su roIn ofIcncIn do ncfuncIon.
Iso os un fonn LIon conocIdo on fodn In IIfornfurn soLro In
nnforIn.
1
Ior unn cuosfIon do IeolpoliIil o oIIfIcn rcfIcn, su ns
dofInIdo cnno do ncfuncIon son Ios grnndos sorvIcIos nncIonn-
Ios rIvnfIzndos, y su nodIo cnsI nnfurnI o InovIfnLIo do cnnn-
IIznr sus oLsorvncIonos, crIfIcns, rocInnos y sugoroncIns hn-
Lrn do sor nocosnrInnonfo Ios onfos nncIonnIos roguIndoros o
do confroI do fnIos sorvIcIos rIvnfIzndos.
In cndn Inforno LIIco nnunI quo hngn, onvIo nI Congroso y
uLIIquo, unn nrfo susfnncInI Io hnLrn do ocunr Ins ncfIvIdn-
dos do osfos onfos y Ins suyns roIns soLro oIIos y sus rosocfIvos
confroIndos. AIII consfnr oI grndo do rocofIvIdnd quo cron hnLor
onconfrndo on cndn uno do oIIos; Ins rofIconcIns; Ins fnIoncIns, ofc.
Y fnnLIon sus Iogros, on cunnfo hnyn consoguIdo nodIfIcncIon do
ncfIfudos o nornns. royocfo do ronogocIncIon fnrIfnrIn).
So ndvorfIr, on osfo fIo do nnIIsIs, quo no fIono on vordnd
ofrn nIfornnfIvn oIIfIcn nI rcfIcn quo hncor rocIsnnonfo
oso: cuosfIonnr n Ios onfos roguIndoros nrn n frnvos do oIIo
cuosfIonnr In rosfncIon doI sorvIcIo. CnLo uos osornr on Ios
roxInos cInco nnos (uos sogn oI nrfIcuIo 86 urnr on su
cnrgo cInco nnos, udIondo sor nuovnnonfo dosIgnndo or unn
soIn voz) doI ncfunI ofonsor doI IuoLIo un nccIonnr consfnnfo
14.1
II!AO I!A, I!A!O, 1l Jefeneor Jel pueIlo, on oI IILro coIocfI-
vo DerecIo pIlico protinciol, f. III, onInn, Mondozn, 1993, s. 293 y
ss., y nofns 86 n 89 doI cnIfuIo II, unfo 5.2., nnrfndo e); cnIfuIo XII, s.
41 y 42, nofn ??.
IA!TI OII!AI XV - 52
o InfnfIgnLIo soLro Ios onfos roguIndoros, uos os oI nIco oLjo-
fIvo cInro o Inorfnnfo quo fIono fronfo n sI. Y convIono rocor-
dnr quo fnnLIon osoo IogIfInncIon ncfIvn nrn ncudIr n Ios
frILunnIos sI nsI Io doson, on cunIquIor fuoro o jurIsdIccIon.
II OnLudsnnn nunIcInI so hn rosonfndo vnrIns vocos
nnfo In jusfIcIn onnI IocnI IdIondo sor fonIdo or nrfo quoro-
IInnfo. IIIo Io hn sIdo donogndo. o Io sor rochnzndo nI ofon-
sor doI IuoLIo nncIonnI, uos In fIono yn roconocIdn or In ro-
In ConsfIfucIon: II ofonsor doI IuoLIo fIono IogIfInncIon
rocosnI... Oozn do Ins InnunIdndos y rIvIIogIos do Ios IogIsIn-
doros.
In vonfnjn quo nrn oI ofonsor doI IuoLIo fIono nsunIr oI
roI do quoroIInnfo os quo uodo Iogrnr In ofIcncIn, nI nonos on
Ios rInoros nononfos, roIn do In InsfruccIon onnI: fnnfo
on nnforIn do nodIos roLnforIos, soLro fodo on In rIdn do-
fornInncIon do Ios hochos fnI cono oIIos nnrocon prino focie,
frnsIncIon doI roLIonn n ofrn jurIsdIccIon.
In cuosfIon do dnr o no frnscondoncIn LIIcn n osfns nccIo-
nos onnIos do In dofonsorIn doI uoLIo os dIsfInfn: onsnnos
quo doLo ocurrIr nnfo In oInIon LIIcn cunndo cuosfIonn In
ofIcIoncIn do un funcIonnrIo o unn ronrfIcIon, sus nofodos,
nornns, rocodInIonfos. IIIo onfrn donfro do In crIfIcn LIIcn
doI dofonsor doI uoLIo. In cnnLIo, In ncusncIon do un doIIfo
rovIsfo dIsfInfn grnvodnd y os do dIfIcII o InosILIo ronrncIon
sI In docIsIon onnI no os condonnforIn. In osfn nnforIn, on-
snnos, so doLo oLrnr con rudoncIn y osornr In docIsIon onnI
fIrno nnfos do hncor LIIcn In cuosfIon.
2
14.3. Lo AuJiIorio Generol Je lo Aoci6n
In nucho nonor grndo, nIgo nrocIdo uodo docIrso do Ios
ofros dos grnndos orgnnos nncIonnIos do confroI do In ndnInIs-
14.2
Is In nIsnn cuosfIon quo noncIonnnos on oI cnIfuIo VI nI rocor-
dnr In ronI nnIIcIn cono confrnosIcIon onfro IILorfnd do ronsn y doro-
cho nI honor: unfo 4.3, nofn 91 y sus roforoncIns.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 53
frncIon LIIcn. In AudIforIn OonornI do In ncIon, or unn
nrfo, y In SIndIcnfurn OonornI do In ncIon, or In ofrn. o
conufnnos or oI nononfo n In IIscnIIn ncIonnI do InvosfI-
gncIonos AdnInIsfrnfIvns.
o In rInorn dIco oI nrfIcuIo 85 do In ConsfIfucIon: II con-
froI oxforno doI socfor LIIco nncIonnI on sus nsocfos nfrI-
nonInIos, ocononIcos, fInnncIoros y oornfIvos, sor unn nfrI-
LucIon roIn doI Iodor IogIsInfIvo.
II oxnnon y In oInIon doI Iodor IogIsInfIvo soLro oI dosono-
no y sIfuncIon gonornI do In ndnInIsfrncIon LIIcn osfnrn sus-
fonfndos on Ios dIcfnonos do In AudIforIn OonornI do In ncIon.
Tondr n su cnrgo oI confroI do IognIIdnd, gosfIon y nudIforIn
do fodn In ncfIvIdnd do In ndnInIsfrncIon LIIcn confrnIIzndn
y dosconfrnIIzndn, cunIquIorn fuorn su nodnIIdnd do orgnnIzn-
cIon, y Ins dons funcIonos quo In Ioy Io oforguo. Inforvondr
nocosnrInnonfo on oI frnIfo do nroLncIon o rochnzo do Ins
cuonfns do orcocIon o InvorsIon do Ios fondos LIIcos.
14.4. Lo SinJicoIuro Generol Je lo Aoci6n
o In sogundn dIco In Ioy do ndnInIsfrncIon fInnncIorn y
confroI doI socfor LIIco nncIonnI, nnoro 24.156, nrfIcuIo
98, quo Is nnforIn do su conofoncIn oI confroI Inforno do Ins
jurIsdIccIonos quo cononon oI Iodor IjocufIvo ncIonnI y Ios
orgnnIsnos dosconfrnIIzndos y onrosns y socIodndos doI Is-
fndo quo doondon doI nIsno, sus nofodos y rocodInIonfos
do frnLnjo, nornns orIonfnfIvns y osfrucfurn orgnIcn.
Su confroI no sor nornnonfo do IognIIdnd, sIno fnnLIon do
gosfIon y ofIcncIn; nI IgunI quo oI ofonsor doI IuoLIo, doLo con-
froInr cono Ios onfos cunIon sus funcIonos (fnnfo on Io quo hnco
n In IognIIdnd cono nI norIfo, oorfunIdnd o convonIoncIn do sus
docIsIonos), sI quIoro n su voz cunIIr Ins roIns.
3
14.3
Y no hn do oIvIdnrso oI doLor quo dosdo 199? Inono oI nrfIcuIo III,
IncIso 5, do In ConvoncIon InfornnorIcnnn confrn In CorrucIon: nrn
confroIndos y confroInnfos.
IA!TI OII!AI XV - 54
In oI osquonn do odor quo sIguo n In rofornn doI Isfndo yn
no so frnfn fnn soIo do confroInr Io quo hnco oI socfor LIIco do
In ocononIn on su roIo sono (cono confrnfn, cono gnsfn, ofc.);
nhorn hny quo confroInr rIncInInonfo quo rosuoIvo o dojn do
rosoIvor, quo InsoccIonn o dojn do InsoccIonnr, quo corrIgo o
dojn do corrogIr, quo oforgn, cono Inforrofn, on oI confroI do
Ins nrcoIns do odor ocononIco nonoIIzndo o con oxcusIvIdnd
concodIdns or oI Isfndo.
14.5. Conclueionee prelininoree
In sunn, In IndoondoncIn consfIfucIonnI do Ios onfos rogu-
Indoros, sIn sujocIon nI Iodor IjocufIvo, no suono quo fongn-
nos orgnnos rofondIdnnonfo sIn confroI.
Io quo ocurro os quo on sI sIsfonn consfIfucIonnI so hn on-
sndo, corrocfnnonfo, quo oI confroI do fnIos onfos no Io uodo
hncor LIon oI Iodor IjocufIvo concodonfo, donnsIndo corcnno n
Ios nonooIIos quo oI nIsno hn concodIdo, sIno quo Io hnrn
nojor ofros orgnnos fnnLIon IndoondIonfos cono Ios quo ho-
nos osfndo nnnIIznndo y dosdo Iuogo oI Iodor JudIcInI do In
ncIon.
Is ofrn frnnsforoncIn do odor, on oI cnso n fodo un sIsfonn
do nuforIdndos ndnInIsfrnfIvns IndoondIonfos quo Inforncfnn
on rInor Iugnr on nocnnIsnos do confroI rocIroco n In Iuz do
In oInIon LIIcn y Lnjo suorvIsIon nrInnonfnrIn y judIcInI.
AI nrInnonfo Io focn n su voz ojorcor su roIo confroI do
nnnorn LIIcn, no on sosIonos rosorvndns, cono yn so Io IndI-
cn cono rIncIIo orIonfndor oI nrf. 99, Inc. 4), n. 1 do In C..
15. IeeponeoIiliJoJ Jel enIe reguloJor
15.1. 1l JerecIo eueIonIito
Ironfo nI concodonfo y n forcoros oI rosonsnLIo gIoLnI or
oI sorvIcIo dofocfuosnnonfo rosfndo no uodo sor sIno oI ro-
Io concosIonnrIo, sIn orjuIcIo do quo osfo uodn roofIr con-
frn forcoros o hncor ofocfIvos Ios soguros quo Io Inuso n osfos
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 55
confrnfnr, rocIsnnonfo nrn osn ovonfunIIdnd, on Ins Lnsos
gonornIos y condIcIonos nrfIcuInros do In IIcIfncIon.
II roLIonn os quo oI nIsno rIncIIo do In rosonsnLIIIdnd
in eligenJo o nI nonos in tigilonJo so uodo fnnLIon nIIcnr,
rosocfIvnnonfo, nI onfo roguIndor y nI roIo Isfndo,
1
son or
oI rIncIIo do In rosonsnLIIIdnd suLsIdInrIn o do In roson-
snLIIIdnd rIncInI doI Isfndo.
2
ConvIono rocordnr quo In Cnnrn ncIonnI on Io ConfoncIo-
so AdnInIsfrnfIvo IodornI hn roIforndo oI rIncIIo do quo: ...
oI roconocInIonfo do In rosonsnLIIIdnd osfnfnI or ncfIvIdnd
IIIcIfn o IIogIfInn on oI cnno on oxnnon, oxIgo sIonro nrn
su rocodoncIn oI cunIInIonfo do cIorfos roquIsIfos Inros-
cIndILIos, osfo os, or un Indo, In oxIsfoncIn do un dnno cIorfo,
In roIncIon do cnusnIIdnd onfro oI nccIonnr IIIcIfo doI Isfndo, o
funcIonnnIonfo IrroguInr o dofocfuoso doI sorvIcIo, or no cun-
IIrso do nnnorn roguInr Ins oLIIgncIonos onnnndns do Ins nor-
nns jurIdIcns y nquoI orjuIcIo, y or ofro, In osILIIIdnd do
Inufnr jurIdIcnnonfo osos dnnos n dIcho Isfndo.
3
oI nIsno so hn dIcho quo: Ins funcIonos osfnfnIos nfInon-
fos nI odor do oIIcIn fnIos cono oI rosgunrdo do In vIdn, In
snIud, In frnnquIIIdnd, oI LIonosfnr do Ios hnLIfnnfos, sI LIon os
IIcIfn, no oLsfn n In rosonsnLIIIdnd do Isfndo on In nodIdn on
15.1
In rosonsnLIIIdnd doI Isfndo os suLsIdInrIn y nnco soInnonfo sI oI
onfo no uodo snfIsfncor In condonn on fIono rnzonnLIo o hn sIdo IIquI-
dndo or oI Isfndo.
15.2
So frnfn do In rosonsnLIIIdnd dIrocfn doI onfo o IndIrocfn doI
Isfndo quo oxIIcnnos on osfo TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, fono
2, y nnforIornonfo on Lo reeponeoIiliJoJ exIroconIrocIuol JirecIo e
inJirecIo Jel 1eIoJo, TosIs, Iuonos AIros, 1960, quo rocuordn MA!II-
HOII, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., . 441; CASSAOI, Dere-
cIo oJninieIroIito, op. ciI., g. 231; IA!!A, Principioe Je JerecIo oJ-
ninieIroIito, op. ciI., . 182; MAI!AI, Loe eocieJoJee Jel 1eIoJo o loe
liniIee Jel JerecIo oJninieIroIito, II, 1981-A-?90, 808; HAIII!, Lo
reeponeoIiliJoJ Jel 1eIoJo por el oIror Je eue enIiJoJee JeecenIrolico-
Joe, !A, n 6, 1991, s. 55 y ss.
15.3
SnIn II, in re AlIo, 20-X-94, cons. 6. Confr. Iolloe 306: 2030; 30?:
821.
IA!TI OII!AI XV - 56
quo con nquoIIns oLrns so rIvo n un forcoro do su roIodnd o
so In IosIono on sus nfrILufos osoncInIos.
4
QuIon confrno In oLIIgncIon do rosfnr un sorvIcIo Io doLo
hncor on condIcIonos ndocundns nrn IIonnr oso fIn y os roson-
snLIo do Ios orjuIcIos quo cnusnro su IncunIInIonfo o su
ojocucIon dofocfuosn o IrroguInr.
5
II funcIonnnIonfo dofocfuo-
so doI sorvIcIo so nnnojn con oI crIforIo do In cuIn oLjofIvn, do
nnnorn sInIInr nI quo rosuIfn confngIndo on un hosIfnI. o
os nocosnrIo donosfrnr cuIn osocIfIcn, Lnsfn con quo oI dnno
so hnyn roducIdo, oIIo ornIfo rosuonor un funcIonnnIonfo
dofocfuoso doI sorvIcIo. Isfo so nIIcn nI rosonfo cnso fnnfo on
Io quo hnco nI concosIonnrIo on su doLor do oIoccIon y confroI
doI confrnfIsfn quo oIIgo nrn hncor frnLnjos cono nI roIo
Isfndo y dosdo Iuogo, InovIfnLIononfo, nI onfo.
15.2. Lo cueeIi6n proceeol
Ahorn LIon, no os dIfIcII onorso on In nonfo do un osILIo
nLogndo donnndnnfo. In soIucIon rnzonnLIo os donnndnr nI
confrnfIsfn quo ojocufn Ins oLrns y nI concosIonnrIo, oro no nI
onfo roguIndor, orquo on oI rInor cnso Io uodo frnnIfnr on
In jusfIcIn ordInnrIn, on oI sogundo doLo ncudIr n In confoncIo-
so ndnInIsfrnfIvn fodornI on In CIudnd do Iuonos AIros.
Ios crIforIos do ronrncIon, or Io dons, suoIon sor ns
gonorosos on sodo cIvII quo on nnforIn confoncIoso ndnInIsfrn-
fIvn. Ios roLIonns quo conIIovn In nccIon rocosnI ndnInIs-
15.4
Cnnrn ncIonnI on Io ConfoncIoso AdnInIsfrnfIvo IodornI, SnIn
II, Iolino, ?-XCI-94, con cIfn do CSJ CoJeeo S.A. , doI 21/III/89;
TejeJurioe Mogollonee, doI 19/IX/89; Juncoln, doI 23/II/89. Vor fnn-
LIon IIAS O!ASTAVIO, 1nJennicocionee por lo AcIitiJoJ LiciIo Leeito
Jel 1eIoJo, I.. 118-190; MIO!II S. MA!IIHOII, IeeponeoIiliJoJ exIro-
conIrocIuol Jel 1eIoJo por loe coneecuencioe Jooeoe Je eu ocIitiJoJ
liciIo, !ovIsfn do orocho AdnInIsfrnfIvo, nno 5, 12/13, . 1 y ss.
15.5
Cnnrn ncIonnI on Io ConfoncIoso AdnInIsfrnfIvo IodornI, SnI
IV, SIoncoIo, 2?-II-92; SnIn II, D`AlIo, 20-X-94; con cIfn do Iolloe
306:2030; 30?:821.
IOS ITIS !IO!IAO!IS XV - 5?
frnfIvn (ngofnnIonfo do In vIn, hnLIIIfncIon do InsfnncIn, ofc.)
fnnoco so oncuonfrnn on unn nccIon cIvII.
IIIo no InIdo dosIIndnr rosonsnLIIIdndos sI oI ofonsor
doI IuoLIo, or ojonIo, rogunfn Iuogo quo hn hocho oI onfo
roguIndor nrn InvosfIgnr oI hocho y dofornInnr quIon o quIo-
nos son Ios rosonsnLIos y quo nodIdns hn ndofndo on su con-
socuoncIn.
CopiIulo XV1
L/ 0DhvEh0lDh lhTER/VERl0/h/ 0DhTR/ L/
0DRRuP0lDh

1. 1nIroJucci6n
A Io Inrgo do osfn oLrn honos hocho roforoncIns unfun-
Ios n In CICC;
2
nyudnr un frnfnnIonfo fInnI orgnIco do
oIIn, orquo hnco un corfo frnnsvorsnI doI dorocho ndnInIs-
frnfIvo; su rogInon nIcnnzn no soInnonfo nI dorocho onnI
o InfornncIonnI, nI dorocho oIIfIco y consfIfucIonnI, sIno n
1.1
Vor fnnLIon J!A IA!TISTA y J!A I IOS CIC!IO!I, Lo corrup-
ci6n, Iuonos AIros, I!AIIA, 1996; Z!III, AIII!TO I., Lo Conten-
ci6n 1nIeronericono conIro lo Corrupci6n, on AI!IO!, MA!T, y CO!!TIS,
CH!ISTIA (ConIIndoros), Lo oplicoci6n Je loe IroIoJoe eoIre JerecIoe
Iunonoe por loe IriIunolee locolee, CIIS, IdIforos doI Iuorfo S.!.I.,
Iuonos AIros, 199?, s. 201 y ss.; MAI!OI, CA!IOS A., y WI!ISMA, !I-
CHA!, Lo Contenci6n 1nIeronericono conIro lo Corrupci6n. AnoIoJo ,
conenIoJo. MeJiJoe pretenIitoe, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 199?;
SIVI!O CAIAIII!O, JOSI, Lo contenci6n inIeronericono conIro lo corrup-
ci6n , lo legieloci6n penol orgenIino, II, 199?-I, 1153; HAIII!, AVI
A!IS, Lo Contenci6n 1nIeronericono conIro lo corrrupci6n , olgunoe
Ienoe Je JerecIo oJninieIroIito, II, 23-IV-98. In novIonLro do 199? oI
nIs fnnLIon suscrILIo, junfo n Ios 29 nIonLros do In OCI y cunfro
nIsos ns, In convoncIon InfornncIonnI confrn In corrucIon. Is In
ContenIion on ConIoIing BriIer, of Ioreign PuIlic Officiole in
1nIernoIionol Bueineee TroneocIione, 20-XI-9? (so In uodo consuIfnr
on In gInn confrnI do In OCI: vvv.oocd.org).
1.2
Ioy 24.?59, I.O. 1?-I-199?.
IA!TI OII!AI XVI-2
fodo oI dorocho ndnInIsfrnfIvo. In CICC rovIono
3
doI doro-
cho norfonnorIcnno
4
nunquo no hnn fnIfndo vocos nonoros
cInnnndo or oIIn.
5
Iuogo do In cnIdn doI Isfndo do IIonosfnr
6
roducIdn or Ios
condIcIonnnIonfos ocononIcos y fInnncIoros
?
quo so ngrnvnn
on un onforno surnnncIonnI,
8
y nnfo Ios oxcosos do In ofos-
fnd rogInnonfnrIn quo rofondon fondor un nnnfo do confu-
sIon soLro nuchos do osfos nnIos,
9
cono nsI fnnLIon In vIncu-
IncIon doI crInon orgnnIzndo y oI nnrcofrfIco quo son no yn
soIo unn nnonnzn n Ios dorochos hunnnos sIno nI Isfndo nIs-
no, os cnsI un sIIogIsno oI quo IIovn n In nocosIdnd do nfncnr n
In corrucIon y ofros fonononos quo so vIncuInn n oIIn, on os-
ocInI oI gnsfo InofIcIonfo o dIInIdndor. AIII nnroco In CICC,
10
con cnrcfor surnnncIonnI.
11
1.3
OO!IIIO, ConenIorioe ol Pro,ecIo Je Le, Je ConIroIoe PIlicoe,
!AI, n 182, s. 8 y ss.; so frnfn do In Ioy soLro rcfIcns corrufns on
oI oxfrnnjoro, Ioreign CorrupI ProcIicee AcI, do 19??, quo conIononfn
In Ioy confrn In nnfIn o Ioy soLro orgnnIzncIonos corrufns y nogocIos
IIIcIfos, Ioy !ICO, IocleIeer 1nfluenceJ onJ CorrupI OrgonicoIione, 18.
!.S.C. Socs. 1962 of soq.; ofrn Ioy confonIn In confIscncIon IIsn y IInnn
do fodos Ios soLornos (18. !.S.C. Soc. 3666), sIn orjuIcIo do ofrns fIgu-
rns onnIos concurronfos.
1.4
Vor CIC!IO!I y CIC!IO!I, op. ciI. In ConvoncIon so frnnsfornn
on Ioy (ronuIgndn do hocho) y on onoro do 199? so uLIIcn on oI IoIofIn
OfIcInIo Incororn nI SAIJ. II Insfrunonfo so doosIfn on WnshIngon
nuovo nosos dosuos, oI 9 do ocfuLro do 199?, dIns nnfos do In vIsIfn
doCIInfon nI nIs.
1.5
OO!IIIO, Uno reflexi6n ocIuol, on oI IILro 1l JerecIo pIlico Je
finolee Je eiglo. Uno perepecIito iIeroonericono, IundncIon IIV y
IdIforInI CIvIfns, MndrId, 199?, s. 263 y ss.
1.6
Quo oxIIcnnos on oI cnIfuIo III.
1.?
CnIfuIo IV.
1.8
osnrroIIndo on oI cnIfuIo VI.
1.9
Trnfndo on oI cnIfuIo VII.
1.10
Y sI nIgn oscofIco nrgonfIno osfuvIorn dIsuosfo n nosfnr n quo
nIngn grnn corrufo nI nnrcofrnfIcnnfo fornInnr roso or osfn Ioy,
doLIorn onsnr sI hnr In nIsnn nuosfn n quo nIngn funcIonnrIo quo-
do nfrnndo on In nnIIn do InfrnccIonos nonoros o on In consfoIncIon do
doIIfos o InfrnccIonos quo confornnn oI nuovo sIsfonn rovonfIvo y ro-
rosIvo.
1.11
CnIfuIo VI, unfo 2.3.
CICC XVI-3
TnI cono hn sIdo dIcfndn, fondr sogurnnonfo ofocfos ro-
Ios on su nLIfo osocIfIco quo os oI onnI y onnI InfornncIo-
nnI, con sujocIon n In jurIsdIccIon oxfrnnjorn do In vnrIodnd do
doIIfos quo In rodonn. II roosIfo do osfo cnIfuIo do cIorro os
dosfncnr quo, sIn orjuIcIo do su InorfnncIn onnI, confIono
fnnLIon unn suorfo do rovoIucIonnrIo corfo frnnsvorsnI do Ins
InsfIfucIonos do dorocho ndnInIsfrnfIvo.
Isfns nornns nodIfIcnn oxIosIvnnonfo oI rogInon do In Ioy
do ndnInIsfrncIon fInnncIorn doI Isfndo,
12
rofornnn susfnncInI-
nonfo Ios rogInonos do confrnfncIonos LIIcns, Ios doLoros y
fncuIfndos do Ios ngonfos LIIcos y onfos roguIndoros on In fufoIn
do Ios dorochos do Ios usunrIos y consunIdoros; nIcnnznn n Ios
orgnnIsnos do confroI cono In SIOI y In AudIforIn OonornI do
In ncIon o oI ofonsor doI IuoLIo do In ncIon, nodIfIcnn oI
rogInon jurIdIco LsIco do In funcIon LIIcn, In rosonsnLIIIdnd
onnI consfIfucIonnI doI nrfIcuIo 36, In Ioy doI Cuoro do ALogn-
dos doI Isfndo y oI docrofo-Ioy do rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo;
13
ronoznn oI rogInon do Ins fncuIfndos rogIndns y dIscrocIonnIos do
In ndnInIsfrncIon.
14
IncIdon on In roIncIon con Ios usunrIos do Ios
concosIonnrIos y IIconcInfnrIos on sIfuncIon do nonooIIo o oxcIu-
sIvIdnd on In rosfncIon do sorvIcIos LIIcos,
15
fIonon ofocfos
soLro In gnnnncIn do osfos quo oxcodn IInIfos oLjofIvos jusfos y
nnfurnIos, ofc.
1.12
AI exigir, sogn voronos, In oquIdnd y ofIcIoncIn do In InvorsIon,
nIgo fofnInonfo nuovo on nuosfro nIs. II cunIInIonfo do fodos Ios
confroIos fornnIos, IncIuso In nuforIzncIon IogIsInfIvn, yn no os sufIcIon-
fo coLorfurn do IognIIdnd nrn oI gnsfo.
1.13
Iuos Ios nLogndos doI Isfndo, InodIdos nnfos do nhorn do oLjofnr
In ofIcIoncIn doI gnsfo LIIco y consfronIdos n oLsorvnr sI so hnLInn
cunIIdo Ios nsos fornnIos do nuforIzncIon doI gnsfo y rocodInIonfo do
gnsfnrIo, oncuonfrnn nhorn quo fIonon un nuovo o InorfnnfIsIno do-
Lor jurIdIco: dIcfnnInnr ncorcn do In IogIfInIdnd doI gnsfo on oI sonfIdo
do eficiencio, puIliciJoJ y jueIicio o equiJoJ. o os nonor In fnron quo Ios
osorn, oro nI nonos cnLo dosfncnr quo su roI confroInnfo on In vIdn doI
Isfndo so rovIfnIIzn susfnncInInonfo.Vor fnnLIon oI cnIfuIo XII, nnoros
13 y 14.
1.14
CnIfuIo X, unfos 12.3.2. y 15.4.
1.15
CnIfuIo XI, nnoro 6.
IA!TI OII!AI XVI-4
In CICC nfocfn oI dosonono do In funcIon judIcInI, quo doLo
hncor nIIcncIon oornfIvn do osfos rIncIIos, nI IgunI quo doLo
hncorIo do Ios dons frnfndos InfornncIonnIos. !onfIrnn oI rIn-
cIIo do quo no hny nofIvos oIIfIcos (nrfIcuIo XVII) quo uo-
dnn sorvIr do odIdos do nsIIo: do nIII fIuyo quo fnnoco cnLo
Invocnr In rnzon do Isfndo o Ins suuosfns cuosfIonos oIIfIcns
no jusfIcInLIos nrn oI IncunIInIonfo doI doLor do rovIsIon
judIcInI. AcInrn quo no hnco fnIfn quo oxIsfn orjuIcIo fIscnI
nrn quo hnyn corrucIon (nrfIcuIo XII), con Io cunI fornInn
con oI nrgunonfo do Ins donncIonos voIunfnrIns do onrosns
rIvndns.
Ios funcIonnrIos oIocfos sonndoros, dIufndos, concojnIos,
ofc. son nsInIsno nIcnnzndos or sus nornns, con Io cunI oI
dorocho oIIfIco y consfIfucIonnI quodn n su voz frnnsfornndo.
A su voz, nnfo oI hocho quo Ios fIscnIos hnn ordIdo In Indo-
ondoncIn quo nnfos fonInn, ns In fnIfn do ofosfnd unIfIvn
doI juoz onnI sIn ncusncIon fIscnI, nn con quoroIInnfo rIvn-
do, cono nsI fnnLIon In nsIvIdnd do In IIscnIIn ncIonnI do
InvosfIgncIonos AdnInIsfrnfIvns, oI nIs dn oI nso do sonofor-
so n In jurIsdIccIon oxfrnnjorn. II dorocho rocosnI do In Invos-
fIgncIon ndnInIsfrnfIvn quodn nsI frnnsnufndo susfnncInInon-
fo.
IInnInonfo so conIonzn n conrondor quo In consfoIncIon
do doIIfos y fnIIns o InforsfIcIos
16
doI sIsfonn quo suoIon ron-
dnr n In corrucIon fornInnn or socnvnr Ios roIos cInIonfos
doI Isfndo, con Io cunI In cooorncIon InfornncIonnI on In ro-
fonsIon unIfIvn dovIono IndIsonsnLIo.
o osfnnos nnfo unn rofornn do In rofundIdnd do In Cons-
fIfucIon do 1994, dosdo Iuogo, oro sIn dudn os oI nconfocInIon-
fo InsfIfucIonnI ns Inorfnnfo dosdo quo so dIcfo dIcho cuor-
o nornnfIvo.
1.16
Cono Ios honos dononInndo nI frnfnr do In doudn oxfornn, cnIfu-
Io II, nnoro 5.3. y nuosfro IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, op.
ciI., cn. IV.
CICC XVI-5
Ior fnIos rnzonos y nn roscIndIondo doI Inncfo onnI os-
ocIfIco do In CICC, onsnnos quo on Ios nIsos nIcnnzndos or
sus nornns corrosondo Incorornr su nnIIsIs cono uno do
Ios fonns gonornIos doI dorocho ndnInIsfrnfIvo osIfIvo.
1?
Y os
osILIo quo osfn InnovncIon nornnfIvn no quodo IInIfndn n
AnorIcn, uos so osf gosfnndo unn convoncIon inIernocionol
confrn In corrucIon quo uodo fonor sInIInros ofocfos on fodos
Ios nIsos doI nundo cIvIIIzndo.
18
Is uos urgonfo, nuy ur-
gonfo, quo Ios nLogndos conozcnnos sus nornns y rIncIIos.
2. CriIerioe inIerpreIoIitoe
2.1. Loe prineroe JuJoe
CIorfnnonfo oI nLogndo nrgonfIno quo so ndonfro on Ios cn-
nInos do In CICC fondr Ionn jusfIfIcncIon onocIonnI on son-
fIrso do nIgn nodo frusfrndo y nnonnzndo: ofrn voz ns fodo
Io quo nrondIo osf on foIn do juIcIo, ofrn voz In IncuIfnd no
sIrvo do nndn. II dorocho quo con fodn nnfurnIIdnd snLIn nhorn
cnnLIo y or ondo no Io snLo ns.
1
1.1?
o so frnfn uos do nnIIsIs ndnInIsfrnfIvos, socIoIogIcos, oIIfIcos,
ofc., doI fIo quo honos hocho on Lo oJninieIroci6n porolelo. 1l
poroeieIeno oJninieIroIito,MndrId,CIvIfns, 1995, y on LonninieIrocione
porollelo. 1l poroeieIeno giuriJico-onninieIroIito, InfroduccIon do
IIIICIAO IIVI!TI, od. OIuffro, MIIn, 198?, un voIunon do 92 s., voIu-
non 20 do In sorIo do In UnitereiIo Jegli SIuJi Ji Bologno, Scuolo Ji
Specioliccocione in DiriIIo AnninieIroIito e Scienco Jell` AnninieIrocione.
In Io quo hnco nI fonn onnI vor fnnLIon CAIAIII!O, JOSI SIVI!O, Lo con-
tenci6n inIeronericono conIro lo corrupci6n , lo legieloci6n penol orgenIi-
no, II, 199?-I,1153.
1.18
Io honos roIcIndo cnsI nI nIsno fIono quo In cunLro do rosI-
donfos do AnorIcn, roonIondo fnnLIon In croncIon do orgnnIsnos In-
fornncIonnIos do nIIcncIon: Uno reflexi6n ocIuol, on oI IILro 1l JerecIo
pIlico Je finolee Je eiglo. Uno perepecIito iIeroonericono, IundncIon
IIV y IdIforInI CIvIfns, MndrId, 199?, s. 263 y ss. TnI voz Io IIoguo oI
furno n osn Idon.
2.1
Isfo Io sufron ns Ios nLogndos jovonos o do nodInnn odnd. Ios
nnyoros, yn snLonos quo oI dorocho cnnLIn consfnnfononfo y nndn do
Io quo nrondInos on In !nIvorsIdnd so oncuonfrn hoy IgunI. SoguIr
osfudInndo os unn ronIIdnd do In vIdn do cunIquIor rofosIonnI ncfIvo.
IA!TI OII!AI XVI-6
IIIo nsn con cndn cnnLIo rofundo do IogIsIncIon: ocurrIo
con oI docrofo-Ioy 19.549/?2, quo fnrdo nns do dIoz nnos on sor
conocIdo y nn ns on sor nIIcndo; osf ocurrIondo con In
ConsfIfucIon do 1994, quo nuchos Inforrofnn do In fornn ns
rosfrIcfIvn InngInnLIo n fIn do Infonfnr concIuIr quo nndn cnn-
LIo doI dorocho nrgonfIno vIgonfo. ConcIusIon IrrnzonnLIo cono
ocns, oro Lnsfnnfo dIfundIdn.
IgunI cosn uodo nfIrnnrso do In Ioy do dofonsn doI usunrIo y
doI consunIdor, quo rocIonfos ronuncInnIonfos ncofnn.
2
O
do In orsonorIn on juIcIo do Ins nsocIncIonos, rogIsfrndns o no,
nrn In dofonsn do dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn, y no soIn-
nonfo on nnnros, sIno fnnLIon on nccIonos docInrnfIvns do
InconsfIfucIonnIIdnd
3
y rocosos do conocInIonfo.
4
o doLo uos sorrondornos quo In CICC fongn oIononfos y
rIncIIos quo dosfruyon o InvnIIdnn nrfo do nuosfro conocI-
nIonfo, quo fornon fnIsns n nrfIr do nhorn Iozns do Infornn-
cIon jurIdIcn quo nnfos osoInnos, y quo Ins nuovns ovonfunI-
nonfo nos dIsgusfon or nIgunn rnzon: oso os nornnI on oI
rogroso do cunIquIor cIoncIn.
5
oLonos nrondor n suornr
nuosfrn Lsquodn do In corfIdunLro y osfnLIIIdnd InfornnfI-
2.2
!no do oIIos fuo rocofndo or In SnIn V in re ConeuniJoree
LiIree, 9-V-9?.
2.3
CSJ, 22 do nLrII do 199?, Aeocioci6n Je GronJee Ueuorioe Je
1nergio 1lecIrico Je lo IepIlico ArgenIino (AGU11IA) c/ Buenoe
Airee, Protincio Je , oIro e/ occi6n JecloroIito. In nsocIncIon on cuos-
fIon os consIdorndn IogIfInndn nrn ojorcor nccIonos or dorochos do
IncIdoncIn coIocfIvn, no soInnonfo on oI nnnro quo rovo oI nrfIcuIo 43
do In ConsfIfucIon, sIno fnnLIon or unn nccIon docInrnfIvn do InconsfI-
fucIonnIIdnd, uos oI odIdo do docInrncIon do InconsfIfucIonnIIdnd do
unn nornn Inorfn oI ojorcIcIo do unn nccIon dIrocfn do InconsfIfucIonn-
IIdnd, do nquoIIns quo |osfn Corfo] oxIIcIfnnonfo hn ndnIfIdo cono
nodIo Idonoo yn son Lnjo In fornn doI nnnro, In ncIon do norn corfozn
o oI juIcIo sunnrIo on nnforIn consfIfucIonnI nrn rovonIr o InodIr
Ins IosIonos do Ios do Lnso consfIfucIonnI.
2.4
Vor nuosfro nrfIcuIo DerecIoe Je inciJencio colecIito, on oI IILro
1l DerecIo AJninieIroIito ArgenIino, Ho,, IdIforInI CIoncIns do In Ad-
nInIsfrncIon, Iuonos AIros, 1996, s. 2?4 y ss.
2.5
Io oxIIcnnos on In rInorn nrfo doI cnIfuIo I.
CICC XVI-?
vn, quo os ns conodn, nrn roconocor quo ofrn voz oxIsfo un
nuovo dorocho vIgonfo. Cono on In frnso do OOITHI,
6
oI vIojo
dorocho nuoro y so frnnsfornn, dovIono nuovo dorocho. II do-
snfIo vIfnI n cndn uno do nosofros os Jetenir, no norir InfoIoc-
funInonfo con oI dorocho y Ios IILros nfndos n un nsndo oLso-
Iofo y yn no ns vIgonfo nI vIvIonfo.
2.2. DerecIoe Hunonoe.
Ior do ronfo, hny unn cuosfIon do oncundro quo doLo nnnII-
znrso: sI In convoncIon cnLo uLIcnrIn donfro do Ins do Infogrn-
cIon rovIsfns on oI nrfIcuIo ?5 IncIso 24, o sI on cnnLIo corros-
ondo onnronfnrIn con Ins doI IncIso 22 doI nIsno nrfIcuIo
?5. o so frnfn do unn cuosfIon do cnfogorIns, sIno do dondo
Luscnr nnnIogIns InforrofnfIvns.
In nuosfro nodo do vor oI fonn, no nrocIorn onconfrnrso
on In CICC nndn roIo do Ios frnfndos do InfogrncIon, orquo
no hny orgnnIsnos surnnncIonnIos y oI oLjofIvo no os ronI-
nonfo In InfogrncIon ocononIcn.
Hny on cnnLIo nucho do conoxIdnd con Ios frnfndos do doro-
chos hunnnos. AIgunns vIncuIncIonos son sI so quIoro sInfo-
nfIcns: In CICC fIono unn cIusuIn do dosnrroIIo rogrosIvo
cono fnnLIon Io fIono In ConvoncIon AnorIcnnn do orochos
Hunnnos; In cIusuIn quo ndnIfo In jurIsdIccIon oxfrnnjorn (y
no soInnonfo InfornncIonnI) coIncIdo on nnoro con In cIusu-
In quInfn doI frnfndo confrn In forfurn, quo ndnIfo IgunI jurIs-
dIccIon oxfrnnjorn.
TnnLIon rosuIfn oLvIo quo Ios rocursos quo un nIs dIsono
nrn oI dosnrroIIo rogrosIvo do Ios dorochos ocononIcos y so-
cInIos so von noforInnonfo dIsnInuIdos or In ordIdn do ro-
cursos osfnfnIos n frnvos do In corrucIon.
!n nnnojo ns honosfo, ofIcIonfo, LIIco, honornLIo, ndo-
cundo, ofc., do Ios fondos LIIcos uodo sIgnIfIcnr unn nojor
nfoncIon do nIgunns do Ins funcIonos socInIos quo oI Isfndo n
2.6
SIirI unJ WerJen, norIr y dovonIr.
IA!TI OII!AI XVI-8
vocos cunIo nnI y fnnLIon Io IILorn fondos nrn nfondor sus
doLoros on nnforIn do sogurIdnd y jusfIcIn.
II nccoso n In jusfIcIn, un dorocho hunnno LsIco,
?
so dosdILujn
cunndo Ios fondos doI Isfndo so dosvInn hncIn dondo no doLon.
Hny unn conoxIon oxrosn on oI IronLuIo do In CICC con Ios
doIIfos do crInon orgnnIzndo y nnrcofrfIco, quo nnonnznn In
oxIsfoncIn doI Isfndo cono orgnno ofIcIonfo: so doLIIIfn su gonuI-
nn funcIon on nnforIn do sogurIdnd LIIcn, dosdo oI oxfrono doI
forrorIsno do Isfndo hnsfn Ins sIfuncIonos do un Isfndo donn-
sIndo doLII y nnrquIco cono nrn nsogurnr oI ordon LIIco. In
nnLos cnsos vIdns y LIonos Iordon fufoIn ofocfIvn.
Isfns rofIoxIonos nos IIovnn nI nooIIo quo Innfon oLjofIvn-
nonfo In CICC nI Inforrofo: cnLo nIIcnrIn con Ios crIforIos
rosfrIcfIvos doI cIsIco dorocho onnI IogIsIndo Infornnnonfo, o
oxIsfo un nnrgon do InforrofncIon oxfonsIvn dIforonfo nI do-
rocho onnI Inforno y ns roxIno nI dorocho onnI roIo doI
crInon InfornncIonnI
uosfrn rosuosfn so IncIInn or In sogundn nIfornnfIvn, n
In Iuz do Ins consIdorncIonos rocodonfos doI fIo do vnIoros
jurIdIcos quo so hnIInn on juogo y quo nnonnznn, on su Indo
ns oxfrono, In oxIsfoncIn doI Isfndo cono onfIdnd vInLIo on
In socIodnd y no norn fnchndn do gruos do Inforos doI crInon
orgnnIzndo y In corrucIon quo In CICC vIncuIn nI nnrcofrfIco.
2.3. DerecIo oJninieIroIito. OperoIitiJoJ Je eue principioe
juriJicoe
In rodnccIon doI nrfIcuIo III ofroco In sInguInrIdnd roIn do
ofrns convoncIonos InfornncIonnIos quo nrocon, soInnonfo
nrocon, dnr norns nufns nrn oI dIcfndo do IogIsIncIon Infor-
nn sIn In cunI no rosuIfnrInn oornfIvos. Is fcII y suorfI-
cInI dosochnr nsI osfns nornns y dnrIos cnrcfor nornnonfo
2.?
Vor, onfro ofros, II!IZOCI, !OII!TO O., 1fecIito occeeo o lo JueIi-
cio, roIogo do MA!!O CAIIIIIITTI, IILrorIn IdIforn IInfonso, In IInfn,
198? y sus roforoncIns.
CICC XVI-9
rogrnnfIco y or ondo no oxIgILIo. Yn Io hIzo unn voz In CSJ
con oI cnso 1., I. 1.
8
Ioro os cIorfo quo fInnInonfo on 1lnelJjion huLo do roco-
nocor quo no odIn dojnr eine Jie In nornn sIn vIgoncIn or
fnIfn do Ioy Infornn rogInnonfnrIn; cono Io os fnnLIon quo Ins
oLIIgncIonos Ins nsunon Ios Isfndos Inrfos n frnvos do sus
fros orgnnos, no soInnonfo do sus Iodoros IogIsInfIvos: nnfo
In nusoncIn do nornn rogInnonfnrIn, oI Iodor JudIcInI uodo y
doLo IgunI rosoIvor Ios roLIonns or nIIcncIon dIrocfn do In
nornn suorIor, cono Io hIzo hnco docndns In CSJ on KoI y
Siri.
9
Ior Io dons os hnrfo conocIdn on oI nundo jurIdIco doI
dorocho ndnInIsfrnfIvo In oxIsfoncIn do rIncIIos jurIdIcos,
concofos jurIdIcos IndofornInndos, rIncIIos gonornIos doI
dorocho, ofc., quo sI LIon no osfnLIocon nufns rogIndns do con-
ducfn son do fodos nnnorns oLIIgncIonos jurIdIcns quo Ios IndI-
vIduos doLon rosofnr y Ios juocos nIIcnr.
10
Isn cInso do rIn-
cIIos gonornIos doI dorocho, rIncIIos jurIdIcos, concofos ju-
rIdIcos IndofornInndos, quo son dosdo sIonro frndIcIonnInonfo
nIIcnLIos or Ios juocos, nnrocon or doquIor on In CICC.
2.4. Aornoe concreIoe
In cunIquIor cnso, hny nuchns nornns quo no roquIoron
IogIsIncIon nrn sor nIIcndns: nsI In dofInIcIon nnIIsInn do
funcIonnrIo o onIondo LIIco, quo IncIuyo funcIonos do cn-
rcfor oIocfIvo, honornrIo, ofc. (nrfIcuIo I). A Ios ofocfos do do-
fornInnr n quIonos rosuIfnn nIIcnLIos Ios rIncIIos jurIdIcos
doI nrfIcuIo III no odonos rocurrIr n dofInIcIonos Infornns do
ngonfo LIIco, doLonos nnfurnInonfo fonnr Ins quo dInnnnn
doI roIo nrfIcuIo I do In CICC.
2.8
DerecIoe Hunonoe, 2 od., 199?, cnIfuIo VIII.
2.9
Vor OO!IIIO-OO!O-IOIAO-!OSSI DerecIoe Hunonoe, op. ciI., cn.
II, n 5.6., . 29; CO!TI I!!OIIA I J!STICIA, IroncoticI c/IepIlico Je
1Iolio: oI Isfndo os fnnLIon rosonsnLIo or onIsIon nI no dIcfnr In IogIs-
IncIon corrosondIonfo.
2.10
CnIfuIo X y sus roforoncIns.
IA!TI OII!AI XVI-10
2.5. Loe Jilenoe Je lo oplicoci6n
AIgunos so rogunfnrn cono voy n rosoIvor on un cnso con-
crofo sI so hn vIoIndo In nornn do honornLIIIdnd, InfogrIdnd, uso
ndocundo y rosorvncIon do rocursos LIIcos, jusfIcIn o oquIdnd,
uLIIcIdnd, ofIcIoncIn Is Io nIsno quo rogunfnr cono snLro
sI so hn ncfundo con nnIn fo, nLuso doI dorocho, nLuso do osIcIon
donInnnfo, dosvIncIon do odor, IosIon, nnIn rnxIs
Is fornuInrso In rogunfn fundnnonfnI do quo os oI dorocho
y cono so docIdo on dorocho. IgnosIo unn voz ns on nIn-
Lrns njonns:
11
Hn sIdo, os y sor sIonro, unn cIoncIn do cnsos
sInguInros y concrofos, on In cunI In nIcn rogIn os quo no hny
nIngunn rogIn, soIo grnndos rIncIIos, y fodo doondo doI nn-
IIsIs do Ios hochos y In ruoLn. QuIon no conrondn oso y Lus-
quo Io nLsoIufo do In nornn rogInnonfnrIn,
12
no hn onfondIdo
nn quo os oI dorocho.
2.6. Lo IogoIelo , el principio Je roconoIiliJoJ
In CICC doLo nIIcnrso con rnzonnLIIIdnd y ndocuncIon do
nodIo n fIn, no on LngnfoIns o cuosfIonos InsIgnIfIcnnfos quo
dIsfrnon In nfoncIon do Ios nsunfos nnyoros. o Lusquonos
Ios Indronos do gnIIInns sIno Ios doIIncuonfos o nnIos Invorsoros
do fondos LIIcos dofndos do onfIdnd: oIIo os fcII, so nIdo or
oI nonfo do In confrnfncIon. o Incurrnnos on oI vIojo y cono-
cIdo fruco doI ox TrILunnI do Cuonfns do In ncIon: Io grnndo
nsnLn, Io chIco so oLjofnLn.
13
2.11
Vor oI dosnrroIIo doI cnIfuIo I; ndons, 1l neIoJo en JerecIo,
CIvIfns, MndrId, 1995 y sus rosocfIvns ronIsIonos.
2.12
SoLro In oxncorLncIon y nrLIfrnrIodnd do Ins nornns rogInnonfn-
rIns vor cnIfuIo VII, unfo 10.
2.13
Cono Io oxIIco un ox nIonLro do dIcho TrILunnI, !IOOISIIIS,
JOSI !AIAII, 1l conIrol pIlico, op.loc.ciI.
CICC XVI-11
AIgunos IIcos nnI conrndos, cnros o InnocosnrIos, on-
frnn donfro doI rIncIIo onnI do In LngnfoIn o doI ndnInIs-
frnfIvo do In fnIfn do roorcIonnIIdnd: no os nrn osns oquo-
nns cosns quo so dIcfn, nI so uodo Inforrofnr quo so dIcfn,
unn convoncIon InfornnorIcnnn.
oLonos uos nIIcnrIn osocInInonfo on Ins grnndos con-
frnfncIonos, n Ios grnndos nsunfos. So frnfn onfoncos do Lus-
cnr y cnsfIgnr Ios ncfos LIIcos do susfnncInI doshonor,
InofIcIoncIn, dIInIdncIon y no rosorvncIon do rocursos LII-
cos, Ins grnndos nuosfrns do fnIfn do InfogrIdnd, Ios grnndos
ncfos do InjusfIcIn, ofc.
3. Auetoe principioe Je JerecIo oJninieIroIito
eupronocionol
II dorocho ndnInIsfrnfIvo vIvIonfo conoco soLrndnnonfo fnn-
fo Ios rIncIIos jurIdIcos cono Ios concofos jurIdIcos Indofor-
nInndos, n Ios cunIos or Io gonornI dn cnrcfor do fncuIfnd
rogIndn do In ndnInIsfrncIon.
Inconfrnnos nsI oI nLuso doI dorocho, In Luonn fo, In IosIon,
In oquIdnd on oI dorocho do dnnos,
1
In dosvIncIon do odor y
fnnfos ofros.
2
oLo fonorso rosonfo quo nIgunos do oIIos son do nnfurnIo-
zn consfIfucIonnI (rnzonnLIIIdnd, IgunIdnd) y nuchos do cnrc-
for unIvorsnI: dorocho nngIosnjon, confInonfnI ourooo, doro-
cho conunIfnrIo ourooo (oI euIeIonIite Jue proceee of lou y
sus dorIvndos, su orIgon IngIos do In noIurol jueIice
3
y su
oquIvnIonfo do In rnzonnLIIIdnd, roorcIonnIIdnd,
4
on Ios do-
3.1
Vor or ojonIo I!IIIIA, !OII!TO H., Lo equiJoJ en el JerecIo Je
Jooe, II, 3-IV-9?.
3.2
os ronIfInos nI ofocfo nI cnIfuIo X.
3.3
Vor or ojonIo WAI, H. W. !. y IO!SYTH, C. I., AJninieIroIite Lou,
? od., CInrondon Iross, Oxford 1994, s. 38? y ss. (TIe Principle of
IeoeonoIleneee), cnIfuIo 13 (AoIurol JueIice onJ Legol JueIice, s. 463
y ss), s. 4?1 y ss. (JuJiciol onJ AJninieIroIite 1nporIioliI,), ofc.
3. 4
Inrn oI dorocho frnncos I!AI IAT, O!Y, Le principe Je
proporIionnoliIe, MoInngos WnIIno, InrIs, 19?4, s. 29? y ss., ofc.
IA!TI OII!AI XVI-12
rochos confInonfnIos ourooos.
5
Io nIsno ocurro on oI dorocho
nrgonfIno,
6
LrnsIIono
?
y fnnLIon on oI dorocho surnnncIonnI
InfInonnorIcnno).
8
Is fundnnonfnI dosfncnr unn fuorfo IInIfncIon n In dIscro-
cIonnIIdnd ndnInIsfrnfIvn quo In CICC Incororn nI dorocho
surnnncIonnI, orgo fnnLIon Inforno: vnrIos nuovos rIncI-
Ios o concofos jurIdIcos vIgonfos, quo son oLIIgnforIos nrn
fodos Ios ngonfos LIIcos nncIonnIos, rovIncInIos y nunIcI-
nIos, ronfndos y nd honoron u honornrIos. IsocInInonfo on
nnforIn do confrnfncIonos LIIcns, In uLIIcIdnd, In oquIdnd y
In ofIcIoncIn. o so frnfn do nInLrns sIn connofncIon jurIdI-
cn, son rIncIIos jurIdIcos InduLIfnLIos cuyo IncunIInIonfo
conorfn vIoIncIon doI ordon jurIdIco Inforno y surnnncIonnI.
Voronos nquI nIgunos do oIIos.
4. Lo puIliciJoJ
!nn cosn os quo doLn hncorso IIcIfncIon LIIcn on dofornI-
nndo suuosfos y uodn roscIndIrso do oIIn on ofros, nnforIn
quo osf roguIndn or In IogIsIncIon ndnInIsfrnfIvn ordInnrIn.
Ofrn cosn nuy dIforonfo os quo nhorn doLo dnrso n uLIIcIdnd
3.5
Inrn un nnIIsIs connrnfIvo doI dorocho frnncos y doI connon
Inv on nnforIn do doLIdo rocoso susfnnfIvo vor SCHWA!TZ, II!A!,
IrencI AJninieIroIite Lou onJ IIe Connon-Lou WorlJ, ov York
!nIvorsIfy Iross, uovn York, 1954, s. 211 y ss. Inrn oI dorocho LoIgn
II!IIMA, CHAM, Le roieonnoIle eI le JeroieonnoIle en DroiI. Au-Jelo
Ju poeiIitiene juriJique, I.O..J., InrIs, 1984.
3.6
In oLrn cIsIcn on In nnforIn os In do J!A I!ACISCO IIA!IS, Ioco-
noIiliJoJ Je loe le,ee. 1l JeIiJo proceeo cono goronIio innoninoJo
en lo ConeIiIuci6n orgenIino, Iuonos AIros, Id. Asfron, 19?0, 2 od.
3.?
Vor or ojonIo ATAIIIA, OI!AIO, 1ficocio Joe principioe
coneIiIucionoie, on In !ovIsfn do IroIfo ILIIco, Snn InLIo, n 55/6,
1980, Id. !ovIsfn dos TrILunnIs, . 16?; PoJer regulonenIor Jo 1xecuIito,
!..I., Snn InLIo, n 5?/8, s. 199/200; IAII!A I MIIIO, AIo oJninie-
IroIito, Snn InLIo, Id. !ovIsfn dos TrILunnIs, 1981, . 85., ofc.
3.8
TnIos rIncIIos so hnIInn rocogIdos on oI Incfo do Snn Joso do
Cosfn !Icn: OO!IIIO-OO!O-IOIAO-!OSSI, DerecIoe Hunonoe, op. ciI.,
s. 56 y ss.
CICC XVI-13
(o son, uLIIcnrso do nnnorn Idonon nrn su conocInIonfo or
oI LIIco) fodn confrnfncIon ndnInIsfrnfIvn (hochn con IIcIfn-
cIon o sIn oIIn, IognI o IIognInonfo), Io cunI InIIcn cono nInI-
no In uLIIcncIon on oI IoIofIn OfIcInI do In ncIon do Ins ndju-
dIcncIonos y su rocIo y osocIfIcncIonos, cono nsI fnnLIon doI
rocIo fInnI do un confrnfo unn voz fornInndn su ojocucIon.
IncIuso on unn confrnfncIon dIrocfn In ndnInIsfrncIon, nn-
fos do ronIIznrIn, fIono nhorn or In CICC In oLIIgncIon do hn-
cor unn nudIoncIn LIIcn
1
on In cunI Ios forcoros Inforosndos
uodnn hncor sus oLjocIonos, n fIn do consIdornrIns on oI ncfo
docIsorIo. o Iordo con oIIo In ndnInIsfrncIon In fncuIfnd do
confrnfnr dIrocfnnonfo, Iordo In fncuIfnd do hncorIo on socro-
fo y sIn doLnfo. In confrnfncIon dIrocfn quo conocInnos quodn
n nuosfro juIcIo nodIfIcndn nrn sIonro con osfn nornn do In
CICC.
IgunInonfo so vo nfocfndn or osfn dIsosIcIon In ocnsIonnI
rcfIcn doI I.O. do onIfIr In uLIIcncIon do Ios nnoxos do un
docrofo o rosoIucIon: oIIo rosuIfn vIoInforIo dosdo nnfos nI rIn-
cIIo rouLIIcnno do frnnsnroncIn do Ios ncfos osfnfnIos, y dosdo
nhorn ndons nI rIncIIo surnIognI y surnnncIonnI do u-
LIIcIdnd.
ndIo fIono nuforIdnd jurIdIcnnonfo oxIsfonfo o sufIcIonfo
nrn onIfIr In uLIIcncIon do Ios nnoxos, quo cono cunIquIorn
snLo son sIonro oI vordndoro nooIIo do In cuosfIon. Is Io nIs-
no, nuIoIie nuIonJie, quo dIcfnr unn Ioy socrofn.
IIIo ornIfo Ins connrncIonos oLjofIvns do rocIos or In
oInIon LIIcn y Ios orgnnIsnos do confroI, cono nsI fnnLIon
oI ojorcIcIo do nccIonos on dofonsn do Ios dorochos do usunrIos y
consunIdoros nI nnnro do In Ioy do rofoccIon do dIchos usun-
4.1
Acorcn do su cnrcfor consfIfucIonnI y oIononfos LsIcos quo In
rIgon nos ronIfInos n nuosfro frnLnjo 1l proceJinienIo Je ouJiencio
pIlico, on In rovIsfn !ogInon ArgonfInn doI !ogInon do In AdnInIs-
frncIon ILIIcn, n 214, 1996, s. 5 y ss., roroducIdo cono cnIfuIo VIII
doI IILro Deepuee Je lo Ieforno Jel 1eIoJo, odIforInI IundncIon do
orocho AdnInIsfrnfIvo, Iuonos AIros, 1996.
IA!TI OII!AI XVI-14
rIos y consunIdoros. Isfn fornn do nrfIcIncIon y confroI cIu-
dndnno do In ovonfunI vIoIncIon osfnfnI do Ios rIncIIos jurIdI-
cos do In confrnfncIon LIIcn os un oIononfo fundnnonfnI doI
sIsfonn ncfunI, fnI cono so vIono n Infogrnr con oI nrfIcuIo III
IncIso 5 do In CICC. Hncon fnIfn, oso sI, nsocIncIonos do cIudn-
dnnos y orgnnIsnos no guLornnnonfnIos quo hngnn Ins nccIo-
nos orfInonfos on oI nIs
2
(y on cnso do frncnso on oI oxforIor).
5. Lo equiJoJ
Inrn In gonornIIdnd do In docfrInn In oquIdnd vIono n quodnr
oquInrndn n In jusfIcIn, nunquo so suoIo roconocor su cnrcfor
suLIognI on nuosfro dorocho cIvII: soInnonfo cunndo In Ioy In
confonIn uodo oI juoz nIIcnrIn.
1
In CICC Infroduco nquI un cnnLIo do sunn InorfnncIn,
uos os nhorn unn nornn surnIognI In quo Inono quo fodn
confrnfncIon LIIcn doLo sor oquIfnfIvn o jusfn, cono condI-
cIon do vnIIdoz. In soIucIon InoquIfnfIvn o Injusfn no uodo
fundnrso on nornn nIgunn do dorocho osIfIvo nncIonnI, uos
nhorn confrnvIono oI dorocho surnnncIonnI, nI nonos on osfn
nnforIn. IIIo sIgnIfIcn, cono nInIno, quo unn concosIon o II-
concIn do oLrns o sorvIcIos LIIcos doLo fonor fnrIfns jusfns y
rnzonnLIos, quo don unn gnnnncIn rnzonnLIo y no ns nI con-
frnfIsfn, InIdIondo In oxIofncIon doI usunrIo. Io confrnrIo os
vIoInr oI rIncIIo do oquIdnd quo In CICC Inono.
AsI on oI rocIonfo cnso TelinIor, fnIIndo or In CSJ oI 22 do
nLrII do 199?, oI vofo do IOOOIAO y VZQ!IZ rocuordn oI doro-
cho do Ins onrosns rosfndoros doI sorvIcIo LIIco do foIofo-
nIn nI nnnfonInIonfo do fnrIfns ncordos con Ios cosfos do ros-
4.2
o nocosnrInnonfo oI nnnrodondo sIn nnLngos so vIoInn Ios
ncfos InfornncIonnIos: osf funcIonnndo nojor or oI nononfo y hns-
fn nuovn InconsfIfucIonnI cronfIvIdnd on confrnrIo, In Ioy do dofonsn doI
usunrIo y doI consunIdor.
5.1
Vor or ojonIo I!IIIIA, !OII!TO H., Lo equiJoJ en el JerecIo Je
Jooe, II, 3-IV-9?.
CICC XVI-15
fncIon, IncIuIdns Ins InvorsIonos, noe lo uIiliJoJ jueIo , roco-
noIle que coneIiIu,e eu reIriIuci6n, puee no ee oJnieiIle eoe-
Iener que lee oeieIo el JerecIo o oIIener gononcioe ein liniIe
oIjeIito olguno (docfrInn do InIIos 231:311; 258:322, consId.
6; y 262:555, consId. 10).
6. Lo eficiencio
6.1. 1S3-1997
In nuosfrn IogIsIncIon do confrnfos ndnInIsfrnfIvos so oxI-
gIn unn oLIIgncIon do nodIos: cunIIr un rocodInIonfo do con-
frnfncIon (IIcIfncIon LIIcn, or Io gonornI) y do ndjudIcncIon
(In oforfn ns convonIonfo). In ndnInIsfrncIon orn rosonsn-
LIo doI royocfo,
1
Io cunI IILornLn nI confrnfIsfn do rosonsnLI-
IIdnd or In rncIonnIIdnd do Io quo so odIn; oI sIsfonn rochnzn-
Ln su oforfn or InndnIsILIo y condIcIonndn sI fonIn oI nfro-
vInIonfo do sonnInr quo oI oLjofo o royocfo orn IrrncIonnI, In-
ndocundo, InnocosnrInnonfo cosfoso, dIsondIoso, InfII. II
dorocho IocnI Io dojnLn In nIcn ocIon do no rosonfnrso sI no
quorIn hncor oso royocfo, no udIondo sIquIorn Inugnnr ju-
dIcInInonfo In IIcIfncIon on quo no orn nrfo. In fnIos cnsos
nos onconfrLnnos con oLIIgncIonos do nodIo, no do rosuIfndo,
uos nndn oxIgIn In Ioy Infornn nI ngonfo LIIco on cunnfo nI
oLjofo nIsno do In confrnfncIon y sus ofocfos nrn In socIodnd,
su roIncIon cosfo-LonofIcIo, su roIncIon con rocIos InfornncIo-
nnIos, ofc.
6.2. DeeJe 1997
Ahorn In CICC, nornn surnIognI oornfIvn,
2
Inono unn
oLIIgncIon do rosuIfndo, cunI os In ofIcIoncIn doI gnsfo o Invor-
6.1
ArfIcuIo 4 do In Ioy 13.064.
6.2
OjnI In CSJ no roIfn oI orror do 1., I.1.: DerecIoe Hunonoe, op.
ciI., cnIfuIo VIII. In jurIsrudoncIn ouroon on IroncoticI c/IepIli-
co Je 1Iolio doLorIn IIunInnr sus nsos, cono nsI fnnLIon su roIo
1lnelJjion, oorfunnnonfo oggiornoJo.
IA!TI OII!AI XVI-16
sIon LIIcn on In confrnfncIon osfnfnI. Y nrnfrnsonndo un
grfIco fnIIo do dorocho rIvndo, no os sufIcIonfo con quo oI
nnfrInonIo son IogIfIno y LIon nvonIdo (funcIonnrIos Je iure),
so hnyn ocundo con dodIcncIon y osnoro on In oducncIon y
suorvIsIon do sus hIjos (IIcIfncIon LIIcn InocnLIo, nonor
rocIo, nojor oforfn, ofc.): sI oI hIjo rosuIfn sor un vndnIo
(unn oLrn InfII, cnrn, fnrnonIcn, ofc.) so uodo concIuIr, cono
cuosfIon do uro dorocho y sIn Iugnr n dudns nI ruoLn on
confrnrIo, quo In gosfIon nfornn (doI funcIonnrIo) no hn sIdo
ofIcIonfo.
3
Is Io quo nIgunos IInnnn rosonsnLIIIdnd oLjofIvn o
sIn cuIn, nrn no Indngnr In cuIn quo, ope iurie, suLynco.
Ior ondo, In InofIcIoncIn os IIognI y gonorn rosonsnLIIIdnd
fnnfo on dorocho do fnnIIIn cono on dorocho ndnInIsfrnfIvo
Inforno o InfornncIonnI, or confrnrInr on nnLos cnsos oI ro-
quIsIfo quo, on oI sogundo suuosfo, oxIgo oI nrfIcuIo III IncIso
5 do In CICC.
AsI cono hnco fnIfn oI dIcfnnon jurIdIco y oI Inforno focnIco
sufIcIonfo y rnzonnLIo quo jusfIfIquon roscIndIr do In IIcIfn-
cIon LIIcn on oI cnso do urgoncIn, nsI fnnLIon In ofIcIoncIn do
In confrnfncIon doLor sor nnforIn do nnIIsIs osocIfIco no-
dInnfo Ios Infornos quo roducIrn Ios orgnnIsnos focnIcos or-
nnnonfos do In ndnInIsfrncIon, y or oI dIcfnnon Iofrndo IgunI-
nonfo doI sorvIcIo ornnnonfo do nsosornnIonfo jurIdIco. os-
do Iuogo, IncurrIr on rosonsnLIIIdnd orsonnI oI funcIonnrIo
quo on funcIonos do nsosornnIonfo Iofrndo oIvIdo nnnIIznr y
roconondnr Io orfInonfo on osfo nuovo oIononfo roIo do In
IognIIdnd do In confrnfncIon ndnInIsfrnfIvn.
o nroco quo uodn do nhorn on ns oncnrnrso vIIdn o
IognInonfo, sIn IncurrIr on rosonsnLIIIdnd orsonnI o InsfIfu-
cIonnI, unn confrnfncIon LIIcn do grnn sIgnIfIcncIon sIn oI
cunIInIonfo do fnIos rocnudos rovIos. Io oxuosfo os sIn
orjuIcIo do quo on oI cnso do grnndos royocfos LIIcos, onI-
6.3
C. CIv. y Con. Snn IsIdro, SnIn I, ocfuLro 31 do 1996, C., J. M. c. G.
M., G. , oIroe, IIIA, 199?-226.
CICC XVI-1?
sIon do nornns gonornIos, ofc., oI roquIsIfo consfIfucIonnI do In
nudIoncIn LIIcn so Inono cono rocnudo ndIcIonnI do vnII-
doz.
4
?. OIroe principioe juriJicoe. 1nneceeorieJoJ Je
reglonenIoci6n inIerno poro eu inneJioIo operoIitiJoJ
?.1. 1n generol
II nrfIcuIo III IncIso 1 do In CICC oxIgo un corrocfo, hono-
rnLIo y ndocundo cunIInIonfo do Ins funcIonos LIIcns, ovI-
fnr confIIcfos do Inforosos, nsogurnr In rosorvncIon y oI uso
ndocundo do Ios rocursos nsIgnndos n Ios funcIonnrIos LIIcos
on oI dosonono do sus funcIonos, con ncfos quo IIovon n ro-
sorvnr In confInnzn on In InfogrIdnd do Ios funcIonnrIos y on In
gosfIon LIIcn.
Aunquo osfns y ofrns oLIIgncIonos nnrozcnn prino focie
ronIfIdns n Ins nornns Infornns, su nnnIfIosfn cInrIdnd do-
nuosfrn quo son InnodInfnnonfo oornfIvns, orquo nIngunn
Ioy Infornn hnco fnIfn nrn snLor quo concofos jurIdIcos Indo-
fornInndos o rIncIIos jurIdIcos fnIos cono Ios onuncIndos son
orfocfnnonfo nIIcnLIos or In jusfIcIn nncIonnI o on su cnso
oxfrnnjorn. Ingunn nornn rogInnonfnrIn hnco fnIfn nrn
nIIcnr osn Ioforn do rIncIIos jurIdIcos.
o doLo IInnnr n confusIon quo oI nrfIcuIo III hnLIo do no-
dIdns rovonfIvns: son rovonfIvns do In corrucIon eIricIo
eeneu, oro son oornfIvns.
?.2. Ueo oJecuoJo , preeertoci6n Je recureoe pIlicoe
o oxIsfo, n nrfIr do In CICC, dIscrocIonnIIdnd on oI nnno-
jo do Ios fondos LIIcos: oI gnsfo InnocosnrIo o suorfIuo, oI no
6.4
Iuodo vorso nI rosocfo OO!IIIO, II rocodInIonfo do nudIoncIn
LIIcn, on oI IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, I..A., dIsfrILuI-
dor Asfron, Iuonos AIros, 1996.
IA!TI OII!AI XVI-18
cuIdnr Ios LIonos LIIcos cono sI fuornn roIos, oI ronIIznr
royocfos InfIIos, fodo oIIo oncundrn on Ins rohILIcIonos do In
CICC.
?.3. IecouJoci6n , conIrol Je loe ingreeoe Jel 1eIoJo
TnnLIon hny ofrns nodIdns cono In dosfInndn n cronr sIsfo-
nns ndocundos nrn In rocnudncIon y oI confroI do Ios Ingrosos doI
Isfndo, quo InIdnn In corrucIon (nrfIcuIo III IncIso 6) o cronr
orgnnos do confroI suorIor quo udIornn nrocor nhognrso on
unn oxrosIon do Luonos dosoos or In fnIfn do osocIfIcIdnd.
SIn onLnrgo, ofrn Iocfurn ns nfInndn uodo hncor concIuIr
quo Ios orgnnIsnos do confroI do In corrucIon quo nhorn no
hnn ndquIrIdo nn jornrquIn consfIfucIonnI, fIonon or osfn
nornn surnnncIonnI In oLIIgncIon InfornncIonnI do orsoguIr
y nIIcnr on oI dorocho Inforno Ins nornns do In CICC, Lnjo
onn do roIn rosonsnLIIIdnd InfornncIonnI: IIscnIIn ncIo-
nnI do InvosfIgncIonos AdnInIsfrnfIvns, IIscnIos on gonornI.
A su voz, Ios orgnnos yn dofndos do nndnnInjo InsfIfucIonnI
sufIcIonfo Luscnrn InfIInonfo sI consIdornn quo os on sus
roIns nornns dondo onconfrnrn rosuosfn ndocundn n Ins
rogunfns quo suscIfnro In nIIcncIon on sus funcIonos do osfos
rIncIIos jurIdIcos surnIognIos: no so frnfn do fncuIfndos dIs-
crocIonnIos quo os nocosnrIo rogInnonfnr Infornnnonfo, no os
nocosnrIo nI osILIo quo unn nornn rodofornIno quo os unn
conducfn honornLIo, Infogrn, quo rosorvo y uso ndocundnnonfo
Ios rocursos LIIcos, sIn confIIcfos do Inforos, con ndocuncIon,
oquIdnd, jusfIcIn, ofIcIoncIn.
?.4. Ao ee neceeorio proIor perjuicio poIrinoniol ol 1eIoJo
o os roquIsIfo roducIr un orjuIcIo nfrInonInI nI Isfndo
(nrfIcuIo XII) nrn quo hnyn InfrnccIon n In CICC: In vIojn nus-
forIdnd rouLIIcnnn quodn nsI nuy onnronfndn n In honorn-
LIIIdnd quo In nornn jurIdIcn surnnncIonnI Inono cono rIn-
cIIo oLIIgnforIo do conducfn orsonnI.
CICC XVI-19
?.5. OIligoci6n Je Iener uno conJucIo IonoroIle
Inrn dnr un soIo ojonIo, quo oI funcIonnrIo so conorfo do
nodo IonoroIle InIIcn quo no hngn osfonfncIon nI vIdn do
fnrnduIn, uos nsI cono Ios juocos
1
y nLogndos son jusfnnon-
fo crIfIcndos cunndo Io hncon,
2
nsI fnnLIon In CICC Ios Inono
oI nIsno doLor jurIdIco n fodos Ios ngonfos LIIcos, IncIuso
oIocfIvos.
Inrn nIojnrso doI osocfro do In corrucIon os nhorn oLIIgn-
forIo y no dIscrocIonnI gunrdnr unn vIdn LIIcn honornLIo y
dIgnn cono nnndn oI nrfIcuIo III, sIn croor quo In nusoncIn do
nornns Infornns oxIno doI cunIInIonfo do fnn cInros y
oornfIvos rocofos surnIognIos.
8. OIroe oepecIoe penolee e inIernocionolee Je lo corrupci6n
8.1. 1nIroJucci6n
Is njono nI fonn do osfn oLrn frnfnr Ios nsocfos onnIos do
In CICC, or cIorfo do suno Inforos, nrn Io cunI nos ronIfI-
nos nI dosnrroIIo ofocfundo or Z!III on oI frnLnjo conjunfo
cIfndo on In nofn 1.
o fodns nnnorns no osfnr dons sonnInr quo un funcIo-
nnrIo LIIco no uodo rocILIr rognIos nrn sI o su fnnIIIn Lnjo
cIrcunsfnncIn nIgunn. Su roIn condIcIon do ngonfo LIIco Io
InIdo IognInonfo rocILIr rognIos quo no hnrn sIno condIcIo-
nnr su conducfn LIIcn fufurn rosocfo nI donnnfo, oxIsfn o no
cohocho nI nononfo do In ddIvn. II cohocho InIIcIfo do rocI-
LIr Ios rognIos rInoro y ncordnrso dosuos os oI vIojo cunIIr
con sus conronIsos, quo donfro doI confoxfo do In CICC no
?.1
IIIISA, !AIAII (IITO), Juec no ee noce, ee Ioce, CInrIn, 24 do nLrII
do 199?.
?.2
AsI In soIIcIfndn doI CoIogIo do ALogndos do In IrovIncIn do Iuonos
AIros, In ncIon, 2 do nnyo do 199?.
IA!TI OII!AI XVI-20
cnLo ndnIfIr. Is cnusnI do oxonorncIon y do juIcIo oIIfIco, In-
cunIInIonfo do Ios doLoros doI funcIonnrIo LIIco
AquoIIos quo oI rofocoIo InfornncIonnI oLIIguo n rocILIr on ocn-
sIonos do vIsIfns do Isfndo son nufonfIcnnonfo do roIodnd doI
Isfndo nncIonnI o rovIncInI sogn corrosondn. In ofros nIsos
hn cononzndo n dosnrroIInrso In cosfunLro do InsfIfuIr un nusoo
con Ios rognIos rocILIdos or cndn jofo do Isfndo.
Ahorn LIon, sI oI Isfndo roquorIdo no oforgn In oxfrndIcIon nI
fnnoco sonofo croILIononfo n rocoso nI IndIvIduo roquorIdo,
onfoncos oI Isfndo roquIronfo uodo soguIr ndoInnfo con oI roco-
so y on su cnso onIfIr In ordon do cnfurn InfornncIonnI, quo oI
nIs fnI no voz no honro cono no Io hnco con ofrns roInfIvns n
jurIsdIccIonos oxfrnnjorns, oro quo on cunIquIor cnso conrono-
fo su rosonsnLIIIdnd InfornncIonnI y IInIfn In IILorfnd do Iocono-
cIon doI Inufndo n Ins fronforns do su roIo nIs, sIonro quo
no Io vongnn n Luscnr or oI nole copIue, Iene JeIenIue.
In CICC InIdo fnnLIon nnnrnrso on oI socrofo LnncnrIo
nrn nognr In nsIsfoncIn roquorIdn.
In CICC no rovo In nccIon rIvndn cono InuIsorn do In
Iuchn confrn In corrucIon In Ioy Qui Ton, oro In Ioy do
dofonsn doI usunrIo y consunIdor hn cononzndo n sor nIIcndn
con oxIfo IncIuso confrn nI Isfndo, y oIIn ndnIfo nccIonos do
cInso on cnLozn do Ins nsocIncIonos on gonornI, on In dofonsn do
Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn quo roconocon Ios nrfIcuIos
42 y 43 do In ConsfIfucIon nncIonnI, quo nhorn uodon sor ox-
fondIdos n Ios dorochos n unn ndnInIsfrncIon ofIcIonfo, oquIfn-
fIvn, quo no dIInIdo rocursos LIIcos, ofc.
1
8.2. 1l PrenIulo Je lo C1CC , eue prop6eiIoe
!no do Ios unfos novodosos n quo cnLo rosfnr nfoncIon InI-
cInI rosIdo on unn nrfo InusunI nrn nosofros on Ios foxfos Iogn-
8.1
uosfro yn cIfndo nrfIcuIo DerecIoe Je inciJencio colecIito, on oI
IILro 1l DerecIo AJninieIroIito ArgenIino, Ho,, IdIforInI CIoncIns do In
AdnInIsfrncIon, Iuonos AIros, 1996, s. 2?4 y ss.: surn, cnIfuIo III,
unfo 23.6.
CICC XVI-21
Ios: In onuncIncIon do roosIfos o fInos do In ConvoncIon. Tnn
oxfrnnn no doLIorn rosuIfnrnos, con fodo, uos consfIfuyo un
IronLuIo, doI cunI nuosfrn roIn ConsfIfucIon LrIndn un vI-
vIonfo rocuordo. Ioro oI IronLuIo do In CICC nunfn n cuosfIo-
nos gruosns do nuosfro fIono. Yn on oI cunrfo rrnfo Ios Isfn-
dos MIonLros reconocen o lo corrupci6n cono uno Je loe neJioe
ueoJoe por el crinen orgonicoJo. o doLo oIvIdnrso, nI ofocfo,
quo nI vIncuInr expreeonenIe crInon orgnnIzndo ns corrucIon,
no Io quodn nuy dIsfnnfo oI nnrcofrfIco cuyo grndo do oIIgrosI-
dnd Infornn o InfornncIonnI no uodo doscuIdnrso; y In unfn doI
ovIIIo uodo osfnr n vocos Lnjo oI ofro doIIfo doI Invndo do dInoro.
Con Io cunI In sunnforIn do doIIfos uodo sor hnrfo consIdo-
rnLIo, nn sIn ngrognrIos Ios do forfurn y honIcIdIo, quo so
ofoncInron on Altorec MocIoin, con oI rosuIfndo conocIdo.
2
o nLrnnos uos Ios ojos con nsonLro cunndo Ionnos quo
unn Ioy do In ncIon hn nroLndo oI IronLuIo do In CICC,
sogn cuyo soxfo rrnfo Ios Isfndos fIrnnnfos roconocon quo
In corrucIon ... fIono, on nIgunos cnsos, frnscondoncIn Infor-
nncIonnI, Io cunI jusfIfIcn onfoncos rocodInIonfos do osfn
nnfurnIozn. In rInorn rogunfn quo so Inono os sI nos on-
confrnnos nnfo un doIIfo InfornncIonnI quo nLro In jurIsdIc-
8.2
II rIncIIo nole copIue, Iene JeIenIue: oI roo hn sIdo nnI cnfurn-
do on su roIo nIs (orIogn, IIchnnnn, ofc.), oro osf LIon rofonIdo
on oI nIs quo Io cnfuro on oI oxfrnnjoro y Io nIIcn su roIn jurIsdIc-
cIon: Altorec MocIoin, 15-VI-92, uLIIcndo on I.., 148:155. Mns nII do
In dognfIcn jurIdIcn, os rocIso ndvorfIr In InorfnncIn quo on II!!
fIonon Ios hochos noncIonndos on In nofn 1 doI fnIIo (I.., 148:160) y on
oI rInor rrnfo doI nIsno fnIIo (oI conjunfo sInorgIco do nnrcofrfIco,
corrucIon, crInon orgnnIzndo, forfurn y nuorfo, ofc., fodo on un cnso)
y su cofojo con Aoriego on Innnn, o 1icInonn nrn IsrnoI, ArgouJ
nrn IsrnoI y AIonnnIn, ofc. (Ios cnsos do gonocIdIo, cInro osf, son un
gonoro on sI nIsnos: n nndn so Ios uodo connrnr). SI LIon nuosfrn
docfrInn ronccIono ndvorsnnonfo nI fnIIo Altorec MocIoin, In oInIon
jurIdIcn norfonnorIcnnn no os fnn dosfnvornLIo y nndn hnco onsnr quo
no so hnyn do roofIr In oxorIoncIn on oI fufuro, dndn su nnfIgun rnI-
gnnLro on oI dorocho norfonnorIcnno Inforno y cIsIco onfro sus ro-
Ios Isfndos soLornnos. AnIInr on oI cnIfuIo VI, nofn 32.
IA!TI OII!AI XVI-22
cIon InfornncIonnI.
3
In sogundn os sI fnI doIIfo hnco nncor In
oLIIgncIon quo yn so nnuncIn on oI nrf. V.3 in fine do oxfrndIfnr
o ronofor orsoguIr nI doIIncuonfo, sIn orjuIcIo do In nIIcn-
cIon dIrocfn do In jurIsdIccIon oxfrnnjorn quo rovon Ios nrfI-
cuIos IV y V.
Ios IroosIfos do In CICC fnnLIon nnrocon on su nrf. II on
dos IncIsos: oI rInoro Luscn ronovor y forfnIocor oI dosnrro-
IIo do Ios nocnnIsnos nocosnrIos nrn rovonIr y snncIonnr In
corrucIon y oI sogundo quIoro ronovor, fncIIIfnr y roguInr In
cooorncIon onfro Ios Isfndos nrfos nrn rovonIr y snncIonnr
Ios ncfos do corrucIon on oI ojorcIcIo do Ins funcIonos LIIcns.
II fIn ocIuol y no soIo poIenciolnenIe unIfIvo os uos Lnsfnn-
fo cInro y oxroso on In ConvoncIon.
8.3. Lo jurieJicci6n exIerno eoIre IecIoe inIernoe
In CICC so nIIcn sIonro quo oI ncfo Inufndo hnyn sIdo
conofIdo o roduzcn sus ofocfos on Ios Isfndos nrfos (nrfIcuIo
IV), con Io cunI Ios doIIfos orIgInndos on nuosfro nIs cuyo ro-
suIfndo ocononIco son IIovndo n cunIquIor ofro Isfndo nrfo
cnon Lnjo In jurIsdIccIon oxfrnnjorn; fnnLIon fIono InjoroncIn
oI Isfndo Inrfo doI quo oI nufor fongn su nncIonnIIdnd o hnyn
fIjndo su donIcIIIo hnLIfunI (V.2), nunquo oI doIIfo no hnyn sIdo
conofIdo nI fongn ofocfos nIII.
os nroco fundnnonfnI dosfncnr, cono nsocfo rcfIco,
quo or sI hncIn fnIfn nIgn sInLoIIsno, hnsfn In cIusuIn quo
nuforIzn In jurIsdIccIon oxfrnnjorn soLro doIIfos conofIdos on
oI nIs coinciJe nunericonenIe con iguol clueulo Jel IroIo-
Jo conIro lo IorIuro (nrfIcuIos V y 5, rosocfIvnnonfo).
!nn hIofosIs osILIo, fonnndo Ios rocosos on IrnncIn, Ifn-
IIn, Isnnn, Lnsndos on oI nrfIcuIo 5 do In ConvoncIon confrn
8.3
ConsIdornndo quo os un doIIfo quo, on conjuncIon n Ios dons,
nnonnzn In suorvIvoncIn nIsnn doI Isfndo cono onfIdnd ofocfIvn do
fufoIn do Ios dorochos IndIvIdunIos, onsnnos quo In confosfncIon nfIr-
nnfIvn so Inondr.
CICC XVI-23
In Torfurn, uodo ronnuncInr ofros rocosos on forcoros nI-
sos, Lnsndos on Ios nrfIcuIos IV y V do In CICC, con nIIcncIon
doI dorocho susfnnfIvo quo yn osf on nuosfro CodIgo IonnI y
nhorn on In CICC frnnsnncIonnIIzn o InfornncIonnIIzn. oIIfos,
sIonro Io fuoron: In dIforoncIn os quo nhorn Ios uodon juzgnr
ofros nIsos y no soInnonfo nosofros. TnnLIon cnLo ndvorfIr
quo oI roIo dorocho onnI Inforno nsI cono oI oxforno, ovoIu-
cIonn hncIn consIdornr conofoncIn roIn juzgnr doIIfos co-
nofIdos on ofros nIsos oro quo fIonon ofocfos on oI roIo: os
un nrnn do doLIo fIIo quo uodo sIn dudn sor ufIIIzndn or
ofros nIsos, quo juzguon quo oI Invndo do dInoro IocnI rosuI-
fnnfo do oorncIonos doIIcfIvns fornons uodo nsI cnor Lnjo In
jurIsdIccIon doI nIs on oI cunI oI dInoro os Invndo, quo odr
juzgnr onfoncos no soInnonfo oI fInnI do In hIsforIn nIIondo Ios
nnros sIno fnnLIon su conIonzo do osfo Indo doI confInonfo.
8.4. Lo reIroocIitiJoJ Je lo le, penol ne grotoeo
Sogn oI nrf. XXV In onfrndn on vIgor so roduco oI frIgosI-
no dIn n nrfIr do In fochn on quo so hnyn doosIfndo oI sogun-
do Insfrunonfo do rnfIfIcncIon y nrn Ios Isfndos quo so ndhIo-
rnn n oIIn rogIr n Ios 30 dIns doI doosIfo. In CICC ee oplico o
ocIoe Je corrupci6n coneIiJoe inclueo onIee Je lo tigencio Je
lo le, on Io roInfIvo n In cooorncIon rocosnI InfornncIonnI
(nrfIcuIo XIX) y no osf on confIIcfo con nIngn ofro Trnfndo o
Insfrunonfo quo Ios Isfndos Inrfos fongnn on vIgor nI no-
nonfo do In onfrndn on vIgor do In CICC (nrfIcuIo XX).
4
8.4
Adons, or oI rIncIIo nnfIguo quo In CSJ rocuordn on
CIocoIor, 1996, Ins nornns onnnndns doI Congroso cono Ins do In Con-
voncIon ConsfIfuyonfo on nnforIn do frnfndos InfornncIonnIos fIonon In
rosqncIon do nrnonIn y no confrndIccIon. II rIncIIo do IrrofroncfIvIdnd
do In Ioy onnI ns grnvosn no sorIn nquI on nnforIn susfnnfIvn, uos
osfn Ioforn doI doIIfos yn osf fIIfIcndn on nuosfrn IogIsIncIon: y nndIo
so uodo ngrnvInr do quo ofros nuovos frILunnIos uodnn onfondor do
doIIfos quo conofIo confrnrInndo In roIn IogIsIncIon nncIonnI.
IA!TI OII!AI XVI-24
Ios fIos onnIos quo confonIn yn so oncuonfrnn on nuos-
fro CodIgo IonnI, cono fnnLIon Ins ngrnvnnfos y concursos
ronIos do doIIfo or crInon orgnnIzndo.
o hny IosIon nIgunn n Ios rIncIIos cIsIcos nI nI doLIdo
rocoso IognI: oI rIncIIo doI juoz nnfurnI, on unn conunIdnd
gIoLnIIzndn, os fnnLIon surnnncIonnI.
5
9. Concluei6n
MIonfrns oI sIsfonn onnI nrgonfIno y oxfrnnjoro docIdon
quo hncor con Ins vIoIncIonos onnIos nIcnnzndns or In CICC,
Ios funcIonnrIos ndnInIsfrnfIvos y nngIsfrndos judIcInIos hn-
rn LIon on cononznr n nIIcnrIn on oI dorocho ndnInIsfrnfIvo.
o osfn Ios fIonos cono nrn roofIr Ios orroros do Igno-
rnncIn, nogncIon o IndIforoncIn conofIdos con Ios frnfndos do
dorochos hunnnos y In roIn ConsfIfucIon do 1994.
Iuos no so oquIvoquo oI Iocfor nI oI Inforrofo: In conunIdnd
InfornncIonnI fIono hoy fuorzn nrn oxIgIr su cunIInIonfo y
on IfIno nnIIsIs nrn nIIcnr oIIn nIsnn sus snncIonos.
8.5
Vor cnIfuIo VI y sus roforoncIns.

También podría gustarte