Old Testament in Quechua, Huallaga Huánuco

TAYTA DIOSNINCHI
ISQUIRBICHISHAN
Quechua de! Hua!!aga, Hunuco
(Pi!!cu Quechua)
Ius IIustfucIones de Ius pgInus 31, 46, 56, 114, 127, 131, 148, 149, 150, 156, 268, 289, 296, 316,
344, 400, 439, 474, 484, 485, 520, 565, 634, 653, 688, 715, 766, 814, 1020, 1130, 1250, 1274, 1320,
1343, 1345, 1365, 1487, 1492 y eI dIbujo deI TempIo en eI tIempo de Jess en Iu pgInu 1897 pof
Hofuce KnowIes se usun pof coftesu de The BfItIsh & FofeIgn BIbIe SocIety, 1954, 1967, 1972, 1995.
Ius IIustfucIones de Ius pgInus 782, 899, 967 y 1317 pof Hofuce KnowIes, con udIcIones pof
IouIse Buss The BfItIsh & FofeIgn BIbIe SocIety, 1994, se usun con pefmIso.
Ius IIustfucIones de Ius pgInus 128, 169, 280, 365, 716, 969, 983, 1072, 1120,
1336, 1429, 1446, 1554, 1635, 1807, 1879, 1887 y 1888 pof IouIse Buss
se usun pof coftesu de The BfItIsh & FofeIgn BIbIe SocIety, 1994.
Ius IIustfucIones de Ius pgInus 67, 307, 377, 387, 404, 931, 1384, 1403, 1407, 1417,
1431, 1440, 1456, 1461, 1463, 1470, 1500, 1501, 1509, 1534, 1559, 1564, 1566, 1569,
1575, 1582, 1596, 1601, 1620, 1631, 1633, 1653, 1656, 1663, 1667, 1673 y 1795
se usun pof coftesu de DuvId C. Cook PubIIshIng Co., 1978.
Ius IIustfucIones de Ius pgInus 1427, 1439, 1462, 1467, 1475, 1490, 1496, 1511, 1533,
1545, 1573, 1591, 1615, 1650 y 1671 pof DufwIn Dunhum se usun pof coftesu de
The UnIted BIbIe SocIetIes, 1989, NuIfobI, Kenyu..
Ius IIustfucIones de Ius pgInus 1517 y 1760 pof Gfuhum Wude se usun pof coftesu de
The UnIted BIbIe SocIetIes, 1989.
EI pIuno deI TempIo en Iu pgInu 1263 deI IIbfo de EzequIeI se usu pof coftesu de
The UnIted BIbIe SocIetIes, 2000.
Ios mupus u coIof y Ios en Ius pgInus 312, 500, 1641, 1648, 1654 y 1670
se usun pof coftesu de SII IntefnutIonuI.
I!ustraciones a co!or de! Antiguo Testamento:
Ius IIustfucIones u coIof deI AntIguo Testumento pof IouIse Buss se usun con pefmIso.
Las i!ustraciones a co!or de! Nuevo Testamento:
Iu pfImefu y Iu decImu IIustfucIones u coIof deI Nuevo Testumento pof IouIse Buss se usun con pefmIso.
Todus Ius dems IIustfucIones u coIof deI Nuevo Testumento
pof eI Df. FufId FuudII IntefnutIonuI BIbIe SocIety se usun con pefmIso.
TAYTA DIOSNINCHI ISQUIRBICHISHAN
BIbIIu en Quechuu deI HuuIIugu, Hunuco (PIIIcu Quechuu)
Texto: 2010, AsocIucIn CfIstIunu JAWCA, SocIedud BbIIcu Pefuunu, A.C. y
WycIIe BIbIe TfunsIutofs, Inc.
PubIIcudo pof SocIedud BbIIcu Pefuunu AsocIucIn CuItufuI
AvenIdu PetIt Thouufs 991 IImu 100, Pef
PfImefu edIcIn, junIo 2010
5.1M
Hecho eI depsIto IeguI en Iu BIbIIotecu NucIonuI deI Pef N
o
2010-06970
BIbIIu en Quechuu deI HuuIIugu QHUAII052P
Impfeso pof Kofeun BIbIe SocIety
1365-16 Seocho-Dong Seocho-Ku, SeouI, Kofeu
ISBN 978-9972-9858-3-6
CONTENIDO
GenesIs . . . . . . Gen. . . . 11
Exodo . . . . . . . Exo. . . . 90
IevtIco . . . . . . Iev. . . . 156
Nmefos . . . . . Nm. . . 198
DeutefonomIo . . . Deut. . . 257
Josue . . . . . . . Jos. . . . 313
Jueces . . . . . . . Jue. . . . 350
Rut . . . . . . . . Rut . . . 386
1 SumueI . . . . . 1Sum. . . 392
2 SumueI . . . . . 2Sum. . . 436
1 Reyes . . . . . . 1Rey. . . 475
2 Reyes . . . . . . 2Rey. . . 522
1 CfnIcus . . . . 1Cfn. . . 567
2 CfnIcus . . . . 2Cfn. . . 612
Esdfus . . . . . . . Esd. . . . 663
Nehemus . . . . . Neh. . . . 678
Estef. . . . . . . . Est. . . . 702
Job . . . . . . . . Job . . . 713
SuImos. . . . . . . SuI. . . . 765
PfovefbIos . . . . Pfov. . . 900
EcIesIustes . . . . . EcI. . . . 952
Cuntufes. . . . . . Cunt. . . 965
Isuus . . . . . . . Isu. . . . 975
Jefemus. . . . . . Jef. . . . 1084
IumentucIones . . Ium. . . . 1185
EzequIeI . . . . . . Eze. . . . 1197
DunIeI . . . . . . . Dun. . . . 1278
Oseus . . . . . . . Ose. . . . 1302
JoeI . . . . . . . . JoeI . . . 1320
Ams . . . . . . . Ams. . . 1327
Abdus . . . . . . . Abd. . . . 1340
Jons . . . . . . . Jon. . . . 1343
MIqueus . . . . . . MIq. . . . 1347
Nuhm . . . . . . Nuh. . . . 1358
Hubucuc . . . . . . Hub. . . . 1363
Sofonus . . . . . . Sof. . . . 1369
Hugeo . . . . . . . Hug. . . . 1375
Zucufus . . . . . . Zuc. . . . 1378
MuIuquus . . . . . MuI. . . . 1394
Unay Testamento
Mushoj Testamento
Sun Muteo . . . . . Mut. . . . 1401
Sun Mufcos . . . . Muf. . . . 1466
Sun Iucus . . . . . Iuc. . . . 1505
Sun Juun . . . . . Juun . . . 1570
Hechos . . . . . . Hech. . . 1618
Romunos . . . . . Rom. . . 1676
1 CofIntIos . . . . 1Cof. . . 1702
2 CofIntIos . . . . 2Cof. . . 1727
GIutus . . . . . . GI. . . . 1743
EfesIos. . . . . . . Efe. . . . 1752
FIIIpenses . . . . . FII. . . . 1761
CoIosenses. . . . . CoI. . . . 1768
1 TesuIonIcenses. . 1Tes. . . . 1775
2 TesuIonIcenses. . 2Tes. . . . 1781
1 TImoteo . . . . . 1TIm. . . 1784
2 TImoteo . . . . . 2TIm. . . 1791
TIto . . . . . . . . TIto . . . 1797
FIIemn . . . . . . FIIm. . . 1801
Hebfeos . . . . . . Heb. . . . 1803
SuntIugo . . . . . . Stg. . . . 1824
1 Pedfo . . . . . . 1Ped. . . 1831
2 Pedfo . . . . . . 2Ped.. . . 1839
1 Juun . . . . . . . 1Juun . . 1844
2 Juun . . . . . . . 2Juun . . 1851
3 Juun . . . . . . . 3Juun . . 1853
Judus . . . . . . . Jud. . . . 1855
ApocuIIpsIs . . . . Apoc. . . 1858
TuntIyununchpuj cuj fImuycunu
Glosurio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1887
TuntIyuchImnunchpuj y shucychImnunchpuj textucunu
nJice temdtico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1899
La Biblia en Quechua del Huallaga del Per, 1 ra ed. 2010, Sociedad Bblica Peruana, Wycliffe Bible Translators, Inc.
PRESENTACIN
Asl que lu [e es por el olr, y el olr, por lu pulubru Je ios.
(Romunos 10.17)
Con mucho gozo y uIegfu hucemos entfegu de Iu BIbIIu en vefsIn
quechuu deI HuuIIugu u todos Ios pobIudofes de estu vustu zonu,
espefundo que eI tfubujo InIcIudo entfe Ios quechuuhubIuntes en
1973 seu ffuctIfIcudo, y que Iu PuIu bfu de DIos en estu Ienguu nutIvu
puedu pefmItIf que muchos conozcun Io que DIos tIene pfepufudo
pufu sus vIdus y gocen de sus bendIcIones. Que pof medIo de
Jesu cfIsto puedun descubfIf eI gfun umof de DIos y encuentfen Iu
suIvucIn y Iu puz pufu sus pfopIus vIdus y Ius de su entofno.
SIn dudu que muchus sefn Ius fofmus de cmo estudIuf y
entendef Iu PuIu bfu de DIos, fogumos uI Seof pefmItu que u
tfuves de Iu Iectufu dIufIu, Iu pfedIcucIn, Iu fudIo, Iu teIevIsIn,
Ios tuIIefes de cupucItucIn de Idefes y pustofes, y otfos medIos de
comunIcucIn, Iu zonu deI HuuIIugu seu uIcunzudu pufu CfIsto.
Pufu Ios tfuductofes es un pfIvIIegIo hubef tfubujudo en Iu
tfuduccIn de Iu BIbIIu pufu ponefIu uI uIcunce de Ios hubIuntes deI
quechuu deI HuuIIugu y se cumpIu Io dIcho pof eI ups toI PubIo, que
Iu PuIu bfu de DIos seu escuchudu y genefe Iu fe en DIos.
FInuImente, pedImos uI Seof que estu tfuduccIn de Iu BIbIIu seu
puestu uI uIcunce de todus uqueIIus pefsonus que un necesItun de Iu
obfu fedentofu de Jesu cfIsto, eI Seof.
IImu, ubfII deI 2010
Rev. Jofge Bfuvo C.
Pdte. Consejo DIfectIvo
SocIe dud BbIIcu Pefuunu
AL LECTOR
Pufu Ios tfuductofes es un gozo y un pfIvIIegIo hubef tfubujudo en Iu
tfuduccIn de Iu BIbIIu pufu ponefIu uI uIcunce de Ios hubIuntes deI quechuu de
PIIIcu. Estu BIbIIu en quechuu se hu pfepufudo pufu Ios hubIuntes de Ios dIstfItos
de Hunuco, Suntu Mufu deI VuIIe, Chufubumbu, AmufIIIs, Sun FfuncIsco de
Cuyfn y ChInchuo de Iu pfovIncIu de Hunuco en eI depuftumento de Hunuco.
Estu tfuduccIn sefvIf pufu que todu pefsonu descubfu Iu feveIucIn de
DIos pof medIo de su hIjo Jesu cfIsto y encuentfe eI pefdn y Iu suIvucIn que EI
nos offece. Pof eso, Iu pfIncIpuI pfeocupucIn hu sIdo pfoducIf unu tfuduccIn
que seu fIeI uI mensuje ofIgInuI. Pufu eIIo, se hun tomudo en cuentu Ius tfes
cufuctefstIcus de unu tfuduccIn fIeI: unu tfuduccIn fIeI es exuctu, cIufu y
nutufuI.
1) Unu tfuduccIn fIeI es exuctu, es decIf que comunIcu eI sIgnIfIcudo deI
mensuje ofIgInuI. No podemos cumbIuf, ugfeguf nI omItIf nudu deI
sIgnIfIcudo. Pufu que Iu tfuduccIn seu exuctu buscumos eI sIgnIfIcudo
medIunte un estudIo pfofundo deI texto ofIgInuI en hebfeo, ufumeo y
gfIego.
2) Unu tfuduccIn fIeI es cIufu y compfensIbIe, es decIf que se debe podef
entendef. Io que se entIende debe sef Io que eI uutof quIso expfesuf
ofIgInuImente.
3) Unu tfuduccIn fIeI es nutufuI, es decIf que fespetu Ius feuIIdudes deI
IdIomu quechuu y usu eI Ienguuje que Iu gente hubIu. Debe sef ugfudubIe y
fcII de Ieef.
Pensundo en Ius tfes cufuctefstIcus de unu tfuduccIn fIeI, no se hu seguIdo
nIngunu vefsIn custeIIunu puIu bfu pof puIu bfu, sIno que segn eI estudIo deI
ofIgInuI en hebfeo, ufumeo y gfIego, se hun tfuducIdo Ius puIubfus, ffuses y
ofucIones pufu muntenef eI sIgnIfIcudo exucto deI mensuje de unu munefu cIufu
y nutufuI en quechuu.
SIn embufgo, no sIempfe es posIbIe ponef en Iu tfuduccIn todu Iu
InfofmucIn necesufIu pufu que eI Iectof compfendu eI sIgnIfIcudo. En esos
cusos, se hun puesto notus uI pIe de pgInu. Pof ejempIo, huy unu notu en
Sun Iucus 7.38 que expIIcu Iu fofmu en que Ius pefsonus se sentubun u Iu
mesu pufu comef. TumbIen se dun fefefencIus u otfos pusujes bbIIcos como
en Sun Iucus 23.4445 donde eI pusuje en fefefencIu uyudu u entendef eI
sIgnIfIcudo deI veIo deI tempIo.
Pufu que Iu tfuduccIn se entIendu mejof, se dun vufIus IIus tfu cIo nes. Vef, pof
ejempIo, Iu IIustfucIn en Sun Mufcos 10.25 que du uI Iectof unu Imugen de un
cumeIIo. TumbIen huy mupus deI mundo bbIIco y de Ios vIujes mIsIonefos deI
ups toI PubIo.
Aunque se hu hecho un esfuefzo pufu tfuducIf eI sIgnIfIcudo compIeto deI
ofIgInuI, huy puIubfus y conceptos desconocIdos en eI IdIomu y Iu cuItufu
quechuus, como Ius puIubfus impuesto cobraj, faran, temp!u, fari seo, y
otfus. Esos tefmInos upufecen en un gIosufIo tItuIudo Tanti ya nan ch paj caj
rimay cuna que est en Iu pufte postefIof deI IIbfo. Se fecomIendu consuItuf eI
gIosufIo pufu compfendef mejof eI texto.
En eI AntIguo Testumento huy dos puIubfus en eI IdIomu hebfeo que se
tfuducen uI quechuu como Tuytu DIos nIn chI. Cuundo en estu vefsIn eI
nombfe upufece en Ietfus muyscuIus, TAYTA DIOS NIN CHI, fepfesentu u Iu
puIu bfu hebfeu YHWH, que en uIgunus vefsIones custeIIunus se tfunsIItefu como
Jehov y en otfus como Yuve. Cuundo Iu puIu bfu Tuytu DIos nIn chI est en
mInscuIus, pof Io genefuI fepfesentu u Iu puIu bfu hebfeu udonuI.
En cuunto u Ios textos en hebfeo y ufumeo deI AntIguo Testumento, Ios
tfuductofes empIeufon eI Texto MusofetIco que upufece en Iu BIbIIu HebfuIcu
StuttguftensIu, edIcIn de 1984, y en uIgunos cusos hun consuItudo Ios textos
untIguos que se encuentfun en uIgunos munuscfItos de Ios RoIIos deI Muf
Muefto. En otfos cusos, hun utIIIzudo textos de Iu SeptuugIntu (IXX), Iu vefsIn
gfIegu deI AntIguo Testumento, en especIuI Ius vufIuntes consIdefudus ms
untIguus que Ios munuscfItos en hebfeo ms untIguos que se conocen. En cuunto
uI texto gfIego deI Nuevo Testumento, se empIeufon pufu estu vefsIn eI Nuevo
Testumento en gfIego pubIIcudo pof Ius SocIedudes BbIIcus UnIdus (cuuftu
edIcIn fevIsudu de 1993) y eI NestIe-AIund Novum Testumentum Gfuece
(vIgesImoseptImu edIcIn de 1993). Ius vufIuntes de Ius vefsIones Impfesus
mencIonudus sIguen descubfImIentos de estudIos ms fecIentes de Iu BIbIIu.
A veces huy dIfefencIus entfe Ios munuscfItos en Ios IdIomus ofIgInuIes
(hebfeo y gfIego). Aunque esus dIfefencIus no ufectun nIngunu de Ius doctfInus
cfIstIunus, eI tfuductof tIene que escogef unu de Ius posIbIIIdudes. Pof Io
genefuI, se hu escogIdo Io que dIcen Ios munuscfItos hebfeos y gfIegos ms
untIguos fecomendudos pof Ius SocIedudes BbIIcus UnIdus. Ius puIubfus
que upufecen entfe cofchetes ].| en eI texto quechuu no son puIubfus que
se encuentfun en Ios munuscfItos ms untIguos nI son fecomendudus pof Ius
SocIedudes BbIIcus UnIdus, sIno que se encuentfun en Iu vefsIn ReInu-VuIefu.
Vef, pof ejempIo, Sun Iucus 23.17, 34, y 38.
DIos feveIu en Iu BIbIIu muchus vefdudes que nos uyudun u compfendef Ios
uspectos Impoftuntes de su pefsonu y nos enseun u vIvIf de unu munefu que Ie
ugfudu. Pufu uyuduf uI Iectof u encontfuf uIgunos de Ios textos que hubIun de
temus especfIcos, se hu pfepufudo un ndIce temtIco con eI ttuIo de Tanti ya-
chi m nan ch paj y shacychimnanchpaj textu cuna.
Estu tfuduccIn de Iu BIbIIu se offece u Ios Iectofes con eI pfofundo deseo de
que Ios que Iu Ieun y escuchen puedun encontfufse con su cfeudof DIos y IIeguen
u vIvIf unu vIdu que Ie honfe en todo, y pufu que en Iu etefnIdud expefImenten
eI gozo de DIos en su pfesencIu.
EI ComIte de TfuduccIn
Muyo deI 2010
Hunuco, Pef
(Antiguo Testamento)
Unay Testamento
$QWLJXR7HVWDPHQWR
11
Ga!!arinancho Tayta
Dios camashan
1

1
GuIIu fI nun cho munu fuj ImupIs
cuptIn Tuytu DIos cumu fun sy-
Iu tu wun cuy puchutu.
D

2
Cuy puchugu
munumI cunun cuycu shun n chu cufun.
MunumI ImupIs cufun chu. Chucuy
yunuu yuy cuj yucu juntu shu IIu cufun.
Chuy yucu junu IIun chmI Tuytu DIospu
EspI fI tongu tumuy cu fun.
3
Chuufu Tuytu DIosgu AchIc-
yuj cuchun! nIfun.
E
NIptIn uchIc yuj
fIcu cu fun.
4
DIos fIcu fun uchIc yuj uIII
cushuntu. NIfcuf chucuy pItu uchIc-
yujtu fuquI fun.
5
AchIc yuj cujtu junuj
nIfun. Chucuy cujtunu pugus nIfun.
Chuy tumI cumu fun fImIf junuj cho.
Chuy pItu Tuytu DIos nIfun: AsuI-

yu fuy cuj cuchun yucu cunu Ishcuy mun
fuquI c nun puj.
7
DIosgu chuy nIshun-
n IIu usuI yu fuy c mojtu cumu fun yucu
Ishcuy puchu mun fuquI c nun puj.
WuquIn cuj yucu qudu fun ufucho,
wuquIn cujnumI junuj cho.
8
AsuI yu-
fuy c mojtu Tuytu DIos jutI chu pu fun
syIu
F
nIf. Chuy tumI cumu fun Ishcuy
cuj junuj cho.
9
Chuy pI tunu Tuytu DIos nIfun: Ufu
cuj yucu juc puchu IIu mun shun tu c-
chun uIIpu fIcu c nun puj. Chuufu
nIshun n IIu cufun.
10
ChuquI cujtumI
uIIpu nIfun. Shun tu cu shu cuj yucu tu-
numI Iumuf nIfun. Chuyno cumuf cuf
DIos fIcu fun IIupun pIs uIII cushuntu.
11
Chuy pItu yupuy nIfun: AIIpu pItu wIu-
mu chun IIupun custu juchu cunu, mufu yoj
guewu cunu, tucuy-nIfuj wuyoj yfu cu nu-
pIs. Chuufu nIshun n IIu cufun.
12
ChuymI
uIIpu pItu wIu mu fun tucuy-nIfuj mufu yoj
juchu cunu chuyno tucuy-nIfuj wuyoj yfu-
cu nu pIs. Chuytu cumuf cuf DIos fIcu fun
IIupun pIs uIII cushuntu.
13
Chuy cu nu tumI
cumu fun quImsu cuj junuj cho.
14~15
Chuy pItu DIos nIfun: SyIu-
cho cuchun uchIc yuj cunu uIIpu mun
Gnesis
Imunputuj yufIshu cuy puchu junuj puchu y cuwuy-bdu?
Imunputuj yufIshu uIII cuj, munu uIII cuj y wuuy?
Imataj caycan cay !ibru cho? Gene sIs nInungu guIIu fI nun nInunmI. Gene sIs cho wIIIu mun-
chI IIupun tu pIs Tuytu DIos guIIu fu chI shun tumI. Tuytu DIos munu cumup tengu munumI ImupIs
cunmun chu cufun.
Gene sIs IIbfogu Ishcuy puftI mun fuquI shumI cuycun. RImIf cuj puftI chgu (111) wIIIu-
cuy cun: Imucu nu tu pIs Tuytu DIos cumu shuntu, funu Imuno yufI mu shuntu, funu mustu-mustu
juchu fufuy mun chuyu shuntu. Chuy pItu jucuj puftI chnu (1250) wIIIu cuy cun Tuytu DIos
Imuno suIbu nun puj cushun tu pIs. Chuy wIIIupu guIIuy cun Abfuhum wun (11.2725.11) Jucob wun
(25.1237.1) y Jos wun (37.250.26).
Tuytu DIos IIupuntu cumu shun pI tu nugu Gene sIs IIbfu cho wIIIupu guIIuy cun Eden weftu-
cho funu tIyu shun wun. Adunpu wIIIu pun pI tunu wIIIu mun chI NopItu, SempItu, Tuf pItu y
Abfuhum pItu. Chuy pI tu nugu wIIIu mun chI Isuuc pItu y Jucob pItu. (Jucob tumI jucuj jutIntu IsfueI
nIfun). Mus ushu nun tunu wIIIu mun chI Jos pItu. Chuy funu cu nugu Tuytu DIos ucfu shunmI
cufun. Chuy n pIs wIIIu mun chI Tuytu DIos munu ucfu shun funu cu nu pItu (Cun, IsmueI, Esu).

D
1.1 Juun 1.13.
E
1.3 2Cof. 4.6.
F
1.~8 2Ped. 3.5.
12

G
1.2 1Cof. 11.7.
H
1.27 Mut. 19.4; Muf. 10.6.
I
1.27~28 Gen. 5.12.
J
2.2 Exo. 20.11;
Heb. 4.4, 10.
K
2.2~3 Exo. 20.11.
uchIc yu p mu nun puj. Chuy n pumI
junuj chucuy pItu fuquI cu shu cungu.
Chuy uchIc yuj cu nugu uIII cungu junuj-
cu nutu, wutu cu nutu yupu nun puj,
Imuy wIchun cushun tu pIs musyu nun-
pmI. Chuufu nIshun n IIu fufu cu fun.
1
NIfcuf cumu fun IntI tu wun quIIIutu;
IntI junujpu uchIc y nun puj, quIIIunu
chucuypu uchIc y nun puj. Chuy nmI
goyIIuf cu nu tu pIs cumu fun.
17
Chuy cu-
nutu Tuytu DIos syIu mun chufu fun
cuy puchutu uchIc yup tIn
18
chucuy-
pItu junuj fuquI c nun puj. Chuy cu-
nutu cumuf cuf Tuytu DIos fIcu fun uIII
cushuntu.
19
Chuy cu nu tumI cumu fun
chuscu cuj junuj cho.
20
Chuy pItu Tuytu DIos nIfun: Tucuy
custu yufI chun yucu cho tIyuj cunu,
chuyno puchu jununpu pfej cu nu-
pIs.
21
Chuyno ImupIs munu cushun-
pI tumI cumu fun jutun unImuI cu nutu
Iumuf cho tIyujtu, yucu cho tIyuj cujtu
IIupun custutu, bIcu nu tu pIs IIupun
custutu. Chuy cu nutu fufuf cuf Tuytu
DIos fIcu fun chuyno uIII cuycu shuntu.
22
NIfcufnu bIndI syuntu gosh pun
nIfun: Iumuf cho tIyuj cu nu pIs, pfej-
cu nu pIs uchcu mun mIfu chun quIquIn-
pufu mIfu chI nu cush pun.
23
Chuy cu nu-
tumI cumu fun pIchgu cuj junuj cho.
24
Chuy pItu DIos nIfun: Tucuy-
nIfuj unImuI cunu yufI chun munshu
cunun puj y chucufu cunun p pIs.
Chuyno cuchun gufu chuypu pufej cu-
nu pIs. Chuufu nIshun n IIu IIupun pIs
cufun.
25
DIos fIcu fun IIupun fufu shun
unImuI cunu uIII cushuntu.
2
Chuy pItu DIos nIfun: Cunun
funutu fufu shun quIquInchI-nIfujtu.
G

Puypu munuy nIn chmI cungu pesc du-
cunu, pfej cunu, munshu cuj chucufu
cuj unImuI cu nu pIs, chuyno gufu chuypu
pufej cu nu pIs.

27
Chuy nIshun n IIumI funutu Tuytu
DIos fufu fun.
QuIquIn-nIfuj tumI cumu fun.
OIIgu tu pIs wufmI tu pIs cumu fun.
H
28
NIfcuf bIndI syuntu
I
gofun cuyno
nIf: Gumcunu mIfuy uypu IIu mun cuy
puchu mun juntu nuy quI cumu. Munuy-
nI quI cho cuchun pesc du cu nu pIs,
pfej cujcu nu pIs, cuy puchu cho IIupun
cujcu nu pIs.
29
NIfcuf puycu nutu nIfun: Gumcu-
nu tumI IIupun cuy mufu chuj cuj Iuntu
juchu cu nutu goyc, chuyno fftutu
wuyoj yfu cu nu tu pIs. Chuy cu nugu
IIupunmI cungu mIcu nuy quI cu nu puj.
30
Chuy nmI guewu cu nutu cumushc
uywu cunu mIcu nun puj, gufu chuypu
pufej cunu mIcu nun puj, pfej cujcu-
nu pIs mIcu nun puj. Chuufu nIshun n-
IIumI cufun.
31
IIupun fufu shun cunu
umutuf uIII cushuntu fIcuf DIos cushI-
cu fun. Chuy cu nu tumI cumu fun sojtu
cuj junuj cho.
2

1
Chuy n pumI Tuytu DIos
cumuytu ushu fun cuy puchutu,
cuy puchu cho cujcu nu tu pIs, sy Iu tu-
pIs syIu cho cujcu nu tu pIs.
2
IIupuntu
cumuf cufnu gunchIs cuj junuj chgu
DIos jumu fun.
J

3
NIfcuf chuy junujtu
bIndI su fun. Jumu shun pI tumI DIosgu
chuy junujtu fuquI fun fIspI tu shu junuj
cunun puj.
K
Edn wertacho runa tiyashan
4
CuychmI IsquIf bI fuy cun sy Iu tu-
wun cuy puchutu T D cumu-
shun puj. SyIutu cuy puchutu cumu nun
wIchungu
5
munu fmI tumyu chI fun f-
chu. ChuymI munu fuj wIu mu fun f-
chu Imu juchu cunu nI guewu cu nu pIs.
Chuyno munu fmI pIpIs cufun f-
chu chuc fu cho ufoj.
Chuy wIchun
yucugu puchu fufIn pItu push tuy c-
mu fun Intfu uIIputu ushmu nun puj.
GENESIS1 , 2
13

L
2.9 Apoc. 2.7; 22.2, 14.
M
2.17 Rom. 6.23.
N
2.24 Mut. 19.5; Muf. 10.78; 1Cof. 6.16;
Efe. 5.31.
O
3.1 Apoc. 12.9; 20.2.
7
Chuy pI tunu T D funutu
fufu fun uIIpu pItu. NIfcuf sengunpu
pcu fun cuwuytu guIIuy cu nun puj.
Chuufu funu cuwuy tunu guIIuy cu fun.
8
Chuy pI tunu T D Eden-
cho weftutu fufu fun. Chuygu cuycu-
fun IntI yugu mu nun cuj-Icho. NIfcuf
fufu shun funutu chuy weftu mun
chufu fun.
9
Chuy weftu chmI T
D wIu chI mu fun tucuy-nIfuj
cuyuy IIu puj yfu cu nutu. Chuy cu nupu
wuyuy nIn uIII cuycu fun funu mIcu nun-
puj. Weftu chuu pIn chnu cufun Ishcuy
yfu cunu. Juc yfupu wuyuy nIn cufun
funu mIcup tIn Imuy cu mu pIs cuwu-
chI nun puj.
L
Jucuj yfupu wuyuy nIntu
mIcup tInnu cufun uIII cujtu munu uIII
cujtu pIs funu musyu nun puj.
10
QuIquIn Eden weftu pI tumI juc
muyu yufIy cu fun chuy weftutu pufgu-
nun puj. NIfcuf chuy muyugu weftu-
pItu IIoj shIf chus cu mun fuquIy cu fun.
11
RImIf cuj muyupu jutIn cufun PIsn.
Chuy muyugu tumuy c mu fun HuvIIu
nIshun puftIpu. Chuy chgu uchcumI
gofI cufun.
12
Chuy cho cuj gofIgu mus
uIII cuj gofImI. Chuyno chuy chmI
cuycun uIII usyuj fIsnu, cuyuy IIu puj
nIce jutI yoj fumI cu nu pIs.
13
Jucuj
muyupu jutInmI cuycun GIhn. Chuy
muyu tumuy c mun Cus puftIpu.
14
Mus
jucuj muyupu jutInmI cuycun TIgfIs.
Chuy muyugu IntI yugu mu nun cuj-Ipu
uywuf, AsIfIu nusyunpu psun. Jucuj
muyu punu jutIn cuycun Euffu tes.
15
T D fufu shun funutu
chufu fun Eden weftu mun chuy cho
ufunun puj y fIcu nun puj.
1
Chuy mun
chufuf funutu cuyno wIIIu pu fun: Cuy
weftu cho cuycuj yfu cu nupu wuyuy-
nIn cu nugu IIupun pIs mIcu nuy quI-
pmI.
17
Ichungu umu mIcun quI chu
uIIItu munu uIIItu musyu chI coj yfupu
wuyuy nI IIuntu. Chuytu mIcush puy-
quegu wuun quI pmI.
M
18
NIfcuf T D nIfun: Runu
jupu IIungu munumI uIII chu cunmun.
Puytu yun'g nun puj yunu p nun puj
juctu fufu shuj.
19
Chuy pI tunu T
D uIIpu pItu fufu shun tucuy-nIfuj
unImuI cu nu tu wun tucuy-nIfuj pfIypu
pufej cu nu tu pIs funu cujmun upupu fun
puy jutIn cu nutu chufu p nun puj. Runu
jutIntu chufu pu shu IIunmI IIupun pu pIs
jutIn cunu cuycun.
20
Chuufu funugu
jutIn cu nutu chufu pu shu munshu cuj
chucufu cuj unImuI cu nu pu tu wun pfej
cujcu nu pu tu pIs. Ichungu muygun pIs
munumI uIII chu cufun puypu yun'guIn-
puj nI yunu p nun p pIs.
21
ChuymI T D funutu wuuy
puuy mun puu c cu chI fun. Puu shun yuj
juc custI IIuntu jofgu fun. NIfcuf uychuntu
uIIchu c chI fun.
22
Chuy jofgu shun custI-
IIun pI tu numI T D wufmItu
fufu fun. NIfcufnu funu cujmun pushu fun.
23
RIcuy cufmI funugu cuyno nIfun:
CuymI Ichungu tuII-nIfuj tuIIu-
yoj, uych-nIfuj uychu yoj.
Puygu oIIgu pItu jofgu shu cush-
punmI wufmI cungu.
24
Chuy pI tumI funugu mumunpu
tuytunpu muquIn pItu yufgun wufmIn-
wun munu fuquI cuypu tIyu nun puj.
Chuyno tIyufmI Ishcun fIcu cun
jucnuy IIu nnu.
N

25
Runu pIs wufmI pIs
fpuy nuj guIu IIumI cuycu fun. Chuy pIs
munumI pengu cuytu musyu fun chu.
Adanwan Eva Diosta
mana wiyacushan
3

1
T D cumu shun IIupun
unImuI cu nu pItu cuIe bfugu
O
cufun
mus subdu. ChuymI wufmI cuycu shun
cujmun uywuy cuf tupu fun: Rusun-
pu chI DIos nIshu-cushun quI muygun
yfupu wuyuy nIn tu pIs munu mIcu nuy-
quI cu nu puj?
2
Chuyno nIptIn wufmI nIfun:
Yfu cu nupu wuyuy nIn tugu
GENESIS2 , 3
14

P
3.1~ Rom. 5.12.
Q
3.13 2Cof. 11.3; 1TIm. 2.14.
R
3.15 Apoc. 12.17.
S
3.17~18 Rom. 8.20; Heb. 6.8.
mIcu n cu nu pmI nImu shu.
3
Weftupu
chuu pIn cho cuycuj yfupu wuyuy nIn-
pmI Ichungu nogu cu nutu Tuytu DIos
nImu shu munu mIcu n cu nu puj, nI
yutuy IIu pIs munu yutu n cu nu puj. Chuy
yfupu wuyuy nIntu mIcofgu wuu sh-
cu nu shI.
4
Chuyno nIptIn cuIe bfugu wufmItu
nIfun: NIshu shuy quegu munumI
fusun pu chu. MunumI wuun quI p-
chu.
5
DIosgu musyunmI chuy yfupu
wuyuy nIntu mIcush puy quI DIos nnu
uIII cujtu pIs munu uIII cujtu pIs musyu-
nuy quI puj cushuntu.
Chuy yfupu wuyuy nIn munu puy-

puj cuycujtu fIcuf wufmI fIyupu munu-
pu fun. Yuchuj tuntI yuj cuytu munush-
pun yfupu wuyuy nIntu puIIuf cuf
mIcu fun. NIfcuf funun tu pIs mucyu fun
puypIs mIcu nun puj. Chuufu funun pIs
mIcu fun.
P

7
Chuy fftutu mIcuf c fefgu
jInun fu tuntI yu cu fun guIu IIu cufcuy-
cu shuntu. Chuufu gus yfupu juntu
jIfuf cufnu penguy nIntu chupu cu fun.
8
Chuy tufdI IntI psu fIp tIn, IIun tu-
IIutu weftu cho Tuytu DIos pufIy cu fun.
Chuytu muyuf funugu wufmIn wun
pucu cuy c fI fun yfu cu nupu wujtun-
mun.
9
Runutu T D guyu cu fun:
Muych tuj cuycun quI? nIf.
10
Chuufu funu nIfun: Weftu cho
pufIy cu shuy quItu muyufmI munchu-
cushp pucu cushc guIu IIu cushp,
tuytu.
11
Chuufu DIos tupu fun: PItuj
nIshu-cushun quI guIu IIu cushuy quItu?
Amu mIcun quI chu nIsh yfupu
wuyuy nIn tu chu mIcush cun quI?
12
NIptIn funu nIfun: Muj puj
upup mu shuy quI wufmI mucyu mup-
tInmI mIcushc, tuytu.
13
Chuufu wufmI tunu T D
tupu fun: Imutu tuj fufush cun quI? nIf.
WufmInu nIfun: CuIe bfu engu u-
mup tInmI
Q
mIcushc.
14
Chuyno nIptIn T D
cuIe bfutu nIfun:
Chuyno fufu shuy quI pI tumI
IIupun unImuI cu nu ch pIs
muIdI syu ndu cunquI puj.
Cunun pI tugu gufu chuy IIu pumI
pufIn quI p pIs.
AIIputu mIcu IIufmI cuwun quI p pIs.

15
WufmI wun pIs chIquI nu cu chI shuy-
quImI.
PuypItu mIfuj wun gumpItu mIfuj-
pIs chIquI nu con gu p numI.
R
WufmI pItu yufej tumI tuIun nIn-
cho cuIn quI puj.
PuymI Ichungu umuy quI pItu ItI-
fI shun quI puj.
1
NIfcuf wufmI tunu nIfun:
Guesh yuj fIcu cuf umutufmI
ucun quI puj.
FIyupu nunuy wun fmI guesh yu-
cun quI p pIs.
Runuy quI wungu IwuI goyuy tumI
umutuf munun quI puj.
Puypu munuy nIn chnu cunquI-
p pIs.
17
Chuy pItu funu tunu nIfun:
WufmI quI nIshu shuy quItu wIyu-
shuy quI pI tumI,
yfupu wuyuy nIntu munu mIcu nuy-
quI puj nIshtu mIcu shuy quI pI tumI
cunungu cuy puchu muIdI syu-
ndu cungu.
Chuy pI tumI cuwu shuy quI cu mugu
wufun-wufun fIyupu ucuf chuc-
fu cho ufun quI mIcuy nI quI
cunun puj.

18
AIIpu pI tu pIs wIu mongu cushu yoj
munu uIII juchu cu nu IIumI.
S
AIIpu cho wIu moj juchu cu nu tumI
mIcun quI p pIs.

19
MIcu nuy quI p pIs cungu puj
sdushuy quI yuj ufup tI quI fmI.
Chuyno ufuy c IIufmI wuun-
quI puj uIIpu mun tIcfu nuy quI-
cumu.
GENESIS3
15

T
3.22 Apoc. 22.14.
U
4.1 Culn nInungu Turi s/u nInunmI.
V
4.4 Heb. 11.4.
W
4.8 Mut. 23.35;
Iuc. 11.51; 1Juun 3.12.
X
4.10 Heb. 12.24.
AIIpu pI tumI fufu shu cush cun quI-
pIs.
ChuymI cush gun uIIpu mun cutIn-
quI puj.
20
Chuy pI tu fmI funugu wufmInpu
jutIntu chufu pu fun Evu nIf. Chuyno
jutItu chufu pu fun puy guesh yu cu-
shu IIun pItu IIupun funu cunu oIIgu-
pIs wufmI pIs mIfu nun puj cuptInmI.
21
Tuytu DIosgu wufmI puj oIIgu p pIs
fpun cu nutu fufu pu fun unImuI cu nupu
gufu chun cu nu IIu pItu.
22
NIfcuf Tuytu
DIos nIfun: Cunun funugu nogun-
ch n numI cuycun. Musyun numI uIII
cujtu munu uIII cujtu pIs. CuyIIu cho
tIyuy cufgu mIcu cuf cun mun chI Imuy cu-
mu pIs cuwu chI coj yfupu wuyuy nIntu.
Chuytu mIcu cuf cofgu Imuy cu mu pIs
cuwun gumI. ChuymI cuy weftu chgu
umu tIyu chun nu chu.
T

23
Chuyno nIfmI
funu tugu Eden weftu pItu gufgu fun.
NIfcuf chuc fu munnu ufunun puj chufu-
fun, uIIpu pItu fufu shu cushun mun.
24
Runutu chuyno gufgu fIf Tuytu DIosgu
weftu mun chufu fun quefu bn nIshun
unjII cu nutu. Puycu nugu uchIc yuypu
uchIc yuf futuy cuj subIIn wun cuycu fun.
Chuy weftutu tpuy cu fun IntI yugu mu-
nun cuj-Icho, Imuy cu mu pIs cuwu chI coj
yfu mun munu pIpIs yuycu nun puj.
Abe!ta Can wauchishan
4

1
Chuy pItu Adungu wufmIn
Evuwun puu fun. Chuufu Evugu
guesh yuj fIcu cu fun. Guesh yu cush pun
Evu nIfun: T D munuy nInpu
oIIgu wumfutu tufIshc. Chuy n pumI
cuy wumfpu jutIn cungu Cun.
U

2
Chuy pItu yupuy oIIgu wumfun cufun.
Chuy cuj wumfunpu jutIn tu numI
chufu pu fun AbeI nIf. AbeIgu jutun-
yuf uyshu yoj cubfu yoj cufun. CuIn numI
chucfu ufoj cufun.
3
Achcu wutu tu fuj CuIngu
T D upufun mIcuy nIn
wuyu shuntu.
4
Chuyno AbeI pIs T
D upufun muntu uyshu cu nupu
fImIf cuj wuwun cu nutu mus wIfun nIn
cujtu. ChuymI AbeI upushun cujtugu
T D uIII chus quI fun.
V

5
Cun
upushuntu Ichungu munu chus quI fun-
chu AbeI pu tungu. Chuufu CuIngu
fIyupu fubyuf jucuj yu shu pufI fun.
ChuymI CuIntu T D nIfun:

ImunIf tuj gum fubyu shu uysu fuy-
cun quI?
7
AIIItu fufup tI quegu gumtu pIs
uIIImI chus quI shuy quI. Munu uIIItu
fufup tI quegu juchu fufuy yufguy cuj
IIyun nmI shuyu fuy c shun quI ushu fI-
shu nuy quI puj. Ichungu juchu fufuytu
IchI pun quI munmI.
8
Juc junuj cho wuuguIn AbeItu
CuIngu JIfcupu pusyuj uywu shun
nIfun. JIfcu cho Ishcu IIun cuycufnu
IIIuj pItu AbeItu wuuy cu chI fun.
W
9
Chuy pItu T D CuIntu
tupu fun: Muytuj wuuguI quI AbeI?
nIf.
Tupup tIn Cun nIfun: Nogugu
munumI musy chu. Wuugu fIcuj-
Imut chu c?
10
NIptIn Tuytu DIos nIfun: ImunIf tuj
wuuguI quItu wuu chIsh cun quI? WuuguI-
quIpu yuwuf nIn mush tu fuy cujmI guyu-
cuy c mun gumtu custI gu n puj.
X

11
Cunun
gumgu wuuguI quIpu yuwuf nIntu cuy
puchu mun mush tu shuy quI pI tumI muIdI-
syu ndu cunquI.
12
Muycho ufup tI quI pIs
munumI mIcuy pIs sumgu wuyu p shun-
quI p chu. Muy-chuy pu pIs mush fIncu
pufI cu IIufmI cucun quI puj. MunumI
muych pIs jumuytu tufIn quI p chu.
13
Chuyno nIptInmI CuIngu T
D nIfun: Chuy cust gu tugu
munumI uwuntu sh p chu, tuytu.
14
Cunungu cuypItu gufguy c mun-
quImI. Nuupuy quI pI tu pIs cufu munmI
gufguy c mun quI muy-chuy pu pIs mush-
fIncu pufI cu n puj. Chuyno pufIy cujtu
pIpIs wuuy cu chI mun gu chufI.
GENESIS3 , 4
16

Y
4.1 NoJ nInungu Puri coj nInunmI.
Z
4.25 Set nInungu Goycu s/u nInunmI.
[
5.1 Mut. 19.4;
Muf. 10.6.
\
5.1~2 Gen. 1.2728.
15
Chuufu T D nIfun: PIpIs
wuu chI shoj cgu gunchIs cutI mus
fIyupu custI gu shumI cungu.
NIfcuf CuIn tugu juc seuItu chufu pu-
fun pIwun tIncup tIn pIs munu wuu-
chI nun puj.
1
Chuy nmI CuIngu T
D pufIuy cu shun pItu uywu cu-
fun Nod
Y
nIshun puftI mun. Chuygu
cuycu fun Eden mun IntI yugu mu nun
cuj-Icho.
Cainpita mirajpa jutincuna
17
Chuy pItu CuIngu wufmIn wun
cucu fun. WufmIn guesh yuj fIcu cuf
oIIgu wumfutu guesh yu cu fun. JutIntu
chufu pu fun Enoc nIf. Chuy pItu
CuIngu juc mufcutu jutu fu chIf chuy
mufcupu jutIntu chufu pu fun wumfun
Enocpu jutI IIuntu.
18
Enocpu wumfun
cufun Ifud. Ifudpu wumfun cufun
Mehu jueI. Mehu jueIpu wumfun cufun
Metu sueI. Metu sueIpu wumfun cufun
Iumec.
19
Iumecgu cufun Ishcuy
wufmI yoj. Jucujpu jutIn cufun Adu,
jucuj punu ZIIu.
20
Adu guesh yu cuf
wumfuntu jutI chu pu fun JubuI nIf.
JubuImI fImIf-puntu tugu toIdu cu nu cho
tIyuj y uywu cu nutu mIfu chej cufun.
21
JubuIpu wuuguInnu cufun JubuI.
JubuImI fImIf-puntutu ufputu, qunutu
tucuj cufun.
22
Iumecpu jucuj wufmIn
ZIIu guesh yu cuf wumfuntu jutI chu-
pu fun TubuI-Cun nIf. TubuI-CuIngu
jIfffu cush punmI funsI pItu fyffu pItu
Imu-uycu tu pIs fufuj. PuIn pu numI
jutIn cufun Nuumu.
23
Iumecgu Ishcun wufmIntu cuyno
wIIIu pu fun:
Adu, ZIIu, nIshtu wIyu muy!
Juc funu fuchej puj mugu mu shun-
pI tumI wuu fu chIf.
Goyoj puj chuyuy cu chI mup tIn pIs
supuy nIn tumI upuchIf.

24
CuIntu pIpIs wuu chej cuj
gunchIs cutI mus fIyupu
custI gu shu cunun puj cuycup-
tengu
nogutu Imutu pIs fufu muj cgu
gunchIs chuncu gunchIs nIn
(77) cutI musmI custI gu shu
cungu.
Adanpa yapay wamran cashan
25
Adungu wufmIn wun yupuy cucu-
fun. WufmIn yupuy guesh yuj fIcu cuf
guesh yu cu fun oIIgu wumfutu. NIfcuf
nIfun: AbeIpu fuquIn cunun pmI DIos
munu shu wumfu yoj cuntu. ChuymI
wumfpu jutIntu chufu p shuj Set
nIf,
Z
AbeItu Cun wuu chI shunpu
fuquIn cuptIn.
2
Setpu pIs wumfun cufun. Wumfun
yufIp tIn jutIntu chufu pu fun Ens
nIf. Enos pI tu fmI funu cu nugu T
D udufuytu guIIuy c fI fun.
Adanpita mirajcuna
5

1
CuychmI IsquIf bI fuy cun Adun-
pItu mIfuj funu cu nupu wIIIu pun.
Runutu fufuf DIosgu quIquIn-nIfuj-
tumI fufu fun.
[

2
OIIgutu wufmItu fufu-
shun junuj DIos jutI chu pu fun: funu
nIf. NIfcuf bIndI syuntu gofun.
\
3
Adn puchuc quImsu chuncu (130)
wutu yoj cuycup tIn wumfun Set yufI-
fun. Chuy wumfungu pusuypu tuytu-
IIunmI cufun.
4
Wumfun yufI shun pItu
pusuj puchuc (800) wutu fuj Adungu
cuwu fun. Chuy wumfunpu junun mun
wufmI oIIgu wumfun cunu cufun-
fuj.
5
Chuufu Adungu cuwu fun Isgun
puchuc quImsu chuncu (930) wutu yoj
cunun yuj. Chuy wutu yoj cuycuf-fuj
wuu fun.
Set puchuc pIch gun (105) wutu-

yoj cuycup tIn wumfun Ens yufI fun.
7
Chuy pItu Set cuwu fun pusuj puchuc
gunchIs nIn (807) wutu fuj. Puypu-
pIs wufmI oIIgu wumfun cunu cufun.
8
Chuufu Set cuwu fun Isgun puchuc
GENESIS4 , 5
17

]
5.24 Heb. 11.5; Jud. 14.
chuncu Ishcuy nIn (912) wutu yoj
cunun yuj. Chuy wutu yoj cuycuf-fuj
wuu fun.
9
Ens Isgun chuncu (90) wutu yoj
cuycup tIn wumfun CuInn yufI fun.
10
Wumfun yufI shun pItu Ens cuwu-
fun pusuj puchuc chuncu pIch gun
(815) wutu fuj. Puypu pIs wufmI oIIgu
wumfun cunu cufun.
11
Chuufu Ens
cuwu fun Isgun puchuc pIch gun (905)
wutu yoj cunun yuj. Chuy wutu yoj
cuycuf-fuj wuu fun.
12
CuInn gunchIs chuncu (70)
wutu yoj cuycup tIn wumfun Muhu Iu-
IeeI yufI fun.
13
Wumfun yufI shun pItu
CuInn cuwu fun pusuj puchuc chuscu
chun cun (840) wutu fuj. Puypu pIs
wufmI oIIgu wumfun cunu cufun.
14
Chuufu CuInn cuwu fun Isgun
puchuc chun cun (910) wutu yoj cunun-
yuj. Chuy wutu yoj cuycuf-fuj wuu fun.
15
Muhu Iu IeeI sojtu chuncu pIch-
gun (65) wutu yoj cuycup tIn wumfun
Jufed yufI fun.
1
Wumfun yufI shun-
pItu Muhu Iu IeeI cuwu fun pusuj puchuc
quImsu chun cun (830) wutu fuj.
Puypu pIs wufmI oIIgu wumfun cunu
cufun.
17
Chuufu Muhu Iu IeeI cuwu fun
pusuj puchuc Isgun chuncu pIch gun
(895) wutu yoj cunun yuj. Chuy wutu yoj
cuycuf-fuj wuu fun.
18
Jufed puchuc sojtu chuncu Ishcuy
(162) wutu yoj cuycup tIn wumfun Enoc
yufI fun.
19
Wumfun yufI shun pItu Jufed
cuwu fun pusuj puchuc (800) wutu-
fuj. Puypu pIs wufmI oIIgu wumfun-
cunu cufun.
20
Chuufu Jufed cuwu fun
Isgun puchuc sojtu chun cun Ishcuy
(962) wutu yoj cunun yuj. Chuy wutu yoj
cuycuf-fuj wuu fun.
21
Enoc sojtu chuncu pIchgu (65)
wutu yoj cuycup tIn wumfun MutusuIen
yufI fun.
22
Enoc cuwu fun Tuytu DIos
munu shunno. Wumfun MutusuIen
yufI shun pItu quImsu puchuc (300)
wutu goyu fun cuy puchu cho. Puypu pIs
wufmI oIIgu wumfun cunu cufun.
23
Enoc quImsu puchuc sojtu chuncu
pIch gun (365) wutu yoj cuycu shun-
chmI
24
IIIgu fun. Tuytu DIos munu-
shunno cuwu shu cuptInmI puytugu
DIos upucu fun.
]
25
MutusuIen puchuc pusuj chuncu
gunchIs (187) wutu yoj cuycup tIn
wumfun Iumec yufI fun.
2
Wumfun
yufI shun pItu MutusuIen cuwu fun,
gunchIs puchuc pusuj chuncu Ishcuy
wumfun cunu cufun.
27
MutusuIen
cuwu fun Isgun puchuc sojtu chuncu
Isgun (969) wutu yoj cunun yuj. Chuy
wutu yoj cuycuf-fuj wuu fun.
28
Iumec puchuc pusuj chuncu Ishcuy
(182) wutu yoj cuycup tIn wumfun yufI-
fun.
29
Wumfun yufIp tIn Iumec nIfun
Cuy puchutu T D muIdI-
syu nu shu cuptIn pIs cuy wumfumI
jumu chI m shun ufuf pIs uIIpu munu
ucu nun ch puj nIf. Chuy pI tumI chuy
wumfunpu jutIntu chufu pu fun Noe
nIf.
30
Wumfun Noe yufI shun pItu
Iumec cuwu fun pIchgu puchuc Isgun
chuncu pIch gun (595) wutu fuj. Puypu-
pIs wufmI oIIgu wumfun cunu cufun.
31
Iumec cuwu fun gunchIs puchuc
gunchIs chuncu gunchIs (777) wutu-
yoj cunun yuj. Chuy wutu yoj cuycuf-fuj
wuu fun.
32
Noe pIchgu puchuc (500) wutu yoj
cuycup tIn wumfun cunu yufI fun. Chuy
wumfun cu nupu jutIn cufun: Sem,
Cum, Jufet.
Runacuna mana a!!ita rurashan

1
Cuy puchu cho funu cunu
uypu IIu mun mIfup tIn, wufmI
wumfun cu nu pIs uypu IIunu cufun.
2
Chuufu DIospu wumfun cu nugu
fIcu fun funu cu nupu wufmI wumfun-
cunu cuyuy IIu puj cushuntu. ChuymI
muygun tu pIs munu shun cujtu ucfuf-
cuf muju chu cu fun.
3
Chuyno cuptInmI
GENESIS5 , 6
18

D
.4 Nm. 13.33.
E
.5~8 Mut. 24.37; Iuc. 17.26; 1Ped. 3.20.
F
.9 2Ped. 2.5.
G
.22 Heb. 11.7.
T D nIfun: Runu IIu
cuptInmI jmuy ngu funu cho mununu
Imuy cu mu pIs cungu nu chu. ChuymI
funu cu nugu cuwungu puchuc Ishcuy
chun cun (120) wutu yoj cunun yuj IIu.
4
Chuy wIchun funu cu nupu wufmI
wumfun cu nu wun DIospu wumfun-
cunu muju chu cup tInmI cuy puchu-
chgu yufI mu fun jutu suj funu cunu.
Puycu nugu cufun cuII pu supu, fejsI shu
funu cunu.
D
5
T D fIcu fun funu cunu
pusuypu munu uIII fufuy IIu chnu
cuwu shuntu. Chuy funu cu nugu yufpu-
fuy cu fun juchu fufuy IIu puj.
ChuymI
T D funutu fufu shun-
pItu psu cush pun
7
nIfun: Imup fuj
funutu fufuf! Cunungu fufu sh funu-
cu nutu ushuj puj IIIg chI shuj. IIIg chI-
shuj IIupun unImuI cu nutu gufu chuypu
pufej cu nu tu wun pfIypu pufej cu nu tu-
pIs.
8
NotumI Ichungu T D uIII
uwInpu fIcu fun puy munu shunno
cuwup tIn.
E
Bquita No rurashan
9
CuychmI IsquIf bI fuy cun Nopu
wIIIu pun: Nogu cufun umutuf uIII
funu. Chuy wIchungu puyIIumI DIos
munu shunno goyu fun.
F

10
Nopugu
wumfun cunu cufun quImsu. JutIn cunu
cufun: Sem, Cum, Jufet.
11
DIos fIcu fun cuy puchu chgu
fIyupu juchu fufuy wun wuu chI nu-
cuy IIunu cuycujtu.
12
Cuy puchu cho
tIyuj funu cu nugu fIyupu munu uIII-
munnu tIcfu shu cufun. Juchu fufuy-
IIu munnu umun chufu cu shu cuycu fun.
13
ChuymI Notu Tuytu DIos nIfun:
Cuy puchu cho cuycuj funu cu nugu
cufcuy cun fIyupu juchu fufuy IIu chmI,
wuu chI nu cuy IIu chmI. ChuymI
mundu cho cujtugu ushuj puj IIIg chej-
uyw.
14
ChuymI gumgu guefu pItu
fufuy uchcu cuuf tu yoj jutun cu fuy
bquItu. Yucu munu yuycu nun puj
jununpu fufIn pu pIs bfeyu wun chupun-
quI.
15
Chuy bquItu fufun quI cuyno:
Iufguy nIntu fufun quI puchuc quImsu
chuncu pIch gun (135) metfutu.
Anchuy nIntu fufun quI Ishcuy chuncu
Ishcuy (22) metfutu. AItuy nIn tu numI
fufun quI chuncu quImsu (13) metfutu.
1
Rufun quI Ishcuy junu uItus nI yojtu.
Jununtu gutu shuy quI chuquIn punu
puIIun metfu uItu tuno uchcu cu nutu
fufun quI Intfu cuntupu tumu fej.
BquI pu tugu puncun tu pIs fufun quI.
17
NogumI tumyu chI mu shuj dIIu byu
tumyutu. Chuy dIIu byu tumyup tInmI
IIupun puntu cu nutu ItI nun yuj yucu
juntungu. AIIpu junun cho cuwuj cujcu-
nugu Intfu mundu cho shen guypu
ushuj puj wuon gu puj.
18
GumwunmI
Ichungu contf tutu fufu shun suIbu n-
puj. Gumgu yuycun quI puj bquI mun,
wufmI quI, wumfuy quI cunu, wumfuy-
quI cu nupu wufmIn cu nu pIs.
19
BquI-
mungu yuycu chIn quI puj cuy puchu cho
cuj tucuy-nIfuj uywu cu nu tu pIs chInun
ofguntu. Chuy n pumI puycu nu pIs
gumcu nuno suIbu congu.
20
Gumcu nu-
wunmI bquI mun yuycongu tucuy-
nIfuj unImuI cunu chInun ofgun,
uywunu cuj munu uywunu cujpIs, gufu-
chuypu pufej cu nu pIs, pfIypu pufej-
cu nu pIs. Chuy n pumI puycu nu pIs gum
cuwu shuy quIno cuwungu.
21
MIcuytu
chufun quI uypu IIutu quIquI quI cu nu p-
pIs unImuI cu nu p pIs. Chuy tumI bquI-
cho IIupuy quI mIcun quI puj.
22
Chuufu Nogu IIupun tu pIs fufu fun
Tuytu DIos nIshun n IIu.
G
Di!ubyu cashan
7

1
Chuy pItu Notu T D
nIfun: Cuy puchu cho cuj IIupun
funu cu nu pItu gumIIumI goyuy cun quI
nogu munu shtu fufuf. Chuy pI tumI
GENESIS6 , 7
19

H
7.7 Mut. 24.3839; Iuc. 17.27.
I
7.11 2Ped. 3.6.
gumgu IIupun fumIII yuy quI wun
yuycun quI bquI fufu shuy quI mun.
2
IImyu cuj uywu cu nu tugu gunchIs
mujutu chInun ofguntu chufIf cuf
bquI mun wIch gun quI; munu IImyu
cujtu Ichungu chInun ofgu IIuntu.
3
Chuyno pfIypu pufej bIcu nu tu-
pIs chufIn quI gunchIs mujutu chInun
ofguntu. Chuy cu nu tu pIs cuy puchu cho
munu IIIg nun puj bquI mun wIch-
gun quI.
4
Cunun pItu gunchIs junuj tumI
tumyutu tumyu chI mu sh puj chuscu
chuncu (40) junuj, chuscu chuncu (40)
pugus munu chuwuyIIupu. Chuy n pumI
IIupun fufu sh cunu cuwuy cujtu cuy
puchu pItu IIIg chI shuj.
5
Chuufu Nogu IIupun tu pIs fufu-
fun Imuno fufu nun p pIs T D
nIshun n IIu.
Cuy puchu mun Icu tumyu tumyu-

mu shun wIchun Nogu cuycu fun sojtu
puchuc (600) wutu yoj.
7
Icu tumyu-
wun munu wuu nun pmI Nogu
bquI mun yuycu fun wufmIn wun,
wumfun cu nu wun, IIum chuy nIn cu-
nu wun pIs.
H

8
Chuy nmI bquI mungu
yuycu fun IImyu cuj munu IImyu cuj
unImuI cu nu pIs, pfIypu pufej pIs,
gufu chuypu pufej pIs.
9
Chuy unImuI-
cu nu tugu Tuytu DIos nIshunno NomI
yuycu chI fun chInun ofguntu.
10
Tuytu
DIos nIshunno fusun pumI gunchIs
junuj tugu Icu tumyu guIIuy cu fun.
AIIpu tugu yucu ItIy tunu guIIuy cu fun.
11
Chuy tumyugu guIIuy cu fun mushoj
wutu mun guIIu fej Ishcuy quIIIu chuncu
gunchIs (17) junuj nIn cuycup tInmI.
Nogu cuycu fun sojtu puchuc (600)
wutu yoj. SyIu cho yucutu chupu fuy cuj
puncu cu nu pIs quIchu c cu fun. Tumyuy-
cup tI IIunmI yucugu puchu fufIn pI tu pIs
push tu cu fu mu fun.
I

12
Tumyugu tumyu-
fun chuscu chuncu (40) junuj chuscu
chuncu (40) pugus munu chuwuyIIupu.
13
Tumyu guIIu fI shun junuj Nogu
bquI mun yuycu shunu cufun quIm sun
wumfun cu nu wun. Wumfun cu nupu
jutIn cufun: Sem, Cum, Jufet. Nopu
wufmIn pIs yuycu shunu cufun quIm sun
IIum chuy nIn cu nu wun.
14
Puycu nu wun
IwuImI yuycu fun IIupun custu unImuI-
cunu chucu fu pIs, munshu pIs, tucuy-
nIfuj gufu chuypu pufej unImuI cu nu pIs,
pfIypu pufej bIcu nu pIs.
15
IIupun
custu unImuI cu nu tumI Ishcuytu-cumu
Nogu bquI mun yuycu chI fun.
1
Cudu
custu unImuI cu nu tumI yuycu chI fun
chInun-ofguntu. IIupun tu pIs yuycu-
chI fun T D nIshun n IIu. BquI
fufI chnu IIupun cufcuy cup tIn puncu-
tugu Tuytu DIos wIch gu fun.
17
Icu tumyu tumyu fun chuscu
chuncu (40) junuj. Chuyno tumyuy-
cup tI IIunnu yucu juntu fun Intfu uIIpu
jununpu. Yucu juntufgu bquItu jogu fI-
funnu. Chuufu wumpuy tunu guIIuy cu-
fun.
18
Yucugu mustu mustunu juntuy-
cu fun. ChuymI bquIgu yucu jununpu
wumpuf tumuy cu fun.
19
Tumyuy cup tI-
IIun yucugu juntu fun uItun nIn puntu-
cu nutu ItI nun yuj.
20
AItun nIn puntu-
cu nutu ItI shun pI tu pIs gunchIs metfu-
pu n fuj mus uItutu psu fun.
21
AIIpu
junun cho tIyuj cujtugu yucu ItIfmI
IIupuntu wuu chI fun. Runu cu nu wun
IwuImI wuu fun munshu cuj chucufu
cuj unImuI cu nu pIs, gufu chuypu pufej-
pIs pfIypu pufej pIs.
22
AIIpu junun cho
tIyuj jmuy nI yoj cgu IIupunmI shen-
guypu ushu cu fun.
23
Nowun bquI-
mun yuycoj cu nu IIumI cuwuy cufgu
qudu fun. Chuy pItu cgu IIupunmI
ushu cu fun: funu cu nu pIs, unImuI cu nu-
pIs, pfej bIcu nu pIs, pumpupu gufu-
chuypu pufej cujcu nu pIs.
24
Yucugu
uIIpu junun cho gochu f cu fun puchuc
pIchgu chun cun (150) junujmI.
Di!ubyu chawashan
8

1
Tuytu DIosgu munumI gongu-
fun chu Notu y bquI cho cuycuj
unImuI cu nu tu pIs. ChuymI DIos nIfun
GENESIS7 , 8
20
chuy Iumuf yucutu wuyfu pcu nun puj.
Wuyfu pcup tInmI yucugu chuquIytu
guIIuy cu fun.
2
Chuufu puchu fufIn pItu
yucu push tu moj pIs mununu push tu-
mu fun nu chu. SyIu pItu yucu IIoj-
shI mu nun puj quIchu fuy cuj puncu pIs
wIch gu c cu funnu. Chuu fugu tumyu pIs
mununu tumyu fun nu chu.
3
Chuufu
yucugu wuIIcu-wuII cu IIu chuquIy tunu
guIIuy cu fun. Puchuc pIchgu chun cun
(150) junuj tugu yucu chuquIy cu funnu.
4
Chuy wutu cho gunchIs quIIIunu
cuycup tIn chuncu gunchIs nIn (17)
junuj cho bquegu jumu c cu fun Afufut
puftI puntu cho.
5
Wufun IIuntu wufun-
IIun tunu yucugu chuquIy cu fun. Chuncu
quIIIu mun guIIu fej junuj chgu jutun-
nIn cuj puntu cunu fIcu cu funnu.
Chuy pItu chuscu chuncu (40)

junujtu Noe quIchu fun fufu shun
bquIpu bent nuntu.
7
Chuy quIchu-
shun bent nupu cuchuy cu fun cuefvo
jutI yoj bItu yucu chuquI shuntu u
munu fuj chuquI shun tu pIs musyu nun-
puj. Chuy bIgu muymun pIs futu nun puj
munu cuptIn pfIyIIupu pufIy cu fun
wuc-Imun cuy-Imun pIs uywush pun.
Rutu nun puj chuquI uIIputu munu tufIf
chuyno buyIuf pufIy cu fun.
8
Chuy pI-
tugu Noe cuchu fun juc puIu mu tunu
yucu chuquI shun tunu u munu fuj
chuquI shun tu pIs musyu mu nun puj.
9
Ichungu puIumu cutI mu fun bquI-
mun muych pIs chuquI uIIputu futu-
nun puj munu tufIf. Yucugu jInu IIu fuj
uIIputu ItI fuy cu fun. Nogu muquIntu
bent nupu mucyuf cuf puIu mutu bquI-
mun cutI chI mu fun.
10
Chuy pItu gunchIs junujtu Noe yupuy
cuchu fun puIu mutu.
11
Puchu chucuy cup-
tInnu puIumu cutI mu fun oIIvo juchupu
fmuntu umushu. Chuy n pumI Noe
musyu fun yucu chuquIy cu shun tunu.
12
CutI mu shun pItu gunchIs junujtu puIu-
mutu yupuy cuchu fun. Chuufu puIu-
mugu mununu cutI mu fun nu chu.
13
Cuy puchu pItu yucu chuquI fun
Noe sojtu puchuc juc (601) wutu yoj
cuycup tIn. Chuygu cufun juc wutu-
mun guIIu fej quIIIu fImIf junuj chnu.
Nogu bquIpu jununtu quIchu fun.
QuIchu fefgu fIcu fun uIIpu cuycuj tunu.
14
Ishcuy cuj quIIIu cho Ishcuy chuncu
gunchIs (27) junuj nInnu cuycup tIn
Intfu uIIpu junun pItu yucu chuquI-
shunu cuycu fun.
15
ChuymI Notu DIos
nIfun:
1
Cunungu bquI pItu IIoj shIynu
IIupuy quI chuy cho cgu, gumpIs wufmI-
quI pIs wumfuy quI cu nu pIs IIum chuy nI-
quI cu nu pIs.
17
Gumcu nu wun IwuI cuycuj
IIupun custu unImuI cu nu tu pIs cuchuynu
munshu tu pIs, chucu fu tu pIs, pumpupu
gufu chuypu pufej tu pIs mIfuf Intfu
mundu mun juntu nun puj.
18
Chuyno nIptInmI Nogu bquI pItu
IIoj shI fun wufmIn wun, wumfun cu nu wun
IIum chuy nIn cu nu wun.
19
Chuy bquI-
pItu IIoj shI fun IIupun custu unImuI cunu
cuy uIIpu junun cho tIyuj cgu munshu pIs
chucu fu pIs, pumpupu gufu chuypu pufej-
pIs, pfIypu pufej pIs.
20
Chuy pItu Nogu
juc uItuftu pefgu fun T D
udufu nun puj. NIfcuf IImyu cuj unImuI-
cu nu pItu juctu-cumu chufI fun. Chuy-
cu nutu pIsh tuf cuf uItuf cho fupu chI fun
Tuytu DIos puj.
21
Chuyno fupu chIp tInmI
T D cujmun jmuy nIn chuyu-
fun. ChuymI puy nIfun: Runugu wumfu
cushun pItu-puchumI munu uIIItu fufuf
goyun. Chuy pIs funupu juchun pI tugu
uIIputu munumI muIdI syu ndu cuchun
nIsh chu. Cunun pI tugu IIupun custu
unImuI cu nu tu pIs munumI ushu c chI sh-
p nu chu cunun fufu shngu.

22
Mundu munu fuj ushu cu shun-
ygu cuycun gumI
mIcuy cu nutu mufu pu cuy pIs
shun tu pu cuy pIs.
CungumI shunuy pIs gusuy pIs.
CungumI tumyu pIs usyu pIs.
CungumI junuj pIs chucuy pIs.
Nowan Dios contrtuta rurashan
9

1
Notu wumfun cu nu tu wun
bIndI syuntu gosh pun DIos cuyno
nIfun: Gumcunu mIfuy uypu IIu mun
GENESIS8 , 9
21

J
9.1 Gen. 1.28.
K
9.4 Iev. 7.2627; 17.1014; 19.26; Deut. 12.16, 23; 15.23.
L
9. Gen. 1.26.
M
9. Exo. 20.13.
cuy puchu mun juntu nun yuj.
J

2
Mundu
Int fu cho cuj unImuI cu nu pIs gumcu-
nu tumI munchu cu shun quI puj. IIupun
custu unImuI cunu gumcu nupu munuy-
nI quI chmI cungu pfIypu pufej-
pIs, uIIpu junun cho pufej pIs, chuyno
Iumuf cho cujpIs.
3
Nogugu gumcu-
nu tumI mIcu nuy quI puj goyc IIupun
unImuI cu nutu, mIcuy cu nutu, befdfu
Iuntu cu nutu.
4
Amu mIcun quI chu
yuwuf nI yoj cuycuj uychu tugu. Yuwuf-
nIn chgu cuwuymI cuycun.
K

5
ChuymI
funupu yuwuf nIntu mush tuj cujtugu
jusgu shuj. Runutu wuu chej unImuI pIs
wuu chI cun gumI. Chuy nmI funu-
musIntu wuu chej cujpIs wuu chI-
cungu.

QuIquIn-nIfuj tumI DIosgu funutu

fufu shu.
L
ChuymI pIpIs juc funutu wuu-
chIp tIn quIquIn tu pIs jucgu
wuu chen gu puj
M
.

7
Gumcu nu pIs uypu IIu mun mIfuy.
Mundu mun juntu nuy quI yuj
mIfuy.
8
Yupuy pIs Notu wumfun cu nu-
tu wun DIos nIfun:
9
Sumuj wIyu-
muy. Gumcu nu wun, gumcu nu pItu
mIfuj cu nu wun pIs juc contf tu tumI
fufu shun.
10
BquI pItu IIupun custu
IIoj shej unImuI cu nu wun pIs contf tu-
tumI fufu shun. Contf tutu fufu shun-
chgu cungu IIupun custu bIcu nu puj,
uywunu cuj unImuI cu nu puj, chucufu
cuj unImuI cu nu puj, mundu Int fu cho
cuj unImuI cu nu p pIs.
11
Chuyno cunun
contf tutu fufu shun ch pI tugu munu-
numI yupuygu tumyu wun IIIg chI sh-
p nu chu uIIputu, funutu nI unImuI-
tu pIs.
12
Runu wun unImuI cu nu wun
Imuy cu mu pIs contftu fufu sh pI tumI
cuy seuItu chuf.
13
Pucu tuy munmI
tufmun yutu chufushc. Cuy puchu cho
tIyuj cu nu wun nogu contftu fufu sh
musyu c nun puj chuy tufmun yumI
seuI cuycun.
14
AIIpu jununpu pucu-
tuy shumup tIn chuy chmI tufmunyu
yufen gu puj.
15
Chuy tufmunyu yufIp-
tengu nogu yufp sh puj gumcu nu-
wun IIupun unImuI cu nu wun contftu
fufu shtu. Yufp fI sh puj yupuygu
mununu Icu tumyu wun IIIg chI n puj
nogu nIshtu.
1
Pucu tuy cho tufmunyu
yufIp tIn, nogu fIc fIf yufp fI sh puj
IIupun funu cu nu wun unImuI cu nu-
wun pIs cuy puchu cho cuycuj cu nu wun
Imuy cu mu pIs contf tutu fufuf pufIu-
shtu.
17
IIupun cuwuj cu nu wun nogu
contftu fufu sh pI tumI cuy tufmunyu
seuI cuycun gu puj. Chuy nmI DIosgu
Nowun pufIu fun.
Nopa y wamrancunapa wi!!apan
18
Nopu wumfun cunu bquI pItu
IIoj shej cuycu numI cufun: Sem, Cum
y Jufet. Cumgu Cunuunpu pup nInmI
cufun.
19
Chuy cu numI Nopu quIm sun
wumfun cunu cufun. Puycu nu pItu mIfuj
wumfun cu nu wun numI cuy puchu cho
yupuy uypu IIu munnu mIfu fun.
20
Nogu chucfu ufoj funumI cufun.
PuymI fIm fugu bustu Iuntu fun.
21
Chuy-
pItu juc junuj cho Nogu bnutu fufuf-
cuf upuf muchu c cu fun. NIfcuf toIdun
fufIn cho fpuy nuj guIu IIu jItu fuy cu fun.
22
Cunuunpu pup nIn Cumgu pup nIn Noe
guIu IIu cuycujtu fIcuy cuf uywu fun Ishcuy
cuj wuuguIn cu nutu wIIIuj.
23
Chuufu
Semwun Jufetgu jInun fu juc jucu cu nutu
upufun. Pup nIn guIu IIu cuycujtu fIcu nun-
pItu uywu fun guepu IIupu juc-Ipu fIcu cu-
shu IIu. NIfcuf pup nIn guIu IIu jItu fuy cujtu
chupuf cu fun.
24
Muchu shun pItu puucuf cuf Noe
musyu fun shuIIcu wumfun Imuno
poftu cu shun tu pIs.
25
ChuymI Cumpu
wumfun Cunun y puypItu mIfuj cunu
muIdI syu nu shu cunun puj nIfun:
Cunuungu muIdI syu ndu
cuchun!
GENESIS9
22
Puygu wuuguIn cu nupu uywuy-
nInmI cungu.
2
Mustu pIs nIfun:
Semtugu nogu fIspI tu sh T
D bIndI syuntu gochun!
Cunuun pItu mIfuj cu nugu SempItu
mIfuj cu nupu uywuy nInnu cuchun.

27
Jufet-tugu DIos yunu p chun
uchcu mun mIfu nun puj.
PuypItu mIfuj cu nugu SempItu
mIfuj cu nu wun IwuI tIyu chun.
Cunuun pItu mIfuj cu nugu Jufet-
pItu mIfuj cu nu pu pIs uywuy nIn
cuchun.
28
Chuy Icu tumyu cushun pItu
Nogu cuwu fun quImsu puchuc pIchgu
chun cun (350) wutu fuj.
29
Chuufu
Nogu wuu fun Isgun puchuc pIchgu
chun cun (950) wutu yoj cuycuf-fuj.
Nopa wamrancunapita mirajcuna
(1Crn. 1.52S)
10

1
CuychmI IsquIf bI fuy cun Nopu
wumfun cu nupu, puycu nu pItu
mIfuj cu nupu wIIIu pun. Nopu wumfun-
cunu cufun: Sem, Cum, Jufet. DIIu byu
cushun pI tu fuj chuy wumfun cu nupu
wumfun cunu cuyno jutI yoj cunu cufun:
Ju[etpitu mirujcunu
2
Jufetpu wumfun cunu cufun:
Gomef, Mugog, MuduI, Juvn, TubuI,
Mesec, TIfus.
3
Gomefpu wumfun cunu cuyno
cufun: Askenuz, RIfut Togufmu.
4
Juvunpu wumfun cunu cufun: EIIsu,
TufsIs, QuItIm, Rodu nIm.
5
Chuy cu numI cufun Jufet pItu
mIfuj cunu. Chuufu puycu nugu Iumuf
cuntunpu mush tu cu fun mIfuf nusyun-
cunu cunun puj. Puycu nugu cudu
nusyun cho juc fImuytu-cumunu pufIuj.
Cumpitu mirujcunu
Cumpu wumfun cunu cufun:

Cus, MIzfuIm, Fut, Cununeo.
7
Cuspu wumfun cunu cufun: Sebu,
HuvIIu, Subtu, Ruumu, Subtecu.
Ruumupu wumfun cu nunu cufun: Sebu-
wun Dedn.
8
NImfod pIs Cuspu wumfunmI cufun.
NImfodmI cuy puchu chgu munuy-
nI yoj funu cufun.
9
NImfodgu T
D yunu pup tInmI yuchu cuy cu fun
jIfcu unImuI cu nutu chufIytu. Chuy-
pI tumI fImuy pIs cun: T D
yunu pup tIn NImfod cushunno unImuI
chufIytu yuchun nIf.
10
Puy mundu-
shun mus jutun cuj sIud cu nugu cufun
SInuf puftI cho: BubeI, Efec, Acud,
CuIne.
11
Chuy puchu pI tumI uywu cu fun
Asuf puftI mun. NIfcuf fufu fun NnIve
sIudtu, Rehobot-If sIudtu, CuIu
sIudtu.
12
Chuyno fufu fun jutun Resen
sIud tu pIs. Chuy sIudgu cuycu fun
NInI ve pItu CuIu mun uywuj nnI chmI.
13
MIzfuIm pItu mIfuj cu nu numI cuycun
Iud funu cunu, Anum funu cunu, Iehub
funu cunu, Nuftuh funu cunu,
14
Putfus
funu cunu, CusIuh funu cunu, Cuftof
funu cunu. Chuy Cuftof funu cu nu pI tumI
FIIIs teu funu cu nugu mIfu shu.
15
Cunuunpu guechpu wumfun cufun
SIdn. Puypu shuII cunnu cufun Het.
1
Cunuun pItu mIfuj cu numI cuycun Jebs
funu cunu, Amoffeo funu cunu, Gefges
funu cunu,
17
Hev funu cunu, Afuz funu-
cunu, SIn funu cunu,
18
Afvud funu cunu,
Zemuf funu cunu, Humut funu cunu.
Chuy funu cu nugu uypu IIu mun
mIfush pun Int fu mun mush tu cu-
fun.
19
Chuufu Cunuun pItu mIfuj cunu
tIyuf cuy cu fun SIdn mufcu pItu Guzu
mufcupu uupun cho cuycuj Gefuf
sIud cumu. Chuy mufcu pI tunu chuyu-
fuy cu fun Iusu mufcupu uupun cho
cuycuj Sodomu, Gomoffu, Admu,
ZeboIm mufcu cunu cuycu shun cumu.
20
Chuy cu numI cufun CumpItu mIfuj-
cunu. Chuufu puycu numI mIfuf mush-
tu cu fun nusyun cunu cunun puj. Chuufu
cudu nusyun cho juc fImuy tunu pufIuj.
Sempitu mirujcunu
21
Jufetpu muyuf wuuguIn Sempu-
pIs wumfun cunu cufun. Sempu
GENESIS9 , 10
23

N
10.25 Peleg nInungu ruqui cu s/u nInunmI.
wumfun pItu mIfuj IIumI cufun Hebef-
pIs puypItu mIfuj cu nu pIs.
22
Sempu
wumfun cu numI cufun:
EIum, Asuf, Affu xud, Iud, Afum.
23
Afumpu wumfun cu nunu cufun:
Uz, HuI, Getef, Mus.
24
Affuxudpu wumfunmI cufun SuIu.
SuIupu wumfunmI cufun Hebef.
25
Hebef pu pIs wumfun cufun Ishcuy.
Jucuj wumfunpu jutIn cufun PeIeg.
N

(Chuyngu jutIn cufun cuy puchu cho
tIyuj funu cunu chuy wIchun Int fu-
mun fuquI cu shun pI tumI.) PeIegpu
wuuguIn punu jutIn cufun Joctn.
2
Joctunpu wumfun cu nunu cufun:
AImo dud, SeIef, Huzuf-muvet, Jefu,
27
Adofum, UzuI, DIcIu,
28
ObuI,
AbImueI, Sebu,
29
OfIf, HuvIIu, Jobub.
IIupun puycu nugu Joctunpu wumfun-
cu numI cufun.
30
Puycunu tIyu shungu cufun Mes-
pItu-puchu Sefuf cumu. Sefufgu cuycun
IntI yugu munun-Icho uypu IIu puntu-
cunu cuycu shun chmI.
31
Chuy cu numI
cufun SempItu mIfuj cunu. Chuufu
puycu numI mush tu cu fun mIfuf
nusyun cunu cunun puj. Puycu nugu
cudu nusyun cho juc fImuy tunu pufIuj.
32
Cuy puchutu yucu ItI shun pI tugu
NopItu mIfuj cunu cuy puchu cho Int-
fu mun mush tu cu fun. Puycu nugu uchcu
nusyun cu nu puj uypujmI mIfu fun.
Babe! trripa wi!!apan
11

1
Chuy wIchungu IIupun
funu cu nu pIs juc custu fImuy-
IIu tumI pufIu fun.
2
IntI yugu mu nun
cujpItu uywu cuf SInuf jutI yoj pumputu
tufI fun. Chuufu chuy pumpu IIu chnu
tIyu cuy c fI fun.
3
TIyuf cuy cu shun cho shun tu cuf cuf
juc junuj IIupun pufIu cu fun: IIupun-
chI IudfI IIutu fufu shun. NIfcuf cuwu-
shun nIf. IudfI IIu tugu fufu fun fumIpu
fuquIn cunun pmI. Chuy IudfI IIu cu nu-
tu numI bfeyu IIun pu wun pefgu fun.
4
Chuy pItu IIupun pufIu cuf nInu cu-
fun: Jutun mufcutu fufu shun. Chuy-
chnu juc tffItu fufu shun syIu cumu
chuyujtu. Chuy n pumI fejsI shu cushun.
Chuufu cuy puchu chgu nogun chI
munumI Int fu mun mush tu c shun nu-
chu.
5
Ichungu T D ufmu fun
funu cunu ufuf cuy cu shun sIud tu-
wun tffItu fIcuj.
ChuymI yufpu-
chu cuf T D nIfun: Puycu-
nugu cufcuy cun juc mufcu IIumI. Juc
custu IIu tumI pufIuf cuy cun pIs. Chuy
ufuf cuy cu shungu guIIuy cu nu IIunmI
cunpIs. Imutu pIs munu shun tugu fufu-
fen gu chufI.
7
ChuymI puycunu cujmun
ufuf cuf fImu shun cu nutu uchcu custu-
mun tIcfu chI shun quIquIn-pufu munu
tuntI yu chI nu cu nun puj.
8
Chuyno nIfmI T D
IIupun funu cu nutu cuy puchu Int fu-
mun mush tu c chI fun. Chuy n pumI
ufuf cuy cu shun mufcu tu pIs cuchuy c-
fI fun.
9
T D cuy puchu cho
funu cunu fImu shuntu tIcfu chI fun
uchcu custu fImuy mun. Munu tuntI-
yu chI nu cuf numI funu cu nugu fuquI-
cuf cuf-fuquI cuf cuf Intfu mundupu
uywu cu fun. Chuy pI tumI chuy mufcupu
jutIntu chufu pu fun BubeI nIf.
Sempa wamrancunapita
mirajcuna
(1Crn. 1.2427)
10
CuychmI IsquIf bI fuy cun Sempu
wumfun cu nupu, puycu nu pItu mIfuj cu-
nupu wIIIu pun.
DIIu byu cushun pItu Ishcuy wutu-
tumI Sempu wumfun Affu xud yufI fun.
Chuy wIchun Sem cuycu fun puchuc
(100) wutu yojnu.
11
Wumfun Affu xud
yufI shun pItu Semgu cuwu fun pIchgu
puchuc (500) wutu fuj. Wumfun cunu
cufun fuj wufmI pIs oIIgu pIs.
12
Affu xud quImsu chuncu pIch gun
(35) wutu yoj cuycup tIn wumfun SuIu
GENESIS10 , 11
24

O
12.1 Hech. 7.23; Heb. 11.8.
P
12.3 Hech. 3.25; GI. 3.8.
yufI fun.
13
Wumfun SuIu yufI shun pItu
Affu xud cuwu fun chuscu puchuc quIm-
sun (403) wutu fuj. Puypu pIs wufmI
oIIgu wumfun cunu cufun fuj.
14
SuIu quImsu chuncu (30) wutu-
yoj cuycup tIn wumfun Hebef yufI-
fun.
15
Wumfun Hebef yufI shun pItu
SuIu cuwu fun chuscu puchuc quIm sun
wumfun cunu cufun fuj.
1
Hebef quImsu chuncu chuscu
(34) wutu yoj cuycup tIn wumfun PeIeg
yufI fun.
17
Wumfun PeIeg yufI shun pItu
Hebef cuwu fun chuscu puchuc quImsu
chun cun (430) wutu fuj. Puypu pIs
wufmI oIIgu wumfun cunu cufun fuj.
18
PeIeg quImsu chuncu (30) wutu-
yoj cuycup tIn wumfun Reu yufI-
fun.
19
Wumfun Reu yufI shun pItu
PeIeg cuwu fun Ishcuy puchuc Isgun
wumfun cunu cufun fuj.
20
Reu quImsu chuncu Ishcuy (32)
wutu yoj cuycup tIn wumfun Sefug yufI-
fun.
21
Wumfun Sefug yufI shun pItu
Reu cuwu fun Ishcuy puchuc gunchIs-
nIn (207) wutu fuj. Puypu pIs wufmI
22
Sefug quImsu chuncu (30) wutu-
yoj cuycup tIn wumfun Nucof yufI fun.
23
Wumfun Nucof yufI shun pItu Sefug cuwu-
fun Ishcuy puchuc (200) wutu fuj. Puypu pIs
wufmI oIIgu wumfun cunu cufun fuj.
24
Nucof Ishcuy chuncu Isgun (29)
wutu yoj cuycup tIn wumfun Tufe yufI-
fun.
25
Wumfun Tufe yufI shun pItu
Nucof cuwu fun puchuc chuncu Isgun-
nIn (119) wutu fuj. Puypu pIs wufmI
2
Tufe gunchIs chuncu (70) wutu-
yoj cuycup tIn wumfun cunu quIm sunu
cuycu fun: Abfum, Nucof, Hufn.
Tarpita mirajcuna
27
CuychmI IsquIf bI fuy cun Tuf-
pItu mIfuj cu nupu wIIIu pun. TufmI
cufun Abfumpu, Nucofpu, Hufunpu
pup nIn. Hufunpu wumfun numI cufun
Iot.
28
Hufungu yufI shun mufcu IIu-
chmI wuu cu fun CuIdeu cho cuycuj
Uf mufcu cho. Puygu pup nIn Tufpu
uupun tumI wuu cu fun.
29
Abfumgu SufuI wun muju chu cu-
fun. WuuguIn Nucof numI MIIcu wun
muju chu cu fun. MIIcugu cufun Iscupu
uun. Puycu nupu pup nIn cufun
Hufn.
30
SufuIgu wuwutu chufuytu
munumI cum pu cu fun chu.
31
Chuy tIyuy cu shun Uf mufcu pItu
Tufgu uywu cu fun Cunun puftI-
mun. Chuyno uywu cufmI pushu cu-
fun wumfun Abfumtu, IIum chuy nIn
SufuItu, wIII cun Iot-tupIs. Hufn
sIud mun chuyuy c fefgu chuy IIu chnu
tIyu cu fun.
32
Hufun IIu chnu Tufgu
wuu cu fun Ishcuy puchuc pIch gun
(205) wutu yoj cuycu shun cho.
Abramta Dios acrashan
12

1
Juc junuj Abfumtu T
D nIfun: FumIII yuy quI-
cu nutu cuchuy cuf cuy mufcuy quI pItu
uywu cuy fIcu chI n puj cuycuj puftI-
mun.
O

2
GumpItu mIfuj cu nu tugu nogu
yunu p sh puj jutun nusyun puj uypuj
mIfu nun puj. Gumtu pIs bIndI syuntu
goshuy quImI. Sumuj fejsI shu cunuy quI-
pmI yunu p shuy quI puj. Gum-cushumI
wuquIn funu cu nu tu pIs bIndI syuntu
goshuj.
3
Gumtu bIndI su shoj cujtugu
nogu pIs bIndI syun tumI goshuj. Gumtu
chIquI shoj cujtugu nogu pIs muIdI syu-
ndu cunun pmI nIshuj. Gum-cushumI
mundu Int fu cho tIyuj funu cu nu tu pIs
bIndI syuntu goshuj.
P
4
Chuufu Abfumgu T D
nIshuntu wIyu cuf uywu cu fun Hufn
sIud pItu Cunun puftI mun. Aywu cu-
shun fu Abfumgu cuycu fun gunchIs
chuncu pIch gun (75) wutu yoj.
5
Abfum
uywu cu fun wufmIn SufuI wun subfI-
nun Iot-tupIs pushu cuf cuf. Hufun cho
GENESIS11 , 12
25

Q
12.7 Hech. 7.5; GI. 3.16.
R
12.13 Gen. 20.2; 26.7.
tufI shun uywuy nIn cu nu tu pIs Abfumgu
pushu cu fun. Hufn sIud cho tIyuf
tufI shun cujtugu IIupun Imu-uycun tu-
pIs Cunuun mun upucu fun. Cunuun mun
chuyuy cuf pIs
Abfumgu cufu tu fuj

uywu fun Shequem mufcu mun chuyu-
nun yuj. Chuy quIn fuy chnu Mofe cho
encInu yfu cuycu shun uupun cho
puchu cu fun. Chuy puftI chgu uchcumI
Cununeo funu cu nu pIs tIyuf cuy cu fun.
7
Chuy cho tIyuy cup tIn Abfumtu
T D yufI puf cuf nIfun: Cuy
puftI tugu gumpItu mIfuj cu nu tumI
goycu sh puj
Q
Chuy cho yufI pu shun pI tumI Abfumgu
T D udufu nun puj juc uItuftu
jInun cho pefgu fun.
8
Chuy pItu uywu-
cuf Bet-eIpu chIm pun chnu tIyu fun.
Puycunu tIyu shun cujpItu Bet-eIgu
cuycu fun IntI yugu nun cuj-Ichnu.
HuI sIud numI cuycu fun IntI yugu mu-
nun cuj-Icho. Chuy chmI Abfumgu
yupuy juc uItuftu pefgu fun Tuytu
DIostu udufu nun puj.
9
Chuy pI tu-
pIs uywu cu fun. Puchu cuf-puchu cuf
uywuy c IIuf chuyu fun Neguev puftI-
cumu.
Egipto nasyuncho Abram tiyashan
10
Chuy wIchun Abfum tIyu shun
puftI chgu Int fu cho muchuy cufun.
ChuymI Abfumgu EgIptu munnu
uywu cu fun.
11
EgIptu mun chuyuy cu-
shun chnu Abfumgu wufmIn SufuItu
cuyno nIfun: Gumgu cuyuy IIu puj
cumu fuj wufmImI cunquI.
12
ChuymI
wufm cushuy quItu EgIpto funu cunu
musyufgu nogutu wuu chI mungu
gumwun tIyu nun puj.
13
Gum-fuycu
munu wuu chI m nun puj puInmI c
nInquI.
R
14
NIshun n IIumI Abfum EgIptu mun
chuyuy cup tIn EgIpto funu cunu SufuItu
fIcu fun cuyuy IIu puj cumu fuj wufmItu.
15
EgIpto nusyun cho fufuontu mund-
shej funu cu nu pIs chuy nmI fIcu fun.
ChuymI fufuontu wIIIu fun cuyuy IIu puj
wufmI cushuntu. WIIIup tInnu fufuongu
puIu syun mun pushu chI fun.
1
SufuI-fuycumI fufuongu Abfumtu
uIII fIcu fun. ChuymI goycu fun wcu cu-
nutu, uyshu cu nutu cubfu cu nutu, bffu-
cu nu tu pIs, cum IIu cu nu tu pIs, chuyno
uywuy funu cu nu tu pIs wufmItu oIIgutu.
17
Ichungu SufuI-jununmI T D
custI gu fun fIyu guesh yu wun fufuontu
IIupun fumIII yun cu nu tu wun.
18
ChuymI
fufuongu Abfumtu guyuf cu chIf
cuyno tupu fun: ImunIf tuj chuyno
fufu mush cun quI? ImunIf tuj cuy
wufmIpgu munu wIIIu mu fuy quI chu
wufmI quI cushuntu?
19
Gumgu nImush-
cun quI cuy wufmI puI quI cushun tumI.
Chuy n pI tu chI wufm p pIs uywu-
cuf c mun cufun. Cunungu wufmI-
quItu pushu cuf cuf cuypItu uywu cuy.
20
Chuyno nIfmI fufuongu muquIn cho
cuj funu cu nutu nIfun Abfumtu uywu-
cuy nInun puj. Chuufu chuy funu cu-
nugu Abfumtu gufgu fun wufmIn tu wun
IIupun chufu shun cu nu tu wun.
Abramwan Lot shuyniyashan
13

1
Abfum EgIpto nusyun pItu
cutI cuf uywu cu fun wufmIntu
pushu cuf cuf IIupun Imu-uycun tu pIs
upucuf cuf. Neguev puftI mun chuyu-
fun. SubfI nun IotpIs Abfum wun IwuI
uywu cu fun.
2
Abfum fcu cuptInmI
puypugu cufun gofI pIs, gueIIuy pIs,
uypu IIu uywu cu nu pIs.
3
Abfumgu
Neguev pItu uywuf puchu cuf-puchu-
cuf uywu fun Bet-eImun chuyu nun-
cumu. Chuy pI tunu uywu cu fun uuputu
tIyu shun puftI mun. Chuygu cuycun
Bet-eIpItu HuImun uywuj chmI.
4
Chuy
tIyu shun puftIgu cufun unuy uItuftu
pefgu shun cujmI. Chuy chmI T
D yupuy udufu fun.
5
Abfumpu subfI nun IotpIs tIyun-
nnu fcu yu fun. Puypu pIs wcu,
uyshu, cubfu, uywuy nIn funu cu nu pIs
GENESIS12 , 13
26

S
13.10 Gen. 2.10.
T
13.15 Hech. 7.5; GI. 3.16.
uypu IIunu cufun.
Aypu IIu uywun cunu

cuptInmI Ishcun juc puchu IIu cho tIyu-
nunpgu guewu munu uypu fun nu chu.
7
ChuymI Abfumpu uywu fIcuj nIn cu nu-
wun Iotpu uywu fIcuj nIn cunu guewu-
junun pIII yuj. Chuy wIchungu Cununeo
funu cu nu pIs Fefez funu cu nu pIs chuy
puftI cho tIyuf cuy cu fun fuj.
8
Chuy n pumI subfI nun Iot-tu
Abfum nIfun: Nogun chgu fumIII yumI
cunch pIs. ChuymI nogun chgu umu
fImu nu cush wun chu. Gumpu uywuy quI
fIcuj pIs nI nogupu uyw fIcuj pIs umu
pIII yu chun chu.
9
Cuy puftIgu muy-muy
jcojmI cuycun. ChuymI shuynI-cumu
tIyush wun. Gum ucfuy muygun Idu-
mun uywu cu nuy quI p pIs. Gum junupu
uywu cup tI quegu nogu ufupu uywu cu-
shuj. Gum ufupu uywu cup tI quegu nogu
junupu uywu cu shuj.
10
Chuufu Iotgu Int fupu fIcu-
chu cu fun. RIc fI fun Jofdn muyu
uywujpu Zouf mufcu cumu. Chuy
fugfun pumpu uywujpu Eden weftu
cushun n fuj uchcu yucu yoj cuyc mu-
fun.
S
EgIptu cho tIyu shuntu cuchuy cu-
shun-nIfuj fuj cuyc mu fun. (Chuyno
cuycu fun Sodomu sIudtu Gomoffu
sIudtu T D munu fuj IIIg-
chIp tInmI.)
11
Chuufu Iotgu ucfu fun
Jofdn muyu uywuy cu shun cuj fugfun
uywuj pumputu. Chuy tIyuy cu shun
puftI pItu Iotgu IntI yugu munun-Imun
uywu cu fun. Chuy n pumI Abfum wun
Iotgu juc-Icho juc-Ichnu tIyu cu fun.
12
Abfumnu jInun Cunun puftI IIu cho
tIyu cu fun. IotnumI uywu cu fun chuy
fugfun pumpupu cuycuj sIud cu nu-
mun. Sodomu sIudpu uupun chnu
tIyu fun.
13
Sodo mu chgu IIupun pIs fIyu
funu cu nu IIu tIyu fun. T D
fubyu chIsh pun fIyupu juchu IIu tunu
fufu fun.
14
Iot uywu cu shun pI tunu T
D Abfumtu nIfun: Cunun
cuycu shuy quI pItu Int fupu fIcu chu cuy.
15
NogumI goycu shuy quI IIupun chuy
fIcu shuy quI puftItu. Chuy puftIgu
Imuy cu mu pIs cungu gumpumI, gumpItu
mIfuj cu nu pumI.
T

1
GumpItu mIfuj cu-
nugu uchu uIIpuno yupuy tu pIs munu
utIpuy puj mIfu nun pmI cumu c chI-
shuj.
17
Chuy fIcu shuy quI tugu uywuf
tumu mun quI Int futu. Anchuntu
Iufguntu fIcu mun quI. RIcu pu cu mu-
shuy quI tugu IIupun tumI gumtu goycu-
shuy quI puj.
18
Chuyno nIptIn Abfumgu chuy
tIyuy cu shun pItu juc-Imun uywu cu fun
IIupun nIntu upucuf cuf. Chuyno uywu-
cuf chuyu fun Mumfe cho yfu cuycuj
uupun mun. Chuygu cuycu fun Hebfn
sIudpu sefcun cho. Chuy cho Abfumgu
uItuftu pefgu fun T D udufu-
nun puj.
Lot-ta Abram cutichimushan
14

1
Chuy wIchun SInuf nusyunpu
fuynIn cufun AmfufeI jutI yoj.
AfIoc jutI yojnu cufun EIusuf nusyunpu
fuynIn. Quedof Iuo mef jutI yojnu cufun
EIum nusyunpu fuynIn. TIduI jutI yojnu
cufun GoIm nusyunpu fuynIn.
2
Chuy
fuycu numI guffu cho cuycu fun cuyno
jutI yoj fuycu nu wun: Sodo mupu fuynIn
Befu jutI yoj wun, Gomoffupu fuynIn
BIfsu jutI yoj wun, Admupu fuynIn
SInub jutI yoj wun, ZeboImpu fuynIn
Seme bef jutI yoj wun, BeIupu fuynIn-
wun pIs. BeIupu jucuj jutIn cufun Zouf.
3
Cuy pIchgu cuj fuycu nugu suId fun-
cu nutu shun tu fun fugfu pumpu cho
cuycuj SIdIm puftI mun. Chuy puftIgu
cuycu fun CuchI Iumuf cuycu shun cho.
4
Chuy funu cu nu tugu fuy Quedof Iuo-
mefmI chuncu Ishcuy (12) wutunu
munuy nIn cho chufu fu fun. Chuncu
quIm sun (13) wutu cujch numI
Ichungu pIch gun fuycunu contfun jutu-
fI fun.
5
Wutun nIn cujchgu Quedof Iuo-
mef wun cuycuj fuycu nu pIs puywun
GENESIS13 , 14
27

U
14.18~20 Heb. 5.67.17.
uywu fun Astufot KufnuIm puftI mun.
Chuy chnu Refu funu cu nutu bInsI fun.
NIfcuf ZuzI funu cu nu tu pIs Humcho
bInsI fun. Em funu cu nu tu pIs bInsI fun
Suve-quIfIu tuIm puftI cho.
Hof funu-
cu nu tu pIs bInsI fun SeIf jIfcu cu nu cho.
WuquIn tunu guesh pIp tIn gutI fun Pufn
puftI cumu. Chuy pI tugu chun yuj chuquI
jIfcunu cuycu fun.
7
Chuy pItu cutI muf
Quedof Iuo mef puywun cuycuj cunu
chuyu fun En-mIsput puftI mun. Chuypu
jucuj jutIn cufun Cudes. Chuy quIn fuy-
chmI AmuIec funu cu nu tu pIs ushuypu
wuu chI fun. Chuy pItu psuf Huzezon-
tumuf puftI cho tIyuj Amoffeo funu cu-
nu tu pIs ushuypu wuu chI fun.
8
ChuymI Sodo mupu fuynIn,
Gomoffupu fuynIn, Admupu fuynIn,
ZeboImpu fuynIn, BeIupu fuynIn (BeIupu
jucuj jutIn cufun Zouf) cumu fI cu fun
SIdIm fugfu pumpu cho pIII yu nun puj.
9
Chuy chnu pIII yu fun EIumpu fuynIn
Quedof Iuo mef wun, GoImpu fuynIn
TIduI wun, SInufpu fuynIn AmfufeI wun,
EIusufpu fuynIn AfIoc wun. Chuy nmI
chuy pIch gun fuycunu pIII yu fun chuy
chus cun cuj fuycu nu wun.
10
Chuy SIdIm
fugfun pumpu uywu fujpugu uypu IIu
cufun bfeyu cushun psu cunu. Sodomu,
Gomoffu suId fu cunu pIII yu pItu guesh-
pI shun chgu yugu fun bfeyu yoj cuycuj
psu cu nu mun. WuquIn cujnumI Ichungu
puntu cu nu mun guesh pI fun.
11
PIII yu cho bInsej chuscu fuycu-
nugu Gomoffu pItu Sodo mu pItu
IIupun Imu-uycun tu pIs upucu fun.
12
Abfumpu subfI nun Iot tIyuy cu fun
Sodo mu cho. ChuymI Iot-tupIs pfsu
upucu fun IIupun Imu-uycun tu wun pIs.
13
Juc funu chuy pIII yu pItu guesh-
pIf uywu cufmI wIIIu fun hebfeo funu
Abfumtu. Abfum tIyuy cu fun Amoffeo
funu Mumfepu chuc fun cho yfu cunu
cuycu shun cujcho. Mumfegu cufun
EscoI pu wun Anefpu wuuguInmI.
Puycu nugu Abfum wun Imuch pIs
yunu p nu cu nun pmI pufIu cu shu
cufcuy cu fun.
14
SubfI nun Iot pfsu cuycu shuntu
muyuy cuf Abfumgu shun tu fun muquIn cho
yufej uywuy nIn cu nutu. Chuufu puywun
uywuj puj cujIIu cufun quImsu puchuc
chuncu pusuj nIn (318) funu cunu. NIfcuf
shun tu shun funu cu nu wun Abfumgu
Dun mufcu cumu uywu fun Iot-tu pfsu
upuj funu cu nupu guepuntu.
15
Abfumgu
uywuy nIn cu nu wun fuquI nu cu fun. NIfcuf
chucuypu IIIuj pItu yuycu puy c fI fun chuy
pfsu upuj funu cu nu mun. Chuy cho pIIIyuf
bInsIp tIn chuy funu cu nugu guesh pIf
uywu cu fun. Chuufu gutI fun Hobu mufcu-
cumu. Chuy mufcugu Dumusco sIud-
pItu psuy chnu cuycu fun.
1
Abfumgu
fuycunu IIupun upushuntu guechu mu fun.
Iot-tupIs, Iotpu Imu-uycun tu pIs cutI chI cu-
mu fun. WufmI pIs oIIgu pIs pfsu cuycuj cu-
nutu cutI chI mu fun.
Abramta Me!quisedec
bindisyunta goshan
17
Quedof Iuo meftu, puypu yunu puj-
nIn fuycu nutu bInsIy cuf Abfum cutIy-
c mup tIn Sodo mupu fuynIn pIs uywuf
tufI pu fun Suve fugfu pumpu mun.
(Chuy pumpu tumI wuquengu Ruypu
pumpun nej.)
18
SuIempu fuynIn
MeIquI se dec pIs Abfum wun tIncoj
uywu fun. Puygu munuy nI yoj Tuytu
DIospu cfunmI cufun. PuymI tuntu tu-
wun bnutu gufu fun Abfumtu.
19
NIfcuf
bIndI syuntu gosh pun cuyno nIfun:
Abfum, junuj puchu tu pIs cuy
puchu tu pIs cumuj munuy nI yoj
Tuytu DIos
bIndI syuntu goycu shun quI ufI.

20
ChIquI shoj cu nutu munuy nI quI-
mun chufu moj junuj puchu cho
cuycuj Tuytu DIosgu
uIubu shu cuycu II chun ufI.
Chuufu Abfum pIs Imu-uycu tu pIs cutIy-
c chI mu shun pItu dIes mutu fuquIf cuf
MeIquI se dectu goycu fun.
U
GENESIS14
28

V
15.5 Rom. 4.18; Heb. 11.12.
W
15. Rom. 4.3, 9, 22; GI. 3.6; Stg. 2.23.
X
15.10 Jef. 34.1819.
Y
15.13 Exo. 1.114; Hech. 7.6.
Z
15.14 Exo. 12.4041; Hech. 7.7.
21
Chuy pI tugu Sodo mupu fuynIn pIs
Abfumtu nIfun: Sodomu funu cu nu-
tugu cutIy cu chI muy. GuepIn cu nutu
Ichungu IIupuntu upucuy.
22
Chuyno nIptIn Abfumgu nIfun:
Junuj puchu tu pIs cuy puchu tu pIs
cumuj T D jutIn chmI
nogugu jufushc
23
gumpu tugu nI juc
jIu IIu tu pIs, nI IIun guI wutu IIu tu pIs
munu upucu n puj. Chuy n pumI gumgu
munu nInquI p chu Nogu pI tumI Abfum
fcu yu shu nIf.
24
QuIqupgu munumI
Imutu pIs mun chu. Uywuy n cunu
mIcu shu IIun cucu chun. Ayw shI muj
Anef, EscoI, MumfemI Ichungu def-
chuntu upucongu.
Abramwan Tayta Dios
contrtuta rurashan
15

1
Chuy pItu unuy IIu tugu
Abfumtu T D fIbI Iuf
cuyno nIfun: Abfum, umu munchu cu-
muy chu. NogumI gumtugu Imu munu
uIII cu nu pI tu pIs chupuyc. Gumtugu
Imu-uycuy quI pIs mus uypu IIu cunun-
pmI yunu p shuy quI.
2
T D, Imup nu tuj Imcunu
mus uypu IIu cunun p pIs yunu p-
mun quI? Nogupugu munumI wumf
cunchu nI jucnuy IIu pIs. Wuu cup tgu
IIupun Imu-uyc wun pIs qudungu
Dumusco funu uywuy cu sh EIIezef-
chufI.
3
MunumI yunu p mush cun quI-
chu wumf cunun puj. Chuy n pumI
uywuy nI II qudungu IIupun Imu-uyc-
wun pIs.
4
Chuyno nIptIn T D nIfun:
MunumI. Chuy funugu munumI Imu-
uycuy quI wun pIs qudun gu chu. QuIquI-
quIpu wumfuy quImI Imu-uycuy quI-
wun pIs qudun gugu.
5
Chuy pItu T D Abfumtu
juwu mun pushuy cuf nIfun: SyIupu
sumuj fIcu chu cuy. M estf IIu cu nutu
yupuytu utIpun quI chush. Chuyno
uypu IIumI cungu gumpItu mIfuj cu-
nugu.
V
Chuyno T D nIshuntu
Abfumgu fIguI fun. Chuy pI tumI T
D nIfun: Cuy funugu juchuy nuj-
numI cuycun
W
nIf.
7
Abfumtu T
D nIfun: Nogugu CuIdeu cho cuycuj
Uf mufcu pItu jofgu mu shoj nI quI Tuytu
DIosmI cuyc. Gumtugu jofgu muf cuy
puftItu goycu n pmI.
8
T D, Imun pu tuj musyu shuj
fusunpu cuy puftItu goycu m nuy quI puj
cushuntu?
9
Chuufu T D nIfun:
Cuymun upup muy juc tefn futu, juc
cubfutu, juc uyshutu quImsu wutu-
yojtu-cumu. Apup muy juc puIu mu tu-
pIs juc pushupu wumpu tu pIs.
10
Chuufu Abfumgu upup mu fun
nIshun uywu cu nutu. NIfcuf puIIunpu
cuchuf g fI fun. Chuyno fufuf cuf
uychu tugu chufu fun wuc-Imun cuy-
Imun.
X
bIcu nutu Ichungu puIIunpu
munu cuchu fun chu.
11
WIscuI cu nugu
ufmu fun chuy uychu cujmun. Chuufu
Abfum numI mIchuf munchuy c chI-
fun.
12
Puchu chucuy cup tInnu Abfumgu
fIyupu puu c cu fun. Chuy fu puuy-
cu shun cho fIyupu munchu fI fun.
13
Chuy fumI T D nIfun:
Gum musyuy, gumpItu mIfuj cunu
juc-I nusyun cho tIyu nun puj cushuntu.
Chuy cho puycu nugu goyun gu puj
uywuy IIumI. Chuscu puchuc (400)
wutu yujmI ucuf goyun gu puj juc custu
funu cu nupu munuy nIn cho.
Y

14
Ichungu
ucu chej nusyun funu cu nutu nogu pIs
custI gu sh pmI. Chuy pI tugu gumpu
custuy quI cunu IIoj shI cu mon gu puj
IIbfI numI. Puycu nugu uypu IIu wunmI
Imu-uycun wun pIs shucu mon gu puj.
Z

15
Gumgu uuquIn y nuy quI cu mumI
cuwun quI puj. AIII wuuy pu numI
GENESIS14 , 15
29

[
15.18 Hech. 7.5.
\
1.11 Puycu nupu fImuy nIn chgu Ismuel nInun cufun ios wiyun
nIshun ch n shI.
wuu cun quI p pIs. Wuofgu uupu
wuoj custuy quI cu nu wun tIncoj numI
uywu cun quI puj.
1
GumpItu mIfuj-
cu nugu chuscu puchuc (400) wutu
juc-Icho tIyuf cuf yupuy cuymun cutI-
mon gu puj. Chuy wIchunpgu Amoffeo
funu cu nutu juchun pItu custI gun
mef sen gu numI.
17
Puchu chucu shunu cuycup tIn IIIuj-
pItu yufIf cu fun shun shu yoj cuu IIu
gosh tu tuy cuj wun nInu futu tuy cuj pIs.
Chuygu uychu chufu fuy cuj chuu pInpu
psu fun.
18
Chuy junuj IIumI Abfum wun
T D contf tutu fufu fun.
DIos nIfun: Cuy puftI tugu EgIpto
muyu pItu Euffu tes jutun muyu cumu
gumpItu mIfuj cu nu tumI nogu goycu-
sh puj.
[

19
Chuy puftIgu cuycun cunun
QuenI funu cunu, Cenez funu cunu,
Cudmn funu cunu,
20
Het funu cunu,
Fefez funu cunu, Refu funu cunu,
21
Amoffeo funu cunu, Cununeo funu-
cunu, Gefges funu cunu, Jebs funu-
cunu tIyuf cuy cu shunmI.
Ismae!ta Agar gueshyacushan
1

1
Abfumpugu wufmIn SufuI-
cho wumfun munu cufun chu.
Ichungu SufuIpu uywuy nIn cufun Aguf
jutI yoj wufmI. Chuy wufmIgu cufun
EgIpto nusyun pItu.
2
Munu wumfun
cuptIn SufuIgu funun Abfumtu nIfun:
Nogu wumfu yoj cuntu T
D munumI munu shu chu.
ChuymI uywuyn Aguf wun puu cuy
ufI. Puycho wumfuy quI yufIp tengu
quIqupu wumf tu nmI uywu cu shuj
nIf.
Chuufu Abfumgu uunI fun wufmIn
SufuI nIshunno.
3
ChuymI SufuIgu
Abfumtu puu chI fun EgIp tu pItu
upumu shun Aguf wufmI wun. Chuy
wIchungu Cunuun cho tIyuy cu fun
chuncu wutunu.
4
Abfum wun puuf-
cuf Agufgu guesh yujnu fIcu cu fun.
Guesh yuj cuycu shuntu musyuf Agufgu
putf nun SufuItu munu cuj mun chufuy-
tunu guIIuy cu fun.
5
ChuymI SufuIgu Abfumtu nIfun:
Aguf munu cuj mun chufu m nun puj
gummI juchu yoj cunquI. Nogugu cuy
wufmI wun puu nuy quI pmI nIf.
Ichungu cunun puchu yoj cush pungu
nogutu munu cuj mun chufuy c mun.
Imuno cuptIn pIs T D musyun
muygun chI juchu yoj cushun ch tu pIs.
Abfumgu SufuItu nIfun: Uywuy nI-

quegu muquI quI chmI cuycun. Imutu-
pIs yufpu shuy quItu fufuy puytugu.
Chuufu SufuIgu Aguftu umutuf ucu-
chIy tunu guIIuy cu fun. ChuymI Agufgu
guesh pIf uywu cu fun.
7
ChuymI Aguf tugu T D
unjII nIn yufI pu fun chun yuj pucyu
uupun cho. Chuy pucyugu cuycu-
fun Shuf puftI mun uywuj nnI cho.
8
YufI puf cuf Tuytu DIospu unjII nengu
tupu fun: SufuIpu uywuy nIn Aguf
muypI tu tuj shumun quI? Muypu tuj
uywuy cun quI? nIf.
Chuufu Aguf nIfun: Putfn SufuI-
pI tumI guesh pI cuyc.
9
Chuufu T D unjII-
nIn nIfun: CutIy putf nuy quI SufuI
cujmun. Puy mundu shu shuy quItu wIyu-
cuf goyuy.
10
Mustu pIs T D
unjII nengu nIfun:
GumpItu mIfuj cu nugu uypu IIu-
munmI mIfungu.
Yupuy tu pIs munu utIpuy pmI
cungu.

11
Guesh yuj cuycu shuy quI wumfuy-
quI oIIgumI cungu.
IIuquI cu shuy quItu T D
wIyu shun pI tumI jutIntu chufu-
pun quI puj IsmueI nIf.
\
12
Chuy wumfuy quegu jIfcu chucufu
bffu nmI cungu puj.
Puygu IIupun wunmI pIII yun gu-
puj.
GENESIS15 , 16
30

]
1.15 GI. 4.22.
D
17.5 Rom. 4.1718.
E
17.8 Hech. 7.56.
F
17.10 Hech. 7.8; Rom. 4.11.
Puytu pIs wucpItu cuypI tumI
mugun gu puj.
WuuguIn cu nu wun pIs chIquI nu-
cufmI goyun gu puj.
13
T D pufIu shun pItu
Agufgu nIfun RIcu muj Tuytu DIos tumI
fIcushc nIf. Chuy pI tumI DIostu jutI-
chu pu fun RIcu muj DIos nIf.
14
Chuy-
pI tumI chuy psupu jutIn tu pIs chufu-
pu fun RIcu muj Cuwuj DIospu psun
nIf. Chuy psugu cuycun Cudes pItu
Befed mun uywuj nnI chmI.
15
Abfum cujmun cutIf puypu
chufIntu Aguf guesh yu cu fun oIIgu
wumfutu.
]
JutIntu chufu pu fun IsmueI
nIf.
1
IsmueI yufIp tIn Abfum cuycu fun
pusuj chuncu sojtu wutu yoj.
Tayta Dioswan contrtuta
rurar Abraham sea!acushan
17

1
Abfum Isgun chuncu Isgun
(99) wutu yoj cuycup tIn T
D yufI puf cuf nIfun: NogumI c
munuy nI yoj DIos. Nogu munu sh n IIu
goyuy. Munu uIII cu nutu umu fufuy chu.
2
Chuyno goyup tI quI gumwun contftu
fufu shun ch tumI cumII shuj. NogumI
cumu c chI sh puj gumpItu mIfuj cunu
uypu IIu mun mIfu nun puj.
3
Chuyno nIptIn Abfumgu jucIIu
gonguf pu cu fun ufcun pIs pumpu mun
tpu nun cumu. Tuytu DIos numI sguIf
wIIIu puy cu fun:
4
Contftu fufu-
shun chgu cuynmI cungu: GumpI-
tugu uchcu nusyun pmI mIfun gu puj.
5
ChuymI cunun pI tugu jutI quI pIs
mununu Abfum nu chu cungu. Chuypu
fuquIn jutI quI cungu Abfuhum numI.
Chuyngu jutI quI cungu gumpItu
mIfuj cunu uchcu nusyun puj mIfu-
nun puj cuptInmI.
D

GumpItu mIfuj-
cu nugu uypu IIu cunun pmI cumu-
c chI shuj. Chuyno mIfush punmI
cungu puj uchcu nusyun puj uypuj.
GumpItu mIfuj cunu wuquengu cungu-
puj fuycu numI.
7
Gumwun pIs gumpItu
mIfuj cu nu wun pIs contf tu tumI fufu-
shuj. Chuy contftu fufu shgu Imuy-
cu mu pIs cungu. NogumI cushuj gumpu
DIos nI quI; chuyno gumpItu mIfuj cu nu-
pu pIs.
8
Cunun tIyuy cu shuy quI Cunun
puftI tu pIs gumtumI, gumpItu mIfuj-
cu nu tumI Imuy cu mu pIs goycu shuy-
quI.
E
GumpItu mIfuj cu nupu DIos nIn pIs
nogu IIumI cush puj.
9
Chuy n pIs Abfuhumtu DIos nIfun:
Gumgu contftu fufu shun chtu
cumIIy. GumpItu mIfuj cu nu pIs chuy n-
IIu cumII chun.
10
Gumwun contf tutu
fufu shun chgu cungu gumpuj gumpItu
mIfuj cu nu p wunmI. ChuymI contftu
fufu shun chtu cumIIf cuyno fufun quI:
GumpItu mIfuj cu nugu IIupun oIIgu
cujcunu seu Iu cun quI.
F

11
Gumcu nugu
IIupu nI quI oIIgu cujcunu penguy nI-
quIpu puntunpu gufuntu cuchun quI.
ChuymI cungu contftu fufu shun chtu
yufp nuy quI puj.
12
Cunun pI tugu IIupun
oIIgu wumfu cu nu tu pIs chuy n IIu
seu Iun quI yufI shun pItu pusuj junuj-
yoj IIutu. MuquI quI cho yufej cujtu pIs,
chuy fuj funtI shuy quI juc-I nusyun
uywuy cu nu tu pIs seu Iun quI.
13
Chuy-
nmI IIupuy quI munu gonguypu seu-
Iu cun quI contftu fufu shun chtu Imuy-
pIs yufpu f nuy quI puj.
14
Seu Iu cnI cuj
oIIgogu gumcu nu cho tIyuy cu shun pItu
gufgu shumI cungu contftu fufu shtu
munu cumII shun pItu.
15
Mustu pIs Abfuhumtu DIos nIfun:
Cunun pI tugu wufmI quIpu jutIn
munumI SufuI nu chu cungu. Chuypu
fuquengu Sufu numI jutIn cungu.
1
Nogu puytu bIndI syuntu goshuj
puycho wumfuy quI cunun puj. BIndI-
syuntu goptmI puygu cungu puj
uchcu nusyun funu cu nupu mumunno.
PuypItu mIfuj cunu wuquengu cungu puj
nusyun cu nupu fuynInmI.
17
NIptIn Abfuhumgu DIostu fIspI-
tush pun gonguf pu cuf umpu fun ufcun
pumpu mun tpu nun cumu. AsIcush pun
GENESIS16 , 17
31
shon gu IIun cho nIfun: AuquIn puchuc
(100) wutu yojnu cuycup tgu Imun-
pu nu tuj wufm guesh yuj fIcu congu?
Sufu pIs Isgun chuncu (90) wutu yojnu
cuycun. Chuc wunnu cuycup tengu
Imun pu nu tuj wumfun cungu? nIf.
18
ChuymI DIostu nIfun: Tuytu, chuy
bIndI syuntu wumf IsmueItu goycup tI-
quI uIIImI cungu.
19
NIptIn DIos nIfun: MunumI
IsmueI p chu nIyc, juc wumfuy quI
wufmI quI Sufu cho yufI nun puj cujpmI
nIyc. Chuy wumfuy quIpu jutIn tugu
chufu pun quI puj Isuuc nIfmI. Gumwun
contftu fufu sh tugu Imuy cu mu pIs
bII chI shmI puyp pIs puypItu mIfuj-
cu nu p pIs.
20
IsmueI p pIs gum nImu-
shuy quItu wIyush cmI. ChuymI puytu-
pIs bIndI syuntu gosh puj uchcu mun
mIfu nun puj. IsmueIpu wumfun cunu
cungu puj chuncu Ishcuy munuy nI yoj
munduj cu numI. IsmueI pItu mIfuj cunu
cungu puj jutun nusyun puj uypujmI.
21
Ichungu Isuuc pmI bII chI shuj
gumwun contftu fufu sh tugu. Isuuc-
tugu Sufu guesh yu con gu puj cunun pItu
juc wutu tumI.
22
Abfuhum wun chuyno
pufIuytu ushuf cuf Tuytu DIosgu uywu-
cu fun.
23
Abfuhumgu chuy junuj IIumI
wumfun IsmueI tu wun ushuj puj
wusIn cho tIyuj oIIgu cu nutu Tuytu
DIos nIshunno seu Iu fun. Seu Iu-
fun wusIn cho yufej uywuy nIn cu-
nutu, funtI shun uywuy nIn cu nu tu pIs.
24
Abfuhumgu seu Iu cu shun fu cuycu-
fun Isgun chuncu Isgun (99) wutu yoj.
25
Wumfun IsmueI pIs cuycu fun chuncu
quImsu (13) wutu yoj.
2
Chuy junuj IIu
Abfuhumgu wumfun IsmueI wun Ishcun
seu Iu cu fun.
27
Chuy junuj IIumI seu-
Iu cu fun Abfuhumpu muquIn cho tIyuj
oIIgu cujcu nu pIs. Seu Iu cu fun wusIn-
cho yufej uywuy nIn cu nu pIs, funtI shun
uywuy nIn cu nu pIs.
Abrahamta Tayta Dios
watucushan
18

1
Mumfepu chuc fun encInu
yfu cunu cuycuj uupun-
cho Abfuhum tIyuy cu fun. Chuy chmI
IntI puIIun junuj fIyupu shunup tIn
Abfuhumgu toIdun puncu cho jumu-
fuy cu fun. Chuy fumI T D
GENESIS17 , 18
Abru/um tiyu s/un tolJucunu (Gen. 1S)
32

G
18.2 Heb. 13.2.
H
18.10 Rom. 9.9.
I
18.12 1Ped. 3.6.
J
18.14 Jef. 32.16, 27; Iuc. 1.37;
Rom. 9.9.
yufI pu fun.
2
Abfuhumgu fIc fI shun cho
fIcu fun quIm suj funu cunu IchIf puy-
cujtu. RIc fefgu upuf jutu fI fun jumu-
chI nun puj.
G
RIspI tush pun ufcun pIs
pumpu mun tpu nun cumu uupun mun
gonguf pu cuf
3
cuyno nIfun: Jumu-
II shun tuytu cunu. Amu uywu cuy f-
chu ufI.
4
Yucutu upufuy cu chI mu shuj
gumcunu chuquI quItu muyIIu cu nuy quI-
puj. NIfcuf jumu p fIn quI yfu chuquIn
IIun tu IIu cho.
5
Imu uIII shI chuyuy cu-
mun quI uywuy nI quItu wutu cu muj.
Tuntu tu pIs upufuy cu mu shuj munu fuj
psu cuf mIcu p fI nuy quI puj.
Chuyno nIptIn puycunu nIfun:
AIIImI cuIIungu.
Chuufu Abfuhumgu toIdun fufIn-

mun yuycu fIy cuf Sufutu nIfun: JucIIu
Ishcuy chuncu (20) quIu uIII cuj jufI-
nutu chupu fIy cuf tuntutu fufuy.
7
Chuy pItu Abfuhumgu cffIy-
IIu uywu fun wcun cunu cuycu shun
cujmun. NIfcuf wefun nIn cuj bes-
futu ucfu fun. Chuy tunu uywuy nIntu
entfe gu fun. Chuy fununu pIsh tu fIy cuf
upuf mIcuytu fufu fun gofpun mIcu-
nun puj.
8
Chuy besfu uychutu gufush-
punmI upupu fun IchItu, qusutu,
tuntu tu pIs. Apupu shun cu nutu puycunu
mIcu fun yfu chuquIn cho. Chuyno
mIcu pu cup tIn Abfuhumgu shuyu fuy cu-
fun Imutu pIs munu shun cujtu upup-
nun puj.
9
MIcuytu ushuf c fIf Abfuhumtu
tupu fun: Muych tuj cuycun wufmI-
quI Sufu? nIf.
Chuufu Abfuhum nIfun: Chuy toId
fufI chmI.
10
Chuyno nIptIn juc nIfun: Wutun
yupuy cutI mupt wufmI quI Sufugu
wuwu yoj numI cuycun gu puj.
H
Abfuhum funu cu nu wun pufIu shuntu
Sufugu toIdun puncu yuycu fI nu-
cho wIyu pu fuy cu fun.
11
Abfuhum-
wun Sufugu Ishcun pIs cufun uuquIn
chuc wunnu. Chuc wunnu cuptInmI
Sufu tugu mununu chufej nu chu quIIIu
guesh yun pIs.
12
Chuyno pufIujtu wIyuf
Sufugu pucuyIIupu usIcuf cuyno nIfun:
Imu uIII fuj cuycun mun wuw cuptIn.
Ichungu chuc wun nugu Imun pu nu-
tuj wuwu yoj cushuj fun pIs uuquInnu
cuycup tengu?
I
nIf.
13
ChuymI Abfuhumtu T D
nIfun: ImunIf tuj usIcu shu Sufugu
Chuc wunnu cuycufgu fusun pu chu-
fuj wuwutu tufI shuj? nIf?
14
ImuIIugu
T D susu cunchu fuj? Wutun
cununno wIchun fuju coj cutI mupt
Sufugu oIIgu wuwu yojmI cuycungu.
J
15
Sufugu fIyupu munchu c cuf
Nogugu munumI usIsh c chu nIfun.
NIptIn DIos nIfun: Nogu musyuy-
cmI usIcu shuy quItu.
Tayta Diosta Sodomapaj
Abraham ruwacushan
1
Chuy pI tunu gofpun jutuf c fIf
uywuytu guIIuy c fI fun Sodomu sIud-
Imun. Abfuhumgu despu chush pun
cufu cumu IwuI uywu fun.
17
Aywuf cuy-
cu shun cho T D yufpu chu cu fun
cuyno nIf: Imutu fufu n puj cushun tu-
pIs Abfuhum tugu munu chu fuj wIIIuy-
c mun?
18
Abfuhum pItu mIfuj cu nugu
munuy nI yoj jutun nusyun cunun pmI
nIsh c pIs. Puytugu nIshc mundu
Int fu cho cuj nusyun cu nutu puy-fuycu
bIndI syuntu gon pmI.
19
Puytugu
nogu ucfushc wIyu cu m nun puj
wumfun cu nutu, IIupun fumIII yun cu-
nutu yuchu chI nun pmI, uIII cujIIutu
fusun cujIIutu fufu nun pmI. Abfuhum
chuyno fufup tengu contftu fufu shtu
nogu cumII shmI.
20
Chuyno yufpu chu cu fIfmI
Abfuhum tugu T D nIfun:
Gomoffu cho Sodo mu cho tIyuj
funu cu nupgu fIyupumI quIju cu mu-
shu. Chuy cho tIyuj funu cunu munu
GENESIS18
33
uwuntuy p numI juchutu fufu shu.
21
ChuymI cunun uywuyc quIju cu muf
wIIIu mu shunno fusunpu juchun cunu
cushuntu musyu n puj. Imuno cuptIn pIs
chuyuf-fmI musyu shuj.
22
Ishcuy cuj gofpungu uywu cu funnu
Sodo mu mun. AbfuhummI T
D qudu cu fun.
23
Nuupun-
mun wItIy cush pun Abfuhumgu nIfun:
Juchu yoj cu nu tugu juchuy nuj cu nu-
tu wun IwuI chu fuj ushu fIn quI mun?
24
Juchuy nuj funu cu nugu cupus chufI
cuycun pIchgu chun cu pIs (50) chuy
jutun sIud chgu. Chuy pIchgu
chuncu (50) funu cunu-fuycu munu chu
cuyu pun quI mun chuy sIud cho tIyuj cu-
nu tugu?
25
Juchuy nuj funu cu nu tu wun
juchu supu funu cu nutu tuIIu cu shutu
wuu chIn quI mun chu fuj? Juchuy nuj-
cu nu tugu juchu yoj cu nu tuno munumI
wuu chIn quI mun chu. Chuy tugu fufuy-
cun quI mun f chu. Mundu Int fu cho
IIupunpu juchuy nuj juez nIn cuycufgu
munu chu uIII uffIg Iun quI mun? nIf.
2
Chuufu T D nIfun:
Juchuy nuj funu cu nutu pIchgu chun-
cutu (50) Sodomu sIud cho tufefgu
puycunu-fuycu chuy sIudtu munumI
IIIg chI sh chu.
27
Chuu fugu yupuy Abfuhum nIfun:
Yupuy tupupt umu fubyu cuy cuy chu
ufI Tuytu. Gumgu cunquI Tuytu DIosmI.
Nogugu c funu IIumI.
28
Juchuy nuj
funu cu nugu cupus chufI pIch gu IIu pIs
pIchgu chun cupgu (50) pIshIn. Chuy-
pIs IIIg chIn quI chu fuj chuy sIud cho
tIyuj IIupun funu cu nutu?
NIptIn DIos nIfun: Juchuy nuj funu-
cu nutu chuscu chuncu pIch guntu (45)
tufIf munumI IIIg chI sh chu.
29
Yupuy Abfuhum nIfun: Chuy-
chgu cupus chufI cuycun chuscu chun-
cu IIu pIs (40) juchuy nuj funu cu nugu.
NIptIn DIos nIfun: Chuscu chuncu
(40) juchuy nuj funu cunu-fuycu munumI
IIIg chI sh chu.
30
Yupuy Abfuhum fuwu cu fun:
Tuytu, yupu fIf-yupu fIf tupupt umu
fubyu cuy cuy chu ufI. Cupus chufI
quImsu chun cu IIu tu pIs (30) tufIn quI-
mun.
Chuufu DIos nIfun: Juchuy nuj funu-
cu nutu quImsu chun cu IIutu (30) tufIf-
pIs munumI IIIg chI sh chu.
31
Abfuhum yupuy nIfun: MunumI
Isu cuypI tu chu tup, Tuytu. Juchuy nuj
funu cu nutu Ishcuy chun cu IIutu (20)
tufIsh puy quegu Imutu fuj fufun quI?
Chuufu T D nIfun: Ishcuy
chuncu (20) juchuy nuj funu cunu-
fuycu pIs munumI IIIg chI sh chu.
32
Abfuhumgu yupuy pIs nIfun fuj:
Yupu fIf-yupu fIf tupupt umu fubyu-
cuy cuy chu ufI Tuytu. Cunun IIu numI
fuwu cu shuy quI. Chun cu IIu juchuy nuj
cuptengu Imutu fuj fufun quI?
NIptIn T D nIfun: Chuy
chuncu juchuy nuj funu cunu-fuycu
chuy sIudtu munumI IIIg chI sh chu.
33
Chuyno Abfuhum wun pufIuf cuf
T D uywu cu fun. Abfuhum-
pIs tIyu shun cujmun cutI cu fun.
Gomorratawan Sodomata
i!!gchishan
19

1
Puchu chucuy cup tInnu Sodo-
mu mun chuyu fun uupu coj cuj
Ishcuy unjII cunu. Iotnu jumu fuy cu fun
sIud mun yuycu fInu suwun puncu cho.
Puycunu chuyujtu fIc fIf Iotgu jutu fI-
fun jumu chI nun puj. RIspI tuf gonguf-
pu cuf uupun mun umpu fun ufcun pIs
pumpu mun tpu nun cumu.
2
NIfcuf nIfun:
Tuytu cunu, wus mun uywuy cu shun ufI
puchu cu nuy quI puj, chuquI quItu muyIIu cu-
nuy quI puj. Wufu tutu nu chufI psu cun quI.
Chuyno nIptIn chuyuj cu nugu nIfun:
MunumI. Cuy cIII IIu chmI wuf shuj
nIf.
3
Chuy pIs Iotgu yupu fIf-yupu fIf
uywu cu shun nIfun wusIn cho puchu-
cu nun puj. Chuufu puycu nugu uywu fun
Iotpu wusIn mun. WusIn chnu Iotgu
uIII mIcuytu fufu fun snu chI nun-
puj. Iebu d fuy nuj tuntu tu pIs fufu fun
gofpun cu nutu gufu nun puj.
GENESIS18 , 19
34

K
19.1 2Ped. 2.7.
4
Iotpu wusIn cho muygun pIs munu fuj
puup tIn chuy sIud cho tIyuj IIupun
funu cunu juntu puy c fI fun wumfu-
msu pItu uuquIn cumu.
5
NIfcuf Iot-tu
guyu puytu guIIuy c fI fun: Muytuj
cunun chucuy wusI quI mun puchu cu-
moj funu cunu? Cunun fu gufgu muy!
Puycu nu wunmI cucuytu mun! nIf.
Chuyno guyu pup tInmI Iotgu puycu-

nu wun pufIu nun puj IIoj shI fun puncutu
sumuj wIch guf cuf.
7
Iot pufIuf nIfun:
Tuytu cunu, wus mun puchu cu moj-
cu nu tugu umu munu uIIItu fufuy chu
ufI.
8
Puycu nupu fuquengu funu yutnI
Ishcuy wufmI wumf cu nu tumI jofgu-
p mu shuy quI munu shuy quItu fufu nuy-
quI puj. Wus mun puchu cu moj funu cu-
nutu Ichungu umu Imutu pIs fufuy chu.
9
Chuyno nIptIn pIs funu cu nugu
nIfcuy cu fun: Gumgu wushutu uywuy!
Jpu funu cuycush puy quI chI nogu-
cu nu tugu munduytu munu mun quI.
CununmI Ichungu puycu nutu fufu-
n puj cush pI tugu gumtu mus pIyuf
fufu shuy quI!
Chuyno nIf Iot-tu wucpItu cuypItu
muguf cuf wusI puncun mun uywu fun
umIfIy c fI nun puj.
10
Runu cunu Iot-tu muguy cup tIn
gofpun cu nugu guechu fIy c fI fun.
NIfcuf wusI fufI mun yuycu fuy cu-
chIf puncutu sumuj wIch gu cuf cu fun.
11
Juwu cho cuycuj funu cu nu tunu gupfu-
yu c cu chI fun. Puycunu gupfu yu c-
cu fun wumfu msu pItu uuquIs cumu.
Gupfu yu shu cufnugu wusIpu puncuntu
ushIf pufIy c IIufnu utIcu fun pIs.
12
Chuy pItu chuy gofpun cu nugu
Iot-tu nIfun: Gumpu fumIII yuy quI-
cunu musgu cuycho tIyuy cun chu? Cuy
sIud cho cuycuj tugu wumfuy quI cu nutu
oIIgutu wufmI tu pIs, mushuy quI cu nu tu-
pIs IIupuntu pushu cuf cuf cufupu uywu-
cuy.
13
Cuy sIud cho tIyuj funu cu nu puj
uchcuj fIyupu quIju cu shu cuptInmI
cuy sIud tugu ushuj puj IIIg chej uyw.
Chuyno IIIg chI n pmI T D
cuchu mu shu.
14
Chuyno nIptIn Iotgu uywu fun
mushun cunun puj cuycuj cu nutu wIIIuj.
Chuyuf puycu nutu nIfun: CuypItu
jucIIu uywu cu shun. T D
IIIg chej-uywun cuy sIud tugu!
Chuyno nIptIn Iotpu mushun
cunun puj cuycuj cu nugu munu fIguIf
usIcu fun.
15
Puchu wufuy cup tInnu
Iot-tugu unjII cunu nIfun: Apufuy!
Munu wuuytu munufgu cuypItu jucIIu
uywu cuy. CuypI tugu pushu cuy Ishcun
wumfuy quI tu wun wufmI quItu. Cufupu
uywu cuy cuy sIud cho tIyuj cu nutu
ushuj puj IIIg chIpt munu wuu nuy-
quI puj.
1
Iot munu IIoj shIytu utIpup tIn
unjII cu nugu muquIn pItu junchu cuf-
cuf jofgu fun. Junchu cuf cuf jofgu fun
Iotpu wufmIntu wumfun cu nu tu wun.
Puycu nu tugu sIud pItu cufu cumu
pushu fun T D cuyu pup tInmI.
K

17
SIud pItu cufu munnu pushuf cuf
jucuj unjII nIfun: Apuf cffIyIIupu
uywu cuy munu wuuytu munufgu!
Amu guepuy quIpugu tIcfuy cu mun quI-
pIs chu. Cuy guechwu pumpu chgu
nI ImunI IIuf pIs umu IchIy cun quI chu.
Puntu cu nu mun uywu cuy munu wuu-
nuy quI puj.
18
Chuyno nIptIn Iotgu nIfun:
QuIb, tuytu cunu!
19
Munu cuj IIu
cuycup t pIs gumcu nugu uchcu pI tu-
numI cuyu p mush puy quI suIbu mush-
cun quI. Chuy cufu puntu cu nu mungu
nogu munumI uyw mun chu. Ituy-
cu chuy cup tI II chufI nogu tu pIs tufI-
pu muf wuuy cu chI mungu.
20
CuypItu
sefcu IIu chmI cuycun tucshu IIu mufcu.
Chuy IIu mun uywu cu shuj ufI tuytu.
Chuyno tucshu mufcu chgu munumI
wuu sh chu.
21
Chuufu jucuj funu nIfun: NImu-
shuy quIno chuy IIu mun uywu cuy.
MunumI IIIg chI sh chu nImu shuy quI
GENESIS19
35

L
19.24~25 Mut. 10.15; 11.2324; Iuc. 10.12; 17.29; 2Ped. 2.6; Jud. 7.
M
19.2 Iuc. 17.32.
N
20.2 Gen. 12.13; 26.7.
mufcu-muII wu tugu.
22
Chuu fugu jucIIu
chuy mun uywu cuy. Munu fuj chuy mun
chuyup tI quegu cuy sIudtu munumI
Imutu pIs fufu sh f chu.
Tucshu IIu cushun pI tumI chuy
mufcupu jutIntu chufu pu fun Zouf
nIf.
23
Puchu wufu shu cuycup tInnu Iotgu
Zouf mun chuyu fun.
24
Chuy fuj T
D tumyu chI mu fun futu tuy cuj
nInu tu wun usuffItu Sodomu sIud-
mun Gomoffu sIud mun. Chuy n-
pumI Ishcun sIud cho nInu futu fI fun.
25
Chuy fugfun pumpu uywujpugu
IIupun tIyuj cu nutu Imu-uycu juchu
wIu moj tu pIs IIupun uywu cu nu tu-
wunmI nInu fupu fun.
L

2
Aywuy cu shun-
cho Iotpu wufmengu
M
guepupu tIcfuy-
cu fun. Chuufu jInu IIun chnu chIyu c-
cu fun. CuchI fumI mun tIcfu cu fI fun.
27
Chuy pItu wufun nIn tutu
Abfuhumgu uywu fun T D
pufIu shun cujmun.
28
RIc fI fun Sodo-
mu wun Gomoffu cuycu shun fugfun
uywujpu. RIcu fun Intfu chuy fugfun
uywujpugu jufn IIu pI tu n fuj gosh-
tuy yunu gontuy n fuj jutu fIy c mojtu.
29
Chuy nmI Tuytu DIosgu Ishcun
sIud cu nutu IIIg chI fun. Abfuhum
fuwu cu shuntu yufpufmI chuy IIIg chI-
shun sIud pItu Iot-tugu jofgu fun.
Moabwan Amn runacuna
pipita yurishanpis
30
Chuy pItu Iotgu fIyupu munchu cu-
fun Zouf mufcu IIu cho tIyuytu. ChuymI
chun yuj jIfcu mun uywu cu fun Ishcun
wufmI wumfun cu nutu pushu cuf cuf.
NIfcuf muchuy IIu cho quIm sun tIyu cu-
fun.
31
TIyuf cuy cu shun cho juc junuj Iotpu
muyuf cuj wumfungu shuII cuntu nIfun:
Pup nIn chgu uuquIn numI. Cuy tIyu-
shun ch cho munumI oIIgu funu cunu
cunchu nogun chI muju chu cup tIn chI
wumfun chI cunun puj.
32
ChuymI
pup nIn chtu much chI shun. NIfcuf
puywun puu shun puypu wumfuntu
chuf nun ch puj.
33
PufIu cu shun chucuy IIu pup nIn-
tugu bnutu upyu chI fun. NIfcuf muyuf
cuj wumfungu pup nIn wun puu fun.
Pup nengu munu muyu fun chu Imuy
fu wumfun yuycu pu shun tu pIs nI Imuy
fu IIoj shI shun tu pIs.
34
Wufun nIn junuj muyuf nengu
shuII cuntu nIfun: Gunyun chucuy
nogugu pup nIn ch wun puush c-
numI. ChuymI yupuy cunun chucuy pIs
pup nIn chtu much chI shun gumnu
puywun puu nuy quI puj. Chuy n-
pumI puypu wumfu IIuntu Ishcun ch pIs
chuf shun.
35
Chuy chucuy yupuy pup nIntu
upyu chI fun bnu wun. NIfcuf shuIIcu
cujnu pup nIn wun puu fun. Pup-
nengu munu muyu fun chu Imuy fu
wumfun yuycu pu shun tu pIs nI Imuy fu
IIoj shI shun tu pIs.
3
Chuy n pumI Iotpu Ishcun
wumfun cunu pup nIn putu guesh yuj
fIcu cu fun.
37
Muyuf cuj guesh yu cu-
fun oIIgu wumfutu. JutIntu chufu pu-
fun Moub nIf. Moub pItu mIfujmI
cuycun Moub funu cu nugu.
38
ShuIIcu
cujpIs guesh yu cu fun oIIgu wumfutu.
JutIntu chufu pu fun Ben-um nIf.
Ben-umpItu mIfujmI cuycun Amn
funu cu nugu.
Abrahampawan
Abime!ecpa wi!!apan
20

1
TIyuy cu shun puftI pItu
Abfuhum pIs uywu cu fun
Neguev puftI mun. Chuy mun uywu cuf
tIyu fun Gefuf sIud cho. Chuygu cuycu-
fun Cudes pItu Shuf mun uywu nu cho.
2
Chuy cho tIyush punmI Abfuhumgu
Pu
N
nej wufmIn Sufu puj. ChuymI
Gefufpu fuynIn AbImeIecgu Sufutu
GENESIS19 , 20
36

O
21.2 Heb. 11.11.
P
21.3 Isuuc nInungu usin nInunmI.
Q
21.4 Gen. 17.12; Hech. 7.8.
pushu chI fun wufmIn cunun puj.
3
Pushu chI shun chucuy AbImeIectu
suyuy nIn cho DIos wIIIu pu fun:
WufmI quI puj pushu chI mu shuy quI
wufmIgu funu yojmI. Chuy pI tumI
gumgu wuun quI.
4
AbImeIecgu Sufutu munumI yutu pu-
shu f chu cufun. ChuymI AbImeIecgu
nIfun: Tuytu, ImunIf tuj yufpun quI
wuu chI muytu, puywun Imu juchu-
tu pIs munu fuj fufu shu cuycup tgu?
5
QuIquIn AbfuhummI nImu shu chuy
wufmIpgu puIn cushuntu. Chuy-
nmI wufmI pIs nImu shu puypgu tufIn
cushuntu. ChuymI nogugu IIupun tu pIs
sumuj tupu cu chuy cuf pushu chI mushc.
MunumI Imutu pIs fufush c chu munu
uIII tugu.
Chuyno nIptIn DIosgu suyuy nIn-

cho wIIIu pu fun: Au nogu pIs musymI
gum sumuj tupu cu shuy quI tugu. Chuy-
n pumI chuy wufmI wun puu nuy-
quI tu pIs munu munush c chu, nogu
fIcuy cupt juchutu munu fufu nuy quI-
puj.
7
ChuymI cunungu chuy funupu
wufmIntu cutIy cu chIy. Puygu pfof-
tumI. Chuy n pumI gum munu wuu-
nuy quI puj Abfuhum muu cu mungu.
WufmIntu munu cutI chIsh puy quImI
Ichungu gumpIs IIupun wusI quI cho
cujcu nu pIs wuun quI puj.
8
Tutun nIn jutuf cuf AbImeIecgu guyu-
fun IIupun uywuy nIn cu nutu. NIfcuf
wIIIu pu fun Imuno suyu shun tu pIs.
WIyuy c fIf puycunu fIyupu munchu fI-
fun.
9
Chuy pItu AbImeIecgu guyu chI fun
Abfuhumtu. NIfcuf nIfun: ImunIf-
tuj nogu cu nu tugu chuyno IIuIIu p-
mush cun quI? Imuch tuj gumtugu
fubyu chIshc, nogutu y mundu sh
funu cu nutu fIyupu jutun juchutu fufu-
chI m nuy quIpgu? Chuyngu munumI
pItu pIs fufun ch chu.
10
Chuyno nInuy-
quIpgu Imutu tuj yufpuy cu fuy quI?
11
Chuyno nIptInmI Abfuhum pIs
nIfun: Nogugu yufpuf cuy puchu cho
pIpIs DIostu munu udufu shun tumI,
wufm-cushu wuuy cu chI m nun-
tumI.
12
Pu cuytugu fusunpu pumI.
Puygu pup npu wumfunmI, Ichungu
juc wufmI cho cuj. Chuy n pumI nogugu
puywun muju chu cushc.
13
Pup npu
wusIn cho tIyuy cupt DIos Aywu-
cuy nImu fun. ChuymI wufmtu nIf
muymun pIs chuyup t cunu Puygu tuf
nIm nun puj.
14
Chuy pItu AbImeIecgu Abfuhumtu
cutIy cu chI fun wufmIntu. WufmIntu
cutI chIsh pun Abfuhum tugu goycu-
fun uyshutu, cubfutu, wcutu, wufmI
oIIgu uywuy funu cu nu tu pIs.
15
NIfcuf
Abfuhumtu nIfun: Nogupu nusyun-
nmI cuygu. Gum munu shuy quItu
ucfuy muygun cho tIyu nuy quI p pIs.
1
Sufu tunu nIfun: TufI quItu goycu-
shgu wufungu gueIIuymI cues tun.
ChuymI IIupun fIcu shoj cu nu pIs gumpuj
nengu puj Imu munu uIII tu pIs munumI
fufu shu chu nIf. Chuu fugu munumI
pIpIs wushuy quItu fImun gu p nu chu.
17~18
Sufutu AbIme Iec pushu chI-
shun pI tumI T D cumu-
c chI fun AbImeIecpu wusIn cho cuj
wufmI cunu wuwutu munu tufI nun puj.
ChuymI Abfuhum DIostu muu cup tIn
AbImeIecpu uywuy nIn wufmI cu nutu
uIIchu c chI fun IIupun wuwu yoj cunun-
puj. AbIme Iec tu pIs wufmIn tIntu uIIchu-
c chI fun.
Isaac yurishan
21

1
T D yufp fI fun
Sufu puj nIshuntu. ChuymI
Sufu puj uunI shuntu cumII fun.
2
Chuufu
Sufugu guesh yuj fIcu cu fun Abfuhum
uuquIn cuycup tIn pIs.
O
Guesh yu cu fun
oIIgu wumfutu. Tuytu DIos Imuy p-
pIs nIshun quIIIu chmI Abfuhumpu
wumfun yufI fun.
3
Sufu guesh yu cup tIn Abfuhumgu
wumfunpu jutIntu chufu pu fun Isuuc
P

nIf.
4
YufI shun pItu pusuj junujtu
Q

GENESIS20 , 21
37

R
21.10 GI. 4.2930.
S
21.12 Rom. 9.7; Heb. 11.18.
T
21.22 Gen. 26.26.
Abfuhumgu DIos nIshun nmI wumfun
Isuuctu seu Iu fun.
5
Wumfun Isuuc
yufIp tIn Abfuhumgu cuycu fun puchuc
(100) wutu yojnu.
Chuy pItu Sufu cuyno nIfun:

Cunungu DIosmI cushI cu chI mu shu.
Chuyno IIupun funu cu nu pIs wuwu yoj
cushtu musyuy cofgu cushI con gumI.
7
Nogu wuwu yoj cun tugu nI ImunI-
IIuf pIs pIpIs yufpun mun f chu cufun.
Abfuhum uuquIn cuycup tIn pIs puypu
wumfun tumI guesh yu cushc nIf.
Agartawan Ismae!ta
Abraham gargushan
8
Isuuc jutu IIunnu cuptIn mumun
wusguI fun. WusguI shun junuj
Abfuhumgu cushI cuy wun jutun fIstutu
fufu fun.
9
Sufugu fIcu fun Abfuhumpu
jucuj wumfun IsmueI Isuuctu pucIIu-
cuy cujtu. IsmueIgu cufun EgIpto wufmI
Agufpu wuwunmI.
10
Chuyno pucIIu-
cuy cujtu fIcuy cufmI Sufugu Abfuhumtu
nIfun: Chuy uywuy tugu wumfun tu-
wun gufgu fIy! Wumf Isuucgu chuy
wumfu wun munumI Imu-uycun ch tu pIs
fuquI p nu con gu chu!
R
11
Chuyno nIptIn Abfuhumgu fIyupu
IIuquI cu fun IsmueI pIs puypu wumfun
cuptIn.
12
ChuymI Abfuhum tugu Tuytu
DIos nIfun: Wumfuy quI p wun uywuy-
nI quIpgu umu IIuquI cuy chu. Gumgu
Sufu nIshu shuy quIno fufuy. AunI sh tugu
wumfuy quI Isuuc pItu mIfuj cujchmI
cumII shuj.
S

13
Uywuy nI quIpu wumfun tu-
pIs wumfuy quI cuptInmI yunu p sh puj
uypu IIu mun mIfu nun puj. PuypItu mIfuj-
pIs cungu puj jutun nusyun puj uypujmI.
14
Chuyno DIos nIshun wufun nIn,
tutu IIunu Abfuhumgu tuntutu, ofdI wun
yucu tu pIs cumu fIf cuf Aguftu goycu fun.
IIupuntu upufI cuf cup tIn wumfun IsmueI-
tu wun Ishcuntu uywu cuy nIf despu chu-
fun.
Aguf munu musyu fun chu muypu
uywuy tu pIs. Chuyno uywu cufmI
pufIy cu fun Beef sebu chun yujpu.
15
Upunun puj upushun yucu ushu c-
cup tIn wumfun IsmueItu cuchuy cu fun
juchu chuquIn mun.
1
Yucu nuy IIu pItu
wumfun wuojtu munu fIcuytu munuf
cufu IIu mun uywuf cuf jumu cuy cu fun.
Puy cufu IIu mun uywuf cuf jumu cuy-
cup tIn wumfungu wuguytu guIIuy cu-
fun.
17
Wumfu wugu shuntu DIos wIyu fun.
ChuymI DIospu unjII nengu syIu pItu
guyu cu fun Aguftu cuyno nIsh pun:
Imunuy cun quI tuj Aguf? Amu IIuquI-
cuy chu. Wumfuy quI wuguy cu shun tumI
DIos wIyu shu.
18
CutIy wumfuy quI-
mun! Junchu cuf cuf pushu cuy. NogumI
yunu p shuj puy cuwu nun puj. PuypI-
tumI mIfun gu puj jutun nusyun cunun-
puj.
19
Chuufu DIos cumu c chIp tIn
Agufgu fIcchu cu fI shun cho fIcu-
fun psu cho yucu cuycujtu. ChuymI
Agufgu ofdI mun yucutu wIuf cuf
IsmueItu upuchI fun.
20
Wumfu tugu
DIos yunu pu fun. Chun yuj IIu chmI
tIyu cu fun. Chun yuj cho tIyuf wumfugu
yuchu cu fun Ichu wun jIfcu unImuI-
cu nutu csuytu.
21
Puycunu tIyu fun
chun yuj Pufn jutI yoj puftI cho. Jutun-
yup tIn numI IsmueI tugu mumun Aguf
muju chu fun EgIpto wufmI wun.
Abime!ecwan Abraham
contrtuta rurashan
22
Chuy wIchun AbImeIecgu
T
uywu-
fun Abfuhum wun pufIuj. SuId fun-
cu nupu munduj nIn FIcoI pIs uyw shI-
fun. AbImeIecgu Abfuhumtu nIfun:
Gumtugu IIupun fufu shuy quI chmI
DIos yunu puy c shun quI.
23
ChuymI
cunun fu DIospu jutIn cho jufuy
nogu tu pIs, wumf cu nu tu pIs, wumf-
cu nu pItu mIfuj cu nu tu pIs munu engu-
u m nuy quI puj. Jufuy ufI gumpuj
uIII cushno nogu p pIs uIII cunuy quI-
puj. Chuyno uIII cuycun quI ufI cuy
GENESIS21
38

U
21.31 Beer sebu nInungu Juru mintu posu nInunmI.
V
22.9 Stg. 2.21.
tIyuy cu shuy quI nusyun cho cuycuj
funu cu nu p pIs.
24
Chuyno nIptIn Abfuhum nIfun:
Au, jufmI.
25
NIfcuf Abfuhumgu AbImeIectu
nIfun: Uywuy nI quI cu numI uywuy n-
cu nutu yucu psutu guechu shu nIf.
2
Chuufu AbIme Iec nIfun: Nogugu
munumI chuytu musyush c f chu.
GumpIs munumI Imuy pIs wIIIu p mush-
cun quI chu. Cunun fmI nogugu chuytu
wIyuf c pIs.
27
Chuyno pufIufmI Abfuhumgu
AbImeIectu goycu fun uyshutu,
cubfutu, wcutu. Chuy junujmI Ishcun
juc contf tutu fufu fun.
28
NIfcuf
Abfuhumgu uyshun cu nu pItu mus
gunchIs uyshutu fuquI fun.
29
RuquIp tIn
AbIme Iec tupu fun: Imup tuj fuquIy-
cun quI chuy gunchIs uyshu tugu? nIf.
30
Chuufu Abfuhum nIfun: Cuy
gunchIs uyshu tumI gumtu goycu shuy-
quI fusunpu cuy yucu psutu nogu
uchcu sh musyu c nun puj.
31
Chuy cho Ishcun jufu shun pI tumI
chuy puftItu jutI chu pu fun Beef sebu
U

nIf.
32
Beef sebu cho contf tutu fufuy-
cuf AbIme Iec wun FIcoIgu cutI cu fun
FIIIs teu funu cunu tIyu shun puftI mun.
33
Chuy Beef sebu cho Abfuhumgu juc
tumu fIsco jutI yoj yfutu Iuntu fun.
NIfcuf Imuy cu mu pIs cuwuj T
D udufu fun.
34
Abfuhumgu uchcu
wutumI tIyu fun FIIIs teu funu cunu
tIyuf cuy cu shun cho.
Tayta Diosta Abraham wiyacushan
22

1
Chuy pItu uchcu wutu tu nugu
Abfuhumtu DIos musyu puytu
munu fun. ChuymI DIosgu guyu fun
Abfuhum! nIf.
Chuufu Abfuhumgu nIfun: CuychmI
cuyc nIf.
2
Chuufu DIos nIfun: Jupu IIun
cuyuy wumfuy quI Isuuctu pushu cuf cuf
uywuy MofIuh puftI mun. Chuy mun
chuyup tI quImI fIcu chI shuy quI muygun
puntu cho wumfuy quItu pIsh tuf cuf
fupu chI nuy quI p pIs.
3
Chuyno DIos nIshun wufun nIn
tutugu tutu IIu jutuf cuf Abfuhum
bffuntu cufu nu cu fun. Yuntutu cumu-
fI fun DIos nIshun mun upuy cuf chuy-
cho wumfuntu fupu chI nun puj. Cumu fI-
cuf cuf uywu cu fun Ishcuy uywuy nIntu
wumfuntu pushu cuf cuf.
4
QuImsu
junuj uywuf cufnu Abfuhumgu fIc-
fI fun cufu cho puntu cuyc mojtu.
5
Chuufu Abfuhumgu uywuy nIn cu nutu
nIfun: CuyIIu cho gumcu nugu qudu-
cuy. Bffun ch tu pIs qudu chI cuy.
Tuguy mungu nogu IIumI cuy wumfu-
wun uywu shuj chuy cho DIostu udufu-
n puj. NIfcuf cutI mu sh cunu.
Chuyno nIfmI Abfuhumgu fupu-

chI nun puj cuj yuntutu wumfun Isuuctu
mutun cu pu fun. Abfuhum numI nInutu
cuchIIIutu upufun. Apucuf c fIf uywu-
cu fun wumfun Ishcun.
7
Cufutu uywuf cuy cu shun cho Isuucgu
pup nIn Abfuhumtu nIfun: Pup.
Chuufu Abfuhumgu nIfun: Imutu tuj
munun quI ju?
Chuufu Isuucgu tupu fun: NInu tu wun
yuntu tugu upuy cun chmI. Muych tuj
cuycun uyshu pIsh tu nun chpgu?
8
NIptIn pup nIn nIfun: ju, uyshu-
tugu DIosmI tufI chI m shun.
Chuyno nefgu Ishcun uywuf cuy cu-
fun.
9
DIos nIshun jIfcu mun chuyuy cuf
Abfuhumgu uItuftu pefgu fun. Chuy-
mun yuntu tu pIs choj pu fun. NIfcuf
wumfun Isuuctu muncuf nuf cufnu
yuntu junun mun chufu fun.
V
10
Abfuhum cuchIIIutu uptuf cuf
wumfuntu pIsh tu fIy cu nun pnu cuycu-
fun.
11
Chuufu T D unjII nIn
syIu pItu guyu cu mu fun: Abfuhum!
Abfuhum! nIf.
Chuufu Abfuhumgu nIfun: ImuIIu-
fuj nIf.
GENESIS21 , 22
39

W
22.1~13 Heb. 11.1719.
X
22.1~17 Heb. 6.1314; 11.12.
Y
22.18 Hech. 3.25; GI. 3.8.
Z
23.4 Heb. 11.9, 13.
[
23.4 Hech. 7.16.
12
NIptIn unjIIgu nIfun: Wumfuy-
quItu umu Imutu pIs fufuy chu. Nogugu
musymI DIostu wIyu cu shuy quItu.
Gumgu jucnuy IIu wumfuy quI tu pIs
munumI munu nImush cun quI chu.
13
Chuyno nIptIn fIcchu cu fI shun-
cho Abfuhumgu fIc fI fun juc cufnI
shutu cho uufI cu shu cuycujtu. Chuy
cufnI tunu uItuf junun mun chufuf-
cuf fupu chI fun wumfunpu fuquIn.
W

14
Chuy pI tumI Abfuhumgu chuy
puntutu jutI chu pu fun T D
tufI chI cu nun nIf. Chuy pI tumI cunun-
yuj fImuy cun cuyno: Puntu ch fmI
T D tufI chI cun nIf.
15
Yupuy Abfuhumtu T D
unjII nIn syIu pItu guyu cu mu fun.
1
Guyu cu muf nIfun: CuynmI T
D nIn: Gumgu nogu nIshtu
Imutu pIs fufun quImI. Jupu IIun cuyuy
wumfuy quI tu pIs munumI gu mush-
cun quI chu. Chuy pI tumI cunungu
jufushp gumtu n:
17
SumujmI bIndI-
syuntu goshuy quI. GumpItu mIfgu
cungu puj uypu IIu ugush nmI, goyIIuf-
cu nu nmI.
X
Puycu nugu chIquej cu nutu
IIupun tumI bInsen gu puj.
18
Puycunu-
cushumI mundu Int fu cho tIyuj funu-
cu nu tu pIs bIndI syuntu goshuj
Y
nogu
nIshtu gum wIyu mu shuy quI pItu nIf.
19
Chuy pI tu nugu Abfuhum cutI-
fun uywuy nIn cu nutu cuchuy cu shun
cujmun. NIfcuf IwuInu cutI cu fun tIyu-
shun Beef sebu mun.
Nacorpa wamrancuna
20
Chuy pItu mus unuy IIu tugu
Abfuhum muyu fun wuuguIn Nucofpu
wufmIn MIIcu cho wumfun cunu uchcu
cushuntu.
21
Guechpu wumfunpu
jutIn cufun Uz, chuy pItu shuII cun
Buz, nIfcuf KemueI, chuymI cufun
Afumpu pup nIn.
22
Nucofpugu muspIs
wumfun cunu cufun: Quesed, Huzo,
PIIdus, JIdIuf, BetueI.
23
BetueImI
Rebe cupu pup nIn cufun. Puycu numI
cufun Abfuhumpu wuuguIn Nucof pu-
wun MIIcupu pusuj wumfun cunu.
24
Nucofpugu cufun wumfun cunu
uywuy cuj wufmIn Remu jutI yoj ch-
pIs. Chuy wumfun cunu cufun: Tebu,
Guhum, Tuhus, Muucu.
Sara wauptin pampashan
23

1
Sufu cuwu fun puchuc Ishcuy
chun cun gunchIs (127)
wutu yoj cunun cumu.
2
Puygu QuIfIut-
ufbu chmI wuu fun. Mus jucuj jutIn
cufun Hebfn. Chuygu cuycun Cunun
puftI cho. Sufu wuup tIn Abfuhumgu
wuguf Itu fun.
3
WufmIn Sufu wuu shu cuycup-
tIn Abfuhum uywu fun Het funu cunu
cuycu shun cujmun. Chuyuy cuf nIfun:
4
Gumcu nu cho jpu funu cupt pIs
Z

quIqu puj cunun puj juc puchutu funtI-
cu muy ufI chuy mun wufmtu pumpu-
n puj.
[
5
Chuyno nIptIn Het funu cu nugu
Abfuhumtu nIfun:
Tuytu, wIyuy cu II-

muy. Nogu cu nu chgu gum cunquI DIos
ucfu shun mundujmI. ChuymI wufmI quI-
tugu pumpuy mus uIIIn nIn sepuI t fu-
mun. Nogu cu nugu munumI mIch shuy-
quI chu muynIn mun pumpup tI quI pIs.
7
Chuyno nIptIn Abfuhumgu IchIf cuf,
chuy cho cuycuj IIupun Het funu cu nutu
fIspI tush pun umpu fun.
8
NIfcuf nIfun:
Tuytu cunu, cuycho wufmtu pumpu-
n puj fusunpu uunI mush puy quegu
Zohufpu wumfun Effontu fuwu puy cu-
muy ufI
9
Mucpe Iu cho cuycuj muchuytu
funtI cuy cu m nun puj. Chuy muchuy
cuycun chuc fun cu nupu cuntun chmI.
Aycu cues tup tIn pIs chuy muchuypu
fIsyun tugu pgu shmI. Chuyno
funtIp t fmI cuy mufcu cho quIqupu
pumpu cun cungu.
10
Chuy nIshun fu Effongu chuy funu-
cu nu cho tuIIu fuy c nuj. ChuymI Effongu
GENESIS22 , 23
40
mufcu-musIn cunu chuy cho cuycuj wIyu-
nun puj, chuyno chuy sIud puncupu
psuy cuj cu nu pIs wIyu nun puj Abfuhumtu
nIfun:
11
MunumI funtI c chu tuytu.
Sumuj wIyuy cu II muy. Nogugu goyIIu-
pumI goycu shuy quI muchuy nI yoj cuycuj
chuc futu. Cunun wIyuy c muj mufcu-
mus cunu IIupunmI musyungu gumtu
goycu shtu. Chuy muchuy uchcu mun
wufmI quI tugu pumpuy cuy ufI.
12
Yupuy Abfuhumgu chuy cho cuycuj
funu cu nutu fIspI tush pun umpu fun.
13
NIfcuf IIupun funu cu nupu uupun-
cho Effontu nIfun: Tuytu, wIyuy cu-
muy ufI. Chuy chuc fuy quI puj pgu sh
gueIIuy tugu chus quI muy tuytu. Chuy-
fmI wufm tugu pumpu shuj.
14
Chuufu Effn nIfun:
15
WIyuy cu-
muy tuytu. Chuy chuc fupu fIsyongu
chuscu puchuc (400) gueIIuymI cues-
tun. Ichungu chuy gueIIuy IIupgu
Imup tuj pufIu shun pIs? WufmI quI tugu
chuy muchuy mun pumpuy cuy ufI.
1
Het funu cu nupu uupun cho
Effn nIshuntu pgu nun puj uunI fun
Abfuhumgu. NIfcuf jInun fu uunI shun
gueIIuytu psu push pun pgu fun. NIgu-
syun tI cu nupu buIun sun wun psu pu fun.
17
Chuy n pumI Mucpe Iu cho Effonpu
chuc fun cuycgu Abfuhum punu fIcu-
cu fun. Abfuhum punu cufun muchuy-
nIn tIn, chuy chuc fu cho cuycuj yfu cu-
nu pIs. Chuygu cuycu fun Mumfe-IpItu
IntI yugu mu nun cuj-Icho.
18
Chuy
chuc futu funtI shuntu fIcu fun chuy-
cho cuycuj Het funu cu nu wun, sIud
puncupu psuj funu cu nu pIs.
19
Chuyno chuc futu funtIycuf-fmI
Abfuhumgu wufmIn Sufutu pumpu-
fun Mucpe Iu cho cuycuj muchuy mun,
Mumfe mun IntI yugu mu nun cuj-Icho.
Chuy puchupu jucuj jutengu cufun
HebfonmI. Chuygu cuycun Cunun
puftI chmI.
20
Chuyno funtI shun pI tumI
chuc fugu muchuy nIn tIn Abfuhum punu
cufun. Het funu cunu funtI cuy cu fun
quIquIn Abfuhum pIs custun cu nu pIs
chuy mun pumpu cu nun puj.
Isaacpaj warmita ashishan
24

1
Abfuhum cufun uuquInnu.
Puytugu IIupun fufu shun-
cu nu chmI T D bIndI syuntu
gosh pun yunu pu fun.
2
Juc junuj cho
Abfuhumgu guyu fun mus uuquIn cuj
uywuy nIntu. Chuy cuj uywuy nInmI
cufun IIupun nIntu fIcuj. PuytumI jufu-
chIsh pun nIfun: MuquI quItu cuy chun-
c mun jutI muy.
3
Cuy puchu tu pIs sy-
Iu tu pIs cumuj T D jutIn cho
jufuy nogu nIshtu IIupuntu fufu nuy-
quI puj. Amu djun quI chu cuy tIyuy cu-
sh puftI cho cuycuj Cununeu wufmI-
wun wumf Isuuc muju chu c nun tugu.
4
Chuypu fuquengu gum uywun quI
cust cunu tIyu shun mufc mun. Chuy-
chmI cust cu nu pItu juc jIpushtu ushI-
mun quI wumfpu wufmIn puj.
5
Chuufu uywuy nengu nIfun: Cupus
wufmIgu cuy puftI mun shumuytu
munu munun gu chu. Chuu fugu Isuuc-
tu chu push mun wufmIpu mufcun-
mun?
NIptIn Abfuhum nIfun: MunumI.

Chuy mungu wumftu munumI pushun-
quI chu.
7
Pup npu wusIn pItu jofgu-
muj syIu cho cuycuj T D,
cust cu nupu chuc fun cho goyuy cujtu
cuymun pushu mush pun nImu fun, cuy
tIyuy cu shun chI puftItu nogupu wumf-
cu nutu goycu nun puj. PuymI gumpu
uupuy quItu cuchungu juc unjII-
nIntu. ChuymI gumgu uywu shuy quI
cujpItu pushu mun quI puj juc jIpushtu
wumfpu wufmIn puj.
8
Gumwun jIpush
shumuytu munu munup tIn Ichungu
uunI mu shuy quI tu pIs munu cumIIn quI-
nu chu. Wumf tumI Ichungu chuy mun
umu pushun quI chu.
9
Chuyno nIptIn
uywuy nengu putfun nIn Abfuhumpu
chun cun mun muquIntu jutI fun. NIfcuf
DIospu jutIn cho jufu fun putfun nIn
Abfuhum nIshuntu cumII nun puj.
10
Chuy pItu Abfuhumpu uywuy nengu
ucfu fun putfun nInpu Imu-uycun pI-
tu pIs mus uIII cujtu. NIfcuf chuncu
GENESIS23 , 24
41
cum IIu cu nu wun cufgu cuf cuf uywu cu-
fun Meso po tu mIu cho Nucof tIyu shun
sIud mun.
11
Abfuhumpu uywuy nIn
uywgu sIudpu uupun cho cuycuj
yucu psu uupun mun chuyuy cuf
cum IIun cu nutu jumu chI fun. Chuy
fugu tufdInu cufun. Chuy fumI
jIpush cunu uywuj psu pItu yucu upuj.
12
Chuy chmI Abfuhumpu uywuy-
nengu T D muu cuf cuyno
nIfun: Putfunn Abfuhumpu T
D , cunun yunu p muy ufI nogu
yufpu sh uIII cumu c nun puj. Chuy-
npu putfunn Abfuhumtu cuyu puy cuy
ufI.
13
Cuy psu uupu IIun cho shuyuy-
c shuj jIpush cunu yucutu upunun puj
shumojtu.
14
Cumu cuy cu chIy ufI tuytu,
putfun npu wumfun puj wufmItu
tufI n puj. Nogugu jIpushtu nIshuj:
Puyuy quI pItu yucutu upuf cu chI muy
jIpush nIf. Chuufu puynu nIm chun:
Upucuf cuy ufI. Cum IIuy quI cu nu tu pIs
yucutu upufuy cu chI shuj nIf. Chuyno
nImuj cujmI cungu Isuucpu wufmIn-
puj ucfu shuy quI jIpush. Chuy n pumI
musyu shuj putfunn Abfuhumtu cuyu-
pu shuy quItu.
15
Abfuhumpu uywuy nIn munu f-
pIs DIostu muu cuytu ushuf fIc fI fun
puyun mutun cu shu yucu mun jIpush
uywuy c mojtu. Chuy jIpush cufun
BetueIpu wumfun Rebecu. BetueI numI
cufun Nucof pu wun MIIcupu wumfun.
Nucofgu cufun Abfuhumpu wuuguIn.
1
Rebe cugu cufun cuyuy IIu puj jIpush.
Puygu p funu wun pIs munu fmI cufun-
f chu. Yucu psu cujmun chuyuy cuf
puyun mun yucutu wIshI cuf cuf cutI-
cuy cu funnu.
17
Chuufu Abfuhumpu uywuy nengu
cffIf tufI puf cuf nIfun: Puyuy quI-
pItu yucutu upuf cu chI muy jIpush.
18
Chuufu jIpushgu nIfun: Upucuf-
cuy ufI.
Chuyno nIf puyuntu chufI-
pu fu fun yucutu upunun puj.
19
Abfuhumpu uywuy nIn yucutu
upuytu ushuf cup tIn Rebe cugu nIfun:
Cum IIuy quI cu nu tu pIs yucutu upufuy-
cu chI shuj.
20
Chuyno nIfmI uywu cu nupu yucu
upucu nun mun upuf tucshI fIy cuf
cutI fIf-cutI fIf ushtu p mu fun IIupun
cum IIu cunu upunun puj.
21
Abfuhumpu
uywuy nengu fIcu puy cu fun upIIu IIu
munu Imutu pIs nIyIIupu, muu cu-
shunno T D cumu c chI shuntu
munu cumu c chI shun tu pIs musyu nun-
puj.
22
Cum IIu cunu yucu upuytu ushuf-
cup tIn Abfuhumpu uywuy nengu
jIpushpu sengun mun jutI puf cu fun gofI
suft jutu. Chuy suft jugu Iusu fun sojtu
gfmuno. Chuy n pIs muquIn mun
jutI pu fun gofI pItu Ishcuy bfusu I tutu.
Chuy cu nugu Iusu fun puchuc (100)
gfmuno.
23
NIfcuf nIfun: WIIIu-
muy jIpush: pIpu wumfun tuj cunquI?
Pup nI quIpu wusIn chgu jcun chu
nogu cunu puchu cu n puj?
24
Chuyno nIptIn jIpush nIfun:
BetueIpu wumfunmI cuyc. Puygu
Nucof pu wun MIIcupu wumfunmI.
25
Wus cu nu chgu jcuy cunmI cunun
chucuy gumcunu puchu cu nuy quI puj.
Ogshu pIs guewu pIs cuycunmI cum-
IIuy quI cu nu puj.
2
Chuufu Abfuhumpu uywuy-
nengu T D fIspI tush pun
gonguf puy cuf uIubu fun
27
cuyno nIf:
Putfunn Abfuhumpu T D-
uIubu shu cuchun. Putfun n-
tugu uIIImI yunu pun. ChuymI custun-
mun pIs chuyu chI mu shu.
28
Rebe cugu cffIyIIupu cutI cu fun
yucu mun uywujtu Imu psu shun tu pIs
mumuntu wIIIuj.
29~30
Rebe cupu tufIn
cufun Iubn. PuymI fIcu fun puInpu
sengun cho gofI suftju jutI fuy cujtu,
bfusu I tutu muquIn cho jutI fuy cujtu.
Runu Imutu nIshun tu pIs mumuntu
wIIIu puy cujtu wIyu fun. ChuymI yucu
psu cujmun cffIyIIupu uywu fun chuy
funu wun tIncu nun puj. Chuy funu tugu
psu uupun cho tufI fun cum IIun-
cu nu wun cuycujtu.
31
Iubungu nIfun:
GENESIS24
42
T D yunu pu shun funu,
wus mun uywu cu II shun! Imun pu tuj
cuy juwu IIu chgu puun quI? Nogugu
muynumI jcu chI pu cushc gum puu-
nuy quI puj, chuyno cum IIuy quI cu nu-
p pIs.
32
Chuyno nIptIn Abfuhumpu uywuy-
nengu Iubun wun uywu fun. WusI chnu
Iubungu cum IIu cu nu pItu cufgu cu nutu
puscu fun. NIfcuf gufu fun. Yucu tu pIs
upup mu fun Abfuhumpu uywuy nIn
yun'guIn cu nu wun chuquIn cu nutu
muyIIu cu nun puj.
33
Chuy pItu mIcuytu mIcu nun puj
chufu puy cup tIn Abfuhumpu uywuy-
nengu nIfun: Nogugu munumI mIcu-
sh f chu nIn puj cuycujtu munu fuj
pufIufgu.
Chuyno nIptIn Iubn nIfun: PufIu-
muy ufI!
34
nIfun: Nogugu c Abfuhumpu uywuy-
nInmI.
35
Puytugu T D uIII
bIndI syuntu goshu. Puypugu uypu-
IIumI mIfu shu uyshu, wcu, cum IIo,
bffu. WufmI oIIgu uywuy nIn cu nu pIs
uypu IIumI. GofI pIs gueIIuy pIs uypu-
IIumI.
3
Putfun npu wufmIn Sufu pIs
chuc wunnu cuycu shun ch fmI oIIgu
wumfutu chufu shu. Puypugu jupu-
IIunmI oIIgu wumfun. Chuy wumfu-
IIun tunu putfun ngu IIupun Imu-uycun-
tu pIs efensyu goycu shu.
37
Putfun nmI
Tuytu DIospu jutIn cho jufu chI mush pun
cuyno nImu shu: Amu djun quI chu cuy
tIyuy cu sh puftI cho cuycuj Cununeu
wufmI wun wumf muju chu c nun tugu.
38
Chuypu fuquengu gum uywun quI
nogu yufI sh puftI mun. Chuy cust-
cu nu pItu juc jIpushtu ucfu mun quI
wumfpu wufmIn puj nIf.
39
Chuufu nogu nIf: Cupus
wufmIgu cuy puftI mun shumuytu
munu munun gu chu nIf.
40
ChuymI puygu nImu fun: Nogugu
Imuy pIs T D muquIn-
chmI pufIshc. ChuymI puygu gumpu
uupuy quItu cuchungu juc unjII nIntu,
uIII pufI mu nuy quI puj, cust cunu
cujpItu wumf puj wufmItu pushu mu-
nuy quI puj.
41
FumIII y cunu wumfuntu
munu munu shup tI quImI Ichungu
uunI mu shuy quItu cumII nuy quI munu
nIstu cun gu nu chu nIf.
42
ChuymI nogu shumuf cunun
chuyu mushc yucu psu uupun-
mun. Chuy chmI Tuytu DIostu muu-
cuf nIshc: Putfunn Abfuhumpu
T D , cunun yunu p muy
ufI nogu yufpu sh uIII cumu c nun puj.
43
Cuy psu uupu IIun cho shuyuy c-
shuj jIpush cunu yucutu upunun puj
shumojtu. Cumu cuy cu chIy ufI tuytu,
putfun npu wumfun puj wufmItu
tufI n puj. Nogugu jIpushtu nIshuj:
Puyuy quI pItu yucutu upuf cu chI muy
jIpush nIf.
44
Chuufu puynu nIm chun:
Upucuf cuy ufI. Cum IIuy quI cu nu-
tu pIs yucutu upufuy cu chI shuj nIf.
Chuyno nImuj cujmI cungu putfun npu
wumfunpu wufmIn puj ucfu shuy quI
jIpush nIshp.
45
Chuyno DIostu muu cuytu
munu f pIs ushufmI fIc fIf Rebecu
puyun mutun cu shu uywuy c mojtu.
Chuy pI tugu chuyu mu shu yucu psu-
mun yucutu wIshej. Chuufu nogu nIf:
Yucutu upuf cu chI muy jIpush.
4
Chuufu puygu mutun cu fuy cu shun
puyuntu jInun fu ufuf cu chIf nImu-
fun: Upucuf cuy ufI. Cum IIuy quI cu-
nu tu pIs upufuy cu chI shuj nIf. Chuufu
nogugu yucutu upushc. Chuyno cum-
II cu nu tu pIs upuchI shu.
47
ChuymI tupushc: PIpu wumfun-
tuj cunquI? nIf. Chuufu puygu nImu-
shu: BetueIpu wumfunmI cuyc. Puygu
Nucof pu wun MIIcupu wumfunmI.
Chuyno nImup tInmI nogugu sengun-
mun jutI puf cuf juc suft jutu, muquIn-
mun pIs Ishcuy bfusu I tu cu nutu.
48
NIfcufnu gonguf pu cuy cuf T
D fIspI tuf uIubuf cuyno nIf:
Putfunn Abfuhumpu Tuytu DIos nIn,
gum uIII nnI pumI pushu mush cun quI
putfun npu wumfun puj fumIII yun pItu
GENESIS24
43
wufmItu ushI n puj nIf.
49
Cunungu
gumcu nunu nImuy ufI, putfun n puj uIII
u munu uIII cunuy quI puj cushun tu pIs.
Wumfuy quItu gomun quI chu u munu-
chu? WIIIuy cu mup tI quegu nogu numI
musyu cu shuj muypItu ushIy tu pIs.
50
Chuufu Iubun wun BetueIgu
nIfun: IIupun nImu shuy quI cu nu tugu
T D cumu c chI shu. ChuymI
gumtugu uunIytu nI munu nIytu pIs
munu puyd cu nu chu.
51
Rebecu tugu
pushu cuy ufI. Rebe cugu T D
cumu c chI shunno cuchun putfun nI-
quIpu wumfunpu wufmIn.
52
Chuyno nejtu wIyuy cuf Abfuhumpu
uywuy nengu T D ugfu d sI-
cush pun umpu fun ufcun pIs pumpu mun
tpu nun cumu.
53
NIfcuf upushun cu-
nutu jofgu fun uchcu custutu gofI pItu,
gueIIuy pItu fufu shutu, chuyno fpu cu-
nu tu pIs. Chuy cu nutu goycu fun Rebe-
cutu. JIpushpu tufIn tu pIs mumun tu pIs
bIej csu cu nutu goycu fun.
54
Chuy-
cu nutu chus quIf cup tIn fuj Abfuhumpu
uywuy nengu yun'guIn cu nu wun mIcu-
fun upufun. NIfcuf chuy cho wufu fun.
Wufun nIn tutu Abfuhumpu uywuy-
nengu nIfun: Cunungu putfun npu
wusIn mun cutI cu shnu.
55
Chuyno nIptIn Rebe cupu tufIn wun
mumungu nIfun: JIpushgu nogu cu nu-
wun goyu p fI chun fuj chuncu junuj-
IIu pIs. Chuy pI tumI Ichungu pushu cun-
quInu.
5
Chuyno nIptIn Abfuhumpu uywuy-
nengu nIfun: T D yunu p-
muf IIupun tu pIs uIIInu cumu c chI shu
cuycup tengu umunu goy chI muy nu-
chu. Putfun npu wusIn mun cutI cu n-
puj despu chuy cu II muynu ufI.
57
Chuufu puycunu nIfun: JIpush tu-
fuj tupu shun. Puy m Imu nengu shI.
58
Chuyno nIf guyu fun Rebe cutu.
NIfcuf tupu fun: Cuy funu wun
uywun quI chu? nIf.
Chuufu puy nIfun: Au, uywu shuj.
59
Chuufu Rebe cugu mumunno uywuj
wufmI wun Ishcun uywu cu fun. Abfuhumpu
uywuy nIn wun shumoj funu cu nu pIs IwuInu
uywu cu fun.
0
FumIII yungu Rebe cutu
bIndI syuntu gof cuyno nIfun:
Rebecu, wuwuy quI cunu, wIII cuy-
quI cunu,
chuyno puycu nu pItu mIfuj cu nu pIs
uypu IIu mun mIfuf
wufun gunpu-wufun gunpu cuycu-
II chun.
GumpItu mIfuj cu nugu chIquej cu-
nu tu pIs
IIupuntu bInsI chun.
1
Chuy pItu Rebecu wufmI uywuy-
nIn cu nu wun cum IIutu muntu cuf cuf
Abfuhumpu uywuy nInpu guepunpu
uywu cu fun. Chuy nmI Abfuhumpu
uywuy nengu Rebe cutu pushu fun
putfun nInpu wumfunpu wufmIn puj.
2
Isuucgu tIyuy cu fun Neguev puftI-
cho. ChuymI puygu RIcu muj Cuwuj
DIospu Psun jutI yoj cujpu uywu shun-
pItu cutIy c mu fun.
3
Puygu puchu
chucuy cup tInnu pufI cu chuj uywu shu
cufun. RIcchu cu fI shun cho fIc fI fun
cum IIu cunu uwuy c mojtu.
4
Chuyno Rebecu pIs fIc fI fun. Isuuctu
fIc fIf cum IIu pItu ufufun.
5
Ufuf cuf tupu-
fun Abfuhumpu uywuy nIntu: PItuj tuguy
funu nogun chI cujmun uywuy c moj? nIf.
nIfun: PuymI putfunn.
Chuyno nIptInmI Rebe cugu shucu-
tun wun cfuntu chupu cuf cu fun.
Uywuy nengu Isuuctu wIIIu pu fun

Imuno pufI mu shun tu pIs.
7
Chuy pI tunu
Isuucgu Rebe cutu pushu fun mumunpu
toIdun mun. NIfcuf puywun muju chu-
cu fun. Isuucgu Rebe cutu fIyupu cuyu-
fun. Chuy n pumI mumun wuu shun pI-
tu pIs munu IIuquI cu fun nu chu.
Ceturacho Abrahampa
wamrancuna cashan
(1Crn. 1.S2SS)
25

1
Abfuhumgu jucwun pIs yupu-
pu cu fun fuj. Chuy wufmI pumI
jutIn cufun Cetufu.
2
Chuy wufmI-
cho cuj wumfun cunu cufun: ZImfum,
GENESIS24 , 25
44

\
25.10 Gen. 23.316.
Jocsn, Medn, MudIn, Isbuc, Shu.
3
Jocsunpu wumfun cunu cufun Sebu-
wun Dedn. Dedun pItu mIfuj cunu
cufun Asuf, Ietus, Ieum funu cunu.
4
MudIun punu wumfun cunu cufun:
Efu, Efef, Hunoc, AbIdu, EIdu. IIupun
chuy cu nugu cufun Abfuhumpu wufmIn
Cetufu pItu mIfuj cu nu IIu.
5
Abfuhumpu
IIupun Imu-uycun pIs cufun Isuuc-
IIu pmI.
Juc wufmIn cu nu cho cuj

wumfun cu nu tugu wuIIcu wuII cu IIu
Imu-uycun tu pIs fuquI pu fun. NIfcuf
Abfuhumgu wuquIn cuj wumfun cu nutu
Isuuc pItu fuquI fun. RuquIfmI shuynI
tIyu cu nun puj despu chu fun IntI yugu-
mu nun cuj-Imun.
Abraham waushan
7
Abfuhumgu cuwu fun puchuc
gunchIs chuncu pIch gun (175) wutu yoj
cunun cumu.
8
Puygu wuu cuf uupu
wuoj custun cu nu wun tIncojnu uywu-
cu fun. Pusuypu uuquInnu cush pun uIII
wuuy punu wuu cu fun pIs.
9
Isuuc wun
IsmueI Ishcun wumfun cunu pumpuy-
cu chI fun Mucpe Iu cho cuycuj muchuy-
mun. Chuygu cuycun Mumfe pItu
IntI yugu mu nun cuj-Icho, Het funu
Zohufpu wumfun Effonpu chuc fun cho.
10
Chuy chuc fugu cufun Het funu pItu
Abfuhum funtI shunmI.
\
Abfuhumgu
pumpu cu fun wufmIn Sufu pumpu fuy-
cu shun Idun mun.
11
Abfuhum wuu-
shun pI tugu Isuuc tunu DIos bIndI syuntu
gofun. PuymI tIyu cu fun RIcu muj Cuwuj
DIospu Psun jutI yojpu uupun cho.
Ismae!pita mirajcuna
(1Crn. 1.2SS1)
12
Sufupu uywuy nIn Agufgu
EgIpto wufmImI cufun. PuychmI
cufun Abfuhumpu wumfun IsmueI.
13
IsmueIpu wumfun cu numI muyuf pItu
shuII cu cumu cufun cuyno: NebuIot,
chuy pItu Ceduf, AdbeeI, MIbsum,
14
MIsmu, Dumu, Mussu,
15
Huduf,
Tem, Jetuf, NufIs, Cedemu.
1
Chuy-
cu numI cufun IsmueIpu chuncu Ishcuy
(12) wumfun cunu. Puycu nugu cufun
quIquIn custu mIfuj cu nu cho munuy nI-
yoj munduj. Chuy munduj cu nupu jutIn-
cunu cushun n IIumI tfbun cu nu pu pIs
mufcun cu nu pu pIs jutIn cufun.
17
IsmueI wuu fun puchuc quImsu
chun cun gunchIs (137) wutu yoj cuycu-
shun cho. Wuu cuf puypIs uupu wuoj
custun cu nu wun tIncojnu uywu cu fun.
18
IsmueI pItu mIfuj cu numI tIyu fun
HuvIIu puftI pItu Shuf puftI cumu, EgIpto
nusyunpu chIm pun AsIfIu mun uywu nu-
cumu. WuuguIn cu nu wun chIquI nu cuy-
cuf pIs IsmueI cu nugu chuy cho tIyu cu fun.
Esawan 3acob yurishan
19
CuypI tumI IsquIf bI fuy cun
Abfuhumpu wumfun Isuuc pItu mIfuj-
cu nupu wIIIu pun:
20
Rebecu wun
muju chu cu shun fu Isuucgu cuycu fun
chuscu chuncu (40) wutu yoj. BetueIpu
wumfunmI cufun Rebe cugu. Y Iubun-
punu puIn cufun. Puycu nugu Afum
funu cu numI cufun. Pudun-ufum puftI-
chmI tIyu fun.
21
Rebe cugu wumfutu
munu tufI fun chu. ChuymI Isuucgu
T D muu cu fun wufmIn
wuwu yoj cunun puj. T D
wIyu fun Isuuc fuwu cu shuntu. Chuy-
n pumI Rebe cugu guesh yuj fIcu cu fun.
22
Guesh yuj cuptIn mIIIIsh cush pun
tucu nu cuf puchuntu fIyupu nun chI-
fun. ChuymI Rebe cugu yufpu chu cu fun
Cuyno cuptengu mIjuf wuu c mun
nIf. ChuymI ImunIf chuyno ucu shun-
tu pIs T D tupu cu fun.
23
Tupu cup tIn T D nIfun:
Gumpu puchuy quI chgu cuycun
Ishcuy nusyun pmI.
Puycu nugu munu f pIs yufI IIuf-
numI shuynI-shuynI cuytu
munuy cun.
JucujmI mus munuy nI yoj cungu
jucuj pI tugu.
GENESIS25
45

]
25.23 Rom. 9.12.
D
25.25 Lsu nInungu s/upru supu nInunmI.
E
25.2 Jucob nInungu
uncutu uptun y engu nu coj nInunmI.
F
25.30 LJom nInungu pucu nInunmI.
G
25.33 Heb. 12.16.
H
2.3~4 Gen. 22.1618.
Muyuf nIn cujmI cungu shuII-
cunpu munuy nIn cho.
]
24
Rebecu guesh yu cu nun junuj
chuyu mup tIn guesh yu cu fun mIIIIshtu.
25
RImfu yufej cujmI cufun cuyuy-
IIu puj pucu ujchu, Intfu cuef pun pIs
mIshwu juntu shu. PuytumI jutIntu
chufu pu fun Esu
D
nIsh pun.
2
Esupu
chuquI-tuIun nIntu chufI cu shu guepun-
tunu yufI fun wuuguIn. Chuyno yufI-
shun pI tumI jutIntu chufu pu fun Jucob
E

nIf. Rebecu guesh yu cup tIn Isuuc
cuycu fun sojtu chuncu (60) wutu yoj.
Esa mayur cay
derchunta ranticushan
27
Chuy pItu wumfun cu nugu jutun-
yu funnu. Jutun cufnu Esugu jIfcupu
pufIytu mu cu fun, jIfcu unImuI cu-
nutu chufIytu. JucobmI Ichungu toIdu-
IIun cho uIII IIu goy coj cufun.
28
Isuucgu
musmI cuyu fun Esutu jIfcu unImuI-
cunu chufI mu shun cu nutu mIcush pun.
Rebe cunu cuyu fun Jucobtu.
29
Juc junuj Jucob yunu cuy cup tIn
Esugu jIfcupu uywu shun pItu fIyupu
utIcu shu chuyu mu fun.
30
Chuyno
chuyu muf wuuguIntu nIfun: Chuy
pucu mIcuy fufu shuy quItu muu cu-
shuy quI. FIyu pumI yufguyc. Gufuy-
cu muy ufI nIf. (Chuy pI tumI Esu tugu
Edom
F
nInpIs.)
31
NIptIn Jucobgu nIfun: Gufu-
npgu muyuf cuy def chuy quI wun
cunun fu fucu shun.
32
Chuyno Jucob nIptIn Esu nIfun:
Cunun nogu yufguy pItu cuycu sh fu
munumI Imup pIs bII mun chu muyuf
cuy def chgu.
33
Chuufu Jucobgu nIfun: Cunun
fu DIospu jutIn cho jufuy guechpu cuy
def chuy quI wun fucu nu puj.
G
Chuyno nIptIn Esugu uunIsh pun
jufu fun guechpu cuy def chuntu chuy
mIcuy wun fucu nun puj.
34
Rusunpu
uunIf cup tIn Jucobgu gufu fun Iundf jus
pushpu pIcuntI fufu shuntu y tuntu tu-
pIs. MIcuytu ushuf cuf Esugu upIIu IIu
uywu cu fun. Chuy nmI Esugu muyuf
cuy def chun puj Imutu pIs munu gocu-
fun chu.
Gerar siudcho Isaac tiyashan
2

1
Chuy wIchun Isuuc tIyuy cu-
shun puftI cho fIyupu muchuy
cufun. Abfuhum cuwuy cu shun wIchun
muchuy cushun pI tugu mus fIyupumI
cufun. Chuy n pumI Isuucgu uywu cu-
fun Gefuf sIud mun. Gefufgu cufun
FIIIs teu funu cu nupu sIud nInmI.
Puycu nupu fuynIn cuycu fun AbIme Iec.
2
Chuy chmI Isuuctu yufI puf cuf T
D nIfun: Amu uywuy chu EgIptu-
mungu. Gumgu tIyu cuy muych pIs
nogu nIshu II cho.
3
Cunungu cuyIIu-
ch fuj tIyu cuy cuy. Nogugu gumwunmI
cuyc shuj. BIndI syun tu pIs goshuy quI-
puj. Gumtu y gumpItu mIfuj cu nu tumI
cuy puftI tugu goycu sh puj. Chuy n-
pumI cumII shuj pup nI quI Abfuhumtu
uunI shtu.
4
NogumI gumpItu mIfuj cu-
nutu yunu p sh puj goyIIuf cu nu n pIs
yupuytu munu utIpuy puj mIfu nun puj.
Puycu nu tumI cuy puftI cu nu tugu goycu-
sh puj. Puycunu-fuycumI mundu Int-
fu cho tIyuj funu cu nu tu pIs bIndI syuntu
goshuj.
H

5
Chuyno cungu Abfuhum
wIyu cu mu shun pI tumI, mundu mIn t cu-
nutu, Iuyn cu nutu, yuchu chI sh cu nutu
cumII shun pI tumI.
ChuymI Isuucgu Gefuf cho tIyu-

cu fun.
7
Chuy cho tIyuj funu cu nugu
Rebecu puj tupu p cu fun. Rebecu
cuyuy IIu puj cuptInmI Isuucgu yufpu fun
wufmIn-fuycu IIu funu cunu wuuy cu-
chI nuntu. ChuymI munu wIIIu cu fun-
chu Rebecu wufmIn cushuntu. Rusun
cujtu nInunpu fuquIn PumI nIfun.
GENESIS25 , 26
46

I
2.22 Re/o bot nInungu Alli goyuy nInunmI.
8
Chuy IIu cho unuy cumu tIyu fun.
Chuy pItu juc junuj AbIme Iec bent-
nunpu fIcchu cuy cu shun cho fIcu fun
Isuucgu wufmIn Rebe cutu cuyuy c mojtu.
9
Chuyno fIcuy cufmI AbImeIecgu Isuuctu
guyuy cu chIf tupu fun: Puygu wufmI quImI
uu? ImunIf tuj pumI nIfuy quegu?
ChuymI Isuuc nIfun: Nogugu
yufpuf puy-fuycu funu wuuy cu chI-
m nun tumI.
10
Chuyno nIptIn AbImeIecgu nIfun:
ImunIf tuj chuyngu nogu cu nutu
IIuIIu p mush cun quI? Chuy n pI tu chI
cuy mufcu funu cu nugu wufmI quI wun
puu cuy cun mun pIs cufun. Chuy-
npugu nogu cu nutu juchutu fufu chI-
mun quI mun chufI cufun.
11
Chuy pI tunu AbImeIecgu munuy-
nIn cho cuj funu cu nutu wIIIu chI fun
cuyno nIf: Cuy funutu u wufmIntu
pIpIs yutu puj cgu wuu chI cun gumI.
12
Chuy wutu Isuucgu chuy puftI cho
mIcuy cu nutu mufu pu cu fun. T
D bIndI syun nIntu chufup tInmI
shun tuy tu pIs munu utIp nun cumu
mIcuy wuyu fun.
13
Chuy n pumI puygu
fIyupu fcu yu fun. Chuyno Imu-uycun-
pIs uypu IIunu cufun.
14
Uywun cu nu-
pIs uyshu, cubfu, wcu uypu IIu mun
mIfu fun. Puypugu uywuy funu cu nu-
pIs uypu IIunu cufun. ChuymI FIIIs teu
funu cu nugu Isuuctu chIquI cuf c fI-
funnu.
15
Chuyno chIquIfmI Abfuhum
cuwu shun wIchun uywuy nIn cunu
psu cu nutu uchcu shun mun pIs FIIIs teu
funu cu nugu uIIputu cutI chI puy c fI fun.
1
Chuy pI tu nugu AbIme Iec pIs Isuuctu
nIfun: Cunun gumgu nogu cu nu pItu
mus fIyupunumI Imu-uycu yoj pIs cunquI.
ChuymI cuypI tugu uywu cuynu.
17
Chuyno nIptIn Isuuc uywu cu fun.
Chuyu fun Gefuf guechwu pumpu mun.
Chuy chnu tIyu cu fun.
18
Chuy mun
chuyuy cuf Isuucgu pup nIn cuwuycuf-fuj
uchcu chI shun psu cu nutu pIchu chI fun.
Chuy psu cu nu tugu FIIIs teu funu cu numI
pumpuf pu shu cufun. Chuy pItu Isuuc pIs
chuy psu cu nupu jutIntu chufu pu fun
pup nIn chufu pu shun jutI cu nu IIutu.
19
Chuy guechwu pumpu cho juc cutI
Isuucpu uywuy nIn cunu ojtIf cuy cu fun
juc psu puj. Psu puj ojtIf cuy cu shun cho
tufI fun yucu push tuy c mojtu.
20
ChuymI
Gefuf pumpu cho uyshun cu nutu mIchej-
cu nugu fImu nu cu fun Isuucpu uysh fun-
cu nu wun. Chuy yucugu nogu pumI nIsh-
pun guechu nu cu fun. Chuy pI tumI Isuucgu
chuy psutu jutI chu pu fun PIIIyu
nIsh pun, chuy psu cujcho pIII yu shu
cuptIn.
21
Chuy pI tu pIs yupuy Isuucpu
uywuy nIn cu nugu juc psutu uchcu fun.
Chuy ch pIs yupuy fImu nu cu fun. ChuymI
chuy psupu jutIn tu pIs Isuucgu chufu pu-
fun ChIquI nu cuy nIsh pun.
22
Chuufu Isuucgu chuy tIyuy cu shun-
pItu cufu mun uywu cu fun. Chuy chnu
yupuy psutu uchcu chI fun. Chuy psu-
puj munu pIwun pIs fImu nu cup tInnu
jutIntu chufu pu fun Reho bot
I
nIsh pun.
GENESIS26
Isuuc tiyu s/un tolJucunu (Gen. 26.17)
47

J
2.2 Gen. 21.22.
ChuymI nIfun: Cunungu T D
cuymun chufu mush cun chI uIII IIu goy-
cuf mIfu nun ch pmI.
23
Chuy cho tIyuy cu shun pItu Isuuc
uywu cu fun Beef sebu mun.
24
Chuy
chucuy T D yufI puf cuf nIfun:
NogumI cuyc pup nI quI
Abfuhumpu DIos nIn.
Nogugu gumwunmI cuyc.
ChuymI umu munchu cuy chu.
SIfbI mujn Abfuhum-fuycumI
gumtu pIs bIndI syuntu goshuy quI.
ChuymI gumpItu mIfuj cu nu pIs
uypu IIu mun mIfu nun puj yunu p-
shuj.
25
Chuufu Isuucgu chuy cho juc uItuftu
fufuf cuf T D udufu fun.
Chuy pI tugu chuy chnu tIyu cu fun.
Uywuy nIn cu nunu juc psutu uchcu fun.
Isaacwan Abime!ec
contrtuta rurashan
2
Juc junuj cho AbIme Iec
J
shumu fun
Gefuf pItu-puchu Isuuc wun pufIu nun-
puj. AbIme Iec wun shumu fun tuntI-
yu chej nIn muyuf funu Ahuzut pIs.
Chuyno shumu fun suId fun cu nupu
munduj nIn FIcoI pIs.
27
Chuyup tInmI Isuucgu nIfun:
Mufcuy quI pI tu pIs gufguf cu muf, fIcuy-
tu pIs munu munuf cu mufgu Imumun-
tuj cunungu shumush cun quI?
28
Nogu cu nugu tuntI yu cushc gumwun
T D cuycu shun tumI. ChuymI
yufpu chu cush c cunu gumwun contf-
tutu fufu nun ch puj. Contf tu tugu
cuynmI fufu shun:
29
Gumgu umu Imu
munu uIII tu pIs fufu mun quI chu. Nogu-
cu nu pIs munumI gumtugu Imutu pIs
fufush c chu. Chuypu fuquengu uIIImI
goyu fun chI. Gumgu uIII IIumI IIoj shI cu-
mu fuy quI pIs. Cunun pIs T D
bIndI syuntu goyc shun quI.
30
Chuyno nIptIn Isuucgu uchcu
mIcuytu fufu chI fun. NIfcuf
puycu nu wun mIcu fun upufun.
31
Wufun nIn tutugu tutu IIunu contf-
tutu fufuf Ishcun jufu fun. Chuy pItu
AbImeIecgu uywu shun funu cu nu wun
cutI cu fun. Isuuc pIs uIII despu chu fun.
32
Chuy junuj IIu Isuucpu uywuy nIn-
cunu chuyu mu fun wIIIu coj Psutu
uchcuf cuy cu sh cho yucutu tufIshc
nIf.
33
ChuymI Isuucgu chuy psupu
jutIntu chufu pu fun Sebu nIsh pun.
Chuy pI tumI chuy sIudpu jutengu
cuycun Beef sebu.
34
Esu chuscu chuncu (40) wutu yoj
cuycush pun muju chu cu fun BeefI jutI yoj
funupu wumfun JudIt wun. Chuy pItu
yupuy pIs muju chu cu fun EIn jutI yoj
funupu wumfun Busemut wun. Puycu-
nugu Het nusyun funu cu numI cufun.
35
Esupu Ishcun wufmIn cu numI Isuuc-
tu wun Rebe cutu pusuypu fubyu chI fun.
3acobta Isaac bindisyunta goshan
27

1
AuquInnu cuptInmI Isuucpu
uwIn munu fIcu cu fun nu-
chu. ChuymI juc junuj cho muyuf cuj
wumfuntu Esu nIf guyu fun.
Chuufu Esugu nIfun: Imu pup?
2
Chuufu Isuucgu wumfuntu nIfun:
ju, pusuypu uuquIn numI cuyc.
Cuyno cuycushpgu wufu nu chufI
wuu cu sh pIs.
3
ChuymI nogugu mun
Ichuy quI wun jIfcu unImuI chufej
uywu nuy quItu.
4
AnImuItu chufI fuy cu-
mofgu nogu yuchu sh mIcuytu fufu p-
mun quI. MIcuytu fufu fIy cuf upumun-
quI mIcu n puj. Chuy n pumI cuwu sh-
yuj bIndI syuntu goshuy quI.
5
Isuuc wumfun Esutu Imutu nIshu-
IIun tu pIs mumun Rebe cugu wIyu fun.
Chuufu Esugu pup nIn nIshunno
unImuI ushej jIfcupu uywu cu fun.
Chuy cumu Rebe cugu wumfun Jucobtu

nIfun: ju, sumuj wIyu muy. WuuguI-
quI Esutu pup nI quI cuyno nIycuj-
tumI wIyushc:
7
JIfcupu uywuf Imu
unImuI-IIutu pIs chufI fuy cu muy. NIfcuf
GENESIS26 , 27
48
mIcuytu fufu mun quI nogu mIcu n puj.
MIcu cuf cuf numI cuwu sh yuj T
D bIndI syun nIntu goshuy quI.
8
Cunun gumgu ju sumuj wIyu muy
Imutu nIsh tu pIs.
9
Gum uywu fIy cuy
uywun ch cunu cuycu shun cujmun.
NIfcuf chuy pItu upumun quI mus uIIIn-
nIn Ishcuy cubfu-muII wu cu nutu. Chuy
cubfu-muII wu pI tunu pup nI quI yuchu-
shun mIcuytu nogu fufu shuj.
10
Chuufu
gumnumI upupun quI puj pup nI quI
mIcu nun puj. Chuy n pumI munu fuj
wuu cush pun gumtunu bIndI syuntu
goshun quI puj.
11
Chuyno nIptIn Jucobgu mumuntu
nIfun: Ichungu wuugu Esu pusuypu
shupfu su pumI. Nogugu munumI puyn-
chu c.
12
ChuymI pupn yutu mufgu
fejsI mungu. RejsI mush pungu nogu
engu uy cu shtu musyungu. Chuu fugu
bIndI syuntu gom nunpu fuquIn muIdI-
syu nu mun gumI.
13
Chuyno nIptIn mumun nIfun: ju,
muIdI syuntu pup nI quI goshup tI quegu
nogutu chuyu m chun. Gumgu nogu
nIshtu wIyu mush puy quI cubfu-muII-
wu cu nu IIutu upumuy.
14
Mumun chuyno nIptIn Jucob uywu-
fun cubfu-muII wu cu nu mun. NIfcuf
mumun mun upup mu fun. Chuufu
mumun numI Isuuc yuchu shun mIcuytu
fufu fun.
15
NIfcuf Rebe cugu muyuf
wumfun Esupu uIII fpun chufu f-
cojtu jofguf cu muf Jucob tunu jutI pu fun.
1
Jucobtu pup nIn munu fejsI nun pmI
fIcfun pu wun cuncunpu shupfun munu
cushunpugu cubfu-muII wupu gufu chun-
wun pItu pu fun.
17
Chuyno fufu fIy cuf
Rebe cugu yunu cu shun mIcuytu tuntun-
tIntu upuy nIfun Jucobtu.
18
Jucob numI mIcuytu upucuf cuf
pup nIn cuycu shun cujmun yuycu fIf
Pup nIf guyu fun.
NIptIn pup nIn nIfun: CuychmI
cuyc ju. Muygun cuj wumf tuj
cunquI? nIf.
19
Chuufu Jucob nIfun: Nogugu
cuyc muyuf wumfuy quI EsumI.
NImu shuy quItu fufu mush c numI.
Jutu fI muy ufI pup. Sumuj jumuf cuf
mIcu cuf cuy ufI chufI mu sh unImuIpu
uychuntu bIndI syuntu gom nuy quI-
puj.
20
Chuufu Isuuc tupu fun: Imun pu-
tuj ftu IIugu chufI fuy cu mush cun quI?
nIf.
NIptIn Jucobgu nIfun: T D-
yunu p mup tInmI ftu tufI-
mushc nIf.
21
NIptIn pup nIn nIfun: WItI muy
yutu n puj. M fusun pu chush cunquI
wumf Esu.
22
Chuyno nIptIn Jucobgu pup nInpu
uupun mun wItI fun yutu nun puj. Yutuy-
cuf pup nIn nIfun: RImuy nengu Jucob-
pumI; muquIn cu numI Ichungu Esupu.
23
Pup nengu munu fejsI fun chu.
Yutuy cup tIn muquIn cu nugu Esupu
muquIn nnu ushuj puj mIIIwu cuycu fun.
Chuufu bIndI syuntu gonun pnu cuycu-
fun.
24
Ichungu yupuy tupu fun: Gumgu
fusun pu chu cunquI wumf Esu? nIf.
Au, EsumI c nIfun Jucobgu.
25
Chuyno nIptIn pup nIn nIfun:
ChufI mu shuy quI unImuIpu uychuntu
gufu muy ufI ju. NIfcuf numI bIndI-
syun ntu goshuy quI.
NIptIn Jucobgu pup nIntu gufu fun.
Bnu tu pIs upupu fun. Chuufu Isuucgu
mIcu fun upufun.
2
MIcuytu ushuf cuf
nIfun: WItIf cu muf muchu muy ju nIf.
27
Pup nIntu muchu nun puj Jucob
uupun mun wItIf cup tIn Isuucgu
fpunpu usyuy nIntu muyu fun. ChuymI
bIndI syuntu gosh pun cuyno nIfun:
Cuygu wumfpu usyuy nInmI.
T D bIndI syuntu chufu-
shun jIfcu cu nupu usyuy nIn-
nmI cuycun.

28
Gum tIyu shuy quI mungu Tuytu
DIos tumyuy cu chI mu chun.
MIcuy nI quI cu nu tu pIs Tuytu DIos
wuyuy cu chI chun.
Puy yunu puy cu shun quI gumpu
uchcu fgu uchcu bnu cunun-
puj.
GENESIS27
49

K
27.29 Gen. 12.3.
L
27.27~29 Heb. 11.20.
M
27.3 Gen. 25.2934.
N
27.38 Heb. 12.17.
O
27.40 Gen. 36.8; 2Rey. 8.20.
P
27.39~40 Heb. 11.20.

29
Gumtugu uchcu funu cunu sIfbIy-
cu shun quI.
IIupun nusyun funu cunu gumtu
fIspI tuy cu shun quI.
WuuguI quI cu nu pIs gumpu
munuy nI quI cho cuycu II chun.
Gumtu chIquI shoj cgu muIdI syu-
n dumI cungu.
Gumtu bIndI su shoj cgu bIndI su-
shumI cungu.
K
L
30
Isuucgu wumfun Jucobtu bIndI-
syuntu goytu ushu funnu. Pup nIn
cujpItu Jucob IIoj shI fI shu IIun tunu
Esu pIs chuyu fu mu fun jIfcu unImuI
chufej uywu shun pItu.
31
PuypIs pup-
nIn yuchu shun mIsh quej mIcuytu fufu-
fun. NIfcuf pup nIn mun upupu fun.
Chuyuy cu chIf nIfun: Jutu fI muy pup.
ChufI mu sh unImuIpu uychuntu mIcu-
cuf cuy bIndI syuntu gom nuy quI puj.
32
Chuyno nIptIn Isuuc tupu fun:
PItuj cunquI? nIf.
NIptIn wumfungu nIfun: Nogugu
muyuf wumfuy quI EsumI cuyc.
33
Chuyno nIptIn Isuucgu munchu c-
cu fun. SIcsIc yuyIIupu wutupu-wutupu
fImuf nIfun: Chuu fugu pItuj unImuI
chufej uywu shun pItu cutI fuy cu muf
mIcuytu upumu shu? Chuytu muynu
nogugu mIcush cnu munu f pIs chuyu-
mup tI quI. Puytunu bIndI syun tu pIs
goshc. BIndI syun gosh tugu munumI
cutI fI c mun nu chu.
34
Chuyno pup nIn nIshuntu wIyuy-
cuf Esugu fIyupu wuguf gupu fu fun.
IIuquI cuf nIfun: Pup, nogu tu pIs
bIndI syuntu gomuy ufI! nIf.
35
Chuyno nIptIn Isuucgu nIfun:
WuuguI quI shuy cu mufmI IIuIIu p mu-
shu. Gumtu bIndI syuntu gon puj cujtu
puytu numI goshc.
3
ChuymI Esugu nIfun: Rusun-
tu chufI Jucob nIfpIs jutI chu pu fun.
Cunun wungu Ishcuy cutI numI engu u-
mun. RIm fogu muyuf cuy def chtu
guechu mu shu.
M
Cunungu nogutu
bIndI syuntu gom nuy quI puj cujtunu
guechu mu shu. Munu chu IchIc IIu pIs
qudu shu fuj nogu tu pIs bIndI syuntu
gom nuy quI puj? nIf.
37
Chuyno nIptIn Isuuc nIfun: Nogugu
Jucob tu numI nIshc gumpIs puytunu
fIspI tu nuy quI puj. IIupun custun cu nu pIs
puypu munuy nIn chnu cunun puj nIshc.
PuytumI nIshc puypugu fgu pIs bus pIs
uypu IIu cunun puj. Cunungu Imutu nu tuj
bIndI syun tu pIs goshuy quI ufI ju?
38
Chuufu Esugu nIfun: Pup,
munu chu nogu tu pIs juc shImI IIu tu-
pIs bIndI syun nI quItu gomun quI mun?
Nogu tu pIs bIndI syun nI quI tugu gomuy
ufI pup. Chuyno nIf Esugu gupu-
fuypu wugu fun.
N
39
ChuymI Isuucgu nIfun:
MIcuy uIII wuyu nun chuc fu pItu
cufu chmI tIyun quI puj.
Tumyu tumyu mu nun pI tu pIs cufu-
chmI tIyun quI puj.

40
Mugu shu nuy quI puj shumup tIn
esp duy quI wun dIfIndIcufmI
cuwun quI puj.
WuuguI quIpu munuy nIn chmI
cunquI puj.
Chuy pIs cuII pu chu cofgu muquIn-
pItu IIoj shIn quI pmI.
O
P
Esapita 3acob
gueshpir aywacushan
41
Pup nIn bIndI syuntu goshun junuj-
pItu-puchumI Esugu Jucobtu fIyupu
chIquI pu cuf cu fun. ChuymI Esu cuyno
yufpu fun: AIIpugu pupn munu-
numI cuwun gu nu chu. Pupn wuu-
cup tIn nugu wuugu Jucobtu wuuy cu-
chI shmI nIf.
42
Esu chuyno yufpuy cu shuntu
Rebecu muyu fun. Muyuy cufmI wumfun
Jucobtu guyuf cu chIf nIfun: WuuguI-
quI Esugu wuu chI shu nuy quI pmI
yufpuy cun.
43
ChuymI ju, nIshtu sumuj
GENESIS27
50

Q
28.4 Gen. 17.48.
R
28.12 Juun 1.51.
S
28.13 Gen. 13.1415.
T
28.14 Gen. 12.3; 22.18.
wIyu muy. Hufn mufcu cho tuf Iubn
tIyuy cu shun mun uywu cuy.
44
Puy cujcho
goy cu mun quI unuy cumu, wuuguI quIpu
fubyun psu c nun cumu.
45
Guechu shuy-
quItu wuuguI quI gonguy cup tIn nugu
wIIIu chI mu shuy quImI cutI mu nuy quI puj.
Nogugu juc junuj IIu cho Ishcun wumftu
ogfuy cuytu munumI mun chu!
4
Chuy pItu Rebe cugu funun Isuuctu
nIfun: Esupu wufmIn cu nu pI tugu
pusuypu yumu cu shu numI cuyc. Cuy
Cunun mufcu cho tIyuj Het wufmI-
wun Jucob pIs muju chu cup tIn nugu mus
uIIImI cunmun wuu cup tnu.
28

1
Chuyno nIptInmI Isuucgu
guyu fun Jucobtu. BIndI syuntu
gosh pun cuyno nIfun: Cununeu wufmI-
wungu umu muju chu cuy chu.
2
Pudun-
ufum mufcu mun uywu cuy mumuy quIpu
tuytun BetueIpu wusIn mun. Chuy cho
muju chu c mun quI muygun wun pIs
mumuy quIpu tufIn tIyuy quI Iubunpu
wumfun cu nu wun.
3
IIupun puj munuy nI-
yoj Tuytu DIos bIndI syuntu goycu shun-
quI. BIndI syuntu goycu shun quI wumfuy-
quI cu nu pIs uypu IIu mun mIfu nun puj,
gumpItu mIfuj cunu uchcu nusyun cunu
cunun puj.
4
Abfuhumtu Tuytu DIos
yunu p nun puj uunI shun bIndI syun-
cunu gumpuj, gumpItu mIfuj cu nu p pIs
cuycu II chun. Chuy n pIs Tuytu DIos
Abfuhumtu uunI shun n IIu cuy puftI cho
gofpu n IIu tIyuy cu shun ch pIs gumpItu
mIfuj cu nu pnu cuycu chun.
Q
5
Chuyno bIndI syuntu goycufmI
Isuucgu wumfun Jucobtu cuchu fun
Pudun-ufum mufcu mun chuy cho tIyu-
cu nun puj. Jucob uywu cu fun Iubunpu
wusIn mun. Iubungu cufun Afum
funu BetueIpu wumfun, Rebe cupu
tufIn. Rebecu numI cufun Esu pu wun
Jucobpu mumun.
Esa yapay majachacashan
Esugu fIcu fun pup nIn Isuuc

Jucobtu bIndI syuntu goshuntu,
Pudun-ufum puftI mun uywuf cuf muju-
chu c mu nun puj nIshun tu pIs. RIcu fun
pup nIn bIndI syuntu gosh pun Cununeu
wufmI wun munu cusu fu nun puj
nIshuntu.
7
RIcu fun pup nIn mumun
nIshuntu wIyu cuf Jucob Pudun-ufum-
mun uywu cu shun tu pIs.
8
Chuy n pu-
numI Esugu tuntI yu cu fun Cununeu
wufmI cu nu tugu IIum chuy nIn puj
pup nIn munu munu shuntu.
9
ChuymI
Abfuhumpu wumfun IsmueI cujmun
uywu fun. Chuy chnu wufmIn puj ushI-
fun IsmueIpu wumfun MuhuIut-tu.
Chuy wufmIgu cufun NebuIotpu puIn.
Chuy wungu muju chu cu fun Cununeu
wufmIn cu nu pIs cuycup tInnu.
Bet-e!cho 3acobta Dios yuripashan
10
Beef sebu pItu uywu cuf Jucobgu
uywu cu fun Hufun mun nnI uywujpu.
11
Aywuy cu shun cho juc puftI mun
chuyu fun. Chuy cho chuc pu cufmI
juwu nun puj fumItu chufu cuf cuf
puu cuy cu fun.
12
Puuf suyuy nIn-
cho fIcu fun jutun escu Ifu pumpu pItu
syIu cumu IchI fuy cujtu. Chuy escu I fu-
punu DIospu unjII nIn cunu wIchuy cu fun
ufuy c mu fun.
R

13
T D
fIcu fun uupun cho IchI fuy cujtu. PuymI
cuyno nIycu fun: NogumI c chuchuy-
quI Abfuhum pu wun pup nI quI Isuucpu
T D . Cunun puu fuy cu-
shuy quI puchu tugu gumtumI gumpItu
mIfuj cu nu tumI goycu shuy quI.
S

14
GumpItu mIfuj cu nugu uchu uIIpuno
yupuy tu pIs munu utIpuy pmI cungu-
puj. Wumfuy quI cunu mIfush punmI
muy-chuy pu pIs mush tu cun gu puj. Gum-
cushumI, gumpItu mIfuj cunu-cushumI
mundu Int fu cho tIyuj funu cu nu tu-
pIs bIndI syuntu goshuj.
T

15
Nogugu
gumwunmI cuyc. Muypu uywup tI quI-
pIs nogumI fIcu shuy quI. MuypI tu pIs
cuy puftI munmI cutI chI mu shuy quI puj.
Munu gonguy pumI gumtu uunI sh cu-
nu tugu IIupuntu cumII sh puj.
GENESIS27 , 28
51
1
Puuy cu shun pItu fIcchuf cu muf
Jucobgu nIfun: Rusunpu cuychmI
T D cuycun. Nogugu munumI
musyush c chu nIf.
17
FIyupu munchu-
cuf nIfun: Cuy puchugu fIyupu fIspI-
t du chuj. Cuygu cunuj Tuytu DIospu
wusIn chuj, syIupu puncun chuj.
18
Tutun nInnu Jucobgu chucu-chucu-
IIu jutu fI fun. Juwu nu cu shun wuncu
fumItu juwI fun. JuwI shun fumI munnu
Tuytu DIostu fIspI tush pun ustItu wIu-
pu fun.
19
NIfcuf chuy puchupu jutIntu
chufu pu fun Bet-eI nIf. Chuy sIudpu
unuy cuj jutengu cufun Iuz.
20
Chuy cho Jucobgu uunIsh pun
DIostu cuyno nIfun: Cunun uywuy cu-
sh cho yun'g mup tI quI, fIcu mup tI quI,
mIcu n puj tufI chI mup tI quI, fp puj
tufI chI mup tI quI,
21
pup npu wusIn-
mun snutu uIIItu cutI chI mup tI quegu
gummI cunquI puj nogupu T
D.
22
Cuy wuncu fumItu IchI chI-
sh puchumI cungu puj Tuytu DIospu
wusIn. Imutu tufI chI mu shuy quI pI tu pIs
dIes mutu gumpmI chufu mu shuj.
Haranman 3acob chayashan
29

1
Chuy pItu Jucob uywu cuf
chuyu fun IntI yugu mu nun
cujcho tIyuj funu cu nupu tIyu nun mun.
2
Chuyuf Jucobgu psupu uupun cho
quIm suj funu cunu shuynI-cumu uyshun-
cu nutu cubfun cu nutu chupuf puy cujtu
fIcu fun. IIupun funu cu nu pIs chuy psu-
pI tu fmI uywun cu nutu yucutu upuchej.
Psupu shImIn tunu chupu fuy cu fun jutun-
cu fuy Iju fumI.
3
Chuy Iju tugu IIupun
uysh fu cunu shun tu cuy cfIf-fmI wItI-
chej. NIfcuf-fmI uyshun cu nutu cubfun-
cu nutu yucutu upuchej. Upuf c fu chefgu
psutu yupuy chupuf c fej.
4
Chuy uysh-
fu cu nutu Jucobgu tupu fun: Gumcu nugu
muypI tu tuj cunquI tuytu cunu? nIf.
Chuufu puycu nugu nIfun: Hufun pI-
tumI c nIf.
5
Chuufu Jucobgu yupuy tupu fun:
RejsIn quI chu Nucofpu wIII cun
Iubuntu? nIf.
Chuyno nIptIn puycunu nIfun: Au,
fejs cu numI.
Yupuy pIs Jucob nIfun: AIII chu fuj

cuyc IIun?
Chuufu uysh fu cu nugu nIfun: Au,
Iubungu uIIImI cuycun. NIycu shun cho
nIfun: MusquI fIcuy, wumfun RuqueI
uyshun cunu cubfun cunu gutI shu
tuguytu uywuy c mun.
7
Chuufu Jucobgu uysh fu cu nutu nIfun:
IntIgu junuj IIu fmI cuycun uyshu cu nutu
cubfu cu nutu wIch gu nuy quIpgu. Yucutu
upufuy c fu chIf ImunIf tuj mIchej yupuy
munu gutIn quI chu?
8
ChuymI puycu nugu nIp cu fun:
MunumI chuyngu fuf cu nu chu.
IIupun chuyu mu nun tu fmI shuy cunu.
IIupun shun tu cuycuf-fmI psutu
chupu fuy cuj fumItu quIchun. Chuy-
fmI uyw cu nutu yucutu upuch.
9
Puycu nu wun Jucob pufIuy cup tI-
IIunnu RuqueIgu pup nInpu uyshun cu-
nutu cubfun cu nutu gutI shu chuyu mu-
fun. PuymI cufun pup nInpu uysh fun.
10
TIyun Iubunpu wumfun RuqueItu
fIcuf jInun fu Jucobgu psutu chupu-
fuy cuj fumItu wItI chI fun. NIfcuf
tIyunpu uyshun cu nutu cubfun cu nutu
yucutu upuchI fun.
11
Yucutu upufuy-
cu chIf RuqueItu suIu duf muchu fun.
SuIu duf cuf cushI cuy IIu wun wugu fun.
12
Jucob wIIIu fun Rebe cupu wumfun
y Iubunpu subfI nun puy cuycu shuntu.
Chuufu RuqueIgu cffIyIIupu uywu fun
pup nIn Iubuntu wIIIuj.
13
PuInpu wumfun Jucob puj pufIujtu
wIyuf Iubungu cffIyIIupu uywu fun
tIncu nun puj. TIncuf cuf numI mucu IIuf cuf
muchu fun. NIfcuf numI wusIn mun pushu-
fun. Chuy chnu Jucobgu tIyuntu wIIIu-
pu fun wusIn cho Imuno goyu shun tu pIs.
14
IIupuntu wIIIu puy cup tIn Iubungu nIfun:
Gumgu fusun pumI cunquI yuwuf-mus.
Raque!pajwan Leapaj
3acob arushan
Chuy pItu Jucob juc quIIIunu tIyun
Iubuntu ufshIf goyuf cup tIn
15
tIyun
GENESIS28 , 29
52
Iubungu tupu fun: DIbuI dI IIu uf shI-
m nuy quegu munumI cumu cun chu
subfIn cush puy quI pIs. WIIIu muy
uf shI mu shuy quI pItu uycutu pgu n-
p pIs.
1
Iubunpugu Ishcuy jIpush wumfun-
cunu cufun. Muyuf cujpumI jutIn
cufun Ieu. ShuIIcu cujpunu jutIn cufun
RuqueI.
17
Ieupu uwIn cunu cumu-
fuj IIumI cufun. RuqueImI Ichungu
chuquI pItu umun yuj cuyuy IIu puj cumu-
fuj cufun.
18
Jucobgu RuqueItu umutuf
cuyufmI Iubuntu nIfun: ShuIIcu cuj
wumfuy quI RuqueI puj gunchIs wutu
ufup shuy quI.
19
NIptIn Iubn nIfun: Au, uIIImI
chuyngu. Gumtu goycu shuy quI jpu
funutu goycu npu fuquengu. Chuu fugu
cuyIIu chnu goy cu shun.
20
Chuy nmI Jucobgu RuqueI puj
ufufun gunchIs wutu. RuqueItu umutuf
cuyup tInmI gunchIs wutu ufushungu
munu pIs uyc IIu tuno psu fI fun.
21
GunchIs wututu ushuf cup tInnu
Jucobgu Iubuntu nIfun: Afup n-
puj pufIu shun ch tugu ushush c numI.
Cunungu wumfuy quI RuqueItu goycu-
muynu puywun muju chu c n puj.
22
Chuyno nIptIn Iubungu IIupun
fejsI nu cu shun funu cu nutu wIIIu chI-
fun wumfun muju chu cup tIn fufu-
shun fIstumun shumu nun puj.
23
FIstu
cuycu shun chucuy Iubungu wumfun
Ieutu pushu pu fun Jucob mun. Chuufu
Jucobgu Ieuwun puu fun.
24
Iubungu
wumfun Ieu muju chu cup tIn ZIIpu jutI-
yoj jIpushtu goycu fun uywuy nIn puj.
25
Puu shun wufun nIn tutu Jucobgu
fejsIf cu fun Ieu cushuntu. ChuymI
Iubun tugu tupu fun: ImunIf tuj
chuyngu fufu mush cun quI? Nogugu
ufushc RuqueI pmI! Chuu fugu
ImunIf tuj engu u mush cun quI? nIf.
2
Chuyno nIptInmI Iubn nIfun:
Cuy nogu cu nu chgu custumfI fIm-
fugu muyuf cujfmI muju chu cun, chuy-
pI tu fmI shuIIcu cgu.
27
Muju chu cu-
shuy quI pItu sem nu fuj goyuy Ieuwun.
Chuyno goyuf cup tI quI RuqueI tu pIs
goshuy quImI yupuy gunchIs wutu
ufup m nuy quI cuptengu.
28
Chuyno nIptIn Jucobgu yupuy
ufup nun puj uunI fun. Ieuwun muju-
chu cu shun sem nuf cup tIn Iubungu
RuqueI tu pIs goycu fun Jucobtu.
29
Pup-
nIn Iubungu RuqueI tu pIs goycu fun
BIIhu jutI yoj jIpushtu uywuy nIn puj.
30
Chuy pItu Jucobgu RuqueI wun pIs
puu fun. RuqueI tugu IeupItu musmI
cuyu fun. Chuy pItu Iubun tugu yupuy
gunchIs wutu ufupu fun.
3acobpa wamrancuna
31
T D fIcu fun Ieutu Jucob
mnus cuyu shuntu. ChuymI puytugu
yunu pu fun wumfu yoj cunun puj.
RuqueI pmI Ichungu wuwutu munu
tufI nun puj cumu c chI fun.
32
Ieugu
guesh yuj fIcu cuf guesh yu cu fun oIIgu
wumfutu. ChuymI nIfun: T
D fIcu mu shu IIuquI shu cuycujtu.
Cunungu fun pIs musmI cuyu mungu
nIf. Chuyno nIfmI wumfunpu jutIntu
chufu pu fun Ruben nIf.
33
Chuy pItu yupuy Ieupu wumfun
cufun. ChuymI nIfun: T D
fIcu mu shumI fun mnus cuyu mu-
shuntu. ChuymI munu shu yupuy
wumfu yoj cuntu. Chuy pI tumI
chuy wumfunpu jutIntu chufu pu fun
SImen nIf.
34
Yupuy Ieupu wumfun cufun oIIgu.
ChuymI nIfun: Cunungu nogu IIu wun-
numI fun goyungu. Puypu wumfungu
quIm su numI nogu cho nIf. Chuy pI tumI
chuy wumfunpu jutIntu chufu pu fun
Iev nIf.
35
Yupuy pIs Ieupu wumfun cufun fuj.
ChuymI nIfun: Cunungu T D-
uIubu shuj nIf. Chuy pI tumI chuy
wumfunpu jutIntu chufu pu fun Jud
nIf. Chuy wumfun cushun pI tugu Ieupu
wumfun munu cufun nu chu.
30

1
RuqueIgu quIquIn wuwutu
munu tufIf uun Ieutu
chIquI fun. ChuymI funun Jucobtu
GENESIS29 , 30
53

U
30.14 Chuy wIchun yufpu fun wuwutu munu tufej wufmI cunu munJrd goru juchupu wuyuy-
nIntu mIcuf wuwutu tufI nun puj cushun tumI.
nIfun: Nogu ch pIs wumfuy quI cuchun.
Wuwutu munu tufefgu wuu cu fI shmI.
2
Chuyno nIptIn Jucobgu fIyupu
fubyu fun. ChuymI RuqueItu nIfun:
Nogugu DIos t chu c. PuymI munu
munun chu wuwu yoj cunuy quItu.
3
Chuufu RuqueI nIfun: Chuu fugu
uywuyn BIIhu wun puuy. Puypu
wumfun cuptIn pIs chuy wumfugu
cungu quIqu guesh yu cu sh nmI.
Chuy n pumI nogu wumfu yoj cushuj.
4
Chuyno nIf wufmIn RuqueIgu
Jucobtu goycu fun uywuy nIn BIIhutu,
puypIs uywuy cuj wufmInnu cunun puj.
Chuufu Jucobgu BIIhu wun pIs cucu-
fun.
5
Chuy pItu BIIhu guesh yu cu fun
Jucobpu chufIntu.
Chuufu RuqueI nIfun: Wumfuy-

nuj cushp DIostu fuwu cu sh pI tumI
uno wumfu yoj cuntu munu shu
nIf. Chuy pI tumI chuy wumfupu jutIntu
chufu pu fun Dun nIf.
7
Chuy pItu yupuy pIs BIIhu cho
Jucobpu wumfun cufun.
8
Chuufu
RuqueI nIfun: Nu wunmI pusuypu
upnu cushc. CununmI Ichungu IIuIIIy-
cnu. Chuy pI tumI chuy wumfupu
jutIntu chufu pu fun NeftuI nIf.
9
Ieupu pIs wumfun musgu mununu
cufun nu chu. ChuymI uywuy nIn ZIIputu
goycu fun funun Jucobtu uywuy cuj
wufmIn cunun puj.
10
Chuy pItu ZIIpu-
pIs guesh yu cu fun Jucobpu chufIntu.
11
Chuufu Ieu nIfun: Nogu pumI suftI-
IIugu. Chuyno nIfmI chuy wumfupu
jutIntu chufu pu fun Gud nIf.
12
Chuy pI tu pIs ZIIpu chgu yupuy fuj
Jucobpu wumfun cufun.
13
ChuymI
Ieugu nIfun: Cunun nogugu fIyupu
cushI cuyc! IIupun wufmI cu nu pIs
nogupgu nengu CushI shumI cuycun
nIf. Chuyno nIfmI wumfunpu jutIntu
chufu pu fun Asef nIf.
14
Chuy pItu juc junuj cho fgu cos-
chu wIchun Ieupu muyuf wumfun
Rubengu chuc fupu uywu fun. Chuy cho
tufI mu fun mundf gofu nIshun ff-
tu cu nutu.
U
Chuy fftu tumI mumun puj
upufun.
Chuy fftutu fIcuy cuf RuqueIgu
Ieutu nIfun: Wumfuy quI upup mu-
shu shuy quI mundfu go futu muu cu-
shuy quI juc Ishcuytu ufI.
15
NIptIn Ieu nIfun: Gumgu pIt shI
cunquI sImbef wInsu! Runtu guechuf-
cu muf pIs cunungu munun quI fuj
wumf upup mu shun mundfu go fu tu pIs
guechu muytu.
Chuyno nIptIn RuqueIgu nIfun:
Cunun chucuygu Jucob gumwun
puu chun wumfuy quIpu mundfu go-
funpu fuquIn.
1
Chuy tufdI Jucob chuc fu pItu
cutI mojtu Ieugu tufI puf cuf nIfun:
Cunun chucuygu nogu wunmI puu-
shun. Gumtugu muu mu shu wumfpu
mundfu go funpu fuquInmI.
Chuyno nIptIn Jucobgu Ieuwun
puu fun.
17
ChuymI muu cu shuntu
Tuytu DIos wIyup tIn Ieugu yupuy
guesh yu cu fun oIIgu wumfutu. Chuy-
wungu pIch gunu wumfun cufun.
18
ChuymI Ieu nIfun: Uywuyn
wufmI wun funtu tIyu chI sh pI-
tumI DIosgu cuy wumftu pgu tuno
gomu shu nIf. Chuyno nIfmI chuy
wumfunpu jutIntu chufu pu fun Isucuf
nIf.
19
Ieuchgu wumfun yupuy cufun.
Chuufu IIupungu wumfun cunu cufun
sojtunu.
20
Ieugu nIfun: Tuytu DIosmI
cuy wumfutu fegu Iu mu shu. Cuywungu
sojtu numI wumf cunu. Chuy pI tumI
cunungu fun nogu tunu mus cuyu-
mungu. Chuyno nIfmI chuy wumfunpu
jutIntu chufu pu fun ZubuIn nIf.
21
Chuy pItu yupuy Ieupu wumfun
cufun fuj uush. Chuy cuj wumfungu
cufun wufmI. Chuy pu tugu jutIntu
chufu pu fun DInu nIf.
GENESIS30
54
22
Chuy pI tu nugu DIos cuyu pu fun
RuqueI tu pIs. ChuymI muu cu shuntu
wIyuf wuwu yoj cunun puj uIIchu c chI-
fun.
23
RImIf wumfun cuptIn RuqueIgu
nIfun: Tuytu DIosgu munumI munu-
shu chu penguy puj wumfuy nuj IIu
cuntu.
24
T D munuy cun mun
yupuy pIs wumf cununtu. Chuyno
nIfmI chuy wumfunpu jutIntu chufu-
pu fun Jose nIf.
3acob rcuyashan
25
Jostu RuqueI guesh yu cu shun pI tu-
nugu Iubuntu Jucob nIfun: Cunungu
mufc mun cutI cu n pnu cuchuy cu-
muy ufI.
2
Wumfuy quI cu nutu gom-
nuy quI puj ufupush c numI. Cunungu
cuchu puy cu muynu ufI wufm cu nutu,
wumf cu nu tu pIs. Gumgu musyun-
quImI Imuno ufupu sh tu pIs.
27
Chuyno nIptIn Iubn nIfun:
CuyIIu chnu tIyu cu shun ufI. MuynumI
tuntI yu cushc gum cuycho cuptI quI
T D bIndI syuntu gomu shuntu.
28
Gum nImuy uycutu gnuytu munu-
shuy quI tu pIs. Chuu fugu nImu shuy quI-
tumI pgu shuy quI.
29
Chuufu Jucob nIfun: Gum
musyuy cun quImI Imuno gumpuj
ufush tu pIs, uywuy quI cu nutu mIchIf
Imuno fIcu sh tu pIs.
30
Nogu chuyu-
mupt wuII cu IIu cuycu shun pItu
uypu IIu munmI mIfu shu. Chuyu mu sh-
pItu-puchumI T D bIndI syuntu
goshu-cushun quI. Cunungu quIqupu
wumf cu nu p wun wufm cu nu pnu
ufushuj.
31
Chuyno nIptIn Iubungu yupuy
nIfun: Aycutu pgu n tu tuj munun-
quI?
Chuufu Jucob nIfun: Amu Imutu pIs
pgu muy chu. Yupuy uyshuy quI cu-
nutu cubfuy quI cu nutu mIchI shuj nogu
cuyno nIpt uunI m nuy quI cuptIn.
32
Cunun nogu uywu shuj uyshuy quI-
cunu cuycu shun cujmun. Chuy cho
fuquI shuj IIupun shuj shu uyshu cu-
nutu, mufu-mufu uyshu cu nutu, yunu
uyshu-muII wu cu nutu, chuyno IIupun
mufu-mufu cubfu cu nutu, shuyu cu-
nu tu pIs. Chuy cu numI cungu puj nogu
ufupu sh pItu pg.
33
Chuy n pumI
uywuy quI cunu fIcuj shumuf musyun-
quI puj munu suwu pu shtu. Nogupu
uyw cunu cuycu shun chgu uyshu pIs
cubfu pIs cungu puj uIIgu IIu, mufu-
mufu cu nu IIu, yunu IIu. Chuy cho
yufuj tucu fufgu IIupun pIs cungu nogu
gumputu duyu-tucuy cu shu IImI.
34
Chuufu Iubungu nIfun: Gum
nIshuy quIngu uu uIIImI.
35
Ichungu chuy junuj IIumI Iubn
fuquI fun IIupun mufu-mufu cu nu tu wun
shuyu ch bu cu nutu, chuyno IIupun
chInu cubfu cu nu tu pIs mufu-mufu tu-
wun shuyu cu nutu, IchIc IIu yufuj nI yoj
cuj uyshu tu pIs, IIupun yunu uyshu-
cu nu tu pIs. NIfcuf wumfun cu nu mun
puytu cuy cu fun.
3
Puytu cuy cu nunpgu
Jucob cuycu shun pItu quImsu junuj
uywuy mun gutI cuf cuf uywu cu fun.
Jucobgu Iubunpu uyshun cu nutu jInu-
IIu mIchI puy cu fun.
37
Chuy pItu Jucobgu
mutu fun IIuIIu guefu cu nupu fmun-
cu nutu uIumo putu, uImen dfo putu,
custu o pu tu wun. NIfcuf gufun cu nutu
sepfu cu chu fun yufuj fyu-fyu fIcu-
c nun puj.
38~39
NIfcuf chuy sepfu shun
guefu cu nu tunu chufuf g fI fun uywu-
cunu yucutu upunun cuj wIchun-
mun. Chuy chmI IIupun uywu cu nugu
chufI coj. Chuy sepfu shu guefu cu nupu
uupun cho chufI cup tInmI muII wu cu-
nugu yufej mufu-mufu, shuyu, uIIgu.
40
Chuufu chuy cu nu tumI Jucobgu
quIquIn pnu fuquI fun. WuquIn uywun-
cu nu tu pIs gutI puj Iubunpu mufu-mufu,
shuyu uyshun cunu yuwu cuf chuy-nIfuj
yufI nun puj. Chuy n pumI Jucobpu
uyshun cu nugu mIfu fun.
41
Wefu uywu-
cunu chufI cup tengu chuy sepfu shun
guefu cu nutu chufu puj yucutu upunun
cujmun, chufI cu shun fu sepfu shu
guefu cu nutu fIcup tIn chuy cuIuf
muIIwu yufI nun puj.
42
Uyu uywu cunu
shumup tIn nugu munu chufuj nu chu
GENESIS30
55

V
31.13 Gen. 28.1822.
sepfu shun guefu cu nutu. Chuy n pumI
uyu cuj uywu cu nugu mIfuj Iubun puj.
Wefu cujcu nu IIu mIfuj Jucobpgu.
43
Chuyno fufuy c IIufmI Jucobgu
fcunu fIcu cu fun. ChuymI puypugu
uypu IIunu cufun uyshun cunu, cum-
IIun cunu, bffun cu nu pIs. WufmI oIIgu
uywuy nIn cu nu pIs uypu IIunu cufun.
Labanpita 3acob gueshpishan
31

1
Chuy pItu Jucobgu muyu fun
Iubunpu wumfun cunu cuyno
fImuf pufIf cuy cu shuntu: Jucobgu
pup nIn chpu cujIIu tumI IIupun tu pIs
chufuy cun. Pup nI IIun ch pu wunmI
fcu yu shu pIs nIf.
2
Chuyno Jucob-
pIs musyu funnu Iubn munu uIIInu
puytu fIcuy cu shuntu. Mununu uuputu
cushun n nu chu cufun.
3
ChuymI
Jucob tugu T D nIfun: CutI-
cuy pup nI quI tIyuy cu shun mun.
Chuy chmI cuycun fumIII yuy quI cunu.
CuypItu uywu cup tI quI nogumI yunu p-
shuy quI puj.
4
Chuufu Jucob guyu chI fun Ishcun
wufmIn cu nutu Ieutu wun RuqueItu
uyshun cu nu wun jIfcu cho tIyuy cu-
shun cujmun.
5
Chuyup tIn nIfun:
Gumcu nupu pup nI quegu munumI
uuputu fIcu mu shun n nu chu fIcu-
mun. Chuy pIs pup npu DIos nInmI
nogutu yunu p mu shu.
Gumcu nu pIs
musyuy cun quImI pup nI quItu Imuno
sIfbI sh tu pIs.
7
Chuyno sIfbIy cup t pIs
puygu engu u mu shumI. Afupu sh pI tu-
pIs uchcu cutImI pufIu shngu munu
cumII mu shu chu. Chuyno fufuy c mup-
tIn pIs DIosmI uIII fIcu muf yunu p mu-
shu.
8
Pup nI quI pgu shuy quI mufu
uywu cunu yufej tumI nIptengu IIupun
uyshu cu nu pIs wuchu shu mufu IIutu.
Shuyu cu nu wun pgu shuy quI nImup-
tengu IIupunpu wuwun cufun shuyu IIu.
9
Chuy n pumI Tuytu DIosgu cumu c-
chI shu pup nI quIpu uywun cunu nogu-
punu cunun puj.
10
Juc junuj uywu cunu chufI cuy-
cu shun wIchun suyuy n cho fIcuf
IIupun jufoj cuj chbu cunu shuyu,
mufu, shuj shu cuycujtu.
11
Chuy
suyuy n chmI DIospu unjII nIn jutpu
guyu mu fun. Chuufu nogugu nIf:
ImuIIu fuj nIf.
12
Chuyno nIptmI
DIospu unjII nIn nImu fun: Sumuj fIcuy.
IIupun ofgu cunu chInu cujcu nutu
jufoj cgu cuycun shuyu IIu, mufu-
IIu, shuj shu IIu. Nogugu musyuy cmI
Imuno Iubn ucu chI shu shuy quI tu-
pIs.
13
NogumI cuyc Bet-eIcho fumItu
juwIy cuf ustItu wIu pu shuy quI cujcho
yufI puj DIos. Chuy chmI uunI mu fuy-
quI.
V
Cunungu cuypItu uywu cuy. YufI-
shuy quI puftI mun cutI cuy nIf.
14
Chuyno nIptIn RuqueI wun Ieugu
nIfun: Pup ngu nogu cu nutu munumI
Imu efen syu tu pIs gomun gu nu chu.
15
Imutu pIs goycu m nunpu fuquengu
jpu tu n numI fIcuy c mun pIs. Nogu-
cu nu wun muju chu c nuy quI puj pgu-
shuy quI tu pIs quIquI IIunmI ushu shu.
1
Cunungu Tuytu DIos pup ntu
guechu shun Imu-uycun pIs cuycun
nogun ch pu wun wumfun ch cu nu pumI.
ChuymI cunungu IIupun tu pIs fufuy
Tuytu DIos nIshu shuy quIno.
17~18
Jucob cumu fI cu fun pup nIn
Isuuc tIyuy cu shun Cunuun mun cutI cu-
nun puj. Wumfun cu nu tu wun wufmIn-
cu nutu muntu chI fun cum IIu cu nu-
mun. QuIquInpu cujtugu IIupun nIntu
upucu fun. Pudun-ufum cho ufupu cuf
gnu shun cujtugu IIupun uywun cu-
nutu gutI cuf cuf uywu cu fun.
19
Chuy
fu Iubungu mIIIwu futoj juc-Imun
uywu cu shu cufun. Chuy cu mumI
RuqueIgu pup nInpu wusI duIun-
cu nutu suwu puy cu fun.
20
Chuy nmI
Jucobgu Afum funu Iubuntu engu uy-
cu fun uywu cu nun puj munu wIIIu puf.
21
IIupun nIntu upucuf cuf guesh pIf
uywu cu fun. Chuyno uywu cuf Euffu-
tes muyu tu pIs ftu chIm pu fI fun.
GENESIS30 , 31
56
Aywuy c IIuf chuyu fI fun GuIuud puftI
jIfcu cu nu mun pIs.
3acobta Labn gatir aywashan
22
Jucob uywu cu shun pItu quImsu
junuj tu fuj Iubungu muyu fun.
23
ChuymI Iubungu custun cu nu-
wun Jucobtu gutIf uywu fun. Chuyno
uywush pun gunchIs junuj tu fuj tufI pu-
fun GuIuud puftI cho cuycuj jIfcu cu-
nu cho cuycujtu.
24
TufI pu nun chucuy
suyuy nIn cho Iubuntu Tuytu DIos
nIfun: Jucob tugu umu fIyu shImI-
quIpu Imutu pIs nInquI chu.
25
Iubungu Jucobtu tufI pu fun
GuIuud cho cuycuj jIfcu cho puchu cu shu
cuycujtu. Iubun pIs IIupun custun cu-
nu wun puchu cu fun GuIuud cho cuycuj
jIfcu cu nu mun.
2
Chuy cho tIncuf cufmI
Iubungu Jucobtu nIfun: Imutu tuj
fufush cun quI? ImunIf tuj engu u-
mush cun quI? Wumf cu nutu pushu cu-
mush cun quI guffu cho bInsIy cuf pfsu
upucojno!
27
ImunIf tuj munu wIIIu-
muyIIupu guesh pIf shucu mush cun quI?
Nogugu Imutuj cushc munu wIIIu m-
nuy quIpgu? Shucu mu nuy quI puj wIIIu-
mup tI quegu despu chu m mun cufun
tumbuf nIn pu wun ufpun pu wunmI.
28
MunumI wIIIu mush cun quI chu
wumf cu nu tu wun wIII c cu nutu uywu-
cu mu nun puj muchuy cu nu II p pIs.
Cunun fufu shuy quegu upu fufu shun-
nmI!
29
Nogu munufgu munu sh tumI
gumcu nutu fufu f mun. Ichungu cunun
chucuymI pup nI quIpu DIos nIn nImu-
shu: Jucob tugu umu fIyu shImI quIpu
Imutu pIs nInquI chu nIf.
30
Pup nI quIpu
wusIn mun cutI cuytu munush puy quImI
shucu mush cun quI pIs. Ichungu ImunIf-
tuj dIos n cu nutu suwu p mush cun quI?
31
Chuyno nIptIn Jucobgu nIfun:
Gumtu munchu cush pmI yufpuf
wumfuy quI cu nutu guechu m nuy-
quItu.
32
Muygun pIs cuycho cuycuj cunu
dIos nI quItu chufu fuy cujtu tufI pup tI-
quegu wuu chun. Imuy quI tu pIs gumpu
cujtugu ushI cuy. Tufefgu cutI chI cuy.
Cuycho cuycuj custun ch cu numI
testgu cuycun.
Jucobgu munu musyu fun chu pup-
nInpu duIun cu nutu RuqueI suwu mu-
shuntu.
33
Iubungu duIun cu nutu ushej
yuycu fun Jucobpu toIdun mun, chuy-
pItu Ieupu mun, chuyno Jucobpu Ishcuy
uywuy wufmIn cu nu pu mun pIs. duIun-
cu nu tugu muygun pu ch pIs munu
tufI fun chu. Ieupu toIdun pItu IIoj shI fIf
yuycu fun RuqueIpu cujmunnu.
34
Puygu
duIu cu nutu chufIf cuf pucu fIy cu fun
cum IIu cu nupu cufu nun cunu fufIn-
mun. NIfcuf junun mun jumu cuy cu fun.
Iubungu chuy toIdu fufItu uuchIypu
uuchIf Int futu ushI fun. Ichungu munu
tufI fun chu.
35
Chuufu RuqueI nIfun: Pup umu
fubyu cuy chu gumpu uupuy quI cho
munu jutu fI cupt. Cunungu quIIIu
guesh y wunmI guesh yuyc nIf.
duIun cu nutu Int fupu ushIf pIs
Iubungu munu tufI fun chu.
3
Chuyno
munu tufIp tInmI Jucobgu fubyu cu-
fun. ChuymI Iubuntu cuyno nIfun:
Imu munu uIII tu tuj fufushc? Imutuj
nogupu juch chuy-jInunpu gutI m-
nuy quIpgu?
37
Imu-uyc tu pIs ushIsh-
cun quImI. Imuy quI tu tuj tufIsh cun quI
gumpu cujtugu? TufI shu cush puy quegu
m cuymun chufuy custun ch cunu
GENESIS31
Curgutu upuy cuj cumellu (Gen. S1.S4)
57
fIcu nun puj. Chuufu puycu numI nIm-
shun muygun ch cho juchu cushun tu-
pIs.
38
Gumtugu Ishcuy chuncu (20)
wutumI ufupush c pIs uywuy quI cu nutu
fIcuf. Chuy cho munumI nI jucnuy IIu-
pIs shuIIu shu chu uyshuy quI cunu nI
cubfuy quI cu nu pIs. Chuyno munumI
nI jucnuy IIu tu pIs gumpu uyshuy quI-
tugu mIcush c chu.
39
JIfcu unImuI-
cunu wuu chIp tIn munumI Imuy-
pIs gummungu upup mush c chu.
IIupun chuy pIshej cu nu tu pIs gumtugu
fuquIn tumI cutI chIshc. Uywu cu nutu
chucuypu u junujpu suwu upup tIn pIs
IIupun tumI fuquIntu muu mush cun-
quI.
40
Gumpu uywuy quItu mIchIf
fIcushp junujpugu fIyupu ucuy cho
goyuf. Chucuy punu cuufu shu pIs
ucushc. fugu munumI puoj pIs chu
c. Puu nuy pIs muypu shI uywu coj.
41
Chuy nmI gumpu munuy nI quI cho
goyushc Ishcuy chuncu (20) wutu.
Chuncu chuscu (14) wutumI ufupushc
Ishcun wumfuy quI cu nu puj. Uywu cu-
nutu gom nuy quI p numI ufupushc
sojtu wutu. Achcu cutImI pufIu shun-
chngu munu cumII mush cun quI chu.
42
Abfuhum wun pupn Isuuc fIspI-
tu shun DIos munu yunu p mup tengu
cupus chufI gumgu chuyu mu sh tuno
jInuy IIu tu pIs gufgu fu mun quI mun
cufun. Ichungu DIosmI fIcu shu Imuno
ucu sh tu pIs, Imuno ufush tu pIs.
Chuy n pumI gunyun chucuy pIs DIosgu
pIu cushu-cushun quI.
Labanwan 3acob
contrtuta rurashan
43
Chuyno nIptIn Iubungu Jucobtu
nIfun: Cuy wufmI cu nugu nogupu
wumf cu numI. Cuy wumfu cu nugu
nogupu wIII c cu numI. IIupun uywu-
cu nu pIs nogupu uyw cu nupu wuwu-
IIunmI cuycun. IIupun cuycho fIcu-
shuy quegu nogu IIu pumI. Cunun nogugu
Imun sh tuj ufI wumf cu nutu puycu-
nupu wumfun cu nu tu pIs?
44
ChuymI
cunungu gumwun nogu contf tutu
fufu shun. Chuy contf tu tugu Ishcun-
chmI cumII shun.
45
Chuyno nIptInmI Jucobgu chuy-
cho cuycuj wuncu fumItu IchI chI fun
seuI puj.
4
NIfcuf custun cu nutu nIfun:
RumI cu nutu shun tu muy! nIf.
Chuyno nIptIn IIupun shun tu p-
cu mu fun juc gotuy fumItu. RumItu
gotu shun uupun chnu IIupun mIcu p-
cu fun.
47
Chuy puftIpu jutIntu Iubungu
quIquInpu fImuy nIn cho chufu pu fun
Jeguf Suhu dutu nIf. Jucobnu quIquInpu
fImuy nIn cho chufu pu fun GuIuud nIf.
48
ChuymI Iubungu nIfun: Cunun
contftu fufu shun chtu yufp nun ch-
pmI cungu cuy gotuy fumIgu.
Chuy pI tumI chuy puftIpu jutIn cufun
GuIuud.
49
Jucuj jutInnu cufun MIzpu.
Chuyngu jutItu chufu pu fun Iubn
cuyno nIshun pI tumI: Cunun pItu
gumpIs nogu pIs mununu fIcu nu cup tIn-
chgu T D fIcu m shun
Imuno goy cu shu pIs.
50
Wumf cu-
nutu mugup tI quI u puycunu wufmI quI
cuycup tIn jucwun muju chu cup tI quI pIs,
munu p fIcu shup tI quI pIs DIos IIu numI
fIcu shun quI puj.
51
Mustu pIs Iubungu Jucobtu nIfun:
CuychmI fumI gotu fuy cun. IchI chI-
sh wuncu pIs cuycun.
52
Chuy cu numI
seuI cungu gumpIs nI nogu pIs munu
psu p nu cu nun ch puj, Imutu pIs munu
fufu nu cu nun ch puj.
53
Chuchuy quI
Abfuhumpu DIos nIn nogupu chuch
Nucofpu DIos nInmI Ishcun ch tu pIs
fIcu m shun Imuno cushu pIs.
Chuyno nIptIn Jucob pIs pup nIn Isuuc
udufu shun Tuytu DIospu jutIn cho jufu-
fun chuy pufIu shun cu nutu cumII nun puj.
54
Chuy pItu Jucobgu Tuytu DIos puj
uywutu pIsh tu fun. NIfcuf chuy cho
mIcu nun puj IIupun custun cu nutu guyu-
fun. IwuI IIupun mIcu cuf c fIfnu chuy
jIfcu IIu cho wufu fun.
55
Chuy pItu wufun nIn tutu Iubungu
IIupun wIII cun cu nu tu wun wumfun cu-
nutu muchu fun. NIfcuf bIndI syuntu
gofun puycunu uIII goy nun puj.
GENESIS31
58

W
32.12 Gen. 22.17.
IIupuntu chuyno fufuf cuf Iubungu
mufcun mun cutI cu fun.
Esaman 3acob cachacushan
32

1
Chuy pItu uywu cuy cu shun cho
Jucobgu Tuytu DIospu unjII-
nIn cu nu wun tIncu fun.
2
Chuufu Jucob
uImI fu shu nIfun: Cuychgu DIospu
suId fun cu numI puchu cu fuy cun! nIf.
Chuyno nIfmI chuy puftIpu jutIntu
chufu pu fun Muhu nuIm nIf.
3
Jucobgu uywuy nIn cu nutu cuchufun
SeIf cho cuycuj Edom puftI mun.
Cuchucu fun wuuguIn uywuy cu shuntu
Esutu wIIIu nun puj.
4
Munu fuj cuchufmI
yuchu chI fun cuyno nInun puj: Tuytu
Esu, sIfbI shoj nI quI JucobmI cuchu mu-
shu psuj wutu cu nu cho tIyun Iubunpu
wusIn cho goyu shuntu wIIIu n puj.
5
Cunungu puypu pIs cuycunmI wcu-
cunu, bffu cunu, uyshu cunu. Chuyno
cunmI uywuy nIn funu cu nu pIs wufmI pIs
oIIgu pIs. Chuyno nIfmI cuchu mu shu
uIIIpu tIncuf cuyu p nuy quI puj nIf.
Cuchu shun funu cu nugu Esutu

wIIIu shun pItu cutIy cu muf Jucobtu
wIIIu fun: WuuguI quI Esutu wIIIuj
muynumI uywush c cunu. Cunungu
quIquInmI uywuy c mun gumwun
tIncu nun puj chuscu puchuc (400)
funutu pushu cuf cuf.
7
Chuyno cuchun cunu wIIIuy cup-
tIn Jucobgu fIyupu munchu c cu fun.
Pusuypu yufpu chu cuy mun chufu cu-
fun. ChuymI puywun cuycuj funu cu-
nutu, uywun cu nu tu pIs Ishcuy fpu mun
fuquI fun.
8
Jucobgu cuynmI yufpu fun:
Esu uypu IIu funu cu nu wun shumush-
pun jucuj fputu wuuy cu chIp tIn pIs
jucuj fpu IIu pIs guesh pen gumI nIsh-
pun.
9
Chuyno fufu fIy cuf Tuytu DIostu
muu cu fun: Chuch Abfuhum fIspI tu-
shun, pupn Isuuc fIspI tu shun Tuytu
DIos, gummI nImu fuy quI cust cunu
cuycu shun puftI mun cutI mu n puj.
Chuy n pIs nImu fuy quI yunu p m-
nuy quI pmI.
10
Cuyno cuyu p m nuy-
quI puj, cuyno uIII fIcu m nuy quI puj
nogugu munumI Imutu pIs fufush c chu.
Cuy Jofdn muyu tugu bustunn uptu-
shu IIumI psuf. Cunungu chufu sh cu-
nutu Ishcuy fpu mun fmI fuquIshc.
11
Wuugu Esu pItu suIbuy cu muy ufI.
Aypu IIu funu cu nu wun yuycuy cu muf
wufmI cu nu tu pIs wumfun tIntu wuu-
chI nun pI tumI munchuc.
12
Gumgu
nImu fuy quI nogu uIII goy n pmI,
nogu pItu mIfuj cunu Iumuf cuntun-
cho ugushno mIfu nun pmI, uypu IIu
cuptIn munu pIpIs yupuytu utIpu nun yuj
cunun pmI nIf.
W
13
DIostu muu cu shun chucuygu
Jucob chuy IIu cho puu fun. Chuy pI tunu
uywun cu nutu ucfu fun wuuguIn Esutu
goycu nun puj.
14
Acfu fun chInu cubfutu
Ishcuy puchuctu (200), chbu tunu
Ishcuy chun cutu (20), chInu uyshutu
Ishcuy puchuctu (200), cufnI tunu
Ishcuy chun cutu (20),
15
quImsu chuncu
(30) cum IIutu wuwun tIntu, chInu
wcu cu nutu chuscu chun cutu (40),
chuncu tfu cu nutu, chInu bffu cu nutu
Ishcuy chun cutu (20), ofgu bffu cu-
nu tunu chun cutu.
1
Chuyno fuquIf cuf
cudu custu uywu cu nutu shuynI-cumu
gutI chI fun. Uywuy nIn cu nu tugu cuyno
nIfun: Gumcu nugu cufu-cufu uuptu
uywun quI fuquI pu sh uywu cu nutu
shuynI-cumu gutI cuf c fIf.
17
Nuuputu
gutI chI shun cujtu cuyno yuchu chI fun:
Wuugu Esugu tIncup tI quI cupus
tupu shun quI: PItuj gumpu putfun-
nI quI? Muypu tuj gum uywuy cun quI?
PIpu tuj cuy uywu cunu? nIf.
18
Chuyno
nIshup tI quI gum cuyno nInquI:
GumpmI tuytu Esu. SIfbI shoj nI quI
JucobmI gutIy c chI mun. QuIquengu
chuy fmI uywuy c mun nIf.
19
IIupun uywu gutej cu nu tu pIs yuchu-
chI fun chuy n IIu nInun pmI.
20
Sumuj
wIIIu pu fun: IIupu nI quI pIs Esu wun
GENESIS31 , 32
59

X
32.28 Gen. 35.10.
Y
32.30 Peniel nInungu iospu curun nInunmI.
tIncofgu cuyn IIu nInquI: Jucobgu
chuy fmI uywuy c mun nIf.
Jucobgu yufpu fun cuyno: Nuuptu
puypuj uywu cu nutu gutI chIp tgu
fubyu shu cuycu shun pI tu pIs uIIchu cun-
gumI. Chuufu nogugu tIncuf cu shuj
fubyu shun pItu uIIchu cush wun numI.
Chuu fugu uIII shImIn pu numI tIncuf-
cupt chus quI mungu nIf.
21
Chuy nmI
Esutu goycu nun puj cuj uywu cu nu tugu
uupuntu gutI chI fun. IIupuntu chuyno
gufgu pu fIy cuf quIquIn Jucobgu puchu-
cu fuy cu shun cujcho qudu cu fun.
Anji!wan 3acob pi!!yashan
22
Chuy pItu chuy chucuy Jucobgu
Ishcun wufmIn cu nutu, Ishcun uywuy
wufmIn cu nutu, chuncu juc wumfun cu-
nu tu pIs chIm pu chI fun Juboc muyutu
psunu bdupu.
23
IIupun Imu-uycun-
tu pIs psu chI fun.
24
NIfcofgu quIquI-
IIunnu qudu cu fun. Chuy chucuymI
juc funu Jucob wun wufuytu pIII yu fun.
25
Jucob tugu Imun pu pIs munumI
bInsI fun chu. ChuymI Jucobtu yutuy cu-
fun cheg IIu tIncoj mogun cho. Chuufu
chuy funu wun chufI nu cu shu cuycup tI-
IIun mogongu suItu c cu fun.
2
ChuymI
chuy funugu Jucobtu nIfun: Puchu
wufuy cun numI. Cuchu fI muy nIf.
NIptIn Jucobgu nIfun: BIndI syuntu
munu fuj gomup tI quegu munumI
cuchufI shuy quI chu nIf.
27
Chuufu chuy funugu Jucobtu tupu-
fun: Imutuj jutI quI? nIf.
PuynumI nIfun: Nogupu jutgu
JucobmI.
28
Chuy funu numI nIfun: Cunun-
pI tugu munumI Jucob nu chu jutI quI
cungu. JutI quegu cungu IsfueI. Chuyno
jutI quI cungu DIos wun pIs, funu cu nu-
wun pIs pIII yuf IIupuntu bInsI shuy quI pI-
tumI nIf.
X
29
Chuy pItu Jucob pIs tupu fun:
Cunungu gumnu wIIIu muy. Imutuj
jutI quI? nIf.
Chuufu Jucobtu nIfun: Imup tuj
juttu musyuytu munun quI? nIf.
Chuy pItu chuy funugu jInu IIun cho
Jucobtu bIndI syuntu gofun.
30
Jucobgu
nIfun: DIos wunmI fIcu nu cushc.
Ichungu munumI wuush c chu nIf.
ChuymI chuy puftItu jutI chu pu fun
PenIeI
Y
nIf.
31
PenIeI pItu Jucob uywu cuy cup tIn
IntI futuf cu mu funnu. Cheg IIu tIncoj
mogun cho unjII yutuy cu shu cuptInmI
wegfuyIIupu uywuy cu fun.
32
Chuyno
Jucobtu encuen tfu mogun cho yutu-
shun pI tumI IsfueI pItu mIfuj cu nugu
uywutu pIsh tuf cunun cu mu pIs munu
mIcun chu uywupu cheg IIun cho tIncoj
uncu uncuntu.
3acob wauguin
Esawan tincushan
33

1
Chuscu puchuc funu cu nu-
wun Esu uwuy c mojtu fIc-
fIf Jucobgu wumfun cu nutu fuquI fun
wuquIn Ieuwun uywu nun puj, wuquIn
RuqueI wun uywu nun puj, wuquInnu
uywuy wufmIn cu nu wun uywu nun puj.
2
Nuupu puntu mun chufu fun uywuy-
cuj wufmIn cu nutu wumfun cu nu-
tuwun-cumu, chuy pI tunu Ieutu IIupun
wumfun cu nu tu wun, ushu nun munnu
RuqueItu wumfun Jos tu wun.
3
NIfcuf
quIquIn Jucobgu uupu-puntutu uywu-
fun. Esu wun tIncu nun yuj uywu fun
ufcun pIs pumpu mun tpu nun yuj
gunchIs cutI gonguf pu cuf-gonguf-
pu cuf.
4
Chuyno uywuy cujtu fIc fIf
wuuguIn Esugu cffI fun tIncu nun puj.
Chuyuy cuf mucu IIu cuf cuf muchu-
fun. NIfcuf Ishcun wugu fun.
5
Esugu
fIcchu cu fI shun cho fIc fI fun wufmI cu-
nu tu wun wumfu cu nutu. Chuufu tupu-
fun: Cuycu nugu pIcu nu tuj? nIf.
Tupup tIn Jucob nIfun: Tuytu DIos tufI-
chI mu shun wumf cu numI cuIIun tuytu.
Chuufu uywuy cuj wufmIn cu nu pIs

wumfun cu nu wun Esupu uupun mun
GENESIS32 , 33
60

Z
33.19 Jos. 24.32; Juun 4.5.
wItI muf gonguf pu cush pun umpu fun
ufcun pIs pumpu mun tpu nun cumu.
7
IeupIs wumfun cu nu wun wItI muf
chuy n IIu umpu fun. Ushu nun tunu
RuqueI wumfun Jos wun wItI muf
umpu fun.
8
Esugu tupu fun: Imup tuj fpu-
fpu uywuy quI cu nu tugu gutIy c chIn-
quI?
Chuufu Jucob nIfun: Chuy cu nugu
nogu wun uIII cunuy quI puj goycu n-
pmI tuytu.
9
Chuyno nIptIn Esu nIfun: Nogu-
tugu umu gomuy chu ufI. Nogu pu pIs
cuyc IIunmI tIncu IIugu. QuIquI quIpu
cgu gumpuj cucu chun.
10
Chuyno nIptIn Jucobgu yupuy
nIfun: Goycu sh tugu chus quI muy ufI
nogu wun fusunpu uIII cuycu shuy quItu
musyu n puj. Gumwungu uIII wunmI
tIncush cun ch pIs. ChuymI gumwun
tIncuy cofgu quIquIn DIostu fIcuy cu shu-
n fuj fIyupu cushI shu cuyc.
11
Gumpuj
upumu sh tugu chus quI muy ufI. Tuytu
DIos yunu p mup tInmI fcu yushc.
ChuymI Imu-uyc pIs uypu IIu cuycun.
Jucob yupu fIf-yupu fIf fuwup tIn
Esugu chus quI fun.
12
Chus quIf cuf
Jucobtu nIfun: CuypItu jucIIu uywu-
cu shun. Nogu uywu shuj gumcu nupu
uupuy quI tumI.
13
Chuufu Jucob nIfun: Tuytu, gum
fIcuy cun quImI wumfu cunu pIshI IIu fuj
cuycujtu. Uyw cu nu pIs ItI muII wu yojmI
cuycun. Chuyu chIypu juc junuj IIu gutI-
shugu utIcuy IIu wun IIupun uysh cu nu pIs
wuun munmI.
14
Gumgu mIjuf uupu-
cuy tuytu. Nogugu uyw cunu shumu-
shun-tupu pusIn su IIumI shumu shuj.
Wumf cu nu pIs chuy n IIu shumongu.
Chuy n IIumI chuyu mu shuj tIyuy cu shuy-
quI SeIf cho yupuy tIncu nun ch puj.
15
Chuyno nIptIn Esu pIs nIfun:
Chuu fugu pushu mu sh funu cu nutu
wuquIntu cuchu p shuy quI yunu p shu-
nuy quI puj.
Chuufu Jucobgu Esutu nIfun:
Imup nu tuj cuchu p mun quI tuytu?
Nogugu gumwun cushI shu wun tIncuy-
cuf cushI shumI cuyc.
1
Chuy pItu Esugu chuy junuj-
IIu SeIf mun cutI cu fun.
17
Jucob numI
uywu cu fun Sucot puftI mun. Chuy-
chnu wusItu fufu fun. Rum du cu nu-
tu pIs fufu fun uywun cu nu puj. Chuy pI-
tumI chuy puftIpu jutIntu chufu pu fun
Sucot nIf.
18
Jucobgu Pudun-ufum pItu shucu muf
Cunun puftI mun uIII IIu chuyu mu fun.
Shequem sIud cuycu shun chIm pun mun
chuyuy cuf chuy chnu tIyu fun.
19
TIyu-
cuy c fI shun puftItu Jucobgu Humofpu
wumfun cu nu pItu funtI fun puchuc (100)
gueIIuy cho. Humofpu jucuj wumfunpu
jutIn cufun Shequem.
Z

20
Chuy chnu
uItuftu pefgu fun. Chuy uItufpu jutIntu
chufu pu fun EI-EIohe-IsfueI nIf.
Dinata charipacushan
34

1
Jucobpu wufmIn Ieucho
cuj wumfun DInugu uywu fun
chuy puftI cho tIyuj jIpush-musIn cu nutu
fujuj.
2
Chuy mun uywujtu fIcu fun Hev
funu Humofpu wumfun Shequem jutI-
yoj. Chuy puftI chgu HumofmI cufun
munduj. Shequemgu DInutu fIfsupItu
chufI pu cuf penguy mun chufu fun.
3
Chuy pI tumI Shequemgu DInutu
fIyupu cuyu cuf cu fun. ChuymI puytu
DInu cuyu nun puj uIII pufIu puf fuwu-
fun.
4
Chuy pItu Shequemgu pup nIn
Humoftu cuyno nIfun: Chuy jIpushtu
ushI p muy wufm puj nIf.
5
Jucobgu musyu funnu wumfun
DInutu Shequem chufI pu cu shuntu.
Uywun cu nu wun Istun su cho wumfun-
cunu cuptIn Jucobgu upIIu IIu cucu-
fun wumfun cunu cutI mu nun cumu.
Chuy cu mumI Shequempu pup nengu

uywu fun Jucob wun pufIuj.
7
Jucobpu wumfun cu nugu puIntu
chufI pu cu shuntu musyu fun Istun su pItu
GENESIS33 , 34
61
cutImuf-fuj. Musyuy cuf fIyupu fubyu-
fun. IsfueI custu funu cu nupgu chuyno
chufI pu cu shun fIyupu penguy cufun.
Puycu nupgu munu nuncu fufunu
cufun.
8
ChuymI Humofgu puycu nu wun-
pIs pufIuf cuyno nIfun: Wumf
ShequemmI puI quItu fIyupu cuyu-
cuf cu shu. ChuymI gumcu nutu fuw
puI quI wun wumf muju chu c nun puj.
9
Chuy n pumI gumcu nu pIs cunquI-
puj nogu cu nupu fumIII ynu. Chuu-
fugu gumcunu custu numI nogu cu nupu
wufmI wumf wun muju chu cungu.
Nogu cunu custu numI gumcu nupu
wufmI wumfuy quI cu nu wun muju chu-
cungu.
10
Chuy n pumI gumcu nugu
cuycho tIyu cun quI. Cuy nusyun chgu
muych pIs munu shuy quI cho tIyu cuy.
Munu shuy quI tugu funtI cuy. Chuc fu tu-
pIs munu shuy quI cho funtIy.
11
Shequem numI DInupu pup nIn tu-
wun tufIn cu nutu fuwu fun: Mushuy quI
cun puj uunI muy ufI. AunI mup tI quegu
Imutu pIs munu shuy quI tumI goycu-
shuy quI.
12
MunumI ImupIs gocu mun-
chu custumfI cushun pItu mus uchcutu
goycup t pIs. Ichungu jIpush wun cusu-
fu n puj uunI muy ufI.
13
PuIn DInutu chufI pu cu shu pI tumI
Jucobpu wumfun cu nugu IIuIIu pu fun
Humof tu wun wumfun Shequemtu.
14
ChuymI cuyno nIfun: Nogu cu nupgu
fIyupu penguymI putu seu Iu cnI
funu wun muju chuy.
15
Gumcunu cuyno
fufu nuy quI cuptInmI Ichungu uunI-
shuy quI: IIupuy quI oIIgu cujcu nugu
seu Iu cuy nogu cu nuno cunuy quI puj.
1
ChuymI Ichungu gumcu nupu oIIgu
wumfuy quI cu nutu wufmI wumf cu nu-
wun muju chu shun puj. Chuy n IIu nogu-
cu nupu oIIgu wumf cu nu tu pIs wufmI
wumfuy quI cu nu wun muju chu shun.
ChuymI Ichungu tIyu shuj gumcu nupu
mufcuy quI cho. Chuy n pumI IIupun ch-
pIs cushun juc mufcu n IIunu.
17
Nogu-
cunu nIshno munu seu Iu cup tI quegu
putu pushu cuf c fIf uywu cu shmI.
18
Chuyno Jucobpu wumfun cunu
nIshungu uIII cufun Humof p pIs
wumfun p pIs.
19
Chuy pItu munu pIs
uyc IIu tunu Shequemgu DInutu fIyupu
cuyush pun seu Iu cu fun. Shequemgu
pup nInpu custun cho cufun IIupun-
pItu mus fIspI tdu.
20
ChuymI pup-
nIn Humof wun uywu fun sIud mun
yuycunu puncu mun. Chuy puncu chmI
Imutu fufu nun puj cushun tu pIs funu-
cunu wIIIu nu coj. Chuy chmI funu cu-
nutu cuyno wIIIu pu fun:
21
Jucobpu
wumfun cu nugu umIs t nIn chmI.
Puycu nu pIs cuy nusyun nIn ch cho tIyu-
cu chun. NIgu syu cu nutu ufucu chun.
Puycunu cuycho tIyu nun puj jumuj
jIfcu cu nu pIs chuc fu cu nu pIs uypu IIumI
cuycun. Nogun chpu oIIgu wumfun ch-
cu nutu puycu nupu wufmI wumfun cu-
nu wun muju chush wunmI. Puycu nu pIs
oIIgu wumfun cu nutu nogun chpu
wufmI wumfun ch cu nu wun muju chun-
munmI
22
juc custu n IIu cunun ch puj.
Puycunu Ichungu munun IIupun chI
oIIgu cujcunu puycu nuno seu Iu cu shu
cunun chtu.
23
Puycunu nIshuntu fufu-
shun ufI. NIshunno fufu shu puycu nugu
cuychmI tIyu congu. Chuu fugu puycu-
nupu IIupun Imu-uycun pIs uywun cu nu-
pIs nogun ch pu numI cungu.
24
SIud puncu cho shun tu cuj funu-
cu nugu uunI fun Humof wun Shequem
nIshuntu. ChuymI IIupun oIIgu cujcu-
nugu seu Iu cu fun.
25
Chuyno seu Iu cu shun pItu quImsu
junujtu DInupu tufIn cunu SImeon wun
Iev subIIn wun sIud mun uywu fun.
Chuy fu funu cu nugu seu Iu cu shun-
pItu jInu IIu fuj guesh yuf cuy cu fun.
ChuymI buIuf nIn pIs munu cufun chu.
Chuyno cuycuj tumI DInupu tufIn cu-
nugu subII wun IIupuntu wuuy c-
fu chI fun.
2
Chuy nmI Humof tu pIs
wumfun Shequem tu wun subII wun
wuuy cu chI fun. Puycu nutu wuuy-
c fu chIf puIn DInu tu pIs Shequempu
wusIn cho cuycujtu pushu cuf cuf
uywu cu fun.
27
Chuy sIud funu cunu
GENESIS34
62

[
35.1 Gen. 28.1117.
\
35.10 Gen. 32.28.
wuu shu cuycup tInnu Jucobpu wuquIn
cuj wumfun cu nu pIs chuyu fun. PuIntu
chufI pu cu shun pItu fubyu shu cuyIIu-
wunmI wuu shu cuycujpu IIupun
Imu-uycun tu pIs upucu fun.
28
SIud-
cho mufcu cu nu cho cujtu pIs upucu fun
uyshun cu nutu, wcun cu nutu, bffun-
cu nutu.
29
WusI cu nu cho Imu-uycun
cujtu pIs upucu fun. WufmI cu nu tu wun
wumfun cu nu tu pIs pfsu upucu fun.
30
Chuufu Jucobgu SImeon tu wun
Ievtu nIfun: Cunun gumcu nugu
fIyupu chIquI nu cuy munmI guycu mush-
cun quI. Cunungu cuy Cunuun cho tIyuj
funu cu nu wun Fefez funu cunu fIyupumI
chIquI mungu. Nogupugu wuII cu IIumI
cuycun pIII yu puj cuj funu cunu. ChuymI
puycunu shun tu cuy cuf shumofgu wuu-
chI m shun IIupun custun ch tu wun.
31
Chuufu, nogu cu nupu pu tugu
Shequemgu jInu chI fufu congu musu
wufmI tuno?
Bet-e!cho 3acobta
Dios bindisyunta goshan
35

1
Chuy pI tunu Jucobtu Tuytu
DIos nIfun: Imu-uycuy quI-
tu pIs upucuf cuf uywu cuy Bet-eIcho
tIyu nuy quI puj. WuuguI quI Esu pItu
guesh pIf uywu cuy cup tI quI nogumI
chuy cho yufI puf. Chuy chmI nogu puj
juc uItuftu pefgun quI.
[
2
Chuufu Jucobgu wumfun cu nutu
puywun tIyuy cuj funu cu nu tu pIs nIfun:
Gumcu nugu chufuy cu shuy quI dIos-
nI quI cu nutu IIupuntu jItu fIy. NIfcuf
pufIfIcucushpuyquI bu cuy. Rpuy-
quI cu nu tu pIs fucu cuy.
3
Bet-eImun numI
uywu cun chI. Chuy chmI uItuftu fufuj
uyw nogutu yunu p muj DIos puj. PuymI
ImupI tu pIs suIbu mu fun. Nogu fIyupu
ucuf pufIp t pIs, muypu uywup t pIs
puymI yunu p mu fun.
4
Chuyno nIptIn IIupun funu cu nu-
wun custun cu nugu Jucobtu goyc fI fun
chufu shun dIos nIn cu nutu, fInfIn cho
jutI fu shun uftI cu nu tu pIs. Jucob numI
IIupuntu chuy cu nu tugu pumpuy cu fun
Shequem sIudpu sefcun cho encInu
yfupu chuquIn mun.
5
Chuy pItu
puycunu IIoj shI cup tIn chuy puftIpu
tIyuj funu cu nu tugu Tuytu DIos fIyupu
munchu c chI fun. Chuy n pumI chuy
funu cu nugu Jucobpu wumfun cu nutu
munu gutI pu fun chu.
Jucob wun uywu cgu IIupunmI

Cunuun cho cuycuj Iuzmun chuyu fun.
Chuy sIudpu jucuj jutIn cufun Bet-eI.
7
Chuy cho juc uItuftu pefgu fun. NIfcuf
jutI chu pu fun EI-BeteI nIsh pun. Chuyno
jutIntu chufu pu fun wuuguIn pItu
guesh pIf uywu cuy cup tIn Tuytu DIos
yufI pu shun pI tumI.
8
Chuy wIchunmI Rebe cutu mumunno
uywuj wufmI Debofu wuu fun. Wuup-
tIn pumpuy c fI fun encInu yfupu
chuquIn mun. Chuygu cufun Bet-eIpu
sefcun. Pumpu shun puftIpu jutIntu
Jucobgu chufu pu fun AIn-bucut nIf.
9
Nuuputu Pudun-ufum pItu Jucob
cutIy c mup tIn yufI puf cuf DIosgu
bIndI syuntu gofun
10
cuyno nIsh pun:
Gumpugu jutI quI JucobmI.
Cunun pI tugu munumI Jucob nu chu
jutI quI cungu.
Cunun pI tugu jutI quI cungu IsfueI-
numI.
\
Chuyno nIfmI IsfueI nIf jutIntu fucu-
chI pu fun.
11
Mustu pIs Tuytu DIos cuyno
nIfun:
Nogugu munuy nI yoj DIosmI c.
GumpI tugu uypu IIu mun mIfu chun.
GumpItu mIfuj cu nugu cungu puj
jutun nusyun cunun pmI.
Chuy n pIs uchcu nusyun puj
uypujmI cungu puj.
GumpItu mIfuj cunu wuquengu
cungu puj fuycu numI.

12
Cunungu gumtumI goycu shuy quI
Abfuhum tu wun Isuuctu goycu-
sh puftI tu pIs.
GENESIS34 , 35
63

]
35.11~12 Gen. 17.48.
D
35.14~15 Gen. 28.1819.
E
35.27 Gen. 13.18.
F
3.2 Gen. 26.34.
G
3.3 Gen. 28.9.
Gum wuup tI quI nugu gumpItu
mIfuj cu nu tu numI goycu sh-
puj.
]
13
Chuyno Jucob wun pufIuf cuf
DIosgu uywu cu fun.
14
Chuufu Jucobgu
DIos wun pufIu shun cujmun juc wuncu
fumItu IchI chI fun. JuwIf cofgu chuy
wuncu junun mun bnutu ustItu wIu-
pu fun Tuytu DIostu fIspI tush pun.
15
Chuy cho Tuytu DIos pufIu pu shun pI-
tumI jutI chu pu fun Bet-eI nIsh pun.
D
Raque! waushan
1
Bet-eIcho tIyuy cu shun pItu uywu-
cuf cuy cu fun. Munu fuj Effutu nIshun-
mun chuyup tIn RuqueItu nunuy chufI-
fun. FIyupu ucush pun fsIgu munu
guesh yu cu fun chu.
17
FIyupu ucuy cup tIn puftfu nIfun:
Amu IIuquI cuy chu. Cuy wumfuy quI pIs
oIIgumI yufI shu.
18
ChuymI RuqueIgu pusuypu
wuuy cu shun chnu nIfun: BenonI
jutIn cungu nIf. JucobmI Ichungu
Benjumn nIf jutI chu pu fun.
19
RuqueIgu chuy nmI wuu fun.
Chuufu Effutu mufcu mun nnI uywujpu
uupun mun pumpuy c fI fun. Chuy
mufcu pumI cunungu jutIn BeIen.
20
Chuufu Jucobgu RuqueItu pumpu shun
junun mun wuncutu IchI chI fun. Chuy
wuncumI cunun cu mu pIs musyu chI mun-
chI RuqueI chuy cho pumpu fuy cu shuntu.
21
RuqueItu pumpu shun cujpItu
uywu cuf IsfueIgu toIduntu IchI chI fun
Eduf tffIpu wush'gun mun.
22
Chuy-
cho tIyuy cup tIn wumfun Rubengu
pup nInpu uywuy cuj wufmIn BIIhu-
wun puu cuy cu fun. Chuytu muyuy cuf
pup nengu fIyupu fubyu fun.
3acobpa wamrancuna
(1Crn. 2.12)
Jucobpu oIIgu wumfun cunu cufun
chuncu Ishcuy.

23
Ieucho cujcunu cufun Ruben
muyuf, chuy pItu SImen, Iev,
Jud, Isucuf, ZubuIn.

24
RuqueI cho cuj cufun Jose,
Benjumn.

25
RuqueIpu uywuy nIn BIIhu cho
cujnu cufun Dun, NeftuI.

2
Ieupu uywuy nIn ZIIpu cho cujnu
cufun Gud, Asef.
Chuy wumfun cu nugu IIupun pIs cufun
Pudun-ufum cho yufej IIu.
Isaac waushan
27
Jucobgu uywu fun Mumfe puftI-
mun pup nIn Isuuctu fujuj. Mumfegu
cuycu fun Afbu sIud uupun cho. Afbu-
pumI jucuj jutIn cufun Hebfn. Chuy-
chmI Abfuhum pIs unuygu tIyu fun.
E

28
Puchuc pusuj chun cun (180) wutu-
yoj cuycu shun cho Isuucgu wuu fun.
29
Wuu cofgu uupu wuoj custun cu-
nu wun tIncojnu uywu cu fun. Wuu-
cup tIn wumfun cunu Esu wun Jucob
pumpu fun.
Esapita mirajcuna
(1Crn. 1.S454)
3

1
CuychmI IsquIf bI fuy cu fun
Esu pItu mIfuj cu nupu wIIIu-
pun. Esupugu jucuj jutIn cufun Edom.
2
Esugu muju chu cu fun Cununeu
wufmI cu nu wun:
F
EIn jutI yoj Het
funupu wumfun Aduwun; Heb funu
Anpu wumfun AhoII bu mu wun. Puygu
cufun ZIbeonpu wIII cun.
3
IsmueIpu
wumfun Busemut wun pIs muju chu cu fun.
Busemutgu cufun NebuIotpu puIn.
G
4
Esupu wufmIn Aducho cgu
wumfun cufun EIIfuz. Busemut cho
cujnu cufun ReueI.
5
AhoII bu mu cho
cujnu cufun Jes, JuuIum, Cofe. Puycu-
nugu Cunun puftI cho Esu tIyuy cup tI-
IIunnu yufI fun.
WuuguIn Jucobpu uupun cho tIyuy-

cu shun pItu wItI cuf Esugu uywu cu fun
GENESIS35 , 36
64
IIupun wufmIn cu nutu, wumfun cu nutu,
puywun tIyuj funu cu nu tu pIs pushu cuf-
cuf. Cunuun cho tIyuf tufI shun cujtugu
IIupuntu upucu fun.
7
WuuguIn wun
Ishcun chuy puchu IIu chgu mununu
tIyuytu puydI fun nu chu. Ishcunpu Imu-
uycun pIs uypu IIunu cufun. Puycunu
tIyu shun cujcho mununu guewu pIs
uypu fun nu chu uywun cunu mIcu nun-
puj.
8
Chuy npu Edom jutI yoj Esu
custu cu nugu IIupun uywu cu fun SeIf
puftI cho cuycuj jIfcu cu nu mun.
9
Esugu Edom funu cu nupu unuy
uwIIunmI. Edom funu cu nugu tIyu fun
SeIf puftI cho cuycuj jIfcu cu nu chmI.
10
Esupu wufmIn Aducho yufI fun
EIIfuz. WufmIn Busemut ch numI yufI-
fun ReueI.
11
EIIfuzpu wumfun cu nu numI cufun:
Temn, Omuf, Zefo, Gutum, Cenuz.
12
EIIfuzpu uywuy cuj wufmIn TImnu-
ch pIs AmuIec jutI yoj wumfun cufun.
Chuy cu nugu IIupun pIs cufun Esupu
jucuj wufmIn AdupItu mIfuj cu nu IIu.
13
ReueIpu wumfun cunu cufun:
Nuhut, Zefu, Sumu, MIzu. Puycu nu pIs
cufun Esupu jucuj wufmIn Busemut-
pItu mIfuj cunu.
14
Esupu wufmIn AhoII bu mu cho
cuj wumfun cunu cufun cuyno: Jes,
JuuIum, Cofe. AhoII bu mugu cufun
Anupu wumfun, ZIbeonpu wIII cun.
15
Esupu guechpu wumfun EIIfuzpu
wumfun cu nu pIs munduj cufun.
Puycunu cufun Temn, Omuf,
Zefo, Cenuz,
1
Cofe, Gutum, AmuIec.
Chuy munduj cu nugu IIupun pIs cufun
EIIfuzpu wumfun cu numI. Puycunu
munduj cufun Edom nusyun chmI.
Puycu nugu cufun Esu pu wun wufmIn
Adupu wIII cunmI.
17
Esupu wumfun ReueIpu wumfun-
cu nu pIs munduj cufun. Puycunu
cufun Nuhut, Zefu, Sumu, MIzu. Chuy
munduj cu nugu IIupun pIs cufun Esu pu-
wun wufmIn Busemutpu wIII cunmI.
18
Esupu jucuj wufmIn AhoII bu-
mupu wumfun cu numI munduj cufun.
Puycunu cufun Jes, JuuIum, Cofe.
AhoII bu mugu An jutI yoj funupu
wumfunmI cufun.
19
Chuy munduj cu nugu IIupun pIs
cufun Esu custumI. Puycu nu pItu
mIfuj cu numI Edom funu cunu cuycun.
20~21
Edom puftI mun Esu munu fuj
chuyup tIn chuy cho tIyu fun Hof funu-
cu numI.
Puycu nugu mIfu fun SeIf jutI yoj
funu pI tumI. SeIfpu wumfun cu numI
cufun Iotn, SobuI, ZIben, An,
DIsn, Ezef, DIsn. Puycu numI cufun
Hof funu cu nupu munduj nIn cunu.
22
SeIfpu wumfun Iotunpu wumfun-
cu nu numI cufun HofI wun Hemum.
Chuy nmI Iotunpu puIn cufun
TImnu.
23
SobuIpu wumfun cu numI cufun
AIvn, Munuhut, EbuI, Sefo, Onum.
24
ZIbeonpu wumfun cu numI cufun
Ajuwun An. Tuytun ZIbeonpu bffun-
cu nutu mIchIy cu shun chmI An tufI-
fun pucyutu chuquI jIfcu cho.
25
Anpu wumfun cunu cufun wufmI
oIIgu. OIIgu cujpu jutIn cufun DIsn,
wufmI cujpunu AhoII bumu.
2
DIsonpu wumfun cu nu numI cufun
Hemdn, Esbn, Itfn, Quefn.
27
Ezefpu wumfun cu numI cufun
BIIhn, Zuuvn, Acn.
28
DIsunpu wumfun cu nu numI cufun
Uzwun Afn.
29
Hof funu cu nupu munduj nIn cunu
cufun Iotn, SobuI, ZIben, An,
30
DIsn, Ezef, DIsn. Chuy funu cu-
nugu cudu-nun munduj cufun Hof
custu funu cu nu cho. Cudu custupu
jutengu munduj nInpu jutIn cushun-
nmI cufun. Chuy custu cu numI
shuynI-shuynI SeIf puftI cho tIyu fun.
Edom nasyuncho raycuna cashan
31
IsfueI nusyun cho fuy munu fuj
cuptInmI Edom nusyun chgu fuycunu
cufun. CuynmI chuy fuycunu cufun.
32
Juc fuy cufun Beofpu wumfun
BeIu. BeIupu mufcunmI cufun DInubu.
GENESIS36
65
33
BeIu wuup tIn numI Zefupu
wumfun Jobub fuy cufun. Puygu cufun
Bosfu mufcu pI tumI.
34
Jobub wuup tInnu puypu fuquIn
fuy cufun Husum. Puygu cufun Temn
mufcu pI tumI.
35
Husum wuup tIn numI fuquIn fuy
cufun Bedudpu wumfun Hudud. PuymI
Moub-wIchuy cho wuu chI fun MudIn
funu cu nutu. Hududpu mufcunmI cufun
AvIt.
3
Hudud wuup tIn numI fuquIn fuy
cufun SumIu. Puygu cufun Musfecu
mufcu pI tumI.
37
SumIu wuup tIn numI fuy cufun
SuI. Puygu cufun Euffu tes muyu
Idun cho cuycuj Reho bot mufcu pI tumI.
38
SuI wuuy cup tIn numI fuy cufun
Acbofpu wumfun BuuI-hunn.
39
BuuI-hunn wuuy cup tIn numI fuy
cufun Huduf. Puygu cufun Puu sIud-
pI tumI. Hudufpu wufmInpu jutInmI
cufun Mehe tu beI. Mehe tu beIgu cufun
Mutfed funupu wumfunmI, Mezuub
funu punu wIII cun.
40
Esu pItu mIfuj cu nupu custun cu-
nupu munduj nIn cunu cufun
TImnu, AIvu, Jetet,
41
AhoII bumu,
EIu, PInn,
42
Cenuz, Temn, MIbzuf,
43
MugdIeI, Ifum. Chuy munduj cu-
numI tIyu shun puftI chgu mundu fun.
Chuy n pIs chuy custu cunu tIyu shun
mufcu cu nugu munduj nInpu jutI IIun-
tumI upufun.
IIupun chuy funu cu nugu Edom funu-
cu numI cuycun.
3acobpawan
wamrancunapa wi!!apan
37

1
Jucob numI Ichungu tIyu cu-
fun pup nIn tIyu shun Cunun
puftI IIu cho.
2
CuychmI IsquIf bI fuy cun
Jucobpu, wumfun cu nupu wIIIu pun.
Jose chuncu gunchIs wutu yoj cush-
pun pup nInpu uyshun cu nutu cubfun-
cu nutu mIchej wuuguIn cu nu wun.
Uyshutu mIchej wuuguIn cu nugu cufun
BIIhu pu wun ZIIpupu wumfun cu numI.
Chuy wufmI cu nugu cufun Jospu
pup nInpu uywuy cuj wufmIn cu numI.
Josgu Imuy pIs pup nIntu wIIIuj chuy
wuuguIn cunu munu uIIItu fufu shun-
tumI.
3
IsfueIgu wumfun Jostu wuquIn
cuj wumfun cu nu pItu musmI cuyu-
fun uuquInnu cuycup tIn puy yufI shu
cuptIn. Chuyno cuyush punmI cuyuy-
IIu puj cumu fuj tnIcuntu fufu pu fun.
4
Pup nIn cuyup tInmI IIupun wuuguIn-
cunu Jostu umutuf chIquI fun. ChuymI
fubyu shu IIu pufIu puj pIs.
5
Juc cutI cho Jose suyu fun. Chuy
suyu shuntu wuuguIn cu nutu wIIIu pu-
fun. Chuufu wuuguIn cu nugu musfuj
chIquI cuf cu fun pIs.
WIIIu push pun

cuyno nIfun: Suytu musquI wIIIu-
p shuyquI-IIupu.
7
Suyushc fgu
cos chu cho cufcuy cu shun chtu. Rgu
mun jutu IIupun chI wuncu cuf cuy cush-
cun chI. Wuncuf cu shu cuycup tIn chI
nogupu cgu quIquI IIun IchI cuf cu-
shu. Chuufu gumcu nupu cgu nogupu
cujtu Int funpu tumu pu fuf umpuf cuf-
umpuf cuf fIspI tuy cu shu.
8
Chuyno wIIIu pup tIn wuuguIn cunu
nIfun: Chuu fugu gumchI cunquI puj
nogu cu nupu fuyn? Gumpu munuy nI-
quI ch chI nogu cu nugu cushuj?
Chuyno suyun cu nutu wIIIu pup tIn
wuuguIn cu nugu musfuj chIquI cuf c-
fI fun.
9
Chuy pItu yupuy pIs Josgu suyu-
fun. Chuy tu pIs wuuguIn cu nutu wIIIu-
pu fun: Cunun suyu shtu musquI
wIIIu p shuyquI-IIupu. Suyushc IntItu
quIIIutu chuncu juc goyIIuf cu nu tu wun.
Puycunu IIupun nogutu fIspI tu mush pun
umpuf cuy cu shu.
10
Chuy nmI Josgu suyu shuntu
wIIIu pu fun pup nIn tu wun wuuguIn-
cu nutu. Chuufu pup nengu Jostu
pIu cu fun: Gum Imutu tuj yufpun quI
nogu cu nu puj chuy suyu shuy quI wun?
Acsu nogu pIs mumuy quI pIs wuuguI-
quI cu nu pIs gumtu fIspI tu shuy quI puj?
nIf.
GENESIS36 , 37
66

H
37.11 Hech. 7.9.
I
37.28 Hech. 7.9.
11
Chuyno wIIIu pup tIn wuuguIn cu-
nugu fIyupu chIquI fun.
H
Pup nInmI
Ichungu yufpu chu coj Imup fuj
chuyngu wumf suyu shu? nIsh pun.
3osta wauguincuna ranticushan
12
Juc cutI cho Jospu wuuguIn cunu
uywu fun Shequem mun pup nInpu
uyshun cu nutu cubfun cu nutu mIchej.
13
ChuymI IsfueIgu wumfun Jostu
nIfun: WuuguI quI cu nugu Shequem-
chmI uyshun ch cu nutu fIcuy cun.
Aywu fIy cuy. RIcuy cu muy Imuno
cuycu shun tu pIs.
Chuyno nIptIn Jose nIfun: Au pup,
uywu shuj nIf.
14
Chuufu pup nIn
nIfun: Aywu fIy cuy ufI ju. RIcuy-
cu mun quI Imuno wuuguI quI cunu
cuycu shun tu pIs, uyshun ch cunu Imuno
cuycu shun tu pIs. CutI muf numI wIIIu-
mun quI Imuno cufcuy cu shun tu pIs.
Chuyno nIfmI wumfun Jostu cuchufun
Hebfn pumpu cho cuycu shun pItu.
Chuufu Josgu uywuf Shequem-
mun chuyu fun.
15
Chuy cho puntu cu shu
pufIy cup tInnu juc funu tufIf cuf Jostu
tupu fun: Imutu tuj ushIy cun quI? nIf.
1
Chuufu Jose nIfun: Wuugu cu nu-
tumI ushIyc. Gum munu chu musyun-
quI muycho wuugu cunu uyshun cu nu-
wun tIyuy cu shun tu pIs?
17
Chuyno nIptIn funugu nIfun:
CuypI tugu muynumI uywu cu shu.
Dotn puftI mun uywu cuy cun nejtumI
muyushc.
Chuyno nIptIn Dotun mun uywuf
wuuguIn cu nutu tufI fun.
18
WuuguIn cu-
nugu Jostu fejsI fun cufutu uywuy cuj-
IIu tunu. Munu fuj chuyup tIn pufIu cu fun
wuuy c fu chI nun puj.
19
JucnIn-jucnIn nInu cu fun: Tug
fIcuy suyuy nIn wun musyuj.
20
Wuuy-
c fu chI shun. NIfcuf psu mun cuchuf-
p fI shun cuef pun munu tufI c nun puj.
Pup nIn ch tugu nIshun JIfcu unImuI-
chufI mIcu cuf cu shu nIf. Chuyno
fufup tIn chI m suyu shun n chush
cungu.
21
Chuyno pufIu cuy cujtu wIyuf
Rubengu mIchush pun nIfun: Amu
wuu chI shun chu.
22
Amu yuwuftu
mush tu shun chu ufI. Chuypu fuquengu
cuy chun yuj cho cuycuj psu mun
wIuf p fIy. QuIquI quI cunu Ichungu
umu wuu chIy chu!
Chuyno nIfun Rubengu wuuguIn-
cu nu pItu Jostu suIbuytu munuf.
Yufpu fun pucuyIIupu psu pItu jofguf-
cuf pup nIn mun cutI cuy nInun puj.
23
WuuguIn cunu cujmun Jose chuyuy-
cup tIn chufI p cu fun. IojtI pu fun pup-
nIn fufu pu shun tnIcuntu.
24
NIfcofgu
wIuf p fI fun yucun chuquI shu cuycuj
psu mun.
25
WIuf p fIf mIcuf jumu-
cuy c fI fun.
Chuy pItu fIcu fun juc fpu IsmueI
funu cunu uywuy c mojtu. Puycu nugu
uywuy c mu fun uchcu cum IIun cu nu-
wun nIgu syun cufgu shu. GuIuud pItu
upuf cuy cu fun peff mItu, buIsumutu,
mffutu. Chuy cu nu tugu EgIptu munmI
funtI coj upuy cu fun.
2
Chuufu Judgu wuuguIn cu nutu
nIfun: Nogun chI munumI Imutu-
pIs chus quI shun p chu wuuguIn chtu
wuu chefgu. Wuuf cu chefgu Munu
musy chu nIytumI yufpuf cuy cun-
ch pIs.
27
Chuypu fuquengu tuguy
nIgu syun tI cu nutu funtI cuy c fI shun.
Wuu chI nun ch tugu yuwuf-musIn-
chmI cunpIs.
Chuyno Jud nIshungu wuuguIn-
cu nu puj uIII cufun.
28
Chuufu Jostu
psu pItu jofguf c fIf IsmueI funu cu-
nu mun wuuguIn cunu funtI cuy c fI-
fun. Puycunu pgu fun Jos puj Ishcuy
chuncu (20) gueIIuytu. Chuy n pumI
Jos tugu EgIptu mun upucu fun. Apuj
IsmueI cu nugu cufun MudIun pI tumI.
I

29
Chuy pItu psu mun Ruben cutI-
fefgu Jostu munu tufI fun nu chu.
Munu tufIf fIyupu IIuquI cush pun
GENESIS37
67
fpun tu pIs fuchI fI fun.
30
WuuguIn cunu
cujmun cutIy cuf puycu nutu nIfun:
Chuy wIu shuy quI psu cho chIugu
munumI cunnu chu. Cunun Imutu tuj
fufu shuj?
31
Chuy n pumI puycu nugu cubfu-
muII wutu pIsh tu fIy c fIf yuwuf nIn-
wun tpu chI fun Jostu guechu shun
tnIcun mun.
32
Chuyno fufuf c fIf
tnIcutu pup nIn mun upuchI fun.
ApuchIf cuyno wIIIu chI fun: Cuy
fputu chun yuj chmI tufIsh c cunu.
M fejsIy wumfuy quIpu fpun chush,
jucpu chush? nIf.
33
Wumfunpu tnIcuntu fejsIf cuf
Jucobgu nIfun: Cuygu wumfpu
fpun chuj! TIncup tIn chufI wumf
Jos tugu jIfcu unImuI mIcu cuf cu shu.
GENESIS37
Ismuel nigu syun ti cunu (Gen. S7.2S)
68

J
38.8 Deut. 25.56.
34
Chuufu Jucobgu jInun fu jutI-
fuy cu shun fpuntu fuchI fI fun. NIfcuf
guchgu fputu jutI cu fun wumfuntu
unuy cumu Itu nun puj. Wumfun wuu-
shun pItu unuy cumu wugu IIuf goy cu-
fun.
35
IIupun wumfun cunu wufmI cuj,
oIIgu cujpIs shogu fun. Ichungu munu
munu fun chu muygun shogu nun tu pIs.
Wumfunpgu umutuf wuguj. Chuyno
wugush punmI cuyno nIfun: Wumftu
Itu shuj Imuy pIs wuu n cu mumI,
wuuf tIncu n cumu.
3
Jostu funtej MudIn funu cu nu-
numI EgIptu mun chuyuy cu chIf Jostu
funtI cuy c fI fun PotI fuf jutI yoj funu-
mun. Chuy funugu cufun fufuonpu
munduj suId funmI. Fufuonnu cufun
EgIpto nusyunpu munduj nIn.
3udpawan !!umchuynin
Tamarpa wi!!apan
38

1
Chuy wIchun Judgu
wuuguIn cu nu wun IwuI tIyuy-
cu shun pItu shuy nI yuf uywu cu fun HIfu
jutI yoj funupu wusIn mun puycunu
cujcho tIyu nun puj. HIfugu AduIum
mufcu pI tumI cufun.
2
Chuy cho tIyush-
punmI Judgu Cununeo funu Shu
jutI yojpu wumfun wun muju chu cu fun.
3
Chuy pItu wufmI guesh yuj fIcu cufnu
oIIgu wumfutu guesh yu cu fun. Guesh-
yu cup tIn wumfupu jutIntu chufu pu fun
Ef nIsh pun.
4
Yupuy oIIgu wumfun
cufun. Chuy wumfunpu jutIn tunu
chufu pu fun Onn nIsh pun.
5
Chuy-
pI tu pIs yupuy juc wumfun cufun fuj.
Chuypu jutIn tumI chufu pu fun SeIu
nIsh pun. Chuy cuj wumfungu yufI fun
Jud QuezIb mufcu cho tIyuy cup tInnu.
Judgu guechpu cuj wumfun Eftu

muju chu fun Tumuf jutI yoj wufmI wun.
7
Ichungu T D fIcup tIn Ef cufun
juchu yoj funu. ChuymI T D
cumu c chI fun puy wuu nun puj.
8
Chuufu, Judgu Efpu shuII cun
Onun tunu nIfun: WuuguI quIpu
bIy dun wun gumnu tIyuy.
J
Chuufu
puycho yufej wumfuy quI cungu
wuuguI quIpu wumfun nnu. Chuy-
n pumI wuuguI quIpu jutIn pIs munu
gongu cun gu chu.
9
Onn musyu fun wumfun cush pun-
pIs puypu jutIntu munu upunun puj
cushuntu. ChuymI wuuguInpu bIy-
dun wun cucu shun fu jofgu fIf juwu-
mun jutu fu chej. Onungu chuyno fufu-
fun wumfun yufIf wuuguInpu jutIntu
upununtu munu munufmI.
10
Chuyno
Onn fufu shun T D
munu uIII cufun. ChuymI puypIs wuu-
nun puj Tuytu DIos cumu c chI fun.
11
Ishcuy cuj wumfun cunu chuyno
wuup tIn Judgu yufpu fun wumfun
SeIu pIs Tumuf wun cucush pun wuu-
nun puj cushuntu. ChuymI Judgu
wumfun SeIu wun tIyu chIytu munu
munuf yuchuyIIupu Tumuftu cuyno
nIfun: Wumf SeIu msu yu shun-
cumu tuytuy quIpu wusIn cho bIy du IIu
cucuy. Suyfun chuyno nIptIn Tumufgu
cutI cu fun tuytunpu wusIn mun.
12
Chuy pItu unuy IIu tugu Judpu
wufmIn wuu fun. Wuup tIn Itu fun.
WufmIntu Ituytu cumIIf cuf numI
uywu fun TImnut mufcu mun. Chuy-
chmI uysh fun cunu mIIIwu futuy cho
cufcuy cu fun. Chuy mun uywup tInmI
fejsI nu cu shun AduIum mufcu funu
umgun HIfu jutI yoj Judtu uyw shI-
fun.
13
Tumuftu wIIIu fun suyfun Jud
mIIIwu futoj TImnut mufcu mun
uywuy cu shuntu.
14
MusyufmI bIydu
cuy fpuntu fucu cu fIy cuf shucu tu cu-
nuntu shucu tu cuf cu fun munu fejsI-
nun puj. NIfcuf uywuf jumu cuy cu fun
EnuIm mufcu mun yuycunu nnI-
mun. Chuygu cufun TImnut mufcu-
mun uywunu nnI uywuj cho. Chuyno
Tumufgu fufu fun SeIu fucunu cuycup-
tIn suyfun Jud puywun munu tIyu-
chIp tIn.
GENESIS37 , 38
69
15
Cfun chupu shu wufmI jumu-
fuy cujtu fIcuf Judgu yufpu fun
gueIIuy cushu funutu chus quej wufmI
cushuntu.
1
WufmItu fIcuf nnInpu
uywuy cu shun pItu uywu fun wufmI
cujmun. IIum chuy nIn cushuntu
munu musyush pun cuyno pufIu pu fun:
Gumwun cucush wun chu u munu-
chu? nIf.
Chuyno nIptIn wufmI nIfun:
Imutu tuj pgu mun quI mun gumwun
cucu shugu?
17
ChuymI Judgu nIfun: Uysh cunu
cujpItu juc cubfu-muII wutu upuchI mu-
shuy quI nIf.
Chuufu wufmI nIfun: Ichungu
fusunpu upuchI m nuy quI cumu
ImuIIuy quI tu pIs juguI p muy.
18
Chuyno nIptIn Jud tupu fun:
Imutu juguI p n tu tuj munun quI?
Chuufu wufmIgu nIfun: SIIuy quItu
wutun tIntu, uptu fuy cu shuy quI bustun-
nI quI tu wun.
Chuyno nIptIn Judgu nIshun cu-
nutu uptu pu fun. NIfcuf chuy wufmI-
wun cucu fun. Chuy cujIIunu wufmIgu
guesh yuj fIcu cu fun.
19
NIfcuf Tumufgu
wusIn mun cutIy cuf shucu tu cu shuntu
jofgu fIf bIydu cuy fpun tunu jutI cu-
fun.
20
Chuy pItu Judgu umgun AduIum
funu wun upuchI fun cubfu-muII wutu
wufmI chus quIf cuf Jud putu qu-
du chI shun cu nutu cutIy cu chI nun puj.
Cubfu-muII wutu upuj funugu chuy
wufmItu munu tufI fun nu chu.
21
Chuufu
chuy mufcu cho tIyuj funu cu nutu
tupu cu fun: Muytuj cuy EnuIm cho
gueIIuy puj funutu chus quej wufmI,
nnI psunu uupun cho cuycuj? nIf.
Chuyno tupu cup tIn chuy cho tIyuj
funu cu nugu nIfun: Cuychgu munumI
cushu chu gueIIuy puj funutu chus quej
wufmIgu.
22
Chuyno funu cunu nIptIn Jud
cujmun cutIy cuf wIIIu fun: Chuy
wufmItu munumI tufIsh c chu. NIfcuf
chuy cho tIyuj funu cu nu pIs wIIIu mu shu
Cuychgu p wufmI pIs gueIIuy puj
funutu chus quej munumI tIyun chu
nIfmI.
23
Chuufu Jud nIfun: Chuu fugu
jInu upucu chun pIs. Chuypu tupu cu chu-
shugu funu cu nu pIs usIp mush wunmI.
Nogugu cubfu-muII wutu upuchIsh cmI.
Ichungu gum uywuf munu tufIsh cun-
quI chu.
24
Chuy pItu quImsu quIIIu tuno Jud-
mun funu cunu shumu fun wIIIu nun puj:
IIum chuy nI quI Tumufgu juc funu-
wunmI cucu shu. Cunungu guesh yuj-
numI cuycun nIf.
Chuufu Judgu nIfun: WusIn pItu
juwu mun jofguf cuf fupuy c fu chIy!
25
Wuu chI nun puj upuf cuy cup tIn
wufmIgu suyfun Judtu wIIIu chI fun
cuyno nIsh pun: Cuy chufuy cu sh cu-
nupu duyun pu tumI guesh yuj cuyc.
M fejsIy! M pIpu shI cuy sIIugu
wutun tIn chuyno cuy bustun pIs.
2
Chuufu Judgu fejsIf cuf nIfun:
Puygu munumI juchu yoj chu! NogumI
Ichungu juchu yoj c wumf SeIu wun
munu muju chu sh pItu. Y chuy pI tugu
Jud mununu musgu Imuy pIs IIum-
chuy nIn wun cucu fun nu chu.
27
Guesh yu cush pun Tumufgu guesh-
yu cu fun mIIIIshtu.
28
YufIytu ucuy cu-
shun cho juc cgu muquIntu jofgu fu mu-
fun. Chuufu puft fugu pucu jIu wun
muquIntu wutu puf cuf nIfun: Cuy
cujmI fImfu IIoj shI mu shu.
29
Ichungu
jInun fu muquIntu cutI chI cuf cu fun.
YufIf nugu fImfu yufI fun wuuguIn
cuj. ChuymI puft fugu nIfun Imun-
pu fuj cuygu uupunpu psu mushu!
nIf. Chuy pI tumI jutIntu chufu pu fun
Fufes nIf.
30
Guepun tu fuj yufI fun pucu
jIu wun muquIn wutu shu cgu. Chuypu
jutIntu chufu pu fun Zefu nIsh pun.
Potifarpa warminpa y
3ospa wi!!apan
39

1
Jostu funtej IsmueI
nIgu syun tI cu nugu EgIptu-
mun chuyu chI fun. Chuy chnu
GENESIS38 , 39
70

K
39.2 Hech. 7.9.
L
39.21 Hech. 7.9.
funtI cuy cu fun PotI fuf jutI yoj funu mun.
PotI fufgu cufun fufuonpu suId fun-
cu nupu munduj cupI tun nIn.
2
T
D Jos wun Imuy pIs cuycu fun.
K

ChuymI EgIptu cho putfun nInpu wusIn-
cho tIyup tIn Imu fufu shun pIs IIupun
uIII cufun.
3
Chuufu putfun nIn musyu-
fun Jos wun T D cuycu shuntu.
4
IIupun fufu shun pIs uIII cuptInmI
Jos tugu putfun nIn umutuf cuyu-
fun. Chuy n pumI Jos tugu putfun nIn
chufu fun wusIn cho puy cupu fuI nIn
cunun puj. IIupun chufu shun cujcu nu-
tugu Jospu munuy nIn munnu cuchuy-
cu fun.
5
Jospu munuy nIn mun PotI fuf
IIupun chufu shuntu cuchuy cu shun
junuj pItu-puchu T D PotI-
fuftu Imuch pIs mus uIIInu yunu pu fun.
ChuymI Imu-uycun pIs uchcu yu fun.
MIcuy nIn pIs sumuj wuyu fun.
PotI-
fufpu wusIn cho Jose cuptengu PotI fuf
mununu Imun p pIs yufpu fuj nu chu.
Josgu cufun cumu fuj msu.
7
ChuymI
unuy cu munu Jose tIyuf cup tIn putfun-
nInpu wufmengu puywun cucuytu
munu fun. ChuymI juc junuj cho Jostu
nIfun: Nogu wun cucu shun nIf.
8
Chuufu Josgu munu munush pun
nIfun: Putfun ngu IIupun tumI cuycho
cujtu fIcu n puj nogutu cuchu p mu shu.
Nogu cuycho cuptgu wusIn cho Imu
fufuy nIn cuptIn pIs munumI yufpu-
f nun cunchu.
9
Cuy wusIn cho cujtu
IIupuntu fIcu n pmI cuchu p mu shu.
Gumtuwun-cumumI Ichungu munu
cuchu p mu shu chu. Chuyno cuycup-
tengu Imun pu tuj munu uIII tugu
putfun npu contfun fufuy c mun?
Imun pu tuj DIospu contfun fufuy c-
mun?
10
Putfun nInpu wufmengu wufun-
wufunmI Jostu gutI fuj Nogu wun
cucu shun nIsh pun. Putfun nInpu
wufmengu munuj uupu IIun cho Jose
cuyc nuntu. Ichungu Jose munu csu-
puj chu.
11
Juc junuj cho Josgu wusI mun
yuycu fun ImupIs fufuy nIn cu nutu
fufu nun puj. Chuy fugu chuy wusI-
cho munu pIpIs cufun chu.
12
ChuymI
putfun nInpu wufmengu Jospu fpun-
pItu chufIf cuf nIfun: Cunun nogu wun
cucu shun nIf. Chuufu Josgu fpuntu
cuchu fIy cuf cffIyIIupu wusI pItu IIoj-
shI fIy cu fun. Chuufu wufmIgu Jospu
fpuntu uptu fuy cuf qudu cu fun.
13
Jose chuyno fpuntu cuchu fIy-
cuf cffIy IIu uywu cup tIn
14
jInun fu
guyu cu fun wuquIn cuj uywuy nIn cu-
nutu cuyno nIf: MusquI fIcuy! Hebfeo
funutu funtIf cuf fun upup mush cun-
chI bufIu cu m nun ch puj. ChufI pu cu-
muytu munu shu. Chuufu guyu cushc
IIupun cuII ppu.
15
ChuymI puygu
cffIyIIupu guesh pIf shucu mu shu
fpun tu pIs cuchu fIy cuf.
1
Chuy pItu Jospu fpuntu chuy
wufmI chufu fun funun chuyu mu nun-
cumu.
17
Uywuy nIn cu nutu wIIIu shun-
n IIu funun chuyu mup tIn pIs wIIIu fun:
Chuy funtI shuy quI hebfeo funugu
cuuf t mun yuycuy cu muf chufI pu cu-
muytu munu mu shu.
18
Chuufu nogugu
IIupun cuII ppu gupu fushc. ChuymI
cuycho fpuntu cuchu fIy cuf guesh pIf
IIoj shI fuy cu mu shu.
19
Chuy uywuy nI-
quegu chuy nmI fufu mu shu.
Chuyno wIIIu pu shuntu wIyuy cuf
Jospu putfun nengu fIyupu fubyu fun.
20
ChuymI Jostu chufIf cofgu fufuontu
sIfbej cu nu IIu wIch gu fuy cu shun cufsII-
mun wIch gu chI fun. CufsII cho cuptIn-
pIs
21
T D Jos wun cufmI
L

Imuch pIs yunu pu fun. Chuy n pumI
cufsII cho cuyduj funu pIs puytu uIII
fIcu fun.
22
Chuufu cufsII cho cuydgu
IIupun pf su cu nutu Jospu munuy-
nIn mun juguI pu fun. ChuymI Josnu
munduj Imutu pIs chuy cho fufu nun-
puj cujtugu.
23
Jos wun T D
cuptInmI puytugu Imu fufu shun pIs uIII
IIoj shI puj. ChuymI Jospu muquIn cho
GENESIS39
71
cujtugu cufsII cho cuyduj funu munu
yufpu fuj nu chu.
Imapaj suyuncuna
cashantapis 3os wi!!ashan
40

1
Chuy pItu unuy IIu tugu EgIp-
tupu munduj nIn fufuon mun
bnutu upupuj wun tuntutu fufgu
munduj nIn fufuonpu contfun fufu fun.
2
ChuymI fufuongu fIyupu fubyu fun
chuy Ishcun munduj cu nu puj.
3
Chuy-
n pumI puycu nu tugu pfsu upuchI fun
suId fu cu nupu cupI tun nInpu wusIn cho
cuycuj cufsII mun. Jos pIs chuy cufsII-
cho cuycu fun.
4
Chuufu chuy cupI tungu
Jostu nIfun chuy funu cu nutu fIcu-
nun puj. Chuy funu cu nu pIs unuy cumu
cufsII cho goyu fun.
5
Juc chucuy fufuontu bnu upupuj-
wun, tuntutu fufgu cudu-nun
jucntu-cumu suyu fun. Cudu-nun
suyu fun quIquIn cunu Imun pIs
cunun puj.
Tutu fIcuj uywuf Jose tufI-

fun IIuquI shu cufcuy cujtu.
7
Chuufu
Josgu tupu fun: ImunIf tuj gumcu-
nugu fIyupu IIuquI shu cufcuy cun quI?
nIf.
8
Suyush c cu numI. Cuychgu munumI
pIpIs cunchu chuy suy cunu Imupuj
cushun tu pIs wIIIu p m nun puj.
Chuyno nIptIn Jose nIfun: Suyu-
cu nu tugu Tuytu DIos IIumI musyu chI-
mun chI Imupuj cushun tu pIs! M Imutu
suyu shuy quI tu pIs nogutu wIIIu p muy.
9
Chuufu fufuon mun bnutu upupuj
funugu Jostu cuyno wIIIu pu fun:
Nogugu suyuy n cho fIcushc bus
yfu tumI.
10
Chuy bus yfu cuycu-
shu quImsu fmu yoj. Chuy fmu cunu
chIII guIf cuf jucIIu wuytu shu. NIfcuf
wuytun cunu tIcfu cu fI shu pogu shu
bus munnu.
11
Nogunu uptu fuy cushc
fufuonpu bsuntu. Chuy uptu fuy cu sh
bsu mun bustu gupchIf cuf fufuontu
mucyuy cushc.
12
Chuyno wIIIu pup tIn Jose
nIfun: Gumpu suyuy quegu cuyno
cunun pmI: QuImsu fmu cu nugu
quImsu junujmI.
13
FufuonmI cunun-
pItu quImsu junujtu cuy cufsII pItu
gumtu jofgu shun quI puj. NIfcufmI
cush gun chufu shun quI puj uuputu
ufushuy quI mun. Chuufu uupu tu nmI
yupuy fufuon mun bnutu upupun quI-
puj.
14
Nogu nIshno IIupun cuptengu
nogutu yufp mun quI ufI. Fufuontu
fuwuy cun quI nogu cuy cufsII pItu IIoj-
shI n puj.
15
Nogu tugu hebfeo funu cunu
tIyu shun pI tumI suwuypu upumu fun.
MunumI Imu munu uIII tu pIs fufush c-
chu cufsII cho cunpgu.
1
JucnInpu suyuntu uIII tuno
wIIIup tIn tuntu fufuj pIs Jostu nIfun:
CuynmI nogugu suyushc: Um
junun cho chufu fuy cushc yufuj IIu
tuntutu quImsu buIuy cunus tu cu nu wun.
17
Junun cujchnu cuycu shu fufun
mIcu nun puj tucuy-nIfuj pustII cunu.
Ichungu uchcu bIcunu uywuf cu mufmI
chuy buIuy cunus tu pItu mIcuf cuy cu-
shu.
18
Chuufu Jose nIfun: Gumpu
suyuy quegu cuyno cunun pmI:
QuImsu buIuy cunus tu cu nugu quImsu
junujmI.
19
Cunun pItu quImsu junuj-
tumI gumtugu guefu cho fufun mutI-
chI shun quI puj. Guefu cho wufcu fup tI-
quImI bIcunu shumongu uychuy quItu
mIcu nun puj.
20
Chuy suyu shun cu nutu Jose wIIIu-
pu shun pItu quImsu junuj tugu fufuonpu
dIyun cufun. Chuufu fufuongu fIstutu
fufu fun IIupun chuy cho ufoj funu-
cu nu wun gotu f nun puj. IIupun
funu cu nu wun gotuf puy cu shun-
cho cufsII pItu upuchI mu fun tuntutu
fufujpu y fufuon mun bnutu upupujpu
munduj nIn cu nutu.
21
Bnutu fufuon-
mun upupuj tugu cutI chI fun uuputu
ufushun mun. Chuu fugu fufuon mun
yupuy bnutu upupu fun.
22
Tuntu fufuj-
tu numI Ichungu Jose wIIIu pu shun n IIu
mutI chIsh pun wufcu chI fun.
23
Chuy-
pIs fufuon mun bnutu upupgu Jostu
munu yufpu fun chu.
GENESIS39 , 40
72
Faraonpa suyun imapaj
cashantapis 3os wi!!ashan
41

1
Chuy pItu Ishcuy wututu
fufun suyu fun. Suyuy-
nIn cho puy IchI fuy cu fun NIIo muyu
cuntun cho.
2
IchI fuy cu shun cho fIcu fun
NIIo muyu pItu gunchIs wefu wcu cunu
IIoj shI mojtu. IIoj shIf cuf wcu cu nugu
muyu cuntun cho guewutu mIcuf cuy cu-
fun.
3
Chuy wefu wcu cu nupu guepun-
tu numI IIoj shI mu fun pusuypu uyu
meIu nuy puj gunchIs wcu cunu. NIfcuf
chuy cu nu pIs IchI cuy c fI fun wefu
wcu cu nupu uupun mun.
4
Chuy pI tugu
uyu tuIIu IIun wcu cunu mIcu cuf c fI-
fun chuy wefu wcu cu nutu.
Chuytu suyuy cu shun pItu fufuongu
fIcchu fuy cu mu fun.
5
NIfcuf yupuy
puu c cu fun. Chuy ch pIs yupuy
suyu fun. RIcu fun juc yfu IIu pItu
gunchIs puIIgu fgu cunu wIuy cujtu.
Chuufu Isp ju cunu cufun cuyuy IIu puj
jutu suj.
Chuy uIII Isp ju yoj fgu cunu

wIu mu shun supIn pItu chIII guI mu shu
yupuy gunchIs puIIgu munu uIII fgu-
cunu. Chuy fgu cu nugu cufun chun-
yuj pItu shumoj wuyfu wun chuquI shu.
7
Chuy shunuy wun yuf'guypu chuquI-
shu fupu tu shu Isp ju cu nugu mIcu cuf-
cu fun uchcu wuyuy nI yoj cuyuy IIu puj
Isp ju cu nutu.
Chuytu suyuy cu shun pItu fufuongu
fIcchu fuy cu mu fun. TuntI yu cu fI fun
suyuy nIn cho fIcu shuntu.
8
Chuy
suyu shun tutugu fIyupu yufpu chu cu-
fun. Chuyno yufpu chu cufmI guyu-
chI mu fun EgIpto nusyun cho cujtugu
IIupun musyu coj cu nutu, yuchuj cu nutu
puy cujmun shumu nun puj. IIupun
chuyu mup tIn suyu shuntu fufun
wIIIu pu fun. MunumI muygun musyu-
coj cu nu pIs musyu fun chu chuy suyun
Imupuj cushun tu pIs.
9
Chuy fmI fufuon mun bnutu
upupgu nIfun: Cunun fmI yufpf
cufsII cho wIch gu fu shtu.
10
Tuytu
fufun, gum fIyupu fubyush puy quImI
nogu tu wun tuntu fufujtu upuchI mu fuy-
quI cupI tunpu wusIn cho cuycuj cufsII-
mun.
11
Chuy cufsII chmI juc chucuy
tuntu fufuj suyu fun. Chuyno nogu-
pIs suyuf. Cudu-npu suy cunu
cufun Imun pIs quIqu cunu cun puj.
12
Chuy cufsII chmI juc hebfeo msu-
wun IwuI cuf. Puygu cufun cupI tunpu
uywuy nIn. Chuy msu tumI nogu cu-
nugu wIIIu puf Imutu Imuno suyu-
shu tu pIs. Chuufu puynumI wIIIu mu fun
Imu psu m nun puj suy cunu cushun-
tu pIs.
13
Chuy pI tugu IIupun pIs cufun
puy wIIIu mu shun n IIu. Nogu cutIf
ufush mun. Tuntu fufuj tunu wufcu chI-
fuy quI.
14
Chuyno wIIIuy cup tIn fufuongu
cufsII pItu Jostu jInun fu jofgu chI mu-
fun. CufsII pItu jofgu fu mup tIn Josgu
shupfuntu ufItucufun. Rpuntu fucu cu-
fIf fufun cujmun uywu fun.
15
Chuufu Jostu fufun cuyno nIfun:
Nogu suyu shtu pIpIs munumI
Imupuj cushun tu pIs tuntI yuytu cum-
pu cu shu chu. GumpmI muyushc
suyu shun cu nutu wIIIu p shup tI quegu
Imupuj cushun tu pIs musyuf wIIIu shuy-
quItu.
1
Chuyno nIptIn Jose nIfun:
MunumI nogu chu musy suyu cunu
Imupuj cushun tu pIs. Chuypu fuquengu
DIosmI tuntI yu chI mun. Puy yufpuytu
gomup tIn fmI nogugu gumtu wIIIu-
shuy quI Imupuj suyuy quI cushun tu-
pIs.
17
Chuyno nIptIn fufuongu Jostu
cuyno wIIIu pu fun: Suyuy n cho
IchI fuy cushc NIIo muyu cuntun cho.
18
Chuy cho cuycup tmI muyu pItu IIoj-
shI mu shu gunchIs wefu wcu cunu.
IIoj shIf cu mofgu mIcuf cuy cu shu ututu-
cunu chuu pIn cho.
19
Chuy pItu guepuntu
yupuy IIoj shI mu shu gunchIs wcu cunu
pusuypu uyu meIu nuy puj. Cuy EgIpto
nusyun chgu chuyno meIu nuy puj
wcu cu nutu munumI Imuy pIs fIcush c-
chu.
20
Chuy uyu meIu nuy puj wcu cu-
nugu mIcu cuf cu shu wefu wcu cu nutu.
GENESIS41
73

M
41.40 Hech. 7.10.
21
MIcu cuf cuf pIs chuy wcu cu nugu
munumI uIIchu cu shu chu. MeIu nuy puj
uyu cushun n IIu cufcuy cu shu. Chuytu
suyuy cu sh pItu fIcchu fuy cu mushc.
22
Puu c cuf yupuy suyushc.
Chuy cho fIcushc juc fgu yfu IIu pItu
gunchIs puIIgu fgu cunu uIII wuyuy-
nI yoj cuycujtu.
23
Chuypu guepun tunu
yupuy wIu mu shu gunchIs puIIgu
Ispju pusuypu chuquI shu gush chu IIu,
chun yuj pItu shumoj wuyfu wun fupu-
tu shu.
24
Chuy chuquI shu Isp ju cunu,
mIcu cuf cu shu uuputu uIII wIu moj
fgu Isp ju cu nutu. Chuyno suyu sh-
cu nu tumI nogugu wIIIu pushc IIupun
musyu coj cu nutu. Ichungu munumI
muygun pIs tuntI yu shu chu chuy suyu-
sh Imupuj cushun tu pIs.
25
Chuyno wIIIu puy cup tIn Josgu
fufuontu cuyno nIfun: Ishcun suyu-
shuy quI pIs juc suyu n IIumI cuycun.
Gumtugu DIosmI fIcu chIshu-cushun quI
puy Imuno fufu nun puj cuycu shun-
tu pIs.
2
Chuy gunchIs uIII wcu cu-
nugu gunchIs wutumI. Chuyno chuy
gunchIs uIII wuyuy nI yoj wIu moj uIII
Ispju fgu cu nu pIs gunchIs wutu IIumI.
27
WuquIn wcu cu nupu guepuntu
IIoj shI moj uyu meIu nuy puj wcu cu-
nu pIs yupuy gunchIs wutu p numI.
Chuyno wuquInpu guepunpu wIu moj
yuf'gu shu fupu tu shu gush chu Isp ju pIs
yupuy gunchIs wutu pmI. Chuy cu-
nugu Ishcun pIs cuycun gunchIs wutu
muchuy cunu IIun pmI.
28
Cuy wIIIu sh cu nugu IIupun pIs
nIsh nmI cungu puj. DIosmI gumtu
musyu chIshu-cushun quI Imuno fufu-
nun puj cuycu shun tu pIs.
29
GunchIs
wutumI Intfu EgIpto nusyun cho
Imu-uycu mIcuy pIs fIyupu wuyon gu-
puj.
30
Chuy pItu yupuy gunchIs wutu
cujchmI Ichungu fIyupu muchuy
cungu puj. Cuy EgIpto nusyun-
cho mIcuy fIyupu wuyu shuntu
munumI pIpIs yufpun gu p chu. Chuy
muchuy wungu munumI ImupIs cungu-
p chu.
31
FIyupu muchuy cuptInmI
umutuf mIcuy wuyu shun pIs munu
ImuIIun pIs qudun gu p chu.
32
Gumgu
Ishcuy cutI pIs suyush cun quI fusunpu
chuyno cunun puj cujtumI. DIosmI
chuyno fufu nun puj cuycun. Munu pIs
uyc IIu tu numI fufungu.
33
Munu fuj chuyno cuptIn gum
ushIn quI mun juc funutu musyuj-
yuchujtu. Chuy funu tunu numfun quI-
mun cuy EgIpto nusyun cho Imutu pIs
fufu chI nun puj.
34
Chuy n pIs Intfu
EgIptu mun chufun quI mun uchcu
gobef nu dof cu nutu. Puycu nunu nusyun-
cho mIcuy wuyojtu shun tu chengu.
GunchIs wutu mIcuy umutuf wuyu shun
wIchun cudu pIchgu uffbu fgu pItu
juc uff butu-cumu shun tu chI mun-
quI.
35
Chuy shun tu shun tugu IIupun-
pIs chufungu gumpu munuy nI quI cho
cunun puj. SIud cu nu mun chufungu
muchuy cuptIn chuytu mIcuf funu cunu
cuwu nun puj.
3
Chuyno chufuy cup tIn
fgugu chufu f congu gunchIs wutu
muchuy cuptIn cuy nusyun cho yufguy-
wun funu cunu munu wuu nun pmI.
Egipto nasyuncho
3os mandaj cashan
37
Jose chuyno nIshun uIII cufun
fufuon puj, wuquIn uutofI d nIn cu nu p-
pIs.
38
ChuymI fufuongu uutofI d nIn-
cu nutu nIfun: Juc funutu tufIsh wun-
chu fuj puytuno DIos yunu pup tIn uIII
yufpuy nI yojtu? nIf.
39
NIfcuf Jostu fufun nIfun:
Gumtugu DIosmI IIupun chuy cu nutu
musyu chIshu-cushun quI. ChuymI cuy
nusyun chgu gumpItu mus musyuj-
yuchuj funu munu cunchu.
40
Cunun pI-
tugu cuy nusyun cho mufcu cu nu cho tIyuj
IIupun funu cu nu pIs gum nIshuy quI tumI
Imutu pIs fufungu. Cuy puIu sy cho cujtu-
pIs gumpu munuy nI quI munmI chuf.
M

Nogu IIumI gumpItu musgu cushuj
GENESIS41
74

N
41.54 Hech. 7.11.
O
41.55 Juun 2.5.
P
42.2 Hech. 7.12.
cuy nusyunpu munduj nIn cuynpu.
41
GumtumI cunun fu chuf Intfu
EgIpto nusyuntu mundu nuy quI puj.
42
Chuyno nIfmI fufuongu ddun cho
jutI fuy cu shun munduj cuf sIIu cunu
suft juntu jofgu fIf Jostu jutI puf cu-
fun. NIfcofgu uywuy nIn cu nutu nIfun
fnu Inu tIu pItu fufu shu fputu
Jostu jutI p nun puj, gofI wuII gu tu pIs
wuII gu p nun puj.
43
NIfcuf wIch chI-
fun fufuonpu guepuntu uywuj cuff-
tun mun. Jose muypu uywup tIn pIs
funu cunu cuyno gupuf puj: Puypu
uupun mun gonguf pu cuy! nIf. Chuy-
nmI Jos tugu chufu fun IIupun EgIpto
funu cu nupu munduj nIn cunun puj.
44
Chuy pI tu nugu Jostu fufun nIfun:
Cuy EgIptu cho nogu fufun cupt pIs
munumI pIpIs munu fuj gum nIshuy quI-
ygu Imutu pIs fufun gu chu.
45
Fufuongu Jostu jInun EgIpto
jutI tunu chufu pu fun Zufnut-puneu
nIf. NIfcuf muju chu fun Asenut jutI-
yoj wufmI wun. Chuy wufmIgu cufun
On sIud cho tIyuj cfu PotI fe fupu
wumfun. Chuy nmI Josgu EgIp tupu
munduj nIn fIcu cu fun.
4
CufsII pItu
jofguf cuf fufuonpu uupun mun pushu-
shun fu Josgu cuycu fun quImsu
chuncu (30) wutu yoj.
Fufun cujpItu uywu cuf Josgu
Intfu EgIp tupu pufIytu guIIuy cu fun.
47
Chuy wutu shumoj pItu gunchIs wutu-
cumu Intfu EgIpto nusyun cho mIcuy
umutuf wuyu fun.
48
Chuufu Josgu
mIcuy uIII wuyu shun wIchun gunchIs
wutun tIn mIcuytu shun tu chI fun.
Chuc fu pItu shun tu shuntu chufu chI fun
jInun sIud cu nu mun. Chuu fugu IIupun
sIud cu nu cho uypu IIu mIcuy chufu fuy-
cu fun.
49
Iumuf cuntun cho ugu gotu f-
coj tu n fuj Josgu fgutu shun tu chI fun.
Aypu IIu cuptInmI mununu tupu fun nu-
pIs chu.
50
Munu fuj muchuy guIIu fIp tIn Jos-
pu wun wufmIn Asenutpu wumfun cunu
cufun Ishcuynu.
51
DIosmI yunu p mu-
shu IIupun cust cu nutu Imuno ucu-
sh tu pIs munu yufpu fuy c n puj nIfmI
Josgu fImIf cuj wumfunpu jutIntu
chufu pu fun Munuses nIf.
52
Jucuj
wumfun yufIp tIn numI Amutuf
ucu sh nusyun chmI DIos munu shu
wumfu yoj cuntu nIsh pun jutIntu
chufu pu fun Effun nIf.
53
GunchIs wutu fIyupu mIcuy wuyuf-
cuf EgIptu chgu munu wuyu fun nu-
chu.
54
Jose nIshunno muchuy cuj
gunchIs wutunu guIIuy cu fun. Chuufu
Intfu nusyun cu nu chnu fIyupu
muchuy cuycu fun.
N
EgIp tu IIu chnu
mIcuygu cuycu fun.
55
EgIpto nusyun-
cho tIyuj cunu mIcu nun puj mununu
cuptIn IIupun funu cunu uywu fun
fufun cujmun mIcuy muu coj. Chuufu
fufuongu IIupun EgIpto funu cu nutu
nIfun: Jos mun uywuy. NIfcuf puy
nIshu shuy quIno fufuy.
O
5
Intfu EgIpto nusyun cho muchuy
cuptIn wufun IIuntu wufun IIun tunu
fIyupu yufguy cufun. ChuymI Josgu
quIchu chI fun mIcuytu chufu chI shun
wusI cu nutu. NIfcuf EgIpto funu cu nutu
fgutu funtI cu fun.
57
Juc-I nusyun-
cu nu ch pIs munumI mIcuy cufun chu.
ChuymI Intfu nusyun cu nu pItu EgIpto
nusyun mun shumu fun Jostu Rgutu
funtI cu muy nInun puj.
3ospa wauguincuna
Egiptuman aywashan
42

1
EgIpto nusyun cho fgu funtI-
puj cuycu shuntu muyuf Jucobgu
wumfun cu nutu nIfun: Gumcunu
Imutu tuj fufuf cuy cun quI jucnIquI-jucnI-
quI fIcu p nu cuf?
2
Nogugu muyushc
EgIptu cho fgu funtI puj cuycu shun tumI.
Gumcu nu pIs uywuy. RuntI mun quI chuytu
mIcuf cuwu nun ch puj. Munu uywup tI-
quegu Imutu mIcuf tuj cuwu shun?
P
3
Chuyno nIptIn Jospu chuncu
wuuguIn cunu EgIptu mun uywu fun fgu
GENESIS41 , 42
75

Q
42.9 Gen. 37.510.
R
42.22 Gen. 37.2122.
funtej.
4
Pup nIn Jucob munu munu-
fun chu Jospu shuII cun Benjumn
wuuguIn cu nu wun uywu nun tugu.
Yufpu fun ImupIs psu nuntu.
5
IsfueIpu
wumfun cu nugu uywu fun fgu funtej
uywuj funu cu nu wun IwuI. Chuyngu
uywu fun Intfu Cunun nusyun ch pIs
fIyupunu muchuy cuptInmI.
EgIpto nusyun Jospu munuy nIn cho

cuptInmI Int fu pItu puymun chuyuj
fgu funtej. ChuymI Jospu uupun-
mun chuyuy cuf wuuguIn cu nu pIs fIspI-
tush pun umpu fun ufcun pIs pumpu mun
tpu nun cumu.
7
Josgu wuuguIn cu nutu
fIc fIsh pun jucIIu fejsIf cu fun. Ichungu
munu fejsej-tucu fun chu. ChuymI
fIyu shImInpu tupu fun: Gumcu nugu
muypI tu tuj shumush cun quI? nIsh pun.
Chuufu puycu nugu nIfun: Nogu cu-
nugu Cunun puftI pI tumI shumushc
fgu funtej tuytu.
8
Puycu nugu Jostu
munu fejsI fun chu, Jose fejsIy cup tIn-
pIs.
9
Chuy fumI Josgu yufp fI fun
puycu nu puj Imuno suyu shun tu pIs.
Q

ChuymI nIfun: Gumcu nugu fIcu pu-
cojmI cunquI. Cuy nusyun mun yuycu-
mu nuy quI puj muypu uIII cushun tu pIs
fIcu pu cojmI shumush cun quI.
10
Chuyno nIptIn puycu nugu fuwu cuf
nIfun: MunumI tuytu. Nogu cu nugu
fgu funtej IIumI shumushc.
11
IIupu-
n pIs juc tuytupu wumfu IIunmI c. AIII
funu cu numI c. Nogu cu nugu munumI
juc nusyun cu nutu fIcu pu cuf puf chu.
12
Chuyno nIptIn yupuy Jose nIfun:
MunumI chuy n chu. Gumcu nugu
shumush cun quI muypu cuy nusyun-
mun yuycu mu nuy quI p pIs uIII
cushuntu fIcu pu cojmI.
13
Chuyno nIptIn wuuguIn cu nugu
nIfun: Nogu cu nugu c chuncu Ishcuy
(12) wuuguImI juc tuytupu wumfu IIun.
IIupu n pIs tIy Cunun puftI chmI.
ShuIIcu cuj wuugugu pup n wunmI
qudu mu shu. Mus jucmI Ichungu IIIgu-
shu.
14
Chuy pIs Josgu yupuy nIfun:
Ngu nIsh n pIs gumcu nugu fusun-
pumI fIcu pu coj shumush cun quI.
15
Gumcunu Imuno cushuy quI tu-
pIs cununmI musyu shun. ShuIIcu
wuuguI quI cuymun munu fuj chuyu-
mu shun cu mugu gumcunu munumI
muygu nI quI pIs cuypItu IIoj shIn-
quI chu. Chuy tugu fufuonpu jutIn-
cho jufufmI n.
1
Muygu nI quI pIs
jucnuy IIu cutIy uush wuuguI quItu
pushu moj. WuquIn nI quegu cuychmI
pfsu qudun quI. CununmI musyu-
shuj gumcunu nIshuy quI fusunpu
cushuntu. NIshuy quI munu fusunpu
cuptIn gumcu nugu nIshno fusun pumI
fIcu pu coj cunquI. Chuy tugu fufuonpu
jutIn chmI juf.
17
Josgu IIupuntu quImsu junuj pfsu
wIch gu f chI fun.
18
Chuy pI tunu puycu-
nu tugu Jose nIfun: Nogugu DIos tumI
fIspIt. Gumcu nugu munu wuu nuy-
quI puj cuyno fufuy:
19
Rusunpu uIII
funu cunu cush puy quegu cuy cufsII cho
juc wuuguI quItu juguIy. WuquIn nI-
quegu cutIn quI fumIII yuy quI cunu
mIcu nun puj mIcuytu upucuf c fIf.
20
NIfcuf shuII cuy quItu pushu mun quI
nIshuy quIno fusunpu cushuntu fIguI-
n puj. Chuyno fufuf munumI wuun-
quI p chu.
Jose chuyno nIptIn puycu nugu uunI-
fun.
21
Ichungu quIquIn-pufu cuyno
nInu cuf cuy cu fun: Cunungu wuuguIn-
chtu munu uIIItu fufu shun ch pI tumI
custgu chuyuy c mun chI. Nogun chgu
fIyupu IIuquI cuy cujtu fIcuy cuf pIs
wuuguIn chtu munumI cuyu pu fun ch-
chu. Ruwu mu shu pIs munumI csu fun-
ch chu.
22
Chuyno nInu cup tIn Rubengu
puycu nutu nIfun: Nogugu mIchu fmI
wumfutu munu yutu p nuy quI puj.
R

Chuy pIs gumcu nugu munumI wIyu-
mu fuy quI chu. Cunungu chuy pI tumI
custgu chuyuy c mun chI.
GENESIS42
76
23
Josgu puycu nu wun pufIuy cu-
fun juc tuntI yu chej IIu wunmI. ChuymI
munu musyu fun chu puycunu pufIuy-
cu shuntu Jose tuntI yuy cu shuntu.
24
Josgu puycu nu pItu juc-Imun
uywuf cuf wugu fun.
Wugu shun pItu cutIy cuf puycu nu pItu
juc-Imun jofgu fun SImeontu. NIfcuf
wuquIn wuuguIn cunu fIcu puy cup tIn
wuscun wun IIyu chI fun.
25
Chuy pI tugu
nIfun IIupuntu custuInIncunumun
fgutu wIu p nun puj, pgu shun
gueIIuy nIn cu nu tu pIs cudu nunpu
custuInIncunumun cutIf g fu chI nun puj.
NIfcuf nIfun mIfcu pun p pIs mIcuytu
gonun puj. Chuufu uywuy nIn cu nugu
Jose nIshunno fufu fun.
2
Chuufu
puycu nugu bffun cu nu mun fgutu
cufgu cuf c fIf cutI cu fun.
27
CutI cuf cuy cu shun cho tufdI yuf juc
puchu mun cufgun cu nutu puscu fun.
Chuy cho jucgu custuI nInpu shImIntu
puscu fun bffuntu gufu nun puj.
QuIchuf cu shun chgu gueIIuy nIntu
tufI fun.
28
Chuyno tufIf cuf wuuguIn-
cu nutu nIfun: Pgu sh gueIIuy ntu
custuI n mun wIuf cu mu shu. MusquI
fIcuy-IIupu. Cuy custuIncho cuycun.
Chuufu puycu nugu Imutu yufpu-
chu cuy tu pIs munu cum pu cu fun chu.
ChuymI jucnIn-jucnIn nInu cu fun:
Imu-uycu mun tuj Tuytu DIosgu jItuf-
pu mun chI? nIf.
29
Cunuun mun chuyuy c fIf pup-
nIn Jucob tugu IIupu IIuntu wIIIu pu fun
EgIptu cho Imuno cushun tu pIs. ChuymI
nIfun:
30
Chuy nusyunpu munduj-
nengu fubyu shumI pufIu p mu shu cunu.
Nogu cu nu tugu nImu shu nusyun n-
mun fIcu pu coj shumush cun quI nIfmI.
31
Chuufu nogu cu nugu wIIIush c-
cunu uIII funu cunu cushtu, Imuy pIs
munu fIcu pu coj cushtu.
32
Chuy n pIs
wIIIushc juc tuytupu wumfun cu nu-
IIu chuncu Ishcuy wuuguI cushtu,
jucgu IIIgu shun tunu, mus shuIIcu cuj
wuugunu cuy Cunuun cho gumwun
cufcuy cu shun tu pIs.
33
Chuufu chuy mundgu nImu-
shu: Nogugu cuyn pumI musyu shuj
gumcunu uIII funu cushuy quItu: Juc
wuuguI quItu cuycho juguIy. WuquIn-
nI quI cu nu numI cutIn quI custuy quI-
cunu mIcu nun puj mIcuytu upucuf c fIf.
34
ShuIIcu cuj wuuguI quItu cuymun
pushu mun quI. Chuy fmI musyu shuj
fusunpu uIII funu cunu cushuy quItu.
Chuu fugu jucuj wuuguI quI pIs pfsu
cuycu shun pItu IIoj shengu. Gumcu nu pIs
cuy nusyun cho uIII pufI cun quI puj nIf.
35
CustuInIncunutu tuIII shun ch-
fuj cudu-nunpu custuI nIn cu nu cho
puycu nugu gueIIuy nIn cu nutu tufI fun.
BoIsu cho wIu shu cuycujtu gueIIuy nIn-
cu nutu tufIy c fIf pup nIn tIn fIyupu
munchu c cu fun.
3
Chuy pItu Jucobgu wumfun cu nutu
nIfun: Gumcu nugu nogutu cuchuy-
c mun quI wumfuy nuj IIu tu numI.
Cunungu nogun ch wun munu cunnu-
chu Jos pIs nI SImeon pIs. Cunungu
Benju mIn tunu guechumuj-uywun quI.
ImupIs nogupgu munumI uIII nu chu.
37
NIptIn Rubengu nIfun: Benju-
mIn tugu nogumI pushu shuj; nogumI
cutI chI mu shuj. Wumfuy quItu munu
cutI chI mup tgu Ishcun wumftu
wuuy cu chIn quI.
38
Chuufu Jucobgu nIfun: Gumcu nu-
wungu wumf munumI uywun gu chu.
WuuguIn Jos pIs wuu shunu. Puy
jupu IIun numI qudu shu. Aywuy cu shun-
cho ImupIs psup tengu gumcu numI
juchu yoj cunquI puj nogu IIuquI cuy IIu-
wun wuu n puj.
Benjaminta Egiptuman pushashan
43

1
Muchuygu Intfu nusyun cu-
nu cho mus fIyupunu cufun.
2
ChuymI EgIp tu pItu upumu shun fgun-
cunu ushu c cup tIn Jucobgu wumfun-
cu nutu nIfun: Yupuy uywuy fgu
funtej. WuII cu IIu tu pIs funtI mun quI.
3
Chuyno nIptIn Judgu nIfun:
EgIptu cho cuycuj mundgu nogu cu-
nutu nImu fun: ShuII cuy quItu cuymun
GENESIS42 , 43
77
munu pushu mofgu umu chuyu mun quI-
chu nIf.
4
Wuugu Benjumn nogu cu-
nu wun uywup tengu fgutu funtI p-
mu n puj uywu shmI.
5
Nogu cu nu wun
munu uywup tengu munumI uywu sh-
cu nu chu. Chuy funugu ngu nIsh n-
pIs nImu fun: ShuII cuy quItu cuymun
munu pushu mofgu umunu chuyu mun-
quI chu nIfmI.
Chuufu IsfueI nIfun: Gumcu nugu

Imup tuj chuy funutu wIIIu fuy-
quI jucpIs wuuguI quI cuycu shuntu?
ImunIf tuj chuyno munu uIII tugu fufu-
mush cun quI?
7
NIptIn puycunu nIfun: Chuy
funu umutufmI nogu cu nutu tupu-
mu fun uycuj cushun ch tu pIs, chuyno
fumIII yun ch cu nu p pIs. Tupu mu fun:
Pup nI quI cuwuy cun f chu? JucpIs
wuuguI quI cuycun f chu? nIf. ChuymI
nogu cu nugu IIupun tu pIs fusun cujIIutu
wIIIushc. Imun pu tuj musy cu nu-
mun cufun WuuguI quItu pushu muy
nIm nun tugu?
8
Pup nIn IsfueItu Jud cuyno nIfun:
Cuwu nun ch puj wumfutu cuchuy
nogu wun uywu nun puj. Puytugu
nogumI ImupI tu pIs fIcu shuj. Wumfu
uywu chun nIptI quegu jucIIumI uywu-
sh cunu. Chuufu munumI muygun-
ch pIs wuu shun chu yufguy pItu nI
wumfun ch cu nu pIs nI quIquIn ch-
cu nu pIs.
9
Wumfuy quIpgu nogutu
tupu mun quI Imu psup tIn pIs. Cuymun
wumfuy quItu munu cutI chI mushpgu
gumpu uupuy quI cho Imuy cu mu pIs
nogumI juchu yoj cushuj.
10
AunIp tI-
quegu muynumI Ishcuy cutI pIs uyw-
cu nu mun cutI m cu nu mun cufun.
11
Cunungu Imun shun nu tuj ufI? Chuy-
n nu chufI pushun quI. Chuy funutu
goycu nuy quI puj upun quI cuy puftI-
cho mus munuy cujnIntu: buIsumutu,
ubjupu mIsh quIntu, peff mItu,
mffutu, nuez cu nutu, uImen dfu-
cu nu tu pIs.
12
GueIIuy tu pIs upun quI
yupuy funtI mu nuy quI puj. Nuupu cuj
gueIIuytu cutI chI mu shu shuy quI tu pIs
upun quI entfe gu nuy quI puj. Cupus-
chufI puntuypu cutIy cu chI mu shu fuy-
quI pIs.
13
WuuguI quItu pushu cuf c fIf
jucIIu uywuy ufI chuy funu cujmun.
14
IIupun puj munuy nI yoj Tuytu DIos
gumcu nutu chuy funu wun cuyu puy-
cu chI shun quI jucuj wuuguI quI tu pIs
cuchuy cu nun puj, Benju mIn tu pIs munu
Imutu pIs fufu nun puj. IIupun wumf-
cu nutu ogfun cuptengu Imun sh tuj
ufI?
15
Jucobpu wumfun cu nugu EgIptu-
mun chuyu chIf mundujtu goycu nun-
puj cujcu nutu cumu fI cu fun. NIfcofgu
gueIIuy tu pIs mustu upucuf cuf,
wuuguIn Benju mIntu pushu cuf cuf
EgIptu mun IIupun uywu fun. Jose
cujmun chuyuy c fIp tIn
1
Josgu fIcu-
fun Benjumn puycu nu wun cuycujtu.
ChuymI Josgu wusIn cho ufoj sIfbIn-
tIntu nIfun: Cuy funu cu nutu pushuy
wus mun. NIfcuf juc wcutu pIsh tun-
quI mIcuytu fufu nuy quI puj. Puycu nu-
wunmI cunun jungu mIfIn du shuj.
17
SIfbIn tengu Jose nIshuntu fufu-
fun. QuIquIn sIfbIn tImI pushu fun
Jospu wusIn mun.
18
Chuufu puycu-
nugu fIyupu munchu fI fun. Munchu-
fIfmI quIquIn-pufu pufIuf nInu cu fun:
Cunun cuymungu pushu mush cun-
chI fImfu fgu funtej shumup tIn chI
gueIIuytu cutIy cu chI mu shun ch pI-
tumI. Cunungu muguf cuf muguf cufmI
uywuy tuno ufuchI m shun bffun ch-
cu nu tu wun.
19
Chuyno pufIu cush punmI Jospu
wusI puncun mun chuyuy c fefgu
pushuj sIfbIn tItu cuyno nIfun:
20
Tuytu, nogu cu nugu uupu cujcho
fgu funtej shumuf.
21
Rgutu funtIf-
cuf cutI cu f cunu. Puu n cu nu puj
puchu cufmI custuI n cu nupu shImIntu
puscuf. Chuy shImIn cu nu chmI
gueIIuy n cu nutu tufIf. Rgu puj
pgu sh gueIIuygu IIupunmI cuycu-
shu. Chuy tumI cunungu cutIy cu chI-
n puj cutI chI mushc.
22
Mustu pIs
GENESIS43
78
upumush c cu numI yupuy funtI n puj.
Ichungu munumI musy cu nu chu chuy
gueIIuytu p custuIncunumun wIu-
shun tu pIs.
23
Chuufu Jospu sIfbIn tengu nIfun:
Amu munchu cuy chu. Gumcunu fgu-
puj pgu shuy quI gueIIuytu nogugu
IIupun tumI chus quIf. Chuy gueIIuy-
tugu pup nI quI pu wun gumcu nupu
DIos nI quI chufI custuI nI quI mun wIuf-
cu shu.
Chuy pI tugu SImeon tu pIs cufsII pItu
jofguf cu muf pushu fun puycunu cuycu-
shun mun.
24
NIfcuf IIupun tunu yuycu-
chI fun Jospu wusIn mun. Chuy ch-
numI yucutu upup mu fun chuquIn cu-
nutu muyIIu cu nun puj. Bffun cu nu tu pIs
gufu pu fun.
25
PufIujtu wIyuf musyuy-
cu funnu chuy cho Jose mIcu nun puj
cushuntu. ChuymI Jostu goycu nun-
puj upushuntu cumu fI fun. NIfcufnu
shuyuf cuy cu fun Jose mIfIn duj chuyu-
nuntu.
2
WusIn mun Jose chuyuy cup-
tengu fIyupu fIspI tush pun umpu fun
NIfcofgu goycu nun puj upushun cu nutu
goyc fI fun.
27
Josgu tupu fun Imuno goyuf-
cuy cu shun tu pIs. Chuy n pIs tupu fun:
Imun tuj cuycun Pupn uuquIn
cun nImu shuy quegu? Cuwuy cun f-
chu? nIf.
28
Chuyno nIptIn fIspI tush pun IIupun
umpuf c fIf cuyno nIfun: Au tuytu,
pup ngu uIIImI cuyc IIun. Puygu
cuwuy cun fmI.
29
Puycu nutu fIcu p fI shun cho Josgu
fIc fI fun chuy tuytu pItu chuy mumu-
pItu cuj wuuguIn Benju mIntu. ChuymI
Jose nIfun: Puychu ShuIIc cun
nImu shuy quI wuuguI quI? NIfcuf
Benju mIntu nIfun: Gumtugu DIos
yunu puy cu shun quI ufI ju! nIf.
30
Josgu umutuf cushI cu fun
wuuguIntu fIc fIfmI. CushI cuy IIu wun
fIyupu wugu nu fun. ChuymI upuf
cuuf tun mun yuycu cuy cu fun. NIfcuf
chuy chnu wugu fun.
31
FIyupu wugu shun pItu chuwuy cuf
cfun cu nutu muyIIu cu fIf IIoj shI mu-
fun. NIfcuf uywuy nIn cu nutu nIfun:
MIcuytu gufu cu muynu nIf.
32
Juc msu mun shuynI Jostu gufu-
fun, juc msu munnu wuuguIn cu nutu.
Chuy wusI cho mIcoj EgIpto funu cu-
nu tu pIs juc msu mun gufu fun. EgIpto
funu cu nugu juc-I jpu funu cu nu-
wun IwuI munumI Imuy pIs mIcoj chu.
ChuymI EgIpto funu cu nupgu hebfeo
funu cu nu wun mIcuy fIyupu meIu-
n cuy puj cufun.
33
Jospu wuuguIn-
cu nugu mundu shun-tupu muyuf pItu
shuII cu cumu jumu cu fun. ChuymI
puycu nugu Imutu fImu cuy tu pIs munu
cum pu cu fun chu. JucnIn-jucnIn
munchu cu shu fIcu p nu cuf cuy cu fun.
34
QuIquInpu msun cho cuycuj mIcuy-
tu pIs Josgu wuuguIn cu nutu yupu fun.
Benju mIn tumI Ichungu wuquIn pItu
mus uchcutu gufu fun. IIupun wuuguIn-
cu nugu Jos wun cushI shu mIcu fun
upufun.
3ospa bsun
44

1
Chuy pItu, Josgu sIfbIn tIntu
cuyno nIfun: Cuy funu cu-
nupu custuInInmun fgutu wIu puy
sumuj juntutu. Rgu puj pgu shun
gueIIuy nIn tu pIs cudu-nunpu custuI-
nInpu shImIn mun wIuf cu pun quI.
2
ShuIIcu cuj funupu custuInInmun
gueIIuy nIntu wIuf cu push puy quI
gueIIuy bs tu pIs wIuf cu pun quI.
Chuufu sIfbIn tengu IIupun tu pIs fufu-
fun Jose mundu shun n IIu.
3
Wufun nIn
tutugu Jospu wuuguIn cu nutu puchu
chuy fuj uchIc yuy c mup tI IIunnu despu-
chu fun. Chuufu chuy funu cu nugu
bffun cu nutu cufgu cuf cuf uywu cu-
fun.
4
Aywu coj funu cunu sIud pItu
munu fuj cufutu uywup tInmI Josgu
sIfbIn tIntu cuyno nIfun: Aywuy chuy
funu cu nupu guepuntu. TufI puf cuf
cuyno nInquI: ImunIf tuj gumcu nu puj
uIII cuycup tgu munu uIIItu fufush-
cun quI? ImunIf tuj gueIIuy bsutu
GENESIS43 , 44
79
suwu cu mush cun quI?
5
Chuy bsutu
putfun ngu chufu shu upunun pmI,
udIbI nu nun pmI. Chuy bsutu upucu-
muf gumcu nugu munu uIII tumI fufush-
cun quI nIf.
Chuufu sIfbIn tIgu tufI puf cuf nIfun

Jose nIshun n IIu.
7
NIptIn puycu nugu
sIfbIn tItu nIfun: ImunIf tuj chuy-
npugu nogu cu nutu jugu chu mun quI?
Chuy tugu fufuy c mun f chu!
8
Cunuun-
pItu-puchu pIs nogu cu nugu custuI n-
cu nupu shImIn cho tufI sh gueIIuy-
tu pIs cutI chI mush cmI. Imun pu tuj
gueIIuytu nI gofI tu pIs suwu cu m cu nu-
mun cufun putfun nI quIpu wusIn pI tugu?
9
Muygu n ch pIs bsu tufI cup tengu
wuu chun. WuquIn n cu nugu munduj-
nI quIpu uywuy nIn numI cushuj.
10
Chuyno nIptIn sIfbIn tIgu nIfun:
Gumcunu nIshuy quI nmI cungu.
Bsutu chufuj cujIIumI uywuy ngu
cungu. WuquIn nI quegu uywu cun quI-
pmI.
11
Chuufu puycu nugu jInun fu
cufgun cu nutu pumpu mun jofgu fun.
NIfcuf cudu-nun custuInIntu quIchu-
pu fun.
12
Chuufu sIfbIn tIgu ushIytu
guIIuy cu fun muyuf cujpu custuInInpItu
shuIIcu cujpu custuInIncumu. AshIy-
cu shun cho bsu tugu Benju mInpu
custuInIncho tufI fun.
13
Chuufu puycu-
nugu IIuquI cuy wun fpun tu pIs fuchI fI-
fun. NIfcofgu bffun cu nutu cufgu cuf-
c fIf jInun fu sIud mun cutI fun.
14
IIupun wuuguIn cu nu wun cutIf
Judgu wusI IIun ch fuj Jostu tufI fun.
Puycu nugu pusuypu IIuquI cush pun
Jospu uupun mun gonguf pu cuf Itu-
cu fun.
15
Chuufu Josgu nIfun: Gumcunu
Imutu tuj fufush cun quI? Gumcunu
munu chu musyush cun quI nogu udIbI-
nuytu yuchu shtu?
1
Chuufu Jud nIfun: Cunungu
Imun pu tuj Imutu pIs nIshuy quI ufI,
tuytu? Nogu cu nugu munumI Imutu pIs
nIytu puyd chu munu suwu cush-
tugu. Tuytu DIos pIs juchu yoj tu chuj
fIcu mu shu. Cunungu bsutu chufuj wun
IIupu nmI gumpu uywuy nI quI cushuj.
17
Chuyno nIptIn Jose nIfun: IIupu-
nI quegu munumI. PImI bstu chufu-
shu; chuy cujIIumI uywuy ngu cungu.
Chuy pItu cgu IIupuy quImI cutI cun quI
pup nI quIpu wusIn mun. MunumI pIpIs
fImu p shun quI p chu.
Benjaminpaj 3ud ruwacushan
18
Chuufu Judgu Jospu uupun-
mun wItIy cuf nIfun: Tuytu, cuychgu
gum cuycun quI quIquIn fufuon nmI.
Ichungu gumwun pufIuf cuy tumI
mun. Amu fubyu cuy chu ufI.
19
Nogu-
cu nutu tupu mu fuy quI pupn cuwu-
shuntu munu cuwu shun tu pIs. Chuyno
wuugu p pIs tupu mu fuy quI cushuntu
munu cushun tu pIs.
20
ChuymI nogu-
cu nugu wIIIuf: Pupn pusuypu
uuquInnu cuycu shuntu. Juc shuII c pIs
wumfu msu IIu fuj cuycu shuntu, puypu
wuuguengu wuu shun tunu, puycunu
Ishcu IIun juc mumu pItu cushuntu.
Chuy mumu IIu pItu jupu IIunnu cuptInmI
pupn fIyupu cuyun nIf.
21
Chuyno
nIpt cu nu pIs gumgu nImu fuy quI:
ShuII cuy quItu pushu muy fejsI n puj
nIf.
22
ChuymI nogu cu nugu gumtu
wIIIuf: Chuy wumfugu pup nIntu
munumI cuchu fIn mun chu. Wumfun
cuchuy cup tengu IIuquI cuy pItu pup-
ngu wuun munmI nIf.
23
Chuyno
nIpt cu nu pIs gumgu nImu fuy quI
Chuy wumfu munu shumup tengu umu
cuymun chuyu mun quI chu nIf.
24
Pupn cujmun chuyuy cofgu
nImu shuy quItu IIupun tumI wIIIuf.
25
Chuy pItu pup ngu nogu cu nutu
nImu fun Yupuy fgu funtej uywuy nIf.
2
Chuufu nogu cu nugu nIf: MunumI
uyw chu. ShuIIcu cuj wuugu tu wun
cuchu mup tI quImI Ichungu uywu-
shuj. Puy munu uywup tengu munumI
chuy munduj mun chuy mun chu nIf.
27
Chuyno nIpt cunu pupn nImu fun:
Gumcu nugu musyuy cun quImI jucuj
wufm cho Ishcuy IIu wumf cushuntu.
GENESIS44
80

S
45.1 Hech. 7.13.
T
45.9~11 Hech. 7.14.
28
Jucuj wumfgu IIIgu shunu. Cunun-
cumu munumI yufI mun chu. JIfcu
unImuI chufI mIcu cuf cu shu.
29
Cuy
wumf tu pIs uup pItu pushu cup tI-
quegu puytu ImupIs psup tIn gumcu-
numI juchu yoj cunquI puj nogu IIuquI-
cuy IIu wun wuu n p pIs nIf.
30
Pup ngu shuIIcu cuj wumfun wun
goyu IIuf numI cuwuy cun pIs. Cunun
nogu cu nu wun wumfun munu cutIp tIn
31
munu fIcush pun pup ngu wuu-
c con gumI. Chuu fugu nogu cu numI
juchu yoj cushuj uuquIn pupn IIuquI-
cuy IIu wun wuu nun puj.
32
Nogugu
pup ntu nIf Wumfu tugu nogumI
ImupI tu pIs fIcu shuj. Wumfuy quItu
munu cutI chI mofgu nogumI Imuy cu-
mu pIs juchu yoj cushuj nIf.
33
ChuymI
gumtu fuw tuytu. ShuII cpu fuquIn
uywuy nI quegu nogu qudu shuj ufI.
Puygu pupn cujmun cutI cu chun
wuquIn cuj wuugu wun.
34
Imun-
pu f shI pupn cujmun cutIy c mun
shuIIc munu cutIp tengu? Nogugu
uwunt mun f chu pupn IIuquI cojtu
fIcushp.
Wauguin cashanta 3os wi!!ashan
45

1
SIfbej funu cu nupu uupun-
cho wuguytu Josgu munu
munu fun chu. ChuymI sInchIpu nIfun:
CuypItu IIupuy quI IIoj shIy! nIf.
Chuyno nIptIn Jostu sIfbej funu cu-
nugu jucnuy IIu pIs chuy cho mununu
cufun nu chu.
S

2
Josgu sInchI gupu-
fuypu wugu fun. Chuy tugu IIupun
EgIpto funu cu nu pIs wIyu fun. Chuy
wIIIu pu tugu fufuonpu puIu syun ch pIs
muyu fun.
3
WuuguIn cushuntu wIIIufmI
Jose nIfun: Nogugu JosmI c. Pup-
nIn chI cuwuy cun f chu?
Jospu uupun cho cuycu shuntu
musyuy cuf wuuguIn cu nugu Imutu
nIytu pIs munu cum pu cu fun chu.
4
ChuymI Jose nIfun: Cuy uup-
mun wItImuy-IIupu nIf.
WuuguIn cunu wItIf cup tIn nIfun:
Nogugu EgIptu mun funtI cuy cu mu-
shuy quI wuuguI quI JosmI cuyc.
5
Cunun gumcu nugu umu IIuquI cuy chu,
umu jItu p nu cuy chu nogutu funtI cu-
mu shuy quI pItu. Rusunpugu DIosmI
gumcu nupu uupuy quItu cuchu mu shu
funu cu nutu cuwu chI n puj.
Muchuy
guIIu fI shungu Ishcuy wutu numI. PIchgu
wutu fmI chuy n IIu muchuy cungu.
Chuy wutu cu nugu mufu pu cuf pIs
munumI Imu mIcuy tu pIs shun tu shun-
p chu.
7
Nogu tugu DIosmI gumcu nupu
uupuy quItu cuchu mu shu yufguy pItu
munu wuu nuy quI puj. Chuy n pumI
gumcu nu pItu mIfuj cu nu pIs cungu fuj.
PIfuj yufpuy IIu pIs yufpun mun cufun
Tuytu DIos chuyno cumu cuy c chI shun-
tugu?
8
Cuymungu munumI gumcu nu-
chu cuchu mush cun quI. DIosmI nogu-
tugu cuchu mu shu munduj fufuontu
yunu p n puj, fufuon wun IwuI EgIpto
funu cu nutu mundu n puj.
9
Cunun
fu uywuy pup nIn chI cujmun. Puytu
cuyno wIIIun quI Wumfuy quI Jose
cuynmI nIn: DIosmI chufu mu shu
EgIpto funu cu nutu mundu n puj. JucIIu
shucu muy.
10
Cuymun shucu mofgu
IIupun custuy quI cu nu wun tIyun quI puj
Gosen puftI chmI. Chuy cho tIyush-
puy quegu sefc chmI tIyun quI puj.
Chuy puftIgu uywuy quI cu nu p pIs
uypunmI. IIupun Imu-uycuy quI cu nu tu-
pIs chuy mun upucu muy.
11
Chuy mungu
mIcuy tu pIs IIupuy quI puj uypuj pmI
goshuy quI. Muchuygu cungu cunun pItu
pIchgu wutu cu mu fmI nIf.
T

12
Nogu
chuyno nIycu sh tugu wuugu Benju-
mIn wun gumcu numI wIyuy cun quI.
13
Cuy EgIptu cho Imuno mundu sh tu-
pIs, Imuno fIcu shuy quI tu pIs pup ntu
wIIIun quI. Apuf uywuy pup nIn chtu
cuymun pushu mu nuy quI puj!
14
Jos wun Benjumn Ishcun mucu IIu-
nu cuf c fIf wugu fun.
15
Josgu wugush-
pun IIupun wuuguIn cu nutu muchu fun.
GENESIS44 , 45
81

U
4. Hech. 7.15.
Chuy pI tu nugu wuuguIn cunu munu
munchu cuy punu Jos wun pufIu fun.
1
Jospu wuuguIn cunu chuyu shun
wIIIupugu chuyu fun fufuonpu puIu-
syun yuj. ChuymI fufuongu IIupun
mund shej cu nu wun cushI cu fun.
17
Jostu fufun nIfun: WuuguI quI-
cu nutu nIy uywun cu nutu cufgu cuf c-
fIf Cunuun mun cutI nun puj.
18
NIfcuf
pup nI quItu IIupun custun cu nu tu wun
cuymun pushu mu chun. NogumI goycu-
sh puj EgIpto nusyun cho cuycuj tugu
mus uIIIn nIn puftItu. MIcuy tu pIs
mIcon gu puj cuy nusyun cho wuyoj
cujtugu uIII cujIIu tumI.
19
Puycu nutu nIy
cuy EgIpto nusyun pItu cuff tu cu nutu
upunun puj. NIfcuf chuy wun cufgu cuf-
cuf upumu chun wumfun cu nu tu wun
wufmIn cu nutu. Chuyno pup nI quI tu pIs
pushu mu chun.
20
Imun tu pIs cuchuy cu-
mu nun puj cujpgu umu IIuquI cu chun-
chu. EgIpto nusyun cho mus uIIIn nIn
cgu cungu puj puycu nu pmI.
21
IsfueIpu wumfun cu nugu fufun
nIshunno fufu fun. Josgu fufun
nIshunno cuff tu cu nutu upuchI fun.
MIcuy tu pIs upuchI fun nnI cho mIcu nun-
puj.
22
NIfcuf wuuguIn cu nutu mushoj
fpu cu nutu gofun. Benju mIn tumI Ichungu
gofun pIchgu fucuj fputu, quImsu
puchuc gueIIuy tu pIs.
23
Pup nIn mun numI
upuchI fun chuncu bffu cu nu wun EgIptu-
cho mus uIII cujcu nutu. Chuncu chInu
bffu wunnu upuchI fun fgutu, tuntu tu pIs,
mIcuy cu nu tu pIs pup nIn shumush pun
mIcu nun puj.
24
WuuguIn cu nutu despu-
chush pun Josgu cuyno nIfun: Cuyd
nnIpu fImu nu cuf uywuf gun quI mun.
25
EgIp tu pItu uywuf chuyu fun Cunuun-
mun. Chuy cho pup nIn Jucob tIyuy cu fun.
2
Jucobtu wIIIu fun Jose cuwuy cu shuntu,
chuyno puy EgIpto nusyunpu munduj nIn
cuycu shun tu pIs. Chuufu Jucobgu Imutu
fufuytu nI Imutu nIytu pIs munu musyu-
fun chu. WIIIuy cu shun tu pIs munu fIguI-
fun chu.
27
Chuufu Jose nIshun cujtugu
IIupuntu wIIIu fun. Jose upuchI shun
cuff tu cu nutu fIc fIsh pun Ichungu fIyupu
cushI cu fun.
28
ChuymI nIfun: Cunungu
musymI wumf Jose cuwuy cu shuntu!
Munu f pIs wuu cuf uywuf fIcuy cu mu-
shuj!
3acob Egiptuman aywacushan
4

1
IsfueIgu Imu-uycun tu pIs
upucuf cuf uywu cu fun. Beef-
sebu mun chuyuy cuf numI pup nIn
Isuuc fIspI tu shun DIos puj uywutu pIsh-
tuf cuf fupu chIf gufu fun.
2
Chuufu chuy chucuy Tuytu DIosgu
IsfueItu fIbI Iu fun. JutInpu guyuf
Jucob, Jucob nIfun.
Chuufu puy nIfun: ImuIIu fuj?
3
Chuufu DIos nIfun: Nogugu pup-
nI quIpu DIos nInmI cuyc. EgIptu mun
uywuy tugu umu munchu cuy chu. Chuy-
chmI yunu p shuj wumfuy quI cunu
juc nusyun puj uypuj puj mIfu nun puj.
4
EgIptu mun uywup tI quI yun'gu shuy-
quImI. Chuy pI tu pIs nogumI jofgu mu-
sh puj wumfuy quI pItu mIfuj cu nutu.
Gum wuu cup tI quegu wumfuy quI Jose
uupuy quI chmI cuycun gu puj.
5
Jucobgu Beef sebu pItu uywu cu fun.
Wumfun cu nu numI pup nIn Jucobtu,
wumfun cu nutu, wufmIn cu nutu wIch-
chI fun fufun upuchI mu shun cuff tu cu-
nu mun.
Jucobgu IIupun Imu-uycun tu-

pIs EgIptu mun upucuf cuf uywu cu fun.
U

Wcun cu nutu, uyshun cu nutu, Cunuun-
cho tIyuf chufu shun cujtugu ushuj puj
gutI cuf cuf uywu cu fun.
7
IIupun wumfun-
cunu wufmI pIs oIIgu pIs, wufmI oIIgu
wIII cun cu nu pIs puywun uywu cu fun.
8
EgIptu mun uywu coj IsfueI custu-
cunu cuynmI cufun:
RubenmI cufun Jucobpu guechpu
wumfun.
9
Rubenpu wumfun-
cu nu numI cufun: Hunoc, FuI,
Hezfn, CufmI.

10
SImeonpu wumfun cunu cufun:
JemueI, Jumn, Ohud, Juqun,
GENESIS45 , 46
82

V
4.20 Gen. 41.5052.
W
4.27 Hech. 7.14.
Zohuf, SuI. SuuIgu cufun
Cununeu wufmI cho cuj
wumfun numI.

11
Ievpu wumfun cunu cufun:
Gefsn, Cout, MefufI.

12
Judpu wumfun cunu cufun: Ef,
Onn, SeIu, Fufes, Zufu. Efwun
Onungu wuu fun Cunuun IIu-
chnu. Fufespu wumfun cunu
cufun Hezfon wun HumuI.

13
Isucufpu wumfun cunu cufun:
ToIu, Fu, Job, SImfn.

14
Zubu Ionpu wumfun cunu cufun:
Sefed, EIn, JuhIeeI.
15
Chuy cu numI cufun Jucobpu wufmIn
Ieucho cuj wumfun cunu wIII cun-
cunu, chuyno wufmI wumfun DInu pIs.
Chuy cu nugu cufun Pudun-ufum cho
tIyuy cup tIn yufej cu nu IIu. WufmI oIIgu
IIupungu cufun quImsu chuncu quIm-
sun (33) funu cunu.

1
Gudpu wumfun cunu cufun:
ZIfIn, HuguI, Ezbn, SunI, EfI,
AfodI, AfeII.

17
Asefpu wumfun cunu cufun: Imnu,
Isu, IsI, Befu. Puycu nupu
puIn pIs cufun Sefu jutI yoj.
BefIupu wumfun cu nugu cufun
Hebef wun MuIquIeI.
18
Chuy cu numI cufun Jucobpu uywuy-
cuj wufmIn ZIIpu cho cuj wumfun cunu
wIII cun cunu. ZIIpugu cufun Iubn
wumfun Ieutu uywuy nIn puj goycu-
shun wufmImI. Puypu wumfun cu nu-
pItu mIfuj cunu IIupungu cufun chuncu
sojtun (16) funu cu numI.
19
Jucobpu wumfun cunu wufmIn RuqueI-
cho cuj cufun Jos wun Benjumn.

20
Jospu wumfun cunu wufmIn
Asenut cho cufun Munuses wun
Effun. Puycu nugu EgIptu cho
yufI fun. Asenutgu cufun On
sIud cho tIyuj cfu PotI fe fupu
wumfun.
V

21
Benju mInpu wumfun cunu cufun
BeIu, Bequef, AsbeI, Gefu,
Nuumn, EhI, Ros, MupIm,
HupIm, Afd.
22
Chuy cu numI cufun Jucobpu jucuj
wufmIn RuqueIpu wumfun cunu
wIII cun cunu. Chuufu IIupungu cufun
chuncu chuscu (14) funu cu nu numI.

23
Dunpu wumfun cufun: HusIm.

24
Neftu Ipu wumfun cunu cufun:
JuhzeeI, GunI, Jezef, SIIem.
25
Chuy cu numI cufun Jucobpu uywuy-
cuj wufmIn BIIhu cho cuj wumfun cunu
wIII cun cunu. BIIhugu cufun Iubn
wumfun RuqueItu uywuy nIn puj goycu-
shun wufmImI. PuypItu mIfuj cunu
IIupungu cufun gunchIs.
2
EgIpto nusyun mun Jucob wun
chuyuj funu cunu chuy custupu yuwuf-
IIun IIupungu cufun sojtu chuncu
sojtun (66) funu cunu. Chuygu cufun
wumfunpu wufmIn cu nutu munu
yupuyIIupu.
27
EgIptu cho yufej Jospu
wumfun cunu cufun Ishcuy. Chuufu
EgIpto nusyun mun IsfueI custu cunu
chuygu cufun gunchIs chun cunu (70).
W
28
Jucobgu Jose cujmun uupu-
puntutu cuchu fun wumfun Judtu.
Chuufu Judgu Gosen mun tIncoj
uywu nun puj wIIIuj uywu fun. Chuy pI-
tu nugu Gosen mun Jucob chuyu fun.
29
Chuyu shuntu musyuy cuf Josgu
cuff tun cu nutu cumu fu chI fun pup-
nIn wun tIncoj uywu nun puj. Pup nIn
cujmun chuyuy cuf mucu IIu cuf cuf muy
fu wugu fun.
30
Wumfun Jostu IsfueIgu nIfun:
Gumwun cuwuy cuj wunmI tIncuy cun-
chI. Cunungu uIII numI wuu cup t pIs.
31
Chuy pItu Josgu wuuguIn cu nu-
tu wun IIupun custun cu nutu nIfun:
Fufuontu wIIIujmI cut. Puytugu
nIshuj Cunun puftI cho tIyuy cu shun-
pI tumI pupn IIupun cust cu nu wun
cuymun shucu mu shu.
32
Puycu nugu
IIupun pIs uywu cunu mIchIy IIu tumI
yuchun. ChuymI IIupun Imu-uycun tu pIs
upucuf cuf; uywun cu nutu gutI cuf cuf
GENESIS46
83
shucu mu shu nIf.
33
Chuy munduj
gumcu nutu guyuy cu chIf Imuch tuj
ufun quI? nIf
34
tupu shup tI quI gumcu-
nu pIs nInquI Nogu cu nugu wumfu
cush pItu-puchu pIs unuy cuj uwII cu-
nuno uywu fIcuy IIu tumI yuch nIf.
Chuufu gumcu nu tugu Gosen puftI cho
shuynI chuy custu IIu tIyu cu nuy quI-
pmI nIshun quI puj. EgIpto funu cu nugu
meIu n cunmI uyshu yoj funu cu nu wun
IwuI tIyuytu.
47

1
Chuy pItu Jose uywu fun
fufuontu wIIIuj. Chuyuy cuf
nIfun: Pup nmI IIupun custun cu-
nu wun uyshun cu nutu, cubfun cu nutu,
wcun cu nutu gutI cuf cuf, Imu-uycun-
tu pIs upucuf cuf Cunun puftI pItu
shucu mu shu. Puycu nugu Gosen chnu
cufcuy cun.
2
Josgu pIchgu wuuguIn cu nutu
ucfuf cuf pushu fun fufun fejsI nun puj.
3
Chuy cho Jospu wuuguIn cu nutu
fufun tupu fun: Imu ufuy tu tuj
yuchun quI? nIf.
Jospu wuuguIn cunu nIfun: Nogu-
cu nugu unuy uwII cu nu n pIs uyshu-
cu nutu cubfu cu nutu uywu cuy IIu tumI
yuch.
4
Nogu cu nugu shucu mushc
cuy nusyun cho tIyu cu n pmI. TIyu sh
Cunun puftI chgu fIyupumI muchuy
cuycun. MunumI guewu pIs cunchu
uyw cunu mIcu nun puj. ChuymI gumtu
fuwuc tuytu Gosen cho tIyu cu n puj.
5
Chuufu fufuongu Jostu nIfun:
Pup nI quI wun wuuguI quI cunu
uupuy quI cho tIyu nun puj shucu mu-
shu cuycup tengu
cuy EgIpto nusyun-

cho tIyu cu nun puj ucfuy munu shuy quI
puftItu. Gosen cho juc puchutu goycuy
ufI. Chuy puftImI wuquIn puftI pItu
mus uIII cuy nusyun chgu. Puycu nu-
cho muygun pIs uywu fIcuytu sumuj
yuchuj cujtugu chufuy nogupu uyw cu-
nutu fIcu nun puj.
7
Chuy pItu Josgu pup nIn Jucob-
tu pIs pushu fun fufun fejsI nun puj.
Nuupun mun chuyuy cuf Jucobgu
fufuontu suIu du fun.
8
Fufuongu tupu fun: Aycu wutu yoj-
nu tuj cunquI? nIf.
9
Chuufu Jucobgu nIfun: Puchuc
quImsu chun cun (130) wutu yoj numI
cuyc tuytu. Juc-Icho juc-Icho pufIf
wuII cu IIu tumI cuwushc; ucu IIufmI
goyushc. Ichungu chuch cunu cuwu-
shun wutu mun munumI chuy f chu.
10
Jucobgu Tuytu DIostu fufuon puj
muu cu fIf IIoj shI cu mu fun.
11
Chuy pI tunu Josgu fufun nIshun-
n IIu wuuguIn cu nu tu wun pup nIntu
tIyu chI fun Intfu EgIpto nusyun cho
cuycuj puftI pItu mus uIIIn nIn puftI-
mun. Chuygu cufun Rumses puftImI.
12
Chuy cho tIyup tIn Josgu IIupun
custun cu nutu mIcuytu gofun uycuj pIs
cushunmun-tupu.
Muchuy captin 3os
imano rurashanpis
13
Muchuy fIyupu cuptInmI mIcuygu
muych pIs mununu cufun nu chu.
ChuymI EgIptu ch pIs Cunuun ch-
pIs funu cunu yufguy wun pusuy punu
wuu nuf cuy cu fun.
14
Chuufu EgIpto
funu cu nu putu Cununeo funu cu nu putu
Josgu ushuj pnu gueIIuy nIn cu nu tu pIs
shun tu fun fgutu funtIf pgu shuntu.
NIfcuf IIupun gueIIuytu fufuonpu
puIu syun mun upuf cuf chufu fun.
15
EgIpto funu cu nupu Cununeo funu-
cu nupu gueIIuy nIn ushu c cu funnu.
Chuufu EgIpto funu cu nugu uywu fun
Jostu cuyno nInun puj: Nogu cu nupu
gueIIuyn munumI cunnu chu. Gumnu
gufu muy ufI. GueIIuyn ushu cu shu
cuptI IIungu wuu ntu umu cuchuy cu-
muy chu ufI tuytu nIf.
1
Chuufu Jose nIfun: GueIIuy nI quI
ushu cu shu cuptengu uywuy quI cu nu-
tunu upumuy fgu wun fucu nu puj.
17
Chuyno Jose nIptIn EgIpto funu cu-
nugu uywun cu nu tunu upufun fgu wun
fucu nun puj. Apufun cuwu IIun cu-
nutu, uyshun cu nutu, cubfun cu nutu,
wcun cu nutu, bffun cu nutu. Chuyno
uywun cu nutu upup tIn Josgu fgu wun
GENESIS46 , 47
84

X
47.29~30 Gen. 49.2932; 50.6.
fucu fun. Chuy n IIu juc wutu Intfu
fucu fun.
18
Wutun nIn cujcho Jos-
mun IIupun uywuy c fIf yupuy nIfun:
Tuytu, musyu shuy quI n pIs IIupun
gueIIuy n cunu ushu cu shu numI. IIupun
uyw cu nu pIs gumIIu pu numI. Cunungu
munu numI ImpIs cunnu chu mIcuy-
wun fucu n puj.
19
Chuc f cu nu tu wun
quIqu cu nu tunu funtI muy mIcuy puj.
Fufuonpu funtI shun funu cu nu IIunu
cushuj. PuyIIu pnu chuc f cu nu ch pIs
ufushuj. Mufutu Ichungu gomun quI
chuc f cu nutu mufu n puj quIqu cu-
nu pIs mIcuf cuwu n puj. Yufguy pItu
wuu ntu, chuc f cu nu pIs pufun y-
nuntu umu munuy cuy chu ufI tuytu.
20
ChuymI Josgu EgIpto funu cu-
nupu chuc funtu funtI fun fufuon IIu punu
cunun puj. EgIpto funu cu nugu fIyupu
yufguy wunmI chuc fun cu nu tu pIs ushuj-
puj funtI cuy cu fun. Chuy n pumI IIupun
chuc fu cu nu pIs fufuon IIu punu fIcu cu-
fun.
21
Intfu EgIpto nusyun cho cuj
funu cunu fIcu cu fun fufuonpu uywuy-
nI IIunnu.
22
Cfu cu nupu chuc fun cu-
nu IIu tumI Josgu munu funtI fun chu.
Cfu cu nu tugu fufun mIcuytu gofun.
Chuy n pumI cfu cu nugu chuc fun cu-
nutu munu funtI cu fun chu.
23
Chuy pItu Josgu IIupun funu cu nutu
nIfun: Cunun gumcu nugu chuc fun tIn
cuycun quI fufuon IIu pu numI. Nogugu
gumcu nutu funtIshc puyIIu punu cunuy-
quI pmI. CuychmI mufu cuycun chuc fu-
cu nutu mufu nuy quI puj.
24
Mufu shuy quI
fgu pogup tengu cudu pIchgu uff bu pItu
juc uff butu fufuon mun pgun quI puj.
Puchoj cujtunu wuquIntu chufun quI
yupuy mufu nuy quI puj. WuquInnu cungu
wumfuy quI cu nu wun IIupun wusI quI cho
tIyuj cu nu pIs mIcu nuy quI puj.
25
Chuufu IIupun funu cunu nIfun:
Gumgu umutuf uIII funumI cunquI
tuytu. Nogu cunu yufguy pItu wuu n-
pI tumI suIbu mush cun quI. Fufuonpu
uywuy nIn nu chufI cushuj.
2
Josgu IIupun EgIpto funu cu nutu
nIfun mufu shun cunu pogup tIn cudu
pIchgu uff bu pItu juc uff butu fufuontu
cutI chI nun puj. Chuyno pguygu cunun cu-
mu pIs cuycun fmI. Cfu cu numI Ichungu
munu pgun chu. Puycu nupugu chuc fun-
cu nu pIs munumI fufuon pu chu cufun.
Wauytana 3acob yarpashan
27
Jucob pItu mIfuj cu nugu EgIptu-
chnu tIyu cu fun. Gosen puftI chnu
tIyu cuy c fI fun. Chuy cho tIyuy c IIuf
uypu IIu mun mIfu fun.
28
EgIptu chgu Jucob tIyu fun chuncu
gunchIs nIn (17) wutu fuj. Chuufu puy
cufun puchuc chuscu chuncu gunchIs-
nIn (147) wutu yoj.
29
Wuu nun puj
wuII cunu pIshIy cup tIn wumfun Jostu
guyu chI fun. NIfcuf cuyno nIfun: Gum
fusunpu cuyu p mush puy quegu muquI-
quItu cuy chun c mun jutI muy. NIfcuf
DIospu jutIn cho jufuy fuwu cu shtu
cumII nuy quI puj. Nogu wuu cup tgu
cuy EgIptu mun umu pumpu mun quI-
chu ufI.
30
Nogugu wuuf uupu wuoj
cust cu nu wun tIncoj uywu cu n p-
numI cuyc. Wuu cup tgu cuy EgIpto
nusyun pItu cuef ptu upucun quI. NIfcuf
pumpuy c fu mun quI uupu cuj cust-
cunu pumpu fuy cu shun cujmun nIf.
Au, pup. NImu shuy quI nmI fufu-
shuj nIfun Josgu.
X
31
Cunun fu jufuy nIfun pup-
nengu.
Chuufu Josgu jufu fun. Jufuf cup tIn
IsfueIgu yupuy wegu cuy cu fun.
Efraintawan Manasesta
3acob bindisyunta goshan
48

1
Chuy pItu uchcu junuj tugu
Jostu wIIIu fun pup nIn
guesh yuy cu shuntu. Chuufu Josgu
Ishcun wumfuntu Munuses tu wun
EffuIntu pushu cuf cuf uywu fun.
2
Chuyuy cup tIn Jucobtu wIIIu fun
wumfun Jose chuyu shuntu. Chuu fugu
GENESIS47 , 48
85

Y
48.3~4 Gen. 28.1314.
Z
48.7 Gen. 35.1619.
IIupun cuII pun wun jutu fIf jumuf cu fun.
3
NIfcuf Jostu nIfun: Munuy nI yoj
DIosmI Cunun puftI cho yufI p mu-
fun Iuz sIud cho. Chuy chmI bIndI-
syuntu gomush pun
4
cuyno nImu fun:
GumpI tugu uypu IIu munmI mIfu chI-
shuj. GumpItu mIfuj cunu uchcu nusyun
cunun pmI cumu c chI shuj. GumpItu
mIfuj cu nu tumI cuy puftI tu pIs goycu-
sh puj.
Y
Cuy puftI chgu Imuy cu mu pIs
puycu numI tIyun gu puj nIf.
5
Cuy EgIptu mun munu fuj chuyu-
mupt yufej wumfuy quI cu nu tugu
nogumI wumfu chu cuyc. ChuymI
Ruben wun SImen wumf cunu
cushun nnu EffuIn wun Munusesgu
nogu punu cungu.
Puycu nupu shuII cun

cujnumI Ichungu gumpu wumfuy quI-
cunu cungu. Puycu nugu efen syu tu-
pIs chus quengu EffuIn wun Munuses
chus quI shu IIun ch numI.
7
Mumuy quI
RuqueIgu Cunun puftI chmI wuu-
p mu fun. Wuu p mu fun Pudun-ufum-
pItu cutI cu muf Effutu mufcu mun
chuyuy cup tmI. Chuufu Effu tu IIu chmI
nnI uywujpu uupun mun pumpuy c-
fIf. Chuy mufcu pumI cunungu jutIn
BeIen.
Z
8
Jostu chuyno nIycu shun cho
IsfueIgu fIc fI fun Jospu wumfun cu-
nutu. ChuymI tupu fun PItuj puycu-
nugu? nIf.
9
Chuufu Jose nIfun: Wumf cu numI.
Cuy EgIptu cho tIyuy cup tmI Tuytu
DIos tufI chI mu shu.
Cuymun wItI chI p muy ufI puycu nutu
bIndI syuntu gon puj.
10
IsfueIgu cufun pusuypu uuquInnu.
Mununu uwIn pIs sumgu fIcu cu-
fun nu chu. Chuufu Josgu pup nInpu
uupun mun wumfun cu nutu wItI chI pu-
fun. Nuupun mun wItIy cup tIn Ishcun
wumfu cu nutu mucu IIuf cuf-mucu IIuf-
cuf muchu fun.
11
NIfcuf Jostu nIfun:
Nogugu munumI gumtu cuwuy n cho
fIcuytu yufpu f nu chu. Chuy pIs DIosmI
munu shu wumfuy quI tu pIs fIcu n tu fuj.
12
IsfueIpu gonguf nIn cunu chuu pIn-
cho cuycujtu wumfun cu nutu Jose wItI-
chI fun. NIfcuf quIquengu umpu fun
13
Jutuf cuf Ishcun wumfun cu nutu
pup nInpu uupun mun wItI chI pu fun.
Chuufu pup nIn IsfueIpu uupun chgu
Effun cuycu fun Ichoj cuj-Idun cho,
Munusesnu def chu cuj-Idun cho.
14
BIndI syuntu gonun puj wumfu cu nupu
umun mun muquIntu chufu fun. Jogu-
fI shun chgu muquIntu IsfueI fusu chI-
fun. ChuymI def chu cuj muquIntu
chufu fun EffuInpu umun mun, shuIIcu
cuycup tIn pIs. Ichoj cuj muquIn tunu
Munusespu umun mun chufu fun muyuf
cuycup tIn pIs.
15
NIfcuf bIndI syuntu gof
cuyno nIfun:
Chuch Abfuhum wun pupn
Isuuc fIspI tu shun DIos,
Nogutu yufI sh pItu-puchu fIcu-
muj DIos,

1
Nogutu Imu munu uIII pI tu pIs
suIbu muj AnjII
cuy wumfu cu nu tu pIs yunu puy cu-
chun.
Puycu nu cho yufpuy cu chun,
nogupu juttu
chuyno chuch Abfuhumpu jutIn-
tu wun
pupn Isuucpu jutIn tu pIs.
Cuy wumfu cu nu pI tugu uypu IIu-
mun mIfu chun.
Intfu mundu ch pIs
uypu IIunpu cuchun puycunu
custugu.
17
Jose fIcup tengu pup nIn fufu-
shun munu uIII cufun. ShuIIcu cuycup-
tIn EffuInpu umun mun def chu cuj
muquIntu chufu fun. ChuymI Josgu
pup nInpu def chu cuj muquIntu
chufIf cuf Munusespu umun junun mun
chufu fun
18
pup nIntu cuyno nIsh-
pun: Amu chuyngu pup. Def chu
GENESIS48
86

[
48.20 Heb. 11.21.
\
49.4 Gen. 35.22.
]
49. Gen. 34.2430.
D
49.9 Nm. 24.9; Apoc. 5.5.
cuj muquI quI tugu muyuf cujpu umun
junun mun chufuy.
19
Pup nengu puy nIshunno fufuytu
munu munush pun nIfun: Nogu pIs
musyuy cmI muygun muyuf cushun-
tugu. Muyuf cujpIs mIfush pungu
cungu puj jutun nusyunmI. ShuII cun
cujmI cungu puj mus munuy nI yoj
nusyun puj. PuypItu mIfuj cu nugu uchcu
nusyun pmI mIfun gu puj.
20
Chuy junuj Jucobgu Ishcun wIII-
cun cu nutu bIndI syuntu gofun cuyno
nIf: Cunun pI tugu IIupun IsfueI cunu
bIndI syuntu gosh pun cuynmI nengu:
EffuIntu Munusestu yunu pu shun n IIu
Tuytu DIosgu gumcu nu tu pIs yunu puy-
cu shun quI nIf. Chuy nmI IsfueIgu
EffuIntu chufu fun muyuf wumfunno
cunun puj, Munuses tunu shuII cuno
cunun puj.
[
21
NIfcuf Jostu nIfun: Nogugu wuu-
coj numI-uyw. Nogu wuu cup t pIs
DIosgu gumcu nu wunmI cuycun gu puj.
PuymI cutI chI shun quI puj uwIIuy quI cunu
tIyu shun puftI mun.
22
Gumtugu wuuguI-
quI cu nu pItu mustumI goycushc. ChuymI
Shequem tugu gumtu goyc. Chuy tugu
Amoffeo funu cu nu tumI guechuf subI-
wun, Ichu wun pIII yushp.
Wamrancunata 3acob
bindisyunta goshan
49

1
IIupun wumfun cu nutu
guyuy cuf Jucob nIfun:
Nuup mun wItImuy-IIupu shumoj
wutu cu nu cho Imu psu shu nuy quI puj
cushun tu pIs wIIIu p n puj.

2
Wumf cunu, wItImuy-IIupu.
NIshtu wIyucuy-IIupu.

3
Ruben, gumgu cunquI guechpu
wumfmI.
Gumgu msu IIu fuj cuycup tmI
yufI fuy quI.
Gumgu mus fIspI t du chufI
cunquI mun.
Mus munuy nI yoj chufI cunquI-
mun.

4
Ichungu gumgu mfIs tuy quI-
wun puu cuy cush puy quImI
penguy mun chufu mu fuy quI.
Chuy pI tumI mununu muyuf n nu-
chu cunquI puj.
\
Gumgu chuyu shu muyu nmI
cush cun quI.

5
SImeon wun Ievgu chuy shon gu-
IIumI.
Puycu nugu munu cuyu puy pumI
pItu pIs wuu chIn.

Nogugu munumI puycunu pufIu-

cu shun cho cuytu mun chu.
Puycu nugu fubyu cuf cufmI funu-
cu nutu wuu chI fun.
]
AsIcunun-cushu IIumI tfu cu nupu
uncun cu nu tu pIs cuchuf g fI fun.

7
Nogugu meIu n cmI gumcunu
fubyuf fufu shuy quItu.
Chuy pI tumI gumcu nu tugu mush-
tuypu-mush tu fI shuy quI.
Chuufu Intfu IsfueI nusyun-
chmI tuIIu cu shu cuycun gu puj.

8
Jud, gumgu chIquI shoj cu nutu
munuy nI quI chmI chufu fun-
quI puj.
QuIquI quIpu wuuguI quI cu nu pIs
umpuy cuf-umpuy cuf fIspI tu-
shush puy quImI uIubu shun quI-
puj.

9
Jud, gumgu cunquI juc muntu
IIyun csutu chufIf cuf cutI-
mojno;
mIcu nun puj pumpu mun Itu cuy-
cojno.
Chuyno cuycup tI quegu pIfuj
gumtu fubyu chI shun quI mun?
D

10
Jud tugu munumI pIpIs guechon-
gu p chu munuy nI yoj cuynIntu.
MunumI pIpIs guechon gu p chu
munduj cuf chufu shun bustun-
nIn tu pIs
GENESIS48 , 49
87

E
49.13 Deut. 33.1819; Jos. 19.1016.
fusunpu munduj chuyu mu nun-
cumu.
Chuy munduj tumI IIupun funu cu-
nu pIs fIspI tun gu puj.

11
Chuy wIchun bus uypu IIu
cuptInmI
bffun cu nu tu pIs bus yfu cu nu-
munnu wutungu.
Bnu yucu n fuj cuptInmI bnu-
wun fpun tu pIs tugshu cu nun-
p nnu cungu.

12
Aypu IIu bus cuptInmI uwIn-
cu nu pIs bnu pItu mus yunu fuj
cungu puj.
Aypu IIu IchI cuptInmI quIfun-
cu nu pIs IchI pItu mus yufuj fuj
cungu puj.

13
ZubuIn tIyun quI puj Iumuf
cuntun cu nu chmI.
Gumgu tIyun quI puj bquI cunu
chuyu nun cho, IIoj shI nun chmI.
IInduy quegu chuyu fun gu puj
SIdon cu mumI.
E

14
Isucuf, gumgu sInchI bffu
cuffuI cho wIch gu fuy cuj nmI
cunquI puj.

15
TIyu nuy quI pno uIII puftItu fIcuf,
wujtuy quI tu pIs cumu pun quI puj
chuy cho guepI cu nutu upunuy-
quI puj.
Munu fImu cuy IIu pumI funtI shu
fununo fIcu cun quI puj.

1
Dun, gumgu quIquI quI custu IIu-
tumI uIII uffIg Iun quI puj.
Gumgu cunquI pIs IsfueI tfbumI.

17
Dun gumgu cunquI puj cuIe bfu
nnI cuntun cho muyuj-muyuj
cuycuj nmI;
cuwu IIupu chuquIntu cuI fIf
muntu shu uywuy cujtu gufpu-
fejno.

18
T D gum suIbu m nu IIuy-
quI tu numI shuyu fuyc!

19
Gud, gumtugu juc-IpItu juc-
IpI tumI usuI tu shu nuy quI puj
yuycu mon gu puj.
Ichungu puycu nu tu pIs usuI tun quI-
pmI.

20
Asef, gumpugu uypu IIumI
mIcuy nI quI cungu puj.
Ruy umutuf yuchu shun mIcuy cu-
nu pIs cungu pmI.

21
NeftuI, gumgu IIuychu-nIfuj-
pIs munu shuy quIpu pufI cojmI
cunquI puj.
Cuyuy IIu puj wuwu yoj IIuy chu-
nmI cunquI puj.

22
Jose, gumgu yucu cuntun cho
Iuntu wIuf umutuf wuyoj-
nmI cunquI puj.
NIfcuf Iuntupu fmun cu nu pIs tupyu
jununpu Ituj n fuj cunquI puj.

23
FIyu funu cunu chIquI shush puy-
quImI Ichun cu nutu gumcu nu-
mun jItu mon gu puj.
Chuyno fufuf fubyu chI shun quI puj.

24
Ichungu gumpu fIcfuy quI cunu
fIyupu cuII pumI cungu.
Ichuy quI cu nu tu pIs sInchImI
chufIn quI puj.
Chuyngu cunquI puj Jucobpu Tuytu
DIos nIn yunu p shup tI quImI,
IsfueIpu mIchej nIn chupuj nIn
yunu p shup tI quImI,

25
yfu cu sh DIos yunu p shup tI-
quImI,
munuy nI yoj DIos bIndI syuntu
goshup tI quImI.
SyIu pI tumI puygu bIndI syun-
nIntu chufu mongu.
BIndI syuntu goshush puy quImI
puchu fufIn pI tu pIs yucutu
push tu chI mongu.
WufmI cunu uchcu wuwutu tufI-
nun p pIs bIndI syuntu goshun-
quI puj.
GENESIS49
88

F
49.22~2 Deut. 33.1317.
G
49.30 Gen. 23.320.
H
49.31 Gen. 25.910.
I
49.31 Gen. 35.2 9.
J
49.33 Hech. 7.15.
K
50.5 Gen. 47.2931.

2
Nogu bIndI syuntu goshgu unuy-
pItu-puchu cucoj jIfcu cunu munu
ushu cuj cushun nmI cungu puj.
BIndI syuntu gosh cu nugu gum
Jos chmI cuycun gu puj.
Gumgu IIupun wuuguI quI cu nu pItu
mus fIspI t dumI cuycun quI.
F

27
Benjumn, gumgu cunquI utoj nmI.
Imutu pIs chufIf cuf tutu tutu IIumI
mIcun quI.
TufdI punu IIupun puch pu cu shuy-
quI tu pIs uypu fIn quI.
28
Chuy cu numI cufun chuncu Ishcuy
tfbu IsfueI cunu. Chuy nmI pup-
nengu IIupun wumfun cu nutu bIndI-
syuntu gofun puy wuu cup tIn cudu-
nun Imun pIs cunun puj.
3acob waushan
29
Chuy pI tunu juc junuj Jucobgu IIupun
wumfun cu nutu cuyno nIfun: Nuupu
wuoj cust cu nu wun tIncoj uywu cu n-
p numI cuyc. Pumpuy c fu mun quI Het
funu Effonpu chuc fun cho tuyt cunu
pumpu fuy cu shun muchuy uchcu mun.
30
Chuygu cuycun Cunun puftI cho
Mumfepu chIm pun Mucpe Iu cho muchuy
cuycujmI. Chuy tugu chuc fun tIntu
AbfuhummI Effon pItu funtI fun IIupun
custun cu nu wun chuy mun pumpu cu-
nun puj.
G

31
Chuy munmI pumpu fun
Abfuhum tu pIs wufmIn Sufu tu wun,
H

Isuuc tu pIs
I
wufmIn Rebe cu tu wun. Nogu-
pIs chuy munmI pumpuf Ieutu.
32
Chuy-
cho cuycuj chuc fu tu wun muchuy tugu
funtI fun Het funu cu nu pI tumI.
33
Chuyno IIupun wumfun cu nutu wIIIu-
puytu ushuf cuf IsfueIgu cmun mun yupuy
wegu cuy cu fun. NIfcuf wuu c cu fun.
J
3acobta pampashan
50

1
Wuu c cup tIn Josgu pup-
nInpu cuef puntu mucu IIu cuf-
cuf wugush pun muchu fun.
2
Chuy pItu
Josgu puypu munuy nIn cho cuycuj
mdI cu cu nutu nIfun pup nInpu cuef-
puntu jumpI nun puj uychun munu
gotu c nun puj. Chuufu mdI cu cu nugu
Jose nIshunno fufu fun.
3
MdI cu cu-
nugu chuy fufuy cho goyu fun chuscu
chuncu (40) junuj. Chuyno junuj tu fmI
wuu shu funupu cuef pun gotu c nuntu
jumpIytu ushuj.
IsfueI tugu IIupun EgIpto funu cunu
Itu fun gunchIs chuncu (70) junuj.
4
Ituytu ushu shun pI tunu Josgu pufIu-
fun puIu syu cho cuj munduj cu nu wun.
Puycu nutu cuyno nIfun: Gumcu nu-
puj fusunpu nogu uIII cushu cuptgu
nogupu fuqu fufuontu fuwu puy cu muy
ufI.
5
Pup nmI wuu nun puj cuycu-
shun cho nogutu jufu chI mu fun, puy
wuup tIn quIquIn uchcu cu shun uchcu-
mun pumpu chI n puj. Chuygu cuycun
Cunun puftI chmI.
K
Nogugu fuwuc
pup ntu pumpuj uywu n puj uunI m-
nun pmI. Pup ntu pumpuy cu chefgu
cutI mu shmI.
Chuyno wIIIup tIn fufuongu nIfun:

Aywu chun ufI. Pup nIn nIshunno
pumpu mu chun.
7
Chuy pItu pup nIntu pumpuj Jose
upufun. ChuymI EgIpto puIu syu cho
munduj cu nu pIs yun'gu fun.
8
Jucobpu
IIupun custun cunu, Jos pIs, wuuguIn-
cu nu pIs upufun pup nIntu pumpuj.
Jucobtu pumpuj uywu cup tIn Gosen-
chgu qudu fun wumfu cu nu wun
uywun cu nu IIu.
9
Aypu IIu funu cunu
Jostu yun'gu fun chuquI pu pIs, cuff tu-
cu nu wun pIs.
10
Gofen-hu-utud pumpu-
mun chuyu fun. Chuygu cuycun Jofdn
muyupu chIm pun chmI. Chuy chgu
Jose fIyupu IIuquI cush pun Ituf
goy chI fun gunchIs junuj.
11
Chuy cho
tIyuj Cununeo funu cunu fIcush pun
cuyno nIp cu fun: EgIpto funu cu nugu
fIyupu IIuquI cush punmI Ituy cun
nIf. Chuy pI tumI chuy puftIpu jutIntu
GENESIS49 , 50
89

L
50.13 Hech. 7.16.
M
50.25 Exo. 13.19; Jos. 24.32; Heb. 11.22.
chufu pu fun AbeI-mIzfuIm nIsh pun.
Chuygu cuycun Jofdn muyupu chIm-
pun chmI.
12
Jucobpu wumfun cu nugu IIupun tu-
pIs cumII fun pup nIn cuwuy shImInpu
nIshunno.
13
Cunuun mun upuy c fIf
Het funu Effon pItu Abfuhum pumpu-
cu nun puj funtI shun Mucpe Iu cho
muchuy uchcu cuycuj mun pumpu fun.
Chuy chuc fugu muchuy nIn tIn cuycun
Mumfepu chIm pun chmI.
L
14
Pup nIntu pumpuy c fIf Josgu
IIupun wuuguIn cu nu wun EgIptu mun
cutI cu fun. IIupun uyw shej funu cu nu-
pIs puycu nu wun IwuI cutI cu fun.
Wauguincunata
3os shacychishan
15
Jucob wuu shun pI tu nugu Jospu
wuuguIn cunu cuyno yufpuf pufIu-
cu fun: Cunun Josgu puytu munu
uIIItu fufu shun ch mun nmI uyItu
cutI chI m shun nIf.
1
Chuyno
yufpufmI jucnIntu cuchu fun Jostu
cuyno nInun puj: Pup nIn chI munu fuj
wuufmI nIfun
17
gumtu munu uIIItu
fufuf juchutu fufu sh pItu pefdu nu m-
nuy quI puj. ChuymI fuwuc munu uIII
fufu sh cu nu pItu pefdu nu m nuy quI puj.
Nogu cu nu pIs c pup nIn chI fIspI tu-
shun DIostu sIfbejmI nIf.
WIIIup tIn Josgu wugu fun.
18
Chuy pItu wuuguIn cunu Jose
cujmun chuyuy cuf pusuypu munchu-
cush pun uupun mun gonguf pu cu fun
Puycunu nIfun: Cunungu gumpu
uywuy nI quI cu numI cuyc.
19
Chuufu Jose nIfun: Gumcunu
umu munchu cu muy chu. Nogugu
munumI DIos chu c pItu jusgu n p-
pIs.
20
Gumcu nugu yufpu fuy quI nogutu
chIquI muf munu uIIItu fufuy c mu-
shuy quItu. Chuy tumI DIosgu fucu chI-
shu uIII mun, cunun fIcu shun chno
funu cu nutu wuu nun pItu suIbu n puj.
21
Gumcu nugu munumI ImupI tu pIs
munchu cu m nuy quI chu. NogumI
mIcuy tugu goshuy quI quIquI quI cu nu p-
pIs wumfuy quI cu nu p pIs.
Chuyno nIsh punmI Josgu wuuguIn-
cu nutu uIII shImInpu pufIu puf shuc y-
chI fun.
3os waushan
22
Jos wun pup nInpu custun-
cunu tIyu cu fun EgIp tu IIu chnu.
Josgu cuwu fun puchuc chun cun
(110) wutu yoj cunun cumu.
23
ChuymI
wumfun EffuInpu wIII cunpu
wumfun tu pIs fIcu fun fuj. Munusespu
wumfun MuquIfpu wumfun cu nu tu-
pIs Josgu wumfun tu n fuj chus quI-
fun.
24
Chuy pItu juc junuj cho wuuguIn-
cu nutu Jose nIfun: Wuu coj-
numI-uyw. DIosmI shumon gu puj
gumcu nutu yunu p shu nuy quI puj.
PuymI jofgu shun quI puj cuy nusyun-
pItu. NIfcufmI pushu shun quI puj
Abfuhumtu Isuuctu Jucobtu uunI shun
Cunun puftI mun.
25
IIupun wuuguIn cu nutu jufu chIsh-
pun Josgu cuyno nIfun: DIosgu
fusun pumI shumon gu puj gumcu nutu
yunu p shu nuy quI puj. Chuyno cuptengu
nogupu tuII tu pIs cuypItu upucun quI
M

nIf.
2
EgIptu cho Jose wuu fun puchuc
chun cun (110) wutu yoj cuycu shun-
cho. Wuup tIn Jospu cuef pun tu pIs
mdI cu cunu jumpI fun uychun munu
gotu c nun puj. JumpIf c fIf cujun mun
chufuy c fI fun.
GENESIS50
90
Egipto nasyuncho
Israe!cuna acashan
1

1
EgIpto nusyun mun Jucob uywu-
cup tIn IIupun wumfun cu nu pIs
custun tIn uywu fun. EgIptu mun chuyuj
IsfueI cu nupu jutIn cunu cuycu numI cufun:
2
Ruben, SImen, Iev, Jud,
3
Isucuf,
ZubuIn, Benjumn
4
Dun, NeftuI, Gud,
Asef.
5
Wumfun cu nu wun wIII cun cu nu wun
Jucobgu gunchIs chun cumI (70) EgIptu mun
chuyu fun. Josgu EgIptu chnu cuycu fun.
D
Chuy cho tIyuf cuy cu shun cho wuu-

funnu Jos pIs, IIupun wuuguIn cu nu pIs,
EgIptu mun IIupun chuyuj cu nu pIs.
7
Ichungu
IsfueI cunu fIyupu uypu IIu munnu mIfu fun.
Puycu nugu chuy puftIpu Int fu chnu uypu-
cu shu cuycu fun. ChuymI munchu fIy pnu
cufun.
8
Chuy pItu mus guepu tugu juc fununu
yuycu fun EgIp tupu fuynIn cunun puj.
Chuy fuygu munu musyu fun nu chu p
Jose cushun tu pIs. Chuy fuymI EgIptu-
cu nutu nIfun:
9
TuntI yucuy-IIupu:
IsfueI cu nugu fIyupu munchu fIy pmI
mIfuf cuy cun.
10
Cunungu yufpu chu cu-
shun munu mIfu nun puj Imuno fufu-
nun ch p pIs. Guffu cuptIn-Imugu
contfun ch cu nu munmI gueIII cun mun
nogun ch wun pIII yu nun puj. BInsIy-
cu mush pun chgu nusyun nIn ch pItu
uywu con gumI.
E
11
Chuyno pufIu cuf c fIfmI IsfueI-
cu nutu ucu chIf susu ufuy cu nu-
cho ufuchI nun puj uchcuj cupu tus-
cu nutu chufu fun. Chuy n pumI
fufuongu ufuchI fun PItn jutI yoj
sIudtu, Rumses jutI yoj sIud tu pIs.
Chuy sIud cu nugu cufun fufuonpu
Imu-uycun tu pIs chufu chI nun pmI.
12
Chuyno ucu chIp tIn pIs IsfueI-
cu nugu chuy n IIumI mIfuy cu fun.
Exodo
Imuntuj Tuytu DIosgu ucfushun funucunu EgIptucho uywuy cuycujtu jofgufun?
ImunIftuj ucfushun funucunugu Tuytu DIospu contfun jutufIfun?
Imataj caycan cay !ibru cho? Exodo nInungu IIoj shI shun nInunmI. Cuy IIbfu cho fImIf cuj
puftI wIIIu mun chI IsfueI cunu EgIpto nusyun cho uywuy cushuntu (1.122). Chuy pItu wIIIu-
mun chI MoIses yufI shuntu, ucfu shun funu cu nutu suIbu nun puj MoIsestu Tuytu DIos guyu shuntu
(24).
EgIptu cho IsfueI cu nugu fIyupu susu ufuy cho ufufun. Tuytu DIostu fufun fIyupu fubyu chI-
fun. ChuymI chuncu cust gu cu nutu EgIptu mun Tuytu DIos chuyu chI fun. Chuy pItu IsfueI cu nugu
EgIp tu pItu IIog shI cu fun. Tuytu DIosgu Pucu Iumufpu IsfueI cu nutu psu chIf mIIugfutu fufu fun.
Y fufuon tunu penguy mun chufu fun (5.115.21).
Chuy pItu wIIIu mun chI IsfueI cu nutu SInu mun Tuytu DIos pushu shuntu (15.2219.25).
Chuy mun pushu fun contf tutu fufuf Iuycu nutu entfe gu nun pmI (2024). Ichungu IsfueI cunu
sImfImI Tuytu DIospu contfun jutu fI fun. ChuymI musyu chI mun chI Tuytu DIostu cuchuy cuf
IsfueI cunu duIu cu nutu udufu shuntu. Chuy pI tumI Tuytu DIos nIn chI custI gu fun. NIfcofgu yupuy
contf tutu fufu fun (3234).
Cuy Exodo IIbfo ushu nun cho musyu chI mun chI TIncunu ToIdutu Imun pIs fufu shuntu y tIyu-
nun puj Tuytu DIos nIn chI uf mu shuntu (3540). ToIdu chmI IsfueI cu nugu Tuytu DIostu udufuj.
Ichungu IsfueI cunu Imuy pIs quIju cuy cuj, Tuytu DIospu contfun jutu fIy cuj. Chuyno ucfu shun
funu cunu contfu jutu fIp tIn Tuytu DIos numI custI guj. Imuno cuptIn pIs ucfu shun funu cu nutu
Tuytu DIosgu pusuy pumI cuyu puj.

D
1.1~5 Gen. 46.827.
E
1.5~10 Hech. 7.1419.
91

F
1.22 Hech. 7.19.
G
2.2 Hech. 7.20; Heb. 11.23.
Chuufu EgIptu cu nugu IsfueI cu nutu
fIyupunu munchu coj.
13
ChuymI
IsfueI cu nu tugu fIyupu susu ufuy cu-
nu chnu ufuchej.
14
FIyupu ucu chej
sInchI ufuy cu nu cho ufuchIf, mItu tu-
pIs udbI tu pIs fufu chIf, chuc fu cu nu-
tu pIs ufuchIf.
15
EgIpto nusyunpu fuynengu guyu-
chI mu fun Ishcuy hebfeu puft fu cu nu-
tu pIs SIffu jutI yoj tu wun Fu jutI yojtu.
Chuy puft fu cu nutu nIfun:
1
Hebfeo
wufmI cunu guesh yu cup tIn, yufI pu-
cu chej uywuf gumcu nugu fIcun quI
ItI wufmI u oIIgu cushuntu. OIIgu
cuptengu wuu fu chIn quI. WufmI
cuptengu umu wuu chIn quI chu.
17
Chuy pIs puft fu cu nugu DIostu
fIspI tush punmI EgIp tupu fuynIn
nIshunngu munu fufu fun chu.
Chuypu fuquengu oIIgu wumfu
yufej cu nu pIs uIII cuwu nun puj yunu-
pu fun.
18
Chuufu EgIp tupu fuynengu puft-
fu cu nutu yupuy guyu chI fun. Puycu nutu
nIfun: ImunIf tuj nIsh tugu munu
fufush cun quI chu? ImunIf tuj oIIgu
wumfu yufej cunu cuwu nuntu djush-
cun quI?
19
NIptIn puft fu cu nugu fufuontu
nIfun: Hebfeo wufmI cu nugu
munumI EgIpto wufmI cu nu n chu.
Puycu nugu sInchImI. ChuymI nogu-
cunu munu fuj chuyupt quIquI IIunnu
guesh yu cu fIn.
20~21
Puft fu cunu DIostu fIspI-
tuf oIIgu wumfu yufej cu nutu munu
wuu chI shun pI tumI DIosgu puft fu-
cu nu tu pIs yunu pu fun fumIII yun cunu
mIfu nun puj. Chuy n pumI IsfueI cu nugu
uypu IIu munnu mIfuf cuy cu fun. Achcu
cuf mus munuy nI yojnu cufun.
22
Chuufu fufuongu IIupun EgIpto
funu cu nutu nIfun: Hebfeo cu nupu
oIIgu wumfun yufej tugu munyu pItu
muyu mun gufpuy.
F
WufmI cujcu nutu
Ichungu cuwu nun puj cuchuy cuy.
Moiss yurishan
2

1
Juc funumI muju chu cu fun.
Puycu nugu Ishcun pIs cufun Iev
tfbu pI tumI.
2
TIyuy cu shun ch numI
wufmIn guesh yuj fIcu cuf guesh yu-
cu fun oIIgu wumfutu. Cuyuy IIu puj
muuchu cuptInmI mumungu quImsu
quIIIu pucuyIIupu chuf cu fun.
G

3
Chuy-
pItu mustugu pucuyIIupu chufuytu
mununu puydI fun nu chu. ChuymI
toto fu pItu uwufun butyu tuno. NIfcuf
IIupun uchcun cu nutu bfeyu wun
chupu fun yucu munu yuycu nun puj.
Chuyno fufuf cuf uwushun fufIn mun
wumfuntu wIuf pu fun. NIfcuf chufuy-
cu fun NIIo muyu cuntun cho ututu cunu
cuycuj chuu pIn mun.
4
ItIpu puInnu
cufu IIu pItu fIcu puy cu fun ItItu Imu
psu shun tu pIs musyu nun puj.
5
Chuy junuj fufuonpu wufmI
wumfungu muyu mun bu coj uywu-
fun. Bu cu shun cumu yunu sun cu-
nugu muyu cuntunpu pufIf cuy cu fun.
Fufuonpu wumfungu fIcu fun totofu
chuu pIn cho butyuno cuyc mojtu.
ChuymI uywuy nIntu nIfun upup nun-
puj.
QuIchu fIf tufI fun ItI wuguy cujtu.

Chuufu fufuonpu wumfungu ItItu cuyu-
puf Cuygu hebfeo wumfu chuj nIfun.
7
Chuufu ItIpu puInnu fufuonpu
wumfuntu nIfun: Munun quI mun chu
cuy ItItu uywu puf chuchu p shu nuy quI-
puj hebfeu wufmItu guyu p mu ntu?
8
Chuyno nIptIn nIfun: M guyu fuy-
cu muy!
Chuufu wumfugu uywu fun ItIpu
mumuntu pushu moj.
9
Chuyup tIn fufuonpu wumfungu
nIfun: Cuy wumfutu uywu p muy.
Uywu p mu shuy quI pI tugu pgu shuy-
quImI nIf.
Chuu fugu ItItu uywu p nun puj upucu-
fun.
10
Chuy pItu wIuf jutu IIunnu
cuptengu fufuonpu wumfun mun
EXODO1 , 2
92

H
2.10 Hech. 7.21.
I
2.10 Moises nInungu jorgoj nInunmI.
J
2.11 Heb. 11.24.
K
2.11~14 Hech. 7.2328, 35.
L
2.15 Hech. 7.29; Heb. 11.27.
M
2.1 Reuel cufun MoIsespu
suyfunmI (fIcuy v. 21). PuyIIu tumI Jetro nIfun pIs (Exo. 3.1; 18.1) Hobub nIfun pIs (Jue. 4.11).
N
2.22 Gersn nInungu jupu nInunmI.
O
2.24 Gen. 15.1314.
cutI chI puf cu fun. Chuufu puynumI
uywu cu fun quIquInpu wumfun tuno.
H

Yucu pI tumI jofgu cushc nIfmI
jutIntu chufu pu fun MoIses
I
nIf.
Moiss Egiptupita
gueshpir aywacushan
11
Chuy pItu MoIses jutunnu cush pun
juc junuj uywu fun hebfeo-musIn cu nutu
fIcuj. Chuy cho fIcuf fusunpu musyu fun
hebfeo-musIn cunu fIyupu ucuf ufuf-
cuy cujtu.
J
Chuy chmI fIcu fun EgIpto
funu hebfeo funutu muguy cuj tu pIs.
12
ChuymI MoIses Int fupu fIcchu cu-
fun. PItu pIs munu fIcuf EgIpto funu-
tugu wuuy cu chI fun. NIfcuf ugush IIu-
mun pumpuy cu fun.
13
Wufun nIn yupuy MoIses uywu-
fun. Chuy cho Ishcuj hebfeo funu cunu
pIIIyuy cujtu tufI fun. ChuymI mus
muguj cujtu tupu fun Hebfeo-musI quI-
tugu ImunIf tuj muguy cun quI? nIf.
14
NIptIn muguy cgu nIfun:
Gumtugu pItuj chufushu-cushun-
quI mundujn, juezn cunuy quI puj?
EgIpto funutu wuu chI shuy quIno
wuu chI muy tu chu yufpun quI?
K
Chuyno nIptIn MoIses fIyupu
munchu cu fun. ChuymI yufpu chu cuf
nIfun: EgIpto funutu wuu chI shgu
muyu cu shu nu chuj nIf.
15
Rusunpu, fufuon pIs muyu funnu
EgIpto funutu MoIses wuu chI shuntu.
ChuymI MoIsestu wuu chI nun puj
ushI chI fun. Chuufu fufuon pItu guesh-
pIf uywu cu fun. Chuyno uywu cufmI
MudIn
L
puftI mun tIyuj uywu cu fun.
Chuyuy cofgu yucu psupu uupun mun
jumu cuy cu fun.
1
MudIun chmI tIyu fun ReueI
M
jutI-
yoj funu. Puygu cufun MudIn funu cu-
nupu cfunmI. PuypumI gunchIs jIpush
wumfun cunu cufun. Psu uupun cho
MoIses jumu fuy cup tInmI chuy gunchIs
jIpush cunu chuyu fun pup nInpu
uyshun cu nutu cubfun cu nutu upuchI-
nun puj yucutu jofgoj.
17
Chuy n pIs
chuy psu mun uchcuj uysh fu cunu
chuyu fun. Chuy uysh fu cu numI
jIpush cu nutu yucutu mIchuf gufgu-
fun. Chuytu fIcuf MoIsesgu wufmI cu-
nutu wushu fun. NIfcuf uyshun cu nutu
cubfun cu nu tu pIs yucutu upuch shI fun.
18
JIpush cunu pup nIn ReueI cujmun
cutIy cup tIn tupu fun: Cunun jungu
ImunIf tuj mus ftu IIu cutI fu mush cun-
quI? nIf.
19
Chuufu pup nIntu puycunu wIIIu-
fun: Juc EgIpto funumI gufguf cuy c-
muj uysh fu cu nutu mIchu shu. NIfcuf
uywun ch cu nu tu pIs yucutu upuch shI-
mu shu nIf.
20
Chuyno wIIIup tIn pup nIn tupu-
fun: Muytuj chuy funugu? ImunIf-
tuj cuchuy c fu mush cun quI? Aywuy
pushu muy gufu nun ch puj!
21
Chuufu MoIsesgu ReueI cujmun
uywu fun. Chuy cho pufIuf uunI fun
chuy cfupu wusIn cho tIyu cu nun puj.
ReueIgu Sefofu jutI yoj wumfun wun
MoIsestu muju chu fun.
22
Chuy pItu
Sefo fupu cufun oIIgu wumfun. Chuufu
MoIsesgu Cuy mufcu cho jpu funumI
c nIsh pun Gefsn
N
nIf jutIntu chufu-
pu fun.
23
Chuy pItu mus unuy tu nugu EgIp-
tupu fuynIn wuu fun. IsfueI cu nugu
jInu IIu DIostu muu cuf cuy cu fun
umutuf ucuy ufuy cu nu cho cush pun.
Chuyno IIuquI cuf muu cu shun cu-
nutu DIos wIyu fun.
24
Abfuhum wun
Isuuc wun Jucob wun unuy contftu
fufu shuntu yufpush punmI muu cu-
shuntu wIyuf cuyu pu fun.
O

25
Chuy n pIs
fIcu fun IsfueI cunu fIyupu ucuf cuy cu-
shuntu.
EXODO2
93

P
3.2~10 Hech. 7.3034.
Q
3.12 Hech. 7.7.
R
3.13 Exo. 6.23.
S
3.14 Juun 8.24, 58;
Apoc. 1.4, 8.
T
3.15 T D wuquengu custe II nu cho nIn Je/ovd wuquInnu nIn Yuve.
Jehov nIshun pIs Yuve nIshun pIs chuy puIu bfu IIumI hebfeo fImuy cho cuycun. Hebfeo
fImuy chgu puygu quIquInmI cuycun nInunmI.
Moisesta Tayta Dios acrashan
3

1
MoIsesgu suyfun Jetfopu
uyshun cu nu tumI mIchej. Jetfogu
cufun MudIn funu cu nupu cfunmI.
Juc junuj MoIsesgu suyfunpu uyshun-
cu nutu cubfun cu nutu mIchej gutIf
chuyu chI fun chun yuj mun. Chuy chun-
yuj cho cufun DIos wun tIncu nun puntu
Hofeb.
2
Chuy cho T D unjII-
nIn MoIsestu yufI pu fun shIfu cho nInu
futuy cujno. MoIses nInu futuy cujtu
fIcuf cuen tutu gocu fI fun shIfutu munu
ushu shuntu.
3
Chuufu yufpu chu cu fun
Imufuj tuguy? M, uyw fIcu mu-
shuj. ImunIf-fuj nInugu shIfutu munu
ushun chu? nIf.
4
RIcuj chuyuy cup tInnu shIfu cho nInu
futuy cuj pItu T D nImu fun:
MoIses, MoIses nIf.
Chuufu MoIses nIfun: CuychmI
cuyc II.
5
NIptIn DIos nIfun: Amu wItI muy-
chu. IIun guI quItu jofguy. Cuycu shuy-
quI puchugu fIyupu fIspI t dumI.
Mustu pIs nIfun: Nogugu unuy cuj

uwIIuy quI cunu Abfuhumpu, Isuucpu,
Jucobpu DIos nInmI cuyc nIf.
Chuyno nIptengu DIostu fIcu puytu
munchu cush pun MoIses cfuntu
chupu cuf cu fun.
7
Chuy pIs T D sguIf nIycu-
fun: MusymI EgIptu cho ucfu sh
funu cunu fIyupu IIuquI cuf goyuy-
cu shuntu. WIyush cmI cupu tus nIn-
cunu ucu chIp tIn IIuquI cuf muu cu-
mu shun tu pIs.
8
ChuymI ufmushc
ucfu sh funu cu nutu EgIptu cu nupu
munuy nIn pItu jofgu n puj. Chuy
nusyun pItu jofguf cufmI pushu shuj uIII
jutun muy-muy puftI mun. Chuy chgu
Imu-uycu pIs uIIImI wuyun. IchI-
pIs, mIsh quI pIs yucu n fmI uypu IIu
cuycun. Chuy puftI chgu tIyuf cuy cun:
Cununeo funu cunu, Het funu cunu,
Amoffeo funu cunu, Fefez funu cunu,
Hev funu cunu, Jebs funu cu nu pIs.
9
WIyush cmI IsfueI cunu muu cu mu-
shuntu. RIcush cmI EgIpto funu cunu
fIyupu ucuy c chI shun tu pIs.
10
ChuymI
cunungu ucfu cu sh IsfueI cu nutu EgIp-
tu pItu jofgu mu nuy quI puj gum uywuy
fufun cujmun.
P
11
Chuufu MoIsesgu DIostu nIfun:
PItuj nogugu c fufun cujmun uywu-
n puj, EgIp tu pItu IsfueI cu nutu jofgu-
mu npgu?
12
Chuyno nIptIn DIos nIfun:
NogumI gumwun cuyc sh puj. Nogu
cuchu shtu musyu nuy quI puj cuynmI
cungu: EgIp tu pItu IsfueI cu nutu jofguy-
cu mofgu cuy jIfcu munmI IIupuy quI
shumun quI puj udufu m nuy quI puj.
Q
13
Chuufu MoIsesgu DIostu nIfun:
Ichungu nogu chuyuf IsfueI-mus cu-
nutu Unuy cuj uwIIun ch cu nupu
R
DIos-
nInmI cuchu mu shu nIptgu, puycunu
tupu mungu Imutuj jutIn? nIf. Chuu-
fugu Imu nIsh tuj?
14
NIptIn DIosgu nIfun: Nogugu
quIqumI cuyc.
S
GumpIs IsfueI cu nutu
nInquI nImujmI
gumcu nu mun cuchu mu shu nIf.
15
Mustu pIs DIosgu MoIsestu nIfun:
IsfueI cu nutu nInquI: T D
T

cuchu mu shu. Puygu unuy cuj uwIIun-
chI Abfuhumpu, Isuucpu, Jucobpu
DIos nInmI nIf. Imuy cu mu pIs chuy-
IIumI nogupu jutgu. Chuy jutI wunmI
Imuy cu mu pIs fejsI mungu.
1
Chuyuy cush puy quegu muyuf
IsfueI cu nutu IIupuntu shun tun quI.
Puycu nutu nInquI: AwIIuy quI cunu
Abfuhumpu, Isuucpu, Jucobpu DIos-
nInmI yufI p mu shu. Chuy T
D nImu shu: Nogu fIcush cmI
EXODO3
94

U
3.21~22 Exo. 12.3536.
EgIp tu cunu fIyupu ucuf cuy c chejtu
nIf.
17
Chuyno nIfmI nImu shu: EgIptu-
cho fIyupu ucuf cuy cu shun pItu jofguy-
cufmI pushu shuj Cununeo funu cunu,
Het funu cunu, Amoffeo funu cunu,
Fefez funu cunu, Hev funu cunu, Jebs
funu cunu tIyuf cuy cu shun puftI mun.
Chuy chgu Imu-uycu pIs uypu IIu cuptIn
IchI pIs mIsh quI pIs yucu n fuj uypu-
IIun pumI cuycun nIf.
18
Muyuf cu nugu wIIIu pu shuy quItu
chus quen gumI. Chuufu puycu nu wunnu
uywun quI EgIp tupu fuynIn wun pufIuj.
Chuy fuytu nInquI: Hebfeo funu cu nupu
T D nogu cu nutu yufI-
p mu shu. ChuymI nogu cunu quImsu
junuj uywuytu chun yuj mun uywu n-
puj uunI muy. Chuy chmI puytu udufuf
uyw cu nutu pIsh tuf sucfIfIsyutu fufu-
shuj nIf.
19
Chuyno nIptI quI pIs EgIp tupu
fuynengu uywu mu nuy quItu munumI
munun gu p chu. Ichungu nogu fmI
cumu c chI shuj uywu cuy nIshu nuy quI-
puj.
20
NogumI EgIp tu cu nu tugu Imuno
munuy nI yoj cush tu pIs musyu chI shuj,
uImI fuy puj cu nutu fufu shuj. Chuy fmI
chuy fuygu Aywu cuy nIshun quI puj.
21
Chuyno fufufmI nogu cumu-
c chI sh puj EgIp tu cunu uIII yu c cuf
Imutu pIs goycu shu nuy quI puj. ChuymI
IIoj shI cush puy quI cunu jInuy IIugu munu
uywu cun quI p chu.
22
IsfueI wufmI cu-
nugu bIs nun EgIpto wufmI cu nutu, bIs-
nunpu wusIn cho tIyuy cuj wufmI cu nutu
Goycu muy nengu gofI pItu, gueIIuy pItu
fufu shu cu nutu. Chuyno fpu cu nu-
tu pIs Goycu muy nengu wumfun cu-
nutu wufmItu oIIgu tu pIs jutI p nun puj.
Chuy n pumI gumcu nugu EgIptu cu nupu
Imu-uycun tu pIs upucun quI puj.
U
Moisesta Tayta Dios
munayninta goshan
4

1
Chuyno nIptIn MoIses nIfun:
Puycu nugu munumI fIguI-
mun gu p chu. WIIIu pup t pIs munumI
wIyu mun gu p chu. ChuymI nImun gu-
puj Gumtugu Imun pu tuj T D
yufI puy cu shun quI? nIf.
2
NIptIn T D tupu fun:
Imutu tuj uptu fuy cun quI? nIf.
Tucf tumI nIfun MoIsesgu.
3
Chuufu T D nIfun: M
pumpu mun jItuy cuy.
Pumpu mun jItuy cup tIn tucfongu
cuIe bfu mun tIcfu cu fI fun. Chuufu
MoIsesgu cuIe bfu pItu guesh pI fun.
4
Guesh pIp tIn T D nIfun:
Chupun pItu chufIy.
Chuufu uypuf uptuf cup tIn cuIe bfugu
tucfun mun cush gun tIcfu cu fI fun.
5
Chuufu T D nIfun: Chuygu
cungu unuy cuj uwIIuy quI cunu
Abfuhumpu, Isuucpu, Jucobpu T
D yufI pu shtu fIguI shu nuy-
quI pmI.
Chuyno nIsh pun yupuy pIs

T D nIfun: Cunungu muquI-
quItu ogIIuy nI quI mun jutIy.
Chuufu muquIntu ogIIuy nIn mun jutI-
shu. Jofgu fu mup tIn fush tuno yuf'gu-
shu Iepfu wun Ismuy cujnu cuycu shu.
7
Chuufu DIos nIfun: MuquI-
quItu yupuy ogIIuy nI quI mun jutIy.
Chuyno nIptIn DIos nIshunno fufu fun.
MuquIntu jofgu fu mup tIn cush gunno
snunu cuycu fun.
8
Chuy pItu DIos nIfun: RImIf cuj fufu-
chI shtu fIcuf munu fIguI shup tI quegu
yupuy jucujtu fufu chI sh cujwun fmI
fIguI shun quI puj.
9
Ishcuntu fufu chI sh-
cu nu wun munu fIguI shup tI quegu NIIo
muyu pItu yucutu chuguf cuf pumpu mun
jIchu fIn quI. Chuy yucugu pumpu mun
chuyuf yuwuf munmI tIcfu cu fen gu puj.
10
Chuyno T D nIptIn
MoIses nIfun: Tuytu DIos, nogugu
pufIuytu ucu pu cmI. Nogugu pufIuf-
pIs munumI tuntI yu ch chu. Chuyno
cushgu munumI cunun IIu f chu sIngu
unuy pItu-puchu numI.
11
NIptIn T D nIfun: PItuj
funupu shImIntu fufu pu shu? PItuj
EXODO3 , 4
95

V
4.23 Exo. 12.29.
cumu c chIn upu cunun puj munu wIyuj
cunun puj, gupfu cunun puj, uIII fIcuj
cunun p pIs? Munu chu Nogu T
D IIupun chuy cu nu tu pIs cumu c-
ch?
12
Cunungu uywuy. Gum pufIu-
shuy quI fu NogumI fImu chI shuy quI-
puj. Imuno pufIu nuy quI p pIs yuchu chI-
shuy quI puj.
13
MoIses yupuy nIfun: Ay Tuytu, juc
funutu cuchuy cuy ufI.
14
NIptIn T D fubyu cuf-
cuf nIfun: Chuypgu cuycun Iev
tfbu wuuguI quI AufonmI. Puygu
uIIImI pufIun. Puygu muynumI uywuy-
c mun tIncu nuy quI puj. TIncuy cup-
tI quegu fIyupumI cushI con gu pIs.
15
NIsh cu nutu gumgu puytu wIIIu-
pun quI. PuynumI wuquIn funu cu nutu
wIIIu pungu. Nogu numI Ishcu nI quItu
yunu p shuy quI puj uIII pufIu nuy quI puj.
Yuchu chI shuy quI puj Imutu fufu nuy quI-
p pIs.
1
QuIqu wIIIu puy cu sh nmI
gumgu Aufontu wIIIu pun quI. Gum
nIshuy quI tu numI Aufn wIIIu pungu
IIupun IsfueI cu nutu.
17
Chuy tucfuy-
quI tugu upucuy. Chuy wunmI fIyupu
uImI fuy puj cu nutu fufun quI puj.
Egiptuman Moiss cutishan
18
Chuy pI tunu MoIsesgu cutI fun
suyfun Jetfo cujmun. Chuyuy cuf
nIfun: Tuytu, EgIptu cho IsfueI-mus-
cunu cuycujtu fIcuy cu mu shuj. M
cuwuy cun f chush?
Chuufu suyfun Jetfogu nIfun:
Aywuy ufI. AIII IIu pufIy cu mun quI.
19
MudIun cho cuycup tI IIun MoIsestu
T D nIfun: CutIy EgIptu mun.
Gumtu wuu chIytu munu shoj cu nugu
IIupun numI wuu shu.
20
ChuymI MoIsesgu wufmIntu
wumfuntu bffu mun muntuf cu chIf
EgIptu mun pushu cu fun. Apucu fun
DIos Apuy nIshun tucfun tu pIs.
21
T D MoIsestu nIfun:
EgIptu mun chuyush puy quegu
fufuonpu uupun cho fufun quI fufu-
nuy quI puj nIsh uImI fuy puj cu nutu.
NogumI munuy n wun cumu c chI shuj
fufun fumI shon guno contfu fIcu-
cu nun puj. ChuymI IsfueI cunu uywu-
cu nun tugu munu munun gu p chu.
22
Chuufu fufuontu cuyno nInquI puj:
T D cuynmI nIn: IsfueI-
cu nugu muyuf wumfmI.
23
ChuymI
gumtugu muynu nIsh cnu udufu muj
uywu nun puj wumftu cuchu fI nuy quI-
puj. Aywu cu nuntu munu munup tI quegu
guechpu wumfuy quI tumI wuu chI-
shuj.
V
24
Chuy pItu EgIptu mun uywu cuf cuy-
cu shun cho tufdI yuf puu nun puj juc
puchu mun cumu cu fun. Chuy cho yufI-
puf cuf T D MoIsestu wuu-
chIytu munu fun.
25
Chuufu Sefo fugu
fnu guech gu wun cuchu fun wumfunpu
chIu IIu cu nunpu puntu gufuntu. NIfcuf
chuy wun funun MoIsespu chun cuntu
tpu chIf nIfun Cunungu yuwuf wun
seu Iu shu fun numI cunquI nIf.
2
Chuy fmI Tuytu DIosgu MoIses pItu
wItI cu fun. Wumfunpu chIu IIu cu nunpu
puntu gufuntu Sefofu fogu shu cush-
punmI nIfun: Yuwuf wun seu Iu shu
fun numI cunquI nIf.
27
MoIses uywuy cup tIn Aufon tugu
EgIptu cho cuycujtu T D nIfun:
Aywuy chun yuj mun chuy cho MoIses-
wun tIncu nuy quI puj nIf.
Chuufu Aufn uywush pun MoIsestu
tufI fun Tuytu DIos wun uuputu
tIncu shun puntu cho. MoIses wun
tIncuf muchush pun suIu du nu cu fun.
28
Chuy cho MoIsesgu Aufontu wIIIu pu-
fun T D Imuno nIshun tu pIs,
chuyno uImI fuy puj cu nutu fufu nun puj
Tuytu DIos cuchuy cu shun tu pIs.
29
EgIptu mun chuyuy cufnu Aufon-
wun MoIses Ishcun uywu fun muyuf
IsfueI cu nutu shun tu nun puj.
30
Shun tuy-
cuf Aufn wIIIu pu fun MoIsestu T
D pufIu pu shun cu nutu. Chuy chnu
EXODO4
96
Aufongu funu cu nupu uupun cho Tuytu
DIos nIshun n IIu uImI fuy puj cu nutu
fufu fun.
31
ChuymI IIupun funu cunu
fIguIsh pun nIfun: T D fIcu-
mush cun chmI Imuno ucuf goyu shun-
ch tu pIs nIf. Chuyno nIsh pun gonguf-
puy c fIf Tuytu DIostu udufu fun.
Aaronwan Moiss
faraonwan par!ashan
5

1
IsfueI cu nu wun pufIuf c fIf
Aufon wun MoIsesgu fufun
cujmun uywu fun. Chuyuy cuf nIfun:
IsfueI cu nupu T D
cuyno nIn: Acfu sh funu cu nutu
cuchuy chun yuj mun uywuy cuf Nogutu
fIspI tu mush pun fIstutu fufu nun puj
nIf.
2
Chuyno nIptIn fufun nIfun:
PItuj chuy T D, IsfueI cu nutu
cuchunpgu? Nogugu munumI chuy
T D fejs chu. IsfueI cu nu tu-
pIs munumI cuchu sh chu.
3
NIptIn Aufon wun MoIsesgu nIfun:
Hebfeo cu nupu DIos nInmI yufI p-
mu shu. ChuymI chun yuj mun uywu-
sh cunu quImsu junuj uywuytu.
Chuy chmI T D udufushp
sucfIfIsyutu fupu chI shuj. Mun'chgu
DIos custI gu mun gumI guesh yu wun pIs
u guffu wun pIs.
4
Chuufu EgIp tupu fufuon nengu
nIfun: MoIses, Aufn, ImunIf tuj uIII
ufucuy cuj funu cu nutu ufuy nIn pItu
jofguytu munuy cun quI? Gumcu nu pIs
ufoj cutIy!
5
Fufuongu mustu pIs nIfun: Cunun
IsfueI cu nugu cuy nusyun cho uypu IIu-
munmI mIfu shu. ImunIf tuj ufuy nIntu
cuchuy cu chIytu munuf cuy cun quI?
NIfcuf fufuongu chuy junuj IIu

EgIpto cupu tus nIn cu nutu, IsfueI cupu-
fuI cu nutu nIfun:
7
Cunun pI tugu umunu ogshutu
goynu chu IsfueI cunu udbItu chutu-
nun puj. QuIquIn cu nunu uywu chun
ogshu ushI moj.
8
Ichungu Imuy pIs
fufu shun tuno nI jucpIs munu pIshejtu
fufu chIy. Chuy funu cu nugu gueIIumI.
ChuymI nIfcuy cun Chun yuj mun Tuytu
DIos n puj uywutu pIsh tuf cuf fupu chej
uywu shuj nIf.
9
Cunun junuj pItu IsfueI-
cu nu tugu ufuchIn quI munu jumu chIy-
punu ufuy wun ItI pu cu shunu cush pun
munu cuj cu nutu fIguI chI shuntu munu
csu p nun puj.
10
ChuymI cupu tus cu nu wun cupu fuI-
cunu uywuy c fIf funu cu nutu nIfun:
FufuonmI nImu shu cunun pI tugu
gumcu nutu ogshutu mununu ushI chI-
p mu n puj.
11
Cunungu quIquI quI cunu
ogshutu ushI mun quI. Chuy pIs udbI-
tugu fufun quI Imuy pIs fufuf cuy cu shuy-
quI tu wun IwuI munu pIshej tumI.
12
Chuufu IsfueI cu nugu Intfu EgIp-
tupu uywuj punshu ushej ogshupu
fuquIn mItu mun tucu chI nun puj.
13
Cupu fuI cu nu numI wufun-wufun
nIfcuy cu fun ogshutu cumu fI pup tIn
fufun yu shun tu n IIu udbItu chutu nun-
puj.
14
Cupu tus cu nugu IsfueI cupu fuI-
cu nutu chufu fun IsfueI-musIn cu nutu
ufuchI nun puj. Munu cumII chIp tIn-
numI cupu fuI cu nutu muguf nIfun:
ImunIf tuj gunyun pIs nI cunun pIs
udbItu munu chutu chIsh cun quI chu
ogshutu cumu fI pup tIn chutu chI shuy-
quI tungu?
15
ChuymI IsfueI cupu fuI cu nugu
quIju coj uywu fun fufuon mun. Chuyuy-
c fIf nIfun: Uywuy nI quI cu nu tugu
ImunIf tuj fIyupu ucu chI mun quI cunu
tuytu?
1
Cupu tus nI quI cu nugu ogshu-
tu pIs munu gomun nu chu. Chuy pIs
uuputu udbItu fufu chI sh tu n fuj
fufu chI n cu nutu munun. Junun mun pIs
muguf cuy c mun fuj. Cupu tus nI quI cu-
numI juchu yoj udbItu uuputu fufu-
shun IwuItu munu fufu nun p pIs.
17
Gumcu nugu gueIIumI cunquI. ChuymI
nIfcuy cun quI Chun yuj mun T
D sucfIfIsyutu fufuj uywu n puj
cuchu muy nIf.
18
Chuyno nInuy quI cu-
nupu fuquengu ufoj uywuy. Ogshutu
munu goshup tI quI cu nu pIs gumcu nugu
EXODO4 , 5
97

W
.2~3 Exo. 3.1315.
udbItu sImfI fufu chIy uuputu fufu-
shun IwuItu.
19
MunumI mus wuII cu tugu fufu-
chIn quI chu udbItu nIshun pI tumI
cupu fuI cu nugu fIyupu IIuquI cuf
yufpu chu cuy mun chufu cu fun.
20
Chuy
cupu fuI cunu fufuon wun puIu syun cho
pufIu shun pItu yufgu fu mufmI tufI fun
Aufon wun MoIses shuyuf puy cujtu.
Puycu nu tumI cupu fuI cu nugu nIfun:
21
Gumcu numI juchu yoj cunquI fufun
cupu tus nIn cu nu wun fIyupu ucu chI-
m nun puj. Nogu cu nutu wuu chI-
m nun puj cuchIIIutu uptu puj n pIs
gumcu numI uch quItu ushI push cun quI.
Nogu cu nu puj chuyno munu uIIItu fufu-
shuy quI pItu T D jusguf gumcu-
nutu custI gu shun quI.
Tayta Diosta Moiss maacushan
22
Chuyno nIptInmI T D
muu cuf MoIses nIfun: T D,
ImunIf tuj ucfu shuy quI funu cu-
nutu ucuy c chIn quI? Chuy p chu
cuchumush cun quI?
23
Fufuon wun pufIuj
cuchu mu shuy quI junuj pItu-puchu numI
ucfu shuy quI funu cu nu tugu mugush pun
fIyupu ucuy c chIn. Gumgu munu-
fmI Imutu pIs fufun quI f chu ucu-
shun pItu jofgu nuy quI puj!

1
NIptIn T D nIfun:
CununmI musyun quI EgIp tupu
fufuon nIntu Imuno custI gu sh tu pIs.
Munuy nI yoj cushtu musyu chIp t fmI
nusyun nIn pItu cuchu fengu. QuIquIn-
fmI Aywu cuy nIf gufgon gu pIs.
2
Juc cutI chnu MoIsestu Tuytu DIos
nIfun: Nogugu T D c.
3
Abfuhumtu, Isuuctu, Jucobtu yufI puf-
cuf nogu musyu chIf Munuy nI yoj DIos
cushtu. Ichungu puycu nutu munumI
wIIIu f chu T D jut cushuntu.
W

4
ChuymI puycu nu wun pIs contf tutu
fufuf Cunun puftItu puycu nu pItu
mIfuj cu nutu goycu n puj. Chuy-
chgu pufI cu chuj IIumI tIyuf cuy cu fun.
5
IsfueI cu nutu cunungu wIyushc
umutuf ucuf wuguf cuy cuj tumI. EgIpto
funu cu numI fIyupu ufuchIn. ChuymI
cunungu unuy contftu fufu shtu
cumII shnu.
ChuymI gumgu IsfueI-musI quI cu nutu

wIIIun quI uywuy cuycu shun pItu, fIyupu
ucuy ufuy cu nu cho cuycuj tu pIs, EgIptu-
cu nupu munuy nIn cho cuycu shun pI tu pIs
nogu T D jofgu n puj cushuntu.
Munuy nI yoj cushtu musyu chIsh pmI
jofgu shuj. AImI fuy puj cu nutu fufufmI
EgIp tu cu nu tugu custI gu shuj.
7
IsfueI cu-
nugu cungu puj nogu ucfu sh funu cu-
numI. NogumI cushuj puycu nupu DIos-
nIn. Puycu nu numI musyun gu puj T
D cushtu. EgIp tu cunu fIyupu
ucuy ufuy cho cuyc chI shun pItu jofguf-
cufmI
8
Abfuhumtu, Isuuctu, Jucobtu
Goycu shuy quI nIf uunI sh puftI mun
pushu shuj. Chuy tumI puycu nutu goycu-
shuj quIquIn punu cunun puj. Nogu T
D chuyno cunun puj n.
9
Chuyno DIos nIshuntu MoIsesgu
IsfueI-musIn cu nutu wIIIu fun. Chuufu
funu cu nugu wIyuy tu pIs munu munu fun-
nu chu mus fIyupunu ucuy cho cush pun.
10
ChuymI T D MoIsestu
nIfun:
11
EgIp tupu fufuon nIn wun
pufIuy IsfueI cu nutu nusyun nIn pItu
cuchuy cu nun puj.
12
Chuufu MoIsesgu T D
nIfun: IsfueI cu nu IIu pIs munu csuy-
c mup tengu Imun pu f shI fufuongu
wIyu mun mun? Nogugu pufIuf pIs
munumI tuntI yu ch chu.
13
Chuy pItu T D Aufon-
tu wun MoIsestu wIIIu pu fun IsfueI cu-
nu puj, EgIp tupu fufuon nIn puj. WIIIu-
pu fun EgIp tu pItu IsfueI cu nutu Imuno
jofgu nun p pIs.
Moisespawan Aaronpa
unay castancuna
14
IsfueI cu nupu unuy munduj nIn cu-
nupu jutIn cunu cuycu numI cufun:
EXODO5 , 6
98

X
.1~19 Nm. 3.1720; 26.5758; 1Cfn. 6.1619.
Y
7.3 Hech. 7.36.
Guechpu Ruben pItu mIfuj cunu cuyno
cufun: Hunoc, FuI, Hezfn, CufmI.
Chuy cu numI cufun Ruben tfbu custu-
cunu.
15
SImeon pItu mIfuj cu nupu jutIn
cuyno cufun: JemueI, Jumn, Ohud,
Juqun, Zohuf, SuI. (SuuIpu mumungu
cufun Cununeu wufmI.) Chuy cu numI
cufun SImen tfbu custu cunu.
1
Iev cuwu fun puchuc quImsu
chuncu gunchIs (137) wutu yoj cunun-
yuj. Wumfun cu nupu jutIn muyuf pItu
shuII cu cumu cuynmI cufun: Gefsn,
Cout, MefufI.
17
Gefsonpu wumfun cu nunu cufun
IIbnI, SImeI. Puycu nu pI tumI IIbnI,
SImeI custu cunu cufun.
18
Cout cuwu fun puchuc quImsu
chuncu quImsu (133) wutu yoj cunun-
yuj. Puypu wumfun cunu cufun:
Amfum, Izhuf, Hebfn, UzIeI.
19
Mefu fIpu wumfun cu nu numI cufun:
MuhII, MusI.
Chuy nmI Iev tfbu custu cunu
mIfu fun.
X
20
Cout pItu mIfuj cu nugu cuynmI
cufun: Amfum muju chu cu fun tIyun
Jocu bed wun. Puycu nupu wumfun cu-
numI cufun Aufon wun MoIses. Amfum
cuwu fun puchuc quImsu chuncu
gunchIs nIn (137) wutu yoj cunun yuj.
21
Izhufpu wumfun cunu cufun: Cofe,
Nefeg, ZIcfI.
22
UzIeIpu wumfun cunu cufun:
MIsueI, EIzu fn, SItfI.
23
Aufn muju chu cu fun AmInudubpu
wumfun EIIsu bet wun. EIIsu betgu
cufun Nuusonpu puIn. Aufon pu wun
EIIsu betpu wumfun cunu cufun: Nudub,
AbI, EIeu zuf, Itumuf.
24
Cofpu wumfun cunu cufun: AsIf,
EIcunu, AbIu suf. Chuy cu nunu cufun
Cofe custu cunu.
25
Aufonpu wumfun EIeuzufnu muju-
chu cu fun PutIeIpu wufmI wumfun wun.
Puycu nupu wumfunnu cufun FInees.
Chuy nmI cufun Iev tfbu funu-
cu nupu munduj nIn cunu cudu-nun
custuncho-cumu.
2
Chuy custu IIumI cushu Aufon wun
MoIses pIs. Puycu nu tumI T D
nIfun: IsfueI cu nutu EgIp tu pItu jofguy.
Puycu nu tugu fpunpu shun tu cu shu IIu-
tunu pushuy.
27
MoIses wun AufonmI pufIu fun
fufuon wun pIs EgIp tu pItu IsfueI cu nutu
jofgu nun puj.
Aarontawan Moisesta
Tayta Dios wi!!ashan
28
EgIptu cho MoIses wun T
D pufIu shun junuj
29
cuyno nIfun:
NogumI c T D. Nogu nIsh-
cu nutu IIupuntu wIIIun quI EgIp tupu
fuynIn fufuontu.
30
NIptIn MoIses nIfun: T D,
nogugu fImuf pIs wutu-wutu IIumI push-
tu ch. Chuufu Imun pu f shI fufuongu
csu mun mun?
7

1
Chuyno nIptIn T D
nIfun: Sumuj wIyu muy. NogumI
gumtugu chufushc fufuonpu uupun-
cho fuqu cunuy quI puj. WuuguI quI
Aufon numI gumpu fuquI quI pufIungu.
2
Gumgu Aufontu wIIIun quI IIupun
wIIIu sh cu nutu. Chuufu puynumI
fufuon wun pufIungu IsfueI cu nutu
EgIpto nusyun pItu cuchuy cu nun puj.
3
Ichungu nogumI cumu c chI shuj fufun
fumI shon guno contfu fIcu cu nun puj.
Chuy n pumI nogugu EgIptu cho fufu-
shuj fIyupu uImI fuy puj cu nutu.
Y

4
Chuytu
fIcuf pIs fufuongu munumI csu shun-
quI p chu. Chuy n pumI nogu musyu chI-
shuj munuy nI yoj cushtu. EgIptu cu nutu
uImI fuy puj cu nu wun custI gufcuf-fmI
ucfu sh IsfueI cu nutu fpu-fpu pushu-
shuj.
5
IsfueI cu nutu chuyno jofgup t-
fmI EgIpto funu cu nugu musyungu
nogu T D cushtu.
Aufon wun MoIsesgu T D

mundu shuntu IIupuntu fufu fun.
EXODO6 , 7
99

Z
7.17 Apoc. 8.8; 16.4.
7
Fufuon wun pufIu shun fu MoIsesgu
cuycu fun pusuj chuncu (80) wutu yoj,
Aufonnu pusuj chuncu quIm sun (83)
wutu yoj.
Aaronpa tucrun
8
Chuy pItu Aufon tu wun MoIsestu
T D nIfun:
9
MIIu gfu tu fuj
fufu nuy quI puj fufun nIshup tI quegu
Aufontu nInquI tucfuy quItu fufuonpu
uupun mun jItu fI nun puj. JItuy cup-
tengu cuIe bfu munmI tIcfu cu fengu.
10
NIptIn MoIsesgu Aufon wun
uywu fun fufun cujmun. Fufuon pu-
wun sIfbej nIn cu nupu uupun chnu
T D nIshunno fufu fun. Aufn
tucfuntu pumpu mun jItuy cup tIn
cuIe bfu mun tIcfu cu fI fun.
11
Chuufu
fufuon pIs guyu chI mu fun mjIcu
fufuytu yuchuj cu nu tu wun bfju cu nutu.
Chuy funu cu nu pIs mjI cutu fufuytu
yuchush pun puycunu fufu shunno
fufu fun.
12
Puycu nu pIs pumpu mun
tucfun cu nutu jItuy cup tIn cuIe bfu cu nu-
mun tIcfu cu fI fun. Aufonpu tucfun pItu
cuIe bfu mun tIcfuj cgu mIcu cuf cu fun
wuquIn cujcu nu putu.
13
Chuy pIs T
D nIshun n IIumI fufun mus pIyuf-
fuj fumI shon guno contfu fIcu cu fun.
ChuymI Aufon tu wun MoIses tugu munu
csu fun nu chu.
Yacu yawarman ticrashan castgu
14
Chuy pItu T D MoIsestu
nIfun: Fufuongu fIyupu chucfu shon-
gumI fIcu cu shu. ChuymI IsfueI cu nutu
cuchu fIy tu pIs munu munun nu chu.
15
CuIe bfu mun tIcfuj tucfuy quItu
uptu cuf cuf wufu tutu IIu uywuy NIIo
muyu mun chuy cho fufuontu shuy nuy-
quI puj.
1
Chuy chmI fufuontu cuyno
nInquI: Hebfeo cu nupu T D-
cuchu mu shu gumtu wIIIu n puj.
Acfu shun funu cu nutu cuchuy chun yuj-
mun uywuf cuf puytu fIspI tuf udufu-
nun puj. Gumgu cunun cu mu pIs munumI
wIyu cush cun quI f chu puy nIshuntu.
17
CununmI Ichungu musyun quI p
T D cushun tu pIs. T D
nImu shun n IIumI cuy uptu fuy cu sh
tucfu wun muyutu wIfupt yuwuf mun
yucu tIcfu cu fen gu puj.
Z

18
Muyu cho
cuycuj pesc du cu nu pIs wuon gu pmI.
Muyu pIs fIyupu usyu fI c con gu puj.
EgIpto funu cu nu pIs NIIo yucutu meIu-
nush pun munumI upon gu p nu chu nIf.
19
Aufontu nIy: Tucfuy quItu uptuf-
cuf muquI quItu jogu fIy muyu cu nupu
jununpu, fugfu-muII wu cu nupu gochu-
cu nupu, chuyno yucu chufu cu nun mun-
pIs IIupun yucu yuwuf mun tIcfu nun puj.
Chuufu EgIp tu cu nu pu chgu yuwuf
cungu IIupun yucu chufu cu nun cu nu-
cho, ustu fumI pItu much cun cu nu cho,
guefu pItu fufu shun pucu cu nu cho
chufu fuj yucun cu nu pIs nIf.
20
Chuufu Aufon wun MoIsesgu fufu-
fun T D nIshunno. Aufongu
tucfuntu joguf cuf muyutu wIfu fun
fufuon pu wun uutofI d nIn cu nupu
uupun cho. Chuufu IIupun yucu jInun
fu yuwuf mun tIcfu cu fI fun.
21
Muyu-
cho cuj pesc du cu nu pIs wuu fun.
Muyu pIs fIyupu usyu fI c cu fun. Chuufu
EgIpto funu cu nugu yucutu upuy tu pIs
munu puydI fun nu chu. EgIpto nusyun-
chgu IIupun yucu yuwuf mun tIcfu shu
cuycu fun.
22
EgIptu cho tIyuj bfju cu nu pIs
mjI cutu fufuytu yuchush pun yucutu
yuwuf mun tIcfu chI fun. Chuufu
fufun mus pIyuf-fuj fumI shon guno
contfu fIcu cu fun. Aufon wun MoIses
nIshun cu nu tugu ImunI IIuf pIs munu
csu fun nu chu. T D wIIIu-
shun nmI cufun.
23
Fufuongu Imutu pIs
munu gocuf puIu syun mun cutI cu fun.
24
Chuufu IIupun EgIptu cu nugu muyu
yucutu mununu upuytu puydI fun nu-
chu. ChuymI muyu cuntun cu nu cho
psutu uchcu fun chuy IIu pI tunu yucutu
upunun puj.
EXODO7
100

[
8.2 Apoc. 16.13.
Aypa!!a spucuna yurishan castgu
25
Muyutu T D wIfu chI shun-
pI tugu gunchIs junujnu cufun.
8

1
Chuufu T D MoIsestu
nIfun: Aywuy fufuon mun.
Chuyuy cuf nogupu fuqu nInquI
udufu muj uywu nun puj ucfu sh funu-
cu nutu cuchu nun puj.
2
Aywu nuntu
munu munup tengu Intfu nusyun nIntu
nogumI custI gu shuj spu cu nu wun.
[

3
Intfu muyu pI tumI spu cunu uypu IIu
tImpu fIf IIoj shI cu fu mongu. Chuu fugu
fufuonpu puIu syun mun pIs, puu shun
cmun mun pIs yuycongu. Yuycongu
IIupun uutofI d cu nupu wusIn mun,
IIupun EgIptu cu nu pu mun, tuntu fufu-
cunu jutun uftsu butyun cu nu mun pIs,
jufnun cu nu mun pIs.
4
Spugu uypu IIu
cufmI quIquIn fufuonpu junun cu nu-
mun pIs uutofI d nIn cu nupu junun mun-
pIs, IIupun EgIpto funu cu nupu junun-
mun pIs pIntIf cuy cungu.
5
Aufontu nIy tucfuntu uptuf cuf
muyu cu nu mun, gochu cu nu mun, fugfu-
cu nu mun mucyu f nun puj. Chuy cu nu-
pItu spu IIoj shI muf Intfu EgIptu mun
juntun gu puj.
Chuufu Aufongu tucfuntu jogu fI fun.

NIfcuf mucyu fu fun Intfu EgIpto yucu-
cu nu mun. Chuufu spu cu nugu Intfu
nusyun mun juntuj puj yufI cu fI fun.
7
Chuufu bfju cu nu pIs mjIcu fufuytu
yuchush pun munuy nI yoj cushuntu
musyu chI nun puj Aufn fufu shunno
fufu fun. Chuy n pumI EgIpto nusyun-
chgu spu cunu mus uypu IIunu yufI-
cu fI fun.
8
Chuufu fufuongu guyu chI fun
Aufon tu wun MoIsestu. Chuyup tIn nIfun:
T D muu cuy nogu pItu,
EgIp tu cu nu pI tu pIs spu cunu uywu cu-
nun puj. Chuu fugu IsfueI cu nutu cuchuy-
cu shmI DIostu udufuf uywun cu nutu
sucfIfIsyutu fufuj uywu nun puj.
9
NIptIn fufuontu MoIses nIfun: Gum
nImuy gumpuj uutofI d nI quI cu nu puj,
EgIpto funu cu nu puj Imuy T
D muu cu n p pIs. Muu cu fIp-
tgu puIu syuy quI pItu, wusI quI cu nu pItu
muy chuy pI tu pIs uywu cuf spu cunu
muyu IIu ch numI tIyungu.
10
Chuufu fufuongu Wufu junuj
nIfun.
NIptIn MoIses nIfun: NIshuy quI-
nmI cungu. Chuy n pumI musyun-
quI puj nogu cu nupu Tuytu DIos nno
juc dIos munu cushuntu.
11
IIupun
spu cu numI uywu congu wusI quI pItu,
puIu syuy quI pItu, EgIp tu cu nu pI tu pIs.
Chuufu muyu IIu ch numI tIyungu.
12
Aufon wun MoIsesgu fufuonpu
puIu syun pItu uywu cu fun. NIfcuf
T D muu cu fun IIupun
spu cu nutu IIIg chI nun puj.
13
Chuufu
T D cumu c chI fun MoIses
muu cu shunno. IIupun spu cunu
wuu fun wusI cu nu cho, wusI puncun
pumpu cu nu cho, chuc fu cu nu cho
cujcu nu pIs.
14
Runu cu nugu Int fu cho
shun tu fun muntuy-muntuy wuu shu
spu cu nutu. Chuufu muy chuy ch pIs
fIyupu usyu fun.
15
Chuy pItu IIupun pIs
uIIInu cuycujtu fIcush pun fufuongu
yupuy fumI shon guno contfu fIcu cu-
fun. Aufon wun MoIses nIshun tugu
munu csu fun nu chu. T D
wIIIu shun nmI cufun.
Gayish aypa!!a yurishan castgu
1
Chuufu T D MoIsestu
nIfun: Aufontu wIIIuy tucfun wun
uchu uIIputu wIfu nun puj. Chuufu
guyIsh mun tIcfuf Intfu EgIptu mun
juntu cuf congu.
17
Chuufu Aufongu tucfun wun wIfu-
fun uchu uIIputu. WIfu fIp tIn EgIptu-
cho cuj uchu uIIpugu tIcfu cu fI fun
guyIsh mun. Chuy guyIshmI IIupun
funu cu nutu uywu cu nutu juntu puy cuf
cuI fun.
18
Chuufu bfju cu nu pIs mjIcu
fufuytu yuchush pun guyIshtu yufI-
chIytu munu fun. Ichungu munu numI
EXODO7 , 8
101
yufI chIytu cum pu cu fun nu chu.
Aypu IIu cuf guyIsh cu nugu funu cu nutu
uywu cu nu tu pIs fIyupunu cuI fun.
19
Chuufu bfju cu nugu fufuontu
nIfun: Cuytugu DIosmI fufuy cun nIf.
Chuy pIs fufun mus pIyuf-fuj fumI
shon guno contfu fIcu cu fun. Tuytu DIos
wIIIu shun nmI munu csu fun chu.
Upucruycuna
yuricurishan castgu
20
Chuufu T D MoIsestu
nIfun: Wufu tutu IIumI fufun muyu-
mun uywungu. GumpIs tutu IIu jutuf cuf
uywuy. Chuy cho nogupu fuqu puytu
nInquI udufu muj uywu nun puj ucfu sh
funu cu nutu cuchuy cu nun puj.
21
Aywu-
nuntu munu munup tengu uypu IIu
upuc fuymI yufI cu fengu. Puytu pIs,
uutofI d nIn cu nu tu pIs, IIupun EgIpto
funu cu nu tu pIs cuengu. IIupun EgIpto
funu cu nupu wusIn cho upuc fuy IIu-
numI juntu shu cuycun gu puj. Chuyno
Intfu pumpu cu nu ch pIs juntu shumI
cuycungu.
22
Intfu EgIptu cho upuc fuy juntu shu
cuptIn pIs ucfu sh funu cunu tIyuy cu shun
Gosen puftI chgu munumI chuy n chu
cungu. Chuy n pumI musyungu EgIpto
funu cu nutu nogu T D custI guy-
cu shtu.
23
ChuymI EgIpto funu cu nu-
mun cust gutu chuyu chIp t pIs ucfu sh
funu cu nu mungu munu chuyun gu chu.
WufumI chuyno fufu shuj.
24
Chuy pItu T D nIshunno
fufu fun. ChuymI upuc fuy cu nugu
Intfu EgIptu mun juntuy cu fun. PuIu-
syu mun pIs uutofI d cu nupu wusIn mun-
pIs upuc fuy juntu cuy cu fun. EgIp togu
munu tIyuy p n numI fIcu cu fun.
25
Chuy n pumI fufuongu MoIsestu
Aufon tu wun guyuf cu chIf nIfun:
Cunungu uywuy T D
udufuf uywu cu nutu sucfIfIsyutu fufu-
nuy quI puj. Ichungu cuy nusyun pItu umu
IIoj shIn quI chu.
2
NIptIn MoIses nIfun: Chuyngu
munumI uIII chu cunmun. T
D nogu cunu uywu cu nutu
sucfIfIsyutu fupu chI shgu EgIptu cu-
nu puj fIyupu meIu nuy pmI cungu.
Chuyno fufujtu fIcuy c fu muf puycu-
nugu fIyupu fubyush pun sujmuy c IIuf
wuu chI mun munmI.
27
ChuymI nogu-
cu nugu quImsu junuj uywuy tu fuj chun-
yuj mun uywu shuj. Chuy ch fmI T
D nImu shunno puytu udufuf
sucfIfIsyu uywutu fupu chI shuj.
28
Cufu cumu munu uywu cu nuy quI
cuptengu chun yuj mun uywu nuy quI puj
cuchu shuy quImI chuy cho Tuytu DIos-
nI quI puj uywuy quI cu nutu pIsh tuf cuf
fupu chI nuy quI puj. Nogu p pIs Tuytu
DIos nI quItu muu cu mun quI.
29
Chuufu MoIses nIfun: CuypItu
IIoj shI sh fumI Tuytu DIostu muu-
cu shuj wufu junuj upuc fuy cunu gum
cujpItu, uutofI d nI quI cu nu pItu, IIupun
EgIpto funu cu nu pI tu pIs IIIg nun puj.
Ichungu umu IIuIIu p muy nu chu DIos
nIshunno sucfIfIsyu fufuj IsfueI cunu
uywu nuntu munu munush puy quI.
30
Chuufu fufuonpu puIu syun pItu
IIoj shIf cu IIuf MoIsesgu Tuytu DIostu
muu cu fun.
31
Chuufu Tuytu DIosgu
IIupun upuc fuy cu nutu IIIg chI fun.
Chuu fugu nI jucnuy IIu pIs munu cufun-
nu chu fufuonpu wusIn cho, uutofI d-
cu nupu wusIn cho, Intfu EgIptu cho
cuj funu cu nu ch pIs.
32
Upuc fuy munu
cuptIn nugu fufun fumI shon guno
contfu fIcu cu fun. ChuymI IsfueI cunu
uywu cu nuntu munu munu fun nu chu.
Uywacunata gueshya
ushashan castgu
9

1
Chuufu T D MoIsestu
nIfun: Fufun cujmun uywuy.
Nogupu fuqu nInquI udufu muj uywu-
nun puj ucfu sh funu cu nutu cuchuy cu-
nun pnu.
2
Munu uywu nuntu munup-
tIn, chuy n IIu mIchup tengu
3
NogumI
cumu c chI shuj Intfu EgIptu cho
fIyu gueshyu yufI mu nun puj. Chuy
guesh yugu ushungu cuwu IIu cu nutu,
EXODO8 , 9
102

\
9.10 Apoc. 16.2.
]
9.1 Rom. 9.17.
bffu cu nutu, cum IIu cu nutu, wcu cu-
nutu, uyshu cu nutu, cubfun cu nu tu pIs.
4
NogumI cumu c chI shuj IsfueI cu nupu
uywun cu nu tugu gueshyu munu chufI-
nun puj. ChuymI puycu nupugu uywun
nI jucnuy IIu pIs munu wuon gu p chu.
5
EgIptu chgu wufumI cuy nIsh
cungu.
Wufun nIn jungu nIshun nmI cufun.

EgIpto funu cu nupugu IIupun custu
uywun cunu uypu IIu wuu fun. IsfueI cu-
nu pumI Ichungu nI jucnuy IIu pIs uywun-
cunu munu wuu fun chu.
7
ChuymI
fufun cuchu fun IsfueI cu nupu uywun-
cu nutu fIcuj. IsfueI cu nupugu munumI
jucnuy IIu pIs uywun cunu wuu shu chu
cufun. Chuy pIs fufun fumI shon guno
contfu fIcu cu fun. Chuy n pumI IsfueI-
cunu uywu nuntu munu munu fun nu chu.
Chupu gueshya cashan castgu
8
ChuymI T D MoIsestu
Aufon tu wun nIfun: Gumcunu jufnu-
pItu uchputu upucuf cuf uywuy fufun
cujmun. NIfcuf gum MoIses fufuonpu
uupun cho uchputu junujpu muchI fIn-
quI.
9
Chuufu uchpu tugu wuyfu poIbutu
upuj n pIs Intfu EgIp tupu mush tu c-
chengu. Chuy IIu numI chupu guesh yutu
yufI chengu IIupun EgIptu cu nu cho,
uywun cu nu ch pIs.
10
DIos nIshun nmI Aufon wun
MoIsesgu jufnu pItu uchputu upucuf c-
fIf uywu fun fufun cujmun. Chuy ch-
numI MoIsesgu uchputu junujpu muchI-
fI fun. Chuufu IIupun funu cu nu ch pIs,
uywu cu nu ch pIs chupu yufI cuf cu fun.
\

11
MjIcu fufuytu yuchuj bfju cu nu pIs
mununu MoIsespu uupun cho cuytu
puydI fun chu mufcu-musIn cu nu chno
puycu nu ch pIs chupu yufI cuf cup tIn.
12
Chuy pIs T D cumu c-
chI fun fufun fumI shon guno contfu
fIcu cu nun puj. Chuy n pumI Aufon wun
MoIses nIshun tugu munu csu fun chu.
T D wIIIu shun nmI cufun.
Runtu tamya cashan castgu
13
Chuufu T D MoIsestu
nIfun: Tutu IIu jutuf cuf wufu uywun-
quI fufun cujmun. Nogupu fuqu
nInquI udufu muj uywu nun puj ucfu-
sh funu cu nutu cuchuy cu nun puj.
14
Cunungu mus fIyupunumI custI-
gu shuj fufuontu, uutofI d nIn cu nutu,
IIupun EgIptu cu nu tu pIs. Chuy fmI
musyungu noguno juc dIos munu
cushuntu.
15
Munushpgu fufuontu,
IIupun EgIptu cu nu tu pIs fIyu guesh-
yu wun custI g munmI cufun. Chuufu
cunun ushu cu shu numI cuycun mun
cufun.
1
Ichungu fufun cuwuy cun fuj
nogu munuy nI yoj cushtu musyu chI n-
pmI, Int fu ch pIs nogu munuy nI yoj
cushtu musyu nun pmI.
]

17
Chuy pIs
puygu ucfu sh funu cunu uywu nuntu
munumI munun chu.
18
Chuy pI tumI
wufu cuyno fu nogu tumyu chI mu shuj
funtutu. Cuy EgIptu mungu munu fmI
Imuy pIs funtu mu shu f chu wufu funtu-
mu nun puj cuycu shunngu.
19
ChuymI
wIIIuy IIupun uywun cu nutu wusI mun
wIch gu cu nun puj, jIfcu cho Imuy cun
cujtu pIs shun tu chI nun puj. Runtu mofgu
funu tu pIs uywu tu pIs wuu chen gu pmI
wusI fufI cho munu cuptengu.
20
Fufuonpu wuquIn uutofI d nIn cu-
nugu T D wIIIu chI shuntu fIguI-
fun. ChuymI wusI fufIn mun guesh pI-
chI fun uywuy nIn cu nu tu wun uywun cu-
nu tu pIs.
21
Wuquengu munu fIguIsh pun
munu guesh pI chI fun chu uywun cu nutu
nI uywuy nIn cu nu tu pIs.
22
Chuufu T D MoIsestu
nIfun: RIcfuy quItu junujpu jogu fIy
Intfu EgIptu mun funtu tumyu guIIuy-
cu nun puj. Runtu tumyu guIIuy cush pun
chuyungu IIupun funu cu nu mun, uywu-
cu nu mun, mIcuy cu nu mun, juchu cu nu-
mun pIs.
23
Tucfuntu MoIses junuj mun jogu fIp-
tIn jInun fu T D fyu chI fun.
EXODO9
103

D
9.24 Apoc. 8.7; 16.21.
Runtu tumyu tu pIs tumyu chI fun. Chuy-
nmI T D Intfu EgIp tutu
funtu tumyu wun ushu chI fun.
24
Munu
chuwu fun nu chu IIIguy pIs, fyu pIs,
funtu tumyu pIs.
D
EgIptu chgu munumI
Imuy pIs chuyno cufun chu.
25
Chuufu
Intfu EgIptu chmI Imu uycu tu pIs
funtu tumyu IIIg chI fun. Runu cu nu-
tu pIs uywu cu nu tu pIs wuu chI fun.
MIcuy cu nutu Iuntu cu nutu ushu fun.
Yfu cu nu tu pIs gufu p chu IIutu cuchuy-
cu fun.
2
Intfu EgIp tupu fIyupu funtu
tumyuf pIs IsfueI cunu tIyuf cuy cu shun
Gosen puftI mungu munumI chuyu fun-
chu.
27
ChuymI fufuongu Aufon tu wun
MoIsestu guyuy cu chIf nIfun: Nogugu
juchu yojmI c. Mufcu-mus cu nu pIs
juchu yojmI. Juch cu nu pI tumI T
D custI gu mu shu.
28
Runtu
tumyu pIs fyu pIs chuwu nun puj T
D muu cuy cuy ufI. Chuufu
uywu nuy quI cu nu puj cuchuy cu shuy-
quImI. Cunungu munumI mIch shuy-
quI nu chu.
29
Chuyno nIptIn MoIses nIfun: Cuy
sIud pItu IIoj shI cu sh fumI T
D muu cushp muqutu jogu-
fI shuj. Chuu fugu jInun fumI fyu pIs
funtu tumyu pIs chuwungu. Chuy-
n pumI musyun quI puj cuy puchugu
Tuytu DIospu muquIn cho cuycu shuntu.
30
Nogugu musyuy cmI gumpIs, uutofI-
d nI quI cu nu pIs T D munu-
fuj munchu cu shuy quItu.
31
Seb du pIs shIc shI fuy cu shun cho,
IIn su pIs, wuytu fuy cu shun cho ushu cu-
fun.
32
Rgu tu wun cente notu Ichungu
munu Imunu fun pIs chu guepu mufuy
cuptIn.
33
Fufun cujpItu uywu cuf sIud pItu
IIoj shI fIf MoIsesgu T D
muu cuf muquIntu jogu fI fun. Chuufu
fyu pIs funtu pIs jInun fu chuwu c cu-
fun. Munu tumyu fun nu chu.
34
Tumyu-
pIs funtu pIs fyu pIs chuwu shu tunu
fIcuf fufuonpu uutofI d nIn cunu mus
pIyuf-fuj fumI shon guno contfu fIcu-
cu fun. AunIf cuf pIs mununu munu-
fun nu chu.
35
MoIsestu T D
wIIIu shun nmI IsfueI cunu uywu cu-
nuntu munu munuf mus pIyuf-fuj fumI
shon guno contfu fIcu cu fun.
Chpaca aypa!!a yurishan castgu
10

1
Chuufu T D
MoIsestu nIfun: CutIy fufun
cujmun. NogumI cumu c chIshc
puypIs uutofI d nIn cu nu pIs fumI shon-
guno contfu fIcu cu nun puj, chuy npu
uImI fuy puj cu nutu fIcu chI n puj.
2
Chuy-
n pumI gumcu nu pIs wumfuy quI cu-
nutu wIII cuy quI cu nutu wIIIu pun quI puj
EgIptu cu nutu Imun pIs fufu shtu,
uImI fuy puj cu nutu fufu shtu. Chuy n-
pumI gumcunu musyun quI puj fusunpu
nogu T D cushtu.
3
NIptIn Aufon wun MoIsesgu uywu-
fun fufun cujmun. Chuyuy cuf nIfun:
Hebfeo cu nupu T D
cuchu mu shu gumtu tupu n puj. Imuy-
cu mu fuj puytu munu wIyu cun quI chu?
Adufuj uywu nun puj ucfu shun funu-
cu nutu cuchuy!
4
Aywu nuntu munu
munup tI quegu wufu junujmI nusyun-
nI quI mun Tuytu DIos yufI chI mongu
uypu IIu chpu cu cu nutu.
5
Chuy cu-
numI Intfu jIfcupu juntu cuy congu
pumpu pIs munu jcoj. Runtu tumyu
ushu shun wuIIcu wuII cu IIu qudu shu
cuycuj IIun tu pIs ushuj pmI ushu cuf-
con gu puj. Yfu cu nu tu pIs mIcu cuf con-
gumI.
Gumpu puIu syuy quI mun pIs,

uutofI d nI quI cu nupu wusIn cu nu mun-
pIs, IIupun EgIptu cu nupu wusIn cu nu-
mun pIs juntuy congu. Chuygu cungu puj
tuytuy quI cunu, chuchuy quI cunu, unuy
cuj chuchuy quI cu nu pIs munu nuncu
fIcu shun nmI. Chuyno nIfefgu tIcfuf
uywu cu fun fufuonpu puIu syun pItu.
7
Chuufu fufuonpu uutofI d nIn cunu
nIfun: Tuytu fufun, Imuy cu mu tuj
EXODO9 , 10
104

E
10.12~14 Apoc. 9.23.
F
10.22 SuI. 105.28; Apoc. 16.10.
chuy funutu uwuntu shun? Gumgu
munu chu tuntI yu cun quI fuj cuy EgIptu-
cho Imu-uycu wun pIs ushu chI mu shun-
chtu? JInu IsfueI cu nugu uywu cu chun
T D fIspI tuf udufu nun-
puj.
8
Chuyno nIptIn fufuongu guyu chI-
fun Aufon tu wun MoIsestu. Chuyup tIn
nIfun: Aywuynu-IIupu T D-
fIspI tuf udufu mu nuy quI puj.
Ichungu p-ptuj uywungu?
9
Chuufu MoIses nIfun: Nogu cu nugu
uywu shuj ushuj pmI oIIgu pIs wufmI-
pIs, wumfu pIs chuc wun uuquIn pIs,
jucpIs munu pIshej. Uyw cu nu tu pIs
munyu pI tumI gutI shuj. Nogu cu nugu
T D udufufmI jutun fIstutu
fufu shuj.
10
Chuufu fufun nIfun: Achy,
gumcu nu tugu T D
yunu p shun quI. IIutuntu yufpuy-
cu shuy quItu munu tuntI yu sh tu chu
yufpun quI? Wumfuy quI cu nu wun
IIupuy quI uywu nuy quI puj uunI n tu chu
yufpun quI?
11
MunumI yufpu shuy quI-
n chu cungu. T D udufuj
uywuytu munufgu oIIgu cujcu nu-
IIu uywuy. Chuyno nIfcuf fufuongu
uupun pItu puycu nutu gufgu chI fun.
12
Chuufu T D MoIsestu
nIfun: RIcfuy quItu jogu fIy EgIptu mun
uypu IIu chpu cu cunu shumu nun puj.
Chuyno shumuf IIupun Iuntu cu nu tumI
ushu cuf congu funtu tumyu ushu shun
qudu shu cuycuj IIun tu pIs.
13
Junujpu tucfuntu MoIses jogu fIp tIn
T D wuyf chI mu fun IntI yugu-
mu nun cuj-IpItu. Chuufu EgIptu mun
wuyfu fun chuy junuj goyuf poj pugus-
pu pIs wufuytu. Wufun nIn tutupgu
uypu IIu chpu cu cunu wuf mu fun
puchu pIs munu jcoj. IntI yugu mu nun
cuj-IpItu wuyf mush punmI chpu-
cu cu nutu upumu shu cufun.
14
Imuy pIs
munu cushun nmI chpu cu cu nugu
Intfu EgIptu mun juntuy cu fun.
E

Chuyngu unuy pIs munumI cufun-
chu; nI yupuy pIs munumI cungu nu-
chu.
15
Chpu cu cu nugu juntu cuy cu-
fun pumpu pIs munu fIcu cuj. Chuufu
Intfu jIfcu cu nu pIs chuc fu cu nu pIs
yunu yu shu cuycu fun. Chuyno uypu IIu
cufmI mIcu cuf cu fun IIupun ff tu cu-
nutu, Iuntu cu nutu, funtu tumyu pItu
quduj cujIIun tu pIs. Chuufu EgIptu-
chgu juchu cu nupu Iuntu cu nupu jun
munumI cufun nu chu.
1
ChuymI fufuongu Aufon tu wun
MoIsestu jInun fu guyuy cu chIf
nIfun: Nogugu T D
contfunmI, gumcu nupu contfuy quImI
IIutuntu fufushc.
17
ChuymI gumcu-
nutu fuwuc juchtu cunun IIunu
pefdu nu m nuy quI puj. T D-
nogu puj muu cuy cuy cuy
chpu cu cu nu IIu tu pIs IIIguy cu chI nun-
puj.
18
Fufuon wun pufIu shun pItu IIoj shI-
fIf MoIsesgu jInun fu T D
muu cu fun.
19
Chuufu T D
jInun fu cutI chIy punu wuyf chI fun.
ChuymI IntI yugu nun cuj-IpI tunu
wuyfu fIyupu wuyfuytu guIIuy cu fun.
Chuy n pumI IIupun chpu cu cu nutu
Pucu Iumuf mun upucu fun. EgIptu-
chgu chpu cu cunu munu qudu fun-
nu chu nI jucnuy IIu pIs.
20
Ichungu yupuy T D cumu-
c chI fun fufun fumI shon guno contfu
fIcu cu nun puj. Chuy n pumI IsfueI cunu
uywu cu nuntu munu munu fun chu.
Pacha chacaccushan castgu
21
Chuufu T D MoIsestu
nIfun: SyIupu muquI quItu jogu fIy
Intfu EgIptu cho puchu chucu c cu nun-
puj. Chuu fugu yunu muncupu sIquIn n-
fmI fIyupu chucu c congu.
22
MuquIntu MoIses jogu fIp tIn Intfu
EgIptu cho fIyupu chucu c cu fun.
F

Chuyno chucuy IIu cucu fun quImsu
junuj cumu.
23
Chuy junuj cunu EgIpto
EXODO10
105
funu cu nugu muygun pIs munu fIcu nu-
cu fun chu. Muypu uywuy tu pIs munumI
cum pu cu fun chu. EgIptu cho chuyno
chucup tIn pIs IsfueI cunu tIyu shun chgu
uchIc yuj cuycu fun.
24
Chuufu fufuongu MoIsestu guyuy-
cu chI muf nIfun: T D
udufu nuy quI puj IIupuy quI uywuy
wumfuy quI cu nu tu pIs pushu cuf c fIf.
Uywuy quI cu nutu Ichungu cuchuy c fIy.
25
NIptIn MoIses nIfun: Uyw cu nutu
gutI ntu munu munufgu gumchu-
fuj uywu cu nutu cumu fI p mun quI
T D udufuf uywu cu-
nutu sucfIfIsyupuj fupu chI n puj?
2
Uyw cu nu tugu sImfI gutIn cuycun.
Cuychgu munumI jucpIs qudun-
gu chu. Munu fuj chuyu sh cu mugu
munumI musy f chu T D
udufuf uycu uyw cu nutu pIsh tuf cuf
fupu chI n cu nu p pIs.
27
Ichungu fufun fumI shon guno
contfu fIcu cu nun puj T D
yupuy cumu c chI fun. ChuymI IsfueI-
cunu uywu nuntu munu munu fun chu.
28
Chuy n pIs fufuongu MoIsestu nIfun:
Gumtugu munu numI fIcuy tu pIs mun-
chu. Aywu cuy. Nogu mun Imuy pIs
cuyd cutI muf. CutI mu shuy quI fugu
wuun quI pmI.
29
Chuufu MoIses pIs nIfun: NImu shuy-
quI nmI cungu. Cunun pI tugu uupuy quI-
mun munumI shumu sh nu chu.
Egiptucunapa
guechpa wamrancuna
waunanpaj wi!!ashan
11

1
Chuy pItu T D
MoIsestu nIfun: Yupuy juc
cust gu tu fmI chuyu chI mu shuj fufuon-
mun, EgIp tu cu nu mun pIs. Chuy cust-
gu wun fmI Aywu cuy nIf gufgu shun-
quI puj.
2
Cunungu IsfueI cu nutu wIIIu puy
oIIgu pIs wufmI pIs gofI pItu cuj csu cu-
nutu gueIIuy pItu cuj csu cu nutu bIs nun
EgIptu cu nutu goycu muy nInun puj.
3
T D cumu c chI fun IsfueI cu-
nupgu EgIp tu cunu fIyupu uIII shongu
fIcu cu nun puj. Fufuonpu uutofI d nIn cu-
nu pIs, IIupun EgIptu cu nu pIs MoIsestu
fIyupu fIspI tu fun.
4
MoIsesgu fufuontu nIfun: T
D cuynmI nIshu: PuIIun
pugusmI pufI shuj Intfu EgIp tupu.
5
ChuymI IIupun EgIptu cu nupu guechpu
cuj wumfun wuongu. Fufuonpu
guechpu cuj wumfun pItu guIIuy cuf ustu
mufuy cho ugupu coj wufmIpu guechpu
cuj wumfun pIs wuongu. IIupun uywu-
cu nupu fImIf cuj wuwun pIs wuongu.
Chuufu Intfu EgIptu chmI munu

nuncu cushunno fIyupu IIuquI cuy
wuguy cungu puj. Chuyngu Imuy-
pIs munumI cushu f chu; nI yupuy pIs
munumI cungu nu chu.
7
Chuyno cuptIn-
pIs IsfueI cunu tIyu shun chgu nI juc
uIIgu IIu pIs munumI uuIIun gu chu. IsfueI
funu cunu tIyu shun cujcho funu cu nu-
pIs nI uywu cu nu pIs munu wuup tInmI
musyun quI cunu IsfueI funu cu nutu
T D cuyu shuntu.
8
Chuy fmI
IIupun uutofI d nI quI cu nu pIs fIcu muj
shumon gu puj. Gonguf puy cuf nImun-
gu puj IIupun IsfueI cu nutu pushu cuf-
cuf uywu cuynu ufI tuytu nIf. Chuyno
nImup tIn fmI uywu cu sh puj. Chuyno
nIfcuf fufun cujpItu MoIsesgu fIyupu
fubyu shu uywu cu fun.
9
Chuy pI tunu T D MoIsestu
nIfun: Fufuongu munumI csu shun quI-
p chu. ChuymI cuy EgIptu chgu uImI-
fuy puj cu nutu mustu fufu shuj.
10
Aufon wun MoIsesgu uImI fuy puj-
cu nutu fufu fun fufuonpu uupun cho.
Chuy pIs T D cumu c chI fun
fufun fumI shon guno contfu fIcu cu-
nun puj. ChuymI IsfueI cunu EgIp tu pItu
uywu cu nuntu fufun munu munu fun-
chu.
Pascua fistata
rurananpaj wi!!apashan
12

1
Aufon wun MoIses EgIptu-
IIu ch fuj cuycup tIn T
D nIfun:
2
Cuy quIIIumI
gumcu nupgu cungu mushoj wutu
EXODO10 12
106

G
12.8 Ashguj juchutu mIcu nun puj Tuytu DIos nIfun EgIptu cho IsfueI cunu ucu shuntu yufp-
nun pmI. Exo. 1.14.
H
12.1~13 Iev. 23.5; Nm. 9.15; 28.16; Deut. 16.12; Mut. 26.229;
Muf. 14.125; Iuc. 22.119; 1Cof. 5.7.
I
12.14~20 Exo. 23.15; 34.18; Iev. 23.68;
Nm. 28.1725; Deut. 16.38.
guIIuy cu nun cuj quIIIu.
3
IIupun
IsfueI cu nutu wIIIu pun quI cuy quIIIu
chuncu junuj cho uywutu cumu fI cu nun-
puj. ChuymI cudu wusI cho tIyuj cunu
juc wutu yoj cush nItu cufpIs o muntu
cupshItu cufpIs pIsh tu nun puj cumu-
fengu.
4
Juc wusI cho wuII cuj IIu cush-
pun Ichungu bIs nun cu nu wun shun-
tu cungu pIsh tu shun uyshutu ushuj puj
mIcu nun puj.
5
Uywugu cungu wutu-
yoj IIu fuj ofgu snu. Chuy ucfu shungu
cungu uyshu, munu uyshu cush pungu
cubfu.
Chuy ucfu shuntu chufu fungu

cuy quIIIu chuncu chuscu junuj nIn yuj.
Chuy junuj chmI Ichungu tufdIpu pIsh-
tungu.
7
PIsh tu shun uywutu mIcu nun-
puj cuj wusI puncupu Ishcun mufcun-
cu nu tu wun numfuI nIn tu pIs pIchongu
chuy pIsh tu shun uywupu yuwuf-
nIn wun.
8
Chuy chucuy cuncuyIIupu
uychu tugu ushuj puj mIcongu ushguj
juchun tu wun,
G
Iebu d fuy nuj tuntun-
tIntu.
9
Chuy uychutu umu mIcon gu chu
yunu shutu nI chuwu tu pIs. Cuncu shu-
IIutu mIcu chun. MIcongu umuntu,
puchuntu, shon guntu, mucshun cu nu-
tu pIs.
10
Imun tu pIs umu cuchun gu chu
wufun nInpgu. Puch pu cu shun cujtugu
ushuj puj fupuy cu chengu.
11
MIcush pun
mIcongu fpuntu, IIun guIntu jutI shu-
IIu, tucfun cu nu tu pIs uywu cu nuy quI puj
cumu fI cu shu IIu. Chuy uychutu upuf-
IIu mIcongu. Chuy Puscuu
H
fIstutugu
nogupu jut cho fufu chun.
12
Chuy
chucuygu EgIpto nusyun Int fu pumI
nogu pufI sh puj. IIupun EgIptu cu nupu
guechpu wumfun cu nu tumI wuu chI-
shuj. Chuy nmI uywun cu nu pu tu pIs
fImIf cuj wuwun tugu wuu chI shuj.
EgIp tupu dIos nIn cu nutu custI gu sh puj.
Nogu T D chuyno n.
13
PIsh tu shuy quI uywupu yuwuf-
nIn wun puncuy quI cunu pIchu shu
cuptInmI muygun wusI cho tIyuf cuy cu-
shuy quI pIs musyu cungu. EgIptu cu nutu
nogu wuu chIshpgu wusI quI puncu-
cu nu cho yuwuftu fIcuf psu cu shmI.
Chuufu gumcu nugu nI jucnuy IIu pIs
munumI wuun quI p chu.
14
Chuy
junujtu gumcu nugu yufpun quI puj.
Cudu wutu cho chuy junujmI fIspI tu-
muf fIstutu fufun quI puj gumcu nu puj
uIII fufu shtu yufp nuy quI puj. Chuy-
n IIumI gumcu nu pIs gumcu nu pItu
mIfuj cu nu pIs cudu wutu Imuy cu mu-
pIs fufun quI puj.
15
GunchIs junujmI
mIcun quI cunu Iebu d fuy nuj tuntu IIutu.
RImIf junuj pItu-puchu gumcu nupu
wusI quI chgu Iebu dfu umu cungu-
chu. Muyguy quI pIs Iebu d fu yoj tuntutu
chuy junuj cu nu cho mIcofgu tIyuy cu-
shuy quI pItu gufgu shumI cunquI puj.
1
GuIIu fI nun junuj ch wun gunchIs cuj
junuj chgu nogutu uIubu m nuy quI puj
shun tu cun quI. Chuy junuj cu nu chgu
umu ufun quI chu. MIcu nuy quI puj
mIcuy IIutu yunu cun quI.
17
Iebu d fuy nuj Tuntutu MIcunu
fIstutu
I
fufuf Imuy pIs yufpun quI cunu
EgIp tu pItu jofgu mu shtu. Gumcu nu pIs
gumcu nu pItu mIfuj cu nu pIs munu jumu-
chIypu jutun fIstutumI fufun quI puj.
18
Wutu guIIu fej quIIIu chuncu chuscu
(14) junuj tufdI pItu-puchu Iebu d fuy-
nuj tuntutu mIcun quI Ishcuy chuncu
juc (21) junuj tufdI cumu.
19
Gumcu-
nupu wusI quI chgu gunchIs junujyuj
Iebu dfu umu cungu chu. Muyguy quI pIs
Iebu d fu yoj tuntutu mIcoj tugu IsfueI
custu shun tu cu shun pItu gufgun quI.
Chuy n IIu fufun quI IsfueI-musI-
quI cuptIn pIs, juc-I funu cuptIn pIs.
20
Chuy junuj cu nu cho Iebu d fu yoj
cujtugu Imu mIcuy tu pIs cuyd mIcuf.
Muycho tIyuf pIs mIcun quI Iebu d fuy-
nuj tuntu IIutu.
EXODO12
107

J
12.29 Exo. 4.2232.
K
12.35~3 Exo. 3.2122.
21
Chuufu IsfueI cu nupu munduj nIn
uuquIn cu nutu guyuy cu chIf MoIsesgu
nIfun: Gumcunu cudu wusI cho juc
cush nItu mun'chgu cupshItu ucfun-
quI. NIfcuf pIsh tun quI Puscuu mIcuytu
fufu nuy quI puj.
22
Chuy uywupu
yuwuf nIntu chufIn quI. NIfcuf chuj chu-
cunu juchutu yuwuf mun tpuf cu chIf
puncupu mufcun cu nutu, numfuI nIntu
pIchun quI. Chuyno fufuy cofgu chuy
pugus pIpIs umu IIoj shen gu chu puchu
wuf nun cumu.
23
EgIptu cu nutu custI-
gu nun puj T D pufefgu puncu-
cu nu cho yuwuftu fIcuf chuy wusI cu nu-
pItu psu congu. Puncu cu nu cho yuwuf
cuptengu wusI quI cu nu mun munumI
T D yuycu chen gu chu wuu chI-
coj unjIItu.
24
Cunun pI tugu IIupu nI quI IsfueI cunu
wIyu cun quI Tuytu DIos wIIIu p shu shuy-
quI cu nutu. Gumcu nu pIs, gumcu nu pItu
mIfuf uywuj cu nu pIs Imuy cu mu pIs wIyu-
cun quI.
25
T D goycu shu nuy quI-
puj uunI shun puftI cho tIyush puy quI pIs
cunun fufu shuy quI Puscuu fIstutugu
munu gonguypu fufun quI.
2
Mus
gueputu wumfuy quI cunu Imup tuj
cuyno fufun chI? nIshup tI quegu
27
cuyno
nIf wIIIu pun quI: T D EgIptu-
cho unuy custun chI IsfueI cunu tIyu shun
wIchun wuu chI fun EgIptu cu nutu.
IsfueI cu nupu wusIn pItu Ichungu psu cu-
fun. Chuyno fufufmI nogun chI custu-
tugu munu wuu chI fun chu. Chuy pI tumI
cuy Puscuu mIcuy tugu fufun chI T
D fIspI tuf nIf.
Chuufu IsfueI cu nugu fIspI tuf gonguf-
push pun Tuytu DIostu udufu fun.
28
Chuy pItu uywuf IIupun funu cunu
fufu fun MoIses wun Aufon wun T
D wIIIu cu chI shunno.
Egiptucunapa guechpa
wamrancuna waushan castgu
29
NIshun jungu puIIun pugusmI
T D wuu chI fun EgIptu cu nupu
guechpu oIIgu wumfun cu nutu.
J

Fufuonpu guechpu oIIgu wumfun pItu
ustu cufsII cho cuycujpu guechpu oIIgu
wumfun tu pIs wuu chI fun. IIupun
uywu cu nupu fImIf cuj ofgu wuwun cu-
nu tu pIs wuu chI fun.
30
ChuymI chuy
chucuygu fufuon pIs uutofI d nIn cu-
nu pIs IIupun EgIptu cu nu pIs jutu fI fun.
EgIptu chgu fIyupu IIuquI cuy wuguy
cufun cudu wusI cu nu cho uyu cuptIn.
31
Chuufu chuy chucuy fufuongu
Aufon tu wun MoIsestu guyuf cu chIf
nIfun: Cunun fu uywu cuy. EgIp tu cu-
nu pItu IIoj shI cuy IIupun IsfueI-musI quI-
cu nu wun. NIshuy quIno jucIIu uywu-
cuy T D udufu nuy quI puj.
32
Uyshuy quI cu nutu, cubfuy quI cu nutu,
wcuy quI cu nutu gutI cuf c fIf jucIIu
uywu cuy ufI nImu shuy quI cu nuno.
Nogu p pIs Tuytu DIostu muu cuy cun-
quI.
33
EgIpto funu cu nugu yufpu fun
guechpu wumfun cunu wuu shunno
quIquIn cu nu pIs wuu nun puj cushuntu.
ChuymI yunu pu fun IsfueI funu cunu
jucIIu uywu cu nun puj.
34
ChuymI IsfueI-
cu nugu tuntu puj chuy fuj chupu shun
msu tu pIs Iebu d fuy nuj IIutu upucu-
fun. JInun butyunpu jucun cu nu wun
pItu cuf c fIf, mutun cu cuf c fIf upucu-
fun.
35
IsfueI cu nugu MoIses wIIIu pu-
shun n IIu EgIptu cu nutu muu cu fun
goyc fI nun puj, Imu-uycu tu pIs gofI pItu,
gueIIuy pItu fufu shu cujcu nutu, ustu
fpu cu nu tu pIs.
3
T D cumu-
c chI fun EgIp tu cunu fIyupu uIII yu c-
cu nun puj, IsfueI cunu Imutu pIs muu-
cup tIn goyc fI nun puj. Chuy n pumI
IsfueI cu nugu EgIptu cu nupu Imu-uycun-
tu pIs upucu fun.
K
Israe!cuna Egiptupita
yargucushan
37
IsfueI cu nugu Rumses sIud pItu
uywu cu fun Sucot-Imun. OIIgu funu-
cu nu IIu cufun sojtu puchuc wufun guno
EXODO12
108

L
12.40 Gen. 15.13; GI. 3.17.
M
12.4 Nm. 9.12; Juun 19.36.
N
12.48~49 Nm. 9.14.
O
13.2 Nm. 3.13; Iuc. 2.23.
(600,000) wufmI cu nutu wumfu cu nutu
munu yupuyIIupu.
38
Aywu cup tIn jpu
funu cu nu pIs puycu nu wun uywu cu fun.
IsfueI cu nugu uywu cu nu tu pIs uyshutu
wcutu uypu IIutu gutI cuf cuf uywu cu-
fun.
39
EgIp tu cunu upuf gufgup tInmI
IsfueI cu nupugu Iuwuf nIn pIs munu
cufun nu chu mIfcu puntu fufu cu nun puj.
ChuymI jumu shun chgu Iebu d fuy nuj
upushun msu IIu pItu tuntutu fufu fun.
40
IsfueI cu nugu EgIptu cho tIyu shu
cufun chuscu puchuc quImsu chun cun
(430) wutu.
L

41
Chuscu puchuc quImsu
chun cun (430) wututu ushuf cu shun
junujmI T D ucfu shun funu-
cu nugu fpu-fpu chuy nusyun pItu
IIoj shI cu fun.
42
Chuy chucuymI IsfueI
funu cu nutu T D yunu pu fun
EgIp tu pItu yufgu nun puj. Chuy pI tumI
IsfueI cu nu pIs T D udufush-
pun chuy cumII nun chucuygu Puscuu
fIstutu cudu wutu fufungu.
Pascuacho imano
rurananppis masta wi!!apashan
43
Aufon tu wun MoIsestu T D
nIfun: CuynmI Puscuu mIcuytu
fufun quI puj: Puscuu puj pIsh tu shuy quI
uywupu uychuntu umu mIcon gu chu
jpu funugu.
44
GueIIuy wun funtI shu
uywuy nI quI funumI Ichungu seu Iu cu-
shu cufgu mIcongu.
45
Amu mIcon gu-
chu gueIIuy puj ufupu coj shumoj jpu
funu, nI ftu IIu shumoj jpu funu pIs.
4
Chuy uychutu mIcun quI pIsh tu shuy-
quI wusI fufI IIu cho. Amu jofgun quI chu
juwu mungu. TuIIun tu pIs umu puquIn-
quI chu.
M

47
IsfueI cujcu nugu IIupuy-
quI pIs chuy n IIu fufun quI.
48
Gumcu-
nu cho tIyuj jpu funu pIs gumcu nuno
T D fIspI tuf Puscuu mIcuytu
gumcu nu wun IwuI mIcuytu munup-
tengu gumcunu nInquI RIm fogu
IIupuy quI wusI quI cho tIyuj oIIgu
cujcunu seu Iu cuy fuj nIf. Chuufu
puycu nu pIs cungu puj nusyun nI quI cho
yufI shu nnu. Seu Iu cnI cgu chuy
uychutu umu mIcon gu chu.
49
Chuy
IuyIIumI cungu jInun nusyun cho yufej-
cu nu p pIs, gumcu nu cho juc-I funu-
cunu tIyuj cu nu p pIs.
N
50
Chuufu IsfueI cu nugu IIupuntu
fufu fun Aufon tu wun MoIsestu T
D nIshun n IIu.
51
Chuy junuj IIumI
T D IsfueI cu nutu fpu-fpu
shun tu cu shu IIutu EgIp tu pItu jofgu fun.
Guechpa caj wamranta
Tayta Diospaj acrashan
13

1
T D MoIsestu
nIfun:
2
IsfueI cu nupu
guechpu cuj oIIgu wumfun cu nu pIs,
IIupun uywu cu nupu fImIf cuj ofgu
wuwun cu nu pIs nogu pmI cungu. Chuu-
fugu IIupun guechpu cujtu nogu puj
upumun quI.
O
3
Chuufu MoIsesgu IIupun funu cu-
nutu nIfun: Gumcunu yufpun quI
T D munuy nIn wun EgIp tu pItu
jofguy c shu shuy quI junujtu. EgIptu cho
uywuy funtI shu fununo cuycuj tumI
jofguy c shun quI. Cunun pI tugu cudu
wutumI cuy junujtu yufpuf Iebu d fu-
yoj tuntutu umu mIcun quI chu.
4
Cunun
jungu AbIb quIIIu chmI IIoj shIf-
cuy cun quI.
5
ChuymI uwIIuy quI cu-
nutu T D uunI shun puftI mun
chuyuf cudu wutu cuy quIIIu cho Puscuu
fIstutu fufun quI. Chuy puftI chgu Imu-
uycu pIs uypu IIu cuptIn IchI pIs mIsh-
quI pIs yucu n fmI cuycun. Chuygu
cuycun Cununeo funu cunu, Het
funu cunu, Hev funu cunu, Amoffeo
funu cunu, Jebs funu cunu tIyuy cu-
shun puftImI.
Chuy Puscuu fIstuchgu

gumcunu gunchIs junuj Int fumI Iebu-
d fuy nuj tuntu IIutu mIcun quI puj. FIstu
ushu nun cuj junuj chmI Ichungu dIyu
cuptIn T D fIspI tuf udufun-
quI.
7
FIstu cushun junuj cu nu chgu
EXODO12 , 13
109

P
13.12 Iuc. 2.23.
Q
13.19 Gen. 50.25; Jos. 24.32.
R
13.21~22 Exo. 40.3438;
Nm. 9.1523.
tIyu shuy quI puftI cho muych pIs umu
cungu chu Iebu dfu nI Iebu d fu wun
pogu chI shu pIs. Iebu d fuy nuj tuntu-
IIutu mIcun quI.
8
Chuy junuj cu nu chgu
wumfuy quI cu nutu wIIIu pun quI: Cuy
fIstutugu fuf cunu EgIp tu pItu T
D jofgu mush pun Imun pIs fufu-
shuntu yufpufmI nIf.
9
Gumcu nupgu
cuy fIstu cungu fIcfuy quI cho u ufcuy-
quI cho chpu shu cuycuj nmI T
D mundu mIn tun cu nutu Imuy-
pIs munu gongu nuy quI puj. Chuyngu
cungu fIyupu munuy nIn wun EgIp tu pItu
T D jofgu mu shu shuy quI pI-
tumI.
10
ChuymI cuy fIstutugu wutu-
wutu fufun quI nImu shun chI junuj cho.
11
Unuy uwIIuy quI cu nutu, gumcu-
nutu uunI shu shuy quI Cunun puftI mun
chuyuy cu chIf chuy puftItu goycu shup-
tI quegu
12
guechpu cuj wumfuy quI cunu
T D cungu.
P
Uywuy quI cu-
nu pu pIs fImIf wuwun ofgu cujcu nugu
T D cungu.
13
Bffupu
fImIf cuj ofgu wuwunpu fuquIn
Ichungu Tuytu DIos puj upun quI juc
wutu yoj cush nItu cufpIs u juc wutu yoj
cupshItu cufpIs. RuquIntu munu upufgu
bffu-muII wupu cuncuntu puquI fIn quI
wuu nun puj. Chuy n IIumI gumcu nupu
guechpu cuj oIIgu wumfuy quIpu fuquIn-
pIs Tuytu DIos puj offen dutu upun quI.
14
Wufu wufun tIn wumfuy quI cunu
Imup tuj cuyno fufun chI? nIf tupu-
shup tI quI gumcu nugu nInquI EgIptu-
cho uywuy cuycuj tumI T D
fIyupu munuy nIn wun jofgu mu fun.
15
Fufun fIyupu chucfu shongu fIcu-
cuf munu munu fun chu IIoj shI cu mu n-
cu nutu. ChuymI T D EgIpto
funu cu nupu guechpu oIIgu wumfun-
cu nutu, uywun cu nupu fImIf cuj ofgu
wuwun tu pIs wuu chI fun. Chuy pI tumI
uyw cu nupu fImIf cuj ofgu wuwun-
tugu T D goyc cunu.
Chuyno guechpu oIIgu wumf cu nupu
fuquIn pIs T D offen dutu
goyc cunu nIf.
1
RIcfu cho u ufcu-
cho seuI cushun nmI chuy fIstupIs
seuIno cungu EgIp tu pItu T D
munuy nIn wun jofgu mu shun chtu
Imuy pIs yufpu f nuy quI puj.
Ninawan pucutaywan
Tayta Dios yan'gashan
17
IsfueI cu nutu fufun uywu cuy nIptIn
Tuytu DIosgu munumI FIIIs teu nusyunpu
uywuj nnI pu chu pushu fun, chuypu
sefcu cuycup tIn pIs. DIosgu musyu funmI
pIIIyu nun puj FIIIs teu funu cunu IchI pup tIn
IsfueI cunu munchu fIf EgIptu mun cutI-
cu nun puj cushuntu.
18
ChuymI chun yujpu
Pucu Iumuf mun uywuj nnIpu tumu-
chIypu pushu fun. IsfueI cu nugu EgIp tu pItu
uywu cu fun suId fu cu nuno fpu-fpu
cumu cu shu.
19
Jospu tuIIun cu nu tu pIs MoIsesgu
upuchI fun. Josgu munu fuj wuufmI
IsfueIpu wumfun cu nutu jufu chIf
unuy cuyno nIshu cufun: Gumcu nutu
yunu p shu nuy quI puj Tuytu DIosgu
shumon gumI. Chuyno yunu p shup tI quI
tuII cu nutu cuypItu upucu IIun quI ufI.
Q
20
IsfueI cu nugu Sucot pItu uywu cuf
chuyu fun Etum puftI mun. Chuy pI tugu
cuycu fun chun yuj chuquI jIfcu numI.
21
IsfueI cu nutu pushush pun T D
junujpu uywu fun IchI fuy cuj pucu tuy cho,
chucuy punu uchquI p nun puj IchI fuy cuj
nInu cho. Chuy n pumI chucuypu junuj pu pIs
IsfueI cu nugu uywu fun.
22
Chuy IchI fuy-
cuj pucu tuygu junujpu munu IIIguypu
puycu nupu uupu-puntuntu uywuy cu fun.
Chucuy punu IchI fuy cuj nInu futuy cuj munu
IIIguypu uupu-puntuntu uywuy cu fun.
R
Puca Lamarpa
Israe!cuna psashan
14

1
MoIsestu T D nIfun:
2
IsfueI cu nugu PI-huhIfot-
Imun cutI mu chun. Chuygu cuycun
EXODO13 , 14
110
MIgdoI pItu Iumuf mun uywuj chmI.
Chuy chgu Iumuf cuntun cho toIdun-
cu nutu IchI chI chun BuuI-zefonpu
chIm pun mun.
3
ChuymI fufuongu
yufpungu chun yuj mun chuyuf puntu-
cu shu pufIf cuy cu shuy quItu.
4
NogumI
cumu c chI shuj fufun fumI shon guno
contfu fIcu cush pun guepuy quItu gutI-
shush puy quI shumu nun puj. Chuyno
gutI shup tI quI nogumI suId fun cu nutu
ushu c chI shuj. Chuy n pumI musyu chI-
shuj munuy nI yoj cushtu. Chuy fmI
EgIptu cu nugu musyungu nogu T
D cushtu.
ChuymI IsfueI cu nugu Tuytu DIos
nIshun n IIu cutI fun.
5
IsfueI cunu
guesh pIy cu shuntu musyuy cuf fufuongu
uutofI d nIn cu nu wun psu cu fun IsfueI-
cu nutu cuchuy cu shun pItu. ChuymI
nInu cu fun: Imutu tuj fufuy cush-
cun chI? Imu jInun pu tuj IsfueI cunu
uywu cu nunpgu cuchuy cush cun chI?
Cunungu pItuj ufup m shun? nIf.
ChuymI fufuongu jInun fu guffu-

puj cuj cuff tun cu nutu cumu fIf cu chIf
suId fun cu nutu pushu cuf cuf uywu-
fun.
7
EgIp tu pItu uywu fun sojtu puchuc
(600) mus uIIIn nIn cuj cuff tun cu nu-
wun. Chuy n pIs EgIptu cho cuj cuff-
tu cu nu wungu IIupun wunmI uywu fun.
Cudu cuff tu cho juc munduj pIs uywu-
fun.
8
T D cumu c chI fun
fufun fumI shon guno contfu fIcu cu-
nun puj. ChuymI IsfueI cu nupu guepuntu
gutIf uywu fun Tuytu DIos fIyupu
munuy nIn wun yunu pup tIn uywu cu shu
cuycup tIn pIs.
9
Fufuonpu suId fun cu-
nugu gutI fun IIupun cuwu IIun cu nu wun,
cuff tun cu nu wun, muntdu cuj suId-
fun cu nu wun. IsfueI cu nu tugu tufI pu fun
PI-huhI fotpu uupun cho BuuI-zefonpu
chIm pun cho Iumuf cuntun cho puchu-
cu shu cuycujtu.
10
Chuy pItu IsfueI cu nugu fIcu fun
fufun EgIptu cu nu wun guepuntu
uywuf tufI puy cu shuntu. ChuymI
fIyupu munchu fIf gupu fuy pu fuj T
D muu cu fun.
11
MoIses tunu
jItu puf puycunu nIfun: EgIptu cho
puntI yun munu cuptIn n pIs Imup-
tuj jofgu mu fuy quI cuy chun yuj cho
wuu n cu nu puj? ImunIf tuj chuyno
fufu mush cun quI?
12
Nogu cu nugu EgIp-
tu IIu ch numI nIf: JInu EgIptu cu nutu
ufup shuj chun yuj cho wuu n pI tugu.
Nogu cu nupgu mus uIIImI puycu nupu
uywuy nIn cucupt nIf.
13
BuIuf chuy-IIupu! Amu munchu cuy-
chu! CununmI T D suIbu mu-
shun chtu fIcun quI puj. EgIp tu cu nu tugu
cunun IIu numI fIcun quI puj. Munu-
numI mus Imuy pIs fIcun quI p nu chu.
14
Gumcu nugu umu IIuquI cuy chu.
T D fubuf nIn chI pIII yungu.
15
Chuy pI tugu MoIsestu T D
nIfun: ImunIf tuj muu cuy c mun quI?
IsfueI cu nutu wIIIuy jucIIunu uywu-
cu nun puj.
1
GumnumI tucfuy quItu
junujpu joguf cuf Iumuf mun mucyu-
fun quI Ishcuy mun Iumuf yucu fuquI-
c cu nun puj. Chuufu IsfueI cu nugu
Iumuf fuquI cu shu chuu pInpu chuquI
uIIpu pu numI psun gu puj.
17
NogumI
cumu c chI shuj EgIp tu cunu fumI shon-
guno contfu fIcu cu nun puj. ChuymI
gumcunu uywu shuy quIpu gutI shun-
quI puj. Chuy n pumI fufuontu, IIupun
suId fun cu nutu cuff tun cu nu tu wun,
muntdu suId fun cu nu tu wun Imun-
pIs fufushp p-muytu pIs nogu musyu-
chI shuj munuy nI yoj cushtu.
18
EgIptu-
cu nugu nogu T D cushtu
musyungu fufuon wun uywuj cu nutu
Imun pIs fufup t fmI.
19
Chuufu Tuytu DIospu unjII nIn y
IchI fuy cuj pucu tuy pIs IsfueI cu nupu
uupuntu uywuy cu shun pItu guepun-
munnu wItI cu fI fun.
20
Chuufu chuy
IchI fuj pucu tuygu cuycu fun EgIptu-
cu nu pu wun IsfueI cu nupu chuu pIn-
cho. Chuy fu EgIp tu cu nupgu puchu
fIyupu chucu c cu fun; IsfueI cu nu pnu
uchIc yu pu fun. Chuy n pumI EgIptu cu-
nugu fIcuytu munu cum pu cuf IsfueI-
cu nutu munu tufI pu fun chu.
EXODO14
111

S
14.21~22 SuI. 77.1620.
T
14.22 1Cof. 10.12; Heb. 11.29.
U
15.1 Apoc. 15.3.
V
15.2 SuI. 118.14; Isu. 12.2.
21
MoIsesgu fIcfuntu jogu fI fun
Iumuf cujmun. Chuufu T D
wufuy IIutu IntI yugu mu nun cuj-Idu-
pItu sInchI wuyfutu wuyf chI mu fun.
S

Chuy n pumI Iumuftu Ishcuy mun
fuquI c cu chI fun. Chuy fuquI shun
chuu pI tunu chuquI uIIpu mun tIcfu fu-
chI fun.
22
Chuufu IsfueI cu nugu chuquI
uIIpu punu psu fun
T
wushu-Idunpu
cuy-Idunpu yucu tupyuno IchI fuy cup-
tIn.
23
ChuymI EgIptu cu nugu IIupun
suId fun cu nu wun, cuff tun cu nu-
wun, muntdu uywuj suId fun cu nu pIs
IsfueI cu nupu guepuntu gutIf yuycu-
fun Iumuf chuu pIn cu mu fuj.
24
Puchu
wufuy cup tIn nugu nInu futuy cuj pI tu-
wun pucu tuy IchI fuy cuj pItu T
D fIc fIf cumu c chI fun EgIp tu cunu
Imu fufuy tu pIs munu cum pu cu nun-
puj.
25
T D cuff tun cu nupu
fuyfun cu nu tu pIs IIoj shI c cu chI fun.
Chuufu mununu uywuy tu pIs puydI fun-
nu chu. ChuymI EgIp tu cunu nInu cu fun:
IsfueI cu nu pI tugu guesh pIf cutI cu shun.
T D IsfueI cu nupu fubuf nIn
cuf nogun chpu contfun chI cuycun
nIf.
2
Ichungu MoIsestu T D
nIfun: RIcfuy quItu Iumuf jununpu
jogu fIy yucu cush gun mun cutIf EgIptu-
cu nutu, cuff tun cu nutu, cuwu IIun-
cu nutu ItI cuf cu nun puj.
27
Chuufu
MoIsesgu Iumuf jununpu fIcfuntu jogu-
fI fun. Puchu wufuf cup tengu yucu cutI-
fun cushun n munnu. EgIptu cu nugu
guesh pI shun cho Iumuf mun tucu cu fun.
IsfueI cu nutu gutej EgIpto funu cu nu-
tugu chuy nmI T D ushuj puj
yucu wun ItI chI fun.
28
Cushun mun
yucu cutIf fufuontu, suId fun cu nutu,
cuwu IIun cu nutu, cuff tun cu nutu ushuj-
puj ItI cuf cu fun. Chuufu IsfueI cu nutu
gutIf yuycoj cu nugu nI jucnuy IIu pIs
munu guesh pI fun chu.
29
IsfueI cu nugu Iumuftu psu fun
chuquI uIIpupu, Ishcun-Idunpu yucu
tupyuno IchI fuy cup tIn.
30
Chuy junuj
EgIptu cu nupu muquIn pItu T D
IsfueI cu nutu guesh pI chI fun. Chuy pI-
tugu IsfueI cunu fIcu fun Iumuf cuchun-
cho EgIptu cu nupu uyun wumpuf cuy-
cujtu.
31
Munuy nIn wun T D
EgIptu cu nutu fIyupu custI gu shuntu
fIcuy cuf IsfueI cu nugu umutuf fIspI-
tush pun T D udufu fun.
Chuy pI tugu yfu cu fun T D-
. MoIses nIshun cu nu IIu tunu
fIguI fun pIs.
Moiss cantashan
15

1
Chuy pItu MoIsesgu IIupun
IsfueI cu nu wun T D
uIubuf cuntu fun.
U
Chuy cuntu shun
cuynmI nIycu fun:
T D uIubush pmI
cuntu shuj
munuy nI yoj cuynIn wun bInsI-
shun pItu.
Puygu cuwu IIu cu nu tumI,
muntdu uywuj cu nu tumI
Iumuf mun gufpu fI shu.

2
T D ImupI tu pIs chup-
muj, suIbu muj.
V
ChuymI puyIIu puj cunt.
Puytu uIub DIosn cuptInmI.
Puytu uduf unuy cuj fumIII y cu-
nu pu pIs DIos nIn cuptInmI.

3
T D guffu cho pIII yuy
yuchujmI.
Puypugu jutIn pIs T D.

4
Tuytu DIosgu fufuonpu suId fun-
cu nu tumI, cuff tun cu nu tumI
Mus mIjuf suId fun cu nu pIs
Pucu Iumuf chmI shen guypu
wuu shu.

5
RumI nmI fufI cumu yugu cuf pu-
shu.
EXODO14 , 15
112
Jundu IumufmI uItu cuf cu shu.

T D, muquI quI fIyupu

munuy nI yojmI.
Chuy wunmI IIupun chIquI muj cu-
nutu IIIgu fu chIsh cun quI.

7
Gumgu fIyupu munuy nI quI wunmI
contfuy quI jutu fej cu nutu ushu-
fIsh cun quI.
Rubyu cuf cufmI ogshutu nInu
ushu cuf coj n pIs IIIgu fu chIsh-
cun quI.

8
Pcu fIp tI quI yucu shun tu c cu shu.
Yucu IIu cuycush pun pIs tupyu IchI-
fuy cujno fIcu cu shu.
Mus jundun nIn cho cuj yucu cu nu-
pIs tIntI c cu shu.

9
ChIquI muj cu nugu cuynmI
yufpu fun:
GutI shuj tufI pu n cumu.
IIupun upuy cu shun cu nu tu pIs
guechuf cufmI fuquI p nu cu-
shuj.
SubI wunmI ushuj puj wuu chI-
shuj nIf.

10
Ichungu Iumuftu gum pcu fIp tI quI
ushuj pmI Iumuf uItu cuf cu shu.
Yucu btIypu btIy cuj mun pImu-
nmI yugu cuf pu shu.

11
T D, muygun dIos cu nu pIs
gummungu munumI tIncun chu.
Gumno suntugu munumI juc
cunchu.
Gumno munuy nI ygu munumI
juc cunchu.
Gumgu fIyupu uImI fuy puj cu nu-
tumI fufush cun quI.

12
MuquI quI wun uypuf cu mup tI quI
chIquI muj cu nu tugu puchumI uItu-
cuf cu shu.

13
Jofgu shuy quI funu cu nu tugu
cuyu push puy quImI pushuy cun-
quI.
Munuy nI quI wunmI tIyu shuy quI
fIspI tdu puchu mun pushuy-
cun quI.

14
Chuytu muyufgu wuquIn nusyun-
cho tIyuj cu nu pIs fIyupumI
munchu fengu.
FIIIs teu funu cu nu pIs munchu fIf
uImuy nujmI fIcu congu.

15
Edom funu cu nupu munduj nIn cu-
nu pIs munchu fIf cuII puy nujmI
fIcu con gu puj.
Moub funu cu nupu munduj nIn pIs
munchu fIf sIcsIc yun gumI.
Cununeo funu cu nu pIs munchu-
fIsh punmI Imu fufuy tu pIs
munu cum pu con gu chu.

1
Puycu nugu fIyupu munuy nI quI-
wunmI munchu fIsh pun uputu-
shu fIcu congu.
RumI n pIs chIyu c congu ucfu-
shuy quI funu cunu psu cu fI-
nun cumu.

17
T D, IsfueI cu nu tugu
gummI pushun quI puj tIyu nuy-
quI puj ucfu shuy quI puntu mun.
TIyu nuy quI tugu quIquI quImI
cumu fIsh cun quI.
Chuy chmI Imuy cu mu pIs tIyu-
chIn quI puj.

18
T D gumIIumI Imuy cu-
mu pIs munduy cun quI puj.
Mara cantashan
19
Cuff tun cu nu wun cuwu IIun cu nu-
wun fufuonpu suId fun cunu Iumuf
chuu pIntu uywuy cup tIn T D
Iumuf yucutu cush gun mun cutI chIf
ItI cuf pu chI fun. IsfueI cu numI Ichungu
psu fun chuquI uIIpupu.
20
Chuy pI-
tumI Aufonpu puIn pfofe tsu MufIugu
punde f tu IIun pu wun cuntu fun. Chuufu
IIupun wufmI cu nu pIs cushI cush pun
guIIuy cu fun punde f tutu uwIsh pun
dunsuytu.
21
CuynmI Mufu cuntu fun:
T D uIubuf cuntuy
munuy nI yoj cuynIn wun bInsI-
shun pItu.
Puygu cuwu IIu cu nu tumI,
muntdu uywuj cu nu tumI
EXODO15
113

W
15.23 Muru nInungu us/guj nInunmI.
X
1.4 Juun 6.31.
Ashgaj yacuta a!!i yacumanna
Tayta Dios ticrachishan
22
Chuy pI tu nugu IsfueI cu nutu Pucu
Iumuf pItu MoIses pushu cu fun. Chuufu
uywu cu fun Shuf jutI yoj chun yuj
chuquI jIfcupu. QuImsu junujnu uywuf-
pIs yucutu munu tufI fun chu.
23
Chuy-
pItu chuyu fun Mufu jutI yoj puftI mun.
Chuy cho yucu cuycuj tugu usgup tIn
munu upufun chu. Chuyno yucu usgu-
shun pI tumI chuy puftIpu jutIntu chufu-
pu fun Mufu
W
nIf.
24
Chuufu funu cu nugu
MoIsespu wushun fImu fun Cunungu
Imutu fuj upushun? nInu cuf.
25
Chuufu MoIsesgu Tuytu DIostu
muu cu fun yunu p nun puj. Muu cup-
tIn T D juc yfutu fIcu chI-
fun. Chuytu MoIses yucu mun jItuf pu-
fun. Chuufu yucugu upunun puj uIIInu
tIcfu cu fI fun.
Chuy chmI T D IsfueI-
cunu Imuno cuwu nun p pIs Iuycu nutu
wIIIu pu fun. WIyu cu nun puj cushuntu
munu wIyu cu nun puj cushun tu pIs
puycu nutu muyu pu fun.
2
Puycu nutu
nIfun: WIyu cu mup tI quegu, munu-
sh n IIu cuwup tI quegu, Iuyn cu nutu
cumIIp tI quegu EgIptu cu nutu custI guf
guesh yu wun chufI chI shno munumI
custI gu shuy quI p chu. NogumI c
T D , ImupI tu pIs uIIchu-
c chej.
27
Chuy pItu psuf chuyu fun EIIm
puftI mun. Chuy cho cufun chuncu
Ishcuy (12) push tuj yucu, gunchIs
chuncu (70) puImfu yfu cunu. Chuy
yucu uupun munmI toIdun cu nutu IchI-
chI fun.
Israe!cuna manta micushan
1

1
EIIm pItu IsfueI cunu ushuj puj
uywu cuf chuyu fun SIn jutI yoj
chun yuj mun. Chuygu cuycun EIIm pItu
SInu mun uywuj chmI. Chuy cufun
EgIp tu pItu uywu cu shun pI tugu quIIIu
chuncu pIchgu (15) junuj nIn chnu.
2
Chuy chun yuj cho IIupun funu cunu
MoIses pu wun Aufonpu contfun fImu-
fun.
3
Chuyno fImufmI puycu nutu
nIfun: EgIp tu IIu chnu T D
wuu chI mush wun cufun. Chuy chgu
sucsu nun ch yuj uychutu tuntu tu pIs
mIcoj cunchI. Muncun ch cu nu cho
uychu pIs munumI pIshej chu. Gumcu-
nugu cuy chun yuj mun pushu mush cun-
quI IIupu ntu yufguy pItu wuu chI m-
nuy quI pmI.
4
ChuymI T D MoIsestu
nIfun: Junuj pI tumI tuntutu tumyu-
tuno shIc wu chI mu shuj.
X
Chuufu
puycu nu numI tIyuy cu shun pItu uywuf
wufun-wufun shun tu mongu chuy junuj
mIcu nun uypuj IIutu. CununmI musyu-
shuj nogu nIshtu cumII shuntu munu
cumII shun tu pIs.
5
Sojtu junuj cujchgu
Ishcuy junuj mIcu nun puj uypujtu shun-
tu chun.
Chuyno nIptIn Aufon wun MoIsesgu

IsfueI cu nutu nIfun: Cunun tufdImI
gumcunu musyun quI EgIpto nusyun-
pItu T D jofgu mu shu shuy-
quItu.
7
Tutu pu pIs fIcun quI puj T
D fIyupu munuy nI yoj cushuntu.
Nogu cu nupu contf fImu nuy quIpgu
pItuj nogu cu nugu c? Gumcu nugu
T D contfunmI fImush-
cun quI. Puygu contfun fImu shuy quItu
wIyu shumI.
8
T D tufdIpu
mIcu nuy quI puj uychutu goshun quI-
puj; tutupu mIcu nuy quI pnu uypu-
IIu tuntutu. Gumcunu puypu wushun
fImu shuy quI tugu wIyu shumI. Nogu cu-
nugu munumI ImupIs cchu. Gumcunu
munumI nogu cu nupu contf chu
fImush cun quI. Chuypu fuquengu T
D contfunmI fImush cun quI.
9
Chuy pI tugu Aufontu MoIses nIfun:
T D wIyu shumI IsfueI cunu
contfun fImu shuntu. Cunungu IsfueI cu-
nutu wIIIuy T D uupun mun
shun tu c nun puj.
EXODO15 , 16
114

Y
1.12~13 Nm. 11.3132.
Z
1.15 1Cof. 10.3.
[
1.18 2Cof. 8.15.
\
1.23 Exo. 20.811.
10
IsfueI cunu shun tu cuf cup tIn Aufn
wIIIu puy cup tInnu IIupun IsfueI cu nugu
chun yujpu fIc fI fun. Chuy cho fIcu fun
T D uchIc yuy nIn pucu tuy-
cho cuyc mojtu.
11
MoIsestu T D wIIIush pun
nIfun:
12
IsfueI cu nutu wIyush cmI
wushtu fImuf cuy cujtu. Puycu nutu
wIIIuy cuyno nIf: TufdIpu uychutu
mIcun quI puj. Tutu punu tuntutu mIcun-
quI puj sucsu nuy quI cumu. Chuy n pumI
musyun quI cunu nogu gumcu nupu
T D cushtu.
13
Chuy tufdI uypu IIu codof nIz
bIcunu juntuy cu fun IsfueI cunu tIyuy-
cu shun mungu. Wufun nIn tutu pu numI
tIyuy cu shun uupun pumpu cu nugu
yufuj shuIIuy IIu wuf mu fun.
Y

14
NIfcuf
chuy shuIIuy chuquIf cup tInnu fushtu-
nIfuj yufuj IIu pumpu cho fIcu cu fun.
15
IsfueI cu nugu munumI musyu fun chu
Imu cushun tu pIs. JucnIn-jucnIn pIs
nInu cu fun Cuygu Imufuj? nIsh pun.
Z
Chuufu MoIses nIfun: Cuygu cuycun
mIcu nuy quI puj T D goyc-
shu shuy quI tuntumI.
1
T D
nIshu gumcunu mIcu nuyquI-tupuy IIu
shun tu nuy quI pmI. Aycuj pIs juc toIdu-
cho cushu IIuy quI pItu, cudu funu puj
shun tun quI Ishcuy cuIu mutI juntu-
tuno.
17
Chuufu IsfueI cu nugu Tuytu DIos
nIshun nmI shun tu fun. Wuquengu
wuII cu IIutu shun tu fun; wuquengu
uchcutu.
18
Tupup tengu wuII cutu shun-
tuj pu pIs munu pIshI fun chu.
[
Achcutu
shun tuj pu pIs munu puchu fun chu.
Chuy nmI cudu junuj shun tu fun mIcu-
nunpuj-tupuy IIutu.
19
Chuy pItu MoIses nIfun: Wufupgu
umu pIpIs puch chen gu chu.
20
Chuy pIs wuquengu MoIses
nIshuntu munu wIyu cuf wufun nIn puj
chufu cu fun. Chuufu chuy chufu cu-
shungu cufush pun fIyupu usyu fI cu-
fI fun. ChuymI MoIsesgu pIu cu fun
chuy chufu coj cu nutu.
21
Chuy pI tu nugu
cudu tutu cudu nun shun tuj mIcunun-
tupuy IIunu. Munu shun tu shun cgu
shunuy wun chuIIu c coj.
22
Cudu sem nu cho sojtu junuj
cujchgu wufun nIn puj wun shun tuj.
Wufun nIn p pIs shun tuj chuy junuj puj
shun tu shun tuno. Chuyno shun tuy cujtu
fIcuf IsfueI cu nupu munduj nIn cu nugu
MoIsestu wIIIuj uywu fun.
23
WIIIup tIn MoIses nIfun: Chuyno
shun tu nun pmI T D nIshu.
Wufu jungu T D fIspI-
tunu sbudu jumuy junujmI.
\
ChuymI
yunu nuy quI puj cujtugu cunun junuj IIu
yunuy wufu puj wun. TImpu chI nuy quI-
puj cujtu pIs cunun IIunu tImpu chIy.
MIcuf cuf puchoj cujtugu chufun quI
wufu junuj mIcu nuy quI puj.
24
MoIses nIshun n IIumI chufu cu-
fun wufun nIn mIcu nun puj. Chuy cgu
munumI usyu fI fun chu, nI cufu fun pIs-
chu.
25
Chuufu MoIses nIfun: Cunun
jungu chuy chufu cu shuy quItu mIcuy.
Cunungu munumI Imutu pIs tufIn quI-
p chu pumpu cho. Chuyngu cuycun
sbudu jumuy junuj, T D
fIspI tunu junuj cuptInmI.
2
Sojtu
junujmI shun tun quI mIcu nuy quI puj.
GunchIs cuj junuj chgu sbudu jumuy
junuj cuptIn munumI ImupIs cungu p-
chu.
27
Chuyno wIIIuy cup tIn pIs wuquengu
gunchIs junuj cujch pIs shun tuj yufgu-
fun. Ichungu munumI Imutu pIs tufI-
fun chu.
EXODO16
CoJor niz ubicunu (xo. 16.1S)
115

]
1.14~31 Nm. 11.79.
D
1.33 Heb. 9.4.
E
1.35 Jos. 5.12.
28
Chuufu T D MoIsestu
nIfun: Imuy cu mu tuj gumcu nugu
Iuyn cu nutu munu wIyu cun quI chu?
29
Amu gonguy chu. NogumI nIshc
gunchIs cuj junuj sbudu jumuy junuj-
cho jumu nuy quI puj. ChuymI gumcu nu-
tugu sojtu cuj junuj cho mIcuytu Ishcuy
junuj puj goyc. Chuufu gunchIs cuj
junuj chgu munu IIoj shIypu wusI IIuy-
quI cho goy cun quI.
30
Chuy n pumI
gunchIs cuj junuj chgu IIupun funu-
cunu jumu fun.
31
IsfueI cunu shun tu shungu cufun
yufujmI, jInu ch pIs cuIun tfupu mufun-
nmI. MIsh quI fun ubjupu mIsh quIn-
wun fufu shu tuntuno. Chuy tumI IsfueI-
cu nugu mun nIf jutI chu pu fun.
]
32
Chuy pI tunu MoIsesgu IsfueI cu nutu
nIfun: T D nImush cun chI
nogun ch pItu mIfuj cunu fIcu nun puj
Ishcuy mutI tuno muntu chufu nun-
ch puj. Chuy n pumI puycu nugu
musyungu EgIp tu pItu jofgu mush pun chI
chun yuj cho tuntutu Tuytu DIos gufu-
mu shun chtu.
33
Aufon tu pIs MoIses nIfun: Ishcuy
cuIu mutI juntu tuno chufuy muntu
D

juc muncu mun. NIfcuf Tuytu DIospu
uupun mun chufuy. Chuy cho chufu-
fungu IsfueI cu nu pItu mIfuj cunu fIcu-
nun pmI.
34
Chuufu MoIsestu T D
nIshun nmI Aufongu muncutu chufu-
fun bubuI uupu mun.
35
Chuy nmI IsfueI cu nugu muntu
mIcu fun chuscu chuncu (40) wutun tIn
Cunun nusyun mun chuyu nun cumu.
E
3
Ishcuy mutI muntu shun tu shungu
cufun Ishcuy qu Iu nmI. Chuy tupu-
tumI gomef nej.
Gagapita yacu !!ojshimushan
17

1
SIn chun yuj cho tIyuf cuy cu-
shun pItu IIupun IsfueI cunu
uywu cu fun. T D nIshun n-
IIumI goyuf-goyuf uywuf cuy cu fun.
Chuyno uywuy c IIufmI chuyu fun
RefIdIm puftI mun. Chuy chgu funu-
cunu upunun puj yucu munu cufun chu.
2
Chuufu fubyush pun MoIsestu nIp cu-
fun: Yucutu gomuy upun cu nu puj!
Chuufu MoIses nIfun: ImunIf tuj
nogutu nImun quI? ImunIf tuj T
D musyu puytu munun quI?
3
Runu cunu pusuypu yucu nuy pItu
cuf MoIsespu contfun fImuf nIfcuy cu-
fun: Cuyno ucu chI m nuy quI p chu
EgIp tu pItu jofgu mu fuy quI? IIupun
wumf cu nu wun uyw cu nu pIs yucu-
nuy pItu wuu n cu nu p chu jofgu mu-
fuy quI? nIf.
4
Chuyno nIptInmI MoIsesgu T
D muu cuf nIfun: Imutu tuj
fufu shuj cuy funu cu nu tugu? Munu pIs
uyc IIu tu numI sujmuy c IIuf wuuy cu-
chI mungu.
5
Chuufu T D nIfun: IsfueI-
cu nu pItu uupu cuy juc Ishcuy muyuf
funu cu nutu pushu cuf cuf. NIIo muyutu
wIfu shuy quI tucfu tu pIs upuy.
Aywuy
nogutu tufI m nuy quI cumu. Nogugu
Hofeb jIfcu chmI gugu junun cho IchI-
fuf shuyuy c shuy quI. ChuymI gugutu
wIfup tI quI yucu IIoj shI mongu IIupun
upunun puj.
Chuufu MoIsesgu T D
nIshunno fufu fun IsfueI muyuf funu-
cunu fIcuy cup tIn.
7
Chuy puftIpu
jutIn tu numI chufu pu fun MefIbu nIf,
Musuh nIf. Chuyno jutIntu chufu pu-
fun IsfueI cunu MoIsespu contfun fImu-
shun pItu, T D musyu puytu
munu shun pI tumI.
Ama!ec runacunawan
Israe!cuna pi!!yashan
8
IsfueI cunu RefIdImcho tIyuf cuy-
cup tIn AmuIec funu cu nugu puycu nu-
wun pIII yu nun puj uywu fun.
9
Chuufu
MoIsesgu Josutu nIfun: Gum ucfuy
nogun chI custu cu nu pItu AmuIec funu-
cu nu wun pIII yu nuy quI puj. NogumI
EXODO16 , 17
116

F
17.14 Deut. 25.1719; 1Sum. 15.29.
G
18.2 Hech. 7.29.
H
18.2~3 Exo. 2.2122.
wufu tutu puntu cho cuyc shuj Tuytu
DIos upuy nImu shun tucfu uptu shu.
10
Chuufu MoIses nIshun nmI
Josugu funu cu nutu ucfuf cuf AmuIec
funu cu nu wun pIII yuj uywu fun. Chuy
fupgu MoIses pIs, Aufon pIs, HufpIs
puntu chnu cufcuy cu fun.
11
MoIses
fIcfun cu nutu junujpu jogu fI fup tengu
IsfueI cunu bInsIy cu fun. RIcfun cunu
utIcuf bjup tIn Ichungu AmuIec
funu cu nunu bInsI cuf poj.
12
MoIsespu
fIcfun cunu utIcup tengu Aufon wun Huf
fumItu chufu pu fun chuy mun jumu-
nun puj. NIfcuf puycu nugu MoIsespu
fIcfuntu junujpu jogu fI fu fun jucnIn
wuc-Idunpu jucnIn cuy-Idunpu.
Chuufu MoIsespu fIcfungu junuj IIupu
cuycu fun IntI yugu nun cumu.
13
Chuy-
n pumI Josugu AmuIec funu cu nutu
bInsI fun.
14
Chuy pI tugu MoIsestu T D
nIfun: PIIIyu cushun tugu IsquIf-
bIy munu gongu c nun puj. Josu tunu
wIIIun quI AmuIec funu cu nu tugu nogu
IIIg chI n puj cushuntu.
F

15
Chuy pItu
MoIsesgu uItuftu pefguf cuf jutIntu
chufu pu fun T D
nIf.
1
NIfcuf nIfun: AmuIec funu cunu
T D contfun pIII yu shun-
pI tumI T D puycu nu pItu
mIfuj cu nupu contfun Imuy cu mu pIs
cungu.
Moisesta suyrun 3etro rajashan
18

1
MudIn funu cu nupu cfun
Jetfo MoIsespu suyfun cufun.
PuymI muyu fun MoIses p wun IsfueI-
cu nu puj T D Imutu fufu shun-
tu pIs, Imuno EgIp tu pItu jofgu mu shun-
tu pIs.
2
Mus uupu tu numI MoIsesgu
wufmIn Sefo futu CutI cuy nIfun.
Chuufu wusIn mun chuyup tIn Jetfo
uywuy cu fun wumfun Sefo futu
Ishcun wumfun tu wun.
G

3
MoIsesgu
Cuy mufcu cho jpu funumI cushc
nIsh pun juc wumfunpu jutIntu Gefsn
nIf chufu pu fun.
H

4
Chuy n pIs MoIsesgu
Pup npu Tuytu DIos nInmI yunu p-
mu shu. Fufun wuu chI m nun pI tu-
pIs guesh pI chI mu shu nIsh pun jucuj
wumfunpu jutIntu chufu pu fun EIIe zef
nIf.
5
Chuy pI tunu MoIsespu wufmIn
Sefo fu tu wun Ishcun wumfun tIntu
pushu cuf cuf suyfun Jetfogu MoIses
cujmun chuyu fun. Chuy wIchungu
IsfueI funu cu nu wun MoIses tIyuy-
cu fun chun yuj cho Tuytu DIos wun
TIncunu jIfcu uupun cho.
MoIsestu
Jetfo nIfun: Nogu II suyfuy quI
JetfomI shumushc gumtu fujuj, Ishcun
wumfuy quI wun wufmI quI wun nIf.
7
Chuufu MoIsesgu tufI puy cuf
suyfunpu uupun mun gonguf pu cu-
fun. NIfcuf suIu dush pun muchu fun.
Imuno cushun tu pIs wIIIu p nu cuf cuf-
numI toIdun mun yuycu fun.
8
Chuy cho
MoIsesgu suyfuntu wIIIu pu fun T
D IsfueI cu nupu fubuf nIn cush pun
fufuontu, EgIpto funu cu nutu Imuno
fufu shun tu pIs. Chuyno wIIIu pu fun
EgIp tu pItu uywuf nnI cho Imuno ucu-
shuntu, puycu nutu T D Imuno
yunu pu shun tu pIs.
9
EgIpto funu cu nupu munuy nIn pItu
IsfueI cu nutu cuyu puf T D
jofgu shuntu wIyuy cuf Jetfogu umutuf
cushI cu fun.
10
NIfcuf nIfun: T
D uIubu shu cuycu II chun.
Gumcu nu tugu umutuf ucuy cuj tumI
jofgushu-cushun quI fufuonpu, EgIptu-
cu nupu munuy nIn pItu.
11
EgIpto funu-
cunu munu cuj mun chufu shush puy quI
pusuypu ucuy c chI shu shuy quI pI tumI
jofgu shu fuy quI. ChuymI cunungu
musy T D wuquIn dIos cu nu-
pItu mus munuy nI yoj cushuntu.
12
NIfcuf Jetfogu Tuytu DIos-
puj fupu chInu sucfIfIsyutuwun
wuquIn sucfIfIsyutupIs fupu chI fun.
NIfcufnu Aufn y IsfueI muyuf cunu
EXODO17 , 18
117
shun tu cu fun MoIsespu suyfun cujmun
Tuytu DIospu uupun cho puycu nu wun
IwuI mIcu nun puj.
3uezcunata Moiss churashan
(eut. 1.91S)
13
Wufun nIn junuj MoIsesgu jumu cuy-
cuf IsfueI funu cu nutu uffIg Iuy cu fun.
Chuufu goyuf poj puchu chuc nun cumu
MoIsestu funu cunu tpu fuy cu fun.
14
MoIses Imun pIs IsfueI cu nutu uffIg-
Iuy cujtu fIcuf suyfun Jetfogu nIfun:
ImunIf tuj gum jupu IIuy quegu funu-
cunu quIju cu shuntu uffIg Iun quI? Gum
cujmun tutu pItu tufdI cumu funu cunu
shumup tIn tImpuy quI munumI uypun-
gu chu IIupuntu uffIg Iu nuy quI puj.
15
Nogu mun puycunu shumun Tuytu
DIostu tupu cu p n puj.
1
Imutu pIs
uffIg Iuytu munu cum pu cofgu shumun
nogu uffIg Iu n puj. Chuy cho muygun-
pIs juchu yoj cushuntu musyuy cufmI
uffIgI. NIfcuf numI puycu nutu tuntI-
yu ch Tuytu DIospu IuynIn cu nutu,
yuchu chI mu shun cu nutu.
17
Chuufu suyfun tuntI yu chI fun
cuyno nIf: Nogu pI tugu IIupuntu gum
jupu IIuy quI uffIg Iup tI quI munumI
uIII chu.
18
Runu cu nu pIs gumpIs
utIcun quImI. QuIquI IIuy quegu
munumI utIpun quI p chu IIupuntu
uffIg Iuytu.
19
Cunun Imuno fufu nuy-
quI p pIs nIshtu sumuj wIyu cuy.
WIIIu pu shno fufup tI quI Tuytu DIos
yunu puy cu shun quI. DIospu uupun-
mungu gummI uywun quI IsfueI cu-
nupu fuquIn. Puycunu nIshu shuy-
quI tu pIs Tuytu DIostu wIIIu pun quI.
20
IsfueI cu nu tunu wIIIu pun quI DIospu
IuynIn Imuno cushun tu pIs. Chuyno
yuchu chIn quI Imuno goy nun p pIs.
21
Gumgu ucfuy jufmuI funu cu nutu,
DIostu fIspI tuj cu nutu, fusun cujtu
fufuj cu nutu, suynItu munu chus quej-
cu nutu. Chuyno ucfuf cuf chufun quI
munduj cunun puj. WuquIn mundungu
wufun gutu (1,000), wuquIn puchuctu
(100), wuquIn pIchgu chun cutu (50),
wuquInnu chun cutu.
22
Chuu fugu chuy
munduj cu nunu funu cu nutu uffIg Iungu.
Munu uffIg Iuytu puydI shun mus susu
cujIIu tunu upumongu gum uffIg Iu nuy-
quI puj. Munu susu cujtugu chufu shuy-
quI munduj cu nu IIu numI uffIg Iungu.
Chuufu gumgu munumI uIIpu ucun-
quI nu chu. Puycunu yunu p shup tI quI
gumgu uncush IIu numI fufun quI puj.
23
Tuytu DIos cumu c chIp tIn wIIIu-
pu shno fufup tI quegu buIuf nI quI pIs
cungu fmI. Chuyno sumuj uffIg Iup tI-
quegu IIupun funu cu nu pIs cushI shumI
wusIn mun cutI congu.
24
Chuufu MoIsesgu suyfun nIshun-
n IIu fufu fun.
25
ChuymI IsfueI cu-
nu pItu ucfu fun mus uIII tuntI yuj-
nIn cu nutu. NIfcuf suyfun nIshunno
chufu fun mundu nun puj. WuquIntu
chufu fun wufun gutu (1,000) mundu-
nun puj. WuquIntu chufu fun puchuctu
(100) mundu nun puj. WuquIntu chufu-
fun pIchgu chun cutu (50) mundu nun-
puj. WuquIntu chufu fun chun cutu
mundu nun puj.
2
Chuufu puycu nu IIunu
funu cu nutu uffIg Iuj fsI cujcu nu tugu.
AffIg Iuytu munu cum pu cu shun cujcu-
nu IIu tu numI MoIses uffIg Iu nunpgu
psuj.
27
Chuy pItu suyfun uywu cup tIn
MoIsesgu despu chu fun. Aywu cuf
Jetfogu mufcun mun cutI cu fun.
Israe!cuna Sinaman chayashan
19

1
EgIp tu pItu uywu cu shun pItu
quImsu quIIIutu IsfueI cu nugu
chuyu fun chun yuj SInu puftI mun.
2
RefIdImpItu uywu cofgu chuyu fun
SInu puntu chuquIn pumpu mun.
Chuy ch numI IsfueI cu nugu toIdun cu-
nutu IchI chI fun.
3
Chuy pI tunu MoIsesgu puntu mun
wIchu fun DIos wun tIncu nun puj.
ChuymI MoIsestu T D
puntu pItu nImu fun: Jucob pItu
mIfuj IsfueI-musI quI cu nutu wIIIuy
nogu cuyno nIshtu:
4
Gumcunu
EXODO18 , 19
118

I
19.5 Deut. 4.20; 7.6; 14.2; 26.18; TIto 2.14.
J
19. Apoc. 1.6; 5.10.
K
19.5~ 1Ped. 2.9.
L
19.8 Exo. 24.3; Deut. 5.27.
M
19.12~13 Heb. 12.1820.
N
19.1 Apoc. 4.5.
O
19.1~18 Deut. 4.1112; 5.4.
fIcush cun quImI EgIptu cu nutu Imuno
custI gu sh tu pIs. Musyun quImI cuycu-
sh mun Imuno pushu mu sh tu pIs.
Wuwun cu nutu uncu sumuj upushun-
nmI EgIp tu pItu upumushc.
5
ChuymI
gumcunu wIyu cu mup tI quI, contftu
fufu shun chtu cumIIp tI quegu cunquI-
puj cuyu sh funu cunu. WuquIn funu-
cu nutu cuyu sh pItu musmI cuyu shuy-
quI.
I
Intfu cuy puchu cho tIyuj funu-
cu nutu nogu cumu shu cufpIs gumcu-
nu tumI mus cuyu shuy quI.
Gumcu-
nu tugu chufu shuy quI nusyun nInpu
cf cu nuno cunuy quI pmI,
J
sunto cuf
nogu IIutu sIfbI m nuy quI pmI. Chuyno
nIshtu wIIIuy IsfueI funu cu nutu.
K
7
ChuymI MoIses cutIf IIupun muyuf-
cu nutu shun tu fun. NIfcuf yuchu chI fun
T D nIshun cu nutu.
8
WIIIup-
tInmI IsfueI funu cunu juc shImI IIu
nIfun: T D nIshun tugu IIupun-
tumI fufu shuj nIf. Puycunu chuyno
nIshun tumI puntu mun cutIy cuf T
D MoIses wIIIu fun.
L

9
Chuyno
wIIIup tInmI MoIsestu T D
nIfun: Yunuu yuy cuj pucu tuy fufIn pI-
tumI pufIu p shuy quI IsfueI funu cunu
wIyu nun puj. Chuy n pumI puycunu
Imuy pIs fIguengu gumtu pufIu pu-
shtu.
10
ChuymI T D nIfun:
Aywuf funu cu nutu wIIIun quI cunun
y wufu pufIfIcucununpuj. Rpun cu-
nu tu pIs tugshu cu chun.
11
Wufun tIn puj
cumu fI cu shu IIu cufcuy c chun. Wufun-
tInmI IIupun fIcuy c mup tIn nogugu
SInu puntu mun ufmu shuj.
12
Puntu
chuquIn chnu Intfu tumu fejpu
seuItu chufu pun quI chuy pItu mus
junu mungu funu cunu munu wIch mu-
nun puj. Puntu guIIu fej pItu junu mungu
umu wIch mu chun nu chu. SeuItu
psu moj cgu wuu chI cun gumI.
13
Chuy seuItu psuj cujtugu umu pIpIs
yutuy IIu pIs yutuy con gu nu chu. Chuypu
fuquengu Ichuwun-cufpIs sujmuypu-
cufpIs wuu chIn quI. SeuItu psuj
cujtugu funu tu pIs uywu tu pIs chuy nmI
wuu chIn quI. Runu cu nugu puntu
chuquIn cho seuI cuycu shun cumu
uywungu uyshupu wugfuntu tucu mojtu
wIyuf-fmI.
M
14
Chuufu puntu pItu MoIses ufuf cu-
muf funu cu nutu cumu fI cu chI fun Tuytu
DIostu udufu nun puj. Chuufu puycu-
nugu fpuntu tugshu cu fun.
15
Chuy pItu
MoIses nIfun: Wufun tIn puj cumu fI cu-
shu IIu cufcuy cuy. Muyguy quI pIs mujuy-
quI wun umu cucun quI chu.
1
Chuy quImsu junuj mun wufuf cup-
tengu puntutu yunu pucu tuy ItI cuf cu-
fun. FIyupu fyu pIs
N
IIIguy pIs cufun.
Uyshupu wugfun wugu mu shun pIs
wIyu c mu fun. Chuufu IIupun IsfueI-
cunu munchu fIy wun sIcsIc yu fun.
17
Chuy pItu MoIsesgu IIupun IsfueI-
cu nutu pushu cuf cuf uywu fun puntu
chuquIn mun chuy cho Tuytu DIostu
shuy nun puj. IsfueI cu nugu puntu
chuquIn mun chuyuf IchI cuy c fI fun.
18
Intfu SInu jIfcu pI tumI gosh tuy jutu-
fI fun T D chuy jIfcu mun nInu
chuu pIn cho ufmu shu cuptIn.
O
Jufnu-
pI tu n fuj gosh tuy jutu fIy cu fun. Intfu
jIfcu pIs fIyupu sIcsIc yu fun.
19
Uyshupu
wugfun wugu mu shun mus sInchIpu
mus sInchI punu wIyu c mu fun. MoIses
pufIu pup tIn Tuytu DIosgu fyu push tuj-
n fuj pufIu moj.
20
T D quIquIn SInu
puntu mun ufmu fun. NIfcuf MoIsestu
guyu fun chuy mun uywu nun puj. MoIses
chuyup tIn
21
T D nIfun: CutIf-
cush puy quI funu cu nutu wIIIuy fIcu-
chI shuy quI seuI pItu mus junu mungu
fIcu mnun-cushu munu wIch mu nun-
puj. WIch mofgu wuon gumI.
22
Cfu-
cu nu pIs nogu mun shumu nunpgu
EXODO19
119

P
20.4~5 Exo. 34.17; Iev. 19.4; 26.1; Deut. 4.1518; 27.15.
Q
20.5~ Exo. 34.67; Nm. 14.18;
Deut. 7.910.
R
20.8 Exo. 16.2330; 31.1214.
S
20.9~10 Exo. 23.12; 31.15; 34.21; 35.2;
Iev. 23.3.
T
20.11 Gen. 2.13; Exo. 31.17.
U
20.12 Deut. 27.16; Mut. 15.4; 19.19; Muf. 7.10;
10.19; Iuc. 18.20; Efe. 6.2.
V
20.12 Efe. 6.3.
W
20.13 Gen. 9.6; Iev. 24.17; Mut. 5.21; 19.18;
Muf. 10.19; Iuc. 18.20; Rom. 13.9; Stg. 2.11.
X
20.14 Iev. 20.10; Mut. 5.27; 19.18; Muf. 10.19;
Iuc. 18.20; Rom. 13.9; Stg. 2.11.
Y
20.15 Iev. 19.11; Mut. 19.18; Muf. 10.19; Iuc. 18.20;
Rom. 13.9.
Z
20.1 Exo. 23.1; Mut. 19.18; Muf. 10.19; Iuc. 18.20.
[
20.17 Rom. 7.7; 13.9.
pufIfIcucuf IImyu y chun. Mun'chgu
ushuf pIs ushuy c munmI.
23
Chuufu MoIses nIfun: Runu cu-
nugu cuy SInu puntu mun wIch muytu
munumI buIu fun gu chu. GummI nogutu
nImush cun quI Puntu chuquInpu Intfu
tumu fej seuItu chufuy. Chuy pItu junu-
mungu fIspI t dumI cungu nIf.
24
Chuyno nIptInmI T D
nIfun: Runu cunu cuycu shun mun
cutIf cuf Aufontu pushu cuf cuf cutI-
mun quI. Cfu cu nu wun funu cu nugu
umunu psu mon gu nu chu fIcu chI-
shuy quI seuI pItu mus junu mun nogu
cuycu sh cujmungu. Psu moj cujtugu
ushuf pIs ushuy c munmI.
25
Chuufu MoIsesgu IsfueI cunu cuycu-
shun mun cutIy cuf wIIIu fun Tuytu DIos
nIshuntu.
Chunca mandamintuta
wi!!apashan
(eut. 5.621)
20

1
Tuytu DIosgu IsfueI cu nutu
wIIIu puf cuynmI nIfun:
2
Nogugu c T D .
EgIptu cho uywuy cuf ucuf cuy cuj tumI
nogu jofgu mushc.

3
NogupItu mus juctugu umu dIosn
nInquIchu.

4
AdufunuyquIpgu ImutupIs umu fu-
funquIchu syIucho cuj-nIfujtu, cuy
puchucho cuj-nIfujtu, Iumuf fufIn cho
cuj-nIfujtupIs.
5
Chuycunupu uu-
punmungu umu gongufpucunquIchu
nI udufunquIpIschu.
P
NoguIIumI
T D c. JupuIItu
udufumnuyquItumI mun. Munu
wIyucumuf duIucunutu udufujcu-
nutugu custIgushuj mumun-tuytuntu,
wumfuntu, wIIIcuntu mus wIIIcun
cujtupIs.
Nogu nIshtu fufushpun

IIupun mundumIntcunutu cumIIp-
tengu puycunupItu wufungu uywuy-
cumu mIfujnIncunutupIs cuyup-
shmI.
Q

7
T D jutIntu umu jogufIn-
quIchu munucujpgu. Munucujcunu-
IIupuj jutIntu jogufej cujtugu custI-
gungumI.

8
Amu gongunquIchu sbudu jumuy
jungu fIspItdu cushuntu.
R

9
Sem-
nucho sojtu junujmI ufunquI. Chuy
junujcunucho fufuynIquIcunutu
fufunquI.
10
Sojtu junujpu wufunnIn
jungu T D udufunuy-
quIpuj sbudu jumuy junujmI. Chuy
jungu umu ufunquIchu,
S
quIquIquI,
oIIgu nI wufmI wumfuyquI, oIIgu nI
wufmI uywuynIquI, uywuyquIcunu,
nI Iugucumoj funucunupIs.
11
T
D sojtu junujchmI cuy
puchutu fufuytu ushufun cuy puchu-
cho cujcunutupIs, syIutu syIucho
cujcunutupIs, Iumuftu Iumufcho
cujcunutupIs. GunchIs cuj junujchgu
Tuytu DIos jumufunnumI. ChuymI
chuy junujpgu nIfun puytu fIspItu-
nun junuj cununpuj.
T

12
MumuyquItu tuytuyquItu uIII fIcun-
quI.
U
ChuynpumI goycunpuj cuycuj
nusyuncho edynuyquIcumu uIII
cuwunquIpuj.
V

13
Amu wuuchIcoj cunquIchu.
W

14
Mujuyoj cuycuf jucwungu umu
cucunquIchu.
X

15
Amu suwucunquIchu.
Y

1
Amu munucujtugu pItupIs jItupun-
quIchu.
Z

17
Amu munupuychu funu-musIquIpu
Imu-uycuntupIs.
[
Amu munupuychu
EXODO19 , 20
120

\
20.18~19 Heb. 12.1819.
]
20.25 Deut. 27.57; Jos. 8.31.
D
21.2~ Iev. 25.3946.
wufmIntu, nI uywuynIntu wufmItu
oIIgutupIs, tfuntu nI bffuntupIs, nI
ImuntupIs puypu cujtugu.
Israe!cuna mancharishan
(eut. 5.22SS)
18
Chuy fu IsfueI cu nugu wIyu fun
fyu junfu fu shuntu, uyshupu wugfun
wugu mu shun tu pIs. RIcu fun IIIg mu-
shuntu, jIfcu gosh tu shuntu. ChuymI
fIyupu munchu cush pun cufu IIu chnu
cufcuy cu fun.
19
Chuy n pumI MoIsestu
nIfun: GumIIunu pufIu p muy ufI.
Chuufu nogu cu nugu wIyu cu shmI.
DIos wungu umunu pufIu sh cu nu chu.
Puy pufIu p mup tengu wuu c c-
munmI.
\
20
Chuufu MoIsesgu funu cu nutu
nIfun: Amu munchu cuy chu. Tuytu
DIosgu shumu shu gumcu nutu musyu-
p shu nuy quI pmI, puytu fIspI tush puy-
quI juchutu munu fufuypu cuwu nuy-
quI pmI.
21
Chuy pItu funu cunu cufu IIu cho
cufcuy cup tIn MoIsesgu uywu fun yunu
pucu tuy cho DIos cuycu shun cujmun.
A!tarta imano
rurananppis nishan
22
Chuy pItu MoIsestu T D
nIfun: IsfueI-musI quI cu nutu nInquI:
Gumcunu wIyush cun quI numI sy Iu-
pItu-puchu pufIu p mu shtu.
23
GofI pItu
nI gueIIuy pI tu pIs umu fufun quI chu
dIosn nIf udufu nuy quI puj.
24
Gumcunu nogu puj uItuftu fufun-
quI mItu pItu. Uyshuy quItu cufpIs
wcuy quItu cufpIs pIsh tuf cuf chuy-
chmI fupu chInu sucfIfIsyutu cufpIs,
uIII goyuy pItu sucfIfIsyutu cufpIs gufu-
mun quI. Muych pIs fIspI tu m nun puj
ucfu sh puchu cho fIspI tu muj cujtugu
bIndI syun tumI goshuj.
25
Nogutu
udufu m nuy quI puj uItuftu fumI pItu
pefgufgu umu pefgun quI chu IIug IIu-
shu fumI wungu.
]
Afucu nuy quI wun
IIug IIup tI quegu uItuf puj munumI
bIen gu nu chu.
2
Chuy n pIs uItuftu
umu pefgun quI chu escuIun-nIyoj tugu.
Chuypu wIchup tI quI penguy nI quI fIcu-
cun munmI.
Uywayninta imano
uywananppis nishan
(eut. 15.121S, Lev. 25.S955)
21

1
Cuy Iuycu nutu IsfueI funu-
cu nutu yuchu chIn quI:
2
Hebfeo-musI quItu uywuy nI quI
cunun puj funtIp tI quI, ufup shun quI puj
sojtu wutu IIumI. Wutun nIn cujch nugu
munumI uywuy nu chu cungu. Munu
pgu chIyIIupu cuchuy cun quI.
3
Uywuy
cunun puj jupu IIun yuycu shu cufgu
IIoj shI con gu pIs jupu IIunmI. WufmIn-
tIn yuycu shu cufgu wufmIn tInmI
IIoj shI con gu pIs.
4
Uywuy cunun puj
jupu IIu yuycojtu putfun nIn uywuy nIn
wufmI wun muju chup tengu IIoj shI cuf
quIquI IIunmI uywu congu. Chuy wufmI-
cho wumfun cunu oIIgu pIs wufmI pIs
cuptengu wufmI wun wumfun cu nugu
putfun nInpu muquIn cho qudungu.
5
Ichungu chuy funu putfun nIntu
cupus nInmun Wufmtu, wumftu,
gumtumI IIuqu, munumI IIoj sh chu
nIf.
Chuufu putfun nInnu wus mun

pushungu. NIfcuf puncu mun sumuj
gueIIIy cu chIf fInfIntu uchcu fengu
uchcu cu nu wun. Chuyno fufuy cup-
tengu Imuy cu mu pIs uywuy nIn numI
cungu.
D
7
PIpIs wufmI wumfuntu uywuy
cunun puj funtI cup tengu munumI
oIIgu uywuy tungu cuchuy con gu chu.
8
Chuy jIpushtu wufmIn puj putfun
munu munup tengu juc IsfueI funu
pguy cuf shun tu cun munmI. Ichungu
chuy putfun wufmIn puj munu munuf-
pIs munumI funtI cun mun chu jpu
funu mungu.
9
Chuy uywuy jIpushtu
wumfun wun muju chuf Ichungu
quIquInpu wufmI wumfun tu nnu
EXODO20 , 21
121

E
21.12 Iev. 24.17.
F
21.13 Nm. 35.1034; Deut. 19.113; Jos. 20.19.
G
21.1 Deut. 24.7.
H
21.17 Iev. 20.9; Mut. 15.4; Muf. 7.10.
I
21.24 Iev. 24.1920; Deut. 19.21; Mut. 5.38.
fIcungu.
10
Chuy jIpushtu uywuy cuf-
pIs juc wufmItu ushI cuf cofgu munumI
pIsh chI nun chu mIcuy pItu nI fpu pI tu-
pIs. Chuyno mujun cuf def chun tu pIs
cumIengu.
11
Chuy quImsu custu puj
nIsh cu nutu funu munu cumIIp tengu
chuy uywuy wufmI IIbfI numI cucongu
Imutu pIs munu pguy IIu punu.
Imano castigacnanppis
nishan !aycuna
12
PItu pIs muguf wuuy cu chej cgu
quIquIn pIs wuu chI cun gumI.
E

13
Wuu-
nun puj dIstI nu shu cuycup tIn yufpuypu
munu wuu chefgu munumI wuu-
chI shu chu cungu. Munu wuu chI shu
cunun pmI nogu fIcu chI shuy quI chuy
wuu chej funu muymun guesh pI-
nun p pIs.
F

14
Yufpuypu funu-musIntu
wuuy cu chej tugu uItuf n mun guesh pI-
shu cuycup tIn pIs wuu chIn quI.
15
Mumuntu tuytuntu muguj cgu
quIquIn pIs wuu chI cungu.
1
Juc funutu suwuf cuf funtI cup tIn u
suwu shun funutu chufu fuy cujtu tufI pup-
tengu chuy suwuj funu wuu chI c chun.
G
17
Mumuntu u tuytuntu ushIIej cujpIs
wuu chI c chun.
H
18
Runu cunu fImu nu cu shun cho
pIIIyuf sujmuy pu pIs, cutuy pu pIs, cmu-
cho guesh yuf jItu f nun cumu muguy-
cup tIn,
19
chuyno jItu fuy cu shun pItu
jutuf cuf tucfu IIun wun pIs pufIp tengu
fuchej puj muguj funu munumI custI gu-
cun gu nu chu. Chuy funugu jumpIy IIunu
jumpI chengu; uycu junuj pIs jItu fu shun
utf su IIun pI tunu pgungu.
20
PIpIs, uywuy nIntu wufmI tu-
pIs oIIgu tu pIs guefu wun mugush-
pun wuuy cu chIp tengu chuy muguj
putfuntu custI gun quI cunu.
21
Mugu-
shun pItu juc Ishcuy junuj fuj cuwup-
tengu chuy putfun munumI custI gu-
shu nu chu cungu. Chuyngu cungu
quIquInpu uywuy nIn cushu cuptInmI.
22
Cupus Ishcuj funu pIII yuy cu shun-
cho puchu yoj wufmItu psu pu cun-
mun. Chuy uch quI IIu shuIIup tengu
juez munmI uywu nun demun du coj.
Chuy cho munu wuuptIn-Imup tengu
wufmIpu IesIon nIn pItu funun muup-
tIn juez numI tuntI yuy cuf pgu chengu.
23
Chuyuy cu chI shun-csu IIu guesh yuf
wufmI wuup tIn Ichungu chuyu chej
funu pIs wuu chI cungu.
24
NuwIntu
jofgu pup tengu quIquIn tu pIs uwIntu
jofgu pu fIn quI. QuIfutu jofgu pup tengu
quIfuntu jofgu pu fIn quI.
I
MuquIntu
puquI pup tengu muquIntu puquI pu-
fIn quI. ChuquIntu puquI pup tengu
chuquIntu puquI fIn quI.
25
Rupu chIp-
tengu quIquIn tu pIs fupu chIn quI.
Ruchej puj mugup tengu quIquIn tu pIs
fuchej puj mugun quI. Goyuy-goyuy
fufup tengu quIquIn tu pIs goyuy-goyuy
fufun quI.
2
Juc funu uywuy nIntu oIIgutu u
wufmI tu pIs mugush pun uwIntu push-
tu puy cofgu cuchuy con gunu. NuwIntu
push tu pu shun pI tumI uywuygu IIbfInu
uywu congu.
27
QuIfun IIoj shej puj
uywuy nIntu muguy cuf pIs quIfuntu
jofgu pu shun pI tumI IIbfI cuchuy con-
gunu.
I!!ajpita imapis captin
imata rurananppis
28
OIIgutu u wufmItu munshu
wcu wIsh tuf wuu chIp tIn quIquIn
wcu tu pIs sujmuy c IIuf wuu chengu.
NIfcuf uychun tu pIs umu mIcon gu chu.
Ichungu duyuntu umu dImun dun gu-
nu chu.
29
Wcun wIsh tu coj cuptengu
duyun wIch guyIIupu uywun mun.
WIsh tu coj cuycu shuntu musyuy cuf
cuchuy IIutu cuyc chIp tIn wufmItu u
oIIgutu wIsh tuf wuuy cu chIp tengu
wcutu sujmuy c IIuf wuu chengu.
Duyun pIs wuu chI cungu.
30
Uywupu
duyun wuu nunpu fuquIn pguytu
EXODO21
122
munup tengu uycu tu pIs muu shuntu
pgungu.
31
Chuy n IIumI fufun quI
oIIgu wumfutu wufmI wumfutu wIsh-
tup tIn pIs.
32
Wcu oIIgu uywuytu u
wufmI uywuytu wIsh tuf wuu chIp tIn
wcutu sujmuy c IIuf wuu chIn quI.
NIfcuf wcupu duyunnu uywuypu
putfun nIntu pgungu quImsu chuncu
gueIIuytu.
33
PIpIs uchcutu uchcup tIn u yucu
psu tu pIs chup nI IIutu cuchuy cup-
tIn, chuy mun wcu cuf, bffu cufpIs
yugup tIn,
34
psupu duyun u uchcutu
ojtI chejmI uywupu fIsyuntu pgungu
gueIIuy nInpu. Wuoj uywu tunu
upucongu.
35
PIpu wcun pIs juc funupu
wcuntu muguf wuu chIp tengu cuwuy-
cuj cujtu funtI cuy cuf chuypu fIsyuntu
Ishcun fuquI p nu congu puIIun-pufu,
chuyno wuoj wcupu uychun tu-
pIs.
3
Wcun mugu coj yuchu cu shu
cushuntu musyuy cuf, munu fIcu-
shun pItu juc wcutu wuu chIp tengu
duyun fuquIntu gongu. Wuu shu
wcunu pguj puj cungu.
Suwapita dupita
imano rurananppis
22

1
PIpIs uyshutu, cubfutu,
wcutu suwu cuf cuf pIsh tu-
cuf cup tIn, u funtI cu shunu cuycup tIn
tufI pu cush pungu pgungu juc wcutu
suwu cu shun pItu pIch gutu, juc uyshutu
u cubfutu suwu cu shun pI tunu chus cutu.
2
Chucuypu suwu cuy cujtu tufIy cuf
wuuy cu chIp tengu munumI juchu-
yoj chu cungu wuu chgu.
3
Junujpu
suwu cuy cujtu tufIf wuuy cu chIp tInmI
Ichungu wuu chI cu shuno juchu yoj
cungu.
Suwu coj funugu suwu cu shunpu
fIsyuntu pgu chun. Pgu nun puj
gueIIuy nIn munu cuptengu quIquIn
suwutu funtI cuy congu.
4
Cuwuy cuj IIutu suwupu muquIn-
cho suwu shun uywutu tufI puy cofgu
duyun shun tu congu. Imu uywutu
suwu shu cufpIs suwu shun uywu tuno
Ishcuytu yupungu.
5
PIpIs uywun cu nutu mIchIsh pun juc
funupu chuc fun mun, u bus weftun-
mun uywun cunu yuycup tIn du cu-
shun pI tugu quIquInpu cujtu mus uIIIn-
nIntu cutI chengu.
PIpIs shututu cuuy cup tIn nInu

uywuf fucho fgu gotu fuy cujtu ushuy-
cup tIn, u cusI chu nun puj cuycujtu
ushuy cup tengu nInu sIndej funumI
pgungu uycu tu pIs fupu shun pItu.
7
PIpIs juc IsfueI funutu gueIIuy-
nIntu, uIjuntu puytu cuy cu shuntu,
suwu wusIn pItu suwu puy cup tIn, chuy
suwutu tufI pup tIn suwu shuntu cutI-
chengu. Junun mun pgungu Ishcuy
chuy n tu fuj.
8
Suwu munu tufI pu-
cup tengu wusI yoj tunu uup mun
upumongu puytu cuy nIntu yutu shuntu u
munu yutu shun tu pIs jufu chI nun puj.
9
PIpIs jucpu wcuntu, bffuntu,
uyshuntu, fpuntu, mun'chgu Imutu-
pIs ogfu cujtu duyu-tucuf cu shu
cuycup tIn juc fununu Nogu pumI nIf
yufI mush pungu Ishcun shumongu
uup mun. TufI pu cufgu duyu-tucoj
cuj pgungu cutI chI shunpu junun mun
juc chuy n tu fuj.
10
PIpIs bffuntu, wcuntu,
uyshuntu, Imu uywun tu pIs puytu cuy-
cup tIn, chuy cho wuup tIn, ImupIs
psup tIn, pIpIs munu fIcuy cup tIn suwu
upup tengu
11
uywu fIcuj funu nogupu
uup cho jufungu MunumI Imutu pIs
puytu cuy uywutu fufush c chu nIf.
Chuufu munumI Imutu pIs pgun gu chu.
Uywu yoj pIs munumI pgu chen gu nu-
chu.
12
Puytu cuytu munu sumuj fIcu-
shun pItu suwu upup tengu duyuntu
pgungu uycu tu pIs upushun pItu.
13
Muu cuy uywutu jIfcu unImuI mIcu-
cuf cup tIn puchu puntu duyuntu fIcu-
chIsh pungu munumI pgun gu nu chu.
14
PIpIs uywutu muu cuy cuf wuu-
pu cuf, u gueshyuj-tucu chefgu muu-
cojnu duyuntu pgungu.
15
Duyun
fIcuy cup tIn ImupIs psup tInmI Ichungu
EXODO21 , 22
123

J
22.1~17 Deut. 22.2829.
K
22.18 Deut. 18.1011.
L
22.19 Iev. 18.23; 20.1516;
Deut. 27.21.
M
22.20 Deut. 17.27.
N
22.21~22 Exo. 23.9; Iev. 19.3334; Deut. 24.1718;
27.19.
O
22.25 Iev. 25.3538; Deut. 15.711; 23.1920.
P
22.2~27 Deut. 24.1013.
Q
22.28 Hech. 23.5.
R
22.31 Iev. 17.15.
S
23.1 Exo. 20.16; Iev. 19.1112; Deut. 5.20.
T
23.3 Iev. 19.15.
U
23.4~5 Deut. 22.14.
munu pgun gu nu chu. GueIIuy puj
muu cu shu cuptengu uycu p pIs muu-
cu shu IIun tunu pgungu.
Waquin !aycuna
1
P funu wun pIs muju chu c nun-
puj munu fuj pufIuj funu yut nI IIu fuj
jIpushtu uunI chIf puywun cucoj funugu
wufmIn cunun pnu sImfI shun tungu.
WufmIpu tuytun tu pIs pgungu muju-
chu cuj msu uycu tu pIs pgu shun tuno.
17
JIpushpu tuytun chuy funu wun
tIyu nuntu munu munup tIn pIs sImfImI
pgungu ImunmI funu yutnI jIpush-
wun muju chu c nun puj msu pgun,
chuy ntu.
J
18
Bfju cu nu tugu IIIg chIn quI.
K
19
PIpIs uywu wun cucoj tugu wuu-
chIn quI.
L
20
Nogu puj sucfIfIsyutu pIsh tu p m-
nunpu fuquIn juc dIos cu nu puj pIsh tuj
cujtugu wuu chIn quI.
M
21
Juc-I funu cu nu tugu umu
chIquIn quI chu, umu ucu chIn quI chu.
Gumcu nu pIs EgIptu chgu cufuy quI juc-
I funumI.
22
BIy du cu nu tu wun wucchu-
cu nu tugu umu ucu chIn quI chu.
N

23
Nucu chIp tI quI puycunu IIuquI cush-
pun fuwu cu mu shuntu wIyu shmI.
24
ChuymI fIyupu fubyu cuf cuf wuu-
chI shuy quI puj. Chuufu gumcu nupu
wufmI quI cu numI bIydu qudungu.
Wumfuy quI cu numI wucchu qudungu.
25
IsfueI-musI quI pIsh pu cojtu
gueIIuy nI quItu fIstuy cofgu umu
cobfun quI chu wuwun tu pIs gueIIuy
fIstu coj cobfu shunngu.
O

2
GueIIuy-
nI quI puj punchuntu fIndu chufuy cup-
tengu tufdI puchu chucup tIn cutIy-
cu chIn quInu.
27
Chuy IIumI cuycun
gusuy pItu pItu cu nun p pIs. Munu
cutI chIp tI quI, Imun wun tuj puongu?
Cuyu p coj cush pmI puy muu cu mu-
shuntu wIyu shuj.
P
28
Tuytu DIos nI quI tugu umu munu-
cuj mun chufun quI chu. Mundu shoj-
nI quI cu nu p pIs umu MuIdI syu ndu
cuchun nInquI chu.
Q
29
Amu gongun quI cu nu chu nogu puj
upumuytu Imu mIcuy tu pIs pogup tIn
fImIf-puntu shun tu shuy quItu, chuyno
bus pItu fufu shuy quI bnu tu pIs.
Guechpu cuj oIIgu wumfuy quI tu pIs
goycu mun quI.
30
Chuyno nogu pmI
cungu wcupu, uyshupu, cubfupu
fImIf cuj wuwun cu nu pIs. YufI shun pItu
gunchIs junuj yuj IIumI chuy muII wu-
cu nugu mumun wun cungu. Wufun nIn
pusuj cuj jungu nogu pnu upumun quI.
31
Gumcu nugu cunquI nogu puj ucfu-
shu funu cu numI. ChuymI umu mIcun-
quI chu jIfcu unImuI cunu wuu chI shun
uywupu uychuntu.
R
Chuy uychu tugu
uIIgu cu nutu gufuy cun quI.
Imano arrig!ananppis nishan
23

1
Munu musyu shuy quI
cujtugu umu Rusun pumI
nInquI chu.
S
IIutun fufuj cu nupu fubuf-
nIn pIs umu jutu fIn quI chu.
2
WuquIn funu cunu munu uIIItu
fufup tIn pIs puycu nungu umu fufun-
quI chu. AutofI dpu uupun cho uchcuj
jucnpu-jucnpu nIptIn pIs gumgu
fusun cujIIutu pufIun quI.
3
IIutuntu
fufu shu cuptengu nI pobfI cuptIn pIs
umu fubuf nIn jutu fIn quI chu.
T
4
Contfuy quIpu Imu uywun pIs puntu-
cu shu cuycujtu tufIsh puy quegu duyun-
mun cutI chIn quI.
5
Contfuy quIpu uywun
cufgun tIn tunI shu cuycujtu fIcufgu
umu psu cun quI chu. Chuypu fuquengu
yunu puf jutu fu ch shIn quI.
U
EXODO22 , 23
124

V
23.~8 Iev. 19.15; Deut. 16.19.
W
23.9 Exo. 22.21; Iev. 19.3334; Deut. 24.1718; 27.19.
X
23.10~11 Iev. 25.17.
Y
23.12 Exo. 20.911; 31.15; 34.21; 35.2; Iev. 23.3; Deut. 5.1314.
Z
23.15 Exo. 12.1420; Iev. 23.68; Nm. 28.1725.
[
23.1 Iev. 23.1521; Nm. 28.2631.
\
23.1 Iev. 23.3943.
]
23.19 Deut. 26.2.
D
23.19 Exo. 34.26; Deut. 14.21.
DImun du cu mup tengu pobfI tu pIs

uIII uffIg Iun quI.
7
Munu fusunpu cujtu
dImun du cu mup tengu umu chus quIn-
quI chu. Munu juchu yoj funu puj umu
nInquI chu Juchu yojmI cuygu. Wuu-
chun nIsh puy quI. Juchuy nuj funutu
wuu chej tugu munumI pefdu nu sh chu.
8
AutofId cuptI quI fubuf nIn cunuy-
quI puj pucuyIIupu gueIIuytu pguytu
munu shup tI quI pIs umu chus quIn quI-
chu. GueIIuytu chus quej cgu fIcu cun
gupfu n numI. ChuymI fusun cujtu pIs
mununu csu pun nu chu. Chuy n pumI
gueIIuy chus qugu juchuy nuj tunu
juchu yoj cunquI nIf custI gun.
V
9
Juc-I funu cu nutu umu ucu chIn-
quI chu. Gumcu nu pIs EgIptu chgu juc-I
funu cush puy quI ucu fuy quImI. ChuymI
Imuno ucuy cushun tu pIs musyuy cufgu
juc-I funutu cuyu pun quI.
W
Aruypita imay jamananppis nishan
10
MIcuy tugu sojtu wutumI mufu pu-
cun quI shun tu pu cun quI.
11
Wutun nIn
gunchIs wutu mun uywuj cujch nugu
chuc fuy quItu jumu chIn quI. Chuc fuy-
quI cho shIwu wIu muf pogoj cu nugu
cungu pobfI cunu shun tu cu nu IIun pnu,
jIfcu unImuI cunu mIcu nu IIun pnu.
bus chuc fuy quItu oIIvo chuc fuy quI tu-
pIs chuy n IIu fufun quI.
X
12
Imu ufuy nI quI tu pIs sojtu junuj
ufun quI. Wufun nIn gunchIs junuj
cujchgu
Y
jumun quI ufoj wcuy-
quI cunu, cufgu upuj uywuy quI cunu
jumu nun puj. CuII pun yupuy yufI nun-
puj jumu chIn quI uywuy nI quI cu nu tu pIs
ufupu coj juc-I funu cu nu tu pIs.
13
Nogu nIsh tugu juctu pIs munu
gonguypu IIupuntu cumIIn quI. Juc-I
funu cunu yfu cu shun dIos cu nutu umu
muu cun quI chu. Chuy dIos cu nupu
jutIn tugu umu fImun quI pIs chu.
Quimsa jatun
fistacunapaj rimashan
(xo. S4.1S26, eut. 16.117)
14
Cudu wutu cho quImsu cutI fIstutu
fufun quI nogutu fIspI tu mush puy quI.
15
Iebu d fuy nuj Tuntutu MIcunu
fIstutu fufun quI. Chuy fIstuchgu
nIsh n IIu gunchIs junuj Iebu d fuy nuj
tuntu IIutu mIcun quI.
Z
Chuy tugu fufun-
quI EgIp tu pItu IIoj shI cu mu shuy quI AbIb
quIIIu chmI. PIpIs nogutu udufu muj
shumoj cgu jInuy IIu umu shumon gu chu.
1
Chuy pItu ChuquI MIcuy Cos chu
fIstutu fufun quI fImIf cuj cos chutu
shun tuytu ushuf cuf.
[
Wutu ushu nun-
ch pIs cos chutu shun tuytu ushuf cuf
bus Cos chu Ushuy fIstutu fufun quI.
\
17
OIIgu cujcu nugu wutu cho quImsu
cutImI nogu T D uup-
mun shumongu cudu fIstu fufuy IIun.
18
Nogu puj uywuy quItu pIsh tuf cuf
upumuf uywupu yuwuf nIn tu wun Iebu-
d fu yoj tuntutu tuIIuf cu chIf umu fupu-
chIn quI chu. Chuy uywupu wIfun tu pIs
wufun nInpgu umu chufuy cun quI chu.
19
Chuc fu cho mufu shuy quI mIcuy-
nI quItu fImIf-puntu shun tuf fuquI shun
mus uIIIn nIn cujtugu upumun quI fIspI-
tu m nuy quI puj cuycuj wusI mun.
]
Cubfu-muII wupu uychun tugu umu
yunun quI chu mumunpu IchIn wungu.
D
Israe!cunata Tayta Diospa
anji!nin pushashan
20
Nogugu unjII n tumI cuchuy cm
gumcu nutu pushu shu nuy quI puj, uywup-
tI quI ImupI tu pIs chup shu nuy quI puj.
Chuyu chI shun quI puj gumcu nu puj cumu-
fI sh cujmun.
21
Puytu wIyu cuy. Puypu
contfun Imutu pIs umu fufuy chu. Puygu
nogupu fuqu cush punmI munuy n wun
Imutu pIs fufungu. Contfun fufup tI quegu
EXODO23
125

E
24.3 Exo. 19.8; Deut. 5.27.
munumI pefdu nu shun quI p chu.
22
Puytu
wIyu cup tI quegu gumcu nutu chIquI shoj cu-
nupu contfunmI cushuj.
23
AnjIIn pushuf
chuyu chI shun quI puj Amoffeo funu cunu
tIyuy cu shun mun Het funu cunu tIyuy cu-
shun mun, Fefez funu cunu tIyuy cu shun-
mun, Cununeo funu cunu tIyuy cu shun mun,
Hev funu cunu tIyuy cu shun mun, Jebs
funu cunu tIyuy cu shun mun. Chuy funu-
cu nu tugu nogumI ushuj puj IIIg chI sh puj.
24
Chuy funu cunu dIosn nIshun tugu umu
udufun quI chu. Chuypu fuquengu duIun-
cu nutu IIIg chIn quI. RIspI tu shun wuncu
fumIn cu nu tu pIs uguIIuf g fIn quI.
25
Nogu IIumI T D
c. ChuymI nogu IIutu fIspI tu mush-
puy quI udufu mun quI. Chuyno cuwup-
tI quegu bIndI syuntu goshuy quI puj
mIcuy pIs, yucu pIs munu pIsh shu nuy-
quI pmI, Imu guesh yu pIs munu chufI-
shu nuy quI pmI.
2
Gumcu nu chgu
munumI nI jucnuy IIu pIs wufmI cunu
shuIIon gu p chu, nI munumI cungu p-
chu wuwutu munu tufej pIs. Chuyno
munumI wuun quI p chu ed nI quI mun
munu fuj chuyufgu.
27
NogumI cumu c chI shuj gumcunu
psu shuy quI nusyun cu nupu tIyuj cu nugu
munchu cu shu nuy quI puj, Imu fufuy-
tu pIs munu cum pu cu nun puj, guesh-
pIf uywu cu nun puj.
28
Chuyno fIyupu
munchu fI chIp tmI Hev funu cunu, Het
funu cunu, Cununeo funu cu nu pIs guesh-
pIf uywu congu.
29
Chuyno cuptIn pIs
pushuy cu sh nusyun mun chuyu chIshp
chuy funu cu nutu munumI juc wutu IIu-
chgu gufgu sh chu. JucIIu gufgup tgu
chucfu jumu cuf pufun yun munmI, jIfcu
unImuI cu nu pIs mIfuf ushu shun quI-
munmI.
30
Gumcu nupu uupuy quI pI tugu
wumfuy quI cunu mIfuynIn-tupu wuIIcu
wuII cu IIumI gufgu sh puj. Chuy pI tu nugu
IIupun chuc fun cu nu wun gumcu nu numI
duyu qudun quI puj.
31
Nusyun nI quIpu IIndun cuynmI
cungu: Pucu Iumuf pItu FIIIs teu
funu cunu tIyu shun cuntun Iumuf cumu,
chun yuj pI tunu Euffu tes muyu cumu.
Chuy cho tIyuj cu nu tugu gufgu nuy quI puj
munuy nI quI munmI chufu shuj.
32
Chuy
funu cu nu wungu uIII goy nuy quI puj
umu pufIu cun quI chu. NI dIos nIn cu nu-
tu pIs umu udufun quI chu.
33
Chuy funu-
cu nu tugu umu cuchun quI chu tIyu shuy-
quI nusyun cho tIyu nun puj. Gumcunu
cujcho tIyufgu munu wIyu cu m nuy quI-
pmI shImItu goshun quI puj. Chuy n-
pumI puycunu yfu cu shun dIos cu nutu
udufup tI quI custI gu shuy quI puj.
Sina puntaman mayurcunawan
Moiss aywashan
24

1
MoIsestu T D nIfun:
Nogu cuycu sh puntu mun
wIch muy Aufon wun, Nudub wun, AbI-
wun, mus gunchIs chuncu (70) fIspI tdu
IsfueI muyuf funu cu nu wun pIs. Puycu-
nugu puntu mun munu fuj chuyu muf
cufu IIu chnu gonguf pu cu chun.
2
Chuy-
pItu mustugu nogu cujmun umu wIch-
mu chun chu. Gum jupu IIuy quI numI
cuycu sh cujmungu chuyu mun quI.
3
MoIses cutIy cuf IIupun IsfueI cu nutu
wIIIu pu fun T D Imutu nIshun tu-
pIs, Iuycu nutu wIIIu pu shun tu pIs. Chuufu
funu cu nugu IIupun nIp cu fun: T
D nIshun cu nu tugu IIupun tumI cumII-
sh cunu nIf.
E

4
ChuymI MoIsesgu T
D nIshuntu IIupuntu IsquIf bI fun.
Wufun nengu tutu IIu jutu fIsh pun puntu
chuquIn cho uItuftu pefgu fun. NIfcuf
chuncu Ishcuy (12) wuncutu IchI chI-
fun. Chuy wuncu cu nugu cufun chuncu
Ishcuy (12) IsfueI tfbu cu nupu fuquInmI.
5
NIfcuf IsfueI msu cu nu wun pIsh tu chI-
fun tfu cu nutu fupu chInu sucfIfIsyupuj,
uIII goyuy pItu sucfIfIsyuppIs.
PIsh tu-
shun tfu-muII wupu puIIun cuj yuwuf-
nIntu MoIses chufI fun ungu fu cu nu wun.
PuIIun cujwunnu uItuftu chuj chu fun.
7
Chuy pI tugu contf tutu fufuf IsquIf-
bI shun IIbfutu IIguI pu fun IIupun
EXODO23 , 24
126

F
24.8 Mut. 26.28; Muf. 14.24; Iuc. 22.20; 1Cof. 11.25; Heb. 10.29.
G
24.8 Heb. 9.1920.
H
24.18 Deut. 9.9.
funu cu nutu. Chuufu funu cu nu numI
nIfun: T D nIshun cu nu tugu
IIupun tumI wIyu cu shuj, cumII shuj nIf.
8
Chuyno uunIf cup tIn numI MoIsesgu
ungu fu wun chufI shun yuwuftu chuj-
chu fun funu cu nupu jununpu. Chuj chuf
cuyno nIfun: Cuy yuwufgu T
D gumcu nu wun contftu fufu shuntu
yufp nuy quI pmI,
F
IIupun wIIIu p shu-
shuy quI tu pIs cumII nuy quI pmI.
G
9
Chuy pItu MoIsesgu puntupu uywu fun
Aufon wun, Nudub wun, AbI wun gunchIs
chuncu (70) muyuf IsfueI cu nu wun.
10
Chuy chmI muyuf cu nugu fIcu fun IsfueI-
cunu yfu cu shun Tuytu DIostu. IIuch-
cu fu shungu zufIfo fumI pItu fufu shuno
chIp-chIp yuy cuj cuycu fun. CoIof nIn pIs
sy Iu n fuj cufun.
11
Tuytu DIostu fIcuy cuf-
pIs muyuf funu cu nugu munumI wuu fun-
chu. Puycu nugu chuy cho mIcu fun upufun.
Sina puntaman Moiss aywashan
12
T D MoIsestu nIfun:
QuIquIn puntu mun wIchuf cuf shuy-
mun quI. NogumI entfe gu shuy quI-
puj Iju fumI cu nu cho IsquIf bI shtu.
Chuy chmI IsquIf bI fuy cungu IsfueI cu-
nutu yuchu chI nuy quI puj cuj Iuycunu,
mundu mIn tu cunu.
13
ChuymI MoIsesgu yunu puj nIn Josu-
wun wIchu fun Tuytu DIos cuycu shun
puntu mun.
14
IsfueI muyuf cu nutu nIfun:
CutI mu n cumu cuyIIu cho shuyuf puy c-
muy. Gumcu nu wunmI quduy cun Aufon-
wun Huf. ImupIs cuptengu puycu nutu
wIIIun quI uffIg Iu shu nuy quI puj.
15
Chuyno nIfcuf MoIses puntu mun
wIchuy cup tIn puntutu pucu tuy chupu cuf-
cu fun.
1
Sojtu junuj Intfu chuy puntu-
IIu cho pucu tuygu puu f cu fun. Chuy
SInu puntu pI tumI T D munuy-
nI yoj cushun pIs fIcu c mu fun. Wufun nIn
gunchIs junuj cho T D pucu tuy
fufIn pItu MoIsestu guyu mu fun.
17
T
D munuy nI yoj cuf uchIc yu shuntu
fIcup tIn IsfueI cu nupgu cuycu fun quIquIn
puntutu nInu fupuy cuj n fuj.
18
T
D guyu mup tInmI MoIses puntu mun
sguIf wIchuf pucu tuy fufIn mun yuycu-
fun. Chuy chmI goyu fun chuscu chuncu
junuj chuscu chuncu (40) pugus.
H
To!duta rurananpaj y ofrendata
shuntananpaj wi!!apashan
(xo. S5.49)
25

1
SInu jIfcu cho T D
MoIsestu cuyno nIfun:
2
IsfueI-
cu nutu wIIIuy nogu puj offen dutu upumu-
nun puj. Offen dutu chufuytu munuj cgu
IIupun shon gunpu chufu chun.
3
Chus-
quIn quI gofItu, gueIIuytu, cubfItu,
4
jIu-
cu nu tunu muf dutu, uuf futu, pucutu,
Inu pItu fnu jIutu, cubfupu ujchuntu,
5
uyshu cu nupu gufu chuntu pucu mun tII-
shutu, fnu gufu cu nutu, ucucIu guefutu,
cundI Ifu futu nun puj ustItu, uIII usyuj

juchu cu nutu ucfush pun uIII usyuj ustItu
wIu nun mun, uIII usyuj InsIn su mun
tucu chI nun puj,
7
nIce fumI cu nutu,
chuyno mus cuyuy IIu puj fumI cu nu tu pIs
mus munduj cfupu pIch fun mun Iugu-
p nun puj, efod mun uduf nu nun p pIs.
8
Chuy offendu chufu shun cu nu wun
wusI-nIfujtu nogu puj fufun quI. Chuy n-
pumI gumcunu tIyu shuy quI cho Imuy-
pIs tIyu sh puj.
9
Chuy tIyun ToIdutu,
chuy cho cunun puj cuj csu cu nu tu pIs
fufun quI fIcu chI n puj cuycuj tu n IIu.
Babu!ta rurananpaj wi!!apashan
(xo. S7.19)
10
AcucIu guefu pItu fufuy juc bubuItu.
Iufgun cungu juc metfu chuncu sent me-
tfun. Anchun cungu sojtu chuncu pIch-
gun (65) sent me tfu. AItuy nIn pIs cungu
sojtu chuncu pIch gun (65) sent me tfu.
11
RufInpu jununpu gofI wun chup yun-
quI. Chuyno Intfu cuntun pu pIs gofI pItu
cupchI-cupchI fIb tItu chufu pun quI.
12
GofI pItu fufun quI chuscu ufguy IIutu
EXODO24 , 25
127

I
25.30 Iev. 24.58.
bubuIpu chus cun chuquIn Isqu nu cu-
nu mun chufu nuy quI puj. Chufun quI
Ishcuytu jucuj-Idun mun, Ishcuytu
jucuj-Idun mun.
13
Chuy bubuItu wIntu-
nun puj ucucIu guefu pItu Ishcuy Iufgu
guefutu cumu fIn quI. Chuy cumu fI shuy-
quI guefu cu nutu gofI wun chup yun quI.
14
NIfcuf chuy guefu cu nu tugu bubuI mun
chufu shuy quI ufguyIIupu uchcunpu psu-
chIn quI chuy pItu wIntu nun puj.
15
Chuy
chufu shuy quI guefugu jInu IIun chnu
jutI f congu.
1
Chuy bubuI mungu chufun-
quI puj entfe gu n puj cuycuj Iuycu nu tumI.
17
Chupu nuntu fufun quI gofI-pfu-
IIu pItu. Iufgun cungu juc metfu
chuncu sent me tfun. Anchun cungu
sojtu chuncu pIch gun (65) sent me tfu.
18
Ishcuy quefu bn unjII cu nutu fufuf-
cuf chupu nupu Ishcun cuntun mun
chufun quI. Chuy cungu gofItu muftI-
IIu wun tucuyIIupu fufu shu.
19
Chupu-
nun wun chuy quefu bn unjII cu nugu
cungu juc psu IIu. Jucuj quefu bn unjII
cuycungu jucuj cuntun cho, jucujnu
jucuj cuntun cho.
20
Wuc-I cuy-I
Ishcun pIs cuycungu uupun mun Iun-
cunu quIchu shu. Ishcun pIs fIcuf puy-
cungu chupu nu IIun mun. Chuufu Iun-
cu nugu chupunu jununpu quIchu shu
cuycungu.
21
BubuI fufIn mun chufun-
quI entfe gu n puj cuycuj Iuycu nutu.
NIfcuf chupu nun wun chupuf cun quI.
22
Gumwun tIncofgu contftu bubuIpu
chupu nun junun cho Ishcuy quefu bn
unjII cunu cuycu shun chuu pIn pI tumI
wIIIu shuy quI IsfueI funu cu nutu Imutu
nInuy quI puj cushun tu pIs.
Tantata churanan msata
(xo. S7.1016)
23
AcucIu guefu pItu fufun quI
msutu. Iufgun cungu Isgun chuncu
(90) sent me tfu. Anchun cungu chuscu
chuncu pIch gun (45) sent me tfu. AItuy-
nIn cungu sojtu chuncu pIch gun (65)
sent me tfu.
24
Int funtu gofI wun chup-
yun quI. Intfu cuntun pu pIs gofI pItu
cupchI-cupchI fIb tItu chufu pun quI.
25
Chuy msupu cuntu IIunpu chufu pun-
quI gunchIs sent me tfu uItutu Int-
funpu tumu fejtu. Chuy mun pIs gofI pItu
cupchI-cupchI fufu shu fIb tItu chufu-
pun quI Int funpu tumu fej.
2
GofI pItu
fufun quI chuscu ufguy IIutu. Chuy
ufguy IIutu chufun quI chuscu Isqu nun-
mun.
27
Chuufu chuy ufguy IIu cuycungu
chuquIn tunu fuy cu shun Idun cho. Chuy
ufguy IIu cu nu pu numI psu fungu msutu
wIntu nun puj fufu shun guefu.
28
Msutu
wIntu nun puj guefu cu nu tugu fufun quI
ucucIu guefu pItu. Intfu junun punu
gofI wun chupun quI.
29
GofI pItu fufun-
quI Itu cu nutu, wIsh IIu cu nutu, jutun
wIchI cu nutu, cpu cu nu tu pIs chuy-
wun uItuf mun bnutu wIu p nun puj.
30
Nuup cho cuycuj msu mungu Imuy-
pIs nogu puj tuntutu chufun quI.
I
Goripita candi!ruta
(xo. S7.1724)
31
MuftI IIu wun tucuyIIupu fufu-
chIn quI gofI pItu cundI I futu. Jumu-
nun, IchI fuj nIn, cpun cunu, mogunno
cuycuj cunu, wuytupu umun-nIfuj cu nu-
pIs cungu juc psu IIu.
32
Chuy cundI Ifu
EXODO25
CunJileru (xo. 25.S1)
128

J
25.40 Hech. 7.44; Heb. 8.5.
cungu sojtu cuIIu pu yoj, quImsu jucuj-
Idun pItu, quIm sunu jucuj-Idun pItu.
33
Cudu cuIIupu uywuj cho cungu quImsu
mogu cunu uImen dfopu wuytun push-
tuycuj-nIfuj. Chuy n IIu cungu sojtun
cuIIu pu cho.
34
Jumu nun pItu chuupI
uywuj IchI fuj nIn chnu cungu chuscu
mogu cunu wuytu push tu fuy cujno.
35
Chuy mogu cu nugu cudu cuIIu pun-
cunu tIncu fujpu chuquIn cho cungu.
Chuy n pumI cudu Idunpu quImsu
cuIIu pu cunu cungu cundI I fupu sojtu
cuIIu pun cunun puj.
3
Chuy wuytu
push tu fuy cuj mogun cu nugu cungu jInu-
IIun pItu muftI IIu wun tucuypu fufu shu.
37
GunchIs tbu-nIfuj cu nutu fufun quI
cundI I fupu puntun mun chufu nuy quI-
puj. Chuy cu nutu cumu c chIn quI uupu-
IIu mun uchqu nun puj.
38
TIn sun cu nu-
pIs, IIIptu shun tu cu nun Itu-muII wun-
cu nu pIs cungu gofI IIu pItu.
39
CundI I fu-
tugu IIupun csun cu nu tu wun fufun quI
quImsu chuncu quIm sun (33) quIu
gofI pItu.
40
Chuy tugu fufun quI cuy
puntu cho fIcuy c chIsh-nIfujtu.
J
To!duta rurananpaj wi!!apashan
(xo. S6.SSS)
2

1
TIyun ToIdutu fufun-
quI chuncu tIu pItu. Chuytu
uwun quI cuupu shu fnu Inu jIu pItu,
muf du mun, uuf fu mun, pucu mun
tII shutu. Chuy junun mun bufdun quI
cuyuy IIu puj quefu bn unjII cu nutu.
2
TIu cu nupugu cudu-nunpu Iufguy-
nIn cungu chuncu Ishcuy (12) metfu
medyun, unchuy nInnu Ishcuy metfu.
3
PIchgu tIu cu nutu psun quI jucnuy-
IIuno cunun puj. Yupuy pIchgu cujtu-
pIs psun quI jucnuy IIuno cunun puj.
4
Psu shuy quIpu Iufgu cuj cuntun mun
ujuI cu nutu jIfun quI mufdu tIu-
pItu. Jucuj-Idun Iufgu cujpu cuntun-
mun pIs chuyno jIfun quI.
5
RImIf cuj
jIfu chI shuy quI mun chufun quI pIchgu
chuncu (50) ujuI cu nutu; guepu cuj
jIfu chI shuy quI mun pIs pIchgu chuncu
(50) ujuI cu nutu. Chuufu jucuj tIupu
ujuI nIn cu nugu jucuj tIupu ujuI nIn-
cu nu wun tIncu nu cu shu cuycungu
EXODO25 , 26
Tuytu ios wun tincunu tolJu (xo. 26.1)
129
shIn fI chI nun puj.
Chuyno gofI pItu

fufu chIn quI pIchgu chuncu (50) tIcpI-
n cu nu tu pIs tIu mun jIfu chI shuy quI
ujuI cu nu pItu Ishcuntu shIn fI chI nuy quI-
puj. Chuy n pumI juc psu n IIu chupu-
fuy cungu chuy ToIdugu.
7
Cubfupu ujchun pI tu pIs uwun quI
chuncu juc buy tu cu nutu. Chuy buy-
tu cu nu wun gutun quI ToIdu jununpu.
8
Chuy buy tu cu nupugu cudu-nunpu
Iufguy nIn cungu chuncu quImsu metfu
medyun (13.5), unchuy nInnu Ishcuy
metfu.
9
NIfcuf numI pIchgu cuj buy-
tu cu nutu Iufgun cujpu jIfun quI jucnuy-
IIuno cunun puj. Chuyno sojtu cujcu-
nu tu pIs Iufgun cujpu jIfun quI jucnuy-
IIuno cunun puj. Sojtu cuj jIfu shuy quI
buy tugu cungu puncu yuycu nu cho
psu f nun puj. Chuy psu fuj cujtugu
junun mun dobIun quI.
10
Psu shu cuycuj buy tu cunu tIncu-
f nunpu jucuj cuntun mun pIchgu
chuncu ujuI cu nutu jIfun quI. Yupuy
jucuj cujpu tIncu f nun puj cuj cuntun-
mun pIs pIchgu chuncu ujuI cu nutu
jIfun quI.
11
Chuyno funsI pItu fufun quI
pIchgu chuncu (50) tIcpI n cu nu tu-
pIs buy tu mun jIfu shuy quI ujuI cu nutu
shIn fI nuy quI puj. Chuy n pumI juc psu-
n IIu cungu.
12
ToIdu guepunpu puchu-
f chun puIIun metfu. Chuy guepunpu
psuf puchoj cgu pumpu cho mush tu-
fungu.
13
Chuyno toIdupu Ishcun-Ipu-
pIs puchu fungu puIIun metfu cumu.
Chuy puchoj cgu wuguI fungu fufI cho
gutu shu cujtu chupu f nun puj.
14
Mus junun pu pIs uyshupu gufu-
chun pucu mun tII shu wun gutun quI.
Mus junun punu chupun quI fnu gufu-
cu nu wun.
15
ToIdutu IchI chI nuy quIpgu
mufcun cu nutu fufun quI ucucIu guefu-
pItu.
1
Cudu mufcupu Iufguy nIn
cungu chuscu metfu medyun. Anchuy-
nInnu cungu sojtu chuncu pIchgu (65)
sent me tfu.
17
Cudu mufcupu Ishcuy
chuquIn cu nu tu pIs fufun quI. Chuy n IIu
fufun quI IIupun mufcu cu nu puj.
18
Suf
cuj-Idun cho IchI chI nuy quI puj fufun-
quI Ishcuy chuncu (20) mufcu cu nutu.
19
Chuy Ishcuy chuncu mufcu cunu (20)
IchI f nun puj gueIIuy pItu fufun quI
chuscu chuncu (40) jumu nun cu nutu.
Chuufu cudu mufcu jumu fuy cungu
gueIIuy pItu Ishcuy jumu nu cho.
20
Nofte cuj-Idun p pIs fufun quI
Ishcuy chuncu (20) mufcu cu nutu.
21
Chuy cuj-Ip pIs gueIIuy pItu fufun-
quI chuscu chuncu (40) jumu nun cu-
nutu. Chuufu cudu mufcu jumu fuy-
cungu gueIIuy pItu Ishcuy jumu nu cho.
22
Guepun cuj-Ip pIs fufun quI sojtu
mufcu cu nutu. Chuytu IchI chIn quI IntI
yugu nun cuj-Imun.
23
Chuy guepun-
cho Ishcun Isqu nun cu nu puj fufun-
quI mus Ishcuy mufcutu.
24
Chuy
mufcu cu nugu Isqu nu cu nu cho cungu
Isqu nu yoj cunun puj dobIu shu. Junuj
ushuj nIn chnu ufguy IIu wun chufI-
fuy cungu. Jucuj Isqu nu ch pIs jucuj
Isqu nu ch n IIu fufun quI.
25
Chuufu
IIupungu cungu pusuj mufcu cunu, cudu
nun Ishcuy jumu nun cu nuwun-cumu.
IIupunpgu cungu gueIIuy pItu chuncu
sojtu (16) jumu cu nunu.
2~29
ToIdutu quIn funpu chucu-
fuj guefu cu nu tu pIs ucucIu guefu pItu
fufun quI chuncu pIch gutu (15). Chuy-
cu nugu pIchgu cungu jucuj-Idunpu
IchI fuj mufcu cu nutu chufI f nun puj.
Yupuy pIch gunu cungu jucuj-Idunpu
Yupuy pIchgu cujnu cungu guepunpu
Chuy quIn funpu chucuj guefu cu nu tugu
gofI wun chup yun quI. Mufcu cu nu tu pIs
gofI wun chupun quI. Afguy IIu cu nu tu pIs
gofI pItu fufun quI quIn funpu chucu-
fuj guefu cunu chuypu psu f nun puj.
Mufcupu puIIun chuu pInpu chucu fuj
guefugu juc cuntu pItu juc cuntu cumu
psu fungu.
30
Chuy ToIdu tugu fufun quI puntu-
cho fIcu chI sh tuno.
31
ToIdu fufI cho fuquIf chupu f-
nun puj tIutu uwun quI cuupu shu fnu
EXODO26
130

K
2.33 Heb. 6.19; 9.35.
Inu jIu pItu, muf du mun, uuf fu-
mun, pucu mun tII shu jIu pItu. Chuy
junun mun bufdu chIn quI cuyuy IIu-
puj quefu bn unjII cu nutu.
32
AcucIu
guefu pItu chuscu tushu cu nutu fufun-
quI. Chuy tugu gofI wun chupun quI.
Jumu nun cu nunu cungu gueIIuy pItu.
Tushu cu nupu puntun mun chufun quI
gofI pItu ufguy IIutu chuy pItu tIu cu-
nutu wufcu nuy quI puj.
33
NIfcuf ToIdutu
gutu nun puj tIcpI n cu nu wun shIn fI-
shun fufIn cho tIu tugu wuguIn quI.
Chuu fugu chuy tIu fuquengu Ishcuy
cuuf tu mun. RufI cuj cungu Mus RIspI-
tdu cuuftu, juwu mun cujnu RIspI tdu
cuuftu.
K
Mus RIspI tdu cuuf tu mun
chufun quI Iuycunu chufu fuy cu shun
bubuItu.
34
NIfcuf chuy bubuItu chupu-
nun wun chupuf cun quI.
35
Tuntu puj
cuycuj msu tunu chufun quI RIspI tdu
cuuf tu cho jucuj-Idu mun. CundI I fu-
tu pIs chufun quI msupu wush'gun mun.
Chuufu msu wun cundI I fugu wuc-I
cuy-I cuycungu.
3
ToIdu mun yuycunu puncun pnu
fufun quI cuupu shu fnu Inu jIu pItu,
tII shu pItu. Chuy junun mun cuyuy IIu-
puj cumu fujtu bufdu chIn quI.
37
AcucIu
guefu pItu pIchgu tushu cu nutu fufun-
quI. Chuy tugu gofI wun chup yun quI.
PIchgu jumu nun cu nu pIs cungu funsI-
pItu. Tushu cu nupu puntun mun chufun-
quI gofI pItu ufguy IIutu chuy uwushuy-
quI tIu cu nutu wufcu nuy quI puj.
Runsipita a!tarta
(xo. SS.17)
27

1
AItuftu fufun quI chuscu
Isqu nu yojtu, ucucIu guefu-
pItu. Cudu Idunpu Iufguy nIn cungu
Ishcuy metfu Ishcuy chuncu pIchu
sent me tfun. AItuy nIn pIs cungu juc
metfu Ishcuy chuncu pIchgu sent-
me tfun.
2
Chus cun Isqu nun cho
wugfu tuno fufun quI. Chuy cunu cungu
IIug IIuypu fufu shu quIquIn uItuf wungu
chuy uywu fuj IIu. NIfcuf Int funpu
funsI wun chup yun quI.
3
Uchpu shun-
tu cu nun tu pIs, uchpu chugu cu nun tu pIs,
tusun nIn cu nu tu pIs, fInchIn cu nu tu pIs,
wIchIn cu nu tu pIs fufun quI. Chuy cu-
nugu IIupun pIs funsI pItu fufu shu IIu
cungu.
4
Chuyno fjus nIn cu nu tu pIs
mIIu tuno funsI pItu fufun quI. Cudu
Isqu nun cu nu pItu chufI f nun p-
pIs funsI pItu fufun quI ufguy IIu cu-
nutu.
5
NIfcuf fjus tugu chufun quI
uItufpu shImIn chuquIn mun. Chuufu
chuy fjusgu uItufpu puIIun nIn cho
cuycungu.
AItufpu wIntu cu nun tu pIs

ucucIu guefu pItu fufun quI. Chuy cu-
nu tugu Int funtu funsI wun chup-
yun quI.
7
Chuy guefu cu nutu Ishcun-
Icho fjustu chufI fuy cuj ufguyIIupu
uchcunpu psu chIn quI chuy pItu wIntu-
nun puj.
8
Chuy uItufgu cungu puntu-
cho fIcu chI sh nmI tubIu pItu fufu shu
uIuyfI uchcu muncu fuy cuj IIu.
To!dupa guenchanta
(xo. SS.920)
9
ToIdugu suwun nI yoj cuchun.
Chuy suwun Intfu cuntun punu fnu
Inu tIu wun guen chun quI. Jucuj-
Idunpu Iufguy nIn cungu chuscu
chuncu sojtu metfun. Chuy cuj cungu
suf cuj-IpumI.
10~11
Nofte cuj-Ipu pIs
Iufguy nIn cungu chuscu chuncu sojtu
metfun. Chuy cu nupgu cudu Idun puj
cungu Ishcuy chuncu tushu cunu. Chuy
tushu cu nu punu funsI pItu jumu nun cunu
cudu Idun puj cungu Ishcuy chuncu.
AushIn cu nu pIs, ufguy IIun cu nu pIs
gueIIuy pItu cungu.
12
Guepun cuj-Ipu unchuy nIn cungu
Ishcuy chuncu quImsu metfun. Chuy-
pu pIs fnu Inu tIu wun guen chun quI.
Chuy chgu cungu chuncu tushu cunu,
chuncu jumu cu nun cunu.
13
Puncun pIs
EXODO26 , 27
131
IntI yugu mu nun cuj-Ipu fIcu fuy cungu.
Chuy pu pIs unchuy nIn cungu Ishcuy
chuncu quImsu metfun.
14
Chuy Idu-
chmI cungu puncu. Puncu pItu jucuj
Idu mun cungu gunchIs metfun. Chuy-
cho cungu quImsu tushu cunu quImsu
jumu nun cunu.
15
Puncu pItu jucuj-
Idu mun cujpIs cungu gunchIs metfu.
Chuy ch pIs cungu quImsu tushu cunu
quImsu jumu nun cunu.
1
QuIquIn suwun puncu yuycu nupu
unchuy nIn cungu Isgun metfu. Chuy puj
uwun quI cuupu shu fnu Inu jIu pItu,
tII shu pItu. Chuygu cuyuy IIu puj bufdu-
shu cungu. Chuypgu cungu chuscu
tushu cunu jumu nun cu nuwun-cumu.
17
Intfu cuntunpu tumu fI fuj tushu-
cu nupugu ufguy IIun cunu, uushIn cunu
cungu gueIIuy pItu. Jumu nun cu nunu
cungu funsI pItu.
18
Chuy guen chu fuy cuj
suwun pumpugu cungu chuscu chuncu
sojtu metfu Iufguy nIn, Ishcuy chuncu
quImsu metfu unchuy nIn. Chuy guen-
chupu uItuy nInnu cungu Ishcuy metfu
Ishcuy chuncu pIchgu sent me tfun.
Guen chu f nun puj cuj tIugu cungu fnu
Inu pItu. IchI fuj guefu cu nupugu jumu-
nun cu nu pIs cungu funsI pItu.
19
ToIdutu
chufI fuj Ist gun cu nu pIs, ToIdupu
suwun nInpu guen chuntu chufI fuj Ist-
gun cu nu pIs, wuquIn csu cu nu pIs funsI-
IIu pItu cungu.
Candi!rupaj astita
(Lev. 24.1S)
20
IsfueI cu nutu wIIIu puy cundI Ifu
Imuy pIs futuy c nun puj oIIvotu gupchI-
shun chuyu cuj ustItu upumu nun-
puj.
21
Aufon numI wumfun cu nu wun
cumu c chengu uchquI cunu uup cho
wufuy IIutu futu nun puj. TIyun ToIdu-
cho bubuItu tIu chupu fuy cu shun pItu
juwu mun cuj cuuf tu cho futuy cungu.
Chuy nIsh Iuycu nugu Imuy cu mu-
pIs cungu IsfueI cu nu puj, puycu nu pItu
mIfuf uywuj cu nu p pIs.
Cracuna jaticunanpaj cajta
(xo. S9.1S1)
28

1
IsfueI cu nu pItu wuuguI quI
Aufontu ucfuy sIfbI muj cfu
cunun puj. Chuyno ucfuy wumfun cu nu tu-
pIs: Nudubtu, AbItu, EIeuzuftu, Itumuftu
cf cunu cunun puj.
2
WuuguI quI Aufn
fIspI tdu cfu cush pun jutI cu nun puj
fufu chIn quI cuyuy IIu puj cumu fuj IIu
fputu.
3
Chuytu Imuno fufu nun p pIs
sumuj wIIIu pun quI fufuytu yuchu nun-
puj yufpuytu gosh funu cu nutu. Chuy
fufu shun fputu jutI cup tIn IIupunmI
musyungu Aufn ucfu shu cf cushuntu.
4
Rufu chIn quI: pecto fuItu, efodtu, cuyuy-
IIu puj bufdu shu sot nuntu, cuyuy IIu puj
bufdu shu psuypu Iufgu fputu, shucuII-
pIntu, Iubuf wuch cu tu pIs. Chuy fpu cu-
nu tugu fufu chIn quI wuuguI quI Aufon puj,
wumfun cu nu p pIs ucfu sh cfu cunu cuf
sIfbI m nun puj.
5
Chuy cu nu tugu uwungu
EXODO27 , 28
Cbrupu s/ucull pin y pecto rul
(xo. 2S.4, 15)
132
gofI wun tuIIu chIypu, cuupu shu fnu Inu
jIu wun, muf du mun, uuf fu mun, pucu-
mun tII shu jIu wun.
Efodta imano
rurananppis wi!!apashan
(xo. S9.27)
Efodtu fufu chIn quI gofI wun,

cuupu shu jIu pItu fufu shu fnu Inu
jIu wun, muf du mun, uuf fu mun,
pucu mun tII shu jIu cu nu wun. Chuy-
cu nu tugu yuchuj funu cunu uwungu.
7
Efodgu cungu Ishcuy tIu. Ishcunpu
puntun cho cungu umfunpu shuwu tu fuf
chuy cu nu pItu wutu cu nun puj.
8
Efod-
wun juc psu IIumI cungu wuch congu.
Chuy wuch cugu cungu gofIn pu wun
tIu wun, muf du mun, uuf fu mun,
pucu mun tII shu tIu cu nu wun uwushu.
9
NIfcofgu uchIc yuy cu chuy cuj Ishcuy
nIce fumI cu nu mun IsquIf bIn quI
IsfueIpu wumfun cu nupu jutIn cu nutu.
10
Chuy jutIn cu nu tugu IsquIf bIn quI
muyuf pItu guIIuy cuf shuII cu cumu. Jucuj
fumI mun IsquIf bIn quI sojtutu. Yupuy
jucuj fumI munnu IsquIf bIn quI sojtu
cujtu.
11
Chuy fumI cu nu mun jutI cu nu-
tugu IsquIf bengu uIju fufuy yuchujmI.
SIIutu fufu shunno fufungu. Chuy fumI-
tunu chufun quI gofI pItu cuI chI cunu
cuycuj mun.
12
NIfcuf chuytu chufun quI
efod Ishcun-I umfunpu psu f nun
cujmun. Chuy n pumI Aufn uup mun
shumush pun jutI cunu IsquIf bI fuy cuj
fumI cu nutu upumongu. Chuy cunu cungu
IsfueI pItu mIfuj cu nutu nogu yufp-
n pmI.
13
CuI chI cu nu tugu gofI pItu
fufu chIn quI.
14
NIfcuf pIII tuypu Ishcuy
cufdun cu nu tu pIs gofI pItu fufu chIn quI.
Chuy cu nu tugu efodpu umfun cho cuycuj
cuI chI cu nu mun chufI chIn quI.
Pectora!ta
(xo. S9.S21)
15
Cfu pchun mun chufu-
cu nun pecto fuI cungu Imuno
cumu c chI sh tu pIs cfu musyu nun puj.
Chuy tu pIs fufu chIn quI efodtu fufu chI-
shuy quIno gofI wun, cuupu shu jIu pItu
fnu Inu tIu wun uwushu pItu, muf-
du mun, uuf fu mun, pucu mun tII shu
tIun pu wun. Chuy cu nu tugu yuchuj
funu cunu fufungu.
1
Rufuf cu chIf
dobIun quI boIsuno chuscu Isqu nu-
yojtu, cuuftu Iufgun, cuuftu unchu-
yojtu.
17
Junun mun Iugu chIn quI cuyuy-
IIu puj fumI cu nutu chuscu fIutu. RImIf
cuj fIucho cuycungu cuyno jutI yoj
fumI cunu: sfdIcu, topu cIo, cufbun-
cIo.
18
Uf'gun fIucho cungu: esme-
fuIdu, zufIfo, dIumunte.
19
Mus uf'gun
fIucho cungu: jucInto, gutu, umutIstu.
20
Ushu nun cuj fIucho cungu: befIIo,
nIce, juspe. Chuy cu nugu IIupun pIs
cufcuy cungu gofI pItu fufu shu cuycuj
cuI chI cu nu cho.
21
Chuy fumI cu nu-
chgu cuycungu chuncu Ishcuy IsfueI
tfbu cu nupu jutIn cu numI. Cudu
nunpu jutIn cu numI juc fumIcho-
cumu cuycungu. SIIutu fufujno fufu-
shumI jutengu cuycungu.
22
Pecto fuI puj fufu chIn quI cufdun-
tuno gofI pItu pIII tuypu.
23
Chuy pecto-
fuI cho gofI pItu fufu chIn quI Ishcuy
ufguyIIu-muII wu cu nutu. Chuy cu nugu
cuycungu pecto fuIpu junu cuj Ishcun-
I Isqu nun cu nu cho.
24
Ishcun gofI
cufdun cu nu tunu chufI chIn quI pecto-
fuIpu Ishcun-I Isqu nun cho ufguy IIu
cuycuj mun.
25
Chuy cufdun cu nupu jucuj
puntun cu nu tunu chufI chIn quI cuI chI-
cu nutu fufu shuy quI efodpu umfun mun.
2
Yupuy gofI pItu fufu chIn quI Ishcuy
ufguyIIu-muII wu cu nutu. NIfcuf chuy-
cu nutu chufun quI pecto fuIpu ufu cuj
Ishcun-I puntun fufIn mun.
27
Yupuy
gofI pItu fufun quI Ishcuy ufguyIIu-muII-
wutu. NIfcuf chufun quI efodpu uupun
cuj-Ipu wuchcu uywu nun uupun mun.
28
Chuufu pecto fuI cho Ishcuy ufguyIIu-
muII wu cunu cuycuj pItu uuffu cufdun-
wun wutun quI efodpu Ishcun Idun cho
ufguy IIu cuycuj mun. Chuy n pumI
pecto fuIgu efod pItu munu yufgon gu chu.
EXODO28
133

L
28.30 Nm. 27.21; Esd. 2.63; Neh. 7.65.
29
Chuy n pumI pchun cho pecto-
fuItu jutI shu uywuf Aufongu IsfueI
tfbu cu nupu jutIn cu nutu pufI chengu
uup mun yuycu mup tIn puycu-
nutu yufp n puj.
30
Chuy pecto fuI-
mun chufun quI UfImtu TumIm tu pIs.
L

Chuufu uup mun yuycu mush pun
Aufongu pchun cho chufuy cungu
Imuno cumu c chI sh tu pIs musyu nun-
puj.
Crapa sotnanta
(xo. S9.22S1)
31
Efodpu fufIn cho jutI cu nun sot-
nuntu fufu chIn quI mufdu tIu pItu.
32
PuIIun chuu pIn cho umun yuycu-
nun puj uchcu yojtu fufu chIn quI. Chuy
uchcu sInchI cunun puj uwuypu uwushu
cungu fIb tIno munu fuchI nun puj.
33
Auffu tIu pItu, mufdu tIu pItu,
pucu tIu pItu fufu chIn quI wuII wu cu-
nutu pufu pufu-nIfujtu. Sot nun ufu
puntunpu Intfu tumu fejpu chufu chIn-
quI wuII wu cu nu tu wun gofI cumpu nI-
IIutu tuIIu chIypu.
34
Chufu chIn quI juc
wuII wutu, juc gofI cumpu nI IIutu, yupuy
juc wuII wutu yupuy juc gofI cumpu nI-
IIutu sot nun puntunpu Int fun tumu-
fej.
35
Aufongu cfu cuynIntu cumIej
RIspI tdu cuuf tu mun yuycongu chuy
sot nun jutI shumI. Yuycup tIn, IIoj shI-
mup tIn pIs chuy cumpu nI IIu cunu wIyu-
cungu Aufn munu wuu nun puj.
3
VInchu tuno gofI pItu fufu chIn quI
IIup chu IIutu. Chuy mun sIIutu fufu-
shunno IsquIf bI chIn quI. Chuy chgu
T D
nIfmI IsquIf bI fungu.
37
Chuy vInchuno
cuycuj tugu uuffu cufdun wun chufIf-
cu chIf Aufn wutu congu ufcun mun,
shucuII pIn junun mun.
38
Chuy n pumI
Aufonpu ufcun cho cuycungu. Muygun
IsfueI funu pIs udufuy c mu shun cho
juchutu upufI cup tengu Aufon IIu-
numI juchutu upufI cu shuno cuycungu.
Chuy vInchu-nIfgu Aufonpu ufcun-
cho wutu fuy cungu juchu fufuj cu nutu
juchun pItu pefdu nu n puj.
39
Fnu Inu pItu fufu chIn quI
psuypu Iufgu fputu. Chuyno fnu
Inu IIu pItu uwuchIn quI shucuII pIntu,
Iubuf wuch cu tu pIs. Awuf cuf wuch cu-
mungu cuyuy IIu p cu nutu bufdungu.
40
Aufonpu wumfun cu nu puj fufu chIn-
quI psuypu Iufgu fpu cu nutu, Iubuf
wuch cun cu nutu, shucuII pIn cu nutu,
chuytu jutI cuf cumu f nun puj, fIspI tdu
cunun puj.
41
Chuy cu nutu fufuf cu chIf wuuguI-
quI Aufontu wumfun cu nu tu wun
jutI pun quI. NIfcuf umun mun ustItu
wIu pun quI ucfu cu sh cunu cunun puj,
cf cu nunu cunun puj. ShuynI fuquIn-
quI cf cunu cush pun sIfbI m nun puj.
42
Chuyno uwuchI pun quI ujfun-
tu pIs cheg IIun pItu gonguf nIn cu mu IIu
fnu Inu tIu pItu, penguy nIntu chupu-
nun puj.
43
ToIdu mun yuycu nun puj
Aufon pIs wumfun cu nu pIs jutI congu
chuy ujfu cu nutu. RIspI tdu cuuf tu cho
uItuf mun sIfbI muj uywush pun pIs jutI-
shu yuycongu. Ajfutu jutI cnI yuycoj
cgu juchutu upufI cush pun wuon-
gumI. Chuy nIsh cu nugu Imuy cu mu pIs
IuymI cungu Aufon puj y puypItu mIfuj-
cu nu p pIs.
Cracunata
churananpaj wi!!apashan
(Lev. S.1S6)
29

1
SIfbI muj cfu cunu cunun-
puj chufush puy quI cuyno
fufun quI: Acfun quI snu tfu-muII-
wutu, Ishcuy snu cufnI tu pIs.
2
Iebu d-
fuy nuj tuntutu fufun quI. Iebu d fuy nuj
toftu tu pIs fufun quI ustI wun chupu-
shu IIutu. Iebu d fuy nuj IIup shu tuntu-
cu nu tu pIs fufun quI jununpu ustI wun
pIchu shu IIutu. Chuy cu nu tugu fufun quI
uIII cuj jufI nu pItu.
3
Chuy cu nutu cumu-
fIn quI cunus tu mun. NIfcuf TIncunu
EXODO28 , 29
134

M
29.18 Efe. 5.2; FII. 4.18.
ToIdu mun gufu m nuy quI puj upumun-
quI ucfu shuy quI uywu cu nu tu wun
IwuI.
4
Chuyno pushu mun quI Aufontu
wumfun cu nu tu wun ToIdu puncu mun.
Chuy ch numI pufIfIcushpuyquI puycu-
nu tugu bun quI.
5
NIfcuf Aufontu
jutI pun quI fufu chI shuy quI psuypu
fufu shu Iufgu fputu, sot nutu, efodtu,
pecto fuI tu pIs. NIfcuf efodpu wuch cun-
wun cheg IIunpu wutu pun quI.
Umun-
mun jutI pun quI shucuII pIntu. Chuy
shucuII pInpu junun munnu ufcun mun
wutu pun quI IsquIf bI fuy cuj gofI vInchu-
nIfujtu.
7
Chuyno jutI puf cuf ucfuf
wIu pnu ustItu Aufonpu umun mun
wIu pun quI nogu puj ucfu shunu cunun-
puj.
8
NIfcuf wumfun cu nu tu pIs uupuy-
quI mun guyun quI. WItI mup tInnu
psuypu fufu shu Iufgu fputu jutI pun-
quI.
9
Aufon tuno wumfun cu nu tu pIs
wuch cu wun cheg IIunpu wutu pun quI.
ShucuII pIn tu pIs jutI pun quI. Chuy-
nmI puycu nu tugu cf cunu cunun puj
chufun quI. Cunun pI tugu Aufon pItu
mIfuj cu nu IIu numI Imuy cu mu pIs cf
cungu.
10
NIfcuf tfu-muII wutu upun quI
ToIdu puncu mun. Aufonnu wumfun cu-
nu wun chuy uywupu umun junun mun
muquIn cu nutu chufungu.
11
NIfcuf
chuy tfu-muII wu tugu nogupu uup-
cho ToIdu puncu cho pIsh tun quI.
12
Yuwuf nIn mun dduy quItu tpuf cu-
chIf pIchun quI uItufpu wugfun cu nutu.
WuquIn cuj yuwuf nIn tunu tuIIIn quI
uItuf chuquIn mun.
13
Puchu wIfun-
cu nutu, utInpu puntuntu, Ishcun
fufuntu wIfun tIntu jofguf cuf uItuf cho
fupu chIn quI.
14
Aychuntu, gufuntu,
ushush nIn cu nutu, chuy tIyuy cu shuy-
quI cu nu pItu juc-Imun jofguy cuf fupu-
chIn quI juchu pItu pefdu nu shu cunun-
puj offendu cuptIn.
15
Jucuj cufnIpu umun mun pIs
Aufon wun wumfun cunu muquIn cu-
nutu chufungu.
1
Chuyno fufuf cuf
pIsh tun quI. NIfcuf yuwuf nIn wun chuj-
chun quI chuy uItuftu Intfu cuntunpu.
17
Aychun tunu cuuf tI sun quI. Puchun cu-
nutu mucshun cu nu tu wun muyIIun quI.
MuyIIuf cuf chufun quI cuuf tI su shuy quI
uychu wun umun uItuf cho chufu fuy-
cu shun mun.
18
NIfcuf chuy uyshu
uychu tugu chuy uItuf cho fupu chIn quI.
Rupu chI shuy quIpu jmuy nIn nogupgu
shon g pno cungu. Chuygu cungu
fupu chInu sucfIfIsyumI.
M
19
NIfcofgu jucuj cufnIpu umun
junun munnu Aufon wun wumfun cunu
muquIntu chufungu.
20
Chuyno fufuf-
cup tIn pIsh tun quI. Yuwuf nIn tunu wuII-
cu IIutu chufIf cuf Aufonpu wumfun-
cu nupu def chu cuj fInfInpu IIupI Iun-
mun, def chu cuj muquInpu mumun
ddun mun, def chu cuj chuquInpu
mumun ddun mun pIs pIchu pun quI.
Puchoj cuj yuwuf wunnu uItufpu Intfu
cuntunpu chuj chu pun quI.
21
AItuf
junun cho yuwuf cuycuj tu wun ucfuf
wIu pnu ustI tunu Aufontu, fpuntu
chuj chu pun quI. Chuyno fufun quI
wumfun cu nu tu pIs, fpun tIntu. Chuy-
n pumI Aufon pIs wumfun cu nu pIs
sIfbI m nun puj ucfu shu cungu. Rpu-
cu nu pIs sIfbI muf jutI cu nun puj ucfu shu
cungu.
22
Cfutu chufuf pIsh tu shuy quI
uyshu pu tugu jofgun quI chupu wIfuntu,
puchu wIfuntu, utInpu puntuntu,
Ishcun fufuntu wIfun tIntu, def chu
cuj chun cun tu pIs.
23
Nogupu uup-
cho cuycuj cunus tu pItu jofgun quI
juctu-cumu Iebu d fuy nuj fufu shuy quI
tuntutu, ustI wun chupuyIIupu fufu-
shuy quI toftutu, Iebu d fuy nujtu fufu-
shuy quI IIup shu tuntu tu pIs.
24
Chuyno
jofguf cuf chufu puy Aufonpu muquIn-
mun, wumfun cu nupu muquIn mun pIs.
Chuy cu nutu cuyu chIf fIcu chI mush pun
Cuy gumpmI nImungu.
25
Chuyno
fufuf cup tIn chuy jogu fI shun tuntu cu-
nutu muquIn pItu shun tun quI. NIfcofgu
EXODO29
135
jucuj cufnItu fupu chI shuy quI n IIu
chuy cu nu tu pIs uItuf cho fupu chIn quI.
Chuy fupu chI shuy quIpu jmuy nIn
nogupgu shon g pno cungu.
2
Aufontu cfu cunun puj chufuf
pIsh tu shuy quI uyshupu pchun tunu
cuchuf cuf fIcu chI p mun quI nogu-
mun. Chuy uychugu cungu gumpmI.
27
Chuy cuyu chIf fIcu chI mu shuy quI
uychu tugu shuynI chufun quI Aufon-
tu wun wumfun cu nutu cfu cunun puj
chufuf jofgu shuy quI chun cun uychu-
tu wun IwuI.
28
Chuygu cungu Aufon puj
wumfun cu nu puj wunmI. AIII goyuy pItu
sucfIfIsyutu IsfueI cunu gufu muf fuquI-
shun uychu tugu Imuy-yujpIs cfu cu-
numI chus quengu.
29
Aufn jutI cu shun fIspI tdu fpun-
cu nugu cungu puypItu mIfuj cu nu-
pmI. Chuy cu nu tugu jutI congu cfnu
cunun puj ustItu wIu pu shu cush pun-
fmI.
30
Aufonpu fuquInnu cfu cuf
ToIdu mun sIfbI muj yuycuf chuy fputu
jutI fungu gunchIs junuj cumu.
31
Cfu cunun puj chufuf pIsh tu shuy-
quI uyshupu uychun chufu shuy quI tugu
yunun quI yunu nuy quI puj cuycuj fIspI-
tdu puchu cho.
32
Chuy tugu cunus tu-
cho puchoj tuntu cuycuj tu wunmI ToIdu
puncu cho mIcongu Aufn wumfun cu-
nu wun.
33
MIcongu pefdu nu shu cunun-
puj goycu mu shu cuptIn, cfu cunun puj
chufu shun pItu pIsh tu shu cuptInmI.
WuquIn cuj funu cu nugu munumI mIc-
shen gu chu nogu puj chufu shun offendu
cuptIn.
34
Tuntutu nI uychu tu pIs wufun-
nIn puj puchoj cujtugu umu pIpIs mIcon-
gu chu. Chuypu fuquengu fupuy c fu-
chIn quI nogu puj offendu cushu cuptIn.
35
Imun pIs wIIIu pu sh n IIu fufun-
quI Aufontu wumfun cu nu tu pIs cfu
cunun puj chufush puy quegu. GunchIs
junujmI cungu cfu chufuygu.
3
Chuy
junuj cu nugu wufun-wufun juchu pItu
pefdu nu n puj tfu-muII wutu pIsh tun-
quI. AItuf tu pIs pufIfIcunquI. Chuy mun
ustItu wIun quI nogu pnu fuquIsh-
puy quI.
37
Chuy n IIu wufun-wufun
gunchIs junuj cumu fufun quI. Chuufu
chuy uItufgu fIyupu fIspI t dunu cungu.
ImupIs chuy uItuftu tpuj cgu nogu-
pnu cungu.
Waran-waran ofrendata
garananpaj wi!!apashan
(Nm. 2S.1S)
38
Wufun-wufunmI Ishcuy cush-
nI cu nutu juc wutu yojtu-cumu uItuf
junun cho fupu chIn quI.
39
Juctu tutupu
fupu chIn quI. Jucuj tunu tufdI IntI
yuguy fu fupu chIn quI.
40
RImIf cuj
cufnI-muII wu tu wun IwuI fupu chIn-
quI Ishcuy quIu uIII cuj jufI nutu juc
IItfu oIIvo ustI wun chupu shutu. Chuy
junun mun wIu pun quI juc IItfu bnu-
tu pIs.
41
Tutupu cujtu fupu chI shuy quI-
n IIu fupu chIn quI tufdIpu cujtu pIs:
jufI nun tu wun, ustIn tu wun. Bnu tu pIs
wIu pun quI. Chuy cu nupu jmuy nIn
nogupgu shon g pno cungu.
42
Chuy n IIumI ToIdu suwun puncu-
cho nogu puj fupu chInu sucfIfIsyutu
fupu chengu cunun cuycuj funu cu nu-
pIs, puycu nu pItu mIfuj cu nu pIs. Chuy
ToIdu chmI nogugu gumwun tIncuf
wIIIu p shuy quI puj.
43
Chuy chmI
tIncu sh puj IsfueI-musI quI cu nu wun pIs.
Chuy cho cuptmI ToIdugu fIyupu fIspI-
t dunu cungu.
44
ToIdu pIs uItuf pIs nogu puj ucfu shu
fIspI tdu cunun pmI cumu c chI shuj.
Aufon tu pIs wumfun cu nu tu pIs ucfu-
shuj fIspI tdu sIfbI mujn cunun pmI.
45
Nogugu IsfueI cunu tIyu shun chmI
cuyc shuj. NogumI puycu nupu DIos nIn-
pIs cushuj.
4
Chuy n pumI musyungu
puycu nu cho goy n puj EgIp tu pItu
jofgu moj T D cushtu.
Nogugu T D cuyc.
Insinsu rupachicuna a!tarta
(xo. S7.252S)
30

1
Juc uItuf tu pIs fufuy InsIn-
sutu fupu chIf suumu chI-
nuy quI puj. Chuy tugu fufun quI ucucIu
EXODO29 , 30
136

N
30.18 Exo. 38.8.
guefu pItu.
2
Chus cun Isqu nun IwuItu
fufun quI. Cudu Idunpu Iufguy nIn
cungu chuscu chuncu pIchgu (45)
sent me tfun. Chuy IwuI-IIu cungu
unchuy nIn pIs. AItuy nInnu cungu
Isgun chuncu (90) sent me tfu. AItufpu
wugfun cu nu pIs uItuf wun chuy psu-
IIu cungu.
3
Intfu jununpu gofI wun
chup yun quI. Wugfun cu nu tu pIs chuyno
gofI wun chup yun quI. Intfu cuntun
tumu fej pu pIs gofI pItu juc fIb tI tuno
chufu pun quI.
4
Cudu Isqu nun munnu
chufun quI gofI pItu fufu shuy quI ufguy-
IIu cu nutu. Chuy tugu chufun quI chuypu
guefutu jutIf cuf wIntu nun puj.
5
WIntu-
nun puj guefu tu pIs ucucIu guefu pItu
fufun quI. NIfcuf jununpu gofI wun
chup yun quI.
Chuy uItuf tugu chufun-

quI mus fIspI t dutu chupu fuy cu shun
tIu pItu juwu cujmun. Mus fIspI t du-
chgu contftu bubuImI cuycungu.
Chuy bubuIpu chupu nun junun cho
yufI mufmI gumwun tIncu shun puj.
7
Cudu tutu cundI I futu cumu fej
yuycush pun Aufongu chuy uItuf cho
InsIn sutu fupu chIf gosh tu chengu.
8
Yupuy puchu chucup tIn cundI I fu mun
uchquItu sIndI nun puj yuycush pun pIs
InsIn sutu fupu chIf gosh tu chengu. Chuy-
n IIumI nogupu uup cho fufuy cungu
Aufon pIs, wumfun cu nu pIs, puycu nu pItu
mIfuj cu nu pIs.
9
Chuy InsInsu fupu chI-
cunu uItuf chgu umu fupu chIn quI chu
juc custu InsIn sutu, pIsh tu shuy quI
uywupu uychuntu, nI chuquI mIcuy
offen du cu nu tu pIs. NI bnu tu pIs chuy-
mungu umu wIun quI chu.
10
Aufongu
wutu cho juc cutI IIu InsIn sutu fupu chInu
uItufpu wugfun mun yuwuftu pIchongu.
Chuy yuwufgu cungu juchu pItu pefdu-
nu n puj pIsh tu shun uywupu yuwuf-
nInmI. Chuy n IIumI juchu cu nu pItu
pefdu nu n puj cudu wutu cho fufungu
Aufn, Aufonpu fuquIn cujpIs, mus
fuquIn cujcu nu pIs. Chuy uItufgu cungu
fIyupu fIspI t dumI.
Bdanpaj pguta churashan
11
T D mustu pIs MoIsestu
nIfun:
12
IsfueI cu nutu sInsup tI quI cudu
IsfueI funumI cuwu nun puj pguntu
gomungu sInsu cu shun pItu Imu fIyu guesh-
yu wun pIs munu wuu nun puj.
13
SInsu cu-
shu cuj funu cu nugu cudu-nunmI pgu-
mungu pIchgu gfmu gueIIuytu. Chuy tugu
psungu ToIdu cho cuj psu cu nu wunmI.
14
Ishcuy chuncu (20) wutu yoj pItu junu-
mun sInsu coj cgu IIupunmI offen duntu
chufungu.
15
Cuwu nun puj pguntu chufuj-
cu nugu pIpIs IwuImI pgungu. Rcu pIs
munumI mustugu pgun gu chu. NI pobfI pIs
mus wuII cu tugu munumI pgun gu chu.
1
Chuy n pumI IsfueI cunu munu wuu nun-
puj pgu shun gueIIuytu shun tun quI. NIfcuf
chuy gueIIuytu gonquI ToIdu cho gustu cu-
nu puj. Chuytu fIcush pmI munu wuu nun-
puj offen duntu chufu shuntu yufp shuj.
Runsipita pay!ata
(xo. SS.S)
17
nIfun:
18
MuyIIu cunu puyIutu funsI-
pItu fufun quI jumu cu nun tIntu.
N
Chuytu
chufun quI ToIdu wun uItuf cuycu shunpu
puIIun chuu pIn mun. Chuy mun jumuf cu-
chIf yucutu wIun quI.
19
Aufn wumfun-
cu nu wun chuy puyIu pItu yucutu jofguf-
cuf muquIntu chuquIntu muyIIu congu.
20
ToIdu mun munu fuj yuycush pun muyIIu-
congu munu wuu nun puj. Adufu mush pun
uItuf mun Imutu pIs munu fuj chufuj uywuf
21
muquIntu chuquIntu muyIIu congu munu
wuu nun puj. Chuyno fufu nun puj nIsh-
tugu Aufon pIs puypItu mIfuj cu nu pIs chuy-
n IIumI fufungu.
Acrar wiapna astita
(xo. S7.29)
22
nIfun:
23
Gum shun tun quI uIII
EXODO30
137
usyuy nI yoj cujcu nutu: mffu yfupu
weguIntu sojtu quIutu, cun Iutu
quImsu quIutu, uIII usyuy nI yoj cutu
quImsu quIutu,
24
uIII usyuy nI yoj
cusIutu sojtu quIutu. IIupuntu psun-
quI ToIdu cho psu cunu cuycuj wun.
Chuyno shun tun quI oIIvo ustI tu pIs
quImsu IItfu medyuntu.
25
Shun tu-
shuy quItu tucu chIn quI peff mItu
fufuj cunu fufu shunno. Chuy ustIgu
cungu ucfuf wIu pnu fIspI t dumI.
2
Chuy wun chuj chu pun quI ToIdu mun,
chuy cho cuycuj cu nu mun pIs: contftu
bubuI mun,
27
msu mun IIupun csun-
cu nu mun, cundI I fu mun y IIupun
csun cu nu mun, InsInsu suumu chI cunu
uItuf mun,
28
uywu cu nutu pIsh tuf cuf
fupu chI nuy quI puj cuycuj uItuf mun
y IIupun csun cu nu mun, puyIu mun
jumu nun tIn mun.
29
Chuyno fufuy cup-
tI quegu IIupunmI fIspI t dunu cungu.
Chuy n pumI ImupIs chuy uItuftu tpuj
cgu nogu pnu cungu.
30
Chuy ustItu wIu pun quI Aufontu
wumfun cu nutu ucfu sh sIfbI muj cf-
cu nunu cunun puj.
31
Chuyno fufuf-
cofgu IIupun IsfueI cu nutu nInquI:
Cunun pI tugu cuy ustI cungu ucfuf
wIu p nun puj Imuy cu mu pIs fIyupu
fIspI tdu ustImI.
32
Gumcunu IIutu-
IIugu umu p funu tu pIs wIu pun quI-
chu. Chuy ustI tungu umu fufun-
quI chu. Chuy ustI fIspI tdu cuptIn
gumcu nu pIs fIspI tun quI.
33
PIpIs chuy
ustI tuno fufuj cgu, pIpIs IIutu IIu
juctu wIu puj cgu gumcu nu cho tIyuy-
cu shun pItu gufgu shumI cungu nIf.
Insinsuta rurananpaj wi!!apashan
(xo. S7.29)
34
nIfun: Gum shun tun quI nogu nIsh
uIII usyuj juchu cu nutu IIupun tu pIs
IwuI-IIutu: fIsnu guefupu weguIntu,
cufu coIpu putun tu pIs, gI bu nopu
weguIn tu pIs, InsInsu yfupu weguIn-
tu pIs.
35
Chuy shun tu shuy quI juchu cu-
nupu weguIntu tucuf cu chIf fufun quI
uIII usyuj InsIn sutu, Imun pIs peff-
mItu fufuj cunu fufu shunno. Chuygu
cungu pfumI, fIspI t dumI.
3
WuquIn
cujtugu sumuj uchu ugun quI. Chuy-
tunu chufun quI tIncu nun chI puchu-
cho bubuI cuycu shun pItu uupun mun.
Chuy InsInsu gumcu nupgu cungu
37
Gumcunu chuy
InsIn sutu tuIIu chIypu fufu shuy quI-
tungu umu pIpIs fufun gu chu. Chuygu
nogu IIu puj fufu shu cuptInmI fIyupu
fIspI tdu cungu.
38
Chuy InsIn sutu
fufu shuy quIno pIpIs musquI p cu nun-
puj fufuj cgu gumcu nu cho tIyuy cu-
shun pItu gufgu shumI cungu.
Beza!ee!tawan
Aho!iabta aruchishan
(xo. S5.S0, S6.1)
31

1
MoIsestu mustu pIs T
D nIfun:
2
Jud tfbu pItu
cuj BezuIeeI tumI nogu ucfushc. Puygu
UfIpu wumfunmI, Hufpu wIII cunmI.
3
BezuIeeI tugu nogumI yufpuytu goshc
ubIIsu funu cunun puj. ChuymI puygu
Imu fufuy tu pIs yuchun. Imutu fufu-
nun p pIs yufpuy nIn cuycun.
4
GofI pItu,
gueIIuy pItu, funsI pItu cuyuy IIu puj cu-
nutu fufuytu yuchun.
5
Cuyuy IIu puj
fumI cu nu tu pIs IIug IIuytu yuchunmI.
IIug IIuf cuf cumu fuj IIu cunun puj
cuI chIn. Chuy nmI guefu pI tu pIs
IIug IIuytu yuchun. Tucuy-nIfuj cuyuy-
IIu p cu nutu fufuytu yuchun.
Puytu
yunu p nun puj yufpuytu goshc
AhIsumucpu wumfun AhoIIubtu.
Puygu cuycun Dun tfbu pI tumI. IIupun
musyuj yuchuj cu nu tu pIs chuy nmI
yunu pushc mustu musyu nun puj
yuchu nun puj. Chuy n pumI puycu nugu
gumtu wIIIu sh cu nutu fuf shengu.
7
Puycunu fufungu:
ToIdutu,
bubuItu,
bubuIpu chupu nuntu,
TIncunu ToIdu cho IIupun Imu
cujcu nu tu pIs,

8
msutu IIupun nIn tIntu,
EXODO30 , 31
138

O
31.15 Exo. 20.811; 23.12; 34.21; 35.2; Iev. 23.3; Deut. 5.1214.
P
31.17 Exo. 20.11.
Q
32.1 Hech. 7.40.
R
32.4 Hech. 7.41.
S
32. 1Cof. 10.7.
gofI pItu cundI I futu IIupun nIn-
tIntu,
InsInsu gosh tu chI cunu uItuftu,

9
fupu chI cunu uItuftu IIupun nIn-
tIntu,
puyIutu jumu cu nun tIntu,

10
sIfbI muf jutI f nun fputu, Aufn
munduj cfu cush pun jutI cu nun
fIspI tdu fputu, wumfun cunu
cfu cuf sIfbI m nun puj jutI cu-
nun cuj fpu cu nu tu pIs,

11
ucfu sh cujtu wIu pnu ustItu,
fIspI tdu cujcho gosh tu chI nun puj
uIII usyuj InsIn su tu pIs.
Puycu nugu IIupun tu pIs fufungu
gumtu wIIIu sh n IIumI.
Sbadu jamay-junajpaj
wi!!apashan
(xo. S5.1S)
12
nIfun:
13
IsfueI-musI quI cu nutu wIIIu-
pun quI sbudu jumuy junuj cunun puj
nIsh cho jumu nun puj. Sbudu jumuy
jungu cuycun juc seuImI gumcu nutu,
wumfuy quI cu nutu, puycu nu pItu mIfuj-
cu nu tu pIs ucfu shtu musyu nuy quI puj.
14
Sbudu jumuy junuj tugu fIspI-
tdu cuptIn IIupuy quI fIspI tun quI.
Chuy jumuy junujtu munu fIspI tuj cgu
wuu chI cun gumI. Chuy junuj cho Imu
ufuy tu pIs ufoj cgu gumcunu tIyuy cu-
shuy quI pItu gufgu shumI cungu.
15
Sojtu
junuj IIu ufun quI cunu. Wufun nIn
jungu jumun quI nogutu fIspI tu mush-
puy quI.
O
PIpIs sbudu jumuy junuj cho
ufoj cgu wuu chI cun gumI.
1
Chuy n pumI IsfueI cu nugu nIsh n-
IIu sbudu jumuy junujtu Imuy cu mu pIs
fIspI tungu. Chuyno fIspI tufgu contftu
fufu shun ch tumI Imuy pIs cumIengu.
17
Nogugu sy Iu tu wun uIIputu sojtu
junuj cho cumuf cuf wufun nIn junuj cho
jumuf. ChuymI chuy jungu Imuy cu-
mu pIs juc seuI cungu.
P
18
SInu puntu cho MoIsestu chuyno
tuntI yuf cu chIfmI Ishcuy Iju fumI cu-
nu mun ddun wun IsquIf bI shun IuynIn-
cu nutu Tuytu DIos entfe gu fun.
Goripita tru-ma!!wa-
nirajta ruracarcrishan
32

1
Puntu pItu MoIses upuf
munu cutI mup tIn IsfueI cu-
nugu Aufn cujmun shun tu cuy c fIf
cuyno nIfun: EgIp tu pItu jofgu muj nIn-
chI MoIsesgu munumI yufI mun chu.
MunumI musyun ch chu Imu psu shun-
tu pIs. ChuymI cunungu gum fufu p-
muy dIos cu nutu uupun chtu uywuf
pushu m nun ch puj.
Q
2
Chuufu Aufn nIfun: WufmI quI-
cunu, wumfuy quI cunu chufu shun gofI
uftI cu nutu shun tuf cuf upumuy.
3
Chuu fugu gofI uftIn cu nutu Aufon-
mun upupu fun.
4
Aufon numI IIupun
gofItu chuIIuf cu chIsh pun tfu-muIIwu-
nIfujtu jundI fun.
R
Chuytu fIcuy c fIf
nInu cu fun IsfueI cunu, cuymI EgIp tu-
pItu jofgu muj nIn chI dIos nIf.
5
Chuytu fIcuf Aufongu tfu-muIIwu-
nIfujpu uupun cho juc uItuftu fufu-
fun. NIfcuf IsfueI cu nutu nIfun: Wufu
junujmI fIstutu fufu shun T D-
fIspI tush pun chI.
Wufun nIn tutu IIu jutuf c fIf fupu-

chInu sucfIfIsyupuj uywun cu nutu pIsh-
tu fun. Y uIII goyuy pItu sucfIfIsyutupIs
chufu fun chuy fufu shun dIospu
uupun mun. NIfcuf jumu cuy c fIf
IIupun mIcu fun upufun. CushI cush pun
jucnIn-jucnIn pIs munu shuntu fufun.
S
7
ChuymI T D MoIsestu
nIfun: Ufumun jucIIu cutIy. EgIp tu pItu
jofgu mu shuy quI funu cu nugu juchu
fufuy mun numI chufu cu shu.
8
Puycu-
nugu munu pIs uyc IIu tumI nogutu
gonguy cu muf gofI pItu tfu-muII wutu
fufuf cuf udufuf cuy cun. Uywu cu nutu
pIsh tuf cuf uupun cho fupu chI shu.
EXODO31 , 32
139

T
32.13 Gen. 22.1617.
U
32.13 Gen. 17.8.
V
32.11~14 Nm. 14.1319.
NIfcuf nInu cu shu: IsfueI cunu, cuymI
EgIp tu pItu jofgu muj dIos nIn chI nIf.
9
nIfun: Chuy funu cu nutu fIcush c-
numI. Musy numI munu wIyu coj
funu cunu cushuntu.
10
Cunun umu
fImu p muy chu. FIyupu fubyu cuf cufmI
puycu nutu ushu fI shuj. GumIIu pI tu numI
juc nusyun puj cunun puj cumu c chI-
shuj.
11
Chuufu T D fubyun
psu nun puj MoIsesgu fuwu cuf nIfun:
T D, munuy nI yoj cushuy-
quItu p-muytu pIs musyu chIsh puy quI-
chuj IsfueI funu cu nu tugu EgIp tu pItu
jofgu mu fuy quI. Chuyno cuycup tengu
IsfueI cu nu puj umu fIyupu fubyu cuy-
chu ufI.
12
IIIgu fu chIp tI quegu EgIp-
tu cunu nengu: Chun yuj jIfcu cho
wuu chI nun puj, cuy puchu pItu IIIg-
chI nun puj yufpuy pumI DIosgu cuypItu
jofgu shu nIf. Amu fubyu cuy chu ufI.
Juchutu fufu shun pItu custI gu nuy quIpu
fuquengu cuyu puy cuy ufI.
13
SIfbI-
shoj nI quI cunu Abfuhumtu, Isuuctu,
Jucobtu uunI shuy quItu yufpuy cuy ufI.
Puycu nu tumI nIfuy quI: Gumcu nu-
pItu mIfuj cunu goyIIuf cu nuno uypu IIu
cunun pmI cumu c chI shuj.
T
Goycu-
n puj uunI sh puftI tu pIs IIupuntu
puycu nu tumI goycu sh puj. Chuufu
chuy puftIgu puycu nu pumI Imuy cu-
mu pIs cungu nIf.
U

14
Chuyno MoIses
fuwu cup tIn T D Ushuj puj
IIIgu fu chI shuj nIshun pItu psu cuf
cuyu push pun munu IIIg chI fun nu chu.
V
15
MoIses puntu pItu ufmush pun
upumu fun Iuycunu IsquIf bI fuy cu shun
Ishcuy Iju fumI cu nutu. Cudu Iju-
cho Ishcun-Ipu IsquIf bI shu cuycu fun.
1
Chuy Iju cu nu tugu quIquIn Tuytu
DIosmI cumu fI fun. Chuy cho IsquIf-
bI fuy cuj pIs cufun quIquIn Tuytu DIos
IsquIf bI shunmI.
17
Runu cunu bIIutu fufuy cujtu wIyuf
Josugu MoIsestu nIfun: IsfueI cunu
goyuf cuy cu shun pI tugu guffu cho
pIIIyuf gupuf puj nmI wIyu cuy c mun
nIf.
18
ChuymI MoIses nIfun:
MunumI bInsIy cuf chu cushI cuf-
cuy c mun.
MunumI bInsI shu cufpIs chu
IIuquI cuf cuy c mun.
WIy tuIIuypu tuIIuf cuntuf cuy c-
moj tumI.
19
IsfueI cunu goyuf cuy cu shun mun
chuyuf MoIses fIcu fun gofI pItu fufu shu
cuycuj tfu-muII wutu, IIupun guch-
wuf cuy cujtu. Chuufu Iuycunu IsquIf-
bI fuy cu shuntu upumu shun Iju cu nutu
MoIsesgu fubyu IIu wun puntu chuquIn-
cho uguIIuj puj pugshI fI fun.
20
NIfcuf
gofI tfu-muII wu tunu nInu mun jItu-
puy cu fun. Chuytu uchu cunun cumu
uguIIuf cuf yucu mun muchI fI fun. Chuy
yucu tunu IsfueI cu nutu upuchI fun.
21
Aufon tu numI MoIses nIfun: Cuy
IsfueI cu nutu fIyupu juchu fufuy mun
tunI chI nuy quIpgu Imunu shu fuy quI-
tuj?
22
NIptIn Aufongu nIfun: Nogupgu
umu fubyu cuy chu ufI tuytu. QuIquI-
quI pIs musyuy cun quImI cuy funu cunu
Imuy pIs juchu fufuy IIu puj wuu shuntu.
23
Puycu numI nImu fun: DIos cu-
nutu fufu p muy pushu m nun ch puj.
MunumI musyun ch chu EgIp tu pItu
jofgu muj nIn chI MoIsestu Imu psu-
shun tu pIs nIf.
24
ChuymI nogu nIf:
GofItu chufuj cunu shun tuy nIf. Shun-
tuf c fIfnu upumu fun. Chuufu chuytu
nInu mun wIuf cup tI II tfu-muIIwu-
nIfuj fufu c cu shu!
25
MoIses tuntI yu cu funnu IsfueI cu nutu
pushu f nun puj munu pIpIs cushuntu.
Aufongu munu Imutu fufuy tu pIs
cum pu cu shu chu cufun. Chuy n pIs
tuntI yu cu funnu chIquej cunu cushI p-
nun puj cushuntu.
2
ChuymI MoIsesgu
IsfueI cunu tIyuf cuy cu shun yuycu nu mun
IchIy cuf nIfun: Muyguy quI pIs T
D wIyu cuytu munuj cu nugu nogu
EXODO32
140

W
32.32 SuI. 69.28; Apoc. 3.5.
X
33.1 Gen. 12.7.
Y
33.1 Gen. 26.3.
Z
33.1 Gen. 28.13.
[
33. Sinul jIfcupu jucuj jutengu cufun Horeb.
cuycu sh mun shun tu c muy. Chuyno
nIptIn Iev tfbu funu cu nugu MoIses
cuycu shun mun IIupun shun tu cu fun.
27
Chuufu MoIsesgu puycu nutu nIfun:
IsfueI cu nupu T D nIshu
cudu nuy quI subII quIwun-cumu wusIn-
cuy IIu wuuguI quItu cufpIs, bIs nuy quItu
cufpIs, yunu suy quItu cufpIs wuu chI-
mu nuy quI puj.
28
ChuymI puycu nugu
MoIses nIshunno fufuf wuu chI fun.
Chuu fugu chuy junuj funu cunu wuu-
fun quImsu wufun guno (3,000).
29
Chuy pI tugu MoIses nIfun: T
D yfu cufmI gumcu nugu
wumfuy quIpu, wuuguI quIpu contfun-
pIs jutu fIsh cun quI. Cunungu T
D ucfushu-cushun quI puytu sIfbej
cunuy quI pnu.
Israe!cunapaj Tayta Diosta
Moiss maacushan
30
Wufun nIn junuj IIupun funu cu nutu
MoIses nIfun: Gumcu nugu fIyupumI
juchu III cush cun quI. Cunun yupuy
uyw T D cujmun gumcu nu puj
fuwu coj. Cupus chufI pefdu nu shun-
quI mun pIs
31
T D cuycu shun
puntu mun chuyuy cuf MoIses fuwu cu-
fun: Rusun pumI funu cu nugu fIyupu
juchu III cu shu gofI pItu dIostu fufu cuf-
c fIsh pun.
32
Chuy pIs juchu III cu shun-
pI tugu pefdu nuy cuy ufI tuytu. Munu
pefdu nush puy quegu IIbfuy quI cho
IsquIf bI shuy quI jut tu pIs bffuf IIIgu-
fu chI muy.
W
33
IIbf pI tugu IIIg chI shuj pIpIs contf
juchutu fufuj cujIIu tumI.
34
Cunungu
cutIy cush puy quI funu cu nutu pushun quI
uunI sh puftI mun. AnjII nmI pushu-
shun quI. Chuy pIs IsfueI cunu juchutu
fufu shun pI tugu custI gun junuj chuyu-
mup tIn numI custI gu shuj.
35
Chuy pItu Aufn fufu pu shun
tfu-muII wutu udufu shun pItu T
D IsfueI cu nutu fIyu guesh yu wun
custI gu fun.
Israe!cuna sguir
aywananpaj nishan
33

1
T D mustu pIs
MoIsestu nIfun: Cunungu
EgIp tu pItu jofgu mu shuy quI funu cu-
nu wun cuypItu uywu cuy Abfuhumtu,
X

Isuuctu,
Y
Jucobtu
Z
uunI sh puftI mun.
Chuy puftI pmI puycu nutu uunIf nIf
GumpItu mIfuj cu nu tumI goycu sh puj
nIf.
2
Gumcu nupu uupuy quItu unjII-
ntu cuchup tmI gufgongu Cununeo
funu cu nutu, Amoffeo funu cu nutu,
Het funu cu nutu, Fefez funu cu nutu,
Hev funu cu nutu, Jebs funu cu nu tu-
pIs.
3
Gumcunu uywu cuy ufI IchI pIs
ubjupu mIsh quIn pIs yucu n fuj uypu IIu
cushun puftI mun. NogumI Ichungu
mununu uywu sh nu chu gumcu nu-
wun IwuI. Gumcu nugu munu wIyu coj
funu cu numI cunquI. Gumcu nu wun
uywufgu nnI cho IIIuj pItu IIIguf pIs
IIIgu fu ch munmI.
4
Tuytu DIos chuyno nIshuntu musyuy-
cuf IsfueI cunu umutuf IIuquI cu fun.
Wuu pu cu shu cuycuj n fuj fIcu cu fun.
ChuymI munu jutI cu fun nu chu uIju-
cu nutu nI uIII fpu cu nu tu pIs.
5
T
D MoIses wun muynumI wIIIu chI-
shu cufun cuyno nIf: Gumcu nugu munu
wIyu coj funu cu numI cunquI. ChuymI
gumcu nu wun uywufgu nnI cho IIIuj-
pItu IIIguf pIs IIIguy cu ch mun. Cunungu
uIjuy quI cu nutu, uIII fputu jutIf puy-
cu shuy quI cu nu tu pIs jofguy. Chuy pI tu-
fmI musyu cu shuj gumcu nutu Imuno
fufuy tu pIs.
Chuufu Hofeb
[
jIfcu cho
jofgu shun pItu-puchu munu jutI cu fun nu-
chu uIjun cu nutu, uIII fpun cu nu tu pIs.
Dioswan Tincunan To!du
7
MoIsesgu juc toIdutu IchI chI-
fun IsfueI cunu tIyuy cu shun pItu mus
EXODO32 , 33
141

\
33.19 Rom. 9.15.
cufu IIu mun. Chuypu jutIntu chufu pu-
fun TIncunu ToIdu nIf. PIpIs T
D tupu cuytu munuj cgu chuy
toIdu mun fuj uywuj.
8
MoIses chuy
toIdu mun uywup tIn IsfueI cu nugu cudu-
nun toIdun puncucho-cumu IchIf puy-
cuj. MoIsestu fIcu puj chuy toIdu mun
yuycu nun yuj.
9
Yuycup tInnu toIdu
puncu mun junuj pItu pucu tuy ufmoj.
Tuytu DIos MoIses wun pufIu shun cu-
mugu chuy IIu cho pucu tuygu wuncuno
IchI fuy cuj.
10
TIncu nun ToIdu puncu-
cho pucu tuy IchI fuy cujtu fIcuf funu-
cu nugu IchIf puj cudu-nun toIdunpu
puncuncho-cumu. NIfcuf gonguf pu cuf
udufuj.
11
T D MoIses wun
pufIuj umgun wun funu pufIuj nmI.
PufIuytu ushuf cuf numI MoIsesgu
cutej funu cunu tIyuy cu shun cujmun.
MoIsestu yunu puj msu JosumI
Ichungu chuy TIncunu ToIdu pItu Imuy-
pIs munu IIoj shej chu. Josugu cufun
Nunpu wumfunmI.
Moiss ruwacushan
12
MoIsesgu T D fuwu cu-
fun: Tuytu, cuy funu cu nutu pushu n-
puj nImush puy quI pIs munumI wIIIu-
mush cun quI chu p uyw shI m nun puj
cushun tu pIs. Amguy quI cushu II tumI,
cuyu p mu shu IIuy quI tumI nImush cun-
quI.
13
Rusunpu cuyu p mush puy quegu
cunun tuntI yu chI muy ufI Imutu yufpu-
shuy quI tu pIs. TuntI yu chI mup tI quImI
musyu shuj IsfueI funu cu nutu Imutu
tuntI yu chI n puj cushun tu pIs. Musyu-
shuy quI n pIs cuy funu cu nugu gum
ucfu shuy quImI cuycun.
14
Chuufu Tuytu DIos nIfun: QuIqu-
wunmI uywu shongu munu yufpu chu-
cuyIIupu uywu nuy quI puj.
15
MoIses numI nIfun: Munu
yun'g m nuy quI cuptengu cuypItu
uywu n cu nu puj umu nImuy chu.
1
Gum munu yun'g mup tI quegu
Imun pu tuj musyu shuj nogu cu nutu
yunu puy c mu shuy quItu? Munu yun'g-
mup tI quegu wuquIn mufcu funu cu nu-
n IIu chufI cushuj.
17
NIptIn T D nIfun: Gum
umg cuptI quImI, gumtu cuyu push-
fuycumI muu cu mu shuy quIno gumcu-
nutu yun'g shuy quI.
18
Chuufu MoIsesgu nIfun: Tuytu, m
quIquI quItu fIcuy cu shuy quI ufI.
19
Chuyno nIptIn MoIsestu T
D nIfun: Cuyu pu sh cujtu cuyu-
pmI. Pefdu nuytu munu sh cujtugu
pefdu nmI.
\
ChuymI uupuy quIpu
psuf cuyu p coj cushtu musyu chI-
shuy quI. Chuy nmI jut Imu cushun-
tu pIs wIIIu shuy quI.
20
Ichungu cftu
munumI fIcun quI mun chu. PIpIs cftu
fIcuj cgu wuon gumI.
21
Mustu T D nIfun: Nuup-
cho cuycuj gugu mun IchI cuy.
22
FIyupu
munuy n wun psufmI gugupu shIIIIn-
mun yuycu chI shuy quI. NIfcuf muqu-
wun chupuf cu shuy quI psu n cumu.
23
PsufIf-fmI muqutu jofgu shuj.
Chuufu wujtu II tu numI fIcu mun quI puj.
Cf tumI Ichungu munu fIcu mun quI-
p chu.
Tayta Dios isquirbinanpaj ishcay
!ja rumicunata rurashan
34

1
T D MoIsestu
nIfun: RumI pItu IIug IIuy
Ishcuy Ijutu, puquI shuy quI Iju cunu
cushun tuno. Chuy Iju mun numI IsquIf-
bI shuj puquI shuy quI Iju cho Imun pIs
IsquIf bI fu shun tuno.
2
Cumu fI cuy SInu
puntu mun wufu tutu wIch mu nuy quI-
puj. Chuyu mun quI quIquIn puntu mun
nogu cuycu sh cujcumu.
3
Gumwungu
pIpIs umu shumu chun chu. NI chuy
jIfcu pu pIs umu pIpIs pufI chun chu.
Chuyno umu mIchI cu chun chu uyshutu
nI wcu tu pIs SInu puntu sefcunpugu.
4
Chuufu MoIsesgu IIug IIu fun Ishcuy
Iju fumI cu nutu, fImIf cuj cushun tuno.
T D nIshun nmI wufun nIn
EXODO33 , 34
142

]
34.~7 Exo. 20.56; Nm. 14.18; Deut. 5.910; 7.910.
D
34.13 Deut. 16.21.
E
34.17 Exo. 20.4; Iev. 19.4; Deut. 5.8; 27.15.
tutugu Ishcun Iju fumItu upucuf-
cuf uywu fun SInu puntu mun.
5
Chuy
puntu mun numI T D pucu-
tuy cho ufmu fun. NIfcuf MoIses wun
cuycu fun. Chuy cho jutIntu wIIIuf
MoIsespu uupunpu psush pun

T D cuyno nIfun:
Nogugu T D c!
Nogugu T D c!
Cuyu p coj, uIII shongu DIosmI c.
JucIIugu ImupI tu pIs munu fubyu-
cojmI c.
Pusuypu cuyu cojmI c.
Rusun cujtu fufujmI c.

7
Wufun gunpu (1,000) mIfuf
uywuj cu nu tu pIs cuyu pmI.
Juchun cu nu pI tu pIs pefdu nmI.
Chuy mun nmI custI g pIs munu
wunu cuypu juchu fufuj cu nu-
tugu
tuytun pItu guIIuy cuf, wumfuntu,
wIII cuntu,
mus wIII cun cujtu, mus wIII cun
cujtu pIs.
]
8
Chuyno nIptIn jInun fu MoIsesgu
gonguf push pun umpu fun ufcun pIs
pumpu mun tpu nun yuj. NIfcuf Tuytu
DIostu udufu fun.
9
ChuymI nIfun:
Tuytu DIos, gumpuj uIII cushu cuptgu
nogu cu nutu yun'guy cu II muy ufI. Cuy
funu cu nugu munu wIyu coj funu cu-
numI. Chuy pIs munu uIII fufu sh cu-
nutu, juch cu nutu pefdu nuy cu muy.
NIfcuf ucfu shuy quI funu cu nunu cun-
puj chus quIy cu muy ufI.
Yapay contrtuta rurashan
(eut. 7.15)
10
Chuufu T D nIfun:
Muu cu mu shuy quItu uunmI.
ChuymI cunun gumcu nu wun contf-
tutu fufu shun. Muy nusyun ch pIs
nI muy mufcu ch pIs munu fIcu-
shun mIIu gfu cu nu tumI gumcu nupu
uupuy quI cho fufu shuj. AImI fuy puj
mIIugfucunutu fIcufmI wuquIn
nusyun funu cu nu pIs musyungu
gumcu nutu yunu pu shtu.
11
Cunun
wIIIu puy cu sh tugu sumuj wIyu cuy.
Gumcu nupu uupuy quI tumI gufgu-
shuj Cununeo funu cu nutu, Amoffeo
funu cu nutu, Het funu cu nutu, Fefez
funu cu nutu, Hev funu cu nutu, Jebs
funu cu nutu.
12
TIyu nuy quI cu nu puj cuycuj
nusyun mun chuyush puy quI chuy-
cho tIyuj funu cu nu wungu umIs ttu
nI Imu contf tu tu pIs umu fufun-
quI chu. Puycu nu wun contf tutu
fufufgu munu uIII custum fI cu-
nu tumI yuchu cun quI puj.
13
Chuy
funu cu nu pu tugu uItuf nIn cu nutu
juchof g fu chIn quI. Adufu nun puj
IchI chI shun wuncu cu nu tu pIs ushu-
c chIn quI. Asefu nIshun dIosutu
udufu nun puj juwI shun fucu guefu-
cu nu tu pIs mutof g fIn quI.
D
14
Chuy cho tIyuj funu cu nupu
dIos nIn cu nu tugu umu udufun quI-
chu. Nogugu munumI mun chu
chuyno fufu nuy quItu. Nogugu
mun jupu IItu udufu m nuy quI-
tumI.
15
ChuymI chuyu shuy quI nusyun-
cho tIyuj cu nu wungu umu contf tutu
fufun quI chu. Puycu nu wun contf-
tutu fufup tI quegu dIos nIn cu nu puj
f Istutu fufu shun munmI pushu-
shun quI puj. Chuy mun uywufgu
gumcu nu pIs fufu shun mIcuy cu nutu
mIcuf dIos nIn cu nutu udufuy cun quI-
munmI.
1
WufmI wumfun cu nu pIs
wumfuy quI cu nu wun muju chu cun-
munmI. Puycu nupu wufmI wumfun-
cunu dIos nIn cu nutu udufush pungu
gumcu nupu wumfuy quI cu nu tu pIs
munu uIIItu fufu chIn munmI udufu-
nun puj shuc y chIsh pun.
17
Imutu jundIy pu pIs umu duIu cu-
nutu fufun quI chu.
E
EXODO34
143

F
34.18 Exo. 12.1420; Iev. 23.68; Nm. 28.1625.
G
34.19 Exo. 13.2.
H
34.20 Exo. 13.13.
I
34.21 Exo. 20.910; 23.12; 31.15; 35.2; Iev. 23.3; Deut. 5.1314.
J
34.22 Iev. 23.1521;
Nm. 28.2631.
K
34.22 Iev. 23.3943.
L
34.25 Exo. 12.10.
M
34.2 Deut. 26.2.
N
34.2 Deut. 14.21.
Watacho ima
fistacunata rurananppis
(xo. 2S.1419, eut. 16.117)
18
Iebu d fuy nuj tuntutu mIcunu
fIstutu fufun quI
F
Imun pIs fufu nuy-
quI cu nu puj nIsh n IIu. Chuy chgu
gunchIs junuj mIcun quI Iebu d fuy-
nuj tuntutu. Chuy fIstugu cungu AbIb
quIIIu cho EgIp tu pItu jofgu mu shtu
yufp nuy quI cu nu puj.
19
Guechpu oIIgu wumfu cu nugu
nogu pmI cungu.
G
Chuyno wcuy-
quIpu uyshuy quIpu fImIf cuj wuwun-
cu nu pIs ofgu cujcu nugu nogu pmI
cungu.
20
Bffu fImIf wuwuntu ofgutu
wuchup tengu gumpuj chuy bffu-
muIIwu cunun puj fuquIn Tuytu DIos puj
upun quI juc cush nItu u juc cupshItu.
RuquIn munu upush puy quegu bffu-
muII wupu cuncuntu mIIIu fIn quI.
H

Chuy nmI guechpu wumfuy quIpu
fuquIn pIs nogu puj offen dutu upumun-
quI. Nogu cuycu sh cujmun shumush-
pun jInuy IIugu umu pIpIs shumon gu-
chu.
21
Sem nu cho sojtu junuj ufun quI-
cunu. Wufun nIn cuj junuj ch numI
Ichungu jumun quI cunu,
I
mufu pu cuy
wIchun cho cufpIs cos chu wIchun cho
cufpIs.
22
Semnu nIshun fIstutupIs fufun-
quI fImIf-puntu shun tuf fuquI shuy quI
chuquI mIcuytu Tuytu DIos puj upuy-
cuf.
J
Wutu ushu nun cho cos chutu
shun tuytu ushuf cufnu bus cos chu
fIstutupIs fufun quI.
K
23
Chuy quImsu fIstutu fufu nuy-
quIpgu wutu cho quImsu cutI IIupun
oIIgu cujcunu nogutu udufu muj
shumongu. NogumI c IsfueI cu nupu
T D .
24
Gumcunu tIyu shuy-
quIpu uupun cho juc custu funu cunu
tIyuy cuj tugu ushuj pmI gufgu shuj.
Chuy n pumI nusyun nI quItu jutun y-
chI shuj. ChuymI gumcunu wutu cho
quImsu cutI udufu muj uup mun
shumup tI quI munu pIpIs chufI cuf con-
gu p chu gumcunu tIyu shuy quI chuc-
fu tugu.
25
Nogu puj uywuy quItu pIsh tuf cuf
upumuf, chuy fuIIu IwuI tugu umu
fupu chIn quI chu uywupu yuwuf nIn-
tu wun Iebu d fu yoj tuntutu. Puscuu
fIstucho
L
pIsh tu shuy quI uywupu
uychun tugu wufun nIn puj umu Imun tu-
pIs juguIn quI chu.
2
Chuc fu cho mufu shuy quI fImIf-
puntu shun tuf fuquI shuy quI mus
uIIIn nIn cujtu upumun quI nogu T
D fIspI tu m nuy quI puj cuycuj
wusI mun.
M
Cubfu-muII wupu uychuntu umu
yunun quI chu mumunpu IchIn-
wungu.
N
Laycunata Moiss isquirbishan
27
MoIsestu T D nIfun: Nogu
wIIIu pu sh cu nutu IsquIf bIy. Chuy
IsquIf bI nuy quI puj nIshno cumII nuy-
quI cu nu pmI contf tutu fufushc
IIupuy quI IsfueI cu nu wun.
28
MoIsesgu SInu puntu cho T
D cuycu fun chuscu chuncu
(40) junuj chuscu chuncu (40) pugus
Imutu pIs munu mIcuypu munu upuypu.
Chuy chmI MoIsesgu Iju cu nu mun
IsquIf bI fun IsfueI funu cu nu wun T
D contftu fufu shuntu. Chuy IsquIf-
bI shun cu nugu chuncu mundu mIn tu cu-
numI cuycun.
Moisespa cran
achicyaypa-achicyashan
29
SInu puntu pItu MoIses cutI mu-
fun Iju mun mundu mIn tu cu nutu
EXODO34
144

O
34.29~35 2Cof. 3.716.
P
35.2 Exo. 20.811; 23.12; 31.15; 34.21; Iev. 23.3; Deut. 5.1214.
IsquIf bI shuntu upucuf cuf. Chuy puntu-
pItu cutI muf MoIsesgu munu cuen-
tutu gocu fun chu cfun uchIc yuy cuj
cuycu shuntu. Chuyngu cufun Tuytu
DIos wun pufIu shu cuptInmI.
30
Chuufu
Aufon wun IsfueI cu nugu MoIsespu
cfun fIyupu uchIc yujtu fIcuf fIyupu
munchu cu fun. ChuymI MoIses pI tugu
cufu IIu chnu cufcuy cu fun.
31
MoIsesgu
puycu nutu guyu fun. Chuufu Aufn
IsfueIpu munduj nIn cu nu wun uywu fun
MoIsespu uupun mun. MoIses numI
puycu nu wun pufIu fun.
32
Chuy pI tugu
IIupun IsfueI cu nu pIs MoIsespu uupun-
mun wItI fun. MoIsesgu wIIIu puf tuntI-
yu chI fun SInu puntu cho T D
nIshun cu nutu.
33
Puycu nutu wIIIu puf pufIuytu
ushuf cuf MoIsesgu bIutu shucu-
tu cu fun.
34
T D pufIuj
uywush pun jofgoj chuy shucu tu fuy cu-
shuntu, pufIu shun pItu IIoj shI nun cumu.
IIoj shIf cufnu MoIsesgu IsfueI cu nutu
wIIIu puj T D nIshun cu nutu.
35
IsfueI cu nugu MoIsespu cfuntu fIcu-
fun fIyupu uchIc yuypu uchIc yuy cujtu.
ChuymI MoIsesgu shucu tuntu yupuy
shucu tu cuf coj. Chuy n IIu cucoj Tuytu
DIos wun pufIuj yupuy yuycu nun cumu.
O
3amay junaj sbaducho
jamananpaj wi!!apashan
(xo. S1.1217)
35

1
IIupun IsfueI cu nutu shun-
tuf cuf MoIses nIfun: T
D cuynmI nImu shu:
2
Semnu
gunchIs junuj cuptIn pIs gumcu nugu
sojtu junuj IIu ufun quI. Ushu nun
gunchIs cuj sbudu jumuy jungu
jumun quI fIspI tdu junuj cuptIn. Chuy
junuj IIupuy quI T D fIspI-
tush puy quI jumun quI.
P
PIpIs chuy
junuj cho ufoj cgu wuu chI cun gumI.
3
Muycho tIyuf pIs sbudu jumuy junuj-
chgu nI nInu IIu tu pIs umu futu chIn quI-
cu nu chu.
To!duta rurananpaj
ofrendata shuntashan
(xo. 25.17)
4
MoIses IIupun IsfueI cu nutu wIIIu-
puf, cuyno nIfun: T D nogutu
nImu shu cuyno fufu nu pmI:
5
T
D offen dutu goyc fI nuy quI puj
gumcunu shun tun quI. Shon guy quI
shuc yu shun pItu T D offen-
dutu chufuytu munuj cgu gumcunu
upumun quI: gofItu, gueIIuytu, funsItu,
jIu cu nu tunu muf dutu, uuf futu,

pucutu, Inu tIutu, cubfupu ujchun-
pItu puch cu shu jIutu,
7
uyshu cu nupu
gufu chuntu pucu mun tII shutu, fnu
gufu cu nutu, ucucIu guefutu,
8
Iumpu fIn
futu nun puj ustItu, chuyno peff mI cu-
nu tu pIs ucfunu ustI mun wIu nun puj,
InsIn su mun wIu nun p pIs,
9
nIce
fumI cu nutu, chuyno cuyuy IIu puj
fumI cu nu tu pIs mus munduj cfupu
pIch fun mun Iugu p nun puj, efod mun
chufu p nun p pIs.
Tincuna To!ducho
cajcunata rurashan
(xo. S9.S241)
10
Gumcu nu cho muyguy quI pIs Imu
fufuy tu pIs yuchuj cu nugu shumuy
T D nImu shun cu nutu Imun pIs
fufu nuy quI puj.
11
Tuytu DIostu fIspI tunu wItI chI nu-
IIu toIdutu fufun quI cunu:
jununtu,
jununpu gutu nun cu nutu,
tIcpI nun cu nutu,
mufcun cu nutu,
quIn fuypu chucu fuj nIn cu nutu,
tushun cu nutu,
chuy guefu cu nupu jumu nun cu nutu,

12
BubuItu,
chupu nuntu,
wIntu nun puj guefun cu nutu,
bubuI chufu f nun cuuf tutu fuquIf
chupu f nun puj cuj buy tutu,
EXODO34 , 35
145

13
msutu,
wIntu nun puj guefun cu nutu,
msu cho cunun puj cujcu nutu,
DIos puj cuj tuntutu,

14
uchquI futu nun puj cundI I futu,
Imu-uycun pIs chuy cho cujcu nu tu-
wun,
tbu-nIfuj nIn cu nutu,
uchquI futu nun puj ustItu,

15
InsIn sutu fupu chIf gosh tu chInu
uItuf tu pIs wIntu cu nun tIntu,
uIII usyuj ustItu,
uIII usyuj InsIn sutu,
toIdu mun yuycu nutu chupu fuj
tIutu,

1
uywu cu nutu pIsh tuf cuf fupu chI-
nuy quI puj cuj uItuftu,
uchpu shIc wu nun puj funsI pItu
uchcu yoj nIn cu nutu,
wIntu cu nuntu,
chuy cho cunun puj cujcu nutu,
funsI pItu puyIutu jumu nun tIntu,

17
fIspI tdu toIdu chuu pI cho cuptIn
guen chuno Int funpu tumu fej
chupu f nun puj cujtu fufu nun pnu:
tIu cu nutu,
tushun cu nutu,
tushu cunu jumu nun puj cujcu nutu,
guen chuno cuycuj mun yuycunu
puncu puj tIutu,

18
toIdutu IchI chI nun puj Ist gun cu nutu,
Intfu cuntunpu cuffuI tuno IchI-
chI nun puj Ist gun cu nutu,
wusqu IIu cu nutu,

19
mus fIspI tdu cujcho DIostu
fIspI tuf jutI cu nun puj uwuypu
uwushu fputu:
cfu Aufn jutI cu nun puj fIspI tdu
fpuntu,
Aufonpu wumfun cu nupu cfu cuy
fpun cu nu tu pIs.
Runacuna goycunanpaj apamushan
20
Chuufu IIupun IsfueI cunu MoIses wun
gotuf puy cu shun pItu cutI cu fun Imutu pIs
cupu shun pItu upumu nun puj.
21
ChuymI
TIncunu ToIdutu jutu fu chI nun puj offen-
dutu chufuytu munuj cunu T D
upumu fun. Chuy n pIs upumu fun TIncunu
ToIdu cho cunun puj cuj csu cu nutu
fufu nun puj y cfu jutI cu nun fIspI tdu
fpu cu nutu fufu nun p pIs.
22
OIIgu pIs
wufmI pIs shon gun shuc yup tIn offen dutu
goytu munuj cunu upumu fun tIcpI cu nutu,
suft ju cu nutu, wuII gun cu nutu, jutI fu shun
uftI cu nutu, gofI pItu fufu shun cujtugu
Imutu pIs. Cudu nunmI Imu-uycu tu pIs
gofI pItu cujtu T D upumu-
fun.
23
Cuupu shu jIu cu nutu muf dutu
uuf futu pucutu, mus uIII cuj Inu tIutu
uwunun puj, cubfupu ujchun cuupu shutu,
uyshu cu nupu gufu chun pucu mun tII-
shutu, Iumuf cho tIyujpu gufu chun cu nu-
tu pIs upumu fun.
24
Muygun pIs gueIIuytu,
funsItu goycu nun puj upuj cgu T
D uupun mun upush pun goycoj.
AcucIu guefutu upumoj pIs upumu fun
DIos puj cujcu nutu Imutu pIs fufu nun-
puj.
25
Tucuy-nIfujtu bufduytu yuchuj cuj
wufmI cu nu pIs, upumu fun cuupu shu jIu-
cu nutu muf dutu, uuf futu, pucutu, mus
uIII cuj tIutu fufu nun puj Inu jutI yojtu.
2
Puch cuy yuchuj wufmI cu nunu cubfupu
ujchuntu puch cu fun.
27
Munduj cunu
upumu fun cuyuy IIu puj nIce fumI cu nutu,
wuquIntu mus munduj cfu jutI cu nun
pecto fuI mun, efod mun pIs uduf nuf Iugu-
nun puj.
28
Chuyno upumu fun uIII usyuj
jumpI cu nutu, uchquI puj ustI cu nutu,
ucfuf wIu p nun puj cuj ustItu, gosh tu-
chIp tIn uIII usyuj cunun puj InsIn su p pIs.
29
IsfueI funu cunu oIIgu pIs wufmI-
pIs offen dutu chufuytu munuj cgu
buIun t nIn cushun pItu upup cu mu fun
T D MoIsestu nIshun cujcu nutu
IIupuntu fufu chI nun puj.
Arunanpaj yachaj
runacunata Moiss churashan
(xo. S1.26)
30
IsfueI cu nutu MoIses nIfun:
WIyumuy-IIupu nogu nIshtu: T
D ucfu shu Jud tfbu pItu cuj
BezuIeeItu. Puygu Hufpu wIII cunmI,
UfIpu wumfunmI cuycun.
31
BezuIeeI-
tugu ubIIsu cunun puj Tuytu DIosmI
EXODO35
146
yufpuytu goshu Tuytu DIos yufpuy cu-
shunno fufu nun puj. ChuymI puygu Imu
fufuy tu pIs yuchun, Imutu fufu nun p-
pIs yufpuy supu.
32
GofI pItu, gueIIuy-
pItu, funsI pItu cuyuy IIu puj cu nutu
fufuytu yuchun.
33
Cuyuy IIu puj fumI-
cu nu tu pIs IIug IIuytu yuchunmI. IIug-
IIuf cuf cumu fuj IIu cunun puj cuI chIn.
Chuy nmI guefu pI tu pIs IIug IIuytu
yuchun. Tucuy-nIfuj cuyuy IIu p cu nutu
fufuytu yuchun.
34
Chuy nmI DIosgu
BezuIeeI tu wun AhoIIubtu tuntI yuy tu-
pIs goshu wuquIn cujtu Imuno fufuy-
tu pIs yuchu chI nun puj. (AhoIIubgu
AhIsumucpu wumfun. AhIsumucgu
Dun tfbu pI tumI cushu.)
35
Ishcun tumI
Tuytu DIos yunu pu shu Imutu pIs cuyuy-
IIu ptu fufu nun puj, mufdu, uuffu,
pucu chIcnu mIIIwu jIu wun IIunu
cuupu shu Inu wun Imutu pIs bufdu nun-
puj, cuyuy IIu puj Iubuf cu nutu uwunun-
p pIs.
3

1
ChuymI BezuIeeI, AhoIIub y
wuquIn yuchuj cu nu pIs, tuntI-
yuj funu cu nu pIs T D nIshunno
ToIdutu jutu fu chen gu puj. Puycu nu tumI
T D yuchuytu goshu ToIdutu,
ToIdupu csun cu nutu fufu nun puj.
Israe!cuna puchuy-
puchuy apamushan
2
MoIses guyu fun BezuIeeItu,
AhoIIubtu, chuyno wuquIn Imu fufuytu
yuchuj cujcu nu tu pIs T D
yuchuytu goshun cu nutu, quIquInpu
buIun t nI IIun pItu yunu puytu munuj
funu cu nu tu pIs.
3
ToIdutu, toIdu cho
cunun puj cujtu fufu nun puj IsfueI-
cunu upupu shuntu chus quI fun. Chuy
upushuntu fufuf cuy cup tIn pIs funu cu-
nugu quIquIn cu nupu buIun t nIn pItu
cudu tutu jInu IIu upuf cuy c mu fun.
4
Chuyno upumup tIn numI toIdu cho
ufuy cu shuntu cuchuy cuf uywu fun
5
MoIsestu cuyno nInun puj: Runu cu-
nugu uII pu numI upuf cuy c mun, fufu-
nun ch puj T D nImu shun chtu
IIupuntu fufu shu pIs puchoj p numI.
Chuufu MoIsesgu funu cu nutu Intfu

puchu cu fuy cu shunpu wIIIu cu chI fun
cuyno nIf: TIncunu ToIdutu jutu fu chI-
nun ch puj umunu mustugu Imutu pIs
upumuy chu. Chuyno wIIIu cu chIp tInmI
funu cunu mununu upumu fun nu chu.
7
Tuytu DIos nIshun cu nutu fufu chI nun-
p pIs puchoj puchoj numI cufun.
To!duta rurashan
(xo. 26.1S7)
8
WuquIn ufoj cu nu pItu Imu fufuy-
tu pIs mus yuchuj cunu fufu fun Tuytu
DIos tIyu nun ToIdutu. ToIdutu fufu-
fun chuncu psu tIu pItu. Chuytu
uwufun cuupu shu fnu Inu jIu pItu,
tII shu pItu. Chuy tIu cu nupu junun-
mun bufdu fun cuyuy IIu puj quefu bn
unjII cu nutu.
9
Chuy tIu cu nupugu
cudu-nunpu Iufguy nIn cufun chuncu
Ishcuy metfu medyun (12.5), unchuy-
nInnu Ishcuy metfu.
10
PIchgu tIu cu-
nutu psu fun jucnuy IIuno cunun puj.
Yupuy pIchgu cujtu pIs psu fun jucnuy-
IIuno cunun puj.
11
Psu shun jucuj
cuntun mun ujuI cu nutu jIfuypu tunu fun
mufdu tIu pItu. Jucuj cujpu cuntun-
mun pIs chuyno tunu fun.
12
RImIf cuj
jIfu shun mun chufu fun pIchgu chuncu
(50) ujuI cu nutu; guepu cuj jIfu shun-
mun pIs pIchgu chuncu (50) ujuI cu-
nutu. Chuufu jucuj tIupu ujuI nengu
jucuj tIupu ujuI nIn wun tIncu cu shu
cuycu fun.
13
Chuyno gofI pItu fufu fun
pIchgu chuncu (50) tIcpI n cu nu tu pIs
ujuI nIn cu nu pItu shIn fI nun puj. Chuufu
juc psu n IIunu chupu fuy cu fun chuy
ToIdugu.
14
Cubfupu ujchun pI tu pIs uwufun
chuncu juc (11) tIu cu nutu. Chuy tIu-
cu nugu cufun ToIdutu gutu fuy cu shun
jununpu gutu nun puj.
15
Chuy tIu cu-
nupugu cudu-nunpu Iufguy nIn cufun
chuncu quImsu (13) metfu medyun,
unchuy nInnu Ishcuy metfu.
1
PIchgu
cuj psutu psu fun jucnuy IIuno cunun-
puj. Sojtutu fuquI shun cujtu pIs shuynI
EXODO35 , 36
147
psu fun.
17
Chuypu jucuj cuntun mun
pIchgu chuncu (50) ujuI cu nutu jIfu-
fun. Jucuj cujpu cuntun mun pIs yupuy
pIchgu chuncu (50) ujuI cu nutu jIfu fun.
18
Chuyno funsI pItu fufu fun pIchgu
chuncu (50) tIcpI n cu nu tu pIs jIfu shun
ujuI cu nu pItu shIn fI nun puj. Chuy n-
pumI juc psu n IIu cuycu fun.
19
Mus
junun mun gutu nun p pIs pucu mun
tII shu uyshupu gufu chun pItu fufu fun.
Mus jununpu gutu nun p pIs fufu fun
fnu gufu cu nu wun.
20
ToIdutu IchI chI nun puj mufcun cu-
nutu fufu fun ucucIu guefu pItu.
21
Cudu
mufcupu Iufguy nIn cufun chuscu
metfu medyun. Anchuy nInnu cufun
sojtu chuncu pIchgu (65) sent me tfu.
22
Cudu mufcupu Ishcuy chuquIn cu-
nu tu pIs fufu fun. Chuy n IIu fufu fun
IIupun mufcu cu nu puj.
23
Jucuj-Idun-
cho IchI chI nun puj fufu fun Ishcuy
chuncu (20) mufcu cu nutu.
24
Chuy
Ishcuy chuncu (20) mufcu cunu IchI-
f nun puj gueIIuy pItu fufu fun chuscu
chuncu (40) jumu nun cu nutu. Chuufu
cudu mufcu jumu f nun cufun gueIIuy-
pItu Ishcuy jumu nu cho.
25
Jucuj-Idun-
p pIs fufu fun Ishcuy chuncu (20)
mufcu cu nutu.
2
Chuy cuj-Ip pIs
gueIIuy pItu fufu fun chuscu chuncu
(40) jumu nun cu nutu. Chuufu cudu
mufcu jumu f nun puj cufun gueIIuy pItu
Ishcuy jumu nu cunu.
27
Guepun cuj-Ipu
IchI chI nun p pIs fufu fun sojtu mufcu-
cu nutu.
28
Chuy guepun cho Ishcun
Isqu nun cu nu cho IchI chI nun p pIs
fufu fun mus Ishcuy mufcutu.
29
Chuy
mufcu cu nugu Isqu nu cu nu puj cufun
Isqu nu yoj cunun puj dobIu shu. Junuj
ushuj nIn chnu ufguy IIu wun chufI f-
nun cufun. Jucuj Isqu nu p pIs jucuj
Isqu nu p n IIu fufu fun.
30
Chuufu
IIupungu cufun pusuj mufcu cunu, cudu
nun Ishcuy jumu cu nun cu nuwun-
cumu. IIupunpgu cufun gueIIuy pItu
chuncu sojtu (16) jumu nun cunu.
31~34
ToIdutu quIn funpu chucu fuj-
nIn cu nu pIs ucucIu guefu pItu fufu fun
chuncu pIch gutu (15). Chuy cu nugu
pIchgu cufun jucuj-Idunpu IchI fuj
mufcu cu nutu chufI f nun puj. Yupuy
pIch gunu cufun jucuj-Idunpu IchI fuj
mufcu cu nutu chufI f nun puj. Yupuy
pIchgu cujnu cufun guepunpu IchI fuj
mufcu cu nutu chufI f nun puj. Chuy
quIn funpu chucuj guefu cu nu tugu
gofI wun chupu fun. Mufcu cu nu tu pIs
gofI wun chupu fun. Afguy IIu cu nu tu pIs
gofI pItu fufu fun quIn funpu chucu-
fuj guefu cunu chuypu psu nun puj.
Mufcupu puIIun chuu pInpu chucu fuj
guefugu juc cuntu pItu juc cuntu cumu
psu f nun puj fufu fun.
35
ToIdu fufI cho fuquIf chupu f nun-
puj tIu tu pIs uwufun cuupu shu fnu
Inu jIu pItu, muf du mun, uuf fu mun,
pucu mun tII shutu. Chuy junun mun
bufdu fun cuyuy IIu puj quefu bn unjII cu-
nutu.
3
AcucIu guefu pItu chuscu tushu-
cu nutu fufu fun. Chuy tugu gofI wun
chup yu fun. Jumu nun cu nu tunu jundI fun
gueIIuy pItu. Tushu cu nupu puntun mun
chufu fun gofI pItu ufguy IIutu chuy mun
tIu cu nutu wufcu nun puj.
37
ToIdu mun yuycunu puncu chupu-
fujtu fufu fun cuupu shu fnu Inu jIu-
pItu, muf du mun, uuf fu mun, pucu mun
tII shu pItu. Chuy junun mun cuyuy IIu-
puj cu nutu bufdu fun.
38
AcucIu guefu pItu
pIchgu tushu cu nutu fufu fun. Chuypu
puntun cu nu tugu gofI wun chup yu fun.
Jumu nun cu nu tu pIs funsI pItu pIch gutu
jundI fun. Tushu cu nupu puntun mun
chufu fun gofI pItu ufguy IIutu chuy
uwushun tIu cu nutu wufcu nun puj.
Babu!ta rurashan
(xo. 25.1020)
37

1
NIfcuf BezuIeeIgu ucucIu
guefu pItu fufu fun juc bubuItu.
Iufgun cufun juc metfu chuncu sent-
me tfun. Anchun cufun sojtu chuncu
pIch gun (65) sent me tfu. AItuy nIn pIs
cufun sojtu chuncu pIch gun (65) sent me-
tfu.
2
RufInpu jununpu gofI wun chup yu-
fun. Chuyno Intfu cuntun pu pIs gofI pItu
EXODO36 , 37
148
fIb tItu chufu pu fun.
3
GofI pItu fufu fun
chuscu ufguy IIutu bubuIpu chus cun
chuquIn Isqu nu cu nu mun chufu nun puj.
Chuy cu nu tugu chufu fun Ishcuytu jucuj-
Idun mun, Ishcuytu jucuj-Idun mun.
4
Chuy bubuItu wIntu nun puj Ishcuy Iufgu
ucucIu guefutu cumu fI fun. Chuy cumu-
fI shun guefu cu nutu gofI wun chup yu fun.
5
NIfcuf chuy guefu cu nu tugu chufu shun
ufguy IIu cu nupu uchcunpu psu chI fun
chuy pItu upuf wIntu nun puj.
Chupu nun tugu fufu fun gofI IIu pI tunu.

Iufgun cufun juc metfu chuncu sent me-
tfun. Anchun cufun sojtu chuncu pIch-
gun (65) sent me tfu.
7
BubuIpu chupu nun
junun cho fufu fun Ishcuy quefu bn unjII cu-
nutu. Chuy cuycu fun gofItu muftI IIu wun
tucuyIIupu fufu shu. Quefu bn unjII cu nugu
cuycu fun chuy chupu nupu Ishcun cuchun-
cu nu cho.
8
Chupu nun wun chuy quefu bn
unjII cu nutu fufu shungu cuycu fun chuy
psu IIu. Jucuj quefu bn unjII cuycu fun
jucuj cuntun cho, jucujnu jucuj cuntun-
cho.
9
Chuy quefu bIn cu nugu wuc-I cuy-I
Ishcun pIs cuycu fun uupun mun Iun-
cunu quIchu shu. Ishcun pIs fIcuf puy cu fun
chupu nu IIun mun. Chuufu Iun cu nugu
chupunu jununpu quIchu shu cuycu fun.
Tanta churarnanpaj
msata rurashan
(xo. 25.2S29)
10
BezuIeeIgu ucucIu guefu pItu fufu-
fun msutu. Iufguy nIn cufun Isgun
chuncu (90) sent me tfu. Anchun cufun
chuscu chuncu pIch gun (45) sent me tfu.
AItuy nIn cufun sojtu chuncu pIch gun
(65) sent me tfu.
11
Int funtu gofI-
wun chup yu fun. Intfu cuntun pu pIs
gofI pItu fIb tItu chufu pu fun.
12
Chuy
msu cuchu IIunpu chufu pu fun gunchIs
sent me tfu uItutu Int funpu tumu fejtu.
Chuy munmI gofI fIb tItu chufu pu fun
Int funpu tumu fej.
13
GofI pItu jundIypu
fufu fun chuscu ufguy IIutu. Chuy
ufguy IIutu chufu fun chuscu Isqu nun-
mun.
14
Chuufu chuy ufguy IIu cuycu fun
chuquIn tunu fuy cu shun Idun cho. Chuy
ufguy IIu cu nu pu numI psu fu fun msutu
wIntu nun puj fufu shun guefu.
15
Msutu
wIntu nun puj cuj guefu cu nu tugu fufu-
fun ucucIu guefu pItu. Intfu junun punu
gofI wun chup yu fun.
1
GofI pItu fufu fun
msu junun cho fufu nun csu cu nutu:
Itu cu nutu, tusun cu nutu. Jffu cu nu tu-
pIs, cpu cu nu tu pIs fufu fun chuy wun
uItuf mun bnutu wIu p nun puj.
Goripita candi!ruta rurashan
(xo. 25.S1S9)
17
BezuIeeIgu muftI IIu wun tucuyIIupu
fufu fun gofI pItu cundI I futu. Jumu nun,
IchI fuj nIn, cpun cunu, mogu-mogu
cuycuj cunu, wuytu push tu fuycuj-nIfuj
umun cu nu pIs cufun juc psu IIu.
18
Chuy
cundI I fupu fmun cu nugu cufun
sojtu cuIIu pu yoj, quImsu jucuj-Idun-
pItu, quImsu jucuj-Idun pItu.
19
Cudu
cuIIupu uywu fuj cho cufun quImsu
mogu cunu wuytu push tu fuycuj-nIfuj.
Chuy n IIu cufun sojtun cuIIu pun cho.
20
Jumu nun pItu uywu fuj chuupI tuIIun-
chgu cufun chuscu mogu cunu wuytu
push tu fuy cujno.
21
Chuy mogu cu nugu
cudu cuIIupu IIoj shejpu chuquIn chmI
cufun.
22
Chuy wuytu push tu fuycuj-
nIfuj mogun cu nugu cufun jInu IIun pItu
muftI IIu wun tucuypu fufu shu.
23
CundI-
I fupu gunchIs tbu-nIfuj nIn cu nu tu pIs,
tIn sun cu nu tu pIs, IIIptu shun tu cu nun
Itu-muII wun cu nu tu pIs gofI IIu pItu fufu-
fun.
24
CundI I fu tugu IIupun csun cu nu-
tu wun fufu fun quImsu chuncu quImsu
(33) quIu gofI pItu.
EXODO37
ios puj tuntu c/uru ru nun mesu
(xo. S7.10)
149

Q
37.29 Exo. 30.2238.
R
38.8 Exo. 30.18.
Insinsu rupachicuna
a!tarta rurashan
(xo. S0.15)
25
BezuIeeI fufu fun juc uItuftu ucucIu
guefu pItu InsIn sutu chuy cho fupu chI-
nun puj. Chuytu fufu fun chus cun Idun
IwuItu. Cudu Idun cuycu fun chuscu
chuncu pIch gun (45) sent me tfu. Chuy
IwuI-IIu cuycu fun unchuy nIn Iufguy-
nIn pIs. AItuy nInnu cufun Isgun chuncu
(90) sent me tfu. AItufpu wugfun cu nu-
pIs quIquIn uItuf wungu chuy psu IIumI
cufun.
2
Int funtu gofI wun chup yu-
fun. Wugfun cu nu tu pIs gofI wun chup-
yu fun. WIfpun pu pIs Intfu cuntupu
tumu fej chufu pu fun gofI pItu juc fIb tI-
tuno.
27
Chuy chufu shun chuquIn punu
chufu pu fun gofI pItu fufu shun ufguy-
IIu cu nutu, cudu Idun mun Ishcuytu-
cumu. Chuy ufguy IIu tugu chufu fun
chuypu guefutu jutIf cuf uItuftu wIntu-
nun puj.
28
WIntu nun puj cuj guefu tu-
pIs fufu fun ucucIu guefu pItu. NIfcuf
jununpu chup yu fun gofI wun.
A!!i asyaj astita rurashan
(xo. S0.22SS)
29
Chuy n pIs BezuIeeI fufu fun uIII
usyuj ustItu ucfuf wIu p nuntu.
Chuyno fufu fun uIII usyuj InsIn su tu pIs.
Chuy tugu fufu fun peff mItu fufuj cunu
fufu shunno.
Q
Runsipita a!tarta rurashan
(xo. 27.1S)
38

1
BezuIeeIgu uywutu pIsh-
tuf cuf fupu chI cunu uItuftu
fufu fun chuscu Isqu nu yojtu, ucucIu
guefu pItu. Cudu Idunpu Iufguy nIn
cufun Ishcuy metfu Ishcuy chuncu
pIchu (25) sent me tfun. AItuy nIn
cufun juc metfu Ishcuy chuncu pIchgu
(25) sent me tfun.
2
Chus cun Isqu nun-
cho wugfu tuno fufu fun. Chuy cunu
cufun IIug IIuypu fufu shu quIquIn
uItuf wungu chuy psu IIu. NIfcuf Intfu
jununpu funsI wun chup yu fun.
3
Uchpu
jofgu cunu muncun cu nu tu pIs, pIun cu-
nu tu pIs, tusun nIn cu nu tu pIs, fInchIn-
cu nu tu pIs, wIchIn cu nu tu pIs fufu fun.
Chuy cu nugu IIupun pIs cufun funsI pItu
jundIypu fufu shu IIu.
4
Chuyno fjus-
nIn cu nu tu pIs mIIu tuno funsI pItu
fufu fun. NIfcuf fjus tugu chufu fun
uItufpu fufIn cho putuc cuycuj mun.
Chuy n pumI chuy fjusgu qudu-
fun uItufpu puIIun nIn cho.
5
RunsI pItu
chuscu ufguy IIu cu nu tu pIs jundIypu
fufu fun. NIfcuf chuy ufguy IIu cu-
nutu chus cun Isqu nu mun chufu fun
chuy ufguy IIu cu nupu guefutu psuf-
cu chIf wIntu nun puj.
AItuftu wIntu-
nun guefu cu nu tugu ucucIu guefu pItu
fufu fun. Chuy fufu shun tugu Int funtu
funsI wun chup yu fun.
7
Chuy Ishcun-
Idun cho cuycuj ufguyIIupu uchcunpu
jutI fun chuy pItu wIntu nun puj. Chuy
uItuf tugu tubIu pItu fufu fun uIuyfI
uchcu IIutu.
Runsipita pay!ata rurashan
8
Chuy pItu BezuIeeIgu fufu fun juc
puyIutu funsI pItu IIupun jumu nun tIntu.
Chuytu fufu fun toIdu puncu cho ufoj
wufmI cu nupu esp jun cu nu pItu.
R
EXODO37 , 38
Insinsu rupu c/i cunu ultur (xo. S7.25)
150
To!dupa guenchanta rurashan
(xo. 27.919)
9
BezuIeeIgu ToIdupu suwun nIn puj
tIutu fufu chI fun. NIfcofgu Intfu
cuntun punu fnu Inu tIu wun guen-
chu chI fun. Suf cuj-Idunpu Iufguy-
nIn cufun chuscu chuncu pIchgu (45)
metfun.
10~11
Nofte cuj-Idun pu pIs
Iufguy nIn cufun chuscu chuncu pIchgu
(45) metfun. Chuy cu nupgu cudu
Idun puj fufu fun Ishcuy chuncu (20)
tushu cu nutu. Chuy tushu cu nupu jumu-
nun cu nutu cudu Idun puj funsI pItu
fufu fun Ishcuy chun cutu (20). AushIn-
cu nu tu pIs, ufguy IIun cu nu tu pIs gueIIuy-
pItu fufu fun.
12
IntI yugu nun cuj-Ipu unchuy nIn
cufun Ishcuy chuncu Ishcuy metfu
medyun (22.5). Chuy pu pIs fnu Inu
tIu wun guen chu fun. Chuy puj fufu fun
chuncu tushu cu nutu chuncu jumu-
nun cu nu tu wun. Chuy tushu cu nupu
uushIn cu nutu, ufguy IIun cu nu tu pIs
gueIIuy pItu fufu fun.
13
IntI yugu mu-
nun cuj-Ipu fIcu fuy cuj puncun pu pIs
unchuy nIn cufun Ishcuy chuncu Ishcuy
metfu medyun (22.5).
14
Puncu pItu
jucuj-Idun mun cufun gunchIs metfu.
Chuy p pIs fufu fun quImsu tushu-
cu nutu quImsu jumu nun cu nu tu wun.
15
Puncu pItu jucuj-Idun mun pIs chufu-
fun gunchIs metfu tIutu. Chuy tIutu
chufu f nun puj fufu fun quImsu tushu cu-
nutu cudu-nuntu jumu nun cu nu tu wun.
1
Guen chun puj cuj tIu cu nu tugu uwufun
fnu Inu pI tumI.
17
Intfu cuntunpu
tumu fI fuj tushu cu nupu jumu nun cu nu-
tugu funsI pItu fufu fun. Tushupu uushIn-
cu nutu ufguy IIun cu nu tu pIs gueIIuy pItu
fufu fun. Tushupu puntuntu chupu f-
nun p pIs gueIIuy pItu fufu fun. Suwunpu
IIupun tushun cu nupu ufguy IIun cu nu tu-
pIs gueIIuy pItu fufu fun.
18
QuIquIn puncu yuycunu cujpunu
unchuy nIn cufun Isgun metfu. Chuy-
puj uwufun cuupu shu fnu Inu jIu pItu,
tII shu pItu. Chuy tugu cuyuy IIu puj
bufdu fun. Chuy tIupu uItuy nIntu
fufu fun Ishcuy metfu Ishcuy chuncu
pIchgu (2.25) sent me tfuntu. WuquIn
guen chupu uItuy nIn tuno fufu fun.
19
Chuy puncupgu fufu fun chuscu
tushu cu nutu funsI pItu jumu nun cu nu-
tu wun.
EXODO38
O[ren Ju cu nutu rupu c/i nun puj runsi ultur (xo. SS.17)
151

S
38.2 Mut. 17.24.
T
38.25~2 Exo. 30.1116.
Chuy tushu cu nupu uushIn cu nutu
ufguy IIun cu nutu gueIIuy pItu fufu fun.
Tushupu puntuntu chupu nun p pIs
gueIIuy pItu fufu fun.
20
ToIdu tunI nuntu
chufI fuj Ist gu cu nu tu pIs, ToIdupu
suwun nInpu guen chuntu chufI fuj Ist-
gu cu nu tu pIs funsI IIu pItu fufu fun.
To!duta imapita rurashanpis
21
MoIses nIshun n IIumI cfu
Aufonpu wumfun Itumufgu cfu-
cu nutu yunu puj Iev funu cu nu wun
upun tu chI fun ToIdutu Imuwun pIs fufu-
chI shun cu nutu. Chuy ToIdugu cufun
bubuI chufu f nunmI.
22
Jud tfbu pItu
cuj Hufpu wumfun UfIpu wumfun
BezuIeeIgu IIupun tumI fufu fun T
D MoIsestu nIshun n IIu.
23
BezuIeeI-
tugu fuf shI fun AhIsumucpu wumfun
AhoIIub. Puy cufun Dun tfbu pItu.
Chuy n pIs AhoIIub cufun fyffutu
tucuy yuchuj. PuymI yuchu fun tucuy-
nIfujtu uwuytu, tucuy-nIfuj cu nutu
bufduy tu pIs. IIupun custu tIu cu nu-
cho, muf du cho, uuf fu cho, pucu cho,
Inu tIu ch pIs bufduytu yuchu fun.
24
ToIdutu, ToIdu cho cunun puj cuj
csu cu nutu fufu nun puj gofI cufun
funu cunu offendu chufu shunmI. Runu-
cunu offendu chufu shun gofI IIupungu
cufun Isgun puchuc sojtu chuncu
pIch gun (965) quIu quImsu chuncu
(30) gf mun wun. Chuy cu nutu psu fun
ToIdu cho cuj psu cu nu wun.
25
SInsu coj cumun cu nu pItu shun-
tu shun gueIIuygu psup tIn Iusu fun
quImsu wufungu quImsu puchuc
chuncu Isgun (3,319) quIu pIchgu
puchuc Ishcuy chuncu pIch gun (525)
gf mun wun. Chuy cu nu tugu psu-
fun ToIdu cho psu cunu cujwun.
2
Ishcuy chuncu (20) wutu yoj pItu
junu mun cujIIu funu cunu sInsu cu-
fun. Puycu numI cufun sojtu puchuc
quImsu wufungu pIchgu puchuc
pIchgu chun cun (603,550) funu cunu.
Chuy funu cu numI cudu-nun pgu-
fun pIchgu gfmu medyun gueIIuytu.
S

ToIdu cho cuj psu cu nu wun psuypu
chufu fun.
T

27
Chuy shun tu shun
gueIIuymI quImsu wufungu quImsu
puchuc (3,300) quIu cufun. Chuy
gueIIuy wunmI TIncunu ToIdupu
mufcun cu nupu jumu nun cu nutu, fufI-
cho cuj tIutu chufu fuj tushu cu nupu
jumu nun cu nu tu pIs fufu fun. Puchuc-
tumI (100) chuy jumu nun cu nutu jundI-
fun. ChuymI cudu jumu nutu jundI fun
quImsu chuncu quImsu (33) quIu
gueIIuy pItu.
28
WuquIn cuj gueIIuy
shun tu shun wun fufu fun tushu cu nupu
uushIn cu nutu, ufguy IIun cu nu tu pIs.
Tushu cu nupu puntun tu pIs chupu fun
chuy gueIIuy IIu wun.
29
Tuytu DIos puj upushungu funsI-
pIs ushujpgu cufun Ishcuy wufungu
quImsu puchuc quImsu chuncu sojtu
quIu medyun (2,336.5).
30
Chuy funsI-
pI tumI fufu fun TIncunu ToIdutu fufu-
shunpu puncun yuycu fI nu cho tushu
IchI fuj cu nupu jumu nuntu. Chuyno
uItuftu, uchpu shIc wu nun puj uchcu-
yoj tu pIs chuy funsI pI tumI fufu fun.
RunsI IIu pI tumI fufu fun uItufpu IIupun
csun cu nu tu pIs.
31
ToIdupu Intfu
cuntunpu guen chu fuy cuj cho cuycuj
tushu cu nupu jumu nun cu nutu, Ist gun-
cu nu tu pIs funsI IIu pItu fufu fun. Chuyno
guen chuno cuycuj mun yuycu fI nu cho
cuycuj tushu cu nupu jumu nun cu nu tu pIs
funsI IIu pItu fufu fun.
Cracuna jaticunanpaj
cajta rurashan
(xo. 2S.14S)
39

1
RIspI tdu ToIdu mun yuycu-
nun puj cuj fputu cfu jutI-
cu nunpgu shuynI fufu fun. Chuytu
fufu fun mufdu tIu pItu, uuf fu pItu,
pucu pItu. Chuy n IIumI Aufn fIspI tdu
fputu jutI cu nun p pIs fufu fun. MoIsestu
T D nIshun n IIumI fufu fun.
EXODO38 , 39
152
2
BezuIeeIgu efodtu fufu fun gofI wun,
tIu wun, muf du mun, uuf fu mun,
pucu mun tII shu tIu wun.
3
GofI tugu
tucuypu IIup shu chu fun. NIfcuf chuytu
cuchu fun jIu tu n IIu. Chuy jIuno
gofI wunnu bufdu fun cuupu shu jIu pItu
uwushun Inu tIu mun, muf du mun,
uuf fu mun, pucu mun tII shu tIu-
mun.
4
Efod tugu fufu fun Ishcuy tIutu.
Ishcun-I puntun cho fufu fun umfunpu
psu chIf chuy cu nu pItu wutu nun puj.
5
Efodtu cheg IIunpu wutu cu nun pnu
wuch cuntu fufu fun gofI wun, cuupu-
shu jIu pItu fufu shu fnu Inu tIu wun,
tII shu tIu wun. Efod wungu chuy
psu IIumI cufun. Chuy tugu fufu fun
MoIsestu T D nIshun n IIumI.
AchIc yuy cu chuy cuj nIce fumI-

cu nutu chufu fun efodpu junun mun
gofI pItu cuI chI cu nutu fufu shun mun.
Chuy chufu shun fumI cunu junun-
mun numI sIIutu fufujno IsquIf bI fun
IsfueI tfbu cu nupu jutIntu.
7
BezuIeeIgu
chuy cu nutu chufu pu fun efod wutun
umfunpu psu f nun cujmun. Chuufu
chuy cu nugu cuycu fun IsfueI tfbu cu-
nutu Tuytu DIos yufp nun pmI. Chuy-
tugu fufu fun MoIsestu T D
nIshun n IIumI.
8
Cfu pchun mun chufu cuf wutu-
cu nun pecto fuI tu pIs fufu fun efodtu
fufu shun n IIu gofI wun, cuupu shu
jIu pItu fufu shu fnu Inu tIu wun,
tII shu tIu pItu. Chuy cu nu tugu cuyuy-
IIu puj bufdu shutu fufu fun.
9
Pecto fuItu
dobIu fun boIsuno chuscu Isqu nu yojtu,
cuuftu Iufgun, cuuftu unchu yojtu.
10
Junun mun Iugu fun cuyuy IIu puj
fumI cu nutu chuscu fIutu. RImIf cuj
fIucho cuycu fun cuyno jutI yoj fumI-
cunu: sfdIcu, topu cIo, cufbun cIo.
11
Uf'gun fIucho cuycu fun: esme fuIdu,
zufIfo, dIumunte.
12
Mus uf'gun fIucho
cuycu fun: jucInto, gutu, umutIstu.
13
Ushu nun cuj fIucho cuycu fun:
BefIIo, nIce, juspe. Chuy fumI cu nugu
IIupun pIs cuycu fun gofI pItu uwuy puno
fufu shu cho cuI chI shu.
14
Chuy fumI-
cu nu chgu cuycu fun IsfueIpu chuncu
Ishcuy wumfun cu nupu jutIn cu numI.
Cudu nunpu jutIn cunu cuycu fun juc
fumIcho-cumu sIIu cho IsquIf bI fuy-
cujno IsquIf bI shu.
15
Pecto fuI puj cufduntu fufu fun
gofI pItu pIII tuypu.
1
Chuy pecto fuI cho
fufu fun gofI pItu Ishcuy ufguyIIu-muII-
wu cu nutu. Chuyno gofI pItu cuI chI-
cu nu tu pIs fufu chI fun. Chuy cu nu tugu
chufu pu fun pecto fuIpu junu cuj Ishcun-
I puntun cu nu mun.
17
Ishcun gofI
cufdun tunu chufI chI fun pecto fuIpu
Ishcun-I Isqu nun cho ufguy IIu cuycuj-
mun.
18
Chuy cufdun cu nupu jucuj
puntun cu nu tunu chufI chI fun efodpu
umfun cho Iugu fuy cuj cuI chI cu nu-
mun.
19
Yupuy gofI pItu fufu fun Ishcuy
ufguyIIu-muII wutu. NIfcuf chuy cu nutu
chufu fun pecto fuIpu ufu cuj Ishcun-I
puntun fufIn mun.
20
Yupuy gofI pItu
fufu fun Ishcuy ufguyIIu-muII wutu.
NIfcuf chufu fun efodpu Ishcun-I
cuntun mun, wuchcu uywu nun uupun-
mun.
21
Pecto fuI cho Ishcuy ufguy IIu-
cunu cuycuj pItu uuffu cufdun wun
wutu fun efod cho Ishcuy ufguy IIu cunu
cuycuj mun. Chuy n pumI pecto fuIgu
efod pItu munu cuyu cu fun chu. IIupun-
tu pIs fufu fun MoIsestu T D
nIshun n IIumI.
22
Efodpu fufIn mun jutI cu nun sot-
nutu mufdu tIu pItu fufu fun.
23
Chuu-
pIn cho umun yuycu nun puj uchcu yoj
cufun. Chuy uchcu sInchI cunun puj
uwuypu uwushu cufun fIb tI tuno
munu fuchI nun puj.
24
Sot nupu chuquI
puntun munnu Int fupu tumu fej chufu-
fun wuII wutu, uuffu jIu pItu, mufdu
jIu pItu, pucu jIu pItu, cuupu shu fnu
Inu jIu pI tu pIs fufuf cuf.
25
Chuyno
gofI pItu fufu fun tucshu cumpu nI IIu-
cu nu tu pIs. Chuy cumpu nI IIu cu nu tugu
sot nu mun chufu fun Intfu chuquI
puntun tumu fejpu wuII wu cu nu tu wun
EXODO39
153
tucu chIypu.
2
Chuufu sot nu chgu
Intfu chuquI cuntunpu tumu fej
cuycu fun juc wuIIwu, juc gofI cumpu-
nI IIu, juc wuIIwu juc gofI cumpu nI IIu.
Chuytu fufu fun ToIdu mun ufoj yuycuf
cfu jutI cu nun pmI, MoIsestu T
D nIshun n IIu.
27
Aufon puj wumfun cu nu p pIs fufu-
fun psuypu Iufgu fputu fnu Inu
tIu pItu.
28
Chuyno fufu fun shucuII pIn-
tu pIs, uduf nun cu nu tu pIs fnu Inu pItu.
RufI ujfun tu pIs cuupu shu fnu Inu-
pItu fufu fun.
29
Iubuf wuch cun tu pIs
uwufun Inu jIu cuupu shu pItu, muf-
du pItu, uuf fu pItu, pucu pItu. Awuf-
cuf wuch cu mungu cuyuy IIu p cu nutu
bufdu fun. Chuytu fufu fun fufu chI nun-
puj MoIsestu T D nIshun n IIu.
30
VInchu tuno gofI pItu Iju IIutu
fufu chI fun. Chuy mun IsquIf bI fun
sIIu cho IsquIf bejno. Chuy cho nIycu-
fun T D nIf.
31
Chuy mun mufdu tIu pItu wutuntu
chufu pu fun shucuII pIn jununpu wutu-
nun puj. Chuytu fufu fun fufu chI nun puj
MoIsestu T D nIshun n IIu.
Tincuna To!duta
rurayta ushashan
(xo. S5.1019)
32
TIncunu ToIdutu fufuytu ushu-
funnu. IsfueI cu nugu IIupun tu pIs fufu-
fun T D MoIsestu nIshun n IIu.
33
MoIses mun IIupun fufu shun cu nutu
upumu fun, TIncunu ToIdu puj cujtu,
TIncunu ToIdupu IIupun Imun cu nu-
tu pIs: uushIn cu nutu, mufcun cu nutu,
quIn fuypu chucu fuj guefu cu nutu,
tushun cu nutu, tushu cunu jumu nun-
cu nutu,
34
TIncu nutu gutu nun puj cuj
mus uIII gufu chu cu nu pItu fufu shun-
cu nutu, ToIdu cho puIIun pItu fuquIf
DIos wun contf tutu fufuf IsquIf bI shun
chufu fuy cuj bubuItu chupu f nun puj
fufu shun cu nutu,
35
DIos wun contf-
tutu fufu shuntu chufu nun puj fufu shun
bubuItu, chuy bubuIpu chupu nuntu,
wIntu nun puj guefuntu,
3
msutu,
chuy cho IIupun Imun cu nu tu pIs, Tuytu
DIos puj tuntu fufu shun tu pIs,
37
gofI pItu
fufu shun cundI I futu, Iumpu fIn nIn cu-
nutu, cundI I fupu IIupun csun cu nutu,
uchquI futu nun puj ustI tu pIs,
38
InsIn-
sutu fupu chIf gosh tu chInu uItuftu,
ucfuf wIu pnu uIII usyuj ustItu, uIII
usyuj InsIn sutu, TIncunu ToIdu mun
yuycu nutu chupu fuj tIutu,
39
funsI pItu
fufu shun uItuftu, uchpu shIc wu nun puj
funsI pItu uchcu yoj nIn cu nutu, wIntu-
cu nuntu, Imun cu nu tu pIs, funsI pItu
puyIutu jumu nun tIntu,
40
fIspI tunu
toIdupu Intfu cuntun tumu fejpu
guen chuno chupu f nun puj uwushuntu,
tIu cu nutu, tushun cu nutu, tushu cu-
nupu jumu nun cu nutu, guen chu mun
yuycu nutu chupu fuj tIutu, TIncunu
ToIdupu IIupun csun cu nutu,
41
uwuypu
uwushu fputu mus fIspI tdu cujcho
DIostu fIspI tuf cfu jutI cu nun puj cujtu.
Chuyno upumu fun cfu Aufon puj
fIspI tdu fputu, Aufonpu wumfun-
cunu cfu cuf jutI cu nun puj fpu cu nu-
tu pIs.
42
IsfueI cu nugu IIupun tu pIs fufu-
fun T D MoIsestu nIshun n-
IIu.
43
IIupun fufu shun cu nutu MoIses
fIcup tIn cufun T D nIshun n-
IIu. ChuymI MoIsesgu puycu nutu bIndI-
syuntu gofun.
Tincuna To!duta ichichishan
40

1
MoIsestu T D nIfun:
2
Mushoj wutu mun guIIu fej
quIIIu fImIf junuj cho TIncunu ToIdutu
IchI chIf cumu c chIn quI.
3
Chuy ToIdu
fufI mun chufun quI IsquIf bI chI sh
chufu fuy cuj bubuI tu pIs. NIfcuf tIutu
wuguIn quI bubuItu chupu nun puj.
4
Msutu yuycuf cu chIf sumuj cumu c-
chIn quI. CundI I fu tu pIs yuycuf cu chIf
tbun cu nutu cumu fIf cuf uchquItu
sIndIn quI.
5
InsIn su wun suumu chI-
nuy quI puj gofI uItuf tu pIs chufun-
quI Contftu BubuItu chupu fuj tIu
uupun mun. ToIdu mun yuycu nutu
chupu nun p pIs tIutu chufun quI.
EXODO39 , 40
154
NIfcuf uywu cu nutu pIsh tuf fupu-

chInu uItuf tu pIs ToIdu mun yuycunu
uupunmun-nIfuj chufun quI.
7
Chuy-
pItu chufun quI funsI puyIutu, uItuf-
pItu TIncunu ToIdu mun uywuj puIIun
chuu pI mun. NIfcuf chuy puyIu mungu
juntutu yucutu wIun quI.
8
Chuy cu nutu
cumu c chIytu ushuy cofgu ToIdupu
uupunpu guen chuno cunun puj
Intfu tumu fej IchI chIn quI. Chuy mun
yuycunu puncu tu pIs chupun quI.
9
IIupuntu cumu cuf cu chefgu ucfuf
wIu pnu ustItu wIu pun quI ToIdu-
mun, chuy cho cuycuj csu cu nu mun pIs.
Chuy nmI gumgu fufun quI puj shuynI
nogu pnu cunun puj. Chuufu chuy cu-
nugu cungu fIspI t dunu.
10
Chuy n pIs
ustItu wIu pun quI uywu cu nutu fupu-
chInu uItuftu, chuy cho cuycuj cu nu tu-
pIs. Chuyno fufup tI quI numI shuynI
nogu puj cungu. Chuufu chuygu cungu
fIspI t dunu.
11
PuyIu mun pIs jumu cu-
nun tIn mun fIspI tdu ustItu wIu-
pun quI. Chuy n pumI fIspI tdu cuf
nogu pnu cungu.
12
NIfcuf Aufontu wumfun cu nu-
tu wun pushuy TIncunu ToIdu puncu
uupun mun. Chuy cho puycu nutu
bun quI Iubu tuf yu cho cuycuj yucu-
wun.
13
Buf cuf Aufontu jutI pun quI
fIspI tdu fputu. NIfcufnu umun mun
ustItu wIu pun quI shuynI nogu pnu
cunun puj. Chuu fugu nogutu sIfbI muj
cfnu cuycungu.
14
Aufonpu wumfun-
cu nu tu pIs chuyno guyuf cuf jutI pun quI
sot nun cu nutu.
15
NIfcofgu pup nIntu
umun mun wIu pu shuy quIno ustItu
wIu pun quI. Chuu fugu puycu nu pIs
cungu nogutu sIfbI muj cf cu nunu.
Chuy ustItu wIu pu shuy quI wungu
puycunu custu cfu cuynIn Imuy cu mu-
pIs munu ushuy punu cungu.
1
Chuufu MoIsesgu IIupun tu pIs fufu-
fun T D nIshun n IIu.
17
EgIp-
tu pItu IIoj shI shun Ishcuy wutu mun
guIIuy coj fImIf junuj cho cumu c chIf
IchI chI fun ToIdutu guen chuno cuycuj-
nIn cu nu tu wun.
18
MoIses IIupuntu
cumu c chIsh pun ToIdutu IchI chI fun.
Mufcu cunu jumu nun puj chufu pu fun
jumu nun cu nutu. Chuy jumu nu cu-
nu mun mufcu cu nutu IchI chIsh pun
chucu fuj guefu cu nutu chufu chI fun.
Tushu cu nu tu pIs IchI chI fun.
19
ToIdu puj
IchI chI shun tushu cu nupu junun mun-
junun mun gutu fun toIdunu cunun-
puj. IIupun tu pIs fufu fun T D
MoIsestu nIshun n IIu.
20
NIfcofgu contf tutu fufuf IsquIf bI-
shun tu pIs bubuI mun chufu fun. BubuItu
wIntu nun guefun cu nu tu pIs ufguy-
IIun cu nupu psuf cu chI fun. Chuy n-
pIs bubuI tugu chupu nun wun chupuf-
cu fun.
21
IIupuntu cumu cuf cu chIf
upufun ToIdupu mus fufIn cuj cuchu-
mun. NIfcuf bubuI shuynI cunun puj
uupunpu tIutu wuguI fun. Chuy cu-
nutu IIupun tu pIs fufu fun T D
MoIsestu nIshun n IIu.
22
Chuy pItu msu tu pIs chufu fun
TIncunu ToIdu cho juwu cuj cuuf tu-
mun nofte cuj-Imun.
23
Msu junun-
mun tuntu tu pIs cumu c chI fun T
D uupun cho cunun puj. IIupun-
tu pIs fufu fun MoIsestu T D
nIshun n IIu.
24
CundI I fu tu pIs chufu fun msupu
uupun mun. Chuufu chuygu cuycu fun
cuuf tupu suf cuj-Idun chnu.
25
NIfcuf
Iumpu fIn cu nu tu pIs sIndI fun T
D uupun cho. IIupuntu fufu fun
T D nIshun n IIu.
2
GofI pItu fufu shun uItuftu chufu fun
TIncunu ToIdu cho tIu chupu fuy cu shun
uupun mun.
27
NIfcofgu T D
nIshun n IIu fupu chIsh pun gosh tu chI-
fun uIII usyuj InsIn sutu.
28
Chuy pItu
wuguI fun ToIdu mun yuycu nutu chupu-
nun puj uwushun tIutu.
29
NIfcuf uywutu pIsh tuf cuf fupu-
chInu uItuftu chufu fun TIncunu ToIdu
puncupu cuy Idun mun. Chuy pI tugu
fupu chInu sucfIfIsyucunutu chuy
uItuf cho fupu chI fun, chuquI mIcuy
offen du cu nu tu pIs. IIupun tu pIs fufu fun
MoIsestu T D nIshun n IIumI.
EXODO40
155

U
40.34 1Rey. 8.1011; Isu. 6.4; Eze. 43.45; Apoc. 15.8.
V
40.34~38 Exo. 13.2122.
30
Chuy pItu puyIutu chufu fun uItuf-
wun TIncunu ToIdu cuycu shun puIIun
chuu pIn mun. NIfcuf chuy Iubu tuf yu-
mungu yucutu wIu fun chuy yucu wun
muyIIu cu nun puj.
31
Chuy pI tunu MoIses,
Aufn, Aufonpu wumfun cu nu pIs
muquIntu chuquIntu chuy yucu wun
muyIIu coj.
32
Puycu nugu muyIIu coj
TIncu nu mun yuycuf, chuyno uItuf
cujmun uywuf pIs. T D nIshun-
n IIumI fufuj.
33
Chuy cu nutu IIupuntu cumu cuy cu-
chIf MoIsesgu ToIdu uupunpu IchI-
chI fun guen chuno cunun puj Intfu
tumu fejpu. NIfcofgu tIutu wuguI fun
puncu yuycu nu mun.
Tincuna To!dupa
janancho pucutay cashan
(Nm. 9.152S)
MoIses IIupuntu cumu c chIytu
ushuy cup tIn
34
TIncunu ToIdu
jununpu pucu tuy chupu cuf cu fun.
Chuufu T D uchIc yuy nIn
U

juntu cuf cu fun mus f Iyupu fIspI tdu
cujcho.
35
MoIsesgu TIncunu ToIdu-
mun yuycuytu munu puydI fun chu
pucu tuy puu cuy cu shu cuptIn,
T D munuy nIn pIs chuy-
cho juntu fIcu cup tIn.
3
Pucu tuy chuy ToIdu pItu jogu-
fI cup tIn fuj IsfueI cu nu pIs uywuy-
cu shunpu uywuj.
37
Pucu tuy munu
jogu fI cup tengu puycu nu pIs munumI
uywuj chu. Chuypu fuquengu jInu-
IIun chmI goyuj pucu tuy jogu fI-
c nun yuj.
38
Junuj pumI TIncunu
ToIdu junun cho pucu tuy cuycuj.
Chucuy pu numI TIncunu ToIdu
junun cho nInu futuy cuj. IIupun
IsfueI cunu fIcuymI pucu tuy pIs
nInu pIs cufun. Chuy n IIumI cufun
IsfueI funu cunu chun yujpu pufI-
shun cu mugu.
V

EXODO40
156
Rupachina sacrifisyupaj
Tayta Dios wi!!apashan
1

1
T D TIncu nun ToIdu-
pItu guyuy cuf MoIsestu cuyno
nIfun:
2
pun quI. Muygun pIs offen dutu nogu
T D upumofgu upumu chun
wcutu cufpIs, uyshutu cufpIs.
3
Rupu chInu sucfIfIsyupuj wcun-
cu nu pItu upumofgu snu tfutu
upumongu. TIncunu ToIdu puncu
pumpu mun upuy cuf uup cho pIsh-
tungu. Chuy n pumI nogu T
D shon g pno cungu.
4
Chuy ch-
numI upumoj funu uywupu umun-
mun muquIntu chufungu chuy funupu
juchun cunu pefdu nu shu cunun puj.
5
NIfcuf numI nogu T D
uup cho chuy tfutu pIsh tungu.
Aufonpu wumfun cfu cu nunu tfupu
yuwuf nIntu upungu TIncunu ToIdu-
mun yuycu nu cho cuycuj uItuf mun.
Chuy chnu uItufpu cuntun cu nutu chuy
Levtico
Imunpufuj juchusupu funugu chuyunmun Sunto Tuytu DIospu uupunmun?
Imunputuj Tuytu DIosgu tIyunmun juchutu fufuj funucunu tIyushuncho?
Imataj caycan cay !ibru cho? Iev tIco nInungu cuycun Iutn fImuy cho Iev funu cu nupu
IIbfun nIshun pI tumI. Cuy IIbfu chgu cuycun Exodo IIbfu pItu sguej wIIIu pu IIumI. Tuytu
DIosgu fIyupu munuy nIn wunmI ucfu shun funu cunu uywuy cuf ucuy cujtu EgIp tu pItu jofgu-
fun. NIfcuf SInu jIfcu mun pushu fun. Chuy ch numI Tuytu DIosgu uunI fun IsfueI cunu shuynI
ucfu cu shun funu cunu cunun puj, wuquIn nusyun funu cu nutu fIcu shun pItu mus uIII fIcu nun puj.
SInu puntu chuquIn ch numI IsfueI cu nu tugu juc wutu Intfu goy chI fun Imuno goy nun p pIs
yuchu chIsh pun. Chuy pI tu fmI Cunun jutI yoj puftItu chufI coj uywu nun cufun. EgIp tu pItu IIoj-
shej IsfueI cu nugu jucpu munuy nIn cho uywuy cuf sIfbIy IIu tumI yuchu cu shu cuycu fun. Chuufu
chuy funu cu nu tumI Tuytu DIosgu yuchu chI fun ucfu shun funu cu nunu cushuntu tuntI yu chIsh-
pun. Chuufu puycu nugu uIII goy nun puj Ishcuytu yuchu cu fun: Tuytu DIostu fIspI tuytu y funu-
musIn wun uIII fIcu nu cuytu.
Cuy IIbfu cho fImIf cuj puftIgu cuycun tucuy offen du cu nutu Imuno chufu nun p pIs, sucfIfIsyu
uywu cu nutu Imuno fufu nun p pIs, cfu cu nupu fpun Imuno cunun p pIs y Imutu puycunu fufu-
nun p pIs (116). Chuy pItu cujch numI wIIIu cuy cun Tuytu DIos munu shunno funu-musIn wun
cuyuy-munuy puj cuwu nun puj (1727). ChuymI puycu nugu Tuytu DIos ucfu shun funu cunu cuf
goyungu funu-musIntu cuyush pun (19.18).

Tuytu iostu sirbej cbru (Lev. 1)
157
yuwuf wun chuj chongu.
NIfcuf fupu-
chInu sucfIfIsyupuj uywutu upumoj
funumI uywupu gufuntu jofgu fIy cuf
uychutu pedsu-pedsu cuchongu.
7
Chuy pI tugu cfu cu nu numI uItuf cho
nInutu futuf cu chIf yuntutu shun-
cungu.
8
Chuy junun mun numI cuchu-
shun uychu cu nutu, umuntu, puchu
wIfun tu pIs chufungu.
9
Rupu chInu
sucfIfIsyupuj uywutu upumgu pIsh tu-
shun uywupu puchun tu wun mucshun-
cu nutu muyIIungu. Chuy tu pIs cfu-
cunu uItuf cho IIupuntu fupu chengu.
Rupu chI shunpu jmuy nIn nogu T
D shon g p nmI cungu.
10
Rupu chInu sucfIfIsyupuj uyshutu
cuf u cubfutu cuf upumofgu snu ofgu
cujtu upumongu.
11
Chuy uywu tugu
uup cho pIsh tungu uItufpu nofte
cuj wujtun cho. Aufonpu wumfun
cfu cu nunu uywupu yuwuf nIn-
wun chuj chongu uItufpu cuntun-
cu nutu.
12
NIfcofgu chuy uywutu
upumoj funu uychutu pedsu-pedsu
cuchongu. Chuy cuchu shun uychutu,
umuntu, puchu wIfun cu nutu cfu-
cu nunu uItuf cho nInu futuy cuj mun
chufungu.
13
Chuy pI tunu fupu chInu
sucfIfIsyupuj uywutu upumoj funugu
uywupu puchun tu wun mucshun cu-
nutu muyIIungu. Chuy fupu chI shunpu
jmuy nIn nogu T D shon-
g p nmI cungu.
14
Rupu chInu sucfIfIsyupuj bItu
nogu puj upumofgu puIu mutu cuf u
pushupu wumputu cufpIs upumongu.
15
Cfu numI uItuf mun upuy cuf chuy
bIpu cuncuntu fuchI fengu. Yuwuf-
nIntu uItufpu uupun mun ushuj puj
jutuf cu chIf cuef pun tunu fupu chengu.
1
bItu upumoj funugu munu fuj fupu-
chIp tInmI bIpu ucshIn tu wun Imun-
cu nutu jofgu fIf uItufpu uupun cho
cuycuj uchpu mun jItu fengu.
17
NIfcufnu
Iun pItu chufIf cuf puIIunpu Ishcuy mun
gushu fengu. Ichungu umu ushujpgu
psu chen gu chu. NIfcuf uItuf cho fupu-
chengu. Rupu chI shunpu jmuy nInmI
nogu T D shon g pno
cungu.
Chaqui micuy ofrendata
2

1
PIpIs nogu T D-
chuquI mIcuy offen dutu
upumofgu upumongu uchu cuj
jufI nutu. Chuy jufI nu mun wIungu
ustItu. InsIn su tu pIs chufungu.
2
NIfcuf
upungu Aufonpu wumfun cfu cu nu-
mun. Puycu nunu muygun pIs ustI wun
tucu shu cuycuj jufI nutu juc uptuytu
uItuf mun upuy cuf InsIn sun tu wun fupu-
chengu. Chuyno fupu chI shungu cungu
offendu chufuj funutu yufp n pmI.
Chuy fupu chI shunpu jmuy nIn numI
nogu T D shon g pno
cungu.
3
Chuy fupu chI shun pItu puchoj
cujnumI fIyupu fIspI tdu cungu nogutu
gufu mu shun offendu cuptIn. ChuymI
chuy puchoj offen du cu nugu cungu
Aufon puj, Aufon pItu mIfuj cu nu puj.
4
ChuquI mIcuy cu nutu offen du puj
upumofgu uIIIn nIn cuj jufI nu pItu ustI-
wun musu fuf cuf Iebu d fuy nuj IIutu
upumun quI. Chuytu munu upumofgu
Iebu d fuy nuj IIup shu tuntutu fufuf cuf
ustI wun IIushI pu shutu upumun quI.
5
SuftIn cho uncuf cuf chuquI mIcuy
offen dutu upumofgu uIII cuj jufI nu pItu
fufu shu tuntutu upumun quI. Ichungu
Iebu d fuy nuj IIutu ustI wun chupun quI.
Chuy offen dutu uchcu mun puquI fIf

ustItu junun mun wIun quI. Chuygu
chuquI mIcuy offen dumI cuycun.
7
ChuquI mIcuytu muncu wun
uncuf cuf nogu puj offen dutu chufufgu
chufun quI uchu jufI nu wun fufu shutu,
ustI wun uncu shutu.
8
Chuy cu nutu
fufuf cofgu uup mun upumun quI.
NIfcuf cfutu entfe gun quI uItuf mun
upunun puj.
9
PuynumI upumu shuy quI
tuntutu IchIc IIutu uItuf mun upuy cuf
fupu chengu. Yufp n puj fupu chI-
shuy quIpu jmuy nInmI nogupgu
shon g pno cungu.
10
Puchoj cuj
offen dunu cungu Aufon puj, Aufon pItu
IEVITICO1 , 2
158

D
2.13 Muf. 9.49.
mIfuj cu nu puj. Chuy puchgu fIyupu
fIspI t dumI cungu nogutu gufu mu shun
offendu cuptIn.
11
Nogu T D chufu-
nun puj cuj chuquI mIcuy offen du-
cu nu mungu Iebu d futu umu tuIIu-
chen gu chu. Amu Imuy pIs nogu puj
fupu chen gu chu Iebu d fu tu pIs, ubjupu
mIsh quIn tu pIs.
12
Iebu d futu, ubjupu
mIsh quIntu nogu T D
chufufgu chufungu fImIf-puntu shun-
tuf fuquI shun chuquI mIcuy offen-
dun tu wun IwuI. Ichungu uItuf cho umu
fupu chen gu chu jmuy nIn Nogupu
shon g pno cunun puj.
13
Nogupgu offen dun cu nutu IIupun-
tu pIs cuchI yoj IIutu upumongu. Nogu-
puj offen du tugu IIupun tu pIs chufungu
cuchI yojtu.
D
CuchIgu Imuy pIs yufp-
chIn nogu wun contftu fufu shun tumI.
ChuymI Imu offen du mun pIs cuchItu
wIu pun quI.
14
RImIf puntu shun tuf fuquI shun
chuquI mIcuy offen du cu nutu nogu
T D upumofgu ugufIf uncu-
shutu upumongu.
15
Chuy chuquI mIcuy
offen dutu nogu puj chufufgu ustItu
wIu pungu. InsIn su tu pIs chufungu.
1
Cfu numI chuy offen du pItu wuII-
cu IIutu much cu tu wun ustItu, IIupun
InsIn su tu pIs fupu chengu offen dutu
upumoj funutu yufp n puj. Chuygu
nogu puj fupu chI shun chuquI mIcuy
offen dumI cungu.
A!!i goyaypita sacrifisyuta
3

1
AIII goyuy pItu sucfIfIsyutu
upumofgu chInu wcutu cufpIs
tfutu cufpIs snutu upumongu.
2
Apumoj funugu uywupu umun
junun mun muquIntu chufungu. NIfcuf
TIncunu ToIdu uupun cho pIsh tungu.
Cfu cu nunu uywupu yuwuf nIn-
wun chuj chongu uItufpu cuntun cu-
nutu.
3
NIfcuf numI uIII goyuy pItu
sucfIfIsyutu upumoj funugu fupu chI-
nun puj cfutu gongu uywupu puchu
wIfun cu nutu,
4
fufun cu nutu, mufu-
fupu uupun cho cuycuj fufu wIfun cu-
nutu, utInpu puntuntu fufun nIn tIntu.
5
Chuy cu nu tugu uItuf cho nInu fupuy cu-
shun junun mun cfu cunu fupu chengu.
Rupu chI shunpu jmuy nInmI nogupgu
shon g pno cungu.
AIII goyuy pItu sucfIfIsyupuj

uyshutu upumofgu upumongu chInutu
cufpIs ofgutu cufpIs snutu.
7
Uyshutu
upumofgu uup cho
8
muquIntu
chufungu uywupu umun junun mun.
NIfcuf TIncunu ToIdu uupun cho pIsh-
tungu. Cfu cu nunu uywupu yuwuf-
nIn wun chuj chongu uItufpu cuntun-
cu nutu.
9
AIII goyuy pItu sucfIfIsyupuj
upumu shun uywu pu tugu nogu puj
jofgongu wIfuntu, ushuj puj chupuntu,
puchu wIfun cu nutu,
10
Ishcun fufun-
cu nutu, mufu fupu uupun cho cuycuj
fufu wIfun cu nutu, utInpu puntuntu
fufun nIn tIntu. Rufuntu jofgoj n IIumI
utInpu uupun cho cuycuj wIfun cu-
nu tu pIs jofgongu.
11
Chuy cu nu tugu
cfu numI uItuf cho fupu chengu. Rupu-
chI shunnu nogupgu cungu sumuj uIII
mIcuy.
12
Offendu upumu shun cubfu
cuptengu uup cho pIsh tu nun fu
13
chuy cubfupu umun junun mun
muquIntu chufungu. NIfcuf pIsh tungu
TIncunu ToIdu uupun cho. Cfu cu-
nunu uywupu yuwuf nIn wun chuj-
chongu uItufpu cuntun cu nutu.
14
Chuy pI tu numI nogu puj cubfutu
upumgu jofgongu chuy uywupu
puchu wIfun cu nutu,
15
Ishcun fufun-
cu nutu, mufu fupu uupun cho cuycuj
fufun nIn tIntu. Rufuntu jofgoj n IIumI
utInpu uupun cho cuycuj wIfun cu nu-
tu pIs jofgongu.
1
Chuy cu nu tugu cfu-
numI uItuf cho fupu chengu. Cubfupu
wIfun cu nugu noguIIupmI cungu.
IEVITICO2 , 3
159
Rupu chI shunpu jmuy nIn pIs Nogupgu
shon g pno cungu.
17
Muycho tIyuf pIs gumcu nugu umu
mIcun quI chu wIfutu nI yuwuf tu pIs.
Chuy nIsh cu nugu Imuy cu mu pIs IuymI
cungu gumcu nu puj gumcu nu pItu mIfuj-
cu nu p pIs.
3uchapita sacrifisyuta garananpaj
4

1
Chuy pI tunu MoIsestu T
D nIfun:
2
IsfueI-musI quI cu nutu wIIIu pun quI.
PIpIs munu yufpu shu pItu Iuyntu munu
cumIIf IIutuntu fufuf cuyno fufungu:
3uchapita sacrifisyuta
cra garananpaj
3
Munduj cfu juchutu fufup-
tengu IIupun funumI juchu yoj fIcu-
congu. ChuymI munduj cfugu
juchu pItu sucfIfIsyutu snu tfu-
muII wutu upumongu nogu pefdu nu-
n puj.
4
TIncunu ToIdu uupun mun
upumongu. NIfcuf tfu-muII wupu
umun junun mun muquIntu chufuf cuf
uup cho pIsh tungu.
5
QuIquIn munduj
cfu numI tfu-muII wupu yuwuf nIntu
wuII cu IIutu chufIf cuf upungu TIncunu
ToIdu mun.
Chuy chmI dduntu

yuwuf mun jutIf cuf uup cho gunchIs
cutI tupsI pungu mus fIspI tdu cuuf-
tutu chupu fuj tIu cujmun.
7
InsIn sutu
suumu chI cunu uItuf TIncunu ToIdu
fufI cho cuycujpu wugfun cu nu tu pIs
chuy yuwuf wun pIchu pungu. Puchoj
yuwuf tunu jIchu fengu TIncunu ToIdu
puncu cho uywu cu nutu fupu chInu
uItuf cuycuj chuquIn mun.
8
NIfcuf
pIsh tu shun tfu-muII wu putu jofgongu
puchu wIfuntu,
9
Ishcun fufun cu-
nutu, mufu fupu uupun cho cuycuj
fufun nIn tIntu.
10
Chuytu fufungu
uIII goyuy pItu sucfIfIsyutu fupu chI-
nun puj wIfuntu jofgu shun n IIumI.
Chuy cu nu tumI uywu cu nutu fupu-
chInu uItuf cho cfu fupu chengu.
11
Tfu-muII wupu gufuntu, uychuntu,
umuntu, mucshun cu nutu, puchuntu,
ushush nIntu
12
tIyuf cuy cu shuy quI pItu
IImyu puftI mun upungu. Chuygu cungu
uchputu gotu cu nuy quI puj ucfu shuy-
quImI. IIupuntu upuf cuf uchpu gotu-
fuy cuj mun guycu fIf yuntutu gotuy cuf
fupu fu chengu.
Israe!cuna garashan
13
IIupun IsfueI cunu munu musyuy-
nInpu IIutuntu fufufgu juchu yojmI
fIcu congu.
14
IIutuntu fufu shuntu tuntI-
yu cu fefgu IIupun puj juc tfu-muII wutu
upungu. TIncunu ToIdu uupun mun
upuy cuf
15
muyuf cu nunu tfu-muII-
wupu umun junun mun muquIn cu nutu
chufungu uup cho. NIfcuf jInu-
IIun cho pIsh tungu.
1
Munduj cfunu
tfu-muII wupu yuwuf nIntu wuII cu IIutu
chufIf cuf upungu TIncunu ToIdu fufI-
mun.
17
Chuy chmI dduntu yuwuf mun
ushmuf cu chIf gunchIs cutI tupsI pungu
mus fIspI tdu cuuf tutu chupu fuj tIu
cujmun.
18
InsInsu suumu chI cunu
uItuf TIncunu ToIdu fufI cho cuycujpu
wugfun tu pIs yuwuf wun pIchongu.
Puchoj yuwuf tunu jIchu fengu TIncunu
ToIdu puncu cho uywu cu nutu fupu-
chInu uItuf cuycuj chuquIn mun.
19
Tfu-muII wu pu tugu jofgongu IIupun
wIfuntu. NIfcuf uItuf cho fupu chengu.
20
Chuy tfu-muII wu tugu fufungu
juchu pItu upushun tfu-muII wutu fufu-
shun n IIu. Chuy nmI cfugu fufungu
IIupun IsfueI cu nupu juchuntu pefdu-
nu n puj. Chuu fugu juchun cu nu pItu
pefdu nu shu numI cungu.
21
NIfcofgu
tIyuy cu shun pItu juc-Imun jofguf cuf
fupu chengu Imun pIs jucuj tfu-muII-
wutu fupu chI shunno. Chuy juchu pItu
sucfIfIsyu tfu-muII wu tugu pIsh tungu
IsfueI cu nutu pefdu nu n pmI.
mandaj garananpaj
22
Juc munduj pIs munu musyuy-
nInpu muygu IIun tu pIs mundu mIn ttu
IEVITICO3 , 4
160

E
4.27~31 Nm. 15.2728.
munu cumIIf juchu yojmI fIcu cun.
23
Juchu fufu shuntu tuntI yu cu fefgu
snu chbutu upumongu sucfIfIsyupuj.
24
Chuy chbupu umun mun numI
muquIntu chufungu. NIfcuf pIsh tungu
uup cho, uywu cu nutu fupu chI nun puj
pIsh tu nun cujcho. Chuy sucfIfIsyupIs
cuycun juchu pItu pefdu nu shu cunun-
pmI.
25
Juchu pItu sucfIfIsyupuj pIsh-
tu shun uywupu yuwuf nIn mun cfugu
dduntu tpu chengu. Chuy wun numI
uywu cu nutu fupu chInu uItufpu
wugfun cu nutu pIchu pungu. Puchoj
yuwuf tunu fupu chI cunu uItuf chuquIn-
mun jIchu fengu.
2
AIII goyuy pItu
sucfIfIsyutu gufu mu shun nmI juchu-
pItu sucfIfIsyutu pIsh tu shunpu IIupun
wIfun tu pIs uItuf cho fupu chengu. Cfu
chuyno fufup tIn munduj funu juchutu
fufu shungu pefdu nu shu numI cungu.
cumun runa garananpaj
27
Muygun cumun funu pIs munu
musyuy nInpu Iuyntu munu cumIIf
juchu yojmI fIcu cun.
28
Juchu fufu-
shuntu tuntI yu cu fefgu snu chInu
cubfutu nogu puj upumongu.
29
Juchunpu fuquIn upumu shun
cubfupu umun junun mun muquIntu
chufungu. NIfcuf pIsh tungu uywu cu-
nutu fupu chI nun puj pIsh tu nun cujcho.
30
Cubfupu yuwuf nIn mun cfunu
dduntu tpu chengu. NIfcuf uywu cu-
nutu fupu chInu uItufpu wugfun cu nutu
pIchu pungu. Puchoj yuwuf tunu uItuf
chuquIn mun jIchu fengu.
31
AIII goyuy-
pItu sucfIfIsyutunmI IIupun wIfuntu
uItuf cho fupu chengu. Rupu chI shunpu
jmuy nengu nogupu shon g p nmI
cungu. Cfu chuyno fufup tIn fmI chuy
funu juchutu fufu shungu pefdu nu shu
cungu.
E
32
Juchu pItu sucfIfIsyupuj cumun
funu chInu uyshutu upumofgu
upumongu snutu.
33
Uyshupu umun
junun mun muquIntu chufuf cuf juchun-
pItu pefdu nu shu cunun puj pIsh tungu.
Juchu pItu sucfIfIsyupuj upushun
uywu tugu pIsh tungu uywu cu nutu fupu-
chInu sucfIfIsyupuj pIsh tu nun cujcho.
34
Cfu numI dduntu tpu chengu
juchu pItu sucfIfIsyutu pIsh tu shun
uyshupu yuwuf nIn mun. NIfcuf uywu-
cu nutu fupu chInu uItufpu wugfun cu-
nutu pIchu pungu. Puchoj yuwuf tunu
uItuf chuquIn mun jIchu fengu.
35
NIfcuf
uIII goyuy pItu sucfIfIsyupuj uyshutu
gufu mu shunno IIupun wIfuntu jofguf-
cuf uItuf cho fupu chengu. Guycongu
fupu chIypu gufuy c mu shunpu junun-
mun. Cfu chuyno fufup tIn fmI chuy
funu juchun pItu pefdu nu shu cungu.
3uchapita sacrifisyupaj
masta wi!!apashan
5

1
PItu pIs fIcu shuntu, wIyu shuntu
cfu nun puj guyu chIp tIn munu
cfufgu puypIs juchu yojmI fIcu congu.
2
PIpIs munu musyuy nInpu gunfu
cujcu nutu yutuf gunfu numI fIcu-
congu. GunfumI fIcu congu munu
mIcunu wuoj uywu cu nutu chucu futu
munshutu yutuf pIs, gufu chuypu pufej
cufu cu nutu yutuf pIs. Chuufu gunfu
cujcu nutu yutufgu juchu yoj numI fIcu-
congu.
3
PIpIs munu musyuy nInpu gunfu
funutu u gunfu wufmItu u puycunu
gunfu y chI shuntu yutufgu gunfu numI
fIcu congu. Yutu shuntu tuntI yu cu fefgu
juchu yoj numI fIcu congu.
4
Munu musyuy nInpu pIpIs uIIItu
munu uIIItu fufu nun p pIs jununtu
fufIntu jufuf, jucIIu munu tuntI yuf-
pIs cuen tutu gocu fefgu juchu yoj numI
fIcu congu.
5
PIpIs chuy cu nutu fufu shuntu tuntI-
yu cu fefgu pefduntu muu cu chun.
NIfcuf juchu pItu sucfIfIsyutu nogutu

gufu m nun puj upumongu uyshutu
cufpIs cubfutu cufpIs chInutu. Cfu
IEVITICO4 , 5
161

F
.1~7 Nm. 5.58.
gufu mup tIn fmI funupu juchun pefdu-
nu shu cungu.
7
Uyshu puj munu uypush pungu gufu-
mungu Ishcuy puIu mutu cuf u Ishcuy
pushupu wumputu cufpIs. Jucuj cungu
juchu pItu sucfIfIsyutu pIsh tu nun-
puj, jucujnu fupu chInu sucfIfIsyupuj.
8
Chuy cu nu tugu cfu mun upungu.
Cfu numI upushun cujtu tIpI fengu.
9
Yuwuf nIn tunu wuII cu IIutu uItufpu
cuntun cu nu mun chuj chu pungu.
WuquIn yuwuf tunu uItuf chuquIn mun
jutu chengu. Juchu pItu sucfIfIsyutu
pIsh tu shun uywugu cungu upumoj funu
juchu yoj cushun pItu pefdu nu shunu
cunun pmI.
10
Jucuj tumI Ichungu fupu-
chInu sucfIfIsyupuj pIsh tungu wIIIu-
pu shno. Cfu chuyno fufup tIn fmI
juchu fufu shungu pefdu nu shu cungu.
11
Ishcuy puIu mutu, u Ishcuy
pushupu wumputu funtI nu IIun p pIs
munu uypufgu juchu pItu sucfIfIsyutu
gufu mungu Ishcuy quIu uchu cuj jufI-
nutu. Juchu pItu sucfIfIsyu cuptIn umu
tucu chen gu chu ustItu, nI InsIn su tu pIs.
12
Cfu mun upupungu. PuynumI juc
uptuytu uItuf cho fupu chengu offendu
upuj funutu nogu yufp n puj. Chuytu
fupu chengu wuquIn sucfIfIsyucunutu
fupuy c chI shun junun chmI. Chuy
offen dugu juchu pItu sucfIfIsyu gufu-
mu shunmI cungu.
13
Cfu chuyno
fufup tIn fmI Imu juchutu fufu shun-
pI tu pIs funugu pefdu nu shu cungu.
ChuquI mIcuy offen dutu gufu mu shun-
nmI juchu pItu sucfIfIsyu gufu mu shun-
pIs puchoj cgu cfu puj cungu.
Cutichina sacrifisyuta
14
MoIsestu T D wIIIu pu fun:
15
PIpIs munu musyuy nInpu T
D fIspI tdu cujcu nutu quIquIn puj
qudu chI cofgu juchu yojmI fIcu congu.
Chuufu muItutu pguf uyshun pItu snu
cufnItu T D upumongu.
Chuy cufnIgu duyun mun cutI chInu
sucfIfIsyumI cungu. TIncunu ToIdu-
cho cuj psu cu nu wun psuf cuf chuy
cufnIpu fIsyuntu cfu tsungu.
1
Nogu-
puj fIspI tdu cujtu qu du chI cu shun tugu
cutI chI nun. Chuy junun munnu muItutu
pgu chun cudu chun cu pItu Ishcuy
mustu fuj. CutI chInu sucfIfIsyu cufnItu
uItuf cho cfu fupu chIp tIn numI qu du-
chI cu shun pItu pefdu nu shu cungu.
17
Munu musyuy nInpu nogu nIsh-
cu nutu munu cumIIf pIs juchu yoj numI
fIcu congu.
18
Chuyno cuptengu uyshun-
cu nu pItu snu cufnItu upumongu uycu
chunIntu upunun p pIs cfu nIshunno.
Chuy cufnIgu cutI chInu sucfIfIsyumI
cungu. Chuytu uItuf cho cfu fupu-
chIp tInmI juchu yoj funu pefdu nu shu
cungu.
19
Chuy funu mundu mIn t cu-
nutu munu cumII shun pI tumI juchu yoj
cuycun. ChuymI upumu shun cufnIgu
cutI chInu sucfIfIsyu cungu.

1
Mustu pIs MoIsestu T D
nIfun:
2
PIpIs uup cho juchu tumI fufun
funu-musIn muu shuntu munu cutI-
chIf, fIcu p nun puj puytu cu shuntu
munu cutI chIf, Imun tu pIs suwu puf,
fIfsupItu guechuf.
3
Juchu tumI fufun
tufI cu shuntu guf, u munu cuj pItu
fusun pumI nIf jufuf pIs.
4
Chuyno
fufu shu cufgu duyun mun cutI chI nun
suwu pu shuntu, fIfsupItu guechu shuntu,
puytu cuytu munu cutI chI shuntu, tufI-
cu shuntu,
5
munu cuj pItu fusun pumI
nIf jufu shun pI tu pIs. Duyuntu cutI chI-
shunpu junun mun pIs cudu chun cu pItu
Ishcuy mustu fuj pgungu cutI chInu
sucfIfIsyutu gufu mu shun fu.
CutI-
chI nun sucfIfIsyupgu upumu nun snu
cufnItu Imuntu pgu nun p pIs cushun-
pItu. CufnI tugu cfu mun upupungu
juchunpu fuquIn pIsh tu nun puj.
7
Chuy-
fmI yufpuypu uup cho muygun
juchu cu nutu fufu shu cufpIs pefdu nu-
shu cungu.
F
IEVITICO5 , 6
162
Rupachina sacrifisyupita
masta wi!!apashan
8
MoIsestu T D nIfun:
9
Aufon tu pIs wumfun cu nu tu pIs
uywu cu nutu fupu chInu sucfIfIsyutu
fufu nun puj sumuj wIIIu pun quI: PIsh-
tu shun uywupu uychungu wufuy IIutu
uItuf shun shu cho fupu nun.
10
Puchu
wufuf cup tInnu cfugu Inu fputu
jutI congu. Inu pItu fufu shu ujfu tu pIs
jutI congu. NIfcuf uItuf cho fupu chI shun
uywupu uchpuntu shun tuf cuf uItufpu
uupu IIun mun chufungu.
11
NIfcuf
cfu cuf jutI f nun fpuntu fucu congu.
Chuyno fucu cu fIycuf-fmI uchpu tugu
upungu uchputu gotu nun puj ucfu shun
puchu mun. Chuy puftIgu cungu tIyuy-
cu shun cu nu pItu juc-Icho.
12
AItuf chgu Imuy pIs munu
upIypu nInu futu chun. Cfu cudu tutu
yuntutu yupungu nInu munu upInun-
puj. Uywupu uychun tunu junun mun
chufungu fupu chInu sucfIfIsyupuj. AIII
goyuy pItu sucfIfIsyupuj gufu mu shun
uywupu wIfun cu nu tu pIs fupu chengu.
13
AItuf chgu munu upIypu Imuy pIs
nInu futu chun.
Chaqui micuy ofrendata
imano garananppis
14
Cunungu wIIIu pun quI chuquI
mIcuy offen du cu nutu gufu m nun-
puj: Cfu cu numI chuquI mIcuy tugu
uup cho uItuf cujmun chufungu.
15
Juc cfunu ustI wun tucu shu jufI-
nu tugu juc uptuytu fuquengu ustIn tu-
wun InsIn sun tu wun. Chuytu uItuf mun
upuy cuf fupu chengu offendu upumoj
funutu yufp n puj. Rupu chI shunpu
jmuy nIn numI nogupu shon g pno
cungu.
1
Nogu puj offen dutu gufu-
mu shun puchoj cujtugu Iebu d fuy-
nuj IIu tumI Aufon pIs wumfun cu nu pIs
mIcongu. MIcongu TIncunu ToIdu
puncun pumpu IIu cho.
17
AItuf cho
fupu chI shun pItu puchoj cujtugu cfu-
cu nu tumI goycushc. Chuy mIcuy pIs
juchu pItu sucfIfIsyunmI, cutI chInu
sucfIfIsyunmI fIyupu fIspI tdu.
ChuymI Iebu d fu yoj tugu umu cuncun-
gu chu.
18
Chuy mIcuy cu nu tugu Aufon-
pItu mIfuj oIIgu cu nu IIumI mIcongu.
Chuy nIsh tugu Imuy cu mu pIs csu cun-
quI gumcunu y gumcu nu pItu mIfuj-
cu nu pIs. Chuy mIcuytu pIpIs o ImupIs
tpu shun cujcu nugu fIspI t du numI
cungu.
Cracuna ofrendata
19
MoIsestu T D nIfun:
20
Aufn custu cu nu pIs cfu cuymun
chuyuf nogu puj chuquI mIcuy offen du-
cu nutu upumongu. Apumongu Ishcuy
quIu jufI nutu. PuIIun tugu tutupu
gufu mungu, puIIun tunu tufdIpu.
Wufun-wufun chuy n IIu fufungu.
21
Nogu puj chufu nun puj ustI wun
tuIIu fuy cu chIf suftIn cho uncungu.
NIfcuf tucshu tucshu IIu puquI fIf uItuf-
mun chufungu. Chuy gufu mu shunpu
jmuy nengu nogu puj shon g p nmI
cungu.
22
Aufon pItu mIfuj munduj cfu
wuup tIn fuquIn yuycoj pIs chuy-
n IIumI fufungu. Offendu gufu mu-
shun tugu nogupu cuptIn ushuj pmI
fupu chengu. Imuy cu mu pIs chuyno
cunun puj nogu T D n.
23
Cfu cunu gufu mu shun offen du-
tugu IIupuntu fupu chengu. PIpIs umu
mIcon gu chu.
3uchapita sacrifisyupaj
wi!!apashan
24
MoIsestu T D nIfun:
25
Juchu fufu shun pItu pIpIs uywutu
gufu m nun puj upumup tIn Aufn y
wumfun cunu cuyno fufu nun puj wIIIu-
puy: Juchun pItu sucfIfIsyu uywutu
upumuf uup cho pIsh tungu. PIsh-
tungu uywu cu nutu fupu chI nun puj
pIsh tu nun cujcho. Chuygu nogu IIutu
gufu m nun puj upumu shunmI.
2
Juchu-
pItu sucfIfIsyutu pIsh tuj cfumI chuy
uychutu mIcongu. Ichungu mIcongu
IEVITICO6
163
TIncunu ToIdu puncun pumpu IIu cho.
27
ImupIs chuy uychutu tpuj cgu
fIspI t dumI fIcu congu. Yuwuf nIn
fpu mun pIII chIp tengu chuy fputu
tugshungu fejsI shu fIspI tdu puchu cho.
28
Aychutu yunu shun uIIpu muncu-
tugu puquI fengu. RunsI muncu wun
yunu shu cuf Ichungu sumuj jIch cuypu
muyIIungu.
29
Chuy sucfIfIsyugu nogu IIutu
gufu m nun puj upumu shun fIspI t-
dumI. ChuymI cfu cu nu IIu mIcongu.
30
Uywupu yuwuf nIntu TIncunu ToIdu-
cho mus fIspI tdu cujmunnu upumu shu
cufmI Ichungu chuy uychutu cfu umu
mIcon gu chu. MIcu nunpu fuquengu
IIupuntu fupu chengu.
Cutichina sacrifisyupaj
masta wi!!apashan
7

1
CutI chInu sucfIfIsyutu gufu-
mu shungu nogu IIu puj cuf fIspI-
t dumI. Chuytu upumofgu cuyno
fufungu:
2
CutI chInu sucfIfIsyu
uywu tugu pIsh tungu fupu chI nun puj
uywu cu nutu pIsh tu nun cujcho. Yuwuf-
nIn wunnu chuj chongu uItufpu cuntun-
cu nutu.
3
Chuy uywu pu tugu fupu-
chengu wefu chupuntu, puchu wIfuntu,
4
fufun cu nutu, mufu fupu uupun cho
cuycuj fufu wIfun cu nutu, utInpu
puntuntu fufun nIn tIntu.
5
Chuy cu-
nu tugu cfumI uItuf cho nogu puj
fupu chengu. Chuy uywugu cutI chInu
sucfIfIsyutu gufu mu shunmI cungu.
Aychu tugu cfu cunu mIcongu mIcu-

nun puj ucfu shun puchu IIu cho. Chuy
uychugu nogu IIu puj cufmI fIspI tdu
cungu.
Cracunapa derchun
7
Juchu pItu sucfIfIsyutu gufu mu-
shun uychu pIs, cutI chInu sucfIfIsyutu
gufu mu shun uychu pIs chuy fu fupu-
chej cfu pmI cungu.
8
Rupu chInu
sucfIfIsyupuj upumu shu cuptengu
uywupu gufu chu IIunmI fupu chej
cfupu def chun cungu.
9
Cuwu shu
cuj chuquI mIcuy offen du cu nu pIs,
muncu cho u suftIn cho uncu shu cu nu pIs
chuy fu gufu muj cfupu def chunmI
cungu.
10
Ichungu offen du puj upumu-
shun chuquI mIcuy cunu ustI wun
chupu shu cujpIs, jInuy IIu cujpIs Aufon-
pItu mIfuj cu nu pmI IwuI cumu cungu.
A!!i goyaypita sacrifisyupaj
masta wi!!apashan
11
Sumuj yuchu cu chun uIII goyuy-
pItu sucfIfIsyutu gufu m nun puj. Cuyno
fufungu:
12
Agfu d sI cu muf sucfIfIsyupuj
uywutu upumofgu junun mun pIs
upumongu ustI IIu wun chupu shu Iebu-
d fuy nuj tuntutu, ustI wun pIchu shu
Iebu d fuy nuj IIup shu tuntutu, ustI IIu-
wun chupuf cuf uncu shu muchcu tuntu-
tu pIs.
13
Chuy offen du cu nu tu wun IwuItu
upumongu Iebu d fu yoj tuntu tu pIs.
14
IIupun upumu shun offen du pItu nogu-
pmI pgu mujno juctu-cumu fuquengu.
Chuy fuquI shungu cungu uywutu pIsh tuf
yuwuftu chuj choj cfupu def chunmI.
15
AIII goyuy pItu sucfIfIsyutu ugfu-
d sI cu muf pIsh tu shun uywupu uychun-
tugu chuy junuj IIu ushuj puj mIcongu.
Wufun nInpgu nI juc ped su IIu tu pIs
umu puch chen gu chu.
1
AunIf cu muf
uywutu upumuf, y shon gun shuc yup tIn
upumu shun uywutu pIsh tuf Ichungu
puchup tengu wufun nIn pIs mIcun-
mun.
17
Chuy uychutu Ishcuy junujtu
munu ushuf quImsu junuj cujchgu
fupu fu chen gunu.
18
AIII goyuy pItu
sucfIfIsyutu gufu mu shuntu quImsu
junuj cujcho mIcup tengu gufu mu shun-
pIs yungumI cungu; munumI chus-
quI sh nu chu. Aychu pIs meIu nuy pmI
cungu. Chuy uychutu mIcoj cujpIs
juchu yojnu fIcu congu.
19
IImyu nIsh funu cu nu IIumI
uIII goyuy pItu sucfIfIsyutu pIsh tu shun
uychu tugu mIcongu. Gunfu nIsh mun
tpu shu uychu tugu umu mIcon gu chu.
Chuy tugu fupu fu chen gunu.
20
AIII goyuy pItu sucfIfIsyutu gufu-
mu shun tugu gunfu nIsh funu cunu
IEVITICO6 , 7
164

G
7.2~27 Gen. 9.4; Iev. 17.1014; 19.26; Deut. 12.16, 23; 15.23.
umu mIcon gu chu. Chuy pIsh tu shungu
nogu IIu puj cuf fIspI t dumI. Gunfu
nIsh cuj funu cunu mIcofgu tIyu shun-
pItu gufgu shumI cungu.
21
PI funu pIs gunfu nIsh funutu,
gunfu nIsh uywutu, gunfu nIsh
jIfcu unImuItu tpufgu umu mIcon gu-
chu uIII goyuy pItu sucfIfIsyutu gufu-
mu shun uywupu uychuntu. MIcoj cgu
tIyu shun pItu gufgu shumI cungu. Chuy
pIsh tu shungu nogu puj cuf fIspI t dumI
cuycun.
Wirapaj yawarpaj wi!!apashan
22
MoIsestu T D nIfun:
23
IIupun IsfueI cu nutu wIIIu pun quI:
Amu mIcon gu chu wcupu, uyshupu,
cubfupu wIfun cu nutu.
24
Amu mIcon-
gu chu uychu mIcoj unImuI cunu
wuu chI shun uywu cu nupu wIfun tu-
pIs, wuu shu uywu cu nupu wIfun tu-
pIs. MIcu nunpu fuquIn chuy wIfu tugu
Imuch pIs munI jun munmI.
25
Nogu puj fupu chI nun puj gufu-
mu shun uywupu wIfuntu mIcoj cgu
gufgu cun gumI.
2
Muycho tIyuf pIs umu mIcon gu-
chu uywupu yuwuf nIntu, pfej cu nupu
yuwuf nIntu.
27
Imu yuwuf tu pIs mIcoj
cgu pIpIs tIyu shun pItu gufgu shumI
cungu.
G
Cracunapa derchun cashan
28
MoIsestu T D nIfun:
29
IsfueI-musI quI cu nutu wIIIu pun-
quI: AIII goyuy pItu sucfIfIsyutu
gufu m nun puj upumofgu chuy
uywupu wuquIn uychuntu uup-
mun upumongu.
30
PIpIs quIquInmI
nogu puj fupu chI nunpgu upumongu
uywupu pchu wIfuntu, quIquIn
pchu uychuntu. Chuy ch numI cuyu-
chIf fIcu chI mush pun entfe gu mungu.
31
NIfcuf chuy wIfun tugu cfumI fupu-
chengu uItuf cho. PchunmI Ichungu
cungu cfu cu nu puj.
32
AIII goyuy pItu
sucfIfIsyutu gufu mu shun uywupu def-
chu cuj chun cun tugu cfupu def chun
cuptInmI puytu goycongu.
33
Chuy
def chu cuj chun cungu cungu wIfu tu-
wun yuwuftu gufu muj cfupu def-
chunmI.
34
IsfueI cunu cuyu chIf fIcu chIypu gufu-
mu shun uywupu pchun tugu uIIIn nIn
gufu mu shun tu nmI ucfu cushc. Chun-
cun tu numI pgutu-jupuy chus quIshc.
Chuy cu nu tu numI Aufontu, puypItu
mIfuj cu nutu goycushc. Chuufu cfu-
cu numI Imuy cu mu pIs chuy cu nu tugu
chus quengu.
35
ChuymI T D fupu chI-
nun puj sucfIfIsyutu upushun pItu fuquI-
shun cu nugu cungu Aufonpu, puypItu
mIfuj cu nupu def chun. Cfu cunun-
puj ucfu shun pItu-puchumI puycu nugu
chus quengu.
3
Chuyno IsfueI funu cunu
goycu nun pmI T D nIshu.
Chuy tugu nIfun cfu cunun puj chufu-
shun junujmI. Chuy nIshun cu nugu
Imuy cu mu pIs IuymI cungu IsfueI cu nu-
puj IsfueI cu nu pItu mIfuj cu nu p pIs.
37
Chuy nmI wIIIu pu fun fupu chInu
sucfIfIsyupuj, chuquI mIcuy offen dutu
gufu nun puj, juchu pItu sucfIfIsyutu
fupu chI nun puj, cutI chInu sucfIfIsyu
cujpItu, cfutu ucfup tIn, uIII goyuy-
pItu sucfIfIsyu uywutu gufu nun puj.
38
IsfueI cunu chun yuj SInu cho cuycup-
tInmI T D SInu puntu cho
MoIsestu wIIIu pu fun Imun pIs offen-
du cu nutu puytu gufu nun puj.
Cra cananpaj churashan
(xo. 29.1S7)
8

1
MoIsestu T D nIfun:
2~3
IIupun IsfueI funu cu nutu
shun tun quI TIncunu ToIdu uupun-
mun. QuIquIn TIncunu ToIdu puncu-
munnu Aufontu wumfun cu nu tu wun
pushu mun quI. Apumun quI cfu
cuf jutI cu nun fpu cu nutu, ucfuf
IEVITICO7 , 8
165

H
8.~9 Exo. 28.443; 39.131.
I
8.10~11 Exo. 40.911.
wIu p nun uIII usyuj ustItu, juchu pItu
gufu m nun puj tfu-muII wutu, Ishcuy
cufnI cu nutu, buIuy cunus tu wun Iebu-
d fuy nuj tuntu tu pIs.
4
Chuufu MoIsesgu IIupun tu pIs fufu-
fun T D nIshun n IIu. ChuymI
IIupun funu cu nutu shun tu fun TIncunu
ToIdu uupun mun.
5
Shun tuf cuf IsfueI-
cu nutu MoIses nIfun: T D
nImu shu cuycu nutu fufu n puj.
Chuyno nIfIfmI MoIsesgu uupun-

mun Aufontu wumfun cu nu tu wun
guyuf cuf bu fun.
7
Bu fIy cofgu
Aufontu ujfutu jutI puf cuf wuch cu pu-
fun. Junun munnu sot nutu jutI pu fun,
chuypu junun munnu mundII-nIfuj
efodtu. NIfcuf efodpu wutu IIun wun
cheg IIunpu sumuj wutu pu fun.
8
Junun-
munnu wutu pu fun pIchfu-nIfuj
pecto fuItu. Pecto fuI munnu wIu pu fun
UfIm nIshun TumIm nIshun fumI-
muII wu cu nutu.
9
NIfcuf umun mun
shucu tuntu jutI pu fun. Ufcun junun-
punu chufu pu fun IsquIf bI shu cuycuj
fIspI tdu gofI vInchutu. Chuy cu nutu
MoIsesgu fufu fun T D nIshun-
nmI.
H
10
NIfcuf MoIsesgu ucfuf wIu pnu
ustI wun chuj chu fun TIncunu ToIdutu,
chuy cho cuj csu cu nu tu pIs IIupuntu.
Chuu fugu IIupun pIs fIspI t dunu cufun.
11
Chuy ustI IIu wun uItuf tu pIs gunchIs
cutI chuj chu fun. WIu pu fun uItuf mun,
uItufpu csun cu nu mun pIs. PuyIu tu pIs
jumu nun tIn mun wIu pu fun. IIupun-
mun ustItu wIu pu fun Tuytu DIos-
punu cuf fIspI tdu cunun puj.
I
12
Chuy pItu MoIsesgu ucfuf wIu pnu
ustI wun Aufonpu umun mun wIu-
pu fun cfunu cunun puj.
13
Aufonpu
wumfun cu nu tu pIs guyuf cuf ujfutu jutI-
puf cuf wuch cu pu fun. Puycu nupu umun-
mun pIs shucu tutu jutI pu fun. T
D nIshun nmI IIupun tu pIs fufu fun.
14
NIfcufnu MoIses upuchI mu-
fun juchu pItu sucfIfIsyupuj cuj
tfu-muII wutu. Chuy tfu-muII wupu
umun junun mun Aufn wumfun cu nu-
wun muquIntu chufu fun.
15
MoIsesnu
pIsh tu fI fun tfu-muII wutu. AItuf
IImyunu cunun puj ddun wunnu
yuwuftu tuwIf cuf uItufpu wugfun-
cu nutu pIchu fun. Puchoj yuwuf tunu
uItufpu chuquIn mun jIchu fI fun.
Chuy n pumI uItufgu Tuytu DIos puj
ucfu shunu cufun junun cho uywupu
uychuntu fupu chIp tIn juchun cu nu pItu
funu cunu pefdu nu shu cunun puj.
1
MoIsesgu pIsh tu shun uywupu
puchu wIfun cu nutu, utInpu puntuntu,
fufunpu wIfun cu nutu uItuf cho fupu-
chI fun.
17
Tfu-muII wupu wuquIn
uychuntu, gufuntu, ushush nIntu
tIyuy cu shun pItu juc-Imun upuy cuf
fupuy cu chI fun. IIupun tu pIs MoIsesgu
fufu fun T D nIshun n IIumI.
18
Rupu chInu sucfIfIsyupuj cuycuj
cufnI tu pIs MoIses upuchI mu fun.
CufnIpu umun junun mun Aufn
wumfun cu nu wun muquIntu chufu-
fun.
19
PIsh tu fefgu MoIses yuwuf wun
uItufpu cuntun cu nutu chuj chu fun.
20
Aychun cu nu tunu pedsu-pedsu
cuchu fun. Cuchu shun uychutu,
umuntu, wIfuntu fupu chI fun.
21
Uyshupu puchuntu, mucshun cu nutu
yucu wun muyIIu fIy cuf uItuf cho fupu-
chI fun. Rupu chI shunpu jmuy nengu
Tuytu DIospu shon gun pno cufun.
MoIsesgu IIupuntu fufu fun T D
nIshun n IIu.
22
Chuy pItu jucuj cufnI tu pIs MoIses
upuchI mu fun. Chuy cufnIgu cfu
cuymun yuycuf offen du puj chufu-
shunmI cufun. Chuy cufnIpu umun-
munmI Aufn wumfun cu nu wun
muquIntu chufu fun.
23
MoIsesnu pIsh-
tu fun. Yuwuf nIn wunnu pIchu pu fun
Aufonpu def chu cuj fInfI IIup IIuntu,
def chu cuj muquInpu chuquInpu
mumun ddun tu pIs.
24
Aufonpu
wumfun cu nu tu pIs guyu fun. NIfcuf
IEVITICO8
166
yuwuf wun pIchu pu fun def chu cuj
fInfI IIup IIuntu, def chu cuj muquInpu
chuquInpu mumun ddun tu pIs. Puchoj
yuwuf wunnu uItufpu cuntun cu nutu
chuj chu fun.
25
Chuy pI tunu MoIsesgu uyshupu
wIfuntu, chupuntu, IIupun puchu
wIfuntu, utInpu puntuntu, Ishcun
fufuntu wIfun tIntu, def chu cuj
chun cun tu pIs jofgu fun.
2
T
D uupun mun buIuy cunustu-
muII wu wun chufu shun Iebu d fuy nuj
juc tuntutu, uncu shu much cutu ustI-
IIu wun chupuf cuf fufu shu tuntutu,
juc IIup shu tuntutu jofgu fun. Chuy cu-
nu tugu uyshupu wIfuntu chun cuntu
chufu shun mun chufu fun.
27
Chuy-
cu nu tugu Aufontu y wumfun cu nu-
tumI uptu pu fun. Puycu nunu cuyu chIf
fIcu chIsh pun T D entfe gu-
fun cuyu chIypu fIcu chI shun offendu
cunun puj.
28
Puycu nupu muquIn pItu
chus quIf cuf numI MoIsesgu uItuf cho
fupu chInu sucfIfIsyutu fupuy c chI shun
junun mun chufu fun. Chuy offen dugu
cfu cuymun yuycu nun puj chufu shun
offen dumI cufun. Rupu chI shunpu
jmuy nInmI T D shon gun-
pno cufun.
29
MoIsesgu uyshupu pchun uychu-
tunu cuyu chIf fIcu chIsh pun T
D entfe gu fun. Acfuf fupu chI shun
uyshupu pchongu MoIses pmI cufun.
Chuy nmI T D nIshu cufun.
30
MoIsesgu ucfunu ustItu, uItuf
junun cho cuycuj yuwuf tu pIs chuj chu-
pu fun Aufontu, wumfun cu nutu, cfu
cuf jutI f nun fpun cu nutu. Chuy nmI
ucfu fun Aufontu, wumfun cu nutu, cfu
cuf jutI f nun fpun cu nu tu pIs.
31
NIfcuf MoIsesgu Aufontu wumfun-
tIntu nIfun: TIncunu ToIdu puncu cho
uychutu yunuy. JInu IIun cho mIcuy
buIuy cunustu-muII wu cho ucfu shu
cuycuj tuntun tu wun. Tuytu DIos pIs
nImu shu: Chuy uychu tugu AufonmI,
wumfun cu numI mIcongu nIf.
32
Puchoj
cujtunu uychu tu pIs, tuntu tu pIs
fupu chIn quI.
33
GunchIs junuj tu fmI
cfu cuymun yuycu nuy quI puj cuj
tImpu cumIengu. ChuymI gunchIs
junuj ygu TIncunu ToIdu pumpu pItu
umu muypu pIs yufgun quI chu.
34
T
D nIshun n IIumI IIupun tu pIs
cunungu fufush cun quI juchu fufu-
shuy quI pItu pefdu nu shu cunuy quI puj.
35
ChuymI gumcu nugu TIncunu ToIdu
puncu IIu cho goy cun quI pugustu
junuj tu pIs gunchIs junuj cumu. Munu
wuu nuy quI puj T D nIshuntu
wIyu cuy. Chuyno fufu nuy quI pmI
T D nImu shu.
3
Chuyno nIptIn Aufon wun wumfun-
cu nugu IIupun tu pIs fufu fun MoIsestu
T D nIshun n IIu.
Cra car aruyninta
Aarn ga!!aycushan
9

1
Chuy pItu pusuj junuj cujcho
MoIses guyu fun Aufontu,
wumfun cu nutu, muyuf IsfueI cu nu tu-
pIs.
2
Aufon tunu nIfun: T D
uupun mun upuy juchu pItu sucfIfIsyutu
pIsh tu nuy quI puj tfu-muII wutu, snu
cufnItu fupu chInu sucfIfIsyuppIs.
3
NIfcuf IsfueI-musI quI cu nutu nInquI
juchu pItu sucfIfIsyupuj juc chbutu
upumu nun puj. Tfu-muII wu tu pIs, cufnI-
muII wu tu pIs upumongu wutu yojtu-cumu
snutu Tuytu DIos puj fupu chI nun puj.
4
AIII goyuy pItu sucfIfIsyutu gufu nun-
p pIs upumongu juc tfu tu wun juc
cufnItu. AstI IIu wun chupu shu jufI-
nu tu pIs offen du puj upumongu. Cunun
junujmI T D munuy nI yoj
cushuntu musyu chI shun quI.
5
MoIses upumuy nIshun cu nutu
IsfueI cu nugu IIupuntu upufun TIncunu
ToIdu uupun mun. IIupun funu cu nu-
pIs T D uupun cho IchIf-
puy cu fun.
Chuufu MoIses nIfun:

T D chuyno fufu nuy quI-
pmI nIshu. NIshuntu fufup tI quegu
uchIc yuypu uchIc yufmI T D-
yufI p shun quI puj.
IEVITICO8 , 9
167

J
9.7 Heb. 5.13; 7.27.
K
9.18 Iev. 3.111.
L
9.22 Nm. 6.2226.
7
Aufon tunu nIfun: Juchu pItu
sucfIfIsyutu y fupu chInu sucfIfIsyu
uywu tu pIs uItuf mun upuy cuf pIsh tuy.
Chuy cu nugu cungu gumpIs y wumfuy-
quI cu nu pIs pefdu nu shu cunuy quI-
pmI. Chuy pI tunu IsfueI funu cunu
upumu shun cuj uywu cu nutu uItuf mun
upuy cuf pIsh tuy puycu nu pIs juchun cu-
nu pItu pefdu nu shu cunun puj. Chuyno
fufu nuy quI pmI T D nIshu.
J
8
Chuufu Aufongu juchu pItu
sucfIfIsyu upushun tfu-muII wutu
uItufpu uupun mun upuy cuf pIsh tu-
fun.
9
PIsh tu fIp tInnu wumfun cunu
yuwuftu upupu fun. Chuufu Aufonnu
yuwuf mun dduntu tuwIf cuf pIchu-
fun uItufpu wugfun cu nutu. Puchoj cuj
yuwuf tunu uItufpu chuquIn mun jIchu-
fI fun.
10
NIfcuf juchu pItu sucfIfIsyutu
pIsh tu shun uywu pu tugu uItuf cho
fupu chI fun wIfun cu nutu, fufun cu nutu,
utInpu puntuntu. IIupun tu pIs fufu-
fun MoIsestu T D nIshun n IIu.
11
Aychun tu wun gufun tumI Ichungu
fupu chI fun.
12
Aufongu fupu chInu sucfIfIsyupuj
cuj uywu tu pIs pIsh tu fun. Chuy uywupu
yuwuf nIntu wumfun cunu upupu fun.
Chuy wun uItufpu cuntun cu nutu chuj-
chu fun.
13
NIfcuf upupu fun fupu chI-
nun puj cuj uywupu umuntu, cuchu shu
uychutu. Aufon numI uItuf cho fupu chI-
fun.
14
Uywupu puchuntu y mucshun-
cu nutu muyIIuf cuf wuquIntu fupu chI-
shun n IIu uItuf cho fupu chI fun.
15
IsfueI cunu juchu pItu sucfIfIsyupuj
upumu shun ch bu tu pIs Aufongu Tuytu
DIostu gufuf pIsh tu fun. Chuy tu pIs
quIquIn pefdu nu shu cunun puj fImIf
cujtu pIsh tuf fufu shun nmI juchu pItu
sucfIfIsyupuj pIsh tu fun.
1
Chuy pI-
tunu fupu chInu sucfIfIsyutu pIsh tu-
fun Imun pIs fufu nun puj Tuytu DIos
nIshun n IIu.
17
ChuquI mIcuy offen-
du tu pIs juc uptuytu upuf cuf uItuf cho
fupu chI fun. Chuy tugu fufu fun tutu-
cunu fupu chInu sucfIfIsyutu fupu chI-
shun pI tu pIs junun mun fuj.
18
K
IsfueI-
cunu upushun tfu tu pIs cufnI tu pIs
Aufongu pIsh tu fun. Chuy uywupu
yuwuf nIntu wumfun cunu upupu fun.
Chuufu Aufonnu uItufpu cuntun cu-
nutu chuj chu pu fun.
19
Chuy n IIumI
wumfun cunu upupu fun tfu pu tu wun
uyshupu wIfuntu, chupuntu, puchu
wIfun cu nutu, fufun nIn cu nutu, utInpu
puntun cu nutu.
20
Chuy wIfun cu nu tumI
pIsh tu shun uywu cu nupu pchun cunu
junun mun chufu fun. NIfcuf numI
wIfu IIuntu uItuf cho Aufn fupu chI fun.
21
Aufongu uywupu pchun tu wun def-
chu cuj chun cun tumI Ichungu MoIsestu
T D nIshun n IIu cuyu chIf fIcu-
chIypu T D chufu fun.
22
Juchu pItu sucfIfIsyutu, fupu chInu
sucfIfIsyutu, uIII goyuy pItu sucfIfIsyutu
upumu shun cu nutu uItuf mun chufuf cufmI
Aufongu IsfueI funu cu nupu jununpu
muquIntu joguf cuf puycu nutu bIndI-
syuntu gofun.
L
Chuy pI tu numI uItufpu
uupun pItu ufufun.
23
NIfcuf Aufon wun
MoIses yuycu fun TIncunu ToIdu mun.
Chuy pItu IIoj shI muf IIupun IsfueI-musIn-
cu nutu bIndI syuntu gofun. Chuufu IIupun
IsfueI cunu fIcu fun T D munuy nI-
yoj cuf uchIc yu cuf cojtu.
24
Chuy pI tu nugu
T D uupun pItu nInu IIoj shI-
muf fupu cuf cu fun fupu chI nun puj uItuf-
cho cuycuj uychu tu wun wIfutu.
Chuytu fIcuf IIupun IsfueI cunu cushI-
cuy pItu gupuf puf ufcun pIs pumpu mun
tpu nun yuj umpu fun.
Nadabwan Abi juchata rurashan
10

1
Aufonpu wumfun cunu
Nudub wun AbI InsInsu
suumu chI cu nun cu nutu chufIf c fIf
suumu chI fun. Ichungu T D
nIshuntu munu wIyu cuf quIquInpu
yufpuy IIun pItu juc-nIfuj suumu chI fun.
IEVITICO9 , 10
168

M
10.12~13 Iev. 6.1418.
2
ChuymI jInun fu T D
uupun pItu nInu IIoj shI muf puycu nutu
fupuf wuu fu chI fun.
3
Chuy pItu MoIsesnu
Aufontu nIfun: Chuyno psu nun puj
cuptInmI T D nIfun:
Nuup mun yuycu moj tugu
NogumI tuntI yu chI shuj sunto
cupt wIyu cu m nun puj.
Acfu sh IsfueI cu nu tumI tuntI yu-
chI shuj
munuy nI yoj cushtu.
Chuyno nIptIn Aufongu Imutu pIs munu
fImu cu fun chu.
4
Chuy pI tunu MoIsesgu guyu chI fun
Aufonpu tIyun UzIeIpu wumfun cunu
MIsueI tu wun EIzu funtu. Puycu nutu
nIfun: TIncunu ToIdu cujcho fumI-
IIyuy quI cunu wuu shu jItu fuy cujtu
tIyuy cu shun ch pItu juc-Imun upuy.
5
Chuufu MoIses nIshun n IIumI Inu
sot nun jutI shu IIutu wuu shu cu nu tugu
funu cunu tIyu shun pItu juc-Imun upufun.
Cracuna waupacur imano
cananppis wi!!apashan
Chuy pItu MoIsesgu Aufontu, Aufonpu

wumfun cunu EIeuzuf tu wun Itumuftu
nIfun: IIuquI cush puy quI gumcu nugu
umu ujchu c negu cunquI chu. Rpuy-
quI tu pIs umu fuchI cun quI chu. Chuyno
fufush puy quegu gumcu nu pIs wuun quI-
munmI. Gumcunu junun Tuytu DIosgu
IIupun funu cu nu tu pIs custI guy cun munmI.
T D custI guf wuu chI shun pI-
tugu IsfueI custuy quI cu nu IIumI wugungu.
7
Gumcu nu tugu Tuytu DIos puj ucfunu
ustI wunmI ucfushc. ChuymI munu
wuu nuy quI puj TIncunu ToIdu puncu pItu
umu yufgun quI chu.
Chuufu puycu nugu Imun pIs MoIses
nIshun n IIumI fufu fun.
Mana upyay!!apa cracuna
sirbinanpaj wi!!apashan
8
Chuy pItu quIquIn Aufon tu pIs
T D nIfun:
9
GumpIs nI
wumfuy quI cu nu pIs TIncunu ToIdu mun
yuycu nuy quI puj cuycufgu umu upun-
quI chu bnutu, nI Imu much chI coj cu-
nu tu pIs. Chuyno upucuf cuf yuycofgu
wuun quI munmI. Chuy nIsh cu nugu
Imuy cu mu pIs IuymI cungu gumcu-
nu puj gumcu nu pItu mIfuj cu nu p pIs.
10
ChuymI cfu cuycufgu gumcunu
tuntI yu cun quI muygun fIspI tdu
cushuntu, muygun munu fIspI tdu
cushun tu pIs; muygun IImyu cushuntu,
muygun gunfu cushun tu pIs.
11
NIfcuf
gumcu nugu MoIsestu wIIIu pu sh
Iuycu nutu yuchu chIn quI IIupun IsfueI-
cu nutu.
Cracunapa derchun
ima cashanpis
12
Chuy pItu MoIsesgu Aufontu,
Aufonpu wumfun cunu EIeuzuftu,
Itumuftu nIfun: Tuytu DIos puj chuquI
mIcuy offen dutu fupu chI nuy quI puj
upumu shun puchoj tugu Iebu d fuy nuj-
IIutu uItufpu uupun cho mIcun quI.
Chuygu T D chufu shu cuf
13
T D
upumu shun offen du cu nu pItu chuy mIcuy
gump wun wumfuy quI cu nu puj fuquI shu
cuptInmI fIspI tdu puchu cho mIcun-
quI.
M
Chuy nmI Tuytu DIos nImu shu.
14
IsfueI cunu uIII goyuy pItu sucfIfIsyutu
pIsh tu shun uywupu pchongu uIIIn nIn
offen dumI cuyu chIf fIcu chIypu Tuytu
DIostu entfe gu shu cuptIn. Chun cun numI
pgu shun-jupuy cungu. Chuy cu nu tugu
def chuy quI cuptInmI gumpIs, wufmI
oIIgu wumfuy quI cu nu pIs mIcun quI
IImyu puchu cho.
15
Chuy def chu cuj
chun cungu pgu shun-jupuymI. Pchun-
numI cuycun uIIIn nIn offendu cuyu chIf
fIcu chIsh pun T D entfe gu shu
cuptIn. Chuy cu nu tugu wIfu cu nutu fupu-
chI nun puj upushun tu wun IwuI upun quI.
Chuy cu nugu T D nIshun nmI
Imuy cu mu pIs cungu gumpu, wumfuy quI-
cu nupu def chun.
IEVITICO10
169

N
10.17 Iev. 6.2426.
1
Chuy pItu MoIses tupu fun Juchu-
pItu sucfIfIsyutu pIsh tu nun ch puj chbu
muytuj? nIf. Chbupu uychun tugu
muynu fupu chI shunu cufun. ChuymI
Aufonpu Ishcu IIunnu wumfun cuwuy-
cuj EIeuzuftu, Itumuftu oIIg puf nIfun:
17
ImunIf tuj munu mIcush cun quI-
chu juchu pItu sucfIfIsyutu pIsh tu shuy-
quI uywupu uychuntu? Tuytu DIos puj
chufu shu cuycup tengu fIspI tdu puchu-
cho mIcun quImun-cufun.
N
Chuy tugu
gumcu nu tumI T D goycu-
shu fuy quI IsfueI cu nupu juchun pItu
uItuf cho fupu chIp tI quI pefdu nu shu
cunun puj.
18
Chuy uywupu yuwuf nIntu
TIncunu ToIdu fufI mun munu upuy-
cufgu pIsh tu shuy quI uywupu uychuntu
wIIIu pu sh n IIu fIspI tdu puchu cho
mIcun quI mun cufun.
19
NIptIn Aufn nIfun: Cunun junuj
wumf cu nugu juchu pItu sucfIfIsyutu
T D pIsh tu shu, fupu chInu
sucfIfIsyu uywu tu pIs fupu chI shu.
Ichungu wuu pu cuy n pumI munu
mIcush c chu. Juchu pItu sucfIfIsyutu
pIsh tu shun uywupu uychuntu mIcofgu
T D uIII tu chu fuj fuf mun
cufun?
20
Chuyno nIptIn MoIsesgu Imutu pIs
munu fImu cu fun nu chu.
Micuna, mana micuna
uywacunapaj wi!!apashan
11

1
Aufon tu wun MoIsestu T
D nIfun:
2~3
quI: IIupun unImuI tumI mIcun quI mun
chuj chuj cujtu, cuIIu shIIIu yoj cujtugu.
4
Chuj chuj cuptIn pIs cuIIu shIIIu-
yoj cuptIn pIs umu mIcun quI chu cuy
unImuI cu nu tugu:
Cum IIo uychutu. Chuj chuj cuptIn-
pIs shIIIun cunu munumI cuIIu chu.
Chuy unImuI tugu gunfu nIf fejsIn quI.
5
Amu mIcun quI chu gopI uychutu.
Chuj chuj cuptIn pIs shIIIun munumI
cuIIu chu. Chuy unImuI tugu gunfu nIf
fejsIn quI.
Amu mIcun quI chu wIsh cush

uychutu. Chuj chuj cuptIn pIs shIIIun
munumI cuIIu chu. Chuy tu pIs gunfu
nIf fejsIn quI.
7
Amu mIcun quI chu cuchI uychutu.
ShIIIun cuIIu cuptIn pIs munumI chuj-
chun chu. Chuy unImuI tugu gunfu nIf
fejsIn quI.
8
Chuy unImuI cu nupu uychun tugu
umu mIcun quI chu. Wuup tIn pIs umu
yutuy IIu pIs yutuy cun quI chu. Chuy cu-
nu tugu gunfu nIf fejsIn quI.
9
Yucu cho tIyuj cu nutu mIcun-
quI uItu yoj y pIspu yoj cujcu nu-
IIutu.
10
AItuy nuj cuptIn u pIspuy nuj
cuptengu Iumuf cho tIyuj tu pIs muyu cho
tIyuj tu pIs, tucshu tu pIs nI jutun tu pIs
gunfu nIf fejsIn quI.
11
Chuy cu nupu
uychun tugu umu mIcun quI chu. Gunfu
cuptIn wuu shu tu pIs meIu n cun quI.
12
Yucu cho tIyuj uItuy nuj y pIspuy nuj-
cu nu tugu IIupun custutu gunfu cuptIn
meIu n cun quI.
13
WuquIn cujtugu pfej cu nu tu pIs
umu mIcun quI chu. Chuypu fuquengu
gunfu cuptIn meIu n cun quI. Amu
mIcun quI chu: uncutu, quebfun tu-
hue sostu, gochu uncutu,
14
mIIu-
notu, tucuy-nIfuj quIIIIc su cu nutu,
IEVITICO10 , 11
Gunru nis/un unimul cunu (Lev. 11.47)
170
15
tucuy-nIfuj cuef vo cu nutu,
1
uvestfuztu, chush yujtu, gueu IIun-
chutu, IIupun custu uncu cu nutu,
17
tucutu, cofmo fn nIshun yucu
ptutu, IbIstu,
18
cIsnetu, peII cu notu,
wIscuItu,
19
cIge utu, IIupun custu
gufsutu, ububI IIutu, chIc chI tu pIs.
20
BuyIuj cufu-muII wu cu nu tu pIs,
pumpupu chus cun chuquInpu pufej
cufu-muII wu cu nu tu pIs IIupuntu gunfu
cuptIn meIu n cun quI.
21
PIntej cujcu-
nu tumI Ichungu mIcun quI pfIypu
pufej cu nu tu pIs chuscu chuquInpu
pufej cu nu tu pIs.
22
Chuyno cuptengu
IIupun custu chuc Ius cunu, chpu cu-
cunu uIIImI cuycun mIcu nuy quI puj.
23
WuquIn cuj cufu cu nu tugu buyIuj
cuptIn pIs, pumpupu pufIp tIn pIs gunfu
Ganra anima!cunata yatar
ganra ricacunanpaj cashan
24
Cunun tuntI yu chI shuy quI
Imunpu gunfu fIcu cu nuy quI puj
cushuntu:
Chuy gunfu cujcu nutu muygun tu-
pIs yutufgu puchu chucu shun cu mumI
gunfu fIcu congu.
25
Chuy cunu wuu shu cuycujtu
pIpIs jogu fefgu fpuntu tugshu congu.
QuIquIn numI puchu chuc nun cumu
gunfu cungu.
2
Imu unImuI tu pIs shIIIun cunu
munu cuIIu cuptengu, munu chuj-
chup tengu gunfu nIf fejsIn quI. Chuy
unImuI cunu wuup tIn yutuj cgu pIpIs
gunfumI fIcu congu.
27
Chuscu chuquI yoj unImuI chuquI-
puI tun tIn IIuch cuj tugu gunfu nIf
fejsIn quI. Chuy unImuI cunu wuu shu
cuycujtu pIpIs yutgu puchu chuc-
nun cumu gunfumI fIcu congu.
28
Chuy
gunfu nIshuy quI unImuI cunu wuu-
shu jItu fuy cujtu jogu fej cgu fpuntu
tugshu congu. QuIquInnu puchu chuc-
nun cumu gunfu cungu.
29
Puchun gufu chuypu Ituypu
pufej cu nu tu pIs gunfu nIf fejsIn quI
wuywushtu, ucushtu, IIupun custu
cufu cu nutu,
30
suIu mun que sutu, coco-
dfI Iotu, Iuguf totu, tucuy-nIfuj shuIIush-
cu nutu, cumu Ieon cu nutu.
31
Chuy unImuI cu nu tumI gufu-
chuypu pufej unImuI cu nu pI tugu
gunfu nIf fejsIn quI. PIpIs chuy
unImuI cunu wuu shu cuycujtu yutuy-
cofgu puchu chuc nun cumu gunfumI
cungu.
32
Gunfu unImuI cunu wuu shu
cuycuj mun tpufgu gunfumI fIcu congu
guefu, fpu, gufu chu cufpIs, custuI
cufpIs, IfumIntu cufpIs. Tpup tengu
jucIIu yucu mun jutI fIn quI. Puchu
chuc nun cumu gunfu cufpIs nIfcofgu
IImyu numI cungu.
33
Gunfu cujcunu wuush pun uIIpu
muncu mun shIc wup tengu wIuy nIn-
pIs gunfu numI cungu. Chuu fugu uIIpu
muncu tu pIs puquI fen gunu.
34
Chuy
muncu pItu yucu pIII chIf juc mIcuy mun
chuyup tIn chuy mIcuy pIs gunfunu fIcu-
congu. Muncu cho wIu fuy cuj yucu pIs
gunfu numI cungu.
35
Gunfu cunu wuuf
Imu junun mun pIs shIc wup tengu ImupIs
gunfumI fIcu congu jufnu cufpIs, tuIIpu
cufpIs. Chuy cu nu tugu ushuj puj juchu-
chIn quI. NIfcuf gumcu nu pIs gunfu
nInquInu.
3
WuquIn yucu chuyno gunfu yup-
tIn pIs pucyu yucu wun upunuy quI-
puj psu yucugu IImyumI cuycungu.
Yucu pItu wuu shu gunfu unImuI cu nutu
jofgoj cujmI Ichungu gunfu fIcu congu.
37
Gunfu unImuI cunu wuuf
mufu nuy quI puj cuycuj mun chuyup-
tengu mufu munumI gunfu chu cungu.
38
Mufu ushmu shu junun mun wuu-
shu unImuI cunu chuyup tInmI Ichungu
mufutu gunfu nInquI cunu.
39
MIcu nuy quI puj cuj uywu IIIuj-
pItu wuup tIn pIpIs yutuj cgu puchu
chuc nun cumu gunfumI cungu.
40
QuIquI IIun wuu shu uywupu
uychuntu pIpIs mIcoj cgu fpuntu
tugshu congu. Chuyno tugshu cuf pIs
puchu chuc nun cu mumI gunfu cungu.
IEVITICO11
171

O
11.44~45 Iev. 19.2; Mut. 5.48; 1Ped. 1.1516.
P
12.3 Gen. 17.12; Iuc. 2.21.
Q
12.8 Iuc. 2.24.
Chuy wuu shu uywutu jofgoj cujpIs
fpuntu tugshu congu. Chuyno tugshu-
cuf pIs puchu chuc nun cu mumI gunfu
cungu.
41
Amu mIcun quI cu nu chu Imu cufu-
cu nu tu pIs gufu chuypu Ituypu pufej-
cu nu tugu. Chuy cufu cu nu tugu gunfu
42
Gufu chuypu pufej cuj unImuI-
cu nu tugu chuscu chuquInpu pufIp-
tIn pIs, mus uchcu chuquI yoj cuptIn-
pIs umu mIcun quI chu. Chuy cu nugu
gunfu cuf meIu nuy puj unImuI cu numI
cuycun.
43
Gufu chuypu pufej unImuI-
cu nutu muygu nI quI pIs umu yutuy-
chu. Yutufgu meIu nuy puj gunfumI
fIcu cun quI puj.
44
Gufu chuypu pufej
unImuI cu nutu yutuypu umu gunfu
fIcu cuy chu. NogumI c gumcu nupu
T D . Nogugu suntumI
c. ChuymI gumcu nu pIs nIsh cu nutu
wIyu cu muf sunto cuy-IIupu.
45
Gumcu-
nu tugu EgIp tu pItu jofgu mushc T
D cun pmI. Nogugu suntumI
c. Chuyno cuycup tengu gumcu nu pIs
nIsh cu nutu wIyu cu muf sunto cuy-
IIupu.
O
4
Chuy Iuycunu nIshun nmI cuycun
tucuy custu uywu cu nu puj, tucuy custu
pfej cu nu puj, yucu cho tucuy custu
cujcu nu puj, tucuy custu gufu chuypu,
Ituypu pufej cu nu p pIs.
47
Chuy n-
pumI musyu nun cufun muygun gunfu
cushuntu IImyu cushuntu, mIcunu
cushuntu munu mIcunu cushun tu pIs.
Gueshyacoj warmi imata
12

1
Mustu pIs MoIsestu T
D nIfun:
2
IsfueI-musI quI cu nutu wIIIu pun quI:
WufmIgu quIIIu guesh yun wun gunfu
cushun nmI oIIgu wumfutu guesh-
yu cu shun pI tu pIs gunchIs junuj cumu
gunfu cungu.
3
OIIgu wumfu tugu
pusuj junuj yoj IIu tumI penguy nInpu
puntu gufuntu cuchongu.
P

4
Chuy-
pI tunu mumungu yuwuf nIn uywu-
shun pItu quImsu chuncu quImsu (33)
junuj cumu IImyu yungu. Chuy cu mugu
Imutu pIs nogu puj ucfu shun fIspI tdu
cujtu munumI yutu nun chu. TIncunu
ToIdu puncu mun pIs umu yuycon gu chu.
5
WufmI wumfutu guesh yu cofgu quIIIu
guesh yun uywup tIn gunfu cushunno
Ishcuy sem numI gunfu cungu. NIfcuf
yuwuf nIn uywu shun pItu pufIfIcucongu
sojtu chuncu sojtun (66) junuj cumu.
OIIgutu u wufmItu guesh yu cu shu

cufpIs IImyu yu shun pI tu nugu TIncunu
ToIdu uupun mun upumongu wutu-
yoj cush nItu fupu chInu sucfIfIsyupuj.
Juchu pItu sucfIfIsyupnu upumongu
juc pushupu puIu mutu cufpIs wumputu
cufpIs. Chuy tugu TIncunu ToIdu
puncu chmI cfutu entfe gungu.
7
Cfu numI chuy uywu cu nutu nogupu
uup cho fupu chengu wufmIpu
yuwuf nIn uywu shun pItu IImyunu
cunun puj. Chuy fmI wufmIgu yuwuf-
nIn bju shun pItu IImyu yungu.
Chuy nmI wufmIgu fufungu oIIgu
nI wufmI wumfun cu nutu guesh yu-
cuf pIs.
8
Uyshutu funtI nu IIun p pIs
wufmI munu uypush pungu upumongu
Ishcuy pushupu puIu mutu, mun'chgu
Ishcuy wumputu.
Q
Jucgu cungu juchu-
pItu sucfIfIsyupuj, jucujnu fupu chInu
sucfIfIsyupuj. Chuufu cfu numI wufmI
pefdu nu shu cunun puj muu congu.
Chuy n pumI chuy wufmIgu IImyunu
cungu.
Leprawan gueshyajcuna
imano rurananppis
13

1
D nIfun:
2
PIpu pIs junun jucup tIn, push-
tu p cup tIn, junun cho guefI-nIfuj
IEVITICO11 13
172
yufuj-yufuj yufIp tIn cfu Aufon-
mun upungu. Mun'chgu Aufon-
pItu mIfuf uywuj cfu cu nu mun-
pIs upungu.
3
Cfunu chuy funupu
guefIntu fIcungu. GuefI cho cuycuj
ujchu yuf'gu c cu shu cuptIn, chuy n pIs
guefI uchcu cu shu cuptengu Iepfu numI
cungu. Chuufu chuy funutu sumuj
fIcuy cuf cfugu gunfu nengu numI.
4
Runupu gufun yuf'gu shu cuptIn pIs
guefIn munu uchcu cu shu cuptengu,
u ujchun pIs munu yuf'gup tengu chuy
funutu cfu shuynI goy chengu
gunchIs junuj cumu.
5
GunchIs junujtu
yupuy fIcungu. GuefI munu mIfup-
tengu yupuy gunchIs junuj cumu shuynI
goy chengu.
GunchIs junujtu cfugu

yupuy fIcungu. GuefI uIIchu cuy-
punu uywup tengu IImyu nengu numI
cfugu. IIutu guefI IIumI cushu cungu.
Guesh yuj cujpIs fpuntu tugshu congu.
Chuy pI tugu IImyunu cungu.
7
Cfu fIcuf cuf IImyu nIshun pI tu-
fuj guefIn jutun yu cuf cup tengu yupuy
cutengu cfu fIcu nun puj.
8
GuefItu
cfu fIcush pun yuf'guypu yuf'guf
mIfuy cujtu fIcuf cfu tuntI yu congu
Iepfunu cushuntu. ChuymI cfugu
gunfu nengunu.
9
P funu tu pIs Iepfu gueshyu chufI-
shu cuptengu cfu mun upuchun.
10
Cfu numI Imuno cushun tu pIs
fIcungu. Gufun jucush pun yuf'gu c cup-
tIn, ujchun pIs yuf'gu c cup tIn, guefI
chuu pIn cho IIuIIu uychunu fIcu cup-
tengu
11
pogu cu shu Iepfu numI cungu.
Chuufu chuy funutu cfugu gunfu
nengu numI. Gunfu cuptIn munumI
musyu nun puj shuynI goy chen gu nu-
pIs chu.
12
Chuy funupu gufun cho yufIf-
cuf ftu mIfuf chuquI pItu umun cumu
yuf'guypu yuf'guf yugu cu fIp tengu
13
cfu sumuj fIcungu uIIchu cu shun-
tunu u munu uIIchu cu shun tu pIs.
ChuquI push pun yuf'guypu yuf'guf
Intfu cuef punpu ItIp tengu cfu
IImyu nengu numI.
14
Junun cho guefI
push tu cu fu mup tIn Ichungu chuy funu
gunfunu fIcu congu.
15
GuefI push tu-
mu shuntu fIcuf cfu gunfu nengu.
Yuf'gu shu uychupu chuu pIn cho push tu-
cu fu moj guefImI gunfu. ChuymI Iepfu
cuycun.
1
Push tu cu fu mu shun guefI
chuquI pup tIn uywungu cfu
17
fIcu nun-
puj. GuefI chuquI pu shu cuptengu cfu
IImyu nengu numI.
18
PIpu pIs gufun cho guefI uIIchu-
cuf cuf
19
IIuIIu uychun cutI cuy punu
uywup tIn, mun'chgu pucu yuypu pucu-
yuf fIcu cup tIn fIcu nun puj cfu mun
uywungu.
20
GuefI uchcu cu shu cuycujtu
fIcuf, u ujchu pIs yuf'gu shunu cuptIn
cfugu gunfu nengu numI. Chuy
guefengu Iepfu numI cungu.
21
GuefI-
cho ujchu pIs munu yuf'gu shu cuptIn,
uychun pIs munu uchcu cu shu cuptIn,
uIIchu cuy cuj nnu cuptengu gunchIs
junuj cumu shuy nI IIu goy chengu.
22
GuefIn mIfup tIn cfugu funutu
gunfu nengu numI. Guefengu Iepfu-
numI cungu.
23
GuefI uIIchu cu shun
munu mIfup tIn jInu IIun cho cucup tengu
sIfu IIu numI cungu. Chuufu cfu pIs
IImyu nengu numI.
24
PIpIs fupu cup tIn, gufun yuf'gu c-
cup tIn u pucu yu c cup tengu
25
cfunu
fIcungu. Yuf'gu shu uychu cuycuj cho
ujchu yufuj fIcu cup tIn, uychun uchcu-
cu shu cuptengu fupu cu shun cho Iepfu-
numI yufI cu fI shu cungu. Chuytu fIcuf
cfugu gunfu nengu numI Iepfu cuptIn.
2
Cfu fIcup tIn, yuf'gu shu uychun cho
yuf'gu shu ujchu munu cuptIn, guefI
munu uchcu cu shu cuptIn, uIIchu cuy-
cup tIn nugu cfu gunchIs junuj cumu
shuy nI IIu tIyu chengu.
27
GunchIs
junuj tugu yupuy fIcungu. Yuf'guy cuj
guefIn jutun yu shunu cuptengu gunfu
nengu numI. Chuygu Iepfu numI cungu.
28
GuefI jInu IIun cho cucup tengu, munu
fIsI p Iup tengu fupu shu IIun pI tu chufI
sIfu yu shu cungu. Chuufu guesh yuy cuj
funutu cfugu IImyu nengu numI.
29
OIIgupu, wufmI pu pIs umun cho
guefI cuptIn, quIj dun cho guefI cuptIn
IEVITICO13
173
30
cfumI sumuj fIcungu. GuefI uchcu-
cu shu cuptIn, guefI cho cuj ujchun pIs
gufwush tup tengu cfu nengu chuy
funu u chuy wufmI gunfu cushuntu.
Umun cho u chucuII wun cho cufpIs
chuy guefIgu Iepfu numI cungu.
31
Umu
guefIn munu uchcu cup tIn, ujchun pIs
munu yunu cuptengu guefI wun cuycuj
funutu gunchIs junuj cumu shuy nI-
IIu tIyu chengu.
32
GunchIs junuj mun
chuyuf cup tIn cfu yupuy fIcungu.
GuefI munu jutun yu shu cuptIn, munu
uchcu cu shu cuptIn, ujchun pIs munu
gufwush yu shu cuptengu
33
cfu futu-
cu chengu. GuefI cuycu shunpu Ichungu
umu futu cu chen gu chu. NIfcuf gunchIs
junuj yupuy shuy nI IIu tIyu chengu.
34
GunchIs junuj pI tugu guefItu yupuy
cfu fIcungu. GuefI munu jutun yup-
tIn, munu uchcu cup tengu guefI wun
guesh yuy cuj funutu IImyu nengu-
numI. Runu pIs fpun cu nutu tugshu-
cu fIf IImyunu cungu.
35
IImyu
nIshun pI tu fuj chuy guefI jutun yuytu
guIIuy cup tengu
3
chuy funutu cfu
yupuy fIcungu. GuefI jutun yu shu tunu
fIcuf mununu ushen gu nu chu ujchun
gufwush yu shu tu pIs. Chuy funu tugu
gunfu nengunu.
37
GuefI jInu IIun cho
gufu pup tIn, yunu ujchunu wIup tengu
musyungu guefI uIIchu cuy cu shun tu-
numI. Chuyno cuptengu guefI wun
guesh yuy cuj IImyunu cushun tumI cfu
nengu.
38
OIIgupu, wufmI pu pIs junun cho
cunchu yufI cu fIp tengu
39
cfu fIcungu
Imu cushun tu pIs musyu nun puj. RIcup-
tIn oguI-oguI cuptengu IIutu yufej
cunchu IIumI cungu. Chuyno cuptengu
chuy funu IImyumI cungu.
40
PIpu pIs ujchun ushu c cup tIn
sepIu fIcu cuf pIs IImyumI cuycun.
41
Ufcu IIunpu ujchun ushu c cup tIn
guIunu fIcu cuf pIs IImyumI.
42
GuIu
umun cho, ufcun cho, mutun cun ch pIs
pucuypu pucuf guefI yufI cuf cup tIn
Ichungu Iepfu numI cungu.
43
Chuyno
cuptIn cfu fIcungu. Cuef pu cho Iepfu
yufI shunno pucuypu pucuf guefI
yufIf jucu cuf cup tengu
44
chuy funupu
umu guefIn Iepfu numI cungu. Chuufu
cfugu gunfu nengu numI.
45
Iepfu guefI ygu pufIn mun fpun-
pIs fuchIf-ushu shu, ujchu c nI IIu,
cfun chupu cu shu IIu GunfumI cuyc,
gunfumI cuyc nIf guyu cu fuy cuf.
4
GuefIn munu uIIchu cu shun cu mugu
pIpIs gunfu nengumI. Gumcunu tIyuy-
cu shuy quI pItu mus juc-IchmI uIIchu-
c nun cumu jupu IIun tIyu congu.
47
Inu fpu cho, mIIIwu fpu cho,
48
Inu uwucho, uyshu uwucho, gufu-
chu cho, gufu chu pItu fufu shu cho cufpIs
49
mupu IIejno befdI yuypu pucu yuypu-
nIfuj yufefgu cungu IepfumI. Chuyno
cuptIn cfutu fIcu chengu Imu cushun-
tu pIs musyu nun puj.
50
Cfugu sumuj
fIcuy cuf mupu III shu cuptIn gunchIs
junuj wIch gu f chengu.
51
GunchIs
junuj tugu fIcungu. Rpu cho, uwucho,
gufu chu cho, gufu chu pItu fufu shun-
cho mupu III shun jutun yup tengu cungu
fIyu Iepfu numI. Chuu fugu gunfu numI
cungu.
52
ChuymI mupu III shu cgu
ushuj puj fupu chI cungu fIyu Iepfu yoj
cuptIn.
53
Cfu yupuy fIcup tIn mupu III-
shun mununu mustu mIfup tIn Ichungu
54
mupu III shuntu tugshu chengu. NIfcuf
yupuy wIch guy congu gunchIs junuj-
cumu.
55
Tugshuf cup tIn cfu yupuy
fIcungu. Mupu III shun munu IIIgu-
shu cuptengu gunfumI cungu. Chuufu
mupu III shu cgu ImupIs fupu chI-
cungu. Jununpu u fufInpu mupu III shu
cuptIn pIs fupu fu chengu.
5
Tugshu-
shun pI tu fuj cfu fIcup tIn mupu III-
shun IIIgu shu cuptIn pIs munchu IIu
qudup tengu fpu pItu, gufu chu pItu,
uwupItu cufpIs fuchIypu jofgu fengu.
57
Ichungu fuchIf jofgu shun pI tu fuj
yupuy fpu cho, uwucho, gufu chu pItu
fufu shun cho mupu IIIp tengu jInun punu
fupuy cu chengu.
58
Rpu cho, uwucho,
gufu chu pItu fufu shu cu nu cho tugshu-
fIp tIn mupu III shun IIIgup tengu yupuy
IEVITICO13
174

R
14.2 Mut. 8.4; Muf. 1.44; Iuc. 5.14; 17.14.
tugshungu. Chuy pI tugu IImyu numI
cungu.
59
Chuy nmI Iuy cufun fpu cho,
mIII wu cho, Inu cho, uwucho gufu chu-
pItu cujcho mupu IIIypu Iepfu yufIp-
tIn Imuno fufu nun p pIs. Imun pIs
cushuntu fIcuy cufmI IImyu cushuntu
gunfu cushun tu pIs cfu nej.
Leprapita a!!chacar imano
!imyuna cananppis wi!!apashan
14

1
MoIsestu T D nIfun:
2
Iepfu wun guesh yuj cunu
uIIchu cu shun pItu IImyu y nun puj
cuyno fufungu: Iepfu pItu uIIchu cgu
cfu mun wIIIu cu chengu.
R

3
Chuufu
cfu numI funu cunu tIyuy cu shun pItu
cufu mun uywungu Iepfu wun guesh yu-
shun funutu fIcu nun puj. Iepfu gueshyu
uIIchu cu shunu cuptengu
4
IImyu y-
nun puj upuchI mongu Ishcuy IImyu bI
cuwuy cujtu, sedfu guefutu, pucu tIutu,
chuj chu cunu juchutu.
5
NIfcofgu jucuj
bItu wuuf cu chIf yuwuf nIntu jutu-
chengu uIIpu muncu cho pucyu yucu
cuycuj mun.
Chuy pucyu yucu yuwuf-

nI yoj cuycuj mun ushmu chengu cuwuy-
cuj bItu, sedfu guefutu, pucu tIutu,
chuj chu cunu juchutu.
7
NIfcuf Iepfu wun
guesh yu shun pItu uIIchu cuj funu tu pIs
IImyunu cunun puj yuwuf wun gunchIs
cutI chuj chu pungu. Cuwuy cuj bItunu
uywu cu nun puj cuchuy congu.
8
IImyu yuj funugu fpuntu tugshu-
congu; ushuj puj futu congu, bu-
congu. Chuy pI tugu IImyu numI cungu.
Ichungu gunchIs junuj cumu juc-IIIu-
cho goyungu. Chuy pI tu fuj toIdun mun
cutengu.
9
GunchIs cuj junuj ch nugu
ushuj puj ujchuntu sepIuypu futu congu,
shupfuntu, uwI junun sjus nIn tu pIs.
Ajchun cujtugu ushuj pmI gufuypu
ufItucongu. QuIquIn pIs bu congu,
fpun cu nu tu pIs tugshu congu. Chuy-
fmI IImyu cungu puj.
10
Chuy IImyu yuj funugu pusuj
junuj cujcho chuquI mIcuy offen du-
puj upup mungu Ishcuy snu cush-
nItu, wutu yoj snu chInu uyshutu,
sojtu quIu medyun uIIIn nIn jufI nutu
ustI wun chupu shutu, medyu IItfu puj
pIshIf poj ustI tu pIs.
11
Cfugu IImyu-
y nun puj cuycuj funu tu pIs, offen dun-
cu nu tu pIs TIncunu ToIdu uupun mun
upumongu.
12
NIfcuf cfugu juc cush-
nItu y ustI tu wun nogupu uup cho
cuyu chIf fIcu chI mush pun entfe gu-
mungu cutI chInu sucfIfIsyu cunun puj.
13
Chuy cush nI tugu pIsh tungu juchu pItu
sucfIfIsyutu pIsh tu nun cujcho, fupu-
chInu sucfIfIsyutu pIsh tu nun cujcho.
CutI chInu sucfIfIsyupuj pIsh tu shun
uychu pIs juchu pItu sucfIfIsyu uychu-
nmI cfupu def chun cungu. Chuy-
cu nugu nogu IIu puj cuf fIyupu fIspI t-
dumI.
14
NIfcuf cutI chInu sucfIfIsyutu
pIsh tu shun uywupu yuwuf nIntu
chufIf cufnu IImyu yuj funutu pIchu-
pungu def chu cuj fInfI IIup IIuntu,
def chu cuj muquInpu chuquInpu
mumun dduntu.
15
Cfugu Ichoj cuj
muquI puItun mun wIungu IchIc IIu
ustItu.
1
NIfcuf def chu cuj dduntu
ustI yoj muquIn mun ushmu chengu.
Chuy wunmI uup mun gunchIs
cutI tupsengu.
17
MuquIn cho cuycuj-
fuj ustItu tuwIf cuf cfugu IImyu yuj
funutu pIchu pungu def chu cuj fInfI
IIup IIuntu, def chu cuj muquInpu
chuquInpu mumun dduntu. Chuyno
fufungu cutI chInu sucfIfIsyutu pIsh tu-
shun uywupu yuwuf nIntu pIchu pu shun
junun munnu.
18
Puchoj cuj ustI-
tunu IImyu yujpu umun mun pIchu-
pungu. Chuyno cfu fufup tIn fmI
chuy funupu juchuntu pefdu nu shuj.
19
NIfcuf cfugu juchu pItu sucfIfIsyutu
pIsh tu nun puj uyshutu upungu. Chuy-
nmI fufungu funu juchun pItu
IImyu y nun puj. NIfcofgu fupu chInu
IEVITICO13 , 14
175
sucfIfIsyupuj cuycuj uywu tu pIs pIsh-
tun gunu.
20
AItuf chnu fupu chengu
chuquI mIcuy offen dutu gufu mu shun-
tu wun. Cfu chuyno fufup tIn fmI
chuy funu IImyu yungu. Chuy pI tugu
chuy funu IImyunu cungu.
21
PobfI cufgu cutI chInu
sucfIfIsyutu pIsh tu nun puj juc cush nI-
IIutu upumongu. AItuf uupun chnu
cuyu chIf fIcu chI mungu chuy funu
IImyunu cunun puj. AstI wun chupu-
shu Ishcuy quIu musnIn uIII jufI nu-
tu pIs upumongu. Chuy cungu chuquI
mIcuy offen dumI. Apumongu medyu
IItfu puj pIshIf coj ustItu,
22
Ishcuy
wumputu, mun'chgu Ishcuy pushupu
puIu mu tu pIs. Ayp pu cu shun-tupu-
IIu upumongu. Jucuj puIumu cungu
juchu pItu sucfIfIsyupuj. Jucujnu cungu
fupu chInu sucfIfIsyupuj.
23
Chuy cu-
nu tugu IImyunu cunun puj cfu mun
upungu pusuj cuj junuj cho. Nuup-
chmI TIncunu ToIdu uupun cho
IIupun upushuntu cfutu entfe gungu.
24
Cfunu cutI chInu sucfIfIsyutu
pIsh tu nun puj cuj uyshutu y ustItu
upumongu. Chuy sucfIfIsyutugu
uup cho cuyu chIf fIcu chI mungu.
25
Chuy pI tugu cutI chInu sucfIfIsyutu
pIsh tu nun puj upushun uyshu tu pIs
pIsh tungu. Chuy pIsh tu shun uywupu
yuwuf nIntu chufI shun wunnu IImyu-
yuj funutu pIchu pungu def chu cuj
fInfI IIup IIuntu, def chu cuj muquInpu
chuquInpu mumun dduntu.
2
Chuy-
pI tunu cfugu IchIc IIu ustItu Ichoj cuj
muquI puItun mun wIungu.
27
NIfcuf
def chu cuj dduntu ustI yoj muquIn-
mun ushmu chengu. NIfcuf uup mun
gunchIs cutI tupsengu.
28
MuquIn cho
cuycuj fuj ustI mun tuwIf cuf cfugu
pIchu pungu IImyu yuy cuj funupu def-
chu cuj fInfI IIup IIuntu, def chu cuj
muquInpu chuquInpu mumun dduntu.
Chuyno fufungu cutI chInu sucfIfIsyutu
pIsh tu shun uywupu yuwuf nIntu pIchu-
pu shun junun munmI.
29
MuquIn cho
puchoj cuj ustI tunu IImyu yuj funupu
umun mun pIchu pungu. Chuy nmI
cfu fufungu chuy funu uup cho
IImyunu cunun puj.
30
Offen duntu
upumgu tufI shun-tupu IIu upumongu.
Chuy tunu cfugu juc wumputu cufpIs,
pushupu puIu mutu cufpIs uItuf cho
fupu chengu.
31
Jucuj bI cungu juchu-
pItu sucfIfIsyupuj, jucujnu fupu chInu
sucfIfIsyupuj. Chuy cu nu tugu nogu puj
chufungu chuquI mIcuy offen dutu
gufu mu shunpu junun mun fuj. Chuy-
nmI cfu fufungu IImyu yuytu munuj
funutu IImyu y chIsh pun.
32
Chuy nmI Iuy cungu Iepfu wun
guesh yu shun pItu pobfI cunu uIIchu cuf
IImyu y nun puj.
Mupa!!isha wasita
!imyuychinanpaj !aycuna
33
D nIfun:
34
Gumcu nutu goycu n puj cuycuj
Cunun nusyun cho tIyuy cup tI quI
muyguy quIpu wusI quI ch pIs mupu-
IIIypu yufIp tengu
35
wusI yojmI uywuf-
cuf cfutu wIIIungu: Wus chmI
mupu IIIypu yufIy cun nIf.
3
Chuu fugu cfu uywush pun
juwu IIu pItu nengu: WusI pItu IIupuntu
jcu chIy. Mun'chgu IIupunmI gunfu
fIcu congu nIf. NIfcuf-fmI cfugu
wusI mun yuycongu mupu III shun Imuno
cuycu shun tu pIs fIcu nun puj.
37
WusIpu pefgun cu nu cho befdI-
befdI, pucu-pucu cuycujtu fIcuf,
fufI mun pefgu yuycu cu shu cuycujtu
fIcufgu
38
wusI pItu IIoj shI congu. WusI-
yoj tunu nengu gunchIs junuj cumu
wusItu wIch gu f chI nun puj.
39
GunchIs
junujtu cfugu yupuy fIcuj cutengu.
Mupu IIIy cuj jutun yu shu cuycujtu
tufefgu
40
cfu nengu mupu III shu cuj
fumI cu nutu jofguy. Mufcu wujtun
gunfu jItu fI cu nu mun jItu fIy.
41
WusIpu
fufIn tunu Int funtu jIch cuy. JIch-
cu shuy quI uchu uIIpu tu pIs mufcu
wujtun gunfu jItu fI cu nu mun jItu fIy
IEVITICO14
176
nIf.
42
NIfcofgu jofgu shun fumI cu nupu
fuquIn juc fumI tunu chufungu. RIbu-
cu nun puj mItu tu pIs juc uIIpu pI tunu
fufungu.
43
RumItu jofgu shun pItu, Int funtu
jIch cu shun pItu, juc mItu wunnu mItu-
shun pItu wusI fufI cho yupuy mupu-
III cuf cup tengu
44
cfu yupuy fIcuj
yuycongu. WusI fufI cho uchcu puchu-
punu mupu III shu cuptIn cfugu gunfu
nengu numI.
45
Chuyno cuptIn wusI tugu
ushuj puj juchu fu chengu. AIIpun cu nutu,
guefun cu nu tunu mufcu wujtun gunfu
jItu fI cu nu mun jItu fengu.
4
GunchIs
junuj wIch gu f nun puj cfu nIycup tIn
pIpIs chuy wusI mun yuycoj cgu puchu
chuc nun cumu gunfumI cungu.
47
Chuy
wusI cho pIpIs mIcoj u puoj cgu
IImyu cunun puj fpuntu tugshungu.
48
WusItu fIbu cu shun pI tu fuj cfu
fIcuf gunfutu mununu tufIf Cuy
wusIgu IImyumI nengunu. Mupu IIIygu
IIIgu shunu cungu.
49
WusIpu duyongu
wusI IImyu y nun puj upungu Ishcuy
bItu, sedfu guefutu, pucu tIutu, chuj-
chu cunu juchutu.
50
Juc bItu wuuf-
cu chIf yuwuf nIntu jutu chengu yucu
wIu fuy cuj uIIpu muncu mun. Chuy
yucugu pucyu pItu chugu mu shumI
cungu.
51
Wuu chI shun bIpu yuwuf-
nIn wun, pucyu yucu wun ushmu chengu
cuwuy cuj bItu, sedfu guefutu, pucu
tIutu, chuj chu cunu wuytutu. Chuy-
wungu gunchIs cutImI wusItu chuj-
chongu.
52
Chuy nmI wusItu IImyu-
y chengu bIpu yuwuf nIn wun, pucyu
yucu wun, cuwuy cuj bIwun, sedfu
guefu wun, chuj chu cunu juchu wun,
pucu tIu wun.
53
Chuyno fufuf cuf-
numI cuwuy cuj bItugu mufcu wujtun-
pItu cuchu fIy congu. Chuy nmI wusI
IImyunu cununpgu fufungu.
54
Chuy nmI Iuy cufun Iepfu guesh-
yu puj, umu guefI puj,
55
fpu cho Iepfu-
puj, wusI cho mupu IIej puj,
5
jucu p cuy-
puj, push tu p cuy puj, cunchu yufej puj.
57
Chuy Iuycu nutu wIyu cufmI Imun pIs
cushun pItu IImyu cushuntu gunfu
cushun tu pIs nej.
Chuy cu numI Iepfu puj Iuycunu cushu.
Runata ima ganrachishanpis
15

1
D nIfun:
2
Gumcunu IsfueI funu cu nutu cuyno
wIIIu pun quI: P funu pu pIs chIu IIu cu-
nunpu munu chuwuypu yufuj yucu IIoj-
shIp tIn gunfumI fIcu congu.
3
P funu pIs
chuyno gunfumI fIcu congu yufuj yucu
IIoj shIy cup tIn pIs, u penguy nIn chupu-
c cup tIn pIs. Muygunno cuptIn pIs
gunfumI fIcu congu.
4
Chuy funu muycho puu shun pIs,
muycho jumu shun pIs gunfumI fIcu-
congu.
5
Chuy funu puu shuntu pIpIs yutuy-
cofgu fpuntu tugshu congu; quIquIn pIs
bu congu. NIfcofgu puchu chuc nun-
cu mumI gunfu cungu.
Chuy funu jumu shun mun pIpIs

jumuy coj cgu gunfu numI cungu.
ChuymI fpuntu tugshu congu; quIquIn-
pIs bu congu. Chuy pI tugu puchu
chuc nun cu mumI gunfu cungu.
7
Yufuj yucu wun guesh yuy cuj funutu
pIpIs yutuy cgu fpuntu tugshu congu;
quIquIn pIs bu congu. Chuy n pIs
8
Yufuj yucu wun guesh yuy cuj funu
snu funutu togu puy cup tIn, togu pu shu
funugu fpuntu tugshu congu; quIquIn-
pIs bu congu. NIfcuf pIs puchu chuc-
nun cu mumI gunfu cungu.
9
muntu cu shun sIIIu mont fu pIs gunfu-
numI cungu.
10
Yufuj yucu wun guesh yuy cuj jumu-
shuntu pIpIs yutuy coj cgu gunfu numI
cungu puchu chuc nun cumu.
Gunfu cuycuj funu yutu shun cujtu
Imutu pIs upuj cgu fpuntu tugshu-
congu, quIquIn pIs bu congu. NIfcuf pIs
11
muquIntu munu muyIIu cuyIIupu juc
IEVITICO14 , 15
177
funutu yutuy cup tIn jucnengu fpuntu
tugshu congu, quIquIn pIs bu congu.
NIfcuf pIs puchu chuc nun cu mumI
gunfu cungu.
12
Yufuj yucu wun guesh yuy cuj
funu uIIpu muncutu yutuy cup tengu
chuy muncutu puquI fengu. Imutu pIs
guefu pItu fufu shu cujcu nutu yutup tIn
Ichungu muyIIungu.
13
Yufuj yucu wun guesh yuy cuj
funu uIIchu cu shun pItu gunchIs junuj-
tu fmI IImyu yungu. Chuy pI tu fmI
uywuj yucu cho fpuntu tugshu congu;
quIquIn pIs bu congu. Chuyno fufuf-
cuf Ichungu IImyunu cungu.
14
Pusuj
cuj junuj chnu upumongu Ishcuy
wumputu mun'chgu Ishcuy pushupu
puIu mutu. TIncunu ToIdu mun upuy-
cu muf uup cho cfutu entfe gungu.
15
Cfunu jucujtu pIsh tungu juchu pItu
sucfIfIsyupuj. Jucuj tunu fupu chInu
sucfIfIsyupuj pIsh tungu. Chuy nmI
uup cho fufungu yufuj yucu wun
guesh yu shun pItu uIIchu cuj funu
IImyunu cunun puj.
1
WufmI wun munu puuy cup tIn juc
funupu IchIn quIquI IIun IIoj shIp tengu
bu congu. NIfcuf puchu chuc nun cu-
mu fuj gunfu cungu.
17
Runupu IchIn tpu shun fpu tu-
pIs, gufu chu tu pIs tugshungu. NIfcuf
puchu chuc nun cu mu fuj gunfu cungu.
18
Runu wufmIn wun cucuf custum-
fIntu fufu fefgu Ishcun bu cu chun.
NIfcuf puchu chuc nun cu mu fuj gunfu
cungu.
Warmita ima ganrachishanpis
19
QuIIIu guesh yun uywup tengu
gunchIs junuj cu mumI wufmI gunfu
cungu. PIpIs quIIIu guesh yun wun
cuycuj wufmItu yutuy coj cgu puchu
chuc nun cu mumI gunfu cungu.
20
QuIIIu guesh yun wun cuycuf guesh-
tu cu shungu ImupIs gunfu numI cungu.
Chuy wufmI Imu junun mun jumuy-
cup tIn pIs jumu shun cgu gunfu numI
cungu.
21
QuIIIu guesh yun wun cuycuj
wufmI guesh tu cu shuntu pIpIs yutuy-
cofgu fpuntu tugshu congu, bu-
congu. NIfcofgu puchu chuc nun cu-
mu fuj gunfu cungu.
22
QuIIIu guesh-
yun wun cuycuj wufmI Imumun pIs
jumu shuntu pIpIs yutuy cofgu fpuntu
tugshu congu, bu congu. NIfcuf puchu
chuc nun cu mu fuj gunfu cungu.
23
Chuy
wufmI guesh tu cu shuntu, jumu shuntu
pIpIs yutuy cu IIuf pIs puchu chuc-
nun cumu gunfu numI cungu.
24
QuIIIu
guesh yun wun cuycuj wufmI wun p
funu pIs cucofgu IshcunmI gunfu fIcu-
congu. Chuy funu pIs gunfu cungu
gunchIs junuj cu mumI. Runu puu shun
cmu pIs gunfu numI fIcu congu.
25
P wufmI pIs quIIIu guesh yun wun
guesh yu shun pItu mus uchcu junujnu
yuwuf nIn uywup tengu gunfu cungu
Imuy pIs yuwuf nIn chuw nun cu mumI.
QuIIIu guesh yun uywup tIn gunfu
cushun-jupuymI gunfu cungu.
2
Chuy
wufmI puu shun cmu pIs, Imumun
jumuy cu shun pIs gunfu numI cungu.
QuIIIu guesh yun uywup tIn gunfu
cushun-jupuymI gunfu cungu.
27
Chuy
wufmI tpu shun cu nutu pIpIs yutufgu
gunfumI cungu. Chuufu fpuntu
tugshu congu; quIquIn pIs bu congu.
NIfcuf puchu chuc nun cumu gunfu
cungu.
28
WufmIpu yuwuf nIn chuwup-
tengu gunchIs junuj cu mu fuj shuyungu.
Chuy pI tumI Ichungu IImyunu cungu.
29
Pusuj cuj junuj chnu upumongu
Ishcuy wumputu mun'chgu Ishcuy
pushupu puIu mutu. TIncunu ToIdu mun
upuy cuf uup cho cfutu entfe gungu.
30
Cfu numI jucujtu pIsh tungu juchu-
pItu sucfIfIsyupuj. Jucuj tunu fupu-
chInu sucfIfIsyupuj pIsh tungu. Chuyno
uup cho fufungu quIIIu guesh yun-
wun wufmI guesh yu shun pItu IImyunu
cunun pmI.
31
Chuy nmI gumcu nugu IsfueI-
musI quI cu nutu wIIIu pun quI munu
gunfu cunun puj. Gunfu cuycuf TIncunu
ToId mun uywup tengu TIncunu ToIdu-
pIs gunfumI fIcu con gu puj. Chuyno
IEVITICO15
178

S
1.2 Heb. 6.19.
T
1.3 Heb. 9.7.
U
1.8 AzuzeIpgu chun yuj cho tIyuj dyubIupu jutIn
cushun tumI unuy IsfueI funu cunu nej.
V
1.15 Heb. 9.12.
gunfu cuycuf chuy mun uywuj cu nugu
wuun munmI.
32
Chuy nmI Iuycunu cuycun chIu IIu-
cu nunpu yufuj yucu IIoj shIp tIn gunfu
cujcu nu puj, IchI IIoj shIp tIn gunfu
cujcu nu puj.
33
Chuy n IIumI Iuycunu
cuycun quIIIu guesh yun wun guesh yuj
wufmI cu nu p pIs, quIIIu guesh yun wun
cuycuj wufmI wun cucoj p pIs. Chuy-
nmI Iuycunu cuycun wufmI p pIs
oIIgu p pIs.
Perdun tarina junaj
(Lev. 2S.26S2, Nm. 29.711)
1

1
T D uupun-
mun uIIpu yuycu shun pI tumI
Aufonpu Ishcun wumfun cunu wuu-
fun. Chuy pI tu fmI T D
MoIsestu
2
cuyno wIIIu pu fun:
WuuguI quI Aufontu wIIIu puy. TIu
chupu fuy cuj pItu fufI mus fIspI tdu
cuj cuuf tu mungu
S
munu shun fu umu
yuycon gu chu. Chuy chgu bubuImI
chupu nun tIn cuycun. Chuy junun chgu
nogumI pucu tuy cho yufIm. Munu-
shun fu yuycofgu wuun munmI.
3
Aufongu TIncunu ToIdu mun
yuycongu juc tfu-muII wutu juchu pItu
sucfIfIsyutu pIsh tuf cuf, fupu chInu
sucfIfIsyupnu juc cufnItu fupuf cu-
chIf.
T

4
Yuycongu Inu pItu uwushu
uIbun jutI shu, Inu ujfun jutI shu, Inu
wuch cun wuch cu shu, umun mun pIs
Inu shucu tun jutI shu. Chuy fpu cunu
fIyupu fIspI tdu cuptInmI jutI cu-
nunpgu sumuj fuj bu congu.
5
IsfueI funu cunu upumu shun pI-
tumI Aufongu chus quengu Ishcuy
chbutu juchu pItu sucfIfIsyupuj, juc
cufnI tunu fupu chInu sucfIfIsyupuj.
Chuy pI tu numI TIncunu ToIdu puncu-

mun tfutu Aufn upumongu juchu-
pItu sucfIfIsyutu pIsh tu nun puj. Chuy
tfu cungu Aufon pIs, Aufon pItu mIfuj
cfu cu nu pIs IImyu yu shu cunun pmI.
7
Chuy n pIs TIncunu ToIdu uupun-
mun upuy cu muf Ishcun chbutu uup-
mun chufungu.
8
NIfcuf suftItu jItungu
muygun chbu nogu puj cunun puj,
muygun chbu AzuzeI puj
U
cunun p pIs.
9
Nogu puj cuj chbu tugu Aufn pIsh-
tungu IsfueI cunu juchu pItu sucfIfIsyutu
upumu shun tumI.
10
AzuzeI puj cuj
chbu tunu cuwuy cuj IIutu uup mun
upumongu IsfueI cu nupu juchuntu
upunun puj. NIfcuf chun yuj mun upuy-
cuf AzuzeI puj gufgu fengu chuy n-
punu IsfueI cunu pufIfIcushu cuf IImyu
qudu nun puj.
11
Aufongu juchu pItu sucfIfIsyu
tfu-muII wutu pIsh tungu. Chuy fmI
pefdu nu shu cungu quIquInpu juchun-
pIs cfu-musIn cu nupu juchun pIs.
12
NIfcuf uItuf pItu suumu chI cu nu wun
shun shutu upungu. Chuy n pIs Ishcuy
uptuy uchu ugushu uIII usyuj InsIn-
sutu upungu TIncunu ToIdu cho mus
fIspI tdu cuj cuuf tu mun.
13
Chuy chmI
uup cho InsIn sutu wIungu suumu-
chI cu nu mun. Chuufu InsIn supu gosh-
tuy nIn chupu cuf congu bubuIpu chupu-
nuntu. Chuy n pumI munu fIcu muf
Aufongu munu wuon gu chu.
14
Tfu-
muII wupu yuwuf nIn tu pIs chufengu.
NIfcuf bubuIpu chupu nun cho cuycuj-
tugu uupun mun IchIy cuf ddun wun
tupsI pungu. QuIquIn bubuI mun pIs
ddun wun gunchIs cutI tupsI pungu.
15
NIfcuf IIupun IsfueI cu nu pmI
juchu pItu sucfIfIsyu chbutu pIsh tungu.
Yuwuf nIn tu pIs upungu mus fIspI tdu
cuj cuuf tu mun.
V
Chuy chnu tfu-muII-
wupu yuwuf nIn wun fufu shun n IIu
bubuIpu chupu nun cho cuycuj tu pIs,
bubuI tu pIs yuwuf wun tupsI pungu.
1
Chuy n fmI mus fIspI tdu cujtu-
pIs IImyu y chengu Imu-uycu gunfu-
pItu, IsfueI cunu munu wIyu cu shun-
pItu, IIupun IsfueI cu nupu juchun pItu.
IEVITICO15 , 16
179

W
1.23 Eze. 44.19.
X
1.27 Heb. 1 3.11.
Y
1.29~34 Iev. 23.2632; Nm. 29.711.
Chuy n IIu fufungu juchu supu funu-
cu nupu chuu pIn cho cuycuj TIncunu
ToIdu tu pIs.
17
Mus fIspI tdu cuj cuuf tu cho
juchun pItu pefdu nu shu cunun puj
Aufn Imutu pIs fufu shun fu TIncunu
ToIdu chgu munumI pIpIs cunmun chu.
QuIquInpu juchun pItu, cfu-musIn-
cu nupu juchun pItu, IIupun IsfueI cu-
nupu juchun pItu pefdu nu shu cunun-
puj fufuy cofgu
18
IIoj shI fIf uywungu
uup cho cuycuj uItuftu IImyu y chI-
nun puj. Chuy chmI tfu-muII wupu
chbupu yuwuf nIntu wuII cu IIutu
chufIf cuf uItufpu wugfun cu nutu
cuntun cu nutu pIchongu.
19
NIfcuf numI
uItuf junun mun yuwuftu ddun wun
gunchIs cutI tupsI pungu. Chuy n pumI
IsfueI funu cunu juchutu fufu shun pItu
uItuf IImyu yu shu cungu fIspI t dunu
cunun puj.
20
Mus fIspI tdu cujtu, TIncunu
ToIdutu, uItuftu IImyu yuy cu chIf
cuwuy cuj chbutu Aufn upuchI mongu.
21
Chbupu umun junun mun muquIntu
chufuy cuf Tuytu DIostu wIIIungu
IsfueI cunu munu uIII cu nutu fufu-
shuntu, munu wIyu coj cushuntu, juchu-
supu cushuntu. Chuyno wIIIush punmI
IIupunpu juchuntu chbu mun jItu-
pungu IIupun juchuntu upucu nun puj.
NIfcuf juc fununu chun yuj mun upuf-
cuf chbutu cuchuy congu.
22
Chuyno
chun yuj cho chbu IIIguf numI IIupun
IsfueI cu nupu Imu-uycu juchun tu pIs
upucongu pIpIs munu tIyu shun mun.
23
Chuy pI tunu Aufn uywungu
TIncunu ToIdu cujmun. Mus fIspI-
tdu cuj cuuf tu mun yuycu nun puj
jutI cu shun Inu fpu tugu fucu cu fIf
chuy cho cuchuy congu.
W

24
Bu cu-
fIf fpuntu jutI cuf cufnu yufgongu
quIquInpu juchun pItu y IsfueI funu cu-
nupu juchun pItu fupu chInu sucfIfIsyu
uywutu fupu chI nun puj. Chuyno fupu-
chIp tInmI quIquInpu juchun cu nu wun
IsfueI funu cu nupu juchun cunu pefdu-
nu shu cungu.
25
Juchu pItu sucfIfIsyutu
pIsh tu shun uywupu wIfuntu uItuf cho
fupu chengu.
2
Chun yuj AzuzeI mun
chbutu upuj funu pIs fpuntu tugshu-
congu; quIquIn pIs bu congu. NIfcuf-
fmI wusIn mun cutI mongu.
27
Juchu pItu sucfIfIsyupuj pIsh-
tu shun tfu-muII wupu, juchu pItu
sucfIfIsyupuj pIsh tu shun chbupu gufu-
chuntu, uychuntu, ushush nIn cu nu tunu
fupu chengu.
X

28
Chuy cu nutu fupu chej
funugu fpuntu tugshu congu; quIquIn-
pIs bu congu. NIfcuf-fuj tIyuy cu shun-
mun cutI mongu.
29
WIIIu pu sh Iuycu nu tugu gumcunu
Imuy cu mu pIs cumIIn quI. GunchIs cuj
quIIIu chuncu junuj nIn cho gumcunu
uyunun quI. Chuy jungu quIquI quI-
cu nu pIs jpu cu nu pIs mufcuy quI cho
goygu umu ufon gu chu.
30
Chuy
jungu IIupu nI quI tumI juchuy quI pItu
pefdu nu shuy quI puj.
Y
IIupun juchuy-
quI pI tumI IImyunu cunquI puj.
31
Chuy
jungu gumcu nu puj sbudu jumuy
junujmI cungu. ChuymI uyunuf Imu
ufuy tu pIs umu fufun quI chu. Chuy
nIsh cu nugu Imuy cu mu pIs IuymI
gumcu nu puj cungu.
32
Cudu wutumI
pup nInpu fuquIn munduj cfu cunun-
puj chufu shun cfugu juchun cu nu-
pItu pefdu nu shu cunun puj IIupuntu
fufungu. Chuy cu nutu fufungu Inu
fputu jutI shumI.
33
NIfcuf IImyu y-
chengu mus fIspI tdu cujtu, TIncunu
ToIdutu, uItuftu. Chuy fmI cfu cu nu-
pIs IIupun IsfueI cu nu pIs pefdu nu shu
cungu.
34
WIIIu pu sh Iuytugu Imuy pIs umu
gongun quI cu nu chu. Cudu wutu cho
juc cutImI chuy nIsh cu nutu fufungu
IIupun IsfueI cu nupu juchun pefdu nu-
shu cunun puj.
Chuu fugu MoIsestu T D
nIshun n IIumI IIupun tu pIs fufu fun.
IEVITICO16
180

Z
17.10 Gen. 9.4; Iev. 7.2627; 19.26; Deut. 12.16, 23; 15.23.
[
17.11 Heb. 9.22.
3uc pacha!!acho Tayta Diosta
adurana cananpaj wi!!apashan
17

1
MoIsestu T D nIfun:
2
Aufontu, wumfun cu nutu,
IIupun IsfueI-musI quI cu nutu wIIIu pun-
quI:
3
Gufu m nun puj IsfueI cunu,
wcutu, uyshutu, cubfutu cufpIs tIyuy-
cu shun cho, u juc-Icho pIsh tuf pIs
4
TIncunu ToIdu mun munu upumoj
cgu yuwuftu mush tu shun pI tumI
juchu yoj cungu. Chuy pI tumI chuyno
fufuj funugu IsfueI cu nu pItu gufgu shu
cungu.
5
ChuymI muy jIfcu cu nu ch pIs
uywun cu nutu nogu puj umu pIsh tun-
gu chu. Chuypu fuquengu TIncunu
ToIdu uupun mun upumongu cfutu
entfe gu nun puj. Cfu numI uIII goyuy-
pItu sucfIfIsyutu upumu shun uywutu
Nogu puj pIsh tungu.
Cfugu TIncunu
ToIdu puncu cho uywupu yuwuf nIntu
uItuf n mun chuj chu pungu. WIfun-
tu pIs uItuf cho fupu chengu jmuy-
nIn Nogupu shon g pno cunun puj.
7
Imuy pIs umunu upun gu nu chu cubfu-
nIfuj dyubIu cu nu puj pIsh tu nunpgu.
Chuy cu nu tumI puycu nugu udufu shu.
Chuyno fufufmI fIyupu munu uIII
fufuy mun pIs chuyu shu. Chuy nIsh-
cu nugu Imuy cu mu pIs IuymI cungu
gumcu nu puj gumcu nu pItu mIfuj cu nu-
p pIs.
8
IsfueI-musI quI cu nu tu pIs, tIyu-
shuy quI cho cuj jpu funu cu nu tu pIs
wIIIu pun quI. Nogu puj fupu chInu
sucfIfIsyutu gufu muytu munuf u Imu
sucfIfIsyutupIs gufu muytu munuf
9
TIncunu ToIdu uupun mun nogu puj
munu upumoj funu cu nu tugu tIyu shuy-
quI pItu gufgun quI.
Yawarta mana
micunanpaj wi!!apashan
10
Yuwuftu mIcoj cujtugu IsfueI-
musI quI cu nu tu pIs Iugu cu moj jpu
funu cunu cujtu pIs meIu n cu shmI.
Yuwuftu IchIc IIu tu pIs mIcoj cu nu tugu
tIyuf cuy cu shun pItu gufgu fI shmI.
Z

11
IIupun cuwuj cu nupu yuwuf nIn chmI
bdun cuycun. ChuymI gumcu nu pIs
uItuf mun yuwuftu jIchuf-fuj juchuy quI-
pItu pefdu nu shu cunquI puj.
[
12
ChuymI IsfueI cunu sumuj wIyu-
cuy. Gumcu nu pIs nI Iugu cu shoj jpu
funu cu nu pIs yuwuftu umu mIcun quI-
chu.
13
IsfueI cu nu pIs nI Iugu cu shoj jpu
funu cu nu pIs mIcunu unImuItu, mIcunu
bItu chufIf yuwuf nIn tugu pumpu-
mun jIchuf cuf uIIpu wun chupuf congu.
14
Cuwuj cu nupugu yuwuf nIn chmI
bdun cuycun. ChuymI yuwuf nIn tugu
umu mIcun quI chu. Yuwuf nIn fmI
IIupun tu pIs cuwu chIn. PIpIs yuwuftu
mIcoj cgu gufgu shumI cungu.
15
IsfueI cu nu pIs, Iugu cu shoj jpu
funu cu nu pIs wuu shu uywupu
uychuntu mIcuf, uychu mIcoj unImuI
wuu chI shun uychutu mIcuf fpuntu
tugshu congu; quIquIn pIs bu congu.
NIfcuf puchu chuc nun cumu gunfu
cungu.
1
Rpuntu munu tugshu cuf,
quIquIn pIs munu bu cofgu juchun pItu
custI gu shumI cungu.
Castanwan mana
cacunanpaj wi!!apashan
18

1
MoIsestu T D nIfun:
2
IsfueI cu nutu wIIIu pun quI:
NogumI gumcu nupu T D
c.
3
EgIptu cho tIyuf fIcu shuy quI
custum fI cu nu tugu umu fufun quI nu-
chu.
Pushuy cu sh Cunuun mun chuyuf pIs
chuy puftI funu cu nupu custum fIntu
umu fufun quI chu. NI IuynIn cu nu tu pIs
umu wIyu cun quI chu.
4
Nogu nIsh cu nu tugu wIyu cuy.
Iuyn cu nu tugu cumIIy. Chuy cunu
nIycu shun n IIu goyuy. Nogu T
D chuyno n.
IEVITICO17 , 18
181

\
18.5 Neh. 9.29; Eze. 18.9; 20.1113; Iuc. 10.28; Rom. 10.5; GI. 3.12.
]
18.8 Iev. 20.11;
Deut. 22.30; 27.20.
D
18.9 Iev. 20.17; Deut. 27.22.
E
18.12~14 Iev. 20.1920.
F
18.15 Iev. 20.12.
G
18.1 Iev. 20.21.
H
18.17 Iev. 20.14; Deut. 27.23.
I
18.19 Iev. 20.18.
J
18.20 Iev. 20.10.
K
18.21 Iev. 20.15.
L
18.22 Iev. 20.13.
M
18.23 Exo. 22.19;
Iev. 20.1516; Deut. 27.21.
5
Iuyn cu nutu, nIsh cu nu tu pIs
cumIIy. PIpIs Iuyn cu nutu cumIej cgu
uIIImI cuwungu.
\
Nogu T D -
chuyno n.
PIpIs fumIII yun wungu umu cucon-

gu chu. Nogu T D
chuyno n.
7
Mumuy quI wun umu cucun quI chu.
Chuytu fufufgu pup nI quI tumI munu-
cuj mun chufun quI. Mumuy quI cuycup-
tengu chuytu umu fufuy cun quI chu.
8
MfIs tuy quI wun umu cucuy chu.
Chuytu fufufgu pup nI quI tumI munu-
cuj mun chufun quI.
]
9
PuI quI wun umu cucun quI chu.
Pup nI quI pItu puI quI cufpIs, mumuy-
quI pItu puI quI cufpIs puygu yuwuf-
musI quImI. Mumuy quI cho cufpIs
wuchu chI pu cuy nIn cufpIs puI quImI.
ChuymI yuwuf-musI quI cuycup tengu
puI quI wun umu cucun quI chu.
D
10
WIII cuy quI wun umu cucun quI chu
wufmI wumfuy quIpu wumfun cuptIn-
pIs nI oIIgu wumfuy quIpu wumfun
cuptIn pIs. Chuytu fufufgu quIquI IIuy-
quImI penguy mun chufu cun quI puj.
11
Pup nI quIpu IntI n dun wun-
pIs umu cucun quI mun chu. Puywun
cucofgu puI quI wun cucoj-jupuymI
cunquI puj.
12
Pup nI quIpu puIn wun pIs umu
cucun quI chu. Puygu tIyuy quImI.
13
Mumuy quIpu uun wun pIs umu
cucun quI chu. Puygu tIyuy quImI.
14
TIyuy quIpu wufmIn wun pIs umu
cucun quI chu. PuypIs tIyuy quImI
cuycun. Puywun cucush puy quegu
tIyuy quI tumI munu cuj mun chufun quI.
E
15
Wumfuy quIpu wufmIn wun pIs umu
cucun quI chu. Puygu IIum chuy nI quImI.
F
1
WuuguI quIpu wufmIn wun pIs umu
cucuy chu. Puywun cucush puy quegu
wuuguI quI tumI munu cuj mun chufun-
quI.
G
17
Mumun tIntu IntI n duy quItu
umu munI jun quI chu. IntI n duy-
quIpu wuwun wun pIs IntI n duy quIpu
wumfun wun pIs umu cucun quI chu.
Puycu nugu wufmI quIpu yuwuf-
musInmI cuycun. Chuygu pusuypu
penguy puj juchumI cuycun.
H
18
WufmI quItu uun tIn tugu umu
munI juy chu. WufmI quI cuwuy cup-
tengu cu duy quI wun umu cucuy chu.
Chuyno fufup tI quegu quIquIn-pufumI
chIquI nu cun mun.
19
QuIIIu guesh yun wun cuycuj
wufmI wungu umu cucun quI chu.
I
20
Juc funupu wufmIn wungu umu
cucun quI chu. Chuyno jucpu wufmIn-
wun cucofgu gunfumI fIcu cun quI puj.
J
21
MoIoc dIospgu muygun wumfuy-
quI tu pIs umu fupu chIn quI chu. Chuyno
fufufgu nogu tumI fubyu chI mun quI.
K

Nogu T D chuyno n.
22
OIIgu-pufu umu cucun quI chu.
Chuygu meIu nuy pmI.
L
23
Imu unImuI wun pIs umu cucun quI-
chu. WufmI pIs unImuI cu nu wun umu
cucon gu chu. Chuygu fIyupu meIu nuy-
pmI.
M
24
Chuy cu nu tugu umu fufuy chu
munu gunfu y nuy quI puj. Chuy cu-
nutu fufufmI gunfu fIcu cu shu cunun
uupuy quI pItu jItu fI n puj cuycuj
Cununeo funu cu nu pIs.
25
Chuyno
gunfu cu nutu fufu shun pI tumI nusyun-
nIn pIs gunfunu fIcu cu shu. ChuymI
jusguf mufcun pI tu pIs IIupuntu
gufgushc.
2
Gumcu nugu nIsh cu nutu,
Iuyn cu nutu cumIIn quI. Chuy penguy-
puj gunfu cu nutu umu fufun quI chu.
Chuy n IIu cumII chun gumcu nu mun
Iugu cu moj funu cu nu pIs.
27
Gumcunu
IEVITICO18
182

N
19.2 Iev. 11.4445; Mut. 5.48; 1Ped. 1.16.
O
19.3 Exo. 20.12; Deut. 5.16.
P
19.3 Exo. 20.8;
Deut. 5.12.
Q
19.4 Exo. 20.23; 34.17; Deut. 17.25.
R
19.9~10 Iev. 23.22; Deut. 24.1922.
S
19.11 Exo. 20.15; Deut. 5.19.
T
19.11 Exo. 20.16; Deut. 5.20.
U
19.12 Exo. 20.7; Deut. 5.11;
Mut. 5.33.
V
19.13 Deut. 24.1415.
W
19.14 Deut. 27.18.
X
19.15 Exo. 23.68; Deut. 16.19.
Y
19.17 Mut. 18.15.
munu fuj chuyu shuy quI cumu jInun
Cununeo funu cunu fIyupu gunfu tumI
fufu fun. ChuymI chuy nusyun cu nu-
pIs gunfu fIcu cu fun.
28
Gumcu nu tu pIs
chuy nusyun pItu gufgu f munmI gunfu-
cu nutu fufup tI quegu! Unuy pIs jInun
funu cunu gunfu cu nutu fufu shun pI-
tumI gufgushc.
29
PIpIs chuyno gunfu
juchu cu nutu fufuj cgu tIyu shun pItu
gufgu shumI cungu.
30
Chuu fugu nIsh-
cu nutu wIyu cuy. Munu gunfu y nuy quI-
puj umu fufun quI chu jInun Cununeo
funu cunu fufu shun gunfu cu nu tugu.
Nogu Tuytu DIos nI quImI chuyno n.
Achca !aycunata wi!!apashan
19

1
MoIsestu T D nIfun:
2
IsfueI-musI quI cu nutu
wIIIu pun quI:
Nogu T D suntumI
c. ChuymI gumcu nu pIs nIsh cu nutu
wIyu cu muf sunto cuy-IIupu.
N
3
JucnIquI-jucnI quI pIs mumuy quI
tuytuy quItu fIspI tun quI.
O
Sbudu jumuy junuj ch pIs fIspI tu-
muf jumun quI.
P
Nogu Tuytu DIos nI-
quImI chuyno n.
4
Amu duIu cu nutu udufun quI chu.
NI jundIypu fufuf cuf pIs dIosn nIf
umu udufun quI chu.
Q
Nogu T
D chuyno n.
5
AIII goyuy pItu sucfIfIsyupuj uywu-
cu nutu pIsh tufgu fufun quI shon g pno
nogu chus quI n puj.
PIsh tu shuy quI

uywupu uychun tugu chuy junuj IIu
mIcun quI. Puchup tIn wufun nIn pIs
mIcun quI mun fmI. QuImsu junuj pnu
puchoj cujtu Ichungu fupuy cu chIn-
quInu.
7
QuImsu junuj goyu shu tunu
mIcup tI quI cu nugu gunfu numI cungu.
Yungu numI cungu nogu puj pIsh tuf
chufu shun offen dun pIs.
8
ChuymI
Ishcuy junuj pItu mus goyu shu uychutu
pIpIs mIcoj cgu juchu yojnu fIcu congu.
Chuyno mIcoj tugu nogu puj ucfu shu
cuycup tIn gunfu chI shun pItu tIyu shuy-
quI pItu gufgu fIn quI.
9
Cos chutu fufufgu umu shun tun-
quI chu ushIfcuf-ushIf cofgu. Rutu-
shuy quI fgu shIc wu shun tu pIs umu
shun tun quI chu.
10
bus tu pIs chuc fu pItu
ushIfcuf-ushIf cofgu umu puIIu cu fIn quI-
chu. ShIc wuj cu nu tu pIs umu shun tun-
quI nu chu. Chuy cu nu tugu cuchuy cun quI
pobfI cu nu puj, Iugu cu shoj cu nu pmI.
Nogu T D chuyno n.
R
11
Amu suwu cun quI chu.
S
Amu
IIuIIu cun quI chu. Amu engu u cun quI-
chu.
T

12
IIuIIu cuypugu nogupu jut cho
umu uunIn quI chu.
U
IIuIIu cuf Juttu
jogu fIsh puy quegu munu cuj munmI
chufu mun quI puj. Nogu T D -
chuyno n.
13
Runu-musI quItu umu engu un quI-
chu. Imun tu pIs umu guechun quI chu.
PIyun ufup shoj tu pIs pguntu wufun-
nIn cu mugu umu shuyu f chIn quI chu.
V

14
Upucu nu tugu umu ushIIIn quI chu.
NI gupfu tu pIs umu tunI chIn quI chu.
W

Chuyno fufufgu nogutu munumI fIspI-
tu mun quI chu. Nogu T D -
chuyno n.
15
AutofId cuf def chu cunquI.
PobfI tu pIs juchun pI tugu umu chupun-
quI chu. NI fcu cu nu tu pIs juchun pI tugu
umu chupun quI chu. AutofId cufgu
uIII uffIg Iun quI.
X

1
Mufcuy quI cho umu
pufIn quI chu funupu wushuntu fImuf.
Runu-musI quItu wuu chI nun puj umu
jItu pun quI chu. Nogu T D -
chuyno n.
17
Shon gu IIuy quI cho pItu pIs umu
chIquI pun quI chu. Juchun pI tugu
funu-musI quItu pIu cuy.
Y
Juchutu
IEVITICO18 , 19
183

Z
19.18 Mut. 5.43; 19.19; 22.39; Muf. 12.31, 33; Iuc. 10.27; Rom. 13.9; GI. 5.14; Stg. 2.8.
[
19.19 Deut. 22.911.
\
19.2 Gen. 9.4; Iev. 7.2627; 17.1014; Deut. 12.16, 23; 15.23.
]
19.2 Deut. 18.10.
D
19.27~28 Iev. 21.5; Deut. 14.1.
E
19.29 Deut. 23.17.
F
19.30 Iev. 26.2.
G
19.31 Deut. 18.11; 1Sum. 28.3; 2Rey. 23.4; Isu. 8.19.
H
19.33~34 Exo. 22.21; Deut. 24.1718; 27.19.
fufup tIn umu chupun quI chu. Chupufgu
Ishcu nI quImI juchu yoj fIcu cun quI-
puj.
18
Mufcu-musI quI Imutu pIs fufu-
shup tI quI uyItu umu cutI chIn quI-
chu, nI nunu pu fun quI pIs chu. Chuypu
fuquengu funu-musI quItu cuyun quI
quIquI quI uIII cuwuytu munu shuy-
quIno.
Z
Nogu T D
chuyno n.
19
IIupun Iuyn cu nutu sumuj wIyu-
cuy. Uywuy quI cu nutu juc custu uywu-
wungu umu jufu chIn quI chu. Chuc-
fuy quI mun umu mufun quI chu tucuy
mufu tugu. Rpu tu pIs umu jutI cun-
quI chu tucuy custu jIutu tucuf cu chIf
uwushu tugu.
[
20
Uywuy jIpush muju chu c nun puj
pufIu shu cuycup tIn pIpIs chuy jIpush-
wun cucup tengu IshcunmI custI gu-
shu cungu. Ichungu chuy jIpush IIbfI
yufgu nun puj pIpIs munu fuj pgu shu
cuptInmI custI guf pIs munu wuu chIn-
mun chu.
21
Ichungu chuy funu cutI-
chInu sucfIfIsyutu nogu puj pIsh tu nun-
puj upumongu juc cufnItu. Chuy tugu
TIncunu ToIdu uupun mun upumongu.
22
CutI chInu sucfIfIsyupuj upumu shun
uyshu wun fmI cfu muu cu mungu
juchun pItu chuy funutu pefdu nu n puj.
Chuy n pu fmI funupu juchun pefdu-
nu shu cungu.
23
Pushuf chuyu chI n puj cuycuj
nusyun mun chuyufgu ff tu cu nupu
wuyuy nIntu quImsu wutu cumu umu
mIcun quI chu.
24
Chuscu wutu cujcho
wuyu shun tumI Ichungu nogutu
ugfu d sI cu muf nogu puj offen dutu
upumun quI.
25
PIchgu wutu cujcho
wuyu shun tu fmI gumcu nugu mIcun-
quI. Chuy fmI IIupun fftu cunu
umutuf wuyongu. Nogu T D-
chuyno n.
2
Amu Imu uychu tu pIs mIcun quI chu
yuwuf nI yoj IIu tugu.
\
Gumcu nugu umu
udIbI nu pu coj cunquI chu. Amu bfju
cunquI chu.
]

27
Ajchuy quItu sent duy quI
jununpu umu futu cun quI chu. Shupfuy-
quI tu pIs puntu IIunpu umu futu cun quI-
chu.
28
Wuoj cu nu puj IIuquI cush puy quI
gufuy quI cu nutu umu yuwuf-yuwuf
fufu cun quI chu. Cuef puy quI cho Imu
seuI tu pIs umu fufu cun quI chu.
D
Nogu
T D chuyno n.
29
WufmI wumfuy quI gueIIuy-
puj jucwun-jucwun cucu nuntu umu
djun quI chu. Chuyno ufuchefgu
penguy munmI chufun quI puj.
E
Gunfu-
cu nutu fufu chIsh puy quegu tIyu shuy-
quI nusyun tu pIs gunfu chIn quI pmI.
30
Sbudu jumuy junuj chgu fIspI tu muf
jumun quI. TIyun ToIdu tu pIs fIspI tun-
quI. Nogu T D chuyno
n.
F
31
Amu uImutu guyuj cuytu yuchu-
cun quI chu. Musyu coj cu nu wun umu
musyu chI cun quI chu.
G
Chuytu fufuf
gunfumI fIcu cun quI puj. Nogu T
D chuyno n.
32
Chuchu cu nu tugu fIspI tun quI,
suIu dun quI. Chuyno fufufgu nogu tumI
fIspI tuy c mun quI. Nogu T D-
chuyno n.
33
Jpu funu cunu mufcuy quI mun
Iugu cu mojtu umu ucu chIn quI chu.
34
Puycu nu tugu mufcu-musI quI tuno uIII
fIcun quI. Puycu nu pIs gumcu nu nmI.
Gumcu nu pIs EgIpto nusyun chgu
Iugu coj IIumI cufuy quI.
H
Nogu T
D chuyno n.
35
Psu wun psuf pIs, metfu wun
tupuf pIs umu pItu pIs engu un quI chu.
3
AIII buIun su wun uIII psu wun psun-
quegu. PIshej metfu wun umu engu-
un quI chu. Munu pIshej metfu wun
IEVITICO19
184

I
19.35~3 Deut. 25.1316; Pfov. 20.10; Eze. 45.10; Ams 8.5; MIq. 6.11.
J
20.9 Exo. 21.17;
Mut. 15.4; Muf. 7.10.
K
20.10 Exo. 20.14; Iev. 18.20; Deut. 5.18; 22.2224; Juun 8.5.
L
20.11 Iev. 18.8; Deut. 22.30; 27.20.
M
20.12 Iev. 18.15.
N
20.13 Iev. 18.22.
O
20.14 Iev. 18.17; Deut. 27.23.
P
20.15~1 Exo. 22.19; Iev. 18.23; Deut. 27.21.
Q
20.17 Iev. 18.9; Deut. 27.22.
tupun quI.
I
EgIp tu pItu jofgu mu shoj
T D chuyno n.
37
IIupun wIIIu pu sh cu nutu, Iuyn-
cu nutu wIyucuy-IIupu. Chuy cu nu tugu
IIupuntu cumIIy. Nogu T D -
chuyno n.
Mana wiyacojcunata
castigananpaj wi!!apashan
20

1
MoIsestu T D
nIfun:
2
IsfueI-musI quI cu nutu nInquI:
IsfueI funu cu nu pIs, Iugu cu moj funu-
cu nu pIs dIos MoIoc puj sucfIfIsyutu
fufuf wumfuntu fupu chej cgu wuu-
chI cun gumI. Chuy funu tugu IIupun
funu cu numI sujmuypu wuu chengu.
3
MoIoc puj wumfuntu fupu chIsh pungu
TIncu nun chI ToIdu tumI gunfu chIn,
nogu tu pIs munu cuj mun chufu-
mun. ChuymI chuyno fufuj funupu
contfun fIcu cuf ushu c chI sh puj.
4
Chuy funutu munu wuu chIp tengu
5
quIqumI chuy funupu, fumIII yun-
cu nupu contfun fIcu cu sh puj. Puycu-
nutu ushu c chI sh nmI MoIoctu
udufuj funu cu nu tu pIs IIupuntu ushu-
c chI sh puj.
PIpIs bfju cu nu mun, u fIcu coj cu-

nu mun musyu chI coj uywuj cu nu tugu
tIcfu pu cuf cu shmI. Chuufu chuy funu-
tugu ushu c chI shmI.
7
NogumI T D c.
Chuyno cuycup tengu munu juchutu
fufuypu sunto cuwuy-IIupu.
8
IIupun
Iuyn cu nu tugu cumIIy. Gumcu nutu
ucfuj nogu T D
chuyno n.
9
PIpIs mumuntu u pup nIntu muIdI-
syu nuj cu nu tugu wuu chIn quI.
J
Chuyno
wuu chI c nun p pIs quIquInmI juchu-
yoj cungu.
10
PIpIs juc funupu wufmIn wun
cucup tengu Ishcuntu wufmItu oIIgu tu-
pIs wuu chengu.
K
11
PIpIs mfIs tun wun cucofgu pup-
nIn tumI munu cuj mun chufun. Chuy-
nIfuj funu tugu mfIs tun tIntu wuu-
chengu. Wuu chI c nun p pIs quIquIn-
cu numI juchu yoj cungu.
L
12
PIpIs IIum chuy nIn wun cucup-
tengu fIyupu meIu nuy puj juchumI.
ChuymI IIum chuy nIn tIntu wuu-
chengu. Chuyno wuu chI c nun p pIs
quIquIn cu numI juchu yoj cungu.
M
13
PIpIs wufmI wun cucoj-jupuy
oIIgu-musIn wun cucup tengu fIyupu
meIu nuy puj juchumI. Chuyno fufuj-
tugu Ishcuntu wuu chengu. Wuu chI-
c nun p pIs quIquIn cu numI juchu yoj
cungu.
N
14
PIpIs wufmIntu wuwun tIntu munI-
jufgu fIyupu meIu nuy puj juchu tumI
fufun. Chuyno cuptengu quIm suntu
wuu fu chIf fupu fu chengu. Chuufu
munumI cungu chu meIu nuy puj juchu
fufuj cunu.
O
15
Juc funu uywu wun cucup tengu
wuu chengu. Uywu tu pIs wuu chengu.
1
Juc wufmI Imu uywu wun pIs
cucup tengu wuu chengu. Uywu tu-
pIs wuu chengu. Wuu chI c nun p pIs
quIquIn cu numI juchu yoj cungu.
P
17
PIpIs pup nIn pItu, u mumun-
pI tu pIs puIn cuycup tIn wufmI wun
cucup tengu mufcu-musIn cu nupu fIcuy
uwIn cho fIyupu penguymI. ChuymI
chuyno cucoj tugu Ishcuntu tIyuf cuy-
cu shuy quI pItu gufgu fIn quI. Gufgu-
c nun p pIs quIquIn cu numI juchu yoj
cungu.
Q
18
PIpIs quIIIu guesh yun wun cuycuj
wufmI wun cucofgu wufmIpu yuwuf-
nIn tumI fIcun. RIcu nun p pIs quIquIn
IEVITICO19 , 20
185

R
20.18 Iev. 18.19.
S
20.19~20 Iev. 18.1214.
T
20.21 Iev. 18.16.
U
21.5 Iev. 19.2728;
Deut. 14.1.
wufmImI juchu yoj. Chuy pI tumI
Ishcuntu gufgongu.
R
19
PIpIs umu cucon gu chu mumunpu
uun wun, nI pup nInpu puIn wun-
pIs. IIj tImu fumIII yun wun cucofgu
IshcunmI juchu yoj cuf custI gu cungu.
20
PIpIs tIyunpu wufmIn wun cucush-
pungu tIyun tumI munu cuj mun chufun.
Chuyno cucoj cu nugu oIIgu pIs wufmI-
pIs IshcunmI juchu yoj fIcu cun. Chuyno
cucoj cu nugu wumfuy nuj IIu numI
wuon gu pIs.
S
21
PIpIs wuuguInpu wufmIn wun
cucofgu wuuguIn tumI munu cuj mun
chufun. Chuytu fufufgu fIyupu juchu-
tumI fufun. Chuy pI tumI puycu nugu
wumfuy nuj IIunu wuon gu pIs.
T
22
Iuyn cu nutu, wIIIu pu sh cu nutu
ushuj puj cumIIy. Chuufu gumcu nu-
tugu chuyu chI n puj cuycuj nusyun pItu
munumI jItu fI shuy quI p chu.
23
Chuy
nusyun funu cu nu tugu fIyupu juchutu
fufu shun pI tumI gufgu shuj. MunumI
uwunt nu chu. Gumcunu Ichungu
puycunu fufu shunno umu fufuy chu.
24
Chuy funu cunu tIyu shun nusyun cu-
nutu nogugu uunIsh c numI gumcu nutu
goycu n puj. QuIqumI tIyu chI shuy quI
IchI pIs, mIsh quI pIs yucu n fuj uchcu
cushun nusyun cho. IIupun pIs uypu-
IIumI cungu.
NogumI T D c.
Achcu nusyun cuptIn pIs gumcu nu IIu-
tumI ucfu cushc.
25
ChuymI gumcu-
nu pIs fuquIn quI gunfu cuj IImyu cuj
unImuI cu nutu; gunfu cuj IImyu cuj
bIcu nutu. Chuu fugu munu gunfu y-
nuy quI puj umu mIcun quI chu gunfu
nIsh cujtugu: unImuI cu nutu, bIcu-
nutu, gufu chuypu pufej cu nu tu pIs.
2
Nogu T D suntumI
c. ChuymI gumcu nu pIs sunto cuwu-
nuy quI. Achcu nusyun funu cu nu pI tu-
pIs gumcu nu tumI fuquI cushc nogupu
cunuy quI puj.
27
OIIgu tu pIs, wufmI tu pIs uImu wun
pufIuj cu nutu, bfju cu nu tugu sujmuypu
wuu chIn quI. Chuyno wuu chI c nun-
p pIs quIquIn cu numI juchu yoj cungu.
Cracuna imano
21

1
MoIsestu T D nIfun:
Aufonpu wumfun cfu cu-
nutu wIIIu puy. Mufcun cho wuu shu
uyucu nutu umu yutun gu chu munu
gunfu y nun puj.
2
Puycu nugu uyutu
yutun mun mumun cuptIn, pup nIn
cuptIn, wumfun cunu cuptIn, wuuguIn
cuptIn,
3
uywu shun puIn jupu IIu
cuycu shun cho wuup tI IIunmI. Puycu-
nupu uyuntu yutufgu jInu gunfu yun-
mun pIs.
4
Muju yoj puIn wuup tInmI
Ichungu umu yutun gu nu chu munu
gunfu fIcu cu nun puj.
5
NI ujchuntu nI shupfun tu pIs umu
futu con gu chu. Gufun cu nu tu pIs umu
yuwuf-yuwuf fufu con gu chu.
U

Chuypu
fuquengu nogu munu sh n IIu fufuf
sunto cuwu chun. Munu cuj mun umu
chufu mun gu chu. Cfu cu numI uItuf cho
fupu chIn funu cunu gufu mu shun cu nu-
tu pIs. ChuymI puycu nugu munu shno
sunto cuwu chun.
7
Cfu cu nugu umu muju chu cun gu-
chu jucwun-jucwun cucoj cu nu wun,
bIgu Iu shu cu nu wun, fuquI cu shu cu-
nu wun. Cfu cu nugu ucfu cu shmI.
8
Puycunu sunto cushuntu tuntI yu cuf
IsfueI funu cunu fIspI tu chun. Chuyno
fIspI tungu nogu Tuytu DIos nI quI-
puj upumu shuntu uItuf cho fupu chej
cushun pI tumI, nogu T D Sunto
cush pI tumI, gumcu nu tu pIs sunto
cuwu nuy quI puj chufu sh pI tumI.
9
Cfupu jIpush wumfun jucwun-
jucwun cucuy mun chufu cufgu pup-
nIn tumI munu cuj mun chufun. Chuy-
nIfuj wufmIgu cuwuy cuj IIumI fupu chI-
cungu.
IEVITICO20 , 21
186
10
Munduj cfu IIumI fIyupu fIspI-
tdu fpu tugu jutI congu. Chuyngu
jutI congu ucfuf umun mun ustItu
wIu pu shu cuptInmI. Chuy pI tumI
wuu pu cuf IIuquI cuf tInshI umu umu
pufen gu chu. Rpun tu pIs umu fuchen-
gu chu.
11
Ayu cuycu shun mungu umu
yuycon gu chu mumun nI pup nIn
cuptIn pIs. FumIII yun wuu shun-fuycu
umu gunfu yun gu chu.
12
RIspI tdu
ustItu umun mun wIu pu shu cuycuf
uyumun uywufgu Tuytu DIos wun
TIncunu ToIdu tu pIs gunfu y chen gumI.
Chuyno cuptengu uyumun umu uywu-
chun chu. Nogu T D
chuyno n.
13
Mus munduj cfugu funu yut-
nI IIu fuj wufmI wun muju chu cungu.
14
Amu muju chu cun gu chu bIy du-
wun, fuquI cu shu wun, bIgu Iu shu wun,
jucwun-jucwun cucoj wun pIs. WufmItu
ushefgu Iev tfbu-musI IIun pItu funu
yutnI jIpushtu ushI chun.
15
Chuy n-
pumI puypItu mIfuf uywuj cu nu pIs
munu munu cuj mun chufu shu cungu-
chu. Chuyngu cungu puycu nutu sunto
cunun puj nogu ucfu cu shu cuptmI.
Snu cajcuna!!a cra
cananpaj nishan
1
MoIsestu T D nIfun:
17
Aufontu wIIIu pun quI: Cunun pI-
tugu Aufon pItu mIfuf uywuj cunu snu
cujcu nu IIumI cfu cungu. Puycu nu IIumI
funu cunu upumu shuntu nogu puj tuntutu
chufungu.
18
Tuntutu umu chufun gu chu
gupfu cunu, wegfu cunu, cfun munu
snu cujcunu, mucIIu cunu,
19
chuquIn pIs,
muquIn pIs puquI cu shu cunu,
20
cufcu-
cunu, en nu cunu, uwIn nbI yu shu-
cunu, gufu chu yoj cunu, push tu p cuy cuj-
cunu, funtun du shu cu nu pIs.
21
Aufon-
pItu mIfuf uywuj cunu munu snu
cujcu nugu uItuf cho nogu puj munumI
fupu chIn mun chu. Chuy upumu shun-
cunu nogu puj cuptInmI snu cujcu nu IIu
fupu chengu.
22
AItuf cho munu fupu chIf-
pIs mIcuy tugu mIcon gumI tuntu tu pIs,
nogu puj chufu shun fIspI tdu cuj mIcuy-
cu nu tu pIs.
23
Ichungu TIncunu ToIdu
fufI mun pIs umu yuycon gu chu. AItuf
cuycu shun mun pIs umu wItI pun gu chu.
Chuu fugu ucfu shtu munumI munu cuj-
mun chufun gu chu. Cfu cu nu tugu nogu
T D sIfbI m nun puj ucfushc.
24
Tuytu DIos chuyno nIshun tugu
juctu pIs munu gonguy pumI MoIses
wIIIu pu fun Aufontu, Aufonpu wumfun-
cu nutu, IIupun IsfueI-musIn cu nu tu pIs.
Tayta Diospaj churashanta cra
castacuna!!a micunanpaj cashan
22

1
MoIsestu T D nIfun:
2
Aufontu wumfun cu nutu
nInquI: IsfueI-musI quI cunu gufu mu-
shun tugu munchu pu cuyIIupu Imutu pIs
fufungu. Chuy n pumI munu munu-
cuj mun chufu mun gu chu. Nogu T
D chuyno n.
3
IsfueI cunu nogu puj upumu shun-
tugu fIspI tdu cuptIn Aufon pItu mIfuj-
cunu umu munu cuj mun chufun gu chu.
Puycunu gunfu cuycuf gufu mup tengu
uup pItu gufgu fI shmI. Nogu T
D chuyno n.
4
Aufon pItu mIfuf uywuj cu nugu
Iepfu wun guesh yuf, u chIu IIu cu nunpu
yufuj yucu uywuypu guesh yuf munumI
mIcon gu chu nogutu gufu mu shuntu.
IImyuyuf-fmI mIcongu.
Cfu cu nugu wuu shutu yutuj cu-
nutu yutuf, u IchItu chIu IIu shu cu nutu
yutuf gunfumI fIcu congu.
5
Puchun
gufu chuypu pufejtu yutuy cuf pIs gunfu-
yunmI. Gunfu cuycuj funutu yutuf pIs
gunfumI fIcu congu.
Puycu nugu IntI

yugu nun cumu gunfu cungu. ChuymI
munu fuj muyIIu cofgu gufu mu shun cu-
nutu munu mIcon gu chu.
7
IntI yugu cuf-
cup tIn fmI IImyu cungu. Chuy pI tumI
Ichungu mIcon gunu IsfueI cunu gufu-
mu shun mIcuy cu nutu. IsfueI cunu gufu-
mu shungu cfu cu nupu def chunmI
cuycun.
8
Cfu cu nugu umu mIcon-
gu chu quIquI IIun wuu shu uywu-
cu nupu uychuntu, uychu mIcoj jIfcu
IEVITICO21 , 22
187

V
22.18~20 Iev. 1.3; Deut. 17.1.
unImuI cunu wuu chI shun uywu tu pIs.
Chuy cu nutu mIcush pungu gunfu yun-
gu pmI. Nogu T D
chuyno n.
9
Cfu cu nutu wIIIuy mundu mIn t-
cu nutu IIupuntu cumII nun puj. Munu
cumIefgu juchu yoj fIcu cuf wuon-
gumI. Nogu T D cfu cu nutu
ucfushc sunto cunun puj.
10
Jpu cujcu nugu munumI mIcon gu-
chu nogutu gufu mu shuntu.
Cfupu gofpun pIs, nI pIyun nIn pIs
munumI mIcon gu chu nogutu gufu mu-
shun fIspI tdu mIcuy cu nu tugu.
11
GueIIuy nIn wun cfu funtI shun
uywuymI Ichungu mIcongu IsfueI cunu
nogutu gufu mu shun mIcuytu. Uywuy-
nInpu wumfun cfupu muquIn cho
yufej cu nu pIs mIcon gumI.
12
Cfupu wufmI wumfun cfu wun
munu muju chu cu shu cush pungu cfupu
def chun cu nutu munumI mIcon gu chu.
13
Munu wumfun cuptI IIun bIy du yuf,
u fuquI cuf jupu IIu cushunno pup nInpu
muquIn cho goyufgu pup nIn chus quI-
shun mIcuy cu nutu mIcon gumI. Munu
cfu custu cuj funumI Ichungu munu
mIcon gu chu cfu mIcu nun mIcuytu.
14
PIpIs munu musyuy nInpu nogutu
gufu mu shun offen du cu nutu mIcofgu
cfu mun cutI chengu. Junun mun-
pIs cudu chun cu pItu Ishcuy mustu fuj
yupungu.
15
IsfueI cunu gufu mu shun
offen du cu nu tugu cfu cunu umu munu-
cuj mun chufun mun chu.
1
Nogutu gufu-
mu shun offen dutu juccunu mIcu nuntu
djuf umu juchu cu chen gu chu. Juchu cu-
chIp tIn puycu nugu cutI chI pu cun mun-
fmI. Nogu T D cfu cu nu-
tugu sunto cunun puj fuquI cushc.
Snu uywata Tayta Diospaj
apananpaj wi!!apashan
17
MoIsestu T D nIfun:
18
Aufontu, wumfun cu nutu, IIupun
IsfueI-musI quI cu nutu wIIIu puy:
Muygun IsfueI cu nu pIs, IsfueI cu nu-
mun Iugu coj cu nu pIs nogu puj fupu-
chInu sucfIfIsyupuj uywutu upumun-
munmI uunI shuntu cumIIf, shon gun
shuc yup tIn pIs.
19
Chuyno upumuf
nogu chus quI npgu upumongu snu
ofgu uywutu: tfutu cuf, cufnItu cuf,
chbutu cufpIs.
20
Munu snu cuptengu
umu nogu puj upumon gu chu. Chuy n-
tugu munumI chus quI sh chu.
V
21
AIII goyuy pItu sucfIfIsyupuj pIpIs
uywutu upumofgu nogu chus quI n-
puj upumongu tfutu cufpIs uyshutu
cufpIs snutu. Apumun munmI uunI-
shuntu cumIIf pIs, shon gun shuc yup-
tIn pIs.
22
Nogupgu umu upumon gu chu
gupfu uywutu, puquI cu shutu, ushutu,
tIctI yojtu, gufu chutu, guefI yojtu.
Chuy n tugu uItuf cho fupu chI nun puj
umu upumon gu chu.
23
Shon gun shuc-
yup tI IIun upumup tengu chus quI shmI
mucIIu tfutu, mucIIu uyshutu upumup-
tIn pIs. AunI shuntu cumIIf upumup tInmI
Ichungu chuy n tugu munu chus quI sh-
p chu.
24
Nogupgu umu upumon gu-
chu funtun IIup chI shu cu nutu, funtun
du shu cu nutu, funtun fuchI shu cu-
nutu, cupu shu cu nutu. Entfe gu n puj
cuycuj nusyun ch pIs chuyno uywu-
cu nu tugu umu upumon gu chu.
25
Jpu
funu cunu nogu puj upumup tIn pIs munu
snu uywu cu nu tugu umu chus quIn quI-
chu. ImuIIun pIs du shu uywu cu nu tugu
munumI chus quI sh chu.
Tayta Diospaj uywacunata
imano pishtananppis
2
MoIsestu T D nIfun:
27
Tfu-muIIwu, uyshu-muIIwu,
chbu-muIIwu yufIp tengu gunchIs
junuj cu mumI mumun chuchongu.
Pusuj junuj yoj pI tumI Ichungu nogu puj
upumuytu munuf upumun munnu.
28
Wcutu, nI uyshu tu pIs wuwun-
tIntu chuy junuj IIugu umu pIsh tun gu-
chu.
IEVITICO22
188

W
23.3 Exo. 20.810; 23.12; 31.15; 34.21; 35.2; Deut. 5.1214.
X
23.5 Exo. 12.113;
Deut. 16.12.
Y
23.~8 Exo. 12.1420; 23.15; 34.18; Deut. 16.38.
29
Agfu d sI cu muf gufu mush pungu
gufu mungu IIupun shon gunpu. Chuufu
nogu pIs cushI shumI chus quI shuj.
30
Nogu puj pIsh tuf IIupun uychutu
chuy junuj IIu mIcongu. Wufun nInpgu
umu Imutu pIs puch chen gu chu. Nogu
T D chuyno n.
31
Mundu mIn t cu nutu IIupuntu
cumIIy-IIupu. Nogu T D -
chuyno n.
32
Sunto cuycupt IIutun cu nutu
fufuf umu penguy mun chufu muy chu.
IIutun cu nutu munu fufufgu gumcu-
nu pIs suntumI cunquI puj. Nogu T
D gumcu nutu ucfushc sunto
cunuy quI puj.
33
QuIqumI EgIptu pI tu pIs
jofgu mushc Tuytu DIos nI quI cun puj.
Nogu T D chuyno n.
Tayta Diosta adurar imay
shuntacnanppis wi!!apashan
(Nm. 2S.1625)
23

1
MoIsestu T D nIfun:
2
wIIIu puy: Nogutu fIspI tu m nuy quI puj
fIstutu fufufgu fIsp tu wun shun tu cun-
quI. Chuy fIstucunu cuycu numI cungu:
Jumuy junuj
3
Sojtu junujmI ufun quI. Wufun-
nIn gunchIs cuj junuj ch nugu umu
ufun quI nu chu Imu ufuy tu pIs.
W
Sbudu
jumuy junuj cuptIn fIsp tu wun shun-
tu cun quI. Gumcunu muycho tIyush-
puy quI pIs chuy jungu nogutu fIspI tu-
mush puy quI jumun quI.
Puscuu [istu
4
Gumcunu wuquIn fIstucunutu
fufuf pIs udufu m nuy quI puj fIsp tu-
wun shun tu cun quI.
5
Cudu wutumI fIspI tu muf Puscuu
fIstutu fufun quI. Chuy fIstu guIIuy-
congu wutu guIIu fej fImIf quIIIu
chuncu chuscu (14) junuj nIn tufdImI.
X
RIspI tu muf Iebu d fuy nuj tuntutu

mIcunu fIstutupIs fufun quI. Chuy
fIstupIs guIIuy congu chuy quIIIu
chuncu pIchgu (15) junuj nIn cho.
Y
Chuy
fIstuchgu gunchIs junujmI Iebu d-
fuy nuj tuntutu mIcun quI.
7
Chuy fIstu
guIIuy cu nun jungu jutun dIyu cuptIn
fIsp tu wun shun tu cun quI. Chuy jungu
umu ufun quI cu nu chu.
8
Chuy pI tugu
wufun-wufun fIstu ushu shun cumu
nogutu gufu muf offen du cu nutu fupu-
chIn quI. Ushu nun gunchIs junuj cujch-
pIs jutun dIyu cuptIn fIsp tu wun jumun-
quI. Chuy jungu umu ufun quI chu.
Rimir cosec/utu s/untur gulluycunun [istu
9
MoIsestu T D nIfun:
10
quI: Goycu n puj cuycuj nusyun mun
chuyuy cofgu mufu pu cu shuntu futuf
juc mun jutu cfu mun fuj upungu
fImIf-puntu shun tuf fuquI shmI nIf.
11
Chuy upushuy quI tumI cfugu sbudu
jumuy junujpu wufun nIn cuyu chIf
nogutu fIcu chI mungu. Chuy n pumI
nogu bIndI syuntu chufu shuj.
12
Mun-
jutu upumu shun junuj IIu nogu puj
fupu chInu sucfIfIsyutu upumongu
wutu yoj snu cush nI tu pIs.
13
Chuy
cush nItu upumuf chuscu quIu medyun
jufI nu tu pIs ustI IIu wun chupu shutu
upumongu chuquI mIcuy offen du puj.
Chuy cu nutu fupu chIp tIn jmuy nengu
nogupu shon g pno cungu. Juc IItfu
bnu tu pIs jIchuypu gufu m nun puj
upumongu.
14
Chuy offen duntu nogu puj
munu fuj upumofgu umu mIcon gu f-
chu tuntutu, uncu shu fgutu, nI chuy fuj
cusI chu shun tu pIs. Chuy nIsh cu nugu
Imuy cu mu pIs IuymI cungu puycu nu puj
puycu nu pItu mIfuj cu nu p pIs.
Semunu [istu
15
RImIf pogoj mun jutu sbudu
jumuy junujpu wufun nIn cuyu chIf
IEVITICO22 , 23
189

Z
23.15~21 Exo. 23.16; 34.22; Deut. 16.912.
[
23.22 Iev. 19.910; Deut. 24.1922.
\
23.33~3 Deut. 16.1315.
fIcu chI p mu shun junuj pItu-puchu
yupun quI gunchIs semnu cumItutu.
1
Wufun nIn sbudu jumuy junuj-
nIn tengu chuyungu pIchgu chuncu
junuj munnu. Chuy junuj numI mushoj
cusI chu shun fgu offen dutu upumongu.
17
WusIn pItu upumongu Iebu d fu wun
fufu shu Ishcuy tuntutu. Chuy tuntu-
tugu fufungu chuscu quIu jufI nu pItu.
Chuy offen du tugu fImIf-puntu shun tuf
fuquI shmI nIf cuyu chIf fIcu chIypu
gufu mungu.
18
Tuntutu upumufmI
gufu m nun puj upumongu juc wutu-
yoj gunchIs snu cush nI cu nutu, juc
tfu-muII wutu, Ishcuy cufnI cu nu tu pIs.
Chuy upumu shun uywu cu nutu, chuquI
mIcuy offen du tu wun bnutu uItuf cho
cfu fupu chIp tInmI jmuy nIn nogupu
shon g pno cungu.
19
Juc ch bu tu pIs juchu pItu
sucfIfIsyupuj pIsh tungu. AIII goyuy pItu
sucfIfIsyutupIs pIsh tu nun puj wutu yoj
Ishcuy cush nItu upumongu.
20
Chuy
uywu cu nu tugu cfumI cuyu chIf fIcu-
chIypu entfe gu mungu fImIf-puntu
pogoj pItu shun tush pun fuquIf fufu-
shun tuntu tu wun y Ishcun cush nI cu-
nu tu wun IwuI. Chuy cu nugu nogu puj
cufmI cfu cunu mIcu nun puj cungu.
21
Chuy jungu IIupuy quI shun tu-
cun quI nogutu fIspI tu m nuy quI puj.
Amu ufun quI chu. Chuy nIsh cu nugu
Imuy cu mu pIs IuymI cungu gumcu nu puj
gumcu nu pItu mIfuj cu nu p pIs.
Z
22
MIcuy nI quItu cusI chuf umu
shun tun quI chu ushIy cuf ushIy cofgu.
ShIc wuj Isp ju cu nu tu pIs umu shun tun-
quI chu. Cuchuy cun quI pobfI cu nu wun
Iugu cu moj cunu shun tu cu nun puj. Nogu
T D chuyno n.
[
Trompetu tucuy [istu
23
MoIsestu T D nIfun:
24
IsfueI-musI quI cu nutu wIIIun quI:
Tfom ptu tucuy fIstutu fIsp tu wun
fufun quI. GunchIs quIIIu mun guIIuy-
cu nun fImIf jungu IIupuy quI fIspI tu-
mush puy quI jumun quI. Tfom p tu cu-
nutu tucush puy quI chuy fIstutu fufun-
quI.
25
Chuy jungu nogutu udufu muf
offen du cu nutu fupu chIn quI. Amu
ufun quI chu.
PerJun turinu junuj
2
MoIsestu T D nIfun:
27
Pefdun TufInu fIstutupIs fIsp tu-
wun fufun quI. Chuy fIstutugu fIspI-
tu muf fufun quI gunchIs quIIIu IIu cho
chuncu junuj nIn cho. Ayunun quI.
Offen dutu gufu muf nogu puj fupu chIn-
quI.
28
Pefdun TufInu junuj cuptIn umu
ufun quI chu. Chuy junujmI gumcu-
nutu pefdu nu shuy quI puj.
29
Chuy junuj
munu uyunuj cgu p cufpIs mufcuy-
quI pItu gufgu shumI cungu.
30
Ayunu-
nunpu fuquIn Imutu pIs ufoj cujtugu p
cuptIn pIs ushu fI shmI.
31
Chuyno cuycup tengu chuy junuj
umu ufun quI chu. Chuy nIsh cu nugu
Imuy cu mu pIs IuymI cungu gumcu nu puj
gumcu nu pItu mIfuj cu nu p pIs.
32
Chuy
jungu jumun quI, uyunun quI. Ayunuytu
guIIuy cun quI chuy quIIIu cho Isgun junuj
cuj tufdI IIu pI tunu wufun nIn tufdI cumu.
RumuJu [istu
33
MoIsestu T D nIfun:
34
IsfueI-musI quI cu nutu wIIIu puy:
Rumdu fIstutupIs fIspI tu muf fufun-
quI. GunchIs cuj quIIIu IIu cho chuncu
pIchgu junuj nIn guIIuy congu. Chuy
fIstutugu fufun quI gunchIs junujmI.
\

35
RImIf jungu fIsp tu wun shun tu cun-
quI. Amu ufun quI chu.
3
GunchIs junuj
fIstutu fufush puy quI cudu junuj fupu-
chIypu offen dutu gufu mun quI. Pusuj
junuj cujch pIs fIsp tu wun shun tu-
cun quI. Chuy junuj pIs nogutu gufu muf
offen dutu fupu chIn quI. FIstu cuptInmI
umu ufun quI chu.
IEVITICO23
190

]
23.39~43 Exo. 23.16; 34.22.
D
24.5~ Exo. 25.30.
E
24.9 Mut. 12.4; Muf. 2.26; Iuc. 6.4.
37
GunchIs cuj quIIIu cho chuy
fIstucunumI cuycun shun tu cuy cuf
nogutu udufu m nuy quI puj. Chuy
fIstucunucho nogu nIshno uItuf-
cho fupu chI nuy quI pmI upumun quI
uywu cu nutu, chuquI mIcuy offen-
du cu nu tu pIs. Bnu tu pIs upumun quI
wIu p nun puj.
38
Chuy fIstucunutugu
fufun quI jumuy junuj cunu fufu shuy-
quI pItu shuynI. FIstu cu nu puj upumu-
shuy quI uywu cu nu wun offen du cunu
shuy nImI cungu wuquIn offen du cu-
nu pItu, pIsh tu nuy quI puj upumu shuy-
quI pI tu pIs. AunI shuy quItu cumIIf
pIsh tu nuy quI puj upumu shuy quI pI tu-
pIs, quIquI quIpu buIun t nI quI pItu
pIsh tu nuy quI puj upumu shuy quI pI tu pIs
shuy nImI cungu.
39
GunchIs quIIIu cho chuncu
pIchgu junuj nIn cho cos chutu shun-
tuy cuf fIspI tu mush puy quI fIstutu
fufun quI gunchIs junujmI.
]
GuIIu fI-
nun junuj pIs ushu nun junuj wufun-
nIn pIs jumun quI.
40
Chuy fIstu fImIf
junuj cujchgu uIII cuj yfu wuyu-
shuntu puIIun quI. Mutun quI puImupu
fmun cu nutu, cupsu yfupu
fmun cu nutu, muyu wuyuu cu nupu
fmun cu nutu. NIfcuf nogutu fIspI-
tu mush puy quI uup cho gunchIs
junuj cushI shu gotuf pun quI.
41
Cudu
wutu gunchIs cuj quIIIu chgu nogutu
fIspI tu muf gunchIs junuj fIstutu
fufun quI. Chuy nIsh cu nugu Imuy-
cu mu pIs IuymI cungu gumcu nu-
puj gumcu nu pItu mIfuj cu nu p pIs.
42
IsfueI cu nugu gunchIs junuj nIn tIn
Rum du IIu cho goyun quI.
43
Chuyno
fufup tI quImI wumfuy quI cu nu pIs
musyungu gumcu nutu EgIp tu pItu
jofgu muf Rum du cu nu IIu cho tIyu-
chI shtu. Nogu T D
chuyno n.
44
Chuy nmI MoIsesgu IsfueI cu nutu
wIIIu pu fun T D fIspI tuf
fIstucunutu fufu nun puj.
Candi!rupaj astita
apananpaj wi!!apashan
(xo. 27.2021)
24

1
MoIsestu T D nIfun:
2
wIIIu puy: OIIvo ustI IIutu upumongu
cundI Ifu wufun-wufun futuy c nun puj.
3
TIncunu ToIdu fufI cho wufuy IIutu
uchquI futu nun puj Aufon numI Iumpu-
fIn cu nutu cumu fengu. BubuItu chupu-
fuy cuj tIu uupun chmI futungu.
cungu gumcu nu puj gumcu nu pItu
mIfuj cu nu p pIs.
4
Iumpu fIn cu nu tugu
gofI cundI I fupu puntun mun cumu c-
chengu uup cho wufuy IIutu futu nun-
puj.
Tayta Diospaj tantata
5
AIII cuj jufI nu pItu fufun quI chuncu
Ishcuy tuntutu. Cudu tuntutu fufun-
quI chuscu quIu medyun jufI nu pItu.
NIfcuf chuncu Ishcuy tuntu cu nu-

tugu uup cho cuycuj gofI msu mun
chufun quI Ishcuy puchu mun sojtutu-
cumu.
D

7
Cudu fIu tuntu mun chufun-
quI uIII cuj InsIn su tu pIs. Chuy InsIn-
su tumI tuntupu fuquIn fupu chIn quI.
8
Chuy tugu cudu sbudu jumuy junujmI
uup mun chufun quI. Chuy cu nutu
Imuy pIs fufun quI IsfueI funu cu nu-
wun contftu fufu shtu cumIIfmI.
9
Chuy tuntu cu nu tugu ucfu shu fIspI-
tdu puchu cho mIcongu Aufon IIumI,
puypItu mIfuf uywuj cfu cu nu IIumI.
E

Chuy tuntu cu nugu nogutu fupu chIypu
gufu mu shun offen du cu nu pItu mus
fIspI tdu cujmI. Chuy Iuytugu Imuy pIs
cumIengu.
Tayta Diospa contran rimaj
runata sajmaypa wauchishan
10
Juc funupu mumun cufun IsfueI
wufmI. Tuytun numI cufun EgIpto
IEVITICO23 , 24
191

F
24.17 Exo. 21.12.
G
24.20 Exo. 21.2325; Deut. 19.21; Mut. 5.38.
H
24.22 Nm. 15.16.
I
25.1~7 Exo. 23.1011.
funu. Chuy wufmIpu wuwunmI juc
junuj tIyuf cuy cu shun cho IsfueI-
musIn wun fImu nu cuf
11
Tuytu DIospu
contfun fImuf munu cuj mun chufu fun.
Chuyno pufIu shuntu wIyuj cu numI
MoIses mun upufun. Chuy funupu
mumunpu jutInmI cufun SeIo mIt.
SeIo mItpu tuytun numI cufun DIbfI.
DIbfegu cufun Dun tfbu pI tumI.
12
NIfcuf DIospu contfun fImuj funu-
tugu pfsu chufu fu fun Imutu fufu nun-
p pIs T D nInun cumu.
13
Chuy-
pI tunu MoIsestu T D nIfun:
14
Contf pufIuj funutu tIyuy cu shuy-
quI cu nu pItu juc-Imun jofguy. Contf
pufIu shuntu wIyuj cu nugu chuy funupu
umun junun mun muquIn cu nutu chufu-
chun. NIfcufnu IIupun sujmuyIIupu
wuu chI chun.
15
QuIquIn IsfueI cu-
nu tunu nInquI: PIpIs nogupu contf
fImuf, juttu munu cuj mun chufgu
quIquInmI juchu yoj fIcu cun.
1
Chuy
funu tugu IIupun funu cu numI sujmuy-
c IIuf wuu chengu. Iugu cu moj funu
cufpIs, IsfueI funu cufpIs ushIII muj
cgu IIupunmI wuu chI cungu.
17
Juc funutu wuu chej funugu
F
18
Jucpu uywuntu wuu chefgu
fuquIntu cutI chengu. Imu uywu tu pIs
cush gun uywunpu cutI chengu.
19
Juc funu pItu pIs muguf muIu bfup-
tengu quIquIn tu pIs jucnIntu muIu bfu-
shunno fufu chun.
20
Mugu shun cho
Imun tu pIs puquI shu cuptIn, quIquIn-
pu tu pIs puquI pungu. NuwIntu gupfu-
shu cuptengu uwI IIuntu gupfu pungu.
QuIfun yufgoj puj mugu shu cuptengu
quIfu IIuntu jofgu pungu.
G
Runu-musIn
ImunmI ucun, chuyno quIquIn pIs
nunuy wun ucu nun cuycun.
21
PIpu Imu uywun tu pIs wuu chefgu
fuquIntu IchI chengu. Runu-musIntu
wuu chIp tInmI Ichungu quIquIn tu pIs
wuu chengu.
22
Chuy wIIIu pu sh Iuycu nu tugu
cumIengu IsfueI cu nu pIs Iugu cu moj
funu cu nu pIs.
H
Nogu Tuytu DIos nI quImI
chuyno n.
23
MoIsesnu Tuytu DIos Imuno
nIshun tu pIs IIupun IsfueI cu nutu wIIIu-
fun. ChuymI funu cu nugu tIyuy cu shun-
pItu juc-Imun jofgu fun Tuytu DIospu
contfun fImuj funutu. Chuy chnu
IIupun funu sujmuypu wuu chI fun.
IsfueI funu cu nugu fufu fun MoIsestu
T D nIshun nmI.
Chacrata jamachinanpaj nishan
25

1
SInu puntu cho MoIsestu
T D nIfun:
2
IIupun IsfueI cu nutu wIIIu pun-
quI: Goycu n puj cuycuj nusyun mun
chuyufgu nogutu fIspI tu muf chuc futu
jumu chIn quI.
3
Chuc fu cu nu tugu sojtu
wutumI mufun quI. bus Iuntun cu-
nu tu pIs chIII guej cu nutu sojtu wutumI
fmun quI. Wuyuy nIn tu pIs chuy wutu-
cu nu IIu chmI puIIun quI.
4
GunchIs
wutu cujchmI Ichungu nogutu fIspI tu-
muf chuc futu jumu chIn quI. Imutu pIs
umu mufun quI chu; nI bus Iuntun-
cu nu tu pIs umu fmun quI chu.
5
ShIwu
fgu tu pIs umu futun quI nu chu. RmnI
bus wuyu shun tu pIs umu puIIun-
quI nu chu. Chuy wutugu wutun pumI
chucfu jumungu.
Chucfu jumu shun

wutugu munu ufuy cup tIn pIs mIcuy
wuyon gumI. Aypungu IIupun uywuy-
nIn cu nu wun mIcu nun pmI. Chuy IIumI
uypungu pIyun nI quI cunu mIcu nun puj,
Iugu cu moj funu cunu mIcu nun p pIs.
7
Uywuy quI cunu mIcu nun puj, jIfcu
unImuI cunu mIcu nun p pIs chuy wuyu-
shu IIunmI uypungu.
I
Cachaycunan
watapaj wi!!apashan
8
Gumcunu yupun quI chuscu
chuncu Isgun nIn (49) wututu.
9
Chuscu
IEVITICO24 , 25
192

J
25.25 Rut 2.20; 4.110.
chuncu Isgun (49) wutu psuf cup tIn
gunchIs cuj quIIIu chuncu junuj nIn-
chgu cungu Pefdun TufInu JunujmI.
Chuy jungu nusyun nI quI cho Int fu-
cho tucu chIn quI cufnIpu wugfun pItu
fufu shu tucu nutu.
10
Chuy nmI pIchgu
chuncu wutu (50) cujtugu Tuytu DIos-
puj ucfu shu fIspI tdu wutu nInquI.
Chuy wutu chgu IIupuntu cuchu fI nun-
puj wIIIu cu chIn quI. ChuymI IIupuntu
cuchu fen gunu. RuntIy funu cu nu pIs
fumIII yun munnu, chuc fun cu nu munnu
cutI congu.
11
PIchgu chuncu (50) wutu-
chgu cuchuy cu nun wutumI cungu.
ChuymI chuy wutu chgu umu mufu pu-
cun quI chu. ShIwu fgu tu pIs umu shun-
tun quI chu. bus Iuntun cu nu tu pIs umu
fmun quI chu, wuyuy nIn tu pIs umu
puIIun quI chu.
12
Chuy wutugu cuchuy-
cu nun wutu cuptInmI fIspI tdu wutu
cungu. MIcuy tu pIs mIcun quI chucfu
quIquI IIun wuyu shun tumI.
13
Chuy cuchuy cu nun wutu chgu
chuc fun cu nutu fImIf duyun cu nunu
shun tungu.
14
Chuyno cuycup tengu
pIpIs chuc futu funtIf, nI funtI cuf pIs
funu-musI quItu umu engu un quI chu.
15
Cuchuy cu nun wutu puj uycu wutu
pIshIy cu shun tu pIs yupu fIfmI funtgu
fIsyuntu pgungu. RuntI coj cujpIs funtI-
congu uycu cutI chuc futu mufu nun puj
cushun tu pIs yupu fIfnu.
1
Achcu wutu-
fuj mufu nun cuptengu mus chunInmI
cungu. WuIIcu wutu IIunu mufu nun puj
pIshIp tengu wuII cu IIu tu numI pgungu.
Chuc fu tugu funtI congu uycu cos chu tu-
pIs shun tu nun puj cushun pI tumI.
17
Amu muygu nI quI pIs engu u-
nu cun quI chu. Nogutu fIspI tu mun-
quI. NogumI c T D .
18
Iuyn cu nutu cumIIn quI. WIIIu pu sh-
cu nutu wIyu cun quI. Chuu fugu nusyun-
nI quI cho uIII IIumI cuwun quI.
19
Chuc-
fu pIs uIIImI wuyu chengu. Wuyu shun-
cu nu tu pIs sucsuj mIcun quI puj. Chuufu
cushI shumI goyun quI puj.
20
Gumcunu cupus yufpu chu cun quI
Munu mufu pu cofgu, munu mIcuytu
shun tufgu Imutu fuj mIcu shun
gunchIs cuj wutu chuyu mup tIn? nIf.
21
Chuypgu umu yufpu chu cun quI-
chu. BIndI syun n wunmI sojtu wutu
cujchgu uypu IIutu shun tun quI puj.
Chuy shun tu shuy quI cu nugu dfungu
ustu quImsu wutu cu mu fmI.
22
ChuymI
chufu shun mIcuy IIutu mIcun quI puj
pusuj wutu mun chuyuf mufu pu cu-
shun wIchun pIs. Astu Isgun wutu mun
chuyuf pIs chuy chufu shuy quI mIcuy-
IIu tu fmI mIcuf cuy cun quI puj mufu-
shuy quI pogu mup tIn shun tu nuy quI-
cumu.
Chacrancunata
shuntananpaj wi!!apashan
23
Chuc fugu nogu pumI. Gumcu nugu
gofpu n IIumI psu coj IIumI chuc fu-
cho tIyuf cuy cun quI. ChuymI funtejpu
muquIn chgu yupu shu wutu IIu cungu.
24
PIpIs funtI shun chuc futu funtI cuytu
munufgu uupu cuj duyun tu fuj munu-
chengu.
25
Mufcu-musI quI cunu muygun pIs
fIyupu ushu pu cush pun chuc funtu funtI-
cuy cup tengu IIj tImu cuj fumIII yun
chuy chuc futu shun tun munmI.
J
2
Chuc funtu shun tu nun puj IIj tImu
fumIII yun pIpIs munu cuptengu quIquIn
chuc funtu shun tu nun puj gueIIuytu
cumu fIf
27
yupungu uycu wutunu
funtI cu shun cushun tu pIs. Runtej funu-
tugu gueIIuy nIntu cutI chengu uycu
wutu pIs mufu shun pItu fuquI cu fIfnu.
NIfcofgu quIquIn duyun numI chuc-
funtu shun tungu.
28
Chuc funtu shun-
tu nun puj gueIIuytu munu uyp chIp-
tengu funtejpu muquI IIun cho cucongu
cuchuy cu nun wutu chuyu mu nun cumu.
Chuy wutu chuyu mup tengu duyunnu
chuc futu shun tu congu.
29
PIpIs cufu Iu shu sIud cho wusIntu
funtI cuy cup tengu juc wutu IIumI tImpu
IEVITICO25
193

K
25.35 Deut. 15.78.
L
25.37 Exo. 22.25; Deut. 23.1920.
M
25.39~4 Exo. 21.26;
Deut. 15.1218.
cungu shun tu nun puj.
30
Wutu cumu
wusIntu munu shun tup tengu Imuy-
cu mu pIs qudu congu funtej pnu,
funtejpu wumfun cu nu pnu. Cuchuy-
cu nun wutu chuyu mup tIn pIs munumI
shun tun gu nu chu.
31
Chuc fu cu nu cho cuj
wusI cu nu tumI Ichungu chucfutu-jupuy
Imuy pIs shun tun mun. Cuchuy cu nun
wutu chuyup tIn pIs fImIf cuj duyun
shun tun gumI.
32
Iev tfbu funu cu numI Ichungu
sIud nIn cho cuycuj wusI funtI cu-
shuntu Imuy pIs shun tungu.
33
Cuchuy-
cu nun wutu chgu wusItu funtej funu
cutI chengu. Iev tfbu funu cu nupu
mufcun cho wusI IIunmI puftI syun nIn
cuycun. IsfueI nusyun cho puycu nupgu
munumI mus Imu puftI syun nIn pIs
cunchu.
34
Iev tfbu funu cu nupu
sIud nIn cuntun cu nupu cuycuj uywu
mIchI cu nun Ichungu cungu Imuy pIs
munu funtI cunu. Chuy cu nugu Imuy-
cu mu pIs quIquIn cu nupu chuc funmI
cungu.
Pobricunata a!!i
ricananpaj wi!!apashan
35
Mufcu-musI quI cunu ushu pu cuf
muygu nI quI mun pIs gueIII cu mup tengu
yunu pun quI juc-I nusyun funu puchu-
coj tuno.
K

3
Imutu pIs umu guechun quI-
chu. Imutu muuf pIs umu pgu muy
nInquI chu. Chuypu fuquengu nogutu
munchu pu cu muf mufcu-musI quItu
tIyu chIn quI.
37
GueIIuytu fIstush puy-
quI pIs umu wuwun tu wun cutI chI muy
nInquI chu.
L
MIcuy cu nutu goshuy quI-
pI tu pIs umu mus chunIn tugu cobfun-
quI chu.
38
NogumI EgIpto nusyun-
pItu jofgu moj T D c.
Gumcu nu tugu jofgu mushc Cunun
nusyuntu goycu n pmI, DIos nI quI
cun pmI.
39
Mufcu-musI quI ushu pu cuf muquI-
IIuy quI chnu goy cu shuj nIshup tI quI
chuy funutu umu fIyupu ufuchIn-
quI chu uywuy funu tungu.
40
Chuy
funu tugu fIcun quI gofpuy quI tuno,
pIyun nI quI tuno. Cuchuy cunu wutu
chuyu mu nun cu mumI ufup shun quI-
puj.
41
Chuy pItu Ichungu wusI quI pItu
uywu congu wumfun cu nu wun. CutI-
congu custun cu nu munnu, chuc fun cu-
nu munnu.
42
IsfueI cu nugu sIfbI muj n-
cu numI. Puycu nu tugu EgIptu pI tumI
jofgu mushc. ChuymI puycu nu tugu
jpu tuno umu funtI con gu chu.
43
Puycu-
nu tugu umu ucu chIn quI chu. Chuypu
fuquengu nogutu fIspI tu mush puy quI
uIII fIcun quI.
44
Uywuy funu cu nutu chufuytu
munufgu wufmItu oIIgu tu pIs juc
nusyun cu nu pItu funtIn quI.
45
Iugu cu-
moj funu cu nu tu pIs funtIn quI munmI.
IsfueI cu nu cho tIyu shun cu mugu funtIn-
quI munmI Iugu coj funu cu nupu jInun-
cho yufej wumfun cu nu tu pIs. Puycu-
nu tumI Ichungu funtIn quI duyunnu
cunuy quI puj.
4
Wuu cofgu wumfuy-
quI cu nutu sIfbI nun p pIs cuchu puy cun-
quI munmI. Puycu nugu mund dun tumI
fufungu. IsfueI-musI quI tumI Ichungu
umu munuy nI quI cho chufu fun quI chu;
umu ucu chIn quI chu.
M
47
Iugu cu moj funu nusyun nI quI cho
cupus fcu yun mun. Rcu funupu bIs-
nun mufcu-musI quInu cupus pobfI yun-
mun. Iugu cu moj nusyun funu cu nu-
mun quIquIn gueIII cup tIn
48
pguy cuf
custun jofgun munmI. Jofgun munmI
mufcu-musIn
49
tIyun, pfmun, IIj-
tImu fumIII yun cunu. GueIIuy nIn
cuptengu quIquIn pIs IIoj shI cu nun puj
pgun munmI.
50
Yupungu uycu wutu-
pIs sIfbI shuntu, Cuchuy cu nun wutu puj
uycu wutu pIshI shun tu pIs. Cuchuy cu-
nun wutu puj uycu wutu pIs pIshI shun pI-
tumI pgungu. Afupu shun tugu pIyuntu
pgu shun IwuImI cuen tutu jofgongu.
51
Cuchuy cu nun wutu Chuyu mu nun puj
IEVITICO25
194

N
2.1 Exo. 20.4; Iev. 19.4; Deut. 5.8; 16.2122; 27.1.
O
2.2 Iev. 19.30.
P
2.3~5 Deut. 11.1315.
Q
2.11~12 2Cof. 6.16; Apoc. 21.3.
uycu wutu pIs pIshI shun-tupumI
putfun nIntu pgungu. Achcu wutu cu-
nu fuj pIshIp tengu mustumI pgungu.
52
WuIIcu wutunu Cuchuy cu nun wutu-
puj pIshIp tengu pIshI shun wutu IIu pI-
tunu gueIIuytu pgungu.
53
Putfongu
wutunpu ufup nun puj pufIu shun
funu tu n IIu ufuchengu. Amu ucu-
chen gu chu.
54
Chuy wutu cu nu cho IIoj shI nun puj
pguytu munu cum pu cofgu Cuchuy-
cu nun wutu chuyu mup tIn wumfun cu-
nu wun IIbfImI IIoj shI congu.
55
MunumI
pIpu pIs uywuy nIn cunun p chu IsfueI
funu cu nutu EgIp tu pItu jofgu mushc,
chuypu fuquengu nogutu sIfbI m-
nun pmI. Nogu T D
chuyno n.
Wiyacojcuna bindisyunta
chasquinanpaj cashan
(eut. 7.1224, 2S.114)
2

1
Nogu T D
cuycup tgu Imu duIu tu pIs
fufuy cuf umu udufun quI chu. Wuncu
fumI cu nu tu pIs nI dIbu ju shu fumI cu-
nu tu pIs umu IchI chIn quI chu udufu-
nuy quI puj.
N

2
Sbudu jumuy junuj cu nu-
chgu fIspI tu muf jumun quI. TIyu sh
ToIdu tu pIs fIspI tun quI. Nogu T
D chuyno n.
O
3
Nogu nIshtu fufup tI quegu,
Iuyn cu nutu cumIIp tI quegu
4
tumyu-
tu pIs tumyu chI mu shuj tImpun chmI.
Chuc fu pIs, Iuntu yfu cu nu pIs uIIImI
wuyongu.
5
Rguy quI pIs uypun gu puj
bus pogu mu nun cu mumI. bus numI
uypun gu puj mufu pu cu nuy quI cumu.
Sumuj mIcu shumI cuwun quI puj.
Nusyun nI quI ch pIs uIIImI goy cun-
quI puj.
P

TIyu shuy quI nusyun chgu

juucu IIumI goy cun quI puj. MIsh quI IIu
puu cun quI puj. NogumI chup shuy quI
mIcu coj unImuI cu nu pItu. Wuu chI nu-
cuy pIs munumI cungu chu.
7
Guffutu
fufu nun puj contfuy quI cunu shumup-
tIn pIs bInsIf gutI cu chun quI pmI.
Chuy contfuy quI cu nu tugu subII wunmI
wuu chIn quI puj.
8
PIch guj IIumI gutI cu-
chun quI puj puchuctu (100). Puchucnu
gutI cu chun quI puj chuncu wufun-
gutu (10,000). Contfuy quI cu nu tugu
subII wun wuu chIfmI ushun quI puj.
9
Contf tutu fufu shun ch n IIumI uIII
fIcu shuj uchcu mun mIfu nuy quI puj.
10
Unuy unuy pItu chufu fuj mIcuy nI quI-
cu nu tumI mIcun quI puj. Mushoj cujtu
chufu nuy quI p pIs mufun yu shu mIcuy-
nI quI cu nutu jofgun quI p fmI.
11
Chuy n pIs gumcu nu chmI
Imuy pIs goy shuj. MunumI Imuy pIs
yumu c shuy quI chu.
12
Muypu pufIp tI-
quI pIs gumcu nu wun IwuImI pufI shuj.
NogumI DIos nI quI cushuj. Gumcu nu-
numI ucfu sh funu cunu cunquI puj.
Q

13
Nogu T D EgIpto
funu cu nupu munuy nIn cho cuycup tI-
quI jofgu mushc. Yuntutu fIyupu Iusuj
ygu ucu chej n pIs ucuy cup tI quImI
jofgu muf. NIfcuf IIupun ch pIs uIIImI
pufI chIshc.
Mana wiyacojcunapaj castgu
cananpaj wi!!apashan
(eut. 2S.156S)
14
Nogu nIsh cu nutu munu wIyu cup-
tI quI,
15
Iuyn cu nutu munu cumIIp tI-
quI, munu cuj mun chufup tI quI, contf-
tutu fufu shtu munu cumIIp tI quI
Ichungu
1
Nogu pIs IIIuj pItu munchu fu-
chI shuy quI, guesh yu chI shuy quI fupuy-
wun, fIyu guesh yu cu nu wun, uwI
nunuy cu nu wun. CuII puy quI pIs munumI
cungu chu. Mufu pu cuf pIs munumI
shun tun quI p nu chu. PoguptIn-Imugu
chIquI shoj cu nu IIumI mIcon gu puj.
17
Nogugu munumI yunu p shuy quI p-
nu chu. ChIquI shoj cu nu pIs bInsI shun-
quI pmI. Wuquengu chIquej cu nupu
munuy nIn ch numI cungu. ImupIs
IEVITICO25 , 26
195
munu gutI cu chuy c shup tI quImI guesh-
pIn quI p pIs.
18
Chuyno fufuy cup t pIs munu
wIyu cu mup tI quegu juchuy quI cu nu pItu
gunchIs cutI mus fIyupufmI custI gu-
shuy quI.
19
AIII-tucuf cuy cuj tumI munu-
cuj mun chufu shuy quI. Cuy puchu mun-
pIs mununu tumyu chI mu sh nu chu.
Chuu fugu uIIpu pIs munumI Imutu pIs
wuyon gu nu chu.
20
Yungu IIu numI
chuc fu ch pIs ufuf ucun quI. Chuc fu-
pIs munumI Imutu pIs wuyon gu nu chu.
Iuntu yfu cu nu pIs munumI wuyon gu-
nu chu.
21
Chuyno fufuy cup t pIs sguIf
contf cuptI quegu, nIsh cu nutu munu
wIyu cup tI quegu juchuy quI cushun-
mun nmI gunchIs cutI mus fIyupufuj
custI gu shuy quI.
22
MIcu coj unImuI cu-
nu tumI cuchu mu shuj. Chuu fugu chuy
unImuI cu numI wumfuy quI cu nutu
mIcongu; uywuy quI cu nu tu pIs ushungu.
Chuy n pumI gumcu nugu wuII cuj IIunu
qudun quI puj. Chuu fugu nnI quI cu nu-
pIs chun yujnu fIcu congu.
23
Chuyno custI guy cup t pIs munu
wIyu cuf chuy n IIu contf sguIf fufuf-
cuy cup tI quegu
24
nogu pIs contfuy quImI
fIcu cu sh puj. ChuymI juchuy quI cu-
nu pI tugu gunchIs cutI mus fIyupufuj
custI gu shuy quI.
25
Munu cumIIp tI quegu
contf tutu fufuf pufIu shun ch cho
nIsh nmI cust gutu gumcu nu mun
chuyu chI mu shuj. SIud nI quI cu nu mun
pucu cu nuy quI puj guesh pIp tI quI pIs fIyu
guesh yu tumI cuchu mu shuj. Chuu fugu
contfuy quI cu nupu munuy nIn chnu
cunquI puj.
2
MIcuy nI quI cu nutu pusuy-
pumI IIIg chI shuj. JufI nutu pIshI pu-
cuf chuncu wufmI shun tu cuy cuf juc
puchu IIu chnu tuntutu fufun quI puj.
IchIc-IchIc IIu numI yuwuf c fIn quI p-
pIs. MunumI sucsun quI p pIs chu.
27
Chuyno custI guy cup t pIs munu
wIyu cu muf jInu IIu contf fufuf cuy-
cup tI quegu
28
nogu pIs contfuy quImI
cushuj. Rubyush pmI juchuy quI cu-
nu pItu gunchIs cutI mus fIyupufuj
custI gu shuy quI.
29
Chuu fugu wumfuy-
quI cu nutu oIIgutu, wufmI tu pIs mIcun-
quI puj.
30
Imu cu nu cho duIu cu nutu
udufu nuy quI puj jutu fu chI shuy quI cupI-
IIuy quI cu nu tu pIs juchu chI shuj. InsInsu
suumu chI cu nuy quI tu pIs puquIf-ushu-
fI shuj. Wuup tI quI duIu cunu junun-
munmI wIcu pu shuy quI. Chuyno fufuf
fIyupumI contfuy quI fIcu cu shuj.
31
SIud nI quI cu nu tu pIs fug IIun tumI
cuchuy cu shuj. CupI IIuy quI cu nu tu pIs
juchu fu chI shuj. Nogu puj uIII jmuy
chuyu mu nun puj uywu cu nutu fupu chIp-
tI quI pIs munumI cushI cu sh nu chu.
32
Chuy nusyun funu cu nutu ushuypu
wuu chI shuj. ChuymI contfuy quI-
cunu tIyuj shumush pun pIs munchu-
cu shu fuj fIcu congu.
33
Gumcu nu tugu
subIItu uptu cuf cufmI gutI cu ch shuy-
quI. Wucpu cuypumI mush tu fI shuy quI.
Nusyun nI quegu pusuypu chun yujmI
fIcu con gu puj. SIud nI quI cu nu pIs
fug IIumI qudungu.
34
Chuc fuy quI-
cu nutu jumu chI nuy quI puj nIycup t pIs
munu jumu chIypu mufu shuy quI pI-
tumI contfuy quI cu nupu nusyun nIn-
cho cushuy quI yuj chuc fuy quI cu nu pIs
jumu con gu puj.
35
Chun yuj cuf pufun-
yu shun cu mumI chuc fugu jumu con gu-
puj jumu chInu wutu cu nu ch pIs munu
jumu chI shun pItu.
3
Contfuy quI cu nupu nusyun nIn cho
cuwuy cuf quduj cu nu tugu fIyupumI
munchu fu chI shuj. ChuymI juchupu
jun shIc wup tI IIun pIs guesh pIn quI puj
subII wun gutI cu chuy c mun nIf. PIpIs
munu gutI cu chuy c shup tI IIuy quImI
guesh pIf quIquI IIuy quI tunIn quI puj.
37
PIpIs munu gutI cu chuy c shup tI quImI
guffu pItu guesh pIy cujno tucu nucuf-
fuj guesh pIn quI puj. Gumcu nugu
munumI muyguy quI pIs contfuy quI-
cu nutu IchI pun quI p chu.
38
Juc-I
nusyun cu nu chmI ushu cun quI puj.
Contfuy quI cu numI mufcuy quI cho
wuu chI shun quI puj.
39
Contfuy quI-
cu nupu nusyun nIn cho cuwuy cuf
quduj cu nu pIs juchun pI tumI wuongu.
IEVITICO26
196

R
2.42 Gen. 28.1314.
S
2.42 Gen. 26.34.
T
2.42 Gen. 17.78.
U
27.3 Hebfeo fImuy-
chgu juc siclo nIshun cufun quIIIu ufuf gnu shun nmI.
Cuwuy cuf quduj wumfuy quI cu nu pIs
wuuf ushu cun gu pmI!
40~41
Munu wIyu cu muf contf
fufu shun pItu, nogu pIs contfun fIcu-
cuf contfun cu nupu nusyun nIn mun
upuchI shuj. Chuy ch fmI quIquIn
juchu fufu shun pItu, tuytun cunu juchu
fufu shun pItu IIuquI congu, juchun cu nu-
pItu ufpIn tI congu.
42
Chuu fugu nogu pIs
yufp fI sh puj Jucob wun,
R
Isuuc wun,
S

Abfuhum wun
T
contf tutu fufuf pufIu-
cu shtu. Chuy n IIumI nusyun nIn p-
pIs yufp fI sh puj.
43
IsfueI cunu munu
tIyu shun cu mugu chuc fu cunu jumu con-
gu pmI. PIpIs munumI ufon gu p chu.
IsfueI cu numI Ichungu Imutu pIs munu
uIII cu nutu fufu shun pItu, nogu wIIIu-
pu sh cu nutu munu wIyu cu shun pItu,
Iuyn cu nutu munu cuj mun chufu shun-
pItu umutuf ucun gu puj.
44
Ichungu, contfun cu nupu nusyun-
nIn cho tIyuy cup tIn pIs munumI
gongu sh chu, nI cuchuy cu sh pIs chu.
MunumI ushujpgu IIIg chI sh chu, nI
unuy cuj fumIII yun cu nu wun contf tutu
fufuf pufIu cu sh tu pIs munumI gongu-
sh chu. Chuyngu cushuj IsfueI cu nupu
T D cush pmI.
45
Gongu-
npu fuquengu yufp sh puj IIupun
nusyun cu nutu musyu chIf EgIp tu pItu
jofgu muf unuy cuj fumIII yun cu nu-
wun contf tutu fufuf pufIu cu sh tumI.
Puycu nu wun contf tutu fufushp
NogumI DIos nI quI cushuj nIf. Nogu
T D chuyno n.
4
Chuyno nIfmI T D SInu
puntu cho IuynIn cu nutu, mundu mIn-
tun cu nutu, yuchu chI cuy nIn cu nutu
IsfueI cu nutu MoIses wun wIIIu chI fun.
Tayta Diospaj raquishanpa
ruquin aycata pgananppis
27

1
MoIsestu T D nIfun:
2
pun quI: PIpIs custuntu muqu mun
chufu mu nun puj uunIsh pungu fuquIntu
cuynmI pgungu:
3
Ishcuy chuncu
(20) wutu yoj pItu sojtu chuncu (60)
wutu yoj cumu oIIgu puj pgungu pIchgu
chuncu (50) gueIIuytu.
U
Chuy gueIIuytu
psungu TIncunu ToIdu cho cuycuj
psu wunmI.
4
Chuy wutu yoj IIu cuycuj
wufmIpgu pgungu quImsu chuncu
(30) gueIIuytu.
5
PIchgu wutu yoj pItu
Ishcuy chuncu (20) wutu yoj cumu
oIIgpgu pgungu Ishcuy chuncu (20)
gueIIuytu. Chuy wutu yoj IIu cuycuj
wufmIpgu pgungu chuncu gueIIuytu.
QuIIIu yoj pItu pIchgu wutu yoj cu mugu

oIIgu puj pgu pungu pIchgu gueIIuytu;
wufmI pnu quImsu gueIIuytu.
7
Rucu
funu cunu sojtu chuncu (60) wutu-
yoj pItu junu mun cujpnu pgungu
oIIgu cujcu nu puj chuncu pIchgu (15)
gueIIuytu; wufmI cujpnu chuncu
gueIIuytu.
8
Pusuypu pobfI cush pun
pgu nun puj munu uypufgu cfutu
wIIIungu. Chuufu cfunu nengu uycu-
tu pIs pgu nun puj.
9
Uywu cu nutu nogu puj goycu mu-
shun cgu nogu puj cuf fIspI t du numI
cungu.
10
Goycu mu shun uywu tugu
munu numI Imu uywu wun pIs fucu chen-
gu nu chu, mus uIII cuptIn munu uIII
cuptIn pIs. Rucu nun puj upumup tengu
Ishcun numI nogu puj cungu.
11
Nogu puj fuquI shun offendu gunfu
uywu cuptIn pIs cfu mun upungu.
12
Chuy uywutu fIcuy cuf cfu numI
fIsyuntu chufungu. Cfu uycu tu-
pIs nIshun tumI uywupu duyongu
pgungu.
13
Chuy uywutu duyun
shun tu cuytu munup tengu fIsyuntu
pguy cuf pIs junun mun cudu chuncu
gueIIuy pItu Ishcuy tu fuj yupungu.
NIfcuf-fuj shun tu congu.
14
Nogu pnu cunun puj pIpIs wusIntu
goycu mup tIn wusItu cfu tsungu.
Chuufu cfu uycu ch pIs fIsyuntu tsu-
shun chmI fIsyun qudungu.
15
Nogu pnu
IEVITICO26 , 27
197

V
27.25 TIncunu ToIdu cho siclo nIshungu chuncu juc (11) gf mu tumI yuycoj. Juc siclo nIshun-
mungu yuycoj Ishcuy chuncu gerus nIshunmI.
W
27.28 Nm. 18.14.
X
27.30~33 Nm. 18.21;
Deut. 14.2229; MuI. 1.8; 3.810.
cunun puj wusIntu goycu mu shun pItu shun-
tuytu munuf duyongu cfu tsu shuntu
pgungu. Junun mun pIs cudu chuncu
gueIIuy pItu Ishcuy tu fuj yupungu. Chuyno
pguycuf-fuj shun tungu.
1
PIpIs, nogu pnu chuc futu goycu-
mup tengu chuy chuc futu tsungu
mufu uycu pIs yuycu shun pItu. Chuncu
pusuj nIn (18) uffbu sebdu mufutu
yuycup tIn pgungu pIchgu chuncu
(50) gueIIuytu.
17
Cuchuy cu nun wutu-
cho chuc funtu goycu mup tIn pIs cfu
tsu shun nmI fIsyun qudungu.
18
Cuchuy cu nun wutu psu shun pI tunu
goycu mup tengu cfumI tsungu uycu
cues tu nun p pIs. NIfcuf Cuchuy cu nun
wutu puj uycu pIs pIshIy cu shuntu yupuf-
cuf fIsyuntu chufungu.
19
Chuc funtu goycu mu shun pItu shun-
tuytu munuf cfu tsu shun fIsyuntu
pgungu. Junun mun pIs cudu chuncu
gueIIuy pItu Ishcuy tu fuj yupungu.
Chuyno pguy cuf Ichungu chuc funtu
shun tu congu.
20
QuIquIn munu shun tup-
tIn chuy chuc futu juctunu cfu funtI-
cuy cup tengu fImIf duyun munumI
shun tun gu nu chu.
21
Cuchuy cu nun wutu
chuyu mup tIn chuy chuc fugu nogu punu
cungu. Chuufu cfu numI chuy chuc fu-
wungu duyu cungu.
22
PIpIs def chun munu cuycup tIn
funtI shun chuc futu nogutu goycu mup-
tengu
23
cfunu chuy funu wun Ishcun
chuc futu tsungu Cuchuy cu nun wutu-
cumu uycu fIsyun cushun tu pIs. Chuy
fununu chuy junuj IIu pgungu uycu tu-
pIs cfu tsu shuntu. Chuy gueIIuy tugu
nogu pnu chufungu.
24
Cuchuy cu nun
wutu chuyu mup tIn chuy chuc fugu
cutengu fImIf cuj duyun munnu.
25
Aycutu pgu nun p pIs tsungu
TIncunu ToIdu cho tupu cuycuj-
wunmI. Chuygu Iusun chuncu juc (11)
gfmumI.
V
2
Uywuy quI cu nupu fImIf yufI shun
ofgu cujcu nugu uyshu cufpIs wcu
cufpIs nogupunumI cuycun. Chuyno
cuycup tengu uywutu nogu puj gomuytu
munuf nogupu cujtugu umu gom chun-
chu, sIngu quIquInpu cujtu upumu-
chun.
27
Gunfu uywu cuptengu duyun
funtIypu jofgongu. Cfu tsu shun
fIsyuntu pgungu. Junun mun pIs cudu
chuncu gueIIuy pItu Ishcuy tu fuj yupungu.
Duyun munu shun tup tengu cfu fIsyutu
chufu shun cho juctunu funtI cuy congu.
28
PIpIs quIquInpu cujtu uywutu
cufpIs, funutu cufpIs efen syutu chus-
quI shun chuc futu cufpIs Imuy pIs
munumI shun tu sh nu chu nIf nogu puj
goycu mup tengu munumI funtI con gu-
chu nI shun tu con gu pIs chu. Chuyno nIf
nogu puj goycu mup tengu fIyupu fIspI-
tdu cuf nogupunumI cungu.
W

29
Wuu-
chI c nun puj cuycuj funu tu pIs munu-
numI pguy pu pIs suIbun gu chu. Chuy
funugu sImfImI wuu chI cungu.
30
AIIpu cho wuyoj cgu mufunu cujpu
wuwun pIs Iuntunu cujpu wuyuy nIn pIs
chun cu pItu jucgu nogu pmI. Chuy-
cu nugu nogu puj fuquI shun dIes mumI
cuycun.
31
Chuy dIes mutu fuquI shuntu
quIquIn pnu cununtu munufgu fIsyuntu
pgungu. Junun mun pIs pgu shun cudu
chuncu gueIIuy pItu Ishcuy tu fuj yupungu.
32
Cudu chuncu uywu pItu juc uywu-
tugu sImfImI goycu mungu wcutu
cufpIs, uyshutu cufpIs.
33
Chuy cu nu-
tugu goycu mungu munu fIcu puyIIupu
uIII cuptIn pIs munu uIII cuptIn pIs.
Gomu shun tugu jucwun umu fucun gu-
nu chu. Rucup tengu IshcunmI uywu-
cunu nogu pnu cungu. Chuufu munu-
numI muygun tu pIs shun tun gu nu chu.
X
34
Chuy nmI T D SInu
puntu cho MoIsestu wIIIu pu fun chuy
mundu mIn tu cu nutu IIupun IsfueI cu-
nutu wIIIu p nun puj.
IEVITICO27
198
Israe!cunata Sinacho sinsushan
1

1
EgIp tu pItu IsfueI cunu IIoj shI-
cu mu shun cufun wutu juc quIIIu
juc junuj nInnu. Chuy junuj puycu-
nugu chun yuj SInu jIfcu cho cufcuy-
cu fun. Chuy chmI TIncunu ToIdu cho
MoIsestu T D nIfun:
2
IIupun
IsfueI cu nutu sInsuy
D
custunpu-cumu,
fumIII yunpu-cumu uycu cushun tu pIs
musyu nuy quI puj. OIIgu cujcu nu tugu
cudu-nunpu jutIn cu nutu upun tun quI.
3
Ishcuy chuncu wutu yoj pItu junu mun
guffu mun uywu nun puj ed nIn chnu
cujtugu sInsuf upun tun quI. Rpunpu
fpunpu yupun quI. SInsuy chgu
wuuguI quI AufonmI yunu p shun quI.
4
Yunu p shun quI cudu tfbupu juc
munduj nIn cu nu pIs.
5
Yunu p shu nuy-
quI puj cuj munduj cunu cuycu numI
cuycun:
Ruben tfbu pItu yunu p shun quI
Sedeufpu wumfun EIIsuf.

SImen tfbu pItu yunu p shun quI

ZufI su duIpu wumfun SeIu mIeI.

7
Jud tfbu pItu yunu p shun quI
AmInudubpu wumfun Nuusn.

8
Isucuf tfbu pItu yunu p shun quI
Zuufpu wumfun Nutu nueI.

9
ZubuIn tfbu pItu yunu p shun-
quI HeIonpu wumfun EIIub.

10
Jospu wumfun cu nu pI tu pIs yunu p-
shun quImI. Effun tfbu pItu yunu-
p shun quI AmIhudpu wumfun
EIIsumu; Munuses tfbu pI tunu
Pedu sufpu wumfun Gumu IIeI.

11
Benjumn tfbu pItu yunu p shun-
quI Gedeo nIpu wumfun AbIdn.

12
Dun tfbu pItu yunu p shun quI
AmIsuduIpu wumfun AhIezef.

13
Asef tfbu pItu yunu p shun quI
Ocfunpu wumfun PugIeI.
Nmeros
Imanirtaj Israelcuna jucllaga mana yaycuranchu Tayta Dios aunishan partiman?
Imanirtaj chuscu chunca (40) watantin chunyaj chaqui jircallapa puricuran?
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfu tugu Nme fos nIn guIIu fI nun cho y ushu nun cho yupu-
shun pI tumI (1.1946; 26.151). Cuychgu wIIIupu sguIy cun Exodo 1318 cujcho wIIIu cuy cu-
shu IIun pI tumI.
Cuy IIbfogu fuquI shu cuycun quImsu puftI munmI: SInu cho goyu fun chuncu Isgun nIn wun
junuj (1.110.10). NIfcuf wIIIu mun chI chun yuj chuquI jIfcu Cudespu quImsu chuncu pusuj nIn
wutu pufI shuntu. SInu puntu chuquIn pItu uywu cu shun pItu-puchumI Moub cho guechwu pumpu
cuycuj mun chuyu nun cumu chun yuj chuquI jIfcu IIupu pufI fun (10.1121.35). Chuy pItu wIIIu-
mun chI Moubpu guechwu pumpun chnu chuncu jucnIn wun quIIIu goyu shuntu. Chuygu cuycun
Jofdn muyupu IntI yugu mu nun cuj IdumI. Chuy mun chuyufgu chuc futu chufI coj yuycu nun puj
cumu fI cu shunu cuycu fun (22.136.13).
IsfueI cu nugu munumI Tuytu DIos mun yfu cu fun chu. Tuytu DIos uunI shun puftI mun suf cuj
cumI nupu yuycu nun puj mus fsI cuycup tIn pIs Tuytu DIos mun munu yfu cush pun y munchu-
cush punmI yuycuytu munu munu fun chu. ChuymI EgIp tu pItu IIoj shej cu nugu IIupun-jupuy
chun yujpu pufIy cu shu IIun cho wuu fun. Chuufu Jofdun mun IntI yugu mu nun cuj Idu mungu
wumfun cu nu fmI chuyu fun.
Josu p wun CuIeb pmI Ichungu uIIItu wIIIu p mun chI. Puycu nugu Tuytu DIos tumI wIyu cu-
fun, puyIIu munmI yfu cu fun. ChuymI puycu nu tugu Tuytu DIos munu wuu chI fun chu. Puycu-
nu tugu Tuytu DIos yunu pu fun guepu wumfu cu nu wun IwuI uunI shun puftI mun yuycu nun pmI.

D
1.1~4 Nm. 26.151.
199

14
Gud tfbu pItu yunu p shun quI
DeueIpu wumfun EIIu suf.

15
NeftuI tfbu pItu yunu p shun quI
Enunpu wumfun AhIfu.
1
Puycu numI cufun IsfueI tfbu pItu
ucfu shun funu cunu. Puycu nugu cufun
cudu fumIII yupu munduj nInmI.
17
Chuy ucfu shun funu cu nu wun
MoIses pIs Aufon pIs shun tu cufmI
18
IIupun IsfueI funu cu nutu guyu chI fun.
Chuy cufun wutu cho Ishcuy quIIIu-
mun guIIuy coj fImIf junujmI. Chuyno
guyuy cu chIfmI sInsu fun IIupun funu-
cu nutu cudu fumIII yutu, cudu custutu
shuynI-cumu, jutIn cu nu tu pIs cudu
nun putu. Chuyno sInsuf upun tu fun
cujtu uycu oIIgu cushun tu pIs.
19
Chuytu
fufu fun MoIsestu Imun pIs T
D nIshun n IIumI. SInsu fun chun yuj
SInu jIfcu cho.
20~21
Cudu tfbutu, cudu
custutu, cudu fumIII yutu sInsuf jutIn cu-
nutu upun tu fun. Chuufu musyu funnu
Ishcuy chuncu wutu yoj pItu junu mun,
guffu mun uywu nun puj ed nIn chnu
cujcu nu IIu uycu oIIgu cushun tu pIs.
CuynmI cufun:
IsfueIpu muyuf cuj wumfun
Ruben tfbu pItu 46,500.

22~23
SImen tfbu pItu 59,300.

24~25
Gud tfbu pItu 45,650.

2~27
Jud tfbu pItu 74,600.

28~29
Isucuf tfbu pItu 54,400.

30~31
ZubuIn tfbu pItu 57,400.

32~35
Jospu wumfun
Effun tfbu pItu 40,500,
Jospu wumfun
Munuses tfbu pItu 32,200.

3~37
Benjumn tfbu pItu 35,400.

38~39
Dun tfbu pItu 62,700.

40~41
Asef tfbu pItu 41,500.

42~43
NeftuI tfbu pItu 53,400.
44
MoIses, Aufn, cudu tfbu-
pItu mIfuj cu nupu fuquIn shumoj
chuncu Ishcuy munduj (12) IsfueI cu-
nu wun chuy nmI sInsutu fufu fun.
45
IsfueI cu nugu Ishcuy chuncu (20)
wutu yoj pItu junu mun cuj, pIII yu puj
ed nIn chnu cujIIu oIIgu funu cunu
4
IIupungu cufun sojtu puchuc quIm-
sun wufungu pIchgu puchuc pIchgu
chun cun (603,550).
Cracunata yanapnanpaj Lev
trbu runacunata numrashan
47
Iev tfbu funu cu nu tugu wuquIn
IsfueI-musIn cu nu tu wun IwuI munumI
sInsu fun chu.
48
Chuyngu munu
sInsu fun chu MoIsestu T D
cuyno nIshu cuptInmI:
49
IsfueI cu nutu
sInsush puy quI umu sInsun quI chu Iev
tfbu funu cu nu tugu.
50
Iev tfbu funu-
cu nu tugu chufun quI TIncunu ToIdu cho
fIspI t du cunu cujtu, chuy cho cuj IIupun
csu cu nu tu pIs fIcu nun puj. Puycu-
nu IIumI muymun uywuf pIs upungu
TIncunu ToIdutu y IIupun Imu-uycun tu-
pIs. Chuy chgu puycu nu IIumI ufongu
nogutu sIfbI mush pun. Muych pIs
goyungu TIncunu ToIdu uupun cu nu IIu-
cho.
51
Gumcunu juc-Imun uywup tI quI
puycu numI TIncunu ToIdutu puscuf-
cuf upungu. TIyu nuy quI puj muymun
chuyup tI quI pIs yupuy IchI chengu. Munu
cfu cuycuf ToIdu mun yuycoj cgu
wuu chI cun gumI.
52
WuquIn IsfueI
tfbu cu nugu puchu congu suId fu cu-
nuno, quIquIn cu nupu bund fun cunu
uupu IIun cho.
53
Iev tfbu funu cu nugu
tIyungu Contf tutu fufu shun chI chufu-
f nun ToIdu Idun cu nu IIu cho. Puycu-
numI tpungu IsfueI cunu IIutu IIu munu
yuycu nun puj. IIutu IIu yuycuptIn-Imugu
fubyushp IIupun IsfueI funu cu nutu
custI gu shmI.
54
Chuufu IsfueI cu nugu IIupun tu pIs
fufu fun MoIsestu T D nIshun-
n IIu.
To!duncunata imano
ichichinanppis wi!!apashan
2

1
D nIfun:
2
IsfueI funu cu nugu
TIncu nun chI ToIdutu IchI chI shun pItu
NUMEROS1 , 2
200
mus cufu IIu pumI toIdun cu nutu
tumu fej IchI chengu. Chuy IIu chmI
cudu tfbu bund fun cu nutu juwengu
muygun tfbu cushun pIs fejsI c nun puj.
3
Jud tfbu funu cunu fpunpu
fpunpu toIdun cu nutu IchI chengu IntI
yugu mu nun cuj-Imun. Bund fun tu-
pIs juwengu. Jud tfbu funu cu nupu
munduj nInmI cuycun AmInudubpu
wumfun Nuusn.
4
Chuy tfbu funu cu-
nugu sInsup tIn cushu gunchIs chuncu
chuscu wufungu sojtu puchuc nInmI
(74,600).
5
Puycu nupu uupun punu
toIdun cu nutu IchI chengu Isucuf tfbu
funu cunu. Isucuf funu cu nupu munduj-
nInmI Zuufpu wumfun Nutu nueI.
SInsup tIn puycu nugu cushu pIchgu

chuncu chuscu wufungu chuscu
puchuc nIn (54,400) funu cunu.
7
Puycu-
nupu uupun punu toIdun cu nutu
IchI chengu ZubuIn tfbu funu cunu.
ZubuIn funu cu nupu munduj nInmI
HeIonpu wumfun EIIub.
8
SInsup-
tIn puycu nugu cushu pIchgu chuncu
gunchIs wufungu chuscu puchuc nInmI
(57,400).
9
Chuufu Jud cuj tfbu IIu cho
shun tu cu shu cuycungu quImsu tfbu-
cunu. IIupungu cungu puchuc pusuj
chuncu sojtu wufungu chuscu puchuc-
nIn (186,400) suId fu cunu. IsfueI
funu cunu muypu pIs uywup tIn chuy
tfbu funu cu numI uupuntu uywungu.
10
Suf cuj-Imungu fpunpu fpunpu
toIdun cu nutu IchI chengu Ruben tfbu
funu cunu. Bund fun tu pIs juwengu.
Ruben suId fu cu nupu munduj nengu
Sedeufpu wumfun EIIsufmI.
11
Chuy
tfbu funu cu nugu sInsup tIn cushu
chuscu chuncu sojtu wufungu pIchgu
puchuc nIn (46,500).
12
Nuupun punu
toIdun cu nutu IchI chengu SImen
tfbu funu cunu. SImen tfbu suId-
fu cu nupu munduj nengu ZufI su duIpu
wumfun SeIu mIeImI.
13
SInsup tIn
puycu nugu cushu pIchgu chuncu Isgun
wufungu quImsu puchuc nIn (59,300).
14
Puycu nupu uupunpu toIdun cu nutu
IchI chengu Gud tfbu funu cunu. Gud
suId fu cu nupu munduj nInmI DeueIpu
wumfun EIIu suf.
15
SInsup tIn puycunu
cushu chuscu chuncu pIchgu wufungu
sojtu puchuc pIchgu chun cun (45,650).
1
Chuufu Ruben tfbu suId fu cu nu pIs
cuycungu quImsu tfbu pItu juc fpu-
IIu mun fufu cu shu. IIupungu cungu
puchuc pIchgu chuncu juc wufungu
chuscu puchuc pIchgu chun cun
(151,450). Puycu nugu uywungu fImIf
cuj fpu uywujpu guepu IIuntu.
17
Chuy pI tugu Iev tfbu funu cu-
nunu uywungu. Puycu nugu ImunmI
IIupun tfbu cunu puchu cu shun chuu-
pIn cho goyun, chuy n IIumI uywu-
con gu pIs. Puycunu upungu TIncunu
ToIdutu y IIupun Imu-uycun tu pIs.
Chuyu shun n IIu uywu congu cudu tfbu
bund funwun-cumu.
18
Effun tfbu funu cu nugu fpunpu
fpunpu IntI yugu nun cujcho toIdun cu-
nutu IchI chengu. Bund funtu juwengu.
Effun suId fu cu nupu munduj nInmI
AmIudpu wumfun EIIsumu.
19
SInsup-
tIn puycu nugu cushu chuscu chuncu
wufungu pIchgu puchuc nIn (40,500).
20
Puycu nupu uupun punu toIdun-
cu nutu IchI chengu Munuses tfbu
funu cunu. Munuses suId fu cu nupu
munduj nengu Pedu sufpu wumfun
Gumu IIeImI.
21
SInsup tIn puycu nugu
cushu quImsu chuncu Ishcuy wufungu
Ishcuy puchuc nIn (32,200).
22
Puycu-
nupu uupun munnu toIdun cu nutu
IchI chengu Benjumn tfbu funu cunu.
Benjumn suId fu cu nupu munduj nInmI
Gedeo nIpu wumfun AbIdn.
23
SInsup-
tIn puycu nugu cushu quImsu chuncu
pIchgu wufungu chuscu puchuc nIn
(35,400).
24
Chuufu Effun tfbu suId-
fu cu nugu cuycungu quIm sun tfbu pItu
juc fpu IIu mun fufu cu shu. IIupungu
cungu puchuc pusuj nIn wufungu juc
puchuc nIn (108,100). IsfueI cunu
uywup tIn puycunu uywungu Ishcuy cuj
fpu suId fu cu nupu guepuntu.
25
Dun tfbu funu cu nugu nofte cuj-
Icho fpunpu fpunpu toIdun cu nutu
NUMEROS2
201

E
3.2 Nm. 26.60.
F
3.4 Iev. 10.12; Nm. 26.61.
G
3.13 Exo. 13.2, 1116.
IchI chengu. Bund fun cu nutu juwengu.
Dun suId fu cu nupu munduj nInmI
AmIsuduIpu wumfun AhIezef.
2
SInsup tIn puycu nugu cushu sojtu
chuncu Ishcuy wufungu gunchIs
27
Puycu nupu
uupun punu toIdun cu nutu IchI chengu
Asef tfbu funu cunu. Asef suId fu cu-
nupu munduj nInmI Ocfunpu wumfun
PugIeI.
28
SInsup tIn puycu nugu cushu
chuscu chuncu juc wufungu pIchgu
29
Puycu nupu
uupun punu toIdun cu nutu IchI-
chengu NeftuI tfbu funu cunu.
NeftuI suId fu cu nupu munduj nengu
Enunpu wumfun AhIfumI.
30
SInsup-
tIn puycu nugu cushu pIchgu chuncu
quImsu wufungu chuscu puchuc nIn
(53,400).
31
Chuufu Dun tfbu suId-
fu cu nugu cuycungu quImsu tfbu pItu
juc fpu IIu mun fufu cu shu. IIupungu
cungu puchuc pIchgu chuncu gunchIs
wufungu sojtu puchuc nIn (157,600).
Puycu nu pIs bund funwun-cumu
gueputu uywungu.
32
Chuy nmI IsfueI funu cu nutu
sInsup tIn cufun sojtu puchuc quIm sun
wufungu pIchgu puchuc pIchgu chun-
cun (603,550) pIII yu puj uIII cujcu nu-
IIu.
33
Ichungu MoIsestu T D
nIshun nmI Iev tfbu funu cu nu tugu
munu sInsu fun chu.
34
IsfueI cu nugu IIupun tu pIs fufu fun
MoIsestu T D nIshun n IIu.
ChuymI tIyuf pIs tIyu fun shuynI-cumu
bund fun cunu cushun cho. Aywu cush-
pungu uywuj cudu fumIIIyu, cudu tfbu
shuynI-cumu.
Imata rurananppis Lev trbu
runacunata wi!!apashan
3

1
Chun yuj SInu jIfcu cho MoIsestu
T D pufIu pu shun
wIchungu Aufon pu pIs MoIses pu pIs
wumfun cunu cushu numI.
2
Aufonpu
wumfun cunu cufun Nudub, AbI,
EIeu zuf, Itumuf.
E
Nudubgu cufun
guechpu wumfunmI.
3
Puycu nu-
tugu chus cun tumI ucfu fun cfu cunu
cunun puj.
4
Nudub wun AbIgu chun yuj
SInu IIu chnu T D uupun-
cho wuu fun. T D uupun-
cho juc-nIfuj suumu chI shun pI tumI
wuu fun.
F
Puycu nugu wumfuy nuj-
IIunu wuu fun. Chuu fugu EIeu zuf wun
Itumuf IIunu cfu cufun. Puycu nutu
pup nIn Aufn cuydu fun IIutuntu
munu fufu nun puj.
5
MoIsestu T D nIfun:
Iev tfbu funu cu nutu shun tuy cu-

chIf Aufonpu muquIn mun chufuy.
Puycu nugu Aufon tumI yunu pungu.
7
TIncunu ToIdu chmI ufongu. Yunu-
pungu Aufontu, mufcu-musIn cu nutu.
8
Puycunu tpungu TIncunu ToIdu cho
cujtugu IIupun csu cu nutu. ToIdu cho
fIspI tu mush pun IsfueI cunu fufu nun puj
cujtu pIs puycu numI fuquIn fufungu.
9
WuquIn IsfueI cu nu pItu shuynI
fuquIn quI Iev tfbu funu cu nu tugu.
Puycu nugu Aufn nIshun tumI, Aufon-
pItu mIfuj cunu nIshun tumI fufungu.
10
Cfu cununpgu chufun quI Aufontu,
y puypItu mIfuj cu nutu. Ichungu pIpIs
munu cfu cuycuf cfu fufu nuntu
fufuj cgu wuu chI cun gumI.
Lev trbu runacunata
Tayta Dios acrashan
11
MoIsestu T D nIfun:
12
Iev
tfbu funu cu nu tugu IsfueI cu nu pI tumI
ucfushc cudu fumIII yupu guechpu
wumfuntu ucfu cu npu fuquIn. ChuymI
Iev tfbu funu cu nugu nogu punu cungu.
13
EgIpto funu cu nupu guechpu wumfun-
cu nutu wuu chIsh pmI nogu puj ucfuf
IsfueI cu nupu guechpu cuj wumfuntu.
IIupun custu uywu cu nupu fImIf cuj
wuwun tu pIs nogu puj ucfuf.
G
ChuymI
IIupun pu pIs guechpu cuj, fImIf cuj
wuwun cu nugu nogu puj cungu. Nogu
T D chuyno n.
NUMEROS2 , 3
202
Lev trbu runacunata sinsushan
14
Chun yuj SInu cho MoIsestu T
D nIfun:
15
Iev tfbu funu cu nutu
sInsuf yupun quI cudu custu pItu, cudu
fumIII yu pItu uycu pIs cushuntu. Puycu-
nutu sInsun quI oIIgu tugu juc quIIIu yoj-
pItu junu mun.
1
Chuufu T D
nIshun n IIumI MoIsesgu sInsu fun.

17
Ievpu wumfun cu nugu cufun:

18
Gefsonpu wumfun cu numI cufun
IIbnI wun SImeI. Puycu nu pItu
mIfuj cu numI cufun IIbnI custu
funu cunu, SImeI custu funu-
cunu.

19
Coutpu wumfun cu numI cufun
Puycu nu pItu mIfuj cu numI cufun
Amfum, Izhuf, Hebfn, UzIeI
custu funu cunu.

20
Mefu fIpu wumfun cunu cufun
MuhII wun MusI. Puycu nu pItu
mIfuj cu numI cufun MuhII custu
funu cunu, MusI custu funu-
cunu.
Chuy nmI Iev tfbu custu cunu
muyuf pItu shuII cu cumu cufun.
21
Gefson pItu mIfuj cu nugu cufun
IIbnI custu funu cunu, SImeI custu
funu cunu.
22
Chuy funu cu nugu oIIgu
cujcunu juc quIIIu yoj pItu junu mun
cufun gunchIs wufungu pIchgu puchuc-
nIn (7,500) funu cunu.
23
Puycunu
toIdun cu nutu IchI chI fun TIncunu
ToIdupu guepun IntI yugu nun cuj-
Imun.
24
Munduj nInnu cufun IueIpu
wumfun EIIu suf.
25
Chuy Ishcun custu
funu cu numI fIcuj TIncunu ToIdu cho
cujtugu. Puycu numI fIcuj TIncunu
ToIdutu gutu fujtu, ToIdu mun yuycu-
nutu chupu fujtu,
2
suwun pumputu,
Intfu cuntun chupu fujtu, suwun
puncu yuycu nutu chupu fujtu, wusqu-
IIu cu nu tu pIs y chufI chI nun puj cujcu-
nu tu pIs.
27
Cout pItu mIfuj cu nunu cufun:
Amfum, Izhuf, Hebfn, UzIeI custu
funu cu nu pIs.
28
Chuy chus cun custu
funu cu nugu quIIIu yoj pItu junu-
mun oIIgu IIu cufun pusuj wufungu
quImsu puchuc nIn (8,300). Puycu nugu
fIcuj TIncunu ToIdu cho cujcu nutu.
29
ToIdun cu nu tunu IchI chej TIncunu
ToIdutu IchI chI shun suf cuj-InIn mun.
30
Puycu nupu munduj nIn cufun UzIeIpu
wumfun EIIzu fn.
31
Puycu numI fIcuj
Tuytu DIos wun Contf tutu fufu shun
bubuItu, msutu, uchquI cundI I futu,
uItuf cu nutu, TIncunu ToIdu fufIn cho
fuquej tIutu, wuquIn csu cu nu tu pIs.
32
Iev tfbu funu cu nupu munduj-
nengu cufun cfu Aufonpu wumfun
EIeuzufmI. PuymI TIncunu ToIdu chgu
Imutu fufu nun p pIs IIupuntu fIcuj.
33
Mefu fI pItu mIfuj cu numI cufun MuhII
custu, MusI custu funu cunu.
34
Chuy Ishcun
custu funu cunu cufun juc quIIIu yoj pItu
junu mun oIIgu IIu sojtu wufungu Ishcuy
35
Puycu nupu
munduj nInnu cufun AbIhuIIpu wumfun
ZufIeI. Chuy custu funu cu nugu toIdun cu-
nutu IchI chej TIncunu ToIdupu nofte cuj-
InIn mun.
3
Chuy MefufI custu cunu fIcuj
TIncunu ToIdupu tubIun cu nutu, chucuj nIn-
cu nutu, tushun cu nutu, tushupu jumu nun-
cu nutu, wuquIn csu cu nu tu pIs,
37
suwuntu
IchI chI nun puj cuj tushun cu nutu, tushupu
jumu nun cu nutu, tucshu Ist gun cu nutu,
wutu nun puj wusqu IIun cu nu tu pIs.
38
TIncunu ToIdupu puncun cuj-Ipunu
toIdun cu nutu IchI chej MoIses, Aufn,
Aufonpu wumfun cu nu pIs. Puycu nugu
tpuf cuy cu fun wuquIn cuj IsfueI cu nupu
fuquIn. PIpIs munu cfu cuycuf cfu fufu-
nuntu fufufgu wuu chI cujmI.
39
T D nIshun n IIu Iev tfbu
funu cu nutu Aufon wun MoIses sInsu fun
cudu custutu shuynI-cumu. IIupuntu sInsup-
tIn juc quIIIu yoj pItu junu mun oIIgu IIu cufun
Ishcuy chuncu Ishcuy nIn wufungu (22,000).
Waquin guechpa cajpa
ruquin pgashan
40
MoIsestu T D nIfun:
IIupun IsfueI cu nupu guechpu
NUMEROS3
203
wumfun cu nutu sInsuy juc quIIIu yoj-
pItu-puchu. JutIn cu nutu IIupun putu
upun tun quI.
41
NIfcuf IsfueI cu nupu
guechpu wumfun cu nupu fuquIn nogu-
puj fuquIn quI Iev tfbu funu cu nutu.
IsfueI cu nupu uywun cu nupu fImIf
cuj wuwun cu nupu fuquIn pIs nogu puj
fuquIn quI Iev tfbupu uywun cu nupu
fImIf cuj wuwun cu nutu. Nogu T
D chuyno n.
42
Chuufu T D nIshun n IIu
IsfueI cu nupu guechpu wumfun cu-
nutu MoIses sInsu fun.
43
SInsup tIn juc
quIIIu yoj pItu-puchu oIIgu IIu cufun
Ishcuy chuncu Ishcuy wufungu Ishcuy
puchuc gunchIs chuncu quIm su wun
(22,273).
44
Chuy pI tugu MoIsestu T
D nIfun:
45
IIupun IsfueI cu nupu
guechpu wumfun cu nupu fuquIn Iev
tfbu funu cu nutu nogu puj ucfuy.
Iev tfbu funu cu nupu uywun cu-
nupu fImIf cuj wuwun cu nu pIs cungu
nogu pmI IsfueI cu nupu uywun cu nupu
fImIf cuj wuwun cu nupu fuquIn. Iev
tfbu funu cu nugu IIupun pIs nogu puj
ucfu shu IImI. Nogugu T D-
c.
4
IsfueI cu nupu guechpu
wumfun cu nugu mus uchcumI Iev
tfbu funu cu nu pI tugu. Ishcuy puchuc
gunchIs chuncu quIm supu (273) musmI
cuycun Iev tfbu funu cu nu pI tugu.
47
Chuufu chuy funu cu nupu fuquengu
gueIIuy nInpu chus quIn quI cudu
funu pItu pIchgu gueIIuytu. Chuy tugu
psun quI TIncunu ToIdu cho cuycuj
psu wun. Chuygu Iusun chuncu juc
gfmumI.
48
Chuy guechpu wumfun cu-
nupu fuquIn gueIIuytu chus quIf cofgu
Aufontu wumfun tIntu entfe gun quI.
49
Iev tfbu funu cu nu pItu mus
uchcu IsfueI cu nupu guechpu wumfun
cuptInmI MoIsesgu puchoj cuj guech-
pu cu nu pItu gueIIuy nIn punu IsfueI-
cu nu pItu shun tu fun.
50
Chuy n pumI
wufungu quImsu puchuc sojtu chuncu
pIch gun (1,365) gueIIuytu shun tu-
fun. Chuy gueIIuytu psu fun TIncunu
ToIdu cho cuj psu wun.
51
NIfcuf chuy
gueIIuytu MoIsesgu T D
nIshun n IIu Aufontu wumfun cu nu tu-
wun entfe guy cu fun.
Lev trbu runacuna imacho
arunanppis nishan
4

1
D nIfun:
2
Iev tfbu Cout pItu
mIfuj cu nu tugu sInsun quI shuynI-cumu
cudu custutu cudu fumIII yutu.
3
Puycu-
nutu upun tun quI quImsu chuncu (30)
wutu yoj pItu pIchgu chuncu (50) wutu-
yoj cumu TIncunu ToIdu cho Imutu fufu-
nun p pIs uIII cujcu nu IIutu.
4
Cout pItu mIfuj cu nugu ToIdu cho
mus fIspI tdu cujcu nu tumI upungu.
5
IsfueI cunu puchu cu fu shun pItu juc-
Imunnu wItI cup tengu AufonmI
wumfun cu nu wun TIncunu ToIdu-
cho mus fIspI tdu cujmun yuycu nutu
chupu fuy cuj fuctu tIutu jofgongu.
NIfcofgu chuy tIu wun bubuItu pItongu.
Jununpu chupungu cuyuy IIu puj gufu-

chu cu nu wun. Yupuy chupungu juc
psu IIu mufdu tIu wun. NIfcuf numI
chufungu wIntu nun puj cuj guefun-
cu nutu.
7
Chuy n IIu tuntu chufu cunu
msu pItu tuntutu jofguf cuf pItongu
mufdu tIu wun. Chuy tIu junun-
munmI chufungu Itu cu nutu, wIsh IIu-
cu nutu, bnutu uItuf mun wIu nun puj
cuj cpu cu nu tu pIs wIchI cu nu tu pIs.
Chuy n IIumI chuy jofgu shun tuntu tu-
pIs tIu junun mun chufungu.
8
IIupuntu
chufuy cuf junun punu pItongu pucu
tIu wun. Junun punu pItongu cuyuy-
IIu puj gufu cu nu wun. NIfcuf numI
wIntu nun puj cuj Ishcuy guefu cu nutu
chufungu.
9
Mufdu tIu wun pItongu
cundI I futu, Iumpu fIn cu nutu, tIn sun-
cu nutu, IutI IIu cu nutu, ustItu wIu cu-
nun bsu cu nu tu pIs.
10
Chuy cu nu tugu
IIupuntu pItongu cuyuy IIu puj gufu cu-
nu wun. NIfcufnu quIfmu guefu cu nupu
junun mun chufungu upunun puj.
11
InsInsu fupu chI cunu gofI uItuf-
tu pIs pItongu mufdu tIu wun.
NUMEROS3 , 4
204
Junun punu pItongu cuyuy IIu puj
gufu cu nu wun. NIfcuf-fuj upunun puj
guefutu chufungu.
12
TIncunu ToIdu-
cho wuquIn cuj csu cu nu tu pIs shun-
tungu. Chuy cu nutu chufungu mufdu
tIu mun. NIfcuf pItongu cuyuy IIu puj
gufu cu nu wun. Chuy cu nu tu pIs upungu
quIfmu guefu cu nupu junun cho.
13
Rupu chI cunu uItuf tugu pIchungu
wIfuntu, uchpuntu. NIfcuf pItongu
cunchuy bnu tIu wun.
14
TIu junun-
munnu chufungu uItuf cho sushun
cujcu nu tu pIs. Chufungu togfI cu nutu,
fInchI cu nutu, pIun cu nutu, tusun cu-
nutu, uItuf cho cujtugu IIupuntu. Chuy-
cu nutu pItongu cuyuy IIu puj gufu cu nu-
wun. NIfcuf nugu upunun puj cuj guefu-
cu nutu chufungu.
15
Wumfun cu nu wun
Aufn IIupun fIspI tdu csu cu nutu
pItuytu ushuf cup tengu Cout pItu mIfuj-
cunu yuycongu chuy cu nutu upunun puj.
Chuy fIspI tdu csu cu nutu puycu nugu
umu yutuy IIu pIs yutun gu chu. Yutush-
pungu wuon gumI. TIncunu ToIdu cho
cujcu nu tugu chuy cu nu tumI upungu
Cout pItu mIfuj cu nugu.
1
Aufonpu wumfun EIeuzufnu
upungu Iumpu fIn cu nu puj ustItu, uIII
usyuj InsIn sutu, chuquI mIcuy offen-
dutu nogu puj Imuy pIs chufu nun cujcu-
nutu, ucfuf wIu pnu uIII usyuj ustItu.
Chuy n pIs puymI fIcungu ToIdutu,
chuy cho IIupun cuj csu cu nu tu pIs.
17
D nIfun:
18
Iev tfbu cho Cout pItu
mIfuj cu nugu cuyd IIIguf gun mun.
19
RIspI tdu csu cu nutu yutuf munu
wuu nun puj Aufon wun wumfun cu-
numI cudu-nuntu tuntI yu chengu
Imutu fufu nun puj, Imutu upunun p-
pIs.
20
Chuy n pumI puycu nugu munu
yuycon gu chu fIyupu fIspI tdu cujcu-
nutu fIcuj. Munu fIcush pungu munumI
wuon gu pIs chu.
21
Chuy pItu yupuy MoIsestu T
D nIfun:
22
Gefson pItu mIfuj cu nu tu-
pIs sInsun quI cudu custutu, cudu fumI-
IIyutu
23
quImsu chuncu (30) wutu yoj pItu
pIchgu chuncu (50) wutu yoj cumu.
Puycu nu tugu upun tun quI TIncunu
ToIdu cho ufunun puj uIII cujcu nu IIutu.
24
Gefson pItu mIfuj cu nugu cuycu nu-
tumI upungu:
25
TIncunu ToIdutu chupu-
nun tIutu, ToIdu jununtu chupu nun puj
cuyuy IIu puj gufu pItu fufu shun cu nutu,
ToIdu mun yuycu nutu chupu fujtu,
2
suwunpu Intfu cuntun chupu fujtu,
suwun puncu yuycu nutu chupu fujtu,
wusqu IIu cu nu tu pIs, chufI chI nun puj
cujcu nu tu pIs.
27
Gefsn custu funu cunu
Imutu fufu nun puj Imutu upunun p-
pIs AufonmI, wumfun cu numI nengu.
28
Gefsn custu cu nugu TIncunu ToIdu-
cho cujtu IIupun tu pIs fufungu cfu
Aufonpu wumfun Itumuf nIshun n IIu.
29
Mefu fI pItu mIfuj cu nu tu pIs sInsun-
quI custunpu-cumu, fumIII yunpu-cumu.
30
Puycu nu tu pIs upun tun quI quImsu
chuncu (30) wutu yoj pItu pIchgu chuncu
(50) wutu yoj cumu TIncunu ToIdu cho
ufunun puj uIII cujcu nu IIutu.
31
Puycu-
numI upungu TIncunu ToIdu cho cujtugu
tubIun cu nutu, chucuj nIn Iufgu fu cu-
nutu, tushun cu nutu, tushu jumu nun-
cu nutu,
32
suwun puj cuj tushun cu nutu,
tushupu jumu nun cu nu tu wun, Ist gun-
cu nutu, wutu nun puj wusqu IIun cu nutu,
Imun cu nu tu pIs. GummI nInquI puycunu
Imutu upunun puj cujtu pIs.
33
Mefu fI pItu
mIfuj cu nu pIs TIncunu ToIdu cho cujtu
fufungu cfu Aufonpu wumfun Itumuf
nIshun n IIumI.
34
Tuytu DIos chuyno nIptInmI MoIses,
Aufn, IsfueI cu nupu munduj nIn cunu
sInsu fun Cout pItu mIfuj cu nu tugu
custunpu-cumu, fumIII yunpu-cumu.
35
Apun tu fun quImsu chuncu (30) wutu-
yoj pItu pIchgu chuncu (50) wutu yoj-
cumu TIncunu ToIdu cho ufunun puj uIII
cujcu nu IIutu.
3
Apun tup tIn cufun Ishcuy
wufungu gunchIs puchuc pIchgu chun cun
(2,750) funu cunu.
37
Puycu numI cufun
Cout pItu mIfuj cunu. Puycu nugu cufun
TIncunu ToIdu cho ufunun puj uIII cujcu-
nu IIu. Chuy nmI Aufon wun MoIsesgu
sInsu fun T D nIshun n IIu.
NUMEROS4
205

H
5.5~8 Iev. 6.17.
38
Gefson pItu mIfuj cu nu tu pIs custunpu-
cumu, fumIII yunpu-cumu sInsu fun.
39
QuImsu chuncu (30) wutu yoj pItu
pIchgu chuncu (50) wutu yoj cumu upun-
tu fun TIncunu ToIdu cho ufunun puj uIII
cujcu nu IIutu.
40
SInsup tIn puycu nugu
cufun Ishcuy wufungu sojtu puchuc
quImsu chun cun (2,630).
41
Chuy nmI
cufun Gefson pItu mIfuj cunu TIncunu
ToIdu cho cujtu Imu-uycun tu pIs upunun-
puj. Puycu nutu Aufon wun MoIsesgu
sInsu fun T D nIshun n IIumI.
42
Mefu fI pItu mIfuj cu nu tu pIs custunpu-
cumu, fumIII yunpu-cumu sInsu fun.
43
Puycu nu tu pIs quImsu chuncu (30)
wutu yoj pItu pIchgu chuncu (50) wutu-
yoj cumu upun tu fun TIncunu ToIdu cho
ufunun puj uIII cujcu nu IIutu.
44
SInsup-
tIn puycu nugu cufun quImsu wufungu
45
Chuy nmI
cufun Mefu fI pItu mIfuj cu nugu TIncunu
ToIdu cho ufunun puj uIII cujcu nu IIu.
Puycu nutu Aufon wun MoIsesgu sInsu fun
T D nIshun n IIumI.
4
Iev tfbu funu cu nu tugu custunpu-
cumu fumIII yunpu-cumu MoIsesmI Aufon-
wun IsfueIpu munduj nIn cu nu wun sInsu-
fun.
47
QuImsu chuncu (30) wutu yoj pItu
pIchgu chuncu (50) wutu yoj cumu sInsu-
fun TIncunu ToIdu cho ufunun puj uIII
cujcu nu IIutu.
48
Apun tup tIn puycu nugu
cufun pusuj wufungu pIchgu puchuc pusuj
chun cun (8,580) funu cunu.
49
MoIsestu
T D nIshun nmI cudu-nun
Imutu upunun puj cushun tu pIs nIfun.
Chuy nmI Iev tfbu funu cu nugu
sInsu shu cufun, MoIsestu T D
nIshun n IIu.
Ganra cajcunata
jitarinanpaj wi!!apashan
5

1
Chuy pItu yupuy MoIsestu T
D nIfun:
2
IsfueI cu nutu wIIIu puy.
Iepfu guesh yu wun guesh yuy cujtu, wufmI
oIIgu tu pIs yufuj yucu wun guesh yuy cuj cu-
nutu, wuu shutu yutu shun pItu gunfunu
fIcu coj cu nutu tIyuy cu shuy quI cu nu pItu
juc-Imun jItu fI nun puj nIy.
3
TIyuy cu-
shuy quI chmI nogugu tIyuyc. ChuymI
gunfu cujcu nu tugu juc-Imun jItu fI chun
wufmItu nI oIIgu tu pIs. Chuu fugu munumI
gunfu y chen gu p chu gumcunu tIyuy cu-
shuy quItu.
4
MoIsestu T D nIshun n-
IIumI IIupun IsfueI cunu wIyu cu fun.
ChuymI tIyuy cu shun pItu juc-Imun
jofgu fun gunfu cuycuj funu cu nu tugu.
Mana a!!ita rurashanpita
pgananpaj wi!!apashan
5
MoIsestu T D nIfun:
IsfueI-
cu nutu wIIIu pun quI: WufmI pIs oIIgu pIs
munu wIyu cu muf funu-musIn puj munu
uIIItu fufush pungu juchu tumI fufun.
7
Chuy
funugu juchu fufu shuntu feco n sIf funu-
musIn puj Imun pIs munu uIIItu fufu shun-
pItu pgungu. Junun mun pIs cudu chun-
cu pItu Ishcuy mustu fuj pgungu.
8
Chuy
pgutu chus quI nun puj cuj funu wuu shunu
cuptIn, wuoj funupu munu p fumIII yun-
pIs cuptengu nogu pnu cungu. Chuy pgu-
tugu cfu cu nunu quIquIn puj chus quengu.
Chuy n IIumI juchun pItu pefdu nu n p pIs
uyshutu pIsh tu nun puj upumongu.
H
9
IsfueI cunu gufu m nun puj upumu-
shun offen du cu nugu chus quej cuj
cfu pmI cungu.
10
Nogu puj Imutu pIs
fuquI shun cujtugu cfu mun upungu.
Chuy cu nugu cfu p numI cungu.
S!acoj runa imata
11
MoIsestu T D nIfun:
12~13
IIupun IsfueI cu nutu wIIIu pun quI:
Cupus juc wufmI fununtu gunfu chIf
juc funu wun cucun mun. Chuyno fufu-
shun tugu cupus pIpIs munu muyun-
chu. NI funun pIs cupus munu muyun-
chu.
14
Ichungu cupus chufI funun
sIun mun wufmI Imuno cushun tu pIs
muyu pu IIuf. Cupus funugu sIu coj
cuyIIu pI tu pIs sIun mun wufmIn munu
NUMEROS4 , 5
206

I
.3 Iuc. 1.15.
jucwun cucuy cup tIn pIs.
15
Chuufu
funungu wufmItu cfu mun pushungu.
WufmIntu pushuf nogu puj upumongu
Ishcuy quIu sebdu jufI nutu. JufI-
nu mungu umu wIun gu chu InsIn-
sutu nI ustI tu pIs. Chuy gufu mu shun
offen dugu cungu sIu cu shun pI tumI;
juchuntu musyu nun pmI.
1
Chuy wufmI tunu cfu pushu-
mongu uup mun.
17
NIfcofgu fIspI-
tdu yucutu wIchI wun chuguf cuf
tucu chengu TIncunu ToIdu cho cuycuj
IchIc IIu uIIputu chufIf cuf.
18
WufmI-
tunu uup mun IchI chengu. Ajchu
pIII tun tu pIs puscu chengu. NIfcufnu
muquIn mun chufu pungu fusunpu
juchun cushun musyu c nun puj nogutu
gufu m nun puj upumu shuntu. Cfu-
numI chufu fuy cungu juchu yoj cujtu
guesh yu chej ushguj yucutu.
19
WufmItu
jufu chIsh pun cfu nengu: Runuy-
quItu munu engu u shu cuptI quegu,
jucwun munu cucu shu cuptI quegu cuy
ushguj yucutu upup tI quI pIs munumI
Imu cust gu pIs chuyu shun quI p-
chu.
20
Runuy quItu gunfu chIf jucwun
cucu shu cuptI quegu
21
T D
custI gu shun quI IIupun fIcu cu nun puj.
CustI gu shup tI quImI puchuy quI jucu cuf-
congu. Wuwu tu pIs munumI tufIn quI p-
nu chu.
22
Chuyno cust gutu chus quIn-
quI puj cust gutu chuyu chI coj yucutu
upufmI. WufmI numI nIshuy quIno
cuchun nengu.
23
Chuufu cfugu Imuno muIdI syun
psu nun tu pIs IsquIf bengu. NIfcufnu
ushguj yucu wun muyIIungu.
24
NIfcuf
chuy yucu tunu wufmItu upuchengu
juchu yoj cuptengu chuy wufmIpu
puchun cho usguytu guIIuy cu nun puj.
25
Yucutu chus quIf cufmI funun sIu-
cuf upumu shun chuquI mIcuy offen-
dutu cfutu chuy wufmI entfe gungu.
Chuy pI tu numI nogu T D
uup cho cuyu chIf fIcu chI mush pun
cfugu uItuf mun chufungu.
2
Chuy
offen du pI tumI cfugu juc uptuy chuquI
mIcuytu uItuf cho fupu chengu nogu
yufp n puj. WufmItu ushguj yucutu
cfu upuchIp tIn
27
wufmI fusunpu
fununtu gunfu chI shu cuptIn guesh-
yu chI coj yucugu puchun cho usguytu
guIIuy congu. Chuufu puchun jucIIumI
jucu cuf congu. Munu numI wuwutu
tufen gu nu chu. Chuyno cuptIn IIupun
wufmI cu numI fIcu congu.
28
Rununtu
wufmI munu gunfu chI shu cuptIn
Ichungu munu Imunun gu pIs chu. Chuy
wufmIgu wumfu tu pIs tufengu.
29
Rununtu gunfu chIf juc funu-
wun wufmI cucuf gunfu yup tIn, funun
muyu puf sIufgu chuy nmI fufungu.
30
Chuy nmI fufungu sIush pu IIun pIs.
SIush pun wufmIntu jucIIu uup mun
upumongu. Cfu numI Iuy nIycu shunno
fufungu.
31
Chuyno fufuf funungu
munumI juchu yoj chu cungu. WufmImI
Ichungu juchu yoj cush pungu cust gu-
wun ucungu.
Nazareo cananpaj
!aycunata wi!!apashan

1
T D MoIsestu yupuy
nIfun:
2
IsfueI cu nutu wIIIu pun-
quI: Nogutu sIfbI m nun puj Nuzu feonu
cuytu munuj cu nugu wufmI pIs oIIgu-
pIs
3
umu upon gu chu bnutu, bnu pItu
fufu shun bInugfItu nI Imu much-
chI coj tu pIs. Amu mIcon gu chu bustu
nI psus tu pIs.
I

4
Nuzu feo cunun puj
uunI mu shun munu fuj cumII cup tengu
umu mIcon gu chu nI Imutu pIs bus-
pItu fufu shu tugu.
5
Ajchun tu pIs umu
futu con gu chu. Chuyno cungu nogutu
sIfbI m nun puj uunI shun cumII nun-
cumu. Chuy n pumI musyu cungu nogu-
IIutu sIfbI muf cuwuy cu shun.
Nuzu feo
cushun wIchungu wuu shu cu nutu
fIcuj pIs umu uywun gu chu
7
pup nIn,
u mumun, wuuguIn, u puIn wuu-
shu cuptIn pIs. Wuu shu cu nutu yutufgu
gunfu yun mun numI. Chuy wIchungu
NUMEROS5 , 6
207

J
.13~21 Hech. 21.2324.
cuycungu IImyu nogu puj ucfu shumI.
8
Imuy cu mu pIs nogutu sIfbI m nun puj
uunI shun cumII nun cu mumI ucfu cu sh
cungu.
9
SIfbI muf nuzu feo cunun puj
uunI mujpu uupun cho funu IIIuj pItu
wuush pun gunfu y chIp tengu nogutu
sIfbI muf ujchuntu wIu chI cu shun pIs
yungu numI cungu. ChuymI gunfu yu-
shun pItu gunchIs junuj chgu IImyu yu-
shun ujchuntu futu congu.
10
Wufun nIn
pusuj cuj junuj chnu TIncunu ToIdu
puncu mun upungu Ishcuy puIu mutu,
mun'chgu Ishcuy pushupu wumputu.
Chuy chnu cfutu entfe gungu.
11
Cfu-
numI juctu juchu pItu sucfIfIsyupuj
pIsh tungu. Jucuj tunu fupu chInu
sucfIfIsyupuj pIsh tungu. Chuy nmI
cfugu fufungu wuu shu funutu yutu-
shun pItu Nuzu feo funupu u Nuzu feo
wufmIpu juchuntu pefdu nu n puj.
12
Nuzu feo cuycu shun cho gunfu yuj
funugu wutu yoj cush nI tu pIs upumongu
cutI chInu sucfIfIsyutu pIsh tu nun puj.
Chuy fupI tu fuj yupuy guIIuy congu
nogutu sIfbI muf Nuzu feo cuytu. Nuupu
cujcho sIfbI muf Nuzu feo cushungu
munumI bIen gu nu chu gunfu yuf
ujchun tu pIs futu cu shun pItu.
13
SIfbI muf Nuzu feo cuytu cumIIf-
cuf nugu shumongu TIncunu ToIdu
uupun mun.
14
Chuy chnu nogu puj
fupu chInu sucfIfIsyutu fupu chengu
snu juc wutu yoj cush nItu. Juchu pItu
sucfIfIsyuppIs wutu yoj snu chInu
uyshutu pIsh tungu. AIII goyuy pItu
sucfIfIsyupnu pIsh tungu juc snu
cufnItu.
15
Tuntu tu pIs mus uIII cuj jufI-
nu pItu Iebu d fuy nuj IIutu ustI IIu wun
fufu shutu, ustI wun pIchu shu Iebu d-
fuy nuj IIup shu tuntutu buIuy cunustu-
muII wu wun upumongu. Chuy tugu
chuquI mIcuy offen dun tu wun bnun-
tu wun nogu puj upumongu.
1
Cfugu
juchu pItu sucfIfIsyupuj uywutu
pIsh tuf cuf fupu chengu. Rupu chInu
sucfIfIsyupuj snu cush nI tu pIs fupu-
chengu.
17
pIsh tu shun uyshutu, buIuy cunustu-
muII wu cho cuycuj Iebu d fuy nuj
tuntu tu wun gufu mungu. ChuquI mIcuy
offen du tu pIs bnu tu pIs gufu mungu.
18
Chuy fu nuzu feo cgu ujchuntu
futu congu TIncunu ToIdu uupun-
cho. NIfcuf nogutu sIfbI muf wIu chI-
shun ujchun tu pIs fupuy cu chengu uIII
goyuy pItu sucfIfIsyutu fupuy c chI shun
nInu futuy cuj mun.
19
Nuzu feo funu
ujchuntu futu cu shun pI tu fuj cfugu
uyshupu mufufu uychun chuyu shutu,
buIuy cunustu-muII wu cho Iebu d fuy nuj
cuycuj juc tuntutu, Iebu d fuy nuj IIup-
shu tuntutu, IIupuntu chufIf cuf nuzu-
feo funupu muquIn mun chufu pungu.
20
NIfcuf chuy cu nu tugu cfu cuyu chIf
fIcu chI mush pun nogutu entfe gu mungu.
Chuy cu nugu IIupun pIs fIspI t dumI
cfu IIu pmI cuycun. Cfu IIu pmI
cuycun uywupu pchu uychuntu cuyu-
chIf gufu mu shun pIs, chun cun uychu-
pIs. Chuy pI tugu nuzu feo cujpIs bnutu
upun mun numI.
21
Chuy nmI Iuycunu cungu nogutu
sIfbI mush pun nuzu feo cunun puj uunej
funu cu nupgu. Chuy nmI offen du tu-
pIs gufu mungu. Ayp pu cofgu mustu-
pIs gufu mun munmI. Nuzu feo cuymun
yuycuf uunI shun tugu IIupun tumI
cumIengu.
J
Cra bindisyunta
gonanpaj wi!!apashan
22
T D MoIsestu nIfun:
23
Aufontu wumfun cu nu tu wun wIIIu-
pun quI. IsfueI cu nutu bIndI syuntu gof
cuyno nengu:

24
T D bIndI syun nIntu
goycu shun quI;
ImupI tu pIs wushuy cu shun quI.

25
T D uIII uwInpu fIcuy-
cu shun quI;
cuyu puy cu shun quI.
NUMEROS6
208

2
T D Imuch pIs yunu puy-
cu shun quI;
juucu IIu goyuy cu chI shun quI nIf.
27
Chuy nmI cfu cu nugu nogupu
jut cho IsfueI cu nutu nengu. Chuufu
nogu pIs bIndI syun ntu goshuj.
Tincuna To!dupaj
ofrendacunata goycushan
7

1
TIncunu ToIdutu fufuytu ushuy-
cup tIn MoIsesgu uIII usyuj ustItu
jIchu pu fun Tuytu DIos punu cunun puj.
ToIdu fufI cho cujcu nu tu pIs, uItuf cho
cujtu pIs uIII usyuj ustItu jIchu pu fun
Tuytu DIos punu cunun puj.
2
Chuy pI tugu
cudu tfbupu munduj nIn sIns shej cunu
Tuytu DIos puj offen dun cu nutu upufun.
3
T D upufun sojtu cuff tu-
wun chupu shutu. Ishcuy munduj-cumu
juc cuff tu wun offen dutu upuchI fun.
Chuncu Ishcuy tfu cu nu tu pIs upufun.
Tfu tugu cudu munduj juc-cumu
upufun. IIupuntu Tuytu DIos puj chufu-
fun TIncunu ToIdu mun.
4
Chuufu T D MoIsestu
nIfun:
5
Cuff tu cu nu tu wun tfu cu-
nutu upumu shun offen dutu chus quIy.
NIfcuf Iev tfbu funu cu nutu entfe guy
ufushun cho nIstu shun-tupu sunun-
puj.
Chuufu MoIsesgu cuff tu cu nu tu wun

tfu cu nutu chus quIf cuf Iev tfbu
funu cu nutu fuquI pu fun.
7
Gefson pItu
mIfuj funu cu nu tugu gofun Ishcuy
cuff tu tu wun chuscu tfutu. Chuy-
tumI puycu nugu nIstu fun ufushun cho
sunun puj.
8
Mefu fI pItu mIfuj cu nu tunu
gofun chuscu cuff tu tu wun pusuj tfu-
cu nutu. Chuy tumI puycu nugu nIstu fun
ufushun cho sunun puj. Puycu nupu
munduj nengu cufun cfu Aufonpu
wumfun ItumufmI.
9
Cout pItu mIfuj cu-
nu tumI Ichungu cuff tu cu nutu nI tfu-
cu nu tu pIs munu gofun chu. Puycu nugu
fIspI tdu cuj csu cu nu tumI mutun-
cuyIIupu upunun cufun.
10
AItuf mun ustItu jIchu puy-
cup tIn nugu IsfueI munduj cu nu pIs
offen dun cu nutu upufun. AItufpu
uupun mun chufu fun.
11
Chuy pI tunu
T D MoIsestu nIfun: AItuf
nogu punu cunun puj Inuu fup tengu cudu
junuj juc tfbupu munduj nInmI offen-
dun cu nutu upumongu.
12
RImIf junuj cho offen duntu upufun
Jud tfbu funu AmInudubpu wumfun
Nuusn.
13
Nuusn upufun juc quIu
medyun Iusuj gueIIuy Itutu, pusuj
puchuc (800) gfmun Iusuj gueIIuy
tusun tu pIs. Chuy cu nu tugu psu-
fun TIncunu ToIdu cho cuj psu cu-
nu wun. Itu ch pIs tusun ch pIs
juntutu upufun mus uIII cuj jufInu
ustI IIu wun chupu shutu. Chuy cu-
nugu cufun chuquI mIcuy offen-
dumI.
14
Puchuc chun cun (110)
gfmu Iusuj gofI cuchu fun tu pIs
upufun juntu InsIn su yojtu.
15
Rupu-
chInu sucfIfIsyuppIs upufun juc
bes futu, juc cufnItu, juc wutu yoj
cush nItu.
1
pIsh tu nun pnu upufun juc chbutu.
17
AIII goyuy pItu sucfIfIsyutu pIsh-
tu nun puj upufun Ishcuy tfutu,
pIchgu cufnItu, pIchgu chbutu,
pIchgu cush nI tu pIs wutu yojtu-cumu.
Chuy offen du cu nu tumI upufun
AmInudubpu wumfun Nuusongu.
18
Ishcuy junuj cujcho offen duntu
upufun Isucuf tfbu funu Zuufpu
wumfun Nutu nueI.
19
Nutu nueI upufun juc quIu
puchuc (800) gfmu Iusuj gueIIuy
dumI.
20
21
Rupu-
NUMEROS6 , 7
209
cush nItu.
22
pIsh tu nun pnu juc chbutu upufun.
23
Chuy cunu cufun Zuufpu wumfun
Nutu nueIpu offen dun cu numI.
24
QuImsu junuj cujcho offen duntu
upufun ZubuIn tfbu funu HeIonpu
wumfun EIIub.
25
EIIub upufun juc quIu medyun
Iusuj gueIIuy Itutu, pusuj puchuc
(800) gfmu Iusuj gueIIuy tusun-
tu pIs. Chuy cu nu tugu psu fun
TIncunu ToIdu cho cuj psu cu-
dumI.
2
27
Rupu-
cush nItu.
28
29
Chuy cunu cufun HeIonpu wumfun
EIIub upushun offen du cu numI.
30
Chuscu junuj cujcho offen duntu
upufun Ruben tfbu funu Sedeufpu
wumfun EIIsuf.
31
EIIsuf upufun juc quIu medyun
(800) gfmun Iusuj gueIIuy tusun tu-
pIs. Chuy cu nu tugu psu fun TIncunu
ToIdu cho cuj psu cu nu wun.
Itu ch pIs tusun ch pIs juntutu
upufun mus uIII cuj jufInu ustI-
IIu wun chupu shutu. Chuy cu nugu
cufun chuquI mIcuy offen dumI.
32
Puchuc chun cun (110) gfmu
Iusuj gofI cuchu fun tu pIs upufun
juntu InsIn su yojtu.
33
Rupu chInu
sucfIfIsyuppIs upufun juc bes-
futu, juc cufnItu, juc wutu yoj
cush nItu.
34
35
Chuy cunu cufun Sedeufpu wumfun
EIIsuf upushun offen du cu numI.
3
PIchgu junuj cujcho offen duntu
upufun SImen tfbu funu SufI su duIpu
wumfun SeIu mIeI.
37
SeIu mIeI upufun juc quIu
dumI.
38
39
Rupu-
cush nItu.
40
41
pIchgu cush nI tu pIs wutu yojtu-
cumu. Chuy cunu cufun SufI su duIpu
wumfun SeIu mIeI upushun offen du-
cu numI.
42
Sojtu junuj cujcho offen duntu
upufun Gud tfbu funu DeueIpu
wumfun EIIu suf.
43
EIIu suf upufun juc quIu
medyun Iusuj gueIIuy Itutu,
pusuj puchuc (800) gfmun Iusuj
gueIIuy tusun tu pIs. Chuy cu nu tugu
psu fun TIncunu ToIdu cho cuj
psu cu nu wun. Itu ch pIs tusun-
ch pIs juntutu upufun mus uIII cuj
jufInu ustI IIu wun chupu shutu.
Chuy cu nugu cufun chuquI mIcuy
NUMEROS7
210
offen dumI.
44
45
Rupu-
cush nItu.
4
47
Chuy cunu cufun DeueIpu wumfun
EIIu suf upushun offen du cu numI.
48
GunchIs junuj cujcho offen duntu
upufun Effun tfbu funu AmIhudpu
wumfun EIIsumu.
49
EIIsumu upufun juc quIu
dumI.
50
51
Rupu-
cush nItu.
52
53
cumu. Chuy cunu cufun AmIhudpu
wumfun EIIsumu upushun offen du-
cu numI.
54
Pusuj junuj cujcho offen duntu
upufun Munuses tfbu funu Pedu sufpu
wumfun Gumu IIeI.
55
Gumu IIeI upufun juc quIu
dumI.
5
57
Rupu-
cush nItu.
58
59
cumu. Chuy cunu cufun Pedu sufpu
wumfun Gumu IIeI upushun offen-
du cu numI.
0
Isgun junuj cujcho offen duntu
upufun Benjumn tfbu funu Gedeo-
nIpu wumfun AbIdn.
1
AbIdn upufun juc quIu
dumI.
2
3
Rupu-
cush nItu.
4
5
pIch gutu cush nI tu pIs juc wutu yojtu-
cumu. Chuy cunu cufun Gedeo nIpu
wumfun AbIdn upushun offen du-
cu numI.
Chuncu junuj cujcho offen duntu

upufun Dun tfbu funu AmIsuduIpu
wumfun AhIezef.
7
AhIezef upufun juc quIu
NUMEROS7
211
dumI.
8
9
Rupu-
chInu sucfIfIsyupuj upufun juc
cush nItu.
70
71
cumu. Chuy cunu cufun AmIsuduIpu
wumfun AhIezef upushun offen du-
cu numI.
72
Chuncu juc junuj cujcho offen-
duntu upufun Asef tfbu funu Ocfunpu
wumfun PugIeI.
73
PugIeI upufun juc quIu medyun
(800) gfmun Iusuj gueIIuy tusun tu-
pIs. Chuy cu nu tugu psu fun TIncunu
ToIdu cho cuj psu cu nu wun. Itu ch-
pIs tusun ch pIs juntutu upufun mus
uIII cuj jufInu ustI IIu wun chupu-
shutu. Chuy cu nugu cufun chuquI
mIcuy offen dumI.
74
Puchuc chun cun
(110) gfmu Iusuj gofI cuchu fun-
tu pIs upufun juntu InsIn su yojtu.
75
Rupu chInu sucfIfIsyuppIs upufun
juc bes futu, juc cufnItu, juc wutu yoj
cush nItu.
7
77
AIII goyuy pItu sucfIfIsyutu pIsh tu-
nun puj upufun Ishcuy tfutu, pIchgu
cufnItu, pIchgu chbutu, pIchgu
cush nI tu pIs wutu yojtu-cumu. Chuy-
cunu cufun Ocfunpu wumfun PugIeI
upushun offen du cu numI.
78
Chuncu Ishcuy junuj cujchnu
offen duntu upufun NeftuI tfbu funu
Enunpu wumfun AhIfu.
79
AhIfu upufun juc quIu medyun
(800) gfmun Iusuj gueIIuy tusun-
tu pIs. Chuy cu nu tugu psu fun
TIncunu ToIdu cho cuj psu cu-
dumI.
80
81
Rupu-
cush nItu.
82
83
Chuy cunu cufun Enunpu wumfun
AhIfu upushun offen du cu numI.
84
Chuy nmI IsfueI cu nupu munduj-
nIn cunu offen duntu upufun uItuftu
Inuu fup tIn. Apufun chuncu Ishcuy
gueIIuy Itu cu nutu, chuncu Ishcuy
gueIIuy tusun cu nutu, chuncu Ishcuy
gofI cuchu fun cu nutu.
85
GueIIuy Itu-
cunu cudu-nun Iusu fun juc quIu
medyun; tusun cu nunu cudu-nun
pusuj puchuc (800) gfmun. Itu cu-
nu wun tusun cunu IIupungu Iusu fun
Ishcuy chuncu gunchIs (27) quIu.
Chuy cu nutu psu fun TIncunu ToIdu cho
cuj psu cu nu wun.
8
Chuncu Ishcuy
(12) gofI cuchu fun cu nu pIs cufun juntu
InsIn sunwun-cumu. Cuchu fun cu nugu
cudu nun Iusu fun puchuc chuncu
(110) gfmun. Chuy cu nu tugu psu fun
TIncunu ToIdu cho cuj psu cu nu wun.
GofI cuchu fun cunu IIupungu Iusu-
fun juc quIu chuscu puchuc nIn (400)
gfmun.
87
Rupu chInu sucfIfIsyuppIs cufun
chuncu Ishcuy (12) bes fu cunu,
chuncu Ishcuy (12) cufnI cunu, wutu-
yoj cush nI cu nu pIs chuncu Ishcuy (12).
Chuy cu nugu cudu nun cuycu fun
NUMEROS7
212

K
8.1~4 Exo. 25.3140; 37.1724.
L
8.17 Exo. 13.2, 1116.
chuquI mIcuy offen dunwun-cumu.
Chuncu Ishcuy (12) chbu cu nu pIs
cuycu fun juchu pItu sucfIfIsyupuj.
88
tu nun puj upushun offendu cuycu fun
Ishcuy chuncu chus cun (24) bes fu-
cunu, sojtu chuncu (60) cufnI, sojtu
chuncu (60) chbu, wutu yoj cush nI cu-
nu pIs sojtu chuncu (60). Chuy offen-
du cu nu tugu upufun uItuftu Inuu fush-
punmI. AstItu wIu push punmI uItuftu
Inuu fu fun.
89
TIncunu ToIdu cho Tuytu DIos wun
pufIu nun puj MoIses yuycu fIf wIyu fun
Tuytu DIos fImu mu shuntu. RImu mu fun
bubuIpu chupu nun cho quefu bn unjII-
cunu cuycu shun pItu. Chuy nmI Tuytu
DIosgu MoIses wun pufIuj.
Lamparincunata imano
camacchinanppis
8

1
MoIsestu T D nIfun:
2
Aufontu wIIIu puy. GunchIs
Iumpu fIn cu nutu cundI I fu mun chufuf-
cuf sIndIp tIn uupu IIu mun uchIc yu-
fungu.
3
Chuufu Aufongu fufu fun T
D MoIsestu nIshun n IIu. ChuymI
Iumpu fIn cu nutu chufu fun uupu IIu-
mun uchIc yu f nun puj.
4
Chuy cundI-
I fu tugu gofI pItu tucuyIIupu fufu fun.
Jumu nun pItu puntun cho wuytu-nIfuj-
nIn cumu juc psu IIutu fufu fun. Chuy
cundI I fu tugu T D fIcu chI-
shun tu nmI MoIses fufu chI fun.
K
Lev trbu runacunata acrashan
5
MoIsestu T D nIfun:
IsfueI cu nu pI tugu Iev tfbu funu-

cu nutu fuquIn quI. NIfcuf puycu nutu
IImyu y chIn quI.
7
IImyu y chefgu
IImyu y chInu yucu wun chuj chu pun-
quI. Intfu cuef pun pItu shupfuntu
guIuypu ufItucuchun. Rpun cu nu tu pIs
tugshu cu chun. Chuy fmI IImyu cungu.
8
NIfcuf upumongu juc bes futu,
ustI IIu wun chupu shu mus uIII cuj jufI-
nuntu offen du puj. Chuy n IIu gumpIs
juchu pItu sucfIfIsyutu pIsh tu nuy quI-
puj juc bes futu upumun quI.
9
Iev
tfbu funu cu nutu guyun quI TIncunu
ToIdu uupun mun. IIupun IsfueI cu-
nu tu pIs shun tun quI.
10
Iev funu cunu
uup mun shumup tengu IsfueI cu nupu
munduj nIn cunu muquIntu chufungu
puycu nupu umun junun mun.
11
Chuy-
pI tumI Aufongu muquIntu jogu fIsh pun
puycu nutu fuquengu nogutu sIfbI m-
nun puj. Chuy n pumI Iev funu cu nugu
cungu IsfueI cunu cuyu chIf fIcu chI mu-
shun offen duno.
12
Chuy pI tugu Iev funu cu nunu
tfu-muII wu cu nupu umun mun muquIn-
cu nutu chufungu. Jucuj tfu-muII wugu
pIsh tu cungu juchu pItu sucfIfIsyupuj.
Jucuj tfu-muII wu tunu pIsh tungu
fupu chInu sucfIfIsyupuj. Chuy n-
pumI Iev funu cunu IImyunu cungu.
13
NIfcofgu gummI Aufonpu wumfun-
cu nupu uupun mun IchI chIn quI IIupun
Iev funu cu nu tugu. NIfcuf cuyu chIf
fIcu chIypu gufu mu shuy quI offen du-
tuno nogu tunu sIfbI m nun puj fIcu-
chI mun quI.
14
Chuy n pumI Iev tfbu
funu cu nu tugu IsfueI cu nu pItu fuquIn quI
shuy nInu cunun puj.
15
Chuyno shuy nInu
cunun puj fuquIf cup tI quI fuj, IImyu-
yuf cu chIp tI quI fuj uywungu TIncunu
ToIdu cho Imu fufuy tu pIs ufunun puj.
1
IIupun IsfueI cu nu pItu puycu nugu
ucfu shu cuycun nogutu sIfbI m nu-
IIun pmI. IsfueI cu nupu guechpu
wumfun cu nupu fuquInmI Iev tfbu
funu cu nu tugu chus quIshc.
17
IsfueI-
cu nupu guechpu wumfun cu nu pIs,
uywun cu nupu fImIf cuj wuwun cu-
nu pIs nogu pumI. EgIpto funu cu nupu
guechpu wumfun cu nutu wuu chIsh-
pmI IsfueI cu nupu guechpu wumfun-
cu nu tugu nogu puj ucfu cuf.
L

18
Chuy
guechpu wumfun cu nupu fuquIn numI
Iev tfbu funu cu nutu chus quIshc.
NUMEROS7 , 8
213

M
9.1~5 Exo. 12.113.
N
9.12 Exo. 12.46; Juun 19.36.
19
NIfcuf Aufon pu wun wumfun cu nupu
munuy nIn chnu cunun pmI goycushc.
Puycu nu numI TIncunu ToIdu cho Imu
fufuy cunu cuptIn pIs IsfueI cu nupu
fuquIn fufungu. IsfueI cunu juchun-
pItu pefdu nu shu cunun puj upumu-
shun offen dun cu nu tu pIs puycu nu numI
chufungu. Chuy n pumI IsfueI cu nugu
TIncunu ToIdu mun munu yuycon gu nu-
chu. Chuufu puycu nu tugu Imu munu
uIII pIs munu chuyun gu nu chu.
20
MoIses pIs Aufon pIs IIupun IsfueI cu-
nu pIs fufu fun Iev tfbu funu cu nu puj
T D nIshun nmI.
21
Iev tfbu
funu cu nu pIs bu cu fIf fpun cu nu tu-
pIs tugshu cu fun. Aufonnu puycu nu tugu
T D fIcu chI fun sIfbI nun puj.
NIfcuf puycunu IImyunu cunun p pIs
uywutu pIsh tu fun.
22
Chuy pItu Iev
tfbu funu cu nugu TIncunu ToIdu cho
ImupIs fufu nun puj cujcu nu tunu fufu-
fun. Chuy chgu Aufon wun wumfun cu-
numI mundu fun Imutu fufu nun p pIs.
T D nIshun n IIumI Iev tfbu
funu cu nu tugu ufunun puj chufu fun.
Lev trbu runacuna ayca
wata sirbinanppis
23
Chuy pI tunu T D
MoIsestu nIfun:
24
Iev funu cu nugu
Ishcuy chuncu pIchgu (25) wutu yoj
cushun pItu-puchumI TIncunu ToIdu-
cho ufongu.
25
Ichungu pIchgu chuncu
(50) wutu yoj mun chuyuf jumu con gunu.
2
Chuy pI tugu wuquIn fumIII yun cu-
nutu yunu puy IIunu yunu pungu TIncunu
ToIdu cho ImupIs fufuy cu nutu. Ichungu
wufun-wufun munumI ufon gu nu chu.
Chuy nmI cumu c chIn quI Iev tfbu
funu cunu ufununpgu.
Pascuata imay
rurananppis nishan
9

1
EgIp tu pItu IsfueI cunu IIoj shI cu-
mu shun Ishcuy wutu mun guIIuy-
coj quIIIu cho chun yuj SInu jIfcu cho
MoIsestu T D nIfun:
2
IsfueI-
cunu Puscuu fIstutu fufungu Imuy pIs
fufu nun puj nIsh junuj cho.
3
FIstu
guIIuy congu cuy quIIIu chuncu chuscu
junuj tufdI. FIstutu fufun quI cunu
Imun pIs IsquIf bI fuy cu shunno.
4
Chuufu MoIsesgu IsfueI cu nutu
wIIIu pu fun Puscuu fIstutu fufu nun-
puj.
5
Puycu nugu fIstutu fufu fun chuy
quIIIu cho chuncu chuscu junuj tufdI
chun yuj SInu jIfcu cho. MoIsestu
T D nIshunno fufu fun.
M
Ichungu chuy fu wuquIn funu-

cunu gunfu cuycu fun uyutu yutu shun-
pItu. Chuy npu puycu nugu chuy junuj
Puscuu fIstumun munu yuycu fun chu.
ChuymI MoIses mun, Aufon mun uywu-
fun.
7
MoIsestu nIfun: Ayutu yutuy-
n pumI nogu cu nugu gunfu cuyc.
ImunIf tuj wuquIn IsfueI fumIII y cu-
nu wun IwuIgu gufuy ntu T D-
munu goyc f mun chu?
8
MoIsesnu nIfun: Gumcu nugu
shuyuy c fIy fuj. M Imutu shI T
D nImungu.
9
T D MoIsestu nIfun:
IsfueI cu nutu sumuj wIIIu puy:
10
Gumcu nugu IIupuy quI, wumfuy quI cu-
nu pIs, nogutu udufu muf Puscuu fIstutu
fufun quI. Ayutu yutu shun pItu gunfu
cuycuj pIs, cumI nun tI cu nu pIs
11
Ishcuy
quIIIu cujcho chuncu chuscu junuj nIn
tufdI fIstutu fufungu. MIcongu cush-
nIpu uychun cuncu shutu, ushguj juchu-
IIun pu wun Iebu d fuy nuj tuntu IIun pu-
wun.
12
PIsh tu shuy quI cush nI pu tugu Imu
tuIIun tu pIs umu puquIn quI chu. Chuy
junuj IIu ushuj puj mIcun quI. Wufun-
nInpgu Imutu pIs umu puch chIn quI-
chu.
N
Puscuu tugu fufun quI wIIIu pu sh-
n IIu.
13
PIpIs IImyu cuycuf, jInun cho
tIyuy cuf Puscuu fIstutu munu fufuj
cgu mufcuy quI pItu gufgu shumI cungu.
Imuy pIs fIstu cushun junuj nogu puj
gufuy nIn cu nutu munu upumu shun pItu
custI gu shu cungu.
NUMEROS8 , 9
214

O
9.14 Exo. 12.4849.
P
9.15 Exo. 13.2122.
14
Gumcu nu cho juc-I nusyun
funu cunu tIyuy cuj pIs Puscuu fIstutugu
wIIIu pu shno fufungu. Imun pIs fufu-
nuy quI cu nu puj wIIIu pu shtu gumcu nu-
pIs juc-I funu cu nu pIs cumIengu.
O
Tincuna To!dupa
janancho pucutay
(xo. 40.S4SS)
15
TIncunu ToIdutu IchI chIytu ushu-
shun jungu pucu tuy chupu cuf cu fun.
Puchu chucuf cup tengu ToIdu junun cho
yufI cuf coj nInu futuy cufnu. Chuy n IIu
cuj puchu wuf nun cumu.
P

1
Chuy n-
IIumI wufun-wufun futu fun. Junujpugu
pucu tuy chupu fuj; chucuy punu nInu
futuj.
17
TIncunu ToIdu junun pItu
pucu tuy jogu fI cup tIn IsfueI cu nugu
uywu c fejnu. Muych pIs pucu tuy
IchI cuy cup tengu chuy IIu chnu wusIn-
cu nutu IchI chej.
18
IsfueI cu nugu T
D mundup tIn fuj uywuj pIs, tIyu nun-
puj wusIn cu nu tu pIs IchI chej. ToIdu
junun cho pucu tuy cucup tengu jInu IIun-
cho tIyu coj.
19
ToIdu junun cho unuy-
cu munu pucu tuy cucup tengu munu
uywuj nu chu. JInun cho T D
sIfbIy tunu guIIuy coj.
20
WuIIcu junuj-
IIu ToIdu junun cho pucu tuy cuptengu
T D nIshun fu muych pIs
wusIn cu nutu IchI chej. T D
nIshun fumI uywuy tu pIs guIIuy c fej.
21
fugu chucuyIIupu ToIdu junun cho
pucu tuy IchI fuj. Puchu wufuf cup tInnu
jogu fI cup tengu IsfueI cunu uywu cojnu.
Pucu tuy jogu fI cup tengu junuj pu pIs
chucuy pu pIs uywu coj.
22
ToIdu junun-
cho pucu tuy Ishcuy junuj, o juc quIIIu,
mun'chgu juc wutu puu f cup tengu
IsfueI cunu jInu IIun cho tIyuj. Pucu-
tuy jogu fI cup tengu jInun fu uywu-
coj.
23
Imuy pIs T D nIshun
fu wusIn cu nutu IchI chej, puy nIshun
fu uywu coj pIs. Munu fuj Imutu-
pIs nIptengu T D MoIsestu
nIshunno sIfbIf goyuj.
Gue!!ay tromptacunata rurashan
10

1
MoIsestu T D
nIfun:
2
GueIIuy pItu Ishcuy
tfom p tu cu nutu fufuy muftI IIu wun
tucuyIIupu. Chuy tfom p tu cu nugu
cungu funu cu nutu shun tu nuy quI puj u
uywuytu guIIuy c fI nun p pIs musyu-
chI nuy quI puj.
3
Ishcun tfom p tu cu-
nutu tucup tengu IIupun funu cunu
shumongu gum cuycu shuy quI TIncunu
ToIdu puncu mun.
4
Jucuj tfom p tu IIutu
tucup tengu cudu tfbupu munduj nIn-
cu nu IIumI shun tu c mongu.
5
Aywu-
cu nun pnu tfom p tutu ton du chIypu
tucup tengu IntI yugu mu nun cuj-Ipu
tIyuy cuj cunu uywuytu guIIuy c fengu.
Yupuy ton du chIypu tfom p tutu

tucup tengu suf cuj-Ipu tIyuj cu nunu
uywuytu guIIuy c fengu. Tfom p-
tutu ton du chIypu tucup tengu sImfI
cungu tIyuy cu shun pItu juc-Imun
uywu nun p numI.
7
Runu cunu shun-
tu c mu nu IIunpgu Ishcun tfom p tu-
tumI tucungu. Runu cunu uywu cu nun-
pmI Ichungu ton du chIypu tucungu.
8
Tfom p tutu tucuj cu nugu cungu puj
Aufon pItu mIfuj cfu cu numI. Chuy
nIsh cu nugu Imuy cu mu pIs IuymI
cungu gumcu nu puj gumcu nu pItu mIfuj-
cu nu p pIs.
9
TIyuy cu shuy quI nusyun nI quI mun
chIquI shoj cunu wuu chI shu nuy quI puj
yuycu mup tengu tfom p tutu ton du-
chIypu tucun quI pIII yuj uywu nuy quI-
cu nu puj. Nogu T D
yunu p shuy quI. Gumcu nutu suIbu shuy-
quI chIquI shoj cu nu pItu.
10
Tfom p-
tu cu nu tugu tucun quI cushI cuy junuj-
cu nu cho, IIuIIu quIIIu fIstucunucho,
fupu chInu sucfIfIsyutu fupu chIsh puy-
quI, uIII goyuy pItu sucfIfIsyu uywu-
cu nutu pIsh tuf pIs. Chuyno tfom p tu-
cunu wugujtu wIyush pmI gumcu nutu
yunu p shuy quI puj. NogumI c T
D .
NUMEROS9 , 10
215

Q
10.13~28 Nm. 2.134.
Sinapita Israe!cuna aywacushan
11
Wutu juc quIIIu Ishcuy chuncu
junuj nIn chmI Contftu BubuI cuycu-
shun RIspI tdu ToIdu junun pItu pucu-
tuy jogu fI cu fun.
12
Chuufu IsfueI cu-
nugu chun yuj SInu cho tIyuy cu shun pItu
uywu cu fun. Chuy pItu pucu tuygu pfu-
cuy cu fun Pufn jutI yoj chun yuj chnu.
13
T D MoIsestu wIIIu pu shun-
n IIumI IsfueI cu nugu uywu fun.
Q
14
Jud tfbu funu cunu fImIf-puntutu
bund fun wun uywu fun. Chuy tfbu
funu cu nutu munduy cu fun AmInudubpu
wumfun Nuusn. (Puycu nu wun IwuImI
uywu fun Ishcuy tfbu funu cu nu-
pIs).
15
Isucuf tfbu tugu munduy cu fun
Zuufpu wumfun Nutu nueI.
1
ZubuIn
tfbu tunu munduy cu fun HeIonpu
wumfun EIIub.
17
Puycu nupu guepun-
tunu Gefson pItu, Mefu fI pItu mIfuj cunu
TIncunu ToIdutu puscuf cuf upucuf c fIf
uywu cu fun. Puycu numI chuy csu cu-
nutu upunun puj cufun.
18
Puycu nupu guepun tunu Ruben
tfbu funu cunu bund fun wun
uywu fun. Puycu nutu munduy cu fun
Sedeufpu wumfun EIIsuf. (Puycu nu-
wunmI uywu fun SImen tfbu funu-
cu nu pIs, Gud tfbu funu cu nu pIs.)
19
SImen tfbu tunu munduy cu fun
ZufI su duIpu wumfun SeIu mIeI.
20
Gud
tfbu tunu munduy cu fun DeueIpu
wumfun EIIu suf.
21
Puycu nupu guepun-
tunu uywu fun Cout pItu mIfuj cunu.
Puycu nugu fIspI tdu csu cu nutu upuf
uywu fun. Muymun pIs chuyush pun
puycu nugu tufej TIncunu ToIdu IchI-
chI shu tunu.
22
Puycu nupu guepun tunu uywu fun
Effun tfbu funu cunu bund fun wun.
Puycu nutu munduy cu fun AmIudpu
wumfun EIIsumu. (Puycu nu wunmI
uywu fun Munuses tfbu funu cu nu pIs,
Effun tfbu funu cu nu pIs)
23
Munuses
tfbu tunu munduy cu fun Pedu sufpu
wumfun Gumu IIeI.
24
Benjumn tfbu-
tunu munduy cu fun Gedeo nIpu wumfun
AbIdn.
25
Ushu nun tunu uywu fun Dun tfbu
funu cunu bund fun wun. Puycu nutu
munduy cu fun AmIsuduIpu wumfun
AhIezef. (Puycu nu wunmI uywu-
fun Asef tfbu funu cu nu pIs, NeftuI
tfbu funu cu nu pIs)
2
Asef tfbu-
tunu munduy cu fun Ocfunpu wumfun
PugIeI.
27
NeftuI tfbu tunu munduy cu-
fun Enunpu wumfun AhIfu.
28
Chuy nmI IsfueI cu nugu fpu-fpu
gutI nuy IIu uywuj.
Aywshinanpaj cudunta
Moiss ruwashan
29
MudIn funu ReueIpu wumfun
Hobub cufun MoIsespu cu dun.
PuytumI MoIses nIfun: Nogu cu nugu
uywuc T D uunI mu shun
puftI munmI. T D IsfueI cu-
nutu uunI shu cuyuf uIII fIcu nun pmI.
Yun'guy cu II muy ufI. Yun'g mup tI-
quegu nogu cunu uIIImI fIcu shuy quI.
30
Hobubnu nIfun: MunumI uyw-
mun chu. Nogugu cutI cu shuj fumIII y-
cunu tIyuy cu shun mufc munmI.
31
Chuy pIs MoIsesgu fuwuf nIfun:
Amu cutI cuy chu ufI. Gumgu fejsIn-
quImI chun yuj cho muynIn mun puchu-
cunu cushun tu pIs. ChuymI nogu cu-
nutu pushu mush puy quI fejsI chI muy
ufI.
32
Nogu cu nu wun uywu cup tI quegu
T D tufI chI mu shun ch cu nutu
IwuImI fuquI p nu cu shun pIs.
33
Chuy nmI IsfueI cu nugu SInu jIfcu-
pItu uywu cuf quImsu junuj uywu fun.
Chuy junuj cunu Contf tutu fufu shun
bubuI tugu IsfueI cu nupu uupuntu
upuy cu fun muycho jumu nun p pIs
ushIsh pun.
34
IsfueI cunu uywu cup-
tengu T D yufI chI shun pucu-
tuy uywuj IsfueI cu nupu junu IIuntu.
35
BubuItu upunun puj joguf c fIp tIn
MoIses nej:
NUMEROS10
216

R
10.35 SuI. 68.1.
S
11.4~9 Exo. 16.231.
Aywu cu II shunnu T D!
Contfuy quI cujcu nugu muchIypu-
muchIf guesh pI chun!
ChIquI shoj cu nugu fIcu shush puy-
quI guesh pIf uywu cu chun!
R
3
BubuItu jumuy cu chIp tInnu MoIses
nej:
CutIy cu muynu ufI T D
yupuy tu pIs munu utIpuy puj IsfueI
funu cu nu mun!
Israe!cuna Tayta Diospa
contran rimashan
11

1
Chuy pI tu nugu IsfueI cunu
umutuf ucuf T D
contfun fImu fun. RImu shuntu wIyuf
T D fIyupu fubyu cuf-
cu fun. ChuymI IsfueI cunu tIyuy cu-
shun cuntunpu nInutu futu fu chI fun.
2
Chuufu funu cu nugu MoIsestu fuwuf
gupuf pu fun. MoIses numI T
D muu cu fun. Chuy fmI nInugu
upIfun.
3
IsfueI cu nutu fupu nun puj
nInutu T D futu chI shun pI tumI
chuy puftItu jutI chu pu fun Tubefu nIf.
4
IsfueI funu cu nu mun gueIII cu shu
cufun jpu funu cu nu pIs. Chuy funu-
cu nugu puchu IIun puj yufpuj. ChuymI
IsfueI cu nu tu pIs yufp chI fun EgIptu-
cho mIcu shun cu nutu. ChuymI yupuy
wuguf nIfun: OjuI uychu cunmun
mIcu nun ch puj!
5
EgIptu chgu IIstu IIu-
tumI mIcoj cunchI pesc dutu, pIpI nutu,
tumbutu, pffutu, sIbuy IIutu, jus tu pIs.
Cunungu yufguy pItu cuycho wuuy-

cun chI. Mun IIu tumI mIcuy cun chI.
7
(Mungu cufun cuIun tfupu
mufunno; cuIuf nengu fIsnu juchuno.
8~9
Mungu chucuypu shuIIuyno shIc-
wu moj. Chuy tu numI funu cunu shun tuj.
NIfcuf uguj. WuquInnu tucuf cuf yunoj.
WuquInnu tuntu tuno fufuj. MIcup-
tengu mIsh quej muntI cu IIu wun fufu-
shu tuntuno.)
S
10
IsfueI cunu toIdun puncu cu nu-
cho wuguf cuy cujtu MoIses wIyu fun.
Chuufu T D fIyupu fubyu-
fun. MoIses pIs IIuquI cu fun.
11
ChuymI
T D nIfun: SIfbI shoj nI-
quI tugu ImunIf tuj ucu chI mun quI?
ImunIf tuj uypu IIu funu cu nutu pushu-
n puj chufu mush cun quI?
12
Nogugu
puycu nupu mumun-tuytun t chu c
uunI shuy quI puftI mun chuchuy cuj
wumfutu mufgu shu upujno upuy nIm-
nuy quIpgu.
13
Puycu nugu wugu puf-
cuy c mun MIcu n puj uychutu gomuy
nIfmI. MuypI tu tuj uychutu tufI shuj
chuy chIcu funupgu?
14
Nogu jupu-
IIgu munumI cum pu c nu chu chuy-
chIcu funu cu nutu pushuytu. Puycu nutu
pushu npgu fIyupu susumI.
15
Chuy-
n IIu ucu chI m nuy quI cuptengu ustu
jucIIu shun tu cu muy. Chuufu munumI
Imuch pIs ucu sh nu chu.
1
Chuufu T D nIfun: Gum
musyun quImI muygun-muygun
IsfueI cu nupu munduj nIn cushun tu pIs.
ChuymI gunchIs chuncu (70) munduj
uuquIn cu nutu shun tuf cuf pushu muy
TIncunu ToIdu mun. Chuy IIu cho IIupuy-
quI shuy mun quI.
17
Nogu ufmushp
chuy chmI gumwun pufIu shun.
NIfcufmI gumcho cuycuj EspI fI tutu
puycu nu mun uypu shuj. Chuufu puycu-
nu numI IsfueI cu nutu push shI shun quI.
MunumI jupu IIuy quI nu chu pushun quI-
puj.
18
IIupun funu cu nutu nInquI wufu-
puj IImyu y nun puj. WufumI uychutu
mIcongu. MuynumI wIyushc wugush-
pun OjuI uychu cunmun mIcu-
nun ch puj! Cuycho cushun ch pI tugu
EgIptu cho mus uIIImI cufun chI! nejtu.
ChuymI cunungu mIcu nun puj uychutu
goshuj.
19
Aychu tugu munumI juc
junuj IIu chu, nI Ishcuy junuj IIu chu, nI
pIchgu junuj IIu chu, nI chuncu junuj-
IIu chu, nI Ishcuy chuncu (20) junuj IIu-
pIs chu mIcongu.
20
Puycu nugu uychutu
mIcongu juc quIIIu Int fumI. Pusuypu
du p con gu fmI, meIu n con gu fmI.
NUMEROS10 , 11
217

T
11.31~32 Exo. 16.1213.
U
11.34 Kibrot-/utuuvu nInungu Ayc/u-puc/u cunu pumpu ru s/un
nInunmI.
Chuyno cungu puycu nu wun cuycupt
munu cuj mun chufu mu shun pI tumI,
nogupu uup cho wugush pun Imup-
fuj EgIp tu pItu IIoj shI mu fun ch pIs?
nIshun pI tumI.
21
Chuufu MoIses nIfun: Nogu wun
shumoj funu cu nugu pIII yu puj uIII cujIIu
sojtu puchuc wufun gumI (600,000)
cuycun. Chuyno cuycup tIn chu juc
quIIIumI uychutu gufu shuj nImun quI?
22
Muych tuj cuycun chuy chIcu uyshu,
wcu cuychIcu funu mIcu nunpgu?
Iumuf pItu IIupun pesc dutu chufIy cuf
gufu shu pIs munumI uypun mun chu.
23
Chuufu T D nIfun:
Munuy nIy nuj cush tu chu yufpun quI?
CununmI musyun quI fImu sh fusunpu
cushuntu u munu fusunpu cushun tu-
pIs.
Mandajcunaman Diospa
Espiritun chayashan
24
Chuy pItu uywuf MoIsesgu IIupun
funu cu nutu wIIIu fun T D
nIshuntu. GunchIs chuncu (70) munduj
IsfueI uuquIn cu nutu shun tuf cufnu
TIncunu ToIdu Int funpu tumu fej
IchI chI fun.
25
Chuyno cuycup tIn T
D pucu tuy cho ufuf cu muf MoIses-
wun pufIu fun.
NIfcuf MoIses cho cuycuj EspI fI tutu
uypu fun gunchIs chuncu (70) uuquIn-
cu nutu. Chuufu chuy funu cu nu ch pIs
cuycu funnu Tuytu DIospu EspI fI tongu.
ChuymI Tuytu DIospu pfof tun cu-
nu nnu chuy fu pufIu fun. Yupuy
Ichungu mununu Imuy pIs chuyno
pufIu fun nu chu.
2
GunchIs chun cutu ucfu shu cuptIn-
pIs EIdud wun Medudgu TIncunu
ToIdu mun munu uywu fun chu. Puycu-
nugu toIdun cu nu IIu chmI qudu cu fun.
Ichungu Tuytu DIospu EspI fI tun puycu-
nu mun pIs chuyu fun. Chuufu IsfueI-
cunu tIyuy cu shun cho pfof tu cu nu nnu
pufIu fun.
27
ChuymI juc wumfu
cffIyIIupu uywu fun MoIsestu wIIIuj:
EIdud wun Medudgu pfof tu cu nu nmI
pufIuf cuy cun tIyuy cu sh cu nu cho nIf.
28
Chuyno nIptInmI Nunpu wumfun
Josugu MoIsestu nIfun: Tuytu,
mIchuy. Amu pufIu chun chu! Josugu
wumfu cushun pItu-puchumI MoIsespu
yunu puj nIn cufun.
29
MoIsesnu nIfun: ImunIf tuj nogu-
IIu pfoftu cuntu munun quI? OjuI
T D IIupun funu cu nu mun
EspI fI tuntu chufun mun! Imu uIII-
fuj cunmun IIupun pIs pfof tu IIunu
cuptIn!
30
Chuy pI tugu MoIses pIs, uuquIn-
cu nu pIs tIyuy cu shun toIdun cu nu mun
cutI cu fun.
Codorniz bita Tayta
Dios yurichishan
31
NIfcufnu T D Iumuf pItu
fIyupu wuyf chI mu fun. Chuy wuyfumI
upumu fun uypu IIu codof nIz bItu.
Chuy bIcu nugu gotu cu fun IsfueI cunu
tIyuy cu shun mun y uupun cu nu mun.
Juc metfu uItu nmI gotu cu fun. Juc
junuj uywuy cu mu pIs sguIf cuycu fun fuj.
32
IsfueI cu nugu chuy junuj, chuy chucuy,
wufun nIn junuj pIs munu jumuypu
codof nIztu chufI fun. WuII cutu chufej-
cu nu pIs chuncu gotuy tumI shun tu fun.
NIfcuf tIyuy cu shun uupun cu nu cho
chuquI chI fun.
T

33
IsfueI funu cunu
codof nIz uychutu umuf cu IIup tIn numI
T D fIyupu fubyu cuf cu fun.
ChuymI custI guf uypu IIu funu cu nutu
wuu chI fun.
34
Puchu IIun puj yufpu fuj-
cu nutu chuy cho pumpu shun pI tumI chuy
puchupu jutIntu chufu pu fun KIbfot-
hutuuvu
U
nIf.
35
KIbfot-hutuuvu puftI pItu uywu-
cuf IsfueI cu nugu chuyu fun Huze fot
puftI munnu. Chuy chnu toIdun cu nutu
IchIf cu chIf goyu fun.
NUMEROS11
218

V
12.14 Nm. 5.23.
Aaronwan Mara Moisespa
washanta rimashan
12

1
MoIses muju chu cu fun
etIope wufmI wun. ChuymI
Aufon wun puIn MufIugu MoIsespu
wushuntu fImu fun.
2
Mustu pIs nIfun:
T D munumI MoIses IIu-
wun chu pufIu shu. Nogun ch wun pIs
pufIu shumI nIf. Chuyno fImu shun cu-
nu tumI T D wIyu fun.
3
Puycunu chuyno pufIup tIn pIs
MoIses cuy puchu cho IIupun funu-
pItu mus umIIdI cuf Imutu pIs munu
fImu cu fun chu.
4
Chuufu MoIsestu,
Aufontu, MufIutu T D
nIfun: Gumcu nugu quIm suy quI uywuy
TIncunu ToIdu mun.
Chuyno nIptengu TIncunu ToIdu-
mun quIm sun uywu fun.
5
Chuy numI
T D pucu tuy cho ufmu-
fun TIncunu ToIdu puncu mun. Chuy-
pItu guyu fun Aufon tu wun MufIutu.
Puycunu uupun mun uywup tIn
T D nIfun: Sumuj wIyu muy.

Nogugu pfof t wun pufI fIcu pu cu-
shu IIun chmI, mun'chgu suyuy IIun-
chmI.
7~8
SIfbI mujn MoIses wunmI
Ichungu deffentI pufI. Sumuj tuntI-
yu nuc. Wustu fIcuj-jupuy wuquIn
wIyu cu muj cu nu wungu munumI chuyno
pufI chu. Chuyno deffentI puywun
pufIuy cup tgu ImunIf tuj MoIsespu
wushuntu fImuf cuy cun quI?
9
Chuyno nIfIf T D fIyupu
fubyuf uywu cu fun.
10
TIncunu ToIdu-
pItu pucu tuy uywu cup tIn jInun fu
MufIu cho Iepfu yufI cuf cu fun. Cuef-
pun pusuypu yufujnu fIcu cu fun. Aufn
fIc fIp tengu MufIupu cuef pun Iepfu-
wunnu cuycu fun.
11
ChuymI Aufongu
MoIsestu fuwu cush pun nIfun: Ay
tuytu, umu custI guy c fu muy chu ufI
juch utIpu shu upun pIs fImuy c fI sh-
pI tugu.
12
MufIupu cuef pongu cuycun
mumunpu puchu IIun cho wuu shu
wumfu gufun jufuy cuj nmI. Tuytu
DIostu muu cuy cuy ufI uIIchu cuy cu-
chI nun puj.
13
Chuufu MoIsesgu T
D fuwu cuf muu cu fun: Tuytu
DIos, MufIutu uIIchu cuy cu chIy ufI nIf.
14
T D nIfun: Pup nIn
wumfutu gugIIun cho togu pup tengu
munu chu wumfun gunfu cunmun
gunchIs junujyuj? Chuyno ufI gunchIs
junuj cumu MufIu tu pIs tIyuf cuy cu shuy-
quI pItu juc-Ipu gufgu fIy.
V
Chuy pI tu fuj
cutI mongu.
15
ChuymI MufIu tugu tIyuf cuy cu-
shun pItu juc-Imun gunchIs junujyuj
gufgu fun. Chuy cumu funu cu nugu
jInu IIun cho goyuf cuy cu fun.
1
Mufu
cutIy cup tIn fuj Huze fot pItu IIupun
uywu cuf chuyu fun Pufn chun yuj mun.
Chuy chnu toIdun cu nutu IchIf cu chIf
goyu fun.
Canan nasyunta ricapacoj
cachashan
(eut. 1.1925)
13

1
MoIsestu T D nIfun:
2
IsfueI cu nutu goycu n puj
cuycuj Cunun puftItu fIcu pu cu mu-
nun puj funu cu nutu cuchuy. Cuchun quI
cudu tfbu pItu juc mundujtu.
3
Chuufu MoIsesgu T D
nIshun nmI chun yuj Pufun pItu
cuchufun. RIcu pu coj uywuj cu nugu
IsfueI cu nu cho cufun munduj cu nu IIumI.
4
Chuy uywuj funu cunu cufun:
Ruben tfbu pItu Zucufpu wumfun
Sumu,

5
SImen tfbu pItu Hofpu wumfun
Sufut,

Jud tfbu pItu Jefo nepu wumfun

CuIeb,

7
Isucuf tfbu pItu Jospu wumfun
IguI,

8
Effun tfbu pItu Nunpu wumfun
Oseus,

9
Benjumn tfbu pItu Rufpu
wumfun PuItI,
NUMEROS12 , 13
219

10
ZubuIn tfbu pItu SodIpu wumfun
GudIeI,

11
Jose tfbu pItu SusIpu wumfun
GudI (Puygu cufun Munuses
tfbu pItu.),

12
Dun tfbu pItu Gemu IIpu wumfun
AmIeI,

13
Asef tfbu pItu MIcueIpu wumfun
Setuf,

14
NeftuI tfbu pItu VupsIpu wumfun
NuhbI,

15
Gud tfbu pItu MuquIpu wumfun
GeueI.
1
Puycu nu tumI MoIsesgu cuchufun
Cunun puftItu fIcu pu coj. (Nunpu
wumfun Oseus pu tunu MoIsesgu jutIntu
fucu chI pu fun Josue nIf.)
17
Cunun nusyuntu fIcu pu cu mu-
nun puj cuchush pun MoIses nIfun:
Neguevpu uywush puy quI wIchun-
quI puntu-puntu cuycuj jIfcu cu nupu.
18
Chuy puftI Imuno cushun tu pIs fIcu-
pu cu mun quI. Muyu cu chun quI chuy cho
tIyuj cunu cuII pu yoj cushuntu cuII puy-
nuj cushuntu, uypu IIu cushuntu, wuII-
cuj IIu cushun tu pIs.
19
RIcu pu cu mun quI
toIdu cu nu IIu cho tIyuf cuy cu shuntu u
sIud nIn cunu cufu Iu shu cushun tu pIs.
RIcu pu cu mun quI chuc fun cunu uIII
uIIpu cushuntu, munu uIII cushuntu,
20
jundu uIIpu cushuntu, guch pufu
cushuntu, muntI yoj cushuntu, munu
cushun tu pIs. Munu munchu cuypu
yuycun quI. Chuy puftI cho wuyoj tugu
ImuIIu tu pIs upumun quI.
Chuy fIcu pu coj uywu shun fugu
cufun uuputu pogoj bustu puIIuy cu-
shun wIchunmI.
21
MoIses cuchushun-
cunu uywuf Cunun puftI tugu Int futu
fIcu pu cu fun chun yuj ZInpItu-puchu
Humutpu uupun cho cuycuj Rehob-
cumu. Rehobgu cuycun Humut yuycu-
nu chmI.
22
Neguevpu guIIuy cuf
chuyu fun Hebfn mufcu cumu. Chuy-
chmI tIyuy cu fun Anuc pItu mIfuj funu-
cunu: AhImn, SesuI, TuImuI. Hebfn
mufcu tugu unuy numI fufu fun. Chuy-
pItu gunchIs wutu tu fmI EgIptu cho
cuj Zon mufcu tu pIs fufu fun.
23
RIcu-
pu coj cunu chuyu fun yucu uywuy cuj
EscoI fugfu cumu. Chuy cho juc fusmu
wuyuy nI yoj bustu mutu fun. Chuy
bus tugu guefu mun wufcuf cuf Ishcuj
mutun cu cuf c fIf upufun. Chuy n pIs
fIcu pu coj uywuj cu nugu puIIu fun gustu
gfunu du tu pIs.
24
Rusmu bustu puIIu-
shun pI tumI chuy puftIpu yucu uywuj
fugfutu jutI chu pu fun EscoI fugfu nIf.
25
Chuscu chuncu junuj fIcu pu cuy cofgu
cutI fun
2
Cudes cho cuycuj chun yuj
Pufun mun. Chuy cho goyuf cuy cu fun
MoIses, Aufn IIupun IsfueI cu nu pIs.
Chuyuy cuf wIIIu pu fun Imutu fIcu pu-
cu shuntu, Imutu muyu cu chu shuntu.
RIcu chI fun chuy puftI pItu upushun
fftu cu nu tu pIs.
27
NIfcuf numI MoIsestu
wIIIu fun: Cuchu mu shuy quI puftI mun
fIcu pu coj uywush c cu numI. Chuy chgu
Imu-uycu pIs uypu IIu cuptIn IchI pIs,
mIsh quI pIs yucu n fuj uypu IIumI cuycun.
Chuy cho wuyu shun ff tu cu numI cuy
upumu sh cu nu pIs.
28
Ichungu chuy-
cho tIyuj funu cunu fIyupu cuII pu yojmI;
sIud nIn cu nu pIs jutunmI, sumuj cufu Iu-
shumI. MunumI chuy IIu pIs chu. Chuy-
chgu cuycunmI Anuc pItu mIfuj jutu suj
funu cu nu pIs.
29
Neguev puftI chgu tIyuf-
cuy cun AmuIec funu cunu. Puntu puntu-
yoj jIfcu cu nu chgu tIyuf cuy cun Het
funu cunu, Jebs funu cunu, Amoffeo
funu cunu. Iumuf cuntun-quIn fuy punu,
Jofdn muyu Idun-quIn fuy punu tIyuf-
cuy cun Cununeo funu cunu.
30
Chuufu IsfueI cu nugu MoIsespu
contfun fImuytu guIIuy c fI fun.
ChuymI funu cu nutu upIIuy cu chIf
CuIebgu nIfun: Aywu shun chuy chuc-
futu guechu nun ch puj! Nogun chgu
guechuytu puydIn chmI!
31
Ichungu CuIeb wun fIcu pu coj
uywuj cunu nIfun: Chuc funtu guechoj
uywuf chuy funu cu nu tugu munumI
bInsI shun p chu! Puycu nugu nogun ch-
pItu mus munuy nI yojmI cuycun!
32
Chuyno nIfmI IsfueI-musIn-
cu nutu munchu chIf cuyno nIfun:
NUMEROS13
220

W
13.33 Gen. 6.4.
X
14.9 Heb. 3.16.
RIcu pu cu mu sh puftIgu munu uIIImI.
Wuuy IIumI tumuy cun. Chuy cho tIyuj
funu cu nu pIs jutu suj IIumI.
33
Anuc pItu
W

mIfuj jutu suj funu cu nu tu pIs fIcush-
cmI. Puycu nupu uupun chgu tIcsu-
n IIumI cushc. Puycu nu pIs tIcsu tu n-
IIumI fIcu mu shu.
contran ricacushan
(eut. 1.26SS)
14

1
Chuufu IsfueI cu nugu gupuf-
pu fun. Chuy chucuygu wuguy-
cuf wufu fun.
2
MoIses pu wun Aufonpu
contfun fImuf nIfcuy cu fun: EgIp tu-
IIu chnu wuu cush wun cufun! U cuy
chun yuj ch pIs muynu wuu cush wun
cufun!
3
T D Imup fuj cuy
puftI mun pushu mush cun chI? Pushu-
mush cun chI guffu cho wuu nun ch p-
chu, wufmIn ch cu nu pIs wumfun ch cu-
nu pIs chIquI muj nIn ch cu nupu munuy-
nIn cho pfsu cunun p chu? MusbIn
EgIptu mun cutI cu shun!
4
Chuyno
pufIufmI jucnIn-jucnIn nInu cu fun:
Munduj nIn chI cunun puj juctunu
chufuf cuf EgIptu mun cutI cu shun.
5
Chuufu Aufon wun MoIsesgu IIupun
funu cu nupu uupun cho umpu fun
ufcun pIs pumpu mun tpu nun yuj.
Cunun puftItu fIcu pu coj uywuj

Josu pIs CuIeb pIs fIyupu IIuquI cush-
pun jutI fuy cu shun fpuntu fuchI fI fun.
7
NIfcufnu IIupun IsfueI cu nutu nIfun:
RIcu pu cuf pufI mu sh chuc fugu
fIyupu uIIImI!
8
T D cuyu p-
mush pun chgu yunu p m shunmI chuy
nusyun mun yuycu nu puj. NIfcuf IchI-
pIs mIsh quI pIs yucuno uchcu cushun
nusyun tugu nogun ch tumI goycu m-
shun.
9
Ichungu T D umu
fubyuy chu.
X
Amu munchu cuy pIs chu
chuy nusyun cho tIyuj funu cu nu tugu.
Chuy funu cu nutu nogun chgu fsImI
bInsI fI shun. Puycu nu tugu munumI
pIpIs yunu pun chu. Nogun ch wun
Ichungu T D cuycun. ChuymI
umu munchu cuychu-IIupu!
10
Chuyno nIycup tIn pIs funu cu nugu
sujmuytu munuf cuy cu fun. Chuufu
TIncunu ToIdu junun cho T
D uchIc yuy nIn yufIf cu fun IIupun
IsfueI cunu fIcuy cup tIn.
11
Chuy fumI
MoIsestu T D nIfun: Cuy
funu cu nugu Imuy cu mu fuj chuy n IIu
munu cuj mun chufu mungu? Imuy cu-
mu fuj munu fIguI mun gu chu puycunu
fIcuy cup tIn uImI fuy puj cu nutu fufu shu
cuycup t pIs?
12
Cunun puycu nu tugu
guesh yu wunmI ushu fI shuj. Munu numI
uunI sh puftI ch pIs tIyun gu nu chu.
GumpI tumI Ichungu mIfu chI shuj mus
uypu IIutu, mus cuII pu yojtu.
13
NIptInmI MoIsesgu T D
nIfun: Gumgu fIyupu munuy nI quI-
wunmI cuy funu cu nutu EgIp tu pItu
jofgu mu fuy quI. IsfueI funu cu nutu
wuu chIytu yufpuy cu shuy quItu
cumIIp tI quegu EgIpto funu cunu
muyuy cuf
14
wIIIu pungu Cunuun cho
tIyuj cu nu tumI. Cununeo funu cu nu-
pIs muyu shumI gum cuy funu cu nu cho
cuycu shuy quItu, puycu nu wun fIcu nu-
cuypu pufIu shuy quItu, cuy funu cu-
nupu uupuntu IchI fuy cuj pucu tuy cho
junujpu uywu shuy quItu, chucuy punu
IchI fuy cuj nInu futuy cuj cho uywu-
shuy quItu.
15
Cuy funu cu nutu ushuj puj
wuu fu chIp tI quegu gumpuj pufIujtu
wIyuj funu cunu jumuf p shush puy-
quI nengu:
1
T D uunI-
shun nusyun mun chuyu chIytu munu
puydIsh punmI IsfueI cu nutu chun yuj-
cho wuuy cu chI shu nIf.
17
ChuymI
Tuytu DIos uunI shuy quI n IIu fIyupu
munuy nI yoj cushuy quItu cunun
musyu chIy. Gum nIfuy quI:
18
JucIIugu
munumI fubyu c chu. Amutuf cuyu-
cojmI c. Munu uIIItu fufuj cu nutu,
munu wIyu coj cu nutu pefdun. Chuy pIs
juchu yoj cu nu tugu custIg mumun-
tuytuntu, wumfuntu, wIII cuntu mus
NUMEROS13 , 14
221

Y
14.18 Exo. 20.56; 34.67; Deut. 5.910; 7.910.
Z
14.13~19 Exo. 32.1114.
[
14.21~23 Heb. 3.18.
\
14.24 Jos. 14.912.
]
14.29 Heb. 3.17.
D
14.32~33 Hech. 7.36.
wIII cun cujtu pIs nIf.
Y

19
Tuytu DIos,
EgIp tu pItu jofgu mu shuy quI pItu-
puchumI cuy funu cu nutu uwuntush-
cun quI. Rusunpu cuyu coj cuycush puy-
quegu juchu fufu shuntu pefdu nuy cuy
ufI.
Z
Israe!cunata
Tayta Dios castigashan
(eut. 1.S440)
20
Chuufu T D nIfun: Ruwu-
cu mu shuy quI nmI puycu nutu pefdu nu-
shuj.
21
Rusun pumI nogugu Imuy cu mu-
pIs cuw. Intfu mundu pIs muquI II-
chmI cuycun.
22~23
EgIptu cho, chun yuj
jIfcu cho mIIugfucunutu fufu shtu
fIcuj cu nugu munumI nI jucnuy IIu-
pIs fIcun gu chu unuy fumIII yun cu-
nutu uunI sh nusyuntu. Puycu nugu
quIquIn munu shuntu fufu chI muytu
munush punmI yupu fIf-yupu fIf munu
wIyu cu mu shu chu. Chuyno fubyu chI-
muj cu nugu munumI muygun pIs chuy
nusyuntu fIcun gu chu.
[

24
SIfbI mujn
CuIebmI Ichungu nIsh cu nutu fIguIf
wIyu cu mu shu. ChuymI fIcu pu coj uywu-
shun puftI mun puyIIutu yuycu chI shuj.
PuypItu mIfuj cu nu pIs chuy puftI chmI
tIyungu.
\

25
Rugfun uywuj pumpu-
chgu tIyuy cun AmuIec funu cu nu wun
Cununeo funu cu numI. ChuymI gumcu-
nugu wufu junuj chun yujpu cutIy Pucu
Iumuf Idu mun.
2
D nIfun:
27
FIyu IsfueI cunu
wush fImu shuntu Imuy cu mu fuj
uwuntu shuj? Contf fImu shuntu
wIyush c numI.
28
Puycu nugu fImuy-
cun T D custI gu mush cun-
chI nIfmI. ChuymI cunungu shImIn
nIshuntu cumII shuj. Nogugu cuwmI.
NIshtu cumImI.
29
Ishcuy chuncu
(20) wutu yoj pItu junu mun cuj IIupun
sInsu coj cunu, wush fImuj cu nugu cuy
chun yuj IIu chmI ushu cungu. Chuufu
uyun cu nu pIs chun yuj chmI mush-
tuf pungu.
]

30
Goycu n puj uunI sh
nusyun mun munumI yuycon gu chu.
Jefo nepu wumfun CuIeb wun Nunpu
wumfun Josu IIumI uunI sh nusyun-
mungu yuycongu.
31
ChIquI muj cu nupu
munuy nIn ch chufI cungu nIshuy-
quI wumfuy quI cu nu tumI Ichungu
uunI sh nusyun mun chuyu chI shuj.
Puycu numI Ichungu munu cuj mun
chufu shuy quI nusyun cho cushI shu
goyun gu puj.
32
Gumcu nupu uyuy quegu
cuy chun yuj chmI mush tuf puy cuf
qudungu.
33
Wumfuy quI cu nu numI
chuscu chuncu (40) wutu
D
uywun cu-
nutu fIcu IIuf chun yuj jIfcu-quIn fuypu
goyungu. Chuyno puycunu ucungu
gumcunu munu wIyu cu mu shuy quI pI-
tumI. PufIy c IIufmI cunun fucu cgu
IIupuy quI ushu cun quI puj.
34
Gumcu-
nugu chuscu chuncu (40) junujmI
Cunun nusyuntu fIcu pu cu mu fuy quI.
Chuy pI tumI ucush puy quI pufIn quI puj
chuscu chuncu (40) wutu. Chuy n pumI
cudu junuj fIcu pu cuf pufI mu shun pItu
juc wutu chun yujpu pufIn quI puj. Chuy-
fmI musyun quI puj contf fIcu coj cu-
nutu Imuno custI gu sh tu pIs.
35
Chuy-
nmI nogugu fufu shuj contf jutu fIf
munu wIyu cu muj IsfueI cu nutu. Chuufu
puycu nugu cuy chun yuj IIu chmI ushu-
cungu. Nogu T D chuyno
n.
Chuncaj fiyu
ricapacojcuna waushan
3
RIcu pu coj MoIses cuchu shun funu-
cu numI cutIy cu muf IsfueI cu nu tugu
wIIIu pu fun munu uIII chuc fumI nIf.
Chuy n pumI IIupun IsfueI cunu Tuytu
DIospu contfun fImu fun.
37
Chuy pI-
tumI IIuIIu cuypu wIIIuj cu nugu T
D uupun cho cust gu wun wuu-
fun.
38
RIcu pu coj uywuj cu nugu Josu-
wun CuIeb IIumI cuwuy cuf qudu fun.
NUMEROS14
222

E
15.1 Iev. 24.22.
Hormacho Israe!cunata binsishan
(eut. 1.4146)
39
Tuytu DIos nIshuntu IsfueI cu-
nutu MoIses wIIIu pup tIn IsfueI cu nugu
fIyupu IIuquI cu fun.
40
ChuymI tutu IIu
jutuf c fIf uItun nIn puntu mun uywu-
fun. Chuyuy c fIf MoIsestu nIfun:
Nogu cu nugu juchu tumI fufushc.
Cunungu cuych numI cuyc cunu.
JucIIu uywu shun T D uunI mu-
shun chI puftI mun.
41
Chuufu MoIses nIfun: ImunIf-
tuj T D nIshuntu gumcunu
munu wIyu cun quI chu? Munu cuj IIu-
pmI uywun quI puj.
42
Amu uywuy chu.
T D gumcu nutu munumI
yunu p shun quI p chu. ChIquI shoj cu-
nugu bInsI shun quI pmI.
43
AmuIec
funu cu nu wun Cununeo funu cu nugu
mugu shu nuy quI puj, wuu chI shu nuy-
quI pmI shuyuy c shun quI. Tuytu
DIos mun munu yfu cu shuy quI pI tumI
gumcu nu tu pIs T D munu yunu-
p shun quI p nu chu.
44
Chuy pIs munu wIyu cuypu uywu-
fun puntu puntu yoj jIfcupu. Ichungu
puchuf puy cu shun pItu bubuItu munu
upufun chu. MoIses pIs munu uywu-
fun chu.
45
Chuy puftIpu tIyuj AmuIec
funu cu nu wun Cununeo funu cu-
nugu IsfueI cu nutu bInsI fun. Pusuypu
bInsIfmI Hofmu mufcu cumu gutI cu-
chu fun.
Tayta Diosta garananpaj
15

1
Chuy pI tu nugu MoIsestu
T D nIfun:
2
IsfueI-
cu nutu wIIIun quI: Goycu n puj cuycuj
nusyun mun chuyufgu
3
Nogu puj
sucfIfIsyucunutu fupu chengu. Chuy-
cu nupu jmuy nengu nogupu shon g-
p nmI cungu. Chuy sucfIfIsyucunutu
fupu chIn quI fupu chInu sucfIfIsyu
cuptIn pIs o uunI mu shuy quItu cumIIsh-
puy quI pIs, o buIun t nI quI pItu
uywutu upumush puy quI pIs o fIstupuj
uywutu upumush puy quI pIs. Chuy
sucfIfIsyucunupuj uywuy quI cu nu pItu
upumun quI tfutu cufpIs, uyshutu
cufpIs, o cubfutu cufpIs.
4
SucfIfIsyupuj
upumu shuy quI wun IwuI upumun quI
Ishcuy quIu uIIIn nIn jufI nutu juc IItfu
ustI wun chupuf cuf.
5
Cudu cush nItu
upumuf junun mun yupungu juc IItfu
bnutu.
CufnI cuptengu junun mun yupungu

chuscu quIu jufI nutu IItfu musnIn
ustI wun chupu shutu.
7
Junun mun pIs
nogu puj fupu chIp tIn jmuy nIn shon-
g pno cunun puj yupungu juc IItfu
medyun bnutu.
8
Rupu chInu sucfIfIsyupuj upumuf-
pIs, uunI shuntu cumIIf pIs u uIII
goyuy pItu sucfIfIsyupuj upumuf pIs
bes futu upumu shunpu
9
junun mun
yupungu sojtu quIu jufI nutu Ishcuy
IItfu ustI wun chupu shutu,
10
Ishcuy
IItfu bnutu. Chuy cu nutu nogu puj
fupu chIp tIn jmuy nIn shon g p nmI
cungu.
11
Chuy n IIumI fufungu tfutu
upumuf pIs, cufnItu upumuf pIs, cush-
nItu upumuf pIs, cupshItu upumuf pIs.
12
Aycu uywutu upumuf pIs chuy nmI
cudu uywu puj chufungu.
13
Nogupu
shon g pno jmuy nIn cunun puj fupu-
chIf IsfueI cu nugu chuy nmI fufungu.
14
Iugu cu moj cu nu pIs nogu puj
fupu chI nun puj upumuytu munufgu
gumcunu fufu shuy quI n IIumI fufungu.
15
NIsh tugu cumIIn quI gumcu nu pIs
Iugu cu moj jpu cu nu pIs. Chuy nIsh-
cu nugu Imuy cu mu pIs IuymI cungu
gumcu nu puj gumcu nu pItu mIfuj cu nu-
p pIs.
1
Juc IuyIIumI cungu gumcu nu-
p pIs jpu funu cu nu p pIs.
E
17
Chuy pI tunu T D
MoIsestu nIfun:
18
IsfueI cu nutu
wIIIu pun quI: Pushuy cu sh puftI mun
chuyuy cofgu
19
wuyu shun fgutu cusI-
chuf nogu p pIs fuquIn quI.
20
RImIf
puntutu fgutu cusI chuf nogu puj
NUMEROS14 , 15
223

F
15.27~28 Iev. 4.2731.
G
1.1 Jud. 11.
fuquI shuy quI n IIumI fImIf msu
chupu shuy quI pI tu pIs tuntutu nogu-
puj fufun quI.
21
Chuy n IIumI Imuy pIs
offen dutu nogu puj upumun quI.
22
MoIsestu nIsh mundu mIn tu-
cu nutu munu musyuy nI quIpu munu
cumIIf
23
cunun pI tugu gumcu nu pIs,
gumcu nu pItu mIfuj cu nu pIs cuynmI
fufun quI:
24
Munu musyuy nInpu IIupun
IsfueI cunu IIutuntu fufu shu cush pungu
IIupun p fuj fupu chInu sucfIfIsyupuj juc
tfu-muII wutu fupu chengu jmuy nIn
nogupu shon g pno cunun puj. Chuy-
tugu nIshno chufungu chuquI mIcuy
offen dun tu wun bnu offen dun tu wun.
Chbu tunu juchu pItu sucfIfIsyupuj pIsh-
tungu.
25
NIfcuf cfu numI fupu chengu
IIupun IsfueI cu nutu juchun pItu pefdu nu-
n puj. Chuy fmI pefdu nu shuj. Puycunu
munu musyuy nInpu juchutu fufu shun-
pItu pIsh tungu, offen du tu pIs upumongu.
2
Munu musyuy nInpu juchutu fufu shu
cuptengu nogu pefdu nu shmI IsfueI cu-
nutu, Iugu cu moj jpu funu cu nu tu pIs.
27
PIpIs munu musyuy nInpu
IIutuntu fufu shu cush pungu juchu pItu
sucfIfIsyupuj wutu yoj chInu cubfu-
muII wutu pIsh tungu.
28
Cfu numI fupu-
chengu chuy funu munu musyuy nInpu
juchutu fufu shun pItu pefdu nu n puj.
F

29
Munu musyuy nInpu juchutu fufu-
shun pItu chuy IuyIIumI cungu IsfueI cu-
nu p pIs, Iugu coj jpu funu cu nu p pIs.
30
PIpIs yufpuypu juchutu fufufgu
IsfueI cufpIs, jpu cufpIs nogu tumI
fubyu chI mun. ChuymI chuy funugu
ushu c chI shu cungu.
31
Nogu nIshtu
munu wIyu cush pun munu cuj mun
chufu shun pI tumI, yuchu chI sh tu-
pIs munu fufu shun pI tumI IIIg chI shu
cungu. QuIquInmI juchu yoj pIs cungu.
Sbadu jamay junajcho
arojta castigashan
32
IsfueI cunu chun yuj cho cuycu shu-
IIun ch fuj tufI fun IsfueI-musIn funu
sbudu jumuy junuj cho yuntu cuy-
cujtu.
33
TufIy c fIf upufun MoIses mun
Aufon mun IIupun funu cunu cuycu-
shun mun.
34
Yuntu cuy cujtu tufI shuntu
wIIIup tInmI Imuno custI gu nun p pIs
munu musyuf puycu nugu pfsu IIu
chufI fu fun.
35
ChuymI T D
MoIsestu nIfun: Chuy funugu wuu-
nunmI mef sIn. ChuymI tIyuf cuy cu-
shun pItu juc-Imun jofguy cuf IIupun
IsfueI cunu sujmu chun.
3
Chuufu
T D nIshun n IIumI IsfueI cu-
nugu juc-Imun jofguy cuf wuu nun yuj
sujmu fun.
Rpapa paychancunapaj
wi!!apashan
37
T D MoIsestu nIfun:
38
IsfueI cu nutu wIIIu puy: Gumcu nu pIs,
gumcu nu pItu mIfuj cu nu pIs fpuy quIpu
cuntun mun mufdu jIu wun puychun-
cu nutu Imuy pIs jIfun quI.
39
Chuy
puychu cu nutu fIcush puy quImI gumcu-
nugu yufpun quI puj IIupun mundu mIn-
t cu nutu cumII nuy quI puj cushuntu.
Chuu fugu quIquI quI cu nupu shon guy-
quI munu shuntu munu numI fufun quI-
p chu.
40
Chuy n pumI mundu mIn t-
cu nutu yufpun quI puj, cumIIn quI puj.
Nogu Tuytu DIos nI quI ucfu shnu
cunquI p pIs.
41
Nogu T D -
EgIpto nusyun pItu jofgu mushc
ucfu cu sh funu cunu cunuy quI puj.
Nogu Tuytu DIos nI quImI chuyno n.
Cor, Datn, Abirampis
Moisespa contran jatarishan
1

1
Iev tfbu Cout pItu mIfuf
uywuj Izhufpu wumfunmI
cufun Cofe.
G
Ruben tfbu pItu mIfuf
uywuj pIs cufun EIIubpu wumfun cunu
Dutun wun AbIfum y PeIetpu wumfun
On jutI yoj pIs.
2
Puycu numI Ishcuy
puchuc pIchgu chun cun (250) funu-
cu nu wun MoIsespu contfun jutu fI fun.
Puycu nugu cufun funu cunu chufu shun
NUMEROS15 , 16
224

H
1.5 2TIm. 2.19.
munduj cu numI, tuntI yu chej cu numI.
3
Puycu numI shun tu cuy cuf Aufon tu-
wun MoIsestu nIfun: AII pu numI
gumcu nugu munduy c mun quI! IIupun-
ch tumI T D ucfu mush cun-
chI. IIupun ch tumI yunu puy c mun ch-
pIs. Chuu fugu ImunIf tuj gumcu nu IIu
munuy nI yoj cushuy quItu yufpun quI?
4
Chuyno nIptIn MoIsesgu gonguf-
pu cush pun cumu fun ufcun pIs pumpu-
mun tpu nun cumu.
5
NIfcuf Cof tu pIs
wuquIn funu cu nu tu pIs nIfun: Wufu
tutumI T D musyu chI m shun
p puypu cushuntu,
H
pItu ucfu shuntu,
p offen dun cu nutu chufu nun puj
cushuntu. Puy quIquInmI nengu pIcunu
uupun mun wItI nun p pIs.
Wufu tutu
gumcu nugu Cof wun cujcunu IIupu nI-
quI shumun quI InsInsu suumu chI cu-
nuy quItu upucuf cuf.
7
Chuy cu nu mun
shun shutu wIuf cuf InsIn sutu fupu-
chIn quI T D uupun cho.
Chuy chmI Tuytu DIos musyu chI shun-
quI pItu ucfu shun tu pIs. PItu pIs ucfu-
shun cujIIu tumI Tuytu DIos chus-
quengu. Iev tfbu funu cunu, gumcu-
nugu uII pu numI cuycun quI!
8
NIfcuf Coftu MoIses nIfun: Sumuj
wIyu muy Iev funu cunu.
9
IsfueI cu-
nupu T D Imup tuj
ucfu shu fuy quI IsfueI-musI quI cu nu-
pItu? Acfu shu fuy quI puypu uupun cho
ufunuy quI puj, ToIdu cho ufuy cujcu-
nutu IIupun funu cu nupu fuquIn fufu-
nuy quI pmI.
10
Tuytu DIosgu munu shu
gumpIs wuquIn Iev tfbu funu cu nu-
pIs puypu uupun cho ufunuy quI tumI.
Cunungu cfupu ufuy nIn tu nu chu
guechuytu munuy cun quI?
11
Aufongu
IIutu funu IIumI. Imup tuj puypu
contfun fImuy cun quI? IIupu nI quI pIs
gumcu nugu T D contfunmI
fIcu cush cun quI.
12
NIfcuf MoIsesgu guyu chI fun
EIIubpu wumfun cunu Dutun tu wun
AbIfumtu. Puycu nugu wIyuy tu pIs
munu munuf nIfun: MunumI uyw-
chu.
13
IchI pIs mIsh quI pIs yucu n fuj
cushun EgIpto nusyun pItu jofguf cu-
mush puy quI cuy chun yuj chuquI jIfcu-
mun pushu mush cun quI wuu n puj.
Chuyno fufufgu uIIItu fufu shuy quI tu-
chu yufpun quI? JInu ch pIs munduj-
n cunu cuytu f chu munuy cun quI?
14
Cunun cu mu pIs munumI chuyu chI-
mush cun quI f chu IchI pIs mIsh quI pIs
yucuno uchcu cushun nusyun mungu.
MunumI chuc fu cu nu tu pIs nI bus chuc-
fu tu pIs gomush cun quI chu. Imuy cu mu-
tuj chuy n IIu engu u mun quI? ChuymI
munu shumu sh cu nu chu.
15
ChuymI MoIsesgu fIyupu fubyu-
cuf T D nIfun: Puycu nupu
offen dun tugu umu chus quIy chu Tuytu!
Puycu nu tugu munumI nI juc bffu IIun-
tu pIs guechush c chu. MunumI Imuy pIs
puycu nutu ufIndIshcchu.
1
Chuy pI tunu Coftu MoIses nIfun:
Wufu tutu T D uupun mun
shumun quI munduytu munuj-musI-
quI cu nu wun. Aufon pIs chuy chmI
cuycungu.
17
Cudu-nuy quI T
D uupun mun InsInsu suumu chI-
cu nuy quItu InsIn sun tu wun upumun quI.
Aufon pIs InsInsu suumu chI cu nuntu
upumongu. Chuufu Ishcuy puchuc
pIchgu chuncu Ishcuy (252) suumu chI-
cu numI cungu.
18
Chuufu cudu-nun InsInsu suumu-
chI cu nuntu upufun shun shu tu wun InsIn-
sutu wIuf c fIf. NIfcuf numI TIncunu
ToIdu puncu cho Aufon wun MoIses
cuycu shun mun shun tu cu fun.
19
Cofgu
muynumI funu cu nutu TIncunu ToIdu
uupun mun MoIses pu wun Aufonpu
contfun shun tu shu cuyc chI fun. Chuy-
cho IIupun funu cunu shun tu cu shu
cuycup tInmI T D uchIc yuy nIn
fIcu c mu fun.
20
Aufon tu wun MoIses tunu
T D nIfun:
21
CununmI cuy
funu cu nutu IIIgu fu chI shuj! Gumcunu cuy
funu cu nupu uupun pItu wItI cuy.
NUMEROS16
225
22
Chuufu puycu nugu gonguf pu-
cuf ufcun pIs pumpu mun tpu nun-
yuj cumuf cuf nIfun: Ay Tuytu DIos,
gummI IIupun funu tu pIs cuwuytu
gonquI. Juc funu IIu juchutu fufu shun-
pI tu chu fuj IIupun funu cu nu puj fubyu-
cuf cun quI?
23
24
IsfueI funu cu nutu wIIIuy Cofe,
Dutn, AbIfum tIyuy cu shun uupun-
pItu juc-Imun wItI cu nun puj.
25
ChuymI MoIsesgu muyuf IsfueI-
cu nu wun uywu fun Dutun wun AbIfum
cuycu shun cujmun.
2
Chuyuy cuf
MoIsesgu wuquIn funu cu nutu nIfun:
Cuy fIyu funu cu nupu toIdun cunu
uupun pItu wItI cuy. Puycu nu pu tugu
Imun tu pIs umu yutuy chu. Yutush puy-
quegu puycu nupu juchun pItu gumcu-
nu pIs wuun quI pmI.
27
Chuufu IIupun funu cunu wItI-
cu fI fun Cofpu, Dutunpu, AbIfumpu
toIdun cunu cuycu shun cujpItu. AbIfum-
wun Dutungu toIdun cunu puncun cho
wufmIn cu nu wun wumfun cu nu wun
cuycu fun.
28
Chuy pItu funu cu nutu MoIses
nIfun: CununmI musyun quI T
D cuchu mu shu cuptIn Imutu pIs
fufu shtu, quIquI II pItu Imutu pIs
munu fufu shtu.
29
Cuy funu cunu
wuquIn funu cu nu n pIs uIII wuuypu
wuup tengu munumI T D
cuchumu shu cungu.
30
Munu fIcu shuy-
quItu T D fufup tIn, puchupu
shImIn quIchu c cuf IIupun Imu-uycun-
tu wun pIs chuy funu cu nutu cuwuy-
cujtu puchu uItu cuf cup tIn gumcunu
musyun quI puj chuy funu cunu T
D contfun jutu fI shuntu.
31
MoIses fImuytu ushuf cup-
tIn puchupu shImIn quIchu c cu-
fun chuy funu cunu IchI fuy cu shun
cujpu.
32
Puchupu shImIn quIchu-
c cuf uItu cuf cu fun Coftu, Cofe
nIshuntu fufuj funu cu nutu IIupun
wumfun cu nu tu wun wufmIn cu nu-
tu wun Imu-uycun tu wun pIs.
33
Chuy
funu cu nu tugu cuwuy cuj IIutu Imu-
uycun tIn tu pIs puchupu shImIn uItu cuf-
cu fun. NIfcofgu cush gun wIch gu c cu-
fun. Chuy nmI IsfueI cu nu pI tugu fIyu
funu cu nutu IIIgu fu chI fun.
34
Puchu
quIchu c cup tIn gupuf pujtu wIyush-
pun uupun cho cuycuj IsfueI cu nu pIs
guesh pIf uywu cu fun Nogun ch tu pIs
puchugu mIcu cuf cu m shunmI nIf.
35
T D nInu wun fupu fu-
chI fun Ishcuy puchuc pIchgu chun cun
(250) InsIn sutu suumu chej funu cu nu-
tu pIs.
3
Chuy pI tunu Tuytu DIosgu MoIsestu
nIfun:
37
Chuy wuoj funu cu nupu
cudu suumu chI cu nun fIspI t dumI
cuycun. ChuymI Aufonpu wumfun
EIeuzuftu cuchuy puycu nupu suumu-
chI cu nuntu nInu fupu shun pItu jofgu-
nun puj, suumu chI cu nun cho cuycuj
shun shu tunu shun tuf cuf IsfueI cunu
tIyuy cu shun pItu cufu mun jItu fI nun puj.
38
Nogupu uup cho InsIn sutu suumu-
chI shun pI tumI cudu suumu chI cu nun
fIspI t dunu cuycun. ChuymI contf
jutu fI shun pItu cudu wuoj funupu
suumu chI cu nuntu chuIIuf cu chIf IIup-
shu IIutu uItuf mun Iugun quI. Chuygu
cungu IsfueI funu cunu fIcu cush pun
contf munu jutu fI nun pmI.
39
Chuufu cfu EIeu zuf shun tu fun
fupuypu wuoj funu cu nupu funsI pItu
InsInsu suumu chI cu nuntu. Shun tu shun-
cu nutu chuIIuf cu chIfmI IIup shu IIutu
tucu chI fun uItuf mun chup yu chI nun puj.
40
AItuf mun chuyno Iugu fun p funu pIs
chuytu fIcu cuf Tuytu DIospu uupun-
cho InsIn sutu IIutu IIu munu suumu chI-
nun pmI. PIpIs IIutu IIu suumu chefgu
Cofno yun'guIn cu nuno wuu nun
cufun. Cof tu pIs yun'guIn cu nu tu pIs
chuyno psu fun MoIsestu Tuytu DIos
nIshun nmI.
41
Chuy pItu wufun nIn jungu IIupun
funu cunu Aufon tu wun MoIsestu guyu-
puf nIfun: Gumcu nugu Tuytu DIos
ucfu shun funu cu nu tumI wuuf cuy c-
chIn quI!
NUMEROS16
226

I
17.8 Heb. 9.4.
42
Chuyno nIsh pun IIupun funu cunu
Aufon tu wun MoIsestu juntu puy cu fun.
Chuufu puycu nugu TIncunu ToIdu mun
uywu fun. Aywuf cuy cup tIn TIncunu
ToIdutu pucu tuy chupu cuf cu fun. Tuytu
DIospu uchIc yuy nIn pIs chuy cho yufI cuf-
cu fun.
43
Chuufu Aufon wun MoIsesgu
TIncunu ToIdu puncun mun uywu fun.
44
Chuy chmI Tuytu DIosgu MoIsestu
nIfun:
45
Chuy funu cu nu pItu wItI cuy.
CununmI puycu nutu IIIgu fu chI shuj!
Chuyno nIptIn Aufon wun MoIsesgu
fuwu cush pun Ituy cuf ufcun cu nu pIs
pumpu mun tpu nun yuj cumu fun.
4
MoIsesnu Aufontu nIfun: Tuytu
DIosgu fIyupu fubyu cuf cufmI funu cu-
nutu wuuy c chIn. Cunungu uItuf mun
jucIIu uywuf InsInsu suumu chI cu-
nuy quI mun shun shu tu wun InsIn sutu
wIuy. Chuytu upucuf cuf uywuy
funu cunu cuycu shun cujmun. Chuy-
cho Tuytu DIostu fuwu cuy puycu nutu
pefdu nu nun puj.
47
MoIses chuyno nIshuntu Aufongu
fufu fun. Runu cunu gotuf puy cu shun
cujmun cffIyIIupu uywu fun. Chuy
fugu Tuytu DIospu cust gun wun funu-
cunu wuuy cu funnu. Chuufu Aufongu
InsIn su wun suumu chIsh pun Tuytu
DIostu muu cu fun funu cu nutu pefdu-
nu nun puj.
48
Wuu shu jItu fuy cuj funu-
cu nutu psu fIf cuwuy cuj funu cu nupu
uupun mun Aufn IchI cuy cuf Tuytu
DIostu fuwu cup tIn fmI wuuy chuwu-
fun.
49
Chuy fupgu muynu wuu-
fun chuncu chuscu wufungu gunchIs
puchuc nIn (14,700) funu cunu. Chuyno
cufun Cof wun wuoj cu nutu munu
yupuy IIu pumI.
50
Wuuy chuwuy cup-
tInnu Aufongu cutI fun TIncunu ToIdu
puncu cho MoIses cuycu shun cujmun.
Aaronpa bastunnin chi!!guishan
17

1
D nIfun:
2
Cudu tfbu
IsfueI cu nupu munduj nIn cu nutu nInquI
bustun nIntu upumu nun puj. IIupun
upumup tIn cungu chuncu Ishcuy (12)
bustun cu numI. GumnumI cudu bustun-
mun muygunpu cushun tu pIs jutIn-
cu nutu IsquIf bIn quI.
3
Iev tfbupu
cujmungu Aufonpu jutIntu IsquIf bIn-
quI. Cudu tfbupu munduj nIn pumI juc
bustun cungu.
4
Chuy bustun cu nu tugu
chufun quI TIncunu ToIdu cho bubuI
uupun mun. Chuy chmI gumwun
cudu IIu tIncun chI.
5
Acfu sh funupu
bustun nIn tumI chIII guI chI mu shuj.
Chuy fmI IsfueI cu nugu gumcu nupu
wushuy quItu munu fImun gu nu chu.
T D nIshun n IIumI
MoIsesgu IsfueI cu nutu wIIIu fun.
ChuymI cudu tfbupu munduj nIn juc
bustuntu-cumu MoIses mun upufun.
Aufonpu bustun nIn pIs puycu nupu
bustun nIn wun cuycu fun. IIupungu
cuycu fun chuncu Ishcuy (12) bustunnu.
7
Chuy bustun cu nu tumI MoIsesgu
chufu fun TIncunu ToIdu fufIn cho
bubuI cuycu shun cujmun.
8
Wufun-
nIn TIncunu ToIdu mun uywuf MoIses
tufI fun Iev tfbu Aufonpu bustun-
nIn chIII guI shu cuycujtu,
I
wuytuf cuf
wuyuy nIn pIs pogu fuy cuj tunu.
9
Chuufu
MoIsesgu T D uupun-
pItu IIupun bustun cu nutu jofgu mu fun
IsfueI cunu fIcu nun puj. RIcuy c fefgu
cudu nunnu bustun nIntu shun tu cu-
fun.
10
Chuufu Tuytu DIosgu MoIsestu
nIfun: Aufonpu bustun nIntu cutI chIy
bubuI uupun mun. Chuy mun chufun-
quI munu wIyu coj IsfueI cunu fIcu cu-
nun puj. Chuy n pumI wushuy quItu
munu fImun gu chu. Chuu fugu munumI
wuon gu nu chu.
11
MoIsesgu T D nIshun-
n IIu fufu fun.
12
IsfueI cunu Ichungu
MoIsestu nIfun: Nogu cu nupgu
ImupIs munumI uIII nu chu! IIupu-
n chufI wuu shuj!
13
T D
TIncunu ToIdun mun chuyuj cgu
NUMEROS16 , 17
227

J
18.14 Iev. 27.28.
IIupunmI wuun. Chuyno cuptengu
IIupu n chu fuj wuu shuj?
Cracunata Lev trbu
runacuna!!a yanapnanpaj cashan
18

1
Chuy pI tunu T D
Aufontu nIfun: Gum,
wumfuy quI cunu, wuquIn fumIII yuy quI-
cu nu pIs RIspI tdu TIncunu ToIdu cho
Imutu pIs IIutuntu fufufgu IIupuy quImI
juchu yoj cunquI puj. Ichungu cfu fufu-
nun puj cujcu nutu Imutu pIs IIutuntu
fufush puy quegu gumwun wumfuy quI-
cu nu IIumI juchu yoj cunquI puj.
2
Iev
tfbu funu cu nutu wIIIun quI gumtu wun
wumfuy quI cu nutu yunu p shu nuy quI-
puj. Puycu numI yunu p shun quI puj
TIncu nun chI ToIdu cho Imu fufuy cu nu-
ch pIs.
3
Chuy Iev tfbu-musI quI cu-
nugu fufuy nIshu IIuy quI tumI fufungu.
ToIdu cho Imu fufuy cu nu tu pIs fuf shI-
shush puy quI umu yuycon gu chu uItufpu
uupun mun, fIspI tdu csu cunu cuycu-
shun mun pIs. Chuy cu nu mun yuycup tIn
u yutup tengu puycu nu pIs gumcu nu pIs
wuun quI pmI.
4
TIncunu ToIdu cujcho
Imu fufuy cu nu tu pIs Iev tfbu funu-
cunu fuf shI shun quImI. Puycu nu IIumI
fuf shI shun quI. Juccu nugu munumI
fuf shI shun quI p chu.
5
Gumcu nu IIumI TIncunu ToIdu cho,
uItuf cho cuj fufuy cu nu tu pIs fufun quI-
puj. Chuy nIsh cu nutu wIyu cup tI quegu
IsfueI cu nu puj yupuygu munumI fubyu-
sh nu chu.
IsfueI funu cu nu pItu Iev

tfbu funu cu nu tugu nogumI ucfushc
gumcu nu tunu goycu n puj, TIncunu
ToIdu cho fufuy cu nutu fuf shI shu-
nuy quI puj.
7
Gumtu wun wumfuy quI-
cu nu tumI Ichungu chufushc nogutu
sIfbI muj cfu cunuy quI puj. ChuymI
gumwun wumfuy quI cu nu IIu uItuf cho,
RIspI tdu cuuf tu cho fufu nuy quI puj
cujcu nutu fufun quI. PIpIs munu cfu
cuycuf cfu fufu nuntu fufgu wuu-
chI cun gumI.
Crapa derchun ima cashanpis
8
Chuy pI tunu Aufontu T D
nIfun: Nogu puj IsfueI cunu upumu-
shun cu nutu gummI fIcun quI. Chuy
upumu shun fIspI tdu cujcu nutu
gumtumI wumfuy quI cu nu tumI goyc.
gumcu nu puj cungu.
9
IsfueI cunu fupu-
chI nun puj upumu shun pItu fuquI shun
cgu gumcu nu pmI cungu: ChuquI
mIcuy offen dun cuf, uywun cu nutu
juchu pItu sucfIfIsyutu pIsh tu shun cuf,
cutI chInu sucfIfIsyutu gufu mu shun
cufpIs. Chuy cu nugu IIupun cungu
gumpmI wumfuy quI cu nu pmI.
10
Gumcu nugu oIIgu cujcu nu IIumI chuy
fIspI tdu cujcu nutu mIcun quI. Nogu-
puj ucfu shu cuptIn suwun pumpu IIu cho
mIcun quI.
11
IsfueI cunu upumu shuntu cuyu-
chIf fIcu chI mush puy quI entfe gu-
mu shuy quI tu pIs goyc gumtu, oIIgu
wumfuy quI cu nutu, muquI quI cho cuj
wufmI wumfuy quI cu nu tu pIs. Gumpu
fumIII yuy quI cunu juchuy nuj cush pungu
IIupun pIs mIcon gumI chuy gufu mu-
shuntu. Chuy nIsh cu nugu Imuy-
cu mu pIs IuymI gumcu nu puj cungu.
12
Gumtu goycu shuy quI cudu wutu
IsfueI cunu fImIf-puntu shun tuf fuquIf
upumu shuntu: uIII cuj ustItu, uIII cuj
bnutu, fgu tu pIs.
13
GumtumI goyc
fImIf-puntu cos chun cu nu pItu nogu puj
upumu shun cu nu tu pIs. Gumpu fumI-
IIyuy quI cunu IImyu cush pungu chuy
offen du cu nutu mIcon gumI.
14
IsfueI-
cunu nogu puj upumu shungu
J
IIupun pIs
gumpmI cungu.
15
IsfueI cu nupu guechpu oIIgu
wumfun cu nutu, uywun pu tu pIs fImIf-
puntu cuj ofgu wuwuntu nogutu goycu-
mu shungu gumpmI cungu. Guechpu
wumfunpu fuquIn, munu mIcunu cuj
uywu cu nupu fImIf wuwunpu fuquIn
Ichungu fIsyuntu pgu shun quI.
NUMEROS17 , 18
228

K
18.21 Iev. 27.3033; Deut. 14.2229; MuI. 3.810.
1
YufI shun pItu juc quIIIu yoj cuycup tIn
pguntu upumongu pIchgu gueIIuytu.
Pgu shun gueIIuy tugu TIncunu ToIdu-
cho tupu wun tupongu. Chuy tupu wun
tupup tIn chuncu gfmumI Iusungu.
17
Wcupu, uyshupu, cubfupu fuquIn-
tugu umu chus quIn quI chu. Chuy uywu-
cu nupu wuwungu nogu puj ucfu shumI.
Chuy cu nu tugu pIsh tuf cuf yuwuf nIntu
uItuf mun jIchun quI. WIfun cu nu tu pIs
uItuf cho fupu chIn quI. Chuy fupu-
chI shuy quIpu jmuy nInmI nogupu
shon g pno cungu.
18
Chuy uywupu
uychungu gumcu nu pmI cungu.
Chuy cu nugu gumpmI cungu cuyu-
chIf fIcu chIypu entfe gu mu shuy quI
pchun, def chu cuj chun cun gumpuj
cushun nmI.
19
IsfueI cunu nogu puj
upumu shun tu pIs goyc gumtumI, oIIgu
wumfuy quI cu nu tumI, muquI quI cho
goyuj wufmI wumfuy quI cu nu tumI.
NIsh tugu Imuy pIs umu gongun quI chu.
PufIu shun chgu munumI fucun gu chu.
Gumpuj, gumpItu mIfuj cu nu puj Imuy-
cu mu pIs chuyno cunun pmI uunIyc.
Lev trbu runacunapa
derchun ima cashanpis
20
Aufontu T D nIfun:
IsfueI cunu tIyu shun nusyun chgu
munumI cungu chu chuc fuy quI, nI
Imu-uycuy quI cu nu pIs. Chuc futu
chus quI nuy quIpu fuquengu nogumI
gumcu nupu efen syuy quI cushuj.
21
Iev
tfbu-mu sI quI cu nu p numI cungu IsfueI
funu cunu dIes mutu upumu shun. Chuy
upumu shun cu nugu TIncunu ToIdu cho
sIfbI mu shun pItu puycu nu pmI cungu.
K

22
WuquIn IsfueI cu nugu TIncunu ToIdu-
mun umu yuycon gu chu. Yuycuf-Imufgu
wuuy tumI tufengu.
23
Iev tfbu
funu cu nu IIumI TIncunu ToIdu cho
fufuy cu nutu fufungu. ImupIs munu
uIII chuy cho cuptengu puycu numI
juchu yoj cungu. Chuy nIsh cu nugu
Imuy cu mu pIs IuymI cungu Iev tfbu
funu cu nu puj y puycu nu pItu mIfuj cu nu-
p pIs. IsfueI cunu tIyu shun chgu Iev
tfbu funu cu nupu chuc fun quIquIn-
cu nupugu munumI cungu chu.
24
Chuc-
fun cu nu cho wuyu shunpu dIes muntu
IsfueI cunu nogu puj upumu shun tumI
Iev tfbu funu cu nu tugu quIquInpu
cunun puj goycushc. ChuymI puycu-
nupgu nIshc IsfueI funu cunu tIyu-
shun cho chuc fun munu cunun puj.
25
Chuy pI tugu MoIsestu T
D nIfun:
2
gum wIIIu puy. IsfueI cunu dIes muntu
upumu shuntu chus quIf Iev tfbu
funu cu nu pIs yupuy dIes mutu fuquIf cuf
nogu puj upumongu.
27
Gufu mu shungu
cungu fImIf cusI chu shun fguntu,
fImIf IIoj shej bnuntu IsfueI-musIn cunu
gufu mu shun-jupuymI.
28
Chuy nmI
IsfueI cunu dIes muntu upumu shuntu
chus quIf Iev tfbu funu cu nu pIs
nogu puj dIes mutu fuquengu. NIfcuf
cfu Aufontu gongu.
29
Imu-uycutu
chus quIf pIs sImfI IIupun pItu fuquengu
nogutu gufu m nun puj. Nogupgu uIIIn-
nIn cujtumI ucfungu.
30
Mustu pIs wIIIu pun quI: AIIIn nIn
cujtu nogu puj fuquI fIp tI quI wuquengu
quIquI quI cu nupu fguy quIno, bnuy-
quI nnu cungu.
31
Chuy tugu IIupun
fumIII yuy quI cu nu wun muych pIs
mIcun quI. Chuygu TIncunu ToIdu cho
ufushuy quI pItu pguy quImI cungu.
32
AIIIn nIn cujtu nogu puj fuquI fefgu
puchoj cujtu mIcu cun quInu. Chuytu
mIcofgu munumI juchu yoj nu chu
cunquI puj. MunumI munu cuj mun
chufun quI nu chu IsfueI cunu upumu-
shun offen du tu pIs. Chuufu munumI
wuu chI cun quI p nu pIs chu.
Imano !imyuynanppis
wi!!apashan
19

1
Chuy pI tunu Aufon tu wun
MoIsestu T D nIfun:
2
Yupuy juc Iuytunu wIIIu p shuy quI.
NUMEROS18 , 19
229

L
19.9 Heb. 9.13.
Munu fuj ufoj pucu wcutu IsfueI cunu
upumu chun. Chuy wcugu cungu snu.
3
Chuytu chus quIf cuf cfu EIeuzufnu
tIyuf cuy cu shuy quI pItu juc-Imun upuy-
cuf fIcu puy c IIuf pIsh tu chengu.
4
Cfu
EIeuzufgu chuy wcupu yuwuf nIn mun
dduntu jutIf cuf TIncunu ToIdu cuj-
Imun gunchIs cutI tupsengu.
5
JInun-
cho fupu fu chengu wcupu uychuntu,
gufuntu, yuwuf nIntu, ushush nIntu.
Cfu
EIeuzufgu wcupu uychun fupuy cuj mun
sedfutu, chuj chu cunu juchutu, pucu
tIutu jItu puy congu.
7
NIfcuf numI cfugu
bu cu fIf, tugshu cu fIf tIyuf cuy cu shun-
mun cutengu. Ichungu puchu chuc nun-
cu mu fuj gunfu cungu.
8
Wcutu pIsh tuf-
cuf fupu chej pIs tugshu congu, bu congu.
PuypIs puchu chuc nun cu mumI gunfu
cungu.
9
Chuy pI tugu juc IImyu fununu
wcu fupu shun uchpuntu shun tungu.
NIfcuf funu cunu tIyuf cuy cu shun pItu
juc-Imun upuy cuf chufuy congu IImyu
puchu mun. IsfueI cu nugu chuy uchpu tumI
yucu wun tuIIu chengu gunfu fIcu cu-
shun pItu IImyu y chInu yucu cunun puj.
L

Chuy-nIfuj yucutu fufungu juchu pItu
IImyu y chInu cunun pmI.
10
Uchpu shun-
tuj pIs tugshu congu. NIfcuf puypIs puchu
chuc nun cumu gunfu cungu. Chuy nIsh-
cu nugu juc IuymI cungu gumcu nu p pIs
Iugu cu moj funu cu nu p pIs.
11
PIpIs, uyutu yutgu gunchIs junuj-
yujmI gunfu cungu.
12
Gunfu yu shun pItu
quImsu junuj cho y gunchIs junuj cho
IImyu y chInu yucu wun IImyu yungu.
Ichungu quImsu junuj cujcho nI gunchIs
junuj cujch pIs IImyu y nun puj munu
fufufgu gunfu IIumI cungu.
13
PIpIs uyutu
yutuy cuf munu IImyu yufgu ToId tumI
gunfu chIn. IImyu y chInu yucutu munu
wIu pu shu cufgu gunfu IIumI cungu.
Chuy funugu IsfueI cu nu pItu gufgu shumI
cungu.
14
TIyu nun toIdun cho wuup tengu
toIdu cho cuycuj pIs toIdu mun yuycoj-
pIs gunchIs junujyuj gunfunu cungu.
15
ChupnI cujcu nu pIs, munu sumuj
chupu shu cu nu pIs gunfu numI fIcu-
congu.
1
Runu wuu chI shuntu, quIquI IIun
wuu shutu toIdu pItu juc-Icho tufIf, funupu
tuIIuntu tufIf, sepuI t futu tufIf yutufgu
gunchIs junujyuj gunfumI fIcu congu.
17
Chuyno gunfu cuptengu juchu pItu
fupu chI shun pucu wcupu uchpuntu
muncu mun wIuf cuf pucyu yucu tu pIs
wIungu.
18
NIfcofgu IImyu cuycuj funumI
chuy yucu mun chuj chu cunu juchutu jutIf-
cuf chuj chu pungu gunfu funu tIyu shun
toIdutu, toIdu fufIn cho IIupun Imu-uycun-
cu nutu, IIupun chuy cho tIyuj cu nu tu pIs.
Gunfu funu tu pIs chuj chu pungu tuIIutu
yutu shu cuptIn pIs, funu wuu chI shun
uyutu yutu shu cuptIn pIs, quIquI IIun wuu-
shu funupu uyuntu yutu shu cuptIn pIs u
uyu pumpu fu shuntu yutu shu cuptIn pIs.
19
IImyu cuycuj funugu gunfu cuycuj
funutu yucu wun chuj chu pungu quImsu
junuj cujcho, gunchIs junuj cujch pIs.
GunchIs cuj junuj chgu IImyu numI cungu.
Chuufu gunfu cuj funugu tugshu congu,
bu congu. Chuy pIs puchu chuc nun cu-
mumI gunfu cungu.
20
PIpIs gunfu cushun-
pItu munu IImyu yuj funugu mufcuy quI pItu
gufgu shumI cungu. Gunfu cush pungu
ToId tumI gunfu chIn. IImyu y chI coj
yucu wun munu chuj chu pu shu cush pungu
gunfu IIumI cungu.
21
Cuy nIsh cu nugu
Imuy cu mu pIs IuymI gumcu nu puj cungu.
IImyu y chej yucu wun chuj chgu
fpuntu tugshu congu. IImyu y chI coj
yucutu yutuj cujpIs puchu chuc nun cumu
gunfumI cungu.
22
Gunfu cuycuj funu
Imutu pIs yutu shungu gunfu numI cungu.
Gunfu cuycuj funutu yutuy coj funu pIs
puchu chuc nun cumu gunfumI cungu.
Gagapita yacu !!ojshimushan
(xo. 17.17)
20

1
Wutu mun guIIu fej quIIIu cho
ZIn chun yuj mun IsfueI cunu
chuyuy cuf Cudes mufcu cho unuy cumu
NUMEROS19 , 20
230

M
20.13 Meribu nInungu contrun purlu s/un nInunmI.
goyu fun. Chuy cho tIyuf cuy cup tIn
Mufu wuup tIn pumpuy c fI fun.
2
Chuy cho yucu munu cufun chu.
Chuufu IsfueI cu nugu IIupun shun tu cuy-
c fIf MoIses pu wun Aufonpu contfun
jutu fI fun.
3
MoIsestu nIfun: Cuyno
ucu n cu nu pI tugu mus uIIImI cunmun
cufun Tuytu DIos wuu chI shun
fumIII y cu nu wun IwuI wuu cup tnu!
4
T D ucfu shun funu cu nutu
Imup tuj cuy chun yuj mun pushu mush-
cun quI? Uyw cu nu wun IwuI ushu c-
n tu chu munuf cuy cun quI?
5
Imup-
tuj EgIp tu pItu pushu mush cun quI cuy
fIyupu chun yuj puftI mungu? Cuy
puftIgu munumI uIII chu mufu pu cu nu-
p pIs. MunumI cuychgu cunchu gus,
bus, gfunu du pIs. Yucu pIs upunun ch-
puj munumI cunchu!
Chuufu Aufon wun MoIsesgu

TIncunu ToIdu puncu mun uywu fun.
Chuy chnu Imu fufuy tu pIs munu cum-
pu cush pun gonguf pu cuf umpu fun
Chuy fumI T D uchIc yuy-
nIn yufI cuf cu fun.
7
MoIsestu T
D nIfun:
8
Bustun nI quItu upucuf cuf
uywuf wuuguI quI Aufon wun Ishcu nI-
quI funu cu nutu shun tuy. NIfcuf IIupun
funu cu nupu uupun cho gugutu nInquI
yucu IIoj shI mu chun nIf. Chuu fugu
gugu pI tumI yucu IIoj shI mongu IIupun
uywun cunu, funu cunu upunun puj.
9
Chuufu T D nIshun n IIu
MoIsesgu bubuI uupun cho cuycuj
bustuntu upufun.
10
NIfcuf Aufon wun
MoIsesgu gugupu uupun mun IIupun
funu cu nutu shun tu fun. MoIsesnu
nIfun: Munu wIyu coj funu cunu, cuy
gugu pI tu chu fuj jofgu mu shuj yucutu
upunuy quI puj?
11
Chuyno nIfmI MoIsesgu uptu fuy-
cu shun bustun wun Ishcuy cutI gugutu
wIfu fun. Chuufu uypu IIu yucu IIoj-
shI mu fun. Chuy tumI jInun fu IIupun
funu cunu, uywun cunu upufun.
12
Chuy pI tu numI T D
Aufon tu wun MoIsestu nIfun: Gumcu-
nugu nIshtu munumI fIguIsh cun quI-
chu. NI IsfueI cu nupu fIcuy-u wIn ch-
pIs munumI wIyu cu mush cun quI chu.
Chuy pI tumI cuy funu cu nutu uunI sh
puftI mun munu yuycun quI p chu.
13
Chuy cho IsfueI funu cunu T
D contfun pufIu shun pI tumI chuy
uchcu yucu push tu mu shunpu jutIn
cuycun MefIbu.
M
Chuy chmI Tuytu
DIos musyu chI fun sunto cuptIn funu-
cunu puytu wIyu cu nun puj cushuntu.
Israe!cuna psananta Edom
runacuna mana munashan
14
Cudes pItu MoIsesgu cuchu cu nutu
cuchu cu fun Edom nusyunpu fuynIn-
mun. Cuyno wIIIu chI fun:
Custuy quI IsfueI cu numI cuyc.
Gumgu musyuy cun quI numI nogu-
cunu fIyupu ucuf goyu shtu.
15
Unuy cust cunu EgIptu mun
uywu cu shun pItu-puchumI cunun-
cumu chuy cho tIyu mushc. EgIpto
funu cu nugu umutufmI ucu chI-
mu shu, unuy cuj uwII cu nu tu pIs.
1
Chuufu T D muu-
cushc. PuynumI umutuf ucuf
wugu sh cu nutu wIyu mu shu.
ChuymI unjII nIntu cuchu mu shu
IIupu ntu EgIp tu pItu jofgu m nun-
puj.
Chuy n pumI nusyun nI quIpu
IIndun Cudes mufcu chnu cuyc-
cunu.
17
Nusyun nI quIpu psuj nnI-
IIupu psu cuy cu shuj ufI. MunumI
psu sh chu mufu fuy cuj chuc fu cunu
jununpu, bus Iuntu fuy cuj jununpu.
Uchcu shuy quI psu cu nu cho cuj
yucuy quI tu pIs munumI upush chu.
Nogu cu nugu jutun nnI IIun pumI
psu cu shuj muypu pIs munu yuguy-
cu chuypu.
18
Cuchu uywuj chuyno nIptIn
Edompu fuynengu nIfun:
NUMEROS20
231

N
20.14~21 Deut. 2.47.
O
20.28 Exo. 29.29.
P
20.28 Nm. 33.38; Deut. 10.6.
Q
21.1 Nm. 33.40.
R
21.4 Deut. 2.1.
S
21.5~ 1Cof. 10.9.
Nusyun npugu munumI psun-
quI chu. Yuycu mup tI quegu suId f-
cu nu wunmI shumu shuj.
19
NIptInmI IsfueI cu nugu yupuy
cuchu cu fun cuyno nInun puj:
Nogu cu nugu muymun pIs munu
yuguy cu chuypu jutun nnI IIun pumI
psu cu shuj. Nogu cu nu pIs uyw cu-
nu pIs yucuy quItu upofgu pgu shuy-
quImI. Nusyun nI quIpu psuj nnI-
IIuy quIpu psu cuy cu II shuj ufI.
20
Chuy pIs Edompu fuynengu nIfun:
MunumI psun quI chu!
Chuyno nIfmI IsfueI cu nu wun pIII yu-
nun puj uywu fun sumuj cumu fI cu shu
uypu IIu suId fun cu nu wun.
21
Munu
psu nuntu mIchuf uywup tInmI IsfueI-
cu nugu juc nnI punu tumu fun.
N
Aarn waushan
22
ChuymI Cudes pItu IIupun IsfueI-
cunu uywu cu fun Hof jIfcu Idu munnu.
23
Hof jIfcu pIs Edom nusyunpu IIndun
sefcu chmI cufun. Chuy mun chuyup-
tIn Aufon tu wun MoIsestu T D
nIfun:
24
Aufongu wuon gu numI.
MefIbu yucu push tuj chmI gumcu nugu
nIshtu munu fufu fuy quI chu. Chuy-
pI tumI puygu munu chuyun gu nu chu
IsfueI cu nutu goycu shuy quI nIsh
puftI mun.
25
Aufontu wumfun EIeuzuf-
tu wun quIquIn Hof puntu mun pushuy.
2
Puntu chnu Aufontu IojtI pun quI
cfu cuy fpuntu. NIfcuf wumfun
EIeu zuf tunu jutI pun quI. Aufongu chuy-
IIu ch numI wuongu.
27
Chuyno nIptInmI T D
nIshun n IIu MoIses fufu fun. ChuymI
IIupun IsfueI cunu fIcuy cup tIn Aufon tu-
wun EIeuzuftu pushu cuf cuf Hof puntu-
mun wIchu fun.
28
QuIquIn puntu chnu
Aufon tugu MoIses IojtI pu fun cfu cuy
fpuntu. NIfcuf EIeu zuf tunu jutI puf-
cu fun.
O
Chuy IIu chnu Aufongu wuu-
cu fun.
P
EIeu zuf IIu wunnu MoIsesgu
puntu pItu cutI mu fun.
29
Aufn wuu-
shuntu musyuy cuf IsfueI cu nugu juc
quIIIu cumu IIuquI cuf Itu fun.
Arad runacunata
Israe!cuna binsishan
21

1
Neguev puftI chmI cufun
Afud sIud. Chuy sIudpu
fuynIn Cununeo funumI cufun. Chuy
fuymI muyu fun IsfueI cunu AtufIm
nnInpu uywuy c mun nejtu.
Q
Chuufu
pIII yuj uywu fun. NIfcuf Ishcuy quImsu
IsfueI cu nutu pfsu upucu fun.
2
Chuufu
IsfueI cu nugu T D muu cuf
nIfun: Chuy Afud funu cu nutu bInsI-
n puj yunu p mup tI quegu cuse fyun-
cu nu tu wun ushuj pmI IIIg chI shuj.
3
Chuufu IsfueI cunu muu cu shun nmI
T D cumu c chI fun. ChuymI
yunu pu fun Cununeo funu cu nutu bInsI-
nun puj, sIud nIn cu nu tu pIs juchu chIf-
ushu nun puj. Chuyno ushuypu wuu-
chI shun pI tumI chuy puftIpu jutIntu
chufu pu fun Hofmu nIf.
Cu!ebra-nirajta
runsipita rurashan
4
Hof jIfcu pI tunu IsfueI cunu uywu-
cu fun Pucu Iumuf Idu mun. Edom
R

nusyun mun munu yuycu p nun puj
cufupu tumuypu uywu cu fun. Ichungu
ucuf uywuy cup tIn pusIn sun ushu-
cu fun.
5
Chuy numI Tuytu DIospu,
MoIsespu contfun fImu fun: Cuy
chun yuj cho wuu n puj Imup tuj
EgIp tu pItu pushu mu fuy quI? Cuychgu
munumI cunchu yucu pIs nI mIcuy pIs.
Gustuy nuj mIcuy IIutu wufun-wufun
mIcuf pusuypu yumu cush c cu nu-
numI!
ChuymI T D IsfueI cu nu-

mun cuchu mu fun wuu chI coj cuIe-
bfu cu nutu. CuIe bfu cunu cuIp tInmI
IsfueI cunu uchcu wuu fun.
S

7
ChuymI
puycu nugu MoIses cujmun uywuy cuf
NUMEROS20 , 21
232

T
21.9 2Rey. 18.4; Juun 3.14.
nIfun: T D contfun, gumpu
contfuy quI pufIu sh pItu juchu yojmI
cuyc cunu. T D muu cuy-
cuy ufI nogu cu nu pItu chuy cuIe bfu cu-
nutu IIIg chI nun puj!
D muu cu fun IsfueI cu nu puj.
8
T D nIfun: Chuy
cuIebfu-nIfujtu funsI pItu fufuy. NIfcuf
guefu puntun mun bund fun quI. CuIe-
bfu cuIy cup tengu funsI cuIe bfu mun
fIc fI chun. Chuyno fIc fefgu munumI
wuon gu chu.
9
Chuyno nIptIn MoIsesgu cuIebfu-
nIfujtu funsI pItu fufu fun. NIfcuf guefu
puntun mun bund fu fun.
T
ChuymI
cuIe bfu cuIy cup tengu jucIIu funsI
cuIe bfu mun fIc fej. Chuu fugu funu-
cunu munumI wuoj nu chu.
3uc-!cho juc-!cho tiyashan
10
Chuy pI tu nugu IsfueI cunu uywuf
puchu cu fun Obot cho.
11
Obot pItu
psufnu puchu cu fun chun yuj Ije-ubuf-
Im cho. Chuy puftIgu cuycun Moub
nusyun mun IntI yugu mu nun Idu cho.
12
Chuy pItu uywu cuf puchu cu fun Zefed
fugfu cho.
13
Chuy pItu uywu cufnu
puchu cu fun Afnn muyupu chIm-
pun cho. Afnn muyugu chun yuj pumI
psuy cun. Chuy muyumI fuquIy-
cun Amoffeo nusyun tu wun Moub
nusyuntu.
14
IsfueI Runu cu nutu Guffu-
cho T D Yunu pu shun jutI yoj
IIbfu ch pIs cuynmI IsquIf bI fuy cun:
Suf puftI cho cuycuj Vuheb
mufcupu psu f cunu.
Rugfu cu nupu uywuf Afnn
muyupu psu f cunu.

15
Yucu IIunpu uywuf chuyu f cunu
Af puftI cumu.
Chuy fugfugu chuyu fuy cun Moub
nusyunpu IIndun cumu nIf.
1
Afnn muyu pItu uywu cuf chuyu-
fun Beef psu cumu. Chuy yucu psu
cuycuj chmI MoIsestu T D
nIfun: IIupun IsfueI cu nutu shun-
tuy yucutu upuchI n puj.
17
Chuy cho
yucutu tufIfmI IsfueI cu nugu cuyno
cuntu fun:
Psu pItu yucu munu chuquIypu
push tu mu chun!
Yucu push tu mu shun pItu cuntuy-
IIupu!

18
Chuy psu tugu munduj cu numI
ojtI fun!
RIspI tdu muyuf funu cu numI
bustun nIn cu nu wun uchcu fun!
Chuy chun yuj pItu uywu cuf IsfueI-
cunu chuyu fun Mutunu puftI munnu.
19
Mutu nu pItu uywu cuf chuyu fun
Nuhu IIeI mun. Nuhu IIeI pItu uywuf
chuyu fun Bumot mun.
20
Bumot pItu
uywuf chuyu fun Moub nusyun cho
cuycuj chun yuj pumpu mun. Chuygu
cufun PIsgu puntupu chuquInnu. PIsgu
puntu pI tugu Intfu chun yuj uIuy fImI
fIcu cuj.
Ray Sehonta Israe!cuna binsishan
(eut. 2.26S7)
21
Chuy pI tu numI IsfueI cunu cuchutu
cuchu fun Amoffeo nusyunpu fuynIn
Sehon mun. Cuchu uywuf nIfun:
22
Nusyun nI IIuy quIpu psu cuy cu-
shuj ufI. MunumI yuycu sh cu nu chu
mIcuy nI quI jununpu, nI bus chuc-
fuy quI cu nu mun pIs. Psuy quI cu nu-
pItu munumI yucu tu pIs upush cu-
nu chu. Jutun nnI IIun pumI psu-
cu shuj.
23
Chuyno nIptIn pIs fuy Sehongu
munu munu fun chu IsfueI cunu nusyun-
nInpu psu nuntu. ChuymI IIupun
suId fun cu nutu shun tuf cuf chun-
yuj mun uywu fun. Juhuzu cho tIncuf
IsfueI cu nutu mugu fun.
24
JInu cujtumI
IsfueI cu nugu tIcfu puf bInsI fun.
BInsIy cuf chuc fun cu nu tu pIs chufI-
cuf c fI fun Afnn muyu pItu-puchu
Juboc muyu cumu. Amn nusyunpu
IIndun cu munu tIyu cuy c fI fun. Amn
NUMEROS21
233

U
21.28~29 Jef. 48.4546.
V
22.5 2Ped. 2.1516; Jud. 11.
funu cu nupu IIndun sumuj sIgu fu shu
cuptInmI IsfueI cunu munu psu fun-
chu.
25
Amoffeo funu cu nupu sIud-
nIn cu nutu chufI cuf c fIfmI tIyu cuy-
c fI fun Hesbon cho, mufcun cu nu ch-
pIs.
2
Hesbn sIud chgu tIyu fun
Amoffeo funu cu nupu fuynIn SehonmI.
Moub nusyunpu unuy cuj fuynIn-
wun Sehongu umutufmI pIII yu shu
cufun. ChuymI chuy puftI tugu Afnn
muyu cumu guechu fun.
27
Chuy pI tumI
cuntuj cunu cuntu shun pIs cuyno nIn:
Shumuy-IIupu Hesbon mun!
Ruy Sehonpu sIud nIntu uIIchuy!

28
Sehonpu sIud nIn Hesbon pI tumI
nInu IIoj shIytu guIIuy cu shu.
NIfcuf ushu shu Moub cho cuycuj
Af puftI cumu.
Ushu shu Afnn muyupu uItun cu-
nu tu pIs.

29
FIyupu IIuquI cuymI cushu
gumpgu Moub.
Quems dIospu mufcun cho tIyuj-
cunu,
munumI Imutu fufuy tu pIs cum-
pu cush cun quI nu chu.
Quems dIosgu chuy cho tIyuj cu-
nu tu pIs munumI chupu shu chu.
WufmI cu nu tunu fuy Sehonpu
munuy nIn cho cunun puj suId-
fu cunu upucu fun.
U

30
Hesbn sIudgu pusuy pumI
ushu cu shu.
Wumfu cu nu pIs wuu shu DIbn
puftI cumu,
wufmI cu nunu Nofu puftI cumu,
oIIgu cu nunu Medebu puftI cumu.
Basanpa raynin Ogta
Israe!cuna binsishan
(eut. S.111)
31
Chuy n pumI IsfueI cu nugu
Amoffeo funu cu nupu chuc fun cu nu cho
tIyu cuy c fI fun.
32
Chuy pItu MoIsesgu
funu cu nutu cuchu fun Juzef sIudtu
fIcu pu cu mu nun puj. NIfcuf uupun
sIud cu nu cho Amoffeo funu cunu
tIyuj tu pIs IsfueI cu nugu IIupuntu gufgu-
fun.
33
Chuy pItu IsfueI cunu cutI fun
Busun munnu. ChuymI Busunpu fuynIn
Og-gu IIupun suId fun cu nu wun EdfeI-
mun uywu fun IsfueI cu nu wun pIII yu-
nun puj.
34
Chuufu MoIsestu T
D nIfun: Chuy funu cu nu tugu umu
munchu cuy chu. NogumI yunu p shuy-
quI IIupun suId fun tIntu bInsI nuy quI-
puj, nusyun nIn tu pIs guechu nuy quI puj.
Hesbon cho tIyuj Amoffeo funu cu nupu
fuynIn Sehontu ushu shuy quI nmI
puycu nu tu pIs ushu fIn quI puj.
35
Chuy nmI Tuytu DIos nIshun n-
IIu fuy Ogtu, wumfun cu nutu, IIupun
suId fun cu nu tu pIs wuu chIf IsfueI
funu cunu ushu fun. MunumI pItu pIs
cuwuy cuj tugu cuchu fun chu. NIfcuf-
numI IIupun chuc fun cu nu tu pIs chufI-
cuf c fI fun.
Ba!aamta Ba!ac gayachishan
22

1
IsfueI cu nugu sguIf uywush-
pun chuyu fun Moub cho
cuycuj pumpu mun. Chuy pumpugu
cuycu fun JefI cpu chIm pun, Jofdn
muyupu jucuj Idun punu.
2
ZIpofpu wumfun BuIuc muyu fun
Amoffeo funu cu nutu IsfueI cunu Imuno
ushu shun tu pIs.
3
ChuymI Moub funu cu-
nu pIs fIyupu munchu fI fun IsfueI cunu
fIyupu uypu IIuj cuptIn.
4
Chuy n pumI
MudIun cho cuj muyuf cu nutu Moub
funu cu nugu nIfun: Chuy chIcu funu cu-
nugu wcu guewutu Iugwuypu Iugwuf
ushu cuf coj n chufI chuc fun ch tu pIs
pIshI fu chengu.
Chuy wIchungu Moubpu fuynIn
cuycu fun ZIpofpu wumfun BuIuc.
5
IsfueI funu cu nutu munchu cush-
punmI guyu chI fun Beofpu wumfun
BuIuumtu.
V
BuIuumgu tIyuy cu fun
Euffu tes muyu Idun cho cuycuj Petof-
chmI. Chuy chmI Amuv funu cunu
NUMEROS21 , 22
234
tIyuy cu fun. BuIuum cujmun munu fuj
uywup tIn cuchun cu nu tugu BuIuc sumuj
wIIIu pu fun chuyuy cuf cuyno nInun puj:
EgIp tu pItu uypu IIu funu cunu
yufgu mufmI nogu cunu tIyuy cu-
sh cujmun juntuj puj chuyu mu-
shu.
Ruy BuIuc musyun shI pIpIs

bIndI syuntu chus quI nun puj nIptI quI
bIndI syuntu chus quI shuntu, muIdI-
syu nu shu cunun puj nIptI quI pIs
muIdI syu ndu cushuntu. ChuymI
fuwu cu shun quI jucIIu uywuy cuf
chuy funu cu nutu muIdI syu nu p-
nuy quI puj. MuIdI syu nup tI quegu
chuy funu cunu uypu IIu cuptIn pIs
bInsIshp nusyun n pItu gufgu-
shmI.
7
Chuyno wIIIu puf cup tIn Moub cho,
MudIun cho tIyuj muyuf cu nugu muIdI-
syu nu p nun puj gueIIuytu upucuf c fIf
BuIuum cujmun uywu cu fun. Chuyuy-
cofgu BuIuc nIshun n IIu IIupuntu
wIIIu pu fun.
8
WIIIup tIn BuIuum nIfun: Cunun
chucuygu cuyIIu cho puchu cuy. WufumI
wIIIu shuy quI T D Imutu nImu-
shun tu pIs.
Chuufu Moub muyuf cu nugu BuIuum
cujIIu cho puchu cu fun.
9
Chuy chucuymI
Tuytu DIos yufI puf cuf BuIuumtu tupu-
fun: PIcu nu tuj wusI quI cho puchu cu-
fuy cun?
10
Chuufu BuIuum nIfun: Moubpu
fuynIn ZIpofpu wumfu BuIucmI
cuchumu shu. Puycunu wIIIu mu shu
11
uypu IIu funu cunu EgIp tu pItu shumuf
Intfu nusyun nIn mun juntuy cu shuntu.
Chuy funu cu nutu muIdI syu nu n tumI
BuIuc munuy cun bInsIf nusyun nIn pItu
gufgu nun puj.
12
NIptInmI BuIuumtu Tuytu DIos
nIfun: Amu uywuy chu chuy funu-
cu nu wungu. Nusyun nIn mun chuyuj
funu cu nu tu pIs umu muIdI syu nuy chu.
Puycu nu tugu nogumI bIndI syuntu
goshc.
13
Chuy pItu tutu IIu jutuf-
cuf BuIuumgu BuIuc cuchu shun
funu cu nutu nIfun: Mufcuy quI mun
cutI cuy. T D munumI munun-
chu gumcu nu wun uywu ntu.
14
Chuyno nIptIn Moubpu munduj-
nIn cunu cutI fun BuIuc cujmun. Chuyuf
nIfun: BuIuumgu nogu cu nu wun
shumuytu munumI munu shu chu.
15
Chuufu BuIucgu yupuy cuchu fun
wuquIn muyuf cu nu tunu mus uchcujtu,
mus munduj cu nutu.
1
Puycu numI BuIuum mun chuyuf
nIfun:
ZIpofpu wumfun BuIucmI fuwu-
cu shun quI. Aywuy cu shun ufI tuytu.
17
Chuyup tI quegu uIII shI pgu shun-
quI puj. Imutu munu shuy quI tu pIs
cumu fI p shun quI puj. Ichungu
jucIIu shI uywuy cu shun chuy funu-
cu nutu muIdI syu nu nuy quI puj.
18
Cuchu cunu chuyno nIptIn BuIuum
nIfun: PuIu syun cho cuycuj gofIntu
gueIIuy nIntu BuIuc goycu mup tIn pIs
T D munu munu shun-
tugu Imutu pIs munumI fuf mun chu.
19
Imuno cuptIn pIs cunun chucuygu
cuycho puchu cuy. M Imutu shI yupuy
T D nImungu.
20
Chuy chucuy numI BuIuumtu
yufI puf cuf Tuytu DIos nIfun: Chuy
funu cunu pushu shu nuy quI puj shumu-
shu cuycup tengu puycu nu wun uywuy.
Ichungu uywuf pIs nogu nIshu II tumI
fufun quI.
Tayta Diospa anji!ninwan
Ba!aam tincushan
21
BuIuum tutu IIu jutuf cuf bffuntu
sIIIu cuf cuf uywu fun muyuf Moub
funu cu nu wun.
22
BuIuumgu bffun
muntu shumI Ishcuj uywuy nIn cu nutu
pushu cuf cuf uywu fun.
Ichungu Tuytu DIos fIyupu fubyu-
fun BuIuum uywu shun pItu. ChuymI
nnI cho unjII nIn chupu fun.
23
T
D unjII nIn subIIn uptu shu nnI-
cho IchI fuy cujtu fIc fIf bffugu
nnI pItu juc-Ipu uywu cu fun. Chuufu
BuIuumgu bffutu mugu fun nnI mun
NUMEROS22
235
cutI nun puj.
24
Chuy uywuy cu shun
nnIgu psuy cu fun bus chucfu chuu-
pI IIunpu. Ishcun Idunpu pefgu shu
cuycu fun. Chuy pItu unjIIgu IchI cuy cu-
fun quIch quI chnu.
25
AnjIItu fIc fIf
bffugu jucuj-I pefgu mun gueIII-
cuy cu fun. BuIuumpu jucuj chun cuntu
pefgu mun tIncu fuy cu chI fun. Chuufu
bffuntu yupuy mugu fun.
2
Chuy-
pI tunu unjIIgu uupu fIy cuf fIyupu
quIch quIn nIn mun IchI cuy cu fun.
Chuy chgu munumI jcu fun nu chu
bffu muypu psu nun p pIs.
27
AnjIItu
fIc fIf bffugu jItu cu cuy cu fun. Chuufu
BuIuumgu fIyupu fubyuf bffuntu
guefu wun wIfu fun.
28
ChuymI T D fImu fu chIp tIn
bffugu BuIuumtu nIfun: Gumtugu
Imunush c tuj? Cunun wungu quImsu
cutInu mugu mun quI.
29
NIptIn BuIuum nIfun: Gumgu
pucIIu cuy c mun quImI. Cunun fu
cuchIII cuptengu muynumI wuu fu-
ch mun.
30
Chuufu bffu nIfun: Nogugu c
muntu shu pufI nuy quI bffuy quImI.
MunumI Imuy pIs cununngu fufush-
c chu.
NIptIn BuIuum tuntI yu cush pun nIfun:
Rusun pumI.
31
Chuy fu T D cumu c chI-
fun unjIItu BuIuum fIcu nun puj. PuIIun
nnI cho unjII subIIn uptu shu IchI fuy-
cujtu fIc fIf BuIuumgu gonguf pu cuf
cumu fun ufcun pIs pumpu mun tpu-
nun yuj.
32
T D unjII nengu nIfun:
ImunIf tuj quImsu cutI bffuy quItu
mugush cun quI? NogumI uywuy cu-
shuy quI nnI chgu chupushc munu
uIII yufpuy nI quI wun uywup tI quI.
33
Bffuy quegu quIm sun cutI pIs nogutu
fIcu mufmI juc-Ipu wItI cu shu. Chuyno
munu fufup tengu muynumI gumtu
wuu fu ch mun cufun. Bffu IIuy quI-
numI cuwuy cun mun cufun.
34
Chuufu BuIuumgu unjIItu nIfun:
Nogugu juchu tumI fufushc. MunumI
musyush c chu chupuy c mu shuy quItu.
Aywu ntu munu munup tI quegu cutI cu-
shuj ufI.
35
Chuufu T D unjII nIn nIfun:
Chuy funu cu nu wun uywuy. Ichungu nogu
nIshu II tumI Imutu pIs nInquI puj.
Ba!aamta Ba!ac chasquicushan
Chuy pItu BuIucpu cuchun cu nu wun
BuIuum uywu fun.
3
BuIuum uywuy-
cu shuntu musyuy cuf BuIucgu tufI pu-
fun. Chuyu fun Moub nusyunpu IIndun
Afnn muyu cumu.
37
BuIuum wun
tIncuf cuf BuIucgu nIfun: YupufIf-
yupu fIf guyuy c chI mupt ImunIf tuj
shumuytu munu munush cun quI chu?
Munu pgu n tu chu yufpush cun quI?
38
BuIuumnu nIfun: Chuyu mush c-
nu chuj. Ichungu quIqupu yufpuy nI-
II pItu munumI Imutu pIs pufIu sh chu.
Nogugu fImu shuj Tuytu DIos tuntI yu-
chI mu shu IIun tumI.
39
PufIuf cuf BuIuumgu BuIuc wun
uywu fun QuIfIut-huzot mun.
40
Chuy-
ch numI wcu cu nutu, uyshu cu nutu
BuIuc pIsh tu chI fun. NIfcuf uychu tugu
BuIuum mun y puywun cuycuj muyuf
funu cu nu mun pIs upuchI fun.
41
Wufun nIn tutu numI BuIucgu
BuIuumtu pushu fun Bumot-buuI jIfcu-
mun. Chuy jIfcu pI tugu IsfueI cunu
puchu cu fuy cu shun fIcu cu fun.
23

1
Chuufu BuIuumgu nIfun:
Cuycho fufu chI p muy gunchIs
uItuftu chuy cho gunchIs wcutu, gunchIs
uyshutu Tuytu DIos puj fupu chI n puj.
2
ChuymI BuIuum nIshuntu BuIucgu
fufu chI fun. Chuufu cudu uItuf cho
BuIuc wun BuIuum fupu chI fun juc tfu-
muII wutu y juc uyshutu.
3
NIfcuf BuIuumgu BuIuctu nIfun:
Gumgu cuyIIu cho shuyuy c muy. Nogunu
m uywu shuj T D tIncoj. CutI-
mufnu wIIIu shuy quI Imutu nImu shun tu pIs.
Israe!cunata Ba!aam bindisashan
BuIuumgu chun yuj puntu mun uywu-
fun.
4
Chuy cho Tuytu DIos yufI pu fun.
NUMEROS22 , 23
236
YufI pup tIn BuIuum nIfun: GunchIs
uItuftu fufuy cufmI cudu-nun-
cho fupu chIshc juc tfu-muII wupu
uychun tu wun juc cufnIpu uychuntu.
5
Chuyno nIptIn BuIuum tugu T
D wIIIu pu fun Imutu fImu nun p pIs.
NIfcuf BuIuumtu nIfun: BuIuc cujmun
cutIy cuf nInquI fImu nuy quI puj nIsh-
n IIu.
CutIf BuIuctu tufI fun uywu cu nutu

fupuy c chI shunpu uupun cho IchI fuy-
cujtu. Chuy cho BuIucgu cuycu fun Moub
nusyunpu munduj nIn cu nu wun IwuI.
7
Chuufu BuIuumgu Imuno cunun p pIs
nIfun:
Moubpu fuynIn BuIucgu Afum-
pItu-puchumI guyu chI mu shu.
IntI yugu mu nun cujpI tumI pushu-
chI mu shu
IsfueI cu nutu muIdI syu nu p muy.
Jucob pItu mIfuj cunu ushu c nun-
puj fImuy cuy nIf.

8
Ichungu Imun pu tuj nogugu
muIdI syu nu shuj
Tuytu DIos munu munuy cup-
tengu?
Imun pu tuj munu uIII cunun puj
fImu shuj
T D munu nIycup tengu?

9
Cuy puntu pI tumI puycu nutu
fIcuyc.
Cuy jIfcu pI tumI Imuno cushun tu-
pIs tuntI yu cuyc.
Puycu nugu shuy nImI tIyu cuf cuy-
cun.
WuquIn nusyun funu cu nu mungu
munumI tuIIu cun chu.

10
Jucob pItu mIfuj cu nugu uchu
uIIpuno uypu IIumI cuycun.
PIf shI yupuf pIs utIpun mun?
Aycuj cushun tu pIs pIf shI
musyun mun?
Tuytu DIos munu shunno cuwuj
funu cu nuno nogu pIs cuw mun!
Puycu nuno nogu pIs wuuytu tuf-
mun!
11
Chuyno nIptInmI BuIuumtu
BuIucgu nIfun: Imutu tuj nIycun quI?
Gumtugu guyu chI mushc contf cu nutu
muIdI syu nu p m nuy quI pmI. NIsh
gumgu bIndI syun tumI goycun quI.
12
Chuufu BuIuum nIfun: Gumtugu
nIf T D fImu chI mu shu IIuntu
fImu n pmI.
Israe!cunata Ba!aam
yapay bindisashan
13
Chuyno nIptIn BuIuc nIfun: Juc-
Imun uywu shun. Chuy pI tugu IsfueI-
cunu tIyuf cuy cu shun cuntun cu nu IIu-
tumI fIcun quI puj. Int fu tugu munumI
fIcun quI p chu. Chuy pItu chuy funu cu-
nutu muIdI syu nu puy cu muy ufI.
14
ChuymI BuIuum tugu BuIuc pushu-
fun PIsgu puntu cho cuycuj ZofIm puftI-
mun. Chuy chnu gunchIs uItuftu fufuf-
cuf cudu uItuf cho fupu chI fun juc wcu
uychutu, juc uyshu uychutu.
15
Chuy cho
BuIuctu BuIuum nIfun: Cuy uItuf cunu
cuycu shu IIun cho shuyuy c muy. Nogunu
uywu shuj Tuytu DIos wun pufIuj.
1
Aywup tIn BuIuumtu T D
yufI pu fun. NIfcuf Imutu fImu nun p-
pIs wIIIu pu fun. Chuy pItu nIfun: BuIuc
cujmun cutIy cuf wIIIun quI nogu wIIIu-
pu shu IItu.
17
Chuyno nIptIn cutIy cuf BuIuumgu
tufI fun BuIuctu y Moubpu munduj-
nIn cu nutu uywu cunu fupuy cu shun
uItuf cunu uupun cho IchIf puy cujtu.
Chuyup tIn BuIuc tupu fun: Imu nIshu-
cushun quI tuj T D? nIf.
18
Chuufu BuIuumgu Tuytu DIos fImu-
chI shuntu fImu fun:
ZIpofpu wumfun BuIuc, nIshtu
sumuj wIyuy.

19
Tuytu DIosgu munumI funu cu nu-
n chu.
Puygu munumI IIuIIu cun chu.
Imutu uunIf cuf pIs munumI cutI-
fI cun chu.
AunI shun tugu cumIInmI.

20
Tuytu DIos nImu shu bIndI syuntu
gon pmI.
Tuytu DIos bIndI syuntu goycup-
tengu
NUMEROS23
237
Imun pu tuj muIdI syu nu shuj?

21
Jucob pItu mIfuj cu nu tugu Tuytu
DIos munumI muIdI syu nuytu
munun chu.
Puygu munumI munun chu IsfueI
funu cu nutu dIsI gfusyu psu-
nuntu.
IsfueI funu cu nu tugu T
D yunu puy cun.
PuymI fuynIn cuycun.

22
EgIp tu pItu jofgu moj Tuytu DIosmI
puycu nu tugu yunu puy cun.
Puygu pogu shu tfu n pIs cuII pu-
yojmI cuycun.

23
Jucob custu cu nutu muIdI syu nu-
shu pIs munumI chuyun chu.
Chuy IsfueI cu nutu bfju shu pIs
munumI chuyun chu.
Cunun pI tugu IsfueI cu nutu nIypuj:
Tuytu DIosgu gumcu nu puj uchcu
mIIu gfu tumI fufu shu.

24
Chuy funu cu nugu IIyunno
munchu cuy pmI cuycun.
IIyun Imutu pIs mIcu nun puj
chufIy cuf yuwuf nIntu upuf-fuj
jumu shun nmI
IsfueI cu nu pIs contfun cu nutu
bInsIycuf-fuj jumun.
25
Chuyno nIptIn BuIuumtu BuIuc
nIfun: Chuy funu cu nutu muIdI syu-
nuytu munu cum pu cofgu bIndI syun tu-
pIs umu goychu!
2
ChuymI BuIuum nIfun: Gumtugu
munu chu wIIIu fnu T D
fImu chI mu shu IIuntu nIn puj
cushuntu?
Israe!cunata Ba!aam quimsa
cutina bindisashan
27
Chuufu BuIucgu BuIuumtu nIfun:
Chuyno cuptengu juc-Imun uywu-
shun. Chuy pItu muIdI syu nu p mup-
tI quegu cupus chufI Tuytu DIos munu
fubyu con gu chu.
28
Chuyno nIf BuIucgu BuIuumtu
pushu fun Peof puntu mun. Chuy-
pI tugu Intfu chun yujmI fIcu cun.
29
Chuy ch pIs BuIuctu BuIuum yupuy
nIfun: Cuycho gunchIs uItuftu fufu-
chIy. NIfcuf upumuy gunchIs tfutu,
gunchIs cufnItu fupu chI nu puj.
30
BuIuum chuyno nIptIn BuIucgu
IIupuntu fufu fun. NIfcofgu cudu uItuf-
cho fupu chI fun juc tfu uychutu, juc
uyshu uychutu.
24

1
BuIuumgu musyu funnu IsfueI-
cu nutu T D bIndI-
syuntu gonun puj cushuntu. ChuymI
musyuj uywun yu shunngu munu
uywu fun nu chu. Chuypu fuquengu chun-
yuj IIu punu fIc fI fun.
2
Chuufu IsfueI cu-
nu tugu fIcu fun cudu tfbu shuynI-cumu
tIyuy cujtu. Tuytu DIospu EspI fI tunpu
munuy nIn cho fIcu cufnu
3
BuIuumgu
Imuno cunun p pIs cuyno fImu fun:
Beofpu wumfun BuIuummI c.
Imuno cunun puj cujtu pIs Tuytu
DIos musyu chI mup tInmI
fImuyc.

4
Munuy nIn cho Tuytu DIos fIcu cu-
chI mup tInmI IIupun tu pIs fIc.
Nogu tugu munuy nI yoj Tuytu
DIosmI musyu chI mun, fIbI Iu-
mun.

5
Jucob pItu mIfuj cunu, toIduy quI-
cunu cuyuy IIu pmI!
IsfueI cunu, tIyuf cuy cu shuy quegu
cuyuy IIu puj cumu fuj IIumI!

PuImu yfu cunu fIuyIIunpu IchI-

fuy cuj nmI fIcu cun.
Muyu cuntun cho weftutu T
D Iuntu shunno cuycun.
Yucu cuntun cho sedfu guefu-
cunu cuycuj nmI cuycun!

7
IsfueI cunu upunun puj, mIcuy nIn-
cu nutu pufgu nun puj
yucugu munumI pIshen gu chu.
Puycu nupu fuynengu Agugtu
bInsen gumI.
Munuy nI yoj cushun tu pIs Int fu-
chmI musyungu.

8
EgIp tu pItu jofgu moj Tuytu DIosmI
puycu nu tugu yunu pun.
Chuy funu cu nupgu Tuytu DIosmI
cuII pu yoj pogu shu tfu n pIs
cuycun.
NUMEROS23 , 24
238

W
24.9 Gen. 49.9.
X
24.9 Gen. 12.3.
IsfueI cu nugu contfun cuj nusyun-
cu nutu ushun gumI.
TuIIun cu nu tu pIs puquen gumI.
Ichun cu nu wun IIIu pufmI wuu-
chengu.

9
IIyun csutu chufI nun puj IIupu-
cuy coj nmI cuycun.
PIpIs fImu puytu munchu cunmI.
W
IsfueI cunu, gumtu bIndI syuntu
goshoj cu nu tugu Tuytu DIos pIs
bIndI syun tumI gongu!
MuIdI syuntu goshoj cu nu tumI
Ichungu muIdI syu nungu!
X
Imano cananppis Ba!aam nishan
10
BuIuum chuyno nejtu wIyuy cuf
BuIucgu fIyupu fubyu cuf cu fun. ChuymI
muquI tu pIs jItupuf-fuj nIfun: Gumtugu
pushu chI mushc contf cu nutu muIdI syu-
nu p m nuy quI pmI! NIsh cunun wungu
quImsu cutI numI bIndI syuntu gosh cun quI!
11
Munu fuj ImupIs cushun cumu wusI quI-
mun cutI cuy! Gumtugu Imu-uycu tu pIs
goycu nmI cufun. Ichungu T D
munu cumu c chI shu chu.
12
Chuufu BuIuum nIfun: Cuchuy quI
shumoj cu nu tugu muynumI wIIIuf:
13
PuIu-
syun cho gofI wun gueIIuy cuycujtu ushuj-
puj goycu mup tIn pIs T D munu
munu shun tugu Imutu pIs munumI fufu sh-
chu. AIIItu nI munu uIII tu pIs quIquI II pI-
tugu munumI fufu sh chu. Nogugu fImu shuj
T D fImu chI mu shu IIun tumI nIf.
14
Nogugu mufc mun numI cutIc. Ichungu
munu fuj cutI cufmI wIIIu shuy quI chuy
IsfueI funu cunu nusyun nI quI cho Imuno
fufu nun puj cushun tu pIs.
Israe!cunata Ba!aam chuscu
cutina bindisashan
15
Chuufu BuIuumgu Imun pIs cunun-
puj cujtu nIfun:
Beofpu wumfun BuIuummI c.
Imuno cunun puj cujtu pIs Tuytu
DIos musyu chI mup tInmI
fImuyc.

1
Munuy nIn cho Tuytu DIos fIcu cu-
chI mup tInmI IIupun tu pIs fIc.
Tuytu DIos fejsI shun tumI fejs.
Munuy nI yoj Tuytu DIos fIbI Iu-
mup tIn IIupuntu musy.

17
Shumoj wutu cu nu cho ImupIs
psu nun puj cujtumI fIcuyc.
Cufu cho cuyc moj tumI fIcuyc.
Jucobpu mIfuy nIn pI tumI juc
goyIIuf IIoj shengu.
RIcuyc IsfueI cho juc fuy yufej-
tu pIs.
PuymI Moub funu cu nu tugu
umun pItu IIupI fengu.
SetpItu mIfuj cu nu tu pIs ushuj puj
wuu chengu.

18
Edom funu cu nu tugu bInsen gumI.
Contfun cuj SeIf cu nu tu pIs chufI-
cuf con gumI.
IsfueI cu nugu fufun gu puj pIpIs
munu fufu shun tumI.

19
Jucob pItu mIfuj cu nu pI tumI
munuy nI yoj funu yufI mongu.
SIud cu nu cho qu duj cu nu tu pIs
IIIg chen gumI.
20
Chuyno nIycu shun pItu BuIuumgu
fIc fI fun AmuIec nusyunpu. Chuy
nusyun Imuno cunun p pIs cuyno nIfun:
AmuIec funu cu nugu
cuy puchu cho fIyupu munuy nI-
yojmI cufcuy cun.
Chuy pIs ushuj pmI IIIgungu.
21~22
QuenI funu cunu tIyu shun-Idu-
pu pIs fIc fIf Imuno cunun p pIs cuyno
nIfun:
Pucu cu nuy quI sumuj cuycup tIn pIs,
gugu chuu pIn cu nu cho pucu cu nuy-
quI cuycup tIn pIs,
nInu futu fIf fupun gumI AsIfIu-
cunu pfsu upushup tI quI.
23
Chuy pItu mustu pIs Imuno cunun-
p pIs cuyno nIfun:
Ay Tuytu!
PInu fuj tIyungu Tuytu DIos
chuyno munchu fIy puj fufuy-
cup tengu?
NUMEROS24
239

Y
25.1~3 Apoc. 2.14.
Z
25.7~13 SuI. 106.3031.

24
Iumuf chuu pIn ChIpfe tIsh gu pI-
tumI bquI cu nu wun funu cunu
shumongu.
AsIfIu nusyun cho cuj mufcu cu-
nutu fug IIun tumI cuchuy-
congu.
Hebef funu cu nu tu pIs pusuy pumI
ushu c chengu.
25
Chuy pI tugu BuIuum wusIn mun
cutI cu fun. BuIuc pIs uywu cu fun.
Baa!-peor diosta
Israe!cuna adurashan
25

1
IsfueI cu nugu SItIm cho tIyuf
Moub wufmI cu nu wun cucu-
fun.
2
Chuy wufmI cu nugu IsfueI cu-
nutu pushu fun dIos nIn cu nutu udufuf
uywutu pIsh tu shun cu nu mun. Chuufu
IsfueI cu nu pIs Moub funu cunu dIos nIn-
cu nu puj chufu shun mIcuytu mIc shI-
fun, uduf shI fun.
3
Chuyno fufufmI
BuuI-peoftu
Y
udufu fun. ChuymI T
D IsfueI cu nu puj fIyupu fubyu-
cuf cu fun.
4
Chuufu T D
MoIsestu nIfun: IsfueI cu nupu munduj-
nIn cu nutu pfsu chufIf cuf nogupu
uup cho IIupun funu fIcuy wuu chIy.
Chuy fmI IsfueI cu nu puj fIyupu fubyuy-
cu sh psungu.
5
Chuufu MoIsesnu IsfueI cu nupu juez-
nIn cu nutu nIfun: BuuI-peoftu udufuj
uywuj fumIII yuy quI cu nutu quIquI quI-
cunu wuu chIy.
Chuyno nIptInmI IIupun IsfueI-

cunu TIncunu ToIdu puncu cho
wuguf cuy cu fun. Chuy fumI MoIses-
pIs wuquIn funu cu nu pIs fIcuy cup tIn
juc IsfueI funu munu pengu cuypu
MudIn wufmItu toIdun mun pushu shu
yuycu fu chI fun.
7
Chuytu fIcuf, cfu
Aufonpu wIII cun FInees EIeuzufpu
wumfungu fIyupu fubyush pun shun-
tu cu shu cufcuy cu shun pItu tucsI cu-
nuntu uptu cuf cuf
8
uywu fun MudIn
wufmItu upujpu guepuntu toIdun
fufI cumu. Yuycu fIf Ishcuntu puchupu
tucsIy cu fun. Chuy fmI fIyu guesh-
yu wun IsfueI cunu wuuy cu shun pItu
chuwuy cu fun.
9
Chuy fIyu guesh yu-
wungu Ishcuy chuncu chus cun wufun-
gunu (24,000) funu cunu wuu fun.
10
D nIfun:
11
Cfu Aufonpu wIII-
cun FInees EIeuzufpu wumfunmI
IsfueI cu nu puj fIyupu fubyuy cu shtu
psu chI shu. PuypIs nogu nmI juchutu
fufuj funu cu nupgu fIyupu fubyun.
Juchu yoj funutu wuu chI shun pI-
tumI nogu pIs IsfueI cu nutu ushujpgu
munu wuu chIsh c chu.
12
Cunungu
FIneestu wIIIuy. Puywungu contf tu-
tumI fufu shuj uIII fIcu n puj.
13
ChuymI
quIquIntu, puypItu mIfuj cu nutu Imuy-
cu mu pIs cfu cunun puj chuf. Nogutu
fIspI tu muf chuy juchu yoj funutu
wuu chI shun pI tumI IsfueI funu cu nupu
juchun cu nu tugu pefdu nushc.
Z
14
MudIn wufmI tu wun wuu chI shun
funupu jutengu cufun ZImfI. Puygu
cufun SuIupu wumfun, SImen tfbupu
munduj nIn.
15
MudIn wufmIpu
jutengu cufun CozbI. Puy cufun Zufpu
wumfun. PuynumI cufun MudIn funu-
cu nu cho juc munduj.
1
Chuy pI tunu MoIsestu T D
nIfun:
17
Yuycuy cuf IIupun MudIn
funu cu nutu wuu chIy.
18
Puycu numI
engu u shush puy quI shuc y chI shu-
fuy quI BuuI-peoftu udufu nuy quI cu-
nu puj. MudIn funu cu nutu mundujpu
wumfun CozbI pIs munu pengu cuy-
pumI IIupun fIcuy ZImfIpu toIdun mun
yuycu shu puywun cucu nun puj. Chuy
wufmI tumI wuu chI shu IsfueI funu cu-
nutu fIyu guesh yu wun wuuy c chI sh
fu.
Israe!cunata yapay sinsushan
2

1
FIyupu wuu chI coj gueshyu
cushun pI tu fuj T D
MoIsestu, cfu Aufonpu wumfun
EIeuzuftu nIfun:
2
IIupun IsfueI cu nutu
NUMEROS24 26
240

[
2.1~51 Nm. 1.146.
sInsuy,
[
custunpu-cumu shuynI-cumu
juctu pIs munu cuchuypu Ishcuy chuncu
wutu yoj pItu junu mun guffu puj uIII
cujIIutu.
3
Chuufu EIeu zuf wun MoIsesgu Moub
fugfu uywuj pumpu cho IIupun IsfueI-
cu nutu wIIIu pu fun. Chuy pumpugu
cuycun JefI cpu chIm pun Jofdn
muyupu jucuj Idun pumI.
4
WIIIu pu fun
cgu MoIsestu T D nIshunno
IIupun sInsu cu nun puj.
EgIp tu pItu IIoj shI cu moj IsfueI cu nugu
cufun cuycu numI:
5
IsfueIpu muyuf wumfun Ruben pItu
mIfuj cu nugu cufun: Enoc custu, FuI
custu,
Hezfn custu, CufmI custu

funu cunu.
7
SInsup tIn Ruben tfbu funu cu nugu
cufun chuscu chuncu quImsu wufungu
gunchIs puchuc quImsu chun cun
(43,730).
8
FuIpu wumfun cufun EIIub.
9
EIIub-
punu wumfun cunu cufun: NemueI,
Dutn, AbIfum. Dutun wun AbIfumgu
Cof wun shun tu cuy cuf MoIsespu,
Aufonpu, T D contfun jutu-
fI fun. Puycu nugu muyuf tuntI yu chej
funu cu numI cufun.
10
Chuyno contfun
jutu fI shun pI tumI puchupu shImIn
quIchu cuf Dutuntu, AbIfumtu, Cof-
tu wun mIcu cuf cu fun. Contfun fIcu coj
cgu IIupun wuu fun. NInunu fupuf
ushu cuf cu fun Ishcuy puchuc pIchgu
chun cun (250) funu cu nutu. Chuy
funu cunu wuu fun wuquIn IsfueI cu-
nu pIs fIcu cu nun pmI.
11
Chuyno Cofe
wuup tIn pIs wumfun cu nugu munumI
wuu fun chu.
12
SImen tfbu funu cunu cufun:
NemueI, Jumn, Juqun,
13
Zefu, SuI
custu funu cunu.
14
SInsup tIn SImen tfbu funu cunu
cufun Ishcuy chuncu Ishcuy wufungu
15
Gud tfbu cujnu cufun Zefn,
HuguI, SunI,
1~17
OznI, EfI, Afod,
AfeII custu funu cunu.
18
SInsup tIn Gud tfbu funu cunu
cufun chuscu chuncu wufungu pIchgu
19
Judpu wumfun cunu Efwun
Onungu Cunun nusyun IIu ch numI
mus unuy wuu fun.
20
Chuufu Jud
tfbu funu cu nugu cufun SeIu, Fufes,
Zefu custu cunu.
21
Fufes pItu mIfuj-
cu nugu cufun Hezfn, HumuI custu
funu cunu.
22
SInsup tIn Jud tfbu funu cunu
cufun gunchIs chuncu sojtu wufungu
pIchgu puchuc nIn (76,500).
23
Isucuf pItu mIfuj cunu cufun ToIu,
Fu,
24
Jusub, SImfn custu funu cunu.
25
SInsup tIn Isucuf tfbu funu cunu
cufun sojtu chuncu chuscu wufungu
quImsu puchuc nIn (64,300).
2
Zubu Ion pItu mIfuj cunu cufun
Sefed, EIn, JuhIeeI custu funu cunu.
27
SInsup tIn ZubuIn tfbu funu cunu
cufun sojtu chuncu wufungu pIchgu
28
Jos pItu mIfuj cunu cufun Munuses
tfbu funu cunu, Effun tfbu funu cunu.
29
Munuses pItu mIfuj cunu cufun
MuquIf custu, MuquIf custu pI tunu
GuIuud custu,
30
GuIuud pItu mIfuj cunu Jezef custu,
HeIec custu,
31
AsfIeI custu, Shequem
custu,
32
SemIdu custu, Hefef custu.
33
Hefefpu wumfunnu cufun ZeIo fe-
hud. Puypugu munumI cufun chu oIIgu
wumfun cunu. WufmI IIu wumfun cunu
cufun. JutIn cufun: MuuIu, Nou, HogIu,
MIIcu, TIfsu.
34
SInsup tIn Munuses tfbu funu cunu
cufun pIchgu chuncu Ishcuy wufungu
gunchIs puchuc nIn (52,700).
NUMEROS26
241

\
2.52~5 Nm. 34.13; Jos. 14.12.
]
2.0 Nm. 3.2.
D
2.1 Iev. 10.12; Nm. 3.4.
35
EffuIn pItu mIfuj cu nugu cufun
SuteIu custu, Bequef custu, Tuhn
custu funu cunu.
3
Sute Iu pItu mIfuj-
cunu cufun Efn custu funu cunu.
37
SInsup tIn EffuIn pItu mIfuj cunu cufun
quImsu chuncu Ishcuy wufungu pIchgu
puchuc nIn (32,500) funu cunu. Chuy nmI
Jos pItu mIfuj cu nugu cudu custu cufun.
38
Benju mIn pItu mIfuj cunu cufun
BeIu, AsbeI, AhIfum,
39
Sefu fum,
Hufum custu cunu.
40
BeIu custu funu-
cunu cufun: Afd, Nuumn custu cunu.
41
SInsup tIn Benjumn tfbu funu-
cunu cufun chuscu chuncu pIchgu
wufungu sojtu puchuc nIn (45,600).
42
DunpItu mIfuj cunu cufun Shum custu.
43
SInsup tIn Shum custu cufun
sojtu chuncu chuscu wufungu chuscu
44
Asef pItu mIfuj cunu cufun Imnu,
IsI, Befu custu cunu.
45
Befu custu pItu
mIfujnu cufun Hebef, MuIquIeI custu
funu cunu.
4
Asefpu wufmI wumfunpu
jutIn cufun Sefu.
47
SInsup tIn Asef tfbu funu cunu
cufun pIchgu chuncu quImsu wufungu
chuscu puchuc nIn (53,400).
48
Neftu I pItu mIfuj cunu cufun JuhzeeI,
GunI,
49
Jezef, SIIem custu funu cunu.
50
SInsup tIn NeftuI tfbu funu cunu
cufun chuscu chuncu pIchgu wufungu
chuscu puchuc nIn (45,400).
51
SInsuytu ushuy cuf yupup tIn IsfueI
tfbu funu cunu cufun sojtu puchuc
juc wufun gun gunchIs puchuc quImsu
chun cun (601,730).
Tayta Dios aunishan nasyunman
chayar raquipnacunanpaj
52
MoIsestu T D nIfun:
53
SInsup tI quI cudu tfbu uycu pIs
cushun-tupu chuc fu tugu fuquI pun-
quI.
54
Achcu funu cunu cuptIn mus
jutuntu fuquI pun quI. WuIIcu funu cunu
cuptengu tucshutu fuquI pun quI. Cudu
tfbutu fuquI pun quI sInsu cho upun tu-
cu shunmun-tupu.
55
Muycho chuc fun
cunun p pIs chuc fu tugu suftI yuypu
fuquI pun quI. Runu cu nugu chuc futu
chus quengu tuytun muygun tfbu pIs
cushun chmI.
5
Chuc fu tugu uchcuj
cuptIn pIs wuII cuj cuptIn pIs suftI yuf cuf
suftI yuf cufmI fuquI pun quI.
\
Lev trbuta sinsushan
57
Iev tfbutu sInsuf yupu fun
Gefsn, Cout, MefufI custu cu nutu.
58
Iev pItu mIfuj cu nu IIumI cufun IIbnI,
Hebfn, MuhII, MusI, Cofe custu cu-
nugu.
Coutpu wumfunmI cufun Amfum.
59
Amfum muju chu cu fun Jocu bed wun.
Jocu bed pIs Iev tfbu wufmImI cufun.
Puygu EgIptu chmI yufI fun. Amfum-
pu wun Jocubedpu wumfunmI cufun
Aufn, MoIses, Mufu.
0
Aufonpu
wumfun cu nunu cufun Nudub, AbI,
EIeu zuf, Itumuf.
]

1
Nudub wun AbIgu
wuu fun T D juc-nIfuj
suumu chI shun pI tumI.
D
2
Iev tfbu funu cu nugu juc quIIIu-
yoj pItu junu mun cufun Ishcuy chuncu
quImsu wufun gun (23,000). Puycu nu-
tugu munumI sInsu fun chu IsfueI cu nutu
sInsuf. Iev tfbu tugu munumI chuc fu-
tu pIs fuquI pu fun chu.
3
MoIses wun cfu EIeu zuf sInsup-
tIn IsfueI funu cu nugu cuycu fun Moub
pumpu chmI. Moub pumpugu JefI cpu
chIm pun Jofdn muyupu jucuj Idun-
pumI cuycun.
4
Aufon wun MoIses
chun yuj SInu cho sInsu shun funu cu-
nugu munumI nI jucnuy IIu pIs cufun nu-
chu.
5
Chun yuj SInu jIfcu cho sInsu-
shun funu cu nugu T D nIshun-
n IIumI chun yuj cho IIupun pIs wuuf
NUMEROS26
242

E
2.5 Nm. 14.2635.
F
27.7 Nm. 36.2.
G
27.12~14 Nm. 20.1013; Deut. 3.2327;
32.4852.
H
27.17 1Rey. 22.17; Eze. 34.5; Mut. 9.36; Muf. 6.34.
I
27.18 Exo. 24.13.
ushu cu fun.
E
ChuymI muygun pIs munu
cufun nu chu guepu cuj sInsu cuypgu.
Jefo nepu wumfun CuIeb wun Nunpu
wumfun Josu IIu numI cuwuy cu fun.
Warmicuna erensyanta
27

1
Munuses tfbu cho cufun chuy
uu IIu pIch guj wufmI cunu.
Puycu nupu jutIn cunu cufun MuuIu,
Nou, HogIu, MIIcu, TIfsu. Puycunu
cufun ZeIo fe hudpu wumfun. ZeIo fe-
hudnu cufun Hefefpu wumfun; Hefefnu
GuIuudpu wumfun; GuIuudnu MuquIfpu
wumfun; MuquIfnu Munusespu
wumfun; Munusesnu Jospu wumfun.
2
Chuy wufmI cu numI uywu fun TIncunu
ToIdu uupun mun MoIses wun cfu
EIeu zuf wun, wuquIn munduj cu nu wun-
pIs pufIuj. Chuyuy cuf cuyno nIfun:
3
Chun yuj cho cufcuy cu shu IIu numI
pup ngu wuu shu. Puygu munumI
Cof wun T D contfun
cushun pI tu chu wuu fun, mun'chgu
guepu tu fmI quIquInpu juchun pItu.
Pup npugu munumI oIIgu wumfun
cushu chu.
4
Chuyno wuu shu cuptIn pIs
pup npu jutengu munumI gongu cun-
mun chu wuquIn cuj fumIII yu cu nu chgu
oIIgu wumfun munu cushu IIun pI tugu.
JutIn munu IIIg nun puj pup npu
custun cu nutu chuc futu fuquI pu shuy quI
cujcho nogu cu nu tu pIs fuquI p muy.
5
Chuyno wufmI cunu fuwu cu shuntu
MoIsesgu T D wIIIu fun.
Chuufu T D nIfun:
7
ZeIo-
fe hudpu wumfun cu nugu uIII tumI
yufpuy cun. Pup nInpu wuuguIn cu nutu
uypu shun uupun cu nu IIupu puycu-
nu tu pIs chuc futu fuquI puy. Chuy n-
pumI pup nInpu fuquIn chuc futu
chus quengu.
F

8
IsfueI-musI quI cu nu-
tu pIs wIIIu puy. PIpIs oIIgu wumfun
munu cuycup tIn wuup tengu wufmI
wumfun pmI cungu Imu-uycun pIs.
9
Jucnuy IIu pIs wumfun munu cuptInmI
Ichungu Imu-uycun wun pIs wuuguIn-
cu nunu qudungu.
10
WuuguIn cunu
munu cuptengu pup nInpu wuuguIn cu-
nu pnu Imu-uycun tu pIs cuchuy congu.
11
Pup nIn pu pIs wuuguIn munu cushu
cuptengu chuc fun cu nutu cuchuy congu
IIj tImu fumIII yun cu nu puj. Cuy nIshgu
gumtu nIsh n IIumI IIupun IsfueI cu nu-
puj juc Iuy cungu.
Moisespa ruquinpaj
3osuta churashan
(eut. S1.1S)
12
MoIsestu T D nIfun: Cuy
AbufIm puntu mun wIch muy. CuypI-
tumI fIcun quI IsfueI cu nutu goycu n puj
cuycuj puftItu.
13
Chuy pItu fIcuy cu-
IIuf numI wuu cun quI puj. Wuu cofgu
wuuguI quI Aufon n pIs uupu wuoj
cuj fumIII yuy quI cu nu wun tIncojnu
uywu cun quI puj.
14
Gumgu ZIn chun-
yuj chmI wuuguI quI wun Ishcu nI quI
nIshtu munu fufu fuy quI chu. ZIncho
IsfueI cunu yucutu muu cuf contf
fImup tIn pIs gumcu nugu munumI
fIspI tu mu fuy quI chu. (Chuyno cufun
Cudes cho cuycuj MefIbu pucyu chmI.
Chuygu ZIn chun yuj chmI cuycun.)
G
15
MoIsesnu T D nIfun:
1~17
T D gummI cunquI
p-muytu pIs cuwu chej. Cunungu juc
mundujtu chufuy ucfu shuy quI funu cu-
nutu muypu pIs pushu nun puj. Chuufu
munumI uysh fuy nuj uyshuno mush tu-
cu shugu pufen gu chu.
H
18
NIptIn T D nIfun:
Nunpu wumfun JosumI
I
uIII funu.
Puypu umun mun muquI quItu chufuy
ucfu sh musyu c nun puj.
19
Chuy n pIs
cfu EIeu zuf mun, IIupun funu cu nu-
mun pushuy. Puycu nupu uupun cho
chufun quI fuquI quI munduj cunun puj.
20
Munuy nI quItu wuquIntu Josutu
cuchu puy puytunu IIupun IsfueI cunu
NUMEROS26 , 27
243

J
27.18~20 Deut. 34.9; Jos. 1.1618.
K
27.21 Exo. 28.30; 1Sum. 14.41; 28.6.
L
28.9~10 Mut. 12.5.
M
28.1 Exo. 12.113; Deut. 16.12.
wIyu cu nun puj.
J

21
Josugu tupu cu-
muytu munuf uywungu cfu EIeu zuf-
mun. EIeu zuf numI Josupu jutIn cho
tupu cu mungu UfIm fumI wun.
K
Chuufu
Imuno fufu nun p pIs Josu numI IsfueI-
cu nutu mundungu.
22
Chuufu MoIsesgu T D
nIshunno fufu fun. ChuymI IIupun
funu cu nu pu wun cfu EIeuzufpu
uupun mun Josutu pushu fun.
23
Josupu umun junun mun MoIsesgu
muquIntu chufu fun fuquIn munduj
cunun puj. Chuy nmI MoIsesgu T
D nIshunno fufu fun.
Waran-waran ofrendata
(xo. 29.SS46)
28

1
Chuy pItu MoIsestu T
D nIfun:
2
IsfueI cu nutu
sumuj wIIIu puy. RejsI shu dIyu cu nu-
chgu munu gonguypu tuntu offen dutu
nogu puj chufu chun. Uywu cu nu tu pIs
munu gonguypu fupu chI chun jmuy-
nIn nogupu shon g pno cunun puj.
3
Chuy n pIs nInquI wufun-wufun
juc wutu yoj snu Ishcuy cush nItu
fupu chInu sucfIfIsyupuj upumu nun puj.
4
Juctu tutupu pIsh tungu, juctu tufdIpu.
5
Uywutu fupu chIf chuquI mIcuy
offen du tu pIs upumongu Ishcuy quIu
mus uIII cuj jufInu IItfu oIIvo ustI wun
chupu shutu.
(Chuy nmI SInu jIfcu cho

sucfIfIsyu uywu cu nutu wufun-wufun
fupu chI fun. Chuy fupu chI shunpu
jmuy nInmI T D shon gun-
pno cufun.)
7
Cudu cush nItu fupu chI-
nuy quIpgu cungu juc IItfu bnumI.
Nogutu fIspI tu muf bnu tugu jIchungu
fIspI tdu cujmun.
8
Jucuj cush nI tu numI
tufdIpu pIsh tungu. Chuy tu pIs tutupu
fufu shunno nogu puj chufungu chuquI
mIcuy offen dutu juc IItfu bnun tu wun.
RIspI tu muf fupu chI shunpu jmuy nIn
nogupgu shon g p nmI cungu.
Sbadu jamay junajcho
ofrendata churananpaj cashan
9
Sbudu jumuy junuj cho gumcunu
upumun quI Ishcuy snu wutu yoj cush-
nItu. ChuquI mIcuy offen dutu gufu-
mufnu upumun quI chuscu quIu mus
uIIIn nIn jufI nutu ustI wun chupu shu-
IIutu. Junun mun bnu tu pIs gufu mun-
quI.
10
Sbudu jumuy junuj chmI chuy
uywu tugu bnun tu wun fupu chIn quI.
Chuygu cungu wufun-wufun fupu chInu
sucfIfIsyutu pIsh tu shuy quIpu junun-
mun fuj.
L
Cada qui!!a sacrifisyuta
pishtananpaj cashan
11
Cudu quIIIu cho fImIf junuj fupu-
chInu sucfIfIsyupuj pIsh tun quI snu
Ishcuy tfu-muII wutu, juc cufnItu,
wutu yoj cush nI tu pIs gunchIstu.
12
Cudu
tfu-muII wu puj sojtu quIu uIII cuj
jufI nutu ustI IIu wun chupu shutu gufu-
mungu. CufnI pnu chuscu quIu jufInu
ustI IIu wun chupu shutu gufu mungu.
13
Cudu cush nI pnu cungu Ishcuy quIu
jufInu ustI IIu wun chupu shu. Chuy
fupu chI shuy quImI jmuy nIn cungu
nogupu shon g pno.
14
Bnugu cudu
tfu-muII wu puj cungu Ishcuy IItfu,
cufnIpgu IItfu medyun. Cudu cush nI-
pnu cungu juc IItfu. Chuy nmI cudu
quIIIu fImIf junuj chgu fupu chIn quI.
15
Wufun-wufun nogu puj fupu chInu
sucfIfIsyutu pIsh tu shuy quIpu junun-
mun pIs juc chbutu pIsh tun quI juchu-
pItu sucfIfIsyupuj. Chuy pIs cungu
bnun wunmI.
Pascuacho sacrifisyucunata
rupachinanpaj cashan
(Lev. 2S.5S)
1
Wutu guIIu fej quIIIu chuncu
chuscu (14) junuj nIn chmI nogutu
fIspI tu muf Puscuu fIstutu fufungu.
M

NUMEROS27 , 28
244

N
28.17~25 Exo. 12.1420; 23.15; 34.18; Deut. 16.38.
O
28.2~31 Exo. 23.16; 34.22;
Deut. 16.912.
17
Wufun nIn chuncu pIchgu (15)
jungu fIstu guIIuy congu. GunchIs
junuj cumu Iebu d fuy nuj tuntu IIutu
mIcun quI.
N

18
GuIIu fej junuj chgu
shun tu cun quI jutun dIyu cuptIn.
Chuy jungu pIpIs umu ufon gu chu.
19
Rupu chInu sucfIfIsyupuj pIsh tun-
quI snutu Ishcuy tfu-muII wutu, juc
cufnItu, wutu yoj gunchIs cush nItu.
20
Chuy pIsh tu shuy quI uywu cu nupu
junun mun pIs chufun quI ustI IIu wun
chupu shu jufI nutu. Chufun quI cudu
tfu-muII wu puj sojtu quIu jufI nutu,
chuscu quIu jufI nutu cudu cufnI puj,
21
Ishcuy quIu jufI nutu cudu cush-
nI puj.
22
Juc ch bu tu pIs pIsh tun quI
juchuy quI cu nu pItu pefdu nu shu cunuy-
quI puj.
23
Chuy sucfIfIsyucunutugu
chufun quI wufun-wufun cudu tutu
fupu chInu sucfIfIsyutu fupu chI-
shuy quIpu junun mun fuj.
24
Chuy n-
IIu wufun-wufun fufun quI gunchIs
junujyuj. RIspI tu muf fupu chI shuy-
quIpu jmuy nengu nogupu shon g p-
nmI cungu. Chuy sucfIfIsyucunutugu
gufu mun quI bnun tu wun wufun-
wufun cudu tutu fupu chInu
sucfIfIsyutu gufu mu shuy quIpu junun-
mun fuj.
25
GunchIs cuj junuj ch pIs
jumunquI-IIupu jutun dIyu cuptIn.
Chuy jungu umu ufun quI chu.
Coscha fistacho
ofrendata churananpaj
(Lev. 2S.922)
2
RImIf cos chutu shun tuf Semnu
O

fIstu nIshun fIstutu fufun quI. Chuy
fIstucho fImIf pogu shun cuj chuquI
mIcuy offen dutu nogu puj chufush puy-
quI pIs shun tu cun quI jutun dIyu cuptIn.
Chuy jungu pIpIs umu ufon gu chu.
27
Rupu chInu sucfIfIsyupuj pIsh tungu
Ishcuy tfu-muII wutu, juc cufnItu,
wutu yoj gunchIs cush nItu.
28
Cudu
tfu-muII wu puj chufun quI ustI wun
chupu shu sojtu quIu jufI nutu, cufnI-
pnu ustI wun chupu shu chuscu quIu
jufI nutu,
29
cudu cush nI pnu Ishcuy
quIu jufI nutu.
30
Juc ch bu tu pIs pIsh-
tun quI juchuy quI cu nu pItu pefdu nu-
shu cunuy quI puj.
31
Rupu chI shuy quI
uywu cu nu mungu chufun quI chuquI
mIcuy offen du tu pIs bnu offen du tu pIs.
Chuygu cungu wufun-wufun fupu chI-
shuy quIpu junun mun fuj. Rupu chI nuy-
quI puj cuj uywu cu nugu snu cungu.
Tromptacunata tucanan
fistacho uywacunata
(Lev. 2S.2S25)
29

1
GunchIs quIIIu mun guIIuy-
coj fImIf junuj cho gumcunu
shun tu cun quI jutun dIyu cuptIn.
Chuy jungu umu ufun quI cu nu chu.
Jutun dIyu cushuntu tfom p tu cu nutu
tucuypu wIIIu congu.
2
Nogupu shon g-
pno jmuy nIn cunun puj fupu chInu
sucfIfIsyutu fupu chIn quI juc snu
tfu-muII wutu, juc cufnItu, wutu yoj
gunchIs cush nItu.
3
Cudu tfu-muII-
wu puj chufun quI sojtu quIu jufI nutu
ustI wun chupu shutu, cufnI puj chuscu
quIu jufI nutu ustI wun chupu shutu,
4
cudu cush nI pnu Ishcuy quIu jufI nutu
ustI wun chupu shutu.
5
Juc ch bu tu pIs
pIsh tun quI juchuy quI cu nu pItu pefdu-
nu shu cunuy quI puj.
Rupu chI shuy quI

uywu cu nu mungu chufun quI chuquI
mIcuy offen du tu pIs bnu tu pIs. Chuy-
cu nutu fupu chIn quI wufun-wufun,
quIIIun quIIIun fupu chInu sucfIfIsyutu
pIsh tu shuy quIpu junun mun fuj. RIspI-
tu muf fupu chI shuy quIpu jmuy nInmI
nogupu shon g pno cungu.
Perdun tarina junaj
(Lev. 16.2S4, 2S.26S2)
7
Chuy gunchIs quIIIu IIu cho, chuncu
junuj ch pIs shun tu cun quI jutun dIyu
NUMEROS28 , 29
245

P
29.7~11 Iev. 16.2934.
Q
29.12~38 Exo. 23.16; 34.22; Deut. 16.1315.
cuptIn. IIupu nI quI uyunuf goyun quI.
P

Chuy jungu umu ufun quI cu nu chu.
8
Nogupu shon g pno jmuy nIn cunun-
puj fupu chIn quI snu tfu-muII wutu,
juc cufnItu, wutu yoj gunchIs cush nI-
cu nutu.
9
Chufun quI tfu-muII wu puj
sojtu quIu jufI nutu, cufnI puj chuscu
quIu jufI nutu,
10
cudu cush nI puj Ishcuy
quIu jufI nutu.
11
Chuy n pIs juchu-
pItu sucfIfIsyupuj juc chbutu uItuf cho
fupu chIn quI. Chuy cu nu tugu Pefdun
tufInu junuj y wufun-wufun fupu-
chInu sucfIfIsyutu chufu shuy quI pI tu-
pIs shuy nI fuj fupu chIn quI. Tuytu DIos
nIshun n IIu chuquI mIcuy offen du tu pIs
bnu tu pIs chufun quI.
Ramda fistacho uywacunata
(Lev. 2S.SS44)
12
Chuy gunchIs quIIIu IIu cho,
chuncu pIchgu junuj cho shun tu cun quI
jutun dIyu cuptIn. Amu ufun quI chu.
Chuypu fuquengu nogutu udufu mush-
puy quI gunchIs junuj cumu fIstutu
fufun quI.
Q

13
RImIf junuj chgu fIspI-
tu muf fupu chIn quI snutu chuncu
quImsu (13) tfu-muII wutu, Ishcuy
cufnItu, wutu yoj cush nI tunu chuncu
chus cutu (14). Chuy fupu chI shuy quIpu
jmuy nengu nogupu shon g pno
cungu.
14
Cudu tfu-muII wutu fupu-
chIf chufun quI sojtu quIu jufI nutu
ustI IIu wun chupu shutu, cudu cufnItu
fupu chIf pIs chuscu quIu jufI nutu
ustI IIu wun chupu shutu,
15
cudu cush-
nItu fupu chIf pIs Ishcuy quIu jufI nutu
ustI IIu wun chupu shutu.
1
Chuy n pIs
juchu pItu sucfIfIsyupuj juc chbutu
uItuf cho fupu chIn quI. Chuy cu nu tugu
fupu chIn quI wufun-wufun fupu chInu
sucfIfIsyutu fupu chI shuy quI pI tu pIs,
chuquI mIcuy offen du tu pIs bnu tu pIs
chufu shuy quI pItu shuy nI fuj.
17
Ishcuy cuj junuj cho pIsh tun-
quI snutu chuncu Ishcuy (12)
tfu-muII wutu, Ishcuy cufnItu, juc
wutu yoj cush nItu chuncu chus cutu
(14).
18
Nogu nIshno cudu tfu-muII-
wu puj, cudu cufnI puj, cudu cush nI puj
chufun quI chuquI mIcuy offen dutu,
bnu tu pIs.
19
Juc ch bu tu pIs pIsh tun quI
juchu pItu sucfIfIsyupuj. Chuy cu nu tugu
wufun-wufun fupu chInu sucfIfIsyutu
chufu shuy quI pI tu pIs shuy nI fuj fupu-
chIn quI. Tuytu DIos nIshun n IIu
chuquI mIcuy offen du tu pIs bnu tu pIs
chufun quI.
20
QuImsu cuj junuj cho pIsh tun-
quI snutu chuncu juc tfu-muII wutu,
Ishcuy cufnItu, juc wutu yoj cush-
nItu chuncu chus cutu (14).
21
Nogu
nIshno cudu tfu-muII wu puj, cudu
cufnI puj, cudu cush nI puj chufun quI
chuquI mIcuy offen dutu y bnu tu pIs.
22
Juc ch bu tu pIs pIsh tun quI juchu pItu
sucfIfIsyupuj. Chuy cu nu tugu wufun-
wufun fupu chInu sucfIfIsyutu chufu-
shuy quI pI tu pIs shuy nI fuj fupu chIn quI.
Tuytu DIos nIshun n IIu chuquI mIcuy
offen du tu pIs bnu tu pIs chufun quI.
23
Chuscu cuj junuj cho pIsh tun quI
snutu chuncu tfu-muII wutu, Ishcuy
cufnItu, juc wutu yoj cush nItu chuncu
chus cutu (14).
24
Nogu nIshno cudu
tfu-muII wu puj, cudu cufnI puj, cudu
cush nI puj chufun quI chuquI mIcuy
offen dutu, bnu tu pIs.
25
Juc ch bu tu-
pIs pIsh tun quI juchu pItu sucfIfIsyupuj.
Chuy cu nu tugu wufun-wufun fupu-
2
PIchgu cuj junuj cho pIsh tun-
quI snutu Isgun tfu-muII wu cu-
nutu, Ishcuy cufnI cu nutu, juc wutu yoj
cush nI cu nutu chuncu chus cutu (14).
27
Nogu nIshno cudu tfu-muII wu puj,
cudu cufnI puj, cudu cush nI puj chufun-
quI chuquI mIcuy offen dutu, bnu tu pIs.
28
NUMEROS29
246

R
29.35 Juun 7.37.
S
30.2 Deut. 23.2123; Mut. 5.33.
29
Sojtu cuj junuj cho pIsh tun quI
snutu pusuj tfu-muII wu cu nutu,
Ishcuy cufnI cu nutu, juc wutu yoj
cush nI cu nutu chuncu chus cutu (14).
30
Nogu nIshno cudu tfu-muII wu puj,
cudu cufnI puj, cudu cush nI puj chufun-
quI chuquI mIcuy offen dutu, bnu tu pIs.
31
32
GunchIs cuj junuj cho pIsh tun quI
snutu gunchIs tfu-muII wutu, Ishcuy
cufnItu, juc wutu yoj cush nItu chuncu
chus cutu (14).
33
Nogu nIshno cudu
tfu-muII wu puj, cudu cufnI puj, cudu
cush nI puj chufun quI chuquI mIcuy
offen dutu, bnu tu pIs.
34
Juc ch bu tu-
pIs pIsh tun quI juchu pItu sucfIfIsyupuj.
Chuy cu nu tugu wufun-wufun fupu-
35
Pusuj cuj junuj cho
R
Ichungu jutun
dIyu cuptIn IIupuy quI shun tu cun quI.
Amu ufun quI chu.
3
Nogupu shon g-
pno jmuy nIn cunun puj fupu chIn quI
snutu juc tfu-muII wutu, juc cufnItu,
juc wutu yoj gunchIs cush nItu.
37
Nogu
nIshno cudu tfu-muII wu puj, cudu
cufnI puj, cudu cush nI puj chufun quI
chuquI mIcuy offen dutu, bnu tu pIs.
38
39
Chuy cu nu tugu chufun quI nIsh
junuj cu nu cho uunI shuy quItu cumIIf
chufu shuy quI pItu, shon guy quI shuc-
yup tIn chufu shuy quI pItu, fupu chInu
sucfIfIsyutu, chuquI mIcuy offen du tu-
wun bnutu gufu mu shuy quI pItu, uIII
goyuy pItu sucfIfIsyutu gufu mu shuy quI-
pI tu pIs shuy nI fuj.
40
Tuytu DIos nIshun cu nutu MoIsesgu
juctu pIs munu gonguypu IsfueI cu nutu
wIIIu pu fun.
Warmicuna aunir imano
30

1
IsfueI tfbu cu nupu munduj-
nIn cu nutu shun tuy cuf
MoIsesgu nIfun: T D nIn:
2
PIpIs jufuf Imup pIs uunI mufgu
cumII chun. Imutu fufu nun puj nImu-
shun tu pIs cumII chun.
S
3
JIpush pup nInpu muquI IIun ch fuj
cuycuf nogutu uunI mu shuntu
4
pup nIn
musyuf Imutu pIs munu fImu cup tengu
uunI mu shuntu Imun pu pIs cumIen-
gunu.
5
Nogu puj Imutu pIs uunI shuntu
musyuy cuf pup nIn munu munup tengu
uunI shuntu munumI cumIen gu nu chu.
Pup nIn munu munup tengu nogu pIs
munumI cumII nun puj obII gu sh nu chu.
Jupu IIu fuj cuycuf jIpush sumuj

munu yufpu chu cuypu nogutu uunIf cu-
muf muju chu c cup tIn
7
uunI mu shuntu
musyuy cuf funun munu mIchup tengu
uunI shuntu cumIen gumI.
8
Nogu puj
uunI shuntu musyuy cuf funun munu
munup tInmI Ichungu mununu cumIen-
gu nu chu. Nogu pIs munumI cumII nun-
puj obII gu sh nu chu.
9
BIydu u fuquI cu shu wufmI uunI-
mufgu sImfI cumII nun.
10
Runu yoj wufmI Imutu pIs uunI-
mu shuntu
11
funun musyuy cuf munu
mIchup tengu uunI shuntu cumIengu.
12
Nogu puj uunI shuntu musyuy cuf
funun munu munup tengu wufmI
munu numI cumIen gu nu chu. Runun
NUMEROS29 , 30
247

T
31.1 Nm. 25.19; Apoc. 2.14.
munu munup tengu munumI cumII-
nun puj obII gu sh nu chu.
13
ChuymI
wufmI Imutu pIs uunIp tIn u uyunu-
nun puj uunIp tIn funun fuj nengu
cumII nun puj cushuntu u munu cumII-
nun puj cushun tu pIs.
14
AunI shuntu
musyuy cuf wufmIntu munu Imutu pIs
nIyIIupu Ishcuy quImsu junuj upIIu-
IIu cucush pungu wufmIn uunI shuntu
uunIy cunmI.
15
Chuy pI tu fuj munu
munush pungu funun numI juchu yoj
cungu wufmIn uunI shun cu nutu munu
cumIIp tIn.
1
Chuy nmI MoIsestu T D
wIIIu pu fun muju yoj wufmI Imuno
cunun puj, pup nInpu muquI IIun ch fuj
cuycuj jIpush Imuno cunun p pIs.
Madin runacunata wauchishan
31

1
MoIsestu T D
nIfun:
2
MudIn funu cu nutu
uyItu cutI chIf wuu chIy IsfueI cu nutu
juchutu fufu chI shun pItu. Chuy pI tu fmI
wuu cun quI puj.
3
Chuufu MoIsesgu IsfueI cu nutu
nIfun: WuquIn nI quegu pIII yu nuy quI-
puj cumu fIcuy-IIupu! NIfcofgu MudIn
funu cu nutu uyItu cutI chIf T
D jutIn cho wuu chI muy.
4
Cudu
tfbu pItu wufungu (1,000) funu cunu
guffu mun uywu chun.
5
Chuy n pumI cudu tfbu pItu
wufungu-cumu (1,000) ucfu nu cu-
fun. Chuufu pIII yu mun uywu nunpgu
chuncu Ishcuy wufungu (12,000) funu-
cunu cufun.
Chuy funu cu nu tu numI

MoIsesgu pIII yuj cuchu fun. Puycu-
nu wunmI cfu EIeuzufpu wumfun
FInees tu pIs cuchu fun. PuymI uywu fun
TIncunu ToIdu pItu fIspI tdu bsu cu-
nutu upucuf cuf, tfom p tu cu nutu tucu-
nun p pIs upucuf cuf.
7
MudIn funu cu nu wun pIII yuf
IIupuntu wuuy cu chI fun MoIsestu
T D nIshun n IIu.
8
Chuy chmI
wuu chI fun MudIn funu cu nupu
pIch gun fuynIn cu nutu. Chuy fuycunu
cufun EvI, Requem, Zuf, Huf, Rebu.
Beofpu wumfun BuIuum tu pIs wuu-
chI fun.
9
IsfueI cu nugu pfsu upucu-
fun MudIn wufmI cu nutu, tucshu
wumfun cu nutu. IIupun custu uywun-
cu nu tu pIs bIej csu cu nu tu pIs upucu-
fun.
10
Junun mun pIs fupuy cu chI fun
IIupun sIud nIn cu nutu, tIyu shun
wusIn cu nu tu pIs.
11
Pfsu upushun cu-
nutu, guechu shun cu nutu, uywu cu-
nutu
12
chuyu chI fun MoIses mun, cfu
EIeu zuf mun, quduj IsfueI-musIn cu nu-
mun. Chuy wIchun IsfueI funu cu nugu
Moub pumpu chmI tIyuy cu fun. Chuy
pumpugu cuycun Jofdn muyupu jucuj
Idun cho, JefI cpu chIm pun chmI.
13
TIyuy cu shun mun munu fuj chuyu-
chIp tIn MoIses, cfu EIeu zuf, wuquIn
munduj cu nu pIs tufI pu fun.
14
Ichungu
MoIses fIyupu fubyu cuf cu fun pIII yuj
uywu shun pItu cutI moj munduj cu nu-
puj. Puycu nugu wufun gutu, puchuctu
munduj cu numI cufun.
15
Puycu nu tumI
fubyush pun nIfun: ImunIf tuj wufmI-
cu nu tugu munu wuu chIsh cun quI chu?
1
WufmI cu nu chuj BuIuum yuchu chIp-
tIn IsfueI cu nu tugu pushu shu pIs Tuytu
DIostu gonguy cuf munu uIIItu fufu-
nun puj. Munu chu chuy wufmI cunu
yuchu chI fun BuuI-peoftu
T
udufuy tu-
pIs? Chuy pI tumI T D fIyu
guesh yutu yufI chI fun IsfueI-musIn ch-
cu nutu wuu chI nun puj.
17
Cunun fu
wuu chIy IIupun oIIgu wumfun cu nutu.
WufmI cu nu tu pIs funu wun cucu shun
cujcu nu tugu wuu chIy.
18
Munu-
fuj funu yutu shu cujcu nutu Ichungu
upucuy.
19
Runu cu nutu wuu chej cujcunu,
uyutu yutuj cu nugu gunchIs junujyuj
tIyuf cuy cu shun ch mun umu yuycu mu-
chun chu. Yuycu mu nunpgu puycu-
nu pIs, upucu mu shun jIpush cu nu pIs,
wufmI wumfu cu nu pIs cunun pItu
quImsu junujtu IImyu y chun. Chuy pItu
NUMEROS30 , 31
248
gunchIs junuj tugu IImyu yu shu cunun-
puj yupuy bu cu chun.
20
IImyu y chIy
gufu pItu, cubfupu ujchun pItu, guefu-
pItu cuj csu cu nu tu pIs. Rpuy quI cu nu-
tu pIs IImyu y nun puj tugshu cun quI.
21
Guffu pItu cutI moj cu nutu shun-
tuf cufnu cfu EIeu zuf nIfun: T
D MoIsestu cuy Iuytu nIshu:
22
Imutu pIs gofI pItu, gueIIuy pItu,
fyffu pItu, funsI pItu, estu o pItu,
pImu pItu fufu shun cujtu tIyuy cu shun-
ch mun yuycu chI nuy quIpgu
23
nInu-
mun jutIn quI IImyu y nun puj (nInu-
cho munu fupu c coj cujtugu). NIfcuf
IImyu y chI cunu yucu wun IImyu y-
chIn quI. NInu cho fupu c coj cujcu nutu
Ichungu yucu IIu wun muyIIuypu IImyu-
y chIn quI.
24
GunchIs junujtu cumIIf-
cuf fpuy quI cu nutu tugshu cun quI.
Chuy fmI IImyu cunquI puj. Chuy pI tu-
fmI tIyuf cuy cu shun ch mungu yuycu-
mun quI.
Apacamushanta raquipnacushan
25
MoIsestu T D nIfun:
2
MudIn funu cu nupu mufcun pItu
upucu mu shun uywu cu nutu, funu cu-
nutu cfu EIeu zuf wun munduj cunu
yup shI shun quI.
27
Yupuf cuf puIIuntu
fuquIy. PuIIun cungu pIII yu mun uywuj-
cu nu puj, puIIunnu quduj IsfueI cu nu-
puj.
28
PIII yu mun uywuj cu nu puj fuquI-
shuy quI pItu nogu puj fuquIn quI cudu
pIchgu puchuc (500) jIpush cu nu pItu
juctu. Wcu cu nu pItu, bffu cu nu pItu,
uyshu cu nu pI tu pIs cudu pIchgu puchuc-
pItu juctu fuquIn quI.
29
NIfcofgu nogu-
puj Impues tutu pgujno cfu EIeuzuftu
entfe guy cun quI.
30
IsfueI funu cu nu puj
fuquI shun cujcu nu tunu cudu pIchgu
chuncu (50) jIpush cu nu pItu juctu
fuquIn quI. Wcu cu nu pItu, bffu cu-
nu pItu, uyshu cu nu pI tu pIs cudu pIchgu
chun cu pItu (50) juctu fuquIn quI. Chuy-
cu nu tunu entfe gun quI ToId cho ufoj
Iev tfbu funu cu nu mun.
31
Cfu EIeu zuf wun MoIsesgu T
D nIshun nmI IIupun tu pIs fufu fun.
32
MudIn funu cu nu putu pIII yuj suId-
fu cunu quIquIn cu nu puj upucu shuntu
munu yupuyIIupu cufun sojtu puchuc
gunchIs chuncu pIch gun wufungu
(675,000) uyshu,
33
gunchIs chuncu
Ishcuy wufun gun (72,000) wcu;
34
sojtu chuncu juc wufun gun (61,000)
bffu;
35
quImsu chuncu Ishcuy wufun-
gun (32,000) funu yutnI jIpush cunu.
3
Guffu mun uywuj cu nu puj
puIIungu cufun. Puycu nutu fuquI puy-
cu fun quImsu puchuc quImsu chuncu
gunchIs wufungu pIchgu puchuc nIn
(337,500) uyshutu.
37
Chuy fuquI-
pu shun pI tumI Impues tu tuno T
D entfe gu fun sojtu puchuc
gunchIs chuncu pIch gun (675) uyshutu.
38
QuImsu chuncu sojtu wufun gun
(36,000) wcu pItu Impues tu tuno
T D entfe gu fun gunchIs
chuncu Ishcuy (72) wcutu.
39
QuImsu
chuncu wufungu pIchgu puchuc nIn
(30,500) bffu pI tunu Impues tu tuno
T D entfe gu fun sojtu
chuncu juctu (61).
40
Chuncu sojtu
wufungu (16,000) jIpush cu nu pI tunu
Impues tu tuno T D entfe-
gu fun quImsu chuncu Ishcuytu (32).
41
Impues tu tuno fuquI shun tugu T
D nIshun nmI cfu EIeuzuftu
MoIses entfe guy cu fun.
42
PIII yu mun uywuj cu nu puj MoIses
fuquI shun pItu qudgu cufun IsfueI-
cu nu puj. Chuy cu nu pIs cufun
43
quImsu
puchuc quImsu chuncu gunchIs
wufungu pIchgu puchuc nIn (337,500)
uyshu,
44
quImsu chuncu sojtu wufun-
gun (36,000) wcu,
45
quImsu chuncu
wufungu pIchgu puchuc nIn (30,500)
bffu,
4
chuncu sojtu wufungu
(16,000) jIpush cunu.
47
T D
nIshun n IIumI cudu pIchgu chuncu
(50) jIpush cu nu pItu juctu MoIses
fuquI pu fun Iev tfbu funu cu nu puj.
Cudu pIchgu chuncu (50) uywu cu nu pI-
tu pIs juctu fuquI pu fun T D
fIspI tdu TIncunu ToIdun cho ufoj Iev
tfbu funu cu nu puj.
NUMEROS31
249

U
32.8~9 Nm. 13.1733.
V
32.10~13 Nm. 14.2635.
48
Chuy pI tugu wufungu suId fu cu-
nupu munduj nIn cunu, puchuc suId-
fu cu nupu munduj nIn cunu MoIsestu
49
nIfun: Guffu mun pushu sh suId-
fu cu nutu yupushc. MunumI jucnuy IIu-
pIs wuu mu shu chu.
50
ChuymI T
D upumush c cunu suId fu cunu
gofI uduf nutu upucu mu shuntu: bfusu-
I tu cu nutu, suft ju cu nutu, uftI cu nutu,
wuquIn uIju cu nu tu pIs. Chuy cu nu tugu
quIqu cu nupu fuqumI T D
goyc.
51
Chuufu gofI pItu uduf nu cu nutu
upumu shuntu EIeu zuf wun MoIses
chus quI fun.
52
Wufungu suId fu cu nupu
munduj nIn cunu, puchuc (100) suId fu-
cu nupu munduj nIn cunu T D-
upumu shun gofI Iusu fun puchuc
pusuj chuncu chuscu quIun (184).
53
Chuy entfe gu shun gofI uIju cu nugu
cufun guffu mun uywuj suId fu cunu
cudu nun quIquIn cu nu puj upucu-
mu shun pI tumI.
54
Chuy nmI EIeu zuf-
wun MoIses chus quI fun munduj cunu
upumu shun gofItu. Puycu nunu chuy
gofItu upufun TIncunu ToIdu mun
IsfueI cu nutu T D yunu pu-
shuntu Imuy pIs yufp nun puj.
Rubn y Gad trbu runacuna
3ordanta manaraj chimpar
chacrata chasquishan
(eut. S.1222)
32

1
Ruben tfbu funu cu nupu,
Gud tfbu funu cu nupugu
uywun cunu uypu IIu cufun. Puycunu
fIcup tIn Juzef puftI wun GuIuud
puftIgu uywun cunu tIyu nun puj uIII
cufun.
2
ChuymI Ruben tfbu funu cu-
nu wun Gud tfbu funu cu nugu uywu-
fun MoIses, EIeu zuf, wuquIn munduj-
cunu cuycu shun mun. Puycu nutu
nIfun:
3
Atufot, DIbn, Juzef, NImfu,
Hesbn, EIeuIe, Sebum, Nebo, Ben
puftI cu nugu
4
uyw cu nutu mIchI cu-
n puj uIIImI cuycun. Uyw cunu uchcu
cuptIn cuy puftI cu nutu nogu cu nu pmI
T D shun tu shu.
5
ChuymI
gumcu nutu fuwuc nogu cu nutu chuy
puftItu goycu m nuy quI puj. Jofdn
muyu tugu umunu psu chI muy nu chu.

FumIII yuy quI cunu pIII yuj uywuf-
cuy cup tengu ImunIf tuj gumcunu
cuyIIu chnu qudu cuytu munuf cuy cun-
quI?
7
ImunIf tuj fumIII yuy quI cu nutu
gueIIu n chIn quI T D uunI shun
nusyun mun uywu nuntu?
8
Cudes-
bufneu pItu Cunun nusyuntu fIcu-
pu coj cuchupt gumn cu numI IsfueI
IsfueI-musI quI cu nutu gueIIu n chI fun.
9
Puycu numI fIcu pu cush pun chuyu fun
EscoI pumpu yuj. CutIy cu mofgu IIupun
fumIII yuy quI cu nutu gueIIu n chI fun
T D goycu shun puftI mun
munu yuycu nun puj.
U

10
Chuy uch quImI
chuy junuj T D fIyupu fubyu-
cuf nIfun:
11
EgIp tu pItu yufgu moj
funu cunu Ishcuy chuncu wutu yoj pItu
junu mun cgu munu wIyu cu shun pItu
munumI yuycon gu chu Abfuhumtu,
Isuuctu, Jucobtu uunI sh nusyun-
mun.
12
Cenez funu Jefo nepu wumfun
CuIeb wun Nunpu wumfun Josu IIumI
yfu cu mu shun pItu chuy nusyun mun
yuycongu.
13
Chuyno nIfmI T
D fIyupu fubyu cush pun IIupun chuy
funu cunu ushu c nun cumu chuscu
chuncu wutun tIn chun yujpu pufI chI-
fun.
V
14
Cunun gumcu nu pIs Tuytu DIostu
fubyu chej unuy IsfueI-musI quI cu nu-
n IIu chu gueIIu n chIytu munuy cun-
quI? Chuyno gueIIu n chIp tI quegu
yupuymI IsfueI cu nu puj T D
fubyu cuf con gu puj.
15
Gumcunu Tuytu
DIos nIshunno munu uywuytu munup-
tI quegu Tuytu DIos fubyu cuf con gumI.
Chuufu yupuymI IsfueI cu nu tugu chun-
yujpu pufI chengu. Chuufu gumcu numI
juchu yoj cunquI puj IsfueI-musI quI cunu
ushu c nun p pIs.
NUMEROS31 , 32
250

W
32.28~32 Jos. 1.1215.
1
MoIses chuyno nIptIn puycu nugu
nIfun: Nogu cunu cuychgu mun
wc cu nu puj uysh cu nu puj cuffuItu
fufuy IIu tumI, fumIII y cunu tIyuy c-
nun puj sIud cu nutu jutu fu chIy IIu tumI.
17
Cuy quIn fuy cho tIyuj funu cunu munu
fustId yu nun pmI fumIII y cu nu tu wun
uyw cu nutu sIgu fuy cuf cuchuy cu shuj.
NIfcuf nogu cu nugu pIII yu puj cumu-
fI cuf cuf wuquIn IsfueI-mus cu nupu
uupuntu uywu shuj tIyu nun puj puftI-
mun chuyu chI n cumu.
18
IIupun IsfueI-
mus cunu tIyu nun puj chuc futu chufIf-
cup tIn fmI nogu cu nugu cutI cu mu shuj.
19
Jofdn muyu pItu cuy chIm pu cho
chuc futu chus quIy cuf nugu Jofdn
muyupu wushu chIm pun chgu munu-
numI chuc futu gomuy nIsh nu chu.
20
NIptIn MoIses nIfun: Chuyno
cuptengu T D nIshunno cumu-
fI cuf cuf guffu mun uywuy.
21
T
D yunu p shush puy quI Jofdn
muyutu chIm puf chuy puftI cho tIyuj
funu cu nutu ushu fu muy.
22
Intfu
nusyun cho cumu cuf cup tIn fuj cutI mun-
quI. Chuyno cumIefgu T D
uupun cho, IsfueI-musI quI cu nupu
uupun cho munumI juchu yoj nu chu
cunquI puj. Chuy n pumI cuy chuc fu-
cunu gumcu nu pnu cungu.
23
NIshuy-
quIno munu cumIIsh puy quImI Ichungu
T D uupun cho juchu yoj
fIcu cun quI puj. Chuufu chuy juchuy quI-
pItu custI gu shun quI pmI.
24
Chuu fugu
fumIII yuy quI cunu qudu nun puj sIud-
cu nutu fufuy. Uywuy quI cu nu p pIs
cuffuI cu nutu fufuy. NIfcuf quIquI quI-
cu nugu uunI shuy quI n IIu uywuy.
25
Chuufu Gud tfbu wun Ruben
tfbu funu cunu nIfun: Nogu cu nugu
nImu shuy quItu cumII shmI tuytu.
2
Wufm cunu, wumf cunu, uyw cunu
cuy GuIuud puftI sIud nIn cu nu chmI
qudungu.
27
Nogu cu numI Ichungu
sumuj cumu fI cuf cuf T D
nIshunno guffu mun uywu shuj.
28
Chuyno nIptIn MoIsesgu cfu
EIeuzuftu, Josutu, cudu tfbupu
munduj nIn cunu shun tu cu shu cuycujtu
nIfun:
29
Gud tfbu, Ruben tfbu
funu cunu gumcu nu wun IwuI pIII y shI-
shu nuy quI puj T D nIshunno
Jofdn muyutu psup tIn, nusyuntu
guechu nuy quI cumu pIII y shI shup tI-
quegu GuIuud puftI quIquIn cu nu punu
cunun puj entfe gun quI.
30
Yunu p shu-
nuy quI puj cumu fI cu shu Jofdn muyutu
munu psush pungu puycu nu pIs gumcu-
nu wun IwuImI Cunun puftI ch fuj
puftI syuntu chus quengu.
31
Chuufu Gud tfbu, Ruben tfbu
funu cu nugu nIfun: Nogu cu nugu
T D nIshun nmI cumII sh-
cunu, tuytu.
32
PIII yu puj cgu T
D nIshunno cumu fI cu shumI
Jofduntu psuf cuf Cunun puftI mun
yuycu shuj. Ichungu nogu cu nupu chucf
cungu Jofdn muyupu cuy chIm pu IIun-
chmI.
W
33
Chuy n pumI MoIsesgu quIquIn-
cu nupu chuc fun cunun puj entfe-
gu fun Gud tfbutu, Ruben tfbutu,
puIIun cuj Munuses tfbu tu pIs. Chuy
puftIgu cufun Amoffeo nusyunpu
fuynIn Sehonpu, Busn nusyunpu
fuynIn Ogpu. IIupun sIud nIn tIntu,
IIupun mufcun cu nu tu wun puycu nu-
tumI entfe gu fun.
34
Gud tfbu funu-
cu nugu uIIchu fun: DIbn, Atufot,
Afoef,
35
Atufot-sofn, Juzef, Jogbehu,
3
Bet-nImfu, Bet-ufn sIud cu nutu.
Chuy sIud cu nutu uIIchuy cuf cufu Iu-
fun. Uyshun cu nu p pIs cuffuI cu nutu
fufu fun.
37
Ruben tfbu funu cu nunu
uIIchu fun Hesbn, EIeuIe, QuIfIu tuIm,
38
Nebo, BuuI-men, SIbmu sIud cu-
nutu. WuquIn sIud cu nupu jutIntu
fucu chIsh pun quIquIn cu nupu jutIn tunu
chufu pu fun.
39
Munusespu wumfun MuquIf-
pItu mIfuj cu nunu yuycu fun GuIuud
puftI mun. Chuy cho tIyuj Amoffeo
NUMEROS32
251
funu cu nutu gufguy cuf tIyu cuy c fI fun.
40
Chuufu MoIsesgu GuIuud puftItu
entfe gu fun MuquIf custu funu cu nutu.
Chuufu puycu numI chuy chgu tIyu fun.
41
Munuses tfbu funu JuIf custunu
Amoffeo funu cunu tIyu shun mufcu cu-
nutu chufI cuf c fI fun. JutIntu chufu-
cuf c fI fun Huvot-juIf nIf.
42
Nobu
custu numI chufI cuf cu fun Kenut puftItu
IIupun mufcun cu nu tu wun. NIfcuf
quIquIn custupu jutI IIuntu Nobu nIf
jutI chu pu fun.
Israe!cuna purishan
33

1
EgIp tu pItu fpu cu shu IIu
IIoj shI cu mup tIn IsfueI cu nu-
tugu Aufon wun MoIsesmI pushu fun.
2
T D nIshun n IIu MoIsesgu
upun tu fun EgIp tu pItu IIoj shI shun
junuj pItu-puchu muymun-muymun
chuyu shun cu nu tu pIs.
3
Wutu guIIuy coj quIIIu chuncu
pIchgu (15) junuj nInmI IsfueI cunu
Rumses pItu uywu cu fun. Chuy junuj
cufun Puscuu mIcuytu mIcu shun
wufun nInmI. IIupun EgIpto funu cunu
fIcuy cup tInmI puycunu uywu cu fun
Tuytu DIos munuy nIn wun yunu pup-
tIn.
4
EgIpto funu cu nugu T D
wuu chI shun guechpu wumfun cu nutu
pumpuf cuy cu fun. Chuyno fufufmI
T D musyu chI fun EgIpto
funu cu nupu dIos nIn cunu munu cuj IIu
cushuntu.

5
IsfueI cu nugu Rumses pItu uywu cuf
chuyu fun Sucot mun.

Sucot pItu uywu cuf chuyu fun

Etum mun. Chuygu cufun chun-
yuj chuquI jIfcu guIIuy cu nunnu.

7
Etum pItu uywu cuf tumu fun
BuuI-zefonpu chIm pun PI-huhI-
fot mun. Chuy chnu MIgdoIpu
uupun cho toIdun cu nutu IchI-
chI fun.

8
PI-huhI fot pItu uywu cufnu Iumuftu
psush pun chuyu fun chun yuj-
mun. NIfcufnu quImsu junuj
chun yuj Etum jIfcupu uywuf
chuyu fun Mufu mun. Chuy mun
chuyuy cuf toIdun cu nutu IchI-
chI fun.

9
Mufu pItu uywu cuf chuyu fun EIIm-
mun. Chuy cho cufun chuncu
Ishcuy yucu push tuj, gunchIs
chuncu puImfu yfu cu nu pIs.
Chuy cho tIyu nun puj toIdun cu-
nutu IchI chI fun.

10
EIIm pItu uywu cuf chuyu fun Pucu
Iumufpu uupun mun.

11
Pucu Iumuf pItu uywu cuf chuyu-
fun chun yuj SIn puftI mun.

12
Chun yuj SInpItu uywu cuf chuyu-
fun Dofcu mun.

13
Dofcu pItu uywu cuf chuyu fun
AIus mun.

14
AIus pItu uywu cuf chuyu fun
RefIdImmun. Chuy chgu funu cunu
upunun puj yucu munu cufun chu.

15
RefIdImpItu uywu cuf chuyu fun
chun yuj SInu mun.

1
Chun yuj SInu pItu uywu cuf chuyu-
fun KIbfot-hutuu vu mun.

17
KIbfot-hutuu vu pItu uywu cuf
chuyu fun Huze fot mun.

18
Huze fot pItu uywu cuf chuyu fun
RItmu mun.

19
RItmu pItu uywu cuf chuyu fun
RImn-pefes mun.

20
RImn-pefes pItu uywu cuf chuyu-
fun IIbnu mun.

21
IIbnu pItu uywu cuf chuyu fun
RIssu mun.

22
RIssu pItu uywu cuf chuyu fun
CeeIutu mun.

23
CeeIutu pItu uywu cuf chuyu fun
Sefef jIfcu mun.

24
Sefef jIfcu pItu uywu cuf chuyu fun
Hufu du mun.

25
Hufu du pItu uywu cuf chuyu fun
Muce Iot mun.

2
Muce Iot pItu uywu cuf chuyu fun
Tuhut mun.

27
Tuhut pItu uywu cuf chuyu fun
Tufu mun.

28
Tufu pItu uywu cuf chuyu fun
MItcu mun.
NUMEROS32 , 33
252

X
33.38 Nm. 20.2228; Deut. 10.6.
Y
33.40 Nm. 21.1.
Z
33.54 Nm. 26.5456.

29
MItcu pItu uywu cuf chuyu fun
Husmo nu mun.

30
Husmo nu pItu uywu cuf chuyu fun
Mose fot mun.

31
Mose fot pItu uywu cuf chuyu fun
Bene-juucun mun.

32
Bene-juucun pItu uywu cuf chuyu-
fun GIdgud cho cuycuj Hofmun.

33
GIdgud cho cuycuj HofpItu uywu-
cuf chuyu fun Jotbu tu mun.

34
Jotbu tu pItu uywu cuf chuyu fun
Abfo nu mun.

35
Abfonu pItu uywu cuf chuyu fun
EzIn-gebef mun.

3
EzIn-gebef pItu uywu cuf chuyu-
fun ZIn chun yuj mun. Chuygu
cufun Cudes puftInu.

37
Cudes pItu uywu cuf chuyu fun
Edom nusyun wun tIncoj Hof
jIfcu munnu.
38
Chuy pItu cfu
Aufongu T D nIshunno
wIchu fun Hof puntu mun.
X

Chuy cho wuu cu fun IsfueI-
cunu EgIp tu pItu IIoj shI mu shun
chuscu chuncu wutunu cuycup-
tIn. Chuygu cufun pIchgu cuj
quIIIu fImIf junuj cho.
39
Hof
jIfcu cho Aufongu wuu fun
puchuc Ishcuy chuncu quIm sun
wutu yoj cuycu shun chmI.

40
Cununeo funu Afudpu fuynInmI
muyu fun IsfueI cunu chuyu shuntu.
Chuy fuy tIyuy cu fun Cunun
puftI cho cuycuj Neguev cho.
Y

41
IsfueI cu nugu Hof puntu pItu uywu-
cuf chuyu fun ZuImo nu mun.

42
ZuImo nu pItu uywu cuf chuyu fun
Punon mun.

43
Punon pItu uywu cuf chuyu fun
Obot mun.

44
Obot pItu uywu cuf chuyu fun
Moubpu IIndun Ije-ubuf Im mun.

45
Ije-ubuf Im pItu uywu cuf chuyu fun
DIbn-gudmun.

4
DIbn-gudpItu uywu cuf chuyu fun
AImn-dIbIu tuIm mun.

47
AImn-dIbIu tuIm pItu uywu-
cuf chuyu fun uchcu puntu yoj
AbufIm mun. Chuygu Nebo
puntu pItu IntI yugu mu nun cuj-
Idu chmI cuycun.

48
AbufIm pItu uywu cuf chuyu-
fun Moub pumpu mun. Chuy
pumpugu cuycun Jofdn
muyupu jucuj IdunmI, JefI cpu
chIm pun chmI.
49
Moub pumpu
Jofdn muyupu uupun cho
puycu nugu tIyuf cuy cu fun Bet-
jesImot puftI pItu-puchu AbeI-
sItIm puftI cumu.
Canan partita
raquipnacunanpaj wi!!apashan
50
Jofdn muyupu jucuj Idun Moub
pumpu, JefI cpu chIm pun cho IsfueI-
cunu tIyuf cuy cup tIn MoIsestu T
D nIfun:
51
IsfueI cu nutu wIIIu pun-
quI: Gumcunu Jofdn muyutu chIm puf
Cunun nusyun mun yuycuf
52
chuy cho
tIyuy cuj funu cu nutu IIupuntu jItu-
fIn quI. IIIg chIy fumI pItu fufu shun,
fyffu pItu jundI shun duIun cu nutu.
duIun cu nutu udufu nun puj puytush
Imu cu nu cho fufu shun cupI IIun-
cu nu tu pIs IIupuntu juchof g fu chIy.
53
Gumcunu chuy nusyun mun yuycuf
tIyu cuy c fIy. NogumI gumcu nu tugu
tIyu nuy quI puj goyc.
54
Chuc futu
Ichungu cudu tfbu cho uycu funu cunu
cushunmun-tupu suftItu jItuypu uypun-
quI. Achcu funu cunu cuptIn uchcu
chuc futu uypun quI. WuIIcu funu cunu
cuptengu wuII cu IIutu uypun quI. Cudu
tfbu muynIn cho chuc futu chus quI-
nun p pIs suftI tcu shun chmI chuc fun
cungu.
Z
55
Chuy nusyun cho tIyush puy quI
jInun funu cu nutu munu gufgup tI-
quImI Ichungu cungu uwI quI cho
ugu cuycujno, chuquI quI cho cushu
jutI fuy cujno.
5
Munu gufgup tI quegu
chIquI shoj nI quI cu nutu custI guytu
NUMEROS33
253

[
34.13 Nm. 26.5256.
\
34.13~15 Jos. 14.15.
yufpu sh n IIumI gumcu nu tunu custI-
gu shuy quI puj.
Israe!pa !indancuna maypa
34

1
MoIsestu T D nIfun:
2
IsfueI cu nutu wIIIu pun quI:
Gumcunu chuyuy cun quI numI Cunun
puftI mun. Chuy puftImI gumcu nupu
nusyun nI quI cungu. IIndun cunu
cuynmI cungu:
3
Suf cuj-Idu mungu tIncu fungu
chun yuj jIfcu ZInwun Edom nusyun-
wun. IntI yugu mu nun cuj-IpItu guIIuy-
cuf numI IIndugu cungu CuchI Iumufpu
ufu cuntun pItu.
4
Chuy pItu suf cuj-Ipu
IIndu uywu fungu AcfubIm mun wIch-
nu cumu. ZIn puftIpu psuf chuyu fungu
Cudes-bufneu nIshun cumu. Chuy pI tunu
Husuf-udufpu psuf Asmn puftI-
cumu chuyu fungu.
5
Asmonpu psuf
chuyungu EgIp tupu IIndun muyu-
muIIwu uywuj cumu. Chuy pI tunu IIndu
chuyu fungu jutun Iumuf MedI te ffun-
eo cumu.
IntI yugu nun cuj-Ipugu IIndun

cungu jutun Iumuf MedI teff neo
cuntu IIunpu.
7
Nofte cuj-Ipugu IIndu cungu jutun
Iumuf MedI te ffun eo pItu Hof puntu-
cumu.
8
Hof puntu pI tu numI IIndu
chuyungu Humut puftI mun yuycu nu-
cumu. Chuy pI tunu chuyu fungu Zedud
puftI cumu.
9
Zedud puftI pItu nofte
cuj IIndugu chuyu fungu ZIffn puftI-
cumu. NIfcuf numI chuy IIndu ushungu
Huzuf-enn puftI cho.
10
IntI yugu mu nun cuj-Ipu numI
IIndu cungu Huzuf-enun pItu guIIuy cuf
Sefum puftI cumu.
11
Sefumpu psuf
RIbIu puftI cumu, An puftI mun IntI
yugu mu nun cujcumu IIndu chuyu fungu.
Chuy pI tu numI IIndu psu fungu CInefet
gochu cuchunpu.
12
NIfcuf chuy IIndugu
uywu fungu Jofdn muyu IIunpu CuchI
Iumuf mun chuyu nun cumu.
Chuy nmI IIndun cunu cungu
IsfueI-musI quI cunu tIyu nun puj cuycuj
nusyunpugu.
Chacrata raquipnacushan
13
IsfueI-musIn cu nutu MoIsesgu
wIIIu pu fun: Cuy puftI tumI gumcu-
nugu suftIpu fuquI p nu cun quI. T
D nIshu Isgun cuj tfbu wun
mus puIIun tfbu cuy nusyuntu fuquI p-
nu cu nuy quI puj. Chuy tf bu cu nu IIu numI
fuquI p nu congu.
[

14~15
Chuc fun cuycun-
numI Ruben tfbu funu cu nupu, Gud
tfbu funu cu nupu, puIIun Munuses tfbu
funu cu nu pu pIs. Puycu nugu chuc futu
muynumI chus quI shu fumIII yun cu nu p-
wun uypujtu. Chus quI shun chuc fu cu nugu
cuycun Jofdn muyu mun IntI yugu mu-
nun cuj-Icho JefI cpu chIm pun cho.
\
1
MoIsestu T D nIfun:
17
Chuc fu tugu fuquI pungu cfu EIeu-
zuf wun Nunpu wumfun JosumI.
18
Puycu nutu yunu p nunpgu cudu
tfbupu munduj nIn cu nutu chufun quI.
19
Ayp shej cu nugu cuycu numI cungu:
Jud tfbu pItu cungu Jefo nepu
wumfun munduj CuIeb.

20
SImen tfbu pItu cungu AmIudpu
wumfun munduj SemueI.

21
Benjumn tfbu pItu cungu QuIs-
Ionpu wumfun munduj EIIdud.

22
Dun tfbu pItu cungu JogIIpu
wumfun munduj BuquI.

23
Jospu wumfun Munuses tfbu-
pItu cungu Efodpu wumfun
munduj HunIeI.

24
Effun tfbu pItu cungu SIftunpu
wumfun munduj KemueI.

25
ZubuIn tfbu pItu cungu Pufnucpu
wumfun munduj EIIzu fn.

2
Isucuf tfbu pItu cungu Azunpu
wumfun munduj PuItIeI.

27
Asef tfbu pItu cungu SeIo mIpu
wumfun munduj AhIud.

28
NeftuI tfbu pItu cungu AmIudpu
wumfun munduj PedueI.
NUMEROS33 , 34
254

]
35.1~8 Jos. 21.142.
D
35.9~28 Jos. 20.19.
29
Chuy munduj cu nu tumI T
D chufu fun Cunun puftItu
IsfueI cu nutu fuquI p nun puj.
Lev trbu runacuna
tiyanan siudcuna
35

1
Jofdn muyu pItu, JefIc
mufcu pItu IntI yugu mu nun-
cho cuycuj Moub pumpu cho IsfueI
funu cunu cuycup tInmI T D
MoIsestu nIfun:
2
IsfueI funu cu nutu
wIIIu pun quI. QuIquIn cu nutu tcu shun
sIud cu nutu Iev tfbu funu cu nutu
gochun tIyu nun puj, sIud uupun cu-
nu pu pIs gochun uywu pu cu nun puj.
3
Chuy n pumI Iev tfbu funu cu nugu
chuy sIud cu nu cho tIyungu. Wcun cu-
nu tu wun wuquIn uywun cu nu tu numI
sIud uupun cu nu cho uywu pu congu.
4
Uywun cu nutu mIchI nun puj chuc futu
gongu sIudpu cuntunpu tumu fejtu.
SIudpu pefgun pItu juwu mun cungu
chuscu puchuc pIchgu chun cun (450)
metfu.
5
Chuy n pumI sIudpu IIndungu
mus jutunnu cungu. IntI yugu mu nun
cuj-Ipu pIs, IntI yugu nun cuj-Ipu pIs,
suf cuj-Ipu pIs, nofte cuj-Ipu pIs Isgun
puchuc (900) metfunu cungu. Chuygu
uywu mIchI cu nun chuc fumI cungu.
Chuufu sIudgu cungu uywu cu nutu
mIchI cu nun chuu pIn chnu.
Iev tfbu cu nutu fuquI pu shun

sIud cunu sojtugu cungu pucu cunu
sIudmI. Munu yufpu shu pItu funu-
musIntu wuu pu cgu chuy munmI
pucu congu. Sojtu sIudtu entfe gu shuy-
quIpu junun mun pIs chuscu chuncu
Ishcuy (42) sIud tu fuj entfe gun-
quI.
7
Chuufu Iev tfbu funu cu nutu
fuquI pu shun sIud cunu uywu cu nutu
mIchI cu nun tIn IIupungu cungu chuscu
chuncu pusujmI (48).
8
IsfueI funu cunu
Iev tfbu cu nu puj uypofgu IsfueIpu
cudu wumfun cu nu pItu mIfuj cu numI
uypongu Imun pIs chuc fun cunu
tcu shun pItu. Mus jutun chuc fu cunu
tcu shun cujcu nu pI tugu mus uchcu
sIud cu nutu entfe gungu; tucshu chuc-
fu cu nu pI tu numI wuIIcu sIud cu nu-
IIutu.
]
Pacacuna siudcuna
(eut. 19.11S, Jos. 20.19)
9
MoIsestu T D nIfun:
10
IsfueI cu nutu sumuj wIIIu puy.
Cunuun mun chuyu nuy quI puj Jofdn
muyutu psush puy quI
11
ucfun quI pucu-
cunu sIudtu.
D
Chuy sIud cu nu mungu
pucu congu munu yufpu shu pItu wuu-
pu cufmI.
12
Chuy munmI wuu pu coj
funu guesh pengu wuojpu fumI IIyun-
cunu wuu chI nun pItu. Chuy chgu
cumun jusgu nun cu mumI pucu fungu.
13
Pucu cu nun sIud cu nugu sojtumI
cungu chuy cu nu mun pucu cu nun puj.
14
QuImsu cuj pucu cunu cungu Jofdun-
mun IntI yugu mu nun cuj-Icho, quImsu
cujnumI Cunuun cho.
15
Sojtu sIud cu-
nugu cungu pucu cunu sIudmI IsfueI-
cu nu puj, jpu funu cu nu p pIs IsfueI cho
tIyuf cuy cuj cu nu puj, cumI nun tI cu nu p-
pIs. Chuy sIud cu nu chmI pucu congu
funu-musIntu munu yufpu shu pItu
wuu pu cgu.
1
PIpIs fyffu wun muguy cup tIn
wuup tengu muguj funu cuycun wuu-
chI coj numI. Chuyno wuu chI cgu
17
PIpIs fumI wun sujmuy cup tIn
wuup tIn pIs sujmuj cgu wuu chI coj-
numI. Chuyno wuu chI cgu quIquIn pIs
wuu chI cungu.
18
PIpIs guefu wun funu-musIntu
wIfuypu wuuy cu chIp tIn, wIfgu
wuu chI coj numI. Chuyno wuu-
chI cgu quIquIn pIs wuu chI cungu.
19
Wuu chI coj funu tugu wuoj funupu
fumIII yunmI muych pIs tufI shun cho
wuuy cu chengu.
20
PIpIs chIquIsh pun funu-musIntu
tungu fIy cup tIn, Imuwun pIs yufpuypu
sujmuy cup tIn,
21
chIquIsh pun mugup tIn
NUMEROS34 , 35
255

E
35.30 Deut. 17.6; 19.15.
F
3.2 Nm. 27.7.
wuup tengu, wuu chI coj funu tu pIs
wuu chI nun. Wuu chI coj funu tugu
wuoj funupu fumIII yunmI muych pIs
tufI shun cho wuuy cu chengu.
22
Ichungu pItu pIs munu yufpuypu
tungu fIf wuu chIp tIn u Imuwun pIs
munu yufpuypu chuyuy cu chIf wuu-
chIp tIn,
23
u munu fIcuypu fumI
cuch pu wun wuu chIp tengu
24
mufcu-
musIn cu numI shun tu cuf tuntI yungu
wuu chI coj funu juchu yoj cushuntu u
juchuy nuj cushun tu pIs. Chuyno tuntI-
yu cu nunpgu cunun nIsh cu nutu umu
gongu chun chu. Chuy n pumI wuoj
funupu fumIII yun pIs tuntI yungu juchu-
yoj cushuntu u juchuy nuj cushuntu.
25
Wuu chej funu tugu cumunmI
wushungu wuojpu fumIII yun wuu-
chI nun pItu. NIfcuf pucu cunu sIud mun
cutI chengu. Runu-musIntu wuu chej
funugu pucu cunu sIud IIu cho tIyu-
congu mus munduj cuycuj cfu wuu-
nun cumu.
2
Wuu pu coj funu pucu cunu
sIud pItu IIoj shIf uywu cup tIn Ichungu
27
wuoj funupu fumIII yun wun juwu-
cho tIncush pun wuuy cu chIn munmI.
Chuyno wuu chIf pIs munumI juchu-
yoj chu cungu.
28
Wuu chej funugu
pucu cunu sIud cho tIyu congu munduj
cfu cuycuj wuu nun cumu. Cfu
wuup tIn fmI mufcun mun cutI congu.
29
WIIIu pu sh cu nugu juc IuymI
cungu. Chuy Iuycu nu tumI gumcu nugu
muycho tIyuf pIs wumfuy quI cu nutu
wIIIu pun quI.
30
Juc wuu chI coj funugu wuu-
chI cungu fIcuj cunu cfup tIn fmI.
Juc funu IIu cfup tengu munumI pItu
wuu chI nun pIs cumu cun chu.
E
31
Wuu chI coj funu wuuytu
munchu cuf gueIIuytu pguytu munup-
tIn pIs munumI chus quI nuy quI cumu-
cun chu. Runu-musIntu wuu chI shun-
pItu chuy funugu wuu chI shumI cungu.
32
Munu yufpuypu wuu pu coj funu-
pIs pucu cunu mufcu cho tIyu shun pItu
mufcun mun cutIytu munuf pguytu
munup tIn umu chus quIn quI chu.
Munduj cfu munu fuj wuup tengu
chuy mufcu IIu cho tIyu cu chun.
33
Runu-musIntu wuu chej funugu
tIyu shuy quI nusyun tumI gunfu chIn.
Chuy n pIs nusyun nI quI IImyu yungu
wuu chI coj funu wuu chI shu cuptIn-
fmI.
34
Nogu T D gumcu nu-
wun tIy. Chuyno cuptengu tIyu nun chI
nusyuntu umu gunfu chIn quI chu.
Warmicunapa derchun
3

1
Jospu wumfun cufun
Munuses. Puypu wumfunnu
cufun MuquIf. MuquIfpu wumfunnu
cufun GuIuud. GuIuud custupu munduj-
nIn cu numI uywu fun MoIses mun,
IsfueI cu nupu munduj nIn cu nu mun.
Chuyuy cuf nIfun:
2
Tuytu MoIses,
T D nIshu fuy quI cudu tfbu
IsfueI cu nutu chuc futu fuquI p nuy quI-
pmI. Nogu cu nupu fumIIIy ZeIo fe-
hud puj cujtugu wufmI wumfun cu nutu
fuquI p nuy quI pmI nIshu fuy quI.
F

3
Chuy wufmI cunu juc tfbu IsfueI-
mus cu nu wun muju chu cup tIn chuy
wufmI cu nupu chuc fungu munumI
fumIII y cu nu pu nu chu cungu. Chuypu
fuquengu chuc fu cunu cungu funun
Imu tfbu pI tu pIs cushun pnu. Chuufu
suftI yuypu tcu mu shun chuc f cunu
wuII cu yun gu numI.
4
NIfcuf cuchuy cu-
nun wutu chuyu mup tengu chuy chucfu
qudungu muju chu cu shun funu Imu
tfbu pI tu pIs cushun pnu. MunumI
nogu cunu tfbu p nu chu cungu.
5
D tuntI yu chI shun n IIu IsfueI cu nutu
nIfun: Jos pItu mIfuj cu nugu fusun
cujtumI nIycun.
T D
uIIImI cungu ZeIo fe hudpu jIpush
wumfun cunu pIwun pIs muju chu cup-
tIn. Ichungu cunmun unuy uwIIun
Munuses tfbu IIu pItu.
7
IsfueI cu nutu
NUMEROS35 , 36
256
cudu-nuntu chuc fu cunu tcu shungu
munumI fucun gu chu juc tfbu pItu
juc tfbu mun. Chuypu fuquengu
cudu tfbu IsfueI cu numI chuc fun cu-
nutu fIspI tu cu chengu.
8
Muygun tfbu
wufmI pIs chuc futu chus qugu quIquIn
tfbu funu IIu wunmI muju chu cungu.
Chuy n pumI chuc fun cu nugu juc tfbu-
pItu juc tfbu mun munu fucun gu chu.
9
Juc tfbupu def chun juc tfbu mungu
umu psun gu chu. Cudu tfbumI def-
chun tugu fIspI tu chI congu.
10
MoIsestu T D nIshun-
n IIumI ZeIo fe hudpu jIpush
wumfun cu nugu fufu fun.
11
ChuymI
MuuIu, TIfsu, HogIu, MIIcu, Nou
muju chu cu fun tIyunpu wumfun-
cu nu IIu wun.
12
Jospu wumfun
Munuses tfbu funu wun muju chu-
cufgu chus quI shun chuc fu cunu
qudu fun pup nInpu tfbu IIun-
chmI.
13
Moub pumpu cho IsfueI funu cunu
cuycup tInmI MoIsestu T D
nIfun chuy Iuycu nutu tuntI yu chI nun-
puj. Moub pumpugu cuycun Jofdn
muyupu jucuj Idun cho, JefI cpu
chIm pun chmI.
NUMEROS36
257
Horebpita Israe!cuna
aywacunanpaj Moiss nishan
1

1
Cuy IIbfu chmI IsquIf bI fuy cun
IsfueI cu nutu MoIses nIshun cunu.
Chuy wIchunmI IsfueI cunu cuycu-
fun Jofdn muyu pItu IntI yugu mu nun
cuj-I chun yuj jIfcu cho. Chuygu Zufpu
chIm pun Afub chmI cufun Pufn,
TofeI, Iubn, Huze fot, DIzuhub cuycu-
shun Idun cho.
2
Hofeb jIfcu pItu SeIf
puntu IIunpu uywuf Cudes-bufneu cu-
mugu funu cunu chuyuj chuncu juc
(11) junuj tumI.
3
EgIp tu pItu IIoj shI cu-
mu shungu cufun chuscu chuncu (40)
wutunu. Chuy wutu chuncu quIIIu
guIIuy cu nun junuj cho MoIsesgu T
D wIIIu pu shun cu nutu IsfueI cu nutu
wIIIu fun.
4
Chuy wIchungu Amoffeo
D

funu cu nupu fuynIn Sehontu IsfueI-
cunu muynumI bInsI shu cufun.
Sehongu Hesbon chmI tIyu fun.
Busn funu cu nupu fuynIn Ogtu pIs
muynumI bInsI shu cufun. Og-gu EdfeI
puftI Astufot chmI tIyu fun.
E

5
Jofdn
muyu pItu IntI yugu mu nun Idu Moub
pumpu cho cuycush punmI IsfueI-musIn-
cu nutu MoIses cuyno wIIIu pu fun:
Hofeb cho cuycup tIn chmI T

D cuyno nImu fun chI:
Gumcunu unuy numI cuy jIfcu cho
goyush cun quI.
7
Cunungu Imu-uycuy-
quI tu pIs cumu fI cuf cuf yuycuy
Amoffeo funu cunu tIyuy cu shun jIfcu-
cu nu mun. Yuycuy Afub pumpu cu nu-
mun, uypu IIu puntu yoj jIfcu cu nu mun,
Imu Imu cu nu mun, Neguev mun,
Iumuf cuntun mun, Cununeo funu cu-
nupu nusyun nIn mun, IIbu nu mun. Astu
jutun muyu Euffu tes cumu yuycun quI.
8
Chuy puftI cu nu tugu gumcu nu tumI
goycushc tIyu cu nuy quI puj. Cunungu
chuy mun yuycuy chuc futu chufI coj.
Chuy chuc fu cu nu tumI Nogu T
Deuteronomio
ImunIftuj yupuy nIycun SInucho Iuycunutu Tuytu DIos nIshuntu?
ImunIftuj MoIsesgu munu yuycufunchu Tuytu DIos uunIshun puftImun?
Imataj caycan cay !ibru cho? GfIego fImuy cho Deute fo no mIo nInungu cuycun yupuy cuj
Iuy nInunmI. Cuy IIbfu chgu uchcu Iuycu numI y yuchu chI cuy cu numI cuycun. Chuy Iuycu nugu
muynumI IsquIf bI fuy cun Exodo, Iev tIco y Nme fos IIbfu cu nu ch pIs. SInu cho Iuytu chus-
quej cu nugu chun yuj chmI wuu fun. ChuymI guepu wumfun cu nutu musyu chI nun puj cuymun
IsquIf bI shu. Cuy IIbfu chgu wIIIu cuy cun psuj wutu cu nu cho Imun pIs cushuntu y Imuno
cunun puj cujtu pIs. Unuy cunu Tuytu DIosgu IIupun tumI uunI shuntu cumII shu. IsfueI cu nu tugu
wIyu cu shun pItu uIIImI yunu pu fun. Munu wIyu cup tInmI Ichungu custI gu fun. Chuufu guepu
wumfun cu nugu Tuytu DIos wun pufIu cu nun puy ucfu shun funu cu nu IIunu cunun puj. Chuy pI tumI
cuy IIbfu chgu wumfun cu nutu sumuj yuchuy c chIn. Y puycu nunu Tuytu DIospu puIu bfuntu
wumfun cu nutu yuchu chengu.
Cuy IIbfu chgu yupufIf-yupu fIf sumuj yuchu chIn Tuytu DIos goycu shun puftI mun yuycuf
duIu cu nutu munu udofu nun pmI (4.1520). Chuy n pIs nIycun cununeo funu cunu udufu cu nun
puftItu y quIquIn cununeo funu cu nu tu pIs ushuj puj IIIg chI nun pmI. Munu IIIg chefgu cununeo
funu cu nupu duIun cu nutu udufuy munmI chufu cun mun cufun. ImunIf tuj chuy cu nupgu mus
pufIun? Tuytu DIos IIumI fusunpu DIosgu. PuypItu mus jucgu munumI cunchu. BuuI tu wun IwuI
u Astuft tu wun IwuI u chuy cu nu tuno puytu udofu nun tugu Tuytu DIos munumI munun chu.
Chuyno udufup tengu ucfu cu shun cuycup tIn pIs IsfueI cu nutu Tuytu DIos ushu c chI nun cufun.

D
1.3~4 Nm. 21.2130.
E
1.3~4 Nm. 21.3135.
258

F
1.2 Deut. 9.23; Heb. 3.16.
D uunIf unuy cuj uwIIuy quI
Abfuhumtu, Isuuctu, Jucobtu, wumfun-
cu nu tu pIs.
3uezcunata Moiss churashan
(xo. 1S.1S27)
9
Hofeb cho cuycush pun chmI
gumcu nutu nIf: Nogu jupu IIgu
munumI IIupuy quItu uffIg Iuytu utIpu-
shuy quI p chu.
10
T D
gumcu nu tugu bIndI syuntu goshu-
cushun quI uypu IIu mun mIfu nuy quI-
puj. ChuymI cunungu goyIIuf cu nuno
uypu IIu cuycun quI.
11
Unuy fumI-
IIyun ch cunu fIspI tu shun T D
uunI mu shun chno bIndI syuntu goycu-
II shun quI cunun cuycu shuy quI cu nu-
pItu wufungu cutIpu mus uypu IIu mun
mIfu nuy quI puj.
12
Nogu jupu IIgu
munu numI utIp chu quIju nu cup tI-
quI, dImun du nu cup tI quI uffIg Iuytu.
13
ChuymI gumcu nugu cudu tfbu pItu
ucfun quI sumuj yuchuj, yufpuy supu,
tuntI yuj cujtu. Puycu nu tumI chufu p-
shuy quI uffIg Iu shu nuy quI puj.
14
Chuyno nIpt gumcunu nImu fuy-
quI: NImu shuy quegu uIIImI nIf.
15
ChuymI gumcu nu pI tugu cudu
tfbu pItu ucfuf yuchuj musyuj
funu cu nutu. NIfcuf chufuf juez nI-
quI cunun puj. WuquIntu chufuf juc
tfbutu uffIg Iu nun puj, wuquIn tugu
wufun gutu (1,000) uffIg Iu nun puj,
wuquIn tunu puchuctu (100), wuquIn-
tunu pIchgu chun cutu (50), wuquIn-
tunu chun cutu uffIg Iu nun puj.
1
Chuy
fumI juez nI quI cu nutu wIIIu puf nIf:
DImun dutu chufu mup tIn chus quIf
IwuI nIntu uffeg Iun quI. FumIII yuy-
quI cuptIn pIs, jpu cuptIn pIs umu
muygun pu pIs fubuf nIn jutu fIn quI chu.
17
Muygun pIs juchu yoj cujtugu umu
chupun quI chu fcu tu pIs pobfI tu pIs.
AffIg Iu shuy quIno cunun puj Tuytu DIos-
nIn chI yunu puy c shup tI quegu pItu pIs
umu munchu cun quI chu. Affeg Iuytu
munu cum pu cu shuy quI cujtumI
Ichungu nogu mun psu mun quI uffIg-
Iu n puj.
18
Chuy junuj IIumI IIupu nI quItu sumuj
wIIIu puf Imuno goy nuy quI p pIs.
Chunca ishcay runacuna
ricapacoj aywashan
(Nm. 1S.114.4)
19
T D nImu shun chtu
wIyu cufmI Hofeb pItu shucu mu fun chI
Amoffeo funu cunu tIyu shun puftI-
mun. Gumcunu musyu shuy quI n-
pIs Cudes-bufneu mun shumu fun chI
munchu cuy puj chun yuj jIfcu cu nu pumI.
20
Chuy chmI cuyno nIf: Cunungu
chuyu mush cun ch numI T D-
goycu m nu puj cuj Amoffeo
funu cunu tIyuy cu shun jIfcu cu nu mun.
21
T D goycu shu fuy quI cuy
nusyun tugu. Chuy puftI cu nu tumI unuy
cuj fumIII yun ch cu nutu Tuytu DIos nIn-
chI uunI fun. ChuymI cunun gumcu-
nugu munu gueIIu nuypu pItu pIs munu
munchu cuypu yuycuf chufI cuy T
D nIshu shuy quIno.
22
Ichungu
gumcunu nImu fuy quI: Chuy nusyun
Imuno cushun tu pIs fIcu pu cu mu nun-
puj fIcu pu coj cu nutu uupun chtu
cuchushun fuj. CutIf cu muf wIIIu m-
shun muygun nnIpu uywu nu p pIs,
muygun sIud mun yuycu nu p pIs nIf.
23
Chuyno gumcunu nImup tI quImI
ucfuf chuncu Ishcuy funu cu nutu cudu
tfbu pItu juctu-cumu.
24
Puycunu uypu-
IIu puntu cushun jIfcupu uywush pun
chuyu fun EscoI guech wu mun. Chuy
puftI punu fIcu pu cuf pufI fun.
25
CutI-
mufnu upumu fun chuy nusyun cho
wuyu shun fftutu. Chuyno cutI muf
wIIIu mu fun chI: T D
goyc mu shun chI chuc fugu fIyupu
uIIImI nIsh pun.
2
Puycunu chuyno
nIycup tIn pIs gumcu nugu T D
nIshuntu munu wIyu cuf munumI
uywuytu munu fuy quI chu.
F

27
Chuypu
DEUTERONOMIO1
259

G
1.30~31 Hech. 13.1718.
H
1.32 Heb. 3.19.
I
1.34~35 Heb. 3.18.
fuquengu toIduy quI cu nu cho Tuytu
DIospu contfun fImu fuy quI: T
D munumI fIcuy tu pIs munu mun-
ch chu. EgIptu pI tugu jofgu mush cun chI
Amoffeo funu cu nu wun ushu chI m nu-
IIun ch pmI.
28
Cunungu muymun fuj
uywu shun? RIcu pu coj cu nugu cutI muf
wIIIu mush cun chI chuy puftI cho tIyuj
funu cunu nogun ch pItu mus jutun cu-
fuy, cuII pu supu cushuntu, sIud nIn cu-
nu pIs uItu pefgu shu cushuntu. Chuy-
n pIs wIIIu mush cun chI Anuc pItu mIfuj
jutu suj funu cunu chuy cho cushun tumI.
Chuyno wIIIu mush pun chmI pusuypu
munchu fu chI mush cun chI nIf.
29
Chuufu nogu nIf: Amu munchu-
cuy chu, umu IIuquI cuy pIs chu.
30
Gumcu nupu uupuy quI tugu T
D uywungu. PuymI fubuf-
nI quI pIII yungu. EgIp tu pItu yufgu mu-
nun ch puj yunu p mu shun ch n IIumI
cunun pIs yunu p m shun.
31
Chun yuj-
ch pIs fufu shun nmI fufungu.
G
T
D cuymun chuyu mu nuy-
quI yuj pushu mu shu fuy quI pup nIn
tucshu wumfuntu mufgu shu IIu upuj-
nmI.
32
Chuy pIs gumcu nugu munumI
T D yfu cu fuy quI-
chu.
H

33
PuymI uupun chtu uywush-
pun muymun chuyu nun ch puj, muycho
toIdun ch cu nutu IchI chI nun ch p pIs
tuntI yu chI mu fun chI. Chucuypugu nInu
futuy cuj wun muypu uywu nuy quI p pIs
fIcu chI shu fuy quI. Junuj punu pucu tuy-
wun fIcu chI shu fuy quI.
Israe!cunapaj
Tayta Dios rabyashan
(Nm. 14.20S5)
34
Contfun fImu shuy quI cu nutu
wIyuy cuf T D fIyupu fubyu-
cuf cu fun. ChuymI jufuf cuyno nIfun:
35
Cuy fIyu funu cu nugu munumI nI
jucnuy IIu pIs chuyun gu p chu unuy cuj
fumIII yun cu nutu uunI sh uIII chuc fu-
mun.
I

3
Jefo nepu wumfun CuIebmI
Ichungu uunI sh chuc fu mun chuyungu.
Nogutu wIyu cu mu shun pI tumI puytu,
puypItu mIfuj cu nu tugu fIcu pu cuf pufI-
mu shun chuc futu goycu sh puj.
37
Gumcunu fubyu chI shuy quI pI-
tumI nogu p pIs T D fubyu-
cuf cu fun. ChuymI nImu fun: AunI sh
chuc fu mungu gumpIs munumI chuyun-
quI p chu.
38
RuquI quegu chuyungu
Nunpu wumfun Imuch pIs yunu-
p shoj JosumI. Puytu sumuj shuc-
y chIy IsfueI cu nutu chuy nusyuntu
fuquI p nun puj.
39
ChIquI muj nIn ch-
cu numI wufmIn chtu, wumfun ch cu-
nutu guechu m shun nIf IsfueI cunu
wumfun cu nu puj yufpu shun fmI chuy
nusyun mungu yuycon gu pIs. Puycu-
nu tumI duyun cunun puj goycu shuj.
40
Gumcu nugu chun yujpu Pucu Iumuf
Idu mun cutI c fIy nIf.
Israe!cunata Hormacho binsishan
(Nm. 14.S945)
41
Chuufu gumcu nunu nImu fuy-
quI: Nogu cu nugu juchu tumI fufushc.
Cunungu jucIIu uywu shuj T D-
nIshunno pIII yuj. Chuyno nIsh-
puy quImI puntu cu nu mun fsI wIchuf-
cunu cushuntu yufpush puy quI ufmuy-
quI cu nutu cumu fI cu fuy quI.
42
Ichungu
T D nImu fun: IsfueI cu nutu
wIIIuy. Amu pIII yuj uywu chun chu.
Cunun puycu nu tugu munumI yunu-
p nu chu. ChuymI pIII yuj uywup tengu
chIquej nIn cunu bInsen gu puj.
43
Chuufu nogugu T D
nImu shuntu wIIIu fmI. Chuy pIs
munumI wIyu mu fuy quI chu. Chuypu
fuquengu Tuytu DIos nIshuntu munu
wIyu cuy pItu, funu-tucuy pItu puntu cu-
nu mun pIII yuj uywu fuy quI.
44
Chuufu
puntu cho cuycup tI quI jInun Amoffeo
funu cunu sunchu cu nuno gutI cu ch-
shu fuy quI. SeIf pItu Hofmu cumu gutIf
pusuypu bInsI shu fuy quI.
45
Chuy-
fmI cutIf c fu muf T D
DEUTERONOMIO1
260

J
2.1 Nm. 21.4.
K
2.4 Gen. 36.8; Nm. 20.1421.
L
2.9 Gen. 19.37; Nm. 21.1020.
M
2.14 Nm. 14.2835.
N
2.19 Gen. 19.37; Nm. 21.1020.
uupun cho wugu fuy quI. Wuguf IIuquI-
cup tI quI pIs T D munumI
wIyu shu fuy quI nu chu.
4
Chuy n pumI
gumcu nugu Cudes puftI IIu cho unuy-
cumu tIyu fuy quI.
Chunyajcho achca wata goyashan
2

1
Chuy pI tugu T D nImu-
shun chno Pucu Iumuf mun
uywuj nnIpu chun yuj mun uywu-
cu fun chI. SeIf quIn fuy jIfcu cu nupu
uchcu wutu pufI fun chI.
J

2
ChuymI
T D nImu fun:
3
Cuy jIfcu cu-
nupu tumuf uII pu numI pufIf cuy cun-
quI. Cunungu nofte cuj-Ipunu uywuy.
4
IsfueI cu nutu nIy: Gumcunu uywush-
puy quI psun quI puj custuy quI Esu pItu
mIfuj cunu tIyuf cuy cu shun SeIfpu.
K

Puycu nugu umutufmI munchu cu shun-
quI. Chuy pIs uIcbu cucun quI.
5
Puycu-
nu wungu umu pIII yuy chu. Puycu nupu
nusyun nIn cho cuycuj chuc fu tugu
munumI nI juc ped su IIu tu pIs goshuy-
quI p chu. SeIf jIfcu cu nugu IIupun-
pIs Esu pItu mIfuj cu nu pumI cuycun.
NogumI puycu nutu goycushc.
Puycu-
nu tugu fuwu cun quI pIsh shu shuy quI
mIcuytu funtI cu shu nuy quI puj. Yucuntu
upushuy quI pI tu pIs pgun quI nIf.
7
IIupun fufu shuy quI chmI T
D bIndI syuntu goshu-cushun quI.
Chuscu chuncu (40) wutun tIn numI cuy
chun yujpu pufIp tI quI yun'guy c shun-
quI. Gumcu nutu fIcuy c shun quI ImupIs
munu psu shu nuy quI puj. ChuymI
munu ImupIs pIsh shu fuy quI chu.
8
ChuymI custun chI Esu pItu mIfuj-
cunu tIyuf cuy cu shun SeIfpu munu
psu fun ch chu. Chuypu fuquengu
EIutpu, EzIn-gebefpu psuf uywu fun-
chI Afubpu uywuj nnIpu. Chuy pI tunu
tumuf uywu fun chI Moub cho cuycuj
chun yuj mun uywuj nnIpu.
9
Chuypu
uywup tIn chI T D nImu fun:
Moub funu cu nu tugu umu fImu puy chu.
NI guffu tu pIs puycu nu wungu umu
fufuy chu. Puycu nugu IotpItu
L
mIfuj cu-
numI. ChuymI puycu nupu nusyun nIn-
tugu munu goshuy quI p chu nI tucshun-
nIn chuc fu IIu tu pIs. Af puftI tugu
nogumI puycu nutu goycushc.
10
(Unuygu chuy nusyun cho Em
funu cu numI tIyu shu cufun. Chuy funu-
cunu cufun jutu suj, jInu ch pIs uypu IIu.
Jutun cu fuy Anuc funu pItu mIfuj funu-
cu nu nmI cufun.
11
Jutu suj funu cunu
cuptInmI puycu nutu Moub funu cu nugu
Em funu cunu nIfun, wuquIn funu-
cunu Refu funu cunu nIptIn pIs.
12
SeIf
puftI ch pIs unuygu Hof funu cu numI
tIyu fun. Chuy funu cu nu tugu Esu pItu
mIfuj cu numI ushuj puj IIIg chI fun.
NIfcofgu quIquIn cunu tIyu cuy c fI fun
T D goycu shun nusyun cho
IsfueI cunu tIyu cuy c fI shunno.)
13
Chuy pItu Tuytu DIos nImu fun:
Cunun cuypItu uywu cush puy quI
tucshu muyu Zefedtu psuy. ChuymI
tucshu muyutu psu fun chI.
14
Cudes-bufneu pItu IIoj shI mu shun-
ch pItu-puchu Zefed muyu-muII wutu
psu mu shun chI junujyuj cufun quImsu
chuncu pusuj (38) wutunu. Chuy p-
nugu nogun ch cho guffu puj sInsu shu
cuj funu cunu T D nIshun nmI
wuu shunu cufun.
M

15
T D
puycu nutu custI gush pun IIupuntu ushu-
c chI shu.
1
Chuy guffu puj cuj funu cunu
jucpIs munu cuwup tIn nugu
17
T
D nImu fun:
18
CununmI Moubpu
IInduntu psush puy quI chuyun quI
Af sIud mun.
19
Amn funu cu nu-
wun tIncush puy quI umu fImu puy chu.
Puycu nu wungu nI guffu tu pIs umu
fufuy chu. Puycu nugu IotpItu
N
mIfuj-
cu numI. Puycu nupu nusyun nIn tugu
munumI goshuy quI p chu nI tucshun-
nIn chuc fu IIu tu pIs. NogumI puycu nutu
goycushc.
DEUTERONOMIO1 , 2
261
20
(Unuygu chuy nusyun cho Refu
funu cu numI tIyu fun. Puycu nu tumI
Amn funu cu nugu jutIntu chufu pu fun
zomzo meo funu cunu nIf.
21
Puycu-
nugu cufun munuy nI yoj, uypu IIu.
Anuc pItu mIfuj funu cu nuno jutu sujmI
cufun pIs. Chuy pIs Amn funu cu nutu
T D yunu pu fun chuy funu-
cu nutu ushu c chI nun puj. Ushu cuy-
cu chefgu jInun chnu Imuy cu mu pIs
tIyu cu fun.
22
Esu pItu mIfuj cu nu tu pIs
Tuytu DIos yunu pu fun SeIf cho tIyuj Hof
funu cu nutu ushuj puj wuuf cu chIf chuy-
cho tIyu cuy c fI nun puj.
23
Guzu puftI-
cho tIyuj Hev funu cu nu tu pIs chuy nmI
fufu fun. Puycu nu tugu Cfetu pItu FIIIs teu
funu cunu chuyuy cufmI wuu chI fun.
NIfcuf chuy cho tIyu cuy c fI fun.)
24
ChuymI Tuytu DIos nIfun: JucIIu
Afnn muyutu chIm puy. NogumI
gumcu nupu munuy nI quI mun chufu-
shuj Hesbonpu fuynIn Amoffeo funu
Sehontu nusyun nIn tIntu. Nusyun-
nIn mun yuycuf chuy funu cu nu wun
guffutu fufuy!
25
Cunun pI tugu nogumI
cumu c chI shuj cuy puchu cho IIupun
funu cunu fIyupu munchu cu shu nuy-
quI puj. ChuymI gumcu nu puj pufIujtu
wIyush pun pusuypu IIuquI cuf munchu-
fIy wun sIcsIc yungu.
Ray Sehonta Israe!cuna
wauchishan
(Nm. 21.21S0)
2
Chun yuj Cudemot pItu-puchumI
cuchu cu nutu cuchuf Hesbonpu fuynIn
Sehon mun. Cuchu cu nutu cuchuf uIII
shImI IIunpu cuyno fuwu nun puj:
27
Nusyun nI quIpu psuj nnI-
IIunpu psu cuy cu shuj. Nogu cu nugu
jutun nnI IIun pumI uywu cu shuj.
Imuy quI tu pIs munumI yutu sh chu.
28
MIcuy nI quItu mIcu sh pI tugu,
yucuy quItu upush pI tugu pgu-
shuy quImI. Ichungu nusyun nI IIuy-
quIpu psu cuy cu shuj ufI.
29
SeIf-
cho tIyuj Esu custu funu cu nu pIs,
Afcho tIyuj Moub funu cu nu pIs
psu chI mu shumI. Jofdn muyutu
chIm pu n puj psu cuy cu shuj ufI
T D chuc futu gom nun puj
uunI mu shun mun yuycu n cu nu puj.
30
Chuyno fuwu shu pIs fuy Sehongu
munumI munu fun chu nusyun nInpu
psu mu nun chtu. T D -
cumu c chI fun munu uunI nun-
puj. Chuyno cumu c chI fun gumcu nupu
munuy nI quI cho cunun puj. ChuymI
cunun yuj pIs munuy nI quI cho cuycun.
31
Chuufu T D nImu fun:
Cunun pI tugu Sehontu nusyun nIn tIntu
muquI quI munmI entfeg. Nusyun nIn-
mun yuycuy cuf chufI cuf c fIy.
32
Sehongu suId fun cu nu wun shumu-
fun Juhuzu cho nogun ch wun pIII yu-
nun puj.
33
Ichungu T D
cuchuy cu fun munu shun chtu fufu nu puj.
Chuy n pumI chuy fuytu, wumfun cu-
nutu, suId fun cu nu tu pIs IIupuntu ushu-
fun chI.
34
Chuy n pumI IIupun sIud nIn-
cu nu tu pIs munu shun chtu fufuf ushu-
fun chI. OIIgutu, wufmItu, wumfu cu nutu
chIp yuj wuu chI fun chI. Cuwuy cuj tugu
munumI juctu pIs cuchu fun ch chu.
35
QuIquIn chpgu sIud pItu upucu fun-
chI uywu cu nu IIu tumI, Imu-uycun pIs
bIej cujcu nu IIu tumI.
3
Afnn muyu
Idun cho cuycuj Afoef sIud pItu guIIuy-
cuf GuIuud puftI cumu munumI muygun
sIud cho tIyuj cu nu pIs IchI p mu fun ch-
chu. T D munuy nIn wun
yunu p mup tIn chmI IIupuntu ushu fun-
chI.
37
Amn funu cunu tIyu shun munmI
Ichungu munu yuycu fun ch chu. ChuymI
Juboc muyu uywujpu munu psu fun-
ch chu. AItu jIfcu cho cuj sIud cu nu pIs
qudu fun. Muymun pIs munu yuycu nun-
ch puj T D nImup tIn-
chgu munumI yuycu fun ch chu.
Basanpa raynin
Ogta Israe!cuna binsishan
(Nm. 21.S1S5)
3

1
Chuy pItu cutIy cofgu uywu-
fun chI Busn nusyun mun uywuj
nnI punu. Chuytu musyuy cuf Busn
DEUTERONOMIO2 , 3
262
nusyunpu fuynIn Og-gu IIupun suId-
fun cu nu wun shumu fun EdfeI puftI-
mun nogun chtu mugu m nu puj.
2
Amu munchu cuy chu. Amoffeo funu-
cu nupu fuynIn Sehontu ushu c chI-
shuy quIno fuy Ogtu pIs suId fun tIntu
ushu c chI nuy quI pmI yunu p shuy quI.
Yunu p shuy quI IIupun nusyun nIntu
munuy nI quI mun chufu nuy quI pmI.
3
Chuy nmI T D
fuy Ogtu cuchuy cu fun munu shun chtu
fufu nun ch puj. ChuymI wuu chI fun chI
quIquIn Ogtu, IIupun suId fun cu nu-
tu pIs. Cuwuy cuj tugu juctu pIs munumI
cuchuy cu fun ch chu.
4
SIud nIn cu nu-
ch pIs nogun ch numI tIyu cuy cu fun-
chI. Og mundu shun Busun cho cuycuj
Afgob puftI cho sIud cunu IIupungu
cufun sojtu chun cumI (60).
5
IIupun-
pIs chuy sIud cu nugu cufun Int funpu
uItu cufu Iu shu; puncun cu nu pIs sumuj
funcu yoj. Cufu InI sIud cu nu tugu
munumI yupu fun ch pIs chu.
Chuy
sIud cu nutu ushu c chIsh pun chI
wuu chI fun chI tucshu pItu jutun cumu
oIIgutu, wufmI tu pIs. Hesbonpu fuynIn
Sehontu fufu shun ch nmI fufu fun chI.
7
Contfun ch cu nu pu tugu uywun cu nu tu-
wun bIej csun cu nu IIu tumI qu du chI-
cu fun chI.
8
Chuy n pumI chuy wIchun Tuytu
DIos cumu c chI fun Ishcuy fuy mundu-
shun chuc fun cunu nogun ch pnu
cunun puj. Chuygu cuycu fun Jofdn
muyu mun IntI yugu mu nun cuj-Icho
Amoffeo funu cu nupu tIyu nun. Chuy
chuc fu cu nutu chufI fun chI Afnn
muyu pItu-puchu Hefmn puntu yuj.
9
(Chuy puntu tumI SIdn funu cu nugu
SIfIn nIfun. Amoffeo funu cu nunu
SenIf nIfun.)
10
ChufI fun chI putu
junun cho cuj sIud cu nutu, ushuj puj
GuIuudtu, Busuntu, SuIcu puftI cumu,
EdfeI cumu. Busn nusyun cho Og
mundu shun sIud cu nugu nogun ch-
punu fIcu cu fun.
11
(Refu funu cu nu-
pItu mIfgu fuy Og jupu IIunnu cufun.
Jutun cu fuy cuptInmI puypugu cuwI-
tun pIs fyffu pItu cufun. Iufguy nIn
cufun chuscu metfu; unchuy nInnu
Ishcuy metfuno. Amn funu cunu
tIyuy cu shun Rub sIud chgu cunun cu-
mu pIs cuwI tun cuycun fmI.)
Rubn trbu, Gad trbu, pu!!an
Manass trbu runacuna
chacrancunata chasquishan
(Nm. S2.142)
12
Duyun cu nutu wuuf cu chIf
chufI shun chI chuc fu tumI fIcu chIf
Ruben tfbu funu cu nutu, Gud tfbu
funu cu nutu. RIcu chIf Afnn muyu
Idunpu cuj chuc fu cu nutu sIud nIn-
tIntu Afoef sIud pItu-puchu puIIun
GuIuud jIfcu cumu.
13
PuIIun Munuses
tfbu funu cu nu tu numI fIcu chIf
GuIuud chucfu puchoj cujtu, Og
mundu shun Busn nusyuntu. Busun cho
cuycuj Afgob puftIgu Refu funu cu-
nu pumI cufun.
14
(Afgob puftI tugu
Munuses tfbu funu JuIfmI chufI cuf-
cu fun Gesuf pu wun Muucupu IIndun-
cumu. ChufI cuf c fIf numI Busunpu
jutIntu chufu pu fun quIquIn custupu
jutIntu Huvot-juIf nIf. Chuy IIumI
cunun cu mu pIs jutIn cuycun.)
15
GuIuud
puftI tunu fIcu chIf MuquIf custu
funu cu nutu.
1
Ruben tfbu tu wun Gud
tfbu tugu fIcu chIf puIIun GuIuud pItu-
puchu Afnn muyu cumu. Puycu nupu
IIndun fuquIy cu fun puIIun guech wu-
pItu Juboc muyu cumu. Juboc muyu-
pI tu numI Amn funu cu nupu IIndun
guIIuy cun.
17
Puycu nu IIu tumI fIcu chIf
Afub tu pIs. Chuypugu IIndun cufun
Jofdn muyu cumu. Muyu IIunpu uywu-
fuy cun CInefet Iumuf cumu, Afub
Iumuf cumu. Chuy Iumuf IIu tumI CuchI
Iumuf nIn. Chuy Iumufgu PIsgu jutI-
yoj puntupu wujtun IntI yugu mu nun
cuj-ImI cuycun.
18
Chuy wIchunmI Ruben tfbu, Gud
tfbu, puIIun Munuses tfbu funu cu-
nutu wIIIu puf nIf: T D -
goyc shun quI cuy nusyuntu.
DEUTERONOMIO3
263

O
3.18~20 Jos. 1.1215.
P
3.23~27 Nm. 27.1214; Deut. 32.4852.
Q
4.2 Apoc. 22.1819.
R
4.3 Nm. 25.19.
PIII yuytu yuchuj cu nugu ufmuy quI cu-
nutu upucuf c fIf uyw shIy IsfueI-musI-
quI cu nutu chuc futu guech shI nuy-
quI puj.
19
Nogugu musymI uypu IIu
uywuy quI cunu cushuntu. ChuymI
fIcu chI sh sIud cu nu chgu qudu chun
wufmI quI cu nu wun wumfuy quI cu nu-
IIu, uywuy quI cu nu IIu.
20
Gumcu nugu
mufcuy quI cu nu mun umu cutI mun quI-
f chu IsfueI-musI quI cu nutu Jofdn
muyu chIm pun cho T D chuc-
futu munu fuj entfe gup tengu. Gumcu-
nutu chuc futu T D entfe gu shu-
shuy quIno puycu nu tu pIs entfe gup tIn fuj
cutI mun quI cunu.
O
21
Chuy fumI Josu tu pIs nIf:
NuwI quI wunmI fIcush cun quI T
D chuy Ishcuy fuycu nutu Imuno
ushu c chI shun tu pIs. Chuy n IIumI
ushu c chengu yuycu nuy quI puj cuycuj
nusyun cu nu cho tIyuj cu nu tu pIs.
22
T D gumcu nupu
fubuf nI quI pIII yungu. Chuyno cuycup-
tengu umu munchu cuy chu nIf.
Canaanman Moiss mana
yaycunanpaj Tayta Dios nishan
23
Chuy fuIIumI T D
muu cuf nIf:
24
T D, nogu-
tugu IIupun puj munuy nI yoj cushuy quI-
tumI tuntI yuy c chI mun quI. GumpItu
mus juc DIosgu munumI cunchu syIu-
cho nI cuy puchu ch pIs. Gum fufu-
shuy quIno uImI fuy puj cu nutu munumI
pIpIs fufun mun chu.
25
Cunungu
fuwu cu shuy quI, Tuytu. Jofdn muyutu
chIm puy cu chI muy ufI fIyupu uIII chuc-
futu, cuyuy IIu puj uypu IIu puntu yoj
Intfu jIfcutu, Ibuno puftItu fIcu n-
puj.
2
Ichungu tuytuy quI cunu fubyu-
chI shun jununmI nogu p pIs T
D fubyu cuf cu fun. Ruwu cu sh tu pIs
munu uunI mu shu chu. ChuymI nImu-
fun: Amu fImu p muy chu! Chuy-
cu nupgu umu muu cu muy nu chu.
27
Chuypu fuquengu PIsgu jutI yoj
puntu mun wIchuy. Chuy pI tumI Int-
fupu fIcchu cun quI uwI quI uypu shun-
yuj. Jofdn muyu tumI Ichungu munu
chIm pun quI p nu chu.
P

28
Chuy fIcu nuy-
quI puj cuj nusyun mungu Josu numI
IsfueI cu nutu pushun gu puj. ChuymI
Josutu sumuj wIIIu puy, shuc y chIy
IsfueI cu nutu chuy nusyuntu fuquI p-
nun puj.
29
Chuyno nImup tInmI Bet-peofpu
chIm pun pumpu cho qudu cu fun chI.
Tayta Diosta wiyacunanpaj
Moiss wi!!apashan
4

1
Cunungu IsfueI cunu, Imuno goy-
nuy quI p pIs wIIIu pu sh Iuycu nutu
umuy quI mun sumuj chufu cuy. Chuy-
cu nu tugu cumIIy. Chuy fmI unuy cuj
fumIII yuy quI cu nutu uunI shuntu T
D goycu shu shuy quI nusyun cho uIII
cuwun quI puj.
2
WIIIu pu sh tugu umu juc
IuyIIu tu pIs jofgun quI chu, nI umu yupun-
quI pIs chu.
Q
T D mundu mIn-
tun cu nu tugu wIIIu pu sh n IIu IIupuntu
cumIIn quI.
3
QuIquI quI cu numI fIcush-
cun quI BuuI-peof cho T D Imuno
fufu shun tu pIs. IsfueI cu nu tu pIs chuy
puftI cho tIyuj cu nupu duIuntu uduf-
shej tugu T D IIIg chI shu numI.
R

4
T D nIshuntu cumIej-
cu numI Ichungu cunun pIs cuwuf cuy-
cun quI.
5
Gumcu nutu yuchu chIsh c numI
T D IuynIn cu nutu, mundu-
mIn tun cu nutu. Chuyno yuchu chIshc
gumcunu tIyu nuy quI puj cuj nusyun-
cho uIII cuwu nuy quI pmI.
Chuyno
cuycup tengu yuchu chI sh cu nutu munu
gonguypu cumIIn quI. Chuy fmI fIcu-
shoj cunu musyun gu puj yufpuy supu
cushuy quItu. NIsh cu nutu cumIIp tI quegu
puycunu nengu: Cuy funu cu nugu sumuj
yufpuy su pumI! nIf.
7
Jutun nusyun cu-
nu pu pIs dIos nengu munumI uupun-
ch chu. Nogun ch pumI Ichungu T
DEUTERONOMIO3 , 4
264

S
4.11~12 Exo. 19.1618; Heb. 12.1819.
T
4.13 Exo. 31.18.
U
4.14 Exo. 21.1.
V
4.1 Exo. 20.4; Iev. 26.1; Deut. 5.8; 27.15.
W
4.14~18 Rom. 1.23.
X
4.20 Exo. 19.5;
Deut. 7.6; 14.2; 26.18; 1Rey. 8.51; Jef. 11.4; TIto 2.14; 1Ped. 2.9.
Y
4.21 Nm. 20.12; 27.1214.
Z
4.24 Heb. 12.29.
D uupun ch cho cuycun
muu cu shun chtu wIyu m nu puj.
8
Juc
nusyun funu cu nupu IuynIn cu nu pIs
munumI gumcu nupu IuynI quI cu nu n chu
cuycun. Gumcu nutu cunun yuchu chI sh
Iuycu nugu puycu nupu IuynIn cu nu pItu
mus uIIImI cuycun.
9
ChuymI gumcu nugu
umu gongun quI chu IIupun yuchu chI sh-
cu nu tu wun fIcu shuy quI cu nutu. Cuwu-
shuy quI cu mugu wufun-wufun wumfuy-
quI cu nutu wIII cuy quI cu nutu wIIIu pun quI.
Horeb jircacho Tayta
Dios wi!!apashan
10
Hofeb jIfcu cho T D
uupun cho cuycu shuy quI junujmI puy
cuyno nImu fun: Nogu nIshtu wIyu nun-
puj IIupun funu cu nutu uup mun shun-
tu muy. WIyush pun yuchu congu wufun-
wufun nogutu fIspI tu muytu. Wumfun cu-
nu tu pIs yuchu chengu nogutu fIspI tu m-
nun puj.
11
Chuufu gumcunu wItI fuy quI
puntu chuquIn mun. QuIquIn puntu pI tunu
junuj cumu nInu jutu fIy cu fun. Yunu
gosh tuy pIs jutu fIy cu fun.
12
Chuy chmI
nInu futuy cuj chuu pIn pItu T D
pufIu p shu fuy quI.
S
Gumcu nugu wIyu fuy-
quI fImu mu shu IIuntu. WIyuf pIs munumI
fIcu fuy quI chu Imuno cushun tu pIs.
13
Chuy chmI Tuytu DIos wun contf tutu
fufu fuy quI. Gumcunu munu gonguypu
cumII nuy quI pmI Ishcuy Iju fumI cu nu-
mun chuncu mundu mIn tu cu nutu IsquIf-
bI fun.
T

14
Chuy junujmI nogu tu pIs T
D nImu fun IuynIn cu nutu,
U
gumcu nutu
sumuj yuchu chI n puj. Puygu munuy cun
tIyu nuy quI puj cuycuj nusyun cho tIyuf
IuynIn cu nutu Imuy pIs cumII nuy quI tumI.
Idu!ucunata mana
adurananpaj wi!!apashan
15
Hofeb jIfcu cho nInu futuy cuj pItu
T D pufIu p mu shu shuy quI
junuj munumI fIcu fuy quI chu Imu-nIfuj
cushun tu pIs. Chuu fugu sumuj tuntI-
yu cuy.
1
Gumcu nugu umu fufun quI-
chu Imu duIu cu nu tu pIs
V
oIIgu-nIfujtu
nI wufmI-nIfujtu,
17
uywu-nIfujtu, nI
bI-nIfujtu,
18
pumpupu gufu chuypu
pufej-nIfujtu, nI pescdu-nIfuj tu pIs.
W

19
IntItu, quIIIutu, goyIIuf cu nutu, syIu-
cho wuquIn cujcu nutu fIcush puy quI
umu yufpu chu cun quI chu tuguy cu-
nutu uduf mun nIsh puy quI. Junuj cho
cuycuj cu nu tugu T D cumu shu
IIupun funu cu nutu uchIc yu p nun pmI.
20
Gumcu nugu EgIptu cho cuf fyffu
chuIIu chI cunu jufnu ch nmI ucu fuy-
quI. Chuy pI tumI T D jofgu-
mu shu fuy quI puy jupu IIuntu sIfbI nuy-
quI puj.
X

21
Ichungu gumcu nupu juchuy-
quI pI tumI T D fIyupu
fubyu pu cuf cu mu shu. ChuymI nImu shu
Jofdn muyutu mununu chIm pu n puj;
goycu shu nuy quI puj cuycuj cuyuy IIu-
puj nusyun mun mununu yuycu n puj.
Y

22
ChuymI nogugu cuy-quIn fuy IIu chnu
wuu shuj. Jofdn muyu tugu munumI
chIm pu sh nu chu. Gumcu numI Ichungu
chIm pun quI puj chuy uIII nusyun cho
tIyu cuy c fI nuy quI puj.
23
Gumcu nu wun
munu cupt pIs sumuj yufpuy T
D contftu fufu shuy quItu.
T D munu munu shun-
cu nu tugu Imutu pIs umu fufun quI chu.
NI Imu duIu tu pIs umu fufun quI chu.
24
T D puyIIutu sIfbI nun-
chtu, udufu nun ch tumI munun. Munu
wIyu coj cu nu tugu nInu fupuf ushu cuf-
coj nmI ushu fengu!
Z
25
Chuyu shuy quI nusyun cho
wumfuy quI cunu wIII cuy quI cunu cuptIn
cuyd Tuytu DIos nIshuntu gonguy-
cuf duIu cu nutu fufuf udufun quI-
mun. Chuyno fufush puy quegu T
D fIyupumI fubyu chIn quI puj.
DEUTERONOMIO4
265

[
4.27~28 Deut. 28.36; 2Rey. 17.46; 25.812; Isu. 4.3.
\
4.29 2Cfn. 15.215; Jef. 29.13;
Mut. 7.78.
]
4.35 Exo. 20.23; Isu. 43.1013; Muf. 12.32.
2
Cunun junuj gumcu nutu nIycu-
sh tugu junuj puchu pIs cuy puchu-
pIs wIyuy cunmI. NIsh cu nutu munu
wIyu cofgu Jofdn chIm pun nusyun cho
tIyuf cuy cush puy quI IIIuj pI tumI ushuj-
puj IIIgun quI puj. Munu numI unuy cu-
mugu tIyun quI p nu chu.
27
ChuymI
T D juc-I nusyun cu nu mun
muchIypu-muchIf gufgu shun quI puj.
Chuufu chuyu shuy quI nusyun chgu
wuII cuj IIu numI cuwuy cuf qudun-
quI puj.
28
Juc-Icho cufgu guefu pItu,
fumI pItu
[
funu fufu shun duIu cu nu-
tumI udufun quI puj. Chuy duIu cu nugu
munumI fIcun chu, munumI wIyun-
chu, munumI mIcun chu, jmuy tu pIs
munumI cuchun chu.
29
IIupun shon-
guy quI wun T D yupuy
yfu cup tI quImI Ichungu puy pefdu nu-
shun quI puj.
\

30
Chuy nusyun cu nu cho
fIyupu ucuf IIuquI cush puy quI T
D yufp fIf IuynIntu wIyu cup tI-
quegu
31
cuyu p coj cush pun munumI
cuchuy cu shun quI p chu nI ushu c-
chI shun quI p pIs chu. Unuy cuj fumI-
IIyuy quI cu nutu uunI shun tu pIs munumI
gongun gu p chu.
32~33
Sumuj tuntI yucuy-IIupu.
MuyIIu chgu wIyu shu chu fuj gumcu-
nutu pufIu p shu shuy quIno nInu
futuy cuj pItu Tuytu DIos pufIu pu shuntu,
wIyuy cuf pIs munu wuu shuntu? Unuy
wIchun Imuno cushun tu pIs tupu cu chuy.
Mundu cho cunun puj funutu Tuytu DIos
fufu shun pItu-puchu Imuno cushun tu-
pIs sumuj musyu cu chuy. Imuy IIugu
cuyno cushu chu fuj?
34
RIcu shuy quI-
n pIs EgIptu cho fIyupu ucuy cuj tumI
Tuytu DIosgu mIIugfucunutu fufush-
pun, guffutu fufush pun, munchu-
fIy puj custI gush pun yunu p shu fuy quI
EgIp tu pItu yufgu mu nuy quI puj. Gumcu-
nutu T D yunu p shu shuy-
quIngu munumI muygun dIos pIs Imu
nusyun funu cu nu tu pIs yunu pu shu chu.
35
Chuyno jofgu shu shuy quItu fIcufmI
musyun quI T D jupu IIun
fusunpu DIos cushuntu. PuypItu mus
juc dIosgu munumI cunchu.
]

3
SyIu-
pI tumI pIu cuf wIIIu p shu fuy quI. Cuy
puchu cho fIcu fuy quI nInu futuy cujtu.
Chuy nInu futuy c moj pItu pufIu moj-
tumI wIyu fuy quI pIs.
37
Puygu unuy
cuj fumIII yuy quI cu nutu cuyu shumI.
Wumfun cu nu tu pIs ucfushu-cushun quI
fIyupu munuy nIn wun EgIpto funu cu-
nupu muquIn pItu jofgu mu shush puy quI.
38
Nuupun ch cho cujtugu fIyupu jutun
nusyun cu nu cho tIyuj cu nu tu pIs gufgu-
shu. Chuy funu cu nugu cushu fIyupu
munuy nI yojmI. Chuy funu cu nupu
nusyun nIn cho gumcunu tIyu nuy quI-
pmI gufgu shu. Chuy nusyun munmI
cunun yuycuy cun quI.
39
ChuymI cunungu yufp nuy quI puj
umuy quI mun chufu cuy. Junuj puchu-
cho, cuy puchu ch pIs puyIIumI T
D. Mus juc dIosgu munumI
cunchu.
40
Chuyno cuycup tengu Tuytu
DIospu IuynIn cu nutu, mundu mIn tun-
cu nutu cunun wIIIu puy cu shtu cumIIn-
quI. Chuufu gumcu nu p pIs, wumfuy-
quI cu nu p pIs uIII goyuymI cungu puj.
Chuy n pumI T D goycu shu-
nuy quI puj cuj nusyun cho tIyush puy quI
edy nuy quI cumu cuwun quI puj.
Pacacuna siudcuna
cananpaj acrashan
41
Chuy pI tu nugu Jofdn muyu mun
IntI yugu mu nun cuj-Icho MoIses ucfu-
fun quImsu pucu cunu sIud cu nutu.
42
Chuy mufcu cunu cufun munu yufpu-
shu pItu funu-musIntu wuu pu cuf pucu-
cu nun pmI.
43
Chuy sIud cunu cufun
Besef, Rumot, GoIn. Chun yuj putu
junun cho cuycuj Besef cufun Ruben
tfbu cujcunu pucu cu nun puj. GuIuud-
chnu cufun Rumot sIud Gud tfbu
cujcunu pucu cu nun puj. Busun chnu
DEUTERONOMIO4
266

D
4.41~43 Jos. 20.89.
E
5.8~9 Iev. 26.1; Deut. 4.1518; 27.15.
F
5.9~10 Exo. 34.67;
Nm. 14.18; Deut. 7.910.
G
5.11 Iev. 19.12.
H
5.12 Exo. 16.2330; 31.1214.
I
5.13~14 Exo. 23.12; 31.15; 34.21; 35.2; Iev. 23.3.
cufun GoIn sIud puIIun cuj Munuses
tfbu cujcunu pucu cu nun puj.
D
Chunca mandamintucunapaj
wi!!apashan
44
CuychmI IsquIf bI fuy cun IsfueI cu nutu
MoIses yuchu chI shun cunu.
45
EgIp tu pItu
IIoj shI cu mup tInmI Tuytu DIosgu IuynIn cu-
nutu, mundu mIn tun cu nutu yuchu chI fun.
4
Chuy tugu wIIIu pu fun Jofdn muyu mun
IntI yugu mu nun cuj-IIIu ch fuj cuycufmI.
Chuygu cufun Bet-peofpu chIm pun
guechwu, Amoffeo funu cu nupu fuynIn
Sehonpu nusyun nI IIun ch fuj. Sehongu
tIyu fun Hesbn sIud cho. Chuy cho tIyuy-
cuj tumI IsfueI cu nu wun MoIses EgIp tu pItu
shucu mush pun wuu chI fun.
47
Busn
nusyunpu fuynIn Ogtu pIs wuu chI fun.
Amoffeo funu cu nupu Ishcuy fuynIn cu-
nutu chuyno wuuf cu chIfmI nusyun nIn-
cu nu mun IsfueI funu cunu tIyu cuy c fI fun.
Chuy nusyun cu nugu Jofdn muyu pItu IntI
yugu mu nun cuj-IchmI cufun.
48
ChuymI
IsfueI cu nu pnu cufun Afnn muyu junun
Afoef sIud pItu-puchu SIfIn puntu yuj.
Chuy puntupu jucuj jutIn cuycun Hefmn.
49
Jofdn muyupu jucuj Idun pumpu cu-
nu pIs IsfueI funu cu nu pmI cufun CuchI
Iumuf cumu. Chuy pumpu cu nugu Jofdn
muyu pItu IntI yugu munun-IchmI
cuycun. CuchI Iumuf pIs PIsgu nIshun
puntu chuquIn chmI cuycun.
Chunca mandamintucunata
wi!!apashan
(xo. 20.117)
5

1
Chuy pI tunu IsfueI cu nutu guyuy cu-
chIf MoIses wIIIu pu fun: IsfueI cunu
sumuj wIyuy. CununmI wIIIu p shuy-
quI mundu mIn tu cu nutu. Chuy cu nu tugu
yuchu cuf cuf cumIIn quI.
2
T D nogun ch wun
Hofeb jIfcu cho contf tutu fufu fun.
3
Chuy contf tu tugu munumI unuy cuj
fumIII yu IIun ch wun chu fufu fun. Cuycho
cunun shun tu cu shu cuycuj cu nu wun pIs
fufu shumI.
4
Gumcu nu wungu T D
quIquInmI jIfcu cho nInu futuy cuj pItu
pufIu fun.
5
Chuy nInu futuy cuj puntu mun
wIchuytu gumcunu munchu cup tI quImI
nogu IIunu wIchuf T D
pufIu mu n puj. CutIy cu muf numI gumcu-
nutu wIIIuf Imutu nImu shun tu pIs. Chuy
puntu chmI T D nImu fun:
Nogugu T D
cuyc. Gumcu nu tugu EgIptu cho uywuy
cuf ucuf cuy cuj tumI jofgu muf.

7
NogupItu mus juctugu umu
dIosn nInquIchu.

8
AdufunuyquIpgu umu ImutupIs
fufunquIchu syIucho cuj-nIfujtu, cuy
puchucho cuj-nIfujtu, nI Iumuf fufIncho
cuj-nIfujtupIs.
9
Chuycunupu uupun-
mungu umu gongufpucunquIchu nI
udufunquIpIschu.
E
NoguIIumI T
D c. JupuIItu udufum-
nuyquItumI mun. Munu wIyucumuf
duIucunutu udufujcunutugu custIgushuj
mumun-tuytuntu, wumfuntu, wIIIcuntu
mus wIIIcun cujtupIs.
10
Nogutu cuyumuf
IIupun mundumIntcunutu cumIIptengu
puycunupItu wufungu uywuycumu
mIfujcunutupIs cuyupshmI.
F

11
Juttugu umu jogufInquIchu
munucujpgu.
G
MunucujcunuIIupuj
juttu jogufej cujtugu custIgushmI.

12
NIshnIIu umu gongunquIchu
sbudu jumuy jungu nogutu fIspItu-
mnuyquIpuj cuycushuntu.
H

13
Semnu-
cho sojtu junujmI ufunquI. Chuy
junujcunucho fufuynIquIcunutu fufun-
quI.
14
Sojtu junujpu wufunnIn junuj
udufumnuyquIpuj cgu jumuy-
junujmI. Chuy jungu umu ufunquI-
chu,
I
quIquIquI, oIIgu nI wufmI wum-
fuyquI, oIIgu nI wufmI uywuynIquI,
yuntuyquI, bffuyquI, nI Imu uywuy-
DEUTERONOMIO4 , 5
267

J
5.1 Deut. 27.16; Mut. 15.4; 19.19; Muf. 7.10; 10.19; Iuc. 18.20; Efe. 6.2.
K
5.1 Efe. 6.3.
L
5.17 Gen. 9.6; Iev. 24.17; Mut. 5.21; 19.18; Muf. 10.19; Iuc. 18.20; Rom. 13.9; Stg. 2.11.
M
5.18 Iev. 20.10; Mut. 5.27; 19.18; Muf. 10.19; Iuc. 18.20; Rom. 13.9; Stg. 2.11.
N
5.19 Iev. 19.11;
Mut. 19.18; Muf. 10.19; Iuc. 18.20; Rom. 13.9.
O
5.20 Exo. 23.1; Mut. 19.18; Muf. 10.19; Iuc. 18.20.
P
5.21 Rom. 7.7; 13.9.
Q
5.22~27 Heb. 12.1819.
R
5.27 Exo. 19.8; 24.3.
quIpIs, nI Iugucumoj funucunupIs.
ChuynpumI oIIgupIs wufmIpIs uywuy-
nIquIcunu gumcunuwun IwuI jumungu.
15
Yufpuy gumcunupIs EgIptuchgu
uywuy cuf ucushuyquItu. Chuyno cuy-
cujtumI fIyupu munuynwun jofgufcuf
pushucumuf. ChuymI sbudu jumuy
junujcho nogutu udufumnuyquIpuj
nIshc.

1
NIshnIIu mumuyquI tuytuyquItu
uIII fIcunquI.
J
ChuynpumI goycu n-
puj cuycuj nusyuncho edynuyquI-
cumu uIII cuwunquIpuj.
K

17
Amu wuuchIcoj cunquIchu.
L

18
Mujuyoj cuycuf jucwungu umu
cucunquIchu.
M

19
Amu suwucunquIchu.
N

20
Amu munucujtugu pItupIs jItupun-
quIchu.
O

21
Amu munupuychu funu-musIquIpu
wufmIntu.
P
Amu munupuychu chuc-
funtu, wufmI uywuynIntu nI oIIgu
uywuynIntu, tfuntu, bffuntu, nI
ImuntupIs puypu cujtugu.
Israe!cuna mancharishan
(xo. 20.1S26)
22
Puntu chuquIn cho IIupuy quI
shun tu cu shu cufcuy cup tI quImI chuy
mundu mIn tun cu nutu T D
puntu cho nInu futuy cuj pItu, yunuu yuy-
cuj pucu tuy pItu sInchIpu fImu mu fun.
Chuy pI tugu chuy junuj munumI mus
Imutu pIs pufIu mu fun nu chu. NIfcufmI
Ishcuy Iju fumI mun IsquIf bIf cuf
nogutu entfe gu mu fun.
23
Yunuu yuy-
cuj pucu tuy pItu fImu mu shuntu wIyuf,
puntu cho nInu futuy cu shuntu fIcuf,
cudu tfbupu munduj nIn cu nu wun
muyuf funu cu nu pIs nogu mun shumu-
fun.
24
Puycunu nImu fun: T
D nInu futuy cuj pItu
pufIu mufmI musyu chI mush cun-
chI fIyupu munuy nI yoj cushuntu.
Cunungu fusun pumI musyush c cunu
Tuytu DIos pufIu p mu shu pIs munu
wuu shun chtu.
25
Chuyno cuptIn pIs
munchu c cu numI. Chuy-jInunpu nInu
futuy cufgu nogu cu nu tu pIs ushu-
fu mun gu chufI. T D yupuy
pufIu mu shuntu wIyushpgu wuu sh-
cu nu chufI.
2
Cunun nogun chI wIyu-
shun chno nInu futuy cuj pItu Tuytu
DIos pufIu mojtu wIyufgu munumI pIpIs
cuwun mun chu.
Q

27
T D Imutu
nIshun tu pIs wIyu nuy quIpgu gumIIunu
uywuy cu IIuy ufI. T D
nIshu shuy quItu wIIIu mup tI quI nogu cu-
nugu IIupun tumI wIyu cuf cumII shuj.
R
28
Chuyno gumcunu nImu shuy quItu
wIyufmI T D nImu fun: Cuy
funu cunu nIshu shuy quItu wIyush cmI.
NIsh cu nutu wIyu cuf cumII nun puj
yufpu shungu uIIImI cuycun.
29
AIIImI
cunmun cunun yufpu shun n IIu Imuy-
cu mu pIs yufpup tengu, nogu tu pIs
fIspI tu mush pun mundu mIn t cu nutu
wufun-wufun cumIIp tengu. Chuufu
quIquIn cu nu pIs wumfun cu nu pIs cushI-
shu uIII IIumI cuwungu.
30
CutIy cuf
wIIIuy toIdun cu nu mun cutI cu nun puj.
31
Gum Ichungu cuymun yupuy cutI-
muy mundu mIn t cu nu tu wun Iuyn-
cu nutu wIIIu p n puj. Chuy cu nu tumI
yuchu chIn quI goycu n puj cuycuj
nusyun mun chuyuy cuf uIII cuwu nun-
puj nIf.
32
ChuymI cunun gumcu nugu
T D nIshu shuy quI n IIu fufuy.
Juctu pIs munu cuchuypu wIyu cuy.
33
T D nIshu shuy quI n IIu
IIupuntu wIyu cofgu sumuj cuwuy-IIupu.
WIyu cush puy quegu goycu shu nuy quI puj
cuycuj nusyun cho uuquIn yu shuy quI yuj
uIIImI cuwun quI puj.
DEUTERONOMIO5
268

S
.4 Muf. 12.29.
T
.5 Mut. 22.37; Muf. 12.30; Iuc. 10.27.
U
.~9 Deut. 11.1820.
V
.10 Gen. 12.7.
W
.10 Gen. 26.3.
X
.10 Gen. 28.13.
Y
.13 Mut. 4.10; Iuc. 4.8.
Tayta Dios!!ata
cuyananpaj wi!!apashan

1
T D mundu mIn tun-
cu nu tu wun IuynIn cu nutu cunun
wIIIu p shuy quI. Chuyu nuy quI puj cuycuj
nusyun mun chuyush puy quI chuy
mundu mIn tu cu nutu wIyu cuf goyunquI-
IIupu.
2
T D fIspI tuf wIIIu pu-
sh mundu mIn tu cu nu tu wun Iuycu nutu
Imuy pIs cumIIsh puy quegu gumcu nu pIs,
wumfuy quI cu nu pIs wIII cuy quI cu nu pIs
uuquIn yu shuy quI yuj uIIImI cuwun quI-
cu nu puj.
3
IsfueI cunu, cuy wIIIu pu sh
Iuycu nutu cumII nuy quI puj sumuj wIyu-
muy. Chuy n pumI unuy fumIII yuy quI-
cu nutu T D uunI shun nusyun-
cho uIII cuwush puy quI uypu IIu mun
mIfun quI cu nu puj. Chuy chgu IchI pIs
mIsh quI pIs yucu n fuj uchcumI cuycun.
4
Sumuj wIyu cuy IsfueI cunu. T
D jucnuy IIumI.
S
5
T D cuyun quI
IIupun shon guy quI wun, IIupun bduy-
quI wun, IIupun cuII puy quI wun.
T
Gumcu nutu cunun junuj wIIIu pu-

sh Iuycu nutu Imuy pIs munu gonguypu
shon guy quI cu nu cho yufpu fun quI.
7
Chuy cu nu tugu wumfuy quI cu nutu
wufun-wufun yuchu chIn quI. WIIIu puf
yuchu chIn quI wusI ch pIs, nnI cu-
nu ch pIs, puu nuy quI puj cumu fI-
cuf pIs, puu shuy quI pItu fIcchuf pIs.
8
Tuytu DIospu mundu mIn tun cu nutu
munu gongu nuy quI puj fIcfuy quI mun,
ufcuy quI mun wutu cuf cuf pufI chIn-
quI.
9
IsquIf bIn quI wusI quIpu puncu
mufcun cu nu mun, mufcu yuycunu
suwun puncu cu nu mun pIs.
U
Tayta Diosta wiyacunanpaj
Moiss wi!!apashan
10
T D unuy cuj fumI-
IIyuy quI Abfuhumtu,
V
Isuuctu,
W

Jucobtu
X
uunI shun nusyun munmI
chuyu chI shun quI puj. Chuy chgu jutu-
suj cuyuy IIu puj sIud cu numI cuycun.
Chuy sIud cu nu tugu gumcunu munumI
jutu fu chIsh cun quI pIs chu.
11
Chuy
mufcu cu nu chgu wusI cu nu tu pIs tufIn-
quI puj Imu-uycu yoj tu pIs juntu tumI.
Yucu psu cu nu tu pIs tufIn quI puj IIstu
uchcu shu IIu tumI. bus tu pIs, oIIvo tu-
pIs IIstu Iuntu shu IIu tumI tufIn quI puj.
Chuytu mIcufmI cushI shu goyun quI puj.
12
Chuyno cuf cuyd EgIptu cho uywuy
cuycu shuy quI pItu jofgu mu shoj T
D gonguy cun quI mun.
13
T D udufun-
quI. Puy jupu IIuntu sIfbIn quI.
Y
Jufuf-
pIs Tuytu DIospu jutI IIun cho jufun quI.
14
TIyu shuy quIpu uupun mufcu cu nu cho
tIyuj funu cunu udufu shun dIos cu nu tugu
umu udufun quI chu.
15
T D
puy jupu IIuntu udufu nuy quI tumI
munun. Juctu udufup tI quegu fubyuf
ushuj pmI IIIgu fu chI shun quI puj.
DEUTERONOMIO6
MunJumintucunutu urcun c/o
wuturuc/is/un (eut. 6.S)
269

Z
.1 Mut. 4.7; Iuc. 4.12.
[
.1 Exo. 17.17.
\
7.1 Hech. 13.19.
]
7.5 Deut. 12.3.
D
7. Exo. 19.56; Deut. 4.20; 14.2; 26.18; TIto 2.14; 1Ped. 2.9.
E
7.7 Juun 15.16; 1Juun 4.10.
1
T D musyu p nuy-
quI puj
Z
umu fufu chIytu cumuy chu
chun yuj Musuh cho fufu shuy quIngu.
[

17
T D mundu mIn tun cu-
nutu, IuynIn cu nutu yuchu chI shtu
IIupuntu sumuj cumIIy.
18
T D
munu shun n IIu Imuy pIs cuwuy-IIupu.
Chuy fmI unuy cuj fumIII yuy quI cu nutu
T D uunI shun nusyun mun
yuycuf cushI shu cuwun quI puj.
19
PuymI
gufgongu gumcu nutu IchI p shoj cu nu-
tu pIs. Chuyno fufu nun pmI uunI shu.
20
Wufu wufun tIn wumfuy quI cunu:
Imup tuj T D cuy
Iuycu nu tu wun mundu mIn tu cu nutu
cuchu p mush cun chI? nIf tupu shup-
tI quI
21
cuyno wIIIu pun quI: Nogu cu-
nugu EgIptu chmI fufuonpu uywuy nIn
cuf. Chuy pI tumI T D fIyupu
munuy nIn wun jofgu mu fun.
22
Nogu cu-
nutu jofgu m nun puj fufuontu custun-
cu nu tu wun T D munchu fIy puj
custI gu shun tumI fIcu f cunu.
23
Chuy-
pI tumI nogu cu nu tugu jofgu mu fun.
NIfcufmI pushu mu shu unuy fumI-
IIyun ch cu nutu goycu nun puj uunI-
shun nusyuntu goycu m nun ch puj.
24
ChuymI T D nImu fun
wufun-wufun puytu fIspI tuf IuynIn cu-
nutu wIyu cu nun ch puj cushuntu. Chuy-
n pumI cunun yuj uIII cuwuytu goyc-
mun chI.
25
T D munu-
shunno uIII cuwu nun chpgu yuchu chI-
mu shun ch n IIu puypu IuynIn cu nutu
Imuy pIs cumII shun nIf.
3uc dioscunata mana
(xo. S4.1117)
7

1
Gumcu nutu pushu shush puy quI
T D juc nusyun munmI
chuyu chI shun quI puj. Chuy nusyun tumI
quIquI quI cu nu punu cunun puj chufIn-
quI puj. Gumcu nupu uupuy quI pI tumI
Tuytu DIos gufgongu gunchIs nusyun
funu cu nutu.
\
Chuy cu nugu cuycun Het,
Gefges, Amoffeo, Cununeo, Fefez,
Hev, Jebs funu cu numI. Chuy funu cu-
nugu gumcu nu pItu mus uypu IIumI, mus
munuy nI yojmI.
2
Gumcu nupu munuy-
nI quI mun chuy funu cu nutu T
D chufu mup tIn umIs ttu
fufu nuy quI puj umu pufIu cun quI chu.
Chuypu fuquengu munu cuyu puypu
IIupuntu ushu c chIn quI.
3
Puycu nu-
wungu umu muju chu cun quI chu. WufmI
wumfuy quI cu nutu nI oIIgu wumfuy quI-
cu nu tu pIs puycu nu wungu umu muju-
chun quI chu.
4
Wumfuy quI cunu puycu-
nu wun cumu cup tengu chuy funu cunu
yuchu chengu duIu cu nutu udufuytu.
Chuufu T D gonguy c fen-
gunu. Chuyno cuptengu Puy fIyupu
fubyush pun juc IpIy IIu chmI IIupuy-
quItu ushu cu fu chI shun quI puj.
5
Chuy pI-
tumI gumcu nugu puycu nupu uItuf nIn-
cu nutu ushuj puj juchu chIf-ushun quI.
IIIg chIn quI udufunu fumIn cu nutu,
Asefutu udufu nun puj juwI shun guefun-
cu nutu. duIun cu nu tu pIs fupu chIn quI.
]

Gumcu nugu T D ucfu shun

sunto funu cu numI cufcuy cun quI. Cuy
puchu cho muy-chuy nusyun funu cu nu-
pI tumI gumcu nu IIutu shuynI ucfushu-
cushun quI IIj tImu wumfun cunu
cunuy quI puj.
D
Israe!cunapa ob!igasyunnin
7
T D gumcu nu tugu ucfushu-
cushun quI munumI wuquIn nusyun
funu cu nu pItu mus uchcu cuptI quI chu.
WuquIn pI tugu mus wuII cuj IIumI cunquI-
pIs.
E

8
T D chuyno ucfu-
shu fuy quI cuyu shush puy quImI. Puygu
cuyu shun quI unuy cuj fumIII yun ch-
cu nutu uunI shuntu cumIIfmI. ChuymI
fufuonpu munuy nIn cho cuycu shuy quI-
pItu fIyupu munuy nIn wun jofgu mu-
shu fuy quI.
9
Chuu fugu gumcunu sumuj
yufpuy. T D mus
DEUTERONOMIO6 , 7
270

F
7.9~10 Exo. 20.56; 34.67; Nm. 14.18; Deut. 5.910.
G
7.12~1 Deut. 11.1317.
H
7.18~23 Exo. 7.812.30; 14.2331; 23.2730.
jucgu munumI DIos cunchu. Puytu
cuyuj cu nutu, mundu mIn tuntu cumIej-
cu nu tugu wufungu mIfuy uywuj cu mu-
pIs uunI shuntu cumIen gumI.
10
Puypu
contfun jutu fej cu nu tumI Ichungu fIyupu
custI guf jucIIu IIIg chIn.
F

11
ChuymI
cunun junuj wIIIu pu sh mundu mIn-
tun cu nu tu wun IuynIn cu nutu munu
gonguypu cumIIn quI.
Wiyacur bindisyunta
(Lev. 26.S1S, eut. 2S.114)
12
Cunun wIIIu pu sh cu nutu wIyu-
cush puy quI cumIIp tI quegu unuy cuj
fumIII yuy quI cu nu wun pufIu cuf uunI-
shuntu IIupun tumI T D
cumIengu.
13
Chuu fugu gumcu nutu
cuyu shush puy quImI unuy cuj fumI-
IIyuy quI cu nutu uunI shun nusyun mun
chuyu chI shun quI puj. Chuy chmI puypu
bIndI syun nIn wun wumfuy quI cu nu pIs
uchcu cungu; chuc fuy quI cu nu pIs sumuj
wuyongu; mIcuy nI quI pIs uchcu cungu;
bnuy quI pIs munu pIshen gu chu; ustI-
quI pIs munu ushu cun gu chu; wcuy quI-
cunu, uyshuy quI cunu, cubfuy quI cu-
nu pIs uypu IIu mun mIfungu.
14
WuquIn
nusyun cu nu pI tu pIs musmI gumcu nutu
bIndI syun nIntu goshun quI puj. ChuymI
gumcu nu chgu IIupun wufmI cu nu-
pIs oIIgu cu nu pIs wumfu yoj IIu cungu.
Uywuy quI cu nu pIs uIIImI mIfungu.
15
Imu-uycu guesh yu pI tu pIs T
D chup shun quI puj.
EgIpto funu cu nutu custI guf ucu chI-
shunno gumcu nutu munumI ucu chI-
shun quI p chu. Contfuy quI jutu fej cu-
nu tumI Ichungu chuy cust gu cu nu wun
ucu chengu.
1
T D munuy nI-
quI mun chufu mu shun funu cu nu tugu
munu cuyu puypu ushuj puj wuu chIn-
quI. DIos nIn cu nu tu pIs umu udufun-
quI chu. Chuy cu nutu udufush puy quegu
munu uIII munmI chuyun quI puj.
G
17
Chuy nusyun mun chuyuy cuf
gumcunu cupus nInquI: nogun ch pItu
mus uypu IIumI chuy cho tIyuj funu cu-
nugu. Imun pu f shI gufgush wun?
nIf.
18
Imuno cuptIn pIs puycu nutu
umu munchu cun quI chu! Chuypu
fuquengu yufpuy fufuon tu wun EgIpto
funu cu nutu T D Imuno fufu-
shun tu pIs.
19
Yufpuy fIyupu uImI fuy-
puj cu nutu fufu shuntu, mIIugfucunutu
fIcu shuy quItu, munuy nI yoj cuynIn-
wun EgIp tu pItu jofgu mu shu shuy-
quItu. Chuy nmI fufungu gumcunu
munchu cuy cu shuy quI funu cu nu tu pIs.
20
Puycu nu tugu T D fIyupumI
munchu fu chen gu puj. MuquI quI pItu
guesh pej cu nu tu pIs pucu coj cu nu tu pIs
quIquIn Tuytu DIosmI ushu c chen gu-
puj.
21
IIupun puj munuy nI yoj T
D yunu puy c shup tI quegu chuy
funu cu nutu umu munchu cuy chu.
22
Chuyno cuptIn pIs Cunun nusyun-
mun yuycush puy quI chuy funu cu nutu
munumI jucIIu chu ushu c chIn quI puj.
Chuypu fuquengu wuIIcu wuII cu-
IIu tumI T D ushu c chengu.
IIupuntu jucIIu ushu c chIp tengu
chun yuj fIcu cup tIn jIfcu unImuI cunu
uchcu mun mIfuf ushuf pIs ushuy cu-
shun quI munmI.
23
Ichungu munuy nI-
quI munmI chuy nusyun funu cu nutu
T D cuchuy congu. NIfcuf nugu
ushu c nun cumu wuIIcu-wuII cu IIumI
wuu chen gu puj.
H

24
RuynIn cu nu tu pIs
gumcu nupu munuy nI quI mun chufu-
mup tIn wuu chIn quI puj. Chuy n pumI
cuy mundu chgu jutIn cu nu pIs ushuj-
puj gongu cungu. Gumcunu wuu chej
yuycup tI quegu munumI pIpIs IchI p-
shun quI p chu.
25
Chuy funu cu nupu
dIos nIn cu nupu duIun cu nu tu pIs ushuj-
puj fupu chIn quI puj. GofI wun, gueIIuy-
wun chup yu shun cu nu tu pIs umu chufI-
cuf cun quI chu. ChufI cuf cofgu IIutun
fufuy munmI chuyun quI puj. Chuu fugu
DEUTERONOMIO7
271

I
8.3 Mut. 4.4; Iuc. 4.4.
J
8.5 2Sum. 7.14; SuI. 89.32; Pfov. 3.1112; Heb. 12.511.
K
8.11~1 Ose. 13.56.
T D fIyupumI fubyu chIn-
quI puj.
2
Chuyno cuptengu wusI quI cu-
nu mun chuy duIu cu nutu nI Iugu shun
gofItu nI gueIIuytu umu upucun quI chu.
Apucup tI quegu gumcu nu tu pIs Tuytu
DIos ushu c chI shun quI pmI. MeIu nuy-
puj cujtu Imutu pIs munu yutu shuy quIno
chuy cu nu tu pIs umu upucun quI chu.
Runaga manami
micuy!!awanchu cawan
8

1
Cunun yuchu chI sh mundu mIn-
tu cu nutu cumIIn quI. CumIefgu
unuy cuj fumIII yun ch cu nutu T
D uunI shun nusyun mun yuycush-
puy quI uchcu mun mIfuf uIIImI
cuwun quI puj.
2
T D chuscu
chuncu (40) wutu chun yujpu pufI chI-
shu shuy quItu umu gonguy chu. Chuy-
chmI puygu IIuquI cu chI shush puy quI,
Imucu nu ch pIs ucu chI shush puy quI
musyu p shu fuy quI yufpuy nI quI cunu
Imuno cushun tu pIs, mundu mIn tun cu-
nutu fusunpu cumII nuy quI puj munu
cumII nuy quI puj cushun tu pIs.
3
FIyupu
ucuf cu chIf, yufguf cu chIf pIs mun-
tumI cumu fI p shu fuy quI. Chuy mIcuy-
tugu gumcu nu pIs nI unuy cuj fumI-
IIyuy quI cu nu pIs munumI fejsI fun chu.
Chuy n pumI T D tuntI yu chI-
shu fuy quI funugu munu mIcuy IIu wun-
f chu cuwu shuntu, chuypu fuquengu
Tuytu DIos nIshun cu nutu wIyu cuf pIs
cuwu shuntu.
I

4
Chuscu chuncu (40)
wutun tIn pufIf cuy cup tI quI pIs fpuy-
quI munumI ushu cu fun chu. NI chuquI-
quI cu nu pIs munumI shupI Iu fun chu.
5
Sumuj tuntI yucuy-IIupu. Wumfuntu
funu coffI jI shun nmI T D
gumcu nu tu pIs coffI jI shun quI.
J

Chuyno
cuycup tengu T D wIyu cush-
puy quI mundu mIn tun cu nutu cumIIy.
7
T D pushuy c shun quI uIII
chuc fu munmI. Chuy chgu uypu IIumI
cuycun yucu uywuj fugfu cunu; yucu yoj
psu cu nu pIs uchcumI; yucu push tuj
pumpu cu nu pIs uchcumI; puntu cu nu pu-
pIs yucu ufuy cun.
8
Chuy chgu fgu pIs,
seb du pIs, bus pIs, gus pIs, gfunu du pIs,
oIIvo Iuntu cu nu pIs fIyupumI wuyuy cun.
OIIvo pItu ustI pIs mIsh quI pIs uypu-
IIumI.
9
Chuy nusyun chgu munumI
yufpu chu cun quI p chu Imu pIsh shu-
nuy quI tu pIs. Gugu cu nu cho puntu cu-
nu ch pIs cubfI wun fyffu uchcumI
cuycun.
10
ImupIs munu pIsh shup tI quI
puchu juntu cuwuf T D -
Imuy pIs uIubun quI uunI shun
nusyun mun chufu shu shuy quI pItu.
Tayta Diosta mana
gongananpaj wi!!apashan
11
Amu gonguy cun quI chu T
D . Cunun wIIIu pu sh, yuchu-
chI cuy nIn cu nutu, mundu mIn tun cu nutu,
IuynIn cu nu tugu Imuy pIs cumIIn quI.
12
Imuy quI pIs munu pIshIp tIn cushI-
shu cuwush puy quI, uIII wusI cu nu cho
tIyush puy quI,
13
wcuy quI uyshuy quI-
cunu uypu IIu mun mIfup tIn, nI uypu IIu
gofI quI, uypu IIu gueIIuy nI quI, Imu-
uycuy quI uypu IIu cuptIn pIs
14
T
D umu gonguy cun quI chu.
PuymI EgIptu cho uywuy cuycujtu
jofgu mushu-cushun quI.
15
Tuytu DIosgu
pushu mu shu fuy quI fIyupu munchu cuy-
puj chun yuj pumI uypu IIu wuu chI coj
cuIe bfu cunu, uIucfun cunu cushunpu.
Yucu munu cuptIn pIs yucu tugu gugu-
pI tumI upunuy quI puj yufgu chI mu fun.
1
Chun yuj cho mIcu nuy quI p pIs muntu
cumu fI p shu fuy quI. Chuy mIcuy tugu
munumI unuy cuj fumIII yuy quI cu nu pIs
fejsI fun chu. Chun yuj chuquI jIfcupu
chuyno pushu mu shu fuy quI munumI
ucu nu IIuy quI p chu, mun'chgu
puymun yfu cuf cuwu nuy quI pmI.
PuymI musyuytu munu fun mundu-
mIn tun cu nutu cumII nuy quI puj u munu
cumII nuy quI puj cushun tu pIs.
K
DEUTERONOMIO7 , 8
272

L
9.9 Exo. 24.18.
17
ChuymI gumcu nugu umu yufpun-
quI chu: IIupun Imu-uycun ch tu pIs
quIquIn chpu cuII pun ch wunmI tufIsh-
cun chI nIf.
18
Chuypu fuquIn gumcu-
nugu tuntI yu cun quI IIupun Imu-uycutu
tufI nuy quI p pIs T D yunu-
p shu shuy quItu. Chuyno yunu puy c-
shun quI unuy cuj fumIII yuy quI cu nutu
uunI shuntu cumIIfmI.
19
T D gonguy c fIsh puy-
quI juc dIos cu nutu sIfbIf udufup tI-
quegu IIupuy quI tumI ushu c chI shun-
quI puj. Chuy tumI Ichungu cunun IIu pI-
tunu wIIIuyc.
20
Munu wIyu cup tI quegu
T D wuquIn nusyun funu cu-
nutu ushu c chI nun puj cushun nmI
gumcu nu tu pIs ushu c chI shun quI puj.
Yanapnanpaj
Tayta Dios aunishan
9

1
IsfueI cunu sumuj wIyu muy:
Gumcu nugu Jofdn muyutu
chIm pun quI p numI munuy nI yoj funu-
cunu tIyu shun nusyun mun pIII yuj
yuycu nuy quI puj. Chuy nusyun funu-
cu nugu gumcu nu pItu mus uypu IIumI.
SIud nIn cu nu pIs Intfu cuntunpu uItu
sumuj cufu Iu shumI cuycun.
2
Chuy
nusyun cho tIyuj cu nugu cuycun Anuc-
pItu mIfuj jutu suj funu cu numI. ChuymI
puycu nu puj fImuy pIs cun PIf shI
IchI pun mun jutun cu fuy funu Anuc pItu
mIfuf uywuj cu nu tugu? nIf.
3
Chuyno cuptIn pIs gumcu nupu
uupuy quI tumI T D uywungu.
PuymI fIcu puy cup tI quI chuy funu-
cu nutu ushu fengu nInu ushuj n pIs.
Chuy n pumI uunI shun n IIu yunu p-
shun quI puj puycu nutu bInsIf jucIIu
ushuj puj wuu chI nuy quI puj.
4
Chuyno
T D gumcu nupu uupuy quI-
pItu IIupuntu gufgu shu cuptIn cuyd
yufpuf: AIII cushun ch pI tumI T
D cuy nusyuntu goycu mush cun-
chI nIf. T D gufgongu chuy
funu cunu juchu supu cushun pI tumI.
5
Chuy nusyun tugu munumI uIII
cushuy quI pI tu chu goycu shun quI puj.
Chuy funu cu nutu T D
gufgongu juchun pI tumI. Chuy n-
pumI cumIengu unuy cuj fumIII yuy quI
Abfuhumtu, Isuuctu, Jucobtu uunI-
shuntu.
Gumcunu sumuj tuntI yuy.

T D munumI uIII cushuy quI-
pI tu chu chuy uIII chuc fu yoj nusyuntu
goycu shun quI puj. Gumcu nugu munu
tuntI yu coj munu wIyu coj funu cu numI
cunquI pIs.
Israe!cuna Tayta Diosta
mana wiyacushan
(xo. S1.1SS2.S5)
7
Chun yuj cho T D fubyu-
chI shuy quI pItu custI gu shu shuy quItu
Imuy pIs umu gongun quI chu. EgIp tu-
pItu IIoj shI mu shuy quI pItu-puchumI
gumcu nugu puytu munu wIyu cun-
quI chu.
8
Hofeb jIfcu ch pIs fIyupumI
T D fubyu chI fuy quI. Rubyu-
IIu wun jInun cho IIupuy quItu ushu fI-
shu nuy quI pmI cuycu fun.
9
Chuyno
fubyu chI fuy quI puntu cho cush cu-
mumI. Chuy puntu mun wIchuf T
D gumcu nu wun contf tutu fufu-
shuntu Iju fumI cu nu cho IsquIf bI fuy-
cujtu chus quI mu n pmI. Chuy chmI
goy muf chuscu chuncu (40) junuj
chuscu chuncu (40) pugus
L
Imutu-
pIs munu mIcuypu, yucu tu pIs munu
upuypu.
10
Chuy puntu chuquIn cho
gumcunu gotuf puy cup tI quImI T
D nInu futuy cuj pItu pufIu mu fun.
IIupun pufIu mu shun cu nu tumI Ishcuy
Iju fumI cu nu mun IsquIf bIf cuf chuy
puntu cho entfe gu mu fun.
11
Chuscu
chuncu (40) junuj chuscu chuncu (40)
pugus goyuf cupt T D entfe-
gu mu fun Ishcun Iju fumItu gumcu nu-
wun contftu fufu shun IsquIf bI shutu.
12
Entfe gu muf nImu fun: Apuf cutIy.
EgIp tu pItu jofgu mu shuy quI funu cu-
numI juchu fufuy mun chufu cu shu.
DEUTERONOMIO8 , 9
273

M
9.22 Nm. 11.3.
N
9.22 Exo. 17.7.
O
9.22 Nm. 11.34.
P
9.23 Nm. 13.2514.38.
Q
9.23 Deut. 1.21.
R
9.23 Nm. 13.31; Deut. 1.26; Heb. 3.16.
Puycu nugu munu pIs uyc IIu tumI
nogutu gonguy cu muf duIutu jundIypu
fufu cuf c fI shu.
13
Mustu pIs nImu fun: Cunungu
musy numI chuy funu cunu pusuypu
munu wIyu coj cushuntu.
14
Chuy funu-
cu nutu cunungu ushu c chI shuj pIpIs
munu yufp nun puj. ChuymI gumgu
umu chup muy chu. Puycu nupu fuquIn
gumIIu pI tumI mIfu chI shuj juc nusyun-
munnu uypujtu. Chuufu gumpItu mIfuj-
cu nugu cungu puj puycu nu pItu mus
uypu IIumI.
15
Rutu tuy cuj puntu pItu ufmuf
upumuf Ishcuy Iju fumItu. Chuy cho
IsquIf bI fuy cu fun Tuytu DIos contftu
fufu shunmI.
1
Chuyu mufmI gumcu-
nutu tufIf T D fubyu chIf
jundIypu gofI pItu tfu-muII wutu
fufu cuf c fI shu cuycujtu. Chuyno
fufuf gumcu nugu munu pIs uyc IIu-
tumI puy nIshun cu nutu gonguy cu-
fuy quI.
17
ChuymI nogugu fubyushp
chuy Ishcun muqu wun upuy c mu sh
Iju fumI cu nutu pusuypu uguIIuj puj
sujtuytu gof.
18
Chuy pI tumI puntu mun
yupuy cutIf T D uupun mun
IIuquI shu Itu cuy cuf puytu fuwu cuf.
RImfu goy mu sh n IIumI chuscu
chuncu (40) junuj chuscu chuncu (40)
pugus Imutu pIs munu mIcuypu, nI
yucu tu pIs munu upuypu goy muf.
Chuyno fufuf puytu fubyu chIf juchutu
fufu shuy quI pI tumI.
19
Nogugu fIyupu
munchu cuf T D fubyu cup-
tIn ushu c chI shu nuy quI puj cushuntu
yufpufmI. Chuy pIs fuwu cup tmI munu
ushu c chI shu fuy quI chu, mun'chgu
cuyu p shu fuy quImI.
20
Aufon p pIs
fIyupu fubyuf wuu fu chIy tumI munu-
fun. Munu wuu chI nun puj nogu fuwu-
cup tmI puytu cuyu pu fun.
21
NIfcuf
fufu shuy quI tfu-muII wu tugu nInu mun
jItu puy cuf. AguIIu fIfnu puntu pItu
yucu ufmoj mun gufpu fIf.
22
Chuy n IIumI gumcu nugu T
D fubyu chI fuy quI Tube fu cho,
M

Musuh cho,
N
KIbfot-hutuu vu ch pIs.
O

23
Cudes-bufneu mun
P
chuyuy cup tI quI-
pIs T D nIshu fuy quI goycu-
shu nuy quI puj cuycuj nusyun mun
yuycu nuy quI cu nu puj.
Q
NIshun cu nutu
munu fIguIf gumcu nugu munumI
yuycu fuy quI chu.
R

24
Gumcu nugu
fejsI sh pItu-puchumI T D
munu wIyu coj funu cunu cush cun quI.
25
ChuymI T D uupun-
cho chuscu chuncu (40) junuj chuscu
chuncu (40) pugus IIuquI shu Itu fuf
munu ushu c chI shu nuy quI puj fuwu-
cushp.
2
Ruwu cuf nIf: Acfu shuy quI
funu cu nu tugu umu ushu cuy cu chIy chu
ufI T D. Puycu nugu gumpumI
cuycun. GummI fIyupu munuy nI quI-
wun EgIpto nusyun pI tu pIs pushu-
mush cun quI.
27
Unuy cuj sIfbI shoj nI quI
Abfuhumtu, Isuuctu, Jucobtu uunI shuy-
quItu yufpuy cuy ufI. Cuy funu cunu
munu tuntI yuj cushun tugu umu yufpuy-
chu. Juchun cu nu pItu pefdu nuy cuy
ufI.
28
Munu pefdu nup tI quegu EgIpto
funu cunu musyush pun nengu: AunI-
shun nusyun mun chuyu chIytu T
D munumI cum pu cu shu chu
nIf. Chuy n pIs nengu: IsfueI funu-
cu nupu contfun cush punmI chun yuj
puchu mun pushuy cuf ushu c chI shu
nIf.
29
Imuno cufpIs IsfueI funu cu nugu
cuyu shuy quI funu cu numI cuycun.
QuIquI quImI EgIpto nusyun cho ucuy-
cup tIn munuy nI quI wun jofgu mush cun-
quI nIf.
Yapay contrtuta rurashan
(xo. S4.110)
10

1
Chuufu T D nImu-
fun: Cunungu fImIf cuj Iju
fumI cu nu tu n IIu quIquI quInu Ishcuy
Iju fumI cu nutu fufun quI. Guefu pItu
juc bubuI tu pIs fufun quI. NIfcuf chuy
DEUTERONOMIO9 , 10
274

S
10.1~3 Exo. 25.10; 1Rey. 8.9.
T
10. Nm. 20.28; 33.38.
U
10.8 Nm. 3.58.
V
10.10 Exo. 34.28.
W
10.1 Deut. 30.6; Jef. 4.4; Rom. 2.2529.
X
10.17 1TIm. 6.15;
Apoc. 17.14; 19.16.
Y
10.17 2Cfn. 19.7; Hech. 10.34; Rom. 2.11; GI. 2.6; Efe. 6.9.
Iju cu nutu upucuf cuf nogu cuycu sh
puntu mun wIch mun quI.
2
Nogu numI
puquI shuy quI fumI cho IsquIf bI sh tuno
chuy Iju cu nu mun yupuy IsquIf bI shuj.
Chuy tunu bubuI mun chufun quI.
3
ChuymI nogugu ucucIu guefu-
pItu juc bubuItu fufuf.
S
Ishcuy Iju
fumI cu nu tu pIs fufuf. Chuy cu nutu
upucuf cufnu puntu mun wIchuf.
4
Chuy chmI uuputu IsquIf bI shun-
n IIu T D yupuy chuy Iju cu-
nu mun chuncu mundu mIn tun cu nutu
IsquIf bI fun. Chuy cu nugu cufun jIfcu
chuquIn cho shun tu cu shu cuycup tI quI
nInu futuy cuj pItu uuputu pufIu mu-
shun mundu mIn tun cu nu IIumI. Chuy-
cu nu tumI Tuytu DIos entfe gu mu fun.
5
Puntu pItu cutI muf numI T D
nImu shun n IIu chuy Iju cu nu tugu
bubuI mun chufuy cuf. Cunun cu mu pIs
bubuI-IIuchmI wIu fuy cun.
(Beefot-bene-juucun pItu uywu cuf-

numI IsfueI cunu chuyu fun Mose fu-
mun. Chuy chmI Aufn
T
wuup tIn
pumpuy c fI fun. Chuy pI tugu wumfun
EIeuzufnu fuquIn munduj cfu cufun.
7
Chuy pItu uywu cuf IsfueI cunu chuyu-
fun Gudgodu puftI mun. Gudgo du pItu
uywu cufnu chuyu fun uypu IIu yucu
cushun Jotbutu puftI mun.
8
Chuy chnu
U
T D
ucfu fun contftu bubuItu upunun puj,
puypu uupun cho sIfbI nun puj, T
D jutIn cho funu cu nutu bIndI-
syuntu gonun puj. Cunun cu mu pIs chuy-
nmI puycu nugu fufuy cun.
9
Chuy pI-
tumI Iev tfbu funu cu nugu chuc futu
munu chus quI shu chu wuquIn cuj tfbu
funu cu nungu. Chuypu fuquengu
quIquIn T D puycu nutu
cuwu chengu. Chuyno cunun pmI
T D nIshu.)
10
Puntu cho fImfu goyu sh n-
IIumI nogugu chuscu chuncu (40) junuj
chuscu chuncu (40) pugus
V
goy muf.
Chuy fu fuwu cupt T D cuyu-
p shush puy quImI gumcu nutu munu
ushu c chI shu fuy quI chu.
11
Chuypu
fuquengu T D nImu fun:
Cunungu IsfueI cu nutu pushu nuy quI puj
cumu fI cuy. Puycu numI uywungu unuy
uwIIuy quI cu nutu uunI sh nusyun mun
yuycu nun puj nIf.
Tayta Dios munashanno
cawananpaj wi!!apashan
12
IsfueI cunu Imutu fufu nuy quI tu tuj
T D munun? T D
munun puytu wIyu cuf munu shunno
cuwu nuy quI tumI, IIupun shon guy quI-
wun, IIupun buIun t nI quI wun puytu
cuyuf sIfbI nuy quI tumI.
13
Munun
mundu mIn tuntu, IuynIn cu nutu cunun
yuchu chI shtu Imuy pIs wIyu cu nuy quI-
tumI. Chuy n pumI uIII cuwun quI puj.
14
Sumuj tuntI yucuy-IIupu. Sy Iu tu pIs,
cuy puchu tu pIs, IIupun Imu-uycu tu pIs
cumu shu cufmI T D duyun
cuycun.
15
Chuyno cufmI muygun
nusyun funu cu nu tu pIs ucfuytu puydIn-
mun cufun. Ichungu gumcu nupu unuy
cuj uwIIuy quI cu nu tumI T D
cuyuf ucfu fun. NIfcuf gumcu nu tu-
pIs ucfu shu fuy quI uwIIuy quI cu nupu
wumfun cuptI quI. Cunun pIs cuyu shun
funu cu numI cufcuy cun quI.
1
Cunun pI tugu sumuj wIyu cun-
quI
W
Tuytu DIos nIshun cu nutu. Amunu
cuychu munu wIyu coj fumI shon-
gogu.
17
T D Imu
dIos cu nu pI tu pIs mus munuy nI yojmI,
X

munduj cu nu pI tu pIs mus munuy nI-
yojmI. Puygu fIyupu munchu cunu
DIosmI. Puygu p-muytu pIs IwuI nIn-
tumI fIcun. PIpu fubuf nIn cunun p pIs
munumI Imu suynI tu pIs chus quIn chu.
Y

18
Wucchu tu pIs, bIy du tu pIs puygu
cuyu punmI. Gumcu nu cho tIyuj jpu
DEUTERONOMIO10
275

Z
10.22 Gen. 46.27.
[
10.22 Gen. 15.5; 22.17.
\
11.3 Exo. 7.812.30.
]
11.4 Exo. 14.28.
D
11. Nm. 16.3132.
funu cu nu puj mIcuy tu pIs fpu tu pIs
cumu fI pun.
19
EgIptu chgu gumcu nu-
pIs Iugu cuy IIumI cufuy quI. ChuymI
gumcu nu pIs Iugu cu moj cu nutu cuyun-
quI.
20
T D wIyu cuf
puyIIutu udufun quI. Puy munu shun-
n IIu Imuy pIs cuwun quI. Puypu
jutI IIun cho jufun quI pIs.
21
PuyIIutu
uIubun quI. PuyIIumI Tuytu DIos nIn-
chI. PuymI fufu shu IIupun fIcu shuy quI
mIIugfucunutupIs.
22
Unuy fumIII yun-
ch cunu gunchIs chun cu IIumI (70)
EgIptu mun chuyu fun.
Z
Chuy pIs T
D cumu c chI shu goyIIuf cu nuno
yupuytu munu utIpuy puj uypu IIu mun
mIfu nuy quI puj.
[
Tayta Dios munayniyoj cashan
11

1
Gumcu nugu T D
cuyuy. Yuchu chI cuy nIn cu nutu,
IuynIn cu nutu, mundu mIn tun cu nutu
Imuy pIs cumIIy.
2
Cunun junuj yufpuy
T D custI gu coj, munuy nI yoj
cushuntu. MunumI guepu wumfuy-
quI cu nu chu chuytu fIcu fun; sIngu
quIquI quI cu numI.
3
MunumI guepu
wumfuy quI cu nu chu fIcu fun fufuontu,
EgIptu cho tIyuj wuquIn funu cu nutu
Tuytu DIos munuy nIn wun custI gu-
shuntu; sIngu quIquI quI cu numI.
\

4
EgIpto suId fu cunu gutI cu chuy c-
shup tI quI munumI guepu wumfuy quI-
cu nu chu fIcu fun chuy suId fu cu nutu,
cuwu IIun cu nutu, pIII yu puj cuj cuff-
tun cu nu tu pIs T D Pucu Iumuf-
cho ushu c chI shuntu; sIngu quIquI-
quI cu numI.
]

5
Chuy n pIs munumI
guepu yufej wumfuy quI cu nu chu
fIcu fun chun yuj chuquI jIfcupu psup-
tI quI cuymun chuyu mu nuy quI puj Tuytu
DIos Imuno yunu p shu shuy quI tu pIs;
sIngu quIquI quI cu numI.
MunumI
guepu wumfuy quI cu nu chu fIcu fun
Ruben tfbu EIIubpu wumfun cunu
Dutuntu, AbIfumtu Tuytu DIos custI guf
IIupun fumIII yun cu nu tu wun wusIn tIntu
puchu quIchu cuf uItu cuf cu shun tu pIs.
D

7
QuIquI quI cu numI fIcu fuy quI fIyupu
munuy nIn wun T D Imu-uycu-
tu pIs fufu shuntu.
Tayta Diosta wiyacur bindisyunta
8
ChuymI cunun wIIIu pu sh mundu-
mIn tu cu nu tugu IIupuntu cumIIn quI.
Chuu fugu munumI pIpIs bInsI shun-
quI p chu. Guechu nuy quI puj cuycuj
nusyun mun yuycuf pIs tIyu cuy c fIn-
quI pmI.
9
NIfcofgu uuquIn yu shuy-
quI yujmI chuy nusyun cho cuwun-
quI puj. Chuy cho cuwu nuy quI pmI
unuy uwIIuy quI cu nutu T D
uunI fun. Chuy chgu mIsh quI pIs,
IchI pIs yucu n fuj uchcumI cuycun.
10
TIyu nuy quI cu nu puj cuycuj nusyun-
chgu chuc fu cunu munumI EgIptu-
cho tIyu shuy quI chuc fu cu nu n chu.
EgIptu chgu mufuy c fIf pIs pusuypu
ucuf weftu cu nu tuno chuquI quI wun
IIuch cu puyIIupu pufgoj fmI cunquI.
11
Ichungu gumcunu yuycu nuy quI puj
cuycuj nusyun cho Imuy pIs tumyup-
tInmI jIfcu cu nu pIs guechwu pumpu cu-
nu pIs cuyuy IIu puj befdIypu befdIy cun.
12
Chuy cho cuj chuc fu cu nu tugu quIquIn
T D munu gonguypu
wutunpu fIcuy cun.
13
Cunun junuj wIIIu pu sh mundu-
mIn tu cu nutu cumIIp tI quI, T
D cuyup tI quI, IIupun shon guy-
quIpu, IIupun buIun t nI quI wun puytu
sIfbIp tI quI
14
tumyu tu pIs tImpu IIun-
chmI tumyu chI mongu. ChuymI fgu-
pIs, bnu pIs, nI ustI pIs munu pIsh-
shun quI p chu.
15
Guewu cu nu pIs Intfu
jIfcu chmI uywuy quI cu nu puj cungu.
Gumcu nu tugu mIcuy munumI Imuy pIs
pIsh shun quI p chu.
1
Chuyno cuycup-
tengu cuyd pIpIs engu u shush puy quI
DEUTERONOMIO10 , 11
276

E
11.13~17 Iev. 26.35; Deut. 7.1216; 28.114.
F
11.18~20 Deut. 6.69.
G
11.24~25 Jos. 1.35.
H
11.29 Deut. 27.1114; Jos. 8.3335.
Tuytu DIostu gonguy cu chI shun quI-
mun. Juc dIos cu nu tugu umu udufun-
quI chu.
17
Chuyno juc dIos cu nutu
udufup tI quegu T D gumcu nu-
puj fIyupumI fubyu cuf congu. Chuufu
munu numI tumyu chI mon gu nu chu.
Mufu pu cu shuy quI mIcuy nI quI cu nu-
pIs munu numI wuyon gu nu chu. T
D goycu shu shuy quI uIII nusyun cho
tIyuf pIs IIupuy quImI wuuf ushu cun-
quI puj.
E
18
Chuyno cuycup tengu cuy wIIIu-
pu sh cu nutu umuy quI mun shon-
guy quI mun chufu cuy Imuy cu mu pIs
yufp nuy quI puj. Munu gongu nuy quI puj
chuy mundu mIn tu cu nutu IsquIf bIf-
cuf fIcfuy quI mun pIs, ufcuy quI mun pIs
wutu cuy.
19
Wumfuy quI cu nutu wIIIu puf
munu gonguypu yuchu chIn quI wusI-
quI cu nu ch pIs, nnI ch pIs, puu nuy-
quI puj cumu fI cuf pIs, puu shuy quI pItu
jutu fIf pIs.
20
IsquIf bIn quI wusI puncu
mufcu cu nu mun pIs, mufcu yuycunu
suwun puncu cu nu mun pIs.
F

21
Chuy-
n pumI cuy puchu pIs junuj puchu pIs
cushun cu mugu T D entfe-
gu shu nuy quI puj cuycuj nusyun cho
Imuy pIs gumcunu y wumfuy quI cunu
cushI shu uIII cuwun quI puj.
22
Cunun wIIIu pu sh mundu mIn-
tu cu nutu cumIIp tI quI, T D
cuyup tI quI, puy munu shun n IIu
cuwup tI quegu
23
T D yunu-
p shun quI pmI Cunun nusyun mun
yuycuf chuy cho tIyuj funu cu nutu ushu-
c chI nuy quI puj. Puycu nutu chuyno
ushu c chIn quI puj gumcu nu pItu mus
uchcu, mus munuy nI yoj cuptIn pIs.
24
ChuymI Cunun nusyun cho cuycuj
muy mufcu mun pIs yuycu shuy quI cgu
gumcu nu pnu cungu puj. IInduy quI pIs
cungu puj chun yuj chuquI jIfcu pItu-
puchu IIbu nu cumu, Euffu tes muyu pItu-
puchunu MedI teff neo Iumuf cumu.
25
MunumI pIpIs IchI p shun quI p chu.
G

T D uunI shu shuy quI n IIu
cumu c chengu gumcunu uywu shuy-
quIpugu funu cunu fIyupu munchu cu-
shu nuy quI puj.
2
BIndI syuntu cufpIs, muIdI-
syuntu cufpIs cunun ucfuy.
27
T
D mundu mIn tun cu nutu cunun
junuj wIIIu pu shtu wIyu cush puy quI
cumIefgu bIndI syun tumI chus quIn-
quI puj.
28
T D gonguy cuf
mundu mIn tun cu nutu munu wIyu cuf,
Imuy pIs munu udufu shuy quI dIos cu-
nutu udufufmI Ichungu muIdI syu nu shu
cuwun quI puj.
29
Cunun nusyun mun yuycu nuy-
quI puj T D yunu p shup tI quI
GefI zIm puntu mun wIchuf cuf sInchI
nImun quI T D wIyu-
cuf bIndI syun nIntu goshu nuy quI puj
cushuntu. EbuI puntu munnu wIchuf cuf
sInchI nImun quI T D munu
wIyu cup tI quI muIdI syu nu shu cunuy-
quI puj cushuntu.
H

30
Chuy Ishcuy puntu-
cu nugu Jofdn muyu pItu IntI yugu nun
cuj-IchmI cuycun. Chuy puntu cu-
nugu cuycun GIIguI mufcu Mofe encInu
yfu cunu sefcun chmI. Chuygu cuycun
Jofdn muyupu jucuj Idun pumpu cho
tIyuj Cununeo funu cunu tIyu shun-
chmI.
31
Gumcu nugu Jofdn muyutu
chIm pu nuy quI p numI cuycun quI.
Chuy nusyun mun yuycuf tIyu nuy quI-
pmI T D yunu p shun quI puj.
Chuy cho tIyufgu
32
cunun wIIIu pu sh
mundu mIn tu cu nutu IIupun Iuycu nutu
munu gonguypu cumIIn quI.
3uc pacha!!acho Tayta Diosta
12

1
Unuy fumIII yuy quI cunu
sIfbI shun T D
chuc futu fIcu chI shun quI puj. Chuy cho
tIyuf cuwu shuy quI cu mugu wIIIu pu sh
mundu mIn tun cu nutu, IuynIn cu nutu
cumIIn quI.
DEUTERONOMIO11 , 12
277

I
12.3 Deut. 7.5.
J
12.8 Jue. 17.6; 21.25.
K
12.1 Gen. 9.4; Iev. 7.2627; 17.1014; 19.26;
Deut. 15.23.
2
Gumcunu ushuj puj IIIg chIn quI
guechu nuy quI puj cuycuj nusyun cho
tIyuj funu cunu dIos nIn cu nutu fIspI tuf
udufu nun cu nutu. Puycu nugu udufun
puytush Imu cu nu cho, putu cu nu-
cho, cupsu yfu cunu chuquIn chmI.
3
AItuf nIn cu nu tu pIs juchof g fu chIn quI.
Adufu nun puj funu cunu IchI chI shun
wuncu fumIn cu nu tu pIs puquIf g fIn-
quI. Asefu nIshun dIosutu udufu nun puj
juwI shun guefu cu nu tu pIs fupuf g-
fu chIn quI. Chuy cho dIosn nIshun
duIu cu nu tu pIs IIIgu fu chIn quI pIpIs
munu yufp nun puj.
I
4
Gumcunu T D udufufgu
chuy funu cunu dIos nIn cu nutu udufu-
shunno umu udufun quI chu.
5
Chuypu
fuquengu T D udufun quI
puy ucfu nun puj cuj puchu IIu cho. Chuy
puchu tumI IIupun IsfueI tfbu funu-
cunu chus quI shun cho ucfungu puytu
chuy cho udufu nuy quI puj.
Chuy-
chmI Tuytu DIostu fIspI tuf sucfIfIsyu
uywu cu nutu pIsh tun quI, fupu chInu
sucfIfIsyucunutu pIsh tun quI. Chuy mun
upun quI dIes mutu, puf tutu, uunI-
shuy quI offen du cu nutu, buIun t nI quI-
pItu cuj offen du cu nutu, wcuy quIpu,
uyshuy quIpu fImIf wuwun cu nu tu pIs.
7
Chuy chgu T D uupun-
chmI mIcun quI puj. IIupun fumI-
IIyuy quI cu nu wun cushI cuf mIcun quI
mIcuy nI quI uIII wuyu nun puj T
D bIndI syuntu goshu shuy quI pItu.
8
Tuytu DIos goycu shu nuy quI-
puj cuycuj nusyun mun chuyufgu
munumI cunun udufu shuy quI n chu
puytu udufun quI puj. Cunungu puydI-
shuy quI mun n IIumI Tuytu DIostu
udufuy cun quI.
J

9
Chuyno udufuy cun-
quI T D goycu shu nuy quI puj
cuycuj nusyun mun munu fuj chuyufmI.
10
Jofdn muyutu chIm puy c fIfmI
Ichungu goycu shu shuy quI nusyun-
chnu tIyun quI puj. Chuy ch fmI
jumuy c fIn quI puj IIupun contfuy-
quI cunu tumu p shu nuy quI pItu.
Munu numI ImupI tu pIs munchu cun-
quI p nu chu.
11
T D ucfu shun
puchu mun IIupun nIsh cu nutu upun quI
chuy chnu puytu udufu nuy quI puj.
Chuyno cuptengu chuy mun upun-
quI fupu chInu sucfIfIsyuyquIcunutu,
sucfIfIsyuyquIcunutu, dIes muy quI cu-
nutu, uunI shuy quI offen duy quI cu nutu,
wuquIn offen du cu nu tu pIs.
12
Chuy-
chnu T D uupun cho cuf
oIIgu wumfuy quI cu nu wun, wufmI
wumfuy quI cu nu wun, uywuy nI quI cu nu-
wun pIs shun tu cuy cuf cushI shu puytu
udufun quI. Mufcuy quI cu nu cho tIyuj
Iev tfbu funu cu nu tu pIs guyun quI
gumcu nu wun shun tu cuy cuf mIcu-
nuy quI puj. Puycu nupu chuc fun munu
cuptIn mIcuy nIn cu nu pIs munumI
cungu chu.
13
Muych pIs munu shuy quI chgu
fupu chInu sucfIfIsyu uywu cu nutu umu
fupu chIn quI chu.
14
Chuypu fuquengu
muygun tfbu ch pIs T D ucfu-
shun puchu IIu cho fupu chIn quI. Chuy-
chmI Ichungu Tuytu DIostu udufu nuy-
quI puj IIupun nIsh cu nutu cumIIn quI.
15
Aychunuf-ImufmI Ichungu T
D cumu fI p shu shuy quI uywuy quI-
cu nu pItu pIsh tuf cuf muych pIs mIcun-
quI. IImyu cufpIs munu IImyu cufpIs
chuyno uychutu mIcun quI tufushtu u
IIuy chutu mIcu shuy quIno.
1
Yuwuf-
nIn tumI Ichungu umu mIcun quI chu.
K

Chuypu fuquengu pumpu mun jIchu-
fIn quI.
17
DIes mu cu nu tugu munumI mufcuy-
quI cho mIcun quI mun chu, fgu pItu,
bnu pItu, ustI pItu dIesmu cuptIn pIs.
Chuy n IIu mufcuy quI cho munumI
mIcun quI mun chu wcuy quIpu, uyshuy-
quIpu, cubfuy quIpu fImIf wuwun cu-
nutu, nI uunI shuy quI offen du cu nutu, nI
buIun t nI quI pItu cuj offen du cu nutu nI
DEUTERONOMIO12
278

L
12.23~24 Iev. 1.5; 17.1014.
M
12.32 Deut. 4.2; Apoc. 22.1819.
wuquIn offen du cu nu tu pIs.
18
Mufcuy-
quI cho chuy cu nutu mIcu nuy quIpu
fuquengu T D ucfu nun puj cuj
puchu mun uywuy cuf puypu uupun cho
mIcun quI. Chuy cho mIcun quI wumfuy-
quI cu nu wun, uywuy nI quI cu nu wun,
mufcuy quI cho tIyuj Iev tfbu funu-
cu nu wun shun tu cuy cuf. MIcush puy quI
cushI cun quI mIcuy uIII wuyu shun pItu.
19
Chuy nusyun cho tIyush puy quegu
Iev tfbu funu cu nutu yunu pun quI.
20
T D goycu shu shuy-
quI nusyuntu jutun y chI nun pmI
uunI shu fuy quI. Chuy cho tIyuf uychu-
nush puy quegu munu shuy quI fumI
mIcu cun quI puj.
21
Gumcunu tIyu shuy-
quI pItu T D udufu nuy quI-
puj ucfu shun puchu cufu cho cuptengu
wcuy quItu, uyshuy quItu pIsh tuf cuf
mIcu cun quI tIyuf cuy cu shu IIuy quI cho.
Chuyno fufun quI nogu wIIIu pu sh n-
IIu.
22
IImyu cufpIs munu IImyu cufpIs
chuy nmI uychutu mIcun quI cunu
tufushtu, IIuy chutu cunun mIcu shuy-
quIno.
23
Yuwuf nIn tumI Ichungu umu
mIcun quI chu. IIupun cuwuj cu nupugu
yuwuf nIn chmI bdun cuycun. ChuymI
umu mIcun quI chu yuwuf nIn tu wun
uychun tuIIu shu tugu.
24
Yuwuf nIn tugu
pumpu mun jIchu fIn quI.
L

25
Yuwuftu
munu mIcup tI quegu T D fIcuy-
c shup tI quI uIIItu fufu shuy quI pI tumI
gumcu nu pIs, wumfuy quI cu nu pIs uIII
goyun quI puj.
2
AunI shuy quI offen-
du cu nutu y wuquIn offen du cu nu tugu
T D ucfu nun puj cuj puchu mun-
fuj upun quI cunu.
27
Chuy chnu T
D uItuf nIn cho fupu chI nuy quI puj
cuj fupu chInu sucfIfIsyucunutu pIsh-
tuf cuf fupu chIn quI. Chuy uywu cu-
nupu uychuntu mIcuf pIs yuwuf nIn tugu
umu mIcun quI chu. Chuypu fuquengu
T D uItuf nIn mun wIu puy-
cun quI.
28
Cunun wIIIu pu sh mundu mIn-
tu cu nutu cumIIf quIquI quI cu nu pIs
wumfuy quI cu nu pIs T D munu-
shunno cuwufgu uIIImI cuwun quI puj.
3uc dioscunata mana
adurananpaj nishan
29
Gumcunu guechu nuy quI puj
cuycuj Cunun nusyun pI tugu T
D ushuj pmI funu cu nutu gufgongu.
Gumcunu chuy cho tIyuf nugu
30
chuy
funu cunu udufu shun dIos cu nutu umu
udufun quI chu; nI dIos nIn cu nutu Imuno
udufu shun tu pIs umu tupu cun quI chu.
31
DIos nIn cu nutu udufufmI chuy funu-
cu nugu T D fubyu chI fun.
Puycu nugu dIos nIn cu nutu udufush-
pun oIIgu wumfun cu nu tu pIs wufmI
wumfun cu nu tu pIs fupu chI fun. ChuymI
chuy funu cunu dIos nIn cu nutu udufu-
shunno gumcu nugu T D
umu udufun quI chu.
32
Chuyno cuycup tengu wIIIu pu-
sh cu nutu IIupuntu cumIIn quI. Chuy
mundu mIn tu cu nu mungu umu nI
juctu pIs yupun quI chu nI chuy cu nu pItu
juctu pIs umu jofgun quI chu.
M
13

1
Gumcunu cujcho juc funu
pfoftu-tucuf cupus nInmun:
Nogu tumI Tuytu DIos suyuy n-
cho tuntI yu chI mu shu mIIugfucunutu
fIcu nun ch puj cushuntu nIf.
2
Chuy
funu nIshunno cumII cup tIn pIs Munu
fejsI shuy quI dIos cu nu tunu udufu shun
nIshup tI quegu
3
umu chus quI pun quI-
chu. Chuy funutu chus quI p nuy quIpu
fuquengu tuntI yun quI Tuytu DIos
musyu puy c shu shuy quItu. PuymI
musyuytu munuy cun IIupun shon guy-
quI cu nu wun, IIupun buIun t nI quI cu-
nu wun puytu cuyu shuy quItu u munu
cuyu shuy quI tu pIs.
4
T D
sIfbIy; puy jupu IIuntu udufuy. Mundu-
mIn tun cu nutu cumIIy.
5
Juc dIos cu nutu
udufu nuy quI puj shImItu goshoj cu nugu
wuu chI cun gumI. Puycu nugu munuy-
cun EgIp tu pItu jofgu mu shoj T
D munu wIyu cu nuy quI tumI.
DEUTERONOMIO12 , 13
279

N
13.5 1Cof. 5.13.
O
13.15~1 Deut. 20.1618; Jos. 6.17.
P
14.1 Iev. 19.28; 21.5.
Q
14.2 Exo. 19.56; Deut. 4.20; 7.6; 26.18; TIto 2.14; 1Ped. 2.9.
Chuyno cushun pItu puycu nu tugu
wuu chIn quI. Chuy n pumI pIpIs munu
nengu nu chu juc dIos cu nutu udufu nuy-
quI puj cushuntu.
N
Gumcunu munu udufu shuy quI nI

unuy fumIII yuy quI cunu munu udufu-
shun dIos cu nutu udufu nuy quI puj pIpIs
pucuyIIupu udufu shun nIshup tI quI
umu chus quI pun quI chu. Amu chus quI-
pun quI chu wuuguI quI cuptIn pIs, oIIgu
u wufmI wumfuy quI cuptIn pIs, wufmI-
quI cuptIn pIs u umguy quI cuptIn pIs.
7
Sefcu cho tIyuj funu cunu u cufu cho
tIyuj funu cunu udufu shun dIos cu nutu
udufu nuy quI puj nIshup tI quI pIs
8
umu
chus quI pun quI chu. Chuy funu tugu
munu cuyu puypu, munu pefdu nuypu,
munu chupuypu
9
wuu chIn quI cunu.
Chuy funutu u wufmI tugu quIquI quImI
mus fImfu sujmuytu guIIuy cun quI.
Chuy pI tugu IIupuy quInu sujmuyIIupu
wuu chIn quI.
10
EgIptu cho ucuy cujtu
jofgu mu shoj Tuytu DIos pItu wItI cu-
nuy quItu munu shun pItu sujmuy c IIuf
wuu chIn quI.
11
Chuyno fufup tI quI
IIupun IsfueI funu cunu musyungu.
Chuytu fIcu cufmI chuyno munu uIII
fufuy tugu munchu con gunu.
12
TIyu nuy quI puj Tuytu DIos nI quI
muygun sIud tu pIs goycu shu shuy quI-
cho tIyuy cup tI quI cupus muyu cun mun
13
T D nIshuntu munu wIyu coj
funu cunu cuycu shun. Chuyno cush pun
cupus yuchu chIn chuy sIud cho tIyuj
funu cu nu tu pIs munu fejsI shun dIos-
cu nutu fIspI tuf udufuytu.
14
Chuufu
gumcu nugu sumuj muyu cu chun quI.
WIIIupu cushunno fusunpu munu uIIItu
fufu shu cuptengu
15
chuy sIud cho
tIyuj cujtugu IIupuntu ushu c chIn quI.
Uywun tIntu subII wun wuu chIn quI.
O

1
Imu-uycun tu pIs shun tufcuf-shun tuf-
cuf Isu mun gotuy cush puy quI IIupuntu
fupu chIn quI. NIfcuf chuy sIudtu
fupuy c fu chIn quI. Chuygu fupu chInu
sucfIfIsyutu Tuytu DIos puj fupu chI-
shuy quI nmI cungu. SIudgu Imuy cu-
mu pIs fug IIun numI qudungu. PIpIs
munumI uIIchun gu nu chu.
17
Chuy shun tu shuy quI cujcu nutu
fupu chI nuy quIpu fuquIn cuyd qu-
du chI cun quI mun. IIupuntu fupu chIp-
tI quegu T D munumI custI-
gu shun quI p chu. Chuypu fuquengu
unuy uwIIuy quI cu nutu uunI shunno
cuyu p shush puy quImI yunu p shun quI-
puj uypu IIu mun mIfuf jutun nusyun
cunuy quI puj.
18
Ichungu gumcunu
Imuy pIs munu gonguypu T D
nIshuntu wIyu cun quI. Cunun wIIIu pu-
sh mundu mIn tun cu nu IIutu cumIIn-
quI. Puy munu shunno uIII cujIIutu
IIupun tu pIs fufun quI.
14

1
Gumcu nugu T D
cuyuy wumfun cu numI cunquI.
ChuymI pIpIs wuup tIn DIos mun munu
yfu coj funu cunu fufu shunno cuef-
puy quI cu nutu umu pIsh tuypu pIsh tuf
cuchu cun quI chu nI ufcuy quI cu nu-
pu pIs umu guIuypu futu cun quI chu.
P

2
Gumcu nugu T D ucfu cu shun
funu cu numI cuycun quI. PuymI IIupun
nusyun funu cu nu pI tu pIs gumcu nutu
ucfushu-cushun quI cuyuy nIn cunuy-
quI puj.
Q
Limyu caj, ganra caj anima!cuna
(Lev. 11.147)
3
Gunfu cujtugu umu Imutu pIs
mIcun quI chu.
4
MIcu nuy quI puj cuj
uywu cunu cuycun wcu, uyshu, cubfu,
5
IIuy chu, tufush, IIupun wugfu yoj-
cunu, juchu cubfu cunu.
Muygun
uywu tu pIs gumcu nugu mIcun quI
chuj chuj cujtu, gushu shIIIu yoj cujtu.
7
Ichungu chuj chuj cuptIn pIs, gushu
shIIIu yoj cuptIn pIs wuquIn uywu cu-
nutu umu mIcun quI chu.
Amu mIcun quI chu cum IIutu,
gopItu, wIsh cushtu. Chuy cu nu tugu
DEUTERONOMIO13 , 14
280

R
14.21 Exo. 23.19; 34.26.
S
14.22~29 Iev. 27.3033; Nm. 18.21; MuI. 3.810.
gunfupu fejsIn quI chuj chuj cuptIn pIs
shIIIun munu gushu cushun pItu.
8
CuchI uychu tu pIs gunfupu fIcun-
quI. ShIIIun gushu cuptIn pIs munumI
chuj chun chu. ChuymI uychuntu umu
mIcun quI chu. Wuup tIn pIs umu yutun-
quI chu.
9
Yucu cho tIyuj cu nu tu pIs mIcun-
quI uItu yoj cu nu IIutu, pIspu yoj cu nu-
IIutu.
10
AItuy nuj pIspuy nuj tugu umu
mIcun quI chu. Chuy cu nu tugu gunfupu
fejsIn quI.
11
Pfej cu nu tu pIs IImyu cujIIutu
mIcun quI.
12
Amu mIcun quI chu
uncutu, quebfun tu hue sostu, gochu
uncutu,
13
mIIu notu, tucuy-nIfuj quIIIIc-
su cu nutu,
14
tucuy-nIfuj cuef vo cu nutu,
15
uvestfuztu, chush yujtu, wuch wutu,
IIupun custu uncu cu nutu,
1
tucutu,
IbIstu, cIsnetu,
17
peII cu notu, wIscuItu,
cofmo fn nIshun yucu ptutu,
18
cIge-
utu, ububI IIutu, chIc chItu.
19
Iuyoj cujtugu IIupun cufu cu nu-
tu pIs gunfu pumI fejsIn quI. Chuy cu nu-
tugu umu mIcun quI chu.
20
IImyupu
fejsI shu cuj Iuyoj cu nutu Ichungu
mIcun quI.
21
Gumcu nugu T D ucfu-
cu shun funu cu numI cunquI. ChuymI
Imu unImuI tu pIs quIquI IIun wuu-
shu tugu umu mIcun quI chu. Chuypu
fuquengu sIud nI quI cu nu cho tIyuj jpu
funu cu nu tumI goycun quI mIcu cu nun-
puj. CumI nuntI jpu funu cu nu tu pIs
mIcu nun puj funtI cuy cun quI munmI.
Cubfu-muII wupu uychuntu umu
yunun quI chu mumunpu IchIn wungu.
R
Diesmupaj Moiss wi!!apashan
22
Cudu wutu cos chutu ushuf cu IIuf
munu gonguypu dIes mutu fuquIn quI.
S

23
ChuymI fgutu cusI chuf, bnutu
fufuf, oIIvo pItu ustItu fufuf cudu
chuncu tupuy pItu juc tupuytu fuquIn-
quI dIes mu puj. Wcuy quIpu, uyshuy-
quIpu, cubfuy quIpu wuwun cu nu pItu
cudu chun cu pItu juctu fuquIn quI
dIes mu puj. Chuy dIes mu tugu T
D muych pIs udufu nuy quI puj
ucfu shun puchu mun upuy cuf puypu
uupun cho mIcun quI. Chuy n pumI
T D Imuy pIs sIfbIn quI puj.
24
TIyu shuy quI pItu chuy puchu uIIpu
cufu cho cuptengu T D bIndI-
syuntu goshu shuy quI pItu jofgu shuy quI
dIes mutu upuytu munu cum pu cofgu
25
funtI cuy cun quI. NIfcuf gueIIuy-
IIu tu numI upun quI T D
udufu nuy quI puj ucfu shun puchu-
mun.
2
Chuy ch numI funtI cu shuy quI
gueIIuy wun munu shuy quItu funtIn quI
wcutu cuf, uyshutu cuf, bnutu cuf,
Imu much chI cojtu cufpIs. NIfcofgu
T D uupun cho IIupun
fumIII yuy quI cu nu wun cushI cush puy quI
mIcun quI.
27
Mufcuy quI cho tIyuj Iev tfbu
funu cu nu tugu munu gonguypu yunu-
pun quI. Puycu nupugu munumI chuc fu-
pIs cunchu.
28
Cudu quImsu wutu cho mIcuy nI-
quI cunu shun tu shuy quI pItu dIes mutu
fuquIn quI. Chuy cu nu tugu sIud-
nI quI cu nu cho shuynI chufun quI.
29
Chuy pI tumI puchu juntu mIcongu
Iev tfbu funu cunu, gumcu nu cho
tIyuy cuj jpu funu cunu, wucchu-
cu nu wun bIy du cunu. Chuyno
DEUTERONOMIO14
Gunru nis/un ubicunu (eut. 14.111S)
281

T
15.1~ Iev. 25.17.
U
15.7~8 Iev. 25.35.
V
15.11 Mut. 26.11; Muf. 14.7; Juun 12.8.
W
15.12~18 Iev. 25.3946.
mIcu nun puj chufup tI quImI T
D ufushuy quI mun bIndI syuntu
chufu mongu.
3agacunata perdunanan wata
15

1
PIpIs juguy quI cuptIn cudu
gunchIs wutu chgu pefdu nuf
umu cobfun quI nu chu.
T

2
Chuy wutu
chuyu mup tIn muyguy quI pIs IsfueI-
musI quItu fIstu shuy quItu pefdu nuf
umunu cobfun quI nu chu. Chuy wutugu
cungu T D -fuycu jugu-
cu nutu pefdu nunu wutumI.
3
IsfueI-
musI quItu pefdu nuf pIs munu IsfueI
funu tumI Ichungu juguy quItu cobfun-
quI.
4
Chuyno fufup tI quegu goycu shu-
nuy quI puj cuycuj nusyun cho T
D bIndI syun nIntu chufu mon gu puj.
ChuymI gumcu nu chgu pobfI cunu
munu cungu chu.
5
BIndI syun nIntu
T D goshun quI puj cunun
wIIIu puy cu sh mundu mIn tu cu nutu
wIyu cuf cumIIp tI quImI.
Rusun pumI
T D uunI shu shuy quI n IIu
bIndI syuntu goshun quI puj. Chuufu
gumcu nupugu cungumI wuquIn nusyun
funu cu nutu fIstu nuy quI p pIs. Gumcu-
numI Ichungu munu pIpI tu pIs fIstu cuf
muu cun quI p chu. Achcu nusyun cu-
nu tumI munuy nI quI cho chufu fun quI-
puj. Gumcu nu tumI Ichungu munu pIpIs
munuy nIn cho chufu f shun quI p chu.
7
puj cuj nusyun cho tIyuf cuy cu shuy-
quI sIud cho mufcu-musI quI pobfI
cuptengu yunu pun quI. Amu cunquI-
chu munu cuyu p cgu.
8
Chuypu
fuquIn puycu nutu uIII fIcun quI. PIpIs
muu cu shup tI quegu muuy cun quI.
U

9
Jugu cu nutu pefdu nu nun wutu chuyu-
mu nun puj cushun tunu tuntI yuf umu
yufpun quI chu mununu fIstu nuy quI puj
cushuntu. Munu fIstup tI quegu pIshI pu-
cuy cho cuycuj funu T D
quIju cup tIn juchu yojmI fIcu cun quI puj.
10
Chuyno cuycup tengu muchoj cu-
nutu IIupun buIun t nI quIpu yunu pun-
quI. Chuy fmI T D IIupun
ufushuy quI mun bIndI syuntu chufu-
mongu.
11
Cuy puchu chgu muchoj cunu
Imuy pIs cuycun gumI.
V
ChuymI nusyun-
nI quI cho cuycuj muchoj, pobfI mufcu-
musI quItu yunu pun quI.
Uywaycunata imano
ricananppis
(xo. 21.111)
12
Hebfeo-musI quI oIIgu u wufmI
cufpIs uywuy nI quI cunun puj gumpItu
gueIIuytu jofgup tengu
W
sojtu wutu-
yuj IIumI ufup shun quI. GunchIs cuj
wutu chgu IIbfI numI yufgu congu.
13
Cuchuy cush puy quI jInuy IIu tugu
umu uywu cuy nIf despu chun quI chu.
14
Chuypu fuquengu T D bIndI-
syuntu goshu shuy quI pItu uywu tu pIs
junchu puf cun quI; mIcuy tu pIs bnu-
tu pIs fuquI puy cun quI.
15
Gumcu nu pIs
EgIptu cho uywuy cuycujtu T D
jofgu mu shu shuy quItu umu gongun quI-
chu. ChuymI gumcu nu tu pIs wIIIup
uywuy nI quI cu nutu IIbfI cuchu fI nuy-
quI puj.
1
Uywuy nI quI IIoj shI cuytu munu
munush pun Gumcu nu wun pusuypu
yuchu cu shu cuf uywu cuytu munumI
mun chu nIshup tI quegu
17
wusI-
quIpu puncun mun gueIIIy cu chIf
fInfIntu uIIIsh nu wun uchcu pu fIn-
quI. Chuy pI tugu wufmI cufpIs oIIgu
cufpIs wuu shun yuj numI uywuy nI quI
cungu.
18
Uywuy nI quItu IIbfI cuchuy-
cu shuy quI pItu umu IIuquI cun quI chu.
Puygu sojtu wutu cho sIfbI shush puy-
quI ufupushu-cushun quI ufupu cojtu
pgu shuy quI pI tugu mus buf tu IIu pmI.
T D nIshunno uywuy nI quI cu-
nutu cuchu fIp tI quegu IIupun ufushuy-
quI munmI bIndI syun nIntu chufu mon-
gu puj.
DEUTERONOMIO14 , 15
282

X
15.19 Exo. 13.12.
Y
15.23 Gen. 9.4; Iev. 7.2627; 17.1014; 19.26; Deut. 12.16, 23.
Z
1.1~8 Exo. 12.120; Iev. 23.58; Nm. 28.1625.
[
1.9~12 Iev. 23.1521;
Nm. 28.2631.
Uywacunapa rimir caj
orgu wawancuna Tayta
Diospaj cananpaj
19
Wcuy quI cu nupu, uyshuy quI cu-
nupu fImIf cuj ofgu wuwuntu T
D fuquIn quI.
X
Wcuy quIpu fImIf cuj ofgu
wuwuntu umu ufuchIn quI chu. Uyshuy-
quI tu pIs fImIf cuj ofgu wuwun tugu
mIII wuntu umu futun quI chu.
20
Chuy
fImIf yufej cu nu tugu T D ucfu-
shun puchu mun upuy cuf cudu wutu
IIupun fumIII yuy quI wun mIcun quI.
21
Wegfu, gupfu, Imun tu pIs du shu
cujtu Ichungu umu upun quI chu T
D pIsh tu nuy quI puj.
22
Chuypu
fuquengu mufcu IIuy quI cho mIcun quI.
Gunfu cufpIs IImyu cufpIs IIuy chupu,
tufushpu uychuntu mIcu shuy quIno
mIcun quI.
23
Yuwuf nIntu Ichungu
mIcu nuy quIpu fuquIn
Y
yucu tuno
pumpu mun jIchu fIn quI.
Watacho ima fistacunata
rurananppis
(xo. 2S.1417, S4.1S24)
Puscuu [istu
1

1
AbIb quIIIu cho T
D fIspI tush puy quI
Puscuu
Z
fIstutu fufun quI. Chuy quIIIu-
chmI T D gumcu nutu EgIp tu-
pItu chucuypu jofgu mu shu fuy quI.
2
Puscuu fIstutu fufufgu T
D pIsh tun quI wcutu cufpIs,
uyshutu cufpIs muych pIs udufu nuy-
quI puj ucfu shun puchu cho.
3
PIsh tu shuy quI uywupu uychun tugu
mIcun quI Iebu d fuy nuj tuntun tu wun.
GunchIs junuj mIcun quI Iebu d fuy nuj
tuntutu ucu shuy quItu yufp nuy quI puj.
EgIp tu pItu IIoj shI mu fuy quI jununtu
fufIn tumI. Chuy n pumI muych pIs
tIyush puy quI EgIp tu pItu IIoj shI mu shuy-
quI junujtu yufpun quI puj.
4
Gumcunu
tIyu shuy quI Intfu nusyun cho chuy
gunchIs junuj cunu munumI wusI quI-
cu nu cho Imu Iebu d fu pIs cunmun chu.
FIstu guIIuy cu nun tufdI pIsh tu shuy quI
uywupu uychun tu pIs wufun nInpgu
umu puch chIn quI chu.
5
T D
goycu shu nuy quI puj cuycuj nusyun mun
chuyuf IIutugu muych pIs chuy Puscuu
mIcuytu umu fufun quI chu.
Chuypu
fuquengu pIsh tun quI udufu nuy quI puj
quIquIn T D ucfu shun puchu-
IIu cho. IntI yugu cuf cup tIn pIsh tun quI.
Chuyno fumI gumcu nugu EgIp tu-
pItu IIoj shI mu fuy quI.
7
PIsh tu shuy quI
uychu tugu cuncuf cuf mIcun quI T
D ucfu shun puchu cho. Wufun nIn
tutu Ichungu wusI quI cu nu mun cutI cun-
quI.
8
Chuy pItu sojtu junuj mIcun quI
Iebu d fuy nuj tuntu IIutu. Wufun nIn
gunchIs cuj junuj chgu T D
udufuf IIupuy quI shun tu cun quI. Chuy
jungu umu ufun quI chu.
Semunu [istu
9
Rgu cos chutu guIIuy cu shuy quI-
pItu gunchIs sem nu tugu
10
Semnu
[

nIshun fIstutu fufun quI T
D fIspI tush puy quI. FIstutu fufuf
buIun t nI quI pItu cuj offen dutu upun-
quI T D ucfu shun puchu mun.
Chuy offen du tugu cos chu shun tu-
shuy quI pItu upun quI T D
bIndI syun nIntu chufu mu shun-tupu.
11
Chuy cho wumfuy quI cu nu wun,
wufmI quI wun, uywuy nI quI cu nu wun,
Iev tfbu funu cu nu wun, jpu funu-
cu nu wun, wucchu cu nu wun, bIy du-
cu nu wun shun tu cush puy quI fIstutu
fufuf cushI cun quI.
12
Gumcu nu pIs
EgIptu chgu uywuymI cufuy quI.
Cunungu IIupun wIIIu pu sh cu nutu
wIyu cuy.
DEUTERONOMIO15 , 16
283

\
1.13~15 Iev. 23.3336, 3943; Nm. 29.1238.
]
1.19 Exo. 23.68; Iev. 19.15.
D
1.21 Exo. 34.13.
E
1.22 Exo. 23.24; Iev. 26.1.
F
17.2~5 Exo. 22.20.
G
17. Nm. 35.30;
Deut. 19.15; Mut. 18.16; 2Cof. 13.1; 1TIm. 5.19; Heb. 10.28.
H
17.7 1Cof. 5.13.
RumuJu [istu
13
Rgu cos chutu ushuy cuf, bus
gupchIytu ushuy cuf Rumdu fIstutu
fufun quI gunchIs junuj.
\

14
Chuytu
fufuf cushI cun quI oIIgu pIs wufmI pIs
wumfuy quI cu nu wun, wufmI quI wun,
uywuy nI quI cu nu wun, Iev tfbu funu-
cu nu wun, jpu funu cu nu wun, wucchu-
cu nu wun, mufcuy quI cho tIyuj bIy du-
cu nu wun pIs.
15
Chuy fIstutugu T
D udufush puy quI gunchIs junuj
fufun quI puy ucfu shun puchu cho.
T D bIndI syuntu chufun-
gumI mIcuy nI quI mun pIs, ufushuy quI-
mun pIs. Chuufu fIyupu cushI shumI
goyun quI puj.
1
Chuy quImsu fIstucunupmI
cudu wutu cho quImsu cutI IIupun
oIIgu cujcunu muypI tu pIs T D
ucfu shun puchu mun shun tu cungu.
Chuy fIstucunu cungu: Iebu d fuy nuj
Tuntutu mIcunu fIstu, Sem nu cunu
nIshun fIstu, Rumdu fIstu. Chuy
fIstucunumungu pIpIs jInuy IIugu umu
uywun gu chu.
17
Chuypu fuquengu
T D bIndI syuntu tufI chI shun-
tupumI cudu-nun offen dun cu nutu
upungu.
3uezcuna sumaj
arrig!ananpaj wi!!apashan
18
T D goycu shu nuy quI puj
cuycuj sIud cu nu cho tIyush puy quI
cudu tfbupu munduj nIn cu nu tu wun
juez nIn cu nutu chufun quI. Chuu fugu
funu cunu quIju nu cup tIn puycu nu-
numI sumuj tuntI yuy cuf uffIg Iungu.
19
Puycu nugu pItu pIs munu junun-
puyIIupu IIupuntu sumuj uffIg Iu chun.
Rcu tu pIs pobfI tu pIs suynItu munu
chus quIyIIupu uffIg Iu chun. SuynItu
chus quefgu yuchuj funu cu nu pIs sumuj
uffIg Iu nunpu fuquIn chus quI shun
funupu fubuf nInmI jutu fengu. SuynItu
chus quefgu uIII funu cunu wIIIu pu shun-
cu nu tu pIs munumI chus quen gu p nu-
chu.
]

20
Imuy pIs sumuj tuntI yuy cuf uIII
uffIg Iun quI. Chuy fmI T D
goycu shu nuy quI puj cuycuj nusyun cho
uIII cuwun quI puj.
21
Asefu nIshun dIosutu udufu nuy-
quI puj guefu cu nu tu pIs T D
uItuf nInpu uupun mun umu juwIn-
quI chu.
D

22
Chuy cho udufu nuy quI puj
wuncu fumI cu nu tu pIs umu IchI chIn-
quI chu.
E
Chuy cu nu tugu T D
fIyupumI meIu n cun.
17

1
Tfutu cufpIs uyshutu cufpIs
du shutu u munu uIII tugu
T D uItuf cho umu fupu-
chIn quI chu. Munu uIII cu nu tugu T
D fIyupumI meIu n cun.
2
cuycuj nusyun cho tIyuf cuy cup tI quI
muygun mufcu ch pIs cupus muyu cun-
mun oIIgu pIs u wufmI pIs DIos meIu nu-
shun cujtu fufuf cuy cu shun, Tuytu DIos-
wun contftu fufu shuntu munu cuj mun
chufu shun.
3
Cupus udufuf cuy cun mun
gonguf pu cuy cun mun juc dIos cu nu-
mun. Cupus udufuy cun mun IntItu,
quIIIutu, goyIIuf cu nu tu pIs.
4
Sumuj
musyu pu cun quI fusunpu udufu shuntu
musyu nuy quI puj. IsfueI funu cu nu cho
fusunpu chuyno meIu nuy ptu fufu-
shu cuptengu
5
chuy funutu sIud pItu
jofguy cuf sujmuy c IIuf wuu chIn quI.
F
Wuu chI cungu Ishcuy u quImsu test-

gu cunu cuptIn fmI. Juc testgu nIshu-
IIun wungu munumI wuu chI cun gu chu.
G

7
Chuy test gu cu numI chuy funu tugu
fImfu sujmuf guIIuy congu. Chuy pI-
tu numI IIupun funu cu nu pIs sujmungu.
Chuy n pumI juc dIos cu nutu udufuj funu-
cunu tIyu shuy quI cho munu cungu chu.
H
8
Mufcuy quI cho uybsI uIIpu susu
uffIg Iuy puj cungu. AybsI chuyno
DEUTERONOMIO16 , 17
284

I
17.14 1Sum. 8.5.
J
17.1 1Rey. 10.28; 2Cfn. 1.16; 9.28.
K
17.17 1Rey. 11.18.
L
17.17 1Rey. 10.1422, 27; 2Cfn. 1.15; 9.27.
M
18.2 Nm. 18.20.
cungu funu-musIntu wuu chI shun pItu,
funu-musIn wun fImu nu cu shun pItu
u funu-musIn wun pIII yu shun pI tu pIs.
Chuy cu nutu uffIg Iuytu munu cum pu-
cofgu T D ucfu shun puchu mun
uywun quI cunu.
9
Chuy chnu Iev cfu-
cu nutu cufpIs, jueztu cufpIs tupu cun-
quI. Puycu nu numI yuchu chI shun quI puj
Imuno uffIg Iu nuy quI p pIs.
10
Chuufu
gumcu nugu puycunu tuntI yu chI shu-
shuy quI n IIu uffIg Iun quI.
11
IIupuntu
uffIg Iun quI Imun pIs puycunu tuntI yu-
chI shu shuy quI n IIu. Puycunu nIshuntu
juctu pIs munu fucu chIypu uffIg Iun quI.
12
T D sIfbIy cuj cfu, u juez
Imun pIs nIshuntu munuy supu cuypItu
munu wIyu coj tugu wuu chIn quI-
cunu. Chuy n pumI munu uIIItu fufuj
funu cunu IsfueI cho munu cungu chu.
13
Chuyno wuu chI shuntu musyush-
punmI funu cunu munchu pu cush pun
cfu cu nu wun juez cunu nIshun cu nu-
tunu wIyu congu.
Raycuna imano cananppis
14
uunI shu shuy quI nusyun mun chuyuf
chuy cho tIyush puy quI cupus nInquI puj:
Id nusyun cunu fuynI yoj cushunno
fuynI yoj cuytumI mun
I
nIf.
15
Chuyno
munufgu T D ucfu shun
IsfueI-musI quItu chufun quI fuynI quI
cunun puj. RuynI quIpgu jpu funutu
umu chufun quI chu.
1
Chuy fuy umu
funten gu chu uchcu cuwu IIu cu nutu.
EgIptu mun pIs umu cuchun gu chu cuwu-
IIu funtej.
J
T D nIshu fuy quI
EgIptu mun uywuj nnIpu umu Imuy pIs
cutI mun quI chu nIf.
17
Chuy munduj
fuygu umu uchcu wufmI yoj cungu chu.
K

Achcu wufmI yoj cufgu Tuytu DIos tu pIs
gonguy cun munmI. GueIIuytu nI gofI tu-
pIs uIIpu umu shun tu chun chu.
L
18
Munduytu guIIuy cuf fuygu
Iev tfbu cfu cunu mumun Iuytu
chufuy cu shun pI tumI cupyu chengu
quIquIn chuf nun puj.
19
Chuy cupyu-
chI shun Iuycu nu tumI fuygu chufu-
fungu wufun-wufun IIguI nun puj. Chuy-
n pumI yuchu congu T D
fIspI tuytu. Puy yuchu chI shun cu nu tu pIs
cumIengu.
20
Chuy n pIs Iuycu nutu
wufun-wufun IIguIf tuntI yu cush pungu
mufcu-musIn cu nutu munumI munu cuj-
mun chufun gu chu. Iuy nIshun cu nu tu-
pIs munumI gongun gu chu. Chuu fugu
quIquIn pIs, wumfun cu nu pIs, wumfun-
cu nu pItu mIfuj cu nu pIs IsfueI nusyun-
cho Imuy pIs fuymI cungu puj.
Lev trbu runacunapa
derchunpaj wi!!apashan
18

1
Iev tfbu funu cu nu pIs,
chuy custu cfu cu nu pIs chuc-
fuy nuj IIumI cungu. IsfueI cu nu IIumI
chuc fu tugu chus quengu. Iev tfbu
funu cu nugu cuwungu wuquIn cuj
IsfueI cunu T D upushun
offen du cu nu IIu wunmI. ImupIs Tuytu
DIos puj cujcu nu IIumI cungu puycu-
nupgu.
2
Mufcu-musIn cunu chus quI-
shunngu munumI chuc futu chus quen-
gu chu. Puycu nu tugu quIquIn T
D uunI shunno cuwu chengu.
M
3
IsfueI cunu tfu cu nutu uyshu cu-
nutu upuf pIsh tu shun pItu cfu cu nupu
def chun cungu chun cun, quIj dun,
cuw jun.
4
Puycu nu puj cungu fImIf-
puntu cusI chuf cuf upushuy quI fgu-
pIs, bnu pIs, ustI pIs; uyshu cu nu pu pIs
fImIf-puntu cuj futu shuy quI mIII wun.
5
Iev tfbu funu cu nugu chuyno chus-
quengu IsfueI tfbu cu nu pItu T
D Imuy pIs puytu sIfbI nun puj ucfu-
shun pI tumI.
Muygun Iev tfbu funu pIs tIyu-

shun mufcu pItu T D ucfu shun
puchu mun uywufgu
7
chuy cho cuycuj
Iev tfbu-musIn cu nu n IIumI T
D chuy cho sIfbengu.
8
MIcuy tu pIs
DEUTERONOMIO17 , 18
285

N
18.10 Iev. 19.26.
O
18.10 Exo. 22.18.
P
18.11 Iev. 19.31.
Q
18.13 Mut. 5.48.
R
18.15 Hech. 3.22; 7.37.
S
19.1~13 Jos. 20.19.
chus quengu wuquIn cunu chus quI shun-
n IIumI. Tuytun fuquI pu shun junun-
munmI chuy cu nutu chus quengu.
Mana a!!i custumricunata
mana rurananpaj wi!!apashan
9
cuycuj nusyun mun chuyuy cuf umu
yuchu cun quI chu jInun funu cunu fufu-
shunno munu uIII custum fI cu nutu.
10
Chuyno cuptengu muyguy quI pIs
oIIgu wumfuy quItu nI wufmI wumfuy-
quI tu pIs sucfIfIsyupuj umu fupu chIn-
quI chu. Amu udIbI nu pu coj
N
nI bfju
O
nI
fIcu pu coj pIs cunquI chu.
11
MujI qufu
umu cunquI chu. Musyu coj cu nutu
umu tupu cun quI chu. Wuu shu cu nupu
uImuntu muu coj pIs, nI tupu coj pIs
umu cunquI chu.
P

12
Chuyno fufuj cu-
nu tugu T D fIyupumI meIu n-
cun. Yuycu nuy quI puj cuj nusyun cho
tIyuj funu cu nu tu pIs chuyno fufu shun-
pI tumI T D gufguf ushu c-
chengu.
13
Gumcu nugu T D
munu shunno cuwuy.
Q

14
Yuycu nuy quI-
puj cuycuj nusyun cho tIyuj funu cunu
bfju, udIbI nu pu coj cuptIn pIs T
D munumI munun chu gumcunu
chuyno cunuy quI tugu.
Proftata churananpaj
Tayta Dios nishan
15
T D quIquI quI cu nu-
pItu juc funutu chufun gu puj noguno
pfoftu cunun puj. Gumcu nugu puytu
wIyu cun quI.
R

1
Pfoftu cunun pmI
Hofeb jIfcu cho shun tu cuy cuf T
D muu cu fuy quI: FIyu pumI
munchuc wuuytu. T D
fImu mu shun tugu wIyuytu munchu c-
cu numI. NInu futuy cuj tu pIs yupuygu
umunu fIcu sh cu nu pIs nu chu nIf.
17
ChuymI T D nImu fun:
Puycunu nIshungu uIIImI.
18
Chuyno
cuptengu IsfueI-musIn cu nu pItu juc
funu tumI nogu chufu shuj gumno
pfoftu cunun puj. PuymI IIupun nIsh-
cu nutu wIIIu con gu puj.
19
Chuy pfoft
jut cho wIIIu cu shuntu munu wIyu coj
cujtugu quIqumI jusgu shuj.
20
P funu-
pIs pfoftu-tucush pun Tuytu DIosmI
nImu shu nIf munu cuj cu nutu wIIIu cup-
tIn u juc dIos cu nupu jutIn cho wIIIu-
cup tengu gumcunu wuu chIn quI.
21
Chuyno cuptengu gumcunu cupus
nInquI: Imun pu tuj musyush wun
funu wIIIu cu shun T D
fusunpu cushuntu u munu cushun tu-
pIs? nIf.
22
Imu psu nun puj cushuntu
juc pfoftu T D jutIn cho
wIIIu cup tIn pIs nIshunno munu cumIIp-
tengu musyun quI T D
munu cushun tumI. QuIquInpu yufpuy-
IIun pItu wIIIu cu shuntu tuntI yu push puy-
quI umu csu pun quI chu.
Pacacunan siudcunata
acrananpaj wi!!apashan
(Nm. S5.92S, Jos. 20.19)
19

1
Goycu shu nuy quI puj cuycuj
nusyun cu nu cho tIyuj cu nutu
T D IIIg chen gu pmI.
NIfcuf gumcu nu tunu goycu shun-
quI puj. Chuu fugu gumcu nu numI
sIud nIn cu nu cho, wusIn cu nu cho
tIyun quI puj.
2
T D goycu shu-
nuy quI puj cuycuj nusyun cho tIyuf
quImsu sIud cu nutu ucfun quI.
S

3
Chuy
quImsu sIud cu nutu ucfu nuy quIpgu
fImfu nusyun nI quItu quImsu puftI-
mun fuquIn quI. NIfcuf cudu puftI cho
juc sIudtu ucfun quI. Chuy sIud cunu
cungu funu-musIntu munu yufpuypu
wuu chej funu chuy cu nu mun guesh pIf
uywu cu nun puj. ChuymI chuy sIud-
cu nu mun uywuj nnI cu nu tugu sumuj
uIIchun quI.
4
Munu chIquI nu cuy cuf munu yufpu-
shu pItu wuuy cu chefgu quIquIn tu pIs
wuu chI nun pItu chuy sIud cu nu mun
DEUTERONOMIO18 , 19
286

T
19.14 Deut. 27.17; Job 24.2; Pfov. 22.28; Ose. 5.10.
U
19.15 Nm. 35.30; Deut. 17.6;
Mut. 18.16; Juun 19.31; 2Cof. 13.1; 1TIm. 5.19; Heb. 10.28.
V
19.19 1Cof. 5.13.
W
19.21 Exo. 21.2325; Iev. 24.1920; Mut. 5.38.
guesh pengu.
5
PIpIs yuntu cuy cu shun-
cho jchu wun psu pu cuf yun'guIntu
wuuy cu chefgu muygun mun pIs chuy
pucu cunu sIud mun guesh pIf uywu-
congu.
Pucu cunu sIudgu munumI

uIIpu cufu ch chu cunmun. AIIpu
cufu cuptengu chuyuytu ucu shun-
yujmI wuoj funupu fumIII yun cunu
tufI puy cuf puytu wuuy cu chen gu puj.
Munu yufpuypu wuu chej funu cu nugu
munumI wuu chI shu chu cunmun.
7
ChuymI quImsu sIud cu nutu ucfun-
quI.
8
Unuy cuj fumIII yuy quI cu nutu
T D uunI shun nmI IInduy quItu
mus jutun y chengu.
9
(IInduy quItu
mustu jutun y chengu T D-
yuchu chI mu shun chtu, cunun
wIIIu puy cu shtu munu gongup tI quI;
puytu cuyup tI quI, puy nIshun n IIu
IIupun tu pIs fufup tI quImI.) ChuymI
fImIf cuj quImsu pucu cunu sIud cunu
cuycu shunpu junun mun yupuy quImsu
pucu cunu sIud cu nutu ucfun quI.
10
Chuy n pumI T D goycu-
shu shuy quI nusyun cho funutu munu
wuu chIn quI p chu munu yufpuypu
funu-musIntu wuu chI shun pItu. Puytu
wuu chefgu juchu yojmI fIcu cun quI puj.
11
PIpIs funu-musIntu chIquI push-
pun wuuf cu chIf pucu cunu sIud-
mun guesh pIp tengu
12
chuy sIud mun
pucu cup tIn pIs muyuf funu cu numI
upuchI mongu. NIfcufmI wuu chej
funutu wuoj funupu fumIII yun cu-
nu mun entfe gungu wuu chI nun puj.
13
Chuy-nIfuj funu tugu munu cuyu-
puypu wuu chIn quI. Chuu fugu IsfueI
nusyun cho munumI wuu chen gu nu chu
juchuy nuj cu nutu. Wuu chI coj funu
munu cuptengu uIII IIu numI cuwun quI-
cu nu puj.
14
puj cuycuj nusyun cho tIyush puy quI
bIs nuy quIpu IIndun cu nutu fIspI tun-
quI. Unuy fumIII yuy quI cunu IIndun puj
chufu shun seuI cu nutu umu wItI chIn-
quI chu.
T
L!u!!a testgucunata
imano rurananppis
15
Ishcuj u quIm suj test gu cunu
cfup tIn fmI funu tugu juchu yoj
nengu. Juc funu IIu puymI fufu shu nIf
cfup tengu munumI bIen gu chu.
U
1
PIpIs chIquI push pun Imutu pIs
munu cujtu jItu pup tengu
17
jItu puj cujpIs
jugu chu shun funu pIs Ishcun uywungu
T D uupun cho cuycuj
cfu mun, juez nIn cu nu mun.
18
Chuy-
chmI juez nIn cunu sumuj tupongu
Imuno cushun tu pIs. Testgu IIuIIu cu shu
cuptengu
19
jItu puj funu custI gu chIytu
yufpu shun n IIumI jItu puj funutu
custI gu chengu. Chuy n pumI tIyu shuy-
quI chgu munu uIII fufuy cunu munu
cungu chu.
V

20
Chuyno fufu shuy quItu
musyuy cofgu wuquIn pIs munchu con-
gumI. Chuufu munu numI fufun gu nu-
chu munu uIII tugu.
21
Juchu yoj cu nu-
tugu munu cuyu puypu custI gun quI.
Juctu wuu chIp tengu quIquIn tu pIs
wuu chIn quI. NuwIntu jofgu pup tengu
uwIntu jofgu pu fIn quI. QuIfutu jofgu-
pup tengu quIfuntu jofgu pu fIn quI.
W

MuquIntu puquI pup tengu muquIntu
puquI pu fIn quI. ChuquIntu puquI pup-
tengu chuquIntu puquI fIn quI.
Gurrata imano
rurananppis !aycuna
20

1
Guffu mun uywuf cupus
fIcun quI contfuy quI cu nupu
suId fun cunu, cuwu IIun cunu, pIII yu-
puj cuff tun cu nu pIs uypu IIu cuycujtu.
Chuy pIs umu munchu cuy chu. Gumcu-
nu tugu EgIp tu pItu jofgu mu shoj T
D yunu puy c shun quI.
2
Guffutu
DEUTERONOMIO19 , 20
287

X
20.1~18 Deut. 13.1516; Jos. 6.17.
fufuf pIII yuytu guIIuy cu nuy quIpgu
cfumI IIupun suId fu cu nutu
3
nengu:
IsfueI cunu, cunun junuj contfuy-
quI suId fu cu nu wun pIII yun quI.
ChuymI pIII yuf umu gueIIu nuy chu,
umu munchu cuy chu.
4
T D
gumcu nu tumI yunu puy c shun quI.
Contfuy quI cu nu wun quIquIn pIII yush-
punmI suIbu shun quI puj.
5
Chuy pI tugu munduj cu nunu
chuy cho cuycuj funu cu nutu nengu:
Muyguy quI pIs wusI fufuytu chuy fuj
ushu shu cuf munu fuj tIyufgu cutI cuy.
Guffu cho cupus chufI wuun quI mun-
pIs. Chuufu jucnumI wusI quI cho tIyun-
mun.
Muyguy quI pIs bustu Iuntuy cuf

wuyuy nIntu munu fuj yuwu shu cufgu
cutI cuy. Guffu chgu cupus chufI
wuun quI mun pIs. Chuufu jucnu bus-
nI quItu puIIun mun.
7
Muyguy quI pIs
muju chu c nuy quI puj pufIu shu cuycufgu
cutI cuy. Guffu chgu cupus chufI
wuun quI mun pIs. Chuufu pufIu shuy-
quI wufmI wun jucnu muju chu cun mun.
8
Chuyno nIshun pI tu pIs yupuy-
fuj munduj cu nugu suId fu cu nutu
nengu: Muygu nI quI pIs munu jInyu
cuf munchu cofgu cutI cuy. Aywufgu
pIII yu mun uywuy cuj cu nu tu pIs gueIIu-
n chIn quI munmI nIf.
9
Munduj cunu
chuyno pufIuytu ushuf cuf suId fu cu-
nupu uupu-puntun mun chufu cuf cuf
uywungu.
10
Cufu sIud cu nu mun pIII yu nuy-
quI puj uywush puy quI fIm fugu uIII
goy nun ch puj pufIu shun nInquI fuj.
11
NIshuy quIno uIII pufIu nuy quI puj
uunIf sIud nIn mun yuycu chI shup-
tI quegu puycu nu wun umu pIII yun-
quI chu. Chuypu fuquengu puycu-
nutu chufun quI sInchI ufuy cu nu cho
sIfbI shu nuy quI puj.
12
Puycu nu wun uIII
cunuy quI puj munu pufIuytu munuf
mugu shu nuy quI puj yufgu mup tengu
sIud nIntu Intfu cuntunpu cufu Iu-
cuf c fIf mugun quI.
13
Chuy sIud tugu
T D gumcu nupu munuy nI-
quI mun cuchuy congu. Chuufu chuy cho
tIyuj oIIgu cu nu tugu ushuj puj subII quI-
wun wuu chIn quI.
14
Ichungu wufmI-
cu nutu, wumfu cu nutu, uywu cu nutu,
wuquIn cuj Imu-uycu tu pIs chuy cho
cujtugu gumcu nu pnu upucun quI.
Contfuy quI cu nupu mIcuy nIn tu pIs
upucun quI. Chuy cu nu tugu T
D cumu fI p shu fuy quI.
15
Chuy-
nmI fufun quI nusyun nI quI pItu mus
cufu cho cuycuj sIud cu nu tugu.
1
cuycuj nusyun mun yuycuf Ichungu
sIud cu nu cho tufI shuy quItu juctu-
pIs cuwuy cujtu umu cuchun quI chu.
17
T D nIshun n IIu Het funu cu-
nutu, Amoffeo funu cu nutu, Cununeo
funu cu nutu, Fefez funu cu nutu, Hev
funu cu nutu, Jebs funu cu nutu wuu-
chIn quI.
18
Munu wuu chIp tI quegu
fIyupu meIu nuy puj munu uIII cu nutu
fufuf dIos nIn cu nutu udufu shuntu
yuchu chI shun quI munmI. Puycu nuno
fufufgu T D fIyupu
fubyu chIn quI puj.
X
19
Juc sIud cho tIyuj cu nu wun pIII yuf
sIud nIntu chufI cuf cu nuy quI puj unuy-
cumu cufu Iu fufgu wuyoj yfun cu nutu
umu mutun quI chu. Chuy yfu cu nupu
wuyuy nIn tugu mIcun quI pmI. JInu-
ch pIs juchu cu nugu munumI funu chu
mugu shu nuy quI puj.
20
Munu wuyoj
cuj yfu cu nu tumI Ichungu mutun quI-
mun pIs chuy cu nu wun escu I fu cu nutu
fufuf cuf sIud mun pIII yuj yuycuf
chufI cuf c fI nuy quI puj.
I!!ajpita wausha yuriptin
imano rurananppis
21

1
T D goycu shu-
nuy quI puj cuycuj nusyun cho
tIyuy cup tI quI muy jIfcu ch pIs wuu shu
funu yufIp tIn p wuu chI shun tu pIs
munu musyufgu
2
muyuf funu cu nu-
tu wun juez cu nutu wIIIun quI fIcuj
DEUTERONOMIO20 , 21
288
uywu nun puj. Puycu numI uyu jItu fuy-
cu shun pItu muygun sIud mus sefcu
cushun tu pIs tuntI yungu.
3
Chuufu
wuu shu funu jItu fuy cu shun pItu
sefcun cuj sIud cho tIyuj fIspI tdu
muyuf cu nutu nengu munu fuj ufoj
tefn futu
4
Imuy pIs yucu uywu nun
fugfu mun, munu mufu nun puchu mun
upunun puj. Chuy cho wuu chengu
cuncuntu puquIyIIupu.
5
Iev cfu cu nu pIs chuy mun
uywungu. Puycu nu tumI T D
ucfu shu puytu sIfbI nun puj, puypu jutIn-
cho funu cu nutu bIndI syuntu gonun puj.
Puycu nu fmI cuycun funu cunu pIIIyup-
tIn, fImu nu cup tIn u ImupIs cuptIn
uffIg Iu nun puj.
Tefn fupu cuncuntu

puquI fefgu uyutu shun tuj fIspI tdu
muyuf funu cunu muquIntu muyIIu-
congu wuu shu tefn fupu junun cho.
7
MuyIIu cush pun nengu: Nogu cu nugu
munumI chuy funutu wuu chIsh c chu.
MunumI fIcush c cu nu chu p wuu-
chI shun tu pIs.
8
Acfu shuy quI IsfueI cu-
nu tugu pefdu nuy cuy ufI T D.
Juchuy nuj funu wuu shun pItu umu
jItu puy cu muy chu EgIp tu pItu jofgu mu-
shuy quI funu cu nu tugu nIf. Chuyno
fuwu cuf muu cup tI quegu funu chuy-
cho wuu shun pItu Tuytu DIos munumI
custI gu shun quI p chu.
9
Chuy nmI
fufun quI wuu chI shun funutu jIfcu cho
tufIf. T D munu shunno chuyno
fufufgu munumI juchu yoj chu cunquI puj
pIpIs funutu chuy cho wuu chI shun pItu.
Gurrapita prsu apamushan
warmicunapaj !ay
10
Contfuy quI cufu nusyun funu-
cu nu wun guffutu fufup tI quI T
D muquI quI mun entfe gu shup-
tI quI
11
muyguy quI pIs cupus fIcun-
quI mun chuy pfsu cu nu cho cuyuy-
IIu puj wufmItu. Cuyuy IIu puj cuptIn
wufmI quI puj munufgu
12
wusI quI mun
upucun quI. Chuy chnu ujchuntu
sepIuypu futu cu chIn quI, shIIIun tu pIs
fogu cu chIn quI.
13
Pfsu chufI shuy quI
fu jutI fu shun fpuntu fucu cu chIn quI.
Chuy pItu pup nIn p wun mumun puj
IIuquI cuf juc quIIIu Ituf cup tIn chuy
wufmI wun muju chu cun quI.
14
Muju-
chu cuf cuf chuy wufmI mununu
gustu shup tI quegu IIbfI uywu cu nun-
puj cuchuy cun quI. WufmI quInu cushu
cuycup tengu munumI funtI cun quI-
mun chu. NI uywuy nI quI cunun p pIs
munumI qu du chI cun quI mun chu.
Guechpa wamrapa derchun
cananpaj wi!!apashan
15
Juc funu Ishcuy wufmI yoj cush-
pun jucujtu sumuj cuyush pun, jucujtu
cupus munu cuyun chu. Chuyno cuptIn-
pIs Ishcun wufmIn cho wumfun cu nugu
cupus yufIn mun. Guechpu wumfun
cupus yufIn munu cuyu shun cuj
wufmIn cho.
1
Chuy guechpu wumfun-
tumI guechpu cuy def chuntu entfe-
gungu. Munu guechpu cujtugu cuyu shun
cuj wufmIpu wuwun cuptIn pIs munumI
guechpu cuy def chuntu entfe gun gu-
chu. Chuyno entfe gufgu guechpu cuj
wumfuntu munu cuj munmI chufungu.
17
Chuyno munu cunun pmI munu
cuyu shun wufmIpu wuwun cuptIn pIs
guechpu cuy def chuntu entfe gungu.
Chuy def chuntu chus quefgu wuquIn
wuuguIn cunu chus quI shun pItu Ishcuy
cutI mustumI chus quengu.
Mana wiyacoj wamrata imano
castigananppis wi!!apashan
18
PIpu pIs juc wumfun cupus
cunmun munu wIyu coj, munuy supu,
pup nIn mumun wIIIu pu shun tu pIs
munu csoj, pIu cuf ustIp tIn pIs munu
wunu coj.
19
Chuy n tugu mumun-tuytun
upungu tIyu shun sIud mun yuycu nu-
cho fIspI tdu muyuf funu cunu shun tu-
cu shun mun.
20
Chuyu chIfnu puycu nutu
nengu: Cuy wumf munumI wIyu cu-
mun chu, nI csu mun pIs chu. IIutun
fufuy cu nu mun, upyu IIu mun chufu cu-
shumI cuycun nIf.
21
Chuufu sIud cho
tIyuj IIupun funu cu numI chuy funupu
DEUTERONOMIO21
289

Y
21.23 GI. 3.13.
Z
22.1~4 Exo. 23.45.
wumfuntu sujmuypu wuu chengu.
Chuy n pumI IsfueI nusyun cho chuy-
nIfuj funu cu nutu IIIg chIn quI. Chuytu
musyufmI munchu cuf IIutun cu nutu
pIpIs munu fufun gu nu chu.
Waquin !aycunata wi!!apashan
22
Juchutu fufu shun pItu pIpIs
guefu mun wufcuypu wuu chI cup tIn
23
jInu IIun chgu uyu umu wufun gu-
chu. Juchu yoj cujcu nugu guefu cho
wufcuypu wuu chI shu cuf muIdI syu-
n dumI cuycun.
Y
Chuyno cuptengu
wuu shun junuj IIu pumpun quI. Guefu-
IIu cho wufcu fuy cujtu wuf chefgu
T D goycu shu nuy quI puj cuycuj
nusyun tumI gunfu chIn quI puj.
22

1
Muygu nI quI pIs mufcu-
musI quIpu wcun u uyshun
puntu cu shu pufIy cujtu fIcuf gutI puf cun-
quI. Amu munu fIcuj-tucun quI chogu.
2
Uywupu duyun munu bIs nuy quI
u munu fejsI nu cu shuy quI cuptengu
duyun ushI mu nun cumu mIchIy cun-
quI. Duyun chuyu mup tengu entfe guy-
cun quI.
3
Chuy n IIu funu-musI quIpu
bffuntu, Imu fpuntu u Imu ogfu shun-
tu pIs tufIsh puy quI cutIy cu chIn quI. Amu
munumI fIcush c chu nInquI chogu.
4
Mufcu-musI quIpu wcun u
bffun nnI cho tunI shu cuycujtu tufIf
cuchufIy cuf umu uywu cun quI chu.
Chuypu fuquengu jutu fu ch shIn quI.
Z
5
WufmIgu oIIgupu fpuntu umu
jutI con gu chu. OIIgu pIs umu jutI con gu-
chu wufmIpu fpuntu. Chuyno fufuj-
cu nugu T D fubyu chengu.
PufIy cu shuy quI cho bIpu guesh-

wuntu yfu cho u pumpu cho tufefgu
funtu IIu fuj cuptIn pIs nI pushupu
cuptIn pIs mumun tIn tugu umu upucun-
quI chu.
7
Chuypu fuquengu mumuntu
gufgu fIf wuwun cu nu IIutu upucun quI.
Chuyno fufush puy quegu uIIImI uchcu
wutu cuwun quI puj.
8
Mushoj wusItu jutu fu chefgu
jununpu Intfu tumu fej uItu IIutu
pefgun quI. Chuyno fufush puy quI
gumcu nugu munumI juchu yoj chu
cunquI puj wusI quI junun pItu pIpIs
wuoj puj yugup tIn.
9
bus chuc fuy quI mun Imu mIcuy tu-
pIs umu mufun quI chu. Chuyno fufup-
tI quegu Tuytu DIos pu numI fIcu congu
mufu shuy quIpu wuyuy nIn y buspu
wuyuy nIn pIs.
10
Tfu tu wun bffutu yguf cofgu
umu ufuchIn quI chu.
DEUTERONOMIO21 , 22
Toru wun runu yupyus/un (eut. 22.10)
290

[
22.9~11 Iev. 19.19.
\
22.12 Nm. 15.3741.
]
22.22~24 Iev. 20.10; Juun 8.5
D
22.24 1Cof. 5.13.
E
22.28~29 Exo. 22.1617.
F
22.30 Iev. 18.8; 20.11; Deut. 27.20.
11
Rputu umu jutI cun quI chu uyshu
jIu tu wun Inu jIutu tuIIu chIypu
uwushutu.
[
12
Jucu cu nuy quI puj cujmungu
chuscu Isqu nun mun wuII wun cu nutu
jIfun quI.
\
3ipashcuna majachacnanyaj
dons!!a!!a cananpaj wi!!apashan
13
Juc funu wufmI wun muju chu cuf-
cuf mununu cuyush pun
14
cupus nengu
Cuy wufmI wun puuf funu yutu shu tu-
numI tufIshc nIf.
15
Chuufu jIpushpu
mumun-tuytungu chuy jIpush muju chu-
cu shun chucuy puup tIn mush tu shun
tIutu upungu mufcupu uutofI d nIn cunu
fIcu nun puj.
1
JIpushpu tuytungu muyuf
funu cu nutu nengu: Nogugu cuy funu-
munmI wumftu entfe gushc. Cunungu
puy munu cuyun nu chu.
17
ChuymI
IIuIIu cush pun funu yutu shumI cushu
nIycun. MunumI puy nIshun n chu.
Runu yut nI IIu fuj cushuntu musyu nuy-
quI pmI cuy seuItu upumushc nIf.
Chuyno nIsh pun wumfun muju chu cu-
shun chucuy guesh tu cu shun tIu yuwuf-
IIu cuycujtu fIcu chengu IIupun muyuf cu-
nutu.
18
Chuufu muyuf cu nugu jIpushpu
fununtu pfsu chufIf cuf custI gungu.
19
NIfcuf jIpushpu onof nIntu pgu-
chengu puchuc (100) gueIIuytu. Chuy
gueIIuy tugu jIpushpu pup nIntu entfe-
gungu funu yut nI IIu fuj IsfueI jIpush
cuycup tIn penguy mun chufu shun pItu.
JInu ch pIs chuy wufmI wungu Imuy pIs
munumI fuquI cun gu nu chu.
20
Ichungu funu nIshunno chuy
jIpush munu fuj muju chu cuf juc funu-
wun puu shunu cuptengu
21
pup nInpu
wusIn puncu mun jofguy cuf sIud-
cho tIyuj cunu chuy jIpushtu sujmuypu
wuu chengu. Chuyno wuu chengu
IsfueI nusyun cho munu fufunu cuycup-
tIn IIutuntu fufu shun pItu, munu-
fuj muju chu cuf jucwun puush pun
pup nIntu penguy mun chufu shun pItu.
Chuy n pumI chuy-nIfuj jIpush cu nutu
IIIg chIn quI.
22
P funu tu pIs muju yoj wufmI wun
cucuy cujtu tufefgu Ishcuntu wuu chIn quI.
Chuy n pumI IsfueI cho chuy-nIfuj funu cu-
nu tu wun wufmI cu nutu IIIg chIn quI.
23
PufIuy nI yoj jIpushtu sIud cho
juc funu chufI pu cup tIn
24
Ishcun tumI
uutofI d cu nu mun upun quI. Chuy chnu
sujmuypu wuu chIn quI cunu.
]
Chuy
jIpush tugu wuu chIn quI cunu sIud cho
funu chufIy cup tIn munu guyu cu shun-
pItu. OIIgu cujtunu wuu chIn quI cunu
jucpu pufIuy nIntu chufI pu cu shun pItu.
Chuy n pumI IsfueI cho chuy-nIfuj
funu cu nutu IIIg chIn quI.
D
25
Jucpu pufIuy nIn jIpushtu juc funu
jcoj jIfcu cho chufI pu cup tengu funu IIutu
wuu chIn quI cunu.
2
JIpush tugu umu
wuu chIn quI cu nu chu. Puygu munumI
upfI p su chu juchutu fufu shu wuu chI shu
cunun puj. Puytugu IIIuj pItu chufI pu cu shu
wuu chI coj funu funu-musIntu IIIuj pItu
wuu chI shun nmI.
27
JIpushtu jcoj jIfcu-
cho chufI pu cup tIn fIyupu guyu cup tIn pIs
munumI pIpIs wushun mun chu cufun.
28
Runu yutnI, pufIuy nIy nuj
jIpushtu chufI pu cuy cujtu tufIy cup tengu
29
jIpushpu pup nIntu funu pgungu
pIchgu chuncu (50) gueIIuytu. Penguy-
mun chufu shun n IIu chuy jIpush wun
muju chu cungu. NIfcofgu wuu shun-
yujmI munu fuquI cuypu chuy wufmI-
wun goyungu.
E
30
PIpIs mfIs tun wun munumI cucun-
mun chu. Chuytu fufufgu pup nIn tumI
pusuypu munu cuj mun chufun.
F
Tayta Diosta adurashanman p
mana yaycunanppis wi!!apashan
23

1
Tuytu DIostu udufu nuy quI-
puj shun tu cu shuy quI mungu
umu yuycon gu chu funtun push tu shu-
cunu, penguy nIn fogu shu cunu.
DEUTERONOMIO22 , 23
291
2
T D udufu nuy quI puj
shun tu cu shuy quI mungu umu yuycon-
gu chu wuchu pu cuy cunu. Puy custu cu-
nugu umu yuycon gu chu chuncu mIfuy
uywuj cu mu pIs.
3
T D udufu nun puj
shun tu cu shun mungu Imuy pIs umu
yuycon gu chu Amn funu cunu nI Moub
funu cu nu pIs. Puycu nugu umu yuycon-
gu chu chuncu mIfuy uywuj cu mu pIs.
4
Puycu nugu EgIp tu pItu shucu muf
nusyun nInpu psu mup tI quI munumI
yucutu nI mIcuy tu pIs mucyu shu fuy-
quI chu. Chuypu fuquIn Meso po tu-
mIu cho cuj Petof Idu pItu shumoj
Beofpu wumfun BuIuum tumI pgu fun
gumcu nutu muIdI syu nu shu nuy quI puj.
5
Chuy pIs BuIuum muu cu shuntu Tuytu
DIos munumI csu pu fun chu. ChuymI
BuIuum muIdI syuntu goshup tI quI pIs
Tuytu DIos cuyu shush puy quI bIndI-
syun mun tIcfu chI fun.
ChuymI puycu-
nu tugu Imuy pIs umu cuyu pun quI chu.
NI Imuch pIs umu yunu pun quI chu.
7
Edom funu cu nutu Ichungu umu
chIquIn quI chu. Puycu nugu yuwuf-
musI quImI. EgIpto funu cu nu tu pIs umu
chIquIn quI chu. Puycu nupu nusyun nIn-
chmI tIyu fuy quI pIs.
8
Gumcu nu cho
tIyuj Edom funu cu nupu, EgIpto funu-
cu nupu wIII cun cu numI Ichungu Tuytu
DIostu udufu nun puj shun tu cu shun mun
yuycon gunu.
Limyu cananpaj wi!!apashan
9
Guffu mun uywuf Tuytu DIos
munu munu shun cujtugu umu fufun-
quI chu.
10
P funu pIs puu cu shu cuycu-
shun cho IchItu Ishpuf gunfu yufgu
tIyuf cuy cu shun pItu juc-Imun wItI-
congu. TIyuf cuy cu shun mungu goyuf poj
umu cuten gu chu.
11
Chuy tufdI bu-
cu fIf IntI yuguy cup tIn nugu tIyuf cuy cu-
shun mun cutengu.
12
TIyuf cuy cu shuy quI pItu cufu-nIfuj-
cho juc puchu cungu Ishpu cu nuy quI puj.
13
Ishpu cu nuy quIpgu cudu-nuy quI
Ist guy quItu pufI chIn quI. Chuy wun
pumputu uchcu fIf Ishpu cun quI. NIfcuf
chupuf cun quI.
14
Tuytu DIosgu gumcu-
nu wun IwuImI pufIy cun. TIyuy cu shuy-
quI ch pIs cuycun ImupI tu pIs chup-
shush puy quI IIupun chIquI shoj cu nu-
tu pIs muquI quI mun chufu mu nun puj.
ChuymI tIyu shuy quegu IImyu cungu
Tuytu DIos gunfutu munu fIcu nun puj.
Gunfutu fIcufgu Tuytu DIos cuchuy cu-
shush puy quImI uywu congu.
Patrunninpita gueshpej uywayta
mana cutichinanpaj !aycuna
15
Juc uywuy putfun nIn pItu guesh-
pI cu mush pun pucuy cu muy nIshup tI-
quI umu putfun nIn mun cutI chIn quI-
chu.
1
Chuypu fuquengu muy sIud-
ch pIs munu shun cho tIyu cu nun puj
cuchuy cun quI. Puytugu pIpIs umu
ucu chI chun chu.
Achca casta !aycunata
wi!!apashan
17
WuquIn nusyun funu cunu dIos-
nIn cu nutu udufuf jucwun-jucwun
cucup tIn pIs IsfueI funu cu nugu nI
wufmI pIs nI oIIgu pIs chuy cu nutu umu
fufu chun chu.
18
Jucwun-jucwun cucuf
gnu pu cu shun gueIIuy tugu Tuytu
DIostu udufunu wusI mun umu upun-
quI chu. Chuy gueIIuy tugu uunI shuy-
quI offen du p pIs umu chufun quI chu.
Chuyno fufuj cu nugu Tuytu DIos tumI
fIyupu fubyu chIn.
19
Mufcu-musI quItu fIstuy cofgu umu
cobfun quI chu wuwuntu, gueIIuy putu,
nI mIcuy putu, nI Imupu tu pIs wuwun puj
fIstu nu cunu cujpu tugu.
20
Jpu funu cu-
nutu Ichungu Imu fIstu shuy quI pu tu pIs
wuwuntu cobfun quI. Mufcu-musI quItu
muufgu wuwuntu umu cobfun quI-
chu. Chuy n pumI tIyu nuy quI puj cuycuj
nusyun cho Tuytu DIos bIndI syuntu
goshun quI puj.
21
T D uunIsh puy-
quegu munu gonguypu cumIIn-
quI. Munu cumIefgu juchu yojmI
cunquI puj. Chuufu Tuytu DIosgu
DEUTERONOMIO23
292

G
24.1 Mut. 5.31; 19.7; Muf. 10.4.
H
24.7 Exo. 21.16.
I
24.7 1Cof. 5.13.
J
24.8 Iev. 13.114.54.
K
24.9 Nm. 12.10.
L
24.10~13 Exo. 22.2627.
M
24.14~15 Iev. 19.13.
jusgu shun quI pmI.
22
Imutu pIs munu
uunIfgu munumI juchu yoj chu cunquI-
puj.
23
Chuy n pIs quIquI quI cu nupu
buIun t nI quI pItu Tuytu DIostu Imutu-
pIs uunIfgu munu gonguypu cumIIn-
quI.
24
PIpu pIs bus chuc funpu psuy cu-
shuy quI cho bustu munu pufgu yumu-
cu shuy quI cumu mIcun quI. Ichungu
munumI juctu pIs puIIun quI mun chu
wusI quIpu upucu nuy quIpgu.
25
Rgu
chuc fupu psush puy quI pIs uchu nuy-
quIpuj-tupu IIu puIIuf cun quI. sIwun
Ichungu umu futu cuf cun quI chu.
Raquicaypaj !aycunata
wi!!apashan
24

1
Juc funu wufmI wun muju-
chu cuf tIyuf cuy cu shun cho
funun puj wufmI munu uIII cuptIn,
fuquI cuf pupIItu fufuf cuf wufmIntu
uptu puf congu. NIfcuf wusIn pItu gufgu-
fengu.
G

2
Chuy wufmIgu uywu cuf juc
funu wun yupuy muju chu cun munmI.
3
Ichungu chuy yupu pu cu shun funun pIs
fuquI cuf pupIItu fufuf cuf wusIn pItu
gufgu fIp tIn, u chuy funun wuup tIn,
4
munu numI fImIf cuj funun wungu
yupun mun nu chu. Chuy wufmIgu fImIf
cuj funun puj gunfu numI. RImIf cuj
funun wun yupufgu T D
fIyupumI fubyu chIn. T D
goycu shu nuy quI puj cuycuj nusyuntu
umu yumu c chIn quI chu chuyno gunfu-
cu nutu fufuypu.
Mas !aycunata wi!!apashan
5
Mushoj muju chu cu shu funu tugu
umu guffu mun cuchun quI chu. Imu
uutofId cuymun pIs umu chufun quI-
chu. Juc wutu yujmI chuyno tIyungu
wufmIntu yuchu c chI nun puj.
PIpu tunuy nIntu nI mufuy nIn tu-

pIs umu fIndu chufIn quI chu. Chuy cu-
nutu chufIp tI quegu ugucu nun puj munu
cuptIn mIcu nun p pIs munumI cungu-
chu.
7
IsfueI-musIntu uywuy nIn puj, u
funtI cu nun puj pIpIs suwuy cujtu tufI-
puy cup tengu suwuy cuj funu wuu chI-
cungu.
H
Chuy n pumI IsfueI nusyun cho
chuyno funu cu nutu IIIg chIn quI.
I
8
PItu pIs Iepfu gueshyu chufIp tengu
Iev tfbu cfu cu nu mun uywungu
fIcu nun puj. Puycu nugu musyuy cunmI
Iepfu pItu IIupun nIsh cu nutu. Chuyno
cuptengu Iepfu chufI shup tI quI Imutu pIs
fufu nuy quI puj cfu nIshuntu IIupuntu
cumIIn quI.
J

9
Gumcunu umu gongun-
quI chu EgIp tu pItu uywu cu mup tI quI
nnI cho T D MufIutu Iepfu-
wun custI gu shuntu.
K
10
Runu-musI quItu Imutu pIs fIstush-
puy quegu wusIn mun umu yuycun quI-
chu Imun tu pIs fIndu chufI nuy quI puj.
11
Chuypu fuquengu juwu IIu cho shuyu-
fun quI quIquIn Imutu pIs fIndu goshu-
nuy quItu.
12
PobfI cuf punchuntu u
jucuntu fIndu chufu mup tengu wufun-
nIn cumu umu chufu f cun quI chu.
13
Chuypu fuquengu munu fuj puchu
chucup tIn cutIy cu chIn quI chuytu
gutu cuf cuf puu cu nun puj. ChuymI
ugfu d sI cu shush puy quI Tuytu DIostu
muu congu bIndI syun nIntu goycu-
shu nuy quI puj. Chuyno fufufgu T
D munu shun tumI fufun quI.
L
14
Afupu coj cu nu tugu umu engu-
un quI chu. Mufcu-musI quI cuptIn
mufcuy quI cho tIyuj jpu cuptIn pIs
jucIIu pguy cun quI.
15
Afushun pI tugu
chuy tufdI IIu pguy cun quI chuy wun
mIcuy nIntu funtI nun puj. Munu pgup-
tI quegu T D muu congu
custI gu shu nuy quI puj. Chuufu gumcunu
juchu yojmI cunquI puj.
M
1
Wumfun juchutu fufu shun pItu
pup nengu munumI wuu chI cun gu-
chu. Pup nIn juchutu fufu shun pI tu pIs
wumfungu munumI wuu chI cun gu chu.
DEUTERONOMIO23 , 24
293

N
24.1 2Rey. 14.6; 2Cfn. 25.4; Jef. 31.2930; Eze. 18.20.
O
24.17~18 Exo. 23.9; Iev. 19.3334;
Deut. 27.19.
P
24.19~21 Iev. 19.910; 23.22.
Q
25.3 2Cof. 11.24.
R
25.4 1Cof. 9.9;
1TIm. 5.18.
S
25.5~ Mut. 22.24; Muf. 12.19; Iuc. 20.28.
T
25.7~10 Rut 4.78.
Chuypu fuquengu pIpIs juchutu fufuj
cujmI juchun pItu wuu chI shu cungu.
N
17
Jpu funu cuptIn pIs pobfI cuptIn-
pIs IIupun funu cu nutu sumuj uffIg-
Iun quI. BIy du cu nupu fpun tu pIs
umu fIndu chufI cuf cun quI chu.
18
Amu
gonguy chu gumcu nu pIs EgIpto nusyun-
cho uywuy cuf ucu shuy quItu. Chuyno
cuycuj tumI T D jofgu mu shu-
fuy quI. ChuymI gumcu nugu wIIIu pu-
shtu cumIIn quI.
O
19
Rgu cos chu cho juc mun jutu
gonguy cush puy quegu shun tu nuy quI-
puj umu cutIn quI nu chu. Quduj cgu
cucu chun mufcuy quI cho tIyuj jpu cu-
nu puj, wucchu cu nu puj, bIy du cu nu puj.
Chuyno fufup tI quImI Imu ufushuy-
quI mun pIs T D bIndI syuntu
chufungu.
20
Astnustu puIIush puy quI pIs
tIcfu puy IIu pu fgu umu ushIn quI chu.
Quduj cgu cucu chun mufcuy quI cho
tIyuf cuy cuj jpu cu nu puj, wucchu cu nu-
puj, bIy du cu nu puj.
21
bustu puIIush puy quI pIs tIcfu-
puyIIupugu umu shun tun quI chu.
Quduj cgu cucu chun mufcuy quI-
cho tIyuj jpu cu nu puj, wucchu cu nu-
puj, bIy du cu nu puj.
P

22
Gumcu nu pIs
EgIptu cho uywuy cuf ucu shuy quItu
umu gongun quI chu. ChuymI IIupun
yuchu chI sh cu nutu cumIIn quI.
25

1
PIwun pIs fImu nu cofgu
Ishcun uywungu uutofI d mun.
Chuy ch fmI uutofI d cunu juchuy nuj
cujtu IIbfI cuchu fIf juchu yoj cujtu custI-
gungu.
2
Juchu yoj cujtugu juez puIIun
pumpu mun Itu chengu. NIfcuf juchun-
tupu ustengu.
3
Imu cuptIn pIs chuscu
chuncu (40) muquI pItu musgu umu
ustIn quI chu.
Q
Mufcu-musI quegu mustu
ustIp tI quI penguy pmI cungu.
4
Puchuntu munu gufuyIIupugu
tfutu fucho umu ufuchIn quI chu.
R
Wauguin wauptin cudanwan
tiyananpaj wi!!apashan
5
Chuy wuuguI IIu juc wusI IIu-
cho tIyuy cup tIn, munu fuj wumfun
cuptIn wuuguIn wuup tengu bIydu
munumI jucwungu muju chu cun gu chu.
Wuojpu wuuguI IIunmI bIy du wun
tIyungu wumfun cunun puj. Chuy n-
pumI cumIengu wuuguInpu bIy dun-
wun tIyu nun puj cuycuj Iuytu.
Chuy
bIy du cho fImIf yufej wumfungu
wuoj wuuguInpu jutIn tumI upungu.
Chuufu wuojpu jutIn IsfueI cho
munumI gongu cun gu chu.
S

7
Chuy funu
wuuguInpu bIy dun wun muju chu cuytu
munu munup tengu bIydu uywungu
uutofI d cu nu mun. Chuy chnu
nengu: Cu dmI munu munun chu
wuuguInpu jutIn IsfueI nusyun cho
uywu f nuntu. MunumI munun chu
Iuy nIshunno nogu wun muju chu-
cuytu.
8
Chuufu muyuf cu nunu chuy
funutu guyu chengu. Chuy cho nengu
bIydu cuycuj cu dun wun tIyu nun-
puj. Puycunu nIptIn pIs chuy wufmI-
wun muju chu cuytu munu munup-
tengu
9
bIy dumI muyuf funu cu nupu
uupun cho cu dunpu IIun guIntu
guechongu. NIfcuf gugIIun cho togu-
pungu WuuguInpu jutIn uywu f nuntu
munu munuj cujtugu cuynmI fufun-
chI nIf.
10
Chuy pItu-puchumI chuy
funutu, puypItu mIfuf uywuj cu nu tu pIs
GuIu chuquI custu nengu.
T
Waquin !aycunata wi!!apashan
11
Ishcuj funu cunu pIII yuy cup tIn
wush nun puj wufmIn chuyuf jucuj
funutu penguy nIn pItu uptu cuf cup tengu
12
chuy wufmIpu muquIntu munu cuyu-
puypu fogu pu fengu.
13
Imutu funtIf pIs u Imutu funtI-
cuf pIs buIun suy quI wun umu
DEUTERONOMIO24 , 25
294

U
25.13~1 Iev. 19.3536; Pfov. 11.1; 20.10; Ams 8.5; MIq. 6.11.
V
25.17~19 Exo. 17.814;
1Sum. 15.29.
W
2.2 Exo. 23.19.
X
2.12 Deut. 14.2829.
engu un quI chu.
14
Tupuy quI pIs
cumItu cuchun.
15
Gumcu nugu
chufun quI psu tu pIs tupu tu pIs cumItu
junchujtu, cumItu tupojtu. Chuy fmI
T D goycu shu nuy quI puj cuycuj
nusyun cho unuy cumu uIII cuwun quI-
puj.
1
Psu cho tupu cho suwu cup tIn
T D fIyupumI fubyu cun.
U
Ama!ec runacunata
i!!gchinanpaj wi!!apashan
17
Gumcunu umu gongun quI chu
EgIp tu pItu uywu cuf cuy c mup tI quI
AmuIec funu cunu contfuy quI Imutu
fufu shun tu pIs.
18
Yufpuy utIcu shu
cuycup tI quI tufI puy cu shush puy quI
guepu cu shu cuycuj funu cu nutu mugu-
shuntu. AmuIec funu cu nugu Tuytu
DIos tu pIs munu munchu pu cuy pumI
chuyno mugu shu fuy quI.
19
Goycu shu-
nuy quI puj cuycuj nusyun cho contfuy-
quI cu nutu ushu c chI nuy quI puj T
D yunu puf cu shup tI quI AmuIec
funu cu nu tu pIs ushu c chI nuy quI puj
munu gonguypu uywun quI.
V
aupa pogojcunata
ofrenda churananpaj
2

1
T D goycu shu-
nuy quI puj cuycuj nusyun cho
tIyuf
2
mufu shuy quI fImIf-puntutu
pogu moj tugu cunus tu wun upun quI
udufu nuy quI puj T D ucfu shun
puchu mun.
W

3
Chuy cho ufuy cuj cfu-
mun chuyuf cuf nInquI: Unuy uwII cu-
nutu T D uunI shun chuc fu ch-
numI tIyuyc. Chuy tumI Tuytu DIospu
uupun cho n.
4
Chuyno nIfcup tIn
cfu numI entfe gu shuy quI cunus tutu
T D uItuf nIn uupun mun
chufungu.
5
Chufuy cup tIn numI T
D uupun cho nInquI:
Unuy cuj uwII cu nugu cufun
wuII cu IIu pufI cu chuj Afum funu cu-
numI. Puycunu EgIpto nusyun mun
tIyuj uywu cu fun. Chuy chnu uypu-
IIu mun mIfu fun. FIyupu munuy nI-
yojnu fIcu cu fun.
Chuy cho EgIpto

funu cu nugu umutuf ucu chI mu fun.
Uywuy mun tIcfuf cu chI mush pun
fIyupu ucu chI mu fun.
7
ChuymI unuy
cuj uwII cunu yfu cu shun T
D muu cuf yunu p m nun puj.
PuynumI fuwu cu shtu wIyu mu fun.
RIcu mu fun yufguy cujtu, ucuy cujtu.
8
ChuymI T D munuy nI-
yoj cushuntu musyu chI cuf EgIp tu pItu
jofgu mu fun. Jofgu mush pun EgIpto
funu cu nutu munchu chI fun. Imuy pIs
munu fIcu shun cu nu tumI fIcu chI fun.
9
NIfcuf numI cuy nusyun mun pushu-
mu fun IchI pIs mIsh quI pIs yucu n-
fuj cushun mun.
10
ChuymI cunungu
Tuytu DIos goycu mu shun chuc fu cho
fImIf-puntu shun tuf fuquI shtu
upumushc nIf.
Chuyno nIfcuf cunus tutu chufun-
quI T D uupun mun. NIfcuf
gonguf pu cun quI T D udufu-
nuy quI puj.
11
RImIf pogoj offen duy-
quI cu nutu chuyno chufuf cuf gumtu pIs
fumIII yuy quI cu nu tu pIs T D
yunu p shu shuy quI pItu fIstutu fufun-
quI. FIstutu fufush puy quI guyu chIn quI
mufcuy quI cho tIyuj Iev tfbu funu cu-
nutu, jpu funu cu nu tu pIs.
Diesmuta raquinanpaj wi!!apashan
12
Cudu quImsu wutucho-cumumI
IIupun mufu shuy quI mIcuy nI quI cu-
nu pItu dIes mutu chufun quI. Chuy
dIes mu tugu uypun quI Iev tfbu funu-
cu nutu, mufcuy quI cho tIyuj jpu funu-
cu nutu, wucchu cu nutu, bIy du cu nutu.
Chuy n pumI puycu nu pIs mIcu shu
upushu goyungu.
X

13
Puycu nutu uypuf-
cuf T D uupun cho nInquI:
Gumpuj cujtugu muynumI
fuquIsh cnu. RuquI push c numI Iev
tfbu funu cu nutu, nusyun n cho
DEUTERONOMIO25 , 26
295

Y
2.18 Exo. 19.5; Deut. 4.20; 7.6; 14.2; TIto 2.14; 1Ped. 2.9.
Z
27. Exo. 20.25.
[
27.2~8 Jos. 8.3032.
tIyuj jpu cu nutu, wucchu cu nutu,
bIy du cu nu tu pIs. Imutu pIs munu
gonguy pumI nImu shuy quI cu nu tugu
IIupun tunu cumIIshc.
14
Wuu pu-
cuf pIs chuy fuquI pu sh cu nu tugu
munumI mIcush c chu. Gunfu cuf
munumI yutush c chu. Wuu shu-
cu nu p pIs chuy cu nu tugu munumI
chufush c chu. NImu shuy quI tugu
IIupun tumI wIyu cushc T D.
15
Gfusyus Tuytu DIos, IchI pIs mIsh-
quI pIs yucu n fuj cushun nusyuntu
unuy uwII cu nutu uunI shuy quItu
cumu fI p mu shuy quI pItu. Cunungu
syIu cho tIyuy cu shuy quI pItu-puchu
bIndI syun nI quItu chufuy cu muy
IsfueI nusyun mun, goycu mu shuy quI
chuc fu mun pIs.
Israe!cunaga Tayta Dios
acracushan cashan
1
Cunun junujmI T D
nIshun quI cuy IuynIn cu nutu, mundu-
mIn tun cu nutu cumII nuy quI puj. ChuymI
IIupun shon guy quIpu IIupun buIun t nI-
quIpu cumIIn quI.
17
CununmI gumcunu
nIsh cun quI T D DIosn.
Puypu mundu mIn tun cu nu tumI IuynIn-
cu nu tumI IIupuntu cumII shuj nIf.
18
T D nIshu fuy quI ucfu-
shun funu cunu cushuy quItu. ChuymI
uunI shu shuy quI n IIu quIquIn ucfu shu-
fuy quI. Chuu fugu IIupun mundu mIn-
tun cu nutu cumIIy-IIupu.
Y

19
PuynumI
gumcu nupgu cumu c chen gu puj
wuquIn nusyun funu cu nu pItu mus uIII
goy nuy quI puj, mus fejsI shu cunuy-
quI puj. Puy uunI shun nmI gumcu nugu
ucfu shun nusyun funu cunu cunquI puj.
Yarparnanpaj Eba! jircaman
wancacunata jawishan
27

1
Muyuf IsfueI cu nu wun
MoIsesgu IIupun IsfueI-
cu nutu nIfun: Cunun wIIIu pu sh
mundu mIn tu cu nu tugu IIupuntu
cumIIy-IIupu.
2
Jofdn muyutu chIm-
pu fIf, T D goycu shu nuy quI puj
cuycuj nusyun mun yuycuf juwIn quI
wuncu fumI cu nutu. Yufuj cunun pnu
Iscu wun pIntun quI.
3
Chuy wuncu cu-
nu mun IsquIf bIn quI cunun wIIIu puy-
cu sh cu nutu. Chuyno IsquIf bIn quI
T D unuy cuj uwIIuy quI cu-
nutu uunI shun mun yuycu fI shuy quI
fuIIumI. Chuy chgu T D
nIshun nmI mIsh quI pIs IchI pIs yucu-
n fuj uchcu cuycun.
4
Chuy wuncu-
cu nu tugu Jofdn muyutu chIm puf-
cuf EbuI jIfcu mun juwIn quI. Cunun
nIsh n IIu yufuj cunun puj Iscu wun
pIntun quI.
5
NIfcufmI T D -
uItuftu chuy cho pefgun quI.
Chuy uItuftu pefgu nuy quIpgu umu
Imu fyffu wun pIs fumI cu nutu IIug-
IIun quI chu, chuypu fuquengu IIug IInI
fumI cu nu IIu wun pefgun quI.
T
D uItuf nengu Imuy pIs
IIug IInI fumI cu nu IIu wun pefgu shu
cunmun.
Z
Chuy uItuf chmI fupu chInu
sucfIfIsyucunutu puypuj fupu chIn quI.
7
AIII goyuy pItu sucfIfIsyu uywu cu nu tu-
pIs pIsh tun quI. ChuymI T D
uupun cho fIstutu fufuf mIcun quI.
8
NIsh n pIs munu gonguypu chuy
wuncu cu nu mun nIsh Iuycu nutu
IIupuntu sumuj IsquIf bIn quI.
[
9
Chuy pI tunu Iev tfbu cfu cu nu-
wun MoIsesgu wuquIn IsfueI-musIn-
cu nutu nIfun: WIyuy c fu muy IsfueI-
cunu. Gumcu nugu cunun junuj pItu
cunquI T D ucfu shun funu cu-
numI.
10
ChuymI puytu wIyu cuf IIupun
mundu mIn tun cu nutu IuynIn cu nutu
cunun wIIIu pu shtu cumIIn quI.
Mana wiyacojcunapaj
ma!disyun cananpaj nishan
11
Chuy junuj IIu MoIsesgu IsfueI cu-
nutu nIfun:
12
Jofdn muyutu IIupu nI quI
DEUTERONOMIO26 , 27
296

\
27.12 Deut. 11.29; Jos. 8.3335.
]
27.15 Exo. 20.4; 34.17; Iev. 19.4; 26.1; Deut. 4.1518; 5.8.
D
27.1 Exo. 20.12; Deut. 5.16.
E
27.17 Deut. 19.14; Job 24.2; Pfov. 22.28; Ose. 5.10.
F
27.18 Iev. 19.14.
G
27.19 Exo. 22.21; 23.9; Iev. 19.3334; Deut. 24.1718.
H
27.20 Iev. 18.8;
20.11; Deut. 22.30.
I
27.21 Exo. 22.19; Iev. 18.23; 20.15.
J
27.22 Iev. 18.9; 20.17.
K
27.23 Iev. 18.17; 20.14.
L
27.24 Exo. 20.13; 21.1214.
M
27.2 Jef. 11.3; GI. 3.10.
chIm puf c fIp tI quegu SImen tfbu, Iev
tfbu, Jud tfbu, Isucuf tfbu, Jose tfbu,
Benjumn tfbu funu cunu GefI zIm jIfcu-
mun wIchungu. Chuy pI tu numI nImongu
IsfueI cunu DIostu wIyu cuf bIndI syuntu
chus quI nun puj cushuntu.
\

13
EbuI jIfcu-
munnu wIchungu Ruben tfbu, Gud tfbu,
Asef tfbu, ZubuIn tfbu, Dun tfbu,
NeftuI tfbu funu cunu. Puycu numI chuy-
pItu nImongu IsfueI cunu DIostu munu
wIyu cofgu muIdI syuntu chus quI nun puj
cushuntu.
14
Iev tfbu funu cu nu numI
IIupun IsfueI cunu wIyu nun puj nImongu:
15
PIpIs fyffutu chuIIuf cu-
chIf u guefutu IIug IIuypu duIutu
fufush pun pucuy IIu pu pIs udufuj
cgu muIdI syu nu shu cuchun.
]

Chuyno fufuj cu nu tugu T
D meIu n cunmI.
NIptIn IIupun funu cu nunu
Nis/uy quino cuc/un! nengu.
1
PIpIs mumuntu u tuytuntu
munu fIspI tuj cgu muIdI syu nu-
shu cuchun nIf.
D
17
BIs nunpu chuc funtu
guechuytu munuf IIndu wItI chej
cgu muIdI syu nu shu cuchun nIf.
E
18
NnIpu gupfu uIII uywu cuy-
cujtu IIutunpu puntu c chej cgu
muIdI syu nu shu cuchun nIf.
F
19
Jpu funu cu nutu, wucchu cu-
nutu, bIy du cu nutu munu uIII fIcuj
G
20
PIpIs pup nIntu penguy mun
chufuf mfIs tun wun cucoj cgu
H
21
Imu uywu wun pIs cucoj cgu
I
22
Mumu IIu pI tu pIs u tuytu IIu pI-
tu pIs puIn cuycuj wun cucoj cgu
J
23
PIpIs suyfun wun cucoj cgu
K
24
Runu-musIntu fuysun pItu wuu-
chej cgu muIdI syu nu shu cuchun nIf.
L
25
Juchuy nuj funutu wuu chI nun-
puj pgutu chus quIf cuf wuu chej
2
Cuy wIIIu pu sh cu nutu munu
wIyu coj cgu, munu cumIej cgu
M
DEUTERONOMIO27
Geri zim y Lbul puntu (eut. 27.121S)
297

N
28.1~14 Deut. 11.1317.
Wiyacojcunapaj bindisyun
cananpaj nishan
(Lev. 26.S1S, eut. 7.1224)
28

1
Cunun yuchuy c chI sh
mundu mIn tun cu nutu munu
gonguypu cumIIf T D wIyu-
cup tI quegu muy-chuy nusyun cu nu cho
tIyuj funu cu nutu yunu pu shun pI tu pIs
musmI yunu p shun quI puj.
2
T
D nIshuntu wIyu cofgu bIndI syuntu
uchcu tumI chus quIn quI puj.
N

3
BIndI syuntu chus quIn quI puj
chuc fu cho cufpIs,
sIud cho tIyush puy quI pIs.

4
BIndI syun tumI chufu mongu
wumfuy quI cu nu mun pIs,
mIcuy nI quI cu nu mun pIs,
wcuy quI uyshuy quI mIfuj cu nu-
mun pIs, wuquIn uywuy quI cu-
nu mun pIs.

5
BIndI syun tumI chufu mongu tuntu
fufu cunu butyuy quI,
mIcuy shun tunu cunus tuy quI pIs
juntu cunun puj.

Tuytu DIosgu bIndI syun nIn tumI

chufu mongu wusI quI cho cuptI-
quI pIs,
muypu uywup tI quI pIs.
7
Contfuy quI cu nutu bInsI nuy quI-
p pIs T D IIupun tumI
munuy nI quI mun chufu mongu. Gumcu-
nutu mugu shu nuy quI puj fIuyIIunpu
shumuf pIs mush tuypu mush tuf numI
guesh pengu.
8
T D bIndI syuntu
chufungu mIcuy chufu cu nuy quI cu-
nu mun, IIupun ufushuy quI mun pIs.
Goycu shu nuy quI puj cuycuj nusyun-
chgu cushI shu tumI goy chI shun quI-
puj.
9
Mundu mIn tun cu nutu cumIIf puy
nIshun n IIu cuwup tI quegu uunI shu-
shuy quI n IIumI T D cuyu shun
sunto funu cunu Imuy pIs cunquI puj.
10
T D ucfu shun funu cunu
cushuy quItu musyufmI muy-chuy
nusyun cho tIyuj funu cu nu pIs munchu-
cu shun quI puj.
11
Unuy uwIIuy quI cu-
nutu uunI shun nusyun mun chuyup-
tI quI T D bIndI syun nIntu
chufu mongu wumfuy quI cunu uchcu
cunun puj, uywuy quI cu nu pIs uchcu mun
mIfu nun puj.
12
Gumcu nu tugu T
D mus uIII cujtumI goshun quI puj.
TImpun chmI chuc fuy quI mun tumyu-
chI mongu. IIupun ufushuy quI cu nu-
munmI bIndI syun nIntu chufu mongu.
Chuy n pumI wuquIn nusyun cu nu tugu
Imutu pIs fIstun quI puj. QuIquI quI cu-
numI Ichungu munu fIstu cun quI p chu.
13
T D gumcu nu tugu wuquIn
nusyun funu cu nu pItu mus uIII cho
cuwu nuy quI puj yunu p shun quI puj.
Ichungu gumcunu cumIIy Tuytu DIospu
mundu mIn tun cu nutu cunun wIIIu pu-
shtu.
14
Gumcu nugu wIIIu pu sh cu nutu
umu gonguy cun quI chu. Juc dIos cu nu-
tugu umu udufuy chu, nI fIspI tuy pIs chu.
Mana wiyacojcuna
ma!disyunasha cananpaj nishan
(Lev. 26.1446)
15
T D munu wIyu cuf
mundu mIn tun cu nutu, IuynIn cu-
nutu cunun junuj wIIIu puy cu shtu
munu cumIIp tI quImI Ichungu muIdI-
syun chuyu shun quI puj. Chuy cu nugu
cuynmI cungu:

1
Chuc fu cho tIyup tI quI pIs, sIud-
cho tIyup tI quI pIs
muIdI syunmI chuyu shun quI puj.

17
Tuntu fufu cunu butyuy quI pIs,
mIcuy shun tu cunu cunus tuy-
quI pIs wuyfu IIu tumuy c nun-
pmI
muIdI syun chuyun gu puj.

18
Wumfuy quI cu nu mun pIs, mIcuy-
nI quI cu nu mun pIs, wcuy quI-
cu nu mun pIs, uyshuy quI cu nu-
mun pIs, IIupun custu uywuy-
quI cu nu mun pIs
DEUTERONOMIO28
298

O
28.3 Deut. 4.2728; 2Rey. 17.46; 25.812.
muIdI syunmI chuyun gu puj.

19
Muypu uywup tI quI pIs, Imu fufu-
shuy quI ch pIs
muIdI syunmI chuyu shun quI puj.
20
T D muIdI syu nu shup tI-
quImI Imu fufu shuy quI cu nu pIs munu
cumu cun gu chu nI fufu cun gu pIs chu.
Puytu munu wIyu cuf IIutun cu nutu
fufu shuy quI pI tumI munu pIs uyc IIutu
IIupuy quI ushu cun quI puj.
21
ChufI-
cuf c fI nuy quI puj cuycuj nusyun mun
yuycuf tIyup tI quI pIs tucuy-nIfuj guesh-
yu cu nu wunmI T D IIupuy-
quItu ushu c chI shun quI puj.
22
Gumcu-
nu cho yufI chengu fIyu guesh yutu,
fIyupu fupuytu, guefI p cuytu. FIyupu
usyu wun IIupun chuquengu. Rguy-
quI wIuy c moj tu pIs chpu cu cunu
ushu cuf congu. Guesh yugu IIupuy quI-
tumI ushu c chI shun quI puj.
23
Tumyu-
pIs munumI tumyu mon gu p nu chu.
Chuc fu ch pIs munumI mIcuy wuyon-
gu nu chu.
24
IIupuy quI ushu c nuy quI-
cu mumI tumyu chI mu nunpu fuquIn
T D poIbu tu wun ugush IIutu
syIu pItu shIc wu chI mongu.
25
Contfuy-
quI cu nu pIs shumuf pusuy pumI ushu c-
chI shun quI puj. Puycu nu wun pIII yu nuy-
quI puj fIuyIIunpu uywuf pIs mush tuypu
mush tufnu guesh pIn quI puj. Chuytu
muyuy cuf IIupun nusyun funu cu numI
cushI p shun quI puj.
2
Wuup tI quI pIpIs
munu mIch nun puj cuptIn bIcu nu wun
jIfcu unImuI cu numI mIcu shun quI puj.
27
EgIpto funu cu nutu custI gu shun-
nmI T D custI gu shun quI puj
tucuy-nIfuj guefI wun, chupu wun,
gufu chu wun, sheg shI p cuy wun. Chuy
guesh yu wungu munumI uIIchu cun-
quI p chu.
28
T D custI gu shup-
tI quImI wuquIn nI quI Icu yun quI puj,
wuquIn nI quI gupfu yun quI puj. WuquIn-
nI quInu Imutu fufuy tu pIs munu cum-
pu cun quI p chu.
29
Gupfu yu shu cufmI
junuj pu pIs chucuy puno Iumcuy cu chuf
pufIn quI puj. Imu fufu shuy quI pIs
yungu IIumI cungu. Wufun wufunmI
engu u shun quI puj, ucu chI shun quI puj.
PIpIs fubuf nI quI munu cuptInmI suwu-
cunu Imuy quI tu pIs upucongu.
30
Muju-
chu c nuy quI puj pufIu shuy quI wun pIs
jucmI puu cuy congu. TIyu nuy quI puj
wusItu fufu shuy quI ch pIs munumI
tIyun quI p chu. bustu Iuntush puy-
quI pIs wuyuy nIntu munumI mIcun-
quI p chu.
31
Wcuy quItu guechuf cuf
uupuy quI cho pIsh tuf pIs munumI
yuwu chI shun quI p chu. Bffuy quI tu pIs
upucuf munumI cutI chI shun quI p chu.
Uyshuy quItu upucup tIn pIs munumI
pIpIs guech shI shun quI p chu.
32
RIcu-
puy cup tI quImI wumfuy quI cu nutu
wufmItu oIIgu tu pIs juc-I nusyun funu-
cunu upucongu. Wufun-wufun puycu-
nu puj fIyupu IIuquI cuf pIs munumI
fIcun quI p nu chu.
33
Munu fejsI shuy quI
jpu funu cunu shumuf chuc fuy quI cunu
wuyu shuntu upucup tIn yungu IIumI
ufushuy quI pIs cungu. Wufun-wufun
munu cuyu puypu ufuchI shup tI quI
pusuy pumI ucun quI puj.
34
IIupun
chuy psu shu shuy quI cu nutu fIcuf
Icu yun quI pmI.
35
T D
gonguf nI quI cu nu ch pIs chun cuy quI-
cu nu ch pIs fIyu guefI wun guesh yu-
chI shun quI puj. GuefI ushu shun quI puj
chuquI quI pItu umpuc shuy quI yuj.
3
T D cumu c chengu
gumcu nu pIs nI pup nI quI cu nu pIs munu
fejsI shun nusyun mun fuynIn tIntu
pfsu upushu nuy quI puj. Chuy chgu
fumI pItu, guefu pItu fufu shu dIos cu nu-
tumI udufun quI puj.
O

37
Chuyno T
D muymun pIs upuchI shu shuy quI-
chgu cunquI puj munu uIII fIcu shu, p-
muypI tu pIs chIquI shu, fImu shu IIumI.
38
Aypu IIutu mufu pu cuf pIs pogup tengu
IchIc IIu tumI shun tun quI puj. Chpu cu-
cu numI ushu cuf con gu puj.
39
bus tu pIs
Iuntun quI pmI; tpun quI pmI. Ichungu
munumI wuyuy nIn tu pIs puIIun quI-
p chu nI bnu tu pIs upun quI p chu.
DEUTERONOMIO28
299

P
28.57 2Rey. 6.2829; Ium. 4.10.
Cufu IIumI ushu cuf con gu puj.
40
TIyu-
shuy quI chgu Int fu chmI cungu puj
oIIvo yfu cu nu pIs. Ichungu wuyuy nIn
ustnus mufpu c cup tIn uIII usyuj
ustIn wun pIs munumI cupu cun quI-
p nu chu.
41
Wumfuy quI cunu cungu-
pmI oIIgu pIs, wufmI pIs. Ichungu
juc-I nusyun munmI pfsu upucongu.
42
IIupun Iuntu shuy quI yfu cu nutu,
mufu shuy quI mIcuy cu nu tu pIs chpu-
cumI ushu cuf con gu puj.
43
Nusyun nI-
quI cho tIyuj juc-I nusyun funu cu nugu
munuy nI yojmI fIcu congu. Gumcu numI
Ichungu wufun IIuntu-wufun IIuntu
munuy nIy nujnu cunquI puj.
44
Chuy
juc-I funu cu numI Imutu pIs fIstu shun-
quI puj. Gumcu nu pumI Ichungu Imuy-
quI pIs munu cungu chu fIstu nuy quI puj.
Puycu numI fIspI tu shu funu cunu cungu.
Gumcu nu tumI Ichungu munu pIpIs
fIspI tu shun quI p chu.
45
T D mundu mIn tun-
cu nutu, IuynIn cu nutu munu wIyu-
cu shuy quI pI tumI IIupun muIdI syun
chuyu shun quI puj. GutI cu chuy c IIufmI
ushu shun quI puj.
4
Chuytu fIcufmI
p-muypIs tuntI yu congu gumcu nu-
mun, wumfuy quI cu nu mun muIdI syun
chuyu mu shuntu.
47
IIupun pIs chuyu-
shun quI puj Imu-uycuy quI cunun p pIs
yunu p shu shuy quI pItu T D
munu fIspI tuf munu udufu shuy quI-
pI tumI.
48
Contfuy quI cu nutu T
D cuchu mup tInmI gumcu nugu
uywuy nnu puycu nutu sIfbIn quI puj.
IIupun Imu-uycuy quI cu nu pIs ushu cup-
tInmI pusuypu muchoj fIcu cun quI puj.
ChuymI mIcu nuy quI p pIs nI upunuy-
quI p pIs nI jutI cu nuy quI p pIs munu
cungu nu chu. Chuyno ucun quI puj
ushu c nuy quI yujmI.
49
T D
cuchu mon gu puj juc-I nusyun funu-
cu nutu. Ancu n pIs IIIuj pI tumI chuyu-
mon gu puj. RImuy nIn tu pIs munumI
tuntI yun quI p chu.
50
FIyu funu cu-
numI cungu. MunumI fIspI tun gu p chu
uuquIntu. NI wumfu tu pIs munumI
cuyu pun gu p chu.
51
Chuy suId fu cu-
nugu uywuy quI tu pIs mIcuy nI quI tu-
pIs ushuy pumI upucongu. IIupuntu
ushuf munumI cuchu p shun quI p chu
fgu tu pIs, bnu tu pIs, ustI tu pIs, nI
Imu uywuy quIpu wuwun cu nu tu pIs.
IIupuntu ushup tInmI pusuypu yufguy-
IIu wun wuun quI puj.
52
T D goycu shu shuy quI
sIud cu nu tu pIs uItu pefgu shu cuycujtu
chuy suId fu cunu ushuj pmI juchu-
chengu. Chuy pefgu shu mufcu cunu
chup shu nuy quI puj cushuntu yufpup-
tI quI pIs IIupun tumI juchu chengu.
53
Contfuy quI cunu mugu shu nuy quI puj
sIud nI quI cu nutu cufu Iu cuy cush pun
chup shup tI quImI fIyupu yufguy cungu.
ChuymI yufguy pItu cuf T D
tufI chI shu shuy quI wumfuy quI cu nu-
tu pIs oIIgutu wufmItu mIcu cuf c fIn-
quI puj.
54
Amutuf uIII funu cush pun pIs
fIyupumI chIquI cuf congu wuuguIntu,
umutuf cuyu shun wufmIntu, munu-
fuj mIcu shun cuj wumfun cu nu tu pIs.
55
Wuoj wumfunpu uychuntu pItu pIs
munu yuwu chI nun pmI chIquI congu.
SIud cu nutu jpu funu cunu cufu Iu puy-
c fIp tengu mIcu nuy quI puj munumI
ImupIs cungu p chu. Contfuy quI cu nugu
mufcuy quI cu nu cho fIyupumI ucu-
chI shun quI puj.
5
Amutuf uIII cuyu coj
wufmI pIs fIyupumI chIquI cuf congu
umutuf cuyu shun fununtu wumfun cu-
nutu.
57
ChIquI congu ItIntu pfIsh nIn-
tIntu pucuyIIupu quIquI IIun mIcu cuf cu-
nun pmI.
P
Chuyno cungu contfuy quI-
cunu sIud nI quI cu nutu cufu Iu puy cup tIn
munu ImupIs mIcu nuy quI puj cuptInmI.
58
Gumcunu cuy IsquIf bI fuy cuj
yuchu chI cuy cu nutu munu wIyu cup tI quI,
munuy nI yoj T D munu wIyu-
cup tI quegu
59
munchu fIy puj cust gu cu nu-
wun, munu uIIchu cuj guesh yu cu nu wunmI
quIquI quI cu nu tu pIs wumfuy quI cu nu tu pIs
ucu chI shun quI puj.
0
EgIptu cho fIyupu
DEUTERONOMIO28
300

Q
29.4 Rom. 11.8.
R
29.7 Nm. 21.2130.
S
29.7 Nm. 21.3135.
T
29.8 Nm. 32.33.
munchu cuy puj cushun guesh yu cu numI
gumcunu tIyu shuy quI ch pIs yufen gu puj.
Chuufu fIyupumI ucun quI puj.
1
Junun-
mun pIs mus juc guesh yu cu nu tumI
cufu cu nu tumI yufI chI mongu IIupu nI quI
ushu c nuy quI puj.
2
IsfueI cunu goyIIuf-
cu nuno uypu IIu cushu cufpIs T
D munu wIyu cu shuy quI pItu
wuII cu IIu numI qudun quI puj.
3
Gumcunu
uIII cuwu nuy quI puj, uchcu mun mIfu nuy-
quI puj yunu p shush puy quI T D
cushI cu shun n IIumI munu wIyu cu shuy-
quI pItu ushu c chI shush puy quI pIs cushI-
congu. Munu munuy cuj tumI tIyu shuy quI
nusyun pI tu pIs gufgu shun quI puj.
4
T
D IIupun nusyun munmI mush tuypu
mush tuf gufgu shun quI puj. Chuy nusyun-
cu nu chgu juccunu udufu shun guefu-
pItu fumI pItu fufu shu duIu cu nu tumI
udufun quI puj. Chuy cu nu tugu gumpIs nI
unuy uwIIuy quI cu nu pIs munumI fejsI-
shu chu.
5
Chuy nusyun cu nu cho tIyup-
tI quegu T D munumI
jumuy tu pIs tufI chI shun quI p chu. ChuymI
gumcu nugu fIyupu IIuquI cuf, munchu-
cu shu IIu, umutuf wugu IIuf tIyun quI puj.
Imu dIsI gfu syu pI tu pIs munumI IIbfI-

chu cunquI puj. Chucuypu junuj pu pIs
munchu cu IIufmI goyun quI puj.
7
FIyupu
munchu cufmI puchu wufuf cup tIn pIs:
Imuy fufuj chucuf congu nInquI puj.
Puchu chucup tIn numI: Imuy fufuj
puchu wufuf congu nInquI puj.
8
T
D EgIpto nnInpu Imuy pIs munumI
cutIn quI p chu nIshu cuptIn pIs bquI cu-
nu wunmI cutI chI shun quI puj. Contfuy quI-
cu nu mun uywuy cunuy quI puj funtI cuytu
munu shup tI quI pIs pIpIs munumI funtI-
shun quI p chu.
Israe!cunawan Tayta Dios
Moabcho yapay contrtuta
rurashan
29

1
Moub nusyun cho
IsfueI funu cunu cuycup-
tInmI MoIsestu T D nIfun
puycu nu wun contf tutu fufu shuntu
yufp chI nun puj. Chuy contf tu tugu
Tuytu DIos fufu fun Hofeb jIfcu cho
cuycup tInmI.
2
IIupun IsfueI cu nutu
shun tuy cuf MoIses nIfun: EgIptu cho
cuycush puy quI fIcu fuy quImI fufuontu
mund shej nIn tIntu Tuytu DIos custI-
gu shuntu.
3
Gumcu nugu fIcu fuy quImI
mIIugfucunutu, seuI cu nutu, uImI fuy-
puj cu nutu fufu shuntu.
4
Cunun cu mu pIs
Tuytu DIosgu munumI tuntI yu chI shun-
quI f chu Imupuj chuyno fufu shun-
tu pIs. RIcuy cuf pIs munu fIcuj nmI
cuycun quI. WIyuy cuf pIs munu wIyuj-
nmI cuycun quI.
Q

5
Chuscu chuncu (40)
wutumI chun yujpu gumcu nutu pushu-
mushc. Chuy wutu cu nu cho munumI
muygu nI quI pu pIs ushu cu shu chu
fpuy quI nI IIun guI quI pIs.
Chun yujpu
pufI shu munumI tuntu pIs mIcu nun-
ch puj cushu chu. NI bnu pIs nI Imu
much chI coj pIs upunun ch puj munumI
cushu chu. ChuymI Tuytu DIos mIcuytu
cumu fI p mush cun chI puy DIos nIn chI
cushuntu tuntI yu cu nun ch puj.
7
Cuy puftI mun chuyuy cu mu-
shu mugu m nun ch puj shumu fun
Hesbonpu
R
fuynIn Sehn, Busunpu
S

fuynIn Og. JInu cujtumI puycu nutu
bInsI fun chI.
8
Nusyun nIntu guechuf-
cuf numI uypu fun chI Ruben tfbu, Gud
tfbu, puIIun Munuses tfbu funu cu-
nutu.
T

9
ChuymI cunun gumcu nugu
T D contf tutu fufuf
pufIu shuy quItu IIupuntu cumIIy. Chuy-
fmI Imu fufu shuy quI pIs uIII IIoj shI p-
shun quI puj.
10
Cunungu IIupu nIn chmI shun-
tu cu shu cufcuy cun chI Tuytu DIospu
uupun cho. Cudu tfbupu munduj nIn-
cunu, muyuf funu cunu, uutofI d cunu,
11
wumfu cunu, wufmI cunu, mufcun-
ch cho tIyuj jpu cunu, yuntu coj cunu,
yucu coj cu nu pIs.
12
IIupuy quImI shun tu-
cush cun quI Tuytu DIos gumcu nu wun
fufu shun contf tutu cunun junuj jufuf
DEUTERONOMIO28 , 29
301

U
29.18 Heb. 12.15.
chus quI nuy quI puj.
13
Cunun pI tugu
Tuytu DIospu wumfun numI cunquI.
PuynumI DIos nI quI. Chuy pmI unuy
uwIIuy quI Abfuhumtu, Isuuctu, Jucobtu
uunI fun.
14
MunumI gumcu nu IIu p-
chu T D fufu shun contftu
bIIn.
15
Cunun junuj nogun ch wun
contftu fufu shungu bIInmI mus
gueputu yufej cu nu p pIs.
1
Gumcunu
musyuf cuy cun quImI EgIpto nusyun cho
Imuno goyu shun ch tu pIs, shucu muf
Imunpu nusyun cu nupu psu mu-
shun ch tu pIs.
17
RIcu fun chmI munu
sIfbej guefu pItu fumI pItu gueIIuy pItu
gofI pItu fufu shu duIu cu nutu funu cunu
udufuy cujtu.
18
Gumcu numI Ichungu
oIIgu pIs wufmI pIs Tuytu DIostu umu
gongun quI chu. Chuy nusyun cu nu cho
cuj dIos cu nutu umu udufun quI chu.
Chuy cu nutu udufuf IsfueI-musI quI cu-
nupgu cunquI puj ben nu yoj ushguj
juchu nmI.
U
19
Cuy contf tutu chus quIf cuf
umu yufpuy chu munu cumIIp tI quI pIs
T D munu custI gu shu nuy quI-
puj cushuntu. Munu cumIefgu juchu-
yojmI cunquI puj T D IIupuy-
quItu custI guf ushu c chI shu nuy quI puj.
20
T D munumI pefdu nu-
shun quI p chu, sIngu fIyupu fubyush-
punmI cuy IIbfu cho IsquIf bI fuy cuj
IIupun muIdI syun cu nu wun custI gu-
shun quI puj gumpItu mIfuj cu nu pIs
ushu cu shun yuj.
21
IsfueI cu nu pItu jofgu-
shup tI quI Imu uycu dIsI gfu syu cu numI
psu shun quI puj. IIupun pIs chuyno
psu shun quI puj cuy contftu IIbfu cho
IsquIf bI fuy cuj muIdI syun cunu nIshun-
nmI.
22
Chuyno custI gu shush puy quegu
tIyu shuy quI nusyun tu pIs dIsI gfu syu-
cu nu wun guesh yu cu nu wunmI T
D custI gun gu puj. Nusyun tu pIs
chuyno custI gu shuntu guepu yufej
IsfueI funu cu nu wun cufu nusyun pItu
shumoj jpu funu cu nu pIs fIcun gumI.
23
Chuufu fIyupu munchu cush pun
nengu: Chuy chuc fu cu nu chgu cuchI-
wun usuffImI mush tu fuy cun. Chuy-
chgu munumI ImupIs wuyon gu chu nI
guewu IIu pIs. Sodo mutu, Gomoffutu,
Admutu, ZeboImtu T D custI-
guf IIIg chIp tIn ImupIs munu qudu-
shun nmI ImupIs munu cunchu nIf.
24
Chuufu IIupun nusyun funu cu-
numI nengu: ImunIf-fuj cuy nusyuntu
chuyngu T D custI guy cu shu?
ImunIf-fuj fIyupugu fubyu cuf cu fun?
25
NIptIn nengu: EgIp tu pItu unuy cuj
uwIIun cu nutu Tuytu DIos jofgu muf
contftu fufu shuntu munu cumII shun-
pI tumI.
2
Munu cumIIsh punmI chuy
funu cu nugu T D udufu nunpu
fuquIn munu fejsI shun Imuch pIs
munu yunu p coj dIos cu nutu udufu-
shu.
27
Chuy pI tumI T D cuy
nusyun puj fubyu cuf cu shu. IsquIf bI fuy-
cu shun IIupun muIdI syun cu nu wun pIs
custI gu shu.
28
FIyupu fubyush punmI juc-
I nusyun cu nu mun gufgu shu. ChuymI
cunungu juc-Ichnu cufcuy cun nIf.
29
Imutu pIs munu musyu shun chI
cujtugu quIquIn Tuytu DIos nI IIun chmI
musyun. Cunun wIyu shun chI mundu-
mIn tun cu nutu, IuynIn cu nu tumI Ichungu
musyu chI mush cun chI nogun chI wumfun-
ch cunu Imuy pIs cumII nun ch puj.
Wiyacojcunata Tayta Dios
yanapnanpaj nishan
30

1
Cunungu musyun quI-
numI wIyu cup tI quI T
D bIndI syuntu chufu mu nun-
puj cushuntu, munu wIyu cup tI quI
muIdI syun wun custI gu shu nuy quI puj
cushun tu pIs. Gumcunu munu wIyu-
cup tI quI Tuytu DIos juc-I nusyun mun
gufgu shup tI quegu IIupun nIsh cu-
nutu yufpun quI.
2
Cunun nIycu shno
IIupun shon guy quI cu nu wun, IIupun
buIun t nI quI cu nu wun gumcu nu pIs
wumfuy quI cu nu pIs T D
wIyu cup tI quegu
3
T D
DEUTERONOMIO29 , 30
302

V
30. Deut. 10.16; Jef. 4.4; Rom. 2.2529.
W
30.12~14 Rom. 10.68.
X
30.20 Gen. 12.7.
Y
30.20 Gen. 26.3.
Z
30.20 Gen. 28.13.
cuyu p shush puy quImI uIII goyuy-
munnu chufu shun quI puj. Muy nusyun-
cu nu mun pIs jItu fI shu shuy quI pItu
shun tu mu shun quI pmI.
4
Nusyun nI quI-
pItu muy cufu mun upushu cuycuj cu nu-
tu pIs T D cuyu p shush puy-
quI cutI chI mu shun quI pmI.
5
T
D tuytuy quI cunu tIyu shun
nusyun munmI cutI chI mu shun quI puj.
Chuufu gumcu nugu yupuy chuy chnu
tIyun quI puj. Chuy cho tIyush puy quImI
unuy fumIII yuy quI cu nu pI tu pIs mus
uIII cuwush puy quI puycu nu pItu mus
uchcu mun mIfun quI puj.
T D-
uIII shon gu tumI goshun-
quI puj
V
gumcu nu tu pIs gumcu nu pItu
mIfuj wumfuy quI cu nu tu pIs puyIIu tunu
IIupun shon guy quI wun, IIupun buIun-
t nI quI wun cuyu nuy quI puj. Chuu fugu
uIIImI cuwun quI puj.
7
ChIquI shoj cu nu-
tumI, contfuy quI cujcu nu tumI Ichungu
T D cuy IIbfu cho IsquIf bI fuy-
cuj IIupun muIdI syun cu nu wun custI-
gungu.
8
Gumcu numI Ichungu T
D wIyu cuf sIfbIn quI puj.
Cunun wIIIu puy cu sh mundu mIn tu cu-
nu tu pIs cumIIn quI puj.
9
Chuufu T
D Imu fufu shuy quI mun pIs,
wumfuy quI cu nu mun pIs, uywuy quI-
cu nu mun pIs, mIcuy nI quI cu nu mun pIs
bIndI syuntu chufu mongu. Rusun pumI
T D unuy uwIIuy quI cu nutu
yunu puf cushI cu shunno gumcu nutu
yunu p shush puy quI pIs cushI congu.
10
T D yunu p shun quI puj
puytu wIyu cuf cuy IIbfu cho IsquIf-
bI fuy cuj mundu mIn tun cu nu tu wun
IuynIn cu nutu IIupun shon guy quIpu,
IIupun buIun t nI quIpu cumIIp tI quImI.
A!!i cawayta o mana a!!i
cawayta acrananpaj nishan
11
Cunun junuj wIIIu pu sh mundu-
mIn tu cu nugu munumI susu chu cuycun
tuntI yu nuy quI puj nI cumII nuy quI p pIs.
12
MunumI sy Iu ch f pIs chu cuycun
PIfuj fuquIn chI syIu mun wIchuy-
cun mun? CutIy cu muf wIIIu p-
mush wun cumII nu puj nInuy quI puj.
13
MunumI Iumufpu jucuj cuchun ch f-
pIs chu cuycun PIfuj fuquIn chI Iumuf
wushu chIm pun mun uywun mun?
CutIy cu muf wIIIu p mush wun cumII-
nu puj nInuy quI puj.
14
Chuypu fuquIn
cunun wIIIu pu sh mundu mIn tu cu nugu
umuy quI cu nu cho, shon guy quI cu nu-
chmI cuycun.
W
15
Cunungu munu shuy quItu ucfuy.
AIII cuwuy pIs wuuy pIs cuycunmI. AIII
goyuy pIs munu uIII goyuy pIs cuycunmI.
1
Cunun junujmI gumcu nutu nIyc
T D cuyuf IIupun mundu-
mIn tu cu nu tu wun IuynIn cu nutu wIyu-
cuf cuwu nuy quI puj. Chuyno cuwufgu
Tuytu DIos goycu shu nuy quI puj cuycuj
nusyun mun yuycup tI quI puymI bIndI-
syun nIntu chufu mongu uchcu mun
mIfu nuy quI puj, IIupun ufushuy quI cu-
nu pIs uIII cunun puj.
17
Cunun wIIIu pu-
sh cu nutu munu cumIIf, juc dIos cu-
nutu udufuf gonguf pu cofgu
18
cuyu puy-
pmI ushu cun quI puj. Jofdn muyutu
chIm puf cuf guechu shuy quI nusyun-
chgu munumI unuy cu mugu goyun-
quI p chu. Chuyno cuycup tengu sumuj
tuntI yu cuy wIyu cuf cuwu nuy quI puj.
19
BIndI syuntu chus quIf uIII cuwu nuy-
quI puj cujtu, muIdI syu nu shu cuf munu
uIII cuwu nuy quI puj cujtu cunun junuj
ucfuy. Cunun ucfu shuy quI tugu syIu pIs
cuy puchu pIs test gumI cuycun. Chuu-
fugu uIII cuwu nuy quI puj cujtu ucfuy
ufI gumcu nu pIs gumcu nu pItu mIfuj-
cu nu pIs uIII cuwu nuy quI puj.
20
T
D cuyuf puy nIshun-
cu nutu wIyu cuy. Puytu wIyu cofgu
uIIImI cuwun quI puj. Chuy n pumI
unuy uwIIuy quI Abfuhumtu,
X
Isuuctu,
Y

Jucobtu,
Z
Tuytu DIos uunI shun nusyun-
cho unuy cumu cuwun quI puj.
DEUTERONOMIO30
303

[
31.2 Nm. 20.12.
\
31.4 Nm. 21.2135.
]
31.8 Jos. 1.5; Heb. 13.5.
D
31.10 Deut. 16.1315.
E
31.10 Deut. 15.1.
F
31.11~13 2Rey. 23.2; Neh. 8.18.
3osuna Moisespa ruquin cashan
(Nm. 27.122S)
31

1
MoIsesgu IsfueI cu nutu mustu
wIIIu puf nIfun:
2
Puchuc Ishcuy
chun cun (120) wutu yoj numI c. Munu-
numI cuII p pIs cunnu chu wuc-Imun
cuy-Imun chuyuf pufI n puj. JInu-
ch pIs T D Jofdn muyutu
mununu chIm pu n puj cushun tumI
nImu shu.
[

3
Imuno cuptIn pIs T
D gumcu nupu uupuy quI tumI
uywungu. Gumcunu uywuy nIquI-tupumI
chuy nusyun funu cu nutu wuu chengu
gumcunu tIyu cuy c fI nuy quI puj. T
D nIshunno Josu numI munduj nI quI
cungu. PuymI pushu shun quI.
4
Yuycu-
nuy quI puj cuycuj nusyun cho tIyuf cuy-
cuj funu cu nu tugu T D IIIg-
chengu Amoffeo funu cu nupu fuynIn
Sehontu, Ogtu nusyun nIn tIntu fufu-
shunno.
\

5
Chuy funu cu nutu IIIg chI-
nunpgu muquI quI cu nu munmI T
D chufu mon gu puj. Chufu mup tIn
nogu nIsh n IIu IIupuntu IIIg chIn-
quI.
Gumcu nugu puycu nu wun pIII yuf

umu munchu cun quI chu. T D
gumcu nu tugu yunu p shun quI. MunumI
cuchuy cu shun quI p chu.
7
NIfcuf numI MoIsesgu Idun mun
Josutu guyuy cuf IsfueI cunu wIyuy cup-
tIn nIfun: Sumuj cheg IIuy quItu wutu cuy.
Amu munchu cun quI chu. Cuy funu cu nu-
tugu T D goycu shuy quI nIf uunI-
shun puftI mun gummI pushun quI. GummI
chuc fu tu pIs fIcu chIn quI.
8
QuIquIn T
D uupuy quItu uywuf yunu p shun-
quI puj. MunumI cuchuy cu shun quI p chu.
]

ChuymI umu munchu cun quI chu.
3agata perdunay watacho
!aycunata !iguinanpaj
wi!!apashan
9
IsquIf bI shun Iuycu nutu MoIsesgu
entfe gu fun Contftu bubuItu upuj Iev
cfu cu nutu, muyuf cu nutu.
10
Entfe-
gufmI puycu nutu nIfun: Rumdu
D

fIstucho, cudu gunchIs wutu, jugu cu-
nutu pefdu nuy wutu chuyu mup tIn
E

11
T D ucfu shun puchu cho
IIupun IsfueI cunu shun tu cungu. NIfcuf
IIupun wIyu nun puj cuy Iuycu nutu
IIguI pun quI.
F

12
Chuy chmI oIIgu pIs,
wufmI pIs, wumfu cu nu pIs, gumcu nu-
cho tIyuj jpu funu cu nu pIs shun tu-
cungu IIguI pu shuy quItu wIyuf T
D IuynIn cu nutu wIyu cuf cuwu-
nun puj.
13
Chuy fmI wumfuy quI cu nu-
pIs yuchu congu T D Imuy pIs
wIyu cuf fIspI tu nun puj. Jofdn muyutu
psu fIf T D goycu shu nuy quI-
puj cuycuj nusyun cho tIyush puy quI
Imuy pIs chuyno IIguI pun quI.
Ushanantana Moisesta
Tayta Dios wi!!apashan
14
Chuy pI tunu T D
MoIsestu nIfun: Gum wuu nuy quI puj
wuII cu numI pIshIn. ChuymI TIncu nun-
chI ToIdu mun Josutu pushu cuf cuf
shumuy. PuytumI wIIIu p shuj Imutu
Chuufu Josu wun MoIsesgu Tuytu
DIos wun TIncu nun ToIdu mun uywu-
fun.
15
Chuy ch numI T D
IchI fuy cuj pucu tuy cho yufI pu fun. Chuy
pucu tuygu ToIdu mun yuycunu puncu
junun cho pfu cuy cu fun.
1
T
D MoIsestu nIfun: Wuu nuy-
quIpgu wuII cu numI pIshIn. Cuy
funu cu nugu munu uIII tu numI fufungu.
TIyu nun puj cuycuj nusyun cho cuycuj
dIos cu nutu udufufmI pIfdI cungu.
Nogu tugu gonguy cu mun gu numI.
Puycu nu wun contftu fufu sh tu pIs
munumI cumIen gu nu chu.
17
Chuufu
nogu pIs puycu nu puj fIyupumI fubyu-
cuf cu sh puj. Mununu yunu p sh nu-
chu. Puycunu ucup tIn pIs munu numI
ImupIs gocu mun gu nu chu. FIyupu ucuf
DEUTERONOMIO31
304

G
31.23 Nm. 27.23.
H
31.23 Jos. 1.6.
IIuquIcuf-fmI nengu: Munu chu fuj
cuyno psuy c mun chI Tuytu DIos-
nIn chI mununu yunu p mu shu? nIf.
18
Chuyno tuntI yu cup tIn pIs IIutun cu-
nutu fufuf juc dIos cu nutu udufu shun-
pI tumI puycu nu pItu nogu wItI cu shuj.
19
Cunungu juc bIfsutu IsquIf bIy.
NIfcuf yuchu chIy IsfueI cunu cuntu-
nun puj. Cuy bIfsutu cuntufmI puycunu
tuntI yu congu juchutu fufu shuntu.
20
Nogugu IsfueI cu nutu chuyu chI shuj
jufuf uwIIun cu nutu uunI sh puftI-
munmI. Chuy chgu IchI pIs mIsh quI pIs
munumI pIshIn chu. Chuy cho puycunu
sumuj mIcu cuf c fIf, wIfu yu cuf cofgu
juc dIos cu nu tumI udufungu. Nogu-
tugu munu cuj mun numI chufu mungu.
Chuyno fufufmI puycu nu wun contftu
fufu sh tu pIs munu cumIen gu nu chu.
21
Puycu nu mun fIyupu ucuy cunu,
IIuquI cuy cunu chuyup tIn Ichungu cuy
yuchu chI sh bIfsunu puycu nutu tuntI-
yu chengu. Puycu nu pItu mIfuj wumfun-
cu nu pIs munu gonguy pumI cuntungu.
Nogugu uunI sh nusyun mun munu-
f pIs yuycu chIsh pu II numI musyuy c
Imuno cunun puj cushun tu pIs.
22
Chuufu MoIsesgu chuy junuj IIumI
chuy bIfsutu IsquIf bIf cuf IsfueI cu nutu
yuchu chI fun.
23
Chuy pI tunu Nunpu wumfun
Josutu Tuytu DIos nIfun:
G
GummI
IsfueI cu nutu chuyu chIn quI puj uunI sh
nusyun mun. Nogugu Imuy pIs yunu puy-
c shuy quImI. ChuymI umu munchu-
cuy chu.
H
24
MoIses IIupun Iuycu nutu ushuj-
puj IsquIf bIf cuf
25
T D
contftu bubuI nIntu upuj Iev funu-
cu nutu nIfun:
2
Cuy Iuycu nutu
chufuy T D contftu
bubuI nIn uupun mun. Chuy Iuycu nugu
test gu nmI cungu juchutu fufup tI-
quI jusgu shu cunuy quI puj.
27
Nogugu
musy numI munu wIyu coj, munu
tuntI yu coj funu cunu cushuy quItu.
Cuwuy cup tI II numI fIyupu T
D fubyu chIsh cun quI Wuu-
cup t nugu Imutu nu fuj fufun quI pIs!
28
Cunungu IIupun muyuf funu cu nutu,
cudu tfbupu munduj nIn cu nutu pushu-
muy Tuytu DIos nIshun cu nutu wIIIu-
p n puj. Puycu nutu tuntI yu chI sh tugu
syIu pIs cuy puchu pIs wIyuf test gumI
cungu.
29
Musy numI wuu cup tgu
IIupuy quI IsfueI cunu juchu fufuy IIu cho
goy nuy quI puj cushuntu. Munu numI
fufun quI p nu chu Imuno cuwu nuy quI-
puj wIIIu pu sh cu nu tu pIs. IIutun cu nutu
fufuf T D fIyupu fubyu chI-
shuy quI pI tumI fIyupu ucun quI puj.
Cantananpaj caj birsuta
Moiss !iguipashan
30
Chuyno nIfcufmI MoIsesgu IIupun
IsfueI cu nupu uupun cho cuy bIfsutu
guIIuy cu nun pItu ushu nun cumu IIguI-
pu fun:
32

1
SyIu wIyuy fImu shtu.
Cuy puchu wIyuy Imutu nIycu-
sh tu pIs.

2
Yuchu chI cuy ngu tumyu nmI
funu cu nu mun chuyungu.
WIIIu pu shgu shuIIuy nmI,
juchu mun chIfupu chuyuj nmI,
tujtu cho shuIIuy cuycuj nmI cungu.

3
T D munuy nI yoj cushun-
tumI wIIIu cu shuj.
IIupuy quI puytu uIubuy ufI!

4
PuymI ImupI tu pIs chup muj nIn chI.
Puy fufu shun cu nugu fIyupu uIIImI.
Imutu pIs uIII IIu tumI fufun.
Puygu munumI Imuy pIs IIuIIu cun-
chu.
Puygu IIupun tu pIs uIIImI fIcun.
AIII cujtumI fufun; fusun cujIIu-
tumI fImun!

5
FIyu, juchu supu funu cunu, Tuytu
DIostu fubyu chej,
Puypu wumfun nIn p pIs
munumI uIII chu cunquI.
DEUTERONOMIO31 , 32
305

I
32.8 Hech. 17.26.
J
32.11 Exo. 19.4.
K
32.15 Deut. 33.5, 26; Isu. 44.2.
L
32.15 Jesurn
nInungu ulli runu nInunmI. Chuy jutI wun pIs IsfueI funu cu nu pmI nIfun.
M
32.17 1Cof. 10.20.
N
32.21 Exo. 20.5; 1Cof. 10.22.

Munu tuntI yuj Isu funu cunu

chuy n chu T D -
cutI chIn quI?
Puygu munu chu tuytuy quI cuycun?
Munu chu cumu shoj nI quI,
cuwuytu goshoj nI quI cuycun?

7
M yufpu chu cu fIy. Unuy Imuno
cushun tu pIs tuntI yu cu fIy.
Tuytuy quI cu nutu, uuquIn cu nutu
tupu cuy.

8
Tuytu DIosmI juc junuj cho funu-
cu nutu fuquI fun.
Nusyun cu nutu fuquIf IIndun cu nu-
tu pIs chufu pu fun.
I
Chuyno fufush pun IsfueI cu-
nu tu pIs fuquI pu fun uycu pIs
cushunmun-tupumI.

9
ChuymI puycu nutu cuyuf ucfu fun
yunu p nun puj.
Jucob pItu mIfuj cu nu tumI shun tu fun
puypu muquIn cho cuwu nun puj.

10
Wuyfu IIu tumuy cuj chun yuj jIfcu-
chmI puycu nutu tufI fun.
Cuyu push pun shun tu cufmI sumuj
yuchu chI fun.
NuwI-untu-jupuymI cuydu fun.

11
ChuymI guesh tun cho uncu Iuntu
quIchufcuf-quIchuf cojno,
wuwun cu nutu pfI nun puj yuchu-
chejno,
Tuytu DIos pIs ucfu shun cu nutu
upucu mu fun.
J

12
T D pushu fu fun.
Juc dIos cu nugu munumI yunu pu-
shu chu.

13
Nusyun cu nu cho uItun nIn jIfcu-
cu nu pumI IIupuntu bInsI chIf
pushu mu shu.
JIfcu cu nu cho cujpu wuyuy nIn tumI
mIcu nun puj cumu fI pu fun.
Gugu pItu IIoj shI moj mIsh quI tumI
upuchI fun.
Runfu pItu IIoj shI moj ustI tumI
upuchI fun.

14
Qusu tumI, cubfupu IchIn tumI
cumu fI pu fun.
Yunu pup tInmI Busn puftI cho cuj
cush nI cu nutu, uyshu cu nutu,
ch bu cu nutu mIcu fun.
Rgu tu pIs uIII IIu tumI mIcu fun.
Bnu tu pIs upufun sumuj pogu shu
buspu yucun tumI.

15
IsfueI
K
Ichungu wefu yu shu,
juytu coj yu shu.
Jesufn
L
wefu cuyIIu wun IIush-
wuypu IIush wu shu.
Chuyno cufmI Cumuj nIn Tuytu
DIos tu pIs gonguy cu shu.
SuIbuj nIntu, chupuj nIntu munu-
cuj mun chufu shu.

1
Juc dIos cu nutu udufush punmI
Tuytu DIostu fubyu chI shu.

17
Uywu cu nu tu pIs pIsh tu fun dyubIu-
cu nu puj,
M
chuy fuj fejsI shun dIos cu nu puj.
Chuy cu nu tugu unuy uwIIun cu nu-
pIs munumI udufu fun chu.

18
IsfueI cunu, cuchuy cush cun quImI
ImupI tu pIs chup shoj Tuytun chtu.
Gonguy cush cun quI cuwuytu
gomuj nIn chI Tuytu DIostu.

19
Chuy pI tumI T D
fubyu cuf cu shu.
Wumfun cunu cuptI quI pIs munu
yunu p shu fuy quI nu chu.

20
ChuymI nIshu: Puycu nutu
munumI yunu p sh nu chu.
M Imumun shI chuyungu.
Puycu nugu fIyu funu cunu, munu
yfu cuy puj wumfu cu numI.

21
Munu dIos cuycup tIn juc dIos cu nutu
udufush punmI fubyu chI mun.
N
Munu cuj duIu cu nutu udufush-
punmI fubyu chI mun.
DEUTERONOMIO32
306

O
32.21 Rom. 10.19.
P
32.35 Rom. 12.19; Heb. 10.30.
Nogu pIs puycu nutu fubyu chI shuj
juc mufcu funu cu nu wun.
O
Munu tuntI yu coj funu cu nu wunmI
fubyu chI shuj.

22
Cunungu nInu futu fej n fmI
fIyupu fubyu cuf cushc.
Rubyu shgu chuyungu puchu
fufIn cu mumI.
AIIpu tu pIs mIcuy tu pIs munumI
wuyu chI sh chu.
JIfcu cu nu tu pIs fupu chIfmI ushu-
shuj.

23
Puycu nu tugu tucuy n pumI custI-
gu shuj.
WucpItu-cuypI tumI Ich cu nutu
chuyu chI shuj.

24
Yufguy wun fupuy guesh yu wun
wuu nun pmI cumu c chI shuj.
FIyu guesh yumI ushun gu puj.
MIcu coj unImuI cu nu tumI, wuu-
chI coj cuIe bfu cu nu tumI yufI-
chI shuj.

25
Wumfun cu nu tu pIs cIII cu nu-
chmI tucsIf g fengu.
WusIn cu nu ch pIs fIyupu munchu-
fIymI cungu.
Wuon gu pmI msu pIs jIpush pIs,
uuquIn pIs, ItIpIs.

2
Nogugu yufpuf pIpIs munu
yufp nun puj Int fupu gufgu-
fIy tumI.

27
Ichungu contfun cunu cushI p-
m nuntu munumI munush c-
chu.
MunumI mun chu puycunu
uIII-tucuf T D
chupuy cup tIn pIs IIIg chIsh cun-
chI nInuntu.

28
IsfueI cu nupugu yufpuy nIn pIs
munumI cunnu chu.
Imutu fufuf cuy cu shun tu pIs
munumI tuntI yun nu chu.

29
Cunun nIsh cu nutu ojuI tuntI yu-
cun mun Ichungu.
Ushu c nun puj cushuntu cuen tutu
gocup tIn uIIImI cunmun.

30
Imun pu tuj wufun gun tIn funu-
cu nutu jucnuy IIu gutI cu chun-
mun?
Imun pu tuj chuncu wufun gun tIn
funu cu nutu Ishcuj IIu gutI cu-
chun mun?
Chuyno cuptIn pIs IsfueI cu nutu
chuyno gutI cu chu shu ImupI tu-
pIs chupuj T D
contfun cu nupu munuy nIn mun
cuchuy cup tIn numI.

31
Contfun ch cu nutu chupgu
munumI nogun chtu chup-
muj nIn ch n chu.
Chuy tugu quIquIn cu nu pIs
musyunmI.

32
Contfun ch cu nugu fIyumI, wuu-
chI cojmI,
Sodomu, Gomoffu funu cu nu-
nmI.
Chuy funu cu nugu cuycun Ismu-
shu bus nmI.

33
Puycu nupu bnun pIs wuu chI coj
cuIe bfupu ben nun nmI.

34
Tuytu DIos nIn chI nIshu: Juchu
fufu shun cu nu tugu munumI
gong chu.
Gonguy cu n puj cushun tu chI
yufpuy cun?

35
IIutuntu fufu shunmun-tupu
quIqumI funu cu nu tugu jusgu-
shuj.
P
Juchun uyp mup tengu munumI
junun pu sh chu.
Ushu c chI n puj juchun uypuy c-
mun numI.
fun chuyuy c mun numI puycu-
nutu jusgu n puj.

3
Acfu shun funu cu nupu cuII pun
mununu cuptengu T D
yunu pun gumI.
DEUTERONOMIO32
307

Q
32.3 SuI. 135.14.
R
32.43 Rom. 15.10.
S
32.43 Apoc. 19.2.
Puytu sIfbej cunu ushu c nun puj
cuptengu cuyu pun gumI.
Q

37
ChuymI contfun ch cu nutu Tuytu
DIos nengu:
Muytuj ImupI tu pIs chup shu-
nuy quI puj yfu cu shuy quI dIos-
nI quI cunu?

38
Muytuj chuy uywu cu nupu
wIfuntu mIcun nIshuy quI,
bnutu chufu shuy quItu upun
nIshuy quI dIos cunu?
Cunun jutu fI mu chun yunu p shu-
nuy quI puj!
Shumu chun wush shu nuy quI puj!

39
Nogu IIumI IIupun puj munuy nI yoj
DIos cuyc!
Nogu pItu mus jucgu munumI cunchu.
NogumI munuy nI yoj cuyc pItu pIs
cuwuytu gon puj, wuu chI n-
p pIs.
NogumI pItu pIs guesh yu ch,
uIIchu c ch pIs.
Nuw pI tugu munumI pIpIs guesh-
pIn chu.

40
Imuy cu mu pIs cuwuj DIos cush pmI
muqutu syIu mun joguf cuf juf.

41
Contf cu nutu jusgu n puj uchIc yuypu
uchIc yuy cuj esp dtu ufIIushuj.
ChIquI muj cu nu tugu IIupun tumI
custI gu shuj.
ChIquI muj cu nu tugu mef sI-
shunmun-tupumI uyItu cutI-
chI shuj!

42
Munduj nIn cu nu tu wun suId fun-
cu nutu ushupt
Ich cu nu pIs yuwuf IIumI cungu.
Esp d pIs uychuntu cuchufmI
ushungu.
Chuyno wuongu guffu cho
pIII yuj cu nu pIs pfsu chufI shu
cujcu nu pIs.

43
Muy-chuy nusyun ch pIs tIyuj
funu cunu
Tuytu DIos ucfu shun IsfueI cu nu-
wun IwuI cushIcuy-IIupu.
R
PuymI uyItu cutI chIsh pun wuu-
chengu sIfbej nIn cu nutu wuu-
chI shun pItu.
S
Acfu shun funu cunu cushI shu
cuwu nun pmI
tIyu shun nusyun nIntu IImyu y-
chengu.
Ushananta Moiss wi!!apashan
44
Chuy bIfsu tumI Nunpu wumfun
Josu wun uywuy cuf MoIses IIupun
IsfueI cu nutu IIguI pu fun.
45
IIguI puytu
ushuf cuf IsfueI cu nutu
4
nIfun: Cunun
wIIIu pu sh cu nutu sumuj yufpu chu cuy.
Yuchu chI sh Iuycu nutu cumII nun puj
wumfuy quI cu nutu wIIIu puy.
47
Cuy
Iuycu nu tugu munumI yungu IIu p chu
yuchu chIshc, mun'chgu chuy cu nutu
cumIIf uIII cuwuytu tufI nuy quI pmI.
Chuy Iuycu nutu cumIefgu Jofdn
muyutu chIm puf cuf puftI syun chuc-
futu chus quIf uIIImI cuwun quI puj.
Tayta Dios aunishan
nasyunta Moiss ricashan
48
Chuy junuj IIumI MoIsestu T
D nIfun:
49
Moub nusyun cho
cuycuj AbufIm jIfcu cu nupu uywuf
Nebo puntu mun wIchuy. Chuygu
cuycun JefIc sIud chIm pun chmI.
DEUTERONOMIO32
Nebo puntu mun Moises wic/u s/un
(eut. S2.49)
308

T
32.48~52 Nm. 20.1013; 27.1214; Deut. 3.2327.
U
33.5 Deut. 32.15; Isu. 44.2.
V
33.8 Exo. 17.7.
W
33.8 Exo. 17.7; Nm. 20.13.
X
33.8 Exo. 28.30.
Y
33.9 Exo. 32.2529.
Chuy puntu pI tumI fIcun quI IsfueI
funu cu nutu goycu n puj cuycuj Cunun
nusyuntu.
50
WuuguI quI Aufn Hof
puntu cho wuush pun unuy wuoj
fumIII yuy quI cu nu wun tIncoj uywu-
cu shun nmI gumpIs Nebo puntu mun
wIchuf cuf wuush puy quI fumI IIyuy-
quI cu nu wun tIncoj uywu cun quI-
puj.
51
Gumgu wuuguI quI Aufon wun
Ishcu nI quImI IsfueI cu nupu uupun cho
munu wIyu cu mu fuy quI chu. Chuyno
fufu fuy quI ZIn jutI yoj chun yuj MefIbu-
cudes yucu IIoj shI moj chmI. IsfueI cu-
nupu uupun cho gumcu nugu munumI
fIspI tu mu fuy quI chu.
52
Chuy pI tumI
gumgu IsfueI cu nutu goycu n puj cuycuj
nusyuntu cufu IIu pI tunu fIc fIn quI puj.
Chuy nusyun mun Ichungu gum munu
yuycun quI p nu chu.
T
Israe! trbu runacunata
Moiss bindisyunta goshan
33

1
MoIses tugu Tuytu DIosmI
ucfu fun. PuymI wuu nun puj
wuII cu IIunu pIshIy cup tIn IsfueI cu nutu
bIndI syuntu gof
2
cuyno nIfun:
T D SInu pI tumI
shumu shu.
SeIf pItu-puchumI uchquI p mush-
cun ch pIs.
Pufn jIfcu pI tumI uchIc yuypu
uchIc y mu fun.
Wufun gunpu wufun gunpu unjII-
nIn cu nu wunmI shumu shu.
Def chu cuj muquIn pI tugu nInu-
n fmI IuynIn pIs yufgu mu shu.

3
Tuytu DIosgu cuyunmI ucfu shun
cuj funu cu nutu.
Puy munu shunno cuwuj cu nu tugu
ImupI tu pIs chupunmI.
Chuyno cuwuj funu cu nugu
DIospu uupun mun gonguf-
pu cun.
Chuy chmI tuntI yu chI shun cu nutu
chus quI cun.

4
MoIsesmI Iuycu nu tugu wIIIu p-
mush cun chI.
Chuy Iuycu nugu Jucob pItu mIfuf
uywuj cujcu nupu efen syun-
nmI cuycun.

5
Jesufn
U
Tuytu DIostu chus quI fun
fuynIn cunun puj.
Ruben tfbu funu cu nu puj nIfun:

WuII cuj IIu cufpIs Ruben tfbu
funu cu nugu umu ushu c chun-
chu!
7
Jud tfbu funu cu nu pmI nIfun:
Jud funu cunu muu cu mu-
shuntu wIyuy cu IIuy ufI T
D.
Puycu nu tugu mush tu cup tIn pIs juc
puchu IIu mun shun tuy cuy.
Munuy nI yoj cuynI quI wun puycu-
nutu wushuy cuy ufI.
Contfun cu nutu bInsI nun puj yunu-
puy cu IIuy.
8
Iev tfbu funu cu nu pmI nIfun:
Tuytu DIos, IsfueI cu nu tugu
Musuh
V
puftI chmI musyu pu-
fuy quI.
MefI bu chmI
W
puycu nu wun fImu-
nu cu fuy quI.
NIshuy quItu wIyu coj Iev tfbu
funu cu nu tumI Ichungu
TumIm tu wun UfImtu uptu push-
cun quI.
X

9
Puycu nugu nIshuy quItu IIupun-
tumI cumII fun.
Contftu fufu shuy quI n IIumI
cuwuf cuy cun.
Mumun-tuytuntu, wuuguIn cu-
nutu, wumfun cu nutu cuyu-
shun pI tugu
musmI gumtu cuyu shun quI Tuytu
DIos.
Y

10
Puycu nugu Jucob pItu mIfuj
IsfueI cu nu tumI IuynI quI cu nutu
yuchu chIn.
Nuupuy quI chmI InsIn sutu fupu-
chIn.
DEUTERONOMIO32 , 33
309

Z
33.13~17 Gen. 49.2226.
[
33.18~19 Gen. 49.13; Jos. 19.1016.
AItuf chmI fupu chInu
sucfIfIsyucunutu fupu chIn.

11
T D, puycunu sumuj
sIfbI shu nuy quI puj yunu puy cu-
IIuy.
Puycunu fufu shungu shon guy quI-
pno cuycu II chun.
ChIquej cunu yufpu shuntu
Ichungu munu cuj mun chufuy-
cu IIuy.
Amunu contfun jutu fI chun nu-
chu.
12
Benjumn tfbu funu cu nu pmI nIfun:
T D cuyu shun cu nugu
munu yufpu chu cuy pumI
goyungu.
PuymI Imuy cu mu pIs chupungu.
MuquI IIun chmI Imuy pIs chufu-
fungu.
13
Jose tfbu funu cu nu pmI nIfun:
Puycu nupu chuc fun mungu
T D bIndI syuntu
chufuy cu chun.
Z
Tumyutu tumyu chI mu chun.
Yucu tu pIs push tu chI mu chun
pufgu nun puj.

14
MIcuy nIn cu nu pIs tImpun cho
wIu mup tIn
uIII poguypu pogu chI chun.

15
Imu cu nu ch pIs uIIIn nIn cuj
mIcuy wuyu chun.
JIfcun cu nu ch pIs uypu IIutu cusI-
chu chun.

1
Chuc fun cu nu pIs uIII chucfu
cuchun.
MIcuy nIn pIs uIII wuyu chun.
Jostu bIndI syuntu gochun futuy-
cuj shIfu cho yufI p coj Tuytu
DIos.
IIupun pIs Jospgu uIII cuchun.
Puytugu IIupun wuuguIn cu nu pI-
tumI ucfu fun.

17
Jose tfbu funu cu nugu wcupu
fImIf cuj
wuwun muuchu cushun tfu nmI
cuycun.
CuII pu yoj cuynIn pIs chucufu
tfu nmI.
CuII pu yoj cuynIn pumI muy-chuy
nusyun funu cu nu tu pIs bInsIf
munchu chengu.
Chuy nmI cungu yupuy tu pIs munu
utIpuy puj Effun funu cu nugu.
Chuy nmI cungu wufun gunpu
wufun gunpu Munuses funu cu-
nu pIs.
18
ZubuIn tfbu funu cu nu puj Isucuf
tfbu funu cu nu puj nIfun:
ZubuIn funu cunu muypu pIs
pufIf cushI cuy.
Gumcu nu pIs Isucuf funu cunu
wItI chI nu IIu toIduy quI cu nu cho
goyuf cushI cuy.

19
Puycu nugu juc-I funu cu nu tumI
puntu mun guyun gu puj.
Chuy funu cu nu wunnu Tuytu DIos-
puj uywu cu nutu pIsh tungu.
Iumuf cho Imu-uycu pIs bIej cunu
cujwun fcu yufmI cushI shu
goyungu.
[
20
Gud tfbu funu cu nu pmI nIfun:
Tuytu DIosgu uIubu shu cuycu II-
chun.
PuymI Gud funu cu nupu chuc-
fun cunu mus uchcu cunun puj
yunu pu fun.
Gud funu cu nugu wuwu yoj IIyun
Itu cuy cuf csuj nmI cuycun.
ChuymI chufI shun funupu
fIcfuntu, umun tu pIs fuchI fIn.

21
Puycu nugu uIIIn nIn cuj chuc fu cu-
nu tumI chufI cuf cu shu.
Puycu nupu chuc fun cu nugu suId-
fu cu nupu munduj nIn cunu
uIIIn nIn cuj chuc futu chus quI-
shun nmI cuycun.
Gud funu cu numI wuquIn IsfueI
fumIII yutu yunu puf uupu-
puntutu uywu fun.
Puycu nugu IIupun tu pIs T
D wIIIu pu shun n IIumI
cumII shu.
DEUTERONOMIO33
310

\
33.20~21 Nm. 32.142.
]
33.22 Jos. 19.47; Jue. 18.129.
D
33.23 Jos. 19.3339.
E
34.4 Gen. 12.7.
F
34.4 Gen. 26.3.
G
34.4 Gen. 28.13.
IsfueI tfbu cu nu chgu DIos
munu shu IIun tumI fufu shu.
\
22
Dun tfbu funu cu nu pmI nIfun:
Dun funu cu nugu cuycun muntu
IIyun
Busn puftI pItu pIntI moj nmI.
]
23
NeftuI tfbu funu cu nu puj nIfun:
NeftuI funu cu nu tugu T
D cuyunmI.
Puycu nu tugu uchcu bIndI syun-
tumI goshu.
Iumuf pItu chun yuj cu mumI chuc-
fun pIs cuycun!
D
24
Asef tfbu funu cu nu puj nIfun:
Jucob pItu mIfuj wuquIn tfbu cu-
nuno puycu nu pIs bIndI syuntu
chus quI chun.
WuquIn tfbu cu nu pIs Aseftu
cuyu chun.
ChuquIn cu nu tu pIs ushmu nun-
puj oIIvo ustI puchuy-puchuy
cuycu II chun.

25
SIud puncunpu funcun cu nu pIs
fyffu pItu, funsI pItu cuycu II-
chun.
CuII pun cu nu pIs wuu shun yuj
umu ushu c chun chu.

2
Jesu funpu DIos nInngu munumI
Imu dIos cu nu pIs cunchu.
Puygu yunu p shu nuy quI puj
shumun pucu tuy junu IIun pumI.

27
Imuy pIs cuwuj Tuytu DIosmI
munuy nIn wun gumcu nu tugu
chup shun quI.
PuymI chIquI shoj cu nu tu pIs
uupuy quI pItu gufgu shu.
Chuyno gufgush pun ushu c chI-
nuy quI pmI nIshun quI.

28
IsfueI cu nugu Tuytu DIospu munuy-
nIn cho cufmI uIII goy congu.
MIfuf uywuj wumfun cu nu pIs
uIIImI goy congu.
Chuc fun cu nu ch pIs fgu wun
busgu fIyupumI wuyongu.
Puycunu tIyu shun mungu tumyu-
pIs tImpun chmI tumyungu.

29
IsfueI cunu cushI c fIy.
PIcu nu f shI gumcu nu mungu
tIncun mun?
T D quIquInmI gumcu nu-
tugu suIbu shun quI.
PuymI ImupI tu pIs chup shush-
puy quI yunu p shun quI.
PuymI contfuy quI cu nu tu pIs
bIns shI shun quI puj.
ChIquI shoj cu nu tugu ushuj pmI
wuu chIn quI puj.
AIII-tucuy cuj tumI munu cuj mun
chufun quI puj.
Moiss waushan
34

1
Chun yuj Moub pumpu pItu
MoIsesgu uywuf Nebo jIfcu-
cho cuycuj fIc pun nIn PIsgu nIshun
puntu mun wIchu fun. Chuy puntugu
JefI cpu chIm pun chmI cuycun. Chuy
puntu pI tumI T D fIcu chI-
fun GuIuud puftI pItu Dun puftI cumu.
2
RIcu chI fun NeftuI puftItu, Effun
puftItu, Munuses puftItu, Jud puftI-
tu pIs MedI teff neo Iumuf cumu,
3
Neguevtu, Jofdn uywuj pumputu,
JefIc uywuj pumputu Zouf cumu.
JefIc sIud chgu uchcu puImu yfu-
cu numI cuycun.
4
NIfcuf T D
nIfun: Tuguy fIcu shuy quI nusyongu
cuycun Abfuhumtu,
E
Isuuctu,
F
Jucobtu
G

wumfun cu nutu goycu n puj jufuf uunI-
shmI. Nogu munushc uwI IIuy quI-
wun pIs fIc fI nuy quI tumI. QuIquI quegu
munu numI chuy mun chuyun quI p nu-
chu.
5
Chuy nmI T D nIshunno sIfbej-
nIn MoIsesgu chuy puntu cho wuu cu fun.
Chuy puntugu Moub nusyun chmI cuycun.
Wuu cup tIn Moub IIu cho pumpuy cu fun

Bet-peofpu chIm pun cho cuycuj pumpu-
mun. Cunun cumu munumI pIpIs musyun-
chu muynIn mun pumpu shun tu pIs.
7
MoIses
DEUTERONOMIO33 , 34
311

H
34.9 Nm. 27.18, 23; Jos. 1.1618.
I
34.10 Exo. 33.11; Nm. 12.68; Deut. 18.1518;
Hech. 3.2223.
wuu fun puchuc Ishcuy chun cun (120)
wutu yoj cuycu shun chmI. Wuu nun cu mu-
pIs puypu uwengu munumI chucu fun chu.
MunumI guesh yu fun pIs chu.
8
MoIses wuup tIn IsfueI cu nugu Moub
pumpu cho quIIIu cumu Itu fun. Chuyno
Itu fun custum fIn cushun nmI.
9
Munu fuj
wuufmI Nunpu wumfun Josupu umun-
mun muquIntu chufuy cuf Tuytu DIostu
MoIses muu cu pu fun tuntI yu coj cunun puj.
ChuymI T D nIshun n IIu MoIsespu
fuquIn Josu tunu IsfueI funu cunu fIspI tuf
wIyu cu fun.
H
10
MoIses wuu shun pItu mus jucgu
pfoftu munu numI cufun nu chu
MoIsesngu. Puywungu T D
pufIuj fIcu nu cufmI.
I

11
MoIsesmI
EgIptu cho, fufun fIcuy cup tIn, mund-
shej nIn cunu fIcuy cup tIn, IIupun funu
fIcuy cup tIn T D yunu pup-
tIn mIIugfucunutu fufu fun. ChuymI
puyngu mus juc pfoftu munu cufun-
nu chu.
12
Puygu IIupun IsfueI funu cunu
fIcuy cup tInmI Tuytu DIospu munuy-
nIn wun uImI fuy puj mIIugfucunutu
fufu fun.
DEUTERONOMIO34
312
Z
A
B
U
L
N
A
S
E
R
GAD
RUBEN
EFRA N
3UD
SI MEON
DAN
ISACAR
NEFTAL
DAN
BEN3AMN
AMN
EDOM
NEGUEV
A
R
A
M

R
U
N
A
C
U
N
A
S
I
D
N

R
U
N
A
C
U
N
A
F
I
L
I
S
T
EA
B
A
S
N
G
A
L
A
A
D
M
O
A
B
G
A
L
I
L
E
A
Inti yagamunan cajcho
MANASES
Inti yaganan cajcho
MANASES
0
H
G
L
W
H
U
U
i
Q
H
R
O
D
P
D
U
C
u
c
/
i

l
u
m
u
r
Cirenet
goc/u
J
o
r
J
d
n

m
u
y
u
Tabor punta
Nebo punta
Gerizim punta
Ebal punta
C
a
r
m
e
l
o
p
u
n
t
a
H
e
r
m
n

p
u
n
t
a
L
b
a
n
o

p
u
n
t
a
V
V
V
V
Sidn
Damasco
Tiro
Aco
Dor
Cades
Jocneam
Afec
Debir
Maresa
Hebrn
Quiriat-jearim
Tirsa
Jabes
Bet-sen
Sucot
Zafn
Meguido
Sunem
Jezreel
Endor
Astarot
Goln
En-gadi
Hesbn
Bet-peor
Dibn
Edrei
Ramot
Tapa
Beerseba
Shequem
Silo
Adulam
Ascaln
Azeca
Beln
Jarmut
Timna
Bet-semes
Jerusaln
Gabaa
Gilgal
Jeric
Hai
Medeba
Aroer
Rab
Jope
Maceda
Asdod
Gezer
Gat
Bet-el
Laquis
Gaban
Ecrn
Gaza
Dan (Lais)
Hasor
Kilometrucunu
0 20 40 60
Canan partita
Israe!cuna
charishan
3osu
Tuytu DIos uunIshun puftIcho tIyuycuj funucunutu Imunputuj Tuytu DIos bInsIfun?
Y chuy puftItugu Imunputuj cudu tfbutu fuquIpufun?
Imataj caycan cay !ibru cho? Josue jutIgu TAYTA DIOS NIN CHI suIbun nInunmI cuycun.
Josu tugu MoIsesmI ucfu fun IsfueI cu nutu pushu fuj munduj nIn cunun puj.
Cup tuIo 112 musyuy c chI mun chI Tuytu DIos uunI shun puftItu IsfueI cunu guechu shun tumI.
Tuytu DIos nIn chgu Josutu nIfun: MoIsestu yunu pu sh nmI gumtu pIs munu cuchuypu yunu-
p shuy quI. ChuymI cuwu shuy quI cu mugu munu pIpIs bInsI shun quI cu nu p chu (1.5). ChuymI
JefIc sIud cho guffu guIIuy cup tIn quIquIn Tuytu DIos ushu c chI fun chuy JefIc funu cu nutu.
Chuy pI tunu IsfueI cunu juc shon gu IIu yunu p nu cuf pIII yu fun. Ichungu Tuytu DIosmI puycu nutu
yunu puy cu fun (8.1; 10.14; 23.10).
Tuytu DIosgu cuynmI Josutu wIIIu pu fun: YupufIf-yupu fIf yuchu cuy cuy Iuy IsquIf bI chI sh-
tugu. Pugustu junuj tu pIs yufpu chu cuy nIshun n IIu cumII nuy quI puj. Chuu fugu Imu fufu shuy quI-
pIs uIIImI IIoj shI p shun quI puj (1.8).
Cup tuIo 1322 musyu chI mun chI cudu tfbu tIyu nun puj Imun pIs fuquI pu shun tumI. Chuy-
chgu funu cu nupu y mufcu cu nupu uchcu jutIn cu numI cuycun. ChuymI uIII cunmun Josue
IIbfutu IIguIf chImpuncho cuycuj mpun tu wun IIguIp tI quI.
IIbfo ushu nun cup tuIo 2324 musyu chI mun chI Josue dIspI dI cu shuntu y IsfueI cunu Tuytu
DIos IIutu sIfbI nun puj yupuy uunI shuntu.

3osuta Tayta Dios wi!!apashan
1

1
Nunpu wumfun Josu tunu
T D wIIIu pu fun sIfbej nIn
MoIses wuu shun pItu. Josugu cufun
MoIsespu yunu puj nInmI. PuytumI
nIfun:
2
SIfbI mujn MoIses wuu cu-
shu numI. Cunungu gumnu chIm pu-
chIn quI Jofdn muyutu IIupun IsfueI-
cu nutu goycu n puj cuycuj puftI mun.
3
MoIsestu uunI sh nmI gumcu nutu
goycu shuy quI chuyu nuy quI puj cuycuj
puftI tugu.
4
Gumcu nu tumI goycu shuy-
quI puj chun yuj pItu guIIuy cuf IIbu nu-
cumu, Euffu tes muyu pItu guIIuy cuf
Het funu cunu tIyu shun chuc fun cu-
nu tu wun MedI teff neo Iumuf cumu.
5
MoIsestu yunu pu sh nmI gumtu-
pIs munu cuchuypu yunu p shuy quI.
D

ChuymI cuwu shuy quI cu mugu munu
pIpIs bInsI shun quI cu nu p chu.
E
Amu munchu cuy chu. Sumuj

buIuf chuy.
F
Cuy funu cu nu tugu
gummI fuquI pun quI puj unuy
fumIII yuy quI cu nutu uunI sh chuc-
futu.
7
Gumgu umu munchu cuy-
chu. Sumuj buIuf chuy. SIfbI mujn
MoIses IIupun Iuytu yuchu chI-
shu shuy quItu cumIIy. IIupun tu pIs
cumIIy Imuno fufu nuy quI p pIs
nIycu shun n IIu. Chuu fugu Imu
fufu shuy quI ch pIs yunu p shuy quI-
pmI.
8
Yupu fIf-yupu fIf yuchu cuy
cuy Iuy IsquIf bI chI sh tugu. Pugustu
junuj tu pIs yufpu chu cuy nIshun n-
IIu cumII nuy quI puj. Chuu fugu Imu
fufu shuy quI pIs uIIImI IIoj shI p-
shun quI puj.
9
Nogu T D -
muych pIs yunu p shuy quI-
puj. NogumI nIyc munu munchu-
cu nuy quI puj, sumuj buIuf chu nuy-
quI puj.

D
1.5 Deut. 31.68; Heb. 13.5.
E
1.5 Deut. 11.2425.
F
1. Deut. 31.6, 7, 23.
313
314

G
1.12~15 Nm. 32.2832; Deut. 3.1820; Jos. 22.16.
H
1.1~18 Nm. 27.20; Deut. 34.9.
I
2.1 Heb. 11.31; Stg. 2.25.
Gurraman yaycunanpaj
3osu camaricushan
10
Chuy pI tugu munduj cu nutu Josue
nIfun:
11
Gumcunu IIupun funu cu nutu
wIIIuy mIfcu pun cu nutu cumu fI cu-
nun puj. Cunun pItu quImsu junuj tumI
Jofdn muyutu chIm pu shun T
D gom nun ch puj cuycuj
puftItu chufI nun ch puj.
12
Ruben tfbutu, Gud tfbutu, puIIun
cuj Munuses tfbu tu pIs Josugu nIfun:
13
Yufp shun T D sIfbej MoIses
Imutu nImu shun ch tu pIs. Puy nImu fun chI
cuy puftI cho chuc futu T D goycu-
mup tIn chI uIII cuwu nun ch puj cushun-
tumI.
14
Gumcu nugu Jofdn muyupu cuy
chIm pun cho MoIses fuquI p shu shuy quI
chuc fu IIu chnu cuchuy c fIy wufmI-
quItu, wumfuy quI cu nutu, uywuy quI cu-
nutu. OIIgu cujmI Ichungu pIII yu puj uIII
cuycuj cunu IIupu nI quI uywun quI pIII yu-
nuy quI puj IIupuntu cumu fI cu shu. WuquIn
IsfueI-musI quI cu nupu uupuntu uywun quI
pIII y shI nuy quI puj.
15
Puycu nutu T
D uIII chuc futu goycush pun gumcu-
nuno jumu nun puj yun'gun quI. T
D goycu nun puj cuj chuc futu puycu nu-
pIs guechu nun puj yunu pun quI. Chuy pItu
gumcu nugu cutI cu mun quI muyupu cuy
chIm pun mun chuc fuy quI cunun puj T
D sIfbej MoIses fIcu chI shu shuy quItu
chufI cuf c fI nuy quI puj.
G
1
Chuufu puycunu nIfun: NImu shuy-
quI tugu cumII sh cu numI. Muymun pIs
cuchu mu shuy quI munmI uywu shuj.
17
MoIses cuwuy cush pun Imutu nImu-
shun tu pIs cumII sh nmI gum nImu shuy-
quI tu pIs cumII sh cunu. Ichungu gumtu-
pIs T D yunu puy cu shun-
quI MoIsestu yunu pu shunno.
18
NIshuy-
quItu munu cumIejtu, munu wIyuj cu nu-
tugu wuu chI shunmI. GumtumI Ichungu
n munu munchu cu nuy quI puj, sumuj
buIuf chu nuy quI puj.
H
Ricapacojcunata 3ericman
3osu cachashan
2

1
Josugu Ishcuj funu cu nutu
cuchu fun Jofdn muyupu wushu
chIm pun mun pucuyIIupu yuycuf
fIcu pu cu mu nun puj. Puycu nutu nIfun:
Chuy puftItu Int fupu fIcu pu cu muy.
JefIc sIudtu sumuj fIcu pu cu mun quI.
Chuufu puycunu SItIm puftI pItu uywu-
fun. JefIc sIud mun chuyu fun cuef pun-
wun gnu pu coj Ruhub
I
jutI yoj wufmIpu
wusIn mun. NIfcuf chuy IIu cho puchu-
cu fun.
2
Muymun pIs puchu cu shuntu
fIcufmI JefIc sIudpu fuynIntu wIIIuy-
c fI fun Cunun chucuymI shumu shu
IsfueI cunu cuy puftItu fIcu pu coj nIf.
3
Chuufu fuygu funu cu nutu cuchufun
Ruhub cujmun. Chuyuf nIfun: WusI-
quI mun puchu cu moj funu cu nutu
gufgu muy. Chuy funu cu nugu fIcu pu-
cojmI shumu shu.
4
WufmIgu funu cu nutu muynu pucuy-
cu shu cufun. ChuymI fuy cuchu shun
funu cu nutu nIfun: Runu cu nugu
chuyu mu shumI. Ichungu munumI
musyush c chu muypItu shumu shun-
tu pIs.
5
SIud puncutu wIch gu nun
fu puchu chucuy cup tIn nugu uywu-
cu shumI. MunumI musy chu muypu
uywu cu shun tu pIs. Gumcunu jucIIu
gutefgu tufI pun quI munmI.
Rusunpugu chuy funu cu nutu pucuy-

cu fun wusIn junun mun wIchuf cu-
chIfmI. Puycu nugu pucu fuy cu fun Inu
mun ju cunu gotu fuy cuj fufIn cho.
7
Ruy
cuchu shun funu cu nugu Ruhub nIshuntu
fIguIfmI ushej uywu fun pfsu chufI nun-
puj Jofdn muyutu chIm pu nun bdu-
cumu. Ashej uywuj funu cunu IIoj shI fIp-
tengu sIudpu puncuntu wIch gu cuf cu fun.
8
Ruhubgu fIcu pu coj uywuj cunu munu fuj
puup tI IIun wIchuf cuf nIfun:
9
Nogugu
musy numI cuy puftItu T D goycu-
shu shuy quItu. Tuytu DIosgu cumu c chI shu
JOSUE1 , 2
315

J
2.10 Exo. 14.21.
K
2.10 Nm. 21.2135.
L
3.3 Nm. 10.3336.
gumcu nutu fIyupu munchu cu n puj. Chuyu-
mu shuy quI pI tumI cuychgu IIupun fIyupu
munchu fIy cun.
10
Musyuy c cu numI EgIp-
tu pItu shucu mup tI quI Pucu Iumuf yucutu
psu mu nuy quI puj T D chuquI chI-
shuntu.
J
Musyuy c cu numI Jofdn muyupu
wushu chIm pun cho cuycuj Amoffeo
nusyunpu fuynIn Sehontu Ogtu
K
suId fun-
cu nu tu wun wuu chI shuy quItu.
11
T
D junuj puchu ch pIs cuy
puchu ch pIs fIyupu munuy nI yojmI. ChuymI
fIyupu munchu fIsh c cunu. MunumI pIpIs
gumcu nu wun pIII yu nun puj buIu fun chu.
12
ChuymI fuwuc. JucIIu uup cho jufuy-
cuy, gumcu nutu cuyu pushp pucu shno
nogupu fumIII y tu pIs cuyu p nuy quI puj.
Cuyu p m nuy quI puj cushuntu musyu n puj
juc seuItu cuchu p muy.
13
Nogu cunu custu
cujtugu umu wuu chIn quI chu mumtu,
pup ntu, tuf cu nutu, u cu nu tu pIs.
Wuu n cu nu pItu suIbuy c fu mun quI ufI.
14
Chuufu fIcu pu coj uywuj funu-
cunu nIfun: Nogu cunu nIshtu pItu pIs
munu wIIIu cup tI quegu nogu cu nu pIs
suIbu mu shuy quI nmI gumcu nutu
suIbu shuy quI. Nogu cu nutu cuy puftItu
T D goycu mup tengu cuyu-
pushp puIu bftu cumII shmI.
15
Ruhubgu tIyu fun sIudtu cufu Iu fuj
pefgu cho. ChuymI funu cu nutu wusIpu
bent nunpu wuscu wun wufcuyIIupu
ufchI fun wujtu mun guesh pI cu nun-
puj.
1
Munu fuj ufchIfmI puycu nu tugu
nIfun: Aywu cuy jIfcu mun. QuImsu
junuj pucu f cun quI ushI shoj cunu sIud-
mun cutI mu nun cumu. Chuy pItu Ichungu
uywu cun quInu.
17
NIptIn puycunu nIfun: Nogu cu-
nugu jufuf uunI shtu cumII shmI.
18
Cuy mufcu mun IsfueI cunu yuycu mup-
tengu gum cuy bent nu mun cuy pucu
wuscutu wufcun quI. Gum fumIII yu-
cunu chuypgu pup nI quI, mumuy quI,
tufI quI cunu, uuy quI cunu, IIupu nI quI
shun tu cun quI.
19
Muygun pIs cuy wusI pItu
IIoj shej cujmI Ichungu quIquIn pI tunu
wuup tIn pIs. Chuufu nogu cu nugu
munumI juchu yoj nu chu cushuj puycunu
wuu shun pItu. Cuy wusI cho cuycujtu
muygun tu pIs wuu chIp tIn Ichungu
nogu cunu juchu yoj cushuj.
20
Cunun
pufIu shun chtu gumchush push tu pu cun-
quI; chuu fugu nogu cunu cunun jufuf
uunI shtu munumI cumII sh nu chu.
21
NIptIn Ruhubgu NIshuy quI nmI
fufu shuj nIfun. Chuy pItu funu cu nugu
dIspI dI cuf uywu cu fun. Ruhub numI
bent nun mun pucu wuscutu wufcu fun.
22
Chuy Ishcuy fIcu pu coj uywuj funu-
cu nunu jIfcu cho pucuf p cu fun quImsu
junuj cumu. Chuy cumu suId fu cu nugu
Int fupu ushI fun. Munu tufIf nugu JefIc
sIud munnu cutI cu fun.
23
CutI cu fIp tIn-
fmI pucu fuy cu shun jIfcu pItu IIoj shI fIf
uywu cu fun. Jofdn muyutu psu fIf Josue
cujmun chuyu fun.
24
Imuno cushun tu pIs
wIIIu puf nIfun: T D Int fu-
tumI chuy puchutu munuy nIn ch mun
chufu mu shu. Chuy cho tIyuj cu nugu yuycu-
nun ch puj cushuntu musyufmI munchu fIf
Imu fufuy tu pIs munu cum pu cun nu chu.
Israe!cuna 3ordn
mayuta chimpashan
3

1
Chuy pItu wufun nengu chucu-
IIunu Josugu IIupun IsfueI cu nu-
wun SItIm pItu IIoj shI fun. Aywuf chuyu-
fun Jofdn muyu mun. Muyupu cuy
chIm pu IIun mun puchu cu fun.
2
QuImsu
junuj pI tugu munduj cunu tumuf IsfueI-
cu nutu nutIfIcufun:
3
T D
contftu fufu shun bubuItu Iev cfu-
cunu upuy cujtu fIcufgu muycho cuycu-
shun ch pI tu pIs jucIIu guepuntu uywun-
quI.
L

4
Muyutu chIm puf cofgu munumI
nnItu fejsIn quI f chu. ChuymI munu
ogfu c nuy quI puj guepu IIuntu uywu-
shun. Ichungu upushun bubuI mun umu
uIIpu wItI pun quI chu. Wufungu metfu-
puno guepu IIuntu uywun quI.
5
Josunu funu cu nutu nIfun:
WufumI fIcu shun mIIugfutu T
JOSUE2 , 3
316
D fufujtu. ChuymI IIupu nI quI
pufIfIcucuf IImyu yuy.
Wufun nIn
junujnu cfu cu nutu nIfun: Tuytu DIos
contf tutu fufu shun bubuItu funu cu-
nupu uupunpu psu chIy.
Chuufu cfu cu nugu Tuytu DIos
contftu fufu shun bubuItu upufun funu-
cu nupu uupuntu.
7
Chuy pI tunu T
D Josutu nIfun: Cunun pI tugu
IIupun IsfueI cunu musyungu MoIsestu
yunu pu shno gumtu pIs yunu puy cu shtu.
ChuymI puycu nugu fIyupu fIspI tu shun-
quI puj.
8
GummI bubuItu upuj cfu cu-
nutu nInquI Jofdn muyu mun yuycu fIf
cuntun mun IchI cuy c fI nun puj.
9
ChuymI Josugu IsfueI cu nutu
guyu fun: Shumuy-IIupu T D
nIshuntu wIIIu n puj.
10
CununmI
gumcunu musyun quI puj munuy nI-
yoj cuwuj Tuytu DIos nogun ch cho
cuycu shuntu. Gumcunu muyutu psu-
fIp tI quegu puymI uupuy quItu uywuf
ushuj puj wuu chengu Cununeo, Het,
Hev, Fefez, Amoffeo, Jebs funu cu-
nutu.
11
Chuy n pIs munuy nI yoj Tuytu
DIos contf tutu fufu shun bubuItu cfu-
cu numI Jofdn muyutu psu chengu.
12
Cunun ucfuy chuncu Ishcuy (12)
funu cu nutu cudu tfbu pItu juctu.
13
Cuy
puchutu munuy nIn cho chufu fuj T
D contftu bubuI nIntu upuj
cfu cunu yucu mun yuycuf cup tengu
junu pItu shumoj muyu chupu c congu
chuquI IIu punu psu nun ch puj, nIf.
14
Chuy pItu IIupun IsfueI cunu Jofdn
muyutu chIm pu nun puj toIdun cu nutu
shun tu cuf c fIf uywu cu fun. Puycu-
nupu cufu uupuntu cfu cu nugu Tuytu
DIospu bubuI nIntu upufun.
15
Cos chu
wIchun Jofdn muyugu uypu IIu cuf
jIchu-jIchumI uywuj. Chuyno cuptIn pIs
bubuItu upuy cuj cfu cunu muyu mun
yuycuf chuquIn cu nutu yucu ushmuf-
cup tIn
1
junu pItu shumoj yucugu
chuquI c cu fun. Sufetn puftI cho cuycuj
Adum sIudpu uupun cho gochu c-
cu fun. CuchI Iumuf mun ufuj yucunu
uywuy c IIuf ushu cu fun. Chuy n pumI
yucugu fuquI cu fun. Chuufu IsfueI cu-
nugu JefIc sIudpu def chun mun
chIm pu fun.
17
Jofdn muyutu yucu
chuquI shupu IIupun IsfueI cunu psu-
nun cu mumI T D contftu fufu-
shun bubuItu upuj cfu cu nugu muyu
chuquI shu chuu pIn cho IchIf puy cu fun.
3ordn mayupita chunca
ishcay rumita jorgushan
4

1
IIupunnu Jofdn muyutu chIm-
pu fIp tIn Josutu T D
nIfun:
2
Chuncu Ishcuy (12) funutu
ucfuy cudu tfbu pItu juc-cumu.
3
Chuy
JOSUE3 , 4
JorJdn muyu pitu rumi cu nutu jorgu s/un (Jos. 4.1S)
317
funu cu nutu nIy, cfu cunu IchI fuy cu-
shun muyu chuu pIn pItu chuncu Ishcuy
(12) fumI cu nutu upunun puj. NIfcuf
upungu cunun tufdI puchu cu shuy quI
cujmun.
4
Chuufu ucfu shun chuncu Ishcuy (12)
funu cu nutu guyuf cuf Josugu
5
nIfun:
T D bubuI nIn puIIun
Jofdun cho cuycu shun pItu cudu nuy-
quI juctu-cumu fumItu mutun cu cuf c-
fu muy. Chuu fugu upumu shuy quI fumI
cungu chuncu IshcuymI (12).
Chuy
fumI cu nugu cungu puj gumcunu yufp-
nuy quI pmI. Wumfuy quI cunu Imup-
tuj cuy fumI cu nugu? nIf tupu shup tI quI
7
nInquI puj: T D bubuI nIntu
Jofdn muyutu chIm puy c chIp tInmI
yucu chuquI c cu fun. Jofdun cho Imuno
cushun tu pIs IsfueI cunu yufp nun pmI
chuy fumI cu nugu nIf.
8
Chuufu puycu nugu Josue nIshun-
n IIu Jofdn muyu chuu pIn pItu fumIn
mutun cu cuf c fIf uywu fun IsfueI cunu
gotuf puy cu shun cujmun. Chuy chnu
Josutu T D nIshunno puchu-
cu shun cujmun chufu fun.
9
Josu pIs
Tuytu DIos contftu fufu shun bubuItu
muyu chuu pIn cho cfu cunu mutun-
cu shu IchI f chI shun cujmun chuncu
Ishcuy (12) fumI cu nutu chufu fun.
Chuy fumI cu nugu jInu IIu fmI cuycun.
10
T D contf tutu fufu shun
bubuItu upuj cfu cu nugu Jofdn muyu
chuu pIn cho IchIf puy cu fun IsfueI cunu
Imuno fufu nun p pIs Josutu Tuytu
DIos nIshunno fufu shun cumu. IIupun-
tu pIs fufu fun Josutu MoIses wIIIu pu-
shun n IIu. Cfu cunu muyu cho IchI fu-
shun cumu funu cu nugu upuf psu fun.
11
IIupun psuf cup tengu cfu cu nu pIs
T D bubuI nIntu psu chI-
fun. NIfcofgu yupuy uupu-puntu mun
chufu cu fun.
12
Guepun munnu pIII y-
shI nun puj uywuj Ruben, Gud, puIIun
Munuses tfbu funu cunu chufu cu fun.
Puycu nugu pIII yu nun puj cumu fI cu-
shu IIunu MoIses nIshunno IsfueI-
cu nupu uupu-puntuntu uywu fun.
13
Puycu nugu chuscu chuncu wufun-
gu nmI (40,000) bubuIpu uupuntu
uywu fun pIII yu nun puj cumu fI cu shu.
JefIc uywuj pumpu mun chuyu fun.
14
Chuy junuj IsfueI cunu Josutu fIspI-
tu nun puj T D cumu c chI fun.
Chuufu IsfueI cu nugu MoIsestu fIspI tu-
shun nnu Josu tu pIs fIspI tu fun.
15
Chuy pI tunu Josutu T D
nIfun:
1
Cfu cu nutu nIy Contftu
bubuItu mutun cuy cuj cunu Jofdn
muyu pItu IIoj shI nun pnu.
17
Chuufu Josugu cfu cu nutu nIfun
muyu pItu IIoj shI nun puj.
18
Jofdn
muyu pItu cfu cunu IIoj shI muf chuquI
uIIpu munnu IIuch cuf cup tIn jInun fu
muyugu cush gun mun cutI fun. Muyugu
yupuy jIchu-jIchunu uywu fun.
19
Jofdn muyutu IsfueI cu nugu psu-
fun juc wutu munnu guIIu fej quIIIu
chuncu junuj cho. Puycu nugu JefI cpu
sefcun GIIguI mun chuyuf chuy cho
toIdun cu nutu IchI chI fun.
20
Chuy chmI
Josugu Jofdn muyu pItu upumu shun
chuncu Ishcuy (12) fumI cu nutu gotu-
chI fun.
21
IsfueI cu nutu nIfun: Cunun-
pItu uchcu wututu wumfuy quI cunu
Imup tuj cuy fumI? nIf tupu shup tI-
quI
22
wIIIu pun quI IsfueI cunu Jofdn
muyutu yucu chuquI shupu Imuno psu-
shun tu pIs.
23
Puycu nutu wIIIu pun quI
psu nuy quI puj Jofdn muyutu T
D chuquI chI shuntu. Unuy Pucu
Iumuftu nogu cunu psu n cu nu p pIs
chuy nmI chuquI chI fun.
24
Chuyno
fufu fun T D fIyupu munuy nI-
yoj cushuntu Intfu mundu cho musyu-
nun pmI. Gumcu nu pIs Tuytu DIos IIutu
Imuy cu mu pIs fIspI tun quI.
Gi!ga!cho Israe!cuna
sea!acushan
5

1
Jofdn muyutu psuf chuyu shun
puftI cho tIyuj Amoffeo funu cu-
nupu fuynIn cunu, MedI teff neo Iumuf
uupun cho tIyuj Cununeo funu cu nupu
fuynIn cunu muyu fun IsfueI cunu psu-
nun puj T D Jofdn muyutu
JOSUE4 , 5
318

M
5. Nm. 14.2835.
N
5.5~7 Gen. 17.914.
O
5.10 Exo. 12.113.
P
5.12 Exo. 16.35.
chuquI chI shuntu. ChuymI fIyupu
munchu fIsh pun IsfueI cu nutu IchI puy-
tu pIs munu munu fun nu chu.
2
Jofdn muyutu chIm puf cup tInmI
Josutu T D nIfun: RumI pItu
cuchIIIu cu nutu fufuf cuf IsfueI cu nutu
chIu IIu cu nunpu puntu gufuntu cuchu-
puy unuy tuytun cu nuno seu Iu shu
cunun puj nIf.
3
Chuufu Josugu cuchIIIutu fufuf-
cuf AfuIot jIfcu cho oIIgu cuj IsfueI-
cu nutu seu Iu fun.
4
EgIp tu pItu IIoj-
shI moj pIII yu puj uIII cuj funu cu nugu
IIupunmI chun yuj cho wuu shunu
cufun. ChuymI Josugu seu Iu fun.
5
EgIp tu pItu IIoj shI moj cunu seu Iu-
shu cuptIn pIs chun yujpu shumu shun-
cho yufej cu nugu seu I nI IIu fmI
cufcuy cu fun.
IsfueI funu cu nugu

chuscu chuncu (40) wutumI chun-
yujpu pufI fun. EgIp tu pItu IIoj shI cu-
mup tIn pIII yu puj uIII cuycuj cu nu pIs
muynumI wuu fun. Chuy funu cu nugu
T D munumI wIyu cu fun chu.
ChuymI T D jufu fun uupu cuj
fumIII yun cu nutu uunI shun nusyun mun
mununu yuycu nun puj. Chuy nusyun-
chgu IchI pIs mIsh quI pIs yucu n fuj
uypu IIumI cuycun.
M

7
Chuy n pumI
Josugu seu Iu fun chuy funu cu nupu
wumfun cu nutu. Wuoj tuytun cu nupu
fuquInnu cunun puj Tuytu DIos chufu-
fun. Puycu nugu seu I nI IIu fmI cufun
cumI nuntI cush pun.
N

8
Ushuj puj oIIgu
cujcu nutu seu Iuy cup tIn uIIchu c nun-
cumu jInu IIun cho goy cu fun.
9
Chuy-
pI tunu Josutu T D nIfun:
Cunun seu Iu shuy quI wunmI Ichungu
EgIptu cho unuy custuy quI cunu uywuy
cushun pItu penguy cho cuycujtu
jofgushc. Chuy pI tumI cunun cu mu pIs
chuy puftIpu jutIn GIIguI.
10
GIIguIgu JefIc pumpu chmI
cuycun. IsfueI cunu GIIguI cho goyuy-
cup tInmI Puscuu fIstu
O
junuj chuyu fun.
Chuygu cufun wutu guIIuy cu nun NIsn
quIIIu chuncu chuscu (14) junuj nIn-
chmI. Chuy tufdImI Puscuu fIstutu
fufu fun.
11
Wufun nIn junuj numI Iebu-
d fuy nuj tuntu tu wun uncu shu fgutu
mIcu fun. Chuy cu nugu jInun cho wuyoj
mIcuy numI cufun.
12
Chuy junuj pI-
tugu munu numI mun
P
cufun nu chu.
ChuymI IsfueI cu nugu mIcu fun Cunun
puftI cho cuycuj wuyoj IIu tunu.
3osuta Tayta Diospa
su!druncunapa
mandajnin yuripashan
13
JefIc sIud sefcun cho pufIy cu-
shun chmI Josue fIcu fun subIIn uptu-
shu funu IchI fuy cujtu. ChuymI uupun-
mun wItIy cuf tupu fun: Gumgu
cuycun quI nogu cu nupu fubuf n chu u
contf cu nupu fubuf nIn chu? nIf.
14
NIptIn chuy funu nIfun: MunumI
muygu nI quI pu pIs cchu. Nogugu
T D suId fun cu nupu
munduj nInmI cuyc.
Chuufu Josugu gonguf pu cuf umpu-
fun ufcun pIs pumpu mun tpu nun-
cumu. NIfcuf chuy suId futu tupu fun:
ImuIIu ch fuj yunu p mun tuytu? nIf.
15
Chuufu T D suId fun-
cu nupu munduj nengu nIfun: IIun guI-
quItu jofguy. Cuycu shuy quI puftIgu
Chuufu Josugu IIun guIntu jofgu fun.
3eric siudman imano
yaycunanppis tantiyachishan

1
IsfueI cunu munu yuycu nun-
pmI JefIc sIudpu puncun-
tugu chuy cho tIyuj cunu wIch gu cuf-
cu mu fun. Chuu fugu munu numI pIpIs
yuycu fun chu nI IIoj shI fun pIs chu.
2
Josutu T D nIfun: MuquI-
quI mun numI chufushc JefIc sIudtu,
fuynIntu, suId fun cu nu tu pIs.
3
ChuymI
gumcu nugu cudu junuj juc cutI sIud
wujtunpu tumun quI. Chuyno fufun-
quI sojtu junuj cumu.
4
Tuytu DIospu
JOSUE5 , 6
319

Q
.17 Deut. 13.1516; 20.1618.
R
.20 Heb. 11.30.
bubuI nIntu upuj cu nupu uupun tunu
gunchIs cfu cunu uywungu uyshupu
wugfuntu tucu fuy cuf. GunchIs junuj
cujchmI Ichungu gunchIs cutInu
sIudpu wujtunpu tumun quI. Tumu-
shuy quI cu mugu cfu cunu wugfu cu-
nutu tucuf cuy cungu.
5
Tucuy cu shun-
pItu guffu pnu tucuytu guIIuy cup tIn
IIupun cuII puy quIpu gupuf pun quI.
Chuufu jInun fumI sIudpu pefgun-
cunu juchu c congu. Juchup tIn jInun
fu sIud mun yuycu cuy c fIn quI.
Chuyno nIptIn cfu cu nutu guyuy cuf

Josue nIfun: T D bubuI-
nIntu upuy. Apuj cu nupu uupun tunu
gunchIs cfu cunu uywun quI uyshupu
wugfun uptu shu.
7
Runu cu nu tu-
numI Josue nIfun: IIupu nI quI sIud
wujtunpu tumu mun quI. PIII yu puj ucfu-
shu cujcu nugu T D bubuI-
nInpu uupuntu uywu chun.
8
Josue nIshun n IIu IIupun uywu fun.
GunchIs cfu cunu uywu fun T
D bubuI nIntu upuf cuy cu shunpu
uupuntu wugfu cu nutu tucu fuy cuf.
9
Puycu nupu uupun tu numI pIII yuj cu-
nugu uywuf cuy cu fun. WuquIn pIII yuj-
cu nu numI uywu fun bubuItu upuy cu-
shunpu guepuntu.
10
PIII yuj puj cujcu nu-
tugu Josue nIshunu cufun: UpIIu IIu
uywun quI. IIupun cuII puy quI wun
gupuf p nuy quI puj nIsh fufuj gupuf-
pun quIpgu.
3eric siudman yaycushan
11
Josugu chuy junuj sIud cufu Iu-
shu cuycuj wujtunpu T D
bubuI nIntu upuj cu nu wun juc cutI IIu
tumu chI fun. NIfcofgu puchuf puy-
cu shun mun cutI fun wufun nIn cumu.
12
Wufun nIn tutugu tutu IIu Josue
jutu fI fun. Cfu cu nu pIs T D
bubuI nIntu yupuy tumu chI fun.
13
GunchIs cfu cu nugu uywu fun T
D bubuI nInpu uupuntu munu
IchIypu, tucuytu munu chuwuypu.
PIII yu puj cujcu nugu uywuf cuy cu fun
uupuntu. WuquIn pIII yuj cu nu numI
T D bubuI nInpu guepuntu
uywuf cuy cu fun. Wugfu cu nu tugu munu
chuwuypu tucuy cu fun.
14
Chuy junuj-
pIs JefIc sIudtu chuyno tumuf cuf
puchuf puy cu shun mun cutI cu fun.
Chuy n IIu wufun-wufun tumu fun sojtu
junuj cumu.
15
GunchIs junuj ch nugu tutu IIu
jutu fI fun. NIfcuf chuy sIudtu tumu-
fun Imuy pIs tumu shunno. Chuy
junujmI Ichungu tumu fun gunchIs
cutI.
1
GunchIs cuj tumuy cho cfu-
cunu guffu pno wugfutu tucuf-
cup tIn Josugu funu cu nutu nIfun:
Gupuf puy! Cuy sIud tugu T
D muquIn ch mun numI chufu shu!
17
SIudtu, IIupun Imu-uycu pIs chuy cho
cuycuj cu nu tugu ushuj puj IIIg chI shun.
T D chuyno nIshu.
Q
Cuef-
pun wun gnu pu coj Ruhubtu, wusIn cho
pucu cu shu cuycuj IIutu umu wuu chI-
shun chogu. Chuy wufmIgu fIcu pu coj
cuchu mu shun ch tumI pucu fun.
18
Chuy
sIud cho cujtugu Imutu pIs umu upucun-
quI chu. Chuy cho cujcu nu tugu ushuj puj
IIIg chI nun ch pmI Tuytu DIos nImu-
shu. Puy nIshuntu muyguy quI pIs munu
cumIIp tI quegu muIdI syunmI IsfueI cu-
nu mun chuyu m shun.
19
GofI, gueIIuy,
funsI pItu, fyffu pItu ImupIs cujcu numI
Ichungu cungu T D . Chuy-
cu nu tugu chufu shun T D
chufu fuy cu shun cujmun.
20
Wugfu cu nutu mus jucn tunu
tucuytu guIIuy cup tIn IsfueI cu nu pIs
munu chuwuypu gupuf pu fun. Chuufu
sIudtu cufu Iu fuy cuj pefgu juchu-
c cu fun.
R
JInun fu IsfueI cu nu pIs
yuycu cuy c fIf sIudtu chufI cuf c fI-
fun.
21
SubII wun wuu chI fun, oIIgutu,
wufmItu, msutu, uuquIn cu nutu,
wcun cu nutu uyshun cu nutu, bffun-
cu nutu. Chuy n pumI chuy cho cujtugu
IIupuntu IIIg chI fun.
JOSUE6
320

S
.25 Heb. 11.31.
T
.2 1Rey. 16.34.
22
RIcu pu coj cuchu shun Ishcuj funu-
cu nu tunu Josue nIfun: Cuef pun wun
gnu pu coj wufmIpu wusIn mun cffIy.
AunI shuy quIno jofgu muy IIupun
fumIII yun tu wun.
23
Chuufu puycunu
yuycu fIy c fIf Ruhubtu, pup nIntu,
mumuntu, tufIn cu nutu, IIupun fumI-
IIyun cu nu tu wun jofgu fun. NIfcuf
pushu fun IsfueI cunu tIyuy cu shun pItu
juc-Imun munu pIpIs tufI nun mun.
24
Chuy pItu cujtugu ushuj pmI fupu chI-
fun sIud cho cujtu. Jofgu fun gofItu,
gueIIuytu, funsItu, fyffu IIutu. NIfcuf
chufu fun T D chufu fuy-
cu shun cujmun.
25
Ruhub tumI Ichungu
IIupun fumIII yun cu nu tu wun munu
wuu chI fun chu. Puygu JefIc mun
fIcu pu coj cuchu shun tumI pucu fun.
S

Chuy pItu-puchumI Ruhubpu fumIII yun-
cu nugu IsfueI cu nu cho tIyun.
2
Chuy pItu Josugu T D
jutIn cho jufuf nIfun:
PIpIs cuy JefIc sIudtu yupuy
jutu fu chgu
muIdI syu n dumI cungu.
SImIn tutu chutuf pefguj cujpugu
guechpu wumfunmI wuongu.
Cuy sIudpu puncuntu juwej
cujpugu
uush wumfunmI wuongu.
T
27
T D Josutu Imuch pIs
yunu pu fun. ChuymI Josupgu muy-
chuy ch pIs pufIuj.
Acanpa juchan
7

1
Jud tfbu pItu mIfuj Acn
jutI yoj funumI cufun CufmIpu
wumfun, ZubdIpu wIII cun, Zufupu
wIII cunpu mus wIII cun. Ushuj puj
IIIg chI nun puj Tuytu DIos nIshun-
tumI Acungu wuquIntu qudu chI cu-
fun. Chuy pI tumI IsfueI cu nu pIs Tuytu
DIospu uupun chgu juchu yojnu fIcu-
cu fun. ChuymI T D IIupun
IsfueI cu nupu contfun fIyupu fubyu cuf-
cu fun.
3ucnay!!apa juchanpita
Israe!cunata castigashan
2
Josugu JefIc cho cuycu shun-
pItu funu cu nutu cuchu fun HuI jutI yoj
sIud mun fIcu pu coj uywu nun puj. Chuy
sIudgu cuycun Bet-uvenpu Idun cho,
y Bet-eImun IntI yugu mu nun cuj-Icho.
Aywuy c fIf HuItugu Int futu fIcu pu-
cu mu fun.
3
CutIy c fu mufnu Josutu
wIIIu fun: HuI sIud mun yuycu-
nupgu munumI IIupun ch p f chu.
Chuy mungu uywu shun Ishcuy quImsu
wufun gu IIu sIudtu guechu nun ch puj.
Chuy cho tpuj cu nugu wuII cuj IIumI.
4
Chuyno nIfmI HuI sIud mun yuycu-
nun puj uywu fun quImsu wufungu
(3,000) funu cunu. HuIcho tIyuj cu nugu
pIII yuf bInsIsh pun gutI cu ch mu fun.
5
IsfueI cu nu tugu sIud puncun pItu-
puchu ufuypu gutI fun fumItu jofgu-
nun cujcumu. Chuyno gutI cu chufmI
wuu chI fun quImsu chuncu sojtun
(36) IsfueI cu nutu. Chuufu funu cu nugu
munchu fIf IIuquI cush pun mununu
munu fun nu chu pIII yuj uywuytu.
Chuufu Josu pIs, fIspI tdu muyuf-

cu nu pIs IIuquI cuy pItu fpun cu nutu
fuchI fun. Umun cu nu mun pIs uchu
uIIputu wIu cu fun. T D
bubuI nIn cuycu shunpu uupun mun
gonguf pu cuf ufcun cu nu pIs pumpu mun
tpu shu umpu fu fun puchu chuc-
nun cumu.
7
Gonguf pu fuy cu shun fu
Josugu nIfun: T D! Cuyno
cununpgu Imup fuj cuy funu cu nutu
Jofdn muyutu psu chI mu fuy quI?
Amoffeo funu cunu ushu m nun-
p chu cuymun pushu mush cun quI?
Nogu cu nupgu uIIImI cunmun cufun
Jofdn muyutu munu chIm pu muyIIupu
tIyu cupt!
8
Tuytu DIos! IsfueI cunu
contfun cu nupu uupun pItu guesh pI-
shun pI tugu Imutu fuj fufu shuj?
9
Cuy
puftI cho tIyuy cuj Cununeo funu-
cunu musyuy c fefgu shun tu cuf cufmI
JOSUE6 , 7
321

U
7.11~15 Deut. 13.16; Jos. 6.1719.
shumongu ushu fu m nun puj. Chuufu
jut cu nu pIs gongu cun gu nu chufI.
Chuyno cuptengu Imun pu fuj funu-
cunu musyungu IIupun puj munuy nI yoj
cushuy quItu?
10
Chuufu T D nIfun:
ImunIf tuj gonguf pu fuy cun quI?
Jutu fIy.
11
IsfueI cu numI juchutu fufu-
shu. WIIIu pu shtu munu wIyu cufmI
contftu fufu shtu munu cumII shu-
chu. IIupuntu IIIg chI nun puj cujtumI
chufI cuf c fI shu.
U
Munu uIII cuycu shuntu
musyuy cufmI suwu cu shu. NIfc fIfmI
csun cunu cuycu shun mun pucuy c fI-
shu.
12
Chuyno fufu shun pI tumI IsfueI-
cu nu tugu contfun cunu gutI cu chungu.
QuIquIn cu numI munun ushuj puj
wuuy tu pIs. IIIg chIy nIshtu pucu-
fuy c chI shuntu jucIIu munu IIIg chIp tI-
quegu munu numI yunu p shuy quI nu chu.
13
Cunungu wIIIu puy IIupun funu cu nutu.
Wufu nogupu uup mun shumu nun puj
pufIfIcucuf IImyu y chun. IsfueI funu-
cu nupu T D cuyno n:
Ushuj puj IIIg chI nuy quI puj nIsh tumI
gumcu nugu chufI cuf c fIsh cun quI. Pucu-
fuy c chI shuy quItu munu fuj IIIg chIf,
munu fuj jItu fefgu contfuy quI cu nutu
munumI bInsIn quI p chu.
14
Wufu tutu
nogu mun shumun quI cunu cudu tfbu
shuynI-cumu. Muygun tfbu tu pIs nIsh
cgu shumongu custunpu custunpu
shuynI-cumu fuquI cuf cuf. Chuy custu-
pI tu numI muygun tu pIs nogu nIsh cuj
fumIII yugu ushuj puj shumongu. Chuy
fumIIIyu cujmI oIIgu cujcu nutu nogupu
uup mun pushu mongu.
15
Muygun pIs
IIIg chIn quI nIshtu pucu fuy c chej tugu
pufIu shtu munu wIyu cu shun pItu, dIsI-
gfu syu mun IsfueI cu nutu chufu shun pItu
wumfun cu nu tu wun IIupun Imu-uycun tu-
pIs fupu chIn quI.
Acanta wauchishan
1
Chuyno nIptInmI wufun nIn tutugu
Josue chucu IIu jutu fI fun. NIfcofgu
cudu tfbutu shuynI-cumu guyu chI fun.
Chuufu Tuytu DIos nIfun Jud tfbu
juchu yoj cushuntu.
17
Chuufu Josugu
nIfun custunpu custunpu shuynI-cumu
shumu nun puj. Chuy ch numI ucfu fun
Zefu custutu. Chuy custu pI tu numI ucfu-
fun ZubdI fumIII yutu.
18
ZubdI fumIIIyu
juc jucIIu oIIgu cujcunu uywup tIn Acn
juchu yoj cushun tufI pu cu fun. Puygu
cufun CufmIpu wumfun, ZubdIpu wIII-
cun, Zefuhpu wIII cunpu mus wIII cun.
PuynumI cufun Jud tfbu pItu.
19
Chuufu Acuntu Josue nIfun: ju,
T D fIspI tush puy quI munu
pucuypu wIIIu cuy Imu fufu shuy quI tu-
pIs.
20
Acun numI decIu fu cuf nIfun: Rusun-
pumI IsfueIpu T D contfun
juchutu fufushc.
21
JefIc sIud cho
tIyuj cu nupu Imun cu nu tu pIs IIIg chI nu-
puj yuycuf tufIf BubI Io nIu cho uwushun
cuyuy IIu puj jucutu, Ishcuy puchuc
gueIIuytu, gofI bfutu. Bfugu Iusu fun
puIIun qu Iu pItu musmI. Chuy cu nu tugu
cuyush pmI upucuf. NIfcofgu toId
fufI munmI pumpuy cushc. GueIIuy tugu
mus fufIn munmI pumpuy cushc.
22
Chuufu Josugu funu cu nutu
cuchu fun Acunpu toIdun mun. ChuymI
puycunu tufI mu fun pucu shun tugu
IIupuntu, gueIIuy pIs mus fufIn cho
cuycujtu.
23
Apufun IIupun IsfueI cu-
nu wun Josue cuycu shun mun. Chuufu
puycu nunu T D uupun mun
chufu fun.
24
NIfcuf Acun tunu Acof
fugfu mun upufun. Apufun pucu shun
gueIIuytu, gofItu, jucutu, oIIgu y
wufmI wumfun cu nutu, wcun cu nutu,
bffun cu nutu, uyshun cu nutu. Acunpu
cujtugu IIupun tumI Imu-uycun tu pIs
toIdun tIntu pIchuypu upufun.
25
Chuy chnu Josugu Acuntu nIfun:
ImunIf tuj nogu cu nutu dIsI gfu syu mun
jItuf pu mush cun quI? Cunungu quIquI-
quI tumI T D dIsI gfu syu mun
jItuf pu shun quI.
JOSUE7
322

V
7.2 Acor Pumpu nInungu isi grusyu Pumpu nInunmI.
Chuyno nIytu ushuf cup tIn IIupun
IsfueI cunu sujmuy c IIuf Acuntu IIupun
fumIII yun tu wun wuu chI fun. NIfcuf
fupuy c fu chI fun.
2
Chuy fupu chI-
shunpu junun munmI uypu IIu fumI-
cu nutu gotu fun. Chuy fumI cu nugu
jInu IIu fmI cunun cu mu pIs gotu fuy cun.
Chuy pI tumI chuy guechwu pumpupu
jutIn tu pIs cunun cumu Acof pumpu
V

nIn. Acuntu wuuy cu chIp tInnu T
D fubyu shun pItu uIIchu cu fun.
Israe!cuna Hai
siudman yaycushan
8

1
Josutu T D nIfun:
Amu munchu cuy chu. NI gueIIu-
nuy pIs chu. PIII yu puj cuj funu cu nutu
shun tuf cuf jucIIu uywuy HuI sIud-
mun. HuI sIud cho tIyuy cuj cu nu tugu
fuynIn tIntu nogumI bInsI chI shuy quI.
Puycu nupu chuc fun cu nu wun sIud nIn-
pIs gumcu nu pu numI cungu.
2
HuIcho
tIyuy cuj cu nu tugu fuynIn tu wun,
JefIc cho tIyuy cuj cu nutu fuynIn tu wun
wuu chI shuy quI nmI wuu chIn quI-
puj. Uywun cu nutu Imu-uycun tu pIs
shun tu shuy quI tugu quIquI quI cu nu pnu
upucun quI. IIIuj pItu sIud mun yuycu-
nuy quI puj sumuj cumu fI cuy. SIud-
mungu guepunpu yuycun quI.
3
Chuufu Josugu pIII yu puj cuj
quImsu chuncu wufungu (30,000)
funu cu nutu ucfu fun HuI sIud mun
yuycu nun puj. NIfcuf puycu nu tugu
HuImun chucuypu cuchu fun.
4
WIIIu puf
nIfun: Sumuj wIyu muy. Gumcu nugu
sIudpu guepun cuj-Imun uywuy c fIf
pucu cuy c fIn quI. JucIIu yuycu nuy-
quI puj cumu fI cu shu cufcuy cun quI.
5
WuquIn funu cu nu wungu nogumI
uupunpu yuycu shuj. Mugu m nun puj
sIud pItu IIoj shI p cu mup tengu pfImfu
gutI cu ch mu shun ch nmI gueshpej-
tucu shuj.
Nogu cunu guesh pIf uywu-

cupt puycu nugu gutI muf yufpungu
yupuy munchuy c chI mu shun ch tumI.
7
Chuufu gumcunu pucuf puy cu shuy-
quI pItu sIud mun yuycu cuy c fIn quI.
T D chuy sIudtu
gumcu nutu entfe gu shun quI puj.
8
Yuycuf sIudtu cuu puy c fIn quI
T D nIshunno. NIycu sh tugu
fusunpu fufun quI.
9
Chuyno nIfefgu Josue puycu nutu
cuchu fun. Chuufu puycu nugu uywuy-
c fIf pucu cu fun HuIpItu Bet-eImun
uywuj chuu pI mun HuI sIud pItu IntI
yugu nun cuj-Imun. Josu numI chuy
chucuygu puchu cu fuy cu shu IIun cho
wufu fun.
10
Wufun nengu Josue tutu-
IIu jutuf cuf suId fun cu nutu yupu fun.
QuIquIn Josugu IsfueI muyuf cu-
nu wun uupu-puntuntu uywu fun
HuI sIud mun pIII yuj yuycu nun puj.
11
IIupun funu cu nu wun uywush punmI
sIud chIm pun mun puchu cu fun. HuI
sIud pu wun IsfueI cu nupu chuu pIn cho
cuycu fun fugfu.
12
Chuy pItu Josugu
pIchgu wufungu (5,000) funu cu nutu
cuchu fun Bet-eIwun HuI tIncoj sIudpu
junu wujtun mun chuy cho pucu fuy cuj
wuquIn funu cu nu wun pucu cu nun-
puj.
13
Chuufu suId fu cu nugu Ishcun
Idu mun chufu nu cu shu cufcuy cu fun.
PuIIun cuj cuycu fun sIudpu nofte cuj
wujtun cho, puIIun cujnu sIudpu chIm-
pun cho. Chuy chucuy Josugu fugfu-
cumu uupu cu fun.
14
ChIm pun cho cuycu shuntu fIcuf HuI
sIudpu fuynengu IIupun suId fun cu-
nu wun jucIIu uywu fun IsfueI cu nu wun
Jofdn uywuj pumpu cho pIII yu nun puj.
Ichungu wuquIn IsfueI cunu sIudpu
junu wujtun cho pucu fuy cu shuntu munu
musyu fun chu.
15
Josugu suId fun cu-
nu wun HuI funu cu nu pItu gueshpej-
tucuf chun yuj mun nnI uywujpu
uywu cu fun.
1
ChuymI HuI suId fu cu-
nu tugu fuynIn nIfun gutI cu ch nun puj.
GutIsh pun sIud nIn pItu cufu cu munu
uywu fun.
17
Bet-eIcho, HuIcho tIyuj-
cu nugu munumI jucpIs sIud nIn cho
JOSUE7 , 8
323

W
8.31 Exo. 20.25.
X
8.32 Deut. 27.28.
Y
8.35 Deut. 11.29; 27.1114.
qudu fun chu. IIupunmI IsfueI cu nutu
gutI fun. Chuufu sIud nIn tugu munu-
numI pIpIs tpu fun nu chu.
18
Chuufu
Josutu T D nIfun: Cunungu
HuI sIud munnu Iunsuy quItu togfIy
pIII yuj yuycu nun puj. NogumI muquI-
quI mun chufu shuj.
NIptIn Josugu Iunsuntu togfI fun yuycu-
nun puj.
19
Chuufu pucu fuy cuj cu nugu jInun
fu sIud mun yuycuf cuu puy c fI fun.
20
HuI funu cunu guepunpu tIcfuy-
cup tengu sIud nIn pItu yunu gontuy-
fuj jutu fIy cu shu. Guesh pIy cuj IsfueI
funu cu nu pIs uupun cho cuptInmI
muypu guesh pIy tu pIs munu cum pu cu-
fun nu chu.
21
Josu wun IIupun IsfueI-
cunu gosh tuytu fIcush pun musyu fun
pucu fuj cunu sIud mun yuycu shun tunu.
ChuymI jInun fu puycu nu pIs cutI-
fun HuI funu cu nutu wuu chI nun puj.
22
SIud mun yuycoj IsfueI cu nu pIs
guepun punu gutI fun. Chuufu HuI funu-
cu nugu chuu pI chnu fIcu cu fun. IsfueI-
cu nugu Ishcun Idu pItu cufu Iu cuf cu-
fun. Chuy n pumI HuI funu cu nu tugu
ushuj puj wuuy c fu chI fun.
23
Cuwuy-
cuj tugu chufI fun HuI sIudpu fuynI-
IIun tunu. NIfcuf Josu mun upupu fun.
24
Gutej HuI funu cu nutu ushuj puj
wuuy cu chIf sIud mun cutI fun quduj-
cu nutu wuu chI nun pnu.
25
Chuy junuj
HuI funu cunu wufmI oIIgu wuu fun
chuncu Ishcuy wufun gumI (12,000).
2
Josugu Iunsuntu joguf togfI fuy-
cu fun HuIcho tIyuj cu nutu ushuj puj
wuu chI nun cu mumI.
27
AnImuI cu nu-
tu wun mufcu cho tufI shun cuyuy IIu puj
cujcu nu tumI Ichungu Imutu pIs munu
IIIg chI fun chu. Mun'chgu Josutu
T D nIshun n IIu quIquIn cu-
nu puj upucu fun.
28
Chuy nmI Josugu
HuI sIudtu fupu chI fun. Cunun
cuycu shunno fug IIuntu cuchuy cu fun.
29
HuIpu fuynIn tunu Josue wuuf cu-
chIf guefu mun wufcu fun. IntI yuguf-
cup tIn numI Ichungu jofgu chI fun.
NIfcuf sIud mun yuycunu puncu mun
jItuy cu chI fun. Junun munnu uchcu
fumItu gotu chI fun. Chuy fumI cu nugu
jInu IIumI gotu fuy cun.
Eba! jircacho !ayta 3osu !iguishan
30
Chuufu EbuI jIfcu cho T D-
juc uItuftu Josue pefgu fun.
31
T
D sIfbej nIn MoIses uupu tu numI
IsfueI cu nutu nIfun Imuno fufu nun p pIs.
IuynIn ch pIs IsquIf bI fuy cu fun AItuf-
tugu IIug IInI fumI pItu fufun quI
W
nIf.
Chuy uItuf chnu IsfueI cu nugu fupu-
chInu sucfIfIsyuncunutu fupu chI fun.
AIII goyuy pItu sucfIfIsyu uywun cu nu tu-
pIs pIsh tu fun.
32
NIfcuf IIupun funu cunu
fIcuy cup tIn Josugu uItuftu pefgu shun
fumI cu nupu junun mun IsquIf bI fun
MoIses yuchu chI shun IuynIntu.
X

33
Chuy-
pI tumI IsfueI funu cunu, puycu nu wun
cuycuj jpu funu cunu, fIspI tdu muyuf
funu cunu, juez cu nu pIs Ishcuy puftI mun
shun tu cu fun Tuytu DIospu bIndI syun-
nIntu chus quI nun puj. MoIses nIshun-
nmI puIIun funu cunu shun tu cu fun EbuI
jIfcu chuquIn mun, puIIun numI shun tu-
cu fun GefI zIm jIfcu chuquIn mun. Chuy
jIfcu cunu chuu pIn cho cuycuj pumpu mun
T D contftu fufu shun bubuItu
upuy cuf Iev tfbu cfu cunu IchI fu fun.
34
Chuy pItu Josugu Tuytu DIospu
IuynIn Imuno nIycu shun tu pIs IIguI pu fun,
bIndI syuntu chus quI nun puj cujtu, muIdI-
syun chuyu nun puj cujtu pIs.
35
MoIses
IsquIf bI shun Iuycu nutu IsfueI cunu
wIyu nun pmI Josugu juctu pIs munu
cuchuypu IIguI pu fun. Chuy junujmI
chuy cho cuycu fun oIIgu cunu, wufmI-
cunu, wumfu cunu puycu nu wun cuycuj
Iugu coj juc-I nusyun funu cu nu pIs.
Y
Gaban runacuna
3osuta engaashan
9

1
Amoffeo, Cununeo, Fefez, Hev,
Jebs funu cu nupu fuynIn cu numI
muyu fun wuquIn sIud cu nutu IsfueI
JOSUE8 , 9
324

Z
9.7 Exo. 23.32; 34.12; Deut. 7.2; 20.1516.
[
9.10 Nm. 21.2135.
funu cunu ushu c chI shuntu. Chuy
fuycu nugu tIyu fun jIfcu cunu cushun
puftIpu, Imu cunu cushun puftIpu,
MedI teff neo Iumuf cuchunpu ustu
IIbu nu cumu. Chuy puftI cu nugu cufun
Jofdn muyu chIm pun IntI yugu nun
cuj-IpumI.
2
Muyuy cuf chuy fuycu-
nugu pufIu cu fun Josutu IsfueI cu nutu
IIIg chI nun puj.
3
Gubuon cho tIyuj Hev
funu cu nugu JefIc sIud tu wun HuI
sIudtu Josue IIIg chI shuntu muyuf
4
engu u nun puj pufIu cu fun. Puycu nugu
uywu fun sujpI custuI nIn cu nutu, fImIn-
du shu bnu wIu cu nun cu nutu bffun-
mun cufgu cuf c fIf.
5
QuIquIn cu nu pIs
jutI cu fun sujpI fImIn du shu fpu cu nutu,
fImIn du shu IIun guIn cu nutu. NnIpu
uywuf mIcu nun p pIs upufun mupu-
III shu chucfu tuntu IIutu.
IsfueI cunu
puchu cu fuy cu shun GIIguI mun chuyuf
Josu tu wun IsfueI cu nutu nIfun: Nogu-
cu nugu fIyupu cufu pI tumI shumushc.
Gumcu nu wun uIII cunun ch puj contf-
tutu fufu shun ufI.
7
NIptIn IsfueI cu nugu chuyuj Hev
funu cu nutu nIfun: Gumcu nugu cupus-
chufI sefcu IIu ch pIs tIyun quI. Chuufu
Imun pu tuj uIII goy nun ch p pIs
contf tutu fufu shun?
Z
8
NIptIn pIs Josutu nIfun: Nogu cu-
nugu mundu mu shuy quI tumI fufu shuj.
Chuufu Josue tupu fun: Muytuj
cunquI? P custu tuj cuycun quI? nIf.
9
Puycu nunu nIfun: T D-
fIyupu munuy nI yoj cushuntu
muyuy c fIfmI nogu cu nugu fIyupu
cufu pItu shumushc. Muyush cmI
EgIptu cho Imuno Imutu fufu shun-
tu pIs.
10
Muyush cmI Jofdn muyu
wushu chIm pun cho tIyuj Amoffeo
funu cu nupu Ishcuy fuynIn cu nutu
Tuytu DIos nI quI Imuno ushu c chI shun-
tu pIs. (Puycu nugu cufun Hesbonpu
fuynIn Sehon wun Busunpu fuynIn
OgmI. Og-gu Astufot chmI
[
tIyu fun.)
11
Chuy n pumI munduj n cu nu wun
mufcu-mus cunu nImu shu: MIfcu-
puy quItu fufu cuf c fIf uywuy puycunu
cujmun. Chuyuy c fIf fuwu cun quI
munuy nIn cho cunun ch puj. Munuy-
nIn cho cuf uIII goy nu puj puycu nu-
wun pufIuf contf tutu fufu shun nIf.
12
Yufgu mu n pmI cuy tuntu tugu
fufuf. Acuy cuj IIu tu fmI wIu cu muf.
Cunungu fIcu shuy quI n pIs mupu III shu-
numI, chuc fu shu numI cuycun.
13
Cuy
gufu cu nu mun pIs mushoj munmI bnutu
wIu cu muf. Cunungu fuchI shunu
cuycun. Rp cu nu pIs IIun gu cu nu pIs
mushojmI cufun. Cunungu fuchI shunu
cuycun. Nogu cu nugu fIyupu cufu pI-
tumI shumushc.
14
Gubun funu cunu mIcu nun puj
upumu shuntu fIcuf IsfueI cu nugu fIguI-
fun. Ichungu T D munu
tupu cu fun chu.
15
Chuy n pumI Josugu
puycu nu wun contf tutu fufu fun munu
wuu chI nu cu nun puj, uIII goy nun puj.
WuquIn munduj IsfueI funu cu nu pIs
Josue nIshun n IIu Tuytu DIospu jutIn-
cho jufuf uunI fun.
1
Chuy pItu quImsu junuj tugu IsfueI-
cunu muyu fun Gubun funu cunu
sefcu IIun cho tIyu shuntu.
17
Chuufu
ushej uywush pun quImsu junuj uywuy-
cho tufI fun Gubun funu cu nupu sIud-
nIn cu nutu. Puycu nupu sIud nIn cunu
cufun Gubun, CufIfu, Beefot, QuIfIut-
jeufIm.
18
Chuy cho tufIy c fIf pIs
IsfueI cu nugu munumI wuu chI fun chu.
QuIquIn IsfueI cunu fIspI tu shun T
D jutIn chmI IIupun munduj cunu
jufu shu cufun Gubun funu cu nu tugu
munu wuu chI nun puj.
Gubun funu cu nu wun contf tutu
fufu shun pI tumI IsfueI cu nugu munduj-
nIn cu nu puj fIyupu fubyu fun.
19
Chuufu
munduj cu nunu nIfun: Nogu cu nugu
jufushc T D jutIn-
chmI munu wuu chI nu puj. Chuy n-
pumI cunungu munu Imutu fufuy tu pIs
puydIn ch chu.
20
JInu cuchuy c fI shun.
JOSUE9
325
Amu wuu chI shun chu. Jufu sh cu nutu
munu cumIIp tgu Tuytu DIos pIs fubyu-
cuf cun munmI.
21
Chuy n pumI munduj cunu wuquIn
IsfueI cu nutu wIIIu pu fun munu wuu-
chI nun puj. Gubun funu cu nu tugu
chufu fun IsfueI cu nupu yuntu coj nIn,
yucu ushtuj nIn cunun puj. Chuy n pumI
munduj cu nugu contf tutu fufu shuntu
cumII fun.
22
Josu numI Gubun funu cu nutu
guyuy cuf nIfun: Sefcu IIu cho tIyuf cuy-
cush puy quegu ImunIf tuj cufu pI tumI
shumushc nIf IIuIIu p mush cun quI?
23
Chuy pI tumI gumcu nu tugu muIdI syun
chuyu shun quI puj. Imuy cu mu pIs uywuy-
IIumI cunquI puj. Nogu cu nupu DIos npu
wusIn munmI yuntutu chufu mun quI
munu pIshIypu. Yucu tu pIs upumun quI
Imuy fupIs ushu cu shun fumI.
24
Chuyno nIptIn Josutu puycunu
nIfun: Nogu cu nugu IIuIIu pushc
wuu chI m nuy quItu fIyupu munchu-
cush pmI. Nogu cunu muyuf fIyupu
munuy nI yoj T D sIfbej nIn
MoIsestu muynu nIshuntu, gumcu nutu
cuy puftI tugu Int futu goycu shu nuy-
quI puj cushuntu, cuycho tIyuj cu nu tugu
ushuj puj wuu chI nuy quI puj cushun tu-
pIs.
25
Cunungu nogu cunu gumcu nupu
muquI quI chmI cuyc. NImu shuy quI-
tumI Imutu pIs fufu shuj tuytu.
2
Chuy n pumI Josugu munu munu-
fun chu Gubun funu cu nutu IsfueI cunu
wuu chI nuntu.
27
Ichungu Gubun
funu cu nutu chufu fun IIupun IsfueI-
cu nu puj, T D uItuf nIn puj
yuntu cu mu nun puj, yucu cu mu nun puj.
Chuufu muych pIs Tuytu DIos ucfu-
shun mungu puycu nu IIu numI upumoj.
Cunun cu mu pIs Gubun funu cu nugu
chuy n IIu fmI cuwun.
Amorreo runacunata
ushacchishan
10

1
Jefu su Ien sIudpu fuynIn
AdonI se dec muyu fun JefIc
sIudtu, fuynIntu ushu c chI shun n IIu
HuI sIudtu, fuynIn tu pIs Josue ushu c-
chI shuntu. Gubun funu cu nu wun uIII
cuwu nun puj IsfueI funu cunu contf-
tutu fufu shun tu pIs muyu fun.
2
Gubun
sIudgu fuy tIyu shun sIud nmI jutun
cufun. HuI sIud pI tu pIs mus jutunmI
cufun. Chuy cho tIyuj funu cu nu pIs
pIIIyuytu yuchuj funu cu numI cufun.
IsfueI funu cunu mugup tIn Gubun
funu cunu yunu p nun puj cushuntu
yufpufmI AdonI se dec wun Jefu su-
Ien cho tIyuj funu cu nu pIs pusuypu
munchu fI fun.
3
ChuymI fuy AdonI-
se decgu wIIIu chI fun sefcunpu tIyuj
fuycu nutu: Hebfonpu fuynIn Hohumtu,
Jufmutpu fuynIn PIfeumtu, IuquIspu
fuynIn JufIutu, EgIonpu fuynIn DebIftu.
Puycu nu mun wIIIu chIf nIfun:
4
Gubun
funu cu numI IsfueI funu cu nu wun,
munduj nIn Josu wun uIII cuwu nun puj
contf tutu fufu shu. Chuyno cuycup-
tengu Gubun funu cu nutu mug shI m-
nuy quI puj shumuy ufI.
5
Chuufu Amoffeo funu cu nupu
pIch gun fuynIn cunu shun tu cu fun.
Shun tu cu fun Jefu su Ienpu, Hebfonpu,
Jufmutpu, IuquIspu, EgIonpu fuynIn-
cunu. Cudu-nun suId fun cu nuwun-
cumu uywu fun Gubuonpu uupun mun
puchu cuy c fIf puycu nutu wuu chI nun-
puj.
Chuufu Gubun funu cu nu pIs Josue

GIIguI cho tIyuy cu shun mun wIIIu-
chIf nIfun: Amoffeo funu cu nupu
fuynIn cu numI shun tu cu shu nogu cu-
nutu wuu chI m nun puj. Uywuy nI quI
cuycup tgu yunu puy cu II muy tuytu.
JucIIu shuy cu muy wush m nuy-
quI puj.
7
Chuyno nIptInmI Josugu
IIupun suId fun cu nu wun GIIguI pItu
uywu fun.
8
T D Josutu
nIfun: Gumcunu umu munchu cuy chu.
NogumI puycu nu tugu munuy nI quI mun
chufu mushc IIupuntu wuu chI nuy quI-
puj. MunumI muygun pIs IchI p shun-
quI p chu.
9
GIIguI pItu Josugu suId fun cu-
nu wun uywu fun chucuypu. NIfcuf
JOSUE9 , 10
326

\
10.13 2Sum. 1.18.
Amoffeo funu cu nu mun IIIuj pItu yuycu-
fun.
10
Tuytu DIos numI cumu c chI fun
IsfueI cu nutu fIyupu munchu cu nun puj.
Chuy n pumI IsfueI cu nugu uypu IIutu
Gubuon cho wuu chI fun. Guesh pej cu-
nu tu numI gutI fun Bet-hofon mun nnI
uywujpu. GutIsh pun Amoffeo funu-
cu nu tugu wuu chI fun Azecu wIchun-
cho, Mucedu wIchun cho.
11
Amoffeo
funu cunu IsfueI cu nu pItu uyguIsh pun
Bet-hofontu ufuf cuy cup tInmI T
D jutu suj fumI cu nu tuno funtu
tumyutu tumyu chI mu fun. Chuy funtu
tumyu wunmI IsfueI cunu subII wun
wuu chI shun pItu mus uypu IIu wuu-
fun.
12
Amoffeo funu cu nutu IsfueI funu-
cunu wuu chI nun puj T D
cumu c chI shun junujmI Josugu
T D muu cuf IIupun IsfueI-
cu nupu uupun cho nIfun:
Tuytu DIos, Gubun junun cho
IntI pfu cuy cu chun.
QuIIIu pIs AjuIn pumpu junun cho
pfu cuy cu chun.

13
Chuufu IntI wun quIIIugu fusunpu
pfu cuy cu fun
IsfueI cunu contfun cu nutu ushuj-
puj wuu chI nun cumu.
Jusef
\
IIbfu ch pIs chuyno psu shun
IsquIf bI fuy cunmI: PuIIun sy Iu chmI
IntI pIs pfu cuy cu fun juc junuj Intfu.
14
Chuy junuj IntItu tucyu chI shunngu
munumI p funu muu cup tIn pIs T
D tucyu chI fun chu. Chuy junujmI
T D IsfueI funu cu nutu
yunu pu fun contfun cu nutu ushu c chI-
nun puj.
15
Chuy pI tugu IIupun IsfueI funu cu-
nu wun Josue cutI cu fun puchu cu fuy cu-
shun GIIguI mun.
Pichgan raycunata
3osu wauchishan
1
Amoffeo funu cu nupu pIch gun
fuynIn cu nugu guesh pIf pucu cuy c fI fun
Muce du cho cuycuj muchuy uchcu mun.
17
ChuymI chuy muchuy uchcu cho
pucuf puy cu shuntu Josutu wIIIu fun.
18
Chuufu Josugu nIfun: Jutu suj
fumI cu nutu cuch pu puy c fIy muchuy
puncu mun. Chuy wun chupuf c fIy
uchcu puncutu. NIfcuf tpuj cu nutu
chufuy.
19
Gumcu nugu umu jInu-
IIun chgu cucuy chu. Contfun chpu
guepuntu uywuy wuu chI nuy quI puj.
T D muquI quI mun
cuchuy cu shu ushuj puj wuu chI nuy quI-
puj. Chuu fugu sIud nIn cu nu mun cutI-
nuntu umu dju shun nu chu nIf.
20
ChuymI Amoffeo funu cu nutu
Josu wun IsfueI funu cunu bInsIf
uypu IIutu wuu chI fun. Juc Ishcuy IIu-
numI guesh pIf uywu cuf yuycu cuy c-
fI fun cufu Iu shu sIud nIn cu nu mun.
21
IsfueI cu nugu munumI wuu fun chu
nI jucnuy IIu pIs. IIupun pIs cutI mu fun
snu IIu Muce du cho Josue cuycu shun-
mun. Chuy pI tugu IsfueI cu nupu contfun
munumI pIpIs fImu fun chu.
22
Chuufu Josugu funu cu nutu nIfun:
Muchuy puncutu quIchu fIy c fIf
pIch gun fuycu nutu jofgu muy.
23
Chuufu IsfueI cu nugu muchuy
uchcu pItu jofgu mu fun Jefu su Ienpu,
Hebfonpu, Jufmutpu, IuquIspu,
EgIonpu fuynIn cu nutu.
24
Josu mun
chuyuy cu chIp tIn, puygu IIupun IsfueI
funu cu nutu guyu chI fun. NIfcuf puywun
cuycuj munduj suId fu cu nutu nIfun:
Cuymun shuy cu muf fuycu nupu
cuncun pItu IIuch cuy. Chuufu puycu-
nugu nIshunno fufu fun.
25
Josue nIfun:
Gumcu nugu umu munchu fIy chu.
Sumuj buIuf chuy. PItu pIs umu munchu-
cuy chu. IIupun contfuy quI tu pIs T
D cunun fufu shun nmI fufungu.
2
Chuy pItu Josugu Amoffeo funu-
cu nupu fuynIn cu nutu wuu chI fun.
NIfcuf juctu-cumu guefu cu nu mun
wufcu chI fun. Chuy guefu cu nu-
chmI tufdI cumu wufcuf pu fun.
27
IntI
JOSUE10
327

]
10.3 Jos. 15.13; Jue. 1.10.
D
10.38 Jos. 15.15; Jue. 1.11.
E
10.40 Jue. 1.9.
yugu cuy cup tIn fuj Josugu guefu cu nu-
cho wufcu fuy cujtu jofgu chI fun. NIfcuf
pucu cu shun muchuy IIu mun jItuy c fIf
jutun cu fuy fumI cu nu wun puncutu
pefguf c fI fun. Chuygu cunun cu mu pIs
jInu IIu fmI cuycun.
Waquin siudcunata charishan
28
Mucedu sIud tu pIs chuy junuj IIu
Josugu suId fun cu nu wun chufI fun.
NIfcuf chuy cho tIyuj cu nutu subIIn wun
cuchuypu ushuj puj wuu chI fun. Muce-
dupu fuynIn tu pIs wuu chI fun JefI cpu
fuynIntu wuu chI shunno.
29
Chuy pItu Josugu IIupun IsfueI cu-
nu wun IIbnu sIud mun chuyuf muguj
yuycu fun.
30
Chuy sIud tu pIs fuynIn-
tIntu T D IsfueI cu nupu
munuy nIn mun cuchuy cu fun. Chuy cho
cuj funu cu nu tugu ushuj pmI wuu chI-
fun. IIbnupu fuynIn tu pIs wuu chI fun
JefI cpu fuynIntu wuu chI shunno.
31
IIbnu pI tunu Josugu IIupun IsfueI-
cu nu wun uywu fun IuquIs sIud mun.
Chuy sIudpu Idun mun puchu cuf-
cuf muguj yuycu fun.
32
Wufun nIn
junujnu T D IuquIs sIudtu
IsfueI cu nupu muquIn mun cuchuy cu-
fun IIbnu chno fufu nun puj. Chuufu
IsfueI cu nu numI chuy cho cujtugu
wuu chI fun IIupun funu cu nutu, uywu-
cu nu tu pIs.
33
ChuymI Gezef sIudpu
fuynIn Hofum IIupun suId fun cu nu-
wun uywu fun IuquIs cho tIyuj cu nutu
yunu p nun puj. JInu cujtumI Josugu
suId fun cu nu wun bInsIf IIupuntu
wuu chI fun.
34
IuquIs sIud pI tunu Josugu IIupun
IsfueI cu nu wun uywu fun EgIn sIud-
mun. Idun mun puchu cuy c fIf muguj
yuycu fun.
35
NIfcuf IuquIs cho funu cu-
nu tu wun uywu cu nutu wuu chIf ushu-
shun n IIumI chuy ch pIs chuy junuj IIu
IIupuntu wuu chIf ushu fun.
3
EgIon pI tugu IsfueI cunu uywu fun
Hebfn
]
sIud munnu. Chuy ch pIs
muguj yuycu fun.
37
Chuy sIudtu
chufIy c fIf chuy cho tIyuj cu nu tugu
IIupun tumI fuynIn tIntu wuu chI fun.
Uywu cu nu tu pIs ushuj puj wuu chI fun
sIudpu uupun mufcu cu nu cho tIyuy-
cuj cu nu tu wun. EgIon cho fufu shun-
nmI fufu fun.
38
Chuy pI tugu Josu wun IIupun
IsfueI cunu uywu fun DebIf
D
sIud-
munnu. Chuyuy c fIf muguj yuycu-
fun.
39
Hebfon cho, IIbnu cho wuu-
chIf ushu shun n IIumI DebIf sIudpu
fuynIntu, chuy cho tIyuj funu cu nutu,
uupun mufcu cu nu cho tIyuj funu cu nu-
tu pIs subII wun wuu chIypu ushu fun.
40
T D nIshun n IIumI IsfueI
funu cu nu wun Josugu wuu chIf
ushu fun jIfcu cho tIyuj funu cu nu tu-
wun fuynIn cu nutu, Neguev cho tIyuj
funu cu nu tu wun fuynIn cu nutu, Imu-
cu nu cho tIyuj funu cu nu tu wun fuynIn-
cu nutu, Jofdn pumpu mun uywuj
ufnu cho tIyuj funu cu nu tu wun fuynIn-
cu nu tu pIs.
E
ChuymI chuy wuoj cunu
tIyu shungu IIupun pIs IsfueI funu cu-
nu pnu cufun.
41
Chuy funu cu nu tumI
wuu chIf ushu fun Cudes-bufneu pItu-
puchu Guzu cumu, Gosen pItu-puchu
Gubuon cumu.
42
Chuyno ushu c chI-
nun puj IsfueI funu cunu yfu cu shun
T D yunu pup tInmI puchu cu fu-
shun mun munu cutIyIIupu IIupun chuy
funu cu nutu ushu c chI fun.
43
Chuy pI tunu Josugu IIupun IsfueI-
cu nu wun cutI cu fun GIIguI cho puchu cu-
fu shun toIdun cu nu mun.
3abinta yanapajnincunatawan
binsishan
11

1
IsfueI cunu Imuno fufu shun-
tu pIs muyuy cuf Husofpu
fuynIn JubIngu cuchun cu nutu
cuchucu fun Mudonpu fuynIn Jobub-
mun, SImfonpu fuynIn mun, Acsufpu
fuynIn mun,
2
Jofdn guech wu pItu
nofte cuj-Icho tIyuj fuycu nu mun,
JOSUE10 , 11
328

F
11.20 Deut. 7.16.
CIfenet gochu chuquIn suf cuj-Icho
tIyuj fuycu nu mun, Dof sIud pItu IntI
yugu nun cujcho tIyuj fuycu nu mun pIs.
3
Cuchu cu fun Cununeo funu cu nupu
fuynIn cu nu mun, IntI yugu mu nun
cuj-Icho tIyup tIn pIs, IntI yugu nun
cuj-Icho tIyup tIn pIs. Cuchu cu fun
Amoffeo, Het, Fefez, jIfcu cho tIyuj
Jebs funu cu nu mun, MIzpu cho
cuycuj Hefmn puntu chuquIn cho
tIyuj Hev funu cu nu mun pIs.
4
Chuufu
IIupun fuycu numI uywu fun cudu-nun
suId fun cu nu wun, cuwu IIun cu nu-
wun, guffu puj cuj cuff tun cu nu wun.
ChuymI IIupun suId fu cu nugu yupuy-
tu pIs munu utIpuy puj fIyupu uypu IIunu
cufun.
5
Chuy suId fu cu nugu IsfueI cu-
nutu muguj yuycu nun puj puchu cu fun
Mefom cho yucu cuycuj uupun mun.
ChuymI Josutu T D nIfun:

Chuy funu cu nutu umu munchu cuy-
chu. Wufu cuyno fu uupuy quI chmI
wuu shu cuycun gu puj. Cuwu IIun cu-
nupu uncun cu nu tu pIs cuchuf g fIn quI.
PIII yu puj cuj cuff tun cu nu tu pIs fupuy-
cu chIn quI.
7
Chuufu Josugu IIupun suId fun cu-
nu wun IIIuj pItu muguj yuycu puy c fI fun
Mefom yucu cujcho puchuf puy cup-
tIn.
8
T D IsfueI funu cu-
nupu munuy nIn munnu cuchuy cu fun.
Chuy n pumI gutI cu chuf chuyu chI fun
SIdon cho cuj sIud cu nu mun, MIsfefot-
muIm mun. IntI yugu mu nun cujpunu
chuyu chI fun MIzpu pumpu cumu.
Chuyno pIII yuf munumI jucnuy IIu tu pIs
cuwuy cuj tugu cuchu fun chu.
9
Josugu
T D nIshun n IIumI contfun-
cu nupu cuwu IIun cu nupu uncun cu nutu
cuchuf g fI fun. Guffu puj cuj cuff tu-
cu nu tu pIs fupuf g fu chI fun.
10
Chuy pItu cutI muf Josugu chufI-
fun Huzof sIudtu. RuynIn tu pIs
wuu chI fun. Chuy sIudmI cufun
muguj uywu nun puj IIupun shun tu cuy-
cuf pufIu cu shun.
11
Chuy sIud cho
tIyuj cu nu tu pIs ushuj puj wuu chI fun.
NIfcuf sIud tu pIs fupuy c fu chI fun.
12
Josugu wuquIn sIud cu nu tu-
pIs chuy n IIu fufu fun IsfueI cu nupu
contfun pufIu coj cu nu pu tugu. BInsIy cuf
fuynIn cu nu tu pIs wuu chI fun. T
D sIfbej nIn MoIses nIshun-
nmI ushuj puj IIIg chI fun.
13
Ichungu
IsfueI cunu munumI fupu chI fun chu
uItu putu cho cuj sIud cu nutu. Huzof
sIud IIu tumI fupu chI fun.
14
Chuy
sIud cu nu cho tIyuj cu nutu IIupuntu
wuuf cu chefgu quIquIn cu nu p numI
shun tu cuf c fI fun uywu cu nutu, IIupun
Imu-uycu tu pIs.
Moiss nishancunata
3osu cum!ishan
15
IIumI Josugu IIupun tu pIs cumII fun.
1
ChuymI Josugu Intfu chuy puftItu
guechu fun quIquIn cu nu pnu cunun puj.
Guechu fun Neguev puftItu, Gosentu,
Jofdn muyu Idun pumpu uywuj cu-
nutu, IIupun jIfcu cu nutu, IIupun pumpu
guech wu cu nu tu pIs.
17
SeIf Idu cho
cuycuj HuIuc puntu pItu-puchu Ibuno
pumpu cho cuycuj BuuI-gudcu mumI
IIupun mun yuycu fun. BuuI-gudgu
Hefmn puntu chuquIn chmI cuycun.
18
Chuyno yuycu nunpgu chuy mufcu-
cu nu cho cuycuj fuycu nu wun uchcu
wutumI pIII yu fun.
19
Hev funu cu nupu
sIud nIn Gubuon IIumI qudu fun IsfueI
funu cu nu wun uIII pufIuf contf tutu
fufuy nInpu. Chuy pItu cujtugu IIupun-
tumI wuu chI fun.
20
Chuy funu cu nutu
munu fuj ushuj puj wuu chIp tInmI chuy-
cho tIyuj funu cu nupu shon gun cu nutu
T D chuc fu y chI fun IsfueI
funu cu nupu contfun jutu fIf pIII yu-
nun puj. ChuymI MoIsestu T D
nIshun n IIu chuy funu cu nutu munu
cuyu puypu ushuj puj wuu chI fun.
F
21
Chuy wIchunmI Josugu wuu chI-
fun Anuc custu funu cunu Hebfon cho,
JOSUE11
329

G
11.21 Jue. 1.1011.
H
12.5 Nm. 21.2135; Deut. 2.263.11.
I
12. Nm. 32.33;
Deut. 3.12.
DebIf cho, Anub cho tIyuf cuy cujtu.
Mufcun cu nu tu pIs juchu chIf-ushu fun.
Cunun Jud funu cu nu wun IsfueI funu-
cunu tIyuy cu shun jIfcu cu nu cho tIyuj
Anuc funu cu nu tu pIs wuu chI fun.
G

22
Chuu fugu Intfu IsfueI cho munumI
nI jucnuy IIu pIs cuwuy cgu qudu fun-
chu jutu suj Anuc custu funu cunu. Anuc
custu funu cunu cuwuy cufgu qudu fun
Guzu cho, Gutcho, Asdod IIu chnu.
23
IIumI IIupun sIud cu nu tu wun chuc-
fu cu nutu Josue shun tu fun. NIfcuf
shuynI-cumu fuquI pu fun IsfueI pItu
mIfuj chuncu Ishcuy tfbu cu nutu.
Chuy pI tugu guffu munu cuptIn
IsfueI cunu juucu IIunu goy cu fun.
Moiss binsishancuna
12

1
Jofdn muyutu munu-
fuj psuf Ishcuy fuycu nutu
wuuf cu chIf nusyun nIn cu nutu IsfueI
funu cunu guechu fun. Chuy fuycu nugu
mundu fun Afnn muyu pItu-puchu
Hefmn puntu cu mumI. Chuy cufun
Jofdn muyu chIm pun IntI yugu mu-
nun cuj-IpumI.
2
BInsIf wuu chI fun
Amoffeo funu cu nupu fuynIn Sehontu.
Puygu Hesbon chmI tIyu fun. Sehongu
mundu fun Afnn muyupu Idun Afoef
sIud pItu-puchu Juboc muyu cu mumI.
Chuy muyugu Amn funu cu nupu
IIndunmI cufun. Chuy fuypu munuy-
nIn chmI cufun puIIun GuIuud pIs.
3
Chuy fuypu muquIn chmI cufun
Jofdunpu Idun pumpu pIs CInefet
gochu pItu-puchu CuchI Iumuf cumu,
Bet-jesImot pItu suf cuj-Ipu uywufnu
PIsgu puntu chuquIn cumu.
4
BInsIf wuu chI fun Busunpu fuynIn
Ogtu pIs. PuyIIu numI cuycu fun Refu
fumIII yugu. Og tIyu fun Astufot cho,
EdfeI cho.
5
Ogpu muquIn cho cuycu-
fun Hefmn puntu pItu, SuIcu pItu
Intfu Busn puftI Gesuf IIndu cumu,
Muucu IIndu cumu. PuIIun GuIuud pIs
puypu muquIn chmI cuycu fun. Puypu
muquIn cho cuycu fun Hesbonpu fuynIn
Sehonpu IIndun cu mumI.
H
Chuy fuycu nu tumI MoIses wun

IsfueI cunu bInsI fun. NIfcuf chuy
chuc fu cu nu tugu fuquI puy cu fun Ruben
tfbutu, Gud tfbutu, puIIun cuj
Munuses tfbutu.
I
3osu binsishancuna
7
IsfueI cu nu wun Josue Jofdn
muyutu psuf cuf uchcu fuycu nu tumI
bInsI fun. Chuy fuycunu mundu shun
puftI cunu cufun Ibuno pumpu cho
cuj BuuI-gudpItu-puchu SeIf puftI-
mun uywuj HuIuc jIfcu cu mumI. Chuy
puftI cu nutu Josugu shuynI-cumumI
fuquI pu fun IsfueI tfbu cu nutu.
8
Chuufu IsfueI cunu chus quI shun cufun
uchcu puntu yoj puftI, Iumuf Idun-
cho cuj Imu Imu cunu, Jofdn Idun
pumpu cunu, chun yuj chuquI jIfcu cunu,
Neguev puftI pIs. Chuy puftI cu nugu
cufun Het, Amoffeo, Cununeo, Fefez,
Hev, Jebs funu cu nu pumI.

9
IsfueI cu nugu wuu chI fun JefI-
cpu fuynIntu,
Bet-eIpu uupun cho cuycuj HuIpu
fuynIntu,

10
Jefu su Ienpu fuynIntu,
Hebfonpu fuynIntu,

11
Jufmutpu fuynIntu,
IuquIspu fuynIntu,

12
EgIonpu fuynIntu,
Gezefpu fuynIntu,

13
DebIfpu fuynIntu,
Gedefpu fuynIntu,

14
Hofmupu fuynIntu,
Afudpu fuynIntu,

15
IIbnupu fuynIntu,
AduIumpu fuynIntu,

1
Muce dupu fuynIntu,
Bet-eIpu fuynIntu,

17
Tupuupu fuynIntu,
JOSUE11 , 12
330

J
13. Jue. 3.34.
K
13. Nm. 33.54.
L
13.8 Nm. 32.33; Deut. 3.12.
Hefefpu fuynIntu,

18
Afecpu fuynIntu,
Sufonpu fuynIntu,

19
Mudonpu fuynIntu,
Huzofpu fuynIntu,

20
SImfn-mefonpu fuynIntu,
Acsufpu fuynIntu,

21
Tuunucpu fuynIntu,
MeguI dupu fuynIntu,

22
Cedespu fuynIntu,
Cufme Io cho cuycuj Jocneumpu
fuynIntu,

23
Dofpu fuynIntu jInun Dofcho,
GIIguI cho cuycuj GoImpu
fuynIntu,

24
TIfsupu fuynIntu.
Chuufu IIupun wuoj fuycu nugu cufun
quImsu chuncu jucwunmI (31).
Guechuypaj qudaj chacracuna
13

1
Josue pusuypu uuquInnu
cuycup tIn T D nIfun:
Gumgu pusuypu ednumI cuycun quI.
Guechuy puj cuycuj puftI cu nugu uchcu-
fmI cuycun.
2
JInu IIu fmI cuycun
FIIIs teu funu cunu tIyu shun, Gesuf
funu cunu tIyu shun pIs.
3
Chuy puftIgu
jIfcun tIn cuycun EgIpto nusyun-
mun IntI yugu moj Idun cho cuycuj
SIhof muyu pItu-puchu Ecfonpu nofte
cuj-InIn cho cuycuj IIndun cu mumI.
Chuy cu mumI chuyu fuy cun Cunun
nusyongu. Chuy munu fuj guechu-
shuy quI puftI cu nu cho cuycun FIIIs-
teu funu cu nupu pIchgu munduj nIn
tIyu shun sIud cu numI. Chuy sIud cu-
nugu cuycun Guzu, Asdod, AscuIn,
Gut, Ecfn. Aveo funu cunu tIyu shun
puftI pIs guechuy p fmI cuycun.
4
Aveo
funu cunu tIyu shun puftIgu suf cuj-
IpumI cuycun. MunumI guechush cun-
quI f chu Cununeo funu cunu tIyu shun
puftI cu nutu. Chuy puftI cu nugu cuycun
SIdn funu cunu tIyu shun Mehu fu-
pItu Afec cu mumI. Afecgu Amoffeo
funu cu nupu IIndun cu mumI cuycun.
5
Cuycun fmI GIbII funu cunu tIyuf-
cuy cu shun puftI cunu. Ibuno puftI pIs
cuycun fmI IIbu nu mun IntI yugu-
mu nun cuj-Ipugu ushuj puj, Hefmn
puntupu chuquIn cho BuuI-gudpItu-
puchu Humut mun yuycu nu cumu.
IsfueI funu cu nupu uupun pI tugu

nogumI gufgu sh puj SIdn funu cu-
nutu, uItu jIfcu cu nu cho tIyuf cuy cuj tu-
pIs IIbu nu pItu-puchu MIsfefot-muIm-
cumu.
J
GumnumI nogu nIsh n IIu
IsfueI funu cu nutu chuc futu fuquI pun-
quI.
K

7
Chuy chuc fu tugu fuquI pun quI
Isgun tfbu IsfueI cu nu IIu tunu puIIun
Munuses tfbu tu wun.
Rubn, Gad, Manass
trbupa chacrancuna
8
Jofdn muyu mun IntI yugu mu-
nun cuj-Icho cuycuj chuc fu cu nutu
MoIses IIu numI fuquI pu shu cufun
Ruben tfbutu, Gud tfbutu, puIIun
cuj Munuses tfbu tugu.
L

9
Puycu nu puj
cufun:
Afnn muyu Idun cho cuycuj
Afoef sIud pItu, Afnn fugfu-
cho cuycuj sIud cu nu pItu-puchu
DIbon cu mumI, IIupun Medebu
pumpu putu pIs.
10
Puycu nu tumI
goycu fun Hesbonpu fuynIn Sehn
mundu shun sIud cu nutu Amn
funu cu nupu IIndun cumu.
11
Puycu-
nu IIu tumI goycu shu GuIuudtu,
Gesuf funu cu nupu chuc funtu,
Muucu funu cu nupu chuc funtu,
Hefmn puntu uywuj uItu jIfcu-
cu nutu, Busn chuc fu tu pIs SuIcu-
cumu.
12
Goycu fun Busn puftIpu
fuynIn Og mundu shun cu nu tu pIs.
Og tIyu fun Astufot cho y EdfeI-
chmI. PuyIIu numI cuycu fun Refu
custugu. Refu funu cu nutu wuuf-
cu chIfmI mufcun cu nutu MoIses
guechu fun.
13
Gesuf cho, Muucu cho
tIyuj funu cu nu tumI Ichungu munu
gufgu fun chu. Cunun cu mu pIs IsfueI
JOSUE12 , 13
331

M
13.14 Deut. 18.1; Jos. 13.33.
N
13.33 Nm. 18.20; Deut. 18.2.
funu cu nu wun IwuI jInu IIumI tIyuf-
cuy cun.
14
Iev tfbu cujcu nu tugu MoIses
munumI Imutu pIs gofun chu. Puycu-
nupgu cufun Tuytu DIos puj IsfueI cunu
upushun cu nu IIumI.
M
Chuy nmI T
D nIfun.
15
MoIsesgu Ruben tfbu funu cu nutu
uycu custu pIs cushun pI tumI chuc futu
fuquI pu fun.
1
Puycu nupu chuc fun cufun
Afnn muyu Idun cho cuycuj
Afoef sIud, Afnn fugfu cho cuycuj
sIud, IIupun Medebu putu pumpu-
pIs
17
Hesbon cumu. Puycu nupu
cufun putu-putu DIbn, Bumot-buuI,
Bet-buuI-men,
18
Juhuzu, Cudemot,
Mefuut,
19
QuIfIu tuIm, SIbmu, Imu-
cho cuycuj Zufet-suhuf,
20
Bet-peof,
Bet-jesImot, PIsgu puntu mun uywuj
tunu cunu.
21
Ruben tfbu funu cu-
nu IIu pmI cufun Intfu pumpu cho
cuycuj sIud cunu, Hesbon cho tIyuj
Sehn IIupun mundu shun cunu.
Sehongu Amoffeo funu cu nupu
fuynInmI cufun. Puytu wun puypu
munuy nIn cho cuycuj MudIn
funu cu nupu munduj nIn cu nu tumI
MoIses wuu chI fun. Chuy munduj-
cunu cufun EvI, Requem, Zuf, Huf,
Rebu.
22
Puycu nu wun pIII yuf uchcu
funu cu nu tumI IsfueI funu cunu
wuu chI fun. Chuy chmI Beofpu
wumfun udIbI nu pu coj BuIuum tu-
pIs wuu chI fun.
23
Ruben tfbu
tIyu nun pmI chuc futu fuquI pu fun
uycu custu pIs cushun pItu. Chuy n-
pumI chuy sIud cu nu pIs mufcun tIn
Ruben tfbu IIu puj cufun Jofdn
muyu cumu.
24
MoIsesgu Gud tfbu tu pIs uycu
custu pIs cushun pI tumI chuc fu cu nutu
fuquI pu fun.
25
Puycunu chus quI fun Juzeftu,
GuIuud cho cuycuj IIupun sIud cu-
nutu, puIIun Amn puftItu Rub
chIm pun cho cuycuj Afoef mufcu-
cumu.
2
Chus quI fun Hesbontu,
Rumut-mIzputu, BetonImtu,
Muhu nuIm pI tunu DebIf puftI-
cumu.
27
Guechwu pumpu uywuj-
cho puycu nupgu cufun: Bet-ufum,
Bet-nImfu, Sucot, Zufn. Chuy cu-
nu IIu numI cufun Hesbonpu fuynIn
Sehonpu munuy nIn cho cuj chuc fu-
cunu. Chuufu puycu nupu chuc fun
cufun jutun, Jofdn muyu mun IntI
yugu mu nun cujpItu-puchu CInefet-
cho gochu cuycu shun ufu Isqu-
nun cumu.
28
Chuy sIud cu nu tu wun
mufcu cu nutu Gud tfbu funu cu-
numI custunpu custunpu chus quI-
fun.
29
PuIIun Munuses tfbu tu pIs
MoIsesgu chuc futu fuquI pu fun uycu
custu pIs cushun pI tumI.
30
Puycu nupu cufun Muhu nuIm-
pItu nofte cuj-IpumI. ChuymI
puycu nupu chuc fun cufun Busn
puftIpu fuynIn Og mundu shun cunu,
JuIf pItu mIfuj funu cunu guechu-
shun sojtu chuncu (60) mufcu cunu,
Busun cho wuquIn mufcu cu nu-
pIs.
31
Puycu nu pmI cufun puIIun
GuIuud pIs, Astufot wun EdfeI sIud-
cu nu pIs. Chuy chuc fu cunu cufun
Munusespu wumfun MuquIf pItu
puIIun mIfuj pmI uycu custu pIs
cushun pItu.
32
IIupun chuy cu nu tumI MoIses
uypu fun Jofdn muyutu munu fuj
psuf JefIc chIm pun Moub pumpu-
cu nu cho cuycuf.
33
Iev tfbu funu cu-
nu tumI Ichungu chuc fu cu nutu munu
uypu fun chu. Puycu nu tugu nIfun:
Gumcu nu tugu quIquIn T D
uunI shunno cuwu chI shun quI.
N
JOSUE13
332

O
14.2 Nm. 26.52, 56; 34.13.
P
14.3 Nm. 32.33; 34.1415; Deut. 3.1217.
Q
14. Nm. 14.30.
R
14.7 Nm. 13.1, 30.
S
14.9 Nm. 14.24.
Canan partita 3osu raquipashan
14

1
IsfueI funu cunu wuquIn
tfbu cu nugu chuc futu chus quI-
fun Cunun puftI chmI. Chuy chuc-
fu cu nu tugu fuquI pu fun cfu EIeu zuf,
Nunpu wumfun Josue y IsfueI cu nupu
munduj nIn cu numI.
2
Chuc fu tugu
fuquI pu fun suftItu jItuf cuf jItuf cufmI.
RuquI pu fun IsfueI cu nu pItu Isgun tfbu
funu cu nutu, puIIun Munuses tfbu
funu cu nutu. Imuno fuquI p nun p-
pIs MoIsestu T D nIshun nmI
IIupuntu fuquI pu fun.
O

3
Ruben tfbutu,
Gud tfbutu, puIIun Munuses tfbu-
tugu MoIses uupu tu numI fuquI pu fun
Jofdn muyutu munu fuj psuf.
P
Iev
tfbu funu cu nu tumI Ichungu muych-
pIs munu fuquI pu fun chu.
4
Munu
fuquI pup tIn pIs wuquIn tfbu cu nupu
chuc fun chmI sIud cu nu tu wun chuc-
fu cu nutu chus quI fun uywun cu nu wun
chuy cho tIyu nun puj. Jos pItu mIfuj
Ishcuy tfbu cu nugu Munuses tfbu wun
Effun tfbumI cufun.
5
IsfueI cu nugu
chuc futu fuquI p nu cu fun MoIsestu
T D nIshun n IIumI.
Ca!eb chasquishan chacracuna
GIIguI cho Josue cuycup tInmI Jud

tfbu-musIn cu nu wun Cenez custu Jefo-
nepu wumfun CuIeb uywu fun Josutu
fuwu coj. CuIeb nIfun: Musyun quImI
Cudes-bufneu cho cuycup tIn chI sIfbej-
nIn MoIsestu T D gump wun
nogu puj Imutu nIshun tu pIs.
Q

7
Cudes-
bufneu pItu MoIses Intfu Cunun
chuc futu fIcu pu coj cuchu mu shun
fu chuscu chuncu (40) wutu yojmI
cuycuf. CutIy cuf nogugu wIIIuf
IIupun tumI Imuno chucfu cushun-
tu pIs.
R

8
Nogu wun wuquIn uywuj cu-
nugu funu cu nutu munchu c chI IIufmI
wIIIu fun. Puycunu chuyno nIptIn-
pIs nogugu T D IIupun
shon gpu yfu cuf funu cu nutu shuc-
y chIf.
9
ChuymI MoIsesgu T
D jutIn cho jufush pun nImu fun:
Yuycuf pufI shuy quI chuc fugu cungu
gumpmI, gumpItu mIfuj cu nu pmI.
Gumpuj cungu Tuytu DIostu wIyu-
cu shuy quI pItu, nIshuntu cumII shuy-
quI pI tumI.
S

10
T D MoIsestu
chuyno nIshun pI tugu chuscu chuncu
pIchgu (45) wutu numI. Chuy wIchungu
chun yuj IIu pu fmI pufIf cuy cu fun chI.
Cuwuy c fmI T D nImu-
shunno. Cunungu cuyc pusuj chuncu
pIch gun (85) wutu yoj numI.
11
Cunun-
pIs cuIIp jInu IIu fmI cuycun uuputu
MoIses fIcu pu coj cuchu mu shun n IIu.
Nuuputu pIII yuf wuc-Imun cuy-Imun
chuyuf pIII yu shno cunun pIs pIII y-
mun fmI.
12
ChuymI gumtu fuwuc.
Aypu IIu puntu yoj chuc futu goycu-
muy ufI T D nIshunno. Gum
musyu shuy quI n pIs chuy cho tIyuf-
cuy cun jutu suj funu Anuc custu cu-
numI. SIud nIn cu nu pIs jutu suj Intfu
cuntunpu sumuj cufu Iu shumI. T
D uunI mu shunno yunu p mup tengu
gufgu shmI quIqu punu puycu nupu
chuc fun cunun puj.
13
Chuufu Josugu bIndI syuntu
CuIebtu gofun. NIfcuf Hebfn puftItu
goycu fun puypuj, wumfun cu nu puj,
mIfuj fumIII yun cu nu p pIs cunun-
pnu.
14
Chuy n pumI Hebfn puftIgu
CuIebpu, puypItu mIfuj cu nupu chuc-
fun fIcu cu fun. Cunun cu mu pIs puycu-
nu pumI cuycun. CuIebgu IIupun tu pIs
fufuj IsfueI cu nupu T D
nIshun n IIumI.
15
Hebfonpu unuy cuj
jutengu cufun QuIfIut-ufbumI. Chuyno
jutIn cufun Afbu jutI yoj funu chuy cho
tIyu shun pI tumI. Afbugu munuy nI yoj
funumI cufun. Puygu jutun cu fuy Anuc
custumI cufun.
Chuy pI tugu chuy puftI cho juucu
goyuy IIunu cufun.
JOSUE14
333

T
15.14 Jue. 1.20.
3ud trbupa chacrancuna
15

1
SuftItu jItup tIn Jud tfbutu
tcu shun chucfu suf cuj-Ipu
cufun Edom nusyunpu IIndunpu psuf
ZIn chun yuj cumu.
2
Suf cuj-Ipugu IIndun guIIuy cu fun
CuchI Iumufpu ufu chupun pI tumI.
3
Chuy pItu AcfubIm cues tupu psuf ZIn
nIshun chun yuj mun chuyu fun. Chuypu
psufnu Cudes-bufneu suf cuj-Ipu
uywu fu fun Hezfon cumu. Chuy pItu
wIchuy punu Aduf cumu uywuf tumu-
fun Cufcu cumu.
4
Cufcu pI tunu psu fuy-
cu fun Asmon mun. Chuy pItu chuyu fuy-
cu fun EgIptu cho pumpu cuycuj yucu
uywuj mun. Chuy pI tunu tIncu fuy cu fun
Iumuf MedI te ffun eo mun. Chuy nmI
IIndun cuycu fun suf cuj-Ipugu.
5
IntI yugu mu nun cuj-Ipunu IIndun
cufun CuchI Iumuf cuchu IIunpu
Jofdn muyu mun chuyu shun cumu.
Chuy pI tugu nofte cuj-I IIndunnu
guIIuy cu fun.
Nofte cuj IIndun

chuyu fuy cu fun Bet-hogIupu.
Chuypu psuf chuyu fu fun Bet-
ufubpu nofte cuj Idun mun.
WIchunpu chuyu fu fun Bohn Ben-
Ruben gugu mun.
7
Acof pumpu pItu
psu fuy cu fun wIchunpu DebIf-
mun chuyu nun yuj. Chuypu psuf
chuyu fuy cu fun GIIguI mun. GIIguIgu
cuycu fun AdumInpu chIm pun
fugfu yucu uywuj suf cuj Idun-
chmI. Chuy pItu IIndu uywu fuy-
cu fun En-semes cho yucu push tuj
cuycujpu. NIfcofgu psu fuy cu fun
En-fogeI yuj.
8
Chuy pI tumI Jebs
funu cunu tIyu shun suf cuj-Ipu
psuf Ben-hInom fugfupu psu-
fu fun. Chuy chgu Jefu su Ien numI
cuycun. Ben-hInom fugfupu IIndun
wIchuy punu uywuf chuyu fun jIfcu
puntu cumu. Chuygu Jefu su Ien pItu
IntI yugu nun cuj-IpumI cuycun.
Chuy pI tu numI IIndun chuyu fun
RefuIm Pumpu nofte cuj cuchun-
cumu.
9
Chuypu psuf puntu pI tugu
IIndun ufufuy cu fun Neftou cho yucu
push tuj cuycuj mun. Chuy pItu psuf
chuyu fu fun Effn jIfcu cho cuycuj
sIud cu nu mun. Chuypu psuf
tumu fun BuuIu mun. Chuy sIudpu
jucuj jutengu cufun QuIfIut-jeufIm.
10
BuuIu pItu psush pun IntI yugu-
nun cuj-Ipu tumu fuy cu fun SeIf
puntu mun. Chuy pItu Quesu Ionpu
psu fu fun JeufIm puntupu nofte
cuj-InInpu. Chuy pI tugu ufuy punu
uywu fu fun Bet-semes mun chuyu-
nun yuj. NIfcuf TImnupu psu fuy-
cu fun
11
Chuy pI tumI Ecfn sIudpu
wujtun cho cuycuj puntu mun
chuyu fu fun. Chuy pI tunu puntunpu
tumu fuy cu fun SIcfon mun. BuuIu
puntupu psu fuy cu fun JubneeI mun
chuyu nun yuj. Chuypu psuf Iumuf
MedI te ffun eo mun tIncuy cu fun.
12
Chuy pI tugu IIndun guIIu fej wun
tIncu nun puj uywu fu fun MedI teff neo
Iumuf cuntu IIunpu.
Chuy nmI Jud tfbupu IIndun cufun.
Chuy tu numI quIquIn-pufu fuquI p nu-
cu fun uycu custu pIs cushun pItu.
Hebrontawan Debirta
Ca!eb charishan
(Jue. 1.1015)
13
Jefo nepu wumfun CuIebtu Josugu
chuc fu cu nutu goycu fun Jud tfbupu
chuc fun cho. Chuy puftI chmI T
D nIshunno Hebfontu goycu fun.
Chuygu cufun Anuc custu cunu tIyu-
shun sIudmI.
14
Anuc funu cu nugu
SesuI fumIIIyu, AhImn fumIIIyu,
TuImuI fumIII yumI cufun. Chuy
quImsu fumIIIyu Anuc funu cu nu tumI
CuIeb gufgu fun.
T

15
Chuy fumIII yu cu-
nutu gufguy cuf CuIebgu DebIf sIud-
cho tIyuj cu nu munnu uywu fun. Chuy
sIudpu unuygu jutIn cufun QuIfIut-
sefef.
1
Chuy sIud mun uywuf CuIeb
JOSUE15
334
nIfun: PIpIs cuy sIud mun yuycuf
bInsej cujtumI wumf Acsu wun muju-
chu shuj nIf.
17
Chuy sIud mun yuycuy cofgu
chufI fun wuuguIn Cenuzpu wumfun
OtonIeImI. Chuufu CuIebgu wumfun
Acsutu goycu fun OtonIeI tunu wufmIn-
puj.
18
OtonIeIgu wufmIn Acsutu
wusInpu pushu cuy cu shun chnu nIfun:
Pup nI quItu fuwuy mufunu chuc fu tu-
pIs fuquI p shu nuy quI puj nIf.
Chuufu bffun pItu Acsugu yufpu-
fun. ChuymI pup nIn CuIebgu tupu fun:
ju, Imutu tuj munuy cun quI? nIf.
19
Chuufu wumfun Acsu nIfun:
Ruwu cu shuy quI ufI pup. Neguev cho
cuycuj chun yuj chuc futu fuquI p mu shu
cuycush puy quegu yucu yoj chuc fu tu pIs
fuquI p muy.
NIptIn pup nengu chuc futu goycu-
fun puntu cu nu cho yucu push tuj tu wun
pumpu cho yucu push tuj chuc futu.
3ud trbupa siudnincuna
20
Aycu custu pIs cushun pI tumI Jud
tfbu funu cu nugu sIud cu nutu chus-
quI fun.
21
Puycu nu puj sIud cunu suf cuj-I
puftI Edom mun tIncoj chgu cufun:
CubseeI, Eduf, Juguf,
22
CInu,
DImonu, Adudu,
23
Cedes, Huzof,
Itnn,
24
ZIf, TeIem, BeuIot,
25
Huzof-
hudutu, QuefIot, Hezfn, (Hezfonpu
jucuj jutIn cufun Huzof.)
2
Amum,
Semu, MoIudu,
27
Huzuf-gudu,
Hesmn, Bet-peIet,
28
Huzuf-suuI,
Beef sebu, BIzotIu,
29
BuuIu, IIm,
Esem,
30
EIto Iud, QuesII, Hofmu,
31
SIcIug, Mudmunu, Sunsunu,
32
Iebuot, SIIhIm, SIIhIm, En-fImn.
Chuy Ishcuy chuncu Isgun (29)
sIud cunu cufun mufcun cu nuwun-
cumumI.
33
IntI yugu nun cuj-I Imu cu nu chmI
Jud tfbu funu cu nupu sIud nIn cunu
cufun:
EstuoI, Zofu, Asenu,
34
Zunou,
En-gunIm, Tupu, Enum,
35
Jufmut,
AduIum, Soco, Azecu,
3
SuufuIm,
AdItuIm, Gedefu, Gede fo tuIm.
Chuy chuncu chuscu (14) sIud cunu
cufun mufcun cu nuwun-cumumI.
37
Chuy puftI cho wuquIn cuj
sIud cu nu pIs cufun Zenn, Hudusu,
MIgduI-gud,
38
DIIen, MIzpu,
JocteeI,
39
IuquIs, Boscut, EgIn,
40
Cubn, Iuhmum, QuItIIs,
41
Gede-
fot, Bet-dugn, Nuumu, Mucedu.
Chuy chuncu sojtu (16) sIud cunu
cufun mufcun cu nuwun-cumumI.
42
WuquIn sIud cunu cufun IIbnu,
Etef, Asn,
43
JIftu, Asenu, NezIb,
44
KeIIu, AczIb, Mufesu. Chuy Isgun
cumumI.
45
Ecfon pIs, IIupun mufcun cu-
nu pIs,
4
Ecfon pItu MedI teff-
neo Iumuf cumu uywuf Asdodpu
uupun cho cuycuj mufcu cu nu pIs
Jud tfbu pumI cufun.
47
Asdod sIud pIs Jud tf bu cu-
nu IIu pumI cufun IIupun mufcun cu-
nu wun jIfcun cu nuwun-cumu, Guzu
sIud pIs IIupun mufcun cu nu wun
jIfcun cu nuwun-cumu. MedI teff-
neo Iumuf cuchunpu uywush pun
EgIpto fugfu cumu chuyu fuy cu fun.
48
Jud tfbu cu nupgu jIfcu cunu
cushun cuj puftI cho sIud cunu cufun:
SumIf, JutIf, Soco,
49
Dunu,
QuIfIut-sunu, (Chuypugu jucuj jutIn
cufun DebIf.)
50
Anub, Estemou,
AnIm,
51
Gosen, HoIn, GIIo. Chuy
chuncu juc (11) sIud cunu cufun
mufcun cu nuwun-cumumI.
52
Puycu nu pmI cufun Afub,
Dumu, Esn,
53
Junum, Bet-tupu,
Afecu,
54
Humtu, QuIfIut-ufbu,
(QuIfIut-ufbupugu jucuj jutIn cufun
Hebfn.), SIof sIud cunu. Chuy
Isgun sIud cunu cufun mufcun cu-
nuwun-cumumI.
55
Chuy n pIs puycu nu pmI cufun
Mun, CufmeI, ZIf, Jutu,
5
JezfeeI,
Jocdeum, Zunou,
57
Cun, Gubuu,
TImnu sIud cunu. Chuy chuncu
JOSUE15
335

U
15.3 Jue. 1.21; 2Sum. 5.6; 1Cfn. 11.4.
V
1.10 Jue. 1.29.
cumumI.
58~59
Puycu nu puj cufun HuIhuI,
Bet-suf, Gedof, Muufut, Bet-unot,
EIte cn sIud cunu. Chuy sojtu
cumumI.
0
Puycu nu pmI cufun QuIfIut-
buuI, (QuIfIut-buuIpu jucuj jutengu
cufun QuIfIut-jeufIm.) Rub sIud
mufcun cu nuwun-cumu.
1~2
Chun yuj chuquI jIfcu ch pIs
Jud tfbu cu nu puj cufun:
Bet-ufub, MIdn, Secucu, NIbsn,
CuchI sIud, En-gudI. Chuy sojtu
cumumI.
3
Jud tfbu funu cu nugu munumI
gufguytu puydI fun chu Jefu su Ien cho
tIyuy cuj Jebs funu cu nutu. Cunun-
cu mu pIs jInu IIumI Jebs funu cu nugu
tIyuf cuy cun Jud tfbu funu cu nu wun
IwuI.
U
Pu!!an Manass trbupa,
Efran trbupa chacrancuna
1

1
Jos pItu mIfuj funu cunu
chus quI shun chuc fu cu nugu
Jofdn muyu pItu guIIuy cuf IntI yugu-
mu nun cuj-Ipu psu fu fun JefIc
pucyu cunu cuycu shun cumu. Chuy pI-
tumI chun yuj chuquI jIfcupu psu fu fun
Bet-eI jIfcu cu nu mun chuyu shun cumu.
2
Bet-eIpu jucuj jutengu IuzmI cufun.
Chuy pItu psu fuy cu fun Afuc funu cunu
tIyuf cuy cu shun Atufot mun chuyu nun-
cumu.
3
Chuy pI tunu mush tuypu uywu-
fuy cu fun IntI yugu nun cujpu. Juet
funu cunu tIyuf cuy cu shunpu cufun
Bet-hofonpu ufu cuj IIndun cuycu shun-
cumu. Chuypu psu fu fun Gezef mun
chuyu nun cumu. Chuy pItu psuf chuyu-
fuy cu fun MedI teff neo Iumuf munnu.
4
Chuy sIud cunu, jIfcu cunu, fugfu cu-
nu pumI Jospu wumfun Munuses pItu
mIfuj funu cu nupu, Jospu wumfun
EffuIn pItu mIfuj funu cu nupu puftI-
syun nIn cufun.
Efran trbupa chacrancuna
5
Effun tfbupu IIndungu IntI yugu-
mu nun cuj-Imun uywu fuy cu fun:
Atufot-uduf pItu ustu Junu cuj
Bet-hofon cu mumI.
Chuy pI tugu
uywu fuy cu fun MedI teff neo Iumuf-
cumu. Nofte cuj-Ipu IIndun guIIuy-
cu fun MIcme tut pItu. Chuy pI tugu
IntI yugu mu nun cuj-Imun IIndu
uywu fuy cu fun Tuunut-sIIo cumu.
Chuy pI tunu psu fuy cu fun Junoupu.
7
NIfcuf suf cujpunu uywu fuy cu-
fun Atufotpu, Nuufutpu JefIc mun
chuyu nun cumu. Chuy pItu psuf
chuyu fu fun Jofdn muyu cumu.
8
Tupuu pItu-puchu IIndu uywu fuy cu-
fun IntI yugu nun cuj-Ipu Cun cho
fugfu yucu cumu. Chuy pItu psuf
chuyu fu fun MedI teff neo Iumuf-
cumu. Chuy cu numI Effun tfbu
funu cu nupu IIndun cufun. Chuy tu-
numI fuquI p nu cu fun uycu custu pIs
cushun-tupu.
9
Effun tfbu funu cu-
nupu juc Ishcuy IIugu sIud nIn cunu
mufcun cu nu wun puIIun Munuses
tfbu funu cu nupu chuc fun ch pIs
cufunmI.
10
Effun tfbu funu cu nugu munumI
gufgu fun chu Gezef sIud cho tIyuj
Cununeo funu cu nutu.
V
Chuy funu-
cu nu tugu chuc fu cho tIyu shun pItu
uffIn du IIutu cobfu fun. Cunun cu mu pIs
Cununeo funu cu nugu puycu nu wun
IwuI tIyuf cuy cun.
Manass trbupa chacran
17

1
SuftItu jItup tInmI puIIun
Munuses tfbu funu cunu chuc-
futu chus quI nun pnu suftI yufgu fun.
Puycu nugu Jospu guechpu wumfun
Munuses pItu mIfuj cu numI cufun.
JOSUE15 17
336

W
17.4 Nm. 27.17.
X
17.13 Jue. 1.2728.
Munusespu guechpu wumfungu
MuquIfmI cufun. MuquIfpu wumfungu
GuIuudmI cufun. MuquIf pItu mIfuj
funu cunu pIII yuytu uIII yuchup tInmI
chuc futu entfe gu fun Jofdn muyu
chIm pun IntI yugu mu nun cuj-Ipu
cuycuj GuIuud, Busn puftItu.
2
Jofdn
muyu chIm pun pu numI Munuses tfbu
wuquIn custu cunu suftItu jItuypu
chus quI fun. Puycu nugu cufun AbIe zef,
HeIec, AsfIeI, Shequem, Hefef, SemIdu
custu funu cunu. Chuy funu cu nugu
Jospu wumfun Munuses pItu mIfuj cu-
numI cufun.
3
Munuses tfbu pI tumI juc funu
cufun ZeIo fe hud jutI yoj. Puygu cufun
Hefefpu wumfun, Hefefnu GuIuudpu
wumfun, GuIuudnu MuquIfpu wumfun,
MuquIfnu Munusespu wumfun. ZeIo-
fe hudpugu munumI cufun chu oIIgu
wumfun cunu. WufmI IIumI wumfun-
cunu cufun. Chuy wufmI wumfun-
cu nupu jutIn cu numI cufun MuuIu,
Nou, HogIu, MIIcu, TIfsu.
4
Puycunu
uywu fun cfu EIeu zuf mun, Josu mun
y muyuf munduj cu nu mun. Chuyuf
nIfun: T D MoIsestu
nIshunno nogu cu nu tu pIs chuc futu
uypu muy wuquIn fumIII y cu nutu
tcu shun cho.
W
NIptIn Josugu Tuytu
DIos nIshunno chuc futu fuquI puy cu fun
wuquIn cuj fumIII yun cu nu tu wun IwuI.
5
Chuy n pumI Munuses tfbugu
Jofduntu munu fuj psuf chus quI fun
Busun tu wun GuIuudtu. Jofduntu psuf-
cuf pIs chus quI fun chuncu puftI tu fuj.
PuIIun Munuses tfbu funu cu nu-

puj chuncu puftI cunu cufun oIIgu pIs
wufmI pIs chuc futu chus quI shun pI tumI.
GuIuud puftI tumI Munuses pItu wuquIn
mIfuj cunu chus quI fun.
7
Munuses tfbupu chuc funpu
IIndun cu nugu Asef pItu uywu fuy cu-
fun MIcme tut cumu. Chuygu cuycun
Shequempu chIm punmI. Chuy-
pItu suf cuj-Ipu uywu fuy cu fun
Tupuu cho yucu Ishtun quI cumu.
8
Tupu puftI Munuses tfbupu
cuptIn pIs quIquIn IIndu cho cuycuj
Tupu sIudgu cufun Effun tfbu-
pumI.
9
Tupu pucyu pI tu numI
Munuses tfbu funu cu nupu chuc-
funpu IIndun Cun fugfu cuchu-
IIunpu uywu fu fun MedI teff neo
Iumuf cumu. Cun fugfu nofte cuj-I
Munusespu cuptIn pIs juc Ishcuy-
IIugu sIud cunu chuy chIm pu cho
Effun tfbu funu cu nu pumI cufun.
10
Imuno cuptIn pIs Effun tfbu punu
cufun fugfu uywu fuy cu shun pItu
ufumungu. Munuses tfbu punu
cufun noftI mun cgu. Nofte cuj-
Ipugu IIndun cufun MedI teff neo
Iumuf cuntunpu. Nofte cuj Isqu-
nun punu IIndun tIncu fuy cu fun Asef
tfbupu IIndun wun, IntI yugu mu-
nun cujpunu Isucuf tfbupu IIndun-
wun.
11
Isucuf y Asef tfbupu chuc-
fun ch pIs Munuses tfbupugu
cufun Bet-sen, IbIeum, Dof,
Endof, Tuunuc, MeguIdo sIud cunu
12
Chuy puftI cu nutu chus quIf pIs
chuy cho tIyuy cuj Cununeo funu cu-
nutu munumI gufguytu cum pu cu fun-
chu.
13
Chuy pItu IsfueI cunu uchcu mun
mIfush punnu chuy Cununeo funu cu nu-
tugu chuc fu cho tIyu shun pItu uffIn dutu
pgu chI fun. Chuy pIs munumI gufgu-
fun nu chu.
X
3ospita mirajcuna muntita
charicarcrishan
14
Jos pItu mIfuj funu cu nugu uywuy cuf
Josutu nIfun: Nogu cu nu tugu T
D yunu p mu shu uypu IIu mun
mIfu n pmI. Chuu fugu ImunIf tuj wuII-
cu IIu chuc futu fuquI p mush cun quI?
15
NIptIn Josugu nIfun: Effun
jIfcu cunu gumcu nu puj munu
JOSUE17
337
uypup tengu Fefez funu cunu, Refu
funu cunu tIyu shun muntI cu nu mun
uywuy cuf chuc futu quIchun quI chuy-
ch pIs tIyu nuy quI puj.
1
NIptIn puycunu nIfun: Rusun pumI
Effun jIfcu cu nugu munu uyp mun chu.
Ichungu chuy pumpu cho tIyuj Cununeo
funu cu nupugu cuff tun cu nu pIs fyffu-
pI tumI. Chuy n IIumI Cununeo funu-
cunu cuycun Bet-seun cho, mufcun cu-
nu cho, JezfeeI pumpu ch pIs.
17
Chuufu Josugu Jos pItu mIfuj
Munuses tfbu funu cu nu tu wun Effun
tfbu funu cu nutu nIfun: Gumcu-
nugu cunquI uypu IIujmI. Munuy nI-
yojmI cunquI. ChuymI chuy puftI tu pIs
gumcu nutu goyc.
18
Chuy muntI yoj
jIfcu cu nu pIs gumcu nu IIu pmI cungu.
Chuy cho cuycuj muntI cu nutu chuguf
chuc fu cu nutu quIchun quI puj. Pumpu-
cho tIyuj Cununeo funu cunu fIyupu
munuy nI yoj cuptIn pIs, fyffu pItu
cuff tun cunu cuycup tIn pIs gufgun quI-
pmI.
Waquin trbucunapa chacrancuna
18

1
IsfueI cunu IIupun shun tu cu-
fun Tuytu DIos wun TIncunu
ToIdutu SIIo mufcu cho IchI chI nun-
puj. Chuypgu muynumI guechu fun
Cununeo funu cu nupu chuc funtu.
2
Ichungu gunchIs tfbu IsfueI cu nutu
munu fmI fuquI pu fun f chu.
3
ChuymI IsfueI cu nutu Josue nIfun:
Unuy cuj uwIIuy quI cu nupu T
D muynumI chuc futu goshu-
fuy quI. ImunIf tuj gumcu nugu cuyIIu-
cho cufcuy cun quI? Munu chu jucIIu
chucfu chufej uywun quI?
4
Gumcu nugu
cudu tfbu pItu ucfuy quIm suj funutu.
Puycu nu tumI cuchu shuj Intfu chuc-
futu fIcu pu cu mu nun puj. CutIy cu mufnu
wIIIu mungu Imuno jutun cushun tu-
pIs. Chuy fmI musyu shun Imuntu-
cumu cudu tfbutu fuquI p n p pIs.
5
Chuy fIcu pu coj uywuj funu cu numI
chuc fu tugu fuquengu gunchIs puftI-
mun. Ichungu umu fuquen gu chu suf
cuj-Icho Jud tfbu chus quI shun chuc-
futu nI nofte cuj-Icho Jos pItu mIfuj
tfbu cunu chus quI shun chuc fu tu pIs.
GunchIs mun fuquIy cuf muy muycho

cushun tu pIs IsquIf bI mu chun cutIy-
cu muf entfe gu m nun puj. Nogu numI
T D uupun cho suftItu
jItu shuj chuy puftI cu nutu uypu n puj.
7
Iev tfbu funu cu numI Ichungu chuc-
futu munu chus quen gu chu. Puycu nu-
tugu quIquIn T D cuwu-
chengu. Ruben, Gud, puIIun Munuses
tfbu funu cu nu tugu T D
sIfbej MoIses muynumI chuc futu fuquI-
pu shu munu fuj Jofdn muyutu psu-
muf.
8
Chucfu fuquej cu nugu uywu nun-
puj cumu fI cu fun. Josu numI nIfun:
Gumcunu Intfu chuc futu fIcuf
tumu mun quI. RuquIf upun tu mun quI.
Ushuy c fIf cuy SIIu mun cutI mun quI
upun tu shuy quItu entfe gu m nuy quI puj.
Nogu numI pItu tcu nun p pIs T
D uupun cho suftItu jItu shuj.
9
Chuufu chuy funu cunu uywuf
munu fuj uypu shun Intfu chuc futu
tumu mu fun. Cudu puftItu sIud nIn-
cu nu tu wun upun tuyIIupu fuquI fun.
GunchIs puftI mun fufuf cuf cutI fun
Josue tIyuy cu shun SIIu mun.
10
Josu-
numI jInun SIIu IIu cho T D
uupun cho suftItu jItu fun cudu puftItu
muygun tfbu tu pIs uypu nun puj.
Benjamn trbupa chacran
11
Chuc futu uypu nun puj suftItu jItup-
tIn Benjumn tfbupgu cudu custu-
puj cufun Jud tfbu pu wun Jospu
wumfun cunu Munuses pu wun Effun
tfbupu chuc fun cunu chuu pIn cho.
12
Benjumn tfbu funu cu nupu
chuc funpu nofte cuj IIndungu
Jofdn muyu pI tumI guIIuy cu fun.
Chuy pItu JefIc nofte cuj-Ipu
psuf IntI yugu nun cuj-Ipu wIchu-
fu fun. JIfcu puftIpu psuf cuf
Bet-uven chun yuj chuquI jIfcu punu
psu fu fun.
13
Chuy pItu suf cuj-Ipu
JOSUE17 , 18
338
tumush pun Iuzpu psuf Atufot-
udufpu ufufuy cu fun. Iuzpu jucuj
jutengu Bet-eImI cuycun. Atufot-
udufgu juc Imu chmI cuycun.
Chuy Imugu ufu cuj Bet-hofn suf
cuj chIm pun chmI cuycun.
14
Chuy pItu IIndugu tIcfuy cu-
fun Iumuf MedI teff neo Idu-
mun Bet-hofonpu chIm pun puntu
ufu Isqu nunpu. Chuypu IIndun
psu fuy cu fun QuIfIut-buuI cumu.
(QuIfIut-buuIpu jucuj jutIn cufun
QuIfIut-jeufIm.) Chuygu cufun Jud
tfbupu sIud nInnu. Chuy nmI IntI
yugu nun cuj-Ipu IIndun cufun.
15
Suf cuj-Ipu IIndun guIIu fI-
fun QuIfIut-jeufImpu Isqu nun
IntI yugu nun cujpItu. Chuypu
uywuf IIndu chuyu fun Neftou cho
yucu push tuj cumu.
1
Chuy pItu
ufufuy cu fun RefuIm Pumpu nofte
cuj cuchun cumu. Chuygu jIfcu
chuquIn chmI cuycun. Chuy pI tugu
Ben-hInom fugfumI guIIuy cun.
Chuy IIndu Ben-hInom fugfu-
IIunpu psush pun Jebs funu cunu
tIyu shun Imu suf cuj-IpumI
uywu fu fun. Chuy pI tumI uywu-
fu fun En-fogeI cho yucu push tuj-
cumu.
17
Chuy pItu nofte cuj-Ipu
tumu fuy c mu fun En-semes mun.
Chuypu psu fuy cu fun IIndun
GeII Iot mun chuyu nun puj. Chuygu
cuycun AdumInpu chIm pun-
chnu. NIfcuf ufufuy cu fun Bohn
Ben-Ruben jutI yoj gugu munnu.
18
Chuy pItu Jofdn pumpu cuchun-
cho cuycuj jIfcu cunu nofte cuj-
InInpu psush pun Jofdn pumpu-
punu ufufuy cu fun.
19
Bet-hogIu
nofte cujpu psu fuy cu fun, CuchI
Iumufpu nofte cuj-Idun mun
chuyu nun puj. Chuy chmI Jofdn
muyu ushuy cun. Chuy nmI cufun
suf cuj IIndun.
20
IntI yugu mun cuj-Ipunu IIndun
uywu fuy cu fun Jofdn muyu cuchu-
IIunpu.
Chuy nmI Benjumn tfbutu fuquI pu-
shun chuc fupu Intfu IIndun cufun.
21
Benjumn tfbu funu cunu
custunpu-custunpu chus quI shun chuc-
fu cho quIquIn-pufu fuquI p nu cu nun-
puj sIud cunu cufun:
JefIc, Bet-hogIu, Emec-cusIs,
22
Bet-ufub, Zemu fuIm, Bet-eI,
23
AvIm, Puf, Offu,
24
Quefuf-
huumonI, OfnI, Gebu sIud cunu.
Chuy chuncu Ishcuy (12) sIud cunu
cufun mufcun cu nuwun-cumu.
25
WuquIn chus quI shun sIud-
cunu cufun Gubun, Rum,
Beefot,
2
MIzpu, CufIfu, Mozuh,
27
Requem, IfpeeI, TufuIu,
28
ZeIu,
EIef, Jebs, (Jebuspu jucuj jutIn
cufun Jefu su Ien.), Gubuu, QuIfIut.
Chuncu chuscu (14) sIud cunu
mufcun cu nuwun-cumu cufun.
Chuy nmI cufun Benjumn
tfbutu fuquI pu shun chuc fugu.
Simen trbupa chacran
19

1
Chuy pI tunu chuc futu uypu-
nun puj suftItu yupuy jItup-
tIn yufgu mu fun SImen tfbu pnu.
ChuymI SImen tfbu funu cunu chuc-
funtu chus quI fun Jud tfbu funu cu-
nupu chuc funpu chuu pIn cho.
2
Chuufu
puycu nupgu cufun:
Beef sebu, Sebu, MoIudu,
3
Huzuf-
suuI, BuIu, Ezem,
4
EIto Iud, BetuI,
Hofmu,
5
SIcIug, Bet-mufcubot,
Huzuf-susu,
Bet-Iebuot, Sufuhen
sIud cunu. Chuy sIud cu nugu
cuycu fun chuncu quIm sumI (13)
7
Chuypu junun mun pIs puycu-
nu pmI cufun cuyno jutI yoj
sIud cunu: En-fImn, Etef, Asn.
Chuy sIud cu nu pIs cufun mufcun-
cu nuwun-cumumI.
8
Chuyno suf
cuj-Ipu pIs puycu nu IIu pmI cufun
BuuIut-beef sIud cho cuycuj jIfcu-
cu nu pIs. Chuygu cuycun Neguev
puftI cho cuycuj RumutmI.
JOSUE18 , 19
339

Y
19.8 1Cfn. 4.2833.
Chuyno jutI yoj chuc fu cu numI
cufun SImen tfbu funu cu nu puj.
Y

9
SImen tfbupu chuc fungu cuycu-
fun Jud tfbupu chuc fun chuu pIn-
chmI. Jud tfbupugu uypu IIumI
cufun chuc fun. Chuy n pumI Jud
cujpu chuc funtu wuquIn tugu fuchI-
puy cu fun SImen tfbu tunu.
Zabu!n trbupa chacran
10
Chuc futu uypu nun puj suftItu yupuy
jItup tIn yufgu mu fun ZubuIn tfbu-
pnu.
Puycu nupu chuc fungu chuyu fun
SufId cu mumI.
11
Chuypu psu fuf
IIndun uywu fuy cu fun IntI yugu-
nun cuj-I Mufu Iu cumu. Chuypu
psu fuf chuyu fuy cu fun Dubesetpu.
Chuypu psuy cu fun Jocneumpu
chIm pun cho cuycuj fugfu munnu.
12
SufId pI tugu IIndun uywu fuy cu-
fun IntI yugu mu nun cuj-Ipunu
QuIsIot-tubof cumu. Chuypu psuf
chuyu fu fun Dubefut mun. Chuy-
pI tunu wIchu fuy cu fun JufIumun.
13
Chuy pI tugu IIndu uywu fu fun IntI
yugu mu nun cuj-Ipunu. Gut-hefefpu
psuy cu fun. Itu-cuzInpu psuf
chuyu fuy cu fun RImon mun. Chuy-
pI tunu tumu fIy c mu fun Neupu.
14
Nofte cuj-Ipunu IIndu tumu fuy-
cu fun puntu IIunpu Hunu ton cumu.
Chuyno tumu fufmI chuyu fu fun
Jefte-eI pumpu mun.
15
Chuy puftI-
cho cuycu fun chuncu Ishcuy (12)
sIud cunu mufcun cu nuwun-cumu.
Chuy sIud cunu wuquengu cufun
Cutut, NuuIuI, SImfn, IduIu, BeIen.
1
Chuy nmI cufun ZubuIn tfbu
funu cunu custunpu custunpu chuc-
futu chus quI shun sIud cu nu pIs
Isacar trbupa chacran
17
Chuc futu uypu nun puj yupuy suftItu
jItup tIn IIoj shI fun Isucuf tfbu pnu.
18
Puycu nupu chuc fun chgu cuycu fun
cuy sIud cunu:
JezfeeI, Quesu Iot, Sunem,
19
Hufu fuIm, SIhn, Anuhufut,
20
RubIt, QuIsIn, Abez,
21
Remet,
En-gunIm, En-hudu, Bet-puses
sIud pIs.
22
IIndun psu fuy cu fun
Tubofpu, Suhu zI mupu, Bet-semespu
Jofdn muyu mun chuyu nun cumu.
Puycu nupu sIud nIn IIupungu cufun
chuncu sojtumI (16) mufcun cu-
nuwun-cumu.
23
Chuy nmI cufun Isucuf tfbu
funu cunu custunpu-custunpu
chuc futu chus quI shun sIud cunu
Aser trbupa chacran
24
Chuc futu uypu nun puj suftItu yupuy
jItup tIn yufgu mu fun Asef tfbu pnu.
25
Chuy chuc fu chgu cuy sIud cu numI
cuycu fun:
HeIcut, HuI, Beten, Acsuf,
2
AIumeIec, Amud, MIseuI.
IntI yugu nun cuj-Ipugu IIndun
psu fuy cu fun CufmeIo jIfcupu,
SIhof-IIbnutpu.
27
Chuy pItu IntI
yugu mu nun cuj-Ipu tumuf Bet-
dugonpu psuf chuyu fun Jefte-eI
pumpu cumu. Jefte-eI pumpu chgu
ZubuIn tfbu funu cu nupu IIndun-
wunmI tIncu fuy cu fun. Chuy pItu
nofte cuj-Ipu tumuf psu fu fun
Bet-emecpu, NeIeIpu, CubuI-
mun chuyu shun cumu.
28
Chuy pItu
psu fuy cu fun Abdon mun, Rehob-
mun, Humon mun, Cun mun,
ustu jutun cu fuy SIdn sIud mun
chuyu nun cumu.
29
Chuy pItu tumuf
IIndun Rumpu psu fuy cu fun
TIfo sIud cumu. TIfogu Int funpu
cufu Iu shumI cufun. Chuy pI tugu
chuyuy cu fun Hosu mun. Chuypu
psuf chuyu fuy cu fun MedI teff neo
Iumuf mun. Asef tfbu funu cu nupu
sIud nIn cunu cuycu fun Muhu Ieb,
JOSUE19
340

Z
19.47 Jue. 18.129.
[
20.1~9 Nm. 35.632; Deut. 4.4143; 19.113.
AczIb,
30
Umu, Afec, Rehob.
Puycu nupu sIud nIn cunu IIupungu
cufun Ishcuy chuncu IshcuymI (22)
31
Chuy nmI cufun Asef tfbu
chus quI shun sIud cunu mufcun cu-
nuwun-cumu.
Nefta! trbupa chacran
32
jItup tIn IIoj shI fun NeftuI tfbu p numI.
33
Puycu nupu chuc funpu IIndun
guIIu fIy cu fun HeIef pItu. Psu fuy-
cu fun AIn-suunu nImpu, AdumI-
necebpu, JubneeIpu, Iucumpu
Jofdun mun chuyu nun cumu.
34
IntI
yugu nun cujpunu IIndun uywu-
fuy cu fun Aznot-tubofpu. Chuypu
psu fuy cu fun Hucoc cumu. Suf cuj-
Ipugu IIndun tIncuy cu fun ZubuIn
tfbupu IIndun wun. IntI yugu nun
cuj-Ipunu IIndun tIncuy cu fun Asef
tfbupu IIndun wun. IntI yugu mu-
nun cuj-Ipu IIndun tIncuy cu fun
Jofdn muyu cumu.
35
Puycu nupu
cufu Iu shu sIud nIn cunu cufun
SIdIm, Zef, Humut, Rucut, CInefet,
3
Adumu, Rum, Huzof,
37
Cedes,
EdfeI, En-huzof,
38
Ifn, MIgduI-eI,
Hofem, Bet-unut, Bet-semes. Puycu-
nupu sIud nIn cunu IIupungu cufun
chuncu IsgunmI (19) mufcun cu-
nuwun-cumu.
39
Chuy nmI IIndun cunu cufun
NeftuI tfbu funu cunu custunpu-
custunpu chus quI shun sIud nIn-
cunu mufcun cu nuwun-cumu.
Dan trbupa chacran
40
jItup tIn IIoj shI fun Dun tfbu pnu.
41
Puycu nupu sIud nIn cunu cuycu-
fun Zofu, EstuoI, If-semes,
42
SuuIu-
bn, AjuIn, JetIu,
43
EIn, TImnut,
Ecfn,
44
EIte que, GIbe tn, BuuIut,
45
Jehud, Bene-befuc, Gut-fImn,
4
Mejufcn, Rucn. Puycu nu pmI
cufun Jope sIudpu Idun puftI cu-
nu pIs.
47
Chuyno cuptIn pIs uypu shun
chuc futu Dun tfbu funu cunu
munumI guechuytu cum pu cu fun-
chu. ChuymI Iesem mun wIchu fun
chuy chnu tIyu nun puj. Iesem funu-
cu nu wun pIII yuf wuu chIfmI chuy-
chnu tIyu cu fun. Chuy mufcupu
jutIntu fucu chI fun Dun jutIn cunun-
pnu. ChuymI tfbupu jutIn Dun
cushunno mufcupu jutIn pIs cufun.
Z
48
Chuy nmI cufun Dun tfbu
chuc futu chus quI shun sIud cunu
3osupa chacran
49
IsfueI funu cu nutu fuquI puytu
ushuy cup tIn, Nunpu wumfun Josu-
tu pIs chuc futu fIcu chI fun wuquIn cuj
tfbu cunu chus quI shun chuu pIn cho.
50
T D nIshun nmI Josue
muu cup tIn sIudtu uypu fun. ChuymI
chus quI fun Effun jIfcu cho cuj TImnut-
sefu sIudtu. Josugu chuy sIudtu
uIIchuf wusI cu nu tu pIs yupuy jutu fu chIf
chuy cho tIyu cu fun.
51
IIupun chuc fu tumI cfu EIeu zuf,
Josue, munduj funu cunu suftItu jItuf-
cuf-jItuf cuf IsfueI cu nutu fuquI pu fun.
TIncunu ToIdu puncu chmI T
D uupun cho suftItu chuyno jItu-
fun. TIncunu ToIdugu SIIo mufcu chmI
cufun. Chuy n pumI IIupun chuc fu cu-
nutu fuquI puytu ushu fun.
Pacacuna siudcunata acrashan
(Nm. S5.6S4,
eut. 4.414S, 19.11S)
20

1
Chuy pI tu numI Josutu
T D nIfun:
2
IsfueI
funu cu nutu nIy pucu cunu sIud cu nutu
ucfu nun puj.
[
Chuyno fufu nun pmI
JOSUE19 , 20
341

\
21.1~2 Nm. 35.18.
MoIsestu nIf.
3
PIpIs IIIuj pItu funu-
musIntu munu yufpu shu pItu wuuy-
cu chefgu chuy sIud mun guesh pIf
uywu congu pucu cu nun puj. Chuu fugu
wuojpu fumIII yun munumI wuu-
chen gu chu.
4
Pucu cuytu munuj cgu
muygun sIudpu puncun mun pIs
chuyuy cuf wIIIu congu Imunpu wuu-
pu cu shun tu pIs sIud cho tIyuj muyuf
funu cu nupu uupun cho. Chuufu
puycu nu numI sIud mun yuycu chengu.
RIcu chengu muynIn cho tIyu nun p pIs.
5
Contfun munu cuycuf funu-musIntu
wuu pu cu shu cuptInmI wuojpu IIj-
tImu custun cunu guepuntu chuyup tIn
muyuf funu cu nugu munu entfe gun gu-
chu.
Chuypu fuquengu chuy cho tIyuj

funu cu numI jusguf nengu wuu pu-
coj funu yufpuypu u munu yufpuypu
wuu chI shun tu pIs. Munu yufpuypu
wuu chI shuntu nIptengu chuy sIud-
IIu chmI tIyu congu munduj cfu
wuu shun cumu. Chuy pI tu fmI wusIn-
mun cutI congu.
7
Chuufu IsfueI cu nugu ucfu fun
pucu cu nun puj cuj sIud cu nutu.
NeftuI tfbupu chuc fun chgu ucfu-
fun GuIIIeu cho cuycuj Cedes sIudtu.
Effun tfbupu chuc fun chgu ucfu-
fun Shequem sIudtu. Jud tfbupu
chuc fun ch pIs ucfu fun QuIfIut-ufbu
sIudtu. (QuIfIut-ufbupu jucuj jutIn
cufun Hebfn).
8
JefI ctu psuf Jofdn
muyu wushu chIm pu chmI ucfu fun
Beseftu, Rumot-tu, GoIuntu. Besefgu
Ruben tfbu funu cunu tIyu shun chun-
yuj pumpu chmI cuycun. Rumotgu
GuIuud chmI cuycun. Busungu
Munuses tfbu funu cunu tIyu shun-
chmI cuycun.
9
IsfueI funu cunu, IsfueI funu cu nu cho
tIyuj jpu funu cu nu pIs munu yufpuypu
funu-musIntu wuu pu cu shun pItu
chuy mun pucu cu nun pmI. Chuy mun
pucu cup tInmI wuojpu fumIII yun-
cunu munu wuu chej nu chu. Chuy cho
tIyuj funu cu nu numI shun tu cuy cuf
chuy funutu jusguj yufpuypu u munu
yufpuypu wuu chI shun tu pIs musyu-
nun puj.
Lev trbupa siudnincuna
(1Crn. 6.54S1)
21

1
Chuy pI tu numI Iev tfbupu
munduj nIn cunu Cunuun-
cho cuycuj SIIo mufcu mun uywu fun
EIeu zuf cfu wun, Josu wun, IsfueI
funu cu nupu wuquIn uutofI d nIn cu nu-
wun pufIu nun puj.
2
Chuyuy cuf nIfun:
T D MoIsestu nIfun sIud-
cu nutu, guewu yoj jIfcu cu nutu fuquI-
p m nuy quI puj. Chuy n pumI cungu
tIyu n p pIs, uyw cu nutu uywu n p-
pIs.
\

3
Chuyno nIptInmI T D
nIshun n IIu IsfueI cu nugu quIquIn cu-
nupu sIud nIn cu nutu goyc fI fun juc
Ishcuytu, uywun cu nu p pIs guewu yoj
jIfcu cu nutu.
4
RImfu suftItu jItu fun Aufon pItu
mIfuj cunu sIud cu nutu chus quI nun-
puj. Aufon pItu mIfuj cu nugu Cout
custu funu cu numI cufun. Puycu numI
chus quI fun chuncu quImsu (13) sIud-
cu nutu. Chuy sIud cu nugu cufun Jud
tfbu, SImen tfbu, Benjumn tfbu
chus quI shun puftI chmI.
5
WuquIn cuj
Cout custu cunu chus quI fun chuncu
sIud cu nutu. Chuy sIud cu nugu cuycu-
fun: Effun, Dun, puIIun Munuses tfbu
Chuy pI tugu
suftItu jItu fun Gefsn custu funu cunu
sIud cu nutu chus quI nun pnu. Puycu-
numI chus quI fun chuncu quImsu (13)
sIud cu nutu. Chuy sIud cu nugu cufun
Isucuf tfbu, Asef tfbu, NeftuI tfbu,
Busun cho cuj puIIun Munuses tfbu
7
MefufI
custu funu cu nu numI chus quI fun
chuncu Ishcuy (12) sIud cu nutu. Chuy
sIud cu nugu cufun: Ruben tfbu, Gud
tfbu, ZubuIn tfbu chus quI shun
puftI chmI.
JOSUE20 , 21
342
8
Chuy nmI IsfueI cu nugu MoIsestu
T D nIshun n IIu suftItu
jItuypu Iev tfbu cu nutu fuquI pu fun
sIud cu nu tu wun uywun cu nu puj jIfcu-
cu nutu.
9
Jud tfbu funu cu numI, SImen
tfbu funu cu numI chuy sIud cu nutu
goycu fun.
10
Aufon pItu mIfuj Cout custu funu cu-
nu pmI. Puycu nu pmI fImIf-puntutu
suftI IIoj shI fun.
11
Aufon pItu mIfuj funu cu nu tumI
fuquI pu fun Jud tfbu funu cunu tIyu-
shun jIfcu cu nu cho cuycuj QuIfIut-ufbu
sIudtu, Idun cho cuj jIfcu cu nu tu-
pIs uywun cu nu puj. QuIfIut-ufbupu
jucuj jutInmI Hebfn cufun. Chuy
sIudgu cufun jutu suj Anuc custupu
cupI tuI nInmI.
12
Chuy sIudpu mus
wushu-InIn cho cuycuj jIfcu cu nu tu-
wun mufcu cu nu tumI Ichungu Jefo nepu
wumfun CuIebtu Josue entfe gu fun.
13
Aufon pItu mIfuj cunu Hebfn
sIudtu chus quI shungu cufun funutu
wuu pu cuf pucu cu nun sIudmI. Chuy
sIudtu goycu shun pItu juc sIud cu-
nu tu pIs yupu fun fuj. Chuy sIud cu-
nugu cufun: IIbnu,
14
JutIf, Estemou,
15
HoIn, DebIf,
1
An, Jutu, Bet-semes.
Chuy Isgun sIud cu nugu IIupun pIs
cuycu fun guewu yoj jIfcun cu nuwun-
cumu.
17
Benjumn tfbu pI tunu chus quI fun
Gubun, Gebu,
18
Anutot, AImn sIud-
cu nutu. Chuufu cufun chuscu sIud-
cunu. IIupun pu pIs cuycu fun guewu yoj
jIfcun cu nuwun-cumu.
19
Chuufu Aufon pItu mIfuj cu nugu
chuncu quImsu (13) sIud cu nu tumI
chus quI fun guewu yoj jIfcun cu nu-
tuwun-cumu.
20
Iev tfbu Cout custu cunu
wuquengu sIud cu nutu chus quI fun
Effun tfbu chus quI shun puftI cho.
21
Puycu numI chus quI fun Effun
tfbu tIyu shun jIfcu cu nu cho cuycuj
Shequem sIudtu. Chuy sIudgu cufun
munu yufpuypu funutu wuu pu coj-
cunu pucu cu nun pmI. Chuy n pIs
chus quI fun Gezeftu,
22
KIbsuImtu,
Bet-hofontu. ChuymI Effun tfbu-
pItu chus quI fun chuscu sIud cu nutu
guewu yoj jIfcun cu nu tuwun-cumu.
23
Dun tfbu pI tu numI chus quI fun
EIte que, GIbe tn,
24
AjuIn, Gut-fImn
sIud cu nutu. Chuufu Dun tfbu pItu
chus quI fun chuscu sIud cu nutu. Chuy-
cu nugu cuycu fun guewu yoj jIfcun cu-
nuwun-cumumI.
25
PuIIun Munuses tfbu pI tu pIs chus-
quI fun Tuunuc tu wun Gut-fImontu.
Chuufu puIIun Munuses tfbu pItu chus-
quI fun Ishcuy sIud cu nutu guewu yoj
jIfcun cu nu tuwun-cumu.
2
Cout custupu sIud nIn cunu
IIupungu cufun chun cunu. Chuy sIud-
cu nugu cuycu fun guewu yoj jIfcun cu-
nuwun-cumu.
27
Iev tfbu Gefsn custu funu cu nu-
pIs sIud cu nutu chus quI fun.
Puycu nugu puIIun cuj Munuses
tfbu pItu chus quI fun Busun cho cuycuj
GoIuntu. Chuy sIudgu cufun munu
yufpu shu pItu funutu wuu pu cuf pucu-
cu nun pmI. Chuyno Beestefu sIud tu-
pIs chus quI fun guewu yoj jIfcun cu nu-
tuwun-cumu.
28
Isucuf tfbu pI tunu chus quI fun
CIsn, Dubefut,
29
Jufmut, En-gunIm
sIud cu nutu. Chuy nmI chuy chuscu
sIud cu nutu chus quI fun guewu yoj
30
Asef tfbu pI tunu chus quI fun MIsueI,
Abdn,
31
HeIcut, Rehob sIud cu nutu.
Chuufu chus quI fun chuscu sIud cu nutu
32
NeftuI tfbu pI tumI chus quI-
fun GuIIIeu cho cuycuj Cedes sIudtu
(Cedesgu cufun munu yufpu shu-
pItu funutu wuu pu cuf pucu cu nun
sIudmI.), Humot-doftu, Cuftuntu.
ChuymI NeftuI tfbu pItu quImsu
sIud cu nutu chus quI fun guewu yoj
JOSUE21
343

]
22.4 Nm. 32.2032; Jos. 1.1215.
33
Chuufu Gefsn custugu chus quI-
fun chuncu quImsu (13) sIud cu nutu
34
Iev tfbu funu cu nupu ushu nun
custugu MefufI custumI cufun.
MefufI custu funu cu nu pIs
ZubuIn tfbu pItu sIud cu nutu
chus quI fun. Chuy sIud cunu
cufun Jocneum, Cuftu,
35
DImnu,
NuuIuI. ChuymI ZubuIn tfbu pItu
chuscu sIud cu nutu chus quI fun
3
Ruben tfbu pI tunu chus quI fun
Besef, Juhuzu,
37
Cudemot, Mefuut
sIud cu nutu. Chuufu Ruben tfbu-
pItu chuscu sIud cu nutu chus quI fun
38
Gud tfbu pI tumI chus quI fun
GuIuud cho cuycuj Rumot-tu. (Chuy
sIudgu cufun munu yufpu shu-
pItu funutu wuu pu cuf pucu cu nun
sIudmI.) Chuyno chus quI fun Muhu-
nuIm,
39
Hesbn, Juzef sIud cu nu tu pIs.
Chuufu Gud tfbu pItu chuscu sIud cu-
nutu chus quI fun guewu yoj jIfcun cu nu-
tuwun-cumu.
40
Chuufu Iev tfbu MefufI custu
funu cu nugu chus quI fun chuncu Ishcuy
(12) sIud cu nutu IIupun tu pIs guewu yoj
jIfcun cu nu tuwun-cumu. Chuy custugu
ushu nun cujnumI cufun.
41
IsfueI funu cu nupu chuc fun cho
Iev tfbu funu cunu chus quI shun
sIud nIn cunu ushujpgu cufun chuscu
chuncu pusujmI (48). Chuy sIud cu-
nugu IIupun pIs cuycu fun guewu yoj
jIfcun cu nuwun-cumumI.
42
IIupun chuy
sIud cu nupu Idun cho cuj jIfcu cu nu tu-
pIs chus quI fun uywun cu nu pmI.
Tayta Dios aunishanta cum!ishan
43
Chuy nmI IsfueI cu nutu T
D chuc futu fuquI pu fun unuy
uwIIun cu nutu uunI shun n IIu. Chuufu
IsfueI cu nugu yuycuf chuy chnu
tIyu cu fun.
44
BInsI nun puj T D
yunu pup tInmI contfun funu cunu
Imun pu pIs IchI puytu munu cum pu-
cu fun chu. Chuy n pumI unuy uwIIun-
cu nutu T D uunI shunno IsfueI
funu cu nugu ImupI tu pIs munu IIuquI-
cuypu juucunu tIyu cu fun.
45
IsfueI cu-
nutu unuy uunI shun tugu IIupun tumI
T D cumII fun. Juc shImI IIu
Imupuj nIshun tu pIs munumI gongu fun-
chu.
Rubn, Gad, pu!!an Manass
trbu cuticushan
22

1
Chuy pI tunu Josugu Ruben
tfbutu, Gud tfbutu, puIIun
Munuses tfbutu
2
guyuf cuf nIfun:
T D sIfbej MoIses nIshu-
shuy quItu gumcu nugu IIupun tu numI
cumIIsh cun quI. Nogu nIsh cu nu tu pIs
IIupun tumI wIyu cush cun quI.
3
Gumcu-
nugu cunun cu mu pIs IsfueI-musI quI-
cu nutu munumI cuchu fIsh cun quI chu.
T D mundu mIn tun-
cu nu tu pIs IIupun tumI cumIIsh cun-
quI.
4
ChuymI IsfueI-musIn ch cunu
cunungu T D uunI mu shun ch-
n IIu uIIInu goyuf cuy cun. Chuu fugu
Jofdn muyupu wushu chIm pun-
cho T D sIfbej nIn MoIses
goycu shu shuy quI munnu cutI cuy.
]

5
Ichungu cunun nogu mun MoIses
IIupun Iuytu yuchu chI shu shuy quI n-
IIu munu gonguypu cumII nuy quI tumI.
Chuyno nIf nIyc T D -
IIupu nI quI pIs cuyu nuy quI pmI,
puy munu shun n IIu goy nuy quI pmI,
puy nIshun cu nutu cumII nuy quI pmI,
T D nIshun n IIu IIupun shon-
guy quIpu IIupun bduy quIpu fIspI tuf
puytu sIfbI nuy quI pmI.
Chuyno uIII goy nun puj wIIIu puf-

cuf Josugu bIndI syuntu gofun. NIfcuf
cutI cuynu nIf despu chu fun. Chuufu
puycu nu pIs cutI cu fun fumIII yun cunu
tIyu shun toIdun cu numun-cumu.
JOSUE21 , 22
344

D
22.1 Jos. 12.56, 1314.
E
22.17 Nm. 25.19.
7
Jofdn muyutu munu fuj psufmI
puIIun Munuses tfbutu MoIsesgu
Busun cho chuc futu fIcu chI fun. Munuses
tfbu puIIun cujtu numI Jofdn muyutu
psuf cuf Josue chuc futu fIcu chI fun
wuquIn cuj IsfueI cu nu tu wun IwuI. Chuc-
futu MoIses fuquI pu shun cuj puIIun
Munuses tfbutu bIndI syuntu goycuf
Josugu wusIn mun cutI cup tIn
8
nIfun:
BInsI shuy quI funu cu nu pItu Imu-uycun-
tu pIs shun tu mu shuy quI wun fIyupu
fcumI cutIy cun quI. Achcu tumI uywu tu-
pIs, gofI tu pIs, gueIIuy tu pIs, funsI tu pIs,
fyffu tu pIs upuy cun quI. Rpu cu nu tu pIs
uchcu tumI upuy cun quI. Chuyno upuy-
cufgu sIud nI quI cu nu mun chuyuy cuf
mufcu-musI quI cu nutu fuquI pun quI.
9
Chuyno nIptIn Ruben tfbu, Gud
tfbu, puIIun Munuses tfbu funu cunu
IsfueI-musIn cu nu wun SIIo mufcu cho
cuycu shun pItu GuIuud mun cutI cu fun.
MoIsestu T D nIshun nmI puycu-
nupu chuc fun cunu GuIuud cho cufun.
3ordn mayu !duncho
a!tarta rurashan
10
Ruben tfbu, Gud tfbu,
puIIun Munuses tfbu funu cunu
chuc fun cu nu mun cutI cu fun. CutI cuy-
cu shun cho Jofdn muyu cuntun mun
chuyuy c fIf uItuftu pefgu fun. Chuygu
cufun Cunuun mun cuj-Idu IIu ch fuj.
11
WuquIn IsfueI cunu muyu fun Cunun
IIndu tIncoj Jofdn muyu cuntun-
cho Ruben tfbu, Gud tfbu, puIIun
Munuses tfbu juc uItuftu pefgu shuntu.
12
Muyuy c fIf jInun fu IIupun IsfueI-
cunu SIIu mun shun tu cu fun uItuf pefguj
custun cu nu wun pIII yuj uywu nun puj.
13
Munu fuj pIII yuj uywufmI cfu
EIeuzufpu wumfun FIneestu GuIuud-
mun cuchu fun Ruben tfbu, Gud tfbu,
puIIun Munuses tfbu funu cu nu wun
pufIu nun puj.
14
FInees wun uywu fun
IsfueI cu nupu chun cuj munduj nIn cu-
nu pIs. Puycu nugu SIIu cho cuycuj cudu
tfbupu munduj nInmI cufun.
15
GuIuud-
mun chuyuy cuf Ruben, Gud, puIIun
cuj Munuses tfbu funu cu nutu nIfun:
1
IsfueI-musIn ch cu numI musyuytu
munuy cun. ImunIf tuj gumcu nugu
IsfueI funu cunu fIspI tu shun T
D contfun fIcu cush cun quI?
ImunIf tuj T D munu fIspI-
tun quI chu? ImunIf tuj juc uItuftu
fufu cuf c fIsh cun quI?
D

17
Munu chu
munchu cun quI Peof puftI cho juchutu
fufuj cu nutu Imuno ushu c chI shuntu
yufp fI IIuf pIs? Juchutu fufuf IIupun-
ch tumI gunfu chI mush cun chI. Chuy-
pI tugu cunun cu mu pIs munumI IImyu-
yu shu f chu cuycun chI.
E

18
ImunIf tuj
gumcu nu pIs T D contfun
jutu fIf juc dIos tunu udufu nuy quI-
puj chuy uItuftu fufu cuf cush cun quI?
Chuyno fufu shuy quI pItu T D
fIyupu fubyu cuf IIupun ch tu chufI ushu-
c chI m shun.
19
Chus quI shuy quI chuc-
fu cunu gunfu cushuntu yufpufgu nogu-
cunu tIyu sh cujmun shucu muy tIyu-
nuy quI puj. Chuy chmI T D
RIspI tdu ToIdun pIs cuycun. Shucu-
mofgu nogu cunu cujchmI gumcu nu pIs
chuc fu cu nutu chus quIn quI puj. Imuno
JOSUE22
JorJdn muyu luJun c/o ulturtu
ruru s/un (Jos. 22.10)
345

F
22.20 Jos. 7.126.
cufpIs juc uItuf tugu umu fufuy chu. Juc
uItuftu jutu fu chefgu T D
contfun, nogu cu nupu contfmI jutu-
fIy cun quI.
20
Amu gonguy chu Zefupu
wumfun Acn juchu fufu shuntu.
Puygu Ushuj puj IIIg chIy nIshun tumI
quIquIn puj upucu fun. Chuyno fufu-
shun pI tumI Tuytu DIosgu nogun chI
IsfueI cu nupgu fIyupu fubyu cuf cu fun.
Chuy fugu munumI Acn jupu IIun chu
juchun pItu wuu fun.
F
21
Chuufu, Ruben tfbu, Gud tfbu,
puIIun Munuses tfbugu munduj
IsfueI cu nutu nIfun:
22
Munuy nI yoj
T D musyun. MunumI
munu wIyu coj cuypI tu chu, nI puypItu
wItI cu n p chu cuy uItuftu fufushc.
Cunun fumI musyuy cun. Gumcu-
nu tu pIs musyu chI shun quImI. IIutun
yufpuypu fufu shu cuptgu munu cuyu-
puypu wuuy c fu chI muy.
23
T
D contfun jutu fIf fupu chInu
sucfIfIsyucunutu fupu chI n puj, chuquI
mIcuy offen du cu nutu u uIII goyuy-
pItu sucfIfIsyutu fupu chI n puj chuy
uItuftu fufu shu cuptgu quIquIn T
D jusgu m chun.
24
Wufu wufun tIn
T D udufu n puj uywupt
wumfuy quI cunu nogu cu nu pItu mIfuj-
cu nutu cupus chufI mIchuf nInmun:
Gumcu nugu ImunIf tuj yufpun quI
IsfueI cu nupu T D gumcu-
nu pu pIs DIos nI quI cushuntu?
25
Nogu-
cunu udufu sh T D Jofdn
muyutu chufu shu shuy nInu cunu puj.
ChuymI gumcunu Ruben, Gud tfbu-
cunu cuycho T D udufu nuy-
quI munu cumu cun chu nIf. Chuyno
wumfuy quI cunu nIptengu wumf cunu
T D munumI udufun gu nu-
chu.
2
Chuyno munu nInun pmI chuy
uItuf tugu fufush c cunu. MunumI
fupu chInu sucfIfIsyu uywu cu-
nutu fupu chI n cu nu p chu nI Imu
sucfIfIsyucunutupIs fupu chI n p chu.
27
Chuypu fuquIn chuy uItufgu cungu
gumcu nu wun nogu cunu, wumfun ch-
cu nu pIs uIII pufIu shun chI musyu c nun-
pmI. Nogu cu nu pIs T D
sIfbI shuj. Puy cuycu shun munmI nogu-
cu nu pIs fupu chInu sucfIfIsycunutu
upushuj fupu chI n puj. AIII goyuy-
pItu sucfIfIsyucunutu pIsh tu n p pIs
chuy munmI upushuj. Chuyno wuquIn
sucfIfIsyucunutupIs upushuj. Chuufu
wumfuy quI cu nu pIs munumI mIchun-
gu nu chu: Gumcunu T D
udufu nuy quegu munumI cumu cun chu
nIf.
28
PIpIs chuyno nImup tIn wumf-
cu nu pIs cuynmI nengu: WIyuy-IIupu!
Unuy cust cunu Tuytu DIospu uItuf-
nIntu fufu shungu munumI fupu chInu
sucfIfIsyucunutu fupu chI n p chu
nI Imu sucfIfIsyuppIschu cushu.
Chuypu fuquengu cuycun nogu cu nu pIs
gumcu nuno T D sIfbIy cu-
sh musyu c nun pmI.
29
Nogu cunu
munumI yufp chu juc uItuftu fufuf-
pIs T D contfun jutu fIytu.
T D uItuf nIn RIspI tdu
ToIdun uupun cho muynu cuycup tengu
Imup nu tuj fupu chInu sucfIfIsyutu,
chuquI mIcuy offen dutu y wuquIn
sucfIfIsyutu fupu chI n puj juc-Icho
uItuftu fuf mun?
30
Ruben, Gud, puIIun cuj Munuses
tfbu funu cunu chuyno nIshuntu
wIyu fun cfu FInees, IsfueI munduj-
cu nu pIs. Chuyno nIshungu puycu nu puj
uIII cufun.
31
Chuufu cfu EIeuzufpu
wumfun FIneesgu nIfun: CununmI
Ichungu musyushc T D
IIupun ch wun cuycu shuntu. MunumI
IIutun yufpuy wun chu gumcu nugu
fufush cun quI. AIIItu yufpuf fufu shuy-
quI pI tumI T D munu custI gu-
m shun chu.
32
Chuy pI tu nugu FInees pIs uyw-
shej cu nu pIs GuIuud pItu Cunuun mun
cutI cu fun. WuquIn IsfueI-musIn cunu
cuycu shun mun chuyuy cuf wIIIu pu fun
JOSUE22
346

G
23.10 Deut. 32.30.
H
23.10 Deut. 3.22.
Jofdunpu jucuj-Idun cho cuycuj tfbu-
cunu Imuno nIshun tu pIs.
33
Chuyno
wIIIup tIn puycu nugu cushI cush pun
Tuytu DIostu uIubu fun. Chuy junuj-
pItu-puchu mununu wIIIu nu cu fun nu-
chu Ruben, Gud tfbupgu. Mununu
yufpu fun nu chu chuy tfbu cunu tIyu-
shuntu IIIg chIy tu pIs.
34
Chuy fumI
Ruben, Gud tfbu funu cu nugu chuy
uItufpu jutIntu chufu pu fun Testgu
nIf. Chuyno jutIntu chufu pu fun Cuy
uItufmI IIupun chtu yufp chI m shun
nogun ch pIs T D yfu cu-
shun chtu nIf.
3osu !!apan Israe!cunata
wi!!apashan
23

1
IsfueI cu nu tugu T D
yunu pu fun unuy cu munu juucu-
IIu goy nun puj, pIwun pIs munu pIIIyu-
nun puj. Josu pIs pusuypu uuquInnu
cuycu fun.
2
ChuymI IsfueI cu nutu ushuj-
puj shun tu chI mu fun uuquIn cu nutu,
munduj cu nutu, juez cu nutu, munduj
suId fu cu nutu. NIfcuf nIfun: Nogugu
ednumI c.
3
Gumcunu fIcush cun-
quImI cuy nusyun cho tIyuj funu cu nutu
gumcunu-fuycu T D Imuno
fufu shun tu pIs. T D pIII yu shu
gumcu nupu fubuf nI quI.
4
Tfbunpu-
tfbunpu chus quI nuy quI pmI chuy
funu cunu tIyu shun puftI cu nutu suftItu
jItuypu uypushc. MunumI shun tu shun-
chI sIud cu nu IIu tu chu uypushc. SIngu
guechuy puj cujcu nu tu pIs Jofdn muyu-
pItu guIIuy cuf ustu MedI teff neo Iumuf-
cu mumI uypushc.
5
Chuy guechu nuy-
quI puj cuj sIud cu nu cho tIyuy cuj funu-
cu nu tugu T D gufgon gu puj.
ChuymI T D uunI shu shuy quIno
chuy chuc fu cu nutu chus quIn quI puj.
Gumcu nugu MoIses IsquIf bI shun

Iuycu nutu IIupuntu cumIIy. Juctu pIs
umu gongun quI chu.
7
Nuupuy quI cho
tIyuf cuy cuj fuj jpu funu cu nu wungu
umu tucu cuy chu. Puycunu udufu shun
dIos nIn cu nu tu pIs umu udufun quI chu.
Chuy dIos cu nu pu tugu nI jutI IIun tu-
pIs umu fImuf cuy chu, nI jufuy pIs chu
jutIn chgu.
8
T D -
munu cuchu fIypu yfu cun quI,
cunun cumu yfu cu shuy quIno.
9
T
D gufgu shu jutu suj mufcu cu-
nu cho tIyuj munuy nI yoj funu cu nutu.
Cunun cu mugu pIpIs munumI IchI p shu-
fuy quI chu.
10
Gumcu nugu jucnuy IIumI
wufungu (1,000) funu cu nu tu pIs uyguI-
chIn quI mun.
G
AunI shun n pIs T
D gumcu nupu fubuf nI-
quegu pIII yungu.
H

11
ChuymI IIupun
shon guy quIpu T D cuyuy.
Puy munu shunno cuwuf IIupun IuynIntu
cumIIy.
12
Munu wuu chI shuy quI funu-
cu nu wun IwuI tIyush puy quI wumfuy-
quI cu nutu puycu nupu wumfun cu nu wun
muju chup tI quegu
13
T D
chuy funu cu nutu munumI gufgon gu nu-
chu. Chuypu fuquengu chuy funu cunu
gumcu nu puj cungu feduno, tfum puno,
ustI cu nuno, uwI quI cho cushu cuycuj-
nmI. Chuufu gumcu nugu munumI nI
jucnuy IIu pIs qudun quI p chu T
D goshu shuy quI uIII chuc fu cho.
14
Nogugu wuu cu sh numI. Ichungu
IIupun shon guy quIpu yufpuy T
D Imutu fufu nun puj uunI shun tu pIs
cumII shuntu. AunI shun tugu munumI nI
jucnuy IIu tu pIs gongu shu chu.
15
T
D yunu p m nun ch puj uunI-
mu shun ch cu nutu cumII shun n IIumI
puytu munu wIyu cup tI quegu ushu c-
chI shu nuy quI puj nImu shun ch cu nu tu-
pIs cumIen gu puj. Chuufu munumI nI
jucnuy IIu pIs cuy uIII chucfu goshu shuy-
quI chgu qudun quI p chu.
1
Tuytu
DIos wun contf tutu fufuf pufIu shuy-
quItu munu cumIIsh puy quI, DIostu
gonguy c fIf juc dIos cu nutu udufup-
tI quI T D gumcu nu puj
fIyupumI fubyu cuf con gu puj. Chuu fugu
munu pIs uyc IIu tu numI cuy uIII chuc-
fu pItu IIIgun quI puj.
JOSUE22 , 23
347

I
24.2 Gen. 11.27.
J
24.3 Gen. 12.19.
K
24.3 Gen. 21.13.
L
24.4 Gen. 25.2426.
M
24.4 Gen. 36.8; Deut. 2.5.
N
24.4 Gen. 46.17.
O
24.5 Exo. 3.112.42.
P
24.8 Nm. 21.2135.
Q
24.10 Nm. 22.124.25.
R
24.11 Jos. 3.1417.
S
24.11 Jos. 6.121.
T
24.12 Exo. 23.28; Deut. 7.20.
U
24.13 Deut. 6.1011.
Waucunanpna caycashancho
3osu wi!!apashan
24

1
Chuy pI tunu Josugu IIupun
IsfueI cu nutu Shequem mun
guyu chI fun. Guyu chI fun fIspI tdu
uuquIn cu nutu, munduj cu nutu, juez-
cu nutu, munduj suId fu cu nutu. Tuytu
DIospu uupun cho
2
IIupun funu cu nutu
nIfun: IsfueIpu T D nIn:
Nuupu tugu mus unuy uwIIuy quI Tufe
I

y wumfun Abfuhum wun Nucof tIyu fun
Euffu tes muyu cuntun chmI. Chuy cho
tIyuf juc dIos cu nu tumI udufuj.
3
Euffu-
tes muyu cuntun pI tumI Abfuhum tugu
pushu cu muf.
J
NIfcuf pufI chIf Intfu
Cunun nusyunpu. NogumI uypu-
IIu mun mIfu nun puj cumu c chIshc.
Cunuun chmI Abfuhumpu wumfun
Isuuc yufI fun.
K

4
Isuuc pu numI wumfun-
cunu cufun Jucob wun Esu.
L
Esu-
pItu mIfuj cu nu tumI goycuf uypu IIu
puntu yoj SeIf
M
puftItu. Jucob numI
IIupun wumfun cu nu wun uywu cu fun
EgIptu mun.
N

5
Chuufu nogugu chuy-
mun cuchuf MoIses tu wun Aufontu.
Gumcu nutu jofgu mu n puj EgIpto funu-
cu nutu custI guf uypu IIutu wuu chIf.
O

Chuy n pu fmI cuchu fI mu fun IsfueI

funu cunu EgIp tu pItu yufgu mu nun puj.
Shucu mup tInmI EgIpto suId fu cunu
guffu puj cuff tun cu nu wun cuwu IIun-
cu nu wun Pucu Iumuf cumu gutI mu-
fun.
7
ChuymI unuy custuy quI cu nugu
yunu p n puj muu cu mu fun. Chuufu
EgIpto funu cu nupgu nogumI fIyupu
chucuy mun tIcfu fu chIf. Iumuf yucu-
cho EgIpto funu cunu shIn guypu wuu-
nun p pIs cumu c chIf. Gumcu nugu
musyuf cuy cun quImI EgIptu cho Imuno
fufu sh tu pIs.
Chuy pItu shucu muf gumcu nugu
unuy cu mumI chun yuj cho tIyush cun quI.
8
NIfcuf numI Jofdunpu chIm pun
Amoffeo funu cunu tIyuf cuy cu shun-
mun pushu muf. Amoffeo funu-
cunu contfuy quI jutu fIf gumcu nu wun
pIIIyu fun. Chuufu nogumI gumcu nutu
yunu puf bInsIf IIIg chI nuy quI puj.
NIfcuf nusyun nIn tu pIs quIquI quI-
cu nu pnu chufI cuf c fIsh cun quI.
P

9
Chuy pItu ZIpofpu wumfun BuIuc
Moub funu cu nupu fuynengu gumcu-
nutu mugu shu nuy quI puj cumu fI cu-
fun. Munu fuj pIII yuf BuIucgu Beofpu
wumfun BuIuum tumI guyu chI fun
gumcu nutu muIdI syuntu gochI shu nuy-
quI puj.
10
Nogugu munumI cumu c chI-
f chu BuIuum muIdI syuntu goshu nuy-
quItu. ChuymI puygu bIndI syun tunu
goshu fuy quI.
Q
Chuy nmI gumcu nutu
suIbuf.
11
Chuy pItu Jofdn
R
muyutu
chIm puf JefI c cumu chuyu mush-
cun quI. JefIc cho tIyuj funu cunu
gumcu nu wun pIIIyup tIn pIs puycu nutu
bInsI nuy quI pmI yunu puf. Chuy n-
pumI Amoffeo, Fefez, Cununeo, Het,
Gefges, Hev, Jebs funu cu nutu ushuj-
puj IIIg chI nuy quI p pIs yunu puf.
S

12
Amoffeo funu cu nupu Ishcuy fuynIn-
cu nutu nogu munchu fu chIp tmI pIII yuj
uywup tI quI guesh pIf uywu cu fun.
MunumI subII quI wun chu nI Ichuy-
quI wun pIs chu bInsI fuy quI.
T

13
Nogugu
gumcu nutu goycushc munu ucu shuy-
quI chuc fu cu nu tumI, sIud cu nu tumI.
ChuymI chuy sIud cu nu chnu cunungu
tIyuf cuy cun quI. Munu Iuntu shuy quI
wuyoj tumI bus tu pIs, ustnus tu pIs
mIcuf cuy cun quI.
U
Mustu pIs Josue nIfun:

14
ChuymI
gumcu nugu T D umutuf
munchu cush puy quI fIspI tuf cuwuy.
Euffu tes muyu Idun cho tIyush pun,
EgIpto nusyun cho tIyush pun unuy
custun ch cunu fIspI tuf udufu shun
JOSUE24
348

V
24.30 Jos. 19.4950.
dIos cu nu tugu umu udufuy nu chu.
Chuypu fuquengu T D -
sIfbIf udufun quI.
15
T
D sIfbIytu munu munufgu
cunun nIy pItu sIfbI nuy quI puj cushun-
tu pIs. Euffu tes muyu Idun cho tIyuf
unuy custun ch cunu sIfbI shun dIos-
tu chu sIfbIn quI puj? U Cuycho tIyuj
Amoffeo funu cunu sIfbI shun dIos cu-
nu tu chu sIfbIn quI puj? NogumI Ichungu
fumIII y cu nu wun T D
sIfbI shuj.
1
NIptIn, funu cu nugu nIfun: T
D umu munu chun chu nogu-
cunu puytu cuchuy cuf juc dIos cu nutu
sIfbI n tugu!
17
QuIquIn T D
EgIptu cho uywuy cuycujtu nogun ch-
tu pIs unuy custun ch cu nu tu pIs jofgu-
mu fun chI. QuIquIn chmI fIcush cun chI
uImI fuy puj mIIugfucunutu fufu shun tu-
pIs. Shumup tIn ch pIs puymI ImupI tu pIs
chup mush cun chI uchcu nusyun cu-
nupu psu mupt.
18
Cunun tIyuy cu-
shun chI puftI cu nu cho tIyuj Amoffeo
funu cu nutu, wuquIn funu cu nu tu pIs
T D gufguf ushu c chI shu.
Chuy pI tumI puytu Imuy pIs sIfbI sh-
cunu. PuyIIumI Tuytu DIos nIn chI
cuycun nIf.
19
Chuyno nIptIn Josue nIfun:
Gumcu nugu munumI T D
sIfbIytu puydIn quI p chu. Puygu
suntumI. Jupu IIuntu udufu nun ch tumI
munun. Puytu munu wIyu cuf juchutu
fufup tI quegu munumI uwuntu shun-
quI p chu.
20
T D cuchuy cuf
juc dIos cu nu tunu udufup tI quegu puy
fIyupu munu uIII cu nu wunmI custI-
gu shun quI puj. AIII goy nuy quI puj
yunu p shu shuy quI mun n IIumI custI gu-
shun quI p pIs ushuj puj IIIg chI shu nuy-
quI cumu.
21
Chuufu IsfueI cu nugu nIfun:
MunumI juc dIos cu nu tugu udufu sh-
chu. Nogu cu nugu T D jupu-
IIun tumI sIfbI shuj.
22
NIptIn Josue nIfun: Gumcu nugu
quIquI quImI uunIsh cun quI T
D fIspI tuf sIfbI nuy quI puj.
Chuufu puycunu Au tuytu nIfun.
23
Josu numI nIfun: Chuufu, gumcu-
nugu dIosn nIf chufuy cu shuy quI cu-
nutu ushuj puj jItu fIy. NIfcofgu T
D jupu IIun tunu IIupun shon guy-
quIpu fIspI tuy.
24
NIptIn funu cunu nIfun: Nogu cu-
nugu T D sIfbI shuj.
Puy nImu shu IIun tumI cumII sh pIs.
25
Chuufu Josugu Shequem cho chuy
junuj IIumI IsfueI cu nu wun contf tutu
fufu fun. Chuyno contf tutu fufufmI
Tuytu DIospu IuynIn cu nu tu pIs wIIIu-
pu fun.
2
IIupun wIIIu pu shun cu nu tumI
Josugu IsquIf bI fun IuynIn cu nutu
T D IsquIf bI chI shun IIbfu-
mun. PufIu cu shuntu yufp nun pmI
jutun wuncutu IchI chI fun encInu juchu
chuquIn mun. Chuy juchu Idun chmI
fIspI tdu puchu cufun.
27
NIfcuf funu-
cu nutu Josue nIfun: Cuy wuncumI
testgu cuycun T D Imutu
nImu shun ch tu pIs. Puytu Imuy pIs sIfbI-
nuy quI puj contf tutu fufu shuy quI p pIs
chuy wuncumI testgu cuycun. Chuyno
uunIf cuf pIs munu cumIIp tI quegu cuy
wuncumI cfu shun quI T D
custI gu shu nuy quI puj.
28
Chuyno IIupuntu wIIIu puf cuf numI
Josugu funu cu nutu mufcun cu nu mun
cutI cu nun puj nIfun.
3osu waushan
(Jue. 2.610)
29
Chuy pItu munu pIs uyc IIu tu numI
Nunpu wumfun Josugu wuu cu-
fun. Puygu T D sIfbejmI
cufun. Josue wuu cu fun puchuc
chun cun (110) wutu yoj cuycu shun-
cho.
30
Wuup tIn pumpuy c fI fun
quIquInpu chuc fun TImnut-sefu-
mun.
V
Chuygu cuycun Effun tfbupu
jIfcun chmI Guus puntu pItu nofte
JOSUE24
349

W
24.32 Gen. 50.2425; Exo. 13.19.
X
24.32 Gen. 33.19; Juun 4.5; Hech. 7.16.
cuj-Idun cho.
31
Josu pIs wIuy-musIn-
cu nu pIs fIcu funmI IsfueI funu cu nutu
yunu puf mIIugfucunutu T D
fufu shuntu. ChuymI Josu wun wIuy-
musIn cunu cuwu shun ygu IsfueI cunu
T D munu shunno cuwu fun.
3ospa tu!!unta
Israe!cuna pampashan
32
IsfueI funu cu nugu Jospu tuIIun cu-
nutu EgIp tu pItu upumu shuntu Shequem-
mun
W
upuy cuf chuc fun cho pumpuy cu-
fun. Chuy chuc fu tugu Jospu pup nIn
JucobmI funtI fun puchuc (100) gueIIuy-
wun Humofpu
X
wumfun cu nu pItu.
Humofgu Shequempu pup nInmI cufun.
Chuy chuc fu tumI Jospu wumfun cu nu-
pItu mIfuj cu nutu goycu fun.
E!eazar waushan
33
Aufonpu wumfun EIeu zuf wuu-
cup tInnu wumfun FIneespu chuc fun
Imu cho cuycuj mun pumpuy c fI fun.
Chuygu Effun tfbu funu cunu tIyu-
shun jIfcu cu nu cho cuycuj GIbeu mufcu-
chmI cuycun.
JOSUE24
350
3ud y Simen trbu runacuna
Adoni-bezecta prsu charishan
1

1
Josue wuu shun pI tugu IsfueI-
cunu T D tupu cu-
fun: Muygun cuj tfbu funu cu nu tuj
Cununeo funu cu nutu muguj pfImfu
uywungu, Tuytu? nIf.
2
Chuufu T D nIfun:
PfImfu Jud tfbu pIII yuj yuycu-
chun. Chuy chuc fu tugu puycu nu tumI
goycu shuj.
3
ChuymI Jud tfbu funu cu nugu
SImen tfbu funu cu nutu nIfun:
Nogu cu nugu uypu mu shun chuc-
fu munmI yuycu shuj. Chuy cho tIyuj
Cununeo funu cu nutu muguj yuyc-
shI muy ufI. NIfcuf numI nogu cu nu pIs
gumcu nutu tcu shu shuy quI chuc fu mun
yuyc shI shuy quI. Chuufu SImen
tfbu funu cu nugu mug shI nun puj
uywu fun.
4
Bezec mun yuycuf Cununeo y Fefez
funu cu nu wun pIII yup tInmI T
D yunu pu fun bInsIf wuu chI nun-
puj. ChuymI chuy pIII yu cho chuncu
wufungu (10,000) funu cu nutu wuu-
chI fun.
5
Cununeo y Fefez funu cu nupu
fuynIn cufun AdonI-bezec. Puytu y
puywun cuycuj funu cu nu tu pIs IIupun-
tumI bInsI fun.
WuquIntu wuuy-
c chIp tIn AdonI-bezecgu guesh pIf
uywu cu fun. Chuufu puycunu gutIf
uywush pun pfsu chufI fun. NIfcuf
muquInpu chuquInpu mumun ddun-
cu nutu cuchu fun.
3ueces
PItuj fusun cuj DIos? PItuj IsfueIpu fuynIn?
ImunIftuj Tuytu DIos munushunno cuwuygu susu cuycun?
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfu chgu cuycun Josue wuu shun pI tu fuj psu shun cu-
numI. Chuy wIchungu IsfueI cho munu fmI fuy cufun f chu. IsfueI cu nugu gonguy cu funnu Josue
uIII goyuy mun chufu shuntu.
Ichungu cuy IIbfu cho cudu ftu musyuy c chI mun chI IsfueI cunu quIquIn cunu munu shunno
cuwu cu shuntu. MunumI jucnuy IIu nu chu munduj nIn cufun (17.6; 21.25). Ichungu cudu ftumI
munduj juez nIn cu nutu Tuytu DIos chufu pu fun. IsfueI cu nupu Tuytu DIos nIntu udufu nunpu
fuquIn funu cu nugu juc dIos cu nu tunu udufuy cu fun. MoIses IsquIf bI chI shun Iuytugu munumI
csu fun nu chu. Runu cu nugu tucuy munu uIII tu numI fufu fun.
Cuy IIbfo guIIuy cu nun cho musyu chI mun chI IsfueI cunu yupufIf-yupu fIf munu uIIItu fufu shun-
tumI (2.1123):
1) Munduj jueznIn cuwushuncumugu IsfueIcunu cuwuj Tuytu DIos munushunnmI. Y juucuIIumI
goyuj.
2) Munduj jueznIn wuuptengu Tuytu DIostu gonguycojnu. BIsnun nusyun funucunupu dIosnIn-
cunutunu udufuj.
3) Chuufu Tuytu DIosgu IsfueIcunupuj fubyucufcoj. NIfcuf contfuncunupu muquInmun cuchuy-
coj.
4) Chuyno cuptInnu IsfueIcunugu ucuj. Chuyfuj Tuytu DIostu fuwucuf muucoj.
5) MuucuptInnu Tuytu DIosgu IsfueIcunutu cuyupuj. Chuufu yupuy juc munduj jueztunu
chufupuj contfuncunupItu suIbununpuj.
Munduj nIn cunu wuup tIn nugu IsfueI cunu chuyno munu uIII IIu tumI fufu fun. Chuufu cup tuIo
3.716.31 wIIIu mun chI chuncu Ishcuy munduj cu nu pI tumI. Cup tuIo 1721 cuycun IsfueI cunu
pusuypu pIfdI cu shunmI. Chuyno pIfdI cu shun pI tumI Ishcuy wIIIu pu cunu cuycun.

351

D
1.1 PuImfu sIudgu Tumuf sIudmI cufun. Chuygu CuchI Iumuf suf cuj-IpumI cufun.
E
1.17 Hormu nInungu us/u cu s/u nInunmI.
7
Chuufu fuy AdonI-bezec nIfun:
Cunungu DIosmI fIyu cushmun-
tupu fIyupu ucuy c chI mun. Nogu pIs
uuputu gunchIs chuncu (70) fuycu-
nupu chuquInpu muquInpu mumun
ddun cu nu tumI cuchu chIf. Chuufu
puycu nugu puchu pu cu nu IIutu mIcufmI
cuwuj. Ruy AdonI-bezec tugu upufun
Jefu su Ien mun. Chuy chnu wuu fun.
3ud trbu runacuna Hebronta
y 3erusa!enta charishan
8
Jud funu cu nugu Jefu su Ien mun
pIII yuj yuycu fun. Chuy cho tIyuj cu nu-
tugu IIupuntu subII wun wuu chI fun.
SIud tu pIs fupuy cu chI fun.
9
Chuy-
pI tugu Neguev puftI cho, jIfcu cu nu-
cho, Imu Imu cu nu cho tIyuf cuy cuj
Cununeo funu cu nu mun pIs wuu chI-
nun puj yuycu fun.
10
Cununeo funu cunu
Hebfn sIud cho tIyuf cuy cuj mun-
pIs wuu chI nun puj yuycu fun. Chuy
sIudpu fIm fogu jutIn cufun QuIfIut-
ufbu. Chuy cho wuu chI fun SesuI funu-
cu nutu, AhImn funu cu nutu, TuImuI
funu cu nutu.
Debir siudta Otonie! charishan
(Jos. 15.1519)
11
Chuy pI tugu DebIf funu cu nutu
mugujnu yuycu fun. Chuy sIudpu
unuygu jutIn cufun QuIfIut-sefef.
12
CuIebgu nIfun: PIpIs cuy sIud mun
pIII yuj yuycuf bInsej cujtumI wumf
Acsu wun muju chu shuj.
13
Chuy sIud-
mun yuycofgu muguf bInsI fun CuIebpu
shuII cun Cenuzpu wumfun OtonIeImI.
Chuufu CuIebgu wumfun Acsutu
OtonIeI wun muju chu fun.
14
Chuy pItu Acsu funun OtonIeI wun
uywu cuy cup tIn funungu shuc y chI fun
pup nIntu: Chuc futu gomuy nInun-
puj. Chuufu bffun pItu Acsu yufpu fun.
ChuymI pup nIn CuIebgu tupu fun:
Imutu tuj munuy cun quI? nIf.
15
Chuufu wumfun Acsu nIfun:
Ruwu cu shuy quI ufI pup. Neguev cho
chuc futu fuquI p mu shu cuycufgu yucu
push tuj yoj chuc fu cu nu tu pIs fuquI-
p muy. NIptIn pup nengu chuc futu
goycu fun puntu cu nu cho yucu push tuj-
yoj tu wun pumpu cho yucu push tuj yojtu.
3ud y Benjamn trbu
runacuna chacrata charishan
1
QuenI funu cu numI cufun MoIsespu
suyfun Hobub pItu mIfuj funu cunu.
Puycunu Jud tfbu funu cu nu wun IwuI
PuImfu sIud pItu
D
uywuf chun yuj cho
tIyu cuy c fI fun. Chuy chun ygu cuycu-
fun Jud tfbu funu cu nupu chuc fun-
chnu. Afud pI tugu suf cuj-IchmI
cuycu fun. Puycunu tIyuf cuy cu fun
jInun cho tIyuj Jud funu cu nu wun
IwuI.
17
Chuufu Jud funu cu nugu pufIu-
cu shun n IIu SImen tfbu wun IwuI
uywu fun. NIfcufmI Cununeo funu cunu
Sefut sIud cho tIyuf cuy cujtu ushuj puj
wuu chI fun. Chuy sIud tu pIs IIIg chI-
fun. Chuy pI tumI jutIn tu pIs chufu pu-
fun Hofmu nIf.
E

18
Ichungu munumI
bInsI fun chu Guzu, AscuIn, Ecfn
funu cu nutu. Chuy sIud cu nupu Idun-
cho cuycuj chuc fu cu nu tu pIs munumI
guechu fun chu.
19
T D yunu pup tInmI Jud
tfbu funu cu nugu Intfu jIfcupu cuj
chuc fu cu nutu chufI fun. Pumpu cho
tIyuj funu cu nu tugu munumI gufguytu
puydI fun chu. Chuy funu cu nupugu
pIII yu puj cuff tun cunu cufun fyffu pI-
tumI.
20
MoIses nIshun n IIumI Hebfn
chuc fu tugu CuIebtu fIcu chI fun. Nuupu-
tu numI MoIses nIfun puypuj cunun puj.
CuIebmI chuy chuc fu pItu gufgu fun
Anuc custu funu cu nutu.
21
Benjumn tfbu funu cu numI
Ichungu Jefu su Ien cho tIyuy cuj
Jebs funu cu nutu gufguytu munu
JUECES1
352
puydI fun chu. Chuy n pumI cunun cu-
mu pIs Benjumn tfbu funu cu nu wun
Jebs funu cu nugu jInu IIu Jefu su Ien cho
tIyuf cuy cun.
Manass y Efran trbu runacuna
Bet-e! siudta charishan
22
Jos pItu mIfuj funu cunu Bet-
eImun yuycu nun puj pufIu cu fun.
Puycu nu tugu T D yunu puy-
cu fun.
23
Bet-eI sIud pumI uupu tugu
jutIn cufun Iuz. Chuy munmI funu-
cu nutu cuchu fun fIcu pu cu mu nun puj.
24
RIcu pu coj uywuj cu nugu tufI fun juc
funu sIud pItu IIoj shIy cujtu. Chuufu
puycu nugu nIfun: Imunpu sIud mun
yuycunu cushun tu pIs fIcu chI mup tI-
quegu munumI wuu chI shuy quI chu.
25
Chuufu muynInpu yuycu nun p pIs
fIcu chI fun. Chuy pI tugu fIcu pu coj cunu
cutIf IsfueI-musIn cu nutu wIIIu fun
muynInpu yuycu nun p pIs. ChuymI
IsfueI funu cunu yuycuy cuf chuy cho
tIyuj cu nutu IIupuntu wuu chI fun.
Mufcu mun Imuno yuycu nun p pIs fIcu-
chej funu tu wun fumIII yun cu nu tumI
Ichungu uunI shun n IIu munu wuu-
chI fun chu.
2
Chuy funu numI uywu cu-
fun Het funu cunu tIyu shun puftI mun.
Chuy cho tIyuf sIudpu jutIntu chufu-
pu fun Iuz nIf. Cunun cu mu pIs chuy-
IIumI jutIn.
Manaseswan Efran trbu runacuna
guechushan chacrapa !indancuna
27
Munuses custu cunu munumI
gufguytu puydI fun chu Bet-sen,
Tuunuc, Dof, IbIeum, MeguIdo sIud-
cho tIyuj funu cu nutu, chuy sIudpu
Idun cho tIyuj cu nu tu pIs. JInu IIumI
chuy Cununeo funu cu nugu tIyuf cuy cu-
fun.
28
Chuy pItu IsfueI cunu uypu IIu mun
mIfuf munuy nI yoj cush pun fmI chuy
Cununeo funu cu nu tugu sInchI ufuy cu-
nu cho ucu chI fun. Gufguy tumI Ichungu
munu puydI fun nu chu.
29
Effun tfbu funu cu nu pIs munumI
gufguytu puydI fun chu Gezef cho
tIyuf cuy cuj Cununeo funu cu nutu.
ChuymI chuy Cununeo funu cu nugu
jInu IIu Effun tfbu funu cu nu wun IwuI
tIyuf cuy cu fun.
Waquin trbu Israe!cuna
binsir guechushan
30
ZubuIn tfbu funu cu nu pIs
munumI gufgu fun chu QuItfn, NuuIuI
sIud cu nu cho tIyuj Cununeo funu cu-
nutu. Cununeo funu cu nu wungu IwuImI
tIyuf cuy cu fun ZubuIn tfbu funu-
cunu fIyupu ucuy ufuy mun chufu shu
cuptIn pIs.
31~32
Asef tfbu funu cu nu pIs
gufguytu munu puydI fun chu Aco,
SIdn, AhIub, AczIb, HeIbu, Afec,
Rehob sIud cu nu cho tIyuj Cununeo
funu cu nutu. Gufguytu munu puydIf
Idun cu nu IIu cho tIyu cuy c fI fun.
33
NeftuI tfbu funu cu nu pIs munumI
gufguytu puydI fun chu Bet-semes, Bet-
unut sIud cho tIyuj Cununeo funu cu-
nutu. Ichungu puycunu fIyupu ucuy
ufuy cu nu mun chufu fun. Chuyno fufuf
fIyupu ucu chIp tIn pIs Cununeo funu-
cu nugu jInu IIun chmI tIyuf cuy cu fun.
34
Dun tfbu funu cu nu tumI Ichungu
Amoffeo funu cunu munu yuycu chI fun-
chu pumpu chuc fu mun. ChuymI tunu
chuc fu cu nu mun cutI chI fun chuy cho
tIyu cu nun puj.
35
Chuy n pumI jInu IIu
tIyuf cuy cu fun Amoffeo funu cu nugu:
Hefes, AjuIn, SuuI bIm sIud cu nu cho.
Guepu tu fmI Jose tfbu uypu IIu mun
mIfuf, munuy nI yoj cuf sInchI ucuy
ufuy cu nu mun chufu fun Amoffeo
funu cu nu tugu.
3
Amoffeo funu cu nupu
IIndun uywu fuy cu fun AcfubIm mun
uywuf wIch nu pItu, SeIu pItu mus junu-
cumu.
Tayta Diospa anji!nin Boquim
particho yuripashan
2

1
T D unjII nengu
GIIguI pItu uywu fun BoquIm-
mun. Chuy cho IsfueI cu nutu nIfun:
NogumI gumcu nutu jofgu muf EgIpto
JUECES1 , 2
353

F
2.5 Boquim nInungu wuguj nInunmI.
nusyun pItu. NIfcofgu unuy cuj fumI-
IIyuy quI cu nutu goycu shuy quI nIsh
puftI mun pushu mushc. Puycu nu tumI
nIf: Contf tutu fufuf pufIu shun-
ch tugu munumI gongu sh p chu.
2
Ichungu gumcunu umu nI ImunI-
IIuf pIs pufIu cun quI chu chuyu shuy quI
puchu cho tIyuj funu cu nu wun. PufIu cu-
nuy quIpu fuquengu uItuf nIntu ushuj puj
juchof g fu chIn quI. Chuyno nIsh pIs
gumcu nugu munumI wIyu cush cun-
quI chu. RIcuy cunungu Imutu shI
fufush cun quI!
3
Chuy pI tumI cunungu
Iduy quI mufcu cu nu cho tIyuf cuy cuj
funu cu nutu munu gufgu sh nu chu.
Cunun pI tugu puycu numI, udufu shun
dIos cu numI gumcu nu puj tfum puno
cungu puj.
4
Chuyno T D unjII nIn
pufIuytu ushuf cup tIn IsfueI cu nugu
fIyupu wugu fun.
5
Chuy pI tumI chuy
puchupu jutIntu chufu pu fun BoquIm
F

nIf. NIfcuf jInun cho uywun cu nutu
T D pIsh tuf cuf fupu chI fun.
3osu waucushan
(Jos. 24.29S1)
Josue wIIIu puytu ushuf cuf uywu-

cuynu nIptIn IIupun IsfueI cunu
uywu cu fun chuc funmun-cumu.
7
Josue
cuwu shun cu mugu IIupun IsfueI cu-
numI T D fIspI tuf udufuf-
cuy cu fun. Josupu wIuy-musIn cunu
cuwu shun yuj pIs udufuf cuy cu funmI.
Puycu nugu uImI fuy puj cu nutu T
D fufu shuntu IIupun tumI fIcu fun.
8
T D sIfbej nIn Josugu
wuu cu fun puchuc chun cun (110)
wutu yoj cuycu shun chmI.
9
Puytugu
pumpuy c fI fun quIquInpu chuc fun
TImnut-sefu mun. Chuygu cuycu fun
Effun tfbupu uItu cuj chuc fun cunu
cuycu shun chmI, Guus jIfcupu nofte
cuj-InIn cho.
10
Chuy pI tugu Josupu
wIuy-musIn cunu, Cunun puftI mun
chuyuj cunu IIupunnu wuu cu fun.
Guepu yufej funu cu nugu munu numI
musyu fun nu chu T D nIshun-
cu nutu nI IsfueI cu nutu Imuno yunu pu-
shun tu pIs.
gongaycrishan
11
IsfueI cu nugu T D
contfun fIyupu juchu tu numI fufu fun.
Puycu nugu guIIuy c fI fun BuuI dIos-
nIfuj duIu cu nutu udufuytu.
12
Gonguy-
c fI funnu EgIp tu pItu jofgu mu shun
unuy uwIIun cu nupu T D
udufuy tugu. Nuupun cho tIyuj funu-
cu nupu dIos nIn cu nu tunu udufu fun.
ChuymI T D fIyupu fubyu-
cuf cu fun.
13
T D gonguy-
c fIf BuuI dIos-nIfuj duIutu, Astofet
dIosu-nIfuj duIu cu nu tunu udufu fun.
14
Chuy pI tumI T D IsfueI-
cu nu puj fIyupu fubyu fun. ChuymI
cumu c chI fun suwu cunu yuycuy cuf
Imun cu nu tu pIs upucu nun puj. Idun cu-
nu cho tIyuj, chIquej funu cunu yuycuy-
cuf mugup tIn pIs puycu nugu munu numI
IchI pu fun nu chu.
15
PIwun pIs IsfueI cunu
pIII yu nun puj uywup tIn T D
fubyush pun puycu nupu contfunnu fIcu-
cu fun. ChuymI contfun cu nutu munu
bInsej chu. Unuy wIIIu pu shun nmI
puycu nu tugu T D mununu
yunu pu fun chu. Chuufu IsfueI cu nugu
fIyupunu ucu fun pIs.
1
Chuy pIs quIquIn T D
munduj juez cu nutu chufu pu fun.
Chuy munduj juez cu nu numI suwu puf
ucu chej cu nu pItu chupu fun.
17
IsfueI-
cu nugu chuy munduj juez nIn cu nu tu-
pIs munumI wIyu cu fun chu. Chuypu
fuquengu Tuytu DIostu gonguy c fIfmI
munu bIej dIos cu nutu udufu fun.
Unuy uwIIun cu numI Ichungu T
D IuynIn nIshun n IIu IIupun tu pIs
fufu fun. Unuy cujcunu fufu shunngu
puycunu munu fufu fun nu chu.
18
Chuy-
pIs T D munduj jueztu
JUECES2
354

G
3.3 Jos. 13.26.
H
3.9~10 Jue. 1.1213.
chufu fun yunu p nun puj. Munduj
juez nIn cuwu shun cu mugu IIupun
chIquej cu nu pI tumI wushu fun. T
D puycu nutu cuyu pu fun fIyupu
ucuf IIuquI cup tIn.
19
Munduj juez nIn
wuup tengu yupuynu munu uIII cu nutu
fufu fun. Tuytun cunu fufu shun pI tu-
pIs mus pIyuf munu uIII tunu fufu fun.
Munu bIej dIos cu nutu udufuf cuy cu-
fun. Mununu cuchuy c fI fun chu munu
uIII custum fIn cu nutu. Munu wunu cu-
fun nu chu.
20
Chuy pI tumI T D IsfueI-
cu nu puj fIyupu fubyu cuf cuf nIfun:
Cuy funu cu nugu munu numI cumIIn-
nu chu unuy uwIIun cu nu wun contftu
fufu shtu. Imutu nIsh cu nu tu pIs
munumI wIyu cu mun nu chu.
21
Chuy n-
pumI nogugu mununu gufgu sh nu chu
Idun mufcu cu nu cho tIyuf cuy cuj funu-
cu nutu Josue munu gufgu shun tugu.
22
Chuyno fufush punmI Tuytu DIosgu
IsfueI cu nutu musyu puytu munu fun.
Unuy cuj uwIIun cu nuno T D
nIshuntu cumII shuntu u mununu
cumII shun tu pIs musyu puy tumI munu-
fun.
23
Chuy n pumI Josue munu IIIg-
chI shun tugu juc-I nusyun funu cu nutu
mununu gufgu fun nu chu. Gufgu nunpu
fuquengu jInun cho tIyu cu nun pnu
cuchuy cu fun.
Canaanpita mana
gargushan runacuna
3

1
T D uchcu nusyun
funu cu nutu mununu gufgu-
fun nu chu, IsfueI funu cunu Cunuun-
mun pIIIyuj yuycup tIn munu fuj yufej
funu cu nutu musyu p nun puj.
2
Imuy pIs
munu pIII yu cho cuj IsfueI cunu pIII yuytu
yuchu cu nun pmI Tuytu DIosgu cuchuy-
cu fun.
3
Qudufun FIIIs teu nusyunpu
pIchgu munduj nIn cunu, IIupun Cununeo
funu cu nu pIs, SIdoncunu, Hev funu-
cu nu pIs Ibuno jIfcu cho tIyuj cunu.
Chuy funu cu nugu tIyu fun BuuI-hefmn
jIfcu pItu-puchu Humut cho gushu
cuycuj cumu.
G

4
Chuy funu cu nu wunmI
T D musyu puytu munu fun
IsfueI cu nutu unuy cuj fumI IIyun cu nutu
MoIses yuchu chI shun cu nutu cumII-
shuntu munu cumII shun tu pIs fIcu nun-
puj.
5
Chuy n pumI IsfueI cu nugu tIyu fun
Het, Amoffeo, Fefez, Hev, Jebs
nusyun funu cu nu wun IwuI.
Chuufu
IsfueI cu nupu wumfun cu nugu oIIgu pIs
wufmI pIs muju chu cu fun jpu funu cu-
nupu wumfuncunuwunnu. Puycu nupu
dIos nIn cu nu tunu udufu fun.
Otonie! sa!bashan
7
IsfueI cu nugu fIyupu munu uIIItu
fufu fun. T D gonguy c fIf
udufu fun BuuI dIos-nIfuj duIu cu-
nutu Asefu dIosu-nIfuj duIu cu nutu.
8
Chuyno fufup tInmI T D
fIyupu fubyush pun Meso po tu mIu
nusyunpu fuynIn Cusun-fIsutuImpu
munuy nIn mun cuchuy cu fun. Chuufu
IsfueI cu nugu pusuj wutu sIfbI fun fuy
Cusun-fIsutuImtu.
9
Nucuf sIfbIf-fmI
T D yufp fIf muu cu fun.
Chuufu T D cumu c chI-
fun juc funu munduj fIcu cuf ucuy cho
cufcuy cujtu suIbu nun puj. Chuy suIbgu
cufun CuIebpu subfI nun OtonIeImI.
OtonIeIpu pup nIn Cenuzgu cufun
CuIebpu shuII cunmI.
H

10
T D
EspI fI tunmI OtonIeItugu yunu pu fun.
ChuymI IsfueI cu nupu munduj juez-
nIn puy cufun. Munduj juez nIn cuf
funu cu nutu pushu cuf cuf OtonIeIgu
pIII yu nun puj uywu fun. T D
yunu pup tInmI puycu nugu bInsI fun
fuy Cusun-fIsutuImtu.
11
Chuy pI tugu
chuscu chuncu (40) wutu cumu IsfueI-
cunu juucu goy cu fun.
Aod sa!bashan
OtonIeI wuu shun pI tunu
12
IsfueI cu-
nugu yupuy fIyupu munu uIII tunu fufu-
fun. ChuymI T D yunu pu fun
JUECES2 , 3
355
Moub nusyunpu fuynIn EgIontunu
IsfueI cu nu pItu mus munuy nI yoj cunun-
puj.
13
Chuufu fuy EgIongu pufIu cu fun
Amn funu cu nu wun, AmuIec funu-
cu nu wun pIs. IsfueI cu nutu bInsIy cuf
yuycu cuy c fI fun JefIc sIud cho
tIyu nun puj.
14
Chuufu IsfueI cu nugu
chuncu pusuj (18) wutumI fuy EgIontu
sIfbI fun.
15
Nucuf sIfbIshpunfmI
puycu nugu T D yufp fIf
muu cu fun. T D cumu-
c chI fun juc funu suIbu nun puj. Chuy
funugu cufun Benjumn fumIIIyu, Gefu
jutI yoj funupu wumfun. JutIn cufun
Aod. Puygu Ichoj cuj muquIIIunwunmI
Imutu pIs fufuj.
Juc cutI IsfueI cu nugu Impuesto
pgu shuntu Aodwun upuchI fun fuy
EgIonmun.
1
Munu fuj upuf Aodgu
subIItu fufucufun Ishcun-Ipu
fnuyojtu. SubIIpu tum un cufun
puIIun metfuno. SubIItugu def chu
cuj-Idun cheg IIun mun jutIcufcufun
fpun fufInpu.
17
NIfcuf Impues tutu
upucuf cuf uywu fun. Ruy EgIonnumI
cufun fIyupu wefu funu.
18
Impuesto
upushuntu fuy EgIontu goycush pun
Aodgu cutI cu fun uywshejcunuwun
IwuI.
19
GIIguI mun chuyuy cu shun chnu
chuyu fun uchcu duIu cunu cuycu shun-
mun. Chuy pItu Aodgu cutI fun fuy
EgIonmun. Chuyuy cuf nIfun: Tuytu
munduj pucuyIIupu wIIIu shuy quI.
Chuufu fuygu sIfbej nIn cu nutu nIfun
uupun pItu upIIu juwu mun IIoj shI-
cu nun puj.
20
Chuufu wuyfupnun
cuuftunchgu fuy EgIn jumufushpun
Aodwun Ishcu IIunnu cuycu fun. Ruy
EgIonpu uupun mun wItIy cuf Aodgu
nIfun: Tuytu munduj gumtugu wIIIu-
shuy quI DIos nIshun tumI.
NIptIn fuy EgIongu sIIIunnInpItu
jutu fI cuf cu fun.
21
Chuufu Aodgu jucIIu
Ichoj cuj muquIn wun def chu cuj-
IdunpItu subIIntu jofgu fIy cuf jInun
fu EgIontu puchupu tucsI puy cu fun.
22
IIupun cuII pun wun tucsIpuycuptIn
subIIgu ushuj puj yuycu cuy cu fun
muquIn chufIcununtInfuj. Ruy
EgIn wefu cuptIn subIIgu munu
fIcu cu fun chu. Aodgu munu numI
chutufunnupIschu.
23
NIfcuf Aodgu
puncu cu nu tu pIs sumujmI wIch guf-
cu fun. Runcufcufun. QuIquengu
bentnupunu IIojshIcufIfun.
24
Aod uywucushunpItufuj uywu fun
fuypu sIfbejnIncunugu. Puncucunu
wIch gu fuy cujtu fIcuf puycu nugu
yufpu fun wuyfupnun cuuf tu cho
fuygu Ishpucuycun-ImunchufI nIf.
25
Muy fu shuyuf puy cu shun cho fuy
munu IIojshImuptInnu puycu nugu
yufpu chu cu fun. ChuymI puncu cu-
nutu IIbIwunnu quIchufIycfIfun.
RuynIntugu tufI fun pumpu cho wuu-
shu jItu fuy cuj tunu.
2
Ruypu sIfbejnIncunu Imu fufuy tu-
pIs munu cum pu cu shun cumu Aodgu
cufu tunu guesh pIf uywu cu fun. GIIguI-
cho duIu cunu cuycujtu psufefgu
SeIfut-Ipunu pucu cu fun.
27
Chuypu
uywucushpunnumI chuyu fun IsfueI-
cunu tIyu nun mun. Effun custu tIyuy-
cu shun jIfcu mun chuyuy cuf tucu fun
tfom p tuntu IIupun IsfueI cunu chuy-
mun shun tu c nun puj. Shun tu cuf cup tIn
IIupunnu jIfcu pItu ufufun. AodnumI
uupu-puntutu uywush pun
28
nIfun:
Gumcu nu wungu IwuImI uywu shun.
CununmI chIquI muj nIn chI Moub funu-
cu nutu bInsI nun ch puj T D-
yunu p m shun.
ChuymI puycunu uywu fun
Aodwun IwuI, Moub mun chIm-
punu Jofdn muyu bdumun. Chuy-
cho shuyucuycfIf mununu pItu pIs
psuchIfunnuchu.
29
Chuy fu Moub
funu cu nu tugu wuuy c fu chI fun
chuncu wufun gutu (10,000). Wuoj cu-
nugu cufun cuII pu yoj jInyu suId fu cu-
nu IIumI. Chuy pI tugu munumI jucnuy-
IIu pIs guesh pI fun chu.
30
Chuy nmI
IsfueI cu nugu bInsI fun Moub funu-
cu nutu. Chuy junuj pItu-puchu pusuj
chuncu (80) wutu cumu IsfueI cu nu puj
juucu goyuy IIunu cufun.
JUECES3
356

I
4. Heb. 11.32.
Israe!cunata Samgar sa!bashan
31
Aodpu guepun tu fmI cufun juc
munduj juez Anutpu wumfun Sumguf.
PuymI sojtu puchuc (600) FIIIs teu
funu cu nutu wuuy cu chI fun yuntutu
ufuchIcunu pIcuIIunwun. SumgufpIs
IsfueI cu nu tugu jucpu munuy nIn cho
cuycuj tumI suIbufun.
Sisarata Deborawan
Barac binsishan
4

1
Aod wuu shun pI tu nugu IsfueI-
cunu yupuynu T D
munu csu fun nu chu.
2
ChuymI T
D Cunun nusyunpu fuynIn
JubInpu munuy nIn mun cuchuy cu fun.
Chuufu Huzof sIud pI tu numI IIupun
IsfueI cu nu tugu mundu fun. JubInpu
munduj suId fun numI cufun Ssufu.
SIsu fugu tIyu fun Hufoset-goIm sIud-
cho.
3
JubInpugu cufun Isgun puchucmI
(900) pIII yu nun puj fyffu cuff tun cu-
nu pIs. IsfueI cu nu tugu Ishcuy chuncu
(20) wutu numI fIyupu ucu chI fun.
Chuy fmI puycu nugu fIyupu IIuquI cuf
T D muu cu fun.
4
Chuy wIchun IsfueI cu nupu munduj
juez nengu cuycu fun pfofe tsu Debofu.
Puygu cufun IupI dotpu wufmInmI.
5
Debofugu Imuy pIs jumu fuj puImu
yfupu chuquIn cho. (ChuymI IIupun
fejsI fun Debofupu puImu yfun nIf.)
Chuy yfugu cufun Effun tfbupu
chuc fun cunu cuj jIfcu cho, Rum wun
Bet-eI tIncoj cho. Chuufu IsfueI cu nugu
puymunmI uywuj ImupI tu pIs uffeg Iu-
nun puj.
Chuy pItu juc junuj cho Debofu

guyu chI fun Bufuctu.
I
Puygu cufun
NeftuI tfbu AbInoumpu wumfun.
TIyu fun Cedes cho. Chuyup tIn Bufuctu
nIfun: IsfueI cunu fIspI tu shun T
D nIn Tubof jIfcu mun uywuy cuf
chuncu wufungu (10,000) funu cu nutu
NeftuI tfbu tu wun ZubuIn tfbutu
shun tu nuy quI puj.
7
JubInpu munduj
suId fun SIsu futu Tuytu DIos shI pushu-
mongu CIson cho cuycuj jutun pumpu-
mun. Puygu gumcu nu wun pIII yuj
shumongu IIupun suId fun cu nu wun,
cuff tun cu nu wun pIs. Tuytu DIosgu
bInsI nuy quI pmI cumu c chengu.
8
Chuufu Bufuc nIfun: Gum uyw-
shI mup tI quegu uywu shmI. Munu
uyw shI mup tI quegu munumI uywu sh-
chu.
9
Chuufu Debofu pIs nIfun: Au,
Ishcun chmI uywu shun. Ichungu
munumI gumchu uIII chgu IIoj shIn-
quI puj. Juc wufmI tumI T D
chufungu SIsu futu wuu chI nun puj.
Chuy pItu Debofugu Bufuc wun uywu-
fun Cedes mufcu mun.
10
Bufucgu shun-
tu fun ZubuIon tu wun NeftuI tfbutu.
NIfcuf ucfu fun puypu munuy nIn cho
cunun puj chuncu wufungu (10,000)
funu cu nutu. Chuy funu cu nu wun uywu-
fun. Debofu pIs IwuI uywu fun.
11
MoIsespu suyfun Hobub custupu
wumfun Hebef QuenI funugu custun-
cu nu pItu shuy nImI tIyuy cu fun
ZuunuIm cho cuycuj encInu yfu
uupun cho.
12
Tubof jIfcu mun uypu IIu funu cu-
nu wun Bufuc wIchu shuntu wIIIu fun
SIsu futu.
13
Chuufu SIsu fugu fyffu pItu
Isgun puchuc (900) cuff tun cu nutu,
IIupun suId fun cu nutu shun tu cuf cuf
uywu fun Hufoset-goIm pItu CIsn
fugfu mun.
14
Chuufu Bufuctu Debofu
nIfun: JucIIu uywuy. Cunun junujmI
T D gumpu munuy nI quI mun
SIsu fu tugu cuchuy congu. QuIquIn
T D uywungu suId fuy quI-
cu nupu uupun tu pIs.
Bufucgu Tubof jIfcu pItu ufmu fun
chuncu wufungu (10,000) suId fun cu-
nu wun.
15
Bufuc pIII yuytu guIIuy cup tIn
T D pIfdI chI fun SIsu fupu
cuff tun cu nutu. SuId fun cu nu tu pIs
munchu fu chI fun. QuIquIn SIsu fu pIs
JUECES3 , 4
357

J
5.4~5 Exo. 19.18; SuI. 68.78.
K
5. Jue. 3.31.
cuff tun pItu ufuf cuf guesh pIf uywu cu-
fun.
1
Bufucgu gutI cu chu fun cuff tun-
wun guesh pej cu nutu, IIupun suId-
fu cu nutu Hufoset-goIm cumu. Chuy
jungu SIsu fupu suId fun cunu munumI
jucnuy IIu pIs cuwuy cgu qudu fun chu.
17
Chuy wIchun Huzofpu fuynIn
Jubn uIII cufcuy cu fun QuenI funu
Hebefpu fumIII yun wungu. Chuy n-
pumI SIsu fugu chuquI IIupu guesh pIf
uywu cuf chuyu fun JueIpu wItI chI nu-
IIu wusIn mun. Puygu cufun Hebefpu
wufmIn.
18
Ssufu chuyup tIn jumu chI-
fun Shucu muy tuytu, fufI mun yuycu-
cu muy. Amu munchu cuy chu nIf.
Chuufu Ssufu yuycu fun fufI mun.
JueI numI jucu wun chupuf cu fun.
19
SIsu fugu yucu nufmI yucutu muu cu-
fun. JueI numI IchItu jofguf cuf gofun.
NIfcuf yupuy chupuf cu fun SIsu fu tugu.
20
JueItu Ssufu nIfun: Gumgu wusI quI
puncu IIun cho cucuy cuy. PIpIs shumuf
pIIIu tuj wusI quI chgu cuycun?
nIf tupu shup tI quegu MunumI pIpIs
cunchu nInquI.
21
SIsu fugu fIyupu utIcu shu cufmI
wuuypu puu c cu fun. Chuy cumu
JueIgu msutu uptu cuf cuf upIIu-
IIu yuycuf cuf SIsu fu tugu sent dunpu
IubIt yu puy cu fun Ist gu wun pumpu mun
psu nun cumu. Ist gun cufun toIduntu
IchI chI nun puj. SIsu fu tugu chuy n pumI
wuuy cu chI fun.
22
SIsu futu ushIf Bufucgu chuyu-
fun JueIpu wusIn mun. JueIgu nIfun:
Shumuy. RIcu chI shuy quI ushIy cu shuy-
quItu. Chuufu Bufuc yuycu fIf SIsu futu
tufI fun wuu shu pumpu cho chutu fuy-
cujtu. Umunpu Ist gugu IubIt yu fuy cu-
fun.
23
Chuy nmI Tuytu DIosgu IsfueI cu-
nupu uupun cho fIyupu penguy mun
chufu fun Cunun nusyunpu fuynIn
JubIntu.
24
IsfueI cu nugu chuy junuj-
pItu-puchu fIyupu chIquI cuf c fI fun fuy
JubIntu. ChIquIy c IIuf numI IIIg chI fun.
Deborawan Barac cantashan
5

1
Chuy junujmI Debofu wun
AbInoumpu wumfun Bufucgu
Tuytu DIostu uIubuf cuntu fun:

2
T D IIupuy quI uIubuy
munduj cunu pIII yu mun funu cu-
nutu pushu shun pItu;
mufcu funu cu nu pIs shon gun
shuc yup tIn pIII yu mun uywu-
shun pItu.

3
Ruycu nu pIs, IIupuy quI wIyu muy.
Munduj cu nu pIs, wIyuy c fu muy.
IsfueI cunu fIspI tuf udufu shun
T D uIub.

4
T D, SeIf pItu IIoj shI mup-
tI quI,
Edom nusyun pItu uywu cup tI quI,
Intfu uIIpumI chuc chu fun.
SyIu pIs cuyu fI funmI.
Pucu tuy pIs tumyu mu funmI.

5
IsfueI cunu fIspI tu shun T
D uupun chgu
IIupun jIfcu cu nu pIs chuc chu funmI.
SInu puntu pIs chuc chu funmI.
J

Anutpu wumfun Sumguf

K
cushun
wIchun pIs,
JueI cushun wIchun pIs cufupu
pufIytu munchu cojmI.
CumI nun tI cu nu pIs munu numI
nnInpugu pufI fun nu chu.
Juc-Ipu numI pufI fun.

7
IsfueI custupu chuc fun pI tugu
IIupunmI uywu cu fun.
Chuyno cuycujtu fIcufmI nogu
Debofugu
IsfueI cu nupu mumun n pIs jutu-
fIshc.

8
IsfueI cunu juc dIos cu nu tunu
udufup tengu
guffu junun chnu fIcu coj.
Ichungu IsfueI cunu chuscu
chuncu wufungu (40,000)
cuptIn pIs
JUECES4 , 5
358
chupu cunu esc dun nI Iunsun pIs nI
jucnuy IIu pIs munumI cufun chu.

9
Nogugu IIupun shon g pumI
cushIc
IsfueI cu nupu munduj nIn cu nu puj,
pIII yuj uywuj mufcu-mus cu nu-
puj.
T D IIupuy quI uIubuy.

10
Rcu cu nu pIs pobfI cu nu pIs
cuntuy.
CumI nun tI cu nu pIs cuntuy.

11
Uywutu mIchI cuf gotuf push puy-
quI pIs wIIIu cuy T D
bInsI shun tugu.
IsfueI cunu bInsI shuntu cushI cuf
wIIIu cuy.

12
RIcchuy, jutu fIy Debofu.
Juc bIfsutu cuntuy.
AbInoumpu wumfun Bufuc
pf suy quI cu nutu upucuy.

13
ChuymI munduj nIn cu nugu
IsfueI cu nu wun pIII yu mun
uywu fun.
Aywu fun fIyupu munuy nI yoj
chIquej cu nu wun pIII yu nun-
pmI.

14
Effun tfbu wuquengu uywu fun
pumpu mun.
Puycu nupu guepun tumI uywu fun
Benjumn tfbu suId fu cu nu pIs.
MuquIf custupu munduj nIn cu nu-
pIs,
ZubuIn tfbu uutofI d cu nu pIs
uywu fun.

15
Isucuf tfbu munduj cu nu pIs
Debofu wun uywu fun.
Bufuc tugu yunu pu fun Isucuf
tfbumI.
Puycu numI guepuntu pumpu mun
uywu fun.
Ruben tfbu cu nu chmI Ichungu
juctu-juctu yufpuf up nu cu fun.

1
PIII yu mun uywu nunpu fuquIn
uyshun cu nutu fIcuf goy cu fun.
Ruben tfbu cu nu chgu juctu-
juctu yufpuf up nu cu fun.

17
GuIuud custu cu nugu Jofdn
muyupu chIm pun chmI
puchu cu fuy cuf qudu shu.
Dun tfbugu qudu shu bquI cunu
IchI f nun chmI.
Asef tfbugu qudu shu Iumuf
cuntun cho bquIn cu nutu
cuyduf.

18
AItu jIfcu cu nu ch pIs, pumpu cu-
nu ch pIs
Zubu Ion wun Neftu I IIumI
wuuytu cuwuy tu pIs munu
munchuypu pIII yu shu.

19
Cunun puftI pI tumI uchcuj
fuycunu shumu fun IsfueI cu-
nutu muguj.
Tuunuc cho MeguI du cho cuycuj
fugfu Idun cho pIII yu fun.
Ichungu munumI upushu chu
gueIIuytu nI Imutu pIs.

20
GoyIIuf cu nu pIs SIsu fupu
contfunmI pIII yu shu.
Junuj puchu pI tumI pIII yu mu shu.

21
CIsn fugfupu IIog IIu uywujmI
chIquI muj nIn ch cu nu tugu upucu-
shu.
Sumuj buIuf chuy! Munu gueIIu-
nuypu uywu shun!

22
SIsu fupu cuwu IIun cu nugu
muquI tu pIs choj puf cuf choj-
puf cufmI guesh pIf uywu cu shu.
ShIIIun cu nu pIs putu tuy IIumI
wIyu cu shu.

23
T D unjII nIn numI
wIIIu cun:
Mefoz cho tIyuj cu nugu munumI
uywu shu chu T D
suId fun cu nutu yunu puj.
Chuy pItu custgu chuyu chun nIf.

24
QuenI funu Hebefpu wufmIn
JueIgu
JUECES5
359
IIupun wufmI cu nu pItu mus fIspI-
tu shu cuchun.

25
Ssufu yucutu muu cup tIn JueIgu
IchItu goycu fun.
Cuyuy IIu puj tusun wun mus uIII
cuj IchI tumI goycu fun.

2
NIfcofgu jucuj muquIn wun Ist-
gutu uptuf cuf
jucuj muquIn wun msutu uptuf cuf
SIsu futu umupu IubIt yu puy cu fun.
Chuu fugu umu tuIIuntu puquI fIf
togshunpu psu fI fun.

27
SIsu fugu goch puf utIpu cuy cu fun
JueIpu uupun cho.
AtIpu cuy c IIufmI pumpu mun
yugu fun.
Yugu shu IIun chnu wuu c cu fun.

28
SIsu fupu mumun numI IIuquI cush pun
bent nupu fIcchu cush pun nIn:
ImunIf tuj munu chuyu mun chu
cuff tun?
ImunIf tuj guepu c mun pIII yu puj
cuff tun?

29
NIptIn wuquIn musyuj yuchuj
wufmI cu nu pIs,
quIquIn pIs nIn:

30
PIII yuf bInsIsh pun Imutu pIs
guechu shun cu nu tumI fuquI p-
nu cuy cungu.
SuId fu cu nugu juctu-cumu chufI
Ishcuytu-cumu chufI uywuy nIn-
puj wufmItu fuquI p nu cuy cun.
SIsu fupgu cungu uchcu cuIuf
tIu cunu.
Bufdu shu juc Ishcuy cuyuy IIu puj
puuy Iu cu numI bInsej wuII gu-
cu nun puj cungu.

31
T D, chIquI shoj cgu
IIupun pIs chuy n IIu ushu c chun.
Gumtu cuyu shoj cujcunu Ichungu
IntI cuyuy IIu puj uchIc yu shunno
cuchun.
Chuy pI tugu chuscu chuncu (40)
wutu yuj chuy IsfueI nusyun cho juucu
goyuy IIu cufun.
Gedeonta Tayta Dios gayashan

1
IsfueI cu nugu yupuy pIs T
D munu wIyu cu fun chu.
ChuymI T D MudIn
funu cu nupu munuy nIn mun gunchIs
wutu cuchuy cu fun.
2
MudIn funu-
cunu fIyupu ucu chIp tIn IsfueI cu nugu
munchu cush pun pucucununcunutu
fufu fun jIfcu gugu chuu pIn cu nu-
cho, muchuy cu nu cho pIpIs munu
yuycununcunucho.
3
IsfueI cu nupu
mufupucuynIn pogup tIn IntI yugu mu-
nun cuj-IpItu muguj yuycoj MudIn
funu cunu, AmuIec funu cunu.
4
IsfueI-
cu nupu chuc fun cu nu cho tIyucuycfej.
MIcuynIncunutupIs ushuj. Chuyno
fufuj Guzu cumu. Chuufu IsfueI cu nugu
muchupucujnu. UyshuntupIs, wcun tu-
pIs, bffun cu nu tu pIs upucoj.
5
ToIdun-
cu nutu upuf cu muf uywun cu nu wun
tIyucuycfej. IIupuntu ushuj. Aypu IIu
cum IIun cu nu wun shumoj. Chpu cuno
Imu-uycu tu pIs ushu cuf coj.
MudIn
funu cunu chuyno fufup tInmI IsfueI cu-
nugu wutu-wutu muchufun. Chuy fmI
T D yufp fIf muu cu fun.
7
MudIn funu cu nu pItu suIbu muy
nIf IsfueI cunu muu cup tIn
8
T
D cuchu mu fun juc pfof tutu.
Pfof tu numI nIfun: T D-
EgIptu cu nupu uywuy-
nIn cuycuj tumI jofgu mu shu fuy quI.
9
MunumI EgIptuIIupItuchu jofgu mu-
shu fuy quI. JofgumushufuyquI IIupun
ucuchIshojcunupu munuynInpItumI.
Puycu nu tu numI uupuy quI pItu
gufgu shu. ChucfuntunumI gumcu-
nutu goycu shu fuy quI.
10
Tuytu DIosgu
T D c nIshu fuy quI.
Amoffeo funu cunu dIosn nIshun tu-
pIs munu munchucunuyquIpmI nIshu-
fuy quI. Cunungu puycu nupu chuc fun-
chmI tIyuf cuy cun quI. Gumcu numI
Ichungu wIIIu p shu shuy quItu munu
wIyu cush cun quI chu.
11
T D unjII nengu
Offucho encInu yfu chuquIn cho
JUECES5 , 6
360

L
.11 Heb. 11.32.
jumu cuy cu fun. Chuy chuc fugu cufun
AbIe zef fumIII yu pItu mIfuj Jouspu
chuc funmI. Chuy chmI MudIn
funu cunu munu fIcu nun puj Jouspu
wumfun Geden
L
fgutu wuyfuycufun
pucuyIIupu, bnu puj bustu
IIuchcununcho.
12
T D unjII nInnu yufI puf-
cuf nIfun: Geden, T D
yunu puy c shun quI. Gumgu cuII pu-
yojmI jInyumI cunquI nIf.
13
Chuufu Gedeongu nIfun: Amu
fubyucunquIchu Tuytu. T D
yunupuycmuptengu ImunIf tuj
IIupun dIsI gfusyu chuyuy c mun?
Unuy cuj uwII cu nugu Tuytu DIos
EgIp tu pItu jofgumuf tucuy mIIu gfu-
cu nu tumI fufu fun nImufunchuj.
Cunungu ImunIf tuj mIIugfucunutu
munu fufun chu? T D
gonguycfumushumI. Cuchuycumushu
MudIn funu cu nupu munuy nIn-
munmI.
14
Chuufu T D sumuj fIcu-
p fIf nIfun: GummI IsfueI cu nu tugu
suIbun quI. Chuy pmI cuII pu yoj cunquI.
Junun mun pIs NogumI yunu p shuy quI.
15
Chuy pIs Gedeongu nIfun: Tuytu,
nogugu Imun pu tuj suIbu shuj IsfueI-
mus cu nutu? Munuses custuchgu
nogupu fumIIIy IIupun pI tu pIs mus
wuIIcumI. Nogu pIs munu cuj IIumI c.
1
Chuufu T D nIfun:
GummI suIbun quI. Nogugu yunu-
p shuy quImI. MudIn funu cu nu-
tugu IIupun tu pIs juc funu tu n IIumI
bInsIfInquIpuj.
17
Gedeonnu nIfun: Rusunpu yunu-
p mu shuy quItu musyu n puj m juc
mIIugfutu fufuy.
18
MIcuytu upufuy-
cu mu shuj mIcu cuf cu nuy quI puj. Tuytu
cutI mu n cumu umufuj uywu cuy f chu
ufI.
Chuufu Tuytu DIos nIfun
CutImunuyquIcumu cuyIIu chmI
shuyu fuy c shuy quI.
19
Gedeongu uywu fIy cuf cubfu-muII-
wutu pIsh tuf yunufIfun. Ishcuy chuncu
(20) quIu jufI nu pItu Iebu d fuy nuj
tuntu tu pIs fufu fun. Aychu cuIdutu
muncu wun, uychun tunu cunus tu-
wun upufun encInu yfu cujmun.
20
ChuyuchIptInmI Tuytu DIospu unjII-
nengu nIfun fumI junun mun uychutu
Iebu d fuy nuj tuntutu chufu nun puj.
CuIduntupIs junun mun wIu chI fun.
NIshunno IIupuntu Geden fufuf cup tIn
21
unjIIgu uychu tu wun tuntutu bustun-
nIn wun tpufcufun. Chuufu nInugu
fumI pItu futufImuf fupuf ushu cuf cu-
fun. T D unjIInInpIs IIIgu-
c cu fun.
22
Chuy fuj Gedeongu musyu-
fun T D unjII nIn cushuntu.
ChuymI nIfun: Tuytu IIuu tuytu,
unjIInIquIwunmI fIcu nu cushc.
23
NIptIn T D nIfun: Amu
IIuquI cuy chu. MunumI wuun quI p-
chu. Juucu goy nuy quI pmI yunu p-
shuy quI.
24
Chuufu Gedeongu T D-
juc uItuftu fufu fun. NIfcuf jutIntu
chufu pu fun: T D juucu
cuwu chI coj nIf. Chuy uItufgu AbIe-
zef custu tIyuf cuy cu shun OffuchmI
cuycun.
25
Chuy chucuy IIu Gedeontu T
D nIfun: Pup nI quIpu wcunpItu
uIIIn nIn cuj tfu gunchIs wutu yoj cujtu
upun quI. NIfcuf BuuI puj pup nI quI
fufu shun uItufnIntupIs sujtufInquI.
Nuupun cho Asefu nIshun dIosutu
udufu nun puj juwI shun fucu guefu-
cu nu tu pIs sujtufInquI.
2
NIfcuf chuy
puytush Imu cho fufun quI T
D uItuftu. Tfu upushuyquItu
uItuf fufu shuy quI mun upuy cuf Asefu
duIu guefu wun fupu chIn quI fupu-
chInu sucfIfIsyupuj.
27
Chuufu Gedeongu chuncu uywuy-
nIn cu nutu pushu cuf cuf uywuf IIupuntu
fufu fun T D nIshunno,
Ichungu chucuypu. Chucuypugu
JUECES6
361

M
7.3 Deut. 20.8.
fufu fun pup nInpu fumIII yun cu nutu
sIud cho tIyuj cu nutu munchu cush-
punmI.
28
Wufun nIn tutu sIud cho
tIyuj funu cu nugu fIcu fun BuuIpu
uItuf nIn juchushutu. AItufpu uupun-
cho Asefu dIosu-nIfuj duIu pIs munu
cufun nu chu. Mushoj uItuf cho tfutu
fupuchIshuntunu tufI fun.
29
Chuufu
funu cu nugu jucnIn-jucnIn tupu nu cu-
fun: PIfuj cuytugu fufuy cu shu? nIf.
P fufu shun tu pIs
tupucuchufcuycushunchfuj musyu fun
Jouspu wumfun Geden fufu shuntu.
ChuymI uywuy c fIf Joustu nIfun:
30
Wumfuy quI Gedeontu jofgu muy
wuu chI n puj. PuymI juchu chI-
shu tuytun chI BuuIpu uItuf nIntu.
MutufIshu uItufpu uupun cho cuycuj
mumun chI AsefutupIs!
31
Chuyno nIptInmI Jousgu
juntupufuycuj funu cu nutu nIfun:
Gumcu nugu BuuIpu fubuf nIn chI
jutu fIy cun quI? PIpIs BuuIpu fubuf nIn
cgu munu f pIs puchu wufuptInmI
wuu chI cungu! BuuIpu uItufnIntumI
Geden juchu chI shu. BuuI dIos cush-
pungu quIquIn pItu pIs custI gu chun.
32
Chuufu chuy junuj pItu-puchumI
Gedeontugu jutI chu pu fun Jefo buuI
nIf. NIfcuf nIfun GedeonmI uItuf-
nIntu juchu chI shu. QuIquIn BuuI custI-
gu chun.
33
Chuy wIchunmI MudIn funu cunu,
AmuIec funu cunu, IntI yugu mu nun
cuj-I funu cu nu pIs shun tu cuf cuf Jofdn
muyutu chIm pu fun. NIfcuf JezfeeI
pumpu cho puchu cu fun.
34
Chuy fumI
T D EspI fI tunpu munuy nIn-
cho Gedeongu fIcu cu fun. ChuymI puygu
uyshupu wugfuntu tucu fun AbIe zef
fumIIIyu shun tu c nun puj.
35
Cuchucu-
nutu cuchu fun Munuses tfbu pIs
shun tu c mu nun puj. WIIIuchIfun Asef
tfbu mun, ZubuIn tfbu mun, NeftuI
tfbu mun. Chuufu puycu nu pIs Geden
cujmun shun tu c mu fun.
3
Gedeongu Tuytu DIostu muu cuf
nIfun: Gum nImu shuy quIno fusunpu
IsfueI cu nutu suIbun cushuntu musyu-
n puj
37
mIIIwu gufu chutu chufu-
shuj fumun. Wufu tutu puj mIIIwu
gufuchuIIu ushmu shu wuf mup tIn,
pumpugu chuquIIIu cuptIn fusun pumI
musyu shuj nIshuy quIno IsfueI cu nutu
suIbu n puj cushuntu.
38
Chuufu puy muu cu shunno cufun.
Wufun nIn tutu jutuf cuf Gedeongu
mIIIwu gufu chu pItu shuIIyu yucutu
gupchIfun juc pusI IIu juntutu.
39
Chuy pIs yupuymI Gedeongu Tuytu
DIostu nIfun: Tuytu, yupuy nIpt
umu fubyucunquIchu ufI. Juc cutI-
IIunu musyu chI muy. Cunungu mIIIwu
chuquIIIu wufmuchun, pumpunu
ushmu shu.
40
Chuy chucuy pIs Tuytu DIosgu
fufu fun Geden nIshunno. Wufun nIn
tutu puj mIIIwu gufuchugu chuquIIIu
wuf mu fun y pumpunu ushmu shu.
Madin runacunata
Geden binsishan
7

1
Jefo buuI nIf jutIntu chufu pu-
shun Gedeongu IwuI cufcuy cu-
shun funu cu nu wun tutu IIu uywu fun.
Chuyno uywuf Hufod yucu push tujpu
uupun mun puchu cu fun. Chuufu
MudIn funu cunu puchu cu shungu
cuycu fun nofte cuj-Ipunu, Mofe
puntupu chuquIn pumpu cho.
2
Gedeontu T D nIfun:
Imup tuj uypu IIu funutu pushuy-
cun quI? MudIn funu cu nutu chuyno
uypu IIu IsfueI cu nu wun bInsI chIp tgu
yufpun gu puj quIquIn cu nu IIu suIbu-
cu shun tumI. MunumI yufpun gu chu
suIbu sh tugu.
3
ChuymI munchu coj
cgu wusInmun-cumu cutI cu nun puj
wIIIuy.
M
ChuymI Ishcuy chuncu Ishcuy
wufungu (22,000) funu cunu cutI cu-
fun. Chuncu wufun gu IIunu (10,000)
JUECES6 , 7
362
qudu fun.
4
Chuy pIs T D
nIfun: Cunun pIs uypu IIu fmI. Pushuy
yucu upoj. Chuy ch fmI nogu musyu-
chI shuy quI muygun wun uywu nuy quI-
puj cushuntu, muygun qudu nun puj
cushun tu pIs.
5
Chuufu Gedeongu funu cu nutu
pushu fun yucutu upunun puj. Chuy-
chnu T D nIfun: Gonguf-
puy cuf yucutu upoj cu nutu juc-Imun
ucfuy. AIIguno Iupyuypu upoj cu nu tu pIs
shuynI fuquIy.
MuquI IIun pItu Iupyuypu upoj cu nugu

cufun quImsu puchuc IIu (300). WuquIn
cgu gonguf puy cuf upufun.
7
Chuufu
Gedeontu T D nIfun: Chuy
quImsu puchuc (300) funu cu nu IIu-
wunmI suIbu shuy quI. IIupun MudIn
funu cu nutu munuy nI quI mun chufu mu-
shuj. Wuquengu cutI cu chun.
8
Chuufu wuquIn cujtugu cutI cu nun-
puj Geden nIfun. Munu fuj cutI cup tIn
shun tu fun puyun cu nu tu wun uyshupu
wugfun cu nutu. Acfu shun quImsu
puchuc (300) funu cu nu IIu wunnu
qudu cu fun. MudIn funu cunu pumpu-
cho cuycu shun jun'gun mun puchu cu-
fun.
9
Chuy chucuy Gedeontu T D
nIfun: Cunun fu uywuy MudIn
funu cu nu mun. Munuy nI quI munmI
puycu nutu cuchuy cu shuj.
10
PIII yuj
yuycuytu munchu cofgu pfImfu uywuy
uywuy nI quI Fufu Ishcu IIuy quI chIquI-
nu cu shuy quI puchu cu fuy cu shun mun.
11
Imutu pufIuy cu shun tu pIs wIyun-
quI. Chuy fmI munu munchu cuypu
yuycun quI puj.
NIptIn Gedeongu uywu fun uywuy-
nIn Fufu Ishcu IIun chIquI nu cu shun
puchu cu fuy cu shuntu tpuy cuj suId-
fu cu nupu uupun cumu.
12
MudIun-
pItu, AmuIec pItu, IntI yugu mu nun
cuj-IpItu shumoj cu nugu chpu cu n fuj
Intfu pumpu cho uypu cu shu cuycu fun.
Cum IIun cu nu pIs yupuy tu pIs munu
utIpuy puj cuycu fun.
13
ChIquI nu cu-
shun funu cunu puchu cu fuy cu shun mun
chuyuy cuf wIyu pu fuy cu shun cho
Geden wIyu fun tpuj suId fu cunu
suyu shuntu wIIIu p nu cojtu. Suyu-
shuntu wIIIu puf nIfun: Suyuy n cho
fIcushc sebdu tuntu junu pItu cuch-
p muf toIdun ch cu nu mun chuyuf
tunI fu chejtu.
14
Chuufu jucnengu nIfun: Chuygu
cungu IsfueI funu Jouspu wumfun
Gedeonpu subIInmI. Tuytu DIosmI
IIupun MudIn funu cu nutu Gedeonpu
munuy nIn mun cuchuy congu.
15
Suyuy nIn cho Imuno fIcu shun-
tu pIs wIIIu p nu cu shuntu wIyuy cuf
Gedeongu T D uIubu fun.
NIfcuf cutI fun IsfueI cunu puchu cu fuy-
cu shun mun. Chuyuy cuf nIfun: Tuytu
DIosmI munuy nIn ch mun cuchuy congu
MudIn funu cu nu tugu. JucIIu yuycu-
puy c fI shun.
1
JInun fu quImsu puchuc (300)
suId fun cu nutu fuquI fun quImsu
fpu mun. NIfcuf uypu fun uyshupu
wugfun cu nutu, wIuy nIy nuj puyu-
cu nutu. Puyu cunu fufIn mungu
uchquItu pucu fun.
17
SuId fun cu nutu
nIfun: MudIn funu cunu tIyuf cuy cu-
shun wushu cuntun mun nogu chuyuy-
cuf fufu shno gumcu nu pIs fufun-
quI.
18
Nogu wun uywuj cunu wugfutu
tucuytu guIIuy c fIp tgu gumcu nu pIs
tucu mun quI MudIn funu cunu tIyuf-
cuy cu shun cuntun cu nu cho. IIupun
cuII puy quIpu gupuf pun quI T
D jutIn cho, Gedeonpu jutIn cho!
nIf.
19
Gedeongu puchuc (100) funu-
cu nu wun uywuf chuyu fun MudIn
funu cunu tIyuf cuy cu shun jucuj
cuntun mun tpuj suId fu cunu puIIun
pugus fucu nun pnu cuycup tIn. Chuy-
pI tugu uyshupu wugfun cu nutu tucuytu
guIIuy c fI fun. Apushun puyu cu-
nu tu pIs puquef g fI fun.
20
QuIm sun
fpu IwuI-IIu wugfu cu nutu tucu fun.
Puyun cu nu tu pIs puquef g fI fun. Ichoj
cuj muquInpu uchquIntu chufu fu fun.
Def chu cujwunnu uyshupu wugfuntu
JUECES7
363
tucu fun. IIupun sInchIpu gupuf pu fun:
Guf fugu T D jutIn chmI,
Gedeonpu jutIn chmI! nIf.
21
Chuyno
nIf IsfueI cu nugu IchI cuy c fI fun jInu-
IIun cho muypu pIs munu cuyu cuypu
MudIn funu cunu puchu cu fuy cu-
shun cuntun cu nu cho. Chuufu MudIn
funu cu nugu gupu fush pun guesh pIytu
munuf wucpu cuypu cffI cu chuy cu fun.
22
Chuy quImsu puchuc (300) IsfueI cu-
nugu wugfu cu nutu jInu IIu tucuf cuy cu-
fun. T D cumu c chI fun
MudIn funu cu nugu quIquIn-pufu
puntu nu cuf pIII yu nun puj. PIII yush-
punmI guesh pIf uywu cu fun Bet-sItu-
cumu. Zefe fu mun nnI uywujpu
uywu cuf chuyu fun Tubutpu uupun
AbeI-meho Iupu IIndun cumu.
23
MudIn funu cunu pIII yuf guesh-
pIy cu shun fumI wIIIu chI fun NeftuI
tfbu mun, Asef tfbu mun, Munuses
tfbu mun MudIn funu cu nutu gutI cu-
ch nun puj.
24
Gedeongu wIIIu coj cu nutu
cuchu fun Effun tfbu cunu tIyuf cuy-
cu shun jIfcu cu nu mun, puycu nu pIs
MudIn funu cu nutu muguj shumuf
Bet-bufu, Jofdn muyutu psu nu cu-
nu mun IIuIII nun puj. Effun funu cu-
nugu wIIIu chI shunno shuyu cuy c fI fun.
25
Puycu nugu chufI fun MudIn funu-
cu nupu Ishcuy munduj nIntu Ofebtu,
Zeebtu. Ofebtu wuu chI fun gugu cho.
Chuy gugupu jutInmI cunungu Ofeb
Gugu. Zeeb tunu wuu chI fun cunun
jutIn cuycu shun cho. Chuy puftI chmI
bnu puj bustu IIuch cuj. MudIn funu-
cu nutu gutI cu chuf cuf Ofeb pu wun
Zeebpu umuntu Gedeon mun upupu fun.
Puygu cuycu fun Jofdunpu jucuj chIm-
pun cho.
Madianpa raynincunata
Geden prsu charishan
8

1
Effun tfbu funu cu nugu
Gedeonwun fImu nu cu fun, munu-
fuj MudIn funu cu nu mun uywuf munu
wIIIuchIshunpItu.
2
Effun funu cunu
fubyu cuf c fIp tInmI Gedeongu nIfun:
Nogu fufu sh pItu mus uIIItu fufu-
shuy quItu munu chu gumcunu tuntI-
yun quI? Nogu cunu uchcutu fufu shu
cupt pIs gumcunu fufu shuy quegu mus
uIIImI.
3
Tuytu DIosgu gumcu nupu
muquI quI munmI chufu mu shu MudIn
funu cu nupu munduj nIn Ofebtu,
Zeebtu. Gumcunu fufushuyquIwun
tIncu fu chI shu nogu fufu shgu munumI
uyc pIs chu. Geden chuyno nIshuntu
wIyuy c fIf Effun tfbu funu cu nugu
oIIguycushunpItu chuwufpufun.
4
Geden quImsu puchuc (300) pIIIyuj
uywshejcunuwun Jofdn muyutu
chIm pu fun. ChIquI nu cu shun cu nutu
gutIsh pun utIcu shunu cufcuy cu fun.
5
Sucot mun chuyuy cuf Gedeongu jInun
funu cu nutu muu cu fun: Ruwu cu shuy-
quI. Yun'gucunutu gufuycupumuy.
FIyupu utIcushumI cufcuy cun. Nogu-
cu nugu gutIcuchufcuyc MudIunpu
fuynIncunutumI Zebutuwun ZuImu-
nutu.
Chuufu Sucotpu munduj nIn cu nugu

nIfun: Zebutuwun ZuImunutugu
pfsu chufuycunquInuchI suId fuy quI-
cu nutu gufunpgu?
7
Chuufu GedeonpIs nIfun:
Zebutuwun ZuImu nutu pfsu
chufI mu n puj T D cumu-
c chIp tengu cutI muf gufuyquItupIs
fuchIchIf ushu shuj jIfcu cushuwunmI,
shIfuwunmI.
8
Chuy pItu psuf chuyu fun
PenIeImun. Chuy ch pIs Sucotcho
muu cu shun n IIu muu cu fun.
PenIeIcho tIyuj cu nu pIs Sucotcunu
nIshun n IIu nIfun.
9
Chuufu Geden
nIfun: IIupuntu bInsIycushp cutI-
mofgu cuy tffI tu pIs juchu fu chI-
shmI.
10
Zebuwun ZuImunugu Cufcofcho
cuycu fun chuncu pIchgu wufungu
(15,000) suId fun cu nu wun. Chuy-
IIu numI cuycu fun puchoj suId-
fun cunu IntI yugu mu nun cujpItu
shumgu. Puchuc Ishcuy chun cun
wufungu (120,000) wuu shunu cufun.
JUECES7 , 8
364
11
Gedeongu uywu fun chun yujpu
Nobumun, Jogbehumun IntI yugu mu-
nun cuj-Ipu uywuj nnIpu. NIfcuf
IIIuj pItu yuycu puy cu fun.
12
Zebuwun
ZuImunu guesh pIf uywu cu fun. Chuufu
Gedeongu gutIf uywush pun pfsu chufI-
fun. IIupun MudIn suId fu cu nu numI
muchIypu-muchIf guesh pIf uywu cu fun.
13
Gedeongu pIII yu shun pItu cutI-
muf Hefestu psuycmushuncho
14
Sucot msutu pfsu chufI fun.
NIfcuf tupu fun. Chuy msu wIIIu fun
Sucotpu gunchIs chuncu gunchIs (77)
munduj nIn cu nupu jutIntu.
15
Chuufu
Sucot mun chuyuf Gedeongu funu cu-
nutu nIfun: YufpufcuycunquIchu
Zebupuj ZuImunupuj fImupt munu-
cuj mun chufumushuyquItu? UtIcu-
shu suIdfcunu cuycup tIn mIcuytu
muu cup t pIs munumI gufu mu fuy quI-
chu. Munu fuj pfsu chufufuptIquegu
Imun pu tuj gufu shuy quI? nImu fuy-
quI. Chuy funu cu nugu c fIcuy.
1
Chuyno nIfcuf Gedeongu jIfcu
cushu wun, shIfuwun Sucotpu munduj-
nIn cu nutu ustI fun.
17
PenIeI sIud-
ch pIs funu cu nutu wuu chI fun.
TffIntupIs juchu chI fun.
18
NIfcuf
Gedeongu Zebutuwun ZuImu nutu tupu-
fun: Tubofcho wuu chI shuy quI funu-
cu nugu Imun tuj cufun? nIf.
Chuufu fuycu nugu nIfun: Gum-
nIfujIIumI cufun IIupun pIs. Ruypu
wumfun cu nuno nIfuycujIIumI cufun.
19
NIptIn Gedeongu oIIguypu nIfun:
Chgu wuugucunuchuj cushu. IIj-
tImu wuugucunutumI wuu chIsh-
cun quI. Cunun fupIs T D
musyuy cunmI. Gumcunu munu wuu-
chI shu cuptI quegu nogu pIs gumcu nutu
munumI wuu ch mun chu.
20
JInun fu muyuf wumfun Jeteftu
nIfun: Cuy fuycu nutu wuu chIy.
Chuufu wumfungu wumfu msu IIu-
fuj cush pun wuu chIytu munchu cu-
fun.
21
Chuufu Zebuwun ZuImunugu
Gedeontu nIfun: QuIquI quI wuu fu-
chI muy jInyu cush puy quegu.
NIptInmI quIquIn Geden wuu fu-
chI fun. NIfcuf Zebupuwun ZuImunupu
cumIIuncunupu cuyuy IIu puj wuII gun-
cu nutu jofgucufIfun.
22
Chuy pItu IsfueI cu nugu Gedeontu
nIfun: MudIn funu cu nupu munuy-
nIn pItu gummI suIbu mush cun quI.
Cunungu mundujn cuy. Wumfuy quI cu-
nu pIs mundujnnu cungu.
23
Chuufu Geden nIfun: Nogu-
pIs, nI wumf cu nu pIs gumcu nupu
mundujnIquegu munumI cushpchu.
MundujnIquegu cungu T
D.
24
Ichungu fuwu cu shuy quI.
GuechumushuyquI suft ju cu nutu
gomuy.
GofI suftjucunutugu jutIfufun chun-
yuj cho tIyuj contfun suId fu cu numI.
25
Chuufu IsfueI cu nugu guechu shun
suft ju cu nutu jucutu mushtuycuf
gotupufun. NIfcuf Gedeontu nIfun:
CuychmI cuycun.
2
GofI suftjucunuIIu IIupungu Iusu-
fun chuncu Isgun (19) quIuno. Cumu-
f nun puj jutI cu shuntu, uIjun cu nutu,
fuycunu jutI fu shun mufdu tIutu,
cumIIuncunupu wuIIguntugu shuynI
gotu fun.
27
Chuy gofI pItu Gedeongu
fufu chI fun juc pIchfutu. NIfcuf sIud-
nIn Offumun chufu fun. IsfueI cu nugu
pIchfutu udufuf Tuytu DIostu munu
wIyu cu fun nu chu. Chuy pIchfumI
GedeonppIs fumIII yun cu nu p pIs
tfum puno cufun.
28
Chuy nmI IsfueI cu nugu MudIn
funu cu nutu bInsI fun. Mununu IsfueI-
cu nu wungu pIII yuytu munu fun nu chu.
Geden cuwu shun cu mugu IsfueI cho
chuscu chuncu (40) wutu juucu goyuy-
IIunu cufun.
Geden waushan
29~30
Jefo buuI nIf jutIchupushun
Gedeongu mufcun mun tIyuj uywu-
cu fun. Puypugu wufmIn cunu cufun
uchcumI. ChuymI wumfun cu nu pIs
cufun gunchIs chuncu (70).
31
Shequem
sIud ch pIs cufun chnun. Chuy
JUECES8
365
wufmI cho cuj wumfunpu jutIn cufun
AbIme Iec.
32
Geden uuquInnu cuycu shun-
cho wuup tIn pup nIn Jos Offucho
pumpufuycushuIIunmun pumpuy c-
fI fun. Chuy sIudgu cufun AbIe zef
fumIII yu pumI.
33
Geden wuucushunpItunugu
IsfueI cunu yupuynu Tuytu DIostu
gonguy c fI fun. Cuwuj Tuytu DIostu
gonguycfIshpun munu bIej BuuI
dIos-nIfuj duIu cu nu tunu udufu fun.
ChuymI dIosn nInun puj BuuI-befIt
duIu tunu ucfu fun.
34
IIupun chIquej-
cu nu pItu suIbu shun T D
gonguy cu funnu.
35
Gedeongu fIyupu
uIII tumI fufu fun IsfueI cu nutu suIbu-
nun puj. Chuy pIs munumI fIspI tu fun-
nu chu Jefo buuI jutI yoj Gedeonpu
fumIIIyuncunutugu.
Abime!ec mandashan
9

1
Jefo buuIpu wumfun AbImeIecgu
uywu fun Shequem mun mumun-
pItu cuj fumIII yun cu nu wun pufIuj.
Puycu nutu nIfun:
2
Gumcu nugu
musyuf cuy cun quImI fumIII yuy quI
cushtu. ChuymI fuwuc. Shequem cho
munduj cu nutu shuc y chIy Jefo buuIpu
gunchIs chuncu (70) wumfun cunu
IIupungu umu mundu chun chu. Jucnuy-
IIu mundu chongu nIf.
3
Chuyno AbIme Iec nIptIn IIj tImu
fumIII yun cuptIn yunu p nun puj uunI-
fun. ChuymI Shequem funu cu nutu
shuc y chI fun AbIme Iec nIshunno
cunun puj.
4
AunIfmI BuuI-befItpu
tempIun cho gueIIuy cuycuj tu pIs gunchIs
chun cutu (70) goycu fun AbImeIectu.
Chuy gueIIuy wunnu funu wuu chej
gueIIu cu nutu ushI fun yunu p nun puj.
Puycu nu wunnu uywu fun
5
pup nIn
Jefo buuI tIyu shun Offu sIud mun.
Chuy chnu juc fumI junu IIun mun
upuycuf-upuy cuf gunchIs chuncu (70)
wuuguIn cu nutu wuuy cu chI fun. Pucu-
cuy nInpu guesh pIy cu fun shuIIcu cuj
Jotum jupu IIun.
Chuy pI tugu Shequem

funu cu nu wun Bet-mIIo funu cunu
shun tu cu fun fIspI tdu fumI encInu
yfu yoj Shequem cho cuycu shun mun.
Chuy chnu AbIme Iec tugu munduj
fuynIn cunun puj chufu fun.
7
Chuytu muyuy cuf Jotumgu uywu-
fun GefI zIm puntu mun. Chuy pItu cuII-
puy cuf guyu fu fun IIupun shun tu cu shu
cuycuj cunu wIyu nun puj:
Shequem funu cunu, cunun nImu-
shtu sumuj wIyuy. Chuu fugu cupus-
chufI gumcu nu tu pIs Tuytu DIos wIyu-
shun quI mun!
8
Juc cutI ch shI IIupun yfu cu nu pIs
fuynI yoj cuytu munu fun. ChuymI oIIvo
yfutu fuwu fun fuyn cuy nIf.
9
Chuy shI oIIvo yfugu nIfun:
Nogugu munumI. Yfu cu nupu fuynIn
cunpgu munumI ustI tu pIs wuy-
mun nu chu. Chuy ustIgu umutuf uIIImI
Tuytu DIos tu pIs, funu cu nu tu pIs fIspI-
tu nu puj.
10
Munu munup tIn shI yfu cu nugu
fuwu fun gus yfu tunu fuyn cuy nIf.
11
Chuy shI gus yfugu nIfun:
cunpgu munumI mIsh quej fftu tu pIs
wuy mun nu chu.
12
Munu munup tIn shI yfu cu nugu
fuwu fun bus yfu tunu fuyn cuy nIf.
JUECES8 , 9
Igus yoru (Jue. 9.10)
366
13
Chuy shI bus yfugu nIfun:
cunpgu munu numI wuy mun nu chu
bnu puj bus tu pIs. Bnugu funu cu nutu
cushI cu chInmI, DIos p pIs uIIImI.
14
IIupun munu munup tIn shI yfu-
cu nugu fuwu fun shIfu tunu fuyn cuy
nIf.
15
Chuy shI shIfugu nIfun: Rusunpu
fuynI quI cuntu munufgu fuf cho
tIyuy. RuynI quI cuntu munu munup-
tI quegu IIunu IIu cuycup t pIs nogu-
pItu nInu futu fIfmI IIbu nu cho jutu suj
sedfu cu nu tu pIs fupu cuf congu.
1
Cunungu m nImuy: AIII tu chu
fufush cun quI AbImeIectu fuynI quI puj
chufuf? Pupn Jefo buuI gumcu nutu
cuyu p shu shuy quI n chu cuyu push cun-
quI puypu fumIII yun cu nutu?
17
Pup-
ngu wuuytu cuwuy tu pIs puftIfmI
pIII yu fun MudIn funu cu nupu munuy-
nIn pItu suIbu shu nuy quI puj.
18
Gumcunu
Ichungu pup npu fumIII yuntu chIquI-
cuf c fIsh cun quI. Juc fumI junu IIun cho
wuu chIsh cun quI gunchIs chuncu (70)
oIIgu wumfun cu nutu. NIfc fIf gumcu-
nugu fuynI quI cunun puj chufush cun quI
Jefo buuIpu wuchu chI pu cuy wumfun
AbImeIectu fumIII yuy quI cuptI IIun.
19
Jefo buuItu fIspI tuf, fumIII yun cu nu-
tu pIs uIII fIcu shu cuptI quegu uIIImI
cunquI puj AbIme Iec wun. PuypIs
gumcu nu wun uIIImI cungu.
20
Chuyno
munu cuptengu AbIme Iec pItu nInu
futu fIf fupu cuf cu chun Shequem cho,
Bet-mIIu cho tIyuj cu nutu. Shequem-
pItu, Bet-mIIu pItu nInu futu fIfnu fupuf
ushu cuf cu chun AbIme Iec tu pIs.
21
Chuyno nIfcuf Jotumgu guesh pIf
uywu cu fun Beef mufcu mun. Chuy-
chnu tIyu cu fun wuuguIn AbImeIectu
munchu cush pun.
22
AbImeIecgu IsfueI cu nupu munduj-
nIn cufun quImsu wutu.
23
Chuyno
cuycup tInmI Tuytu DIos cumu c chI fun
AbIme Iec wun Shequem cunu chIquI nu-
cu nun puj.
24
Chuyngu cumu c chI fun
Jefo buuIpu gunchIs chuncu (70) oIIgu
wumfun cu nutu AbIme Iec wuu chI-
shun pItu wuu nun puj, Shequem cu-
nu pIs yunu pu shun pItu wuu nun pmI.
25
Shequem cu nugu jIfcu cu nu cho
pucu f chej suwu cu nutu. Chuy funu cu-
nu tugu chufu fun nnInpu pufej cu nutu
usuI tu nun puj. Chuyno fufuy cu shun-
tumI AbIme Iec muyu fun.
2
Juc dIyu cho Ebedpu wumfun GuuI
wuuguIn cu nu wun chuyu fun Shequem-
mun. Chuy cho tIyuj cu nu wungu uIII
umgutu fufu cuf c fI fun.
27
NIfcofgu
IIupun uywu fun chuc fu mun. bustu
shun tuy c fIf bnutu fufu fun. NIfcuf
fIstutu fufu fun dIosn nIshun cu nupu
tempIun cho. CushI cuf mIcuf upufun.
AbImeIecpu wushuntu fImu fun.
28
GuuIgu nIfun: PIt shI AbImeIecgu?
Puygu Jefo buuIpu wumfu IIun chuj.
ZebuI-IIumI yunu puj nIn pIs. Nogun chI
Shequem cu nugu Imutuj cunchI puypu
uywuy nInno munuy nIn cho cuyc-
nupgu? Nogun chgu Shequem mufcutu
jutu fu chej Humofpu munuy nIn cho
cushun; umu AbIme Iecpugu.
29
Nogu
gumcu nupu munduj nI quI cushpgu
muynumI IIIgu fu ch mun AbImeIectu!
Chuyno nIf mustu pIs nIfun: Munu cuj
AbIme Iec suId fuy quI cu nutu shun tuf-
cuf m shumuy pIII yu nun ch puj!
30
GuuI chuyno fImuf pufI shuntu
muyuy cuf Shequempu gobef nu dof nIn
ZebuIgu fIyupu fubyu fun.
31
ChuymI
Afumu sIud cho AbIme Iec cuycup-
tIn cuchu wun wIIIu chI fun: Ebedpu
wumfun GuuImI wuuguIn cu nu wun
chuyu mu shu cuy Shequem mun.
NIfcufmI funu cu nutu yuchuy c chIn
gumpu contfuy quI fIcu cu nun puj.
32
Cunun gumgu chucuypu suId fuy-
quI cu nu wun shumuf jIfcu mun pucu-
cuy c fIy.
33
IntI futuf cu mu shun fu
sIud mun yuycu mun quI mugu nuy quI-
puj. GuuI yunu puj nIn cu nu wun gumcu-
nutu IchI p shu nuy quI puj IIoj shI mup tIn
munu shuy quItu fufun quI nIf.
34
Chuufu AbImeIecgu chuy chucuy
IIupun suId fun cu nu wun uywu fun
JUECES9
367
Shequem mun. Chuscu fpu mun
fufu cuf cuf pucu cuy c fI fun sIudpu
Idun cu nu mun.
35
SIud mun yuycunu
suwun puncu mun GuuI yufgu fu mup-
tIn AbImeIecgu suId fun cu nu wun
pucuf puy cu shun pItu IIoj shI p cu mu fun.
3
Chuytu fIcuf GuuIgu ZebuItu nIfun:
RIcuy, suId fu cunu jIfcu cu nu pItu
ufuy c mun!
ZebuInu nIfun: MunumI. Gugu cu-
nupu IIun tuy nIn chuj gumtugu nIf pu-
shun quI funu-nIfuj.
37
NIptIn pIs GuuIgu nIfun: Puchupu
Pupun cuj jIfcu pI tu pIs ufuf cuy c mun
suId fu cunu. Juc fpunu uywuy c mun
Musyu coj cu nupu EncInu Yfun mun
nnI uywujpu.
38
Chuufu ZebuIgu nIfun: Cunun pIs
m oIIgu cu chuy ufI, budu I quI. Gumgu
nIfuy quI Imutuj cunchI AbImeIecpu
uywuy nInno cuyc nupgu? MusquI
fIcuy munu cuj mun chufu shuy quI
suId fu cu nutu. Cunun m uywuy
pIIIyuj!
39
Chuufu Shequem funu cu nu-
wun GuuI uywu fun AbIme Iec wun
pIII yu nun puj.
40
AbIme Iec bInsIp tIn
GuuIgu guesh pIf uywu cu fun. SIud
puncu ch pIs uypu IIu funu wuu fun.
41
AbImeIecgu cutI cu fun Afumu sIud-
mun. ZebuI numI Shequem pItu gufgu-
fun GuuI tugu wuuguIn cu nu tu wun.
42
Wufun nIn junuj Shequem cho
tIyuj funu cunu chuc fu mun uywu fun.
Chuytu muyuy cuf AbImeIecgu
43
suId-
fun cu nutu quImsu fpu mun fuquIf cuf
jIfcu mun pucu cuy c fI fun. Runu cunu
sIud pItu IIoj shIp tIn pucuf puy cu shun-
pItu mugu nun puj IIoj shI fun.
44
PIIIyush-
pun AbImeIecgu pushu fu shun cuj
fpu wun sIudpu puncun mun IIuIII-
fun. Ishcuy cuj fpu suId fu cu nunu
chuc fu cho cuycuj cu nutu wuu chI-
fun.
45
Chuy junuj AbImeIecgu sIud-
cho cuycuj funu cu nutu wuuy cu chIf
sIudtu ushuj puj juchuf g fu chI fun.
NIfcuf cuchItu mush tu fun munu pIpIs
tIyu nun pnu.
4
MIgduI-shequem cho tIyuj cunu
muyu fun AbIme Iec Imuno fufu shun-
tu pIs. ChuymI pucu coj uywu cu fun
EI-befIt cufu Iu shu cuycuj tempIu mun.
47
IIupun chuy cho shun tu cu shu pucu-
fuy cu shuntu muyuy cuf
48
AbImeIecgu
suId fun cu nutu pushu cuf cuf uywu-
fun SuImn jIfcu mun. NIfcuf guefupu
fmuntu mutu fIy cuf mutun cu cu-
fun. WuquIn funu cu nu tu pIs nIfun:
IIupuy quI noguno mutun cu muy!
nIf.
49
IIupun fmutu mutu fIf-mutu-
fIf mutun cu cuf c fIf AbImeIecpu
guepunpu uywu fun cufu Iu shu cuycuj-
cho tempIu cuycuj cumu. Apushun
fmu cu nutu gotuy cuf sIndI puy c fI-
fun. Chuy cho wuuy cu chI fun uypu IIu
MIgduI-shequem funu cu nutu. Wuoj-
cunu wufmI oIIgogu cufun wufun guno
(1,000).
50
Chuy pItu AbImeIecgu uywu fun
Tebes sIud munnu. Chuyuf yuycuf
IIupuntu chufI fun.
51
Chuy sIud
puIIun chuu pI chmI cufun jutun tffI.
Chuy munmI wufmI oIIgu pIs pucu cu-
fun. RufI pItu puncutu sumuj funcuf-
c fefgu tffI junun mun wIchu fun.
52
AbImeIecgu yuycush pun chuyu fun
tffI chuquIn cumu. TffI puncu cho
nInutu sIndI puy cu nun pnu cuycu fun.
53
NIycup tIn ugucunu fumItu junuj-
pItu juc wufmI cuchu puy cu mu fun.
AbImeIectu umucho goycu fun puquej-
puj.
54
Chuufu AbImeIecgu ufmuntu
upupuj yunu puj nIntu jInun fu guyuf-
cuf nIfun: TucsI fu muy. MunumI
mun chu nogu puj wufmI IIu wuu chI-
shu nInuntu.
NIptIn yunu puj nengu subIIn wun
tucsI fI fun. AbImeIecgu chuy nmI
wuu fun.
55
AbIme Iec wuu shuntu
IsfueI cunu muyuy cuf wusInmun-cumu
cutI cu fun.
5
Chuy n pumI AbImeIecgu wuu-
fun pup nIntu chIquIsh pun gunchIs
chuncu (70) wuuguIn cu nutu wuu chI-
shun pItu.
57
Shequem funu cunu munu
uIIItu fufu shun pI tu pIs Tuytu DIosgu
JUECES9
368
cumu c chI fun puycunu wuu nun puj.
Jefo buuIpu wumfun Jotum muIdI-
syuntu goshungu chuy nmI cumII cu-
fun.
To!a mandaj juez cashan
10

1
AbIme Iec wuu shun pItu
guepu tu nugu Isucuf tfbu pItu
ToIu jutI yojnu pIII yu fun IsfueI cu nutu
suIbu nun puj. Puygu cufun Dodupu wIII-
cun, Fuupu wumfun. ToIugu tIyu fun
Effun puftI uItu chuc fu cunu cuycu-
shun SumIfcho.
2
Puygu IsfueI cu nupu
munduj juez nIn cufun Ishcuy chuncu
quImsu (23) wutumI. ToIu wuup tIn
pumpuy c fI fun SumIf mufcu mun.
3air mandaj cashan
3
Chuy pI tugu GuIuud funu JuIf jutI-
yojnu yufI mu fun. Puygu IsfueI cu nupu
Ishcuy (22) wutu.
4
JuIfpugu oIIgu
wumfun cunu cufun quImsu chuncu
(30). Chuy wumfun cu nugu IIupun pIs
pufej bffun muntu shu IIu. SIud nIn-
cu nu pIs cufun GuIuud puftI cho. Chuy
quImsu chuncu (30) sIud cu nu tumI
cunun cu mu pIs JuIfpu sIud nIn cunu
nIn.
5
JuIf wuup tIn pumpuy c fI fun
Cumn sIud mun.
Israe!cunata Amn
runacuna acachishan
Chuy pItu IsfueI cu nugu yupuy T

D gonguy cu funnu. Adufu fun
uchcu duIu cu nutu BuuI dIos-nIfujtu,
Astofet dIosu-nIfujtu. Adufu fun SIfIu,
SIdn, Moub, Amn, FIIIs teu funu-
cunu dIosn nIshun cu nutu. T
D gonguy c fIf mununu sIfbI-
fun nu chu.
7
ChuymI T D
fIyupu fubyu cuf cu fun. Cuchuycufun
FIIIs teu funu cu nupu, Amn funu cu-
nupu munuy nIn munnu.
8
FIIIs teu funu-
cu nu wun Amn funu cu nugu chuncu
pusuj (18) wutu fIyupu ucu chI fun
GuIuud cho tIyuj IsfueI cu nutu, Jofdn
muyu jucuj-I chIm pun Amoffeo funu-
cunu tIyu shun cujcho tIyuj cu nu tugu.
9
Amn funu cu nugu Jofdn muyu tu pIs
chImpufunnu, Jud, Benjumn, Effun
funu cu nutu muguj. Chuufu IIupun
IsfueI custu cu nugu fIyupu munchu fIf
IIuquI cu fun.
10
Chuy fmI IsfueI cu nugu
T D muu cu fun yunu p nun-
puj. ChuymI nIfun: Tuytu DIos, gumtu
gonguy c fIf juchu tumI fufushc.
MunucujcunutumI fIspI tuf udufushc.
11
Chuyno muu cup tIn T
D nIfun: Gumcu nu tugu chuy-
n IIumI unuy pItu-puchu pIs ucu chI-
shu fuy quI EgIpto, Amoffeo, Amn,
FIIIs teu,
12
SIdn, AmuIec funu cu nu-
pIs MudIn funu cu nu pIs. Puycunu
ucu chI shup tI quI fuwu cuf muu cu-
mup tI quI IIupunpu munuy nIn pI tu pIs
suIbushcmI.
13
Chuy pIs gumcu nugu
gonguy cu mush cun quI munu cuj dIos-
cu nutu udufush puy quI. Chuy pI tumI
cunungu munu suIbnuchu.
14
Chuy-
cu nu mun uywuy yunu p shu nuy quI puj!
Chuy cunu suIbu shun quI ufI!
15
Chuyno T D nIptIn IsfueI-
cu nugu nIfun: Nogu cu nugu fIyupu
juchu tumI fufushc. Cunungu munu-
shuy quItu fufu muy ufI Tuytu. Imutu
fufumnuyquI cuptIn pIs cunun IIugu
suIbuy cu muy ufI.
1
Chuyno nIfmI IsfueI cu nugu
juc-I nusyun funu cu nupu munu-
cuj dIos nIn cu nutu udufuycushuntu
IIIg chI fun T D yupuy
udufu nun puj. T D mununu
munu fun nu chu IsfueI cunu chuy n IIu
ucufcuycnuntugu.
17
Amn funu cunu shun tu cuf-
cuf pIIIyu nun puj uywuf puchu cu fun
GuIuud cho. IsfueI cu nu pIs shun tu cuf-
cuf pIII yu nun puj uywuf puchu cu fun
MIzpu cho.
18
GuIuud cho tIyuj IsfueI-
cu nu wun munduj jueznIncunugu
pufIu cu fun PIpIs Amn funu cu nutu
mugunupuj pushumujnInchtumI
chufu shun nogun chI GuIuudcunupu
munduj nIn chI cunun puj nIf.
JUECES9 , 10
369

N
11.1 Heb. 11.32.
O
11.17 Nm. 20.1421.
P
11.18 Nm. 21.4.
3eft rurashan
11

1
Jefte
N
cufun jInyu suIdfu
GuIuud funu. Puy cufun
cuef pu IIun wun gnu pu coj wufmIpu
wuwunmI. Pup nInnu cufun GuIuud.
2
GuIuudpu wufmIn ch pIs wumfun-
cunu uchcunu cufun. ChuymI
wuuguIn cunu jutun yuf Jeft tugu
gufgu fun wusIn pItu. Gufgush punmI
nIfun: Gumgu cunquI puytu cuymI.
ChuymI gumwungu munu fuquI p nu-
cush wun chu pup nIn chpu Imu-uycun-
tu pIs.
3
Chuufu Jeftgu wuuguIn cu nu-
pItu uywu cuf tIyu cu fun Tob puftI cho.
Achcuj fIyu funu cu nu wun shun tu cuy-
cuf funu cu nutu usuI tuf pufI fun.
4
Chuy pItu unuy IIu tugu Amn funu-
cunu uywu fun IsfueI cu nu wun pIII yuj.
5
Chuy fmI GuIuud mufcupu munduj-
nIn cu nugu Jefttu guyu chI fun Tobcho
tIyuy cujtu.
Cuchu cunu chuyuy c fIf

nIfun: Shumuy. Amn funu cu nu wun
pIII yupt mundujn cunuy quI puj.
7
Jeftnu nIfun: Gumcu nugu munu-
chu chIquI mush puy quI gufgu mu fuy-
quI? Nucuf-fchu yufp fu mun quI?
8
Chuufu GuIuud cu nugu nIfun:
Rusun pumI ucuf cuyc. Yunu puy-
cu muy ufI. Aywuy cu shun ufI Amn
funu cu nu wun pIII y shI m nuy quI-
puj. Gumnu munduj juez n pIs cuy ufI
GuIuud cho tIyuj cu nupugu.
9
NIptIn Jefte nIfun: PIII yu cho
Amn funu cu nutu bInsI n puj T
D yunu p mup tengu munduj juez nI-
quImI cushuj.
10
Chuufu munduj cu nugu uunIf nIfun:
T D musyunmI. Gum nIshuy-
quItu IIupun tu pIs cumII shmI.
11
Chuufu Jeftgu puycu nu wun uywu-
fun. MIzpu chnu IIupun IsfueI cunu
chufu fun munduj juez nIn cunun puj.
Chuy cho T D uupun cho
Jefte yupuy nIfun pfImfu nIshun n-
IIu.
12
Chuy pI tugu Amn funu cu nupu
fuynIntu tupu chI fun: Gumgu Imutu-
tuj munun quI nogu cu nu wun, mugu m-
nuy quI puj nusyun n mun yuycu mu nuy-
quIpgu? nIf.
13
Jeftpu cuchun cu nutu Amonpu
fuynengu nIfun: EgIp tu pItu gumcunu
IIoj shI cu mufmI chuc f cu nutu guechu-
mu fuy quI Afnn muyu pItu-puchu,
Juboc wun, Jofdn muyu cuycu shun-
cumu. Cunungu cutIy cu chI muy munu-
fuj ImupIs cushun cumu.
14
Chuufu Jeftgu yupuy Amn
funu cu nupu fuynIn mun cuchu cu nutu
cuchu fun. Cuchu cunu nIfun:
15
Jeftgu nIn: Nogu cu nugu
munumI chuc fuy quI cu nutu
guechush c chu Moub funu cu-
nutu, nI Amn funu cu nu tu pIs.
1
EgIptu pI tugu IsfueI-mus cunu
shucu mu fun chun yuj IIu pumI
Pucu Iumuf mun chuyu mu nun-
cumu. Chuy n IIumI Cudes cumu
chuyu mu fun.
17
Shumuf Edom
nusyunpu fuynIn tu pIs fuwu-
cuf nusyun nI quI chuu pI IIunpu
psu cu shuj nIf. Chuy pIs munumI
munu fun chu.
O
Moub nusyunpu
fuynIn tu pIs fuwu cu fmI. PuypIs
munumI munu fun chu psu chI-
muytu. Chuy n pumI Cudes IIu cho
puchu cuf.
18
ChuymI chun yujpu uywuf
tumu muf Edom
P
nusyunpu,
Moub nusyunpu IIndun Idu IIunpu
Moubpu jun'gun mun chuyu n cumu.
Chuy ch numI puchu cuf Afnn
muyupu Idun cho. Muyu tumI
Ichungu munu chIm pu f chu, chuy-
pItu Moub nusyunnu guIIu fIp tIn.
19
Chuy pItu cuchu cu nutu cuchuf
Amoffeo funu cu nupu fuynIn
Hesbon cho cuycuj Sehon mun.
Ruwu cuf: Chuc fu IIuy quIpu psu-
cuy cu shuj chuc f mun nIf.
20
Chuufu
Sehongu fIsI Iush punmI chuc funpu
psu ntu munu munu fun chu.
JUECES11
370

Q
11.19~22 Nm. 21.2124.
R
11.25 Nm. 22.16.
S
11.35 Nm. 30.2.
Chuypu fuquengu suId fun cu nu wun
shumuf puchu cu fun Juhuzu mun.
NIfcuf mugu m nun puj shumu fun.
21
Ichungu T D IsfueI-
mus cu nupu munuy nIn mun cuchuy-
cu fun Sehon tugu mundu shun cho
cuj IIupun funu cu nu tu wun. Chuy n-
pumI Amoffeo funu cu nupu chuc-
fun tugu guechuf.
22
ChufI cuf c fIf
Amoffeo funu cu nupu chuc fun tugu
Afnn muyu pItu-puchu Juboc-
cumu, chun yuj pI tunu Jofdun cumu.
Q

23
Cunungu ImunIf tuj guechu-
muytu munuy cun quI Amoffeo
funu cu nutu guechuf cuf T
D goycu mu shun tugu?
24
Quems
dIos nI quI chuc futu goshu-cushup tI-
quImI Ichungu QuIqupu nInquI-
mun. Nogu cu nu pIs quIqupu
ncunu T D goycu mu-
shu cuptInmI.
25
Gumgu Moubpu
fuynIn BuIuc ZIpofpu
R
wumfun pItu
mus munuy nI yoj cushuy quI tu chu
yufpun quI? Puygu munumI nogu-
cu nutu mugu muj chu shumu fun.
2
Cunun cu mugu nogu cunu Hesbon-
cho, Afoef cho, Idun cu nu chgu
tIyuy c cunu quImsu puchuc (300)
wutu numI. Afnn muyu cuntunpu
cuj sIud cu nu ch pIs Intfu chuc fun-
tIn cho tIyuf cuy c cunu. ImunIf tuj
munu fImu cush cun quI chu chuy-
chIcu wutun tIn tIyuf cuy cup tgu?
27
Nogu cu nugu munumI gumcu-
nutu ushI push c chu. Gumcu numI
Ichungu pIII yutu ushIf ubusuy c-
mun quI. Ichungu T D
juezgu. PuymI IsfueI cu nu tu pIs Amn
funu cu nu tu pIs jusgu m shun.
28
Chuyno Jefte wIIIu chI shun pIs
Amn funu cu nupu fuynengu munumI
wIyu cu fun chu.
Tayta Diosta 3eft aunishan
29
Chuy fu Jeftgu T D
munuy nIn cho fIcu cu fun. ChuymI
puygu GuIuudpu uywuf Munusespu
psuf chuyu fun GuIuud cho cuycuj
MIzpu mun. Chuy pI tunu Amn funu-
cu nupu nusyun nIn mun yuycu nun puj
uywu fun.
30
Jeftgu T D
uunIf nIfun: Amn funu cu nutu bInsI-
n puj yunu p mup tI quegu
31
wus mun
cutIpt pIpIs pfImfu tufI p muj cujmI
gumpuj fupu chInu sucfIfIsyu cungu.
32
Chuy pItu Jeftgu Amn funu cu-
nupu chuc fun mun yuycuf T D
yunu pup tIn bInsI fun.
33
ChIquI nu cu-
shun cu nutu uypu IIutu wuuy cu chI fun.
SIud nIn cu nu tu pIs Ishcuy chun cu tumI
(20) guechuf chufI cuf c fI fun Afoef-
pItu MInIt cumu, AbeI-quefu mIm cumu.
Chuy nmI IsfueI cu nugu bInsI fun
Amn funu cu nutu.
34
MIzpu cho wusIn mun Jefte chuyup-
tIn jucnuy IIu wufmI wumfun tufI pu fun
guch wu fuy cuf punde f tutu tucu fuy cuf.
Jupu IIunmI wumfun cufun. MunumI
musgu cufun chu.
35
ChuymI wumfuntu
fIc fIf fIyupu IIuquI cush pun fpun tu-
pIs fuchI fI fun. Wumfuntu nIfun: ju
fIyupu IIuquI cuy munmI chufuy cu-
mush cun quI. Imumun fuj gumgu IIoj-
shIy c mush cun quI pIs! Nogugu T
D uunIshc. PIpIs fImIf tufI-
p muj cujtugu gumpmI fupu chI shuj
nIsh cmI. NIsh tugu sImfI cumII sh-
chufI.
S
3
Wumfungu nIfun: T D
uunI shuy quIno nogu tugu fufu muy ufI
pup. Puygu yunu pushu-cushun quImI
contfuy quI Amn funu cu nutu bInsI-
nuy quI puj.
37
Ichungu fuwu cu shuy quI
pup. Runu yutnI wuun cuycup-
tengu Ishcuy quIIIu yunu s cu nu wun
Intfu jIfcupu wuguf pufI cu mu shuj.
38
Chuufu Jefte wumfuntu uunI-
fun Ishcuy quIIIu yunu sun cu nu wun
Intfu jIfcupu wuguf pufI cu mu nun puj
funu yut nI IIu fuj wuu cu nun cuptIn.
39
Ishcuy quIIIu ushuf cup tIn pup nIn-
mun cutI mu fun. Chuufu Tuytu DIostu
JUECES11
371
uunI shunno wumfuntu fupu chI fun.
Jeftpu wumfungu funu yut nI IIu
wuu cu fun.
40
Chuy pI tumI IsfueI custu
jIpush cu nugu cudu wutu IIu Jeftpu
wumfun puj chuscu junuj wuguj.
Efran runacunawan
3eft pi!!yashan
12

1
Effun tfbu funu cu-
nugu pufIu cuf cuf Jofdn
muyutu chIm pu fun. Zufn mufcu mun
chuyuy c fIf Jefttu nIfun: ImunIf-
tuj gumcunuIIugu nogu cu nutu munu
wIIIu muyIIupu uywush cun quI Amn
funu cu nu wun pIII yuj? Chuy pI tumI
wusIn tIntu fupu chI shuy quI.
2
NIptIn Jefte nIfun: Amn funu-
cu nu wunmI fIyupu fImunucuf.
GumcunumunpIs wIIIucuchImufmI.
Chuy pIs munumI shumushcunquIchu
yunu p m nuy quI puj.
3
Chuy n pumI
wuuytu cuwuy tu pIs munu munchuf
uywushc Amn funu cu nu wun
pIIIyuj. T D yunu p mup tInmI
bInsIshc. Cunun gumcu nugu ImunIf-
tuj shumush cun quI nogu cu nutu mugu-
m nuy quI puj?
4
Effun funu cu nugu ushIIIf nIfun:
GuIuud cu nugu EffuIn pItu fuquI cuf-
cuf pufI cu chuj IIumI cunquI. Chuyno
nIptInmI Jeftgu Effun funu cu nu-
wun pIII yuj IIoj shI fun. GuIuud funu-
cu nugu Effun funu cu nutu bInsI fun.
5
Effun funu cu nutu GuIuud funu cu-
nugu Jofdn muyu bdutu mununu
psuchIfunnuchu. Effun tfbu funu-
cunu gueshpIshpun psushuj nIf
chuyup tIn puycunu tupoj Effun tfbu-
pItu cushuntu munu cushun tu pIs. Chuy
funu munumI Effun tfbu pI tu chu c
nIptengu
tupoj ShIboIet nIf fImu-

chI nun puj. ShImIn munu ucIufuptIn
SIboIet nej. Chuyno fImuj cujtugu
jInun cho wuu fu chej. Chuy fu Effun
tfbu funu cunu wuu fun chuscu
chuncu Ishcuy nIn wufungu (42,000).
7
Jeftgu IsfueI cu nupu munduj juez-
nIn cufun sojtu wutumI. WuuptInnugu
pumpuy c fI fun yufI shun GuIuud sIud-
mun.
Ibzn mandaj juez cashan
8
Jefte wuu shun pItu IsfueI cu nupu
munduj juez nIn jucnu cufun, BeIen
funu Ibzn.
9
Puypu wumfun cufun
quImsu chuncu (30) oIIgu, quImsu
chuncu (30) wufmI. IIupun wumfun-
cu nu tu pIs muju chu c chI fun juc-I jpu
funu cu nu IIu wun. Ibzungu IsfueI cu nupu
munduj juez nIn cufun gunchIs wutu.
10
Wuup tInnu puytugu BeIen mun
pumpuy c fI fun.
E!n mandaj juez cashan
11
Ibzn wuu shun pItu munduj juez
cufun EIn jutI yojnu. Puygu cufun
ZubuIn tfbu pI tumI. IsfueI cu nupu
munduj juez nIn cufun chuncu wutu.
12
Wuup tIn pumpuy cu fun AjuIn
mufcun mun.
Abdn mandaj juez cashan
13
EIn wuu shun pItu Abdn jutI-
yojnu IsfueI cu nupu munduj juez nIn
cufun. Puygu cufun PIfutoncho tIyuj
HIIeIpu wumfun.
14
Abdongu IsfueI-
cu nupu munduj juez nIn cufun pusuj
wutu. Puypugu wumfun cunu cufun
chuscu chuncu (40). WIIIcuncununu
cufun quImsu chuncu (30). Wumfun-
cu nu pIs wIII cun cu nu pIs pufej bffun
muntu shu IIu.
15
Wuup tIn pumpuy c fI-
fun PIfutonmun. Chuygu cufun Effun
puftI AmuIec jIfcu cho.
Sansn yurishan
13

1
IsfueI cu nugu yupuy T
D gonguycfIfunnu.
ChuymI T D FIIIs teu
funu cu nupu munuy nIn mun chuscu
chuncu (40) wutu cuchuy cu fun.
2
Dun
tfbu Munou tIyu fun Zofu mufcu cho.
WufmIn cufun wuwutu munu tufej.
3
Chuy wufmI tumI T D
unjII nIn yufI puf cuf nIfun: Gumpugu
munumI Imuy pIs wumfuy quI
JUECES11 13
372

T
13.5 Nm. 6.15.
cushu chu. CununmI Ichungu guesh-
yuj fIcu cun quI puj. WumfuyquIpIs
oIIgumI yufengu.
4
Ichungu umu
upun quI chu bnutu nI wuquIn Imu
much chI coj tu pIs. Amu mIcun quI chu
Tuytu DIos gunfu nIshun cujtugu.
5
Yufej wumfuy quI tugu Tuytu DIosmI
ucfucongu munu f pIs yufIptIIIunnu
Nuzu feo cunun puj. ChuymI ujchuntu
Imuy pIs umu futu con gu chu.
T
PuymI
guIIuy con gu puj FIIIs teu funu cu nupu
munuy nIn pItu IsfueI cu nutu suIbuytu.
Chuufu wufmIgu fununtu wIIIuf

nIfun: Tuytu DIospu cuchunmI shumu-
shu. QuIquIn Tuytu DIospu unjIInIn-
nIfuj uImI fuy pmI cushu. MunumI
muypItu cushuntu, nI p cushun tu pIs
tupushcchu. NI quIquIn pIs munumI
wIIIu mu shu chu.
7
Ichungu wIIIu mu-
shu wumf oIIgu cunun puj cushuntu.
Cunun pI tugu umushI upush chu bnutu,
nI Imu much chI coj tu pIs. Tuytu DIos
gunfu nIshun mIcuy tu pIs umushI mIcu-
sh chu. Wumfunchtugu Tuytu DIos shI
ucfu cu shu nuzu feo cunun puj munu f pIs
yufIptIIIunnu. WuununyujshI Tuytu
DIos nIn chpu munuy nIn cho cungu.
8
Chuufu Munougu T D
muu cush pun nIfun: T D
fuwu cu shuy quI ufI. Yupuy chuy funutu
cuchuy cu muy. Wumfu yufejtu Imuno
uywuncunuppIs wIIIu m chun.
9
Tuytu DIos wIyu fun Munou muu-
cu shuntu. ChuymI unjIIgu yupuy
yufI pu fun Munoupu wufmIn chuc-
fu cho cuycujtu. Munou munu cuptIn
10
wufmIgu cffIyIIupu uywu fun wIIIuj.
Jucpun yufIpmuj funu yupuymI
yufI p mu shu! nIfun.
11
Chuufu Munougu jInun fu uywu-
fun funu cuycu shun cujmun. Chuyuy-
cuf nIfun: Gumchu wufmtu jucpun
wIIIu pu fuy quI?
Chuy funu nIfun: Au nogumI.
12
Munougu tupu fun:
WIIIumushuyquIno cuptIn Imun tuj
wumfu tugu uywushuj? Imutu tuj fufu-
shuj? nIf.
13
T D unjII nInnu nIfun:
WufmIquegu cumII chun wIIIu pu shtu:
14
Amu upuchunchu bnutu. buspItu
fufuf poguchIshu cujtu, nI Imu much-
chI coj tu pIs umu upuchunchu. Tuytu
DIos gunfu nIshun mIcuy cu nu tu-
pIs umu mIcu chun chu. NIsh n IIu
IIupuntu cumII chun.
15~1
Munougu munu musyu fun chu
T D unjII nIn cushuntu.
ChuymI nIfun: MIcu nun ch puj
jumupuycuy tuytu. Cubfu-muII wutu
pIshtufIf mIcuytu fufufumushuj.
NIptIn unjII nIfun: ShuyushppIs
munumI mIcushunpchu. Chuypu
fuquIn cubfu-muIIwutugu fupu chInu
sucfIfIsyupuj fupu chIy.
17
Chuufu Munougu unjIItu nIfun:
JutIIIuyquItupIs wIIIu muy ufI nImu-
shuy quIno cuptIn cushI cuf gumtu ugfu-
d sI cu n puj.
18
NIptIn unjII nIfun: Imup tuj
juttu musyuytu munun quI? Jutgu
uImI fuy pmI.
19
Chuufu Munougu cubfu-muII wutu,
chuquI mIcuy offen dutu chufu fun uItuf
fumI junun mun. NIfcuf T D-
fupu chI fun. Chuufu T D
Munoutu wufmIn tIntu fIcu chI fun
uImI fuy ptu.
20
AItuf pItu nInu IchIfIf
junujpu uywup tIn Munou wufmIn-
wun fIcu fun T D unjII nIn
nInupu chuu pIn cho syIu mun wIchuy-
cujtu. Chuufu fIspI tush pun umpu fun
ufcun cu nu pIs pumpu mun tpu nun yuj.
21
Chuy fuj Munougu musyu fun chuy
funu T D unjII nIn cushuntu.
Chuy junuj pItu-puchu mununu muygun-
tu pIs yufIpufunnuchu.
22
Chuufu
Munougu wufmIntu nIfun: Tuytu
DIos tumI fIcush cun chI. Cunungu
wuushunchufI.
23
WufmInnu nIfun: T D
wuu chIytu munumushpunchgu
JUECES13
373

U
13.24 Heb. 11.32.
munumI chusquImushwunchu cufun
fupu chInu sucfIfIsyutu nI chuquI
mIcuy offen dutu fupuchIshunchtupIs.
MunumI Imutu pIs fIcuchImushwunchu
cufun. MunumI Imuno cunun p pIs
wIIIumushwunchu cufun.
24
QuIIIun cumIIp tIn wufmIgu guesh-
yu cu fun oIIgu wumfutu. JutIn tunu
chufu pu fun Sunsn
U
nIf. Wumfu tugu
wIuynIn-tupu T D IIupun-
ch pIs yunu pu fun.
25
Juc junuj Sunsn
cuycu fun Dun tfbu funu cunu tIyu shun
Zofu wun EstuoI tIncoj cho. Chuy chmI
T D EspI fI tun Sunsontu
yunu puytu guIIuy cu fun.
Sansn majachacashan
14

1
Sunsn juc junuj uywu fun
TImnut mufcu mun. FIIIs teu
jIpushtu fIcuf mujun puj munu fun.
2
WusIn mun cutIy cuf mumun-tuytuntu
nIfun: TImnut mufcu chmI fIcushc
FIIIs teu jIpushtu. Chuy jIpush wun muju-
chu c n puj tupu p muy.
3
Chuufu mumun-tuytungu nIfun:
ImunIf tuj munun quI FIIIs teu nusyun
jIpush wun muju chu cuytu? Puycu nugu
munumI Tuytu DIos mun fIguIn chu.
WufmItu munup tI quegu cuycunmI
custun ch cunu, IsfueI-musIn ch cunu.
Chuufu Sunsn nIfun: Chuy
jIpush tumI cuy. Puytu ushI p muy
mujpgu.
4
Sunsonpu mumun-tuytungu munu
musyu fun chu T D cumu cuy-
c chI shuntu. Tuytu DIosmI FIIIs teu
funu cu nutu Imunpu wuu chIy tu pIs
munuy cu fun. Chuy wIchungu FIIIs-
teu funu cu nupu munuy nIn chmI
IsfueI cu nugu cuycu fun.
5
Chuy n-
pumI Sunsongu mumun-tuytun wun
uywu fun TImnut mun. bus chuc fupu
Sunsn psuy cup tIn IIyun pIntI puy cu-
fun.
Chuufu Sunsongu T D
EspI fI tun yunu pup tInmI IIyun tugu
cubfu-muII wutu IIyun fuchI fI shun-jInu
ushu fI fun. Mumun-tuytuntu Ichungu
munu wIIIu pu fun chu.
7
TImnut mun
chuyuf nugu cuyu shun jIpushtu tupu fun
muju chu c nun puj.
8
Chuy pItu Sunsongu cutI fun pufIu-
shun wufmItu ushejnu. NnInpu
uywuy cu shun cho Sunsongu yuycu fun
wuu chI shun IIyuntu fIcuj. IIyunpu
puchun chgu ubju tImpuy cu fun.
MIsh quIn pIs juntu cuycu fun.
9
Chuufu
muquIntu jutIy cuf mIsh quItu jofgu cu-
fIf mIcu pu IIupu uywu cu fun. Mumun-
tuytuntu tufI puf cuf yuwu chI fun.
Chuufu puycu nu pIs mIcu fun. Sunsongu
munumI wIIIu pu fun chu wuu shu
IIyun pItu mIsh quItu jofgu shuntu.
10
Sunsonpu pup nIn chuyu fun
jIpushpu wusIn mun. FIstutu fufu fun
msu cu nupu custum fIn cushunno.
11
FIIIs teu msu cu nugu Sunsontu
munchu cush punmI quImsu chun cuj
(30) uywu fun.
12
Chuy msu cu nutu
Sunsongu nIfun: Juc udIbI nun sutu
nIshuy quI. GunchIs junuj fIstu dfu-
shun cu mumI tImpu cuycun wIIIu-
m nuy quI puj. AdIbI nup tI quegu cudu
nuy quI tumI juc shuyuj mushoj fputu,
uIII Inu fputu pgu shuy quI.
13
Munu
wIIIu mush puy quImI Ichungu gumcunu
gomun quI cudu nuy quI juc shuyuj
mushoj fputu, uIII Inu fputu.
Chuufu puycu nugu nIfun: M nImuy
ufI udIbI nun su tugu. WIyuy tumI mun.
14
Chuufu Sunsn nIfun:
Imut shI, Imut shI?
MIcu coj pI tumI mIcuy yufI shu.
CuII pu yoj pI tumI mIsh quI IIoj shI-
shu.
Msu cu nugu quImsu junuj tu pIs
munu fuj udIbI nu fun f chu.
15
ChuymI
chuscu cuj junuj ch nugu Sunsonpu
wufmIntu nIfun: AdIbI nunsu Imu
nInun cushun tu pIs tupu p muy. Runuy-
quItu push tu pu cu chIy. Mun'chgu
quIquI quItu, IIupun fumIII yuy quI cu nu-
tu wunmI fupu chI shuy quI. Gumcu nugu
JUECES13 , 14
374
guyu chI mush cun quI Imtu pIs guechu-
m nuyquI-cushu IIumI!
1
Chuufu wufmengu Sunsontu
wugu push pun nIfun: MunumI
cuyu mun quI chu! ChIquI mun quImI!
Mufcu-mus cu nutu nIsh cun quI juc
udIbI nun sutu. Nogu tumI Ichungu munu
wIIIu mush cun quI chu.
NIptIn Sunsongu nIfun: Mumtu
tuyt tu pIs munumI wIIIush c chu.
Chuy chu fuj gumtu wIIIuy c mun?
17
Wufmengu Sunsontu wugu pu fun
wufun-wufun fIstu ushu c nun cumu.
YupufIf-yupu fIf tupuy cup tI IIun fIstu
ushu nun gunchIs junuj chgu wIIIuy cu-
fun Imu nInun cushun tu pIs. WIIIuy cup-
tengu mufcu-musIn msu cu nutu wufmI
wIIIuy cu fun.
18
FIstu ushu nun gunchIs
junuj chgu IntI munu fuj yugup tIn FIIIs-
teu msu cunu Sunsontu nIfun:
Abjupu mIsh quIn pI tugu ImupIs
mus munumI mIsh quIn nu chu.
NI IIyun pItu mus cuII pu yoj pIs
munumI cunchu.
Sunsonnu puycu nutu nIfun:
Muj wIIIu shup tI quI fmI
musyush cun quI.
19
JInun fu Sunson tugu T
D EspI fI tun chufI cuf cu fun.
ChuymI AscuIn sIud mun uywuf-
cuf wuu chI fun quImsu chuncu (30)
funutu. Chuypu fpun guechu shun cu-
nu tunu msu cu nu tugu udIbI nu shun pItu
pgu fun. NIfcofgu wufmIn push tu pu-
cu shun pItu fIyupu fubyu shu pup nInpu
wusIn mun cutI cu fun.
20
Chuy cumu
Sunsonpu wufmIn tugu tuytun muju-
chuf cu fun Sunsonpu umgun wunnu.
Rguta Sansn rupachishan
15

1
Chuy pItu unuy IIu tugu fgu
cos chu wIchun Sunsongu
wufmIn wutu coj cutI fun muntu
cubfutu upucuf cuf. Chuyuy cuf
nIfun: Wufm munmI shumushc.
M cuuf tun mun yuycu fI shuj.
Chuufu suyfongu yuycu nuntu munu
munuf
2
nIfun: Nogugu yufpushc
cuchuy cu shuy quI tunu. ChuymI wufmI-
quI tugu entfe guy cushc umguy quI-
tunu. Cunun gumgu shuII cun wunnu
muju chu cuy muyuf nInpu fuquIn.
ShuII cungu mus cuyuy IIu pmI.
3
Sunsonnu nIfun: CununmI Ichungu
FIIIs teu funu cu nutu fubyu wun ushu-
fI shuj. QuIquI quI cu numI juchu yoj
cunquI.
4
Chuy pItu uywu cuf chufI fun quImsu
puchuc (300) utoj cu nutu. NIfcuf
chupun pItu Ishcuytu-cumu shIn fef g fI-
fun. ShIn fI shun chupun mun wutu puf-
cu fun mchutu.
5
SIndef g fefgu utoj-
cu nutu gufgu fI fun FIIIs teu funu cu nupu
chuc funpu. Chuy n pumI fupuy cu chI-
fun IIupun fgu futnI cuycujtu, futu-
shu gotu fuy cuj tu pIs, bus chuc fu cu-
nutu, oIIvo chuc fu cu nu tu pIs.
Chuufu
FIIIs teu funu cu nugu tupu cu chu fun p
fufu shun tu pIs. Tupu cu chuy cu shun-
chmI muyu fun TImnut funu Sunsonpu
wufmIntu juctu goycu shun pItu fubyu-
wun fufu shuntu. ChuymI FIIIs teu funu-
cu nugu wufmItu tuytun tIntu fupuy-
c fu chI fun.
7
Chuufu Sunsn nIfun:
CununmI Ichungu muyuy cu mun quI!
AyItu munu fuj cutI chIshpgu jumuy-
tu pIs munu tufI sh chu!
8
FIyupu fubyu shu uywuf uchcuj FIIIs-
teu funu cu nutu wuu chI fun. Chuyno
fufuf cofgu Etum cho cuycuj muchuy-
mun tIyuj uywu cu fun.
Brrupa quijdanwan
Sansn wauchishan
9
FIIIs teu funu cu nugu Jud nusyun-
mun yuycuy cuf tIyu cuy c fI fun IehI
puftI cumu.
10
Chuufu Jud cu nugu
tupu fun: ImunIf tuj nogu cu nu wun
pIII yuj shumush cun quI? nIf.
FIIIs teu funu cu nunu nIfun:
Sunsontu pfsojmI shumushc. AyI-
tumI cutI chI shuj.
11
Chuyno nIptIn Jud funu cu nugu
quImsu wufungu (3,000) uywu fun Etum
muchuy mun. Chuyuy c fIf Sunsontu
nIfun: Munu chu musyun quI FIIIs teu
JUECES14 , 15
375
funu cunu nogun ch pItu mus munuy nI-
yoj cushuntu? Musyuy cufgu ImunIf tuj
Inf du mun guycu mush cun quI?
NIptIn Sunsongu nIfun: AyI IIu tumI
cutI chIshc.
12
Chuufu Jud funu cunu nIfun:
Nogu cu nugu shumushc gumtu pf-
suf cuf FIIIs teu funu cu nu mun entfe-
guy cu n pmI.
NIptInnu Sunsn nIfun: Tuytu
DIospu jutIn cho uunI muy quIquI quI-
cunu munu wuu chI m nuy quI puj.
13
Chuufu puycunu uunIf nIfun:
Nogu cu nugu munumI wuu chI shuy-
quI p chu. FIIIs teu funu cu nu IIu munmI
entfe guy cu shuy quI.
Chuyno nIfcuf Ishcuy mushoj wuscu-
wun IIyu fun. IIyuf c fIf jofgu mu fun
pucu fu shun muchuy pItu.
14
IehI mun chuyu chIp tIn FIIIs teu
funu cu nugu fIyupu cushI cuf tufI pu-
fun. Chuufu jInun fu T D
EspI fI tun Sunson tugu chufI cuf cu-
fun. ChuymI Sunsongu IIyu fuy cu shun
wuscu tu pIs fupu shu jIu tu n IIu fuchI-
fI fun.
15
RuchIf-ushu fefgu bffupu
quIj dun munu fuj sumuj chuquej jItu-
fuy cujtu uptuf cuf chuy IIu wun wuuy-
cu chI fun wufungu (1,000) FIIIs teu
funu cu nutu.
1
NIfcuf nIfun:
Bffupu quIj du IIun wunmI
gotuy-gotuy fufushc.
Bffupu quIj du IIun wunmI
wuu chIshc wufungu funu cu-
nutu.
17
Chuyno nIfcuf wuu shu bffupu
quIj duntu jItu fIy cu fun. Chuy pI tumI
chuy puftIpu jutIn Rumut-IehI.
18
NIfcuf
Sunsongu fIyupu yucu nu fun. ChuymI
T D muu cush pun nIfun:
Tuytu DIos, gummI munush cun quI
IIupun funutu wuu chI ntu. Cunungu
ImunIf tuj cuchuy cu mush cun quI yucu-
nuy pItu wuu n puj? ImunIf tuj cuchuy-
cu mun quI munu yfu cu shoj funu cunu
pfsu chufI m nun puj?
19
Chuyno nIptInmI Tuytu DIos
uchcutu fIcu cu chI fun IehI cho.
Chuy pItu yucu IIoj shI mu fun. Chuufu
Sunsongu uchcu pItu yucutu upufun.
Chuy fuj cuII pun pIs yupuy yufIf cu fun.
Chuy pI tumI IehI cho yucu push tujtu
cunun yuj fejsIn En-hucofe nIsh pun.
20
FIIIs teu funu cunu munuy nI yoj
cushun wIchun Sunsongu IsfueI cu nupu
(20) wutumI.
Gaza marcacho Sansn
1

1
Juc cutI cho Sunsn uywu fun
FIIIs teu funu cu nupu sIud nIn
Guzu mun. Chuy cho fIcu fun cuef pun-
wun gnu pu coj wufmItu. ChuymI
wusIn mun uywu fun wuf cu nun puj.
2
Guzu cunu musyu fun sIud cho Sunsn
cuycu shuntu. ChuymI sIud mun
yuycunu puncu cho goyuf poj shuyuf-
puy cu fun. Chucuypugu uywu cu fun
wufun nIn junuj puchu wufuf cup tIn
wuu chIytu yufpush pun.
3
Sunsongu
puIIun pugus cu mu IIu wufmIpu wusIn-
cho pucu fu fun. Aywu cuf sIud mun
yuycunu suwun puncun tugu funcun-
tIntu mufcun tIntu uchu fI fun. NIfcuf
mutun cu cuf cuf upucu fun Hebfonpu
chIm pun jIfcu cumu.
Da!i!awan Sansn
4
Chuy pItu gueputu Sofec pumpu cho
tIyuj DuII Iu tunu Sunsongu cuyu cuf cu fun.
5
Chuufu FIIIs teu funu cu nupu munduj-
nIn cunu uywu fun DuII Iu wun pufIuj.
DuII Iutu nIfun: Engu uyIIupu Sunsontu
tupuy. FIyupu cuII pun m Imun pu shI
yufIn? CuII pu yoj cuycuj tugu Imun pu shI
bInsIsh wun? Musyuy cofgu wutu shu IIumI
chufu f shun. WIIIu shup tI quegu nogu-
cunu cudu n pgu shuy quI wufungu
puchuc nIn (1,100) gueIIuy tumI.
ChuymI DuII Iugu Sunsontu tupu fun:

Imun pu tuj fIyupu cuII puy quI yufIn?
Imuno wutu shup tI quI tuj utIpu cuf pIs
munu cuchu cun quI mun chu? WIIIu muy
ufI.
7
Sunsn nIfun: GunchIs chuwuf
wuscu wun wutu mup tIn cuIIp munumI
JUECES15 , 16
376
cungu nu chu. Chuu fugu cushuj wuquIn
funu n IIu numI.
8
Chuufu FIIIs teu funu cu nupu
munduj nIn cunu DuII Iutu upupu fun
gunchIs chuwuf wuscu cu nutu. Chuy-
wunnu Sunson tugu DuIIIu wutu fun.
9
Munu fuj wutuf DuII Iugu funu cu nutu
muynu pucu fun. Wutuf cuf sInchIpu
nIfun: Sunsn FIIIs teu funu cunu
chufI shun quI!
Chuufu Sunsongu wututu fupu shu
jIu tuno jInun fu fuchI fI fun. FIIIs-
teu funu cunu munu musyu fun chu
Sunsonpu cuII pun Imunpu yufI shun-
tu pIs.
10
Sunsontu DuIIIu nIfun: IIuIIu-
p mush cun quI! Cunungu fusun cujtu
wIIIu muy. Amunu IIuIIu p muy nu chu.
Imun pu f tuj wutu f chI shun quI-
mungu?
11
Chuufu Sunsn nIfun: Munu fuj
Imutu pIs wutu shun mushoj wuscu-
wun wutu mup tIn Ichungu cuIIp munu
cungu nu chu. Chuu fugu cushuj IIutu
funu IIu numI.
12
ChuymI DuII Iugu mushoj wuscu-
cu nu wun IIyu fun. NIfcuf guyu cu fun:
Sunsn FIIIs teu funu cunu chufI shun-
quI!
Chuy fupIs DuII Iugu funu cu nutu
pucu fuy c chI fun. Sunsongu jutuf cuf
IIunu jIu tu n IIu IIupun wuscu cu nutu
fuchI fI fun.
13
DuII Iugu Sunsontu nIfun: Rusun
cujtugu munumI wIIIu mun quI chu.
IIuIIu puy c mun quI IIumI! Imun pu f-
tuj gumtugu wutu shun quI mun?
NIptIn Sunsn nIfun: TIIuf cho
cuycuj uwumun gunchIs ujchu pIII-
ttu mIIy. NIfcofgu sumuj tucun quI.
ChuymI Ichungu cuIIp munu cungu-
nu chu. Chuu fugu cushuj IIutu funu IIu-
numI.
DuII Iugu Sunsontu fIyupu puu c cu-
chI fun. NIfcuf gunchIs ujchu pIII tuntu
uwuf cu fun.
14
PuInu wun sumuj tucu-
fun. NIfcofgu guyu cu fun: Sunsn,
FIIIs teu funu cunu chufI shun quI! nIf.
NIptIn Sunsongu puuy cu shun pItu
jutu fI shun cho tIIuf nIn tIntu uchu fIy cu-
fun.
15
Chuufu DuIIIu nIfun: IIuIIu!
IIuIIu cuycush puy quegu ImunIf tuj cuy
nImun quI? Rusunpugu munumI cuyu-
mun quI chu. QuImsu cutI numI IIuIIu p-
mush cun quI. MunumI wIIIu mun quI f chu
Imunpu cuII puy quI yufI shun tu pIs.
1
Chuy n IIu ftun mus yupufIf-
yupu fIf DuIIIu tupup tInmI Sunsongu
yumu cu shunu cuf Wuu cuf-Immun
nIfun.
17
ChuymI DuII Iu tugu fusun cujtu
wIIIu fun. Ajch tugu munumI pIpIs
futu mu shu chu ItI cush pItu-puchu pIs.
Nogu tugu munu fuj yufIp tI II Tuytu
DIosmI ucfu mu shu nuzu feo cun puj.
ChuymI ujchtu pIpIs futu fIy cup tIn
cuII puy nujnu fIcu cu shuj. Chuu fugu
IIutu funu IIu numI cushuj.
18
Rusun cujtu wIIIu shuntu musyuy-
cuf DuIIIu wIIIu chI fun munduj FIIIs teu
funu cu nutu: Cunun Ichungu IIupu nI-
quI shumuy. Rusunpu cujtumI Sunsn
wIIIu mu shu! nIf.
Chuufu munduj cu nugu gueIIuytu
upucuf c fIf DuII Iu mun uywu fun.
19
Sunsontu DuIIIu puu c chI fun
umuntu mIII guy nIn mun chufuf cuf.
Puu c cup tIn juc funutu guyuf cuf
Sunsonpu gunchIs ujchu pIII tuntu futu-
fu chI fun. Chuufu Sunsonpu cuII pun
mununu cuptIn DuII Iugu muguy tunu
guIIuy cu fun.
20
Guyu cu fun Sunsn
FIIIs teu funu cunu chufI shun quI! nIf.
Sunsongu fIcchu fuy cu muf yufpu fun
Imuy pIs suIbu cu shun n IIu suIbu cuytu.
Ichungu munu musyu fun chu T D
mununu yunu pu shuntu.
21
Chuufu FIIIs teu
funu cu nugu jInun fu pfsu chufIf cuf
uwIn tu pIs jofgu fun. Guzu sIud mun
pfsu upufun. Chuy ch numI wutu f chI-
fun funsI cudI nu wun. CufsII cho muIInu
tunguy cho ufuchI fun.
22
Ichungu chuy-
cho cuycup tI IIun ujchun yupuy wIu fun.
Sansn waushan
23
Chuy pItu unuy tugu FIIIs teu
funu cu nupu IIupun munduj nIn cunu
JUECES16
377
shun tu cu fun Sunsontu bInsI shuntu
yufpuf cushI cuf unIbef suf yutu fufu-
nun puj. CushI cush punmI uywun cu nutu
pIsh tuf cuf fupu chI fun Dugn dIos nIn-
puj. Cuntuf nIfcuy cu fun:
DugonmI munuy nIn ch mun
chufu mu shu
chIquI shun chI Sunsontu.
24
RIcush pun funu cu nu pIs dIos nIntu
udufush pun cuntu fun. Cuntuf nIfun:
DugonmI munuy nIn ch mun
chufu mu shu
chIquI shun chI Sunsontu,
IIupun mIcuy nIn ch cunu IIIg-
chejtu,
nogun chI custutu wuu chejtu
nIf.
25
IIupun cushI shu cufcuy cu fun.
ChuymI Sunsontu cufsII pItu jofgu-
chI mu fun fIc cu nun puj. CufsII pItu
upuy cu chI mup tIn fIc cuf usIpu fun.
Ishcuy pIIuncu chuu pIn mun IchI chI fun.
2
Chuufu Sunsongu junchuypu pushuj
msutu nIfun: TempIupu pIIun cuntu
yutu chI muy. Tucnu cuy tumI mun.
27
Chuy fu tempIu fufI chgu cufcuy-
cu fun FIIIs teu funu cu nupu IIupun
munduj nIn cunu. WufmI pIs oIIgu pIs
juntu cufcuy cu fun. TempIupu uItus-
nIn ch pIs quImsu wufun guno (3,000)
Sunsontu usIpuf fIc cuf cuycu fun.
28
ChuymI Sunsongu Tuytu DIostu
muu cuf nIfun: T D fIyupumI
fuwuc. Juc cutI IIunu yupuy yunu puy-
cu muy cuIIp yufI nun puj. Chuy n pumI
FIIIs teu funu cu nu tugu Ishcun uwtu
jofgu shun pItu jucIIu wuu chI shuj.
29
Chuyno Tuytu DIostu muu cuf cuf
tempIutu tucnu fuj Ishcun pIIun cutu
yutuyIIupu ushI fun. Ishcun pIIun cu mun
JUECES16
Sunsn mulinu rumitu tungus/un (Jue. 16.21)
378

V
17. Deut. 12.8; Jue. 21.25.
W
18.1~29 Jos. 19.47.
tucnu cuf cuf
30
sInchIpu gupu fu fun:
Cunungu IwuImI wuu shun FIIIs teu
funu cunu! nIf.
Chuyno nIfmI IIupun cuII pun wun
pIIun cu cu nutu tungu fIy cu fun. TempIu
juchuf ItI fI fun IIupun funu cu-
nutu munduj nIn tIntu. Wuush punmI
Sunsongu uypu IIu funu cu nutu wuuy-
cu chI fun cuwuf wuu chI shun pI tugu
mus uypu IIutu.
31
Chuy pItu Sunsonpu wuuguIn-
cunu, IIupun fumIII yun cunu uywu mu-
fun. Cuef puntu upuf pumpuy c fI fun
quIquIn IIndu Zofu wun EstuoI mufcu
tIncoj mun. Chuy chmI Sunsonpu pup-
nIn Munou pumpu fuy cu fun. Sunsongu
Ishcuy chuncu (20) wutumI IsfueI cu-
nupu munduj juez nIn cufun.
Micaiapa wi!!apan
17

1
Effun puftI jIfcu chmI
tIyu fun MIcuu.
2
PuymI juc
cutI cho mumuntu nIfun: Yufpuy-
cun quI chu wufungu puchuc nIn
(1,100) gueIIuy nI quI suwuj funutu
muIdI syu nu shuy quItu? NogumI chuy
suwu p shoj funu cuyc. Chuyno
nIptInmI mumun nIfun: T
D bIndI syun nIntu goycu shun quI
ju!
3
Wufungu puchuc nIn (1,100)
gueIIuytu wumfun MIcuu cutIy cu chIp-
tIn mumungu nIfun: Cunungu T
D cuy gueIIuytu chuf. Chuy
gueIIuy wunmI fufu chI shuj juc duIutu
guefu pItu, juc duIu tunu gueIIuy pItu.
Chuy tugu gumtumI entfe guyc.
4
Wumfun cutIy cu chIp tIn Ishcuy
puchuctu (200) fuquI fun. Chuytu
upufun gueIIuy tucuj mun. Puytu numI
fuwu cu fun juc duIutu guefu pItu, juc
duIu tunu gueIIuy pItu fufu p nun puj.
duIutu fufuf cup tIn MIcuIupu wusIn-
mun chufu fun.
5
MIcuIupugu muynumI cuycu fun
cupI IIun. DIostu muu cuf jutI cu-
nun pmI efodtu fufu fun. QuIquIn
fumIII yu cu nu IIu dIosn nIshun cu nu-
pIs uchcu cufun. NIfcuf juc wumfun tu-
numI cfu cunun puj chufu fun.
Chuy
wIchungu IsfueI cu nu cho munumI fuy
cufun chu. ChuymI cudu nun munu-
shunno goy coj.
V
7
Jud funu cunu tIyu shun BeIen
mufcu chmI pufI cu chuj msu cufun.
Puygu cufun Iev tfbu pI tumI.
8
Chuy
msumI BeIen pItu uywu cu fun muych-
pIs tIyu nun puj ushIf. Effun puftIpu
pufIy cu shun cho chuyu fun MIcuIupu
wusIn mun.
9
MIcuIugu tupu fun:
MuypI tu tuj shumun quI? nIf.
Chuufu nIfun: BeIen pI tumI
shumushc. Iev tfbu pI tumI c.
Muycho tIyu n p pIs ushIfmI pufIyc
nIf.
10
NIptInmI MIcuIugu nIfun: Cuycho
tIyu cu shun ufI. Nogupu cf cuy.
Chuufu gumnumI wIIIu p muf tuntI-
yu chI mun quI. Wutu chgu pgu shuy-
quI chuncu gueIIuytu. Junun mun pIs
IIstumI goyun quI fpu pItu mIcuy pI-
tugu.
11
Chuyno nIptInmI Iev tfbu
msugu chuy cho tIyush pun MIcuIupu
wumfun nnu fIcu cu fun.
12
Chuy n pIs
cfu cunun puj MIcuu chufup tIn puypu
wusI IIun chnu tIyu fun.
13
Iev msu
cfun cuptInmI MIcuIugu yufpu fun
T D bIndI syun nIn wun uIII
goyu shuntu.
Dan trbu runacunawan Micaa
18

1
Chuy wIchun IsfueI cu nu-
chgu munumI fuy cufun-
f chu. Dun tfbu
W
funu cu nu pu pIs
quIquIn cu nu puj fIcu chI shun chuc fun-
mun yuycuytu munu cum pu cu fun f-
chu. Chuy n pumI muycho tIyu nun p-
pIs fIcu pu cuf pufIf cuy cu fun.
2
ChuymI
Dun tfbugu Zofu wun EstuoI tIncoj pItu
cuchu fun pIch guj jInyu funu cu nutu,
tIyu nun puj chuc futu fIcu pu cu moj.
PIch guj funu cunu uywuf chuyu fun
JUECES16 18
379
Effun tfbu tIyuf cuy cu shun jIfcu mun.
Aywuy cu shun chmI MIcuIupu wusIn-
cho puchu cu fun.
3
MIcuIupu wusIn mun
yuycuy cu shun cho Iev tfbu msupu
pufIuy nIntu fejsIf c fI fun. WusI mun
yuycufnu tupu fun: PItuj pushu-
mushu-cushun quI? Imutu tuj cuychgu
fufuy cun quI? Imumun tuj shumush-
cun quI? nIf.
4
Tupup tIn wIIIu fun MIcuIu wun
Imuno pufIu shun tu pIs, Iev tfbu
msugu cfun cunun puj Imuno chufu-
shun tu pIs.
5
Chuufu puycunu nIfun:
Tuytu DIostu tupu p muy. M uIII-
chush pufI mu sh cunu.
NIptIn Iev tfbu msugu nIfun:

Muypu uywuf pIs uIII IIu pufI mu nuy-
quI puj T D chup shun quI-
puj. Munu yufpu chu cuypu uywuy.
7
Chuy pItu, pIch guj fIcu pu coj uywuj-
cu nugu chuyu fun IuIs sIud mun. Chuy
sIud cho tIyuj cu nugu munu yufpu chu-
cuypu tIyuf cuy cu shu SIdn funu cunu
tIyu shunno. PIpIs munu fImu pu fun chu.
AIII IIu goy cu fun. Imu-uycun pIs munu
pIshI fun chu. SIdn funu cu nu pI tugu
cufu chmI tIyuf cuy cu fun. NI pIwun pIs
munumI chuyu nu cu fun chu.
8
Chuyno
cuycujtu fIcuy cuf pIch guj fIcu pu coj
uywuj cu nugu cutI fun Zofu wun EstuoI
tIncoj cho wuquIn cufcuy cu shun mun.
Chuyup tIn tupu fun: RIcu pu cu muf
pufI mu shuy quI Imun tuj cuycun? nIf.
9
Chuufu puycunu nIfun: Int fu-
tumI chuy puftIpu pufI mush c cunu.
AIII chuc fumI. JucIIu uywu shun
chuy chuc futu chufI nu puj! Chuy cho
tIyuj cu nutu ushuj puj IIIgu fu chI shun!
CuyIIu chgu umu jumuf p cu shun chu!
10
Wushu mun chuyuy c fefgu tufI shun
munu yufpu chu cuypu goyuy cuj funu-
cu nutu, uypu IIu chuc fu yojtu, Imu-
uycun pIs munu pIshejtu. Chuy chuc fu-
tumI Tuytu DIos goycu m shun.
11
Zofu wun EstuoI tIncoj cho tIyuf-
cuy cu shun pItu sojtu puchuc (600) Dun
funu cunu pIII yu nun puj cumu fI cu-
shu IIu uywu fun.
12
Jud mun chuyuf
puchu cu fun QuIfIut-jeufIm pItu IntI
yugu nun cuj-Icho. Chuy pI tumI chuy
puftIpugu cunun cu mu pIs jutIn Dun
tfbu puchu cu nun.
13
Chuy pI tunu
uywu fun Effun puftI jIfcupu. Chuy-
chnu chuyu fun MIcuu tIyu nun mun.
14
IuIs puftI chuc futu fIcu pu coj cu nugu
pIch gunmI wuquIn cuj funu cu nutu
nIfun: Gumcu nugu munumI musyun-
quI f chu. Tuguy wusI cho cuycun
cfupu pIch fun efod, chuy fumIII yu-
IIupu dIos nIn cunu. duIun pIs gueIIuy-
wun chup yu shu cuycun. Imutu tuj
fufu shun?
15
Chuyno nIfcuf pIch guj fIcu pu coj-
cu nugu uupu fun Iev msu tIyuy cu-
shun wusI mun. Chuygu cufun MIcuIupu
wusIn. Chuyuf suIu du fun.
1
Puycunu
yuycu shun cu mugu sojtu puchuc (600)
Dun funu cunu puncu IIu cho shuyuf puy-
cu fun.
17
Chuy pIch guj fIcu pu coj cu nugu
fImIf-puntutu yuycu fIy cuf cupI IIu cho
cuycuj gueIIuy wun chup yu shu duIutu,
cfupu efod nIntu, jInun wusI yojpu
dIos nIn cu nu tu pIs upucu nun puj jofgu-
mu fun. MIcuIupu cfun numI juwu cho
cuycu fun sojtu puchuc funu cu nu wun.
18
Chuy pIch guj funu cunu yuycu fIf
duIutu, efodtu, wusI yojpu dIos nIn cu-
nutu jofguy cujtu fIcuf cfugu nIfun:
Imutu tuj fufuf cuy cun quI?
19
Chuufu puycu nunu nIfun: UpIIu.
Nogu cu nu wun uywu cu shun cf
cunuy quI puj. Nogu cu nu tunu tuntI yu-
chI mun quI wIIIu p mun quI. Munu chu
mus uIII cunmun juc funu IIupu cfun
cushuy quI pI tugu juc tfbu IsfueI cu nupu
cfun cuptI quI?
20
Chuyno nIshun uIII cufun cfupgu.
Chuufu Dun tfbu funu cu nugu duIutu,
efodtu, wusI yojpu dIos nIn cu nutu
upucuf cuf uywu cu fun.
21
Chuy pItu
psuf nugu uupu-puntun mun chufu-
fun wumfu cu nutu, uywutu, guepI
upuj cu nutu.
22
MIcuu bIs nun cu nu wun
shun tu nu cuf cuf guepuntu uywu shun cu-
mugu cufu tunu uywu fun.
23
Gutej cunu
guepuntu uywush pun guyu fu shuntu
JUECES18
380
wIyuy cuf Dun funu cu nugu MIcuIutu
tupu fun: Imunuy cun quI tuj? ImunIf-
tuj chuy-jInu guyu f mun quI? nIf.
24
Chuufu MIcuu nIfun: Gumcu nugu
upucuf cuy cun quI fufu cu sh dIos n-
cu nutu. Cf tu pIs pushu cuy cun quI.
JInuy IIu tumI cuchuy c mun quI. Chuyno
fufuy c muf pIs Imunuy cun quI tuj?
nImun quI fuj.
25
Chuufu Dun funu cu nugu nIfun:
Amu fImu p muy chu. Munu uwuntu-
cush pun wuquIn ngu mugu shush puy quI
IIupuy quItu wuu fu chI shun quI munmI.
2
Puycunu uypu IIuj cuptIn munchu-
cush pun MIcuIugu wusIn mun cutI cu-
fun. Dun funu cu nunu uywuy cu shunpu
uywu cu fun.
27
MIcuu fufu shun cu nutu
upucuf cfun tu pIs pushu cu fun. IIupunnu
IuIs mun chuyu fun. Chuy cho tIyuj funu cu-
nugu munu yufpu chu cuypu uIII goyuf-
cuy cu fun. Chuyno cuycuj tumI IIupuntu
subIIn wun wuuy c fu chI fun. SIud tu pIs
fupuy c fu chI fun.
28
SIdn sIud pI tugu
cufu chmI cuycu fun. Chuy funu cu nugu
munumI pIwun pIs chuyu nu cu fun chu.
Chuy n pumI pIpIs munu wushu fun chu.
JInu ch pIs puycu nugu tIyu fun fugfun
pumpu Bet-fehob puftI cho. NIfcofgu Dun
funu cu nunu sIudtu yupuy jutu fu chI fun.
Chuy chnu tIyu fun.
29
Nuupu cuj jutIn
IuIs cushu cuptIn pIs puycu nugu Dun
nIfun, unuy cuj uwIIunpu chuy jutIn cushu
cuptIn. Dungu cufun Jucobpu wumfunmI.
30
Chuy mun numI gueIIuy wun chup yu shu
duIutu chufu fun fIspI tuf udufu nun puj.
Cfu tunu chufu fun MoIsespu wumfun
Gefson pItu mIfuj Jonutuntu. Chuy pItu
Dun tfbupugu juc-I nusyun mun pfsu
upunun cumu Jonu tun pItu mIfuf uywuj-
cu nu IIunu cfun cufun.
31
Tuytu DIos wun
TIncunu ToIdu SIIu cho cushun cu mugu
chuy sIud IIu chmI cuycu fun MIcuIupu
gueIIuy chup yu shu duIungu.
Lev runapa chnan
19

1
IsfueI cu nu cho munu fuj fuy
cuptI IIun Effun puftI cufu
chuc fu cho tIyu fun Iev funu. PuymI
muju yoj cuycuf juc wufmItu upufun
Jud nusyun cho cuycuj BeIen mufcu-
pItu.
2
Chuy wufmI funun wun fImu nu-
cuf cutI cu fun BeIen mun, pup nInpu
wusIn mun. Chuy cho chuscu quIIIu
tIyuy cup tIn
3
Iev tfbu funungu
umIstuj uywu fun juc uywuy nIntu
pushu cuf cuf Ishcuy bffuntu gutI cuf-
cuf. Chuyup tIn wufmengu pup nInpu
wusIn cho jumu chI fun.
4
WufmIpu
pup nIn pIs cushI shu jumu chI fun.
ChuymI nIfun goyupfIshunfuj.
Chuufu Iev tfbu funugu uywuy nIn
Ishcun goyu fun quImsu junuj suyfunpu
wusIn cho mIcush pun, upushpun.
5
Chuscu junuj mun wufufcumuf
Ichungu tutu IIunu jutu fI fun cutI cu-
nun puj. IIojshIcuycuptInnu suyfongu
mushuntu nIfun: AywucunuyquIppIs
juc tuntuIIutupIs mIcu cuf cuy fuj
buIufnIquI cunun puj.
Chuufu jumu cuy c fIf Ishcun mIcu-

fun upufun. Chuy chmI suyfongu
fuwu fun chuy chucuy cushI shu yupuy
puupnunpuj.
7
Iev tfbu funu uywu-
cuytu munup tIn pIs suyfun umutuf
fuwu fun. Chuufu chuy jungu mununu
uywucufunnuchu.
8
PIchgu junuj chgu Iev tfbu
funu tutu IIu jutu fI fun uywu cu nun puj.
Suyfongu fuwu fun Munu fuj uywu cuf
ImuIIu tu pIs mIcu cuf cuy buIufnIquI yufI-
nun puj nIf. Chuu fugu IIupun mIcuf upuf
jumuf pu fun IntI pIs tumufInuncumunu.
9
Chuy pItu Iev tfbu funu uywu cu-
nun pnu cumu fI cu fun wufmIn wun
uywuy nIn wun. Chuufu suyfongu nIfun
TufdInumI. IntI pIs yuguycunnu. CuyIIu-
cho puu cuy. Wufunu tutu IIu uywu cun-
quI nIf.
10
Iev tfbu funugu mununu
munu fun nu chu yupuy puuytu. ChuymI
uywu cu fun wufmIntIn uywuynIntIn,
Ishcuy bffun sIIIu shutu gutI cuf cuf.
Jebs nIshun Jefu su Ien mun chuyuy-
cu shun cho
11
uywuy nengu Iev funutu
nIfun: Jebs funu cu nupu sIudIIuncho
puchucushugu munu chu uIII cunmun
tuytu?
JUECES18 , 19
381
12
Chuufu Iev funu nIfun: Jpu
funu cunu tIyu shun mungu munumI
yuycushunchu muygun sIud mun pIs.
Chuypu fuquengu chuyu shun Gubuu
sIud cumu.
13
Gubuuchfuj, mun'chgu
Rum sIudchfuj puchucushongu.
14
Chuyno nIsh punmI uywuf cuy-
cu fun. Gubuu mun chuyu fun IntI
yuguycuptInnu. Chuy sIud chgu
tIyu fun Benjumn tfbu funu cu numI.
15
NnInpu uywuy cu shun pItu puchu-
cu nun puj sIud mun yuycu fun. PIpIs
munu puchu cu shun nIptIn Iev tfbu
funugu IsuIIumun jumu cuy cu fun.
1
Chucus chucusnu juc uuquIn
funu ufushun pItu psuy cu fun. Chuy
uuquengu cufun Effun puftI uItu cho
tIyuj. Gubuuchgu tIyuy cu fun gofpuy-
tucu IIuf. JInun Gubuu cho tIyuj cu nugu
cufun Benjumn tfbu funu cu nu IIu.
17
Isu cho fIcush pun uuquengu cumI-
nuntI funutu tupu fun: MuypI tu tuj
shumush cun quI? Muypu tuj uywuy cun-
quI? nIf.
18
Chuufu Iev funugu nIfun:
TufdIyuccushcmI. ChuymI cuycho
puchucuytu munushc. MunumI pIpIs
puchchImushuchu. Nogugu cutIcuyc
Jud cho cuycuj BeIen mufcu mun
uywushpItumI. Wusgu cuycun Effun
puftI uItu chmI.
19
Guewu pIs ogshupIs
cuycunmI bffcunu mIcu nun puj.
QuIqucunuppIs cuycunmI bnu
y tuntu. MunumI ImupIs pIshIn chu
mIcunpgu.
20
NIptIn uuquengu nIfun: AIIIchmI
chuyuy cu mun quI. Imutu pIs munu shuy-
quI tugu nogumI cumufIpshuyquI.
Cuy Isu cho Ichungu umu
puunquImunchu. Wus mun uywu cu-
shun.
21
Chuyno nIfmI uuquengu wusIn-
mun pushu fun. Gofpuncunu chuquIn-
cu nutu muyIIu cu fIf mIcushunyuj
upushunyuj gofpunpu bffun cu nutu
gufu fun.
22
FIyupu cushI shu cuycu-
shun fu sIud cho tIyuj juchu supu
funu cunu wusI mun juntu puy c fI fun.
WuquIn numI puncutu tucush pun
uuquIntu nIfun: WusI quI mun puchu-
cu moj funutu juwu mun jItu fI muy!
Chuy funu tugu bIguIuytumI mun.
23
Chuyno nIptIn wusIygu nIfun:
Gumcu nu wungu fejsInucunchmI. Amu
meIu nuy puj gunfu juchu tugu fufuy-
chu ufI. Cuy funugu nogupu gofpmI.
24
Gofptugu umu bIguIuychu. Munup tI-
quegu funu yutnI wumf pIs cuycunmI.
Gofppu chnunpIs cuycunmI. Puycu-
nutu jofgu p mu shuy quI munu shuy quItu
fufu nuy quI puj. Cuy funu tumI Ichungu
umu Imutu pIs fufuy chu.
25
Chuy funu cu nugu Imutu nIptIn pIs
uuquIntu munu csu fun chu. ChuymI
Iev funugu chnuntu juwu mun gufgu-
fun. Chuufu chuy funu cunu IIupun
bIguIufun. BIguIuycIIuf wufchIfun.
Puchu wufuycuptInfuj cuchuy c fI fun.
2
Puchu wufuy cup tInnu wusI mun wufmI
cutI fun. Puncumun chuyuycuIIufnu
wuu c cu fun.
27
Mujungu uywu cu-
nun puj tutu IIu puncutu quIchufIfun.
QuIchufIshunchgu wufmIntu tufI-
fun quIquIn puncu cho jItu fuy cujtu,
muquIn cu nu pIs puncu jupufcunumun
chufushutu.
28
Chuufu puuycushuntu
yufpuf RIcchuy. Aywucushunnu nIfun.
Chuyno nIptIn pIs wufmengu munu
fImu cu fun nu chu. Chuufu wuu shutu
bffun mun cufgu cuf cuf wusIn mun
upucu fun.
29
WusIn mun chuyuy cu chIf
cuchu fun chuncu Ishcuy (12) ped su-
mun. NIfcuf IsfueI cunu tIyuy cu shun-
mungu Int fu mun juc pedsutu-cumu
upuchI fun.
30
Chuytu fIcgu IIupun pIs
nIfun: EgIp tu pItu IIoj shI mu shun ch-
pItu-puchu munumI Imuy pIs fIcush cun-
ch chu cuyntugu. Cuyno fufu shun pI-
tugu sumuj yufpu chu cu shun. Imuno
fufu nun ch p pIs jucIIu pufIu cu shun.
Gabaacho wauchishanpita
Israe!cuna rabyashan
20

1
Chuufu IsfueI cu nugu shun tu-
cu fun DunpItu-puchu Beef-
sebu cumu. GuIuudpItupIs shun tu cu fun.
JUECES19 , 20
382
IIupun shun tu cu fun MIzpu mun T
D uupun cho pufIu cu nun puj.
IIupunpu yufpuy nIn tIncu fun.
2
IsfueI-
cu nupugu cudu tfbu pumI munduj nIn-
cu nu pIs cuycu fun. Tuytu DIos ucfu-
shun funu cunu tIyu shun cho cufcuy cuj
suId fu cunu shun tu cu fun chuscu
puchuc wufungu (400,000) chuquIpu
cujIIu.
3
Benjumn funu cu nugu muyu-
fun wuquIn IsfueI cunu MIzpu cho
shun tu cu shuntu. IIupun shun tu cu shu
cufcuycushunchmI Iev tfbu funutu
tupu fun: Imun pu tuj wufmI quI
wuu shu? nIf.
4
Wuoj wufmIpu funun nIfun:
Nogugu chuyuf wufmwun Gubuu
sIud cho Benjumn tfbu tIyu shun mun
puchu coj.
5
Chuy cho tIyuj funu cu numI
chuy chucuygu puchu cu sh wusI mun
juntupuycumufun wuu chI muytu
yufpuf. WufmIIItunu IIupun bIguIuypu
wuuy cu chI shu.
Chuufu nogugu uyutu

pIdusyufIycuf upuchIshc IIupun IsfueI
custu mun Gubuu cho fIyupu meIu nuy-
puj juchutu fufu shuntu IIupun IsfueI-
cunu musyu nun puj.
7
Cunungu IsfueI-
cunu IIupuy quI yufpu chu cuy Imuno
fufu nuy quI p pIs.
8
Chuufu IIupun funu cunu juc
yufpuy IIu nIfun: Muygun ch pIs
munumI wusIn ch mun cutI shun chu.
9
Cunungu suftItunu jItu shun Gubuu
sIud mun muygun tfbu pfImfu
yuycu nun p pIs.
10
Cudu tfbupItugu
chuncujpItu juc funumI mIcuytu
shun tu mongu suId fu cu nu puj.
WuquInnInchnumI uywu shun Gubuu-
mun IsfueI cu nu cho juchutu fufu shun-
pItu wuu chI nu puj.
11
IsfueI cu nugu juc yufpuy IIu shun-
tu cu shu cufcuy cu fun Gubuu sIud mun
pIII yuj uywu nun puj.
12
Benjumn tfbu-
mungu IIupun mun cuchutu cuchu fun
ImunIf tuj fIyupu juchu tugu fufush-
cun quI?
13
Gubuu cho cuycuj juchu su-
pu cu nutu jucIIu entfe gu muy wuu chI-
n puj. Chuy n pu fmI IsfueI cho juchu
fufu shun IIIgungu nIf.
Benjumn funu cu nugu chuyno
wIIIuchIptInpIs munumI csu fun chu
wuquIn IsfueI cunu nIshuntu.
14
Chuypu
fuquengu Benjumn tfbu funu cunu
Gubuu sIud mun IIupun shun tu cu-
fun wuquIn cuj IsfueI cu nutu IchI p-
nun puj.
15
Benjumn tfbu pIII yu puj
shuntucujcunu cufun Ishcuy chuncu
sojtu wufungu (26,000). Chuygu
cufun Gubuu cho gunchIs puchuc (700)
mejofnIn cuycujtu munu yupuyIIupu.
1
Benjumn funu cu nu chgu cuycu-
fun gunchIs puchuc (700) funu Ichoj
cuj muquIn wun wufucuy yuchuj. Chuy
funu cu nugu cufun IInu muquImI.
Cudu wufucuymI juc ujchuIIutupIs
chuyu chej.
17
WuquIn IsfueI cu nu numI
chuscu puchuc wufungu (400,000)
pIIIyuy yuchuj IIu shun tu cu fun.
Benjamn trbu
runacunata magashan
18
IsfueI cunu uywu fun Bet-eI sIud-
mun. Chuy chnu Tuytu DIostu tupu-
fun Benjumn tfbu mun muygun tfbu
fImIf-puntutu yuycu nun p pIs. Chuufu
T D musyu chI fun Jud
tfbu pfImfu yuycu nun puj.
19
Chuy-
n pumI IIupun IsfueI cu nugu tutu IIu
uywuf puchu cu fun Gubuupu chIm-
pun mun.
20
Benjumn tfbu funu cu-
nutu wuu chI nun puj uywuf Gubuupu
chIm pun mun cumu cu fun pIII yu-
nun puj.
21
sIud pItu uywuf chuy jungu wuquIn
IsfueI cu nutu wuuy cu chI fun Ishcuy
chuncu Ishcuy wufun gutu (22,000).
22~24
ChuymI IsfueI cu nugu Bet-eImun
uywuy cuf T D uupun cho
wugu fun puchu chuc nun cumu. Yupuy
T D tupu fun wuuguIn
Benjumn tfbu funu cu nu mun pIIIyuj
cutI nun puj munu cutInunppIs. Chuufu
T D musyu chI fun yupuy
cutI nun puj. ChuymI yupuy buIuf chu-
fun cutI nun puj. Wufun nIn cutIshpunmI
Benju mIn cu nu tugu yupuy shuyu-
fun fImIf junuj pIII yu shun cujIIu cho.
JUECES20
383
25
BenjumIncunugu yupuymI pIIIyu-
nun puj GubuupItu uywuf wuquIn
IsfueI cu nu tugu wuu chI fun chuncu
pusuj wufun gutu (18,000).
2
Chuufu
yupuy Bet-eIcho wugu fun IsfueI cu nu-
pIs suId fu cu nu pIs. Goyufpoj uyunu-
fun. Rupu chInu sucfIfIsyucunutu y uIII
goyuy pItu sucfIfIsyucunutupIs fupu-
chI fun.
27~28
Chuy wIchungu T D
bubuI nIn Bet-eIcho cuycu fun. T
D ucfu shun cfu numI FInees cuycu-
fun. Puygu cufun EIeuzufpu wumfun,
Aufonpu wIII cun. IsfueI cu nugu
T D tupu cu fun: Yupuy
uywushcunufchu Benjumn wuugu-
cu nutu muguj u bInsI mu shu numI
nIfchu cuchuycfIshuj? nIf. NIptIn
T D nIfun: Yupuy uywuy.
Wufugu yunu p shuy quImI bInsI nuy quI-
puj.
29
Chuufu IsfueI cu nugu wuquIn
uywuf pucu cuy c fI fun Gubuu sIud
Idun cu nupu.
30
Yupuy quImsu junuj
cujcho Benjumn tfbutu mugu nun-
puj uywush pun Gubuupu chIm pun-
cho sumuj cumu cu fun fImIf junujno.
31
Chuufu yupuymI BenjumIncunugu
sIud pItu IIoj shI fun wuquIn IsfueI-
cu nutu IchIpuj. SIud pItu cufu tunu
gutIshpunmI IsfueI custu cu nu tugu
quImsu chuncutuno (30) wuu chI-
fun GubuupItu Bet-eImun uywunu
nnI cho y jIfcu cu nu cho.
32
Benju mIn-
cunu yufpu fun yupuy bInsIycushuntu.
IsfueI cu nugu sIud pItu cufu munmI
gueshpIycufun guepunpu gutIf
nnIcumu uywu nun puj.
33
IsfueI cu nugu
pucuf puy cu shun pItu IIIuj pItu IIoj shI-
p cu mu fun. NIfcuf BuuI-tumufcho
pIII yu nun puj IchI cuy c fI fun. Gubuu
sIudpu Idun cho pucufpuycujcunupIs
jInun fu IIoj shIf
34
Gubuu sIud mun
yuycu fun. PIII yuy yuchujcunuIIu cufun
chuncu wufungu (10,000) funu. PIIIyu
fIyupu guIIuy cu fun. Benjumn funu cu-
nugu munu musyu fun chu puycu nu tunu
bInsIfcuycushuntu.
35
BenjumIncunutu
bInsI nun puj T D yunu pu fun
IsfueI cu nu tugu. Chuy junuj IsfueI-
cu nugu Benjumn tfbu funu cu nutu
wuu chI fun Ishcuy chuncu pIchgu
wufungu juc puchucnIntu (25,100).
3
Chuy fmI Benjumn funu cu nugu
musyu fun pIII yu cho pIfdIshuntu.
IsfueI funu cu nugu gueshpIfcuycufun
Benjumn tfbu gutIynIn-tupu. IsfueI-
cu nugu yfucufcuycufun Gubuu-
mun pIII yuj yuycu nun puj pucu fuy cuj
funu cu nu mun.
37
Pucufuj funu cunu
Gubuu sIud mun yuycuf subII wun
IIupuntu wuu chI fun.
38
SIud mun
yuycu nun puj pucufpujcunuwungu
muynu pufIu cu fun yunu gosh tuy
jutu fIp tIn musyun quI numI sIud mun
yuycushtu nIf.
39
WuquIn IsfueI cunu
nIfun GueshpIycushcho gosh tuy
jutufcojtu fIcufgu BenjumIncunutu
IchIpmushnu.
Chuy fu Benjumn funu cu nugu
IsfueI cu nutu wuuy c fu chI fun quImsu
chuncutuno (30). ChuymI puycu nugu
yufpu fun fImIf cujno bInsIycushuntu.
40
Chuyno gutIfcuycuptIn sIud-
pItu gosh tuy jutu fIytu guIIuy cu fun.
Benjumn funu cunu sIud nIn mun
fIc fIp tIn yunu gontuy fuj jutu fIy cu fun.
41
Chuytu fIc fIf IsfueI cu nugu IchI pu-
fun. Benjumn tfbu funu cu nunu Imutu
fufuy tu pIs munu cum pu cu fun chu
junun chnu wuuy cuptIn.
42
ChuymI
jInun fu IsfueI cu nu pItu guesh pIf
uywu cu fun chun yuj mun nnI uywujpu.
GueshpIfpIs mununu cum pu cu fun-
nu chu. SIud pItu shumoj cuj IsfueI-
cu nunu chupucuycfIf wuu chI fun.
43
Benjumn tfbu funu cu nu tugu IsfueI-
cunu Int fu punu cufu Iu puy c fI fun.
Gueshpejcunutu gutIsh pun wuuy c fu-
chI fun MenuhupItu-puchu Gubuu mun
IntI yugu mu nun cujcumu.
44
Chuy n pumI Benjumn funu cu-
nugu wuu fun chuncu pusuj wufungu
(18,000).
45
WuquIn numI cutIshpun
chun yuj jIfcupu guesh pIf uywu-
cu fun RImn gugu mun. Chuy mun
JUECES20
384
guesh pIf uywufcuycujtumI wuuy c-
fu chI fun pIchgu wufun gutu (5,000).
IsfueI cu nugu jInu IIumI gutI cu chu fun.
WuuycuchIfun yupuy Ishcuy wufun-
gutu (2,000).
4
Chuy junuj Benjumn
funu cu nugu wuu fun Ishcuy chuncu
pIch gun wufungu (25,000) mus uIIIn-
nIn pIIIyujcunuIIu.
47
Sojtu puchuc
(600) Benjumn funu cu nugu guesh-
pIf uywu cu fun chun yuj mun. Puycu-
nugu chuscu quIIIu tIyu cu fun RImn
gugu cho.
48
WuquIn qu duj cu nu tu pIs
Benjumn funu cu nu tugu IsfueI cunu
wuu chI fun sIud mun yuycuycuf-
yuycuycuf, tufI shun cujtugu IIupuntu.
UywuncunutupIs wuu chI fun. SIud-
nIn cu nu tu pIs fupuy c fu chI fun.
Benjamn trbu runacuna
yapay mirashan
21

1
MIzpu chgu IsfueI cunu
IIupunmI jufu fun Tuytu
DIospu jutIn cho Benjumn funu cu nu-
wungu wufmI wumfun cu nutu munu
muju chu nun puj.
2
Chuy pItu Bet-eIchmI
Ichungu goyuf poj puchu chuc nun-
cumu Tuytu DIospu uupun cho IIuquI-
cuf wugush pun
3
nIfun: IsfueI cu nupu
T D ! Imutuj psuy cu mu-
shu? Cunungu IsfueI cu nu cho pIshI fuy-
cun nu chuj juc tfbu.
4
Wufun nengu tutu IIunu jutu fI fun.
NIfcuf juc uItuftu fufu fun. AItuf-
chnu Tuytu DIos puj fupu chInu
sucfIfIsyucunutu y uIII goyuy pItu
sucfIfIsyucunutupIs fupu chI fun.
5
Chuy chmI tupu nu cu fun: Cuycho
cuycuj cunu muygun ch tuj munu cush-
cun ch chu MIzpu cho? nIf. Puycu-
nugu T D jutIn cho jufu fun
MIzpu mun munu shumoj cujtugu
wuu chI shun nIf.
IsfueI funu cu nugu fIyupu IIuquI-

shu cufcuy cu fun Benjumn funu cunu
wuu shun pItu. ChuymI nIfcuy cu-
fun: Cunun junujmI IsfueI pItu juc
tfbu IIIgu shunu.
7
Imutu tuj fufu shun
cunungu cuwuy cuf quduj Benjumn
tfbu puj wufmItu tufI nupgu? Nogun-
chgu T D jutIn chmI
jufush cun chI wufmI wumfun ch cu nu-
wun puycu nutu munu muju chu nu puj.
8
Cuycho cuycun chu muygu IIun pIs
IsfueI cunu MIzpu cho T D
uupun mun munu shun tu cuj?
Chuyno tupu nu cufmI yufp fI-
fun GuIuud cho cuycuj Jubes mufcu-
pItu muygun pIs munu shumu shuntu.
9
IIstutu guyup tIn chuy puftI pI tugu
pIpIs munu cuntIs tu fun chu.
10~11
IsfueI-
cu nugu pufIu cuf c fIf chuy puftI mun
cuchu fun mus pIII yuy yuchuj chuncu
Ishcuy wufungu (12,000) suId fu-
cu nutu, subII wun IIupun funutu,
wumfutu, funu yutu shu wufmI cu nutu
wuu chI nun puj.
12
Chuufu Jubes-
cho tIyuj jIpush cu nugu cufun chuscu
puchucmI (400) funu yutnI. Chuy
jIpush cu nu tumI upumu fun Cunuun cho
cuycuj SIIo mufcu mun.
13
JIpush cu nutu
chuyuy cu chI mup tIn IIupun pufIu cuf-
c fIf RImn gugu cho cuycuj Benjumn
funu cu nutu wIIIu chI fun uIIInu
goy shun nIf.
14
Chuufu Benjumn
funu cu nugu cutI mu fun. IsfueI cu nunu
wufmIn puj entfe guy cu fun Jubes pItu
upumu shun jIpush cu nutu. Ichungu
IIupun puj munu uypu fun chu.
15
IsfueI cu nugu fIyupu IIuquI cu fun
Benjumn tfbu puj. T D
puycunu ushu c nun puj cumu c chI-
fun.
1
ChuymI IsfueI munduj cu nugu
nIfun: Imun pu tuj cunun tufI shun
wufmItu wuquIn cuj Benjumn funu cu-
nupgu? Puycunu custugu ushuj pmI
wufmI cu nu pIs wuu shu.
17
Benjumn
funu cu nugu IsfueI custu cho sImfImI
mIfuy cun mun munu IIIg nun puj. Chuy-
n pumI juc tfbu munu pIshI fun gu chu
IsfueI chgu.
18
Nogun chgu wufmI
wumfun ch cu nutu munumI entfe gu-
shun chu. IsfueI cujcu nugu IIupun chmI
Tuytu DIospu jutIn cho jufuf pufIu-
cush cun chI Benju mIn cu nu tugu wufmI
wumfun ch wun munu muju chu nun ch-
puj. AunI shun chtu munu cumIefgu
JUECES20 , 21
385

X
21.19 1Sum. 1.3, 21.
Y
21.25 Jue. 17.6.
juchu yoj cushun nIsh cun chmI.
19
Imuno cuptIn pIs cudu wutumI SIIu-
cho
X
T D fIspI tush pun fIstutu
fufun. Chuygu cuycun Bet-eIpu nofte
cuj wujtun ch numI Bet-eIpItu Shequem-
mun nnI uywuj mun IntI yugu mu nun
cujcho, Iebo nupu suf cuj wujtun chnu.
20
ChuymI IsfueI munduj cu nugu
Benjumn custu cu nutu wIIIu chIf nIfun:
Aywuy SIIu mun. bus chuc fu cu nu-
mun pucu cuy c fIy.
21
RIcuj fIcuj IIu
shuyuf pun quI. SIIu pItu jIpush cunu
fpunpu guch wu fuy cuf shumup tengu
cudu-nuy quI juctu-cumu upucun-
quI wufmI quI puj.
22
Mumun-tuytun,
tufIn cunu nogu cu nu mun quIju cu mup-
tIn nIshuj: Nogu cunu-fuycu puycu-
nutu pefdu nuy cuy ufI. Jubes mufcu-
cho pIII yushp nogu cu nugu wufmItu
munumI IIupunpgu tufIsh c cu nu chu.
Gumcu nugu munumI quIquI quI chu
wumfuy quI cu nutu entfe gush cun quI.
Jufu shuy quI pI tu pIs munumI juchu yoj-
chu cunquI.
23
Chuyno nIptIn Benjumn tfbu
funu cu nu pIs uunI fun. Chuufu cudu
nun juc wufmItu-cumu guch wuf cuy-
cujtu upucu fun. Chuc fun cu nu munnu
cutI cu fun. Juchu shu cuycuj sIud nIn-
cu nu tu pIs yupuy uIIchu fun.
24
WuquIn cuj IsfueI cu nu pIs cutI-
cu fun cudu nun mufcunmun-cumu,
tfbun cuycu shun mun cudu fumIIIyu
shuynI-cumu.
25
Chuy wIchun IsfueI cu nupugu
munu fmI fuynIn cufun f chu. IsfueI-
cu nugu quIquIn cunu yufpu shu IIun tumI
Imutu pIs fufuj.
Y

JUECES21
386
Moabman E!ime!ec aywacushan
1

1~2
IsfueI cu nupugu fuynIn munu
cufun f chu. Munduj juez-
nIn cunu cushun wIchunmI fIyupu
muchuy cufun. Chuyno muchuy
cuptIn EIIme Iecgu wufmIn Noem-
wun y Ishcun wumfun wun uywu cu-
fun Moub nusyun mun. Puycu nugu
Jud cho cuycuj BeIen chmI tIyu fun.
Wumfun cu nupu jutIn cufun MuhIn;
jucnIn punu QueIIn. Puycu nugu cufun
Effutu nIshun BeIen funu cunu.
D

Moub nusyun mun chuyuy c fIf chuy-
cho tIyu cu fun.
3
Moub nusyun cho tIyuy cup tIn
Noempu funun EIIme Iec wuu fun.
Chuufu Noemgu bIy du yuf qudu fun
Ishcuy wumfu IIun wunnu.
4
Wumfun-
cu nugu muju chu cu fun Moub nusyun
wufmI cu nu wunnu. Jucuj IIum chuy-
nInpu jutIn cufun Offu; jucuj punu Rut.
Chuy cho goyuy cup tIn chuncu wutu-
tugu
5
wuu fun MuhIn; guepuntu
QueIIon pIs. Chuufu bIydu Noemgu
jupu IIun wucchunu fIcu cu fun wumfuy-
nujnu funuy nujnu.
Noemwan Rut
Be!enman aywacushan
Chuy pItu juc junuj Noem muyu fun

IsfueI funu cu nutu cuyu puf T D
mIcuytu wuyu chI shuntu.
7
ChuymI
Noemgu Jud puftI mufcun mun
cutI nun puj cumu fI cu fun. Moub pItu
IIoj shI cu fun Ishcun IIum chuy nIn wun.
8
NnInpu uywuf cuy cu shun cho IIum-
chuy nIn cu nutu nIfun: Mumuy quI mun
cutI cuy. T D yunu puy cu shun-
quI nogu tu pIs wumf cu nu tu pIs uIII
fIcu mu shuy quIno.
9
Yunu puy cu shun quI
juc funutu tufIf uIII goy nuy quI puj.
Chuyno nIf Noemgu IIum chuy nIn-
cu nutu muchu fun wusInmun-cumu
cutI cu nun puj. Chuufu IIum chuy-
nIn cunu umutuf wuguf
10
nIfun:
GumwunmI mufcuy quI mun uywu cu-
shun!
Rut
PItuj IsfueIpu fuynIn DuvIdpu unuy uwIIun?
Imuntuj suyfuntu fIcunmun? O Imuntuj IIumchuynIntu fIcunmun?
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfu cho musyu chI mun chI munduj juez cunu cushun-
wIchun wIIIu pu tumI. Mufcun cho muchuy cuptIn juc fumIII yumI sefcun nusyun Moub mun
uywu cu fun chuy cho cuwu nun puj. Puycunu cufun EIIme Iec, wufmIn Noem y Ishcuy wumfun-
cunu MuhIn y QueIIn.
Moub mun chuyu shun pItu munu pIs uyc IIu tunu wuu fun EIIme Iec. BIydu Noempu wumfun-
cu nunu Moub wufmI cu nu wun muju chu cu fun. Chuy pI tu nugu chuy wumfun cu nu pIs wuu fun.
Chuufu chuy fumIIIyu pusuypu dIsI gfu syu mun chuyu shu. Noem cuycu shu funuy nuj, wumfuy-
nuj pusuypu IIuquI shu.
Mufcun mun Noem cutI cup tIn Rut jutI yoj IIum chuy nIn puywun uywu cu fun. Rutgu Noem-
wun uywu cuf cuchuy cu fun fumIII yun cu nutu, nusyun nIntu y dIos nIn cu nu tu pIs.
IsfueI ch nugu Rut muju chu cu fun Booz jutI yoj funu wun. Puygu wuoj fununpu fumIII yunmI
cufun. Chuyno muju chu cuf IuynIn cho nIycu shunno cumIIy cu fun MuhIn fumIIIyu munu ushu-
c nun puj (Deut. 25.56). Chuy pI tu nugu Rut cungu fuy DuvIdpu chuchunpu mumunnu. Chuy
fumIII yu pI tumI Jesus pIs yufI fun IIupun funu cu nutu suIbu nun puj (Mut. 1.56; Iuc. 3.32).

D
1.1~2 1Cfn 4.4.
387
11
NIptIn pIs Noemgu nIfun: IIum-
chuy cunu, cutI cuy ufI. Imup nu-
tuj nogu wungu uywu shun pIs? Yupuy
mujutu munup tI quI pIs wumf munumI
cungu nu chu.
12
ChuymI wusI quI mun
cutI cuy. Nogugu c pusuypu chuc wun-
numI yupuy funutu tufI n tu pIs. Cunun
chucuy muj wun cufIy cupt wuw
cuptIn pIs
13
munumI shuyu fun quI-
p chu msu y nun cu mugu. Wuwtu
shuyuf funuy nuj IIu chI goy cun quI mun?
Jupu IIuy quegu umu cucun quI mun chu.
Nogu tugu T D fIyupu IIuquI cuy-
munmI chufu mu shu. Gumcunu ucujtu
fIcufgu musfmI IIuquI cu sh pIs.
14
NIptIn IIum chuy nIn cu nugu yupuy
wuguy mun chufu cu fun. Offu Ichungu
suyfuntu uywu II nIf muchuy cuf
cutI cu fun. Rutgu suyfun wun qudu-
cu fun.
15
Chuufu Noem nIfun: IIum-
chuy-musI quegu cutI cuy cun nu chuj
mufcun mun, dIos nIn cu nu mun. GumpIs
puywun IwuI-IIu cutI cuy ufI.
1
Chuufu Rut nIfun: Amu mIch muy-
chu gumwun uywu cu ntu! Aywu shuy quI-
munmI muymun pIs uywu shuj. TIyu shuy-
quI chmI muych pIs tIyu shun. Mufcuy-
quImI mufc pIs cungu. DIos nI quImI
DIosn cungu.
17
Gum wuu shuy quI chmI
wuuf pIs pumpu f shuj. T D
fIyupu custI gu m chun gumtu cuchuy cup-
tgu. Wuuy pu fmI fuquI c shongu.
18
Rut cutI cuytu munu munup tIn
Noemgu munu fImu pu fun nu chu.
19
Chuy n punu Ishcun uywu cu fun
BeIen mun. Chuyup tIn BeIen cu nugu
wIchuypu ufuypu pufIu fun. WufmI cunu
nInu cu fun: Noem chuj cutI mu shu!
20
Noemgu nIfun: Amu Noem nImuy-
nu chu. Munuy nI yoj Tuytu DIos fIyupu
IIuquI cuy mun chufu mu shu cuycup tengu
Mufu nImuynu.
21
CuypItu uywu cup tgu
Imu-uyc pIs uchcumI cufun. Cunungu
jInuy IIu numI cutI mushc. T D
chuyno cumu c chI shu. T D
IIuquI cuy mun chufu mu shu cuycup tIn nugu
Imup nu tuj Noem nIfcuy c mun quI?
22
Chuy nmI Noem cutI mu fun Moub
nusyun pItu IIum chuy nIn Rutwun.
Sebdu cos chu guIIu fIy cup tInmI
BeIen mun chuyu fun.
Boozpa chacrancho Rut arushan
2

1
EIIme Iecpu fumIII yun cufun
Booz. ChuymI Noem pu pIs
fumIII yunnu cufun. Puygu cufun fcu
funu, mus fIspI tdu.
2
Juc junuj Noemtu IIum chuy nIn
Rut nIfun: Chuc fu mun uywu shuj.
Cupus chufI sebdu futoj cu nugu munu
RUT1 , 2
Rgu s/ic wuj cu nutu Rut s/untucus/un (Rut 2.2)
388

E
2.2 Iev. 19.910; Deut. 24.19.
mIch mun gu chu shIc wuj cu nutu shun tu-
cupt.
E

NIptIn suyfun pIs Aywuy ufI nIfun.
3
Chuufu Rut uywu fun seb dutu
futuf cuy cu shun mun. NIfcuf shun tu-
cu fun futoj cunu shIc wu pu cu shuntu.
Chuyu shun chuc fugu cunuj suyfun
EIIme Iecpu fumIII yun Booz pumI.
4
Rut shun tu cuy cup tIn BeIen pItu Booz
chuyu fun. NIfcuf IIupun pIyun nIn cu-
nutu suIu du fun T D yunu puy-
cu II shun quI nIf.
Chuufu pIyun nIn cu nu pIs Gumtu pIs
T D yunu puy cu II shun quI
nIfun.
5
Chuy pItu Boozgu futoj cu nupu cupu-
fuI nIntu tupu fun PIpu wumfun tuj
tuguy jIpushgu? nIf.
Cupu fuI nInnu nIfun: Puygu jpu

wufmImI. Moub pI tumI Noem wun
shumu shu.
7
Ruwu cu mu shu ShIc wuj-
cu nutu shun tu cu shuj nIfmI. Tutu pItu
puchumI shun tu cuy cun. Chuy fmI
IchIc IIutu jumuy cu shu nIf.
8
Chuufu Rut-tu Booz nIfun: JIpush,
sebdu shun tu coj juc funu cu nupu
chuc fun mungu umu uywun quI nu chu.
CuyIIu cho uywuy n cu nu wun shun tu-
cun quI.
9
PIyun n cunu muypu futoj
uywup tIn pIs guepuntu uywun quI shIc-
wuj cu nutu shun tu coj. PIyun n cu nu-
tugu wIIIu shuj munu fImu p shu nuy quI-
puj. Yucu nufgu puyu cu nu pItu yucutu
upun quI. Yucu tugu pIyun n cunu
upushun pItu upun quI.
10
NIptIn Rut ugfu d sI cuf tupu fun
ImunIf tuj jpu wufmI cuycupt cuyu-
p mun quI? nIf.
11
Booznu nIfun: Nogu musyush-
cmI funuy quI wuu shun pItu-puchu
suyfuy quItu uIII fIcuf tpu fu shuy quItu.
Musyush cmI mumuy quI tuytuy quItu,
nusyun nI quItu cuchuy cuf cuymun
shucu mu shuy quI tu pIs. Nogu cu nu tugu
munumI fejsI mush cun quI chu.
12
Chuy-
pItu Tuytu DIos yunu puy cu shun quI ufI.
Yfu cu shuy quI pItu, uIIItu fufu shuy quI-
pItu IsfueIpu T D Imuch-
pIs yunu puy cu shun quI.
13
Rut nIfun: Cuyu p coj funumI
cunquI. Gfusyus tuytu, pIyun nI quI
munu cuycup t pIs uIII fIcu mu shuy quI-
pItu.
14
MIfIn duy fugu Rut-tu Booz nIfun:
Cuymun wItI cu muy mIcu pu cu nun ch-
puj. C tuntu. Bnu mun chupu puyIIupu
mIcuy.
NIptIn Rutgu jumu cu fun pIyun-
cu nu wun IwuI. Booz gufu fun fgu
cumchutu. Chuufu Rut mIcu fun sucsu-
nun yuj. Gufu shun tu pIs puch pu cu fun-
fuj.
15
Yupuy sebdu shun tu coj uywup-
tIn Boozgu pIyun nIn cu nutu nIfun:
Sebdu gotu fu shun pItu mush tu cuj cu-
nutu shun tu cup tIn pIs umu mIchun quI-
chu.
1
Shun tuy cu shuy quI mun ju cu-
nu pI tu pIs shIc wu chIy shun tu cu nun puj.
Muygu nI quI pIs umu Imutu pIs fImu puy-
chu.
17
Rutgu Boozpu chuc fun cho tufdI-
cumu shun tu cu fun shIc wuj seb dutu.
Shun tu cu shuntu tucup tIn mufu IIun
IIoj shI fun Ishcuy uff buno.
18
Chuytu
upufI cuf cuf mufcu mun cutI fun.
Chuyuy cuf suyfuntu fIcu chI fun.
QuIshu cu shun mIcuy tu pIs suyfun
Noemtu goycu fun.
19
Noem tupu fun: Muych tuj
shun tu cu mush cun quI? P cujpI tu tuj
chuy chIcu seb du tugu shun tu cu mush-
cun quI? Yunu p shojtu Tuytu DIos nIn-
chI yunu puy cu chun nIf.
Rut wIIIu pu fun pIpu chuc fun cho
shun tu cu shun tu pIs Shun tu pu cuf goy-
mu sh chuc fupu duyongu BoozmI
nIf.
20
Chuufu IIum chuy nIntu Noem
nIfun: T D yunu-
puy cu chun. Puygu nogun ch tu pIs
cuyu p mun chmI. Wuu coj fun tu-
pIs yunu pu funmI. Mujpu IIj tImu
fumIII yun cuf Boozgu nogun ch pu pIs
RUT2
389

F
2.20 Iev. 25.25.
G
3.12 Rut 2.20.
fumIII yun chmI.
F
Puygu shun tu m nun-
ch pIs cumu cunmI.
21
Rut nIfun: Nogu tu pIs chuy funugu
Uywuy n cu nu wun chuc fu II cho shun-
tu cun quI cos chu ushu c nun cumu
nImu shumI.
22
NIptIn Noemgu IIum chuy nIntu
nIfun: AIIImI uywuy wufmI cu nu wun
chuc fun cho shun tu cup tI quegu. Juc
chuc fu mungu umu uywun quI chu pIpIs
munu fImu p shu nuy quI puj.
23
Chuy pItu-puchu Boozpu uywuy-
nIn jIpush cu nu wun chuy IIu chnu Rut
wufun-wufun shun tu cu fun, sebdu,
fgu cos chu ushu c nun cumu. Chuy
wIchungu suyfun wun juntu IIu goyuy-
cu fun.
Rut-ta shuntananpaj Booz nishan
3

1
Juc junuj cho IIum chuy nIntu
Noem nIfun: ju, funutu ushI-
p shuy quI cushI shu goy nuy quI puj.
2
Musyu shuy quI n pIs Boozgu fumI-
IIyun chmI. Puypu uywuy nIn jIpush-
cu nu wun IwuImI shun tu pu cu mush-
cun quI pIs. Cunun chucuymI fun mun
uywungu seb dutu wuyfuj.
3
Gumgu
cunun chucuy uywuy sumuj bu cu-
fIy cuf, peff mI wun cupu cu fIy cuf, mus
uIII cuj fpuy quItu jutI cuf cuf. Ichungu
Booz mIcu shun cumu upushun cumu
pucu f cun quI.
4
Sumuj fIcu pun quI
muynIn mun puu shun tu pIs. Puu cuf-
cup tIn fuj yuycun quI juytu nu IIun mun.
JIfguntu joguf cuf pItu cuy cun quI.
Chuu fugu puynumI Imutu pIs nIshun-
quI puj.
5
NIptIn Rut nIfun: NImu shuy-
quI nmI fufu shuj.
Rutgu fumun
uywu fun. Suyfun yuchu chI shun n IIu
IIupuntu fufu fun.
7
Boozgu cushI shu mIcu fun upufun.
NIfcuf puu cuy cu fun sebdu gotu fuy-
cu shun uupun mun. Chucuy IIu mungu
yuchuyIIupu Rut yuycu fun. Boozpu
chuquI juytu nunpu jIfguntu joguf cuf
puu cuy cu fun.
8
PuIIun pugus Booz
fIcchuf cu muf tIcfu pu cu fI shun cho
muyu fun juytu nun cho wufmI puuy-
cujtu.
9
Chuufu Booz tupu fun PItuj
cunquI? nIf.
Rutnu nIfun: RutmI c tuytu.
Runpu IIj tImu fumIII yunmI cunquI.
ChuymI gutu fuy cu shuy quItu mush tu-
muf shun tu cu muy ufI mujuy quI cun-
puj.
10
NIptIn Booz nIfun: T D
bIndI syuntu goycu shun quI. Cunungu
nogu musymI wuu coj funuy quItu
fIspI tu shuy quItu. Runu tugu muynumI
tufIn quI mun cufun nogu pItu mus
msutu, fcutu cufpIs, pobfItu cufpIs.
Ichungu fIspI tu chI cuy nI quI pumI jupu-
IIuy quI cucush cun quI.
11
Cunungu umu
munchu cuy chu. NImu shuy quI tugu
IIupun tumI cumu c chI shuj. Cuy mufc-
cho IIupunmI musyun fufmuI, uIII
wufmI cushuy quItu.
12
Ichungu nogu
IIj tImu fumIIIyu cupt pIs,
G
jucfmI
wuoj funuy quIpu mus IIj tImu fumI-
IIyun cuycun.
13
Imu cuptIn pIs chuy-
IIu cho tutu cumu puu cuy. WufumI
musyu shun chuy funu shun tuytu
munu shu shuy quItu, munu munu shu-
shuy quI tu pIs. Iuy nIshunno cumIefgu
uIIImI shun tu cu shun quI. Munu
munup tengu nogumI shun tu shuy-
quI. NIsh tugu fusun pumI cumII shuj.
T D uupun chmI uunIyc.
Cunungu tutu cumu puu cuy.
14
Chuufu chuy chucuygu Boozpu
juytu nu IIun cho Rut puu fun. Wufun-
nIn tutugu chucu IIunu jutu fI fun.
Boozgu munu munu fun chu fumun
wufmI uywu pu shuntu pIpIs musyu-
nuntu.
15
Boozgu Rut-tu nIfun: Jucuy quItu
sumuj mush tuy. Jucuntu Rut mush-
tu pup tIn Boozgu chuscu uff bu tuno
seb dutu yuwuy cu chI fun. NIfcuf jogu-
fI pu fun seb dutu Rut upufI cu nun puj.
ApufI cuf cuf wusIn mun cutI cu fun.
RUT2 , 3
390

H
4.8 Deut. 25.710.
I
4.10 Deut. 25.56.
J
4.11 Gen. 29.31.
K
4.12 Gen. 38.2730.
1
Rut chuyup tIn suyfun tupu fun Rut
Imu nIshu fuy quI tuj Boozgu? nIf.
Chuufu Rut wIIIu pu fun Imutu Booz
nIshun tu pIs.
17
Mustu pIs nIfun: Cuy
seb dutu goycu mu shu Imun pu tuj
jInuy IIugu suyfuy quI mun chuyun quI?
nIf.
18
Chuufu Noem nIfun: M shuy-
shun. Chuy funugu cunun junuj jumuy-
tu pIs munumI tufen gu chu nIshu shuy-
quItu munu fuj cumII shun ygu nIf.
Booz Rutwan majachacashan
4

1
Chuy pI tunu Boozgu uywu fun
mufcu yuycunu puncu mun jumu-
cu nun puj. Chuy cho Booz jumu fuy cup-
tInmI Rutpu fununpu mus IIj tImu cuj
fumIII yun funu psuy c nuj. Chuufu
Booz nIfun: Cuymun shumuy tuytu
pufIu nun ch puj. Jumu p fI shun.
Chuyno nIptIn jum shI fun.
2
Boozgu
jucIIu guyu fun chuncu muyuf fIspI tdu
funu cu nutu. Puycu nu tu pIs fuwu fun
jum shI nun puj. IIupun jumuy c fIp-
tIn
3
fumIII yuntu Booz nIfun: Moub
nusyun pItu cutI moj NoemmI custun-
chI EIIme Iecpu chuc funtu funtI cuytu
munuy cun.
4
ChuymI gumtu wIII.
RuntIytu munufgu funtIn quI mun cuy
test gu cu nupu uupun cho, muyuf
funu cu nupu uupun cho. GummI
EIIme Iecpu IIj tImu fumIII yun cunquI.
ChuymI funtI nuy quI cumu cun. Munu
munufgu wIIIu muy. Nogu pIs custun fuj
cuptmI funtIn cumu cun nIf.
NIptIn EIIme Iecpu fumIII yun nIfun:
Au funtI shmI.
5
Booznu nIfun: Noempu chuc-
funtu funtIsh puy quegu Moub bIydu
Rutwun pIs muju chu c nuy quImI. Chuy-
n pumI wuoj fununpu wumfun nnu
cungu wumfuy quI yufgu. Wuojpu
jutIn pIs mununu gongu cun gu nu chu.
Chuc fun pIs wumfu pnu qudungu.
Chuufu EIIme Iecpu fumIII yungu

nIfun: Chuyno cuptengu munumI
funt mun chu. IIupunpgu pIsh pu cu-
shmI. Gum funtIytu munufgu funtI-
cuf cuy ufI. RuntI n puj cuj def chtu
psuy cu shuy quI.
7
Chuy wIchun IsfueI chgu cuynmI
custum fIn cufun: Def chuntu juctu
psufgu IIun guIntu jofgu fIfmI funtej
cujtu goycoj. RuntI coj pIs chuy nmI
fufuj. Chuyno custum fIn cuptInmI
8
EIIme Iecpu fumIII yungu IIun guIntu
jofguf cuf Booztu goycu fun Gumnu
funtIy nIf.
H
9
Chuufu Boozgu muyuf cu nutu,
shun tu cu shu cuycuj cu nutu nIfun:
Gumcu numI musyun quI EIIme Iecpu,
QueIIonpu, MuhIonpu chuc fun cu nutu
Noem pItu funtI shtu.
10
Chuy n pIs
gumcunu musyun quImI MuhIonpu
bIy dun Rut nogupu wufmnu cunun-
puj cushuntu. Chuy n pumI Rutpu
wuwungu MuhIonpu wumfun nnu
cungu. Y MuhIonpu chuc fun pIs Rutpu
wuwun punu cungu.
I
Cunun gumcu-
numI testgu cunquI.
11
Chuufu IIupun chuy cho cuycuj y
muyuf cu nu pIs nIfun: Au, IIupu nmI
musy. T D yunu p-
shun quI wufmI quI Rutcho uypu IIutu
mIfu nuy quI puj. RuqueI pu wun Ieupu
uchcu wumfun cushunno wumfuy quI
cuchun. Puycu nu IIu pI tumI nogun chI
IsfueI cu nu pIs mIfush cun chI.
J
Gumnu
Effutu mufcu BeIen ch pIs uIII fIcu shu
cuycu IIuy.
12
T D yunu-
puy cu shun quI chuy wufmI cho uchcu
wumfuy quI cunun puj. Chuy n pumI
uypu IIu mun mIfun quI Tumufpu Judpu
wumfun Fufes mIfu shunno.
K
13
Chuy n pumI Boozgu Rutwun
muju chu cu fun. Chuy pItu Rut guesh yuj
fIcu cuf oIIgu wumfutu guesh yu cu-
fun.
14
ChuymI wufmI cu nugu Noemtu
nIfun: T D uIubu shu
cuchun! PuymI cumu c chI shu wIII-
cuy quI fIcu shu nuy quI puj cunun puj.
WIII cuy quI IsfueI cho munuy nI yoj
RUT3 , 4
391

L
4.18~22 1Cfn. 2.1014; Mut. 1.36.
cuycun mun.
15
Imuch pIs oIIgu
wIII cuy quegu cushI cu chI shun quI pmI.
Chuc wun yup tI quI pIs fIcu shun quI-
pmI. FIyupu cuyu shoj IIum chuy nI-
quIpu wumfunmI cunpIs. IIum chuy-
nI quegu gunchIs wumfuy quI munmI
tIncu shu.
1
Noemnu wIII cuntu uywu cu fun.
17
BIs nun cunu fIcuf nej: Noem pumI
oIIgu wumfun yufI shu! Chuyno nIfmI
jutIntu chufu pu fun Obed nIf. Jutun-
yush pungu puymI cufun Isupu pup-
nIn, DuvId punu chuchun.
Davidpa chachancuna
18
Fufes pItu mIfuj cunu cuycu numI cufun:
Fufes cufun Hezfonpu pup nIn.

19
HezfonmI cufun Rumpu pup nIn.
RumnumI cufun AmInudubpu
pup nIn.

20
AmInudub cufun Nuusonpu pup nIn.
Nuusn cufun SuImonpu pup nIn.

21
SuImn cufun Boozpu pup nIn.
Booznu cufun Obedpu pup nIn.

22
Obed cufun Isupu pup nIn.
Isunu cufun DuvIdpu pup nIn.
L

RUT4
392
Ana wawata tarishan
1

1
Effun puftIpu uItun nIn jIfcun-
cu nu chmI juc mufcupu jutIn
cufun Rum. Chuy chmI Zuf custu
funu EIcunu tIyu fun. Puygu cufun
Jefo humpu wumfun, EIIpu wIII cun.
Unuy cuj chuchunnu cufun Tohu. Tohu
cufun Zufpu wumfun. PuynumI cufun
Effun tfbu pItu.
2
EIcu nugu cufun
Ishcuy wufmI yoj. Jucuj wufmInpu
jutIn cufun Anu, jucuj punu PenInu.
PenInupugu wumfun cufun, Anupugu
munu.
3
EIcu nugu cudu wutu IIu SIIo mufcu-
mun uywuj Munuy nI yoj T
D udufuj, sucfIfIsyu uywu cu-
nutu fupu chej. SIIu chnu cfu EIpu
Ishcuy wumfun cunu T D
sIfbej cfu cufun. Jucujpu jutIn cufun
OfnI, jucuj punu FInees.
4
Tuytu DIos-
puj uywu cu nutu fupu chI shun pItu
EIcu nugu fuquI puj PenInutu, oIIgu
wumfun cu nutu, wufmI wumfun cu nutu
shuynI-cumu.
5
Anutugu mus uIIIn nIn
cujtu fuquI puj. Puytugu jucuj wufmIn-
pItu musmI cuyuj wuwutu tufI nun puj
T D munu cumu cuy c chIp-
tIn pIs.
Chuy pI tumI PenInugu Anutu

chIquej. AsIpuj, munu cuj mun chufuj
wuwutu munu tufI nun puj T D
cumu c chI shun pItu.
7
T D wusIn mun cudu
wutu uywup tIn PenInugu Imuy pIs
fubyu chI shunno Anutu fubyu chej.
ChuymI umutuf wugush pun munu
mIcoj pIs chu.
8
ChuymI funun EIcu-
nugu nej: Anu ImunIf tuj wugun-
quI? ImunIf tuj IIuquI shu cuycun-
quI? ImunIf tuj munu mIcun quI chu?
Gumpgu nogumI chuncu wumfu mun
tInc.
9
Juc cutI Anugu SIIu cho mIcuytu
ushuf cuf jInun fu uywu fun T
D wusIn mun. Cfu EInu jumu-
fuy cu fun puncu yuycu fInu uupun-
cho.
10
Anugu fIyupu IIuquI shu wuguf
T D muu cu fun.
11
Muu-
cush punmI T D nIfun:
Munuy nI yoj T D, uywuy nI quI
IIuquI cu shtu wIyuy cu muy ufI. Amu
gonguy cu muy chu. Wuwutu tufI chI-
mup tI quegu wuu nun cumu munu shuy-
quItu fufu nun puj muquI quI munmI
1 Samue!
PItuj IsfueIpu fuynIn? PItutuj fImfu ucfufun IsfueIcunupu fuynIn cununpuj?
Imataj caycan cay !ibru cho? Unuy Testu men tu cho Ishcuy IIbfumI cuycun SumueI jutI yoj.
Ichungu mus unuy Ishcun IIbfo cufun jucnuy IIumI. 1 SumueI IIbfu cho musyuy c chI mun chI
SumueI-IIunu ushu nun munduj juez cushuntu. Chuy pI tugu fuycu nu numI IsfueI cho munduytu
guIIuy cu fun.
SumueIgu ushu nun munduj juez y IsfueI cu nupu fImIf cuj pfof tunmI cufun. Cuy 1 SumueI
fImIf cuj puftI cup tuIo 112 musyu chI mun chI SumueIpu bdun tumI. Puypu mumun cufun Anu.
SumueItu Tuytu DIosmI ucfu fun pfof tun cunun puj (3.1920). SumueIgu dIspI dI cuf IsfueI cu nutu
wIIIu pu fun fuynIn cunu Imuno cunun puj cushun tu pIs (8.1118).
Cup tuIo 1331 musyu chI mun chI SuuI pI tunu. PuymI IsfueI cu nupu fImIf cuj fuynIn cufun.
Ichungu munu wIyu coj cuynIn pumI fuy cuynIntu pIfdI shu. Ruy cuf pusuypu munu uIII goyuy-
cufnu wuu fun (1315). Ruy cunun puj SuuItu chufu shu cuptIn pIs munu wIyu cu shun pI tumI
puypgu wuIIcu-wuII cu IIu tunu pufIun (1831). DuvId pmI Ichungu mustu pufIun. Chuy pI tugu
DuvId numI IsfueIpu mushoj fuynIn cufun. Cuy IIbfu cho wIIIupu ushun SuI y wumfun Jonutn
guffu cho wuu shun wunmI (31.113).

393

D
1.11 Nm. 6.5.
E
2.1~10 SuI. 113.59; Iuc. 1.4655.
chufu shuj. Gumpu cushun musyu c-
nun puj munumI ujchuntu futon gu-
chu.
D
12
Muy fu T D Anu muu-
cup tIn EIgu fIcu puy cu fun shImIn
fufI IIun cho fImujtu.
13
Puygu shon-
gu IIun cho muu cuy cu fun. ShImIn
fufI IIun cho pufIup tInmI fImu shungu
munu wIyu cu fun chu. Chuy n pumI
EIgu yufpu fun muchu shu cuycu shuntu.
14
ChuymI nIfun: Imuy cu mu tuj
muchu shu IIu cuycun quI? Bnutu umu
upuy nu chu!
15
Chuufu Anu nIfun: MunumI
muchu shu chu cuyc tuytu. MunumI
upush c chu bnutu, nI Imu much chI-
coj tu pIs. IIuquI shumI cuyc. IIuquI-
shu cufmI T D uupun cho
wuguyc.
1
Buff chu wufmI cushtu
umu yufpuy cu IIuy chu. Nogugu fIyupu
IIuquI shu cufmI cuy fucumu Tuytu
DIostu muu cuy cushc.
17
Chuufu EI nIfun: Amu IIuquI cuy-
nu chu. IsfueI cu nupu Tuytu DIos nengu
muu cu shuy quItu tufIy cu chI shun quI
ufI.
18
Chuufu Anugu ShImI quIno
cuchun ufI tuytu nIfun. Chuy pItu
Anugu cutI cu fun. AIIInu mIcu fun.
Munu IIuquI cu fun nu chu.
19
Wufun-
nengu chucu-chucu IIunu jutu fI fun.
T D udufuy cuf Rum cho
cuycuj wusInpu cutI cu fun. Mujun
EIcunu wun cucu shun pItu Anugu
guesh yujnu fIcu cu fun. T D
cumII fun Anu muu cu shuntu.
20
Chuy-
n pumI Anugu guesh yuj fIcu cu fun.
QuIIIun uyp mup tIn oIIgu wumfutu
guesh yu cu fun. T D muu-
cu shu cufmI jutIntu chufu pu fun
SumueI nIf.
21
EIcu nugu yupuy IIupun wumfun cu-
nu wun wufmIn wun uywu fun SIIu mun
uunI shuntu cumIej, wutu-wutu uywu-
shunno sucfIfIsyu uywu cu nutu T
D pIsh tuj.
22
AnumI Ichungu
munu uywu fun chu. Rununtu muynu
nIfun: Wumfutu munu fuj wusguefgu
nogu munumI uywu sh chu. Wusguefgu
T D wumfutu upuf cu shuj
Imuy cu mu pIs chuy cho cucu nun puj.
23
Chuufu funun EIcunu nIfun:
Chuyno cuptengu wumfun chI wusguI-
nun cumu qudu cuy ufI. T D
uunI shuntu cumII chun ufI.
Anugu chuy npu qudu cu fun
wumfuntu wusguI nun cumu.
24
WusguIf-
cuf, tucshu IIu fuj wumfun cuycup tIn pIs
SIIu mun upufun T D wusIn-
mun. Apufun quImsu bes fu cu nutu,
uffbu jufI nutu, bnutu.
25
Apushun
bes futu juctugu Tuytu DIos puj pIsh tu-
fun. Wumfu tu pIs cfu EImun entfe gu-
fun.
2
EItu Anu nIfun: Tuytu, nogumI
uupuy quI cho uuputu T D
muu cuy cuf.
27
Chuy fumI T
D muu cuf wumfutu. Muu-
cu shtu wIyufmI wumfutu tufI chI mu-
shu.
28
Nogu numI cuy wumftu T
D goycushc. Puygu Imuy cu mu pIs
T D sIfbengu.
Chuyno nIptIn EIgu T D
fIspI tuf gonguf puy cuf umpu fun ufcun-
pIs pumpu mun tpu nun yuj.
Ana cantashan
2

1
Tuytu DIostu uIubuf Anu nIfun:
T D, yunu p mu shuy quI pItu
IIupun shon g pumI cushIc.
E
GummI shuc y chI mun quI.
IIupun ch pIs yunu p mup tI quImI
jumuf p muj cu nu pIs munu usIp-
mun gu nu chu.
CushI shumI cuyc!

2
T D gumIIumI juchuy-
ngu cunquI!
MunumI pIpIs yunu p cun chu
gumngu, Tuytu!
MunumI gumpItu jucgu cunchu!

3
PIpIs umu uIII-tucuf fImu chun-
chu.
1 SAMUEI1 , 2
394
PIpIs umu puydej-tucu chun chu.
T D Imutu pIs IIupun-
tumI musyun.
Puygu fufu shun-tupumI funutu
jusgun.

4
Munuy nI yoj cu nupu Ichun cu nu-
tu pIs puquI pu fInmI.
CuII puy nuj cu nu tunu munuy nI yoj-
y chIn.

5
Nuuputu fcu cujcunu, cunungu
yunu p cun juc tuntu IIu puj.
Muchuy cho cujcu numI Ichungu
mununu muchun nu chu.
Munu wuwutu tufej wufmInu
gunchIs cutI guesh yu cu shu.
Achcu wumfu yoj cu nu tugu
jupu IIunnu fIcu cu nun pmI
wumfun cu nutu ushu c chIn.

T D cuwuytu gomun chI,

wuuy mun pIs chuyu chI mun chI.
PuymI wuu shu cunu cuycu shun-
mun chuyu chI mun chI.
Chuy pI tu pIs cutI chI mun chI.

7
T D pobfI y chI mun chI
fcu y chI mun ch pIs.
PuymI tufI chI mun chI, puymI
guechu mun chI.

8
T D pobfI cu nu tu pIs
uIII mun chufun.
IImus n fu cu nu tu pIs uIII mun
chufun.
NIfcuf mus munuy nI yoj cu nu wun
jumu chIn.
Munuy nI yoj cu nupu munduj nIn
cunun puj chufun.
Tuytu DIosmI cuy mundutu cumu-
shu.
PuymI sumuj jumu chI shu.

9
PuymI sIfbej nIn cu nu tugu fIcun.
FIyu funu cu numI Ichungu juchu-
IIun cho wuun.
CuII pu IIun wungu pIpIs munumI
uIII IIoj shIn chu.

10
T D chIquej cu nutu
IIIg chen gumI.
Puycu nu tugu sy Iu pItu-puchumI
fyu wun ushu chengu.
T D IIupun funu tumI
jusgungu.
Acfu shun fuytu numI munuy nI yoj-
y chengu.
WuquIn pItu mus munuy nI yoj
cunun puj yunu pungu.
11
Chuy pI tugu EIcunu cutI cu fun
Rum mun. Wumfun tumI Ichungu cfu
EIpu muquIn cho cuchuy cu fun T
D sIfbI nun puj.
E!pa wamrancuna
juchata rurashan
12
EIpu Ishcun wumfun cu nugu cufun
fIyupu juchu su pumI. T D
mununu munchu cu fun nu chu.
13
Puycu-
nupu custum fengu cuynmI cufun:
PIpIs Tuytu DIos puj uywutu upumuf
pIsh tuj. TImpuy c chIp tInnu cfupu
uywuy nIn uywuj jutun cu fuy fInchIn
uptu shu.
14
NIfcuf fInchItu jutej, puyIu-
mun pIs, muncu mun pIs, cuIdu mun pIs.
RInchI chufI shun cujtugu cfu cu nu-
puj upupuj. SIIo mufcu mun chuyuj
cujtugu IIupun IsfueI cu nutu chuy nmI
fufuj.
15
Chuy n pIs, uItuf cho munu fuj
wIfuntu fupu chIp tIn, cfupu uywuy-
nIn chuyuy cofgu uywutu pIsh tujtu
nej: Cfugu chuwu IIun pumI uychutu
munun. Chuyu shu tugu munu numI
chus quI shun quI p nu chu.
1
Chuufu
uywutu pIsh tuj funu RImfu wIfun-
tu fuj fupu chI chun. NIfcuf-fuj munu-
shuy quItu upun quI nIptIn pIs cfupu
uywuy nengu nej: MunumI, jucIIu
gomuy! Munu gomup tI quegu guechu-
shuy quImI.
17
Chuy n pumI msu
cfu cu nugu T D uupun cho
fIyupu juchutu fufu fun. T D-
chufu shun offen du cu nutu munu-
shuntu fufuj.
18
SumueImI Ichungu Inu pItu fufu-
shu efod nIn jutI shu T D
sIfbIy cu fun.
19
MumunmI uwupuj juc
psu IIu fputu. Chuy tugu cudu wutu IIu
upupuj Tuytu DIos puj uywutu pIsh tuj
upuf.
20
Chuyup tIn EIgu bIndI syuntu
goj EIcu nutu wufmIn tu wun T
1 SAMUEI2
395

F
2.28 Exo. 28.14.
G
2.28 Iev. 7.3536.
D yunu puy cu shun quI cuy wufmI-
cho mus wumfuy quI cunun puj. Cuy
wumfutu T D upumu-
shuy quI pI tumI mustu tufIn quI puj
nIf. Chuy pItu puycunu wusIn munnu
cutI coj.
21
T D bIndI syuntu
goptInmI Anugu guesh yuj fIcu coj.
Anupugu wumfun cufun fuj quImsu
oIIgu, Ishcuy wufmI. SumueI numI
wIuy IIun-tupu T D munu-
shun n IIu cuwuj.
22
EIgu pusuypu uuquInnu cufpIs
musyuy cu fun wumfun cunu IsfueI cu-
nutu Imuno fufu shun tu pIs. Wumfun-
cu nugu cucoj Tuytu DIospu WusIn
puncu cho yunu puj wufmI cu nu wun pIs.
23
ChuymI wumfun cu nutu EI nIfun:
IIupun funumI juchu fufu shuy quItu
fImun. ImunIf tuj chuyno fufun quI?
24
Runu cu nugu juchu fufu shu IIuy quI-
tumI fImun. Munu uIII tumI fufuy cun-
quI. Gumcunu chuyngu umu fufuy-
nu chu ufI.
25
Juc funu, funu-musIn puj
munu uIIItu fufup tengu T D
fubuf nIn cunmunmI. Juc funu Tuytu
DIospu contfun cuptengu pItuj fubuf-
nIn cungu? Chuyno pIu cu shun pIs
wumfun cu nugu EItu munu wIyu cu fun-
chu. T D muynu cumu c chI-
fun puycunu wuu nun puj.
2
SumueIgu jutun yuy cu funnu. Imu
fufu shun cu nu pIs uIIImI cufun funu cu-
nu p pIs Tuytu DIos p pIs.
27
Chuy wIchun cfu EI cujmun
Tuytu DIospu pfof tun chuyuf nIfun:
T D nIshun quI: Unuy cuj
uwIIuy quI cunu EgIptu cho fufuonpu
sIfbej nIn cuycup tIn nogu tucuy npu
tuntI yu chIf.
28
IsfueI tfbu cu nu pItu
Aufontu ucfushc cf cunun puj, uItuf-
n cho uywu cu nutu fupu chI nun puj,
InsIn sutu suumu chI nun puj, sot nutu
jutI cu nun puj.
F
IsfueI cunu Imutu upup-
mu shun tu pIs gumcu nu tumI goycuf.
G

29
ImunIf tuj munu cuj mun chufuy cun-
quI nogu puj pIsh tu shun uywu cu nupu
uychuntu, offen du cu nutu? NogumI nIf
chuy cu nutu upup m nun puj. AIIIn nIn
nogu puj cujtu ImunIf tuj wumfuy quI-
cu nutu gufuy cun quI? AIIIn nIn offen-
du cu nutu IsfueI cunu chufu shun wunmI
wumfuy quI cu nutu wIfu yuy c chIn quI.
30
Nuupu tugu fumIII yuy quI cu nutu
T D nIfun GummI,
gumpItu mIfuj cu numI Imuy pIs sIfbI-
mun quI puj. Cunungu Tuytu DIos yupuy
nIn: Cunun pI tugu munumI juchu
fufuj cu nutu uwuntu sh chu. Chuypu
fuquengu nogutu fIspI tu muj cujtumI
yunu p shuj. Munu cuj mun chufu muj-
cu nu tu numI penguy mun chufu shuj.
QuIqumI nIyc.
31
WuII cu numI pIshIn
munuy nI yoj cushuy quI pItu jItu fI n puj.
AwIIuy quI cunu munuy nI yoj cushun-
tu pIs IIIg chI sh numI. Gum fumI IIyu-
cu nugu munu numI muygun pIs ed
cunun cumu cuwun gu nu chu.
32
IsfueI-
cu nutu yunu pupt IIuquI shumI fIcuy-
IIu fIcu pun quI puj. Gum fumIII yugu
munumI muygun pIs ed cunun cumu
cuwun gu chu.
33
WuquIn fumIII yuy quI-
cu nugu sIfbIy c mun gu fmI. Puycu-
numI wuquIn wuojtu fIcuf fIyupu
fubyungu, IIuquI congu.
34
Musyu nuy-
quI pmI OfnI quI tu wun FInees nI quItu
juc junuj IIu wuu chengu.
35
PuypItu
mIfuf uywuj cunu ushu cup tIn pIs juc
custu cfu tu numI ucfu shuj puycu nupu
fuquIn sIfbI muj cfu cunun puj. Puygu
Imuy pIs nIshtu fufufmI cuwungu.
PuypItu mIfuf uywuj cu numI ucfu sh
fuycu nutu sIfbIf Imuy pIs cfu cungu.
3
Cuwuy cuf quduj fumIII yuy quI cu-
nugu cfutu muu congu gueIIuytu
cufpIs, tuntutu cufpIs. Amutuf fuwu-
congu cfu cu nu cho puchu IIun puj
ufuytu ushI p nun puj.
Samue!ta Tayta Dios gayashan
3

1
Wumfu SumueIgu cfu EI
nIshuntu fufush pun T
D sIfbIy cu fun. Chuy wIchun
1 SAMUEI2 , 3
396
T D munumI IIutu IIugu pItu-
pIs wIIIu puj chu. Imutu pIs munumI
musyuchejchu.
2
EIgu pusuypu
uuquInnu cuf sumgu munu fIcu fun-
nu chu. Juc cutI cho EIgu puuy cu fun
cuuf tun cho.
3
SumueIgu puuy cu-
fun T D WusIn cho. Chuy-
chmI cuycu fun contftu bubuI pIs.
CundIIfupIs futuy cu fun.
4
T D
guyu fun: SumueI! nIf.
Chuufu SumueIgu: Imutu tuytu
nIfun.
5
Chuyno nIf EI cujmun cffI fun.
Tuytu cuych numI cuyc Imup tuj
nIstuycmunquI? nIfun.
Chuufu EIgu nIfun: MunumI
guyushcchu, uywuy puu cuy.
NIptIn SumueIgu cutIf yupuy puu-
cuy cu fun.
T D yupuy
guyu fun: SumueI nIf.
Chuufu SumueIgu jutuf cuf uywu-
fun EI cujmun. NIfcuf nIfun:
Tuytu cuych numI cuyc Imup tuj
nIstuycmunquI?
Chuufu EIgu nIfun: MunumI
guyushcchu ju, uywuy puu cuy.
7
SumueI tugu munu fmI Imuy pIs
T D pufIupufunfchu. ChuymI
T D busnIntu munu fejsI-
fun chu.
8
QuImsu cutI cujcho T
D SumueItu yupuy guyu fun.
Chuufu SumueIgu jutuf cuf uywu fun
EI cujmun. Tuytu cuych numI cuyc
Imup tuj nIstuycmunquI? nIfun.
Chuufu EIgu tuntI yu cu fI fun
SumueItu T D guyuycushuntu.
9
ChuymI nIfun: Aywuy puucoj.
Yupuy guyushuptIquegu Imutu Tuytu?
WIyuycmI nInquI.
NIptIn SumueI yupuy cmun mun
cutIy cuf puu cuy cu fun.
10
Chuyuy cuf
T D fImfu guyushunnIIu
yupuy guyu fun: SumueI, SumueI!
nIf.
SumueI numI nIfun: Imutu Tuytu?
NoguIIgu wIyuycIImI.
11
Chuufu T D nIfun: IsfueI-
cunu munu yufpu shun tumI fufu shuj.
ChuymI wIyuj cujpugu fInfIn cu nu pIs
nunun gu fuj.
12
Chuy junujmI EIpu
IIupun fumIII yun cu nu puj Imun-
pIs nIshtu cumII shuj.
13
MuynumI
wIIIushc puypu fumIII yun cu nugu
IIIg nun puj. Puygu musyuy cun numI.
Wumfun cu numI contf fufu shu. EIgu
musyuy cuf pIs munu pIu cu shu chu.
14
ChuymI muynu jufushcnu. EIpu
fumIII yun cu nupu juchuntugu Imuy pIs
munumI gongu sh chu uywu cu nutu
nogu puj pIsh tuf cuf fupu chIp tIn pIs,
offen dutu gufumuptInpIs.
15
Chuy pItu SumueIgu puu cuy cu-
fun wufun nIn tutu cumu. Tutun nengu
T D WusIntu quIchu fun.
Ichungu SumueI fIyupu munchu cu fun
T D Imutu nIshun tu pIs EItu
wIIIu puytu.
1
EIgu SumueItu guyu fun.
Y SumueInu nIfun: Imutu tuytu?
17
EI tupu fun: Imutu tuj Tuytu DIos
nIshu fuy quI? IIupuntu wIIIu muy ufI.
IIupuntu munu wIIIu mup tI quegu Tuytu
DIos fIyupu custI gu shun quI puj.
18
Chuufu SumueIgu T D
nIshun cu nutu IIupuntu wIIIu fun.
WIIIup tIn EIgu nIfun: Imun pIs
T D yufpu shunno fufu chun
ufI! Puygu munuy nI yojmI!
19
SumueIgu mustunu jutunyuycufun.
T D yunu pu fun uIII cho cunun-
puj. Imutu fufu nun puj uunI shun cu-
nu tu pIs IIupuntu cumII fun.
20
IIupun
IsfueI cunu Dun mufcupItu-puchu
Beef sebu mufcu cumu SumueIpgu
nej: Puygu fusun pumI T D
pfof tun nIf.
21
T D SIIo
mufcu chmI SumueItu yufIpunyuj.
Chuy chmI Imutu pIs musyuchej.
4

1
SumueI numI Tuytu DIos nIshun-
cu nutu IsfueI cu nutu wIIIu puj.
Contrtu babu!ta Fi!istea
runacuna apacushan
Chuy wIchun FIIIs teu funu cunu
shun tu cu fun IsfueI cu nutu mugu nun-
puj. IsfueI cu nu pIs pIII yuj uywu fun.
1 SAMUEI3 , 4
397

H
4.4 Exo. 25.1822; 1Rey. 6.2328; SuI. 80.1; Isu. 37.16; Eze. 1.2628.
Puycu nugu puchu cu fun Eben-ezef
Idun cho. FIIIs teu funu cu nunu puchu-
cu fun Afec mufcu cho.
2
FIIIs teu funu-
cu nugu cumu fI cu shunu cufcuy cu fun
IsfueI cu nutu mugu nun puj. PIII yu chnu
FIIIs teu funu cu nugu IsfueI cu nutu
bInsIf wuuy cu chI fun chuscu wufun-
gutu (4,000).
3
SuId fu cunu puchu-
cu shun mun cutIy c fIp tIn muyuf
IsfueI cunu nIfun: ImunIf tuj T
D cumu c chI shu FIIIs teu funu cunu
bInsI m nun ch puj? T D
bubuI nIntu SIIo mufcu pItu upumu-
shun. Chuufu PuymI nogun ch wunnu
pufengu. ChIquI muj nIn ch cu nu pI tu pIs
suIbu m shun!
4
Chuyno pufIu cuf c fIf juc butuIIuntu
cuchu fun SIIu mun. Chuy pItu upufun
munuy nI yoj T D bubuI-
nIntu. BubuIpu chupu nun cho quefu bn
unjII cunu cuycu shun fufIn chmI Tuytu
DIospu jumu nun cuycu fun.
H
Apup tInnu
uywu fun EIpu wumfun cunu OfnI wun
FInees.
5
T D bubuI nIntu
IsfueI cunu puchu cu fu shun mun chuyuy-
cu chIp tIn IIupun cushI cuy pItu gupuf-
pu fun. JIfcu cu nu pIs yuchu pu fun fuj.
Chuyno gupuf pu shuntu wIyuf FIIIs-

teu funu cunu yufpu fun: ImunIf tuj
chuyno fIyupu gupuf puy c mun hebfeo
funu cu nugu? nIf. T D
contftu bubuI nIntu chuyu chI shuntu
musyuy c fefgu
7
fIyupu munchu-
fIf nInu cu fun: DIosmI chuyu mu-
shu IsfueI cunu puchu cu fuy cu shun-
mun! Cunungu ushu fu m shun chufI!
MunumI Imuy pIs chuy n f chu cushu!
8
Ushu c shun chufI! PIfuj suIbu m shun
fIyupu munuy nI yoj DIospu muquIn-
pItu? PuymI tucuy guesh yu wun IIupun
EgIpto funu cu nu tu pIs chun yuj cho IIIg-
chI fun!
9
Sumuj cuII pu chu cuy FIIIs teu
suId fu cunu! IIupun cuII puy quI wun
pIII yuy hebfeo funu cunu munu upushu-
nuy quI puj! Hebfeo funu cu nutu upumu-
shun chno upuf gu shun quI mun!
10
FIIIs teu funu cu nugu pusuypu
pIIIyuf IsfueI funu cu nutu bInsI fun.
Chuufu IsfueI cu nugu puchu cu fuy cu-
shun mun guesh pIf uywu cu fun. IsfueI-
cu nu tugu uypu IIutu wuuy c fu chI fun.
ChuquIpu pufej suId fu cunu quImsu
chuncu wufungu (30,000) wuu fun.
11
Tuytu DIospu contftu bubuI nIn tu pIs
FIIIs teu funu cu nugu upucu fun. Wuuy-
c fu chI fun EIpu Ishcun wumfun cu-
nutu OfnI tu wun FInees tu pIs.
E! waushan
12
Benjumn tfbu pItu cuj suIdfu
pIII yu pItu jucnuy IIu guesh pI fun. Puygu
chuy junuj IIu chuyu fun SIIo mufcu-
mun. IIuquI cuy wun fpun pIs pusuypu
fuchIf-ushu shu, umun pIs uIIpu IIu
chuyu fun.
13
Chuy fu EIgu puncu cho
jumu fuy cu fun nnIpu fIcchu cuf. Tuytu
DIospu contftu bubuI nIntu ImupIs
psuy cun mun chI nIf fIyupu IIuquI-
cuy cu fun. PIII yu pItu guesh pej funugu
wIIIu cu fuy cuf sIud mun chuyu fIy cu-
fun. Chuufu IIupun funu cunu gupuf pu-
fun.
14
Gupuf pujtu wIyuf EIgu tupu fun:
ImunIf tuj funu cunu gupuf puy cun?
nIf.
PIII yu pItu guesh pI moj fununu cffI-
fun EI cuycu shun cujmun Imuno
cushun tu pIs wIIIu coj.
15
EIgu cuycu fun
Isgun chuncu pusuj (98) wutu yoj numI.
Mununu fIcu fun nu chu. Gupfu nnu
cuycu fun.
1
Chuyuj funu wIIIu fun:
PIII yu pI tumI chuyu mushc. IchIc IIu-
pumI guesh pIy cu mushc.
EIgu tupu fun: Imutuj cushu ju?
nIf.
17
Chuufu puy nIfun: IsfueI cu numI
guesh pIf uywu cu shu FIIIs teu funu cu-
nu pItu. Aypu IIumI funu cu nu pIs wuu-
shu. Gumpu pIs Ishcun wumfuy quI cunu
OfnI wun FInees wuu shu. FIIIs teu
funu cu numI bubuI tu pIs upucu shu.
18
Tuytu DIospu bubuI nIn puj fImuf-
cup tIn EIgu jumu fuy cu shun pItu jInun
1 SAMUEI4
398
fu uncu IIuypu tunI cu fun puncu
uupun mun. Pusuypu uuquInnu cuptIn
Intfu cuef pun pIs Iusu funnu. ChuymI
tunIp tIn cuncun puquI c cu fun. JInun
fu wuu c cu fun. Puygu IsfueI cu nutu
chuscu chuncu (40) wutumI mundu-
fun.
19
FIneespu wufmIn numI guesh-
yu cu nun puj dIyun chnu cuycu fun.
Tuytu DIospu contftu bubuI nIntu
upucu shuntu, mujun FInees wuu-
shuntu, suyfun wuu shuntu muyuf cup-
tIn nunuy chufI cuy cu fun. Nunuy wun
goch puy cup tI IIun wumfun yufI fIy cu-
fun.
20
Wuuy cuj tunu fIcuf puft fu cunu
nIfun: Amu IIuquI cuy chu. OIIgumI
wumfuy quegu. NIptIn pIs munu Imutu-
pIs fImu cu fun nu chu; nI wIyu fun nu chu.
21~22
Yufej wumfupu jutIntu chufu pu-
fun Icubod nIf. Icubod nInungu
IsfueI cu nugu penguy chmI qudu-
shu nInunmI. Chuyngu nIfun Tuytu
DIospu contftu bubuI nIntu guechu-
shun pItu, wufmIpu suyfun wuu shun-
pItu y funun wuu shun pI tumI.
Fi!istea nasyuncho Diospa
babu!nin cashan
5

1
FIIIs teu funu cu nugu DIospu
bubuI nIntu Eben-ezefcho guechuf-
cuf upufun Asdod sIud mun.
2
Chuy-
chmI cuycu fun dIos Dugn nIshunpu
tempIun. Apushun bubuI tugu chuy
duIupu Idun mun chufuy c fI fun.
3
Wufun nIn tutu Asdod funu cunu yuycuf
tufI fun bubuIpu uupun cho Dugn
Itucushu jItu fuy cujtu. Chuufu Dugontugu
jogufcfIf cush gun IchI chI fun.
4
Yupuy
wufun nIn tutupIs Asdod funu cunu
Dugontugu tufI fun T D
bubuI nIn uupun cho Itucushu jItu fuy-
cujtu. Umunwun muquIncununu puquI-
shu jItufpuycufun puncu yuycu fI nu cho.
CuefpuIIunnu snu cuycu fun.
5
Chuy pI-
tumI cunun cu mu pIs Asdod cfu cu nugu
Dugonpu tempIun mun yuycuf munu
IIuchcunchu puncu yuycu fInu pumputu.
Chuy pI tugu Asdod funu cu nutu y

Idun mufcu cu nu cho tIyuj tu pIs chupu
guesh yu wun T D fIyupu
custI gu fun.
7
Chuyno cuptInmI Asdod
funu cu nugu cuyno nInu cu fun: IsfueI-
cu nupu DIos nInpu bubuI nIn tugu
umu chufshunnuchu. Chuy DIosmI
custIgufcuycmunchI nogun ch tu pIs
dIos nIn chI DugontupIs.
8
ChuymI IIupun FIIIs teu munduj-
cu nutu wIIIu chI fun pufIu cu nun puj.
Chuyup tIn tupu fun: Imutu tuj fufu-
shun IsfueI cu nupu DIos nInpu bubuI-
nIntu?
NIptIn puycu nugu nIfun: Apuy Gut
sIud mun
Chuufu FIIIs teu funu cu nugu
Gutmun upufun.
9
Chuy ch pIs T
D IIupun funu cu nutu fIyupu
munchu fu chI fun. Chupu ushu fun
wumfucunupItu ustu uuquIn cumu.
10
Chuufu FIIIs teu funu cu nugu Tuytu
DIospu bubuI nIntu upufun Ecfn sIud-
munnu. Chuy mun chuyuycfuchIptIn
funu cunu gupuf pu fun: RIcuy,
wuu nun ch puj nogunchmunnu
upupuycumunchI IsfueI cu nupu DIos-
nInpu bubuI nIntu nIf.
11
Chuy sIud cho tIyuj cu nutu Tuytu
DIos wuu chIp tIn IIupun fIyupu
munchu fI fun. ChuymI IIupun munduj
FIIIs teu funu cu nutu guyuf cu chIf nIfun:
IsfueI cu nupu DIos nInpu bubuI nIntu
cuypItu upucuy. JofgumushuyquImun
cutIy cu chIy IIupun chtu munu
wuuchImnunchpuj.
12
Munu wuojcunupupIs Intfu cuef-
pun cho chupu yufI fun. ChuymI funu-
cu nugu fIyupu IIuquI cu fun.
Fi!istea runacuna
babu!ta cutichishan

1
FIIIs teu funu cu nugu nusyun-
nIn cho T D bubuI-
nIntu chufu fu fun gunchIs quIIIumI.
2
Chuy pI tu nugu FIIIs teu funu cunu
guyu chI fun cfu cu nutu, musyu coj-
cu nutu. Puycu nutu tupu fun: Imutu-
tuj fufu shun IsfueI cu nupu T
D bubuI nIntu? CutIchefgu
1 SAMUEI4 6
399
Imun pu tuj cutIycfuchmun? nIf.
3
Chuufu puycunu nIfun: IsfueI cu-
nupu DIos nInpu bubuI nIntu cutI chIf,
jInuy IIu tugu umu upuchIychu. AIII
cucuy cujtu upumu shuy quI pI tumI
offen dun tu wun upuchIn quI. Chuy-
fmI uIIchucunquIpuj. Chuy n pumI
musyun quI puj ImunIf munu cuchuypu
custIgushushuyquItupIs.
4
ChuymI FIIIs teu funu cu nugu tupu-
fun: Imutu tuj upuchmun uIII cucuy-
cujtu upumushpItugu?
Chuufu cfu cunu nIfun: Gumcu-
nu pIs, munduj nI quI cu nu pIs IwuImI
ucuf cuy cun quI. ChuymI pIch-
gutu chupu-nIfujtu fufun quI gofI-
pItu cudu mundujpu fuquIn juctu.
PIchgu ucushcunutupIs gofI pItu
fufun quI.
5
ChuymI fufun quI chupu-
nIfujcunutu, Imutu pIs ushuj ucush-
nIfujcunutu. NIfcofgu IsfueIpu
DIos nIntu uIubunquIcunu. Chuyno
fufuycfIptIquegu cupus chufI
munu nu pIs custIgushunquInuchu
gumcu nutu, tIyu shuy quI chuc futu,
nI dIosnIquIcunutupIs.
ImunIf-
tuj gumcu nugu EgIpto funu cu-
nuno y fufun fumI shongu contfu
cushunno cuycun quI? Puycu-
nugu IsfueI cu nupu DIos nIn fIyupu
custIguycuptInfmI uywu cu nun puj
IsfueI cu nutu cuchufIfun.
7
Cunungu
mushoj cuff tutu fufu chIy. NIfcofgu
munu yupyuj wuwu yoj wcu cu nutu
ygufcuf cuff tutu wutufcfInquI.
Wuwun cu nutu Ichungu cuffuInInmun
wIchguycfInquI guepuntu munu
uywu nun puj.
8
NIfcuf T D
bubuI nIn tugu cuff tu mun chufun quI.
AIII cucuy cujtu upumushuyquIpItunumI
Idun mun cujunwun chufun quI gofI-
pItu fufu shuy quI offen du cu nutu.
Cufftutugu wcucunuIIu upucu chun.
9
Muypu uywu shun tu pIs musyu nuy-
quI puj fIcu pun quI. Chuy cufftu
Bet-semes mufcu mun nnI uywujpu
uywup tengu fusun pumI IsfueI cu nupu
DIos nIn custI gu mush cun chI. Munu
chuypu uywup tengu musyu shunmI
puy munu custIgumushunchtu. Chuy-
fmI musyu shun cuy guesh yugu jInu
cushuntu.
10
Chuufu funu cu nugu cfu cunu
nIshunno fufu fun. Wuwuyoj Ishcuy
wcu cu nutu ygufun cuff tutu
gufchu nun puj. Besfuntunu cuffuI-
mun wIch guy cu fun.
11
Cufftumungu
chufu fun T D bubuI nIntu,
juc cujunwun gofI pItu ucush-nIfujtu,
chupu-nIfujtu fufu shun cu nutu.
12
Wcucunugu gufchu shu upucu fun
Bet-semes mun nnI uywujpu. Def chu
muymun pIs munu yuguyIIupu wuwun-
puj wugush pun uywu fun. Munduj FIIIs-
teu funu cu nugu gutIpufun Bet-semes
IIndu cumu.
13
Bet-semes funu cu nugu guech-
wupu fgu futuychnu cuycu fun.
RIcchu cu fI shun cho Tuytu DIospu
bubuI nIntu fIc fIf fIyupu cushI cu-
fun.
14
Bet-semes mun chuyuf wcu-
cu nugu Josupu chuc fun cho IchI fun.
Chuy cho cufun jutun fumI. Chuufu
Bet-semescunugu cuff tu pItu yuntutu
fufu fun. Gufchushu chuyu chej wcu-
cu nu tu pIs T D ugfu d-
sI cush pun fupu chInu sucfIfIsyupuj
fupu chI fun.
15
Munu fuj fupu chIf Iev
funu cu nugu ufchI fun T D
bubuI nIntu, cujuncho gofI pItu fufu shu-
cu nutu. Jutun fumI junun mun chufu-
fun. Chuy junuj IIupun Bet-semescunu
uywu cu nutu pIsh tuf cuf T D-
fupu chI fun. OffenducunutupIs
upufun.
1
FIIIs teu funu cu nupu pIch-
gun mundujnIncununumI Imun pIs
cushuntu fIcuy c fIf chuy junuj IIu
Ecfonmun cutI cu fun.
17
BubuI uIII cucuy cujtu upumu-
shun pItu pIchgu chupu-nIfujtu gofI-
pItu fufuf c fIf FIIIs teu funu cu nugu
T D goycu fun Asdod, Guzu,
AscuIn, Gut, Ecfn sIud cu nupu
jutIn cho.
18
Y gofI pItu cuj ucushcununu
cufun pIchgu sIud cu nupu munduj nIn-
cu nupu fuquIn. Jutun sIud cu nu pu pIs,
1 SAMUEI6
400

I
7.1 2Sum. 6.24; 1Cfn. 13.57.
mufcu cu nu pu pIs fuquInmI cufun.
T D bubuI nIntu chufu-
shun jutun fumIgu jInu IIu fmI cuycun
Josupu chuc fun Bet-semes cho.
19
Bet-semes cho tIyuj funu cu nutu
wuquIn tugu T D wuu chI fun
bubuI nIntu fIcupucushunpItu. GunchIs
chuncu (70) funu cu nutu wuu chI fun.
Chuufu funu cu nugu fIyupu wugu-
fun chuy chIcu funu cu nutu T
D wuu chI shun pItu.
20
ChuymI
Bet-semes funu cunu nIfun: MunumI
pIpIs uwuntun chu sunto T
D uupun chgu. CuypI tugu
muyIIumunfuj upuycuchIshwunpIs?
21
Chuyno nIfmI wIIIucojtu cuchufun
QuIfIut-jeufIm mufcu mun: FIIIs-
teu funu cunu cutI chI mu shu
T D bubuI nIntu.
CutIchIcunuyquIpuj shumuy-IIupu nIf.
7

1
Chuufu QuIfIut-jeufIm funu-
cu nugu uywuy c fIf T
D bubuI nIntu cutI chI cu fun.
ChuyuycfuchIf AbInudubpu wusIn-
mun chufuy c fI fun. Chuygu cuycu fun
Imu cho. NIfcuf AbInudubpu wumfun
EIeu zuf tunu T D bubuI nIntu
fIcu nun puj chufu fun.
I
Israe!cunata Samue! mandashan
2
QuIfIut-jeufIm mun Tuytu DIospu
bubuI nIntu chuyuchIshunpItugu Ishcuy
chuncu (20) wutunu cufun. FIIIs teu
funu cu nupu munuy nIn cho cufmI
IsfueI cu nugu T D fuwu cuf
muu cuf cuy cu fun.
3
ChuymI IsfueI-
cu nutu SumueIgu nIfun: Gumcunu
IIupun shon guy quIpu T D
yupuy yfucushpuyquI juc-I nusyun-
cu nupu duIun cu nutu, Astofet dIosu-
nIfuj duIu cu nutu jItu fIy. T D
munu shun n IIunu cuwuy. PuyIIutunu
udufuy. Chuufu puygu FIIIs teu funu-
cu nupu munuy nIn pItu suIbu shun quI-
pmI.
4
Chuufu IsfueI cu nugu jItu fI fun
BuuI dIos-nIfuj y Astofet dIosu-nIfuj
1 SAMUEI6 , 7
Ouiriut-jeurim murcu (1Sum. 7.2)
401

J
8.5 Deut. 17.14.
duIu cu nutu. NIfcuf T D -
sIfbI fun.
5
Chuy pItu SumueI nIfun: IIupun
IsfueI cu nutu shun tu muy MIzpu mufcu-
mun. Chuy chmI gumcu nu puj T
D muu cu shuj.
Chuufu IIupun
IsfueI cunu MIzpu mun shun tu cu fun.
Chuy ch numI yucutu chugufcfIf
jIchu fun T D offendu nIf.
Chuy jungu uyunu fun. Juchu tumI
fufush cun chI nIf IIuquI cu fun. Chuy
junujmI SumueItu IsfueI cunu chufu fun
munduj juez nIn cunun puj.
7
FIIIs teu funu cunu muyu fun MIzpu-
cho IsfueI cunu shun tu cu shu cufcuy cu-
shuntu. ChuymI FIIIs teu munduj cu nugu
pIII yuj uywu fun. Chuytu muyuy c-
fIf IsfueI cunu fIyupu munchu fI fun.
8
SumueItu nIfun: Munu chuwuypu
T D muu cuy ufI
FIIIs teu funu cu nu pItu suIbu m nun ch-
puj.
9
Chuufu SumueIgu T D-
juc cush nItu jInunpu fupu chI-
fun. NIfcuf IsfueI cu nutu suIbu nun puj
muu cu fun. Chuufu T D
yunu pu fun.
10
SumueI cush nItu fupuy-
c chIp tIn FIIIs teu funu cu nugu IsfueI cu-
nutu mugu nun puj yuycufcuycufunnu.
Ichungu T D FIIIs teu
funu cu nu mun fIyupu munchu fIy puj
fyu chI fun. Chuy n pumI IsfueI cunu
bInsI fun.
11
JInun fu IsfueI cu nu pIs
MIzpu pItu uywu fun FIIIs teu funu cu-
nutu gutIf Bet-cufpu mus uf'guncumu.
12
Chuy pI tunu SumueIgu juc fumItu
IchI chI fun MIzpuwun Sen tIncoj mun.
Cunun cu mugu T D
yunupmushcunchmI nIf jutIntu
chufu pu fun Eben-ezef nIf.
13
IsfueI-
cu nugu bInsI fun FIIIs teu funu cu nutu.
Chuy pItu-puchu mununu mus IsfueI-
cu nupu chuc fun mun yuycu fun nu chu.
SumueI cuwu shun cu mugu FIIIs teu
funu cu nupu contfunmI T D
cuycu fun.
14
FIIIs teu funu cu nugu
IsfueI funu cu nupu chuc funtu guechu-
shu cufun EcfonpItu-puchu Gutcumu.
BInsIfnugu chuc fun cu nutu yupuy shun-
tu fun. IsfueI cu nu wun Amoffeo funu-
cu numI Ichungu uIII IIu goyu fun.
15
Cuwu shun cu mugu IsfueI cu nutu
SumueI mundu fun.
1
Puygu cudu wutu-
IIumI uywuj BeteI mun, GIIguI mun,
MIzpu mun IsfueI cu nutu ImupI tu pIs
uffIg Iuj.
17
NIfcuf Rum mun cutI coj.
Chuy IIu pI tunu IIupun IsfueI cu nutu
munduj. Chuy n pIs T D
fIspI tu nun puj chuy cho juc uItuftu fufu-
fun.
Raynin cananta
Israe!cuna munashan
8

1
Chuy pItu SumueI uuquIn yuf-
nugu IsfueI cu nupu munduj juez-
nIn cunun puj wumfun cu nu tunu chufu-
fun.
2
Muyuf cuj wumfunpu jutIn cufun
JoeI, shuII cun punu Abus. Puycu-
nugu IsfueI cu nupu munduj juez nIn
cufun Beef sebu cho.
3
Wumfun cu nugu
munu numI pup nIn n nu chu cufun.
AIII cununpu fuquengu cufun yufguj.
PIpIs juchutu fufu fIy cuf pucuyIIupu
pgup tIn chus quej. Imutu pIs uIIIgu
munumI fufuj nu chu.
4
Chuufu IsfueI
uuquIn cu nugu shun tu cuy cuf Rum
sIud mun uywu fun SumueI wun pufIuj.
5
SumueItu nIfun: Gumgu cunquI
pusuypu uuquIn numI. Wumfuy quI cu-
nugu munu numI quIquI quI n nu chu.
ChuymI mun juc-I nusyun cu nu pu-
tuno mundujn cunun puj fuytu chufu-
p m nuy quItu.
J
Ruytu chufu p muy nIshungu

SumueItu munu gustu fun chu. ChuymI
T D muu cu fun.
7
T
D nIfun: Puycunu nIshu shuy-
quI tugu fufuy. Imutu nIfpIs munumI
gumtu chu wusguI puy c shun quI.
Nogu tumI wusguI puy c mun fuynIn
cuntu munu munuf.
8
EgIpto nusyun-
pItu jofgu mu sh junuj pItu-puchumI
1 SAMUEI7 , 8
402
puycu nugu cunun gumtu wusguI p shu-
shuy quI n IIu wusguI p mu shu. Puycu-
nugu gonguy c fu mu fun munu sIfbej
dIos cu nutu udufush punmI.
9
ChuymI
cunungu nIshuntu chufu puy. Ichungu
fuytu munu fuj chufu puf wIIIu pun quI
fuycunu Imuno mundu nun puj cushun-
tu pIs.
10
Chuufu SumueIgu T D
nIshuntu wIIIu puf IsfueI-musIn cu nutu
11
nIfun: RuynI quI cufgu wumfuy-
quI cu nu tumI suftI ydu upun gu puj.
WuquIntu chufun gu puj cuff tu cu nutu
pufI chI nun puj; wuquIn tunu cuwu IIun
muntu shu pIII yu nun puj; wuquIn tunu
quIquIn fuytu tpu nun puj.
12
WuquIntu
chufun gu puj wufungu (1,000) suId-
fu cu nutu mundu nun puj, wuquIn tunu
pIchgu chun cutu (50) mundu nun puj.
WuquIn nI quI tugu chufu shun quI puj
chuc funtu ufuf mIcuy nIntu shun tu p-
nuy quI puj, mun'chgu ufmun cu nutu
fufu chI shu nuy quI puj, pIII yu nun puj
cuff tu cu nutu fufu chI shu nuy quI-
puj.
13
WufmI wumfuy quI cu nu tu numI
upungu peff mItu fufu chI nun puj, cusI-
fun puj, tuntu fufuj nIn puj.
14
Guechu-
shun quI puj mus uIIIn nIn cuj chuc fu cu-
nutu, mus uIII cuj bus chuc fuy quI cu-
nu tu pIs. OIIvo chuc fuy quI tu pIs guechu-
shun quI puj. NIfcuf yunu puj nIn cu nutu
goycongu.
15
Guechu chI shun quI puj
mIcuy nI quI pogup tIn pIs cudu chun-
cu pItu juctu, bus nI quI wuyoj pI tu pIs.
NIfcuf goycongu muyuf yunu puj nIn-
cu nutu, puIu syun cho munduj suId-
fun cu nutu.
1
Guechu shun quI pmI
wufmI, oIIgu uywuy nI quItu, uIIIn nIn
wcuy quItu, bffuy quItu. QuIquIn-
puj ufuchengu.
17
Uyshuy quI cu nu tu pIs
cudu chun cu pItu juctu chufI cuf con-
gu puj. QuIquI quI cu nu pIs puycu nu-
tumI sIfbIn quI puj.
18
Gumcunu fuyn
munumI uIII chu nIf IIuquI cup tI quI pIs
T D munumI csu p shun-
quI p nu chu.
19
Runu cu nugu SumueI wIIIu pu shuntu
munumI wIyu cu fun chu. ChuymI nIfun:
MunumI Imunun pIs chu. Nogu cu nugu
mun fuyn cunun tumI.
20
Chuy fmI
juc-I nusyun cu nuno fuynI yoj cush-
cunu. Chuufu puymI nogu cu nutu
mundu mungu. Guffu mun uywup t cu-
nu pIs pushu f mungu.
21
SumueIgu funu cunu nIshuntu
IIupuntu T D wIIIu pu fun.
22
Chuufu T D nIfun:
Puycunu nIshuntu fufuy. RuynIntu
chufu puy.
Chuyno nIptInmI funu cu nutu SumueI
wIIIu fun Tuytu DIos uunI shuntu.
NIfcufmI mufcun cu nu mun cutI cu nun-
puj SumueI nIfun.
Sau!wan Samue! tincushan
9

1
Juc funu cufun Benjumn
tfbu pItu CIs jutI yoj. Puy cufun
AbIeIpu wumfun, Zefofpu wIII cun.
Chuchunpu tuytunnu cufun Becofut.
Becofut cufun AfIupu wumfun. CIstugu
funu cunu umutufmI fIspI tuj.
2
CIspunu
wumfun cufun cumu fuj IIu msu SuI
jutI yoj. IsfueI cu nu chgu pIpIs munumI
cufun chu puyno cumufujIIugu. IIupun-
pItu mus jutun cufun. Wuquengu jutun
cufpIs mutun cu IIun mun chuyuj.
3
Juc junuj CIspu bffun cunu
chIncufun. Chuufu wumfun SuuItu
nIfun: Cumu fI cuf cuf uywuy
bffunchI ushej. Juc uywuynInchtu
yun'guIquIpuj pushuy.
4
SuuIgu uywuf psu fun Effun
puftI uypu IIu puntu yoj jIfcupu. SuIIsu
puftIpu psufpIs bffun cu nutu munu
tufI fun chu. Aywuy c IIuf chuyu fun
SuuIIm puftI mun, Benjumn puftI-
mun. Ichungu bffun cu nutu munu
tufI fun chu.
5
Zuf puftI mun chuyufnu
uywuy nIntu SuI nIfun: CuypI tugu
cutIcushunnu. Pup ngu bffupuj
IIuquIcununpu fuquIn nogunchpnumI
mus IIuquIcuycungu.
Chuufu uywuy nIn nIfun: Cuy

sIud chgu DIospu wIIIu coj nInmI
tIyun. IIupun funu cu numI fIspI tun.
Puy nIshungu IIupun pIs cumIIcunshI.
1 SAMUEI8 , 9
403
Puy cujmun uywu shun. Cupus nIm-
shun muypu uywu nu p pIs.
7
Chuufu SuI nIfun: Aywu-
shun ufI. Ichungu chuy funu puj
Imutu tuj upushun? Nogunchpugu
ushu cu shu numI mIfcupunchpIs.
DIospu wIIIucojnIntu goycunupgu
ImuIIunchpIs munumI cunnu chu.
8
NIptIn uywuy nIn nIfun:
ChufuycfmI tucshu IIu uchIc yuj
gueIIuytu. DIospu wIIIucojnIntu
pguycushun muypu uywu nu p pIs
wIIIu m nun ch puj.
9
(Cunun pfoftu nIshunchtumI
unuygu wIIIu coj nej. ChuymI IsfueI-
cunu Tuytu DIostu tupu cuytu munufgu
WIIIucojtu tupu coj uywu shun nej.)
10
Chuufu SuI nIfun: AIIImI. M
uywu shun.
Chuyno nInucufefgu Ishcun uywu fun
DIospu wIIIu coj nIn tIyu shun sIud mun.
11
SIud mun wIchufcuycushuncho
tIncu fun yucu upuj jIpush cu nu wun.
Puycu nutu tupu cu fun: Cuych chu
wIIIu coj tIyun? nIf.
12
Chuufu jIpush cu nugu nIfun:
Au. Mus junuchfmI tIyun. Apuf
uywuy. SIudmunmI shumu shu. Chuy
junuchmI uItuf cho cunun junuj DIos-
puj uywutu fupu chengu.
13
Chuyuf
jInun fu ushIn quI munu fuj mIcoj
uywuptIIIun. Puy munu fuj chuyup tengu
funu cu nu pIs munu fmI mIcon gu f-
chu. PuyfmI Tuytu DIos puj pIsh tu shun
uywutu bIndI syuntu gongu. Chuy pI-
tu fmI guyuchIshuncunupIs mIcongu.
MusquI jucIIu uywuy. Cunun fu
uywufgu tufIn quImI.
14
Chuufu puycu nugu sguIf
wIchunpu sIud mun uywu fun.
Chuyufgu uItuf cujmun SumueI
IIojshIycujwunnu tIncufcfIfun.
15
SuI chuyu nun puj juc junuj pIshIy-
cup tInmI T D SumueItu
musyu chIf nIfun:
1
Wufu cuyno
fumI juc funutu Benjumn tfbu pItu
cuchu mu shuj. PuytumI chufun quI
ucfu sh IsfueI cu nupu fuynIn cunun puj.
PuymI suIbungu FIIIs teu funu cu nu pItu.
FIIIs teu funu cunu ucu chIp tIn muu-
cu mu shuntu wIyush c numI. Acfu sh
funu cu nu tugu cuyupushcnumI.
17
SuuItu fIc fIp tIn T D
SumueItu nIfun: Tuguy funu pmI
gunyun wIIIu puf. PuymI ucfu sh
funu cu nupu fuynIn cungu.
18
SIud mun yuycunu suwun puncu-
cho tIncuf SuuIgu SumueItu nIfun:
Tuytu, tupu cu shuy quI. Muych tuj
wIIIu cojpu wusIn?
19
NIptIn SumueIgu nIfun: NogumI
c wIIIucgu. Cunungu uywu shun
uItuf cujmun. Chuy cho mIcu shun.
Wufu tutu numI Imutu tupu cu mup-
tI quI pIs wIIIu shuy quI. Chuy pI tugu
uywucunquIpnu.
20
QuImsu junujnu
bffu cu nutu ogfushuyquIpgu umu
IIuquI cuy chu. MuynumI tufI shu.
Mustu pIs SumueI nIfun: IsfueI-
cu nupu Imu-uycun pIs gumpmI
fumIIIyuyquIcunupmI cungu.
21
NIptIn SuI nIfun: Nogugu cuyc
Benjumn tfbu pI tumI. Chuy tfbugu
IIupun IsfueI tfbucunupItupIs mus
wuII cu IIumI. FumIIIypIs wuquIn
fumIIIyupItugu munu-nIfuyIIumI.
ImunIf tuj chuy tugu nImun quI?
22
Chuy pI tugu SuuItu uywuynIntIntu
pushu fun jutun cuuf tu mun. NIfcuf
jumu chI fun wuquIn funu cunu
jumufpuycushunpItu mus uupu-puntu-
mun. Chuy chgu funu cunu cufcuy cu-
fun quImsu chuncunmI (30).
23
Chuy pI tunu SumueIgu yunucojtu
nIfun: ShuynI chufu nuy quI puj gosh
uychutu upumuy.
24
Chuufu yunucgu jInun fu
chun cun uychutu jofgu fuy cu-
muf SuuItu gufu fun. SumueIgu
nIfun: CuytumI gumpuj chufuf.
MIcuy. MIcuncunupuj funu cu nutu
shuntushppIs gumpgu muynumI
fuquI shu cuycchIshc.
Chuufu chuy jungu SumueI wun IwuI
mIcu fun.
25
Chuy shun tu cu shun pItu
sIud mun cutIf SuuI tugu uIII cmu cho
1 SAMUEI9
404
puu chI fun.
2
Chuufu chuy chucuy
SuuIgu chuy cho puu fun. Wufun nIn
tutu SumueIgu SuuItu nIfun: Cunungu
uywu cuynu. NIptIn SuuIgu SumueI-
wun chuy pItu IIoj shI fun.
27
SIud pItu
IIojshIfcuycushuncho SumueIgu SuuItu
nIfun: Uywuy nI quI uupuycchun.
Gumwungu IchIc IIutu pufIupfIshunfuj
Tuytu DIos gumpuj nImu shuntu wIIIu-
n puj.
Ray cananpaj Sau!ta churashan
10

1
SumueIgu uIII usyuj ustItu
chufIf cuf SuuIpu umun mun
wIu pu fun. NIfcofgu muchuf cush-
pun nIfun: CununmI T D
chufuy c shun quI IsfueI cu nupu fuynIn
cunuy quI puj. Cunun pI tugu gummI
IIupuntu mundun quI puj. ChIquIy cuj cu-
nu tu pIs IIupuntu bInsIn quI puj. Tuytu
DIos nIn chI ucfu shu shuy quItu musyu-
nuy quI puj
2
cunun cuypItu uywu cuf
tIncun quI puj Ishcuj funu cu nu wun
RuqueI pumpu fuy cu shun Benjumn
puftI SeIsu cho. Puycu numI wIIIu shun-
quI puj ushI shuy quI bffu cunu muynu
tufI cu shuntu, pup nI quI gumcu nu pnu
IIuquI cuy cu shuntu, bffupgu
mununu IIuquI cu shuntu. Pup nI quegu
muych fuj wumf cuycun? nIycunmI
nIshun quI puj.
3
Chuy pItu psuf Tubof jun'gun mun
chuyush puy quI tIncun quI puj quIm suj
funu cu nu wun. Puycu nugu BeteI munmI
Tuytu DIostu udufuj uywuf cuy cungu.
JucmI upuy cungu quImsu chbutu;
jucmI quImsu tuntutu; jucnumI bnutu.
4
Gumtu suIu du shush puy quImI Ishcuy
tuntutu yuwu chI shun quI puj. Chus-
quI cun quI.
5
Chuy pItu psuf chuyun-
quI puj Tuytu DIospu sIud nIn Gubuu-
mun. Chuy chgu tIyuf cuy cun FIIIs teu
suId fu cu numI. SIud mun yuycuy cu-
shuy quI ch numI tIncun quI puj Tuytu
DIospu pfof tun cu nu wun. Nuupun tumI
funu cunu uywuy cungu ufpuno suIte-
fIotu, tInyutu, qunutu, ufputu tucu-
fuy cuf. Pfof tu cu nugu uywuy cungu
Tuytu DIos fImu chI shuntu fImu fuy cuf.
Gumtu pIs T D EspI fI tun

chufI cuf cu shun quI puj. Puycu nu tuno
Tuytu DIos fImu chI shun quI puj. Chuy-
pI tugu munumI cunun cumu cushuy quI-
n nu chu cunquI puj.
7
Cuy nIsh cunu
cumIIp tInmI musyun quI puj Tuytu DIos
yunu puy c shu shuy quItu. Chuytu tuntI-
yu cush puy quI sumuj yufpu chu cu fIf
Imutu pIs fufun quI.
8
Chuy pI tugu GIIguI mun uupu cun-
quI. Chuy ch numI tIncu shun puj fupu-
chInu sucfIfIsyucunutu y uIII goyuy pItu
sucfIfIsyucunutupIs fupu chI nu puj.
Chuy ch fmI nIshuy quI puj Imutu fufu-
nuy quI p pIs.
9
SumueI cujpItu uywu cu fIp tI-
IIunnu Tuytu DIosgu SuuIpu shon-
guntu tIcfu chI fun. Chuy junuj IIumI
SumueI nIshunno IIupun pIs cumII fun.
10
Uywuy nIn wun SuI Gubuu mun
chuyuf tIncu fun pfof tu cu nu wun.
SuuI tu pIs Tuytu DIospu EspI fI tun chufI-
cuf cu fun. Puytu pIs wuquIn cujtuno
fImu chI fun.
11
Nuupu pItu-puchu
fejsej cunu Tuytu DIospu pfof tun cu-
nuno SuuI pIs fImup tIn nInu cu fun:
1 SAMUEI9 , 10
Ruy cunun puj Suultu c/uru s/un
(1Sum. 10.1)
405

K
10.12 1Sum. 19.2324.
Imunu c cu shu tuj CIspu wumfungu?
SuuI pIs Tuytu DIospu pfof tun chI?
12
Jucnu nIfun:
Chuu fugu pItuj wuquInpu pup-
nengu?
Chuy pI tumI fImuy pIs cun SuuI pIs
DIospu pfof tun chI? nIf.
K
13
RImuytu ushuf cuf SuuIgu chuyu-
fun wusIn munnu.
14
Chuufu tIyongu
SuuItu uywuy nIn tu wun tupu fun:
Muypu tuj uywush cun quI? nIf.
SuI nIfun: Bffu ushejmI. Muych-
pIs munu tufIf uywush c cunu SumueI
cujmun.
15
NIptIn SuuIpu tIyun nIfun:
Imutu tuj nIshu fuy quI SumueIgu?
WIIIu p muy ufI.
1
SuuIgu tIyuntu nIfun: Rusun
cujtumI wIIIu mu shu. Bffugu tufI cu-
shunu nImu shumI.
SuuIgu munumI wIIIu pu fun chu fuy
cunun puj SumueI nIshuntu.
17
Chuy pItu
SumueI IIupun IsfueI cu nutu shun-
tu chI fun MIzpu mufcu mun T
D udufu nun puj.
18
Chuy ch numI
nIfun: T D nIn: NogumI
gumcu nutu EgIpto nusyun pItu jofgu-
mushc IIbfInu cunuy quI puj. IIupun
fuycunu ucuy c chI shu shuy quI pI tu pIs
suIbushc.
19
Gumcu nugu Tuytu DIos-
nI quItu munu cuj munmI chufuy cun quI
juc fuytu muu cush puy quI. Cunungu
T D uupun mun
shumuy tfbuy quIwun-cumu fumIII yuy-
quIwun-cumu.
20
Chuyno nIfmI SumueI guyu chI fun
IsfueI tfbu cu nupu munduj nIn cu nutu.
NIfcuf numI suftItu jItu fun muygun
tfbu pItu fuy cushun tu pIs musyu nun-
puj. Chuyno jItup tInmI suftI yufgu mu-
fun Benjumn tfbu puj.
21
NIfcuf numI
Benjumn tfbu pItu IIupun custu cu nutu
guyu chI fun. Chuy pI tu numI suftItu
jItup tIn yufgu mu fun MutfI custu-
puj. MutfI custu cho suftItu jItup tIn
yufgu mu fun CIspu wumfun SuuI puj.
ChuymI SuuItu ushIf munu tufI fun-
chu.
22
Chuufu T D tupu-
cu fun SuI muycho cuycu shun tu pIs
musyu nun puj. T D nIfun
SuuIgu guepI cunu cujchmI pucu-
fuy cun.
23
Chuufu cffI p cuf pucu-
fuy cujtu jofgu mu fun. SuI chuyup tIn
muygun pIs puyno jutungu munu cufun-
chu. IIupun pIs chuyuj mutun cu IIun-
mun.
24
SumueI numI funu cu nutu nIfun:
Cunungu fIcush cun quI numI-IIupu
fuynI quI puj T D ucfu shuntu.
MunumI pIpIs puymungu tIncun chu!
Chuufu IIupun IsfueI cunu nIp cu fun:
Bbu fuynIn chI!
25
NIfcuf SumueIgu fuywun Imuno
goy nun puj cushun tu pIs IIupun funu-
cu nutu wIIIu pu fun. Chuy tugu juc
IIbfu mun IsquIf bIf cuf T D
WusIn mun chufuy cu fun. Chuy pI tugu
IIupun funu cu nutu wusI quI cu nu mun
cutI cuynu nIfun.
2
SuuI pIs cutI cu fun
Gubuu cho cuycuj wusIn mun. Yun'gu fun
pIII yuy yuchuj funu cunu. Puycu nugu
uywu fun Tuytu DIos shuc y chIp tInmI.
27
FIyu funu cunu Ichungu munu pIshI-
fun chu. Puycu numI jumuf puf nIfun:
Imun pu t shI puygu suIbu m shun?
Munu cuj mun chufuf munu fIspI tu-
fun chu. SuuIgu Imutu nIptIn pIs munu
csu pu fun chu.
Amn runacunata Sa! binsishan
11

1
Chuy pI tu nugu Amonpu fuynIn
NuhuspIs uywu fun GuIuud
sIudpu mufcun Jubes mun. SuId fun-
cu nu wun cumu fI cu fun Jubes funu cu-
nutu muguj yuycu nun puj. Chuufu Jubes
funu cu nugu nIfun: Nogu cu nu wun uIII
goy shun. Chuufu nogu cu nugu munuy-
nI quI chmI cushuj.
2
Ichungu Amonpu
fuynIn Nuhus nIfun: Gumcu nu wun uIII
goy nun chpgu cudu-nuyquIpu def-
chu cuj uwIquItufuj jofgu shuj. Chuyno
fufupt IsfueI cu nugu penguy chmI
qudungu.
1 SAMUEI10 , 11
406
3
Chuufu Jubes muyuf funu cunu
nIfun: Cunun pItu gunchIs junuj cumu
shuyuycumuy IsfueI cu nupu nusyun-
nIn mun wIIIuchImunpuj. Yunu p-
m nun puj pIpIs munu shumup tengu
nImushuyquInnumI cungu.
4
Chuy pI tu nugu cuchu cunu chuyu-
fun SuI tIyuy cu shun Gubuu puftI-
mun. Runu cu nutu wIIIu fun Amn
funu cunu Imuno nIshun tu pIs. Chuufu
IIupun funu cunu IIuquI cuy pItu
fIyupu wugu fun.
5
WugufcuycuptIn
SuuIgu yuntuncunuwun chuc fu-
pItu cutIycmunuj. RIcuf tupu fun:
Imunuycuntuj funu cu nugu? ImunIf-
tuj wuguf cuy cun? nIf.
Chuufu funu cu nunu wIIIu fun Jubes-
pItu funu cunu wIIIu cuf chuyu mu-
shuntu.
WIIIuputu wIyuy cuf SuuIgu

fIyupu fubyu cuf cu fun. Tuytu DIospu
EspI fI tun pIs puytu chufI cuf cu fun.
7
ChuymI jInun fu Ishcuy nubIIIuntu
pIsh tu fIy cuf pIfusyufun. NIfcofgu
Intfu IsfueI nusyunpu upuchI fun.
Apujcunugu wIIIu cu fun: SumueItuwun
SuuItu pIII yu mun munu uyw shej cujpu
uywun cu nu tu pIs cuynmI fufungu
nIf.
NIptIn IIupun funu cunu fIyupu
munchu fI fun. ChuymI juc yufpuy IIu
yunu p nun puj uywu fun.
8
Bezeccho
IIupun funu cu nutu SuI yupufIptIn
cufun quImsu puchuc wufungu
(300,000) IsfueI custu, quImsu chuncu
wufungu (30,000) Jud custu.
9
Chuy-
pI tugu cuchu shumoj cu nutu nIfun:
Jubes funu cu nutu wIIIuy. Wufu Ius-
dsImI puycu nutu suIbu shuj.
Chuufu cuchu shumoj cu nugu Jubes-
mun cutIy cuf wIIIu fun. WIIIuycuptInnu
Jubescunugu fIyupu cushI cu fun.
10
Nuhustunu nIfun: Wufu junujmI
munu shuy quItu fufu mun quI.
11
Wufun nIn junuj SuuIgu IIupun
suId fun cu nutu quImsu fpu mun
fuquI fun. NIfcuf munu f pIs puchu
wufup tIn yuycu puy c fI fun contfun
Amn funu cu nu mun. Chuufu
wuuchInucuygu Ius-dsIcumu cufun.
Munu wuoj cujnumI wucpu cuypu
muchIypu-muchIf guesh pIf uywu cu-
fun.
12
PIIIyu ushuygu quIquIn custu-
cunu SumueItu nIfun: PIcu nu tuj
SuuI puj fImu fun munumI fuynIn ch puj
uIII chu nIf? JutInpu nImuy cunun fu
wuuchIncunupuj.
13
Chuufu SuI
mIchu fun Cunun jungu munumI
pIpIs wuon gu chu. T D
IIupun IsfueI cu nutu suIbu shu nIf.
14
IIupun funu cu nutu SumueI nIfun:
JucIIu uywu shun GIIguI mun. Chuy cho
fuytu chufu shun.
15
ChuymI IIupun funu cunu uywu fun
GIIguI mun. Chuyuy c fIf T D
uupun cho uIII goyuy pItu sucfIfIsyupuj
uywutu pIsh tuf c fIf fupu chI fun.
NIfcuf munduytu guIIuy cu nun puj
SuuItu chufu fun. Chuy chgu IsfueI-
cunu SuuI wun IwuI cushI cuf fIstutu
fufu fun.
Israe!cunapa rayninna
Sa! cashan
12

1
Chuy pItu IIupun IsfueI cu-
nutu SumueI nIfun: Gumcunu
musyun quImI nImu shuy quI tugu
fufupushtu. ChuymI fuynIquItupIs
chufu pushc.
2
Cunungu cunnumI
fuynI quI. PuynumI mundushunquI.
Nogugu uuquIn numI, pusuypu
sogunumI cpIs. Wumf cu nu pIs
gumcu nuno fucu numI. Nogugu msu
cush pItu-puchu cunun cu mumI gumcu-
nutu uIII goy nuy quI puj pushufushc.
3
Cunungu uupuy quI chmI cuyc.
PIpu wcuntu, bffuntu guechu shu
cupt; muyguy quI tu pIs oIIgpufcuf-
oIIgpufcuf ufuchIcuf ucu chI shu u
mugu shu cupt; suynItu gomuptInpIs
chus quI shu cuptgu cfumuy-IIupu
T D uupun cho, puy ucfu-
shun fuypu uupun cho. PIpu pIs jugun
cuf-Imufgu pgu shmI.
4
Chuufu IsfueI cunu nIfun:
Gumgu munumI muyguntupIs
ucuchImushcunquIchu, nI
1 SAMUEI11 , 12
407

L
12. Exo. 6.26.
M
12.8 Exo. 2.23.
N
12.9 Jue. 4.2.
O
12.9 Jue. 13.1.
P
12.9 Jue. 3.12.
Q
12.10 Jue. 10.1015.
R
12.11 Jue. 7.1.
S
12.11 Jue. 4.6.
T
12.11 Jue. 11.29.
U
12.11 1Sum. 3.20.
V
12.12 1Sum. 8.19.
mugumushcunquIpIschu. SuynItupIs
munumI chus quIsh cun quI chu.
5
Chuufu SumueI nIfun: Cunungu
T D , ucfu shun fuypIs
musyunmI Imu juchpIs munu
cushuntu.
Runu cu nunu Au fusun pumI nIfun.
Mustu pIs SumueIgu nIfun: T

D cumu c chI fun MoIses
Aufon wun
L
EgIp tu pItu unuy cuj
uwIIun ch cu nutu jofgumununppIs.
7
Cunungu sumuj cumu fI cuy. T
D uupun chmI pufIu shun.
T D gumcu nu tu-
pIs unuy cuj fumIII yuy quI cu nu tu pIs
yunupshufuyquImI.
8
EgIptu mun Jucob IIupun custun-
cu nu wun uywu cup tIn chuy cho mIfuj
fumIII yuy quI cu nutu fIyupu ucu chI fun.
ChuymI puycunu T D fuwu-
cu fun.
M
T D cuchufun
Aufon tu wun MoIsestu. Chuufu puycu-
nugu chuy fumIII yun ch cu nutu EgIp-
tu pItu jofgu mu fun. NIfcuf numI cuy
chuc fu mun tIyu chI fun.
9
Chuy pIs
unuy cuj fumIII yun ch cu nugu T
D pusuy pumI gonguy cu fun.
ChuymI Tuytu DIos pIs juccunupu
munuy nIn mun cuchuy cu fun. Chuufu
Huzofpu fuynIn JubInpu suId fun cu-
nupu munduj nIn SIsu fupu
N
munuy nIn-
chnu fIcu cu fun. FIIIs teu funu cu nu pIs,
O

Moub
P
funu cu nu pIs munuy nIn cho
chufu fu fun. FumIIIyunchcunutugu
IIupunmI mugu fun.
10
Chuy fmI
puycu nugu juchun cu nu pItu ufpIn tI cu-
fun. T D cuchuy c fIf munu
bIej BuuI dIos-nIfuj, Astofet dIosu-
nIfuj duIu cu nutu sIfbIycushunpItu
ufpIn tI cuf T D fuwu cu-
fun chIquej cu nu pItu suIbu nun puj.
SuIbumuptIquI gumIIu tumI udufu shuy-
quI nIfun.
Q

11
Chuufu T D
chIquI shoj funu cu nupu munuy nIn pItu
suIbu shu nuy quI puj chufu fun Jefo-
buuItu,
R
Bufuctu,
S
Jefttu,
T
nogu tu pIs.
U

Chuy pI tumI uIIInu goyuf cuy cun quI.
12
Chuy pIs Amonpu fuynIn Nuhus
mugu shu nuy quI puj yuycu mup tIn juc
fuytu chufu p muy nImush cun quI,
V

IIupun puj munuy nI yoj T D
fuynI quI cuycup tIn pIs.
13
Cunungu
cuychmI cuycun fuynI quI puj munu-
shuy quI. T D munu shuy quIno
chufupushu-cushunquI fuynI quI cunun-
puj.
14
Cunun gumcu nugu T D-
fIspI tuy ufI. PuyIIutunu sIfbIy.
Cunun pI tugu puy nIshun cu nu IIu tunu
fufuy. Gumcu nu pIs fuynIquIpIs T
D munu shun n IIu goyuy.
Chuufu IIupun pIs uIII IIumI cungu.
15
Puy nIshuntu munu fufup tI quegu
munu wIyu cup tI quegu gumcu nu tu pIs
fuynIquItupIs custI gu shun quI pmI.
1
ShuyuycfIy-IIupu. CununmI
gumcunu uwIquIpu fIcun quI puj
T D uImI fuy pujtu
fufu shuntu.
17
Rgu cos chu wIchun
munu tumyushuntugu musyun quImI.
Cunungu nogumI T D muu-
cu shuj. Chuufu PuymI fyuchImongu,
tumyu chI mongu, Imuno munuy nI yoj
puy cushun tu pIs tuntI yu cu nuy quI puj.
Gumcu nugu T D uupun cho
munu uIII tumI fufush cun quI juc fuytu
chufu p muy nIsh puy quI.
18
Chuyno nIfcuf SumueIgu jInun
fu T D muu cu fun.
Chuu fugu fyu, tumyu guIIuy cu fun.
ChuymI T D SumueItu
IIupun funu cunu fIyupu munchu cu-
fun.
19
SumueItu fuwu cu fun: T
D muu cuy cuy ufI nogu cunu
munu wuu n puj. Juchu supu cuycuf pIs
mustuchuj juchutu fufush c cunu fuytu
chufu p muy nIshp.
20
Chuufu SumueI nIfun: Amu
munchu fIy chu. Rusun pumI gumcu nugu
1 SAMUEI12
408

W
13.8 1Sum. 10.8.
IIutuntu fufush cun quI. Ichungu umu
T D gonguycfIychu.
Chuypu fuquengu IIupun shon guy quIpu
puyIIu tunu sIfbIy.
21
Amu yfu cun quI-
chu duIu cu nu mungu. Chuy cu nugu
munumI Imuch pIs yunu p shun quI p-
chu, suIbu shun quI p chu.
22
Rusunpu
fIspItuptIquI T D munumI
Imuy pIs cuchuy cu shun quI p chu. Puygu
munun gumcunu ucfu shun funu cunu
cunuy quI tumI.
23
Nogu Ichungu gumcu-
nu puj T D muu cuy c shuj.
Munu muu cofgu juchu yojmI cushuj.
Imuno cuptIn pIs wIIIu p shuy quI uIII
cuwu nuy quI puj.
24
Gumcu nugu T
D fIspI tuy. PuyIIu tumI muu-
cun quI pIs IIupun shon guy quIpu fIyupu
fIspI tush puy quI. Amu gongun quI chu
yunu p shu shuy quItu.
25
Juchu fufuy-
IIu cho cuwup tI quegu gumcu nu tu pIs
fuynIquItupIs Tuytu DIos custI gu shun-
quI pmI.
Fi!istea runacunawan pi!!yashan
13

1
IsfueI cu nupu fuynIn cuytu
guIIuy cuf SuuIgu cuycu fun
fucu fununu. Ishcuy quImsu wutunu
munduj cuycu shun cho
2
IsfueI cu nu tugu
ucfu fun quImsu wufun gutu (3,000)
suId fun cu nu puj. Ishcuy wufun gugu
(2,000) quIquIn SuuI wun qudu fun
MIcmus cho, BeteI sIudpu jIfcun ch-
pIs. Wufungu (1,000) cujnu Benjumn
tfbu Gubuu sIud cho Jonu tun wun
cuycu fun. WuquIn funu cu nu tunu
SuuIgu wusI quI cu nu mun cutI cuy
nIf despu chu fun.
3
Jonutungu FIIIs teu
funu cunu Gubuu puftI cho cuycujtu
wuu chI fun. Chuufu FIIIs teu funu-
cu nugu IchI pu shuntu musyu funnu.
ChuymI SuuIgu nIfun Int fu cho
tfom p tutu tucuy IIupun IsfueI cunu
musyu nun puj nIf.
4
IsfueI cu nu pIs
musyu funnu FIIIs teu suId fu cu nutu
SuI bInsI shuntu. Chuy n pumI FIIIs-
teu funu cu nugu IsfueI cu nutu fIyupu
chIquI cuf c fI fun. IIupun IsfueI suId-
fu cu nugu GIIguI mun SuuI wun shun tu-
cu fun.
5
FIIIs teu funu cu nu pIs shun tu cu fun
IsfueI cu nutu IchI p nun puj. Cuff tun-
cunu cufun quImsu chuncu wufungu
(30,000), sojtu wufungu (6,000)
muntdu suId fu cunu. ChuquIpu pufej
suId fu cu nunu cufun yupuy tu pIs
munu utIpuy puj Iumuf cho ugush n fuj.
IIupun shun tu cuf c fIf FIIIs teu funu cu-
nugu MIcmus mun uywu fun. Chuy mun
chuyuf puchu cu fun Bet-uven sIud mun
IntI yugu mu nun cuj-Icho.
Chuufu IsfueI cu nugu fIyupu

munchu fI fun. FIIIs teu funu cu nugu
Int fupu yuycu puy cu fun. ChuymI
IsfueI cu nugu pucu cu fun, Intfu
jIfcu mun, tufI shun uchcu cu nu mun,
muchuy cu nu mun, gugu chuu pIn cu nu-
mun, shIIII cu nu mun, muymun pIs pucu-
cu nun puj tufI shun mun.
7
Wuquengu
guesh pIf Jofdn muyutu chIm pu cu fI-
fun Gud puftI mun, GuIuud puftI mun.
SuuIgu cuycu fun GIIguI puftI IIu ch fuj.
SuId fun cu nu pIs fIyupu munchu fI shu
gutIf puy cu fun.
8
Chuy chnu SumueI-
wun pufIu shunno shuyu fu fun gunchIs
junuj.
W
NIshun junuj puj SumueIgu
GIIguI mun munu chuyu fun chu. Runu-
cu nugu uywu cuy tunu guIIuy c fI fun.
9
ChuymI SuuIgu nIfun: Uywu cu nutu
upumuy fupu chInu sucfIfIsyupuj y uIII
goyuy pItu sucfIfIsyuppIs. Chuyno
nIfcuf quIquIn SuI uywutu fupu chI-
fun.
10
Uywutu fupu chIytu ushuy cup-
tIn SumueI chuyu fun. Chuufu SuuIgu
uywu fun suIu du nun puj jumu chI nun puj.
11
SumueIgu nIfun: ImunIf tuj chuytu
fufush cun quI?
SuuInu nIfun: Runu cunu uywu-
cup tIn numI fufushc. GumpIs munu
chuyu mush cun quI chu nIshuy quI junuj.
FIIIs teu funu cu nu pIs MIcmus chnu
shun tu cu shu cufcuy cu shu.
12
Yufpushc
1 SAMUEI12 , 13
409

X
13.14 Hech. 13.22.
T D munu fuj muu cupt
puycunu cuy GIIguI mun yuycu puy c-
fu m nuntu. ChuymI munu munuf pIs
quIqunu fupu chInu sucfIfIsyutu fupu-
chIshc.
13
ChuymI SumueI nIfun: Gumgu
IIutun tumI fufush cun quI! T
D wIyu cup tI quegu cumu c chIn-
mun cufun gum custu IIu Imuy cu mu-
pIs IsfueI cu nupu fuynIn cunun pmI.
14
Cunungu munumI unuy cu mu chu fuy
cunquI puj. T D juc funu-
tunu ucfungu puypu shon gun puj cujtu.
X

PuytumI chufungu ucfu shun funu cu-
nupu fuynIn cunun puj. Gumgu munumI
wIyu cush cun quI chu T D
nIshu shuy quItu.
15
Chuyno nIfcuf SumueIgu GIIguI-
pItu nnInpu psu cu fun. WuquIn cuj
suId fu cu nu numI SuuI wun pIII yu mun
uywu cu fun. GIIguI pItu uywuf chuyu fun
Benju mIn cho cuycuj Gubuu sIud-
mun. Chuy chgu SuI yupu fun uywuj
suId fun cu nutu. Sojtu puchuc (600)
funu cunu cuycu fun.
1
SuId fun cu nu-
wun SuI y wumfun Jonutn Gubuu-
cho cufcuy cup tIn FIIIs teu funu cu nugu
MIcmus chnu cufcuy cu fun.
17
FIIIs teu
suId fu cu nugu juc fpu uywu fun Offu
sIudpu SuI puftI mun;
18
juc fpunu
Bet-hofn sIud mun; jucuj fpunu
ZeboIm pumpupu uywuj Imu cunu
chuu pInpu chun yuj mun.
19
IsfueI suId fu cu nugu muygun pIs
munumI yuchu fun chu fyffu tucuytu.
ChuymI FIIIs teu funu cu nugu yufpu fun
munumI fufun gu chu nI jucnuy IIu-
tu pIs subIItu, cuchIIIu cu nu tu pIs nIf.
20
IIupun IsfueI cunu fjuntu, Iumpuntu,
jchuntu, pcuntu ufIIuchInunpgu
uywuj FIIIs teu funu cu nu mun fuj.
21
Rju tu wun usuduntu ufIIushunpItu
gunchIs gfmu gueIIuytu cobfuj.
Jchutu ufIIushunpItu chuscu gfmu
gueIIuytu cobfuj. IwuItu cobfuj uchcu-
cu nutu chupu shun pI tu pIs.
22
SuuI wun
Jonu tun wun uywuj suId fu cu nupugu
pIII yu nun puj munu cufun chu Imu
subIIn nI Iunsun pIs. SuuI wun Jonu tun-
IIu chufuy cu fun.
23
Chuy cumu juc fpu
FIIIs teu suId fu cu nugu MIcmus gushu-
munnu chuyu fun.
Fi!istea runacunata
3onatn wauchishan
14

1
Juc junuj cho SuuIpu wumfun
Jonutungu uywuy nIntu nIfun:
Cuy muyutu wushu chIm pu mun psu-
shun. NIfcuf yuycu puy c fI shun FIIIs teu
suId fu cu nutu.
Jonutungu pup nIntu munu wIIIu pu-
fun chu.
2
Pup nengu puchu cu fuy cu fun
putu chuquIn uchcu gfunudu yfu cunu
chuquIn cho. Chuygu cufun fgu fu.
Sojtu puchuc (600) suId fun cu nu-
wun cuycu fun.
3
IsfueI cu nu chgu cfu
jutI f nun efodtu Ahus cfumI jutI shu
uywuj. Puynu cufun AhItobpu wumfun;
AhItobnu Icubodpu wuuguIn. Puycunu
cufun FIneespu wumfun. FInees cufun
EIpu wumfun. SIIu chmI EIgu T
D cfun cufun.
Runu cu nugu munu musyu fun chu
Jonutn uywu cu shuntu.
4
Jonutungu
FIIIs teu suId fu cunu puchu cu fu shun mun
uywuy cu fun. Chuyu nun tugu chupu fuy-
cu fun jutun gugu cunu. JutIn cunu cufun
Boses, Sene.
5
Nofte cujpu cuj gugu
uywu fuy cu fun MIcmuspu chIm punpu.
Suf cujpu cujnu uywu fuy cu fun Gubuupu
chIm punpu.
Jonutungu uywuy nIntu

nIfun: Aywu shun wuc chIm pu cho
gunfu funu cunu puchu cu fuy cu shun mun.
Cupus chufI T D yunu-
p mush wun pIs. Puypgu munumI susu-
chu. Yunu p mup tIn chI bInsIsh wunmI
uchcuj pIs wuII cuj IIu pIs.
7
Uywuy nengu nIfun: Yufpu shuy-
quIno Imutu pIs fufu shun. Nogugu
yunu p shuy quImI Imuch pIs.
8
Chuufu Jonutn nIfun: Wushu
chIm pu mun psu shun chuy
1 SAMUEI13 , 14
410
funu cu nu mun. Puycunu fIcu m nun-
ch puj uywu shun.
9
Chuyu mu n yuj
jInu IIun cho shuy muy nImu shugu
shuy shun. Chuufu munumI wIch-
shun nu chu puycunu cuycu shun mun.
10
WIch muy nImu shugu uywu shun.
Chuu fugu musyu shunmI T D
yunu p mup tIn chI bInsI nun ch puj
cushuntu.
11
ChuymI Jonu tun wun uywuy nengu
FIIIs teu suId fu cunu fIcu nun puj fIc-
pupu uywu fun. RIc fIf FIIIs teu suId-
fu cunu nInu cu fun: MusquI fIcuy-
IIupu, hebfeo funu cu nugu muchuy-
cu nu mun pucu cu shun pItu IIoj shIf-
cuy c mun numI.
12
NIfcuf jInun fu
Jonu tun tu wun uywuy nIntu guyu fun:
Shumuy wIIIu n puj! nIf.
Chuufu Jonutn uywuy nIntu nIfun:
Gumgu guepu IItu wIch muy.
Cunungu T D yunu p mup tIn-
chI nogun chmI bInsI shun.
13
Jonutungu chufI cuyIIupu wIchu-
fun. Uywuy nIn pIs guepu IIunpu
wIchu fun. FIIIs teu suId futu Jonutn
jItu fI mu shun tugu uywuy nInnu psu fu-
chej.
14
RImIf puntutu yuycuf Jonutn
uywuy nIn wun tucshu pumpu IIu cho
wuuy cu chI fun Ishcuy chuncu (25)
funutu.
15
FIIIs teu funu cu nugu puchu-
cu fuy cuj cu nu pIs, wucpu cuypu pIII yu-
mun uywuj cu nu pIs fIyupu munchu-
fI fun. JInu ch pIs chuy fumI fIyupu
tImIuf cufun. Chuufu IIupun munchu-
fI fun.
1
Benjumn tfbupu chuc fun Gubuu-
cho SuuIpu suId fun cu nugu fIcu fun
FIIIs teu funu cunu fpu-fpu guesh pIy-
cujtu.
17
Chuufu SuuIgu suId fun cu nutu
nIfun: IIstutu guyuy pIpIs pIshI shuntu
musyu nun ch puj.
IIstutu guyup tengu pIshI fuy cu-
fun Jonutn uywuy nIn wun.
18
Chuy
jungu cfu AhIusmI IsfueI cunu cujcho
efodtu jutI fuy cu fun. ChuymI AhIustu
SuI nIfun: Tuytu DIospu efod nIntu
upumuy.
19
Cfu wun SuI pufIu shun cu mugu
musnu FIIIs teu funu cunu puntu nu cu-
fun. Chuufu cfutu SuI nIfun: Amu
upumuy nu chu.
20
JInun fu IIupun suId fun cu nu-
wun SuuIgu pIII yu mun yuycu cuy cu fun.
ChuymI FIIIs teu funu cu nugu munu
fejsI nu cu fun nu chu. QuIquIn-pufunu
wuu chI nu cu fun.
21
FIIIs teu suId fu cu-
nu cho wuquengu IsfueI cunu cuycu fun.
ChuymI pIIIyu guIIuy cup tengu cutI cu-
fI fun SuuI tu wun Jonutuntu yunu puj
IsfueI cu nu munnu.
22
Effun jIfcu cu-
nu mun pucu coj IsfueI cu nu pIs FIIIs teu
funu cunu guesh pejtu muyuf mugu nun-
puj gutIf uywu fun.
23
Wuu chI nu cuygu
cufun Bet-uven sIud cumu. Chuy junuj
T D IsfueI cu nutu suIbufun.
Su!drucuna yargashan
24
Chuy junuj IsfueI cu nugu cufcuy-
cu fun fIyupu utIcu shu. PIpIs munu
mIcuytu yuwu shu chu cufun. SuuImI
jufush pun nIfun: ChIquI nu cu sh cu-
nutu ushuj puj munu fuj wuu chIpt,
munu fuj tufdI yup tIn mIcoj cgu
25
SuId fu-
cu nugu chuyu fun juc jIfcu cho mIsh quI
pumpu cho cuycuj mun.
2
MuntI mun
suId fu cunu yuycu fIp tIn yucu n-
fuj mII-ubjugu IIwuy cu fun. Ichungu
pIpIs munu yuwu fun chu SuI nIshuntu
munchu cuf.
27
Jonutungu munumI
wIyu fun chu pup nIn jufush pun
nIshuntu. ChuymI gufu tInpu puntun-
wun mIsh quItu togfIf cuf mIcu p fI fun.
Chuufu buIuf nIn yufI cuf cu fun.
28
Juc
suId funu nIfun: Pup nI quegu IIupun-
tumI jufush pun nIshu: PIpIs cunun
mIcoj cgu muIdI syu n dumI cungu.
Chuy n pumI IIupun funu cu nupu buIuf-
nIn ushu cu shu.
29
Chuufu Jonutn nIfun: Pup-
nmI juchu yoj yufguy wun ucu nun-
puj. Nogupugu IchIc IIu mII-ubjutu
yuwuf cupt Imun shI buIufn yufI-
cuf cu shu.
30
Runu cu nupugu musfmI
buIuf nIn cunmun cufun contfun cu nutu
1 SAMUEI14
411

Y
14.33 Gen. 9.4; Iev. 7.2627; 17.1014; 19.26; Deut. 12.16, 23; 15.23.
Z
14.41 Nm. 27.21;
1Sum. 28.6.
guechu shuntu mIcup tIn. Aypu IIu tumI
wuu chIsh wun cufun FIIIs teu funu cu-
nutu!
31
Chuy junuj IsfueI cu nugu fIyupu
bInsIy cu fun FIIIs teu funu cu nutu.
PIIIyuf gutI fun MIcmus pItu-puchu
AjuIon cumu. IsfueI suId fu cu nupugu
yufguy IIu wun cuII pun pIs munu cufun-
nu chu.
32
FIyupu yufguytu mununu
uwuntuf IIupun guechu shun cu nutu
chufI p cu fun wcuntu, uyshuntu,
bes fun cu nutu. PIsh tu fIy cuf yuwuf-
nIntu munu jutu chI IIuf mIcu fun.
33
ChuymI wuquIn funu cunu SuuItu
wIIIu fun: Runu cu nugu T D
contfunmI fufuy cun. Yuwuftu munu
jutu chI IIuf uychutu mIcuy cun
Y
nIf.
Chuufu SuI nIfun: Gumcu nugu
Imuy pIs Tuytu DIostu munumI wIyu-
cun quI chu! Jutun fumItu upup muy
cuch puyIIupu.
34
Cunun fu funu cu-
nutu wIIIu muy. Cudu-nun upumu chun
tfuntu, uyshuntu cuycho pIsh tuf cuf
mIcu nun puj. T D uupun-
cho juchutu umu fufu chun chu yuwuftu
munu jutu chI IIuf uychutu mIcush pun.
Chuyno wIIIup tIn, chuy chucuy
quIquIn cunu upufun tfun cu nutu.
NIfcuf jInun cho pIsh tu fun.
35
Chuy-
cho SuuIgu juc uItuftu T D
fufu fun. ChuymI cufun SuI fImIf-
puntu cuj fufu shun uItuf.
3
Chuy pItu
SuI nIfun: Cunun chucuygu puchu
wufuy cumu FIIIs teu funu cu nutu gutIf
uywu shun. Muych pIs tufI puf Imu-
uycun tu pIs guechu mu shun. Cuwuy cuj-
tugu umu cuchuy cu shun chu juctu pIs.
NIptIn IIupun nIp cu fun: Yufpu-
shuy quIno fufu shun ufI.
Cfunu nIfun: Munu fuj ImupIs
cuptIn Tuytu DIos tu fuj tupu cu shun.
37
Chuufu SuuIgu Tuytu DIostu muu-
cuf tupu cu fun: FIIIs teu funu cu nutu
gutI sh chu? Nogu cunu bInsI sh chu-
fuj? nIf.
Chuyno tupup tIn Tuytu DIos munu
Imutu pIs fImu cu fun chu.
38
ChuymI
SuI nIfun: Cuymun shumuy IIupuy-
quI munduj cujcu nu IIu. Tupu cu chuy
p juchutu fufu shun tu pIs.
39
Nogugu
IsfueI cu nutu suIbuj T D
uupun chmI cunun juf. Wumf
Jonu tun pIs juchutu fufu shu cufgu
wuu chun.
SuId fu cu nugu pIpIs munu Imutu-
pIs fImu cu fun chu.
40
ChuymI SuuIgu
IIupun IsfueI cu nutu nIfun: Gumcu-
nugu cuj Idu mun jufmu cuy, nogunu
wumf Jonu tun wun jucuj Idu mun.
Chuufu IIupun suId fun cunu
NIshuy quIno cuchun nIfun.
41
Chuufu
SuuIgu sInchIpu nIfun: IsfueI cu nupu
T D ImunIf tuj tupu cupt
munu wIyu mush cun quI chu? Nogu cho
u wumf Jonu tun cho juchu cuptIn
IIoj shengu UfIm. Acfu shuy quI IsfueI-
cu nu cho juchu cuptengu IIoj shengu
TumIm.
Z
Chuufu suftI IIoj shI fun SuuI p wun
Jonu tun puj. IsfueI cu numI Ichungu
IIbfInu qudu fun.
42
Chuy pItu SuI
nIfun: Cunungu suftItu jItuy wumf
Jonu tun p wun nogu pnu nIf.
Chuufu suftI IIoj shI fun Jonu tun puj.
43
ChuymI SuuIgu Jonutuntu nIfun:
Imutu fufu shuy quI tu pIs wIIIu muy.
Jonutn wIIIu fun: Gufu tpu
puntun wunmI mIcuf cuf wuII cu IIu
mII-ubjutu. Cunungu cuychmI cuyc.
IIstumI cuyc wuu n puj nIf.
44
Chuufu SuI sInchIpu nIfun:
Jonutn, gum munu wuup tI quegu
Tuytu DIos fIyupu custI gu m chun.
45
NIptengu IIupun fununu SuuItu
nIfun: Jonutungu umu wuu chun chu.
Puychuj IsfueI cu nu tu pIs pIII yu chgu
bInsI chI shu! T D munumI
cumu c chen gu chu Jonutn wuu-
nuntu! Puygu IIupun tu pIs Tuytu DIos
yunu pup tInmI fufu shu.
1 SAMUEI14
412

[
15.1 1Sum. 10.1.
\
15.2 Exo. 17.814; Deut. 25.1719.
Chuy n pumI IIupun funu Jonutuntu
suIbufun.
4
SuuI numI FIIIs teu funu cu-
nutu munu gutI fun nu chu. Puycu nu pIs
nusyun nIn punu cutI cu fun.
47
SuuIgu IsfueI cu nupu fuynIn cuf
IIupun contfun cu nu tumI bInsI fun.
BInsI fun Moub, Amn, Edom, Sobu,
FIIIs teu funu cu nutu. Muy-chuy pu pIs
pIII yuj uywufgu sImfI bInsej.
48
Achcu
suId fu cu nutu shun tuy cuf AmuIec
funu cu nu tu pIs bInsI fun. Chuy nmI
IsfueI cu nutu suIbufun muquI chu cuytu
munuj funu cu nu pItu.
49
SuuIpu wumfun cunu cufun:
Jonutn, IsI, MuIquIsu. WufmI
wumfun cu nunu cufun: muyuf cuj
Mefub, shuII cunnu MIcuI.
50
SuuIpu
wufmInpu jutInnu cufun AhInoum.
PuymI cufun AhImuuspu wumfun.
SuId fun cu nupu munduj nInnu cufun
Abnef. Abnefnu cufun Nefpu wumfun.
PuynumI cufun SuuIpu tIyun.
51
SuuIpu
pup nIn CIswun Abnefpu pup nIn
NefnumI cufun AbIeIpu wumfun cunu.
52
SuI cuwu shun cu mugu IsfueI cu-
nu wun FIIIs teu funu cunu fIyupumI
pIII yu fun. Chuy n pumI SuuIgu shun tuj
cuII pu yoj funu cu nutu, jInyu cujcu nutu.
Sa! ray cananta Tayta
Dios manana munashan
15

1
Juc junuj SumueIgu SuuItu
nIfun: T D cuchu mu-
shu gumtu IsfueI cu nupu fuynIn chufu n-
puj.
[
Cunungu sumuj tuntI yu cuy T
D nIshu shuy quItu.
2
Imu-uycu p pIs
munuy nI yoj T D nIn: Nogugu
AmuIec funu cu nutu sumuj custI gu shuj.
Puycu nugu IsfueI cunu EgIp tu pItu shucu-
mup tIn psu chIytu munu munu fun chu.
\

3
Chuy pItu cunungu muguy. Ushuj puj
IIIg chIy IIupun chufu shun cu nutu. Munu
cuyu puypu wuu chIy oIIgutu, wufmItu,
wumfu cu nutu, ItIcu nutu. Wuu chIn quI
wcun cu nutu, uyshun cu nutu, cum IIun-
cu nutu, bffun cu nutu.
4
Chuufu IIupun funu cu nutu SuI
guyu chI fun. TIIuIm cho yupu fun uycu
cushun tu pIs. ChuquIpu uywuj suId-
fu cunu cufun Ishcuy puchuc wufungu
(200,000). Chuncu wufungu (10,000)
cufun Jud funu cunu.
5
NIfcuf SuuIgu
uywu fun AmuIec nusyunpu cupI tuI nIn
sIud mun. Rugfu Idun mun pucu cu fun.
QuenI custu cu nutu nIfun: WItI cuy!

Gumcunu IIoj shI cuy AmuIec funu cu nu-
pItu puycu nu wun IwuI munu wuu nuy-
quI puj! Gumcu nugu uIIImI fIcu fuy quI
IsfueI cunu EgIp tu pItu shucu mup tIn.
Chuyno nIptIn QuenI funu cu nugu
wItI cu fun AmuIec funu cu nu pItu.
7
Chuufu SuuIgu yuycuf wuu chIytu
guIIuy cu fun HuvIIu sIud pItu-puchu
Shuf mun yuycu nu cumu. EgIp tupu
IIndun cumu ushuj puj IIIg chI fun.
8
RuynIn Agug tugu pfsu chufI fun.
IIupun suId fun cu nu tugu tucsIypu
wuu chI fun.
9
Ichungu SuuI pIs suId-
fun cu nu pIs fuy Agugtu munu wuu chI-
fun chu. Munu wuu chI fun chu uIIIn nIn
cuj uyshu cu nutu, wcu cu nutu, wefun-
nIn cuj bes fu cu nu tu pIs. Imu-uycu tu pIs
munu IIIg chI fun chu uIIIn nIn cujtugu.
Munu bIej cu nu IIutu IIupun tu pIs IIIg-
chI fun.
10
Chuy pI tunu SumueItu T
D nIfun:
11
SuuItu fuy chufu sh-
pItu cunun fmI psuc. Puygu nogutu
gonguy cu mu shu. NIsh cu nutu munu
cumII shu chu.
Chuufu SumueIgu fIyupu fubyu-
fun. Chuy chucuygu wufuy IIutu T
D fuwu cu fun.
12
Wufun nIn tutu
chucu IIu uywu fun SuI cujmun. Tupu cup-
tIn wIIIu fun uywu cu shu CufmeI sIud-
munmI. Chuy chmI SuuItu yufp nun puj
wuncutu IchI chI shu. Chuy pItu tumuypu
GIIguIpu uywu cu shu nIf.
13
Chuufu
SumueIgu uywu fun SuI cujmun.
SuuIgu nIfun: Imu uIII fuj T
D pushuy cu mu shun quI tuytu. Puy
nImu shuntu cumIIsh c numI.
1 SAMUEI14 , 15
413

]
15.22 Pfov. 21.3; Ose. 6.6; Ams 5.2224.
14
Chuufu SumueI nIfun: ImunIf tuj
nogugu wIyuyc uyshu cunu byuy cujtu,
wcu cunu wuguy cujtu?
15
SuuInu nIfun: AmuIec funu cu nu-
pu tumI upumu shu. Runu cu numI mus
uIIIn nIn uyshu cu nu tugu, mus uIIIn nIn
cuj wcu cu nu tu pIs fuquI shu T
D fupu chI nun puj. Chuy pItu
cujtugu IIupun tumI wuu chIsh c cunu.
1
SumueIgu nIfun: UpIIu! Chucuy
T D nImu shuntu nIshuy quI.
Chuufu SuI nIfun: M wIIIu muy
17
SumueInu nIfun: Gumgu munu-
cuj IIumI c nIfuy quImI. Chuyno
nIycuf pIs IIupun IsfueI cu nupu munduj-
nInmI cuycun quI. T D
chufu shu fuy quI IsfueI cu nupu fuynIn
cunuy quI pmI.
18
T D -
cuchu shu fuy quI sumuj wIIIu-
puf cufmI juchu supu AmuIec funu cu-
nutu ushu nuy quI puj.
19
Gum ImunIf tuj
T D nIshu shuy quItu munu
wIyu cush cun quI chu? Chuypu fuquengu
chIquI nu cu shuy quIpu Imun cu nu tu-
pIs quIquI quI puj chufI cuf cush cun quI.
Chuyngu T D uupun cho
munu uIII tumI fufush cun quI.
20
Chuufu SuI nIfun: Nogugu T
D nImu shuntu cumIIsh cmI. Pfsu
upumushc AmuIecpu fuynIn Agug tu pIs.
AmuIec funu cu nu tu pIs ushuj pmI IIIg-
chIshc.
21
PIII yuj uywuj cu numI Ichungu
uyshutu wcu cu nu tu pIs uIIIn nIn cujtu
upucu mu shu GIIguI cho T D -
sucfIfIsyutu fupu chI nun puj.
22
Chuufu SumueI nIfun:
WIyu cu shugu sucfIfIsyucunutu
fupu chI shun ch pI tu pIs
musmI T D cushI cun.
Uyshu cu nutu pIsh tuf cuf wIfuntu
fupu chI shun ch pItu
mus uIIImI T D nIshun cu-
nutu wIyu cup tIn chI.
]

23
Bfju fufuj cu nu nmI fIyupu
juchutu fufun Tuytu DIostu
munu wIyu coj cu nugu.
duIu cu nutu fIspI tuj nmI Tuytu
DIostu munu wIyu coj cu nugu
juchutu fufun.
Gumtu pIs munu wIyu cu shuy quI pI-
tumI fuy cuycu shuy quI pItu
T D jItu fI shun quI.
24
Chuufu SuuIgu SumueItu nIfun:
Au, fusun pumI juchutu fufushc.
Runu cu nupu shImIntu chus quIfmI
T D gumtu pIs munu
wIyu cush c chu. Runu cu nu tumI
munchu cushc.
25
Imu cuptIn pIs pefdu-
nuy cu muy ufI. T D udufuj
cutI shun ufI.
2
SumueIgu nIfun: MunumI
gumwungu cutI shun chu. Gumgu
munumI cumIIsh cun quI chu T
D nIshuntu. ChuymI cunungu
gumtu pIs munu munu shun quI nu chu
IsfueI cu nupu fuynIn cunuy quItu.
27
SumueIgu tIcfuf uywu cu fun.
Chuufu jucu fuy cu shunpu cuntun pItu
SuI chufI cuf cup tIn fuchI c cu fun.
28
ChuymI SumueIgu SuuItu nIfun:
Chuy nmI gumtu pIs T D-
cunun jItu fI shun quI IsfueIpu
fuynIn cuycujtu. Juc IsfueI-musI quI-
tumI fuquI quI fuy cunun puj chufungu.
Puygu gumpItu mus uIIImI.
29
Tuytu
DIosgu yfu cunu DIosmI. Puygu
munumI IIuIIu cun chu. RImu shun tugu
cumIInmI. Runu cu nu n chu munumI
uunIf cuf cutI fI cun.
30
Yupuy SuI nIfun: Juchu tu chuj
fufushc. Chuy pIs IIupun uuquIn cu nupu
uupun cho, IsfueI cu nupu uupun cho
fuytuno fIspI tu muy ufI. IwuI uywu shun
ufI T D udufu nu puj.
31
NIptIn SumueIgu SuuI wun cutI fun.
NIfcuf T D udufu fun.
32
Chuy pI tugu SumueI nIfun: Apup-
muy AmuIec funu cu nupu fuynIn
Agugtu.
Aguggu SumueIpu uupun mun uywu-
fun munu munchu cu IIufnu munumI
wuu chI mun gu nu chu nIf.
1 SAMUEI15
414
33
Chuyup tIn SumueI nIfun: Gumgu
subII quI wunmI uchcuj wufmI cu-
nupu wumfuntu wuu chIsh cun quI.
Cunungu mumuy quI pIs wumfuy nujmI
qudungu.
SumueI chuyno nIf Agug tugu IchIc-
IchIc IIu cuchu fun T D
uupun cho, GIIguI cho.
34
NIfcuf
uywu cu fun Rum puftI mun. SuuI numI
cutI cu fun Gubuu cho cuycuj wusIn-
mun.
35
Chuy junuj pItu-puchu SuuI-
wun mununu tIncuf SumueIgu fIyupu
IIuquI cu fun. T D SuuItu fuy
chufu shun pItu fIyupu psu cu fun.
Davidtana ray cananpaj acrashan
1

1
T D SumueItu
nIfun: Imuy cu mu tuj SuuI-
puj IIuquI cuy cun quI? Puytugu munumI
mun nu chu IsfueI cu nupu fuynIn
cununtu. Gumgu ustItu wIucuy
cchumun. BeIen mun uywuy. Isupu
wumfun tu numI ucfushc fuy cunun-
puj.
2
Chuufu SumueI nIfun: Imun pu fuj
nogu uywu shuj? SuI muyushpungu
wuu chI mun gumI!
NIptIn T D nIfun: Muntu
wcutu upucuf cuf uywun quI.
T D fupuchejmI upuyc
nInquI.
3
IsutupIs guyun quI uywutu
pIshtushuyquImungu. Nogu numI
nIshuy quI puj Imutu fufu nuy quI p pIs.
Ruy cunun puj ucfun quI nogu nIsh
cujtu.
4
Chuufu SumueIgu fufu fun T
D nIshunno. BeIen mun chuyuy cup-
tIn sIud cho tIyuj uuquIn cunu munchu-
puyIIupu tIncoj uywu fun AIII p chu
shumush cun quI? nIf.
5
NIptIn SumueIgu nIfun: Au, uIII-
pmI shumushc. T D
uywutu pIshtujmI shumushc. Gumcu-
nu pIs IImyu yuy. NIfcuf yun'gmuy
uywutu pIsh tuf cuf fupuchIshcho.
Chuy pItu SumueIgu IsutupIs
wumfun cu nu tu wun muyIIu cuy
nIfun. NIfcuf Tuytu DIos puj uywutu
pIshtushunmun guyu chI fun.
Puycunu
chuyup tIn SumueIgu EIIubtu fIcu fun.
ChuymI yufpu fun PuytumI T
D ucfu shu cungu fuy cunun puj
nIf.
7
Ichungu T D nIfun:
RIcuynIIIuntugu tumuIIuntugu umu
csu puy chu. Nogugu puytu munumI
mun chu. Runu fIcushuIIungu munumI
uIII chu. Runugu fIcun junuIIuntumI.
NogumI Ichungu shon guntu fejs.
8
Chuufu Isugu guyu fun wumfun
AbInudubtu SumueIpu uupun mun.
SumueIgu nIfun: Puytu pIs munumI
T D ucfushuchu.
9
Chuy pItu Isugu Sumutu guyu fun.
SumueI nIfun: Puytu pIs T D
munumI ucfushuchu.
10
Isugu SumueItu fIcu chI fun gunchIs
wumfuntu. IIupuntu fIcuchIptInpIs
SumueI nIfun MunumI muygun tu pIs
T D ucfushuchu.
11
Chuy pItu
SumueI tupu fun: Munu nu chu musgu
wumfuy quI cun? nIf.
Chuufu Isu nIfun: ShuIIcu cuj
pIshIycunfmI. Puygu uyshu tumI fIcuy-
cun.
SumueI nIfun: ShuIIcu wumfuy-
quItu guyu chI muy. Puy munu chuyu-
mu shun cu mugu Imutu pIs munumI
fufushunfchu.
12
Chuufu Isugu guyu chI mu fun. Chuy
wumfungu cufun cuyuy IIu puj cumu fuj-
IIu pucu ujchu.
SumueItu T D nIfun:
PuytumI ucfushc. AstItu wIu puy
fuy cunun puj.
13
Chuufu SumueIgu jInun fu ustItu
wIu pu fun. IIupun wuuguIn cu nupu
uupun chmI DuvId tugu fuy cunun puj
chufu fun. Chuy fupItu-puchu DuvId tugu
T D EspI fI tun yunu pu fun.
Chuy pItu SumueIgu IIupun pItu dIspI-
dI cu fIf Rum mun cutI cu fun.
Sau!ta David tucapashan
14
SuuIpItugu T D EspI-
fI tun wItIcufIfunnu. SuuImungu fIyu
1 SAMUEI15 , 16
415
espI fI tu tunu T D cuchu mu fun.
Chuy espIfItunumI tufwutchIfun.
15
ChuymI uywuy nIn cunu nIfun: Tuytu
SuI, musyu shuy quI n pIs Tuytu DIosgu
fIyu espIfItutumI gummun cuchu mu-
shu. ChuymI IIuquIcuycchIshunquI.
1
Nogu cu nutu nImuy ufpu tucujtu
ushImunpuj. PuynumI Imuy fupIs
fIyu esp fItu IIuquIcuchIshuptIquI
tucungu ushucyfInuyquIpuj.
17
Chuyno nIptIn SuI nIfun:
Gumcunu ushI muy ufI ufpu tucujtu.
TufIshpuyquI pushu muy.
18
Chuufu juc uywuy nIn nIfun:
BeIen cho tIyuj Isupu wumfun ufpu
tucujtu fIcushc. PIIIyuytupIs fIyupumI
yuchun. Sumuj jInyumI. MIshquIIIumI
fImun. QuIquIn pIs cumu fuj IIumI.
Puytugu T D yunu puy cun.
19
Chuyno nIptIn Isumun SuI
cuchucu fun Uyshu mIchej cuj
wumfuy quI DuvIdtu cuchu muy nIf.
20
Chuufu Isugu wumfun DuvIdtu
cuchu fun SuuI mun. Bffuwun upuchI-
fun tuntutu, bnutu. CupshItupIs
upuchI fun.
21
Chuy n pumI DuvIdgu
chuyu fun SuuI mun. NIfcuf puytu sIfbI-
fun. DuvId tugu SuI umutuf cuyufmI
quIquInpu yunu puj nIn cunun puj chufu-
fun.
22
SuuInu Isumun cuchu cu fun
DuvId cuyIIu chnu yunu p m chun
ufI. Puywungu sumujmI yuch nuc
nIf.
23
Chuufu Tuytu DIos cuchu mu shun
fIyu esp fItu SuuItu tufwutchIptIn
DuvIdgu jucIIu ufputu tucuj. Chuufu
jInun fu SuuIgu uIIInu fIcu coj. FIyu
espI fI tu pIs cuchuycojnu.
Go!iat-ta David wauchishan
17

1
FIIIs teu funu cu nugu pIII yu-
nun puj suId fun cu nutu shun-
tu fun Soco mufcu mun. Chuy puftIgu
cufun Jud cho. NIfcuf puchu cu fun
Soco wun Azecu IIndun cho cuycuj Efes-
dumIm puftI mun.
2
SuuI pIs IsfueI cu-
nu wun shun tu cu fun. NIfcuf uywu fun
EIu pumpu mun. FIIIs teu funu cu nutu
IchI p nun puj cumu fI cu fun.
3
FIIIs teu
funu cu nugu chIm pun cho gotu cu-
fun. IsfueI cu nu pIs jucuj chIm pun cho
gotu cu fun. Chuu pIn punu fuquIy cu fun
pumpu.
4
IIIuj pItu FIIIs teu suId fu-
cu nu pItu IIoj shI fu mu fun juc suIdfu
quImsu metfuno jutun. JutIn cufun
GoIIut. Chuy funu cufun Gut sIud pItu.
5
Cuscongu cufun funsI pItu. ChuI cun-
pIs cufun funsI pItu. ChuI cunpu Iusuy-
nIn cufun pIchgu chuncu pIch gun (55)
quIu.
RunsI IIu pItu cufun wufdun-

pIs, upufI shu pufI chI shun subIIn pIs.
7
SubIInpu muquIn uptu nun pIs cufun
tIIuf guefuno fucu. QuIquIn cuchu cu-
nun fyffongu sojtu quIuno Iusu fun.
Nuupun tunu pufej yunu puj nIn.
8
GoIIutgu sumuj IchIy cuf IsfueI
suId fu cu nutu nIfun: Gumcu nugu
Imup tuj pIII yuj shumush cun quI?
Nogugu c FIIIs teu funumI. Gumcu nu-
pIs cunquI SuuIpu sIfbej nInmI. Muygu-
nI quI pIs shumuy pIII yu nu puj.
9
M
nogutu bInsI mun gu chush. BInsI mup-
tengu nogu cu numI cushuj uywuy nI quI.
BInsIp tgu gumcu numI cunquI nogu-
cu nupu uywuyn.
10
CununmI IsfueI
suId fu cu nutu uch quItu ushIp: Juc
suId futu cuchu muy nogu wun pIII yu-
nun puj!
11
FIIIs teu funu chuyno nIptIn SuuI pIs
suId fun cu nu pIs munchu fI fun. BuIuf-
nIn munu cufun nu chu.
12
SuI cuycu shun wIchun Isu tIyu-
fun BeIen cho. Puy cufun uuquInnu.
Wumfun cufun pusuj. Jucpu jutIn
cufun DuvId.
13~14
EIIub, AbInudub,
Sumu quIm sun cufun Isupu muyuf cuj
wumfun cunu. Puycu nugu pIII yu mun
SuuI wun uywu fun. ShuII cun DuvIdnu
15
SuI cujmun uywuj, BeIen mun cutej
pup nInpu uyshun cu nutu mIchej.
1
Chuy FIIIs teu funugu IsfueI cu nutu
tufdI tutumI uch quItu ushI puj. Chuscu
chuncu (40) junujnu chuy n IIu fufu-
fun.
17
Juc junuj cho DuvIdtu pup nIn Isu
nIfun: Cuycho cuycun Ishcuy chuncu
(20) quIu fgu uncu shu, chuncu tuntu.
1 SAMUEI16 , 17
416
Chuy cu nutu upuy pIII yu cho cuycuj
wuuguI quI cu nu mun.
18
Cuy chuncu
muIdI qusu tu pIs upucuy comun dun tI-
puj. CutI muf numI wIIIu mun quI Imuno
wuuguI quI cunu cuycu shun tu pIs musyu-
n puj.
19
SuuI pIs, wuuguI quI cu nu pIs,
IIupun IsfueI cu nu pIs EIu pumpu cho
FIIIs teu funu cu nu wun pIII yuf cuy cun.
20
Wufun nIn tutu chucu IIu DuvIdgu
uywu cu fun uyshutu fIcuy c nun puj
juctu ushIy cuf tuytun Isu upuchI shun-
cu nutu upucuf cuf. Chuyup tIn pIII yu-
mun IIoj shI nun pnu oIIguf cuy cu fun.
21
IsfueI cu nu pIs FIIIs teu funu cu nu pIs
pIII yu nun pnu wuc-I cuy-I sumuj
cumu cu fun.
22
DuvIdgu upushun cu nutu
cuchu puy cu fun mIcuy cu nutu, ufmu-
cu nutu tpujtu. QuIquengu cffIyIIupu
uywuf yuycu fun Imuno cuycu shun-
tu pIs wuuguIn cu nutu tupu nun puj.
23
WuuguIn cu nu wun pufIuy cup tIn IIIuj-
pItu IIoj shI fuy cu mu fun Gut sIud cho
tIyuj FIIIs teu suIdfu GoIIut. Imuy pIs
ushI pu shunno IsfueI suId fu cu nutu
uch quItu ushI pu fun. Chuytu DuvId
wIyu fun.
24
Chuy funutu fIc fIf IsfueI cu nugu
fIyupu munchu fI fun. ChuymI guesh-
pIf cutI cuy c fI fun
25
RIcush cun quI-
chu IIoj shI moj funutu? IsfueI cu nu-
tugu uch quI tumI ushI puy c mun chI!
Tuguy jutun cu fuytu bInsej tugu fuyshI
wumfun wun muju chungu, Imu-uycu tu-
pIs gongu, fumIII yun tu pIs Impues tutu
mununu cobfun gu nu chu, nIf.
2
Chuufu Idun cho cuycuj cu nutu
DuvId tupu fun: Imutu fuj gongu tuguy
FIIIs teu funu IsfueI cu nutu mununu
ushI p nun puj wuu chej tugu? PIt shI
tuguy FIIIs teu juchu supu funugu Cuwuj
Tuytu DIospu suId fun cu nutu uch-
quItu ushI p nunpgu? nIf.
27
NIptIn puycu nugu fImIf nIshun-
n IIu nIfun: GoIIut-tu wuu chefgu
IIupun tumI chus quengu.
28
Chuyno pufIuy cujtu wIyuf DuvIdpu
muyuf wuuguIn EIIubgu fubyu cuf-
cu fun. ChuymI nIfun: Imumun tuj
shumush cun quI? Chun yuj cho wuII cu IIu
uyshun chI cuycuj tugu pItuj fIcuy cun?
Nogugu musymI muI jInyu cushuy-
quItu, IIutuntu yufpu shuy quItu. PIIIyu
fIcuj IIumI shumush cun quI.
29
Chuufu DuvId nIfun: Imutu tuj
fufuyc? RImuf cush c IIu chuj.
30
Chuyno nIfcuf wuuguIn pItu
wItI cu fun. BInsgu Imutu fuj chus-
quengu? nIf juctu tupup tIn pIs fImIf
nIshun n IIu nIfun.
31
DuvId tupu cu-
chuy cu shuntu wIyuj cunu wuquengu
SuuItu wIIIu fun. Chuufu puynu guyu-
chI fun.
32
DuvIdgu SuuItu nIfun: Chuy
FIIIs teu funutu pIpIs umu munchu cu-
chun chu. NogumI uywu shuj tuytu chuy
funu wun pIII yuj.
33
Chuufu SuI nIfun: Jupu IIuy quegu
munumI uywun quI mun chu chuy FIIIs-
teu funu wun pIII yuj. Wumfu IIu fmI
cunquI. PuymI Ichungu wumfu cushun-
pItu-puchu pIII yuj funu.
34
DuvIdgu nIfun: Tuytu, nogugu
pup npu uyshuntu mIchIshc.
IIyun pIs supIs uyshtu upucuf cuf
uywu cup tIn
35
guepuntu uywushp
shImIn pI tu pIs guechu moj c. Nogu mun
tIcfu mup tengu quIj dun pItu chufej c.
NIfcuf muguy c IIuf wuu fu chej c.
3
Nogugu wuu chejmI c IIyun cuptIn
su cuptIn pIs. Chuy juchu supu FIIIs teu
funu tu pIs chuy nmI wuu fu chI shuj.
Puygu Cuwuj Tuytu DIospu suId fun-
cu nu tumI munu cuj mun chufu shu.
37
IIyun pIs supIs wuu chI m nun pItu
suIbu muj T D suIbu mungu
chuy FIIIs teu funu pI tu pIs.
Chuufu SuuIgu Aywuy ufI. T
D yunu puy cu shun quI nIfun.
38
NIfcuf SuuIgu nIfun: DuvIdtu
fptu jutI puy. RunsI cusctu, funsI
chII ctu jutI puy.
39
IIupuntu jutI puf cup tIn DuvIdgu
cheg IIun mun subIItu wufcu cu fun. JutI-
shu pufIytu cumu fun. Munu yuchu cu-
shu cush pun jInun fu SuuItu nIfun:
Cuyno jutI shugu munumI uywuytu
1 SAMUEI17
417
puyd chu. MunumI yuchu cu shu chu
c.
Chuyno nIfmI IIupun jutI fuy cu shuntu
jofgu fIy cu fun.
40
Gufu tIntu uptu cuf cuf,
muyu fumI uIIushtu pIch gutu ucfu-
fun. NIfcuf wuII guIn mun wIu cuf cuf
wufu cun uptu shu IIu uywu fun FIIIs teu
funu wun pIII yuj.
41
GoIIut pIs IchIc-
IchIc IIu DuvIdtu wItI pu fun. GoIIutpu
uupun tu numI uyudun tIn uywuy cu fun.
42
GoIIutgu DuvIdtu fIcu p fIf, fIcu fun
pucu cfu cumu fuj IIu msutu. ChuymI
munu cuj mun chufuf
43
nIfun: AIIgu
cush tu chu yufpun quI guefuy quI wun
shumu nuy quI puj? nIf. Chuyno nIfmI
dIos nIn cu nupu jutIntu jogu fIf muIdI-
syu nu fun.
44
NIfcuf FIIIs teu funugu
DuvIdtu nIfun: Shumuy. Aychuy quI-
tugu jIfcu unImuI cu nu tumI bIcu nu-
tumI gufu shuj! nIf.
45
Chuyno nIptIn DuvId nIfun:
Gum uywuy c mun quI Iunsuy quI wun
subII quI wun. NogumI Ichungu shum
jutIn cho. PuymI munu cuj mun chufu-
shuy quI IsfueI suId fu cu nupu DIos nIn.
4
CununmI T D gumtu bInsI-
n puj cumu c chengu. Cunun fumI
wuu fu chI shuy quI. NIfcuf umuy quI tu-
pIs fogu shuj. IIupun FIIIs teu suId fu-
cu numI wuongu. Aychun tumI gufu-
shuj bIcu nutu, jIfcu unImuI cu nutu.
Chuy n pumI IIupun funu musyungu
IsfueI cu nutu Tuytu DIos yunu pu shuntu.
47
IIupunmI musyungu. T D
munumI Iunsu wun f chu nI subII wun f-
pIs chu suIbun. T D jutIn-
chmI pIII yuy c cunu. PuymI nogu-
cu nupu munuy n mun gumcu nu tugu
cuchuy cu shun quI.
48
FIIIs teu funugu DuvIdtu mugu-
nun puj wItI pu fun. Chuufu DuvId pIs
pIII yu nun puj chufu cu fun.
49
WuII guIn-
pItu fumItu jofguf cuf juc muquI FIIIs-
teu funu tugu ufcu cho wufu cuy cu fun.
Ufcun cho fumIn jutI pu cu shu FIIIs teu
funugu Itu cuypu pumpu mun tunI fun.
50
Chuy nmI GoIIut-tu DuvId bInsI fun.
Juc wufu cuy IIu cho juc fumI IIu wun
DuvId wuuy cu chI fun. Munu subIIn
cuptIn
51
cffI fun GoIIut-tu subIIn
guechoj. Chuy subII IIun wunnu psuf-
pu chI fun. NIfcuf umun tu pIs fogu fI fun.
FIyupu pIII yuy yuchuj suId fun
wuu shutu fIcuy cuf FIIIs teu funu cu-
nugu guesh pIf uywu cu fun.
52
Chuufu
IsfueI cu nu wun Jud funu cu nunu
guyu fuy cuf guepunpu cffI p cu fun.
GutI fun Gut yuycu nu cumu, Ecfonpu
puncun cumu. GutIf uywu shun nnI cu-
nu chgu FIIIs teu suId fu cunu wuu shu
mush tuf p cu fun SuufuIm puftI pItu Gut
puftI cumu, Ecfn puftI cumu.
53
GutI-
shun pItu cutI muf IsfueI cu nugu FIIIs teu
funu cu nupu Imu-uycun tu pIs upucu fun.
54
DuvIdgu GoIIutpu umuntu upufun
Jefu su Ien mun. GoIIutpu ufmun cu nu-
tunu chufuy cu fun quIquIn DuvIdpu
toIdun mun.
55
DuvId FIIIs teu funu wun pIII yuj
uywuy cup tI IIunnu SuuIgu suId fun-
cu nupu munduj nIn Abneftu tupu fun:
PItuj chuy msupu pup nIn? nIf.
5
Chuufu Abnef nIfun: MunumI
musy chu tuytu.
ChuymI fuygu nIfun: Muyu cu chuy
pIpu wumfun cushun tu pIs.
57
Chuy pItu GoIIutpu umuntu DuvId
junchu shu uywuy c moj wun tIncuf SuI
cujmun Abnef pushu fun.
58
Chuyu chIp-
tIn SuI tupu fun: WIIIu muy. PIpu
wumfun tuj cunquI? nIf.
NIptIn DuvId nIfun: BeIen cho tIyuj
Isupu wumfunmI c tuytu.
3onatn Davidwan amgu cashan
18

1
SuuI wun pufIuytu ushuf cuf
DuvIdgu Jonu tun wun fejsI-
nu cu fun. Chuy pI tugu Ishcun fIyupu
umgunu fIcu cuf pusuypu cuyu nu cu-
fun.
2
SuuI numI chuy junuj pItu-puchu
DuvIdtu chufu fun sIfbIn tIn pnu.
ChuymI DuvId tugu pup nIn mun cutI-
nun tu pIs munu dju fun nu chu.
3
Jonu-
tun wun DuvIdnu pufu-bIntu gonu cu-
fun Imuy cu mu pIs umgu cunun puj.
1 SAMUEI17 , 18
418

D
18.7 1Sum. 21.11; 29.5.
Jonutungu DuvIdtu fIyupu cuyu fun.
4
ChuymI jucu fu shuntu, subIIntu,
Ichuntu, subIIn wuguI cu nun wuch-
cun tu pIs DuvIdtu goycu fun.
5
DuvIdgu SuI mundu shun cu nutu
IIupun tumI cumII fun. ChuymI SuuIgu
chufu fun suId fu cu nutu mundu nun-
puj. DuvId mundup tIn suId fu cu nu puj,
munduj suId fu cu nu p pIs sumuj uIII
cufun.
Davidta Sa! chiquicurcushan
Chuufu GoIIut-tu DuvId wuu chI-

shun pItu IIupun suId fu cunu cutI-
mup tIn IsfueI sIud cu nu pItu fuy
SuuItu tufI pu fun wufmI cunu cushI cuf
dunsu fuy cuf cuntu fuy cuf tInyutu, IutI-
IIutu tucu fuy cuf.
7
Dunsuf cuntush pun
wufmI cu nugu yupufIf-yupu fIf nIfun:
Wufungu funu tumI SuI wuu-
chI shu;
DuvIdnu chuncu wufun gutu.
D
8
Chuyno nIptIn SuuIgu fIyupu fubyu-
c cu fun. Rubyuf nIfun: DuvIdpgu
chuncu wufun gutu (10,000) wuu-
chI shu nIn. Nogu pnu wufun gu IIutu
(1,000) wuu chI shtu nIn. Cunungu
DuvIdtu fuy cunun puj chufuf cu nu IIun-
numI pIshIn!
9
Chuy junuj pItu-puchu
SuuIgu DuvIdtu fIsI Iujnu.
10
Wufun nIn junuj Tuytu DIos
cuchushun fIyu esp fItu SuuItu chufI-
cuf cu fun. Chuufu wusIn cho tufwu tu-
fun. DuvId numI Imuy pIs tucu pun yu-
shunno ufputu tucuy cu fun. Tucup tIn
SuuIgu Iunsuntu uptu fuy cu fun.
11
IIIuj-
pItu Iunsuntu joguf cuf SuuIgu sujmuy-
cu fun DuvIdtu tupyu mun Iugu cuj puj
goycu shuj nIf. Ichungu DuvId wItI-
cu fI fun. Ishcuy cutImI chuyno wuu-
chIytu munu fun.
12
DuvIdtu T D yunu puy-
cu shuntu musyufmI SuuIgu munchu-
cu funnu. QuIquIn tugu mununu DIos
yunu pu fun chu.
13
ChuymI Idun pItu
juc-Ichnu tIyu chI fun. Wufungu
(1,000) suId fu cu nupu munduj-
nIn Comun duntI cunun puj chufu-
fun. Chuufu puygu uupu-puntu tumI
muypu pIs uywuj cutI moj.
14
T
D yunu pup tInmI Imu fufu shun cu-
nu pIs uIII cuj.
15
Imutu fufu shun ch pIs
mus uIII IIoj shI pup tIn SuuIgu DuvIdtu
umutuf munchu coj.
1
IsfueI cu nu pIs,
Jud cu nu pIs DuvId tumI umutuf fIspI-
tuj. PuymI munduj muypu uywu nun p-
pIs y cutI mu nun p pIs.
17
SuI quIquIn munu wuu chIytu
munuf FIIIs teu funu cunu wuu-
chI chun nIf yufpu fun. ChuymI juc
junuj cho DuvIdtu SuI nIfun: Muyuf
cuj wumf Mefub wun muju chu cuy.
Ichungu T D fubuf nIn
pIIIyuy. JInyu cuy.
18
NIptIn DuvId nIfun: Nogu pIs
fumIII y cu nu pIs munu cuj IIumI ccunu.
Imun pu tuj mushuy quI yuyc mun?
19
SuuIgu wumfun Mefub wun
DuvIdtu muju chu nun junuj chuyu mup-
tIn AdfIeI wun muju chuf cu fun. Puygu
cufun MehoIu puftI pItu.
20
SuuIpu
jucuj wumfun MIcuInu DuvIdtu fIyupu
munu pu fun. Munu nu cu shuntu wIIIuy-
cup tIn SuI cushI cu fun.
21
Puygu
yufpu fun Wumftu DuvId wun muju-
chuf cu shuj. Wumfnu FIIIs teu funu-
cu nupu munuy nIn mun cuchuy congu
nIf. ChuymI yupuy DuvIdtu nIfun:
CununmI Ichungu fusunpu mush
cunquI puj.
22
Chuy pItu SuI uywuy nIn cu nutu
nIfun: Gumcunu pucuyIIupu DuvIdtu
nInquI: Ruy umutuf cuyu shun quI.
Mushun cunuy quI tumI munun. Uywuy-
nIn cu nu pIs fIspI tu shun quImI nIf.
23
SuuIpu uywuy nIn cu nugu yuchu-
chI shun n IIu DuvIdtu nIfun. NIptIn
DuvId nIfun: Ruypu mushun cunpgu
munumI uyp chu. Nogugu c pobfImI,
munu cuj IIumI.
24
Uywuy nIn cu nugu SuuI mun uywuy-
cuf wIIIu fun DuvId nIshuntu.
25
Chuufu
1 SAMUEI18
419

E
19.11 SuI. 59.
SuuIgu DuvIdtu FIIIs teu funu cunu
wuu chI nuntu munuf uywuy nIn cu-
nutu nIfun: DuvIdtu wIIIuy: Ruygu
munumI munun chu wumfun wun
muju chu cuf pgu nuy quItu. Mun'chgu
munun puchuc (100) FIIIs teu funu cu-
nupu penguy nInpu puntu gufun tumI.
Chuy fmI fuygu chIquej nIn cu nutu
uyItu cutI chIf cushI congu.
2
SuuIpu uywuy nIn cu nugu fuy
nIshuntu wIIIu fun DuvIdtu. Chuufu
DuvId pIs chuy npu fuypu mushun
yuycu nun puj uIII cushuntu tuntI yu-
fun. NIshun junuj munu fuj cumIIp-
tIn
27
DuvIdgu suId fun cu nu wun
uywuf Ishcuy puchuc (200) FIIIs teu
funu cu nutu wuuy c fu chI mu fun.
IIupunpu penguy nInpu puntu gufuntu
fuymun upufun. Chuyuy cu chIf goycu-
fun mushun yuycu nun puj. SuuI numI
wumfun MIcuI wun DuvIdtu muju chu-
fun.
28
DuvIdtu T D yunu puy-
cu shuntu musyuf fIcuf y wumfun
MIcuI wun munu nu cu shuntu musyuf,
29
fImfu munchu cu shun pItu mus
fIyupunu SuuIgu munchu cu fun. Chuy-
pItu-puchu fIyupunu chIquI cuf cu fun.
30
FIIIs teu funu cunu uch quItu ushI pup-
tIn Ichungu SuuIpu wuquIn cuj munduj
suId fun cu nu pItu mus uIII cho quduj.
Chuy n pumI DuvIdpgu muy-chuy ch-
pIs uIIImI nIf pufIuj.
Davidta wauchiyta
Sa! yarpashan
19

1
SuuIgu wumfun Jonutuntu,
wuquIn munduj suId fun-
cu nu tu wun nIfun DuvIdtu wuu-
chI nun puj. NIptIn DuvId wun umgu
cush pun Jonutn
2
wIIIu chI fun:
PupunmI wuu chIytu munuy c shun-
quI. ChuymI wufu tutu cuyducunquI.
Pucpumun pucu cuy.
3
Nogugu
shumoj-uyw pupunwun IwuI gum
cuycu shuy quI chuc fupu. Chuy chmI
tupu shuj gumpuj. Puy m Imutu shI
nImungu. NIfcufmI IIupun nImu shuntu
wIIIuchIshuyquI nIf.
4
Jonutungu DuvIdpu fubuf nIn fImuf
pup nIn SuuItu nIfun: Tuytu, ImunIf-
tuj wuu chIytu munun quI uywuy nI quI
DuvIdtu? Gumtugu munumI Imutu pIs
munu uIIItu fufushu-cushunquIchu.
AIIIIIutumI fufu shu.
5
Puygu wuuy-
tu pIs munu munchuypu wuu chI fun
jutun cu fuy FIIIs teu funu tu pIs. Chuy-
n pumI T D suIbufun IIupun
IsfueI cu nutu. QuIquI quI pIs chuytu
fIcufgu cushI cu fuy quImI. ImupI tu-
tuj juchuy nuj cuycup tIn wuu chIytu
munun quI DuvIdtu?
Jonutn nIycu shuntu tuntI yu cu fIf

SuuIgu nIfun: T D jutIn-
chmI juf: DuvId tugu munumI wuu-
chI sh chu.
7
Chuyno nIptIn fmI Jonutungu
DuvIdtu wIIIu fun Imuno pufIu shun tu-
pIs. NIfcufmI Ichungu pushu fun SuuI-
mun. Chuufu DuvIdgu yupuy sIfbI fun
SuuItu fImfu sIfbI shunno.
8
Chuy pItu yupuy guffu cufun.
Chuufu DuvId yupuy FIIIs teu funu cu-
nutu bInsI fun. Aypu IIutu ushuy cu fun.
WuquIntu gutI cu chu fun.
9
Chuy pItu SuuI tugu yupuy T
D cuchu mu shun fIyu esp fItu
chufI cuf cu fun. SuuIgu wusIn cho
cuycu fun Iunsun uptu shu. DuvId-
numI ufputu tucuy cu fun.
10
DuvIdtu
Iunsun wun wuuycuchIytumI yufpu-
fun. SujmuycuptIn DuvIdgu wItI-
cu fI fun. Chuufu SuuIpu Iunsungu
tupyuIIumunmI jutIcujpuj chuyu fun.
Chuy chucuy jInun fu DuvId guesh pIf
uywu cu fun.
11
Chuufu SuuIgu jInun fu suId fun-
cu nutu cuchu fun DuvIdpu wusIn mun
gueshpInuntu tpuj wufun nIn tutu
wuu chI nun puj.
E
WufmIn MIcuIgu
DuvIdtu wIIIu fun: Cunun chucuy
jucIIu munu gueshpIcuptIquegu
1 SAMUEI18 , 19
420

F
19.24 1Sum. 10.1112.
G
20.5 Nm. 28.11.
wufu wuuchIshunquIpmI nIf.
12
Chuyno nIfmI jInun fu MIcuIgu
DuvIdtu wufcuyIIupu bent nupu
ufchI fun. Chuy npu guesh pI fun.
13
NIfcuf MIcuIgu DuvIdpu cmun-
mun duIuIIutunu weguy cu chI fun.
Umun mun pIs chufu pu fun cubfu
gufuchuIIutu. NIfcuf jIfguwun
gutufcufun.
14
SuI funu cu nutu cuchu fun DuvIdtu
pfsu upumu nun puj. Chuufu MIcuIgu
gueshyuycunmI nIfun.
15
NIptIn pIs
SuuIgu yupuy cuchu fun funu cu nutu
DuvIdtu ushI mu nun puj. Cmucho
guesh yuf jItufuycuptInpIs cuymun
upumuy wuu chI n puj! nIfun.
1
SuI
cuchu shun funu cu nugu DuvIdpu
wusIn mun yuycuf cmu cho tufI-
fun jutun duIuIIutu, cubfu gufu chu
juwununcho cuycujtu.
17
MIcuItu SuI nIfun: ImunIf tuj
IIuIIu p mush cun quI? ChIquIshtumI
guesh pI chIsh cun quI.
Chuufu MIcuI nIfun: GueshpIntu
munu munup tI quegu wuu chI shuy quI
nImu shumI.
18
Chuy npu DuvIdgu guesh pIf
uywu cu fun SumueI tIyuy cu shun Rum
sIud mun. SuI Imutu fufu shun tu-
pIs wIIIu fun. ChuymI SumueI wun
DuvIdgu NuIot puftI mun tIyuj uywu cu-
fun.
19
Chuy pItu SuI muyu fun DuvId
Rum puftI NuIotcho tIyuy cu shuntu.
20
Chuufu funu cu nutu cuchu fun pfsu
chufI mu nun puj. SuI cuchu shun
funu cunu chuyuf fIcu fun Tuytu DIos
fImu chI shuntu pfof tu cunu fImuy-
cujtu. SumueInu IIupuntu munduy cu-
fun. IIIuj pItu SuuIpu cuchuncunutupIs
Tuytu DIospu EspI fI tun chufI cuf cu fun.
Chuufu puycu nu tu pIs Tuytu DIos fImu-
chI fun.
21
Chuytu muyufcuf SuI cuchufun
juc funu cu nu tunu. Puycu nu tu pIs
wuquIntunIIu Tuytu DIos fImu chI-
fun. QuImsu cutI SuI cuchu shun
funu cu nu pIs chuy n IIu fufu cu fun.
22
Chuufu quIquIn SuuInu uywu fun
Rum mun. Sec jutI yoj Ishtun quI-
mun chuyuf tupu cu fun SumueIpwun
DuvId puj. IIuIII-shImIcunugu
wIIIufIfun: Rum puftI cho cuycuj
NuIotchmI cuycun nIf.
23
Chuufu
SuI uywu fun. Tuytu DIospu EspI fI-
tun puytu pIs chufI cuf cu fun. SuuI tu pIs
Tuytu DIos fImu chI fun. Chuy n IIu
uywu fun Rum cho cuycuj NuIotcumu.
24
Rpun tu pIs IojtIcufun. Tuytu DIos
fImu chIp tIn guIu IIu juc junuj, juc
pugus cuycu fun SumueIpu uupun cho
Icuno. Chuy pI tumI fImuy pIs cun:
SuuI pIs pfoftuchI? nIf.
F
Davidta 3onatn yanapan
20

1
Rum cho cuycuj NuIot-
pItu DuvId guesh pIf uywu-
cu fun Jonutn cujmun. Chuyuy cuf
nIfun: Imutu tuj nogu fufushc?
Imutuj juch? Imuch tuj pup nI quItu
ufIndIshc wuu chIytu munu m-
nunpgu?
2
Chuufu Jonutn nIfun: ImunIf tuj
chuyno yufpun quI? MunumI wuu-
chI shun quI p chu! Pup ngu Imutu
fufu nun p pIs nogu tu fmI wIIIu mun.
ImunIf tuj munu wIIIu mun chu wuu-
chIytu munu shu shuy quItu?
3
Chuy pIs DuvIdgu nIfun: Pup-
nI quegu musyunmI umgu cushun-
chtu. ChuymI musyu nuy quItu munu
munun chu IIuquI cu nuy quI pItu. T
D musyunmI wuuy jun chnu
cushuntu!
4
NIptInmI Jonutungu tupu fun: Nogu
Imun tuj yunu p shuy quI?
5
DuvIdnu nIfun: Musyu shuy quI n-
pIs, wufu junujmI IIuIIu quIIIu fIstu.
G

Chuy chmI fuywun IwuI mIcun.
Cuyd wIIIu cu nuy quI wun chuc fu-
mun pucu cu shtu. Nogugu wufun tIn
tufdI cu mumI pucu f cu shuj.
Pup nI-
quI nogu puj tupu cup tIn nInquI puygu
1 SAMUEI19 , 20
421

H
20.1 2Sum. 9.1.
fIyupumI fuwu cu mu shu BeIen mufcun-
mun uywu nun puj. Chuy ch shI fumI-
IIyun cunu cudu wutu IIu fIstutu fufun.
7
Pup nI quI uIIImI nIptengu munumI
munchu cu sh chu. Rubyup tInmI
Ichungu gumpIs musyun quI puj nogutu
wuu chI m nun puj fusunpu yufpuy cu-
shuntu.
8
Gumwun nogu umgu cunu puj
pufu-bIntu gonu cu shun ch tugu T
D musyunmI. ChuymI fuwu cu-
shtu umu gonguy cuy chu ufI. Nogu
juchutu fufu shu cuptgu wuu fu chI-
muy. Pup nI quI mungu Imup nu tuj
upumun quI?
9
NIptIn Jonutn nIfun: Amu
yufpuy chu chuy tugu! Rusunpu pupn
wuu chI shu nuy quI puj cuycu shuntu
musyuy cofgu wIIIu chI shuy quI pmI.
10
Chuufu DuvId tupu fun: Pup nI-
quI fIyu shImInpu nIshup tI quegu pIfuj
wIIIu mungu?
11
Jonutn nIfun: Ishcu IIun chI
shuynI pufIu shun. Chuufu Ishcu IIun
uywu fun.
12
Chuy chmI Jonutungu DuvIdtu
nIfun: IsfueI cu nupu T D-
jutIn chmI juf. Wufu, wufun-
tIn cuyno fu, nogu musyu shuj pupn
Imutu yufpu shun tu pIs. Gumpuj uIII
pufIup tengu cuchu mu shuj wIIIu shu-
nuy quI puj.
13
Pupn gumpuj munu
uIIItu yufpuy cu shuntu munu wIIIupt,
munu guesh pI chIp tgu T D
fIyupu custI gu m chun. Gumtunu
T D yunu puy cu-
shun quI pup ntu yunu pu shunno!
14
Cuwu sh cu mugu nogu tu pIs uIII yunu-
puy cu mun quI ufI T D yunu-
p shu shuy quIno.
15
Wuu cup t nugu
T D contfuy quI cu nutu
ushu c chIp tIn pIs cust cu nutu cuyu puy-
cu IIun quI.
1
IIupun contfuy quI cujtugu
T D jusguf chIp yuj
ushu c chI chun.
Chuyno nIfmI DuvId wun Jonutn
contf tutu fufu fun pufIu cu shuntu
Imuy pIs cumII nun puj.
H

17
Amutuf
cuyush pun Jonutungu yupuy jufuf
18
nIfun: WufumI IIuIIu quIIIu fIstu.
Gumpu jumu nuy quI cho munu pIpIs
cuptengu sImfImI muytuj? nengu-
puj.
19
Wufun tIn pIs munu cuptI quegu
musnumI tupu congu. ChuymI uywu-
cun quI jucpun pucu cu shuy quI mun.
RumI gotu fuy cu shun wujtu IIun mun
pucu cun quI.
20
Nogugu sumuj upun-
tuy cuf quImsu cutI Ich wun IIIu pu-
mu shuj.
21
NIfcuf uywuy ntu nIshuj,
uywuy ushI mun quI Ichu cu nutu nIf.
Ichugu cuycun cuy-Iduy quI chmI.
Aywuy upumuy nIptgu umu munchu-
cun quI chu. MunumI Imutu pIs fufu-
shun quI p chu. T D jutIn-
chmI juf.
22
Ichugu mus wushu-
chmI cuycun nIptgu uywu cun quI.
T D munungu gum uywu-
cu nuy quItu.
23
Cunun pufIu cu shun ch-
tugu T D Imuy cu mu pIs
musyungu.
24
DuvIdgu nIf chuc fu mun pucu-
cu fun. IIuIIu quIIIu fIstu guIIuy cup-
tIn fuygu mIcu nun puj jumu cu fun.
25
Custum fIn cushunno fuygu tupyu
uupun mun jumu cu fun, Jonutungu
def chun mun, Abnefnu SuuIpu Idun-
mun. DuvIdpu jumu nungu jcu fuy-
cu fun.
2
Chuy jungu SuI munu
fImu cu fun chu DuvId puj GunfumI
cuycungu. Munu fmI IImyu yun gu-
f chu nIf yufpuf.
27
Wufun nIn cuj
junuj fIstuchpIs DuvIdpu jumu nungu
jcu fuy cu fun. Chuufu SuI wumfun
Jonutuntu tupu fun: ImunIf tuj Isupu
wumfungu gunyun pIs cunun pIs munu
shumu shu chu? nIf.
28
Chuufu Jonutn nIfun: DuvIdgu
fIyupumI fuwu cu mu shu BeIen mun
uywun fes sunmI nIf.
29
Ruwu cu-
mu shu Mufc mun uywuy tumI mun.
FumIII y cu numI Tuytu DIos puj uywu-
cu nutu pIsh tun. WuugumI guyu chI mu-
shu. AunI mup tI quegu fumIII y cu nutu
1 SAMUEI20
422

I
21.1~ Mut. 12.34; Muf. 2.2526; Iuc. 6.3.
ftu wutu cu fu mu shuj nIf. ChuymI
mIcoj munu shumu shu chu.
30
NIptInmI SuuIgu fIyupu fubyu-
cuf cu fun Jonu tun puj. ChuymI
nIfun: Munu cuj wufmIpu wuwun!
ImunIf tuj munu musyu sh chu Isupu
wumfun wun umgu cushuy quItu?
Mumun tInmI penguy puj cunquI.
31
Cuy
puchu cho DuvId cuwuy cu shun ygu
gum, nI mundu shuy quI pIs munumI
yufpu shuy quI n chu cungu. Cunun fu
ushIf cu chI muf cuymun upuchI muy.
Wuu nunmI cumu cun!
32
Chuufu Jonutn nIfun: ImupI tu-
tuj wuun mun? Imuch tuj ufIndIshu-
cushunquI?
33
Chuufu SuuIgu Iunsuntu joguf cuf
Jonutuntu tucsI fIytu munu fun. Chuy-
fmI Jonutn tuntI yu cu fun DuvIdtu
pup nIn wuu chIytu munu shuntu.
34
Jonu tun pIs fIyupu fubyu cuf cu fun.
Jutuf cuf uywu cu fun. Chuy jungu
mununu fIstu mIcuy tu pIs mIcu fun nu-
chu. FIyupu IIuquI pu fun DuvIdtu pup-
nIn jugu y chI shun pItu.
35
Wufun nIn tutu, DuvId wun pufIu-
shun fupgu chuc fupu Jonutn uywu-
fun msu uywuy nIn wun.
3
Uywuy-
nIntu nIfun: Ichutu IIIu pu shtu
cffIyIIupu uywuf shun tu mun quI.
Uywuy nIn uywu shun cu mugu
Jonutn mus juc-Ipunu Ichutu jItu-
fun. Chuufu juc-Imunnu chuyu fun.
37
Ichu chuyu shun mun uywuy nIn
uywup tIn Jonutungu IIupun cuII pun-
wun guyu cu fun: Ichugu cuycun mus
wushu ch fmI! nIf.
38
Yupuy uywuy-
nIntu Jonutungu guyu cu fun:
Apuf cffIy. Amu IchIy cuy chu!
nIf. Uywuy nengu Ichu cu nutu shun-
tuf cuf Jonutuntu goycu fun.
39
ImunIf
chuyno fufuy cu shun tu pIs munu musyu-
fun chu uywuy nengu. Chuy tugu Jonu-
tun wun DuvId IIumI musyu fun.
40
Chuy-
pItu Jonutungu IIupun Ichun cu nutu
uywuy nIn wun sIud mun upuchI fun.
41
Uywuy nIn uywu cu fIp tIn DuvIdgu
IIoj shI mu fun fumI gotu fuy cu shun
wujtun pItu. Jonutunpu uupun mun
gonguf pu cuy cuf umpu fun ufcun pIs
pumpu mun tpu nun yuj. NIfcuf Ishcun
mucu IIu nu cuf cuf wugu fun. DuvIdgu
Jonu tun pItu mus fIyupu wugu fun.
42
NIfcuf Jonutungu DuvIdtu nIfun:
Cunungu munu IIuquI cuyIIupu uywu-
cuy. Ishcun chmI T D
jutIn cho jufush cun chI. PuytumI muu-
cush cun ch pIs Ishcun chtu fIcu m nun-
ch puj, wumfuy quI mIfuj cu nu tu pIs,
wumf mIfuj cu nu tu pIs fIcu nun puj.
Chuy pItu DuvIdgu uywu cu fun. Jonu-
tun numI sIud mun cutI fun.
Sau!pita David gueshpishan
21

1
DuvId uywu cu fun Nob puftI-
mun cfu AhImeIec cujmun.
I

Chuyup tIn munchu fI shu tufI puf nIfun:
ImunIf tuj yun'guIy nuj jupu IIuy quI
shumush cun quI?
2
Chuufu DuvId nIfun: RuymI
pucuyIIupu cuchu mu shu. ChuymI
nImu shu umu pIpIs musyu chun chu
Imumun uywu shuy quI tu pIs, Imutu
nIsh tu pIs. Yun'g muj funu cu nu-
wunmI Ichungu juc puchu cho tIncu-
n puj pufIu cushc.
3
Imu mIcuy IIu pIs
munu chu cupu shun quI? Cupu shup tI-
quegu pIchgu tuntutu muu cu shuy quI.
4
Chuufu cfu nIfun: Chufuy cu sh
tuntugu munumI IIutu funu cunu mIcu-
nun p chu; cfu cunu mIcu nu IIun pmI.
Tuytu DIos puj chufu shunmI. Ichungu
goyc munmI yun'g shoj cunu wufmItu
munu yutu shu cuptengu.
5
DuvIdgu nIfun: Imuy pIs pIII yu-
mun uywufgu wufmI cu nutu munumI
yut chu. Cunun munu yufpu shu pItu
IIoj shI mup t cu nu pIs yun'g muj cu nugu
IImyu numI cufcuy cu shu. Cunungu mus
IImyu numI cufcuy cun gu pIs.
Chuufu cfugu Tuytu DIos puj fuquI-

shun tuntutu goycu fun. Chuy chgu
1 SAMUEI20 , 21
423

J
21. Iev. 24.59.
K
21.9 1Sum. 17.51.
L
21.11 1Sum. 18.7; 29.5.
M
21.12 SuI. 56.
N
21.13 SuI. 34.
O
22.1 SuI. 57; 142.
cufun Tuytu DIos puj chufu shun
tuntu IIumI.
J
AItuf cho cuycuj tuntutu
jofgu shu cufun ucuy cuj tuntutu fuquIn
chufu nun puj.
7
Chuy fu chuy cho cuyc nuj SuuIpu
uysh fun cu nupu munduj nIn Doeg.
Chuy funu cufun Edom puftI pItu.
Puygu T D wusIn tumI tpuy-
cu fun.
8
AhImeIectu DuvId nIfun: Munu-
chu chufun quI umnu juc subIItu,
mun'chgu Iunsutu? FIyupu upufmI
fuy cuchu mu shu. ChuymI mununu
tImp cushu nu chu subItu, nI wuquIn
ufm cu nutu upumu n p pIs.
9
Chuufu cfu nIfun: Au, cuycho
chufuy cmI EIu pumpu cho wuu-
chI shuy quI FIIIs teu funu GoIIutpu
subIIntu.
K
Chuygu efodpu guepun cho
jucu cu nu wun pItu fuy cun. Munufgu
upucuy ufI. Mustugu Imu ufmu tu pIs
munumI chuf chu.
Chuufu DuvId nIfun: Chuy subIIgu
fIyupu uIIImI. Jofgu puy cu muy ufI.
10
Chuy junuj IIu DuvIdgu SuuI pItu
guesh pIf uywu cu fun. Chuyu fun Gut
sIudpu fuynIn AquIs mun.
11
AquIspu munduj suId fun cu nunu
nIfun: Cuy funugu IsfueI cu nupu
fuynIn DuvId chuj. PuytumI cushI cush-
pun cuntu puj:
Wufungu funu tumI SuI wuu-
chI shu;
DuvIdnu chuncu wufun gutu.
L
12
Chuyno fImup tIn DuvIdgu yufpu-
chu cu fun. ChuymI Gutpu fuynIn
AquIstu fIyupu munchu cu fun.
M

13
Chuy-
n pumI puycu nupu uupun chgu
uftItu fufuf Icu
N
fIcu cu fun. Puncu cu-
nu mun wIchuypu ufuypu IsquIf bI fun.
Iuusun jutuy cup tIn pufI fun.
14
Chuy-
ntu fIcuf AquIsgu munduj suId fun-
cu nutu nIfun: Gumcunu cuy funu
Icu cuycujtu fIcuy cufgu Imup tuj
pushu p mush cun quI?
15
Icu cu nugu
cuych pIs pIshIn t chu. Imup tuj
pushu p mush cun quI wus cho Icu t-
nun puj?
22

1
Chuy pI tugu DuvId guesh-
pIf uywu cu fun AduIum puftI
muchuy mun.
O
WuuguIn cu nu pIs wuquIn
fumIII yun cu nu pIs muyuy cuf tIncoj
uywu fun.
2
Puymun gueIII cu fun ucuj-
cunu, jugu cujcunu, jugu yu shu funu cu-
nu pIs. DuvId numI puycu nutu pushu-
fu fun. Chuufu puytugu puf shI fun
chuscu puchucno (400) funu cu numI.
3
Chuy pItu uywu fun Moub sIud cho
cuycuj MIzpu mun. Moubpu fuynIntu
nIfun: Pup n pIs mum pIs mufcu-
IIuy quI cho tIyu cu chun ufI Tuytu DIos
Imutu pIs nImu shun cumu.
4
Moub nusyunpu fuynIn mun chuy-
n pumI DuvIdgu pushu fun mumuntu
tuytuntu. DuvId pucu cuf pufI shun cu-
mugu Moubpu fuynInpu muquIn cho
tIyu cu fun.
5
Chuy pItu Tuytu DIospu pfof tun
Gudgu DuvIdtu nIfun: Amu pucu-
f cuy chu. Aywuy Jud puftI mun.
NIptIn DuvIdgu uywu cu fun Hufet jIfcu-
cho muntI cuycuj mun.
Nobcho tiyaj cracunata
wauchishan
Chuy cu mugu Gubuu cho cuycu fun

SuI. Tumu fIsco juchu chuquIn cho
Iunsun uptu shu jumu fuy cu fun. IIupun
munduj suId fun cu nu pIs tpuy cu-
fun. DuvId yun'guIn cu nu wun muycho
cuycu shun tu pIs muyuy cuf
7
munduj
suId fun cu nutu nIfun: Benjumn
funu cunu sumuj wIyu muy: Isupu
wumfungu munumI goshun quI p chu
chuc futu nI bus chuc fu tu pIs. IIupu-
nI quI tugu munumI chufu shun quI p-
chu comun duntI cunuy quI puj, cupI tun
cunuy quI puj.
8
IIupu nI quImI contf
pufIu cush cun quI. PIpIs munumI wIIIu-
mu shu chu wumf wun Isupu wumfun
1 SAMUEI21 , 22
424

P
22.9~10 SuI. 52.
umgu cunun puj pufIu cu shuntu.
Gumcunu muygu nI quI pIs munumI
wIIIu mush cun quI chu wumf uywuy n-
wun chIquIy c chI mu shuntu. Cunungu
wuu chI m nun puj wutguy c mun.
9
Edom funu Doeg pIs SuuIpu munduj
suId fun cu nu wun cufcuy cu fun. PuymI
nIfun: Isupu wumfuntu nogu fIcushc
Nob mufcu cho. AhItobpu wumfun
AhImeIec wun pufIu fun.
10
AhImeIecgu
DuvId puj T D tupu cu fun.
MIcuy tu pIs gufu fun. FIIIs teu funu
GoIIutpu subIIn tu pIs gofun.
P
11
NIptIn fuygu Nobcho cuycuj
AhImeIectu IIupun cfu-musIn cu nu-
tu wun guyu chI fun. Puycu nugu chuy
custu IIu cufun. IIupun chuyup tIn
12
AhImeIectu SuI nIfun: AhItobpu
wumfun, sumuj wIyu muy.
Chuufu AhImeIecgu nIfun: Imutu pIs
nImuy tuytu. NImu shuy quI tugu fufu-
shmI.
13
Chuufu SuI tupu fun: ImunIf tuj
Isupu wumfun wun contf pufIu cush-
cun quI? Tuntu tu pIs subII tu pIs gosh-
cun quI. Tuytu DIos tu pIs muu cu push-
cun quI DuvId contf fIcu cu nun puj,
wutguy cuf wuu chI m nun puj. Cunun-
pIs wutguy c mun.
14
Chuufu fuytu AhImeIec nIfun:
Tuytu, IIupun munduj suId fuy quI cu-
nu ch pIs munumI cunchu DuvIdngu.
Puygu mundu shuy quItu IIupun tumI
cumIIn. JInu ch pIs mushuy quImI. Mus
munduj suId fu cu nupu munduj nInmI.
IIupunmI uIII fIcun mundu shuy quI ch-
pIs.
15
MunumI cunun f chu puypgu
Tuytu DIostu muu cushc. ChuymI
nogutu nI fumIII y tu pIs umu jItu p-
muy chu. Nogugu munumI musy chu
Imutu DuvId fufu shun tu pIs.
1
ChuymI fuygu fubyush pun nIfun:
AhImeIec, gumgu fusun pumI IIupun
fumIII yuy quI wun wuun quI!
17
JInun fu fuygu quIquIntu tpuj
suId futu nIfun: T D
sIfbej cfun cu nutu wuu fu chIy!
Puycu nu pIs DuvIdpu fubuf nIn numI.
Guesh pIy cu shuntu musyuy cuf munu
wIIIu mu shu chu.
Chuufu fuytu tpuj suId fugu cfu-
cu nutu wuu chIytu munu munu fun-
chu.
18
Munu wuu chIp tIn fuygu Edom
funu Doegtu nIfun: Gum wuu chIy.
Chuufu Doeggu cfu cu nutu jucIIu
wuu chI fun. Chuy fu wuu chI fun
pusuj chuncu pIch gun (85) cfu cu nutu
efod nIn jutI shutu.
19
NIfcuf uywu-
fun cfu cu nupu sIud nIn Nobmun-
pIs. Chuy chnu wuu chI fun oIIgutu,
wufmItu, wumfutu, ItItu subII wun
cuchuypu. Wuu chI fun wcu cu nu tu-
pIs, bffu cu nu tu pIs, uyshu cu nu tu pIs.
20
AhImeIecpu wumfun AbIu tuf-
IIu wuuy pItu guesh pIy cu fun. DuvId
cujmun chuyu fun.
21
DuvIdtu wIIIu fun
T D sIfbej cfu cu nutu SuI
nIptIn wuu chI shuntu.
22
Chuufu DuvId nIfun: Nogugu
Doegtu chuy cho tufIf musyu f numI
SuuItu wIIIu nun puj cushuntu. NogumI
juchu yoj c fumIII yuy quI cunu wuu-
nun puj.
23
Cunungu nogu cu nu wun
goy cuy munu munchu cuypu. PIpIs
wuu chIytu munu shoj cgu nogu tu-
pIs wuu chIy tumI munu mun. Cuycho
cucup tI quegu munumI pIpIs Imutu pIs
fufu shun quI p chu.
Kei!a siudta David sa!bashan
23

1
Juc junuj cho FIIIs teu funu-
cunu KeIIu sIud mun yuycuy-
c fIf guechu fun chuy fuj fushu fgutu.
Chuyno fufu shuntu DuvIdtu wIIIu fun.
2
Puynu jInun fu T D muu-
cuf tupu fun: Tuytu DIos, FIIIs teu
funu cu nutu muguj uywu sh chu munu-
chu? nIf.
T D nIfun: Au, uywuy
muguj. KeIIu funu cu nutu suIbuy.
3
DuvIdtu yun'guj funu cu nunu nIfun:
Cuy jInun Jud cho cuycu IIuf pIs
1 SAMUEI22 , 23
425

Q
23.18 1Sum. 18.3.
R
23.19 SuI. 54.
munchu cuf cuy cun chnu. Mus pIyuf-
fchufI munchu cu shun KeIIu mun FIIIs-
teu funu cu nutu muguj uywufgu.
4
Chuufu DuvIdgu yupuy T
D tupu cu fun. Tupu cup tIn T
D nIfun: JucIIu uywuy KeIIu mun.
NogumI muquI quI mun chufu shuj FIIIs-
teu funu cu nutu.
5
DuvIdgu yun'guIn cu nu wun uywu-
fun KeIIu mun. Chuy cho FIIIs teu
funu cu nupu contfun pIII yuf bInsI fun.
IIupun uywu cu nu tu pIs guechu fun.
Chuy n pumI DuvIdgu KeIIu funu cu-
nutu suIbufun.
AhImeIecpu wumfun
AbIu tufgu guesh pIf uywu cu shu cufun
KeIIu munmI DuvId mun gueIII cu nun-
puj. Efodtu chuyu chI fun.
7
WuquIn funu cu nugu SuuItu wIIIu-
fun DuvIdgu KeIIu sIud chmI
cuycun nIf. Chuufu SuuI pIs yufpu fun
Tuytu DIosmI munuy n mun chufu-
mu shu wuu chI n puj. SIud fufI-
chgu wIch gu cu shumI, IIbI cu shumI
cuycungu nIf.
8
JInun fu SuuIgu
IIupun suId fun cu nutu guyu chI fun
KeIIu mun uywuy c fIf DuvIdtu IIupun
yun'guj nIn cu nutu cufu Iu puy c fI nun puj.
9
SuI yufpuy cu shun cu nutu musyuf
DuvIdgu AbIu tuf cfutu nIfun efodtu
upumuy Tuytu DIostu tupu cu nu puj.
10
DuvIdgu Tuytu DIostu muu cuf
nIfun: IsfueIpu T D ,
muyush cmI SuI KeIIu mun shumu-
nun puj yufpuy cu shuntu; cuy sIudtu
IIIg chI nun puj yufpuy cu shuntu.
11
Rusun pu chu muyu shno shumongu
nogutu ushI muj? KeIIu funu cu nugu
nogutu SuuIpu muquIn mun chu cuchuy-
cu mungu? T D, wIIIu m nuy-
quI tumI mun.
Chuufu T D nIfun: Rusun-
pumI SuI shumongu
12
Yupuy DuvId tupu cu fun: KeIIu
funu cu nugu nogutu IIupun yun'g muj-
cu nu tu wun SuuIpu muquIn mun chu
entfe guy cu mungu?
Chuufu T D nIfun: Au.
SuuIpu muquIn munmI entfe guy cu-
shun quI puj.
13
Chuyno nIptIn DuvIdgu sojtu
puchuc (600) yun'guIn cu nu wun KeIIu-
pItu uywu cu fun. Munu musyu fun chu
muymun uywuy cu shun tu pIs. Chuy-
pItu SuI muyu fun KeIIu pItu DuvId
muynu guesh pI shuntu. Chuufu mununu
DuvIdtu gutIf uywu fun nu chu.
Chunyajcho David goyashan
14
Chuy npu DuvIdgu chun yuj jIfcu-
mun tIyuj uywu cu fun. ZIf jIfcu puc-
pu cu nu cho tIyu fun. SuI wufun-wufun
ushIp tIn pIs Tuytu DIos munu cumu c-
chI fun chu tufI nuntu.
15
Munu tufIy cup tIn pIs DuvIdgu
SuuItu fIyupu munchu cu fun wuu chI-
nun puj ushIp tIn. ChuymI tIyu cu fun
ZIf puftI Hofes jIfcu cho.
1
Juc junuj
SuuIpu wumfun Jonutn uywu fun
Hofes jIfcu mun DuvIdtu wutu coj. Shuc-
y chI fun munu yumu cuypu Tuytu DIos-
mun yfu cu nun puj.
17
ChuymI nIfun:
Amu munchu cuy chu. Pupn SuuIgu
munumI tufI shun quI p chu. Gumgu
IsfueIpu fuynInmI cunquI puj. Nogu-
numI cush puj muyuf uywuy nI quI.
Chuy tugu pupn SuuI pIs musyunmI.
18
T D uupun cho Ishcun
pufIu cuf cuf
Q
Jonutungu wusIn mun
cutI cu fun. DuvIdnu qudu cu fun Hofes-
cho.
19
ZIf funu cu numI Ichungu Gubuu-
mun uywuy c fIf SuuItu wIIIu fun
HuquIIu puftI Hofes chmI DuvIdgu
pucu fuy cun.
R
Chun yuj uf'gun chmI
cuycun.
20
Tuytu, shumuytu munufgu
shumuy. Shumup tI quegu nogu cu numI
chuf shI shuy quI.
21
Chuufu SuI nIfun: Nogutu cuyu-
p mu shuy quI pItu T D yunu-
puy cu shun quI.
22
Cunungu uywuy.
MuynIn cho cuycu shun tu pIs p fIcu-
shun tu pIs sumuj musyu mun quI.
1 SAMUEI23
426
Nogu tugu wIIIu mu shu DuvIdgu subdu
nIfmI.
23
Sumuj fIcu pu cu mun quI
muynIn mun pucu cu shun tu pIs. NIfcuf
cutI mun quI fju wIIIu m nuy quI puj.
Chuy fmI gumcu nu wun uywu shuj.
Rusunpu chuy cho pucu fuy cup tengu
nogu ushI cuy cu shuj juc cuchu pItu
juc cuchu cu mumI Jud puftI chgu.
24
SuuItu uywu II nIf ZIf funu cu nugu
sIud nIn mun cutI cu fun.
DuvIdgu yun'guIn cu nu wun cuycu-
fun chun yuj Mun chuquIn pumpu cho.
25
Chuy pItu SuuIgu IIupun suId fun cu-
nu wun ushej uywu fun. AshIy cu shuntu
DuvIdtu wIIIuy c fIp tIn chun yuj Mun
gugu mun yuycu cuy cu fun. Chuufu
SuuI pIs chun yuj Mun gugu mun yuycu-
fun DuvIdtu gutI cu chuf.
2
SuuIgu suId fun cu nu wun puntu
wujtunpu uywu fun. DuvIdnu jucuj
wujtunpu yun'guIn cu nu wun SuuI pItu
cufu p nun puj upuf IIu uywuf cuy cu-
fun. SuuIgu suId fun cu nu wun Int fu-
punu DuvId tugu yun'guIn cu nu tu wun
cufu Iu puy c fI fun. ChufI nun pnu
cufcuy cup tIn
27
juc cuchu chuyu fun
SuuI mun JucIIu cutIy tuytu. FIIIs teu
funu cu numI nusyun nIn ch mun yuycu-
cuy c fu mu shu! nIf.
28
Chuufu SuuIgu
DuvIdtu munu gutI cu chu fun nu chu.
FIIIs teu funu cu nutu IchI pujnu cutI cu-
fun. Chuy pI tumI chuy jIfcupu jutIntu
chufu pu fun Guesh pI chej gugu nIf.
29
Chuy pItu DuvIdgu En-gudI cho pucu-
cojnu uywu cu fun.
Sau!ta David cuyapashan
24

1
FIIIs teu funu cu nutu gutI cu-
chu shun pItu SuI cutIf cu mup-
tIn wIIIu fun DuvIdgu En-gudI puftIpu
chun yuj nIn chnu cuycun nIf.
2
Chuufu
SuuIgu IIupun IsfueI cu nu pItu ucfu fun
quImsu wufungu (3,000) suId fu cu-
nutu. NIfcuf DuvIdtu ushej uywu fun.
Pushu shun funu cu nu wun ushI fun
fIyu gugu cu nu pu pIs.
3
AshIy cu shun-
cho chuyu fun uyshu cunchu cu nu mun.
Cunchu cunu uupun chnu cufun jutun
muchuy. RufI chmI DuvIdgu yun'guIn-
cu nu wun pucuf puy cu fun. SuuIgu
muchuy mun yuycu fun jutuntu Ishpu cu-
nun puj.
4
Chuufu DuvId tugu yun'guIn-
cunu nIfun: CununmI Ichungu DIos
fusunpu cumIIn gumtu nIshu shuy quItu.
MuquI quI munmI chIquI shoj nI quItu
chuyu chI mu shu. Cunungu m munu-
shuy quItu fufuy.
Chuufu DuvIdgu yuchuyIIupu
uywuf cuf SuI jucu fuy cu shunpu IchIc
cuntu IIuntu cuchu cu fI fun.
5
Chuytu
fufu fIy cofgu fIyupu IIuquI cu fun.
ChuymI yun'guIn cu nutu nIfun:

T D umu cumu cuy cu chI chun-
chu fuytu wuu chI n tugu! Puygu fuy
cuycun T D ucfu shu cuptInmI.
7
Chuyno nIfmI yun'guj nIn cunu wuu-
chI nun puj cuycup tIn DuvIdgu mIchu-
fun. Chuy n pumI SuuItu munu wuu-
chI fun chu.
SuuIgu muchuy pItu IIoj shI fIf uywu-
cu fun.
8
Guepun tunu DuvId pIs muchuy-
pItu IIoj shI fIf guyu cu fun: Tuytu,
tuytu! nIf.
Chuufu SuuIgu tIcfuf fIc fI fun.
RIc fIp tIn DuvIdgu fIspI tuf umpu fun.
9
NIfcuf nIfun: Tuytu fuy, ImunIf-
tuj funu cunu chIquI shush puy quImI
DuvIdgu pufIy cun nIshu shuy quItu
fIguIn quI?
10
Cunungu musyush cun-
quImI fusunpu gumtu munu chIquI-
shtu. Rusunpu chIquefgu muchuy-
IIu ch nu chufI wuu fu ch mun cufun.
Tuytu DIos pIs jupu IIuy quI tumI uup-
mun chuyu chI mushu-cushun quI.
Ichungu nIshc Puygu fuy cuymun
chuyu shu Tuytu DIos ucfu shu cuptInmI.
11
Tuytu, musquI fIcuy uptu fuy cu-
shtu. Jucu fuy cu shuy quIpu cuntunmI.
Chuyno cuchuy cufgu muynumI wuu-
fu ch mun cufun gumtugu. Cunungu
tuntI yu cun quI mun. Nogugu munumI
wuu chIytu yufpush c chu. MunumI
ufIndIshcpIschu. Chuy pIs gumgu
wuu chI m nuy quI puj gutI cu chuy-
c mun quI.
12
T D
Ishcun chtu jusgu m shun! PuymI
1 SAMUEI23 , 24
427

S
25.1 Pufun tumI wuquIn BIbIIu chgu Mun nIn.
nogu tugu uIII fIcu mungu. Nogugu
munumI Imuy pIs contfuy quI jutu fI-
sh chu.
13
Unuy fImuy pIs nIn: FIyu
funu cu numI munu uIII tugu fufun.
ChuymI nogugu Imuy pIs munu contfuy-
quI jutu fI sh chu.
14
PItu tuj IsfueI
fuygu gutI cu chuy cun? Nogugu wuu shu
uIIgu-yupuy, pIquI-yupuy munu bIejmI
c. Chuyno cuycupt ImunIf tuj gutI cu-
chuy c mun quI?
15
ChuymI Tuytu DIos-
nIn chI Ishcun ch tu pIs jusgu m shun. M
muygun ch shI juchu yoj cunchI. Wuu-
chI m nuy quI pItu puy suIbu m chun!
1
DuvId fImuytu ushuf cup tIn SuuIgu
sInchIpu nIfun: DuvId! Rusun pu chu
gum cunquI ju? O fIcu pu cuy c chu?
Chuyno nIfmI gupu fuy pu fuj wugu fun.
17
NIfcuf nIfun: Gumgu uIII tumI fImuy-
cun quI. Gum nogutu cutI chI mush cun-
quI uIII wun, nogu munu uIIItu fufuytu
munuy cup t pIs.
18
CununmI Ichungu
fju musyu chI mush cun quI nogutu
uIII fIcu mu shuy quItu. Nuupuy quI mun
Tuytu DIos chuyu chI mu shu cuycup tIn-
pIs munumI wuu chI mush cun quI chu.
19
PIpIs chIquI nu cu shuntu tufefgu wuu-
chInmI. GummI Ichungu munu wuu-
chI mush cun quI chu. Cunungu T
D yunu puy cu shun quI ufI nogutu uIII
fIcu mu shuy quIno.
20
CununmI Ichungu
fusunpu tuntI yuc gum fuy cunuy quI-
puj cushuntu. Mundup tI quI fmI IsfueI
funu cu nu pIs mus uIII mun chuyun gu-
puj.
21
Cunungu T D jutIn cho
uunI muy ufI. Wumf cu nutu, fumIII y cu-
nutu umu wuu chIn quI chu ufI. Jut tu-
pIs umu gongu c chIn quI chu ufI.
22
NIptIn DuvId uunI fun. Chuy pItu
SuuIgu wusIn mun cutI cu fun. DuvId-
numI yun'guIn cu nu wun uywu cu fun
pucu cu nun mun.
Samue! waushan
25

1
SumueI wuu cu funnu.
ChuymI IIupun IsfueI-
cunu shun tu cu fun wuu shun pItu
wugu nun puj. NIfcuf SumueI tugu
mufcun Rum mun pumpuy c fI fun.
DuvIdnu chun yuj Pufn
S
puftI mun
uywu cu fun.
David y Abigai!
2
Mun puftI cho tIyu fun fIyupu fcu
funu quImsu wufungu (3,000) uyshu-
yoj, wufungu (1,000) cubfu yoj. CufmeI
sIud ch numI Imutu pIs funtI coj.
Chuy munmI mIIIwu futu chej uywu-
fun.
3
Chuy funupu jutIn cufun NubuI.
Puy cufun CuIeb fumIIIyu. NubuIgu
cufun fIyu, tuscu. WufmIn AbIguIImI
Ichungu cufun umutuf uIII cuyuy IIu puj
y yufpuy supu.
4~5
DuvId chun yuj cho cuycush pun
muyu fun NubuI CufmeI cho mIII wutu
futuy cu shuntu. ChuymI cuchu cu fun
chun cuj yun'guIn cu nutu NubuI wun
umIs ttu fufu nun puj.
Cuchun cu nutu
nIfun: NubuItu nInquI: Gumtu pIs,
fumIII yuy quI cu nu tu pIs, wusI quI-
cho cujcu nu tu pIs fIyupumI wumuy!
7
Muyushc mIII wutu futuy cu shuy-
quI tumI. GumpIs muyush cun quI chufI
CufmeI cho uysh fuy quI cu nu wun
IwuI goyu shtu. Chuy cho nogu cu nu-
wun IwuI goyup tIn munumI nI ImunI-
IIuf pIs fImu push c chu, nI Imutu pIs
guechush c chu.
8
MusquI tupun quI-
mun pIs uywuy nI quI cu nutu. Puycu numI
wIIIu shun quI fusun cujtugu. Cunungu
gumpIs cuch cu nutu cuyu puy cuy ufI.
Puycunu gummun uIII fu chuyu mup-
tIn, cuyu p mush puy quI ImuIIu tu pIs
goycu muy ufI mIcu n cu nu puj. Nogugu
wumfuy quI nmI c.
9
Chuufu cuchu
uywuj cu nugu DuvId yuchu chI shun n IIu
NubuItu wIIIu fun. NIfcuf shuyuf puy cu-
fun Imutu nInun tu pIs.
10
Chuufu NubuIgu nIfun: PItuj
DuvIdgu? PIt shI Isupu wumfungu?
Cunun wIchungu uywuy cunu uchcujmI
guesh pIf uywu cun duyun cu nu pItu!
11
MIIIwu futoj n cu nu pmI cumu fIshc
1 SAMUEI24 , 25
428
mIcuytu, upunu cujtu, uychutu. PIyun-
n cu nupu mIcuy nIntu gmun chu fuj
munu fejsI sh jpu funutu?
12
Chuufu DuvIdpu yun'guIn cunu
cush gun cutI cu fun. Chuyuy c-
fefgu NubuI nIshun cu nutu wIIIu fun.
13
WIIIup tIn DuvIdgu yun'guIn cu nutu
nIfun: Afmuy quI cu nutu cumufIcuy-
IIupu! Chuufu IIupun funu cunu
cumu fI cu fun subIIn cu nutu y quIquIn
DuvId pIs. Cumu fI cuf c fIf puywun
chuscu puchuc (400) funu cunu uywu-
fun. Ishcuy puchucnu (200) qudu fun
Imun cu nu tu pIs fIcuy cuf.
14
Chuy cumu NubuIpu juc uywuy-
nIn uywu fun AbIguIItu wIIIuj: Chun-
yuj pItu-puchumI DuvId cuchu mu-
shu putfun n wun umIs ttu fufuj.
Puygu fIyu shImIn wunmI cutI chI shu.
15
DuvIdgu nogu cu nu wun umutuf
uIIImI cufun. Puycu nu wun jIfcupu
pufIp t pIs munumI Imutu pIs nImu fun-
chu. NI Im cu nu tu pIs guechu mu fun-
chu.
1
Chuypu fuquengu nogu cu nutu,
uyw cu nu tu pIs cuydu muj chucuypu
junuj pu pIs.
17
Runuy quegu tuscumI.
Imutu wIIIu puy tu pIs munu puydIn ch-
chu. Cunungu gum m yufpu chu cuy
Imutu fufu nuy quI p pIs. Mun'chgu
munu uIIImI chuyungu puymun, IIupun
fumIII yun cu nu mun pIs.
18
Chuufu jInun fu AbIguIIgu cumu-
fI shu Ishcuy puchuc (200) tuntutu,
pIchgu uyshu cuncu shutu, pIchgu
uffbu uncu shu fgutu, puchuc (100)
suftu chuquI shu bustu, Ishcuy puchuc
(200) bIIutu chuquI shu gus pItu,
IIupun puj uypuj bnutu. IIupuntu
bffu cu nu mun cufgu cu fun.
19
NIfcuf
uywuy nIn cu nutu nIfun: Gumcunu
uupuy. Guepuy quItu uywuy c m-
numI. Chuy cu nutu fufu fun funun
NubuItu munu wIIIu puy IIu pumI.
20
AbIguIIgu bffuntu muntu cuf cuf
pucuyIIupu uywu fun. Chuy pI tu nugu
IIIuj pItu fIc fI fun funu cu nutu pushu-
shu DuvId uywuy c mojtu.
21
DuvIdgu
uywuy cu fun Chun yuj cho goyup tengu
yungu IIu chI uywun cu nu tu pIs fIc-
shIshc NubuI pu tugu. Juctu pIs munu
guechush c chu. Cunungu yunu pu sh-
pItu Imutu pIs munu gomun chu nIf.
22
ChuymI jufu fun: NubuIpu oIIgu
cuj fumIII yun cu nutu wufu cumu munu
wuu chIp tgu Tuytu DIos custI gu m-
chun nIf.
23
DuvIdtu fIc fIf AbIguIIgu jucIIu
bffu pItu ufuf cuf fIspI tush pun
gonguf pu cu fun.
24
DuvIdpu uupun-
mun gonguf pu cuy cuf nIfun: IIupun
juchugu nogutu chuyu m chun tuytu!
Nogu pufIu shtu wIyuy cu muy ufI.
25
NubuI tugu umu csu puy chu.
TuscumI tuytu. JutIn mun nmI Imutu
fImu shun tu pIs munu tuntI yun chu.
Imuy pIs chuy n IIumI fufun. Gum
cuchu mu shuy quI funu cu nutu nogugu
munumI fIcush c chu.
2
Ichungu
T D munu munu shu chu gum
uywuy cu muf funutu wuu chI nuy quItu.
QuIquI quI pgu cu nuy quI tu pIs munu
munu shu chu. T D IIupun
chIquI nu cu shuy quItu custI gu chun.
Gumtu chIquI shoj cu nu tugu NubuI tuno
ImupIs chuyu chun.
27
ChuymI fuwuc
tuytu. Gufuy nI quI upumu shtu uypu-
nu cu chun IIupun yun'guI quI cunu.
28
Nogu tu pIs pefdu nuy cu mun quI ufI
tuytu. Gumtu pIs fumIII yuy quI cu nu tu pIs
munduj cuymunmI T D chufu-
shun quI puj. Gumgu T D
fubuf nInmI pIII yun quI. MunumI Imu
munu uIII pIs chuyu shun quI p chu.
29
P
gutI cu ch shup tI quI pIs, p wuu chIytu
munu shup tI quI pIs, gumtugu T
D Imu-uycu pI tu pIs suIbu shun-
quI puj. ChIquI nu cu shuy quI tugu puymI
jItu fen gu puj wufu cu wun fumItu wufu-
cu fej n pIs.
30
Gumtugu uunI shu shuy-
quI n IIumI T D chufu shun quI-
puj IsfueI cu nupu munduj nIn cunuy quI-
puj.
31
Chuyno chufu shup tI quI munumI
psu cun quI p chu quIqumI juchuy nuj
funutu wuu chIshc nIf. T D
uIII mun chufu shup tI quegu nogu tu pIs
yufp fu mun quI ufI.
1 SAMUEI25
429

T
2.1 SuI. 54.
32
Chuufu DuvId nIfun: T
D uIubu shu cuycu II chun. PuymI
tIncu nun ch puj cuchu mu shu fuy quI.
33
Gumtu pIs Tuytu DIos yunu puy cu-
II shun quI uIII yufpu shuy quI pItu.
CununmI chupuy cu mush cun quI nogu
quIqu funutu wuu chI ntu.
34
IsfueI-
cu nupu T D uupun-
cho fusun tumI fImuyc. Gumcu nutu
wuu chI n tumI chup mu shu. JucIIu
munu tufI p mup tI quegu NubuIpu oIIgu
cuj fumIII yun wufugu munumI jucpIs
cuwun mun nu chu cufun.
35
DuvIdgu AbIguII upushun cu nutu
chus quI cu fun. NIfcuf nIfun: Munu
IIuquI cuy punu wusI quI mun cutI cuy.
NImu shuy quI cu nu tu pIs wIyu cush cmI.
Ruwu cu mu shuy quI tu pIs uunIsh cmI.
3
Chuy pItu AbIguII wusIn mun chuyu-
nunpgu NubuI cushI cuf fIstutu fufuy-
c nuj fuyn fuj. Cuycu fun cushI shu,
fIyupu muchu shu. Chuufu Imutu pIs
munu fImu pu fun chu wufun nIn cumu.
37
Wufun nIn tutu muchu shun pItu
puucu cuf cup tIn NubuI tugu AbIguII
wIIIu fun Imuno cushun tu pIs. Chuufu
jInun fu NubuItu utquI chufI fun.
Munu cuyu cu fun nu chu.
38
AtquI
chufI shun pItu chuncu junujtu yupuy
T D custI gu fun. Chuy n pumI
NubuI wuu cu fun.
39
NubuI wuu shuntu muyuf DuvId
nIfun: AIubu shu cuchun T
D. NubuI ufIndImushunpItu
uIII chmI T D custI gu shu!
Nogu tu pIs chup mu shumI munu uIIItu
fufu n pItu. NubuI munu uIIItu fufu-
shun tu pIs quIquIn munmI tIcfu chI shu!
Chuy pI tunu DuvIdgu cuchu cu fun
AbIguII mun muju chu c shun nIf.
40
DuvIdpu uywuy nIn cunu CufmeI-
mun chuyuy cuf AbIguIItu nIfun:
GummunmI cuchu mu shu DuvId.
WufmIn cunuy quI tumI munun.
41
Chuufu AbIguIIgu fIspI tush-
pun umpu fun. NIfcuf nIfun: DuvId
nImup tengu uywuy nIn cu nupu chuquIn-
tu pIs muyIIu p munmI. Nogugu uywuy-
nI IIunmI cmun.
42
Chuyno nIfcofgu jucIIu cumu fI-
cu fun. Bffutu muntu cuf cuf pIchgu
uywuy nIn cu nutu pushu cuf cuf uywu cu-
fun DuvIdpu cuchun cu nupu guepunpu.
Chuy nmI DuvId wun muju chu cu fun.
43
DuvIdgu muju chu cu funmI JezfeeI
wufmI AhInoum wun pIs. Chuufu
Ishcuy numI wufmIn cuycu fun.
44
SuuIpu wumfun MIcuI pIs DuvIdpu
wufmInmI cufun. Ichungu SuI muju-
chuf cu fun IuIspu wumfun PuItI wun.
Puycu nugu cufun GuIIm mufcu pI tumI.
Sau!ta yapay David cuyapashan
2

1
ZIf funu cunu Gubuu mun
uywuy cuf SuuItu wIIIu fun:
DuvIdgu pucu fuy cun
T
chun yuj puftIpu
chIm pun HuquIIu Imu chmI nIf.
2
Chuufu SuuIgu jInun fu uywu-
fun mus uIIIn nIn cuj quImsu wufungu
(3,000) IsfueI suId fu cu nutu ucfu cuf-
cuf. ZIf chun yuj mun chuyu fun DuvIdtu
ushIf.
3
HuquIIu Imu mun puchu cu-
fun. Chuygu cuycu fun nnI Idun cho
chun yujpu chIm pun cho. Chun yuj cho
cuycu shun cho DuvIdgu muyu fun SuI
chuy cumu gutI shuntu.
4
ChuymI fIcu-
pu coj cuchu fun SuI muynIn cumu
chuyu shun tu pIs musyu nun puj.
5
NIfcuf
uywu fun SuI puchu cu fuy cu shun-
cumu. Sumuj fIcu fun SuI, suId fun-
cu nupu munduj nIn Abnef muynIn cho
puu shun tu pIs. Abnefgu cufun Nefpu
wumfun. Puchu cu fu shun chgu SuI
chuu pI IIu cho puuy cu fun. SuId fun cu-
nunu Intfu cuntunpu puuy cu fun.
Chuufu DuvIdgu pufIu fun Het funu

AhImeIec wun, SufvIupu wumfun
Joubpu wuuguIn AbIsuI wun pIs. Puycu-
nutu tupu fun: PItuj yun'g muytu
munun SuI cuycu shun cujcumu? nIf.
Nogu uyw shI shuy quI nIfun
AbIsuIgu.
1 SAMUEI25 , 26
430
7
Chuy chucuy IIu DuvId wun AbIsuI
uywu fun SuI puchu cu fuy cu shun-
mun. SuuIgu puuy c nuj juwu nun mun
Iunsuntu juwIy cuf. Abnefnu wuquIn
suId fun cu nu wun puuy c nuj SuuIpu
Intfu cuntunpu.
8
Chuufu AbIsuIgu DuvIdtu nIfun:
Cunungu chIquI shoj nI quItu Tuytu
DIosmI muquI quI mun chufuy cu shu.
Nogu wuu fu chI shuj. Pumpu mun
tucsI fI shuj quIquInpu Iunsu IIun wun.
Juc muquI IIu pmI.
9
NIptIn DuvId nIfun: Amu wuu-
chIy chu. T D ucfu shun fuytu
wuu chIytu munuj tugu Tuytu DIos
custI gun gumI.
10
Wuu chefgu T
D wuu chengu. Mun'chgu
pIIIyu chmI wuongu.
11
Nogutu
Ichungu T D chupuy cu m chun
ucfu shun fuytu wuu chI n pItu. Juwu-
nun pItu Iunsun tu wun yucu pufI chI cu-
nu IIuntu upucu shun. Bmu.
12
Chuy n pumI DuvIdgu SuuIpu juwu-
nun pItu Iunsuntu, yucu pufI chI cu nuntu
upucuf cuf uywu cu fun. MunumI pIpIs
fIcu fun chu nI muyu fun pIs chu. IIupun-
pIs fIyupu puu cu shu cufcuy cu fun.
T D wuuypu puu c cu chI-
fun.
13
Chuy pItu DuvIdgu chIm pun mun
psu cu fI fun. NIfcuf wIchu fun puntu-
mun. Chuufu cufush chnu cuycu fun.
14
DuvIdgu sInchIpu guyu cu fun Abneftu
IIupun suId fun cu nutu:
WIyu muy Abnef! nIf.
Chuufu Abnef nIfun: PItuj gum
cunquI fuytu guyu f nuy quIpgu?
15
DuvIdnu munu cuj mun chufuf
nIfun: Gummungu IsfueI cho munumI
pIpIs tIncun chu. ImunIf tuj munu
tpush cun quI chu fuytugu? Juc funumI
shumu shu wuu chIytu yufpuf.
1
Cunun fufu shuy quegu munumI
uIII chu. T D chufu shun fuytu
munumI tpush cun quI chu. Gumcu nugu
wuu nuy quImI cumu cun. MusquI ushI-
fIy fuypu Iunsun tu wun juwu nun mun
chufu shun yucu pufI chI cu nuntu. M
tufIn quI chush.
17
SuuIgu DuvIdpu cuntu fejsIf cuf
guyu cu fun: DuvId! Rusun pu chu gum
cunquI ju? nIf.
DuvId nIfun: Au tuytu, nogumI c.
18
Tuytu, ImunIf tuj gutI cu ch mun quI?
Imutu tuj fufushc? Imu munu uIII tu tuj
fufushc?
19
WIyuy cu muy ufI. Nogutu
chIquI m nuy quI puj T D
cumu c chI shu cuptengu offen duy quI-
tu pIs chus quI chun. ChIquI m nuy quI puj
funu cu nu IIu shImItu goshu-cushup tI-
quegu T D custI gu chun.
Cunungu gufgu mush cun quImI T
D ucfu shun chuc fu pI tu pIs. Munu
bIej dIos cu nutu sIfbI n pmI gufguy-
c mun quI.
20
Nogugu wuuytu mun
T D uupun chmI. Gumgu
pIquItu-yupuy pIs ushI mufmI shumush-
cun quI. Chuc wu tu n pIs jIfcu cu nupu
gutI cu chuy c mun quI!
21
Chuyno nIptIn SuI nIfun: DuvId,
gumgu wumf chuj cunquI. Juchu
fufu shtu tuntI yu cmI! Upu funu-
nmI fufushc! Cunungu cutI cu muynu
ufI. Munu numI musgu wuu chIytu
munu shuy quI nu chu. CununmI musyu-
chI mush cun quI wuu chIytu munu
munu mu shuy quItu.
22
Chuufu DuvId nIfun: Tuytu,
cuychmI cuycun Iunsuy quI. Uywuy nI-
quI shumu chun shun tu nun puj.
23
Ruy
cunuy quI puj T D ucfu shu shuy-
quItu musyufmI muqu mun chufu mu-
shup tI quI pIs munu wuu chIsh c chu.
Chuyno munu wuu chI sh pI tugu
T D yunu puy cu m chun.
AIIItu fufuj cu nu tugu puymI yunu pun.
24
Cunun gumtu fIspI tuf munu wuu-
chI shno T D nogu tu-
pIs chupuy cu m chun. SuIbu m chun
IIupun IIuquI cuy cu nu pI tu pIs.
25
NIptIn SuI nIfun: Amutuf uIIImI
cunquI DuvId! Gumgu Imu-uycu tu pIs
fIyupu uIII cu nu tumI fufun quI puj. Imu
fufu shuy quI pIs uIIImI IIoj shI p shun-
quI puj!
Chuyno nIfcuf SuI cutI cu fun wusIn-
mun. DuvId pIs uywu cu fun.
1 SAMUEI26
431

U
28.3 1Sum. 25.1.
V
28.3 Iev. 20.27; Deut. 18.1011.
Fi!istea nasyuncho David cashan
27

1
Chuy pIs DuvIdgu yufpuj:
ChIcupIs wufu pIs SuI
wuuycuchImungumI. ChuymI SuI
munu fustIdyumnunpuj uywu cu shuj
FIIIs teu nusyun mun. Chuufu munumI
ushImungunuchu Intfu IsfueI mufcu-
cu nupu. Chuy fmI wuuy pItu guesh pI-
shuj nIf.
2
Chuy n pumI DuvIdgu sojtu puchuc
(600) yun'guIn cu nu wun uywu cu fun juc
fuypu munuy nIn cho cunun puj. Chuy
fuypu jutIn cufun AquIs. Puygu cufun
Muocpu wumfun, Gut sIudpu fuynIn.
3
AquIs mundu shun Gutcho DuvIdgu
tIyu fun. Yun'guIncunupIs cudu-nun
fumIIIyunwun-cumu tIyu fun. DuvIdgu
Ishcun wufmIntu pushu cu fun. JezfeeI-
pItu cujpu jutIn cufun AhInoum;
CufmeI sIud pItu cujnu NubuIpu bIy-
dun AbIguII.
4
Gutmun DuvId uywu cu-
shuntu muyuf SuI mununu gutI cu chu-
fun nu chu.
5
AquIstu DuvId nIfun: Tuytu cuyu-
p mush puy quegu shuynI tIyu n puj juc
mufcuyquItu gomuy ufI. MunumI uIII-
cho mundu shuy quI sIud cho gumwun
tIyuptgu.
Chuufu AquIsgu SIcIug sIudtu

goycu fun DuvId tIyu nun puj. Chuy-
pI tumI cunun cu mu pIs SIcIuggu Jud
nusyunpunu.
7
DuvIdgu tIyu fun FIIIs teu
nusyun cho juc wutu chuscu quIIIun.
8
Chuy cho tIyush punmI DuvIdgu
yunu puj nIn funu cu nu wun usuI tuj
uywuj Gesuf, Gezef y AmuIec funu-
cunu tIyu shun mun. Chuy funu cu nugu
tIyu fun TeIuIm puftI pItu ustu Shuf
nIshun puftIyujmI.
9
Chuy puftIcunupu
chuyuf ushuj puj wuu chej oIIgu tu pIs,
wufmI tu pIs. Uyshun cu nutu, wcun-
cu nutu, bffun cu nutu, cum IIun cu-
nutu, ustu fpun cu nu tu pIs upucoj.
NIfcuf cutej AquIs cujmun.
10
Chuyup-
tIn AquIsgu DuvIdtu tupoj muy
mufcupItutuj usuItumushcunquI? nIf.
Chuufu DuvId IIuIIu puf nej: Jud
nusyunpu suf cuj-InInpItumI u Jefu-
meeI puftIpu suf cuj-InInpItumI u
QuenI funu cunu tIyu shunpu suf cuj-
InInpItumI guechumushc.
11
Cuwuy cuj tugu DuvId munu
cuchuycojchu wufmItu nI oIIgu tu pIs,
Gutmun uywu nuntu munu munuy wun
fusun cujtu wIIIu congu nIf. FIIIs teu
nusyun cho tIyush pungu chuy n IIu
fufu fun.
12
DuvId nIshuntu fIguIfmI
fuy AquIs yufpu fun: Chuyno fufup-
tengu IsfueI-musIn cunu DuvIdtu
chIquIycungumI. Chuufu nogupu
munuy nI II chmI Imuy pIs cungu nIf.
28

1
Chuy wIchun FIIIs teu funu-
cu nugu shun tu fun suId-
fun cu nutu IsfueI cu nutu mugu nun puj.
ChuymI DuvIdtu AquIs nIfun: IIupun
yun'guI quI cu nu wun uyw shI muy
pIIIyuj.
2
Chuyno nIptIn DuvId nIfun: Au.
CununmI fIcu mun quI tuytu Imutu
fufu sh tu pIs.
Chuufu DuvIdtu AquIs nIfun: Chuu-
fugu gumtumI chufu shuy quI Imuy-
cu mu pIs quIqutu cuydu muj suIdf
cunuy quI puj.
Musyacoj warmita
Sa! tapucushan
3
Chuy wIchuypgu SumueI muynu
wuu shu cufun. Intfu IsfueI nusyun-
cho IIuquI cuf wugu shu cufun. NIfcuf
pumpuy c fI shunu cufun jInun yufI-
shun Rum sIud mun.
U
SuI gufgu-
shunu cufun nusyun pItu IIupun
musyu coj cu nutu, wuu shu funu cu nupu
uImun wun pufIuj cu nu tu pIs.
V
4
FIIIs teu funu cu nunu shun tu cuf c fIf
puchu cu fun Sunem mufcu cho. SuuI-
pIs IIupun IsfueI cu nutu shun tu cuf cuf
uywuf GIIbou puftI mun chuyu fun.
5
FIIIs teu funu cu nutu fIcuf SuuIgu
fIyupu munchu fI fun. Shon gun pIs
1 SAMUEI27 , 28
432

W
28.17 1Sum. 15.28.
X
28.18 1Sum. 15.39.
tIc-tIcyu fun.
ChuymI T D
tupu cu fun. Ichungu mununu wIIIu-
fun nu chu suyuy nIn ch pIs nI UfIm
fumI wun pIs nI pfof tu cu nu wun pIs.
7
ChuymI munduj suId fun cu nutu
nIfun: AshI muy uImu wun pufIuj
wufmItu, musyu chI cu mu n puj.
NIptIn suId fun cunu nIfun: Endof-
chmI uImu wun pufIuj wufmI cun.
8
ChuymI SuuIgu juc fputu jutI-
cuf cuf Ishcuy yunu puj nIn cu nu wun
chucuypu uywu fun chuy wufmI
cujmun. Chuyuy cufmI fuwu cu fun:
Imuno cun puj cushun tu pIs musyu n-
puj wuu shu funupu uImuntu yufI chI-
p muy mumtu nIf.
9
Chuufu wufmIgu nIfun: Gum
musyun quImI SuI fufu shuntu. Cuy
nusyun pI tugu gufgu shu IIupun musyu-
coj cu nutu, uImu wun pufIuj cu nu tu-
pIs. ImunIf tuj gumgu munu uIII mun
guycuy c mun quI nogu tu pIs wuu chI-
m nun puj?
10
NIptIn SuuIgu nIfun: T
D jutIn chmI juf. Gumtugu
munumI ImupIs psu shun quI p chu.
11
Chuufu wufmI nIfun: PItu tuj
guyu p shuy quI?
SuI nIfun: SumueItu guyu p muy.
12
Guyuf cush pun wufmIgu IIIuj pItu
fIc fI fun SumueItu. RIc fIf gupu chu cu-
fun. NIfcuf SuuI tunu nIfun: ImunIf tuj
IIuIIu p mush cun quI? SuuI chuj cunquI!
13
Chuufu fuy nIfun: Amu munchu-
cuy chu. Imutu tuj fIcuy cun quI?
WufmI nIfun: AIIpu pItu dIos jutu fIy-
c moj tumI fIcuyc.
14
SuI tupu fun: Imu-nIfuj tuj? nIf.
WufmI nIfun: Juc uuquIn funumI
jucu shu uywuy c mun.
Chuufu SuuIgu tuntI yu cu fI fun
SumueI cushuntu. ChuymI jInun fu
gonguf puy cuf umpu fun ufcun pIs
pumpu mun tpu nun cumu.
15
SumueI nIfun: Imup tuj guyu chI-
mush cun quI fubyu chI mush puy quI?
NIptIn SuI nIfun: FIyu pumI IIuquI-
cuyc. FIIIs teu funu cu numI muguytu
munuy c mun. Tuytu DIos pIs cuchuy-
cu mu shumI. Munu numI nI ImunI IIuf-
pIs wIIIu mun nu chu suyuy n ch pIs,
pfof tu cu nu wun pIs. ChuymI guyu-
chIshc Imuno fufu n p pIs nIm nuy-
quI puj.
1
Chuufu SumueI nIfun: ImunIf tuj
nogutu tupu mun quI? T D
muynumI cuchuy cu shu fuy quInu.
Contfuy quI numI cuycun.
17
Nuuputu
wIIIu sh tumI T D cumII-
shu. Gumtugu fuy cuycujtu gufgushu-
cushun quI numI. NIfcufmI fuy
cununpgu chufu shu yunu p shoj nI quI
W

DuvId tunu.
18
Gumgu munumI T
D wIyu cush cun quI chu. AmuIec
funu cu nutu ushuj puj ushuy nIshup-
tI quI pIs munumI cumIIsh cun quI chu.
Chuy pI tumI T D gumtu
gufgu shu fuy quI.
X

19
T D
FIIIs teu funu cu nu munmI entfe gu shun-
quI gumtu y IsfueI cu nutu. Wufugu
gumpIs wumfuy quI cu nu pIs wuun-
quImI. T D cumu c chengu
IIupun IsfueI suId fu cu nutu FIIIs teu
funu cunu bInsI nun puj.
20
Chuufu jInun fu SuuIgu pumpu-
mun tunI fun. Wuu shuno chutu-
c cu fun. SumueI nIshuntu wIyuy-
cuf fIyupu munchu fI shu cuyIIu wun
pumpu mun tunI fun. JInu ch pIs juc
chucuy juc junujnu munu mIcu shu chu
cufun.
21
Chuyno fIyupu munchu fI shu
cuycujtu fIcuy cuf pIs wufmIgu uupun-
mun wItIy cuf SuuItu nIfun: Nogugu
wuuy tu pIs munu munchuy pumI
quIquI quI nImu shuy quItu fufushc.
22
Cunungu nogu tunu wIyu muy ufI
tuytu. BuIuf nI quI yufI nun puj gufu-
shtu mIcu cuf cuy. NIfcufmI Ichungu
uywu cun quInu.
23
SuuIgu mIcuytu munu munu fun-
chu. Chuufu chuy-jInu fuwu fun wufmI-
pIs yunu puj nIn cu nu pIs. Chuy fmI
1 SAMUEI28
433

Y
29.5 1Sum. 18.7; 21.11.
uunI fun. NIfcofgu jutuf cuf cmu mun
jumu cuy cu fun.
24
Chuy cu mugu wusI-
yoj wufmI pIsh tu chI fun wefu bes futu.
NIfcuf jufI nu tu pIs chupu fun Iebu d-
fuy nuj bIIutu fufu nun puj.
25
NIfcuf
gufu fun SuuItu y yunu puj nIn cu nutu.
IIupun mIcu cuf c fefgu wusI yojtu
uywu II nIfcuf chuy chucuy IIu cutI-
cu fun.
Fi!istea runacuna Davidman
mana yracushan
29

1
FIIIs teu funu cunu IIupun
suId fun cu nutu shun tu-
fun Afec mufcu mun. IsfueI cu nu-
numI puchu cu fun JezfeeI cho yucu
pushtuycuj uupun mun.
2
FIIIs teu
suId fu cu nugu fpu-fpu uywuf cuy-
cu fun. DuvId pIs yun'guIn cu nu wun
uywuy cu fun Gutpu fuynIn AquIs wun
IwuI guepu IIutu.
3
ChuymI FIIIs teu
munduj suId fu cu nugu AquIstu tupu-
fun: Nogun ch chgu Imutu tuj ushIy-
cun hebfeo funu cu nugu?
Chuufu AquIs nIfun: Puygu
DuvIdmI. IsfueIpu fuynIn SuuIpu
munduj suId funmI cushu. Nogu wun
unuy numI goyu shu. Chuyu mu shun
junuj pItu-puchu cunun cumu munumI
muyush c chu puypgu Imutu pIs munu
uIIItu fufu shuntu.
4
Munduj FIIIs teu suId fu cunu fubyu-
cuf c fIf AquIstu nIfun: DuvIdgu tIyu-
nun puj fIcu chI shuy quI mun cutI cu chun.
PIII yu mun umu uyw shI m shun chu.
IIIuj pI tumI tIcfu pu mush wun puIIun
pIII yu cho. NIfcuf munduj nIn SuI uIII
fIcu nun puj cutIf gun mun nogu cu nupu
umtu upucuf cuf.
5
Cuy DuvId pmI
wufmI cunu guch wush pun cuntu fun:
Wufun gu tumI wuu chI shu SuI;
Chuncu wufun gu tumI DuvId nIf.
Y
Chuyno nIptInmI DuvIdtu guyuy-

cuf AquIs nIfun: Nogu musymI
uIII funu cushuy quItu. T D-
chuytu musyunmI. Chuy n pIs
nogu mun shumu shuy quI pItu-puchu uIII
funu cushuy quI tumI fIcushc. ChuymI
munushc guffu cho yunu p m nuy-
quItu. Chuy pIs FIIIs teu fuy-mus-
cu nugu gumtu fIsI Iuy c shun quImI.
7
ChuymI cunungu puycu nutu munu
fubyu chI nuy quI puj upIIu IIu cutI cuy.
8
Chuufu DuvId nIfun: Mundujn
tuytu fuy, Imutu tuj fufushc? Imu
juch tu tuj tufIsh cun quI? AIII IIumI
cunun cumu goyushc. ImunIf tuj munu
munun quI chu chIquI shoj nI quI cu nutu
muguj uywu ntu?
9
Chuufu AquIs nIfun: Nogupgu
Tuytu DIospu unjII nInno uIII funumI
cunquI. FIIIs teu munduj cu numI
Ichungu munu munun chu pIII yu mun
uyw shI m nuy quItu.
10
ChuymI gumpIs
pushu mu shuy quI yun'guI quI cu nu pIs
wufu tutu IIu cutI cun quI.
11
Chuy npu DuvId IIupun yun'guIn-
cu nu wun puchu wufuf cup tI IIunnu
cutI cu fun FIIIs teu nusyun mun. FIIIs teu
suId fu cu nunu JezfeeI mun uywuf cuy-
cu fun.
Ama!ec runacunata
David binsishan
30

1
Chuy pItu cutI cuf quImsu
junujtu DuvId IIupun
yun'guIn cu nu wun chuyu fun SIcIug
mufcu mun. Chuyu nunpgu AmuIec
funu cunu Neguev mun yuycu shu cufun.
SIcIug mufcu tu pIs ushu shu cufun,
fupu chI shu cufun.
2
Ichungu pItu pIs
munu wuu chI shu chu cufun. Apucushu
cufun wufmI cu nutu, wumfun cu nutu,
funu cu nu tu pIs.
3
IIupun yun'guIn cu nu wun mufcu-
mun DuvId chuyuf tufI fun ushuj puj
fupu shu cuycujtu. Pfsu upucu shu
cufun wufmIn cu nutu, wumfun cu-
nutu oIIgutu wufmI tu pIs.
4
Chuufu
IIupun wuguy mun chufu cu fun. FIyupu
wugu fun cuII pun pIs ushucushuncumu.
5
DuvIdpu Ishcun wufmIncunutupIs
1 SAMUEI28 30
434

Z
30.5 1Sum. 25.4243.
[
30.7 1Sum. 22.2023.
pfsu upucu shu cufun: JezfeeI pItu cuj
AhInoumtu, CufmeI pItu cuj bIydu
AbIguIItupIs.
Z

Chuufu DuvIdgu fIyupu

yufpu chu cuy cu fun. Yun'guIncunugu
fIyupu fubyu shu cuycu fun wumfun cu-
nutu upucu shun pItu. ChuymI DuvIdtu
sujmuytu munuy cu fun. DuvIdmI
Ichungu T D yfu cu fun.
7
ChuymI AhImeIecpu wumfun cfu
AbIu tuftu
[
nIfun: Efodtu upup-
muy. DuvId mun efodtu AbIu tuf
upupuycuptIn
8
T D tupu cu-
fun: Suwu cu nutu uIIIpchu gutI shuj?
GutIf tufIpushchu? nIf.
Chuufu Tuytu DIos nIfun: Aywuy
guepuntu. TufIpuycuf pfsu upushun-
cu nu tu pIs cutIchImunquIpmI nIf.
9
Chuufu DuvIdgu jInun fu sojtu
puchuc (600) funu cu nu wun uywuf
chuyu fun Besof fugfu mun. Chuy chnu
qudu fun
10
Ishcuy puchuc (200) funu-
cunu shon gun ushup tIn. Rugfutu munu
chImpufunnuchu. Chuufu DuvIdgu
chuscu puchucIIuwunnu (400) gutIf
uywu fun.
11
Aywuy cu shun chmI tufI fun
EgIpto nusyun pItu juc funu jItu fuy cujtu.
Chuy funutu DuvId cujmun upuycufmI
tuntutu gufu fun. Y yucutu upuchI fun.
12
Gufufun gus tuntutu, Ishcuy suftu
chuquI shu bustu. MIcucufcuptIn EgIpto
funupugu cuII pun yufIf cu fun. QuImsu
junujnu mIcnIIIu cucu shu cufun. Yucu-
tu pIs munu upushuchu cufun.
13
Chuufu
DuvId tupu fun: PItuj putfun nI quI?
MuypI tu tuj shumush cun quI? nIf.
EgIpto fununu nIfun: Nogugu
c EgIptu pI tumI. AmuIec funumI
uywuycmushu. GueshyuccuptmI
cuchuy cu mu shu. Chuygu quImsu junuj-
numI.
14
Aywufcunu Cefet nusyunpu suf
cuj-InInpu, Jud puftIpu, CuIeb puftIpu
Imu-uycu tu pIs usuI tuj. SIcIugchgu wusIn-
cu nu tu pIs fupuycfuchIshccunu.
15
Chuufu DuvIdgu tupu fun
PushumunquImunchu chuy
usuItuntIcunumun? nIf.
Chuufu EgIpto funu nIfun: Tuytu
DIospu jutIn cho jufuy. Munu
wuuchImnuyquI cuptengu putfun n-
mun munu entfegumnuyquI cuptengu
pushushuyquImI.
1
Chuy pI tugu pushu fun usuI tun-
tI cunu cuycu shun mun. Puycu nugu
Int fu mun mush tu cu shu cufcuycnuj.
Imu-uycu tu pIs suwu cu shun pItu
fIstutu fufuf, mIcuf upyuf cushI shu
cufcuycnuj. Suwucushu cufun FIIIs-
teu nusyun pItu JudpItupIs.
17
DuvIdgu
suId fun cu nu wun yuycuy c fIf tutu-
pItu tufdI cumu wuu chI fun. Chuscu
puchuc (400) msu cu nu IIu cumIIuntu
muntucufcfIf guesh pIy cu fun.
18
AmuIec funu cunu suwu shuntu
DuvIdgu IIupuntu cutI chI cu fun. Ishcun
wufmIncunutupIs shun tu fun.
19
Imu-
uycun tu pIs ushuj puj tufI fun. NI Imun-
pIs munu pIshI fun chu. Wumfu nI fucu
jucpIs munu pIshI fun chu. DuvIdgu
IIupunnIntumI ushuj puj shun tu fun.
20
Junun mun pIs AmuIec funu cu nutu
guechu fun IIupun uywu cu nutu uyshu-
cu nutu, wcu cu nutu. Chuufu cutI chIf
gutejcunugu nIfun: Cuy uywu cu nugu
DuvId gnushunmI.
21
DuvId cutIp tengu Ishcuy puchuc
(200) quduj cunu tufI pu fun. Puycu-
nugu utIcu shu cuywunmI qudu fun
Besof yucu uywuj IIu cho. DuvId chuyuf
puycu nutu suIu du fun.
22
DuvIdpu
wuquIn yun'guIn cu nugu cufun fIyu
funu cunu. Puycunu nIfun: Munu
uywuj cu nu tugu umu Imutu pIs
fuquIpshunchu guechumushunchtu.
WufmIncunutuwun wumfuncunuIIutu
cutIycfuchIshun. NIfcuf puycu nugu
uywu cu chun.
23
DuvIdmI Ichungu nIfun:
Amgcunu, umu chuytu yufpuy-
chu. IIupun tu pIs T D
tufI chI mush cun chI. PuymI
quIquInchcunutupIs suIbu mush cun-
chI. Suwu cu nutu tufIpnunchppIs
1 SAMUEI30
435
cumu c chI shu.
24
Gumcunu
nIshuy quegu munumI bIIn chu.
RuquIpnucuychgu IwuImI chus quIn
guepItu tpuycuf qudujwun pIII yu mun
uywuj pIs.
25
(Chuy junuj pItu-puchumI cunun-
cumu IsfueI funu cu nugu IwuI
fuquIpnucun.)
2
SIcIug mun chuyuy cuf guechu shun-
cu nutu DuvIdgu upuchI fun Jud cho
cuycuj fejsI nu cu shun uuquIncunumun.
Guechushuntu upuchIf wIIIu chI fun:
IchIc IIu tu pIs yuwufcfIy-IIupu. T
D contfun cu nu tumI
guechushc nIf.
27
Chuy nmI upuchI-
fun BeteI mun, Neguev cho cuycuj
Rumot mun, JutIfmun,
28
Afoefmun,
SIfmotmun, Estemoumun,
29
RucuImun, JefumeeIcho cuj sIud-
cu nu mun, QuenI funu cu nu mun;
30
Hofmumun, Cofusunmun, Atucmun;
31
Hebfon mun. Yun'guIncunuwun unuy
chuyu shun mufcu cu nu mungu IIupun-
mun upuchI fun.
Pi!!yacho Sa!
wamrancunawan waushan
(1Crn. 10.112)
31

1
FIIIs teu funu cunu pIII yu-
nun puj yuycu puy c fI fun
IsfueI cu nutu. Chuufu IsfueI cu nugu
guesh pIf uywu cu fun. GIIbou jIfcu cho
uypu IIu funu cunu wuu fun.
2
FIIIs teu
funu cunu SuuItu wumfun cu nu tu wun
gutIf guepuntu uywu fun. Wuu-
chI fun SuuIpu wumfun Jonutuntu,
AbInudubtu, MuIquIsuutu.
3
NIfcofgu
SuuI-IIutunu IIupun gutI cu chu fun.
Ichu jItuj cunu SuuItu chuyuy cu chI fun.
4
ChuymI pusuypu munchu fIf yunu-
puj nIntu nIfun: SubII quItu jofguf cuf
tucsI fu muy jucIIu. MunumI mun chu
juchu su pu cunu wuuy cu chI muf cushI-
cu nuntu.
Yunu puj nengu SuuItu tucsIytu munu
munu fun chu. FIyupu munchu cu fun.
Chuufu SuuIgu quIquIn subIIntu juwIf-
cuf junun mun tunI puy cu fun.
5
SuI
wuu shutu fIcuy cuf yunu puj nIn pIs
subIIntu juwIy cuf quIquIn tunI puy-
cu fun.
Chuy nmI SuuIgu quIm sun

wumfun cu nu wun chuy junuj IIu wuu-
fun. SuuIpu yunu puj nIn pIs wuu fun
IIupun suId fun cu nu wun.
7
SuuItu
y wumfun cu nutu FIIIs teu funu cunu
wuu chI shuntu y suId fu cu nu pIs
guesh pIf uywu cu shuntu musyuy cuf
JezfeeI pumpu chIm pu cho tIyuj IsfueI
funu cunu y Jofdn muyu chIm pu cho
tIyuj IsfueI funu cu nu pIs mufcun cu nu-
pItu guesh pIf uywu cu fun. Mufcun cu-
nutu chuyno cuchu fIy cuf uywu cup-
tInmI FIIIs teu funu cu nunu chuy mufcu-
cu nu cho tIyu fun.
8
Wufun nIn junuj FIIIs teu funu cunu
wuu shu cu nu putu Imun cu nu tu pIs
upucu nun puj uywu fun. Chuy ch fuj
tufI fun SuuItu quIm sun wumfun-
cu nu tu wun GIIbou jIfcu cho wuu-
shu jItuf puy cujtu.
9
Chuufu umuntu
fogu fIy c fI fun. NIfcuf ufmun cu nutu
IIupuntu upucu fun. Chuy pI tugu wIIIu-
cu chI fun Intfu FIIIs teu nusyunpu,
IIupun duIun cunu cushun tempIu cu nu-
cho funu cu nutu wIIIu nun puj.
10
NIfcuf
SuuIpu ufmun cu nu tugu Astofet
dIosupu tempIun mun chufuy c fI fun.
QuIquIn SuuIpu cuef pun tugu wuguIy-
c fI fun Bet-suncho cuycuj tupyu mun.
11
GuIuud puftI cho cuj Jubes cho tIyuj
funu cu nugu SuuItu FIIIs teu funu cunu
Imuno fufu shun tu pIs muyuy cuf
12
mus
jInyun nIn cuj funu cunu pufIu cu fun.
ChuymI pufIu cuf c fIf wufuy IIutu
uywu fun Bet-sn tupyu cho cuycuj
SuuIpu cuef puntu y wumfun cu nu pu tu-
wun upucu nun puj. Jubes mun chuyuy-
c fu chIf fupuy c fu chI fun.
13
NIfcuf
pumpuy c fI fun jInun Jubes mun, yfu
chuquIn mun. Chuy pI tugu gunchIs
junuj cumu IIuquI cush pun Jubes funu-
cunu uyunu fun.
1 SAMUEI30 , 31
436
Sa! waushanta David mayashan
1

1
SuI wuu shun pItu
D
DuvIdgu
AmuIec funu cu nutu bInsIy cuf
cutI cu fun SIcIug mun.
E
Chuy cho Ishcuy
junuj goyu fun.
2
Wufun nIn jungu
SuuIpu suId fun cu nu pItu chuyu fun
juc funu, fIyupu IIuquI cuy wun fpun-
pIs pusuypu fuchIf-ushu shu, umun pIs
uIIpu IIu. DuvId cujmun chuyuy cofgu
fIspI tush pun gonguf pu cu fun.
3
DuvId tupu fun: MuypI tu tuj
chuyuy c mun quI? nIf.
Chuufu nIfun: IchIc IIu pumI guesh-
pIy cu mushc IsfueI suId fu cunu
puchu cu fu shun pItu.
4
Chuufu DuvId nIfun: Imutuj
cushu? IIupuntu wIIIu muy ufI!
NIptIn chuy funu nIfun: IsfueI cu-
numI pIII yu pItu guesh pIf uywu cu shu.
Puycu nugu uchcumI wuu shu. SuuI pIs
wumfun Jonu tun pIs wuu shu!
5
WIIIujtu DuvIdgu tupu fun: Imun-
pu tuj musyun quI SuuI pIs Jonu tun pIs
wuu shuntu? nIf.
Chuy funu nIfun: Nogugu pufIy cu-

sh cho munu yufpu shu pItu cumu cuf
GIIbou jIfcu mun. Chuy chmI fIcushc
SuuI tugu Iunsun mun tuncu cuy cujtu.
FIIIs teu funu cu nugu cuff tun wun y
cuwu IIun muntu shu cujcunu junun-
chnu cuycu fun.
7
Chuy fu SuuIgu
tIcfuf cuf fIc fu muf guyu mu fun.
Chuufu nogu uywushc.
8
NIfcuf
PItuj cunquI? nImu fun. Chuufu
nogu wIIIuf AmuIec funu cushtu.
9
Puygu nImu fun Cuymun shumuy.
JucIIu wuu fu chI muy. Puygu wuuy-
cu fun numI. Yungu IIu numI cuwuy cu-
fun.
10
ChuymI uupun mun wItIy cuf
wuuy cu chIshc. Yumujnu cuycujtu
fIcuf munumI yufpush c nu chu cuwu-
nun tugu. NIfcofgu gummun upumu n-
pmI cof nuntu, bfusu I tutu jofgu cu-
fIshc tuytu.
F
11
Chuu fugu DuvId pIs, yun'guIn cu nu-
pIs fIyupu IIuquI cuy pItu fpun cu nu tu pIs
fuchIf-ushu fun.
12
FIyupu wugu fun SuI
wuu shun pItu, Jonutn wuu shun pItu,
IsfueI suId fu cunu pIII yu cho pIfdI shun-
pItu. ChuymI goyuf poj uyunu fun.
13
Chuy pItu DuvIdgu wIIIuj msutu
tupu fun: Gumgu muy funu tuj
cunquI? nIf.
2 Samue!
PItuj fusunpugu IsfueIcunupu fuynIn? PInutuj DuvIdpu fuquIn fuy cungu?
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfu cho wIIIu cuy cun 1 SumueI IIbfu pItu uywuj wIIIu pu IIu-
tumI. Cuy IIbfu chgu DuvId pmI mus pufIun. PuypmI IsfueI cu nugu nIfun wuquIn fuycu nu pItu
mus uIII fuy cushuntu.
RImIf cuj puftI cho wIIIuy c mun chI Imunpu DuvId IIupun IsfueI cu nupu fuynIn cuymun
chuyu shun tumI. PuymI chuncu Ishcuy tfbu cu nutu jucIIu chu fun. Contfun cunu munuy nIn cho
chufu fuy cu shun puftI cu nu tu pIs shun tu fun (18). Mus uIII cuj wIIIupu cuycun cup tuIo 7. Chuy-
chmI Tuytu DIos nIycun DuvId pItu mIfuj IIunu Imuy cu mu pIs fuy cunun puj (7.1516).
Chuy pI tu nugu cuy IIbfu cho nIycun DuvId wuup tIn p fuquIn cunun p pIs cushun tumI (924).
SumueI mununu cuptIn IsfueI chgu pfof tu cunu cufun Nutn y Gud. Pfof tu cu nu tugu Tuytu
DIosmI cuchu mu fun Tuytu DIos munu shun nnu cuwu nun puj fuytu wIIIu nun puj. Pfof tumI
wIIIu fun Tuytu DIostu wIyu cu nun puj, Tuytu DIospu IuynIn cunu nIshuntu, yuchu chI shun cu nutu
cumII nun puj. Chuy n pumI fuycu nupu y pfof tu cu nupu wIIIu pungu chuy tImpu IIu cho cufun.

D
1.1 1Sum. 31.
E
1.1 1Sum. 30.
F
1.~10 1Sum. 31.16; 1Cfn. 10.16.
437

G
1.18 Jos. 10.13.
H
1.20 MIq. 1.10.
Chuufu chuy funu nIfun: Nogugu c
AmuIec nusyun pI tumI. Iugu cu mush-
cmI nIf.
14
DuvIdgu sInchIpu nIfun: Gumgu
ImunIf tuj wuu chIsh cun quI T
D ucfu shun fuytu?
15
NIfcuf yun'guIntu guyuf cuf nIfun:
Cunun fu wuu fu chIy!
Chuufu AmuIec funu tugu wuoj puj
tucsIy cu fun.
1
DuvIdnu nIfun: QuIquI quImI
juchu ygu cunquI wuu nuy quI puj.
QuIquI quImI wIIIu cush cun quI T
D ucfu shun fuytu wuu chI shuy-
quItu.
Sau!pwan 3onatanpaj
David !!aquicushan
17
SuI wumfun Jonu tun wun wuu-
shun pItu DuvIdgu fIyupu IIuquI cuf
cuntu fun.
18
Chuy nIshuntu Jud funu-
cu nutu yuchu chI nun puj nIfun. IIuquI-
cuf cuntu shungu IsquIf bI fuy cun Jusef
IIbfu chmI.
G
Cuntuf nIfun:

19
Ay IsfueI, jIfcuy quI cu nu chmI
uIII cuycujtu Imu-uycuy quI cu nu tu-
pIs IIIg chI shu!
FIyu pumI bInsIy cu shu pIII yuy
yuchuj cu nu tugu!

20
FIIIs teu wufmI cunu munu cushI-
cu nun puj,
juchu supu wufmI cunu cushI cuy-
pItu munu pIntI cu ch nun puj
Gut sIud cho umu fImu cu chun-
chu.
H
AscuIonpu cIIIn cu nu ch pIs umu
wIIIu cuy chu.

21
GIIbou jIfcu, cunun pI tugu
umunu gummun Imuy pIs
tumyu mu chun nu chu!
NI shuIIuy pIs yufI chun chu!
Gumgu cunquI wuu shu cunu jItu-
f nun pumpumI.
Chuy chmI pIII yuy yuchuj cunu
chufu shun
esc dun pIs IIuchcuf-ushu shu cushu.
Chuy chmI SuuIpu chupu cunu
esc dun pIs ustIn pIshIp tIn
munu chIIIup yu shu nu chu.

22
Jonutunpu Ichungu yuwuf tu fmI
jofgu fej.
SuuIpu esp dungu uychu tu fmI
fuchI fej.
Puycu nugu oIIgoj cu nu tumI
wuuf g fu chej.

23
SuuI tu wun Jonu tun tugu funu-
cunu umutufmI cuyu fun.
Puycu nugu munumI fuquI cu shu-
chu cuwuf pIs nI wuuf pIs.
Ancu cu nu pI tu pIs musmI cffej!
IIyun cu nu pI tu pIs mus sInchImI cuj!

24
IsfueI wufmI cunu fIyupu wuguy
SuuIpgu!
Puygu Inu pItu, mufdu tIu pItu
fputu jutI coj.
GofIn pu wun bufdu shu cuyuy IIu-
puj cu nutu jutI coj.

25
Imun shI pIII yu shun jIfcu cho
bInsIy cu shu pIII yuy yuchuj cu-
nu tugu!
Jonu tun pIs wuu shu uItu jIfcu-
chmI!

2
Jonutn, gumpgu fIyupumI
IIuquI cuyc.
Gumwungu fIyupumI yuch nu cu-
fun chI!
FIyu pumI cuyu mu fuy quI!
WufmI cu nupu shon gun pI tugu
mus uIII shon gumI cush cun quI.

27
Imun shI bInsIy cu shu pIII yuy
yuchuj cu nu tugu!
Afmun cu nu pIs ushu cu shumI!
3udpa raynin cananpaj
Davidta churashan
2

1
Chuy pItu DuvIdgu T
D tupu cu fun: Tuytu,
Jud cho cuj sIud cu nu mun
muyguIIunmungu uyw mun chu? nIf.
2 SAMUEI1 , 2
438

I
2.2 1Sum. 25.4243.
J
2.4 1Sum. 31.1113.
Chuufu T D nIfun: Au,
uywuy ufI.
NIptIn DuvId tupu fun: Muygun
sIudmuntuj uyw mun? nIf.
Tuytu DIosnu nIfun: Hebfon mun
uywuy.
2
Chuufu DuvId uywu cu fun
Ishcun wufmIn wun: JezfeeI pItu
cuj AhInoumwun, CufmeI pItu cuj
AbIguIIwun. AbIguIIgu cufun NubuIpu
bIy dun.
I

3
IIupun yun'guIn cu nu tu pIs
pushu cu fun wufmIntu wumfun cu-
nu tuwun-cumu. Chuyuf tIyu cuy c fI-
fun Hebfon cho cuycuj mufcu cu nu-
mun.
4
Jud funu cu nugu chuyuy c fIf
DuvIdtu chufu fun puycu nupu fuynIn
cunun puj.
DuvIdtu wIIIu fun GuIuud cho cuycuj
Jubes funu cunu SuuItu pumpushuntu.
J

5
ChuymI Jubes funu cu nu mun
cuchu cu fun: T D bIndI-
syuntu goycfIshunquI munduj-
nI quI SuuItu cuyu push puy quI uIII
pumpuycfIshuyquIpItu.
T
D gumcu nutu cuyu puf uIII
fIcuycfIshunquI. Nogu quIqu pIs
uIIImI fIcushuyquIpuj uIIItu fufu shuy-
quI pI tugu.
7
Cunun Ichungu gumcunu
sumuj buIuf chuy. SuI wuu shu
cuptIn pIs Jud funu cunu nogu tu numI
chufu mu shu fuynIn cun puj.
Israe!cuna y 3ud castacuna
gurracho cashan
8
AbnefmI Ichungu SuuIpu wumfun
Is-boset-tunu fuy cunun puj chufu fun
MuhunuImmun pushuf cuf. Abnefgu
cufun Nefpu wumfun, SuuIpu munduj
suId fun.
9
Chuufu Is-bosetgu fuy
cuf mundu fun GuIuudtu, GesufItu,
JezfeeItu, EffuIntu, Benju mIntu,
IIupun IsfueI nusyuntu.
10
IsfueIpu
fuynIn cuytu guIIuy cu shun fu Is-boset
cuycu fun chuscu chuncu (40) wutu yoj.
Ishcuy wutu IIupunpu fuynIn cufun.
Jud funu cu numI Ichungu fuynIn chI
nIfun DuvIdtu.
11
Chuy n pumI DuvIdgu
Jud cujcunuIIupu fuynIn cufun
gunchIs wutu sojtu quIIIun. Munduf
tIyu fun Hebfon cho.
12
Chuy pItu Abnefgu Muhu nuIm pItu
uywuf chuyu fun Gubuon mun, SuuIpu
wumfun Is-bosetpu suId fun cu nu wun.
13
SufvIupu wumfun Joub pIs DuvIdpu
suId fun cu nu wun Hebfon pItu uywu-
fun. Ishcun tIncu pu fu fun Gubuon cho
yucu Ishtun quI cujcho. Joub pushu-
fu shun suId fu cunu cuycu fun Ishtun-
quIpu jucuj-Idun cho. Abnef pushu-
fu shun cuj suId fu cu nunu cuycu fun
Ishtun quIpu jucuj-Idun cho.
14
Abnefgu
Joubtu nIfun: IshcunchpItu msu cunu
IIoj shI mu chun uupun ch cho pIIIyu-
nun puj. M muygun shI bInsengu?
Chuufu Joubgu Y nIfun.
15
Chuufu Is-bosetpu suId fun cunu
IIoj shI fun chuncu Ishcuy (12) msu-
cunu uupu mun. DuvIdpu suId fun-
cu nu pIs chuncu Ishcuy (12) IIoj shI fun.
1
NIfcuf cudu-nun contfun cu nu wun
umupItu-cumu chufI nu cuf subIIn-
wun tucsInucufIfun. Chuufu jInun fu
IIupun wuu fun. Chuy pI tumI Gubuon-
cho cuycuj puftIpugu jutIn cufun
HeIcut-huzufIm.
17
Chuu fugu chuy junuj Ishcun
fpu fIyupu pIII yu fun. Aypu IIu funu
wuu fun. Abnef tu wun IsfueI cu nu-
tugu DuvIdpu suId fun cunu bInsI-
fun.
18
DuvIdpu cujcho cufcuy cu fun
SufvIupu quIm sun wumfun cunu Joub,
AbIsuI, AsueI. AsueIgu fIyupu cffej
IIuy chu jcoj jIfcupu cffejnfuj.
19
PuymI Abneftu munu cuchuypu gutI-
cuf cuf uywu fun.
20
GutIcuchuycuptIn Abnefgu tIcfuf-
cuf nIfun: Gumgu AsueIchuj cunquI
ufI.
Chuufu AsueIgu nIfun: Chuufu pItuj
cushgu.
21
ChuymI Abnefgu nIfun: Nogu-
tugu umu gutIcuchmuynuchu.
2 SAMUEI2
439
MuygunwunpIs msu-musIIIuyquIwun
chufInucuygu. ImuncunutupIs
guechuf cuf upucuy.
NIptIn pIs AsueIgu jInu IIu gutIy cu fun.
22
Chuufu Abnefgu yupuy
nIfun: Amu gutIcuchmuychu!
WuuchIntuchu mununquIpIs. Gumtu
wuuf cu chefgu Imu nIsh tuj wuuguI-
quI Joubtugu?
23
AsueI munu cuchu fIytu munup-
tIn Abnefgu Iunsunpu guepu cuj
puntun wun puchu cho tucsIy cu fun
wujtunpu psufumununyuj. Chuufu
jInun fu AsueIgu pumpu mun tunI fun.
Chuy IIu ch numI wuu fun pIs. AsueI
wuushunmun chuyuy cofgu uywuj-
cunu IIupunmI IchIycoj fIcu nun puj.
24
Chuy pIs Joub wun AbIsuIgu jInu IIu
gutIcuchuycufun Abneftu. IntI yugu-
cuf cup tIn chuyu fun Gubuon pItu nnI
uywuj Amu Imu mun. Chuygu cufun
Gu puftI chun yuj cho.
25
Chuy cho
Benjumn funu cunu Abnefwun shun-
tu cu fun. NIfcofgu quIquIn puntu cho
cumu fI cu fun.
2
Chuy pItu Abnef guyu cu fun
Joubtu: Munu chu Imuy pIs cuy
wuuchInucuygu chuwungu? Gumgu
munu chu yufpun quI wuuchInucuygu
IIuquI cuy mun chufumnunchtu?
Imuy futuj suId fuy quI cu nutu nInquI
funu-musIn cu nutu mununu gutI cu ch-
nun puj? nIf.
27
Chuufu Joub nIfun: Nogugu
DIos nIn chpu jutIn cho juf. Tutu IIu
fImucuptIquegu cunun fu munumI
suId fu cunu gutIcuchshunquImunchu
cufun. MunumI ImupIs cunmun chu
cufun.
28
Chuyno nIfcuf jInun fu Joubgu
nIfun tfom p tun cu nutu tucu nun puj.
Chuufu IIupun funu cunu jInun cho
IchI cuy c fI fun. Mununu gutI cu chu-
fun nu chu IsfueI cu nutu. Mununu
pIIIyufunnupIschu.
29
Abnefgu uyw-
shej funu cu nu wun uywu cu fun Afub
pumpuIIupu wufuy IIutu. NnIcunutupIs
dIfIchuycfIf uywu cuf Jofdunpu,
BItfonpu psush pun MuhunuImmun
chuyu fun.
30
Joub Abneftu
gutIcuchuycushunpItu cuchuy c fI fun.
NIfcuf IIupun suId fun cu nutu shun-
tu fun. YupunucuptIn DuvIdpu munduj
suId fun cunu wuu fun chuncu Isgun-
nIn (19) AsueItu munu yupuyIIupu.
31
DuvIdpu suId fun cu numI Ichungu
wuuy c fu chI fun quImsu puchuc sojtu
chun cun (360) funu cu nutu Abnefwun
uywuj Benjumn funu cu nutu.
32
AsueIpu cuef puntu upufun BeIen-
mun. Chuy chgu pumpuy c fI fun pup-
nIn pumpu fu shun uchcu IIu mun. Chuy
chucuy IIu Joub IIupun suId fun cu nu-
wun Hebfon mun uywu cu fun. Chuy-
chnu puchu tugu wuf mu fun.
3

1
Chuyno unuy cu mumI pIII yufun
SuuIpu fubuf nIn cujcu nu wun
DuvIdpu fubuf nIn cujcu nugu. DuvIdpu
cujcu nugu mus uchcu yuy cu fun. SuuIpu
cgu ushu cuy cu funnu.
Davidpa wamrancuna
(1Crn. S.14)
2
Hebfon cho tIyuy cup tIn DuvIdpu
wumfun cunu uchcu yufI fun.
Guechpu cuj wumfunpu jutInmI
cufun Amnn. Puygu JezfeeI pItu
cuj wufmIn AhInoumpu wumfunmI
cufun.
3
NubuIpu bIy dun CufmeI pItu cuj
AbIguII cho cufun QuIIeub.
Gesufpu fuynIn TuImuIpu wumfun
Muucu cho cufun AbsuIn.
2 SAMUEI2 , 3
Hebrn siuJu (2Sum. S.2)
440

K
3.10 1Sum. 15.28.
L
3.14 1Sum. 18.27.
4
HuguIt cho cuj wumfun cufun
Adonus.
AbItuI cho cuj wumfun cufun Sefu-
tus.
5
EgIu cho cuj wumfun cufun Itfeum.
PuypIs cufun DuvIdpu wufmInmI.
Chuy cu numI DuvIdpu wumfun-
cunu yufI fun muyuf pItu shuII cu cumu
Hebfon cho tIyuy cup tIn.
Abner Davidwan
amistta rurashan
Chuy n IIumI pIII yugu cuycu fun

SuuIpu fubuf nIn cujcu nu wun DuvIdpu
fubuf nIn cujcunu. SuuIpu cujchgu
Abnef tunu funu cunu mus uIII fIcu fun.
7
SuuI pumI RIzpu jutI yoj wufmI chnun
cufun. Chuy cufun Ajupu wumfun.
Juc cutI SuuIpu wumfun Is-bosetgu
Abneftu nIfun: ImunIf tuj pup npu
chnun wun cucush cun quI?
8
Chuufu Abnefgu fIyupu fubyu cuf-
cuf Is-boset-tu nIfun: Nogugu munu-
cuj uIIgu t chu c Jud chgu! Cunun-
cu mu pIs uIIImI goyushc pup nI quI
SuuItu sIfbIf. FumIII yun cu nu tu pIs,
umIs t nIn cu nu tu pIs uIIImI fIcushc.
Gumtu pIs munumI DuvId mun entfe-
gush c chu. Cunungu gumf chu jusgu-
mun quI wufmI wun juchu tumI fufush-
cun quI nIf?
9
Cunun Ichungu DuvIdtu
yunu p shuj T D uunI shun
cumII nun puj. Mun'chgu Tuytu DIos
custI gu m chun.
10
Tuytu DIos uunI shu
SuI custu munduj cu nutu jItu fI nun puj,
K

IsfueI pu wun Judpu munduj nIn DuvId-
IIunu cunun puj. Chuufu puyIIu numI
mundungu DunpItu Beef sebu cumu.
11
Chuufu Is-bosetgu nI juc shImI pIs
munu fImu cu fun chu Abneftu munchu-
cush pun.
12
Abnefgu DuvId wunnu uIII fIcu-
nu cuytu munuf cuchu cu fun Sumuj
pufIu cu shun. NogumI IIupun IsfueI-
cu nutu shuc y chI shuj gumIIu tunu
fuynInpu fIcu shu nuy quI puj nIf.
13
DuvIdnu nIfun: NIshuy quIno
pufIu cu shun ufI. Ichungu shumun quI
SuuIpu wumfun MIcuItu pushu cuf cuf.
Munu pushu mofgu umu chuyu mun-
quI chu.
14
Is-boset mun pIs DuvIdgu
cuchucu fun Wufm MIcuItu entfe-
gu muy. Puytugu nogu fucuf FIIIs teu
funu cu nupu puchuc (100) penguy nInpu
puntu gufun wunmI.
L
15
Chuufu Is-bosetgu cuchu fun IuIspu
wumfun PuItIeIpu wufmIntu guechoj.
1
Apucup tIn PuItIeIgu guepuntu uywu-
fun wugu fuy cuf BuhufIm cumu. Chuy-
ch numI Abnefgu cutI cuy nIfun.
Chuufu PuItIeIgu cutI cu fun.
17
Chuy pI tugu IsfueI muyuf cu nutu
Abnef nIfun: Gumcu nugu uupu pI-
tu numI munuf cuy cush cun quI DuvId
fuynI quI cununtu.
18
Cunungu fuy
cunun puj chufuynu. T D
uunI fun SIfbI mujn DuvId tumI yunu-
p shuj IsfueI cu nutu FIIIs teu funu-
cu nupu munuy nIn pItu suIbu nun puj,
IIupun chIquej cu nu pItu suIbu nun puj
nIf.
19
Abnefgu Benjumn funu cu nu wun-
pIs pufIu fun. NIfcufmI Hebfon mun
uywu fun IsfueI funu cunu, Benjumn
funu cunu Imuno yufpu shun tu pIs
DuvIdtu wIIIuj.
20
DuvId cuycu shun
Hebfon mun chuyu fun Ishcuy chuncu
(20) funu cu nu wun. Chuufu DuvIdgu
uIII mIcuytu fufu chI fun IIupun shumoj-
cu nu puj.
21
Abnefgu DuvIdtu nIfun: Cunungu
uywu cu shnu IIupun IsfueI cu nutu
shun tuj gumwun pufIu cu nun puj. Chuy-
fmI tuytu, munu shuy quIno mundun-
quI puj.
Chuy pItu DuvIdgu despu chu fun
Abneftu. Chuu fugu uIII IIu uywu cu fun.
Abnerta 3oab wauchishan
22
Joub wun DuvIdpu suId fun cu nugu
chuy fufuj chuyu fu mu fun funu cu nutu
usuI tuj uywu shun pItu. Imu-uycu tu pIs
2 SAMUEI3
441
uypu IIutu upumu fun contfuntu usuI-
tu shuntu. Abnefgu Hebfon pItu uywu-
cu shunu cufun DuvId despu chu fIp tIn.
23
IIupun suId fun cu nu wun Joub
chuyup tIn wIIIu fun Nefpu wumfun
Abnef fuywun pufIu cu fIf uywu cu-
shuntu.
24
Chuufu Joubgu fuywun
pufIuj uywuf nIfun: Tuytu fuy, Imutu-
tuj fufush cun quI? Abnef shumu shu
cuycup tIn ImunIf tuj uywu cu nun puj
cuchuy cush cun quI?
25
Tuytu, gum
munu chu musyun quI Nefpu wumfun
Abnefgu engu u shu nuy quI puj shumu-
shuntu? Puygu shumu shu ImuIIutu
fufu shuy quI tu pIs, muyIIupu pufI shuy-
quI tu pIs musyu pu cojmI.
2
DuvId wun pufIu shun pItu IIoj shI fIf
Joubgu jInun fu cuchu fun Abneftu
ushej. Chuytu DuvIdgu munu musyu-
fun chu. Aywuj funu cunu Abneftu
cutI chI mu fun SIfu puftI cho yucu psu
cuycuj pI tunu.
27
Hebfon mun Abneftu
chuyuy cu chIp tIn Joubgu upufun sIud-
mun yuycunu puncu pItu juc-Idu mun
Ishcu IIun pufIu nun puj. Chuy chgu
wuuguIn AsueItu wuu chI shun pItu
Joub wuoj puj puchupu tucsIy cu fun.
28
DuvId musyuy cuf nIfun: Nefpu
wumfun Abneftu wuu chI shun pI tugu
nogu pIs nI mundu sh nusyun funu cu-
nu pIs juchuy nujmI. Chuy tugu T
D musyunmI.
29
Cust gugu
chuyu chun Joub mun, IIupun fumI-
IIyun cu nu tu wun. Puycu nugu guesh-
yungu pufgu syun wun, Iepfu wun. Puy
fumI IIyugu wegfu cuchun. Guffu cho
wuu chun. Muchu pu cuj IIu cuchun.
30
Joub wun AbIsuIgu wuu chI fun
Abneftu, Gubun pIII yu cho wuuguIntu
Abnef wuu chI shun pI tumI.
31
Chuy pItu Joubtu yun'guIn cu nu tu-
wun DuvId nIfun: Rpuy quI cu nutu
fuchIf ushuy. NIfcofgu jutI cun quI
guchgu fputu. Abnef wuu shun pItu
wuguy. NIfcuf fuy DuvIdgu uyutu gutI-
fun.
32
Abneftu pumpu fun Hebfon cho.
Pumpu shun puncu cho fuy DuvIdgu
fIyupu wugu fun. IIupun funu cu nu pIs
wugu fun.
33
Ruygu IIuquI cuy pItu cuntu-
fun:
Abnef uputu-jInu chu wuuy cu-
chI shu fuy quI?

34
MuquI quI pIs munumI wutu fu shu-
chu.
ChuquI quI pIs munumI munyu fu-
shu chu.
AsuI tun tI nmI wuu chIshu-
cushun quI!
MuIu-muef tI pumI wuush cun quI
nIf.
Abnefpgu funu cu nu pIs jInu IIu
wuguf cuy cu fun.
35
Chuy pI tugu funu-
cunu uywu fun munu fuj IntI yugup tIn
mIcu nun puj DuvIdtu fuwuj. ChuymI
DuvIdgu jufush pun nIfun: DIos
fIyupu custI gu m chun munu fuj IntI
yugup tIn tuntutu cuf, Imu mIcuytu
cufpIs mIcup tgu!
3
Chuu fugu IIupun funu tuntI yu cu-
fun. Ruy fufu shungu IIupun p pIs uIII
cufun.
37
Chuy junuj IIupun IsfueI-
cunu tuntI yu cu fun Nefpu wumfun
Abnef wuu shun pItu fuygu juchuy nuj
cushuntu.
38
Chuy pItu fuygu munduj suId fun-
cu nutu nIfun: Gumcunu musyu shuy-
quI n pIs cunungu IsfueI cho wuu shu
uIII funu, muyuf funumI.
39
ChuymI
nogugu, DIos ucfu shun fuy cuycush-
p pIs SufvIupu wumfun cunu Joubtu y
AbIsuI tugu wuu chI coj cuptIn munchu-
cmI. Chuy pItu T D custI gu-
chun!
Is-boset-ta wauchishan
4

1
Hebfon cho Abnef wuu shuntu
muyuy cuf SuuIpu wumfun
Is-bosetpugu buIufpIs munu cufun-
nu chu. IIupun IsfueI cu nu pIs fIyupu
munchu fI fun.
2
Is-bosetwun cufun
Ishcuj funu cunu. JucnInpu jutIn cufun
Buunu, jucuj punu Recub. Puycu nugu
cufun usuItuntIcunupu munduj nIn.
Ishcun cufun Beefot funu RImonpu
wumfun. Benjumn tfbu pI tumI
cufun. Beefotcho tIyuj cu nu tugu
2 SAMUEI3 , 4
442

M
4.4 Ruypu wIII cun cush punmI puypIs fuy cuytu chus quI nun cufun.
N
4.4 2Sum. 9.3.
O
4.10 2Sum. 1.116.
P
5.4~5 1Rey. 2.11; 1Cfn. 3.4; 29.27.
Benjumn tfbu pItu nIf fejsej.
3
Puycu nugu GItuImmun guesh pIf
uywu cu fun. Chuy chgu cunun cu mu pIs
IugucuIIufmI tIyuf cuy cun.
4
SuuIpu wumfun Jonutunpu juc
wumfun cufun.
M
Chuypu jutIn cufun
MefI-boset. Puypu Ishcun chuquIn
cufun muncu.
N
MefI-boset pIchgu
wutu yoj cuycup tInmI JezfeeI pItu wIIIu-
coj chuyu fun SuuI wun Jonutn wuu-
shu nIf. Chuufu wumfu uywujnengu
MefI-boset-tu upufI cuf cuf guesh pIf
uywu cu fun. Apuf uywuy cu shun cho
wumfutu sujtuycufun. Chuy cujIIumI
chuquIn cunu muncuyuccufun.
5
Beefotcho tIyuj RImonpu wumfun-
cunu Recubwun Buunugu uywu fun
Is-bosetpu wusIn mun. Chuyu fun
Ius-dsI IntI fIyupu shunuy cu shun fu.
MIcuytu ushuf cuf Is-boset puuy cu-
fun.
WusI puncutu tpuj pIs fgutu

wuyfuycushuncho puu c cu shu
cufun. Chuy npu munu pIpIs fIcuy-
IIu Recubwun Buunugu yuycu fun.
7
Is-bosetgu cmun cho puuy c-
nuj. Chuufu wuuy c fu chIf umuntu
fogufIycuf upucu fun. NIfcofgu
Afubmun nnI uywujpu wufuy-
IIutu uywu fun.
8
Is-bosetpu umuntu
upufun Hebfon cho DuvId cuycu-
shun mun. Chuyuy cuf DuvIdtu nIfun:
Tuytu fuy, SuuIpu wumfun Is-bosetpu
umun tumI upumushc. Is-bosetgu
chIquIshushpuyquI wuu chIy tumI
yufpupuycshufuyquI. CununmI
Ichungu T D cumu c chI shu
SuuI pIs wumfun cu nu pIs ushu c nun-
puj.
9
Chuyno nIptIn DuvId nIfun:
Imu IIuquI cuy cu nu pI tu pIs suIbu muj
T D jutIn chmI nogugu
juf.
10
Nuupu tugu AIII wIIIu pu tumI
upuyc nIf nogu mun chuyuy cu muf
SuI wuu shuntu wIIIu mu fun. Chuyno
wIIIupmushunpItumI pfsu chufIf cuf
SIcIug cho wuu chI chIf.
O

11
PuypItugu
mus fIyumI gumcunu cunquI! Juchuy-
nuj funu wusIn cho puuycuptInmI
wuu chIsh cun quI! Chuy pI tumI
cunungu quIquI quItu cuy puchu pI tu pIs
IIIg chI shuy quI!
12
Chuyno nIfcuf jInun fu DuvIdgu
wuu chIy nIfun munduj suId fun cu-
nutu. Chuufu puycunu wuu fu chI fun.
MuquIntu chuquIntu fogufun. NIfcuf
wufcuycufun Hebfon cho yucu psu
Idun mun. Chuyno fufuf cuf Is-bosetpu
umuntu upufcfIf pumpu fun jInun
Hebfon mun, Abnef pumpu fu shun
uchcu IIu mun.
3udpawan Israe!pa
David raynin cashan
5

1
Chuy pI tugu IIupun tfbu IsfueI cunu
uywu fun Hebfon mun DuvId wun
pufIuj. DuvIdtu nIfun: Nogu cu nu pIs c
yuwuf-musI quImI.
2
SuI fuyn cuptIn pIs
gummI IsfueI cu nu tugu muypu uywup tIn pIs
pushu fuj cunquI. GumtumI T D
nIshu fuy quI: GummI ucfu sh IsfueI cu nutu
pushu fun quI puj mundun quI puj nIf.
3
Chuy nmI IsfueI cu nupu IIupun
munduj nIn cunu uywuy c fIf Hebfon cho
fuy DuvId wun pufIu fun. Chuufu DuvIdgu
puycu nu wun pufIu cuf T D-
wIyuy c mun chmI nIfun. Chuufu
puycu nunu ustItu wIu push pun fuynIn
cunun puj DuvIdtu chufu fun.
4
DuvId
cuycu fun quImsu chuncu (30) wutu yoj fuy
cuytu guIIuy cu shun fu. Ruy cufun chuscu
chuncu (40) wutu.
5
Hebfon cho goyuf
Jud cu nu IIupu fuynIn cufun gunchIs wutu
medyun. Jefu su Ien cho goyufnu IsfueI-
cu nu pu wun Jud cu nupu fuynIn cufun
quImsu chuncu quIm sun wutu.
P
Sin siudta David charishan
(1Crn. 11.49)
Ruy DuvIdgu munuy nIn cho cuj funu-

cu nu wun uywu fun Jefu su Ien mun Jebs
2 SAMUEI4 , 5
443

Q
5. Jos. 15.63; Jue. 1.21.
R
5.7 SIon tumI Jeru su len nejpIs. Jefu su Ienpu Idun cho cuycuj
Imu tu pIs Sin nej. Chuy chmI Tuytu DIospu TempIuntu SuIomn fufu chI fun.
S
5.20 Buul-peru zim nInungu Tuytun c/mi yuycu nun c/ puj yunu pu mun c/i nInunmI.
funu cu nutu
Q
muguj. ChuymI Jebs
funu cu nugu sIud mun DuvId yuycu-
nuntu munu fIguIsh pun nIfun: Gumgu
munumI cuymun yuycu mun quI p chu.
SIud mun yuycu mu nuy quI tugu wegfu-
cu nu IIu wun gupfu cu nu IIu numI IchI p-
shun quI.
7
NIycup tInmI DuvIdgu SIn
R

sIudtu guechu fun. Cunungu SIon tumI
DuvIdpu sIud nIn nIn.
8
Munufuj
yuycufmI suId fun cu nutu DuvId nIfun:
Gupfu cunu y wegfu cu nu IIu IchI p-
shun quI nImuj nIn ch cu nu tugu pusuy-
pumI chIqu. Cunungu puycu nutu
mugu nun ch puj yucu uywuj tnII-IIupu
chuy mufcu mun yuycu shun. DuvId
chuyno nIshun pItu-puchumI Imuy pIs
nIn: Gupfu cu nu pIs nI wegfu cu nu-
pIs TempIu mun umu yuycu chun-
chu.
9
NIfcuf DuvIdgu chuy sIud cho
tIyu cuy cu fun. JutIn tunu chufu pu fun
DuvIdpu sIud nIn nIf. Putu chuquIn-
pI tu pIs pefgutu jutu fu chI fun. Intfu
cuntunpu cufu Iu chI fun.
Davidman Hiram cachacushan
10
Imu-uycu p pIs munuy nI yoj T
D yunu pup tInmI DuvIdgu mus
uchcu tunu munduy cu fun.
11
ChuymI
TIfo nusyunpu fuynIn HIfum
cuchumu fun fuquIn cu nutu DuvId-
wun pufIuj. Puycu nu wun cuchu mu fun
cufpIn t fu cu nutu, fumI IIug IIuj cu nutu.
Apufun sedfu guefu cu nutu DuvIdpu
puIu syuntu fufu nun puj.
12
Chuufu
DuvId tuntI yu cu fI fun IsfueI cu nupu
fuynIn cunun puj T D fusunpu
chufu shuntu. DuvIdgu tuntI yu cu fun
IsfueI cu nutu T D cuyush pun
puytu mus uIII yunu puy cu shuntu.
Davidpa waquin wamrancuna
(1Crn. S.59, 14.S7)
13
DuvIdgu Hebfon pItu Jefu su Ien mun
wItI cu fun. Jefu su Ien chnu DuvIdgu
muju chu cu fun mus juc wufmI cu nu-
wun. Ch nun cu nu pIs uchcu cufun.
Puycu nu cho wumfun cunu cufun oIIgu-
pIs wufmI pIs.
14
Jefu su Ien cho yufej
wumfun cunu cufun Sumu, Sobub,
Nutn, SuIomn,
15
Ibhuf, EIIsu,
Nefeg, Jufu.
1
EIIsumu, EIIudu, EIIfe-
Iet.
Fi!istea runacunata
David binsishan
(1Crn. 14.S17)
17
DuvIdtu IsfueI cunu fuynIn cunun-
puj chufu shuntu musyuy cuf FIIIs-
teu funu cu nugu chIquIsh pun ushej
uywu fun. Chuytu muyuy cuf DuvIdgu
uywu cu fun pucu cu nun mun.
18
Chuufu
FIIIs teu funu cunu puchu cu fun RefuIm
pumpu cho.
19
ChuymI DuvIdgu T
D muu cuf tupu cu fun: FIIIs-
teu funu cu nutu muguj uyw mun chu?
BInsI n puj yunu p mun quI chu? nIf.
Chuufu Tuytu DIos nIfun: Aywuy.
Yunu p shuy quImI bInsI nuy quI puj.
20
DuvId pIs uywuf chuyu fun BuuI-
pefu zIm mun. Chuy chmI FIIIs teu
funu cu nutu bInsI fun. NIfcuf nIfun:
Aypu IIu yucu uywuj nmI T
D contfun cu nupu chuu pInpu
psu n puj cumu c chI shu. Chuy pI tumI
pIII yu shun puftItu jutI chu pu fun BuuI-
pefu zIm
S
nIf.
21
FIIIs teu funu cu nugu
duIun cu nutu cuchu fIy cuf guesh pI fun.
DuvId numI uyw shej funu cu nu wun
shun tu fun.
22
FIIIs teu funu cu nugu cutIy c fIf
yupuy tIyu cuy c fI fun RefuIm pumpu-
cho.
23
ChuymI DuvIdgu T D
yupuy tupu cu fun.
T D nIfun: Nuupunpugu
umu yuycuy chu. Guepunpu yuycuy.
BIsumo yfu cunu cuycu shun cujmun
chuyuy cofgu
24
muyun quI pmI yfu-
cu nupu jununpu funu uywuy cuj tuno.
2 SAMUEI5
444

T
.2 Exo. 25.1822; 1Sum. 4.4; 1Rey. 6.2328; SuI. 80.1; Isu. 37.16; Eze. 1.2628.
U
.3~4 1Sum. 7.12.
V
.8 Perez-uzu nInungu Uzutu custi gu s/un nInunmI.
W
.11 1Cfn. 26.45.
Chuufu jInun fu pIII yuj yuycun quI.
Chuygu cungu musyu nuy quI pmI.
Nogugu gumcu nupu uupuy quI tumI
uywu shuj FIIIs teu funu cu nutu wuu-
chI n puj.
25
DuvIdgu T D nIshunno
fufu fun. Chuy n pumI FIIIs teu funu cu-
nu tugu Gubuon pItu Gezef cumu wuu-
chI fun.
Diospa babu!ninta
David witichishan
(1Crn. 1S.514)

1
Chuy pItu yupuy pIs DuvIdgu
shun tu fun IsfueI suId fu cu nutu,
quImsu chuncu wufun gutu (30,000).
2
Chuy suId fun cu nu wunmI DuvIdgu
uywu fun Jud cho cuycuj BuuIu mun
chuy pItu munuy nI yoj Tuytu DIospu
bubuI nIntu upucu nun puj. Quefu bn
unjII cu nupu chuu pIn chmI T
D jumu nun cuycun.
T

3~4
Mushoj
cuff tu mun Tuytu DIospu bubuI nIntu
chufu fun. NIfcuf AbInudubpu wusIn-
pItu upufun. Puypu wusengu cuycu-
fun puytush Imu cho.
U
AbInudubpu
wumfun cunu Uzuwun AhIonumI
DIospu bubuI nIntu upup tIn uupu pu-
fun. Cuff tupu uupu IIuntu uywu fun
AhIogu.
5
DuvId pIs IIupun IsfueI cu-
nu wun uywu fun DIospu bubuI nInpu
uupuntu IIupun cuII pun wun cuntush-
pun, pIntI cu chush pun; ufpu cu nutu,
ufpuno suIte fIotu, punde f tutu,
shuj-shujyuj cu nutu, IutI IIutu tucush-
pun.
Nuconpu fun mun chuyuf

chutuj buyI cunu tupfI cu fun. ChuymI
Uzugu DIospu bubuI nIn mun uypuf-
cu fun tucnu nun puj.
7
Tucnuf cu shun-
pItu T D fubyu cuf cu fun.
ChuymI jInun fu Uzutu wuu fu chI fun
bubuI nIn uupun cho.
8
DuvIdgu fIyupu fubyu fun Uzutu
T D wuu chI shun pItu.
Chuy pI tumI chuy puchutu jutI chu pu-
fun Pefez-uzu
V
nIf. Cunun cu mu pIs
chuy IIumI jutIn.
9
Chuy junuj DuvIdgu
T D munchu cush pun nIfun:
T D bubuI nIntu wus mun
munumI upmun chu!
10
SIud nIn mun
T D bubuI nIntu mununu
upuytu munu fun nu chu. ChuymI nIfun
Obed-edompu wusI IIun mun chufu nun-
puj. Chuy funugu cufun Gut funumI.
11
Chuufu T D bubuI nengu
quImsu quIIIu cucu fun Obed-edompu
wusIn cho. T D bIndI syuntu
gofun Obed-edomtu, IIupun fumIII yun-
cu nutu.
W
Diospa babu!ninta
3erusa!enman David apashan
(1Crn. 15.116.6)
12
Chuy pItu fuy DuvIdtu wIIIufun
DIospu bubuI nIn Obed-edompu
wusIn cho cuptIn IIupun fumIII yun-
cu nutu, Imu-uycun tu pIs T D
bIndI syuntu goshu nIf. ChuymI Tuytu
DIospu fubyuy nIn psu shuntu tuntI-
yu cush pun DuvIdgu uywuy cuf Tuytu
DIospu bubuI nIntu DuvIdpu sIud nIn-
mun wItI chI fun.
13
Tuytu DIospu bubuI-
nIntu upuj cunu sojtu jupuytu IIoj shIf-
cup tIn DuvIdgu sucfIfIsyupuj pIsh tu fun
juc tfutu, juc wefu cufnItu.
14
DuvId numI Inu efod jutI shu T
D bubuI nInpu uupuntu uywuy cu fun
cushI cush pun guch wu fuy cuf.
15
DuvId pIs,
IIupun IsfueI cu nu pIs T D bubuI-
nIntu upuf cuy cu fun fIyupu cushI cuy pItu
gupuf puf, tfom p tu cu nu tu pIs tucush pun.
1
T D bubuI nIntu DuvIdpu
sIud nIn mun chuyu chIp tIn SuuIpu
wumfun MIcuIgu bent nupu wutguf-
cu fun. Ruy DuvIdtu fIcu fun cushI cuf
T D bubuI nInpu uupun cho
pIntI cu chuy cujtu. ChuymI DuvId tugu
shon gu IIun cho jumuf pu fun.
2 SAMUEI5 , 6
445

X
.19~20 1Cfn. 16.43.
17
T D bubuI nIntu upuy-
cuf chufu fun toIdu mun. Chuy tugu
DuvId muynu fufu chI shu cufun bubuI
chufu f nun puj. Chuy mun chufuy cuf
DuvId jInun fu fupu chInu sucfIfIsyutu
y uIII goyuy pItu sucfIfIsyutupIs T
D fupu chI fun.
18
IIupun fufuytu
ushuy cuf, Imu-uycu p pIs munuy nI yoj
T D jutIn cho IIupun funu-
cu nutu bIndI syuntu gofun.
19
NIfcuf
IIupun chuy cho cuycuj IsfueI funu cu nu-
tugu oIIgutu, wufmI tu pIs uypu fun juc
tuntutu, pedsu uychutu, psus tuntu-
tu pIs. Chuy pI tu nugu IIupun cutI cu fun
wusInmun-cumunu.
20
DuvId pIs wusIn mun cutI fun fumI-
IIyun cu nutu bIndI syuntu gonun puj.
X

SuuIpu wumfun MIcuIgu tufI puf cuf
funun DuvIdtu ushIII fun: Uywuy
wufmI cu nupu uupun cho guIuypu-
guIuf pIntI cu chuf uIII chI fuy fufu-
shu? nIf.
21
Chuufu DuvId nIfun: Au fusun-
pumI, nogugu guch wushc, Ichungu
T D uupun chmI. Nogu-
tugu T D ucfu mu shu pup-
nI quIpu, IIupun fumIII yuy quI cu nupu
fuquIn IsfueI cu nupu fuynIn cun puj.
Chuy n pumI nogugu guch wushc
T D uupun cho.
22
Cunun pI-
tugu musfmI munu cujno fufu sh pIs.
Yufpu shuy quIno munu cuj pIs cushuj.
Ichungu uywuy wufmI cunu nIycu-
shuy quI fmI fIspI tu mungu.
23
MIcuI numI wuu nun cumu wuwutu
munu tufI fun chu.
Davidta bindisyunta gonanpaj
Tayta Dios aunishan
(1Crn. 17.127)
7

1
Ruy DuvId tIyuy cu fun puIu-
syun cho. IIupun contfun cu nu pIs
munu fImu p nun pnu T D
cumu c chI fun.
2
Pfoftu Nutuntu DuvId
nIfun: RIcu shuy quI n pIs, nogupu
puIu sygu uIII, sedfu guefu pI tumI.
DIospu bubuI nengu toIdu fufI IIun cho
cuycun.
3
Chuufu Nutn nIfun: ImutupIs
fufuy gum yufpu shuy quIno ufI.
Gumtugu T D Imuch pIs
yunu puy c shun quI.
4
Chuy chucuy IIumI Nutuntu T
D nIfun:
5
Aywuy sIfbI mujn DuvId mun.
WIIIun quI nogu nIshtu: MunumI
gumchu fufu p mun quI puj tIyun
TempIutu.
IsfueI cu nutu EgIp tu-

pItu jofgu mu sh junuj pItu-puchu
munumI goyush c chu tempIu cu-
nu chgu. Imuy pIs pufIshc toIdu-
IIu chmI.
7
Juc TempIutu sedfu
guefu pItu fufu p m nunpgu juez-
cu nutu Imuy pIs munumI nIsh c chu.
Puycu nu tugu IsfueI cu nutu mundu-
nun pmI chufuf.
8
ChuymI sIfbI mujn DuvIdtu
nInquI Imu-uycu p pIs munuy nI-
yoj T D cuyno nIshtu:
Gumtugu nogumI jofgushc jIfcu-
cho uyshutu mIchIy cujtu. NIfcufmI
chufushc ucfu sh IsfueI cu nupu
fuynIn cunuy quI puj.
9
Muypu
uywup tI quI pIs yun'gushc. IIupun
chIquI shoj cu nu tu pIs ushuj puj IIIg-
chIshc. NogumI yunu pushc cuy
mundu cho cuj munuy nI yoj cu nuno
fejsI shu cunuy quI puj.
10
Cumu-
fIshc juc puchutu ucfu sh IsfueI
funu cu nu p pIs. QuIquIn pu chnu
tIyu nun puj chufushc. Chuy chgu
munumI pIpIs fImu pun gu chu.
FIyu funu cu nu pIs munumI uupu-
tungu ucu chen gu chu.
11
Cuyu sh
IsfueI funu cu nutu unuy mugu fun
chufu sh juez cunu mundu shun
wIchun pItu-puchumI. Chuy n-
IIumI gumtu pIs yunu p shuy quI
IIupun contfuy quI cunu uch quItu
munu ushI p shu nuy quI puj.
12
Gum
wuup tI quI nugu wumfuy quI tu numI
chufu shuj fuy cunun puj.
13
PuymI
2 SAMUEI6 , 7
446

Y
7.14 Deut. 8.5; 2Cof. 6.18; Heb. 1.5; 12.511.
Z
7.11~1 1Rey. 2.4.
fufu p mun gu puj juc TempIutu.
PuypItu mIfuj cu numI Imuy cu mu-
pIs mundun gu puj.
14
NogumI cushuj
tuytun. PuynumI cungu wumf.
Imutu pIs munu uIIItu fufup tengu
custI gu sh puj. Pup nIn wumfuntu
custI gu shun nmI custI gu shuj.
Y

15
Ichungu cuyu p shmI. MunumI
SuuI tu n chu fufu shuj. Puytu jItu fIf-
cufmI gumtunu fuquIn chufushc.
1
ChuymI gumpItu mIfuf uywuj cu-
nutu Imuy pIs yunu p shuj fuycunu
cunun puj.
Z
17
Nutungu DuvIdtu wIIIu pu fun
Imun pIs Tuytu DIos musyu chI shuntu.
18
Chuufu fuy DuvIdgu T D
uupun mun yuycuf cuf nIfun:
T D, nogugu munu cuj-
IIumI c. FumIII y cu nu pIs munu-
cuj IIumI. Imun pu tuj cuycumu
chuyu chI mun quI?
19
Junun mun pIs
uunI mush cun quI shumoj wutu cu-
nu cho nogu pItu mIfuj cunu munuy-
nI yoj cunun puj! MunumI nI p
funu pIs gumngu fufun mun chu
T D!
20
Imutu nu tuj mustu nmun?
T D, gumgu musyuy cun-
quImI Imuno cush tu pIs.
21
Tuytu,
cuyu mush puy quImI musyu chI mush-
cun quI IIupun chuy uunI mu shuy quI-
cu nutu cumII nuy quI puj cushuntu.
22
T D, gumgu fIyupu
munuy nI yojmI cunquI! Gumngu
munumI pIpIs cunchu. GumpItu
mus juc dIosgu munumI cunchu.
MunumI wIyush c cu nu pIs chu juc
dIos cunu cushun tugu.
23
Acfu shuy-
quI IsfueI nusyunngu munumI juc
cunchu. Puycu nu IIu tumI cuy puchu-
chgu ucfush cun quI. Tuytu DIos,
gummI suIbush cun quI ucfu shuy-
quI funu cunu cunun puj. NIfcofgu
munuy nI yoj cuymun chufush cun-
quI quIquIn cu nupu muquIn wun
mIIugfucunutu fufush puy quI.
EgIp tu pItu jofgu mu shuy quI funu-
cu nupu uupun pItu gummI jItu fIsh-
cun quI wuquIn nusyun funu cu nu-
tugu dIos nIn cu nu tu wun.
24
GummI
cumu c chIsh cun quI IsfueI cu nugu
Imuy cu mu pIs ucfu shuy quI cunun-
puj; gum T D, Imuy cu mu pIs
DIos nIn cunuy quI puj.
25
T D, chuu fugu nogutu,
wumf cu nutu uunI mu shuy quItu
umu gonguy chu ufI. IIupun nIshuy-
quItu cumIIy cu IIuy.
2
Gumgu
Imuy pIs uIubu shu cuycu IIuy!
Munuy nI yoj T D IsfueI-
cu nupu DIos nengu! nIchun funu-
cu nu pIs. Nogu pItu mIfuj cu nu pIs
yunu pup tI quegu uIIImI goyungu!
27
Munuy nI yoj T D
gummI tuntI yu chI mush cun quI
nogu pItu mIfuf uywuj cunu Imuy-
pIs fuycunu cunun puj cushuntu.
Chuyno cuptInmI sIfbI shoj nI quI
cuf chuy uunI mu shuy quItu cumII-
nuy quI puj munu munchuypu gumtu
muu cum.
28
T D, gumgu
cunquI DIosmI. Gumgu fusun cujIIu-
tumI nInquI. Nogu tu pIs uunI mush-
cun quI cuyu p m nuy quI pmI.
29
T D cunungu sIfbI shoj-
nI quI pItu mIfuj cu nutu bIndI syuntu
goycuy ufI. Chuy n pumI puycu-
nugu Imuy cu mu pIs muquI quI cho
cungu. GummI uunIsh cun quI.
BIndI syun nI quI wunmI fumIII y cu-
nugu Imuy cu mu pIs uIII goyun gu-
puj.
David pi!!yashancuna
(1Crn. 1S.11S)
8

1
Chuy pI tugu DuvId pIII yuf bInsI-
fun FIIIs teu funu cu nutu. FIIIs teu
funu cu nutu bInsIf Meteg-Amu sIud-
tu pIs muquIn cho chufu fun.
2
Moub
nusyun funu cu nu tu pIs bInsI fun.
Puycu nu tumI choj puyIIupu pumpu mun
Itu chI fun. Chuy Itu fuy cuj cu nu tumI
2 SAMUEI7 , 8
447

[
8.13 SuI. 60.
\
9.1 1Sum. 20.1517.
quImsu puchu cho IcsI shu cufdII wun
tupu fun. Ishcuy puchu cho IcsI shu
cujmun chuyujtu wuu chI fun. Puchoj
cujtunu munu wuu chI fun chu. Chuy-
n pumI Moub funu cu nugu fIcu cu fun
DuvIdpu munuy nIn chnu. Puycu nu tugu
Impues tu tu pIs pgu chI fun.
3
DuvIdgu bInsI fun Rehobpu wumfun
Hudud-ezef tu pIs. Puygu cufun Sobupu
fuynIn. Hudud-ezef tugu bInsI fun
Euffu tes muyu cuj-I puftItu shun-
tuytu munuy cup tIn.
4
Puycu nutu
DuvIdgu pfsu chufI fun wufungu
gunchIs puchuc nIn (1,700) cuwu-
IIu muntdu pufej suId fu cu nutu,
chuquIpu pufej tunu Ishcuy chuncu
wufun gutu (20,000). Cufftu gufchuj
cuwu IIu cu nupu uncun cu nu tu pIs
cuchuf g fI fun. Puchuc (100) cuff tutu
gufchu nun puj cujIIutu cuchuy cu fun.
5
DuvId wun pIIIyup tIn Sobu nusyunpu
fuynIn Hudud-ezeftu yunu p nun-
puj SIfIu nusyun pItu suId fu cunu
chuyu fun. JInu cujtumI puycu nu tu-
pIs Ishcuy chuncu Ishcuy wufungu
(22,000) suId fu cu nutu wuu chI fun.
NIfcufmI DuvIdgu suId fun cu nutu

chufu fun Dumusco sIudtu mundu nun-
puj. Chuufu SIfIu funu cu nugu DuvIdpu
munuy nIn chnu cuycu fun. Impues-
tu tu pIs pgu funnu. Chuy nmI T
D DuvIdtu yunu pu fun muypu
uywu shun ch pIs bInsI nun puj.
7
NIfcuf DuvIdgu guechu fun gofI pItu
chufu shun chupu cunu esc dun cu nu-
tu pIs Hudud-ezefpu munduj suId fun-
cu nu putu. Jefu su Ien mun upucu fun.
8
Hudud-ezefpu sIud nIn cunu Betu cho
BefotuI cho uypu IIu funsIn cuycuj tu pIs
upucu fun.
9
Humutpu fuynIn ToI muyu fun
DuvId Hudud-ezefpu IIupun suId fun-
cu nutu bInsI shuntu.
10
ChuymI wumfun
Jofum wun upuchI fun gueIIuy pItu,
funsI pItu, gofI pItu fufu shu csu cu-
nutu DuvId wun uIII fIcu nu cu nun puj.
Hudud-ezeftu uIII chmI bInsIsh-
cun quI nIfun. ToIpIs Hudud-ezefpu
contfun pIII yun yu funmI.
11
BInsI shun
nusyun cu nu pItu chus quI shun gueIIuytu
gofI tugu fuy DuvId chufu fun T
D . ToI upuchI shun tu pIs Tuytu
DIos pmI chufuy cu fun.
12
Chuy shun-
tu shun cu numI cufun SIfIu nusyun pItu,
Moub nusyun pItu, Amn nusyun pItu,
FIIIs teu nusyun pItu, AmuIec funu cu nu-
pItu y Sobu nusyunpu fuynIn Hudud-
ezef pItu.
13
DuvIdgu CuchI Pumpu cho Edom
funu cu nutu wuu chI fun chuncu
pusuj wufun gutu (18,000). ChuymI
DuvIdpgu funu cunu fIyupu uImI fu-
fun.
[

14
NIfcuf DuvIdgu mundu nun puj
suId fun cu nutu chufu fun Intfu Edom
nusyun mun. Chuufu IIupun Edom
funu cu nugu DuvIdpu munuy nI IIun-
chnu cuycu fun. Muypu pIs uywup tIn
DuvId tugu T D yunu puj pItu pIs
bInsI nun puj.
Davidpa mandaj su!druncuna
(2Sum. 20.2S26, 1Crn. 1S.1417)
15
DuvIdgu IIupun IsfueI cu nupu
fuynIn cush pun IIupuntu IwuImI
fIcu fun. AIII uffeg Iutu fufuj. PItu pIs
munu chupuj chu.
1
IIupun suId fu cu-
nupu mus munduj nIn cufun SufvIupu
wumfun Joub. AhIIudpu wumfun
Josu futnu cufun fuypu secfe tuf yun.
17
AhItobpu wumfun Sudoc y AbIu tufpu
wumfun AhImeIecnu cufun cfu cunu.
SefuIusnu cufun uctu mun IsquIf bej.
18
JoIu dupu wumfun BenuIu numI cufun
Cefet funu cu nu pu wun PeIet funu cu-
nupu munduj nIn. DuvIdpu wumfun cu-
nunu cufun cfu cunu.
Mefi-boset-ta David yanapashan
9

1
Juc junuj DuvIdgu tupu fun:
SuuI pItu mIfuj cunu cuycun-
f chu fuj Jonutn-fuycu yunu p n-
puj? nIf.
\

2
Juc funu cufun SuuIpu
2 SAMUEI8 , 9
448

]
9.3 2Sum. 4.4.
fumIII yun cu nutu sIfbej. JutIn cufun
SIbu. Chuy funutu wIIIu fun DuvId mun
uywu nun puj. SIbu chuyup tIn fuygu
tupu fun: Gumchu cunquI SIbu? nIf.
Chuufu SIbu nIfun: NoguIImI c
tuytu.
3
Ruy tupu fun: Cuycunfchu
SuuIpu fumIII yun cunu jucnuy IIu-
pIs? CuycuptInfgu nogu yunu p shuj
ImuIIu wun pIs Tuytu DIospu jutIn cho.
NIptIn SIbu nIfun: Au, cuycun-
fmI jucnuyIIugu Jonutunpu wumfun,
Ishcun chuquIn wegfu, pufIytu munu
puydej.
]
4
Chuufu fuy tupu fun: Muych tuj
cuycun? nIf.
SIbunumI nIfun: Io-debufchmI,
AmIeIpu wumfun MuquIfpu wusIn-
cho.
5
Chuufu fuy DuvIdgu jucIIu
cuchu fun Io-debufpItu upumu nun-
puj.
MefI-boset cufun Jonutunpu

wumfun, SuuIpu wIII cun. Puygu
DuvId mun chuyuf fIyupu fIspI tush pun
umpuycufun.
Chuufu DuvIdgu MefI-bosetchu
cunquI? nIfun.
PuynumI nIfun: NoguIImI c
tuytu.
7
NIptIn DuvIdgu nIfun: Amu
munchu cu muy chu. Nogugu pup nI-
quI Jonu tun wun uIIImI fIcu nu cuf.
ChuymI gumtu pIs uIII fIcu shuy-
quI. MIcuf upuf IwuI goy shun.
Chuchuy quI SuuIpu chuc fun cu nu tu pIs
cutIchIshunquImI.
8
Chuufu MefI-bosetgu umpuy cuf
nIfun: Nogu tugu ImunIf tuj fIyupu
cuyu p mun quI? Nogugu c wuu shu
uIIgu nmI.
9
Chuy pIs fuygu guyu fun SuuIpu
unuy sIfbIn tIn SIbutu. NIfcuf nIfun:
Putfun nI quI SuuIputugu quIquIn pu-
tu pIs fumIIIyuncunuputupIs wIII cun
MefI-boset-tunumI cutIycuchIshc.
10
ChuymI cunungu gum IIupun
wumfuy quI wun uywuy nI quI cu nu wun
ufun quI puyIIu pnu. Chuyno chuc fu-
cho wuyu shun cu nu tu pIs chufun quI
putfun nI quIpu fumIII yun cunu cuwu-
nun puj. WIIIcun MefI-boset Ichungu
nogu wun IwuI mIcongu.
SIbugu cufun chuncu pIchgu (15)
wumfu yoj, Ishcuy chuncu (20) uywuy-
nI yoj.
11
PuymI nIfun: Tuytu, nogugu
IIupun nImu shuy quI tumI fufu shuj.
MefI-bosetgu fuypu wusIn cho mIcoj
wumfun-jupuy.
12
MefI-bosetpugu
cufun juc oIIgu wumfun. JutIn cufun
MIcuu. SIbupu wusIn cho tIyuj cu nugu
IIupun sIfbI fun MefI-bosetIIutunu.
13
Ishcun chuquIn wegfu MefI-bosetgu
tIyu cu fun Jefu su Ien IIu cho. Ruywun
IwuI Imuy pIs mIcoj.
Amn y Siria runacunata
David binsishan
(1Crn. 19.119)
10

1
wuu fun Amn funu cu nupu
fuynIn Nuhus. Chuufu fuquIn qudu-
fun wumfun Hununnu.
2
DuvIdgu
yufpu fun Hununpu pup nIn Nuhus
uIIImI fIcu mu fun. Nogu pIs wumfuntu
uIII fIcu shuj nIf. Chuyno yufpufmI
DuvIdgu suId fun cu nutu cuchufun
Hununtu shogu nun puj. DuvIdpu
munduj suId fun cunu Amn nusyun-
mun chuyup tIn
3
Amon cho munduj-
cu nugu munduj nIn Hununtu nIfun:
Tuytu, gum yufpun quI chu, pup nI quI
wuu shun pItu shogu shu nu IIuy quI-
puj DuvId suId fun cu nutu cuchu mu-
shuntu? MunumI chuy p chu cungu!
Shumu shu cungu Imuno cushun tu pIs
fIcu pu coj, sIudtu tumu pu coj, nIfcuf
IIIg chI m nun ch puj.
4
Chuufu Hunungu nIfun: DuvIdpu
suId fu cu nutu pfsu chufIf cuf
shupfun tu pIs puIIuntu gufuypu futuy.
Rpun tu pIs sIquI-putun pItu ufumun
fogu pu fIy. Chuufu chuyno fufuf c fIf
2 SAMUEI9 , 10
449

D
11.1 1Cfn. 20.1.
gufgu fI fun.
5
SuId fun cunu pusuypu
pengu cu shu cutIy c mu shuntu musyuy-
cuf DuvIdgu funu cu nutu cuchu fun
shuyuj JefIc mufcu IIu cho goyu p fu-
muy shupfuy quI wIu nun cumu. Chuy-
pI tu fuj cutI mun quI nIf.
Chuytu fufu fIy cuf Amn funu-

cu nugu cuen tutu gocu fun DuvIdtu
fIyupu fubyu chI shuntu. ChuymI
pguypu pushu mu fun Ishcuy chuncu
wufungu (20,000) suId fu cu nutu
SIfIu nusyun pItu, Bet-fehob puftI-
pItu, Sobu puftI pItu. Muucupu fuynIn
uywu fun wufungu (1,000) funu cu nu-
wun. Chuncu Ishcuy wufungu (12,000)
uywu fun Is-tob funu cu nu pIs.
7
Chuytu
muyuy cuf DuvId pIs cuchu fun Joubtu
IIupun suId fun cu nu tu wun.
8
Amn
funu cunu uywuf cumu fI cu fun pIII yu-
nun puj, sIud mun yuycunu puncu cho.
SIfIu cho cuycuj Sobu, Rehob suId-
fu cunu, Is-tob, Muucu suId fu cunu
jIfcu cho cumu fI cu fun.
9
Chuy pItu
Joubgu musyu fun guepu pItu uupu-
pItu yuycu p nuntu. ChuymI ucfu fun
mus uIIIn nIn IsfueI suId fu cu nutu.
NIfcuf cumu fI cu fun SIfIu funu cu-
nutu IchI p nun puj.
10
NIfcofgu wuquIn
suId fu cu nutu chufu fun wuuguIn
AbIsuIpu munuy nIn mun Amn funu-
cu nutu IchI p nun puj.
11
NIfcuf nIfun:
SIfIu funu cunu nogutu bInsI muj nnu
cuptengu shumun quI yunu p m nuy-
quI puj. Amn funu cunu gumtu bInsI-
shoj nnu cushup tI quegu shumu shuj
yunu p n puj.
12
Amu munchu cuy chu.
Tuytu DIos nIn chpu mufcun cunu-
fuycu, nusyun nInchI-fuycu pIII yu shun
munu munchu cuypu. T D
yufpu shuntu cumu c chI chun.
13
Joubgu uywu fun IIupun suId-
fun cu nu wun SIfIu funu cu nutu muguj.
Chuufu SIfIu funu cu nugu guesh-
pIf uywu cu fun.
14
SIfIu funu cunu
guesh pejtu fIcuf Amn funu cu nu-
pIs AbIsuI pItu guesh pIf sIud mun
yuycu cuy c fI fun. Chuufu Joub
pIIIyuytu cuchuy cuf Jefu su Ien mun
cutI cu fun.
15
IsfueI cunu bInsI shuntu tuntI yu-
cu fIf SIfIu funu cu nugu yupuy shun-
tu cu fun.
1
Hudud-ezefgu guyu chI fun
Euffu tes muyu wujtun cho tIyuj SIfIu
funu cu nutu HeIum mun. Puycu nupu
uupun tumI uywu fun Hudud-ezefpu
munduj suId fun Sobuc.
17
Aywuy-
cu shuntu wIIIup tIn DuvIdgu IIupun
IsfueI cu nutu shun tu cuf cuf jInun fu
uywu fun. Jofdn muyutu psu fIf
chuyu fun HeIum mun. Chuy cho SIfIu
funu cunu DuvId wun tIncu pu fuf pIII yu-
fun.
18
PIIIyuy cu shun cho IsfueI cu nu pItu
guesh pI fun. DuvIdgu wuuy cu chI-
fun chuscu chuncu wufungu (40,000)
muntdu pIII yuj cu nutu, pIII yu puj cuj
cuff tun wun cujtugu gunchIs puchuctu
(700). SIfIupu munduj suId fun Sobuc-
tu pIs wuoj puj tucsIy cu fun. Chuufu
jInun cho wuu fun.
19
Hudud-ezeftu
yunu puj cu nugu IsfueI cunu bInsIp-
tIn mununu musgu fImu pu fun nu chu.
IsfueI cu nu wungu uIIInu goyu fun.
IsfueI cu nupu munuy nIn chnu cufun.
Chuy junuj pItu-puchu SIfIu funu cu nugu
fIyupunu munchu cu fun Amn funu cu-
nutu yunu puytu.
David Betsabwan cacushan
11

1
Chuy pItu wutu tugu custum-
fIn cushunno fuycunu pIII yuj
IIoj shI nun wIchun DuvIdgu cuchu fun
Joubtu, IIupun munduj suId fun cu-
nutu, IsfueI suId fu cu nutu. Puycunu
ushuj puj wuu chI fun IIupun Amn
funu cu nutu. NIfcuf Rub sIudtu cufu-
Iu cuy c fI fun. DuvIdgu Jefu su Ien pItu
munu IIojshIfunchu.
D
2
Juc junuj tufdIpuypu puu shun-
pItu jutuf cuf DuvIdgu pufI cu chuy cu-
fun wusIn junun cho. NIycushunchmI
fIc fI fun cuyuy IIu puj wufmI
bucuycujtu.
3
P cushun tu pIs DuvId
2 SAMUEI10 , 11
450

E
11.21~22 Jue. 9.53.
tupu cup tIn wIIIu fun: EIIumpu
wumfun BetsubmI. Het funu UfIuspu
wufmInmI nIf.
4
Chuy wufmIgu quIIIu
guesh yun pItu IImyu cunun puj chuyfuj
bucuycufun. DuvIdgu cuchufun
Betsubtu pushu p nun puj. Chuy
wufmI wun cucu fun. NIfcuf wufmIgu
wusIn mun cutI cu fun.
5
WufmIgu guesh yuj fIcu cuf DuvIdtu
wIIIu chI fun.
Chuufu DuvIdgu Joub-

mun cuchu cu fun Het funu UfIustu
cuchu muy nIf. Joubgu UfIustu
cuchu fun.
7
Chuyup tIn DuvId tupu fun
Imun tuj cuycun Joub y suId fu-
cunu? Imun tuj cuycun pIIIyu? nIf.
8
NIfcofgu nIfun: WusI quI mun uywu-
cuy. Jumupfumuy.
Ufus uywu cu fIp tIn fuygu guepuntu
uIII mIcuytu upuchI fun.
9
WusIn mun
uywu nunpu fuquIn UfIusgu puIusyu
puncu IIu cho wufu fun tpuj suId fu cu-
nu wun IwuI.
10
WusIn mun Ufus munu
uywu shuntu wIIIup tIn DuvId tupu fun:
Cufu pItu shumu shu cuycufgu ImunIf-
tuj munu uywushcunquIchu wusI quI-
mun? nIf.
11
NIptIn Ufus nIfun: DIospu
fIspI tdu bubuInInpIs, IsfueI,
Jud suId fu cu nu pIs tIyuy cun
fumducunuIIuchmI. Mundujn
Joub pIs, wuquIn suIdfuyquIcunupIs
jIfcuIIuchmI puufcuycun. Chuyno
puycunu cufcuycuptInchufuj nogugu
wus mun uywuy cuf mIcuf cuf upuf cuf
wufmwun cucu shuj? Nuupuy quI-
chmI juf. Chuy tugu munumI fufu-
sh chu!
12
Chuufu DuvId nIfun: Cunun
jungu goyshunfuj. WufumI Ichungu
cutInquInu.
Chuy n pumI UfIusgu Jefu suIencho
goyu fun wufun nIn junuj cumu.
13
DuvIdgu IwuI mIcu nun puj upunun-
puj guyu fun. NIfcofgu muchchIfun.
Chucuymunnugu Ufus uywuf puu-
cuy cu fun puIu syutu tpuj suId fu cunu
cuycu shu IIun cho. WusIn mungu munu
uywu fun chu.
14
Wufun nIn tutu DuvIdgu cuftutu
fufu fun Joub mun. UfIusIIuwun upuchI-
fun.
15
Cuftu chgu nIycu fun: FIyupu
pIIIyu cushun cujcho UfIustugu chufun-
quI uupu-puntu mun. NIfcuf quIquI-
IIuntu cuchupufInquI wuu nun puj.
1
Cuftu cho DuvId chuyno nIptInmI
Joubgu Rub mufcu mun muguj
yuycush pun mus jInyuyoj contfun
suId fu cunu cushun mun UfIustu
pIII yu nun puj chufu fun.
17
SIudtu
tpuycujcunu IIIuj pItu IIoj shI mu fun
Joubtu IchI p nun puj. PIII yu chgu juc
Ishcuy DuvIdpu munduj suId fun cunu
wuu fun. UfIuspIs wuu fun.
18
Joubgu DuvId mun cuftutu upuchI-
fun Imuno pIIIyu cushu IIun tu pIs
wIIIuf.
19
Cuchu uywujtu sumuj yuchu-
chI fun: PIIIyu Imuno cushun tu pIs
IIupuntu wIIIuycuptIquegu
20
cupus-
chufI fubyu cuf cuf tupushunquImunpIs
Imup tuj uIIpu yuycufuyquI pefgu
chuquInygu? Gumcunu munu chu
musyush cun quI tupyupItu Imutu pIs
jItufpumununtu?
21
Tebes sIud-
ch pIs munu chu Gedeonpu wumfun
AbImeIectu juc wufmI IIu wuu chI-
fun? Wuu fun pefgu junun pItu muIInu
fumI chuyup tIn.
E
Chuytu musyuy cufgu
Imup tuj gumcunu tupyu uupunmun
yuycufuyquI? nIf. Chuufu gumgu
nInquI Munduj suIdfuyquI Het funu
UfIuspIs wuu shumI.
22
Cuchugu DuvId cujmun chuyuy-
cuf wIIIu fun IIupuntu Joub yuchu-
chI shun n IIu. Chuufu DuvIdgu nIf
fubyu cuy cu fun Joub puj. ]ChuymI
cuchu chuyujtu nIfun: Imup-
tuj uIIpu yuycufuyquI pefgu
chuquInygu? Gumcunu munu chu
musyush cun quI tupyupItu Imutu pIs
jItufpumununtu? Tebes sIud ch-
pIs munu chu Gedeonpu wumfun
AbImeIectu juc wufmI IIu wuu chI fun?
2 SAMUEI11
451

F
12.1 SuI. 51.
G
12.11~12 2Sum. 16.22.
Wuu fun pefgu junun pItu muIInu fumI
chuyup tIn. Imup tuj gumcunu pefgu
chuquIncumugu yuycufuyquI?|
23
Chuufu cuchugu nIfun: Nogu-
cu nu tugu pumpu mun IIoj shIf cu muf
suId fu cunu gutIcuchuycmufunmI.
Nogu cu nu pIs tIcfu puf gutIshc sIud
puncu cumu.
24
Chuy chnu Ichutu jItuy
yuchuj cunu pefgu junun pItu suId fuy-
quI cu nutu IIIupumufun. Juc Ishcuy
munduj suId fuy quI cu nutu wuu chI-
shu. Het funu UfIustupIs wuu chI shu.
25
Chuufu DuvIdgu cuchutu nIfun:
Joub umu yufpuchucuchunchu.
PIII yugu chuy nmI. Cunungu mus
fubyuwunfuj sIud mun yuycu chun
IIupuntu IIIg chI nun puj. GumpIs
Joubtu shuc y chIy.
2
Runun wuu shuntu muyuy-
cuf UfIuspu wufmengu IIuquI cu fun.
27
IIuquI cu shun psu fIp tIn DuvIdgu
cuchu fun UfIuspu bIyduntu pushu-
p nun puj. PuIusyunmun chuyup tIn
muju chu cu fun. Betsubgu DuvIdputu
guesh yu cu fun oIIgu wumfutu. DuvId
chuyno fufu shungu T D
munu uIII chu cufun.
Davidta Natn piacushan
12

1
T D DuvId cujmun
cuchu fun pfof tun Nutuntu.
F

Nutungu chuyuy cuf DuvIdtu nIfun:
DuvId, juc sIud chmI Ishcuj funu
tIyu shu jucnIn fcu, jucnInnu pobfI.
2
Rcupugu uypu IIu cufun uyshu pIs,
wcu pIs.
3
PobfIpugu munu Imun pIs
cufun chu. Jucnuy IIu funtI shun uyshu-
muIIwun cufun. Uyshu-muII wugu
jutun yu shu wusI IIun cho quIquIn wun
wumfun cu nu wun IwuI. IwuI mIcu-
shu. Chuy pusI IIu IIu pItu yucu tu pIs
upoj. MeII guy IIun cho puu chej pIs.
Chuy funugu umutuf cuyu shu wufmI
wumfun tu n fuj.
4
Chuy pItu juc cutI-
cho fcu funu mungu gofpun chuyu-
shu. Rcu funugu munu munu fun chu
gofpuntu gufu nun puj quIquInpu
uyshuntu, nI wcun tu pIs gustuytu.
QuIquIn putu gustu nunpu fuquIn pobfI
funupu uyshu-muII wuntu guechuf cuf
mIcuytu fufu shu gofpuntu gufu nun-
puj.
5
Chuufu DuvIdgu chuy funupuj
fIyupu fubyu cuy cu fun. ChuymI
Nutuntu nIfun: T D jutIn-
chmI juf. Chuytu fufuj tugu pItu pIs
wuu chIn mun.
Munu cuyu puypu

fufu shun pItu chuy uyshu-muII wunpu
fuquIntu cutI chI chun chus cutu!
7
Chuufu Nutungu nIfun: GummI
chuy funugu cunquI! IsfueI cu nupu
T D cuynmI nIshu:
Gumtugu ucfushc IsfueI cu nupu fuynIn
cunuy quI puj. SuIbushc SuI wuu chI-
shu nuy quI puj cuycup tIn pIs.
8
SuuIpu
fuquIn fuy cunuy quI p pIs chufushc.
WufmIn cu nu tu pIs munuy nI quI mun
chufu mushc. IsfueI tu wun Jud tu pIs
munuy nI quI mun chufushc. Chuy-
cunu pIshIp tengu mustumI Imu-uycu tu-
pIs yup mun cufun.
9
WIIIu pu sh tugu
ImunIf tuj munu csush cun quI chu?
Munu munu sh tumI fufush cun quI. Het
funu UfIus tumI wuu chIsh cun quI Amn
funu cu nupu muquIn wun. NIfcofgu
wufmIn wun pIs tIyu cuf cush cun quI.
10
Het
funu UfIuspu wufmIntu wufmI quI puj
chufI cuf cush puy quI munu cuj munmI
chufu mush cun quI. Chuy pI tumI Imuy pIs
wusI quI chgu wuu chI nu cuy IIu cungu.
11
Nogu nIshgu fusun pumI cumIengu.
QuIquI quIpu fumIII yuy quI contfuy quI
jutu fI nun pmI cumu c chI shuj. IIupun
fIcuymI fumIII yuy quI munnu wufmI quI-
cu nutu entfe gu shuj. PuymI IIupun fIcuy
wufmI quI cu nu wun cucongu.
12
Gum
pucuyIIupu fufu shu cuptI quI pIs nogugu
IIupun IsfueI cu nupu uupun cho junuj-
pumI cumu c chI shuj.
G
13
Chuufu DuvIdgu juchu fufu shuntu
tuntI yu cuf Nutuntu nIfun: T
D contfunmI juchutu fufushc.
2 SAMUEI11 , 12
452
Nutn nIfun: Gumtugu munumI
juchuy quI pItu T D custI gu-
shun quI p chu. MunumI wuun quI-
p pIs chu.
14
Ichungu T D
fIyupu fubyu chI shuy quI pI tumI chuy fuj
yufI shu wumfuy quI wuongu.
15
WusIn mun Nutn cutI cu fIp-
tIn UfIuspu wufmIn cho cuj DuvIdpu
wumfun fIyupu guesh yu nun puj T
D cumu c chI fun.
1
Chuufu DuvIdgu
wumfun puj umutufmI DIostu fuwu-
cu fun. Ayunu fun. Wufuy-wufuy guIu
pumpu IIu cho puu fun.
17
WusIn cho
tIyuj uuquIn cunu uywuy cuf fuwuj
jutu fI nun puj. Ruwup tIn pIs munu
munuj chu. MIcu shun nIptIn pIs munu
munuj chu.
18
Chuy pItu gunchIs junuj tugu wumfu
wuu fun. ChuymI muyuf uywuy nIn-
cu nugu DuvIdtu wIIIuytu munchu cu fun
Wumfun cuwuy cup tIn pufIu pu shu pIs
munumI wIyu mu fun ch chu. Cunungu
Imun pu tuj nIshun wumfu wuu-
shuntu? WIIIuy cu shugu Imutu pIs fufu-
cu fIn munmI! nIf.
19
Muyuf uywuy nIn cunu quIquIn-
pufu yuchuyIIupu pufIujtu fIcuf
DuvIdgu tuntI yu cu fun wumfu wuu-
shuntu. ChuymI tupu fun: Wumfu
wuu shu nu chu? nIf.
Puycu nunu nIfun: Au, wuu shu-
numI.
20
Chuufu DuvIdgu jutu fI fun pumpu-
pItu. Bu cu fIf, peff mItu pIchu cu fIf
fpun tu pIs fucu cu fun. NIfcuf T
D wusIn mun yuycuy cuf Tuytu
DIostu udufu fun. WusIn mun uywuf-
cufnu mIcuytu muu cuf cuf mIcu fun.
21
Chuufu uywuy nIn cu nugu tupu fun:
Imutu tuj fufun quI tuytu? Wumfu
cuwuy cup tIn fgu uyunuf wugu IIuf
cuycush cun quI. Wumfu wuuy cup tIn
Ichungu jutuf cuf mIcuy tunu guIIuy cun-
quI nIf.
22
DuvIdnu nIfun: Wumfu cuwuy-
cup tengu yufpuf T D cuyu-
p mush pun wumfutu uIIchu c chI nun-
tumI. ChuymI IIuquI cuy pItu uyunuf
wugushc.
23
Wuu shunu cuycup-
tIn nugu Imup nu tuj uyunu sh pIs?
Nogugu munu numI cuwu fu ch mun-
nu chu. NogumI Ichungu uywu shuj
puywun tIncoj. Puygu munu numI cutI-
mon gu nu chu tIncu n puj!
Sa!omn yurishan
24
Chuy pItu DuvId uywu fun wufmIn
Betsubtu shuc y chej. Wutu coj uywuf
Betsub wun cucu fun. Chuy pItu guesh-
yu cu fun oIIgu wumfutu. DuvIdgu
jutIntu chufu pu fun SuIomn nIf.
T D chuy wumfutu cuyu-
fun.
25
ChuymI pfoftu Nutun wun
T D wIIIu chI fun wumfupu
jutIntu JedIdus nIf chufu p nun puj.
Rab siudman David yaycushan
(1Crn. 20.1S)
2
Chuy cumu Joubgu yuycu cuy cu fun
Amn funu cunu tIyuy cu shun Rub
sIud mun. QuIquIn munduj jumu fuy-
cu shun sIudtu chufI nun puj cuycu-
shun cho
27
DuvIdtu wIIIu chI fun: Rub
funu cu nu wunmI pIII yuf cuy cushc.
MuynumI chufIshc sIud mun yucu
yuycu nun cujtu.
28
Tuytu, cunungu
shun tuy wuquIn suId fu cu nutu. NIfcuf
yuycuy sIudtu chufI nuy quI puj. Chuufu
nogugu munumI yuycu sh nu chu chufI-
n puj. Chuy n pumI sIud tugu nogupu
juttu munu chufu pun gu chu.
29
Chuufu DuvIdgu IIupun suId-
fun cu nutu shun tu cuf cuf jInun fu
uywu fun. NIfcuf Rub sIudtu chufI-
cuf cu fun.
30
Rubpu fuynInpu umun-
cho cuycuj gofI cof nuntu guechu fun.
Chuygu cufun cuyuy IIu puj fumI cu nu-
wun tucu chIypu bufdu shu. Cof nugu
Iusu fun quImsu chuncu quIm sun (33)
quIumI. Chuytu DuvIdtu jutI pu fun.
DuvIdgu sIud pItu jofgu fun uypu-
IIutu Imutu pIs mus uIII cujcu nutu.
31
SIud cho quduj funu cu nu tu pIs
jofgu fun. NIfcuf ufuchI fun pcu cu nu-
wun ojtIy cho; jchu wun, fusu d fu wun
guefu foguy cho; IudfI IIu cuwuy cho.
2 SAMUEI12
453
Chuy n IIu fufu fun IIupun Amn sIud-
cu nu cho. NIfcofgu suId fun cu nu wun
cutI cu fun Jefu su Ien mun.
Pain Tamarta Amnn
pengayman churashan
13

1
DuvIdpu wumfun AbsuIonpu
puIn cufun cuyuyIIupuj
jIpush. JutIn cufun Tumuf. ChuymI
juc wufmI cho cuj DuvIdpu wumfun
Amnongu chuy jIpushtu munucuf-
cufun.
2
Runu yutnI dons IIu jIpush
cuptInmI Tumuftu Imuy pIs cuyduj.
ChuymI Amnongu Imun pu pIs
puIn wun cucuytu munu cum pu-
cush pun mIcuy tu pIs nI puuy tu pIs
munu tufIf guesh yu fun.
3
Amnonpu
juc umgunnumI cufun subdu. JutIn
cufun Jonu dub. Chuy funu cufun
DuvIdpu wuuguIn SImeupu wumfun.
4
Juc junuj Amnontu Jonu dub tupu fun:
Imunuy cun quI tuj? Ruypu wumfun
cuycufgu ImupI tu tuj wufunmunIIu juc-
nIfujyushu juc-nIfujyushu cuycun quI?
Imu psuycshushuyquItupIs munu-
chu wIIIupmunquImun?
Chuufu Amnn nIfun: Wuugu
AbsuIonpu puIn TumuftumI fIyupu
munupuyc.
5
Chuufu Jonudubgu sumuj tuntI-
yu chI fun AftItu fufuf gueshyuj-
tucushpuyquI cmuIIuyquIcho
jItufcuy. Pup nI quI fIcushoj shumup-
tengu fuwunquI Pu Tumuf shumu-
chun mIcuytu gufu m nun puj. Cuycho
Imu mIcuy IIu tu pIs fufupmchun
nIf. Chuy fmI puI quItu fIcun quI puj.
GufushushuyquItupIs mIcun quI puj nIf.
Chuufu Amnongu gueshyuj-tucuf

cmu IIun cho jItu f cu fun. Ruy fIcuj
uywup tIn Amnongu nIfun: Ruwu cu-
shuy quI! Pu Tumuf cuymun shumu-
chun. Nuup cho bIIutu fufu chun.
NIfcuf quIquIn gufu m chun.
7
Chuufu DuvIdgu Amnonpu wusIn-
mun uywu nun puj Tumuftu cuchuf
nIfun: Tumuf, uywuy tufIquI Amnonpu
wusIn mun. Chuy cho yunupmuy.
8
Chuufu Tumufgu uywu fun tufInpu
wusIn mun. Amnongu guesh yuf jItu-
fuy cu fun. Tumufgu jufI nutu chupu shu.
BIIutu fufuf cuf uncu shu.
9
NIfcuf
suftInpItu jofguf cuf gufushu. Chuufu
Amnongu munu mIcuytu munu shu chu.
IIupun funutufuj wujtu mun gufgu shu.
10
IIupun IIojshIcufIptIn Amnongu
Tumuftu nIfun: MIcuytu cuuf t mun
upuy cu muf quIquI quI gufu muy.
Chuufu Tumufgu fufu shun bIIutu
upupu fun tufIn Amnonpu cuuf tun-
mun.
11
MIcu nun puj uupun mun
chuyuchIpuptIn puIntu muquI pItu
chufIf cuf: Gumwun cucuy tumI
munuyc nIfun.
12
Chuufu Tumufgu nIfun: Amu!
Amu pIfdIsyuntu fufu muy chu! IsfueI-
cu nugu munumI chuyno fufun ch chu.
Amu fufuy chu fIyupu juchu tugu!
13
PengucuypItu muymun fuj nogu
uywu shuj? Gumtu pIs IsfueI chgu upu
nIshun quI pmI. RIm fogu fuywunfuj
pufIuy ufI. Puygu uunIngumI
mujuchucnunchpuj.
14
Amnongu Imutu nIptIn pIs munu
wIyu fun chu. Mus cuII pu yoj cushpun
fIfsupItu Tumuftu bIguIufIfun.
15
BIguIufefgu Tumuftu Amnn
fIyupunu chIquI cuf cu fun. Amutuf
cuyushunmunno fIyupu chIquIcufcuf
nIfun: JucIIu jutu fIy. Aywu cuy!
1
Chuufu Tumuf nIfun: Amu gufgu-
muy chu ufI! Cunun gufgumuptIquegu
fufumushuyquIpItupIs mus pIyuf
juchu tumI fufun quI puj.
Amnongu wIyuy tu pIs munu munu-
fun nu chu.
17
Chuypu fuquengu uywuy-
nIntu guyuf cuf nIfun: CuypItu gufguy
cuy wufmItu. NIfcuf puncutu sumuj
wIch guf cuy!
18
Chuufu uywuy nengu wusI pItu
gufgu fun. NIfcuf puncutu sumuj wIch-
guf cu fun. Tumufgu fuypu funu yutnI
jIpush wumfun cunu jutIcunyushun
bIstdutu jutI fuy cu fun. Cuyuy IIu puj uIII
bIstdutu jutIfuycushuncho
19
fuchIf-
ushu fun. IIuquI cush pun umun mun
2 SAMUEI12 , 13
454
uchputu wIu cu fun. Umuntu chufI cuf-
cuf wugu fuy cuf uywu cu fun nnInpu.
20
Chuufu tufIn AbsuIn tupu fun:
TufIquI Amnonchu bIguIushufuyquI?
Chuyno fufushushuyquIpItu umu
IIuquI cuy nu chu nI pItu pIs umu wIIIu-
puy chu. TufIquI cuycup tengu jInu
chuy IIu chnu ushufchun. Chuy-
pItu-puchu pusuypu pengu cush pun
Tumufgu tIyu cu fun tufIn AbsuIonpu
wusI IIun chnu.
21
Ruy DuvIdgu Amnn fufu shuntu
musyuy cuf fIyupu fubyu fun. Rubyuf-
pIs wumfun Amnontugu munu
pIucufunchu guechpu wumfun cuptIn
umutuf cuyush pun.
22
AbsuIon pIs
muy-jInu chIquIfpIs wuuguIn Amnontu
Imutu pIs munu fImu pu fun chu. PuIn
Tumuftu pIfdIsyuntu fufu shun pItu
fIyupu chIquI fun.
Amnonta Absa!n wauchishan
23
Chuy pItu Ishcuy wutu tugu
AbsuIonpu uywuy nIn cunu mIII-
wutu futufcuycufun BuuI-huzof
puftI Effun funu cu nupu mufcun
sefcun cho. AbsuIongu IwuI mIcu nun-
puj IIupun wuuguIn cu nutu guyu chI-
fun.
24
QuIquIn fuytu pIs uywuy cuf
nIfun: Tuytu fuy, uywuyncunumI
mIII wutu futufcuycun. ChuymI
IIupun mundshIshojnIquIcunuwun
gotufpuytu mun.
25
Chuufu fuy nIfun: ju, IIupungu
munumI uyw mun chu. AIIpumI
gustucuchIshuyquIpuj.
AbsuIn yupu fIf-yupu fIf nIptIn-
pIs fuygu uywuytu munu munu fun-
chu. JInu IIun cho bIndI syuntu gofun.
2
Chuufu AbsuIn nIfun: Tuytu,
quIquI quI uywuytu munu munufgu
wuugu AmnonIIutupIs cuchu muy
gotufnpuj.
NIptIn fuy tupu fun: ImunIf-
tuj munun quI wuuguI quI Amnn
yun'gshunuyquItu? nIf.
27
Chuyno nIptIn pIs AbsuIongu yupu-
fIf-yupu fIf fuwu fun. Chuufu fuygu
uunI fun wumfun Amnn, wuquIn
wumfun cu nu pIs uywu nun puj.
AbsuIongu fuy mIcununtuno uIII
mIcuytu fufu fun.
28
Uywuy nIn cu-
nutu muynu nIshu cufun: Amnn
muchushunu cuptengu wuu fu chIy
nIpt jInun fu wuu fu chIn quI. Amu
munchu cun quI chu. Gumcu nugu fufun-
quI nogu nIshtu. BuIufchucuy.
29
Chuufu AbsuIonpu uywuy nIn-
cu nugu Amnontu wuuy c fu chI fun
putfun nIn nIshuntu cumIIf. Chuufu
fuypu IIupun wumfun cunu jInun fu
mIuncunutu muntucufcfIf guesh pIf
uywu cu fun.
30
Chuy pItu munu fuj wumfun cunu
chuyup tIn DuvIdgu wIIIu putu muyu-
fun IIupun wumfun cu nutu AbsuIn
wuuycuchIshuntu.
31
ChuymI fuygu
IIuquI cuy pItu fpun tu pIs fuchIf-ushu-
fun. NIfcuf pumpu mun jItu cu cuy cu-
fun. Chuy cho cuycuj uywuy nIn cu-
nu pIs fpun cu nutu fuchIf-ushu fun.
32
WuuguIn SImeupu wumfun Jonu-
dub Ichungu DuvIdtu nIfun: Tuytu,
IIupun wumf tumI wuu chI shu nIf
umu yufpu chu cuy chu. WuuchIshugu
AmnonIIutumI. Chuyno fufu nun pmI
AbsuIongu yufpu fun puIn Tumuftu
bIguIushunpItu-puchu.
33
ChuymI tuytu,
umu yufpuy chu IIupun wumfuy quI-
cunu wuushuntugu. AmnonIIumI
wuu shugu.
34
AbsuIongu guesh pIf uywu cu-
fun. Ruypu fIcchucojnIn msunu
fIcchu cu fI shun cho fIcu fun uchcuj
funu cunu Hofo nuIm nnInpu puIIun
tunutu ufuy c mojtu. Chuufu fIcu-
chu cgu fuymun uywu fun uypu IIu
funu Hofo nuIm nnInpu ufuy c-
mun nIf wIIIuj.
35
Jonudubgu fuytu
nIfun: Tuytu, yufpu sh n IIumI cushu.
AywuycmunnumI wumfuy quI cu-
nugu.
3
PufIuytu ushufIshuIIuntunu
fuypu wumfun cu nugu chuyu fun.
NIfcuf IIupun gupu fuypu wuguytu
guIIuy c fI fun. Chuufu fuypIs IIupun
2 SAMUEI13
455
uywuy nIn cu nu pIs fIyupu wugu fun.
37
DuvIdgu wumfun Amnonpuj IIuquI-
cush pun wufun-wufun wuguj.
AbsuIonnumI guesh pIf uywu-
cu fun Gesuf nusyunpu fuynIn
TuImuI cujmun. TuImuIgu AmIudpu
wumfunmI cufun.
38
AbsuIongu chuy-
cho goy cu fun quImsu wutu. Chuy-
cumu DuvIdgu wumfun Amnonpuj
wuguIIufmI goyu fun.
39
Chuy pI tugu
Amnonpuj mununu IIuquI cu fun nu chu.
Wumfun AbsuIon puj fIyupu IIuquI cuf
puywun tIncuytunu munu fun.
Absa!n cutinanpaj 3oab
camacchishan
14

1
Wumfun AbsuIon puj
DuvId fIyupu IIuquI cuf pIs
cutIchImuytu munu munu shun tumI
SufvIupu wumfun Joub tuntI yufun.
2
ChuymI guyu chI mu fun Tecou mufcu-
cho tIyuj subdu wufmItu. NIfcuf
uftItu fufu nun puj Joub yuchu chI-
fun: AftItu fufuf IIuquI cun quI.
IIuquIcushuyquI musyu c nun puj sujpI
fputu jutI cun quI. Amu peffmIwunpIs
cupucunquIchu. Gumgu cuycnuyquI
wuu pu cu shun pItu unuy pItu-puchunu
IIuquIcuycujno.
3
NIfcuf uywun quI
fuymun. Nogu yuchu chI sh n IIu
IIupuntu fImun quI.
Imuno nInun p pIs Joub yuchuchI-
shun pItunugu
4
Tecou wufmI uywu-
fun fuymun. RIspI tush pun ufcun pIs
pumpu mun tpu nun yuj gonguf pu cu-
fun. NIfcuf nIfun: Yunu puy cu II muy
ufI tuytu.
5
Chuufu fuy nIfun: Imutu tuj
munuy cun quI?
NIptIn wufmIgu nIfun: Nogugu
bIy dumI c. Run wuu shumI.
Tuytu munduj, nogupugu IshcuymI

wumf cushu. Chuy cu numI pIII yu-
shu jIfcu cho. Munu pIpIs fuquI nun-
puj cuptInmI jucnIn cgu jucujtu
wuuy cu chI shu.
7
ChuymI cunungu
IIupun cust cunu chIquI cuf cu mu shu.
Wuu chej cuj wumftu puycu nu mun
upuntu munuf cuy cun wuuguIntu
wuu chI shun pItu wuu chI nun puj.
Imu-uycwunpIs puy jupu IIunnu qudu-
nun puj cuycuj wumf tumI IIIguchIytu
munuy cun. Chuu fugu fumIIIy munumI
cungu nu chu. Chuyno fufup tengu
funpu custun munumI cungu nu chu.
8
Chuufu fuygu wufmItu nIfun: CutI-
cuy wusI quI mun. Cunungu nogumI
cumu c chI shuj fubufnIquInu.
9
Chuufu wufmIgu nIfun: Tuytu fuy,
gfusyus cuyu p mu shuy quI pItu. Ruy
cuycuf yunu p mu shuy quI pItu pIpIs
jumufpshuptIquegu nogumI y tuytpu
custun cu numI juchu yoj cushuj.
10
Chuufu fuy nIfun: PIpIs
fImushuptIquegu cuycho uffIgIushun.
Chuufu munu numI mustugu fImun gu-
nu chu.
11
Chuy pIs wufmIgu nIfun fuj: Tuytu
fuy fIyupumI fuwuc. T D-
muucupuycumuy, wumftu
wuu chIytu munuy cuj fumIII yun munu
wuu chI nun puj!
Chuufu fuygu nIfun: T D
jutIn chmI juf. Wumfuy quI tugu
munumI pIpIs wuu chen gu chu!
12
Chuy pIs wufmIgu yupuy fuj
nIfun: Tuytu fuy juc shImIIIunu
fImufcumushuj ufI.
Chuufu fuygu nIfun: NImuy ufI.
13
WufmIgu nIfun: Tuytu fuy
cunungu shImI IIuy quImI jItuf pu-
shun quI. Gumgu jItu fI shu wumfuy-
quI cutI mu nuntu munu munufmI
juchu yoj cuycun quI.
14
IIupun ch pIs
wuushunpmI. Pumpu mun yucutu
jIchufefgu munumI shuntunchnuchu.
Tuytu DIosmI Ichungu pItu pIs munu
wuuchInchu. Chuypu fuquengu
Imun pu pIs cumu c chIn gufgushucunu
uupun mun cutI nun puj.
15
Gumwun pufIuj shumunpgu
wuu chIytu munuy cuj fumIII yun-
cu numI munchuchImushu. ChuymI
nogugu yufpuf: Imuno cuptIn pIs
pufIu shuj fuywun. Cupus chufI
fuwu cu shtu wIyumungupIs
2 SAMUEI13 , 14
456
nIf.
1
Yufpushunno wumftu
wuu chefgu Tuytu DIos pItu
chusquIsh puftIsyunpItupIs
gufgufuycumunguchufI. Chuyno munu
cunun pmI fuwu coj shumushc.
17
Tuytu DIospu unjII nIn nmI gumgu
tuntI yun quI uIII tu pIs munu uIII tu pIs.
ChuymI yfuc fubufn jutu fI nuy-
quI puj cushuntu. T D
yunu puy cu II shun quI tuytu.
18
Chuufu fuygu wufmItu
nIfun: WIIIu muy. Juctu pIs umu
pucupmuychu.
M nImuy ufI tuytu nIfun
wufmIgu.
19
Chuufu fuy tupu fun: Gumtugu
munu chu Joub IIupun tu pIs yuchu-
chIshu-cushun quI? nIf.
WufmInu nIfun: Au, IIupun tu pIs
fusun cujIIu tumI fImush cun quI tuytu.
Nogu tugu munduj suIdfuyquI JoubmI
cuchu mu shu. RImunppIs IIupuntu
yuchu chI mu shu.
20
Ichungu yuchu chI-
mu shu mus uIII cununtu munufmI.
Chuy pIs gumgu Tuytu DIospu unjII nIn-
nmI IIupuntu musyun quI cuy nusyun-
cho Imun pIs cuycu shun tugu.
21
ChuymI fuygu Joubtu nIfun: Joub,
muynumI yufpu shuy quItu uunIshc.
ChuymI cunungu wumf AbsuIontu
cutIchImuy.
22
Chuufu Joubgu fIspI tush pun
gonguf pu cuf umpu fun ufcun pIs
pumpu mun tpununyuj. BIndI syuntu
gof nIfun: Cunungu musymI fuy
cuyupmushuntu. Ruygu nIshtu
uunImushumI.
23
Chuy pItu jInun fu Joubgu uywu fun
Gesuf puftI mun AbsuIontu Jefu su Ien-
mun cutI chI nun puj.
24
RuymI Ichungu
nIfun wusIn mun def chu uywu cu-
chun. Amu fIcumchunchu. Chuufu
AbsuIongu fuywun munu tIncuIIuf
def chu wusIn mun uywu cu fun.
25
Intfu IsfueI cho nI jucpIs munumI
cufun chu AbsuIonno cumu fuj msugu.
ChuquIpItu-puchu umun cumu snu
cufun. ChuymI IIupun cuyuj.
2
Amutuf
fubyuchIptIn ujchuntu futu coj cudu
wutu. Ajchun Iusuj Ishcuy qu Iu pItu
mus, puIusyu buIun su wun psup tIn.
27
AbsuIonpugu cufun quImsu oIIgu
wumfun. WufmI wumfunpupIs jutIn
cufun Tumuf. Puygu cufun cuyuy IIu puj
cumu fuj IIu.
28
AbsuIongu Ishcuy wutu goyu fun
Jefu su Ien cho fuywun munu tIncuyIIupu.
29
Chuy pItu AbsuIongu Joubtu guyu chI fun
fuymun cuchucununpuj. Joubgu uywuytu
munu munu fun chu. Yupuy pIs AbsuIongu
guyu chI fun. Joubnu munu munu fun-
chu.
30
Chuufu AbsuIongu uywuy nIn cu-
nutu nIfun: Joubpu chuc fungu nogupu
chucfwunmI tIncufuycun. SebdumI
cuycun. Aywuy sIndIpuycfIy!
AbsuIonpu uywuy nIn cu nugu putfun-
nIn nIshunno Joubpu chuc funtu sIndI-
puy cu fun.
31
Chuufu Joubgu jInun fu
AbsuIonpu wusIn mun uywuf tupu fun:
ImunIf tuj uywuy nI quI cunu chuc ftu
cuupuycushu? nIf.
32
Chuufu AbsuIn nIfun: Pupn
cujmun uywu nuy quI puj fuwu cup t-
pIs munu uywuptIquImI sebduyquItu
cuupuycununpuj cuchushc. Cunungu
jucIIu pupnmun uywuy cuf nIy:
Gumwun munu tIncu nun puj cuycup-
tengu ImuptshI Gesuf nusyun pItu
wumfuy quItu cutI chI mush cun quI?
Munu tIncu nuy quI puj cuptengu jInun
GesufIIuchshI tIyucunmun cufun.
Cuychnu cuycufgu gumwunshI
tIncuytu munuy cun. Juchun cuptengu
jucIIu shI wuu chIn quI.
33
Chuufu Joubgu uywu fun fuy
cujmun. WIIIufun AbsuIn nIshuntu. Ruy
DuvIdnu guyu chI fun. Ruy cujmun chuyuf
AbsuIongu gonguf puy cuf umpu fun
ufcun pIs pumpu mun tpu nun yuj. RuypIs
wumfuntu muchushpunfuj jumu chI fun.
Davidpa contran
Absa!n jatarishan
15

1
Chuy pItu mus unuy tugu
AbsuIonpu cufunnu pIII yu-
puj cufftunpIs, cuwu IIun cu nu pIs.
2 SAMUEI14 , 15
457
PIchgu chuncu (50) suId fu cu nutu
chufucufcufun uupupnunpuj.
2
Wufun wufunmI chucu chucu IIu
mufcu yuycunu puncu mun AbsuIn
uywuj. Chuy chmI DuvId cujmun
quIju coj uywuj cu nutu guyuy cuf
ImupItu quIju coj uywuy cu shuntu
y muygun tfbu pItu cushun tu pIs
tupupuj. WIIIuptInnumI
3
AbsuIn
nej: AIII tumI fusun cujtumI nIycun-
quI. Ichungu fuypu yunu puj nIn cunu
munumI muygun pIs uffIg Iu shu nuy quI-
puj cunchu.
4
Mustu pIs AbsuIn nej:
Cuy nusyun cho nogu juez cuycmun.
PIpIs dImundunwun chuyu mup tIn
uIIImI uffIgImun.
5
PIpIs suIuduptIn
AbsuIongu mucuIIuycuf-fuj muchuj.
Chuyno fufuj IIupun IsfueI cunu

fuymun dImunduntu uffIg Iu nun puj
uywuj cu nutu. Chuy n pumI IIupun
IsfueI cunu AbsuIontu cuyucufcufunnu.
7
Chuy pItu chuscu wutu psuf cup-
tIn numI fuy DuvIdtu AbsuIn nIfun:
T D uunI shtu
cumIIf sucfIfIsyutu fupuchInpmI
Hebfn mufcu mun uywuytu munuyc,
pup.
8
SIfIu cho cuycuj Gesuf mufcu-
cho cuycufmI T D
uunIf: T D, Jefu su Ien mun
cutI chI mup tI quegu Hebfon mun uywuy-
cufmI sucfIfIsyutu fupu chIf gumtu
udufu shuy quI nIf.
9
Ruygu Aywuy ufI nIfun.
Chuufu AbsuIongu Hebfon mun
uywu cu fun.
10
JInun fu cuchu cu-
nutu cuchu fun Intfu IsfueI tfbu cu-
nutu wIIIu nun puj: Tfom ptu wugujtu
wIyufgu HebfonchmI AbsuIon tunu
fuy cunun puj chufu shu nInquI nIf.
11
Ishcuy puchuc (200) funu cu nutu
Jefu su Ien pItu pushu fun. Runu cu-
nugu Imumun uywuy cu shun tu pIs
munu musyu fun chu.
12
AbsuIongu
guyu chI fun DuvIdpu wIIIupujnIn
AhItofeItupIs. Puygu cufun GIIo sIud-
pItu. Guyu chI fun Tuytu DIostu fIspI-
tuf uywutu pIsh tup tIn yun'g nun puj.
AbsuIn fuytu guechuytu yufpu shungu
fusunpuycufunnu. AbsuIonpu fubuf nIn
cgu musnu yupucufcuycufun.
3erusa!enpita David gueshpishan
13
Juc funu chuyuy cuf DuvIdtu
wIIIu fun AbsuIn fuy cunun puj
IIupun IsfueI funu cu numI fubufnIn
jutufIycun nIf.
14
Chuufu DuvIdgu
Jefu su Ien cho muyuf uywuynIn-
cu nutu nIfun: Cunun fu guesh-
pI cushun! Mun'chgu AbsuIn
chuyu mup tIn munu numI guesh pIy-
tu pIs puydIshunpnuchu. JucIIu
uywu cu shun AbsuIonpItugu! Munu
gueshpIcushugu cuy sIud cho IIupun-
ch tumI subII wun wuu chI m shun.
15
Chuufu puycu nugu fuytu nIfun:
Tuytu, nIshuy quI tumI nogu cu nugu
fufu shuj.
1
Chuy n pumI fuygu uywu cu fun
puIu syu cho tIyuj cu nutu pushu cuf cuf.
Chuncu chnuncunuIIutunu cuchuy cu-
fun puIu syutu tpu nun puj.
17
IIupun
yun'guIn cu nu wun uywu cuy cu shun cho
fuygu sIud pItu IIoj shIy cu shun cho
IchIycufun.
18
Nuupun mun chufu cu-
fun IIupun munduj suId fu cunu. Ruytu
tpuj Cefet funu cunu, PeIet funu cunu,
Gut funu cunu fuypu uupunpu psuy-
cu fun. Tpuj cu nugu cufun sojtu puchuc
(600).
19
DuvId IchI fuy cu shun Idunpu
puycunu psup tInmI GutpItu cupI tun
ItuItu fuy DuvId nIfun: Munu IsfueI
funu cuycufgu umu gutIfmuychu.
Nogu wun uywufgu pusuy pumI ucun-
quI puj. Chuyno cuycup tengu mus uIIImI
cunmun Jefu su Ien mun cutIcushpuyquI
fuy AbsuIn cujcho qudu cup tI quI.
20
MushojfmI chuyumushcunquIpIs.
Imun pu tuj nogu cu nu wun uywushun
nIshuy quI pIs? QuIqu pIs munumI
musy chu muymun uywuy cu sh tu-
pIs. Mus uIII cunmun mufcu-musI quI-
cu nutu pushucuf cutIchIcuptIquImI.
Tuytu DIos bIndI syuntu goycu shun quI.
Yun'guycushunquI Imuy cu mu pIs!
21
Chuufu ItuIgu fuytu nIfun: T
D jutIn cho, gumpu jutI quI chmI
2 SAMUEI15
458

H
1.1 2Sum. 9.910.
juf. Muypu pIs gum uywushuyquIpumI
uywu shuj wuun cuptIn cuwun
cuptIn pIs.
22
Chuu fugu nogu wun uywu cu shun
ufI nIfun DuvIdgu.
Chuy n pumI ItuIgu DuvId wun uywu-
cu fun fumIII yun cu nu wun, yun'guIn cu-
nu wun.
23
NnIpu uywu shuntu fIcufmI
funu cunu fIyupu IIuquI cuf wugu fun.
Cedfn fugfutu psufmI fuy DuvId
y puywun uywuj funu cunu chunyuj
chuquI jIfcu mun uywuj nnI IIupu
uywu fun.
24
Aywuycufun SudocpIs
IIupun Iev custu cu nu wun DIospu
bubuI nIntu upush pun. BubuItugu AbIu-
tufpu uupun mun chufu fun IIupun
funu cunu sIud pItu IIoj shI nun cumu.
25
Ruy DuvIdgu Sudoctu nIfun: Tuytu
DIospu bubuI nIn tugu sIud mun cutI-
chIy. T D yunu p mup tengu
cutI mu shmI. Chuufu bubuI tu pIs
toIduntupIs fIcushfmI.
2
Ruy cuntu
munu munup tengu Imun sh tuj
ufI? Puy munushunnchufI IIupun pIs
cungu.
27
Cfu Sudoctu fuygu mustu pIs nIfun:
Gumgu, munu yufpu chu cuyIIupu
AbIu tuf wun Ishcu nI quI sIud mun cutI-
cuy wumfuyquIcunuwun-cumu. Gum
cutIn quI wumfuy quI AhImuuswun;
AbIu tufnu wumfun Jonu tun wun.
28
Nogugu goyupfumushuj chun yuj
chuquI jIfcu bdu-quInfuycho gumcunu
wIIIuchImushuyquIcumu.
29
Sudoc wun
AbIu tufgu DIospu bubuI nIntu cutI chI fun
Jefu su Ien mun. NIfcuf chuy cho tIyu cu-
fun.
30
OIIvos Imupu DuvId wIchu fun
guIu chuquIIIu wugu fuy cuf; IIuquI-
cuy wun umun shucutushu. Puywun
uywu coj funu cu nu pIs wugu fuy cuf
umun shucutushuIIu uywuf cuy cu-
fun.
31
AhItofeImI AbsuIonpu shImItu
gojnIn nejtu muyuf DuvIdgu T
D muu cu fun AhItofeI yufpu-
shun munu cumu c nun puj.
32
Tuytu DIostu udufunu jIfcu mun
DuvId chuyuy cup tIn tufI pu fun Afuc
funu HusuI fpun pIs fuchIf-ushu-
shu, umun pIs pusuypu uIIpu IIu.
33
DuvId nIfun: AywshImuptIquegu
munumI uIII chu cungu.
34
Jefu su-
Ien mun cutIfmI Ichungu AhItofeI
yufpu shun cu nutu pIfdIchIytu yunu-
p mun quI. AbsuIontu nInquI: Tuytu
munduj cunun nogugu munuy nI quI-
chmI cushuj, uuputu pup nI quItu
sIfbI shno.
35
Chuy chmI cufcuy cun
cfu Sudoc wun AbIutufpIs yunu p-
shu nuy quI puj. PuIu syu cho ImuIIutu
pufIu cu shun tu pIs puycu nutu wIIIun-
quI.
3
Chuy chmI wumfun cu nu pIs
cufcuy cun AhImuuspIs Jonu tun pIs.
Puycu nu wun wIIIuchImunquI Imutu
musyushuyquItupIs.
37
Chuy pItu DuvIdpu umgun HusuIgu
chuyu fun Jefu su Ien mun AbsuIn
yuycuycushun fu.
Sibawan David
par!ashan
1

1
Puntu wujtuntu tumuf-
cu IIuf DuvIdgu tIncu fun
MefI-bosetpu uywuy nIn SIbu wun.
H

Puygu gutIy cu fun Ishcuy bffu sIIIu-
shutu. Cufgu shu upuy cu fun Ishcuy
puchuc (200) tuntutu, psus pItu puchuc
(100) bIIutu, puchuc (100) pogu shu
ff tu cu nutu, bnu tu pIs.
2
Chuufu fuy
tupu fun: Imup tuj upumush cun quI
cuytugu?
Chuufu SIbu nIfun: Bffu cu nugu
fumIII yuy quI cunu muntu cu nun pmI.
Tuntu wun fftugu suId fu cunu mIcu-
nun pmI. Bnugu chun yuj cho utIcuj-
cunu upunun pmI.
3
Ruygu tupu fun: Muytuj putfun nI-
quIpu wIII cungu? nIf.
Chuufu SIbu nIfun: Puygu Cunun
IsfueI cunu nogu tu numI chuchpu
fuquIn fuy chufu mungu nIfmI Jefu su-
Ien cho qudu cu mu shu.
2 SAMUEI15 , 16
459

I
1.22 2Sum. 12.1112.
4
Chuufu fuy nIfun: Chuyno cuptengu
cunun gumpunu cucu chun unuy
MefI-bosetpu Imu-uycun pIs cushungu.
SIbugu gonguf puy cuf nIfun: Tuytu
fuy, gumpu muquI quI chuquI quI chmI
cuyc II. OjuI IIupun fufu sh cu nu pIs
gum munu shuy quIno cuycu IIun mun.
5
Ruy DuvId BuhufIm mufcu quIn fuy-
mun chuyuy cup tIn SuI custu funu chIm-
punpu IIoj shIy cu fun. Chuy cufun Gefupu
wumfun SImeI. ChIm pun chnu cush pun
DuvIdtu tucuytu guyu pu fuy cuf uywuy-
cu fun.
DuvIdtu IIupun suId fun tIntu

sujmu fun. Runu cu nupu, suId fun cu nupu
chuu pIntu uywuy cup tIn pIs DuvId tugu
7
SImeI guyu pu fun: CuypItu uywu-
cuy wuu chI coj, fIyu funu!
8
Cunungu
T D custI guy c shun quI
fuquIn fuy cunuy quI puj SuuIpu custun-
cu nutu wuu chI shuy quI pItu! T
D fuy cunun puj chufu shu wumfuy-
quI AbsuIon tunu. Cuycho cuycun quI
quIquI quI munu uIIItu fufu shuy quI pI-
tumI. Gumgu cunquI wuu chI cojmI!
9
Chuufu SufvIupu wumfun AbIsuIgu
fuy DuvIdtu nIfun: Tuytu, munu bIej
uIIgogu ImunIf tuj guyu p shun quI?
Cunun fu chufIf cuncuntu cuchu fI-
shuj!
10
NIptIn fuygu nIfun: SufvIupu
wumfun cunu, gumcu nu tugu Imutu
gocu shun quI. T D chuyno
nIshu cuptIn chufI puy guyu puy c mun.
Chuyno cuptengu pIfuj Imutu tuj
fufush cun quI nengu?
11
NIfcuf, AbIsuItu IIupun munduj
suId fun cu nutu nIfun: QuIqupu
wumf pIs wuu chI muytu munuy cup-
tengu musf chufI Benjumn tfbu pItu
cgu. Amu Imutu pIs fImu puy chu! JInu
guyu p cu m chun! T D
chuyno nInun puj nIshu.
12
Cupus chufI
T D fIyupu IIuquI cuy cujtu fIcu-
mufgu cunun ushIII mup tIn pIs bIndI-
syuntu gomungu.
13
DuvIdgu yun'guIn cu-
nu wun uywu cu fun. SImeI pIs chIm punpu
psu cu fun DuvIdtu ushIII fuy cuf, sujmu-
fuy cuf, uIIputu muchI fuy cuf.
14
RuypIs
yun'guIn cu nu pIs pusuypu utIcu shunu
Jofdn muyu mun chuyuf jumuy cu fun.
3erusa!enman Absa!n chayashan
15
Chuy cumu AbsuIongu IIupun IsfueI-
cu nu wun AhItofeI wun Jefu su Ien mun
chuyu fun.
1
DuvIdpu umgun Afuc
funu HusuI numI AbsuIontu tufI pu-
fun Ruygu uIII cuwu chun, fuygu uIII
cuwu chun! nIf.
17
Chuufu AbsuIn tupu fun: Cuyu-
nu cu shuy quI umguy quItu chuy n chu
fufun quI? ImunIf tuj munu uywu cush-
cun quI chu DuvId wun?
18
Chuufu HusuI nIfun: Aywu ngu
munumI cumu cun chu. Nogugu goyun
T D , IsfueI cu nu pIs ucfu shun
fuywunmI.
19
SIfbefgu umgpu wumfun-
tumI sIfbI shuj. ChuymI nogugu pup nI-
quItu sIfbI shno gumtu pIs sIfbI shuy quI.
20
Chuy pI tu nugu AhItofeItu AbsuIn
nIfun: Imutu tuj fuf mun?
21
Chuyno AbsuIn tupup tIn AhItofeI
nIfun: Pup nI quImI chnun cu nutu
cuchu shu puIu syutu tpu nun puj. Puycu-
nutu chufIf cuf-chufIf cuf fufu cu fIy ufI.
Chuy n pumI IIupun IsfueI cunu tuntI-
yu congu pup nI quI wun chIquI nu cu-
shuy quItu. Chuufu musmI buIuf chungu
gumpu fubuf nI quI cuycuj cu nu pIs.
22
Chuyno nIptInmI IIupun IsfueI
funu cunu fIcu nun puj puIusyu junun cho
juc toIdutu AbsuIon puj fufu fun. Chuy-
chmI tuytun DuvIdpu chnun cu nutu
chufIf cuf-chufIf cuf cucu fun.
I

23
Chuy
wIchun AhItofeI wIIIu pu shun tugu
Tuytu DIos nIshuntu-yupuymI wIyu coj.
DuvId pIs AbsuIon pIs wIyu coj.
Ahitofe! yarpashanta
Husai pirdichishan
17

1
Chuy pItu AbsuIontu AhItofeI
nIfun: Nogu ucfu shuj chuncu
Ishcuy wufungu (12,000) funu cu nutu
2 SAMUEI16 , 17
460
mus uIIIn IIuntu. Cunun chucuy
DuvIdtu gutIf uywu shuj.
2
Puy utIcu shu
cuycup tIn IIIuj pItu yuycupuycushuj.
MunchuchIshuj. Chuufu IIupun funu cu-
numI guesh pIf uywu congu. Ruy jupu-
IIun tumI wuu chI shgu.
3
Chuy n pumI
DuvId wun uywuy cuj funu cu nutu munu
wuuchIshnuchu, sIngu yufpu shuy-
quIno DuvId jupu IIun tumI. Chuy n-
pumI IIupun pIs muquI quI cho cush pun
juucunu cuwungu.
4
Chuyno yufpu shun uIII cufun
AbsuIon puj, IsfueI munduj cu nupuj.
5
Chuy pIs AbsuIongu Afuc funu
HusuItu guyu chI fun yufpu shuntu wIIIu-
nun puj.
Chuyup tIn AbsuIongu HusuItu

nIfun: AhItofeI yufpu shungu uIII chu
u munu chu? Puy nIshuntu fufushwun-
chu u munu chu? Gumgu Imutu tuj
yufpun quI?
7
NIptIn HusuI nIfun: Cunungu
AhItofeI yufpu shun munumI sumuj
uIII chu.
8
Gumgu musyun quImI pup-
nI quI, yun'guIn cunu pIII yuy yuchuj
cushuntu. Cunungu wuwun guechu-
shu su-jupuypIs fIyupu fubyu shumI
cuycungu. JInu ch pIs pup nI quegu
pIII yuy yuchu cu shumI. ChuymI
wuquIn wun IwuIgu munu puonguchu.
9
Cunun fumI pucufuycungu
muchuycho cufpIs juc-Icho cufpIs.
GuIIuycunuIIunchnu juc Ishcuy
suId fuy quI cu nutu wuu fu chIp tengu
wIIIupu mush tu cungu AbsuIonpu
suId fun cu nutu bInsI shunu nIf.
10
Chuyno wuu chIp tengu IIyunno
muy-jInu fIyu cufpIs suId fuy quI cunu
munu numI pIII yuytu munungunuchu.
IIupun funu cu numI musyun
tuytuyquIpIs y suId fun cu nu pIs munu
munchuypu pIII yuj cushuntu.
11
Nogu pI tugu uIII cunmun Dun
puftI pItu Beef sebu cumu IIupun IsfueI-
cu nutu shuntuchIptIquImI. IsfueI cu-
nugu Iumuf cuntun cho ugushnfmI
uypu IIu. Puycu nu tugu pIII yu mun
quIquI quI pushuy.
12
Chuufu pup-
nI quItu muych pIs tufIshunchcho
wuu chI shun. Puytu tumyuno
ushufIshun. Juctu pIs munumI cuwuy-
cujtu cuchuy cu shun chu.
13
Muy
sIud mun pucu cup tIn pIs IIupun chI
uywu shun wuscunchwun-cumu.
Chuy sIudtu IIIg chIf fumIn cu nu-
tu pIs ushuj puj upushun yucu uywuj
fugfu mun. Chuu fugu nI juc fumI IIu pIs
munumI qudun gu p chu.
14
HusuI yufpu shungu mus uIII cufun
AhItofeI yufpushunpItugu. ChuymI
AbsuIon pIs IIupun IsfueI cu nu pIs uIII
chus quI fun. (AhItofeI yufpu shun tugu
T D pIfdI chI fun AbsuIn
wuu nun puj.)
15
Chuy pItu HusuIgu wIIIu fun cfu
Sudoc tu wun cfu AbIu tuftu Imuno
AhItofeI AbsuIontu IIupun IsfueI
uuquIn cu nutu wIIIu pu shuntu, quIquIn
HusuI Imuno wIIIu pu shun tu pIs.
1
NIfun DuvIdtu upuf wIIIuy. Cunun
chucuygu chun yuj pumpu cho umu
puuchunchu. JInun fu Jofdunpu
chIm pun mun uywu cu chun. Chuu fugu
puytu pIs nI yun'guIn cu nu tu pIs munu
wuu chen gu chu.
17
Jonu tun wun AhImuus cufcuy cu-
fun En-fogeI puftI cho. Puycu nugu
pucuf puy cu fun sIud cho tIyuj cunu
munu fIcu nun puj. Chuy munmI juc
uywuy wufmI uywu fun wIIIuj. Chuufu
puycu nugu jInun fu uywu fun DuvIdtu
wIIIuj.
18
Chuyno pucuyIIupu uywuy cu-
shuntu juc msu fIcuy cufmI AbsuIontu
wIIIu fun. GutIpnunpuj cushuntu
muIIsyufmI Jonu tun wun AhImuus
upuf uywuf BuhufIm mufcu mun
chuyu fun. Chuyuy cufmI juc funupu
wusI puncun cho wuII cu IIu yucu yoj
psu cuycuj mun Ishcun pucu cuy cu fun.
19
WusI yoj funupu wufmInnu chupuf-
cu fun. Junun munnu fushu fgutu
mujufun. Chuy tugu munumI pIpIs fIcu-
fun chu.
20
AbsuIonpu yunu puj nIn cunu
chuyuf wufmItu tupu fun: Muytuj
AhImuuswun Jonutn? nIf.
WufmInu nIfun: CuypumI psu cu-
shu muyu mun.
2 SAMUEI17
461
Chuufu AbsuIonpu gutIfujnIncunugu
ushej uywu fun. Munu tufIycfefgu
Jefu su Ien mun cutI cu fun.
21
Chuy
funu cunu cutIcufIptengu AhImuuswun
Jonutn psu pItu IIoj shI fIf cffIyIIupu
uywu fun fuy DuvIdtu wIIIuj. WIIIufun
jInun fu muyutu psu fIf uywu cuy.
AhItofeImI wuu chI shu nuy quI puj
wIIIu pu shu nIf.
22
Chuufu DuvIdgu
yun'guIn cu nu wun jInun fu upuf
muyutu psu fIf uywu cu fun. Puchu
wufuf cup tIn nugu mununu pIpIs cufun-
nu chu. Muyutu IIupunnu psu shu
cufun.
23
AhItofeIgu yufpu shun munu
cumucuptIn bffuntu sIIIu cuf cuf
yufI shun mufcun mun uywu cu fun.
IncufgucufIf quIquIn mutI cu fI fun.
Chuy n pumI wuu fun. Pup nIn
pumpucushuIIunmun pumpuy c fI fun.
Mahanaim partiman
David chayashan
24
Chuy pI tu numI DuvIdgu chuyufun
Muhu nuIm sIud mun. Chuy cho
cuycup tInmI AbsuIn y IIupun IsfueI
funu cunu DuvIdtu gutIpuf Jofdn
muyutu psu fun.
25
AbsuIongu Joubpu
fuquIn suId fun cu nupu mundujnIn
cunun puj chufu fun Amusutu. Puygu
cufun IsmueI custu Itfupu wumfun.
Itfugu Nuhuspu wumfun SufvIupu
uun AbIguIIwun cucu fun. AbIguII-
numI cufun Joubpu mumunpu
uun.
2
AbsuIongu IsfueI cu nu wun chuyuf
puchu cu fun GuIuud puftI mun.
27
DuvId
MuhunuImmun chuyup tInnu tufI pu-
fun Nuhuspu wumfun SobI. Puygu
cufun Amon cho cuj RubpItu, AmIeIpu
wumfun MuquIf. Chuygu cufun Io-
debuf puftI pItu. BufzIIuI pIs shumu-
fun. Puygu cufun GuIuud cho cuycuj
RogeIImpItu.
28
Puycu nugu upupu fun
uIIpu muncu cu nutu, ungufucunutu,
cmutu, fgutu, seb dutu, jufI nutu,
cumchutu, bustu, Iundfjustu,
29
mIsh-
quItu, wcupu uyshupu IchInpItu
qusutu, DuvId yun'guIn cu nu wun
mIcu nun puj. Puycu nugu upufun
chun yuj pItu uywuycmofgu fIyupu
utIcushuchufI, yufguypItuchufI,
yucunuypItuchufI cuycun nIf yufpush-
pun.
Absa!n waushan
18

1
Chuy pI tu numI suId fun cu-
nutu shun tuf cuf cupI tun cu-
nutu DuvId chufu fun cudu wufungu
(1,000) suId fu cu nutu y cudu puchuc
(100) suId fu cu nutu mundu nun puj.
2
Joubgu fImIf cuj fputu mundu-
fun. Jucuj fputu mundu fun AbIsuI.
Puycu nugu Ishcun pIs cufun SufvIupu
wumfu IIun. Juc fpu tunu mundu fun
Gut funu ItuI. IIupun suId fu cu nu tunu
DuvId nIfun: Nogu pIs uyw shI shuy quI
pIII yuj.
3
Chuufu puycunu nIfun: Amu
tuytu. Nogu cunu guesh pIp t pIs,
puIIunn wuup t pIs munumI ImupIs
gocon gu chu chIquI muj nIn ch tugu.
Puycu nupgu gum cuycun quI chuncu
wufungu (10,000) suId fu cu nu nmI.
ChuymI mus uIII cungu cuy sIud IIu cho
qudu cup tI quI, nogu cu nutu yunu p m-
nun puj mus funu cu nutu cuchu mu nuy-
quI puj.
4
Chuufu fuygu Y. Gumcunu
nIshuy quIno cuchun ufI nIf sIud pItu
IIoj shI nun suwun puncu Idun mun
IchI cuy cu fun. SuId fu cu nugu IIoj shI-
fun wufungu-cumu (1,000), puchuc-
cumu (100).
5
Ruygu nIfun Joub, AbIsuI, ItuI
nogutu fIspI tu mufgu wumf AbsuIon-
tu pIs cuyu puy cuy. Ruy chuyno nIshun-
tugu IIupun suId fu cunu wIyu fun.
Chuy nmI suId fu cunu uywu cu fun

IsfueI cu nutu IchI p nun puj. PIII yugu
cufun Effun puftI muntI cho.
7
DuvIdpu
suId fun cu nugu IsfueI cu nutu bInsI-
fun. Chuy jungu fIyupu wuu chI nu-
cuy cufun. Wuu fun Ishcuy chuncu
wufungu (20,000) funu cunu.
8
Chuufu
pIII yugu mush tu cu fun Int fu punu.
2 SAMUEI17 , 18
462
Chuy pIII yu chmI esp du wun funu cu-
nutu suId fu cunu wuu chI shun pI tu pIs
mus uchcu funu cunu muntI cho ushu-
cu fun.
9
AbsuIongu mIun muntu shu uywuy-
cu shun cho IIIuj pItu tIncu pu fu fun
DuvIdpu suId fun cu nu wun. Chuufu
mIugu guesh pIf yugu cuy cu fun encInu
yfu fufInpu. AbsuIongu umun pItu
funcu c cu fun guefupu cuIIu pun mun.
UmupItu wufcu fuy cufnu qudu cu fun.
MIugu guesh pIf uywu cu fun.
10
Chuyno wufcu fuy cujtu juc funu
fIcuy cuf uywu fun Joubtu wIIIuj:
AbsuIontu fIcushc encInu yfu cho
wufcu fuy cujtu nIf.
11
Chuufu Joubgu nIfun: RIcuy cufgu
ImunIf tuj jInun cho munu wuu fu-
chI fuy quI chu? Nogugu cushI cuy pItu
chuncu gueIIuytu, sIntu funtu pg mun
cufun.
12
Chuufu chuy funugu Joubtu nIfun:
Gum nI wufungu gueIIuytu pgumup-
tI quI pIs munumI wuu ch mun chu
fuypu wumfuntu. Nogu cu nugu wIyush-
cmI AbsuIontu munu wuu chI nuy-
quI puj quIquIn fuy, gumtu, AbIsuItu,
ItuItu nIshu shuy quItu.
13
Nogu gum
nIshuy quIno fufup t pIs munumI uIII-
chu cunmun cufun nogupgu. Ruygu
IIupun tumI musyun mun cufun. Muyu-
cup tIn gumgu munumI wush mun quI-
mun chu cufun.
14
NIptIn Joubgu Gumwun pufIufgu
tImp tumI pIfd nIf uywu fun quImsu
Ichutu uptu cuf cuf. AbsuIontu shon-
gu cho tucsI puy cu fun. Puygu encInu
guefu cho cuwuycuf-fuj wufcu fuy cu fun.
15
Chuy pItu junun mun pIs Joubpu chun-
cuj suId fun cunu yufIf cu muf AbsuIon-
tugu yupu fun fuj.
1
NIfcuf Joubgu
nIfun tfom p tutu tucu nun puj. Chuufu
suId fun cu nugu jInun fu cuchuy cu-
fun IsfueI cu nutu gutI cu chuy cu shun cho.
17
AbsuIon tugu muntI cho jutun uchcu-
mun jItuf p fI fun. Junun mun uypu IIu
fumItu gotu fun. IsfueI cu nugu guesh-
pIfnu uywu cu fun wusInmun-cumu.
18
Cuwuy c IIufnu AbsuIongu fufu-
chI cu fun pefgutu Ruypu Rugfun
nIshun cho. Rufuf cu chIf quIquInpu
jutIntu chufu pu fun yufp m nun puj
wumf munumI cunnu chu juttu upuj
nIf. ChuymI cunun cu mu pIs AbsuIonpu
pefgun nIn chuy pefgutu.
19
Chuy pItu Sudocpu wumfun
AhImuusgu Joubtu nIfun: Ruwu cu shuy-
quI. Ruytu wIIIu mu shuj chIquI shoj cu-
nu pItu T D suIbu shu fuy quI nIf.
20
Joubgu nIfun: Cunungu gum
uywu nuy quI munumI cumu cun chu.
Juc cutI ch numI uywun quI puj. Ruypu
wumfunmI wuu shu.
21
EtIo pu funu suId futu Ichungu
Joub nIfun: Gum uywuy. Ruytu
wIIIun quI IIupun fIcu shuy quItu.
Chuufu EtIo pu funugu Joubpu
uupun mun umpuy cuf cffIyIIupu
uywu cu fun.
22
AhImuusgu Joubtu
yupuy nIfun: EtIo pu funu uywup tIn-
pIs nogu pIs guepuntu uywu shuj.
Chuufu Joub nIfun: Imup tuj gum
uywuytu munun quI? WIIIu shuy quI pItu
munumI Imutu pIs chus quIn quI p chu.
23
MunumI Imunun pIs chu.
CffIyIIupu uywu shuj nIfun
AhImuusgu.
Chuufu Joubgu Aywuy ufI! nIfun.
AhImuusgu uywu fun cffIyIIupu
pumpupu. EtIo pu funu tugu IIuIII fI fun.
24
DuvIdgu jumu fuy cu fun sIud mun
yuycu fInu suwun puncu IIu cho. Juc
fIcu chu cojnu wIchu shu cufun puncu
junun pefgu mun. RIcchu cu fI shun cho
fIc fI fun funu cffIyIIupu uywuy c-
mojtu.
25
JInun fu fuytu guyu cu fun.
Chuufu fuygu cushI cu fun:
QuIquI IIun shumofgu upumongu uIII
wIIIu pu tumI nIf. Mus sefcu tunu funu
uywuy c mup tIn
2
fIcu chu cgu fIcu fun
yupuy juc funu cffIy c mojtu. Chuufu
puncu tpujtu guyu cu fun:
Yupuy juc funu cffIyIIupu uywuy-
c mun! nIf.
Chuufu fuygu Chuy pIs uIII wIIIu pu-
tumI upumongu nIfun.
2 SAMUEI18
463
27
RIcu chu coj nIfun: RImIf cgu
cffIy c mun Sudocpu wumfun
AhImuus nmI nIf.
Chuufu fuygu nIfun: Puygu uIII
funumI. Apuy c mongu uIII wIIIu pu-
tumI.
28
Chuyuy cuf AhImuusgu fuypu
uupun mun gonguf puy cuf umpu fun
suIu du nun puj. NIfcuf nIfun: Amutuf
uIIImI gumpu T D .
Gumtu chIquIy c shoj tugu puymI ushu-
c chI shu.
29
Chuufu fuygu tupu fun: AIII chu
cuycun wumf AbsuIongu? nIf.
AhImuusgu nIfun: Nogugu fIcushc
fIyupu pIII yu tumI Joub cuchu mu shun
fu. Ichungu munumI musy chu Imu
psu shun tu pIs.
30
Chuufu fuygu nIfun: Juc cuchu-
mun wItI cuy.
NIshunno AhImuusgu wItI cu fun.
31
Chuyno nIytu ushuf cup tIn chuyu-
mu fun EtIo pu funu. Puy nIfun: Tuytu
DuvId, gumpuj uIII wIIIu cuy tumI
upumushc. Cunun junujmI IIupun
chIquI shoj nI quI cu nu pItu T D-
suIbu shu fuy quI.
32
Chuufu fuygu EtIo pu funutu
tupu fun: Wumf AbsuIongu uIII chu
cuycun? nIf.
Chuufu EtIo pu funugu nIfun: Tuytu,
gumtu chIquI shoj cu nugu IIupun pIs
ojuI ushu cun mun tuguy msuno.
33
Chuufu fuygu fIyupu IIuquI cufun.
Puncu junun cho cuycuj cuuf tu mun
wIchuf cuf wuguytu guIIuy cu fun.
Wuguf uywush pun nIfun: AbsuIon-
IIuu AbsuIn! AbsuIon IIuu AbsuIn!
Gum wuu nuy quIpu fuquengu nogu
wuu c mun cufun! AbsuIon IIuu
AbsuIn!
19

1~2
Wumfun AbsuIon puj fuy
wuguy cu shuntu IIuquI cuy cu-
shuntu funu cunu musyuy cuf Joubtu
wIIIuj uywu fun. Chuy n pumI chuy
jungu pIII yuf bInsI shu cufpIs fIyupu
IIuquI cuy mun tIcfu fun.
3
IIupun suId-
fu cu nu pIs munu musyuj-tucu shu IIunu
sIud mun chuyu fun. Aywuf cuy cu fun
pIII yuy cu shun pItu guesh pIf cuf fIyupu
penguy-tucu shuno.
4
Chuy cumu fuygu
cfuntu chupu cuf cuf sInchIpu gupu-
fuy cu fun: AbsuIon IIuu AbsuIn!
AbsuIon IIuu, AbsuIn! nIf.
5
Chuufu Joubgu fuy DuvId cujmun
uywuy cuf nIfun: Tuytu, wuuy pItu
suIbu shu cuycup t pIs cunun nogu cu-
nu tugu penguy munmI chufu mush-
cun quI. SuIbush c cunu wufmI oIIgu
wumfuy quI cu nutu, IIupun wufmI quI-
cu nutu, chnuy quI cu nutu.
CununmI
Ichungu musynu munduj suId fuy-
quI cunu, cupI tun nI quI cunu Imup pIs
munu bII shtu. ChIquI shoj cujtumI
cuyun quI. Cuyu shoj cujtugu chIquIn-
quImI. Cunungu nogu pIs tuntI yu cushc
tuytu. Gumpgu mus uIIImI cunmun
cunun fu AbsuIn cuwuy cup tIn,
nogu cunu IIupun wuu shu cupt pIs.
7
Tuytu, cunungu IIoj shIf cuf shuc y-
chIy gutI f shoj cu nutu. Mun'chgu
wufu tutu puj munumI nI jucnuy IIu pIs
wuf mon gu p chu gumtu gutI f shoj-
cunu. Tuytu DIospu jutIn chmI juf.
Chuufu gumpgu cungu puj mus pIyuf
IIuquI cuymI msu cushuy quI pItu-
puchu cunun cumu munu fuj Imuy pIs
cushunno.
8
Chuyno nIptIn fuygu uywuf sIud
puncu mun jumu cuy cu fun. Ruy
puncu cho jumu fuy cun nIf wIIIuptIn
IIupun funu cunu uywu fun fuypu
uupun mun.
3erusa!enman David cutishan
DuvIdpu contfun pIII yuj cuj IsfueI
funu cu numI Ichungu guesh pIf wusIn-
cu nupu uywu cu fun.
9
IIupun IsfueI-
cu nugu fImu nu cuf cuy cu fun Ruy
DuvId suIbu mu fun chI chIquI muj nIn chI
FIIIs teu funu cu nupu munuy nIn pItu.
Chuy pIs AbsuIonmI juchu yoj DuvId
mufcun ch pItu guesh pI cu nun puj.
10
Nogun chgu AbsuIon tumI chufu fun-
chI fuynIn ch puj. NIshun chgu pIII yu-
chmI wuu shu. Cunungu Imutu tuj
2 SAMUEI18 , 19
464

J
19.1 2Sum. 16.513.
K
19.24 2Sum. 9.113; 16.14.
fufu shun? SImfI cutI chI mu shun fuy
DuvIdtu ufI.
11
IsfueI cunu chuyno pufIu shun tugu
fuy DuvId pIs muyu fun. Chuufu puygu
cuchu cu fun cfu Sudoc mun cfu AbIu-
tuf mun. Cuchu cuf nIfun: Gumcunu
pufIuy Jud munduj uuquIn cu nu wun.
Tupun quI: ImunIf tuj gumcu nugu fuy
DuvIdtu puIu syu mun jucyuj munu cutI-
chI mun quI chu? nIf.
12
Puycu nugu nogu
fumIII yumI. ImunIf tuj uItI mu tu fuj
cutI chI muytu munun?
13
Amusu tu pIs
nInquI: Gum nogupugu cunquI yuwuf-
musmI. Cunun pI tugu gumnu cunquI-
puj IIupun suId f cu nupu munduj nIn,
Joubpu fuquIn. NIshtu munu cumIIp-
tgu Tuytu DIos fIyupu custI gu m-
chun.
14
ChuymI Amusugu Jud funu cu-
nutu uunI chI fun. Chuufu puycu nugu
juc shImI IIu fuy DuvId IIupun munduj
suId fun cu nu wun cutI mu chun nIfun.
15
Chuufu fuygu cutIf chuyu fun Jofdn
muyu mun. Jud funu cu nugu uywufun
GIIguI mun chuy cho tIncu nun puj,
Jofdn muyutu chIm pu chI nun puj.
1
Gefupu wumfun SImeI pIs uywufun.
J

Puygu cufun Benjumn tfbu pItu.
YufIy nengu cufun BuhufIm mufcu pItu.
PuypIs uywu fun fuy DuvIdtu tufI puj
Jud funu cu nu wun IwuI.
17
SImeItu
yun'gu fun wufungu Benjumn funu-
cunu. SuuIpu uywuy nIn SIbu pIs chuncu
pIchgu (15) wumfun cu nu wun, Ishcuy
chuncu (20) uywuy nIn cu nu wun uywu-
fun. Munu fuj fuy chuyup tIn Jofdun-
mun chuyu fun.
18
Jofdn muyu mun
chuy funu cunu chuyuy cufmI bdutu
psu fun fuy DuvId tu wun custun cu nutu
psu chI nun puj.
Jofdn muyu mun chuyuy cuf fuy
DuvId chIm pu nun puj cuycup tInmI
SImeI chuyu fun. DuvIdpu uupun mun
gonguf pu cuy cush punmI
19
SImeIgu
nIfun: AmutufmI fuwuc tuytu fuy.
Nogupu juch tugu umu yufpuy chu,
Jefu su Ien pItu IIoj shIp tI quI IIutuntu
yufpushp guyu pu sh tugu. Amu nunu-
pu f mun quI chu ufI tuytu.
20
QuIqu-
pIs juchu yoj cush tugu musyuy cmI.
Jospu cuj custun cu nu pI tugu nogumI
fImIf-puntu tu pIs shumushc gumwun
tIncu n puj.
21
Chuufu SufvIupu wumfun AbIsuIgu
nIfun: SImeIgu wuu nunmI cumu cun.
Puygu Tuytu DIos ucfu shun fuytumI
ushIII fun, sujmu fun.
22
NIptIn DuvId nIfun: SufvIupu
wumfun cunu, gumcu nutu Imutu gocu-
shun quI. ImunIf tuj gumcu nugu munu
wIyu mun quI chu? Cunungu nogu fusun-
pumI musy IsfueI cu nu pu pIs yupuy
fuynIn cushtu. ChuymI cunun jungu
IsfueI cu nu cho nI jucnuy IIu pIs munu
wuon gu chu.
23
NIfcofgu SImeItu
nIfun: Gumgu munumI wuun quI p-
chu.
24
SuuIpu wIII cun MefI-bosetpIs
tufI pu fun.
K
Puygu fuy uywu cu shun
junuj pItu-puchu snu cutI mu nun cumu
chuquIntu munu muyIIu cu fun chu.
Shupfuntu munu futu cu fun chu. Rpun-
tu pIs munu tugshu cu fun chu.
25
ChuymI
Jefu su Ien pItu chus quI coj chuyup tIn
puytu DuvId nIfun: MefI-boset ImunIf-
tuj nogu wun munu uywu cu fuy quI chu?
2
Chuufu puy nIfun: Uywuyn
SIbumI IIuIIu p mu shu tuytu. Munu
pufIytu puydIsh pmI gumwun uywu-
cu n puj uywuy ntu bffutu sIIIu p-
muy muntu cu n puj nIf.
27
NIfcuf
cuIum yu mush pun wIIIu shu fuy quI.
Tuytu, chuyno cuptIn pIs gumgu Tuytu
DIospu unjII nIn nmI IIupuntu musyun-
quI. ChuymI Imutu pIs uIIItu fufun quI-
puj.
28
Pupun custu cujtugu IIupun tumI
wuu chI nuy quI cufun. Chuy pIs nogu-
tugu guyu mush cun quI IwuI mIcu nu puj.
Chuyno cuycup tengu mustu munumI
muu c mun nu chu.
29
Chuufu fuy nIfun: Imutu nu-
tuj pufIu shun pIs? Chuyno cuptengu
2 SAMUEI19
465

L
19.31 2Sum. 17.2729.
M
20.1 1Rey. 12.16; 2Cfn. 10.16.
SIbu chus quI shun chuc fu cunu puIIun
gumpuj cuchun y puIIunnu puypuj
cuchun.
30
Chuufu MefI-bosetgu nIfun:
PuyIIu pnu IIupun pIs cucu chun.
Nogugu cuntIn tuc fuy puIu syun mun
snu cutI mu shu IIun wunmI.
31
GuIuud cho cuycuj Roge IIm mufcu
funu BufzIIuI pIs
L
yun'gu fun fuytu
Jofdn muyutu psu ch shI nun puj.
Chuy IIu pI tunu Aywu II nIfcuf cutI-
cu nun cufun.
32
Puy cufun uuquInnu,
pusuj chuncu (80) wutu yojnu. FIyupu
fcumI cufun. ChuymI Muhu nuIm cho
tIyuy cu shun wIchun fuy DuvId tugu
yunu pu fun Imutu pIsh pu cup tIn pIs.
33
ChuymI fuygu BufzIIuItu nIfun:
Jefu su Ien mun uywu cu shun. NogumI
fIcu cu shuy quI.
34
Chuufu BufzIIuI nIfun: Tuytu,
nogugu Jefu su Ien mun munumI uyw-
mun nu chu. Ishcuy quImsu wutu-
IIu numI cuwu shuj.
35
Pusuj chuncu
(80) wutu yoj numI c. MIcuf upuf pIs
munumI gustuntu muy nu chu. Munu-
numI tuntI y nu chu wufmI nI oIIgu
cuntu shun tu pIs. Gumwun uywufgu
gustu IIu tu nu chufI fufu shuy quI.
3
Muyutu psu nuy quI yuj IIumI yun'g-
shuy quI. Gumtu yunu pu sh pI tugu
Imup nu tuj yunu p shuy quI nImun-
quI pIs?
37
Chuypu fuquengu mufc mun
cutI cu shuj ufI. Wuu cuf chuy chmI
pupn pumpu fu shun cho pumpu cu-
shuj. Tuytu, nogupu fuqugu wumf
QuImumtu pushu cuy. Puytunu Imuch-
pIs yunu puy cun quI ufI.
38
Chuufu fuy nIfun: Chuufu
QuImumtu pushu cu shuj ufI. Gum
munu shuy quI nmI yunu p shuj. Imutu-
pIs muu cu mu shuy quI tumI goshuy quI-
puj.
39
Jofdn muyutu IIupun funucunu
chIm pu fun. RuypIs chIm pu fun.
BufzIIuI tunu muchuy cu fun uywuII
nIf. Chuufu BufzIIuI mufcun mun
cutI cu fun.
40
Ruy DuvId numI QuImum-
wun IwuI GIIguI mun uywu cu fun. IwuI
uywu cu fun Jud funu cu nu pIs, puIIun
IsfueI funu cu nu pIs.
41
Chuy pItu IIupun
IsfueI funu cunu uywu fun fuy cujmun.
Aywuy c fIf nIfun: ImunIf tuj Jud
funu cu nu IIugu gumtu, fumIII yuy quI-
cu nutu suId fuy quI cu nutu Jofdn
muyutu psu chI shun quI?
42
Chuufu Jud funu cu nugu IsfueI-
cu nutu nIfun: Ruygu IIj tImu custmI.
Gumcu nugu munumI ImupI tu pIs fubyu-
nuy quI cumu cun chu. Nogu cu nugu
munumI fuypu cujIIu wun chu cuw.
MunumI chufI cuf c f chu Imun tu pIs.
43
IsfueI cu nunu nIfun: Nogu cunu
fuytu chuf ngu cumu cun gumcu nu-
pItu chuncu cutIpu muspumI. JInu ch-
pIs nogu cu numI c muyufgu. Chuyno
cuycup t cu nugu ImunIf tuj nogu cu-
nutu munu cuj mun chufuf cuy c mun-
quI? Nogu cu numI fImIf-puntu tugu
fuynIn chI cutI mu chun nIsh c pIs.
Jud funu cu numI Ichungu fImu-
shuntu mus bII chI fun.
Seba Davidpa contran jatarishan
20

1
Benjumn custu BIcfIpu
wumfun Sebu fIyu funu
cufun. Puy cuycu fun GIIguI cho. Sebugu
funu cu nutu shImItu gofun DuvIdtu
chIquI cuf c fI nun puj. ShImItu gof
nIfun:
Isupu wumfun DuvIdpu
cujmungu umu Imumun pIs jutI-
c shun chu!
IsfueI cu nugu mufcun chmun-
cumu uywu cu shun!
M
2
Chuufu IsfueI cu nugu DuvIdtu
cuchuy c fIf IIupun uywu cu fun. BIcfIpu
wumfun Sebu tunu gutI cuf cu fun.
Jud custu cujcunu Ichungu Jofdn
muyu pItu-puchu ustu Jefu su Ien cumu
fuynIntu munu cuchuypu yun'gu fun.
3
Jefu su Ien mun DuvId cutIy cofgu
puIu syutu tpuy c nun puj cuchu shun
2 SAMUEI19 , 20
466

N
20.3 2Sum. 16.22.
O
20.18 AbeI mufcu puj pufIufgu Abel-bet-muucu mufcu pmI pufIu fun.
chuncu chnun cu nutu
N
juc wusI mun
tIyu chI fun. Uywuy nIn cu nu wun tpu-
chI fun. DuvIdgu mununu Imuy pIs chuy
wufmI cu nu wungu cucu fun nu chu. Chuy
wufmI cu nugu shuy nI IIunu tIyu cu fun.
BIy du cu nu n IIunu wuu nun cumu
tIyu cu fun.
4
Chuy pItu Amusutu fuy nIfun:
IIupun Jud funu cu nutu shun tuy.
Cunun pItu quImsu junujtu cuymun
IIupuy quI shumun quI.
5
Chuufu Amusu
uywu fun shun tu nun puj. Ichungu dIyutu
jItu pu shun junuj IIu puj shun tuytu munu
utIpu fun chu.
ChuymI AbIsuItu DuvId nIfun:

Sebugu AbsuIon pItu musmI IIuquI cuy-
mun chufu m shun. ChuymI gutI cu chuy
cuycho cuycuj suId f cu nu wun. Cufu-
Iu shu sIud cu nu mun chuyush pungu
guesh pI puy cu mush wunmI.
7
Joubpu
suId fun cunu, fuytu tpuj Cefet suId-
fu cunu PeIet suId fu cunu mus uIIIn-
nIn cuj ucfu nu cuf c fIf Jefu su Ien pItu
AbIsuI wun uywu fun Sebutu gutIsh pun.
8
Gutej cu nugu cufcuy cu fun Gubuonpu
sefcun gugu cujcho. Chuy cho cuycup-
tInmI Amusugu tIncu nun puj uywufun.
Joubgu jutI fuy cu fun pIII yu nun puj
fpuntu, sIntu fun wun sumuj wuch cu-
shu. Jucuj Isqu nun chgu cuchIIIuntu
chufuy cu fun. Chuy cuchIIIongu
shIc wu cu fun.
9
Joubgu def chu cuj
muquIn wun Amusutu shupfun pItu
muchu nun puj chufIsh pun tupu fun:
AIII chu pufI mush cun quI wuuguI?
nIf.
10
Y Amusugu munu csu pu shu-
chu cufun Joub cuchIIIuntu uptu fuy-
cu shuntu. Joubgu IIIuj pItu Amusutu
puchu cho tucsIy cu fun. Chuufu ushush-
nIn IIoj shI cu fu mu fun. Joub mununu
yupu fun nu chu. Chuy IIu wunnu wuu-
cu fun. NIfcuf Joubgu wuuguIn AbIsuI-
wun BIcfIpu wumfun Sebutu gutIf
uywu cu fun.
11
Chuufu Joubpu juc suId fungu
Amusu jItu fuy cu shunpu Idun mun
uywuy cuf nIfun: Joub pu wun DuvIdpu
fubuf nIn cu nugu Joubtu yunu p chun!
12
NnI cho pusuypu yuwuf IIunu Amusu
wuu shu jItu fup tInmI chuypu psuj
suId fu cunu IchIy cuf fIcu pu fun.
Chuyno IchIp tInmI chuy suId fugu
nnI pItu juc-Imun upuy cuf jucu fu-
shuntu jofgu fIf chupuy cu fun.
13
NnI-
pItu wItIf cu chefgu Joub wun IIupun
uywu cu fun Sebutu gutIsh punnu.
14
Sebugu uywuf psu fun IIupun
IsfueI tfbu cunu tIyuy cu shunpu.
AbeI-bet-muucu puftI mun chuyu fun.
BIcfI pItu mIfuf uywuj cu nugu chuy-
mun shun tu cu fun. NIfcofgu sIud mun
IIupun yuycu fun.
15
Joub wun uywuj
funu cunu AbeI-bet-muucu sIud mun
chuyuy cuf sIud guepunpu uIIputu
gotu fun wIch nun puj. NIfcofgu
sIudpu cuffuI nIntu IIupun juchu chIytu
munuy cu fun.
1
IIIuj pItu juc subdu
wufmI cuffuI junun pItu sInchIpu
guyu cu fun: WIyuy cu II muy! WIyuy-
cu II muy ufI! Joubtu wIIIuy c fIy!
PuywunmI pufIuytu mun!
17
Joub IIoj shI pup tIn wufmI tupu fun:
Gumchu Joub cunquI? nIf.
NIptIn Joub nIfun: Au JoubmI c.
ChuymI wufmIgu nIfun: Nogu
nIshtu wIyuy cu muy ufI.
Chuufu Joubgu M, nImuy ufI
nIfun.
18
NIptIn wufmI nIfun: Unuy funu-
cu nugu nej: TuntI yu chI cojtu tufIytu
munufgu AbeI mufcupu
O
uywu chun.
Chuy nIshun n IIumI chuy mufcu chgu
uIII tuntI yu chI cojtu pIpIs tufIn.
19
Cuy
sIud cho tIyuj cu nugu IIupu n pIs c
p-muyp pIs uIII IIumI. IsfueI cu nupu
contfungu Imuy pIs munumI jutu fIsh-
c chu. Gumgu IIIg chIytu munuy cun-
quI IsfueI cho mus uIII goy coj tumI.
ImunIf tuj IIIg chIytu munun quI
T D cujtugu?
20
NIptIn Joub nIfun: Amu chuy tugu
yufpuy chu! Nogugu munumI yufp chu
2 SAMUEI20
467

P
21.2 Jos. 9.315.
Q
21.7 1Sum. 20.1517; 2Sum. 9.17.
R
21.8 1Sum. 18.19.
IIIg chIytu.
21
MunumI wuu chI cuy tu-
chu ushIyc. Effun puftI funu SebumI
fuy DuvIdtu chIquI cuf cu shu. PIII yunun-
puj funu cu nutu shun tu shu. PuyIIutu
nogu cu nu tugu entfe guy cu muy. Chuu-
fugu cuy sIud pItu uywu cu shmI.
Chuufu wufmIgu nIfun: Cuy pefgu
junun pItu umun tumI jItu pu fu mu shuy-
quI.
22
Chuyno nIfcuf wufmIgu subdu
cuynIn wun sIud cho cuycuj funu cu-
nutu tuntI yu chI fun. ChuymI Sebutu
fogu fIy c fIf umuIIuntu jItu pu fu mu-
fun Joubtu. Chuufu Joubgu jInun fu
nIfun suId fu cunu wItI cu nun pnu
tucuy. ChuymI sIud mun yuycu nun puj
cufcuy cu shun cho IIupun uywu cu fun
wusInmun-cumu. Joubnu Jefu su Ien-
mun cutI fun fuywun pufIuj.
Davidpa yanapajnincuna
(2Sum. S.151S, 1Crn. 1S.1417)
23
Joubgu IIupun IsfueI suId fu cu-
nutu mundu fun. JoIu dupu wumfun
BenuIunu mundu fun fuytu tpuj Cefet,
PeIet suId fu cu nutu.
24
Impues tu pItu
ufuchejnu cufun Adofum. Ruypu secfe-
tuf yunnu cufun AhIIudpu wumfun
Josu fut.
25
Sevu cufun uctu IsquIf bej.
Sudoc wun AbIu tufnu cufun munduj
cfu cunu.
2
JuIf pItu mIfuj IfupIs
DuvIdpu cfun cufun.
Gaban runacuna
ayita cutichishan
21

1
DuvId fuy cuycu shun wIchun
fIyupu muchuy cufun quImsu
wutu Intfu. ChuymI DuvIdgu T
D tupu cu fun. T D
nIfun: FIyupu muchuy cununpgu
SuuImI, fumIII yun cu numI juchu yoj.
Puycu numI Gubun funu cu nutu wuu-
chI shu.
2
Chuufu DuvIdgu guyu chI fun Gubun
funu cu nutu. NIfcuf puycu nu wun pufIu-
fun. (Gubun funu cu nugu munumI
IsfueI cu nu chu cufun. Amoffeo custu
funu cunu wuII cu IIu quduj cu numI
cufun. Puycu nu wunmI IsfueI cunu
uIII goy nun puj pufIu cu fun.
P
SuuIgu
IsfueI cu nu puj, Jud cu nu puj uIIItu
fufuy cu shuntu yufpuf Gubun funu-
cu nutu wuu chI shu cufun.)
3
DuvIdgu
Gubun funu cu nutu tupu fun: Custuy-
quI cu nutu wuu chI shun pItu Imun-
pu tuj pg mun T D ucfu shun
funu cu nutu bIndI syuntu gonuy quI puj?
Imutu tuj gumcu nu puj fuf mun? nIf.
4
Chuufu Gubun funu cunu nIfun:
MunumI gueIIuy junun chu SuuIpu
fumIII yun cu nu wungu chIquI nuc.
IsfueI cunu wuu nun tu pIs munumI
mun chu.
NIptIn DuvId nIfun: Gumcunu
nImuy ufI. Munu shuy quItu Imutu pIs
fufu shuj.
5
Chuufu puycunu nIfun: SuuIgu
ushuj puj IIIg chI muytu munu fun. Cuy
IsfueI cho jucnuy IIu pIs tIyu ntu munu
munu fun chu.
Chuy funu pItu mIfujtu

gunchIstu entfe gu muy. Chuufu nogu-
cu nu numI T D uupun cho
wuuf cu chIf guefu cu nu cho tufquI f-
chI shuj. Chuyno wuu chI shuj T
D ucfu shun SuuIpu mufcun Gubuu-
chmI.
Chuufu DuvIdgu Entfe gu shuy-
quImI nIfun.
7
T D jutIn cho
uunI nu cuf Jonu tun wun pufIu cu shuntu
cumIIfmI Gubun funu cunu wuu chI-
nun puj MefI-boset-tu DuvId entfe guytu
munu munu fun chu. MefI-bosetgu
cufun SuuIpu wIII cunmI.
Q

8
Ajupu
wumfun RIzpu cho SuuIpu wumfun-
cu nutu Ichungu pfsu chufI fun. JutIn
cufun jucujpu AfmonI, jucuj punu
MefI-boset. SuuIpu wumfun Mefub cho
R

AdfIeIpu pIch gun wumfun cu nu tu pIs
chufI fun. AdfIeIgu cufun MehoIu funu
BufzIIuIpu wumfun.
9
Puycu nu tugu
Gubun funu cu nutu entfe guy cu fun.
Chuufu T D uupun cho
2 SAMUEI20 , 21
468

S
21.12 1Sum. 31.813.
jIfcu cho wuu chI fun. Chuy chmI
gunchIs nIn tIn wuu fun sebdu cos-
chu guIIu fIy cu shun wIchun.
10
Chuufu Ajupu wumfun RIzpugu
IIuquI cuf guchgu fputu jutI cu fun.
NIfcuf juc gugu junun mun uywuy cuf
tIyu cuy cu fun sebdu cos chu guIIuy-
cu shun pItu-puchu tumyu guIIuy cu-
nun cumu. Wuu shu cuycuj cu nu mun
junujpugu Imu bItu pIs munu yuycu-
chI fun chu; chucuy pu pIs Imu jIfcu
unImuI cu nu tu pIs munu yuycu chI fun-
chu.
11
SuuIpu chnun RIzpu chuyno fufu-
shuntu DuvIdtu wIIIu fun.
12
Chuufu
DuvIdgu uywu fun gunchIs wuoj cu-
nupu cuef puntu y SuuIpu Jonutunpu
tuIIun cu nutu shun tuj. Pumpu fuy cu fun
GuIuud cho cuycuj Jubes chmI. Chuy-
cho tIyuj funu cu numI suwu mu shu
cufun Bet-sn Isu pItu, FIIIs teu funu-
cunu GIIbou cho pIII yuf SuuItu wuuy-
c fu chIf wufcu shuntu.
S

13
NIfcuf
DuvIdgu upuchI fun SuuIpu Jonutunpu
tuIIun cu nutu. GunchIstu tufquI shun-
cu nu tu pIs shun tu chI fun.
14
Shun tuf cu-
chIf numI SuuIpu y wumfun Jonutunpu
tuIIun cu nutu pumpu chI fun SuuIpu
tuytun CIs pumpu fu shun mun. Chuygu
cufun Benjumn tfbu funu cunu tIyu-
shun ZeIu mufcu chmI. Ruy DuvId
nIshun n IIu IIupuntu fufup tInmI IsfueI
funu cu nutu Tuytu DIos yunu pu fun
mIcuy nIn cunu uIIInu wuyu nun puj.
Davidta Abisai sa!bashan
15
FIIIs teu funu cu nugu yupuy uch-
quItu ushI pu fun pIII yu nun puj. ChuymI
DuvId pIs IIupun suId fun cu nu wun
uywu fun pIII yuj. PIII yuy cu shun cho
DuvIdgu fIyupu utIcu fun.
1
Jutun cu-
fuy funu IsbI-benob jutI yoj DuvIdtu
wuuy cu chI nun pnu cuycu fun. Chuy
funupu Iunsun cufun quImsu quIu
musyuf poj. Cheg IIun ch pIs pufI chej
mushoj subIItu.
17
Ichungu SufvIupu
wumfun AbIsuI cffI fun DuvIdtu
wushuj. Munu munchuypu yuycuf FIIIs-
teu funutu wuuy cu chI fun. Chuy pItu
suId fun cu nugu DuvIdtu nIfun: Tuytu,
nogu cu nu wungu umunu pIII yu mun
uywuy nu chu. Wuu chI shup tI quegu
nogu cunu uchquIynuj-jupuy chufI
qudmun-IIupu.
3atusaj runacunawan
pi!!ya cashan
(1Crn. 20.4S)
18
Chuy pItu yupuy Gobcho pIIIyu
cufun FIIIs teu funu cu nu wun. Chuy fu
Husut funu SIbe cuI wuuy cu chI fun
Suftu. Sufgu cufun jutu suj funu cunu
custumI.
19
Yupuy pIs FIIIs teu funu cu nu wun
pIIIyu cufun Gobcho. BeIen funu
JuIfpu wumfun EIhu nn wuuy cu chI-
fun Gut funu GoIIut-tu. Chuy funupu
tucsI cunu Iunsungu cufun tIIufpu
buytu pItu cu nunno.
20
Chuy pItu yupuy Gutcho pIIIyu
cufun. Chuy cho juc funu cufun jutun-
cu fuy. Ddun cufun Ishcuy chuncu
chuscu (24); cudu muquIn cho sojtu-
cumu, chuquIn cu nu ch pIs sojtu cumu.
Chuy pIs cufun jutu suj funu cunu custu.
21
Chuy funugu munu cuj munmI chufu-
fun IsfueI cu nutu. Chuy tugu wuu chI fun
DuvIdpu wuuguIn SImeupu wumfun
Jonutn.
22
Chuy chus cun jutu suj funu-
cu nugu cufun Gut funu Refu custumI.
Chuy funu cu nu tugu wuu chI fun DuvId-
wun suId fun cu numI.
Binsiycur David cantashan
(Sul. 1S)
22

1
DuvId tugu T D
suIbufun SuI wuu chI nun puj
cuycup tIn, wuquIn chIquI nu cu shun-
cu nu pIs wuu chI nun puj cuycup tIn.
2
ChuymI DuvIdgu cuntuf nIfun:
T D, gummI guguno
chup mujn cunquI.
2 SAMUEI21 , 22
469

T
22.7 SuI. 120.1; Jon. 2.2.
U
22.8~17 Jue. 5.45; Job 36.30; SuI. 29.39; 77.1619; 144.58;
Hub. 3.313.
V
22.11 SuI. 68.33; 104.3.
W
22.14~1 Exo. 15.8; 19.19.
GummI pucu muj, suIbu muj cunquI.

3
Tuytu DIos nmI wush coj gugu,
chupu cunu escd, munuy nI yoj
suIbu muj,
uItun nIn pucu cun,
uItun nIn guesh pIn, suIbu mujn.
PIII yu cho suIbu mush cun quI!

4
T D, uIubu shu cunuy-
quImI cumu cun.
Muu cu mupt, chIquI muj cu nu-
pItu suIbu mun quImI.

5
Wuuygu yucu-jInumI ItI cuf cu-
mu fun.
Juchu-jInu jun chnu cuptIn
fIyupu munchu fIf.

Wuuygu wuscu nmI pItu cuf cu-

mu fun.
Wuu n pmI togIIu cu nutu chufu-
p mu fun.

7
FIyupu IIuquI cuf T D
muu cuf.
Muu cuf yunu p m nun puj.
Puygu TempIun pItu wIyu mu fun.
Gupu fuy pu fuj muu cu shtu
wIyu mu fun!
T

8
Chuu fugu Int fu cho fIyupu
tImIuf cufun.
SyIutu tucnu fuj cu nu pIs sIcsIc-
yu fun.
Tuytu DIos fubyu cuf cup tInmI
IIupun pIs cuyu fI fun.
U

9
Sengun pItu gosh tuy IIoj shIy cu fun,
shImIn pI tunu ushu coj nInu.
ShImInpugu ujtuy c mu fun futu-
tuy cuj shun shutu.

10
SyIutu gufI fIf ufmu fun.
ChuquIn fufIn punu cuycu fun
fIyupu yunu pucu tuy!

11
Quefu bn unjIItu muntu cuf cuf
buyIu fun.
Wuyfu chmI uywu cu fun.
V

12
Puypu toIdongu yunuu yuy cuj
pucu tuymI.
Puypu chuc IIungu yunu chIcnu
chucuymI.

13
FIyupu uchIc yuy cuj IIIguymI
uupun pItu IIoj shI fun.
Rutu tuy cuj shun shumI tumyu mu-
fun.

14
Junuj cho cuycuj T D
sy Iu pItu-puchumI pufIu mu fun
fyuno busnIn wun.

15
Ichun cu nu tumI jItu mu fun. IIIguy-
nIn cu nu tumI uchIc y chI fun.
ChIquI muj cu nu tu pIs muchIypu-
muchIf guesh pI chI fun.

1
T D oIIg pup tIn,
sInchIpu pcu fIp tIn,
Iumuf fufIn uIuyfI fIcu c cu fun.
Mundutu tucnu fuj cu nu pIs uIuyfI
fIcu cu fun.
W

17
Tuytu DIosgu junuj pItu-puchumI
uypuf cu mu shu.
MuquIn wun jofgu mu shu muy-
muy Iumuf pItu.

18
FIyupu munuy nI yoj chIquI muj-
cu nu wun pIII yu cho cupt pIs
suIbu mu shu.
Puycu nugu cufun nogu pItu mus
cuII pu yojmI.

19
Nucuy cho cuycup tmI puycu nugu
mugu mu fun.
Chuy pIs T D yunu p-
mu fun.

20
PuymI uIII mun jofgu mu fun.
Cuyu mush punmI suIbu mu fun.

21
AIII IIutu fufu sh pI tumI
T D suIbu mu shu.

22
Nogugu T D munu shun-
n IIumI goyuyc.
Juchutu munu fufuy pumI Imuy pIs
gutI fushc.

23
Mundu mIn tun cu nu tugu IIupun-
tumI musyuy c.
IuynIn cu nu tugu Imuy pIs cumIIsh-
cmI.
2 SAMUEI22
470

X
22.31 Pfov. 30.5.
Y
22.32 Isu. 44.8.
Z
22.34 Hub. 3.19.

24
Puygu musyunmI munu shunno
cuwu shtu.
MunumI Imutu pIs IIutun cu nutu
fufush c chu.

25
T D pfem yutu gomu shu.

2
Tuytu DIos, cuyu p coj cujtugu
yunu pun quImI.
AIII cujcu nu tu pIs yunu pun quImI.

27
Juchuy nuj cu nu tu pIs yunu pun quImI.
FIyu cujcu nu tumI Ichungu custI-
gun quI.

28
UmII dI cu nu tugu suIbun quImI.
AIII-tucoj cu nu tumI Ichungu
munu cuj mun chufun quI.

29
T D, gummI uchIc yuj
puchutu fIcuy c chI mun quI.
Chucuj puchu cho fIcu cu n tu pIs
gummI cuwuy c chI mun quI.

30
Gum yunu p mup tI quImI chIquI-
muj cu nutu muguj yuycu shuj.
SIud nIn cu nutu cufu Iu fuy cuj
junun pu pIs yuycu fI shuj.

31
T D nIshungu IIupun pIs
uIIImI.
Tuytu DIosgu uunI shuntu IIupun-
tu pIs cumIInmI.
DIosgu yfu coj cu nutu wushunmI.
X

32
T D mus jucgu
munumI cunchu.
Puyngu munumI pIpIs wush-
mush wun chu.
Y

33
Tuytu DIosmI fIyupu munuy nI yoj
pucu cu ngu.
Imu fufu sh cu nu tu pIs uIII IIoj shI-
chIn.

34
PuymI chuqu tu pIs upuf jupu-
chIn IIuy chu pu tu n fuj.
Z
PuymI uItu jIfcu cu nu ch pIs munu
munchu cuypu cuchI mun.

35
PuymI pIII yu p pIs yuchu chI mun.
PuymI cuII putu gomun funsI pItu
Ichu IIIu pu cu nutu chutu n-
p pIs.

3
GummI chup mun quI, suIbu mun-
quI.
Cuyu p coj cuynI quI wunmI uIII-
mun chufu mush cun quI.

37
GummI uIII pufI chI mush cun quI.
ChuymI munu IIuch cu cush c chu.

38
ChIquI muj cu nu tu pIs gutI cu-
chushc, IIIg chIshc.
IIupuntu ushuycuf-fmI cutI-
mush c pIs.

39
Ushuj pmI ushushc.
BInsIpt uup munmI tunI fun.
NIfcuf munumI jutu fI shu nu chu.

40
GummI guffu cho pIII yu n puj
cuII putu gomush cun quI.
GummI contf cu nutu bInsI n puj
munuy n mun chufu mush cun-
quI.

41
BInsI n puj yunu p mup tI quImI
cuncu pItu IIuch cushc.
Chuy n pumI chIquI muj cu nutu
IIupuntu ushu c chIshc.

42
Yunu p muy nIptIn pIs munumI
pIpIs yunu pu shu chu.
T D muu cup tIn pIs
munumI yunu pu shu chu.

43
Nuchu uIIpu tu nmI fufu fIf.
CIII cu nu cho mItu cuycuj tu nmI
IIuchcuf-ushush c pIs.

44
Runu cunu contf jutu fIp tIn pIs
suIbu mush cun quI.
Nusyun cu nupu munduj nIn cun-
pmI chufu mush cun quI.
Cunungu jpu funu cu numI sIfbI-
mun pIs.

45
Chuy funu cu nugu nIshtu IIupun-
tumI wIyu cun.
Jpu funu cu numI fIspI tu mun.

4
Juc-I nusyun funu cu nugu
munchu cu munmI.
Pucu cu nun pI tu pIs sIcsIc yuy cufmI
IIoj shI mun.

47
AIubu shu cuchun T D!
AIubu shu cuchun chup muj ngu!
2 SAMUEI22
471

[
22.50 Rom. 15.9.
FIyupu fIspI tu shu cuchun suIbu-
muj Tuytu DIos ngu!

48
Munu uIIItu fufu mu shun pItu Tuytu
DIosmI uyItu cutI chI shu.
IIupun funu cu nu tu pIs munuy nI-
II mun chufu shu.

49
ChIquI muj cunu fIyupu fubyu shu
cuycup tIn pIs,
munu wIyu coj cunu nogupu contf
jutu fIp tIn pIs PuymI suIbu mun.
Tuytu DIos gummI suIbu mun quI
fIyu funu cu nu pItu!

50
ChuymI IIupun nusyun cu nupu
Idun cho uIubu shuy quI.
Cuntuy pu pIs uIubu shuy quImI
T D.
[

51
Sumuj uIII cho cunun pmI yunu-
pun quI ucfu shuy quI fuytugu.
Imuy pIs uIIImI fIcun quI DuvIdtu,
puypItu mIfuf uywuj cu nutu.
Ushanantana David rimashan
23

1
Ushu nun tunu DuvId fImu fun.
Isupu wumfunmI cufun
DuvIdgu.
PuytumI Tuytu DIosgu uIII mun
chufuf munuy nI yoj y chI fun.
Puytugu Jucobpu DIos nInmI ucfu-
fun fuy cunun puj.
IsfueI cu nu cho puygu cufun uIII
cuntujmI:

2
Nogu tugu T D EspI fI-
tunmI fImuy c chI mun.
Puy yufpu shun cu nu tumI fIm.

3
IsfueI cu nupu DIos nInmI pufIu shu.
IsfueI cu nutu wushujmI nImu shu:
Runu cu nutu mundush pun uIII
uffIg Igu,
Tuytu DIostu munchu cuypu
mundgu

4
cungu puchu wufup tIn fumu-fumu
uchIc yuy cujno,
tumyu fIp tIn guewu cu nutu wIu-
chI nun puj IIIu yu fuy cup tIn
tutupu IntI futu mojno.

5
Nogu pItu mIfuf uywuj cu nu tugu
Tuytu DIos munumI cuchuy-
con gu chu.
Imuy cu mu pIs yunu p m nun pmI
uunI mu shu.
SumujmI pufIush c cunu.
MunumI fucu cun gu chu.
PuymI ImupI tu pIs uIII mun jofgu-
mun.
Yufpu sh cunu uIII IIoj shI nun puj
cumu c chIn.

Munu uIII fufuj cu nugu cushu cu-

nuno jItu fI shu cunu IIun pmI
cuycun.
Cushu cu nutu jogu fIp tIn chI tucshI-
mu shun ch nmI puycu nu pIs
munu uIIItu fufu mun chI.

7
Chuy cu nutu yutu nunpgu chufIn
fyffutu u Iunsu tu fmI.
NIfcufmI nInu mun guycu puy cun
ushuj puj fupu nun puj.
Davidpa mas mijurnin caj
su!druncuna
(1Crn. 11.1047)
8
DuvIdpu mus mIjuf nIn cuj suId-
fun cunu quIm sumI cufun. RImIf cujmI
cufun Hucmo nIpu wumfun Joseb-buse-
bet. PuymI cufun chuy quImsu suId-
fu cu nupu cupI tun nIn. Juc cutI chmI
Joseb-buse betgu Iunsun wun wuu chI-
fun pusuj puchuc (800) suId fu cu nutu.
9
Puypu guepun munnu cufun
AhohI funu Dodupu wumfun EIeu-
zuf. Puywungu quIm sujmI cufun
jInyu pIII yuj cunu. Pusdu mIm ch pIs
DuvId wun IwuI cuycu fun. FIIIs teu
funu cunu pIII yu nun puj shun tu cup tIn
IsfueI cunu guesh pI fun.
10
EIeuzufmI
Ichungu munu munchuypu IchI pu fun.
FIIIs teu funu cu nutu wuu chI fun ustu
muquIn pIs utIc nun cumu. MuquIn pIs
utIcuy IIu wunnu uptu c cu fun. SubIItu
munu cuchu fI fun nu chu. Chuy jungu
T D bInsI chI fun. Chuy pI-
tu fmI IIupun suId fu cunu EIeuzufpu
2 SAMUEI22 , 23
472
guepun tunu uywu fun chIquI shun cu-
nupu Imu-uycun tu pIs chufI cuf cu nun-
puj.
11
EIeuzufpu guepun munnu cufun
Afuf funu Aguepu wumfun Sumu.
IehI cho FIIIs teu funu cunu shun tu cu-
fun pushpu mufu fuy cu shun chuc fu cho.
Chuufu IsfueI cu nugu guesh pIf uywu-
cu fun.
12
Sumu Ichungu puIIun pumpu-
mun IchI cuy cu fun. FIIIs teu funu cu nutu
wuu chI fun IsfueI cu nutu wushush pun.
Chuy nmI T D bInsI chI fun.
13
IsfueI cu nu cho cufun quImsu
chuncu (30) jInyu pIII yuj cunu. Puycu-
nu pI tumI cos chu wIchun quIm suj
uywu fun DuvId wun tIncoj AduIum
muchuy mun. FIIIs teu suId fu cu nugu
RefuIm pumpu cho puchu cu fuy cu fun.
14
DuvIdgu cuycu fun pucu cu nun cho.
Chuy fu juc fpu FIIIs teu suId fu cu-
nugu cuycu fun BeIen cho.
15
DuvIdgu
fImuf cu fun: BeIen mufcupu puncun
yuycu nu cho cuycuj yucutu pIIIu fuj
mucyuy cu mun mun upuf cu n puj! nIf.
1
Chuufu quIm suj buIuf yoj cu nugu
FIIIs teu funu cunu puchu cu fuy cu shun-
mun yuycu fun. BeIen mun yuycu nu-
cho cuycuj psu pItu yucutu jofguf cuf
DuvIdtu upupu fun. Chuufu puygu
upuytu munu munu fun chu. Chuypu
fuquIn T D pumpu mun
jIchu fun
17
Upun tugu T D-
umu munu chun chu! Upofgu cuy
funu cu nupu yuwuf nIntu upoj n chufI
cuyc mun. Puycu nugu wuuy tu pIs
munu munchufmI uywu shu upumu nun-
puj, nIf. Chuyno nIfmI upuytu munu
munu fun chu.
Chuy tugu fufu fun quImsu chun cu-
pItu (30) quIm suj buIuf yoj cu numI.
18
Joubpu wuuguIn AbIsuI SufvIupu
wumfungu cufun quImsu chuncu (30)
Imutu pIs munu munchuypu pIII yuj cu-
nupu munduj nIn. PuymI juc cutI cho
quImsu puchuc (300) funu cu nutu
tucsI cunu Iunsun wun wuuy cu chI-
fun. Chuy n pumI quImsu chuncu
(30) cujcu nu pItu mus fejsI shu cufun.
19
Mus fIspI tu shu cufun quImsu chuncu
(30) cujpI tugu. Chuy n pumI puycu-
nupu munduj nIn cunun puj chufu fun.
Ichungu munumI uypu fun chu quIm suj
mus mIjuf cu nu mungu.
20
CubseeI funu JoIu dupu wumfun
Benuu cufun jInyu. PuymI uchcu cutI
pIII yu cho fIyupu uImI fuy puj cu nutu
fufu fun. Moub funu AfIeIpu Ishcun
wumfun cu nu tu pIs wuuy cu chI fun. Juc
cutI ch pIs fush tuy cup tIn uchcu mun
yuycu fun. Chuy cho juc IIyuntu wuu-
chI fun.
21
Jutun cu fuy EgIpto funu tu pIs
wuu chI fun. EgIpto funugu tucsI cunu
Iunsu yoj cufun. BenuIugu guefu IIu-
wunmI IchI pu fun. NIfcofgu Iunsuntu
guechuf cuf tucsIy cu fun.
22
JoIu dupu
wumfun BenuIugu chuy n pumI quImsu
chun cu pItu (30) mus fIspI tu shu cufun.
23
WuquIn pItu mus Imutu pIs chus-
quI fun. Chuy pIs munumI uypu fun-
chu quIm suj mus mIjuf cu nu mungu.
Puytugu DuvId chufu fun quIquIntu
tpuj suId fu cu nupu munduj nIn
cunun puj.
24
QuImsu chuncu (30) jInyu cu nugu
cufun:
Joubpu wuuguIn AsueI,
BeIen funu Dodupu wumfun EIhu-
nn,

25
Hufod funu Sumu,
Hufod funu EIIcu,

2
PuItI funu HeIes,
Tecou funu Iquespu wumfun Ifu,

27
Anutot funu AbIe zef,
Husuh funu SIbe cuI,

28
AhohI funu SuImn,
Netofu funu Muhu fuI,

29
Netofu funu Buunupu wumfun
HeIed,
Benjumn puftI cho cuycuj Gubuu
funu RIbuIpu wumfun ItuI,

30
PIfutn funu Benuu,
Guus fugfupu yucu uywuj pItu
HIduI,

31
Afbu funu AbI-uIbon,
BuhufIm funu Azmuvet,

32
SuuI bn funu EIIubu,
2 SAMUEI23
473
Jusenpu wumfun cunu;
Jonutn;

33
Afuf funu Sumupu wumfun
Jonutn;
Afuf funu Sufufpu wumfun
Ahum;

34
Muucu funu AhusbuIpu wumfun
EIIfe Iet,
GIIo funu AhItofeIpu wumfun
EIIum,

35
CufmeI funu HezfuI,
Afub funu PuufuI,

3
Sobu funu Nutunpu wumfun IguI,
Gut funu BunI,

37
Amn funu SeIec,
Beefot funu Nuhu fuI (Puygu
cufun SufvIupu wumfun Joubtu
cuyduj),

38
JutIf funu Ifu,
JutIf funu Gufeb,

39
Het funu Ufus.
IIupungu cufun quImsu chuncu
gunchIs wun (37).
Runacunata David sinsuchishan
(1Crn. 21.117)
24

1
Chuy pI tunu T D
yupuy IsfueI cu nu puj fubyu cuf-
cu fun. ChuymI cumu c chI fun IsfueI cu-
nu tu wun Jud cu nutu DuvId sInsu nun-
puj.
2
Chuufu fuygu IIupun suId fu cu-
nupu munduj nIn Joubtu nIfun: Aywuy
tumu mun quI IIupun tfbu IsfueI cunu
tIyuy cu shunpu DunpItu-puchu Beef-
sebu cumu. IIupuntu sInsu mun quI uycu
funu cunu cushun tu pIs musyu n puj.
3
Joubgu fuytu nIfun: T D-
funu cu nutu yupu c chI chun
cunun cuycu shun pI tugu puchuc cutIpu
mustu. Chuyno gumpIs cuwuy uypu IIu-
mun mIfu shutu fIcu nuy quI puj. Ichungu
Imup tuj munun quI IIupun funu cu-
nutu sInsu chIytu?
4
Chuy pIs Joubgu wuquIn munduj-
cu nugu fuy DuvId nIshun tumI wIyu-
cu fun. ChuymI Joub wun suId fu cu-
nupu munduj nIn cu nugu uywu cu fun
fuypu uupun pItu IsfueI cu nutu sInsoj.
5
Jofdn muyutu psuf cuf sInsuf
guIIuy cu fun Afoef mufcu cho tIyuj
funu cu nutu y Afnn fugfu cho cuycuj
mufcu funu cu nu tu pIs. Chuy pI tu numI
Gud tfbu funu cunu tIyu shun puftIpu
sInsu fuy cuf psu fun ustu Juzef mufcu-
cumu.
Chuy pI tunu GuIuud puftIpu y

Het funu cunu tIyu shun Cudes mufcupu
sInsu fuy cuf psush pun Dun tfbu funu-
cunu tIyu shun mun chuyu fun. Chuy pItu
psuf numI sInsu fuy cuf tumu fun SIdn
sIudpu.
7
Chuy pI tunu sumuj cufu Iu shu
TIfo sIudpu psuf Hev funu cunu y
Cununeo funu cunu tIyu shun sIud cu-
nupu sInsu fuy cuf psu fun. NIfcufmI
Jud tfbu funu cunu tIyu shun suf
cuj-Ipu sInsu fuy cuf psu fun ustu
Beef sebu sIud cumu.
8
Intfu nusyuntu
tumu fun Isgun quIIIu Ishcuy chuncu
(20) junuj nIn. Int futu tumuy cuf Jefu-
su Ien mun cutI fun.
9
SInsu mu shuntu
Joubgu fuytu wIIIu fun. IsfueI cu nu cho
cufun pusuj puchuc wufungu (800,000)
funu pIII yu puj uIII cujcu nu IIu; pIchgu
puchuc wufun gunu (500,000) Jud
cujcho.
10
IIupun funutu sInsu fuy cu chIf
DuvIdgu juchu tumI fufushc nIfun.
ChuymI T D muu cuf nIfun:
FIyupu juchu tumI fufushc sInsu chefgu.
Cunungu pefdu nuy cu II muy ufI T
D. Nogugu upu funu nmI fufushc.
11
Wufun nIn tutugu puu shun pItu
DuvId jutu fI funnu. T D
pfoftu Gudtu (puygu cufun DuvIdpu
musyu pu coj nIn) nIfun:
12
Aywuy
DuvId cujmun. QuImsu custutu fufuytu
yufpuy cu shtu wIIIun quI. Puygu ucfu-
chun muygun tu pIs munu shun cujtu.
13
ChuymI Gudgu DuvId cujmun
uywuy cuf tupu fun: Imutu tuj munun-
quI? Cuy nusyun cho gunchIs wutu
muchuy cunun tu chu? ChIquI shoj cunu
quImsu quIIIu gutI cu ch shu nuy quI-
tu chu? QuImsu junuj fIyu gueshyu
cunun tu chu? M yufpu chu cuy. Sumuj
yufpu chu cuf cuf wIIIu muy nogu pIs
cuchu mujtu wIIIu n puj.
2 SAMUEI23 , 24
474
14
Chuufu DuvIdgu Gudtu nIfun:
Cunungu Imutu nIytu pIs munumI
puyd chu. Mus uIII cunmun T
D munu shunno fufu mu shumI. Puygu
fIyupu cuyu p cojmI. MunumI mun chu
funu cu nupu muquIn cho ucuy tugu.
15
Chuufu chuy tutu IIu guIIuy cuf
DunpItu Beef sebu cumu Intfu IsfueI
nusyun mun fIyu guesh yutu T D
yufI chI mu fun. Chuy guesh yu wunmI
gunchIs chuncu wufungu (70,000)
funu cunu wuu fun.
1
Jefu su Ien cho
tIyuj cu nutu unjII ushu c chI nun puj
cuycup tInnu T D psu cu fun.
ChuymI wuuy c chej unjII tugu nIfun:
Amunu mustugu wuu chIy nu chu.
Chuy fu T D unjII nengu
cuycu fun Jebs funu Afuu nupu fun
junun cho.
17
Wuu chI coj unjIItu fIcuy-
cufmI T D DuvId nIfun:
NogumI juchu tugu fufushc! Runu-
cu nugu Imutu pIs fufu shu t chu. Cust-
gugu nogutu, fumIII y cu nutu chuyu m-
chun ufI!
A!tarta David rurashan
(1Crn. 21.1S27)
18
Chuy junuj IIu Gud uywu fun DuvId-
mun. Chuyuy cuf nIfun Jebs funu
Afuunu fgutu fuy cu shun cho uItuftu
T D fufuy.
19
ChuymI
DuvIdgu uywu fun T D wIIIu-
chI shunno.
20
Afuu nugu cufu IIu munnu
fIcu fun fuy yunu puj nIn cu nu wun
uywuy cujtu. ChuymI Afuu nugu tufI pu-
fun. Ruytu fIspI tush pun uupun mun
gonguf puf umpu fun.
21
NIfcuf nIfun:
ImuIIu fuj cuycun tuytu wutu cu m-
nuy quI puj?
Chuufu DuvId nIfun: Rgu fu-
shuy quI chuc fuy quItu funtI cuy cu muy.
Chuy chmI fIyu gueshyu chuwu nun puj
T D juc uItuftu fufu shuj.
22
Chuufu Afuunu nIfun: Tuytu,
muynIn tu pIs munu shuy quItu chufIy
ufI. Chuy cho uywu cu nutu fupu chIy
Tuytu DIos puj. Tfu cu nu pIs cuycunmI
fupu chInu sucfIfIsyupuj. CuycunmI
jofqu tI cu nu pIs, ygu cu nu pIs yuntu-
puj.
23
Chuy cu nu tugu IIupuntu
gumtumI goyc tuytu! Mustu pIs
Afuunu nIfun: T D
cuyu puy cu shun quI ufI!
24
Chuufu fuygu nIfun: MunumI
tuytu. IIupun tu pIs funtIy pumI funtI-
cu mun quI fIsyun cho. T D-
munumI fupu chI sh chu dIbuI-
dI IIu tufI shtu.
DuvIdgu chuy n pumI chuy puftItu
funtI fun tfun tIntu pIchgu chuncu (50)
gueIIuy cho.
25
Chuy chmI juc uItuftu
T D fufu fun. NIfcuf fupu-
chInu sucfIfIsyucunutu y uIII goyuy-
pItu sucfIfIsyucunutupIs fupu chI fun.
Chuyno fufuy cup tIn muu cuf fuwu-
cu shuntu T D wIyu fun. Chuy
fumI ucfu shun funu cu nu pItu fIyu
gueshyu uywu cu fun.
2 SAMUEI24
Alturtu uviJ ruru s/un (2Sum. 24.1S)
475
Ray David auquinna cashan
1

1
Ruy DuvId pusuypu uuquInnu
cufun. Imu-uycu wun sumuj pItup-
tIn pIs junuy-junuy jutI pup tIn pIs munu
gou fej nu chu.
2
ChuymI IIupun uywuy-
nIn nIfun: Tuytu fuy, gumpgu funu
yutnI jupu IIu jIpushtu ushI mu shuj
ogIIuf go chI shu nuy quI puj.
3
Chuyno nIf mus cuyuy IIu puj
jIpushtu Intfu IsfueI nusyunpu ushIf
tufI fun AbIsug jutI yojtu. NIfcuf pushu-
pu fun fuymun. AbIsug cufun Sunem
mufcu pItu.
4
Puy cufun cuyuy IIu puj
jIpush. PuymI fuytugu fIcuj. Ruygu
Imuy pIs munumI cucu fun chu chuy
jIpush wungu.
Adonas ray cayta ashishan
5
HuguIt pIs cufun DuvIdpu wufmIn.
PuychmI wumfun cufun Adonus.
D

PuymI fuy cuytu munuf pup nInpu
contfun jutu fI fun. AshI fun pIIIyupuj
cuff tu cu nutu, muntdu pufej
suId fun cu nutu, quIquIntu tpu nun p-
pIs pIchgu chuncu (50) suId fu cu nutu.
Pup nengu munumI Imuy pIs pIu cu-

shu chu cufun, nI tupu funpIschu ImunIf
Imutu fufu shun tu pIs. AdonIusgu
AbsuIonpu shuII cunmI cufun. Puygu
cufun cuyuy IIu puj cumu fuj IIu.
7
SufvIupu wumfun Joub wun, cfu
AbIu tuf wun pufIu cu shu cufun. Chuy-
n pumI AdonIus tugu puycunu yunu pu-
fun.
8
Ichungu munumI yunu pu fun chu
cfu Sudoc, JoIu dupu wumfun Benuu,
pfoftu Nutn, fuy yfu cu shun SImeI,
ReI, DuvIdpu munduj suId fun cu nu pIs.
9
Chuy wIchun AdonIusgu pIsh tu-
chI fun uchcu uyshutu, uchcu tfutu,
uchcu sbu shu bes fu cu nutu. ChuymI
guyu chI fun IIupun wuuguIn cu nutu,
fuytu sIfbIy cuj Jud funu cu nutu.
Guyu chI fun Zohe Iet gugu uupun mun.
Chuygu cuycun RogeI yucu push tuj
Idun cho.
10
Ichungu munu guyu chI-
fun chu pfoftu Nutuntu, BenuIutu,
DuvIdpu suId fun cu nutu, nI wuuguIn
1 Reyes
ImunIftuj IsfueIgu Ishcuy nusyunmun fuquIccufun?
DuvId wuushunpItunugu IsfueIcho IIupun fuycunupIs uIIIchu cufun?
Imataj caycan cay !ibru cho? Unuy Testu men tu cho Ishcuy IIbfumI cuycun Reyes jutI yoj.
Ichungu mus unuy Ishcun IIbfo cufun jucnuy IIumI. SumueI jutI yoj IIbfu n pIs Ishcuy fIIu mun
yuycu nun pmI Reyes IIbfu tu pIs fuquI fun. Cuy IIbfu chgu wIIIu cuy cun DuvId mundu shun (12),
SuIomn mundu shun ushu cu shun tumI. IsfueI nusyun Ishcuy munnu fuquI c cu fun. Nofte cujmun
fuquI cuj nusyuntu IsfueI nIfun. Suf cujmun fuquI cuj nusyun tunu Jud nIfun.
Cuy IIbfu cho cup tuIo 311 SuIomon pItu uIII cu nu tumI wIIIu p mun chI. GuIIuy cu nu IIun chgu
SuIomn cushu uIII fuy. SuIomongu yuchuy tumI Tuytu DIos pItu muu cu fun. PuymI TempIu tu pIs
ufuchI fun. Ichungu uIII fuy cuycu shun cho SuIomn pIfdI c cu shu. Tuytu DIospu fIcuy uwIn cho
pusuypu munu uIII cu nu tunu fufu fun (11.911).
1 Reyes cup tuIo 1222 nIycun IsfueI nusyun fuquI cu shuntu: nofte cuj (IsfueI) chuncu tfbu-
wun, y suf cuj (Jud) Ishcuy tfbu wun.
Cuy IIbfu cho wIIIupu ushuy cun fuy Acubpu wIIIu pun IIuquI cuy puj cuycuj wunmI. Chuy n pIs
nIycun pfoftu EIus yufI mu shuntu (1722). Acub y wufmIn Jezu beIgu fIyupu juchu tumI fufu-
fun. Puycu nugu juc dIos cu nu tumI udufuj. PobfI cu nutu y pnIn pIs munu cujcu nu tunu ucu chej.

D
1.5 2Sum. 3.4.
476

E
1.11 2Sum. 12.24.
SuIomon tu pIs.
11
ChuymI Nutungu
SuIomonpu
E
mumun Betsubtu wIIIu-
fun: Gum munu chu musyush cun quI
HuguItpu wumfun Adonus fuymI
c nIf cushI cuy cu shuntu? Chuyno
munumI musyun chu tuytun chI
DuvIdgu.
12
ChuymI cunungu quIquI-
quI pIs wumfuy quI SuIo mon pIs munu
wuuytu munufgu wIIIu pu shtu sumuj
wIyu muy.
13
Aywuf cuf fuy DuvIdtu
nInquI: Gumgu uupu tu numI uunI-
mu fuy quI wumf SuIomn fuy cunun-
puj, fuquI quI jumuy cu nun puj. Chuyno
nImu shu cuycup tI quegu ImunIf tuj
cunungu AdonIusnu fuy cuycun?
14
Gum chuyno pufIuy cup tI quImI
nogugu yuycu fu mu shuj fusun pumI
nIn puj nIf.
15
Chuufu Betsube uywu fun fuy cuuf-
tun cho cuycu shun mun. Ruy DuvIdgu
cufun pusuypu uuquInnu. Sunem
jIpush AbIsug tpuy cu fun.
1
Betsubgu
fuypu uupun mun gonguf pu cuf umpu-
fun ufcun pIs pumpu mun tpu nun yuj.
Chuufu Imunuy cun quI tuj? nIf tupu-
fun fuygu.
17
Chuufu Betsubgu nIfun: Tuytu
fuy, gumgu T D uupun-
chmI uunI mu fuy quI wumf SuIomn
fuy cunun puj, fuquI quI jumuy cu nun-
puj.
18
Cunungu AdonIus numI fuy
c nIycun. Chuy tugu gum munumI
musyun quI chu tuytu.
19
Puygu pIsh-
tu chI shu tfu cu nutu, bes fu cu nutu,
uyshu cu nutu. Guyu chI shu IIupun
wumfuy quI cu nutu, cfu AbIu tuftu,
suId fu cu nupu munduj nIn Joubtu.
Wumf SuIomon tumI Ichungu munu
guyu chI shu chu.
20
Cunungu IIupun
IsfueI cu numI shuyuf puy cun p fuquI quI
fuy cunun puj nInuy quI tu pIs.
21
Tuytu,
uunI mu shuy quIno munu cuptengu
gum wuu cup tI quI nogu tu pIs wumf
SuIomon tu pIs wuu chI mun gumI.
22
Ruywun pufIuy cup tIn chuyu fun
pfoftu Nutun pIs.
23
Chuufu fuytugu
wIIIu fun pfoftu Nutn chuyu shuntu.
Nutun numI yuycu fIf fuypu uupun-
mun gonguf pu cuf umpu fun ufcun-
24
NIfcuf
tupu fun: Tuytu fuy, gumchu nIsh cun-
quI AdonIustu fuquI quI fuy cunun puj?
25
Cunungu pIsh tu chI shu tfu cu nutu,
bes fu cu nutu, uypu IIu uyshutu. Guyu-
chI shu wumfuy quI cu nutu, munduj
suId fu cu nutu, AbIu tuf cfutu. IIupun
guyu chI shun cu numI mIcuf upuf
AdonIusmI fuy! nIfcuy cun.
2
Ichungu
munumI guyu chI mu shu chu nogutu,
cfu Sudoctu, JoIu dupu wumfun
BenuIutu, nI wumfuy quI SuIomon tu-
pIs.
27
Chuyno fufu nunpgu gumchu
nIsh cun quI? Nogutu munu wIIIu muy-
IIu pu chu fuquI quI jumu chIsh cun quI
fuy cunun puj?
Ruquin ray cananpaj
Sa!omonta David churashan
28
Chuufu fuy DuvIdgu Betsubtu
guyu chI fun. Ruy cujmun yuycu fIf
Betsubgu uupun mun IchI cuy cu fun.
29
ChuymI fuygu nIfun: FIyupu IIuquI-
cuy cujtu ucuy cujtu suIbu muj T
D jutIn chmI juf.
30
IsfueIpu
T D jutIn cho uunI sh-
tugu cunun fumI cumII shuj. Wumfun-
chI SuIomonmI nogupu fuqu fuygu
jumuy congu. PuynumI nogupu fuqu
mundungu.
31
Chuufu Betsubgu fuypu uupun-
mun gonguf puy cuf umpu fun ufcun-
pIs pumpu mun tpu nun yuj. NIfcuf
sInchIpu fuy DuvIdtu nIfun: Tuytu
fuy, gumgu Imuy cu mu pIs cuwuy!
32
Ruy DuvIdgu guyu chI fun cfu
Sudoctu, pfoftu Nutuntu, JoIu dupu
wumfun BenuIutu. Puycunu chuyup-
tIn
33
fuy nIfun: Wumf SuIomon-
tunu muI mun muntuf cu chIf upun quI
GIhn yucu push tuj mun. Yun'g shun-
quI mund shI muj cu nu pIs.
34
Cfu
Sudoc wun pfoftu Nutn IsfueI cu nupu
1 REYES1
477
fuynIn cunun puj SuIomontu ustItu
wIu puf cup tIn gumcunu uyshupu
wugfuntu tucun quI. SInchIpu gupuf-
pun quI SuIomonmI fuygu! nIf.
35
PuymI uupu-puntutu shumongu
jumu fu sh sIIIun mun jumuy cu nun puj.
PuynumI nogupu fuqu fuy cungu.
Jud pu wun IsfueIpu fuynIn cunun pmI
nogu nIyc.
3
NIptIn JoIu dupu wumfun BenuIugu
fuytu nIfun: Tuytu fuy, nIshuy quIno
cumII shuj! T D chuyno
cunun puj munuy cu chun.
37
Gumtu
yunu p shu shuy quI n IIu SuIomon tu-
pIs T D yunu puy cu chun. Gum
mundu shuy quI pI tu pIs mus uchcutu
mundu chun.
38
Chuy pI tugu cfu Sudoc, pfoftu
Nutn, JoIu dupu wumfun Benuu,
IIupun Cefet funu cunu, PeIet funu-
cunu SuIomon tugu DuvIdpu mIun mun
muntuf c fu chIf pushu fun GIhon mun.
39
Chuy chnu cfu Sudocgu Tuytu
DIospu toIdun pItu wugfu wun uIII
usyuj ustItu chufIf cuf fuy cunun puj
SuIomonpu umun mun wIu pu fun.
WIu puf cup tIn nugu uyshupu wugfuntu
tucu fun. Chuufu IIupun funu cunu
gupuf puf SuIomon numI fuygu!
nIfun.
40
Chuy pI tugu guepuntu uywu-
fun pIncu IIuntu tucu fuy cuf. Runu cunu
fIyupu cushI cu fun. SInchIpu gupuf pup-
tIn puchu pIs cuyu fI fun fuj.
41
AdonIusgu IIupun guyu chI shun cu-
nu wun mIcuytu ushuf cuy cu shun cho
gupuf pujtu wIyu fun. Wugfutu tucu mu-
shuntu wIyuf Joubgu nIfun: ImunIf-
fuj sIud chgu chuy-jInunpu gupuf puy-
c mun?
42
Chuyno pufIuy cup tI IIunnu
AbIu tuf cfupu wumfun Jonutn
chuyu fun. Chuufu Adonus nIfun:
Yuycu muy. Gumgu cunquI fIspI tdu
funumI. AIII wIIIu pu tu chufI upumush-
cun quI.
43
Chuufu Jonutungu AdonIustu
nIfun: MunumI. Tuytun chI fuy
DuvIdmI SuIomon tunu fuy cunun puj
chufu shu.
44
DuvIdmI cuchu shu cfu
Sudoctu, pfoftu Nutuntu, JoIu dupu
wumfun BenuIutu, PeIet funu cu nutu,
Cefet funu cu nutu SuIomontu fuypu
mIun mun muntu chI nun puj.
45
Cfu
Sudoc wun pfoftu NutunmI SuIomon-
tugu GIhon cho ustItu wIu pu shu fuy
cunun puj. Chuy pI tumI IIupun cushI shu
cutI mu shu. ChuymI cunungu sIud-
cho IIupun cushI cuy pItu gupuf puy cun.
Chuy tu chufI gumcu nugu wIyush cun quI.
4
SuIomongu muynumI jumu cuy cu shu
fuypu sIIIun nIn mun.
47
Ruy DuvIdpu
mund shej nIn cu nu pIs IIupun uywu shu
chus quI coj Tuytu DIos SuIomontu yunu-
puy cu II chun. GumpI tu pIs mus uchcutu
mundu chun nIf. QuIquIn fuy DuvIdpIs
cmun cho Tuytu DIostu fIspI tuf
48
nIshu: AIubu shu cuchun IsfueI cu nupu
T D . PuymI munu shu
juc wumf jumun sIIIun mun jumuy cu-
nuntu, nogu pIs mundujtu fIcu n puj.
49
Chuyno wIIIuy cup tIn Adonus guyu chI-
shun cu nugu fIyupu munchu fIf sIcsIc yu fun.
Jutuf cuf munu shunpu-cumu uywu cu fun.
50
AdonIus pIs SuIomontu munchu cushpun
Tuytu DIospu toIdun mun guesh pI fun.
Munu wuu chI nun puj uItufpu wugfun cu-
nu pItu chufI cuf cuf IchI cuy cu fun.
51
Chuy pItu SuIomontu juc funu
wIIIu fun: Tuytu fuy, gumtumI fIyupu
munchu cuy c shun quI AdonIusgu.
ChuymI Tuytu DIospu toIdun cho pucu-
fuy cun. Puytugu munumI wuu chI sh-
chu nIf uunI nuy quItu munuy cun.
52
Chuufu SuIomn nIfun: Puy uIII
cucup tengu munumI ImupIs psun gu-
chu. Munu uIIItu fufu shun cunu tufI-
cup tInmI Ichungu wuongu.
53
Chuyno nIfcuf jInun fu SuIomongu
cuchu fun fIspI tdu uItuf pItu jofgu nun-
puj. Chuy pI tugu Adonus fuy SuIomonpu
uupun mun uywuy cuf gonguf pu cu fun.
SuIomonnu wusI quI mun uywu cuy nIfun.
Sa!omonta David wi!!apashan
2

1
DuvId wuu nun puj wuII cunu
pIshIy cu fun. ChuymI wumfun
SuIomontu nIfun:
2
Cunun nogu pIs
1 REYES1 , 2
478

F
2.4 2Sum. 7.1116.
G
2.5 2Sum. 3.27.
H
2.5 2Sum. 20.10.
I
2.7 2Sum. 17.2729.
J
2.8 2Sum. 16.513.
K
2.8 2Sum. 19.1623.
L
2.11 2Sum. 5.45; 1Cfn. 3.4.
M
2.12 1Cfn. 29.23.
uchIc yuj puchutu munumI fIcu sh nu-
chu. Gumgu IIupun tu pIs uIII IIutu fufuy.
Rununo goyuy.
3
T D
nIshun cu nutu cumIIy. Puy munu shuntu
fufuy. MoIses IsquIf bI shun IuynIn cu-
nutu, mundu mIn tun cu nutu cumIIy.
Chuy fmI Imu fufu shuy quI ch pIs,
muy-chuypu uywuf pIs uIII cuwun quI-
puj.
4
Chuyno fufup tI quI fmI T
D cumIengu uunI mu shuntu.
PuymI uunI mu fun: Wumfuy quI cunu
nogu munu shno IIupun shon gun wun,
yufpuy nIn wun uIII IIutu fufup tengu
Imuy pIs gumpItu mIfuf uywuj IIumI
IsfueI cu nupu fuynengu cungu nIf.
F
5
Gumgu musyun quImI SufvIupu
wumfun Joub Imuno fufu mu shun-
tu pIs. Nefpu wumfun Abnef tu wun,
G

Jetefpu wumfun Amusutu wuu chI-
fun. Puycu nugu cufun IsfueI cu nupu
mundujnInmI.
H
Wuu chI fun pIIIyu
gusu cu shu cuycup tIn, wuu chI nu cu-
shuntu yufp fIf. Puycu nutu wuu-
chI shun tumI funu cu nugu nogutu
tumpu mun.
ChuymI puytugu yufpu-

shuy quIno Imutu pIs fufuy. Nogu pI tugu
uIII cunmun uIII wuuypu wuu nuntu
munu djup tI quImI.
7
GuIuud funu
BufzIIuIpu
I
wumfun cu nutu Ichungu
uIII fIcun quI. WusI quI cho uywunquI.
Puycu numI nogutu chup mu fun
wuuguI quI AbsuIn gutI cu ch mup tIn.
8
Benjumn puftI cho cuycuj BuhufIm-
pItu cuj funu Gefupu wumfun SImeI-
pItu Ichungu uIcbu cucun quI. PuymI
nogu tugu fIyupu guyu p mu fun munu-
cuj mun chufu mush pun Muhu nuIm
J

sIud mun uywuy cu sh junuj. Chuy-
pI tugu nogu cutI mupt tufI p mu fun
Jofdn muyu mun. Chuufu nogugu
T D jutIn chmI uunIf
munu wuu chI n puj.
K

9
Puytugu umu
pefdu nun quI chu. Gumgu cunquI sumuj
yufpuy nI yojmI. ChuymI musyun quInu
puytu Imutu fufuy tu pIs. Ichungu muIu-
muef tIpu wuu chIn quI.
David waushan
(1Crn. 29.26S0)
10
DuvId wuu cu funnu. Chuufu
pumpuy c fI fun unuy custun cunu
pumpu fu shun DuvIdpu sIud nIn
nIshun mun.
11
IsfueI cu nupu fuynIn
cufun chuscu chuncu (40) wutu. RIm-
fogu Hebfon IIu pItu mundu fun gunchIs
wutu. QuImsu chuncu quIm su wun
(33) wutunu mundu fun Jefu su Ien pItu.
L

12
Chuy pItu pup nIn DuvIdpu fuquIn
M

SuIomonnu fuy cufun. SuIomn fuy
cushun wIchungu uIII goy cuy cufun
IsfueI chgu.
Adonas waushan
13
HuguItpu wumfun Adonus uywu-
fun SuIomonpu mumun Betsub mun.
Chuyup tIn Betsube tupu fun: AIII p-
chu shumush cun quI? nIf.
Chuufu Adonus Au nIfun.
14
Mustu pIs nIfun: Nogugu gumtu
fuwu cuy tumI mun.
Chuufu Betsubgu NImuy ufI
nIfun.
15
Adonus nIfun: Gum musyu-
shuy quI n pIs nogumI fuy cun cufun.
IIupun IsfueI cu nu pIs yufpuy cu fun
nogu fuy cun tumI. Ichungu T
D cumu c chIp tInmI fuy cunun puj
wuugu tunu chufu shu.
1
Cunungu
fuwu cu shuy quI. Amu munu nImuy-
chogu ufI.
NIptIn SuIomonpu mumungu Y,
ImuIIu tu fuj munuy cun quI pIs nIfun.
17
Chuufu Adonus nIfun: Ruy
SuIomontu fuwu p muy ufI. Sunem
wufmI AbIsugtu muj puj uunI m chun.
Gumtugu munumI munu nIshun quI-
p chu.
18
Chuufu Betsubgu nIfun: Y, m
fuwu p shuy quI ufI.
1 REYES2
479

N
2.2 2Sum. 15.24.
O
2.2 1Sum. 22.2023.
P
2.27 1Sum. 2.2736.
19
Chuy pItu Betsubgu uywu fun
AdonIus puj fuy SuIomontu fuwuj.
Chuyup tIn fuygu mumunpu uupun-
mun umpu fun. NIfcofgu yupuy
jumu cuy cu fun. Mumun jumu nun p-
pIs sIIIuntu upumuy nIfun. Apup-
mup tIn fuypu def chu cuj-Idun mun
jumu cu fun.
20
NIfcuf Betsube nIfun:
Shumushc fuwu cojmI. WIyuy cu muy
ufI.
Chuufu fuygu nIfun: Mumu, Imutu-
pIs munu shuy quItu muu cu muy.
MunumI munu nIshuy quI chu.
21
NIptInmI mumun nIfun: Sunem
wufmI AbIsug-gu wuuguI quI
AdonIuspu wufmIn cuchun.
22
Chuufu mumuntu fuy SuIomongu
nIfun: ImunIf tuj munun quI AbIsug
AdonIuspu wufmIn cununtu? Puygu
muyuf nmI cuycun. Chuy n pIs cfu
AbIu tuf y SufvIupu wumfun JoubmI
puypu fubuf nIn cuycun. Chuyno
cuycup tengu AbIsug wun tIyu chI n-
puj muu cu mush puy quI Adonus fuy
cunun puj muu cu muj nmI cuycun quI.
23
Chuyno nIfcuf fuy SuIomongu
jufu fun T D jutIn cho
Nogutu Tuytu DIos fIyupu custI gu-
m chun, Adonus chuyno nIshun pItu
munu wuu chI cup tengu.
24
Mundu n-
puj pupn DuvId jumu fu shun sIIIun-
mun chufu muj T D jutIn-
chmI juf. PuymI nogutu chufu mu shu
pup npu fuquIn cun puj. Cunungu
Adonus wuu chun!
25
Chuyno nIfcuf jInun fu JoIu dupu
wumfun BenuIutu nIfun AdonIustu
wuu fu chIy. Chuufu uywuy cuf wuuy-
cu chI fun.
2
Cfu AbIu tuf tunumI fuygu
nIfun: Aywu cuy mufcuy quI Anutot-
mun! GumpIs wuu nuy quI cumu cunmI.
Ichungu munu wuuchchu pupn
DuvIdpu
N
uupuntu T D
bubuI nIntu upumu shuy quI pI tumI.
Gumgu ucu fuy quI puywun IwuImI.
O

27
T D cfun cuycujtu
AbIu tuf tugu SuIomn jItu fI fun. Chuy-
n pumI cumII fun T D SIIu cho
EIpu custun puj nIshun.
P
28
Joubgu AdonIuspu fubuf nIn cuycu-
fun. AbsuIonpu Ichungu munu fubuf-
nIn chu cufun. Adonus wuu shuntu
muyuy cuf Joubgu T D
toIdun mun uywu cu fun. Chuy ch numI
fIspI tdu uItufpu wugfun cu nutu chufI-
cu shu IchI fuy cu fun.
29
Ruy SuIomontu
wIIIu fun Joubgu guesh pI shu T
D toIdun mun. Chuy ch numI
fIspI tdu uItufpu wugfun cunu chufI-
cu shu cuycun nIf. Chuufu SuIomongu
JoIu dupu wumfun BenuIutu cuchu fun
wuu fu chI muy nIf.
30
Benuu T D toIdun mun
uywuf cuf Joubtu nIfun: Ruygu chuy-
pItu IIoj shI nuy quI pmI nIn.
NIptIn Joubgu nIfun: MunumI IIoj-
sh chu! CuychmI wuu shuj!
Chuufu Benuu fuymun cutIf wIIIu-
fun Joub nIshuntu.
31
WIIIup tIn fuy
nIfun: QuIquIn munu shunno jInun-
cho wuu fu chIf pumpuy cuy. Chuy n-
pumI Joub wuu shun pI tugu pup n pIs
nogu pIs mununu juchu yoj nu chu cushuj.
32
T D quIquIn tumI juchuy-
quI pI tumI wuush cun quI nengu.
Pupn munu musyu shun yujmI Ishcuj
funu cu nutu tucsI fun juchuy nuj cuycup-
tIn, puypItu mus uIII cu nutu. Wuu chI-
fun Nefpu wumfun Abneftu, Jetefpu
wumfun Amusutu. Abnef cufun IsfueI
suId fu cu nupu munduj nIn. Amusunu
cufun Jud suId fu cu nupu munduj nIn.
33
Puycu nutu wuu chI shun pItu Joub pIs
y puypItu mIfuj uywuj cu nu pIs muIdI-
syu nu shu cuchun. DuvId pItu mIfuf
uywuj cu nutu Ichungu T D
Imuy pIs yunu puy cu II chun uIII cuwu-
nun puj. Chuy n pIs yunu puy cu II chun
IsfueI y Jud funu cu nutu Imuy pIs uIII
mundu nun puj.
34
Chuufu BenuIugu uywuf Joubtu
wuuy cu chI fun. NIfcuf numI quIquIn
1 REYES2
480
Joubpu Istun su cho cuycuj wusIn
Idun mun pumpu fun.
35
NIfcuf fuygu
chufu fun BenuIu tunu suId fu cu nupu
munduj nIn Joubpu fuquIn; Sudoc
cfu tunu AbIu tufpu fuquIn.
3
NIfcuf
SImeItu guyuf cu chIf nIfun: Jefu su-
Ien cho wusItu fufu cuy. Chuy IIu cho
muypu pIs munu IIoj shIypu tIyu cuy.
37
Gum chuy pItu Imuy junuj IIu pIs IIoj-
shIf Cedfn yucu uywu shun fugfutu
psufgu wuun quI pmI. Wuu nuy-
quIpgu quIquImI juchu yoj cunquI puj.
38
NIptIn SImeIgu fuytu nIfun: Au
tuytu. NImu shuy quI nmI wusItu fufu-
shuj.
NIshun n IIumI SImeIgu unuy IIu
Jefu su Ien cho tIyu cu fun.
39
QuImsu
wutunu tIyuy cup tIn Ishcuj uywuy-
nIn guesh pI puy cu fun. Aywu cu fun
Muucupu wumfun AquIs cujmun.
AquIsgu cufun Gut sIudpu fuynIn.
Ishcuy uywuy nIn cunu Gutcho cuycu-
shuntu wIIIup tIn SImeIgu
40
bffuntu
cufu nu cuf cuf uywu fun Gutmun, AquIs
cujmun uywuy nIn cu nutu ushej. SImeI
uywuy nIn cu nu wun GutpItu cutIy c-
mup tIn
41
SuIomn musyu fun SImeI
Jefu su Ien pItu IIoj shIf Gutmun uywu-
shuntu, nIfcuf cutIy c mu shun tunu.
42
Chuufu SuIomongu SImeItu guyuy-
cu chIf nIfun: Nogugu T D
jutIn chmI gumtu jufu chIf. Muypu pIs
IIoj shefgu wuun quImI nIf. Gumgu
nImu shuy quI tumI cumII shuj nImu-
fuy quI.
43
Chuufu cunungu ImunIf tuj
gum munu cumIIsh cun quI chu T
D uupun cho jufu shuy quItu?
ImunIf tuj nogu nIsh tu pIs munu wIyu-
cush cun quI chu?
44
Gumgu fIyupu munu
uIII tumI pupn DuvIdtu guyu pu fuy quI.
ChuymI cunungu T D cumu-
c chI shu juchuy quI pItu wuu nuy quI-
puj.
45
Nogu fuy SuIomonmI Ichungu
DIos pItu bIndI syuntu chus quI shuj.
DuvId munduj cushun tu pIs T D
munumI Imuy pIs guechon gu chu.
4
Chuy pItu fuygu JoIu dupu
wumfun BenuIutu nIfun SImeItu
wuu fu chI nun puj. Chuufu puygu jInun
fu wuuy cu chI fun. Chuy n pumI fuy
SuIomongu contfun cu nu pItu IIbfInu
cufun.
Faraonpa wamranwan
Sa!omn majachacashan
3

1
SuIomongu EgIpto fufuonpu
wumfun wun muju chu cuf puycu-
nu wun fumIII yunu cufun. Muju chu-
cuf cuf wufmI tugu DuvIdpu sIud nIn-
mun upufun. Chuy fmI ufuy c chI fun
puIu syuntu, T D TempIuntu,
Jefu su Ien cuntun pefgutu.
2
Chuy
wIchungu munumI cufun f chu T
D TempIu. ChuymI funu cunu
uywun cu nutu Tuytu DIos puj pIsh tuj
puytush Imu cu nu IIu ch fuj.
Yarpaysapa cananpaj
Sa!omn maacushan
(2Crn. 1.11S)
3
SuIomongu fIyupumI T
D fIspI tuj. Pup nIn DuvId fufu-
shun Iuycu nu tu pIs IIupuntu cumII-
fun. Ichungu puytush Imu cu nu cho
uywu cu nutu fupu chI fun. InsIn su wun-
pIs suumu chI fun.
4
Puygu Gubuon mun
uywuj uywu cu nutu pIsh tuf cuf fupu chI-
nun puj. Chuy puytush ImumI cufun
wuquIn pItu mus fejsI shu. Chuy chgu
SuIomongu fupu chInu sucfIfIsyucunutu
wufun gunpu (1,000) fupu chej.
5
Chuy pItu juc chucuy Gubuon cho
cuycup tIn suyuy nIn cho SuIomontu
T D yufI puf cuf nIfun: Munu-
shuy quItu muu cu muy. Muu cu mu-
shuy quI tugu goshuy quImI.
Chuufu SuIomn nIfun: Tuytu DIos,

gumgu uIIImI fIcush cun quI pupn
DuvIdtu. PuypIs uupuy quI cho uIII tumI
fufu shu. IIupun shon gun wunmI wIyu-
cu shu fuy quI. MunumI juchutu fufu shu-
chu. ChuymI uIII fIcush cun quI. Cumu-
c chIsh cun quI juc wumfun fuquIn fuy
jumuy cu nun p pIs. ChuymI nogugu fuy
cuyc.
7
T D, gummI wumfu-
IIu fuj pIshI yufpuy cuycup t pIs pupn
1 REYES2 , 3
481
DuvIdpu fuquIn munduj fuy cun puj
chufu mush cun quI.
8
Cunungu gum
ucfu shuy quI funu cu nu tumI munduyc.
Aypu IIu funumI. Yupuy tu pIs munumI
utIpush wun chu.
9
Gum ucfu shuy quI
funu cu nutu uIII mundu n puj sumuj
uIII yufpuytu goycu muy ufI. Sumuj
tuntI yu chI muy uIII tu pIs, munu uIII tu pIs
musyu n puj. Mun'chgu munumI ucfu-
shuy quI uypu IIu funu cu nutu munduytu
cum pu c mun chu.
10
SuIomn chuyno muu cu shun
Tuytu DIospgu uIII cufun.
11
ChuymI
nIfun: Gumgu munumI muu cu mush-
cun quI chu unuy-yuj cuwu nuy quIpgu,
Imu-uycuy quI pIs cununpgu, chIquI-
nu cu shuy quI cu nu pIs wuu nunpgu.
Chuypu fuquengu muu cu mush cun quI
sumuj tuntI yu nuy quI puj, uIII mundu-
nuy quI pmI.
12
ChuymI muu cu mu-
shuy quIno yunu p shuy quI uIII tuntI yu-
coj y yuchuj cunuy quI puj. Gum yuchuj
cushuy quIngu munumI pIpIs yuchuj
cushu chu nI cungu pIs chu.
13
Gum munu
muu cu mu shu cuptI quI pIs yunu p shuy-
quImI fcu y nuy quI puj, munuy nI yoj
cunuy quI puj. ChuymI gum cuwu shuy-
quI cu mugu munu cungu p chu juc fuy
gumngu.
14
Pup nI quI DuvIdno nogu
munu sh cu nutu, IIupun Iuycu nutu,
mundu mIn tu cu nutu cumIIp tI quegu
yunu p shuy quI puj unuy cumu cuwu nuy-
quI pmI.
15
RIcchu fu muf SuIomongu yufpu-
chu cu fIf tuntI yu cu fI fun suyu shuntu.
Jefu su Ien mun chuyuy cofgu jucIIu
uywu fun Tuytu DIospu bubuI nIn
cuycu shun mun. NIfcuf fupu chInu
sucfIfIsyucunutupIs fupu chI fun.
Chuy pI tunu IIupun mund shej cu nutu
mIcuytu gufu chI fun.
Sa!omn a!!i arrig!aj cashan
1
Chuy wIchun Ishcuy wufmI cufun
cuef pun wun gnu pu coj. Puycu-
numI uywu fun fuymun. Chuyuy c fIf
17
jucuj wufmI nIfun: Tuytu fuy, cuy
wufmI wun Ishcu IImI tIyushc juc
wusI cho. Ishcun tIyuy cu sh chmI
nogugu guesh yu cushc.
18
Guesh yu-
cu sh pItu quImsu junuj tugu puypIs
guesh yu cu shu. Nogu cu nugu Ishcu IImI
goyushc. Juccu nugu wusI cho munumI
cufun chu. Ishcu-Ishcu II tIyuf.
19
Chuy pItu juc chucuy cuy wufmIgu
wumfuntu ItIy cu shu.
20
Chuufu puIIun
pugus jutuf cuf nogu puu cu shu cuycu-
sh cumu wuu shu wumfuntu ogIIu puf-
cu mu shu. Nogupu wumf tunu ogIIu-
cuf cu shu.
21
RIcchu pu cu muf chuchu-
npgu wuu shu wumfu IIu cuycu shu.
Tutu puchu uchIc yuf cup tIn fIcup tgu
munumI wumf chu cushu.
22
Jucuj wufmI pIs nIfun: MunumI.
Nogupu wumfgu cuwuy cujmI;
gumpumI wuu shugu.
NIptIn jucuj wufmInu nIfun:
MunumI. Gumpu wumfuy quegu
wuu shu cujmI; cuwuy cgu nogu-
pumI.
Chuyno fImu nu cuf cuy cu fun fuypu
uupun cho.
23
Chuufu fuygu yufpu-
chu cuy mun chufu cu fun Cuy cuj
wufmIgu nIn nogupu wumfgu cuwuy-
cujmI, wuu shu cuycgu puypumI
Jucuj wufmI numI mus jucno nIn!
nIf.
24
NIfcuf fuy nIfun: Juc subIItu
upumuy!
SubIItu chuyu chIp tIn fuygu
25
nIfun:
Cuwuy cuj wumfutu Ishcuy mun puftI-
fIy. NIfcuf puIIuntu jucnIntu, puIIuntu
jucnIntu goycuy.
2
Chuufu cuwuy cuj wumfupu
mumungu fIyupu IIuquI cu fun. ChuymI
fuytu fuwu cu fun: Tuytu, umu wuu-
chIy chu ufI wumfu tugu! Chuypu
fuquengu chuy wufmItu goycuy!
Jucuj wufmI Ichungu nIfun:
Wumfutu Ishcuy mun cuchu fI chun.
GumpIs nogu pIs pIfdI shun.
27
Chuufu fuy nIfun: Amu wuu-
chIy chu. RImIf fuwu coj cuj wufmItu
goycuy. PuymI fusunpu mumungu.
28
IIupun IsfueI cunu musyu fun dImun-
dutu fuy Imunpu uIII uffIg Iu shun tu pIs.
1 REYES3
482

Q
4.21 Gen. 15.18; 2Cfn. 9.26.
TuntI yu cu fun uIII uffIg Iu nun puj Tuytu
DIos yunu pu shuntu. ChuymI IIupun
fIyupu fIspI tu fun.
Sa!omn mandashan
4

1
IIupun IsfueI cu nupu fuynIn
cufun SuIomongu.
2
Puytu yunu-
puj cunu cufun uchcu:
Cfu cufun Sudocpu wumfun
Azufus.

3
Actu IsquIf bej cunu cufun SIsupu
wumfun EIIho fef wun Ahus.
Ruypu secfe tuf yunnu cufun
AhIIudpu wumfun Josu fut.

4
SuId fu cu nupu munduj nIn cufun
JoIu dupu wumfun Benuu.
Cfu cunu cufun Sudoc wun AbIu tuf.

5
Pfefec tu cu nupu munduj nIn cufun
Nutunpu wumfun Azufus.
Ruytu tuntI yu chej cufun Nutn
cfupu wumfun Zubud.
Puywungu umgumI cufun fuy.

PuIu syu cho Imutu pIs fIcujnu cufun

AhIsuf.
Afuchej cupu fuI cufun Abdupu
wumfun AdonIfum.
7
SuIomonpu chuncu Ishcuy (12)
pfefec tu cunu cufun Intfu IsfueI cho.
Puycu numI IIupun fumIII yun tIn puj fuypuj
Imutu pIs shun tuj. Cudu nun wutu cho juc
quIIIu cumu fuypuj Imu-uycu tu pIs shun tuj.
8
Chuncu Ishcuy (12) pfefec tu cunu cufun.
Ben-Huf pfefectu cufun Effun
uItu cu nu cho.

9
Ben-Decuf pfefectu cufun Mucuz-
cho, SuuI bIm cho, Bet-semes cho,
EIon cho, Bet-hunun cho.

10
Ben-Hesed pfefectu cufun Afubot-
cho, Soco cho, Intfu Hefef
nusyun cho.

11
Ben-AbInudub pfefectu cufun
Intfu Dof pfobIn syu cho. Puypu
wufmInnu cufun SuIomonpu
wumfun Tufut.

12
AhIIudpu wumfun Buunu pfefectu
cufun Tuunuc cho, MeguI du cho,
Intfu Bet-seun cho. Bet-sen
cufun Sufe tunpu uupun cho,
JezfeeIpu uf'gun cho. Chuu-
fugu mundu fun Bet-seun pItu
AbeI-meho Iu cumu, Jocmeumpu
wushu-Idun cumu.

13
Ben-Gebef pfefectu cufun GuIuud-
cho cuycuj Rumot cho. Puypu
munuy nIn cho cuycu fun Intfu
GuIuud puftI. Chuy puftIgu cufun
Munusespu wumfun JuIf pumI.
Ben-Gebefpu munuy nIn cho
cuycu fun Busun cho cuycuj Afgob.
Chuy chmI cuycu fun jutu suj sojtu
chuncu (60) sIud cunu, Intfu
cuntunpu cufu Iu shu, puncu
IIbIn cu nu pIs funsI pItu.

14
Idopu wumfun AhInudub pfefectu
cufun Muhu nuIm cho.

15
SuIomonpu wumfun Busemut wun
muju chu cuj AhImuusnu pfefectu
cufun Neftu I cho.

1
HusuIpu wumfun Buunu pfefectu
cufun Asef cho, AIot cho.

17
Pufuupu wumfun Josu fut pfefectu
cufun Isucuf cho.

18
EIupu wumfun SImeI pfefectu
cufun Benju mIn cho.

19
UfIpu wumfun Gebef pfefectu
cufun Amoffeo funu cu nupu
fuynIn Sehn tIyu shun Gud
puftI cho, Busunpu fuynIn Og
tIyu shun cho.
IIupun pfefec tu cu nupu munduj nIn-
pIs juc cufun.
Sa!omn rcuyashan
20
Jud cho IsfueI cho cufun uypu IIu
funu cunu yupuy tu pIs munu utIpuy puj.
FIyupu uypu IIunu cufun Imu-uycun cu-
nu pIs mIcu nun puj upunun p pIs. CushI-
shu juucu IIu numI goyuj.
21
SuIomonmI
mus munduj cufun Euffu tes muyu pItu
FIIIs teu nusyun cumu, EgIpto nusyun wun
tIncoj IIndu cumu.
Q
ChuymI IIupun pguj
Impues tutu. SuIomn cuwu shun cu mugu
1 REYES3 , 4
483

R
4.2 1Rey. 10.26; 2Cfn. 1.14; 9.25.
S
4.32 Pfov. 1.1; 10.1; 25.1; Cunt. 1.1.
puypu munuy nI IIun chnu cufun.
22
SuIo-
mon puj y puIu syun cho cujcu nupgu cudu
junuj mIcuytu shun tuj sojtu wufungu
sojtu puchuc (6,600) quIu fnu cuj jufI-
nutu, chuncu quImsu wufungu Ishcuy
puchuc nIn (13,200) quIu cumun cuj
jufI nutu,
23
sbu shu chuncu tfu cunutu,
guewu IIu wun uywu shu cuj Ishcuy chuncu
(20) tfu cu nutu, puchuc (100) uyshutu;
munu yupuyIIupu tufush cu nutu, IIuychu
custu cu nutu; wefu yu shu uywunu cuj
bIcu nutu.
24
SuIomongu mundu fun
Euffu tes pItu IntI yugu nun cuj-Ipugu
ushuj puj TIfsu sIud pItu Guzu sIudcumu.
Chuy cho tIyuj fuycu nugu IIupun pIs
cufcuy cu fun SuIomonpu munuy nI IIun-
chnu. IIupun pIs uIII IIu juucu IIu goyu fun.
25
SuIomn cuwu shun ygu Jud
funu cu nu wun IsfueI funu cunu DunpItu
Beef sebu cumu tIyu cu fun uIII IIu. Cudu-
nunpu ImupIs munu pIshI fun chu.
bus nIn pIs gus nIn pIs uchcu cufun.
2
SuIomonpugu cufun cuff tu cu nutu
gufu chuj cuwu IIu cu nutu uywu nun puj
cuuf tu cunu chuscu wufungu (4,000).
Muntdu pufej suId fu cu nunu cufun
chuncu Ishcuy wufungu (12,000).
R

27
Pfefec tu cu nugu tcu shun quIIIumI
mIcuytu upuj fuy SuIo mon puj, puypu
msun cho mIcoj cu nu p pIs. ImutupIs
munumI pIsh chej chu.
28
Tufnun
chuyu mu shun fugu cudu-nun upuj
seb dutu ogshutu cufftu gufchuj
cuwu IIu cu nu puj, wuquIn cufgu cuwu-
IIu cu nu p pIs. Ruy goyu shun mun upuj.
29
Tuytu DIos cumu c chI fun SuIomn
fIyupu yuchuj cunun puj, yufpuy supu
cunun puj, IIupun tu pIs sumuj tuntIyuj
cunun puj.
30
Chuufu SuIomongu mus
yuchu fun EgIpto funu cu nu pItu, IntI
yugu mu nun cho tIyuj cu nu pI tu pIs.
31
P-muy funu pI tu pIs mus fIyupu
yuchuj cufun. Zefu pItu mIfuj Etun pI-
tu pIs mus yuchuj cufun. Mus yuchuj
cufun MuhoIpu wumfun Hemun-
pItu, CuIcoI pItu, Dufdu pItu. FIyupu
yuchuj cushungu Int fupu muyu cu-
fun.
32
QuImsu wufungu (3,000) custu
yuchu chI cuy cu nutu fImu fun. BIfsu cu-
nu tu pIs cumu c chI fun wufungu pIch-
guntu (1,005).
S

33
Yuchu chI fun jutun
juchu cu nu pItu tucshu juchu cu nu pI tu-
pIs. Yuchu chI fun IIbu nu cho cuj jutu suj
sedfu guefu cu nu pItu pefgu cu nu cho
cuj guewu cu nu pI tu pIs. IIupun custu
uywu cu nu pI tu pIs, bIcu nu pI tu pIs,
gufu chuypu pufej cu nu pI tu pIs, pesc du-
cu nu pI tu pIs yuchu chI fun.
34
SuIomn
fIyupu yuchuj cushuntu muyuy cuf
Intfu nusyun pI tumI shumoj fImu-
shuntu wIyu nun puj.
Tiropa raynin Hiramwan
Sa!omn par!acushan
(2Crn. 2.11S)
5

1
TIfopu fuynIn HIfum muyu-
fun DuvIdpu fuquIn wumfun
SuIomon tunu fuy cunun puj chufu-
shuntu. ChuymI cuchutu cuchu fun.
HIfumgu DuvId wun umutufmI yuch-
nu cu fun.
2
Chuufu SuIomongu chuyuj
cuchu cu nu wun HIfumtu wIIIu chI fun:
3
Gumgu musyun quI numI pupn
DuvId Int fupu funu cu nu wun
umutuf pIII yu IIuf pufI cuf Tuytu
DIos nIn puj TempIutu fufu chIytu
munu puydI shuntu. Tuytu DIosgu
pupn DuvIdpu munuy nIn munmI
IIupun chIquej nIn cu nutu chufu shu.
4
Cunungu Tuytu DIosn Int fu-
pu numI pIII yutu gusu c chI shu.
PIpIs munumI chIquI mun nu chu.
Nucuy cu nu pIs munumI cunnu chu.
5
Chuy n pumI cunungu yufpushc
Tuytu DIos npu TempIuntu
ufuchIytu. Tuytu DIosmI pupn
DuvIdtu nIfun: RuquI quI mundu-
nun puj wumfuy quItu chufu sh fmI
TempI tugu ufuchI p mungu nIf.
Ibuno muntI pItu sedfu guefu cu-

nutu cuchu chI p muy ufI. PIyun n-
cu nu pIs gumpu pIyun nI quI cu nutu
1 REYES4 , 5
484
guefu jofgu muy chgu yunu pun-
gumI. PIyun nI quI cu nupu jufnuI-
nIn tugu pgu shuy quImI uycu tu pIs.
Gumgu musyun quI cuycho tIyuj
funu cunu SIdn funu cu nungu
guefu sujtuytu munu yuchu shuntu.
7
SuIomn nIshuntu wIIIuy cup tIn HIfumgu
fIyupu cushI cu fun. ChuymI nIfun: Tuytu
DIosgu fIyupu uIubu shu cuchun. DIosmI
cumu c chI shu DuvIdpu wumfun fIyupu
yuchuj cunun puj, wumfun jutun nusyuntu
uIII mundu nun puj!
8
NIfcuf HIfumgu
SuIomontu wIIIu chI fun:
Cuch cu nugu IIupun tumI wIIIu-
mu shu. Sedfu tu pIs pnu tu pIs munu-
shuy quI tumI jofgu chI p shuy quI.
9
Nogupu pIyun n cu numI IIbu nu-
pItu-puchu uf chI mongu Iumuf
cuntun cumu IIupun guefu cu nutu.
Chuy pI tu numI upuchI mu shuj yucu
junu IIunpu muycu mu pIs nImu shuy-
quI cumu. Chuy ch fmI puscungu
shun tu nuy quI puj. GumnumI
mIcuytu upuchI mun quI puIu sy cho
tIyuj cunu mIcu nun puj.
10
ChuymI HIfumgu guefu cu nutu
jofgu chI pu fun sedfutu, pnu tu pIs
SuIomn munu shun cujtugu IIupuntu.
11
SuIomon numI mIcuytu upuchI fun
HIfum mun. Cudu wutu upuchej Ishcuy
chuncu wufungu (20,000) scu fgutu,
Ishcuy chuncu quImsu wufungu
(23,000) Itu oIIvo ustItu.
12
Tuytu
DIosgu uunI shun nmI SuIomontu
yunu pu fun fIyupu yuchuj cunun puj.
SuIomongu HIfum wun uIII umgu
cunun puj pufIu fun. Puycu nugu munu
chIquI nu cuy IIu punu goyu fun.
13
Chuy pItu fuy SuIomongu juc Iuytu
nIfun IsfueI funu cunu fuynu ufoj uywu-
nun puj. ChuymI shun tu fun quImsu chuncu
wufungu (30,000) funutu.
14
Chuy funu-
cu nutu cuchu fun IIbu nu mun cudu quIIIu
tufnuypu. Cudu uywuy uywu fun chuncu
wufungu (10,000) funu cunu. Runu cu nugu
goyuj Ishcuy quIIIu wusIn cho juc quIIIu
IIbu nu cho. Afoj cu nupu munduj nIn cufun
AdonIfum.
15
SuIomonpugu cufun gunchIs
chuncu wufungu (70,000) cufgu fu cunu;
Intfu jIfcu cho fumI IIug IIuj cu nunu pusuj
chuncu wufungu (80,000).
1
Runu cu nutu
ufuchI nun p numI cufun quImsu wufungu
quImsu puchuc nIn (3,300) cupu fuI cunu.
Puycu numI IIupuntu ufuchI fun.
17
Ruygu
jofgu chI fun jutu suj uIIIn nIn fumI cu nutu,
IIug IIu shu fumI cu nutu TempIupu sImIn-
tun puj.
18
SuIomonpu pIyun nIn cunu,
HIfumpu pIyun nIn cunu, bIs nun GebuI
funu cunu cumu fI fun IIupun guefu cu nutu.
RumI cu nu tu pIs IIug IIu fun TempIu puj.
Temp!uta Sa!omn aruchishan
(2Crn. S.114)

1
SuIomn T D
TempIuntu ufuchIytu guIIuy-
cu fun chuscu wutunu IsfueI cu nupu
1 REYES5 , 6
Templu puj Libu nu pitu guerutu jorgu s/un (1Rey. 5.510)
485

T
.1 Exo. 26.3334.
fuynIn cuycu shun cho, zIv quIIIu cho.
Chuy quIIIugu cufun mushoj wutu pnu
guIIu fej Ishcuy cuj quIIIun. IsfueI cunu
EgIp tu pItu IIoj shI mu shungu cufun
chuscu puchuc pusuj chun cu wun (480)
wutunu.
2
Ruy SuIomn T D-
TempIutu ufuchI shungu jutunmI
cufun. Iufguy nIn cufun Ishcuy chuncu
gunchIs nIn (27) metfu; unchuy nIn
Isgun metfu; uItuy nIn chuncu quImsu
metfu medyun (13.5).
3
TempIu mun
yuycunu uIuf nengu cufun Isgun metfu
unchu TempIupu unchuy nIn wun IwuI
fufIpugu. Iufgunnu cufun chuscu
metfu medyun.
4
SuIomongu TempIupu
bent nun cu nu tu pIs fjus nI yojtu fufu-
chI fun.
5
TempIu mun gueIII chIyIIupu
Intfu wujtun tumu fej pu pIs cuuf tu cu-
nutu fufu fun.
Puchu cuj cuuf tupugu

unchun cufun Ishcuy metfu medyun.
AItus cuuf tu punu unchuy nIn cufun
quImsu metfu. AItus junun cuj cuuf-
tu punu unchuy nIn cufun quImsu
metfu medyun. TempIupu juwu cuj
pefgun tugu cuchuypu pefgu fun juwu
cuj cuuf tupu guefun cu nutu jumu chI-
nun puj. Chuy tugu fufu fun TempIutu
munu uchcu nun puj.
7
TempIutu
ufununpuj fumI cu nu tugu jofgu mu-
IIufnu IIugIIushu cufun. ChuymI
TempIutu ufuf munu tucu fun nu chu
muftI IIu cu nu wungu. Imu IfumIn tu tu-
pIs munumI nIstu fun nu chu fyffu pI-
tugu.
8
Puchu cuj cuuf tu mun yuycunu
puncugu cuycu fun TempIupu defchu
cuj-Idun mun fIcu fuj. AItus cuj cuuf-
tu mun, uItuspu junun cuuf tu mun
wIchnunpgu cufun escu Iun.
9
TempIutu pefgu chIytu ushuy cuf
SuIomongu Iufgu fu cu nutu chufu chI-
fun. Gutu chI fun sedfu tubIu cu nu wun.
10
TempIu mun gueIII chIyIIupu Intfu
tumu fej cuuf tu cu nutu ufuchI fun. Cudu
psupu uItuy nIn cufun Ishcuy metfu
medyun. Sedfu pItu uItus tIfun tI cu-
nugu TempIupu pefgun mun gueIII shu
cuycu fun.
11
Chuufu T D
SuIomontu nIfun:
12
Cuy TempIutu
jutu fu chIf guIIuy cu shu cuptI quImI
cunun tuntI yu chI shuy quI: Nogu
nIshno IIupun Iuyn cu nutu y mundu-
mIn t cu nutu cumIIp tI quegu nogu pIs
cumII shmI tuytuy quI DuvIdtu uunI-
shtu.
13
Nogu pIs tIyu sh puj IsfueI cu-
nu chmI. MunumI gonguy cu sh chu
ucfu sh IsfueI cu nu tugu.
14
SuIomn ushu funnu TempIu fufu-
chIytu.
15
TempIu fufInpu cuj pefgun-
cu nutu Intu bIu chI fun junuj pItu pumpu-
cumu sedfu tubIu cu nu wun. Pumpu tugu
Intu bIu fun pIno tubIu wun.
1
Mus fufI
cujcho Mus RIspI tdu cunun puj fuquI-
fun Isgun metfu Iufgutu. Chuy cuuf-
tu tugu fuquI fun junuj pItu pumpu cumu
sedfu tubIu wun.
T

17
Mus RIspI tdu
cuuf tu pItu juwu mungu cufun chuncu
pusuj (18) metfu.
18
TempIutu Intu bIu-
shun sedfu tubIu cu nu chgu bufdufun
wuytu-nIfujtu fftu-nIfuj cu nutu.
Ushuj puj sedfu wun chupu shu cuptInmI
fumI cu nugu munu fIcu cu fun chu.
19
SuIomongu TempIu fufI cho fufu fun
Mus RIspI tdu cuuf tutu T D
bubuI nIntu chufu nun puj.
20
Mus RIspI-
tdu cuuftogu cufun Isgun metfu
Iufgun, Isgun metfu unchun, Isgun
metfu uItun. Junun punu ushuj puj gofI-
wun chup yu chI fun. Sedfu pItu uItuftu
fufu chI shun tu pIs gofI wun chup yu chI-
fun.
21~22
Mus RIspI tdu cujtu, uItuftu
gofI wun chup yu chI shun nmI Intfu
1 REYES6
Sulomn ruru c/i s/un Templu (1Rey. 6)
486

U
.22 Exo. 30.13.
V
.23~28 Exo. 25.1820.
TempIu fufI tu pIs gofI wun chup yu chI-
fun. Mus RIspI tdu cujpu puncun tu pIs
gofI cudI nu wun wIch gu fun.
U
23
Mus RIspI tdu fufI cho Ishcuy
quefu bn unjII cu nu tu pIs fufu chI-
fun oIIvo guefu pItu. Cudu-nun
cufun chuscu metfu medyun uItu.
24
Cudu-nunpu cudu Idu Iun cu nupu
Iufguy nIn cuycu fun Ishcuy metfu juc
cuuftu musIIun. Chuufu jucuj Iunpu
puntun pItu jucuj Iunpu puntun cu-
mugu cufun chuscu metfu medyun.
25
Ishcun quefu bn unjII cunu cuycufun
chuy tum u IIu, chuscu metfu
mIdyun-cumu. Chuy-nIfuj IIu cufun-
pIs.
2
Jutun cuynIn pIs cufun chuscu
metfu mIdyun-cumu.
27
SuIomongu
chuy quefu bn unjII cu nutu chufu chI-
fun Mus RIspI tdu cujmun. Iuyoj-
cu nugu Iun quIchu cu shu cuycu fun.
Ishcun pu pIs jucuj Iungu cuchu mun
chuyu fuy cufun. Chuu pIchnu Ishcunpu
Iun cunu tpu nu cu shu cuycu fun Mus
RIspI tdu cuuftuchgu.
28
NIfcuf
SuIomongu quefu bn unjII cu nutu gofI-
wun ushujpuj chup yu chI fun.
V

29
Mus
fIspI tdu cuj cuuf tu tugu fufIn pu pIs,
junun pupIs dIbu ju fun quefu bn unjII-
cu nutu, wuytu cu nutu, puImu cu nutu.
30
TempIu pumpun tugu RIspI tdu cuj
pumpu tu pIs Mus RIspI tdu cuj pumpu-
tu pIs gofI wun chup yu fun.
31
Mus
RIspI tdu cujmun yuycunu puncu tu pIs
Ishcuy jutu fufu chI fun oIIvo guefu-
pItu. Puncugu mufcun tIn cufun Ishcuy
metfu unchu.
32
Puncu cu nu chgu IIug-
IIuypu dIbu jufun quefu bn unjII cu nutu,
wuytu cu nutu, puImu cu nutu. DIbu ju shun
junun punu gofI wun chup yu fun.
33
Chuy-
n IIumI TempIu puncupu mufcun-
cu nu tu pIs oIIvo guefu pItu cuudfdu
IIstun cu nutu fufu chI fun.
34
Ishcun ju
puncu cu nugu cufun pno guefu pItu.
Puncugu Ishcun pIs cufun jucuj-Idun-
mun dobIu nu IIu.
35
Chuy puncu cu nu-
ch pIs IIug IIuypu dIbu ju fun quefu bn
unjII cu nutu, wuytu cu nutu, puImu cu-
nutu. DIbu ju shun jununpugu gofI wun
chup yu fun.
3
TempIupu suwun nIn
pumpu tu pIs cufu Iu chI fun. IIug IIu shu
fumI cu nu wun quImsu junu pefguf cuf
junun mun sedfu tubIu tunu chufu fun.
Chuy n IIumI junuy-junuy fufu fun.
37
SuIomongu chuscu wutu munduy-
cu shun cho T D TempIunpu
sImIn tun cu nutu pefguytu guIIuy cu-
chI fun zIv quIIIu cho.
38
Chuncu juc
(11) wutun munduy cu shun ch fuj
DIospu TempIun ufuchIytu ushu fun.
Afuytu ushu shun quIIIupu jutIn cufun
buI. Chuygu cufun wutu cho pusuj
quIIIu cujmI. TempIu ufuytu ushu chI-
fun Imuno Imun cu nutu fufu nun p-
pIs yufpu shunno. SuIomongu TempIu
ufuytu ushu chI fun gunchIs wututu.
Pa!asyu wasicunata
Sa!omn aruchishan
7

1
SuIomongu puIu syuntu ufuchIf
ushu fun chuncu quIm sun (13)
wutu tu fuj.
2
RIm fugu Ibuno MuntI jutI yoj
wusItu ufuchI fun. Iufguy nIn cufun
chuscu chuncu pIchgu (45) metfun,
unchuy nInnu Ishcuy chuncu Ishcuy
metfu medyun (22.5), uItuy nInnu
chuncu quImsu metfu medyun (13.5).
Chuscu uywuy sedfu tushu cunu tuncu-
fuy cu fun sedfu tIfun tI cu nutu.
3
Chuy
tIfun tI cunu cufun chuscu chuncu
pIch gun (45). Chuy cu nu tunu fuquI shu
cufun chuncu pIch guntu-cumu (15)
fIuyIIunpu. Jumu chI fun tushu cunu
junun mun. TIfun tI cunu jununpugu
Intu bIu fuy cu fun sedfu tubIu wun.
4
Bent nu cu nu pIs cuycu fun quImsu
junu, junuy-junuy. Chuy bent nu cu nugu
cuycu fun quImsu-cumu, cudu-nun
def chuncho-cumu.
5
IIupun puncu cu-
nu pIs bent nu cu nu pIs cufun cuudfdu.
IIupun pIs cuycu fun def chuncho-cumu.
Cudu-nun cufun quImsu fIu.
1 REYES6 , 7
487

W
7.8 1Rey. 3.1.
X
7.21 Juquln nIshungu cumu cu c/in nInunmI. Bouz nIshungu munuy ni yoj
nInunmI.
Tushu cu nu IIu wun juc uIuf tu pIs

fufu chI fun. Iufguy nIn cufun Ishcuy
chuncu Ishcuy metfu medyun (22.5),
unchuy nInnu chuncu quImsu metfu
medyun (13.5). Chuy uIufpu uupun
Idu ch pIs fufu chI fun tushu IIu wun
juc wusItu.
7
DImun du cu nutu uffIg Iu-
nun puj desp chuntu fufu chI fun. Chuy
cuuf tu tugu ushuj puj junuj pItu pumpu-
cumu sedfu tubIu wun chupu fun.
8
SuIomonpu wusengu cuycu fun
desp chunpu guepun cho. Chuy pIs
cuycu fun desp chun-nIfuj IIu. Fufuonpu
wumfun wun SuIomn muju chu cu fun.
W

Puyp pIs juc wusItu fufu chI pu fun.
AIuf nIn pIs cufun desp chu-nI fuj IIu.
9
Chuy wusI ufuchI shun cu nugu IIupun-
pIs cuycu fun sImIn tun pItu-puchu
pefgu ushuj cumu, wusI pefgu pI tu pIs
ustu suwun puncu ushuj cumu fIyupu
chunIn cues tuj, IIug IIu shu, tupuy cuf-
tupuy cuf cuchu shu fumI cu nu wun
Iju shu IIu. Chuy n IIu cuycu fun wujtun-
pu pIs fufIn pu pIs.
10
SImIn tun cu nu pIs
cuycu fun jutu suj fumI cu nu wun pefgu-
shu IIu. Chuy fumI cunu wuquengu
cufun chuscu metfu mIdyun-cumu,
wuquInnu quImsu metfu quImsu cuuf-
tunwun-cumu. FIyupu chunIn cues tuj
cufun.
11
Junun tu pIs cumu c chI fun
cues tuj fumI cu nu IIu wun, tupuy cuf-
tupuy cuf IIug IIu shu IIu wun, sedfu
guefu cu nu wun.
12
Suwun tugu Intfu
cuntunpu tumu fej IIug IIu shu fumI cu-
nu wun quImsu junu uywuytu pefguf-
cuf juc uywuy tunu chufu fun IIug IIu shu
sedfu guefutu. Junuy-junuy chuyno
fufu fun. Chuy n IIumI cufun suwun pIs
TempIu mun yuycunu uIuf pIs.
Hiramta Sa!omn mincacushan
(2Crn. 2.1S14, S.1517)
13
Ruy SuIomongu TIfo funu HIfumtu
guyu chI fun.
14
Puygu cufun NeftuI
tfbu bIy dupu wumfun. Pup nInnu
cufun jInun TIfo funu funsI tucuy
yuchuj. HIfumgu fIyupu yuchu fun
funsI pItu Imutu pIs fufuytu. Yufpuy-
supu cufun. Chuy n pumI fuy SuIomn
cujmun uywuy cuf fufu fun IIupuntu.
15
RunsI pItu jundI fun Ishcuy jutu suj
pIIun cu cu nutu. Tum un cufun pusuj
metfu Iufgu. Rucuy nInnu cufun pIchgu
metfu medyun.
1
PIIun cu tugu fInfI-
yojtu-cumu fufu fun. RInfIn cu nupu
uItuy nIn cufun Ishcuy metfu juc cuuftu
musnIn-cumu.
17
PIIun cupu fInfIn cu-
nutu pItu nun puj cudInu-nIfuj cu nutu
fufu fun. Cudu pIIun cupu fInfIn puj
juc cudInu-nIfujtu fufu fun.
18
MIIu
chuquIn cu nu mun pIs wufcu pu fun
Ishcuy uywuytu gfunudu fftu cunu-
nIfuj uduf nutu. Ishcun pIIun cu cu nupu
fInfIn puj fufu fun.
19
AIuf pIIun cu cu-
nupu fInfIn cu nugu cufun IIfyu wuytu
push tu fuy cujno. Tum un cufun Ishcuy
metfuno.
20
PIIun cupu fInfIn mun
Intfu cuntunpu Ishcuy puchuc (200)
peItu-muIIwu-nIfuj cu nutu wufcu-
pu fun Ishcuy uywuytu. Wufcu pu fun
mIIu Idunpu.
21
HIfumgu pIIun cu-
cu nutu IchI chI fun TempIupu uIuf nIn-
mun. IchIy cu chIf numI def chu cujtugu
jutIntu chufu pu fun Juqun nIf, Ichoj
cujtu numI Bouz nIf.
X

22
PIIun cu cu-
nupu chuquIn pIs cufun IIfyu wuytu
push tu fuy cujno. Chuy nmI pIIun cu cu-
nutu fufuytu ushu fun.
Temp!upa csancunata rurashan
(2Crn. 4.15.1)
23
HIfumgu fufu fun funsI pItu
jundIypu yucu chufu cunu jutun cu fuy
puyIutu. Juc cuntu pItu jucuj cuntu mun
dIfI chuypu tupup tIn cufun chuscu
metfu medyun. Ruyfu cuynIntu
tumu fej tupup tengu cufun chuncu
quImsu metfu medyun (13.5). AItuy-
nInnu cufun Ishcuy metfu juc cuuftu
musnIn.
24
WIfpun chuquI IIunpu Intfu
1 REYES7
488

Y
7.38 Exo. 30.1721.
tumu fejpu uduf nuntu chufupufun
wununo jIfu cu shu fftu yoj cu nutu
Ishcuy uywuytu. Cudu Ishcuy cuuftu
musIIuncho-cumu cufun chuncu
fftu-nIfuj cunu. PuyIu wungu cufun
chuy psu IIu.
25
PuyIugu jumu fuy cu fun
chuncu Ishcuy (12) funsI pItu pIu tfu-
cunu junun cho. QuImsu tfugu fIcu-
fuy cu fun IntI yugu mu nun cuj-Imun,
quIm sunu IntI yugu nun cuj-Imun,
quImsu cujnu nofte cujmun, quImsu
cujnu suf cujmun. Tfu cu nugu IIupun-
pIs sIquI pu nu cu shu cuycu fun. PuyIunu
jumu fuy cu fun tfu cu nupu junun cho.
2
PuyIupu fuctuy nIn cufun muquI-puItu
unchu. Intfu wIfpungu cufun IIfyu
wuytu-nIfuj putI cu shu. PuyIu mungu
juntuj Ishcuy wufungu chuscu puchuc-
nIn (2,400) Itu yucu fuj.
27
Rufu fun chuncu jumu nu cu nutu
funsI pItu chuncu puyIu-muII wu cu-
nu puj. Cudu-nunpu Iufguy nIn wun
unchuy nengu cufun juc metfu chuscu
cuuf tunwun-cumu. AItuy nInnu cufun
juc metfu Ishcuy cuuf tunno.
28
Chuy
jumu nu cu nugu cuyno fufu shu cufun:
IIstun junun cho tubIu pItu cujun cufun.
29
Cujun cunu junun chgu dIbujushu
cuycu fun IIyun cunu, tfu cunu, quefu-
bn unjII cunu. Tfu cu nu pu wun IIyun-
cu nupu jun'gunpu uf'gunpu uduf nu shu
cuycu fun.
30
Jumu nugu cudu-nun
cufun funsI pItu chuscu fuyfu yoj. Ruyfu
chufI fuj cunu cufun funsI pItu. Cuff tu-
cu nupu chuscu Isqu nun cho cuycu fun
puyIutu tucn shI nun puj Ist gu cunu.
Aduf nu cunu jundIyIIupu fufu shu
cuycu fun.
31
PuyIu jumu nunpuj cuycu-
fun ucfu. Chuygu cujun pItu IIoj shI fuy-
cu fun Ishcuy cuuftu uItu. ShImengu
cufun fuyfu. Jucuj wIfpun pItu jucuj
wIfpun mungu cufun quImsu cuuftu.
WIfpun cu nugu cufun bufdushu. Tuncu-
fuj cu nugu munumI fuyfu chu cufun;
cuudfdumI.
32
Cujongu cuycu fun chus-
cun fuyfun cu nu pItu junuj IIu chmI.
Cudu fuyfupu uItuy nengu cufun
quImsu cuuftu musnIn. Ruyfu chufI-
fuj nIn cunu jumu nu wungu chuy psu IIu
cufun.
33
Ruyfun cu nu pIs cufun cuwu IIu
gufchu shun cuff tupu fuyfun-nIfuj.
IIupun nIn pIs cufun funsI pItu fufu shu-
IIu: fuyfu chufI fuj nIn pIs, fuyfu cuntun
tumu fej pIs, chuu pI pItu tucnuj nIn cu-
nu pIs.
34
Chus cun Isqu nun cho fInfIn-
cu nu pIs cuff tu wun chuy psu IIumI
cufun.
35
Cujun ushu shun pItu junuj-
mun fuyfu IIoj shI fuy cu fun cuuftu
uItu. Cujun pIs, jumu nun cu nu pIs chuy
psu IIumI cufun.
3
HIfumgu tucuypu
bufdu fun IIyun cu nutu, quefu bn unjII-
cu nutu, puImu cu nutu mufcun cunu
tIncu fuj cho, jcu fuj cunu uypu shun pItu.
Intfu tumu fej pu pIs bufdu fun cuyuy-
IIu puj cu nutu.
37
Chuy-nIfuj IIutu, chuy
tum u IIu tumI fufu fun chuncu jumu-
nu cu nutu. IIupun pIs cufun jundIypu
fufu shu IIu.
38
Rufu fun funsI pItu chuncu puyIu-
muII wu cu nutu.
Y
Cudu-nun jucuj
cuntu pItu jucuj cuntu mun cufun juc
metfu chuscu cuuf tunwun-cumu.
QuImsu chuncu pIchgu (35) Itu yucu
yuycoj. Chuy cu nu tunu jumu chI fun
juctu-cumu chuncu jumu nu cu nutu
fufu shun mun.
39
PIchgu jumu nu cu nutu
chufu fun TempIupu suf cuj-Idun mun,
pIchgu cujtunu nofte cuj-Idun mun.
Jutun puyIu tugu chufu fun TempIupu
uupun mun suf cuj Idumun-nIfuj.
40
HIfumgu fufu fun muncu cu nutu,
tIn su cu nutu, tusun cu nutu. Chuy nmI
HIfumgu T D TempIun cho
cunun puj ufuytu ushu fun SuIomn
mIncu cup tIn.
41
Rufu fun Ishcuy
pIIun cu cu nutu, chuy pIIun cu cu nupu
puntun cho fInfIn cu nutu, fInfIn cu nutu
pItu nun puj shIc fu cu nutu,
42
shIc fu cu-
nu mun Ishcuy uywuytu wufcu nun puj
chuscu puchuc (400) peItu-muIIwu-
nIfuj cu nutu. Cudu shIc fu puj Ishcuy
uywuytu fufu fun. Chuy cu nugu cufun
1 REYES7
489

Z
7.48 Exo. 30.13.
[
7.48 Exo. 25.2330.
\
7.49 Exo. 25.3140.
]
7.51 2Sum. 8.11;
1Cfn. 18.11.
D
8.1 2Sum. 6.1216; 1Cfn. 15.2529.
E
8.9 Deut. 10.5.
Ishcun pIIun cupu puntun cho fInfIn cu-
nutu chupu nun puj.
43
Rufu fun chuncu
jumu nu cu nutu, junun mun jumu chI-
nun puj chuncu puyIu-muII wu cu nutu,
44
chuncu Ishcuy (12) tfutu, tfu cunu
junun mun jumu nun puj jutun cu fuy
puyIutu,
45
muncu cu nutu, tIn su cu nutu,
tusun cu nutu.
Chuufu SuIomn mIncu cup tIn
HIfumgu TempIupu csun cu nutu
IIupun tu pIs fufu fun funsI pItu uchIc-
yuypu uchIc yuy cujtu.
4
Ruygu IIupuntu
jundI chI fun Sucot wun Sufetn tIncoj
Jofdn puftI cho ugush pItu fufu-
shu moIdI cho.
47
Aypu IIu tumI funsI-
pItu Imutu pIs fufu chI fun. ChuymI
SuIomongu munu psu chI fun nu chu
uycu quIu Iusu shun tu pIs musyu nun puj.
48
SuIomongu tucuy-nIfuj tumI T
D TempIun mun chufu nun puj
fufu chI fun. Rufu chI fun gofI uItuftu,
Z

Tuytu DIos puj tuntutu chufu nun-
puj gofI msutu,
[

49
RIspI tdu cujcho
chufu fuj gofI cundI I fu cu nutu.
\

Mus RIspI tdu cuuf tu pItu wujtu mun
chufu fun pIch gutu def chu cuj Idu-
mun, pIch gu tunu Ichoj cuj Idu mun.
Chufu pu fun wuytu-nIfuj nIn cu nutu,
uchquI tbu cu nutu, gofI tIn su cu nutu,
50
cpu cu nutu, uchquIpu IIIptu jofgu-
nun tucshu uIIc tI cu nutu, tusun cu nutu,
wIsh IIu cu nutu, InsInsu suumu chI cu-
nutu. IIupun pIs cufun gofI IIu pItu. GofI-
pI tumI cufun Mus RIspI tdu cujmun
yuycunu puncupu bIsug fun cunu,
TempIu fufI cho wuquIn puncu cu nupu
bIsug fun cunu, quIquIn TempIu pu pIs.
51
Ruy SuIomongu fufu chIytu ushu fun
T D TempIunpu csun cu nutu.
NIfcuf SuIomongu DIospu TempIun mun
upufun pup nIn DuvId gofI pItu gueIIuy-
pItu Tuytu DIos puj chufu shun cu nutu.
]

Chuy cu nu tugu chufuy cu fun T
D TempIun cho Imu-uycu bIej cu-
nu pIs chufu f nun mun.
Babu!ta Temp!uman apashan
(2Crn. 5.214)
8

1
SuIomongu Jefu su Ien mun guyu-
chI fun IIupun IsfueI muyuf cu-
nutu, IIupun tfbupu munduj nIn cu nutu,
IsfueI fumIII yu cu nu cho mus fIspI tdu
funu cu nutu T D bubuI-
nIntu DuvIdpu sIud nIn nIshun pItu
mushoj TempIu mun wItI chI nun puj.
Chuy puftI pumI jucuj jutIn cufun SIn.
D

2
Chuy funu cu nugu SuIomn cujmun
shun tu cu fun etunIm quIIIu cho. Chuy
quIIIugu cufun gunchIs cuj quIIIumI.
Chuy quIIIu chgu jutun fIstumI cufun.
3
IIupun IsfueI munduj muyuf cunu
chuyu fun. Chuufu cfu cu nunu fIspI tdu
bubuItu wItI chI nun puj mutun cu cu fun.
4
NIfcuf cfu cu nu wun Iev funu cu nu-
IIu upufun T D TIncunu
ToIdu tu pIs, ToIdupu Imu-uycun cu nu-
tu pIs.
5
TempIu mun chuyuy cu chIf fuy
SuIomongu IIupun IsfueI-musIn cu nu-
wun shun tu cu shu cuycu fun bubuIpu
uupun cho. Tuytu DIostu fIspI tush pun
uyshu cu nutu tfu cu nutu yupuy tu pIs
munu utIpuy pujtu pIsh tuf cuf fupu-
chI fun.
Chuy pItu T D
bubuI nIntu cfu cunu upufun TempIu
fufI cho Mus RIspI tdu cuuftu Ishcuy
quefu bn unjII cunu cuycu shun fufIn-
mun.
7
Quefu bn unjII cu nugu uupun-
mun Iun quIchu shu cuycu fun bubuI
jununpu. Chuu fugu bubuI pIs, wIntu cu-
nun guefu cu nu pIs Iun cunu fufIn chnu
fIcu cu fun.
8
WIntu cunu guefu cu nugu
cufun Iufgu. ChuymI juwu cuj fIspI tdu
cuuf tu pI tu pIs uIuyfI fIcu cuj. AIuf pI tumI
Ichungu munu fIcu cuj chu. Chuy n IIu
cunun cu mu pIs cuycun.
9
BubuI chgu
cuycu fun Hofeb jIfcu cho Ishcuy Iju
fumItu MoIses chufu shu IIunmI.
E
Chuy
Iju cu nu cho IsquIf bI fuy cu fun IsfueI-
cunu EgIp tu pItu IIoj shI muf T
D pufIu cu shun.
1 REYES7 , 8
490

F
8.10~11 Exo. 40.3435.
G
8.1 2Sum. 7.411; 1Cfn. 17.310.
H
8.17~18 2Sum. 7.13;
1Cfn. 17.12.
I
8.19 2Sum. 7.1213; 1Cfn. 17.1112.
J
8.25 2Sum. 7.1116; 1Rey. 2.4.
K
8.27 2Cfn. 2.6.
L
8.29 Deut. 12.11.
10
RIspI tdu cuuf tu pItu cfu cunu
IIoj shI fIp tIn T D TempIuntu
pucu tuy chupu cuf cu fun.
11
TempIu mun
pucu tuy juntup tIn cfu cu nugu munumI
cum pu cu fun chu fufuy nIn cu nutu
fufuytu. T D wusIn mun
yuycu shu cufun.
F
Sa!omn Temp!uta inaurashan
(2Crn. 6.17.10)
12
ChuymI SuIomn nIfun:
T D gumgu Chucuj
pucu tuy cho tIy nIsh cun quImI.
13
Cunun nogugu fufu chI pushc
TempIutu juc puchu cho Imuy cu mu-
pIs chuy cho tIyu nuy quI puj.
14
NIfcuf fuygu IIupun funu cunu cuycu-
shun mun tIcfuf cuf bIndI syuntu gof
cuyno
15
nIfun:
AIubu shu cuchun nogun chI
IsfueI cu nupu T D -
. Pupn DuvIdtu uunI shuntu
cunungu IIupun tumI cumII shu.
Puytugu nIfun:
1
IsfueI funu cu nutu
EgIp tu pItu jofgu mu sh junuj pItu-
puchu pIs munumI nogugu ucfush c-
chu muygun sIud tu pIs cuy IsfueI-
cu nu chgu juc TempIu fufu cup tIn
chuy cho goy n puj. DuvId tumI
Ichungu ucfushc IsfueI cu nupu
munduj nIn cunun puj.
G

17
Pupn
DuvIdgu umutufmI munu fun T
D TempIutu fufu-
chIytu.
18
T D Ichungu
nIfun: Gum TempIutu fufu chIp-
muytu munush puy quI uIII tumI
yufpun quI.
H

19
Ichungu munumI
gumchu fufun quI puj. Wumfuy quI-
fmI fufungu TempIu tugu nIf.
I
20
Cunungu T D cumII-
shumI uunI shuntu. AunI shun n-
IIumI nogugu pupn DuvIdpu
fuquIn IsfueI cu nutu munduf jumu-
fuyc. Rufu chIshc juc TempIu tu pIs
IsfueI cu nupu T D .
21
BubuItu chufu nun p pIs TempIu-
cho cumu c chIshc juc puchutu.
Chuy bubuI chgu chufu fuy cun
EgIp tu pItu jofgu muf unuy fumI-
IIyun ch cu nu wun T D fufu-
shun contf tumI.
22
Chuyno nIfcuf SuIomongu wItIfun
T D uItuf nIn uupunmun
IIupun IsfueI cunu fIcu puy cup tIn
muquIntu junujpu joguf cuf
23
sInchIpu
nIfun:
IsfueI cu nupu T D :
SyIu cho, cuy puchu ch pIs munumI
cunchu juc dIosgu gum cumII shuy-
quIno uunI shuntu cumIgu. IIupun
shon gunpu sIfbI shoj cu nu tu pIs
uIII cushuy quItu musyu chIn quI.
24
Pupn DuvIdtu IIupun uunI shuy-
quI tumI cunungu cumIIsh cun quI.
Pup ngu uIIImI sIfbI shu fuyquI.
25
ChuymI cunungu IsfueI cunupu
T D pupn DuvIdtu
wuquIn uunI shuy quI tu pIs cumIIy-
cuy ufI. PuytumI nIfuy quI:
GumpItu mIfuf uywuj cu nu IIumI
Imuy pIs IsfueI cu nutu munduf jumu-
fungu. Ichungu IIupun tu pIs munu-
shno uIII IIutu fufu chun gumno.
J

2
Pupn DuvIdtu uunI shuy quItu
cumIIy cuy ufI.
27
Ichungu fusun pu chu fuj Tuytu
DIos cuy puchu cho gum tIyun-
quI mun? Junuj syIu pIs muy-muy
jutun cuycuf munumI uypun chu
gumpgu. Chuufu fufu chI pu sh
TempIogu uypuy cun mun f chu.
K

28
Chuyno cuptIn pIs T D
fuwu cu shtu, muu cu sh tugu
IIupuntu wIyuf chus quIy cu muy
ufI.
29
Amu gonguy cun quI chu cuy
TempIu tugu chucuypu nI junuj pu-
pIs, tIyu shuj nIshuy quI puchu tugu.
L

Cuy TempIu cho muu cu mu sh tugu
1 REYES8
491
wIyuy cu muy ufI Tuytu.
30
Cuy
TempIu mun fIc fIf muu cupt
nogu tu pIs ucfu shuy quI IsfueI cu nu-
tu pIs wIyuy cun quI. Muu cu shup-
tI quI junuj syIu cho cuycu shuy quI-
pItu wIyuy cu mun quI. Cuyu puf Imu
munu uIIItu fufu sh pI tu pIs pefdu-
nuy c fu mun quI ufI.
31
Runu-musInpu contfun munu
uIIItu fufup tIn cuy TempIu cho
cuycuj uItuf nI quI cho jufu chIp tIn
32
gumgu wIyu mun quI sy Iu pItu-
puchu. Imun pIs cushun pItu uffIg-
Iuy cuy. Juchu yoj cujtugu juchun-
pItu custI gun quI, munu uIII cu nutu
fufu shun pItu. Juchuy nuj cu nu tugu
chupuy cun quI Imu munu uIII pI tu-
pIs.
33
Cuyu shuy quI IsfueI cunu
juchutu fufu shun pItu contfun cunu
bInsIf nusyun nIn mun upucup tIn
cuy TempIu Idu mun fIc fu muf
pefduntu muu cu mu shup tI quegu
34
sy Iu pItu-puchu wIyuy cu mun-
quI ufI. Juchu fufu shun cu nu tu pIs
pefdu nuy cun quI. NIfcofgu cutI-
chIn quI unuy uwIIun cu nutu goycu-
shuy quI nusyun mun.
35
Juchutu fufu shun pItu fIyupu
usyu cuptIn, cuycho muu cuptIn,
uIubu shup tI quI, custI gup tI quI
juchun cu nu pItu ufpIn tI cup tIn
3
wIyuy cun quI ufI sy Iu pItu-puchu.
Uywuy nI quI cu nu tugu juchun pItu
pefdu nuy cun quI. NIfcuf yuchu-
chIn quI uIII cuwu nun puj. Chuyno
fufush puy quI tumyuy cu chI mun-
quI ufI ucfu shuy quI funu cu nutu
goshuy quI nusyun mun.
37
Cuy nusyun cho muchuy
cuptIn, gueshyu cuptIn, usyuwun
juchu cunu chuquIp tIn, guefI
ushup tIn, chpu cu cunu u muIunyu
mIcuytu ushup tIn, chIquI nu cu shun-
cunu sIud n cu nutu cufu Iu puy c fIf
muguf wuu chIp tIn, mun'chgu
Imu munu uIII cu nu pIs, fIyu guesh-
yu cu nu pIs cuptIn
38~39
wIyuy cun quI
ufI p muu cu mu shup tI quI pIs.
IIupun IsfueI cunu muu cu shup tI-
quI pIs wIyuy cun quI ufI. Pusuypu
munu uIII cho cuycu shuntu tuntI-
yu cu fIf cuy TempIu mun fIc fIf
muu cu mup tengu wIyuy cun quI ufI.
Gum wIyuy cun quI ufI sy Iu pItu-
puchu. Juchun cu nu tu pIs pefdu-
nuy cun quI. GumIIumI musyun quI
funu cunu yufpu shun tugu. ChuymI
puycu nu tugu cudu-nuntu Imun-
pIs fufu shunmun-tupu tufI chIn-
quI.
40
Chuy fmI fIspI tu shun quI puj
unuy cuj uwII cu nutu goycu shuy quI
nusyun cho tIyuf.
41
Munu IsfueI cunu cuycuf
juc-I nusyun funu cu nu pIs muyun-
gumI munuy nI yoj cushuy quItu.
42
Puycunu TempIu mun shuf cu muf
muu cu shup tI quI
43
wIyuy cuy ufI
syIu cho tIyuy cu shuy quI pItu-puchu.
IIupun muu cu shu shuy quItu tufIy-
cu chIn quI. Chuy fmI Int fu cho
munchu cu shun quI puj IsfueI cunu
munchu cu shu shuy quIno. Gumtugu
cuy TempIu fufu pu sh cho muu-
cunu cushuntu tuntI yu congu.
44
IsfueI cunu chIquI nu cu shun-
wun pIII yuj uywuf ucfu shuy quI
sIud mun, fufu chI pu sh TempIu-
mun fIc fu muf
45
muu cu shup tI-
quI wIyuy cun quI sy Iu pItu-puchu.
Yunu puy cun quI ufI.
4
Cuy puchu chgu pIpIs munumI
cunchu juchutu munu fufgu.
Juchutu fufup tengu fubyu cuf cuf
chIquI nu cu shunpu munuy nIn mun-
chufI cuchuy cun quI chuy funu cu-
nunu nusyun nIn mun upucu nun puj.
47
Apushun funu cu nupu mufcun cho
juchu fufu shuntu tuntI yu cuf IIuquI-
congu.
48
ChIquI nu cu shun funu cu-
nupu mufcun cho IIupun shon gun-
wun yfu cu mup tIn, uwIIun cu nutu
goshuy quI nusyun mun, Jefu su Ien-
mun, cuy TempIu mun fIc fu muf
muu cu shup tI quI
49
tIyuy cu shuy quI
sy Iu pItu-puchu wIyuy cun quI ufI
1 REYES8
492

M
8.51 Deut. 4.20; Jef. 11.4.
N
8.5 Deut. 12.10; Jos. 21.4445.
fuwu cu mu shun tugu, muu cu mu-
shun tugu. Imu munu uIII pI tu pIs
wushuy cun quI ufI.
50
Juchun cu-
nutu pefdu nuy cun quI ucfu shuy quI
funu cu nu tugu. Nusyun nIn mun
pfsu upuj cu nu pIs cuyu puy cu nun-
puj cumu cuy cu chIn quI.
51
GumpumI
cuy funu cu nugu. GummI jofgu mu-
fuy quI EgIpto nusyun pI tu pIs fyffu
chuIIu chI cunu jufnu cho ucuy cujtu
jupuy.
M
52
WIyuy cu muy ufI nogu muu cu-
mu shtu, IIupun IsfueI cunu muu-
cu mu shuntu. WIyuy cu muy ufI
Tuytu DIos gumtu muu cumup t cu-
nugu!
53
T D cuy IsfueI cu-
nu tugu GummI quIquI quIpu cunun-
puj fuquIsh cun quI IIupun funu cu-
nu pItu. Chuyno fuquI shuy quI tugu
unuy uwII cu nutu EgIp tu pItu
jofgu mu shuy quI fumI MoIsestu
wIIIu fuy quI.
54
SuIomn T D muu cu-
fun uItuf uupun cho gonguf pu cuy cuf,
muquIntu jogu fI cuf cuf. Muu cuytu
ushuf cofgu
55
IchIf cuf IIupun IsfueI cu-
nutu bIndI syuntu gof sInchIpu nIfun:
5
AIubu shu cuchun T
D ucfu shun IsfueI cu nutu
uIII cuwu chI shun pItu, uIII goyuy-
mun chufu shun pItu. AunI shuntu
cumII shumI. MunumI gongu shu chu
MoIses wun unuy pufIu shun tugu.
N
57
Cunungu T D
nogun chtu yunu puy cu m shun unuy
uwIIun ch cu nutu yunu pu shunno.
Amu gonguy cu m shun chu; nI
cuchuy cu m shun pIs chu.
58
Chuypu
fuquengu cumu c chI chun IIupun
shon gun chpu puyIIu mun yufpu-
f nun ch puj, puy munu shu IIuntu
fufu nun ch puj, Iuycu nutu, mundu-
mIn tu cu nutu cumII nunchpuj.
Unuy cuj uwIIun ch cu nu tumI
cumII nunpuj nIfun.
59
IIupun
muu cu shtu T D
yufpu f chun Imuy-yujpIs chucuypu
junuj pu pIs. Imuy pIs uIII fIcu m shun
nogu tu pIs ucfu shun IsfueI cu nu tu-
pIs.
0
Chuy fmI Intfu nusyun cho
musyungu Imun pIs T D-
cushuntu, puyngu mus juc
munu cushuntu.
1
ChuymI gumcu-
nugu T D nIshun cu-
nutu wIyu cuy. Iuycu nutu, mundu-
mIn tu cu nutu cumIIy cunun junuj
cumII shuy quIno.
2
IIupuntu chuyno ushuy cofgu
fuypIs IIupun IsfueI cu nu pIs uywu cu-
nutu T D pIsh tu fun.
3
AIII
goyuy pItu sucfIfIsyucunutu SuIomongu
T D pIsh tu fun Ishcuy
chuncu Ishcuy wufun gun (22,000)
tfu cu nutu, puchuc Ishcuy chun cun
wufungu (120,000) uyshutu. Chuy-
nmI SuIomongu IIupun IsfueI cu nu wun
TempIutu Inuu fu fun.
4
Chuy junuj IIu TempIupu suwun
pumpun tu pIs T D entfe guy-
cu fun. Chuy pumpu ch numI fupuchInu
sucfIfIsyucunupu wIfuntu fupu chI fun.
ChuquI mIcuy offen du cu nu tu pIs chufu-
fun. Chuyno pumpu chgu fupu chI fun
T D fupu chI nun puj fufu-
shun funsI uItuf IIupuntu fupu chI nun-
puj mununu uypup tInnu. Chuy uItufgu
munu numI uypu fun nu chu uywu cu-
nutu fupu chI nun puj, chuquI mIcuy
offen dutu chufu nun puj, uIII goyuy pItu
sucfIfIsyupuj pIsh tu shun uywu cu nupu
wIfuntu fupu chI nun p pIs.
5
Chuy fumI shun tu cu fun SuIo-
mon wun IIupun IsfueI cunu. Aypu IIu
IsfueI funu cunu shumu fun Humut-
mun yuycu nu pItu-puchu EgIptu-
cho cuycuj yucu uywuj fugfu cumu.
Chuyno shun tu cuy c fIf Rumdu fIstutu
fufu fun T D fIspI-
tush pun. Mus juc fIstutupIs fufu fun
gunchIs junuj. Chuufu fIstugu cufun
chuncu chuscu (14) junujnu.
FIstu
1 REYES8
493

O
9.2 1Rey. 3.5; 2Rey. 1.7.
P
9.5 2Sum. 7.1116; 1Rey. 2.4.
Q
9.8 2Rey. 25.9; 2Cfn. 36.19.
ushuy nugu Int fu pItu shumoj funu cu-
nutu mufcuy quImun-cumu cutI cuynu
nIfun. Chuufu puycu nugu fuytu uIII IIu
goyuy cuy Tuytu nIyc fIf wusInmun-
cumu cushI shu uywu cu fun DuvIdtu,
IIupun IsfueI cu nutu T D uIII
yunu pu shun pItu.
Sa!omonwan Tayta Dios
par!acushan
(2Crn. 7.1122)
9

1
SuIomongu T D
TempIuntu, quIquInpu puIu-
syuntu, Imutu pIs fufu chIytu munu-
shun cujtu fufu chIytu ushuycuchIptIn
2
T D Gubuon cho
yufIpushunno
O
yupuy yufI pu fun.
3
NIfcuf nIfun:
WIyush cmI IIupun muu cu mu-
shuy quItu. Imuy cu mu pIs tIyu n puj
fufu chI p mu shuy quI TempIu tu-
pIs chus quIsh cmI. ChuymI munu
gonguypu fIcuy c shuj.
4
Pup nI quI
DuvIdno uup cho uIII goyup tI-
quI, uIII shongu cuptI quI, juchutu
munu fufup tI quI, wIIIu pu sh cu nutu
IIupuntu cumIIp tI quI, Iuycu nutu
wIyu cup tI quI
5
nogugu cumu c-
chI sh puj Imuy cu mu pIs IsfueI cu-
nutu mundu nuy quI pmI. Chuufu
cungu pup nI quI DuvIdtu uunI-
sh nmI. PuytumI nIf: Imuy pIs
gumpItu mIfuj cu nu IIumI IsfueI-
cu nupu munduj nIn cungu nIf.
P

Gumcunu, wumfuy quI cunu nogu

nIshtu munu fufuf, mundu mIn t-
cu nutu munu wIyu cuf, fufu nun puj
nIsh Iuyn cu nu tu pIs munu cumIIf,
dIos cu nutu udufup tengu
7
goycu sh
nusyun pI tu pIs gufgu shmI IsfueI-
cu nu tugu. Goyu sh TempIu tu pIs
juchu fu chI shmI. Chuufu IsfueI-
cu nu tugu IIupunmI Idun nusyun-
cu nu cho munu cuj mun chufuf
usIpungu.
8
Chuufu cuy TempIogu
qudun gu puj fug IIumI. IIupun
chuypu psuj cu nugu ImunIf-fuj
T D chuyno fufuy cu shu
cuy nusyun tu wun TempIu tugu?
nIfmI usIpungu.
Q

9
Chuufu usIpuj-
cu nutu wIIIungu: Unuy cuj uwIIun-
cu nutu EgIp tu pItu jofgu moj T
D gonguy c fI shun pI tumI
ucuy mun chuyu shu. IsfueI cu nugu
juc dIos cu nu tumI fIspI tuf udufu-
shu, sIfbI shu. Chuy pI tumI puycu-
nu mungu fIyupu custgu chuyu shu
nIf.
Imacunatapis Sa!omn
rurachishan
(2Crn. S.11S)
10
T D TempIuntu,
quIquInpu puIu syuntu SuIomn fufu-
chI shungu Ishcuy chuncu (20) wutunu
cufun.
11
TIfo sIudpu fuynIn HIfumgu
SuIomontu yunu pu fun pno guefu wun,
sedfu guefu wun, gofIwun uycutupIs
munu shun pItu. Ruy SuIomonnu
HIfumtu goycu fun Ishcuy chuncu
(20) sIud cu nutu GuII Ieu puftI cho.
12
Chuufu HIfumgu fIcuj uywu fun.
SuIomn goycu shun sIud cu nugu
munu puyp n chu cufun.
13
ChuymI
SuIomontu nIfun: Tuytu, ImunIf tuj
munu cuj sIud cu nu tugu goycu mush-
cun quI? Chuyno nIshun pI tumI chuy
puftI sIud cu nu tugu CubuI nIf jutI-
chu pu fun. Cunun cu mu pIs chuy IIumI
jutIn.
14
HIfumgu SuIo mon mun gofItu
upuchI shu cufun quImsu wufungu
Isgun puchuc sojtu chun cun (3,960)
quIutu.
15
Ruy SuIomongu T D
TempIuntu, quIquInpu puIu syuntu,
putu chuquIn pefgutu, Jefu su Ien
cuntun cuffuItu ufuchI fun. AIIchu chI-
fun Huzof sIudtu, MeguIdo sIudtu,
Gezef sIudtu. Chuy chmI funu cu-
nutu tufnunpu ufuchI fun.
1
(Mus
uupu tu numI EgIp tupu fuynIn fufun
Gezef sIud mun yuycush pun chuy cho
1 REYES8 , 9
494

R
9.25 Exo. 23.17; 34.23; Deut. 16.16.
tIyuj Cununeo funu cu nutu IIupuntu
wuu chI shu cufun. WusI cu nu tunu
ushuj puj fupuy cu chI shu cufun. NIfcuf
fufuongu chuy sIudtu goycu shu cufun
wumfun tunu. Chuy wumfungu cufun
SuIomonpu wufmIn numI.)
17
Chuufu
SuIomongu uIIchu chI fun Gezeftu, ufu
cuj Bet-hofontu,
18
BuuIut-tu, Tumuftu.
BuuIut wun Tumufgu cufun Jud puftI
chun yuj cho.
19
AIIchu chI fun mIcuy cu-
nutu chufu nun sIud cu nutu, pIII yu puj
cuff tu cunu chufu f nun cuuf tIItu,
suId fu cunu muntu cu nun puj cuwuIIu-
cunu wIch gu f nuntu, Jefu su Ien cho
fufu chIytu munu shun cujtugu IIupuntu,
IIbu nu ch pIs puy mundu shun cujchgu
Int fu cho.
20
Chuy cho tIyuf cuy cu fun fuj
Amoffeo, Het, Fefez, Hev, Jebs
funu cunu. Puycu nugu munumI IsfueI
funu cu nu chu cufun.
21
Chuy cho quduj
funu cu nupu mIfuj wumfun cu nutu
IsfueI funu cunu munu wuu chI fun-
chu. Chuy funu cu nutu SuIomongu
ufuchI fun fIyupu susu ufuy cu nu cho.
Cunun cu mu pIs chuy n IIumI ufuf cuy-
cun.
22
IsfueI custu cu nu tumI Ichungu
munu nI jucnuy IIu tu pIs chufu fun chu
uywuyno ufununpgu. Puycu nugu
cufun suId fu cu nu IIumI, munduj cu-
nu IIu, cupI tun cu nu IIu, comun dun tI cu-
nu IIu. Mundu fun pIII yu puj cuj cuff-
tu cu nu cho pufej cu nutu, cuwu IIu wun
muntdu pufej cu nutu.
23
SuIomonpugu
cupu fuI nIn cunu cufun pIchgu puchuc
pIchgu (550) chun cun. Puycu numI Imu
ufuy cu nu ch pIs funu cu nu tugu ufuchej.
24
DuvIdpu sIud nIn cho tIyuy cu shun-
pItu fufuonpu wufmI wumfun wItI cu-
fun SuIomn fufu chI pu shun puIu syu-
mun chuy chnu tIyu nun puj. PuIu syun-
chnu tIyup tInmI putuc cunun puj MIIo
pefgutu SuIomn fufu chI fun.
25
SuIomongu quImsu cutImI juc
wutu chgu
R
fufu chI shun uItuf cho
fupu chInu sucfIfIsyucunutu y uIII
goyuy pItu sucfIfIsyucunutu fupu chej.
InsIn su tu pIs T D suumu-
chej. Chuy nmI TempIu ufuytu ushu-
fun.
2
Ruy SuIomongu bquI cu nu tu-
pIs fufu chI fun EzIn-gebef puftI cho.
Chuygu cuycun Edom nusyun cho Pucu
Iumufpu cuntun EIutpu Idun cho.
27
HIfumgu cuchu fun bquI cu nu cho
munduj suId fun cu nutu, munI juy
yuchuj cu nutu, Imuno Iumuf yucu
cushun tu pIs fejsej cu nutu, SuIomonpu
munduj suId fun cu nu tu wun IwuI.
28
Puycunu chuyu fun OfIfmun. Chuy-
pI tumI gofItu SuIo mon mun upupu fun
chuncu chuscu wufungu (14,000) qu-
Iu tuno.
Sab nasyunpa raynan
Sa!omonta watucushan
(2Crn. 9.112)
10

1
Sub nusyunpu munduj nIn
wufmImI muyu fun T
D yunu pup tIn SuIomn fIyupu
yuchuj cushuntu. ChuymI fusunpu
yuchuj cushuntu musyuytu munuf
uywu fun pusuypu susu tupu cuy cu nutu
tupu cu nun puj.
2
Uywuy nIn cu nu wun
uywufmI Jefu su Ien mun uchcu cum-
IIu cu nu mun cufgu shu chuyu chI fun uIII
usyuj juchu cu nutu, uchcu gofItu y cues-
tuj cuyuy IIu puj fumI cu nutu.
SuIo mon mun chuyuy cufmI tupufun
Imutu pIs tupu nun puj yufpu shun cu nutu.
3
IIupun tupu cu shuntu SuIomongu
wIIIu fun. Jucnuy IIu tu pIs munumI
IIut pu cu fun chu.
4
Subpu fuynungu
SuIomn IIupuntu yuchu shuntu
tuntI yu cu fun. RIcu fun puIusyu fufu-
chI shuntu,
5
mIsh quI mIcuy cu nutu,
munduj suId fun cu nupu wusIn cu nutu,
uywuy nIn cunu uIII fpu shu cumu fuj-
IIutu, cpu sIfbej cu nutu, fupu chInu
sucfIfIsyucunutu TempIu cho T
D fupu chI shuntu. IIupuntu
fIcuy cuf fIyupu uImI fu shu fIcu cu fun.
1 REYES9 , 10
495
ChuymI fuytu nIfun: Gum yuchuj

cushuy quItu y fufu shuy quItu nusyun-
n cho muyu shgu fusun pumI cushu.
7
Cunungu fIguIshc chuyuy cu muf
fusunpu uw wun fIcuycuf-fmI.
Ichungu munumI wIIIu mu shu chu cufun
nI puIIu IIun tu pIs. Gumpu yuchuy nI-
quI, IIupun Imu-uycuy quI cu nu pIs mus
uypu IIumI wIIIu mu shun pI tugu.
8
Imu
cushI shu fuj wufmI quI cunu, sIfbI shoj-
nI quI cunu goyun! Puycu nugu Imuy pIs
uupuy quI chmI cuycun fIyupu yuchuj
cuynI quI wun pufIu shuy quItu wIyuf.
9
AIubu shu cuchun T D -
! Amutuf uIII fIcu shush puy quI
gumtu chufushu-cushun quI IsfueI cu-
nutu mundu nuy quI puj. IsfueI cu nu tugu
Imuy pIs T D uIIImI fIcu shu.
ChuymI chufu shu fuy quI fuynIn cunuy-
quI puj, uIII mundu nuy quI puj.
10
NIfcuf fuynugu SuIomontu goycu-
fun quImsu wufungu Isgun puchuc
sojtu chun cun (3,960) quIu gofItu,
uypu IIu peff mItu, uchIc yuypu uchIc-
yuy cuj fumI cu nu tu pIs. MunumI Imuy-
pIs chuyu chI shu f chu cufun IsfueI mun
uypu IIu peff mItu Subpu fuynun
SuIomontu goycu shun tungu.
11
HIfumpu nIgu syutu upuj bquIn-
wun pIs upumu shu cufun uypu IIu gofItu
OfIf puftI pItu. Chuy pI tugu upumu-
shu cufun uchcu snduIo jutI yoj uIII
guefu cu nutu, uchIc yuypu uchIc yuy-
cuj fumI cu nu tu pIs.
12
Chuy snduIo
uIII guefu pItu fuy fufu chI fun T
D TempIunpu buIcun nIn cu nutu,
puIu syupu buIcun nIn cu nu tu pIs. Rufu-
chI fun ufpu cu nutu, ufpuno suIte fIo cu-
nutu tucuj cu nu puj. MunumI Imuy pIs
chuyu chI shu chu cufun snduIo guefutu
chuyno uypu IIu tugu. Cunun yuj pIs
munumI fIcu cun chu chuyno uypu IIugu.
13
Ruy SuIomon numI quIquIn buIun-
t nIn pItu goycu shunpu junun mun fuj
goycu fun Subpu fuynun tugu IIupuntu
Imutu pIs munuf ucfu cu shun cujcu nutu.
Chuy pItu fuynugu cutI cu fun nusyun-
nIn mun uywuy nIn cu nu wun IwuI.
Sa!omn rcuyashan
(2Crn. 9.1S24)
14
Cudu wutumI SuIomongu gofItu
chus quej Ishcuy chuncu Ishcuy wufun-
gun (22,000) quIutu.
15
Chuy junun-
munmI funu cunu pgu shun Impues tu-
tu pIs chus quej. Chuy Impues tutu pguj
nIgu syun tI cunu, AfubIu nusyunpu
fuynIn cunu, IsfueI nusyunpu gobef nu-
dof nIn cunu.
1
Ruy SuIomongu tucuypu
fufu chI fun gofI pItu jutu suj chupu cunu
esc dutu Ishcuy puchuctu (200). Cudu-
nun munmI sojtu quIu gofI yuycu fun.
17
Mus tucshuf poj esc du cu nu tu pIs
tucuypu fufu chI fun quImsu puchuctu
(300). Cudu-nun munmI yuycu fun
quIu medyun gofI. Chuy cu nu tugu
chufuy cu fun Ibuno muntI jutI yoj
puIu syu mun.
18
MuffIIpItupIs fufu chI-
fun sIIIun nIntu. Intfu jununpu gofI-
wun chup yu chI fun.
19
Chuy sIIIongu
cufun sojtu escu Iun yoj wIch nun puj.
Wujtun tucnu cu nungu cufun tumu fI-
cu shu. Jumu cu nunpu Ishcun Idun cho
cuycu fun muquIntu chufu cu nun puj.
Cudu-Idun chmI juc-cumu IchIf puy-
cu fun IIyun cunu.
20
Chuncu Ishcuy
(12) IIyun cu nu pIs cuycu fun. Cudu
escu Iunpu Ishcun Idun cho cuycu fun
IIyun juc-cumu. MunumI p fuypIs
chuy n tugu fufu chI fun chu.
21
Ruypu
cpun cu nu pIs cufun ushuj puj gofI-
IIu pItu. Ibuno MuntI jutI yoj puIu-
syu cho cgu mIcu nun puj upunun puj
cuj csun cu nugu cufun gofI IIu pItu.
Chuy chgu munumI ImupIs cufun chu
gueIIuy pI tugu. SuIomn cushun wIchun
gueIIuygu munumI uIIpu bIej chu.
22
Ruypu TufsIs bquIn cunu cudu
quImsu wutu cho juc cutI IIumI chuyu-
moj HIfumpu bquIn cu nu wun IwuI.
Apumoj gofItu, gueIIuytu, muffIItu,
mnu cu nutu, pbu fIyuI cu nu tu pIs.
23
Ruy SuIomongu wuquIn fuycu-
nu pItu mus fIyupu yufpuy su pumI
yuchujmI cufun. Mus fcumI cufun.
24
IIupun funumI SuIo mon wun
1 REYES10
496

S
10.2 1Rey. 4.26.
T
10.27 Deut. 17.17.
U
10.28 Deut. 17.16.
V
11.1 Deut. 17.17.
W
11.2 Exo. 34.16; Deut. 7.34.
X
11.5 Milcom jutIgu cufun Moloc dIospu jucuj jutInmI.
tIncuytu munuj. Tuytu DIos yunu pup-
tIn yuchuj cushun tu pIs wIyuytu munuj.
25
ChuymI IIupun upupuj cudu wutu
Imutu pIs goycu nun puj gueIIuy pItu,
gofI pItu, fpu cu nutu, ufmu cu nutu,
peff mI cu nutu, cuwu IIu cu nutu, mIu-
cu nutu.
Sa!omn nigusyuta arushan
(2Crn. 1.1417, 9.252S)
2
SuIomongu uypu IIutu shun tu fun
cuff tu cu nutu cuwu IIu cu nutu. Puypu
cufun wufungu chuscu puchuc nIn
(1,400) cuff tu cunu, cuwu IIu cunu
S

Chuy cuwu IIu cu nutu fuquI fun pIII yu puj
cuff tu cunu cuycu shun cuuf tII cu nu-
mun, Jefu su Ien cho fuytu cuyduj suId-
fu cu nu mun pIs.
27
Ruygu cumu c chI fun
Jefu su Ien cho fIyupu uypu IIu fumI n-
fuj gueIIuy cunun puj,
T
sedfu guefu pIs
fugfu cu nu cho muntI guefu cu nu n fuj
ynIn cunun puj.
28
SuIomonpgu cuwu-
IIu cu nutu upumoj EgIp tu pItu, CIIIcIu-
pItu. Chuy pI tumI nIgu syun tI cu nugu
funtI moj.
U

29
Juc cufftu EgIp tu pItu
upushungu cues tuj sojtu puchuc (600)
gueIIuy, juc cuwu IIugu puchuc pIchgu
chun cun (150). Chuufu IIupun Het
funu cu nupu, SIfIu funu cu nupu fuynIn-
cunu funtI chej SuIomonpu pIyun nIn cu-
nu IIu wun.
Sa!omn du!ucunata adurashan
11

1
Fufuonpu wumfun wun
muju chu cu shu cuycuf pIs
SuIomongu juc wufmI cu nu wunpIs
muju chu cu fun fuj.
V
Muju chu cu fun
Moub, Amn, Edom, SIdn, Het
nusyun wufmI cu nu wun.
2
T
D IsfueI cu nutu nIfun: Juc-I
nusyun wufmI cu nu wungu umu muju-
chu cun quI chu. Puycu nugu dIos nIn cu-
nu mun yfu cu nuy quI pmI shuc y chI-
shun quI puj.
W
SuIomonmI Ichungu chuy
wufmI cu nutu fIyupu cuyuf muju chu cu-
fun.
3
SuIomonpugu wufmIn cunu cufun
gunchIs puchucmI (700). Chnun cu-
nunu cufun quImsu puchuc (300).
Chuy wufmIn cu numI SuIomonpu
shon guntu tIcfu chI fun.
4
SuIomn
uuquIn yup tIn nugu chuy wufmIn cu-
numI shuc y chI fun munu fusunpu cuj
dIos cu nu mun yfu cu nun puj. MunumI
pup nIn DuvId n nu chu IIupun shon-
gunpu T D yfu cu fun.
5
SuIomongu udufu fun SIdn funu-
cu nupu Astofet jutI yoj dIosuntu.
Adufu fun Amn funu cu nupu MIIcom
X

jutI yoj dIos nIntu. Chuygu cufun Amn
funu cu nupu meIu nuy puj dIos nInmI.
SuIomongu IIutun tunu fufu fun.

T D munu wIyu cu fun nu chu.
MunumI pup nIn DuvId n chu T
D fIspI tu fun.
7
Chuy wIchun SuIomongu fufu chI fun
cupI IIutu, Jefu su Ienpu Idun jIfcu cho
Moub funu cu nupu dIos nIn Quemos puj,
Amn funu cu nupu dIos nIn MoIoc puj.
Chuy dIos cu nugu meIu nuy pmI cufun.
8
Juc-I nusyun wufmIn cu nu p pIs
duIun cu nutu udufu nun puj cupI IIutu
fufu chI pu fun. Chuufu wufmIn cu nugu
InsIn sutu suumu chej, uywu cu nu tu pIs
pIsh tuj.
9
Chuufu IsfueI cu nupu T
D fIyupu fubyu cuf cu fun
SuIo mon puj. Ishcuy cutI yufI pu shu
cuycup tIn pIs SuIomongu munumI
csu fun nu chu.
10
Juccu nu tugu umu
udufun quI chu nIshu cuycup tIn pIs
T D mununu fIspI tu fun nu-
chu.
11
Chuy pI tumI SuIomontu T
D nIfun: Gum chuyno fufu shuy-
quI pItu, nogu wun pufIu shun chtu munu
cumII shuy quI pItu, Iuycunu nIshunno
munu fufu shuy quI pItu mundu shuy quI
nusyuntu guechu shuy quI. NIfcuf sIfbI-
shoj nI quI tunu chufu shuj mundu nun puj.
12
Ichungu pup nI quI DuvId wun pufIu-
shtu cumIIfmI cuwu shuy quI cu mugu
1 REYES10 , 11
497
chuy sIfbI shoj nI quItu munu chufu sh-
f chu. Wumfuy quI fuy cuycup tIn fmI
puIIun mundu shuntu guechu shuj.
13
Pup nIquI-fuycumI, ucfu sh Jefu-
su Ien sIud-fuycumI IIupun tugu munu
guechu sh chu. Juc tfbu cujIIu tumI
IsfueI tugu cuchu puy cu shuj.
Sa!omonpa contran jatarejcuna
14
Chuy n pumI T D cumu-
c chI fun SuIomonpu contfun juc funu
jutu fI nun puj. Contfun jutu fej funugu
cufun Hudud. Puygu cufun Edom funu-
cu nupu munduj nIn custumI.
15
Edom
funu cu nutu DuvId bInsIp tIn suId fun-
cu nupu munduj nIn Joubgu uywu shu
cufun wuoj cu nutu pumpuj. Aywuf
wuu chI shu cufun IIupun Edom funu-
cu nutu.
1
Joubgu sojtu quIIIu goy cu-
shu cufun IIupun IsfueI cu nu wun Edom
funu cu nutu ushuj puj wuu chI nun-
cumu.
17
Chuy fu Hududgu wumfu-
IIu fuj cuycu fun. Puygu EgIptu mun
guesh pIf uywu cu fun pup nIntu sIfbej
mufcu-musIn cu nu wun.
18
MudIun pItu
uywu cuf chuyu fun Pufun mun. Chuy-
cho tIyuj cu nutu mIncu cu fun uyw-
shI nun puj. EgIptu mun chuyuf munduj
fufuon mun puycu nu wun yuycu fun.
Fufuongu wusItu, chuc futu fIcu chI fun.
MIcuytu gofun.
19
Hududgu fufuonpu shon gun wun
tIncu fun. ChuymI fufuongu wufmIn
Tuhpe nespu uun wun muju chu c-
chI fun Hudud tugu.
20
Tuhpe nespu
uungu Hududpu wumfuntu guesh-
yu cu fun oIIgutu. JutIntu chufu pu fun
Genu but nIf. Genubut-tugu Tuhpe-
nes uywu cu fun puIu syu cho quIquInpu
wumfun cu nu tu wun IwuI.
21
EgIptu cho
cuycu shun cho Hududgu muyu fun fuy
DuvId wuu shun tunu, suId fun cu-
nupu munduj nIn Joub pIs wuu shun-
tunu. ChuymI Hududgu fufuontu nIfun:
Mufc mun cutI fI shuj ufI.
22
Chuufu fufun nIfun: Imup tuj
mufcuy quI mun cutIytu munun quI?
Imutuj cuycho pIshIy c shun quI?
Chuufu Hudud nIfun: MunumI
ImupIs pIsh mun chogu. Ichungu
mufc tumI fIcuytu mun.
23
Tuytu DIos cumu c chI fun Rezon-
pIs SuIomonpu contfun jutu fI nun puj.
Rezongu cufun EIIu dupu wumfun.
PuymI putfun nIn pItu guesh pIf uywu-
cu shu cufun. Putfun nengu cufun
Sobu sIudpu fuynIn Hudud-ezefmI.
24
Rezongu funu cu nutu shun tu shu
cufun uchcujtu. Puygu cufun suwu-
cu nupu munduj nIn. Sobu funu cu nutu
DuvId wuu chIp tIn Rezongu guesh pIf
uywu cu shu cufun Dumusco sIud mun.
Chuy ch numI Dumuscu cu nugu fuy
cunun puj chufu fun.
25
Chuy n pumI
SIfIu nusyunpu fuynIn cuymun yuycu-
fun. SuIomn wuu shun yujmI Rezongu
IsfueI funu cu nupu contfun cufun.
IsfueI funu cu nupu contfun Hudud
cushun nmI Rezon pIs puycu nupu
contfun cufun.
2
Nubutpu wumfun Jefo boum pIs
fuy SuIomonpu contfun fIcu cu fun.
Ruy SuIomonpugu Jefo boum cufun
mund shej nInmI. Puygu cufun Effun
custu Sefedu sIud pItu. Mumungu
cufun bIydu Zefu.
27
Jefo boum
fuytu chIquI cuf cu nunpgu uch quImI
cufun. SuIomongu fufuy c chI fun pefgu
tucnuj nIn cu nutu. Chuyno pefgu chIf
DuvIdpu sIud nIn tugu ushuj puj cufu-
Iuf cu chI fun.
28
Jefo boumgu cufun cuII-
pu yoj bbu funu. Imutu pIs uIII fufujtu
fIcufmI SuIomongu chufu fun Jose
custu cu nupu munduj nIn cunun puj.
29
Chuy wIchun Jefo boumgu Jefu-
su Ien pItu uywuy cu shun cho nnI cho
tIncu fun SIIo funu pfoftu AhIus-
wun. Puygu uywuy c nuj mushoj
fpun jucu shu. TIncu shun fu jIfcu-
chgu Ishcu IIun cuycu fun.
30
Jucu-
fuy cu shun mushoj fputu chufIf cuf
AhIusgu chuncu Ishcuy (12) ped-
su mun fufu fI fun.
31
NIfcuf pfoftu
AhIus wun T D Jefo boumtu
wIIIu chI fun: GumpmI cuy chuncu
ped sugu. SuIomn munduy cu shun
1 REYES11
498
nusyun cu nu tumI guechu shuj. NIfcuf
gumtumI goycu shuy quI chuncu tfbu
cujtu.
32
SIfbI mujn DuvId-fuycu,
ucfu sh Jefu su Ien sIud-fuycumI
SuIomon tugu cuchu puy cu shuj juc
tfbu IIutu.
33
SuIomongu munumI
nogutu wIyu cu mu shu chu. Adufu shu
SIdn funu cu nupu Astofet jutI yoj
dIosuntu, Moub funu cu nupu Quems
dIos nIntu, Amn funu cu nupu MIIcom
dIos nIntu. IIutun tumI uup cho fufu-
shu. MunumI cumII shu chu Iuyn cu-
nutu pup nIn DuvIdngu.
34
Ichungu
munumI ushujpgu guechu sh f chu
mundu shun mufcu cu nutu. Cuwushun-
cu mugu puyfmI munduy cungu.
SIfbI mujn DuvIdgu Iuycu nu tu pIs,
mundu mIn tu cu nu tu pIs IIupun tumI
cumII shu. Puy-fuycumI munu guechu-
sh f chu.
35
Wumfun tumI Ichungu
IIupuntu guechu sh puj. NIfcofgu
gumtumI goycu shuy quI puj chuncu
tfbu tugu mundu nuy quI puj.
3
Juc
tfbu IIu tumI SuIomonpu wumfun tugu
cuchu puy cu shuj, sIfbI mujn DuvIdpu
custun Jefu su Ien cho uchIc yuj puchutu
fIcuf munduy c nun puj. Chuy sIud-
tumI ucfushc Imuy cu mu pIs tIyu n puj.
37
GummI cunquI puj nofte cuj-Imun
fuquI cuj IsfueI cu nupu fuynIn. Shon-
guy quI yufpu shun nmI mundun quI puj.
38
Nogu nIshtu gum IIupuntu wIyu cu-
mup tI quI, uup cho uIII cuwup tI quI,
sIfbI mujn DuvIdno Iuycu nutu, mundu-
mIn tu cu nutu cumIIp tI quI yunu p shuy-
quImI. DuvIdpu wumfun cunu mundu-
nun puj chufu sh nmI gumpItu mIfuf
uywuj cu nu IIu mundu nun puj chufu sh-
puj. IsfueI tugu gumpu muquI quI mun-
numI chufu shuj.
39
DuvIdpu wumfun-
pItu mIfuj cu nu tumI Ichungu custI gu-
shuj; Ichungu munumI pufu-sImfI chu.
40
ChuymI SuIomongu Jefo boumtu
wuu chIytu munu fun. Chuufu Jefo-
boumgu guesh pIf uywu cu fun EgIptu-
mun. Chuy cho goy cu fun SuIomn
wuu nun cumu. EgIptu chgu fuy
cuycu fun SIsucmI.
Sa!omn waushan
(2Crn. 9.29S1)
41
SuIomonpu wuquIn wIIIu pungu,
fIyupu yuchuj cushun, Imutu pIs fufu-
shun cu nugu IsquIf bI fuy cun SuIomonpu
uctu IIbfun chmI.
42
SuIomongu
IIupun IsfueI cu nutu chuscu chuncu
(40) wutumI Jefu su Ien pItu mundu fun.
43
Wuup tengu pumpuy c fI fun pup-
nIn DuvIdpu sIud nIn mun. Chuy pI-
tugu fuquIn fuy cush pun mundu fun
wumfun Roboumnu.
Sa!omn mandashan
nasyun raquicashan
(2Crn. 10.111.4)
12

1
Roboum uywu fun Shequem-
mun. IsfueI cu nu pIs uywu shu
cufun Roboumtu fuy chufu nun puj.
2
Chuytu muyuf Nubutpu wumfun Jefo-
boumgu EgIp tu pItu cutI fun. SuIomon-
pItu guesh pIf cufmI EgIptu cho tIyuy cu-
fun.
3
Guyu chIp tIn Jefo boum cutI fun.
NIfcuf IIupun IsfueI cu nu wun uywu fun
Roboum wun pufIuj. Puycunu nIfun:
4
Pup nI quegu fIyupumI ucu chI mu-
shu nogu cu nu tugu. Gumgu umu ucu-
chI muy nu chu ufI. Afuy cu nu wun umu
ItI chI muy nu chu. Munu ucu chI mup tI-
quegu uIIImI sIfbI shuy quI cunu.
5
Chuufu Roboum nIfun: IIupuy quI
uywu cuy. Cunun pItu quImsu junujtu
cutI mun quI.
Chuyno nIptIn funu cu nugu uywu-
cu fun.
Chuy pItu fuy Roboumgu

pup nIn SuIomn cuwu shun wIchun
sIfbej muyuf uuquIn cu nutu tupu cu fun:
Imutu tuj chuy funu cu nutu nmun?
nIf.
7
Chuufu puycu nugu wIIIu pu fun:
Gum chuy funu cu nutu yunu pup tI quI,
uIII shImI IIuy quIpu Imutu pIs nIptI quI,
puycu nugu Imuy cu mu pIs sIfbI shun-
quImI.
8
Roboumgu mus fIspI tdu uuquIn-
cunu wIIIu pu shuntu munu wIyu cu fun-
chu. Chuypu fuquengu wIuy-musIn
1 REYES11 , 12
499

Y
12.1 2Sum. 20.1.
sIfbIn tIn msu cu nu tu fuj tupu cu fun.
9
Tupush pun nIfun: Imutu tuj chuy
funu cu nutu nmun? Puycu nugu
munuy cun pupn ucu chI shun pI tugu
mus pcunu ucu chI n tumI.
10
WIuy-musIn msu cu nugu nIfun:
Pup nI quI ucu chI mu shun pItu jumu-
chI muy nej funu cu nu tugu nInquI:
Pupn fIyu cushu cuptengu, nogugu
mus fIyufmI cushuj.
11
Pupn
ucu chIshu-cushup tI quI nogugu mus
fIyupufmI ucu chI shuy quI. Puy
Isu wun ustIshu-cushup tI quI, nogugu
fyffu puntu yoj funsuI wun fmI ustI-
shuy quI pIs nIf.
12
JItu pu shun quImsu junuj chuyu-
mup tIn Jefo boum cutI fun IIupun
funu cu nu wun fuy Roboum cujmun,
ImunmI nIfun, chuyno.
13
Chuufu
fuygu fIyu shImInpu nIfun, uuquIn-
cunu nInquI nIshuntu munu csuy-
pItu.
14
Msu cunu nInquI nIshunno
nIfun: Pupn ucu chIshu-cushup tI-
quI nogugu musfmI ucu chI shuy quI.
Pupn Isu wun ustIshu-cushup tI quI,
nogugu fyffu puntu yoj funsuI wun-
fmI ustI shuy quI nIf.
15
Chuyno nIfmI
funu cunu fuwu cu shuntu munu uunI-
fun chu. Chuyno cunun puj T D
cumu c chI fun Nubutpu wumfun Jefo-
boumtu uunI shuntu cumII nun pmI.
AunI shuntu musyu chI nun pmI SIIo
sIud pItu pfoftu AhIustu cuchu fun.
1
IIupun IsfueI funu cunu fuwu cu-
shuntu fuy munu uunIp tIn puycu nu pIs
nIfun:
DuvId tugu Imuy cu mu tuj fIspI-
tuy c shun?
Puygu munumI fumIII yun ch chu.
DuvIdpu wumfungu fumIII yun cu-
nutu mundu cu chun!
IsfueI cujcu nugu mufcun chmun-
cumu cutI cu shun!
Y
Chuyno nIfmI jInun fu IIupun
IsfueI cunu wusInmun-cumu uywu cu-
fun.
17
Roboumgu Jud puftI cho tIyuj
IsfueI cu nutu jInu IIumI munduy cu fun.
18
Chuy pItu Roboumgu ufuchI nun-
puj cuchu fun cupu fuI nIn Adofumtu.
Chuufu IIupun IsfueI cunu sujmuy-
c IIuf wuuy cu chI fun. ChuymI fuy
Roboumgu jInun fu cuff tun mun
wIchuf cuf Jefu su Ien mun guesh pIf
uywu cu fun.
19
Chuy n pu numI IsfueI
fumIII yugu DuvIdpu fumIII yun wun
contfu fIcu cu fun. Chuy pI tumI cunun-
cu mu pIs chIquI nu cun.
20
IsfueI cu nugu Jefo boum cutI mu-
shuntu musyuy c fIf guyu chI fun IIupun
funu cunu shun tu cu shu cuycu shun mun
shumu nun puj. Chuyuy cup tIn chufu fun
IIupun IsfueI cuj funu cu nupu fuynIn
cunun puj. IsfueI cgu munu nI jucnuy-
IIu pIs qudu fun chu DuvIdpu cujmun
gueIII cu nun puj. Chuufu Jud tfbu
cujIIu tu numI DuvId pItu mIfuf uywuj
cgu munduy cu fun.
21
Jefu su Ien mun Roboum chuyuy-
cuf Jud tfbu tu wun Benjumn tfbu
cujtu shun tu fun puchuc pusuj chun cun
wufungu (180,000) ucfuy IIu suId fu-
cu nutu, IsfueI cu nutu muguf bInsIy-
cuf yupuy IIupunpu fuynIn cunun puj.
22
Chuyno cuycup tIn Tuytu DIosgu
pfof tun SemuIustu nIfun:
23
Gum
wIIIuy SuIomonpu wumfun Judpu
fuynIn Roboumtu, IIupun Jud fumI-
IIyu cu nu tu pIs Benjumn fumIII yu cu-
nu tu pIs, wuquIn cuj funu cu nu tu wun,
24
nogumI munuy n wun n wuuguIn
IsfueI cu nutu munu mugu nun puj.
IIupun wusInmun-cumu cutI cu chun.
NogumI chuyno fuquI c nun puj cumu-
c chIshc.
Chuyno T D wIIIu chI shuntu
wIyuy c fIf puycu nugu wusIn mun cutI-
cu fun.
Idu!ucunata adurayta
3eroboam ga!!aycushan
25
Jefo boum Shequem sIudtu
uIIchu chI fun. Chuygu cuycun Effun
1 REYES12
500 1 REYES 12
ISRAEL
SOBA
3UD
MOAB
FILISTEA
E
D
O
M
F
E
N
I
C
I
A
S
I
R
I
A
A
M
N
A
rnn m
u
y
u
Juboc
muy
u
Gulileu
goc/u
Cuc/i
lumur
J
o
r
J
d
n

m
u
y
u
0
H
G
L
W
H
U
U
i
Q
H
R
O
D
P
D
U
G
i
l
b
o
a
p
u
n
t
a
H
e
r
m
n

p
u
n
t
a
L
b
a
n
o

p
u
n
t
a
Sidn
Sarepta
Ribla
Damasco
Dan
Hazor
Astarot
Dor
Taanac
Samaria
Shequem
Afec
Silo
Jope
Gezer
Mizpa
Gaza
Ascaln
Beerseba
Bet-semes
Adulam
Siclag
Meguido
Jezreel
Ramot
Rab
Hesbn
Medeba
Aroer
Kir-hareset
Bosra
Temn
Arad
Hebrn
Tecoa
Beln
Jerusaln
Betel
Ram
Sucot
Tiro
Jeric
C
a
r
m
e
l
o
p
u
n
t
a
Israe! nasyunpawan
3ud nasyunpa !indan
Israe! nasyun
y 3ud nasyun
Kilmetrucuna
0 20 40 60 80
501

Z
12.28 Exo. 32.4
[
12.32~33 Iev. 23.3334.
\
13.2 2Rey. 23.1516.
jIfcu cho. NIfcuf chuy cho tIyu fun.
Chuy pItu uIIchu chI fun PenueI sIud-
tu pIs.
2
Jefo boumgu yufpu chu cuf
nIfun: DuvIdpu custun Roboumgu
IsfueI funu cu nutu shun tuf pIs shun tuy-
cun mun chI.
27
Chuy n pIs cuy IsfueI
funu cunu T D TempIun cho
sucfIfIsyucunutu fupu chI nun puj Jefu-
su Ien mun uywuf Roboum wun umIs tuf-
pIs umIs tuy cun mun chI. Chuyno umIs-
tufgu wuuf cu chI muf chI Roboumpu
munuy nIn mun cutengu.
28
Chuyno tupu cu fIf fuygu fufu chI-
fun Ishcuy tfu-muIIwu-nIfuj cu nutu
gofI pItu. NIfcofgu IIupun funu cu nutu
nIfun: IsfueI cunu, umunu uywuy nu-
chu Jefu su Ien mun. CuychmI cuycun
EgIp tu pItu jofgu mu shoj dIos nI quI-
cu nugu.
Z

29
Chuyno fufuf cuf juctu
chufu fun BeteI mun, juctunu Dunmun.
30
Chuytu chufu shunmI uch quI cufun
IsfueI cunu juchutu fufu nun puj. Runu-
cu nugu uywuj BeteI mun, Dunmun pIs
chuy duIu cu nutu fIspI tuf udufuj.
31
Rufu chI fun duIu cu nutu udufunun
cupI IIu cu nu tu pIs fIc pun puytush
Imu cu nu cho. Munu Iev fumIIIyu
cuycup tIn pIs IIutu funu cu nu IIu tunu
chufu fun cfu cunun puj.
32
NIfcuf pIs
Jefo boumgu nIfun fuj cudu wutu fIstutu
fufu nun puj. Chuy fIstutugu fufuj pusuj
cuj quIIIu chgu chuncu pIchgu (15)
junuj nIn cho, ImunmI Jud cho fIstutu
fufuj, chuyno. AItuf ch pIs quIquIn
fuymI fupu chI fun pIsh tu shun uywu-
cu nutu. Chuy tugu fufu fun BeteI cho
gofI pItu fufu chI shun bes fu cu nupu
uupun cho uywutu pIsh tuf cuf fupu-
chIf. Chuy fumI chufu fun cfu cu nu-
tu pIs munu bIej duIu cu nupu cupI IIun
fufu chI shun cu nu cho Imu fufuy cu nu-
tu pIs fufu nun puj.
33
Chuy nmI Jefo-
boumgu BeteI cho uItuftu fufu chI shun
junun cho uywu cu nutu pIsh tuf cuf fupu-
chI fun pusuj quIIIu cujchgu chuncu
pIchgu (15) junuj cho. Chuy cufun
quIquIn yufpuy IIun pItu fufu chI shun
fIstu.
[
InsIn sutu suumu chej uItuf mun
wIchu shun quIIIu chmI IsfueI cu nupgu
fIyupu fIspI tdu fIstu cunun puj nIfun.
3udpita shamoj
profta wi!!acushan
13

1
BeteI cho Jefo boum InsIn sutu
uItuf cho suumuy c chIp tIn
Jud pItu wIIIu coj nIn pfof tutu T
D cuchu fun.
2
T D wIIIu-
chIp tIn chuy uItufpu contfun sInchIpu
nIfun: AItuf IIuu uItuf, T D
DuvId pItu mIfuf uywuj cho Josus
jutI yoj wumfutu yufI chengu. PuymI
duIu cu nutu udufu nun puytush Imu-
cu nu cho cuycuj cupI IIu cho InsIn sutu
suumu chej cfu cu nutu junuy quI cho
wuu chengu. NIfcuf tuIIun cu nu tu pIs
junuy quI cho fupu chengu.
\
3
T D wIIIu chI shungu
fusunpu cushun musyu c nun puj nIfun:
CununmI juc mIIugfutu fIcun quI:
AItufmI puquIf shuIIu c congu. Chuy-
cho cuycuj uchpu numI pumpu mun
mush tu c congu.
4
BeteI cho cuycuj uItufpu contfun
pfoftu fImujtu wIyuy cuf fuy Jefo-
boumgu uItuf cho cuycu shun cho
muquIn wun togfIf nIfun Pfsu
chufIy! TogfI shun muquengu jInun cho
dIfI chu c cu fun. Mununu Imun pu pIs
cuyu chI fun nu chu.
5
Chuufu uItufgu
jInun fu uguIIuypu uguIIuf puquIf-
ushu c cu fun. Chuy cho uchpu cuycuj-
cu nu pIs pumpu mun mush tu c cu fun
T D wIIIu coj nIn nIshunno.
Chuufu fuygu pfof tutu nIfun:

Nogu puj T D fuwu cu-
puy cu muy ufI muqu uIIchu c nun puj.
Chuufu pfof tugu DIostu muu cu fun.
Chuufu fuypu muquengu uIIchu cu-
fun.
7
AIIchu cuf cufnu fuygu pfof tutu
nIfun: Aywu shun wus mun ImuIIu tu-
pIs mIcu nuy quI puj. MIcu cuf cup tI quInu
ImuIIu tu pIs goycu shuy quI puj.
1 REYES12 , 13
502
8
Chuyno nIptIn pfof tugu fuytu
nIfun: PuIu syuy quI cho cuycujtu
puIIuntu goycu m nuy quI puj cuptInpIs
gumwungu munumI uywu shchu.
Chuyno munumI tuntu tu pIs mIcush-
chu. NI yucu tu pIs upush chu
cuychgu.
9
Chuy pmI T D
cuyno nImu shu: Amu mIcun quI chu
tuntutu. Yucutu umu upun quI chu. NI
uywu shuy quI nnI pu pIs umu cutI mun-
quI nu chu nIf.
10
Chuy pItu pfof tugu
uywu cu fun juc nnI punu, BeteI mun
uywu shun nnIpugu mununu cutI nun-
puj.
11
Chuy wIchunmI Bet-eIcho tIyuy-
cu fun juc uuquIn pfoftu. PuytumI
wumfun cunu wusIn mun cutIy cuf
wIIIu fun Jud pItu shumoj pfoftu chuy
junuj fuy Jefo boumtu Imutu nIshun tu-
pIs.
12
Chuufu pup nIn tupu fun:
Muygun nnI pu tuj uywu cu shu? nIf.
Chuufu Jud pItu shumoj pfoftu muy
nnIpu cutI cu shun tu pIs wumfun cunu
wIIIu fun.
13
Chuufu wumfun cu nutu
nIfun: Bffutu sIIIu p muy
NIptIn wumfun cunu sIIIu pu fun. SIIIu-
puf cup tIn uuquIn pfof tugu muntu-
cuf cuf uywu fun
14
Jud pItu shumoj
pfof tupu guepunpu. TufI puf cufnu
encInu yfu chuquIn cho jumu fuy cujtu
tupu fun: Gumchu cunquI Jud pItu
shumoj pfoftu? nIf.
Chuufu Au nogumI cuyc nIfun.
15
AuquIn pfof tugu nIfun: Wus-
mun cutI shun ImuIIu tu pIs mIcu nu puj.
1
Jud pItu shumoj pfof tugu nIfun:
Gumwun munumI uywush wun chu.
MunumI wusI quI mun pIs yun'g mun-
pIs chu. Cuychgu munumI tuntutupIs
mIcu sh chu. Yucu tu pIs munumI
upush chu.
17
T D nogu tugu
nImu shu: Amu mIcun quI chu tuntutu.
Yucutu umu upun quI chu. NI uywu shuy-
quI nnI pu pIs umu cutI mun quI nu chu
nIf.
18
Chuufu uuquIn pfof tugu IIuIIupuf
nIfun: Nogu pIs gumno pfof tumI c.
T D unjII nInmI nImu shu
gumtu wus mun pushu n puj, nIfcuf
ImuIIu tu pIs mIcuytu gufu n puj; yucu-
tu pIs upuchI n puj.
19
Chuufu Jud pItu uywuj pfof-
tugu puywun cutI fun. NIfcuf wusIn-
cho mIcu fun upufun.
20
WusI fufI cho
mIcuf jumuf puy cup tInnu T D
pufIu pu fun cutI chI moj uuquIn pfof-
tutu.
21
Chuufu uuquIn pfof tugu
Jud pItu shumoj pfof tutu sInchIpu
nIfun: T D nIn: NIshtu
munu wIyu cush puy quI, munu fufush-
puy quI
22
cutI mush cun quI mIcu nuy quI-
puj upunuy quI puj umu nIycup t pIs.
Chuy pI tumI cunungu gumpu cuef puy-
quI munu pumpu fun gu chu custuy quI-
cunu pumpu fu shun chgu.
23
Jud pItu shumoj pfoftu mIcuytu
upuytu ushuf cup tengu bffuntu sIIIu-
pu fun uuquIn pfof tugu.
24
Chuufu
Jud pItu shumoj pfof tugu uywu cu fun.
NnIpu uywuy cup tIn IIyongu wuu-
fu chI fun. Chuufu nnI cho jItu fuy-
cufnu qudu fun. IIyun wun bffugu
wuu shupu uupun cho IchI fuy cu fun.
25
Chuypu psuj funu cunu fIcu fun
nnI cho wuu shu jItu fuy cujtu, IIyun-
pIs jInu IIun ch fuj cuycujtu. AuquIn
pfoftu tIyuy cu shun sIud mun chuyuf
wIIIu cu fun Imuno fIcu shun tu pIs.
2
Chuytu muyuy cuf cutI chI moj uuquIn
pfof tugu sInchIpu nIfun: Puygu
T D nIshuntu munu wIyu coj
pfof tumI. Munu wIyu cu shun pI tumI
T D IIyun wuu fu chI nun puj
cumu c chI shu. ChuymI fuchIf-ushu fI-
shu T D nIshunno.
27
NIfcuf jInun fu wumfun cu nutu
nIfun bffuntu sIIIu p nun puj. Chuufu
nIshunno sIIIu pu fun.
28
AuquIn pfof-
tugu uywuf nnI cho wuu shu jItu fuy-
cujtu tufI fun, Idun cho IIyun, bffu
cuycujtu. IIyongu munumI mIcu shu chu
cufun wuu shutu. Bffu tu pIs munumI
wuu chI shu chu cufun.
29
Chuy pItu
uuquIn pfof tugu Jud pItu shumoj
pfoftu wuu shu jItu fuy cuj cuef puntu
1 REYES13
503

]
14.10 1Rey. 15.29.
bffu mun cufgu cuf cuf cutI chI fun
tIyuy cu shun sIud mun. Chuy chnu
tpu chI fun pumpu nun puj.
30
QuIquIn
pumpu cu nun puj cuycuj uchcu mun
pumpuy cu fun. NIfcuf WuuguI IIuu
wuuguI! nIf wugu fun.
31
Pumpuytu ushuf cuf wumfun-
cu nutu nIfun: Nogu wuup t pIs
pumpuy cu mun quI pfof tutu pumpu-
sh uchcu IIu mun. Nogupu cuef p-
tu pIs chufuy cun quI puypu Idu IIun-
mun.
32
Puy wIIIu cu shungu IIupunmI
cumIengu BeteI cho cuycuj uItuf Imuno
cunun p pIs wIIIu cu shun, duIu cu nutu
udufu nun puj puytush Imu cu nu cho
cuycuj puj, cupI IIu cunu SumufIu sIud-
cho cuycuj puj wIIIu cu shun pIs.
33
Chuyno cuycup tIn pIs Jefo boumgu
munumI cuchu fun chu juchu fufuy nIn-
tugu. Puytush Imu cu nu cho munu sIfbej
cupI IIu cu nu cho ufunun puj mustu fuj
cfu cu nutu chufu fun. PItu pIs chufuytu
munu shun cujtumI Jefo boumgu chufuj
cfu cunun puj muygun cupI IIu mun pIs.
34
Chuyno fufu shunmI uch quI cufun
Jefo boumpu wumfun cunu mus pIyuf
juchutu fufu nun p pIs. Chuy pI tumI chuy
fumIII yu cu nugu ushuj puj ushu cu fun.
3eroboam mana a!!iman
chayananpaj Ahas nishan
14

1
Chuy wIchun Jefo boumpu
wumfun Abus fIyupu guesh yuf
cmu mun jItu cu fun.
2
Chuufu wufmIntu
Jefo boumgu nIfun: Gum juc-nIfuj
fputu jutI cuy wufm cushuy quItu munu
fejsI shu nuy quI puj. NIfcuf uywuy SIIu-
mun. Chuy chmI tIyun pfoftu Ahus.
PuymI nogutu nImu fun cuy nusyunpu
fuynIn cun p pIs.
3
Gum upun quI
chuncu tuntutu, toftutu, puyu wun
mIsh quI tu pIs. Chuytu upucuf cuf uywuy.
M Imu nIshun quI shI cuy wumfun ch-
puj.
4
Jefo boumpu wufmengu Imun pIs
funun nIshunno fucu cu fun. IIupuntu
cumu fI cuf cuf SIIu mun uywu fun.
Pfoftu AhIuspu wusIn mun chuyu fun.
AhIusgu mununu fejsI cu fun nu chu.
AuquInnu cuptIn uwIn pIs chucu-
funnu.
5
Ichungu T D muynu
musyu chI shunu cufun Jefo boumpu
wufmIn guesh yuy cuj wumfun puj
musyu chI coj uywuy cu shuntu, Imutu
nInun p pIs, juc-nIfuj fputu jutI cuf cuf
chuyu nun puj cushun tu pIs.
Puncutu wufmI yuycuy cujtu muyuf

pfoftu AhIusgu nIfun: Yuycu muy
Jefo boumpu wufmIn. ImunIf tuj juc
wufmI-nIfuj cunuy quI puj juc-nIfujtu
fucu cush cun quI? Gumtu fIyupu IIuquI-
cuy puj cujtu wIIIu n puj muynumI
DIos nImu shu.
7
ChuymI cunungu
cutIy Jefo boumtu wIIIu nuy quI puj.
IsfueIpu T D cuyno
nIshu: Gumtugu nogumI funu cu nu pItu
jofguf fuquIshc. NIfcuf chufushc
IsfueI cu nupu munduj nIn cunuy quI-
puj.
8
DuvId pItu mIfuj cunu munu
ushu cuypu munduj cunun puj cuycujtu
NogumI guechushc gumtu goycu-
n puj. Chuyno uIII mun chufuy cup t-
pIs munumI sIfbI mujn DuvId n chu
cush cun quI. PuymI Ichungu IIupun
Iuyn cu nutu, mundu mIn t cu nu tu pIs
cumII fun. IIupun fufu shun cu nu pIs uIII
cufun nogu fIcupt.
9
AIIItu fufu nuy-
quIpu fuquIn gum munu fuj fuy cuptI-
quI munduj cunu cushun pI tugu mus
pIyuf juchu tumI fufush cun quI. Nogutu
fubyu chI m nuy quI puj fufush cun quI
munu sIfbej duIu cu nutu dIosmI
nIsh puy quI fyffutu chuIIuf cu chI IIuf.
Chuyno fufufmI nogu tugu munu cuj-
10
Chuy pI tumI
cunungu munu uIII chuyungu gumpItu
mIfuj cu nu mun. IsfueI cho cuj wumfuy-
quI cunu oIIgu cgu IIupunmI wuongu.
Munu numI jucnuy IIu pIs cuwun-
gu p chu.
]
Ushuj pmI IIIg chI shuj
wumfuy quI cu nutu, gunfutu pIchujno.
11
Custuy quI cunu sIud cho wuoj
1 REYES13 , 14
504

D
14.23 2Rey. 17.910.
E
14.24 Deut. 23.17.
F
14.25 2Cfn. 12.28.
G
14.2 1Rey. 10.1617; 2Cfn. 9.1516.
cujtunu uIIgu cunu mIcongu. JIfcu cho
wuoj cujtu numI uychu mIcoj bIcunu
mIcongu. Nogu T D chuyno
cunun puj cumu c chIshc.
12
Gumgu wusI quI mun uywu cuy
wufmI. Gumpu jucuj chuquI IIuy quI-
pIs sIud mun yuycu nutu IIuch cuf-
cup tI quI wumfu wuu c con gu numI.
13
Chuufu IIupun IsfueI cu numI fIyupu
IIuquI congu chuy wumfu puj. NIfcofgu
pumpuy c fen gu pmI. Jefo boum-
pItu mIfuj wumfungu puy jupu IIunmI
pumpu fungu. IsfueI cu nupu T
D Jefo boumpu wumfun-
chgu puy jupu IIun tumI uIII tuno fIcu-
shu.
14
Chuy pItu IsfueI chgu juctu numI
chufun gu puj fuy cunun puj. Chuy numI
ushuj puj IIIg chen gu puj Jefo boumpu
fumIII yun mIfuj cu nu tugu. Shumoj
wutu cu nu cho
15
T D IIupun
IsfueI tumI fIyupu custI gun gu puj juchu-
cu nutu muyu tumpIypu tumpI chejno.
Unuy cuj custun cu nutu goycu shun uIII
chuc fu cho cuycuj tumI jofgon gu puj.
NIfcuf jItu fen gu puj Euffu tes muyu-
pItu mus wush'gun munmI. Chuyno
fufun gu puj Asefu dIosu-nIfuj duIutu
fufu shun pItu. Chuytu fufufmI T
D fIyupu fubyu chI shu.
1
Tuytu
DIosgu IsfueI cu nutu cuchuy congu Jefo-
boum juchutu fufuf IsfueI cu nu tu pIs
yuchu chIf juchu mun chuyu chI shun pI-
tumI.
17
Chuyno nIytu ushuf cup tIn Jefo-
boumpu wufmengu jutuf cuf cutI cu fun.
Chuyu fun TIfsu mun. WusI puncutu
yuycu fIp tIn wumfungu wuu c cu fun.
18
Chuufu IsfueI cunu umutuf wugush-
pun pumpuj uywu fun ImunmI T
D pfoftu AhIus wun wIIIu cu chI fun,
chuyno.
19
Jefo boum wuquIn cujtu Imutu pIs
fufu shun cunu, pIII yu cho cushun cunu,
fuy cuf mundu shun cunu IsquIf bI fuy-
cun IsfueI cu nupu fuynIn cu nupu uctu
IIbfun chmI.
20
Jefo boumgu munduj
fuy cufun Ishcuy chuncu Ishcuy (22)
wutumI. Wuu cup tengu fuquIn fuy
cufun wumfun Nudub jutI yojnu.
3udcho Roboam ray cashan
21
Jud chgu SuIomonpu wumfun
RoboummI fuy cuycu fun. Munduytu
guIIuy cu shun fu puy cuycu fun chuscu
chuncu juc (41) wutu yoj. Mundu-
fun chuncu gunchIs nIn (17) wutu
Jefu su Ien cho. Jefu su Ien tumI IIupun
tfbu IsfueI cu nupu sIud nIn cu nu pItu
T D ucfu fun wusIn cunun-
puj. Roboumpu mumunpu jutIn cufun
Nuumu. Puygu cufun Amn nusyun
wufmImI.
22
Roboum Ichungu T D
munu wIyu cuf juchu IIutu fufu fun.
Tuytu DIostu fIyupu fubyu chI fun,
unuy cuj uwIIun cunu juchutu fufu-
shun pI tugu mus pIyuf-fuj.
23
Puycu nu-
pIs fufu fun munu sIfbej duIu cu nutu,
fIcpu puytush Imu cu nu cho cupI IIun-
tu pIs. IchI chI fun wuncu fumI cu nutu,
Asefu nIshun dIosutu udufu nun puj
fucu guefu cu nutu, fIc pun nIn puytush
Imu cu nu cho, fmu supu yfu cu nupu
chuquIn cu nu cho.
D

24
Chuy nusyun cho
tIyuj funu cu nu pIs duIun cu nutu udufuf
oIIgu-pufu cucoj wufmI wunno.
E
Tucuy-
nIfuj juchutu fufu fun jpu funu cu-
nuno. Jpu funu cu nutu T D
gufgu shu cufun.
25
Roboum pIchgu wutu fuy cuf
munduy cup tIn EgIp tupu fuynIn SIsuc
Jefu su Ien mun yuycu fun chuy cho tIyuj-
cu nutu mugu nun puj.
F

2
T D
TempIun cho gofI pItu cuycuj IIupun
Imu-uycun tu pIs, fuy tIyu shun puIu syu-
pI tu pIs upucu fun. IIupuntu guechuf
shun tu cuf cuf upucu fun gofI pItu
pIII yuf chupu cunu esc du cu nu tu pIs
SuIomn fufu chI shuntu.
G

27
Chuufu fuy
Roboumgu fuquIntu yupuy fufu chI fun
1 REYES14
505

H
15.4 1Rey. 11.36.
I
15.5 2Sum. 11.127.
J
15.~7 2Cfn. 13.321.
K
15.12 2Cfn. 15.815.
chupu cunu esc du cu nutu funsI IIu pI-
tunu. NIfcuf chuy cu nu tugu puIu syu-
mun chufu fun suId fu cunu tpu nun-
puj.
28
Ruy Imuy pIs T D
TempIun mun uywup tIn chuy tugu
suId fu cunu upuj. NIfcuf yupuy cutI-
chI moj chufu f nun cujmun.
29
Roboumpu wuquIn wIIIu pun, Imu-
uycutu fufu shu IIun pIs IsquIf bI fuy cun
Jud cu nupu fuynIn cu nupu uctu IIbfun-
chmI.
30
Cudu IIumI pIII yuj Roboum
mundu shun cuj funu cu nugu Jefo-
boum mundu shun cuj funu cu nu wun.
31
Roboum wuup tengu pumpuy c fI-
fun unuy cuj uwIIun DuvIdpu sIud-
nIn mun. Roboumpu mumungu cufun
Nuumu Amn nusyun wufmI. Chuy-
pI tugu fuquIn fuy cufun wumfun
AbIumnu.
3udcho Abiam ray cashan
(2Crn. 1S.122)
15

1
Nubutpu wumfun Jefo boum
chuncu pusuj nIn (18) wutunu
IsfueI cho fuy cuycup tIn Jud chgu
AbIum fuy cuytu guIIuy cu fun.
2
Jefu-
su Ien cho fuy cufun quImsu wutu IIu.
Mumunpu jutIn cufun Muucu. Puygu
cufun AbsuIonpu wumfunmI.
3
AbIum-
pIs juchu tugu fufu fun pup nIn juchutu
fufu shun n IIu. Shon gun pIs munumI
nI ImunI IIuf pIs T D
yufpu fun chu unuy cuj uwIIun DuvId
cushunngu.
4
Chuy pIs DuvIdtu cuyu-
push punmI puypu custun Jefu su Ien cho
uchIc yuj puchutu fIcuf munduy c nun-
puj T D yunu pu fun.
H
Chuy-
npu Jefu su Ien cho munduj cuycu fun.
5
DuvIdgu T D munu shu IIun-
tumI fufu shu cufun. MunumI juchutu
fufu shu chu cufun. Het funu UfIustu
wuu chI IIufmI juchutu fufu fun.
I
~7
Roboum cuwu shun ygu sIgu fumI
pIII yu fun Jefo boumpu munuy nIn cho
goyuj funu cunu Roboumpu munuy nIn-
cho goyuj funu cu nu wun. Chuy nmI
AbIum wun pIs chIquI nu cu fun Jefo-
boumgu.
J
Mus wuquIntu fufu shun cu-
nugu IsquIf bI fuy cun Judpu fuynIn-
cu nupu uctu IIbfun chmI.
8
AbIum
wuup tengu pumpuy c fI fun DuvIdpu
sIud nIn mun. Chuy pI tugu fuy cufun
wumfun Asu jutI yojnu.
Asa 3udcho ray cashan
9
Jefo boum Ishcuy chuncu (20)
wutunu IsfueIpu fuynIn cuycup tIn
Asugu Judpu fuynIn cuytu guIIuy cu-
fun.
10
Jefu su Ien cho fuy cufun chuscu
chuncu (40) wutu. Puypu chuchunpu
jutIn cufun Muucu. Puygu cufun
AbsuIonpu wumfun.
11
Asugu T D fIspI tuf
wIyu cuf juchutu munu fufu fun chu
unuy cuj uwIIun DuvIdno.
12
Puygu
nusyun nIn pItu gufgu fun duIu cu-
nutu udufuf oIIgu-pufu wufmI wunno
cucoj cu nutu. Unuy cuj uwIIun cunu
fufu shun duIu cu nu tu pIs IIIg chI-
fun.
K

13
Chuchun Muucu tu pIs jItu fI fun
fIspI tdu wufmI cuycu shun pItu Asefu
dIosu-nIfuj duIutu fufu chI cuf cushun-
pItu. NIfcuf chuy duIu tugu yucu
uywu nun Cedfn fugfu mun upuy cuf
fupu chI fun.
14
Puytush Imu cu nu cho
cuj cupI IIu cu nutu munu IIIg chIf pIs
Asugu fufu nun puj T D nIshun
cujtugu IIupun tumI cumII fun.
15
T
D TempIun mun chufu fun gofI-
tu pIs gueIIuy tu pIs IIupuntu quIquIn pIs
pup nIn pIs DIos pmI cungu nIshun-
cu nu tugu.
Ben-adadwan Asa par!acushan
(2Crn. 16.110)
1
Asuwun IsfueIpu fuynIn Buusugu
sIgufu chIquI nu cuf pIII yu fun.
17
Jud-
cu nu mun pIII yuj uywuf Buusugu
Rum sIudtu cufu Iu cuf cu chI fun
1 REYES14 , 15
506

L
15.29 1Rey. 14.10.
Judpu fuynIn mun munu psu nun-
puj.
18
Chuufu Asugu IIupun gofItu
gueIIuytu mus wuquIn Imu-uycu cu nu-
pIs TempIu cho bIej cuycuj cu nu tu wun
tIyu nun puIu syu cho cuycuj cu nu tu pIs
shun tu fun. NIfcuf IIupuntu upuchI fun
mIncuy nIn cu nu wun SIfIupu fuynIn
Ben-udud mun. Puygu cufun TubfI-
monpu wumfun, HezIonpu wIII cun.
Puypugu wusIn cufun Dumusco sIud-
cho. Chuyno upuchIf cuchu wun wIIIu-
chI fun:
19
Gumwun uIII pufIu cu shun,
unuy pup nIn ch cunu fufu shunno.
NogumI upuy c chIm gofItu gueIIuytu
goycu n puj. IsfueIpu fuynIn Buusu wun
pufIu shuy quI tugu cutI fI cuynu. Chuu-
fugu IsfueI cu nugu nogutu munumI
fImu p mun gu nu chu.
20
Chuyno nIptIn Ben-udud uunI fun
fuy Asutu. ChuymI suId fun cu nutu
cuchu fun IsfueI nusyunpu sIud nIn-
cu nu mun pIII yuj yuycu nun puj. Chuy-
n pumI mundu nun puj chufI fun uchcu
sIud cu nutu: Ijontu, Duntu, AbeI-bet-
muucutu, ushuj puj CIfenet-tugu NeftuI
puftI tu pIs ushuj puj.
21
Chuytu musyuy-
cuf Buusugu cuchuy cu fun Rum cho
chupuy cu shun cho. CutI cu fun TIfsu-
mun.
22
Chuufu fuy Asu Jud funu cu-
nu tugu IIupuntu guyu chI fun. NIfcuf
Rum pItu upucu fun IIupun fumI cu nutu
guefu cu nu tu pIs Buusu cufu Iu chI shun
cujcu nu tugu. Chuy wunnu fuy AsupIs
cufu Iu chI fun Benju mIn cho cuycuj
Gebu tu wun MIzpu sIud cu nutu.
Asa waushan
(2Crn. 16.1114)
23
Asu munu munchu cuypu IIupuntu
Imu fufu shun cu nu pIs, muy sIud cu-
nutu ufuchI shun cu nu pIs ushujpgu
IsquIf bI fuy cun Judpu fuynIn cu nupu
uctu IIbfun chmI.
AuquIn yuy nIn cho Asugu guesh yu-
fun chuquI nunuy IIu wun.
24
Wuup-
tengu pumpuy c fI fun custun cunu
pumpu fuy cu shun DuvIdpu sIud nIn-
mun. Chuy pI tugu fuquIn fuy cufun
wumfun Josu fut jutI yojnu.
Nadab Israe!cho ray cashan
25
Jud cho Ishcuy wutu Asu fuy
cuycup tIn Jefo boumpu wumfun Nudub
IsfueI cu nupu fuynIn cuytu guIIuy cu-
fun. Puygu fuy cufun Ishcuy wutu IIu.
2
T D munu wIyu cuf IsfueI-
cu nutu Jefo boum juchutu fufu chI-
shunno juchu IIutu fufu fun.
27
Isucuf
fumIII yu pItu mIfuf uywuj AhIuspu
wumfun Buusu fIyupu chIquI cuf cu-
fun. ChuymI wuu chI nun puj unuy pItu
yufpu pu fun. NIfcuf wuuy cu chI fun
FIIIs teu nusyun GIbe ton cho. Chuy
sIud tumI Nudubgu IsfueI suId fun cu-
nu wun muguj yuycuy cu fun.
28
Nudubtu Buusu wuuy cu chIfun
Jud cho quImsu wutunu Asu fuy
cuycup tIn. NIfcuf fuquIn quIquIn
Buusunu fuy cufun.
29
Puygu munduytu
guIIuy cuf Jefo boumpu fumIII yun
cujcu nu tugu ushuj puj wuu chI chI fun,
SIIu cho tIyuj AhIus wun T D
wIIIu cu chI shunno. Jefo boumpu custun-
cu nutu Buusugu ushuj puj IIIg chI fun.
Jucnuy IIu pIs munumI qudu fun chu.
L

30
Chuyngu fufu fun Jefo boum juchutu
fufu shun cu nu pI tumI. Chuy cu nu wunmI
IsfueI cu nu tu pIs juchutu fufu chI shu
cufun. IsfueI cu nupu T D -
fIyupu fubyu chI shu cufun munu
uIIItu fufush pun.
31
Nudubpu wuquIn cuj wIIIu pun-
cunu, Imu fufu shun cu nu pIs IsquIf bI-
fuy cun IsfueIpu fuynIn cu nupu uctu
IIbfun chmI.
32
IsfueIpu fuynIn Buusu wun Asugu
sIgu fumI pIII yuj.
Baasa Israe!pa raynin cashan
33
Asu quImsu wutunu Judpu fuynIn
cuycup tIn, AhIuspu wumfun Buusugu
IsfueIpu fuynIn cuytu guIIuy cu fun
1 REYES15
507
TIfsu sIud cho. Puygu fuy cufun Ishcuy
chuncu chus cun (24) wutu cumu.
34
Buusugu T D munu wIyu-
cuf juchu IIu tumI fufu fun. IsfueI cu nutu
Jefo boum juchutu fufu chI shun n IIumI
Buusu pIs fufu chI fun.
1

1
Chuufu T D Hunu-
nIpu wumfun Jehtu Buusupu
contfun fImu chI fun:
2
Nogugu gumtu
ucfuf munu bIej cuycup tI quImI.
NIfcuf chufuf ucfu sh IsfueI cu nupu
munduj nIn cunuy quI puj. Chuyno fufu-
shu cuycup t pIs gumgu JefoboumnmI
juchutu fufu chIsh cun quI IsfueIcunutu.
Chuyno juchuyquIcunuwunmI fIyupu
fubyu chI mush cun quI.
3
Buusu, chuy-
pI tumI gumtugu IIupun fumIIIyuyquI-
cunutuwun IIIg chI shuy quI Nubutpu
wumfun Jefo boumtu fufu shno.
4
Muygun custuyquIpIs sIud cho wuoj
cujtugu uIIgumI mIcongu. JIfcu cho
wuoj cujtugu uychu mIcoj bIcu numI
mIcongu.
5
Buusupu wuquIn cuj
wIIIupuncunuwun Imu fufu shun cu-
nu pIs IsquIf bI fuy cun IsfueI cu nupu
fuynIn cu nupu uctu IIbfun chmI.
Buusu wuup tIn pumpuy c fI fun

TIfsu mun. Chuy pI tugu fuquIn fuy
cufun wumfun EIu jutI yojnu.
7
Buusu T D munu wIyu-
cuf juchutu fufu shun pI tumI Hunu nIpu
wumfun pfoftu Jeh wun T D
wIIIu cu chI fun Buusu IIupun custun cu-
nu wun Imumun chuyu nun puj cushun-
tu pIs. Buusugu fIyupumI Tuytu DIostu
fubyu chI fun. IIupun fufu shun cunu
cufun Jefo boum custun cu nu wun fufu-
shunno. Puycu nu tugu custI gush pun
ushuj pmI IIIg chI fun.
Israe!cho E!a ray cashan
8
Asu Ishcuy chuncu sojtun (26)
wutu Jud cho fuy cuycup tIn Buusupu
wumfun EIugu IsfueI cu nupu fuynIn
cuytu guIIuy cu fun TIfsucho. Puygu
munduj cufun Ishcuy wutu IIu.
9
SuId-
fun cu nupu munduj nIn cufun ZImfI
jutI yoj. PIII yu puj cuj cuff tu cu nu tu pIs
puIIuntu munuy nIn cho chufu fu fun.
PuymI fuy EIupu contfun jutu fIytu
yufpu fun. Juc junuj TIfsucho cupu-
fuI nIn Afsupu wusIn cho EIugu upyuf
fIyupu muchu c cu fun.
10
Muchu shu
cuycujtu ZImfIgu IIIuj pItu chuyuy cuf
wuuy cu chI fun fuquIn fuy qudu nun-
puj. Chuygu cufun Asu Ishcuy chuncu
gunchIs nIn (27) wutunu Jud cu nupu
fuynIn cuycup tIn.
11
Ruypu sIIIun nIn mun ZImfI
jumuy cofgu Buusupu IIupun custuntu
wuu chI fun. OIIgu cujtugu munumI
juctu pIs cuwuy cujtu cuchuy cu fun chu.
CustuntupIs umgun cu nu tu pIs wuu-
chI fun tIcfu puf wuuycuchInunpItu.
12
ZImfIgu chuy nmI wuu chIfun
Buusupu IIupun custun cu nutu,
Buusupuj pfoftu Jeh wun T
D wIIIu cu chI shunno.
13
Chuyngu
fufu fun Buusupuwun wumfun EIupu
juchun cu nu pItu, IsfueI cu nu tu pIs
juchuyojychIshunpItu, munu bIej
duIu cu nutu udufush pun IsfueIpu
T D fIyupu fubyu chI-
shun pItu.
14
EIupu wuquIn wIIIu pun cunu, Imu
fufu shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun IsfueI-
cu nupu fuynIn cu nupu uctu IIbfun chmI.
Zimri Israe!pa raynin cashan
15
Asu Ishcuy chuncu gunchIs (27)
wutunu Judpu fuynIn cuycup tIn IsfueI
suId fu cunu FIIIs teu nusyun GIbe tn
sIud mun pIII yuj yuycu nun puj puchu-
cu fuy cu fun. Chuy fumI ZImfIgu
TIfsucho fuy cuytu guIIuy cu fun. Puygu
fuy cufun gunchIs junuj IIu.
1
PIII yuj
yuycu nun puj cufcuy cu shun junujmI
muyu fun ZImfI fuypu contfun jutu fIf
wuuycuchIshuntu. Chuufu jInun fu
chuy cho cuycuj cu nugu IsfueIpu fuynIn
cunun puj chufu fun mus munduj nIn
OmfItunu.
17
Chuufu OmfIgu IsfueI
suId fu cu nu wun mununu pIII yuj
yuycu fun nu chu GIbetonmun. Chuypu
fuquengu TIfsumunnu pIII yuj cutI fun.
1 REYES15 , 16
508

M
1.34 Jos. 6.26.
18
SIud cho tIyuj cu nutu IIupuntu
pfsu chufIshunnu cuycujtu fIcuf
ZImfIgu puIu syu mun yuycucuycuf
fufI pItu nInutu sIndI puy cu fun. Chuufu
chuy cho fupuypu wuu fun. Chuy nmI
wuu fun ZImfIgu.
19
Chuyngu wuu-
fun munu uIIItu fufuf, T D
munu wIyu cu shun pI tumI. IsfueI cu-
nutu juchutu fufu chej JefoboumnmI
ZImfIgu fufu fun.
20
ZImfIpu wuquIn wIIIu pun cunu, fuy
EIutu wuu chI nun puj Imuno yufpuf
fufu shun pIs IsquIf bI fuy cun IsfueI cu-
nupu fuynIn cu nupu uctu IIbfun chmI.
Omri Israe!cho ray cashan
21
Chuy pItu IsfueI funu cu nugu
Ishcuy munnu fuquI c cu fun. PuIIungu
cuycu fun GInutpu wumfun TIbnIpu
fubuf nIn puy fuy cununtu munuf.
WuquIn cujnu cuycu fun OmfIpu fubuf-
nIn.
22
Chuy pI tugu OmfIpu fubuf nIn
cuycuj cu nu wun GInutpu wumfun
TIbnIpu fubufnIncunu pIII yu fun. Chuy
pIII yu cho bInsIfmI TIbnItu wuuy c fu-
chI fun. Chuufu OmfInu fuy cufun.
23
QuImsu chuncu juc (31) wutunu
Jud cho Asu fuy cuycup tIn OmfIgu
IsfueI cho fuy cuytu guIIuy cu fun.
NIfcuf chuncu Ishcuy nIn (12) wutu
fuy cufun. Sojtu wutugu fuy cufun
TIfsucho.
24
Semef jutI yoj funu pItu
SumufIu jIfcutu funtI fun sojtu chuncu
sojtun (66) quIu gueIIuy wun. Chuy
funtIshuncho Int funpu cufu Iu shu
sIudtu ufuchI fun. JutIntu chufu pu fun
SumufIu nIsh pun unuy cuj duyunpu
Semef jutIn cushun pItu.
25
OmfIpIs T D munu
wIyu cuf juchu tumI fufu fun. Unuy cuj
fuycunu fufu shun pI tugu mus pIyuf
juchutu fufu fun.
2
Nubutpu wumfun
Jefo boum IsfueI cu nutu juchutu
fufuchIshunnmI, munu sIfbej duIu-
cu nutu udufuchIshpun T D
fubyu chI fun.
27
OmfIpu wuquIn wIIIu pun cunu, Imu
fufu shun cu nu pIs, uImI fuy ptu fufu-
shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun IsfueI cu-
28
Wuup tIn Sumu fIu mun pumpuy c-
fI fun. Chuy pI tugu fuquIn fuy cufun
wumfun Acub jutI yojnu.
Acab Israe!cho ray cashan
29
Asu quImsu chuncu pusuj nIn (38)
wutunu Jud cho fuy cuycup tIn OmfIpu
wumfun Acubgu IsfueI cu nupu fuynIn
cuytu guIIuy cu fun Sumu fIu cho. Puy
IsfueI cu nupu fuynIn cufun Ishcuy
chuncu Ishcuy nIn (22) wutu.
30
Puygu
T D munu wIyu cuf fIyupu
juchutu fufu fun wuquIn fuycu nu pI tu-
pIs mus pIyuf-fuj.
31
Nubutpu wumfun
Jefo boum juchutu fufu shunno fufuf-
pIs munu cuntIntucufunchu. Mus
fubyunuypfuj SIdn sIudpu fuynIn
Et-buuIpu wumfun JezubeIwun muju chu-
cu fun. BuuI dIos-nIfuj duIu tu pIs fIspI tuf
sIfbI fun.
32
Chuy pItu Sumu fIu cho BuuIpu
tempIun cuycuj cho juc uItuftu fufu chI-
pu fun fIspI tush pun Imutu fupu chI nun-
p pIs.
33
Asefu dIosu-nIfuj duIu tu pIs
fufu chI fun. Chuyno fufufmI fIyupu
fubyu chI fun IsfueI cu nupu T D-
. Unuy cuj fuycunu fufushun pItu
mus pIyuf juchutu fufu fun.
34
Acub cuycu shun wIchunmI BeteI-
cho tIyuj HIeI jutI ygu sumuj uIIchu-
chI fun JefIc sIudtu. SImIntuncunutu
pefguytu guIIuy cup tInmI guechpu
wumfun AbIfum wuu fun. IIupun
puncu cu nutu juwIycuchIptInnu wumfun
Segub wuu fun. Chuu fugu chuy n pumI
cumII fun Nunpu wumfun Josu wun
T D wIIIu cu chI shun.
M
Usya cananpaj cashanta
E!as wi!!acushan
17

1
Juc funumI cufun GuIuud
puftI TIsbe mufcu pItu. PuymI
pfoftu EIus cufun. PuymI fuy Acubtu
1 REYES16 , 17
509

N
17.1 Stg. 5.17.
O
17.9~1 Iuc. 4.2526.
nIfun: IsfueIpu T D
sIfbI shpu jutIn cho jufufmI nogu n:
Shumoj wutu cu nu chgu fIyupu usyumI
cungu. Nogu munu fuj nIsh cu mugu
munumI nI juc shuIIuy IIu pIs shIc wu-
mon gu p chu!
N
2
ChuymI EIIus tugu T D
nIfun:
3
CuypItu uywu cuy IntI yugu-
mu nun cuj-Imun. NIfcuf pucu cun quI
Jofdunpu wuc chIm pun cho cuycuj
QuefIt fugfupu yucu uywuj mun.
4
Chuy chgu chuy fugfupu yucu uywuy-
cuj tumI upun quI puj. MuynumI nIshc
cuefvo bIcunu gummun mIcuytu
upumu nun p pIs.
5
EIIusgu T D nIshun n IIu
fufu fun. ChuymI uywu cuf tIyu cu fun
Jofdn muyupu wuc chIm pun QuefIt
fugfu yucu uywuj IIu cho.
Cuef vo cu nu-
numI upupuj tuntutu, uychutu tutupu
tufdI pu pIs. Yucu tunu upoj chuy fugfu-
pItu.
7
Chuyno cuycu shun pI tugu fIyupu
usyu cuptInmI munu pIs uyc IIu tunu
yucu chuquI c cu fun.
Sareptacho tiyaj biydaman
E!as chayashan
8
ChuymI T D EIIustu
nIfun:
9
Cunun cuypItu uywu cuy
SIdon cho cuycuj Sufeptu mufcu mun.
Chuy IIu cho tIyu cun quI. Chuy cho tIyuy-
cuj bIy dutu
O
muynumI nIsh cnu gufu-
shu nuy quI puj.
10
Chuufu EIIusgu Sufep tu mun uywu-
cu fun. Mufcu yuycu nu mun chuyuf
fIcu fun juc bIydu yuntutu ushIy cujtu.
Guyuf cuf nIfun: Mumtu, juc pusI IIu
yucuy quI muu cu shuy quI ufI.
11
Chuufu bIy dugu uywuy cu funnu
yucutu upup mu nun puj. Aywuy cup-
tInnu EIIusgu yupuy nIfun: Juc tuntu-
tu wun muu cu shuy quI ufI.
12
Chuufu bIydu nIfun: T
D jutIn chmI juf:
Cunungu munumI nI Imu tuntu tu-
pIs chuf chu. Nogupu munc chgu
juc uptuy IIumI jufI n pIs cuycun.
Ancunpuj ustI pIs puy cho IchIc-
IIumI cuycun. Nogugu shun tuy cushc
yuntutu wuII cu IIu cuycuj IIu tu pIs cunun
yunu cu n pmI, wumf Ishcun IchIc-
IIu tu pIs mIcu cuf c fI n puj. MIcu cuf c-
fefgu yufguy IIu wunmI wuu cu shuj.
13
Chuyno nIptIn EIus nIfun:
Amu IIuquI cuy chu wufmI. Cuycun
nIycu shuy quItu yunu muy. JufI nuy-
quI pItu fIm fogu fufu p mun quI
toftu-muIIwutu. NIfcuf upup mun quI
mIcu n puj. WuquIn cujtunu fufun quI
quIquI quI puj wumfuy quI puj.
14
IsfueI-
cu nupu T D nIshu cuy
puchu mun tumyu chI mu nun cumu
muncuy quI pItu jufInu, puyuy quI pItu
ustI pIs munu ushu c nun puj.
15
Chuufu bIydu uywuf fufu fun
EIus nIshunno. EIus nIshun nmI
mIcuygu uypu fun bIy du puj, wumfun-
puj, EIIus puj unuy cumu.
1
JufInu munu
ushu cu fun chu muncu pItu. AstI pIs
munu ushu cu fun chu puyu pItu EIIus-
wun T D wIIIu chI shunno.
17
Chuy pItu unuy IIu tugu bIy dupu
wumfuntu gueshyu chufI fun. FIyupu
guesh yuy c IIuf wuu c cu fun.
18
ChuymI bIy dugu EIIustu nIfun:
DIostu sIfbej, Imuch tuj gumtu
fubyu chIshc? Gumgu shumush cun quI
juch cu nutu yufp chI m nuy quI p chu,
wumftu wuu chI nuy quI p chu?
19
Chuufu EIIusgu Wumfuy quItu
upumuy nIfun.
Chuyno nIfcuf bIy dupu mIII guy nIn-
pItu chufIf cuf junuj puchu cu shun cuuf-
tun mun upufun. Cmun mun weguy-
cu chI fun.
20
NIfcofgu T D
sInchIpu muu cuf nIfun: T D,
puch chI muj bIy du tu pIs ImunIf tuj
IIuquI cuy mun chufuy cun quI? ImunIf-
tuj wumfun tu pIs wuuy cu chIsh cun-
quI?
21
Chuyno nIfcofgu wumfupu junun-
mun quImsu cutI Itu fun. NIfcofgu
1 REYES17
510
T D sInchIpu muu cu fun:
T D cuy wumfutu cuwu fIy cu-
chIy ufI! nIf.
22
Chuufu T D EIus fuwu-
cu shunno fufu fun. ChuymI wumfutu
cuwu fu chI mu fun.
23
Cuwu fIf cu mup tIn
EIIusgu jInun fu wumfutu mufgu cuf-
cuf uItus pItu uf chI mu fun. NIfcuf
cutIy cu chI fun mumuntu C wumfuy-
quI. MusquI fIcuy cuwuy cunmI! nIf.
24
Chuufu wufmIgu nIfun: CununmI
Ichungu fusunpu musy DIospu pfof-
tun cushuy quItu. Gum nIshuy quI cu nugu
IIupun pIs T D .
E!as Acabman yapay aywashan
18

1
QuImsu wutunu usyu cufun.
Chuy pI tu nugu EIIustu T
D nIfun: Aywuy Acub cujmun.
Nogugu cuy puchu mun tumyu chI moj-
numI-uyw.
2
Chuufu EIus uywuf chuyu fun Acub
cujmun. Sumu fIu chgu muchuy cuptIn
yufguy fIyupu cuycu fun.
3
Acub guyu-
fun puIu syun cho munduj cupu fuI nIn
AbdIustu. AbdIusgu cufun T D
munchu pu cojmI.
4
T D pfof tu-
cu nutu JezubeI wuu chIytu guIIuy cup tIn
puygu shun tuf cuf puchuctu (100) pucuy-
cu shu cufun. PIchgu chuncu-cumu (50)
fuquIf cuf Ishcuy muchuy mun pucuy cu-
fun. NIfcuf mIcuy tu pIs gufu fun.
5
Acubgu
AbdIustu nIfun: Cunungu, Intfu nusyun-
tumI pufI mu shun muyu cu nutu pucyu cu-
nutu ushIf. M tufI mu shun chush befdI
guewutu, mIun ch cunu cuwu IIun ch cunu
mIcu nun puj. Munu tufefgu uywuy nuj IIu-
numI qudu shun pIs.
Chuyno pufIu cuf nInu cu fun jucnIn-

jucnIn muygun puftIpu uywu nun p-
pIs. Acubgu uywu cu fun juc nnIpu,
AbdIusnu juc nnIpu.
7
Abdus uywuy-
cu shun cho EIIus wun tIncu fun. RejsIf-
cuf uupun mun gonguf pu cuf sInchIpu
nIfun Tuyt EIIus chu cunquI? nIf.
8
Chuufu EIIusgu nIfun Au, nogumI.
Cuycho cuycu shtu putfun nI quItu
wIIIu muy.
9
Chuufu Abdus nIfun: Imutuj
juch Acub mun cuchu m nuy quIpgu?
Wuu chI m nun tu chu munun quI?
10
Nogugu T D jutIn-
chmI juf: IIupun nusyun ch numI
gumtugu ushIshu-cushun quI. Chuy cho
tIyuj cunu munumI cuychgu cunchu
nIptengu putfunn jufu chej fusunpu
munu cuycu shuy quItu.
11
Cunungu
ImunIf tuj nImun quI putfun n mun
uywuy cuf cuycho cuycu shuy quItu
wIIIu n puj?
12
Nogu uywu cu fIpt
T D unjII nIn chuyuf cu muf
upucu shun quI puj nogu munu musyu sh
puftI mun. Nogugu Acub mun chuyu shuj
cuycho cuycu shuy quItu wIIIuf. Chuufu
puy munu tufI shush puy quegu nogu-
tumI wuu chI mungu. Nogugu msu
cush pItu-puchu pIs umutufmI T
D munchu pu cushc.
13
Munu chu
muyush cun quI T D pfof-
tun cu nutu JezubeI wuu chI shuntu?
NogumI Ichungu T D puchuc
(100) pfof tun cu nutu pucuy cuf
pIchgu chuncu-cumu (50) fuquIf cuf
Ishcuy muchuy mun. NIfcuf mIcuy tu-
pIs gufuf.
14
Chuyno fufuy cup tgu
ImunIf tuj nImun quI Acub mun uywuy-
cuf cuycho cuycu shuy quItu wIIIu n puj?
Puygu wuu chI mun gumI!
15
Chuyno nIptIn EIIusgu nIfun:
Munuy nI yoj T D jutIn-
chmI juf: cunun junujmI Acub wun
tIncu shuj.
1
Chuufu AbdIusgu uywu fun Acubtu
ushej wIIIu nun puj. Acub numI uywu fun
EIIus wun tIncoj.
17
TIncuf cuf EIIustu
nIfun: GummI juchu yoj cuycun quI
IsfueI funu cunu chuy-jInunpu ucu nun-
puj.
NIptIn EIus nIfun:
18
MunumI
nogu chu juchu yoj cuyc ucu nun puj,
sIngu gum y custuy quI cu numI juchu-
yoj cuycun quI. Gumcu numI T
D mundu mIn tun cu nutu munu
cumIIf udufuf cuy cun quI BuuI dIos-
nIfuj duIu cu nutu.
19
Cunungu funu-
cu nutu cuchuy IsfueI cu nutu CufmeIo
1 REYES17 , 18
511

P
18.21 Isu. 36.6; Eze. 29.6.
Q
18.31 Gen. 32.28; 35.10.
jIfcu mun shun tu mu nun puj. Chuscu
puchuc pIchgu chun cun (450) BuuI
dIospu pfof tun cu nutu, Asefu dIosupu
chuscu puchuc (400) pfof tun cu nu tu-
pIs shun tu mu chun. Puycu nugu Jezu-
beIpu msun chmI mIcuf cuy cun pIs.
Baa!pa proftancunawan E!as
20
Chuufu IIupun IsfueI cu nutu Acub
guyu chI mu fun. NIfcuf CufmeIo jIfcu-
mun shun tu fun BuuIpu IIupun pfof-
tun cu nu tu pIs.
21
Chuufu EIIusgu funu cunu shun-
tu cu shu cuycuj mun wItIy cuf nIfun:
Gumcunu Imuy cu mu tuj wIchuypu
ufuypu yufpuf cuy cun quI? T D
fusunpu DIos cuptengu puyIIutu udufuf
fIspItuy-IIupu. BuuI dIos cuptengu chuy
cujtu fIspI tuy.
P
Shun tu cu shu cuycuj funu cu nugu nI
juc shImI pIs munu fImu cu fun chu.
22
Chuufu EIus sguIf nIfun: T
D pfof tungu jupu II numI
cuwuyc. BuuI pumI Ichungu cunun
cuycun chuscu puchuc pIchgu chun-
cun (450) pfof tun cunu.
23
Cunun m
musyu shun. Ishcuy tfu cu nutu cuymun
upup muy. Chuy tfu cu nutu puycunu
ucfu chun jucujtu. NIfcofgu pIsh tuf cuf
cuuf tI su chun. NIfcuf yuntu junun mun
chufu chun. NInu tugu umu sIndI chun-
chu. Nogu pIs jucuj tfutu shuynI
pIsh tu shuj. Puycu nuno fufuf cuf yuntu
junun mun chufu shuj. Nogu pIs munumI
nInu tugu sIndI sh chu.
24
Gumcu nugu
BuuI dIos nI quI cu nutu muu cun quI.
Nogu pIs T D muu cu shuj.
WIyu mush pun chI nInutu uychu mun
futu chej cujmI fusunpu DIos cungu!
Chuufu IIupun funu cunu Au uIIImI
nIshuy quIngu cungu nIfun.
25
Chuufu BuuIpu pfof tun cunutu
EIIusgu nIfun: Gumcunu ucfuy
muygun tu pIs tfu-muII wu cu nutu
munu shuy quI cujtu. Gumcunu fImfu
cumu fIy. JInu ch pIs gumcu nugu
uypu IIujmI cunquI. IIupuntu cumu fIf-
cuf dIos nI quI cu nutu muu cuy. Ichungu
umu nInu tugu sIndIn quI chu.
2
Chuufu puycu nugu munu shun cuj
tfu-muII wutu chufI fun. NIfcuf cumu-
fI fun. Tutu pItu Ius-dsIcumu BuuItu
muu cu fun Nogu cunu muu cuy cu-
shtu wIyu muy ufI tuytu BuuI! nIf.
Chuyno guyu cush punmI fufu shun
uItuf uupun cho pIntI cu chuf cuy cu fun.
Chuyno nIf guyu cup tIn pIs munumI
ImupIs wIyu cu fun chu.
27
Ius-dsI mun nugu EIus usIpuf
nIfun: Mus sInchIpu gupuf puy wIyu-
shu nuy quI puj. PuypIs dIosmI. Imu
fufuy nIn ch pIs cuycun gumI. Ishpu-
cuycun-Imun chufI. Cupus IIIuy cun.
Cupus puuy cun. RIcchu chI muy p-
chufI cuycun! nIf.
28
Puycunu chuy n IIu gupuf puy-
cu fun mus sInchI pu fuj, cuchIIIu wun
junun cu nutu cuchu cuf cuy cu fun,
jffu-cushu wun junu gufun cu nutu
tucsIcuf cuy cu fun Intfu junun pItu
yuwuf IIoj shI mu nun cumu.
29
Icuno
pIntI cu chuf cuy cup tI IIun, gupuf puy-
cup tI IIun Ius-dsI pIs psu fun. Chuy-
n IIu fufuf cuy cu fun uywutu fupu chIy
fu chuyu mu nun cumu. MunumI nI
ImupIs muyu cu fun chu. Guyu cup tIn pIs
munumI pIpIs cuntIs tu mu fun chu!
30
Chuufu EIus IIupun funu cu nutu
nIfun: Cuymun IIupuy quI wItI muy.
Chuufu IIupun funu cunu puy cuycu-
shun mun wItI fun. IIupun fIcuf cuy-
cup tIn puygu T D uItuf nIn
juchu shu cuycujtu uIIchuytu guIIuy-
cu fun.
31
Jucobpu chuncu Ishcuy (12)
tfbu wumfun cunu cushun-jupuymI
chuncu Ishcuy fumI cu nutu shun tu fun.
(Jucob tumI T D jutI chu-
pu fun IsfueImI jutI quI cungu nIf.)
Q

32
Chuy fumI cu nu wun T D-
fufu fun uItuftu. Chuy pItu Intfu
uItufpu cuntunpu fufu fun wuyun-
chutu quImsu chuncu (30) IItfu yucu
1 REYES18
512

R
18.42~45 Stg. 5.18.
juntuj tuno.
33
Yuntutu sumuj shun-
cuf cuf tfupu uychuntu cuchu fun.
NIfcuf yuntupu junun mun chufu fun.
34
Chuyno cumu cuf cu chIf funu cu nutu
nIfun: Chuscu muncu mun yucutu
juntu chI muy. NIfcuf wIu puy c fIy
chuy fupu chI nu puj cuycuj uychupu
junun mun.
QuImsu cutI wIu nun puj nIfun.
Puycu nugu chuyno fufu fun.
35
Chuufu
uItufpu Intfu cuntunpu yucugu IIoj-
shIy cu fun. Wuyun chu mun pIs juntu-
funnu.
3
Tuytu DIos puj fupu chI nun fu
chuyu mup tIn T D pfof-
tun EIIusgu uItuf cho uychu cuycujpu
uupun mun wItIy cuf sInchIpu muu-
cu fun: Abfuhumpu, Isuucpu, IsfueIpu
Tuytu DIos nIn: Cunun musyu c chun
IsfueIpu DIos nIn cushuy quI, nogu sIfbI-
shoj nI quI cush, cuchu mup tI quI IIupun
cuycu nu tu pIs fufuy cu sh!
37
WIyu muy
ufI T D, wIyu muy ufI, cuy
funu cunu gum T D fusunpu
DIos cushuy quItu musyu nun puj, yupuy
gummun yfu cu mu nun puj! nIf.
38
Chuy fumI T D cuchu mu-
shun nInu junuj pItu chuyu mu fun. Ushu-
cuf cu fun fupu chI nun puj cuycuj uychutu,
yuntutu, fumI cu nu tu pIs IIupun uIIpun-
tIntu. Wuyun chu cho yucu cuycuj tu pIs
chuquI fu chI fun.
39
Chuytu fIcuy c fIf
IIupun funu cunu gonguf pu cu fun ufcun-
pIs pumpu mun tpu nun cumu. NIfcuf
nIfun: T D fusunpu DIosgu,
T D fusunpu DIosgu!
40
Chuufu EIIusgu funu cu nutu nIfun:
BuuIpu pfof tun cu nutu chufIy! Amu
guesh pI chun chu nI jucnuy IIu pIs!
Chuufu funu cu nugu chufI cuf c fI-
fun. Chuy pItu EIIusnu upuchI fun CIsn
fugfu mun. Chuy chnu wuu chI fun.
Tamyananpaj Tayta Diosta
E!as maacushan
41
NIfcufnu EIIusgu Acubtu nIfun:
Cunungu uywu cuynu mIcoj upoj,
fIyupu tumyu mu nun puj cumu fIy c-
mun numI.
42
Chuufu Acub uywu cu fun mIcoj
upoj. Chuy pItu EIIusgu wIchu fun
CufmeIo quIquIn puntu mun. Pumpu-
mun gonguf puf umpu fun ufcun pIs
gonguf nIn mun tupu nun cumu.
43
NIfcuf
uywuy nIntu nIfun: Aywuy Iumuf
cujpu fIcchu cu mun quI.
Chuufu uywuy nengu uywuf fIcchu-
cu fu mush pun cutIf cu muf nIfun:
MunumI ImupIs cunchu.
EIus yupuy nIfun: GunchIs cutI
uywuy fIcchu coj.
44
GunchIs cutI uywuy cho uywuy-
nIn nIfun: MuquI puItu tum u IIumI
Iumuf pItu pucu tuy jutu fIy c mun!
Chuufu EIus nIfun: Aywuy Acubtu
wIIIuy: JucIIu cuff tun mun wIchuf cuf
uywu cu chun munu fuj tumyu chupu-
shun cumu.
45
WIIIuy cup tIn Acubgu cuwu IIu
gufchu shun cuff tun mun wIchuf cuf
JezfeeI sIud mun uywu cu fun. Aywu-
shun yuj syIugu fIyupu yunu mu cuf-
cu fun. Tumyu wuyfu fIyupu guIIuy cu-
fun.
R

4
EIIustu Ichungu T D
yunu pu fun cuII pun cunun puj. Rpuntu
sumuj wutu cuf cuf cffIyIIupu uywu-
cu fun JezfeeI cumu. Acub munu fuj
chuyup tIn chuyu fun pIs.
Horebman E!as
gueshpir aywacushan
19

1
EIus Imutu fufu shun tu pIs,
BuuIpu pfof tun cu nutu wuu-
chI shun tu pIs Acubgu wIIIu fun wufmIn
Jezu beItu.
2
Chuufu Jezu beIgu cuchutu
cuchu fun EIIus mun: Wufu cuyno fu
gumtu munu wuu chIp tgu BuuI custI-
gu m chun. BuuIpu wIIIu coj nIn cu nutu
wuu chI shuy quI nmI gumtu pIs wuu-
chI shuy quI nIf.
3
Chuufu EIIusgu wuu chI nunpuj
cuycu shuntu musyuy cuf guesh pIf
uywu cu fun Jud puftI cho cuycuj
1 REYES18 , 19
513

S
19.10, 14 Rom. 11.3.
T
19.15 2Rey. 8.713.
U
19.1 2Rey. 9.16.
Beef sebu mun. Chuy chnu uywuy nIntu
cuchuy cu fun.
4
NIfcuf quIquengu juc
junuj goyuf poj chun yuj mun uywu-
cu fun. NIfcuf jumu cuy cu fun fetmu
juchupu chuquIn mun chuy IIu chnu
wuu cuytu yufpuf. ChuymI nIfun:
T D, umunu cuwu chI muy-
nu chu! Shun tu cu muynu ufI! NogupIs
wuu coj tuyt cu nutu gutIy tumI
mun.
5
Retmu chuquIn mun wegu cuycuf
puu c cu fun. Chuy mun juc unjII
chuyuf yutuy cush pun nIfun: jutuf cuf
mIcu cuf cuy nIf.
Chuufu EIIusgu fIcchu cu fun. Juwu-

nun uupun cho fIcu fun shun shu cho
cuwu shu tuntutu, puyu wun yucu tu pIs.
Chuufu jutuf cuf mIcu cuf cuf upucuf-
cuf yupuy puu cuy cu fun.
7
ChuypItu
T D unjII nengu yupuy
cutI mu fun. Yutuy cuf nIfun: Jutuf cuf
mIcuy, gumgu cufu tu fmI uywun quI.
8
Chuufu EIIusgu jutuf cuf mIcu fun
upufun. Chuy wungu cuII pun yufIfun.
Chuy pI tugu puy uywu fun chuscu
chuncu (40) junuj, chuscu chuncu (40)
pugus DIospu jIfcun Hofeb puntu mun
chuyu nun cumu.
9
Chuyuy cuf muchuy-
mun yuycuy cuf puu fun. Chuy chnu
T D guyuf cuf nIfun: EIus,
Imutu tuj cuycho fufuy cun quI?
10
Chuufu puy nIfun: Nogugu IIupun
shon g wunmI sIfbIshc munuy nI yoj
T D. IsfueI cu numI Ichungu
contf tutu fufuf pufIu cu shuy quI tu pIs
munu csu shu chu. AItuf nI quI cu nu tu pIs
juchuf g fu chI shu. Pfof tuy quI cu nu tu-
pIs IIupun tumI wuu chI shu. Nogu IIu-
numI cuwuyc. Nogu tu pIs ushIy c mun
wuu chI m nun pmI nIf.
S
11
Chuufu T D nIfun:
Juwu mun IIoj shIy. NIfcuf quIquIn
puntu mun uywuf cuf uup cho IchIy.
Chuy cho T D psu fun.
ChuymI fIyupu wuyfu guIIuy cuf
fumI cu nu tu pIs shIIIIf g fu chI fun;
puntu cu nu tu pIs fuchIf g fu chI fun.
Ichungu chuy wuyfu cho T D
munumI cufun chu. Wuyfu chuwuf-
cup tIn tImIufnu cufun. TImIuf ch-
pIs T D munumI cufun-
chu.
12
TImIuf chuwuf cup tIn nInunu
cufun. NInu ch pIs T D
munumI cufun chu. NInu chuwuf cup-
tIn puju IIu fImu shun wIyu c mu fun.
13
Chuytu wIyuf EIIusgu jucu fuy cu shun-
wun cfuntu chupu cuf cu fun. NIfcuf
muchuy puncu mun IIoj shIf cuf IchI-
cuy cu fun. Chuy fu wIyu fun EIus,
Imutu tuj cuycho fufuy cun quI? nejtu.
14
Chuufu puy nIfun: Nogugu IIupun
shon g wunmI gumtu sIfbIshc munuy-
nI yoj T D. IsfueI cu numI
Ichungu contf tutu fufuf pufIu cu shuy-
quI tu pIs munu csu shu chu. AItuf nI quI-
cu nu tu pIs juchuf g fu chI shu. Pfof tuy-
quI cu nu tu pIs IIupun tumI wuu chI shu.
Nogu IIu numI cuwuyc. Cunungu nogu-
tu pIs ushIy c mun wuu chI m nun puj.
15
Chuufu T D nIfun:
Shumu shu IIuy quIpu cutIy Dumuscu-
cho cuycuj chun yuj mun. SIfIupu
fuynIn cunun puj chufun quI HuzueItu,
T

1
NImsIpu wIII cun Jehtu IsfueIpu
fuynIn cunun puj.
U
Sufutpu wumfun
EIIseotu ucfun quI fuquI quI pfoft
cunun puj. Puygu AbeI-mehoIu mufcu
funumI.
17
Chuy n pumI HuzueI munu
wuu chI shun cujtugu Jeh wuu-
chengu. Jeh munu wuu chI shun
cujtunu EIIseo wuu chengu.
18
Chuyno
cuptIn pIs quIqumI chup shuj nogu-
mun yfu cu muj gunchIs wufungu
(7,000) funu cu nu tugu. Puycu nugu
munumI BuuI mun gonguf pu cu shu chu
nI muchu shu pIs chu.
E!iseota ruquin numrashan
19
Chuy pItu EIus uywuf EIIseotu
tufI fun yupyuy c chejtu. Yupyuy c chI-
fun chuncu Ishcuy (12) puf yuntu wun.
UItImu cujwun EIIseogu yupyuy cu fun.
1 REYES19
514
EIIusgu EIIseopu Idunpu psuy cu shun-
cho jucu fuy cu shuntu jucu puf cu fun.
20
Chuufu jInun fu yuntuntu cuchufIy-
cuf cffI fun EIIuspu guepuntu. TufI-
puf cuf nIfun: Mum tuyt tu fuj uywu-
II nIf muchuy cu mu shuj. NIfcuf numI
Ichungu gumwun uywu cu shun.
Chuufu EIIusgu nIfun: Aywuy ufI.
QuIquI quI pI tu numI chgu.
21
EIIus wun pufIuy cu shun pItu uywuf
EIIseogu Ishcuy tfun cu nutu pIsh tu fIy-
cu fun. Ygun cu nu wun uychutu cuncu-
fIy cu fun. NIfcuf funu cu nutu gufu fun.
Chuy pI tugu EIIus wunnu uywu cu fun
Imuch pIs yunu puf goy nun puj.
Gurracho Acab Siria
runacunata binsishan
20

1
SIfIu nusyunpu fuynIn
Ben-udud shun tu fun IIupun
suId fun cu nutu, quImsu chuncu Ishcuy
(32) fuycu nu tu pIs pIII yu puj cuj cuff-
tun cu nu tu wun cuwuIIuncunutuwun.
NIfcuf uywu fun SumufIu sIud mun.
Int funpu cufu Iu puy c fIf chuy funu-
cu nutu mugu fun.
2~3
Chuy fu IsfueIpu
fuynIn Acub sIud cho cuycujtu wIIIu-
chI fun: Ben-udud nIn: Gumpu IIupun
Imu-uycuy quI pIs, wufmI quI cu nu pIs,
wumfuy quI cu nu pIs mus uIIIn nIn cgu
nogu pmI nIf.
4
Chuufu IsfueIpu fuynIn nIfun:
NIshuy quI nmI tuytu, IIupun Imu-
uycu pIs, quIqu pIs gumpumI cuyc.
5
Cuchucunugu yupuy uywu fun Acub
cujmun. Chuyuy cuf nIfun: Ben-udud
nIn: Cuchutu cuchumushcnumI
Imu-uycuy quI tu pIs gom nuy quI puj,
wufmI quI cu nutu, wumfuy quI cu nu tu-
pIs.
Wufu cuyno fumI cuchu mu shuj

munduj suId f cu nutu puIu syuy quItu
fIcupucununpuj, mundshIshojcunupu
wusIn cu nu tu pIs fIcupucununpuj.
Imutu pIs munu shun cujtugu puycunu
quIquIn pmI upucumongu.
7
ChuymI IsfueIpu fuynengu nusyun-
cho cuycuj IIupun fIspI tdu uuquIn-
cu nutu guyu chI fun. Puycu nutu nIfun:
Gumcunu musyu shuy quI n pIs chuy
funugu fIyupu munu uIII tumI fufuytu
munuy c mun, wufm cu nutu, wumf-
cu nutu, Imu-uycu chufu sh cu nutu
upucu nun puj uunIycuptpIs.
8
Chuufu fIspI tdu uuquIn cu nu wun
wuquIn funu cunu nIfun: NIshun tugu
umu wIyuychu, nI umu fufuypIschu.
9
Chuufu Ben-ududpu cuchun cu nutu
Acub nIfun: MundujnIquItu gumcunu
nInquI, fImfu nImu shun cujtugu
uunIsh cmI. Cunun nImu shun cujtumI
Ichungu munu uunnuchu.
Chuufu cuchucunugu Ben-ududtu
wIIIuj uywu fun.
10
Ben-ududnumI
Acubtu yupuy wIIIu chI fun: SumufIu
sIudtu IchI fuy cujtu IchIc IIu tu pIs
cuchuptgu dIos cunu fIyupu custI gu-
m chun! nIf.
11
IsfueIpu fuynInnumI wIIIu chI fun:
Munu fuj bInsefgu munu fuj pIII yufgu
umufuj uIubucuyfchu.
12
Chuyno wIIIu shun fu Ben-ududgu
wuquIn cuj fuycu nu wun fumducho
upyuycufun. Chuufu IIupun munduj cuj
suId fun cu nutu Cunun fu uywushun
pIII yuj nIfun. Chuufu sIud mun
yuycu nun puj IIupun cumu fI cu fun.
13
Puycunu chuyno cuycu shun cumu
juc pfoftu chuyu fun IsfueIpu fuynIn
Acub cujmun. Chuyuy cuf nIfun:
T D nIn: ChIquI shoj cu-
nutu uypu IIutu fIcuptIquIpIs, cununmI
munuy nI quI mun chufu mu shuj Nogu
T D cushtu musyu nuy quI-
puj.
14
Chuufu Acubgu tupu fun:
P yunupmuptIntuj nogupu
munuynmungu chufungu?
T D pfoftunnu nIfun:
Tuytu DIosgu nIshu: pfobIn syu cu nu-
cho munduj cu nupu yunu puj nIn msu-
cunu yunu pup tInmI munuy nIn mun
chufu shuj nIfmI.
RIm fogu pItuj guIIuy congu
pIIIyutu? nIf tupu fun fuj Acubgu.
Chuufu DIospu pfof tun nIfun:
GummI pIIIyutugu guIIuy cun quI.
1 REYES19 , 20
515
15
Chuufu Acubgu yupu fun pfobIn-
syu cu nu cho munduj cu nupu yunu puj nIn
msu cu nutu. Puycunu cufun Ishcuy
puchuc quImsu chuncu Ishcuy nIn
(232). Chuyno IIupun IsfueI suId fu-
cu nu tu pIs yupu fun. Chuufu IIupungu
puycunu cufun gunchIs wufungu
(7,000) funu cunu.
1
IIupun cumu fI cuf-
c fIf IIoj shI fun Ius-dsI. Ben-ududnumI
jInu IIu upyuf cuy cu fun quImsu chuncu
Ishcuy nIn (32) yunu puj nIn fuycu nu wun
fumducho.
17
Chuy cu mugu IIoj shI-
fun pfobIn syu cu nu cho munduj cu nutu
yunu puj msu cunu. Chuufu Ben-ududtu
wIIIu fun wuquIn funu cunu SumufIu
sIud pItu IIoj shI shuntu.
18
Ben-ududgu
nIfun: AIII pufIucununchtu munuf
shumu shu cuptIn pIs pIII yuj shumu-
shu cuptIn pIs cuwuy cuj IIutu IIupuntu
chufIshun!
19
RIm fogu sIud pItu IIoj shI fun
munduj cu nupu yunu puj nIn msucu-
nu IIu; guepun tunu suId fu cunu.
20
Chuyno uywuf cudu-nun wuu-
chI fun juctu-cumu chIquI nu cu shun
cujtugu. ChuymI SIfIu funu cu nugu
guesh pIf uywu cu fun. IsfueI cu nunu
gutI fun. SIfIu funu cu nupu fuynIn Ben-
ududgu muntdu cuj suId fun cu nu wun
cuwu IIutu muntucufcfIf guesh pI fun.
21
Chuufu IsfueIpu fuynIn uywuf suId-
fu cu nutu wuuf cu chIf chufI cuf c fI fun
cuwu IIun cu nutu, pIII yu puj cuj cuff-
tun cu nu tu pIs. Chuy n pumI SIfIu funu-
cu nu tugu fIyupu bInsIycfIfun.
22
Chuy pItu DIospu pfof tungu yupuy
chuyu fun IsfueIpu fuynIn mun. Chuyuy-
cuf nIfun: Gumgu yupuy sumuj cumu-
fI cuy suId fuy quI cu nutu. NIfcuf sumuj
yufpu chu cuy Imuno fufu nuy quI p pIs.
Cunun pItu juc wututu yupuymI SIfIupu
fuynengu mundu shun funu cu nu wun
shumon gu puj pIII yuj.
23
SIfIupu fuynIn tunu mund shej cunu
nIfun: IsfueI cu nupu dIos nIn cu nugu
uItu puntucunupu dIos nInmI. Chuy n-
pumI bInsImushcunchI. Puycu nu wun
guechwu pumpu cho pIIIyushpunchgu
bInsIshunpmI.
24
ChuymI gumgu
tuytu munduj IIupun fuycu nutu
fucuchIy. Munduj suId fu cu nunu
cuchun fuycu nupu fuquIn.
25
NIfcuf
IIupun msu cu nutu shun tuy cuf
yuchuchIshun pIIIyushunchcho wuoj
suIdfucunutuno uypu IIutu. Nuuputu
cushuntu-jupuy cuff tu cu nutu, cuwu-
IIu cu nutu cumufIshun. Chuyno cumu-
fI cuf cuf Ichungu puycu nu wun pumpu-
cho pIII yuf bInsI shun.
Chuyno wIIIu pu shun Ben-ududpgu
uIII cufun. NIfcuf nIshunno IIupuntu
cumu fI fun.
2
Chuy pItu juc wututu
Ben-ududgu IIupun SIfIu funu cunutu
yupu fun. NIfcuf Afec sIud mun
uywu fun IsfueI cu nu wun pIII yu nun puj.
27
IsfueI cu nu pIs yupunucufun uycu pIs
cushuntu. NIfcofgu puycu nu pIs uywu-
fun SIfIu funu cu nu wun tIncuf pIII yu-
nun puj. SIfIu funu cu nupu chIm pun-
mun puchu cu fun. SIfIu funu cu nu wun
tIncuchIptIn IsfueI cu nugu cuycu fun
IchIc IIu Ishcuy fpu cubfunIIu. SIfIu
funu cu nugu Intfu pumpu cho juntu shu
cufcuy cu fun.
28
Chuyno cufcuy cup tInmI IsfueIpu
fuynInmungu DIospu pfof tun chuyu-
fun. PuymI nIfun: T D
nIn: SIfIu funu cunu nImushu
puntucunuIIupu dIos nIn cushtu,
guechwu fugfu cu nupu dIos nengu munu
cushtu. Chuyno Nogu puj nIshun pI tumI
cunungu munuy nI quI mun cuchuyc
chuy uypu IIu funu cu nutu bInsI nuy quI-
puj. Chuy n pumI musyun quI puj nogu
fusunpu T D cushtu.
29
GunchIs junuj Int fumI SIfIu funu-
cu nu wun IsfueI cu nugu wuc chImpu
cuy chImpu puchu cu shu cuycu fun.
GunchIs junuj cujch numI pIII yutu
guIIuy c fI fun. Chuy junuj IsfueI cunugu
chuquIpu cujtu puchuc wufungu
(100,000) funutu wuuy c fu chI fun.
30
WuquIn cuj suId fu cu nugu guesh pIf
uywu cu fun Afec mun. SIudtu cufu Iu fuj
pefgun juchuccufnu Ishcuy chuncu
gunchIs wufungu (27,000) guesh pej
1 REYES20
516
SIfIu funu cu nutu ItIycufun. Chuyno
Ben-ududpIs sIud mun guesh pIf uywu-
cu fun. NIfcuf wusIn-wusIn pucu cuf
pufI fun.
31
Chuufu mund shej cu nugu Ben-
ududtu nIfun: Nogu cunu muyushc
IsfueIpu fuynIn cu nupgu cuyu p coj
cushun tumI. Cunungu guchgu fputu
jutI cuf cuf, wuscu tu pIs cuncmun
chufucufcfIf uywu shuj IsfueIpu
fuynIn mun. Cupus chufI munu pIs
wuuchImushwunchu nIf.
32
Chuy pItu puycu nugu guchgu
fputu jutI cu fun. Cuncunmun wuscu tu-
pIs chufu cu fun. NIfcofgu uywupcufun
IsfueIpu fuynIn mun. Chuyuy c fIf
nIfun: Tuytu munduj gumtu umutufmI
fuwu cu shun quI Ben-ududgu munu
wuu chI nuy quI puj nIf.
Chuufu Acub nIfun: Cuwuy cun-
f chu Ben-ududgu? Puygu nogupgu
wuugunmI!
33
Chuyno nIshun chuy funucunupgu
uIII cufun. Chuufu puycu nu pIs jucIIu
nIfun: Tuytu munduj, wuuguI quI Ben-
ududgu cuwuy cunmI!
Chuufu Acubgu Cunun fu pushu-
muy! nIfun.
Chuy pItu Ben-ududgu Acubpu
uupun mun chuyu fun. Chuufu Acub
cuff tun mun wIch chI fun.
34
Chuy-
pI tunu Ben-ududgu nIfun: Pupn
guechushushuyquI sIud cu nutu
cutIycuchIshuyquI. NIfcuf gumnumI
Dumuscu cho Imu nIgusyutupIs chufun-
quI pup npu nIgu syun Sumu fIu cho
cushun tuno.
Acub numI nIfun: Nogu pIs gumtu
cuchuy cu shuy quI IIbfImI.
Chuy nmI Acub wun Ben-ududgu
pufIu cu fun Ishcun pIs munu Imutu pIs
nInucuypu uIII goy cu nun puj. NIfcofgu
uywu cu nun puj cuchuy cu fun.
Acabta juc profta piacushan
35
Chuy pItu juc funu pfoftu custu
quIquInpu pfoftu-musIntu fuwu cu fun
T D nIshunno cumIIcnunpuj.
Ruwu cuf nIfun: Ruchej puj
muguycumuy ufI! nIf.
Jucnengu munu munu fun chu fuwu-
cu shunno fufuytu.
3
Chuufu chuy
pfof tugu nIfun: T D nIshuntu
munu fufu shuy quI pI tumI cunun uywu-
cup tI quI IIyun wuu chI shun quI puj.
NIshun n IIumI pfoftu cujpItu uywu-
cuy cup tIn IIyun yufI puf cuf fusunpu
wuu fu chI fun.
37
Chuy pItu pfof tugu yupuy tIncu-
fun juc funu wunnu. Chuy funu tu pIs
fuwu cu fun fuchej puj muguycununpuj.
Chuufu chuy funugu mugush pun
yuwuf IIu fufuycufun.
38
Chuyno
fufuy cup tIn pfof tugu nnI mun
uywu cu fun fuytu shuyuj. Ruy munu
fejsI nun puj uwIntu benducufcufun.
39
Chuypu fuy psuy cup tIn pfof tugu
sInchIpu guyu cuf nIfun: Nogugu
pIIIyumunmI uywuf. Chuy cho cuycup-
tmI pIIIyufcuycushunpItu juc suIdfu
juc funutu pfsu upupmufun. NIfcuf
nImu fun chuy pfsutu tpunpuj,
gueshpIpmuptengu wuu chI m-
nun puj, munu wuu chI mup tengu
quImsu wufungu gueIIuytu pgu-
n puj.
40
Nogu tugu juc fufuy cu nu-
cho tIncupucushcumumI pfsu
gueshpIpuycumushu.
Chuufu IsfueIpu fuynIn nIfun:
QuIquI quImI juchu yoj cushuy-
quItu wIIIu cush cun quI. QuIquI quImI
cundInucushcunquIpIs.
41
Chuufu pfof tugu uwIntu
bendufuycushuntu jInun fu
jofgucufIycufun. Chuy fuj fuygu
cuen tutu gocu fI fun pfoftu cushuntu.
42
ChuymI pfof tugu nIfun: T
D nIn: GummI guesh pI chIsh cun-
quI wuu chI nuy quI puj munuy nI quI-
mun chufumush funutu. Chuy pI tumI
puypu fuquIn gum wuun quI. Ruywun
cuj funu cu nupu fuquInnu nusyun nI-
quI cho cuj funu cunu wuongu.
43
Chuufu IsfueIpu fuynengu wusIn
Sumu fIu mun fIyupu IIuquI shu uywu-
cu fun.
1 REYES20
517
Nabotpa bas chacranta
Acab charicurcushan
21

1
JezfeeI funu Nubot jutI yojpu
bus chuc fun cufun SumufIu
sIud fuy Acubpu puIu syun uupun-
cho.
2
Juc junuj cho Nubot-tu Acub nIfun:
bus chuc fuy quItu funtI cuy cu muy
weft cunun puj. JInu ch pIs chuy
chucfuyquegu cuycun puIusypu
IduIIunchmI. bus chucfuyquIpu
fuquIn nogu goshuy quI mus uIII bus
chuc futu. GueIIuy nInpu nIptI quI pIs
pgu shuy quI fIsyuntu.
3
NIptIn Nubotgu Acubtu nIfun:
T D umu cumu c chI-
chun chu fumIIIycunupItu efen-
syutu chusquIsh chuc futu gumtu
goycuntugu.
4
Munu munup tIn Acub wusIn mun
uywu cu fun fIyupu IIuquI shu Nubot
chuyno nIshun pItu, pup nIn pItu
efensyu chus quI shun tugu munu funtI-
cuytu munu shun pItu. Chuyuy cofgu
cmun mun wegu cuy cu fun pefgu mun
tIcfu cuf cuf. MIcuy tu pIs munu munu-
fun chu.
5
Chuufu wufmIn Jezu beIgu
yuycu fIf tupu fun: ImunIf tuj IIuquI-
shu cuycun quI, mIcuy tu pIs munu
munun quI chu? nIf.
Chuufu Acub nIfun: JezfeeI funu

Nubot-tumI bus chuc fuy quItu funtI-
cuy cu muy nIshc. GueIIuytu munu
munup tengu fuquIntu juc chuc futu
goycu n p pIs nIshc. Puygu munumI
munu shu chu fucdu nI funtIcuypupIs.
7
Chuufu wufmIn Jezu beIgu nIfun:
Cuy IsfueI chgu gumchuj cuycun quI
IIupuntu munduj! Imu cuptIn pIs mIcu-
cuf cuy upucufcuyfuj. Amu yufpu-
chu cuy chu. NogumI cumu c chI shuj
Nubotpu chuc fungu gumpuj cunun puj!
8
NIfcuf jInun fu pupIItu fufuytu
guIIuy cu fun Acubpu jutIn wun.
NIfcofgu munduj cuynIn sIIun wun pIs
sIIufgfIfun chuy pupII fufu shun cu-
nu mun. Chuy tunu upuchI fun Nubot
tIyu shun mufcu cho tIyuj fIspI tdu
uuquIncunumun, mundujcunumunpIs.
9
Chuy pupII chgu cuyno IsquIf bI fuy-
cu fun:
ShuntucuycfIf IIupuy quI
uyunuy. IIupun funu cu nupu
uupun mun chufun quI Nubot-tugu.
10
NIfcuf puypu uupun mun jumu-
chIn quI Ishcuy IIuIIu test gu cu nutu.
Puycu nutu yuchu chIn quI Nubotgu
Tuytu DIospu, fuypupIs contfunmI
fImu shu nIf cfu nun puj. Chuyno
cfuycuptIn sIud pItu jofguf c fIf
sujmuy c IIuf wuu chIn quI nIf.
11
JezubeI pupIItu upuchI shun cho
Imuno fufu nun p pIs nIycu shunno
Nubotpu mufcu-musIn cunu, IIupun
fIspI tdu uuquIn cunu, munduj cu nu-
pIs fufu fun.
12
ShuntucuycfIf uyunuf
goyu fun. Nubot-tunu IIupun funu-
cu nupu uupun mun jumu chI fun.
13
Ishcuy IIuIIu test gu cu nu tu pIs pushu-
fun. Puycu nunu IIupun funu cu nupu
uupun cho Nubotpu contfun fImu fun.
Rusun pumI gumgu fImush cun quI
Tuytu DIospu, fuypu contfun nIf
cfufun Nubot-tu. Chuyno cfuycuptIn
sIud pItu jofguy cuf sujmuy c IIuf
wuuy c fu chI fun.
14
NIfcuf Jezu beItu
wIIIu chI fun Nubot-tugu sujmuypu
wuu chI shuntu.
15
Muyuy cuf Jezu beIgu Acubtu wIIIu-
fun: bus chuc funtu funtI cuytu munu
munuj JezfeeI funu Nubotgu wuu shu-
numI. Cunun jucIIu uywuy. Chuc funtu
chufIcufcuy nIf.
1
Nubot wuu shuntu musyuy cuf
Acubgu bus chuc funtu chufI cuf cu-
fun.
17
ChuymI T D TIsbe
funu EIIustu nIfun:
18
IsfueIpu fuynIn
Sumu fIu cho tIyuy cuj Acub cujmun
uywuy. Cunun fumI Nubotpu bus
chuc fun cho cuycun. Aywuf cuf chufI-
cuf cu shu.
19
Chuyuf nInquI: T
D nIn: Gumgu wuu chIsh cun quI
Nubot-tu. NIfcuf guechush cun quI
quIquInpu cujtu. Cunungu uIIgu cunu
Nubotpu yuwuf nIntu Iugwushun
1 REYES21
518

V
21.23 2Rey. 9.36.
jIfcu chmI gumpu yuwuf nI quI tu pIs
uIIgu cunu Iugwungu.
20
EIIustu Acub nIfun: Contf,
tufIycumunquI uu?
Chuufu EIIusgu nIfun: Au
tufIshcmI. T D munu
wIyu cuf gumgu fIyupu munu uIII cu-
nu IIu tumI fufuy cun quI.
21
ChuymI
Tuytu DIos nIshu: GummunmI fIyupu
munu uIIItu chuyu chI mu shuj. GumpItu
mIfuj cu nu tu pIs ushuj pmI IIIg chI-
shuj. IsfueI cho cuycujtu IIupun tumI
wuu chI shuj oIIgu cuj wumfuy quI cu-
nutu, uywuy nI quItu, munu uywuy nI quI
cujtu pIs.
22
Gumpu custuyquIcunutugu
fufu shuj Nubutpu wumfun Jefo-
boumpu, AhIuspu wumfun Buusupu
custun cu nutu fufu sh nmI. IsfueI-
cu nutu juchuyojychIf fubyu chI mu-
shun pI tumI puycu nu tugu custI guf.
23
JezubeIpnumI T D nIshu:
Jezu beI tugu uIIgu cu numI mIcongu
JezfeeI cho.
V

24
Custuy quI cunu sIud-
cho wuoj tugu uIIgu cu numI mIcongu.
JIfcu cho wuoj cujtunu uychu mIcoj
bIcunu mIcongu.
25
Acubngu munumI pIpIs juchutu
fufu shu chu. Puygu wufmIn Jezu beIpu
shImIntumI chus quej. T D
munu wIyu cuf juchutu fufu fun.
2
FIyupu meIu nuy puj cu nu tumI fufu-
fun munu bIej duIu cu nutu udufush-
pun, Amoffeo funu cunu fufu shunno
fufush pun. Chuy Amoffeo funu cu nu-
tugu T D gufgu shu cufun
IsfueI cu nu pItu.
27
Chuyno EIus nIshuntu wIyuycuf
Acubgu fpuntu fuchI fI fun. NIfcuf
guchgu fpu cu nutu jutI cu fun. MIcuy-
tu pIs munu mIcuyIIupu cucu fun.
Chuy fpu IIun wun puojpIs. FIyupu
IIuquI shu IIu pufej pIs.
28
Chuy ntu
fIcufmI T D EIIustu nIfun:
29
Gum fIcush cun quI chu Acub
IIuquI cuf Imuno cuycu shun tu pIs?
Chuyno nogupu uup cho fIyupu
IIuquI cu shun pI tumI puy cuwu shun-
cu mugu munu custIgushfchu.
WumfunchfmI custI gu n puj nIsh-
cu nugu cumIengu nIf.
Acab waunanpaj cashanta
Micaas nishan
(2Crn. 1S.1S4)
22

1
SIfIu funu cu nu wun IsfueI-
cu nugu quImsu wutunu
mununu pIII yu fun chu.
2
QuImsu
wutu chgu Judpu fuynIn Josu fut
uywu fun IsfueIpu fuynIn Acubtu wutu-
coj.
3
Chuufu IsfueIpu fuynIn Acubgu
munuy nIn cho cuycuj munduj cu nutu
nIfun: Gumcu nugu musyuy cun quImI
GuIuud cho cuycuj Rumotgu nogun-
chpu chuc fun chI cushuntu. ImunIf tuj
ImuIIu tu pIs munu fufush wun chu SIfIu
funu cu nupu fuynInpu munuy nIn pItu
guechu nun ch puj?
4
Acubgu Josufut-tu tupu fun: PIIIyuj
uyw shI mun quI mun chu GuIuud cho
cuycuj Rumot mun? nIf.
Chuufu Josu fut nIfun: Nogu pIs,
cuwu IIu wun cuj, chuquIpu cuj suId f-
cu nu pIs gumwunmI suId fuy quI wunmI
jucnuy IIuno uywu shun.
5
Munu fuj
uywuf Ichungu tupu cu shun T
D Imu nIshun tu pIs nIf.
IsfueIpu fuynengu pfof tu cu nutu

shun tu fun. Puycunu cufun chuscu
puchucno (400). NIfcuf puycu nutu
tupu cu fun: GuIuud cho cuycuj Rumot-
mun pIII yuj yuyc cu nu mun chu u
munu chu? nIf.
Chuufu puycunu nIfun: Au pIII yuj
yuycuy. DIosgu bInsI nuy quI pmI cumu-
c chengu.
7
Chuy pIs Josu futgu tupu fun fuj:
Cuychgu munu chu mus cun T
D pfof tun? Cuptengu puytu pIs
tupu cu shun fuj nIf.
8
Chuufu IsfueIpu fuynengu Josufut-tu
nIfun: Mus juc cuycun fmI. Puywun-
pIs T D tupu cush wunmI.
1 REYES21 , 22
519

W
22.17 Nm. 27.17; Mut. 9.36; Muf. 6.34.
Puygu ImIupu wumfun MIcuIusmI.
Puygu Imuy pIs munu uIII IIu tumI wIIIu-
mun. Chuy pI tumI chIqu.
Chuufu Josu fut nIfun: Amu
chuyngu nIychu.
9
IsfueIpu fuynengu jInun fu munduj
suId funtu guyuf cuf nIfun: Cunun
fu shumu chun ImIupu wumfun
MIcuus! nIf.
10
IsfueIpu fuynIn pIs, Judpu fuynIn
Josu fut pIs cufcuy cu fun fuy cuy fpun
jutI shu. Puycu nugu jumuf puy cufun
sIIIun nIn cu nu cho, Sumu fIu mun
yuycunu puncu pumpu cho. IIupun
pfof tu cu nugu wIIIu cuf fImuf cuy cu-
fun.
11
Quenuu nupu wumfun pfoftu
Sede quIusgu fyffu pItu fufu cuf cu shu
cufun wugfu cu nutu. NIfcuf guyu cuypu
nIycu fun: T D cuynmI
nIn: Cuy wugfu cu nu wunmI SIfIu funu-
cu nu mun yuycofgu ushuj puj wuu-
chIn quI!
12
IIupun pIs pfof tu cu nugu nIfcuy-
cu fun: GuIuud cho cuycuj Rumot mun
pIII yuj yuycush puy quI IIupun tumI
bInsIn quI puj. Chuy sIud tugu T
D munuy nI quI chnu cunun puj
goycu shun quI puj.
13
MIcuIustu guyuj uywuj cuchugu
chuyuy cuf nIfun: Tupu cup tIn IIupun pIs
pfof tu cu nugu uIII wIIIu pu IIu tumI wIIIu-
shu fuytugu. ChuymI gumpIs wuquIn
nIshun n IIu uIII IIutu wIIIuy cun quI ufI.
14
Chuyno nIptIn pfoftu MIcuus
nIfun: Nogugu T D jutIn-
chmI juf: T D nImu shu IIun-
tumI fImu shgu!
15
MIcuIusgu uywuf chuyu fun fuy
cujmun. Chuufu fuy tupu fun: MIcuus,
GuIuud cho cuycuj Rumot mun pIII yuj
yuyc cu nu mun chu u munu chu? nIf.
Chuufu MIcuIusgu nIfun: Au uIII-
pmI yuycun quI. Gumcu nugu bInsIn-
quI pmI. T D yunu pshun-
quI puj chIquI nu cu shuy quI cu nutu
bInsI nuy quI puj.
1
Chuufu fuygu nIfun: Aycu cutI-
tuj nIshuy quI T D jutIn cho
fusun cujIIutu wIIIu m nuy quI puj?
17
Chuufu MIcuIusgu nIfun:
IIupun IsfueI cu nu tumI fIcushc
Intfu jIfcu cho mush tu cu shu
cuycujtu,
uysh fuy nuj uyshu cu nu tuno.
W
T D nIshu:
Puycu nugu duyuy nujmI.
Puycu nugu cudu nun uIII IIu cutI-
cu chun wusInmun-cumu.
18
Chuufu IsfueIpu fuynengu Judpu
fuynIn Josufut-tu nIfun: Nogugu
munu chu nIshc? Cuy funugu munumI
Imuy pIs uIII tugu wIIIu mun chu. Chuypu
fuquengu munu uIII cu nu IIu tumI
nImun.
19
Chuyno nIshun pItu MIcuus nIfun:
Gum chuyno nIshuy quI pItu, T
D nIshuntu wIyuy: SIIIunnIncho
jumu fuy cuj tumI T D
fIcushc, syIu cho cuycuj suId fu cu-
nu tu pIs def chu cuj Idun cho Ichoj cuj
Idun cho IchIf puy cujtu.
20
Chuy cho
cufcuy cujtu T D tupu shu:
PIfuj uywun mun Acubtu yuchu chI-
nun puj GuIuud cho cuycuj Rumot mun
yuycu nun puj, yuycofgu chuy cho wuu-
nun puj? Chuyno tupup tInmI wuquengu
nIfun jucno wuquInnu mus jucno.
21
Chuyno cuycup tIn juc esp fItu T
D uupun mun yufIf cuf nIfun puy
Imun pu pIs IIuIIu puf shuc y chI nun puj.
Chuufu T D tupu fun Imuno
22
Chuufu
chuy esp fItu nIfun: NogumI uywu shuj
fuypu IIupun pfof tun cu nupu shImIn-
mun IIuIIu cu chI n puj. Chuufu Tuytu
DIosgu nIfun: AIIImI chuyno IIuIIu cu-
chIp tI quegu. Gum uywuy chuyno fufu-
nuy quI puj.
23
Cunungu musyun quI numI
IIupun pfof tuy quI cu nupu shImIn mun
T D IIuIIu espI fI tutu cuchu mu-
shuntu. T D muynu cumu c-
chI shu gum wuu nuy quI puj.
1 REYES22
520

X
22.38 1Rey. 21.19.
24
Chuufu Quenuu nupu wumfun
Sede quIusgu MIcuIustu shImI cho
Iugyu fun Imun pu tuj nogu pI tugu
shumu shu T D EspI fI tun
gumtu wIIIu shu nuy quI puj? nIf.
25
Chuufu MIcuIusgu nIfun: WusIn cuy-
IIu pucu cuf pufIf-fmI muyun quIpgu.
2
Chuyno nIptIn IsfueIpu fuynengu
nIfun: MIcuIustu chufIf c fIf pfsu
upuy sIudpu munduj nIn Amn
cujmun, wumf Jos cuycu shun mun!
27
Puycu nutu wIIIun quI cufsII mun
wIch gu nun puj. MIcuy tu pIs yucutupIs
IchIc-IchIc IIu yuwu chI chun nogu
guffu pItu snu cutI mu n cumu.
28
MIcuIusgu mustu pIs nIfun fuj:
Gum snu cutI mup tI quegu
T D munumI fImu-
chI mu shu cungu nogu tugu.
29
Chuy pI tu nugu IsfueIpu fuynIn wun
Judpu fuynIn Josu futgu uywu fun
GuIuud cho cuycuj Rumot mun.
30
IsfueIpu fuynengu Josufut-tu nIfun:
Nogugu pIII yu mun yuycu shuj juc
fputu jutI cuf cufmI. Gumnu fuy cuy
fpuy quI jutI shu IIu yuycun quI.
Chuufu IsfueIpu fuynengu juc
fputu jutI cuf cuf pIII yu mun yuycu-
fun.
31
SIfIupu fuynengu pIII yu puj cuj
cuff tu cho uywuj cu nupu munduj nIn
quImsu chuncu Ishcuy (32) cupI tun-
cu nutu muynu nIshu cufun: IsfueIpu
fuynI IIuntu wuu chIn quegu. Chuy pItu
cujtugu umu pItu pIs wuu chIn quI-
chu nIf.
32
Cuff tu cu nu cho uywujpu
munduj nIn cupI tun cunu Josufut-tu
fIc fefgu yufpu fun puy IsfueIpu
fuynIn cushuntu. ChuymI cufu Iu cuy-
c fI fun. Chuufu Josu futgu guyu cu fun
yunu p nun puj.
33
Chuufu puycunu
fejsIf c fI fun IsfueIpu fuynIn munu
cushuntu. ChuymI gutIf cuy cu shun cho
cuchuy c fI fun.
34
Chuy fu juc suIdfu
IsfueI cu nu mun IIutu IIu Ichuntu jItu-
fun. NIshungu IsfueIpu fuynIn Acubtu
chuyuy cu chI fun wuu nun puj. Ichugu
yuycu fun cuef pun cu nutu chupu cu-
nun puj wutu cu shun jcu fujpu. Chuufu
puygu cuff tuntu munI juy cujtu nIfun:
TIcfu shun. PIII yu pItu jofgu muy. FIyu-
pumI Ichu wun chuyuy cu chI mu shu.
35
Chuy junuj pIII yugu fIyupu cufun.
Chuy pIII yu chgu fuytu cuff tun cho
IchIf puy c chI fun. Ichu yuycu shunpu
munu chuwuypu yuwufgu fIyupu
uywuy cu fun. Cuff tunpu guepun pu pIs
jutuy cu fun fuj. ChuymI tufdI puy pu-
nugu wuu fun.
3
IntI yuguy cup tIn nugu
IIupun suId fu cunu wIIIu nu cu fun:
Cudu-nun chI cutI cu shun tIyushun-
ch mun, mufcun chmun-cumu.
37
Ruygu wuu shu numI! nIf.
Chuy pItu fuytugu upufun Sumu fIu-
mun. Chuy ch numI pumpuy c fI fun.
38
Cuff tun tunu muyIIu fun Sumu fIu-
cho Ishtun quI cuycuj cho, cuef pun wun
gnu pu coj jIpush cunu bu cu nun cho.
Acubpu yuwuf nIntu uIIgu cunu Iujwu-
fun. Chuy n pumI T D wIIIu cu-
chI shun cumII fun.
X
39
Acub Imu fufu shun cu nu pIs, IIupun
wIIIu pun cu nu pIs, puIu syutu muffIIpItu
1 REYES22
Ilec/utu jituj sulJu ru cunu (1Rey. 22.S4)
521
uduf nu chI shun, sIud cu nutu ufuchI-
shun pIs IsquIf bI fuy cun IsfueI cu nupu
40
Acub wuup tIn fuquIn fuy cufun
wumfun Ocozus jutI yojnu.
3osafat 3udcho ray cashan
(2Crn. 20.S1S7)
41
Acub IsfueI cho chuscu wutu fuy
cuycup tIn Asupu wumfun Josu fut
Judpu fuynIn cuytu guIIuy cu fun.
42
Chuy fu puy cuycu fun quImsu
chuncu pIch gun (35) wutu yoj. Jefu-
su Ien cho fuy cufun Ishcuy chuncu
pIch gun (25) wutu. Mumunpu jutIn
cufun Azubu. PuynumI cufun SIIhIpu
wumfun.
43
Josu futgu pup nIn Asuno uIII IIutu
fufu fun. Puygu T D wIyu-
cu fun. Chuy pIs, funu cunu duIu cu-
nutu udufu nun cupI IIu cu nutu, chuy cho
uywu cu nutu pIsh tuf fupu chI nuntu,
InsIn sutu suumu chI nu cu nu tu pIs munu
IIIg chI fun chu.
44
Josu futgu IsfueIpu fuynIn wun
juucu goy nun puj uIII pufIu cu fun.
45
Puypu wuquIn cuj wIIIu pun cunu,
uImI fuy ptu fufu shun cu nu pIs, guffu-
cho cushun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun
Judpu fuynIn cu nupu uctu IIbfun-
chmI.
4
Josu futmI nusyun nIn pItu
gufgu fun duIu cu nutu udufuf oIIgu-
pufu wufmI wunno cucoj cu nutu. Puycu-
nugu cufcuy cu fun pup nIn Asu fuy
cushun wIchun pItu-puchumI.
47
(Chuy
wIchun Edom chgu munumI cufun chu
fuy. Pfefec tu IIumI cufun.)
48
Josu futgu TufsIs bquI cu nu tu pIs
fufu chI fun OfIfpItu Iumuf jununpu
gofItu upumu nun puj. Ichungu uywush-
pun bquIn cunu munu chuyu fun chu.
EzIn-gebef cho puquIf-ushu cu fun.
49
ChuymI Acubpu wumfun OcozIusgu
Josufut-tu nIfun Iumufpu pufIytu
yuchuj uywuy nI quI cu nu wun nogupu
uywuy n cunu Iumufpu uywu chun nIf.
Ichungu Josu fut munu munu fun nu chu.
50
Josu fut wuuy cup tIn numI unuy
cuj uwIIun DuvIdpu sIud nIn mun
pumpuy c fI fun. Chuy pI tugu Judpu
fuynIn cufun Josu futpu wumfun Jofum
jutI yojnu.
Ocozas Israe!cho ray cashan
51
Josu fut chuncu gunchIs nIn (17)
wutu Judpu fuynIn cuycup tIn Acubpu
wumfun OcozIusgu Sumu fIu cho
IsfueIpu fuynIn cuytu guIIuy cu fun.
Puygu Ishcuy wutu fuy cufun.
52
T
D munu wIyu cuf juchutu fufu-
fu fun. Pup nIn mumun fufu shunno
munu uIIItu fufu fun. Nubutpu wumfun
Jefo boum fufu shun n IIu IsfueI cu nutu
juchutu fufu chI fun.
53
Pup nIn mus
uuputu udufu shunno fIspI tuf udufu-
fun BuuI duIutu. Chuyno fufufmI
IsfueI cu nupu T D
fIyupu fubyu chI fun.
1 REYES22
522
Ocozas waushan
1

1
Acub wuu shun pI tu nugu
D
Moub
funu cunu IsfueI cu nupu contfun
jutu fI fun.
2
OcozIusgu
E
Sumu fIu cho
puIu syunpu bent nunpu yugu cu fun
fIyupu muIu bfu coj puj. ChuymI Ecfn
sIudpu dIos nIn BuuI-zebub mun
cuchu cu fun uIIchu c nun puj munu
uIIchu c nun puj cushun tu pIs musyu-
chI coj.
3
TIsbe funu EIIus tunu T
D unjII nIn nIfun: SumufIu fuypu
cuchun cu nutu tufI puf cuf nInquI:
Gumcunu Ecfonpu dIos nIn BuuI-
zebub mun musyu chI coj uywu nuy quI-
puj IsfueI chgu munu chu cun DIos?
4
T D nIn: OcozIusgu munumI
uIIchu cun gu p nu chu. Wuu con gu-
numI. EIus uywuf unjII nIshunno
tufI puf cuf wIIIu fun.
5
Chuufu cuchun cunu cutIp tIn fuy
OcozIusgu tupu fun: Imun pu tuj ftu-
IIugu cutI fuy cu mush cun quI? nIf.
Chuufu puycunu nIfun: Aywuf-

cuy cu sh cho juc funu wun tIncuf-
cupt nImu shu: CutIy cuchu shoj
fuymun. Chuyuf cuf nInquI: Ecfonpu
dIos nIn BuuI-zebub mun musyu chI coj
cuchu nunpgu munu chu IsfueI cho
cushu DIos? Chuy pI tumI cunungu
munu uIIchu cun gu nu chu. Wuu con gu-
numI OcozIusgu.
7
Chuufu fuy tupu fun: Imun tuj
cushu chuy tIncu shuy quI funu? nIf.
8
Cuchu cu nunu nIfun: MIIIwu fpun
jucu shu, gufu wuch cu shumI.
F
Chuufu fuygu nIfun: TIsbe funu
EIIus chufI cushu!
9
Chuyno nIf jInun
fu EIIus mun cuchu fun juc cupI tuntu
pIchgu chuncu (50) suId fun tu wun.
EIIusgu jumu fuy cu fun quIquIn puntu-
cho. Munduj cupI tun chuyuy cuf nIfun:
Pfoftu ufmuy! RuymI guyuy c chI-
shun quI!
10
Chuufu EIus nIfun: Rusunpu
pfoftu cuptgu cunun fu syIu pItu
nInu shumu chun. Gumtu pIs pIchgu
chuncu (50) suId fuy quI cu nu tu pIs
fupu fI chun.
G
JInun fu syIu pItu nInu shumuf
IIupuntu fupu fI fun.
11
Ruygu yupuy cuchu fun juc cupI-
tuntu pIchgu chuncu (50) suId fun-
cu nu tu wun. Chuyuy cuf EIIustu nIfun:
Pfoftu ufmuy! RuymI guyuy c chI-
shun quI!
2 Reyes
PItuj cushu EIIseo?
Imunputuj Tuytu DIos jusguf IsfueIcunutu contfun nusyun funucunuIIuwun custIguchIfun?
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfu cho wIIIu cuy cun 1 Reyes IIbfu pItu uywuj wIIIu pu-
IIu tumI. Achcuj fuycunu munu uIIItu fufup tIn pIs wuquIn fuycu nugu uIII tumI fufu fun. Pfoftu
EIIseo pI tu pIs wIIIu p mun chI. Puygu pfoftu EIIus nmI mIIugfucunutu fufu fun (213). Judpu
fuynIn cunu Ezequus (1820) y JosIusmI (22.123.30) Tuytu DIos IIu mun yfu cuf uIII IIutu fufu-
fun. Chuy fuycunu uchcu tumI Iuycu nutu uIII puj tIcfu chI fun. Nusyun nIn cho tIyuj funu cu nu tu pIs
shuc y chI fun Tuytu DIos munu shunno cuwu nun puj.
Chuy pIs funu cu nugu munumI Tuytu DIos munu shun n nu chu cuwu fun. Puycu nugu Tuytu
DIostu wIyucuf-fmI puy uunI shun nusyun cho tIyunun-cufun. Ichungu IsfueI cunu y munduj nIn-
cunu juchutu fufufmI nusyun nIntu pusuypu munu uIII mun chuyu chI fun. Jefu su Ientu ushu c-
chIp tIn IIupun ushu cu shu nnu fIcu cu fun (2425).

D
1.1 1Rey. 22.3437.
E
1.2 1Rey. 22.5153.
F
1.8 Mut. 3.4; Muf. 1.6.
G
1.10, 12 Iuc. 9.54.
523
12
Chuufu EIus nIfun: Rusunpu
pfoftu cuptgu cunun fu syIu pItu
nInu shumu chun. Gumtu pIs pIchgu
chuncu (50) suId fuy quI cu nu tu pIs
fupu fI chun.
JInun fu syIu pItu nInu shumuf
IIupuntu fupu fI fun.
13
Yupuy pIs fuygu cuchu fun juc cupI-
tuntu pIchgu chuncu (50) suId fun-
cu nu tu wun. Chuy cupI tungu chuyu fun
EIus cuycu shun cumu. Nuupun mun
gonguf pu cuy cuf fuwu cuf nIfun:
Tuytu DIospu pfof tun, nogu tu pIs
pIchgu chuncu (50) suId f cu nu tu pIs
umu wuuy cu chI muy chu ufI.
14
RImfu
shumoj cu nu tugu Ishcun cupI tun cu nu tu-
pIs IIupun suId fun cu nu tu pIs syIu-
pItu nInu shumuf fupu fI shu. Nogu tugu
cuyu puy cu muy ufI.
15
Chuufu T D unjII nIn
jInun fu EIIustu nIfun: Amu munchu-
cuy chu. Puywungu uywuy.
Chuufu EIIusgu munduj cupI tun wun
uywu fun fuy OcozIus mun.
1
Chuyuy-
cuf nIfun: T D nIn: Gumgu
munumI uIIchu cun quI nu chu. Wuun-
quI numI. IsfueI cho DIos cuycup tIn
ImunIf tuj Ecfonpu dIos nIn BuuI-
zebub mun musyu chI coj cuchush cun-
quI?
17
EIIustu T D fImu chI shun-
n IIu OcozIusgu wuu fun. OcozIuspu
wumfun munu cuptIn fuquIn fuy cufun
wuuguIn Jofumnu. Chuy wIchungu
Josu futpu wumfun Jofum Ishcuy
wutunu Judpu fuynIn cuycu fun.
18
OcozIuspu wuquIn wIIIu pun cu nugu
IsfueIpu fuynIn cu nupu uctu IIbfun-
chmI IsquIf bI fuy cun.
E!as sy!uman aywacushan
2

1
EIIustu syIu mun shucu cuy
wuyfu wun T D upucu-
nun pnu cuycu fun. Munu fuj upucup tIn
EIIusgu EIIseo wun GIIguI pItu IIoj shI-
fun.
2
EIIusnu nIfun: EIIseo, cuyIIu cho
qudu cuy. T D cuchuy c-
mun BeteI mun.
NIptIn EIIseogu nIfun: T D-
gumpIs musyun quImI. Gumtugu
munumI cuchu fI shuy quI p chu.
Chuufu BeteI cumu Ishcun uywu fun.
3
BeteI cho tIyuj pfof tu cu nu pIs
EIIseotu tufI puf cuf nIfun: Gum
musyuy cun quI nu chu pushu f shoj nI-
quI EIIustu cunun T D upucu-
nuntu?
EIIseogu nIfun: Au. Nogu pIs
musyuy c numI. Gumcunu Ichungu
umu wIIIu cuy chu.
4
BeteI cho EIIusgu EIIseotu nIfun: Gum
cuycho qudu cuy. Nogu tugu T
D cuchuy c mun JefIc mun.
EIIseonu nIfun: T D
gumpIs musyun quImI. Gumtugu munumI
cuchu fI shuy quI p chu. Chuyno nIptIn
JefI c cumu Ishcun uywu fun.
5
JefIc cho tIyuj pfof tu cunu EIIseotu
tufI puf cuf nIfun: Gum musyuy cun-
quI nu chu pushu f shoj nI quI EIIustu
T D cunun upucu nuntu?
Chuufu EIIseogu nIfun: Au. Nogu-
pIs musyuy c numI. Gumcunu Ichungu
umu wIIIu cuy chu.
Chuy ch pIs yupuy EIus nIfun:

EIIseo, cuycho qudu cuy. Nogu tugu
T D cuchuy c mun Jofdun-
mun.
Chuufu EIIseo nIfun: T D-
gumpIs musyun quImI. Gumtugu
munumI cuchu fI shuy quI p chu. NIptIn
Ishcun uywu fun.
7
Jofdun mun chuyuf muyu cuntu IIun-
mun EIIus wun EIIseo IchI cuy cu fun.
PIchgu chuncu (50) pfof tu cu nu pIs
cufush IIu pItu fIcu puy cu fun.
8
Chuy-
pItu EIIusgu jucu fu shuntu cuuchuf cuf
yucutu ustI fun. Chuufu yucugu Ishcun-
Imun fuquI c cu fun. Puycu nugu
muyutu psu fun chuquI uIIpu punu.
9
ChIm puf cuf nugu EIIseotu EIus nIfun:
Munu fuj junuj mun upucu mu shun yuj
munu shuy quItu jucIIu muu cu muy.
Chuufu EIIseogu nIfun: RuquI quI
pfoftu qudu n puj Ishcuy junu puytu
munuy nI quItu cuchu p muy.
2 REYES1 , 2
524
10
Chuufu EIus nIfun: Gum munu-
shuy quegu munumI fsI chu. Aywu cojtu
fIcu mup tI quegu gumpmI cungu muu-
cu mu shuy quI. Munu fIcu mup tI quegu
muu cu mu shuy quItu munumI chus-
quIn quI p chu.
11
Chuyno Ishcun pufIuf uywuf cuy-
cup tIn IIIuj pItu cufftu cuwu IIun tIn
nInu futu tuy cuj yufIf fuquI fIy cu fun.
Chuufu EIIusgu syIu mun uywu cu fun
shucu cuy wuyfu cho.
12
EIIustu upucup-
tIn EIIseogu gupu fu fun: Tuytu IIuu,
tuytu! IsfueI cu nupgu munuy nI yoj
suId fu cu nu nmI cush cun quI! nIf.
Chuy pI tugu EIIustu munumI Imuy pIs
fIcu fun nu chu.
E!iaspa ruquin
E!iseona qudashan
EIIseogu fpuntu Ishcuy mun cuIIu fI-
fun.
13
NIfcuf EIus jucu fu shun shIc-
wuj tunu upucuf cuf cutI cu fun Jofdn
muyu mun. Muyu cuntun cho IchI cuy-
cu fun.
14
NIfcofgu jInun fu yucutu
ustI fun Muytuj EIIuspu T D-
? nIf.
WIfuy cu shun fu yucugu Ishcun-
Imun fuquI c cu fun. Chuufu muyu-
tugu chuquI punu EIIseo psu fun.
15
JefI c pItu uywuj pfof tu cu nugu fIcuf
nIfun: EIIuspu munuy nengu EIIseo-
ch numI qudu shu!
ChuymI uupun mun uywuf gonguf-
puy c fIf
1
nIfun: Tuytu, munup tI-
quegu nogu cu nu cho cuycuj pIchgu
chuncu (50) mus cuII pu supu funu-
cunu uywu chun EIIustu ushI mu nun-
puj. Cupus T D EspI fI tongu
syIupu jogu fIf cuf muy jIfcu mun pIs o
muy fugfu mun pIs cuchu fIy cu mu shu.
Chuufu EIIseo nIfun: Amu. PItu pIs
umu cuchuy chu.
17
Yupu fIf-yupu fIf nIptInnu EIIseogu
nIfun Cuchuy ufI nIf. Chuufu
cuchufun pIchgu chuncu (50) funu-
cu nutu. EIIustu ushI fun quImsu junuj.
Muych pIs munu tufI fun nu chu.
18
Munu
tufIf numI cutI fun EIIseo cuycu shun
JefIc mun. Chuufu puy nIfun: Munu-
chu nogugu umu uywuy chu nIf?
3eric pucyuta E!iseo jampishan
19
JefIc sIud cho tIyuj cunu EIIseotu
nIfun: Tuytu, fIcu shuy quI n pIs cuy
sIudgu uIII puftI chmI cuycun.
YucumI Ichungu munu uIII. ChuymI
chuc fu pIs mIcuytu munu wuyu chIn-
chu.
20
Chuufu EIIseo nIfun: CuchItu
upup muy mushoj tusun wun.
Tusun wun cuchItu upupuy c fIp-
tIn
21
EIIseogu pucyu mun uywu fun.
CuchItu pucyu mun gufpuf nIfun:
T D cuynmI nIn: Cuy yucu-
tugu nogumI uIII yuy c ch. Cunun pI-
tugu munu numI shuIIu chI con gu nu chu
nIf.
22
Chuy junuj pItu-puchu yucugu
uIIInu cufun EIIseo nIshunno.
23
Chuy pItu EIIseogu uywu cu fun
BeteI mun. NnInpu wIchuy cup tIn
sIud pItu uchcuj wumfu cunu IIoj-
shIf cuf usIpu fun WIch muy sepIu!
wIch muy sepIu! nIf.
24
NIptIn EIIseogu puycunu cujmun
fIc fIf DIospu jutIn cho munu uIII
chuyu shun quI nIfun. Chuufu jInun fu
muntI pItu Ishcuy sucunu IIoj shI fuy cu-
muf fuchIf-ushu fI fun chuscu chuncu
Ishcuy nIn (42) wumfu cu nutu.
25
Chuy-
pItu EIIseogu uywu cu fun CufmeIo
puntu mun. NIfcofgu cutI cu fun Sumu-
fIu munnu.
Israe!cho 3oram ray cashan
3

1
Josu fut chuncu pusuj nIn (18)
wutunu Judpu fuynIn cuycup tIn
Acubpu wumfun Jofum IsfueI cu nupu
fuynIn cuytu guIIuy cu fun. Sumu fIu cho
fuy cufun chuncu Ishcuy nIn (12) wutu.
2
T D munu wIyu cuf juchutu
fufu fun. Mumun-tuytun fIyupu juchutu
fufu shun mun Ichungu pIshIfun.
Jofumgu jItu fI fun BuuIpu duIuntu
pup nIn IchI chI shun wuncu fumI tu pIs.
3
Chuy pIs Nubutpu wumfun Jefo boum
2 REYES2 , 3
525
IsfueI cu nutu juchutu fufu chI shunno
juchu IIutu fufu fun.
Moab runacunata binsinanpaj
E!iseo musyachishan
4
Moubpu fuynIn Mesgu uypu IIu
uyshu yojmI cufun. IsfueIpu fuynIn tugu
Impues tutu pguj puchuc wufungu
(100,000) cush nItu, puchuc wufungu
(100,000) bIIIun mIII wutu.
5
Acub
wuuy cup tIn Moubpu fuynengu
IsfueIpu fuynInpu contfun fIcu cu fun.
Chuufu fuy Jofumgu Sumu fIu pItu

uywuf IIupun suId fun cu nutu yupu-
fun.
7
IIupuntu yupufIf Judpu fuynIn-
mun pIs wIIIu chI fun Moubpu fuynInmI
contf fIcu cuf chIquI cuf cu mu shu.
Puycu nutu muguj uyw shI mun quI-
mun chu? nIf.
Chuufu Judpu fuynengu nIfun: Au
uyw shI shuy quImI. Nogu pIs, cuwu IIu-
wun cuj, chuquIpu cuj suId f cu nu pIs
gumwunmI suId fuy quI wunmI jucnuy-
IIuno uywu shun.
8
Ichungu muygun
nnIpufuj yuycu shun? IsfueIpu fuynIn
Jofumgu nIfun: Edom mun nnI uywuj
chun yuj pumI.
9
PufIucufcfIf IsfueIpu fuynIn,
Judpu fuynIn, Edompu fuynIn uywu-
fun. Chun yujpu tumu mu fun gunchIs
junuj fuj. ChuymI uywufcuycuptIIIun
yucun ushu c cu fun suId fun cu nupu,
uywuncunupupIs.
10
Chuufu IsfueIpu fuynengu nIfun:
Cunun quImsunchtumI T
D upumushcunchI Moub funu-
cunu wuuchImnunchpuj!
11
NIptIn Judpu fuynIn Josu futgu
tupu fun: Cuychgu munu chu cun
pfoftu T D tupu cu nu puj?
nIf.
IsfueIpu fuynInpu uywuy nInnu
nIfun: CuychmI tIyun Sufutpu
wumfun EIIseo. Puygu EIIuspu dIs pu-
IunmI.
12
Chuufu Josu futgu nIfun: Puygu
T D nIshun tumI wIIIu m-
shun.
Chuufu jInun fu IsfueIpu fuynIn
Jofum, Judpu fuynIn Josu fut, y
Edompu fuynIn pIs uywu fun EIIseo-
mun.
13
Chuyup tIn IsfueIpu fuynIntu
EIIseo nIfun: Imumun tuj shumush-
cun quI? Gumgu munu chu tupu coj
uywun quI mumuy quIpu tuytuy quIpu
pfoftuncunumun?
Chuyno nIycup tIn pIs IsfueIpu
fuynengu nIfun: MunumI. T
D quImsuntu cuypu pushu mu-
shu Moub funu cunu wuu chI m nun-
puj.
14
Chuufu EIIseogu nIfun: Munuy-
nI yoj T D jutIn chmI juf.
Judpu fuynIn Josufut-tumI fIspIt.
Puy munu cuptengu gumtugu munumI
pufIupmunpIschu, nI fIc fIy IIu pIs
fIcfmunchu.
15
JucIIu ushI muy
ufpIstutu!
Tucuytu guIIuy cup tIn T D
EIIseotu fImu chI fun.
1
Chuufu EIIseo
nIfun: T D cuynmI nIn:
Cuy pumpu chgu uchcu psu cunutu
fufuy.
17
Munu wuyfuycuptInpIs,
munu tumyup tIn pIs yucugu Int fu-
chmI yufengu. IIupuy quI pIs yucutu
upunquIpmI. WcuyquIpIs IIupun
cufgu cunu uywuy quI cu nu pIs upon-
gu puj.
18
Chuygu cungu puj T
D fIyupu munuy nI yoj cushuntu
musyunuIIuyquIpfmI. IIupun Moub
funu cu nutu wuuchInuyquIpmI
cumu c chengu.
19
IIupun cufu Iu shu
cuycuj sIud cu nu tu pIs IIIg chIn quI-
puj. Ruy tIyu nun sIud cu nu tu pIs
IIIgchInquIpmI. FftuncunutupIs
mutufgfInquIpuj. Yucu pushtuj-
cunutupIs chupufcunquIpuj. AIII
chuc fu cu nu mun pIs fumItu juntuy-
cfuchInquIpuj.
20
NIshunno, wufun nIn tutu
DIostu fIspI tuf sucfIfIsyu uywutu
fupuchInun fu Edom puftI pItu yucu
pushtucufumuf shumu fun. IIupun
chuc fu cu nutu ItI fun.
21
Moub funu-
cunu muyu fun uchcuj fuycunu puycu-
nutu mugu nun puj yuycuy cu shuntu.
2 REYES3
526
Chuy n pumI IIupun msu cu nutu,
fucucunutupIs pIII yu puj uIII cujcu-
nu tugu shun tu fun. NIfcuf IIndu cho
shuyu cuy c fI fun.
22
Tutu IIu jutuf-
c fIf fIcchucuptIn IntIgu yucutu
uchIcyufuycchIfun. Chuy tumI Moub
funu cu nugu fIcu fun yuwuftuno.
23
ChuymI nInu cu fun: Tuguygu
yuwufmI. Nogun ch mun shumoj fuycu-
numI quIquIn-pufu pIII yush pun wuu-
chI nu cu shu cungu. Cunungu Imun cu-
nu tu pIs shuntucumunupuj uywu shun.
24
Moub funu cunu chuyup tIn IsfueI-
cu nugu puchu cu fu shun pItu IIoj shIf
gutI cu chu fun. Guesh pIp tIn gutIf
IsfueI cu nugu wuuy c fu chI fun uypu-
IIutu Moub funu cu nu tugu.
25
IIupun
sIud cu nu tu pIs juchuf g fu chI fun.
Mufunu chuc fu cu nu mun pIs fumItu
juntuycuchIfun. Yucu pushtujcunutupIs
chupufgfIfun. Weftu fftu cu nu tu pIs
mutofgfIfun. KIf-hufeset sIudIIumI
qudu fun. Chuy tu pIs wufucujcunu
cufuIuycfIf wufucuf IIIgu fu chI fun.
2
Moubpu fuynengu tuntI yu cu-
funnu puycu nutu bInsIycushuntu.
ChuymI subIIyoj gunchIs puchuc
(700) suId fun cu nu wun uchcutu
fufu chIytu munu fun Edompu fuynIn
cuycu shun cuj-Ipu guesh pI nun-
puj. Ichungu munumI uchcu tu pIs
uchcuchIfunnuchu.
27
Imutu fufuy tu-
pIs munu cumpucufnumI quIquInpu
fuquIn fuy cunun puj cuycuj muyuf
wumfuntu tupyu junun mun upuy cuf
sucfIfIsyupuj pIsh tuf cuf dIos nIn puj
fupu chI fun. ChuymI IsfueI cu nugu
fIyupu meIu n cu fun. Chuufu toIdun-
cu nutu shun tu cuf c fIf nusyun nIn mun
cutI cu fun.
Biydapa astin achcayashan
4

1
Juc pfof tupu wufmIn uywu-
fun EIIseo mun. Chuyuy cuf nIfun:
Nogupu fungu wuu shunu. Gum
musyu shuy quI n pIs puygu T
D sIfbI shu. Ichungu jugu-
tucushccunumI. Cunungu fIstumuj
funu cobfucoj shumu shu. Munun
Ishcun wumftu upucuytu jugupItu
ufuchI nun puj.
2
NIptIn EIIseogu tupu fun: Imutu-
tuj munun quI? ImuIIutuj wusI quI cho
cuycun? nIf.
Chuufu wufmI nIfun: Nogugu
munumI Imutu pIs chuf chu. Puyu-
muIIwuwun ustIIIutumI chufuyc.
3
Chuufu EIIseonu nIfun:
Cunungu bIsnuyquIcunupItu muu-
cuy jcoj puyu cu nutu. JInuy IIu
puyutugu uycu tu pIs ushIy!
4
NIfcuf
wumfuy quI cu nu wun wusI quI cho
wIchgucuycunquI. AstItu wIun quI
puyucunumun. Juntu cujtugu shuy nI-
IIu chufun quI.
5
NIptIn wufmIgu cutI cu fun
EIIseo cujpItu. WusInchnugu EIIseo
nIshunno wumfun cu nu wun wIch gu-
cuf cuf muu cu shun puyucunumun
ustItu wIu fun. Wumfun cununu
wItIchIpufcuycufun.
IIupun
puyucunu juntu shu cuptIn wumfuntu
nIfun: Mus juc puyutu upumuy.
Chuufu wumfun nIfun: MunumI
musgu cunnu chu.
Chuy fu ustIgu chuwu cuy cu-
fun.
7
Chuy pItu wufmIgu uywu fun
EIIseotu wIIIuj. EIIseonumI nIfun:
Cunungu chuy ustItu funtI cuy jugutu
pgupucunuyquIpuj. Puchoj cujwungu
wumfuy quI cu nu wun muntInIcunquI.
Sunem warmipa wamranta
E!iseo cawarachishan
8
Juc junuj EIIseogu Sunem sIudpu
psuy cu fun. Chuy cho tIyufun
fIspItdu wufmI. Chuy wufmImI
EIIseotu fIyupu fuwu fun wusIn cho
mIcunun puj. EIIseogu cudu psuyIIun
chuy wufmImungu wutu cuf chuyuj.
9
ChuymI wufmIgu fununtu nIfun:
Cudu psuyIIun wutucumushunchI
funugu DIospu pfof tunmI.
10
WusInchI
junun cho puytu juc cuuf tutu
fufuchIpshun. Chuy chnu cuwItutu
fufu shun. Chufupshun juc msutu,
2 REYES3 , 4
527
sIIItutu, IumpufIntupIs. Imuy pIs puy
wutucumushpunchI chuy cho puu-
congu.
11
Juc cutI EIIseo chuyu fun puchu cu-
nun puj. Chuufu puch chI fun fufu pu-
shun cuuf tu mun.
12
ChuymI uywuy-
nIn GIezItu nIfun: WusI yoj wufmItu
guyumuy.
Chuufu uywuy nengu guyu fun.
WufmI yuycu fIp tIn uywuy nIntu
EIIseogu nIfun:
13
Cuy wufmIgu
umutuf uIIImI nogun ch puj. Imutu-
tuj puypuj fufush wun? Ruywunchu
pufIu shun, suId fu cu nupu
mundujnInwunchu pufIu shun puytu
uIII fIcu nun puj u ImunmI?
Chuufu wufmIgu nIfun: Cuy mufcu-
chgu munumI ImupIs pIsh mun chu.
14
Chuufu EIIseo nIfun: Imuch tuj
yunu push wun puytugu?
GIezInu nIfun: MunumI musy chu.
Puypugu munumI wumfun cunchu;
funun pIs uuquIn numI.
15
Chuy pItu EIIseogu yupuy
Guyumuy nIfun.
Guyup tIn wufmIgu yuycuy cu shun cho
puncuIIuchnu IchI cuy cu fun.
1
Chuufu EIIseogu wufmItu nIfun:
Wutun cununno wIchun cutImuptgu
oIIgu ItIyojnumI cuycun quI puj.
NIptIn wufmIgu nIfun: Imun-
pu tuj wumf cungu tuytu? DIospu
pfof tun cuycush puy quegu umu
IIuIIupmuychu.
17
Chuy pI tu nugu EIIseo nIshun-
n IIu wufmI guesh yuj fIcu cu fun.
WutunnInpgu fusunpu guesh yu-
cu fun oIIgu wumfutu.
18
Chuy pItu
wumfugu jutu IIunnu cufun. Juc junuj
uywu fun pup nIn chuc fu cho fgutu
futuycchIshunmun.
19
Chuy cho
cuycu shun cho pup nIntu nIfun: Ay
umuIIuu! ummI fIyupu nunun! nIf.
Chuufu wumfupu pup nengu juc
uywuy nIntu nIfun: Mumun cujmun
cutIfuycuchIy.
20
Chuufu uywuy nengu wumfutu
upufun mumun mun. Chuyu chIp tIn
mumun Ius-dsIcumu mufgufuycuptIn
wumfu wuu c cu fun.
21
Chuufu
mumungu uItus mun upuf cuf EIIseopu
cmun mun weguy cu chI fun. NIfcofgu
puncutu wIch guf cuf IIoj shI fun.
22
Rununtu guyu cuf nIfun: Bffutu
gutIpufcuf juc uywuytu cunun fu
cuchu muy EIIseo cujmun uywu n puj.
RtumI cutIfuycumushuj nIf.
23
Chuufu funun tupu fun: Cunungu
ImunIf tuj uywuy cun quI? MunumI
IIuIIu quIIIuchu nI jumuy-junujpIschu.
NIptIn wufmIn nIfun: Gumgu umu
yufpu chu cuy chu.
24
Uywuy nIn wun bffutu sIIIufcuchIf
nIfun: JucIIu upuf uywu shun.
Bffutu junchu cuf cuf uupuy munu
IchIypu. IchInuyquIpuj nIpt fmI
IchIycunquI.
25
Chuyno uywuf chuyu fun CufmeIo
jIfcu mun EIIseo cujmun. EIIseogu fIcu-
fun cufutu uywuy cuj IIu tunu. ChuymI
uywuy nIn GIezItu nIfun: MusquI
fIcuy. Tuguygu Sunem wufmImI.
2
Aywuy tufIpunquI. Tupun quI
Imun tuj cuycun quI? Imun tuj
cuycun funuy quI, wumfuy quI? nIf.
NIptIn uywuy nIn uywu fun. Tupup tIn
wufmIgu uIII juucumI goyuyc nIfun.
27
Chuy pItu chuyu fun EIIseo cujmun.
Chuyuy cuf chuquIn pItu mucu IIu cuf cu-
fun. Chuufu GIezIgu cuchuchIytu munu-
fun. EIIseonu nIfun: Amu fImu puy chu.
FIyupu IIuquI shumI cuycun. Ichungu
T D munumI nImunfchu
ImupItu IIuquI cuy cu shun tu pIs.
28
Chuy pItu wufmI nIfun: Tuytu,
gumtugu munumI fuwucufchu wumf
cunun puj. Wumfuy quI cungu nImup tI-
quI pIs umu IIuIIupmuychu nIfmI.
29
Chuufu EIIseogu uywuy nIn GIezItu
nIfun: Cumu fI cuf cuf jucIIu uywuy
wumfu cuycu shun mun bustunntu
upucuf cuf. PIwun pIs tIncuf umu
suIudunquIchu, pIpIs suIudushuptIquI
umu chus quIn quI chu. Chuyuy cofgu
bustunntu wumfupu cfun mun
chufun quI nIf.
2 REYES4
528

H
5.1~14 Iuc. 4.27.
30
Wumfupu mumun Ichungu EIIseotu
nIfun: T D gumpIs
musyun quImI. Munu uyw shI mup tI-
quegu munumI cuypItu IIoj sh chu.
NIptIn EIIseogu uywu fun chuy wufmI-
wun.
31
Chuy cumu GIezIgu muynumI
uupushunu cufun. Wuu shu wumfu-
mun chuyuy cuf EIIseopu bustun nIntu
cfun mun chufu fun. Chuy pIs wumfugu
munumI cuyu cu fun nu chu. Chuufu
jInun fu GIezIgu cutI fun EIIseo mun.
TIncuf cuf nIfun: Wumfugu munumI
cuwu fI mun nu chu nIf.
32
EIIseo chuyuy cuf wusI mun yuycu fIp-
tIn wumfugu jInu IIumI cmu cho wuu-
shu jItu fuy cu fun.
33
ChuymI yuycufIshpun
puncutu wIch gu cuf cuf T D
muu cuytu guIIuy cu fun. EIIseogu fufI cho
cuycu fun wuu shu wumfu wun Ishcu IIun.
34
NIfcuf wumfu wuu shu jItu fuy cu shun-
mun Itucuycufun. Wuu shu wumfupu
muquIn mun muquIntu tIncu chI fun.
ShImIntupIs wuu shupu shImIn mun
tIncu chI fun. NuwInmun uwIntu tIncu-
chI fun. Chunuj chufI cuf cup tIn wumfugu
goufIytu guIIuy cu fun.
35
Chuufu
EIIseogu jutu fI fun. NIfcuf jInu IIun cho
pufI cu chuy cu fun wuc-Imun cuy-Imun.
Chuyno pufIycushunpItu yupuy wumfutu
chunuj chufI cuf cu fun. Chuufu wumfugu
IIIuj pItu gunchIs cutI wIshgufun. NIfcuf
fIcchucufIfunnu.
3
Chuufu GIezItu EIIseo
guyuf cuf nIfun: Cunungu guyumuy
wusI yoj wufmItu.
Guyup tIn wufmI shumuf yuycu fun
EIIseo cuycu shun cujmun. Chuufu EIIseogu
C wumfuy quI nIf entfe guy cu fun.
37
NIptIn wufmIgu EIIseopu uupun-
mun gonguf pu cuf Itucuycufun.
Wumfuntu mufgucufcufnu chuy cuuf-
tu pItu IIoj shI fun.
Proftacunapaj E!iseo
mi!agruta rurashan
38
Chuy pItu EIIseogu GIIguI mun cutI-
cu fun. Chuy wIchun fIyupu muchuy
cufun. Juc cutI cho DIospu pfof tun-
cunu EIIseo wun cufcuy cu fun. EIIseogu
uywuy nIntu nIfun: Jutun muncutu
chufcuy IIupun pfof tu cu nu puj yunu-
nuy quI puj.
39
Jucgu uywu fun jIfcupu juchu cu-
nutu ushej. JIfcu cho tufI fun juchu
wuyu fuy cujtu. Chuufu puIIu fun juc
shuwutuytu. WusI mun chuyuy cu chIf
pIcufcuf wIu fun muncu mun. Imu
cushun tu pIs munu musyu fun chu.
40
MIcuy chuyup tengu gufu fun DIospu
pfof tun cu nutu. MIcuytu guIIuy cuf
gupuf pu fun: EIIseo, cuy mIcuygu
wuu chI cojmI! nIf. Munu numI mIcu-
fun nu chu muygun pIs.
41
Chuufu EIIseo nIfun: IchIc IIu jufI-
nutu upumuy.
Muncumun jufI nutu wIuf cuf
nIfun: Cunungu IIupun funu cu nu tunu
gufuy. Runu cunu mIcup tIn mununu
ImunufunnupIschu. AIIInu cufun.
42
Chuy pItu juc funu chuyu fun BuuI-
SuIIsupItu. Chuy funu upufun pfoftu
EIIseopuj Ishcuy chuncu (20) sebdu
tuntutu, munjuIIunpu fgu tu pIs. Chuy-
cu nugu cufun fImIf-puntu shun tuf
fuquI shunmI.
EIIseogu uywuy nIntu nIfun:
Apumushuntugu funu cu nutu gufuy.
43
Chuufu uywuy nIn nIfun: Imun-
pu tuj puchuc (100) funu cu nu puj
uypchIshuj IchIcIIutugu?
NIptIn EIIseo nIfun: ChuyIIu
cuptIn pIs gufuy. T D
nIn: MIcuptIn uypun gumI; ustu
puchongufmI.
44
Chuyno nIptIn funu cu nutu gufu-
fun. MIcufcfIptengu T D
nIshunno puchufunfuj.
Leprapita Naamn a!!chacashan
5

1
SIfIu suId fu cu nupu munduj-
nInpu jutIn cufun Nuumn.
H

SIfIupu fuynengu chuy funutu umutuf
uIII fIcuj. SIfIu funu cunu pIII yup tIn
2 REYES4 , 5
529
puymI gnu chI fun T D yunu-
pup tIn. Chuy funugu Iepfu wun guesh-
yuy cu fun.
2
Juc cutI chmI SIfIu nusyun suId-
fu cu nugu IsfueI funu cu nutu muguf
bInsI fun. Chuy pI tumI juc wumfu
jIpushtu Nuumn upucu fun wufmInpu
uywuy nIn cunun puj.
3
PuymI putf-
nuntu wIIIu fun: Sumu fIu cho cuycuj
DIospu pfof tun mun putfunn
uywufgu Iepfun pItu uIIchu cun munmI.
4
Chuufu Nuumungu SIfIupu fuynIntu
wIIIu fun jIpush nIshuntu.
5
SIfIupu fuynInnu nIfun: AIIImI
uywup tI quegu. Nogu cuftutu upuchI-
shuy quI IsfueIpu fuynIn mun.
Chuufu Nuumungu uywu fun quImsu
chuncu wufungu (30,000) shuIIu
gueIIuytu, sojtu wufungu (6,000) gofI
gueIIuytu, chuncu shuyuj mushoj fpu-
cu nutu upucuf cuf.
IsfueIpu fuynIn-
mun cuftutu upuchIf nIfun: Cuy
cuftutu chus quIfmI musyun quI munduj
suIdf Nuumuntu Iepfun pItu uIIchu c-
chI nuy quI puj cuchuy c mu shtu.
7
IsfueIpu fuynengu cuftutu IIguIfcuf
IIuquI cush pun fpuntu fuchI fI fun.
ChuymI nIfun: Nogugu ucsu DIos t-
chu c. Imutu pIs munumI cuwu fu ch-
chu. MunumI wuu ch chu. ImunIf tuj
nogu mun cuftutu upuchI mu shu Iepfu
guesh yu wun guesh yuy cuj funutu
uIIchu c chIy nIf? Gumcu nu pIs musquI
tuntI yu cuy. Imun IIu pu pIs uch quI tumI
ushI puy c mun chI.
8
Cuftutu chus quIf fuy IIuquI cuf
fpuntu fuchIf-ushu shuntu musyuy cuf
DIospu pfof tun EIIseogu juc cuchutu
cuchu fun. Cuchu nIfun ImunIftshI
fpuy quItu fuchIsh cun quI? Chuy
funutu EIIseo cujmun shI cuchun quI cuy
IsfueI cho pfoftu fusunpu cushuntu
chuy funu musyu nun puj.
9
Chuyno nIptIn Nuumungu cuff-
tun wun cuwu IIun cu nu wun uywu fun.
EIIseopu wusIn puncu mun chuyu fun.
10
Chus quI coj IIoj shI nunpu fuquengu
uywuy nIn wun EIIseo wIIIu chI fun
Aywuy Jofdn muyu mun. Chuy cho
muyIIu cun quI gunchIs cutI. Chuy IIumI
cuef puy quegu Iepfu pItu uIIchu cungu.
11
Chuufu Nuumungu fubyu cuf cuf
cuyno nIfun: Nogugu yufpuf IIoj-
shIf cu muf jumu chI m nuntu, uup cho
IchI cuy cuf T D muu-
cu nuntu, uIIchu c n puj juntu gugu-
p m nuntu.
12
IsfueI muyu cu nu pI tugu
mus uIIImI cuycun Dumuscu cho cuj
Abunu wun Fuffuf muyu cunu. Chuy
muyu cu nu IIu mun uyw mun cufun
uIIchu c n puj muyIIu coj. Chuyno
nIsh punmI fIyupu fubyu shu uywu cu-
fun.
13
ChuymI uywuy nIn cu nugu
Nuumuntu nIfun: Tuytu, Imutu pIs
susu cu nutu fufu nuy quI puj pfoftu
nIshup tI quegu fufun quI munmI cufun
fIyupu susu tu pIs. Muyu cho muyIIu cuy
uIIchu c nuy quI puj nIshu shu IIuy quI-
tugu fufuy ufI.
14
Chuufu Nuumungu DIospu pfof tun
nIshunno Jofdn muyu mun uywuf cuf
gunchIs cutI Int fun tuII poj puj muyu-
mun yuycu fun. ChuymI Intfu cuef-
pun Iepfu pItu uIIchu c cu fun. Wumfu
msu puno junun IIumpu fIcu cu fun.
15
Chuufu IIupun yun'guIn cu nu wun
cutI fun EIIseo cujmun. Chuyuy cuf
Nuumungu nIfun: Cunungu cuen tutu
gocush c numI tuytu. Cuy puchu cho
munumI cunchu juc DIosgu. IsfueI-
IIuchmI Tuytu DIosgu! ChuymI
cunungu gumtu goycu n puj upumu sh-
cu nutu chus quIy cu muy ufI tuytu.
1
Chuyno nIptIn EIIseogu nIfun:
MunumI chus quI shuy quI p chu
Imutu pIs. RIcuy c muj T D
uupun chmI juf.
Nuumn yupu fIf-yupu fIf munu chIp-
tIn pIs EIIseogu munu chus quI fun chu.
17
Munu munup tIn Nuumungu nIfun:
Munu Imutu pIs chus quI mush puy quegu
uunI muy ufI cuy IsfueI nusyun pItu
Ishcuy muI wun uIIputu upucu n puj.
Cunun pItu nogugu munu numI juc dIos-
cu nupgu fupu chInu sucfIfIsyucunutu
2 REYES5
530
nI Imu sucfIfIsyutupIs fupu chI sh nu-
chu. Chuypu fuquengu IIupun tu pIs
fufu shuj T D .
18
Ichungu mufc mun cutIp tmI RImn
dIospu tempIun mun mundujn pushu-
mungu. Chuy chmI fIcf pItu chufI cuf-
cuf gonguf pu cup tIn nogu pIs gonguf-
pu cu shuj. Chuyno gonguf pu cupt
T D pefdu nuy cu m chun ufI.
19
ChuymI EIIseogu nIfun: Juucu IIu
cutI cuy ufI.
Chuufu Nuumn uywu cu fun. Chuy-
pItu cufu tunu uywuy cup tIn
20
EIIseopu
uywuy nIn GIezIgu yufpu chu cu fun:
Putfun ngu uywu cuy nIshu SIfIu
funu Nuumuntu. Apumu shun cu nutu
munu Imun tu pIs chus quI shu chu.
Cunungu jucIIu tufI p shuj. Cupus chufI
ImuIIu tu pIs tufI m mun. T D
yunu puy cu m chun ufI nIf.
21
Chuyno nIfmI GIezIgu uywu fun
Nuumuntu tufI puj. Guepuntu uywuy-
cujtu fIc fIf Nuumungu cuff tuntu
IchIy cu chIf ufuf cuf tupu fun Imutuj
cushu? WIIIu muy nIf.
22
Chuufu GIezI nIfun: MunumI
ImupIs cushu chu. Putfun nmI
cuchumu shu. Ishcuj msu pfof tu cu-
numI chuy fuj chuyu mu shu Effun jIfcu-
pItu. ChuymI gumtu fuwu cu shun quI
putfunn. QuImsu wufungu (3,000)
gueIIuy tu wun Ishcuy shuyuj fpu tu shI
goycun quI.
23
Chuufu Nuumungu nIfun: Sojtu
wufungu (6,000) gueIIuytu upucuy ufI.
Nuumungu custuI mun wIu chI fun
sojtu wufungu gueIIuytu, Ishcuy shuyuj
fputu. FIfsu pItu entfe gu fun. Uywuy-
nIn cu nu tunu nIfun GIezItu upshIy.
24
Chuy pItu Imu mun chuyuy c fIp tInnu
GIezIgu upshej cu nutu cutI cuynu
nIfun. GueIIuy tugu chufu cuy cu fun
wusIn mun.
25
Chuy pI tugu GIezI pIs
putfun nIn EIIseo mun uywu fun. Chuufu
EIIseo tupu fun MuypI tu tuj cutIy c-
mun quI GIezI? nIf.
GIezInu nIfun: MunumI muypu pIs
uywush c chu.
2
Chuufu EIIseogu nIfun: IIuIIu.
Juc funu cuff tun pItu yufpu fIf shuy-
shu shuy quI tumI Tuytu DIos fIcu chI mu-
shu. Nogun chgu chus quIsh wun chI
gueIIuytu, fputu? RuntIsh wun chI
chuc futu, weftutu, uyshu cu nutu, wcu-
cu nutu, wufmI oIIgu uywuy cu nutu?
Munu uIII tumI fufush cun quI.
27
Chuy pI-
tumI Nuumunpu Iepfun gumcho yufI cuf-
congu. MunumI Imuy pIs uIIchu cun quI p-
chu gumpIs nI wumfuy quI cu nu pIs.
Chuy nIshun n IIumI EIIseo cujpItu
uywu cup tIn Iepfugu GIezIpu Intfu
junun cho yufuj IIu fIcu cu fun.
Yacupita jcha wampushan

1
Juc junuj pfof tu cunu EIIseotu
nIfun: Musyu shuy quI n pIs,
IIupun chI cuyIIu cho tIyu shu nogu cu-
nupgu fIyupu quIch quI numI.
2
Jofdn
muyu Idun mun tIyuj uywu cu shuj ufI.
Guefutu jofguf c fIf wusItu fufu shuj
tIyu n cu nu puj.
Chuufu EIIseogu Aywuy-IIupu nIfun.
3
Jucgu nIfun: Gumwun pIs uywu-
shun ufI tuytu.
Chuufu EIIseogu Bmu ufI nIfun.
4
EIIseogu puycu nu wun uywu fun
Jofdun mun. Chuy chnu puycu nugu
guefutu sujtu fun.
5
Guefutu mutuy-
cup tInmI jucpu jchungu muquIn pItu
IojtI cuf muyu mun yugu cu fun. Chuufu
guyu cu fun: Cunung tuytu! Muu-
cuy jchu IIumI cushu pIs! nIf.
Chuufu EIIseogu tupu fun: Muypu-

tuj yugu shu? nIf.
Jchutu cuchu pu cgu fIcu chIfun
muypu yugu shun tu pIs. ChuymI
EIIseogu juc guefutu mutu fIf jchu
yugu shun cujpu jItuf pu fun. Chuufu
jchu tugu wumpu fu chI mu fun.
7
EIIseonu ChufIy nIfun. Runugu
uypuf cuf jchutu uptu cuf cu fun.
Siria runacunata E!iseo
pantacchishan
8
SIfIupu fuynengu IsfueI cu nu wun
sIgufu pIII yuf cuy cu fun. ChuymI juc
2 REYES5 , 6
531
junuj IIupun munduj suId fun cu nu-
wun sIsyuntu fufush pun pufIu cu fun
muynIn mun puchu cuy cuf pIs mufcu-
mun pIII yuj yuycu nun puj.
9
Chuyno
pufIu cu shuntu musyuf EIIseogu
IsfueIpu fuynIntu wIIIu chI fun Chuy
puftI cu nupugu uywuf pIs umu psuy-
chu. SIfIu funu cu numI shuyuf puy c-
shun quI nIf.
10
Chuy n pumI IsfueIpu
fuynengu suId fun cu nutu cuchu fun
pfoftu EIIseo wIIIu shun puftI IIu mun.
IsfueIpu fuynIn tugu uchcu cutImI
EIIseo wIIIun yu fun. Chuy n pumI
wuu nun pItu suIbu cu fun.
11
Chuufu SIfIupu fuynengu Imunpu
tuntI yuy tu pIs munu utIpu fun chu.
ChuymI IIupun munduj suId fun cu-
nutu shun tuy cuf nIfun: WIIIumuy-
IIupu: Muygu nI quI tuj Imutu fufuytu
yufpu shu IIun ch tu pIs IsfueIpu fuynIntu
wIIIuy cun quI?
12
Juc munduj suId funnu nIfun:
Tuytu, muygu n pIs munumI. IsfueI-
cu nupu fuynIn tugu musyu chIn IsfueI-
cho cuycuj pfoftu EIIseomI. IIupun
nIshuy quI cu nutu, cmuy quI cho cuycuf
yufpu chu cuf nIshuy quI cu nu tu pIs
IIupun tumI wIIIun.
13
Chuufu SIfIupu fuynengu nIfun:
Muycho EIIseo cuycu shun tu pIs muyu-
cu ch muy, pfsu chufI chI mu nun puj
funu cu nutu nogu cuchu n puj.
Chuy pI tugu muyu fun Dotun cho
cuycu shuntu.
14
Chuufu fuygu uypu IIu
suId fun cu nutu cuchu fun. Aywu fun
cuff tu cu nu wun, cuwu IIu wun muntdu
y chuquI pu pIs. Dotun mun chucuypu
chuyuy cuf sIudtu cufu Iu cuy c fI fun.
15
EIIseopu uywuy nIn tutu jutuf cuf
IIoj shI shun cho fIc fI fun Intfu sIudpu
cuntunpu cuff tun cu nu wun cuwu IIun-
cu nu wun uypu IIu suIdfu cuycujtu.
Chuu fugu EIIseotu wIIIu fun CuychI
cuyIIugu tuytu! Cunungu Imutu tuj
fufu shun? nIf.
1
Chuufu EIIseo nIfun: Amu munchu-
cuy chu. Nogun chtu yunu p muj nIn-
chgu puycu nu pItu mus uypu IIumI.
17
NIfcuf EIIseogu DIostu muu cush-
pun nIfun: T D, cumu cuy cu-
chIy ufI uywuyn fIcu nun puj. Chuufu
T D cumu c chI fun EIIseopu
uywuy nIn fIcu nun puj. ChuymI fIc-
fI fun Intfu jIfcu cho cuwu IIun cu nu-
wun nInu futu tuy cuj cuff tu cu nu wun
EIIseotu chup nun puj cuycujtu.
18
SIfIu funu cunu pfsu chufI nun puj
yuycuy cup tInnu EIIseogu T D
muu cu fun Tuytu DIos, SIfIu funu cu-
nupu uwIntu puntu c chIy ufI nIf.
Chuufu Tuytu DIosgu jInun fu EIIseo
muu cu shunno fufu fI fun.
19
EIIseogu SIfIu suId fu cu nutu
nIfun: MunumI cuypu chu nnIgu.
AshIy cu shuy quI sIud pIs munumI
cuychu. Nogu pushu shuy quI ushIy cu-
shuy quI funu cujcumu.
Chuyno nIf pushuf chuyu chI fun
SumufIu sIud mun.
20
Chuyuy cu chIf
EIIseogu Tuytu DIostu muu cu fun
T D, cunungu uIII fIcu nun-
pnu cumu cuy cu chIy nIf. Chuufu SIfIu
suId fu cu nugu sumuj fIcchu cu fI shun-
cho SumufIu sIud cho cuycu shuntu
tuntI yu cu fI fun.
21
Chuy suId fu cu nutu
fIcuf IsfueIpu fuynengu EIIseotu nIfun:
Tuytu, wuu fu chI sh chu?
22
NIptIn EIIseonu nIfun: Amu
wuu chIy chu. SubII quI wun Ichuy quI-
wun pfsu chufI shuy quI tu pIs munumI
wuu chIn quI chu. ImunIf tuj cuy
funu cu nu tugu wuu chIn quI? Chuypu
fuquengu gufuy, yucutu goy. NIfcofgu
fuynIn cujmun gufgu fIy.
23
Chuufu fuygu mIcuytu fufu chI fun.
NIfcuf SIfIu funu cu nu tugu gufu fun.
Gufgu fIp tIn suId fu cu nugu fuynIn mun
cutI cu fun. Chuy junuj pItu-puchumI
SIfIu funu cu nugu IsfueI cu nutu munu
ubusu fun nu chu.
Samariacho muchuy cashan
24
Juc cutI chnu SIfIu nusyunpu
fuynIn Ben-udud suId fun cu nutu shun-
tu cuf cuf SumufIu sIud mun muguj
yuycu nun puj uywu fun. Chuyuy cuf
2 REYES6
532

I
.29 Deut. 28.57.
suId fun cu nu wun cufu Iu cuy c fI fun.
25
Unuy cu munu cufu Iu fup tIn sIud
fufI chgu muchuy fIyupunu cufun.
ChuymI bffupu umun pIs cues tu fun
pusuj chuncu (80) gueIIuy. PuIu mupu
Ishpuy nIn medyu IIbfugu cues tu fun
pIchgu gueIIuy.
2
Chuyno cuycup tInmI juc junuj
fuygu pufIy cu fun cuffuI tupyu
jununpu. NIycup tIn juc wufmI guyu cu-
fun: Tuytu fuy yunu puy cu II muy ufI!
nIf.
27
ChuymI fuygu nIfun: T
D munu yunu puy c shup tI quegu
Imun pu tuj nogugu yunu p shuy quI-
pIs? MuypI tu tuj goshuy quI fgutu cuf,
bnutu cufpIs?
28
Imutu tuj munun quI?
WufmInu nIfun: Cuy wufmImI
nImu fun: Cunun junuj gumpu wumfuy-
quItu mIcu cuf c fI shun, wufu junuj numI
nogupu wumftu.
29
ChuymI wumftu
yunuf cuf mIcu cuf c fIf.
I
Wufun nIn-
numI nIshc Cunungu gumnu upumuy
wumfuy quItu mIcu nun ch puj. NIpt
puygu wumfuntu pucu cuy cu shu.
30
Chuyno wufmI nIshuntu wIyuy cuf
fuygu fIyupu fubyu wun jutI fuy cu shun
fpuntu fuchI fI fun. Tupyu junun cho
cuptInmI fuytugu funu cunu fIcu fun
fufIn cho guchgu fpun jutI shu cuycu-
shuntu.
31
Ruygu sInchIpu nIfun: Tuytu
DIos fIyupu custI gu m chun Sufutpu
wumfun EIIseopu umuntu cuncu pItu
cunun junuj munu fogu chIp tgu.
32
Chuy fu EIIseogu wusIn cho
jumu fuy cu fun uchcuj muyuf cu nu wun.
Ruygu juc suId funtu cuchu shu cufun
EIIseo cujmun. Chuy cuchu shun munu-
fuj chuyup tIn EIIseogu muyuf cu nutu
nIfun: Wuu chI coj funupu wumfunmI
juc funutu cuchuy c mun cunctu
fogu nun puj. ChuymI sumuj wIyu muy.
Chuy funu chuyu mup tengu jInun fu
puncutu wIch guf cuf tucnu cuf c fIn quI.
Guepun tumI putfun nIn uywuy c mun.
33
Chuyno muyuf cu nu wun pufIuy cup-
tI IIun numI cuchupu guepu IIuntu EIIseo
cujmun fuy chuyuf cuf nIfun: Cuyno
fIyupu ucuf goy nun ch puj nogun-
chtu T D custI guy c mun-
chI. Chuu fugu Imup nu tuj puymungu
yfu cuy c shun pIs?
7

1
Chuufu EIIseo nIfun: T
D nImu shuntu sumuj wIyuy.
CuynmI DIosgu nIn: Wufu cuyno
fu SumufIu puncu cho funtIcongupuj
juc uffbu jufI nutu juc gueIIuy IIu puj;
Ishcuy uffbu seb du tu pIs juc gueIIuy-
IIu puj.
2
Ruytu yunu puj suId fugu nIfun:
NIshuy quI tugu munumI fIguchu.
SyIupu puncun cu nutu T D
quIchufumuptInpIs chuyngu munumI
cunmun chu.
Chuufu EIIseo nIfun: NuwIquIpumI
fIcun quI puj. QuIquI quImI Ichungu
munu mIcun quI p chu.
Samariata sa!bashan
3
Chuy fugu sIud puncu cho
cufcuy cu fun Iepfu wun guesh yuy cuj
chus coj funu cunu. Puycunu nInu-
cu fun: ImunIf tuj cuyIIu chgu
jumufcuycshun wuuy chuyu mu-
nun cu mugu?
4
SIud mun yuycuf pIs
wuu shunmI. RufI chgu fIyupumI
yufguy cuycun. Cuy jInu IIun cho
jumufpuycufpIs wuu shunmI. Chuyno
cuycnunchpItugu uywu shun SIfIu
funu cunu puchu cu fuy cu shun mun.
Munu wuuchImushugu cuwu shunmI.
WuuchImushugu wuu shunmI. Imuno
cufpIs wuushunpmI.
5
Chuyno pufIu cuf c fIfmI puchu
chucuf cup tengu SIfIu funu cunu puchu-
cu fuy cu shun mun uywu fun. Puycunu
chuyup tengu munu pIpIs cufun nuchu.
SIfIu funu cu nu tugu Tuytu DIos

muyupucuchIshu cufun pIII yu puj cuj
uypu IIu cuff tu cunu, uypu IIu suId-
fu cunu, cuwu IIu cunu yuycuycujtuno.
2 REYES6 , 7
533
Chuufu SIfIu funu cu nugu yufpu fun
IsfueIpu fuynengu Het nusyunpu
fuynIn cu nutu, EgIpto nusyunpu
fuynIn cu nutu mIncucushuntu.
7
ChuymI jInun fu jutuf c fIf guesh-
pIf uywu cu fun IIupun nIntu cuchuy-
c fIf: toIdun cu nutu, cuwu IIun cu nutu,
bffun cu nutu. TIyuycushuncho IIupun
Imu-uycun tu pIs cuycushuntunIIu
cuchuy c fI fun. WuuchInunpItumI
8
Iepfu wun gueshyuycujcunugu
chuyu fun SIfIu funu cunu puchu cu fu-
shun mun. ImupIs munu muyucuptengu
juc toIdu mun yuycuy c fIf mIcufun,
upufun. NIfcuf chuy cho cuycuj
gueIIuytu, gofItu, fputu upucuf
pucuycfIfun. Yupuy cutIf jucmunnu
yuycu fun. Chuy pI tu pIs IIupuntu upucuf
yupuy pucuycfIfun.
9
Chuy pI tugu nInu cu fun: Cuyngu
munu uIII tumI fufuy cun chI. AIII wIIIu-
pu tugu jucIIu wIIIucushun. Wufu tutu-
cumu upIIu IIu cucu shugu juchu yojmI
cushun puj. JucIIu cutI shun fuy musyu-
nun puj wIIIu coj.
10
Chuyno pufIu cuf c fIf cutIf chuyuy-
c fIf guyu cu fun sIudtu tpuycujcu-
nutu Nogu cunu uywushc SIfIu
funu cunu puchu cu fuy cu shun mun.
MunumI pIpIs cunchu. NI pufIujIIutupIs
munumI wIyush c cu nu chu. Cuwu IIu-
wun bffucunuIIumI wutufpuycun.
ToIduncunupIs IchI chI shun n IIumI
cufcuy cun nIf.
11
SIud mun yuycu nutu
tpuycujcunugu jInun fu guyu cu-
fun puIu syu cho cuycuj cu nu mun.
12
Chuufu fuygu jInun fu jutu fI fun
chucuy cuptIn pIs. NIfcuf munduj
suId fun cu nutu nIfun: Sumuj tuntI-
yu chI shuy quI SIfIu funu cunu Imuno
fufumnunchpuj yufpuy cu shun tu-
pIs. Puycu nugu musyuy cunmI fIyupu
yufguy cho cuf ucufcuycushunchtu.
ChuymI puchucufuycushunpItu jIfcu-
mun IIoj shIy c fIf pucucuycfIshu.
Puycu nugu yufpuf cuy cun nogun chI
sIud pItu IIoj shI shu cuwuy cuj IIutu
pfsu chufImnunchpuj, nIfcuf sIud-
mun yuycumuytumI.
13
NIptIn juc mus munduj suIdfu
nIfun: PIchguIIunu cuwuycuj
cuwuIIucunuwun funu cu nutu
cuchu shun fIcu pu coj. Puycunu
wuumuptInpIs munumI Imunun-
pIs chu. Cuy sIud chgu IIupun ch pIs
wuu shunmI.
14
ChuymI fuygu funu cu nutu
cuchufun Ishcuy cuff tu wun SIfIu
funu cunu puchu cu fu shun mun Imuno
cushun tu pIs fIcu pu cu mu nun puj.
15
Aywuj cu nugu SIfIu funu cu nupu
yupIntu yupIchufun Jofdn muyu-
cumu. YupIncunugu uywu fuy cu-
fun. Guesh pIf uywuf nnI cu nu cho
cuchupucushuncunupIs cuycu fun fpu-
cunu, ImuncunupIs. YupIchushunpItu
cutI muf fuytu wIIIu fun Imuno tufI-
shun tu pIs.
1
WIIIuy cup tIn jInun fu
IIupun funu cunu sIud pItu uywuf
SIfIu funu cu nu pu tugu IIupun Imu
uycuntupIs upucu mu fun. T D
wIIIuchIshunnIIu juc uffbu jufI nutu
funtI cu fun juc gueIIuy IIu puj, Ishcuy
uffbu seb du tu pIs juc gueIIuy IIu puj.
17
Ruygu yunu puj nIn suId futu
nIfun sIud mun yuycunu puncutu
tpunun puj. Ichungu uypu IIu funu cunu
funcucuf quIch quI cuptIn tungufIycfIf
IIuchcuycIIuf jInun puncu IIu cho
wuu fu chI fun. Chuy suIdfu chuyno
wuu nun pmI EIIseo nIshu cufun fuy
uywu shun fu.
18
DIospu pfof tun fuytu nIshun n-
IIumI cufun. Sumu fIu mun yuycunu
puncu cho juc uffbu jufI nutu, Ishcuy
uffbu seb du tu pIs juc gueIIuy IIu wun
funtengu nIshunno cufun.
19
Ruytu
yunu puj suId fugu DIospu pfof tuntu
nIshu cufun: NIshuy quI tugu munumI
fIguchu. SyIupu puncun cu nutu T
D quIchufumuptInpIs chuyngu
munumI cunmun chu nIf. Chuufu
EIIseogu nIshu cufun: NuwIquIpumI
fIcun quI puj. QuIquI quImI Ichungu munu
2 REYES7
534

J
8.1 2Rey. 4.837.
K
8.13 1Rey. 19.15.
mIcun quI p chu.
20
EIIseo nIshun n-
IIu IIupun pIs cumII fun. Runu quIch quI
cuptIn tungufIycfIf IIuchcuycIIuf
wuu fu chI fun sIud puncu cho.
Sunem warmi ima-
aycantapis shuntashan
8

1
Wumfuntu cuwu fu chI pu shun
J

wufmItu EIIseo wIIIu fun: TIyuy-
cu shuy quI pItu juc-Imun fumIII yuy-
quI cu nu wun uywu cuy. T D
muynumI nIshu cuy nusyun cho gunchIs
wutu muchuy cunun puj.
2
DIospu
pfof tuntu wIyu cufmI wufmIgu IIupun-
nIntu cumu fI cuf cuf fumIII yun cu nu wun
uywu cu fun FIIIs teu nusyun mun. Chuy-
chnu tIyu cu fun gunchIs wutu cumu.
3
GunchIs wutu psu fIp tIn wufmIgu
FIIIs teu nusyun pItu mufcun munnu
cutI cu mu fun. NIfcuf fuy cujmun uywu-
fun wustu, chuc ftu cutIy cu chI muy
nInun puj.
4
Chuy fu EIIseopu uywuy-
nIn GIezI wun fuygu pufIuy c nuj. Ruygu
GIezI tumI nIshu cufun EIIseo Imu
mIIugfucunutupIs fufu shuntu IIupuntu
wIIIu p nun puj.
5
Ruytu wIIIu puy cu fun
EIIseo Imunpu wufmIpu wumfuntu
cuwu fu chI shun tu pIs. WIIIu puy cu shun
fu wufmI chuyu fI fun chuc funtu,
wusIntu cutI chI nun puj fuwu coj.
Chuufu GIezIgu fuytu nIfun: Tuytu
fuy, cuymI chuy wufmI. EIIseo cuwu fu-
chI shun wumfun pIs cuymI.
Chuufu fuygu wufmItu tupu fun.

PuynumI Imuno cushun tu pIs IIupuntu
wIIIu pu fun. Chuy pItu fuygu juc munduj
suId funtu nIfun chuy wufmIpu
cujtugu IIupun nIntu cutI chI nun puj.
Nusyun pItu uywu cu shun pItu-puchu
cutI mu nun cumu chuc fun uycutu wuyu-
shun pI tu pIs pgu nun puj nIfun.
Siriapa raynin cananpaj
Hazae! yaycushan
7
EIIseogu Dumuscu mun uywu fun.
Chuy wIchungu guesh yuy cu fun SIfIupu
fuynIn Ben-udud. Puytu wIIIu fun DIospu
pfof tun Dumuscu mun chuyu shuntu.
8
Chuufu fuygu yunu puj nIn HuzueItu
nIfun: Goycu nuy quI puj Imutu pIs
upucuf cuf uywuy DIospu pfof tun mun.
Puytu fuwu cun quI T D
tupu cu nun puj. M cuy guesh yu pItu
uIIchu c sh chush.
9
HuzueI uywu fun DIospu pfof tun-
mun, mus uIIIn nIn cujcu nutu Dumuscu-
pI tugu cuyu chI cuy nIn cu nutu chuscu
chuncu (40) cum IIu wun cufgu cuf cuf.
EIIseo mun chuyuy cuf nIfun: SIfIupu
fuynIn Ben-udud gumtugu fIcu shun-
quI pup nIn tu nmI. PuymI tupu coj
cuchumu shu guesh yuy cu shun pItu
uIIchu c nun puj cushuntu, munu uIIchu-
c nun puj cushun tu pIs musyu nun puj.
10
Chuufu EIIseo nIfun: Aywuy
wIIIun quI, guesh yuy cu shun pI tugu
uIIchu cun gumI. Ichungu T D
muynumI musyu chI mu shu sImfI wuu-
nun puj.
11
EIIseogu HuzueItu munu cuchuypu
fIcu pu fun. Chuufu HuzueIgu jucuj yu-
c cu fun. DIospu pfof tun EIIseogu
wugu cu fun.
12
Chuufu HuzueI tupu fun:
ImunIf tuj wugun quI tuytu? nIf.
EIIseonu nIfun: Musyuy cmI fIyupu
munu uIIItu IsfueI cu nutu fufu nuy-
quI puj cushuntu. AIII wusIn cu nu tumI
fupuf g fu chIn quI puj. IIupun msu cu-
nu tumI wuu chIn quI puj subII quI wun.
Tucshu cu nu tu pIs wuof g fu chIn quI puj.
Guesh yuj cuycuj wufmI cu nupu puchun-
tu pIs gushuf g fIn quI pmI nIf.
13
Chuufu HuzueIgu nIfun: Imun-
pu tuj chuy cu nu tugu fufuy c mun?
Nogugu uIIgu n IIu chuj cpIs.
EIIseonu nIfun: T D
nogu tugu musyu chI mu shu gumnu
SIfIupu fuynIn cunuy quI puj.
K
14
EIIseo wun cuycu shun pItu HuzueIgu
uywu cu fun. Chuyup tIn fuy tupu fun:
Imu nIshu-cushun quI tuj EIIseogu?
nIf.
2 REYES7 , 8
535

L
8.19 1Rey. 11.36.
M
8.20 Gen. 27.40.
N
8.2 WuquIn BIbIIu chgu wumrun nInmI.
Chuufu HuzueI nIfun: Guesh yuy cu-
shuy quI pI tugu uIIchu cun quI shI.
15
Chuy pItu wufun nIn junuj wuu-
chIytu munufmI HuzueIgu jucu cu nutu
ushmuf cu chIf munduj fuypu umuntu
chupuf cu fun. Chuyno chupuy cup tInmI
jmuy chuypu wuu fun. Wuu fu chefgu
HuzueI numI SIfIu nusyunpu fuynIn
cufun.
3udcho 3oram ray cashan
(2Crn. 21.120)
1
Acubpu wumfun Jofum pIchgu
wutunu IsfueI cu nupu fuynIn cuycup tIn
Josu futpu wumfun Jofumgu Jud cho
fuy cuytu guIIuy cu fun.
17
QuImsu chuncu
Ishcuy nIn (32) wutu yoj cuycu fun fuy
cuytu guIIuy cu shun fu. Jefu su Ien cho
tIyuf fuy cufun pusuj wutu.
18
Ichungu
fufu fun IsfueIpu wuquIn cuj fuynIn-
cu nuno, Acubpu fumIII yun cu nuno.
WufmIn pIs cufun Acub fumIII yu IIu pI-
tumI.
19
Chuy pIs Jud tugu T D
munumI IIIg chIytu munu fun chu, unuy
sIfbej nIn DuvIdtu uunI shuntu yufpuf.
DuvId tumI nIfun: Gumpu fumIII yuy-
quegu Jefu su Ien cho uchIc yuj puchutu
fIcuf Imuy pIs munduy cun gumI nIf.
L
20
Jofum fuy cuycup tIn Edom funu-
cu nugu Jud nusyunpu contfun jutu fIf
munuy nIn cho cuycu shun pItu
M
fuquI-
cuf fuynIntu shuynI chufu cuf c fI fun.
21
Chuufu Jofumgu uywu fun ZuIf puftI-
mun IIupun pIII yu puj cuff tun cu nu wun
contfun jutu fej cu nutu muguj. Ichungu
Edom funu cunu cufu Iu cuy c fI fun.
Chuufu Jofumgu munduj suId fun cu-
nu wun chucuypu cufu Iuf puy cuj Edom
funu cu nupu chuu pInpu psuf guesh-
pI fun. Pumpu suId fun cu nunu puydI-
shun pItu guesh pIf uywu cuf wusInmun-
cumu cutI cu fun.
22
Chuy pItu-puchumI
Edom funu cu nugu cunun cumu Jud-
cu nu pItu shuy nI yu fun. Chuy wIchunmI
shuy nI yu fun IIbnu sIud pIs.
23
Jofumpu wuquIn wIIIu pun, Imu
fufu shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun
chmI.
24
Jofum wuup tIn custun cunu
pumpu fu shun mun pumpuy c fI fun
DuvIdpu sIud nIn mun. RuquIn fuy
cufun wumfun Ocozus jutI yojnu.
3udcho Ocozas ray cashan
(2Crn. 22.16)
25
Acubpu wumfun Jofum chuncu
Ishcuy nIn (12) wutunu IsfueI cu nupu
fuynIn cuycup tIn Jud chgu Jofumpu
wumfun Ocozus fuy cuytu guIIuy-
cu fun.
2
Ruy cuytu guIIuy cush pun
cuycu fun Ishcuy chuncu Ishcuy nIn (22)
wutu yoj. Jefu su Ien cho tIyuf fuy cufun
juc wutu IIu. Mumunpu jutIn cufun
AtuIu. AtuIIugu cufun IsfueIpu fuynIn
OmfIpu wIII cunmI.
N

27
OcozIus pIs
T D munu wIyu cuf Acubno,
fumIII yun cu nuno juchutu fufu fun.
Acubpu mushun cush punmI juchutu
fufu fun.
28
Ocozus Acubpu wumfun Jofum-
wun pufIu cu fun GuIuud cho cuycuj
Rumot mun uywuy c fIf SIfIupu fuynIn
HuzueItu mugu nun puj. Chuyno pufIu-
cuf cuf uywuj tumI SIfIu funu cu nugu
Jofumtu fIyupu muIu bfuy cu fun.
29
ChuymI JezfeeI mun cutI cu mu fun
Rumot cho SIfIupu fuynIn HuzueI custu
cujcu nu wun pIII yush pun fIyupu muIu-
bfu cu shuntu jumpI coj. Jofum JezfeeI-
cho guesh yuy cup tIn OcozIusgu wutu coj
uywu fun.
Israe!cho ray cananpaj
3ehta acrashan
9

1
Pfoftu EIIseogu uchcuj pfoftu-
musIn cu nu wun cufcuy cu shun cho
juctu guyuf cuf nIfun: Cumu fI cuy. Cuy
bot IIu cho cuycuj ustItu upucuf cuf
uywuy GuIuud puftI cho cuycuj Rumot
sIud mun.
2
Chuyuy cuf ushIn quI Jeh
jutI yojtu. Puygu Josu futpu wumfunmI
2 REYES8 , 9
536

O
9. 1Rey. 19.16.
P
9.10 1Rey. 21.23.
y NImsI punu wIII cun. Puy cuycu shun-
mun yuycu fIf jupu IIuntu juc cuuf tu-
mun pushun quI.
3
Chuy mun yuycu-
fefgu bot IIu wun upushuy quI ustItu
umun mun wIu puf nInquI: T
D nIn: Gumtugu nogumI ucf
IsfueI cu nupu fuynIn cunuy quI puj.
NIfcofgu puncuntu quIchu fIf munu
wIyu fuypu uywu cun quI.
4
Chuufu msu pfof tugu uywufun
GuIuud puftI Rumot sIud mun.
5
Chuyuf tufI fun IIupun munduj suId-
fu cunu shun tu cu shu cuycujtu. Chuufu
pfof tugu nIfun: Tuytu cupI tun, wIIIu-
shuy quI.
Chuufu Jehgu Muygu n tu tuj?
nIfun.
Pfof tu numI nIfun: GumtumI tuytu
cupI tun.
NIptIn jInun fu Jehgu yuycufun

cuuf tu mun. Chuy chnu DIospu pfof-
tungu umun mun ustItu wIu puf
nIfun: IsfueIpu T D
nIn: NogumI ucf IsfueI cu nupu fuynIn
cunuy quI puj.
O

7
GummI ushuj puj wuu-
chIf IIIg chIn quI puj putfun nI quI Acub
fumIII yutu. Chuy n pumI IIupun pfof t-
cu nutu, sIfbI muj cu nutu JezubeI wuu-
chI shun pItu uyItu cutI chIn quI puj.
8
Acubpu fumIII yun cu nugu IIupunmI
wuongu. IsfueI chgu Acubpu oIIgu
fumIII yun cunu munumI jucnuy IIupIs
qudun gu chu. Uywuy nIn pIs munu
uywuy nIn pIs munumI qudun gu chu.
9
Acub fumIII yu cu nu tugu fufu shuj
Nubutpu wumfun Jefo boum fumIII yu cu-
nutu, AhIuspu wumfun Buusu fumIII yu-
cu nutu fufu sh nmI.
10
Jezu beI tu numI
munu pIpIs pumpun gu chu. AIIgu cu numI
mIcon gu puj JezfeeI pumpu cho.
P
Chuyno nIfIf pfof tugu puncutu
quIchu fIf guesh pIf uywu cu fun.
11
Munduj suIdfu-musIn cunu cuycu-
shun mun Jeh cutI fIp tIn puycu nugu
tupu fun: Imutuj cushu? Imu nIshu-
cushun quI tuj chuy Icugu? nIf.
Chuufu Jeh nIfun: Gumcunu
fejsIn quImI. Imuno pufIu shun tu pIs
musyun quImI.
12
Chuufu puycu nugu nIfun: WIIIu-
shu shuy quI tugu umu pucuy chu. Nogu-
cu nu tugu IIupuntu wIIIu muy!
Chuufu Jeh nIfun: Nogu tugu
cuynmI nImu shu: T D nIn:
Gumtugu ucf IsfueI cu nupu fuynIn
cunuy quI pmI nIf.
13
Chuyno nIptIn jInun fu puycu-
nugu jucu fu shun cu nutu mush tu fun
escu Iun mun chuy jununpu uywu nun-
puj. NIfcuf tucu fun uyshupu wugfun-
cu nutu. SInchIpu nIfun: Jeh numI
IsfueI cho fuy!
Israe!pa raynin 3oramta
3eh wauchishan
14~15
GuIuud cho cuycuj Rumot sIudtu
Jofumgu chupuy cu shu cufun SIfIupu
fuynIn HuzueI yuycu nun pItu. HuzueItu
IchI pup tIn SIfIu funu cu nugu Jofumtu
muIu bfuy cu fun. ChuymI Jofumgu
jumpI cu nun puj JezfeeI sIud mun
cutI shu cuycu fun. Chuy cumu Josu-
futpu wumfun Jeh NImsIpu wIII-
cungu IsfueIpu fuynIn cuycuj Jofumpu
contfun fIcu cu fun. Jehgu puywun
cuycuj cu nutu nIfun: Ruy cuntu
munush puy quegu umu pItu pIs cuy
Rumot sIud pItu IIoj shI chIy chu. IIog-
shefgu JezfeeI mun wIIIu coj uywun-
munmI.
1
NIfcuf pIII yu puj cuj cuff-
tun wun uywu fun JezfeeI cho Jofum
guesh yuy cu shun mun. Judpu fuynIn
OcozIus pIs fujuj uywu shu cuycu fun.
17
JezfeeI chgu juc fIcchu coj cuycu fun
jutun tffI cho. Chuy funumI fIcu fun
Jeh wun uchcuj funu cunu uywuy-
cujtu. Chuufu guyu cu fun: Runu cunu
uywuy c mun! nIf.
ChuymI Jofumgu nIfun: Cuchuy
tufI pu nun puj juc funutu. Aywu chun
cuwu IIutu muntu cuf cuf uIII puj munu
uIII puj shumu shun tu pIs tupoj.
2 REYES9
537

Q
9.2 1Rey. 21.19.
18
Chuufu cuchugu cuwu IIutu muntu-
cuf cuf uywush pun Jehtu tufI puf cuf
tupu fun: RuymI cuchu mu shu. AIII p-
chush shumush cun quI nIf.
Jehnu nIfun: Gumtugu Imutu gocu-
shun quI. IwuI uywu nu puj guep mun
fIucmuy!
Chuufu sIud pItu fIcu chu cgu wIIIu-
cu fun: Cuchugu chuyu shumI. Ichungu
munumI cutI mun chu nIf.
19
Chuufu fuygu yupuy cuchu fun
juctunu cuwu IIu munt dutu. Chuy
funu pIs Jeh cujmun chuyuy cofgu
nIfun: RuymI cuchu mu shu. AIII p-
chush shumush cun quI.
Jeh numI nIfun: Gumtugu Imutu
gocu shun quI. IwuI uywu nu puj guep-
mun fIucmuy!
20
RIcu chu cgu yupuy wIIIu cu fun:
Cunun uywuj cujpIs chuyu shumI.
Ichungu munumI cutI mun chu. Cuff-
tutu munI juy c moj funugu NImsIpu
wIII cun Jeh-nIfujmI. Icuypu Icuf
munI juy c mun.
21
Chuufu Jofum nIfun: Cuff ttu
cuwu IIu mun jucIIu wutuy!
Chuufu wutu fun. IsfueIpu fuynIn
Jofumgu Judpu fuynIn OcozIus wun
Ishcun uywu fun cudu nun cuff-
tunwun-cumu Jeh wun tIncoj. Chuyno
uywuf tIncu fun JezfeeI funu Nubotpu
chuc fun cho.
22
Jehtu fIc fIf Jofumgu
tupu fun: AIII cunu p chu uywuy c-
mun quI Jeh? nIf.
Jehgu nIfun: Imun pu tuj uIII p pIs
shumu shuj mumuy quI JezubeI duIu cu-
nutu udufuy cup tengu bfju fufuy nIn tu-
pIs munu cuchu fIy cup tengu?
23
NIptIn jInun fu Jofumgu tIcfuf
guesh pIf uywu cu fun OcozIustu guyu-
cush pun: Ocozus, IIIuj pItu wuu-
chI m nun ch p chuj shumu shu cuy
funugu! nIf.
24
Jehgu Ichuntu chufIf cuf
Jofumtu IIIu puy cu fun. Ichugu
wujtunpu yuycuf shon gunpu psu fI fun.
JInun fu wuuf Jofumgu cuff tun-
mun tunI fun.
25
Chuufu Jehgu yunu-
puj nIn BIdcuftu nIfun: Chuy cuff-
tun pItu jItu fIy JezfeeI funu Nubotpu
chuc fun mun. Nogugu yufpuy cmI
pup nIn Acubtu sIfbIf pIII yu puj cuj
cuff tuntu pufIy c chIp tIn chI T
D nIshuntu. Chuy fumI Tuytu
DIos nIfun:
2
Nubotpu yuwuf nIntu,
wumfun cu nupu yuwuf nIntu gunyun
fIcu sh nmI, gumpu yuwuf nI quI tu-
pIs fIcu shuj cuy chuc fu cho.
Q
Cunun
nIsh n IIumI IIupun pIs psu shun quI-
puj. ChuymI cunungu T D
nIshunno Nubotpu chuc fun mun upuf-
cuf jItu fIy chuy funutu.
Ocoziasta 3eh wauchishan
(2Crn. 22.79)
27
Chuytu fIcuf Judpu fuynIn
OcozIusgu guesh pIf uywu cu fun Bet-
hugun mun. Guesh pIf uywu cup tIn
gutIf uywuf Jehgu yunu puj nIn cu nutu
nIfun:
Puytu wun wuu chIy!
Chuufu cuff tun cho IbIeum mufcupu
Idun Guf jutI yoj nnItu wIchuy cujtu
IIIu puf chuyuy c fu chI fun. Yuwuf IIunu
guesh pIf uywu cuf chuyu fun MeguI du-
cumu. Chuy ch fuj wuu fun.
28
Chuy-
pItu uywuy nIn cu nunu OcozIus tugu
cuff tu wun upufun Jefu su Ien mun.
Chuy chnu custun cunu pumpu fu shun
DuvIdpu sIud nIn mun pumpuy c fI fun.
29
Acubpu wumfun Jofum chuncu juc
(11) wutunu IsfueIpu fuynIn cuycup tIn
OcozIusgu Judpu fuynIn cuytu guIIuy-
cu fun.
3ezabe!ta wauchishan
30
Chuy pItu Jehgu uywu fun JezfeeI
sIud mun. Chuy mun uywu shuntu
musyuy cuf Jezu beIgu uwIntu pIntu-
cu fun. Ajchun cu nu tu pIs sumuj cumu-
f nun puj uIIchu cu fun. NIfcofgu juc
bent nu mun uywuf cuf wutgu fun.
2 REYES9
538

R
9.31 1Rey. 16.812.
S
9.3 1Rey. 21.23.
31
SIud yuycunu puncu mun Jeh
chuyuy cup tIn Jezu beIgu nIfun:
RuynIntu wuu chej ZImfI-nIfuj
R
,
uIII chu cuycun quI?
32
Chuufu Jehgu bent nu mun
fIc fIf nIfun: PItuj cuycun nogupu
fubufn?
Ishcuy quImsu sIfbej cunu wutguf-
c fI fun.
33
Chuufu puycu nutu nIfun:
Chuy wufmItu pumpu mun jItu fI-
muy!
NIptIn puycu nugu chuy wufmItu
jItu fIy cu mu fun cIII mun. Yuwuf nengu
pIII chI fun pefgu cu nu mun, cuwu IIu cu-
nu mun pIs. Cuwu IIu cu nunu IIuchcuf-
ushu fun Jezu beI tugu.
34
NIfcuf Jehgu
mIcoj upoj uywu cu fun.
Chuy pItu ftun nIn tu nugu Jeh
nIfun: Gumcunu chuy fIyu wufmItu
upuf cuf pumpuy c fIy. Ruypu
wumfunmI cushu pIs.
35
Pumpu nun puj uywuf tufI fun
chuquI IIuntu, umu tuIIu IIuntu, muquI-
IIun tunu.
3
Chuufu Jehtu wIIIuj
cutI fun.
Jeh nIfun: MuynumI T
D wIIIu cu chI fun TIsbe funu
pfof tun EIIus wun. EIus nIshu cufun:
Jezu beIpu cuef pun tugu uIIgu cu numI
mIcongu JezfeeI cho.
S

37
Aychun cu nu-
pIs uywu cu nupu Iscunno mush tu fungu
JezfeeI jIfcu cho. PIpIs munumI Jezu-
beIpu cuef puntu fejsen gu chu nIf.
Acabpa fami!!yancunata
3eh wauchishan
10

1
SumufIu sIud cho Acubpu
wumfun cunu cufun gunchIs
chuncu (70). Jehgu cuftutu upuchI fun
sIud cho munduj uutofI d cu nu mun,
muyufcunumun, Acubpu wumfun cu-
nutu uywujcunumunpIs. ApuchI shun
pupII chgu nIycu fun:
2
Gumcu numI uywufcuycunquI
munduj nI quIpu wumfun cu nutu,
cuwu IIun cu nutu. ChufuycunquI
pIII yu puj cuj cuff tun cu nutu,
ufmun cu nutu. Sumuj cufu Iushu
sIud chmI cufcuycunquIpIs.
ApuchI mu sh cuftutu chusquIsh-
puyquegu
3
gumcunu ucfuy mus
uIIIn nIn jInyu cujtu munduj nI quIpu
wumfuntu. NIfcuf pup nInpu
fuquIn fuy cunun puj jumu chIy
pup nIn jumufushunmun. NIfcufnu
gumcu nugu cumu fI cuy fuynI quItu
pIII y shI nuy quI puj.
4
Cuftu chuyno nIshuntu wIyuy cuf
puycu nugu fIyupu munchu fIf nInu-
cu fun: Ishcuy fuycu nu pIs munumI
IchIpushuchu. Cunun nogun chgu
Imun pu f shI IchIpushwunpIs?
5
ChuymI puIu syu cho cuj muyuf
uywuypIs, sIudtu munduj pIs, muyuf-
cu nu pIs, Acubpu wumfun cu nutu
uywujcunupIs pufIu cuf c fIf Jehtu
wIIIu chI fun: Tuytu, nogu cu nugu
cuyc gumpu munuy nI quI chmI.
Imutu pIs nImu shuy quI tumI fufu-
shuj. Juc fuytumI Ichungu munu
chufushcunuchu. Imutu pIs yufpu-
shuy quItu fufuy ufI nIf.
Jehgu yupuy pupIItu upuchIf nIfun:

Gumcunu nogupu fubufn cush puy quI
nIshtu fufu nuy quI cuptengu munduj
fuypu wumfun cu nupu umuntu upucuf-
cuf wufu cuyno fu JezfeeI mun chuyu-
mun quI.
Ruypu gunchIs chuncu (70) oIIgu
wumfun cu nugu sIud chmI uywuj-
nIn muyuf cu nu wun tIyuy cu fun.
7
Chuy pupIItu chusquIfcfIf fuypu
gunchIs chuncu oIIgu wumfuncunutu
wuufgfuchIfun. NIfcuf cunustu cu-
nu mun umuntu wIuf cuf JezfeeI mun
upuchI fun.
8
Cuchu chuyuy cush pun
Jehtu nIfun: Ruypu wumfun cu nupu
umuncunutumI upumu shu.
Chuufu Jeh nIfun: SIud mun
yuycunu puncu mun gotuycuy Ishcuy
puchu mun. Chuy cho wufu cumu cucu-
chun.
2 REYES9 , 10
539

T
10.11 Ose. 1.4.
9
Wufun nIn junujnu sIud yuycu-
nu mun uywuy cuf IIupun funu cu nutu
Jeh nIfun: Gumcu nugu juchuy-
nujmI cunquI. NogumI mundujnpu
contfungu jutu fIshc. NogumI
wuuchIshcpIs. IIupun cuycu nu-
tugu pItuj wuu chI shu?
10
Gumcunu
sumuj tuntI yu cuy. T D Acubpu
custun puj fImu shungu IIupunmI
cumIengu. Cunungu T D
cumu c chI shu unuy sIfbej nIn EIIus wun
wIIIu cu chI shuntu.
11
Jeh wuu chI fun Acubpu fumI-
IIyun cunu JezfeeI cho
T
cuycuj tugu
ushuj puj, fIspI tdu funu cu nutu, fuywun
umgu cujcu nutu, cfun cu nutu. Ruypu
fubuf nIn cujcu nutu munumI juctu pIs
cuwuy cuj tugu cuchuy cu fun chu.
12
Chuy pI tugu Sumu fIu mun uywu fun.
Aywuy cu shun cho chuyu fun mIchI-
coj cunu puchucununmun.
13
Chuy cho
tufI fun Judpu fuynIn OcozIuspu
wuuguIn cu nutu. Jeh tupu fun: PIcu-
nu tuj cunquI? nIf.
Chuufu puycunu nIfun: Nogu-
cu nugu c OcozIuspu fumIII yunmI.
Shumushccunu fuypu fumIII yun cu-
nutu suIudujmI.
14
Chuufu Jehgu yun'guIn cu nutu
nIfun: IIupuntu cuwuy cuj IIutu chufIy.
NIptIn Jehpu yun'guIn cu nugu
cuwuy cuj IIutu chufI fun. NIfcofgu mIchI-
coj cunu puchu cu nun yucu psuncunupu
Idun mun upuy cuf wuu chI fun. Wuoj-
cu nugu cufun chuscu chuncu Ishcuy nIn
(42) funu cu numI. Cuwuy cuj tugu juctu-
pIs munu cuchu fun chu.
15
Chuy pItu uywu cuf Jeh tIncufun
Recubpu wumfun Jonudubwun. Puygu
uywu shu cufun Jeh wun tIncoj.
TIncuf cuf Jehgu nIfun: Gumwun
uIII cuytu munu sh n chu gumpIs
nogu wun uIII cuytu munun quI?
Au nIfun Jonudubgu.
Chuufu Jehgu Rusunpu chuyno
cuptI quegu pufu-bIn nIf
Jonudubtugu muquI pItu chufIf cuf
cuff tun mun wIch chI fun.
1
NIfcuf
nIfun: Yun'gmuy. CununmI fIcu mun-
quI T D fubuf nIn cuf Imuno
fufu sh tu pIs.
Chuyno nIfmI cuff tun cho Ishcun
uywu fun.
17
Sumu fIu mun chuyuy cuf
Jehgu IIupuntu wuu chI fun Acubpu
fumIII yun qudu shu fuj cuycuj cu nu tu-
pIs EIIus wun T D wIIIu cu chI-
shunno.
Baa!ta adurajcunata wauchishan
18
NIfcuf Jehgu Sumu fIu cho tIyuj-
cu nutu IIupuntu shun tuy cuf nIfun:
Acubgu pcuIIumI fIspI tuf sIfbIshu
BuuItu. NogumI Ichungu fIyupu fIspI-
tuf sIfbI shuj.
19
ChuymI cunungu
shuntuchIy BuuIpu IIupun pfof tun-
cu nutu, cfu cu nutu, fIspI tuf udufuj-
cu nutu. JucpIs umu pIshchunchu.
NogumI cumu fIshc BuuItu fIyupu
fIspI tuf sucfIfIsyu uywu cu nutu fupu-
chI n puj. Munu shumoj cgu wuon-
gumI.
Jehgu chuyno IIuIIupushu cufun
BuuItu sIfbej cu nutu wuuchInun-
cushuIIumI.
20
ChuymI nIfun BuuItu
fIspI tuf jutun fIstutu fufu shun. Chuufu
nIshunno cumu fI cu fun.
21
Cuchutu
cuchu fun Intfu IsfueI nusyunpu.
Chuufu BuuItu fIspI tuf sIfbej cu nugu
IIupun chuyu fun BuuIpu tempIu mun.
Puycu nugu jucnuy IIu pIs munu pIshI fun-
chu. BuuIpu tempIunchgu juc cuchu-
pItu juc cuchucumu juntu shu quIch quI
cufcuy cu fun.
22
Chuufu Jeh tempIu-
mun yuycu nu cho fpu chufufujtu
nIfun BuuItu fIspI tush pun jutI cu nun cuj
fputu IIupun fIspI tuj cu nu puj jofgu-
mu nun puj. NIshunno jofgu mu fun
fputu chufufgu.
23
NIfcuf Jeh wun
Jonudubgu BuuIpu tempIun mun yuycu-
fun. Chuy cho Jehgu BuuItu fIspI tuf
udufuj cu nutu nIfun: Gumcunu sumuj
ucfunucuy. IIupuy quI pIs cuychgu
2 REYES10
540

U
10.29 1Rey. 12.2830.
cunuy quI BuuItu sIfbej cujIIumI. T
D sIfbej cu nugu nI jucnuy IIu pIs
umu tucufchunchu.
24
BuuItu fIspI tuf sIfbej cu nugu IIupun
yuycu fun tempIu mun upushun cu nutu
goycu nun puj, sucfIfIsyu uywu cu nutu
fupu chI nun puj. Chuy cumu Jehgu
pusuj chuncu (80) suId fu cu nutu
chufu fun wujtu mun. Chufushun suId-
fu cu nutu wIIIu pu fun: Cuy funu cu-
nutu, gumcu nupu muquI quI munmI
chufu mushc. Muygu nI quI pIs jucnuy-
IIu tu pIs gueshpIchej cgu quIquI quImI
wuun quI puj.
25
SucfIfIsyutu fupu chIytu ushuy cup-
tIn Jehgu suId fu cu nutu, cupI tun-
cu nutu nIfun: Cunungu yuycuy cuf
wuu chIy! Amu guesh pI chun chu nI
jucnuy IIu pIs!
Chuufu Jehpu suId fun cunu wuu-
chI fun subIIn wun. NIfcuf chuy pItu
jItu fI fun. Chuy pI tugu yuycu fun BuuIpu
tempIun mus fIspI tdu cujmun.
2
Runu
fIspI tu shun funcucunutu jofguf cuf
fupuy c fu chI fun.
27
AItuf tu pIs BuuIpu
tempIun tu pIs IIIg chI fun. Cunun cu mu-
pIs funu cunu IshpucunuIIunmI cuycun.
28
Chuy nmI IsfueIpItugu BuuItu Jeh
IIIg chI fun.
29
Ichungu JehpIs juchutu
fufu fun. Nubutpu wumfun Jefo boum
IsfueI cu nutu juchutu fufu chI shun tuno
juchutu fufu chI fun. PuypIs fIspI tush-
pun udufuy cu fun gofI tfu cunu BeteI-
cho, Duncho cuycujtu.
U
30
Jehtu T D nIfun: Nogutu
wIyu cu muf IIupun tu pIs uIIImI fufush-
cun quI. Acubpu custuntupIs nogu
yufpushnmI fufush cun quI. Chuy-
pI tumI wumfuy quI cu nugu IsfueIpu
munduj nIn jumufnuncho munduf
jumufungupuj chuscu mIfuy uywuj-
cumu.
31
Chuy pIs Jehgu munumI cumII fun-
chu IsfueIpu T D IuynIn-
cu nutu. Jefo boum IsfueI cu nutu juchutu
fufu chI shun tuno juchutu fufu fun.
32
Chuy wIchun T D
IsfueIpu IIndun cu nutu tucshuychIytu
guIIuy cu fun. IsfueIpu IIndun cu nupu
fuy HuzueI yuycuf guechuytu guIIuy-
cu fun.
33
ChuymI guechu fun Jofdun-
mun IntI yugu mu nun cuj Idu cho
cuycuj IIupun GuIuud puftItu. GuIuud-
chgu cufun Gud tfbu, Ruben tfbu
y Munuses tfbu funu cunu chus quI-
shun puftIsyunnIncunumI. Chuy n pIs
guechu fun Afnn muyu cuchun cho
cuycuj Afoef mufcu pItu ustu Busn
puftIpu IIndun cumu.
34
Jeh Imuno fufu shun pIs, Imu fufu-
shun cu nu pIs, uImI fuy ptu fufu shun cu-
nu pIs IsquIf bI fuy cun IsfueIpu fuynIn-
35
Wuup tIn
Sumu fIu mun pumpuy c fI fun. Wumfun
Joucuznu fuquIn fuy cufun.
3
SumufIu
sIud mun tIyuy cuf Jehgu IsfueI cu-
nupu fuynIn cufun Ishcuy chuncu pusuj
(28) wutu.
Ata!a rayna cashan
(2Crn. 22.102S.21)
11

1
Wumfun Ocozus wuu-
shuntu muyuy cuf mumun
AtuIIugu uywuy cuf OcozIuspu IIupun
fumIII yun cu nutu wuu chIfun.
2
OcozIuspu puIn cufun Josubu.
Puycu nugu fuy Jofumpu wumfunmI
cufun. Josu bugu OcozIuspu wumfun
Joustu pucuy cu fun. AtuIu fIcu nun-
pItu uywuj nIn wufmI tu wun puu cunu
cuuf tu mun pucuy cu fun. Chuy n-
pumI Jous tugu munu wuu chI fun chu.
3
Jous tugu sojtu wutu T D
TempIun cho pucu f chI fun. Chuy cumu
Jud chgu AtuIIumI fuynu cuycu fun.
4
Chuy pItu gunchIs wutu mun cujch-
nugu mus munduj cfu JoIudu guyu chI-
fun cupI tun cu nutu, Cefet funu cu nutu,
puIu syutu tpuj cu nutu. NIfcuf IIupuntu
yuycu chI fun T D TempIun-
mun. Chuy chnu pufIu cuf jufuchInu-
cu fun. NIfcofgu fuy OcozIuspu
2 REYES10 , 11
541
wumfun Joustu fIcu chI fun.
5
Munduj
suId fu cu nutu nIfun: Gumcu nugu
quImsu fpu mun fuquI cuy. Juc fpu
cgu puIu syu cho sbudu jumuy junuj-
cho tpun quI.
Juc fpunu tpuf cuy-

cun quI Shuf jutI yoj puncu cho; yupuy
juc fpunu suId fu cunu tIyuf cuy cu-
shunpu guepun puncu cho. Gumcu-
nugu IIupuy quImI puIu syutu fucuypu
tpuy cun quI puj.
7
Sumuj wIyu muy.
Ishcuy fpu sbudu jumuy junuj tpu-
nun puj shumoj cu nugu yuycongu T
D TempIun mun fuy-muIIwu
cujmun.
8
Gumcu nugu fuytu Int fun-
pumI cufu Iu pu fun quI puj. PIII yu nuy quI-
puj ufmuy quI cu nutu uptushu-uptu shu
cufcuy cun quI. Jufmu fuy cu shuy quIpu
pIpIs psuytu munuj cujtugu wuu chIn-
quI. Muypu uywup tIn pIs gumcu nugu
fuytu yun'gun quI.
9
IIupun munduj suId fu cu nugu
fufu fun cfu JoIudu nIshun n IIu.
Chuufu munduj cu nugu mundu shun
suId fun cu nuwun-cumu uywu fun cfu
JoIu du mun sbudu jumuy junuj cho
tpu nun puj cujcu nu pIs, IIoj shej cujcu-
nu pIs.
10
Chuufu cfugu munduj cu nutu
entfe gu fun fuy DuvIdpu subIIn cu nutu,
pIII yuf chupu cu nun esc du cu nutu
T D TempIun cho chufu fuy-
cujtu.
11
TempIu chgu uItuf uupun cho
cufcuy cu fun tpuj cunu ufu cujpItu
junu cumu. Ruytu tpuf cuy cu fun pIIIyu-
nun puj ufmun cu nutu uptushu-uptu shu.
12
Chuufu JoIu dugu jofgu mu fun fuypu
wumfuntu. NIfcuf fuy cunun puj chufuf
cof nutu jutI pu fun, mundu mIn tu cu-
nutu entfe gu fun, uIII usyuj ustItu
wIu pu fun. Chuy pI tugu cushI cuf
IIupun mucshush pun RuynIn chgu
uIII cuwu chun! nIfun.
13
IIupun suId fu cunu, funu cu nu pIs
cushI cuf gupuf puy cujtu wIyuf AtuIIugu
uywu fun T D TempIun cho
cufcuy cu shun mun.
14
PIIuncu IchI-
fuy cu shun Idun cho fuygu IchI fuy cu-
fun fuycu nupu custum fIn cushunno.
Idun chnu IchIf puy cu fun munduj
suId fu cunu, msI cutu tucuj cunu.
IIupun funu cunu fIyupu cushI shu
tfom p tu tu pIs tucuf cuy cu fun. Chuufu
AtuIIugu fubyu wun fpuntu fuchI fIf
gupu fu fun: Tfuy su nfu, tfuy su nfu!
nIf.
15
Cfu JoIu dugu munu munu fun-
chu T D TempIun cho wuu-
chI nuntu. ChuymI suId fu cu nupu
cupI tun nIn cu nutu nIfun: AtuIIu tugu
juc-Imun jofguy. PIpIs puypu fubuf nIn
cujtugu wuu chIy!
1
ChuymI AtuIIu tugu chufI cuf c fIf
jofgu fun muntdu suId fu cunu puIu-
syu mun yuycu nun cujpu. Chuy chnu
wuuy c fu chI fun.
17
Chuy pI tunu JoIu dugu funu cu nutu
y fuytu uunI chI fun T D
wIyu cuf cuwu nun puj. Chuy n pIs fuytu
uunI chI fun funu cu nutu uIII fIcu nun-
puj y funu cu nu tunu uunI chI fun fuytu
fIspI tu nun puj.
18
NIfcofgu BuuIpu
tempIun mun IIupun uywuy cuf ushuj puj
juchuf g fu chI fun. AItuf tu pIs IIIg chI-
fun duIun tIntu. BuuIpu cfun Mutn
jutI yoj tunu uItuf cunu cuycu shun mun
upuy cuf wuu chI fun. NIfcuf cfu
JoIu dugu chufu fun T D
TempIuntu tpu nun puj tpuj cu nutu.
19
Chuy pItu nIfun IIupun munduj suId-
fu cu nutu, Cefet funu cu nutu, puIusyu
tpuj cu nutu, IIupun funu cu nu tu pIs
fuywun IwuI uywu nun puj. Ruytugu
yun'gu fun T D TempIun pItu
puIu syu cumu. Tpuy cu shun puncupu
yuycu fIf Jousgu jumu cuy cu fun fuy
jumu f nun sIIIun mun.
20
IIupun funu-
cunu cushI cu fun. AtuIu subII wun
puIu syu cho wuuy cu shun pItu-puchu
sIud chgu juucu goyuy IIunu cufun.
21
Jos Jud cho fuy cuytu guIIuy cuf
cuycu fun gunchIs wutu yoj.
3udcho 3os ray cashan
(2Crn. 24.127)
12

1
Chuy wIchun Jeh gunchIs
wutunu IsfueI cho fuy cuycu-
fun. Jousgu Jefu su Ien cho tIyuf fuy
2 REYES11 , 12
542

V
12.4 Exo. 30.1116.
W
12.1 Iev. 7.7.
cufun chuscu chuncu (40) wutu.
Mumunpu jutIn cufun SIbIu. Puygu
cufun Beef sebu pItu.
2
Jous tugu cfu
JoIu dumI yuchu chI shu cufun IIupuntu
uIII fufu nun puj. ChuymI Tuytu DIos-
IIutu wIyu cu fun.
3
Ichungu munumI
IIIg chI fun chu duIu cu nutu udufu nun
puytush Imu cu nu cho cuj cupI IIu cu-
nutu. JInu IIumI funu cunu uywu cu nutu
pIsh tuf cuy cu fun duIun cu nu puj. InsIn-
su wun pIs suumuy c chI fun.
4
Juc junujmI cfu cu nutu fuy Jos
nIfun: T D TempIuntu
uIIchu chI shun. Chuypgu T
D IuynIntu cumIIf upumu shun
offen dutu cufpIs o quIquIn cu nupu
buIun t nIn pItu upumu shun offen dutu
cufpIs tesu ffu shun tu chun.
V

5
Chuy
gueIIuy tunu tesu f fupu muquIn pItu
jofgun quI TempIutu sumuj uIIchu chI-
nuy quI puj.
Chuy pI tugu Jos fuy cuycu fun

Ishcuy chuncu quIm sun (23) wutunu.
Ichungu cfu cunu munu fuj uIIchu chI-
shu f chu cufun DIospu TempIuntu.
7
ChuymI fuy Jousgu cfu JoIu du tu wun
wuquIn cfu cu nutu guyuf cuf nIfun:
ImunIf tuj munu uIIchu chIsh cun quI-
chu DIospu TempIuntu? Cunun pI tugu
umunu gueIIuytu gustuy quI cu nu puj
chus quIy nu chu. Gumcunu shun tu shuy-
quItu chufuy cu shuy quI cujtugu goy
TempIutu uIIchu chI nun puj.
8
Runu cu nu pItu gueIIuytu mununu
chus quI nun puj nIptIn cfu cu nugu uu
uIIImI nIfun. TempIutu uIIchu chI nun-
p pIs juc funu tunu chufu fun.
9
ChuymI
cfu JoIu dugu bubuItu fufuf cu chIf
chupu nun chuu pIpu tucshu uchcutu
fufu fun. NIfcuf chuy bubuI tugu chufu-
fun uItufpu Idun mun. TempIu mun
yuycup tengu def chu cuj-Idun cho
cuycu fun. Chuu fugu TempIu puncutu
tpuj cfu cu nugu T D
TempIun puj funu cunu upushun
gueIIuytu chus quIf cuf chuy bubuI mun
wIuj.
10
BubuI mun gueIIuy juntup tIn-
nugu uywuj fuypu secfe tuf yun, mus
munduj cfu pIs. NIfcofgu gueIIuytu
yupuj uycu cushun tu pIs. Chuytugu
tuIIgu-muII wu cu nu mun wIuj.
11
Yupuf c fefgu TempIutu uIIchu chej-
cu nutu entfe guy coj cufpIn t fu cu-
nutu, Imu obfu tu pIs T D
TempIun cho fufuj cu nutu pgu nun puj,
12
uIbu II cu nutu, fumI IIug IIuj cu nutu
pgu nun puj, guefu tu pIs y IIug IIu shu
fumI cu nutu funtI nun puj. Chuy gueIIuy
cufun TempIutu uIIchu chIf gustu nun-
puj.
13
T D TempIun mun
gueIIuy upushungu cufun munumI
gueIIuy pItu cpu cu nutu, uchquIpu
IIIptu jofgu nun tucshu uIIc tI cu nutu,
tusun cu nutu, nI tfom p tu cu nutu fufu-
nun p chu. MunumI wuquIn Imu-uycu-
tu pIs gofI pItu, gueIIuy pItu fufu nun-
p pIs chu cufun.
14
Chuy gueIIuy tugu
T D TempIuntu uIIchu chej-
cu nu tumI entfe gu fun gustu cu nu pItu
pgu pu cu nun puj.
15
Ichungu ufoj cu-
nutu uycutu pgu shun tu pIs munumI
tupoj chu. Puycu nugu IIupun pIs cufun
Imutu pIs munu pucujmI.
1
Juchu pItu
sucfIfIsyupuj y cutI chInu sucfIfIsyupuj
gueIIuytu upushun tugu munumI
TempIu mun
W
upuj chu. Chuy gueIIuygu
cuj cfu cu nu pmI.
17
Chuy wIchun SIfIupu fuynIn
HuzueIgu suId fun cu nu wun Gutmun
pIII yuj yuycuy cuf sIudtu chufI cuf c-
fI fun. Chuy pI tugu Jefu su Ien munnu
uywuy cu fun.
18
Chuufu Jousgu shun-
tu fun unuy custun fuycunu Josu fut,
Jofum y OcozIus pIs Tuytu DIos puj
chufu shun csu cu nutu. QuIquIn chufu-
shun cujtu pIs shun tu fun. Shun tu fun
DIospu TempIun pItu, puIu syun pItu
gofItu. NIfcuf chuy cu nu tugu IIupuntu
upuchI fun HuzueI mun. Chuufu
HuzueIgu mununu Jefu su Ien mun
yuycu fun nu chu.
2 REYES12
543

X
13.14 2Rey. 2.12.
19
Jos Imutu fufu shun cu nu pIs, wIIIu-
pun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun Judpu
20
Jous tugu quIquIntu yunu puj uutofI-
d cu nu IIu tIcfu puf wuuy cu chI fun
SIIu mun uywuj nnI Bet-mIIu cho.
21
Chuy n pumI SImeutpu wumfun
Josu cuf y Somefpu wumfun Jozu budgu
fuy Joustu wuuy cu chI fun. Wuup tIn
pumpuy c fI fun DuvIdpu sIud nIn mun.
Chuy pI tugu wumfun Amusus jutI yojnu
fuquIn fuy cufun.
Israe!cho 3oacaz ray cashan
13

1
OcozIuspu wumfun Jos
Ishcuy chuncu quIm sun (23)
wutunu Judpu fuynIn cuycup tIn
Jehpu wumfun Joucuzgu IsfueI cho
fuy cuytu guIIuy cu fun. Sumu fIu cho fuy
cufun chuncu gunchIs nIn (17) wutu.
2
fufu fun Nubutpu wumfun Jefo boum
IsfueI cu nutu juchutu fufu chI shunno.
Nuupu cuj fumIII yun cu nuno juchutu
fufu fun.
3
ChuymI T D
IsfueI cu nu puj fIyupu fubyu cuf cu fun.
SIfIupu fuynIn HuzueIpu munuy nIn-
mun, HuzueIpu wumfun Ben-ududpu
munuy nIn mun unuy cumu cuchuy cu fun.
4
Jucpu munuy nIn cho cufmI fuy
Joucuzgu T D muu cu fun.
Chuufu yunu pu fun. T D fIcu-
shunu cufun IsfueI cu nutu SIfIupu fuynIn
Imuno ucu chI shun tu pIs.
5
ChuymI
T D cumu c chI fun ucuy pItu
juc munduj jofgu nun puj. Chuy n pumI
IsfueI cu nugu SIfIupu munuy nIn pItu
IIoj shI fun. Chuy pI tugu unuy tIyu shunno
juucu IIunu tIyu cu fun.
Ichungu Jefo-
boum pItu mIfuf uywuj cunu IsfueI cu nutu
juchutu fufu chI shun tuno juchu fufuy-
tugu munu cuchuy cu fun chu. Sumu fIu-
ch pIs jInu IIu cuycu fun Asefu dIosu-
nIfuj duIu.
7
Joucuzpugu mununu cufun nu-
chu uchcu suId fun cunu. PIchgu
chun cu IIunu (50) cuycu fun cuwu IIu-
wun cujcunu, chun cu IIunu cuff tun-
cu nu pIs, chuquIpu cuj suId fu cu nunu
chuncu wufungu (10,000). SIfIupu
fuynInmI bInsIf wuu chI shu cufun.
8
Joucuz Imutu pIs fufu shun cunu,
fIyupu uImI fuy puj cu nutu fufu shun-
cu nu pIs wuquengu IsquIf bI fuy cun
chmI.
9
Puy wuup tIn Sumu fIu mun
pumpuy cu fun. Wumfun Jos jutI yojnu
fuquIn fuy cufun.
Israe!cho 3os ray cashan
10
Jos Judpu fuynIn quImsu chuncu
gunchIs (37) wutunu cuycup tIn IsfueI-
cho fuy cuytu guIIuy cu fun Joucuzpu
wumfun Jos. Sumu fIu cho tIyuf
fuy cufun chuncu sojtun (16) wutu.
11
PuypIs T D munu wIyu-
cuf juchutu fufu fun. Nubutpu wumfun
Jefo boum IsfueI cu nutu juchutu fufu-
chI shunno juchu IIutu fufu fun.
12
Jos Imutu fufu shun pIs, Imu wIIIu-
pun cu nu pIs, uImI fuy puj cu nutu fufu-
shun pIs, Judpu fuynIn AmusIus wun
Imuno pIII yu shun pIs IsquIf bI fuy cun
chmI.
13
Jos wuup tIn IsfueIpu
fuynIn cunu pumpu fu shun Sumu fIu mun
pumpuy c fI fun. Chuy pI tugu fuy cufun
Jefo boum jutI yojnu.
Imano cananppis ushanantana
E!iseo wi!!acushan
14
EIIseogu fIyupu guesh yuy cu fun.
Chuy guesh yu IIun wun numI wuu fun pIs.
Guesh yuy cup tIn, IsfueIpu fuynIn Jousgu
wutu coj uywu fun. Chuyuf mucu IIu cuf-
cuf wuguf nIfun: Ay tuytu IIuu, tuytu,
gumgu IsfueI cu nu puj cush cun quI fIyupu
munuy nI yoj suId fun cu nu nmI!
X
15
EIIseo nIfun: Ichu jItu cu nuy quItu
y juc Ishcuy Ichun tu wun chufIy.
Chuufu fuygu Ichu jItu cu nun tu wun
Ichutu chufI fun.
2 REYES12 , 13
544

Y
14. Deut. 24.16; Eze. 18.24.
1
EIIseo nIfun: Cumu fIy chuy
Ichutu jItu nuy quI puj.
NIshunno fuy fufuy cup tIn EIIseogu
muquIntu chufu fun fuypu muquIn
junun mun.
17
NIfcuf nIfun: QuIchuy
bent nutu IntI yugu mu nun cuj-Ipu.
Chuufu fuygu quIchu fun. QuIchu fIp-
tIn EIIseonu nIfun: Cunungu jItuy!
Chuufu fuygu Ichutu jItu fun.
EIIseogu sInchIpu nIfun: Chuy jItu-
shuy quI Ichugu seuI cuycun SIfIu
suId fu cu nupu munuy nIn pItu T
D suIbu shu nuy quI puj cushuntu
musyu nuy quI pmI. ChuymI Afec mun
uywuf SIfIu suId fu cu nutu bInsIsh puy-
quI IsfueI funu cu nutu munuy nIn cho
cuycu shun pItu suIbun quI puj.
18
Chuy pI tugu fuytu nIfun: Ichu cu-
nutu chufIy.
Ruy uptuf cup tIn EIIseo nIfun:
Cunungu pumputu tucuy.
Chuufu fuygu pumputu tucu fun
quImsu cutI IIu.
19
ChuymI pfof tugu fuypuj fubyu-
cuf cuf nIfun: Gum pIchgu, sojtu cutI
tucush puy quegu SIfIu funu cu nutu
bInsIn quI mun cufun ushuj puj ushu nuy-
quI cu mumI. Cunungu quImsu cutI IIumI
bInsIn quI.
20
EIIseo wuu cup tIn pumpuy c fI fun.
Chuy pI tu nugu cudu wutu IIu usuI tuntI
Moub funu cunu fpu-fpu yuycoj IsfueI
nusyun mun.
21
Juc cutI chmI IsfueI-
cunu wuu shu funutu pumpuj upuf-
cuy cu fun. Pumpu nun puj cuycu shun cho
fIc fI fun usuI tun tI cunu uywuy cujtu.
Chuufu wuu shu funu tugu EIIseotu jutI-
shun uchcu IIu mun jItu fIy c fIf guesh pIf
uywu cu fun. Wuu shu funupu cuef pun
EIIseopu tuIIuntu tpuf cup tIn jInun fu
cuwu fIf jutu fI cuf cu fun.
22
Joucuz cuwu shun cu mugu SIfIupu
fuynIn HuzueI fIyupumI ucu chI fun
IsfueI cu nutu.
23
ChuymI T D
umutuf cuyu puf IsfueI cu nutu yunu pu-
fun Abfuhum wun, Isuuc wun, Jucob wun
pufIu shuntu yufp fIf. Munu ushuj puj
IIIg chI fun chu. Juc-Imun pIs munu
jItu fI fun chu. Cunun cu mu pIs munumI
jItu fIn f chu nI IIIg chIn f chu.
24
SIfIupu fuynIn HuzueI wuup tIn
fuquIn fuy cufun wumfun Ben-udud.
25
Chuufu Joucuzpu wumfun Jousnu
Ben-ududpu munuy nIn pItu shun tu fun
pup nIn Joucuztu guechu shun IIupun
sIud cu nutu. Jousgu pIII yuf Ben-ududtu
quImsu cutI bInsI fun. Chuy n pu fuj
IsfueIpu sIud nIn cu nutu shun tu fun.
3udcho Amasas ray cashan
(2Crn. 25.12S)
14

1
Joucuzpu wumfun Jos Ishcuy
wutunu IsfueIpu fuynIn cuycup-
tIn Jouspu wumfun AmusIusgu Jud-
cho fuy cuytu guIIuy cu fun.
2
Ruy cuytu
guIIuy cu shun fu Amusus cuycu fun
Ishcuy chuncu pIch gun (25) wutu yoj.
Jefu su Ien cho tIyuf fuy cufun Ishcuy
chuncu Isgun (29) wutu. Mumunpu
jutIn cufun Joudn, jInun Jefu su Ien-
pItu.
3
AmusIusgu T D wIyu-
cuf uIIItu fufu fun. Ichungu munumI
unuy cuj uwIIun DuvId fufu shun n nu-
chu cufun. Pup nIn Jos fufu shun n-
IIu fufu fun.
4
MunumI IIIg chI fun chu
cu nu cho cuj cupI IIu cu nutu. JInu IIumI
funu cu nugu sucfIfIsyucunutu fupuy c-
chI fun. InsIn su wun pIs suumuy c chI fun.
5
AmusIusgu munduj cuymun sumuj
cumu cuf cuf wuu chI fun pup nIntu
wuu chej uutofI d cu nutu.
Wuu chI-
coj cu nupu wumfun cu nu tumI Ichungu
munu wuu chI fun chu. MoIses IsquIf-
bI shun Iuych pIs chuy nmI nIycu fun.
T D nIfun: Tuytun cu nugu
munumI wuon gu chu wumfun cunu
juchutu fufu shun pItu. Wumfun cu-
nu pIs munumI wuon gu chu tuytun-
cunu juchutu fufu shun pItu. Muygun-
pIs juchutu fufuj cujmI wuu chI shu
cungu.
Y
2 REYES13 , 14
545
7
AmusIusmI CuchI Pumpu cho pIII yuf
wuu chI fun chuncu wufungu (10,000)
Edom funu cu nutu. NIfcuf chufI cuf cu-
fun SeIu sIudtu. JutIntu chufu pu fun
JocteeI nIf. Cunun cu mu pIs chuy IIumI
jutIn cuycun.
8
Chuy pI tugu cuchutu cuchu fun
Joucuzpu wumfun IsfueIpu fuynIn Jos
cujmun. Jousgu cufun Jehpu wIII cun.
Amusus wIIIu chIf nIfun: OIIgu cufgu
shumuy musyu c nu puj.
9
Chuufu
Jousgu AmusIus mun cutI chI fun:
Cufdun juchu shI IIbu nu cho cuycuj
sedfutu wIIIu chI shu: wufmI wumfuy-
quItu wumfpu mujun puj entfe guy
nIf. NIycup tIn shI jIfcu unImuI psuf
cufdun tugu IIuch cu fI fun.
10
Edom
funu cu nu tugu fusun pumI bInsIsh cun-
quI. Chuytu bInsIy cufmI uIII-tucuy cun-
quI. AIII-tucuy pIs ufI. Ichungu wusI-
IIuy quI cho cucuy. ImunIf tuj quIquI-
IIuy quI ushIy cun quI munu uIII mun
chuyuytu, Jud funu cu nu pIs munu
uIII mun chuyu nunpgu?
11
Chuyno nIshun pIs AmusIusgu
munumI csu fun chu. Chuufu Jous pIs
uywu fun AmusIus wun pIII yuj. Jud-
cho cuycuj Bet-semes mun chuyu fun.
12
PIII yu cho IsfueI cu nugu Jud cu-
nutu bInsI fun. Chuufu funu cu nugu
muchIypu-muchIf guesh pIf uywu cu fun
wusInmun-cumu.
13
IsfueIpu fuynIn
Jousgu Bet-semes cho pfsu chufIfun
Judpu fuynIn AmusIustu. NIfcuf
upufun Jefu su Ien mun. Chuy cho Jefu-
su Ienpu pefguntu suId fun cu nu wun
juchu chI fun puchuc pusuj chun cun
(180) metfu Iufgutu Effun Puncu pItu
Isqunu Puncu cumu.
14
NIfcuf chufI-
cuf cu fun chuy cho cuycuj tugu gofItu
gueIIuytu, Imu-uycu pIs T D
TempIun cho cuycuj cu nutu, puIu syu cho
cujcu nutu. WuquIn funu cu nutu pfsu
upucuf cuf Sumu fIu mun cutI cu fun.
15
Jouspu wuquIn wIIIu pun cunu,
Imutu fufu shun cunu, uImI fuy puj cu-
nutu fufu shun cunu, Judpu fuynIn
AmusIus wun guffu cho cushun cunu
IsquIf bI fuy cun IsfueIpu fuynIn cu nupu
uctu IIbfun cho.
1
Wuup tIn pumpuy-
c fI fun Sumu fIu mun wuquIn fuycunu
pumpu fuy cu shun mun. Chuy pI tugu
fuquIn fuy cufun wumfun Jefo boum.
17
Jouspu wumfun AmusIusgu cuwu-
fun chuncu pIch gun (15) wutu fuj
IsfueIpu fuynIn Joucuzpu wumfun
Jos wuu shun pI tu pIs.
18
AmusIuspu
wuquIn wIIIu pungu IsquIf bI fuy cun
cho.
19
Jefu su Ien funu cunu AmusIustu
chIquIf contfun jutu fI fun. Chuufu
puygu guesh pIf uywu cu fun IuquIs
sIud mun. Chuy sIud mun gutI puy cuf
wuuy c fu chI fun.
20
NIfcofgu cuwu-
IIu mun cufguf c fIf cutI chI fun uupu
cuj custun cunu pumpu fuy cu shunmun.
Jefu su Ien cho pumpuy c fI fun unuy
fumIII yun cunu pumpu fuy cu shun
DuvIdpu sIud nIn mun.
21
NIfcuf IIupun Jud funu cunu
pufIu cuf c fIf chufu fun fuy cunun puj
AmusIuspu wumfun AzufIustu. Chuy
fu AzufIusgu cuycu fun chuncu sojtun
(16) wutu yoj.
22
Puygu pup nIn wuu-
shun pI tunu EIut sIudtu uIIchu chI fun.
Chuy n pumI Jud nusyun funu cu nu-
pnu chuy mufcu yupuy cufun.
Guepa caj 3eroboam
Israe!cho ray cashan
23
Judpu fuynIn Jouspu wumfun
Amusus chuncu pIchgu (15) wutunu
fuy cuycup tIn IsfueIpu fuynIn Jouspu
wumfun Jefo boumgu IsfueI cho fuy
cuytu guIIuy cu fun. Sumu fIu mun tIyuy-
cuf fuy cufun chuscu chuncu juc (41)
wutun.
24
Ichungu T D munu
wIyu cuf fIyupu munu uIIItu fufu fun.
MunumI cuchu fun chu unuy Nubutpu
wumfun Jefo boum IsfueI cu nutu
juchutu fufu chI shun tuno fufuytu.
25
Guepu cuj Jefo boumgu IsfueIpu
IIndun cu nupu cush gun shun tu fun.
Shun tu fun Humut mun yuycu nu pItu-
puchu CuchI Iumuf cumu. Chuyno
cunun pmI T D wIIIu cu chI fun
2 REYES14
546

Z
14.25 Jon. 1.1.
[
15.7 Isu. 6.1.
\
15.12 2Rey. 10.30.
AmItuIpu wumfun pfoftu Jonus wun.
Z

Jonusgu cufun Gut-hefef mufcu pItu.
2
T D fIcu fun IsfueI cunu
fIyupu ucuf cuy cu shuntu. PIpIs munu
cufun nu chu IsfueItu yunu p nunpgu.
27
Chuyno cuycup tIn pIs IsfueI funu-
cunu ushu c nuntu munu munufmI
Jouspu wumfun Jefo boumtu T
D yunu pu fun puycu nutu suIbu nun-
puj.
28
Jefo boumpu wuquIn wIIIu pun cunu,
Imutu fufu shun cunu, uImI fuy ptu fufu-
shun cunu, Imunpu Dumuscutu, Humut-
tu IsfueI punu cunun puj shun tu shun pIs
IsquIf bI fuy cun IsfueI cu nupu fuynIn-
cu nupu uctu IIbfun cho.
29
Jefo boum
wuup tIn IsfueIpu wuquIn fuynIn cunu
pumpu fuy cu shun mun pumpuy c fI fun.
RuquIn fuy cufun wumfun Zucu fus.
3udcho Azaras ray cashan
(2Crn. 26.S5, 162S)
15

1
Ishcuy chuncu gunchIs (27)
wutunu IsfueI cho Jefo boum
fuy cuycup tIn Jud cho fuy cuytu
guIIuy cu fun AmusIuspu wumfun
Azufus.
2
Ruy cuytu guIIuy cuf cuycu-
fun chuncu sojtun (16) wutu yoj.
Jefu su Ien cho fuy cufun pIchgu chuncu
Ishcuy nIn (52) wutun. Mumunpu jutIn
cufun JecoIus, jInun Jefu su Ien pItu.
3
Azufus T D wIyu cuf
uIIItu fufu fun pup nIn Amusus fufu-
shunno.
4
Ichungu munu IIIg chI fun chu
funu cunu uywu cu nutu pIsh tuf cuy-
cu fun duIu cu nu puj. InsIn su wun pIs
suumuy c chI fun.
5
AzufIus tugu T
D custI gu fun Iepfu guesh yu wun.
Wuu nun cumu munu uIIchu cu fun chu.
Chuy n punu puIu syu cho shuynI tIyu cu-
fun. RuquIn mundu fun wumfun Jotum
jutI yojnu.
AzufIuspu wuquIn wIIIu pun cunu,

Imutu fufu shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun
Judpu fuynIn cu nupu uctu IIbfun cho.
7
Azufus wuup tIn
[
pumpuy c fI fun
uupu cuj custun cunu pumpu fuy cu-
shun DuvIdpu sIud nIn mun. Chuy pItu
fuquIn fuy cufun wumfun Jotum.
Israe!cho Zacaras ray cashan
8
Judpu fuynIn Azufus quImsu
chuncu pusuj nIn (38) wutunu fuy
cuycup tIn Jefo boumpu wumfun Zucu-
fIusgu IsfueI cho fuy cuytu guIIuy cu fun.
Sumu fIu mun tIyuy cuf fuy cufun sojtu
quIIIu IIu.
9
Zucu fIusgu T D
munu wIyu cuf munu uIIItu fufu fun
uupu cuj custun cunu fufu shunno.
MunumI cuchuy cu fun chu Nubutpu
wumfun Jefo boum IsfueI cu nutu
juchutu fufu chI shun cu nu tuno fufuy-
tugu.
10
Jubespu wumfun SuIum jutI yojmI
Zucu fIuspu contfun fIcu cu fun. ChuymI
IbIeum mufcu cho cuycujtu wuuy cu-
chI fun. NIfcofgu fuquIn SuIumnu fuy
cufun.
11
Zucu fIuspu wuquIn wIIIu puncu-
nugu IsquIf bI fuy cun IsfueI cu nupu
fuynIn cu nupu uctu IIbfun cho.
12
Chuy-
n pumI cumII fun T D uuputu
Jehtu wIIIu chI shun. Jehtu wIIIu-
chI fun Chuscu mIfuy uywuj cu mumI
gumpItu mIfgu IsfueIpu fuynIn cungu-
puj nIf.
\
Israe!cho Sa!um ray cashan
13
Jubespu wumfun SuIumgu IsfueIpu
fuynIn cuytu guIIuy cu fun Judpu
fuynIn Uzus quImsu chuncu Isgun
(39) wutunu fuy cuycup tIn. Sumu fIu-
cho fuy cufun juc quIIIu IIu.
14
GudIpu
wumfun Munuhem chuyu fun TIfsu pItu
Sumu fIu mun. NIfcuf yuycuy cuf pIIIyuf
wuu chI fun SuIum tugu. Wuuf cu-
chefgu Munuhem numI fuquIn fuy
cufun.
15
SuIumpu wuquIn wIIIu-
pun, Zucu fIustu chIquIf contfun
2 REYES14 , 15
547
jutu fI shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun
IsfueI cu nupu fuynIn cu nupu uctu
IIbfun chmI.
1
Chuufu Munuhemgu IIIg chI fun
TIfsu sIudtu. NIfcofgu IIupun Imu-
uycun tu pIs upucu fun chuy puftIpu
cujtugu TIfsu pItu-puchu. Guesh yuj
wufmI cu nu pu tu pIs puchun cu nutu
gushuf g fI fun. Chuyngu fufu fun
sIud mun yuycunu puncu cu nutu munu
quIchu pu shun pI tumI.
Israe!cho Manahem ray cashan
17
QuImsu chuncu Isgun (39) wutunu
Azufus Judpu fuynIn cuycup tIn
GudIpu wumfun Munuhemgu IsfueI cho
fuy cuytu guIIuy cu fun. Sumu fIu cho fuy
cufun chuncu wutu.
18
Puygu T
D munu wIyu cuf fIyupu munu
uIIItu fufu fun. Nubutpu wumfun Jefo-
boum IsfueI cu nutu juchutu fufu chI-
shun tuno fufu fun.
19
Munuhem fuy cuycu shun wIchun
AsIfIupu fuynIn PuI jutI yoj IsfueI
nusyun mun yuycu fun. Chuufu
Munuhemgu pgu fun quImsu chuncu
quImsu wufungu (33,000) quIu
gueIIuytu mundu shun cho uIII yunu-
p nun puj.
20
Chuy chIcu gueIIuytu
AsIfIupu fuynIntu pgu nun puj fuy
Munuhemgu nIfun nusyun cho fcu
cujcunu Impues tutu cudu-nun medyu
quIu musnIn gueIIuytu pgu nun-
puj. Chuyno pguy cup tIn AsIfIupu
fuynengu nusyun nIn mun cutI cu fun.
Munu numI musgu goyu fun nu chu chuy
nusyun cho.
21
Munuhempu wuquIn wIIIu pun-
cunu, Imu fufu shun cu nu pIs IsquIf bI-
fuy cun IsfueIpu fuynIn cu nupu uctu
IIbfun cho.
22
Puy wuu shun pI tugu
fuquIn fuy cufun wumfun Pekuu.
Israe!cho Pekaa ray cashan
23
Azufus Judpu fuynIn pIchgu
chuncu (50) wutunu cuycup tIn
Munuhempu wumfun PekuIugu
IsfueI cho fuy cuytu guIIuy cu fun.
Sumu fIu mun tIyuy cuf Ishcuy wutu fuy
cufun.
24
Ichungu T D munu
MunumI cuchuy cu fun chu juchu fufuy-
cu nutu. Nubutpu wumfun Jefo boum
IsfueI cu nutu juchu fufu chI shun cu nu tu-
nmI fufu fun.
25
QuIquInpu juc munduj suId fun cufun
Remu IIuspu wumfun Peku. PuymI PekuIutu
chIquIf contfun fIcu cu fun. NIfcuf pIchgu
chuncu (50) GuIuud funu cunu yunu pup tIn
puIusyu fufI mun yuycuf wuuy cu chI fun.
NIfcuf quIquIn Pekunu fuy cufun.
2
PekuIupu wuquIn wIIIu pun cunu Imu
fufu shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun IsfueIpu
Israe!cho Peka ray cashan
27
Azufus Judpu fuynIn pIchgu
chuncu Ishcuy nIn (52) wutunu cuycup-
tIn Remu IIuspu wumfun Pekugu IsfueI-
cho fuy cuytu guIIuy cu fun. Sumu fIu-
cho tIyuf fuy cufun Ishcuy chuncu (20)
wutu.
28
Ichungu T D munu
Nubutpu wumfun Jefo boum IsfueI cu-
nutu juchutu fufu chI shun tuno fufu fun.
29
IsfueIpu fuynIn Peku cuycu shun wIchun
uywuf chuyu fun AsIfIupu fuynIn PuI
nIshun TIgIut-pIIe sef. NIfcuf chufI cuf cu fun
Ijontu, AbeI-bet-muucutu, Junoutu, Cedestu,
Huzoftu, GuIuudtu, GuIIIeutu, NeftuI funu-
cunu tIyu shun tu pIs ushuj puj. Chuy puftI cho
tIyuj cu nu tunu IIupuntu AsIfIu mun pfsu
upufun.
30
Chuufu EIupu wumfun Oseusgu
Pekupu contfun jutu fI fun. ChuymI yuycuy-
cuf wuuy cu chI fun. NIfcofgu Oseusnu
fuquIn fuy cufun. Chuy cufun UzIuspu
wumfun Jotum Jud cho Ishcuy chuncu (20)
wutunu fuy cuycup tInmI.
31
Pekupu wuquIn wIIIu pun Imu fufu-
shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun IsfueI cu-
3udcho 3otam ray cashan
(2Crn. 27.19)
32
Remu IIuspu wumfun Peku IsfueIpu
fuynIn Ishcuy wutu cuycup tIn UzIuspu
2 REYES15
548

]
1.3 Deut. 12.31.
D
1.5 Isu. 7.1.
wumfun Jotumgu Jud cho fuy cuytu
guIIuy cu fun.
33
Ruy cuytu guIIuy cu-
shun fu Ishcuy chuncu pIch gun (25)
wutu yoj cuycu fun. Jefu su Ien cho tIyuf
fuy cufun chuncu sojtun (16) wutu.
Mumunpu jutIn cufun Jefusu. Puygu
cufun Sudocpu wumfun.
34
Jotumgu T D wIyu cuf
uIIItu fufu fun pup nIn Uzus fufu-
shunno.
35
Puygu fufu chI fun T
D TempIunpu puncuntu juwu mun
cujtu. Ichungu munumI IIIg chI fun chu
funu cunu uywu cu nutu pIsh tuf cuy cu fun
duIu cu nu puj. InsIn su wun pIs suumuy-
c chI fun.
3
Jotumpu wuquIn wIIIu pun Imu
fufu shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun
chmI.
37
Chuy wIchunmI T D
cumu c chI fun Jud nusyun mun
SIfIupu fuynIn RezIn pIs, Remu IIuspu
wumfun Peku IsfueIpu fuynIn pIs
pIIIyuj yuycu nun puj.
38
Jotum wuu-
cup tIn pumpuy c fI fun custun cunu
pumpu fuy cu shun unuy uwIIun DuvIdpu
sIud nIn mun. Chuy pI tugu fuquIn fuy
cufun wumfun Acuz.
3udcho Acaz ray cashan
(2Crn. 2S.127)
1

1
Remu IIuspu wumfun
Peku chuncu gunchIs nIn
(17) wutunu fuy cuycup tIn Jotumpu
wumfun Acuz Jud cho fuy cuytu
guIIuy cu fun.
2
Ruy cuytu guIIuy cuf
cuycu fun Ishcuy chuncu (20) wutu-
yoj. Jefu su Ien cho tIyuf fuy cufun
chuncu sojtun (16) wutu. Ichungu
T D munu wIyu cuf munu
uIIItu fufu fun. Mununu fufu fun nu-
chu unuy uwIIun DuvIdngu.
3
Chuypu
fuquengu fufu fun IsfueIpu fuynIn-
cunu munu uIIItu fufu shun nnu. Astu
quIquInpu wumfun tu pIs fupu chI fun
duIutu fIspI tuf Idun cho cuj nusyun
funu cunu fufu shunno. Chuy nusyun
funu cu nu tumI T D jItu fI-
shu cufun IsfueI cu nupu uupun pItu.
]

4
Uywu cu nu tu pIs pIsh tuj, InsIn su tu pIs
suumu chej duIu cu nupu cupI IIun cu nu-
cho, uItun nIn jIfcu cu nu cho, puytush
Imu cu nu cho, cupsu yfu cu nupu
chuquIn cu nu cho.
5
Chuy wIchunmI SIfIu nusyunpu
fuynIn Rezn y IsfueI nusyunpu fuynIn
Peku Jefu su Ien mun suId fun cu nu wun
chuyu fun Acuztu mugu nun puj. Ishcun
fuycunu muguf pIs munumI bInsIytu
cum pu cu fun chu.
D

Chuy wIchun
Edompu fuynengu EIut sIudtu shun-
tu fun yupuy Edom punu cunun puj.
EIut sIud pItu Edom funu cu nugu Jud
funu cu nutu ushuj puj gufgu fun. NIfcuf
quIquIn cu nunu tIyu cuy c fI fun cunun-
cumu.
7
Chuufu Acuzgu AsIfIupu fuynIn
TIgIut-pIIesef mun cuchutu cuchu cu-
fun cuyno nInun puj: Nogugu gumpu
uywuy nI quI nmI y jufu mIntu wumfuy-
quI nmI cuyc. SIfIu nusyunpu fuynIn
y IsfueI nusyunpu fuynInmI contf
fIcu cuf muguy c mun. Puycunu munu
ushu c chI m nun puj shumuf suIbuy cu-
muy tuytu.
8
Chuy n pIs Acuzgu AsIfIupu fuynIn-
mun goycu nun puj upuchI fun T
D TempIun cho cuycuj gofItu,
gueIIuytu, puIu syu cho cuycuj tu pIs
IIupun tufI shun bIej cu nutu.
9
Chuyno
upuchIp tInmI AsIfIupu fuynengu fuwu-
cu shunno shumuf wushu fun. Dumusco
sIud mun uywuf yuycu fun. NIfcuf
chuy sIud cho tIyuj cu nutu pfsu
chufIf cuf upufun KIf sIud mun. RezIn-
tu pIs wuu chI fun.
10
Chuy pItu IsfueIpu fuynIn Acuz
uywu fun Dumuscu mun AsIfIupu
fuynIn TIgIut-pIIesef wun tIncu nun puj.
Acuz chuy cho uItuf Imuno cuycuj tu pIs
2 REYES15 , 16
549

E
1.14 Exo. 27.12; 2Cfn. 4.1.
F
1.17 1Rey. 7.2339; 2Cfn. 4.26.
G
1.20 Isu. 14.28.
fIcu fun. Chuytu fIcuy cuf cfu UfIus-
mun upuchI mu fun quIquIn uItuftu-
nIfuj dIb jutu fufuf cuf.
11
Chuufu
UfIusgu Dumuscu pItu fuy upuchI shun
dIbju-nIfuj uItuftu fufu chI fun. Ruy
Acuz Dumuscu pItu munu f pIs cutIp tIn
uItuftu fufuytu ushu fun.
12
Dumuscu pItu cutIf fuygu tufI fun
mushoj uItuf tunu. ChuymI uywu cu nutu
pIsh tuf cuf fupu chI fun chuy uItuf cho.
13
Chuy chmI fupu chInu sucfIfIsyutu
fupu chIsh pun chuquI mIcuy offen du-
cu nu tu pIs fupu chI fun. NIfcuf uItuf mun
jIchu fun bnu offen duntu. AIII goyuy-
pItu sucfIfIsyupuj pIsh tu shun uywu cu-
nupu yuwuf nIn wun pIs chuj chu pu fun.
14
T D TempIun uupun-
cho cuycuj funsI pItu uItuf tu numI
E

Ichungu Acuz nofte cuj-Imun wItI-
chI fun. NIfcuf mushoj uItuf tunu
jucuj chufu fu shun mungu chufu fun
TempIupu chIm pun mun.
15
NIfcofgu cfu UfIustu fuy Acuz
nIfun: Cuy jutun uItuf chmI tutupu
sucfIfIsyucunutu fupu chIn quI. TufdI-
pu pIs fupu chIn quI chuquI mIcuy-
cu nutu. Nogu upumu sh fupu chInu
sucfIfIsyucunutupIs, chuquI mIcuy cu-
nu tu pIs, funu cunu fupu chI nun uywu-
cu nu tu pIs, chuquI mIcuy offen du cu-
nutu upumu shun tu pIs fupu chIn quI.
Bnutu upumu shun tu pIs chuy uItuf mun
wIu pun quI. Rupu chI nun puj pIsh tu-
shun uywu cu nupu yuwuf nIntu, wuquIn
uywu cu nutu pIsh tu shun pu tu pIs chuy
uItuf jununpu chuj chun quI. RunsI
uItufgu Tuytu DIostu nogu tupu cu nu II-
p numI cungu.
1
Ruy Acuz nIshun n IIu IIupun tu-
pIs fufu fun cfu UfIusgu.
17
Yucu puj
puyIu cunu jumu f nun cuntun tubIu-
cu nu tu pIs fuy Acuzgu fogu chI fun.
QuIquIn puyIu cu nu tu pIs jofgu chI fun.
RunsI wcu cunu junun cho
F
cuycuj
jutun cu fuy puyIu tu pIs pumpu mun
jofgu fun. NIfcofgu Iju shu fumI cunu
junu IIun munnu chufu fun.
18
AsIfIupu
fuynIn mundup tIn nIshuntu fufuf
T D TempIun cho cuycuj
sbudu jumuy junuj cunu jumu nun puj
fufu shun cuuf tupu puncun tu pIs jofgu-
fI fun. Jofgu fI fun fuyIIu yuycu nun juwu
cuj puncu tu pIs.
19
Acuzpu wuquIn wIIIu pun cunu,
Imu fufu shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun
chmI.
20
Wuup tIn
G
pumpuy c fI fun
uupu cuj fumIII yun cunu pumpu fuy-
cu shun DuvIdpu sIud nIn mun. Chuy-
pI tugu wumfun Ezequus jutI yojnu
fuquIn fuy cufun.
Samariata i!!gchir
Israe!cunata prsu apashan
17

1
Chuncu Ishcuy nIn (12)
wutunu Acuz Judpu fuynIn
cuycup tIn EIupu wumfun Oseus
IsfueIpu fuynIn cuytu guIIuy cu fun.
Sumu fIu cho tIyuf fuy cufun Isgun
wutu.
2
Puygu T D munu
wIyu cuf munu uIIItu fufu fun. Ichungu
munumI fIyupu juchu tugu fufu fun-
nu chu IsfueIpu uupu cuj fuynIn cu-
nungu.
3
AsIfIupu fuynIn SuImu nu suf suId-
fun cu nu wun yuycu fun Oseustu muguj.
Chuy chmI Oseus tugu uywuy nIn mun
tIcfu chI fun. Impues tutu pgu chI fun.
4
Chuyno cuycu shun pItu SuImu nu sufgu
muyu fun Oseus contfun fIcu cu shuntu.
Muyu fun EgIp tupu fuynIn So jutI yoj-
mun funu cu nutu cuchu shuntu. Mununu
pgu shu nu chu cufun cudu wutu
pgun yu shun Impues tu tu pIs. Chuufu
SuImu nu sufgu Oseustu pfsu chufIf-
cuf cufsII mun wIch gu chI fun.
5
NIfcuf
Intfu IsfueI nusyun mun yuycu fun
IIupun suId fun cunu. SumufIu sIudtu
quImsu wutu Intfu cufu Iu fu fun.
SumufIu sIudtu bInsIy cuf chuy mun

yuycup tInmI fuy Oseusgu Isgun wutu
fuy cuycu fun. NIfcufmI SuImu nu sufgu
2 REYES16 , 17
550

H
17.4~ Deut. 4.2728; 28.36.
I
17.10 1Rey. 14.23.
J
17.12 Exo. 20.35; Deut. 5.79.
K
17.17 Deut. 18.10.
IsfueI funu cu nutu pfsu chufIsh pun
AsIfIu nusyun mun suId fun cu nu wun
upufun. AsIfIu mun chuyuy cufmI HuIuh
mufcu mun y Gozun cho cuycuj Hubof
muyu Idun cho cuycuj mufcu cu nu mun
chufu fun chuy cho tIyu nun puj. MedIu
funu cu nupu sIud nIn cu nu mun pIs
chufu fun chuy cho tIyu nun puj.
H
7
Chuyngu cufun T D munu
munu shuntu IsfueI cunu fufu shun pI-
tumI. Tuytu DIosgu fufuonpu munuy-
nIn cho cuycuj tumI unuy EgIp tu pItu
jofgu mu shu cufun. Chuy pIs IsfueI cu-
nugu munu sIfbej duIu cu nutu fIspI tuf
udufu shu.
8
Puycu nupu uupun pItu
T D gufgu shun nusyun cu nu-
cho tIyuj cunu fufu shunno fufu fun.
IsfueIpu fuynIn cunu cuyno fufu shun
nIf yuchu chI shun munu uIII cu nu tu pIs
fufu fun.
9
IsfueI cu nugu T D munu-
cuj mun chufuf duIu cu nutu puytush
Imu cu nu cho udufu nun puj cupI-
IIun cu nutu fufu cuf c fI fun IIupun
sIud nIn cu nu cho, cufu Iu shu sIud-
cu nu cho, fIcu chu cu nun puj fufu shun
tffIcunu cho.
10
Puytush Imu cu nu cho,
cupsu yfu cu nupu chuquIn cu nu cho
IchI chI cuf cu fun Asefu dIosu-nIfuj cu-
nutu, shuy wu cu nutu.
I

11
IsfueI cu nupu
uupun pItu T D gufgu shun
funu cu nuno duIu cu nu puj InsIn su-
tu pIs suumu chI fun. T D
fubyu chIsh pun fIyupu munu uIII cu nutu
fufu fun.
12
T D umu udufun-
quI chu nIshu cuycup tIn pIs duIu-
cu nutu udufu fun.
J

13
T D
pfof tun cu nu wun wIIIu chI fun chuyno
munu fufu nun pmI IsfueI cu nu tu wun
Jud funu cu nu tugu. WIIIu chIf nIfun:
Juchu fufuy cu nutu cuchu fIf uIII tunu
fufuy. Mundu mIn t cu nu tunu IIupuntu
cumIIy. Chuy tugu unuy cuj fumIII yuy-
quI cu nu tumI wIIIu chIf sIfbI muj pfof-
t cu nu wun.
14
Chuyno nIshun pIs munumI wIyu-
cu fun chu. Chuypu fuquengu uupu
cuj fumIII yun cu nuno munu uIII cu nutu
fufu fu fun. Nuupu cuj fumIII yun cu nu pIs
T D munumI yfu cu fun-
nu chu.
15
Tuytu DIospu IuynIn cu nutu
munu cuj mun chufu fun. Unuy cuj
fumIII yun cu nu wun pufIu cu shun cu-
nutu munu bII chIf munu csu fun chu.
WIIIu pu shun cu nu tu pIs munu wIyu cu-
fun chu. Munu bIej cu nutu dIosn nIf
udufu fun. Chuy n pumI IsfueI cu nu pIs
Imup pIs munu bIej nnu fIcu cu fun.
Munu fufu nun puj T D nIshu
cuycup tIn pIs uupun nusyun funu-
cu nuno fufu fun.
1
T D
mundu mIn tun cu nu tugu munumI juctu-
pIs cumII fun nu chu. Chuypu fuquengu
funsItu jundIypu fufu cuf c fI fun
Ishcuy bes fu cu nutu, Asefu dIosu-
nIfuj duIu tu pIs. Adufu fun syIu cho
cujcu nutu, BuuI tu pIs.
17
Wumfun cu-
nutu oIIgutu wufmI tu pIs fupu chI fun.
Musyu coj cuytu, bfju cuytu yuchu cu-
fun.
K
Chuyno fufufmI T D
uupun cho fIyupu munu uIIItu fufu-
fun. Chuufu Tuytu DIos pIs fIyupu
fubyu fun.
18
ChuymI T D fIyupu
fubyu cuf cu fun IsfueI funu cu nu puj.
Nuupun pI tu pIs juc-Imun jItu fI fun.
Jud tfbu cujcu nu IIu tu numI jInun-
chgu cuchuy cu fun.
19
Jud funu cu-
nu pIs munumI cumII fun nu chu T
D mundu mIn tun cu nu tugu.
Chuypu fuquengu IsfueI cu nuno juchu-
IIu tunu fufu fun.
20
Chuufu T D
gonguy cu funnu IsfueI pItu mIfuf uywuj-
cu nutu. NIfcofgu pusuypu penguy mun
chufu fun. AsuI tun tI cunu Imu-uycun tu-
pIs upucoj. Chuy pI tu nugu Tuytu DIosmI
Idun pItu jItu fI fun.
21
DuvId pItu mIfuf uywuj cu nu-
tugu IsfueI cu nu pItu fuquI shu cufun.
IsfueI cu nugu fuynIn cunun puj
2 REYES17
551

L
17.34 Gen. 32.28; 35.10.
M
17.35 Exo. 20.5; Deut. 5.9.
N
17.3 Deut. 6.13.
chufu cuf c fI shu cufun Nubutpu
wumfun Jefo boumtu. PuynumI IsfueI-
cu nu tugu T D gonguy-
cu chI fun fIyupu juchutu fufu chIsh-
pun.
22
IsfueI cu nugu juchutu fufu fun
Jefo boum juchutu fufu shun n IIu.
Juchu fufuy tugu munumI cuchuy c-
fI fun nu chu.
23
Chuy pI tu nugu T
D IsfueI cu nutu uupun pItu jItu fI fun
pfof tun cu nu wun wIIIu cu chI shunno.
IsfueI cu nu tugu AsIfIu mun pfsu
upufun. Chuy ch numI cunun cu mu pIs
tIyuf cuy cun.
3uc-! runacunata
Samariaman tiyachishan
24
AsIfIupu fuynengu Sumu fIu mun
upuchI mu fun BubI Io nIu, Cutu, Avu,
Humut, Sefuf vuIm funu cu nutu. Puycu-
nu tu numI chufu fun Sumu fIu cho cuj
sIud cu nu mun IsfueI cunu tIyu shun cho
tIyu nun puj.
25
Apumu shun funu cu nugu
chuy cho tIyuf T D munumI
udufu fun chu. ChuymI T D
IIyun cu nutu yufI chI fun. IIyun cu-
nugu wuquIn funu cu nutu wuu chI fun.
2
ChuymI AsIfIupu fuynIntu wIIIuf
nIfun: Sumu fIu cho cuj sIud cu nu mun
upuchI shuy quI funu cu nugu munumI
musyun chu chuy cho cuj dIostu Imuno
udufunu cushun tu pIs. Munu musyup-
tInmI chuy dIosgu IIyun cu nutu yufI-
chI shu. IIyun cu numI funu cu nutu
wuuy c chIn.
27
Chuyno wIIIup tIn AsIfIupu
fuynengu nIfun: Pfsu upumu shuy-
quI cu nu cho cuycuj cfu cu nu pItu juctu
cutI chIy chuy cho tIyu nun puj. Puycu-
numI yuchu chengu chuy nusyunpu
dIos nIntu Imuno udufunu cushun tu-
pIs.
28
Chuufu Sumu fIu pItu pfsu upushun
juc cfutu cutI chI fun. Puygu BeteI-
mun uywu fun tIyu nun puj. Chuy ch-
numI yuchu chI fun T D
Imuno udufuy tu pIs.
29
Chuy pIs cudu
nusyun pItu uywuj funu cu nugu dIos nIn-
cu nutu fufu cuf c fI fun tIyu shun sIud-
cu nu cho. NIfcuf SumufIu funu cunu
puytush Imu cu nu cho cupI IIu cu nutu
fufu shun cu nu mun chufu fun.
30
BubI Io-
nIu funu cu nugu duIutu fufu cuf cu fun
Sucot-benot dIostu udufu nun puj. Cutu
funu cu nugu duIutu fufu cuf c fI fun
NefguI dIostu udufu nun puj. Humut
funu cu nugu duIutu fufu cuf c fI fun
AsImu dIostu udufu nun puj.
31
Avu
funu cunu duIu cu nutu fufu cuf c fI-
fun NIbhuz dIos tu wun Tuftuc dIostu
udufu nun puj. Sefuf vuIm funu cu nunu
wumfun cu nutu fupu chI fun Adfu me Iec
y AnumeIec dIos cu nutu fIspI tush pun.
32
duIutu fufu shu cufpIs T D-
fIspI tuf udufuy cu fun. Ichungu
quIquIn custu funu cu nutu chufu cuf-
c fI fun cfun cunu cunun puj. Puytush
Imu cu nu cho cuj cupI IIun cu nu cho
dIos nIn cu nutu udufuj.
33
Puycu nugu
T D udufuf pIs quIquIn cu-
nupu dIos nIn cu nu tu pIs udufuf cuy cu fun
quIquInpu nusyun nIn cu nu cho fufu-
shunno. Puycu nugu juc-IpItu juc-IpI-
tumI uywu fun.
34
Cunun cu mu pIs unuy fufu shun-
n IIumI fufuf cuy cun. T D-
munumI udufun chu. MunumI
cumIIn chu Tuytu DIospu IuynIn cu nutu.
MunumI fufun chu Jucob pItu mIfuj cu-
nutu T D yuchu chI shuntu. NI
mundu mIn tun cu nu tu pIs munu cumIIn-
chu. Jucobpu jutIn tumI Tuytu DIosgu
IsfueI nIf fucu chI pu fun.
L

35
IsfueI cu nu-
wun pufIu cush punmI T D
nIshu cufun: Amu fIspI tun quI chu
juccunu dIosn nIshun tugu. Chuy cu-
nu tugu umu udufun quI chu. NI Imutu-
pIs puypuj nIf umu pIsh tun quI chu.
M

3
Nogu T D fIspI-
tuf sIfbIf udufu mun quegu.
N
NogumI
fIyupu munuy n wun jofgu muf
EgIpto nusyun pItu. ChuymI nogu-
IIutu fIspI tu mun quI, udufu mun quI.
2 REYES17
552

O
18.4 Nm. 21.9.
SucfIfIsyucunutupIs nogu IIu puj pIsh-
tun quI.
37
Gumcu nugu munu cuchuypu
cumIIy Iuyn cu nutu, yuchu chI sh cu-
nutu, mundu mIn t cu nutu. Gumcunu
cumII nuy quI pmI IsquIf bI chIshc.
ChuymI juc-I nusyun funu cunu
dIosn nIshuntu umu udufun quI chu.
38
Amu gongun quI chu gumcu nu wun
pufIu cu shun ch tugu. Juc-I nusyun
funu cunu dIosn nIshun tugu umu
udufun quI chu.
39
Chuypu fuquengu
Nogu T D udufuf
sIfbI mun quI. Chuu fugu chIquI shoj cu-
nupu munuy nIn pItu suIbu shuy quImI.
40
Chuyno nIshun pIs chuy funu cu-
nugu munumI wIyu cu fun chu. Unuy
cuj custum fIn cu nu IIutu fufuf cuy cu-
fun.
41
T D fIspI tuf udufuf-
pIs duIun cu nu tu pIs fIspI tuf cuy cu fun.
Puycu nu pItu mIfuf uywuj wumfun cu-
nu pIs unuy cuj fumIII yun cu nu n IIumI
fufuf cuy cu fun. Chuy n IIumI cunun cu-
mu pIs goyuf cuy cun.
3udcho Ezequas ray cashan
(2Crn. 29.12)
18

1
EIupu wumfun Oseus IsfueI
nusyunpu quImsu wutunu
fuynIn cuycup tIn Acuzpu wumfun
EzequIusgu Judpu fuynIn cuytu
guIIuy cu fun.
2
Ruy cuytu guIIuy cushun
fu EzequIusgu cuycu fun Ishcuy
chuncu pIch gun (25) wutu yoj. Jefu su-
Ien cho tIyuf fuy cufun Ishcuy chuncu
Isgun (29) wutun. Mumunpu jutIn
cufun AbI. Puygu cufun Zucu fIuspu
wumfun.
3
EzequIusgu T D
wIyu cuf uIIItu fufu fun, unuy cuj
fumIII yun DuvId fufu shunno.
4
PuymI
ushu c chI fun duIu cu nutu udufu nun puj
fufu shun puytush Imu cu nu cho cuycuj
cupI IIu cu nutu. RIspI tuf IchI chI shun
fumI cu nu tu pIs ucupu-ucupu puquef g-
fI fun. Asefu dIosu-nIfuj duIu cu nu tu pIs
puquIf-ushu fun. MoIses funsI pItu cuIe-
bfutu fufu chI shun tu pIs
O
uguIIu fI fun.
Chuy wIchun cumu IsfueI cu nugu chuy
cuIe bfupu uupun chmI InsIn su tu pIs
suumu chI shu cufun. Chuypu jutIn tumI
Nehus tn nIfcuy cu fun.
5
EzequIusgu IsfueIpu T D-
fIyupu yfu cu fun. Puy
munu fuj fuy cuptIn, nI puypu guepun-
mun fuy cujcu nu pIs Jud chgu
munumI muygun pIs puyngu cufun-
nu chu.
Munu cuchuy cuypu T

D yfu cu fun. ChuymI Tuytu
DIos nIshun cu nutu fufuy tugu munu
cuchuy cu fun chu. Chuypu fuquengu
cumII fun MoIsestu T D nIshun
mundu mIn tu cu nu tu pIs.
7
ChuymI
T D yunu pu fun. Imu fufu-
shun cu nu ch pIs uIII mun chufu fun.
EzequIusgu AsIfIupu fuynInpu
contfun jutu fI fun. ChuymI AsIfIupu
fuynIn tugu mununu sIfbI fun nu chu.
8
FIIIs teu funu cu nu tu pIs bInsI fun.
Chuc fun cu nutu guechu fun Guzu sIud-
yuj tffI cu nutu fufu shun pItu-puchu
Int funpu cufu Iu shu cuycuj sIud cumu.
Samaria runacunata binsishan
9
Chuy pI tu numI AsIfIu nusyunpu
fuynIn SuImu nu sufgu Sumu fIumun
uywuf tumuypu cufu Iu puy cuf suId-
dun cu nu wun muguj yuycu fun.
Chuygu cufun Ezequus chuscu wutu
Jud nusyunpu fuynIn cuycup tIn y
EIupu wumfun Oseus gunchIs wutu
IsfueI nusyunpu fuynIn cuycup tInmI.
10
QuImsu wutu tu fuj bInsI fun. Chuy
fu EzequIusgu sojtu wutunu Jud cho
fuy cuycu fun. Oseusnu Isgun wutu
IsfueI cho fuy cuycu fun.
11
AsIfIupu
fuynengu IsfueI funu cu nutu pfsu
upufun AsIfIu mun. NIfcuf tIyu nun puj
chufu fun Hubof puftI cho cuycuj HuIuh
mufcu mun, Gozn muyupu Idun mun,
MedIu funu cu nupu sIud nIn cu nu mun.
12
Chuyngu custI gu fun T D-
nIshun cu nutu munu wIyu cu shun-
pItu. Tuytu DIos wun pufIu cu shun tumI
2 REYES17 , 18
553
puycu nugu munu cuj mun chufu fun.
T D sIfbej MoIses wIIIu pu-
shun cu nutu munumI wIyu cu fun chu,
munumI cumII fun chu.
3udman Senaquerib yaycushan
(2Crn. S2.119, Isu. S6.122)
13
Chuncu chus cun (14) wutunu
Ezequus fuy cuycup tIn AsIfIupu
fuynIn Senu que fIbgu yuycu fun
Jud cho Int funpu cufu Iu shu cuycuj
sIud cu nu mun. NIfcuf chufI cuf cu fun.
14
ChuymI Judpu fuynIn EzequIusgu
cuchutu cuchu fun AsIfIupu fuynIn
IuquIs sIud cho cuycuj mun. Cuyno
wIIIu chI fun: Nogugu fIyupumI
puntushc. Nusyun n pItu IIoj shI cuy
ufI. IIoj shI cup tI quegu nImu shuy quI-
tumI uycu tu pIs pgu shuy quI.
ChuymI AsIfIupu fuynIn nIfun
Judpu fuynIn Ezequus Isgun
wufungu Isgun puchuc nIn (9,900)
quIu gueIIuytu, Isgun puchuc Isgun
chuncu (990) quIun gofItu pgu nun-
puj.
15
Chuufu EzequIusgu TempIu cho
bIej cujcu nutu tufI shun cujtu, puIu-
syu cho Imu-uycu tu pIs bIej cu nutu
chufu cu nun cho tufI shun tugu ushuj puj
shun tuf cuf goycu fun.
1
Chuy fuIIumI
EzequIusgu TempIupu puncun cu nu pItu,
mufcun cu nu pI tu pIs jofgu fun quIquIn
gofI wun jununpu chup yu chI shun cu-
nutu. Jofguf cofgu AsIfIupu fuynIntu
goycu fun.
17
Chuy pI tu pIs AsIfIupu fuynengu
IuquIs pItu fuy EzequIus mun cuchu fun
mus munduj suId funtu, fuy yfu cu-
shun munduj funutu, juc munduj tu-
pIs. Chuy cu nu tugu cuchu fun uypu IIu
suId fu cu nu tu wun. Aywu fun Jefu-
su Ien mun pIII yuj yuycu nun puj. Jefu-
su Ien mun chuyuy c fIf puchu cu fun
junu cuj Ishtun quI pItu sIcyu uywuy cuj
Idun cho, Tugshu cunu Pumpu nIshun-
mun nnI uywujpu Idun mun.
18
NIfcuf
fuytu guyu fun. Chuufu HIIcIuspu
wumfun puIu syu cho munduj EIIu quIm,
uctu IsquIf bej Sebnu, Asufpu wumfun
Jou fuypu secfe tuf yun uywu fun chuy
funu cu nu wun pufIuj.
19
Chuy chmI AsIfIupu mus munduj
suId fungu nIfun:
AsIfIupu munuy nI yoj fuynInmI
cuchu mu shu. Puygu EzequIustu
cuynmI nIn: Imumun yfucush-
puy quI tuj juucu goy cun quI?
20
Guffu chgu munumI fImu shu-
IIun ch wun chu bInsIn chI. Guffu-
chgu bInsIn chI uypu IIu suId fu-
wun fmI, muguj yuycu nu puj sumuj
yufpu chucuf-fmI. PImun tuj
yfu cun quI contf jutu fI nuy quI-
puj?
21
Nogugu musyuy cmI EgIpto
funu cunu yunu p shu nuy quI puj
yfu cuy cu shuy quItu. EgIp togu
cuycun chuII cu coj shogush nmI.
PIpIs tucnu cuf cup tengu muquI
puItun pu pIs chuII cuf psu fInmI.
Chuy nmI EgIp tupu fufuon nengu
puymun yfu cojtu engu ungu.
22
Cupus nImun quI: Nogu cu nugu
T D yfu cuf-
cuyc nIf. Munu chu chuy DIostu
fIspI tu nun puytush Imu cu nu cho
cuj uItuf cu nu tugu Ezequus ushuj-
puj IIIg chI shu? NIfcofgu IIupun
Jud funu cu nutu Jefu su Ien cho
tIyuj cu nu tu pIs nIshu Jefu su Ien cho
cuycuj uItuf IIu cho DIos tugu fIspI tuf
udufu nun puj nIf.
23
Cunungu AsIfIupu fuynIn-
wun uIII pufIu cuy. Nogugu Ishcuy
wufungu (2,000) cuwu IIu cu nu tu-
pIs gmunmI. Chuytu muntu coj
funu cu nutu tufIn quI mun chu fuj?
24
EgIpto nusyun pItu cuwu IIu cu nutu
muntu coj cu nutu tufI muytu yufpuf-
pIs Imun pu f shI bInsIn quI mun
munuy nI yoj fuynpu suId fun cu-
nupu munu cuj nIn munduj IIun tu pIs?
25
JInu ch pIs gumgu yufpun quI chu
T D munu nIyc mup tI IIun
cuy nusyuntu IIIg chej shumu-
shtu? T D nImu shu cuy
nusyun mun yuycuy cu muf IIIg chI-
n cu nu p pIs!
2 REYES18
554

P
19.2 9.2 Isu. 1.1.
2
Chuufu EIIu quImgu, Sebnugu, Jougu
AsIfIu pItu chuyuj munduj cu nutu nIfun:
Afumeo fImuy cho pufIu muy ufI.
Nogu cu nugu chuy fImuy tu pIs tuntI-
ymI. Amu hebfeo fImuy chgu nImuy-
chu. CuffuI junun cho cuycuj funu cu-
numI wIyuf cuy c mun.
27
Chuufu AsIfIupu mus munduj
suId fungu nIfun: AsIfIupu fuynengu
wIIIu chI mu shu munumI putfun nI IIuy-
quI p chu, nI gumcu nu IIu p pIs chu.
Chuypu fuquIn cushu cuffuI pefgu
junun cho cuycuj funu cu nu pmI. Cunun
puycu nugu yufguy IIu wunmI jutun
Ishpuy nIn cu nu tu pIs mIcongu. Yucu nuf-
pIs chIu IIuy nIntu upongu. Gumcu nu pIs
chuy nmI fufun quI puj.
28
Chuyno nIfcuf AsIfIupu mus
munduj suId fungu sumuj IchIy cuf
hebfeo fImuy cho sInchIpu nIfun:
IIupuy quI sumuj wIyuy AsIfIupu
munuy nI yoj fuynIn gumcu nu puj
nIshuntu:
29
Ruy EzequIusgu IIuIIu puy-
c shun quImI. Puygu munumI nogu pItu
suIbu shun quI p chu.
30
EzequIusgu
cupus nIshun quI T D
fIguIf munu cuchuypu yfu cu nuy quI-
puj. Cupus nIshun quI: Rusun pumI
T D suIbu m shun. Puygu
munumI munun gu chu cuy sIud AsIfIu
fuypu muquIn mun chuyu nun tugu.
31
Chuyno nIshun tugu umu fIguIy chu.
Nogu tugu AsIfIupu fuynInmI cuchumu-
shu puywun pufIu cu nuy quI puj. Puy
nIshun tunu fufuy. Chuyno cufgu cudu-
nuy quImI bus nI quIpu wuyuy nIntu,
gus nI quI wuyu shuntu mIcun quI puj.
Yucu tu pIs upun quI puj quIquI quI fufu-
shuy quI Ishtun quI pI tumI.
32
NIfcofgu
upushun quI puj quIquI quIpu nusyun-
nIquI-nIfuj nusyun uypu IIu fgu wuyu-
nun mun, bus wuyu nun mun. Chuy-
chmI tuntutu, bnu tu pIs fufun quI puj.
Chuy nusyun chgu uypu IIumI oIIvo
ustI, mII-ubju pIs. Chuufu cushI shumI
tIyun quI puj. MunumI wuun quI p chu.
Ichungu Ezequus nIshuntu umu fIguIy-
chu. Puygu IIuIIu puy c shun quImI
T D suIbu m shun nIsh pun.
33
MunumI muygun dIos cu nu pIs suIbu-
shu chu nusyun nIn cu nutu AsIfIu fuypu
muquIn pI tugu.
34
Muytuj Humutpu,
Affudpu dIos nIn cu nugu? Muytuj
Sefuf vuImpu, Henupu, Ivupu dIos nIn-
cu nugu? SumufIu sIud tu pIs AsIfIupu
fuynIn pItu munumI suIbu shu chu.
35
AsIfIu fuypu muquIn pI tugu munumI
muygun nusyunpu dIos nIn cu nu pIs
suIbu shu chu. Chuyno cuycup tengu
ImunIf tuj yufpun quI Jefu su Ientu
T D suIbu nun puj cushuntu?
3
NIptIn IIupun funu cu nugu upIIu-
IIu wIyu f cu fun. MunumI muygun pIs
nI juc shImI pIs fImu cu fun chu. Runu cu-
nu tugu fuy muynu wIIIu pu shunu cufun
Imutu pIs munu nInun puj.
37
Chuufu
puIu syu cho munduj EIIu quIm, uctu
fufuj Sebnu, fuypu secfe tuf yun Jou
fIyupu IIuquI cush pun fpun cu nu tu pIs
fuchI fI fun. NIfcuf uywu fun Ezequus
cujmun AsIfIupu munduj suId fun Imu
nIshun tu pIs wIIIuj.
3udta Tayta Dios sa!bashan
(2Crn. S2.202S, Isu. S7.1SS)
19

1
WIIIu shuntu wIyuy cuf fuy
EzequIusgu jutI fuy cu shun
fpuntu fuchI fI fun. NIfcuf fIyupu
IIuquI cush pun guchgu fpu cu nutu jutI-
cuf cuf T D TempIun mun
uywu fun.
2
Chuy pItu fuy EzequIusgu
Amozpu wumfun pfoftu IsuIus mun
cuchu fun puIu syu cho munduj EIIu-
quImtu, uctu IsquIf bej Sebnutu, muyuf
cfu cu nu tu pIs IIuquI cuf guchgu fpun
jutI shutu.
P

3
Aywuj cu nugu nIfun: Ruy
EzequIusmI nIn: Cunungu fIyupu
IIuquI cuy chmI cuyc cunu. Cust-
gu chmI, penguy chmI cuyc cunu.
Nunuy cho cuycuj wufmI guesh yu-
cu nun puj cuII pun mununu cujnmI
cuyc cunu.
4
T D
2 REYES18 , 19
555

Q
19.15 Exo. 25.1822; 1Sum. 4.4; SuI. 80.1; Isu. 37.16; Eze. 1.2628.
wIyu shumI cungu AsIfIupu fuynIn
cuchu mu shun munduj suId fun
ushIIIsh pun Imutu nIshun tu pIs. Cuwuj
DIos tumI ushIII shu. AshIII shun pItu
T D custI guy cun mun.
Muu cush puy quI fuwu cuy cuy ufI qu-
duj cu nu IIu p pIs nIf.
5
Ruy EzequIustu mund shej cunu
pfoftu IsuIustu wIIIup tIn
IsuIusgu
nIfun putfun nIntu cuyno nIf wIIIu-
nun puj: T D cuynmI nIn:
Imutu pIs AsIfIu fuypu suId fun cunu
nogupu contf pufIu shun pI tugu umu
munchu cuy chu.
7
NogumI cumu c-
chej-uyw puymun wIIIupu chuyup tIn
cutI cu nun puj. Chuufu nusyun nIn mun
cutI con gu puj. Chuy ch numI cumu c-
chI sh puj puytu juc wuu chI nun puj
nIf.
8
Chuy pI tugu AsIfIu pItu shumoj mus
munduj suIdfu muyu fun AsIfIupu
fuynIn IuquIs sIud pItu uywu cu shun-
tunu. Chuufu puycu nu pIs jInun fu
Jefu su Ien pItu uywu cu fun. AsIfIupu
fuynIn tugu tufI fun IIbnu funu cu-
nu wun pIII yuy cuj tunu.
9
Chuy chnu
AsIfIupu fuynengu muyu fun puypu
contfun EtIo pu nusyunpu fuynIn
TIfhucu suId fun cu nu wun pIII yuj
uywuy cu shuntu. Chuy pI tu pIs fuy Senu-
que fIbgu Judpu fuynIn EzequIus mun
yupuy fuj cuchun cu nutu cuchu fun.
10
EzequIustu nIfun:
Gum yfu cu shuy quI DIos nI quegu
nIshun quI Jefu su Iengu nogupu
munuy n cho Imuy pIs munu cunun-
tumI. Ichungu nIshu shuy quItu umu
fIguIy chu.
11
Gumgu muyush cun quI-
numI AsIfIupu fuynIn cunu nusyun-
cu nutu Imuno fufu shun tu pIs.
Chuy chu fuj gumgu guesh pIn quI-
mun?
12
Nogupu unuy cuj uwII cunu
IIIg chI shun mufcu cu nutu muygun
dIos nIn pIs suIbuf un t chu. MunumI
suIbuf un chu Gozuntu, Hufuntu,
Reseftu, Bet-eden funu cunu
TeIu suf cho tIyuj tu pIs.
13
MusquI
yufpu chu cuy. Muytuj Humutpu,
Affudpu, Sefuf vuImpu, Henupu,
Ivupu fuynIn cunu?
14
Cuchu uywuj cunu cuftutu chuyu-
chI shuntu chus quIf cuf fuy Ezequus
IIguI fun. NIfcofgu TempIu mun uywuy-
cuf cuftutu T D uupun mun
mush tuy nInpu chufu fun.
15
NIfcuf
cuyno muu cu fun: IsfueIpu T
D , gumgu mundu nuy quI puj
jumu fuy cun quI quefu bn unjII cu nupu
chuu pIn chmI.
Q
Jupu IIuy quImI cuy
mundu cho tIyuj cu nupu DIos nIn cunquI.
GummI cumu fuy quI syIutu cuy puchu-
tu pIs.
1
T D, muu cuf fuwu-
cu shtu wIyuy cu muy ufI. Ruy Senu-
que fIb cuchu mu shun munduj suId fun
nImu shun tu pIs umu gonguy chu T
D. Gum cuwuj DIos cuycup tI quImI
chuyno fImuf fubyu chI shu fuy quI.
17
T D, fusun pumI AsIfIupu
fuynengu nusyun cu nutu pusuypu
ushuf IIIg chI shu.
18
Runu cunu dIosn
nIshun cu nu tu pIs fupuf g fu chI shu.
Chuy cu nugu munumI fusunpu dIos chu
cufun. Chuy cu nugu guefu pItu, fumI-
pItu funu cunu fufu shu IIunmI cushu.
Chuy n pumI IIIg chI shu pIs.
19
T
D, cunungu AsIfIupu munuy nIn-
cho cun pItu suIbuy cu muy ufI. Chuy-
n pumI cuy puchu cho cuj funu cu nugu
IIupun pIs musyungu gum jupu IIuy quI
fusunpu DIos cushuy quItu.
20
Chuy pItu Amozpu wumfun pfoftu
IsuIusgu fuy EzequIustu wIIIu chI fun.
WIIIu chIf nIfun: IsfueIpu T D-
cuynmI nIn: Nogu wIyush-
cmI AsIfIupu fuynIn Senu que fIb puj
muu cu mu shuy quItu.
21
Nogu T D AsIfIupu
fuynIn puj cuynmI n:
Senu que fIb, gumpgu SIn sIud
juc jIpush nmI usIcun.
Gum uywu cup tI quI Jefu-
su Iengu munu cuj mun
2 REYES19
556
chufu shush puy quImI umuntu
uwIn.

22
PItu tuj ushIIIsh cun quegu?
PItu tuj guyu push cun quegu?
PItu tuj guyu fush cun quI uIII-
tucush puy quI?
IsfueIpu Sunto DIos nInpu
contfunmI fImush cun quI!

23
Cuchuy quI cu nu wun ushIII chI-
mufmI nImush cun quI:
Yupuy tu pIs munu utIpuy puj uypu-
IIu cuff t cu nu wunmI
yuycushc Intfu puntun cu nu pu-
pIs.
Munu pIpIs yuycu nun Ibuno
jIfcu cu nu mun pIs yuycush cmI.
Sujtushc jutun nIn sedfu guefun-
cu nu tu pIs,
mus cuyuy IIu puj pno guefun cu-
nu tu pIs.
Chuyush cmI uItun nIn jIfcun cu-
nu mun,
muy-muy muntIn cu nu mun pIs.

24
Juc-I nusyun chuquI jIfcu cu nu-
cho
psu cu nutu fufuf cuf yucutu
upushc.
SuId f cunu psu nun pmI
EgIpto muyu cu nu tu pIs chuquI-
chIshc nIf.

25
Ichungu munu chu musyu fuy-
quI nogu Tuytu DIos IIupuntu
cumu c chI shtu?
Unuy pItu-puchu numI chuyno
cunun puj cumu c chIf.
Cunungu chuy tumI cumII chIshc.
Chuy n pumI gumgu cufu Iu shu
sIud cu nu tu pIs IIIg chIf
fug IIuntu, muntuy-muntuy gotu-
fuy cujtu cuchuy cun quI.

2
Chuy sIud cu nu cho tIyuj cu nu-
numI
fIyupu munchu fIf penguy-tucu-
shu qudu shu.
JIfcu cho cuj befdI guewu cunu,
wusI junun cho IIuIIu guewu cunu
fIyupu usyu wun chuquI c coj nmI
qudu shu.

27
Nogugu musymI Imun IIu goyu-
shuy quI tu pIs,
Imun IIu Imutu fufu shuy quI tu pIs.
Musyuy cmI nogu puj fIyupu
fubyu cuf cu shuy quI tu pIs.

28
Nogupu contf jutu fIf fubyuf
fIyupu oIIguy cu shuy quI tu pIs
wIyush cmI.
ChuymI senguy quI mun chufu shuj
juc ufguy IIutu.
ShImI quI mun numI ffnutu chufu-
shuj.
Shumu shu IIuy quI pumI cutI chI-
shuy quI pIs.
29
Ruy EzequIus tunu Isuus nIfun:
Rusunpu cunun puj cushuntu
musyu nuy quI puj cuynmI
cungu:
Cuy wutu pIs, wutun pIs gumcu-
nugu mIcun quI puj
quIquI IIun wIu cu moj mIcuy
wuyu shun tumI.
Wutun nIn cujch numI Ichungu
mufuf c fIf pIs shun tun quI puj.
bustu Iuntuf cuf pIs wuyuy nIntu
mIcun quI puj.

30
Quduj cuj Jud funu cu nugu
cungu puj Iuntu juchu nmI.
Iuntu supI chuj n pIs munu IIoj-
shIy pu numI tIyu congu.
Fftu yfun cho wuyoj n pIs
mIfun gu pmI.

31
Wuquengu Jefu su Ien chmI
qudungu.
SIn Imu chmI cuwuf cuy cuf
qudungu.
Amutuf cuyu coj cuynIn wunmI
D chuyno cunun puj
cumu c chengu.
32
AsIfIu nusyunpu fuynInpgu T
D cuynmI nIn:
Jefu su Ien mungu munumI
yuycon gu p chu.
Chuy mungu munumI jucnuy IIu tu-
pIs Ichuntu jItun gu p chu.
MunumI pIII yu puj esc dun cunu
uptu shu yuycon gu p chu.
2 REYES19
557
MunumI yuycu nun puj cuffuI
wujtun cu nu mun uIIpu tu pIs
goton gu p chu.

33
Shumu shu IIun pumI cutI con gu puj.
SIud mungu munumI yuycon gu-
p chu.
Nogu T
c/uyno ne.

34
NogumI cuy sIudtu chup shuj.
ImupI tu pIs suIbu shuj
sIfbI mujn DuvIdtu uunI shtu
yufpuf,
quIqu pIs fIspI tu chI cushp.
35
Chuy nIshun chucuy IIumI T
D unjII nIn chuyuy cuf wuuy cu chI-
fun AsIfIu suId fu cunu puchu cu fuy cujtu
puchuc pusuj chuncu pIch gun wufungu
(185,000) funu cu nutu. Wufun nIn tutu
wuquIn suId fu cunu fIcchuf cu mofgu
tufI fun wuu shu mush tuf puy cuj tunu.
3
Chuufu AsIfIupu fuynIn Senu que fIbgu
toIdun cu nutu shun tu cuf cuf cutI cufun
NnIve sIud mun.
37
Chuy pItu juc
junujnu dIos nIn NIsfocpu tempIun mun
yuycuy cuf udufuy cu fun. NIycup tInmI
wumfun cunu Adfu me Iec wun Sufezef
yuycuy cuf wuuy c fu chI fun. Wuuy cu-
chefgu Afufut puftI mun guesh pIf uywu-
cu fun. Chuy pI tugu pup nInpu fuquIn
fuy cufun wumfun Esuf hu dn.
Gueshyaycashanpita ray
Ezequas a!!chacashan
(2Crn. S2.2426, Isu. SS.1S)
20

1
Chuy wIchun fuy EzequIusgu
guesh yuf pusuy punu cuycu-
fun. ChuymI Amozpu wumfun pfoftu
IsuIusgu wutu coj uywu fun. Chuyuy cuf
nIfun: T D nIn: Gumgu
munu numI uIIchu cun quI p nu chu.
Incuf gu cuynu, tIstu mIn tu cuynu nIf.
2
Chuufu EzequIusgu tupyu mun tIcfu-
cuf cuf T D muu cuf nIfun:
3
Nogugu gumtu umutufmI fuwuc
T D, IIupun shon g wun gum
munu shuy quIno fufu shtu yufp fI-
nuy quI puj. Chuyno nIf IIuquI cush pun
fIyupu wugu fun.
4
ChuymI puIusyu puncu suwun
pumputu munu fuj psup tIn T
D IsuIustu nIfun:
5
CutIy cuf
ucfu sh mufcupu munduj nIn fuy
EzequIustu nInquI: Unuy fumIII yuy-
quI DuvId sIfbI shun T D
cuynmI nIn: Nogu wIyush cmI muu-
cu mu shuy quItu. RIcush cmI wugu shuy-
quI tu pIs. ChuymI uIIchu c chI shuy quI.
Cunun pItu quImsu junuj tumI uywun-
quI puj TempI mun.
Gumgu cuwun-
quI puj cunun pItu chuncu pIchgu (15)
wutu musfmI. Jefu su Ien sIud tu wun
gumtugu suIbu shuy quI pmI AsIfIupu
fuynIn pItu. DuvIdtu cuyu shtu yufp-
fIfmI cuy sIud tugu chup shuj, quIqu-
pIs fIspI tu chI cushp.
7
Chuyno nIfcufmI IsuIusgu gustu
uguf cu chIf Iujtu pu fun fuypu guefIntu.
Chuufu fuygu uIIchu c cu fun.
8
EzequIusgu IsuIustu tupu fun:
Imun pu tuj musyu shuj T
D uIIchu c chI m nuntu, cunun-
pItu quImsu junujtu T D
TempIun mun uywu n puj cushuntu?
9
NIptIn Isuus nIfun: T D
uunI shu shuy quItu cumII nun puj
cushuntu musyu nuy quI puj juc mIIu-
gfu tumI fufungu. TufdIpu IntI upuf
psu fIy cu nun tu chu u guepu mun cutI-
nun tu chu munun quI?
10
Chuufu Ezequus nIfun: IntIgu
jInumI uywu cun. Guepu pumI Ichungu
munu cutIn chu.
11
Chuufu pfoftu IsuIusgu T
D muu cu fun. Muu cup tIn Tuytu
DIosnu cumu c chI fun fuy Acuz IntI-
wun futu musyu cu nun cho fIcup tIn
IntIpu IIun tuy nIn guepupu cutI nun puj.
Babi!oniapita cacha chayajcunata
Ezequas jamachishan
(2Crn. S2.S1, Isu. S9.1S)
12
Chuy wIchun BuIudunpu wumfun
Mefoduc-buIu dn BubI Io nIupu
fuynengu muyu fun Ezequus fIyupu
guesh yuy cu shuntu. Chuufu cuchun-
cu nu wun cuftu cu nutu upuchI fun.
2 REYES19 , 20
558

R
20.17 2Rey. 24.13; 2Cfn. 36.10.
S
20.18 2Rey. 24.1415; Dun. 1.17.
T
21.2 Jef. 15.4.
U
21.4 2Sum. 7.13.
Gufuy nIn tu pIs upuchI fun.
13
Cuchu
chuyuj cu nutu EzequIusgu cushI shu
jumu chI fun. Imu-uycun tu pIs fIcu chI fun.
RIcu chI fun gofItu, gueIIuytu, cues tuj
peff mIn cu nutu, fIyupu cues tuj ustItu,
chufu fuj ufmun cu nutu. Chufu cu nun
wusI cho Imu-uycu IIun pIs chufu fuj cu-
nutu fIcu chI fun. Ushuj pmI puIu syun-
cho cujtu wun mundu shun cho cujcu nu-
tugu fIcu chI fun juctu pIs munu pucuypu.
14
ChuymI pfoftu Isuus uywu fun
fuy EzequIus mun. Chuyuy cuf tupu fun:
MuypI tu tuj shumu shu chuy funu cunu?
Gumtugu Imu nIshu-cushun quI tuj? nIf.
Chuufu Ezequus nIfun: Puycunugu
shumu shu fIyupu cufu BubI Io nIu
nusyun pI tumI.
15
Isuus yupuy tupu fun: Imutu-
tuj fIcu shu puIu syuy quI chgu? nIf.
Chuufu Ezequus nIfun: Puycunu fIcu-
shu IIupun tumI cuy puIu sy cho cuycuj-
tugu. Chufu cunu wus cho cuycuj tu pIs
ushu-ushuj pmI fIcu chIshc juctu pIs
munu cuchuypu.
1
Chuufu EzequIustu Isuus nIfun:
Sumuj wIyuy T D nIshuntu:
17
Juc junujmI BubI Io nIu mun upucon gu-
puj cuy puIu syuy quI pItu IIupun csu cu-
nutu, unuy uwIIuy quI cunu shun tu shun-
pItu cunun cumu shun tuy cu shuy quI tu pIs.
Chuu fugu cuycho munumI ImupIs
qudun gu p chu.
R

18
Astu gumpItu mIfuj-
cu nu tu pIs BubI Io nIu nusyun mun upun-
gu pmI. Chuy ch numI cupun gu puj puIu-
syu cho fuypu uywuy nIn cunun puj.
S
19
Ruy EzequIusgu cuwu shun cumu uIII
goyuytu, pIpIs Imutu pIs munu fImu p-
nuntu yufpu fun. ChuymI IsuIustu nIfun:
Imuno cuptIn pIs T D nIshuntu
wIIIu mu shuy quI nogupgu uIIImI nIf.
Ray Ezequas waushan
(2Crn. S2.S2SS)
20
Ruy EzequIuspu wuquIn wIIIu pun,
uImI fuy puj cu nutu fufu shun, yucu puj
Ishtun quItu Imuno uchcu chI shun pIs,
yucutu sIud mun chuyu chI nun puj
Imuno ufuchI shun cu nu pIs IsquIf bI fuy-
cun Judpu fuynIn cu nupu uctu IIbfun-
chmI.
21
Ezequus wuup tIn wumfun
Munuses jutI yojnu fuquIn fuy cufun.
3udcho Manass ray cashan
(2Crn. SS.120)
21

1
Munuses chuncu Ishcuy-
nIn (12) wutu yoj cuycu fun
fuy cuytu guIIuy cuf. Jefu su Ien cho fuy
cufun pIchgu chuncu pIch gun (55)
wutu. Mumunpu jutIn cufun HepsIbu.
2
Ichungu T D munu wIyu-
cuf fIyupu munu uIIItu fufu fun.
T
IsfueI
funu cu nupu uupun pItu DIos gufgu-
shun funu cunu fufu shunno juchu-
IIutu fufu fun.
3
duIu cu nutu udufu nun
puytush Imu cu nu cho cupI IIu cu nutu
pup nIn Ezequus juchu chI shun cu-
nu tu pIs yupuy uIIchu chI fun. BuuItu
fIspI tuf udufu nun puj uItuf cu nutu
fufu chI fun. Asefu dIosu-nIfuj duIu tu-
pIs fufu chI fun IsfueIpu fuynIn Acub
fufu shunno. Chuyno fufufmI goyIIuf-
cu nu tu pIs fIspI tuf udufu fun.
4
Jefu-
su Ienpgu T D TIyu nmI
cungu nIfun. NIycup tIn pIs T
D TempIun cho duIu cu nu puj
uItuf cu nu tu pIs fufu chI fun.
U

5
T
D TempIunpu Ishcun suwun nIn-
cu nu ch pIs uItuf cu nutu fufu chI fun
goyIIuf cu nutu udufu nun puj.
duIu cu-
nutu fIspI tush pun wumfun cu nu tu pIs
fupu chI fun. Bfju cu nu pIs espI fI tIs tu-
cu nu pIs cuchun nIfun. Puygu musyu-
coj cuytu wun uImu cu nu wun pufIuytu
yuchu cu fun. Chuyno fufu shun cunu
T D fIyupu munu uIII
cufun. Chuyno fufufmI fuy Munusesgu
Tuytu DIostu fIyupu fubyu chI fun.
7
Asefu dIosu-nIfuj duIu tu pIs chufu-
fun T D TempIun mun.
TempIupgu DuvId tu wun wumfun
2 REYES20 , 21
559

V
21.8 1Rey. 9.35; 2Cfn. 7.1218.
W
22.1 Jef. 3.6.
SuIomontu Tuytu DIos nIshu cufun:
Jefu su Ien tugu IIupun IsfueI tfbu cu-
nu pI tumI ucfushc. ChuymI TempI-
chgu Imuy cu mu pIs tIyu shuj.
8
Rufu-
nun puj IIupun nIsh cu nutu cumII chun,
wIyu cu chun. SIfbI mujn MoIses
yuchu chI shun cu nu tu pIs cumII chun.
Chuu fugu unuy uwIIun cu nutu goycu-
sh chuc fu pItu Imuy pIs munumI yupuy
gufgu sh chu IsfueI cu nu tugu nIf.
V
9
Chuy pIs puycu nugu munumI wIyu-
cu fun chu. Chuypu fuquIn Munusesgu
IsfueI cu nupu Idun pItu T D
IIIg chI shun funu cu nu pI tu pIs mus
pIyuf juchutu fufu chI fun.
10
ChuymI T D sIfbej nIn
pfof tu cu nu wun wIIIu cu chIf nIfun:
11
Jud cu nupu fuynIn Munusesgu
fIyupu juchu tumI fufu shu. Amoffeo
nusyun funu cunu fufu shun pI tu pIs mus
pIyuf juchu tumI fufu shu. Jud funu-
cu nu tu pIs duIu cu nutu udufu chIfmI
mus juchu yoj y chI shu.
12
IsfueI cu nupu
T D cufmI n: CununmI
Jefu su Ien mun, Intfu Jud mun pIs
tucuy-nIfuj munu uIII cu nutu chuyu chI-
shuj. ChuymI wIyuj cujpugu fInfIn cu-
nu pIs nunun gu fuj.
13
SumufIu sIudtu
custI gu sh nmI, Acubpu fumIII yun-
cu nutu custI gu sh nmI custI gu shuj
Jefu su Ien tu pIs. Gunfu Itutu muyIIuf-
cuf ucpu shun ch nmI Jefu su Iengu
IImyu qudungu.
14
WuquIn tugu ucfu sh
funu cu nutu jInun chmI cuchuy cu shuj,
chIquej cu nupu munuy nIn mun entfe-
gu shuj. Chuufu chIquej nIn cu nu numI
IIupun Imu-uycun tu pIs suwu pungu,
guechongu.
15
Nuup chgu juchu IIu tumI
fufu shu. Puycu nugu Imuy pIs fubyu chI-
mu shumI EgIp tu pItu unuy cuj uwIIun-
cu nutu jofgu mu sh pItu-puchu.
1
Jud funu cu nutu T D
uupun cho juchutu fufu chI shunpu
junun mun pIs Munusesgu juchuy nuj
funu cu nu tu fuj wuu chI fun. Yuwuf nIn-
pIs Intfu Jefu su Ien cho mush tu fu fun.
17
Munusespu wuquIn wIIIu pun, Imutu
fufu shun cu nu pIs, juchutu fufu shun cu-
nu pIs IsquIf bI fuy cun Judpu fuynIn-
18
Wuup tIn
pumpuy c fI fun puIu syun puncu Uzu
jutI yoj weftun mun. Chuy pI tugu fuquIn
fuy cufun wumfun Amn.
3udcho Amn ray cashan
(2Crn. SS.2125)
19
Amn fuy cuytu guIIuy cuf cuycu-
fun Ishcuy chuncu Ishcuy nIn (22)
wutu yoj. Jefu su Ien cho tIyuf fuy
cufun Ishcuy wutu. Mumunpu jutIn
cufun Mesu Ie met. Puy cufun Jotbu
funu Huzufpu wumfun.
20
Amon pIs
T D munu wIyu cuf pup nIn
Munusesno fIyupu juchu IIutu fufu fun.
21
Pup nIn fufu shunno juchu IIu tumI
fufu fun. Pup nIn udufu shun duIu-
cu nutu fIspI tuf udufu fun.
22
Unuy cuj
uwIIun cunu udufu shun T D-
gonguy cu funnu. Mununu fufu-
fun nu chu T D munu shunngu.
23
QuIquIn Amonpu munduj suId-
fun cu nu IIumI contfun jutu fIf puytugu
puIu syu IIun cho wuuy cu chI fun.
24
Chuyno wuuy cu chIp tIn IIupun
funu cu nunu fubyu cuf c fIf wuu chI fun
fuy Amontu wuu chej cu nutu. NIfcofgu
fuquIn fuy cunun puj chufu fun wumfun
Josus jutI yoj tunu.
25
Amonpu wuquIn wIIIu pun cunu,
Imuno fufu shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun
Judpu fuynIn cu nupu uctu IIbfun cho.
2
Uzu jutI yoj weftu cho pumpu cu nun-
puj cuycuj uchcu IIu munmI pumpuy-
c fI fun. Chuy pI tugu fuquIn fuy cufun
wumfun Josus.
3udcho 3osas ray cashan
(2Crn. S4.12)
22

1
Josus
W
fuy cuytu guIIuy-
cuf cuycu fun pusuj wutu yoj.
Jefu su Ien cho tIyuf fuy cufun quImsu
chuncu juc (31) wutu. Mumunpu jutIn
2 REYES21 , 22
560
cufun JedIdu. PuynumI cufun Boscut
funu AduIupu wumfun.
2
JosIusgu
T D wIyu cuf IIupun tu pIs
uIIItu fufu fun. Unuy cuj uwIIun DuvId
fufu shun n IIu IIupun tu pIs fufu fun.
Lay isquirbiraycashan
!ibro taricashan
(2Crn. S4.SSS)
3
Chuncu pusuj (18) wutunu Josus
fuy cuycu shun cho cuchu fun AzuIIupu
wumfun Mesu Iumpu wIII cun uctu
IsquIf bej Sufuntu T D
TempIun mun. NIfun:
4
Aywuy cfu cu-
nupu munduj nIn cfu HIIcus cujmun.
Runu cunu T D TempIun-
mun chuyuf gueIIuy chufu shuntu,
puncutu tpuj cu nu pIs funu cu nu pItu
shun tu shuntu IIupuntu juc puchu IIu mun
shun tu chun.
5
NIfcofgu entfe gu chun
T D TempIuntu uIIchu chej cu-
nutu. Puycu nu numI pgungu TempIutu
uIIchuj cu nutu.
Pgungu cufpIn t fu-

cu nutu, uIbu II cu nutu. WuquIn numI
cungu guefutu, IIug IIu shu fumI cu nutu
funtI nun puj. Chuy wun numI TempIutu
uIIchungu.
7
AIIchu chej cu nu tugu umu
tupon gu chu gueIIuy Imucho ushu cu-
shun tu pIs. Puycu nugu uIII IImyu funu-
cu numI.
8
Juc junuj cfu cu nupu munduj nIn
HIIcIusgu uctu IsquIf bej Sufuntu nIfun:
Iuycunu IsquIf bI fuy cu shun IIbfu tumI
tufIshc T D TempIun cho.
WIIIuy cofgu Sufuntu gofun IIguI nun-
puj. Sufun numI IIguIf cuf
9
fuymun
uywuf wIIIu fun: Tuytu, mundu shuy-
quI funu cu nugu TempIu cho gueIIuy
cujtu ushuj pmI shun tu shu. NIfcofgu
TempIutu uIIchuj cu nu tumI entfe guy cu-
shu T D TempIuntu uIIchu-
chIf Imuch pIs gustu nun puj.
10
Chuy n pIs Sufungu fuytu wIIIu fun
Cfu HIIcus juc IIbfutu gomu shu
nIf. Chuy IIbfu tunu Sufungu fuytu
IIguI pu fun.
11
Iuycu nutu IIguI pu shuntu
wIyuy cuf fuygu IIuquI cush pun fpuntu
fuchI fI fun.
12
JInun fu HIIcIustu,
Sufunpu wumfun AhIcumtu, MIcuIuspu
wumfun Acboftu, uctu IsquIf bej
Sufuntu, quIquIn fuytu yun'guj suId-
fun AsuIustu nIfun:
13
Cuy IIbfu cho
IsquIf bI fuy cu shun Iuycu nutu munumI
nogun ch pIs nI unuy custun ch cu nu pIs
csush cun ch chu nI cumIIsh cun ch chu.
Chuy pItu cupus chufI Tuytu DIos fIyupu
fubyuf custI gu m nun ch pnu cuycun.
Chuytu musyu nun ch puj Tuytu DIostu
tupuy cu muy nIf.
14
Chuufu HIIcus, AhIcum, Acbof,
Sufn, Asuus uywu fun pfofe tsu HuIdu
jutI yoj wufmI mun. HuIdu tIyu fun
Jefu su Ien sIudpu cuntun mushoj
bufyu cho. Puygu cufun SuIumpu
wufmIn. SuIumnu cufun TIcvupu
wumfun, Hufhus punu wIII cun. SuIumgu
cufun TempIu mun cfu yuycu nun
fputu chufuj. Tupu coj chuyuj cu nutu
15
HuIdugu nIfun: T D
nIn: Cuchu mu shoj nI quI fuytu nInquI:
1
Cuy puftI mungu tucuy-nIfuj munu
uIII cu nu tumI chuyu chI mu shuj Judpu
fuynIn IIguI shun IIbfu cho nIycu shunno.
17
Nogu tugu gonguy cu mu shumI. NIfcuf-
numI dIosn nIshunpu uupun cu nu-
cho InsIn su tu pIs suumu chI shu. Chuyno
fufufmI fIyupu fubyu chI mu shu. Chuy-
pI tumI cuy puftI cho tIyuj cu nu puj fIyupu
fubyu cuf cushc. Rubyu shgu munumI
psu cun gu chu.
18
Nogutu tupu cu m-
nun puj cuchu mu shoj fuytu wIIIun quI.
Nogu n: IIbfu cho nIycu shuntu wIyuf
yufpu chu cu shuy quItu,
19
IIuquI cu shuy-
quItu, cuycho tIyuj cu nu puj, cuy puftI-
puj IIIg chI shu cunun puj, munu uIII cho
cunun puj nIycu shtu wIyuf nogu mun
yfu cu mu shuy quItu, fpuy quItu fuchI-
fI shuy quItu fIcush cmI. RIcuy cupt
wugu shuy quI tu pIs wIyush cmI.
20
Chuy-
pI tumI uIII wuuypu wuun quI puj unuy
cuj uwIIuy quI cu nu wun tIncoj uywu cuf.
Gumgu wuun quI puj cuy puftI mun
fIyupu munu uIII cu nutu chuyu chI mu n-
puj cuycuj tu pIs munu fuj fIcu IIuf numI.
Ruy cuchu shun cu nugu cutI cu fun
Imuno nIshun tu pIs fuytu wIIIu nun puj.
2 REYES22
561

X
23.2 Deut. 31.1113; Neh. 8.18.
Y
23.4~ 2Rey. 21.3; 2Cfn. 33.3.
Z
23.10 Jef. 7.31;
19.16; 32.35.
[
23.10 Iev. 18.21.
23

1
Chuufu fuygu shun tu chI-
fun Jud cho cuycuj IIupun
uuquIn cu nutu, Jefu su Ien cho cujcu nu-
tu pIs fuywun pufIu nun puj.
2
Chuy pI-
tugu fuy, Intfu Jud cho tIyuj cu nu pIs,
Jefu su Ien cho tIyuj cu nu pIs, cfu cu nu-
pIs, DIospu pfof tun cu nu pIs, IIupun
funu mus tucshun nIn pItu uuquIn cumu
shun tu cu fun T D TempIun-
mun. Chuy chnu fuygu sInchIpu
IIguI pu fun TempIu cho tufI shun IIbfutu.
Chuy IIbfu chgu IsquIf bI fuy cu fun
pufIu cu shunmI.
X

3
Ruygu pIIun cupu
uupun cho IchI fuy cu fun. Chuy chmI
T D uupun cho uunI fun
munu cuchuypu IIupuntu cumII nun puj,
IIupun mundu mIn tun cu nutu, fufu-
nun puj nIshun cu nutu, IuynIn cu nutu,
contf tutu fufuf pufIu cu shun IIbfu-
cho nIycu shuntu cumII nun puj. IIupun
funu cu nu pIs fuywun IwuI uunI fun.
L!apan shongunpa 3osas
Tayta Diosta sirbishan
(2Crn. S4.S7)
4
Chuy pItu fuygu cfu cu nupu
munduj nIn HIIcIustu, puypu guepun-
mun cujtu, puncu tpuj cu nutu nIfun
T D TempIun pItu BuuI
dIos-nIfuj duIutu, Asefu dIosu-nIfuj
duIutu fIspI tuf udufu nun puj cujcu-
nutu, goyIIuf cu nutu fIspI tuf udufu nun
cujcu nu tu pIs jofgu nun puj. NIfcuf Jefu-
su Ien pItu Cedfn jIfcu mun upuy cuf
fupu chI fun. Uchpun tunu upuchI fun
BeteI mun.
5
NIfcofgu gufgu fun Judpu
uupu cuj fuynIn cunu chufu shun cfu-
cu nutu. Chuy cu nugu cufun Judpu
sIud nIn cu nu cho cuycuj uItun nIn
jIfcu cu nu cho, Jefu su Ienpu Idun cu nu-
ch pIs duIu cu nu puj InsIn sutu suumu-
chej cfu cu numI. Gufgu fun BuuI puj,
IntI puj, quIIIu puj, goyIIuf cu nu puj
InsIn sutu suumu chej cfu cu nu tu pIs.
Asefu dIosu-nIfuj duIu T D

TempIun cho cuycuj tu pIs Jefu su Ien-
pItu juc-Imun jItu fI fun. Cedfn fugfu
yucu uywuj mun upuy cuf fupu chI fun
uchpu y nun yuj. Uchpun tunu gotu fI fun
wucchu cunu y pobfIn nIn funu cunu
pumpu cu nun uchcu mun.
Y

7
Chuyno
juchu chI fun duIu cu nutu udufuf oIIgu-
pufu wufmI wunno cucu nun wusI tu pIs.
Chuy cuuf tu cu nugu cuycu fun T
D TempIun cho. Chuy cuuf tu cu-
nu chgu wufmI cunu uwuj Asefu dIosu-
nIfuj duIu pmI.
8
Intfu Jud sIud cu nu pI tumI
cfu cu nutu guyu chI fun. Ushuj pmI
puytush Imu cu nu cho cuj cupI IIun cu-
nutu fufu shun tu pIs juchu chI fun Gebu
puftI pItu guIIuy cuf Beef sebu cumu.
Chuy cu nu chmI cfu cunu InsIn sutu
suumu chej. Juchuf g fu chI fun sIudpu
gobef nu dof nIn Josupu puncun cho
cubfu-nIfuj dyubIu cu nu puj fufu shun
uItuf tu pIs. Chuy uItufgu cuycu fun
sIud mun yuycu fInu Ichoj cuj-Idu cho.
9
AItun nIn jIfcu cu nu cho ufoj cfun cu-
nugu munumI uywuj chu T D
uItuf nIn Jefu su Ien cho cuycuj mun.
Ichungu cfu-musIn cu nu wun Iebu d-
fuy nuj tuntutu mIcoj.
10
PIpIs wumfun cu nutu oIIgutu nI
wufmI tu pIs MoIoc dIos puj sucfIfIsyutu
mununu fupu chI nun puj JosIusgu
IIIg chI fun Ben-HInom
Z
guechwu
pumpu Tofet cho cuycuj uItuf cu nu tu-
pIs.
[

11
Judpu uupu cuj fuynIn cunu
IntI puj goycu shun cuwu IIu cu nu tu pIs
IIIg chI fun. Chuy cu nugu cuycu fun
T D TempIun mun yuycu fInu
uupun chmI tpu coj Nutn-meIecpu
desp chun uupun cho. IntI puj cuff-
tutu fufu shun tu pIs fupu chI fun.
12
IIIg chI fun Acuzpu jutun cuuftun
junun cho Judpu fuynIn cunu fufushun
uItuf cu nu tu pIs. IIIg chI fun T
D TempIunpu suwun nIn
2 REYES23
562

\
23.12 2Rey. 21.5; 2Cfn. 33.5.
]
23.13 1Rey. 11.7.
D
23.15 1Rey. 12.33.
E
23.1 1Rey. 13.2.
F
23.17 1Rey. 13.3032.
G
23.21 Exo. 12.113, 2127; Iev. 23.58; Nm. 28.16; Deut. 16.18.
puncu cu nu cho
\
Munuses fufu chI shun
uItuf cu nu tu pIs. Chuy cu nu tugu uguIIu-
fun. NIfcuf jItu fu chI fun Cedfn fugfu-
mun.
13
Jefu su Ienpu chIm pun OIIvos
Imu cho duIutu udufuj cunu fufu shun
uItuf cu nu tu pIs fuy JosIusgu IIIg chI-
fun. Chuy cu nu tugu fufu chI shu cufun
IsfueIpu fuynIn SuIomonmI SIdn
funu cu nupu Astofet jutI yoj dIosun-
puj. AItuf cu nu tugu fufu chI shu cufun
Moub funu cu nupu dIos nIn Quemos puj,
Amn funu cu nupu meIu nuy puj dIos nIn
MIIcom puj.
]

14
AguIIu fun fIspI tu shun
wuncu fumI cu nutu, Asefu dIosu-nIfuj
duIu cu nutu. NIfcuf chuy cunu cushun-
mungu wuu shu funu cu nupu tuIIun-
tumI gotu fun gunfunu cunun puj.
15
Juchu chI fun BeteI cho cuycuj
uItuftu, duIu cu nutu fIspI tuj cunu
fufu shun cupI IIu tu pIs. Chuy cu nu tugu
fufu chI shu cufun Nubutpu
D
wumfun
Jefo boummI IsfueI cu nutu juchutu fufu-
chIsh pun. JosIusgu uIIpu mun tIcfu nun-
yuj uguIIuf cufmI fupuy cu chI fun. Rupuy-
cu chI fun Asefu dIosu-nIfuj duIu tu pIs.
1
Josus cutIy cu shun cho fIcu fun
quIquIn puytush Imu cho funu cunu
pumpu cu shun uchcu cu nutu. Chuufu
chuy cho cuycuj tuIIu cu nutu jofgu chI-
fun. NIfcofgu munu cuj mun uItuftu
chufush pun quIquIn uItuf cho fupu chI-
fun. Chuyno fufup tInmI T D
wIIIu cu chI shun cumII fun.
E

17
NIfcofgu
tupu fun: Tuguy cho cuyc mgu pIpu
mchun tuj? nIf.
Chuyno tupup tIn nIfun: Jud pItu
shumoj wIIIu coj pfof tumI chuy cho
pumpu fuy cun. Chuy pfof tumI unuy
wIIIu cu fun uItuf junun cho tuIIu cu nutu
fupu chI nuy quI puj cushuntu.
F
18
Chuufu Josus nIfun: Chuygu jInu
cucu chun. Amu pIpIs yutu p chun chu
tuIIun cu nu tu pIs.
Chuy n pumI chuy wuoj pfof tupu
tuIIun cu nu tugu munu yutu pu fun chu.
Munu yutu pu fun chu Sumu fIu pItu cuj
wIIIu cojpu tuIIun tu pIs.
19
Chuy nmI duIutu fIspI tuj cunu
Sumu fIu cho fufu chI shun puytush
Imu cu nu cho cuj cupI IIu cu nutu,
IsfueIpu fuynIn cunu Tuytu DIostu
fubyu chIf fufu chI shun cu nu tu pIs
JosIusgu ushuj puj juchu chI fun BeteI-
cho fufu shunno.
20
NIfcuf duIutu
udufuj cunu fufu chI shun puytush
Imu cu nu cho cuj cupI IIu cu nu cho cfu-
cunu cuycuj tu pIs uItuf cunu junun mun
upuy cuf cuchuf wuu chI fun. Chuy cu-
nupu junun mun wuu shu funu cu nupu
tuIIun cu nutu chufuf cuf fupu chI fun.
NIfcuf Jefu su Ien mun cutI cu fun.
Pascua fistata 3osas rurashan
(2Crn. S5.119)
21
Ruygu IIupun funu cu nutu nIfun
Contftu IIbfu cho nIycu shunno T
D fIspI tuf Puscuu
G
fIstutu fufu-
nun puj.
22
MunumI Imuy pIs fufu shu-
f chu cufun Puscuu fIstutu Josus
fufu chI shunngu. IsfueI cu nutu juez-
cunu mundu shun pItu-puchu, IsfueI cho
Jud cho fuycunu cushun wIchun-
pIs chuyngu munumI fufu fun chu.
23
T D fIspI tush pun Puscuu
fIstutugu fufu fun Josus chuncu pusuj
(18) wutunu fuy cuycup tInmI.
3udcunapaj Tayta Dios
rabyasha!!araj cashan
24
JosIusgu IIIg chI fun IIupun bfju-
cu nutu, musyu coj cu nutu, funu cu nupu
wusI duIun cu nutu, wuquIn duIu cu nu-
tu pIs. Jud cho, Jefu su Ien cho Imutu-
pIs munu cuj cu nutu fIspI tuf udufuf
chufu shun tugu IIIg chI fun. Chuy cu-
nutu fufu fun T D TempIun-
cho HIIcus tufI shun IIbfu cho Imuno
fufu nun p pIs nIycu shun nmI.
25
Unuy
cuj fuycu nu pIs guepun mun cuj fuycu-
nu pIs munumI cufun chu JosIusngu.
2 REYES23
563

H
23.34 Jef. 22.1112.
I
23.3 Jef. 22.1819; 26.16; 35.119.
J
24.1 Jef. 25.138;
Dun. 1.12.
JosIusgu IIupun shon gun pumI, IIupun
cuII pun wunmI, uImun tInmI MoIsespu
IuynIn cho nIycu shunno T D
wIyu cu fun.
2
Chuyno cumIIy cup tIn pIs T
D jInu IIu fmI Jud funu cu nu puj
fubyu shu cuycu fun. Munuses fIyupu
juchu cu nutu fufuf fubyu chI shun pI tumI
fubyu shu cuycu fun.
27
T D
nIshu cufun: IsfueI cu nutu gufgu sh-
nmI Jud funu cu nu tu pIs uup pItu
gufgu shuj. Jefu su Ien sIud tu pIs ucfu-
sh cuycup tIn cuchuy cu shmI. TIyun
TempIu tu pIs cuchuy cu sh numI.
3osas waushan
(2Crn. S5.2027)
28
JosIuspu wuquIn wIIIu pun, Imutu
fufu shun cu nu pIs wuquIn cgu IsquIf-
bI fuy cun Judpu fuynIn cu nupu uctu
IIbfun chmI.
29
Chuy wIchun EgIpto
nusyunpu fuynIn fufun Necuo uywu-
fun Euffu tes muyu cujmun AsIfIupu
fuynIn wun tIncoj. Chuy mun uywuy-
cup tIn fuy JosIusgu IchI puf pIII yu nun-
puj uywu fun. MeguI du cho fuy Necuogu
JosIustu wuuy cu chI fun.
30
Munduj
suId fun cu nunu wuu shutu cuff-
tun mun jItuf cuf MeguI du pItu upufun
Jefu su Ien mun. Chuy chnu pumpuy c-
fI fun pumpu cu nun puj uchcu cuycuj-
mun. Chuufu funu cu nugu JosIuspu
fuquIn fuy cunun puj wumfun Joucuz
jutI yoj tunu chufu fun.
3udcho 3oacaz ray cashan
(2Crn. S6.14)
31
Joucuzgu fuy cuytu guIIuy cuf
cuycu fun Ishcuy chuncu quIm su wun
(23) wutu yoj. Jefu su Ien cho tIyuf fuy
cufun quImsu quIIIu IIu. Mumunpu
jutIn cufun Humu tuI. Puy cufun IIbnu
funu Jefe mIuspu wumfun.
32
T
D munu wIyu cuf IIupuntu
fIyupu munu uIIItu fufu fun. Unuy
cuj uwIIun cu nu nnu fufu fun.
33
Ruy
Joucuz tugu Jefu su Ien cho mununu fuy
cunun puj fufun Necuo pfsu chufu-
fu fun Humut pfobIn syu cho cuycuj
RIbIu sIud cho. NIfcofgu Jud funu-
cu nutu Impues tutu pgu chI fun quImsu
wufungu quImsu puchuc nIn (3,300)
quIu gueIIuytu, quImsu chuncu quIm-
su wun (33) quIu gofItu.
34
NIfcuf
fufun Necuogu Jefu su Ien cho JosIuspu
fuquIn fuy cunun puj chufu fun
JosIuspu wumfun EIIu quImtu. JutIntu
fucu chIf JoucIm nIfun. Joucuz tugu
pfsu upucu fun EgIptu mun. Chuy ch-
numI wuu fun.
H
35
JoucIm numI gueIIuy tu wun gofItu
Impues tutu entfe gu fun fufun uycu-
tu pIs nIshunno. Chuytu pgu nunpgu
nusyun cho tIyuj funu cu nutu puf tutu
chufu chI fun. Runu cu nugu cudu nun
chufu fun gueIIuy tu pIs gofI tu pIs fufun
pgu mun quI nIshun mun uyp chI-
nun puj.
3udcho 3oacim ray cashan
(2Crn. S6.5S)
3
JoucImgu
I
fuy cuytu guIIuy cuf
cuycu fun Ishcuy chuncu pIch gun (25)
chuncu juc (11) wutu. Mumunpu jutIn
cufun Zebudu. Puy cufun Rumu funu
PeduIuspu wumfun.
37
JoucImgu T
D munu wIyu cuf munu uIIItu
fufu fun unuy cuj uwIIun cu nuno.
24

1
JoucIm Jud cho fuy cuycu shun
wIchun BubI Io nIupu fuynIn Nubu-
co do no sof Jud mun yuycu fun.
J
Chuufu
JoucImgu chuy fuypu munuy nIn cho
quImsu wutu cufun. Munuy nIn cho cuycu-
shun pItu contfun jutu fI cuf cu fun.
2
Ichungu
JoucIm mun T D cuchufun
fpu-fpu usuI tun tI cu nutu. AsuI tun tI-
cu nugu uywu fun CuIdeu pItu, SIfIu pItu,
Moub pItu, Amon pItu. Puycu nu tumI Tuytu
DIos cuchufun Judtu IIIg chI nun puj
2 REYES23 , 24
564

K
24.12 Jef. 22.2430; 24.110; 29.12.
L
24.15 Eze. 17.12.
M
24.17 Jef. 37.1; Eze. 17.13.
N
24.18 Jef. 27.122; 28.117.
T D pfof tun cunu wIIIu cu shun
cumII nun puj.
3
Chuyngu cumu c chI fun
Jud pItu IIupun funutu T D jItu fI-
nun puj. Tuytu DIos jItu fI fun Munuses tucuy
juchutu fufu shun pI tumI.
4
Munusesgu
juchuy nuj funu cu nu tumI wuu chI fun.
Yuwuf nIn pIs Intfu Jefu su Ien cho mush tu-
fu fun. Chuy pI tumI T D mununu
pefdu nuytu munu fun nu chu.
5
JoucImpu wuquIn wIIIu pun cunu
Imutu fufu shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun
chmI.
JoucIm wuup tIn fuquIn fuy

cufun wumfun Jouqun jutI yojnu.
7
Chuy pItu-puchu EgIp tupu fuynengu
nusyun nIn pItu mununu IIoj shI fun nu-
chu. BubI Io nIupu fuynInnu guechu fun
EgIp tupu munuy nIn cho cuycuj nusyun-
cu nu tugu EgIptu cho yucu uywuj fugfu-
pItu Euffu tes muyu cumu.
3oaquinta, mandshejcunata
Babi!oniaman prsu apashan
(2Crn. S6.910)
8
JouquIngu fuy cuytu guIIuy cuf
cuycu fun chuncu pusuj nIn (18) wutu yoj.
quIIIu. Mumunpu jutIn cufun Nehustu.
PuynumI cufun jInun Jefu su Ien funu
EInu tunpu wumfun.
9
JouquIngu T
D munu wIyu cuf fIyupu juchutu
fufu fun pup nIn fufu shunno.
10
Chuy wIchun BubI Io nIupu fuynIn
Nubu co do no sofpu suId fun cunu Jefu-
su Ien mun chuyu fun. NIfcuf mugu-
nun puj cufu Iu cuy c fI fun.
11
SIud mun
yuycu nun puj cufu Iuf puy cup tIn Nubu-
co do no sof chuyu fun.
12
Chuufu Judpu
fuynIn JouquIngu mumun wun, IIupun
suId fun cu nu wun, mund shej nIn cu nu-
wun, tuntI yu chej nIn cu nu wun BubI-
Io nIupu fuynIn tugu muquI quI chnu
cushuj nIfun. Chuufu puycu nutu pfsu
chufI fun. Chuy fu Nubu co do no sofgu
pusuj wutunu fuy cuycu fun.
K
13
NIfcufnu Nubu co do no sofgu jofgu-
fun T D TempIun cho, puIu-
syu cho cuycuj cu nu tu pIs bIej cujcu nu-
tugu IIupuntu. T D wIIIu cu chI-
shun n IIumI IsfueIpu fuynIn SuIomn
gofI pItu T D TempIun cho
cunun puj fufu chI shun cu nu tu pIs
puquef g fI fun.
14
Jefu su Ien sIud cho
tIyuj cu nu tugu pfsu upucu fun IIupun
munduj cu nutu, mus uIIIn nIn suId fu-
cu nutu, Imu fufuy tu pIs yuchuj cu nutu,
fyffu tucuj cu nutu. IIupun tugu chuncu
wufun gutu (10,000) pfsu upufun.
Jud chgu qudu fun pusuypu pobfIn-
nIn cujcu nu IIunu.
15
Nubu co do no sofgu pfsu upucu fun
JouquIntu wufmIn cu nu tu wun, JouquInpu
mumuntu, IIupun suId fun cu nutu, Jud-
cho Imup pIs mus munuy nI yoj funu cu-
nutu. Jefu su Ien pI tugu pfsu upufun BubI-
Io nIu mun.
L

1
BubI Io nIupu fuynengu pIII yu-
puj cuj funu cu nutu pfsu upufun gunchIs
wufun gutu (7,000). Imutu pIs fufuy yuchuj-
cu nu tu wun fyffu tucuj cu nu tunu upufun
wufun gutu (1,000). Munu munchu cuypu
pIII yuy yuchuj cu nu tu pIs pfsu upucu fun.
17
BubI Io nIupu fuynengu JouquInpu fuquIn
tIyun Mutunus jutI yoj tunu Jefu su Ien cho
fuy cunun puj chufu fun. JutIntu fucu chIf
Sedequus nIfnu jutI chu pu fun.
M
Sedequas ray cashan
18
Ruy cuytu guIIuy cu shun fu Sede-
quIusgu Ishcuy chuncu juc (21) wutu-
yojnu cuycu fun.
N
Jefu su Ien cho fuy
cufun chuncu juc (11) wutu. Mumunpu
jutIn cufun Humu tuI. Puygu cufun
IIbnu funu Jefe mIuspu wumfun.
19
Sede quIusgu T D munu
wIyu cuf munu uIII tumI fufu fun. IIupun
fufu shun cunu cufun JoucIm fufu shun-
nmI.
20
Chuy pI tumI T D
fIyupu fubyu cuf cu fun Jefu su Ien funu-
cu nu p wun Jud funu cu nu puj. Nuupun-
pI tu pIs juc-Imunnu jItu fI fun.
2 REYES24
565

O
24.20 Eze. 17.15.
P
25.1 Jef. 21.110; 34.15; Eze. 24.2.
Q
25.7 Eze. 12.13.
R
25.9 1Rey. 9.8.
S
25.8~12 Deut. 4.2728; 28.36.
T
25.13 1Rey. 7.1522; 2Cfn. 3.1517.
U
25.13 1Rey. 7.2326; 2Cfn. 4.25.
3erusa!enta i!!gchishan
(Jer. S9.17, 52.S11)
Chuy pI tunu Sede quIusgu BubI Io nIupu
fuynInpu contfun jutu fI fun.
O
25

1
Sedequus Isgun wutu Isgun
quIIIu chuncu junuj nInnu fuy
cuycup tIn fuy Nubu co do no sofgu IIupun
suId fun cu nu wun Jefu su Ien mun uywu-
fun.
P
Jefu su Ienpu chIm pun mun puchu-
cu fun. Intfu cuffuI wujtunpu uIIputu
gotu fun sIud fufI mun yuycu nun puj.
2
SIud tugu cufu Iuf puy cu fun Sedequus
chuncu juc (11) wutu fuy cunun cumu.
3
Chuy wutu cho chuscu quIIIu mun Isgun
junuj guIIuf coj chgu sIud cho fIyupunu
yufguy cufun. Runu cunu mIcu nun puj
mununu ImupIs cufun nu chu.
4
BubI-
Io nIu suId fu cunu mufcutu chupu fuj
pefgutu uchcuytu guIIuy cu fun. Chuytu
musyufmI Jefu su Ien cho tIyuj suId-
fu cu nugu chucuypu guesh pIf uywu cu-
fun. Junujpu guesh pI nunpu fuquInmI
chucuypu chuyno guesh pI fun BubI Io nIu
suId fu cunu mufcutu Int fupu chupu-
fuy cup tIn. Guesh pIfmI fuypu weftunpu
psuf yufgu fun Ishcun-Ipu pefgu
cuycu shun puncupu. Chuy pI tunu Jofdn
pumpupu uywuj nnIpu uywu cu fun.
5
CuIdeu suId fu cu nugu Sede quIuspu
guepuntu gutIf uywuf JefIc pumpu cho
tufI pu fun. Chuufu Sede quIuspu suId-
fun cu nugu jupu IIun tunu cuchuy cuf
muchIp-muchIf guesh pIf uywu cu fun.
Ruy Sede quIus tu numI pfsu chufIy cuf

BubI Io nIu nusyunpu fuynIn Nubu co do no-
sof mun upufun. Ruy Nubu co do no sofgu
RIbIu sIud chmI cuycu fun. Chuufu fuygu
Sede quIustu Imuno fufu nun p pIs nIfun.
7
ChuymI quIquIn Sedequus fIcuy cup tIn
wumfun cu nutu cuchuypu wuu chI chI fun.
QuIquIn Sede quIus pu tunu uwIn cu nutu
jofgu chI fun. NIfcuf cudI nu wun wutuf cu-
chIf BubI Io nIu mun pfsu upuchI fun.
Q
Temp!uta juchuchishan
(2Crn. S6.1721,
Jer. S9.S10, 52.122S)
8
BubI Io nIupu fuynIn Nubu co do no sof
chuncu Isgun wutu (19) pIchgu quIIIu mun
uywuj cho gunchIs junuj nInnu fuy cuycup-
tIn Jefu su Ien mun chuyu fun Nubu zu fu-
dn. Puygu cufun mus munduj suId-
funmI, puIu syu cho cuj suId fu cu nu pu pIs
munduj nInmI.
9
Chuyuy cuf fupuy cu chI fun
TempIutu,
R
puIu syutu, sIud cho cuycuj
wusI cu nutu, mus fIspI tdu funu cu nupu
wusIn cu nutu.
10
CuIdeu suIdfu yun'guy-
cuj cu nugu Jefu su Ienpu cuffuI nIn cu nutu
ushuj puj juchuf g fu chI fun.
11
NIfcuf
Nubu zu fu dungu BubI Io nIu mun pfsu
upufun Jefu su Ien cho quduj cu nutu, BubI-
Io nIupu fuynIn mun gueIII coj cu nu tu pIs,
wuquIn cumun funu cu nu tu pIs.
12
JInun-
chgu cuchuy cu fun pobfIn nIn cu nu IIu tunu
chuc fu cu nutu ufuy c nun puj, bus cu nutu
ufyuy c nun puj.
S
13
CuIdeu suId fu cu nugu TempIu cho
funsI pItu cuycuj cu nutu ushuj puj puquIf-
ushu fun: pIIun cu cu nutu,
T
Imutu pIs jumu-
chI nun puj cuycuj cu nutu, yucu chufu cunu
jutun cu fuy puyIu tu pIs.
U
NIfcuf IIupun
funsItu BubI Io nIu mun upucu fun.
14
Chuyno
upucu fun uchpu jofgu cu nutu, pIu cu nutu,
2 REYES24 , 25
Bubi lo niu (2Rey. 25.5)
566

V
25.14 1Rey. 7.45; 2Cfn. 4.16.
W
25.2 Jef. 43.57.
uchquIpu IIIptu jofgu nun tucshu uIIc tI cu-
nutu, wIsh IIu cu nutu, TempIu cho funsI pItu
Imu-uycu pIs cujtugu IIupuntu.
V

15
Munduj
comun dun tIgu upucu fun gofI pI tu wun
gueIIuy pItu ImupIs cujcu nutu: InsInsu
suumu chI cu nutu, tusun cu nutu.
1
Ishcuy pIIuncu IchI fujtu, jutun cu-
fuy yucu chufu cunu puyIutu, Imutu pIs
TempIu cho jumu chI nun puj fuy SuIomn
funsI pItu fufu chI shun cu nutu upucu-
shungu uypu IIumI cufun. Psuy tu pIs
munumI utIpu fun chu.
17
PIIun cu cu nugu
cudu-nun cufun pusuj metfu uItu.
Puntun cho fInfIn cuyuy IIu puj cuycu fun
funsI pItu. Ishcuy metfu pItu musmI cufun.
Junun punu Intfu cuntunpu tumu fej
cuycu fun funsI pItu mIIu-nIfuj uwushu.
MIIu pItu wufcu f nun pnu funsI pItu
fftu-nIfuj cu nutu fufuf cuf chufu pu shu
cufun. Ishcun pIIuncu cufun chuy-nIfuj IIu.
3ud runacunata prsu apashan
18
Comun dun tIgu pfsu chufI fun
munduj cfu SefuIustu, guepun mun
cuj cfu Sofo nIustu, TempIu puncutu
tpuj cu nu tu pIs quIm sujtu.
19
ChufI fun
fpu-fpu suId fu cu nupu munduj nIntu,
fuypu sIfbej nIn funu cu nutu pIch gujtu,
suftI ydu chufej munduj suId futu, mus
fIspI tdu funu cu nu tu pIs sojtu chun cutu.
20
Nubu zu fu dungu chuy funu cu nutu
pfsu upufun BubI Io nIupu fuynIn Humut
puftI RIbIu cho cuycuj mun.
21
Chuy chnu
BubI Io nIupu fuynengu chuyu chI shun
funu cu nutu wuu chI chI fun.
Chuy nmI Jud funu cu nu tugu
nusyun pItu ushuj puj pfsu upufun.
Qudajcuna Egiptuman
gueshpishan
(Jer. 40.710, 41.1S, 161S)
22
BubI Io nIupu fuynIn Nubu co do no sofgu
Jud cho quduj funu cu nupu munduj nIn
cunun puj chufu fun Gedu IIustu. Gedu-
IIusgu cufun AhIcumpu wumfun, Sufunpu
wIIIcun.
23
Chuytu musyuy c fIf Jud cho
cuycuj munduj suId fu cu nu wun wuquIn
munduj funu cunu uywu fun MIzpu mun
Gedu IIus wun pufIuj. Aywuj cunu cufun:
Netu nIuspu wumfun IsmueI, Cufeupu
wumfun Johunn, Netofu funu Tunhu-
metpu wumfun Seufus, Muucu funupu
wumfun Juuzunus. Achcuj funu cunu
yun'gu fun mufcun pItu-cumu uywuj funu-
cu nu tugu.
24
Gedu IIusgu munduj suId fu cu-
nu tu wun IIupun funu cu nu tumI jufuf nIfun:
CuIdeu suId fu cu nutu umu munchu cuy-
chu. BubI Io nIupu fuynIn nIshuntu IIupuntu
fufuy. Chuu fugu uIII IIu numI tIyu cun quI-
puj.
25
Chuy pItu gunchIs quIIIu tugu IsmueI
cutI fun. Puygu cufun Netu nIuspu
wumfun, EIIsu mupu wIII cun. IsmueIgu
Jud fumIII yu pItu mIfuf uywujpu IIj tImu
cuj fumIII yunmI cufun. IsmueI chuyu-
fun chun cuj funu cu nu wun. Puycu numI
wuuy c fu chI fun Gedu IIustu, Jud funu-
cu nutu, CuIdeu funu cu nutu MIzpu cho
cuycuj cu nu tugu IIupuntu.
2
Wuuy cu chIp-
tIn IIupun funu cunu CuIdeu funu cu nutu
munchu cush pun EgIptu mun guesh pIf
uywu cu fun.
W
Guesh pIf uywu cu fun jutun-
pIs, tucshu pIs, munduj suId fu cu nu pIs.
Babi!oniacho carsi!pita
3oaquinta jorgushan
(Jer. 52.S1S4)
27
Judpu fuynIn JouquIntu BubI Io-
nIu mun pfsu upushun quImsu chuncu
gunchIs nIn (37) wutu tunu ushuy cup tIn
chuncu Ishcuy (12) quIIIu Ishcuy chuncu
gunchIs nIn (27) junuj nIn cho BubI Io nIu-
cho fuy cuytu guIIuy cu fun EvII-mefo duc
jutI yojnu. Puygu JouquIntu cuyupufun.
ChuymI cufsII pItu jofgu chI fun.
28
JouquIn tugu uIII fIcush pun BubI Io nIu-
cho puywun cuycuj fuycu nutu mundu-
nun puj chufu fun.
29
Chuufu JouquIngu
cufsII cho jutI fu shun fpuntu fucu cu fun.
Cuwu shun cu mugu fuywun IwuInu mIcu-
fun.
30
JouquIn tugu cuwu shun cumu BubI-
Io nIupu fuynInmI IIstu cho uywu fun.
2 REYES25
567
Adanpita mirajcuna
(Gen. 5.1S2)
1

1
RIm fugu cufun Adn, Adunpu
wumfun Set, Setpu wumfun Ens,
2
Enospu wumfun CuInn, CuInunpu
wumfun Muhu Iu IeeI, Muhu Iu IeeIpu
wumfun Jufed,
3
Jufedpu wumfun Enoc,
Enocpu wumfun MutusuIen, Mutu su Ienpu
wumfun Iumec,
4
Iumecpu wumfun Noe.
Nopita mirajcuna
(Gen. 10.1S2)
Nopu wumfun cunu cufun: Sem,
Cum, Jufet.
Ju[etpitu mirujcunu

5
Jufetpu wumfun cunu cufun:
Gomef, Mugog, MuduI, Juvn,
TubuI, Mesec, TIfus.

Gomefpu wumfun cunu cufun:

Askenuz, RIfut, Togufmu.
7
Juvunpu wumfun cunu cufun:
EIIsu, TufsIs, QuItIm, Rodu nIm.
Cumpitu mirujcunu

8
Cumpu wumfun cunu cufun: Cus,
MIzfuIm, Fut, Cunun.

9
Cuspu wumfun cunu cufun: Sebu,
HuvIIu, Subtu, Ruumu, Subtecu.
Ruumupu wumfun cunu cufun:
Sebu wun Dedn.
10
NImfod-
pIs cufun Cuspu wumfunmI.
NImfod pIII yuy yuchuj cuptInmI
cuy puchu chgu IIupun funu
puypuj pufIuj.

11
MIzfuIm pItu mIfuj cu numI: Iud
custu cunu, Anum custu cunu,
Iehub custu cunu, Nuftuh
custu cunu,
12
Putfus custu cunu,
CusIuhIt custu cunu, Cuftof
custu cunu. Chuy cu nu pItu mIfuj-
numI cuycun FIIIs teu funu cunu.

13
Cunun cufun SIdonpu pup nIn.
PuymI cufun guechpu wumfun.
Jucuj wumfun numI cufun
Het.
14
Cunuun pItu mIfuj cu nu-
numI cuycun Jebs funu cunu,
1 Crnicas
ImunIftuj yupuy wIIIuycmunchI SumueI y Reyes IIbfucho cushun wIIIupucunutu?
Imataj caycan cay !ibru cho? SumueI y Reyes IIbfo cushun n pIs mus unuygu 1 y 2 CfnIcus
IIbfu pIs cufun jucnuy IIumI.
CfnIcus IIbfu tugu cfu yufpu shun nmI IsquIf bI fun. Aypu IIu wutu cho psu shun tumI fImuy-
cun. Runutu Tuytu DIos fufu shun pItu-puchu ustu IsfueI cunu nusyun nIn mun cutI cu nun puj
PefsIupu fuynIn CIfo Iuytu mush tu chI shun cu mumI fImuy cun. SumueI y Reyes IIbfu cho cuycu-
shun wIIIu pu cu nu IIumI uchcu puftI cho cuycun. Chuyngu cuycun Jefu su Ien cho y Idun mufcu-
cu nu cho tIyuj guepu wumfu cu nu pIs Tuytu DIos mun yfu cu nun pmI (1Cfn. 9).
Cup tuIo 19 fImuy cun uwIIun cu nupu jutIn tumI ustu Adun cumu. NIfcuf nugu fImuy cun
suf cujcho cuycuj Jud tfbu pItu y cfu cu nutu yunu puj Iev funu cu nu pI tunu. Cfu cu nupgu
quImsu csumI mus uIII cufun: Tuytu DIospu PuIu bfun, Tuytu DIostu muu cuy y TempIu cho
ufuy.
Cup tuIo 1121 nIycun DuvId uIII fuy cushuntu. Puytu tIncu chIn Tuytu DIos cuchu mu nun puj
cuj suIbu coj mun. ChuymI cuy IIbfu chgu munu wIIIu cun nu chu DuvId juchutu fufu shuntu, muI
poftu cu shuntu. NI nofte cujcho fuycu nupu contfun pIs munu fImun nu chu.
Cup tuIo 2229 fImuy cun Jefu su Ien cho cuycuj TempIu puj. Ruy SuIomon p pIs fImuy cun.
PuymI TempIutu ufuchI fun. Ichungu duIu cu nutu SuIomn udufu shuntu munu fImun nu chu. Cuy
wIIIupu ushun fuy DuvId wuu shun cho.

568

D
1.34 Isruel cufun Jucobpu jutIntu Tuytu DIos fucu chI pu shunmI.
Amoffeo funu cunu, Gefges
funu cunu,
15
Hev funu cunu,
Afuz funu cunu, SIn funu cunu,
1
Afvud funu cunu, Zemuf funu-
cunu, Humut funu cunu.
Sempitu mirujcunu

17
Sempu wumfun cunu cufun: EIum,
Asuf, Affu xud, Iud, Afum.
Afumpu wumfun cunu cufun: Uz,
HuI, Getef, Mus.

18
Affu xud cufun SuIupu pup nIn.
SuIu numI cufun Hebefpu pup-
nIn.

19
Hebefpu wumfun cunu cufun
Ishcuy. Guech punpu jutIntu
chufu pu fun PeIeg nIf chuy
wIchun IIupun funu cunu cuy
puchu cho fuquI cu shun pItu.
PeIegpu wuuguInpu jutInnu
cufun Joctn.

20
Joctunpu wumfun cunu cufun:
AImo dud, SeIef, Huzuf-muvet,
Jefu,
21
Adofum, UzuI, DIcIu,
22
ObuI, AbImueI, Sebu,
23
OfIf,
HuvIIu, Jobub. Puycu nugu
IIupun cufun Joctunpu wumfun.
24
Sempu wumfun Affu xud,
Affuxudpu wumfun SuIu,
25
SuIupu
wumfun Hebef, Hebefpu wumfun
PeIeg, PeIegpu wumfun Reu,
2
Reupu
wumfun Sefug, Sefugpu wumfun
Nucof, Nucofpu wumfun Tufe,
27
Tufpu wumfun Abfum. Puypu jutIn-
numI Abfuhum.
Abrahampita mirajcuna
(Gen. 25.16, 121S)
28
Abfuhumpu wumfun cunu cufun:
Isuuc wun IsmueI.
Agurc/o cuj wumrun

29
IsmueIpu guechpu cuj wumfunpu
jutIn cufun: NebuIot, chuypu
shuII cun Ceduf, AbdeeI,
MIbsum,
30
MIsmu, Dumu,
Mussu, Hudud, Tem,
31
Jetuf,
NufIs, Cedemu. Chuy cu numI
cufun
Ceturuc/o cuj wumruncunu

32
Abfuhumpu chnun Cetufu cho cuj
wumfun cunu cufun: ZImfum,
Jocsn, Medn, MudIn, Isbuc,
Shu.
Jocsunpu wumfun cunu cufun
Sebu wun Dedn.

33
MudIunpu wumfun cunu cufun:
Efu, Efef, Hunoc, AbIdu, EIdu.
Puycunu IIupun cufun Cetufu custu-
IIu.
Suruc/o cuj wumrun

34
Abfuhum cufun Isuucpu pup nIn.
Isuucpu wumfun cunu cufun:
Esu wun IsfueI.
D
Esapita mirajcuna
(Gen. S6.14S)

35
Esupu wumfun cunu cufun: EIIfuz,
ReueI, Jes, JuuIum, y Cofe.

3
EIIfuzpu wumfun cunu cufun:
Temn, Omuf, Zefo, Gutum,
Cenuz, TImnu, AmuIec.

37
ReueIpu wumfun cunu cufun:
Nuhut, Zefu, Sumu, MIzu.
LJomc/o Seirpitu mirujcunu

38
SeIfpu wumfun cunu cufun: Iotn,
SobuI, ZIben, An, DIsn,
Ezef, DIsn.

39
Iotunpu wumfun cunu cufun:
HofI wun Hemum. TImnu cufun
Iotunpu puIn.

40
SobuIpu wumfun cunu cufun:
AIvn, Munuhut, EbuI, Sefo,
Onum.
ZIbeonpu wumfun cunu cufun:
Ajuwun An.

41
AnmI cufun DIsonpu pup nIn.
DIsonpu wumfun cunu cufun:
Hemdn, Esbn, Itfn, Quefn.
1 CRNICAS1
569

E
2.7 Jos. 7.1.

42
Ezefpu wumfun cunu cufun:
BIIhn, Zuuvn, Juucn.
DIsunpu wumfun cunu cufun:
Uzwun Afn.
LJomc/o ruy munJujcunu

43
IsfueI cu nupu fuynIn cunu munu-
fuj cuptIn Edompugu cushunu
fuynIn cunu. RuynIn cunu cufun:
Beofpu wumfun BeIu. BeIu tIyu-
nun sIudgu cufun DInubu.

44
BeIu wuup tIn fuquIn fuy cufun
Zefupu wumfun Jobub. Jobubgu
cufun Bosfu mufcu pItu.

45
Jobub wuup tIn fuquIn fuy cufun
Husum. Husum cufun Temn
puftI pItu.

4
Husum wuup tIn fuy cufun
Bedudpu wumfun Hudud.
PuymI Moubpu chuc fun cho
pIII yush pun MudIn funu cu-
nutu bInsI fun. Hudud tIyu nun
sIudpu jutIn cufun AvIt.

47
Hudud wuup tIn fuquIn fuy cufun
SumIu. Puygu cufun Musfecu
mufcu pItu.

48
SumIu wuup tIn fuquIn fuy cufun
SuI. Puy cufun Reho bot mufcu-
pItu. Chuy mufcugu cuycun
muyu Idun cho.

49
SuI wuup tIn fuquIn fuy cufun
BuuI-hunn. Puygu cufun
Acbofpu wumfun.

50
BuuI-hunn wuup tIn fuquIn fuy
cufun Hudud. Puypu tIyu nun
cufun Puu sIud. Hududpu
wufmIn cufun Mutfedpu
wumfun Mehe tu beI. Puygu
cufun Mezuubpu wIII cun.

51
Hudud wuu shun pItu guepun mungu
Edompu munduj nIn cunu cufun:
TImnu, AIvu, Jetet,
52
AhoII bumu,
EIu, PInn,
53
Cenuz, Temn,
MIbzuf,
54
MugdIeI, Ifum.
Chuyno jutI yoj cu numI Edom nusyun-
cho mundu fun.
Israe!pa wamrancuna
(Gen. S5.2226)
2

1
IsfueIpu wumfun cunu cufun:
Ruben, SImen, Iev, Jud,
Isucuf, ZubuIn,
2
Dun, Jose, Benjumn,
NeftuI, Gud, Asef.
3udpita mirajcuna

3
Judpu wumfun cunu cufun: Ef,
Onn, SeIu. Chuy quIm sun
wumfun cu nupu mumun cufun
Cununeu wufmI. Chuy wufmIpu
pup nInpu jutIn cufun Shu.
Judpu muyuf cuj wumfun Efgu
umutuf fIyu cufun. ChuymI
T D cumu c chI fun
wuu nun puj.
4
IIum chuy nIn
Tumuf cho Judpu wumfun
cufun mIIIIsh: Fufes wun
Zefu. Chuufu Judpu wumfun
IIupungu cufun pIchgu.

5
Fufespu wumfun cunu cufun:
Hezfon wun HumuI.

Zefupu wumfun cunu cufun:

ZImfI, Etn, Hemn, CuIcoI,
Dufdu. IIupungu cufun pIchgu.

7
CufmIpu wumfun cufun Acuf.
PuymI fIyupu munu uIII IIuquI-
cuy mun chufu fun IsfueI cu nutu.
Ushuj puj IIIg chI nun puj Tuytu
DIos nIshuntu quIquIn puj chufI-
cuf cu fun.
E

8
Etunpu wumfun cufun Azufus.
Hezronpu wumrun Rumpitu mirujcunu

9
Hezfonpu wumfun cunu cufun:
Jefu meeI, Rum, QueIu buI.

10
Rumgu cufun AmInudubpu pup-
nIn. AmInudub cufun Nuusonpu
pup nIn. PuynumI cufun Jud
custupu munduj nIn.

11
Nuusn cufun SuImupu pup nIn.
SuImu cufun Boozpu pup nIn.

12
Booz cufun Obedpu pup nIn.
Obed cufun Isupu pup nIn.
1 CRNICAS1 , 2
570

F
2.10~15 Rut 4.1822.

13
Isupu guechpu wumfun cufun:
EIIub, shuII cunnu AbInudub,
SImeu,
14
Nutu nueI, RuduI,
15
Ozem. Nuushnu cufun
DuvId.
F
IIupungu oIIgu
wumfun cunu cufun gunchIs.
1
Puycu nupu puIn cufun SufvIu-
wun AbIguII. SufvIupu wuwun
cufun quImsu: AbIsuI, Joub, AsueI.
17
AbIguIIpu wumfun cufun Amusu
jupu IIun. Puypu pup nIn cufun
Jetef. Puy cufun IsmueI fumIIIyu.
Hezronpu wumrun Culebpitu mirujcunu

18
Hezfonpu wumfun CuIebpu
wufmIn cufun Azubu. Puycho
wumfun cufun JefIot. Chuy-
pItu cuj wumfun cunu cufun:
Jezef, Sobub, Afdn.
19
Azubu
wuup tIn CuIebgu yupu fun
Effutu jutI yoj wufmI wun. Chuy
wufmIn cho cufun wumfun
Huf.
20
Hufpu wumfun cufun
UfI. UfIpu wumfunnu cufun
BezuIeeI.

21
Hezfn sojtu chuncu (60) wutu-
yoj cuycu shun cho muju chu cu-
fun MuquIfpu wumfun wun.
MuquIfgu cufun GuIuudpu
pup nIn. Chuy wufmIn cho
Hezfonpu wumfun cufun
Segub.
22
Segubnu cufun
JuIfpu pup nIn. Puypu Ishcuy
chuncu quImsu (23) sIud nIn-
cunu cufun GuIuud puftI cho.
23
Ichungu JuIf fumIIIyu tIyuy-
cu shun sIud cu nutu guechu-
fun Gesuf wun Afum. Kenut
fumIIIyu tIyuy cu shun tu pIs
Intfu jIfcun tIntu wusIn cu nu-
tu wun guechu fun. IIupun tugu
guechu fun sojtu chuncu sIud-
cu nutu. Chuy sIud cu nu cho
tIyuj cu nugu cufun GuIuudpu
pup nIn MuquIf pItu mIfuj cu nu-
IIumI.

24
CuIeb-Effutucho Hezfn wuu-
shun pItu wufmIn Abus guesh-
yu cu fun Asuftu. Asufnu cufun
Tecoupu pup nIn.
Hezronpu wumrun Jerumeelpitu mirujcunu

25
Hezfonpu guechpu wumfun Jefu-
meeIpu wumfun cufun: Rum,
Bunu, Ofen, Ozem, Ahus.
2
Jefu meeIpu jucuj wufmInpu
jutIn cufun Atufu. Puycho
wumfun cufun Onum.

27
Jefu meeIpu guech pun Rumpu
wumfun cufun: Muuz, Jumn,
Equef.

28
Onumpu wumfun cunu cufun:
SumuI wun Judu.
SumuIpu wumfun cunu cufun:
Nudub wun AbIsuf.

29
AbIsufpu wufmIn cufun AbIhuII.
PuynumI mumun cufun
Ahbunpu wun MoIIdpu.

30
Nudubpu wumfun cunu cufun:
SeIed wun ApuIm. SeIedgu
wumfun pIs munu fuj cuptIn
wuu cu fun.

31
ApuIm cufun IsIpu pup nIn. IsI
cufun Sesunpu pup nIn. Sesn
cufun AhIuIpu pup nIn.

32
SumuIpu wuuguIn Judupu
wumfun cunu cufun: Jetef,
Jonutn. Jetefgu wuu fun
munu fuj wumfun cuptIn.

33
Jonutunpu wumfun cunu cufun:
PeIet wun Zuzu.
Chuy cu numI cufun Jefu meeI pItu
mIfuj cunu.

34
Sesunpugu oIIgu wumfun cunu
munu cufun chu. WufmI IIu
wumfun cunu cufun. Ichungu
Sesunpu uywuy nIn cufun EgIpto
funu Jufhu.
35
Chuy uywuy-
nIn funu wunmI juc wumfuntu
muju chu fun. Chuufu chuy pu-
numI wumfun cufun oIIgu.
JutIn cufun AtuI.
1 CRNICAS2
571

3
AtuI cufun Nutunpu pup nIn.
Nutn cufun Zubudpu pup nIn.

37
Zubud cufun EuIpu pup nIn.
EuI cufun Obedpu pup nIn.

38
Obed cufun Jehpu pup nIn.
Jeh cufun AzufIuspu pup nIn.

39
Azufus cufun HeIespu pup nIn.
HeIes cufun EIusupu pup nIn.

40
EIusu cufun SIsmuIpu pup nIn.
SIsmuI cufun SuIumpu pup nIn.

41
SuIum cufun Jecu mIuspu pup nIn.
Jecu mIusnu cufun EIIsu mupu
pup nIn.
Hezronpu wumrun Culebpitu mirujcunu

42
Jefu meeIpu wuuguIn CuIebpu guech-
pun cufun Mes. PuymI cufun
ZIfpu pup nIn. Mespu shuII cunnu
cufun Mufesu. PuynumI cufun
Hebfonpu pup nIn.

43
Hebfonpu wumfun cunu cufun:
Cofe, Tupu, Requem, Semu.
44
Semu cufun Ruhumpu pup-
nIn. Ruhum cufun Jofcoumpu
pup nIn. Requemnu cufun
SumuIpu pup nIn.
45
SumuI
cufun Muonpu pup nIn. Mun
cufun Bet-sufpu pup nIn.

4
CuIebpu chnun cufun Efu. PuymI
mumun cufun: Hufunpu,
Mosupu, Guzezpu. HufunmI
cufun Guzezpu pup nIn.

47
JuhduIpu wumfun cunu cufun: Regem,
Jotum, Gesn, PeIet, Efu, Suuf.

48
CuIebpu jucuj chnunpu jutIn cufun
Muucu. PuymI mumun cufun:
Sebefpu TIfhu nupu.
49
MuucumI
mumun cufun Suuf pu wun Sevupu.
Suufpu wumfun cufun Mudmunu.
Sevupu wumfun cunu cufun:
Mucbenu, GIbeu. CuIebpugu Acsu
jupu IIun cufun wufmI wumfun.
50
Chuy cu numI cufun CuIeb pItu
mIfuj cunu.
Culebpu wumrun Hurpitu mirujcunu
CuIebpu wufmIn Effutu cho yufej
guechpu wumfun Huf. Hufpu
wumfun cunu cufun: QuIfIut-
jeufImtu jutu fu chej SobuI,
51
BeIentu jutu fu chej SuImu, Bet-
gudeftu jutu fu chej Hufef.

52
SobuIpu wumfun cunu cufun:
Reuu. Puy custumI cufun
puIIun Munuhet funu cu nugu.
53
QuIfIut-jeufIm funu cunu
cufun: ItfI custu cunu, Fut custu-
cunu, Sumut custu cunu, MIsfu
custu cunu. Chuy pItu mIfuj cu-
nu IIumI cuycun Zofu custu cu nu-
wun EstuoI custu cunu.

54
SuImupu wumfun cunu cufun:
BeIen, Netofu custu cunu, Atfot-
bet-joub, puIIun cuj Munuhet
custu cunu, Zofu custu cunu.
55
Jubes cho tIyuj yuchuj cunu
cufun TIfut custu cunu, SImeut
custu cunu, Sucut custu cunu.
Puycu numI cufun QuenI funu-
cunu. Puycu nugu cufun Bet-
fecubpu pup nIn Humut pItu
mIfujmI.
Davidpa wamrancuna
(2Sum. S.25, 5.1S16, 1Crn. 14.S7)
3

1
DuvIdpu wumfun cunu Hebfon-
cho yufej cufun:
Guech pun Amnn cufun JezfeeI
wufmI AhInoumpu wuwun.
Chuy pItu cufun DunIeI. Puygu
cufun CufmeI wufmI AbIguIIpu
wuwun.

2
Chuy pItu cufun AbsuIn. Puy
cufun Muucupu wuwun.
Muucugu cufun Gesuf nusyunpu
fuynIn TuImuIpu wumfun.
Chuy pItu cufun Adonus. Puy
cufun HuguItpu wuwun.

3
Chuy pItu cufun Sefu tus. Puy
cufun AbItuIpu wuwun.
Chuy pItu cufun Itfeum. Puygu
cufun EgIupu wuwun. Chuy
wufmI pIs cufun DuvIdpu
wufmInmI.
4
Chuy sojtu wumfun cunu DuvIdpugu
yufI fun Hebfon cho tIyuy cup tIn.
1 CRNICAS2 , 3
572

G
3.4 2Sum. 5.45; 1Rey. 2.11; 1Cfn. 29.27.
H
3.5 2Sum. 11.3.
Hebfon cho fuy cufun gunchIs wutu
sojtu quIIIun.
Chuy pItu Jefu su Ien ch numI fuy
cufun quImsu chuncu quIm sun (33)
wutu.
G

5
Jefu su Ien ch numI yupuy
chuscu wumfun cunu yufI fun. YufI-
fun SImeu, Sobub, Nutn, SuIomn.
Puycu nugu cufun AmIeIpu wumfun
Betsubpu
H
wuwu IIun.
DuvIdpugu
muspIs Isgun fuj wumfun cunu cufun.
Puycu nupu jutIn cufun: Ibhuf, EIIsumu,
EIIfe Iet,
7
Nogu, Nefeg, Jufu,
8
EIIsumu,
EIIudu, EIIfe Iet.
9
Puycu numI cufun DuvIdpu wumfun-
cunu. Ch nun cu nu cho cuj wumfun cu-
nu tugu munu yupu fun chu. DuvIdpu
wufmI wumfun Tumuf jutI yoj pIs
cufun.
Sa!omonpita mirajcuna
10~14
SuIomon pItu mIfuj cunu gutIypu
cuyno cufun: SuIomonpu wumfun
Roboum, Roboumpu wumfun Abus,
AbIuspu wumfun Asu, Asupu wumfun
Josu fut, Josu futpu wumfun Jofum,
Jofumpu wumfun Ocozus, OcozIuspu
wumfun Jos, Jouspu wumfun
Amusus, AmusIuspu wumfun Azufus,
AzufIuspu wumfun Jotum, Jotumpu
wumfun Acuz, Acuzpu wumfun
Ezequus, EzequIuspu wumfun
Munuses, Munusespu wumfun Amn,
Amonpu wumfun Josus.
15
JosIuspu wumfun cunu cufun:
Guechpu cuj Johunn, junun mun
JoucIm, junun mun Sedequus,
junun mun SuIum.

1
JoucImpu wumfun cunu cufun:
Jeco nIus wun Sedequus.

17
Pfsu uywuj Jeco nIuspu wumfun-
cunu cufun: Guechpu cuj SuIu-
tIeI,
18
chuy pItu MuIquI fum,
Peduus, Senu zuf, Jecumus,
Hosumu, Nedu bus.

19
PeduIuspu wumfun cunu cufun:
Zofo bu beI wun SImeI.
Zofo bu beIpu wumfun cunu cufun:
Mesu Ium wun Hunu nus. Puycu-
nupu puIn cufun SeIo mIt.
20
Chuy pI tu pIs Zofo bu beIpugu
yupuy pIch gu fuj wumfun cunu
cufun: Husubu, OheI, Befequus,
Husu dus, Jusub-hesed.

21
Hunu nIuspu wumfun cunu cufun:
PeIu tIus wun Jesuus. JesuIus-
pItu mIfuj wumfun cunu gutIypu
cufun: JesuIuspu wumfun
Refuus, RefuIuspu wumfun
Afnn, Afnunpu wumfun
Abdus, AbdIuspu wumfun
Secu nus.

22
Secu nIuspu wumfun cunu cufun:
Semuus, Huts, IguI, Bufus,
Neufus, Sufut. IIupungu Secu-
nIuspu wumfun cunu cufun
sojtu.

23
NeufIuspu wumfun cunu cufun
quImsu: EIIoe nuI, Ezequus,
AzfIcum.

24
EIIoe nuIpu wumfun cunu cufun
gunchIs: Hodu vus, EIIu-
sIb, PeIuus, Acub, Johunn,
DuIuus, AnunI.
3udpita mirajcuna
4

1
Jud pItu mIfuj cunu cufun:
Fufes, Hezfn, CufmI, Huf,
SobuI.
2
SobuIpu wumfun
ReuIupu wumfunnu cufun
Juhut. Juhut cufun AhumuI-
pu wun Iuhudpu pup nIn.
Puycu nu pI tumI mIfu fun Zofut
fumI IIyu cunu.

3
Etumpu wumfun cunu cufun
JezfeeI, Ismu, Idbus. Puycu-
nupu puIn cufun Huze-IeIponI.
4
Etumpu wumfun cunu cufun
PenueI wun Ezef. PenueIpu
wumfunmI cufun Gedof. Ezefpu
wumfunmI cufun Husu. IIupun
puycunu cufun HufpItu uywu-
fuj cu numI. Hufgu Effu tupu
1 CRNICAS3 , 4
573
guechpu wumfunmI cufun.
Effu tumI cufun BeIenpu tuytun.

5
Tecou mufcutu mIju fu chej
Asufpugu cufun Ishcuy wufmIn:
HeIu wun Nuufu.
Nuufupu
wuwun cunu cufun: Ahuzum,
Hefef, TemenI, AhustufI.
7
HeIupu wuwun cunu cufun:
Zefet, Jezouf, Etnn.
8
Cos
cufun Anub pu wun Zobe bupu
pup nIn. Puycu nugu cufun
Hufum pItu mIfuj AhufheI
fumIII yupu unuy uwIIunmI.
9
Jubesgu wuuguIn cu nu pItu mus
fejsI shu funumI cufun. MumunmI
FIyupu nunuy wunmI guesh yu cushc
nIf jutIntu Jubes nIf chufu pu fun.
10
Jubesgu Tuytu DIostu muu cuf
nIfun: BIndI syuntu goycu muy tuytu.
Chuc fu tu pIs muy-muy jutuntu gomuy
ufI. Imuch pIs yunu puy cu muy. Munu
uIII cu nu mun chuyu n pI tu pIs chupuy-
cu muy munu ucu n puj nIf. Chuufu
Tuytu DIosgu IIupun muu cu shun tumI
yunu pu fun.

11
Shujupu wuuguIn QueIub cufun
MehIfpu pup nIn. MehIf cufun
Estonpu pup nIn.
12
Estonpu
wumfun cunu cufun: Bet-fufu,
Puseuh, Tehnu. TehI numI
Nuhus mufcutu mIju fu chI fun.
Puy fumIII yu cu nugu tIyu fun
Recu mufcu cho.

13
Cenuzpu wumfun cunu cufun:
OtonIeI wun Sefuus. OtonIeIpu
wumfun cunu cufun: Hutut wun
14
Offupu pup nIn Meono tuI.
Sefuus cufun Joubpu pup-
nIn. Joub numI cufun CufIsIm
pumpu cho tIyuj cu nupu unuy cuj
uwIIun. Chuy pumpu cho tIyuj-
cu nugu IIupun pIs cufun gueIIuy
tucuj IIumI.

15
Jefo nepu wumfun CuIebpu wumfun-
cunu cufun: Ifu, EIu, Nuum. EIu
cufun Cenuzpu pup nIn.

1
Juhu IeeIpu wumfun cunu cufun:
ZIf, ZIfu, TIfus, AsufeeI.

17~18
Esdfuspu wumfun cunu cufun:
Jetef, Mefed, Efef, JuIn.
Mefedgu muju chu cu fun
fufuonpu wumfun BItIu wun.
Puycu nupu wumfun cunu cufun:
Mufu, SumuI, Isbu. Isbu mIju fu-
chI fun Estemou mufcutu. Jud
fumIII yu pItu mIfuj wufmI wun-
pIs Mefedgu muju chu cu fun.
Chuy wufmI cho wumfun cufun
Gedof mufcutu mIju fu chej
Jefed, Soco mufcutu jutu fu chej
Hebef, Zunou mufcutu mIju fu-
chej Jecu tIeI.

19
Nuhum cufun KeIIupu pup-
nIn. Nuhumpu puInnu cufun
HodIuspu wufmIn. Puypu
wumfun cunu cufun Gufmu cho
tIyuj DuIIu, Muucuh cho tIyuj
Estemou.

20
SImonpu wumfun cunu cufun:
Amnn, RInu, Ben-hunn,
TIIn.
IsIpu wumfun cunu cufun: Zohet,
Benzohet.

21
Judpu wumfun SeIu pItu mIfuj
cujpu wumfun cunu cufun: Iecu
mufcutu mIju fu chej Efwun
Mufesu mufcutu mIju fu chej
Iuudu. Chuy fumIII yugu Inu pItu
Imutu pIs uwuj Bet-usbeu mufcu-
cho.
22
SeIupu wumfun cufun
JoucIm, Cozebu cho tIyuj cunu,
Jous wun Sufuf pIs. Puycunu
uywu cu fun Moub wufmI cu nu-
wun muju chu cuj. Muju chu cuf cuf
cutI fun BeIen mun. Chuy tugu
wIIIu cuy cun uupu cuj uctu
IIbfu chmI.
23
Puycu nugu cufun
muncu fufuj. NetuIm, Gedefu
mufcu cu nu cho tIyu fun. Puycu-
nugu fuytumI sIfbej.
Simeonpita mirajcuna
24
SImeonpu wumfun cunu cufun:
NemueI, Jumn, JufIb, Zefu, SuI.
25
SuI cufun SuIumpu pup-
nIn. SuIum cufun MIbsumpu
1 CRNICAS4
574

I
4.28~33 Jos. 19.28.
J
5.1~3 Gen. 35.22; 49.34.
K
5.1~3 Gen. 49.810.
pup nIn. MIbsumpu wumfunnu
cufun MIsmu.

2
MIsmupu wumfun cufun HumueI.
HumueIpu wumfun cufun
Zucuf. Zucufpu wumfun cufun
SImeI.
27
SImeIpu wumfun cunu
cufun chuncu sojtu oIIgu, sojtu
wufmI. SImeIpu wuuguIn cu nu-
pumI Ichungu wumfun uchcugu
munu cufun chu. Chuy n pumI
puy fumIIIyu funu cu nugu
munu mIfu fun nu chu Jud pItu
mIfuj fumIIIyu mIfu shunngu.
28
Puycunu tIyu fun Beef sebu-
cho, MoIu du cho, Huzuf-suuI cho,
29
BIIhu cho, Ezem cho, ToIud-
cho,
30
BetueI cho, Hofmu cho,
SIcIug cho,
31
Bet-mufcubot cho,
Huzuf-susIm cho, Bet-bIfuI cho,
SuufuIm cho. Chuyno jutI yoj
sIud cu nu chmI tIyu fun DuvId
fuy cunun cumu.
32
Puycu-
nugu pIchgu mufcu musch-
fuj tIyu fun: Etum cho, AIncho,
RImon cho, Toquen cho, Asun-
cho.
33
Puycu nu pumI cufun
sIud uupun jIfcu cu nu pIs ustu
BuuIut cumu. Chuy puftI cu-
nu chmI puycu nugu tIyu fun.
Chuy nmI wIIIu cun uctu IIbfun-
cu nu cho.
I

34
Mesobub, JumIec, AmusIuspu
wumfun Josus,
35
JoeI, JosI-
bIuspu wumfun Jeh; JosI-
bIusnu cufun SefuIuspu wumfun;
Sefuus cufun AsIeIpu wumfun;
3
chuyno EIIoe nuI, Juucobu,
Jesohuu, Asuus, AdIeI, JesImIeI,
Benuu,
37
ZIzu. Puy cufun SIfIpu
wumfun. SIfInu cufun AIonpu
wumfun. AIn cufun JeduIuspu
wumfun. JeduIusnu cufun
SImfIpu wumfun. SImfI cufun
SemuIuspu wumfun.
38
Chuy jutI yoj cu nugu IIupun pIs
cufun munduj cu nu IIumI quIquIn
fumIII yu cho. Cudu fumIIIyu fIyupu
uypu IIu mun mIfup tIn
39
puycu nugu
uywun cu nu puj guewutu ushIfmI
chuyu fun Gefuf mun yuycu nu cumu.
Chuygu cuycu fun guechwu pumpu mun
IntI yugu mu nun cujchnu.
40
Chuy-
chmI puycunu tufI fun fIyupu uypu IIu
uIII guewutu, jutun muy-muy jIfcutu.
Chuy chgu unuy tIyu fun Cum fumI-
IIyu pItu mIfuj cu numI.
41
Judpu fuynIn
Ezequus cuycu shun wIchun uywu fun
chuy funu cunu. Puycu numI chuyuy cuf
wuu chI fun. Puchu cu fu shun cu nu tu-
pIs IIIg chI fun. TIyu shun cu nu tu pIs
tufI shun cujtugu IIIg chI fun. NIfcofgu
tIyu cuy c fI fun Cum fumIII yu cunu
tIyu shun cho. Chuy puftI chgu uypu-
IIumI guewu cufun uywun cu nu puj.
42
SImen fumIIIyu funu cu nugu pIchgu
puchuc (500) uywu cu fun SeIf jIfcu-
mun pIs. Chuy uywuj cu nupu munduj nIn
cufun PeIutus, Neufus, Refuus, UzIeI.
Puycu nugu cufun IsIpu wumfun cunu.
43
Puycunu wuu chI fun quduj cuj
AmuIec funu cu nutu. Chuy pItu-puchu
chuy IIu chnu tIyu cu fun.
Rubenpita mirajcuna
5

1
Rubengu IsfueIpu guechpu
wumfun cuf chus quI nun puj cujtu
mununu chuquI fun nu chu pup nInpu
chnun wun puu cuy cu shun pItu.
J

Ruben chus quI nun puj cujcu nu tugu
chus quI fun Jospu wumfun cu nu numI.
Jos pIs cufun IsfueIpu wumfunmI.
2
Chuyno cuptIn pIs wuquIn cuj
wuuguIn cu nu pItu mus munuy nI ygu
cufun JudmI. PuypItu mIfuj pI tumI juc
munduj pIs yufI fun.
K
JosmI cuycu-
fun IsfueIpu guechpu wumfunno.
3
Rubenpu wumfun cunu cufun: Hunoc,
FuI, Hezfn, CufmI.

4
Ruben pItu mIfujmI cufun JoeI pIs.
JoeIpu wumfun cufun Semuus,
SemuIuspu wumfun Gog, Gogpu
wumfun SImeI,
5
SImeIpu
1 CRNICAS4 , 5
575

L
5.4~ 2Rey. 15.29.
wumfun MIcuu, MIcuIupu
wumfun Reuu, ReuIupu
wumfun BuuI,
BuuIpu wumfun
Beefu. Beefu tumI Ruben fumI-
IIyupu munduj nIn cuycup tIn
pfsu upufun AsIfIupu fuynIn
TIgIut-pIIe sef.
L

7
Beefupu wuuguIn cu nupu jutIn-
cunu cudu fumIII yu pumI cuyno
upun tu fuy cun: JeIeI mus
munduj, chuy pItu Zucu fus,
8
BeIu. BeIugu cufun Asuzpu
wumfun. Asuznu cufun Semupu
wIII cun. Semugu cufun JoeIpu
wumfun.
BeIu tIyu fun Afoef puftI cho. Puypu
chuc fun chuyu fu fun Nebo mun, BuuI-
meon mun pIs.
9
IntI yugu mu nun cuj-
Ipunu cufun chun yujpu uupun cumu
Euffu tes muyu pItu-puchu. Puycu nupu
uywun cu nugu fIyupu mIfu fun GuIuud
puftI cho.
10
SuI fuy cushun wIchun Ruben
tfbu funu cu nugu guffu cho cufun
Aguf funu cu nu wun. Ruben tfbugu
bInsI fun. NIfcuf tIyu cuy c fI fun GuIuud
puftI mun IntI yugu mu nun cuj-Icho.
Gadpita mirajcuna
11
GudpItu mIfuj cu nugu tIyu fun
fumIII yun Ruben tfbu cunu tIyu shunpu
chIm pun cho, Busn puftI pItu-puchu
SuIcu sIud cumu. Puycu nu chgu mus
munduj cufun

12
JoeI, chuy pItu cujnu Sufn, chuy-
pItu JuunuI, chuy pItu Sufut.

13
Puycu nupu fumIII yun cunu tuytu-
pItu uywuj cufun: MIcueI,
MesuIum, Sebu, JofuI, Jucn,
Zu, Hebef. IIupungu cufun
gunchIs.

14
Chuy gunchIs munduj cu nugu
cufun AbIhuII pItu mIfuj uywuj-
cu numI. AbIhuII cufun HufIpu
wumfun. HufI cufun Jufoupu
wumfun. Jufou cufun GuIuudpu
wumfun. GuIuud cufun
MIcueIpu wumfun. MIcueI cufun
JesI suIpu wumfun. JesIsuI cufun
Juhdopu wumfun. Juhdo cufun
Buzpu wumfun.
15
Ah cufun
AbdIeIpu wumfun, GunIpu
wIII cun. Ah cufun IIupun fumI-
IIyun cu nupu munduj nIn.
1
Chuy
fumIII yu cu nugu IIupun tIyu fun
GuIuud cho, Busun cho uupun
jIfcu cu nu cho, Sufn puftI-
cho cuycuj uywu mIchI cu nun
jIfcu cu nu ch pIs IIndun cumu.
17
Puycu nugu IIupun pIs pudfu-
nu cu fun Judpu fuynIn Jotum
cuycu shun wIchun. IsfueIpu
fuynInnu Jefo boum cuycu fun.
Rubn, Gad, pu!!an Manass
trbu imano cashanpis
18
Ruben tfbu pItu, Gud tfbu-
pItu, puIIun cuj Munuses tfbu pItu
mIfuj cunu cufun jInyu funu cu nu-
IIu. Puycu nupugu cufun subIIn cunu,
Ichun cunu, pIII yuf chupu cu nun
esc dun cu nu pIs. PIII yu nun puj sumuj
yuchu cu shu cufcuy cu fun. PIII yuj cu nu-
IIu cufcuy cu fun chuscu chuncu chuscu
wufungu gunchIs puchuc sojtu chun-
cun (44,760) funu cunu.
19
Puycunu
pIII yu fun Aguf funu cu nu wun, Jetuf
funu cu nu wun, NufIs funu cu nu wun,
Nodub funu cu nu wun.
20
Tuytu DIos
yunu pup tIn bInsI fun Aguf funu cu nu-
tugu mIncuy nIn cu nu tu wun. PuIIun
pIII yu cho Tuytu DIostu muu cu fun
yunu p nun puj. Yfu cup tInmI Tuytu
DIosgu yunu pu fun.
21
NIfcuf chIquI-
nu cu shunpu uywun cu nutu upucu fun:
pIchgu chuncu wufungu (50,000)
cum IIu cu nutu, Ishcuy puchuc pIchgu
chun cun wufungu (250,000) uyshutu,
Ishcuy wufungu (2,000) bffutu. Pfsu
chufI fun puchuc wufungu (100,000)
funu cu nu tu pIs.
22
ChIquI nu cu shungu
uypu IIu wuu fun. Chuyngu wuu fun
1 CRNICAS5
576

M
5.2 2Rey. 15.19.
N
5.2 2Rey. 15.29.
O
5.2 2Rey. 17.6.
P
.1~19 Exo. 6.1619.
pIII yu cho Tuytu DIos yunu pup tInmI.
NIfcuf puycu nugu chuy puftI IIu cho
tIyu cu fun juc-Imun pfsu upunun-
cumu.
23
Munuses tfbu pItu puIIun cuj tfbu
mIfuj cunu tIyu cu fun Busun pItu-puchu
BuuI-hefmon cumu. Aypu IIu cush pun
tIyu fun SenIf cho, Hefmn jIfcu ch-
pIs.
24
Cudu fumIII yupu munduj nIn cunu
cufun: Efef, IsI, EIIeI, AzfIeI, Jefemus,
Hodu vus, JuhdIeI. Puycu nugu IIupun-
pIs cufun jInyu funu cunu fejsI shu.
Cudu-nun cufun cudu fumIII yupu
munduj nIn cunu.
25
Ichungu unuy cuj uwIIun cunu
fIspI tu shun Tuytu DIostu munu fIspI tuf
contfun fIcu cu fun. Puycu nugu Tuytu
DIostu munu fIspI tu fun chu. Tuytu
DIos wuu chI shun funu cunu dIosn
nIshuntu udufu fun.
2
Chuy pI tumI
IsfueIpu Tuytu DIos nengu yufpuytu
gofun AsIfIupu fuynIn PuI nIshun
M

TIgIut-pIIe sef
N
jutI yojtu IsfueI cu nutu
pfsu upunun puj. Chuufu puynumI
pfsu upuchI fun Ruben tfbutu, Gud
tfbutu, puIIun cuj Munuses tfbu tu-
pIs. Apuf chuyu chI fun: HuIuh mun,
Hubof mun, Hufu mun, Gozn muyupu
uupun mun. Cunun cu mu pIs chuy IIu-
chmI tIyuf cuy cun.
O
Lev trbu cracuna

1

2
Coutpu wumfun cunu cufun:

3
Amfumpu wumfun cunu cufun:
Aufn, MoIses, Mufu.
Aufonpu wumfun cunu cufun:
Nudub, AbI, EIeu zuf, Itumuf.

4
EIeuzufpu wumfun cufun FInees.
FIneespu wumfun cufun AbIsu.

5
AbIsuupu wumfun cufun BuquI;
BuquIpu wumfun UzI;

UzIpu wumfun Zefuus;

ZefuIuspu wumfunnu MefuIot.

7
MefuIotpu wumfun cufun
Amufus;
AmufIuspu wumfunnu AhItob.

8
AhItobpu wumfun cufun Sudoc;
Sudocpu wumfunnu AhImuus.

9
AhImuuspu wumfun cufun
Azufus;
AzufIuspu wumfunnu Johunn.

10
Johununpu wumfun cufun
Azufus. AzufIusmI cfu cufun
Jefu su Ien cho SuIomn ufuchI-
shun TempIu cho.

11
AzufIuspu wumfun cufun
Amufus;
AmufIuspu wumfunnu AhItob.

12
AhItobpu wumfun cufun Sudoc;
Sudocpu wumfunnu SuIum.

13
SuIumpu wumfun cufun HIIcus;
HIIcIuspu wumfun Azufus.

14
AzufIuspu wumfun cufun Sefuus;
SefuIuspu wumfunnu Josu duc.
15
Josu duc tugu pfsu upufun
Jefu su Ien pItu Tuytu DIos Jud
fumIII yu cu nutu jItu fIf Nubu co-
do no sof wun pfsu upuchIp tIn.
Levpita mirajcuna
1

17
Gefsonpu wumfun cunu cufun:
IIbnI, SImeI.

18
Coutpu wumfun cunu cufun:

19
Mefu fIpu wumfun cunu cufun:
MuhII wun MusI.
Puycu nu pIs cufun Ievpu wumfun cu-
nu pItu mIfuj cu numI.
P

20~21
Gefson pItu mIfuj cu nugu cufun:
Gefsonpu wumfun IIbnI,
IIbnIpu wumfun Juhut, Juhutpu
wumfun ZImu, ZImupu wumfun
Jou, Joupu wumfunnu Ido,
Idopu wumfun Zefu, Zefupu
wumfun JeutfuI.

22~24
Cout pItu mIfuj cunu cufun:
Coutpu wumfun AmInudub,
1 CRNICAS5 , 6
577
AmInudubpu wumfun Cofe,
Cofpu wumfun AsIf, AsIfpu
wumfun EIcunu, EIcu nupu
wumfun EbIusuf, EbIusufpu
wumfun AsIf, AsIfpu wumfun
Tuhut, Tuhutpu wumfun UfIeI,
UfIeIpu wumfun Uzus, UzIuspu
wumfunnu SuI.

25~27
EIcu nupu wumfun cunu cufun:
AmusuI wun AhImot. AhImotpu
wumfun pItu mIfuj cu nu numI
cufun: AhImotpu wumfun
EIcunu, EIcu nupu wumfun
ZofuI, ZofuIpu wumfun Nuhut,
Nuhutpu wumfun EIIub, EIIubpu
wumfun Jefohum, Jefo humpu
wumfunnu EIcunu.

28
SumueIpu wumfun cunu cufun:
Guech pun VusnI, chuy pItu
Abus.

29~30
Mefu fI pItu mIfuj cunu cufun:
Mefu fIpu wumfun MuhII,
MuhIIpu wumfun IIbnI, IIbnIpu
wumfun SImeI, SImeIpu
wumfun Uzu, Uzupu wumfun
SImeu, SImeupu wumfun
Huguu, HuguIupu wumfunnu
Asuus.
Temp!ucho Tayta Diosta
a!abananpaj David churashan
31
RIspI tdu bubuItu ToIdu mun
chufu shun junujmI DuvIdgu uIubuj cu-
nutu chufu fun Tuytu DIospu ToIdun cho
uIubu nun puj.
32
AIubu nun puj numfu-
shun funu cu numI uIubuj Tuytu DIos-
wun TIncunu ToIdu uupun cho. Puycu-
nugu uIubun yuj Jefu su Ien cho SuIomn
TempIutu ufuchIytu ushu nun cumu.
TempIu ch pIs jInu IIumI uIubuj custum-
fIn cho.
33
AIubuj cu nugu wumfun cu-
nuwun-cumu cufun:
Cout custu cunu cufun Hemn.
Hemunpu pup nengu cufun
JoeI. JoeIpu pup nInnu cufun
SumueI.
34
SumueIpu pup nIn
cufun EIcunu. EIcu nupu pup-
nIn cufun Jefohum. Jefo humpu
pup nIn cufun EIIeI. EIIeIpu
pup nIn cufun Tou.
35
Toupu
pup nIn cufun Zuf. Zufpu
pup nIn cufun EIcunu. EIcu-
nupu pup nIn cufun Muhut.
Muhutpu pup nIn cufun
AmusuI.
3
AmusuIpu pup nIn
cufun EIcunu. EIcu nupu pup-
nIn cufun JoeI. JoeIpu pup nIn
cufun Azufus. AzufIuspu pup-
nIn cufun Sofo nus.
37
Sofo-
nIuspu pup nIn cufun Tuhut.
Tuhutpu pup nIn cufun AsIf.
AsIfpu pup nIn cufun EbIusuf.
EbIusufpu pup nIn cufun Cofe.
38
Cofpu pup nIn cufun Izhuf.
Izhufpu pup nInnu cufun Cout.
Coutpu pup nIn cufun Iev.
Ievpu pup nInnu cufun IsfueI.

39
Hemunpu def chu cuj-Idun-
cho uIubuj cufun fumIII yun
Asuf. Asufpu pup nIn cufun
Befequus. BefequIuspu pup nIn
cufun SImeu.
40
SImeupu pup-
nInnu MIcueI, MIcueIpu pup-
nIn Buusus, BuusIuspu pup-
nIn MuIquus,
41
MuIquIuspu
pup nIn EtnI, EtnIpu pup nIn
Zefu, Zefupu pup nIn Aduu,
42
AduIupu pup nIn Etn,
Etunpu pup nIn ZImu, ZImupu
pup nIn SImeI,
43
SImeIpu pup-
nIn Juhut, Juhutpu pup nIn
Gefsn, Gefsonpu pup nInnu
Iev.

44
Hemunpu Ichoj cuj-Idun cho
uIubuj cufun fumIII yun MefufI
custu: Etn. Etunpu pup nIn
cufun QuIsI, QuIsIpu pup nIn
AbdI, AbdIpu pup nIn MuIuc,
45
MuIucpu pup nIn Husu bus,
Husu bIuspu pup nIn Amusus,
AmusIuspu pup nIn HIIcus,
4
HIIcIuspu pup nIn AmsI,
AmsIpu pup nIn BunI, BunIpu
pup nIn Semef,
47
Semefpu
pup nIn MuhII, MuhIIpu pup-
nIn MusI, MusIpu pup nIn
1 CRNICAS6
578
MefufI. Mefu fIpu pup nInnu
cufun Iev.
48
Iev pItu mIfuj cunu wuquIn cgu
cufcuy cu fun Tuytu DIospu ToIdun cho
Imu fufuy cu nu pIs cujtu fufuj.
49
Aufon pIs puypItu mIfuf uywuj
cufun. Aufongu Tuytu DIos puj fupu-
chInu sucfIfIsyucunutu uItuf cho
fupu chej. InsInsu suumu chI cunu
uItuf ch pIs suumu chej. Mus fIspI tdu
cujcho Tuytu DIos puj Imu fufuy cu nu-
tu pIs puycu nu IIumI fufuj. IsfueI cu nutu
juchun pItu Tuytu DIos pefdu nu nun-
p pIs puycu nu IIumI fufuj sIfbej nIn
MoIsestu Tuytu DIos nIshunno.
Aaronpita mirajcuna
50~53
Aufon pItu mIfuj cunu cufun:
Aufonpu wumfun EIeu zuf, EIeuzufpu
wumfun FInees, FIneespu wumfun
AbIsu, AbIsuupu wumfun BuquI,
BuquIpu wumfun UzI, UzIpu wumfun
Zefuus, ZefuIuspu wumfun MefuIot,
MefuIotpu wumfun Amufus,
AmufIuspu wumfun AhItob, AhItobpu
wumfun Sudoc, Sudocpu wumfunnu
AhImuus.
Lev trbu tiyashan siudcuna
(Jos. 21.142)
54
Aufon pItu mIfuj cu nupu sIud nIn-
cu nu wun IIndun cunu cuyno cufun.
Cout fumIIIyu cujtugu tcu fun Hebfn.
55
Chuygu cuycun Jud fumIIIyu tIyu-
shun puftI cho. Hebfongu puycu nu puj
cufun uywu mIchI cu nun tIn.
5
Jefo-
nepu wumfun CuIeb tunu tcu fun
sIudpu uupun cho cuycuj chuc fu cunu
mufcun tIn.
57
Aufon pItu mIfuj cu nu tugu
tIyu nun puj tcu fun ImupI tu pIs guesh-
pIf pucu cu nun Hebfn sIud. Chuy-
tugu goycu fun IIbnu, JutIf, Estemou,
58~59
HIIen, DebIf, Asn, Bet-semes
sIud cu nutu goycu shunpu junun mun-
fuj. Chuy cu nugu IIupun pIs cufun uywu
mIchI cunu chuc fun tIn.
0
Benjumn
fumIII yupu tIyu nun cujch pIs goycu-
fun Gebu, AIemet, Anutot sIud cu nutu.
Uywu mIchI cunu chuc fun tIntu goycu-
fun. Chuufu Aufon pItu mIfuj cu nupgu
cufun chuncu quImsu sIud cunu.
1
Cout pItu mIfuf uywuj wuquIn
fumIII yu tu pIs tcu fun chuncu sIud-
cunu puIIun Munuses tfbu tIyu shun-
cho.
2
Gefson pItu mIfuj fumIII yutu uycu
fumIII yu pIs cushun pItu tcu fun chuncu
quImsu sIud cu nutu. Chuy sIud cu-
nugu cuycu fun Isucuf, Asef, NeftuI
tfbu cunu tIyu shun cho, Busun cho
tIyuy cuj puIIun Munuses tfbu cunu
tIyu shun cho.
3
Mefu fI pItu mIfuj cuj fumIII yu tunu
tcu fun uycu fumIII yu pIs cushun pItu
chuncu Ishcuy sIud cunu. Chuy sIud-
cu nugu cuycu fun Ruben, Gud, ZubuIn
tfbu cunu tIyu shun cho.
4
IsfueI cu nugu Iev pItu mIfuj fumI-
IIyu cu nutu sIud cu nutu goycu fun
uywu mIchI cunu chuc fun tIntu.
5
Jud,
SImen, Benjumn tfbu tIyu shun cu-
nu cho tcu shungu muynumI IsquIf bI-
fuy cun.
Cout pItu mIfuj wuquIn fumI-

IIyutu tcu fun Effun tfbu tIyu shun-
cho cuycuj sIud cunu.
7
Pucu cunu
Shequem sIud pIs, uywu mIchI cunu
chuc fun tIn puycu nu tumI tcu fun.
Chuygu cuycu fun Effun fumIIIyu tIyu-
shun jIfcu cho. Junun mun pIs goycu-
fun Gezef,
8~9
Jocmeum, Bet-hofn,
AjuIn, Gut-fImn sIud cu nutu. Chuy
sIud cu nugu cufun uywu mIchI cu nun-
tIn.
70
Aypuy puj quduj Cout fumIII yutu
goycu fun Anef, BIIeum sIud cu nutu
uywu mIchI cunu chuc fun tIntu. Chuy
sIud cu nugu cufun puIIun cuj Munuses
tfbu tIyu shun cho.
71
Gefson pItu mIfuj cu nutu uycu
fumIII yu pIs cushun pItu goycu fun
GoIn sIudtu. Chuy sIudgu cuycun
Busn puftI cho. Chuyno goycu fun
puIIun Munuses tfbu tIyu shun Astufot
sIudtu. Chuy sIud cu nutu goycu fun
uywu mIchI cu nun tIntu.
72~73
Isucuf
tfbu tIyu shun sIud cu nu tu pIs
1 CRNICAS6
579
goycu fun Cedes, Dubefut, Rumot,
Anem sIud cu nutu uywu mIchI-
cunu chuc fun tIntu.
74~75
Asef tfbu
tIyu shun sIud cu nu tu pIs goycu fun
MusuI, Abdn, Hucoc, Rehob sIud cu-
nutu uywu mIchI cunu chuc fun tIntu.
7
NeftuI tfbu tIyu shun GuIIIeu cho
cuycuj Cedes, Humn, QuIfIu tuIm
sIud cu nutu goycu fun uywu mIchI-
cunu chuc fun tIntu.
77
Quduj cuj MefufI fumIII yutu
goycu fun ZubuIn tfbu tIyu shun cho
goycu fun RImn, Tubof sIud cu-
nutu uywu mIchI cunu chuc fun tIntu.
78~79
Jofdun mun IntI yugu mu nun
cujcho Ruben tfbu tIyu shun cho
goycu fun JefI cpu, Besefpu chIm pun
chun yuj cho cuycujtu. Goycu fun Juzu,
Cudemot, Mefuut sIud cu nutu uywu
mIchI cunu chuc fun tIntu.
80~81
Gud
tfbu tIyu shun cho goycu fun GuIuud cho
cuycuj Rumot, Muhu nuIm, Hesbn,
Jusef sIud cu nutu uywu mIchI cunu
chuc fun tIntu.
Isacarpita mirajcuna
7

1
Isucufpu wumfun cunu cufun
chuscu: ToIu, Fu, Jusub, SImfn.

2
ToIupu wumfun cunu cufun UzI,
Refuus, JefIeI, JuhmuI, JIbsum,
SemueI. Puycunu ToIu fumIII yu-
chgu cufun munduj cu nu IIumI.
Custun pumI cufun jInyu funu-
cunu. DuvId cushun wIchun
chuy fumIII yu cu nugu cuycu fun
Ishcuy chuncu Ishcuy wufungu
sojtu puchuc nIn (22,600) funu-
cu nu numI.

3
UzIpu wumfun cufun Isfu hus.
Isfu hIuspu wumfun cunu cufun:
MIcueI, Obudus, JoeI, Isus.
PIch gun cufun chuy fumIII yu cho
munduj cunu.
4
WufmIn cu nu pIs
wumfun cu nu pIs uypu IIu cufun.
Chuy n pumI chuy fumIII yugu
chuy chIcu cufun. PIII yuj cujIIu
cufun quImsu chuncu sojtu
wufungu (36,000).
5
Isucuf pItu mIfuj cu nutu IIupuntu
pudfu nup tIn jInyun nI IIun cufun pusuj
chuncu gunchIs nIn wufungu (87,000).
Benjaminpita mirajcuna
Benju mInpu wumfun cunu cufun

quImsu: BeIu, Bequef, JedIueI.

7
BeIupu wumfun cunu cufun
pIchgu: Esbn, UzI, UzIeI,
JefI mot, IfI. Puycu nugu cufun
quIquIn fumIII yu chgu munduj,
jInyu funu cu nu IIu. Chuy fumI-
IIyu cu nutu ushuj puj pudfu nup-
tIn cufun Ishcuy chuncu Ishcuy
wufungu quImsu chuncu chus-
cun (22,034).

8
Bequefpu wumfun cunu cufun:
ZemIfu, Jos, EIIe zef, EIIoe-
nuI, OmfI, JefI mot, Abus,
Anutot, AIumet. Puycu nugu
cufun Bequefpu wumfun cu nu-
IIu.
9
Pudfu nup tIn cufun tuytun
cujIIu Ishcuy chuncu wufungu
Ishcuy puchuc nIn (20,200)
jInyun nI IIun.

10
JedIueIpu wumfun cufun BIIhn.
BIIhunpu wumfun cunu cufun:
Jes, Benjumn, Aod, Quenuunu,
Zetn, TufsIs, AhIsuhuf.
11
IIupun-
pIs puycu nugu cufun JedIueI pItu
mIfuj IIu. Tuytun cu nu IIu, pIII yu-
puj uIII cujIIu, jInyu funu cu nu IIu
cufun chuncu gunchIs wufungu

12
HIfpu wumfun cunu cufun: Sufum,
Hufum. Ahefpu wumfunnu
cufun HusIm.
Nefta!pita mirajcuna
13
Neftu Ipu wumfun cunu cufun:
JuhzeeI, GunI, Jezef, SuIum. Puycu-
nugu cufun BIIhu pItu mIfuj cunu.
Manasespita mirajcuna
14
Chnun SIfIu wufmI cho Munusespu
wumfun cunu cufun:
AsfIeI wun MuquIf. MuquIf cufun
GuIuudpu pup nIn.
15
MuquIf
1 CRNICAS6 , 7
580
muju chu cu fun Muucu jutI yoj
wufmI wun. Chuy wufmI cufun
Hufum, Sufum custu. MuquIfpu
shuIIcu cuj wumfun cufun ZeIo-
fe hud. ZeIo fe hudpugu wumfun-
cunu cufun wufmI IIu.

1
MuquIfpu wufmIn Muucu guesh-
yu cu fun Pefestu. Pefespu
guepun munmI yufI fun Sefes.
Pefespu wumfun cu numI cufun
UIum wun Requem.
17
UIumpu
wumfun cufun Bedn. Puycu-
numI cufun MuquIfpu wumfun
GuIuud pItu mIfuj. MuquIfgu
cufun Munusespu wumfun.

18
MuquIfpu puIn Humo Ie quetpu
wuwun cunu cufun: Isod, AbIe-
zef, MuhuIu.

19
SemI dupu wumfun cunu cufun:
AhIn, Shequem, IIkhI, AnIum.
Efrainpita mirajcuna
20~21
EffuIn pItu mIfuj cunu cufun:
EffuInpu wumfun SuteIu; Sute Iupu
wumfun Befed; Befedpu wumfun
Tuhut; Tuhutpu wumfun EIudu; EIudupu
wumfun Tuhut; Tuhutpu wumfun Zubud;
Zubudpu wumfun SuteIu. EffuInpu
wumfun Ezeftu wun EIud tugu Gut puftI-
cho tIyuj cunu wuuy c fu chI fun wcun-
cu nutu suwu puy cujtu.
22
Chuufu pup nIn
EffuIngu unuy cumu IIuquI fun. IIuquI-
cup tIn shogu nun puj fumIII yun cu nu pIs
shumu fun.
23
Chuy pItu EffuInpu wufmIn
yupuy guesh yuj fIcu cuf oIIgu wumfutu
guesh yu cu fun. Chuy wumfuntu jutI-
chu pu fun Befu nIf fumIII yun fIyupu
IIuquI cuy cho cuptIn.
24
BefIupu wufmI
wumfun SeefumI junu cuj Bet-hofn, ufu
cuj Bet-hofn sIud cu nutu ufuchI fun.
Uzen-seefu sIud tu pIs ufuchI fun.
25~27
BefIu pItu mIfuj cunu cufun:
BefIupu wumfun cufun Refu, Refupu
wumfun Resef, Resefpu wumfun
Tehn, Tehunpu wumfun Iuudn,
Iuudunpu wumfun AmIud, AmIudpu
wumfun EIIsumu, EIIsu mupu wumfun
Nun, Nunpu wumfun Josue.
28
EffuIn pItu mIfuj cu nupu chuc fun cu nu-
wun tIyu nun cu nugu cufun BeteI, Nuufn
IntI yugu mu nun cuj-Icho. IntI yugu nun
cuj-Ichnu cufun Gezef, Shequem pItu-
puchu Ayuh cumu. Chuypu cuj sIud cu nugu
mufcunwun-cumu cufun:
29
Munuses pItu
mIfuj cu nupu munuy nIn cho Bet-sen,
Tuunuc, MeguIdo, Dof. Chuy sIud cu nugu
puycu nupu cuycu fun tucshu mufcunwun-
cumu. Chuy sIud cu nu chmI tIyu fun
IsfueIpu wumfun Jos pItu mIfuj cunu.
Aserpita mirar aywajcuna
30
Asefpu wumfun cunu cufun: Imnu,
Isu, IsI, Befu. PuInnu cufun Sefu.

31
BefIupu wumfun cunu cufun:
Hebef wun MuIquIeI. MuIquIeI
cufun BIfzuvItpu pup nIn.

32
Hebefpu wumfun cunu cufun: Juet,
Semef, Hotum. PuIn cufun Shu.

33
Juetpu wumfun cunu cufun:
Pusuc, BImhuI, Asvut.

34
WuuguIn Semefpu wumfun cunu
cufun: Rohgu, Jehbu, Afum.

35
Jucuj wuuguIn Hotumpu wumfun-
cunu cufun: Zofu, Imnu, SeIes,
AmuI.

3
Zofupu wumfun cunu cufun: Su,
Hefne fef, SuI, BefI, Imfu,
37
Besef, Hod, Sumu, SIIsu,
Itfn, Beefu.

38
Jetefpu wumfun cunu cufun:
Jefone, PIspu, Afu.

39
UIupu wumfun cunu cufun: Afu,
HunIeI, RezIu.
40
Chuy funu cu nugu cufun Asef pItu
mIfuj cu nu IIu. Puycu nugu fumIII yun-
cu nu cho munduj cu nu IIu, jInyu funu-
cu nu IIu, mus fIspI tdu cufun. Chuy
funu cu nutu pudfu nup tIn pIII yu puj uIII
cujcu nu IIu cufun Ishcuy chuncu sojtun
wufungu (26,000).
Benjaminpita mirajcuna
8

1
Benju mInpu guechpu wumfun
cufun BeIu; junun mun AsbeI;
junun mun Ahufu;
2
junun mun Nohu;
junun mun Rufu.
1 CRNICAS7 , 8
581

3
BeIupu wumfun cu nunu cufun:
Aduf, Gefu, AbIud,
4
AbIsu,
Nuumn, Ahou,
5
Gefu, Sefu fn,
HIfum.

Aodpu wumfun cunu Gebu cho

tIyuj fumIII yupu munduj nIn-
cunu cufun:
7
Nuumn, Ahus,
Gefu. Puycu nutu Gefu upufun
Munuhut mun. Gefupu wumfun-
cunu cufun Uzuwun AhIud.

8
Suhu fuImgu fuquI cu fun wufmIn
HusIm wun Buufu wun. Chuy-
pI tu fmI wumfun cunu cufun
Moub nusyun cho.
9
Yupu pu cuy
wufmIn Hodes cho cuj wumfun-
cunu cufun: Jobub, SIbIu, Mes,
MuIcum,
10
Jez, Suquus,
MIfmu. Chuy wumfun cu nugu
cufun cudu fumIII yupu munduj-
nIn cu nu IIu.

11
Suhu fuImpu fImIf cuj wufmIn
HusIm cho wumfun cunu cufun:
AbItob, EIpuuI.
12
EIpuuIpu
wumfun cunu cufun: Hebef,
MIsum, Semed. SemedmI
ufuchI fun Ono, Iod sIud cu-
nutu, tucshu mufcun cu nu tuwun-
cumu.
13
BefIu wun Semugu
cufun AjuIn puftI cho tIyuj cu-
nupu munduj nIn cunu. Puycu-
numI gufgu fun unuy pItu-puchu
Gutcho tIyuj cu nutu.

14~1
BefIupu wumfun cunu cufun: Aho,
Susuc, Jefohum, Zebu dus,
Afud, Adef, MIcueI, Ispu, Johu.

17~18
EIpuuIpu wumfun cunu cufun:
Zebu dus, MesuIum, HIzquI,
Hebef, Isme fuI, JezIus, Jobub.

19~21
SemeIpu wumfun cunu cufun:
JuquIm, ZIcfI, ZubdI, EIIe nuI,
ZIIe tuI, EIIeI, Aduus, Befuus,
SImfut.

22~25
Susucpu wumfun cunu cufun:
Ispn, Hebef, EIIeI, Abdn,
ZIcfI, Hunn, Hunu nus, EIum,
Anutotus, Ifduus, PenIeI.

2~27
Jefo humpu wumfun cunu cufun:
Sumse fuI, Sehu fus, AtuIus,
Jufesus, EIus, ZIcfI.
28
Puycu-
nugu IIupun pIs cufun putu-putu
mIfuf uywuj cu nupu tuytun cu-
nu IIu. Puycu nugu Jefu su Ien cho
tIyu fun.
Sau!pa fami!!yancuna
(1Crn. 9.S544)
29
Gubun sIud cho tIyu fun
Gubuonpu pup nIn JehIeI. WufmInpu
jutInnu cufun Muucu.
30
Wumfun cunu
guech pu pItu guIIuy cuf cufun: Abdn,
Zuf, CIs, BuuI, Nef, Nudub,
31
Gedof,
Aho, Zequef,
32
MIcIot. MIcIot cufun
SImeupu pup nIn. Puycu nu pIs Jefu su-
Ien cho tIyu fun fumIII yun cunu tIyup tIn.

33
Nef cufun CIspu pup nIn.
CIs cufun SuuIpu pup nIn.
SuuIpu wumfun cunu cufun:
Jonutn, MuIquIsu, AbInudub,
Es-buuI.

34
Jonutunpu wumfun cufun MefIb-
buuI.
MefIb-buuI cufun MIcuIupu pup-
nIn.

35
MIcuIupu wumfun cunu cufun:
PItn, MeIec, Tufeu, Acuz.

3
Acuzpu wumfun cufun Joudu.
Joudupu wumfun cunu cufun:
AIemet, Azmuvet, ZImfI.
ZImfIpu wumfun cufun Mosu.
37
Mosupu wumfun cufun BInu.
BInupu wumfun cufun Rufu.
Rufupu wumfun cufun EIusu.
EIusupu wumfunnu cufun AzeI.

38
AzeIpu wumfun cunu cufun AzfIcum,
Bocfu, IsmueI, Seufus, Obudus,
Hunn. IIupungu cufun sojtu.

39
AzeIpu wuuguIn Esecpu wumfun-
cunu guech pu pItu guIIuy cuf
cufun: UIum, Jehs, EIIfe Iet.
40
UIumpu wumfun cunu cufun
jInyu funu cunu. FIyupu yuchu-
fun Ichu jItuytu. Puycu nutu
yupup tIn wumfun cu nu wun
wIII cun cunu oIIgu cujIIu cufun
puchuc pIchgu chun cun.
Puycu nugu cufun Benju mIn pItu mIfuj.
1 CRNICAS8
582

Q
9.2~3 Esd. 2.27; Neh. 7.73; 11.3.
9

1
Chuy nmI IIupun IsfueI cunu
upun tu shu cuycu fun IsfueIpu
fuynIn cu nupu uctu IIbfun cho.
Babi!oniapita cutimojcuna
(Ne/. 11.124)
Jud funu cu nu tugu BubI Io nIu mun
pfsu upufun Tuytu DIospu contfun
fIcu cu shun pItu.
2
Pfsu uywu shun-
pItu chuc fun cu nu mun, sIud nIn cu-
nu mun fImIf-puntutu cutI moj cgu
cufun IsfueI funu cunu, cfu cunu, Iev
fumIII yu cunu, TempIu cho Imu fufuy-
ch pIs ufoj cunu.
3
JInun Jefu su Ien-
chgu tIyu cuy c fI fun Jud, Benjumn,
Effun, Munuses tfbu funu cu nu IIu.
Q

4
Jud pItu mIfuj cuj cufun UtuI.
UtuIpu pup nIn cufun AmIud,
AmIudpu pup nIn OmfI, OmfIpu
pup nIn ImfI, ImfIpu pup nIn
BunI. Puycu nugu cufun Judpu
wumfun Fufes pItu mIfuj.

5
SeIu custu funu cu nu pIs cutI fun.
Chuy custu cufmI Asuus y
wumfun cu nu pIs puycu nu wun
uywu fun. AsuIusgu tuytunpu
guechpu wumfunmI cufun.

Fufespu wuuguIn Zefupu wumfun

cujmI cufun JeueI. JeueIgu
fumIII yun cu nu wun cufun sojtu
puchuc Isgun chun cun funu-
cunu (690).
7
Benjumn tfbu cutI moj cunu cufun:
SuI, Ibneus, EIu, MesuIum.
SuIpu pup nIn cufun MesuIum,
Mesu Iumpu pup nIn Hodu-
vus, Hodu vIuspu pup nIn
Asenu.
8
IbneIuspu pup nIn
cufun Jefohum. EIupu pup nIn
cufun UzI, UzIpu pup nIn MIcfI.
Mesu Iumpu pup nIn cufun Sefu-
tus, Sefu tIuspu pup nIn ReueI,
ReueIpu pup nIn Ibneus.
9
Puycu nugu cufun cudu fumIII yupu
munduj nIn cu numI. IIupun fumIII yun-
cu nu wungu upun tu fuy cu fun Isgun
puchuc pIchgu chuncu sojtun (956)
funu cunu.
10~12
Cfu cu nugu Jeduus, JoIu fIb,
JuquIm, Azufus, Aduu, MusuI cutI-
mu fun.
AzufIuspu pup nIn cufun HIIcus,
HIIcIuspu pup nIn MesuIum,
Mesu Iumpu pup nIn Sudoc,
Sudocpu pup nIn MefuIot,
MefuIotpu pup nIn AhItob.
AhItobgu Tuytu DIostu fIspI tunu
TempIu cho IIupun cfu cu nupu
munduj nInmI cufun.
AduIupu pup nIn cufun Jefohum,
Jefo humpu pup nIn Pusuf,
Pusufpu pup nIn MuIquus.
MusuIpu pup nIn cufun AdIeI,
AdIeIpu pup nIn Juzefu, Juze-
fupu pup nIn MesI Ie mIt, MesI-
Ie mItpu pup nIn Imef.
13
IIupun pIs chuy cfu cu numI fumI-
IIyun cu nupu munduj nIn cufun.
Puycunu yuchuj funu cunu cufmI
TempIu cho fufu nun puj cujcu nutu
sumuj fufu fun. Puycu nu wun uywuj
cfu cu numI Jefu su Ien mun chuyu fun
wufungu gunchIs puchuc sojtu chun-
cun (1,760) cfu cunu.
14
Iev tfbu funu cu nu pItu Jefu su Ien-
mun Semuus chuyu fun fumIII yun cu-
nu wun.
SemuIusmI cufun Husubpu
wumfun, AzfIcumpu wIII cun y
Husu bIuspu wIII cun. Puycunu
IIupunmI cufun MefufI custu
funu cunu.
15
Chuy n IIumI Iev
tfbu funu cu nu pItu Jefu su Ien-
mun chuyu fun Bucbucuf, Hefes,
GuIuI y Mutunus. Mutu nIusmI
cufun MIcuIupu wumfun,
ZIcfIpu wIII cun y Asufpu wIII-
cun.
1
ObudIuspu pup nIn
cufun Semuus, SemuIuspu
pup nIn GuIuI, GuIuIpu pup nIn
Gedu tun. BefequIuspu pup nIn
1 CRNICAS9
583
cufun Asu, Asupu pup nIn
EIcunu. EIcu nugu tIyu fun Netofu
sIudpu uupun mufcu-muII wu-
cho.
17
CutI moj puncu tpuj cunu cufun:
SuIum, Acub, TuImn, AhImn
wuquIn puncu tpuj-musIn cu-
nu wun. SuIummI cufun munduj-
nIn.
18
Cunun cu mu pIs SuIummI
jInu IIu cuycun IntI yugu mu nun
cuj-Icho fuycu nupu puncuntu
tpuj. Chuy Iev fumIII yu cu nugu
IntI yugu mu nun cuj-Ipu cuycuj
puncu tumI tpuj.
19
SuIumpu
pup nIn cufun Cofe, Cofpu
pup nIn EbIusuf, EbIusufpu
pup nIn Cofe. Cofe fumIII yu cu-
nugu cufun TempIu mun yuycu-
nun puncutu tpuj IIu. Chuy nmI
Cofe fumIII yu cu nugu T
D toIduntu unuy cuydu-
fun.
20
Puycu nu pItu mus unuygu
EIeuzufpu wumfun FIneesmI
cufun puncu tpuj cu nupu
munduj nIn. FInees tugu T
D yunu puj.
21
Mese Ie-
mIuspu wumfun Zucu fus cufun
TIncunu ToIdu puncutu tpuj.
22
Puncutu tpu nun puj ucfu shu cujIIu
IIupungu cufun Ishcuy puchuc chuncu
Ishcuy nIn (212) funu cunu. Chuy funu-
cu nu tugu tIyu shun cu nu cho fumIII yun-
tIntu uctu mun pudfu nu fun. WIIIu coj
SumueI wun DuvIdmI puncutu tpu-
nunpgu chufu fun. Chuy funu cu nugu
cufun Imutu pIs munu uptu cuf coj IImyu.
23
SuIum mundu shun funu cunu y puycu-
nu pItu mIfuj funu cunu T D
TIncunu ToIdu mun yuycunu puncu cho
fucu nu cuypu cuyduj.
24
Puncu tpuj-
cu nugu cufun chuscun-Icho: nofte
cujpu, suf cujpu, guepunpu, uupunpu.
25
Mufcun cho tIyuj fumIII yun cu nugu
uywuf cuf tufnuypu gunchIs junuj cumu
tp shej.
2
Chuscu puncutu tpuj Iev
funu cu numI Ichungu Imuy pIs munu
fucu nu coj chu. Tpu fun Tuytu DIospu
TempIun cho Imu-uycu pIs cujcu nu tu-
wun cuuf tu cu nutu.
27
Tuytu DIostu
fIspI tunu TempIutu tumuy cuf wufuj.
Chuyno tpu nun pmI puycu nugu
cufcuy cu fun. Cudu tutu puncu cu nu tu-
pIs quIchu puj.
28
Wuquengu cuycu fun TempIupu
csun cu nutu cuyduj. Jofgoj pIs, chufuj-
pIs yupuyIIupu.
29
Wuquengu cufcuy cu-
fun Tuytu DIospu TempIun cho Imutu-
pIs fufu nu puj cujcu nu tu wun fIspI tdu
IImyu cujcu nutu cuyduj. Chuy cu nugu
cufun jufI nutu, bnutu, ustItu, InsIn-
sutu, peff mItu tpu shunpu junun mun.
30
WuquIn cfu cu nugu peff mI cu nutu
fufuj.
31
Iev fumIII yu pItu mIfuj Cofe
fumIII yu cho cuycuj SuIumpu muyuf
wumfun Mututus cufun Tuytu DIos puj
chufu nun puj tuntu fufuj.
32
Cout pItu
mIfuj wuquengu cufun Tuytu DIos puj
sbudu jumuy junuj cu nu cho guguy-
IIunpu chufunu tuntu cu nutu fufuj.
33
WuquIn Iev tfbu funu cu numI
cuntuj cunu cufun. Puycu nugu custun-
cu nupu munduj nIn cu numI cufun.
Cuntuj cunu cufmI TempIu puncu cho
cuycuj cuuf tu cu nu cho tIyu fun. WuquIn
ufuy chgu puycunu munumI ufoj chu,
sIngu pugustu junuj tu pIs cuntu nu IIun-
pmI chufu shu cufun.
34
Chuy nmI upun tu fuy cu fun Iev
tfbu funu cu nutu munduj cu nupu
jutIn cunu. Jefu su Ien chmI puycu nugu
tIyu fun.
Sau!pa fami!!yancuna
(1Crn. S.2940)

35
Gubun sIud cho tIyu fun
Gubuonpu pup nIn JehIeI.
WufmInpu jutInnu cufun
Muucu.
3
Guech pu pItu guIIuy cuf
wumfun cu nugu cufun: Abdn,
Zuf, CIs, BuuI, Nef, Nudub,
37
Gedof, Aho, Zucu fus, MIcIot.
38
MIcIot cufun SImeupu pup-
nIn. Puycu nu pIs fumIII yun cu nu-
wun IwuI Jefu su Ien cho tIyu fun.
1 CRNICAS9
584

R
10.13 Iev. 19.31; 20.6; 1Sum. 28.78.
S
10.14 1Sum. 13.814; 15.124.

39
Nef cufun CIspu pup nIn. CIs
cufun SuuIpu pup nIn. SuuIpu
wumfun cunu cufun: Jonutn,
MuIquIsu, AbInudub, Es-buuI.
40
Jonutunpu wumfun cufun
MefIb-buuI. MefIb-buuI cufun
MIcuIupu pup nIn.
41
MIcuIupu
wumfun cunu cufun: PItn,
MeIec, Tufeu, Acuz.
42
Acuzpu
wumfun cufun Jufu. Jufupu
wumfun cunu cufun: AIemet,
Azmuvet, ZImfI. ZImfIpu
wumfun cufun Mosu.
43
Mosupu
wumfun cufun BInu. BInupu
wumfun cufun Refuus.
RefuIuspu wumfun cufun EIusu.
EIusupu wumfunnu cufun AzeI.

44
AzeIpu wumfun cunu cufun
sojtu: AzfIcum, Bocfu, IsmueI,
Seufus, Obudus, Hunn.
Sa! wamrancunawan
gurracho waushan
(1Sum. S1.11S)
10

1
FIIIs teu funu cunu pIII yu-
nun puj yuycu puy c fI fun
IsfueI cu nu mun. Chuufu IsfueI cu nugu
guesh pIf uywu cu fun. GIIbou jIfcu cho
uypu IIu funu cunu wuu fun.
2
FIIIs teu
funu cunu SuuItu wumfun cu nu tu wun
gutIf guepuntu uywu fun. Wuu chI fun
SuuIpu wumfun Jonutuntu, AbInudubtu,
MuIquIsuutu.
3
NIfcofgu SuuI tunu IIupun
gutI cu chu fun. Chuy pI tugu Ichu wun
IIIu puj cunu SuuItu chuyuy cu chI fun.
4
ChuymI yunu puj nIntu SuI nIfun:
SubII quItu jofguf cuf jucIIu tucsI fu-
muy. MunumI mun chu juchu su pu cunu
wuuy cu chI muf cushI cu nuntu.
Yunu puj nengu munu munu fun chu
SuuItu tucsIytu. FIyupu munchu cu fun.
Chuufu SuuIgu quIquIn subIIntu juwIf-
cuf junun mun tunI puy cu fun.
5
SuI
wuu shutu fIcuy cuf yunu puj nIn pIs
subIIntu juwIy cuf quIquIn tunI puy-
cu fun.
Chuy nmI wuu fun SuuIgu

quIm sun wumfun cu nu wun. Chuy
junuj IIu puywun cuycuj IIupun fumI-
IIyun cunu wuu fun.
7
Pumpu cho tIyuj IsfueI cunu fIcu fun
IsfueI suId fu cunu guesh pejtu, SuuI pIs
wumfun cu nu wun wuojtu. ChuymI
puycu nu pIs sIud nIntu cuchuy c fIf
guesh pIf uywu cu fun. Chuufu FIIIs teu
funu cu nunu chuy chgu tIyu cuy c fI fun.
8
Wufun nIn junuj FIIIs teu funu cunu wuu-
shu cu nu putu Imun cu nu tu pIs upucu nun puj
uywu fun. Chuy ch fuj SuuItu wumfun cu-
nu tu wun tufI fun GIIbou jIfcu cho wuu shu
jItuf puy cujtu.
9
Chuufu fpuntu IojtI pu fun.
Umuntu fogu fIf, ufmun cu nu tu wun upucu-
fun. NIfcuf wIIIu coj cu nutu cuchu fun Intfu
FIIIs teu nusyun mun sIud cu nu cho wIIIu-
cu nun puj, dIos nIn cu nupu tempIun cu nu cho
wIIIu cu nun puj.
10
NIfcuf SuuIpu ufmuntu
chufu fun dIos nIn cu nupu tempIun mun.
QuIquIn SuuIpu umun tu numI wufcu fun
Dugn jutI yoj dIos nInpu tempIun mun.
11
GuIuud puftI cho cuj Jubes mufcu cho
tIyuj funu cu nugu SuuItu FIIIs teu funu-
cunu Imuno fufu shun tu pIs muyuy cuf
12
mus jInyun nIn cuj funu cunu pufIu cu fun.
Aywuy c fIf SuuI pu tu wun wumfun cu nupu
cuef puntu upucu fun Jubes mun. Chuy chnu
pumpuy c fI fun encInu yfupu chuquIn mun.
NIfcuf gunchIs junuj cumu IIuquI cush pun
uyunu fun.
13
T D munu csu cu shun-
pItu y T D tupu cu nunpu
fuquIn bfju mun fIcu chI coj uywu-
shun pI tumI SuI chuyno wuu fun.
R

14
ChuymI T D cumu c chI fun
FIIIs teu funu cunu puytu wuu chI nun-
puj. NIfcuf numI Isupu wumfun DuvId-
tunu fuy cunun puj chufu fun.
S
3udpawan Israe!pa
David raynin cashan
(2Sum. 5.15)
11

1
IIupun IsfueI cunu shun tu cuy c fIf
uywu fun Hebfn sIud mun DuvId-
wun pufIuj. DuvIdtu nIfun: Nogu cu nugu
1 CRNICAS9 11
585
c yuwuf-musI quImI.
2
SuI fuy cuptInpIs
gummI IsfueI cu nu tugu pushuj cunquI
muymun pIs pIII yuj uywup tengu. JInu ch pIs
gumtumI T D nIshu fuy-
quI: GummI ucfu sh IsfueI cu nutu pushu-
fun quI puj, mundun quI puj nIf.
3
Chuy nmI IsfueI cu nupu IIupun munduj-
nIn cunu uywuy c fIf Hebfon cho fuy DuvId-
wun pufIu fun. Chuufu DuvIdgu puycu nu-
wun pufIu cu fun T D wIyuy cup tIn.
Chuufu puycu nunu ustItu wIu push pun
fuynIn cunun puj DuvIdtu chufu fun. Chuyno
fufup tInmI cumII fun T D SumueI-
wun wIIIu cu chI shun.
Sin siudta David charishan
(2Sum. 5.610)
4
DuvIdgu IIupun IsfueI cu nu wun uywu-
fun Jebs sIud mun. Jebus tumI Jefu su Ien
nIfun. Chuy puftI chgu Jebs funu cunu
tIyuf cuy cu fun.
5
Puycu nugu DuvIdtu nIfun:
Gumgu munumI cuymun yuycu mun quI p-
chu. NIycup tInmI DuvIdgu SIn Imu cho
cuycuj Jefu su Ien sIudtu chufI fun. Chuy-
pItu-puchumI cunun yuj pIs DuvIdpu sIud-
nIn nIn.
Munu fuj muguj yuycuf DuvIdgu

nIshu cufun: Jebs funu cu nutu mugu nun-
puj fImIf-puntutu muygun pIs yuycoj cujtumI
chufu shuj suId f cu nupu mus munduj-
nIn cunun puj. Chuufu fImIf-puntu tugu
yuycu fun SufvIupu wumfun Joub. ChuymI
puytugu chufu fun suId fun cu nupu mus
7
Chuy pItu DuvIdgu
cufu Iu shu cuycuj SIon cho tIyu cuy cu fun.
Chuy pI tumI funu cu nugu DuvIdpu sIud-
nIn nIf jutI chu pu fun.
8
NIfcuf DuvIdgu
sIudtu Int fupu ufuchI fun, putu chuquIn-
pItu-puchu pefgu cufu Iu fuy cujpu Idun-
cumu. Chuy sIudtu wuquIn tugu Joub numI
uIIchu chIytu ushu fun.
9
yoj T D yunu pup tInmI DuvIdgu mus
fIyupunu munuy nI yoj yuy cu fun.
Davidpa mas mijurnin
caj su!druncuna
(2Sum. 2S.SS9)
10
DuvIdpugu cufunmI mus pIII yuy
yuchuj suId fun cunu. Puycu numI
DuvId tugu Imuch pIs yunu pu fun. Ruy
cunun p pIs chuy suId fun cu numI
IIupun IsfueI cu nu wun chufu fun T
D pfof tun wun IsfueI cu nutu wIIIu-
chI shunno.
11
DuvIdpu mus pIII yuy yuchuj suId-
fun cu nupu jutIn cufun: Hucmo nIpu
wumfun Juso beum. PuymI cufun
quIm suj jInyu pIIIyuj-musIn cu nupu
munduj nIn. Juso beummI juc cutI cho
pIII yu chgu tucsI cunu Iunsun wun
wuuy cu chI fun quImsu puchuc (300)
funu cu nutu.
12
Puypu guepun mun cufun AhohI
funu Dodupu wumfun EIeu zuf. PuypIs
cufun quImsu jInyu munduj cu nu cho.
13
IsfueI funu cu nu wun guffutu fufu-
nun puj FIIIs teu funu cunu Pusdu mIm-
cho shun tu cup tIn EIeu zuf pIs chuy cho
DuvId wun cuycu fun. Sebdu chuc fu cho
pIII yuy cu shun pI tumI FIIIs teu funu cu nu-
pItu IsfueI funu cunu guesh pIf uywu-
cu fun.
14
Chuyno guesh pIy cup tIn pIs
chucfu chuu pIn mun IchI cuy cuf EIeu zuf
IchIy cuf FIIIs teu funu cu nu wun pIII yu-
fun bInsI nun cumu. Chuy jungu T
D bInsI chI fun.
15
Juc cutI quImsu chuncu (30) jInyu-
cu nu pItu quIm suj uywu fun DuvId-
wun tIncoj gugu cho cuycuj AduIum
muchuy mun. FIIIs teu suId fu cu nugu
puchu cu fuy cu fun RefuIm pumpu cho.
1
DuvIdgu cuycu fun pucu cu nun cho.
Chuy fu juc fpu FIIIs teu suId fu cu-
nugu cuycu fun BeIen cho.
17
Chuy fu
DuvIdgu fImuf cu fun: BeIen mufcupu
puncun yuycu nu cho cuycuj yucutu
pIIIu fuj mucyuy cu mun mun upuf cu n-
puj! nIf.
18
Chuufu quIm suj mus buIuf yoj-
cu nugu FIIIs teu funu cunu puchu cu-
fuy cu shun mun yuycu fun. BeIen mun
yuycu nu cho cuycuj psu pItu yucutu
jofguf cuf DuvIdtu upupu fun. Chuufu
DuvIdgu munu munu fun chu upuytu.
Chuypu fuquIn T D
pumpu mun jIchu fun
19
Upun tugu
Tuytu DIos pIs umu munu chun chu!
1 CRNICAS11
586
Upofgu yuwuf nIntu upoj nmI cuyc-
mun! SuId fu cu nugu wuuy tu pIs
munu munchufmI uywu shu upumu nun-
puj, nIf. Chuyno nIfmI upuytu munu
munu fun chu.
Chuy tugu fufu fun quImsu chun cu-
pItu (30) quIm suj jInyu cujcu numI.
20
Joubpu wuuguIn AbIsuI cufun
quImsu chuncu jInyu cu nupu munduj-
nIn. PuymI juc cutI cho quImsu puchuc
(300) funu cu nutu tucsI cunu Iunsu wun
wuuy cu chI fun. Chuy n pumI quImsu
chuncu cujcu nu pItu mus fejsI shu cufun.
21
Mus fIspI tu shu cuptInmI puycu-
nupu munduj nIn cunun puj chufu fun.
Ichungu munumI tIncu fun chu quIm suj
mus mIjuf cuj suId fu cu nu mungu.
22
CubseeI funu JoIu dupu wumfun
Benuu cufun jInyu. PuymI uchcu cutI
pIII yu cho fIyupu uImI fuy puj cu nutu
fufu fun. Moub funu AfIeIpu Ishcun
wumfun cu nu tu pIs wuu chI fun. Juc
cutI ch pIs fush tuy cup tIn yuycu fun
uchcu mun. Chuy cho IIyuntu wuu-
chI fun.
23
Wuu chI fun Ishcuy metfu
mIdyunno jutun cu fuy EgIpto funu tu-
pIs. EgIpto funugu pufej tIIufpu buytu
pItu cu nunno fucu tucsI cunu Iunsu yoj.
BenuIugu guefu IIu wunmI IchI pu fun.
BInsIy cuf Iunsuntu guechuf cuf tucsIy-
cu fun.
24
JoIu dupu wumfun BenuIugu
chuy n pumI quImsu chun cu pItu mus
fIspI tu shu cufun.
25
Imutu pIs chus-
quI fun wuquIn pI tugu mustu. Ichungu
munumI tIncu fun chu quIm suj mus
mIjuf cuj suId fu cu nu mungu. Puytugu
DuvId chufu fun quIquIntu tpuj suId-
fu cu nupu munduj nIn cunun pmI.
2
JInyu cu nugu cufun:
Joubpu wuuguIn AsueI,
BeIen funu Dodupu wumfun EIhu-
nn,
27
Hufod funu Sumot,
PuItI funu HeIes,

28
Tecou funu Iquespu wumfun Ifu,
Anutot funu AbIe zef,

29
Husu funu SIbe cuI,
AhohI funu IIuI,

30
Netofu funu Muhu fuI,
Netofu funu Buunupu wumfun
HeIed,

31
Benjumn puftI cho cuycuj Gubuu
funu RIbuIpu wumfun ItuI,
PIfutn funu Benuu,

32
Guus fugfupu yucu uywuj puftI-
pItu HIduI,
Afbu funu AbIeI,

33
BuhufIm funu Azmuvet,
SuuI bn funu EIIub,

34
GIzn funu Jusenpu wumfun cunu,
Afuf funu Sugepu wumfun
Jonutn,

35
Afuf funu Sucufpu wumfun Ahum,
Ufpu wumfun EIIfuI,

3
Meque fut funu Hefef,
PeIn funu Ahus,

37
CufmeI funu HezfuI,
EsbuIpu wumfun NuufuI,

38
Nutunpu wuuguIn JoeI,
HugfuIpu wumfun MIbhuf,

39
Amn funu SeIec,
Befot funu Nuhu fuI. Puygu cufun
SufvIupu wumfun Joubtu pIII yu-
nun puj ufmun cu nutu upshej;

40
JutIf funu Ifu,
JutIf funu Gufeb,

41
Het funu Ufus,
AhIuIpu wumfun Zubud,

42
SIzupu wumfun AdInu. Puygu
cufun Ruben fumIII yu pItu mIfuj.
Ruben fumIII yu cu nupu munduj-
nIn cufun pIs. Puywun cufun
quImsu chuncu funu cunu;

43
Muucupu wumfun Hunn,
MItnI funu Josu fut,

44
Astufot funu Uzus,
Afoef funu Hotumpu wumfun-
cunu Sumu wun JehIeI,

45
SImfIpu wumfun JedIueI,
JedIueIpu wuuguIn Johu TIz funu,

4
Muhu nuIm funu EIIeI,
EInuumpu wumfun cunu Jefe buI-
wun Josuvu,
Moub funu Itmu,

47
Sobu funu cunu EIIeI, Obed,
JuusIeI.
1 CRNICAS11
587
Davidta yanapaj su!drucuna
12

1
CIspu wumfun SuuI pItu
guesh pIf uywu cu shu DuvId
cuycup tI IIun fuj juc fpu jInyu funu cunu
gueIII cu fun puywun IwuI pufI nun puj.
SIcIug mun uywu fun.
2
Chuy pIII yuy
yuchuj suId fu cu nugu cuycu fun Ichu
jItu cu nun cu nu wun. Puycu nugu yuchu-
fun wufu cu wun wufu cuy tu pIs def chu
cuj muquIn wun Ichoj cuj muquIn wun-
pIs. Puycunu Benjumn tfbu pItu cuj
SuuIpu fumIII yun cunu cufun:

3
Gubuu funu Semupu wumfun cunu
AhIezef wun Jos (AhIezefgu
munduj cufun.);
Azmuvetpu wumfun cunu JezIeI,
PeIet;
Anutot funu cunu Befuc, Jeh;

4
Gubun funu Ismuus (Puy cufun
quImsu chuncu jInyu cu nu cho.
PuymI cufun munduj nIn pIs.);
Gedefu funu cunu Jefemus, Juhu-
zIeI, Johunn, Jozu bud;

5
EIuzuI; JefI mot; BeuIus;
Semufus; Hufuf funu Sefu tus;

Cofe funu cunu EIcunu, Isus,

AzufeeI, Joezef, Juso beum;

7
Gedof funu Jefo humpu wumfun-
cunu JoeIu wun Zebu dus.
8
Gud fumIII yu cu nu pIs wuquengu
DuvId mun uywu cu fun chun yuj pucu-
cu nu cho cuycup tIn. Chuy cunu cufun
jInyu pIII yuy yuchu cu shu suId fu cunu.
Chupu cunu esc dun wun, tucsI cunu
Iunsunwun-cumu cuycu fun. IIyun cu-
nu n fuj oIIgoj cufun pIs. JIfcu cu nu pu-
pIs IIuy chu n fuj cffIy coj.

9
RImIf-puntu puycu nu chgu cufun
Ezef,
guepun mun Obudus, guepun mun
EIIub,

10
guepun mun MIsmunu, guepun-
mun Jefemus,

11
guepun mun AtuI, guepun mun
EIIeI,

12
guepun mun Johunn, guepun mun
EIzu bud,

13
guepun mun Jefemus, guepun-
mun Mucbu nuI.
14
Cudu-nunmI Gud fumIIIyu cujcu-
nugu cufun suId fu cu nupu munduj nIn.
Mus cuII pu yoj cgu wufungu funumun-
nmI tIncoj, wuquInnu puchuc funu-
munno tIncoj.
15
Puycu numI tumyu
quIIIu guIIu fIy cup tIn Jofdn muyu
fIyupu chuyu shu fugfu juntu uywuy-
cup tIn chIm pu fun. NIfcuf muyu
cuntun pumpu cho IntI yugu mu nun
cujcho, IntI yugu nun cujcho tIyuy cuj cu-
nu tu pIs gutI cu chu fun.
1
Benju mIn wun Jud fumIIIyu funu-
cu nu pIs DuvId pucu fuy cu shun cujmun
gueIII coj chuyu fun.
17
DuvId tufI puf-
cuf nIfun: Nogu wun uIII cunun ch puj
yunu p m nuy quI puj shumu shu cuptI-
quegu IIupun shon g pumI nogu wun
goy nuy quI puj jumu ch. Ichungu Imu
juchu tu pIs munu fufuy cupt engu u-
mush puy quI chIquI mujpu munuy nIn-
mun cuchuy cu m nuy quI puj gueIII cu-
mup tI quegu unuy uwIIun ch cu nupu
Tuytu DIos nIn custI gu shun quI.
18
Chuyno nIptIn quImsu chuncu
jInyu suId fu cu nupu munduj nIn
AmusuIgu Tuytu DIos fImu chIp tIn
sInchIpu nIfun:
GummunmI shumushc DuvId,
Gumwun uIII goy nu pmI
shumushc Isupu wumfun.
GumpIs gumwun goyuj cu nu pIs
juucu goyuy cu chun!
Gumtugu Tuytu DIos nI quImI
yunu puy c shun quI.
NIptIn DuvIdgu jumu chI fun suId-
fun cu nunu cunun puj. Munduj suId-
fun cu nu wun IwuI munduj cunun puj
chufu fun.
19
Munuses fumIII yu cu nu pIs
wuquengu DuvId mun gueIII cu fun. Chuy
fu DuvIdgu FIIIs teu funu cu nu wun
tucu cuf cuf uywuy cu fun SuuItu mugu-
nun puj. Rusunpugu DuvId munumI
FIIIs teu funu cu nutu pIII y shIn mun chu
cufun. FIIIs teu funu cu nupu munduj nIn-
cu numI pufIu cu fun DuvIdtu cutI cuy
1 CRNICAS12
588
nInun puj. Puycu nugu yufpu fun:
Nogun ch cu nutu wuuf c fu chI mush-
pun chmI munduj nIn SuuI mun cutI-
congu nIf.
20
SIcIug cho DuvId cuycup-
tIn Benjumn fumIIIyu gueIII coj cu nugu
cufun: Adnus, Jozu bud, JedIueI, MIcueI,
Jozu bud, EII, ZIIe tuI. Puycu nugu
cufun Munuses fumIII yu cho fpu-fpu
funu cu nupu munduj nIn.
21
Puycu numI
DuvIdtu pIII y shI fun juc-I mufcu-
cu nu wun guffu cuptIn. Puycu nugu
IIupun pIs cufun pIII yuy yuchuj jInyu
funu cunu. Chuy pI tugu suId fu cu nupu
munduj nInnu cufun.
22
Wufun IIuntu-
wufun IIuntu DuvId mungu suId fu cunu
yupu cuy cu fun. IIupungu fIyupu uypu-
IIunu fIcu cu fun suId fun cunu.
Davidpa su!druncuna
23
Hebfon cho DuvId cuycup tIn, Tuytu
DIos nIshunno SuuIpu fuquIn fuy
chufu nun puj gueIII coj suId fun cu nugu
IIupun pIs cufcuy cu fun pIII yu nun puj
cumu fI cu shu IIu. Puycu nugu cuynmI
cufun:

24
Jud fumIII yu pItu cuj cufun sojtu
wufungu pusuj puchuc nIn
(6,800) funu cunu. Puycu nugu
cufcuy cu fun Iunsun wun, pIII yuf
chupu cunu esc dun cu nu wun.

25
SImen fumIII yu pItu cuj cufun
gunchIs wufungu juc puchuc nIn
(7,100) funu cunu. Puycu nu pIs
cufcuy cu fun pIII yu nun puj cumu-
fI cu shu IIu.

2
Iev fumIII yu pItu cuj cufun chuscu
wufungu sojtu puchuc nIn
(4,600).
27
Aufn fumIII yu pItu cuj
cufun quImsu wufungu gunchIs
puchun nIn (3,700). Puycu nupu
munduj nIn cuycu fun JoIudu.
28
Sudocgu cufun msu, jInyu
pIII yun dfu. Puygu quIquIn
fumIII yu cu nu IIu wun cuycu fun
Ishcuy chuncu Ishcuy funu cu nu-
wun (22).

29
SuI cufun Benjumn fumIII yu pItu.
Chuy fumIII yu pItu cujcu nu pIs
quImsu wufungu (3,000) suId-
fu cunu DuvId mun gueIII cu fun.
DuvId mun munu fuj gueIII cu-
shun cu mugu SuuI tumI munu
cuchuypu gutI fuy cu fun.

30
Effun fumIII yu pItu cuj cufun
Ishcuy chuncu wufungu pusuj
puchuc nIn (20,800) jInyu
funu cunu. Puycunu quIquIn
fumI IIyu chgu cufun pIII yuytu
yuchuj fejsI shu funu cunu.

31
PuIIun cuj Munuses tfbu pItu cuj
cufun chuncu pusuj wufungu
(18,000). Puycu nu tumI cuchufun
DuvIdtu fuy chufu nun puj.

32
Isucuf tfbu pItu cufun Ishcuy
puchuc (200) munduj cunu.
Puycu nugu tuntI yuj cufmI
IsfueI cunu Imuy Imutu fufu nun-
p pIs tuntI yu chej. Cudu-nun
cufcuy cu fun munuy nIn cho cuj
funu cu nuwun-cumu.

33
ZubuIn tfbu pItu cuj cufun
pIchgu chuncu wufungu
(50,000) pIII yu nun puj cumu-
fI cu shu IIu, tucuy-nIfuj pIII yu-
nun cu nu wun. DuvIdtu munu
cuchuypu pIII y shI nun puj
cufcuy cu fun.

34
NeftuI tfbu pItu cuj munduj cu nu-
IIu cufun wufungu. Puycu nu wun
suId fun cunu cuycu fun quImsu
chuncu gunchIs wufungu
(37,000). IIupun pIs cufcuy cu fun
Iunsun wun, chupu cunu esc-
dun wun.

35
Dun tfbu pItu cuj cufun Ishcuy
chuncu pusuj wufungu sojtu
puchuc (28,600) suId fu cunu.

3
Asef tfbu pItu cuj cufun chuscu
chuncu wufungu (40,000)
pIIIyu nun puj cumu fI cu shu IIu.

37
Jofdunpu jucuj-Idun pItu cujcunu
cufun puchuc Ishcuy chun cun
wufungu (120,000). Chuy funu-
cu nugu cufcuy cu fun Ruben, Gud,
puIIun cuj Munuses tfbu pItu
tucuy-nIfuj pIII yu nun cu nu wun.
1 CRNICAS12
589

T
13.5 1Sum. 7.12.
U
13. Exo. 25.1822; 1Sum. 4.4; 2Sum. 6.2; 1Rey. 6.2328; SuI. 80.1;
Isu. 37.16; Eze. 1.2628.
V
13.14 1Cfn. 26.45.
38
Chuy suId fu cu nugu pIII yu mun uywujno
cumu fI cu shumI uywu fun Hebfon mun
DuvIdtu IsfueI cu nupu fuynIn cunun puj
chufuj. Chuyno chufu nun pmI IsfueI
fumIII yu cu nugu IIupun juc shon guIIu
muynu yufpuy cu fun.
39
DuvIdtu fuy
chufuy c fIf mIcuf upuf quImsu junuj
DuvId wun goyu fun. JInun Hebfon cho
tIyuj fumIII yun cu numI IIupuntu cumu fI shu
cufun.
40
Hebfonpu sefcun cho tIyuj cu nu pIs
Isucuf, ZubuIn, NeftuI fumIII yu cu nu pIs
mIcuytu upupu fun. Apufun bffucunuwun,
cum IIu cu nu wun, mIu cu nu wun yuntu-
cu nu wun gufchu chIy pu pIs. Apufun IIupun
custu mIcuytu: jufI nutu, gus pItu fufu shu
IIup shu IIu tuntutu, psustu, bnutu, ustItu,
wcutu, uyshutu. IIupun tu pIs upufun
puchoj puchojtu. IsfueI funu cu nupgu
fIyupu cushI cuymI chuy fu cufun.
Diospa babu!ninta 3erusa!enman
apayta David yarpashan
13

1
DuvId tupu cu fun comun-
dun tI cu nutu, cupI tun cu nutu,
IIupun munduj cu nu tu wun.
2
NIfcuf
IIupun IsfueI cu nutu nIfun: Gumcu nu-
puj uIII cuptengu, T D
chuyno cumu c chIp tengu munu shumoj
IsfueI mufcu-musIn ch cu nu mun cuchutu
cuchu shun muycho cuycu shun mun pIs.
Cuchutu cuchu shun cfu cu nu mun, Iev
fumIII yu cunu sIud nIn cu nu cho mufcun-
cu nu cho cuycuj cu nu mun pIs cuymun
shumu nun puj
3
DIos nIn chpu bubuI nIntu
cuymun upucu mu nu puj. SuI mundu shun
wIchun pItu-puchu bubuIgu gongu cu shu
cucu shu.
4
Chuyno nIptIn IIupun funu-
cunu uu uIIImI nIfun. Chuyno DuvId
nIshungu IIupun puj umutuf uIII cufun.
Diospa babu!ninta
David witichishan
(2Sum. 6.111)
5
QuIfIut-jeufIm pItu DIospu bubuI-
nIntu upunun puj DuvId shun tu chI fun
IsfueI cu nu tugu ushuj puj EgIptu wun
IIndu tIncoj SIhof pItu-puchu Humut-
mun yuycu nu cumu.
T

NIfcuf IIupun
IsfueI cu nu wun uywu fun Jud cho
cuycuj BuuIu nIshun QuIfIut-jeufIm-
mun T D bubuI nIntu
upunun puj. BubuIpu uupun ch fmI
Tuytu DIostu muu cunu cufun. Puypu
jumu nungu cuycu fun quefu bn unjII cu-
nupu chuu pIn chmI.
U

7
Mushoj cuff tu-
mun Tuytu DIospu bubuI nIntu chufu-
fun. NIfcuf AbInudubpu wusIn pItu
upucu fun. Tuytu DIospu bubuI nIntu
upup tIn Uzuwun AhIogu uupuntu
uywu fun.
8
DuvId pIs IIupun IsfueI cu-
nu wun uywu fun Tuytu DIospu bubuI-
nInpu uupuntu IIupun cuII pun wun
uIubush pun, pIntI cu chuf ufpu cu nutu,
ufpuno suIte fIotu, punde f tu cu nutu,
IutI IIu cu nutu, tfom p tu cu nutu tucush-
pun.
9
QuIdonpu fun mun chuyuf
cuff tutu gufu chuy cuj buyI cunu tupfI-
cu fun. ChuymI Uzugu DIospu bubuI-
nIn mun uypuf cu fun tucnu nun puj.
10
Chuufu T D fubyu cuf cu-
fun. ChuymI jInun fu Uzutu wuu fu-
chI fun bubuI nIn uupun cho.
11
DuvIdgu fIyupu fubyu fun Uzutu
T D wuu chI shun pItu. Chuy-
pI tumI chuy puchutu jutI chu pu fun
Pefez-uzu nIf. Cunun cu mu pIs chuy-
IIumI jutIn.
12
Chuy junuj DuvIdgu Tuytu
DIostu munchu cush pun nIfun: Tuytu
DIospu bubuI nIntu wus mun munumI
upmun chu!
13
ChuymI DuvIdpu
sIud nIn mun Tuytu DIospu bubuI-
nIntu mununu upuytu munu fun nu chu.
ChuymI nIfun Obed-edompu wusI IIun-
mun chufu nun puj. Chuy funugu cufun
Gut funumI.
14
Tuytu DIospu bubuI-
nengu quImsu quIIIu cucu fun Obed-
edompu wusIn cho. T D
bIndI syuntu gofun Obed-edomtu IIupun
fumIII yun cu nu tu wun. Imu-uycun mun pIs
bIndI syuntu chufu fun.
V
1 CRNICAS12 , 13
590

W
15.2 Deut. 10.8.
Davidman Hiram cachacushan
(2Sum. 5.1112)
14

1
TIfo nusyunpu fuynIn
HIfum cuchu mu fun fuquIn-
cu nutu DuvId wun pufIuj. Puycu nu wun
cuchumu fun uIbu II cu nutu, cufpIn t-
fu cu nutu. Apup mu fun sedfu guefu cu-
nutu DuvIdpu puIu syuntu ufup nun puj.
2
Chuufu DuvId tuntI yu cu fI fun IsfueI-
cu nupu fuynIn cunun puj T D
fusunpu chufu shuntu. DuvIdgu tuntI yu-
cu fun IsfueI cu nutu Tuytu DIos cuyush-
pun puytu mus uIII yunu puy cu shuntu.
Davidpa waquin wamrancuna
(2Sum. 5.1S16, 1Crn. S.59)
3
Jefu su Ien cho DuvId muju chu cu fun
mus juc wufmI cu nu wun. Puycu nu cho
wumfun cunu cufun oIIgu pIs wufmI pIs.
4
Jefu su Ien cho yufej oIIgu wumfun-
cunu cufun: Sumu, Sobub, Nutn,
SuIomn,
5
Ibhuf, EIIsu, EIpe Iet,
Nogu, Nefeg, Jufu,

7
EIIsumu, EIIudu,
EIIfe Iet.
Fi!istea runacunata
David binsishan
(2Sum. 5.1725)
8
DuvIdtu IsfueI cu nupu fuynIn cunun-
puj chufu shuntu muyuy cuf FIIIs teu
funu cu nugu ushej uywu fun. Chuytu
muyuy cuf DuvId pIs puycu nu wun
pIII yuj uywu fun.
9
Aywush pun FIIIs-
teu funu cu nugu puchu cu fun RefuIm
fugfu cho.
10
ChuymI DuvIdgu Tuytu
DIostu muu cuf tupu cu fun: FIIIs teu
funu cu nutu mug mun chu? BInsI n puj
yunu p mun quI chu? nIf.
Chuufu T D nIfun:
Aywuy ufI. Yunu p shuy quImI bInsI-
nuy quI puj.
11
DuvId pIs uywuf chuyu fun BuuI-
pefu zIm mun. Chuy chmI bInsIfun.
NIfcuf nIfun: Aypu IIu yucu Imutu-
pIs upucoj nmI Tuytu DIosgu
chIquI muj cu nupu chuu pInpu psu n puj
cumu c chI shu. Chuy pI tumI pIII yu shun
puftItu jutI chu pu fun BuuI-pefu zIm
nIf.
12
FIIIs teu funu cu nugu duIun cu-
nutu cuchu fIy cuf guesh pI fun. Chuufu
DuvId numI fupu chI chI fun.
13
FIIIs teu funu cu nugu RefuIm
pumpu mun yupuy yuycu fun usuI tu nun-
puj.
14
ChuymI DuvIdgu Tuytu DIostu
yupuy tupu cu fun.
Tuytu DIos numI nIfun: Nuupunpugu
umu yuycuy chu. BIsumo yfu-
cunu cuycu shun cujmun chuyuy cuf
guepunpu yuycuy.
15
Muyun quI pmI
yfu cunu jununpu funu uywuy cuj tuno.
Chuufu jInun fu pIII yuj yuycun quI.
Nogugu gumcu nupu uupuy quI tumI
uywu shuj FIIIs teu funu cu nutu wuu-
chI n puj.
1
DuvIdgu Tuytu DIos nIshunno fufu-
fun. FIIIs teu suId fu cu nutu wuuy-
c fu chI fun Gubuon pItu Gezef cumu.
17
Chuyno DuvId fufu shungu Intfu
nusyun cu nu mun muyu cu fun. T
D cumu c chI fun DuvId tugu
IIupun nusyun funu cunu munchu cu-
nun puj.
Diospa babu!ninta
3erusa!enman David apashan
(2Sum. 6.122S)
15

1
DuvIdpu sIud nIn nIshun cho
DuvIdgu wusI cu nutu fufu chI-
fun. WItI chI nu IIu toIdutu IchI chI shun
fufI cho juc puchu cho fufu chI fun Tuytu
DIospu bubuI nIn p pIs.
2
DuvId nIfun:
T D bubuI nIn tugu Iev
fumIII yu cu nu IIumI upungu. T
D Iev fumIII yu cu nu tumI ucfu-
shu bubuI nIntu upunun puj, puycu nu-
IIumI Imuy cu mu pIs sIfbengu.
W
3
NIfcuf ushuj puj IsfueI funu cu nutu
shun tu chI fun Jefu su Ien cho fufu chI-
shun mun Obed-Edompu wusIn pItu
T D bubuI nIntu upunun-
puj.
4
Aufon pItu mIfuj cu nu tu wun Iev
1 CRNICAS14 , 15
591

X
15.15 Exo. 25.14.
fumIII yu cu nu tu pIs shun tu chI fun.
5
Cout pItu mIfuj cunu shun tu cu fun
puchuc Ishcuy chun cun (120). Puycunu
fumIII yu chgu munduj cufun UfIeI.
Mefu fI pItu mIfuj cunu shun tu cu fun

Ishcuy puchuc Ishcuy chun cun (220).
Puycunu fumIII yu chgu munduj cufun
Asuus.
7
Gefson pItu mIfuj cunu shun tu-
cu fun puchuc quImsu chun cun (130).
Puycunu fumIII yu chgu munduj cufun
JoeI.
8
EIIzu fun pItu mIfuj cunu shun tu-
cu fun Ishcuy puchuc (200). Puycunu
fumIII yu chgu munduj cufun Semuus.
9
Hebfon pItu mIfuj cunu shun tu cu fun
pusuj chuncu (80). Puycunu fumIII yu-
chgu munduj cufun EIIeI.
10
UzIeI pItu
mIfuj cunu shun tu cu fun puchuc chuncu
Ishcuy nIn (112). Puycunu fumIII yu-
chgu munduj cufun AmInudub.
11
Chuy pItu DuvId ucfu fun cfu
Sudoc tu wun AbIu tuftu. Acfu fun Iev
fumIIIyu cuj UfIeItu, AsuIustu, JoeItu,
EIIeItu, AmInudubtu.
12
Puycu nutu
nIfun: Gumcu nugu Iev fumIII yu-
cu nu cho mundujmI cunquI. IIupun
fumIII yuy quI cu nu wun muyIIu cuy Iuy
nIshunno. NIfcuf IsfueIpu T D-
bubuI nIntu upun quI fufu chI pu-
sh mun.
13
Nuuputu gumcunu munu
up shI mup tI quImI T D -
wuquIn nIn chtu wuu chI shu.
Tuytu DIostu munu tupu cu fun ch chu
Imuno fufu nu puj cushun tu pIs.
14
Chuufu cfu cu nu wun Iev
fumIII yu cu nugu muyIIu cu fun IuynIn
nIshunno T D bubuI nIntu
upunun puj.
15
Puycu nugu upufun
upunun puj Ishcun-Icho cuycuj guefun-
cu nu pItu mutun cu cuf cuf. Chuyno
upunun pmI T D MoIsestu
nIfun.
X
1
DuvIdgu wuquIn cuj Iev fumIII yu-
cu nu tu pIs nIfun puycunu fumIII yu IIu-
cho DIostu uIubuj cu nutu ucfu nun puj,
chuy ucfu shun cu nu IIu DIospu bubuI-
nIntu upup tIn ufpuno suIte fIo cu nutu,
ufpu cu nutu, IutI IIu cu nutu tucu fuy cuf
cushI cuf uywu nun puj.
17
Iev fumI IIyu-
cu nugu tucu nun puj ucfu fun: JoeIpu
wumfun Hemuntu, Hemunpu fumI-
IIyun BefequIuspu wumfun Asuftu,
Mefu fI pItu mIfujpu cufu IIupugu fumI-
IIyun fuj cuj CusuIuspu wumfun Etuntu.
18
Yunu p nun p pIs ucfu fun unuy cuj
fumIII yun pItu cufu punu cuj fumIII yun-
cu nu tu pIs. Puycunu cufun: Zucu fus,
JuuzIeI, SemI fu mot, JehIeI, UnI, EIIub,
Benuu, Muusus, Mututus, EIIfe Iehu,
MIcnus, puncu tpuj cu nu pIs Obed-
Edomwun JeIeI.
19
Hemn, Asuf, Etn quIm sun cuycu-
fun uIubush pun funsI IutI IIutu tucuj.
20
Zucu fus, AzIeI, SemI fu mot, JehIeI,
UnI, EIIub, Muusus, Benuu chufuf cuy-
cu fun ufpuno suIte fIotu IIunupu wugu-
chIf tucu nun puj.
21
Mututus, EIIfe Iehu,
MIcnus, Obed-Edom, JeIeI, Azuzus
ufpun wun cufcuy cu fun uIubuytu
guIIuy c fIf IIunu IIu wugu chIypu tucu-
nun puj.
22
DIospu bubuI nIntu upuj Iev
fumIII yu cu nupu munduj nIn Quenunus
cufun uIII tuntI yuj funu. PuymI
munduy cu fun Imuno uIubu nun p pIs.
23
DIospu bubuI nIn chufu fu shun toIdu
puncutu tpuj cunu cufun BefequIus-
wun EIcunu.
24
Cfu cunu cufun Sebu-
nus, Josu fut, Nutu nueI, AmusuI, Zucu-
fus, Benuus, EIIe zef. Puycu nugu Tuytu
DIospu bubuI nInpu uupun cho tfom p-
tu cu nutu tucuj cufun. Obed-edom wun
JehIus pIs cufun bubuI chufu fuy cu shun
toIdu puncutu tpuj cunu.
25
Chuy pItu DuvId wun IsfueI fIspI-
tdu muyuf funu cunu, butuIIun cu nupu
munduj nIn cunu cushI shu uywu fun
T D bubuI nIntu Obed-
edompu wusIn pItu upumu nun puj.
2
Iev
fumIII yu cunu bubuItu upup tIn T
D yunu pu shun pI tumI gunchIs buyI-
tu wun gunchIs cufnItu sucfIfIsyupuj
pIsh tu fun.
27
DuvIdgu uywuy cu fun
fIyupu cuyuy IIu puj Inu fpun jutI shu.
1 CRNICAS15
592

Y
1.1 Gen. 12.7; 17.8.
Z
1.1 Gen. 26.3.
[
1.17~18 Gen. 28.13.
Chuy n IIu cufcuy cu fun DIospu bubuI nIn
upuj Iev fumIII yu cu nu pIs, uIubuj cu nu-
pIs, uIubu nun puj munduj Quenu nIus pIs.
DuvIdgu uywuy cu fun Inu pItu uwushu
efod nIn jutI shu.
28
IsfueI cu nugu fIyupu
cushI cuf gupuf push punmI upufun
T D pufIuf fufu shun
bubuItu, uyshupu wugfuntu, tfom p tu-
cu nutu, IutI IIu cu nutu tucush pun, ufpuno
suIte fIo cu nutu, ufpu cu nutu tucush pun.
29
T D bubuI nIntu DuvIdpu
sIud nIn mun chuyu chIp tIn SuuIpu
wumfun MIcuIgu bent nupu wutgu-
fun. Ruy DuvId tugu fIcu fun cushI shu
pIntI cu chuy cujtu. ChuymI DuvId tugu
shon gu IIun cho fIyupu jumuf pu fun.
1

1
Tuytu DIospu bubuI nIntu
upuf chuyu chI fun chufu f nun-
puj fufu chI shun toIdu mun. NIfcofgu
Tuytu DIospu uupun cho fupu chInu
sucfIfIsyucunutu fupu chI fun.
2
NIfcuf
DuvIdgu IIupun funu cu nutu T
D jutIn cho bIndI syuntu gofun.
3
IsfueI fumIII yu cu nu tugu IIupun tumI
uypu fun oIIgutu wufmI tu pIs juc tuntutu,
pedsu uychutu, psus tuntu tu pIs.
4
Iev fumIII yu cu nutu DuvId chufu fun
T D bubuI nIn chufu fuy cu-
shun cujcho muu cu nun puj, ugfu d sI-
cu nun puj, y T D uIubu nun-
puj.
5
Puycu nupu munduj nIn cufun Asuf.
Guepun mun cufun Zucu fus, chuy pItu
JeIeI, SemI fu mot, JehIeI, Mututus,
EIIub, Benuu, Obed-edom, JeIeI.
Puycu nugu tucuj ufpuno suIte fIo cu nu-
tu wun ufpu cu nutu. Asuf tucuj IutI IIutu.
Cfu cu nunu BenuIu wun Juhu zIeI tucuj

tfom p tu cu nutu. IIupun pIs tucuj Tuytu
DIospu bubuI nIn uupun chmI.
Tayta Diosta agradsicur
David a!abashan
(Sul. 96.11S, 105.115, 106.1, 474S)
7
Chuy junuj IIumI Asuf tu wun uIub-
shej cu nutu DuvIdgu nIfun T
D ugfu d sI cuf uIubu nun puj.
CuynmI uIubu fun:

8
T D ugfu d sIcuy-IIupu!
PuypItu wIIIu cuy!
Imutu fufu shun tu pIs Intfu
mufcu cu nu mun wIIIu cuy.

9
AIubun su cu nu wun puytu uIubuy.
AImI fuy puj cu nutu fufu shuntu
wIIIu cuy.

10
Tuytu DIos fIspI tdu cushun pItu
cushI cuy.
T D ushej cu nugu
cushIcuy-IIupu.

11
Munuy nI yoj T D -
gueIII cuy.
Imuy pIs puywun tIncuytu ushIy.

12
FIyupu uImI fuy puj mIIugfucunutu
fufu shuntu yufpuy.
Mundu mIn tun cu nutu nIshun cu-
nu tu pIs yufpuy ufI

13
sIfbej nIn IsfueI pItu mIfuf uywuj-
cunu,
ucfu shun Jucobpu wumfun cunu.

14
T D nogun chpu DIos-
nIn chI.
Puypu muquIn chmI cuycun cuy
puchugu.

15
Puygu uunI shuntu Imuy pIs yufpu-
shumI.
Wufungu mIfuy uywuj cu mu pIs
munumI gongu shu chu.

1
Abfuhumtu uunI shuntu,
Y
Isuuctu uunI shun tu pIs yufpu shumI.
Z

17
Jucobpgu cumu c chI fun Iuyno
cunun puj;
IsfueI cu nu pnu pufIu cu shungu Imuy-
cu mu pIs munu gongu c nun puj.

18
ChuymI nIfun: Cunun puftI tumI
goycu shuy quI puj gumcu nupu
puftI syun nI quI cunun puj.
[

19
Puycu nugu cufun wuII cuj IIumI.
Chuy chgu juc Ishcuy jpu funu-
cu nu IIu cufun.
1 CRNICAS15 , 16
593

\
1.21~22 Gen. 20.37.
]
1.28~29 SuI. 29.12.
D
1.34 2Cfn. 5.13; 7.3; Esd. 3.11;
SuI. 100.5; 106.1; 107.1; 118.1; 136.1; Jef. 33.11.

20
Puycu nugu nusyun nIn nusyun-
nInmI pufI coj.
Juc fuypu juc fuypu muquIn-
munmI chuyuj.

21
Chuy pIs Tuytu DIosgu munumI
munu fun chu p ucu chI nun tu-
pIs.
Ruycu nu tu pIs wIIIu pu fun:

22
Amu yutu puy chu ucfu sh funu-
cu nu tugu.
Pfof t cu nu tu pIs umu ucu chIy-
chu nIf.
\

23
Cuy puchu cho tIyuj cgu IIupuy-
quI T D uIubuy.
SuIbu coj cushuntu wufun-wufun
wIIIu cuy.

24
Munuy nI yoj cushuntu nusyun cu-
nu mun wIIIu cuy.
FIyupu uImI fuy ptu fufu shun-
cu nu tu pIs mufcu cu nu mun
wIIIu cuy.

25
T D munuy nI yojmI.
FIyupu fIspI tush pun chI uIubu-
shun.
Puygu dIos cu nu pItu mus fIyupu
munchu cu numI.

2
WuquIn mufcu cu nupu dIos nIn cu-
nugu munu cuj IIumI.
T D Ichungu
sy Iu tu pIs cumu shu.

27
Puy cuycu shun chgu fIyupumI
uchIc yun.
Puy tIyu shun cujchgu munuy-
nIn pIs fIyupu cushI cuy pIs
cuycunmI.

28
IIupun mufcu cho tIyuj cunu
T D munuy nI yoj
cushuntu tuntI yucuy-IIupu.
Puytu udufuy-IIupu.

29
T D fIspI tu nu puj
cushunno fIspItuy-IIupu.
Gufuy nI quI wun puypu uupun-
mun yuycuy.
Cuyuy IIu puj wusIn cho udufuy.
]

30
Puypu uupun chgu cuy puchu-
cho cujcunu sIcsIc yu chun!
PuymI mundu tugu sumuj tucyu-
chI shu munu cuyu cu nun puj.

31
SyIu pIs cuy puchu pIs cushI cu-
chun!
Intfu nusyun cu nu p pIs T
D Ruynengu nIchun!

32
Iumuf yucu pIs, chuy cho cuycuj-
cu nu pIs gupuf p chun!
Chuc fu cu nu pIs chuy cho cuycuj-
cu nu pIs cushI cu chun!

33
MuntI cho cuj yfu cu nu pIs cushI-
cuy pItu gupuf p chun
cuy puchu cho mundu nun puj
shumoj T D uupun-
cho!

34
T D ugfu d sI-
cuy umutuf uIII cushun pItu.
Puygu Imuy cu mu pIs chuy n IIumI
cuyu mun chI.
D

35
IIupuy quI nIy:
Nogu cu nupu suIbu coj DIosn
suIbuy cu muy ufI!
Nusyun cu nu cho cuycuj tu pIs
shun tu mush puy quI jofguy cu-
muy
gumIIutu nogu cunu ugfu d sI cu-
n puj,
cushI shunu uIubu n cu nu puj!

3
D
Imuy-yujpIs uIubu shu cuchun!
IIupun funu cu nu pIs Chuyno
cuchun nIfun. NIfcofgu T
D IIupun uIubu fun.
37
Chuy nmI DuvIdgu numfu shun
funu cu nutu chufu fun T D
bubuI nIn uupun cho cuyc nun puj
Asuftu, puywun cuycuj cu nutu, puycu-
nunu wufun-wufun Imu fufuy cu nu-
tu pIs fufu nun puj.
38
Obed-edom tu pIs
sojtu chuncu (60) funu cu nu tu wun
1 CRNICAS16
594

E
1.43 2Sum. 6.1920.
F
17.13 2Cof. 6.18; Heb. 1.5.
chufu fun chuy cho cuyc nun puj. Jedu-
tunpu wumfun Obed-edom tu wun
Hosu tunu chufu fun puncutu tpu nun-
puj.
39
Sudoctu puywun cuj cfu cu-
nu tu pIs nIfun T D wusIn
Gubuon cho cuyc nun puj.
40
Puycu nutu
nIfun T D fupu chInu cuj
uItuf cho tufdIpu tutu pu pIs fupu chInu
sucfIfIsyucunutu fupuf cuy c chI nun puj.
T D IsquIf bI chI shun Iuycho
nIycu shunno fufu nun pmI nIfun.
41
Puycu nu wun cuyc nun puj chufu fun
Hemuntu, Jedu tuntu. Puycu nu tu wun
IwuI uIubu nun puj jutInpu ucfu shun cuj
funu cu nu tu pIs cuchu fun. Puycu nutu
nIfun: T D ugfu d sI cun-
quI. Puygu Imuy cu mu pIs chuy n IIumI
cuyu mun chI.
42
Puycu nugu tucuj
tfom p tu cu nutu, IutI IIu cu nutu, wuquIn
tucu nu cu nutu Tuytu DIos puj cuntuj cu-
nu wun IwuI. Jedu tunpu wumfun cu-
nu tunu chufu fun puncu yuycu fI nutu
tpu nun puj.
43
Chuy pI tu nugu IIupun funu cunu
wusInmun-cumu uywu cu fun. DuvId pIs
wusIn mun cutI cu fun fumIII yun cu nutu
bIndI syuntu gonun puj.
E
Davidta Tayta Dios aunishan
(2Sum. 7.129)
17

1
PuIu syun cho tIyuy cufnu
DuvIdgu pfoftu Nutuntu
nIfun: RIcu shuy quI n pIs nogupu
wusgu uIII sedfu guefu pI tumI. T
D bubuI nengu toIdu fufI IIun-
chmI cuycun.
2
Chuufu Nutn nIfun: ImutupIs
fufuy gum yufpu shuy quIno ufI.
Gumtugu Tuytu DIosmI yunu puy c-
shun quI.
3
Chuy chucuy IIumI Nutuntu Tuytu DIos
nIfun:
4
Awuy sIfbI mujn DuvId mun.
Nogu nIshtu cuyno wIIIun quI: MunumI
gumchu fufu p mun quI puj tIyun
TempIutu.
5
IsfueI cu nutu EgIp tu pItu
jofgu mu sh junuj pItu-puchu munumI
goyush c chu tempIu cu nu chgu. Chuypu
fuquengu pufIshc toIdu cu nu IIu cho
juc-Icho juc-Icho.
Juc TempIutu sedfu

guefu pItu fufu p m nunpgu Imuy-
pIs munumI nIsh c chu mundu nun puj
chufu sh juez nIn cu nu tu pIs.
7
ChuymI
sIfbI mujn DuvIdtu nInquI, Imu-uycu-
p pIs munuy nI yoj T D
nIshun quI: Gumtugu nogumI jofgushc
jIfcu cho uyshutu mIchIy cujtu. NIfcufmI
chufushc ucfu sh IsfueI cu nupu fuynIn
cunuy quI puj.
8
Muypu uywup tI quI pIs
yun'gush cmI. IIupun chIquI shoj cu nu-
tu pIs ushuj pmI IIIg chIshc. NogumI
yunu pushc cuy mundu cho cuj munuy nI-
yoj cu nuno fejsI shu cunuy quI puj.
9
Acfu-
sh IsfueI funu cu nu p pIs juc puchutu
cumu fIshc. QuIquIn pu chnu tIyu nun puj
chufushc. Chuy chgu munumI pIpIs
fImu pun gu chu. FIyu funu cu nu pIs munu-
numI uupu tungu ucu chen gu chu.
10
ChIquej cu nugu ucu chI fun juez cunu
cushun wIchunmI. ChIquI shoj cu nu-
tugu nogumI penguy mun chufu shuj.
Wumfuy quI cu nu pIs uchcumI cungu.
11
Gum wuu cup tI quegu juc wumfuy quI-
tumI fuquI quI fuy cunun puj chufu shuj.
12
PuymI TempIutu fufu chI p mun gu-
puj. PuytumI chufu shuj Imuy cu mu pIs
fuy cunun puj.
13
NogumI cushuj tuytun.
PuynumI cungu wumf.
F
Cuyu p shmI.
SuuItu jItu fI shngu munumI jItu fI sh-
nu chu.
14
Chuypu fuquengu Imuy cu mu pIs
wus cho, mundu sh cho cuyc nun pmI
cumu c chI shuj. Munduj cuynIn pI tu pIs
munumI Imuy pIs IIoj shen gu p chu.
Tayta Diosta David maacushan
(2Sum. 7.1729)
15
Nutungu DuvIdtu wIIIu fun Imun-
pIs Tuytu DIos musyu chI shuntu.
1
Chuufu fuy DuvIdgu T D
uupun mun yuycuy cuf nIfun:
T D, nogugu munu cuj-
IIumI c. FumIII y cu nu pIs munu cuj-
IIumI. Imun pu tuj chuy n cu mugu
1 CRNICAS16 , 17
595
chuyu chI mun quI?
17
Junun mun pIs
uunI mush cun quI shumoj wutu cu nu-
cho nogu pItu mIfuj cunu munuy nI-
yoj cunun puj! Nogu tugu fIcu mush-
cun quI pIs fIyupu fIspI tdu funu tu-
nmI T D!
18
Imutu nu tuj
mustugu nmun pIs sIfbI shoj nI quItu
fIspI tdu cuymun chufuy c mup-
tI quegu? Gumgu musyun quImI
Imuno cush tu pIs.
19
T D,
cuyu mu shuy quItu musyu chI m-
nuy quI pmI IIupuntu munu shuy-
quIno fufush cun quI.
20
T
D, gumgu fIyupu munuy nI yojmI
cunquI. Gumngu munumI pIpIs
cunchu. GumpItu mus juc dIosgu
munu numI cunchu. MunumI
wIyush c cu nu pIs chu juc dIos cunu
cushun tugu.
21
Acfu shuy quI IsfueI
nusyun funu cu nungu munumI
cunchu. Puycu nu IIu tumI cuy puchu-
chgu ucfush cun quI. Tuytu DIos,
gummI suIbush cun quI ucfu shuy quI
funu cu nunu cunun puj. NIfcofgu
munuy nI yoj cuymun chufush cun-
quI quIquIn cu nupu muquIn wun
mIIugfucunutu fufush puy quI. EgIp-
tu pItu jofgu mu shuy quI funu cu nupu
uupun pItu gummI jItu fIsh cun quI
wuquIn nusyun funu cu nu tugu dIos-
nIn cu nu tu wun.
22
GummI IsfueI cu-
nu tugu ucfush cun quI Imuy cu mu pIs
gumIIu punu cunun puj. T D,
gumIIumI DIos nIn pIs cunquI puj.
23
Cunungu T D, nogutu
y wumf cu nutu uunI mu shuy quItu
umu gonguy chu. IIupun nIshuy-
quItu cumIIy cu IIuy ufI.
24
AunI-
shuy quegu nIshuy quI n IIu cumu-
cuy cu chun! Gumgu Imuy pIs uIubu-
shu cuycu IIuy! Chuufu funu cu nu-
pIs Munuy nI yoj T D
IsfueI cu nupu DIos nengu. IsfueI cu-
nupugu puymI fusunpu DIos nIn
nengumI. Nogu pItu mIfuj cu nu pIs
yunu pup tI quegu uIIImI goyungu!
25
Tuytu DIos, gummI musyu chI-
mush cun quI nogu pItu mIfuj cunu
munu ushu c nun puj cushuntu.
Chuy n pumI nogugu uywuy nI IIuy-
quI cush p pIs muu cum.
2
T
D, gumgu fusunpu DIosmI
cunquI. Nogu tu pIs uunI mush cun quI
uIII fIcu m nuy quI puj.
27
Cunungu
bIndI syun tumI gosh cun quI uywuy-
nI quI pItu mIfuj cu nutu. Chuy n pumI
puycu nugu Imuy cu mu pIs muquI quI-
cho goyungu. GummI T D
bIndI syuntu gosh cun quI. BIndI-
syun nI quI wunmI Imuy cu mu pIs uIII
goyungu.
David pi!!yashancuna
(2Sum. S.114)
18

1
Chuy pItu guepu tugu DuvId
pIII yuf bInsI fun FIIIs teu funu-
cu nutu. NIfcuf Gud sIudtu mufcun-
tIntu guechuf chufI cuf cu fun.
2
Moub
nusyun funu cu nu tu pIs bInsI fun.
Chuy n pumI DuvIdpu munuy nIn chnu
fIcu cu fun. Impues tu tu pIs pgu chI fun.
3
Sobupu fuynIn Hudud-ezef tu pIs
DuvId bInsI fun Humut mun uywuj
nnI cho. (Hudud-ezefgu uywuy cu fun
bInsI shun Euffu tes muyu cuj Idupu cuj
puftItu chufI cuf cu nun puj.)
4
Puycu nutu
DuvIdgu guechu fun wufungu (1,000)
cuff tu cu nutu; pfsu chufI fun gunchIs
wufungu (7,000) muntdu pufej suId-
fu cu nutu; chuquIpu pufej tunu Ishcuy
chuncu wufun gutu (20,000). Cufftu
gufchuj cuwu IIu cu nu tu pIs uncuncu-
nutu cuchuf-ushuy cu fun. Puchuc
(100) cuff tutu gufchu nun puj cujIIutu
cuchuy cu fun.
5
Chuy pI tugu SIfIu funu cunu
Dumusco sIud pItu chuyu fun Sobupu
fuynIn Hudud-ezeftu yunu p nun puj.
Puycu nu tu pIs DuvId bInsIf wuuy-
cu chI fun Ishcuy chuncu Ishcuy nIn
wufun gutu (22,000).
NIfcuf DuvIdgu
Dumusco sIud mun suId fu cu nutu
chufu fun chuy funu cu nutu mundu nun-
puj. Chuufu SIfIu funu cu nugu DuvIdpu
munuy nIn chnu cuycu fun. Impues-
tu tu pIs pgu funnu. Chuy nmI T
1 CRNICAS17 , 18
596

G
18.8 1Rey. 7.4047; 2Cfn. 4.1118.
H
18.12 SuI. 60.
D DuvIdtu yunu pu fun muypu
uywu shun ch pIs bInsI nun puj.
7
DuvIdgu guechu fun gofI pItu chufu-
shun chupu cunu esc dun cu nu tu pIs
Hudud-ezefpu munduj suId fun cu nu-
putu. NIfcuf Jefu su Ien mun upucu fun.
8
Hudud-ezefpu sIud nIn cunu TIbhut-
cho, Cun sIud cho uypu IIu funsIn
cuycuj tu pIs upucu fun. Chuy funsI pI-
tumI SuIomongu fufu chI fun jutun cu fuy
yucu chufu cunu puyIutu, pIIun cu cu-
nutu, TempIu cho cunun puj Imu cujcu-
nu tu pIs.
G
9
Humutpu fuynIn ToI muyufun
Sobupu fuynIn Hudud-ezefpu suId-
fun cu nutu DuvId bInsI shuntu.
10
ChuymI wumfun Adofum wun
upuchI fun gofI pItu, gueIIuy pItu, funsI-
pItu fufu shu csu cu nutu DuvId wun
uIII fIcu nu cu nun puj. Hudud-ezef tugu
uIII chmI bInsIsh cun quI nIfun. ToIpIs
Hudud-ezef wun contfumI fIcu nu cu shu
cufun.
11
BInsI shun nusyun cunu Edom-
pItu, Moub pItu, Amon pItu, FIIIs teu pItu,
AmuIec pItu chus quI shun gueIIuytu
gofI tugu T D fuy DuvId
chufu fun. ToI upuchI shun tu pIs Tuytu
DIos pmI chufuy cu fun.
12
Chuyno SufvIupu wumfun AbIsuI-
pIs CuchI Pumpu cho bInsI fun chuncu
pusuj nIn wufungu (18,000) Edom
funu cu nutu.
H

13
NIfcuf DuvIdgu
mundu nun puj suId fun cu nutu chufu-
fun Edom nusyun mun. Chuufu IIupun
Edom funu cu nugu DuvIdpu munuy nI-
IIun chnu cuycu fun. Muypu pIs uywup-
tIn DuvId tugu T D yunu puj
p-muytu pIs bInsI nun puj.
(2Sum. S.151S, 20.2S26)
14
DuvIdgu IIupun IsfueI cu nupu
fuynIn cush pun IIupuntu IwuI uIII
uffeg Iutu fufuj. PItu pIs munu chupuj-
chu.
15
IIupun suId fu cu nupu mus
munduj nIn cufun SufvIupu wumfun
Joub. AhIIudpu wumfun Josu futnu
cufun fuypu secfe tuf yun.
1
AhItobpu
wumfun Sudoc, AbIu tufpu wumfun
AhImeIec cufun cfu cunu. Suvsunu
cufun uctu IsquIf bej.
17
JoIu dupu
wumfun BenuIu numI cufun Cefet
funu cu nu pu wun PeIet funu cu nupu
munduj nIn. DuvIdpu wumfun cu nunu
uupun cho yunu puj.
Amn y Siria runacunata
David binsishan
(2Sum. 10.119)
19

1
wuu fun Amn funu cu nupu
fuynIn Nuhus. Chuufu fuquIn qudu-
fun wumfunnu.
2
DuvIdgu yufpu fun
Hununpu pup nIn Nuhus wungu uIIImI
fIcu nu cuf. Nogu pIs wumfun wun uIII
fIcu nu cu shuj nIf. Chuyno yufpufmI
DuvIdgu suId fun cu nutu cuchufun
Hununtu shogu nun puj. DuvIdpu
munduj suId fun cunu Amn nusyun-
mun chuyup tIn
3
Amon cho munduj-
cu nugu munduj nIn Hununtu nIfun:
Tuytu, gum yufpun quI chu pup nI quI
wuu shun pItu shogu shu nu IIuy quI-
puj suId fun cu nutu DuvId cuchu mu-
shuntu? Cupus munumI chuy p chu
cungu! Shumu shu cungu nusyuntu
fIcu pu cojmI, tumu pu cojmI nIfcuf IIIg-
chI m nun ch pmI.
4
Chuufu Hunungu nIfun: DuvIdpu
suId fu cu nutu pfsu chufIf cuf
shupfun tu pIs gufuypu futu puy. Rpun-
tu pIs sIquI-putun pItu ufumun fogu pu-
fIy. NIshunno fufuf c fefgu gufgu fI-
fun.
5
SuId fun cunu pusuypu penguy-
tucu shu cutIy c mu shuntu muyuf
DuvIdgu funu cu nutu cuchu fun shuyuj
JefIc mufcu IIu cho goyu p fu muy
shupfuy quI wIu nun cumu. Chuy pI tu fuj
cuymungu cutI mun quI nIf.
Chuyno fufu shun pItu DuvIdtu fubyu-

chI shuntu tuntI yuy cufmI Amn funu-
cu nugu yufpu fun DuvId shumuf muguj
1 CRNICAS18 , 19
597

I
20.1 2Sum. 11.1.
uywu nun puj cushuntu. ChuymI guffu-
puj cuff tu cu nutu y cuwu IIu muntu coj-
cu nutu mIncu cu nun puj quImsu chuncu
quIm sun wufungu (33,000) quIu yufuj
gueIIuytu SIfIu nusyun mun upuchI fun.
ChuymI mIncuytu pgu nun puj wuquIntu
upufun Meso po tu mIu Idu cho cuycuj
mufcu cu nu mun. WuquIntu upufun
Muucu Idu cho cuycuj mufcu cu nu mun. Y
wuquIn tunu upufun Sobu Idu cho cuycuj
mufcu cu nu mun chuy cho tIyuj funu cu-
nu tu pIs mIncu cuf pgu nun puj.
7
Pgu puj
mIncu cu fun Muucu fuytu suId fun cu nu-
wun quImsu chuncu Ishcuy nIn wufun-
gutu (32,000) pIII yu puj cuff tun tIntu.
Puycunu shumuf wusIn cu nutu IchI chI fun
Mede bupu chIm pun cho. Amn funu cu-
nu pIs sIud nIn cu nu pItu uywu fun puycu-
nu wun tuIIu cuf cuf DuvIdtu mugu nun puj.
8
Chuytu muyuy cuf DuvId pIs cuchufun
Joubtu IIupun suId fu cu nu tu wun.
9
Amn funu cu nugu uywuf sIud mun
yuycunu puncu cho cumu fI cu fun pIII yu-
nun puj. WuquIn cuj fuy shumoj cu nugu
jIfcu IIu cho cufcuy cu fun.
10
Chuy pItu
Joubgu musyu fun puymun Ishcun Idu-
pItu yuycu nun puj cushuntu. Chuufu
ucfu fun mus mIjuf nIn IsfueI suId fu cu-
nutu. NIfcuf cumu fI cu fun SIfIu funu cu-
11
NIfcofgu wuquIn
suId fu cu nutu chufu fun wuuguIn
AbIsuIpu munuy nIn mun Amn funu cu-
12
NIfcuf nIfun: SIfIu
funu cunu nogutu bInsI muj nnu cuptengu
shumun quI yunu p m nuy quI puj.
Amn funu cunu gumtu bInsI shoj nnu
cushup tI quegu shumu shuj yunu p n puj.
13
Amu munchu cuy chu. Tuytu DIos nIn-
chpu ucfu shun mufcu-musInchI-fuycu,
nusyun nInchI-fuycu pIII yu shun munu
munchu cuypu. T D yufpu-
shuntu cumu c chI chun!
14
Joubgu IIupun suId fun cu nu wun
uywu fun SIfIu funu cu nu wun pIII yuj.
Chuufu SIfIu funu cu nugu guesh pIf
uywu cu fun.
15
Amn funu cu nu pIs SIfIu
funu cunu guesh pejtu fIcush pun Joubpu
wuuguIn AbIsuI pItu guesh pIf sIud mun
yuycu cuy c fI fun. Chuufu Joubgu Jefu-
su Ien mun cutI cu fun.
1
IsfueI cunu bInsI shuntu tuntI yu cu-
fIf SIfIu funu cu nugu cuchutu cuchu fun
wuquIn cuj SIfIu funu cunu Euffu tes
muyupu wushu chIm pun cho cuycuj-
cunu shumu nun puj. Chuy chgu munduj
cuycu fun Sofuc. Puygu cufun Hudud-
ezefpu munduj suId fun.
17
WIIIu coj
uywuy cu shuntu DuvIdtu wIIIu fun.
Chuufu DuvIdgu IIupun IsfueI cu nutu
shun tu cuf cuf jInun fu uywu fun. Jofdn
muyutu psu fI fun. Chuy funu cunu
cujmun chuyuy cuf pIII yu fun. DuvIdgu
suId fun cu nutu fpu-fpu fuquI fun
SIfIu funu cu nu wun pIII yu nun puj. SIfIu
funu cu nu pIs puycu nu wun pIII yu fun.
18
PIII yuy cu shun cho SIfIu funu cu nugu
IsfueI cu nu pItu guesh pI fun. DuvIdgu
wuuy cu chI fun chuscu chuncu wufun-
gutu (40,000) chuquIpu cujtu, cuff-
tu cu nu wun cujtu gunchIs wufun gutu
(7,000). SIfIu suId fu cu nupu munduj nIn
Sofuc tu pIs wuuy cu chI fun.
19
Hudud-
ezeftu yunu puj cu nugu IsfueI cunu
bInsIp tIn mununu musgu fImu pu fun nu-
chu. IsfueI cu nu wungu uIII IIunu goyu fun.
IsfueI cu nupu munuy nIn chnu cufun.
Chuy junuj pItu-puchu SIfIu funu cu nugu
fIyupunu munchu cu fun Amn funu cu-
nutu yunu puytu.
Rab siudta David charishan
(2Sum. 12.26S1)
20

1
Juc cutI cho usyu quIIIu
psu fIp tIn, fuycunu jIfcu-
cu nu mun IIoj shI nun wIchun Joubgu
uchcu suId fu cu nu wun uywuf Amn
nusyun mun yuycu fun. Rub sIudtu
cufu Iu cuy c fI fun. NIfcofgu yuycuy cuf
IIupuntu wuu chI fun. WusIn cu nu tu pIs
fug IIutu cuchuy cu fun. DuvIdgu Jefu-
su Ien IIu cho cuycu fun.
I

2
Chuy pI tu numI
Rub mufcu mun DuvId uywuy cuf chuy
1 CRNICAS19 , 20
598

J
20.5 1Sum. 17.47.
K
21.1 Job 1.6; Zuc. 3.1; Apoc. 12.10.
mufcupu fuynInpu cof nuntu guechu-
fun. Chuy cof nugu quImsu uffbu gofI-
pItu fufu shu y cuyuy IIu puj fumI cu nu wun
uduf nu shumI cufun. Chuy cof nu tumI
DuvId tunu jutI pu fun. Rub mufcu pI-
tugu uchcu tumI Imu-uycu tu pIs bIej
cujtu DuvId upucu fun.
3
Chuy sIud cho
cuwuy cuf quduj funu cu nu tunu upuy cuf
ufuchI fun jchu wun fusu d fu wun guefu
foguy cho, pcu cu nu wun ojtIy cho. Amn
nusyunpu IIupun sIud nIn cu nu cho cuj
funu cu nu tu pIs chuy n IIumI fufu fun.
NIfcuf DuvIdgu IIupun suId fun cu nu-
wun Jefu su Ien mun cutI fun.
3atusaj runacunawan
pi!!ya cashan
(2Sum. 21.1S20)
4
Yupuy FIIIs teu funu cu nu wun Gezef cho
pIII yu fun. Chuy fu Husut funu SIbe-
cuI wuuy cu chI fun jutun cu fuy funupu
wumfun SIpuItu. Chuy n pumI FIIIs teu
funu cu nu tugu munuy nIn chnu chufu fun.
5
Yupuy pIs FIIIs teu funu cu nu wun pIIIyu
cuptIn JuIfpu wumfun EIhu nn wuuy cu-
chI fun IuhmItu. IuhmIgu cufun Gut funu
GoIIutpu wuuguIn. TucsI cunu Iunsun pIs
cufun tIIufpu buytu pItu cu nun n fuj.
J
Yupuy pIs Gutcho pIIIyu cufun. Chuy cho

juc funu cufun jutun cu fuy. Ddun cufun
Ishcuy chuncu chus cun (24). Ddun cu-
nugu cudu muquIn cho y chuquIn cu nu-
ch pIs sojtu-cumu cufun. Chuy pIs cufun
jutun funu cunu custu.
7
Chuy funugu
IsfueI cu nutu munu cuj mun chufu fun.
Puytugu wuuy cu chI fun DuvIdpu wuuguIn
SImeupu wumfun Jonutn.
8
Chuy jutu suj
funu cu nugu cufun Gut funu Refu custumI.
Chuy funu cu nu tugu DuvIdmI suId fun cu-
nu wun wuu chI fun.
Runacunata David sinsuchishan
(2Sum. 24.117)
21

1
IsfueI cu nupu contfun
Sutu ns
K
jutu fI fun. ChuymI
DuvIdtu shuc y chI fun IsfueI cu nutu
sInsu nun puj.
2
Chuufu DuvIdgu Joubtu
wuquIn munduj cu nu tu wun nIfun:
Aywuf sInsu mun quI IIupun IsfueI cu-
nutu Beef sebu pItu guIIuy cuf Duncumu.
Munu juctu pIs cuchuypu sInsu mun quI
uycu funu cunu cushun tu pIs musyu n-
puj.
3
Joubgu nIfun: T D
funu cu nutu yupu c chI chun cunun
cuycu shun pItu puchuc (100) cutIpu
mustu. Tuytu fuy munu chu IIupun pIs
gumtu sIfbI shoj cu nu IIu cuycho tIyuj cu-
nugu? ImunIf tuj sInsuytu yufpush cun-
quI tuytu? Imup tuj juchutu upufI cu-
chI shun IsfueI cu nutu?
4
Chuy pIs Joubgu fuy DuvId mundu-
shun tumI cumII fun. ChuymI Joubgu
fuy cujpItu uywuf pufI mu fun Intfu
IsfueI cunu tIyu shunpu. SInsuytu ushuy-
cuf cutI fun Jefu su Ien mun.
5
Joubgu
sInsu mu shuntu fuy DuvIdtu wIIIufun.
IsfueI cu nu cho cufun juc mIIIun puchuc
wufun gun (1,100,000) pIII yu puj uIII
cujIIu; Jud chnu chuscu puchuc
gunchIs chun cun wufungu (470,000).
Ruy mundu shungu munumI uIII chu

cufun Joub puj. ChuymI mununu sInsu-
fun nu chu Iev custu tu wun Benjumn
custu tugu.
7
DuvId sInsu chI shungu Tuytu DIos-
p pIs munu uIIImI cufun. Chuy pI tumI
IsfueI cu nutu custI gu fun.
8
Chuufu
DuvIdgu juchutu fufu shuntu tuntI-
yu cu fIf Tuytu DIostu muu cu fun:
FIyupu juchu tumI fufushc sInsu-
chefgu. Cunungu pefdu nuy cu II muy
ufI Tuytu DIos. Munu tuntI yuj upunmI
fufushc nIf.
9
Chuufu T D DuvId tupu-
cu nun Gudtu nIfun:
10
Aywuy DuvId
cujmun. QuImsu custupu custI gu n puj
yufpuy cu shtu wIIIun quI. Puygu ucfu-
chun muygun tu pIs munu shun cujtu.
11
ChuymI Gudgu DuvId mun uywuycuf
nIfun: Muygun tu tuj munun quI?
12
quImsu wutu muchuy cunun tu chu?
1 CRNICAS20 , 21
599
chIquI shoj cunu quImsu quIIIu wuu-
chI shu nuy quI puj gutI cu ch shu nuy quI-
tu chu? QuImsu junuj fIyu guesh yutu
T D yufI chI mu nun tu chu?
Chuu fugu Tuytu DIospu unjII nInmI
Intfu IsfueI cho funutu guesh yu wun
wuu chengu. Cunun sumuj yufpu chu-
cu fIf wIIIu muy, nogu pIs cuchu mujtu
wIIIu n puj.
13
Chuufu DuvIdgu Gudtu nIfun:
Cunungu munumI Imu nIytu pIs cum-
pu c chu. Mus uIII cunmun T D
munu shunno custI gu mup tInmI. Puygu
fIyupu cuyu p cojmI. MunumI mun-
chu funu cu nupu muquIn cho ucuy-
tugu.
14
Chuufu T D fIyu guesh-
yutu yufI chI fun Intfu IsfueI cho.
IsfueI cunu wuu fun gunchIs chuncu
wufungu (70,000).
15
Juc unjIItu T
D cuchu mu fun Jefu su Ien cho tIyuj-
cu nutu wuu chI nun puj. AnjII wuuy-
c chejtu fIcuf T D fIyupu
psu cu fun. ChuymI wuuy c chej
unjIItu nIfun: Amunu mustugu wuu-
chIy nu chu!
Chuy fu Tuytu DIospu unjII nengu
cuycu fun Jebs funu Ofnunpu fgu
fun junun cho.
1
Junujpu fIcchu cu-
fI shun cho DuvId fIc fI fun T
D unjII nIn subIIn uptu shu
cuyc mojtu. SubIIn tunu Jefu su Ien-
mun togfI fuy cu fun. Chuufu DuvId wun
fIspI tdu uuquIn cunu guchgu fpun
jutI shu gonguf pu cuf umpu fun ufcun-
pIs pumpu mun tpu nun cumu.
17
DuvIdgu Tuytu DIostu nIfun:
Nogu chuj funu cu nutu sInsu chIshc!
NogumI juchu ygu c! Runu cu nugu
munumI Imutu pIs fufu shu chu. T
D, cust gugu chuyu m chun nogutu,
fumIII y cu nutu ufI. Acfu shuy quI funu-
cu nu tugu umu wuu chIy chu.
A!tarta David rurashan
(2Sum. 24.1S25)
18
Chuufu T D unjII nengu
Gudtu yupuy nIfun: Jebs funu Ofnn
fgutu fuy cu shun fucho T D-
uItuftu DuvId fufu chun.
19
DIospu
jutIn cho Gud wIIIu shunno DuvIdgu
uywuf T D uItuftu fufu-
fun.
20
Ofnn fgutu fuy cu shun cho
tIcfuy cuf fIc fI fun DIospu unjII nIntu.
Wumfun cu nugu chus cun pucu cuy c-
fI fun.
21
Chuy pI tugu DuvId chuyu fun
Ofnn cuycu shun cujmun. RIc fIf
Ofnungu fgutu fuy cu shuntu cuchufIy-
cuf tufI pu fun. NIfcuf fuy DuvIdpu
uupun mun umpu fun fIspI tush pun.
22
Chuufu DuvIdgu Ofnuntu nIfun:
Rgutu fuy cu shuy quI chuc fuy quItu
funtI cuy cu muy T D uItuftu
fufu n puj. Aycu cues tup tIn pIs fIsyun-
tumI pgu shuy quI. Chuyno fufup t-
fmI fIyu guesh yugu nogun ch pItu
IIIgungu.
23
Chuufu Ofnn nIfun: Chuc fugu
cuycunmI tuytu. Rufuy ufI. Rupu chInu
sucfIfIsyupuj tfu cu nu tu pIs goycu-
shuy quI, fgu fucunu guefu cu nu tunu
yuntu puj, fgu tu pIs offen du puj. Chuy-
cu nu tugu gumtumI goyc tuytu!
24
NIptIn fuy DuvIdgu nIfun:
Gfusyus tuytu. AIII chufI cunmun.
Ichungu IIupun tu pIs funtIy pumI funtI-
cu mun quI fIsyun cho. T D
sucfIfIsyutu chufu npgu munumI
guech mun chu. DIbuI dI IIu tufI sh tu pIs
munumI fupu chInu sucfIfIsyupuj fupu-
ch mun chu.
25
Chuy nmI DuvIdgu chuy puftItu
Ofnun pItu funtI fun sojtu puchuc (600)
gofI gueIIuy wun.
2
NIfcuf chuy chmI
T D uItuftu fufu fun. Chuy-
chmI fupu chInu sucfIfIsyucunutu y
uIII goyuy pItu sucfIfIsyucunutu fupu-
chI fun. NIfcuf T D muu cu-
fun. Chuufu Tuytu DIosnu uIII chus quIf
syIu pItu nInutu uItuf mun cuchu mu-
fun.
27
T D unjII nIntu nIfun
subIIntu chufu f nun mun cutI chI nun puj.
Temp!uta aruchinanpaj acrashan
28
Chuy fu Jebs funu Ofnn fgutu
fu cu nun cujcho DuvId muu cu shuntu
1 CRNICAS21
600

L
22.7~10 2Sum. 7.116; 1Cfn. 17.114.
M
22.13 Jos. 1.69.
T D wIyu shu cuptIn chuy cho
uywu cu nutu pIsh tuf cuf fupu chI fun.
29
Chuy wIchungu T D
MoIses toIdutu chun yuj cho fufu shun-
pIs, fupu chInu sucfIfIsyucunutu fupu-
chI nun puj fufu shun uItuf pIs Gubuon-
IIu ch fuj cuycu fun.
30
T D
unjII nIn subIIn uptu shu cuycujtu
fIcuy cuf DuvIdgu fIyupu munchu fI shu
cuycu fun. ChuymI Tuytu DIostu tupu-
coj Gubuon mun munu uywu fun nu chu.
22

1
ChuymI DuvId nIfun:
CuychmI ufucungu T
D TempIun, IsfueI cunu Imutu pIs
Tuytu DIos puj fupu chI nun uItuf pIs.
Temp!uta aruchinanpaj
camaricushan
2
Chuy pItu, fuy DuvIdgu nIfun
IsfueI mun gueIII coj funu cunu shun tu-
c mu nun puj. NIfcuf wuquIntu chufu-
fun DIospu TempIuntu ufuchI nun puj,
fumItu puquIfcuf-puquIf cuf IIug IIu-
nun puj.
3
WuquIn tunu fyffutu jundI-
chIf uypu IIu Ibustu, bIsug fu cu nutu
puncu cu nutu fufu nun puj. RunsI tu pIs
uypu IIutu jundI chI fun.
4
Sedfu guefu-
pIs munu yupuy tu pIs utIpuy puj uypu IIu
cufun. Sedfu guefu tugu upumu fun
SIdon cho TIfo cho tIyuj funu cunu.
5
DuvIdgu yufpuy nI IIun cho nIfun:
Wumf SuIomongu wumfu IIu fmI.
T D TempIongu jutun cu-
fuymI cunun, cuy puchu cho cujcu nu pI-
tugu mus cuyuy IIu puj, muy-chuy ch pIs
chuy tempIu puj pufIu nun puj. ChuymI
IIupun tu pIs cumu fI shu IIu tunu cuchu p-
shuj.
Chuy n pumI DuvIdgu munu fuj
wuu cuf IIupun tu pIs uypu IIutu cumu fI-
fun.
NIfcuf wumfun SuIomontu nIfun

IsfueI cunu fIspI tu shun T D
TempIuntu ufuchI nun puj.
7
SuIomontu
nIfun: ju, nogumI yufpuf fIspItu sh
T D TempIuntu ufuchIy-
tumI.
8
Ichungu T D nImu fun:
Gumgu uypu IIu funu tumI wuu chIsh-
cun quI. Guffu ch pIs uchcu cutImI
cush cun quI. Chuy n pumI gumgu
tempIutu munu ufuchI p mun quI p chu.
9
Wumfuy quImI cungu puj pIwun pIs
munu pIII yuypu uIII goy coj. NogumI
cumu c chI sh puj IIupun chIquej cu-
nu pIs puytu mununu fImu p nun puj.
ChuymI jutIn pIs cungu SuIomn. Puy
cuwu shun wIchungu IsfueI funu cunu
uIII IIumI goy con gu puj p-muy funu-
cu nu wun pIs munu pIII yuypu.
10
PuymI
TempIutu ufuchI p mungu. PuymI
cungu wumf. Nogu numI cushuj
tuytun. PuypItu mIfuf uywuj IIu Imuy-
cu mu pIs IsfueI cho fuy cunun pmI
chufu shuj.
L

11
Cunungu ju, T
D yunu puy cu shun quI TempIuntu
ufuchI nuy quI puj uunImu shunno.
12
IsfueIpu fuynIn cuytu guIIuy cuf
T D IuynIntu cumII nuy quI-
puj quIquIn T D yunu puy cu-
shun quI yuchuj, tuntI yuj cunuy quI p-
pIs.
13
IsfueI funu cunu cumII nun puj
MoIsestu T D nIshun Iuycu-
nutu IIupuntu cumIefgu IIupun ch pIs
uIIImI goyun quI. Amu gueIIu nuy chu
nI munchu cuy pIs chu.
M

14
RIcu shuy quI-
n pIs nogugu ucufmI cumu fIshc
T D TempIun puj. Shun-
tushc quImsu mIIIun quImsu puchuc-
nIn wufungu (3,300,000) quIu gofItu,
quImsu chuncu quImsu mIIIun nIn
(33,000,000) quIu yufuj gueIIuytu,
funsItu, fyffu tu pIs psuytu munu
utIpuy ptu. Cumu fIshc guefu tu wun
fumI tu pIs. Chuy cunu pIshej mungu
gumnu yupu chIn quI.
15
Chuy n pIs
muquI quI chmI cuycun fumI IIug IIuj-
cunu, uIbu II cunu, cufpIn t fu cunu y
Imu ufuy tu pIs uIII yuchuj funu cunu.
1
Puycu numI gofI pItu, gueIIuy pItu,
funsI pItu y fyffu pItu Imu-uycu uduf-
nu cu nu tu pIs fufuytu yuchun. T
D yunu puy c shup tI quegu
jucIIunu ufuchIf guIIuy cu chIy.
1 CRNICAS21 , 22
601

N
23.1 1Rey. 1.140.
O
23.13 Exo. 28.1.
17
Chuy pItu IsfueI cu nupu IIupun
munduj nIn cu nutu DuvIdgu nIfun
wumfun SuIomontu Imu fufuy cu nu-
ch pIs mund shI nun puj.
18
Munduj cu-
nu tugu nIfun: T D
gumcu nu wunmI Imuy pIs cuycu shu.
PuymI Int fu pItu IIupun chIquI shoj cu-
nu tu pIs jumu chI shu uIII goy nuy quI-
puj. Cuy puftI cho tIyuj cu nu tugu puymI
munuy n mun IIupuntu chufu mu shu.
Chuy funu cu nugu T D ,
ucfu shun IsfueI cu nupu munuy nInch-
numI cuycun.
19
ChuymI cunungu
T D munu shunno IIupu nI quI
ufuy. Puypu wusIntu jucIIu ufunuy quI-
puj cumu fIcuy-IIupu. TempIuntu ufuytu
ushuy c fefgu chuy munnu wItI chIn quI
T D bubuI nIntu, fIspI tdu
csu cu nu tu pIs.
Lev runacuna imata
rurananppis cashan
23

1
DuvIdgu pusuypu uuquInnu
cush punmI wumfun
SuIomontu IsfueI cu nupu fuynIn cunun-
puj chufu fun.
N

2
DuvId shun tu chI fun
IsfueI cu nupu munduj nIn cu nutu, cfu-
cu nutu, Iev tfbu funu cu nutu.
3
NIfcuf
Iev tfbu cujtugu quImsu chuncu wutu-
yoj pItu junu mun cujtu yupu fun. OIIgu
cujIIutu yupup tIn cufun quImsu chuncu
pusuj nIn wufungu (38,000).
4
Puycu-
nu pI tu numI Ishcuy chuncu chus cun
wufun gutu (24,000) chufu fun TempIutu
ufuchI nun puj, sojtu wufun gutu (6,000)
gobef nu dof cunun puj, juez cunun puj.
5
Chuscu wufun gutu (4,000) chufu fun
puncutu tpu nun puj. Yupuy chuscu
wufungu (4,000) cujtunu chufu fun
tucush pun T D uIubu nun puj.
AIubuf tucu nun puj DuvIdgu fufu chI shu
cufun uchcu ufputu, ufpu-nIfuj suIte fIo-
tu pIs tucuytu.
DuvId fuquI fun shuynI-

cumu Ievpu wumfun cu nu pItu mIfuj
cuj fumIII yu cu nutu Gefson pItu cujtu,
Cout pItu cujtu, Mefu fI pItu cujtu.
7
Gefsonpu wumfun cufun Iuudun-
wun SImeI.
8
Iuudunpu wumfun cufun
quImsu: JehIeI muyuf, Zetum, JoeI.
9
SImeIpu wumfun pIs cufun quImsu:
SeIo mIt, HuzIeI, Hufn. Iuudn custu-
cu nu tugu puycu numI mundu fun.
10
SImeIpu wumfun cunu cufun chuscu:
Juhut, ZIzu, Jes, Befu.
11
Guechpu
cufun Juhut, shuII cunnu ZIzu. Jeus-
pu wun BefIupu wumfun cunu munu
cufun chu uchcugu. ChuymI puycu-
nu tugu Ishcuntu juc fumIII yu tu n IIu
yupu fun. Ishcun fumIII yutu chufu fun
juc fumIII yu n IIu ufunun puj.
12
Coutpu wumfun cunu cufun
chuscu: Amfum, Izhuf, Hebfn, UzIeI.
13
Amfumpu wumfun cunu cufun
Aufon wun MoIses. Tuytu DIosmI
ucfu fun Aufon tugu fIspI tdu cujcho
T D sIfbI nun puj, InsIn sutu
suumu chI nun puj, Tuytu DIospu jutIn-
cho bIndI syuntu funu cu nutu Imuy cu-
mu pIs gonun puj. Chuy fufuy cu nu tugu
Aufon wun wumfun cu nu IIu Imuy cu mu-
pIs fufu nun puj cushu.
O

14
Tuytu DIostu
sIfbej MoIses tu pIs puypItu mIfuj cu nu-
tu pIs Iev tfbu IIu mun jucIIu chu fun.
15
MoIsespu wumfun cunu cufun
Gefson wun EIIe zef.
1
Gefsonpu
guechpu wumfun cufun SebueI.
17
EIIezefpu guechpu wumfun cufun
Rehu bus. Chuy pI tugu mununu
wumfun cufun nu chu. Rehu bIuspu
Ichungu uypu IIu wumfun cunu cufun.
18
Izhufpu guechpu wumfun cufun
SeIo mIt.
19
Hebfonpu wumfun cunu
cufun: guechpu cuj Jefuus, chuy pItu
Amufus, chuy pItu Juhu zIeI, chuypItu
Jecu mn.
20
UzIeIpu wumfun cunu
cufun guechpu cuj MIcuus, chuy pItu
Isus.
21
Mefu fIpu wumfun cunu cufun:
MuhII wun MusI. MuhIIpu wumfun-
cunu cufun EIeu zuf wun CIs.
22
EIeu-
zuf wuu fun oIIgu wumfun munu fuj
cuptIn. Puypugu wumfun cunu cufun
1 CRNICAS22 , 23
602

P
23.2 Deut. 10.8.
Q
23.28~32 Nm. 3.59.
R
24.2 Iev. 10.12.
wufmI IIu. Chuy wumfun cunu muju chu-
cu fun tIyun CIspu wumfun cu nu wun.
23
MusIpu wumfun cunu cufun quImsu:
MuhII, Eduf, Jefe mot.
24
Chuy cu numI cufun Iev pItu mIfuj
fumIII yun cunu. Aycu fumIII yu pIs
cushun pI tumI sInsu chgu fumIII yun-
cho munduj cunu jutInpu-cumu upun-
tu fuy cu fun. Chuy cu nugu cufun Ishcuy
chuncu (20) wutu yoj pItu junu mun
cujIIu. Puycu nugu IIupun pIs T
D TempIun cho ufunun pmI
cufcuy cu fun.
25
DuvIdgu nIshu cufun: T
D ucfu shun IsfueI cunu uIII IIu
goy nun puj cumu c chI shu. QuIquIn
Tuytu DIos Imuy cu mu pIs tIyu nun pmI
ucfu shu Jefu su Ien tu pIs.
2
ChuymI Iev
funu cu nugu Tuytu DIostu fIspI tunu
ToIdutu y ToIdu cho cuj csu cu nu tu pIs
mununu muymun pIs upun gu nu chu.
P
27
Chuy nmI ushu nun cho DuvId
nIshunno Iev funu cu nu tugu sInsuf
yupu fun Ishcuy chuncu (20) wutu-
yoj pItu junu mun cujtu.
28
Puycu nugu
cufcuy cu fun Aufon pItu mIfuf uywuj
cfu cunu nIshuntu fufu nun puj, T
D TempIun cho fuf shI nun puj y
fIc shI nun puj. Puycu nupu cuen tun cho
cuycu fun suwun cho, TempIu cho cuycuj
cuuf tu cunu, Imutu pIs IImyu y chI cunu
cujcu nu pIs. WuquIn Imu fufuy cu nu pIs
TempIu cho cgu puycu nupu cuen tun-
chmI cuycu fun.
29
Puycunu cufcuy cu fun
Tuytu DIospu uupun mun fIuyIIunpu
tuntutu chufu nun puj, uIII cuj jufInu
offen dutu gufu nun puj, Iebu d fuy nuj
IIup shu tuntutu chufu nun puj, suftIn wun
uncuyIIupu fufu shun offen dutu chufu-
nun puj. Puycu numI cuycu fun msutu
cumu fI nun puj, Imutu pIs tupu nun puj,
psu nun puj.
30
Puycu nugu tutupu tufdIpu
wufun-wufun fIspI tdu TempIu cho
cufcuy cuj T D ugfu d sI cunun-
puj y uIubu nun puj,
31
Sbudu jumuy
junuj cho, IIuIIu quIIIu fIstucho y jutun
fIstucunuchpIs puycu numI T D-
fupu chInu sucfIfIsyucunutu fupu-
chI nun puj cfu cu nutu yunu puj. Cudu
fIstupuj uycuj tu pIs nIstu shunmun-tupumI
puycu nugu T D uupun cho
cfu cu nutu yunu pu fun.
32
Puycu nugu
fIcuy cu fun TIncunu ToIdu tu wun mus
fIspI tdu cujtumI. TempIu cho IIupun tu-
pIs fufu fun Aufon pItu uywu fuj cfu cu-
nupu muquIn cho cufmI.
Q
Cracuna imata rurananppis
24

1
Aufonpu wumfun cunu cufun
Nudub, AbI, EIeu zuf, Itumuf.
2
Munu fuj pup nIn wuup tInmI wuu-
fun Nudub wun AbIgu
R
wumfun cu nu-
pIs munu fuj cuptI IIun. ChuymI EIeu-
zuf wun Itumuf IIunu cfu cufun.
3
EIeuzufpItu mIfuj Sudoc wun Itumuf-
pItu mIfuj AhImeIec yunu pup tIn DuvIdgu
Imutu fufu nun p pIs tufnun cununpuj
puycunu fumIII yutu fuquI pu fun.
4
RuquIpuf musyu fun EIeuzufpItu mIfuj
cgu Itumuf pItu mIfuj cujpItu oIIgu
cujcunu mus uchcu cushuntu. Chuufu
EIeuzufpItu mIfuj fumIIIyupugu chuncu
sojtu (16) munduj cunu cufun; Itumuf-
pItu mIfuj fumIIIyupunu pusuj.
5
Tufnun
cununpgu jucnIntu-jucnIn tu pIs suftItu
jItuypu chufu fun. EIeuzufpItu mIfuj
cujcho, Itumuf pItu mIfuj cujch pIs cuycu-
fun TempIu cho ufoj cunu y mus fIspI-
t du cho ufoj cu nu pIs.
Iev pItu mIfuj

Nutu nueIpu wumfun Semuus jutI yoj numI
pupII mun IsquIf bI fun IIupunpu jutIn cu-
nutu fuypu uupun cho, munduj cu nupu
uupun cho, Sudoc cfupu, AbIu tuf cfupu
wumfun AhImeIec cfupu, cfu cu-
nupu munduj cuj fumIII yun cu nupu, Iev
fumI IIyu cu nupu uupun cho. Tufnun
cununpgu suftIpumI fufu fun. Chuufu
Ishcuy tufnu cufun EIeuzufpItu mIfuj
cujpuj. Juc tufnu cufun Itumuf pItu mIfuj
cujpuj.
7~18
SuftItu jItup tIn gutI nuy IIunpu suftI
IIoj shI fun guIIuy cu nun pItu Ishcuy chuncu
1 CRNICAS23 , 24
603
chuscucumu (24): RImfu IIoj shI fun JoIu fIb,
chuy pItu Jeduus, HufIm, SeofIm, MuIquus,
MIjumn, Cos, Abus, Jesu, Secu nus, EIIu-
sIb, JuquIm, Hupu, Jesebeub, BIIgu, Imef,
HezIf, Afses, Petuus, HezequIeI, Juqun,
GumuI, DeIuu, Muuzus.
19
Chuy nmI fuquI p nu cu fun
tufnuypu T D TempIuncho
Imuch pIs ufunun puj. TempIu cho
chuyno ufunun pmI IsfueI cu nupu
T D Aufontu nIfun.
20
Iev fumIIIyu wuquengu cuycunumI
cufun: Amfum pItu mIfuj SubueI,
SubueIpItu mIfuj Jehedus,
21
RehebIuspu
muyuf cuj wumfun Isus,
22
Izhufpu
wumfun SeIomot, SeIomItpItu mIfuj Juhut;
23
Hebfon pItu mIfuj cujcunu muyuf Jefus,
chuy pItu Amufus, chuy pItu Juhu zIeI,
chuy pItu Jecu mn.
24
Chuyno cuycu-
fun UzIeIpu wumfun MIcuu, MIcuIupu
wumfun SumIf,
25
MIcuIupu wuuguIn
Isus, IsIuspu wumfun Zucu fus.
2
Mefu-
fIpu wumfun cunu cuycu fun MuhII,
MusI. JuuzIuspu wumfun cu nu pIs cuycu-
fun. Chuy pIs cufun Mefu fI pItu mIfuj cuj
fumIII yu IIu.
27
Mefu fI pItu mIfuj wumfun
JuuzIuspu wumfun cunu cuycu fun Sohum,
Zucuf, IbfI.
28
MuhIIpu wumfun cuycu fun
EIeu zuf wun CIs. EIeuzufpugu wumfun
munumI cufun chu.
29
CIspu wumfun cufun
JefuhmeeI.
30
MusIpu wumfun cunu cuycu-
fun MuhII, Eduf, Jefe mot.
Puycu nu pIs cuycu fun Iev pItu mIfuj
fumIII yu cu nu IIumI.
31
Puycu nu pIs suftItu
jItuypumI chufu nu cu fun Imuch pIs ufunun-
puj cudu fumIII yu cho munduj cujcu nu pIs,
shuIIcu cujcu nu pIs. Aufon pItu mIfuj cuj
fumIIIyuncununmI puycu nu pIs fuquI p nu-
cu fun fuy DuvIdpu, Sudocpu, AhImeIecpu,
cfu cu nupu munduj nIn cu nupu, Iev-
musIncunupu uupun cho.
A!abajcuna tucajcuna
imata rurananppis
25

1
Chuy pItu DuvIdgu wuquIn
munduj cu nu wun ucfufun
Asufpu, Hemunpu, Jedu tunpu
wumfun cu nutu. Puycu nugu ufputu,
ufpuno suIte fIo cu nutu, IutI IIu cu-
nutu tucup tIn Tuytu DIos Imutu
tuntIyuchIshuntupIs wIIIu coj. Chuy
funu cu nupu jutIn cunu shuynI-cumu
upun tu fuy cu fun:
2
Asufpu wumfun cunu cuj: Jucuf,
Jose, Netunus, AsufeIu. Puycu nupu
munduj nengu cufun pup nIn Asuf.
Puygu fuy tupu cup tIn Tuytu DIos Imutu
nIshun tu pIs wIIIunyuj.
3
Jedu tunpu sojtu wumfun cunu
cuycu fun: Gedu Ius, ZefI, Jesuus,
SImeI, Husu bus, Mututus. Puycu nupu
munduj nengu cufun pup nIn Jedutn.
PuymI ufputu tucu pu IIupu cuntush pun
Tuytu DIostu wIIIu cuy nIntu wIIIu coj.
Chuy n pumI T D ugfu d sI-
coj, uIubuj.
4
Hemunpu wumfun cunu cufun:
Buquus, Mutunus, UzIeI, SebueI,
Jefe mot, Hunu nus, HununI, EIIutu,
GIduItI, RomuntI-ezef, Josbecuzu,
MuIotI, HotIf MuhuzIot.
5
Puycu nugu
IIupun pIs cufun Hemunpu wumfu IIun.
Hemungu fuytu wIIIuj DIos tuntI yu-
chI shuntu. Hemunpugu Tuytu DIos
yunu pup tInmI wumfun cufun chuncu
chuscu (14) oIIgu, quImsu wufmI.
Wumfuncunutugu TempIu cho

uIubup tIn pup nInmI yuchu chej IutI-
IIu cu nutu, ufputu, ufpuno suIte fIotu
Imuno tucu nun p pIs.
Asuf, Jedutn, Hemn cufcuy cu-
fun fuy nIshuntu fufuj.
7
Tucuytu
sumuj yuchujcunuwun T D
uIubuf cuntuytu yuchuj cunu IIupungu
cufun Ishcuy puchuc pusuj chuncu
pusujnInwun (288).
8
Chuufu suftI yuypu fuquI nu cu-
fun Imuy fu cudu-nun TempIu cho
tucu nun p pIs. SuftI IIojshIshungu
IIojshIshumI cufun muyufppIs
shuIIcuppIs, chuy fuj yuchucuycujppIs
u yuchujppIs.
9~31
SuftIyuptIn cudu-nunpuj
tufnun IIoj shI fun Imuy fu tucununp-
pIs. ChuymI guIIuy cu nun pItu Ishcuy
chuncu chuscu (24) tufnucumu
1 CRNICAS24 , 25
604

S
2.4~5 2Sum. 6.11; 1Cfn. 13.14.
gutI nuy IIunpu tucu nun puj munduj nIn-
cu nupu jutIn cuyno cufun:
Jose, Gedu Ius, Zucuf, IzfI,
Netunus, Buquus, JesufeIu, Jesuhus,
Mutunus, SImeI, AzufeeI, Husu bus,
SubueI, Mututus, Jefe mot, Hunu nus,
Josbecusu, HununI, MuIotI, EIIutu,
HotIf, GIduItI, MuhuzIot, RomuntI-
ezef.
Chuy Ishcuy chuncu chuscu (24)
munduj cu nugu cudu-nun cufcuy cu fun
wuuguIn cu nu wun wumfun cu nu wungu
chuncu Ishcuy-cumu (12).
Puncu tpajcuna
imata rurananppis
2

1
Puncu tpuj cunu cufun: Cofe
fumIIIyu cujcunu: EbIusufpu
wumfun Cofpu wumfun Mese Ie mus.
2
Mese Ie mIuspu wumfun cunu muyuf
cufun Zucu fus, shuII cunnu JedIueI,
chuy pItu Zebu dus, chuy pItu JutnIeI,
3
chuy pItu EIum, chuy pItu Johunn,
chuy pItu EIIoe nuI.
4
Obed-edompu wumfun cunu cufun:
muyuf Semuus, chuy pItu Jozu bud,
chuy pItu Jou, chuy pItu Sucuf, chuy pItu
Nutu nueI,
5
chuy pItu AmIeI, chuypItu
Isucuf, chuy pItu PeuI tuI. Tuytu DIosmI
bIndI syuntu goshu cufun Obed-
edompu wumfun cunu uchcu cunun-
puj.
S
Obed-edompu wumfun SemuIuspu

wumfun cufun Ishcuy. Chuy cu nugu
quIquIn fumIII yu cu nu cho munduj
cufun mus munuy nI yoj fIspI tdu cush-
pun.
7
SemuIuspu wumfun cunu cufun:
OtnI, RufueI, Obed, EIzu bud, EII,
Sumu quus. Puycu nugu cufun munuy-
nI yoj fIspI tdu funu cunu.
8
Puycu nugu
IIupun pIs cufun Obed-edom pItu mIfuj
fumIII yu IIu. Wumfun cunu, wuuguIn cu-
nu pIs cuII pu yoj sInchI funu cunu cufun.
Obed-edom pItu mIfuj fumIII yu IIu
IIupungu cufun sojtu chuncu Ishcuy nIn
(62) funu cunu.
9
Mese Ie mIuspu wumfun cunu y
wuuguIn cunu IIupungu cufun chuncu
pusuj (18) funu cunu. Puycu nu pIs cufun
cuII pu yoj sInchI funu cu nu IIumI.
10
Mefu fI pItu mIfuj Hosupu wumfun cunu
cufun: SImfI IIupunpu munduj nIn. Munu
guechpu cuycup tIn pIs pup nengu chufu-
fun munduj cunun puj.
11
Junun mun cufun
HIIcus, chuy pItu Tebu Ius, chuy pItu Zucu-
fus. Hosugu wuuguIn cu nu wun wumfun cu-
nu wun IIupungu cufun chuncu quImsu (13).
12
Puycu numI tufnunpu puncutu tpuj.
Puycu nu pIs, custun cu nu pIs, munduj nIn cu-
nu pIs TempIu chmI ufoj.
13
Cudu puncu puj
suftI yu fun muygun fumIIIyu fIcu nun ppIs.
SuftI muygun p pIs IIoj shI shun pI tumI
muyuf pIs shuII cu pIs puncu tpuj yuycu fun.
14
SeIemus tpu nun puj tcu fun IntI
yugu mun cujpu cuycuj puncu. Wumfun
ZucufIus tunu tcu fun nofte cuj-Ipu cuj
puncu. Zucu fIusgu cufun fIyupu Imup pIs
tuntI yuj funu.
15
Obed-edomtu tcu fun suf
Idu mun cuj puncu. Wumfun cu nu tunu
tcu fun TempIu cho Imu-uycu pIs chufu fuj
cuuf tu cu nutu tpu nun puj.
1
Hosutu tcu-
fun IntI yugu nun cujpu cuycuj SuIe quet
jutI yoj puncu. Chuygu cuycun wIchunpu
nnI IIoj shej cho.
Tpuj cu nu tugu jucnIntu-jucnIn tu pIs
cuynmI tcu fun:
17
Iev fumIII yu cunu
IntI yugu mu nun cuj puncu cho cudu
junuj cufun sojtu. Nofte cuj-Icho chus-
coj; suf cuj-Ich pIs chus coj. Imu-uycu pIs
chufu fu shun wusItu tpu nun pnu cufun
Ishcuy-cumu.
18
IntI yugu nun cuj-Icho
suwun puncu pumputu tpu nun puj cufun
chus coj. Suwun pItu fufI mun yuycunu cujtu
tpu nun pnu cufun Ishcuj.
19
Cof pItu y
Mefu fI pItu mIfuj fumIII yu cu nu tugu chuyno
suftI yuy pumI fuquI pu fun puncu cu nutu
tpu nun puj.
Temp!ucho cuartucunata
tpajcuna
20
WuquIn Iev funu cu nugu cufcuy-
cu fun TempIu cho Imu-uycu pIs bIej
1 CRNICAS25 , 26
605
cujcu nutu tpuj y Tuytu DIos puj
chufu shun cu nutu tpuj.
21
Gefson pI tu-
wun JehIeI pItu mIfuf uywuj Iuudunpu
wumfun cunu,
22
JehIeIpu wumfun-
cu nu wun wuuguIn Zetumpu, JoeIpu
wumfun cu nugu cufcuy cu fun T
D TempIun cho Imu-uycu pIs bIej
cujcu nutu tpuj.
23~24
Amfum pItu, Izhuf pItu, Hebfon-
pItu, UzIeI pItu mIfujpu munduj nengu
cufun SebueI. Puygu cufun MoIsespu
wumfun Gefson pItu mIfuj. SebueImI
cufun tesu f fu cu nupu munduj nIn.
25
Puypu fumIII yun cunu EIIe zef pItu
cuj cufun, EIIezefpu wumfun Rehu-
bus, Rehu bIuspu wumfun Jesuhus,
Jesu hIuspu wumfun Jofum, Jofumpu
wumfun ZIcfI, ZIcfIpu wumfun SeIo-
mIt.
2~27
DuvId y cudu fumIII yupu
munduj nIn cunu, fpu-fpu suId fupu
munduj nIn cunu, mus munduj suId fu-
cu nu pIs pIII yuf guechu mu shun cu nutu
T D chufuy cu fun TempIu-
cho gustutu fufu nun puj. Chuy cu nugu
fIspI t du numI cuycu fun. Chuy tumI
SeIo mItgu wuuguIn cu nu wun tpuf cuy-
cu fun.
28
Chuy chmI cuycu fun pfoftu
SumueI, CIspu wumfun SuI, Nefpu
wumfun Abnef, SufvIupu wumfun
Joub Tuytu DIostu goycu shun cunu.
Chuy cu nu tugu IIupuntu SeIo mItmI
wuuguIn cu nu wun tpuy cu fun.
29
Izhuf pItu mIfuf uywuj QuenunIus-
numI wumfun cu nu wun cuycu fun
IsfueI cu nupu gobef nu dof nIn cunu,
juez nIn cunu y cumun csu cu nutu fIcu-
nun p pIs.
30
Hebfon pItu mIfuf uywuj Husubus
IIupun fumIII yun cu nu wun fIyupu
fIspI tdu wufungu gunchIs puchuc nIn
(1,700) funu cunu cuycu fun Jofdn
muyupu chIm pun IntI yugu nun cuj-
Icho tIyuj IsfueI cu nutu fIcuj. Puycu-
numI fIcuy cu fun T D y
fuypuj Imuno fufuf cuy cu shun tu pIs.
31
DuvId chuscu chuncu (40) wutu
fuy cuycu shun cho Hebfon pItu mIfuf
uywuj fumIII yutu wutu cu chI fun.
ChuymI GuIuud puftI cho cuycuj Juzef
sIud cho tufI fun mus fIspI tdu jInyu
funu cu nutu. Hebfon pItu mIfuj fumI-
IIyupu munduj nengu cufun Jefus
32
y
IIupun fumIII yun cu nu pIs. Puycu nugu
cufun mus fIspI tdu jInyu funu cu nu-
IIumI. Cudu wusI pItu tuytun cujIIutu
yupup tIn cufun Ishcuy wufungu
gunchIs puchuc nIn (2,700) funu cunu.
Chuy funu cu nutu fuy DuvIdgu chufu-
fun Ruben pItu, GudpItu, puIIun cuj
Munuses tfbu pItu mIfujpu munduj nIn
cunun puj. Puycu numI fIcuy cu fun Tuytu
DIos puj ufushuntu y fuypuj ufushun-
tu pIs.
27

1
IsfueI cu nu tugu jutInpu-
jutInpu upun tu fun cudu
fumIII yutu munduj cu nutu, wufungu
(1,000) suId fu cu nupu munduj nIn-
cu nutu, puchuc (100) suId fu cu nupu
munduj nIn cu nutu, wuquIn munduj-
cu nutu. Imuno ufunun p pIs fuquI-
shu cuycu fun Ishcuy chuncu chus cun
wufungu-cumu (24,000). Puycu nugu
wutu cho cudu quIIIumI tufnun chuyu-
mup tengu fucupu fuytu sIfbej.
2
Wutu cho guIIu fej fImIf quIIIu cho
ufunun puj fuquI shun funu cu nupu
munduj nIn cufun ZubdIeIpu wumfun
Juso beum. Puy munduy cu fun Ishcuy
chuncu chus cun wufungu (24,000)
funu cu nutu.
3
Puygu cufun Fufes pItu
mIfuj. Chuy fpu cho cujtugu puymI
IIupuntu mundu fun.
4
Ishcuy quIIIu cujcho ufunun puj
fuquI shun funu cu nupu munduj nengu
cufun AhohI mufcu funu DoduI. Puy
munduy cu fun Ishcuy chuncu chus cun
wufungu (24,000) funu cu nutu.
5
QuImsu quIIIu cujcho ufunun puj
fuquI shun funu cu nupu munduj nengu
cufun Benuu. Puy munduy cu fun
Ishcuy chuncu chus cun wufun gutu
(24,000). Puygu cufun cfu JoIu dupu
wumfunmI.
BenuIumI cufun quImsu

1 CRNICAS26 , 27
606

T
27.23 Gen. 15.5; 22.17; 26.4.
chuncu (30) jInyu suId fu cu nupu
munduj nIn pIs. BenuIupu wumfun
AmIsubudmI mundu fun quImsu quIIIu
cujcho ufunun puj fuquI shu cujtugu.
7
Chuscu quIIIu cujcho ufunun puj
fuquI shun funu cu nupu munduj nIn
cufun Joubpu wuuguIn AsueI. Puypu
fuquIn mundu fun wumfun Zebu dus.
Puy munduy cu fun Ishcuy chuncu chus-
cun wufungu (24,000) funu cu nutu.
8
PIchgu quIIIu cujcho ufunun puj
cufun IzfuI mufcu funu Sumhut. Puy
9
Sojtu quIIIu cujcho ufunun puj fuquI-
shun funu cu nupu munduj nIn cufun
Ifu. Puy cufun Tecou funu Iquespu
wumfun. Ifu munduy cu fun Ishcuy
chuncu chus cun wufun gutu (24,000).
10
GunchIs quIIIu cujcho ufunun puj
cufun PuItI mufcu funu HeIes. Puygu
cufun Effun custu. HeIes munduy cu-
fun Ishcuy chuncu chus cun wufun gutu
(24,000).
11
Pusuj quIIIu cujcho ufunun puj
cufun SIbe cuI. Puygu cufun Zefu pItu
mIfuf uywuj, Husu mufcu pItu. SIbe cuI
12
Isgun quIIIu cujcho ufunun puj
fuquI shu cuycuj funu cu nutu mundu fun
EbIezef. Puygu cufun Benjumn tfbu
funupu wumfun, Anutot mufcu pItu.
EbIezef munduy cu fun Ishcuy chuncu
chus cun wufungu (24,000) funu cu nutu.
13
Chuncu quIIIu cujcho ufunun puj
fuquI shu cuycuj funu cu nutu mundu fun
Muhu fuI. Puygu cufun Zefu pItu mIfuf
uywujpu wumfun, Netofu mufcu pItu.
Muhu fuI munduy cu fun Ishcuy chuncu
chus cun wufun gutu (24,000).
14
Chuncu juc quIIIun cujcho ufunun-
puj fuquI shu cuycuj funu cu nutu
mundu fun Benuu. Puygu cufun
EffuIn pItu mIfuf uywujpu wumfun,
PIfutn mufcu pItu. Benuu munduy cu-
fun Ishcuy chuncu chus cun wufun gutu
(24,000).
15
Chuncu Ishcuy nIn quIIIu cujcho
ufunun puj fuquI shu cuycuj funu cu nutu
mundu fun HeIduI. Puygu cufun OtonIeI-
pItu mIfuf uywujpu wumfun, Netofu
mufcu pItu. HeIduI munduy cu fun Ishcuy
chuncu chus cun wufun gutu (24,000).
Israe! trbucunapa mandajnincuna
1
IsfueI tfbu cu nupu munduj nIn-
cunu cuynmI cufun: Ruben tfbupu
munduj nIn cufun ZIcfIpu wumfun EIIe-
zef. SImen tfbupu munduj nIn cufun
Muucupu wumfun Sefu tus.
17
Iev
tfbupu munduj nIn cufun KemueIpu
wumfun Husu bus. Aufon pItu mIfuj
fumIII yupu munduj nIn cufun Sudoc.
18
Jud tfbupu munduj nIn cufun
DuvIdpu wuuguIn EII. Isucuf tfbupu
munduj nIn cufun MIcueIpu wumfun
OmfI.
19
ZubuIn tfbupu mundujnIn
cufun AbdIuspu wumfun Ismuus.
NeftuI tfbupu mundujnIn cufun
AzfIeIpu wumfun JefI mot.
20
Effun
tfbupu munduj nIn cufun AzuzIuspu
wumfun Oseus. PuIIun cuj Munuses
tfbupu munduj nIn cufun PeduIuspu
wumfun JoeI.
21
GuIuud cho cuycuj
puIIun cuj Munuses tfbu punu munduj-
nIn cufun Zucu fIuspu wumfun Iddo.
Benjumn tfbupu munduj nIn cufun
Abnefpu wumfun JuusIeI.
22
Dun
tfbupu munduj nIn cufun Jefo humpu
wumfun AzufeeI. Chuy nmI cufun cudu
tfbu IsfueI cu nupu munduj nIn cu nu pIs.
23
DuvId munumI sInsu chI funchu
Ishcuy chuncu (20) wutu yojpItu
ufumun cujtugu. T D
uunI shu cufun goyIIuf cu nuno IsfueI-
cu nugu uypu IIu mIfu nun puj.
T

24
SufvIupu wumfun Joub sInsuytu
guIIu fI fun. Ichungu munumI sInsuytu
1 CRNICAS27
607

U
27.24 2Sum. 24.115; 1Cfn. 21.114.
ushu fun nu chu sInsu shun pItu IsfueI cu-
nutu Tuytu DIos fIyupu custI gup tIn.
U

Chuy n pumI uycu pIs cushungu munu
cunchu fuy DuvIdpu uctu IIbfun chgu.
25
AdIeIpu wumfun Azmuvet cufun
fuypu puIu syun cho tesu ffu. Chuc fu-
cu nu cho, sIud cu nu cho, mufcu cu nu-
cho, IIndu tIncoj cu nu cho Imu-uycun pIs
chufu fuj cu nutu fIcuj cufun UzIuspu
wumfun Jonutn.
2
Chuc fu cho ufoj cu nupu munduj-
nInnu cuycu fun QueIubpu wumfun
EzfI.
27
bus chuc fu cu nutu ufunun-
puj mundgu cufun Rumut mufcu
funu SImeI. Imu-uycu pIs chufu f nun
wusI cujmun bnutu ushtujpu munduj-
nInnu cufun Sefum mufcu funu ZubdI.
28
OIIvo yfu cu nutu, jIfcu gus yfu cu-
nutu tumuj cu nupu munduj nIn cufun
Gedefu mufcu funu BuuI-hunn.
AstItu chufuj cu nupu munduj nInnu
cufun Jos.
29
Sufon cho wcu cu nutu
mIchejpu munduj nInnu cufun jInun
Sufn mufcu funu SItfuI. Rugfun
pumpu guech wu cu nu cho uywu cu-
nutu mIchejpu munduj nInnu cufun
AdIuIpu wumfun Sufut.
30
Cum IIu cu-
nutu mIchej cu nupu munduj nIn cufun
IsmueI pItu mIfuf uywuj ObII. Bffu-
cu nutu mIchej cu nupu munduj nInnu
cufun Mefonot mufcu funu Jehedus.
31
Uyshu cu nutu mIchej cu nupu munduj-
nInnu cufun Aguf funu JuzIz. Puycu-
nugu cufun fuy DuvIdpu Imu-uycun tu-
pIs fIcuj cu nupu munduj nI IIun.
32
DuvIdpu tIyun Jonutn cufun uIII
tuntI yuj yuchuj. Puygu DuvId tumI
Imutu pIs tuntI yu chej. Hucmo nIpu
wumfun JehIeI cufun fuypu wumfun-
cu nutu uywuj.
33
AhItofeI pIs cufun
fuytu wIIIu puf tuntI yu chej. Afuc funu
HusuIgu fuywun uIII cuf cuyu nu coj.
34
AhItofeIpu fuquInnu cufun BenuIupu
wumfun JoIu du wun AbIu tuf. Ruytu
tpuj suId fu cu nupu munduj nInnu
cufun Joub.
Temp!uta imano
aruchinanppis wi!!apashan
28

1
DuvIdgu Jefu su Ien mun
shun tu chI fun IIupun munduj-
nIn cu nutu. ShuntuchIfun cudu
tfbutu munduj cu nutu, fuytu cudu
quIIIu sIfbej cu nupu munduj nIn cu-
nutu, wufungu (1,000) suId fu cu-
nupu munduj nIn cu nutu, puchuc (100)
suId fu cu nupu munduj nIn cu nutu,
DuvIdpu wumfun cu nupu chuc fu cu nu-
cho ufoj cu nupu y uywun cu nutu fIcujpu
munduj nIn cu nutu, mus fIspI tdu cuj
funu cu nutu, mus fIspI tdu cuj suId fu-
cu nu tu pIs.
2
DuvIdgu chuu pI mun IchIy cuf nIfun:
Mufcu-mus cunu, mundu sh
funu cunu wIyuy c fu muy ufI. Nogu
munuf T D fIspI tdu
bubuI nIn Imuy cu mu pIs chufu f nun-
puj jutun wusItu ufuchIytu, Tuytu
DIos nIn chpu jumu nun cunun puj.
AfuchInpmI IIupuntu cumu-
fIshc.
3
Ichungu Tuytu DIosmI
nImu fun: TempIu tugu munumI
gumchu ufuchIpmunquIpuj.
Gumgu umutufmI juc nusyun
funu cu nu wun guffu cho cush-
cun quI. Achcu funu tumI wuu-
chIsh cun quI.
4
Chuy pIs IsfueI cu-
nupu T D wuquIn
fumIIIypItu ucfu mu shu nogu
custu IIu IsfueI cho Imuy cu mu pIs
fuy cun puj. Jud fumIIIyutunumI
ucfu shu chuy fumIII yu cho munduj
cunun puj. Chuy fumIIIyupItunumI
ucfu shu nogupu fumIIIytu.
WuugucunupItunumI nogutu
ucfu mu shu IsfueI cu nupu fuynIn
cun puj.
5
Tuytu DIosgu munu shu
wumf cunu uchcu cunun tumI.
Puycu nu pI tu numI ucfu shu wumf
SuIomontu quIquIn T D
ucfu shun IsfueI cu nutu mundu nun-
puj.
Mustu pIs Tuytu DIos nImu fun:

1 CRNICAS27 , 28
608

V
28.2~7 2Sum. 7.116; 1Cfn. 17.114.
Wumfuy quI SuIomonmI nogupgu
TempIutu suwunnIntuwun ufuchI-
p mungu. PuytumI ucfushc
wumfno cunun puj. NogupIs
tuytunmI cushuj.
7
Cunun cumIIy-
cushunnIIu mundu mIn t cunutu
cumIIp tengu fuy cushun pItu
munumI jofgushchu.
V
8
Cunungu T D ucfu-
shun IsfueI cunu shuntucushumI
cufcuy cun chI. Tuytu DIosgu cunun
wIyuy c mun chmI. T D
mundu mIn tun cu nu tugu munu
cuchuy cuypu cumIIn quI. Chuy n-
pumI cuy cuyuy IIu puj nusyongu
quIquI quI cu nu IIu puj cungu.
Gumcunu wuu cuf pIs wumfuy quI-
cu nu tunu cuchu puy cun quI puj Imuy-
cu mu pIs puycu nupu cunun puj.
9
SuIomn, gumgu fIspI tu sh
Tuytu DIostu fIspI tuf sIfbIn quI
IIupun shon guy quI wun, IIupun
cuII puy quI wun. T D
musyunmI Imutu yufpuy cu shuy-
quI tu pIs. Gum puymun yfu cup tI-
quegu yunu p shun quI pmI. Puytu
gonguycuptIquImI Ichungu puypIs
cuchuy cu shun quI puj pufu-sImfInu.
10
Gum cunungu sumuj tuntI yu-
cuy. T D TempIuntu
ufuchInuyquIpmI ucfu shu fuy quI.
TempIu chgu Tuytu DIos tumI fIspI-
tuf udufun gu puj. ChuymI jucIIu
ufuytu guIIuycfIy.
11
Chuyno nIfcuf DuvIdgu wumfun
SuIomon tunu goycu fun TempIutu
Imuntu ufuchInunppIs chufuy-
cushun pInutu. Chuy cho cuycu fun
jutun wusItu Imuno ufuchI nun puj,
Imu-uycu tu pIs chufunu wusItu Imuno
fufu chI nun p pIs, uItus cujcho jutun
cuuftu Imuno cunun p pIs, fufI cuj
cuuf tu cunu Imuno cunun p pIs, mus
fIspI tdu cujtu Imuno fufu chI nun p-
pIs.
12
Chuyno wIIIu pu fun TempIu-
pItu juwu pumputu, Intfu wujtunpu
cuuf tu cu nutu Imuno fufu chI nun-
puj yufpuy cu shuntupIs. WIIIu pu fun
muynIn cho mus bIej cujcunu chufu-
f nun puj cuuftu cunun p pIs, Tuytu
DIos puj offen dutu goycu shuntu chufu-
nun puj cuuf tutu fufu chI nun p pIs.
13
Chuy n pIs wIIIu pu fun cfu cu nupu
tufnun chuyu mup tIn fucunucuf tIyu-
nun puj cuuf tutu fufu chI nun p pIs, Iev
funu cu nu puj cuj cuuf tu cu nutu fufu chI-
nun ppIs. TempIu cho IIupun cujcu nu-
puj y TempIu cho cuj csu cu nutu Imuno
cuydununppIs wIIIu pu fun.
14
GofI tu wun yufuj gueIIuy tu pIs
uypu IIutu entfe gu fun. TempIu fufI-
cho gofI pI tu wun yufuj gueIIuy pItu
cujtu fufu chI nun p pIs entfe gu fun.
15
Entfegufun cundI I fu cu nutu, cundI-
I fupu puntun cho uchquI futu nun-
puj Iumpu fIn cu nutu fufu nun puj.
Entfegufun gofI pItu cuj csucunupuj,
yufuj gueIIuy pItu cuj csucunuppIs.
IIupun tu pIs entfe gu fun cudu nun
fufu shun cunu uycu pIs Iusnunpuj
cushuntu tuntI yuy cuf.
1
Chuy nmI
entfe gu fun msucunuppIs cudu-
nunpuj uypuj puj gofI pItu cujpuj, yufuj
gueIIuy pItu cujp pIs. Chuy msugu
cufun Tuytu DIos puj tuntu cu nutu
fIuyIIunpu chufu nun puj.
17
GofItu
entfe gu fun fInchI cu nutu, tusun cu nutu,
puyu cu nutu fufu nun p pIs. GofI wun
yufuj gueIIuygu cuycu fun Ishcun custu
cpu cu nutu uycu Iusujtu fufu nun p pIs.
18
InsInsu suumu chI cunu uItuftu fufu-
nun p pIs IImyu chuIIuchIshuIIu gofItu
entfe gu fun. Jutu suj quefu bn unjII cunu
cuyc nun puj cuff tutu fufu nun ppIs
gofItu entfe gu fun. Chuy quefu bn
unjII cu nupu fufIn chmI cuycu fun
T D bubuI nIn.
19
IIupun chuy cu nugu juc pupII cho
upun tu fuy cu fun DuvIdtu T D
musyuchIshunnmI. IsquIfbIfuycufun
pInucho cuycuj tuno IIupun tu pIs fufu-
nun puj.
1 CRNICAS28
609

W
29.1~2 1Cfn. 22.5.
20
ChuymI DuvIdgu wumfun
SuIomontu nIfun: Sumuj buIuf chuy.
JucIIu ufuytu guIIuy cuy. Amu gueIIu-
nuy chu nI munchu cuy pIs chu. Nogu
sIfbIsh T D yunu p shun-
quI pmI. Puygu munumI cuchuy cu-
shun quI p chu TempIu cho cunun puj
cujcu nutu munu fuj ushuchIptIquegu.
21
CuychmI cuycun cfu cu nu wun
Iev funu cunu TempIu cho tufnunpu
ufunun p pIs. YunupshunquIpuj uIII
ufoj funu cu numI. IIupun munduj cu nu-
pIs, cumun funu cu nu pIs munuy nI quI-
chmI cungu.
Temp!uta aruchinanpaj
churashancuna
29

1
Chuy pItu fuy DuvIdgu
shun tu cu shu cuycuj funu cu-
nutu nIfun: Wumf SuIo mon IIu tumI
Tuytu DIosgu ucfu shu. Puygu wumfu-
IIu fmI. AfuchI nun puj TempIogu
fIyupu jutunmI. AfuchI nun puj cuycgu
munumI funupu puIu syun p chu,
mun'chgu T D fIspI tdu
TempIun pmI.
2
CuII puy cufmI nogugu
shun tushc Tuytu DIospu TempIuntu
ufuchI nun puj. Shun tushc gofItu, yufuj
gueIIuytu, funsItu, fyffutu, guefutu.
Shun tushc tucuy-nIfuj uchIc-uchIc-
yuy cuj fumI cu nutu TempIutu cumu f-
chI nun puj.
W

3
TempIu puj shun tu shpu
junun mun pIs umutuf fIspI tufmI DIos-
n puj goyc quIqupu cujcu nu tu pIs:
gofI tu wun yufuj gueIIuytu.
4
Mus uIII
cuj gofI tumI goyc puchuc wufungu
(100,000) quIutu. ChuIIu chI shu yufuj
gueIIuy tunu goyc Ishcuy puchuc
quImsu chun cun wufungu (230,000)
quIutu. Chuygu cungu Intfu pefgu
jununpu chup yu nun pmI.
5
GofI wun
yufuj gueIIuygu cungu cumu cu shun cu-
nutu Imutu pIs fufu nun puj. Chuy n pIs
cungu cuyuy IIu pujtu pIntuy yuchuj-
cunu pIntu nun puj. Cunungu muyguy-
quI tuj T D TempIuntu
jutu fu chI nun ch puj offen dutu chufu-
muytu munun quI?
NIptIn cudu tfbutu munduj cunu,

wufungu (1,000) suId fu cu nupu
munduj nIn cunu, puchuc (100) suId-
fu cu nupu munduj nIn cunu, DuvIdpu
chuc fun cu nu cho ufoj cu nupu munduj-
nIn cunu quIquInpu buIun t nIn pItu
goyc fI fun.
7
Puycu nugu Tuytu DIospu
TempIuntu ufuchI nun puj goycufun
puchuc sojtu chun cun wufungu
(160,000) quIu gofItu. ShuynI goycu-
fun chuncu wufungu (10,000) gofI
gueIIuytu, quImsu puchuc quImsu
chun cun wufungu (330,000) quIu
yufuj gueIIuytu, sojtu puchuc wufungu
(600,000) quIu mun wuII cu IIupu
pIshej funsItu, quImsu mIIIun quImsu
puchuc nIn wufungu (3,300,000) quIu
fyffutu.
8
Cuyuy IIu puj uchIc yuypu uchIc yuj
fumI cu nutu chufuj cu nu pIs goycu fun
T D TempIun puj shun tu-
shuntu chufuy cuj funu mun. Chufuy cuj
funugu cufun Gefson pItu mIfuf uywuj
JehIeImI.
9
IIupun funu cunu fIyupumI cushI-
cu fun quIquIn cu nupu buIun t nIn pItu
T D TempIun fufu cnunpuj
goyc fIf. QuIquIn fuy DuvId pIs
fIyupumI cushI cu fun.
Tayta Diosta maacur
David adurashan
10
Chuufu DuvIdgu IIupun funu cu-
nupu uupun cho T D uIubuf
nIfun:
AwII IsfueIpu T D
Imuy cu mu pIs uIubu shu cuycuy!

11
Tuytu DIos, gumIIumI cunquI
fIyupu munuy nI yoj.
GummI fIyupu uIII cunquI.
Gumpu munuy nI quI chmI cuycun
IIupun pIs.
Junuj syIu cho cuj, cuy puchu cho
cujpIs gumIIu pumI.
1 CRNICAS28 , 29
610

X
29.11 Mut. 6.13.
Y
29.23 1Rey. 2.12.
GumIIumI IIupun tu pIs mundun-
quI.
X
GummI cunquI IIupun pItu mus
munuy nI yoj.

12
Gum yunu pup tI quImI fcu yun,
fIspI t du yun pIs.
GummI IIupuntu mundun quI.
Gumpu muquI quI chmI cuycun
cuII pu yoj cuypIs munuy nI yoj
cuypIs.
GummI yunu pun quI munuy nI yoj-
y nun puj, IIupun fIspI tu nun-
p pIs.

13
Chuy pI tumI nogu cu nugu Tuytu
DIosn cuptI quI
cushI cushp ugfu d sI cuf uIub.
14
Ichungu pItuj nogu c? Imutuj
cuycun mufcu-muscunupIs chuychI-
cunpu Imu-uycu tu pIs goycuncu nu-
pgu? Rusunpugu IIupun tu pIs gumpI-
tumI tufIsh c cunu. TufI chI mu shu IIuy-
quI tumI cush gun gumtu cutIy c ch.
15
Gumpu uupuy quI cho nogu cunu c
cumI nuntI jpu funu n IIumI. Chuy-
n IIumI cushu unuy cuj uwII cu nupIs.
Nogu cu nugu cuy puchu cho cuw
ftu IIumI. MunumI pIpu pIs bdungu
funtI shu chu.
1
T D, gumpumI cushu
IIupun pIs. GummI tufI chI mush cun-
quI TempIuy quItu ufun puj shun tu-
sh cu nu tu pIs.
17
Nogugu musyuy cmI
Imuno funu yufpuy cu shun tu pIs gum
musyuy cu shuy quItu. AIIItu fufup tIn
gumgu cushI cun quImI. ChuymI uIIItu
fufuytu yufpuf cuycu nu tugu gumpuj
goycushc. Cunungu fIcushc ucfu-
shuy quI IsfueI funu cunu cuymun shun-
tu cuy cuf gumpuj goycu shuntu. Chuytu
fIcufmI fIyupu cushIc.
18
Gumgu
cuycun quI unuy cuj uwII cunu
Abfuhum, Isuuc, IsfueI fIspI tu shun
Tuytu DIosmI. ChuymI cuy funu cu-
nupu shon gun tu pIs shuc yuy cu chIy ufI
gumIIutu yufp shu nuy quI puj.
19
Wumf
SuIomon tu pIs uIII yufpuytu goycuy
mundu mIn tuy quI cu nutu, IuynI quI cu-
nutu IIupuntu cumII nun puj. Chuy n pIs
yunu puy cuy cumu fI sh cuycuj cu nu wun
TempIuy quItu puy ufuchI nun puj.
20
Chuy pI tugu IIupun funu cu nutu
DuvId nIfun: IIupuy quI T
D uIubuy. Chuu fugu unuy cuj
uwIIun cu nu pIs quIquIn cu nu pIs sIfbIy-
cu shun T D IIupun uIubu-
fun. Chuyno uIubuf IIupun gonguf-
pu cu fun T D fIspI tush pun,
fuytu fIspI tush pun.
21
NIfcuf wufun-
nIn junuj T D fIspI tush-
pun uywu cu nutu pIsh tuf fupu chI fun:
wufungu (1,000) tfu-muII wu cu-
nutu, wufungu (1,000) cufnI cu nutu,
wufungu (1,000) cush nI cu nutu. Uywu-
cu nutu fupu chIf bnu tu pIs wIu pu-
fun. IsfueI cu nugu uypu IIunpu uywutu
pIsh tu fun.
22
Chuy jungu mIcu fun,
upufun T D uupun cho
IIupun fIyupu cushI cuy wun. NIfcufnu
DuvIdpu wumfun SuIomon tugu fuy
cuytu guIIuy cu nun pnu yupuy nIfun.
T D uupun cho ustItu
wIu pu fun munuy nI yoj munduj
cunun puj. Sudoc tu pIs chufu fun cfu
cunun puj.
23
Chuy n pumI SuIomongu
pup nIn DuvIdpu fuquIn
Y
jumuy cu fun
IsfueItu mundu nun puj. Ruy cuf IIupun
fufu shun ch pIs uIII cufun. IsfueI cu nu-
pIs IIupun fIspI tuf wIyu cu fun.
24
IIupun
munduj cunu, pIII yuy yuchuj cunu,
fuy DuvIdpu IIupun wumfun cu nu pIs
SuIo mon IIu tunu fIspI tu fun.
25
T
D cumu c chI fun IsfueI cu nu puj
SuIomn fIspI tdu cunun puj. Munuy-
nI yoj cunun puj yunu pu fun. Unuy cuj
fuycunu pIpIs puymungu munumI
tIncu shu chu.
David waushan
(1Rey. 2.1012)
2
Isupu wumfun DuvIdgu
IIupun IsfueI cu nupu fuynIn cufun.
1 CRNICAS29
611

Z
29.27 2Sum. 5.45; 1Cfn. 3.4.
27
RIm fugu Hebfon mun tIyuy cuf
gunchIs wutu mundu fun. NIfcuf Jefu-
su Ien mun tIyuy cufnu quImsu chuncu
quIm sun (33) wutu mundu fun. Chuufu
IsfueI cu nupu fuynIn cufun chuscu
chuncu (40) wutu.
Z

28
AuquIn yuy IIu-
pI tunu wuu cu fun, fcu, IIupun funu
fIspI tu shu. RuquIn numI fuy cufun
wumfun SuIomn.
29
Ruy DuvIdpu wIIIu pungu guIIuy-
cu nun pItu ushu nun cumu IsquIf bI fuy-
cun pfoftu SumueI IsquIf bI shun cho,
pfoftu Nutn IsquIf bI shun cho, pfoftu
Gud IsquIf bI shun cho.
30
Chuy chmI
IsquIf bI fuy cun Imuno mundu shun,
munuy nI yoj cushun, quIquIntu Imu
psu shun cunu, IsfueI nusyun wun juc
nusyun cunu Imuno cushun pIs.
1 CRNICAS29
612
Yarpaysapa cananpaj Diosta
Sa!omn maacushan
(1Rey. S.S15)
1

1
DuvIdpu wumfun SuIomongu
T D yunu pup tInmI fuy
cuf uIIInu mundu fun. FIyupu munuy-
nI yojnu cufun.
2
SuIomongu IIupun
IsfueI cu nutu guyu chI fun: suId fu-
cu nupu IIupun munduj nIn cu nutu,
wuquIn uutofI d cu nutu, cudu fumIII-
yupu munduj nIn cu nutu.
3
NIfcuf
puycunuwun uywu fun Gubun
mufcu cho cuycuj puytush Imu mun.
Chuy chmI cuycu fun T D
sIfbej MoIses chun yuj cho fufu chI shun
TIncunu ToIdu.
4
Tuytu DIospu contftu
bubuI nIn tugu DuvId muynu upushu
cufun QuIfIut-jeufIm mufcu pItu Jefu-
su Ien mun. Jefu su Ien ch numI contftu
bubuItu chufu f chI nun puj juc toIdutu
muynu fufu chI shu cufun.
D

5
BezuIeeI
funsI pItu fufu shun uItuf
E
Ichungu
Gubuon IIu ch fuj cuycu fun T
D TIncunu ToIdu puncu cho.
BezuIeeIgu cufun UfIpu wumfun. UfIgu
cufun Hufpu wumfun. SuIomongu
IIupun funu cu nu wun T D
tupu coj uywu fun Gubuon mun.
RunsI uItufgu cuycu fun T

D TIncunu ToIdupu uupun-
cho. Tuytu DIostu fIspI tuf SuIomongu
fupu chInu sucfIfIsyupuj uItuf cho fupu-
chI fun wufungu (1,000) uywu cu nutu.
7
Chuy chucuy Tuytu DIos yufI puf cuf
SuIomontu nIfun: Munu shuy quItu NImuy.
NImu shuy quI tugu yunu p shuy quImI.
8
Chuyno nIptIn SuIomongu Tuytu
DIostu nIfun: Tuytu DIos, gumgu uIIImI
fIcush cun quI pupn DuvIdtu. Nogu tu-
pIs chufu mush cun quI pup npu fuquIn
fuy cun puj.
9
T D, cunungu
pupn DuvIdtu uunI shuy quI tu pIs
fusunpu cumII muy ufI. GummI chufu-
mush cun quI yupuy tu pIs munu utIpuy puj
cuycuj IsfueI funu cu nupu munduj nIn
cun puj.
F

10
Cunungu yunu puy cu muy ufI
Tuytu yufpuy supu cun puj. Sumuj tuntI-
yu chI muy ucfu shuy quI funu cu nutu uIII
mundu n puj. Mun'chgu munumI ucfu-
shuy quI uypu IIu funu cu nutu munduytu
cum pu cu sh chu.
11
Chuu fugu SuIomontu DIos nIfun:
Gumgu munumI nImush cun quI chu
unuy cumu cuwu nuy quI puj, nI Imu-
uycuy quI cunun p pIs, fIspI tdu cunuy-
quI p pIs, contfuy quI cunu wuu nun-
p pIs. Chuypu fuquIn nImush cun quI
2 Crnicas
Imuptuj uIII cuycun TempIu y Tuytu DIostu udufuy?
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfu cho wIIIu cuy cun 1 CfnIcus IIbfu pItu uywuj wIIIu pu-
IIu tumI. 2 CfnIcus cup tuIo 19 cuycun 1 CfnIcus cup tuIo 2229 sguej wIIIu pu IIumI. Chuy-
chgu pufIun Jefu su Ien cho cuycuj TempIu puj y DuvId pmI.
Cup tuIo 1036 cuycun Jud cho cuj wuquIn fuycu nupu wIIIu punmI. Reyes IIbfu cho cumu-
c chI shun n IIumI cuycun. Nofte cuj fuycu nupgu munumI fImun nu chu. Puycu nugu munumI
DuvId pItu mIfuj fuycu nu chu cufun. Mustu fImuy cun Tuytu DIos mun yfu cuy pItu, puytu wIyu-
cuy pItu, puytu udufuy pI tumI. Cuy IIbfo ushun PefsIupu fuynIn CIfo juc Iuytu mush tu chI shun-
wunmI (36.2223). PuytumI Tuytu DIos chufu fun IsfueI cujcu nutu mufcuy quI mun cutI cuy
nInun puj. Chuufu Jefu su Ien mun cutI fun TempIutu yupuy uIIchu chI nun puj.
Hebfeo cu nupu bIbIIun chgu cuy CfnIcus IIbfumI ushu nun mun chufu shu cuycun.

D
1.4 2Sum. 6.117; 1Cfn. 13.514; 15.2516.1.
E
1.5 Exo. 38.17.
F
1.9 Gen. 13.16; 28.14.
613

G
1.14 1Rey. 4.26.
H
1.15 Deut. 17.17.
I
1.1 Deut. 17.16.
J
2. 1Rey. 8.27; 2Cfn. 6.18.
ucfu sh funu cu nutu mundu nuy quI-
puj uIII yufpuy supu cuytumI, yuchuj
cuytumI.
12
ChuymI cunungu yunu-
p shuy quI yufpuy supu cunuy quI puj,
yuchuj cunuy quI puj. Junun mun pIs
yunu p shuy quI fcu cunuy quI puj, fIspI-
tu shu cunuy quI puj. Unuy cuj fuycu nu-
pIs gumpu guepuy quItu yuycoj cu nu pIs
munumI gummungu tIncon gu chu.
13
NIfcuf numI Gubun mufcu cho
TIncunu ToIdu cuycuj pItu SuIomongu
Jefu su Ien mun cutI cu fun. Chuy pI tu nugu
IsfueI cu nutu uIII munduytu guIIuy cu fun.
Sa!omn nigusyuta arushan
(1Rey. 10.2629, 2Crn. 9.252S)
14
SuIomongu uypu IIutu shun tu fun
cuff tu cu nutu cuwu IIu cu nutu. Puypu
cufun wufungu chuscu puchuc nIn
(1,400) cuff tu cunu, cuwu IIu cu nunu
G

Chuy cu nutu fuquIf cuf upuchI fun
pIIIyu puj cuff tu cu nu tugu cuuf tII cu nu-
mun, Jefu su Ien cho fuytu cuyduj suId-
fu cu nu mun pIs.
15
Ruygu cumu c chI fun
Jefu su Ien cho fumI n fuj fIyupu uypu IIu
gueIIuy pIs gofI pIs cunun puj.
H
Cumu c-
chI fun sedfu guefu pIs fugfu cu nu cho
muntI guefu cu nu n fuj gotu f nun puj.
1
SuIomonpgu cuwu IIu cu nutu upuj
EgIp tu pItu, CIIIcIu pItu. Chuy pI tumI
SuIomonpu nIgu syun tIn cunu funtI moj.
I

17
Juc cufftu EgIp tu pItu upushungu
cues tuj sojtu puchuc (600) gueIIuy,
juc cuwu IIugu puchuc pIchgu chun cun
(150). Chuufu IIupun Het funu cu nupu,
SIfIu funu cu nupu fuynIn cunu funtI chej
SuIomonpu pIyun nIn cu nu IIu wun.
Tiropa raynin
Hiramwan Sa!omn par!acushan
(1Rey. 5.11S, 7.1S14)
2

1
SuIomongu quIquInpu puIu-
syuntu, T D TempIun-
tu pIs ufuchIytu guIIuy cu chI nun pnu
cuycu fun.
2
Chuytu ufuchI nun pmI
chufu fun gunchIs chuncu wufungu
(70,000) ushtuj cu nutu. Pusuj chuncu
wufungu (80,000) funu cu nu tunu
chufu fun Intfu jIfcu cho fumI IIug-
IIuy cho ufunun puj. Chuy funu cu nutu
ufuchI nun pnu chufu fun quImsu
wufungu sojtu puchuc nIn (3,600) cupu-
fuI cu nutu.
3
NIfcuf SuIomongu TIfopu fuynIn
HIfum mun cuchu fun cuyno nIf:
Pupn DuvId wun uIII fIcu nu cu-
shuy quIno nogu wun pIs uIII fIcu nu-
cu shun. Puy puIu syuntu fufu nun-
pmI gumgu sedfu guefu cu nutu
upuchI mu fuy quI.
4
Cunun nogugu
T D TempIutu
ufuchI shuj. Chuy chmI fIspI tuf
udufu shuj, puypuj uIII usyuj InsIn-
su tu pIs fupu chI shuj. Tuntu cu nu tu pIs
chufu p shuj fIuyIIunpu. IsfueI-
cu nugu tufdIpu tutu pu pIs sbudu
jumuy junuj cu nu ch pIs y IIuIIu
quIIIu fIstucunuchpIs fupu chInu
sucfIfIsyupuj uywu cu nutu fupu chI-
shuj. Nogu cunu chuyno fIspI tu n-
tumI T D munun.
5
TempIu tugu jutun tumI fufu chI-
shuj. Nogu cu nupu DIos ngu wuquIn
dIos cu nu pI tugu mus munuy nIyojmI.
Rusunpugu pIf shI DIospu

TempIuntu ufuchIn mun?
J
Junuj
syIu pIs muy-muy jutun cuycuf
munumI uypun chu Tuytu DIospgu.
PItuj nogugu c DIospu TempIuntu
ufuchI p npgu? InsIn sutu puypu
jutIn cho suumu chI nu II p chufI
ufuchI sh pIs.
7
ChuymI gumtu fuwuc gofI-
pItu, gueIIuy pItu, funsI pItu, fyffu-
pItu fufuytu yuchuj cu nutu, usuI
tIupItu, pucu tIu pItu, mufdu
tIu pItu Imutu pIs fufuy yuchuj cu nutu
cuchu mu nuy quI puj. Chuy funugu
Imutu pIs tucuy pumI dIbu jun mun.
Cuy Jud funu cu nu cho, Jefu su-
Ien cho cuycuj pIyun n cu nu wun
2 CRNICAS1 , 2
614
pufIu cuf cuf IIupuntu fufungu.
Puycu nu tugu pupn DuvIdmI
mIncu cu fun.
8
Ibuno puftI pItu
upuchI muy: sedfutu, sIpfestu, sn-
du Iotu. Mufcuy quI cho tIyuj funu-
cu nugu fIyupumI yuchun guefu
sujtuytu foguytu. Nogutu sIfbI muj-
cu nu numI yunu pungu pIyun nI quI cu-
nutu
9
uypu IIu guefutu jofgu muy cho.
TempIu tugu ufuchI shuj jutun cu fuytu,
cuyuy IIu p tumI.
10
NogumI upuchI-
mu shuj guefutu cuchojcunupgu
Ishcuy chuncu wufungu (20,000)
scu fgutu, Ishcuy chuncu wufungu
(20,000) scu seb dutu, chuscu
puchuc chuscu chun cun wufungu
(440,000) IItfu ustItu, juc chuy ntu
bnu tu pIs.
11
Chuufu TIfopu fuynIn HIfum pIs
cuftutu cutI chI fun cuyno IsquIf bIf-
cuf: Acfu shun funu cu nutu cuyush-
punmI T D chufushu-cushun-
quI puycu nupu fuynIn cunuy quI puj.
12
Mustu pIs HIfum nIfun: FIyupu
fIspI tu shu cuchun IsfueI cu nupu T
D . PuymI cuy puchutu
junuj puchu tu pIs cumu shu. PuymI
fuy DuvId tu pIs bIndI syuntu gofun
wumfun fIyupu yufpuy supu cunun puj,
Tuytu DIos puj TempIutu ufuchI nun-
puj, quIquIn tIyu nun puj puIu syutu
ufunun p pIs.
13
Nogugu cuchuy cm
Imu-uycu tu pIs fufuytu yuchuj funu-
tumI. Puypu jutInmI HIfum.
14
Puygu
Dun tfbu pItu mIfuf uywuj wufmIpu
wuwunmI. Pup nInmI Ichungu cushu
TIfo funu. PuymI yuchun Imu-uycu-
tu pIs ufuytu gofI pItu, gueIIuy pItu,
funsI pItu, fyffu pItu, fumI pItu, guefu-
pItu; mufdu, Inu, pucu tIu cu nu-
pI tu pIs. Munu shuy quI nmI Imutu pIs
dIbu ju p shun quI. Puygu fIspI tu sh
pup nI quI DuvId mIncu cu shun funu cu-
nu wun IwuI ufuchun.
15
Tuytu, gumgu
upuchI muy ufI upuchI mu shuj nIshuy-
quI fgutu, seb dutu, bnutu, ustItu.
1
Aycu tu pIs munu shuy quI tumI nogu-
cu nugu IIbu nu pItu sedfu guefu cu nutu
jofgu chI mu shuj. NIfcuf numI Iumufpu
buIsu wun upumu shuj Jope cumu.
GumnumI Imun pIs upuchI cun quI
Jefu su Ien mungu.
17
Chuy pI tunu SuIomongu IsfueI cho
tIyuj juc-I nusyun jpu funu cu nutu
sInsu fun uycu cushun tu pIs musyu-
nun puj. Pup nIn DuvId sInsu shun pItu
yupuy sInsup tIn chuy funu cu nugu
cufun puchuc pIchgu chuncu quIm sun
wufungu sojtu puchuc nInnu (153,600).
18
Chuy sInsu shun funu cu nu pItu
ucfu fun gunchIs chuncu wufun gutu
(70,000) ushtu nun puj; pusuj chuncu
wufun gu tunu (80,000) fumItu IIug IIu-
nun puj; quImsu wufungu sojtu puchuc-
nIn tunu (3,600) cupu fuI cu nu puj. Cupu-
fuI cu nu numI funu cu nutu ufuchI fun.
Temp!uta Sa!omn aruchishan
(1Rey. 6.1SS)
3

1
Jefu su Ien cho T D
TempIuntu SuIomn ufuchIytu
guIIuy cu fun. AfuchI fun MofIuh
jIfcu cho pup nIn DuvIdtu Tuytu DIos
yufI pu shun cujcho. Chuy cho TempIutu
fufu nun pmI DuvId nIfun. Chuygu
cufun Jebs funu Ofnunpu fgutu
fu cu nun.
2
Wutu mun Ishcuy quIIIu
guIIu fej Ishcuy junuj cho ufuchIytu
guIIuy cu chI fun. AfuchIytu guIIuy cu-
shun fu SuIomongu chuscu wutunu
fuy cuycu fun.
3
SuIomongu TempIu puj sImIntutu
chutu chI fun Ishcuy chuncu gunchIs
(27) metfu Iufgutu, Isgun metfu
unchutu.
4
TempIupu uIuf nInpu
unchuy nengu cufun Isgun metfu,
TempIupu unchuy nIn wun IwuI. AItuy-
nIn pIs cufun Isgun metfu. SuIomongu
uIuf fufItu ushuj puj gofI wun chupyu-
chI fun.
5
QuIquIn TempIu fufI tugu
Int funtu ushuj puj Intu bIu fun sIpfes
guefu pItu tubIu wun. NIfcuf jununpugu
mus fnu cuj gofI wun chup yu chI fun.
GofI junun munnu dIbu ju fun puImu-
nIfuj cu nutu, cudInu-nIfuj cu nu tu pIs.
Cumu f nun puj cuyuy IIu puj uchIc yuj

2 CRNICAS2 , 3
615

K
3.8 Exo. 26.3334.
L
3.10~13 Exo. 25.1820.
M
3.14 Exo. 26.31.
N
4.1 Exo. 27.12.
pefIus cu nutu chufu pu fun. GofIgu
cufun PufvuIm puftI pItu.
7
RufInpugu
ushuj pmI gofI wun chup yu fun IIupun
tIfun tItu, wuchcu guefutu, numfuItu,
quI syutu, puncutu. Tucuypu quefu bn
unjII cu nu tu pIs dIbu ju fun.
8
TempIu fufI cho mus fIspI tdu cuj
cuuf tu tu pIs fufu chI fun.
K
Chuy pu pIs
unchuy nIn cufun Isgun metfu, TempIupu
unchuy nIn wun IwuI. Iufguy nIn pIs cufun
Isgun metfu. Chuy cuuf tu tu pIs chup yu-
fun mus fnu cuj gofI wun. Chuy cuuf-
tu mun gofIgu yuycu fun Ishcuy chuncu
wufungu (20,000) quIuno.
9
Guefu cu-
nutu chufI chI nun puj Ibus cu nu pIs cufun
gofI pItu. Cudu nun Iusu fun medyu
quIu musno. AItus cho cuycuj cuuf tu tu-
pIs gofI wun Int funpu chup yu fun.
10
Mus fIspI tdu cujcho guefu pItu
fufu chI fun Ishcuy quefu bn unjII cu nutu.
Chuy Iuyoj cu nu tu pIs gofI wun chup yu-
chI fun.
11
Ishcun quefu bn unjII cu nupu
Ishcun Iun quIchu fup tIn jucuj puntu-
pItu jucuj puntu cumu Iufguy nIn cufun
Isgun metfu. JucnI IIunpu jucuj IuIIun
cufun Ishcuy metfu juc cuuftu musnIn
Iufgu. Chuy cuj Iungu pefgu mun tpu-
fuy cu fun. Jucuj Iunnu jucujpu Iun mun
tpu fuy cu fun.
12
Chuyno jucuj quefu-
bn unjIIpu jucuj Iun pIs tpu fuy cu fun
jucgu pefgu mun, jucuj Iunnu jucnIn
Iuyojpu Iun mun.
13
Ishcun quefu bn
unjII cu nupu Iun jucujpu Iun cuntun-
pItu jucujpu Iun cuntun cu mugu cufun
Isgun metfu. Ishcun pIs IchIf puy cu fun
Iun cunu quIchu shu, chuu pI mun fIcu-
cu shu.
L

14
Chuyno chupu f nun p pIs fnu
Inu jIu pItu uwufun. Chuypu junun-
munnu quefu bn unjII cu nutu bufdu chI-
fun mufdu jIu wun, uuffu jIu wun,
cuyuy IIu puj poch goj pucu jIu wun pIs.
M
Ishcay pi!ancucunata rurachishan
(1Rey. 7.1522)
15
SuIomn fufu chI fun TempIupu
puncun cho cunun puj Ishcuy jutu suj
pIIun cu cu nutu. Iufguy nIn cufun
chuncu sojtun (16) metfuno. Puntun-
cho fInfIn cunu Ishcuy metfu juc
cuuftu uItun cufun.
1
CudI nu tu pIs
fufu fun wuII guno cumu f nun puj. Chuy
cudI nutu chufu pu fun pIIun cupu fInfIn-
mun. Chuyno fufu fun peItu-muIIwu-
nIfuj cu nutu cudI nu mun wufcu nun puj.
17
PIIun cu cu nutu IchI chI fun TempIupu
quIquIn puncun mun, juctu def chu cuj
Idun mun, jucuj tunu Ichoj cuj Idun-
mun. Def chu cujcho cujtu Juqun
nIfun; Ichoj cujcho cujtunu Bouz
nIfun.
Temp!upa csancunata rurashan
(1Rey. 7.2S51)
4

1
SuIomongu fufu chI fun funsI pItu
uItuftu.
N
Chuy uItufpu Iufguy-
nIn cufun Isgun metfu, unchuy nIn pIs
Isgun metfu. AItuy nInnu cufun chuscu
metfu medyun.
2
RunsI pItu jundIypu
fufu chI fun jutun cu fuy puyIu tu pIs.
Jucuj cuntu pItu jucuj cuntu mun dIfI-
chuypu tupup tIn cufun chuscu metfu
medyun. Ruyfu cuynIntu tumu fej
tupup tengu cufun chuncu quImsu
metfu medyun (13.5). AItuy nInnu
cufun Ishcuy metfu juc cuuftu musIIun.
3
PuyIupu shImIn chuquInpu Intfu
tumu fej tfu-nIfuj dIb ju cunu Ishcuy
fIu cuycu fun. Cudu Ishcuy cuuf tu cho
cuycu fun chuncu dIb ju cunu. Chuy
dIb ju cunu puyIu wungu cuycu fun chuy
psu IIu.
4
PuyIugu jumu fuy cu fun chuncu
Ishcuy nIn (12) funsI tfu cunu junun-
cho. QuImsu tfugu fIcu fuy cu fun IntI
yugu mu nun cuj-Imun; quImsu cujnu
IntI yugu nun cuj-Imun; quIm sunu
nofte cuj-Imun; quIm sunu suf cuj-
Imun. Tfu cu nugu IIupun pIs sIquI pu-
nu cu shu cuycu fun. PuyIunu jumu fuy-
cu fun tfu cu nupu junun cho.
5
PuyIupu
fuctuy nInnu cufun muquI-puItu unchu.
Intfu wIfpungu cufun IIfyu wuytupu
wuytun-nIfuj putI cu shu. PuyIu mungu
2 CRNICAS3 , 4
616

O
4. Exo. 30.1721.
P
4.7 Exo. 25.3140.
Q
4.8 Exo. 25.2330.
R
5.1 2Sum. 8.11;
1Cfn. 18.11.
yucu juntuj quImsu wufungu sojtu
puchuc nIn (3,600) Itu.
Chuncu puyIu-muII wu cu nu tu pIs

fufu fun.
O
PIch gutu chufu fun jutun
cujpu def chu cuj Idun mun; Ichoj
cuj Idun munnu yupuy pIch gutu.
Chuy cu nu chmI muyIIuj fupu chInu
sucfIfIsyucunutu fupu chI nun puj uychu-
cu nutu. Jutun cuj puyIu chmI Ichungu
cfu cu nu IIu muyIIu cu nun puj cufun.
7
CundI I fu cu nu tu pIs Tuytu DIos
nIshunno chun cutu gofI pItu fufu chI-
fun.
P
NIfcuf chufu fun TempIu mun:
def chu cuj-Idu mun pIch gutu; Ichoj
cuj-Idu munnu pIch gutu.
8
Msu cu-
nu tu pIs fufu fun chun cutu.
Q
Chuy tu-
pIs TempIu mun chufu fun def chu
cuj-Idu mun pIch gutu; Ichoj cuj-Idu-
munnu pIch gutu. Tusun cu nu tu pIs
puchuctu (100) fufu chI fun.
9
Juc suwuntu fufu chI fun cfu cunu
yuycu nun puj. Y juc mus jutun suwun-
tunu fufu chI fun cumun funu cunu
yuycu nun puj. Cudu suwunpu puncun-
tumI funsI wun chup yu chI fun.
10
Jutun
puyIu tugu chufu fun TempIupu uupun-
mun suf cuj Idumun-nIfuj.
11
HIfumgu fufu fun muncu cu nutu,
pIu cu nutu, tusun cu nu tu pIs. Chuy-
nmI HIfumgu DIospu TempIun cho
ufuytu ushu fun SuIomn mIncu cup-
tIn.
12
Rufu fun Ishcuy pIIun cu cu nutu,
pIIun cu cu nupu puntun cho fInfIn cu-
nutu, fInfIn cu nutu pItu nun puj mIIu-
nIfuj cu nutu,
13
mIIu-nIfuj cu nu mun
Ishcuy uywuytu wufcu nun puj chuscu
puchuc (400) gfunudu fftu-nIfuj-
cu nutu. Cudu mIIu-nIfuj puj Ishcuy
uywuytu fufu fun. Chuy cu nugu cufun
Ishcun pIIuncu puntun cho fInfIn cu-
nutu chupu nun puj.
14
Chuncu puyIu-
muII wu cu nutu jumu chI nun puj fufu-
fun chuncu jumu nun cu nutu,
15
jutun
puyIutu jumu chI nun p pIs chuncu
Ishcuy (12) tfu cu nutu.
1
Rufu fun
muncu cu nu tu pIs, pIu cu nu tu pIs, uushI-
cu nu tu pIs.
ChuymI SuIomn mIncu cup tIn
HIfumgu TempIupu csun cu nutu
IIupun tu pIs fufu fun funsI pItu uchIc-
yuypu uchIc yuy cujtu.
17
IIupuntu
jundI chI fun Sucot wun Sufetn tIncoj
Jofdn chuquIn guech wu cho ugush-
pItu moIdI cho.
18
SuIomongu uypu IIu-
tumI funsI pItu Imutu pIs fufu chI fun.
ChuymI mununu musyu fun nu chu uycu
psu shun tu pIs.
19
SuIomongu tucuy tumI Tuytu
DIospu TempIun mun chufu nun puj
fufu chI fun. Rufu chI fun gofI uItuftu,
Tuytu DIos puj tuntutu chufu nun puj
gofI msutu,
20
Mus RIspI tdu cujcho
chufu fuj gofI cundI I fu cu nutu Iumpu-
fIn nIn cu nu tu wun Imuy pIs sIndI nun puj.
21
GofI IIu pItu fufu chI fun wuytu-nIfuj-
cu nutu, Iumpu fIn cu nutu, tIn su cu nu tu-
pIs,
22
uchquIpu IIIptu jofgu nun tucshu
uIIc tI cu nutu, tusun cu nutu, wIsh IIu cu-
nutu, suumu chI nun cu nu tu pIs. Chuy-
cu nugu IIupun cufun gofI pItu. TempIu
fufI cho cuycuj puncu cu nu pIs, Mus
RIspI tdu cuj cuuf tu mun yuycunu cuj
puncu pIs, quIquIn TempIu mun yuycu-
fInu puncu pIs gofI IIu pItu cufun.
5

1
Ruy SuIomongu TempIu ufuytu
ushuf cu chIf pup nIn DuvId
gofItu, gueIIuytu, csu cu nutu T
D chufu shun cu nutu
R
chufuy-
cu fun T D TempIun cho
Imu-uycu bIej cu nu pIs chufu fu shun
cujmun.
Babu!ta Temp!uman apashan
(1Rey. S.111)
2
Chuy pItu SuIomongu Jefu su Ien mun
guyu chI fun IIupun IsfueI uuquIn cu-
nutu, IIupun custupu munduj nIn cu nutu,
IsfueI tfbu cu nu cho mus fIspI tdu
funu cu nutu T D bubuI nIntu
DuvIdpu sIud nIn nIshun SIon pItu
2 CRNICAS4 , 5
617

S
5.2 2Sum. 6.1215; 1Cfn. 15.2528.
T
5.10 Deut. 10.5.
U
5.13 1Cfn. 16.34; 2Cfn. 7.3;
20.21; Esd. 3.11; SuI. 100.5; 106.1; 107.1; 118.1; 136.1; Jef. 33.11.
V
5.13~14 Exo. 40.3435.
upunun puj.
S

3
GunchIs quIIIu cujcho
jutun fIstu cushun junuj fuy SuIo mon-
wun IIupun IsfueI funu cunu shun tu-
cu fun.
4
IIupun IsfueI munduj uuquIn-
cunu chuyu fun. Chuufu Iev funu cu-
nunu cumu fI cu fun fIspI tdu bubuItu
wItI chI nun puj.
5
NIfcuf DIos wun
TIncunu ToIdu tu pIs, ToIdupu Imun cu-
nu tu pIs cfu cu nu wun Iev funu cu nu-
IIu upufun.
Ruy SuIomongu IIupun

IsfueI-musIn cu nu wun shun tu cu shu
cuycu fun contftu bubuI cujcho. Tuytu
DIostu fIspI tush pun uyshu cu nutu tfu-
cu nutu yupuy tu pIs munu utIpuy ptu
pIsh tu fun.
7
Chuy pItu T D
contftu bubuI nIntu cfu cunu upufun
TempIu fufI mus fIspI tdu cuuf tu-
cho Ishcuy quefu bn unjII cunu cuycu-
shun cujmun.
8
Quefu bn unjII cu nugu
uupun mun Iun quIchu shu cuycu fun
bubuI jununpu. Chuu fugu bubuI pIs,
wIntu cu nun guefu cu nu pIs Iun cunu
fufIn chnu fIcu cu fun.
9
WIntu cunu
guefun cu nugu cufun Iufgu. ChuymI
puntun cu nugu juwu cuj fIspI tdu cuuf-
tu pI tu pIs fIcu cuj. AIuf pI tumI Ichungu
munu fIcu cuj nu chu. Chuy n IIumI
cunun cu mu pIs cuycun.
10
BubuI chgu
cuycu fun Hofeb jIfcu cho Ishcuy Iju
fumItu MoIses chufu shu IIunmI.
T
Chuy
Iju cu nu cho IsquIf bI fuy cu fun IsfueI-
cunu EgIp tu pItu IIoj shI muf T
D contf tutu fufuf pufIu cu-
shunmI.
11
Cfu cunu IIoj shI mu fun fIspI tdu
cujpItu. Chuy cho cuycuj cfu cu nugu
muygun ufuy cho cufpIs IIupun IImyu-
IIumI cuycu fun.
12
Iev pItu mIfuj
cuntuj cunu Asuf, Hemn, Jedutn
IchIf puy cu fun wumfun cu nuwun-cumu,
fumIII yun cu nuwun-cumu, uItuf mun
IntI yugu mu nun cuj Isqu nun cho
Inu pItu fpun jutI shu. Puycu nugu
cufcuy cu fun ufpuno suIte fIo cu nu wun,
IutI IIun cu nu wun, ufpun cu nu wun.
Puycu nu wun cufcuy cu fun tfom ptu
tucuj cfu cunu puchuc Ishcuy chun cun
(120).
13
Chuy fugu IIupun IwuI-IIu tfom-
p tun cu nutu tucu fun. T D
uIubuf, ugfu d sI cuf IwuI cuntu fun.
Tfom p tun cu nutu, IutI IIun cu nutu,
wuquIn tucu nu cu nutu tucuf cuntu fun
AIubuy T D. Puygu umutuf
uIIImI. Imuy cu mu pIs cuyu cojmI! nIf.
U

Chuy fumI T D TempIun
fufI cho pucu tuy juntu cuf cu fun.
14
Pucu tuy juntu cuf cup tInmI cfu cu-
nugu TempIu fufI cho Imu fufuy tu pIs
munu puydI fun nu chu. T D
wusIn mun yuycu shu cufun.
V
Temp!uta aruchiyta ushaycur
Sa!omn maacushan
(1Rey. S.1266)

1
ChuymI SuIomn nIfun:
T D, gumgu
Chucuj pucu tuy cho tIy nIsh cun-
quImI.

2
Cunun nogugu fufu chI pushc
TempIutu juc puchu cho Imuy-
cu mu pIs tIyu nuy quI pmI.
3
NIfcuf fuygu IIupun funu cunu
cuycu shun mun tIcfuf cuf bIndI syuntu
gof
4
nIfun:
AIubu shu cuchun nogun chI
IsfueI cu nupu T D -
. Pupn DuvIdtu IIupun
uunI shuntu cunungu cumII shumI.
Pupn DuvId tugu Tuytu DIos uunI-
fun:
5
IsfueI funu cu nutu EgIp tu-
pItu jofgu mu sh junuj pItu-puchu
munumI nogugu ucfush c chu
muygun sIud tu pIs cuy IsfueI cu nu-
chgu chuy cho juc TempIu fufu-
cup tIn goy n puj. MunumI pItu pIs
ucfu f chu ucfu sh IsfueI cu nutu
mundu nun puj.
Jefu su Ien tumI

2 CRNICAS5 , 6
618

W
.4~9 2Sum. 7.113; 1Cfn. 17.112.
X
.1 2Sum. 7.1116; 1Rey. 2.4.
Y
.18 2Cfn. 2.6.
Z
.20 Deut. 12.11.
Ichungu ucfushc goy n puj.
DuvId tumI ucfu sh IsfueI cu nutu
mundu nun puj.
7
Pupn DuvIdgu
umutufmI munu fun IsfueI cu nupu
T D TempIutu
ufuchIytu.
8
Ichungu T D
nIfun: Gum TempIutu ufuchI p-
muytu munush puy quI uIII tumI
yufpun quI.
9
Ichungu munumI
gumchu ufuchIn quI puj. Wumfuy-
quI fmI ufuchengu TempIu tugu
nIf.
W
10
Cunungu T D cumII-
shumI uunI shuntu. AunI shun n-
IIumI nogugu pupn DuvIdpu
fuquIn IsfueI cu nutu mundu n-
puj jumuy cushc. TempIu tu pIs
ufuchIshc T D .
11
AfuchI sh TempIu fufI munmI
chufu chIshc bubuItu. BubuI chgu
cuycun unuy EgIp tu pItu jofgu muf
tuytun ch cu nu wun T D
pufIu cu shunmI.
12
NIfcuf SuIomongu wItI fun T
D uItuf nInpu uupun mun IIupun
IsfueI cunu fIcu puy cup tIn muquIntu
junujpu jogu fI shu.
13
SuIomongu
funsI pItu fufu chI shu cufun juc chuc-
fun cutu. Iufgun cufun Ishcuy metfu
cuuftu musnIn; unchun pIs Ishcuy
metfu cuuftu musnIn; uItuy nInnu juc
metfu cuuftu jmIn. Chuytu fufuf cu-
chIf chufu chI fun suwun pumpu mun.
IIupun IsfueI funu cunu fIcu puy cup tIn
wIchu fun funsI chuc fun cu mun. NIfcuf
gonguf pu cu fun. MuquIntu junujpu
joguf cuf
14
sInchIpu nIfun:
IsfueI cu nupu T D-
, syIu ch pIs cuy puchu ch pIs
gumIIumI DIosgu cunquI. IIupun
uunI shuy quItu cumIIn quI. Gumgu
IIupun shon gunpu sIfbI shoj cu-
nu tumI cuyu pun quI.
15
Pupn
DuvIdtu IIupun uunI shuy quI tumI
cunungu cumIIsh cun quI.
1
ChuymI
cunungu pupn DuvIdtu wuquIn
uunI shuy quI tu pIs cumIIy ufI IsfueI-
cu nupu T D . Pupn-
tumI nIfuy quI: GumpItu mIfuf
uywuj cu nu IIumI Imuy pIs IsfueI cu-
nutu munduf jumu fungu. Ichungu
IIupun tu pIs munu shno cumII chun
gumno.
X

17
ChuymI pupn DuvIdtu
uunI shuy quItu cumIIy cuy ufI.
18
Ichungu fusun pu chu fuj Tuytu
DIos tIyun quI mun cuy puchu cho?
Junuj syIu pIs muy-muy jutun
cuycuf munumI gumpgu uypun-
chu. Chuufu Imun pu fuj uypuy cun-
mun nogu ufuchI pu sh TempIogu.
Y

19
Chuyno cuptIn pIs, T D
fuwu cu shtu wIyuy cu muy. Muu-
cu shtu chus quIy cu muy ufI.
20
Amu
gonguy cun quI chu cuy TempIu tugu
chucuypu junuj pu pIs. QuIquI quImI
uunIsh cun quI cuycho goy nuy quI-
puj.
Z
WIyuy cu muy ufI sIfbI shoj nI-
quI fuwu cuf muu cuy c mu shtu.
21
Cuycho muu cupt nogu tu pIs
ucfu shuy quI IsfueI cu nu tu pIs wIyuy-
cu IIuy. Muu cu shup tI quI junuj
syIu cho cuycu shuy quI pItu wIyuy-
cu muy. Cuyu puf nogu cu nutu pefdu-
nuy cu mun quI ufI.
22
Runu-musInpu contfun munu
uIIItu fufup tIn cuy TempIu cho
cuycuj uItuf nI quI cho jufu chIp-
tIn
23
gumgu wIyu mun quI sy Iu-
pItu-puchu. Imun pIs cushun pItu
uywuy nI quI cu nu tugu uffIg Iuy-
cuy. Juchu yoj cujtugu custI gun quI
juchun pItu, munu uIII cu nutu fufu-
shun pItu. Juchuy nuj cu nu tugu Imu
chuyu nun puj cuycup tIn pIs chupuy-
cun quI.
24
IsfueI cunu juchutu fufu shun-
pItu chIquej cunu bInsIp tIn, nIfcuf
puycunu yupuy gummunnu yfu cu-
muf uIubu shup tI quI, cuy TempIu-
cho fuwu cu muf muu cu shup tI quI
2 CRNICAS6
619

[
.41~42 SuI. 132.810.
25
sy Iu pItu-puchu wIyuy cun quI ufI.
Juchu fufu shun cu nu tu pIs pefdu-
nuy cun quI. NIfcofgu cutI chIn quI
unuy tuytun cu nutu goycu shuy quI
nusyun mun.
2
Juchutu fufu shun pItu fIyupu
usyu cuptIn, cuycho muu cup-
tIn, uIubu shup tI quI, custI gup tI-
quI juchun cu nu pItu ufpIn tI cup tIn
27
wIyuy cun quI ufI sy Iu pItu-puchu.
Uywuy nI quI cu nu tugu juchun pItu
pefdu nuy cun quI. NIfcuf yuchu chIn-
quI wIyu cu mush pun uIII cuwu nun-
puj. Chuyno fufush puy quI tumyuy-
cu chI mun quI ufI ucfu shuy quI funu-
cu nutu goshuy quI nusyun mun.
28
Cuy nusyun cho muchuy
cuptIn, gueshyu cuptIn, usyu-
wun juchu cunu chuquIp tIn, guefI
ushup tIn, chpu cu cunu mIcuytu
ushup tIn, puyu ushup tIn, chIquI-
nu cu shun cunu sIud n cu nutu
cufu Iu puy c fIf muguf wuu chIp-
tIn, mun'chgu Imu munu uIII cu-
nu pIs, fIyu guesh yu cu nu pIs cuptIn,
29~30
wIyuy cun quI ufI puycunu
muygun muu cu mu shup tI quI pIs.
IIupun IsfueI cunu muu cu shup tI-
quI pIs wIyuy cun quI ufI. Pusuypu
munu uIII cho cuycu shuntu tuntI-
yu cu fIf cuy TempIu cho muu-
cu mup tengu wIyuy cun quI ufI.
WIyuy cuy ufI sy Iu pItu-puchu.
Juchun cu nu tu pIs pefdu nuy cuy.
GumIIumI musyun quI funu cunu
Imuno yufpuy cu shun tu pIs. ChuymI
puycu nu tugu cudu-nuntu Imun-
pIs fufu shunmun-tupu tufI chIn-
quI.
31
Chuy fmI fIspI tu shun quI puj
unuy cuj uwII cu nutu goycu shuy quI
nusyun cho tIyuf.
32
Munu IsfueI cu nu pIs juc-I
nusyun cu nu cho muyun gumI munuy-
nI yoj cushuy quItu. Puycunu cuy
TempIu mun shuy cu mush pun muu-
cu shup tI quI
33
wIyuy cuy ufI
sy Iu pItu-puchu. IIupun muu cu shu-
shuy quItu tufIy cu chIn quI. Chuy fmI
Int fu cho fIspI tuf munchu cu shun-
quI puj IsfueI cu nuno. TuntI yu congu
gumtugu cuy TempIu ufuchI pu sh-
cho muu cunu cushun tumI.
34
Acfu shuy quI IsfueI cunu
chIquI nu cu shuntu mugu nun puj gum
cuchu shuy quI mun uywuf ucfu-
shuy quI sIud mun, ufuchI pu sh
TempIu mun fIc fu muf muu cu-
shup tI quI
35
wIyuy cun quI sy Iu pItu-
puchu. Yunu puy cun quI ufI.
3
Cuy puchu chgu pIpIs munumI
cunchu juchutu munu fufgu.
Juchutu fufup tIn, fubyu cuf cuf
chIquI nu cu shunpu munuy nIn mun-
chufI cuchuy cun quI. Chuy funu cu-
nunu nusyun nIn mun upucongu cufu-
mun sefcu mun cufpIs.
37
Apushun
funu cu nupu nusyun nIn cho juchu
fufu shun cu nutu tuntI yu cuf IIuquI-
cuf
38
IIupun shon gun wun yfu cu-
mup tIn, uwIIun cu nutu goshuy quI
nusyun mun, Jefu su Ien mun, cuy
TempIu mun fIc fu muf muu cu mup-
tIn
39
tIyuy cu shuy quI sy Iu pItu-puchu
wIyuy cun quI ufI fuwu cu mu shuntu,
muu cu mu shuntu. Wushuy cun quI
ufI. Juchun cu nutu pefdu nuy cun quI
ucfu shuy quI funu cu nu tugu.
40
Tuytu DIosn, cuypItu muu cu-
mu shun tugu wIyuy cuy.

41
T D, shumuy ufI jumu-
nuy quI puj munuy nI yoj bubuI-
nI quI cuycu shun mun.
T D, sIfbI shoj cfu cu-
nugu suIbu coj cushuy quI pItu
cushI cu chun.
NIshuy quItu fufuj cu nugu gum uIII
cuptI quI cushI shu goy chun.

42
T D, ucfu shuy quI fuytugu
penguy mun umu chufuy chu.
SIfbI shoj nI quI DuvIdtu cuyu shuy-
quItu yufp fIy.
[
2 CRNICAS6
620

\
7.1 Iev. 9.2324.
]
7.3 1Cfn. 16.34; 2Cfn. 5.13; Esd. 3.11; SuI. 100.5; 106.1; 107.1; 118.1;
136.1; Jef. 33.11.
Temp!uta Sa!omn inaurashan
(1Rey. S.6266)
7

1
SuIomn chuyno muucuytu
ushuf cup tIn, syIu pItu nInu
chuyu muf fupu cuf cu fun Tuytu
DIos puj cumu fI shun fupuchInu
sucfIfIsyucunutu, wuquIn sucfIfIsyu-
cunutupIs.
\
T D munuy-
nIn pIs TempIu mun juntu cuf cu fun.
2
ChuymI cfu cu nugu TempIu mun
munu yuycu fun chu.
3
IsfueI cu nugu
nInu chuyujtu fIcuf, T D
munuy nIn TempIu mun chuyujtu fIcuf
gonguf pu cu fun ufcun pIs pumpu mun
tpu nun cumu. NIfcofgu T D
fIspI tuf udufush pun yupu fIf-yupu fIf
nIfun: T D fIyupu uIIImI;
Imuy cu mu pIs chuy n IIumI cuyu p-
cun.
]
4
NIfcofgu fuywun IIupun IsfueI-
cunu T D fIspI tuf uywu cu-
nutu pIsh tu shuntu fupu chI fun.
5
Ruy
SuIomonnu pIsh tu chI fun Ishcuy chuncu
Ishcuy nIn wufungu (22,000) tfu cu-
nutu, puchuc Ishcuy chun cun wufungu
(120,000) uyshu cu nutu.
Chuy nmI fuywun IIupun IsfueI cu-
nugu Tuytu DIospu TempIuntu Inuu fu-
fun.
Tufnu IIun cho cufcuy cu fun cfu cu-

nu pIs, Iev funu cu nu pIs T D
uIubup tIn tucu nun puj fuy fufu chI shun
tucu nun cu nu wun. Cuyu cuy nengu
munu ushu cujmI nIshun uIubun sutu
DuvId wun cuntup tIn tucu nun pmI
fufu chI fun. Cfu cu nugu Iev funu cu-
nupu uupun cho tucuf cuy cu fun IsfueI-
cu nunu IchIf puy cu fun.
7
SuIomongu TempIupu uupun
suwun chuu pI tu pIs T D
entfe guy cu fun. Chuy chmI fupu chInu
sucfIfIsyupu wIfun cu nutu fupu chI-
fun. Tuytu DIos puj fupu chI nun puj
fufu chI shun funsI uItufgu mununu
uypu fun nu chu pIsh tu shun cu nutu
fupu chI nun puj, chuquI mIcuy offen-
du cu nutu fupu chI nun puj, wIfu cu nutu
fupu chI nun puj.
8
Chuy junuj cu numI fuy SuIomongu
IIupun IsfueI-musIn cu nu wun Rum-
dutu Rufunu fIstutu fufu fun gunchIs
junuj. Runu cu nugu shumu shu cufun
Humut pItu ustu EgIpto muyu cu mumI.
9
GunchIs jungu Tuytu DIostu uItuftu
entfe gufmI fIstutu fufu shu cufun. Yupuy
gunchIs junujmI Rum dutu fufunu
fIstutu fufu shu cufun. Mus wufun nInnu
yupuy Tuytu DIostu fIspI tuf shun tu-
cu fun.
10
GunchIs cuj quIIIu, Ishcuy
chuncu quImsu (23) junuj nIn cho fuy
SuIomongu IIupun funu cu nutu Mufcuy-
quI cunumun-cumu cutI cuy nIfun.
Runu cu nugu DuvIdtu, SuIomontu,
IIupun IsfueI cu nu tu pIs T D uIII
yunu pu shun pItu cushI shu cutI cu fun.
Sa!omonwan Tayta Dios
contrtuta rurashan
(1Rey. 9.19)
11
SuIomongu T D
TempIuntu, quIquInpu puIu syuntu,
Imutu pIs fufu chIytu munu shun cujtu
fufu chIytu ushuy cu chIp tIn
12
T
D chucuypu yufI puf cuf nIfun:
WIyush cmI muu cu mu shuy-
quItu.
Cuy TempIu tu pIs ucfush cmI uywu-
cu nutu pIsh tu p m nuy quI puj.

13
Munu wIyu cu mup tInmI Ichungu
cupus usyutu guIIuy cu chIf munu
tumyu chI mu sh chu,
mIcuy cu nutu ushu nun puj chpu-
cu cu nutu cuchu mu shuj,
ucfu sh funu cu nu mun guesh yutu
cuchu mu shuj.

14
Chuy pIs ucfu sh funu cunu
IIuquI cush pun fuwu cuf muu cu-
mup tIn,
2 CRNICAS7
621

D
7.18 2Sum. 7.1116; 1Rey. 2.4.
juchu fufuy nIn cu nutu cuchuy cup-
tengu,
syIu cho cuycu sh pItu wIyu sh-
pmI.
Juchun cu nu pI tu pIs pefdu nu shmI.
Chuu fugu IIupun pIs yupuy uIII IIu-
numI goyun gu puj.
15
Cunun pI tugu cuy TempIu cho muu-
cu mu shuntu wIyu shmI.
1
Cuy TempIu-
tumI Imuy cu mu pIs tIyu n puj ucfushc.
ChuymI munu gonguypu fIcuy c shuj.
17
Pup nI quI DuvIdno uup cho uIII
goyup tI quI, wIIIu pu sh cu nutu IIupuntu
cumIIp tI quI, Iuycu nutu, nIsh cu nutu
wIyu cup tI quI
18
nogu cumu c chIshuj
Imuy cu mu pIs fuy cunuy quI pmI. Chuu-
fugu cungu pup nI quI DuvIdtu uunI-
sh nmI. PuytumI nIf: Imuy pIs
gumpItu mIfuf uywuj IIumI IsfueI cu nutu
mundungu.
D

19
Nogutu gonguy cu muf
Iuycu nutu mundu mIn tu cu nutu munu
cumIIf juc dIos cu nutu udufuf fIspI tup-
tI quImI Ichungu
20
tIyu nuy quI cu nu puj
goycu sh nusyun pItu gumcu nutu jItu fI-
shuy quI puj. Goyu sh TempIu tu pIs IIIg-
chI shmI. NIfcufmI cumu c chI sh puj juc-
I nusyun funu cunu usIp nun puj.
21
Cuy
fIyupu fIspI tdu TempIu pIs fug IIunmI
qudun gu puj. Idunpu psuj cu nugu
ImunIf-fuj T D chuyno fufuy-
cu shu cuy nusyun tu wun TempIu tugu?
nIf munchu fIf yufpu chu congu.
22
Chuufu
nengu puj: Unuy cuj uwIIun cu nutu EgIp tu-
pItu jofgu moj T D gonguy-
c fI shun pI tumI ucuy mun chuyu shu.
Gonguy c fIfmI juc dIos cu nutu fIspI tuf
udufu shu, sIfbI shu. Chuy pI tumI puycu nu-
mungu fIyupu custgu chuyu shu nIf.
Ima aycatapis
Sa!omn rurachishan
(1Rey. 9.102S)
8

1
T D TempIuntu,
quIquInpu puIu syuntu SuIomn
fufu chI shungu Ishcuy chuncu (20)
wutunu cufun.
2
Chuy pI tunu HIfum
goshun sIud cu nu tu pIs uIIchu chI fun.
NIfcuf IsfueI-musIn cu nutu chuy mun
tIyu chI fun.
3
Chuy pItu SuIomongu pIII yuj uywu-
fun Sobu nusyun cho cuycuj Humut
sIud mun. PIII yuf chuy sIudtu guechu-
fun.
4
Chun yuj chuquI jIfcu cho cuycuj
Tudmof sIud tu pIs uIIchu chI fun;
Humut cho cuycuj mIcuy chufu cunu
sIud cu nu tu pIs.
5
AIIchu chI fun junu
cuj Bet-hofontu ufu cuj Bet-hofon tu pIs.
AIIchu chI fun pefgun cu nutu, puncun cu-
nutu, funcun cu nutu. Chuy cu nugu cufun
cufu Iu shu sIud cu numI.
AIIchuchIfun
BuuIut sIudtu mIcuy chufu cunu
wuquIn sIud cu nu tu wun. AIIchu chI fun
pIII yu nun puj cuj cuff tu cu nutu y cuwu-
IIu cu nutu wIch gu nun puj cuffuI cu nutu.
Jefu su Ien cho, IIbu nu cho, mundu shun
cujchgu Int fu cho fufu chIytu munu-
shun cujtu IIupuntu fufu chI fun.
7
Chuy cho tIyuf cuy cu fun fuj Amoffeo,
Het, Fefez, Hev, Jebs funu cunu.
Puycu nugu munumI IsfueI custu funu-
cu nu chu cufun.
8
Chuy cho quduj
funu cu nupu mIfuf uywuj wumfun-
cu nutu IsfueI funu cunu ushujpgu
munumI wuu chI fun chu. Chuy funu-
cu nutu SuIomongu ufuchI fun fIyupu
susu ufuy cu nu cho. Cunun cu mu pIs
chuy n IIumI ufuf cuy cun.
9
IsfueI cu nu-
tumI Ichungu munu nI jucnuy IIu tu pIs
chufu fun chu uywuyno ufununpgu.
Puycu nugu cufun suId fu cu nu IIumI,
munduj cu nu IIu, cupI tun cu nu IIu,
comun dun tI cu nu IIu. Mundu fun pIII yu-
puj cuj cuff tu cu nu cho pufej cu nutu,
cuwu IIu wun muntdu pufej cu nutu.
10
SuIomonpugu cupu fuI nIn cunu cufun
Ishcuy puchuc pIchgu chun cun (250)
funu cu numI.
11
SuIomongu fufuonpu wumfun wun
muju chu cu shun wufmIn tugu DuvIdpu
sIud nIn pItu wItI chI fun fufu chI pushun
puIu syu mun. SuIomn yufpu fun:
Wufm tugu munumI tIyu ch mun chu
2 CRNICAS7 , 8
622

E
8.13 Nm. 28.910.
F
8.13 Nm. 28.1115.
G
8.13 Exo. 23.1417; 34.2223;
Nm. 28.1629.39; Deut. 16.16.
IsfueIpu fuynIn DuvId tIyu shun puIu-
syu chgu. T D bubuI nIn
cushungu fIyupu fIspI t dumI nIf.
12
SuIomongu fupu chInu sucfIfIsyucunutu
fupu chej T D fufu chI shun uItuf-
chmI. AItuf tugu fufu shu cufun TempIu
puncu chmI.
13
Sbudu jumuy junuj cho,
E

IIuIIu quIIIu fIstucho,
F
cudu wutu cho quImsu
cutI fIstucunu cushun cho:
G
Iebu d fuy nuj
tuntutu mIcunu fIstucho, Sem nu cunu
jutI yoj fIstucho, Rum dutu fufunu fIstucho
Tuytu DIos puj fupu chej Iuycho IsquIf bI fuy-
cu shunno.
14
Pup nIn DuvId cumu c chI shun nmI
SuIomongu cumu c chI fun tufnuncho-cumu
cfu cunu ufunun puj. Iev fumIII yu cu nu tu-
pIs chufu fun tufnuncho-cumu Tuytu DIostu
uIubu nun puj, cfu cu nutu cudu junuj yunu-
p nun puj. Puncu tpuj cu nu tu pIs chufu fun
tufnuypu. Tuytu DIostu sIfbej DuvIdmI
chuyno cunun puj nIshu cufun.
15
Ruy DuvId
nIshun n IIumI cumu c chI fun cfu cu nutu,
Iev fumIII yu cu nutu, tesu f fu cu nu tu pIs.
1
Ruy SuIomn fufuytu munu shun cujtugu
IIupun tumI fufu fun TempIupu sImIn tuntu
chutu chIytu guIIuy cu shun pItu-puchu ushu-
nun cumu. T D TempIun tugu
ufuchIf IIupun tu pIs uIII ushu chI fun.
17
Chuy pItu SuIomongu Iumuf cuntun
Edom nusyun cho cuycuj EzIn-gebef mun-
wun EIut mufcu mun uywu fun.
18
HIfumgu
Iumuf fejsej pIyun nIn cu nutu cuchu fun
bquIn tuwun-cumu munduj nIn tIntu.
Chuufu puycu nugu SuIomonpu munduj
suId fun cu nu wun uywu fun OfIf puftI mun.
Chuy pI tu numI SuIomon mungu upumu fun
chuncu pIch gun wufungu (15,000) qu Iu-
tuno gofItu.
Sab nasyunpa raynan
Sa!omn cajman aywashan
(1Rey. 10.11S)
9

1
Sub nusyunpu fuynunu SuIo-
mon puj muyu shu cufun fIyupu
yuchuj cuymun chuyu shuntu. ChuymI
Jefu su Ien mun uywu fun fIyupu susu
munu tuntI yu shun cu nutu tupu cu nun-
puj. Chuyu fun uypu IIu yun'guIn cu-
nu wun, cum IIu cu nu wun peff mI-
cu nutu, uypu IIu gofItu, pefIus cu nutu
cufgu shu. SuIo mon mun chuyuy cofgu
tupu cu fun IIupun yufpuy cu shun cu-
nutu.
2
SuIomongu IIupun tupu cu-
shuntu Imuno cushun tu pIs wIIIu fun.
Jucnuy IIu tu pIs munumI puntu fun-
chu.
3
Subpu fuynungu tuntI yu cu fun
SuIomn IIupuntu yuchu shuntu. RIcu-
fun puIusyu ufuchI shuntu,
4
mIsh quI
mIcuy cu nutu, munduj suId fun cu nupu
wusIn cu nutu, uywuy nIn cu nu tu pIs uIII
fpu shutu y cumu fujtu, cpu upupuj-
nIn cu nutu, T D TempIu cho
SuIomn sIfbI shuntu. IIupun chuy cu-
nutu fIcuy cuf fIyupu uImI fu shu fIcu cu-
fun.
5
ChuymI fuy SuIomon tugu nIfun:
Gum yuchuj cushuy quI puj, fufushuy-
quI puj nusyun n cho muyu shgu
fusun pumI cushu.
Chuyuy cu muf
uw wun fIcuycuf-fmI fIguIsh cgu.
Rusunpugu munumI wIIIu mu shu chu
cufun nI puIIu IIun tu pIs fIyupu yuchuj
cushuy quI tugu. Gumpu yuchuy nI quI
y IIupun Imu-uycuy quI cu nu pIs mus
uypu IIumI wIIIu mu shun pI tugu.
7
Imu
cushI shu fuj wufmI quI cunu, sIfbI shoj-
nI quI cunu goyun! Puycu nugu ImuypIs
uupuy quI chmI cuycun fIyupu yuchuj
cuynI quI wun pufIu shuy quItu wIyuf.
8
AIubu shu cuchun T D -
! Amutuf uIII fIcu shush puy-
quImI gumtu chufushu-cushun quI
IsfueI cu nupu munduj nIn cunuy quI puj.
IsfueI cu nu tugu Imuy pIs Tuytu DIos
uIIImI fIcu shu. ChuymI chufu shu fuy-
quI IsfueI cu nupu fuynIn cunuy quI puj,
uIII mundu nuy quI puj.
9
NIfcuf fuynugu SuIomontu goycu-
fun quImsu wufungu Isgun puchuc
sojtu chun cun (3,960) quIu gofItu,
uypu IIu peff mItu, pefIus cu nu tu pIs.
2 CRNICAS8 , 9
623

H
9.25 1Rey. 4.26.
MunumI Imuy pIs chuyu chI shu chu
cufun IsfueI mun uypu IIu peff mItu
Subpu fuynun SuIomontu goycu shun-
tungu.
10
HIfumpu pIyun nIn cunu,
SuIomonpu pIyun nIn cunu OfIfpItu
gofItu upumoj cunu upumu fun snduIo
guefu cu nutu, cuyuy IIu puj pefIus cu nu-
tu pIs.
11
SnduIo guefu pI tu numI fuygu
fufu chI fun T D TempIunpu
buIcun nIn cu nutu, puIu syupu buIcun-
nIn cu nu tu pIs. Tucuj cu nu puj fufu chI fun
ufpu cu nutu, ufpuno suIte fIo cu nutu.
Jud mungu munumI Imuy pIs chuyu-
chI shu chu cufun snduIo guefutu
chuyno uypu IIu tugu.
12
Ruy SuIomon-
numI Subpu fuynun tugu goycu fun
IIupuntu Imutu pIs munu shun cujcu-
nutu, upumu shun pItu goycu shunpu
junun mun fuj. Chuy pItu fuynugu
nusyun nIn mun cutI cu fun uywuy nIn-
cu nu wun IwuI.
Sa!omn rcuyashan
(1Rey. 10.1429, 2Crn. 1.1417)
13
Cudu wutumI SuIomongu gofItu
chus quej Ishcuy chuncu Ishcuy nIn
wufungu (22,000) quIutu.
14
Impues-
tu cu nu tugu munumI yupu fun chu.
Impues tu tugu pguj nIgu syun tI cunu,
IsfueI nusyunpu psuj cunu. AfubIu
nusyunpu fuynIn cu nu pIs, wuquIn
nusyun cu nupu munduj nIn cu nu pIs
gofItu gueIIuytu SuIo mon mun upumoj.
15
Ruy SuIomongu tucuypu fufu chI-
fun gofI pItu pIII yuf chupu cunu jutu suj
esc dutu Ishcuy puchuctu (200). Cudu-
nun mun sojtu quIu gofI yuycu fun.
1
Mus tucshuf poj esc du cu nu tu pIs
tucuypu fufu chI fun quImsu puchuctu
(300). Cudu-nun mun yuycu fun
quImsu quIu musIIun gofI. Chuy cu-
nu tugu chufuy cu fun Ibuno muntI
jutI yoj puIu syu mun.
17
MuffIIpItupIs
fufu chI fun sIIIun nIntu. Intfu jununpu
gofI wun chup yu chI fun.
18
Chuy
sIIIongu wIch nun puj cufun sojtu
escu Iun yoj. IIuch cu f nun cuycu fun
gofI pItu. Jumu cu nupu Ishcun Idun cho
cuycu fun muquIntu chufu cu nun puj.
Idun ch numI wuc-I cuy-I IIyun-
cunu IchIf puy cu fun.
19
Chuncu Ishcuy
(12) IIyun cu nu pIs cuycu fun. Chuy-
cu nugu cudu escu Iun cho cuycu fun
wuc-Idun cho cuy-Idun cho juc-cumu
sojtun escu Iun cho. MunumI p fuypIs
chuy n tugu fufu chI fun chu.
20
Ruypu
cpun cu nu pIs cufun ushuj puj gofI IIu-
pItu. Ibuno MuntI jutI yoj puIu syu-
cho cgu mIcu nun puj upunun puj cuj
csun cu nugu IIupun pIs cufun gofI-
IIu pItu. Chuy chgu munumI ImupIs
cufun chu gueIIuy pI tugu. ChuymI
SuIomn cushun wIchun gueIIuy pItu
cuj csu cu nugu munu uIIpu cues tuj-
chu.
21
Ruypu bquIn cu nu tugu TufsIs-
mun upuj HIfum mundu shun funu-
cunu. Chuy bquI cu nugu cudu quImsu
wutu cho juc cutI IIu chuyu moj. Apumoj
gofItu, gueIIuytu, muffIItu, mnu cu-
nutu, pbu fIyuI cu nutu.
22
Ruy SuIomongu wuquIn fuycu nu-
pItu mus fcu, mus fIyupu yuchujmI
cufun.
23
Cuy puchu cho fuycu nugu
IIupunmI fIcuytu y wIyuytu munuj DIos
yunu pup tIn SuIomn fIyupu yuchuj
cushuntu.
24
ChuymI cudu wutu IIupun
upupuj Imutu pIs goycu nun puj: gueIIuy-
pItu, gofI pItu Imutu pIs fufu shun cu-
nutu, fpu cu nutu, ufmu cu nutu, peffu-
mI cu nutu, cuwu IIu cu nutu, mIu cu nutu.
Sa!omn cawa!!ucunatawan
carrtacunata rantishan y
ranticushan
(1Rey. 10.2629, 2Crn. 1.1417)
25
SuIomonpugu cufun chuscu
wufungu (4,000) cuffuI cunu cuwu IIu-
cu nutu wIch gu nun puj, cuff tun cu nutu
chufu nun puj. Muntdu pufej suId fu-
cu nunu cufun chuncu Ishcuy wufungu
(12,000).
H
Chuy cu nutu fuquI fun
2 CRNICAS9
624

I
9.2 Gen. 15.18; 1Rey. 4.21.
J
9.27 Deut. 17.17.
K
9.28 Deut. 17.16.
pIII yu puj cuff tu cunu cuycu shun
cuuf tII cu nu mun, chuyno Jefu su Ien-
cho fuytu cuyduj suId fu cunu cuycu-
shun mun pIs.
2
Ruy SuIomongu cufun
wuquIn fuycu nu pItu mus munuy nI yoj:
Euffu tes muyu pItu FIIIs teu nusyun-
cumu; EgIptu wun tIncoj IIndu cumu
cuj fuycu nu pI tu pIs.
I

27
Ruygu cumu-
c chI fun Jefu su Ien cho fumI n fuj
fIyupu uypu IIu gueIIuy cunun puj,
J

sedfu guefu pIs fugfu cu nu cho muntI
guefu cu nu n fuj ynIn gotu f cu nun-
puj.
28
SuIomonpgu cuwu IIu cu nutu
funtIf cuf upumoj EgIp tu pItu y wuquIn
nusyun cu nu pI tu pIs.
K
Sa!omn waushan
(1Rey. 11.414S)
29
SuIomn fuy cuf fufu shun cunu
guIIuy cu nun pItu ushu nun yuj IsquIf bI-
fuy cun pfoftu Nutn IsquIf bI shun cho
y SIIu pItu cuj pfoftu Ahus IsquIf bI-
shun chmI. Chuy n pIs IsquIf bI fuy cun
Nubutpu wumfun Jefo boum Imuno
cushun pItu pfoftu Iddo IsquIf bI shun-
chmI.
30
SuIomongu IIupun IsfueI cu-
nupu munduj nIn cufun Jefu su Ien cho
chuscu chuncu (40) wutu.
31
Wuup-
tengu pumpuy c fI fun pup nIn DuvIdpu
sIud nIn mun. Chuy pItu fuquIn fuy
cufun wumfun Roboum jutI yojnu.
Sa!omn mandashan
nasyun raquicashan
(1Rey. 12.124)
10

1
Roboum uywu fun Shequem
sIud mun. IsfueI cu nu pIs
uywu fun Roboumtu fuy chufu nun puj.
2
Chuytu muyuf Nubutpu wumfun Jefo-
boumgu EgIp tu pItu cutI fun. SuIomon-
pItu guesh pIf cufmI EgIptu cho tIyuy cu-
shu cufun.
3
Guyu chIp tIn Jefo boumgu
IIupun IsfueI cu nu wun uywu fun
Roboum wun pufIuj. Puycunu nIfun:
4
Pup nI quegu fIyupumI ucu chI mu-
shu. Gumgu umunu ucu chI muy nu chu
ufI. Afuy cu nu wun umu ItI chI muy nu-
chu. Munu ucu chI mup tI quegu uIIImI
sIfbI shuy quI.
5
Chuufu Roboumgu nIfun: Cunun-
pItu quImsu junujtu cutI munquI-IIupu.
Chuyno nIptIn funu cu nugu uywu cu-
fun.
Chuy pI tunu fuy Roboumgu pup-

nIn SuIomn cuwuy cup tIn fuj sIfbej
muyuf cu nutu tupu cu fun: Imutu tuj
wIIIu p mun quI chuy funu cu nutu nIn-
puj? nIf.
7
Chuufu puycu nugu wIIIu pu fun:
Gum chuy funu cu nutu yunu pup tI quI,
uIII shImI IIuy quIpu Imutu pIs nIptI quI
puycu nugu Imuy cu mu pIs uIIImI sIfbI-
shun quI puj.
8
Roboumgu muyuf uuquIn cunu
wIIIu pu shuntu munu wIyu cu fun chu.
Chuypu fuquengu puywun IwuI wIuj
sIfbIn tIn msu cu nu tu fuj tupu cufun.
9
Tupu cush pun nIfun: Imutu tuj
gumcunu wIIIu p mun quI chuy funu-
cu nutu nIn puj? Puycu nugu munuy cun
pupn ucu chI shunngu mununu
ucu chI n tumI.
10
Puywun IwuI wIuj msu cu nugu
nIfun: Pup nI quI ucu chI mu shun-
pItu jumu chI muy nej funu cu nu tugu
nInquI: Pupn fIyu cushu cuptengu,
nogugu mus fIyufmI cushuj.
11
Pupn
ucu chIshu-cushup tI quI nogugu mus
fIyupufmI ucu chI shuy quI. Puy Isu-
wun ustIshu-cushup tI quI nogugu fyffu
puntu yoj funsuI wun fmI ustI shuy quI
nIf.
12
JItu pu shun dIyu chuyu mup tInnu
Jefo boum cutI fun IIupun funu cu nu-
wun fuy Roboum cujmun.
13
Chuufu
fuygu uuquIn cunu wIIIu pu shuntu
munu wIyu cuypu fIyu shImInpu nIfun.
14
Msu cunu wIIIu pu shun n IIumI
nIfun: Pupn ucu chIshu-cushup tI-
quI nogugu musfmI ucu chI shuy quI.
Pupn Isu wun ustIshu-cushup tI quI
nogugu fyffu puntu yoj funsuI wun fmI
ustI shuy quI nIf.
15
Ruygu funu cunu
2 CRNICAS9 , 10
625

L
10.1 2Sum. 20.1.
M
11.15 1Rey. 12.31.
fuwu cu shuntu munu csu fun chu. Tuytu
DIos numI chuyno cunun puj cumu c-
chI fun. Chuyno fufup tIn fmI cumII fun
SIIo sIud pItu shumoj AhIus wun T
D wIIIu cu chI shun. Nubotpu wumfun
Jefo boum tumI uunI fun wuquIn cuj
IsfueI cu nutu mundu nun puj.
1
IIupun
IsfueI cunu fuwu cu shuntu fuy munu
uunIp tIn puycu nu pIs nIfun:
DuvId tugu Imuy cu mu tuj fIspI-
tuy c shun?
Puygu munumI fumIII yun ch pIs-
chu.
DuvIdpu wumfungu fumIII yun cu-
nutu mundu cu chun!
IsfueI cujcu nugu mufcun chmun-
cumu cutI cu shun!
L
Chuyno nIf jInun fu IIupun IsfueI-
cunu wusInmun-cumu uywu cu fun.
17
Chuy pIs Roboumgu Jud puftI cho
tIyuj IsfueI cu nutu jInu IIumI munduy-
cu fun.
18
Chuy pItu Roboumgu IsfueI cu-
nutu ufuchI nun puj cuchu fun cupu fuI-
nIn Adofumtu. Chuufu IIupun IsfueI-
cu nugu sujmuy c IIuf wuuy cu chI fun.
ChuymI fuy Roboumgu jInun fu
cuff tun mun wIchuf cuf Jefu su Ien mun
19
Chuy n pu numI
IsfueI cujcu nugu DuvIdpu fumIII yun cu-
nu wungu contfu fIcu cu fun. Cunun cu-
mu pIs contfun cuycun.
11

1
Roboumgu Jefu su Ien mun
chuyuy cuf Jud funu cu nu-
tu wun Benjumn funu cu nutu shun tu-
fun puchuc pusuj chun cun wufun gutu
(180,000) ucfuyIIutu IsfueI cu nutu
muguf bInsIy cuf IIupunpu munduj-
nIn yupuy cunun puj.
2
Ichungu T
D wIIIu coj nIn SemuIustu
nIfun:
3
SuIomonpu wumfun Judpu
fuynIn Roboumtu, IIupun Jud funu-
cu nutu, Benjumn funu cu nutu, wuquIn
funu cu nu tu wun wIIIuy.
4
WuuguIn
IsfueI cu nu wun umu pIII yu chun chu.
IIupun wusInmun-cumu cutI cu chun.
NogumI IIupun tu pIs cumu c chIshc.
Tuytu DIos chuyno wIIIu chI shuntu
wIyuy cuf funu cu nugu mufcunmun-
cumu cutI cu fun. Chuy n pumI Jefo-
boum wun pIII yu nun puj mununu uywu-
fun nu chu.
Roboam munayniyojyashan
5
Roboumgu Jefu su Ien cho tIyu-
fun. Jud cho wuquIn sIud cu nu tugu
Int funpu cufu Iu chI fun.
Sumuj
sIgufuchIfun cuy sIud cu nutu: BeIen,
Etum, Tecou,
7
Bet-suf, Soco, AduIum,
8
Gut, Mufesu, ZIf,
9
AdofuIm, IuquIs,
Azecu,
10
Zofu, AjuIn, Hebfn. Chuy
sIud cu nugu cufun Jud wun Benjumn
funu cunu tIyu shun cho sumuj cufu Iu-
shu y sIgfumI.
11
Cufu Iu shu sIud-
cu nu tu pIs sumuj sIgufuchIfun. Chuy
sIud cu nu mun chufu fun suId fu cu-
nutu. Puycu nu tugu gofun mIcuytu,
ustItu, bnutu.
12
SIudcunumungu
IIupun mun fuquI pu fun pIII yuf chupu-
cunu escducunutuwun Iunsu cu nutu.
Chuyno fufuf sumuj sIgufuchIfun.
Chuy n pumI Jud wun Benjumn funu-
cu nu tugu Roboum mundu fun.
13
Cfu cu nu wun cfu cu nutu yunu-
puj Iev funu cu nugu Intfu IsfueI-
pItu shucu mu fun Roboum cujmun.
14
Jefo boum wun wumfun cu numI
Iev funu cu nu tugu mIchu fun T
D sIfbIycnuntu. ChuymI Istun-
sun cu nu tu wun mufunu chuc fun cu nu-
tu pIs cuchuy c fIf uywu cu fun Jefu-
su Ien mun, Jud cho cuycuj sIud cu-
nu mun.
15
Jefo boumgu cfun cu nutu
shuynI chufucufcufun cupI IIu cu nu cho
ufunun puj, fufu chI shun bes fu cu nutu
y cubfu-nIfuj dyubIu cu nutu udufu-
nun puj.
M

1
Iev funu cu nu wun cfu-
cunu Jud mun uywu cup tIn IIupun
shon gunpu T D sIfbej cu-
nu pIs Intfu IsfueI pItu uywu cu fun.
Unuy uwIIun cunu fIspI tu shun T
D uywun cu nutu pIsh tu nun puj
uywu cu fun.
17
Chuy n pumI Judgu
2 CRNICAS10 , 11
626

N
12.9 1Rey. 10.1617; 2Cfn. 9.1516.
mus munuy nI yoj fIcu cu fun. SuIomonpu
wumfun Roboumtu quImsu wutucumu
funu cu nugu uIIImI yunu pu fun.
Roboumgu quImsu wutu IIumI DuvIdno
SuIomonno uIIItu fufu fun.
18
Roboumgu muju chu cu fun
JefImotpu wumfun MuhuIutwun.
JefImotgu cufun DuvIdpuwun
AbIhuIIpu wumfun. AbIhuIInumI cufun
EIIubpu wumfun; Isupunu wIII cun.
19
Roboumpu wumfun cunu MuhuIutcho
cufun: Jehs, Semufus, Zuhum.
20
Roboumgu yupuy muju chu cu fun
AbsuIonpu wumfun Muucuwun. Chuy
wufmIchgu Roboumpu wumfun cunu
cufun: AbIum, AtuI, ZIzu, SeIo mIt.
21
Roboumpugu wufmIn cunu cufun
chuncu pusuj nIn (18). Chnun cu-
nunu cufun sojtu chuncu (60). Mus
cuyuy wufmInnu cufun Muucu. OIIgu
wumfun cunu cufun Ishcuy chuncu
pusuj nIn (28). WufmI wumfun cu nunu
cufun sojtu chuncu (60).
22
Roboumgu Muucu cho cuj wumfun
AbIumtu chufu fun IIupun wuuguIn-
cu nupu munduj nIn. PuytumI fuquIn
fuy chufuytu yufpu fun.
23
Sumuj uIII
yufpush punmI wuquIn cuj wumfun-
cu nutu fuquI pu fun Jud funu cunu
tIyushuntuwun Benjumn funu cunu
tIyu shuntu mundu nun puj, cufu Iu shu
cuycuj sIud cu nu tu pIs. MIcuy tu pIs
uypu IIutu goj. IIupun wumfun cu nu puj
wufmI cu nu tu pIs uypu IIutu ushI pu fun.
Sisac 3udman yaycushan
(1Rey. 14.21S1)
12

1
Roboumgu IIupuntu sumuj
cumu cuf cu chIf fuy cufgu
munuy nI yojnu cufun. Chuufu T
D IuynIn cu nutu mununu cumII-
fun nu chu. IIupun IsfueI cu nu pIs
munu cumII fun nu chu.
2
T D
nIshun cu nutu munu cumII shun pI tumI
pIchgu wutunu Roboum fuy cuycup tIn
EgIp tupu fuynIn SIsuc Jefu su Ien mun
yuycu fun
3
wufungu Ishcuy puchuc-
nIn (1,200) pIII yu puj cuff tun cu nu-
wun, sojtu chuncu wufungu (60,000)
muntdu suId fu cu nu wun. Puycu nu-
wun uywu fun yupuy tu pIs munu utIpuy-
puj funu cunu: IIbIu funu cunu, EtIo pu
funu cunu, SuquI funu cunu.
4
Puycu-
nugu chufI cuf c fI fun Jud cho cuycuj
cufu Iu shu sIud cu nutu. Jefu su Ien mun-
pIs chuyu fun.
5
SIsuc chuyuy cup tInnu Jefu su Ien cho
Roboum wun Judpu munduj nIn cunu
shun tu cu fun. Tuytu DIospu wIIIu coj-
nIn Semuus chuy mun chuyuy cufnu
nIfun: T D nIn: Gumcunu
gonguy cu mu shuy quI pI tumI nogupIs
cuchuy cushc. Cunungu SIsucpu
munuy nIn munmI cuchuyc.
Chuufu IsfueIpu munduj nIn cu nu-

wun fuygu IIuquI cuf T D
juchun ch pI tumI custI guy c mun chI!
nIfun.
7
IIuquI cu shuntu fIcuf T
D SemuIustu nIfun: FIyupu
IIuquI cu shun pI tumI munu IIIg chI sh-
chu. Chuypu fuquengu wuIIcu tImpu-
IIu tumI suIbu shuj. FIyupu fubyu sh
psu nu IIunpgu munumI SIsuc Jefu su-
Ientu IIIg chI nun puj cumu c chI sh chu.
8
Ichungu SIsucpu munuy nIn chmI
cungu. Chuy fmI musyungu Nogutu
sIfbI muy Imuno cushun tu pIs, fuycu-
nutu sIfbIy Imuno cushun tu pIs.
9
EgIp tupu fuynIn SIsuc Jefu su Ien-
mun yuycuf T D TempIun-
cho y puIu syu cho Imu-uycu bIej-
cu nu pIs cuycujtu upucu fun. Apucu-
fun SuIomn fufu chI shun gofI pItu
esc dun cu nu tu pIs.
N

10
Chuufu fuy
Roboumgu fuquIn esc du cu nutu
fufu chI fun funsI IIu pI tunu. Chuy cu nu-
tugu puIu syu mun chufu fun suId fu-
cunu tpu nun puj.
11
Ruy TempIun mun
uywup tIn suId fu cunu esc du cu-
nutu jofgu moj. NIfcuf yupuy cutI chej
chufu fu shun mun.
12
Chuyno Roboum
2 CRNICAS11 , 12
627
IIuquI cu shun pI tumI T D
fIyupu fubyu shun pItu uIII yu fun.
MunumI ushujpgu IIIg chI fun chu.
13
Ruy Roboumgu musfuj munuy-
nI yoj yu fun Jefu su Ien cho. JInu IIu fuy
cuycu fun. Ruy cuytu guIIuy cuf cufun
chuscu chuncu juc (41) wutu yoj. IsfueI
tfbu cu nu pItu T D ucfu shun
sIud Jefu su Ien cho fuy cufun chuncu
gunchIs nIn (17) wutu. Roboumpu
mumunpu jutIn cufun Nuumu.
Puygu cufun Amn nusyun wufmI.
14
Roboumgu T D nIshuntu
munu wIyu cuf munumI puy munu-
shun n chu cuwu fun.
15
Roboum Imutu fufu shun cu nu pIs
guIIu fI nun pItu ushu nun cumu IsquIf bI-
fuy cun DIospu pfof tun cunu SemuIus-
wun Iddo cudu fumIII yupu jutIn cu nutu
IsquIf bI shun uctu IIbfu cho. Roboum-
wun Jefo boumgu cudu IIumI guffu cho
cufun.
1
Wuup tIn Roboum tugu pumpuy c-
fI fun DuvIdpu sIud nIn mun. Chuy pI-
tugu fuquIn fuy cufun wumfun AbIum
jutI yojnu.
3udcho Abiam ray cashan
(1Rey. 15.17)
13

1
Jefo boum chuncu pusuj nIn
(18) wutunu IsfueI cho fuy
cuycup tIn AbIumgu Jud cho fuy cuytu
guIIuy cu fun.
2
Jefu su Ien cho fuy cufun
quImsu wutu IIu. Mumungu cufun
MIcuus. Puygu cufun Gubuu funu
UfIeIpu wumfun.
Jefo boum wun AbIumgu guffutu
guIIuy c fI fun.
3
Jefo boum wun pIIIyu-
nun puj AbIumgu chuscu puchuc
wufungu (400,000) ucfuy IIu pIII yuj
funu cu nutu shun tu fun. Jefo boumnu
puycu nu wun pIII yu nun puj cuycufun
pusuj puchuc wufungu (800,000)
ucfuy IIu pIII yuj funu cu nu wun.
4
Chuufu
Effun funu cunu tIyuy cu shun Zemu-
fuIm puntu mun wIchuy cuf AbIumgu
guyu fu fun: IIupuy quI IsfueI cu nu-
wun Jefo boum, wIyu muy!
5
T
D DuvId tumI wumfun cu-
nu tumI chufu fun IsfueI cu nupu Imuy-
cu mu pIs fuynIn cunun puj. Chuyno
pufIu shun tugu munumI pIpIs munu cuj-
mun chufun mun chu. Munu chu chuytu
musyush cun quI?
Chuyno cuycup tIn pIs

Nubutpu wumfun Jefo boumgu munduj-
nInpu contfun jutu fI fun. Puygu cufun
DuvIdpu wumfun SuIomonpu uywuy-
nInmI.
7
Jefo boum mungu gueIII cu fun
gueIIu funu cu nu wun fIyu funu cu nu-
IIumI. Chuy cu nu wunmI SuIomonpu
wumfun Roboumpu contfun jutu fI-
fun. Wumfu IIu fuj cuptInmI jInyun pIs
sumgu munu cufun f chu. Chuy n-
pumI puycu nutu munu IchI pu fun chu.
8
Tuytu DIosgu uunI fun DuvId tumI
y wumfun cu nu tumI fuy cunun puj.
Chuy pIs gumcu nugu uchcuj cush pu-
IIuy quImI, Jefo boum cuymI dIos-
nI quI nIf fufu p shu shuy quI gofI
wcu cu nutu chufu IIuf T D
contfun jutu fIf cuy cun quI.
9
Gumcu-
nugu Aufon pItu mIfuj cfu cunu T
D sIfbIy cujtu, Iev funu cu nutu
gufgu mush cun quI. RuquIn numI cfu-
cu nutu chufu cuf cush cun quI juc-I
nusyun funu cunu-nIfuj. PIpIs juc
tfu tu wun gunchIs uyshutu chuyu-
chI mup tengu dIos cu nutu udufuf cfu
cunun pnu chufush cun quI.
10
Nogu-
cu nu pumI Ichungu T D
DIosn. Puytugu munumI gonguy-
cush c cu nu chu. Cunun pIs Aufon pItu
mIfuj cfu cu nu IIumI T D
sIfbIy cun. Puycu nu tugu Iev funu cu-
nu IIumI yunu puy cun pIs.
11
T D
nIshun n IIumI puycu nugu tutu pu pIs
tufdI pu pIs fupu chInu sucfIfIsyucunutu
fupuy c chIn y InsIn sutu fupuy c chIn.
Chuy n IIumI IImyu y chI shun msu-
mun pIs fIspI tdu tuntu cu nutu chufuy-
cun. GofI cundI I fu cu nu mun pIs cudu
tufdImI uchquItu sIndIy cun. Chuy nmI
nogu cu nugu T D nIshuntu
cumIIyc. Gumcu nugu munumI puy
nIshuntu wIyu cun quI chu.
12
Nogu cu-
nu tugu Tuytu DIosmI yunu puy c mun.
2 CRNICAS12 , 13
628
Cfun cu nu pIs nogu cu nu chmI cuycun.
Gumcu nu wun pIII yuytu guIIuy cu n puj
tfom ptu tucuj cu nu pIs tucuj tucuj IIu-
numI cufcuy cun. ChuymI IsfueI cunu
umu pIII yuy chu unuy cuj uwIIun ch-
cunu fIspI tu shun T D .
Puytugu munumI bInsIn quI p chu.
13
Chuyno nIshun cumu Jefo boumgu
pucuyIIupu cuchu fun suId fun cu-
nutu, Jud suId fu cu nupu guepunpu
yuycu nun puj. Chuufu Jud funu cu nu-
tugu uupu pItu guepu pItu chupuypu
yuycu puy c fI fun.
14
Jud cu nugu tIcfuy-
cu shun cho tuntI yu cu fI fun guepupu
uupupu contfun cunu yuycuy cu shuntu.
Chuufu jInun fu T D muu-
cu fun. Cfu cu nunu tfom p tun cu nutu
ton du chIypu tucuytu guIIuy c fI fun.
15
AbIum wun Jud funu cunu pIIIyu-
nun puj gupuf puf pIII yup tIn Tuytu
DIosmI yunu pu fun IIupun IsfueI funu-
cu nu tu wun Jefo boumtu bInsI nun puj.
1
Jud funu cunu bInsIp tIn IsfueI-
cu nugu guesh pIf uywu cu fun. Tuytu
DIosmI Jud funu cu nupu munuy nIn-
mun cuchuy cu fun.
17
AbIumgu pIII y-
shej funu cu nu wun uypu IIutu wuuy cu-
chI fun. IsfueI cu nugu pIII yuy yuchuj IIu
wuu fun pIchgu puchuc wufungu
(500,000).
18
IsfueI cu nugu penguy-
cho qudu fun. Jud cu numI Ichungu
munuy nI yoj cuycu fun unuy cuj uwIIun-
cunu sIfbI shun T D yfu-
cuy nInpu.
19
AbIumgu Jefo boumtu gutI cu chuf
guechu fun Bet-eI, Jesunu, Effun
sIud cu nutu Istun sun cu nu tu wun.
20
AbIum cuwu shun ygu Jefo boum
munuy nIy nuj IIu numI cufun. Chuyno
cuycup tI IIunnu Jefo boum tugu T
D guesh yu chI fun. Chuy IIu wunnu
wuu cu fun.
21
AbIummI Ichungu
IIupuntu munduf mus munuy nI yojnu
fIcu cu fun. WufmIn pIs cufun chuncu
chus cun (14). OIIgu wumfun cunu
cufun Ishcuy chuncu Ishcuy nIn (22);
wufmI wumfun cu nunu chuncu sojtun
(16).
22
AbIumpu wuquIn wIIIu pun,
Imu fufu shun pIs IsquIf bI fuy cun DIospu
wIIIu coj nIn Iddo tuntI yu chIypu IsquIf-
bI shun chmI.
3udcho Asa ray cashan
(1Rey. 15.S12)
14

1
AbIum wuup tIn pumpuy c-
fI fun DuvIdpu sIud nIn mun.
RuquInnu fuy cufun wumfun Asu. Asu
fuy cuptengu chuncu wutu juucu goy-
cu fun.
2
Asugu T D fIcup tIn uIII IIutu
fufu fun.
3
ChuymI juc-I nusyun funu-
cu nupu dIos nIn cu nutu udufu nun puj
chufu shun uItuf cu nutu Asu juchu chI-
fun. Imu cu nu cho cuycuj uItuf cu nu tu-
pIs juchu chI fun. Adufu nun puj IchI chI-
shun wuncu cu nutu y Asefu dIosu-nIfuj
duIu cu nu tu pIs puquI chIf-ushu fun.
4
Jud funu cu nu tugu IIupuntu nIfun
unuy uwIIun cu nuno T D
sIfbI nun puj, T D IuynIntu,
mundu mIn tun cu nutu cumII nun puj.
5
Jud-
cho cuycuj sIud cu nu pI tugu Int fu pI tumI
munu bIej duIu cu nupu cupI IIun cu nu tu-
wun puytush Imu cu nu cho uItuf cu nutu
fufu shun tu pIs jItu fI chI fun. Asu fuy cushun
wIchungu funu cunu juucu goyu fun.
T D uIII IIu goy nun puj

cumu c chI fun. ChuymI juucu goyu shun
wutu cu nu cho, pIwun pIs guffu cho
munu cushun wIchun Asugu Jud cho
cuycuj sIud cu nutu Int funpu cufu Iu-
chI fun.
7
Jud funu cu nutu Asu nIfun:
T D yfu cu shun ch pI-
tumI uupun chI nusyun funu cu nu-
wun uIII IIu goyuy c chI mun chI. Cuy
nusyun nIn ch pIs muquIn ch chmI
cuycun. Chuy cumu sIud cu nutu Intfu
cuntunpu cufu Iu chI shun. TffI cu nutu
ufushun. AIII puncu cu nutu tunu shun.
Runcun cu nutu chufu shun. Chuyno
pufIu cuf c fIf ufush punmI IIupuntu
ufuytu ushu fun.
8
Asupu suId fun cunu Jud funu cu-
nu IIu cufun quImsu puchuc wufungu
(300,000). IIupun pIs cufcuy cu fun
Iunsun wun chupu cunu esc dun cu nu wun.
2 CRNICAS13 , 14
629
Benjumn cuj funu cu nu pI tunu cufcuy-
cu fun Ishcuy puchuc pusuj chun cun
wufungu (280,000). Puycu nu pIs cufcuy-
cu fun Ichu jItu cu nun cu nu wun, chupu-
cunu esc dun cu nu wun. Puycu nugu
IIupun pIs cufun jInyu funu cu nu IIu.
9
Puycu nutu mugu nun puj shumu fun
EtIo pu funu Zefu jutI yoj juc mIIIun
(1,000,000) suId fun cu nu wun, quImsu
puchuc (300) pIII yu puj cuff tun cu nu-
wun. Chuyu fun Mufe su cumu.
10
Chuufu
AsupIs pIII yu nun puj suId fun cu nu wun
uywu fun. Chuyuf puchu cu fun Mufesupu
Idun pumpu Sefutu puftI cho.
11
Asugu
T D muu cuf nIfun: T
D, uchcu suId fu yoj cufpIs y wuIIcu
suId fu yoj cufpIs gum yunu pup tI quegu
bInsInmI. GumIIu mun yfu cuy cup tgu
cunun yunu puy cu muy. Gumpu jutI quI-
cho cuy funu cu nu wun pIII yu n pmI
shumushc. Gumgu T D
cunquI Tuytu. Amu djuy cuy chu chuy
contf cunu bInsI m nuntu.
12
Chuufu T D Jud cu nu tu-
wun Asutu yunu pu fun EtIo pu funu cu nutu
bInsI nun puj. EtIo pu funu cu nugu guesh pIf
uywu cu fun.
13
Guesh pIp tIn suId fun cu-
nu wun Asugu gutI fun Gefuf cumu. EtIo pu
funu cu nu tugu T D suId fun-
cu numI ushuj puj wuu chI fun. Jud cu-
nugu chIquI nu cu shun putu Imu-uycun tu pIs
uypu IIutu shun tu fun.
14
NIfcuf Gefufpu
Idun cho cuycuj sIud cu nu mun yuycu fun.
T D fIyupu munchu fu chI fun
chuy cho tIyuj cu nu tugu. Chuy sIud cu-
nu chgu uypu IIumI cufun Imu-uycu-
pIs fIyupu cues tuj cunu. Chuy cu nu tumI
Jud funu cu nugu guechuf cuf upucu fun.
15
Aypu IIu uywu yoj cu nu mun pIs uywun cu-
nutu guechoj yuycuf uypu IIunpu gutI-
cu fun uyshutu, cum IIutu. GutI cuf c fIf
Jefu su Ien mun cutI cu fun.
Tayta Diosta Asa wiyacushan
(1Rey. 15.1S15)
15

1
Tuytu DIospu EspI fI tunpu
munuy nIn cho cufmI Odedpu
wumfun AzufIusgu
2
Asutu tufI puf cuf
nIfun: Ruy Asu, Jud cunu, Benju-
mIn cunu IIupuy quI wIyu muy. T
D yfu cup tI quegu T
D gumcu nu wunmI cuycun. Puy
munu shunno goyup tI quegu yunu-
p shun quImI. Puytu gonguy c fIp-
tI quImI Ichungu cuchuy cu shun quI-
puj.
3~
IsfueI cu nugu uchcu wutumI
T D sIfbIytu cuchuy c fI-
fun. Cfu cu nu pIs munumI cufun chu
wIIIu p nun puj. Tuytu DIospu IuynIn-
tu pIs munumI musyu fun nu chu. Chuy
wIchungu munumI uIII goyuygu cufun-
chu. Nusyun cu nu cho pusuypu ucuy
cufun. Nusyun-pufu pIs, sIud-pufu-
pIs jucnIn-jucnIn pIs wuu chI nu coj.
Chuyngu cuj Tuytu DIos tucuy munu
uIII cu nu wun custI gup tInmI. FIyupu
ucuf-fmI IsfueI cu nugu Tuytu DIostu
muu cu shu. Tuytu DIos munu shunno
cuwup tIn nugu puypIs yunu pu shumI.
7
Gumcunu Ichungu munu cuchuy cuypu
Tuytu DIos IIutu sIfbIy. Tuytu DIostu
sIfbI shuy quI pI tugu pguy quItu chus-
quIn quI pmI.
8
Tuytu DIospu pfof tun chuyno
nIshuntu wIyuy cuf Asugu sumuj buIuf-
chu fun. ChuymI Jud pI tu wun Benju-
mIn pItu y Effun puftI cho guechu shun
sIud cu nu pI tu pIs IIupun meIu nuy-
puj duIu cu nutu IIIg chI fun. T
D TempIun puncu cho cuycuj
fupu chI cunu uItuf tu pIs uIIchu chI fun.
9
NIfcuf Jud wun Benjumn funu cu-
nu tugu ushuj puj shun tu fun. Shun tu-
fun puycu nu mun gueIII coj Effun,
Munuses, SImen tfbu funu cu nu tu pIs.
IsfueI funu cu nugu uchcujmI gueIII cu-
fun Asumun, puycu nutu T D
yunu puy cu shuntu musyush pun.
10
IIupun shun tu cu fun Jefu su Ien-
mun Asu chuncu pIch gun (15) wutunu
fuy cuycup tIn quImsu quIIIu cujcho.
11
Chuy junuj T D fIspI tush-
pun uywu cu nutu pIsh tu fun gunchIs
puchuc wcutu (700), gunchIs wufungu
uyshutu (7,000). Chuy uywu cu nugu
cufun chIquI nu cu shun wun pIII yuf
2 CRNICAS14 , 15
630

O
15.2~15 Deut. 4.29; Jef. 29.13.
upumu shunmI.
12
IIupun pufIu cufun
unuy cuj uwIIun cunu fIspI tu shun
T D IIupun shon-
gunpu yfu cu nun puj.
13
PufIu cuf
nInu cu fun IsfueIpu T D
sIfbIytu munu munuj cujtugu: uuquIn,
wumfu, oIIgu, wufmI nI p cuptInpIs
wuu chI nun puj.
14
T D
uupun cho cushI cuf sInchIpu IIupun
uunI fun. Tfom p tu cu nu tu wun wugfu-
cu nu tu pIs tucush pun fuj uunI fun.
15
Jud cu nugu jufuy c fIf IIupun cushI-
cu fun. Puycu nugu jufu fun IIupun shon-
gun pumI. T D IIupun
shon gun pumI yfu cu fun. ChuymI
T D yunu pu fun. Idun
nusyun cu nu cho tIyuj cu nu wun pIs munu
chIquI nu cuypu uIII goy nun puj cumu-
c chI fun.
O
1
Chuchun Muucu tu pIs fIspI tdu
wufmI cuycujtu jItu fI fun Asefu dIosu-
nIfuj duIutu fufu chI cuf cu shun pItu.
duIu tunu Asugu puquIf-ushu fun.
NIfcofgu Cedfn fugfu cho fupu chI-
fun.
17
IsfueI puytush Imu cu nu cho
cuj cupI IIu cu nutu munu juchu chIf pIs
Asugu Tuytu DIos nIshun cujtu IIupun-
tumI fufu fun.
18
DIospu TempIunmun
chufu fun gofI tu pIs gueIIuy tu pIs
IIupuntu quIquIn pIs pup nIn pIs DIos-
pmI cungu nIshun cu nu tugu.
19
Asu
quImsu chuncu pIch gun (35) wutu fuy
cunun cumu munumI guffu cufun chu.
Ben-adadwan Asa par!acushan
(1Rey. 15.1622)
1

1
Asu quImsu chuncu sojtu (36)
wutunu fuy cuycuptIn IsfueIpu
fuynIn Buusu uywu fun Jud cu nu wun
pIII yuj. Rum sIud cho chupu cuy c fI-
fun Jud mun pIpIs munu yuycu nun puj
nI pIpIs munu IIoj shI nun puj.
2
ChuymI
Asugu T D TempIun cho y
puIu syu cho chufu fuy cuj gofI tu wun
gueIIuytu upuchI fun SIfIupu fuynIn
Ben-udud mun. Chuy fuygu tIyuy cu fun
Dumusco sIud cho. ApuchIf wIIIu chI-
fun:
3
Unuy pupnInch cununo nogun-
ch pIs uIII cunu puj pufIu cu shun. Chuy-
pmI upuchIm gofI tu wun gueIIuytu.
IsfueIpu fuynIn Buusu wun pufIu shuy-
quItu umunu cumIIy nu chu. Chuu fugu
munumI mugu muj yuycu mon gu nu chu.
4
Chuyno fuy Asu nIshuntu Ben-
ududgu uunI fun. ChuymI munduj
suId fun cu nutu pIII yuj cuchu fun
IsfueI cho cuycuj sIud cu nu mun.
PIIIyufmI guechu fun Ijn, Dun, AbeI-
muIm sIud cu nutu. NeftuI tfbu cho
cuj mIcuy chufu cunu sIud cu nu tu-
pIs IIupuntu guechu fun.
5
Muyuy cuf
Buusugu cufu Iuy cu shun cho Rum
sIudtu cuchuy cu fun. Mununu ufuchI-
fun nu chu.
Chuufu fuy Asugu IIupun

Jud funu cu nutu pushu cuf cuf uywuf
Rum pItu upucu fun fumI cu nutu,
guefu cu nutu Buusu ufuchI nun puj
cuyc chI shuntu. Chuy upushun wunnu
cufu Iu chI fun Gebu sIudtu, MIzpu
sIudtu.
7
Chuy wIchun Tuytu DIospu pfof-
tun HununI Judpu fuynIn Asu
cujmun chuyuy cuf nIfun: Gumgu
SIfIupu fuynIn munmI yfu cush cun quI.
MunumI yfu cush cun quI chu T
D . ChuymI SIfIu suId-
fu cunu muquI quI pItu guesh pI shu.
8
Munu chu yufpun quI IIbIu funu cu nu-
wun EtIo pu funu cunu shun tu cuf c fIf
fIyupu munuy nI yoj, uypu IIu cuwu IIun-
cu nu wun pIII yu puj cuff tun cu nu wun
yuycu mu shuntu? Chuyno cuycup tIn pIs
T D puymun yfu cu shuy-
quI pI tumI muquI quI mun cuchuy cu fun.
9
T D fIcuy cunmI muycho
Imu cuycu shun tu pIs Puymun yfu coj
cujtu yunu p nun puj. Cunun gumgu
upunmI IIutuntu fufush cun quI. Chuy-
pI tumI cunun pI tugu umutuf guffu IIu-
chnu cunquI puj.
10
Chuufu Asugu fIyupu fubyu cuf cu-
fun DIospu pfof tun puj. ChuymI pfsu
2 CRNICAS15 , 16
631
chufIf cuf cufsII mun wIch gu chI fun.
Chuy wIchungu wuquIn funu cu nu tu pIs
Asu fIyupu ucu chI fun.
Asa waushan
(1Rey. 15.2S24)
11
Asupu wIIIu pungu guIIu fI nun pItu
ushu nun cumu IsquIf bI fuy cun Jud-
pu wun IsfueIpu fuynIn cu nupu uctu
IIbfun cho.
12
QuImsu chuncu Isgun
(39) wutunu fuy cuycup tIn Asutugu
chuquI IIun cho gueshyu chufI fun.
Guesh yuf pIs munumI T D-
muu cu fun chu. Chuypu
fuquengu mdI cu cu nu IIu wun jumpI-
cu fun.
13
Chuscu chuncu juc (41)
wutunu fuy cuycu shun cho wuu cu fun.
14
Wuup tInmI fuy Asutu yufp nun puj
nInutu futu chI fun. NIfcuf tucuy-nIfuj
peff mI cu nu wun jumpIf cuf cujun-
mun wIu fun. Chuy peff mI cu nu tugu
yuchuj cu numI fufu shu cufun. NIfcufnu
pumpuy cu fun DuvIdpu sIud nIn cho
cuycuj puntI yun cho quIquIn Asu fufu-
chI cu shun uchcu mun.
3osafat 3udpa raynin cashan
17

1
Asupu fuquIn fuy cufun
wumfun Josu fut jutIyojnu.
Puygu IsfueI funu cu nu pItu dIfIndI-
cununpuj cumu fI cu fun.
2
ChuymI Jud-
cho cufu Iu shu cuycuj sIud cu nu mun y
wuquIn sIud cu nu mun pIs suId fu cu-
nutu chufu fun. Pup nIn Asu guechu-
shun cujmungu EffuIn cho cuj sIud nIn-
cu nu mun pIs suId fu cu nutu chufu fun.
3
Unuy cuj uwIIun DuvId fufu shunno
fufup tInmI Josufut-tugu T D
yunu pu fun. Puygu munumI udufu fun-
chu BuuI dIos-nIfuj duIu cu nu tu pIs.
4
Chuypu fuquengu pup nIn fIspI tu-
shun Tuytu DIos mun yfu cufmI fufu-
fun DIos Imun pIs fufu nun puj nIshun-
cu nutu. MunumI fufu fun chu IsfueI
funu cunu fufu shunngu.
5
ChuymI
T D yunu pu fun uIII munuy-
nI yoj munduj cunun puj. Jud funu-
cu nugu Imu-uycu tu pIs upuf cuf fuytu
goycfej. Chuy n pumI Josu futgu fcu
fIcu cuf p-muypI tu pIs fIspI tu shu cufun.
Cuwu shun cu mugu IIupun tu pIs fufu fun

T D munu shun n IIu. ChuymI
Jud chgu duIu cu nupu cupI IIun cu-
nutu, Asefu dIosu-nIfuj duIu cu nu tu pIs
ushuj puj IIIg chI fun.
7
QuImsu wutunu fuy cuycu shun cho
suId fu cu nutu cuchu fun: Ben-huIItu,
AbdIustu, Zucu fIustu, Nutu nueItu,
MIcuIustu. Puycu nu tugu cuchu fun
Jud cho cuycuj sIud cu nu mun chuy-
cho mundu mIn tu cu nutu yuchu chI nun-
puj.
8
Puycu nu tu wun IwuI cuchu fun
cfu cu nutu yunu puj Iev funu cu nutu:
SemuIustu, NetunIustu, ZebudIustu,
AsueItu, SemIfumot-tu, Jonutuntu,
AdonIustu, TobIustu, TobudonIustupIs.
Puycunutunu yun'gu fun cuy cfu-
cunu: EIIsumu, Jofum.
9
Puycu nutu
cuchu fun T D IsquIf bI chIshun
IIbfu cho Iuy nIycu shuntu Jud funu-
cu nutu IIupuntu yuchu chI nun puj.
Chuufu puycu nugu sIudnIn-sIudnIn
pufI fun IIupun funu cu nutu yuchu-
chIsh pun.
10
Jud nusyunpu bIs nun nusyun
funu cu nu tugu T D fIyupu
munchu fu chI fun. Chuy n pumI
Josufutwungu pIIIyuytupIs munu
munu fun chu.
11
ChIquInunpu fuquIn
wuquIn FIIIs teu funu cu nugu Imu-uycu-
tu pIs Josufut-tu upup moj goycu nun-
puj. GueIIuynInpumI Impues tutu pguj.
AfubIu nusyun funu cu nunu gunchIs
wufungu gunchIs puchuc nIn (7,700)
uyshutu upupu fun, ch bu cu nu tu pIs juc
chuy ntu.
12
Chuy n pumI Josu futgu mus
munuy nI yojnu fIcu cu fun. Jud
nusyun cho uchcu sIud cu nutu cufu Iu-
chI fun. AfuchI fun mIcuy chufu cunu
wusI cu nu tu pIs.
13
Chuy ch numI uchcu
mIcuy cu nutu chufu chI fun. Jefu su Ien-
ch pIs jInyu suId fun cunu uchcumI
cufun.
14
Chuy cu nutu cudu fumIII yutu
shuynI-cumu upuntuptIn cuynmI
cufun:
2 CRNICAS16 , 17
632
Munduj suIdfu Jud cujchgu cufun
Adnus. Puypu munuy nIn cho cuycu fun
quImsu puchuc wufungu (300,000)
jInyu funu cunu.
15
Puyno munduj
cuycu fun Johunn. Puypu munuy-
nIn cho cuycu fun Ishcuy puchuc pusuj
chun cun wufungu (280,000) jInyu
funu cunu.
1
Puyno munduj cufun
ZIcfIpu wumfun Amusus. Puypu
munuy nIn cho cuycu fun Ishcuy puchuc
wufungu (200,000) jInyu funu cunu.
Puygu quIquInpu buIun t nIn pI tumI
uunI fun T D sIfbI nun puj.
17
Benjumn cujchnu munduj cuycu-
fun EIIudu. Puygu cufun fIyupu pIII yuy
yuchuj jInyu funu. Puypu munuynIn-
chnu cuycu fun Ishcuy puchuc
wufungu (200,000) jInyu funu cunu.
Cudu-nun cufcuy cu fun pIII yuf chupu-
cunu esc dun wun Ichuncunuwun-
cumu.
18
Puyno munduj cufun Jozu bud-
pIs. Puypu munuy nIn chnu cuycu fun
pIII yu nun puj cumu fI cu shu IIu puchuc
pusuj chun cun wufungu (180,000)
jInyu funu cunu.
19
Puycu nugu cuycu fun fuy Josufut-tu
sIfbejcunuIIumI. MunumI yupu fun chu
Jud cho cuycuj cufu Iu shu sIud cu nu-
mun tpu nun puj chufu shun cujcu nu-
tugu.
Acab waunanpaj
cashanta Micaas nishan
(1Rey. 22.140)
18

1
Josu futpugu uypu IIunu Imu-
uycun pIs cufun. Muy-chuy ch-
pIs puypuj pufIuj. Josu futpu wumfun pIs
muju chu cu fun Acubpu wufmI wumfun-
wun.
2
Chuy pItu uchcu wutu tugu
Josu fut uywu fun Sumu fIu mun Acubtu
wutu coj. Josu fut yun'guIn cu nu wun
chuyuy nIntu Acubgu fIstutu fufu fun.
PIsh tu fun uypu IIu uyshutu, wcutu.
Chuy chmI Josu futgu Acubtu shImItu
gofun GuIuud cho cuycuj Rumotmun
pIII yuj uywu nun puj.
3
Chuufu IsfueIpu
fuynIn Acubgu Judpu fuynIn
Josufut-tu nIfun: Gumgu pIII yuj
uyw shI mun quI mun chu GuIuud cho
cuycuj Rumot mun? nIf.
Chuufu Josu fut nIfun: Au, uyw-
shI shuy quImI nogu pIs, suId f cu nu-
pIs.
4
Ichungu munu fuj uywuf T
D tupu cuy.
5
IsfueIpu fuynengu chuscu puchuctu
(400) shun tu chI fun pfof tu cu nutu.
Puycu nutu tupu cu fun: AIII p chu
pIIIyuj uyw cu nu mun GuIuud cho
cuycuj Rumot mun u munu chu? nIf.
Chuufu pfof tu cu nugu nIfun: Au,
yuycuy pIII yuj. Tuytu DIosgu bInsI nuy-
quI pmI cumu c chengu.
Chuy pIs Josu futgu tupu fun fuj:

Cuychgu munu chu cun musgu
T D pfof tun? Cuptengu
puytu pIs tupu cu shun fuj nIf.
7
Chuufu IsfueIpu fuynengu Josufut-
tu nIfun: Cuycun fmI ImIupu wumfun
MIcuus. Puytu pIs T D tupu-
cu chIsh wunmI. Ichungu Imuy pIs munu
uIII IIu tumI wIIIu mun. Chuy pI tumI
chIqu.
Chuufu Josu fut nIfun: Amu
chuyngu fImuy chu.
8
IsfueIpu fuynengu jInun fu munduj
suId funtu guyuf cuf nIfun: Cunun
fu shumu chun ImIupu wumfun
MIcuus!
9
IsfueIpu fuynIn pIs, Judpu fuynIn
Josu fut pIs cuycu fun fuy cuy fpun
jutIshu-jutI shumI. Puycu nugu jumuf-
puy cu fun sIIIun nIn cu nu cho, Sumu fIu-
mun yuycunu puncu pumpu cho. IIupun
pfof tu cu nugu shImIn tufI shuntu fImuf-
cuy cu fun.
10
Quenuu nupu wumfun Sede-
quIusgu fyffu pItu wugfutu fufu cuf cu-
shu cufun tucu nun puj. NIfcuf sInchIpu
nIycu fun: T D cuynmI nIn:
Cuy wugfu cu nu wunmI SIfIu funu cu nu-
mun yuycofgu ushuj puj wuu chIn quI.
11
IIupun pIs pfof tu cu nugu nIfcuy-
cu fun: GuIuud cho cuycuj Rumot mun
pIII yuj yuycush puy quI IIupun tumI
bInsIn quI puj. Chuy sIud tugu T
D munuy nI quI chnu cunun puj
goycu shun quI puj.
2 CRNICAS17 , 18
633

P
18.1 Nm. 27.17; Eze. 34.5; Mut. 9.36; Muf. 6.34.
12
Pfoftu MIcuIustu guyuj uywuj
cuchugu chuyuy cuf nIfun: Tupu cup-
tIn fuytugu IIupun pIs pfof tu cu nugu
uIII wIIIu pu IIu tumI wIIIu shu. ChuymI
gumpIs wuquIn nIshun n IIu uIII IIutu
wIIIuy cun quI ufI.
13
Chuyno nIptIn MIcuus nIfun:
Nogugu T D jutIn-
chmI juf: DIosn nImu shu IIun tumI
nIshgu!
14
Chuy pItu uywuf MIcuIusgu chuyu-
fun fuy cujmun. Chuufu fuy tupu fun:
MIcuus, GuIuud cho cuycuj Rumot mun
pIII yuj yuyc cu nu mun chu u munu-
chu? nIf.
Chuufu MIcuIusgu nIfun: Au uIII-
pmI yuycun quI. Gumcu nugu bInsIn-
quI pmI. DIosmI yunu p shun quI puj
contfuy quI cu nutu bInsI nuy quI puj.
15
Ruygu nIfun: Aycu cutI tuj nIshuy-
quI T D jutIn cho jufush puy-
quI fusunpu cujtu wIIIu m nuy quI puj?
1
Chuufu MIcuIusgu nIfun:
IIupun IsfueI cu nu tumI fIcushc
uysh fuy nuj uyshu cu nu tuno
Intfu jIfcu cho mush tu cu shu
cuycujtu.
P
T D nIshu:
Puycu nugu duyuy nujmI.
Cudu nun wusInmun-cumu uIII-
IIu cutI cu chun.
17
Chuufu IsfueIpu fuynengu Judpu
fuynIn Josufut-tu nIfun: Munu chu
nIshc? Cuy funugu munumI Imuy-
pIs uIII tugu wIIIu mun chu. Chuypu
fuquengu munu uIII cu nu IIu tumI
nImun.
18
MIcuIusgu mustu pIs nIfun: Gum
chuyno nIshuy quI pItu, T D
nIshuntu wIyuy: SIIIun nIn cho jumu-
fuy cuj tumI T D fIcushc,
syIu cho cuycuj suId fu cu nu tu pIs
def chu cuj-Idun cho Ichoj cuj-Idun-
cho IchIf puy cujtu.
19
Chuy cho cufcuy-
cujtu T D tupu shu: PIfuj
uywun mun Acubtu yuchu chI nun puj
GuIuud cho cuycuj Rumot mun pIIIyuj
yuycu nun puj, yuycuf chuy cho
wuu nun puj? Chuyno tupup tInmI
wuquengu nIfun jucno wuquInnu mus
jucno.
20
Chuyno cuycup tIn juc espI-
fI tunu T D uupun mun
yufIf cuf nIfun puy Imun pIs IIuIIu puf
fufu nun puj. Chuufu T D tupu-
fun Imuno fufu nun puj cushun tu pIs.
21
Chuufu chuy esp fItu nIfun: NogumI
uywu shuj fuypu IIupun pfof tun cu nupu
shImIn mun IIuIIu cu chI n puj. Chuufu
Tuytu DIosgu nIfun: AIIImI chuyno
IIuIIu cu chIp tI quegu. Gum uywuy
chuyno fufu nuy quI puj.
22
Cunungu
musyun quI numI IIupun pfof tuy quI-
cu nupu shImIn mun T D IIuIIu
espI fI tutu cuchu mu shuntu. T
D muynu cumu c chI shu wuu-
nuy quI puj.
23
Chuufu Quenuu nupu wumfun
Sede quIusgu MIcuIustu shImI cho
Iugyu fun Imun pu tuj nogu pI tugu
psu mushu T D EspI fI tun
gumtu wIIIu p shu nuy quI puj? nIf.
24
Chuufu MIcuus nIfun: WusIn cuy IIu
pucu cuf pufIf-fmI musyun quI puj nIf.
25
Chuyno nIptIn IsfueIpu fuynengu
nIfun: MIcuIustu chufIf c fIf pfsu
upuy sIudpu munduj nIn Amn
cujmun, wumf Jos cuycu shun mun!
2
Puycu nutu wIIIun quI cufsII mun
wIch gu nun puj. MIcuy tu pIs yucu tu pIs
IchIc-IchIc IIu yuwu chengu nogu snu
cutI mu n cumu.
27
MIcuIusgu mustu pIs nIfun fuj:
Gum snu cutI mup tI quegu
munumI T D fImu-
chI mu shu cungu.
28
Chuy pI tu nugu IsfueIpu fuynIn-
wun, Judpu fuynIn Josu fut uywu-
fun GuIuud cho cuycuj Rumot mun.
29
IsfueIpu fuynengu Josufut-tu nIfun:
Nogugu pIII yu mun yuycu shuj juc
fputu jutI cuf cufmI. Gumnu fuy cuy
fpuy quI jutI shu IIu yuycun quI.
2 CRNICAS18
634

Q
19.7 Deut. 10.17.
Chuufu IsfueIpu fuynengu juc fputu
jutI cuf cuf Judpu fuynIn wun pIII yu mun
yuycu fun.
30
SIfIupu fuynengu pIII yu puj
cuj cuff tu cho uywuj cu nupu cupI tun nIn-
cu nutu muynu wIIIu shu cufun: IsfueIpu
fuynI IIuntu wuu chIn quegu. Juctugu
umu wuu chIn quI chu.
31
Cuff tu cu nu-
cho uywujpu cupI tun nIn cunu Josufut-tu
fIc fefgu yufpu fun IsfueIpu fuynIn
cushuntu. ChuymI cufu Iu puy c fI fun.
Chuufu Josu futgu yunu p nun puj Tuytu
DIostu muu cu fun. Puytugu T
D yunu pu fun. SuIbush punmI puypI-
tugu mus juc-Ipunu gufgu fI fun.
32
SIfIu
funu cunu fejsIf c fI fun munu IsfueIpu
fuynIn cushuntu. ChuymI gutIf cuy cu-
shun cho cuchuy c fI fun.
33
Chuy fu juc
suIdfu IsfueI cu nu mun IIutu IIu Ichun-
wun IIIu puy cu fun. NIshungu IsfueIpu
fuynIntu chuyuy cu chI fun wuu nun puj.
Ichugu yuycu fun chuI cun tIncu-
fuj nInpu. Chuufu Acubgu cuff tuntu
munI jujtu nIfun: TIcfuf cutI cu shun.
PIII yu pItu jofgu muy. FIyu pumI Ichu-
wun chuyuy cu chI mu shu.
34
Chuy junuj pIII yugu fIyupu cufun.
Chuy pIII yu chgu IsfueI cu nupu fuynIntu
goyuf poj cuff tu IIun cho IchI fuy c chI-
fun. TufdI puy pu nugu wuu c cu fun.
Profta 3eh
3osafat-ta piacushan
19

1
Judpu fuynIn Josu futgu
uIII snu cutI cu fun Jefu su-
Ien cho cuycuj puIu syun mun.
2
Hunu-
nIpu wumfun Jeh DIospu pfof-
tungu Josufut-tu tufI puy cuf tupu fun:
Imumun tuj uywush cun quI fIyu funutu
yunupgu? ImunIf tuj T D
chIquej cu nu wungu uIII fIcu nu cuy cun-
quI? Chuy pI tumI gumpgu T D
fubyu cuf cu shu.
3
Imuno cuptIn pIs uIII
fufu shuy quI cunu cuycunmI. Asefu
dIosu-nIfuj duIu cu nutu cuy nusyun cho
cujtu IIIg chIsh cun quI. Tuytu DIos mun-
pIs yfu cush cun quImI.
3uezcunata 3osafat churan
4
Josu futgu Jefu su Ien cho tIyu fun.
Puygu Imuy pIs mufcu-musIn cu nutu
wutu cuf pufej. ChuymI uywuj Beef-
sebu pItu guIIuy cuf Effun jIfcu cumu
unuy cuj uwIIun cunu fIspI tu shun
T D puycu nu pIs fIspI tu nun-
puj wIIIu puf.
5
Cufu Iu shu sIud cu nu-
cho Int fu chmI Jud chgu juez cu-
nutu chufu fun.
Juez cu nu tugu nIfun:

Sumuj yufpu chu cufcuf-fuj Imutu pIs
fufuy. Gumcu nugu munumI funu cu nu-
p chu uffIg Iun quI, chuypu fuquengu
T D . AffIg Iutu fufu shuy-
quI fupIs puygu fIcuy c shun quI pmI.
7
ChuymI T D fIspI tun quI.
Imutu pIs yufpu chu cufcuf-fuj fufun quI.
T D fubyu cunmI jucnI-
IIunpu fubuf nIn cuptIn chI. Munu uIIItu
fufuj cu nutu, suynItu chus quej cu nu tugu
munumI uwuntun chu.
Q
8
JInun Jefu su Ien ch pIs Josu futgu
cfu cu nu tu wun cfu cu nutu yunu puj
Iev funu cu nutu, IsfueI cho munduj-
cu nu tu pIs chufu fun T D
IuynIntu fIspI tu cu chI nun puj, uffIg Iu-
cu nutu uIII fufu nun puj.
9
Puycu nutu
2 CRNICAS18 , 19
Cbru y yunu puj Levl runu (2Crn. 19.S)
635

R
20.7 Isu. 41.8; Stg. 2.23.
S
20.10 Deut. 2.419.
wIIIu pu fun: Gumcu nugu T
D munchu pu cush puy quI IIupun
demun du cu nutu puy munu shunno uIII
uffeg Iuy.
10
Cuy nusyun cho, sIud cu-
nu cho tIyuj cunu ImupI tu pIs gumcu nu-
mun dImun dutu cupus chufu mun mun
funu wuu shu pItu, mun'chgu Iuytu
munu cumII shun pItu, Tuytu DIos
nIshun cu nutu cumII nun puj cujtu munu
cumII shun pItu. Chuufu gumcu nugu
wIIIu pun quI T D munu munu-
shun tugu munu fufu nun puj. Chuy n-
pumI Tuytu DIosgu munu custI gu shun-
quI p chu gumcu nutu nI puycu nu tu pIs.
Chuyno fufuf munumI gumcu nu chu
juchu yoj cunquI puj.
11
IIupun cfu-
cunu T D IuynIn cu nutu
cumII chI nun puj munduj nengu cungu
mus munduj cfu Amufus. IsmueIpu
wumfun Zebu dus Jud tfbu funu cu-
nupu munduj nIn numI cungu uIII uffIg-
Iu cu nutu fufu chI nun puj. Iev funu cu-
nu numI Imuch pIs yunu p shun quI puj.
CuII pu chucuy-IIupu. JucIIu ufuytu
guIIuy cuy. Juchutu munu fufuj cujtugu
T D yunu puy cu chun ufI!
Moab runacunatawan Amn
runacunata 3osafat binsishan
20

1
Chuy pItu unuy IIu tugu Moub
funu cunu, Amn funu cunu,
Meun funu cunu pufIu cuf c fIf uywu-
fun Josu fut wun pIII yu nun puj.
2
ChuymI
funu cunu uywu fun Josufut-tu wIIIuj:
Edom pItu y CuchI Iumufpu wush'gun-
pI tumI uypu IIu suIdfu uywuy c mun
gumtu mugu shu nuy quI puj. Huzezn-
tumuf ch numI cufcuy cun! (Huzezn-
tumufgu cuycun En-gudI nIshu IIunmI).
3
ChuymI Josu futgu fIyupu munchu-
cuf T D tupu cu fun. IIupun
Jud funu cunu uyunu nun puj wIIIu-
chI fun.
4
Chuufu Jud funu cu nugu
IIupunmI shun tu cu fun T D
muu cu nun puj. Jud cho cuj sIud-
cu nu pI tugu Int fu pI tumI funu cunu
shun tu cu fun.
5
IIupun Jud funu cu nu-
wun Jefu su Ien funu cu nugu shun tu cu-
fun TempIupu puncun cho uIIchu chI shu
cuycuj jutun suwun mun. Runu cu-
nupu chuu pIn mun IchIy cuf Josu futgu
muu cu fun cuyno nIf:

Unuy uwII cu nupu T D-
, gummI cunquI junuj syIucho
cuycuj DIos. GumIIumI Intfu
nusyun cu nu tu pIs munduy cun quI.
GumIIumI cunquI fIyupu munuy-
nI yoj, cuII pu yoj. Gumtugu munumI
pIpIs IchI p shun quI chu.
7
Tuytu
DIosn gummI funu cu nutu gufgu-
fuy quI cuy puftI pItu ucfu shuy quI
IsfueI cunu tIyu nun puj. IIupuntu
gufguy cufmI umguy quI Abfuhum-
pItu mIfuj cunu Imuy cu mu pIs tIyu-
cu nun puj goycu fuy quI.
R

8
Cuycho
unuy goyuf cuf numI TempIu tu pIs
fufu fun gumpuj. NIfcuf nIfun:
9
Gumgu cuy TempIu chmI cuycun-
quI puj. Nogu cu nutu cupus custgu
chuyu mun mun. Cupus cunmun
pIIIyu, gueshyu, muchuy. Chuufu
nogu cu nugu cuy TempIupu puncun-
munmI shun tu c shuj. FIyupu IIuquI-
cush p cunu fuwu cuf muu cu mupt
gumnumI wIyu muf IIupun pI tu-
pIs suIbu mun quI nIf.
10
Cunungu
chIquI muj Amn funu cunu, Moub
funu cunu, SeIf jIfcu pItu cujcu nu pIs
nogu cu nu munmI uywuf cuy c mun.
Puycunu tIyu shun mungu munumI
munu fuy quI chu IsfueI cunu EgIp-
tu pItu shucu muf
S
chuyu nuntu.
Chuypu fuquengu juc Idu IIupu
psu cu mufmI puycu nu tugu munu
wuu chI fun chu.
11
MusquI fIcuy-
pIs, cunungu Imun shI cutIfcuy-
c chI mun. Goycu mu shuy quI
nusyun pItu jItu fI m nun cu nu pmI
uywuycmun.
12
Tuytu DIos munu-
chu puycu nutu custI gun quI mun?
Nogu cu nupugu cuII p cu nu pIs
munumI cunchu uypu IIu suIdfu
2 CRNICAS19 , 20
636

T
20.15~17 Deut. 20.14; Isu. 8.10.
U
20.21 2Cfn. 5.13; 7.3; 16.34, 41; Esd. 3.11; SuI. 100.5;
106.1; 107.1; 118.1; 136.1; Jef. 33.11.
yuycu muf mugu mup tIn IchI p n-
cu nu puj. MunumI musy cu nu chu
Imutu fufuy tu pIs. ChuymI gumIIu-
mun yfu cuy cm Tuytu DIos!
13
T D uupun cho IIupunmI
Jud funu cu nugu IchIf puy cu fun
wufmI pIs, wumfu pIs mus tucshu-
pItu-puchu.
14
Chuyno cufcuy cup tInmI
BenuIupu wIII cun Zucu fIuspu wumfun
Juhu zIeItu T D EspI fI tun
chufI cuf cu fun. BenuIugu cufun Mutu-
nIuspu wIII cun, JeIeI punu wumfun.
Juhu zIeIgu cufun Iev tfbu Asuf pItu
mIfuj. DIospu EspI fI tun fImu chIp tIn
15
nIfun: Jud cunu, Jefu su Ien cunu,
gumpIs fuy Josu fut sumuj wIyuy.
T D gumcu nutu nIshun-
quI: Amu munchu cuy chu nI IIuquI-
cuy pIs chu fIyupu uypu IIu suId fu cu-
nu pI tugu. Cuy pIII yu chgu munumI
gumcu nu chu pIII yun quI puj. Tuytu
DIosmI pIII yungu.
1
Gumcunu wufu
uywuy pIII yuj. Puycu nugu wIchuf cuy-
c mun SIs cues tu pumI. Gumcu nugu
tIncun quI puj JefueI chun yujpu chIm-
pun fugfu Idun cho.
17
Gumcu nugu
munumI pIII yun quI p chu. Gumcu nugu
chuy IIu cho shuyu fuy munu yufpu-
chu cuypu. Chuy chmI musyun quI puj
nogu T D Imuno suIbushtupIs.
Jefu su Ien funu cunu, Jud funu cunu
umu munchu cuy chu nI IIuquI cuy pIs-
chu! Puycu nutu muguj wufu uywuy.
Nogu T D gumcu nu wunmI
cuyc.
T
18
Chuufu Josu futgu gonguf puy cuf
umpu fun ufcun pIs pumpu mun tpu-
nun yuj. Chuyno Jefu su Ien funu cu nu-
wun Jud funu cu nu pIs T D
uupun cho umpu fun udufu nun puj.
19
Cout pI tu wun Cof pItu mIfuj cuntuj
Iev funu cu nunu sInchIpu T
D uIubuytu guIIuy c fI fun.
20
Tutun nengu tutu IIu IIupun cumu fI-
cu fun Tecou chun yuj punu uywu nun puj.
Aywu nun puj cuycu shun cho Josu futgu
IchIy cuf IIupuntu nIfun: Jefu su Ien
funu cu nu wun Jud funu cunu T
D yfu cuy. PuyIIu mun
yfu cu shugu IIupun ch pIs uIII munmI
chufu m shun. Pfof tu cunu nIshun cu-
nu mun yfu cu shun. Chuu fugu IIupun-
pIs uIIImI cungu.
21
IIupun funu cu nutu wIIIu puf cuf
uIubuj cu nutu chufu fun pIII yu mun
uywuy cuj cu nupu uupuntu uywu nun-
puj. Tuytu DIostu fIspI tunu fpun cu-
nutu jutI cuf cuf T D uIubuf
cuntu fuy cuf uywu nun puj chufu fun.
AIubuf cuntu nun cufun: T
D ugfu d sI cuy. Puy cuyu coj
cushungu Imuy cu mu pIs chuy n IIumI
nIf cuntu shun uIubun sutu.
U
22
DIostu uIubush pun cushI cuf
cuntuytu guIIuy cu shun fu T
D Amn funu cu nutu, Moub
funu cu nutu SeIf jIfcu pItu shumoj cu-
nutu quIquIn-pufu puntu nu cuf pIIIyu-
fun. Puycu nugu uywuf cuy c mu fun
Jud cu nutu muguj. QuIquIn cu nutu
bInsI fun.
23
Amn cujwun Moub cujcu-
nugu wuuy c fu chI fun SeIf jIfcu pItu
shumoj cu nutu. Chuytu wuuy c fu-
chIfnu quIquIn-pufu wuu chI nu cu fun.
24
Aywuj Jud funu cunu chun yujtu
fIc nu mun tumuf cuf chIquI nu cu shun-
mun fIc fIf fIcu fun pumpu cho wuu-
shunu mush tuf puy c mojtu. Ushuj puj
wuu chI nu cu shu cufun.
25
Chuufu
Josu futgu IIupun funu cu nu wun uywu-
fun chIquI nu cu shun cu nupu Imu-uycun-
tu pIs shun tu cu moj. Chuyuf tufI fun:
uchcu uywu cu nutu, ufmun cu nutu,
fpu cu nutu, chunIn cues tuj csu cu-
nutu. IIupun tufI shun tumI shun tu-
cuf c fI fun. Aypu IIu cuptIn upuy tu pIs
munu puydI fun nu chu. Wuoj cu nupu
csun cunu fIyupu uypu IIu cuptInmI
quImsu junuj tu fuj shun tuytu ushuy c-
fI fun.
2 CRNICAS20
637

V
20.2 Berucd jutIgu binJi syun nInunmI.
2
Wufun nIn chuscu junuj chnu
T D uIubu nun puj shun tu cu-
fun guechwu pumpu mun. Chuy pI tumI
chuy pumpupu jutIn tugu chufu pu fun
Befuc pumpu
V
nIf. Cunun cu mu pIs
chuy IIumI jutIn.
27
Chuy pI tugu Jud
funu cu nu wun Jefu su Ien funu cu nu pIs
Josu fut wun Jefu su Ien mun cutI cu-
fun chIquej nIn cu nu pItu T D
suIbu shun pItu cushI cush pun.
28
Jefu-
su Ien mun chuyuy c fIf T D
TempIun mun uywu fun ufpuno suIte-
fIo cu nutu, ctu fu cu nutu, tfom p tun cu-
nutu tucush pun.
29
IsfueI cu nutu chIquej cu nu wun
T D pIII yu shuntu musyuy cuf
IIupun nusyun cho tIyuj cunu Tuytu
DIostu fIyupu munchu cu fun.
30
Chuy-
n pumI Josu fut fuy cushun cu mugu
juucu goyuy IIu cufun. Tuytu DIosmI
cumu c chI fun bIs nun nusyun cu nu cho
tIyuj cu nu wun uIII IIu goy nun puj.
3osafat ray cashan
(1Rey. 22.4150)
31
Josu futgu cufun Jud cu nupu
fuynIn. Munduytu guIIuy cu shun fu
cuycu fun quImsu chuncu pIch gun
(35) wutu yoj. Ishcuy chuncu pIch gun
(25) wutumI fuy cufun Jefu su Ien-
cho. Mumunpu jutIn cufun Azubu.
AzubunumI cufun SIIhIpu wumfun.
32
Josu futgu pup nIn Asu fufu shunno
uIII IIu tumI fufu fun. Puygu T
D wIyu cu fun.
33
Ichungu
munu IIIg chI fun chu puytush Imu-
cu nu cho duIu cu nupu cupI IIun cunu
cuycujtu. Runu cunu munumI IIupun
shon gunpugu yfu cu fun f chu unuy cuj
uwIIun cunu udufu shun Tuytu DIos mun.
34
WuquIn cuj Imu fufu shun cu nu pIs
fuy cun Hunu nIpu wumfun Jehpu uctu
IIbfun chmI. WuquIn numI IsquIf bI fuy-
cun IsfueI cu nupu fuynIn cu nupu uctu
IIbfun cho.
35
Chuy pItu guepu tugu Judpu fuynIn
Josu fut uIII pufIu cu fun IsfueIpu fuynIn
OcozIus wun. OcozIusgu fIyupu munu
uIII cu nutu fufujmI cufun.
3
PuywunmI
pufIu cu fun bquI cu nutu fufuf cuf
TufsIs mun uywu nun puj. EzIn-gebef-
cho bquI cu nutu fufu fun.
37
Chuufu
Mufesu funu Dodu vupu wumfun
EIIezefmI Tuytu DIos nIshuntu wIIIu-
fun Josu fut Imuno cunun p pIs. WIIIuf
nIfun: T D gum fufu shuy-
quItu IIIg chIf ucupu ucupu IIu fufungu
OcozIus wun pufIu cu shuy quI pItu.
NIshun n IIu bquIn cu nugu puquIf
ushu cu fun. Chuufu TufsIs mun pIs
mununu uywu fun nu chu.
3oram ray cashan
(2Rey. S.1624)
21

1
Josu fut wuup tengu pumpu-
fun unuy uwIIun cunu
pumpu fuy cu shun DuvIdpu sIud nIn-
mun. Chuufu fuquIn mundgu cufun
wumfun Jofum.
2
Josu futpu wumfun-
cunu Jofumpu wuuguIn cunu cufun:
Azufus, JehIeI, Zucu fus, MIcueI,
Sefu tus. Puycu nugu IIupun pIs cufun
Judpu fuynIn Josu futpu wumfun-
cu nu IIumI.
3
Puycu nu tugu pup nIn
fuquI pu fun gofI pItu gueIIuy pItu
csu cu nutu uypu IIu tumI y cues tuj cu-
nu tu pIs. Jud nusyun cho cuycuj tugu
Int funpu cufu Iu shu sIud cu nu tu pIs
fuquI pu fun. RuquIn fuy cunun pmI
Ichungu chufu fun Jofumtu muyuf
wumfun cuptIn.
4
Jofumgu pup-
nInpu fuquIn fuy cufnugu IIupun
wuuguIn cu nutu subII wun wuu chI-
chI fun. IsfueIpu munduj nIn cu nu tu pIs
wuquIn tugu wuu chI chI fun.
5
Jofum
fuy cuytu guIIuy cu shun fu cuycu fun
quImsu chuncu Ishcuy nIn (32) wutu-
yoj. Jefu su Ien chgu fuy cufun pusuj
wutu.
IsfueIpu fuynIn cunu munu

uIIItu fufu shunno, Acub pItu mIfuj cunu
fufu shun n IIu IIupun tu pIs fufu fun.
2 CRNICAS20 , 21
638

W
21.7 1Rey. 11.36.
X
21.8 Gen. 27.40.
Jofumpugu wufmIn pIs cufun Acub pItu
mIfuf uywujmI. Jofumgu T D-
munu wIyu cu fun chu.
7
Chuy pIs
Jud tugu T D munumI IIIg-
chIytu munu fun chu unuy sIfbej nIn
DuvIdtu uunI shuntu yufpuf. DuvId tumI
nIfun: Gumpu fumIII yuy quegu uchIc-
yuj puchutu fIcuf munu pIshIy pumI fuy
cuycungu.
W
8
Jofum fuy cuycup tIn Edom funu-
cu nugu Jud nusyunpu contfun jutu fIf
munuy nIn cho cuycu shun pItu
X
fuynIntu
shuynI chufu cuf c fI fun.
9
Chuufu
Jofumgu uywu fun cupI tun nIn cu nu wun,
pIII yu puj cuff tun cu nu wun. Ichungu
Edom funu cunu cufu Iu puy c fI fun.
Chuufu Jofumgu suId fun cu nu wunmI
chucuypu cufu Iuf puy cuj Edom funu-
cu nupu chuu pInpu psuf guesh pIf
uywu cu fun.
10
Chuy pItu puchumI Edom
funu cu nugu cunun cumu Jud cu nu pItu
shuy nI yu fun. Chuy wIchunmI shuy nI-
yu fun IIbnu sIud pIs. Jofumgu unuy
cuj uwIIun cunu fIspI tu shun T
D gonguy cu funnu.
11
Jofumgu
Jud nusyun jIfcu cu nu cho duIu-
cu nu puj cupI IIu cu nutu fufu chI fun.
Chuy n pumI Jefu su Ien cho tIyuj cu-
nu tugu munu uIIItu fufu chI fun Tuytu
DIos fIcup tIn. Jud funu cu nugu Tuytu
DIostu munu csu fun nu chu.
12
Chuy wIchun Jofumgu cuftutu
chus quI fun pfoftu EIus cuyno nIf
upuchI shuntu: Unuy cuj uwIIuy quI
DuvIdpu T D nIshun-
quI: Gumgu munumI fufush cun quI chu
pup nI quI Josu fut fufu shunno nI Asu
fufu shun n pIs.
13
Chuypu fuquengu
IsfueIpu fuynIn cunu fufu shun tu numI
yuchu cush cun quI. GummI juchu-
yoj cuycun quI Jefu su Ien cho, Intfu
Jud cho tIyuj funu cu nutu IIutuntu
fufuf yuchu chI shuy quI pItu, Acubpu
fumIII yun cunu Tuytu DIos puj munu
uIII cushunno cunun puj. JInu ch-
pIs wuuguI quI cu nu tugu gumpItu mus
uIII cuycuj tumI wuu chIsh cun quI.
14
Chuy pI tumI T D fIyupu
custI gu shun quI puj. Custgu chuyungu
nusyun nI quI mun, wufmI quI cu nu mun,
wumfuy quI cu nu mun, chuc fuy quI cu nu-
mun pIs.
15
Gumtugu custI gu shun quI puj
tucuy-nIfuj fIyu guesh yu wun. Puchu
nunuy wun guesh yuy cup tI IIuy quImI
uguI III quI pIs IIoj shI cu fu mon gu puj.
1
T D cumu c chI fun
FIIIs teu funu cunu, AfubIu funu cunu
Jofumtu fIyupu chIquI cuf cu nun puj.
AfubIu funu cu nugu tIyu fun EtIo pu
funu cu nupu Idunpu.
17
ChIquI cuf-
cush pun uywufmI Jud nusyun mun
yuycu fun. Ruypu puIu syun cho tufI-
shun cujtugu Imu-uycu tu pIs upucu fun.
Chuyno upucu fun IIupun wumfun cu-
nu tu wun wufmI cu nu tu pIs. Jofumpu
shuIIcu cuj wumfun Joucuz IIumI
qudu fun.
18
Chuy pItu T D
Jofumtu custI gu fun munu uIIchu cuj
puchu nunuy guesh yu wun.
19
Ishcuy
wutu chuy n IIu guesh yuy cup tIn uguI-
IIIn cu nu pIs IIoj shI cu fu mu fun. FIyupu
nunuy wun utuy cu shu IIun cho wuu-
fun. Wuup tIn pIs mufcu-musIn cu nugu
munumI Imu nInu IIu tu pIs futu chI-
fun chu wuoj fuycu nu puj fufun yu-
shunngu.
20
Ruy cuytu guIIuy cu shun
fu Jofumgu cuycu fun quImsu chuncu
Ishcuy nIn (32) wutu yoj. Jefu su Ien cho
pusuj wutumI fuy cufun. Wuup tIn
munumI pIpIs IIuquI fun nu chu. DuvIdpu
sIud nIn mun pumpuy cu fun. Ichungu
munumI fuycunu pumpu f nun cujmun-
chu pumpu fun.
3udcho Ocozas ray cashan
(2Rey. S.2529)
22

1
Jefu su Ien funu cu nugu
Jofumpu fuquIn fuy cunun-
puj chufu fun shuIIcu cuj wumfun
OcozIustu. AfubIu funu cu nuwun
usuI tun tI cunu yuycush punmI
Judpu fuynIn Jofumpu muyuf cuj
2 CRNICAS21 , 22
639

Y
23.3 2Sum. 7.12.
wumfun cu nu tugu wuu chI fun. Judpu
fuynIn Jofumpu wumfun OcozIusnu
fuy cuytu guIIuy cu fun.
2
Ruy cuytu
guIIuy cuf OcozIusgu cuycu fun Ishcuy
chuncu Ishcuy nIn (22) wutu yoj.
Jefu su Ien cho fuy cufun juc wutu IIu.
Mumunpu jutIn cufun AtuIu. AtuIIugu
cufun IsfueIpu fuynIn OmfIpu wIII-
cun.
3~4
OcozIus pIs T D
uupun chu juchutu fufu fun. Acubno,
fumI IIyun cu nuno juchutu fufu fun.
MumunmI munu uIII cu nutu wIIIu puf
IIutuntu yuchu chI fun. Tuytu DIostu
munu wIyu cuf Acub pItu mIfuj fumI-
IIyun cunu fufu shunno OcozIusgu munu
uIII cu nutu fufu fun. Pup nIn wuu-
shun pI tu nugu Acub pItu mIfuj fumIII yu-
cu numI Imuno mundu nun p pIs tuntI-
yu chej nIn cunu cufun. Chuy n pumI
munu uIII mun chuyu fun.
5
WIIIu pu shun cu nutu wIyu cufmI
OcozIusgu Acubpu wumfun fuy Jofum-
wun pufIu cu fun GuIuud cho cuycuj
Rumot mun SIfIu nusyunpu fuynIn
HuzueItu muguj uywu nun puj. PufIu-
cuf cuf uywuj tumI SIfIu funu cu nugu
Jofumtu muIu bfuy cu fun.
Chuufu
JezfeeI sIud mun cutI cu fun HuzueI-
wun pIII yush pun muIu bfu cu shuntu
jumpI cu nun puj. JezfeeI cho Jofum
guesh yuy cup tInmI OcozIusgu wutu coj
uywu fun.
Ocoziasta 3eh wauchishan
(2Rey. 9.2729)
7
Ocozus wuuytu tufI fun Jofumtu
wutu coj uywu shun chmI. Ocozus
chuyuy cup tIn Jofumgu Ishcun uywu-
fun NImsIpu wumfun Jeh wun tIncoj.
Jehtu T D muynu ucfu shu
cufun Acub fumIII yutu wuu chI nun-
puj.
8
Tuytu DIospu uupun cho juchutu
fufu shun pItu Acubpu fumIII yu cu nutu
Jehgu jusguy cu fun. Chuyno jusguy-
cu shun cho tufI fun Jud cho munduj cu-
nu tu wun OcozIuspu fumIII yun cu nutu.
Chuufu puycu nu tu pIs wuu fu chI fun.
9
Puycu nutu wuuy cu chIf OcozIustu
ushejnu Sumu fIu mun cuchu fun. Pfsu
chufIy c fIf Jeh mun upupu fun. Chuy-
chnu OcozIustu wuuy cu chI fun.
T D Josu fut uIII sIfbI shun pI-
tumI wIII cun OcozIus tugu pumpuy c-
fI fun. Ocozus fumIII yugu munu numI
cufun nu chu fuquIn fuy yupuy yuycu-
nun pngu.
Ata!a rayna cashan
(2Rey. 11.121)
10
Wumfun Ocozus wuu shuntu
muyuy cuf AtuIIugu uywuy cuf
OcozIuspu IIupun fumIII yun Jud-
cho cujtu wuu chI fun.
11
OcozIuspu
puIn cufun Josubu. Puycu nugu fuy
Jofumpu wumfunmI cufun. Josu bugu
OcozIuspu wumfun Joustu pucuy cu fun.
AtuIu fIcu nun pItu uywuj wufmI tu wun
puu cunu cuuf tu mun pucuy cu fun.
Chuy n pumI Jous tugu munu wuu chI-
fun chu. Josubu cufun cfu JoIu dupu
wufmIn.
12
Jousgu puycu nu wun Tuytu
DIospu TempIun cho sojtu wutu pucu-
fu fun. Chuy cumu Jud chgu AtuIIumI
munduy cu fun.
23

1
Chuy pItu gunchIs wutumun
cujch nugu JoIudu guyuchI-
fun cupI tun cu nutu. Guyu chI fun:
Jefo humpu wumfun AzufIustu,
Johununpu wumfun IsmueItu, Obedpu
wumfun AzufIustu, AduIupu wumfun
MuusIustu, ZIcfIpu wumfun EIIsufut-
tu. Puycu nu wun sumuj pufIu cu fun.
2
Puycu nunu Intfu Judpu tumuf
IIupun sIud cu nu pItu Jefu su Ien mun
shun tu mu fun cfu cu nutu yunu puj Iev
funu cu nu tu wun IsfueI funu cu nupu
munduj nIn cu nutu.
3
IIupun shun tu cuy-
cuf TempIu cho Jous wun pufIu cu fun.
Chuy funu cu nutu JoIudu nIfun:
CuymI fuypu wumfun! PuymI fuygu
cunmun, T D DuvIdtu uunI-
shunno.
Y

4
ChuymI gumcu nugu quImsu
2 CRNICAS22 , 23
640
fpu mun fuquI cun quI. Juc fpu cgu
sbudu jumuy junuj cho DIostu fIspI tu-
nun puj yuchu chej cfu cunu, Iev funu-
cunu TempIupu puncuntu tpun quI.
5
Yupuy juc fpu cgu cuycun quI fuypu
puIu syun cujcho. Yupuy juc fpu cujnu
SImIntu nIshun puncu cho cufcuycun-
quI. Runu cu nunu IIupun TempIupu
suwun nIn cho cufcuy cungu.
Iev funu-
cu nu wun cfu cunu ufuy nIn cho cuycuj-
cu nu IIu TempIu fufI mungu yuycongu.
Puycu nu IIumI IImyu cush pun TempIu-
mungu yuycongu. Runu cu nugu IIupun
T D nIshuntu cumIIf cuy cungu.
7
Iev funu cu nugu fuytu tpuf cufu-
Iu fuy cungu pIII yu nun cunu uptu shu.
TempIu mun yuycuytu munuj cujtugu
wuu chengu. Ruy muypu uywup tIn pIs
yun'gungu.
8
Iev funu cu nu wun Jud funu cu-
nugu cfu JoIudu nIshun n IIu IIupun
cufcuy cu fun. Munduj cu nugu munuy-
nIn cho cuj funu cu nutu shun tu fun
sbudu jumuy junuj cho TempIu cho
ufuy cuj cu nutu, tufnuntu fucu nun-
puj cuycuj cu nu tu pIs. Cfu JoIu dugu
tufnuntu cumIej cu nu pIs munu fuj
uywu cu nun pmI nIfun.
9
IIupuntu
cumu cuf cu chIf JoIu dugu cupI tun cu nutu
entfe gu fun Tuytu DIospu TempIun cho
cuycuj Iunsu cu nutu, pIII yuf chupu cu-
nun esc du cu nu tu pIs. Chuy cu nugu
unuy fuy DuvId pumI cufun.
10
NIfcuf
IIupun puncu cu nu mun funu cunutu
cumu c chI fun TempIupu jucuj cuntun-
pItu jucuj cuntun cumu, uItufpu
uupun pu pIs Intfu tumu fej. Ruytugu
IIupun tpuf cuy cu fun Iunsun uptushu-
uptu shu.
11
Chuy fmI cfu JoIu dugu
wumfun cu nu wun fuypu wumfuntu
jofgu mu fun. NIfcuf cof nutu jutI-
pu fun. Tuytu DIospu mundu mIn tun-
cu nutu entfe gu fun. Ruy cunun pnu
chufu fun. AIII usyuj ustItu wIu pup-
tIn IIupun funu sInchIpu RuynIn-
chgu uIII cuwu chun! nIf gupuf pu fun.
12
IIupun funu cunu gupuf pujtu wIyuf
AtuIIugu uywu fun T D
TempIun cho funu cunu cufcuy cu shun-
mun.
13
PIIuncu IchI fuy cu shun Idun-
cho fuygu IchI fuy cu fun fuycu nupu
custum fIn cushunno. Idun chnu
IchIf puy cu fun munduj suId fu cunu,
msI cutu tucuj cunu. IIupun funu-
cunu fIyupu cushI shu tfom p tu cu nutu
tucuf cuy cu fun. Cuntuj cu nunu cuntu pu-
IIupu tucu nu cu nutu tucuf Tuytu DIostu
uIubuf cuy cu fun. Chuufu AtuIIugu
fubyu wun fpuntu fuchI fIf gupu fu fun:
Tfuy su nfu! Tfuy su nfu! nIf.
14
Cfu JoIu dugu munu munu fun chu
T D TempIun cho wuu chI-
nuntu. ChuymI suId fu cu nupu cupI tun-
nIn cu nutu nIfun: AtuIIutu juc-Imun
jofguy. PIpIs puypu fubuf nIn cujtugu
wuu chIy!
15
ChuymI AtuIIu tugu chufI cuf c-
fIf upucu fun cuwu IIu yoj suId fu cunu
puIu syu mun yuycu nun cujpu. Chuy-
chnu wuuy c fu chI fun.
1
Chuy pItu JoIu dugu Tuytu DIos wun
pufIu cu chI fun fuytu y Jud funu cu-
nutu T D munu shun n IIu
cuwu nun puj.
17
NIfcofgu IIupun uywu-
fun BuuIpu tempIun mun. Chuyuy cuf
IIupuntu juchuf g fu chI fun. AItuf tu pIs
IIIg chI fun duIun tIntu. BuuIpu cfun
Mutun tunu uItuf cunu cuycu shunmun
upuy cuf wuu chI fun.
18
Chuy pI tugu
cfu JoIu du numI T D
TempIuntu tpu nun puj wuquIntu
chufu fun. Tpuj cu nugu cuycu fun
cfu cu nu pu wun Iev funu cu nupu
mund dun cho. Cfu cu nu tu wun Iev
funu cu nu tugu fuy DuvIdmI tufnunpu
chufu shu cufun T D fIspI-
tush pun fupu chInu sucfIfIsyucunutu
uItuf cho fupu chI nun puj, cuntuf
uIubu nun puj. DuvIdgu chufu shu cufun
MoIses IsquIf bI shun cho nIycu shunno.
19
Chuyno TempIu mun yuycunu puncu-
mun pIs tpuj cu nutu chufu fun, gunfu
cuycuf yuycuf TempIutu munu gunfu-
chI nun puj.
20
NIfcuf cfu JoIu dugu
fIspI tdu funu cu nu wun, cupI tun cu nu-
wun, sIud cu nu cho munduj cu nu wun y
2 CRNICAS23
641

Z
24. Exo. 30.1116.
IIupun funu cu nu wun fuytu yun'gu fun
T D TempIun pItu puIu syu-
cumu. Chuy mungu nofte cuj puncupu
yuycuf cu chIfmI Joustu jumu chI fun fuy
jumu nun sIIIun mun.
21
IIupun funu-
cunu cushI shu cufcuy cu fun. AtuIIutu
subII wun wuu chI shu cuptIn sIud-
chgu juucu goyuy IIunu cufun.
3udcho 3os ray cashan
(2Rey. 12.121)
24

1
Ruy cuytu guIIuy cuf Jos
cuycu fun gunchIs wutu yoj.
Jefu su Ien cho fuy cufun chuscu chuncu
(40) wutu. Mumunpu jutIn cufun SIbIu.
Puygu cufun Beef sebu mufcu pI tumI.
2
Cfu JoIudu cuwu shun cu mugu T
D wIyu cu fun.
3
Jous tugu
Ishcuy wufmI wun JoIudu muju chu fun.
Chuufu Jouspugu wumfun cunu cufun
uchcu oIIgu pIs wufmI pIs.
4
Chuy pItu unuy IIu tugu T
D TempIuntu uIIchu chIytu Jos
yufpu fun.
5
ChuymI cfu cu nutu y
cfu cu nutu yunu puj Iev funu cu nutu
shun tuy cuf nIfun: Jud sIud cu nupu
tumuf IIupun funu cu nu pItu gueIIuytu
shun tu muy cudu wutu IIu Tuytu DIospu
TempIuntu uIIchu chI nu puj. JucIIu
uywuy. NIshun pIs Iev funu cu nugu
munumI jucIIugu uywu fun chu.
Chuufu fuygu cfu cu nupu munduj-

nIn JoIu dutu guyuf cu chIf nIfun:
ImunIf tuj Jud pItu Jefu su Ien pItu
gueIIuytu munu shun tu chI mush cun-
quI chu Iev funu cu nu wun? ToIdu puj
shun tu nunpgu nIfun T D
sIfbej MoIsesmI, IIupun IsfueI cu-
numI.
Z
7
FIyu wufmI AtuIIumI fumIII yun-
cu nu wun T D TempIuntu
pIfdI chI shu cufun. TempIu pI tugu
jofgu fun fIspI tdu csu cu nutu duIun-
cu nu mun chufu p nun puj.
8
Chuy pItu
fuygu bubuItu fufu chI fun. NIfcuf
TempIu puncu juwu cujmun chufu fun.
9
Chuy pI tunu ushuj puj Jud funu-
cu nu tu wun Jefu su Ien cho tIyuj cu-
nutu nutIfIcufun Impues tutu pguj
upunun puj. Chuyno cununpgu T
D sIfbej MoIsesmI IsfueI cu nutu
chun yuj cho wIIIu pu fun.
10
Chuufu
IIupun munduj cunu, funu cunu cushI-
shu Impues tutu pguj upuf cujun mun
wIu fun juntu chI nun cumu.
11
Juntuf-
cup tIn Iev funu cu nunu bubuI tugu
fuymun upuj fIcu nun puj. GueIIuy
juntu shunu cuptengu guyu chej fuypu
secfe tuf yun tu wun mus munduj cfu-
tu pIs. Puycu numI gueIIuytu tucshej.
NIfcuf bubuI tugu cutI chej chufu f-
nun cujmun. Chuy n IIu wufun-wufun
fufush pun uypu IIu gueIIuytu shun-
tu fun.
12
Ruywun cfu JoIu du numI
T D fIspI tunu TempIutu
uIIchu chej cu nutu gueIIuytu entfe guj.
Puycu nu numI fumI IIug IIuj cu nutu,
cufpIn t fu cu nutu, fyffu tucuj cu-
nutu, funsI pItu fufuj cu nutu pguj.
13
Chuufu puycu nunu ufuytu guIIuy c-
fIf ftu ushu fu chI fun. RImIf-puntu cuj
pInuntu fIcuy cuf-fIcuy cuf chuy ntu
Tuytu DIospu TempIuntu uIIchu fun.
14
AIIchuytu ushuy cuf puchoj gueIIuytu
upufun fuywun cfu JoIudu cujmun.
Chuufu puycu nunu chuy puchoj
gueIIuy pItu fufu chI fun TempIu cho
ImupIs pIshej cu nutu. Rufu chI fun Tuytu
DIostu uIubu nun puj cuj csu cu nutu,
sucfIfIsyucunutu fupu chIf sunun
cujcu nutu, cuchu fun cu nutu, gofI bsu-
cu nutu, gueIIuy bsu cu nutu. JoIudu
cuwu shun cu mugu T D
TempIun cho custumfI cushunno uywu-
cu nu tu pIs sIgufu fupuf cuy c chI fun.
15
Cfu JoIu dugu uuquInnu cufun.
Puchuc quImsu chun cun (130) wutu yoj
cuycu shun cho wuu cu fun.
1
Pumpuy-
c fI fun DuvIdpu sIud nIn cho fuycunu
pumpu cu nun puntI yun mun. Puygu
umutuf uIII IIu tumI fufu fun IsfueI cu nu-
puj, Tuytu DIos puj, TempIu ch pIs.
2 CRNICAS23 , 24
642

[
24.20~21 Mut. 23.35; Iuc. 11.51.
17
JoIudu wuu shun pI tu nugu Jud
funu cu nupu munduj nIn cunu fuy
cujmun uywuy cuf fuytu fIspI tuf uIII-
mun chufu fun. NIfcuf nugu puycunu
IIutuntu yuchu chI shuntu fuy chus-
quI pu fun.
18
Chuy n pumI unuy cuj
uwIIun cunu udufu shun T D
y TempIutu gonguy cu fun. NIfcofgu
Asefu dIosu-nIfuj duIu cu nutu, juc
duIu cu nu tunu udufu fun. Chuy juchun-
pI tumI Tuytu DIosgu fIyupu fubyu-
cuf cu fun Jefu su Ien funu cu nu p wun
Jud funu cu nu puj.
19
Chuy pIs T
D pfof tun cu nu wun wIIIu chI fun
uupu tuno puyIIu mun yfu cu nun puj.
Pfof tu cunu pIu cup tIn pIs funu cu nugu
munu wIyu cu fun nu chu.
20
Chuufu cfu JoIu dupu wumfun
Zucu fus DIospu EspI fI tunpu munuy-
nIn cho fIcu cush pun uItu nIn mun IchIy-
cuf IIupun funu cu nutu nIfun: T
D nIn: ImunIf tuj munu cumIIn-
quI chu mundu mIn t cu nutu? ImunIf-
tuj quIquI IIuy quI cunu munu uIII mun
chuyuytu ushIf cuy cun quI? Cunungu
gumcunu cuchuy cu mu shuy quI n IIumI
nogu pIs cuchuy cu shuy quI!
[
21
Chuyno nIptIn Zucu fIuspu contfun
pufIu cu fun. Ruy wuu chIy nIptInmI
TempIupu suwun nIn cho funu cunu
sujmu fun.
22
Ruy Jousgu munu yufpu-
fun nu chu Zucu fIuspu pup nIn JoIudu
Imuno cuyu pu shun tu pIs. JoIu dupu
wumfun ZucufIus tugu wuuy cu chI fun.
Zucu fus wuu nun pnu cuycu shun cho
sInchIpu nIfun: T D fIcu-
shun quI Imuno fufuy cu shuy quI tu pIs.
NIfcuf jusgu shun quI!
23
Chuy pItu juc wutu tugu Jous wun
pIII yuj uywu fun SIfIu suId fu cunu.
Jud mun, Jefu su Ien mun chuyuy-
cush punmI Judpu munduj nIn cu nutu
ushuj puj wuu chI fun. NIfcuf Imu-
uycun tu pIs Dumuscu cho fuy cuycu-
shun mun upuchI fun.
24
SIfIu suId fu-
cu nugu wuII cuj IIumI cufun pIs. Jud
suId fu cu nu tugu uypu IIu cuycup tIn pIs
T D wuII cuj IIupu munuy-
nIn mun cuchuy cu fun. Puytu gonguy-
cu shun pI tumI chuyno cuchuy cu fun.
Chuy nmI Jous tugu juchun cu nu pItu
custI gu fun.
25
SIfIu suId fu cunu uywu cuf Jous-
tugu cuchuy cu fun fIyupu wuuy cuj-
tunu. Jous tugu quIquInpu uywuy nIn-
cu nu IIumI contfun pufIu cuf cmun cho
jItu fuy cujtu wuuy cu chI fun. Chuyngu
cfu JoIu dupu wumfun Zucu fIustu
wuu chI shun pI tumI wuu chI fun.
NIfcuf pumpuy c fI fun DuvIdpu sIud-
nIn cho cuycuj puntI yun mun. Ichungu
munumI pumpu fun chu fuycunu
pumpu f nun mungu.
2
Joustu wuu-
chej cu nugu cufun Amn wufmI
SImeutpu wumfun Zubud, Moub wufmI
SImfItpu wumfun Jozubu.
27
Jouspu contfun Tuytu DIos wIIIu-
chI shun cu nu pIs, TempIutu uIIchu chI-
nun puj gueIIuytu shun tu shun cu nu pIs,
wumfun cu nupu wIIIu pun cu nu pIs
IsquIf bI fuy cun fuycu nupu uctu IIbfun
IsquIf bI fuy cu shun chmI. Chuy pI tugu
wumfun Amusus jutI yojnu fuquIn fuy
cufun.
3udcho Amasas ray cashan
(2Rey. 14.122)
25

1
Ruy cuytu guIIuy cu shun fu
Amusus cuycu fun Ishcuy
chuncu pIch gun (25) wutu yoj. Jefu su-
Ien cho fuy cufun Ishcuy chuncu Isgun-
nIn (29) wutu. Mumunpu jutIn cufun
Joudn. Puygu cufun Jefu su Ien wufmI.
2
AmusIusgu T D wIyu cuf
uIII IIu tumI fufu fun. Ichungu junun
shon gu IIumI fufu fun.
3
AmusIusgu munduj cuymun sumuj
cumu cuf cuf wuu chI fun pup nIntu
wuu chej funu cu nutu.
4
Wuu chI coj-
cu nupu wumfun cu nu tumI Ichungu
munu wuu chI fun chu. MoIses IsquIf-
bI shun Iuych pIs T D nIfun:
2 CRNICAS24 , 25
643

\
25.4 Deut. 24.16; Eze. 18.24.
Tuytun cu nugu munumI wuon gu chu
wumfun cunu juchutu fufu shun pItu.
Wumfun cu nu pIs munumI wuon gu-
chu tuytun cunu juchutu fufu shun pItu.
Cudu-nunmI wuongu juchun pI tugu.
\
5
Amusus shun tu chI fun Jud funu cu-
nu tu wun Benjumn funu cu nutu. NIfcuf
fumIII yunpu-cumu chufu fun munduj
suId fu cu nupu munuy nIn mun. IIupuntu
pudfu nu fun Ishcuy chuncu (20) wutu-
yoj pItu junu mun cujtu. Pudfu nu shun
cujIIu cufun quImsu puchuc wufungu
(300,000) funu cunu. Puycu nugu cuycu-
fun guffu cho subII wun pIII yuf esc-
dun wun chupu cu nun p pIs yuchuj IIu.
Chuypu junun mun pIs IsfueI fumIII yutu

pIII yuy yuchuj cu nu tugu mIncu cu mu fun
puchuc wufun gutu (100,000). Puycu nutu
mIncu cu mu fun quImsu wufungu quImsu
puchuc nIn (3,300) quIu gueIIuy puj.
7
Chuufu Tuytu DIospu wIIIu coj nIn
chuyuy cuf AmusIustu nIfun: Tuytu,
suId fuy quI cu nu mun umu tucu chIy chu
IsfueI suId fu cu nu tugu. T D
munumI IsfueI funu cu nutu yunu pun-
chu. MunumI yunu pun chu Effun
funu cu nutu.
8
PIII yu mun uywuf yunu-
p shu nuy quI puj puycu nutu pushup tI-
quegu Tuytu DIos cuchuy cu shun quI puj
chIquI nu cu shuy quIpu munuy nIn mun
munu shuntu fufu shu nuy quI puj. Tuytu
DIosgu munuy nI yojmI pItu yunu p nun-
p pIs IIIg chI nun p pIs.
9
Chuufu AmusIusgu pfof tutu tupu-
fun: Chuufu Imun tuj uffIg Iu shuj
quImsu wufungu quImsu puchuc nIn
(3,300) quIu gueIIuy ntu IsfueI suId-
fu cu nutu pgu sh tugu?
DIospu pfof tun nIfun: T
D cuycunmI pgu shuy quI pItu
mustu goshu nuy quI p pIs.
10
Chuufu AmusIusgu EffuIn pItu
shumoj suId fu cunu wusIn cu nu mun
cutI cu nun puj nIfun. ChuymI puycu nugu
Jud cu nu puj fIyupu fubyu fun. FIyupu
fubyu shu cutI cu fun wusIn cu nu mun.
11
Chuy pItu AmusIusgu buIuf chuf-
cuf IIupun suId fun cu nu wun uywu fun
CuchI Rugfu pumpu mun. Chuy cho SeIf
funu cu nutu wuuy cu chI fun chuncu
12
Jud funu cu-
nugu cuwuy cuj IIu tu pIs pfsu chufI fun
chuncu wufun gutu (10,000). NIfcuf
gugu junun mun upuy c fIf gufpu fI fun.
Chuufu yuguf IchIc-IchIc IIu fufu cu fun.
13
Chuy cu mugu Amusus pIII yuj
uyw shI nuntu munu munu shun funu-
cunu, wusIn mun cutI cojno uywuf
Judpu sIud nIn cu nu mun yuycu fun
Sumu fIu pItu-puchu Bet-hofon cumu.
Runu cu nutu wuuy cu chI fun quImsu
wufun gutu (3,000). NIfcuf Imu-uycun-
tu pIs upucu fun.
14
Edom funu cu nutu wuuy cu chI-
shun pItu cutI muf AmusIusgu SeIfcho
cuycuj duIu cu nutu upucu mu fun.
NIfcuf chuy duIu cu nu tunu InsIn su wun
suumu chIsh pun udufu fun dIosn nIf.
15
ChuymI AmusIus puj T D
fIyupu fubyu cuf cu fun. Pfof tuntu
cuchu fun wIIIu nun puj: ImunIf tuj juc
nusyunpu dIos nIn cu nu mun yfu cuy-
cun quI gumcunu wuuy c chIp tI quI pIs
munu suIbuy cup tengu?
1
Chuyno pfoftu nIycup tIn fuygu
oIIguf nIfun: MunumI gumtugu
chufush c chu wIIIu p m nuy quI puj.
Wuu chI ntu munu munufgu upIIu IIu
cucuy.
Chuufu pfof tugu mununu fImu pu fun-
nu chu. Ichungu nIfun: Nogugu musyuy-
c numI chuyno fufu shuy quI pItu, nogu
nIshtu munu wIyu cu shuy quI pItu Tuytu
DIos ushu c chI shu nuy quI puj cushuntu.
17
Judpu fuynIn AmusIusgu wuquIn-
cunu buIuftu goshuntu wIyu cu fun.
ChuymI cuchutu cuchu fun Joucuzpu
wumfun IsfueIpu fuynIn Jos cujmun.
Jousgu cufun Jehpu wIII cun. Amusus
wIIIu chI fun cuyno nIf: OIIgu cufgu
shumuy musyu c nu puj.
18
Chuufu
Jousnu AmusIus mun cutI chI fun: Cufdun
2 CRNICAS25
644
juchu shI IIbu nu cho cuycuj sedfutu wIIIu-
chI shu: wufmI wumfuy quItu wumfpu
mujun puj entfe guy nIf. NIycup tIn shI jIfcu
unImuI psuf cufdun tugu IIuch cu fI fun.
19
Gumgu Edom funu cu nutu bInsIshc
nIfchI uIII-chIu-tucuy cun quI. P-muypIs
fIspI tu shu nuy quItu munuy cun quI.
Ichungu umu muypu pIs IIoj shIy chu. WusI-
IIuy quI cho cucuy. ImunIf tuj quIquI IIuy-
quI ushIy cun quI munu uIII mun chuyuytu
Jud funu cu nu pIs munu uIII mun chuyu-
nunpgu?
20
Chuyno nIshun pIs AmusIusgu
munumI csu fun chu. Tuytu DIosmI
cumu c chI shunu cufun Edom funu-
cu nupu duIun cu nutu udufu shun pItu
Jouspu munuy nIn mun cuchuy cu nun puj.
21
Chuufu Jous pIs uywu fun AmusIus wun
pIII yuj. Jud cho cuycuj Bet-semes mun
chuyu fun.
22
PIII yu cho IsfueI cu nugu
Jud cu nutu bInsI fun. Chuufu funu-
cu nugu muchIypu-muchIf guesh pIf
uywu cu fun wusInmun-cumu.
23
IsfueIpu
fuynIn Jousgu Bet-semes cho pfsu chufI-
fun Judpu fuynIn AmusIustu. NIfcuf
upufun Jefu su Ien mun. Chuy cho Jefu su-
Ienpu pefguntu sujtu chI fun puchuc pusuj
chun cun (180) metfu Iufgutu Effun
Puncu pItu Isqunu Puncu cumu.
24
NIfcuf
upucu fun chuy cho cuycuj tugu gofItu,
gueIIuytu, Imu-uycu pIs DIospu TempIun-
cho cuycuj cu nutu. Chuy cu nu tugu Obed-
edommI tpuy cu fun. Ruypu puIu syun pI-
tu pIs Imu-uycu bIej cu nu tu pIs upucu fun.
WuquIn funu cu nutu pfsu upucuf cuf
Sumu fIu mun cutI cu fun.
25
Joucuzpu wumfun IsfueIpu fuynIn
Jos wuu shun pI tu pIs Judpu fuynIn
Jouspu wumfun AmusIusgu cuwu-
fun chuncu pIch gun (15) wutu fuj.
2
AmusIuspu wuquIn wIIIu pun Imuno
cushun pIs guIIu fI nun pItu ushu nun cumu
IsquIf bI fuy cun Judpu fuynIn cu nu pu wun
IsfueIpu fuynIn cu nupu uctu IIbfun chmI.
27
T D mununu fIspI tush pun
IIutuntu fufuytu guIIuy cu shun junuj pItu-
puchu AmusIus tugu Jefu su Ien cho tIyuj-
cunu chIquI cuf c fI fun. Chuufu IuquIs
sIud mun guesh pIf uywu cu fun. Guepuntu
gutIf uywuf chuy cho wuuy c fu chI fun.
28
NIfcuf cuwu IIu mun cufgu cuf c fIf upuf
pumpuy c fI fun unuy uwIIun cunu pumpu-
fuy cu shun DuvIdpu sIud nIn mun.
3udcho Uzas ray cashan
(2Rey. 14.2122, 15.17)
2

1
Chuufu IIupun Jud funu cunu
shun tu cuy cuf fuy cunun puj
chufu fun AmusIuspu wumfun UzIustu.
Chuy fu UzIusgu cuycu fun chuncu sojtu
(16) wutu yoj.
2
Puygu pup nIn wuu-
shun pI tunu EIut sIudtu uIIchu chIf shun-
tu fun Jud punu cunun puj.
3
UzIusgu fuy cuytu guIIuy cuf cuycu-
fun chuncu sojtu (16) wutu yoj. Jefu-
su Ien cho fuy cufun pIchgu chuncu
Ishcuy nIn (52) wutu. Puypu mumun
cufun JecoIus Jefu su Ien wufmI.
4
UzIusgu T D wIyu cuf uIII IIutu
fufu fun pup nIn AmusIusno.
5
Zucu fus
cuwu shun cu mugu Tuytu DIos mun Uzus
yfu cu fun. Zucu fIusmI yuchu chI fun T
D fIspI tuytu, yfu cuytu. T
D yfu cup tIn IIupun cho yunu pu fun.
UzIusgu FIIIs teu funu cu nu wun pIIIyuj

uywu fun. Aywuf juchuf g fu chI fun:
Gut, JubnIu, Asdod sIud cu nupu cuffuI
pefgun cu nutu. NIfcuf FIIIs teu nusyun
Asdod puftI cho sIud nIn cunu cunun-
puj sIud cu nutu fufu chI fun.
7
Tuytu
DIosmI yunu pu fun UzIus tugu: FIIIs teu
funu cu nutu, Guf-buuI cho tIyuj AfubIu
funu cu nutu, Meun funu cu nu tu pIs bInsI-
nun puj.
8
Amn funu cu nugu Impues tu-
tu pIs pguj UzIustu. Uzus munuy nI yoj
cushungu muyu cu fun EgIpto nusyunpu
IIndun tIncoj wIchun cu mu fuj.
9
ChIquI nu cu shun cunu yuycoj cu nutu
fIcchu cu nun p pIs Jefu su Ien cho tffI cu-
nutu fufu chI fun: Isqunu Puncu junun cho,
Guechwu Pumpu mun IIoj shInu Puncu-
cho, quIquIn tumuf cu nu ch pIs. NIfcuf
sumuj cufu Iu chI fun.
10
Chun yuj jIfcu cu-
nu ch pIs tffI cu nutu fufu chI fun. Aypu IIu
uywun cunu cuptIn yucu p pIs psu cu-
nutu uchcu chI fun. Uywun cunu tIyu fun
2 CRNICAS25 , 26
645

]
2.18 Exo. 30.78; Nm. 3.10.
D
2.23 Isu. 6.1.
guechwu uywuj pumpu cu nu pu pIs, uItu
jIfcu cu nu pu pIs. PIyun nIn cu nu pIs cufun
uchcu chuc fu cu nu cho y bus chuc fun cu-
nu cho ufup nun puj. UzIusgu cufun chucfu
ufuytu munuj funumI.
11
UzIuspugu suId fun cu nu pIs cufun
uypu IIu. Chuy suId fun cunu pIII yuj
yuycu nunpgu ucfu shu IIu cufcuy cu fun.
Cudu fpu uywuj yupu shu IIu. Chuyno
uywu nunpgu upun tu fun fuypu secfe-
tuf yun JehIeI, fuypu munduj suId fun
Muusus. Puycu nupu munduj nIn cufun
Hunu nus.
12
Cudu fumIII yu pItu jInyu
pIIIyuy yuchuj munduj suId fu cunu cufun
Ishcuy wufungu sojtu puchuc nIn (2,600).
13
Puycu nupu munuy nIn cho cuycu fun
quImsu puchuc gunchIs wufungu pIchgu
puchuc nIn (307,500) pIII yu puj cujcunu.
Chuy suId fu cu nugu cuycu fun fuypu
contfun cu nu wun pIII yu nun pmI.
14
IIupun
suId fun cu nu pmI UzIusgu fufu chI fun
pIII yuf chupu cu nun esc du cu nutu, Iunsu-
cu nutu, cuscu cu nutu, cuef pun mun munu
ImupIs yuycu nun puj chupu cuf jutI cu nun-
p pIs. Chuyno fufu chI fun Ichutu, Ichu
jItu cu nutu, wufu cu cu nutu.
15
Jefu su Ien cho
fufu chI fun guffu cho pIII yu nun puj tucuy-
nIfuj mquI nu cu nutu. Chuy cu nu tugu
fufu fun fufuy yuchuj cu numI. TffI cu nutu
fufu chI shun mun, uItun nIn pefgu junun-
cu nu mun chufu chI fun pIIIyu cuptIn chuy
mquI nu cu nu wun jutu suj fumI cu nutu,
Ichu cu nutu cufu mun jItu fI chI nun puj.
ChuymI Uzus munuy nI yoj cushungu Int-
fu punu muyu cu fun. Tuytu DIosmI yunu pu-
fun fIyupu munuy nI yoj cunun puj.
1
Ruy cuf yuchu cuf cuf nugu oIIgoj fIcu-
cu fun. Chuyno cushunmI munu uIII mun
chuyu chI fun. T D mununu
csu fun nu chu. QuIquInmI yuycu fun
T D TempIun mun uItuf cho
InsIn su wun suumu chI nun puj.
17
Chuyno
yuycup tInmI guepuntu yuycu fun cfu
Azufus pusuj chuncu (80) jInyu T
D sIfbej cfu-musIn cu nu wun.
18
Ruywun fImu nu cuf nIfun: Tuytu
Uzus, gum InsIn su wun T D
suumu chI nuy quegu munumI cumu cun-
chu. Chuypgu Aufon pItu mIfuf uywuj
cfu cu nu IIumI ucfu shu cuycun.
]
Cuy
TempIu pItu IIoj shI cuy tuytu. Chuyno
fufufgu T D munumI fIspI-
tush cun quI chu. Cunun pItu Tuytu DIosgu
munumI yunu p shun quI p nu chu.
19
InsInsu suumu chI cu nutu fuy UzIusgu
suumu chI nun puj uptu fuy cu fun. Cfu cu-
nu puj fIyupu fubyu cuf cu fun. JInun fu
TempIu fufI cho InsInsu suumu chI cunu
uItuf uupun cho cuycup tI IIun, cfu-
cunu fIcu puy cup tIn fuypu ufcun cho
Iepfu yufI cuf cu fun.
20
Azufus wuquIn
cfu-musIn cu nu wun fIc fIp tIn ufcun-
cho Iepfu cuycu shunu. Chuufu jInun
fu juwu mun jofgu fun. QuIquIn fuypIs
jucIIu IIoj shIytu munu fun. Chuyno Iepfu-
wun T D custI gu fun.
21
Ruy UzIusgu Iepfu wun guesh yu fun
wuu nun cu munu. ChuymI shuynI juc
wusI chnu tIyu cu fun Iepfu wun guesh yuj-
cunu juc-Icho tIyu shunno. T D
TempIun mun pIs mununu yuycu chI fun nu-
chu. Wumfun Jotum jutI yoj numI puIu syu-
ch pIs fuquIn IIupuntu mundu fun.
22
UzIuspu wuquIn wIIIu pun tugu
fun Amozpu wumfun pfoftu IsuIusmI.
23
Uzus wuup tIn
D
unuy uwIIun cunu
pumpu fuy cu shun mun pumpuy cu fun.
Iepfu yoj cuptInmI pumpuy cu fun fuycunu
pumpu cu nun puntI yun Idun mun.
RuquIn fuy cufun wumfun Jotumnu.
3udcho 3otam ray cashan
(2Rey. 15.S2SS)
27

1
Jotum fuy cuytu guIIuy cuf
Ishcuy chuncu pIch gun (25)
wutu yoj cuycu fun. Jefu su Ien cho fuy
cufun chuncu sojtun (16) wutu. Mumun
cufun Jefusu Sudocpu wumfun.
2
Jotum T D wIyu cuf
fufu shun cu nugu pup nIn Uzus fufu-
shunno uIII IIu cufun. T D
2 CRNICAS26 , 27
646

E
28.5~ 2Rey. 16.5; Isu. 7.1.
TempIun mun Ichungu munu yuycu-
fun chu. Runu cu nugu sguIf juchu
fufuy IIu cho cuycu fun.
3
JotummI
TempIupu guepunpu cuj puncutu
uIIchu chI fun. OfeI pefgu tu pIs mustu
yupu chI fun.
4
Jud chgu jIfcu cu nu ch-
pIs uchcu tumI sIud cu nutu ufuchI fun.
MuntI cu nu ch pIs pIpIs munu yuycu-
nun puj cufu Iu chI fun. RIcu chu cu nun
tffI cu nu tu pIs fufu chI fun.
5
Amonpu
fuynIn wun pIs guffu cho cufun. Amn
funu cu nu tugu pIII yuf bInsI fun. Chuufu
chuy wutu Amn funu cu nugu Impues-
tutu pgu fun quImsu wufungu quImsu
puchuc nIn (3,300) quIu gueIIuytu,
chuncu wufungu (10,000) scu fgutu,
juc chuy ntu seb du tu pIs. Chuy nmI
quImsu wutu cumu pgu fun.
Jotumgu T D wIyu cu shu

cufmI fIyupu munuy nI yoj fIcu cu fun.
7
Jotumpu wuquIn wIIIu pun, suIdfun-
cu nu wun jIfcu cu nupu pufIf Imutu
fufu shun pIs IsquIf bI fuy cun IsfueI pu wun
Judpu fuynIn cu nupu uctu IIbfun chmI.
8
Jotumgu fuy cuytu guIIuy cu shun fu
cuycu fun Ishcuy chuncu pIch gun (25)
wutu yoj. Jefu su Ien cho fuy cufun chuncu
sojtun (16) wutu.
9
Puy wuup tIn pumpuy-
c fI fun unuy uwIIun cunu pumpu cu-
shun DuvIdpu sIud nIn mun. Chuy pI tugu
fuquIn fuy cufun wumfun Acuz.
3udcho Acaz ray cashan
(2Rey. 16.120)
28

1
Acuz fuy cuytu guIIuy cu shun
fu cuycu fun Ishcuy chuncu
(20) wutu yoj. Jefu su Ien cho fuy cufun
chuncu sojtun (16) wutu. Acuzgu T
D munu wIyu cuf juchutu fufu-
fun. MunumI unuy uwIIun DuvId n nu-
chu cufun.
2
Chuypu fuquengu IsfueIpu
fuynIn cunu fufu shunno juchu IIu tunu
fufu fun. JundIypu fufu cuf cu fun BuuI-
nIfuj duIu cu nutu.
3
InsIn su wun pIs
suumu chI fun guechwu uywuj pumpu cho
cuycuj Ben-hInom cho. Wumfun cu nu tu pIs
sucfIfIsyupuj fupu chI fun T D
gufgu shun juc-I funu cu nuno. Chuy
funu cu nu tugu IsfueI cu nupu uupun pI-
tumI Tuytu DIos gufgu shu cufun.
4
Uywu-
cu nu tu pIs sucfIfIsyutu fufuf fupu chI fun.
InsIn su wun pIs suumu chI fun duIu cu nupu
cupI IIun cu nu cho, puytush Imu cu nu cho,
cupsu yfu cunu chuquIn cu nu cho.
5
Chuy pI tumI T D cuchuy-
cu fun SIfIupu fuynInpu munuy nIn-
mun. Chuufu SIfIu funu cu nugu bInsIf
Jud cu nutu uypu IIutu pfsu upufun
Dumuscu mun. Chuy n pIs Tuytu DIosgu
Acuztu cuchuy cu fun IsfueIpu fuynInpu
munuy nIn mun. Chuufu puycu nu-
tugu bInsI fun.
Remu IIuspu wumfun

Peku Jud funu cu nutu juc junuj IIu cho
wuu chI fun puchuc Ishcuy chun-
cun wufungu (120,000) funu cu nutu.
Wuoj cu nugu cufun jInyu cu nu IIu.
Chuyngu cufun unuy cuj uwIIun cunu
fIspI tu shun T D gonguy c-
fI shun pI tumI.
E

7
PIII yuy yuchuj Effun
funu ZIcfI wuuy cu chI fun Judpu
fuynInpu wumfun MuusIustu, puIu syu-
cho munduj AzfIcumtu, fuypu munduj
suId fun EIcu nutu.
8
IsfueI suId fu-
cu nugu pfsu chufI fun Ishcuy puchuc
wufungu (200,000) Jud funu cu nutu.
Pfsu upufun wufmI cu nutu, oIIgu
wumfun cu nutu, wufmI wumfun cu-
nutu. IIupun Imu-uycun tu pIs quIquIn-
cu nu puj upucu fun Sumu fIu mun.
9
Chuy cho cuycu fun T D
pfof tun Oded. PuymI Sumu fIu mun
suId fu cunu pfsutu yuycuy c chIp tIn
tufI puf cuf nIfun: Unuy fumIII yuy quI cunu
fIspI tu shun T D Jud cu nu-
puj fIyupu fubyu cuf cu shu. Chuy n pumI
gumcu nupu munuy nI quI mun chufu mu-
shu. Gumcu nugu fIyupu fubyu wunmI
wuu chIsh cun quI. Chuyno fufu shuy-
quI tugu Tuytu DIos pIs musyuy cunmI.
10
Chuy pIs Jud cu nu tu wun Jefu su Ien cho
tIyuj cu nu tugu wufmItu oIIgu tu pIs uywuy-
nI quI cu nu puj upuf cuy cun quI. Gumcu nu pIs
2 CRNICAS27 , 28
647

F
28.27 Isu. 14.28.
munu chu juchutu fufush cun quI T
D uupun chu?
11
Cunungu nIshtu
wIyu cuy. Pfsu upumu shuy quItu cutI chIy.
Puycu nugu fumIII yuy quI cu numI cunpIs.
Cunun gumcu nupgu T D fIyupu
fubyu shumI cuycun.
12
ChuymI Effun tfbu cho munduj-
cunu: Johununpu wumfun Azufus,
MesI Ie motpu wumfun Befequus,
SuIumpu wumfun Ezequus, AdIuIpu
wumfun Amusu pIs cutIf cuy c moj tugu
uupun pItu chupuy cuf
13
nIfun:
Imup tuj pf su cu nutu upumush-
cun quI? Puycu nutu ucu chefgu musmI
juchu yoj y shun. Gumcu nugu munuf cuy-
cun quI juchun ch cunu junun mun-junun-
mun yupu c nu IIun tumI. Nogun chgu
fIyupu juchu yoj numI cufcuy cun ch pIs.
Chuufu T D fIyupumI fubyu-
cuf con gu puj nogun chI IsfueI cu nupgu.
14
Chuyno nIptIn suId fu cu nugu pfsu
upuf cuy cu shuntu cuchu fIy c fI fun. Imu-
uycuntu guechu mu shun tu pIs munduj cu-
nu pu wun IIupun funu cu nupu uupun-
mun gotuy c fI fun.
15
Chuufu EffuIn pItu
munduj cu nunu chuy pfsu upumu shun cu-
nutu cuyu pu fun. Guechuf cuf upushun pItu
jofguf cuf fpu cu nutu gofun jutI cu nun puj
guIu IIu cuycuj cu nutu. IIun guIy nuj cu nu-
tu pIs jutI pu fun. MIcuytu gufu fun. Yucutu
upuchI fun. Nunuj nIn cu nutu jumpI pu fun.
Munu uywuytu puydej cu nu tu pIs bffu cu-
nu mun muntuf cu chIf cutI chI fun uypu IIu
puImu yoj JefIc sIud cumu. Chuy chnu
cuchuy cu fun fumIII yun cu nu wun. NIfcuf
Sumu fIu mun cutI cu fun.
1
Chuy wIchun fuy Acuzgu AsIfIupu
fuynIn mun cuchutu cuchu fun yunu p-
muy nIf.
17
Edom funu cu nugu Jud-
mun yuycuy cuf wuquIntu wuuy cu chIf
wuquIntu pfsu upucu fun.
18
FIIIs teu
funu cu nu pIs Jud mun yuycuy cuf
Imu-uycun tu pIs pumpu sIud cu nu pItu,
Neguev pItu guechuf cuf upucu shu cufun.
FIIIs teu funu cu nugu quIquIn cu nu pnu
chufI cuf c fI fun: Bet-semes, AjuIn,
Gede fot, Soco, TImnu, GImzo sIud-
cu nutu, Idun cho cuj mufcu cu nu tu pIs.
Chuy guechu shun sIud cu nu chnu tIyu-
cuy c fI fun.
19
T D cumu c chI shu
cufun Jud cunu penguy cho cunun puj.
Judpu fuynIn AcuzmI juchutu fufu chI-
fun. QuIquIn Acuz pIs T D
mununu fIspI tu fun nu chu.
20
AsIfIupu fuynIn TIgIut-pIIe sef uIII
yunu p nunpu fuquengu Acuztu muguj
uywu fun.
21
T D TempIun-
pI tu wun puIu syun pItu, munduj cu nupu
wusIn cu nu pItu IIupun uIII cuj csu cu-
nutu jofguf cuf goycup tIn pIs AsIfIupu
fuynengu munumI cuyu pu fun chu.
22
FIyupu ucuy cuf pIs fuy Acuzgu
munumI T D fIspI tu fun chu.
23
Dumuscu cunu dIosn nIshun cu nu-
pmI uywun cu nutu pIsh tuf cuf fupu chI-
fun. Chuyno fufufmI Acuzgu munu uIII-
mun chuyu fun. Acuzgu yufpu fun SIfIu
funu cunu dIosn nIshun cunu chuy
nusyun cho tIyuj fuycu nu tugu Imuch pIs
yunu pu shuntu. ChuymI puypIs yufpu-
fun uywu cu nutu pIsh tuf cuf fupu chIp-
tengu yunu p nun puj cushuntu. Chuyno
fufu shun pI tugu Acuz munu uIII munmI
chuyu fun. IsfueI cu nu pIs ucuy mun
chuyu fun.
24
Acuzgu T D
sIfbI nun puj TempIu cho cuycuj csu-
cu nu tu pIs puquIf-ushu fun. TempIupu
puncun cu nu tu pIs wIch gu chI fun. NIfcuf
Jefu su Ienpu Intfu Isqu nun cu nu cho
uItuf cu nutu fufu chI fun.
25
Jud chgu
IIupun sIud cu nu cho cupI IIu cu nutu
fufu chI fun munu fejsI shu dIos cu nu puj
InsIn su wun suumu chI nun puj. Chuy cu-
nutu fufuf unuy uwIIun cunu fIspI tu shun
T D fIyupu fubyu chI fun.
2
Acuzpugu guIIuy cu shun pItu ushu-
nun cumu Imu fufu shun pIs wuquengu
IsquIf bI fuy cun Jud pu wun IsfueIpu
27
Wuup tIn
F
pumpuy c fI fun unuy cuj
uwIIun cunu pumpu fuy cu shun Jefu-
su Ien sIud cho cuycuj puntI yun mun.
2 CRNICAS28
648
Ichungu munumI pumpu fun chu IsfueI
funu cu nupu fuynIn cunu pumpu f nun
puntI yun mungu. Chuy pI tugu fuquIn
fuy cufun wumfun Ezequus jutI yojnu.
3udcho Ezequas ray cashan
(2Rey. 1S.1S)
29

1
EzequIusgu fuy cuytu guIIuy-
cu shun fu cuycu fun Ishcuy
chuncu pIch gun (25) wutu yoj. Jefu su Ien-
cho tIyuf fuy cufun Ishcuy chuncu Isgun-
nIn (29) wutun. Mumunpu jutIn cufun
AbI. Puygu cufun Zucu fIuspu wumfun.
2
EzequIusgu T D fIspI tuf uIII-
IIutu fufu fun unuy cuj uwIIun DuvIdno.
3
PuymI fImIf wutu fuy cuycu shuncho
wutu guIIu fej quIIIu cho TempIupu
puncun cu nu tu pIs quIchu chI fun. NIfcuf
uIIchu chI fun.
4
Cfu cu nu tu wun y cfu cu-
nutu yunu puj Iev funu cu nutu guyu chIf
shun tu fun IntI yugu mu nun cuj Idu cho
Isu pumpu mun.
5
NIfcuf nIfun: Iev
funu cunu sumuj wIyu muy: Cunungu
IImyu yuy. Unuy cuj fumIII yun ch cunu
fIspI tu shun T D TempIun tu pIs
IImyu cunun puj pIchu pu cuy. RIspI tdu
cuuf tu pI tu pIs gunfu cuycuj cu nutu jofguy.
Psuj fumIII yun ch cu nugu T D-

munumI csu shu chu. Tuytu
DIospu uupun chgu juchu IIu tumI fufu-
shu. Chuyno cufmI T D
gonguy c fI shu. TIyu nun TempIu tu pIs
munu cuj mun chufu shu.
7
TempIu mun
yuycunu puncu tu pIs wIch gu fu chI-
shu. AchquI cu nu tu pIs upIf g fu chI shu.
TempIu chgu mununu InsIn su wun pIs
suumu chIn nu chu. Munu numI fupu chInu
sucfIfIsyucunutupIs fupu chI shu nu chu
fIspI tu shun chI Tuytu DIospgu.
8
Chuy-
pI tumI T D fubyu cuf cu shu
Jud cu nu puj, Jefu su Ien cho tIyuj cu-
nu p pIs. Chuy n pumI cumu c chI shu
fIyupu munchu fIy puj IIuquI cuy cunun-
puj. Chuy tugu uwI quI wunmI fIcush-
cun quI.
9
Chuy pI tumI tuytun ch cu nu pIs
guffu cho wuu shu. Wumfun ch cu nutu
wufmItu oIIgu tu pIs, wufmIn chI cu nu-
tu pIs pfsu upushu.
10
ChuymI cunungu
IsfueIpu T D uIII pufIu-
cu n puj yufpu chu cushc. Chuy fmI
nogun ch puj fubyu shu cuycu shun pItu
uIIchu cungu.
11
Tuytu cunu gumcu nugu
umu gueIIu nuy chu. T D gumcu-
nu tugu ucfu shu fuy quI puy nIshuntu
fufuf Imuy pIs sIfbI nuy quI pmI, InsIn su-
tu pIs puypuj suumu chI nuy quI pmI.
12
Chuufu Iev funu cu nugu ufuytu
guIIuy c fI fun. Chuy ufoj cu nugu cufun:
Cout pItu mIfuj cujcunu AmusuIpu
wumfun Muhut, AzufIuspu wumfun
JoeI. Mefu fI pItu mIfuj cujnu cufun
AbdIpu wumfu CIs, Jehu IeeIpu wumfun
Azufus. Gefson pItu mIfuj cujnu cufun
ZImupu wumfun Jou, Joupu wumfun
Eden.
13
EIIzu fun pItu mIfuj cuj fumI-
IIyunu cufun SImfI wun JehIeI; Asuf pItu
cujnu Zucu fIus wun Mutunus.
14
Hemun-
pItu mIfuj cujnu cufun JehIeI wun SImeI;
Jedu tun pItu cujnu SemuIus wun UzIeI.
15
Iev funu cu nugu ufuytu guIIuy cu-
nun puj fumIII yun cu nutu shun tu fun.
NIfcuf IImyu yuf bu cu fun. Chuy pI-
tugu TempIu munnu yuycu fun chuy cho
cujcu nutu IImyu y chI nun puj. IIupun-
tu pIs fufu fun T D IuynIn cho
nIycu shunno y fuy nIshun nmI.
1
Chuy pI tunu TempIutu IImyu y chI-
nun puj cfu cunu yuycu fun. RufI pItu
juwu mun jofgu mu fun IIupun tufI shun-
cu nutu T D gunfu nIshun
cujtugu. Iev funu cunu upufun Cedfn
fugfu mun.
17
TempIutu IImyu y chIytu
guIIuy cu fun wutu mun guIIu fej fImIf
junuj cho. Chuy pItu pusuj junuj tugu
IImyu y chIf puncu cu munu chuyu-
chI mu fun. Chuy pItu pusuj junuj tumI
TempIutu IImyu y chIytu ushu fun.
Chuncu sojtun (16) junujpgu ushuj-
pnu ushu fun.
18
NIfcuf puIu syu mun
uywuy cuf EzequIustu wIIIuf nIfun:
Intfu TempIu fufI tu numI IImyu y-
chIytu ushush c cunu. IImyu y chIsh-
c numI uywu cu nutu fupu chInu uItuftu
IIupun csun cu nu tu wun, T D
gufuf tuntutu chufunu msu tu pIs IIupun
csun cu nu tu wun.
19
Ruy Acuz Tuytu
2 CRNICAS28 , 29
649

G
29.25~30 1Cfn. 25.1.
DIostu munu fIspI tuf jItuf g fI shun-
cu nu tu pIs cumu c chIsh c cu nu numI.
Cunungu IIupun pIs cuycun T
D uItuf nInpu uupun ch numI.
20
Chuy pItu fuy EzequIusgu tutu IIu
jutu fI fun. NIfcuf shun tu chI fun sIud cho
munduj cu nutu. Puycu nu wunnu uywu-
fun TempIu mun.
21
Apufun gunchIs
tfutu, gunchIs cufnItu, gunchIs cush-
nItu, gunchIs ofgu cupshItu. CupshI tugu
upufun fuypu fumIII yun cu nupu, TempIu-
cho sIfbej cu nupu, Jud nusyun funu cu-
nupu juchunpu fuquIn. Aufon pItu mIfuj
cfu cu nu tunu fuygu nIfun chuy uywu cu-
nutu T D uItuf nIn cho fupu chI-
nun puj.
22
Chuufu cfu cu nugu pIsh tu fun
tfu-muII wu cu nutu. Yuwuf nIntu chufIf-
cuf wIu pu fun uItufpu Intfu jununpu.
Chuy n IIumI fufu fun cufnI cu nu pu wun
cush nI cu nupu yuwuf nIn tu pIs.
23
Chuyno fufuy cuf juchu pItu
sucfIfIsyupuj cupshI cu nu tunu upufun
fuywun funu cunu cuycu shun mun.
Chuufu puycu nunu cupshI cu nupu
umun junun mun muquIntu chufu fun.
24
NIfcufnu pIsh tu fun. Yuwuf nIn tugu
uItufpu jununpu wIu pu fun Tuytu
DIos IIupun IsfueI fumIII yu cu nupu
juchuntu pefdu nu nun puj. RuymI nIfun
IIupun IsfueI cu nupu jutIn cho chuy
sucfIfIsyutu fupu chI nun puj.
25
Ruy EzequIusgu T D
TempIun mun chufu fun Iev funu-
cu nutu IutI IIun tu wun, ufpun tu wun,
tucshu ufpun tu wun. Chufu fun fuy
DuvId cumu c chI shunno, Tuytu DIospu
pfof tun Gud y Nutn nIshunno.
G

Chuyno fufu nunpgu T D
pfof tun cu nu wun wIIIu cu chI fun.
2
Iev funu cu nugu IchIf puy cu fun
DuvId fufu chI shun tucu nu cu nutu uptush-
uptu shu, cfu cu nunu tfom p tunwun-
cumu.
27
Chuufu EzequIusgu nIfun uItuf-
cho uywutu fupu chI nun pnu. Rupu chIytu
guIIuy c fIp tIn T D uIubuf
guIIuy c fI fun. Cuntuytu, tfom p tu cu nutu
tucuytu, DuvId fufu chI shun tucu nu cu nutu
tucuytu guIIuy cu fun.
28
IIupun funu cunu
gonguf puy cuf udufuf cuy cu fun Tuytu
DIostu uIubush pun cuntup tIn. Cfu cu-
nunu tfom p tu cu nutu tucuf cuy cu fun.
Chuy n IIu IIupun cufcuy cu fun fupu-
chInu sucfIfIsyu fupuytu ushu nun cumu.
29
Rupuytu ushuy cup tIn fuypIs yun'guj nIn-
cu nu pIs Tuytu DIostu udufuf gonguf pu-
cu fun.
30
Ruy EzequIus wun uutofI d cunu
nIfun DuvId cuntu shun cu nutu, pfoftu
Asuf cuntu shun cu nutu cuntuj Iev funu-
cunu T D udufu nun puj. Chuufu
puycu nugu fIyupu cushI shu cuntu fun.
Adufush pun gonguf pu cu fun.
31
Ushuy cup tInnu IIupun funu cu nutu
Ezequus nIfun: Cunungu T D-
cunquI. Agfu d sI cuf uIII goyuy-
pItu sucfIfIsyuyquIcunutu TempIu mun
upumuy. WuquIn sucfIfIsyucunutupIs
upumuy. Chuufu funu cu nugu ugfu-
d sI cuf upufun uywu gufuy nIn cu nutu,
mIcuy offen dun cu nutu. BuIun t nIn pItu
fupu chInu sucfIfIsyupuj uywu cu nutu
fupu chIytu munuj cgu upufun.
32
Rupu-
chInu sucfIfIsyupuj funu cunu upushun
uywu cunu cufun gunchIs chuncu
(70) tfu, puchuc (100) cufnI, Ishcuy
puchuc (200) cushnI. Chuy uywu cu nugu
cufun T D fupu chI nu IIun-
puj.
33
Tuytu DIostu IIupun gufu shungu
cufun sojtu puchuc (600) wcu, quImsu
wufungu (3,000) uyshu.
34
WuII cuj-
IIu cush punmI cfu cu nu IIugu munu
utIpu fun chu fupu chInu sucfIfIsyupuj
uywu cu nutu pIsh tuytu. ChuymI wuquIn
cfu cunu IImyu yu shun cumu Iev
funu cunu yunu pu fun. Cfu cu nu pI tugu
mus fIm fumI jInun fu Iev funu-
cunu IImyu yu shu cufun.
35
Rupu chInu
sucfIfIsyucunu uypu IIu cufun. AIII
goyuy pItu sucfIfIsyucunupu wIfun cu-
nu tu pIs uypu IIutu fupu chI fun. Rupu chIf
wIu p nun puj bnu pIs cuycu fun.
Chuy nmI T D fIspI tuf
udufuytu yupuy guIIuy c fI fun.
3
Tuytu
2 CRNICAS29
650

H
30.1 Exo. 12.113, 2127; Iev. 23.58; Deut. 16.18.
I
30.2~3 Nm. 9.911.
DIos yunu pu fun. IIupun tu pIs cumu-
fI shun cu nu tugu munu cuj n IIu fufuf
ushu fI fun. ChuymI EzequIus pIs IIupun
funu cu nu pIs fIyupu cushI cu fun.
Pascua fistata Ezequas rurashan
30

1
Ezequus wIIIu chI fun Jud
funu cu nu tu wun IsfueI funu-
cu nutu Intfu tIyu shunmun-cumu.
Effun tfbu mun Munuses tfbu mun-
pIs cuftu cu nutu upuchI fun Jefu su Ien
TempIu cho T D fIspI tush-
pun Puscuu
H
fIstutu fufu shun mun
shumu nun puj.
2
Ruygu mund shej-
cu nu wun Jefu su Ien funu cu nu wun
pufIu cuf cumu c chI fun wutu guIIu-
fej pItu Ishcuy cuj quIIIun cho Puscuu
fIstutu fufu nun puj.
3
Cfu cunu munu
IImyu yu shu cuptIn, jItu pu shun dIyu puj
cumun funu cunu Jefu su Ien mun munu
shun tu cu shu cuptInmI Puscuu fIstutu
dIyun chgu fufuytu munu cumu c chI-
fun chu.
I

4
Juc dIyu cho Puscuu fIstutu
fufu nun puj pufIu cu shungu uIII cufun
fuyp pIs y IIupun funu cu nu p pIs.
5
FIstutu fufu nun puj cushuntu wIIIu cu-
chIytu yufpu fun IsfueI fumIII yu cunu
tIyu shunpugu Int fupu Beef sebu pItu
guIIuy cuf Duncumu. T D
fIspI tush pun Puscuu fIstutu fufuf cuy-
cu shun mungu IIupun shumu nun puj
wIIIu chI fun. Nuupu cuj IsquIf bI shu
cuycu shunngu munumI IIupun funu-
cu nu chu shun tu cu fun.
Chuufu cuchu cunu uywu fun

IsfueI cunu Jud cunu tIyu shun mungu
Int fupu fuywun uutofI d cunu pufIu-
cu shun pupIItu upush pun. Chuy pupII-
chgu nIycu fun: AsIfIupu fuynInpu
muquIn pItu guesh pej IsfueI cunu tuntI-
yu cuy. Abfuhum, Isuuc, IsfueI sIfbIf
fIspI tu shun T D yupuy
yfu cu shun. Yfu cu shugu puypIs
yufp m shunmI.
7
Amu fufu shun chu
unuy cuj tuytun ch cunu, nI wuuguIn-
ch cunu fufu shun n pIs. T D
munu wIyu cup tIn numI puycu nu tugu
p-muypIs munu cuj mun chufu shu.
8
ChuymI wIyu cuy. Nuupu uwIIuy-
quI cu nuno umu cuynu chu. Chuypu
fuquengu T D munu shun nnu
cuwu shun yupuy uIII fIcu m nun ch-
puj. IIupu nI quI shumuy TempIu mun.
TempIu tugu ucfu shu pufu-sImfImI.
T D sIfbIy. PuypIs gumcu-
nu puj fubyu shu cuycu shun pItu uIIchu-
cun gumI.
9
Gumcunu T D
yupuy yufpush puy quI muu cup tI quegu
wuuguI quI cu nutu, wumfuy quI cu nutu
pfsu upuj juc-I nusyun funu cu nu pIs
cuyu push pun cuchuy c fu mon gumI cuy
nusyun mun cutI cu mu nun puj. T
D cuyu p cojmI, fIyupu
uIIImI. Yfu cup tIn chgu munumI
wusguI p m shun chu.
10
Cuchu shun cu nugu pufI mu fun
EffuInpu Munusespu juc sIud mun juc
sIud mun chuyuf ZubuIn tfbu cu nu-
mun chuyu nun cumu. WIIIu cuf pufIp tIn
funu cu nugu munu cuj mun chufush pun
usIpu fun.
11
Asef, Munuses, ZubuIn
tfbu funu cu numI Ichungu wuquengu
ufpIn tI cu fun. Puycu nugu Jefu su Ien-
mun uywu fun.
12
Jud funu cu nu tu pIs
Tuytu DIosmI shuc y chI fun fuywun
uutofI d cunu pufIu shuntu chus quI nun-
puj. ChuymI Jud funu cu nugu T
D wIIIu cu chI shuntu uIII chus quI cu-
fun.
13
Chuy wutu Ishcuy quIIIu cujcho
uypu IIu funu cunu shun tu cu fun
Jefu su Ien mun Iebu d fuy nuj tuntutu
mIcu nun fIstutu fufuf.
14
Intfu
Jefu su Ien cho InsIn sutu duIu cu nu-
puj suumu chI nun puj cuycuj uItuf cu-
nutu shun tu chI fun. NIfcuf jItu fI fun
Cedfn fugfu mun.
15
Chuy wutu Ishcuy
cuj quIIIu cho chuncu chuscu (14)
junuj nIn cho Puscuu mIcuytu mIcu-
nun puj pIsh tu fun cush nItu. Cfu-
cu nutu yunu puj Iev funu cu nu wun
cfu cu nugu IIutun cho goyu shun pItu
2 CRNICAS29 , 30
651
pengu cush pun IImyu yu fun. NIfcuf
fupu chInu sucfIfIsyupuj uywu cu nutu
upufun T D TempIun mun.
1
Chuy pI tugu Imutu ufunun p pIs
chufu nu cu fun Tuytu DIospu sIfbej nIn
MoIses IsquIf bI shun cho nIycu shunno.
Iev funu cunu mucyu shun yuwuftu
cfu cu nugu chuj chu fun.
17
IImyu
cuf Puscuu sucfIfIsyupuj upumu shun
uywu cu nutu pIsh tu nun puj cuptIn pIs
chuy cho cuycuj uchcu funu cunu munu-
fuj IImyu yu shu f chu cufun. ChuymI
upumu shun uywu cu nu tugu IImyu yu-
shu cuj Iev funu cu nunu pIsh tu pu fun.
Chuy n pumI uywutu upumoj funu cunu
T D IImyunu fIcu cu fun.
18
Chuy nmI fusunpu uchcuj Effun,
Munuses, Isucuf, ZubuIn tfbu funu-
cu nu pIs Puscuu mIcuytu mIc shI fun.
Ichungu puycunu munumI IImyu yu-
shu f chu cufun Iuycho nIycu shunngu.
ChuymI puycu nu puj Tuytu DIostu
Ezequus muu cu fun: T D
gumgu cuyu p cojmI cunquI. Pefdu-
nuy cuy ufI IIupun shon gunpu ufpIn tI-
cuf gumIIu mun yfu cu moj cu nu tugu.
19
T D, gumgu cunquI unuy
uwII cunu fIspI tu shunmI. IImyunu
cuf-fuj TempIu mun yuycunu cushunno
munu fufu shu cuptIn pIs pefdu nuy cuy
ufI nIf.
20
Chuufu Ezequus fuwu cuf muu-
cu shunno T D funu cu nutu
pefdu nu fun.
21
Chuufu IsfueI cu nugu
gunchIs junuj Jefu su Ien cho goyush-
pun Iebu d fuy nuj Tuntutu MIcunu
fIstutu cushI cuf fufu fun. Cfu cu nu wun
cfu cu nutu yunu puj Iev funu cu nunu
T D wufun-wufun uIubuf-
cuy cu fun sInchIpu wuguj tucu nu cu-
nutu tucush pun, cuntuf uIubush pun.
22
T D uIII uIubu shun pItu
EzequIusgu cushI cuf Iev funu cu nutu
uIIImI fufush cun quI nIfun.
GunchIs junuj fIstucho mIcuytu
mIcuf c fIf, uIII goyuy pItu sucfIfIsyu
uywu cu nu tu pIs pIsh tuf c fIf, unuy
uwIIun cunu fIspI tu shun T D
udufuf c fefgu
23
funu cunu pufIu cu fun
yupuy gunchIs junuj fuj fIstutu fufuf
goy nun puj. ChuymI yupuy gunchIs
junuj fuj cushI cuf fIstutu fufu fun.
24
EzequIusgu chuy cho cuycuj funu-
cu nutu fIstupuj goycu fun wufungu
(1,000) tfu-muII wu cu nutu, gunchIs
wufungu (7,000) uyshutu. AutofI d cu-
nu pIs funu cu nutu goycu fu fun wufungu
(1,000) tfu-muII wu cu nutu, chuncu
wufungu (10,000) uyshutu. AchcujmI
cfu cunu IImyu yu fun.
25
IIupun Jud
funu cunu, cfu cunu, cfu cu nutu yunu-
puj Iev funu cunu, IsfueI pItu IIupun
shumoj funu cunu, IsfueI cu nu mun Iugu-
coj juc-I funu cunu, Jud mun Iugu coj
juc-I funu cunu IIupun cushI cu fun.
2
Jefu su Ien chgu IIupunmI fIyupu
cushI cu fun. DuvIdpu wumfun SuIomn
IsfueI cu nupu fuynIn cushun pItu-puchu
Jefu su Ien chgu munumI chuyno
cushu f chu cufun.
27
Chuy pItu cfu-
cu nu wun Iev funu cu nugu IchIf cuf
IIupun funu cu nutu bIndI syuntu gofun.
ChuymI puycu nutu Tuytu DIos wIyu-
fun. Muu cu shun cu nu pIs juchuy nuj
Tuytu DIos cuycu shun mun chuyu fun.
Tayta Diosta yapay adurananpaj
Ezequas camacchishan
31

1
Chuy fIstu ushu cup tIn
IsfueI cunu IIupun uywu fun
Jud puftI cho cuycuj sIud cu nu mun.
NIfcuf fImfu fIspI tu shun wuncu cu-
nutu puquIf-ushu fun. Asefu dIosu-nIfuj
duIu cu nu tu pIs IIupuntu uguIIu fun.
CupI IIun cu nu tu pIs juchuf g fu chI fun.
IIIg chI fun Intfu Jud cho, Benju mIn-
cho, EffuIn cho, Munuses cho. IIupuntu
chuyno ushuy c fIf IsfueI cu nugu sIud-
nIn cu nu mun, wusInmun-cumu cudu-
nun cutI cu fun.
2
Chuy pItu fuy EzequIusgu uuputu
ufushunno yupuy tufnunpu ufunun puj
cfu cu nu tu wun cfu cu nutu yunu puj
Iev funu cu nutu chufu fun. Chufu fun
Imu ufuy tu pIs yuchu shun pItu Tuytu
DIos puj fupu chInu sucfIfIsyucunutu
2 CRNICAS30 , 31
652

J
31.3 Nm. 28.129.39.
K
31.4~5 Nm. 18.1213, 21.
y uIII goyuy pItu sucfIfIsyucunutu
fupu chI nun puj, T D uIubu-
nun puj, ugfu d sI cu nun puj, TempIu
puncu cho cuydu nun puj.
3
Ruygu
quIquInpu cujtu pIs chufu fun T
D IuynIn cho nIycu shunno tutupu
tufdIpu fupu chI nun puj; sbudu jumuy
junuj cho, IIuIIu quIIIu cho, dIyu-wufdu-
cu nu cho fupu chI nun puj.
J

4
Jefu su Ien
funu cu nu tu pIs nIfun T D
IuynIn cu nutu IIupun shon gun wun
cumII nun puj cfu cu nu pu tu wun
Iev funu cu nupu uuputu def chun
cushunno yupuy entfe gu nun puj.
5
Ruy
Ezequus nIshuntu muyuy c fIf IsfueI-
cu nugu IIupun shon gun wun goyc fI fun
fImIf-puntu shun tuf fuquI shun fgutu,
bnutu, ustItu, mIsh quItu, chucfu
wuyu shun cujtugu Imutu pIs. IIupun
custu mIcuy nIn cu nu pItu dIes mu tu pIs
upufun.
K
IIupun upushungu uypu IIumI
cufun.
IsfueI cu nu pIs, Jud cu nu pIs wcun-

cu nu pItu, uyshun cu nu pItu dIes mutu
upufun. T D fuquI shun
mIcuy cu nu pI tu pIs dIes mutu upumu-
fun. Chuy cu nutu muntuy-muntuy
gotu fun.
7
QuImsu quIIIu mun guIIuy-
coj cho chufuytu guIIuy c fI fun.
GunchIs quIIIu cujch fuj chufuytu
ushu fun.
8
Runu cunu gotu shun mun
fIcuj uywuf EzequIus wun uutofI d cu-
nugu T D fIyupu uIubu fun.
IsfueI-musIn cu nu tu pIs bIndI syuntu
gonun puj T D muu cu fun.
9
Chuy pItu EzequIusgu cfu cu nu tu wun
tupu fun chuy gotu fuy cuj cu nu puj.
10
Sudoc fumIII yu pItu mIfuj munduj
cfu Azufus nIfun: T D
TempIun mun upumuytu guIIuy cu shun-
pItu-puchu mIcu n cu nupgu IIupun pIs
cuyc IIunmI. Gotu fuy cgu mIcu sh-
pI tu pIs puchoj cu numI. T D
ucfu shun funu cu nu mun bIndI syun tumI
chufu shu.
11
Chuufu EzequIusgu T D
TempIun cho mIcuy gotu cuj cu nutu
chufu nun puj uchcu cuuf tu cu nutu
fufu chI fun. Rufuf cu chefgu
12
chufu-
chI fun offen dun cu nutu, dIes mutu
goycu shuntu, Tuytu DIos puj nIf ucfu-
shun cu nutu. Chuy cu nutu fIcu nun pnu
chufu fun Iev funu Conu nIustu. Puytu
fIc shI nun pnu chufu fun wuuguIn
SImeItu.
13
Puycu nutu fIc shI nun pnu
fuy EzequIus wun DIospu TempIun-
cho IIupun cfu cu nupu munduj nIn
Azufus chufu fun JehIeItu, AzuzIustu,
Nuhut-tu, AsueItu, JefImot-tu, Josu-
budtu, EIIeItu, Ismu quIustu, Muhut-tu,
BenuIutu.
14
Iev funu Imnupu wumfun
Cof tumI chufu fun funu cunu buIun-
t nIn pItu T D upumu shun-
cu nutu chus quI nun puj. Chuy chus quI-
shun cu nu tumI TempIu cho ufoj cu nutu
uypoj. Chuy n pIs Cofgu IntI yugu-
mu nun cuj-Ipu puncutu quIchujmI
cufun.
15
Cof tugu fIyupu yunu pu fun
cfu cunu tIyu shun sIud nIn cu nu cho
Eden, MInIumn, Jesu, Semuus,
Amufus, Secu nus. TempIu cho ufoj cu-
nu tugu IIupun tumI puycunu fuquI puj
Imun pIs fuquI p nun puj cushun pItu.
1
RuquI puj muygun fumIII yu ch pIs
upun tu fuy cu shun pItu quImsu wutu yoj-
pItu junu mun cujtu. RuquI puj IIupuntu
TempIu cho ufoj cu nutu. Puycu nugu ufoj
tufnuncho-cumu Imu ufuy tu pIs yuchu-
shuntu.
17
Cfu cu nupu jutIn upun tu fuy-
cu fun fumIII yunpu-cumu. Iev funu-
cu nugu upun tu fuy cu fun Ishcuy chuncu
(20) wutu yoj pItu junu mun Imu fufuy tu-
pIs yuchu shun cho, tufnun cushun cho.
18
Cudu fumIII yumI upun tu coj IIupun
wumfun cu nuwun-cumu, wufmInwun-
cumu. Puycu nugu Imu ufuy tu pIs
yuchu shun pI tumI Tuytu DIos IIu pnu
Imutu pIs fufuj.
19
IIupun sIud cu nu-
chmI funu cu nutu chufu fun Aufon pItu
mIfuj cuj cfu cu nutu mIcuytu fuquI-
p nun puj. Chuy nmI fuquI pu fun Iev
2 CRNICAS31
653
funu cu nu tu pIs pudfun mun upun tu shu
cufcuy cuj tugu, cfu cu nupu sIud nIn cu-
nu cho uywun cu nutu mIchI nun Istun su-
cu nu cho tIyuy cuj cu nu tu pIs.
20
Intfu Jud nusyun chmI
EzequIusgu chuyno fufu fun. IIupun
fufu shun cu nu pIs uIIImI cufun T
D fIcup tIn.
21
Iuycu nutu mundu mIn-
tu cu nutu cumIIf TempIu cho Imutu pIs
fufu chI fun IIupun shon gunpu. Chuy n-
pumI IIupun pIs uIII IIoj shI pu fun.
(2Rey. 1S.1S19.S7, Isu. S6S7)
32

1
Tuytu DIos mun Ezequus
IIupun shon gunpu yfu cuy-
cup tInnu AsIfIupu fuynIn Senu que fIb
uywuf Jud nusyun mun yugu cuy cu fun.
Cufu Iu shu sIud cu nutu cufu Iu cuy c fI-
fun munuy nIn cho chufu fuytu yufpuf.
2
Jefu su Ien mun yuycu nun puj
Senu que fIb uywuy cu shuntu muyuf
EzequIusgu
3
uutofI d cu nu tu wun
munduj suId fun cu nutu tupu fun.
SIud cu nupu Idun cho cuycuj IIupun
yucu push tuj cu nutu jununpu chupu chI-
nun puj nIfun. Chuufu puycu nu pIs uunI-
fun.
4
Chuufu uypu IIu funu cunu shun-
tu cuf cuf yucu push tuj cu nutu, puchu
fufI IIunpu sIcyu uywuy cuj jununpugu
ushuj puj pumpuf c fI fun. Chuyngu
fufu fun AsIfIupu fuynIn cunu chuyu-
muf uchcu yucutu munu tufI nun puj.
5
EzequIusgu sumuj buIuf chuy-
cufmI uIIchu chI fun sIudpu pefgu
cuffuI nIntu. Pefgu junun cu nu cho
fufu chI fun fIcchu cunu tffI cu nutu.
Chuy pefgu pItu mus fufI ch pIs Intfu
tumu fejpu ufuchI fun juc cuffuItu.
DuvIdpu sIud nIn tu pIs putu chuquInpu
pefgu cu nutu ufuchI fun. Iunsutu y
pIII yuf chupu cunu esc du cu nu tu pIs
uypu IIutu fufu chI fun.
NIfcuf funu cu-

nupu munduj nIn cu nu tu pIs chufu fun.
SIud mun yuycunu puncu mun IIupun
funu cu nutu shun tuy cu chIf munu
munchu cu nun puj shuc y chI fun. Shuc-
y chIf nIfun:
7
Gumcu nugu sumuj
buIuf chuy munu munchu cu nuy quI puj.
Chuyno umu gueIIu nuy pIs chu AsIfIupu
fuynIntu, uypu IIu suId fun cu nutu
fIcuf. Nogun ch tugu yunu puy c mun-
chI puycu nu pItu mus munuy nI yojmI.
8
Puycu nugu funu cu nupu cuII pu IIun-
munmI yfu cun. Nogun ch wunmI
Ichungu cuycun T D ,
pIII yup tIn chI yunu p m nun ch puj nIf.
Ruy Ezequus chuyno nIptIn IIupun
funu cunu munu munchu cuy punu
cufcuy cu fun.
9
Senu que fIbgu IIupun suId fun cu nu-
wun IuquIs sIud cho cufcuy cu shun pItu
2 CRNICAS31 , 32
SiuJu mun yuycunu puncu (2Crn. S2.6)
654
munduj suId fun cu nutu cuchufun
Jefu su Ien mun Judpu fuynIn
EzequIustu y Jefu su Ien cho tIyuj cu nu tu-
pIs cuyno nInun puj:
10
AsIfIupu munuy nI yoj fuynIn
Senu que fIbmI cuchu mu shu. Cufu Iu-
shunu cuycush puy quegu Imumun
yfu cuf tuj Jefu su Ien chgu juucu
goy cuf cuy cun quI?
11
Munu chu
tuntI yu cun quI? EzequIusgu yufguy-
pI tumI, yucu nuy pI tumI wuu chI-
shoj-uywu shun quI. T D-
suIbu m shunmI nefgu
engu uy c shun quImI.
12
Munu chu
chuy DIostu fIspI tu nun puftItu
y uItuf nIn cu nu tu pIs EzequIusgu
ushuj puj IIIg chI shu? NIfcofgu
IIupun Jud funu cu nutu Jefu su-
Ien cho tIyuj cu nu tu pIs nIshu juc
uItuf IIu cho DIostu fIspI tuf InsIn su-
wun suumu chI nun puj.
13
Gumcunu
munu chu musyun quI AsIfIupu
fuynIn y unuy uwIIun cunu juc-I
nusyun funu cu nutu Imuno fufu-
shun tu pIs? MunumI muygun dIos-
cu nu pIs suIbu shu chu nusyun nIn-
cu nutu AsIfIu fuypu muquIn pI tugu.
14
Chuy cho cuj dIos cunu munumI
muygun pIs suIbuf un chu unuy cuj
uwII cunu IIIg chI shun nusyun-
cu nutu. Gumcu nupu DIos nI quI-
pIs nogupu muqu pI tugu munumI
15
Ezequus
nIshu shuy quI tugu umu fIguIychu-
IIupu. Puygu engu uy c shun quImI.
Unuy uwII cunu IIIg chI shun
nusyun cu nu tugu dIos nIn cunu
muygun pIs munumI suIbu shu-
chu. Chuyno cuycup tengu DIos nI-
quI munumI suIbu shun quI p chu
nogupu munuy n pI tugu.
1
AsIfIu fuypu suId fun cu nugu chuyno
nIshunpu junun mun mustu pIs fImu-
fun fuj T D munu cuj mun
chufuf, DIostu sIfbej EzequIuspu
contfun pIs.
17
IsfueI cu nupu T
D ushIIIsh pun Senu que-
fIbgu cuftu cu nu tu pIs upuchI fun. Cuftu
upuchI shun cho nIycu fun: WuquIn
nusyun cu nupu mufcun cu nu cho cuycuj
dIos nIn cunu munuy n pItu munu
suIbuy cup tengu EzequIuspu DIos nIn pIs
munumI suIbun gu chu nusyun nIn cho
cuycuj funu cu nutu.
18
Senu que fIbpu munduj suId fun cu-
nugu cuII puy cuf guyu fu fun Jefu su Ien
sIudpu cuffuI pefgun junun cho cuycuj
funu cu nu mun. Munchu fu chIf sIudtu
chufI cuf c fI nun pmI sInchIpu guyu-
fuy cu fun hebfeo fImuy cho.
19
WuquIn
nusyun cu nu cho funu fufu shun cuycuj
dIos cu nu puj fImu shun nmI Jefu su Ien-
cho tIyuj cu nupu cuwuj Tuytu DIos nIn-
p pIs fImu fun.
20
ChuymI fuy EzequIus wun Amozpu
wumfun pfoftu IsuIusgu junuj puchu-
cho cuycuj Tuytu DIostu muu cu fun Jud
funu cu nutu yunu p nun puj.
21
Chuufu
T D juc unjII nIntu cuchumu-
fun. Chuy unjIInu AsIfIupu fuynIn puchu-
cu fuy cu shun mun uywuy cuf ushuj puj
IIIg chI fun suId fu cu nutu, cupI tun cu-
nutu, comun dun tI cu nutu. Chuufu AsIfIupu
fuynengu nusyun nIn mun penguy-tucu shu
cutI cu fun. Nusyun nIn chnu dIos nInpu
tempIun cho cuycujtu quIquInpu wumfun-
cu nu IIu wuuy c fu chI fun.
22
Chuy n pumI T D Jefu-
su Ien cho tIyuj cu nu tu wun EzequIustu
suIbufun AsIfIupu fuynIn Senu que fIb pu-
wun wuquIn contfun cu nupu munuy nIn-
cho cunun pItu. NIfcuf Tuytu DIos yunu pu-
fun Idun nusyun cu nu wun pIs juucu goy-
nun puj.
23
ChuymI chuy wIchungu uchcuj
funu cunu Jefu su Ien mun T D
gufuy nIn cu nutu upufun. Jud nusyunpu
fuynIn EzequIustu goycu nun p pIs mus
uIIIn nIntu upufun. Chuy pItu-puchumI
EzequIusgu wuquIn nusyun cu nu cho cuj
fuycu nu pItu mus fejsI shunu cufun.
(2Rey. 20.111, Isu. SS.122)
24
guesh yu wun pusuy punu fIcu cu fun.
2 CRNICAS32
655

L
33.2 Jef. 15.4.
M
33.4 2Sum. 7.13.
ChuymI T D muu cu fun.
Chuufu T D uIIchu c chI-
fun mIIu gfu wun.
25
Tuytu DIos chuyno
yunu puy cup tIn pIs EzequIusgu munumI
ugfu d sI cu fun chu. Chuypu fuquengu
uIII-tucu fun. Chuy pI tumI Tuytu DIosgu
fubyu cuf cu fun EzequIus puj, Jud
nusyun funu cu nu puj, Jefu su Ien funu-
cu nu p pIs.
2
AIII-tucuf cuf pIs Ezequus fIyupu
IIuquI cush pun Tuytu DIos tunu wIyu cu-
fun. Jefu su Ien funu cu nu pIs chuy n IIu
fufu fun. ChuymI Ezequus cuwu shun-
cu mugu Jud nusyun funu cu nutu
T D munu custI gu fun chu.
Ezequas ima-aycayojpis cashan
27
EzequIuspugu Imu-uycun pIs uypu-
IIumI cufun. P-muypIs uIII fIspI tu fun.
Aypu IIutu chufu fun gofItu, gueIIuytu,
pefIus cu nutu, peff mI cu nutu, esc du-
cu nutu, Imu-uycu fIyupu cues tuj cu nu-
tu pIs.
28
ChuquI mIcuy cu nutu, bnutu,
ustItu chufu nun puj wusI cu nu tu pIs
uchcutu fufu chI fun. IIupun custu
uywu cu nu p pIs cuffuI nI yoj wusI cu-
nutu fufu chI fun. Chuyno uyshu cu-
nu p pIs guen chu cu nutu fufu chI fun.
29
SIud cu nu tu pIs fufu chI fun. Puypugu
uypu IIumI cufun wcu pIs uyshu pIs.
EzequIus tugu Tuytu DIosmI bIndI-
syuntu goshu cufun fcu cunun puj.
30
EzequIusmI GIhn yucu push-
tuj tu pIs pumpu chI fun. NIfcuf chuy
yucu tugu pumpuyIIupu chuyu chI fun
DuvIdpu sIud nIn Idun cumu. Chuy-
nmI Ezequus fufu shun cu nugu IIupun-
pIs uIII IIoj shI pu fun.
Ezequas jamachishan
(2Rey. 20.1219, Isu. S9.1S)
31
Cufu BubI Io nIu pItu-puchu munduj-
cunu cuchutu cuchu mu fun EzequIus-
mun wutu coj, Jud nusyun cho Imuno
mIIugfu psu shun tu pIs musyu cu chuj.
Ezequus Imuno yufpu shun tu pIs
musyu nun pmI Tuytu DIosgu quIquI-
IIuntu cuchuy cu fun.
Ezequas waushan
(2Rey. 20.2021)
32
EzequIuspu wuquIn wIIIu pun wun
Tuytu DIostu fIspI tuf Imu fufu shun cu-
nu pIs IsquIf bI fuy cun Amozpu wumfun
pfoftu Isuus IsquIf bI shun chmI,
Jud pu wun IsfueIpu fuynIn cu nupu
uctu IIbfun chmI.
33
Ezequus wuup-
tIn pumpuy c fI fun DuvIdpu fumI-
IIyun cunu pumpu fuy cu shun chgu mus
uIIIn nIn puftI mun. Jefu su Ien cho tIyuj-
cu nu wun ushuj puj Jud funu cu nugu
Ezequus umutuf uIII cushuntu yufpu-
fu fun. RuquInnu fuy cufun wumfun
Munuses jutI yoj.
3udcho Manass ray cashan
(2Rey. 21.11S)
33

1
Munuses chuncu Ishcuy
(12) wutu yoj cuycu fun fuy
cuytu guIIuy cuf. Jefu su Ien cho fuy
cufun pIchgu chuncu pIch gun (55)
wutu.
2
Ichungu T D munu
L

IsfueI funu cu nupu uupun pItu T
D gufgu shun funu cunu fufu shunno
juchu IIu tunu fufu fun.
3
Pup nIn
Ezequus juchu chI shun cupI IIu cu nu tu-
pIs yupuy uIIchu chI fun. BuuItu fIspI tuf
udufu nun puj uItuf cu nutu yupuy fufu-
chI fun. Asefu dIosu-nIfuj duIu tu pIs
yupuy fufu chI fun. Chuyno fufufmI
goyIIuf cu nu tu pIs fIspI tuf udufu fun.
4
Jefu su Ienpgu T D TIyu-
nmI cungu nIshu cufun. Chuy pIs
T D TempIun cho duIu cu-
nu puj uItuf cu nutu yupuy fufu chI fun.
M

5
T D TempIunpu Ishcun-I
suwun nIn cu nu ch pIs goyIIuf cu nutu
udufu nun puj uItuf cu nutu fufu chI fun.
duIu cu nutu fIspI tush pun

wumfun cu nu tu pIs sucfIfIsyutu fufuf
2 CRNICAS32 , 33
656

N
33.8 1Rey. 9.35; 2Cfn. 7.1218.
fupu chI fun Ben-hInom guech wu-
cho. Bfju cu nu pIs espI fI tIs tu cu nu pIs
cuchun nIfun. Musyu coj cuytu wun
uImu cu nu wun pufIuytu yuchu cu-
fun. Chuyno fufu shun cunu T
D fIyupu munu uIII cufun.
Chuyno fufufmI fIyupu fubyu chI-
fun.
7
NIfcuf fufu chI shun duIu tu pIs
chufu fun DIospu TempIun fufI mun.
TempIupgu DuvId tu wun wumfun
SuIomontu Tuytu DIos nIshu cufun:
Jefu su Ien tugu IIupun IsfueI tfbu cu-
nu pI tumI ucfushc. ChuymI TempI-
chgu Imuy cu mu pIs tIyu shuj.
8
IIupun
nIsh cu nutu cumII chun, wIyu cu chun.
SIfbI mujn MoIses wun wIIIu chI sh-
cu nu tugu IIupuntu cumII chun. Chuu-
fugu unuy cuj uwIIun cu nutu goycu sh
nusyun pItu munumI Imuy pIs yupuygu
gufgu sh chu IsfueI cu nutu.
N
9
Munusesgu Jud funu cu nu tu-
wun Jefu su Ien funu cu nutu fIyupu
juchu tumI fufu chI fun. IsfueI cu nupu
uupun pItu T D IIIg chI shun
funu cu nu pI tu pIs mus pIyuf juchu-
IIutu fufu chI fun.
10
T D
wIIIu pu fun Munusestu, IIupun funu-
cu nu tu pIs. Ichungu munumI wIyu cu-
fun chu.
11
Chuy pI tumI T D
cumu c chI fun AsIfIu fuypu munduj
suId fun cunu shumu nun puj. Puycu-
numI Munusestu pfsu chufIf cuf funsI
cudI nu cu nu wun wutuf cuf BubI Io nIu-
mun upufun.
12
FIyupu ucush pun fmI Munusesgu
T D muu cu fun. Chuy-
fmI unuy cuj uwIIun cunu fIspI tu shun
T D uupun cho ufpIn tI-
cu fun.
13
Muu cup tIn T D
yunu puf cumu c chI fun Jefu su Ien mun
cutIy cuf yupuy fuy cunun puj. Chuy-
fmI Munusesgu tuntI yu cu fun Junuj-
cho cuycuj T D jupu IIun DIos
cushuntu.
14
Chuy pI tu fuj Munusesgu uIIchu chI-
fun DuvIdpu SIud nIn cuntun cu nutu.
Pefgu chI fun GIhn Rugfu pItu IntI
yugu nun cuj-Ipu OfeIpu psu chIf
Pescdu Puncu cumu. FIyupu uItutu
pefgu chI fun. Jud cho cuycuj cufu-
Iu shu sIud cu nu mungu IIupun mun
chufu fun munduj suId fu cu nutu.
15
T D TempIun pI tu pIs jItu-
fI fun duIu cu nu tu wun juc-I funu cunu
dIosn nIshun cu nutu. duIu cu nu puj
fufu shun uItuf cu nutu TempIu cuycu-
shun jIfcu pItu, Jefu su Ien cho cujcu nu tu-
wun ushuj puj jItu fI fun. Chuy cu nu tugu
sIud pItu juc-Imun jItu fI fun.
1
NIfcofgu T D uItuf nIntu
uIIchu chI fun. Agfu d sI cush pun uIII
goyuy pItu sucfIfIsyutu pIsh tu fun. Jud
funu cu nu tu pIs nIfun T D
udufu nun puj.
17
Chuy pIs funu cu nugu
T D puytush Imu cu nu cho
cuycuj uItuf cu nu cho sucfIfIsyu uywu-
cu nutu pIsh tuf cuy cu fun.
18
Munusespu wuquIn wIIIu pun,
Tuytu DIostu fuwu cuf muu cu shun
y T D jutIn cho wIIIu coj-
cunu wIIIu pu shun cu nu pIs IsquIf bI-
fuy cun IsfueI cu nupu fuynIn cu nupu
uctu IIbfun chmI.
19
Tuytu DIostu
muu cu shun, Tuytu DIos Imuno yunu-
pu shun, Imu-uycu juchutu fufu shun,
muy puytush Imu cu nu cho cupI IIu cu-
nutu fufu chI shun, munu fuj ufpIn tI cuf
Asefu dIosu-nIfuj duIu cu nutu, wuquIn
duIu cu nutu muymun chufu shun pIs
wIIIu pun cu nugu IsquIf bI fuy cun pfof-
tu cu nupu wIIIu pun IsquIf bI fuy cu shun-
chmI.
20
Wuup tIn pumpuy c fI fun
puIu syun mun. Wumfun Amn jutI-
yojnu fuquIn fuy cufun.
3udcho Amn ray cashan
(2Rey. 21.1926)
21
Amn fuy cuytu guIIuy cuf cuycu-
fun Ishcuy chuncu Ishcuy (22) wutu yoj.
Jefu su Ien cho tIyuf fuy cufun Ishcuy
wutu.
22
Ichungu T D munu
wIyu cuf pup nIn Munusesno fIyupu
2 CRNICAS33
657

O
34.1 Jef. 3.6.
P
34.4 2Rey. 21.3; 2Cfn. 33.3.
Q
34.5 1Rey. 13.2.
juchu IIutu fufu fun. Pup nIn Munuses
fufu chI shun duIu cu nutu fIspI tush pun
uywu cu nutu fupu chI fun.
23
Pup nIn
Munusesngu T D uupun-
cho munu ufpIn tI cu fun nu chu. Chuypu
fuquengu mus juchu IIu tunu fufu fun.
24
QuIquIn Amon tugu suId funcu nu-
IIumI contfun jutu fIf puIu syu IIun cho
wuuy cu chI fun.
25
Chuyno wuuycu-
chIp tIn IIupun funu cu nunu fubyucuf c-
fIf wuu chI fun fuy Amontu wuu chej-
cu nutu. NIfcofgu fuquIn fuy cunun puj
chufu fun wumfun Josus jutI yoj tunu.
3udcho 3osas
ray cashan
(2Rey. 22.12)
34

1
Josus
O
cuycu fun pusuj wutu yoj. Jefu-
su Ien mun tIyuy cuf fuy cufun quImsu
chuncu juc (31) wutu.
2
JosIusgu T
D wIyu cuf IIupun tu pIs uIII IIutu
fufu fun. Unuy cuj uwIIun DuvId fufu-
shun n IIu IIupun tu pIs fufu fun.
3ucnna cananpaj
3osas ticrachishan
3
Msu IIu fuj cuycush pun pusuj
wutunu fuy cuycu shun cho unuy cuj
uwIIun DuvId fIspI tu shun Tuytu DIos-
munnu yfu cu fun. Chuncu Ishcuy
(12) wutunu fuy cuycush pun Jud cho,
Jefu su Ien cho cuycuj puytush Imu-
cu nu cho munu sIfbej cupI IIu cu nutu
IIIg chI fun. IIIg chI fun Asefu dIosu-
nIfuj duIu cu nutu, wuquIn duIu cu-
nutu, chuIIuf cu chIf jundIypu fufu-
shun duIu cu nu tu pIs.
4
QuIquIn Josus
fIcu puy cup tI IIunmI IIIg chI fun BuuI-
puj
P
fufu chI shun tucuy-nIfuj uItuf-
cu nu tu pIs InsInsu suumu chI cu nun-
tIntu. Asefu dIosu-nIfuj duIu cu nutu,
wuquIn duIu cu nu tu pIs uguIIu chI fun.
ChuIIuf cu chIf jundIypu fufu shun
duIu cu nu tu pIs uchu uIIpuno cunun-
yuj uguchI fun. NIfcuf mush tu chI fun
chuy duIu cu nutu fIspI tuf uywu cu nutu
pIsh tuj cunu pumpu fuy cu shun uchcu-
mun.
5
duIu cu nutu udufuj cfu cu nupu
tuIIun cu nu tu pIs uchpu y nun cumu
fupu chI fun uItuf nIn cu nu cho.
Q
Chuyno
fufuy pumI Jud tu wun Jefu su Ien tugu
IImyu y chI fun.
Chuy n IIumI IImyu-

y chI fun Munuses, Effun, SImen,
NeftuI tfbu cunu tIyu shuntu y Idun-
cho cuycuj mufcu cu nu tu pIs.
7
IIupun
uItuf cu nutu, Asefu dIosu-nIfuj duIu-
cu nutu, juc duIu cu nutu uchu uIIpuno
cunun yuj uguIIu chI fun. Juc dIos cu-
nu puj InsIn sutu suumu chI nun puj cuj
uItuf cu nu tu pIs Intfu IsfueI cho IIIg-
chI fun. IIupuntu chuyno fufuy cuf numI
Jefu su Ien mun cutI fun.
Lay isquirbiraycashan
!ibro taricashan
(2Rey. 22.S2S.S)
8
TempIu tu wun nusyuntu IImyu y chI-
funnu. Chuncu pusuj (18) wutunu fuy
cuycu shun cho JosIusgu T D
TempIuntu uIIchu chI nun puj cuchu fun
AzuIIupu wumfun Sufuntu, sIudpu
munduj nIn AmusIustu, Joucuzpu
wumfun secfe tufyu Joutu pIs.
9
Chuufu
puycunu uywu fun mus munduj cfu
HIIcIus mun. NIfcuf entfe gu fun T
D TempIun cho shun tu shun
gueIIuytu. Chuy tugu puncu tpuj Iev
funu cunu chus quI fun IsfueI cho quduj
Munuses tfbu pItu, Effun tfbu pItu,
IIupun Jud pItu Benjumn tfbu pItu y
Jefu su Ien funu cu nu pItu.
10
Puycunu
entfe guy c fI fun T D
TempIuntu uIIchuy c chej funu cu nutu
puycu nunu TempIutu uIIchuj cu nutu
pgu nun puj.
11
GueIIuytu entfe gu fun
cufpIn t fu cu nu tu wun Imu ufuy tu pIs
yuchuj cu nutu. Chuufu puycu nu numI
fumItu pefguj, Intu bI du cu nu puj
guefu cu nutu funtej. Chuy nmI uIIchu-
chI fun Judpu unuy cuj fuynIn cunu
TempIutu pIfdI chI shuntu.
2 CRNICAS33 , 34
658
12~13
Chuy ufoj funu cu nugu ufufun
sumuj yufpuypu. Afuchej cunu cufcuy-
cu fun Iev funu cunu, Mefu fI pItu mIfuj
Juhut wun Abdus, Cout pItu mIfuj
Zucu fIus wun MesuIum. Puycu nugu
cufun munduj cunu. Puycu nu IIumI
IIupun cumu fI shuntu ushtuy c chI-
fun; Imuno ufunun p pIs munduy cu-
fun. Iev funu cu nugu IIupun pIs cufun
tucuytu yuchuj IIu. WuquIn numI cufun
secfe tuf yu cunu, munduj cunu, puncu
tpuj cunu.
14
T D TempIun mun
chufu shun gueIIuytu jofguy cu shun-
cho cfu HIIcus tufI fun T D
MoIses wun wIIIu cu chI shun Iuycunu
cuycuj IIbfutu.
15
NIfcuf jucIIu wIIIu fun
uctu IsquIf bej Sufuntu T D
TempIun cho Iuy IsquIf bI fuy cuj IIbfutu
tufI shuntu. Chuy tufI shun IIbfutu
Sufuntu entfe gu fun.
1
Chuufu Sufunnu
upufun fuy cujmun. NIfcuf wIIIu fun:
Tuytu fuy, ufoj cu nugu ufunun puj
nIshuy quI nmI IIupun pIs ufuf cuy-
cun.
17
TempIu cho gueIIuy cuycuj tumI
chuIIu chI shu. NIfcofgu TempIutu
uIIchuj cu nu tumI entfe gu shu TempIutu
uIIchu chIf Imuch pIs gustu nun puj.
18
Mustu pIs Sufungu fuytu wIIIu fun
cfu HIIcIusmI juc IIbfutu gomu shu
nIf. Chuy IIbfu tunu Sufungu fuytu
IIguI pu fun.
19
Iuycu nutu IIguI pu shuntu
wIyuy cuf fuygu fIyupu IIuquI cush-
pun fpuntu fuchI fI fun.
20
JInun fu
HIIcIustu, Sufunpu wumfun AhIcumtu,
MIcuIuspu wumfun Abdontu, uctu
IsquIf bej Sufuntu, quIquIn fuypu mus
munduj suId fun AsuIus tu pIs nIfun:
21
Aywuy, T D tupu cu mun-
quI cuy IIbfo tufI cu shun cho Imuno
nIycu shun p pIs. Tupu cu mun quI nogu-
puj, quduj mufcun ch puj, Jud funu cu-
nu puj. T D fIyupumI fubyu-
shu cuycungu nogun ch puj. Nuupu cuj
fumIII yun ch cu nugu munumI csu shu-
chu cuy IIbfu cho nIycu shuntu, munumI
cumII shu pIs chu. Cunungu T D-
fIyupu fubyu shu chufI cuycun.
22
Chuufu HIIcIusgu fuy uywuy
nIshun cujcu nu wun uywu fun pfofe-
tsu HuIdu jutI yoj wufmI mun. HuIdugu
tIyu fun Jefu su Ien sIudpu cuntun-
cho. Puygu cufun SuIumpu wufmIn.
SuIumnu cufun TIcvupu wumfun,
Hufhus punu wIII cun. SuIumgu cufun
TempIu mun cfu yuycuf fucu cu nun-
puj fputu chufuj. Tupu coj chuyuj-
cu nutu
23~24
HuIdugu nIfun: T
D nIn: Cuy puftI mungu tucuy-
nIfuj munu uIII cu nu tumI chuyu chI-
mu shuj Judpu fuynIntu IIguI pu shun
IIbfu cho cust gu cunu chuyu nun puj
nIycu shunno.
25
Gumcu nugu nogutu
gonguy cu mush cun quImI. NIfcuf numI
dIosn nIshunpu uupun cu nu cho
InsIn su tu pIs suumu chI shu. Chuyno
fufufmI fIyupu fubyu chI mu shu.
Chuy pI tumI cuy puftI cho tIyuj cu nu-
puj fIyupu fubyu cuf cushc. Rubyu-
shgu munumI psun gu chu.
2
Nogutu
tupu cu m nun puj cuchu mu shoj Judpu
fuynIntu wIIIun quI: Nogu n: IIbfu cho
nIycu shuntu wIyuf yufpu chu cu shuy quI-
pItu,
27
IIuquI cu shuy quItu, cuycho tIyuj-
cu nu puj, cuy puftI IIIg chI shu cunun-
puj, munu uIII cho cunun puj nIycu shtu
wIyuf nogu mun yfu cu mu shuy quI pItu,
fpuy quItu fuchI fI shuy quI pItu, fIcuy-
cupt wugu shuy quI tu pIs wIyush cmI.
Nogu T D n:
28
Chuy pI tumI
uIII wuuypu wuun quI puj unuy cuj
uwIIuy quI cu nu wun tIncoj uywu cuf.
Gumgu wuun quI puj cuy puftI mun,
cuycho tIyuj funu cu nu mun cust gutu
chuyu chI mu n puj cuycujtu munu f pIs
chuyu mojtu fIcu IIuf numI.
Ruy cuchu shun funu cu nugu cutI cu-
fun Imuno nIshun tu pIs fuytu wIIIu-
nun puj.
29
Chuufu fuygu shun tu chI fun
Jud cho cuycuj IIupun uuquIn cu nutu,
Jefu su Ien cho cujcu nu tu pIs fuywun
pufIu nun puj.
30
Chuy pI tugu fuy, Jud-
cho tIyuj cunu, Jefu su Ien cho tIyuj cunu,
cfu cunu, cfu cu nutu yunu puj Iev
funu cunu, nusyun cho tIyuj cu nugu
IIupun mus tucshun nIn pItu pusuypu
2 CRNICAS34
659

R
35.1 Exo. 12.113, 2127; Iev. 23.58; Nm. 28.16; Deut. 16.18.
S
35.4 2Cfn. 8.14.
uuquIn cumu uywu fun T D
TempIun mun. Chuy chnu fuygu
sInchIpu IIguI pu fun TempIu cho tufI-
shun IIbfutu. Chuy IIbfu chgu IsquIf-
bI fuy cu fun Tuytu DIos wun contf tutu
fufuf pufIu cu shunmI.
31
IIguIytu
ushuf cuf fuygu TempIupu pIIun cun
Idun mun IchI fun. Chuy chmI T
D uupun cho uunI fun munu
cuchuypu PuyIIu mun yfu cu nun puj,
IIupun mundu mIn tun cunu, fufu nun puj
nIshun cu nutu, IuynIn cu nutu, contf-
tutu fufuf pufIu cu shun IIbfu cho Imuno
nIycu shun tu pIs IIupuntu cumII nun-
puj. Chuy nmI Jefu su Ien funu cu nu-
pIs cumII fun unuy uwIIun cunu Tuytu
DIos wun pufIu cu shunno.
32
NIfcuf chuy Jefu su Ien cho tIyuj
funu cu nu tu wun chuy cho cuycuj
Benjumn funu cu nutu nIfun unuy
uwIIun cunu Tuytu DIos wun pufIu cu-
shunno IIupuntu cumII nun puj. Jefu-
su Ien cho tIyuj cu nugu Tuytu DIos wun
pufIu cu shun cho nIycu shunno cumII-
fun.
33
JosIusgu tucuy-nIfuj meIu nuy-
puj cu nutu IsfueI nusyun pItu IIIg chI-
fun. Chuy n pumI cumu c chI fun IsfueI
nusyun cho tIyuj cu nugu IIupun pIs
T D sIfbI nun puj. Puy
cuwu shun cu mugu IIupun pIs sIfbI fun
unuy uwIIun cunu sIfbI shun T
D .
Pascua fistata 3osas rurashan
(2Rey. 2S.21SS)
35

1
Josus Puscuu
R
fIstutu fufu-
fun T D fIspI-
tush pun. Mushoj wutu mun guIIuy coj
quIIIu chuncu chus cun (14) junuj cho
uyshu cu nutu pIsh tu fun.
2
Cfu cu nutu
chufu fun Imu fufuy nIn cu nu ch pIs
ufunun puj cujmun. T D
TempIun cho munu yumu cuypu ufunun-
puj shuc y chI fun.
3
Iev funu cu nugu
cufun T D ucfu cu shunmI.
IsfueI cu nutu yuchu chI nun puj Iev
funu cu nutu tuntI yu chIf Josus nIfun:
Tuytu DIospu fIspI tdu bubuI nengu
IsfueIpu fuynIn DuvIdpu wumfun
SuIomn fufu chI shun TempIu ch numI
chufu fuy cun. Munu numI mutun cu-
shugu pufI chIn quI p nu chu. Tuytu
DIos ucfu shun IsfueI cu nu tu pIs yunu-
pun quI puytu sIfbI nun puj. Chuyno
fufuf T D sIfbIy cun quI.
4
IsfueIpu fuynIn DuvId wun wumfun
SuIomn IsquIf bI shutu cuchu shun-
cho nIycu shunno gumcu nugu cudu
fumIIIyu shuynI-cumu chufu nu cuy
TempIu cho tufnunpu Imutu pIs fufu-
nuy quI puj cujmun.
S

5
Tuytu DIospu
TempIun cho cufcuy c nuy quI puj ucfu-
cuy cudu fumIII yu pItu juc-cumu Iev
funu cu nugu wuuguI quI IsfueI cu nupu
fuquInno cuyc nuy quI puj.
Puscuu
fIstupuj cuycuj cush nI tu pIs pIsh tuy.
QuIquI quI cu nu pIs IImyu yuy. WuquIn
funu cunu shumojtu yunu p nuy quI puj
sumuj cumu fI cuy. T D MoIses-
wun wIIIu chI mu shun chno cumIIy.
7
NIfcuf funu cunu Puscuu fIstutu fufu-
nun puj JosIusgu quIquInpu uywun cu nutu
goycu fun. Cubfu tu wun uyshu tugu goycu-
fun quImsu chuncu wufun gutu (30,000),
quImsu wufungu (3,000) tfu cu nutu.
8
Ruytu mund shej cu nu pIs goycu fun
funu cu nutu, cfu cu nutu, cfu cu nutu
yunu puj Iev funu cu nutu. Tuytu DIospu
TempIun cho munduj HIIcus, Zucu fus,
JehIeI pIs cfu cu nutu entfe gu fun Puscuu
fIstutu fufu nun puj Ishcuy wufungu sojtu
puchuc nIn (2,600) uyshutu, quImsu
puchuc (300) tfu cu nutu.
9
Conu nIusnu
ufoj-musIn cunu SemuIus wun Nutu nueI-
wun Husu bIus wun JehIeI wun Josu bud-
wun cufun Iev funu cu nupu munduj nIn.
Puycu nu pIs Puscuu fIstutu fufu nun puj
Iev funu cu nutu entfe gu fun pIchgu
wufungu (5,000) uyshutu, pIchgu puchuc
(500) tfu cu nutu.
10
FIstutu fufu nun puj cumu fI cu-
shu cuycuf cfu cu nugu cudu-nun
2 CRNICAS34 , 35
660

T
35.13 Exo. 12.89.
U
35.15 1Cfn. 25.1.
V
35.17 Exo. 12.120.
fufu nun puj cujmun cumu cu fun. Iev
funu cu nunu fuy nIshunno Imutu fufu-
nun p pIs tufnunmun-cumu chufunu-
cu fun.
11
NIfcuf pIsh tu fun Puscuu
fIstupuj uywu cu nutu. Iev funu cunu
uywupu gufu chun cu nutu jofgu shun-
cumu cfu cu nugu uItuftu chuj chuf-
cuy cu fun Iev funu cunu pIsh tu shun
uywupu yuwuf nIntu entfe gu shun wun.
12
Rupu chI nun puj cuj wIfun cu nu tu pIs
jofguf cuf IIupun funu cu nutu fuquI pu-
fun uycu fumIII yu pIs cushun pItu T
D fupu chI nun puj MoIses IsquIf-
bI shun cho Imun pIs nIycushunno.
Tfu cu nutu pIsh tu shun tu pIs chuy n IIu
fufu fun.
13
NIfcofgu Puscuu fIstutu
fufuf uywu cu nupu uychun cu nutu
cuncu fun IIbfu cho nIycu shunno.
T

Tuytu DIostu gufu shuntu wuquIn tugu
muncu wun suftIn wun yunu fun. NIfcuf
IIupun funu cu nutu fusyuy IIu uypu fun.
14
Iev funu cunu cumu fI fun quIquIn-
cunu fufu nun puj cujtu, cfu cunu
fufu nun cujtu pIs. Aufon pItu mIfuj
cfu cu nugu tIncu pu cuypu tIncu pu cuf
chucuy cumu fupuf cuy c chI fun uywu-
cu nupu uychuntu, uywu cu nupu wIfun-
cu nutu. Chuy n pumI Iev funu cu nugu
quIquIn cunu fufuy nIntu y Aufon pItu
mIfuf uywuj cfu cunu fufu nun cujtu-
pIs fuf shI fun.
15
Asuf pItu mIfuf uywuj cuntuj cu-
nu pIs cufcuy cu fun muych pIs cuntu-
nun puj tcu shun cujcho, DuvId wun
Asuf, Hemn, Jedutn unuy nIshunno.
Jedu tungu cufun Tuytu DIos nIshuntu
fuytu musyu chejmI.
U
Puncu tpuj Iev
funu cu nu pIs cufcuy cu fun tpu nun puj
cuj puncu cu nu cho. Muygun pIs munumI
cuchuy cu fun chu tcu shun cujtugu.
Iev-musIn cu numI puycu nupu fuquIn-
pIs uywu cu nutu pIsh tu fun.
1
Ruy Josus nIshunno chuy jungu
Puscuu fIstutu fufuf uywu cu nutu
fupu chI fun T D uItuf nIn-
cho T D fIspI tush pun.
17
Chuy cho cuycuj IsfueI cu nugu
Puscuu fIstutu fufu fun. Iebu d fuy-
nuj tuntutu mIcunu fIstutupIs gunchIs
junuj fufu fun.
V

18
Pfoftu SumueI
cuwu shun wIchun pItu-puchu IsfueI cu-
nu chgu munumI Imuy pIs chuyngu
Puscuu fIstutu fufu shu chu cufun.
IsfueIpu fuynIn cunu munumI muygun-
pIs Puscuu fIstutu fufu shu chu cufun
Josus fufu shunno. JosIusgu Puscuu
fIstutu fufu fun cfu cu nu wun, cfu cu-
nutu yunu puj Iev funu cu nu wun, Jud
funu cu nu wun, chuy cho cuycuj IsfueI-
cu nu wun, Jefu su Ien cho tIyuj cu nu wun.
19
Chuy Puscuu fIstutugu fufu fun Josus
chuncu pusuj (18) wutunu fuy cuycup-
tInmI.
3osas waushan
(2Rey. 2S.2SS0)
20
Chuy pItu mus unuy tugu Tuytu
DIospu TempIuntu Josus uIIchu chI-
shunu cuycup tIn EgIp tupu fuynIn
Necuo uywu fun Euffu tes muyu mun
Cufque mIs sIud cho pIII yu nun puj.
ChuymI JosIusgu chup nun puj uywu-
fun.
21
Chuufu Necuogu cuchun cu-
nu wun wIIIu chI fun: Judpu fuynIn
umu chup muy chu. Nogugu munumI
gumcu nu wun pIII yuj chu shum. Juc
nusyun contf cuycuj wun pIII yujmI
uywuyc. Nogu tugu Tuytu DIosmI
cuchuy c mun munu goyu pu cuypu
uywu n puj. DIos nImu shun mun
uywuy cup tgu quIquI quI uIII goy-
nuy quI puj umu mIch muy chu. Puygu
nogu tumI yunu puy c mun. Munu fImu-
p mup tI quegu munumI wuu chI shun-
quI p chu.
22
Tuytu DIosgu Necuo wunmI JosIustu
wIIIu chI fun. Chuy pIs JosIusgu munumI
wIyu cu fun chu. Munu wIyu cush punmI
EgIpto funu cu nutu MeguIdo pumpu cho
chupu fun.
23
PIII yuy cu shun cho Ichu wun
IIIu puy yuchuj cunu JosIustu chuyuy c-
fu chI fun. Chuufu fuy JosIusgu munduj
2 CRNICAS35
661

W
35.25 Jef. 1.12; 3.6; 22.1015.
X
3.4 Jef. 22.1112.
Y
3.5 Jef. 22.1819; 26.16;
35.119.
Z
3. Jef. 25.138; 36.132; 45.15; Dun. 1.12.
[
3.10 Jef. 22.2430; 24.110;
29.12; Eze. 17.12.
\
3.10 Jef. 37.1; Eze. 17.13.
suId fun cu nutu nIfun: Cuy pIII yu pItu
jofgu muy, fIyupumI Ichu wun chuyuy cu-
chI mu shu.
24
Chuufu munduj suId fun-
cunu jofgu fun pIII yuy cu shun cuff tu-
pItu. NIfcuf upufun jucuj cuff tun mun.
Chuy wunnu Jefu su Ien mun upufun.
Chuy chnu wuu fun. Unuy uwIIun cunu
pumpu fuy cu shun mun pumpuy cu fun.
Josus wuup tIn Jefu su Ien cho tIyuj cu nu-
wun Intfu Jud cho tIyuj cu nu pIs fIyupu
wugu fun.
25
Josus wuup tIn Jefemus
W

juc cuntu nutu yufpuy nIn pItu jofgu fun
wuu shun pItu cuntu nun puj. Chuytu
wuoj cu nu puj cuntufmI wufmI pIs oIIgu-
pIs cuntuj cu nugu cunun cu mu pIs yufpun
Josus wuu shuntu. Chuy cuntu nu tugu
IsfueI cu nu cho juc custum fI munmI
chufu shu. Chuy cuntu nugu IsquIf bI fuy-
cun IIuquI cuf cuntu nun cuntu nu cunu
IsquIf bI fuy cu shun chmI.
2
JosIuspu wuquIn wIIIu pun cunu,
fIyupu fIspI tush pun T D
IuynIn cho nIshunno fufu shun cunu,
27
Imu fufu shun pIs guIIu fI nun pItu ushu-
nun cumu IsquIf bI fuy cun IsfueI pu wun
Judpu fuynIn cu nupu uctu IIbfun chmI.
3udcho 3oacaz ray cashan
(2Rey. 2S.S1S5)
3

1
Chuy pItu funu cu nugu
JosIuspu fuquIn fuy cunun-
puj wumfun Joucuz tunu chufu fun.
2
Joucuzgu fuy cuytu guIIuy cuf cuycu-
fun Ishcuy chuncu quIm sun (23)
quImsu quIIIu IIu.
3
Ruy Joucuz tugu
Jefu su Ien cho mununu fuy cunun puj
fufun Necuo jofgu fun. NIfcofgu Jud
funu cu nutu Impues tutu pgu chI fun
quImsu wufungu quImsu puchuc-
nIn (3,300) quIu gueIIuytu, quImsu
chuncu quIm sun (33) quIu gofItu.
4
NIfcuf EgIp tupu fuynengu Jefu su Ien-
cho, Jud cho fuy cunun puj chufu fun
JosIuspu wumfun EIIu quImtu. Puygu
cufun Joucuzpu wuuguInmI. JutIntu
fucu chIf JoucIm nIfun. Joucuz tugu
EgIptu munnu pfsu upucu fun.
X
3udcho 3oacim ray cashan
(2Rey. 2S.S624.7)
5
JoucImgu
Y
cuycu fun Ishcuy chuncu pIchgu (25)
chuncu juc (11) wutu. JoucImgu T
D munu wIyu cuf munu uIIItu
fufu fun.
BubI Io nIupu fuynIn Nubu-

co do no sofgu JoucImtu chIquIf shumu-
fun.
Z
ChufIf cush pun funsI cudI nu cu-
nu wun wutu fun BubI Io nIu mun pfsu
upunun puj.
7
Nubu co do no sofgu T
D TempIun cho cuycuj csun cu-
nu tu pIs wuquIn tugu BubI Io nIu mun
upucu fun. Chuyuy cu chIfnu tempIun-
mun chufu fun.
8
JoucImpu wuquIn wIIIu pun, meIu-
nuy ptu fufu shun cunu, Imu dIsI gfusyu
chuyu shun cu nu pIs IsquIf bI fuy cun
IsfueI pu wun Judpu fuynIn cu nupu
uctu IIbfun chmI. Puypu fuquInnu fuy
cufun wumfun Jouqun.
3udcho ray caycaptin 3oaquinta
Babi!oniaman prsu apashan
(2Rey. 24.S17)
9
JouquIngu fuy cuytu guIIuy cuf
cuycu fun chuncu pusuj (18) wutu yoj.
quIIIu. JouquIngu T D munu
wIyu cuf fIyupu juchu IIutu fufu fun.
10
Chuy wutu shumoj cho tumyu
quIIIu cunu psu fIp tIn JouquIn tu wun
T D TempIun pItu jofgu-
shun uIII csu cu nutu fuy Nubu co do no-
sof upuchI fun BubI Io nIu mun.
[
NIfcuf
Jefu su Ien cho tIyuj cu nu pu wun Judpu
fuynIn cununpgu chufu fun JouquInpu
fumIII yun Sede quIus tunu.
\
2 CRNICAS35 , 36
662

]
3.11 Jef. 27.122; 28.117.
D
3.12 Jef. 3739.
E
3.13 Eze. 17.15.
F
3.17 Jef. 21.110;
34.15.
G
3.19 1Rey. 9.8.
H
3.21 Jef. 25.11; 29.10; Zuc. 1.12.
I
3.23 Isu. 44.28; 45.14.
3udcho Sedequas ray cashan
11
Sede quIusgu
]
cuycu fun Ishcuy chuncu juc (21) wutu-
yoj. Jefu su Ien cho fuy cufun chuncu
juc (11) wutu.
12
Sede quIusgu T
D munu wIyu cuf fIyupu juchu-
IIutu fufu fun. T D nIshuntu
wIIIu coj pfoftu Jefemus wIIIu pup tIn-
pIs munumI wIyu cu fun chu. MunumI
ufpIn tI cu fun chu.
D

13
Ruy Nubu co do-
no sofpu contfun pIs fIcu cu fun
E
puytu
sIfbI nun puj Tuytu DIospu jutIn cho
jufu chI shu cuycup tIn. FIyupu juchutu
fufush pun IsfueI cu nupu T D-
mununu yfu cu fun nu chu.
14
Chuufu IIupun funu cu nu wun cfu-
cu nu pIs juchu fufuy munnu chuyu-
fun, wuquIn nusyun cu nu cho juchutu
fufu shunno. Jefu su Ien cho goy nun puj
Tuytu DIos ucfu shu cuycup tIn pIs chuy
funu cu nugu T D TempIuntu
munu cuj munnu chufu fun.
15
TempIuntu
IIuquIf, ucfu shun funu cu nutu IIuquIf
T D munu gonguy pumI
pfof tun cu nu wun wIIIu chI fun.
1
Tuytu
DIospu wIIIu cuy nIntu wIIIu pup tIn pIs
pusuypu munu cuj mun chufuf usIpu fun.
Pfof tu cu nu tu pIs usIpu fun. ChuymI
T D ucfu shun funu cu nu puj
fIyupu fubyu cuf cu fun. ChuymI funu-
cu nugu Tuytu DIos mun yfu cu nun puj
mununu Imutu fufuy tu pIs cum pu cu-
fun nu chu.
Temp!uta juchuchishan y
3udcunata prsu apashan
(2Rey. 25.S21,
Jer. S9.S10, 52.12S0)
17
Chuy n pumI Tuytu DIosgu cumu-
c chI fun CuIdeu nusyunpu fuynIn
F

uywuy cuf Jud funu cu nutu wuu chI-
nun puj. Chuy funu cu nugu cuchuypu
IIupuntu wuu chI fun jInun TempIu cho.
MunumI cuyu pu fun chu msu cu nutu,
jIpush cu nutu, uuquIn cu nutu, guesh yuj-
cu nu tu pIs. IIupun tumI Tuytu DIosgu
cuchuy cu fun CuIdeu funu cunu wuu-
chI nun puj.
18
TempIu pI tu pIs, fuypu
puIu syun pI tu pIs csu cu nutu tucshutu
jutun tu pIs mus uIIIn nIn cujcu nutu
upucu fun. Ruytu mund shej cu nupu
csun cu nu tu pIs upucu fun. IIupuntu
upucu fun BubI Io nIu mun.
19
Tuytu
DIospu TempIun tu pIs fupuy c fu chI-
fun.
G
Jefu su Ienpu Intfu cuntunpu
pefgu fuj tu pIs juchuf g fu chI fun.
PuIu syu cu nu tu pIs fupuy c fu chI fun.
Imutu pIs mus uIII cujtugu IIupuntu
IIIg chI fun.
20
Cuwuy cuf quduj cu nu tunu BubI-
Io nIu mun pfsu upufun. Chuy chgu
uywuy nIn cunu cunun puj chufu fun.
Chuy n IIu goyu fun PefsIu nusyunpu
fuynIn Int futu mundu nun cumu.
21
Chuyngu fufu fun pfoftu Jefe mIus-
wun Tuytu DIos wIIIu cu chI shun cumII-
nun pmI. Chuy fmI chuy nusyongu
gunchIs chuncu (70) wutu jumu cu fun.
Rug IIunu cucu fun.
H
Ciro !ayta churashan
(LsJ. 1.114)
22
PefsIupu fuynIn CIfo juc wutunu
munduj cuycu fun. Pfoftu Jefemus
wIIIu cu shun cumII nun puj yufpuytu
T D goptIn CIfogu mundu shun
cujcho Int fu cho shImI pu pIs pupII wun-
pIs cuyno wIIIu cu chI fun:
23
Nogu CIfo PefsIupu fuynInmI
n: SyIu cho cuycuj T D
IIupun nusyun cu nutu munuyn cho
cunun puj chufu mu shu. Chuyno
chufu mufmI nImu shu Jud nusyun-
cho cuycuj Jefu su Ien cho juc
TempIutu ufuchI p n puj.
I
ChuymI
muygu nI quI tu pIs T D
ucfu shun funu cu nu tugu yunu puy-
cu shun quI. Chuufu mufcuy quI mun
cutI cuy.
2 CRNICAS36
663
Ciropa !aynin
(2Crn. S6.222S)
1

1
PefsIupu fuynIn CIfo juc wutunu
munduy cu fun. Pfoftu Jefemus
unuy wIIIu cu shun cumII nun puj
D

yufpuytu T D goptIn CIfogu
mundu shun cujcho Int fu cho shImI pu-
pIs pupII wun pIs cuyno wIIIu cu chI fun:
2
Nogu CIfo PefsIupu fuynInmI
n: SyIu cho cuycuj T D
IIupun nusyun cu nutu munuy n cho
cunun puj chufu mu shu. Chuyno
mundu n puj chufu mufmI nImu shu
Jud puftI cho cuycuj Jefu su Iencho
juc TempIutu ufuchI p npuj.
E

3
ChuymI muyguy quIpIs DIos ucfu-
shun funu cu nugu mufcuyquI mun
cutIy. Jud puftI cho cuycuj Jefu-
su Ien mun cutIy T D
TempIun tunI shu cuycujtu ufunuy-
quI puj. Puygu IsfueI cu nupu DIos-
nInmI; Jefu su Ien chmI tIyun pIs.
4
Muy-chuy pI tu pIs cutI cuytu munuj
cuj IsfueI cu nu tugu IsfueI-musIn-
cunu yunu puf goyc fI chun
gueIIuytu, gofItu, uywu cu nutu, mus
ImuIIu tu pIs. Chuypu junun mun pIs
shon gun shuc yu shun pItu goyc fI-
chun DIospu TempIuntu Jefu su Ien-
cho ufunun puj.
Israe!cuna 3erusa!enman cutishan
5
Tuytu DIos shuc y chIp tIn Jud
tfbupu, Benjumn tfbupu munduj nIn-
cunu, cfu cunu, cfu cu nutu yunu puj
Iev funu cunu Jefu su Ien mun cutIy-
cuf T D TempIuntu yupuy
jutu fu chI nun puj cumu fI cu fun. Tuytu
DIos shuc y chI shun cujcu nugu IIupun
cumu fI cu fun.
Goycu shun pItu junun-

mun pIs IsfueI-musIn cu nugu yunu puf
goyc fI fun: gueIIuytu, gofItu, uywu-
cu nutu, chunIn bIej csu cu nutu, mus
Imutu pIs.
7
Ruy CIfo pIs cutI chI fun
T D TempIun pItu Nubu co-
do no sof upushun csu cu nutu. Nubu co-
do no sof Jefu su Ien pItu upuf cuf BubI Io-
nIu chgu dIos nIn cu nupu tempIun cho
Esdras
Imuptuj JefusuIencho cuycuj TempIutu uIIchuchIfun?
ImunIftuj TempIutu uIIchununtu mIchufun?
Imataj caycan cay !ibru cho? Esdfus nInun cuycun Tuytu DIos yunu pun nInunmI. Esdfusgu
cufun Aufn cfu pItu mIfujmI. ChuymI Esdfus IIbfogu CfnIcus y Nehe mus IIbfu n pIs cfu
yufpu shunno IsquIf bI shu cuycun. Hebfeo BIbIIu chgu Esdfus y Nehe mus IIbfo jucnuy IIumI
cuycun. BIbIIun ch chmI Ichungu shuynI-shuynI cuycun.
Esdfus IIbfu cho fImuy cun BubI Io nIu pItu Jud funu cunu cutI mu shun pmI. Puycu nugu cutI-
mu fun Jefu su Ientu y SuIomn ufuchI shun TempIutu juchu chI shun pItu uchcu wutu tu fmI. Cuy
IIbfogu Ishcuy puftI munmI fuquI shu cuycun. Chuy cho fImuy cun Ishcuy fpu funu cunu BubI Io-
nIu pItu cutI mu shun pmI. RImIf cuj cutI moj cu nugu Jefu su Ien cho cuycuj TempIutu uIIchu chI fun.
Jucuj fpu shumojnu Jefu su Ientu uIIchu chI fun. Y juc-I nusyun pItu cutI moj funu cu nu tu pIs
cumu c chI fun muycho tIyu nun p pIs. Chuy cu nu tugu cumu c chI fun EsdfusmI (16). PuymI
funu cu nutu yuchu chI fun Tuytu DIostu wIyu cuy sumuj uIII cushuntu, y puypu puIu bfun cho
nIycu shunno cuwu nun puj. ChuymI Tuytu DIos ucfu shun funu cu nugu juc-I wufmI cu nu pItu
fuquI cu fun. Juc-I wufmI cu numI puycu nu tugu juc dIos cu nutu udufu nun puj pushu fun (710).

D
1.1 2Cfn. 36.21; Jef. 25.11; 29.10.
E
1.2 Isu. 44.28; 45.14.
664

F
1.7 2Rey. 24.13; 25.1316; 2Cfn. 36.10, 18.
chufu f chI fun.
F

8
Ruy CIfogu yupu-
chI fun MItf du tes jutI yoj funu wun.
Puygu cufun tesu ffu. PuymI yupu-
pu fun Sesbu suf jutI yoj funutu. Sesbu-
sufgu cufun Judpu gobef nu dof nInmI.
9
Yupu puf entfe gu shun cufun:
gofI tusun cunu 30
gueIIuy tusun cunu 1,000
cuchIIIu cunu 29

10
gofI pusI IIu cunu 30
gueIIuy pusI IIu cunu 410
WuquIn csu cu nunu 1,000
11
IIupungu gofI pI tu wun gueIIuy-
pItu csu cunu cufun pIchgu wufungu
chuscu puchuc nIn (5,400). IIupuntu
chuy cu nu tugu BubI Io nIu mun pfsu
uywuj cu nu wun IwuI cutIf Sesbu sufmI
Jefu su Ien mun cutI chI fun.
Babi!oniapita cutimojcuna
(Ne/. 7.57S)
2

1~2
Jud cho yufej IsfueI cu nutu
fuy Nubu co do no sof BubI Io nIu-
mun pfsu upushunpu jutIn cu numI
cuycho cuycun. Chuy funu cu nugu cutI-
cu fun Jefu su Ien mun, Jud cho cuycuj
mufcun cu nu mun. Puycu nu tugu pushuf
cutI chI fun: Zofo bu beI, Josue, Nehe-
mus, Sefuus, ReeIuus, Mufdo queo,
BIIsn, MIspuf, BIgvuI, Rehum, Buunu.
Pushu mu shun funu cunu cufun:

3
Pufos pItu mIfuj cunu 2,172.

4
Sefu tIus pItu mIfuj cunu 372.

5
AfupItu mIfuj cunu 775.

Puhut-Moub funu cunu

cufun Josu pItu
JoubpItu mIfuj cunu 2,812.

7
EIum pItu mIfuj cunu 1,254.

8
Zutu pItu mIfuj cunu 945.

9
ZucuI pItu mIfuj cunu 760.

10
BInuy pItu mIfuj cunu 642.

11
BebuI pItu mIfuj cunu 623.

12
Azgud pItu mIfuj cunu 1,222.

13
AdonIcum pItu mIfuj cunu 666.

14
BIgvuI pItu mIfuj cunu 2,056.

15
AdIn pItu mIfuj cunu 454.

1
Atefpu wumfun
EzequIuspItu mIfuj cunu 98.

17
BezuI pItu mIfuj cunu 323.

18
Jofu pItu mIfuj cunu 112.

19
Husum pItu mIfuj cunu 223.

20
GIbuf pItu mIfuj cunu 95.

21
BeIen funu cunu 123.

22
Netofu funu cunu 56.

23
Anutot funu cunu 128.

24
Bet-uzmuvet funu cunu 42.

25
QuIfIut-jeufIm, CufIfu,
Beefot funu cunu 743.

2
Rum wun Gebu funu cunu 621.

27
MIcmus funu cunu 122.

28
BeteI wun HuI funu cunu 223.

29
Nebo funu cunu 52.

30
MugbIs funu cunu 156.

31
Jucuj EIum funu cunu 1,254.

32
HufIm funu cunu 320.

33
Iod, HudId, Ono funu cunu 725.

34
JefIc funu cunu 345.

35
Senuu funu cunu 3,630.
3
Cfu cunu cufun:
Josu pItu mIfuj cfu
JeduIuspItu mIfuj cunu 973.

37
Cfu Imef pItu mIfuj 1,052.

38
Cfu Pusuf pItu mIfuj 1,247.

39
Cfu HufIm pItu mIfuj 1,017.
40
Cfu cu nutu yunu puj Iev funu cunu
cufun:
Josu pItu, CudmIeI pItu,
HoduvIuspItu mIfuj cunu 74.

41
Asuf pItu mIfuj cunu DIostu
uIubuf cuntuj cunu 128.

42
SuIum pItu, Atef pItu,
TuImonpItu, Acub pItu,
HutItupItu, SobuI pItu
mIfujcunu. Puycunu
cufun puncu tpuj cunu 139.
43
DIospu TempIun cho Imu fufuy cu nu-
ch pIs ufoj cunu cufun:
ZIhu pItu, Husu fu pItu, Tubuot pItu,

44
Quefos pItu, SIuhu pItu, Pudon pItu,

45
Iebu nu pItu, Hugu bu pItu, Acub pItu.
ESDRAS1 , 2
665

G
2.3 Esd. 1.8.
H
2.3 Exo. 28.30; Nm. 27.21; 1Sum. 14.41.

4
Hugub pItu, SuImuI pItu, Hunun-
pItu,

47
GIdeI pItu, Guhuf pItu, ReuIu pItu,

48
RezIn pItu, Neco du pItu, Guzum-
pItu,

49
UzupItu, Puseuh pItu, BesuI pItu,

50
Asenu pItu, Meun pItu, Nefu sIm-
pItu,

51
Bucbuc pItu, Hucu fu pItu, Hufhuf-
pItu,

52
BuzIut pItu, MehI du pItu, Hufsu-
pItu,

53
Bufcos pItu, SIsu fu pItu, Temu pItu,

54
NezIu pItu, HutI fu pItu mIfuj funu-
cunu.

55
SuIomonpu uywuy nIn cu nu pItu
mIfuj cunu cufun cuyno jutI yoj
funu cu nupu wumfun cu numI:
SotuIpu, Sofe fetpu, Pefu-
dupu,
5
JuuIupu, Dufconpu,
GIdeIpu,
57
Sefu tIuspu, HutIIpu,
Poquefet-huze buImpu,
Amonpu.
58
TempIu cho ufoj-
cunu SuIomonpu uywuy nIn pItu
mIfuj cu nu wun IIupungu cufun
quImsu puchuc Isgun chuncu
Ishcuy nIn (392) funu cunu.
59
TeI-meIu pItu, TeI-hufsu pItu, Quefub-
pItu, Imef pItu, chuyu moj cu nugu
munumI sumgu musyu fun chu IIj tImu
IsfueI custu cushuntu, nI cufu IIu punu
fumIIIyu cushun tu pIs. Chuy funu cu-
nugu cufun:

0
DeIuIu pItu, TobIus pItu, Neco du pItu
mIfujpu wumfun cunu. Puycunu
cufun sojtu puchuc pIchgu
chuncu Ishcuy nIn (652).

1
Cfu fumIIIyu cujcu nu pIs cufun:
HubuIu pItu, CospItu, BufzIIuI-
pItu mIfuj cunu. Chuypu
wumfun cunu muju chu cu fun
GuIuud pItu cuj BufzIIuIpu
wufmI wumfun cu nu wun.
Muju chu cuf cuf puycu nugu
GuIuud cho tIyuj cujpu jutIn-
tunu upufun.
2
Puycunu chuy
fumIII yu IIu unutu cu shun cho
jutIn cu nutu ushI fun. Chuy-
cho munu tufI cup tIn cfu cunu
ufushun chgu mununu ufuchI-
fun nu chu.
3
Gobef nu dof pIs
G

nIfun DIos puj chufu shun cu nutu
mununu mIcu nun puj, UfImtu
TumImtu fIcuypu cfu musyu-
nun cumu.
H

4
Ushujpgu funu cunu cufun chuscu
chuncu Ishcuy nIn wufungu
quImsu puchuc sojtu chun cun
(42,360).
5
Uywuy nIn cujcu nu-
tugu oIIgutu wufmI tu pIs munu
yupu fun chu. Chuy cujcu nugu
shuynI cufun gunchIs wufungu
quImsu puchuc quImsu chuncu
gunchIs nIn (7,337). DIostu
uIubuf cuntuj cu nu pIs wufmI
oIIgu cufun Ishcuy puchuc
(200).
Cuwu IIun cunu cufun

gunchIs puchuc quImsu chuncu
sojtun (736). MIu cunu cufun
Ishcuy puchuc chuscu chuncu
pIch gun (245).
7
Cum IIu cunu
cufun chuscu puchuc quImsu
chuncu pIch gun (435). Bffu-
cu nunu cufun sojtu wufungu
gunchIs puchuc Ishcuy chun cun
(6,720).
8
Jefu su Ien cho T D
TempIun mun chuyuy c fIf wuquIn
fumIII yupu munduj nIn cunu goyc fI fun
TempIutu unuy cushu IIun cho yupuy
jutu fu chI nun puj.
9
Aycu tu pIs goycu-
nun puj shuc yu shun pI tumI goyc fI-
fun TempIu uIIchu chej mun. Chuufu
gofItu shun tu fun chuscu puchuc pusuj
chuncu pusuj nIn (488) quIu mun
uypujtu. GueIIuy tu pIs shun tu fun Ishcuy
wufungu gunchIs puchuc pIchgu chun-
cun (2,750) quIutu. Cfu cu nu p pIs
goyc fI fun puchuc (100) sot nu cu nutu.
70
WuquIn Iev fumIII yu wun cfu-
cu nugu jInun Jefu su Ien IIu cho tIyu cu-
fun. Jefu su Ien IIu cho tIyu cu fun DIospu
ESDRAS2
666

I
2.70 1Cfn. 9.2; Neh. 11.3.
J
3.1 Neh. 7.738.1.
K
3.2 Exo. 27.1.
L
3.3 Exo. 29.3842; Nm. 28.18.
M
3.4 Iev. 23.3336; Nm. 29.1238; Deut. 16.1315.
N
3.5 Nm. 28.1129.39.
O
3.10 1Cfn. 25.1;
2Cfn. 29.2530.
P
3.11 1Cfn. 16.34; 2Cfn. 5.13; 7.3; SuI. 100.5; 106.1; 107.1; 118.1; 136.1; Jef. 33.11.
TempIu puncuntu tpuj cunu, Imu ufuy-
cho ufoj cu nu pIs. Chuy pItu cgu cudu
nun uywu cu fun uwIIun cunu tIyu shun
sIud cu nu mun, mufcu cu numun-cumu.
I
A!tarta yapay rurarcur Tayta
Diosta adurayta ga!!aycrishan
3

1
IsfueI cunu Jefu su Ien mun
chuyuy cuf mufcuncho-cumunu
tIyuf cuy cu fun. Chuy wutu gunchIs cuj
quIIIu chgu IIupun funu cunu Jefu-
su Ien mun shun tu cu fun.
J

2
Josu ducpu
wumfun Josue wuquIn cfu-musIn cu-
nu wun, SuIu tIeIpu wumfun Zofo bu beI-
pIs fumIII yun cu nu wun uItuftu fufuytu
guIIuy c fI fun Tuytu DIostu sIfbej
MoIses IsquIf bI shun Iuycho nIycu-
shunno fupu chI nun puj.
K

3
AItuf tugu
uupu cuj uItuf cushu IIun cho fufu fun.
NIfcofgu chuy cho tutupu tufdI pu pIs
wufun-wufun T D fIspI tuf
uywu cu nutu fupuy c chI fun. Chuyno
fufu fun chuy puftI cho tIyuj funu cu nutu
munchu cush pun.
L

4
Iuycho nIycu shunno
Rumdu
M
fIstutupIs fufu fun. Chuy
fIstutu fufush pun wufun-wufun fupuy-
c chI fun custum fIn cushunno, cudu
junuj uycutu fupu chI nun p pIs Iuycho
nIshunno.
5
Rupuy c chI fun wufun-
wufun, IIuIIu quIIIu cho, T D
fIspI tuf fufu nun fIstucunucho.
N
Shon-
gun shuc yup tIn wuquIn pIs fupuy c chI-
fun.
GunchIs quIIIu mun guIIuy cu shun-

pItu-puchumI T D fIspI tuf
fupuy c chI fun. Chuy wIchun TempIu-
tugu munu fmI ufuytu guIIu fI fun f chu.
Temp!u aruyta
yapay ga!!aycushan
7
Chuy pItu uIbu II cu nutu cufpIn t fu-
cu nu tugu gueIIuy nInpu pgu fun. TIfo
funu cu nu tu wun SIdn funu cu nu tu-
numI pgu fun mIcuytu, ustItu, bnutu.
Chuufu puycu nugu IIbu nu pItu Iumufpu
Jope cumu sedfu guefu cu nutu upup-
mu fun PefsIupu fuynIn CIfo nIshunno.
8
SuIu tIeIpu wumfun Zofo bu beI, Josu-
ducpu wumfun Josue cfu-musIn cunu,
cfu cu nutu yunu puj Iev funu cunu,
pfsu uywu shun pItu IIupun cutI moj-
cunu, T D TempIun juchu shu
cuycujtu ufuytu guIIuy c fI fun. Chuygu
cufun Jefu su Ien mun cutI mu shun pItu
Ishcuy wutu mun guIIuy coj Ishcuy quIIIu
cujchnu. Iev funu cu nu tugu Ishcuy
chuncu (20) wutu yoj pItu junu mun cujcu-
nutu chufu fun ufuchI nun puj.
9
Josue,
wumfun cunu, wuuguIn cunu, CudmIeI,
wumfun cunu cufun Jud tfbu funu-
cunu. Hodu vIuspu wumfun cunu, Henu-
dud, wumfun cunu, wuuguIn cu nu pIs
cufun Iev tfbu funu cunu. Puycu nugu
IIupun juc yufpuy IIumI Tuytu DIospu
TempIuntu ufuchI fun.
10
T D TempIuntu ufoj cunu
Intfu cuntunpu sImIntu pefguytu
guIIuy c fIp tIn IsfueI cu nupu fuynIn
DuvId nIshunno cfu cunu chuyu-
fun cuyuy IIu puj sot nun cunu jutI shu
tfom p tunwun-cumu, Iev fumIIIyu
Asufpu wumfun cu nunu IutI IIun cu-
nu wun T D uIubuf tucu-
nun puj.
O

11
T D wuquIn
uIubup tIn wuquengu chus quI fun Tuytu
DIostu ugfu d sI cuy. Puygu umutuf
uIIImI. IsfueI cu nu tugu Imuy cu mu pIs
cuyunmI
P
nIf. IIupun funu cu nu-
pIs cushI cuy pItu gupuf pu fun. T
D sInchIpu uIubu fun TempIutu
yupuy ufuytu guIIuy c fI shun pItu.
12
Achcuj Iev cfu cunu, uuquIn cunu,
fumIII yun cu nu cho munduj cunu, fImIf
cuj TempIutu fIcuj cu nugu gupu fuy-
pu fuj wuguf cuy cu fun yupuy ufuf cuy-
cujtu fIcuf. WuquIn numI cushI cuy pItu
gupuf puy cu fun.
13
Chuyno tuIIuypu
tuIIup tInmI funu cu nugu munu tuntI-
yu fun chu muygun cushI cuy pItu
ESDRAS2 , 3
667

Q
4.2 2Rey. 17.2441.
R
4. Est. 1.1.
S
4.7 Neh. 1.1.
gupuf puy cu shuntu nI muygun IIuquI cuf
gupuf puy cu shun tu pIs. Wuguf gupuf-
puy cu shungu cufu cumu wIyu cu fun.
Temp!uta a!!chachiptin
chiquejcuna michashan
4

1
Jud tu wun Benjumn tfbutu
chIquej cunu muyu fun pfsu
uywu shun pItu cutIy c fu muf T
D TempIuntu uIIchuf cuy-
cu shuntu.
2
ChuymI chIquej cu nugu
uywu fun Zofo bu beI wun, Josu wun,
wuquIn fIspI tdu muyuf funu cu nu wun
pufIuj. Chuyuy c fIf nIfun: Nogu cu nu-
pIs TempIutu uf shI shuy quI. Gumcu-
nu nmI DIos nI quI mun yfu cushc.
ChuymI AsIfIupu fuynIn Esuf-hudn
cuymun chuyu chI mu shun pItu-puchu
uywu cu nutu pIsh tushc.
Q
3
Chuyno nIptIn Zofo bu beI, Josue y
wuquIn munduj cunu nIfun: Gumcu-
nu wun IwuIgu munumI DIos npu
TempIuntu uIIchuf ufush wun chu.
IsfueI fumIII yu cu nu IIumI fIspI tuf
udufu sh T D TempIun-
tugu ufush cunu. Chuyno ufun cu nu-
pmI PefsIupu fuynIn CIfo pIs nImu-
shu.
4
ChuymI chuy puftI cho tIyuj funu-
cunu munchu chI fun Jud funu cu nu-
tugu ufuytu gueIIu n nun puj.
5
Ruy
chufu shun uutofI d cu nu tu pIs wuquIn-
tugu pucuyIIupu pgu fun. ChuymI chuy
uutofI d cu nugu TempIutu ufuf cuy-
cujtu mIchu fun CIfo PefsIupu fuynIn
cushun pItu-puchu Dufo PefsIupu
fuynIn cunun cumu.
Ruy Asuefo
R

munduytu guIIuy cu shun wIchun pIs
chIquej cu nugu dImun du fun Jud cho,
Jefu su Ien cho tIyuj cu nutu.
7
PefsIupu
fuynIn Aftujefjes
S
cuycu shun wIchun-
pIs BIsIum, MItf du tes, TubeeI wuquIn
munduj-musIn cu nu wun cuftutu upuchI-
fun. Chuy cuftugu IsquIf bI shu cuycu-
fun ufumeo fImuy cho. NIfcuf tIcfu-
chI shu cuycu fun wuquIn funu cu nu pIs
IIguIf tuntI yu nun puj.
8
Ruy chufu shun
munduj cuycu fun Rehum, secfe-
tuf yunu SImsuI. Puycu numI fuy
Aftujefjes mun cuftu tugu upuchI fun
Jefu su Ien cho tIyuj cu nupu contfun.
9~11
Cuftu tugu upuchI fun Rehum,
secfe tufyu SImsuI, wuquIn munduj-
musIn juez cunu, munduj suId fu cunu,
PefsIupu, Efecpu, BubI Io nIupu, Susupu
(Jucuj jutIn cufun EIum) munduj nIn-
cunu, wuquIn nusyun pItu munuy nI yoj
fIspI tdu Asnupuf pfsu upuf Sumu-
fIupu sIud nIn cu nu mun tIyu chI shun cu-
nu pIs, Euffu tes muyupu chIm pun IntI
yugu nun cuj-Ipu cuycuj sIud cu nu mun
tIyu chI shun cu nu pIs.
ApuchI shun cuftu cho cuynmI nIycu-
fun:
Tuytu fuy Aftujefjes, Euffu tes
muyu pItu IntI yugu nun cuj Idu cho
tIyuj sIfbI shoj cu numI cuftu cum:
12
Tuytu Munduj, IsfueI cu numI
gum cujpItu cutI mu shu nogu cunu
tIyuy cu sh puftI Jefu su Ien mun.
Puycu numI uIIchuf cuy cun munu
wIyu coj fIyu funu cunu tIyu nun
sIudtu. Intfu cuntunpu cuffuI-
nIntu ufuf cuy cun. Juchu shu cuycuj
sImIn tu cu nu tu pIs uIIchuf cuy cun.
13
Tuytu, cuy sIudtu uIIchuf cuf
Intfu pefgun cu nu tu pIs yupuy
sumuj cufu Iuf c fefgu munumI
munun gu p nu chu Impues tu cu nutu
pguytu. Chuufu cjuy quI chgu
munumI gueIIuy mIfun gu nu chu.
14
GumpItu cuwuy cush p cu nugu
munumI mun cu nu chu chuy funu-
cunu munu uIII mun chufu shu-
nuy quItu. ChuymI cuy cuftu wun
musyu chIm Imuno cuycu shun tu pIs.
15
Chufu fuj uctu cu nutu fIcuy sumuj
musyu nuy quI puj. Chuy chmI tufIn-
quI puj cuy sIud cho tIyuj cu nugu
munu wIyu coj funu cunu cushuntu,
fuycu nu p pIs bIs nun pfobIn syu cu-
nu cho tIyuj cu nu p pIs umutuf munu
ESDRAS3 , 4
668

T
5.1~2 Hug. 12; Zuc. 1.1; 4.610; 6.15.
uIII cushuntu. Chuy nmI tufIn quI puj
chuy sIud cho tIyuj cu nugu unuy cu-
nu pIs fpu cufcuf-fpu cuf cuf contfu
jutu fI shuntu. Chuyno cushun pI-
tumI chuy sIud tugu IIIg chI fun-
pIs.
1
Chuy pI tumI nogu cu nugu
musyu chIm Tuytu munduj. SIudtu
uIIchuytu, cuntun pefgun cu nutu
cufu Iuytu ushuf cofgu shuy nI yu c-
con gumI. Chuufu Euffu tes muyu pItu
IntI yugu nun cuj-Icho cuycuj sIud-
cu nugu munumI munuy nI quI ch nu-
chu cungu puj.
17
Cuftutu IIguIy cuf fuy Aftujefjesgu
cutI chI fun:
Rehum, secfe tufyu SImsuI,
wuquIn munduj-musI quI cunu,
Sumu fIu cho IIupun tIyuj cunu,
Euffu tes muyu pItu IntI yugu nun cuj-
I pfobIn syu cho tIyuj cu nu pIs uIII IIu
goyuy c fIy.
18
Gumcunu upuchI mu shuy quI
cuftu tIcfu chI shun tugu IIguI p mu-
shumI.
19
ChuymI chufu fuj uctu cu nu-
cho ushI chIshc Imuno cushun tu pIs
musyu n puj. Chuy chgu gumcunu
nIshuy quI nmI tufI shu. Rusun pumI
unuygu chuy Jefu su Ien sIud cho
tIyuj cu nugu fuycu nupu contfun jutu-
fI fun. Puycu nugu Imuy pIs shun tu-
cuf cuf contfumI jutu fI fun.
20
Chuy
Jefu su Ien chgu fIyupu munuy nI-
yoj fuycu numI cushu. Puycu nugu
munuy nIn cho chufu fu shu Euffu tes
muyu pItu IntI yugu nun cuj-Icho
cuycuj sIud cu nutu. Impues tu cu-
nu tu pIs pgu chI fun.
21
Cunungu
chuy ufoj cu nutu nutIfIcuy mununu
ufunun puj. Nogu ufuy nIpt-
fmI Imuy pIs ufongu.
22
NIycu-
sh tugu jInun fu nutIfIcuy. Munu
nutIfIcuptIquegu munduy cu sh
puftI cho munu uIIImI cungu.
23
Ruy Aftujefjes upuchI shun cuftutu
IIguI pu fun Rehumtu, secfe tufyu
SImsuItu, wuquIn munduj-musIn cu-
nutu. WIyuy cofgu Jefu su Ien mun IIupun
uywu fun. Chuyuy c fIf IsfueI cu nu-
tugu fIfsupItu mIchu fun ufuy cu shuntu
cuchuy c fI nun puj.
24
Chuy n pumI
Jefu su Ien cho Tuytu DIospu TempIuntu
uIIchuy cu shun cho cuchuy c fI fun Dufo
PefsIupu fuynIn Ishcuy wutu cunun-
cumu.
Temp!uta a!!chayta
yapay ga!!aycushan
5

1
Jud funu cu nu tu wun Jefu su Ien-
cho tIyuj cu nutu Idopu wumfun
Zucu fIus wun HugeomI wIIIu pu fun
IsfueI cunu fIspI tu shun Tuytu DIos
musyu chI shuntu.
2
Chuufu SuIu-
tIeIpu wumfun Zofo bu beI wun Josu-
ducpu wumfun Josugu Tuytu DIospu
TempIuntu ufuy cu shun cho cuchuy cu-
shuntu yupuynu guIIuy cu chI fun. Pfof-
tu cu nu pIs yunu puf cuy cu fun.
T

3
ChuymI
Euffu tes pItu IntI yugu nun cuj Idu cho
cuycuj pfobIn syupu gobef nu dof nIn
TutnuI, Setuf-boznuI wuquIn munduj-
musIn cu nu wun uywuy c fIf nIfun: Cuy
TempIutu uIIchu chIytu ushu chI nuy-
quIpgu pItuj mundushu-cushun quI?
4
PIcu nu tuj cuy wusItu ufuf cuy cun?
5
Chuyno nIptIn pIs IsfueI cu nupu
munduj nIn cu nu tugu Tuytu DIosmI
yunu puy cu fun. ChuymI ufoj cu nu tugu
munu mIchu fun chu DufIo mun pupII
upuchI shuntu cutI chI mup tIn Imuno
nIshun tu pIs musyu nun cumu.
Euffu tes muyu pItu IntI yugu nun cuj

Idu cho cuycuj pfobIn syupu gobef-
nu dof nIn TutnuI wun Setuf-boznuI,
wuquIn munduj-musIn cunu, mus
wuquIn gobef nu dof cunu y uutofI d-
cu nu pIs fuy DufIo mun upuchI shun
cuftupu cupyunmI cuygu.
7~8
Chuy
cuftu cho cuyno nIycu fun:
Tuytu munduj, uIII IIu goyuy cu IIuy.
Nogu cu numI Jud pfobIn syu mun
uywushc. Chuy chgu munuy nI yoj
ESDRAS4 , 5
669

U
5.11 1Rey. 67.
V
5.12 2Rey. 25.812; 2Cfn. 36.1720; Jef. 52.1215.
W
5.13 Esd. 1.211.
DIospu wusIntu cuchuy c fI shuntu
yupuy ufuf cuy cun IIug IIu shu jutu suj
fumI cu nu wun. Cunungu guefu-
cu nu tunu chufuy cun Intu bIu nun-
puj. Apuf ufuf ftumI ufuytu
mIfuy c chIn.
9
Munduj nIn cu nu-
tu pIs tupushc pItuj mundushu-
cushun quI TempIutu uIIchu nuy-
quI puj, chuyno Imun cu nu tu pIs
uIIchu nuy quI puj? nIf.
10
Tupushc
ufuchej cu nupu jutIn tu pIs, jutIntu
upun tuf cuf gummun musyu chI mu-
n puj.
11
Chuufu puycunu nImu-
shu cuy puchupu junuj puchupu
Tuytu DIos nIntu udufuj cushuntu.
Chuy n pIs puycu nugu nIn IsfueIpu
unuy fIyupu munuy nI yoj fuynIn
ufuchI shun TempIutu uIIchuf cuy-
cu shun tumI.
U

12
Puycu nugu nImu-
shu unuy cuj uwIIun cunu syIu cho
cuycuj DIostu fubyu chI shun pItu
BubI Io nIupu fuynIn CuIdeu funu
Nubu co do no sofpu munuy nIn-
mun cuchuy cu shuntu. Chuy fuyshI
TempIuntu juchu chI fun; quIquIn-
cu nu tunu BubI Io nIu mun pfsu
upufun.
V

13
Chuy pItu guepu tu nu shI
CIfo BubI Io nIupu juc wutu fuynIn
cuycu shun cho DIospu TempIuntu
uIIchu chI nun puj nIfun.
W
14
Mustu pIs nImu shu: Nubu-
co do no sof shI Jefu su Ien cho
cuycuj DIospu TempIun pItu gofI-
pItu, gueIIuy pItu cujtu BubI Io nIu
tempIun mun upufun. Ruy CIfo nu-
shI BubI Io nIu tempIu pItu jofguf cuf
Imu-uycu pIs gofI pItu, gueIIuy pItu
cujcu nutu cutIy cu chI fun. Chuy
csu cu nu tugu Sesbu suf jutI yojpu
muquIn mun shI entfe gu shu. Puytu-
shI gobef nu dof cunun puj CIfogu
chufu fun.
15
Sesbu suf tu shI nIfun:
IIupun csu cu nutu upuf cutI chIy
Jefu su Ien cho cuycuj TempIu mun.
NIfcuf unuy cushu IIun cho DIospu
TempIuntu yupuy ufuchIn quI.
1
Chuyno nIptIn shI Sesbu sufgu cuy
Jefu su Ien mun chuyuy cu muf DIospu
TempIun puj sImIn tutu chutuytu
guIIuy cu chI fun. Chuy pItu-puchu-
shI ufuf cuy cun. Ichungu munu fuj
ushun f chu.
17
ChuymI cunungu tuytu munduj
fusunpu musyu nu puj BubI Io nIupu
uctun chufu fuj cu nu cho ushI chIy.
M fusun pu chush fuy CIfogu nIfun
Jefu su Ien cho DIospu TempIun
cuycujtu uIIchu chI nun puj. Chuy
uctu cu nu cho Imuno nIycu shun tu pIs
musyuy cuf nogu cu nutu wIIIu chI-
muy chuy ufuy c chI shun puj Imuno
yufpu shuy quI tu pIs.

1
Chuufu cuftutu chus quIf cuf
fuy DufIogu ushI chI fun BubI Io-
nIupu bIej csun cunu chufu fu shun cho
cuycuj uctun cu nu cho.
2
AshI chI shun cho
uctutu tufI fun MedIu jutI yoj pfobIn-
syu cho cuycuj Ecbutunu puIu syu cho.
Actu chgu cuynmI nIycu fun:
3
CIfo juc wutu PefsIupu fuynIn
cuycu shun cho Jefu su Ien TempIu puj
cuyno nIfun:
Jefu su Ien cho DIospu TempIun
yupuy cunun puj sImIn tuntu
chutuytu guIIuy c fI chun chuy cho
yupuy uywu cu nutu pIsh tu p nun-
puj. Chuy TempIogu cungu Ishcuy
chuncu gunchIs (27) metfun
uItu; Ishcuy chuncu gunchIs (27)
metfun unchu.
4
IIug IIu shu fumI-
cu nu wun quImsu junu pefguf cuf
junun mun juc uywuytu chufungu
mushoj tubIu tunu. Gustu cu nu tugu
pgungu mundu sh mun shun tu c-
moj gueIIuytu.
5
DIospu TempIun
Jefu su Ien pItu gofI pItu, gueIIuy pItu
cuycujtu Nubu co do no sof BubI Io nIu-
mun upumu shun tu pIs cutIy cu chI-
chun. Cush gun upuchun Jefu su Ien-
mun. NIfcuf DIospu TempIun mun
chufu chun.
ESDRAS5 , 6
670

X
.7 Hug. 2.21.
Y
.14 Esd. 5.12; Hug. 1.1; Zuc. 1.1.
Z
.19~22 Exo. 12.120; Deut. 16.18.
Chuyno IIguIf cuf fuy DufIogu

Euffu tes muyupu chIm pun cho cuycuj
munduj cu nutu: gobef nu dof TutnuItu,
Setuf-boznuItu wuquIn munduj-musIn-
cu nu tu wun cuftu cho cuyno nIfun:
Jefu su Ien pI tugu wItI cuy.
7
IsfueI-
cu nupu gobef nu dof nIn wun
X

wuquIn mund shej cunu jInu
ufuchI cu chun TempIun cushu-
IIun chgu.
8
IsfueI cu nupu munduj-
nIn cunu DIos nInpu TempIuntu
yupuy ufuf cuy c chej tugu yunu puy.
Chuy ufuy cho ufoj cu nu tugu jucIIu
pgungu Euffu tes muyupu chIm-
pun cho cuycuj pfobIn syu pItu fuypuj
pgu shun Impuesto gueIIuy tumI.
Chuy n pumI ufuy cu shun munu
qudu cun gu chu.
9
Jefu su Ien cho
cuycuj cfu cu nu mungu wufun-
wufun upupuy tfu-muII wutu cuf,
cufnI cu nutu cuf, cush nI cu nutu
cuf junuj puchu cho cuycuj DIos puj
fupu chI nun puj. Chuyno upupuy
fgutu, cuchItu, bnutu, ustI tu pIs
10
junuj puchu cho cuycuj DIos puj
uIIIn nIn sucfIfIsyucunutu fupu chI-
nun puj. Chuyno fufuf Tuytu DIostu
fuwu cu chun nogu puj y fumIII y cu-
nu p pIs.
11
Nogu nIshtu pIpIs munu
wIyu coj cujtugu jInun fu wusInpu
tIfun tIntu jofgu fIy cuf chuy mun
wufcuf cu chun. WusIn tunu ushuj-
puj juchu fu chI chun.
12
Muygun
mufcu pIs, muygun fuypIs Jefu su-
Ien cho cuycuj TempIutu munu uIIItu
fufuytu munuj cujtugu tIyu nun puj
Jefu su Ientu ucfu coj DIos ushuj puj
wusInpu IIIg chI chun!
Nogu DufIomI chuyno n.
Cunungu nIsh n IIu IIupun tu pIs
cumII chun.
Temp!uta aruyta ushashan
13
Chuufu fuy Dufo upuchI shun
pupII cho nIycu shunno cumII fun
Euffu tes muyupu chIm pun cho cuycuj
pfobIn syupu gobef nu dof nIn TutnuI,
Setuf-boznuI, wuquIn munduj-musIn-
cu nu pIs.
14
ChuymI IsfueI cu nugu
munduj nIn cu nu wun ufuf cuy cu shun
TempIutu munu jumu chIypu ushu fun
Tuytu DIospu pfof tun cunu nIshunno.
Chuyno cunun pmI wIIIu cu fun
Hugeo wun Idopu wumfun Zucu fus.
Y

IsfueIpu DIos nIn nIshunno, PefsIupu
fuynIn cunu CIfo, Dufo, Aftujefjes
nIshunno TempIu ufuy tugu ushu fun.
15
Dufo sojtu wutunu PefsIupu fuynIn
cuycup tIn quImsu junuj Aduf quIIIu cho
TempIu ufuytu ushu fun.
1
Chuufu, IIupun IsfueI cu nu pIs,
cfu cu nu pIs, cfu cu nutu yunu puj
Iev funu cu nu pIs, pfsu uywu shun-
pItu wuquIn cutI moj cu nu pIs DIospu
TempIuntu Inuu fuf fIstutu fufu fun.
17
Chuy fu uywu cu nutu Tuytu DIos-
puj pIsh tu fun puchuc (100) tfu-
muII wu cu nutu, Ishcuy puchuc (200)
cufnItu, chuscu puchuc (400) cush nItu,
chuncu Ishcuy (12) chbutu cudu IsfueI
tfbu puj juctu-cumu. Chuy ch bu cu-
nugu cufun IsfueI cu nupu juchunpu
fuquInmI.
18
NIfcofgu MoIses IsquIf-
bI shun cho nIycu shunno cfu cu nutu
y cfu cu nutu yunu puj Iev funu cu-
nu tu pIs cudu nuntu chufu fun Tuytu
DIospu TempIun cho Imu fufuy cu-
nu ch pIs ufunun puj, Tuytu DIostu
udufup tIn yunu p nun puj.
19
Pfsu uywu shun pItu cutI moj-
cunu Puscuu fIstutu fufu fun wutu mun
guIIu fej fImIf quIIIu chuncu chuscu
(14) junuj nIn cho.
Z

20
Chuy junujpgu
Iev funu cu nu wun cfu cunu muynumI
Iuycho nIshunno IImyu yu shunu
cufcuy cu fun. Chuy n pumI puycu-
nugu Puscuu cho pIsh tu nun uywutu
pIsh tu fun juc-Icho cuycuj cu nu puj,
cfu-musIn cu nu puj quIquIn cu nu puj.
21
CutI moj IsfueI cu nugu IIupunmI
mIcu fun Puscuu fIstucho fufu shun
ESDRAS6
671

[
.21 Neh. 9.2; 10.28; 13.3.
mIcuytu. T D udufu nun puj
juc-I funu cu nu pItu gueIII coj cu nu wun-
pIs IwuI mIcu fun.
[

22
CushI cush punmI
Iebu d fuy nuj tuntutu mIcunu fIstutu
gunchIs junuj fufu fun. T D
cumu c chI fun PefsIupu fuynIn uIII
fIcu nun puj y Tuytu DIospu TempIuntu
uIIchu chIytu yunu p nun puj.
3erusa!enman Esdras chayashan
7

1
PefsIupu fuynIn Aftujefjes
cuycu shun wIchun BubI Io nIu-
pItu Esdfus jutI yoj cutI mu fun. Puy
cufun SefuIuspu wumfun; SefuIuspu
pup nInnu Azufus; AzufIuspu pup-
nIn HIIcus;
2
HIIcIuspu pup nIn
SuIum; SuIumpu pup nIn Sudoc;
Sudocpu pup nIn AhItob;
3
AhItobpu
pup nIn Amufus; AmufIuspu pup-
nIn Azufus; AzufIuspu pup nIn
MefuIot;
4
MefuIotpu pup nIn Zefuus;
ZefuIuspu pup nIn UzI; UzIpu pup-
nIn BuquI;
5
BuquIpu pup nIn AbIsu;
AbIsuupu pup nIn FInees; FIneespu
pup nIn EIeu zuf; EIeuzufpu pup nInnu
Aufn. Aufon numI cufun fImIf-puntu
cuj cfu.
Esdfusgu cufun Iuy yuchuj

funumI. Puygu estud yu shu cufun
IsfueIpu T D MoIsestu
unuy IsquIf bI chI shun Iuytu. Esdfus-
tugu T D yunu puy cu fun.
Chuy n pumI Esdfus fuwucu shuntu
fuy Aftujefjesgu uunI fun. ChuymI
Esdfusgu BubI Io nIu pItu
7
Jefu su Ien-
mun cutI cu fun. Puywun cutI cu fun
uchcuj IsfueI fumIIIyu, Iev funucunu,
cfu cunu, DIostu uIubuf cuntuj-
cunu, TempIu puncutu tpuj cunu,
TempIu cho ufoj cunu-Imu. CutI cufun
Aftujefjes gunchIs wutunu fuy cuycup-
tIn.
8~9
Esdfustu Tuytu DIos yunupup-
tInmI wutu mun guIIu fej fImIf quIIIu
fImIf junuj cho IIoj shI fun. Chuy
wutu IIu cho Jefu su Ien mun chuyu mu-
fun pIchgu quIIIu mun guIIu fej fImIf
junuj cho.
10
Esdfusgu T D
IuynIn cu nutu mustu yuchu cu fun,
cumII fun. Chuy n pIs puygu IIupun
IsfueI cu nutu T D IuynIntu
yuchu chI fun.
11
Esdfusgu cfumI cufun. Puygu
cufun T D mundu mIn-
tun cunu, IuynIn cunu Imuno nIycu-
shun tu pIs IsfueI cu nutu yuchu chejmI.
Esdfus munmI fuy Aftujefjesgu cuftutu
upuchI fun. Chuy cuftu chgu cuynmI
nIycu fun:
12
DIospu IuynIn cu nutu yuchuj
cfu Esdfus, nogu munduj
AftujefjesmI uIII IIu goy nuy quItu
mun.
13
NogumI nIshc, cuy munduy-
cu sh cho muych pIs IsfueI cunu
tIyuy cuj Iev funu cunu cufpIs cfu-
cunu cufpIs gumwun Jefu su Ien mun
cutI cuytu munuj cgu cutI cu nun-
puj.
14
NogumI gunchIs tuntI yu chI-
muj n cu nu wun gumtugu cuchuyc
Jud cho, Jefu su Ien cho goyuj cunu
DIospu IuynIn cu nu cho nIycu shunno
cumII chI mu nuy quI puj.
15
Jefu su Ien-
cho tIyuj DIos puj nogu tuntI yu chI-
muj n cu nu wun goycu sh gueIIuytu,
gofItu upucuf cuf uywuy.
1
Chuyno
upun quI BubI Io nIupu pfobIn syun cu-
nu cho tufI shuy quI cujtugu gueIIuy-
tu pIs gofI tu pIs. Jefu su Ien cho cuycuj
DIospu TempIun puj funu cu nu wun
cfu cunu shon gun shuc yup tIn
goycu shu shuy quI cu nu tu pIs IIupuntu
upun quI.
17
Chuy gueIIuy wun numI
funtIn quI tfu-muII wu cu nutu,
cufnI cu nutu, cush nI cu nutu, chuquI
mIcuy offen dun tuwun-cumu,
bnun tuwun-cumu. NIfcuf Jefu-
su Ien cho DIospu TempIun cuycuj
uItuf cho DIos nI quI puj fupu chIn quI.
18
Puchoj cuj gueIIuytu, gofI tugu
DIos munu shunno gumnumI yunu-
p shoj cu nu wun Imuch pIs gustun-
quI.
19
DIos nI quIpu TempIun cho
Imutu pIs fufunu csu cu nutu gumtu
ESDRAS6 , 7
672
entfe gu shu shuy quItu Ichungu
quIquI quI chufuy Jefu su Ien cho
cuycuj TempIu mun.
20
DIos nI quIpu TempIun puj ImupIs
pIsh shup tI quegu jofgun quI nogu-
puj shun tu shun cju pItu.
21
Euffu tes
cuycuj tesu f fu cu nutu nogu fuy
AftujefjesmI n: Nogu puj gueIIuy
shun tu shuy quItu junuj puchu cho
cuycuj DIospu cfun Iuy yuchu chej
Esdfustu goy Imutu pIs nIstu shun
cujtugu.
22
Puytugu gueIIuy tu pIs
gonquI quImsu wufungu quImsu
puchuc nIn (3,300) quIu yuj, Ishcuy
chuncu Ishcuy nIn wufungu (22,000)
quIu fgutu, Ishcuy wufungu Ishcuy
puchuc (2,200) IItfun bnutu, Ishcuy
wufungu Ishcuy puchuc nIn (2,200)
IItfu ustItu, cuchI tugu uycu tu pIs
munu shun pItu.
23
Junuj puchu cho cuycuj DIos
Imutu pIs TempIun puj munu shun
cujtugu jucIIu entfe gu chun. Chuu-
fugu munumI custgu chuyumon-
gu chu wumf cu nu mun nI mundu-
sh mun pIs.
24
Gumcu nugu umunu
cobfun quI nu chu Impues tutu
muygun cfu cu nutu, nI cfu cu nutu
yunu puj Iev funu cu nutu, cuntuj cu-
nutu, puncu tpuj cu nutu, TempIu-
cho ufoj cu nutu, nI p funu tu pIs
DIospu TempIun cho ufoj cujtugu.
25
Esdfus, gumtugu DIos nI quImI
yuchuytu goshu fuy quI. GummI
numfun quI juez cu nutu, uutofI-
d cu nutu Euffu tes muyu pItu IntI
yugu nun cuj-Icho cuycuj cu nutu
uIII mundu nun puj. Puycu nugu
mundungu DIos nI quIpu IuynIn cu-
nutu yuchuj cu nutu. Munu yuchuj cu-
nu tugu yuchu chengu.
2
DIos nI quIpu
IuynIntu munu cumIgu, nogu
nIshtu pIpIs munu cumIej cu nugu
jInun fu wuu chI cungu; munu
wuu chI cufgu mufcun pItu gufgu-
cungu, Imu-uycun tu pIs guechongu;
mun'chgu cufsII mun upungu.
Tayta Diosta Esdras a!abashan
27
Chuufu cuftutu IIguIf cuf Esdfusgu
T D uIubu fun: Unuy uwII-
cunu sIfbI shun T D fIyupu
uIubu shu cuycu II chun. PuymI fuypu
shon guntu shuc y chI shu TempIun
Jefu su Ien cho cuycujtu fIspI tu nun puj.
28
DIosmI uIII cuynIn wun yunu p mu shu
fuypIs, tuntI yu chej nIn cu nu pIs, wuquIn
munduj cu nu pIs fIyupu cuyu p m nun-
puj. T D yunu p mup tInmI
nogugu shuc y cuf IsfueI cu nupu mus
fIspI tdu munduj nIn cu nutu shun tushc
Jefu su Ien mun IwuI cutI cu mu n puj.
Esdraswan cutimojcunapa jutin
8

1
Aftujefjes fuy cuycup tIn BubI-
Io nIu pItu Esdfus wun cutI moj-
cu nupu jutIn cu nu tugu upun tu fun
cudu fumIII yupu munduj nIn cu nu tumI.
Puycu nugu cuycu numI cufun:

2
FInees pItu mIfuj cutI fun Gefsn;
Itumuf pItu mIfuj DunIeI;
DuvId pItu mIfuj Secu nIuspu
wumfu Huts.

3
Pufos pItu mIfuj cujnu cutI fun
Zucu fus. Puywun cuj fpu
cutI fun puchuc pIchgu chun cun
(150) funu cunu. Puycu nu tugu
oIIgu cujIIutu upun tu fun.

4
Puhut-moub pItu mIfuj cutI fun
ZefuIuspu wumfun EIIoe nuI.
Puywun cuj fpu cutI fun Ishcuy
puchuc (200) funu cunu. Puycu-
nu tugu oIIgu cujIIutu upun tu fun.

5
Zutu pItu mIfuj cutI fun Juhu zIeIpu
wumfun Secu nus. Puywun cuj
fpu cutI fun quImsu puchuc

AdIn pItu mIfuj cutI fun Jonutunpu

wumfun Ebed. Puywun cuj fpu
cutI fun pIchgu chuncu (50)
funu cunu. Puycu nu tugu oIIgu
cujIIutu upun tu fun.

7
EIum pItu mIfuj cutI fun AtuIIuspu
wumfun Jesuus. Puywun cuj
ESDRAS7 , 8
673
fpu cutI fun gunchIs chuncu

8
Sefu tIus pItu mIfuj cutI fun
MIcueIpu wumfun Zebu dus.
Puywun cuj fpu cutI fun pusuj
chuncu (80) funu cunu. Puycu-
nu tugu oIIgu cujIIutu upun tu fun.

9
Joub pItu mIfuj cutI fun JehIeIpu
wumfun Obudus. Puywun cuj
fpu cutI fun Ishcuy puchuc
chuncu pusuj nIn (218) funu-
cunu. Puycu nu tugu oIIgu

10
BunI pItu mIfuj cutI fun JosIfIuspu
wumfun SeIo mIt. Puywun cuj
fpu cutI fun puchuc sojtu chun-
cun (160) funu cunu. Puycu nu-
tugu oIIgu cujIIutu upun tu fun.

11
BebuI pItu mIfuj cutI fun BebuIpu
wumfun Zucu fus. Puywun cuj
fpu cutI fun Ishcuy chuncu
pusuj (28) funu cunu. Puycu nu-
tugu oIIgu cujIIutu upun tu fun.

12
Azgud pItu mIfuj cutI fun Hucu-
tunpu wumfun Johunn.
Puywun cuj fpu cutI fun puchuc
chun cun (110) funu cunu.
Puycu nu tugu oIIgu cujIIutu
upun tu fun.

13
AdonIcum pItu mIfuj cutI fun JeIeI,
Semuus, EIIfe Iet. Puycu nu wun
cuj fpu cutI fun sojtu chuncu
oIIgu cujIIutu upun tu fun. Puycu-
nugu wuquIn pItu mus guepu tu-
fuj cutI fun.

14
BIgvuI pItu mIfuj cutI fun UtuI,
Zubud. Puycu nu wun cuj fpu
cutI fun gunchIs chuncu (70)
funu cunu. Puycu nu tugu oIIgu
Temp!ucho arojcuna
15
Nogu EsdfusmI funu cu nutu shun-
tuf Ahuvu mun uywuj muyu cuntun-
mun. Chuy cho quImsu junuj IIupun
goyuf. Chuy cho cfu cu nutu, IIupun
funu cu nutu yupupt cfu cu nutu yunu-
puj Iev tfbu funu cu nugu nI jucnuy-
IIu pIs munumI cufun chu.
1
ChuymI
cuchuf EIIezeftu, AfIeItu, SemuIustu,
EInu tuntu, JufIbtu, EInu tuntu, Nutuntu,
Zucu fIustu, Mesu Iumtu. Puycu nugu
cufun fIspI tdu funu cu numI. Puycu-
nu wun uywu fun Iuytu yuchuj cunu
JoIu fIb wun EInu tn.
17
Puycunu uywu-
fun CusIfIu puftI cho cuycuj munduj
Idowun pufIuj. CusIfIumun chuyuy-
cuf Idotu wun wuquIn munduj cu nutu
fuwu cu nun pmI cuchuf TempIu cho
ufoj cu nutu cuchu mu nun puj.
18
Tuytu
DIosgu nogu cu nutu yunu puy c mu fun.
ChuymI cuchu sh cu nugu pushu mu fun
yuchuj funu Sefe bIustu. PuymI cufun
Iev tfbu pItu mIfuj MuhIIpu wumfun.
Sefebus shumu fun wuuguIn cu nu wun
wumfun cu nu wun IIupungu chuncu
pusuj (18).
19
Chuyno pushu mu fun
Mefu fI pItu mIfujpu wumfun cu nu tu-
pIs: Husu bIustu, JesuIustu. Puycunu
wuuguIn cu nu wun wumfun cu nu wun
IIupungu chuyu mu fun Ishcuy chuncu
(20).
20
Ishcuy puchuc Ishcuy chun cun
(220) funu cu nu tu pIs pushu mu fun.
Puycu nupu uwIIun cu nu tumI fuy DuvId-
wun munduj suId fun cunu chufu-
fun Iev funu cu nutu yunu p nun puj.
Puycunu pushu mu shun funu cu nugu
jutInpu-cumumI upun tu fuy cu fun.
21
Ahuvu muyu cuntun cho cufcuy-
cu sh cho uyunu n cu nu puj nIf. NIf
Tuytu DIostu fIspI tuf muu cu n cu-
nu puj Jefu su Ien mun cutI mup t cunu
nogu cu nutu, fumIII y cu nutu uIII IIu
chuyu chI m nun puj yun'g m nun puj,
cs cu nu tu pIs uIII IIu chuyu chI n-
puj yunu p m nun puj.
22
FIyu funu-
cu nu pItu chup m nun puj muntdu
suId fu cunu yun'g m nun puj fuytu
fuwu cuy tugu fIyupumI pengu cuf.
Ruytugu muynumI nIf DIos chup-
mun gumI puytu udufuj cu nu tugu.
DIostu munu wIyu coj cu nu tumI Ichungu
fIyupu fubyu wun custI gun nIf.
ESDRAS8
674
23
Chuy n pumI uyunuf Tuytu DIostu
fuwu cuf muu cu f cunu. Muu cup t-
cunu wIyu mush pun yunu p mu fun.
24
NIfcofgu ucfuf chuncu Ishcuytu
(12) cfu cu nupu munduj nIn cu nutu.
Puycunu cufun: Sefebus, Husu bus,
chun cuj cfu-musIn cu nu wun.
25
Puycu-
nu tumI psu puf gueIIuytu, gofItu,
csu cu nutu. Chuy cu nu tugu fuymI,
tuntI yu chej nIn cu numI, suId fun cu-
numI, chuy cho cuycuj IsfueI cu numI
Tuytu DIospu TempIun puj goycushu
cufun.
2
Psu pupt cufun Ishcuy
chuncu juc wufungu (21,000) quIu
gueIIuy. GueIIuy pItu cuj csu cunu
cufun puchuc (100). GofI pIs cufun
quImsu wufungu quImsu puchuc nIn
(3,300) quIu.
27
GofI pItu pusI IIu cunu
cufun Ishcuy chuncu (20). Chuy cu nugu
IIupun fuj Iusu fun pusuj quIu. Ishcuy
bsu pIs funsI pItu cuyuy IIu puj uchIc-
yuy cu chuy cuj cufun. Chuy cu nugu gofI-
n fuj bIej cufun.
28
NIfcufnu nIf: Gumcu nugu T
D ucfu shumI cufcuy cun quI
IIupun csu cu nu wun IwuI. GueIIuy wun
gofIgu unuy cuj uwIIun ch cunu fIspI-
tu shun T D .
29
Cunungu
gumcunu sumuj cuyduy, tpuy T
D TempIun mun chuyu chI nuy quI-
cumu. Chuy ch fmI yupuy psungu
cfu cu nupu munduj nInpu, Iev
funu cu nupu, wuquIn cuj IsfueI fumI-
IIyu cu nupu munduj nInpu uupun cho.
Chuy tugu psungu Jefu su Ien TempIu-
ch fmI.
30
Chuufu Iev funu cu nu-
wun cfu cunu chus quI fun: gueIIuytu,
gofItu, psu shu cujtugu IIupun csu-
cu nu tu pIs. Puycu nunu Tuytu DIospu
TempIun Jefu su Ien cho cuycuj mun
upufun.
31
Ahuvu muyu cuntun pItu Jefu su-
Ien mun uywu cuf wutu mun guIIu fej
quIIIu chuncu Ishcuy (12) junuj nIn cho.
Aywup t cunu Tuytu DIos nmI chup-
mu fun chIquI muj cu nu pItu, suwu cu nu-
pI tu pIs.
32
Jefu su Ien mun chuyuy c fIf
quImsu junuj jumuf.
33
Wufun nIn
junuj chnu DIospu TempIun cho
psu f cunu gueIIuytu, gofItu, csu-
cu nu tu pIs. NIfcuf Mefe mot jutI yoj
cfutu yupu pu f cunu. Puygu cufun
UfIuspu wumfun. Puywun cufcuy cu fun
FIneespu wumfun EIeu zuf, cfu cu nutu
yunu puj Iev funu cu nu pIs Josupu
wumfun Jozu bud, BInuypu wumfun
Noudus.
34
IIupun tu pIs entfe gu f cunu
psu shutu y yupu shutu. NIfcuf uycu
cushun tu pIs y uycu quIu cushun tu pIs
upun tu fun.
35
NIfcuf mufcun mun cutI moj cu nugu
IsfueI cunu udufu shun T D
upufun fupu chInu sucfIfIsyucunutu
IsfueI fumIII yupu jutIn cho chuncu
Ishcuy (12) tfu-muII wu cu nutu, Isgun
chuncu sojtun (96) cufnItu, gunchIs
chuncu gunchIs nIn (77) cush nItu,
juchu pItu sucfIfIsyupnu chuncu
Ishcuy (12) chbutu. Chuy cu nu tugu
IIupun tumI T D fupu chI-
fun.
3
NIfcofgu fuy Aftujefjes upuchI-
shun pupIItu entfe gu fun chuy puftI-
cho munduj uutofI d cu nutu, Euffu tes
cuycuj pfobIn syu cu nupu gobef nu-
dof nIn cu nutu. Chuufu puycu numI
funu cu nutu yunu pu fun. Tuytu DIospu
TempIuntu ufup tIn pIs yunu pu fun.
Israe!cunapa juchanpita
Esdras maacushan
9

1
Chuy pI tu nugu munduj cunu
uywuy cu muf nImu fun: IsfueI-
cu nugu cfu cu nu pIs, cfu cu nutu
yunu puj Iev funu cu nu pIs juc custu
funu cu nu wun tuIIu cu shumI goyu shu.
Munu uIIItu fufujtu fIcuy cuf pIs IwuImI
goyu shu Cununeo, Het, Fefez, Jebs,
Amn, Moub, EgIpto, Amoffeo funu-
cu nu wun.
2
IsfueI cu nugu quIquIn cu-
nu pIs wumfun cu nu pIs muju chu cu shu
chuy juc-I nusyun wufmI cu nu wunmI.
DIos ucfu shun cuycuf tuIIu cu shu jpu
funu cu nu wun. Chuyno juchu fufuy-
mun chuyu nunpgu munduj nIn cu numI
cumI nu tu pIs goshu.
ESDRAS8 , 9
675

\
9.12 Exo. 34.1116; Deut. 7.15.
3
Chuyno nImu shuntu wIyuy cuf
IIuquI cuf fptu fuchIf, ujchtu
shupf tu pIs uchuf ushuf. NIfcuf
fIyupu IIuquI shu jumu cuy cuf.
4
Juc-
Imun upushun pItu cutI moj cu nupu
juchun pItu IsfueI cunu fIspI tu shun
Tuytu DIos custI gu nuntu munchu coj-
cu nugu IIupun pIs noguno fufu fun.
Nogugu jInu IIu fIyupu IIuquI cuf jumu-
fuy cuf tufdIpu Tuytu DIos puj uywutu
pIsh tu nun fucumu.
5
Chuy fufuj
IIuquI cuy cu sh pItu IchIc IIutu uIIchu-
cuf cuf fp pIs jInu fuchI shu IIu T
D muu cuf cuyno
nIf:
Tuytu DIos nI II, Tuytu DIos nI-
II fIyupumI pengu cuyc. MunumI
musy chu Imuno fuwu cuy tu pIs.
FIyupu munu uIIItu fufu sh cu nugu
muychI cu shI cucun pIs. Juchutu
fufu sh cu nu pIs yumu c chI shun quI-
numI.
7
Unuy pItu-puchu cunun cu-
mu pIs goyush c cunu juchu fufuy-
IIu chmI. Juchutu fufu sh pI tumI
nogu cu nu tugu fuyn cu nu tu pIs
cf cu nu tu pIs juc-I nusyunpu
fuynIn cu nupu munuy nIn mun
cuchuy cu mush cun quI. Chuy pI-
tumI wuquIn n tugu wuu chI shu,
wuquIn n tunu gufgu mu shu, suwu-
p mu shu, munu cuj mun chufu mu-
shu. Cunun pIs chuy nmI cufcuyc.
8
Chuyno cufcuy cup t pIs gumgu
T D fIyupu cuyu p mush-
puy quImI wuII cu IIu tu pIs cuchuy-
cu chI mush cun quI fIspI tdu ucfu-
shuy quI puchu cho tIyu chI m nuy-
quI puj. GummI cumu c chIsh cun quI
nogu cu nu puj puchu uchIc yu c cojno
fIcu cu nun puj. Jucpu munuy nIn cho
cuycujtu cushI cuf cu chI mush cun-
quI.
9
Nogu cunu uywuy cuycup t pIs
gumgu munumI gonguy cu mush cun-
quI chu mustu mununu ucu n puj.
Cuyu p mush puy quImI cumu c-
chIsh cun quI PefsIupu fuynIn cu-
nu pIs uIII uwInpu fIcu m nun puj.
GummI cuwu chI mush cun quI fug-
IIun cuycuj TempIuy quItu uIIchu n-
cu nu puj. Jud ch pIs Jefu su Ien ch-
pIs chupuy c mun quI!
10
Tuytu DIos, cunungu Imutu-
tuj fImuf c mun pIs fIyupu juchutu
fufu sh cu nu pI tugu? MunumI
cumIIsh c cu nu chu
11
sIfbI shoj
pfof tu cunu wIIIu p mu shun
mundu mIn tu cu nu tu pIs. WIIIu p-
chI mush puy quI nIfuy quI: TIyuj
yuycu nuy quI puj cuycuj puftI chgu
juchu supu funu cu numI tIyuf cuy cun.
Pusuypu munu uIII custum fI cu nu-
IIu tumI fufuf cuy cun.
12
ChuymI
wIIIu p chI mush puy quI nImu fuy quI:
WufmI wumfuy quI cu nutu puycu-
nupu oIIgu wumfun cu nu wun umu
muju chun quI chu. Puycu nupu wufmI
wumfun cu nu tu pIs oIIgu wumfuy-
quI cu nu wun umu muju chun quI-
chu.
\
Chuy puftI funu cu nu wungu
Imuy pIs umu pufIu cun quI chu. Amu
uIIIgu fIcu nu cun quI chu. Chuyno
cuf-fmI uIIIgu goyun quI puj. Chuy
puftI cho wuyoj cu nutu mIcuf cushI-
shu goyun quI puj. Chuc fu cu nu tu pIs
wumfuy quI cu nu tunu Imuy cu mu pIs
cuchu puy cun quI puj nIf.
13
Nogu cu nu tugu munumI custI-
gu mush cun quI chu juchutu fufu-
sh munngu. Chuypu fuquengu
wuII cuj IIu pIs cuymun cutI mu-
n pmI cumu c chIsh cun quI.
14
Mundu mIn tuy quI cu nutu munu
wIyu cuypu yupuy chu fuj muju chu c-
cu nu mun meIu nuy puj custum fI yoj
funu cu nu wun? Chuyno fufup t cu-
nugu fIyupu fubyu cuf cush puy quImI
nogu cu nutu juctu pIs munu cuchuy-
cuypu wuu fu chI mun quI puj.
15
IsfueI cu nupu T D-
, nogu cu nupgu fIyupu uIIImI
cush cun quI. ChuymI cumu c chIsh-
cun quI cunun cuycu sh cu nuno
wuII cuj IIu pIs cuwu n puj. Gumpu
ESDRAS9
676
uupuy quI chgu nogu cunu fusun-
pumI juchu yoj c. Chuyno cuycufgu
uupuy quI cho goy n pIs munumI
cumu cun chu.
3uc-! nasyunpita caj
warmincunata gargushan
10

1
Chuyno Tuytu DIospu
TempIun puncu cho wugush-
pun Esdfus gonguf pu shu muu cuy-
cup tIn wufmI, oIIgu, wumfu pIs fIyupu
IIuquI cuy wun wuguf cuy cu fun. Puycu-
nugu Esdfuspu Idun mun shun tu cu fun.
2
Chuyno cuycup tIn EIum pItu mIfujpu
wumfun JehIeIpu wumfun SecunIusgu
Esdfustu nIfun: Nogu cu nugu munumI
cumIIsh c cu nu chu Tuytu DIos
nIshuntu. Juc-I nusyun wufmI cu-
nu wunmI muju chu cushc. Chuyno
fufuy cu shu pIs IsfueI cu nutu Tuytu
DIos cuyu puy c mun ch fmI.
3
Cunun
nogu cu nugu Tuytu DIospu IuynIn-
cho nIycu shun nmI juc-I nusyun-
pItu cuj wufm cu nutu wumfun tIntu
gufgu fI shuj. Gum nImu shuy quI nmI,
Tuytu DIospu mundu mIn tun cu nutu
cumIej cunu nImu shun nmI IIupuntu
fufu sh cunu.
4
Jutu fIy ufI! RuquI c-
nun puj gum nImup tI quegu fuquI c-
shmI. Nogu cu nu pIs yunu p shuy quImI.
Cunungu gum mundu muy Imuno fufu-
n cu nu p pIs.
5
Chuufu IchIf cuf Esdfusgu cfu-
cu nupu munduj nIntu, cfu cu nutu
yunu puj Iev funu cu nupu munduj-
nIntu, IIupun IsfueI cu nu tu wun jufu chI-
fun uunI shuntu cumII nun puj. Chuufu
puycu nu pIs uunIf jufu fun.
Chuy
ushuy Esdfusgu DIospu TempIun-
pItu uywu cu fun EIIu sIbpu wumfun
Johununpu wusIn cho shuynI cuuftu
cuycuj mun. Chuy cho wufu fun IIuquI-
shu Imutu pIs munu mIcuypu munu
upuypu. Chuyngu cuycu fun juc-I
nusyun pItu cutI moj cunu Tuytu DIos
munu shunno munu cumII shun pItu.
7
NIfcuf Intfu Judpu, Intfu
Jefu su Ienpu wIIIu cu chI fun pfsu
uywu shun pItu cutI moj cu nugu IIupun
Jefu su Ien mun shun tu c nun puj.
8
WIIIu-
chI shun pItu quImsu junujtu munu
chuyu mup tengu chuy cutI moj cu nutu
Imu-uycun tu pIs guechu nun puj, IIupun-
nIntu guechuy cuf gufgu fI nun pmI
wIIIu chI fun. Munduj cu nu wun tuntI yu-
chej cu numI chuyno fufu nun puj pufIu-
cu fun.
9
ChuymI Jud pItu cuj, Benju-
mIn pItu cuj funu cu nugu Jefu su Ien mun
IIupun shun tu cu fun. Shun tu cu fun Isgun
quIIIu Ishcuy chuncu (20) junuj cho,
wIIIu cu chI shun pItu quImsu junuj IIutu.
Chuyuy c fIf TempIu puncun Isu
pumpu mun jumu cuy c fI fun. Chuy mun
guyu chI shun pI tumI fIyupu tumyup tIn
munchu fIf sIcsIc yuf cuy cu fun.
10
ChuymI
cfu Esdfusgu IchIf cuf nIfun: Gumcu-
nugu juc-I nusyun wufmI cu nu wun
muju chu cufmI juchutu fufush cun quI.
Chuy n pumI IsfueI cu nu tugu musnu
juchu yoj y chIsh cun quI.
11
ChuymI
cunun gumcu nugu unuy uwIIuy quI-
cunu fIspI tuf udufu shun T D
uupun cho fusunpu juchu yoj cushuy-
quItu cunfIsucuf Tuytu DIos munu shun-
nnu goyuy. RuquI cuynu DIostu munu
fIspI tuj funu cu nu pI tugu. Juc-I nusyun
wufmI wun tIyuj cu nu pIs fuquI cuy.
12
Chuufu IIupun funu cunu sInchIpu
nIfun: Au, nImu shuy quI nmI nogu cu-
nugu cumII shuj.
13
Ichungu uchcujmI
cufcuyc. Tumyugu munumI chuwun-
chu. Nogu cunu cuy jInun cIII IIu chgu
munumI cuyc mun chu. Cuy pufIuy cu-
shun chgu munumI juc junuj nI Ishcuy
junuj IIu uffIg Iuy IIu chu. Juc-I wufmI-
cu nu wun tIyuy cuj cu nugu uchcujmI
cuyc.
14
IIupun cuycho cunpu
fuquengu munduj n cu nu IIu fuqu
qudu chun. SIud n cu nu cho tIyuj cunu,
juc-I wufmI cu nu wun tIyuf cuy cuj cu nu-
pIs shumu chun Imuy junuj p pIs jItu pu-
shuy quI junuj puj. Puycunu shumongu
cudu sIud nIn pItu uutofI d nIn cu nu wun
juez nIn cu nuwun-cumu. Chuyno fufu-
shun Tuytu DIos nIn chI fIyupu fubyu-
shu cuycu shun pItu uIIchu c nun cumu.
ESDRAS9 , 10
677
15~1
Pfsu uywu shun pItu cutI moj-
cu nugu IIupunmI chuyno cunun puj
uunI fun. Ichungu AsueIpu wumfun
Jonutn, TIcvupu wumfun Juhuzus
munu munu fun chu. Puycu nupu fubuf-
nIn cuycu fun Mesu Ium wun Iev tfbu
funu Sube tuI. Chuufu cfu Esdfusgu
ucfu fun funu cu nutu. Puycunu
wuquengu cufun fumIII yun cu nu cho
munduj cunu. Chuy ucfu shun cu nu-
wungu IIupun wun juc puchu mun shun-
tu cu fun chuncu quIIIu mun guIIu fej
fImIf junuj cho. NIfcuf pufIu cu fun
Imuno fufu nun p pIs.
17
Yupuy juc
wutu munnu guIIu fej quIIIu fImIf junuj-
chgu juc-I nusyun wufmI cu nu wun
tIyuf cuy cuj funu cunu Imuno cunun p-
pIs uffIg Iuytu ushu fun.
18
Juc-I nusyun wufmI cu nu wun
tIyuf cuy cuj cfu cu nugu cufun cuyno
jutI yoj cu numI:
Josu ducpu wumfun Josu pItu
mIfuj cunu fumIII yun cu nu-
wun cufun: Muusus, EIIe zef,
JufIb, Gedu Ius.
19
Puycu nugu
wufmIn wun fusunpu fuquI c-
cu nun puj uunI fun. NIfcuf juc
cufnItu upumu fun cutI chInu
sucfIfIsyupuj.

20
Imef pItu mIfuj cunu cufun:
HununI, Zebu dus.

21
HufIm pItu mIfuj cunu cufun:
Muusus, EIus, Semuus, JehIeI,
Uzus.

22
Pusuf pItu mIfuj cunu cufun: EIIoe-
nuI, Muusus, IsmueI, Nutu nueI,
Jozu bud, EIusu.

23
Iev fumIII yu pItu mIfuj cunu
cufun: Jozu bud, SImeI, KeIuu,
(KeIItu nIshun) Petuus, Jud,
EIIe zef.

24
Tuytu DIostu uIubuf cuntuj cu nu-
pItu mIfujnu cufun EIIu sIb.
Puncu tpuj cu nu pItu mIfujnu
cufun: SuIum, TeIem, UfI.
25
WuquIn IsfueI fumIII yu pItu mIfuj cu-
nu pIs muju chu cu shu cufcuy cu fun juc-I
nusyun wufmI cu nu wun. Puycunu
cufun:
Pufos pItu mIfuj cunu cuj cufun:
Rumu, Jezus, MuIquus,
MIjumn, EIeu zuf, MuIquus,
Benuu.

2
EIum pItu mIfuj cunu cuj cufun:
Mutunus, Zucu fus, JehIeI,
AbdI, Jefe mot, EIus.

27
Zutu pItu mIfuj cunu cuj cufun:
EIIoe nuI, EIIu sIb, Mutunus,
Jefe mot, Zubud, AzIzu.

28
BebuI pItu mIfuj cunu cuj cufun:
Johunn, Hunu nus, ZubuI,
AtIuI.

29
BunI pItu mIfuj cunu cuj cufun:
MesuIum, MuIuc, Aduu, Jusub,
SeuI, Rumot.

30
Puhut-moub pItu mIfuj cunu cuj
cufun: Adnu, QueIuI, Benuu,
Muusus, Mutunus, BezuIeeI,
BInuy, Munuses.

31
HufIm pItu mIfuj cunu cuj cufun:
EIIe zef, Isus, MuIquus,
Semuus, SImen,
32
Benjumn,
MuIuc, Semufus.

33
Husum pItu mIfuj cunu cuj cufun:
Mute nuI, Mututu, Zubud, EIIfe-
Iet, Jefe muI, Munuses, SImeI.

34
BunI pItu mIfuj cunu cuj cufun:
MuduI, Amfum, UeI,
35
Benuu,
Bedus, QueIuhI,
3
Vunus,
Mefe mot, EIIu sIb,
37
Mutunus,
Mute nuI, JuusuI.

38
BInuy pItu mIfuj cunu cuj cufun:
SImeI,
39
SeIemus, Nutn,
Aduu,
40
Mucnu de buI, SusuI,
SufuI,
41
AzufeeI, SeIemus,
Semufus,
42
SuIum, Amufus,
Jose.

43
Nebo pItu mIfuj cunu cuj cufun:
JeIeI, Mututus, Zubud, ZebInu,
Juduu, JoeI, Benuu.
44
Chuy funu cu nugu IIupunmI muju chu-
cu shu cufun juc-I nusyun wufmI cu nu-
wun. RuquI cush pun chuy wufmIn cu nu-
tugu wumfun tIntu-cumu gufgu fun.
ESDRAS10
678
Nehemas marcanpaj
Tayta Diosta maacushan
1

1
Cuygu Hucu IIuspu wumfun
Nehe mIuspu wIIIu punmI.
Aftujefjes
D
Ishcuy chuncu (20)
wutunu fuy cuycup tIn, QuIs Ieu quIIIu-
cho nogu Nehe mus cuycuf Susu
sIud cho cuycuj puIu syu cho.
2
Chuy-
cho cuycup tmI wuugu HununI
wutu cu muf chuyu mu fun. Puywun
chuyu mu fun Jud funu cunu. Puycu-
nu tumI tupu cuf pfsu upumu nun pItu
guesh pIf qudu moj mufcu-mus cu nu-
puj, Jefu su Ien puj.
3
Chuufu puycunu
wIIIu mu fun: Pfsu upumu nun pItu
qudu moj cu nugu Intfu pfobIn syu cho
fIyupu penguy pmI ucuf cuy cun. Jefu-
su Ien pu pIs Intfu cuffuI nInmI juchu-
shu cuycun. Puncun cu nu pIs fupu shumI
cuycun nIf.
4
WIIIuy cu mup tIn IIuquI cuf fIyupu
wuguf. ChuymI uchcu junuj IIuquIshu
goyuf, uyunuf, junuj puchucho
cuycuj Tuytu DIostu muu cuf.
5
Muu cuf nIf: Junuj puchu cho
cuycuj T D gumgu cunquI
fIyupu munuy nI yojmI. Gumpu
uupuy quI chgu p-muypIs munchu-
fInmI. PufIu cu shuy quI tu pIs munumI
gongun quI chu. Cuyu shoj cu nu tu wun
mundu mIn tuy quItu cumIej cu nu tu pIs
uIIImI fIcun quI.
Chucuypu junuj pu-

pIs gumtumI fuwuc sIfbI shoj IsfueI
fumIII yu cu nutu yunu puy cu nuy quI puj.
Gum fIcuy c mup tI quImI IsfueI cu nugu
juchutu fufushc. FumIII y cu nu pIs,
nogu pIs juchu tugu fufush cmI.
7
RIcuy-
c mup tI quImI fIyupu munu uIII IIutu
fufush c cunu. MunumI cumIIsh c-
cu nu chu sIfbI shoj nI quI MoIses wun
wIIIu chI mu shuy quI mundu mIn tuy quI-
cu nutu, IuynI quI cu nutu, yuchu chI mu-
shuy quI cu nu tu pIs.
8
MusquI yufpuy pIs
nogu cu nu puj MoIses wun wIIIu chI mu-
shuy quItu. Nogu cunu juchutu fufup-
tgu Int fu mun muchIypu-muchIf
gufgu fu m nuy quI pmI nImu fuyquI.
E

9
Gummun yupuy yfu cu muf mundu-
mIn tuy quI cu nutu cumIIp tgu muy-
chuycho mush tu cu shu cuycuj tu pIs
fIspI tu shu nuy quI puj ucfu shuy quI
puchu mun yupuy shun tu m nuy quI-
pmI nImu fuy quI.
F
10
Nogu cu nugu cufcuyc gumtu
sIfbI shoj ucfu shuy quI funu cu numI.
Nogu cu nu tugu jofgu mu fuy quI fIyupu
munuy nI quI wunmI.
G

11
Tuytu DIos
umutufmI fuwuc muu cu mu shtu
wIyu m nuy quI puj. Chuyno wIyuy cuy
Nehemas
Imuptuj pefgufun JefusuIenpu pefguncunutu? ImunIftuj pefgununtu mIchufun?
Imataj caycan cay !ibru cho? Unuygu Nehe mus IIbfo Esdfus IIbfu wun jucnuy IIumI cufun.
Nehe mus nInun cuycun Tuytu DIosmI cushI cu chI mun nInunmI. Nehe mus IIbfo cuycun
Esdfus IIbfu pItu sguej IIumI.
RImIf cuj puftI fImuy cun Jefu su Ien sIudpu pefgun cu nutu Nehe mus mundup tIn jutu fu chI-
shun puj. Achcuj contfun cunu chuputu chufu pup tIn pIs pefguytu ushu fun. SIudtu uIIchu chIf
yupuy numI Tuytu DIos tu pIs udufu fun (17). Ishcuy cuj puftI numI fImuy cun IIupun wIyuy cup-
tIn Iuytu IIguI shun puj y Tuytu DIos IIutu sIfbI nun puj pufIu cu shun pItu. Cuy IIbfo ushu nun chnu
fImuy cun uIIchu chI shun pefgu cu nutu Inuu fu shun puj y Nehe mus mus juccu nu tu pIs fufu shun puj
(813).

D
1.1 Esd. 4.7.
E
1.8 Iev. 26.33; Deut. 28.64.
F
1.9 Deut. 30.15.
G
1.10 Deut. 9.29.
679

H
2.3 2Rey. 25.810; 2Cfn. 36.19; Jef. 52.1214.
ufI sIfbI shoj cunu muu cu mu shu shuy-
quI tu pIs. IIupu n pIs gumtu fIspI tuy-
IIu tumI munuyc. Chuy n pIs gumtu
fuwu cum yunu p m nuy quI puj. Gum
cumu c chIy ufI tuytu nogutu fuy cuyu-
p m nun puj.
Chuy wIchun nogugu cuycuf fuy
Aftujefjes upunun puj bnu upupuj-
nInmI.
3erusa!enman Nehemas
aywananpaj Artajerjes aunishan
2

1
Ishcuy chuncu (20) wutunu
Aftujefjes fuy cuycup tIn, NIsn
quIIIu cho juc junuj fuy upunun puj
bnutu mucyuy cuf. Chuy fu fuygu
fIcu mu fun IIuquI shu cuycujtu.
2
ChuymI
tupu mu fun: ImunIf tuj IIuquI shu
cuycun quI? MunumI guesh yuy cuj n-
chogu cuycun quI. JucpI tumI IIuquI-
shugu cuycun quI cungu.
Chuyno nImup tIn fIyupu munchu c-
cuf.
3
NIfcuf fuytu nIf: Tuytu fuygu
Imuy cu mu pIs cuwu chun! AwII cunu
pumpu fuy cu shun sIud pusuypu fug-
IIun, puncun cu nu pIs nInu fupu shu
cuycup tengu ImunIf tuj munu IIuquI c-
mun chu ufI tuytu?
H
4
Chuufu fuygu tupu mu fun: Imun-
pu tuj yunu cuchup mun?
JInun fu junuj puchu cho cuycuj
Tuytu DIostu shon gu II cho muu cuf
Gum munu shuy quIno cuchun nIf.
5
NIfcuf fuytu nIf: Cuyu p mush-
puy quI, chuyno gumpuj uIII cuptengu,
fuwuc Tuytu munduj Jud mun
cuchum nuy quI pmI, uwII cunu
pumpu fuy cu shun mun chuyuy cuf juchu-
shu cuycuj cu nutu uIIchu chI n puj.
Nuupun cho wufmIn jumu fuy cup-

tIn fuygu tupu mu fun: Imuy cu mu fuj
chuy cho goy mun quI? Imuy fuj cutI-
mun quI? nIf.
Chuufu wIIIuf Imuy cutI n puj
cushun tu pIs. WIIIupt uywu n puj
uunI mu fun.
7
Mustu pIs fuwu cuf
puypuj uIII cuptIn y cuyu p mush pungu
Euffu tes pItu IntI yugu nun cuj-Icho
cufcuy cuj gobef nu dof cu nu mun pupIItu
upuchI m nun puj; chuypu psupt
Jud mun chuyu n cumu munu chup-
m nun puj.
8
Yupuy juc pupIItu muu-
cuf fuy mundu shun cujcho cuycuj
muntItu tpuj Asuf jutI yoj funu mun
upuchI m nun puj, TempIupu cuntunpu
tumu fuy cuj pefgupu puncun cu nutu,
sIud mun yuycunu puncu cu nutu
IIupuntu uIIchu chI n puj guefu cu nutu
gom nun puj, nogu tIyu n puj cuj wusItu
fufu chI n p wun. Chuufu cuyu p coj
cuynIn wun Tuytu DIos yunu p mup tIn
fuygu IIupun tumI uunI mu fun.
9
Euffu tes pItu IntI yugu nun cuj-
Icho cufcuy cuj gobef nu dof cu nu mun
chuyuy cuf fuy upuchI mu shun pupIItu
entfe guf. Ruygu yun'g m nun puj
cuchu fun uchcuj munduj suId fu cu-
nutu, munt du cu nu tu pIs.
10
IsfueI cu-
nutu yunu p nun puj funu chuyu shuntu
musyuy cuf Hofon pItu cuj Sunbu Iut,
Amon pItu cuj Tobus fIyupu fubyu fun.
Siudpa perganta
a!!chachinanpaj tumashan
11
Jefu su Ien mun chuyuf. Chuy cho
quImsu junuj goyuf cuf
12
juc chucuy
jutu fIf Ishcuy quImsu funu cu nuwun.
PItu pIs munumI wIIIu pu f chu nogugu
Jefu su Ien cho Imutu pIs fufu n puj
Tuytu DIos yufpuytu gomu shuntu.
Muntushu uywu shu II tumI uywutupIs
upuf.
13
Chuy chucuy tumuj uywuf
IIojshIf Rugfu jutI yoj puncu
cuycujpu Dfugn jutI yoj psu mun,
nIfcuf chuypu uywuf Gunfutu Gotu-
cunu jutI yoj puncu mun chuyu n puj.
Chuy pItu psuf fIcu pu cuf Jefu su-
Ienpu Intfu pefgun cunu juchu shu
cuycujtu, puncun cu nu pIs fupu shu
cuycujtu.
14
Chuy pI tugu psuf Yucu
Push tu mu nun jutI yoj puncu cuycujpu,
Ruypu yucu Ishtun quIn jutI yoj cujpu.
NEHEMIAS1 , 2
680

I
3. WuquIn BIbIIu chgu Auquis Puncu nInmI.
Ichungu cuwu II psu nun puj nnI
munu cufun chu.
15
Chuyno chucuy IIutu
fugfunpu wIchuf pefgu cunu Imuno
cuycu shun tu pIs fIcu pu cuf. RIcu fIy cuf
cutIf Rugfu jutI yoj puncupu.
1
Chuy cho cuycuj gobef nu dof cu-
nugu munu musyu fun chu Imutu fufuf
pufIy cu sh tu pIs. Chuy fucu mugu
munu fmI muygun tu pIs IsfueI cu nutu
wIIIu pu f f chu: cfu cu nutu, muyuf
funu cu nutu, nI munduj cu nu tu pIs, nI
ufunun puj cufcuy cuj cu nu tu pIs.
17
Chuy-
pI tu fuj puycu nutu nIf: Gumcu nu pIs
musyuf cuy cun quImI pusuypu munu
uIII cho mufcun chI cuycu shun tugu.
Jefu su Iengu cuycun fug IIunmI;
puncun cu nu pIs fupu shumI. PufIu-
cu nun ch puj wItImuy-IIupu IIupun-
chI Jefu su Ienpu cuffuI nIn juchu shu
cuycujtu yupuy jutu fu chI nu puj. Chuu-
fugu munu numI pIpIs usIpuf jumuf p-
m shun nu chu.
18
Chuy chmI puycu nutu wIIIu puf
cuyu coj cuynIn wun Tuytu DIos yunu p-
mu shuntu. Chuyno wIIIuf fuy Imutu
nImu shun tu pIs. Chuufu puycu nugu
JucIIu uIIchuytu guIIuy c fI shun!
nImu fun.
Chuufu jucnIn-jucnIn shuc yuf
ufunun puj uunI fun.
19
Chuytu muyuy-
cuf Hofon pItu cuj Sunbu Iut, Amon-
pItu cuj munduj Tobus, AfubIu pItu cuj
Gesem nogu cu nutu usIp muf munu-
cuj mun chufu muf nImu fun: Imutu
fufuy tu tuj yufpuf cuy cun quI? Ruypu
contfun jutu fIy tu chu gumcu nugu
yufpuy cun quI?
20
Chuufu nogugu nIf: Junuj puchu-
cho cuycuj Tuytu DIosmI nogu cu nu tugu
yunu p mungu. Puypu sIfbej nIn cu numI
guIIuy cfej-uyw juchu shu pefgu-
cu nutu uIIchuytu. Gumcu nugu cuy
Jefu su Ien mun munumI nI ImunI IIuf pIs
mtI cu nuy quI cumu cun chu. MunumI
Imutu pIs fufu nuy quI chu Jefu su Ien-
chgu.
Aruyta ga!!aycrishan
3

1
Chuufu mus munduj cfu EIIu sIb
cfu-musIn cu nu wun uIIchu chI fun
Uyshu cunu jutI yoj yuycunu puncu
cujpu. Chufu chI fun puncun cu nutu.
Puycunu uIIchu chI fun cuffuI pefgu cu-
nutu Puchuc jutI yoj tffI pItu Hunu neeI
tffI cumu. AIIchuytu ushuy cuf chuy-
cu nu tugu Tuytu DIos punu cunun puj
Inuu fu fun.
2
Chuy pItu psu fuj cuffuI
pefgu tunu uIIchu fun JefIc funu cunu.
Chuy pItu cujtunu uIIchu chI fun ImfIpu
wumfun Zucuf.
3
Pescdu jutI yoj
yuycu nu tunu Senuupu wumfun cunu
uIIchu fun. Puncun cu nu tu pIs chufu-
chI fun IIbIn cu nu tu wun, sIfu fu nun-
cu nu tu wun, funcun cu nu tuwun-cumu.
4
Chuy pItu cujtunu cuffuI pefgutu
uIIchu chI fun Cospu wIII cun Mefe mot.
Puygu cufun UfIuspu wumfun. Chuy-
pItu Idun mun cujtunu uIIchu chI fun
Mese zu beeIpu wIII cun MesuIum. Puygu
cufun BefequIuspu wumfun. Chuy pItu
psu fuj tunu uIIchu chI fun Buunupu
wumfun Sudoc.
5
Chuy pItu Idun mun
psu fuj cuj cuffuI pefgu tunu uIIchu fun
Tecou pItu cuj funu cunu. Mus fIspI-
tdu funu cunu Ichungu munduj nIn cu-
nutu yunu puytu munu munu fun chu.
Puseuhpu wumfun JoIudu, BesodIuspu

wumfun MesuIum uIIchu chI fun
Jesunu
I
jutI yoj yuycu nutu. Puncun-
cu nu tu pIs chufu chI fun IIbIn cu nu tu-
wun, sIfu fu nun cu nu tu wun, funcun cu-
nu tuwun-cumu.
7
Chuy pItu psu fuj cuj
cuffuI pefgutu uIIchu chI fun Gubun
funu MeIutus, Mefonot funu Judn.
Puycunu uIIchu fun MIzpu, Gubun
funu cu nu wun. Puycu nugu cufcuy cu fun
Euffu tes pItu IntI yugu nun cuj-Icho
cuycuj gobef nu dof mundu shun chmI.
8
Chuy pItu psu fuj cuffuI pefgu tugu
uIIchu chI fun HufhuIupu wumfun UzIeI.
Puygu cufun gueIIuy tucuj. Chuy pItu
psu fuj cuffuI pefgutu uIIchu chI fun
NEHEMIAS2 , 3
681
Hunu nus. Puygu cufun peff mI cu nutu
fufuj. Puycunu Ishcun uIIchu chI fun
Jefu su Ienpu pefguntu unchu cuffuI
pefgu cuycuj cumu.
9
Chuy pItu psu fuj
cuj cuffuI pefgutu uIIchu chI fun Hufpu
wumfun Refuus. Puygu cufun puIIun
Jefu su Ienpu munduj nIn.
10
Chuy pItu
Hufu mufpu wumfun Jeduus. AIIchu-
chI shun pefgugu wusIn Idunpu cufun.
Chuy pItu psuj cuffuI pefgu tunu
uIIchu chI fun Husub nIuspu wumfun
Huts.
11
HufImpu wumfun MuIquIus wun,
Puhut-moubpu wumfun Husubnu
uIIchu chI fun chuy pItu psu fuj cuffuI
pefgu tugu. Puycu numI uIIchu fun
Jufnu jutI yoj tffI tu pIs.
12
Chuy pItu
HuIo hespu wumfun SuIum wufmI
wumfun cu nu wun. Puygu puIIun
Jefu su Ienpu munduj nInmI cufun.
13
Rugfu jutI yoj yuycu nu tunu Hunn
uIIchu fun Zunou funu cu nu wun. Puncu-
cu nu tu pIs juwI fun. IIbIntu funcun-
tu wun chufu fun. Pefgu tunu pefgu fun
chuscu puchuc pIchgu chuncu (450)
metfu Iufgutu. Pefguf chuyu chI fun
Gunfutu Gotu cunu jutI yoj yuycu nu-
cumu.
14
Recubpu wumfun MuIquus
Bet-huquefem dIstf tupu munduj nInnu
Gunfutu Gotu cunu jutI yoj yuycu nutu
uIIchu chI fun. Puncun tu pIs juwI fun.
IIbIn tu pIs funcun tu wun chufu fun.
15
CoIhozepu wumfun SuIum MIzpu
dIstf tupu gobef nu dof nIn uIIchu chI fun
gutu chI fun Yucu Push tu nun jutI yoj
yuycu nutu. Puncun cu nutu juwI fun.
IIbIn tu wun funcuntu chufu fun. Ruypu
weftun Idun cho cuycuj SIIoe Ishtun-
quIpu Idun pefgu uywu fuj tu pIs uIIchu-
chI fun DuvIdpu sIud nIn pItu ufmunu
escu Iun cumu.
1
Chuy pItu psu fuj cuffuI
pefgutu puIIuntu uIIchu chI fun Azbucpu
wumfun Nehe mus DuvId pumpu fuy-
cu shunpu chIm pun cumu. Yucu psu
cuycu shun cujpu psu chIf chuyu chI fun
suId fu cu nupu cuuf tII nIn cumu.
17
Chuy pItu psu fuj cujtunu uIIchu-
fun cfu cu nutu yunu puj Iev funu-
cunu. AIIchu chI fun BunIpu wumfun
Rehum. Chuy pItu psu fuj cujtunu
puIIun KeIIu dIstf tupu munduj nIn
Husu bus uIIchu chI fun. Puygu uIIchu-
chI fun mundu shun dIstf tupu jutIn cho.
18
Chuy pItu psu fuj cujtunu uIIchu chI-
fun munduj-musIn cunu: Henu dudpu
wumfun BuvuI. Puygu cufun puIIun cuj
KeIIu dIstf tupu munduj nIn.
19
Josupu
wumfun, MIzpu dIstf tupu munduj nIn
Ezef uIIchu chI fun ufmun cunu chufu f-
nun wusI mun wIchnu Idun Isqu nu-
pItu.
20
Chuy pItu jucuj pefgu IIoj shI fuj
cujtunu uIIchu chI fun ZubuIpu wumfun
Bufuc. Puycunu uIIchu fun quIquIn
Isqu nu pItu mus munduj cfu EIIu-
sIbpu wusIn Idun cumu.
21
Chuy pItu
psu fuj cujtunu uIIchu chI fun UfIuspu
wumfun Mefe mot, Cospu wIII cun. Puy
uIIchu chI fun EIIu sIbpu wusIn Idun pItu
wusIn ushuj cumu.
22
Chuy pItu psu fuj cuj pefgu tunu
uIIchu fun Jofdn guechwu pumpu cho
tIyuj cfu cunu.
23
Puycunu uIIchu-
shunpu Idun mun cujtunu Benju mIn-
wun Husub uIIchu fun wusIn Idunpu.
Chuy pItu cuj pefgu tunu uIIchu fun
Azufus quIquInpu wusIn Idunpu. Puy
cufun MuusIuspu wumfun, AnunIus-
punu wIII cun.
24
Chuy pItu psu fuj
pefgutu uIIchu fun Henu dudpu wumfun
BInuy fumIII yun cu nu wun. Puy uIIchu-
fun AzufIuspu wusIn pItu uywu fuj
pefgu Isqu nu cumu.
25
Chuy pItu psu-
fuj cujtu uIIchu chI fun UzuIpu wumfun
PuIuI quIquIn Isqu nu pItu-puchu. Puy
uIIchu chI fun puIu syu pItu mus uItu
cuycuj tffI tu pIs. Chuy tffIgu cuycu-
fun cufsII puncu cho. Chuy pItu psu fuj
cujtunu uIIchu fun Fufospu wumfun
Peduus.
2
Puygu uIIchu chI fun Yucu
jutI yoj yuycunu puncu cumu IntI yugu-
mun cuj-Ipu. Chuyno uIIchu chI fun
pefgu junun cho fIcchu cu nun puj mus
uItu tffI tu pIs. (OfeI cho tIyuj cu nugu
cufun TempIu cho ufoj cunu.)
27
Tecou
NEHEMIAS3
682
funu cu nunu uIIchu fun chuy pItu psu-
fuj cuffuI pefgutu, pefgu junun cho
fIcchu cu nu puj jutun tffI cuycu shun-
pItu-puchu OfeI pefgu uywu fuy c moj-
cumu.
28
Cuwu IIu cunu jutI yoj yuycunu
puncu cuj-Ipunu uIIchu fun cfu cunu
cudu nun wusInpu Idun cu nupu
psu fuj cuj pefgu tugu.
29
Puycunu
uIIchu shunpu Idunpu psu fuj cujtunu
uIIchu fun Imefpu wumfun Sudoc
quIquInpu wusIn Idunpu. Chuy-
pItu psu fuj cujtunu uIIchu chI fun
Secu nIuspu wumfun Semuus. Puygu
cufun IntI yugu mu nun cuj-Icho
cuycuj puncutu tpuj.
30
Chuy pItu
psufuj cujtunu uIIchu fun SeIe mIuspu
wumfun Hunu nus, Hunun wun Ishcun.
Hunungu cufun SuIufpu sojtu cuj
wumfun. Puycunu uIIchu shun pItu
psu fuj cujtunu uIIchu fun BefequIuspu
wumfun MesuIum. Puygu uIIchu fun
wusInpu Idun mun cujtu.
31
GueIIuy
tucuj MuIquIusnu uIIchu fun chuy pItu
psu fuj cuj pefgutu, TempIu cho Imu
fufuy cu nu ch pIs ufoj cu nupu wusIn
cuycu shun cumu, Imutu pIs funtI coj cu-
nupu wusIn cunu cuycu shun cumu. Chuy
wusI cunu cufcuy cu fun uutofI d cu nupu
desp chun cunu cuycu shunpu chImpun-
cho. Chuypu psu chIf chuyu chIfun
fIcchu cu nun puj quIquIn Isqu nucho
cuycuj cumu.
32
Chuy pItu psu fuj
cujtunu uIIchu fun gueIIuy tucuj cu nu-
wun Imutu pIs funtI coj cunu. Puycu nugu
uIIchu fun fIcchu cunu cuycuj Isqu nu-
pItu Uyshu cunu jutI yoj puncu cumu.
Chiquejcuna
manacajman churashan
4

1
CuffuI pefgu juchu shuntu
uIIchuf cuy cu shtu muyuy cuf
Sunbu Iutgu fIyupu fubyu cuf cu fun.
ChuymI IsfueI funu cu nutu munu cuj-
mun chufuf usIpu fun.
2
Munduj-musIn-
cu nu wun SumufIu suId fu cu nu wun
pufIuf nInu cu fun: Imutu tuj fufuy-
cun cuy munu cuj IsfueI cu nugu? PIfuj
uunIy congu yupuy uywu cu nutu pIsh-
tuf cuf fupu chI nunpgu? Afuf cuy cu-
shuntu juc junuj IIu chu fuj ushu fengu?
Pusuypu fupu shu gotuf puy cuj fumI cu-
nugu uIII chu fuj cungu yupuy pefgu nun-
puj?
3
Chuyno fImuf cuy cu shun fu
uupun cho cuycu fun Amn funu
TobIus pIs. PuypIs nIfun: MusquI
fIcuy-IIupu chuy ufuf cuy cu shun
pefgutu! Chuy pefgugu utoj wIchuf cup-
tI IIun pIs juchu c cun munmI.
Tayta Diosta
Nehemas maacushan
4
ChuymI nogu Nehe mIusgu Tuytu
DIostu muu cuf: Tuytu DIosn,
musquI wIyuy nogu cu nutu usIpuy c-
mu shuntu. Nogu cu nutu chIquI muf
fImu mu shun cu nu tugu quIquIn cu nu-
mun tIcfuy cu chIy. Puycu nugu chIquI-
nu cu shunpu munuy nIn cho cuchun.
Pfsu upuchun juc-I nusyun mun.
5
Puycunu munu uIIItu fufu shun pI tugu
umu pefdu nuy cuy chu; nI juchu fufu-
shun cu nu tu pIs umu gonguy cuy chu.
Juchu shu cuycuj cuffuItu yupuy jutu-
fIy c chej cu nu tumI ushIIIf-ushu shu.
Chiquejcuna manchachishan
CuffuI pefgu uIIchuy tugu sguIf

ufuf cuy cuf. Chuy fupgu puIIun tunu
pefguf cuy cu fun. Runu cu nugu munu
gueIIu nuypu ufuf cuy cu fun.
7
Jefu su-
Ienpu pefgun cu nutu munu jumuypu
ufuy cu shuntu muyu fun Sunbu Iut,
Tobus, AfubIu funu cunu, Amn
funu cunu, Asdod funu cunu. IIupun
cupfI fuy cuj cu nu tu pIs chupuytu ushuy-
cuj tunu muyuy cuf fIyupu fubyu cuf-
c fI fun.
8
ChuymI pufIu cu fun Jefu su-
Ien mun muguj yuycu nun puj, pusuypu
munu uIII cu nutu fufu nun puj.
9
Chuufu
nogu cu nugu Tuytu DIos ntu muu cuf.
NIfcuf funu cu nutu chufuf chucuypu
junuj pu pIs fIcchu cu nun puj, shumup-
tIn nogu cu nu pIs IchI p n puj.
10
Jud
funu cunu wuquengu nIfcuy cu fun:
NEHEMIAS3 , 4
683
Ashtuj cu nupu cuII pun cu nu pIs munumI
cunnu chu chuy chIcu juchu shu gotufuy-
cujtu jofguy IIu wun. MunumI cuffuI
pefgu uIIchuytu ushu shun p chu.
11
ChIquI muj cu nugu yufpu fun wuu-
chI m nun puj yuycu mup tIn munu
musyu n cu nutu, nI munu fIcu n cu-
nutu, wuu chI mup tengu ufuf cuy cu-
sh tu pIs jInun cho cuchuy c fI n puj
cushuntu.
12
Puycu nupu Idun cu nu cho
tIyuj mufcu-mus cunu shuy cu muf
uchcu cutI wIIIu mu fun: Chuy funu-
cunu cufu Iuypu yuycu mu nun pmI
cufcuy cun nIf.
13
ChuymI nogugu
funu cu nutu nIf bju IIu pefgu cuycu-
shunpu, uchcu cunu cuycu shunpu cudu
fumIIIyu pefgu wujtun cho subIIn wun,
Iunsun wun, Ichun cu nu wun tpu nun-
puj.
14
Munchu cup tInnu muyuf cu nutu,
munduj cu nutu, IIupun funu cu nu tu pIs
IchIf cuf nIf: Gumcunu umu munchu-
cuy chu. Tuytu DIos nIn ch mun yfu-
cuy. Puygu munchu cu numI, Imup pIs
munuy nI yojmI. Gumcu nugu pIII yuy
mufcu-musI quItu, wufmI quItu, wufmI
oIIgu wumfuy quI cu nutu suIbuf, wusI-
quI cu nu tu pIs munu guechu shu nuy quI-
puj.
15
Nogu cu nu pIs pIII yu n puj shuyuf-
puy cu shtu musyuy cuf, yufpu puy c-
mu shuntu Tuytu DIos munu cumu-
c chI shuntu musyuy cofgu munu
yuycu mu fun nu chu. Nogu cu nu pIs
yupuy cuffuI pefgu ufuytu guIIuy-
c fIf.
1
Chuyno muyu sh cu nu pItu-
puchu funu cu nugu puIIu IIunnu ufoj.
PuIIunnu pIII yu nun puj cumu fI cu shu
shuyuf puy cu fun Iunsun cu nu wun,
Ichun cu nu wun, chupu cu nun puj esc-
dun cu nu wun, pchun cu nutu chupu cu-
nun wun. Munduj cu nunu yunu puf cuy-
cu fun
17
cuffuI pefgutu uIIchuf cuy cuj
Jud funu cu nutu. RumI ushtuj cu nugu
jInu IIu ushtuf cuy cu fun. Afoj cunu
jucuj muquIn wun ufuy cuj jucuj wungu
ufmun cu nutu uptu fuy cuj.
18
Pefguy cho
ufoj cu nugu IIupunmI cheg IIun cu nu cho
subIIntu chufuf cuy cu fun. Tfom p tutu
tucu nun puj cujnu Id cho cuycu fun.
19
Muyuf funu cu nutu, munduj cu nutu,
wuquIn cumun cu nu tu pIs nogugu
muynumI wIIIu puf: Afunun ch puj
ufuygu uchcumI cuycun. Cunun nogun-
chgu cuffuItu pefguy cho juc-Icho
juc-Icho fuquI cu shu cufcuy cun chI.
20
ChuymI tfom p tutu tucu mup tengu
IIupun chI shun tu c shun tfom ptu
wugu mu shun cujmun. Tuytu DIos nIn-
ch numI pIII yup tIn chI yunu p m shun.
21
Chuy n pumI nogu cu nugu ufuf
puchu wufuf cu shun pItu-puchu chucuf-
pu nun cumu. PuIIun cuj funu cu nu numI
Iunsunwun-Iunsun wun cufcuycufun.
22
Chuy chmI funu cu nutu nIf:
Gumcu nugu uywuy nI quIwun-cumu
quduy cuy Jefu su Ien IIu cho chucuypu
tpu nuy quI puj junujpu ufunuy quI puj.
23
Nogu pIs fumIII y cu nu pIs, yunu p-
muj cu nu pIs, yun'guy c muj suId fu cu-
nu pIs munumI IojtI cu f chu fp cu nu-
tugu. JInu ufushu II wunmI cufcuy cuf.
IIupu n pIs Iuns uptushu-uptu shu
cufcuy cuf.
Pobricunata Nehemas washashan
5

1
Chuy wIchun IsfueI cu nugu
wufmI pIs oIIgu pIs fIyupu IIuquI-
cuf fImu fun IsfueI-musIn cu nu puj.
2
Wuquengu nIfcuy cu fun: Nogu cu-
nupugu uchcumI wumf cunu wufmI pIs
oIIgu pIs. Cuwu n puj fgutu mun.
3
WuquInnu nIfcuy cu fun: Muchu pu-
cush pmI mufunu chuc f cu nutu, bus
chuc f cu nutu, wus cu nutu fIndu jutIy-
cushc yufguy pItu munu wuu n puj.
4
Wuquengu nIfcuy cu fun: Mufunu
chuc ftu, bus chuc ftu fIndu chufuy-
cufmI gueIIuytu jofgushc fuymun
Impues tutu pgu n p pIs.
5
Nogu cu nu-
pIs puycu nu pIs cufcuyc chuy fumIII yu-
pItu mIfuj IIumI. Wumf cu nu pIs puycu-
nupu wumfun-nIfuj IIumI. Chuyno
cuycup tIn pIs nogu cu nugu wumf cu-
nutu wufmItu oIIgu tu pIs chufuyc
uywuy cunun puj. Wuquengu muynumI
wufmI wumf cunu uywuynu cuycun.
NEHEMIAS4 , 5
684
Imun pu pIs munu numI jofguytu
puyd cu nu nu chu. Mufunu chuc f cunu,
bus chuc f cu nu pIs jucpu numI.
Chuyno IIuquI cuf pufIujtu wIyuy cuf

fIyupu fubyuf.
7
Sumuj yufpu chu cu fIf,
pIu cuf fIspI tdu muyuf funu cu nutu,
munduj cu nu tu pIs fIstu shunpu wuwuntu
fIyupu chunIntu cobfu shun pItu. NIfcuf
jucIIu nIf sIsyuntu fufu n cu nu puj,
ImunIf chuyno cushun tu pIs pufIu n-
cu nu puj.
8
ChuymI nIf: Nogu cunu
puydI shu II pI tugu juc-I nusyun cu nu-
mun funtI cu shu cuycuj mufcu-musIn-
chI IsfueI cu nutu jofgu mush c cu numI.
Chuyno jofgu mu shu cuycup t cu nu pIs,
yupuy chu gumcu nugu cobfush puy-
quI uywuy mun tIcfuy c chIn quI yupuy
nogu cunu jofgu n puj?
Chuyno nIpt puycu nugu Imutu
fImu cuy tu pIs munu cum pu cush pun
upIIu IIu wIyuf puy cu fun.
9
Mustu pIs
nIf: Gumcunu chuyno fufufcuycu-
shuy quegu munu uIIImI cuycun.
Chuypu fuquIn gumcunu Tuytu DIostu
fIspI tuf puy munu shunno goyunquI-
mun Tuytu DIostu munu fIspI tuf
chIquI muj nIn ch cunu munu usIpm-
nun ch puj.
10
Nogu pIs, yunu p muj cu-
nu pIs, fumIII y cu nu pIs gum muyuf cu-
nu nmI fgutu gueIIuy tu pIs fIstushc.
ChuymI cunungu chuy jugu tugu
IIupuntu gonguy c fI shun! Amunu
cobfu shun nu chu!
11
ChuymI nogugu
fuw mufunu chuc fun cu nutu, bus
chuc fun cu nutu, oIIvo chuc fun cu nutu,
wusIn cu nu tu pIs cuchu puy cu nuy quI puj.
Gumcunu gonguy cuf umunu cobfuy nu-
chu gueIIuy pItu, fgu pItu, bnu pItu, nI
ustI pI tu pIs.
12
Chuufu puycunu nIfun:
Gum nImu shuy quI nmI IIupun tu pIs
cumII shuj. Cunun fumI IIupun nIntu
cutIy cu chI shuj. Munu numI jug cungu-
nu chu.
Chuyno nIptIn cfu cu nutu guyu-
chIf. NIfcuf puycu nupu uupun cho
jufu chIf quIquIn cunu uunI shunno
cumII nun puj.
13
Chuyno nIfcuf cptu
tupsIf nIf: Jufu shuntu munu cumIej
cujtugu wusIn pItu, Imu-uycun pI tu pIs
Tuytu DIosgu tupsI fI chun. Chuyno
fufuf Imu uycu yoj pIs cuycuj cu nu tugu
jInuy IIutu cuchuy cu chun. Chuyno
nIpt IIupun funu cunu nIfun: Au,
gum nIshuy quIno cuchun nIf. NIfcuf
IIupun uIubu fun T D.
Runacunapaj
Nehemas a!!i cashan
Runu cu nugu uunI shunno cumII-
fun.
14
Aftujefjes Ishcuy chuncu (20)
wutu fuy cuycush pun Jud puftIpu
munduj nIn cun puj chufu mu fun.
Chuy junuj pItu-puchu quImsu chuncu
Ishcuy (32) wutu munduj cunun-
cumu nogu pIs nI yunu p muj cu nu pIs
funu cu nu tugu munumI muu f chu
mIcu n puj, upun puj def ch cu-
nutu.
15
Nuupu cuj gobef nu dof cu numI
Ichungu IIupun funu cu nu p pIs fIyupu
gustu IIu cufun. Puycu nugu cudu junuj
cobfuj chuscu chuncu (40) gueIIuytu
mIcuy p wun bnu puj. Chuy munduj-
cu nupu yunu puj nIn cu nunu funu cu-
nutu umutuf ucu chej. Nogugu Tuytu
DIostu fIspI tuf munumI chuyngu
fufu f nu chu.
1
SIud cuntunpu cuffuI-
nIntu pefgu chI n cujtugu pefgu chIytu
ushuj pnu ushuf. Chuc fu cu nu tu-
pIs munumI funtIsh c chu. Yunu p-
muj cu nu pIs IIupunmI shuynI-cumu
ufufun.
17
Nogupu wus chgu mIcoj
puchuc pIchgu chun cun (150) funu-
cunu. Wuquengu cufun IsfueI cunu,
wuquInnu fuy chufu shun munduj cunu.
Juc-I nusyun pItu nogu mun shumoj
funu cu nu tugu munumI yupuj chu c.
18
Nogu pgu n puj cudu junuj pIsh tuj
juc tfutu, wefun nIn sojtu uyshutu,
wuII pu cu nu tu pIs. Cudu chuncu junujmI
uypu IIu bnutu chuyu chI moj.
IIupun funu cu numI fIyupu ucuy-
cu fun. Chuy n pumI nogugu munu
fImu pu f chu munduj cuy def chtu
pgu m nun p pIs.
19
Tuytu DIosn cuy
funu cu nu puj uIII cush pItu nogu pIs
uIII cho cun puj yufpuy cuy ufI!
NEHEMIAS5
685
Chiquejcuna yapay
chapata rurashan

1
ChIquI muj cunu Sunbu Iut,
Tobus, AfubIu funu Gesem
musyu fun Jefu su Ienpu cuffuI nIntu juc
cupfI fuy cuj IIu tu pIs munu cuchuypu
uIIchu chIf ushu shtu. (Puncu cu nu-
tumI Ichungu munu fuj juwI chI f f-
chu).
2
Sunbu Iut wun Gesemgu pupIItu
upuchI mu fun Ono jutI yoj fugfun
uywuj guech wu cho muynIn ch pIs juc
puchu cho tIncu nu puj shumuy nIf.
Puycu nugu yufpu puy c mu fun munu
uIIItu fufu muy tumI.
3
Chuufu nogu-
pIs cuchu wun cuyno wIIIu chIf: Mus
uIII cuj ufuy n cu nu wun tIncu pu cu-
shumI cuyc. Shumu n p pIs Iuwufn
munumI cunchu. Shumup tgu ufuyn
jItu pu c con gumI.
4
RImIf nImu shun-
n IIu chuscu cutImI cuchutu cuchumu-
fun. Nogu pIs fImfu nIsh n IIu
cuchuwun cutI chIf.
5
Chuy n IIu cutI chIp t numI Sunbu-
Iutgu quIquInpu uywuy nIn tunu
cuchumu fun. Chuy cuchu mu shun-
wungu pIchgu cutInu wIIIu chI mu fun.
WIIIu chI mush pun IIupun fIcu nun puj
cuftutu upuchI mu fun. Cuftu chgu
fImIf-puntutu nIshun n IIu
nIycu fun:
Runu cu numI pufIun. Gesem pIs
pufIuy cun. GumshI IIupun IsfueI cu-
nu wun yufpuy cun quI fuypu contfun
jutu fIytu. Chuy shI uIIchuf cuy cun quI
pefgu cu nu tu pIs. GumshI fuynInpIs
cunquI puj.
7
Jefu su Ien cho fuy
cunuy quI puj chufu shunuyquIppIs
muynu shI pfof tu cu nutu
chufush cun quI. Ruy cuymun
chufufcushush puy quegu Jud cho
fuy cuycun numI nengu shI funu cu-
nugu. ChuymI jucIIu shumuy pufIu-
nun ch puj munu fuj fuy Aftujefjes
muyu shun cumu.
8
Chuufu nogu pIs cutI chIf nIf:
Chuy nIshuy quegu munumI fusun-
pu chu. Chuy tugu quIquI quI yufpuy-
nI IIuy quI pI tumI jofgush cun quI.
9
Puycu nugu ufuf cuy cu shtu cuchuy cu-
n pmI Imun pu pIs munchu chI muytu
munu fun. Nogu Ichungu Tuytu DIostu
muu cuf ufuf cuy cu sh cho yunu p-
m nun puj.
10
NIfcuf guesh pIf uywuf DeIuIupu
wumfun SemuIuspu wusIn mun. Puygu
cufun Mehe tu beIpu wIII cun. PuymI
wusIn cho pucu cuf wIch gu cu shu IIu
cuycu fun. Puy nImu fun: Tuytu DIospu
TempIun fufI mun shun tu cuf wIch gu-
cuf c fI shun mus fIspI tdu cujmun.
Cunun chucuymI wuu chI shu nuy-
quI puj yuycu muytu yufpuf cuy cun.
11
Chuufu nogu nIf: Nogugu munumI
munchu c chu wuuytu. Noguno funu-
cu nugu tempIu mun munumI pucu cun-
chu wuu chI nun pItu. MunumI ImunI-
IIuf pIs pucu cu sh chu.
12
Nogugu muynu musyu fnu Tuytu
DIos munu wIIIu pu shuntu. Puygu chuyno
nIyc mu fun munchu chI m nu IIun puj
Sunbu Iut, Tobus pgu shu cuptI IIun.
13
Munchu chI mup tIn pucu cofgu nogu
juchutu fufu ntu munufmI pgu fun.
Puycunu yufpu fun nImu shuntu fufufgu
juchutu fufu ntu, chuy npu penguy mun
chufu muytu.
14
Tuytu DIosn: Yufpuy cuy
Sunbu Iut wun Tobus munu uIIItu fufu-
shun cu nutu! Amu gonguy cun quI chu
pfofe tsu Noudus, wuquIn pfof tu cu-
nu pIs munchu chI m nun puj IIuIIu cuypu
munu uIIItu yufpu shun cu nu tugu!
Curra! pergayta ushashan
15
EIuI quIIIu cho CuffuI pefguytu
ushu fun Ishcuy chuncu pIchgu (25)
junuj nIn cho. Afuy tugu ushu fun pIchgu
chuncu Ishcuy (52) junuj cho.
1
IIupun
chIquI muj cunu musyu fun wuIIcu junuj-
IIu cho ufuytu ushu sh cu nutu. Chuufu
tIyu sh cu nupu bIs nun nusyun cu nu cho
tIyuj cu nugu fIyupu munchu fI fun. AIII-
tucuf cuy cu shun pI tu pIs pengu cu fun.
Puycunu musyu fun Tuytu DIos yunu p-
mup tIn ufuy tugu fsI ushu shtu.
17
Chuy wIchun uchcujmI fIspI tdu
Jud funu cu nugu cuftutu upuchej
NEHEMIAS6
686

J
7.2 Neh. 1.2.
TobIus mun. TobIus pIs upuchej puycu-
nu mun.
18
Afupu wumfun Secu nIuspu
Tobus mushun cuptIn, TobIuspu
wumfun Johunn BefequIuspu
wumfun Mesu Iumpu mushun cuptInmI
uchcuj Jud funu cu nugu TobIuspu
umgun cufun.
19
ChuymI TobIuspgu
uIII funumI nImuj. Tobus cujmun
chuyufnu nogu Imutu nIshu II tu pIs
funu cunu wIIIu puj. Chuufu TobIus numI
nogu mun cuftutu upuchI moj munchu-
chI m nun puj.
Mandajcunata
Nehemas churashan
7

1
CuffuI pefguytu ushuj puj ushuy-
cuf, puncu cu nu tu pIs IIupun putu
juwIytu ushuy cuf, puncu tpuj cu nutu,
DIostu uIubuf cuntuj cu nutu, cfu cu-
nutu yunu puj Iev funu cu nu tu pIs puncu
yuycu nu cu nutu tpu nun puj chufu nu-
cuf.
2
Jefu su Ien cho munduj cunun puj
chufuf wuugu Hunu nItu.
J
SIud-
cho IIupun suId fu cu nupu munduj nIn
cunun puj chufuf Hunu nIustu. Puygu
cufun uIII funu IIupun tu pIs cumIej
yfu cunu. WuquIn funu cu nu pItu musmI
Tuytu DIos tu pIs fIspI tuj.
3
Puycu nutu
nIf: Sumuj puchu jun'guf cup tIn fuj
Jefu su Ienpu puncuntu quIchu chIn quI.
IntI psuf cup tIn puncu cu nutu wIch gu-
chIn quI, funcu chIn quI, puncu tpuj-
cunu tpu nun cu nu cho cuycup tIn fuj.
SIud cho tIyuj funu cu nutu chufuf
fIcchu cuf tp shI nun puj. WuquIn tugu
nIf wusIn cu nupu Idunpu cujtugu
tp shI nun puj.
4
SIudgu cufun muy-
muy jutun. Runu cu numI Ichungu
cufu-cufu IIu tIyuf cuy cu fun. Juchu-
shu wusI cu nutu munu fmI ushujpgu
uIIchu shu f chu cufun.
Prsu aywashanpita cutimojcuna
(LsJ. 2.170)
5
Tuytu DIos yufpuytu gomuf yunu p-
mup tInmI guyu chIf fIspI tdu muyuf
funu cu nutu, munduj cu nutu, IIupun
funu cu nutu uycu cushun tu pIs sInsu n-
puj. Chuy chmI tufIf fImIf cutI moj-
cu nu pu tugu jutIn cunu upun tu shunu
cuycujtu. Chuy chgu cuynmI upun tu-
fuy cu fun:
~7
Jud cho yufej IsfueI cu nutu
fuy Nubu co do no sof BubI Io nIu mun
pfsu upushunpu jutIn cu numI cuycho
cuycun. Chuy funu cu nugu cutIcufun
Jefu su Ien mun, Jud cho cuycuj
mufcun cu numun-cumu. Puycu nu tugu
cutI chI mu fun: Zofo bu beI, Josue, Nehe-
mus, Azufus, Ruumus, Nuhu munI,
Mufdo queo, BIIsn, MIspefet, BIgvuI,
Nehum, Buunu.
Pushu mu shun funu cunu cufun:

8
Pufos pItu mIfuj cunu 2,172.

9
Sefu tIus pItu mIfuj cunu 372.

10
AfupItu mIfuj cunu 652.

11
Puhut-Moub funu cunu 2,818.
Puycunugu cufun
JosupItu Joub pItu
mIfujcunu.

12
EIum pItu mIfuj cunu 1,254.

13
Zutu pItu mIfuj cunu 845.

14
ZucuI pItu mIfuj cunu 7.

15
BInuy pItu mIfuj cunu 648.

1
BebuI pItu mIfuj cunu 628.

17
Azgud pItu mIfuj cunu 2,322.

18
AdonIcum pItu mIfuj cunu 667.

19
BIgvuI pItu mIfuj cunu 2,067.

20
AdIn pItu mIfuj cunu 655.

21
Atefpu wumfun
EzequIuspItu mIfuj cunu 98.

22
Husum pItu mIfuj cunu 328.

23
BezuI pItu mIfuj cunu 324.

24
HufIf pItu mIfuj cunu 112.

25
Gubuon pItu mIfuj cunu 95.

2
BeIen funu cu nu wun
Netofu funu cunu 188.

27
Anutot funu cunu 128.

28
Bet-uzmuvet funu cunu 42.

29
QuIfIut-jeufIm, CufIfu,
Beefot funu cunu 743.

30
Rum wun Gebu funu cunu 621.
NEHEMIAS6 , 7
687

K
7.5 Exo. 28.30; Nm. 27.21; Deut. 33.8.

31
MIcmus funu cunu 122.

32
BeteI wun HuI funu cunu 123.

33
Nebo funu cunu 52.

34
Jucuj EIum funu cunu 1,254.

35
HufIm funu cunu 320.

3
JefIc funu cunu 345.

37
Iod, HudId, Ono
funucunu 721.

38
Senuu funu cunu 3,930.
39
Cfu cunu cufun:
Josu pItu mIfuj cfu
JeduIuspItu mIfuj cunu 973.

40
Cfu Imef pItu mIfuj cunu 1,052.

41
Cfu Pusuf pItu mIfuj cunu 1,247.

42
Cfu HufIm pItu mIfuj cunu 1,017.
43
cufun:
Josu pItu, CudmIeI pItu
HoduvIuspItu mIfuj cunu 74.

44
Asuf pItu mIfuj cunu DIostu
uIubuf cuntuj cunu 148.

45
SuIum pItu, Atef pItu,
TuImonpItu, Acub pItu,
HutItupItu, SobuI pItu
mIfujcunu. Puycunu
cufun puncu tpuj cunu 138.
4
DIospu TempIun cho Imu fufuy cu nu-
ch pIs ufoj cunu cufun:
ZIhu pItu, Husu fu pItu, Tubuot pItu,

47
Quefos pItu, SIuhu pItu, Pudon pItu,

48
Iebu nu pItu, Hugu bu pItu, SuImuI-
pItu,

49
Hunun pItu, GIdeI pItu, Guhuf pItu,

50
ReuIu pItu, RezIn pItu, Neco du pItu,

51
Guzum pItu, UzupItu, Puseuh pItu,

52
BesuI pItu, Meun pItu, Nefu sIm pItu,

53
Bucbuc pItu, Hucu fu pItu, Hufhuf-
pItu,

54
BuzIut pItu, MehI du pItu, Hufsu-
pItu,

55
Bufcos pItu, SIsu fu pItu, Temu pItu,

5
NezIu pItu, HutI fu pItu mIfuj cunu.

57
SuIomonpu uywuy nIn cu nu pItu
mIfuj cunu cufun cuyno jutI yoj
funu cu nupu wumfun cu numI:
SotuIpu, Sofe fetpu, Pefu dupu,
58
JuuIupu, Dufconpu, GIdeIpu,
59
Sefu tIuspu, HutIIpu, Poquefet-
huze buImpu, Amonpu.
0
TempIu cho ufoj cunu
SuIomonpu uywuy nIn pItu mIfuj-
cu nu wun IIupungu cufun quImsu
puchuc Isgun chuncu Ishcuy nIn
(392) funu cunu.
1
TeI-meIu pItu, TeI-hufsu pItu,
Quefub pItu, Imef pItu, chuyu moj cu-
nugu munumI sumgu musyu funchu
IIj tImu IsfueI custu cushuntu, nI cufu-
IIu punu custu cushun tu pIs. Chuy funu-
cu nugu cufun:

2
DeIuIu pItu, TobIus pItu, Neco du pItu
mIfujpu wumfun cunu. Puycunu
cufun sojtu puchuc chuscu
chuncu Ishcuy nIn (642) funu-
cunu.

3
Cfu fumIIIyu cujcu nu pIs cufun:
HubuIu pItu, CospItu, BufzIIuI-
pItu mIfuj cunu. Chuypu
wumfun cunu muju chu cu fun
GuIuud pItu cuj BufzIIuIpu
wufmI wumfun cu nu wun.
Muju chu cuf cuf puycu nugu
GuIuud cho tIyuj cujpu jutIn-
tunu upufun.
4
Puycunu chuy
fumIII yu IIu unutu cu shun cho
jutIn cu nutu ushI fun. Chuy-
cho munu tufI cup tIn cfu cunu
ufushuntu munu ufuchI fun nu-
chu.
5
Gobef nu dof pIs nIfun
UfImtu TumImtu fIcuypu cfu
musyu nun cu mu fuj Tuytu DIos-
puj chufu shun cu nutu mununu
mIcu nun puj.
K

CutI moj funu cunu ushujpgu

cufun chuscu chuncu Ishcuy nIn
wufungu quImsu puchuc sojtu
chuncu (42,360).
7
Uywuy nIn
cujcu nu tugu oIIgutu wufmI tu-
pIs munumI yupu fun chu. Chuy
cujcu nugu shuynI cufun gunchIs
wufungu quImsu puchuc quImsu
NEHEMIAS7
688

L
7.73 1Cfn. 9.2; Heb. 11.3.
M
7.73~8.1 Esd. 3.1.
chuncu gunchIs nIn (7,337).
Tuytu DIostu uIubuf cuntuj cu-
nu pIs wufmI oIIgu cufun Ishcuy
puchuc chuscu chuncu pIch gun
(245) funu cunu.
8
Cuwu IIun-
cunu cufun gunchIs puchuc
quImsu chuncu sojtun (736).
MIu cunu cufun Ishcuy puchuc
chuscu chuncu pIch gun (245).
9
Cum IIu cunu cufun chuscu
puchuc quImsu chuncu pIch gun
(435). Bffu cu nunu cufun sojtu
wufungu gunchIs puchuc Ishcuy
chun cun (6,720).
70
WuquIn fIspI tdu funu cu nugu buIun-
t nIn pItu goyc fI fun ufuchI nun puj.
Gobef nu dof pIs chufu fun pusuj quIu
gofItu, pIchgu chuncu tusun cu nutu,
cfu puj pIchgu puchuc quImsu chun-
cun (530) sot nu cu nutu.
71
WuquIn
fumIII yupu munduj nIn cu nunu IIupungu
chufu fun puchuc sojtu chun cun (160)
quIu gofItu, wufungu Ishcuy puchuc
chun cun (1,210) quIu gueIIuytu.
AfuchIy cho gustu nun pmI chufu fun.
72
Cumun funu cu nunu IIupungu chufu-
fun puchuc sojtu chun cun (160) quIun
gofItu, puchuc chun cun (110) quIun
gueIIuytu, cfu cu nu p pIs sojtu chuncu
gunchIs (67) sot nutu.
73
Cfu cunu, Iev fumIIIyu funu cunu,
puncu tpuj cunu, DIostu uIubuf cuntuj-
cunu, TempIu cho Imu fufuy ch pIs
ufoj cunu, IIupun IsfueI cumun cu nu pIs
mufcunmun-cumu tIyu cuy c fI fun.
L
Diospa !ayninta !iguipashan
GunchIs quIIIu cujp nugu
mufcuncho-cumu numI IIupun funu-
cunu tIyuf cuy cu fun.
M
Israe!cunata Esdras
!ayta !iguipashan
8

1
Chuy pItu juc junuj chgu Jefu su-
Ien mun IIupun funu cunu shun tu-
cu fun Yucu Puncu jutI yoj yuycu nupu
Idun Isu pumpu mun. Yuchu chej
Esdfustu puycunu nIfun IsfueI cu nu puj
MoIsestu T D IsquIf bI chI shun
Iuycunu cuycu shun IIbfutu upumu-
nun puj.
2
GunchIs quIIIu mun guIIuy coj
fImIf junuj cho cfu Esdfusgu IIupun
funu cunu shun tu cu shu cuycu shun mun
upumu fun Iuycunu IsquIf bI fuy cu shun
IIbfutu. Runu cu nugu chuy cho cufcuy-
cu fun oIIgu pIs, wufmI pIs, wumfu pIs
NEHEMIAS7 , 8
iospu luynintu LsJrus ligui s/un (Ne/. S)
689

N
8.1~8 Deut. 31.1113; 2Rey. 23.2.
O
8.14~15 Iev. 23.3336, 3943; Deut. 16.1315.
fucu IIunu cgu.
3
Yucu Puncu jutI yoj
yuycu nupu uupun Isu pumpu cho
Esdfusgu tutu pItu Ius-dsIcumu IIguI-
pu fun chuy cho cuycuj cunu IIupun
wIyu nun puj.
IIupun funu cunu munu cuchuypu
wIyuf cuy cu fun Iuycu nutu IIguI pu shun-
tugu.
4
Chuyno IIguI pup tIn IIupun
wIyu nun pmI upfI psu fufu fun juc
chuc fun cutu. Chuy junun chmI Iuy
yuchu chej Esdfusgu IchI fuy cu fun.
Def chu cuj-Idun cho IchIf puy cu fun:
Mututus, Semu, Anus, Ufus, HIIcus,
Muusus. Ichoj cuj-Idun chnu IchIf-
puy cu fun: Peduus, MIsueI, MuIquus,
Husum, Husbu dunu, Zucu fus,
MesuIum.
5
Esdfus tugu IIupun fIcuy cu-
fun mus junuj cho cuptIn. IIupun funu-
cunu fIcu puy cup tIn IIbfutu quIchu fun.
IIbfutu quIchuf cup tIn funu cu nugu
ushuj puj IchI cuf c fI fun.
Esdfusgu
munuy nI yoj T D uIubu fun.
Chuufu IIupun funu cu nu pIs fIcfun-
cu nutu jogu fIf Amen, Amen nIfun.
NIfcuf IIupun funu cunu T D
udufuf gonguf pu cush pun umpu fun
7
Cfu cu nutu yunu puj Iev funu cunu:
Josue, BunI, Sefebus, Jumn, Acub,
Sube tuI, Hodus, Muusus, KeIItu,
Azufus, Jozu bed, Hunn, PeIuus
IIupun funu cu nutu wIIIu puf tuntI yuy-
c chI fun Iuy Imuno nIycu shun tu pIs.
Runu cu nugu munu cuyu cuypu cufcuy-
cu fun.
8
Puycunu sInchIpu Iuytu IIguI-
pu fun IIupun wIyu nun puj. IIguIfcuf-
IIguIf cufnu Imuno nIycu shun tu pIs
wIIIu puf sumuj tuntI yu chI fun.
N

9
Iuytu
IIguI pu shun shon gun mun chuyuptIn
funu cu nugu wugu fun. ChuymI gobef-
nu dof Nehe mus, Yuchu chej cfu
Esdfus, Iuytu tuntI yu chej Iev funu-
cu nu pIs nIfun: Cunun jungu T
D fIspI tunu junujmI. Amu
IIuquI cuy chu, umu wuguy chu ufI.
10
Esdfusgu mustu pIs nIfun: Aywuf
uIII mIcuy cu nutu mIcu cuf c fu muy.
Bnu tu pIs mIsh quejtu upuy. MIcuytu
munu chufuj cu nu tunu gufuy. Cunun
jungu T D uIubuf cushI-
cu nun chI junujmI. Amu IIuquI cuy chu.
CushI cu shun ufI. Tuytu DIos nIn chgu
chupuy c mun chmI.
11
WuquIn Iev funu cu nu pIs funu cu-
nu tugu munu wugu nun puj shoguf cuy-
cu fun cushI cuy junuj cuptIn.
12
Chuufu
IIupun funu cunu uywu cu fun mIcoj,
upoj. JucnIn-jucnIn mIcuytu yuwu chI-
nu cu fun. WIIIu pu shun shon gun mun
uIII chuyup tIn sumuj tuntI yu cu shun pI-
tumI cushI cuf fIstutu fufu fun.
Ramda fista
13
Wufun nIn jungu munduj cunu,
cfu cunu, cfu cu nutu yunu puj Iev
funu cu nu pIs shun tu cu fun cfu Esdfus-
wun Iuy Imuno nIycu shun tu pIs sumuj
musyu nun puj.
14
IIguIsh punmI tufI-
fun T D MoIsestu IsquIf bI-
chI shun cho gunchIs quIIIu cujchgu
fIstutu fufuf IsfueI cunu fum du IIu cho
tIyu nun puj nIycu shuntu.
O

15
Chuufu
jInun fu IIupun sIud nIn cu nu mun,
jInun Jefu su Ien ch pIs wIIIu cu chI fun
IIupun funu cunu jIfcu pItu oIIvopu,
fuyunpu, puImu yfupu fmun cu nutu,
wuquIn juchu cu nupu fmun cu nu tu pIs
jusupu cujtugu upumu nun puj Iuycho
nIycu shunno fum dutu gutu nun puj.
1
Chuufu funu cu nugu jIfcupu uywuf
fmu cu nutu chuyu chI mu fun. NIfcuf
fum dutu fufu fun wusIn puncun cu-
nu cho, wusIn junun cu nu cho, Tuytu
DIospu TempIun puncun suwun cho,
Yucu Puncu jutI yoj yuycunu Idun
pumpu cho, Effun jutI yoj yuycu nu-
ch pIs.
17
Pfsu uywu shun pItu cutI moj
funu cu nugu fum dutu IIupun fufu fun.
NIfcuf chuy fum du chnu goyu fun.
Nunpu wumfun Josue cushun wIchun-
pItu-puchu chuy fucumu chuyngu
munu fmI fufu shu f chu cufun. IIupun
NEHEMIAS8
690

P
9.2 Esd. 10.11.
Q
9. Deut. 6.4.
R
9.7 Gen. 12.1.
S
9.7 Gen. 17.5.
T
9.8 Gen. 15.1821.
U
9.9 Exo. 3.7.
V
9.9 Exo. 14.1012.
W
9.10 Exo. 712.
funu cunu fIyupu cushI cu fun.
18
DIostu
fIspI tush pun fIstutu gunchIs junuj fufu-
fun. Esdfus numI wufun-wufun IIguI pu-
fun Tuytu DIospu IuynIntu guIIuy cu nun
junuj pItu ushu nun cumu. Pusuj junuj
cujchnu jutun dIyu cuptIn fIsp tu wun
shun tu cu fun Iuycho nIycu shunno.
Israe!cunapa juchanpita
Diosta Esdras maacushan
9

1
Chuy gunchIs quIIIu IIu Ishcuy
chuncu chuscu (24) junuj nIn-
cho IsfueI cunu yupuy shun tu cu fun
uyunu nun puj. Guchgu fpu cu nutu
jutI cu fun. Umun cu nu mun pIs uIIputu
wIu cu fun.
2
NIfcuf IchIf c fIf feco n-
sI fun nogu cu nu pIs unuy uwII cu nu pIs
juchu su pumI c nIf. IsfueI cu nu IIumI
juc-I nusyun funu cu nu pItu
P
ucfu cu-
fun.
3
IchIf puy cup tI IIun T D
IuynIntu IIupun wIyu nun puj quImsu
fu IIguI pu fun. Yupuy quImsu funu
juchun cu nu pItu T D muu-
cu fun y udufu fun.
4
NIfcuf cfu cu nutu
yunu puj Iev funu cunu Josue, BInuy,
CudmIeI, Sebu nus, BunI, Sefebus,
BunI, QuenunI wIchu fun chuc funcu
cuycuj mun. Puycunu guyu fuy pu fuj
T D muu cu fun.
5
Cfu cu-
nutu yunu puj Iev funu cunu Josue,
CudmIeI, BInuy, Husub nus, Sefebus,
Hodus, Sebu nus, Petuus cuyno nIfun:
T D Imuy cu-
mu pIs IIupuy quI uIubuy.
Puygu fIyupu fIspI tdu cush pun
munuy nI yoj cush pun uIubu shu
cuchun!

GumIIumI T D
cunquI.
Q
GummI cumush cun quI syIutu,
syIu cho IIupun cuycuj cu nutu.
GummI cumush cun quI cuy
puchutu, cuy puchu cho cujcu-
nutu,
Iumuftu, Iumuf fufIn cho cujcu-
nu tu pIs.
GummI IIupun Imu-uycu tu pIs
cuwuy c chIn quI.
Chuy pI tumI junuj puchu cho
cuycuj cu nu pIs udufu shun quI.

7
T D, gummI Abfumtu
ucfu fuy quI.
GummI pushu mu fuy quI CuIdeu-
cho cuycuj Uf mufcu pItu.
R
NIfcuf Abfuhum nIfnu jutIntu
chufu pu fuy quI.
S

8
Gumgu musyu fuy quImI Abfuhum
gummun yfu cu mu shuntu.
ChuymI puywun pufIu cuf uunI-
fuy quI puypItu mIfuj cu nutu
goycu nuy quI puj Cununeo, Het,
Amoffeo, Fefez, Jebs, Gefges
funu cunu tIyuy cu shun chuc futu.
T
CumIej cufmI uunI shuy quI tugu
cumIIsh cun quI.

9
RIcu fuy quImI EgIptu cho unuy
cuj fumIII y cunu Imuno ucu-
shun tu pIs.
U
WIyu fuy quImI Pucu Iumuf
cuntun cho fIyupu IIuquI cush-
pun muu cu mu shun tu pIs.
V

10
FIyupu uImI fuy puj cu nutu fufufmI
custI gu fuy quI fufuontu,
mund shej nIn cu nutu, IIupun
pumpu funu cu nu tu pIs.
W
Acfu shuy quI IsfueI cu nutu munu
cuyu puypu ucu chI shun pI tumI
custI gu fuy quI.
Chuy pI tumI gumpgu muych pIs
uIIItu pufIun cunun cu mu pIs.

11
IsfueI cunu fIcuy c shup tI quImI
Iumuf tu pIs Ishcuy mun fuquI fI-
fuy quI.
Chuufu puycu nugu chucfu uIIpu-
punu psu fun.
GutI cu chuj cu nu tumI Ichungu
ushuj puj yucu wun
NEHEMIAS8 , 9
691

X
9.11 Exo. 14.2129; 15.45.
Y
9.12 Exo. 13.2122.
Z
9.13~14 Exo. 19.1823.33.
[
9.15 Exo. 16.415.
\
9.15 Exo. 17.17.
]
9.15 Deut. 1.21.
D
9.1~17 Nm. 14.14;
Deut. 1.2633.
E
9.17 Exo. 34.6; Neh. 9.17; SuI. 86.15; JoeI 2.13.
F
9.18 Exo. 32.14.
chupuf cu chI fuy quI jundu
yucu mun fumItu jItuf pojno.
X

12
IsfueI cu nutu junujpugu pushu-
fuy quI pucu tuy IchI fuy cuj wun,
chucuy punu nInu futu tuy cuf
IchI fuy cuj wun muypu uywu-
nun p pIs uchquI push puy quI.
Y

13
SInu puntu munmI uf mu fuy quI.
Puycu nu tugu syIu pI tumI wIIIu-
p mu fuy quI.
Munu shuy quIno goy nun puj
tuntI yu chI fuy quI.
AIII cujtu yuchu chI fuy quI.
AIII IIutu fufu nun puj Iuycu nu tu pIs,
mundu mIn tu cu nu tu pIs wIIIu-
pu fuy quI.

14
Uywuy nI quI MoIses wun wIIIu p-
chI fuy quI cudu sem nu cho juc
junuj jumuf uIubu shu nuy quI-
puj, munu shuy quIno Iuycu nu-
tu pIs mundu mIn tuy quI cu nu tu-
pIs cumII nun puj.
Z

15
Puycu nu tugu syIu pI tumI tuntutu
gomu fuy quI mIcu nun puj.
[
Yucu nup tIn pIs gugu pI tumI yucutu
IIoj shI chI p mu fuy quI.
\
NIfcuf nIfuy quI uunI shuy quI
nusyun mun tIyuj yuycu nun-
puj.
]

1
Chuy unuy cuj uwII cu nugu cushu
munu tuntI yuj, munu wIyu coj
funu cu numI.
ChuymI mundu mIn tuy quI tu pIs
munu cumII shu chu.

17
Puycu nutu suIbu nuy quI puj
mIIugfucunutu fufu shuy quI-
tu pIs gonguy c fIfmI yuchu-
chI shuy quI cu nu tugu mununu
fufu fun nu chu.
Chuyno munu wIyu coj cush punmI
puycu nugu chufu cuf c fI fun
juc munduj nIntu yupuy uywuy
cunun puj EgIptu mun cutI chI-
nun puj.
D
Chuy pIs gumgu cunquI Tuytu
DIos IIupun tu pIs pefdu nuj,
uIII, cuyu p coj, jucIIugu munu
fubyu cojmI.
E
ChuymI puycu nu tugu munu
cuchuy cush cun quI chu.

18
JundIypu tfu-muII wutu fufu-
cuf c fIf CuymI EgIp tu pItu
jofgu muj nIn chI dIosgu nIfun.
F
Chuyno nIfmI fIyupu fubyu chI-
shu fuy quI.

19
Cuyu p coj cush puy quImI chun-
yuj chgu munu cuchuy cu fuy-
quI chu.
Pucu tuy pIs cumI nutu fejsI chI nun-
puj munumI junujpu IIIgu fun chu.
NInu uchquI pIs munumI IIIgu-
fun chu chucuypu cumI nutu
fejsI chI nun puj.

20
AIII EspI fI tuy quI wunmI puycu-
nutu tuntI yu chI fuy quI.
MIcu nun p pIs munu pIshIy pumI
cushu mun.
Yucu tu pIs munumI pIsh chI fuy-
quI chu.

21
Chun yuj ch pIs chuscu chuncu
wutun tInmI cuwu chIsh cun quI.
ImupIs munumI pIshI shu chu.
Rpun cu nu pIs munumI ushu cu-
fun chu.
NI chuquIn pIs munumI shupI Iu-
fun chu.

22
Puycunu tIyu nun p pIs munuy nI-
yoj cu nupu mufcuntu, nusyun-
nIntu entfe gu fuy quI.
NIfcuf shuynI-cumu chuc futu
fuquI push cun quI.
Puycunu yuycu fun fuy Sehn
mundu shun Hesbn puftI mun
NEHEMIAS9
692

G
9.22 Nm. 21.2135; Deut. 2.263.4.
H
9.23 Gen. 15.5; 22.17; Deut. 1.10.
I
9.23 Jos. 3.1417.
J
9.24 Jos. 11.23.
K
9.25 Deut. 6.1011.
L
9.25~28 Deut. 32.1543;
Jue. 2.1116.
M
9.29 Iev. 18.5.
N
9.30 2Rey. 17.1318; 2Cfn. 36.1516; Zuc. 7.12.
fuy Og mundu shun Busn
puftI mun.
G

23
GummI cumu c chI fuy quI goyIIuf-
cu nuno uypu IIu mun mIfu nun-
puj.
H
Mus unuy cuj uwII cu nutu uunI-
shuy quI chuc fu mun pIs pushu-
fuy quI goycu nuy quI puj.
I

24
Puycu nu numI Cunuun mun
yuycuy cuf guechu fun.
GummI cumu c chI fuy quI chuy
puftI cho tIyuj cunu puycu nutu
munchu cu nun puj.
Chuy cho tIyuf cuy cuj cu nu tugu
fuynIn tIntu puycu nupu munuy-
nIn mun chufu fuy quI munu-
shuntu fufu nun puj.
J

25
Guechuf chufI cuf c fI fun Int-
funpu cufu Iu shu sIud cu nutu,
mIcuy uIII wuyu nun chuc fu-
cu nutu, Imu-uycun pIs juntu
cuycuj wusIn cu nutu, yucu
psun cu nutu, bus chuc fun-
cu nutu, oIIvo weftun cu nutu,
wuquIn fftu weftun cu nutu.
Chuy chmI puycu nugu mIcuy tu-
pIs cushI shu mIcu fun wefu y-
nun yuj.
Yunu pu shuy quI pI tumI fIyupu
cushI cuf uIII goyu fun.
K

2
Ichungu munu wIyu cojmI cufun.
Contfuy quI fIcu cu fun.
IuynI quI nIycu shun tu pIs munu
cumIIf munu cuj mun chufu fun.
Munu uIIItu fufup tIn pfof tuy quI-
cunu pIu cush pun wIIIu pu fun
gummun yupuy yfu cu mu nun puj.
Chuufu puycunu fIyupu fubyu chI-
shush puy quImI pfof tuy quI cu-
nutu wuu chI fun.

27
Chuyno cuptInmI chIquej cu nupu
munuy nIn mun cuchuy cu fuy-
quI.
Chuu fugu ucu chI shu.
Nucuf IIuquIcuf-fmI yufp fIsh-
pun gumtugu muu cu shu fuy-
quI yunu p nuy quI puj.
Chuufu gumnu cuyu push puy quI
sy Iu pItu-puchu wIyu mush cun-
quI.
Nucuy cu shun pItu jofgu mu nun-
puj ucfu shuy quI funu cu nutu
cuchush cun quI.

28
AIII goyush pun nugu yupuynu
juchutu fufuj.
Chuy n pumI yupuy pIs cuchuy cu-
fuy quI chIquej cu nupu munuy-
nIn mun.
Chuy funu cu nunu IIuquI cu chIf
ucu chI fun.
Chuyno cush pun fuj yupuy muu-
cu shoj cushun quI.
Chuufu gumgu cuyu p coj cush-
puy quI sy Iu pItu-puchu
wIyush puy quI uchcu cutI yunu-
push puy quI suIbuf uy quI.
L

29
IuynI quI cu nutu cumII nun puj
yupu fIf-yupu fIf tuntI yu chI fuy-
quI.
Chuufu puycu numI Ichungu
yuchuj-tucoj.
AIII cuwuytu tufI chI coj IuynI quI-
cu nutu munu cumII fun chu.
M
Puycu nugu munu wIyu coj cush-
punmI gum nIshuy quItu munu
csu cu fun chu.

30
Chuy pIs uchcu wutumI
uwuntush cun quI.
Tucuy npu tuntI yu chI fuy quI EspI-
fI tuy quI wun fuj pfof tuy quI cu-
nu wun fuj.
Chuy pIs munumI puycu nugu
wIyu cu fun chu.
N
Chuyno cuptIn numI gumgu cuchuy-
cu fuy quI juc-I nusyun funu cu-
nupu munuy nIn cho cunun puj.
NEHEMIAS9
693

O
9.32 2Rey. 15.19, 29; 17.36; Esd. 4.2, 10.

31
Cuyu p coj cush puy quImI
ushujpgu munu IIIg chIsh cun-
quI chu, nI gonguy cush cun quI-
pIs chu.
Gumgu fIyupu cuyu p coj Tuytu
DIosmI cunquI.

32
Tuytu DIos gumgu cunquI munuy-
nI yojmI, munchu cu numI.
PufIu cu shuy quI tugu munumI
gongun quI chu.
Cuyu cun quImI.
AsIfIupu
O
fuynIn cunu cushun pItu
cunun cu mumI custgu nogu-
cu nu mun, fuyn cu nu mun,
munduj n cu nu mun, cf cu nu-
mun, gumpItu wIIIu coj cu nu-
mun, unuy cuj uwII cu nu mun-
pIs chuyu shu.

33
Chuy pIs gumgu uIII cujtumI
fufush cun quI.
Nogu cu numI Ichungu juchutu
fufushc.

34
Gum wIIIu cu chI shuy quI cu nutu,
mundu mIn tuy quI cu nutu
munumI cumII shu chu fuyn-
cu nu pIs, munduj n cu nu pIs,
cfu cu nu pIs, uwII cu nu pIs.

35
Chuypu fuquengu mundu shun-
cho Imu-uycu yoj cunun puj
yunu puy cup tI quI pIs, mIcuy
uIII wuyu nun jutun chuc futu
goycup tI quI pIs munumI udufu-
shu fuy quI chu.
Juchu fufuy cu nu tu pIs munumI
cuchuy cu fun chu.

3
AwII cu nu tugu chuc futu unuy
gofuy quI mIcuf upuf goy nun-
puj.
Cunun nogu cu nugu fIyupumI
ucuyc.
Uywuy mun tIcfu shunu cufcuy c-
cunu.

37
Chuy chuc fu cho wuyoj cu nugu
fuycu nu IIu pmI cuycun.
Chuy fuycu nu tugu chufu p mush-
cun quI juch cu nu pI tumI.
Nogu cu nu pIs, uyw cu nu pIs
puycunu munu shuntu fufu nu-
II pmI cufcuyc.
Chuyno cuptInmI fIyupu IIuquI-
cuy cho cufcuyc.
Lay imanpis cashanta
cum!inanpaj nishan
38
Chuy pI tumI nogu cu nugu pupIItu
fuf cumII n cu nu puj jufushp. Chuy
pupII fufu sh cu nu mungu fIfmungu
munduj n cunu, cfu cu nutu yunu puj
Iev funu cunu y cfu cu numI.
10

1
Cuy pupII tugu fIfmcunu:
Hucu IIuspu wumfun nogu
gobef nu dof Nehe mus, Sedequus,

2
Sefuus, Azufus, Jefemus,

3
Pusuf, Amufus, MuIquus,

4
Huts, Sebu nus, MuIuc,

5
HufIm, Mefe mot, Obudus,

DunIeI, GIne tn, Bufuc,

7
MesuIum, Abus, MIjumn,

8
Muuzus, BIIguI, Semuus. Puycu-
nugu cfu cu numI cufun.
9
fIfmufun:
AzunIuspu wumfun Josue, Henu-
dud pItu mIfuj BInuy, CudmIeI-
pIs;

10
wuquIn cuj Iev funu cunu: Sebu-
nus, Hodus, KeIItu, PeIuus,
Hunn,

11
MIcuus, Rehob, Husu bus,

12
Zucuf, Sefebus, Sebu nus,

13
Hodus, BunI, BenInu.
14
Munduj cu nu pIs fIfmufun:
Pufos, Puhut-moub, EIum, Zutu,
BunI,

15
BInuy, Azgud, BebuI,

1
Adonus, BIgvuI, Adn,

17
Atef, Ezequus, Azuf,

18
Hodus, Husum, BezuI,

19
HufIf, Anutot, NebuI,

20
Mugpus, MesuIum, HezIf,
NEHEMIAS9 , 10
694

P
10.28 Esd. 6.21; Neh. 9.2; 13.3.
Q
10.30 Exo. 34.16; Deut. 7.3.
R
10.31 Exo. 20.8.
S
10.31 Exo. 23.1011; Iev. 25.17.
T
10.31 Deut. 15.12.
U
10.32 Exo. 30.1116;
2Cfn. 24.69; Mut. 17.24.
V
10.33 Exo. 25.30; Iev. 24.58.
W
10.34 Iev. 6.12; Neh. 13.31.
X
10.35 Exo. 23.19; 34.26; Deut. 26.2.
Y
10.3 Exo. 13.2, 1115.
Z
10.37 Iev. 27.30;
Nm. 18.21.
[
10.38 Nm. 18.26.

21
Mese zu beeI, Sudoc, Judu,

22
PeIutus, Hunn, Anuus,

23
Oseus, Hunu nus, Husub,

24
HuIo hes, PIIhu, Sobec,

25
Rehum, Husubnu, Muuseus,

2
Ahus, Hunn, Ann,

27
MuIuc, HufIm, Buunu.
Tayta Diosta sirbinanpaj aunishan
28
WuquIn funu cunu: cfu cunu,
puncu tpuj cunu, TempIu cho ufoj-
cunu, cuntuj cunu, DIostu udufu nun puj
Iugu cu moj juc-I nusyun funu cu nu-
pIs
P
shun tu cu fun wufmInwun-cumu,
yufpuy nI yojnu cuj wufmI oIIgu
wumfunwun-cumu.
29
FumIII yun cu nu-
wun, munduj nIn cu nu wun shun tu cuf cuf
jufu fun MoIses IsquIf bI shun Iuycu nutu,
mundu mIn tu cu nutu cumII nun puj.
MoIses tugu Tuytu DIosmI wIIIu pu fun
Iuycu nutu yuchu chI nun puj.
30
Nogu-
cunu jufuf munu IsfueI cu nu wungu
jIpush wumf cu nutu munu muju chu-
n puj; oIIgu wumf cu nu tu pIs juc-I
nusyun jIpush cu nu wun munu muju-
chu n puj.
Q

31
Jufuf jumuy-junuj cho
jInun funu cunu IIupun custu chuquI
mIcuy nIn cu nutu funtI coj upumup tIn pIs
munu funtI n cu nu puj; sbudu jumuy
junuj cho
R
nI jutun dIyu ch pIs munu
funtI n cu nu puj; gunchIs cuj wutu chgu
chuc fu cu nu tu pIs munu mufu n cu nu-
puj;
S
jug cu nu tu pIs mununu cobfu n-
cu nu puj.
T
32
PufIu cuf, IIupun jucpIs munu
pIshej cudu wutu chuscu gfmu Iusuj
cuj gueIIuytu chufu n puj, chuy gueIIuy
DIospu TempIun cho ImupIs pIshej-
cu nu puj cunun puj:
U

33
DIospu msun-
mun chufunu tuntu puj;
V
wufun-wufun
chuquI mIcuy offen dutu upunu cujpuj;
wufun-wufun fupu chInu sucfIfIsyupuj;
sbudu jumuy junuj cu nu cho uywutu
pIsh tunu cujpuj; IIuIIu quIIIu cu nu cho
wuquIn fIstucunuchpIs fufunu cujpuj
cunun puj; Imu pIshej cu nu tu pIs chufu-
nun puj cujpuj; juchu pItu sucfIfIsyupuj;
Tuytu DIostu udufush pun TempIu cho
Imutu pIs fufu nun puj.
34
Cfu cunu, cfu cu nutu yunu puj
Iev funu cunu, IIupun funu cunu, cudu
fumIIIyu uycu pIs cush pItu suftItu jItu-
f cunu DIospu TempIun mun yuntutu
upumu n cu nu puj. DIospu IuynIn cho
nIycu shunno uItuf cho fupu chI nun-
puj wutu cho Imuy pIs tcu mu shun pItu
fucuypu yuntutu upun cunu cufun.
W

35
Chuy n pIs pufIu cuf fImIf-puntu
shun tuf fuquI shun mIcuytu, fftu cunu
wuyu shuntu cudu wutu T D
TempIun mun upun cu nu puj.
X

3
PufIu-
cuf Iuycho nIycu shunno
Y
T
D TempIun cho cfu cuycuj mun
guechpu wumf cu nutu, wc cu nupu
fImIf wuwuntu, uysh cu nupu fImIf
wuwuntu upun puj.
37
PufIu cuf DIospu
TempIun cho Imu-uycu pIs chufu f nun
cujmun cfu cu nu puj puf tutu upun-
cu nu puj: mus uIII cuj jufI nutu, fImIf-
puntu shun tuf fuquI shun ff tu cu nutu,
mus uIIIn nIn cuj bnutu, ustI tu pIs mus
uIII cujtu. Chuyno pufIu cuf shun tu sh
mIcuy pItu cudu chun cu pItu juctu-cumu
cfu cu nutu yunu puj Iev funu cu nu puj
goyc fI n puj.
Z
Chuyno goyc fI npgu
custum fImI cufun.
38
Cfu cu nutu yunu puj Iev funu
dIes mutu shun tuj uywup tengu Aufon-
pItu mIfuj juc cfu yun'gungu. Shun tu-
shun tunu dIes mutu fuquengu. Chuy-
tugu cfu cu nutu yunu puj Iev funu
chuyu chengu DIospu TempIun cho
Imu-uycu pIs chufu f nun mun.
[

39
IsfueI
NEHEMIAS10
695

\
11.3~4 1Cfn. 9.2; Neh. 7.73.
funu cu nu wun cfu cu nutu yunu puj Iev
funu cu nugu sImfImI chufun fgutu,
bnutu, ustItu. Chuy cu nu tugu chufun
DIospu TempIun cho Imu-uycu pIs
chufu f nun mun, tufnun cho ufuy-
cuj cfu cu nu puj, puncu tpuj cu nu puj
y cuntuj cu nu p pIs. IIupun pufIuf
Tuytu DIos npu TempIuntu Imuy pIs
fIcuy c n cu nu puj.
3erusa!encho tiyajcuna
(1Crn. 9.1S4)
11

1
Jud nusyunpu munduj-
nIn cu nugu IIupun pIs tIyu fun
Jefu su Ien cho. WuquIn cuj fumIII yu cu-
nunu suftItu jItuypu ucfu nu cu f cunu
chun cuj cus du pItu juc cusdu jInun
Jefu su Ien cho tIyu nun puj, Isgun cuj
cus du cu nunu mufcun cu nucho-cumu
tIyu nun puj.
2
QuIquInpu buIun t nI IIun-
pItu Jefu su Ien cho tIyuj cu nu p numI
wuquIn funu cunu Tuytu DIostu muu-
cu fun.
3
Jefu su Ien cho tIyu nun puj uchcuj
munduj cunu ucfu cu fun. Jud puftI cho
cuycuj sIud cu nu mun tIyu nunpgu
uywu fun wuquIn cuj IsfueI funu-
cunu, cfu cunu, cfu cu nutu yunu puj
Iev funu cunu, Imu fufuy cu nu ch-
pIs TempIu cho ufoj cunu, SuIomonpu
uywuy nIn cu nu pItu mIfuj cunu.
Chuy cu nugu cudu fumIIIyu cutI fun
mufcunmun-cumu.
4
WuquIn Jud
tfbu cuj, Benjumn tfbu cuj Jefu su-
Ien cho tIyu fun.
Jud tfbu funu cunu cuynmI cufun:
\
UzIuspu wumfun Atuus. Uzus
cufun Zucu fIuspu wumfun, Zucu-
fus cufun AmufIuspu wumfun.
Amufus cufun Sefu tIuspu
wumfun. Sefu tus cufun Muhu Iu-
IeeIpu wumfun. Muhu Iu IeeI cufun
Fufes pItu mIfuf uywuj.
5
Chuyno
tIyu fun Bufucpu wumfun
Muuseus. Bufuc cufun CoIhozepu
wumfun. CoIhoze cufun
HuzuIuspu wumfun. Huzuus
cufun AdIuspu wumfun. Adus
cufun JoIu fIbpu wumfun. JoIu-
fIb cufun Zucu fIuspu wumfun.
Zucu fus cufun SIIu nIpu wumfun.
Fufes pItu mIfuj cujIIu Jefu su Ien-

cho tIyu fun chuscu puchuc sojtu
chuncu pusuj nIn (468) funu cunu.
Puycunu IIupun pIs cufun jInyu IIu.
7
Benju mIn pItu mIfuj cunu cufun:
SuI. SuI cufun Mesu Iumpu
wumfun. MesuIum cufun Joedpu
wumfun. Joed cufun PeduIuspu
wumfun. Peduus cufun
CoIuIuspu wumfun. CoIuus cufun
MuusIuspu wumfun. Muusus
cufun ItIeIpu wumfun. ItIeI cufun
JesuIuspu wumfun.
8
GubuI pIs,
SuIuI pIs cufun SuIpu wuuguIn-
cu nu IIu. IIupungu puycunu cufun
Isgun puchuc Ishcuy chuncu
pusuj nIn (928) funu cunu.
9
Puycu-
nupu munduj nIn cufun ZIcfIpu
wumfun JoeI. Chuy sIud cho
puytu mund shI fun Senuupu
wumfun Jud.
10
Cfu cunu cufun:
JoIu fIbpu wumfun Jeduus,
11
HIIcIuspu wumfun cunu Juqun,
jucnInnu Sefuus. HIIcIusnu cufun
Mesu Iumpu wumfun. MesuIum
cufun Sudocpu wumfun. Sudoc
cufun MefuIotpu wumfun.
MefuIot cufun AhItobpu wumfun.
AhItobgu cufun DIospu TempIun-
cho munduj.
12
TempIun cho
Imu fufuy cu nu ch pIs puywun
IwuI ufoj cu nunu cufun pusuj
puchuc Ishcuy chuncu Ishcuy-
nIn (822) funu cunu. Chuy cho
cuycu fun Jefo humpu wumfun
Aduus. Jefohum cufun PeIu-
IIuspu wumfun. PeIuIus cufun
AmsIpu wumfun. Puy cufun Zucu-
fIuspu wumfun. Zucu fus cufun
Pusufpu wumfun. Pusuf cufun
NEHEMIAS10 , 11
696
MuIu quIuspu wumfun.
13
Chuufu
chuy fumIII yutu cudu wusI cho
munduj cu nu IIutu yupup tIn cufun
Ishcuy puchuc chuscu chuncu
Ishcuy nIn (242) funu cunu.
AzufeeIpu wumfun AmusuI pIs
cufun. AzufeeI cufun AzuIpu
wumfun. AzuI cufun MesI Ie-
motpu wumfun. MesI Ie mot cufun
Imefpu wumfun.
14
Puycu nupu
fumIII yun cunu cufun puchuc
Ishcuy chuncu pusuj nIn (128)
funu cunu. Puycu nugu IIupun-
pIs cufun jInyu IIu. Munduj nInnu
cufun Gedo IImpu wumfun
ZubdIeI.
15
cufun:
Husubpu wumfun Semuus.
Husub cufun AzfIcumpu wumfun.
AzfIcum cufun Husu bIuspu
wumfun. Husu bus cufun BunIpu
wumfun.
1
Sube tuI wun Jozu-
bud pIs cfu cu nutu yunu puj Iev
funu cu nupu munduj nIn cufun.
Puycu nugu DIospu TempIun pItu
juwu cho ufoj cu nupu munduj nIn
cufun.
17
Puycu nu wun cuycu fun
Mutunus. Puygu cufun MIcuIuspu
wumfun. MIcuus cufun ZubdIpu
wumfun. ZubdI cufun Asufpu
wumfun. Asuf cufun Tuytu DIostu
uIubuf Imuno cuntu nun p pIs
munduj nIn. PuymI munduj DIostu
ugfu d sI cu nun fu uIubu nun p-
pIs. BucbuquIusmI cufun wuuguIn
Mutu nIustu mund shej. Abdu pIs
cufun Mutu nIustu mund shej.
Puygu cufun Sumuupu wumfun.
Sumu cufun GuIuIpu wumfun.
GuIuI cufun Jedu tunpu wumfun.
18
Chuufu jInun Jefu su Ien cho tIyuj
cfu cu nutu yunu puj Iev funu-
cunu cufun Ishcuy puchuc pusuj
chuncu chus cun (284) funu cunu.
19
Puncu quIchuj cunu cufun:
Acub, TuImn. Puncu tpuj
fumIII yun cu nu wun IIupungu
cufun puchuc gunchIs chuncu
Ishcuy (172) funu cunu.
20
Chuy pItu cgu IsfueI fumIII yu cunu,
cfu cu nu pIs tIyu fun Jud cho cuycuj
wuquIn sIud cu nu chnu. Puycu-
nugu tIyu fun mufcun cu nucho-cumu.
21
DIospu TempIun cho Imu fufuy cu-
nu ch pIs ufoj cu numI Ichungu tIyu fun
OfeI cho. Puycu nupu munduj nIn cuycu-
fun ZIhu wun GIspu.
22
Jefu su Ien cho tIyuj cfu cu nutu
yunu puj Iev funu cu nupu munduj-
nIn cufun UzI. Puygu cufun BunIpu
wumfun. BunI cufun Husu bIuspu
wumfun. Husu bus cufun Mutu nIuspu
wumfun. Mutunus cufun MIcuIupu
wumfun. MIcuu cufun Asuf pItu
mIfuf uywuj. Puycunu cufun DIospu
TempIun cho Imuno cuntu nun p pIs
munduj cunu.
23
Ruy muynumI nIfun
wufun-wufun uycu cutI cuntuj cunu
Imuno cuntu nun p pIs.
24
Imu cuptIn pIs IIupun funu cu nupu
fuquIn fuywun pufIgu cufun Mese zu-
beeIpu wumfun Petuus. Mese zu beeI
cufun Zefuh pItu mIfuf uywuj. Zefuhnu
cufun Judpu wumfun.
Mas juc-!cho tiyashan
partipa jutincuna
25
WuquIn cuj Jud funu cunu tIyu-
cuy c fI fun QuIfIut-ufbu, DIbn,
JecubseeI,
2
Josue, MoIudu, Bet-peIet,
27
Huzuf-suuI, Beef sebu,
28
SIcIug,
Meconu,
29
En-fImn, Zofu, Jufmut,
30
Zunou, AduIum, IuquIs, Azecu sIud-
cu nu cho mufcun tIncho-cumu. IsfueI-
cu nugu tIyu fun Beef sebu pItu HInom
fugfu uywuj guechwu pumpu cumu.
31
Benju mIn pItu mIfuj cu nunu tIyu-
cuy c fI fun Gebu, MIcmus, Au, BeteI
sIud cu nu cho mufcun tIncho-cumu.
32
TIyuf cuy cu fun cuy sIud cu nu ch pIs:
Anutot, Nob, Anunus,
33
Huzof, Rum,
GItuIm,
34
HudId, SeboIm, Nebu Iut,
35
Iod, Ono, Imu Rufuy tu pIs Yuchuj-
cu nupu tIyu nun jutI yoj guechwu
NEHEMIAS11
697
pumpu ch pIs.
3
WuquIn Jud cu nugu
chuc fu tugu goycu fun Benjumn tfbu
funu cunu tIyuy cu shun chnu.
Cracunata yanapaj Lev
runacunawan cracuna
12

1
SuIu tIeIpu wumfun Zofo bu-
beI Josu wun cutI moj cfu cu-
nutu yunu puj Iev funu cunu, cfu cunu
cufun:
Sefuus, Jefemus, Esdfus,

2
Amufus, MuIuc, Huts,

3
Secu nus, Rehum, Mefe mot,

4
Ido, GIneto, Abus,

5
MIjumn, Muudus, BIIgu,

Semuus, JoIu fIb, Jeduus,

7
SuI, Amoc, HIIcus, Jeduus.
Puycunu cufun munduj cfu cu nu IIu.
Josue cuycu shun wIchun pIs puycu nupu
fumIII yun cu nugu munduj cunu cufun.
8
Cfu cu nutu yunu puj Iev funu-
cunu cufun: Josue, BInuy, CudmIeI,
Sefebus, Jud, Mutunus. Mutu nIusgu
DIostu ugfu d sI cuf Imu uIubun sutu
cuntu nun p pIs munduj cufun.
9
Puycu-
nupu cuntuj-musIn cufun: Bucbuquus,
UnI. Puycu nugu wuquIn cuntu shun cu-
nutu chus quejmI cufun.
10
Josue cufun JoIu cImpu pup nIn.
JoIucIm cufun EIIu sIbpu pup nIn. EIIu-
sIb cufun JoIu dupu pup nIn.
11
JoIudu
cufun Johununpu pup nIn. Johunn
cufun Juduupu pup nIn.
12
JoIucIm cushun wIchun pIs cudu
fumIII yu cho munduj cfu cunu cufun:
Sefuus fumIII yu cho munduj cufun
Mefuus.
Jefemus cuj fumIII yu cho cufun
Hunu nus.

13
Esdfus cuj fumIII yu cho cufun
MesuIum.
Amufus cuj fumIII yu cho cufun
Johunn.

14
MeIIc fumIII yu cho cufun
Jonutn.
Sebu nus fumIII yu cho cufun Jose.

15
HufIm fumIII yu cho cufun Adnu.
MefuIot fumIII yu cho cufun HeIcuI.

1
Ido fumIII yu cho cufun Zucu fus.
GIne tn fumIII yu cho cufun
MesuIum.

17
Abus fumIII yu cho cufun ZIcfI.
MInIumn fumIII yu cho y Moudus
fumIII yu cho cufun PIItuI.

18
BIIgu fumIII yu cho cufun Sumu.
Semuus fumIII yu cho cufun
Jonutn.

19
JoIu fIb fumIII yu cho cufun Mute-
nuI.
Jeduus fumIII yu cho cufun UzI.

20
SuIuI fumIII yu cho cufun CuIuI.
Amoc fumIII yu cho cufun Ebef.

21
HIIcus fumIII yu cho cufun Husu-
bus.
Jeduus fumIII yu chnu cufun
Nutu nueI.
22
EIIu sIb, JoIudu, Johunn, Judu
cushun wIchun pItu-puchu PefsIupu
fuynIn Dufo cushun cumu Iev fumI-
IIyu cu nu wun cfu cu nugu upun tu fuy-
cu fun cudu custupu munduj nIn cunu.
23
Iev fumIII yu cu nupugu cudu custupu
munduj nIn cunu upun tu fu fun uctu
IIbfu cho Johunn munduj cunun cumu.
Johunungu EIIu sIbpu wIII cunmI cufun.
24
Chuy munduj cu nugu cufun: Husu-
bus, Sefebus, Josue, BInuy, CudmIeI.
Puycu nu wun cufcuy cu fun cuntuj-
musIn cu nu pIs tufnun cho Tuytu DIostu
uIubuf ugfu d sI cu nun puj. Chuyno
cunun pmI Tuytu DIostu sIfbej fuy
DuvId nIfun.
25
Yuycunu puncutu tpuj-
cunu cufun: Mutunus, Bucbuquus,
Obudus, MesuIum, TuImn, Acub.
2
Puycu nugu cufun Josupu wumfun
JoIucIm cushun wIchunmI. JoIu cImgu
cufun Josu ducpu wIII cun. Chuy cufun
Nehe mus gobef nu dof cushun wIchun,
Iuy yuchuj cfu Esdfus cushun wIchun.
Pergata a!!chayta
ushaycur inaurashan
27
Jefu su Ienpu cuffuI nIntu ufuytu
ushuy c fIf Tuytu DIos pnu Inuu-
fu nun puj cfu cu nutu yunu puj Iev
NEHEMIAS11 , 12
698

]
12.43 Esd. 6.17.
funu cu nu tugu muych pIs tIyu shun-
pItu ushI mu fun. NIfcuf Jefu su Ien mun
pushu mu fun pefgu ushuy fIstucho
cushI cuy pItu IutI IIun pu wun ufpun pu-
wun ufpu-nIfuj suIte fIon pu wun DIostu
ugfu d sI cuf uIubu nun puj.
28
Cuntuj
Iev funu cu nugu shun tu cu fun Jefu-
su Ienpu Idun mufcu cu nu pItu, Neto-
fupu Idun mufcu cu nu pItu,
29
GIIguI
cuse fyu pItu, Gebupu, Azmuvetpu
uupun cu nu pItu. Cuntuj cu nugu tIyu-
fun Jefu su Ienpu Idun cu nu IIu cho.
30
Cfu cu nu wun Iev funu cu nugu Iuy
nIshunno IImyu yu fun. NIfcuf IIupun
funu cu nu tu pIs, puncu cu nu tu pIs, cuffuI
pefgu cu nu tu pIs IImyu y chI fun Tuytu
DIos punu cunun puj.
31
NIfcufnu Judpu munduj nIn cu nutu
wIch chIf cuffuI junun mun. Cuntuj-
cu nu tunu Ishcuy fpu mun fuquIf.
RImIf cuj fpu DIostu uIubuf cuntuj-
cunu pefgu jununpu uywu fun def chu
cuj-Ipu guIIuy cuf Gunfutu Gotu cunu
jutI yoj yuycunu cuj-Idu mun.
32
Chuy
cuj fpu cuntuf uIubuf uy cuf uywuj-
cu nupu guepun tunu uywu fun Osuus
wuquIn uutofI d cu nu wun. Puycu nugu
cufun:
33
Azufus, Esdfus, MesuIum,
34
Jud, Benjumn, Semuus, Jefemus.
35
Tfom p tutu tucu fuy cuf uywuj cfu-
cu nunu cufun: Zucu fus. Puygu cufun
Jonutunpu wumfun. Unuy fumIII yun-
cu nunu cufun: Semuus. SemuIuspu
pup nIn cufun Mutunus. Mutu nIuspu
pup nIn cufun MIcuus. MIcuIuspu
pup nInnu cufun Zucuf. Zucufpu
pup nInnu cufun Asuf.
3
ZucufIustu
tuc shej fumIII yun cunu cufun:
Semuus, AzufueI, MIIuIuI, GIIu IuI,
MuuI, Nutu nueI, Jud, HununI. Puycu-
nugu tucu fun Tuytu DIostu sIfbej DuvId
fufu chI shun tucu nu cu nutu. Puycu nupu
uupun tunu uywuy cu fun yuchu chej
cfu Esdfus.
37
Yucu Push tuj yuycunu
jununpu wIchnu escu Iunpu wIchu-
fun DuvIdpu sIud nIn jutI yoj mun.
Chuypu uywuf psu fun DuvIdpu PuIu-
syun jutI yoj junu wujtunpu Yucu jutI-
yoj yuycu nu mun chuyu nun puj. Chuy
cuycu fun IntI yugu mu nun cuj-Icho.
38
Jucuj fpu cuntuj cunu uywu fun
Ichoj cuj-Ipu pefgu jununpu. Chuypu
guepun tunu wuquIn funu cu nu wun
nogu pIs uywuf Jufnu cunu jutI-
yoj fIcchu cunu tffI pItu-puchu unchu
pefgu cuycu shun cumu.
39
Chuypu
psuf uywuf Effun puncu jununpu,
Jesunu puncu jununpu, Pescdu
puncu jununpu, Hunu neeI jutI yoj
fIcchu cu nupu psuf, Puchuc jutI-
yoj fIcchu cu nupu psuf Uyshu cunu
jutI yoj puncu junun cumu. CufsII
jutI yoj puncu junun chnu IchI cuy c-
fIf.
40
NIfcofgu Ishcun fpu cuntuj-
cunu Tuytu DIospu TempIun chgu
shuynI-cumu cumu cu fun muychmI
cuntu nun puj cuj puftI cufun chuy mun.
Nogu pIs shuynI cuycuf puIIun cuj
yun'g muj munduj cu nu wun
41
tfom ptu
tucuj cfu cu nu wun: EIIu cIm, Muuseus,
MInIumn, MIcuus, EIIoe nuI, Zucu fus,
Hunu nus;
42
cuntuj cu nu wun: Muusus,
Semuus, EIeu zuf, UzI, Johunn,
MuIquus, EIum, Ezef. Tucuj cu nu wun
cuntuj cu nugu Izfu hus mundu shun-
tupu IIu sInchIpu cuntuf uIubu fun.
43
Chuy junuj DIos puj pIsh tu fun uypu-
IIu uywu cu nutu.
]
Runu cu nu pIs fIyupu
cushI cu fun Tuytu DIos yunu pu shun-
pItu. CushI shu cufcuy cu fun wufmI cu-
nu wun wumfu cu nu pIs. Jefu su Ien cho
funu cunu cushI cu shungu cufu cu mu fuj
wIyu cuy cu fun pIs.
Cracunapaj Levcunapaj micuy
44
Chuy fu uchcuj funu cu nutu ucfu-
fun Tuytu DIospu TempIun cho bIej
csun cunu chufu f nun wusItu tpu nun-
puj, funu cunu Tuytu DIos puj upumu-
shuntu, fImIf-puntu shun tu shuntu
fuquIf upumu shuntu, dIes mutu goshuntu
tpu nun puj. Shun tu mu shun tugu chuy
NEHEMIAS12
699

D
12.45 1Cfn. 25.18.
E
12.45 1Cfn. 26.12.
F
13.2 Nm. 22.16.
G
13.1~2 Deut. 23.35.
H
13.10 Deut. 12.19.
wusI mun chuyu chI muf tpuj funu cu-
nutu entfe gu fun. Iuy nIshunno upumoj
cfu cu nu puj, cfu cu nutu yunu puj Iev
funu cu nu puj Jud sIud cu nu pItu, chuc-
fu cu nu pItu. Chuufu Jud funu cu nugu
cushI shumI cufcuy cu fun cfu cunu y
cfu cu nutu yunu puj Iev funu cunu
Tuytu DIostu sIfbIf TempIun cho ufup tIn.
45
DuvId pIs wumfun SuIo mon pIs nIshun-
nmI puycu nugu Tuytu DIostu sIfbIf y
IImyu y nun puj fufuj. Chuy tugu fufuj
cuntuj cu nu wun,
D
puncu tpuj cu nu wun
E

IwuI.
4
Unuy DuvId wun Asuf cushun
wIchun pItu-puchu cufun cuntuj cu nupu
munduj nIn cunu, Tuytu DIostu Imuno
uIubu nun p pIs cuj munduj nIn cunu,
DIostu ugfu d sI cuf cuntuj cu nupu cuj
munduj nIn cunu.
47
Zofo bu beI wun Nehe mus cushun
wIchun pIs wufun-wufunmI IsfueI-
cu nugu mIcuytu upufun cuntuj cu nu-
puj, puncu tpuj cu nu puj. Cfu cu nutu
yunu puj Iev funu cu nu tu pIs fuquI puj
tcu shuntu. Chuufu Iev funu cu nu pIs
Aufon pItu mIfuf uywuj cu nutu fuquI puj.
Nehemas jucno ticrachishan
13

1
Chuy wIchun MoIses IsquIf bI-
shun IIbfutu IIguI pu fun IIupun
funu cunu shun tu cu shu cuycup tIn. Chuy
IIguI pu shun cho tufI fun DIos ucfu shun
funu cu nu wungu Amn funu cunu,
Moub funu cunu IwuI munu tIyu nun puj.
2
(Unuy IsfueI cunu Cunuun mun chuyuy-
cup tIn puycu nugu munumI mIcuytu
nI yucu tu pIs tufI p chI fun chu. Chuypu
fuquengu BuIuum tumI pgu fun muIdI-
syuntu gonun puj.
F
Chuy muIdI syun-
tumI DIos nIn chgu tIcfu chI fun bIndI-
syun mun.)
G

3
Iuy nIshuntu wIyuy cuf
juc-I nusyun cu nu wun muju chu cu shu
cuycujtu, juc-I funu cu nutu IsfueI cu nu-
pItu fuquI fun.
4
Munu fuj chuyno cuptIn DIospu
TempIun cho Imu-uycu pIs chufu cunu
wusItu tpuy cu fun cfu EIIu sIb. EIIu-
sIbgu fumIII yun cuptInmI Amn funu
TobIustu
5
jutun cuuf tutu fIcu chI shu
cufun chuy cho tIyu nun puj. Nuupu tugu
chuy cuuftu cufun shun tu shun cu nutu
chufu cu nun, InsIn sutu, TempIu cho
Imutu pIs fufu cunu csu cu nutu, fgu-
pItu, bnu pItu, ustI pItu shun tu shun
dIes mutu chufu cu nun cuuftu. Chuy cu-
nu tugu fuquI puj cfu cu nutu yunu puj
Iev funu cu nutu, cuntuj cu nutu, puncu
tpuj cu nutu. Cfu cu nutu fuquI p nun
cujtu pIs chuy munmI chufuj.
Chuyno
fufu shun wIchun nogugu munumI
Jefu su Ien ch chu cuycuf. QuImsu
chuncu Ishcuy (32) wutunu BubI Io nIutu
Aftujefjes munduy cup tIn nogugu yupuy
cutIf fuy cujmun. Chuy pItu unuy IIu-
tugu Jefu su Ien mun cutI n puj fuytu
fuwu cuf.
7
Jefu su Ien mun chuyuy-
cumuf-fmI musyuf EIIu sIb munu
uIIItu fufu shuntu. TobIuspu gustuntu
cumIIfmI juc cuuf tutu fIcu chI fun
DIospu TempIun puncu cho.
8
Chuy cho
tufIf fIyupu fubyuf. ChuymI Tobus
tIyuy cu shun cuuf tu pI tugu IIupun
csuntu juwu mun jItu fIf.
9
NIfcofgu
Tuytu DIos pnu IImyu y chI nun puj
nIf. DIospu TempIun cho fufunu
csu cu nutu, InsIn sutu, Tuytu DIos puj
goycu shuntu cush gun chufu nun puj
nIf.
10
Chuy n pIs musyuf fuquI p-
nun cujcu nutu cfu cu nutu yunu puj
Iev funu cu nu tu wun cuntuj cu nu tugu
mununu fuquI pu shuntu.
H
Chuy n-
pumI puycu nugu mufcunmun-cumunu
cutI cu fun.
11
Chuufu uutofI d cu nutu
pIu cuf ImunIf tuj Tuytu DIospu
TempIuntu cuchuy c fIsh cun quI?
nIf. NIfcuf guyu chIf cfu cu nu tu-
wun cfu cu nutu yunu puj Iev funu-
cu nutu. Afuy nIn cu nu mun cutI chIf.
12
Chuy pItu Jud funu cu nugu fgu pItu,
bnu pItu, ustI pItu dIes mutu IIupun
NEHEMIAS12 , 13
700

I
13.12 MuI. 3.10.
J
13.15~22 Exo. 20.810; Deut. 5.1214; Jef. 17.2122.
K
13.19 Unuy IsfueI cu nugu juc tufdI pItu wufun nIn tufdI cu mumI junuj cu nutu yupuj.
L
13.23~25 Exo. 34.1116; Deut. 7.15.
upumu fun chufu cunu wusI mun.
I

13
Chuy chufu cunu wusItu tpu nun pnu
chufuf cfu SeIe mIustu, secfe tufyu
Sudoctu, cfu cu nutu yunu puj Iev
funu PeduIustu. Puycu nutu tp shI nun-
pnu chufuf Hununtu. Puygu cufun
Zucufpu wumfun, Mutu nIuspu wIII cun.
Puycu nu tugu chufuf yfu cunu funu-
cunu cuptIn. Chuufu puycu nu numI
cufcuy cu fun ufoj-musIn cu nutu fuquI-
p nun puj.
14
Tuytu DIosn, nogu uIIItu
fufu sh cu nu tugu umu gonguy cuy chu.
Yufpuy cuy TempIuy quI puj, quIquI quItu
udufu shu nuy quI puj fufu sh tugu.
15
Chuy wIchunmI Jud fumIII yu-
cu nutu fIcuf sbudu jumuy junuj cho
IIuch cu cu nun cho bnu puj bustu IIuch-
cuy cujtu, fu nun puj fgutu ushtuf-
cuy cujtu, bnutu, bustu bffun wun
upuf cuy cujtu, gustu ushtuf cuy cujtu,
Imutu pIs ushtuf cuy cujtu. Jefu su Ien-
mun pIs jumuy-junuj cho
J
yuycuf cuy-
cujtu. ChuymI chuy sbudu jumuy
junuj cho funtI cuf cuy cuj cu nu tu pIs
pIu cuf.
1
Jefu su Ien cho tIyuj TIfo
funu cu nu pIs pesc dutu, Imu-uycu tu pIs
upuf cuf sbudu jumuy junuj cho IsfueI-
cu nutu funtI cuf cuy cu fun.
17
ChuymI
Jud cu nupu munduj nIn cu nutu pIu cuf
nIf: Sbudu jumuy junujtu munu
fIspI tuf gumcu nugu fIyupu juchu tumI
fufuf cuy cun quI!
18
Cunun fufuf cuy cu-
shuy quI nmI uwIIuy quI cu nu pIs fufu-
fun. Chuy pI tumI nogun ch tugu custI-
gu mush cun chI; cuy sIud tupIs juchu-
chI shu. Chuyno cuycup tIn ImunIf tuj
sbudu jumuy junujtu munu fIspI tuf
Tuytu DIostu musfuj fubyuy c chIn-
quI IsfueI cu nu puj yupuy fubyu cuf cu-
nunpgu?
19
Chuy n pumI jumuy-junuj guIIuy-
cu nun puj juc junuj pIshIy cup tIn tufdI
IIun tuy ItIy cup tInnu nIf Jefu-
su Ien mun yuycunu puncu cu nutu
wIch gu nun puj, nIfcuf sbudu jumuy
junuj psu nun cumu munu quIchu-
nun puj.
K
Uywuy n cu nutu chufuf
sIud mun yuycunu puncu cu nu mun
sbudu jumuy junuj cho Imutu pIs munu
yuycu chI nun puj.
20
Chuu fugu Imutu pIs
funtej cunu, funtI coj cu nu pIs Jefu su-
Ien mun munu yuycuf juc Ishcuy pugus
juwu IIu cho wufu fun.
21
Nogugu puycu-
nu wun fImu nu cuf oIIg puf cuffuI
chuquIn cu nu cho puu shun pItu. NIfcuf
yupuy chuyno fufup tI quegu cufsII-
munmI wIch gu chI shuy quI nIf. Chuy
junuj pItu-puchu mununu yupuy shumu-
fun nu chu sbudu jumuy junuj chgu.
22
NIfcuf cfu cu nutu yunu puj Iev
funu cu nu tunu nIf IImyu y nun puj,
puncu tpuj uywu nun puj, chuy npu
sbudu jumuy junuj tugu fIspI tu nun puj.
Tuytu DIos, chuyno fIspI tu chI sh pItu
nogupgu umu gonguy cuy chu. Cuyu p-
coj cushuy quIno nogu tu pIs cuyu puy cu-
muy ufI.
23
Chuy wIchun cuen tutu gocuf
wuquIn IsfueI cunu Asdod wufmI cu-
nu wun, Amn wufmI cu nu wun, Moub
wufmI cu nu wun muju chu cu shu tIyuf-
cuy cu shuntu.
24
WuquIn wumfun cunu
pufIuf cuy cu fun Asdod funu cu nupu
fImuy nIntu, wuquIn nusyun cu nupu
fImuy nIntu. IsfueI cu nupu fImuy nIn-
tugu mununu yuchu fun nu chu.
25
Chuy
funu cu nu wun fImu nu cuf puycu nutu
muIdI syun chuyu shun quI nIf.
WuquIn tugu chuy funu cu nutu muguf.
Ajchun cu nutu uchuf-ushuf. FIfsu pItu
jufu chIf nIf: WufmI wumfuy quI cu-
nutu umu muju chuy chu juc-I nusyun
funu cu nu wungu. Gumcu nu pIs nI
wumfuy quI cu nu pIs puycu nupu wufmI
wumfun cu nu wungu umu muju chu c-
chun chu.
L

2
IsfueIpu fuynIn SuIo mon-
pIs chuyno juc-I nusyun wufmI cu nu-
wun muju chu cufmI juchutu fufu fun!
NEHEMIAS13
701

M
13.2 2Sum. 12.2425.
N
13.2 1Rey. 11.18.
O
13.28 Neh. 4.1.
Puy fuy cushunngu munumI muy
nusyun ch pIs fuy cufun chu. Tuytu
DIos pIs fIyupu cuyu fun.
M
IIupun IsfueI-
cu nupu fuynIn cunun p pIs chufu fun.
N

27
Gumcu nu pIs juc-I nusyun wufmI-
cu nu wun tIyush puy quegu Tuytu DIostu
fubyu chIf juchu tumI fufun quI puj.
Juchuy quI pI tugu Tuytu DIosmI custI gu-
m shun.
28
Mus munduj cfu EIIu sIbpu
wumfun JoIu dupu juc wumfungu
Hof funu Sunbu Iutpu
O
mushun cufun.
ChuymI uup pItu gufguf.
29
Tuytu
DIos, umu gonguy cuy chu ufI cfu cu-
nutu juchutu fufu chI shuntu, cfu cu nu-
wun Iev funu cu nu wun uIII pufIu cu-
shuy quItu munu cuj mun chufu shuntu!
30
Chuy nmI juc-I funu cu nu pI tugu
fuquIf. NIfcufnu cfu cu nutu, Iev
funu cu nutu chufuf tufnuncho-cumu
ufunun puj.
31
NIf Imuy junuj yuntutu
chufu mu nun p pIs, Imuy fImIf-puntu
shun tuf fuquI shun mIcuytu upumu nun-
p pIs.
Tuytu DIos, umu gonguy cu muy chu
ufI; yunu puy cu mun quI ufI!
NEHEMIAS13
702
Ray Asuero micuyta rurachin
1

1
Cuy wIIIupugu cufun, puchuc
Ishcuy chuncu gunchIs nIn (127)
pfobIn syu cu nutu fuy Asuefo
D
mundu-
shun wIchunmI. Chuy pfobIn syu cunu
cuycu fun IndIu nusyun pItu-puchu EtIo-
pu nusyun cumu.
2
Chuy pfobIn syu cu-
nutu mundufmI Susu sIud cho cuycuj
puIu syu cho tIyu fun.
3
Ruy Asuefogu quImsu wutu munduj
cuycu shun cho jutun fIstutu fufu chI fun.
Chuy mun guyu chI fun mund shej cu-
nutu fIspI tuf gufu chI nun puj. Guyu-
chI fun PefsIu y MedIu nusyun suId-
fu cu nupu munduj nIn cu nutu. Guyu-
chI fun mundu shun pfobIn syu cu nupu
munduj nIn cu nutu gobef nu dof cu nu-
tu pIs.
4
Chuy tugu fufu fun Imu-uycun-
pIs cushuntu fIcu chI nun puj, uypu IIu
nusyuntu mundu shuntu musyu chI-
nun puj, fIyupu munuy nI yoj cushuntu
IIupun fIcu nun puj. Chuy fIstugu
dfu fun sojtu quIIIumI.
5
Chuy fIstu
cushun pItu munu pIs uyc IIutu yupuy
fIstutu fufu chI fun. Chuy fIstugu cufun
gunchIs junuj. Susu sIud puIu syu cho
cuycuj cu nutu mus fIspI tdu cujtu pIs
pcu fIspI tdu cujtu pIs guyu chI fun.
FIstugu cufun puIu syupu suwun nIn
weftu Idun cho.
Suwun pumpugu cuyuy IIu puj fnu

tIu cu nu wun usuI wun yufuj wun
uduf nu shu cuycu fun. Yufuj gueIIuy-
pItu fufu shu ufguyIIu-muII wu cu nutu
chufu pu fun chuy tIupu junu cuj
cuntun mun. NIfcuf chuy ufguyIIupu
uchcun punu psu chI fun mufdu jIu
cuuchu shutu. Chuy jIu tunu chufI-
fuy cu fun mufmoI jutI yoj fumI pItu
tushutu IchI chI shun. Jumuy c fI nun-
p pIs cuycu fun gofI pItu gueIIuy pItu
buncu cunu. Pumpu pIs cuycu fun cumu-
f nun puj Iju shu cuyuy IIu puj ncuf
jutI yoj, yufuj y yunu mufmoI jutI yoj
fumI cu nu wun tucu chIypu Iju shu.
7
GofI cpu wun upyuf cuy cu fun. Cpu-
cu nugu juc-nIfuj juc-nIfujmI cufun.
Ester
ImunIftuj Esteftu ucfufun PefsIucho fuynu cununpuj? ImunIftuj PufIm fIstutu fufun?
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfu chgu cunun-wIchun puj sumujmI tuntI yu chI mun chI.
Cunun fIcun chI munduj cuymun chuyuf cuf funu cunu tucuy munu uIIItu fufu shuntu. Ichungu
Tuytu DIosmI Intfu nusyun cu nutu muquIn cho chufuy cun.
Cuy IIbfu cho mus fImun chus coj pI tumI: PefsIupu fuynIn Asuefo, Estef, Mufdo queo y Amn.
Ruy Asuefogu yufpuj IIupun funu cunu puypu munuy nIn cho cuycu shun tumI. Estef cufun
cuyuy IIu puj IsfueI pItu jInyu jIpush. (Hebfeo fImuy chgu puypu jutIn cufun Hudusu). Puygu
mufcu-musIn cu nutu suIbu nun cushu wuuy tu pIs munumI munchu cu fun chu. IsfueI funu Mufdo-
queo numI cufun Estefpu pfmun. Y puymI Estef tugu uywu fun. PuymI tufI pu fun IsfueI cu nutu
ushu c chI nun puj Imuno yufpuy cu shun tu pIs. Amungu cufun PefsIupu fuynInpu guepu IIun mun
cuj munduj. Chuy funugu Imun pu pIs IsfueI cu nutu y Mufdo queotu wuu chIytu munu fun.
Cuy IIbfu chgu PufIm fIstupItupIs fImuy cun. Chuy fIstutugu fufuj PefsIupu munuy nIn cho
cuycuf wuuy pItu IsfueI cunu suIbu cu shun pI tumI.
Cuy Estef IIbfu chgu nI juc cutI IIu pIs munumI cunchu Tuytu DIospu jutIn. Ichungu cuy
IIbfutu IsquIf bej tuntI yuy c chI mun chI IIupun tu pIs Tuytu DIos cumu c chI shun tumI. Tuytu
DIosmI ucfu shun funu cu nu tugu suIbun.

D
1.1 Esd. 4.6.
703

E
1.19 Est. 8.8; Dun. 6.8.
FIstutu fuy fufu chIp tInmI bnugu
uypu IIu cufun.
8
Ruygu puIu syun cho
cuj sIfbIn tIn cu nutu nIfun guyu chI shun-
cu nutu uIIpugu munu upuchI nun puj,
quIquIn cunu munu shunno gustu IIun-
mun upucu nun puj.
9
Asuefopu wufmIn VustI pIs shuynI
mIcuytu fufu chI fun fuy Asuefo puIu-
syun cho gufu chI nun puj guyu chI shun
fIspI t du cu nupu wufmIn cu nutu gufu-
chI nun puj.
10
GunchIs junuj cuj fIstucho fuy
Asuefogu bnutu upuf fIyupu cushI-
shu cuycu fun. ChuymI cuchu fun
gunchIs uywuy nIn cu nutu. Uywuy-
nIn cu nugu cufun Mehumn, BIztu,
Hufbonu, BIgtu, Abugtu, Zetuf, Cufcus.
11
Asuefogu cuchu fun fuynu VustItu
cof nun jutI shu cuyuy IIu ptu pushu-
p nun puj, fIstumun guyu chI shun
funu cunu fIcu nun puj. VustIgu cufun
cuyuy IIu puj buynu-msu wufmI.
12
Ruypu cuchun cunu wIIIup tIn fuynu
VustIgu munu shumuytu munu fun chu.
Chuufu fuygu fIyupu fubyu cuf cu fun.
FIyupu fubyu shu
13
cufmI tupu cu fun
Iuy yuchuj funu cu nutu. Ruygu Imutu pIs
uffIg Iu nunpgu Iuy yuchuj funu cu nutu
sumuj fuj tupu coj Imuno uffIg Iu nun-
p pIs.
14
Iuy yuchuj funu cunu fuypu
umgun cunu cufun: Cufsenu, Setuf,
Admutu, TufsIs, Mefes, Mufsenu,
Memucn. Puycu nugu cufun PefsIu-
cho, MedIu cho mus fIspI tdu funu-
cunu. Asuefo mundu shun nusyun cho
puycu nugu cufun jutun uutofI d cunu.
15
Puycu nutu fuygu tupu fun: Cuch-
cu nu wun wIIIuy c chIpt fuynu VustI
munu shumu shun pItu Imuno uffeg Iu-
n p tuj Iuycho nIycun?
1
WuquIn munduj cu nupu uupun-
cho Memu cungu fuytu nIfun: Ruynu
VustIgu munumI gumIIu tu chu munu-
cuj mun chufu shu fuy quI. Chuypu
fuquengu IIupun munduj cu nu tu pIs,
mundu shuy quI cho cuj funu cu nu tu pIs
17
Ruynu munu
csu shu shuy quI tugu IIupun wufmI cu-
numI muyungu. Chuy IIumI uch quI
cungu IIupun wufmI cunu funun cu nutu
mununu fIspI tu nun puj. WufmI cu nugu
nengu: Ruy Asuefo guyu chIp tIn fuynu
VustI munumI uywuytu munu shu chu.
18
PefsIupu MedIupu munduj nIn cu nupu
wufmIn cu nu pIs fuynu VustI fufu shuntu
muyuy cofgu jInun fumI funun wun
fImu nu cuytu guIIuy congu. Muych pIs
munu uIIInu fIcu nu congu, munu cuj-
mun chufu nu congu.
19
ChuymI Tuytu
fuy gumpuj uIII cuptengu IIupun puj juc
Iuytu IsquIf bI chIy. Chuy tugu PefsIupu
y MedIu nusyunpu IuynIn cunu IsquIf-
bI fuy cu shun mun IsquIf bI chun munu
unuIu c nun puj.
E
IsquIf bI chI shuy quI
Iuychgu nengu fuynu VustI Imuy pIs
mununu uupuy quI mun shumu nun puj.
Chuy VustIpu fuquIn fuynu cunun puj
chufuy mus uIII wufmI tunu.
20
Chuy
Iuytugu musyu chengu Intfu mundu-
shuy quI pfobIn syu cu nu cho. Chuy n-
pumI IIupun wufmI cu nu pIs funun tugu
Imuno cuptIn pIs fIspI tungu.
21
Memucn chuyno nIshungu uIII
cufun fuyp pIs puIu syun cho cuycuj
munduj cu nu p pIs. Chuufu fuygu puy
nIshun nnu fufu chI fun.
22
NIfcuf pupII tugu fuy upuchI fun
mundu shun pfobIn syu cu nu mun, cudu
pfobIn syu cu nupu mufcu cu nupu fImuy-
nIn cho IsquIf bI shutu. Chuy pupII cho
nIycu fun funun cu nupu munuy nIn cho
wufmI cunu cunun puj.
Rayna cananpaj Esterta acrashan
2

1
Rubyun psu c fIp tIn fuy
Asuefogu yufp fI fun fuynu VustI-
puj, puy nIshuntu munu csu shun pItu
Imun pIs custI gu nun puj fufu chI shuntu.
2
ChuymI mund shej cu nugu nIfun:
Tuytu fuy, gumpuj ushI shun funu
yutnI cuyuy IIu puj muIIwu jIpush-
cu nutu.
3
Mundu shuy quI chgu cudu
ESTER1 , 2
704

F
2.5~ 2Rey. 24.1016; 2Cfn. 36.10.
pfobIn syu cho numfuy juc funutu.
Chuy funu numI cuy Susu cho cuycuj
puIu syuy quI mun pushu mongu funu
yutnI jIpush cu nutu. NIfcuf chufungu
wufmI cu nu puj fufu chI shuy quI wusI-
mun. Chuy ch numI fIcungu HeguI.
(PuymI cufun wufmI cu nutu tpuj).
Chuy cho jIpush cu nu tugu mus cuyuy IIu-
puj cunun puj jumpengu.
4
Chuy jIpush-
cu nu cho muygun jIpushmI gumpuj
mus uIII cungu, chuy tu numI chufun-
quI fuynu cunun puj. Chuufu puynumI
VustIpu fuquIn fuynu cungu.
Chuyno pufIu shun fuypgu uIII
cufun. Chuufu pufIu shunno fufu fun.
5
Susu cho tIyu fun JuIfpu wumfun
IsfueI funu Mufdo queo. JuIfgu cufun
SImeI custu. SImeIgu cufun CIs custu.
CIsgu cufun Benjumn tfbu pItu.
Mufdo queo tugu Jefu su Ien pI tumI

Judpu fuynIn Jeco nIus tu wun BubI-
Io nIupu fuynIn Nubu co do no sof pfsu
upushu cufun.
F

7
Mufdo queogu tIyunpu
wumfuntu wumfu chu cu fun. Chuy
wumfupu jutInmI cufun Hudusu. Jucuj
jutIn cufun Estef. Puygu cufun wucchu
mumuy nuj tuytuy nuj cuyuy IIu puj
cumu fuj IIu jIpush.
8
Ruy nIshunno Iuytu Int fu mun
upuchIp tIn Susu cho cuycuj puIu syu-
mun shun tu mu fun uchcujtu funu
yutnI jIpush cu nutu. Estef tu pIs
upufun. Chuy chgu HeguImI tpu-
fun. PuymI cufun wufmI cu nutu tpuj.
9
HeguI fIcup tIn Estefgu mus cuyuy-
IIu puj cufun. ChuymI uIII fIcu fun.
Estef tugu uIII usyuj jumpI cu nu wun mus
cumu f nun puj jumpI chI fun. Mus uIII
cuj mIcuytu gufu chI fun. PuIu syu cho
cuycuj mus uIIIn nIn gunchIs uywuy
jIpush cu nutu chufu fun Estef nIshuntu
fufu nun puj. NIfcuf Estef tugu chuy
jIpush cu nu tu wun mus uIIIn nIn cuuf tu-
mun tIyu chI fun.
10
Mufdo queogu Esteftu muynu
wIIIu pu shu cufun Imu fumIIIyu
cushuntu, p fumIIIyu cushun tu pIs
munu wIIIu cu nun puj. ChuymI Estefgu
munu wIIIu cu fun chu.
11
Wufun-wufun
Mufdo queogu pufI puy cu fun wufmI-
cunu tIyu shun wusI puncu cho Estef
Imuno cuycu shun tu pIs Imuno fIcuy cu-
shun tu pIs musyu nun puj.
12
Chuy wusI cho cuycuj jIpush cu nugu
juc wutu cu mumI uIII usyuj jumpI cu nu-
wun chufu coj. GuIIuy cu nun sojtu quIIIu
cujchgu cuef pun cu nutu cupu coj uIII
usyuj ustI mffu wun. Yupuy sojtu
quIIIu cujchnu chufu coj wufmI cunu
chufu cu nun uIII usyuj jumpI cu nu wun
gugIIun wumfu pu n mun cutI nun puj.
Juc wutu cumu uIII usyuj jumpI cu-
nu wun chufu cuytu ushuy cuf cudu
jIpushmI fucuypu uywu fun fuy Asuefo
cujmun.
13
JIpush cu nupu tufnun
chuyu mup tengu cumu fuj IIu cunun-
puj munu shuntu muu coj fuy cujmun
uywu nun puj.
14
Ruypu puIu syun mungu
chucuyIIupu uywuj. Wufun nengu
uywu coj wufmI cu nu puj fufu chI shun
juc wusI munnu. Chuy wusI chgu
Suus guzmI tpu fun. Chuy funugu fuy
yfu cu shunmI cufun. PuymI fuypu
chnun cu nutu tpuj. Chuy wusI pI tugu
munu numI cutej nu chu muygun jIpush-
pIs fuy munu guyu chIp tengu.
15
Mufdo queopu tIyun AbIhuIIpu
wumfun Estef fuymun uywu nun puj
tufnun chuyu mu funnu. Chuufu fuy
yfu cu shun HeguI nIshu IIuntu Estefgu
chufu cu fun. Yunu puj cu nugu Esteftu
cuyuf cuy cu fun.
1
Esteftu pushu fun fuy
Asuefo mun. Chuygu cufun wutu mun
uywuj chuncu quIIIu cho. Chuy quIIIupu
jutIn cufun Tebet. Ruy Asuefogu
gunchIs wutunu fuy cuycu fun.
17
Ruy Asuefo Esteftu fIc fIf fIyupu
cuyu cuf cu fun muygun wufmI tu pIs
munu Imuy pIs cuyu shunno. Runu
yutnI wuquIn jIpush cu nutu cuyu-
shun pI tugu mus cuyu cuf cu fun.
ChuymI fuynu cunun pnu cof nutu
ESTER2
705

G
3.7 Est. 9.2426.
jutI puf cu fun. NIfcuf chufu fun VustIpu
fuquIn fuynu cunun puj.
18
Chuy pItu
Estefpu jutIn cho juc fIstutu fufufun.
Chuy munmI guyu chI fun IIupun
munduj cu nutu, yunu puj nIn cu nutu.
Mundu shun pfobIn syu cu nu ch pIs
chuy jungu dIyu-wufdu cunun puj
nIfun. Impues tutu pguy cu shun pI tu pIs
mnus tumI pgu chI fun. AIII cush-
punmI fuygu Imu-uycu tu pIs funu cu-
nutu uypu fun.
Rayta wauchinanpaj
par!acushanta Mardoqueo
wiyashan
19
JIpush cu nutu fuy yupuy guyu-
chI shun wIchun Mufdo queogu fuypu
sIfbej nIn cuycu fun. ChuymI jumu fuy-
cu fun fuypu puIu syun puncun cho.
20
Mufdo queo nIshun n IIu Estefgu munu
wIIIu cu fun chu muy mufcu cushuntu, nI
Imu fumIIIyu cushun tu pIs. Mufdo queo
yuchu chI shun n IIumI Imutu pIs nIfun.
Wumfu cuf wIyu cu shun n IIu wIyu-
cu fun.
21
Mufdo queo fuypu puIu syun
puncu cho jumu fuy cu shun cho wIyu fun
BIgtun wun Tefes munduj suId fu cunu
pufIu cuy cujtu. Puycu numI fIyupu fubyu-
shu pufIu cuf cuy cu fun fuy Asuefotu
wuu chI nun puj. Chuy munduj suId-
fu cu nugu cufun puIu syu mun p yuycu-
nun tu pIs tpuj.
22
Chuyno suId fu cunu
pufIu cu shuntu wIyuy cuf Mufdo queogu
fuynu Esteftu wIIIuy cu fun. Chuufu
Estefnu Mufdo queopu fuquIn fuy
Asuefotu wIIIu fun.
23
Chuyno wIIIup-
tIn tupu cu chu fun. Rusunpu cushuntu
musyuy cuf Ishcun munduj suId fu cu-
nutu mutI chI fun. Imun pIs cushun tugu
fuy IsquIf bI chI fun nusyunpu wIIIu puntu
IsquIf bI shun uctu IIbfu mun.
Mardoqueowan Amn
3

1
Chuy pItu unuy IIu tugu fuy
Asuefo chufu fun Amuntu
guepu IIun mun cuj munduj cunun puj.
Amungu cufun Aguj fumIII yu pItu mIfuj
Hume du tupu wumfun.
2
Ruytu puIu-
syu cho sIfbej cu nugu Amn psup tIn
IIupunmI gonguf pu cuf umpoj. Amunpu
uupun cho cufpIs chuyno fufuj.
Chuyno IIupun fIspI tu nun pmI fuy
nIfun. Mufdo queomI Ichungu Amunpu
uupun cho munu gonguf pu coj chu.
3
ChuymI puIusyu puncu cho puywun
ufoj cu nugu Mufdo queotu tupu fun
ImunIf tuj fuy nIshuntu munu wIyu-
cuf Amuntu munu fIspI tuf uupun-
chgu munu gonguf pu cun quI chu?
nIf.
4
Wufun-wufun chuy n IIu tupu fun.
Mufdo queogu munu csu pu fun chu.
Puygu muynu wIIIu cu fun IsfueI funu
cushuntu. ChuymI chuy tupoj cu nugu
Amn cujmun uywu fun wIIIuy cu-
nun puj. Puycu nugu yufpu fun M
Mufdo queo chuy n IIu chush fufun-
mun Amunpu uupun ch pIs nIsh pun.
5
Amn psush pun fusunpu fIcu fun
Mufdo queo munu gonguf pu cu shuntu
nI umpu shuntu. Chuufu Amungu
fIyupu fubyu cuf cu fun.
Amun tugu
muynu wIIIu shu cufun Mufdo queogu
IsfueI funu cushuntu. ChuymI Amungu
yufpu chu cu fun fuy Asuefo munduy cu-
shun cho tIyuj IsfueI cu nu tugu Mufdo-
queo tu wun ushuj puj wuu chI nun puj.
Israe!cunata wauchinanpaj
!ayta jorgushan
7
Wutu mun guIIu fej NIsn quIIIu cho fuy
Asuefo chuncu Ishcuy (12) wutu munnu
munduytu guIIu fIy cup tIn Amunpu
uupun cho suftItu jItu p cu fun
G
IsfueI-
cu nutu Imuy quIIIu cho Imuy junuj cho
wuu chI nun puj cushun tu pIs musyu nun-
puj. SuftI tumI puycu nupu fImuy nIn chgu
puf nej. Chuufu suftIgu IIoj shI fun wutu
ushuj Aduf quIIIu chuncu quImsu (13)
junuj nIn cho wuu chI nun puj.
8
ChuymI fuy Asuefotu Amn nIfun:
Cuy mundu shuy quI nusyun chgu
juc custu funu cu numI cuycun. Chuy
ESTER2 , 3
706
funu cu nugu munumI cumIIn chu IuynI-
quI nIshuntu. Puycu nupugu jucnmI
IuynIn. Chuyno funu cu nu tugu mundu-
shuy quI cho umu tIyu chI shun chu.
9
WIIIuy cu sh gumpuj uIII cuptengu juc
Iuytu wIIIu cu chIy mundu shuy quI cho
chuy funu cu nutu ushuj puj IIIg chI nun-
puj. AunI mup tI quegu nogumI quImsu
puchuc quImsu chuncu wufun gun
(330,000) quIu gueIIuytu chufu shuj
gueIIuy nI quI chufu f nun mun.
10
Chuufu fuy Asuefogu sIIu cu nun
suft juntu jofguf cuf IsfueI funu cu-
nutu chIquIy cuj Amuntu jutI puf cu fun
11
cuyno nIf: Chufu nuy quI puj cuj
gueIIuygu quIquI quI puj cucu chun. Juc
custu funu cu nu tugu munu shuy quItu
fufuy.
12
Wutu mun guIIu fej quIIIu chuncu
quImsu (13) junuj nIn cho Amn guyu-
chI fun fuypu secfe tuf yun cu nutu.
Puycu nunu IsquIf bI fun Amn nIshuntu
pfobIn syu cu nupu nusyun cu nupu
munduj nIn cu nu mun. Amungu IsquIf bI-
chI fun cudu pfobIn syun cu nupu mufcu-
cu nupu fImuy nIn cho y IsquIf bI cuy-
nIn cho. Chuy chgu fIfmufuycufun fuy
Asuefopu jutIn, sIIun.
13
NIfcuf cuftu
upuj cu nu wun upuchI fun fuy mundu-
shun cujmun IIupun pfobIn syu cu nu-
mun. ApuchI shun pupII chgu nIycu fun
IsfueI funu cu nu tugu juc junuj IIu cho
Int fu cho wuu chI nun puj uuquIntu,
msutu, wumfutu wufmI cu nutu; nIfcuf
Imu-uycun tu pIs chufI cuf c fI nun puj.
Wuu chI nun puj cuycuj jungu cuycu-
fun wutu ushuj Aduf quIIIu chuncu
quImsu (13) junuj chmI.
14
Chuy pupII-
cho nIycu shunno cumII nun puj upuchI-
fun IIupun pfobIn syu cu nu mun mufcu-
cu nu mun. Chuy junuj chgu wuu chI-
nun puj cumu fI cu shu cufcuy c nun pmI
upuchI fun.
15
ChuymI cuftu upuj cu-
nugu jInun fu upufun fuy nIshunno.
JInun Susu cho puIusyu cuycu shun-
ch pIs chuy Iuytugu wIIIu cu chI fun.
Susu sIud chnu funu cu nugu fIyupu
munchu fI shu cuycu fun. Amun wun fuy
Ichungu cushI cuy wun upyuf cuy cu fun
mIcuf cuy cu fun.
Israe!cuna !!aquicushan
4

1
Mufdo queogu Imuno cunun puj
cushun tu pIs musyuy cuf fIyupu
IIuquI cuf fpun cu nu tu pIs fuchI fun;
guchgu fpucunutunu jutI cu fun; umun-
mun pIs uchputu wIu cu fun. IIuquI cuf
wugush pun gupu fuy cuf Intfu Susu
sIudpu pufI fun.
2
Chuyno chuyufun
puIusyu puncun cumu. Ichungu guchgu
fpun jutI shutu munumI pItu pIs
yuycuchejchu fuypu puIu syun mun.
3
IsfueI funu cu nutu wuu chI nun puj
Iuytu wIIIu cu chI shun sIud cu nu ch-
pIs IsfueI funu cu nugu IIuquI cush pun,
wugush pun uyunu fun. Wuquengu
guchgu fpun cunu jutI shu puu fun
uchpu junun cu nu cho.
Ester mayashan
4
Ruynu Esteftu sIfbej wufmI cu-
nu wun tpuj oIIgu cujcu nu pIs wIIIu-
fun Imuno Mufdo queo cuycu shuntu.
Chuufu fuynu EstefpIs IIuquI cuy mun
chufu cu fun. NIfcuf Mufdoqueomun
fputu upuchI fun guchgu fpu
jutIfuycushunpItu fucu cu nun puj.
Mufdo queo Ichungu fucucuytu munu
munu fun chu.
5
ChuymI Estefgu guyu-
fun Hutuc jutI yoj suId futu. Hutucgu
cufun Esteftu cuydu nun puj fuy chufu-
shun suId fumI. Mufdo queo cujmun
cuchu fun uywuy cuf Imu psuy cu shun-
tu pIs ImunIf chuyno fufuy cu shun tu pIs
tupu nun puj.
Chuufu Hutucgu Mufdo-

queo wun pufIuj uywu fun.
Mufdoqueonu cuycu fun puIu-
syupu chIm pun Isu cho.
7
Tupup tIn
Mufdo queo wIIIu fun ImupItu chuyno
fufuy cu shuntu, IIupun IsfueI funu cu-
nutu wuuchIchInunpuj Amn uycu
gueIIuytu chufu nun puj fuytu uunI-
shun tu pIs.
8
Chuyno wIIIufmI IsfueI
funu cu nutu wuu chI nun puj Susu
sIud cho pubIIcuchIshun pupIIpu
cupyuntupIs Estefmun upuchI fun
ESTER3 , 4
707
sumuj musyu nun puj. Esteftu wIIIu chI-
fun IsfueI funu cu nutu munu wuu chI-
nun puj, custun cu nupu fubuf nIn fuytu
quIquIn Estef fuwu cu nun puj.
9
Hutuc cutIy cuf Mufdo queo Imutu
nIshun tu pIs Esteftu wIIIu fun.
10
Chuufu
Estef yupuy Hutuctu cuchu fun Mufdo-
queotu wIIIu nun puj:
11
Ruytu sIfbej-
cu nu wun, mundu shun pfobIn syu cu-
nu cho cuj munduj cu nu pIs musyunmI
munu fuj fuy guyu chIp tIn yuycojtugu
wufmItu oIIgu tu pIs wuu chI nun puj Iuy
cuycu shuntu. Ruy cuyu push pun gofI
bfunwun pItu pIs togfIfcushun cujtumI
Ichungu munu wuuchInchu. Nogu-
tugu juc quIIIunumI munu fuj fuygu
guyuchImunfchu.
12
Estef wIIIu chIp tIn
13
MufdoqueopIs
wIIIu chIf nIfun: Gumgu
yufpuycunquIchI IIupun custtu
wuu chIf pIs nogu tugu munumI
wuu chI mun gu chu fuypu puIu-
syun cho cupt nIf.
14
Gum cunun
munu Imutu pIs fImucuptIquegu
IsfueI funu cunu suIbucununpgu
juc-IpI tumI shumongu. Chuy cho
suIbucuptengu gumgu IIupun pup nI-
quIpu fumIIIyuncunuwunmI wuun quI-
puj. Gumgu cupus chufI fuynu cuymun
chuyush cun quI cunun cuycushcunupItu
suIbumnuyquIppIs!
15
Estefnu Mufdoqueomun wIIIu-
chI fun:
1
Gumgu cuy Susu sIud-
cho cuycuj IsfueI funu cu nutu shun-
tuy. NIfcuf chuy funu cu nu wun
quImsu junuj y quImsu pugus uyunuy
yufpuycushno cunun puj. Nogu pIs
uywuy n cu nu wun uyunushuj. NIfcuf
Iuycho nIshunno munu cuptIn pIs fuy
cujmun uywu shuj. Wuu chI mup tengu
jInu wuuchIshuchufI cushuj.
17
Chuufu Mufdo queogu Estef
nIshunno uyunu fun.
Ray cajman Ester aywashan
5

1
Chuy pItu quImsu junujtu
Estefgu jutI cu fun fuynu cuy
fpuntu. NIfcuf fuypu puIu syun
puncu mun chuyuf puncu defchuncho
IchI cuy cu fun. IchIcuycufun sIIIun nIn-
cho fuy jumu fuy cu shun defchuncho.
2
Ruynu Esteftu puncu cho IchI fuy cujtu
fIc fIf fuygu cushI cu fun. ChuymI
Estef cujmun togfI fun gofI bfuntu.
Chuufu Estefgu uywuf cuf gofI bfunpu
puntuntu yutufcufun.
3
Ruygu tupu fun: Imutuj cushu
fuynu Estef? Imutu tuj munuy cun-
quI? Munuyncho cuycuj puj puIIuntu
goycu muy nImup tI quI pIs goycu shuy-
quImI!
Chuufu Estef nIfun:
4
Tuytu
fuy fuwu cmI. Gumpuj mIcuytu
fufuchIshmun Amn Ishcu nI quI mIcoj
shumuy.
ChuymI fuygu chuy cho cuycuj cu-
nutu nIfun:
5
Ruynu Estef nIshun mun
uywu n puj jucIIu Amuntu ushI muy.
Chuy n pumI fuywun Amungu
uywu fun fuynu Estef mIcuytu fufu chI-
shun mun.
MIcuf cuy cu shun cho fuygu

yupuy Esteftu nIfun: Imutu pIs munu-
shuy quItu nImuy. Gumtugu uunIsh-
c numI nImu shuy quItu goycu n puj.
Munuy nI quI cho cuycujtu puIIuntu
goycu muy nImup tI quI pIs goycu shuy-
quImI.
7
Chuufu Estef nIfun: Nogugu
juctu fuwu cu shuy quI:
8
Nogutu
cuyumushpuyquI, fuwu cu shtu
cumIIytu munuf, munuy cu shtu uunI-
mufgu wufu pIs yupuy cutIycumunquI
Amn Ishcu nI quI mIcuy
fufuchIshmun mIcoj. Chuy ch fmI
wIIIu shuy quI Imutu munuycushtupIs.
Mardoqueota wauchinanpaj
Amn camaricushan
9
Ruynu uIII mIcuytu fufu chI shuntu
mIcu cuf cuf Amungu cushI shu sucsu shu
uywu cu fun. PuIusyu puncu cho Mufdo-
queo jumu fuy cujtu fIc fIf Ichungu
fIyupu fubyu cuf cu fun. Mufdo queogu
munu jutufIcufunchu. NI cuyuyIIupIs
munu cuyu cu fun chu Amn uupunpu
psuy cujtu fIcuf pIs.
10
Chuy fu
ESTER4 , 5
708

H
.2 Est. 2.2122.
Amungu munu Imutu pIs fImu pu fun chu
fIyupu chIquIycufpIs.
WusIn mun chuyuy cuf Ichungu
jInun fu guyu chI fun wufmIn Zefestu
umgun cu nutu.
11
Chuyup tIn puycu-
nu wun pufIuf wIIIu pu fun Imu-uycun-
pIs cushuntu, uypu IIu wumfuncunu-
pIs cushuntu, chuyno wuquIn
mundujcunupItugu mus munuy nI yoj
cuymun puytu fuy chufu shuntu.
12
Chuyno wIIIu puf Amungu nIfun:
Cunun junuj Estef fuypuj mIcuy
fufu chI shun mun pIs noguIIutumI guyu-
chI mu shu fuywun IwuI mIcu n puj.
Yupuy wufu junuj cutInppIs nImu-
shu.
13
Ichungu puIusyu puncucho
Mufdo queo jumu fuy cujtu fIcufmI
fIyupu fubyun. ChuymI cushIcushpIs
yungu.
14
Chuyno nIptInmI wufmIn
Zefeswun umgun cunu nIfun:
Runu mutI nutu fufu chIy Ishcuy
chuncu pIch gun (25) metfu uItupItu
wufcuchInuyquIpuj. NIfcuf wufu tutu-
IIu fuytu nInquI Mufdo queotu chuy cho
mutIchInunpuj. Chuyno fufuf cofgu
munu yufpu chu cuy pu numI uywun quI
fuywun IwuI mIcoj.
Chuyno nIshun Amunpgu fIyupu
uIII cufun. ChuymI funu mutIcunutu
fufu chI fun.
Amn yarpashancuna
mana camacashan

1
Chuy chucuy fuygu puuytu
munu tufI fun chu. ChuymI
nusyunpu wIIIu pun cunu IsquIf bI fuy cuj
uctu IIbfutu upuf cu chI muf uupun cho
IIguI p nun puj nIfun.
2
Chuy IIbfutu
IIguIy cu shun cho tufI fun fuy Asuefotu
wuu chI nun puj Ishcuj munduj suId-
fun cunu BIgtun wun Tefes pufIu cuy-
cujtu Mufdo queo wIyu shuntu.
H
3
ChuymI fuygu tupu fun: Mufdo-
queogu Imutu tuj chus quI shu?
Munduj cuytu chu chus quI shu
wuu chI m nun puj cuycup tIn wIIIu cu-
shun pItu? U ImutumI chus quI shu?
nIf.
Chuufu yunu puj nIn cu nugu nIfun:
MunumI Imutu pIs chus quI shu chu
Mufdo queogu.
4
Chuyno pufIuf cuy cup tIn Amungu
yuycu fI fun puIusyu puncun suwun-
mun. Mufdo queotu mutI chI shuj mutI-
nutu fufu chI sh cho nIf fuytu nInun-
puj uywu fun.
Ruygu yunu puj nIn cu nutu tupu fun:
PItuj puncu cho pufIy cun? nIf.
5
Yunu puj nIn cu nunu AmunmI
nIfun.
Chuufu fuygu Yuycu chI muy!
nIfun.
Yuycu fIp tIn Amuntu fuygu tupu-

fun: fuy fIspI tu shun funutu Imun tuj
fufush wun? nIf.
ChuymI Amungu shon gu IIun cho
yufpush pun nIfun: Nogu pItu mus
juctugu pItu f shI fuygu fIspI tuytu
munun mun? nIf.
7
ChuymI nIfun:
Chuy funupgu
8
upumu nun gumpu
sot nuy quI chufu fuj tumI, gum muntu-
cu nuy quI cuwu IIutu sumuj uduf nu-
shutu.
9
Chuy sot nu tu wun cuwu IIu tugu
cuycho mus munduj cujtu gochun.
PuynumI fIspI tuytu munu shuy quI
funutu jutI pungu. NIfcuf quIquInmI
cuwu IIu mun muntuf cu chIf junchu cuf-
cuf Isupu tumu chI mongu. Tumu chI-
muf nengu: MusquI fIcuy tuytu cunu!
CuynmI fuy fIspI tuytu munu shun
funu tugu pufI chIn chI! nIf.
10
Chuyno nIptIn Amuntu fuy nIfun:
QuIquI quI nIshuy quIno jucIIu fufuy!
Sot nu tu wun cuwu IIutu upuy. NIfcuf
pufI chIy chuy IsfueI funu Mufdoqueo
puIusyu puncu cho jumu fuy cujtu.
NIshuy quI tugu IIupuntu cumIIy.
11
Chuufu Amn upufun sot nu tu wun
cuwu IIutu. NIfcuf Mufdo queotu jutI pu-
fun. JutI puf cuf cuwu IIu mun muntuf-
cu chIf tumu chI fun sIudpu Isunpu.
ESTER5 , 6
709
Junchu shu upush pun guyu fuypu nIfun:
MusquI fIcuy tuytu cunu! CuynmI
fuy fIspI tuytu munu shun funu tugu
pufI chIn chI! nIf.
12
PufI chIytu ushuf cup tIn Mufdo-
queogu yupuy puIusyu puncu mun
jumu cuy cu fun. AmunmI Ichungu jInun
fu cffIyIIupu wusIn mun uywu cu fun
IIuquI shu, fIyupu penguy-tucush pun
cfuntu chupu cuf cuf.
13
Chuyuycuf
Imuno cushun tu pIs wIIIu pu fun
wufmIntu y umgun cu nutu. Chuufu
puycunu nIfun: Chuy Mufdo queopu
uupun cho munuy nIy nujmI fIcu cush-
cun quI. Puygu IsfueI funumI. Cunungu
munumI Imun pu pIs bInsIn quI p chu.
QuIquI quImI munu uIII mun chuyun-
quI puj.
14
PufIuy tu pIs munu fuj ushup tIn fuypu
uywuy nIn cunu chuyu fun Estef mIcuytu
fufu chI shun mun Amuntu jucIIu pushuj.
Amanta matichishan
7

1
Yupuy fuy Asuefowun Amungu
uywu fun Estef mIcuy fufuchI-
shun mun.
2
Chuy junuj pIs bnutu
upufcuycushuncho Esteftu fuygu
nIfun: Imutu pIs munu shuy quItu
nImuy. Munuy nI quI cho cuycujtu
puIIuntu goycu muy nImup tI quI pIs
goycu shuy quImI.
3
Chuufu Estef nIfun: Tuytu, fusunpu
cuyumushpuyquI y gumpuj uIII cuptengu
fuwuc nogu tu pIs mufcu-muscunutupIs
munu wuu chI m nuy quI pmI.
4
Nogu tugu juc chIquImujmI IIupun
mufcu-muscunutuwun funtIcumushu
wuu chI m nun puj. Uywuy
cuncunuIIupuj funtIcuycumushu
cuptengu munumI fImucmunchu. Puy
funtIcumushuIIunpItugu munumI umuy-
quItu nunchmunchu.
5
Chuufu Asuefo tupu fun: PItuj
chuy funugu? Cunun muych tuj
cuycun chuyno fufuytu yufpgu?
NIptIn Estefgu nIfun: Chuy

chIquI muj, chuyno fufuytu mungu
cuycun cuy fIyu funu AmunmI!
Chuyno nejtu wIyuy cuf Amungu
fIyupu munchu fIy wun chIyucushuno
fIcu cu fun fuypuwun fuynupu
uupun cho.
7
WIyuy cuf jInun fu
Asuefogu fIyupu fubyu shu jutuf cuf
mIcufcuycushuntu cuchu fIy cuf IIoj-
shIf uywu cu fun puIusyu puncu cho
wuytu weftu cuycuj mun. Amungu
tuntIyucufIfunnu fuy wuu chI nun puj
cushuntu. ChuymI puIusyu fufI IIu cho
qudu cu fun munu wuu chI nun puj
Esteftu fuwu nun puj.
8
Wuytu cujpItu fuy cutIf wusI mun
yuycufIshuncho Amun tugu fIc fI fun
Estef jutun sIIIun cho wegufuycushun
uupun cho gongufpufuycujtu. Chuufu
fuygu sInchIpu nIfun: RuynuwunpIs
cucuytu munun quI fuj, wus cho cunpIs,
quIqu pIs fIcuy cupt.
Chuyno fuy nIptIn jInun fu Amunpu
umuntu suId fu cunu chupufcufun.
9
Chuy cho cuycuj juc suIdfu Hufbonu
jutI yoj nIfun: Amunpu wusInchmI
mutIcunu cuycun Ishcuy chuncu
pIch gun (25) metfu uItupItu wufcu-
chInunpuj. Chuytu fufu chI shu uIII
wIIIu putu wIIIu shoj Mufdo queotu
mutIchInunpmI.
Chuufu fuygu nIfun: QuIquIn fufu-
chI shun mun upuf wufcufcfumuy!
10
Chuy nmI Amungu wuufun
Mufdo queotu mutI nun puj cumu fI shun-
cho. MutIycuchIf-fuj fuygu fubyu shun-
pItu uIIchu cu fun.
Israe!cunapa faburnin
!ayta rurashan
8

1
Chuy junuj IIu fuy Asuefogu fuynu
Esteftu goycu fun IsfueI funu cu-
nutu chIquej Amunpu Imu-uycun tu pIs.
Mufdo queo numI fuymun uywu fun.
Estefgu muynu wIIIu shu cufun Mufdo-
queo fumIII yun cushuntu.
2
Chuufu
fuygu AmunpItu shun tu shun sIIu suft-
juntu jofgu fIf Mufdoqueotunu jutI puf-
cu fun. EstefnumI Mufdo queotu chufu-
fun AmunpItu shun tu shun Imu-uycun tu-
pIs sumuj fIcu nun puj.
ESTER6 8
710
3
Chuy pItu fuynu Estefgu fuywun
yupuy pufIu fun. Nuupun mun
gonguf pu cuy cuf wugush pun fuwu-
fun IsfueI cu nutu wuu chI nun puj
Amn fufu chI shun munu uIII Iuytu
unuIuchInunpuj.
4
Ruygu togfI fun gofI
bfuntu Estefmun. Chuufu IchIf-
cufnu
5
nIfun: Tuytu fuy gumpuj
uIII cuptIn, fuwucush cumucuptIn,
nogutu fusunpu cuyu mush puy quegu
mundu shuy quI nusyun cho cuycuj
IsfueI cu nutu wuu chI nun puj Amn
fufu chI shun Iuytu unuIuycuchIy ufI.
Nogugu munumI fIcuytu mun-

chu mufcu-mus cunu y quIqupu
fumIIIycunutupIs ushucuymun
chuyujtu.
7
Chuufu fuy Asuefogu fuynu
Esteftuwun Mufdo queotu nIfun:
Nogugu EsteftunumI goycushc
Amunpu Imu-uycun tu pIs. QuIquIn
AmuntunumI mutIchIshc IsfueI funu-
cu nutu wuu chIytu munu shun pItu.
8
Cunun gumcu nunu IsfueI cu nupu
fubuf nIn Imun pIs munu shuy quIno
jut cho cuftutu IsquIf bIy. NIfcuf
sIIunquI munduj cuy sIIwun! (Cuftu
fuypu jutIn wun fIfmushu cuycuj tugu,
sIIun wun sIIushu cuycuj tugu munumI
pIpIs unuIunchu.)
9
Chuu fugu jInun fumI guyu chI-
fun fuypu secfe tuf yun cu nutu. Chuygu
cufun chuy wutu cho SIvn quIIIu
Ishcuy chuncu quImsu (23) junuj-
nIn cho. Chuy quIIIugu cufun quImsu
quIIIu mun uywujmI. Mufdo queogu fuy
nIshun n IIu IsquIf bI fun IsfueI funu-
cu nu mun, fuytu mundshejcunumun,
gobef nu dof cu nu mun. Chuyno
upuchI fun puchuc Ishcuy chun-
cun gunchIs (127) pfobIn syu cu nupu
wuquIn uutofIdnIncunumunpIs.
Chuy pfobInsyucunugu cuycu fun
IndIupItu EtIopIucumu. QuIquIn cu-
nupu fImuy nIn cho IsquIf bI cuy nIn cho
cudu pfobIn syu mun upuchI fun. IsfueI
funu cu nu mun pIs upuchI fun quIquIn cu-
nupu fImuy nIn cho IsquIf bI cuy nIn cho.
10
Cuftucunutugu fIfmufun fuy
Asuefopu jutIn wun. Ruypu sIIun wun
sIIufcuf cuftu upuj cu nu wun Int fu-
mun upuchI fun. Cuftu upuj cu nugu
fuypu uIIIn nIn cuwu IIun cu nutu muntu-
cuf cuf upufun.
11
ApuchI shun cuftu-
cho IsfueI funu cu nutu fuy nIycu fun
muy sIud ch pIs tIyuf cuy cu shun cho
IIupun shun tu cuy cuf wuu chI nun pItu
dIfIndIcununpuj. NIycufun IsfueI cu-
nutu wuu chIytu munuj tugu tIcfu-
puf quIquIn cu nutu wuu chI nun puj.
NIycufun muy mufcu pItu muy sIud pI-
tu pIs IsfueI funu cu nutu wuu chI nun-
puj shumojtugu quIquIntu wuuy cu chIf
Imu-uycun tu pIs shun tu cu nun puj, munu
cuyu puypu wufmItu wumfutu wuu-
chI nun puj.
12
Ruy Asuefo mundu shun
pfobIn syu cu nu chgu juc junuj IIu cho
IsfueI cu nutu chuyno fufu nun pmI
nIycu fun. Chuy tugu fufu nun cufun
Aduf quIIIu chuncu quImsu (13) junuj-
nIn cho. Chuy quIIIugu cufun wutu
ushujnu.
13
Chuy cuftutu upuchIshunpu
cupyuntugu Intfu mufcu cu nu ch pIs
pfobIn syu cu nu ch pIs wIIIucuchInun
cufun IIupun musyu nun puj. Chuyngu
wIIIu chI fun chuy junuj puj IsfueI funu-
cunu chIquej cu nutu tIcfu puf wuu-
chI nun puj cumu fI cu shu cuyc nun puj.
14
Ruy nIptInmI cuftu upuj cu nugu
Int fupu uywu fun fuypu uIIIn nIn
cuwu IIun cu nutu muntucufcfIf. JInun
puIusyu cuycu shun Susu sIud ch pIs
wIIIu cu chI fun.
15
Mufdo queo numI fuypu puIu syun-
pItu IIoj shI fun usuI wun yufuj sot-
nun jutI shu, gofI cof nu shu, Inu pItu
mufdu jucun jucu shu. IIupun Susu
sIud cho tIyuj cunu cushI cuy pItu
gupuf pu fun.
1
Chuy junujmI IIupun
IsfueI funu cu nupgu cufun fIyupu
cushI cuy. P-muypIs fIspI tu fun. IsfueI
funu cu nupgu puchu uchIcyuccufun.
17
Cuftu chuyu shun chgu IIupun sIud-
cu nu cho, pfobIn syu cu nu cho, mufcu cu-
nu cho IsfueI funu cunu fIyupu cushI-
cu fun. FIstutu fufuf uIII mIcuy cu nutu
ESTER8
711
mIcu fun. IsfueI cu nutu munchu cush pun
uchcu juc-I funu cunu IsfueI cuymun
tIcfu cu fI fun.
Chiquejcunata
Israe!cuna wauchishan
9

1
Ruy nIshunno IsfueI funu cunu
tIcfu p nunpgu cufun wutu
ushuj Aduf quIIIu chuncu quImsu (13)
junuj nIn cho. ChIquej nIn cu nu pIs chuy
junuj IsfueI funu cu nutu wuu chI nun-
pmI cufun. Ichungu munumI chIquej-
cunu yufpu shun n chu cufun. Chuypu
fuquengu IsfueI funu cu numI bInsI fun.
2
Ruy Asuefo mundu shun cujchgu
Int fu chmI IsfueI funu cunu shun-
tu cu fun wuu chIytu munuj cu nu wun
pIII yu nun puj. IsfueI cu nu tugu munumI
pIpIs IchI pu fun chu. IIupun funu cu-
numI fIyupu munchu fIf cuy cu fun.
3
Ruy mundu shun pfobIn syu cu nu cho
munduj cu nu pIs, gobef nu dof cu nu pIs
wuquIn munduj cu nu pIs Mufdo queotu
munchu cuf IsfueI funu cu nu IIu tunu
yunu pu fun.
4
Mufdo queogu fuypu
puIu syun cho mus fIspI tdu mundujnu
cuycu fun. Munduj cushun tugu Intfu
pfobIn syu cu nu chnu musyu fun.
Wufun IIuntu-wufun IIun tunu mus
munuy nI yoj fIcu cu fun.
5
IsfueI funu-
cu nugu chIquej nIn cu nutu IIupuntu
subII wun wuu chIf munu shuntu fufu-
fun.
JInun Susu sIud IIu chnu pIchgu

puchuc (500) funutu wuu chI fun.
7~10
Hume du tupu wumfun AmunmI
cufun IsfueI funu cu nutu chIqugu.
Puypu chuncu oIIgu wumfun cu nu tu pIs
wuu chI fun. JutIn cunu cufun: Pufsun-
dutu, DuIfn, Asputu, Pofutu, AduIu,
AfIdutu, Pufmustu, AfIsuI, AfIduI,
VuIzutu. Wuuy cu chIf pIs munumI
Imun cu nu tu pIs chufI cuf cu fun chu.
11
Chuy junuj fuy musyu fun Susu
sIud IIu cho uycu funu cu nutu wuu-
chI shun tu pIs.
12
ChuymI fuynu Esteftu
nIfun: IsfueI funu cu nugu pIchgu
puchuc tumI (500) wuu chI shu.
Cuy Susu sIud cho Amunpu chuncu
wumfun cu nu tu pIs wuu chI shu.
Chuyno wuuy c chefgu Imutu fuj
fufu shu Intfu mundu sh pfobIn syu-
cu nu chgu? Cunungu nImuy Imutu tuj
mus munun quI? NImu shuy quI tugu
uunI shuy quImI!
13
Chuufu Estef nIfun: Gumpuj uIII
cuptengu Susu sIud cho tIyuj IsfueI
funu cunu cunun junuj wuu chI shunno
wufu pIs wuu chI chun. Runutu mutI-
nun puj cuycuj mun Amunpu chuncu
wumfun cu nu tu pIs wufcuf cu chun.
14
Chuufu fuygu uunI fun. Susu sIud-
cho wIIIu cu chI fun. ChuymI Amunpu
chuncu wumfun cunu wuu shu
cuycujtu fuy nIshunno wufcuf cu fun.
15
Susu sIud cho tIyuj IsfueI funu-
cunu yupuy shun tu cu fun chuy Aduf
quIIIu IIu cho chuncu chuscu (14) junuj
cujcho. Chuy junuj pIs yupuy quImsu
puchuc (300) funu cu nutu wuu chI fun.
Wuuy cu chIf pIs munumI Imun cu nu-
tu pIs chufI cuf cu fun chu.
1~17
WuquIn
IsfueI funu cunu juc pfobIn syu cu nu cho
tIyuj cu nu pIs shun tu cu fun chuy quIIIu-
IIu cho chuncu quImsu (13) junuj cho.
Shun tu cu fun dIfIndIcuf chIquej funu-
cu nutu wuu chI nun puj. Wuu chI fun
gunchIs chuncu pIch gun wufungu
(75,000) chIquej funu cu nutu. Chuy chI-
cutu wuuy c chIf pIs munumI Imun-
tu pIs chufI cuf cu fun chogu. Wufun nIn
chuncu chuscu (14) junuj ch nugu
jumu fun. Jumush pun cushI cuy pItu
fIstutu fufush pun uIII mIcuytu mIcu-
fun.
18
JInun Susu sIud cho tIyuj IsfueI
funu cu nugu chuncu quImsu (13)
junuj cho chuncu chuscu (14) junuj cho
pIII yu fun. ChuymI wufun nIn chuncu
pIchgu (15) junuj ch fuj jumu fun.
FIstutu fufush pun uIII mIcuy cu nutu
mIcu fun.
19
Chuy pI tumI cufu InI
mufcu cu nu cho tIyuj IsfueI funu cu-
nugu jumun Aduf quIIIu chgu chuncu
chuscu (14) junuj cujch fuj. FIstutu
fufush pun jucnIn-jucnIn Imutu pIs
uypu nu cun.
ESTER8 , 9
712

I
9.24~2 Est. 3.7.
Purim fistata rurananpaj nishan
20
Mufdo queogu chuyno fufushun-
cu nutu IIupuntu IsquIf bI chI fun.
NIfcuf cuftutu upuchI fun fuy Asuefo
mundu shun mungu Intfu pfobIn syu-
cu nu mun IIupun IsfueI funu cu nu mun
sefcu mun pIs cufu mun pIs.
21
Cuftu
upuchI shun cho nIycu fun cudu wutu-
IIu Aduf quIIIugu chuncu chuscu (14)
cuj junuj cho y chuncu pIch gun (15)
junuj cho fIstutu fufu nun puj.
22
Cudu
wutu IIu fIstutu fufu nun cufun chuy
Ishcun junuj chIquej cu nutu IsfueI-
cunu wuu chI shun pItu, chuy quIIIu
fIyupu IIuquI cuy wuguy cuycu shun pItu
cushI cuf fIstu fufuy mun tIcfu shun pItu.
Chuy junuj cu nu chgu cushI cuf uIII
mIcuytu mIcuf jucnIn-jucnIn Imutu-
pIs uypu nu cu nun puj, pobfI cu nu tu pIs
Imutu pIs goycu nun puj nIfun.
23
Chuyno
cushun pI tumI Mufdo queo IsquIf bIf-
cuf upuchI shuntu IsfueI funu cu nugu
custum fI mun tIcfu chI fun.
24
AmunmI
IsfueI funu cu nutu chIquIsh pun suftItu
jItufcuf-jItuf cuf ushuj puj wuu chI nun-
puj cuycu fun.
I

25
Estef, fuytu wIIIup tIn
quIquIn Amun mun tIcfu chI fun IsfueI
funu cu nutu fufuytu munu shunno
quIquIn fufu c nun puj. Chuy n pumI
Amun wun wumfun cu nugu funu mutI-
nu cho wufcuf pu fun.
2
Chuy pI tumI
chuy junuj cu nutu PufIm nIf jutI chu-
pu fun. PufIm nInungu cufun suftI
nInunmI.
Chuu fugu Mufdo queo IsquIf bI-
shunno, quIquIn cu nu pIs fIcu shunno,
munu wuu shun pItu
27
IsfueI funu-
cu nugu custum fI mun tIcfu chI fun
puycu nu pItu mIfuj wumfun cu nu pIs
munu gonguypu fufu nun puj, IsfueI
cuymun tIcfuj cu nu pIs cudu wutuIIu
chuy fIstutugu fufu nun puj. Chuy
fIstutugu fejsI shu quIIIu cho Ishcuy
junuj fufu fun Imun pIs fufu nun puj
nIshunno.
28
Chuy junuj cu nu tugu
Imuy cu mu pIs yufpu f nun puj nIfun.
Chuyno puycu nu pItu mIfuj cu nu pIs
IsfueI funu cunu tIcfu puf wuu chI-
shuntu Imuy pIs munu gongu nun puj
cudu fumIIIyu tIyu shun cho, sIud-
cu nu cho chuy fIstutu munu IIIg-
chIypu fufu nun puj nIfun.
29
AbIhuIIpu
wumfun fuynu Estef wun IsfueI funu
Mufdo queogu munuy nI yoj cuynIn-
wunmI IsquIf bI fun yupuy cuj cuftutu
PufIm fIstu Imuno cushun tu pIs sumuj
musyu nun puj.
30
NIfcuf upuchI fun fuy
Asuefopu munuy nIn cho cuycuj puchuc
Ishcuy chuncu gunchIs nIn (127)
pfobIn syu cu nu cho tIyuy cuj IsfueI cu-
nu mun. Chuy cuftu chgu IsfueI cu nutu
wIIIu pu fun uIII shImI IIunpu, shuc y-
chIsh pun.
31
Mufdo queo wun fuynu
Estef cuftutu upuchI fun cudu wutu IIu
quIquIn cu nu pIs wumfun mIfuj cu-
nu pIs PufIm fIstutu nIshun junuj cho
fufu nun puj. Chuy cuftu cho mustu pIs
nIycu fun PufIm fIstucho IIuquI cuf
Imuno uyunu nun p pIs.
32
Chuy nmI
PufIm fIstu Imuno cunun p pIs fuynu
Estef nIfun. Chuy tugu uctu mun pIs
IsquIf bI chI fun.
Mardoqueo munayniyoj cashan
10

1
Ruy Asuefo nIfun Int fu cho
tIyuj cunu, Iumuf chuu pIn tIsh-
gu cu nu cho tIyuj cu nu pIs IIupun Impues-
tutu pgu nun puj.
2
MedIu pu wun PefsIu
nusyunpu uctu IIbfun chmI IsquIfbI-
fuy cun fuy Asuefo Mufdo queotu
munduj cuymun chufu shun, wuquIn-
pItu mus munuy nI yoj cunun puj chufu-
shun pIs.
3
IsfueI funu Mufdo queogu
fuypu guepu IIun mun mundujmI cufun.
PuymI Imun pu pIs cumu c chI fun
IsfueI custun mufcu-musIn cu nugu uIII-
cho cunun puj. ChuymI IsfueI-musIn-
cu nugu Mufdo queotu umutuf fIspI tuf
cuyuj.
ESTER9 , 10
713
3ob acananpaj
Dios camacchishan
1

1
Uz puftI chmI juc uIII funu
tIyu fun. IIupun shon gunpu Tuytu
DIos IIutu sIfbej. Munu uIII fufuy cu-
nu tugu umutuf munchu coj. PuypumI
jutIn cufun Job.
D

2
Wumfun cunu
cufun quImsu wufmI, gunchIs oIIgu.
3
Jobpugu cufun gunchIs wufungu
(7,000) uyshu; quImsu wufungu
(3,000) cum IIo; pIchgu puchuc (500)
puf yuntu; pIchgu puchuc (500) bffu.
Uywuy nIn cu nu pIs uypu IIu cufun. Chuy
puftI chgu puyIIumI IIupun pItu mus
fcu funu cufun.
4
Jobpu wumfun cu nugu tufnunpu
cudu-nun wusIncho-cumu fIstutu
fufuj. FIstu fufu shun mun guyu chej
quIm sun puIn cu nutu IwuI mIcuf upuf
gotu f nun puj.
5
Cudu fIstu ushuyIIun
Jobgu wumfun cu nutu guyu chej.
NIfcuf tutu IIu jutuf cush pun fupu chInu
sucfIfIsyutu Tuytu DIos puj pIsh tuj
cudu-nun wumfun cunu IImyu y nun-
puj. Chuyngu Job fufuj Wumf cu-
nugu juchu tu pIs fufu shu chufI. Munu
uIII cu nu tu pIs DIospgu yufpu shu chufI
nIf. Cudu IIumI Jobgu chuyno fufun yuj.
Juc cutI cho syIu cho T D

sIfbej unjII nIn cunu puy cujmun uywup-
tIn Sutu nus pIs puycu nu wun IwuI uywu-
fun.
E

7
Chuufu T D Sutu-
nustu tupu fun: MuypI tu tuj shumush-
cun quI? nIf.
Sutu nus numI nIfun: Intfu mundu-
tumI fIcu pu cuf pufI mushc nIf.
8
Chuufu T D nIfun:
RIcush cun quI chu sIfbI mujn Jobtu?
Puyngu munumI pIpIs cunchu ufu
puchu chgu. Puygu IIupun shon gunpu
Nogu IIutu sIfbI mun. AIII IIutu fufuf
goyun. PItu pIs munu uIIItu fufu nun pI-
tugu fIyupumI munchu cun.
3ob
ImunIftuj uIII funucunu ucun?
Tuytu DIostu sIfbInchI puy DIos cushunpItuchu u yunupmnuIIunchpchu?
Imataj caycan cay !ibru cho? Job IIbfu cho fImuy cun juc uIII funu IIupun chufu shuntu,
wumfun cu nutu ogfuy cu shun tumI. ImunIf chuy cunu psu shun tu pIs puygu munumI tuntI yu-
shu chu. Unuy pItu-puchumI yuchu chI mush cun chI uIIItu fufup tIn chgu IIupun pIs uIII IIog shI p-
m nun ch puj cushuntu, munu uIIItu fufup tIn chnu IIupun pIs munu uIII IIog shI p m nun ch puj
cushuntu. ChuymI cuy IIbfu cho tupu mun chI: ImunIf tuj uIII funu cu nutu psun munu uIII cunu?
ChuymI quIm suj muyuf funu cunu EIIfuz, BIIdud y Zofuf quIquIn cunu yufpu shun n IIu cuy
IIbfu cho nIn ImunIf funu cunu ucu shun tu pIs. Puycu nugu cudu-nunmI Jobwun pufIu fun
yufpu shuntu tuntI yu chIsh pun. QuImsu cutImI Jobwun pufIu fun. Puycunu pufIu shuntu Jobgu
munumI chus quI fun chu (327). ChuymI quIquIn Tuytu DIos munnu guyu cu fun puy wIIIu p nun-
puj (2831). Chuy pI tugu musyuj yuchuj msu EIIh jutI yojnu yufpu shuntu pufIu fun (3237).
Ushu nun tugu quIquIn Tuytu DIosmI Jobtu tupuypu fIspun dI fun. Chuy tupu shun tugu munumI p
funu pIs fIspun dIytu cum pu cush wun chu (3841).
Cuy IIbfu cho tuntI yu chI mun chI Tuytu DIosgu yufpu shunno Imutu pIs fufu shun tumI. PuyIIumI
IIupun yuchuytu munuy nIn cho chufu fuy cun. Nogun chgu fusunpu cuj yuchuytu munumI
chufun ch chu. Tuytu DIosgu cumu c chIn nogun ch puj uIII cunun pmI. Ichungu psu mu shun chI
fu munumI tuntI yuytu utIpun ch chu.

D
1.1 Stg. 5.11.
E
1.~12 1Cfn. 21.1; Zuc. 3.1; Apoc. 12.10.
714

F
1.21 EcI. 5.15; 1TIm. 6.7.
9
Chuufu Sutu nusgu nIfun: MunumI
munu cuj IIu p chu munu cuchuypu
sIfbIy c shun quI.
10
Gumgu munumI
munun quI chu pIpIs puytu nI fumIIIyun-
cu nutu nI Imu-uycun tu pIs munu
uIIItu fufu nuntu. GummI bIndI syuntu
chufun quI IIupun fufu shun cu numun.
ChuymI chuy puftI chgu puyIIu
IIupun pItu mus fcu uypu IIu uywu-
yoj.
11
MusquI IIupun chufuy cu shuntu
guechu fIy. Chuy fmI quIquI quItu
munu cuj mun chufu shun quI puj.
12
Chuufu T D Sutu nustu
nIfun: M gum yufpu shuy quIno fufuy.
Munuy nI quI munmI cuchuyc Jobpu
IIupun Imu-uycun tu pIs. QuIquIn Jobtu
Ichungu umu Imutu pIs fufun quI chu.
Chuyno nIptIn Sutu nusgu T
D cujpItu uywu cu fun.
13
Juc junuj Jobpu wumfun cunu
oIIgu cujpIs wufmI cujpIs muyuf cujpu
wusIn cho fIstutu fufuf shun tu cu shu
cufcuy cu fun.
14
Chuyno cuycup tInmI juc
funu Job cujmun chuyuy cuf wIIIu fun:
Chuc fu cho yupyuf cuy cush c cunu.
Bffu cu numI sefcu II cho mIcuf cuy cu-
shu.
15
Chuyno cuycup t cu numI IIIuj pItu
chuyu fuy c fu mu shu Subeo funu cunu.
NIfcuf uywuy quI cu nutu gutI cu shu.
Nogu cunu cuj funu cu nu tugu cuchIIIu-
wunmI wuuf g fu chI shu. Nogu IIumI
guesh pI mushc gumtu wIIIu n puj.
1
Chuy funu munu fuj wIIIuytu
ushup tIn jucpIs chuyu muf Jobtu wIIIu-
fun: Ryu futu mup tIn nInu futu fIfmI
fupu cuf cu shu uysh fu cu nu tu wun
uyshuy quI cu nu tu pIs. Nogu IIumI guesh-
pI mushc wIIIu n puj.
17
ushup tIn jucpIs chuyu muf Jobtu wIIIu-
fun: QuImsu fpu CuIdeu funu cunu
yuycuy cu muf IIupu ntu mugu mu shu.
NIfcufmI upucu shu cum IIuy quI cu-
nutu. Uywuy nI quI cu nu tunu cuchIIIu-
wun wuuf g fu chI shu. Nogu IIumI
guesh pI mushc wIIIu n puj.
18
ushup tIn jucpIs chuyu muf nIfun:
OIIgu wufmI wumfuy quI cunu muyuf-
nInpu wusIn cho fIstucho cufcuy cu shu.
19
NIycup tIn IIIuj pItu Icu wuyfu chun-
yuj pItu chuyu muf wusItu cuyu fu chIf
ushuj puj juchu fu chI shu. Chuufu wusIgu
IIupun wumfuy quI cu nutu ItIy cu-
shu. IIupunmI wuu shu. Nogu IIumI
qudushc. ChuymI wIIIuj shumushc.
20
Chuufu Jobgu fIyupu IIuquI cush-
pun IchIf cuf jutI fuy cu shun fpuntu
fuchI fI fun. Ajchun tu pIs futu fI fun.
NIfcuf Tuytu DIostu udufush pun
gonguf pu cuf umpu fun.
21
ChuymI
nIfun:
Cuy puchu chgu yufIshc jInu
fpuy nuj IIumI.
Chuy n IIumI cuy puchu pI tu pIs
uywu cu shuj.
F
T D IIupun tu pIs tufI-
chI mu fun.
PuymI IIupun tu pIs guechu mu shu.
T D fIyupu uIubu shu
cuchun!
22
Chuyno munu uIII cunu chuyuy cup-
tIn pIs Jobgu munumI juchutu fufu-
fun chu. NI Tuytu DIospu contfun pIs
munumI fImu fun chu.
3obta dyab!u gueshyachishan
2

1
Yupuy syIu cho Tuytu DIostu
sIfbej unjII nIn cunu puy cujmun
uywup tIn Sutu nus pIs puycu nu wun
uywu fun.
2
Sutu nustu T D
tupu fun: MuypI tu tuj shumush cun-
quI? nIf.
Chuufu Sutu nusgu nIfun: Intfu
mundu tumI fIcu pu cuf pufI mushc
nIf.
3
Chuufu T D nIfun:
RIcush cun quI chu sIfbI mujn Jobtu?
Puyngu munumI pIpIs cunchu ufu
puchu chgu. Puygu IIupun shon-
gunpu Nogu IIutu sIfbI mun. AIII IIutu
fufuf goyun. PItu pIs munu uIIItu
JOB1 , 2
715

G
3.1~19 Jef. 20.1418.
fufu nun pI tugu fIyupumI munchu cun.
Imu munu uIII tu pIs munu fufuy cup-
tInmI gumgu nImush cun quI puytu
munu uIIItu fufu n puj. Chuy pIs munu
cuchuy pumI sIfbIycmun.
4
Chuufu Sutu nusgu T D
nIfun: QuIquIntu munu fuj Imutu-
pIs fufu shugu IIupun tu pIs uIII IIu tumI
fufun. Bduntu suIbunun-cushu funugu
Imutu pIs fufunmunmI.
5
MusquI
quIquIntu gueshyuchIy. Chuy fmI
gumtu munu cuj mun chufu shun quI puj.
Chuufu Sutu nustu T D

nIfun: M gum yufpu shuy quIno Jobtu
fufuy ufI. Ichungu umu wuu chIn quI-
chu.
7
Chuyno nIptIn Sutu nusgu T
D cujpItu uywu cu fun. NIfcuf
Jobtu guesh yu chI fun munchu fIy puj
guefI wun. GuefIpcufun chuquI-
puntupItu umun cumu.
8
Chuyno
guesh yush pun Jobgu gunfu cunu
gotu fuy cu shun uupun mun uywuf
jumu cuy cu fun. Chuy chnu muncu
puquIpuwun jIchcucufun Intfu cuef-
puntu.
9
Wufmengu nIfun: JInu-
IIu f chu DIos mun yfu cuy cun quI?
DIostu munu cuj mun chufuy jucIIu
wuucunuyquIpuj!
10
Chuufu Job nIfun: DIos mun
munu yfu coj wufmIcunu-nIfuj
fImuy cun quI! Tuytu DIos Imu-uycu-
tu pIs tufIchImushugu cushI shumI
goyushcunchI. ImunIf tuj munu
uwuntushwunchu munu uIII cunu
chuyu mu shu pIs?
Chuyno munu uIII cunu chuyuy cup tIn-
pIs Jobgu munumI juchutu fufu fun chu
nI pufIuyIIupupIs.
3obpa amguncuna
watucoj aywashan
11
Jobpu quImsu umgun cunu Temn
puftI pItu cuj EIIfuz, Shu puftI pItu
cuj BIIdud, Nuumut puftI pItu cuj
Zofuf uywu fun Job guesh yuy cu shuntu
muyuy cuf nunuy wun Job IIuquI cuy-
cujtu shogu nun puj.
12
Chuyuf Jobtugu csI munu
fejsIfunnupIschu. JInun fu gupu-
fuypu wuguytu guIIuy c fI fun. FIyupu
IIuquI cush pun puycu nu pIs fpun-
cu nutu fuchI fun. AIIputu junujpu
muchIf umuncunumunpIs wIu cu fun.
13
NIfcofgu Jobwun IwuI pumpu mun
jumu cuy c fI fun. Chuy n IIu goyu-
fun gunchIs junuj gunchIs pugus. Job
fIyupu ucujtu fIcufmI nI juc shImI pIs
munu fImu cuyIIupu cufcuy cu fun.
Yurishan junajpaj 3ob psacushan
3

1
UpIIu IIu cuycu shun pItu Jobgu
fImuytu guIIuy cu fun. Chuyno
fImufmI yufI shun junuj puj psu cu fun.
2
Puy nIfun:
G

3
Imup fuj yufI f pIs!
JOB2 , 3
Jobpu umgun cunu wutu cu s/un (Job 2.11)
716

H
3.8 IevIu tunpgu yufpuj lumur c/o tiyuj jutun cu ruy unimul cushun tumI. WuquIn yufpuj lugurto
unImuIno cushun tumI. RIcuy Job 41.1; SuI. 74.14; 104.26; Isu. 27.1.
I
3.21 Apoc. 9.6.
OIIgu wumfumI yufI shu nIshun
chucuy pIs Imup fuj cufun!

4
Imun pu fuj chuy junuj yunuu-
yuy cuj chucuy mun fIcu cun mun
cufun!
Chuy chucuy tugu Tuytu DIos umu
yupun mun pIs chu cufun!
Chuy fugu puchu pIs umu
wufun mun chu cufun!

5
Chuy fugu Imun pu fuj fIyupu
yunuu yuy pu fuj chucu cuf cun-
mun cufun!
Mun'chgu yunu pucu tuy chupu-
cuf cun mun cufun;
mun'chgu IntI wuup tIn IIupun
munchu fIn mun cufun!

Chuy chucuygu chucuy IIu cucun-

mun cufun!
Chuufu chuy jungu IIIgun-
munmI cufun
quIIIu mun pIs wutu mun pIs
mununu yupu nun puj!

7
Chuy chucuygu umu ImupIs
yufIn mun chu cufun!
ItI yufIp tIn umu cushI cun mun-
pIs chu cufun!

8
Wuf cuy IevIu tuntu
H
munuy nIn-
cho chufu fuy cuj bfju cunu
muIdI syuntu goycun mun cufun
chuy junujtu!

9
Chuy tutugu wufuj pIs umu yugu-
mun mun chu cufun!
Puchu pIs umu wufun mun chu
cufun!
Puchu pIs umu yuf'g mun mun chu
cufun!

10
Chuyno fufu c cun mun cufun
fIyupu cuyno nogu ucu n puj
chuy chucuy yufI sh pItu!

11
ImunIf-fuj munu wuu cu f chu
mumpu puchu IIun cho,
mun'chgu yufIf cu sh fuIIu!

12
Nogu tu fuj mufguy c mu fun pIs.
Nogu tu fuj chuchuy c mu fun pIs.

13
Chuy fu wuu cushpgu cunun
cushI shumI cuyc mun cufun.
JuucumI jItu f c mun cufun

14
jutu suj wusI cu nutu fufu chI coj fuycu-
nu wun mund shej nIn cu nu wun,

15
gueIIuytu gofI tu pIs puIu syun mun
juntu chI coj munduj cu nu wun
IwuI.

1
ImunIf-fuj munu pumpuy cu mu-
fun chu shuIIu tuno,
mumunpu puchu IIun ch fuj wuoj
wumfu cu nu tuno!

17
Wuofgu fIyu funu cu nu pIs
jumuy c fInmI munu uIII fufuy-
nIn pItu;
fIyupu utIcu shu cu nu pIs jumu cun-
numI.

18
Pfsu cu nu pIs chuy mun chuyufgu
jumu cun numI.
Cupu fuI nIn cunu oIIg pu shun tu pIs
munumI wIyun nu chu.

19
Chuy chgu jutun pIs tucshu pIs
IwuImI cufcuy cun.
Chuy chgu uywuy cu nu pIs munumI
putfunpu munuy nIn ch nu chu.

20
Nucuy cuj tugu ImunIf tuj Tuytu
DIos uchIc yuj puchutu fIcu chIn?
Imup nu fuj cuwu chIn pusuypu
IIuquI shu cuycuj tugu?

21
Puycu nu mungu wuuy pIs
munumI chuyun chu
I
JOB3
Wuru cuy Leviutdn (Job S.S)
717
pumpu fuy cuj gueIIuytu ushejno
wuuytu ushIp tIn pIs.

22
Chuy funupgu cushI cuy cungu puj
Imuy junuj pIs sepuI t fu mun
chuyup tIn fmI.

23
Imup nu tuj Tuytu DIos pIs cuwu-
chIn muymun uywuy tu pIs
munu musyuj funu tugu?
Imutu fufuytu munup tIn pIs
munumI cumu c chIn chu.

24
IIuquI cuy IImI mIcuy n n pIs;
gupu fu sh pIs uypu IIu yucu uywuj-
n fmI.

25
IIupuntu munchu cu sh pI tu pIs
mus munchu cu sh cujmI chuyu-
mu shu.

2
Nogupgu munu numI cunnu chu
jumuy nI juucu goyuy pIs.
AIII goyuy cho cunpu fuquengu
IIuquI cuy IIu ch numI cuyc.
3obta E!ifaz piacushan
4

1
Chuyno nIptIn Temn funu
EIIfuzgu Jobtu nIfun:

2
Job, ImuIIu tu pIs pufIu puf cupt
cupus chufI fubyu cun quI pIs.
Nogu pIs munumI upIIu IIugu
cuc mun nu chu.

3
Gumgu uchcuj tumI wIIIu puf tuntI-
yu chej cunquI.
CuII puy nujno cuycujtu yunu puj
cunquI.

4
Munu uIII mun chuyuj cu nutu shuc-
y chIf yunu puj cunquI.
Munu uIII mun chuyu nun puj cuycujtu
tuntI yu chIf wIIIu puj cunquI.

5
QuIquI quI munu uIII mun chuyush puy-
quI Ichungu munu uwuntun quI chu;
IIuquI shu cuycun quI.

Gumgu IIupun shon guy quI pumI

Tuytu DIostu sIfbIn quI.
IIupun tu pIs uIII IIu tumI fufun quI.
ImunIf tuj IIupun shon guy quIpu
munu yfu cun quI chu?

7
MusquI yufp fIy, pIfuj juchuy nuj
cuycuf munu uIII mun chuyu-
shu?
MuyIIu chgu fIcush cun ch chu
juchuy nuj funu ucujtu?

8
Nogugu musymI,
wuu chI coj cu nu tu wun juctu
munu uIIItu fufuj cu nu tugu Imu
psu shun tu pIs.
QuIquIn cu nu munmI uyIgu
cutIn.

9
Tuytu DIosgu munu uIII funu cu-
nu tumI fubyuf custI gun.
CustI guf ushuj pmI IIIg chIn.

10
IIyun cu nuno wugup tIn, gupuf-
pup tIn pIs,
Tuytu DIosgu quIfun cu nu tu pIs
puquIf-fmI upIIu chengu.

11
Puycu nugu wuon gu puj csutu
munu tufej IIyun cu nu nmI.
Wumfun cu nunu muchIypu-
muchIf uywu congu.

12
Pucuy IIu pumI wIIIu p mu shu.
Shup-shup yuyIIupu fImujtu
yungu IIumI wIyushc.

13
IIupun funu cunu wuu shu
puuy c nun fumI
munchu fIy puj cu nutu suyu p-
cuf.

14
ChuymI fIyupu munchu fIf.
TuII cu nu pIs sIcsIc yuy cu fun.

15
Jmuy wuII-wuII yu mojtu
muyushc.
Chuu fugu Int fmI shIfI fI c cu-
fun.

1
Nuup cho juc cuycuj tu nmI
muyushc.
IIun tu syuj IIu tumI fIcushc.
Ichungu munumI p cushun tu pIs
fejsIsh c chu.
Munu ImupIs cushun pI tumI
wIyuf cuf cuyno fImuf cu-
mojtu:

17
Juc funugu Tuytu DIospu uupun-
cho juchuy nuj cunmun chu fuj?
Cumuj nInpu uupun chgu IImyu
cunmun chu fuj?

18
Junuj puchu cho sIfbIy cuj cu nu tu-
pIs munumI pusuypugu yfu-
cun chu.
JOB3 , 4
718

J
5.9 Job 9.10.
K
5.13 1Cof. 3.19.
AnjII nIn cu nu tu pIs munu uIIItu
fufun nIycufgu

19
musf chufI funu tugu juchu yoj
nengu!
Runugu cuycun munu cuj IIumI,
uchu uIIpu junun cho mItu pItu
wusItu jutu fu chI shu n IIumI.
Puyuno IIupI fIy IIu pmI cuycun-
pIs.

20
Runugu IIIuj pI tumI IIIu fuy cun.
Imuy pIs munu cuwu fI moj numI
wuu cun.
Quduj funu cu nu pIs gonguy c-
fIn numI.

21
Chutuy cup tIn jIu fuchI c coj nmI
funugu ushu fuy cun.
Yuchuj cuymun munu f pIs chuyu-
IIufmI wuun nIf.
5

1
Gupu fuy Job!
M pIIIugu wIyu shun quI chush.
Muygun unjII tu tuj yfu cun quI?

2
Musyun chmI munu tuntI yuj
upucu nugu fubyu IIu wun wuu-
shuntu.
Yufguj cu nugu munu puy c IIufmI
wuuy mun pIs chuyun.

3
RIcush cmI munu tuntI yuj upu
funu cunu uIII mun chuyujtu.
Ichungu jInun fu Imu-uycun pIs
ushu c cu shu.

4
Chuy funupu wumfun cu nutu
pIpIs munumI yunu pun chu.
AutofI d cu nu pIs uIIIgu munu
uffIg Iun chu.
PIpIs munumI fubuf nIn IchIf cun-
chu.

5
Mufu pu cu shun pogoj cu nutu
pIshI pu cuj cu numI mIcu cuf c-
fIn.
Cushu yoj juchu cu nupu fufIn-
cho cuycup tIn pIs shun tu cuf-
c fIn.
Imu-uycu chufu shun cu nu tu pIs
Iujwuypu Iujwuf yufguj cu nunu
ushu cuf cun.

Munu uIII fufuygu munumI uIIpu-

pI tu chu IIoj shI mun.
Nucuy cu nu pIs munumI puchu pI tu-
chu yufIn.

7
NInu pItu chIspu pIntI shunno,
quIquIn funumI ucu nun p pIs
juchu yoj.

8
Gumno cushpgu Tuytu DIos-
tumI fuwu c mun.
Puypu muquIn munmI dImun dtu
chuf mun.

9
PuymI fufun munu fIcu shun chI
fIyupu uImI fuy puj cu nutu!
Chuy cu nu tugu pIpIs munumI
tuntI yun chu!
J

10
PuymI tumyu chI mun cuy puchu-
mun.
Chuy tumyumI pufgun Intfu
jIfcutu.

11
PuymI umII dI cu nu tugu uIII mun
chufun.
IIuquI cuy cuj cu nu tu pIs cushI cu-
chIn.

12
Subdu funu cunu yufpu shun cu nu-
tu pIs
Tuytu DIosmI munu cumu c chIn-
chu.

13
PuymI tIcfu chIn sub du cunu
yufpuy cu shungu quIquIn mun
chuyu nun puj.
K
Munu uIIItu yufpuy cu shun tu pIs
munu cumu c chIn chu.

14
Puycu nugu yunuu yuy cuj chucuy-
cho chuc pu cu shu cuycuj n pIs
junuj puchu pumI yutuyIIupu
pufIf cuy cun.

15
Tuytu DIosgu fIyucunupItu
suIbunmI pobfI cunu ucuy cuj-
cu nu tu pIs.

1
PuymI cuII puy nuj cu nu tu pIs cushI-
cu chIn.
FIyu cu nu tu pIs upIIu chIn.

17
CushI shu cuchun Tuytu DIos
coffI jI shun funugu.
JOB4 , 5
719

L
5.17 SuI. 94.12; Pfov. 3.1112; Heb. 12.56.
M
5.18 Ose. 6.1.
N
.4 SuI. 38.2.
O
.4 SuI. 88.16.
Imu-uycu p pIs munuy nI yoj Tuytu
DIos coffI jI shu shuy quI tugu
wIyu cuy.
L

18
Puy gufuy quItu fuchIsh pungu
jumpI p shun quImI.
M
CustI gu shush puy quI pIs uIIchu c-
chI shun quImI.

19
Tuytu DIosgu Imu munu uIII
chuyu shu nuy quI pItu yupuy
yupuymI suIbu shun quI puj.
MunumI cumu c chen gu p chu
munu uIII chuyu shu nuy quI tugu.

20
Muchuy cuptIn pIs munu wuu-
nuy quI pmI suIbu shun quI puj.
Guffu cuptIn pIs subII wun wuu-
chI shu nuy quI pItu suIbu shun-
quI pmI.

21
Wushuy quI fImu nun tu pIs munumI
cumu c chen gu chu.
Custgu cuptIn pIs munumI
munchu cun quI p chu.

22
Muchuy, nI IIuquI cuy cuptIn pIs
munumI ImupIs gocu shun quI p-
chu.
MIcu coj jIfcu unImuI cu nu tu pIs
munumI munchu cun quI p chu.

23
RumI cu nu pIs chuc fuy quI cu nu cho
munumI quIch quI fun gu chu.
JIfcu unImuI cu nu pIs cuyu shun-
quI pmI.

24
WusI quI ch pIs uIII goyuy IIumI
cungu.
Uywuy quI cu nu pIs munumI jucpIs
pIshen gu chu.

25
GumpI tugu uypu IIumI mIfungu
jIfcu juchu cu nu n fuj.

2
AuquIn yuf pIs cuII pu yoj IIu fmI
cuycun quI puj
tImpun cho futu shu fgu n fuj.

27
Chuyno cushun tugu fIcush pun-
chmI musyun chI.
Rusun pumI chuyno.
Chuy cu nutu sumuj wIyuy.
MusquI quIquI quI pIs yufpu chu-
cu fIy.
Amguncunata 3ob o!!gpashan

1
Chuufu Job nIfun:

2
IIuquI cuy ntu, dIsI gfusyu
chuyu mu shun cu nutu
shun tuf cuf buIun su wun psup-
tengu

3
Iumuf cuntun cho ugush pI tu pIs
musmI Iusun mun.
ChuymI ushuypu ushuf fImush-
c pIs.

4
Tuytu DIospu IchunmI nogu cho
jutI cu shu cuycun.
N
Ben nunmI Intfu cuef p mun
mush tu cu shu.
Tuytu DIos ucu chI mush punmI
fIyupu munchuy c chI mun.
O

5
Guewun cuptengu bffu pIs
munumI gupu fun chu.
Tfu pIs mIcu nun puj cuycup tengu
munumI byun chu.

Gum nImu shuy quegu cuchIy nuj

mIcuy nmI,
funtupu yufuj nIn gumyuj nmI.

7
Chuy pIs cunungu munu yuchu-
shmI mIcuyn.

8
Imu uIII fuj cunmun muu cu-
shtu Tuytu DIos uunIy cu mup-
tIn!
Imu uIII fuj cunmun munu shtu
Tuytu DIos cumII mup tIn!

9
Imu uIII fuj cunmun Tuytu DIos
IIupI fu mup tIn!
Chuu fugu wuuf ushu f c mun-
numI.

10
FIyupu nunuy wun wuuf pIs
cushI c munmI
Imuy pIs Tuytu DIospu IuynIn cu-
nutu cumIej cushp.

11
CuII p pIs munumI cunnu chu
mustu uwuntu n p nugu.
Imutu nu tuj shuy sh pIs?

12
MunumI guguno sInchI chu c,
JOB5 , 6
720
nI funsIno chuc fu pIs chu.

13
QuIquI II pI tugu munumI Imutu pIs
fuf chu.
Yunu p m nun p pIs munumI pIpIs
cunchu.

14
Nucuy cuj umgun ch tugu cuyu-
pun chmI,
Tuytu DIos nIshun cu nutu munu
cumIIp tIn pIs.

15
Gumcu numI Ichungu umg cuycuf-
pIs munu yunu p mun quI chu.
Gumcu nugu fugfupu yucu psu-
fej nmI cuycun quI.

1
Yucugu putcu uywun gusu pu wun,
fush tu wun tucu shumI.

17
Munu fush tup tIn nugu fugfupu
yucu ufuj chuquI c cunmI.
FIyupu shunup tInnu ushuj puj
chuquI c cun.

18
Yucutu ushIf cumI nun tI cu nu pIs
juc-Ipunu pufIn.
Chuy n pumI chun yujpu uywush-
pun wuun.

19
Temu pItu Sub pItu uypu IIu nIgu-
syun tI cunu shumgu
chuy yucu-muIIwu uywujtu
tufIytu yufpush pun ushIn.

20
AshIf uywu shun mun chuyufgu
fIyupu IIuquI cun.
Yucutu tufI shun nIshun pIs
yungu IIumI.

21
Chuy nmI gumcu nu pIs nogupgu
cufcuy cun quI:
FIyupu meIu nuy puj cuycu shtu fIcuy-
c fu muf munchu fIf cuy cun quI.

22
Nogu munumI gumcu nutu Imutu-
pIs muu c chu.
MunumI suIbu m nuy quI puj
gueIIuytu pguy nchu.

23
MunumI chIquI muj cu nu pItu
suIbu muy nchu.
MunumI suwu cu nupu muquIn-
pItu jofgu muy nchu.

24
Yuchu chImuy-IIupu, chuu fugu
munu fImu cuy pumI chus quI-
cu shuj.
TuntI yu chI muy Imu munu uIIItu
fufu sh tu pIs.

25
Rusun cujpI tugu pIpIs munumI
munu nInchu.
Gumcu numI Ichungu munu cujtu
jItu puy c mun quI.

2
Gumcu nugu jumuf p mun quI
fImu sh pI tumI.
Chuy fImu sh cu nu tugu munu cuj-
munmI chufuf cuy cun quI.

27
Chuyno cuf gumcu nugu wucchutu
wuu chI nun puj nIfpIs nInquI-
munmI.
Cuyu nu cu shuy quI umguy quI tu pIs
funtI cuy cun quI munmI.

28
MusquI fIc fu muy.
Rusun cujtumI nIyc.
MunumI IIuIIu c chu.

29
Sumuj yufpu chu cuy. Amu fIyugu
cuychu.
Rusun cujtu nIycu sh tugu sumuj
tuntI yu cuy.

30
Gumcu nugu cupus yufpun quI
IIuIIu cuy cu shtu.
Cupus Imutu pufIuy cu shun tu-
pIs tuggu munu musyun chu
nIfcuy c mun quI.
7

1
Cuy puchu cho funugu ftu-
IIumI cuwun.
Afupu coj funu juc junuj ufupu cu-
shun n IIumI goyun.

2
Rtu IIu goyun uIIpu shunup tIn
uywuy funu IIun tutu munuj n-
IIumI,
ufupu coj pguntu shuyu fuj n IIumI.

3
Nogugu quIIIun-quIIIun yungu-
IIumI cuwushc.
Wufuy-wufuy ucushc.

4
Puup t pIs puchugu munumI
wufuy tu pIs utIpun chu.
TIcfu pu cuf-tIcfu pu cuf utIcu shu
cuycup tI IInu puchu pIs yuf'g-
mun.
Yufpu chuc: Imuy fuj jutu fI shuj?
nIf.

5
Cuef p cu nu cho cufu juntu shumI
cuycun, guefI chuc fu shun tIn.
JOB6 , 7
721

P
7.1 SuI. 144.4.
Q
7.17 SuI. 8.4; 144.3.
R
7.18 SuI. 17.3.
Guef pI tu pIs pogfu IIumI uywuy-
cun.

Cuwuy-bdgu psu fIn tIIuf uwuj-

cunu Iunsu d futu jItu shun n-
IIumI.
Wuquengu yufpu shun cu nutu
munu fuj tufIfmI uywu cun pIs.

7
Yufpuy cuy ufI Tuytu DIos,
bdgu jmuy cuchuy n IIumI.
Munu numI Imuy pIs cushI shugu
goyu sh nu chu.

8
Munu numI pIpIs fIcu mun gu nu-
chu.
Nogu cujmun fIc fu mup tI quegu
jInun fumI wuu c cu shuj.

9
ImunmI pucu tuy jogu fI cuf IIIgu-
c cun,
chuy nmI cuycun wuuf pumpu-
cgu.
SepuI t fu pI tugu munumI Imuy pIs
jutu fI mon gu nu chu.

10
WusIn mun pIs munu numI Imuy pIs
cutIn nu chu.
FumIII yun cu nu wun pIs munumI
tIncun nu chu.

11
ChuymI upIIu IIugu munu cuc-
mun chu.
Nunuy wun, fubyu wun
cuycushpgu IIupun IIuquI cuy-
cu sh tumI fImu shuj.

12
Iumuf cho cuycuj munchu cuy puj
wuf cuy chu c
Imuy fupIs chuyno fIcuy c m-
nuy quIpgu?

13
Puofgu jumuytu tufI shmI.
Puuy cofgu IIuquI cuy pI tu pIs
jumu cu shmI nIf yufp.

14
Ichungu suyuy n cho fIyupu
munchu fu chI mun quI.
FIyu cu nu tumI suyu p cu chI-
mun quI!

15
IIupI fu mup tI quI uIIImI cunmun.
Cuwu npu fuquengu jucIIu wuu-
cu f mun.

1
MunumI uwunt nu chu.
Imup nu tuj cuwuy c sh pIs?
Amu fImu p muy pIs chu.
Cuwuy-bdugu jmuy cuchuy n-
IIumI.
P

17
Imutuj funu chuy-jInunpu fIcu-
p nuy quIpgu?
ImunIf tuj funu cu nupgu yufpu-
chu cun quI?
Q

18
ImunIf tuj funu tugu wufun-
wufun fIcu pun quI?
ImunIf tuj cudu ftu muyu puy c-
mun quegu?
R

19
ImunIf tuj munu cuchuypu fIcu-
puy c mun quI?
Toguy II tu pIs munu uItuf cu chI-
mun quI chu.

20
Juchutu fufushpgu
Imu munu uIII tu tuj fufuyc
gum Tuytu DIos funu cu nutu
cuydujpgu?
ImunIf tuj Ichuy quI wun upun tu-
fuy c mun quI?
MunumI cuytu wuctu fufu p muy
nchu.

21
Munu chu juchtu pefdu nu mun-
quI mun?
Munu chu munu uIIItu fufu shtu
pefdu nu mun quI mun?
Munu pIs uyc IIu tu numI wuu cu-
shuj.
AshI mup tI quI pIs munumI cush-
nu chu.
Tayta Dios a!!i!!ata
rurashanta Bi!dad nishan
8

1
Chuyno nIptIn Shu jutI yoj
puftI pItu cuj BIIdudnu nIfun:

2
Imuy cu mu fuj chuyno munu cuj-
cu nutu fImuy cun quI?
RImu shuy quI cu nugu Icu wuyfu-
n IIumI.

3
Munuy nI yoj Tuytu DIosgu
munu uIII uffIg Iun chu fuj?
JOB7 , 8
722

S
8.9 Job 14.2; SuI. 39.56; 102.11; 109.23; EcI. 6.12.

4
Cupus wumfuy quI cunu juchutu
fufu shu cungu.
ChuymI Tuytu DIosgu custI gu shu
cungu.

5
Munuy nI yoj Tuytu DIos munnu
yfu cuy.
Muu cuy cuyu puy cu shu nuy quI puj.

Juchutu munu fufuypu uIII

cujIIutu fufup tI quI Tuytu
DIosgu cuydu shun quI pmI.
Chuu fugu uIII goyuy tu numI tufI-
chI shun quI puj.

7
Imu-uycutu chufu shuy quI pIs
munumI tIncon gu p chu
chuf nuy quI puj cuycuj mun tIncu-
fu chIp tI quegu.

8
Unuy cuj funu cunu Imun pIs
cuwu shuntu muyu cu chuy.
Unuy funu cunu Imun pIs goyu-
shuntu yuchu cuy.

9
Nogun chgu gunyun IIu fmI
yufIsh cun ch pIs.
MunumI Imutu pIs musyun ch chu.
IIun tuy psu fej n IIumI psu fIn-
ch pIs.
S

10
Unuy cujcu numI Ichungu wIIIu p-
shun quI mun.
Imu-uycu tu pIs yuchu chI shun quI-
mun.

11
Toto fugu gochu-gochu cu nu IIu-
chmI wIun uu?

12
Chuy pIs pIpIs munu futuy cup tI-
IIunmI
befdI fuy cu shu IIun cho chuquI c-
cun wuquIn guewu pItu mus
uuputu.

13
Chuy n IIumI psun
fIyucunutupIs, Tuytu DIostu
gonguy c fej cu nu tu pIs.
Rufuytu yufpu shun cu nu pIs
munumI cumu cun nu chu.

14
Yfu cuf chupu cuy cu shungu
puch cupu IIIcun n IIumI.

15
IIIcun mun chufI cup tIn pIs
munumI uwuntun gu chu.
Puch cupu wusIn mun tucnu cup tIn
ushu c cojno fIcu congu.

1
FIyu cu nugu cuycun shunuy cu shun
fu
Intfu weftupu juchu mush tu fuy-
cuj nmI.

17
Chuy juchu cu nugu pefgu cu nu cho
supI chun;
nIfcuf wIuf Itufgu IIupun fumI-
tumI chupu cuf cun.

18
Chuy cho cuycujtu pIpIs uchu fIp-
tengu
munumI pIpIs musyun gu chu chuy
pefgu cho cushuntu.

19
Chuy nmI ushu cun uIII mun
chuyu shun pIs.
Ruquengu wIu mun juc juchu cu-
nunu.

20
AIII funu tugu Tuytu DIos
munumI gongun chu.
FIyu funu cu nu tu pIs munumI
yunu pun chu.

21
Tuytu DIosmI cumu c chengu
yupuy usInuy quI puj,
yupuy cushI cu nuy quI puj.

22
ChIquI shoj cu numI Ichungu
penguy cho cungu puj.
FIyu funu cu nupu wusIn cu nu pIs
IIIgun gumI.
Tayta Dios yachaj y munayniyoj
cashanta 3ob nishan
9

1
Chuyno nIptIn Job cutI chIf nIfun:

2
Nogu pIs musyuy cmI fusunpu
chuyno cushun tugu.
DIospu uupun cho munumI p
funu pIs juchuy nuj c nInmun-
chu.

3
Tuytu DIos wufungu cutI tupup-
tIn pIs
funugu nI jucnuy IIu tu pIs munumI
cutI chIn mun chu.

4
Tuytu DIosgu fIyupu yuchujmI,
munuy nI yojmI.
JOB8 , 9
723

T
9.9 Job 38.31; Ams 5.8.
U
9.10 Job 5.9.
V
9.13 Cuy Ruhubgu munumI Josue IIbfu cho cuj
Ruhub chu. Chuypu fuquengu cuy Ruhub puj unuy wIIIu pu cho pufIuj Iumuf cho tIyuj munchu cuy-
puj unImuI cushuntu, DIospu contfun jutu fI shuntu. Job 26.12; Isu. 51.9.
PIfuj puytu IchI puf uIII cho
qudun mun?

5
Tuytu DIosgu puntu cu nu tu pIs
chuc chu fu chInmI.
Rubyuf juchu fu chIp tIn pIs jIfcu-
cu nugu munumI cuen tutu
gocun chu.

PuymI cumu c chIn cuy puchu

sIcsIc yu nun p pIs,
sImIn tun cunu IIoj shI c nun p pIs.

7
PuymI mundun IntI munu yugu-
mu nun puj,
goyIIuf cunu munu uchIc yu nun-
p pIs.

8
QuIquI IIunmI sy Iu tu pIs mush tu-
fI fun.
Iumuf puII chuj yuy cuj junun pu pIs
pufIn.

9
Junuj cho tucuy custu goyIIuf cu-
nu tu pIs puymI cumu fun:
Osu Muyof, OfIn, PIeyu des
jutI yoj goyIIuf cu nutu,
T
suf cuj-Ipu uypu IIu gotu fuy cuj
goyIIuf cu nu tu pIs.

10
Puygu tucuy-nIfuj munu utIpuy puj
mIIu gfu cu nu tumI fufun.
Chuy cu nugu yupuy tu pIs munu
utIpuy pmI.
U

11
Tuytu DIos uuppu psup tIn pIs
munumI fIcu sh chu.
Psu fIp tIn pIs munumI muyu sh chu.

12
Imutu chufI cuf cup tIn pIs pIfuj
puytu umu nInmun?
Imutu fufup tIn pIs pIfuj puytugu
Imutu tuj fufun quI? nInmun?

13
Tuytu DIos fubyu cuf cofgu
munumI fsI uIII yun chu.
Ruhubtu yunu puj cu nu pIs puypu
uupun munmI gonguf pu cun.
V

14
Chuyno cuptengu Imun pu fuj
puytu cutI ch mun?
Imu fImuy cu nu wun fuj
puywungu tupu nu c mun?

15
Muy-jInu juchuy nuj cufpIs
munumI chupu cuy tugu cum-
pu c chu.
Tuytu juez n tugu fuwu cuy IIumI
fuwuc.

1
Tupu nu cu n puj guyupt puy
shumush pungu
nogu nIsh tugu Imutu pIs cupus
munumI csu p mun mun chu.

17
Ichungu Icu wuyfu ushu fu m-
nun pmI puygu cumu c chIn-
mun.
Imutu pIs munu fufuy cup tI IImI
guef cu nu pIs pIyuf pu c cun-
mun.

18
FIyu pumI IIuquI cu chI mun mun.
Jmuytu cuchu nu II p pIs buIufn
munumI cunmun nu chu.

19
CuII p mun yfu cup t pIs
puygu mus munuy nI yojmI!
Demun du cup t pIs,
pIfuj guyu chIn mun?

20
Muy-jInu juchuy nuj, uIII IIutu
fufuj c nIpt pIs,
juchu yojmI cunquI nImun-
munmI.

21
Juchuy nujmI c.
Ichungu munumI Imunun pIs chu.
Cuwuy tugu yumu cu shu numI
cuyc.

22
Tuytu DIosgu IIupun tu pIs IwuImI
fIcun.
ChuymI puygu IIIg chIn juchu yoj-
cu nutu, juchuy nuj cu nu tu pIs.

23
ImupIs psup tIn juchuy nuj funu-
cunu wuup tIn,
juchuy nuj cunu IIuquI cup tIn
DIosgu fIcuy IIumI fIcu pun.

24
Cuy puchu tunu cuchuy cun
fIyucunupu munuy nIn mun.
Juez cu nupu uwIn cu nu tunu
chupuf cun.
Chuy cu nutu DIos munu fufup-
tengu chuu fugu pItuj fufun?
JOB9
724

25
CuytI pI tu pIs mus ftumI wut cu-
nugu psu fI shu.
CushI cuy tu pIs munumI tufIsh c-
chu.

2
Bdgu psu cun uncush cun'wu
muyutu psu coj nmI;
chIp shutu fIc fIf uncu IIuy IIu cuf-
cuf cffej nmI.

27
IIuquI cuy cu shtu gonguy cuf
cushI shunu goy shuj nIpt pIs,

28
fIyupu IIuquI cuy cu shmI munchu-
chI mun.
Tuytu DIos gumgu juchu yoj
nIyc mun quImI.

29
Juchu yoj cuycush p nugu
Imup nu tuj cuII pu chu cu sh pIs.

30
Jubun wun muy-jInu muqutu
muyIIu cup t pIs,
IIjyu wun muyIIuf cupu cup t pIs,

31
Gumgu usyuj mItu munmI jutIf pu-
mun quI puj.
Chuufu fp pIs meIu n cu mun gu-
numI.

32
Nogugu DIostu munumI funu-
mus tungu Imutu pIs nmun-
chu.
MunumI uywu shun uutofI d cho
uffIg Iu nun ch puj nmun pIs chu.

33
DIos p wun nogupgu cunmun juc
juez,
Ishcu ntu uIII uffeg Iu m nun puj.

34
Chuu fugu DIos custI guy c mu-
shun pI tu pIs
munchuy c chI mu shun pI tu pIs
chup mun munmI.

35
Chuu fugu munu munchu cuy pumI
pufI mun.
Nogugu munumI wuquInngu
shImIpu shImIpugu cuntIs tush-
c chu.
Gueshyaycashanpita
3ob !!aquicushan
10

1
Cuwuy tugu yumu cush c-
numI!
ChuymI wIchuypu ufuy punu
fImu shuj.
IIuquI shu cuyIIu wunmI Imutu pIs
fImu shuj.

2
Tuytu DIostu nIshuj: Amu
nImuy chu juchu yojmI cunquI
nIf!
Chuypu fuquengu wIIIu muy
ImupItu ucu chI mu shuy quI tu-
pIs!

3
Nogu tugu quIquI quImI cumu-
mush cun quI.
Chuyno cumuy c mufgu ImunIf-
tuj ushIy cun quI juchu fufu sh-
cu nutu?
ImunIf tuj cumu c chIn quI fIyu
funu cunu munu uIII fufu m-
nun tu pIs?

4
Gumgu munumI funu cunu yufpu-
shun n chu Imutu pIs yufpun-
quI.

5
Gumgu munumI funu cunu cuwu-
shun n chu cuwun quI pIs.

Chuyno cumuy c mufgu ImunIf-

tuj ushIy cun quI
juchu fufu sh cu nutu, munu uIIItu
fufu sh cu nu tu pIs?

7
Nogu juchuy nuj cush tugu
musyuy cun quImI.
Gumpu munuy nI quI pItu suIbu-
m nunpgu munumI pIpIs
cunchu.

8
QuIquI quImI muquI quI wun fufu-
mu fuy quI.
Cunungu IIIg chI muytu munuy-
cun quI!

9
MItu IIu pI tumI fufu mu fuy quI pIs.
Cunungu yupuy chu poIbu mun
tIcfu fu chI mun quI?

10
Cuwju IchItu tIntI chej nmI
cuef ptu cumu c chIsh cun quI.

11
GummI tuII cu nu tu wun unc cu-
nutu chufI nu cu chIf cumu c-
chIsh cun quI.
Aych cu nutu, guf cu nu tu pIs yufI-
chIsh cun quI.

12
Cuwu chI mu fuy quI, cuyu mu fuy-
quI.
AIII fIcu mush puy quImI cuwuy c-
chI mun quI.
JOB9 , 10
725

W
10.20~21 SuI. 39.13.

13
CununmI Ichungu musy shon-
gu IIuy quI cho yufpu puy c mu-
shuy quItu.

14
Juchutu fufu n puj cushuntu
munu cushun tu pIs fIcu puy c-
mu fuy quI,
juchutu fufup tgu custI gu m nuy-
quI puj.

15
Juchutu fufu shu cufgu munumI
suIbu c nu chu.
Juchuy nuj cufpIs uysu fuy IIumI
uysu fc.
Munu cuj munmI chufu mush cun-
quI, IIuquI cuy c chI mun quI.

1
Uysu fuy cu sh pItu fIc fu mupt
gumgu IIyun nmI gutI cu ch-
mun quI.
Ushu c chI m nuyquI-cushumI
tucuytu fufuy cun quI.

17
Nogupu contf test gu cu nugu
munumI pIshIn chu.
Gum nogupgu mus musnumI
fubyuy cun quI.
SuId fu cu nu nmI junun mun-
junun mun ucuy c chI mun quI!

18
Imup fuj yufI chI mu fuy quI?
PIpIs munu fuj fIcu mup tIn
mumpu puchu IIun chnu
wuu c mun cufun.

19
Mumpu puchu IIun pI tunu
pumpuy cu mun mun cufun.
Chuu fugu Imuy pIs munu cushu n-
numI cmun cufun.

20
Nogu wuIIcu tImpu IIu cuwu n puj
cuycup tgu
umu ucu chI muy nu chu ufI.
Rtu IIu pIs cuchuy cu muy ufI
cushI shu goyu p fI n puj.

21
Chuy pI tugu Imuy pIs munu cutI-
moj numI uywu cu shuj.
W
Aywu cu shuj yunuu yuy cuj chucuy-
mun numI.

22
Chuy puchugu cuycun yunu
muncupu sIquInno yunuu yuy-
cujmI, pusuypu munu uIIImI.
Chuy chgu munumI uchquI pIs
cunchu.
Zofar jitapashan
11

1
Chuyno nIptIn Nuumut puftI-
pItu Zofuf jutI yoj funu nIfun:

2
Munu cuj cu nutu fImuy cuj tugu
pIIIu pIs munu chu fuj upIIu-
chIn mun?
ShImI supu cuynI quI wun chu fuj
fImuy cu shuy quItu bII chIn quI?

3
Chuy-jInu fImu shuy quI wun chu
nogu cu nutu upIIu chI muytu
yufpun quI?
Munu cuj mun chufu shuy quI pItu
pIpIs munu cutI chI shu nuy quI-
tu chu yufpun quI?

4
AIII tumI yufpuyc nIycun quI.
Juchuy nujmI c nIycun quImI.

5
Imu uIII fuj cunmun Tuytu DIos
IIupuntu musyu chI shup tI quI!

Puygu tuntI yu chI shun quI munmI

Imuno yuchuy cushun tu pIs.
Chuy yuchuy cunu nogun chpgu
munu tuntI yuy pmI.
Chuy fmI musyun quI mun juchu
fufu shuy quImun-tupu Tuytu
DIos munu custI gu shu shuy-
quItu.

7
Tuytu DIos IIu musyu shun cu nutu
gumpIs musyun quI mun chu fuj?
Yufpu shun cu nu tu pIs ushuj p chu-
fuj musyun quI mun?

8
Chuy cu nugu syIu pI tu pIs mus
junuj chmI.
Chuyno cuycup tengu Imutu tuj
fufun quI mun?
Puchupu fufIn pI tu pIs mus fufI-
chmI.
Chuyno cuycup tengu Imutu tuj
musyun quI mun?

9
Tuytu DIospu yufpuy nengu cuy
puchu pI tu pIs mus jutunmI,
Iumuf pI tu pIs mus unchumI.
JOB10 , 11
726

10
Tuytu DIos shumuf, pfsu upuf cuf
jusgup tIn
pIIIugu puytu mIchun mun chu fuj?

11
Puygu musyunmI p IIuIIu cushun-
tu pIs.
Chuy n pIs fIcunmI munu uIIItu
fufuy cuj tu pIs.

12
Imuy junujmI funutu bffu
wuchungu,
chuy junuj fmI munu tuntI yu coj
funu pIs tuntI yu congu.

13
IIupun tu pIs uIII IIu tunu fufuy.
NIfcuf fuwu cush puy quI Tuytu
DIostu muu cuy.

14
Aypu IIu juchutu upufI cu shu cush-
puy quegu juchuy quItu cuchuy-
cuynu.
FumIII yuy quI cunu juchutu fufu-
nuntu umu djuy nu chu.

15
ChuymI mununu pengu cun quI p-
nu chu.
Chuu fugu munu yufpu chu cuypu,
munu munchu cuy punu goyun-
quI puj.

1
Imuno ucu shuy quI tu pIs gonguy-
cun quI p numI.
Yucu psu cu shun nmI IIupun
yufpu chu cu shuy quI pIs cungu-
puj.

17
Gumpgu Ius-dsI n fmI puchu-
pIs uchIc yu c congu.
Gumpuj puchu ushu fu shun pIs
puchu wufu shu nmI fIcu con-
gu puj.

18
Tuytu DIos fIcu shup tI quImI
puymun yfu cuf juucu puun-
quI puj.

19
Puup tI quI pIs munumI ImupIs
munchu chI shun quI p nu chu.
AchcujmI yunu p nuy quI puj fuwu-
cu shun quI puj.

20
FIyu cu numI Ichungu ushIf pIs
munu tufen gu chu.
Pucu cu nun puj ushIf pIs munumI
tufen gu chu.
Puycu nu tugu wuuy IIumI shuyu-
fuy cun.
Tayta Diospa
maqui!!ancho !!apan cashan
12

1
Chuyno nIptIn Job nIfun:

2
Achy gumcu nugu IIupun funu-
cu nupu fuquIn chufI nIyc mun-
quI!
Gumcunu wuup tI quegu yuchuj-
cunu ushu cun gu nu chufI!

3
Nogu pIs gumcu nu n IIugu tuntI-
ymI.
Gumcu nu n IIumI c.
PItuj munu musyun chu fImuy cu-
shuy quI tugu?

4
Nogu uIII funu juchuy nuj cupt
uupu tu cu nugu Tuytu DIos
wIyujmI muu cu sh cu nutu.
Cunun Ichungu umg cunu usIp-
munnu.

5
Chuy nmI uIII goyuy cuj cu nugu
ucuy cujtu munu cuj mun
chufun.
AIII fuj cuycuj tu pIs cutI pu fu chInmI.

Suwu cu numI Ichungu cushI shu

goyun.
Tuytu DIostu fubyu chej cu nu pIs
juucumI goyun.
Puycu nugu Tuytu DIospu munuy-
nIn cho cuycu shuntu yufpush-
punmI munu yufpu chu cuypu
cuwun.

7
M tupu cuy jIfcu unImuI cu nu tu-
wun bIcu nutu.
Puycu numI wIIIu shun quI puj chuy-
cu nutu p fufu shun tu pIs.

8
Cuy puchu tu wun Iumuf cho cuycuj
pesc du cu nu tu pIs tupu cuy.
Puycu numI wIIIu shun quI puj chuy-
cu nutu p fufu shun tu pIs.

9
PIIIugu cuycun f chu fuj T
D
IIupun tu pIs munuy nIn wun fufu-
shuntu munu fuj musyuj?

10
Cuwuj cu nugu Puypu muquIn-
chmI IIupun pIs cuycun.
JOB11 , 12
727

X
12.11 Job 34.3.
Y
12.22 Dun. 2.22.
Z
12.24 SuI. 107.40.
[
13.5 Pfov. 17.28.

11
Munu chu fInfIn ch wun Imutu pIs
wIyun chI?
Munu chu guIIun ch pIs Imu
mIcuy cushun tu pIs muyun?
X

12
Muyuf cu nugu sumuj musyuj
yuchujmI.
Achcu wutu yojnu cush punmI
puycu nugu tuntI yun.

13
Tuytu DIosmI Ichungu yuchuj,
munuy nI yoj.
Puygu Imutu fufu nun p pIs
sumujmI cumu c chIn.

14
DIos juchu chI shun cujtugu
munumI pIpIs yupuy uIIchun-
nu chu.
PItu pIs DIos wIch guy cu shun
cujtugu munumI pIpIs jofgun-
nu chu.

15
Puy munu tumyu chIp tengu usyu-
wun IIupunmI chuquI c cun.
FIyupu tumyu chI mup tengu Intfu
jIfcu cu nu tumI juchu upucun.

1
Puygu munuy nI yojmI sumuj
yuchujmI.
Tuytu DIospu munuy nIn chmI
cuycun engu u coj cu nu pIs
engu u shu cujcu nu pIs.

17
PuymI cumu c chIn yuchuj cu nu pIs
munu tuntI yu nun puj.
Juez cu nu tu pIs uputu c cu chIn.

18
PuymI fuycu nu tu pIs fuy cushun-
pItu jofgu fIn.
NIfcufmI cumu c chIn guIu IIutu
pfsu upunun puj.

19
Cfu cu nu tu pIs cfu cuycu shun-
pItu jofgun.
AutofI d cu nu tu numI jItu fIn.

20
AIII tuntI yu chI coj cu nu tu pIs
yufpu shuntu gonguy cu chInmI.
Muyuf cu nupu yufpuy nIn tu pIs
gonguy cu chInmI.

21
PuymI cumu c chIn fIspI t du cunu
mununu fIspI tu shu cunun puj;
cuII pu yoj cunu cuII puy nujnu fIcu-
cu nun p pIs.

22
PIpIs munu musyu shun tumI
musyu c chIn;
pucu fuy cujno cuycuj cu nu tu pIs
fIcu c chIn.
Y

23
PuymI nusyun cu nu tu pIs jutun y-
chIn, nIfcuf IIIg chIn.
Runu cu nu tu pIs shun tun; nIfcuf
mush tuypu mush tuf gufgu fIn.

24
Munduj cu nupu yufpuy nIn cu nu tu-
pIs gonguy cu chIn.
NIfcuf chuquI jIfcu chun yuj cho
nnI munu cushun cu nu cho
puntu c chIn.
Z

25
Chuy ch numI chucuy chno
yutuyIIupu,
muchu shu funu cu nuno tupfuypu-
tupfuf pufIn.
3uchaynaj cashanpaj
3ob rimashan
13

1
Chuy cu nu tugu IIupun tu pIs
quIqumI fIcushc;
quIqumI wIyushc.

2
Gumcunu musyu shuy quI tugu
nogu pIs musymI.
Nogu pIs gumcu nu nmI c.

3
ChuymI gumcu nu wun pufIu npu
fuquIn DIos wun pufIuytu
mun.
DIos tumI tupu cuytu mun.

4
Gumcu nugu IIuIIu cush puy quImI
fusun cujtu munu fImun quI chu.
Gumcunu munu uIII y chI coj
jumpI coj nmI cufcuy cun quI.

5
Gumcu nugu munu yufpu chu cuy-
pumI fImuy cun quI.
Imu uIII fuj cunmun upIIu IIu
cucup tI quI!
Chuu fugu yuchuj funu cu nu numI
cunquI mun.
[

Cunun Ichungu nogu tunu wIyuy-

c fu muy.
Nogu ImunIf cuyno fImuy cu sh-
tu pIs wIIIu p shuy quI.
JOB12 , 13
728

\
13.24 SuI. 44.24.

7
IIuIIu cu shuy quI wun chI DIospu
fubuf nIn cuytu yufpuy cun quI?
IIuIIu cuf fImu shuy quI wun chI
DIos puj uIIItu fImuy cu shuy-
quItu yufpun quI?

8
Gumcu nugu DIospu fubuf nIn chI
cufcuy cun quI?
Imun IIu pu pIs fubuf nIn cuytu chI
munuf cuy cun quI?

9
Ichungu Imufuj cungu Tuytu
DIos nIn chI tufI pu shup tI quI?
Runutu fIguI chej n chu fuj puytu-
pIs fIguI chIn quI?

10
PucuyIIupu puypu fubuf nIn cuptI-
quegu
fIyupumI pIu cu shun quI puj.

11
Tuytu DIosgu munuy nI yoj cufmI
fIyupu munchu fu chI shun quI puj.

12
Gumcunu pufIu shuy quI cu nugu
IIIp tu n IIumI cuycun.
Chupu cuf fImu shuy quI cu nu pIs
cuycun mItu IIu pItu pefgu nmI.

13
RImu mu shtu wIyu nuy quI puj
upIIu IIu wIyu muy!
ImupIs psufgu psu fu m chun!

14
Wuun cuptIn pIs fImu shmI.
Imuno cun cuptIn pIs munumI
munchu c chu.

15
Puy wuu chI m nun cuptIn pIs
jInu IIumI shuy cu shuj.
Puypu uupun chmI chupu cuf
fImu shuj.

1
Cupus chufI chuy f pIs suIbu c-
mun.
Juchu supu funugu munumI
chuyun mun chu puy cujmun.

17
PufIu mu shtu wIyush puy quI
sumuj tuntI yu cuy.

18
Nogugu chupu cufmI fImu shuj.
Nogugu fusun pumI juchuy nuj
cuyc.

19
Juchu yoj cushtu pIpIs cfu mup-
tengu
upIIu IIumI cucu shuj wuu n cu-
munu.

20
Tuytu DIos Ishcuy yufpuytu
fuwu cu shuy quI.
Chuufu gumpI tugu munumI pucu-
cu sh nu chu.

21
Amu custI guy cu muy nu chu ufI.
Amunu munuy nI quI wun
munchuy cu chI muy nu chu.

22
Chuu fugu Imutu tupu mup tI quI pIs
wIIIu shuy quImI.
Mun'chgu nogu tupu cuy IItu
gum wIIIuy cu muy.

23
M wIIIuy cu muy ufI Tuytu.
Imutuj juch?
PItu tuj wuu chIshc?

24
ImunIf tuj nogu pItu pucu cun quI?
\
ImunIf tuj contfuy quI tuno fIcu-
mun quI?

25
Wuyfu cho tumuy cuj fupfu n IIu
cuycup tgu
ImunIf tuj IIIg chI muytu munun-
quI?
ChuquI shu ogshu n IIu cuycup-
tgu
ImunIf tuj gutI cu chuy c mun quI?

2
CustI gu mup tI quImI IIuquI cuf
wuguf goyuyc.
Msu cuf juchu fufu sh cu nu pItu
ucuy c chI mun quI.

27
Chuqu cu nu tu pIs cudI nu cu nu-
wun nmI wutuf cush cun quI.
Imutu fufu shu II pI tu pIs jusguy c-
mun quImI.
Imutu fufu shu II tu pIs ushIy cun-
quI.

28
ImupIs Ismuf ushu cuy cuj nmI
ushu cuyc.
Rputu puyu ushu shun nmI
cuyc.
Wa!!ca wata!!a runa
cawashanta 3ob rimashan
14

1
Runugu wuIIcu wutu IIumI
cuwun.
FIyupu ucu IIufmI goyun.

2
Puygu wuytu push tuf cuf wuuy-
tu c coj n IIumI.
JOB13 , 14
729

]
14.1~2 SuI. 39.46; 102.11; 109.23; EcI. 6.12.
Cuwun pIs IIun tuy psu coj n-
IIumI.
]

3
Tuytu DIos, chuy n IIu cuycuj
funu mun f chI fIc fIn quI?
Chuyno cuycup t chu jusgu muytu
munuy cun quI?

4
PIfuj gunfu cuycujtu IImyu y-
chIn mun?
PIpIs munumI puydIn chu!

5
Runu uycu wutu cuwu nun p pIs
gummI cumu c chIn quI.
Imuy junuj cumu cuwu nun p pIs
gummI seu Iu pun quI.

Runu tugu umunu fIcu puy nu chu.

Juucu goy cu chun pIyun ufuytu
ushu shunno.

7
Juc yfutu sujtu fIf pIs
yufpu fuy cun chmI chIII guI mu-
nun puj cushuntu,
chIII guI muf yupuy wIu nun puj
cushuntu.

8
SupIn uuquI syu shu cuycup tIn pIs,
tumpun Ismuy cup tIn pIs supIn uIII
cuycup tengu

9
yucu chuyup tengu yupuymI chIII-
guI mongu.
MuIIwu yfu pu n fmI fmun cu-
nu pIs cupsu wIungu.

10
RunumI Ichungu Imuy pIs munu
cutI mu nun pnu wuu cun.
Wuofgu muymun tuj chuyun?

11
Iumuf yucu chuquI shun nmI,
muyu cunu psu shun nmI

12
funu pIs wuofgu mununu Imuy-
pIs cuwu fI mun nu chu.
SyIu cuycu shun cu mugu funu
pumpu fu shun pItu munumI
jutu fI mon gu f chu.
Puuy cujno cuycu shun pItu
munumI fIcchu mon gu f chu.

13
Imu uIII fuj cunmun fubyu shuy-
quI gusu c nun cumu wuu shu-
cunu cuycu shun mun pucuy cu-
mup tI quI!
Imu uIII fuj cunmun fubyu-
shuy quI pItu uIII y fIsh puy quI
yufpuf cu mup tI quI!

14
Ichungu funu wuush pun cuwu-
fI mon gu chu fuj?
Cuwu fI mu nun cuptengu muy-jInu
ucush p pIs nogu shuyu f-
munmI cuwu fI mu n puj.

15
Chuufu gum guyu mup tI quI
nogugu wIy munmI.
Cumu mu shuy quI cuptmI uIII
uwI IIuy quI wun fIc fu mun-
quI mun.

1
IIupun pI tumI chup mun quI mun.
Juch cu nu tugu munu numI csu-
p mun quI mun nu chu.

17
CustuI mun wIuf coj nmI IIutuntu
fufu sh cu nutu gonguy cun quI-
mun.
IIupun munu uIIItu fufu sh cu nu-
tumI pefdu nu mun quI mun.

18
Juchuy c IIuf jIfcu cunu IIIgu-
shun nmI,
gugu cu nu pIs juc-Imun wItI shun-
nmI,

19
yucu wugfuypu wugfuf fumI cu-
nutu ushu cuf cu shun nmI,
tumyu yucu pIs uchu uIIputu
upucu shun nmI
gumpIs funu yufpuy cu shun cu nutu
munu cumu c nun pmI nInquI.

20
Imuy pIs munu cunun pmI funu-
cu nu tugu IIIg chIn quI.
Cuy puchu ch pIs gonguy c chIn-
quInu.
Runugu chuchu yuy c IIufmI
wuu cun.

21
Wumfun cunu uIII mun chuyup tIn-
pIs
wuu coj funugu munumI
musyun nu chu.
Wumfun cunu munu uIII mun
chuyup tIn pIs
wuu coj funugu munumI tuntI-
yun nu chu.
JOB14
730

D
15.8 Isu. 40.13; Jef. 23.18; Rom. 11.34.

22
Chuy funupgu nunuy IIu numI,
uImun pIs IIuquI cuy IIu ch-
numI.
3obta E!ifaz yapay piacushan
15

1
Chuyno nIptIn Temn puftI
funu EIIfuz yupuy nIfun:

2
Yuchuj funugu munu cuj cu nutu
pufIush pun chu fuj cutI chIn-
mun?
Wuyfutu cucnej n IIu IIutun cu nu-
IIutu fImun mun chu fuj?

3
Yuchuj funugu shImIn tufI shu-
IIun pI tu pIs fImun mun chu fuj?
Munu cuj cu nu tu pIs pufIun mun-
chu fuj?

4
Tuytu DIostu munchu cunu
cushun tu pIs gumgu munumI
tuntI yun quI nu chu.
IIupun shon gunpu Tuytu DIostu
udufunu cushun tu pIs chupu-
tumI fufuy cun quI!

5
IIutun yufpuy nI quImI munu
uIIItu fImu chI shun quI.
ChuymI yuchuj-tucoj fununo
gumpIs fImuy cun quI.

QuIquI quIpu shImI IIuy quImI jItuf-

pu shun quI, munumI nogu chu.
QuIquI quIpu shImI IIuy quImI
tIcfu puy c shun quI.

7
Gumgu yufpun quI chu gumpItu
mus unuygu cuy puchu pIs
munu cushuntu?
Yufpun quI chu gumpItu mus
unuygu puntu cu nu pIs nI jIfcu-
cu nu pIs munu cushuntu?

8
DIostu pucuyIIupu tuntI yu chej-
chu cunquI?
D
GumIIu chu cuy mundu chgu
IIupun tu pIs mus yuchun quI?

9
Imutu tuj musyun quI nogu cunu
musyu sh pItu mustugu?
Imutu tuj gumgu mus yuchun quI
nogu cunu munu tuntI yu sh
cujtu?

10
Nogu cu nu chgu cuycunmI
chuchu uuquIn funu cu nu pIs!
CuycunmI pup nI quI pItu mus
unuytu cuwuj cunu, IIupuntu
musyuj cu nu pIs!

11
Gumpgu munu chu uIII cuycun
quIquIn Tuytu DIos shogu shu-
shu IIuy quI,
uIII shImI IIunpu wIIIu p shu shuy-
quI?

12
ImunIf tuj shon guy quI munu-
shuntu fufuy cun quI?
ImunIf tuj uwI quI pIs suItu nuypu
suItu nuy cun?

13
ImunIf tuj Tuytu DIos puj fubyuy-
cun quI?
ImunIf tuj shImI quI tufI shuntu
fImun quI?

14
Runugu IImyumI c nInmun-
chu fuj?
Runugu juchuy nuj cunmun chu-
fuj?

15
DIosgu unjII nIn cu nu tu pIs munumI
IIupun shon gunpugu yfu cun-
chu.
Puy fIcup tengu syIu pIs munumI
IImyu n chu.

1
Chuyno cuycup tengu funugu
pIyuf-fchufI,
munu uIII meIu nuy puj cuycufgu,
yucu nuy cuj n fuj juchu fufuytu
ushIy cufgu.

17
MusquI sumuj wIyu muy.
Nogu nIshuy quI cuwu sh wutu cu-
nu cho Imuno yuchu cu sh tu pIs,

18
yuchuj cunu ImuIIu tu pIs yuchu chI-
mu shun chtu.
Puycu nugu yuchu cu fun unuy cuj
uwIIun cu nu pI tumI.

19
Puycu nu tumI chuc fu tugu goycu fun.
Puycu nu chgu munumI jpu
funu cu nugu tuIIu fu fun chu.

20
Munu uIIItu fufuj fIyu funu cunu
munumI uIIpugu cuwun chu.
JOB14 , 15
731
Puycu nugu fubyuf ucu IIufmI
goyun.

21
Puycu nugu ImupIs gupu f mojtu
wIyuf fIyupu munchu fIn.
PIpIs munu yuycu nun cho cuycup-
tIn pIs suwu cu nugu suwu-
punmI.

22
Puycunu munumI yufpun chu
chucuj mun chuyu nun pItu
guesh pIytu.
Esp du wun wuu nu IIun p numI
ucfu shu cuycun!

23
Puycu nugu mIcuytu ushIfmI
pufIn.
Musyun numI puycu nupgu puchu
chucu c cu nun puj cushuntu.

24
IIuquI cuy cu nu IIumI pusuypu
munchu fIy c chIn.
Juc fuy pIII yu pItu chupu cu nun puj
shuyu fuy cuj nmI cuycun.

25
Chuyngu cungu Tuytu DIospu
contfun fIcu coj cu nu pmI;
Imu-uycu p pIs munuy nI yojtu
munu cuj mun chufuf pufIuj cu-
nu pmI;

2
chupu cunu esc dun wun chupu-
cush pun
cuII pun mun yfu cush pun Tuytu
DIospu contfun uywuj pmI.

27
Chuy funu cu nupugu cfun pIs
wefumI cuycun.
Wefu cuyIIu wunmI puchun pIs
IIwu fuy cun.

28
Chuyno cuptIn pIs puycunu tIyu-
shun sIud cu nugu fug IIunmI
qudungu.
WusIn cu nu pIs chun yuj juguI fI-
shumI cungu.
Chuy cu nugu gunfu gotu fuy cuj-
IIumI fIcu congu.

29
Rcugu munumI unuy cu mugu
fcu IIu cungu p chu.
Chufu shun cu nu pIs munumI uypu-
IIu mungu mIfun gu nu chu.

30
Yunuu yuy cuj chucuy pI tugu
munumI Imun pIs guesh pen-
gu p chu.
Chuy funugu fIcu con gu puj
juchupu fmun cu nutu nInu
wupchu fI shun nmI.
Tuytu DIos pcu fIp tIn ushuj pmI
ushu cungu.

31
Yungu munu cuj cu nu IIu mun umu
yfu cu chun chu.
Chuy mun yfu cofgu yungu munu-
cuj cu nu IIu tumI tufengu.

32
Munu f pIs tImpun chuyu mup-
tInmI fmun cunu wuu tu c-
congu.
Chuy cu nugu munu numI yupuygu
befdIfungunupIschu.

33
Chuy cu nugu cungu bus yfupu
wuyuy nIn munu pogoj nmI,
oIIvo yfupu wuytun cunu mufpuf
shIc wu coj nmI.

34
DIos mun munu yfu coj cu nupugu
wumfun cu nu pIs munumI
cungu nu chu.
SuynItu chus quI shun Imu-uycun-
pIs nInu chmI fupungu.

35
Chuy funu cu nugu juchu IIu tumI
guesh yuj cuycun.
Puchun chgu engu u cuy IIumI
cuycun.
Wuchun gu pIs IIuIIu cuy IIu tumI.
3ob !!aquicushan
1

1
Chuyno nIptIn Job cutI chIsh-
pun nIfun:

2
Chuy nIshuy quI tungu uchcu
cutI numI wIyushc.
Gumcu nugu shuc yu chI m nuy-
quIpu fuquIn musmI IIuquI cuy-
c chI mun quI.

3
Imuy cu mu fuj munu cuj cu nu IIutu
fImuf cuy cun quI?
Imutuj togfI puy c shun quI
chuyno nIm nuy quIpgu?

4
Gumcunu noguno ucuy cup tI quegu
nogu pIs gumcu nu nmI nmun.
AsIpushp umtu pIs jujtu ch mun-
fmI.
NIfcuf tucuy-nIfuj pufIufmI
nmun.
JOB15 , 16
732

5
Nogugu gumcu nutu uIII shIm-
pumI pufIu p mun. Shuc yu ch-
mun.
Mustu buIuftu gmun.

Imuno pufIup t pIs nunuy ngu

munumI chuwun chu.
UpIIu cucup t pIs munumI psuf-
pun chu.

7
DIosgu pusuy pu numI cuII ptu
ushu c chI shu.
IIupun fumIII y cu nu tu numI
ogfushc.

8
Int fpu cufu Iu fuy c muj tu nmI
muyuyc.
Chuyno cuycu sh tugu cuyno
yumujnu cuycu shmI musyu-
cuy c chIn.

9
Tuytu DIosgu mIcu coj unImuI-
nmI munchu chI mun.
GutI cu ch muf fuchIf ushu fu mun.
ChIquImuj-jInu fmI munu
cuchuypu fIcu pu cuf cu mu shu pIs.

10
Nogutu chIquI mufmI funu cunu
gotu cun.
RIcu p mush pun umun cu nu tu pIs
jujtu chIn fuj.
Munu cuj mun chufu mush pun
Iugyuf-ushu mun.

11
DIosmI cuchuy cu mu shu fIyu
funu cu nu pu wun wuu chI coj-
cu nupu muquIn mun.

12
Nogugu uIIImI goy cuy cuf.
PuymI IIIuj pItu cuncu pItu chufI-
mu shu.
NIfcufmI IIupIf ushu fu mu shu.
Ichu wun chuyu chI nun pmI
upun tu fuy c mun.

13
WucpItu cuypItu Ichu wun
chuyuy c chI mun.
Munu cuyu puy pumI Int f mun
yuycoj-yuycoj chuyu chI mu shu.
AguI II cu nu pIs pumpu chmI
mush tu fuy cun.

14
Junun mun-junun mun pusuypu
ucuy c chI mun.
Runu pIII yu mun yuycoj n fmI
nogu mungu yuycuy c mun.

15
FIyupu IIuquI cush pmI guchgu
fpu cu nutu jutI cushc.
Umtu pIs uchu uIIpu cu nu munmI
jutIshc.

1
Wuguy cup tI IImI gugII pIs jucu-
cuf cu shu.
Nuw pIs pucu yu c cu shu.

17
Chuy nmI psu mu shu Imutu pIs
munu fufuy cupt,
IIupun shon gpu muu cuy cup t-
pIs.

18
Cuy puchu, yuwuf n tugu umu
pucuy cu chun chu!
Amu pucuy cu chun chu muu cu-
sh tugu!

19
Junuj puchu chgu fubufn pufIu-
nun puj cuycunmI.
Junuj chgu ubogd cuycunmI.

20
Amg cu nugu munu cuj munmI
chufu mun.
NogumI Ichungu Tuytu DIostu
muu cuf wug.

21
Juc funu funu-musIn puj pufIu-
shunno
pIIIu pIs Tuytu DIospu uupun cho
nogu puj fubufn pufIuf cu chun.

22
WuIIcu wutu IIu pIs cuwu n puj cuj
wutu cunu ushu cuy cun numI.
Munu pIs uyc IIu tu numI Imuy pIs
munu cutI moj uywu cu shuj.
17

1
Jmuy n pIs ushu cuy cun-
numI.
Wuuy pIs jun ch numI.
Pumpu cu n puj sepuI t fu pIs
cuycun numI.

2
Munu cuj mun chufu muj funu cu-
nu IIumI uup cho cufcuy cun.
Pugustu junuj tu pIs chuyno funu-
cu nu IIumI tpu fuy c mun.

3
Ichungu Tuytu DIos gummI
nogupu fubufn fImuf cun quI.
Gum munu fImuf cup tI quegu
pItuj fImuf congu ufI?

4
GummI munu cuj mun chufu muj-
cunu munu tuntI yu nun p pIs
cumu c chIsh cun quI.
JOB16 , 17
733
Amu cumu cuy cu chIy chu puycunu
bInsI m nun tugu.

5
Imutu pIs chus quInun-fuycu IIu
umgun cu nutu Imu munu uIII-
mun pIs jItuf poj cgu
wumfun cu nu tu pIs ucuj tumI
fIcungu.

Tuytu DIos, gummI cumu c chIsh-

cun quI IIupun funu cu nu pIs
wuccho cuycho fImu m nun puj,
munu cuj mun chufu m nun puj.
Wuquengu ustu cf ch pIs togu-
p munmI.

7
Nun chI cuy cup tI IImI uw pIs
chucuy cunnu.
Cuef p pIs IIun tuy n IIu numI
ushu cuy cun.

8
Chuytu fIcufmI uIII funu cu nugu
uImI fu shu fIcu cun.
Rubyu cuf c fIf MusquI fIcuy
juchu yoj funutu! nIf fImuf cuy-
c mun.

9
QuIquIn cu nugu juchuy nujmI c
nIfcuy cunmI;
Imu munu uIII tu pIs munumI
fufush c chu nIfcuy cunmI.

10
IIupu nI quI cuymun shumuy
tupu nu cu nun ch puj.
Gumcu nu chgu munumI nI
jucnuy IIu tu pIs yuchujtu tufI-
sh chu.

11
Munu pIs uyc IIu tu numI wuu cu-
shuj.
Imutu fufuytu yufpu sh pIs,
munu sh pIs munumI cumu-
cun nu chu.

12
Gumcu numI Ichungu chucuy tu pIs
junuj mun tIcfu fu chIn quI.
SInchI chucuy cuycup tIn pIs puchu
uchIc yun gu numI nIfcuy cun quI!

13
Nogu tugu wuuy IIumI shuyu fuy-
c mun.
Yunuu yuy cuj chucuy IIu numI
wus pIs cungu.

14
Pumpu cun uchcu tu numI gummI
cunquI tuyt nIshuj.
Cufu cu nu tu numI gummI cunquI
mum pu nIshuj.

15
Chuufu shuyu fuf yufpuy cu shgu
Imun tuj cungu?
PIIIugu nogu fufuytu yufpu sh-
cu nutu fufun gu chu fuj?

1
MunumI. Yufpu sh cu nu wungu
IwuImI pumpu cu shuj.
AIIpu mun tIcfuf IwuImI ushu c-
shuj.
3uchayojcuna imano
usharashantapis Bi!dad nishan
18

1
Chuy pItu Shu jutI yoj puftI
funu BIIdud yupuy nIfun:

2
Imuy cu mu tuj chuy n IIu fImuy-
cun quI?
Yufpuy nI quI mun cutI shu cuptI-
quegu pufIush wunmI.

3
ImunIf tuj unImuI cu nu tuno fIcu-
mun quI?
ImunIf tuj upu funu tuno fIcu-
mun quI?

4
FIyupu fubyufgu quIquI IIuy quImI
ushu cuy cun quI.
Chuyno fufuf yufpun quI chu cuy
puchu chun yuj fIcu cu nuntu,
gugu cu nu pIs juc-Imun wItI cu fI-
nuntu?

5
Rusun pumI fIyu funu cu nupu
uchquengu upIc congu.
NInun pIs munu numI futu pun gu-
nu chu.

AchquI tbun upIc congu.

WusIn ch pIs chucuj IIu numI
cungu.

7
AIII jupuy cup tInmI chuquIn pIs
sIcsIc yu c congu.
QuIquIn fufuytu yufpu shun cu-
nu IIumI munu uIII mun chuyu-
chengu.

8
PufI nun munmI togIIutu chufu-
puy congu.
Chuufu chuy chmI wutu c congu.

9
CuchI-putun pI tumI togIIugu
shegu cuf congu.
JOB17 , 18
734

E
18.17 SuI. 9.5; 34.16.
F
18.19 SuI. 37.28.
ChuquIn pI tumI fIyupu chunuj
chutu cuf congu.

10
TogIIugu pufI nun nnI chmI
munu fIcu cuj cuycungu
psuy cujtu shegu cuf cu nun puj.

11
WucpItu cuypI tumI munchu fu chIn.
Imuy fupIs munchu fI shumI
guesh pIn.

12
Yufguy IIu wunmI cuII pun pIs munu
cunnu chu.
Munu uIII chuyu nun p numI
cuycun.

13
GuefI p cuy wun wuIIcu wuII cu IIu
uychun shIc wuy cun.
Wuuy mun upucoj guesh yumI
cuef pun cu nu tu pIs ushuy cun.

14
FIyu funu tugu wusIn cho uIII
goy cuy cuj tumI upucun.
NIfcofgu munchu cuy puj muftI-
wunmI tIncu chIn.

15
WusIn cho cujtugu Imu-uycun tu pIs
nInumI ushu cuf cun.
TIyu shun chgu Ishun cu wun shIfu-
IIu numI juntu shu.

1
Chuy funugu chuquI shu supI yoj
yfu nmI,
fmun pIs gufwush tu shu nmI.

17
Chuy funutu cuy puchu chgu
gonguy con gu numI.
Chuy funupu jutIn tu pIs munumI
pufIun gu nu chu.
E

18
Cuy puchu pI tugu jItu fengu.
AchIc yuj cho cuycuj tu pIs chucuj-
munmI guycu fengu.

19
WusIn chgu munumI jucnuy IIu pIs
qudun gu chu.
PuypItu mIfuj cunu mufcun cho
munumI nI jucnuy IIu pIs cungu-
chu.
F

20
Imuno chuy funutu psu shun tu pIs
musyuy cuf muy-chuy ch pIs
fIyupumI munchu fengu.

21
Chuy nmI ushu cungu fIyu funu-
cu nugu,
Tuytu DIostu munu cuj mun chufuj
funu cu nugu.
Tayta Dios a!!i chasquinanpaj
cashanta 3ob rimashan
19

1
Chuufu Job yupuy nIfun:

2
Imuy cu mu tuj IIuquI cuy c chI-
mun quI?
Imuy cu mu tuj nunuj-nunuj wIyuy-
c chI mun quI?

3
Yupu fIf-yupu fIf guyu p muf
munu chu pengu cun quI?

4
Juchu yoj cush p pIs
quIqu chufI Imun pIs cucu shuj.

5
Gumcu nugu nogu pItu mus uIII
cushuy quI tumI yufpuy cun quI.
ChuymI nogu tugu juchuy quI pI-
tumI ucuy cun quI nIyc mun-
quI.

Gumcu nugu musyun quI mun:

Tuytu DIosmI togIIun wun nogu-
tugu chufI mu shu.
PuymI cumu c chI shu cuyno cun-
puj.

7
Wuuy c chI mun! nIf guyu fup-
t pIs
munumI pIpIs wush mun chu.
Yunu p m nun puj fuwu cup t pIs
munumI pIpIs yunu p mun chu.

8
DIosmI nnItu chupu cuf cu shu
nogu muypu pIs munu IIoj shI-
n puj.
PufIn nnItu tIcfu fu chI shu
yunuu yuy cuj chucuy mun.

9
Pusuypu munu cuj munmI chufu-
mu shu.
PIpIs mununu fIspI tu m nun pmI
cumu c chI shu.

10
NIfcuf pusuypu munu uIII chmI
cuchuy cu mu shu.
Juchutu uchufej-jupuymI ushu fu-
mu shu!

11
Rubyu shu cuycu shun tu pIs nogu-
ch fmI gusuf pu chI shu.
Nogu tugu chIquI nu cu shun funu-
tu nmI ucuy c chI mun.
JOB18 , 19
735

G
19.13 SuI. 31.11; 38.11; 69.8; 88.18.
H
19.19 SuI. 41.9.
I
19.2~27 Job 42.5.
J
19.29 SuI. 58.11.

12
IIupun suId fun cu numI nogu IIu-
mun shumu shu mugu muj.
Wus uupun pumI cufu Iu puy c-
fu mu shu mugu muj yuycu mu-
nun puj.

13
Tuytu DIosmI cumu c chI shu
wuugu cunu,
umg cu nu pIs munu fejsI shu
funu tu nnu fIcu m nun puj.
G
ChuymI munu wItI p mun nu chu.

14
Nogupugu munumI pn pIs cunchu.
Amg cu nu pIs cuchuy cu mu shumI.

15
Wus cho tIyuj cu nu pIs gonguy cu-
mu shu.
Uywuy n cu nu pIs jpu tu n numI
fIcu mun.
Puycu nupgu pufI cu chuj funu n-
numI cuyc.

1
Guyup t pIs muy-jInu fuwup t pIs
munumI csu mun nu chu.

17
Jmuyn usyup tInmI wufm pIs
meIu n cu munnu.
Wuugu cu nu pIs fIyupu meIu n-
cu mun.

18
Wumfu-muII wu cu nu pIs munu cuj-
munmI chufu mun.
Puycunu fIcu mush pun usIp muf
wush tumI fImun.

19
Sumuj cuyu nu cu sh cu nu pIs meIu-
n cu munmI.
FIyupu cuyu sh cujcu nu pIs
chIquI cuf cu mu shumI.
H

20
Pusuypu tuIIu IIun numI fIcu cush-
c pIs.
Cuyno ucuy cuf pIs cuwuy c fmI.

21
Amg cunu cuyu puy cu muy ufI.
Nogu tugu Tuytu DIosmI custI guy-
c mun.

22
ImunIf tuj gumcunu gutI cu ch-
mun quI Tuytu DIos gutI cu chuy-
c mu shunngu?
Juntu fIcu shu IIuy quI wunnu
munu chu cuntIn tu cun quI?

23
OjuI, nIsh cu nutu pIIIu pIs
IsquIf bIy cun mun!
OjuI uctu mun IsquIf bIf cuf
chufuy cun mun!

24
OjuI pIIIu pIs sInsII wun tucuypu
IsquIf bIy cun mun
pImu mun, fumI mun pIs Imuy-
yujpIs munu IIIg nun puj!

25
Nogu musymI wush mujn
cuwu shuntu.
PuymI cuy puchu chgu fubufn
jutu fengu.

2
IchIc-IchIc IIu uych Ismuf shIc-
wuy cup tIn pIs
nogugu cuwuy-uw pumI Tuytu
DIostu fIcu shuj.

27
QuIqu uw wunmI fIcu shuj.
I
MunumI juc jpu chu, quIqumI
fIcu shgu.
CuII p pIs pusuypu munumI cujn-
nu chu
gumcunu pufIujtu wIyupt.

28
Gumcu nugu nIfcuy cun quI:
Nogun chgu Imun pu fuj
ucu chIsh wun?
QuIquInpu juchun pI tumI puygu
ucuy cun pIs nIf.

29
QuIquI quI cu nu pIs subIItu
munchucuy-IIupu.
Juchu su pu cu nutu Tuytu DIos
custI gu cu nun subII tugu
munchu cuy.
Gumcu nugu tuntI yu cun quI mun
Imutu fufu shun ch pI tu pIs
jusgu m nun ch puj cuycu-
shuntu.
J
Fiyucunata mana a!!i
psashanta Zofar nishan
20

1
Chuufu Nuumut puftI funu
Zofuf yupuy nIfun:

2
Gum fImu shuy quI pI tugu
fIyupumI cutI chIytu mun.
JOB19 , 20
736

K
20.~7 SuI. 37.3536.
ChuymI upIIu IIugu munu cucu-
sh chu.

3
Gumgu guyu puy c mun quImI.
Nogugu musyuy c numI Imuno
cutI chIy tu pIs.

4
Runu cuy puchu cho cushun pItu-
puchu
cuyno funu cunu cushun tugu gum
musyuy cun quI numI:

5
Munu uIII funu cu nupugu cushI cu-
shun pIs ftu IIu pmI.
FIyu cu nu pIs ftu IIumI cushI cun.

Chuy funu syIu cumu uypujno

cuptIn pIs,
pucu tuy cumu chuyu shuno cuptIn-
pIs

7
uywu cu nupu Iscun n IIumI ushu-
cungu.
Amgun cu nu pIs Muych fuj puy
cuycun? nengumI.
K

8
Chucuypu fIcu pu cu shun nmI,
suyuy nIn cho fIcu shun n IIumI
IIIgun gu puj.
Chuu fugu pIpIs munumI tufen gu-
p nu chu chuy funu tugu.

9
IwuI goyuj cu nu pIs, fIcuj cu nu pIs
munumI Imuy pIs fIcun gu p nu-
chu.

10
Wumfun cu numI wucchutu pobfI-
cu nutu cutI chI pu congu.
Puycu numI pup nIn cunu pobfItu
Imu-uycuntu suwu pu shun tu pIs
cutI chengu.

11
TImpu IIun ch fuj cuycuf
wuongu.

12
Munu uIIItu fufu shun cunu
shImI cho mIsh quI cuycuj-jupuy
cuptIn pIs,
guIIun fufI cho cuycuj-jupuy
cuptIn pIs,

13
mIsh quIp tIn shImI IIun cho cuchej-
jupuy cuptIn pIs,
cuncuntu munu psu chej-jupuy
cuptIn pIs

14
puchun chgu Ismun numI.
Ismuf numI tIcfun cuIe bfupu
ben nun munno.

15
Chuy fmI pIpu Imu-uycuntu ushu-
shun tu pIs fImu fengu.
Puycu nupu puchun pItu Tuytu
DIosmI gumI tu chI mongu.

1
Puycu nugu cuIe bfupu ben nuntu
mIcoj nmI mIcuf cuy cu shu.
CuIe bfu uIIIsh punmI wuu-
chengu.

17
Munu numI cushI shu mIcon gu nu-
chu
Aypu IIu mIsh quI tu pIs uypu IIu
IchI tu pIs munumI upon gu chu.

18
Imu-uycutu gnu shun tu pIs IIupun-
tumI cutI chI pu congu.
Chuy cu nutu munumI Imutu pIs
fufun gu chu nI fubI chun gu pIs-
chu.

19
Puycu nugu Imu-uycun tu pIs ushu-
puf cufmI pobfI cu nutu gufgu fI-
fun.
Munu ucuf jutu fu chI shun wusI-
cu nu tumI duyu-tucuf c fI fun.

20
Yufguj cuytugu munumI Imuy pIs
yumuj chu.
Munu pu shun tugu IIupun tumI
tufIytu tfuj.

21
Puycu nugu tufI shun tumI mIcoj.
Chuy pI tumI IIupun gnu shun cu-
nutu unuy cu mugu munu dfu-
chen gu chu.

22
FIyupu fcu cush pungu mus
IIuquI shumI goyungu.
FIyu cu numI chuy funutu Imu-
uycun tu pIs ushu pungu.

23
Sucsuj mIcu cuf cu nun puj cuycup-
tInmI
Tuytu DIosgu fubyuf custI gungu.
Rubyush punmI chuy funu tugu
Icu tumyu wun n fuj custI-
gungu.

24
Fyffu mugu cu nu pItu guesh pIp-
tengu
JOB20
737

L
21.7~9 SuI. 73.412; MuI. 3.1519.
M
21.14~15 MuI. 3.14.
funsI Ichu wunmI chuyuy cu-
chengu.

25
Ichugu cuef pun munmI yuycongu.
NutIn nInpu psufmI jucuj-
Idunpu IIoj shI fu mongu.
Chuy funugu fIyupumI munchu-
fengu.

2
FIyupu yunuu yuy cuj chucuymI
ItI cuf congu.
PIpIs munu wuycu pu shun nInu
futu fIfmI fupuf ushu cuf congu.
WusIn cho qu duj cu nu tu pIs
IIupun tumI ushu cuf congu.

27
Junuj syIumI chuy funu juchutu
fufu shun cu nutu cfungu.
Cuy puchu numI Imu juchutu fufu-
shun cu nu tu pIs nengu.

28
Tuytu DIos fubyu wun custI gu shun
fumI
yucu ItIf chuy funupu wusIntu
ushu fengu.

29
Chuyno cunun pmI munu uIII
funu cu nu tugu Tuytu DIos dIst-
nutu goshu.
Chuy n mun chuyu nun pmI
suftIn cuycun.
Fiyucuna mana a!!iman
chayananpaj cashan
21

1
Chuufu Job cutI chIsh pun
nIfun:

2
CushI cu chI muytu munush puy-
quegu
nogu nIshtu wIyuy c fu muy.

3
Nogu pufIu mupt gumcu nugu
upIIu IIu wIyu fuy.
Ushuf cupt Ichungu usIf pIs
usIcun quI.

4
Nogugu munumI funu wun chu
fImu nu cuyc.
ChuymI nogugu upIIu IIu munu
cuc chu.

5
WIyuy c fu muy. WIyuy cu mufgu
munchu fIn quI pmI.
Imutu nImuy tu pIs munumI cum-
pu cun quI p chu.

QuIqu pIs nIn puj cuycu shtu

yufpushpgu munchu fmI.
Cuef p pIs shIfI fIn fmI.

7
ImunIf tuj fIyu funu cu nugu mus
unuy cu mu fuj cuwun?
ImunIf tuj uuquIn yuy pu fuj
wuun?
ImunIf tuj fIyupu fcu cuycu shun-
ch fuj wuun?

8
RIcun fmI wumfun cunu, wIII cun-
cunu wIuj tu pIs.
Munu yufpu chu cuypu cushI shu
goyun.

9
Puycu nu tugu munumI Imu munu
uIII pIs chuyun chu.
DIos pIs munumI custI gun chu.
L

10
Uywun cu nu pIs fIyupumI mIfun.
Uywunpu wuwun cu nu pIs munumI
wuun chu.

11
Wumfun cu nu pIs pucIIuf cffI cu-
chun uyshu-muII wu cu nu n fuj.

12
CushI shu guch wun,
pIntI cu chun, ufpu cunu, tumbuf-
cunu, pIncu IIu cunu wugu shun-
tupu.

13
CushI shumI goyun wuu nun-
cumu.
AIII IIumI wuuy mun pIs chuyun.

14
DIos tu numI nIn: Nogu cu nu tugu
umu fImu p muy chu.
MunumI IuynI quI cu nutu musyuy-
tu pIs mun chu.

15
PItuj Tuytu DIosgu sIfbIy c-
npgu?
Imutu tuj gnun chI puytu muu-
cofgu?
M

1
Chuyno nIfpIs fIyucunugu
munumI quIquI IIun pI tu chu
fcu yun.
Chuyno cushun tugu munumI
tuntI yuytu utIp chu!

17
Imuy IIugu munu uIII funu cu-
nupu uchquIn upIshu chu fuj?
JOB20 , 21
738

N
21.18 SuI. 1.4.
O
21.2 EcI. 9.23.
P
22.1~3 Job 35.68.
Imuy IIugu dIsI gfusyu psu shu-
chu fuj?
Imuy IIugu Tuytu DIos puycu nu-
puj fubyu cuf cuf puycu nutu
ucu chI shu chu fuj?

18
Imuy IIugu puycu nutu shucu-
cuy wuyfu ogshutu upujno
muchIypu muchI shu chu fuj?
N

19
RImuygu nIn: tuytun cunu juchutu
fufu shun pI tugu wumfun cu nu-
tu numI custI gun nIf.
Chuyngu umu cunmun chu.
QuIquIn juchu fufuj ucu chongu
sumuj yuchu cu nun puj.

20
DIosgu fubyuf
quIquIn juchu fufujtu custI gu chun.

21
Wuu shu tu nugu munumI ImupIs
gocun nu chu
fumIII yun cu nutu Imu-uycu psup-
tIn pIs.

22
Ichungu pIfuj Tuytu DIos tugu
yuchu chIn mun,
junuj puchu cho cuycuj cu nu tu pIs
puyIIu jusguj cuycup tengu?

23
WuquIn funu cu nugu wuu cun
tImpun cho cuyc IIuf,
Imup pIs munu yufpu chu cuyIIupu
goyuy cu shu IIun cho,

24
uIII cuycu shu IIun cho,
munu guesh yuyIIupu.

25
WuquIn numI Ichungu cuwun
fIyupu IIuquI cu IIuf.
Chuyno funu cunu wuun Imuy pIs
munu fuj uIII mun chuyuf.

2
Imuno cuptIn pIs puntI yun chgu
IIupun p pIs IwuI-IIumI.
O
JucnIntu-jucnIn tu pIs cufu cu nu-
IIumI ushu cuf cun.

27
Nogugu musyuy cmI nogu puj
gumcunu Imuno yufpuy cu-
shuy quI tu pIs,
munu uIIItu nogu puj yufpuy cu-
shuy quI tu pIs.

28
Gumcu nugu nInu cuf cuy cun quI:
Muytuj munuy nI yoj funupu
wusIn?
Muytuj fIyu funu cunu tIyu shun?

29
Munu chu gumcunu pufIush cun-
quI cumI nun tI cu nu wun?
Munu chu gumcunu wIyush cun-
quI puycunu wIIIu p nu cu-
shuntu?
Puycunu nInu cun:

30
DIos fubyush pun custI gup tIn pIs
fIyucunutugu munumI chuyun-
chu nIf.

31
FIyu cu nu tugu pItuj tupun munu
uIII fufu shun cu nutu?
PItuj custI gun munu uIIItu fufu-
shun pItu?

32
Wuup tengu pumpuy ch pIs
guepu uupumI IIupun gutIn.

33
PuntI yun pIs puytugu cushI shumI
chus quI cun.
Pumpu cu shun uchcu tu pIs tpun-
fmI.

34
IIuquI cuy cujtu shogu mu shuy-
quI pIs yungumI!
Gumcu nugu nIfcuy c mun quI
munu cujtu IIuIIu cuy IIu pumI!
E!ifaz jitapashan
22

1
Chuufu Temn mufcu funu
EIIfuz yupuy pufIu fun:

2
Runugu Imup f shI Tuytu
DIospgu uIII cunmun?
FIyupu yuchuj cush pun pIs
Imuch f shI Tuytu DIos tugu
yunu pun mun?

3
Gum uIII IIutu fufup tI quI munuy-
nI yoj Tuytu DIosgu cushI cun-
chu fuj?
IIupun ch pIs uIII cushuy quI pItu
ImuIIu tugu chus quIn chu fuj?
P

4
Puytu fIspI tuf munu shuntu fufu-
shuy quI pI tu chu fuj
pIu cuf custI guy c shun quI?
JOB21 , 22
739

Q
22.13~14 SuI. 73.11; Isu. 29.15.

5
Chuypu fuquengu custI guy c-
shun quI munu uIIItu fufu shuy-
quI pI tumI,
munu utIpuy puj juchutu fufu shuy-
quI pI tumI.

Gumgu Imutu pIs munu nIstuy-

cush puy quImI
mufcu-musI quItu fIndu tu fuj
chufuy nej cunquI.
Rpun cu nu tu pIs fIndu qudu-
chun nIf guIu IIutu gufgu fej
cunquI.

7
Yucu nuy cuj cu nu tu pIs yucutu
munu mucyuj chu cunquI.
Yufguy cuj tu pIs munu gufuj chu
cunquI.

8
Munuy nI yoj fIspI tdu cush puy-
quImI
cuy puchugu munuy nI IIuy quI cho
cushuntu yufpu fuy quI!

9
BIy du cu nutu jInuy IIutu gufgu fej
cunquI.
Wucchu cu nu tunu ucu chej cunquI.

10
Chuy pI tumI cunungu ucuy cu nu-
IIunu tumu puy c shun quI.
Chuy pI tumI fIyupu munchu fI shu-
IIu cuycun quI.

11
Gumpgu IIupun pIs chucuj IIu
cuptInmI Imutu pIs munu fIcun-
quI chu.
Aypu IIu yucu shumuf Itej nmI
guesh yugu ItIy c shun quI.

12
Sy Iu chgu IIupun pItu mus uItu-
chmI Tuytu DIos cuycun.
Mus junuj cho cuj goyIIuf cu nu-
pIs chuquIn uf'gu IIun chmI
cuycun.

13
Chuyno cuycup tIn gumgu nInquI:
Imun pu tuj Tuytu DIos
musyungu?
Yunuu yuy cuj chucuj pI tugu Imun-
pu tuj fIcu mongu?

14
Junuj syIu usuI yu fuy cuj cho
wuc-Imun cuy-Imun pufIp tIn
puytugu chucuj yunu pucu-
tuymI chupu fuy cun.
Chuy n pumI munu fIcu mun chu
nIf.
Q

15
GumpIs unuy cuj fIyu funu cunu
fufu shunno
munu uIIItu fufuy tu chu yufpuy-
cun quI?

1
Puycu nugu IIIuj pI tumI wuu fI fun
muyu chuyuf Imutu pIs upucu-
shunno.

17
Puycu nugu Tuytu DIostu nIfun:
Amu fImu p muy chu!
Imutu fuj nogu cu nupgu gum
fufun quI mun? nIf.

18
Chuu fugu Tuytu DIos chu fuj
cumu c chI fun chuy funu cunu
fcu y nun puj?
Chuyno cushun tugu munumI
Imun pu pIs tuntI yuytu utIp-
chu!

19
AIII funu cu nugu fIyu funu cunu
munu uIII mun chuyujtu fIcuf
cushI cun.
Juchuy nuj cu nugu usIpuf nIn:

20
ChIquI muj nIn ch cu nugu ushu cu-
shu numI.
Imu-uycun tu pIs nInumI ushu cuf-
cu shu.

21
Tuytu DIos munnu yupuy yfu cuy.
Chuu fugu yupuymI Imu-uycu tu pIs
tufI chI shun quI puj.

22
Puy yuchu chI shu shuy quItu sumuj
wIyu cuy.
IIupun nIshu shuy quItu yufpuy nI-
quI mun sumuj chufu cuy.

23
Tuytu DIos mun yupuy yfu cup tI-
quI,
munu uIII fufuy cu nutu mununu
fufup tI quI,

24
mus cuyuy IIu puj gofI cuptIn pIs
uchu uIIpu tu n IIu,
muyu cho cuj fumI cu nu tu n IIu
fIcup tI quegu
JOB22
740

25
DIos numI gumpgu cungu gofIno,
uypu IIu gueIIuy nI quIno.

2
PuymI cushI cu chI shun quI puj.
Chuu fugu puyIIu mun numI yfu-
cun quI p pIs.

27
Imutu muu cup tI quI pIs wIyu-
shun quI puj.
Imutu pIs uunI shuy quItu gumpIs
cumIIn quI puj.

28
Imu fufuy ch pIs uIII chmI IIoj-
shIn quI puj.
IIupun munu uIII cunu cushun pIs
puchu uchIc yu c coj nmI fIcu-
con gu puj.

29
AIII-tucoj cu nu tugu Tuytu DIos
munu cuj munmI chufun.
UmII dI cu nu tumI Ichungu uIII mun
chufun.

30
Munu uIIItu munu fufu shu cuptI-
quegu
juchuy nuj cuptI quegu Tuytu DIos
suIbu shun quI pmI.
Tayta Diospa aupancho
3ob chapacushan
23

1
Chuyno nIptIn Job nIfun:

2
Cunun pIs jugu yu shu IIumI yupuy
fImu shuj.
Tuytu DIos custI gu mup tInmI
IIuquI cuyc.

3
Musyuy c mun Tuytu DIostu
muycho tufIy tu pIs,
chuu fugu tIyu shun cujmun
Imun pu pIs chuyuy c mun!

4
Chuyufgu puytu numI wIIIu p mun
ImupItu cuyno cuycu sh tu pIs.
Yufpuy n ch pIs uypu IIumI
cuycun Imutu nIn p pIs.

5
Puy Imutu nImu shuntu cutI chI n-
p pIs tuntI y munmI!

Puygu munuy nI yoj cuynIn tu chu-

fuj jofgu p mungu?
MunumI; chuypu fuquengu Imu
nIsh tu pIs wIyu mun munmI.

7
PIpIs puywun pufIun munmI
juchuy nuj funugu.
ChuymI nogu tu pIs juchuy nuj
cunquI nImun mun.
Imuy cu mu pIs IIbfInu cun puj
cuchuy cu mun mun!

8
Ichungu wushupu DIostu ushIp t-
pIs munumI cunchu.
Cuy-Ipu ushIf pIs munumI tuf chu.

9
Nofte cuj-Ipu Imutu fufup tIn
ushIf pIs munumI fIc chu.
Suf cuj-Ipu tIcfuy cuf pIs munumI
fIc chu.

10
PuymI Ichungu musyuy cun Imuno
goyu sh tu pIs.
Juchtu ushIp tIn pIs gofI IImyu yu-
shu nmI qudu shuj.

11
Nogugu puypu yupI IIun pumI
pufIshc.
Puy fIcu chI mu shun nnI IIu pumI
uywush c pIs.

12
Puypu IuynIn cu nu IIu tumI, fImu-
shun cu nu IIu tumI cumIIshc.
MunumI quIqu munu shu II tu chu
fufushc.

13
Tuytu DIosgu Imutu pIs fufuytu
yufpufgu jInun fumI fufu fIn.
Rufu nun puj yufpuy cu shun tugu
munumI pIpIs fucu chIn chu.

14
Puygu Imutu pIs fufuytu munu-
shun tumI fufu mungu.
Imutu fufuytu yufpu shun tu pIs
IIupun tumI cumu c chengu.

15
ChuymI fIyupu munchuc.
Yufpuf cush pu II pIs fIyupumI
munchuf.

1
DIosmI
fIyupu munchu fIy c chI mun.

17
Chuy pIs chucuygu munumI
upIIu chI mun gu chu;
yunuu yuy cuj chucuy pIs munumI
pItu cuf cu mun gu chu.
24

1
ImunIf tuj munu wIIIu cun chu
fIyu funu cu nutu Imuy jusgu-
nun puj cushun tu pIs?
JOB22 24
741

R
24.2 Deut. 19.14; 27.17; Pfov. 22.28; 23.10.
S
24.13 Juun 3.20.
DIospu umgun cujcu nugu
ImunIf tuj munu musyun chu
Imuy jusgu nun puj cushun tu pIs?

2
FIyu funu cu nugu chuc fupu
IIndun cu nu tu pIs wItI chIn.
Uywun cunu mus uchcu cunun puj
uyshu cu nu tu pIs suwu cun.
R

3
Wucchupu bffun tu pIs guechun.
BIy dupu buyIn tu pIs fIndu chufI-
cuf cun.

4
PobfI cu nu tugu nnI cu nu pI tu pIs
gufgun.
ChuymI umII dI cu nugu pucu cun.

5
PobfI cu nugu chun yuj chuquI
jIfcu cho cucoj chucufu uywu-
n pIs
fIyupu ucuf-fmI mIcuy tu pIs
tufIn.
Wumfun cu nu p pIs fIyupu ucuf-
fmI mIcuytu tufIn.

Puycu nugu uywun funupu chuc-

fun cu nu cho quduj fgutu
shun tu coj.
Mun'chgu uywun fIyu funu cu-
nupu chuc fun mun pIs bus
ushI coj.

7
Chucuy cu nugu puuf pIs wufun
Imuwun pIs munu pItu cuy IIu-
pumI,
Imuwun pIs munu gutu cuyIIupu.

8
Tumyufgu jIfcu cu nu cho pusuypu
jutuy cuj tumI fufun.
Chuufu IIun tu cu nun puj muchuytu
ushIf gugu cu nu mun Iuguy cu-
chun.

9
FIyu cu nugu pobfI cu nupu
chuchuy cuj wumfun cu nu tu pIs
guechun.
Chuy guechu shun tunu fIndu
chufu fun.

10
PobfI cu nugu guIu IIu nmI pufIn pIs.
Rgutu ushtuf cuy cun yufguy pItu
wuuy cufmI.

11
AstItu gupchI nun puj jutu suj
ugucunu fumI cu nutu tungun.
bustu bnu puj IIuch cuy cuf pIs
yucu nuy pI tugu wuuf cuy-
cunmI.

12
SIud chgu wuuytu ucuy cuj-
cunu gupuf puy cun.
Nunuy wun wuguf cuy cun.
Muu cup tIn pIs Tuytu DIosgu
munumI yunu pun chu.

13
WuquIn funugu munumI munun-
chu uchIc yuj puchutu.
Chucuj IIu cho cuwu cuy tumI munun.
Cuwu shun cu mu pIs munumI
fufun chu uIII cujcu nu tugu.
S

14
Runutu wuu chej cu nugu chucu-
chucu IIumI pufIn pobfI cu nutu
wuu chI nun puj.
Puchu chucuf cup tInnu suwu mun
tIcfun.

15
Muju yoj cuycuf jucpu mujun wun
cucoj cu nugu puchu chucuf cu-
nu IIun tumI shuyu fuy cun.
Puchu chucuf cup tengu cfuntu
sumuj chupu cun
Cuyn tugu pIpIs munumI fejsI-
mun gu chu nIf yufpush pun.

1
Chucuypu suwugu wusI cu nu mun
yugu cuy cun.
Junujpugu jIfcu cho pucuf p cun.
MunumI munun chu uchIc yujtu.

17
Puycu nupgu junuj cuycun fIyupu
yunuu yuy cuj chucuymI.
Puycu nugu munuf cuy cun chucuy-
cho munchu cuy puj cujcu nu IIu-
tumI.

18
Chuy fIyu funu cu nugu yucu
cffej nmI IIIgu c cun.
Chuc fun cu nu pIs muIdI syu n dumI
fIcu cun.
bus chuc fun cu nu ch pIs pIpIs
munu numI ufun nu chu.

19
FIyupu usyu wungu fush tu pIs
chuIIu c cunmI.
Chuy nmI juchu fufuj cu nu pIs
ushu cun.
JOB24
742

20
Puycu nu tugu mumun pIs gonguy-
con gu numI.
Cufu cu nu numI mIcuf ushu cuf-
congu.
PIpIs munu numI yufpun gu nu chu
chuy funu tugu.
Guefutu wuyfu sujtu fI shun nmI
ushu cungu.

21
Chuy funu cu nugu umutuf fIyumI
cushu wuwutu munu tufej
wufmI cu nu puj, bIy du cu nu p-
pIs.
MunumI Imuy pIs yunu pu shu chu.

22
Tuytu DIosmI Ichungu munuy nI-
yoj cu nu tu pIs munu uIII mun
chuyu fu chIn.
Chuy n pumI puycu nugu Imuy-
cumu cuwu nun tu pIs munu
musyun chu.

23
Shon gun yufpu shunno funu
goy cu nun pmI Tuytu DIosgu
cumu c chIn.
Chuy pIs fIcu puy cunmI Imutu
fufu shu IIun tu pIs.

24
FIyu cunu ftu IIugu uIII cuwuy-
munmI chuyun.
Chuy pItu Ichungu IIIu fuy cun-
numI.
Chuy cu nugu fufu c cun juchutu
uchu fI shu wuu tu c coj nmI.
Rgupu Isp jun puquI c coj nmI
fufu c cun.

25
Chuy n chu, munu chu?
PIfuj IIuIIu cuy cun quImI nIf
nIsh cu nutu munu bII chen gu-
chu?
Tayta Diospga pipis juchaynaj
mana cashanta Bi!dad nishan
25

1
Chuufu Shu jutI yoj puftI
funu BIIdud nIfun:

2
DIosgu fIyupu munuy nI yojmI,
munchu cu numI.
PuymI cumu c chIn syIu ch pIs
uIII IIu cunun puj.

3
Puypu suId fun cu nugu yupuy tu-
pIs munu utIpuy pmI.
AchIc yuy nIn pIs IIupun munmI
uchIc yun.

4
Runugu Imun pu tuj Tuytu DIospu
uupun cho juchuy nuj cungu?
WufmIpu wuwungu Imun pu tuj
IImyu cungu?

5
Tuytu DIospu uchIc yuy nIn mungu
quIIIupu uchIc yuy nIn pIs
munumI tIncun chu.
Puy IImyu cushun mungu goyIIuf
IImyu cushun pIs munumI
tIncun chu.

PIyuf-fchufI funu uychu cufu-

n IIu cuycufgu!
Runu cuycu n IIu cuycufgu!
L!apantapis maquincho
Tayta Dios chararashan
2

1
Chuyno nIptIn Job cutI chIsh-
pun nIfun:

2
FIyupu ucuy cujtu chuy n chI
yunu pun chI?
CuII puy nujnu cuycujtu chuy n chI
suIbun chI?

3
Gum Ichungu wIIIu puytu uIII
yuchun quI uu?
Munu yuchuj tu pIs tuntI yu chIn quI
uu?

4
Chuyno nInuy quIpgu pItuj
yuchu chIshu-cushun quI?
Chuyno pufIu nuy quIpgu pItuj
yufpuytu goshu-cushun quI?

5
Wuu shu cu nu pIs puchu fufIn cho
fIyupumI munchu fIn.
Iumuf supIn cho cuycuj wuu shu-
cu nu pIs fIyupumI sIcsIc yun.

Wuoj cunu cuycu shun wunwun-

yuy cuj puchugu
Tuytu DIos fIcu nun pItu munumI
Imutu pIs pucun chu.

7
ImupIs munu cushun munmI
syIutu Tuytu DIos mush tu fun.
ImupIs munu cushun munmI cuy
puchu tu pIs wufcu shu.

8
PuymI pucu tuy cu nu mun pIs
yucutu pItu c chIn.
JOB24 26
743

T
2.12 Job 9.13; Isu. 51.9.
Iusuy wun pIs pucu tuygu munumI
fuchIn chu.

9
QuIIIupu uchIc yuy nIn tu pIs chuc-
chIn
pucu tuy wun chupu chIsh pun.

10
Puchupu cuchun chnu IIndutu
chufu shu junuj p wun chucuy-
puj.

11
Tuytu DIos pIu cup tengu
munchu fIsh pun sIcsIc yunmI
syIutu tucnu fuy cu shun puntu cu-
nu pIs.

12
Munuy nI yoj cuynIn wunmI
Iumuftu munshu y chI shu.
Wuf cuy Ruhub tu pIs yuchuj
cuynIn wunmI bInsI shu.
T

13
Puy pcu fIsh punmI sy Iu tu pIs
IIIu yuj cunun puj cumu c chI-
shu.
IIush wuy cuIe bfu tu pIs puymI
chufIf cuf wuu chI shu.

14
Chuygu IchIc IIutu fufu shun
cujIIumI cuycun pIs.
RuspI IIu wIyu shu IIun chmI
cuycun pIs.
PIfuj tuntI yun mun munuy nI-
yojpu fyun junfu fu muf Imutu
nIshun tu pIs?
Fiyucuna imano castigasha
cananpaj cashantapis
3ob rimashan
27

1
Jobgu mustu pIs nIfun:

2
AIII uffIg Iu muytu munu munu-
shu cuptIn pIs,
fIyupu ucu chI mu shu cuptIn pIs
Munuy nI yoj Tuytu DIospu jutIn-
chmI juf:

3
Cuwuy c n puj puy cuII putu
gomu shun cu mugu

4
Imuy pIs munumI IIuIIu cu sh chu.
Munu cuj cu nu tu pIs munumI nIsh-
chu.

5
Cuwuy cu sh cu mugu juchuy nuj
cushu II tumI fImuy c shuj.
Nogugu munumI uunI shuy quI chu
munu cujtu fImu chIytu munuy-
c mu shuy quI tugu.

Juchuy nuj cush tugu Imuy pIs

fImuy c shmI.
Nogugu munumI ImupI tu pIs
pengu cu sh chu.

7
PIpIs nogupu contf fIcu coj
cujtugu
chuyu chun fIyu funu cu nutu
chuyu shunno,
munu uIIItu fufuj cu nutu chuyu-
shunno!

8
Tuytu DIos wuu fu chIp tengu
Imunu f shI cunmun fIyu funu-
cu nupgu?

9
Imu ucuy mun pIs chuyush pun
muu cup tIn
Puygu munumI wIyun gu nu chu.

10
FIyu cu nugu Tuytu DIos munu-
shunno fufuy puj munumI
ImupIs gocun chu.
Tuytu DIos tugu Imuy pIs munumI
muu cun pIs chu.

11
CununmI nogu musyu chI shuy quI
Tuytu DIos fIyupu munuy nI yoj
cushuntu,
Munuy nI yoj Tuytu DIos Imutu
yufpuy cu shun tu pIs.

12
IIupuy quI pIs fIcu shunu cuycush-
puy quegu
ImunIf tuj munu cuj cu nutu fImuf-
cuy cun quI?

13
Munuy nI yoj Tuytu DIosgu munu
cuyu p coj cu nu tu wun
fIyu funu cu nutu cuynmI custI-
gun gu puj:

14
Wumfun cunu uypu IIu cush pun pIs
IIupunmI wuongu guffu cho,
mun'chgu mIcu nun puj Imutu pIs
munu tufIsh pun.

15
Cuwuy cuf quduj cu nu pIs
wuongu fIyu guesh yu wunmI.
JOB26 , 27
744
BIy dun cu nu pIs munumI wugun-
gu chu.

1
FIyu funu cunu gueIIuytu uIIpu-
tuno uypu IIutu shun tu shun tu-
pIs,
uypu IIu fpu cu nutu chufu shun-
tu pIs,

17
uIII funumI chuy fpun cu nutu
jutI congu.
Chuy gueIIuy shun tu shun tu pIs
IImyu funumI fubI chungu.

18
FIyu funupu wusengu bIpu
guesh tunno uIuy fI IIumI,
chuc fu cho tpunu chuc IIu n-
IIumI.

19
FIyu funu fcu cuycush pun puu-
cuy congu.
RIcchuf cu mup tengu munumI
Imun pIs cungu nu chu.

20
Junujpugu fIyupu munchu fen gu-
puj.
Chucuypugu fIyu Icu wuyfumI
upucon gu puj.

21
IntI yugu mu nun cujpItu fIyu Icu
wuyfu chuyu mush punmI
wusIn pItu jofgu fIf upucongu.

22
Imunpu pucu cuytu munuy cup-
tIn pIs
munu cuyu puy pumI chuy funu-
mun wuyfu chuyungu.

23
Chuy wuyfugu fIyupu gupu fush pun
shucuf-fmI gutI cu chungu.
Yachayta a!abashan
28

1
RejsI shu jIfcu chmI cuycun
gueIIuy mnugu.
Chuyno fejsI shu puftI chmI
cuycun gofItu ucfu nu p pIs.

2
AIIpu fufIn pI tumI fyffu tugu
jofgun chI.
RumI cu nutu chuIIu chI shumI
cubfI ucfu cun.

3
Runugu puchu fufIn chucuj mun-
pIs yuycunmI.
Chuyno yuycufmI puchu fufIn
muy-muy fufI mun pIs chuyun.
Chuy ch numI yunuu yuy cuj
chucuy cho fumI cu nutu ushIn.

4
PIpIs munu pufI nun jIfcu cho,
sIud cu nu pI tugu cufu chmI
mnu tugu uchcun.
Chuy ch numI wuc-Imun cuy-
Imun cuyIIn tuy cuf wuscu wun
wufcuyIIupu yuycun uchcu-
nun puj.

5
Cuy puchu chgu chuc fu cunu
mIcuytu wuyu chIn.
RufIn pu numI Ichungu cuycun
nInu ushu shuno uchcu-uchcu.

Chuy fufI chmI tufIn chI cues tuj

zufIfo jutI yoj fumItu,
gofI tu pIs uIIpu wun tucu cu shutu.

7
Chuy uchcu cu nu tugu Imuy pIs
munumI fIcu shu chu
wum shu pIs nI Imu uncu cu nu pIs.

8
Chuy mungu munumI chuyun nu-
chu uychu mIcoj jIfcu unImuI-
cu nu pIs.
NI IIyun cu nu pIs chuy chgu
munumI pufIn nu chu.

9
Runugu gugu cu nu chmI ojtIn.
NIyc IIufmI puntu cu nu tu pIs supI-
pItu juchu chIn.

10
Gugu cu nu cho fufun mnu uchcu-
cu nutu.
Chuy chnu tufIn tucuy-nIfuj
uchcu custu cues tuj cu nutu.

11
Chuyno ojtIy c IIufmI tufIn muyu
yufIy cu shun tu pIs.
Munu pIpIs fIcu shun tumI jofgu-
mun.

12
Ichungu muych tuj tufIn chI
yuchuytu?
Muych tuj cuycun tuntI yuy?

13
Runugu munumI musyun chu
chuy cunu uIII cushun tu pIs.
Cuy puchu chgu munumI tufIn-
pIs chu.

14
Muy-muy jutun Iumuf pIs
cuychgu munumI cunchu
nInmI.
RufI yunuu yuy cuj Iumuf pIs nogu-
chgu munumI cunchu nInmI.

15
Chuy tugu gofI wun pIs munumI
fucun ch chu.
JOB27 , 28
745

U
28.12~27 Pfov. 8.2231.
V
28.28 SuI. 111.10; Pfov. 1.7; 8.13; 9.10.
NI gueIIuy wun pIs munumI funtIn-
ch chu.

1
FIyupu mus uIII cuj gofI wun pIs
munumI pgush wun chu.
MunumI pgush wun chu nI
cofnu IInu nI zufIfo cuyuy IIu-
puj fumI cu nu wun pIs.

17
Yuchuygu gofI pI tu pIs, uchIc yuj
guesh pI pI tu pIs musmI cues tun.
Chuy tugu munumI fucush wun chu
gofI uIju cu nu wun pIs.

18
Yuchuygu Iumuf pItu jofgu shun
cofuI jutI yoj pI tu pIs mus
cuyuy IIu pmI.
AchIc yuj guesh pI cu nu pI tu pIs
pefIus cu nu pI tu pIs mus cuyuy-
IIu pmI.

19
Yuchuy wun tIncu chI shugu EtIo-
pIu cho cuj cfIs IIto cuyuy-
IIu puj chunIn cues tuj fumI pIs
munumI tIncun chu.
MunumI funtIsh wun chu mus
uIIIn nIn cuj gofI wun pIs.

20
Chuufu muych tuj tufIn chI
yuchuytu?
Muych tuj cuycun tuntI yuy?

21
IIupun cuwuj cunu munu fIcu nun-
chmI pucu fuy cun.
PfIypu pufej cunu munu fIcu nun-
chmI chupu fuy cun.

22
InfIefnupIs wuuy pIs nInmI:
Chuy cu nupgu wIyuy IIumI
wIyushc pufIujtu nIf.

23
DIosmI Ichungu musyun yuchuy
muycho cuycu shun tu pIs.
PuyIIumI musyun muycho tufIy tu pIs.

24
Puygu fIcuy cunmI uIIpupu
cuchun cu mu pIs.
Chuyno puygu ushuj pmI fIcuy-
cun syIu pItu ufumun cujtugu.

25
Tuytu DIosmI wuyfupu cuII pun tu-
pIs goshu.
Yucu tu pIs nIshu muycu mu IIu
chuyu nun p pIs.

2
PuymI nIshu Imuy tumyupu
tImpun cunun p pIs;
fyu cunu, IIIguy cunu Imuy
wIchun cunun p pIs.

27
Chuy fumI yuchuy tu pIs chuy cho
fIcu fun.
Imuno cushun tu pIs musyuy cuf
fIcuy cuf uIII nIfun.
U

28
NIfcuf funu cu nutu Tuytu DIos
nIfun:
Yuchuj funugu Nogu IIu tumI fIspI-
tu mun.
Munu uIIItu fufu nun pI tugu
munchu pu cuy pumI cuwun.
V
Unay imano goyashantapis
3ob rimashan
29

1
Job yupuy nIfun:

2
Imun pu fuj cutIy c mun unuy
cush wIchun mun!
Chuy wIchunmI Imu-uycu pI tu pIs
Tuytu DIos chup mu fun.

3
Puy uchquIn wun uchquI p mup-
tInmI
chucuy pu pIs uIII pufej c.

4
Nogu uIII tImpu II ch fuj cuycu-
sh wIchun uIII yunu p muj.

5
Munuy nI yoj Tuytu DIosmI
yun'guy c mu fun.
Wumf cu nu pIs tpu fuy c mu fun.

Chuy wIchungu IchI pIs pumpun-

tIn yucu n fuj cufun.
AstI pIs gugu cu nu pItu quIquI-
IIunmI IIoj shI cu moj.

7
Nogugu sImfI jumu fuj c sIud-
cho muyuf funu cunu shun tu-
cuf jumu fuj cu nu wunmI.

8
Msu cu nu pIs uupun cho cuptgu
psu n puj wItI coj.
AuquIn cu nu pIs fIspI tu mush pun
IchI coj.

9
Mus fIspI tdu funu cu nu pIs
pufIuy cu shun pItu upIIu cuy c-
fej.
JOB28 , 29
746

W
29.19 SuI. 1.3.
MuquIn wun shImIntu chupu cuf-
c fej.

10
Munduj cu nu pIs fImuy cu shun pItu
jInun fu upIIu cuy c fej.
GuIIun cunu puIu cuf nIn mun Iugu-
c cojno fIcu coj.

11
Runu cu nugu fIcu muf pIs wIyu-
muf pIs
nogu puj uIII tumI pufIuj.

12
Chuyngu pufIuj wucchu cu nutu,
pobfI cu nutu,
pIpIs munu yunu pu shun funu cu-
nutu yunu pun yup tmI.

13
FIyupu muchu pu cuj funu cunu
ugfu d sI cu muj.
Yunu pupt bIy du cu nu pIs fIyupu
cushI coj.

14
Nogugu pItu pIs munu suwu puy-
pumI, uIIItu fufuj c.
Chuyno uIII fufuy ngu fputu
jutI fuj n pIs wufun-wufun fufu-
nmI cufun.

15
Nogugu gupfu cu nu p pIs uwIn-
nmI cuj c.
PuquI cu shu cu nu p pIs chuquIn-
nmI cuj c.

1
PIsh pu coj cu nupgu pup nIn-
nmI cuj c.
Juc-I funu cu nutu wushuj c!

17
FIyu funu cu nupu munuy nIntu
ushu c chej c.
Imutu suwuy cu shun cu nu tu pIs
guechoj c.

18
Nogugu yufpu fuj c: Nogugu
pusuypu uuquIn yuy IIu pu fmI
wusI II cho wuu shuj.
Yupuy tu pIs munu utIpuy puj uchcu
wutumI cuwu shuj.

19
Nogugu cuyc yucu uupun cho
yfu cuycuj nmI.
W
Chuy yfupu fmungu shuIIuy pu-
shumI wuf mun.

20
Nogutu fIspI tu mup tIn uIIImI
cuwu shuj.
Chuyno, cuII p pIs munumI ushu-
cun gu chu nIf.

21
IIupunmI wIyu muj.
Shuyuf puy cuj wIIIu puf tuntI yu-
chI n puj.

22
Nogu pufIuytu ushuf cup tgu munumI
pIpIs IIutunmI nImuj chu.
Puycu nu mungu pufIu sh chuyuj
yucu nuy cup tIn tumyu shImIn-
mun chuyuj nmI.

23
Puycu nu numI yufpuy nIn mun
sumuj chufu cush pun wIyu coj.
Chuufu puycu nupgu cuj mufu pu-
cuy wIchun tumyu nmI.

24
Puycu nupu uupun cho usInup tgu
puycunu cushI coj.
Munu cuchuy pumI cushI shu
cuycu shtu fIcu puf cuy c muj.

25
NogumI puycu nupugu munduj nIn
cuycuf.
ChuymI puycu nutu tuntI yu chej c
Imuno goy nun p pIs.
Nogugu cuycuf juc fuy
uypu IIu fpu suId fun cu nupu
uupun cho cuycujno.
Puycunu IIuquI shu cuycujtu shuc-
y chej c.
acaycashanpita 3ob !!aquicushan
30

1
Cunun nogu cuyno cuycujtu
fIcu muf Ichungu shuIIc
cujcu nu pIs usIp mun.
Puycu nupu pup nIn cu nutu
nogugu munumI mun mun chu
cufun uyw cu nutu tpuj uIIgu-
cu nu wun pufI nu IIun p pIs.

2
Puycu nu tugu Imup f shI mun-
mun cufun?
Puycu nupugu cuII pun pIs munu-
numI cufun nu chu

3
munchu fIy puj yufguy cuptIn,
muchuy wun pIshI pu cup tIn.
Chun yuj chuquI jIfcu cu nu chmI
chucuypu jujchej chuquI shu
supI cu nu IIutu.
JOB29 , 30
747

4
Ashguj juchu cu nutu shutu cu nu cho
ushej.
Astu fet mupu supIn cu nu tu pIs
mIcoj.

5
Puycu nu tugu mufcu-musIn cu nu-
pIs jItu fI shumI cufun.
Puycu nu tugu suwu cu nutu gutI-
cu chuj n fuj guyu nu cush pun
gutI cu chuj.

ChuymI puycu nugu tIyuj muchuy-

cu nu IIu cho,
fugfu uchcu cu nu IIu cho,
gugu uchcun cu nu IIu cho.

7
ShIfu fufIn cu nu cho wuguj.
Shutu fufIn cu nu IIu cho gotuf puy-
cuj.

8
Puycu nugu cufun Imutu pIs munu
yuchuj, mumuy nuj tuytuy nuj.
Nusyun nIn cho tIyu nun pIs munu
cumu cu fun chu.

9
CununmI Ichungu puycunu
usIp mun.
AsIp m nun cushumI jut tu pIs
pufIun.

10
FIyupu meIu n cu mush punmI
nogu pItu wItI cun.
Cf mun pIs togu p mun fuj.

11
Cunungu, Tuytu DIosmI Imu-uyc-
pIs mununu cunun puj cumu c-
chI shu.
Penguy-tucu shumI cuyc.
ChuymI ImunI IIuf pIs munu fIspI-
tu mun nu chu.

12
Nuup munmI juc fpu funu cunu
shun tu c mun.
NIfcuf wuu chI muytu yufpush-
pun sujtu mun, mugu mun.

13
CumI n tu pIs chupu cuf c fIn.
MunumI pIpIs cunchu nogutu
yunu p m nunpgu.

14
Pefgu fuy cuj cuffuIpu uchcun
cuycujpu
yuycoj n fmI nogu mungu gupuf-
push pun shumun.

15
FIyupu munchu fI shumI fIcu cushc.
RIspI tu mu shun pIs cunungu
wuyfu nmI IIIu fuy cun.
AIII fIcu shu cush pIs pucu tuy-
nmI IIIgu c cu shu.
Imu-uycu chufu sh pIs pucu tuyno
IIIgu c cu shu.

1
Cunungu wuuy pIs jun ch-
numI.
Nogugu fIyupu IIuquI cu IIuf numI
cuyc.

17
TuII cu mu fmI nunuy n pIs
chuyuy c mun.
Munu chuwuy pumI chucuy cu nu-
pu pIs nunuy c mun.

18
Cunc pItu upfI tu muj nmI uptu-
cuf cu mun.
Jmuytu cuchu n tu pIs munumI
dju mun nu chu.

19
Nogu tugu mItu munmI jItu fI mu shu
uchputu-jInu, uchu uIIputu-jInu.

20
Tuytu DIos, gumtumI muu cuy-
cm yunu p m nuy quI puj.
Chuy pIs munumI yunu p mun quI-
chu.
Gumtu fuwu cuy cm.
Chuy pIs munumI csu mun quI chu.

21
Nogu tugu fIyupumI chIquI cuf cu-
mush cun quI.
FIyupu fubyu shumI gutI cu chuy c-
mun quI.

22
GummI cumu c chIsh cun quI
wuyfu upum nun puj,
Icu wuyfu tupsIf-ushu m nun-
p pIs.

23
Musyuy c numI wuu chIytu
munuy c mu shuy quI tugu.
Musyuy cmI wuoj cunu cuycu-
shun mun chuyu chI m nuy quI-
tugu.

24
NogumI Ichun tugu pIsh pu coj tu-
pIs yunu pushc.
FIyupu IIuquI cuy cho cuycuj tu pIs
suIbushc.

25
Nogugu ucuj cu nutu fIcuy cuf
cuyu puf wuguj c.
Nogugu muchu pu cuj cu nu tu pIs
cuyu puj c.
JOB30
748

2
Nogugu cushI shu goyuy tumI
yufpuf.
NIshgu chuyu mu shu IIuquI-
cuymI.
AchquItu shuyu fuy cuf.
NIshgu chucuy IIumI cuycun.

27
Shon ggu fIyupumI ushuy cun.
Nogugu fIyupu IIuquI cuy IIu chmI
cuyc pIs.

28
Goyuy c pIs fIyupu IIuquI shu-
IIumI, IntI mun munu IIoj shej-
n IIu.
Tpu fuy c muj cu nupu uupun-
chmI muuc pIIIu pIs yunu-
puy cu m nun puj.

29
Atoj cu nupu wuuguIn nmI,
tucupu umgun nmI cuyc.

30
IIupun gufmI yunu yu c cu shu.
Pusuypu wugfuypu-wugfuf
uywuy cun.
Rupuy wunmI Intfu cuef p pIs
fupu fIy cun.

31
Afp wugu shun pIs IIuquI cuy IIu-
pmI.
PIncu II pIs IIuquI cuy IIu pmI
wugun.
A!!i runa cashanta 3ob rimashan
31

1
Nogugu shon g cho yufpuf
jupu IIu jIpush tu pIs munu munu-
p n puj munu fIcu p n puj.

2
Nogugu musymI munuy nI yoj
Tuytu DIos junuj sy Iu pItu-
puchu
cudu funutu Imutu fufu shu IIun pI-
tu pIs gonun puj cushuntu.

3
FIyu funu cu nu tumI dIsI gfusyu
chuyun.
Juchu su pu cu nu tumI munu uIII
goyuy chuyun.

4
Tuytu DIosgu fIcuy cunmI nogu
fufu shtu;
fIcuy c munmI Imun IIu goyu sh-
tu pIs.

5
IIutun tu chu fuj fufushc?
PItu pIs IIuIIu puytu yufpush c-
chu fuj?

M uIII cuj buIun su wun Tuytu

DIos psu m chun.
Chuy fmI musyungu juchuy nuj
cushtu.

7
AIII cujtu fufuy cu sh pItu munu
uIIItu fufu shu cuptgu,
pIpu Imun tu pIs munu pu shu
cuptgu,
jucpu Imun pIs nogupu muqu cho
tufI cu shu cuptengu

8
mufu sh cu nu tu pIs juccu nunu
mIcu chun.
Iuntu sh tu pIs supI pItu uchu fI chun.

9
P wufmI wun pIs cucuytu cumu-
shu cuptgu,
funupu wufmIntu wutgu shu
cuptgu,

10
wufm pIs jucpu wufmIn cuchun,
jpu funu cu nu pIs puywun cucu-
chun.

11
Chuyno fufu shu cuptmI Ichungu
jumuf puy puj cunmun.
Chuu fugu custI gu shumI cmun.

12
Chuyno fufu shu cuptgu cunmun
nInu fupuf ushu cuf cu shu nmI.
IIupun chufu sh tumI IIIgu fu chIn-
mun.

13
WufmI oIIgu uywuy n cunu
fuwu cu mu shuntu munu uunI-
shu cufgu

14
Imutu fuj fuf mun Tuytu DIospu
uupu cho?
Imutu fufu sh pI tu pIs jusgu mup-
tengu Imutu fuj nmun?

15
Tuytu DIos IIumI fufu mush cun chI
mumun chpu puchun cho.
PuyIIumI cuwu chI shu uywuy cu nu-
tu pIs, nogu tu pIs.

1
PobfI pIshI pu cuj cu nutu yunu puy-
tugu Imuy pIs munumI djush-
c chu.
MunumI djush c chu bIy du cunu
yufguy pItu cunun tu pIs.

17
MunumI Imutu pIs quIquI IIgu
mIcoj chu c.
JOB30 , 31
749

X
31.24 SuI. 49.6; 52.67.
Y
31.2~27 Deut. 4.19.
Z
31.29 Pfov. 24.17.
Wucchu cu nu tu pIs yuwu chejmI c.

18
Wucchu cu nupugu pup nIn nmI
cushc.
BIy du cu nu tugu ImuIIu wun pIs
yunu push cmI.

19
PIpu pIs fpun munu cuptIn
gusuy wun wuuy cujtu fIcuf,
juc pobfI Imuwun pItu cu nun p pIs
munu cujtu fIcuf,

20
uysh cu nupu mIII wun wunmI
go nun puj pItu cu chej c.
Chuyno fufupt chuy funugu
fIyupu cushI cush pun gfusyus
nImuj.

21
PobfIpu contfungu munumI Imuy-
pIs muqutu jogu fIsh c chu
uutofI d cu numI chufI mungu nIf
yufpushp.

22
Chuyno munu fusunpu fufu shu
cuptgu
fIcf pIs puquI c cu chun,
mutun c pItu fuchIf shIc wu cu-
chun.

23
Nogugu DIos custI gu m nuntu
munchu cojmI c.
Munuy nI yoj Tuytu DIospu
uupun cho munumI puyd mun-
chu Imunpu chupu cuy tu pIs!

24
GofI IIu mungu munumI yfu-
cush c chu.
NI yufpu fush c pIs chu chuy IIu-
mungu.
X

25
MunumI cushI cush c chu Imu-
uyc pIs uypu IIu cuptIn
nI uypu IIu gueIIuy cuptIn pIs.

2
IntI shun shuypu shun shuf uchIc-
yup tIn fIc fIf fIspI tu shu
cuptgu,
quIIIu tu pIs uchIc yuy cujtu uImI fu-
shu fIcu pu shu cuptgu,

27
pucuy IIu pu pIs udufu shu cuptgu,
quIIIutu fIcuf muquI II tu pIs
muchu shu cuptgu
Y

28
custI gu shu cun pIs cumu cun-
munmI.
Chuyno fufufgu syIu cho cuycuj
Tuytu DIostu munu cuj munmI
chuf mun cufun!

29
ChIquI muj n cunu munu uIII mun
chuyup tIn munumI cushI push-
c chu.
Chuyno munumI cushI push c chu
dIsI gfusyu chuyup tIn pIs.
Z

30
Chuy funu wuun mun nIIIuf pIs
munumI Imuy pIs juchutu fImush-
c chu.

31
Wus cho cujcu nu pIs
IIupunmI mIcu shu upushu goyuj.

32
Jpu funu tugu nogu munumI cIII-
cho puu cu nuntu djuj chu c.
CumI nuntI pufej cu nu tugu Imuy-
pIs puch chejmI c.

33
Adunngu juchtu munumI Imuy-
pIs pucush c chu.
Munu uIIItu fufu sh cu nu tu pIs
munumI umucuf cush c chu

34
funu cu nutu munchu cuy pI tugu.
MunumI Imuy pIs wusI wIch gu cu-
shu upIIu IIu cucush c chu
fumIII y cunu jumuf pu m nuntu
munchu cushpgu.

35
PIIIu pIs wIyuy cu m chun!
Cuy fIfmmI IIupun nIshtu
wIIIu cuy cun.
Cunungu munuy nI yoj Tuytu DIos
nIm chun.
ImupI tu pIs jugu chu mufgu pupII mun
IsquIf bI shutu fIcu chI m chun.

3
Chuy tugu cushI shu fIspI tufmI
chus quI shuj.
Cof nu tu nmI chuf shuj.

37
Nogugu Imu fufu sh cu nu tu pIs Tuytu
DIos tugu IIupun tumI wIIIu shuj.
Puypu uupun mungu uIII munduj-
nmI chuyu shuj.

38
Nogu pItu jugu yuf chuc f cu nu pIs
munumI syIu mun guyu cun-
chu.
JOB31
750
Chuc f cho cumI IIun cu nu pIs
munumI IIuquI cuy wun wugun-
chu.

39
PIpu tu pIs mIcuy nIn cu nutu suwu-
pu shu cupt,
ufupu coj funu cu nutu dIbuI dI IIu
ufuchI shu cuptgu,

40
chuc f cu nu ch pIs fgu wuyu-
nunpu fuquIn cushu cu nu IIunu
wIu mu chun;
sebdu wuyu nunpu fuquIn pIs
munu uIII juchu cu nu IIunu
wIu mu chun.
Chuy nmI Jobgu chupu cush pun
pufIuytu ushu fun.
E!ih par!ashan
32

1
Chuy quIm suj funu cunu
Jobwun fImu nu cuy cu shun pItu
upIIu cuy c fI fun Job yupu fIf-yupu-
fIf juchuy nuj c nIptIn.
2
Chuu fugu
Rum fumIII yu pItu mIfuf uywuj Buz
puftI funu BufuqueIpu wumfun EIIh,
Jobpuj fubyu cuf cu fun juchuy nuj
cuycupt DIos custI guy c mun nejtu
wIyush pun.
3
Jobpu quImsu umgun-
cu nu p pIs fubyu cuf cu fun Imun pu pIs
munu cutI chIytu cum pu cuf Tuytu
DIostu munu cuj mun chufu shun pItu.
4
EIIhgu cufun puycu nu pItu mus
msu IIu fuj. ChuymI shuyu fuy cu fun
quIm sun fuj Jobwun pufIuytu ushu-
nuntu.
5
WIyush punmI puygu musyu fun
wuquIn cujcu nugu Jobtu Imunpu cutI-
chIy tu pIs mununu cum pu cu shuntu.
ChuymI fIyupu fubyu cuf cuf
fImuytu
guIIuy cu fun.
RIcu mu shuy quI n pIs, nogugu c
msu IIu fmI,
gumcu numI Ichungu cunquI mus
uuquInnu.
ChuymI yufpuy cu shtu fImuy tu-
pIs munu cum pu cush c chu.

7
Yufpuf: Muyuf cujcunu pufIu-
chun musyu shuntu.
Achcu wutunu yuchuj cushun cu-
nutu m nIchun nIf.

8
Ichungu Tuytu DIospu EspI fI-
tunmI funu tugu yufpuy nI yoj
cunun puj yunu pun.
Munuy nI yoj Tuytu DIosmI
pcush pun yunu pun tuntI yuj
cunun puj.

9
Achcu wutu yoj cushungu pItu pIs
munumI yuchuj y chIn chu.
NI uuquIn cushun ch pIs munumI
tuntI yu chI mun ch chu.

10
ChuymI cunungu nogu tu pIs
wIyuf cu II muy.
Nogu pIs m ImuIIu tu pIs pufIuf cu-
mu shuj.

11
Nogugu upIIu IIumI wIyu f-
cushc.
ChuymI gumcunu Imuno pufIu-
shuy quI tu pIs wIyushc.
Imuno pufIu nuy quI puj yufpu chu-
coj tu pIs tuntI yushc.

12
Chuy n pIs wIyush cmI muygu nI-
quI pIs
Job pufIu shuntu uIII tugu munu
cutI chI shuy quItu.

13
Gumcunu nIfgun quI mun Yuchu-
shu IIun ch tugu nIsh cun ch-
numI.
Cunungu DIos IIu numI cutI chengu.
MunumI funu chu cutI chengu.

14
JobpIs nogu tugu munumI Imutu-
pIs nImu shu chu.
Nogu pIs munumI gumcunu
nIshuy quI n IIugu Jobtu nIsh-
chu.

15
Puycu nugu yufuy cufmI qudu shu.
MunumI tufI shu chu Imuno cutI-
chI shu nuy quI p pIs.

1
Gum umu yufpuy chu puycunu
upIIu cucu shunno
nogu pIs upIIu cucu n tugu.

17
NIn puj cuycu shun tugu nogu pIs
nIshuy quImI.
Imutu nIn p pIs yufpuy cu shtu
nogu pIs nIshuy quImI.

18
RImu npgu uypu IIumI cuycun.
Munu numI upIIu IIugu cuc mun-
nu chu.
JOB31 , 32
751

19
RImuf push tu pu cu n p numI
cuyc.
Mushoj ofdI mun bnutu wIuf pu-
shu poguf fuchI fIytu munuy cu-
shun n numI cuyc.

20
PufIuf cup t fmI shon g pIs uchIc-
y fengu.
Gumtugu Imun pu pIs cutI chI-
shuy quI fmI.

21
MunumI muygu nI quI pu pIs fubuf-
nI quI cush chu.
IIupu nI quI p pIs IwuImI pufIu shuj.

22
Nogugu pIp pIs munumI fubuf nIn
pufI chu.
Chuyno pufIup tgu Cumu muj-
nIn chI Tuytu DIosmI jInun fu
custI gu mun mun!
3obta E!ih piacushan
33

1
ChuymI Job, cunungu Imutu
nIsh cu nu tu pIs sumuj wIyu muy.
Imutu nIsh tu pIs sumuj tuntI yu-
cuy.

2
Gumtu cutI chI npgu shImI
puncu II ch numI cuycun.

3
Rusun cujtumI pufIu mu shuj.
Munu pucuy pumI yufpuy cu sh-
tugu nIshuy quI.

4
Chuyno cun pmI munuy nI yoj
Tuytu DIos fufu mu shu.
NIfcuf cuwuytu gomu shu.

5
PuydIsh puy quegu nIshtu m
cutI chI mun quI.
Tupu n puj sumuj cumu fI cuy.

GumpIs nogu pIs DIospu uupun-

chgu IwuImI cuycun chI.
Nogu pIs mItu IIu pI tumI cuyc.

7
Chuyno cuycup tgu umu munchu-
cu muy chu.
NIsh cu nugu munumI Ius shun-
quI p chu.

8
Gumgu munu cuj cu nu tumI
fImush cun quI.
NIpfsI cuyn pIs nIsh cun quI:

9
Nogugu juchuy nuj IImyu funumI c.
Imu munu uIII tu pIs nI juchu tu pIs
munumI fufush c chu.

10
DIosgu muyu cu chuy cunmI
ImupItu custI gu m nun p pIs.
Nogu tugu fIcuy c mun contfun
funu tu nmI.

11
Chuqu cu nu pI tu pIs cudI nu wunmI
wutuf cu mu shu.
NIfcuf ImuIIutu fufu sh tu pIs fIcu-
puy c mun nIf.

12
Gum chuyno fImu shuy quegu
munumI fusun pu chu.
DIosgu IIupun funu cu nu pI tu pIs
mus munuy nI yojmI.

13
ImunIf tuj Tuytu DIos wun chufu-
cuytu munun quI?
DIosgu Imutu fufu shun cu nu tu pIs
munumI pItu pIs wIIIu pun chu.

14
DIosgu tucuy n pumI wIIIu p mun-
chI.
Ichungu nogun chI munu cuen tutu
gocun ch chu.

15
Ayb sIgu wIIIu p mun chI suyuy-
nIn ch cho cmu cho puu cu shu
cuycu shun chI fu.
Chucuy pu pIs fIcu pu cu chI mun chI.

1
DIosgu funu cu nupu fInfI IIun-
chmI wIIIu pun.
PIu cun. Munchu fu chIn.

17
Chuyngu fufun munu uIIItu
fufuy cu shuntu cuchuy cu nun puj,
mununu uIII-tucoj cunun puj.

18
Chuy n pumI tImpu IIun cho cuyc-
IIuf wuu nun pItu suIbun.
MuIu-muef tIpu wuu nun pI tu pIs
suIbun.

19
AybsI DIosgu funu cu nutu pIu cun
guesh yu cu nu wun guesh yu chIf,
Intfu cuef pun cu nutu nun chIf.

20
Chuu fugu mus uIIIn nIn mIsh quej
mIcuy cu nu pIs
munu mIcuy p n numI fIcu cun.

21
Guesh yup tIn uychun cu nu pIs
Ismuf shIc wun.
Chuufu tuIIun cu nu pIs uIuy fInu
fIcu cun.

22
QuIquIn pIs sepuI t fu munnu
wutgu fuy cun;
wuuy pIs junun chnu cuycun.
JOB32 , 33
752

[
34.3 Job 12.11.
\
34.5~ Job 27.15.
]
34.11 SuI. 62.1112; Pfov. 24.12; Jef. 17.10;
Eze. 18.30; 33.20; Mut. 16.27; Rom. 2.6.

23
Ichungu chuy funupu uupun cho
juc unjII cuycush pun,
wufun gu pItu jucnuy IIu pIs puypu
fubuf nIn cuf
uIII fufuj cushuntu fImuf cup tIn,

24
chuy unjII cuyu push pun
Wuu nun pItu suIbuy cuy.
RuquIn tumI nogu tufIshc nIptIn
Ichungu

25
chuy funugu guesh yuy cu shun pItu
uIIchu cun gumI.
Msu cushun nmI cungu puj.

2
Chuu fugu muu cup tIn Tuytu
DIos pIs yunu pun gumI.
CushI cush punmI DIos wun fIcu nu-
congu.
DIosgu funutu uIII cushun munmI
cutI chengu.

27
Chuy fmI funu nengu:
Juchu tumI fufushc, munu uIII-
cu nu tumI fufushc.
custI gu mu shu chu.

28
Chuypu fuquengu wuu n pI tumI
suIbu mu shu.
ChuymI uchIc yuj puchu tu fuj
fIcuyc nIf.

29
DIosgu chuy nmI funutu yupu-
fIf-yupu fIf fufun.

30
Wuu nun pItu suIbun.
NIfcuf cumu c chIn uchIc yuj
puchutu fIcuy c nun puj.

31
WIyu mush puy quI sumuj tuntI yu-
cuy ufI Job.
Nogu fImu mu sh cu mugu upIIu-
IIu cucuy.

32
CutI chI muytu munush puy quegu
fImu muy ufI.
Rusun cujtu nImup tI quegu nogu
uIIImI wIyu shuy quI.

33
ImupIs cutI chI m nuy quI puj munu
cuptengu upIIu IIu wIyu muy.
NogumI yuchu chI shuy quI Imuno
yuchuj cuytu pIs.
Tayta Diosta E!ih chapashan
34

1
EIIh sguIf nIycu fun:

2
Nogu nIshtu wIyu muy musyuj
yuchuj cunu.

3
RInfIn chI wIyup tengu p Imutu
pufIuy cu shun tu pIs fejsIn chmI.
GuIIun ch pIs Imu mIcuy cushun-
tu pIs muyunmI.
[

4
Chuyno, nogun ch pIs tuntI yu cu-
shun.
NIfcuf nIshun muygun uIII
cushun tu pIs.

5
Jobgu nIn: Nogugu juchuy nuj
funumI c.
Chuy pIs DIosgu munumI uIIIgu
uffIg Iu mun chu.

IIuIIu cuy c munmI juchu yojmI

c nIshpgu.
Guef cu nugu munumI uIIchu cun-
chu, juchuy nuj cuycup t pIs nIf.
\

7
Jobngu munumI pIpIs cunchu!
Puygu yucutu upoj n IIumI Tuytu
DIostu munu cuj mun chufu fIn.

8
Puygu munun munu uIIItu fufuj-
cu nu wun gotu fuy IIutu,
munu uIII funu cu nu wun IwuI
pufIy IIutu.

9
Puygu nIn DIos munu shunno
uIIItu fufush pun ch pIs
funugu munumI Imutu pIs chus-
quIn ch chu nIf.

10
Ichungu musyuj yuchuj funu-
cunu sumuj wIyu muy.
Yufpuy IIu pIs umu yufp shun chu
munuy nI yoj Tuytu DIospgu
munu uIII tumI fufun u
IIutun tumI fufun nefgu!

11
Puygu cudu funu tumI cutI chIn
Imun pIs fufu shun pItu.
Cudu funumI Imutu fufu shun pI tu-
pIs chus quIn.
]
JOB33 , 34
753

D
34.14~15 SuI. 104.29.

12
Rusun pumI munuy nI yoj Tuytu
DIosgu
Imutu pIs munu uIIItu munu
fufun chu, nI IIutun tu pIs munu
fufun chu.

13
DIosgu Intfu mundutu mundu-
nun puj munduj cuytu
munumI pIpI tu pIs chus quI shu chu.

14
Tuytu DIos munuf jmuy nIntu,
espI fI tuntu funu pItu shun tu-
cuf cup tengu

15
IIupun funumI wuun mun.
NIfcuf cush gun uIIpu mun numI
tIcfun mun.
D

1
Job, Imutu pIs tuntI yuj cush puy-
quegu sumuj wIyu muy.
NIsh cu nutu sumuj wIyuy.

17
AIII cujtu chIquIsh pungu DIos
munumI mundun mun chu.
ImunIf tuj gumgu juchuy nuj
DIos puj pufIun quI juchu yoj p-
n pIs?

18
Ruycunu, fIspI tdu funu cunu fIyu
cuptengu
quIquIn cu nu munmI DIosgu
uyItu cutI chIn.

19
Puygu munumI munduj cu nupu
fubuf nIn chu.
PobfI cu nutu cuchuy cofgu
munumI fcu cu nutu yunu pun-
chu.
PuymI IIupun funu cu nu tu pIs
fufu shu.

20
Runu cu nugu IIIuj pI tumI wuu c-
cun.
Chucuy ch numI munchu fIsh pun
sIcsIc yun; nIfcofgu IIIu fuy-
cunnu.
Munuy nI yoj cu nugu munumI
funu cu nupu cuII pun wun chu
IIIgun.

21
DIosgu fIcuy cunmI funu cunu
ImuIIutu fufu shun tu pIs.
Musyuy cunmI Imuno cuwu shu-
IIun tu pIs.

22
Munu uIIItu fufuj cu nu tugu
yunuu yuy cuj chucuj pIs munumI
pucun chu.

23
DIosgu funutu munumI wIIIun chu
uffIg Iu nun puj puy cujmun uywu-
nun puj.

24
MunumI musyu cu ch nun f pIs chu
munuy nI yoj cu nutu jItu fI nun-
puj,
chuy mun juctunu fuquIn chufu-
nun p pIs.

25
Tuytu DIosgu p fufu shun tu pIs
musyuy cunmI.
Puchu chucuf cup tIn chuyuf IIIgu-
fu chInmI.

2
FIyu funu cu nu tu nmI IIupun
fIcuy cup tIn custI gun.

27
CustI gun munu wIyu cuytu munuj-
cu nutu,
Imuno fufu nun puj nIshun tu pIs
munu cumIej cu nutu.

28
Chuy fIyu funu cunu ucu chIp-
tInmI pobfI cu nugu Tuytu
DIostu muu cu fun.
Chuufu Tuytu DIos numI wIyu fun.

29
DIos munu fImu cup tengu
pIfuj puytu jItu pun mun?
DIos tIcfu cuf cup tIn funugu
Imutu fuj fufun mun?
PuymI fIcuy cun mufcu cu nu tu wun
funu cu nu tu pIs,

30
fIyu funu cunu IIuIIu puypu
mufcutu munu mundu nun puj.

31
Gumgu DIostu wIIIush cun quI-
chu:
Juchu tumI fufushc.
Cunun pI tugu munumI juchutu
fufu sh nu chu nIf?

32
NIsh cun quI chu: Munu musyuy-
npu juchu fufu sh cu nutu
musyu chI muy.
Munu uIIItu fufu shu cufgu yupuygu
munumI fufu sh nu chu nIf?

33
DIostu munu cuj mun chufu shu
cuycup tI quI pIs
JOB34
754

E
35.3 Job 7.20.
F
35.~8 Job 22.23.
gum munu shuy quI n chu fuj
Tuytu DIosgu cutI chI shun quI?
Chuy tugu gummI ucfu nuy quI,
munumI nogu chu.
M gum nImuy ufI musyu shuy-
quItu.

34
Musyuj yuchuj funu cu nu pIs,
yuchuj funu cu nu pIs wIyu muj
cgu nengu:

35
Jobgu pufIuy cun munu pIs tuntI-
yuy cufmI.
Puy fImu shungu cuycun munu cuj-
cu nu IIumI, nIf.

3
Puygu fImuy cun munu uIII funu-
cu nu n IIumI.
ChuymI Jobpgu sumuj muyu cu-
ch shun!

37
Jobgu munumI juchu IIu tu chu
fufuy cun. Junun mun pIs munu
wIyu cojmI.
Nogun chI wIyuy cu shu pIs DIos-
tugu munu cuj mun chufuy cun.
Junun mun pIs DIospu contfun
pufIun.
35

1
EIIh sguIf nIycu fun:

2
Job, gumgu DIostu juchuy nujmI
c nIsh cun quI.
Chuyno nefgu uIII tu chu fuj nIsh-
cun quI?

3
Mustu pIs tupush cun quI: Imutu tuj
gocu shun quI juchutu fufup t pIs?
Imutu tuj chus qu juchutu munu
fufu shu cufpIs?
E
Chuyno nefgu uIII tu chu fuj nIsh-
cun quI?

4
CununmI gumtu pIs
umguy quI cu nu tu pIs nogu nIshuy-
quI.

5
MusquI syIutu fIc fIy.
Pucu tuytu fIc fIf pIs musquI
tuntI yu cuy ufI.
Chuy pucu tuygu gumpItu muy
uItu ch shI cuycun.

Juchutu fufup tI quI pIs DIospgu

munumI Imunun pIs chu.
MuychIcu juchuy quI cuptIn pIs
DIos tugu munumI Imunun pIs-
chu.

7
AIIItu fufup tI quI pIs puytugu
munumI Imutu pIs gonquI chu.
Puypgu munumI Imu uIII tu pIs
fufun quI chu.

8
Munu uIIItu fufu shun pIs quIquIn
funu IIu tumI chuyun.
AIIItu fufu shun pIs quIquIn funu-
IIu pmI uIII.
F

9
ImupIs psup tIn fmI funu cu-
nugu yufpu chu cuf gupuf pun.
Munuy nI yoj cu nupu muquIn pItu
pIIIu pIs suIbu nun puj fuwu cun.

10
Chuyno cuycuf pIs cumu muj nIn-
chI Tuytu DIos tugu munumI
yufpun chu.
PuymI chucuy cu nu pu pIs cushI cu-
chI mush pun chI cuntu chI mun chI.

11
Uywu cu nu pI tu pIs mus yuchuj
cunun ch puj puymI yuchu chI-
mun chI.
PuymI bIcu nu pI tu pIs mus
yufpuy supu cunun ch puj tuntI-
yu chI mun chI.

12
Nucuf gupuf pup tIn pIs DIosgu
munumI yunu pun chu
uIII funu pItu ushu shu pufej fIyu
funu cunu cuptIn.

13
munumI csu pun chu
munu cumb nej cu nutu muu cu-
shuntu.

14
Tuytu DIostu Gumtu munumI
fIc chu nIsh puy quI pIs shuyuy-
cuy ufI.
Puypu muquIn chmI cuycun quI
uffIg Iu shu nuy quIpgu.

15
Gumgu nInquI DIosgu munumI
fubyu cun chu nI custI gu cun pIs-
chu,
JOB34 , 35
755
Imu juchutu fufu shun ch tu pIs
munumI csu pun chu nIf.

1
Job, gumgu nIycun quI munu cuj-
cu nu tumI.
Munu tuntI yu cufmI wIchuypu
ufuypu fImuy cun quI.
Tayta Dios munayniyoj
cashanta E!ih rimashan
3

1
EIIh jInu IIu wIIIu puy cu fun:

2
IchIc IIutu shuyuy cuy. Nogu numI
wIIIu puf yuchu chI shuy quI.
Tuytu DIospu fubuf nIn fImu-
npgu uchcu fmI cuycun.

3
Yuchu sh tugu IIupun tumI wIIIu-
p shuy quI.
Cumu muj nIn chI fusun cujtu fufu-
shun tumI musyu chI shuy quI.

4
MunumI Imutu pIs IIuIIu cuypugu
nIshuy quI chu.
Nogugu fusunpu yuchuj funumI
c.

5
DIosgu fIyupu munuy nI yojmI;
fIyupu yuchujmI.
Juchuy nuj cu nu tugu munumI
custI gun chu.

FIyu funu cu nu tugu wuIIcu dIyu-

IIumI cuwu chIn.
Nucuy cuj cu nu tumI Ichungu uIII
yunu pun.

7
AIII IIutu fufuj funu cu nu tugu
ImupI tu pIs sImfImI chupun.
Ruycu nu wun gotu f nun p fmI
cumu c chIn.
Puycu nu tugu yunu pun uIII IIu
mundu nun pmI.

8
Cupus chufI uIII funu cu nugu cudI-
nu cu nu wun wutu fun mun.
Cupus chufI nunuy wun ucun-
mun.

9
Chuufu DIosgu musyu chIn Imu
munu uIIItu fufu shun cu nu tu pIs
uIII funu pItu ushu shu cushun tu-
pIs.

10
Chuy funutu coffI jIsh pun wIIIu-
pun.
Juchutu fufuy cu shuntu cuchuy cu-
nun puj wIIIu pun.

11
DIostu wIyu cuf cumIIsh pungu
Imuy pIs cuwu shun ygu cushI shu
uIII IIu goyun.

12
Munu wIyu cush punmI Ichungu
wuun.
Munu f pIs Imutu pIs yuchu IIuf
wuun.

13
FIyu funu cu numI Ichungu ucuf-
pIs fIyupu fubyun.
Tuytu DIos cudI nu f chIp tIn pIs
munumI muu cun chu yunu p-
nun p pIs.

14
Munu fuj edmun chuyu IIufmI
wuun.
FIyupu cuyu puy pmI wuun.

15
NucuchIf-fmI Tuytu DIosgu
funutu tuntI yu chIn.
Chuyno ucu chIy pu fmI DIosgu
suIbun.

1
Gumtu pIs suIbuy c shun quI
fIyupu ucuy cujtu,
uIII puchu mun chuyu chI shu nuy-
quI puj, juucu goy chI shu nuy-
quI puj,
uIII mIcuy cu nutu tufI chI shu nuy-
quI puj.

17
FIyu funu cu nutu custgu chuyu-
shu IIun pmI gumgu yufpu chu-
cuy cun quI.
Ichungu jusguf custI gu shup tI quI
munumI Imun pu pIs chupu-
cun quI p chu.

18
Rubyush puy quI Tuytu DIostu
munu cuj mun chufuf gun quI-
mun.
Munu cuj mun chufuf-Imufgu
munumI Imu-uycutu gofpIs
suIbu cun quI p chu.

19
Nucuf IIuquI cuy cu shuy quI fugu
muy-jInu gupu fup tI quI pIs muy-
jInu uIII yuytu munup tI quI pIs
yungu numI cungu.

20
Puchu chuc nuntu umu munuy chu.
Chucuy chgu funu cu nutu tucuy
munu uIII cu numI psun.
JOB35 , 36
756

G
3.29~30 SuI. 18.1315.

21
Imuno ucuy cushun tu pIs
musyuy cush puy quI nugu
yupuygu munu uIII cu nutu umu
fufuy nu chu.

22
Sumuj tuntI yu cuy DIos fIyupu
munuy nI yoj cushuntu.
Puymungu munumI p yuchu chI-
coj pIs tIncun chu.

23
Puytugu Imutu fufu nun p pIs
munumI pIpIs nInchu.
NI pIpIs munumI Munu uIII tumI
fufush cun quI nInchu.

24
Puy cumu shun tugu IIupun funumI
uIubun.
GumpIs uIubuy tugu umu gonguy-
cuy chu.

25
IIupun funumI Tuytu DIos fufu-
shun tugu fIcun.
Cufu IIu pI tu pIs fIcunmI.

2
DIosgu fIyupu munuy nI yojmI.
Nogun chgu munumI Imunpu
tuntI yuy tu pIs utIpun ch chu.
NI munumI musyun ch chu uycu
wutu yoj cushun tu pIs.

27
PuymI yucutu jutuy-jutuy IIu juc
puchu mun shun tu c chIn.
NIfcuf tumyu munnu tIcfu chIn.

28
Tumyugu pucu tuy cu nu pI tumI
shIc wuy c mun.
NIfcuf cuy puchu mungu uchcu
yucu muchIy punu chuyu mun.

29
PItuj tuntI yun pucu tuy cunu
Imuno uywu shun tu pIs,
fyu cunu syIu cho ImunIf junfu-
fu shun tu pIs?

30
DIosmI Intfu Iumuf jununpu
IIIguytu uchIc y chIn.
Chuyno uchIc yu chIsh pun
Iumufpu fufIn tu pIs fIcu c-
chIn.
G

31
Chuy cu nu wunmI funu cu nu tu pIs
custI gun.
Tumyu wun pIs uypu IIu mIcuy cu-
nu tu pIs shun tu chIn.

32
Ryu tu pIs chufu fun.
Chuufu fyugu ImupIs munu
cushu IIun munnu chuyun.
Tuytu DIos munu shu IIun mun
muymun pIs chuyun.

33
Tuytu DIosgu fyu chI muf musyu-
chI mun chI fubyuy cu shun tumI.
Chuy n pumI musyu chI mun chI
juchu su pu cu nu puj fubyuy cu-
shuntu.
37

1
Chuy pI tumI nogupu shon-
g pIs fIyupu tIc-tIcyuy cun!
Pch pI tu pIs IIoj shI cu fIy tu fmI
munun!

2
MusquI wIyuy Tuytu DIospu
busnIn sInchIpu wIyu c mu-
shuntu,
Puypu shImIn junfu fuy c mojtu.

3
PuymI IIIguy wun uchIc y chIn
uIIpupu juc cuchun pItu juc
cuchun cumu.
SyIu pI tu pIs fyu chI mun.

4
Chuyno wIyu cun sInchIpu junfu-
fu mu shun
fIyupu munchu fIy puj busnIntu
wIyu c chI mup tIn.
Junfu fuy c mojtu wIyu shun ch-
cu mugu IIIguy pIs munumI
chuwun chu.

5
DIos busnIntu junfu fu chI mup-
tengu fIyupu uImI fuy pmI
fufu cun.
Puygu tuntI yuytu munu utIpu-
shun ch cu nu tumI fufun.

PuymI nIn fushtu cuy puchu mun

shIc wu mu nun puj.
Chuyno cumu c chIn tumyu
fIyupu tumyu nun p pIs.

7
Chuy n pumI cumu c chIn funu-
cunu wusIn pItu munu IIoj shI-
nun puj.
IIupun funutu tuntI yu chIn puyIIu
IIupuntu cumu cuy c chI shuntu.

8
AnImuI cu nu pIs muchuy cu nu mun
yuycuf
chuy chmI pucuf p cun.
JOB36 , 37
757

H
37.10 SuI. 147.17.
I
37.18 Gen. 1.6.
J
38.2 Job 42.3.

9
Ufu cuj-IpI tumI Icu wuyfu
shumun.
Junu cuj-IpI tu numI gusuy chuyu-
mun.

10
DIos pcup tInmI gusu pu pIs fufu-
cun.
Muy-muy uypu IIu yucu cunu
junun pu pIs tIntIn.
H

11
PuymI cumu c chIn yucutu pucu-
tuy jogu fI nun p pIs.
Cumu c chIn chuy pucu tuy pItu
fyu IIoj shI nun puj.

12
Chuufu IIIguy nIn pIIIgut-pIII gut-
yuf syIupu uywun.
Chuy nmI Tuytu DIosgu munu-
shuntu fufun Intfu uIIpu
junun cho.

13
Ayb sIgu chuy cu nu wunmI
Tuytu DIosgu cuy puchutu
custI gun.
Ayb sIgu cuyu p coj cushuntu
musyu chI mun chI.

14
Job, sumuj tuntI yu cu nuy quI puj
wIyu muy.
MusquI sumuj yufpuy fIyupu
uImI fuy puj cu nutu Tuytu DIos
fufu shuntu.

15
Gum musyun quI chu Tuytu DIos
chuy cu nutu Imuno cumu c chI-
shun tu pIs?
Musyun quI chu IIIguy uchIc y-
nun puj pucu tuy cho Imuno
yufI shun tu pIs?

1
Gum musyun quI chu wuyfu wun
pucu tuy Imuno pufIy cu shun tu-
pIs?
Chuy cu nugu musyu chI mun chI
fIyupu yuchuj DIos cushun-
tumI.

17
Wupu fIypu ucup tIn
musyun quI chu fpuy quI wun
cush puy quI ImunIf sdushuy-
quI tu pIs?

18
Gumgu Tuytu DIostu yunu pun-
quI mun chu munu cuyu coj
cunun puj syIutu mush t-
shIytu?
I

19
Nogu cu nutu yuchu chI muy Imuno
Tuytu DIostu fuwu cu n p pIs.
Nogu cu nugu cufcuyc chucuy cho
cuycujno yufpuy nIy nujmI.

20
Nogugu munumI DIospgu
nmun chu Puywun pufIuy-
tumI mun nIyIIu pIs.
Chuyno nefgu IIIg chI m nuntu
munu IIufmI nmun.

21
Pucu tuy yunu mu fuy cu shun
fugu munumI fIcun ch chu
IntI tu pIs.
Pucu tuytu wuyfu upucup tInmI
Ichungu syIu pIs IIIu yu c cun.

22
Puntu junun cu nupu nofte cuj-
IpumI gufwun chu cuf cu mun.
Chuygu musyu chI mun chI DIos
uImI fuy puj munuy nI yoj
cushun tumI.

23
Munuy nI yoj Tuytu DIos fufu-
shuntu munumI tuntI yun ch-
chu.
Puygu cuycun fIyupu cuII pu yoj,
uIII uffeg Iutu fufujmI.
Puygu IIupuntu cumIej, pItu pIs
munu ucu chejmI.

24
Chuy n pumI IIupun funu cunu
munchu cun.
Yuchuj-tucoj cu nu tumI Ichungu
uIIIgu munu fIcun chu.
3ob manacaj!!a cashanta
Tayta Dios tantiyachishan
38

1
Chuufu T D
shucu cuy wuyfu pItu Jobtu
nImu fun:

2
PItuj gumgu cunquI yufpu sh-
cu nutu munu cuj mun chufu nuy-
quI puj,
munu tuntI yu shuy quI cu nutu
fImu nuy quIpgu?
J

3
Cunun m fusunpu fununo cumu-
fI cuy.
JOB37 , 38
758

K
38.3 Job 40.7; 42.4.
L
38.8~11 SuI. 104.69; Pfov. 8.29; Jef. 5.22.
CununmI wIIIu mun quI IIupun
tupu sh cu nutu:
K

4
Muych tuj cuycu fuy quI cuy
puchutu cumu sh fu?
M nImuy, fusunpu yuchuj cush-
puy quegu!

5
Gum musyun quI chu Imu tumu
cuy puchu cunun puj p nIshun-
tu pIs?
Musyun quI chu p cufdIItu chutu-
shun tu pIs?

Mundugu Imu junun cu nu ch tuj

tucyu fuy cun?
PItuj chufu fun juc fumItu chuytu
tuncu f nun puj

7
puchu yuf'guy cup tIn shunu fIypu
shunu fIf goyIIuf cunu cuntuy-
cup tIn,
syIu cho sIfbI muj cunu fIyupu
cushI cuf cuy cup tIn?

8
AIIpu chuu pIn pItu Iumuf yucu
push tu mup tIn
pItuj chufu shu puncu cu nutu
chuy uchcutu chupu nun puj?

9
NogumI cumu c chIshc pucu tuy
cuy puchupu fpunno cunun puj,
yunu mu fuy cuj pucu tuy tu pIs
chufu pushc Inchu nun puj.

10
NogumI seu Iu pushc Iumuf
muycu mu IIu chuyu nun p pIs.
Yucu IIoj shI mu nun puncun tu pIs
IIbI wun IIbIf cushc.

11
NIfcuf nIshc: Cuycu mu IIumI
chuyu mun quI.
CuypItu mustugu munu numI
wIchun quI p nu chu.
Wuyfu upumu shup tI quI btIypu-
btI shuy quI pIs cuyIIu chmI
qudun quI.
L

12
Imuy IIugu gum mundush cun-
quI chu
puchu yuf'g muf wuf nun puj?

13
Mundush cun quI chu Intfu uIIpu
jununpu puchu uchIc y nun puj,
chuy n punu fIyu funu cu nu pIs
guesh pIf pucu cu nun puj?

14
Chuu fugu jIfcu cunu Imuno
cushun pIs musyu c mun.
NIfcuf cuIuf nIn cu nu pIs fpu-jInu-
fuj fIcu c mun.

15
Chuufu fIyucunugu muymun
pucu cuy tu pIs munu numI
cum pu cun nu chu.
Munu uIII cu nutu fufuy tu pIs
mununu puydIn nu chu.

1
Gum yuycush cun quI chu puchu
fufIn uchcu mun?
Chuyno fIcush cun quI chu Iumuf
yucu muypItu push tuy c mu-
shun tu pIs?

17
TufIsh cun quI chu wuoj cunu
chuyu shun puchutu?
RIcush cun quI chu wuuy mun
chuyunu munchu cuy puj puncu
muycho cuycu shun tu pIs?

18
Musyun quI chu mundu Imu
tumu cuycu shun tu pIs?
Rusunpu musyuj cush puy quegu
m nImuy ufI.

19
MuynIn pI tu tuj nnI IIoj shIy cun
uchIc yuj mun chuyu nu puj?
Muych tuj chuy uchIc ygu
cuycun?

20
Gum musyun quI chu chuy cu-
nutu juc cuchun cumu Imunpu
chuyu chIy tu pIs,
nIfcuf cush gun mun yupuy cutI-
chI muy tu pIs?

21
Gumgu uchcu wutu yojnu cunquI-
pIs.
Chuy cu nu tugu IIupun tu pIs
musyuy cun quI chufI.
Chuy fupgu muynu chufI yufI-
shu cuycu fuy quI.

22
Gum chuyush cun quI chu fush-
tu wun funtu chufu f cu nun
cujmun?
JOB38
759

M
38.22~23 Exo. 9.1335; Jos. 10.11; Isu. 30.30.
N
38.31 Job 9.9; Ams 5.8.

23
Chuy tugu chufu fuy c ch IIuquI-
cuy cuptIn, pIII yu cunu cuptIn,
guffu cunu cuptIn cuchu mu n-
pmI.
M

24
Imun pu tuj uchIc yuygu mush tu-
cun?
Imun tuj Intfu mundupu mush-
tu cun ufupItu shumoj wuyfu?

25
PItuj juc puchu IIupu fIyupu
tumyu nun puj uchcutu quIchu-
pun?
PItuj Icu tumyutu tumyu chI mun
fejsI shu puchu IIu mun,

2
pIpIs munu tIyu shun jIfcu cu nu-
IIupu,
chun yuj IIupu,

27
fIyupu chuquI shu cuycuj jIfcu cu-
nutu pufgu nun puj,
chuy pItu guewu wIu mu nunpgu?

28
Tumyu pu wun shuIIuypugu pItuj
tuytun?

29
Gusu pu pu wun yucu tIntI shupugu
pItuj mumun?

30
PItuj yucutu tIntI chIf tIcfu chIn
fumI mun n fuj?
PItuj Iumufpu junun cu nu tu pIs
tIntI chIn?

31
Gumchu shun tu cu shu cuyc-
chIn quI PIeyu des jutI yoj
goyIIuf cu nutu,
OfIn jutI yoj goyIIuf cu nu tu pIs
shuynI-cumu?
N

32
Gumchu puchu wufuy yugu moj
wufujtu IIoj shI chI mun quI?
Gumchu pushu fun quI Osu
Muyof y Osu Menof goyIIuf-
cu nutu?

33
Gum musyun quI chu junuj
puchupu Imuno IuynIn cushun-
tu pIs?
Gumchu nInquI chuy Iuycunu
nIshunno cuy puchu ch pIs
fufu nun puj?

34
Pucu tuy cu nutu mundun quI mun-
chu
gummun tumyu chI mu nun puj?

35
Ryu muynIn mun pIs chuyu nun-
puj nIptI quI gumtu wIyu shun-
quI chu
CuychmI cuyc gum nImu shuy-
quItu fufu n puj nIf?

3
PItuj bIcu nutu yuchuytu goshu
tImpu Imuno cushun tu pIs
musyu nun puj?
PItuj yuchuytu goshu puchu
wuf nun pnu gIIu tuntI yu-
nun puj?

37
PItuj sumuj yuchuj cuycun uycu
pucu tuy cushun tu pIs musyu-
nun puj?
PItuj syIu cho cuycuj Ishtun quI-
cu nutu cuchu fuy cu mun mun
tumyu mu nun puj,

38
chuy n punu uchu uIIpu mItu-
mun tIcfu cu fIf
cufpu cu nu mun fufu c nun puj?

39
Gumchu uychutu ushIn quI
mumun IIyun cu nu puj?
IIyun cunu yufguy cuj

40
pucu cu nun cho jItuf puy cujtu,
shutu cu nu cho IIupuf puy cujtu
sucsu chIn quI chu fuj?

41
PItuj mIcuytu tufI chIn cuefvo
bIcu nupu
wuwun cunu mIcuytu ushIf pufI-
shun fu,
fIyupu yufguy pItu gupuf push pun
muu cu mu shun fu?
39

1
Gum musyun quI chu juchu
cubfu cunu Imuy wuchu shun tu pIs?
RIcush cun quI chu IIuy chu cunu
wuchujtu?

2
Gum musyun quI chu chufI cu-
shun pItu uycu quIIIu tu fuj
wuchu shun tu pIs?

3
Wuchu nunpgu guem pu c cunmI.
Chuy fmI wuwun cunu yufIn.

4
NIfcuf ItIn cu nunu muuchu wIun.
Chun yuj jIfcu cho wIu cun.
JOB38 , 39
760
Chuyno wIuf cofgu mumun
cujpItu uywu cun mus munu
cutI mojnu.

5
PItuj cumu c chI shu jIfcu
chucufu bffu cuchuy IIu tIyu-
cu nun puj,
munu nuncu wutunu cunun puj?

Chuy cu nu tugu nogumI fIcu chIshc

chun yuj chuquI jIfcutu, cuchI yoj
guech wu cu nu tu pIs chuy cho
tIyu cu nun puj.

7
Chuy cu nugu munumI yuchu cun-
chu mufcu chgu.
MunumI wIyun pIs chu cufgu gutej
juff fu cunu guyu fu shun tu pIs.

8
Intfu jIfcu cu nupu cffI cu ch cun
guewutu ushIf,
befdI guewutu mIcu nun puj
ushIsh pun.

9
Gumgu fIguIn quI chu yguf cu-
shuy quI fu chucufu tfu-
muIIwu ufununtu,
wuquIn wcuy quI wIch gu f nun-
cho IwuI puu nun puj cushun-
tu pIs?

10
Yguf cuf ufuchIn quI mun chu fuj?
CuspI yu cu nutu gufchu puf cuf
pushup tI quI guepuy quItu
shumun mun chu fuj?

11
CuII pu yoj cuptIn chu fuj chuy
uywu mun yfu cun quI?
Afup shu nuy quI p pIs yfu cun-
quI mun chu fuj?

12
ChuquI mIcuy nI quI cu nutu ushtu-
p shun quI chu fuj?
NIfcuf fu ch pIs shun tu p shun-
quI chu fuj?

13
MusquI tuntI yu cuy uvestfuz
bIpuj:
CushI shu Iuntu supsI cun
uncuno pfIytu munush pun.

14
Avestfuzgu wuchu fIf funtun cu-
nutu ugush cho cuchuy cun
shunuy ugushtu go chI shu IIun-
wun funtun push tu mu nun puj.

15
MunumI yufpu chu cun chu Imu
ItI fI nun tu pIs,
nI Imu unImuI IIuch cu pu fI nun tu-
pIs.

1
Chuy bIgu wuwun cu nu puj
fIyumI.
Wuwun cu nu tugu munumI
quIquInpu wuwun cu nu tu n chu
fIcun.
MunumI ImupIs gocun chu
yungu IIu puj funtutu wuchu shu
cufpIs.

17
Chuy bItugu nogu munumI
yufpuytu gosh c chu.
MunumI munush c chu uIII
yufpuy nI yoj cununtu.

18
Jutuf cuf cffIytu guIIuy cuf
Ichungu
muntdu uywuj tu pIs pusuypu
IIuIIIn.

19
Gumchu cuII pu yoj y chIsh cun-
quI cuwu IIutu?
Gumchu ujchun tu pIs mutun-
cunpu wIu chIsh cun quI?

20
Gumchu chuc Ius n fuj pIntI cu-
ch nun puj cumu c chIsh cun-
quI?
Cuwu IIugu sInchI gupu fuf
munchu chI cun fmI.

21
AIIputu uspI cu chun.
Imutu pIs munu munchu cuypu
pIII yu mungu yugu cuy cun.

22
Munchu fIy tu pIs munu yuchun chu.
Munchu fIy pI tu pIs usIcun.
SubIItu fIcush pun pIs munumI
sIcsIc yun chu.

23
Muntdu uywujpu Ichu upucu-
nun shug IIuj yun.
SubII pIs, sujmuypu tucsI cu nu pIs
uchIc yuypu uchIc yuy cun.

24
JucIIu chuyuytu munush pun
fIyupu cffefgu muy cufu tu pIs
ftumI chuyu fIn.
Tfom ptu wugu mup tIn nugu
munumI IchIy cun nu chu.

25
Tfom p tu cunu wugu mup tengu
cuwu IIugu wugun.
JOB39
761

O
40.1~2 Job 13.1523; 23.5; 31.3537.
P
40.7 Job 38.3.
Q
40.15 Behemotpgu yufpuj
jutun cu ruy unimul cushun tumI. WuquIn yufpuj /ipo p tumo unImuIno cushun tumI.
Cufu pItu-puchumI muyun pIIIyu
cushun tu pIs.
WIyun cupI tun cunu guyuf puy cuj-
tu pIs
pIII yuj cunu gupuf puy cuj tu pIs.

2
Gum yuchu chIn quI mun chu
wum shu uncu pfI nun puj?
Gumchu yufpuytu gosh cun quI
suf cuj-Imun uywu nun puj?

27
Gumchu nIsh cun quI uIIguy cunu
gugu cu nu cho guesh wuntu
fufu nun puj?

28
AIIguygu junujpu chucuy pu pIs
gugu cu nu IIu cho tIyun.
Pucu cu nun puj gugu cu nupu
puntun mun futun.

29
Chuy pI tumI fIcu chu cuf
cufu mun fIcun Imutu pIs chufI-
nun puj.

30
Wuwun cu nugu yuwuf tumI upun.
Muych pIs wuu shu cuycu shun-
munmI uIIguy cu nugu shun tu-
cun.
40

1
T D jInu IIu pufIuy-
cu fun. ChuymI Jobtu nIfun:

2
Munuy nI yoj DIos cuycupt gum
jusgu muytu munuf cuf
cunun nIsh cu nu tu pIs cutI chI-
muy tu f chu fuj yufpun quI?
O
3ob cutichishan
3
Chuufu Jobgu T D cutI-
chIsh pun nIfun:

4
Imutu f shI nogugu nmun
pusuypu munu cuj IIu
cuycushpgu?
Chuypu fuquengu upIIu IIunu
cucu shuj.

5
Yupu fIf-yupu fIf uchcu tu numI
fImushc.
Mustu fImu npgu munu numI
cunnu chu.
Tayta Dios 3obta yapay nishan
Chuufu T D shucu cuy

wuyfu pItu Jobtu nImu fun:

7
Cunun m fusunpu fununo
cumu fI cuy.
CununmI IIupun tupu sh cu nutu
wIIIu mun quI:
P

8
Gumgu puntuy cu sh tu chu
yufpuy cun quI?
Juchuy nujmI c nIsh puy quI chu,
nogu tugu juchu yoj cunquI
nIyc mun quI?

9
Gum nogu n chu sInchI cunquI?
Ryuno busn n chu gumpu pIs
busnI quI?

10
Chuyno cuptengu m munuy nI yoj
fIspI tdu fIcu cuy.
AchIc yuypu uchIc yuy cuj fpuy-
quItu jutI cuy.

11
M fIcuy IIupun uIII-tucoj cu nutu:
Rubyu shu cuycu shuy quI wun custI-
guy. NIfcuf pengu cu chIy.

12
RIc fI shu IIuy quI wun ushu fIy.
FIyu funu cu nu tugu cuycu shu IIun-
cho m IIupI fIy.

13
Cuy puchu cho cujtugu IIupuntu
pumpu fIy.
NIfcuf wIch guf cuy wuu shu cunu
pfsu cuycu shun cujmun.

14
Chuu fugu quIqu pIs nIshmI
Munuy nI quI wunmI suIbu cush-
cun quI nIf.

15
MusquI fIcuy Behemot
Q
jutI yoj
munchu cuy puj unImuItu.
Chuy tu pIs gumtu fufu shno
nogu IIumI fufushc.
Wcu cu nu nmI guewutu mIcun.

1
RIcuy, Imuno sInchI shI mutun cun-
cunu,
Imuno cuII pu yoj shI fIcfun cu nu-
pIs.

17
Chupun pIs fIyupu chucfu sedfu
guefu nmI.
JOB39 , 40
762

R
41.1 Job 3.8; SuI. 74.14; 104.26; Isu. 27.1.
Atucun cu nu cho cuj uncun cu nu pIs
pIIIu cushu-pIIIu cu shu fmI.

18
TuIIun cu nu pIs cuycun funsI tbu-
n fuj,
fyffu pItu gufu tI n fuj.

19
Chuygu cuycun nogu yuchuj
cuyn wun fufu shmI.
Rufu sh cuptIn nogu IIumI chuy-
tugu bIns mun.

20
JIfcu unImuI cunu tIyuf goch pu shun
jIfcu chmI wIun guewu cu nu pIs
chuy unImuIpgu.

21
jusupu juchu cu nupu jun shIc-
wuj fufIn cho puun.
Gochu-gochu, shutu cunu cuycu-
shu IIun chmI pucu f cun pIs.

22
jusupu juchu cunu IIun tu pun.
Yucu uywujpu cuntun cu nu cho cuj
wuyuu guefu cu nunu Int funpu
tumu fuy cun.

23
Muyu chuyup tIn pIs munumI
munchu cun chu.
Sengun cu munu yucu ItIp tIn pIs
Imutu pIs munu gocuy pumI
cucun.

24
RIcchuy cup tengu pIfuj chufIn-
mun?
PIfuj sengun tu pIs uchcu pu fIn mun
ufguy IIutu chufu cuf cu nun puj?
41

1
Wuf cuy IevIu tun tugu
R
pesc du tuno chufIn quI mun-
chu fuj unsuy Iu IIu wun?
ShImIntu wutun quI mun chu fuj
IIunu wuscu IIu wun?

2
Sengun pItu chufI chIn quI chu fuj
juc IIunu wuscu IIu wun?
QuIj dun pItu juc fyffu wun
chufI chIn quI mun chu fuj?

3
Cuyu p nuy quI puj fuwu shun quI-
mun chu fuj?
AIII shImI IIun pu chu fuj fuwu-
shun quI mun?

4
Gumgu jufu chIn quI mun chu fuj
Imuy cu mu pIs sIfbI shu nuy quI-
puj?

5
Puywungu pucIIun quI mun chu fuj
ItI bIwun juc funu pucIIujno?
Wumfuy quI cu nupu pucIIu nun p-
chu fuj wutun quI?

NIgu syun tI cu nugu chuytu

funtIytu munun mun chu fuj?
RuntI coj cunu IchIc-IchIc IIu
cuchun mun chu fuj funtI cu nun-
puj?

7
Ichuy quI wun tucsI fIn quI mun-
chu fuj gufun fufIn yuj psuj-
puj?
Pesc dutu chufI cu nu wun
umunpu tucsI puy cun quI mun-
chu fuj?

8
Puytu yutuy IIu pIs yutuy cup tI-
quegu
musyun quI munmI Imuno cushun-
tu pIs.
Chuu fugu Imuy pIs munumI
gongun quI p chu.
Chuyno fufuy cu shup tI quegu
munu numI Imuy pIs fImu pun-
quI p nu chu.

9
IevIu tuntu chufIytu yufpu shun pIs
yungumI.
RIcuy cu IIuf numI munchu fIy wun
p-muypIs chIyu c cun mun.

10
PIpIs guIIu fI puf cup tengu
fIyupumI fubyu cuf cun.
Chuyno cuycup tengu nogupu
uup cho pIfuj IchI fuy cun-
mun?

11
PItuj nogutu Imutu pIs gomu shu
cutI chI npgu?
IIupun pIs nogu IIu pumI!

12
IevIu tunpu chuquIn cunu,
cuef pun cunu Imuno cuII pu yoj
cushun p pIs sImfImI fImuy c-
shuj.

13
PIfuj jofgun mun Intfu jununtu
chupu fuy cujtu?
PIfuj junun chupu cu nun chucfu
cuycujtu uchcu fIn mun?

14
PIfuj shImIntu quIchu fIn mun?
JOB40 , 41
763
QuIfun cu nugu cuycun fIyupu
munchu cuy pmI.

15
Wujtun Imun pIs cuycun
fIuyIIunpu chupu cu nu wun
sumuj chupu shumI.
Chuy cu nugu sumuj chupu shu cuf
sInchI fumI nmI cuycun.

1
JucnIn-jucnIn mun fIyupu
chunujmI Iugu cu shu cuycun.
Chuypugu nI wuyfu pIs munumI
yuycun chu.

17
Chuy cu nugu jucnuy IIu sumuj jIfu-
cu shumI cuycun.
Chuy tugu munumI pIpIs fuchI c-
chIn chu.

18
WIsh gup tengu IIIguy n fmI
sengunpu IIoj shI mun.
NuwIn cu nu pIs puchu wufup tIn
IntI yugu moj n fmI uchIc yun.

19
ShImIn pI tu pIs IIoj shIn nInu futu-
tuy cuj fuj.
NInu shun shu fmI shIc wuf cun pIs.

20
Sengun pI tu pIs IIoj shIn gosh tuy fuj
muncu tImpup tIn wupu tuy IIoj-
shej n fuj.

21
Jmuy nengu nInu upIshu cuycuj
cufbun tu pIs shun shu chInmI.
Sengun pItu IIoj shIn nInu.

22
Cuncun pIs fIyupu chucfu cuII pu-
yojmI.
ChuymI puytu fIcufgu IIupun pIs
fIyupu munchu fIf guesh pIn.

23
Cuef pun cho mus cuycuj uychun-
pIs cuycun
fIyupu chucfu ImupIs munu
yuycu nun p nmI.
Chuygu cuycun jundI shu fyffu-
n fuj.

24
Puywuy nIn pIs puypugu guguno
chucfu, tunuy n pIs chucfu.

25
Puy fubyup tengu guffu cho bInsej-
cu nu pIs munchu fI shumI fIcu cun.
ChuymI fIyupu munchu fI shu
guesh pIf uywu cun.

2
SubII wun cuchup tIn pIs munumI
muyu chIn chu.
TucsI cu nu pIs nI Ichu pIs munumI
yuycun chu.

27
Puypgu fyffu pIs ogshu n IIumI
cuycun.
RunsI pIs Ismu shu guefu n IIumI
cuycun.

28
Ichu wun IIIu puf pIs munumI
guesh pI chIn quI chu.
Wufu cup tI quI pIs fumI cu nugu
ogshu n IIumI junun mun
chuyun.

29
Jutun msu wun wIfup tIn pIs cush-
pI wun wIfu shun n IIumI.
Iunsu wun sujmu shun wIch yuf
uywujtu wIyuf pIs munumI
ImupIs gocun chu.

30
MItunpu gufu chuypu uywufgu
wuyun chu tu fmI fufu fIn.
RufInpugu qudun cuIIupu
guefutu gufu chu shu funu
upushunno gushu cu shu fmI.
Punshutu shun tu cunu ufIIushu
uywu shun n fmI qudun.

31
Yucunpu uywufgu muy-muy fufI
Iumuf tu pIs tImpu fu chI mun
muncu cho yucu tImpuy cuj tu n-
fmI.
Muncu cho cuycuj yucutu posh gu-
chej n fmI tImpu fu chI mun.

32
Aywu shun guepunpugu yucu
qudun yuf'gu fuy cuf uchIc-
yuypu uchIcyuf-fuj.
Chuufu Iumuf yucugu fIcu cun
sogu yu c cu shu n fmI.

33
Chuy-nIfuj unImuIgu munumI
cunchu cuy puchu chgu.
IevIu tungu fufu shu cuycun Imuy-
pIs munu munchu cu nun pmI.

34
Mus munuy nI yoj cu nu tu pIs munu-
cuj munmI chufun.
Chuyno, IIupun jIfcu unImuI cu nu-
tu pIs puygu munchu chInmI.
Tayta Dios yachaj cashanta
3ob reconsishan
42

1
T D nIshun cu nutu
wIyuy cuf Jobgu nIfun:

2
Nogugu musymI gumIIu IIupun-
puj munuy nI yoj cushuy quItu.
JOB41 , 42
764

S
42.3 Job 38.2.
T
42.4 Job 38.3; 40.7.
U
42.8 Job 1.5.
V
42.10 Job 1.13.
Rufuytu yufpu shuy quI cujtugu
IIupun tumI fufun quI.

3
Gumgu tupu mush cun quI PItuj
gumgu cunquI yufpu sh cu nutu
munu cuj mun chufu nuy quI puj?
nIf.
S
Nogugu fImuy cushc munu tuntI-
yu sh cujcu nu tumI.
RImuy cushc fIyupu uImI fuy puj
cujcu nu puj, munu tuntI yuy puj
cujpmI.

4
Gum nImush cun quI: WIyu muy.
Gumtu nIytumI mun.
CununmI IIupun tupu sh cu nutu
cutI chI mun quI nIf.
T

5
Cunun cumu gumpgu wIyuy IIumI
wIyuf.
CununmI Ichungu uw wun fIcuf
fusunpu tuntIy Imuno cushun-
tu pIs.

Chuy pI tumI cunungu fIyupu

penguc.
ChuymI ufpIn tIc uIIpu cho,
uchpu cho jumu cushp.
3obta Tayta Dios yanapashan
7
T D chuyno Jobtu nIfcuf
EIIfuz tu pIs nIfun: FIyupu fubyu shumI
cuyc gumpuj, Ishcuy umguy quI cu nu-
p pIs. SIfbI mujn Jobngu gumcunu
munumI fusun cujtu chu nogu puj nIsh-
cun quI.
8
Cunungu gumcunu uywuy quI-
pItu gunchIs tfutu, gunchIs uyshutu
upucuf cuf uywuy sIfbI mujn Job
cujmun. Chuy chnu juchuy quI cu nu pItu
fupu chInu sucfIfIsyutu nogu puj fupu-
chIn quI.
U
SIfbI mujn JobnumI muu-
cu mungu gumcu nu puj. Puy muu cu-
mu shuntu nogugu wIyu shmI. Chuufu
gumcu nutu munu numI custI gu shuy quI-
nu chu munu fusun cujtu fImu shuy quI-
pItu custI gu shu cunuy quI puj cumu cuy-
cup tIn pIs. SIfbI mujn JobmI Ichungu
fusun cujIIutu fImu shu.
9
ChuymI EIIfuz, BIIdud, Zofuf fufu-
fun Tuytu DIos nIshun n IIu. T
D Job muu cu shuntu uunI fun.
10
Amgun cu nu puj muu cu shun-
pI tu fuj Jobtugu T D yupuy
yunu pu fun unuy cushunno uIII cho
goy nun puj.
V
ChuymI Imu-uycu tu pIs
chuf chI fun unuy chufu shun pI tugu
juc chuy npu mustu fuj.
11
Chuu fugu
wutu coj uywu fun wuuguIn cunu,
puIn cunu, umgun cunu, IIupun unuy
fejsI nu cu shun cunu. NIfcuf IIupun
shun tu cuy cufnu Jobpu wusIn cho
jutun fIstutu fufu fun. Chuy chnu
puycu nu pIs IIuquI pu shuntu wIIIu fun.
NIfcuf shogu fun T D tucuy
custu munu uIII cu nu wun ucu chI-
shun pItu. Puycu nugu cudu nun
goycu fun juc gueIIuytu, juc gofI
suft ju tu pIs.
12
T D bIndI syuntu
gofun Jobtu unuy wutu cu nu cho
yunu pu shun pI tugu musfuj. ChuymI
puypugu mIfu fun chuncu chuscu
wufungu (14,000) uyshu, sojtu
wufungu cum IIo (6,000), wufungu
(1,000) puf buyI cunu, wufungu
(1,000) chInu bffu.
13
Chuyno
wumfun cu nu pIs yupuy cufun gunchIs
oIIgu, quImsu wufmI.
14
Muyuf cuj
wufmI wumfunpu jutIntu chufu-
pu fun JemImu nIf; guepun mun
cujtunu CesIu nIf; mus guepun mun
cujtunu Kefen-hupuc nIf.
15
Jobpu
jIpush wumfun cu nuno cuyuy IIupgu
munumI muych pIs cufun chu. Puycu-
nu tu pIs pup nengu efen syutu fuquI-
pu fun tufIn cu nu tu wun IwuI.
1
Chuy pItu Jobgu cuwu fun puchuc
chuscu chun cun (140) wutu fuj. ChuymI
fIcu fun fuj wumfun cu nutu, wIII cun-
cu nutu, ustu chuscu mIfuy cu mu fuj.
17
Jobgu wuu fun pusuypu uuquIn yuy-
IIu pu fuj.
JOB42
765
LIBRO 1
(SALMOS 141)
Sa!mo 1
3uchaynajcunapaj
juchayojcunapaj rimashan

1
CushI shumI goyungu fIyu funu-
cunu wIIIu pu shuntu munu
fufuj cu nugu,
juchu su pu cu nutu munu gutI fuj cu-
nugu,
Tuytu DIostu munu fIspI tuj cu nu-
wun munu gotu fuj cu nugu.

2
CushI shumI goyungu T
D IuynIn cu nutu cushI shu
cumIej cu nugu,
chucuypu junuj pu pIs cumII nu IIun-
puj yufpu fuj cu nugu.

3
Chuy funugu cuycun juc yfu
muyu cuntun cho uIII cuycuj-
nmI,
D
wuyu nun tImpu chuyu mup tIn uIII
wuyoj nmI,
jun cu nu pIs munu gufwush tuj-
nmI.
Chuy funu tugu IIupun pIs uIIImI
IIoj shI pun!

4
FIyu funu cu nupgu munumI
chuy n chu.
Puycu nugu cufcuy cun wuyfu
upushun chuquI pungu-
nmI.
E

5
ChuymI juchu su pu cu nu tugu Tuytu
DIos custI gungu.
Juchuy nuj cu nu wun IwuIgu munu
gotu fun gu chu.

Juchuy nuj cu nu tugu uIII nnIpu

pushuf T D uIII
cuwuy mun chuyu chIn.
FIyu funu cu nu tumI Ichungu
quIquIn pufI shun nnI cho
ushu fengu.
F
Sa!mos
Muyguntuj cushu IsfueIcunupu hImnufyun? Imututuj nInchI DIosnInchtu muucuf?
Imataj caycan cay !ibru cho? Tuytu DIostu muu cofgu puywunmI pufIuy cun chI. Tuytu DIostu
muu cofgu uIubun su cu nu tu pIs cuntuy cun chmI. IsfueI cu nugu SuImo IIbfutu chufuj cuntu nun-
pmI y Tuytu DIostu muu cu nun pmI. Unuy efm nu cu nu pIs chuy nmI sufun. Y nogun ch-
pIs chuyno fufush wun. Chuy cho cuycun Tuytu DIostu uIubu nun ch puj cumu fI shu IIunu. Tuytu
DIos wun Imuno pufIu nun ch p pIs tuntI yuy c chI mun chI: IIuquI shu cuycuf Imun pIs muu cu-
nu puj, cushI shu cuycuf Imun pIs muu cu nu puj, uIII IIu goyuf Imun pIs muu cu nu puj, ImupI tu-
pIs yufpu chu cuf Imun pIs muu cu nu puj. SuImos IIbfu chgu uchcu tumI tufIn chI Imuno Tuytu
DIostu uIubunu cushuntu, Imuno puywun pufIu nu p pIs. Puchuc pIchgu chun cun (150) suImu cu-
numI cuycun yuchu chI m nun ch puj.
SuImos IIbfo fuquI shu cuycun pIchgu puftI munmI: IIbfo 1 (141); IIbfo 2 (4272); IIbfo
3 (7389); IIbfo 4 (90106); IIbfo 5 (107150). Cudu puftI ushun Tuytu DIostu uIubush pun
(41.13; 72.18,19; 89.52; 106.48; 150.16). SuImos IIbfu chgu munumI juc custu IIu chu IsquIf bI-
shu cuycun. Chuy tugu uchcuj funu cu numI IsquIf bI fun. Ichungu IIupun pIs fImuy cun Tuytu DIos-
pI tumI. Chuy IsquIf bej cu nugu fImuy cun Imun pIs Tuytu DIos yunu pu shun tumI. Y Imu ucuy cu-
nu mun chuyuf pIs Tuytu DIos tumI muu cun yunu p nun puj.

D
1.3 Job 29.19; Jef. 17.8
E
1.4 Job 21.18; Jef. 13.24; Ose. 13.3; Sof. 2.2.
F
1. Pfov. 4.1819;
Mut. 7.1314.
766

G
2.1~2 Hech. 4.2526.
H
2.4 SuI. 59.8.
I
2.7 2Sum. 7.14; Hech. 13.33; Heb. 1.5; 5.5.
J
2.9 Apoc. 2.2627; 12.5; 19.15.
K
3 2Sum. 15.1317.22.
Sa!mo 2
Tayta Dios acracushan

1
ImunIf tuj Tuytu DIostu munu
fIspI tuj cu nugu contfun jutu fIf-
cuy cun?
ImunIf tuj munu cuj cu nu tugu
yufpuf cuy cun?

2
Cuy puchu cho cuj fuycunu,
munduj cunu fIyupu fubyu cuf-
c fIn.
NIfcuf IIupunnu pufIu cun T
D contfun y ucfu shunpu
contfun.
G

3
ChuymI gupuf pun cuyno nIf:
Puycu nupu muquIn pItu IIoj-
shI cu shunnu.
Munuy nIn pItu guesh pI cu shunnu.

4
Junuj puchu cho cuycuj Tuytu
DIosmI puycu nupgu usIcun.
QuIquIn Tuytu DIosmI munu
csu pun chu.
H

5
Rubyufnu munchu fu chIn.
FIyupu fubyu cuf cufnu pIu cuf
nIn:

RIspI tdu SIn Im cho

fuyn cununpgu muynumI
ucfushc nIf.

7
CununmI wIIIu cu shuj T D
Imuno yufpuy cu shun tu pIs.
PuymI nImu shu: Gumgu
wumfmI cunquI.
Cunun junuj pI tugu tuytuy quI numI
c.
I

8
Nusyun cu nutu goycu n p pIs
muu cu muy.
Cuy puchu tu pIs gumpu cunun-
pmI juc cuchu pItu jucuj
cuchun cumu goycu shuy quI.

9
Fyffu bustun nI quI wun mugufmI
IIupun fuycu nutu bInsIn quI puj.
J
AIIpu muncutu shuIIu fej nmI
ushu fIn quI puj!

10
ChuymI fuycunu, munduj cunu
sumuj tuntI yu cuy.
Cuy wIIIu pu shtu sumuj yuchu-
cuy!

11
FIyupu fIspI tush puy quI udufuy
T D.

12
Puypu uupun mungu sIcsIc yuf
gonguf pu cuy.
Munu fIspI tup tI quegu jInun fumI
fubyu cuf cun mun.
Chuufu wuun quI munmI.
CushI shumI cuwungu Tuytu DIos-
mun yfu coj cu nugu.
Sa!mo 3
Yanapnanpaj Tayta Diosta maacushan
Wumrun Absulonpitu gues/pir
uywucur uviJ rimus/un.
K

1
T D, chIquI muj cu nugu
uchcujmI.
Aypu IIujmI contfgu fIcu cu shu.

2
Nogupgu uchcujmI nIfcuy cun
DIosgu munumI suIbun gu chu
nIf! Selu/
SAIMOS2 , 3
Isruel cu nupu tucununcunu
767

L
3.5 SuI. 4.8; Pfov. 3.24.
M
4.4 Efe. 4.26.
N
4.8 SuI. 3.5; Pfov. 3.24.

3
Chuyno nIptIn pIs T D,
gummI ImupI tu pIs chup mun quI.
GummI shuc y chI mun quI.
GummI cushI cu chI mun quI.

4
Gupu fuy pu fmI T D
muuc yunu p m nun puj.
Chuufu fIspI tdu SIon pItu wIyu-
mush punmI yunu p mun. Selu/

5
T D yunu p mup tInmI
juucu puuc, juucu fIcchum.
L

MunumI munchu chI mun chu chuy

uypu IIu suId fu cunu
Int fupu cufu Iu pu fuy c mu shun-
pIs.

7
Aywu shun, T D!
SuIbuy cu muy ufI!
ChIquI muj cu nu tugu gummI cfu-
chu Iugyun quI puj.
Juchu su pu cu nu tugu quIfun cu nu-
tu pIs jofgu pun quI puj!

8
T D, gummI pItu pIs
suIbun quI.
Acfu shuy quI funu cu nu tugu
bIndI syuntu goycu IIuy ufI!
Selu/
Sa!mo 4
Tayta Diosta chacaypa maacushan
Cuy sulmogu uviJ isquirbis/unmi.
CuerJusniyoj instrumentutu tucur
cuntununpumi cuycun.

1
Contf cu nu pItu chup muj Tuytu
DIosn,
muu cu mupt yunu puy cu muy
ufI!
IIuquI cuy cupt gumgu shuc y chI-
mu fuy quImI.
Cunun pIs cuyu p mush puy quI
wIyuy cu muy ufI muu cu mu-
shtu!

2
Munuy nIyoj-tucoj funu cunu,
Imuy cu mu fuj munu cuj mun
chufuy c mun quI?
Imuy cu mu fuj munu cuj cu nu IIutu
ushIf cuy cun quI?
Imuy cu mu fuj IIuIIu cuy IIutu
munuf cuy cun quI? Selu/

3
TuntI yucuy-IIupu, T D
mundu mIn tuntu cumIej cu nu-
IIu tumI cuyun.
T D muu cupt wIyu-
munmI.

4
Munchu pucuy-IIupu! Juchutu
umu fufuy chu!
M
Imutu fufu nuy quI p pIs cmuy quI-
cho wegu fu shuy quI fu yufpu-
chu cuy. Selu/

5
IIutun yufpu shuy quI cu nutu
cuchu fIf T D wIyu-
cuf cuwuy-IIupu.
Tuytu DIos IIu mun yfu cuy pIs.

AchcujmI nIfcuy cun: PIfuj uIII

cuwuytu tufI chI m shun? nIf.
Tuytu DIos, uIII uwI IIuy quIpu
nogu cu nu mun fIc fu muy ufI!

7
Aypu IIu fgu yoj pI tu pIs, uypu IIu
bnu yoj pI tu pIs musfmI gumgu
shon gtu cushI cu chIn quI.

8
Nogugu juucumI puu c pIs.
T D gummun yfu cush-
pmI cushI shu IIunu cuw.
N
Sa!mo 5
Chapnanpaj maacushan
Cuy sulmutugu uviJ cumucuc/irun
quenuwun cuntununpuj.

1
T D, muu cu mu shtu
wIyuy cu muy ufI.
IIuquI cuf muu cu mu shtu wIyuy-
cu muy ufI.

2
Ruyn, Tuytu DIosn, fuwu cuy c-
mu shtu wIyuy cu IIuy.
Gumtu chuj muu cuy cm ufI.

3
Tutu IIu pItu-puchumI busntu
wIyuy cun quI.
Chucu-chucu IIu numI fuwu cuy cm.
Cunungu shuyu fuyc yunu p m-
nuy quI pmI.
SAIMOS3 5
768

O
5.9 Rom. 3.13.
P
.1 SuI. 38.1; Jef. 10.24.
Q
.5 SuI. 88.1012; 115.17; Isu. 38.1819.

4
Tuytu DIos, funu cunu munu
uIIItu fufup tIn gumgu munumI
cushI cun quI chu.
Juchu su pu cu nugu munumI
uupuy quI mun pIs chuyun gu-
p chu.

5
AIII-tucoj cu nugu munumI
uupuy quI mun pIs chuyu mon-
gu chu.
Gumgu chIquIn quImI munu uIIItu
fufuj cu nu tugu.

IIIg chIn quImI IIuIIu cu nu tugu.

MeIu n cun quImI wuu chI coj cu-
nu tu wun munu uIIItu fufuj cu-
nu tugu.

7
NogumI Ichungu gum cuyu coj
cuynI quIpu WusI quI mun pIs
yuyc.
RIspI tdu TempIuy quI ch pIs
gonguf pu cuy cuf gumtu uduf.

8
Tuytu DIos, uIII IIupu pushu muy ufI
uIII shongu cushuy quI munno.
Mun'chgu chIquI muj cu numI
munu uIIItu fufu mungu.
Munu shuy quIno cuwu n puj yunu-
puy cu muy ufI.

9
FIyu funu cu nugu munumI Imuy-
pIs fusun cujtugu fImun chu.
Shon gun ch pIs munu uIII yufpuy-
cu nu IIumI.
ShImIn pIs sepuI tfu quIchu fI shu-
nmI cuycun.
AIII-tucu IIufmI pufIun.
O

10
Puycu nu tugu custI guy cuy ufI
Tuytu DIos!
Jucpuj munu uIIItu yufpu shun cu-
nugu quIquIn mun chuyu chun!
Puycu nugu gumpu contfuy quImI
fIcu cu shu.
JItu fIynu fIyupu juchutu fufu-
shun pItu.

11
Gummun yfu cu moj cunu Ichungu
cushI cu chun.
CushI cuy pItu Imuy fupIs cuntu-
chun.
GummI puycu nu tugu ImupI tu pIs
chupuy cun quI.
Gumtu cuyu shoj cujcu nugu
gumpmI cushI cun.

12
T D munu shuy quItu
fufuj cu nu tugu bIndI syun tumI
gonquI.
Cuyu p coj cush puy quImI chupu-
cunu esc duno ImupI tu pIs
chupun quI.
Sa!mo
L!aquicur Diosta maacushan
Instrumentutu rucupu tucur cuntununpuj
uviJ isquirbis/un ulubunsu.

1
T D, fubyu shu cuycu shuy-
quI fugu umu pIu cu muy chu.
FIyupu fubyu shu cufgu umu custI-
gu muy chu.
P

2
T D, cuyu puy cu muy ufI.
Guesh yufmI cuII puy nuj fIcu cushc.
T D, uIIchu cuy cu chI muy
ufI.
Intfu cuef p chuj sIcsIc yuy cun.

3
Munchu fIy wunmI sIcsIc yuyc!
T D, Imuy cu mu fuj cuyno
cushuj?

4
Aywuy cu muy ufI T D,
suIbu m nuy quI puj!
Cuyu p coj cush puy quI suIbuy cu-
muy ufI!

5
Wuoj cu nugu munumI pIpIs
yufp shun quI nu chu.
PIfuj uIubu shun quI mun pumpu-
fu shun uIIpu pI tugu?
Q

Atuf pIs pusuy pu numI utIcushc.

Wufuy wufuymI umutuf wug.
Juwu n tu pIs wuguy cup tI IImI
wegu ushmu shu.

7
Wuguy cup tI II numI uw pIs
chucuy cun.
ChIquI cunu chIquI mup tIn wuguy-
c IIuf numI ushu cuy c pIs.
SAIMOS5 , 6
769

R
.8 Mut. 7.23; Iuc. 13.27.
S
7.9 Jef. 17.10; Apoc. 2.23.

8
Id pI tu pIs wItI cuynu munu
uIIItu fufuj cunu!
R
T D wIyu shu numI
fIyupu wugu shtu.

9
T D wIyu shu numI
fuwu cu shtu.
T D chus quI mu shu-
numI muu cu shtu.

10
ChIquI muj cu nugu munchu fIy IIu-
wun munumI Imu fufuy tu pIs
cum pu con gu chu.
IIIuj pI tumI penguy-tucu shu
guesh pIf uywu congu.
Sa!mo 7
Tayta Dios a!!i juez cashan
Benjumln custu runu Cuspu s/iminpitu
uviJ lluquicur cuntus/un.

1
T D, gummunmI pucu-
cuytu ush.
GutI cu ch muj cu nu pI tugu suIbuy-
cu muy!

2
IIyun cu nu nmI cufcuy cun.
Cupus chufI fuchIf-ushu fu mun mun pIs.
Gum munu suIbu mup tI quI jucgu
munumI suIbu mun gu chu.

3
T D, Imu munu uIII tu tuj
fufushc?
Imuch tuj juchu III cushc?

4
AIIItu fufu muj cu nu tu chu fuj
munu uIII wun cutI chIshc?
Munu cuj IIu pI tu chu fuj contftu
munu uIIItu fufushc?

5
Chuyno fufu shu cuptgu chIquI-
muj cunu gutI cu ch m chun.
TufI puy cu muf gufu chu shu upum-
chun.
Pusuypu penguy mun chufu m-
chun. Selu/

T D!
ChIquI muj cu nu wun fubyu shu
pIII yuy ufI!
AIII uffIg Iu nuy quI puj nIshu
cuycufgu fubufn jutu fIy ufI
Tuytu DIos!

7
Intfu nusyun cu nu pI tu pIs
uupuy quI mun shumu chun.
Puycu nutu jusgu nuy quI puj sIIIun-
nI quI mun jumu cuy.

8
T D, gummI jusgun quI
IIupun funu cu nutu.
Imuno cush tu pIs jusgu muy.
Nogugu munumI Imu munu uIII tu-
pIs fufush c chu.

9
Juchuy nuj Tuytu DIos, gumgu
musyuy cun quImI funu Imuno
S
FIyu funu cu nu tugu IIIg chIynu ufI!
Juchuy nuj funutu Ichungu yunu-
puy cuy ufI!

10
Nogutu ImupI tu pIs chup mgu
junuj cho cuycuj Tuytu DIosmI.
PuymI uIII funu cu nu tugu suIbun.

11
Tuytu DIosgu uIII uffIg Iuj juezmI.
Puygu munu junun puy pumI juchu
fufuj cu nutu Imuy pIs jusgun.

12
FIyu funu cunu munu ufpIn tI cup-
tengu
Tuytu DIos subIIn tumI ufIIungu,
Ichun tumI cumu fengu.

13
NInu futu tuy cuj Ichu wun pIs
upun tu fuy cunmI.
Wuu chI coj ufmun pIs cumu fI shu-
IIu numI cuycun.

14
MusquI fIcuy fIyu funutu:
Juchu IIu tumI guesh yuj cuycun.
Munu uIII cu nu IIu tumI guesh yuj
cuycun.
Wuchun gu pIs IIuIIu cuy IIu tumI.

15
FIyupu jutun fufI uchcu tumI
fufu shu.
QuIquIn fufu shun uchcu IIu-
munmI yugungu.

1
Munu uIIItu fufu shun cu nu pIs
quIquI IIun munmI chuyungu.

17
Nogugu T D ugfu d-
sI cu shuj uIII uffIg Iuj cushun pItu.
Junuj cho cuycuj T D
uIubun su cu nu wun uIubu shuj.
SAIMOS6 , 7
770

T
8.1 SuI. 57.5, 11; 108.5
U
8.2 Mut. 21.16.
V
8.4 Job 7.1718; SuI. 133.3; Heb. 2.68.
W
8. 1Cof. 15.27; Efe. 1.22; Heb. 2.8.
Sa!mo 8
Tayta Diospis runapis a!!i cashan

1
D,
Cuy puchu chgu gumIIu tumI
fIyupu fIspI tu shun quI!
Cuntu-cuntu sy Iu chgu munuy-
nI yoj cuptI quI
T

2
tucshu wumfu cu numI, chuchuy cuj
wumfu cu numI uIubu shun quI.
U
Chuyno uIubu shun quI contfuy quI
jutu fej cu nutu, chIquI shoj cu-
nutu upIIu chI nun puj IIIg chI-
nun pmI.

3
SyIutu, goyIIuftu, quIIIutu cumu-
shuy quItu fIcushp

4
yufpu chuc: Imufuj funugu?
Runu tugu ImunIf-fuj cuyu pun-
quI? nIf.
V

5
Runu tugu unjII cu nu pItu mus
mnus munuy nI yoj IIu tumI
fufu fuy quI.
Chuy pIs cumu c chIsh cun quI
munuy nI yoj fIspI tu shu cunun-
pmI.

Cumu shuy quI cu nupu duyun

cunun puj uunIsh cun quI.
Cumu shuy quI cu nu pItu mus
munuy nI yoj cunun pmI
chufush cun quI.
W

7
Uyshu cu nu pItu, wcu cu nu pItu,
jIfcu unImuI cu nu pItu,

8
pfIypu pufej cu nu pItu, Iumuf cho
tIyuj pesc du cu nu pItu,
Iumuf cho cuycuj cu nu pItu mus
munuy nI yoj cunun pmI
chufush cun quI.

9
D,
cuy puchu chgu gumIIumI fIyupu
fIspI tu shu cunquI!
Sa!mo 9
acajcunatapis Tayta Dios ricashan
le[

1
T D, IIupun shon g pumI
uIubuytu mun.
AIIItu fufu shuy quI tugu IIupun-
tumI wIIIu cu shuj.

2
Munuy nI yoj Tuytu DIosn gumpuj
cushI cufmI gumtu uIub.
AIubun su cu nu tumI cuntu shuj!
Bet

3
ChIquI muj cunu gumpI tugu guesh-
pInmI.
Tunefgu jInun chmI wuun.

4
Gumgu uIII juez cufmI dImun dtu
uIII uffIg Iun quI.
Jumu f nuy quI mun jumuy cush cun-
quI IIupuntu jusgu nuy quI puj.
Gulmel

5
Munu fIspI tu shoj cu nu tugu pIu-
cush cun quImI.
Munu wIyu coj cu nu tugu IIIg-
chIsh cun quImI.
Puycu nu tugu pufu-sImfInu
gonguy c fI nun pmI cumu c-
chIsh cun quI.

ChIquI muj cu nugu wuu shu numI.

QuIquIn wun IwuImI IIIgu shu
sIud nIn cu nu pIs.
GummI IIIg chIsh cun quI.
Puycu nupugu munumI ImuIIun pIs
qudu shu chu yufp nun puj.
He

7
T D Ichungu Imuy cu-
mu pIs fuy cungu.
Jusgu nun puj jumu cu nun tu pIs
cumu c chI shu.

8
Cudu nun tumI jusgungu Imuno
cushun tu pIs.
IIupun tu pIs IwuImI jusgun gu puj.
Vuv

9
T D ImupItu ucuy cuj-
cu nu tu pIs chupunmI.
SAIMOS8 , 9
771

X
9.9 SuI. 37.39.
Y
10.4 SuI. 14.1; 53.1; 73.11.
Puygu IIuquI cuy cuj cu nutu
wushunmI.
X

10
Tuytu DIos, gumtu fejsI shoj cgu
gummunmI yfu cun.
Gummun yfu cu moj tugu munumI
cuchuy cun quI chu.
Zuyin

11
SIon cho munduj cuycuj T
D uIubun sutu cuntuy.
mufcu cu nu cho wIIIu cuy.

12
Wuu chI coj cu nutu custI ggu
munumI gongun gu chu IIuquI-
cuy cuj cu nutu.
Jet

13
T D, chIquI muj cu nugu
fIyupumI IIuquI cuy c chI mun.
Cuyu puy cu muy ufI!
Wuu chI m nun tugu umu cumu-
c chIy chu!

14
Chuy n pumI Jefu su Ien mun
yuycu nu cho wIIIu cu shuj uIubu-
shu nuy quI puj.
SuIbu mu shuy quI pI tu pIs cushI cu-
shmI.
Tet

15
Munu fIspI tu shoj cu nugu yugungu
quIquIn cunu uchcutu fufu shu-
IIun munmI.
TogIIutu chufu shun pIs quIquIn cu-
nu tumI chufengu.

1
T D gumgu musyuchI-
mush cun quI uIIItu fufuj
cushuy quI tumI.
FIyu cu nugu wutu c cu shu
quIquIn cunu chufu shun togIIu-
chmI. Selu/
YoJ

17
FIyu cu nu wun Tuytu DIostu munu
fIspI tuj cu nugu
wuoj cunu cushun munmI chuyungu.
Cu[

18
PobfI cu nu tumI Ichungu Imuy pIs
munu gongun quI chu.
Gummun yfu cu moj cu nu tugu
yufpu fuy cun quImI.

19
T D upufuy ufI.
Amu cumu c chIy chu fIyu funu-
cunu uIII-tucu nun tugu.
Munu fIspI tu shoj cu nu tugu jusguy
ufI!

20
T D chuy funu cu nu tugu
fIyupu munchu fu chIy.
Munu fIspI tu shoj cu nugu tuntI-
yu cu chun quIquIn munu cuj IIu
cushuntu! Selu/
Sa!mo 10
Yanapnanpaj Diosta maacushan
LdmeJ

1
T D ImunIf tuj cufu IIu-
cho cucun quI?
ImunIf tuj pucu cun quI IIuquI cuy-
cunu cushun fu?

2
FIyu funu cu nugu uIII-tucush-
punmI umII dI cu nutu uch quItu
ushI pun.
Chuy pIs fIyucunugu quIquIn cu-
numI fufu shun togIIu IIu cho
wutu c congu.

3
FIyu funu cu nugu quIquIn cunu uIII
cushuntu yufpufmI uIubu cun.
Yufguj cu nugu T D munu-
cuj mun chufufmI dIspfI syun.

4
Chuy funu cu nugu uIII-tucuf nIn:
DIosgu munumI cunchu.
PIf shI nogutu jusgu mun mun
Imutu fufu sh tu pIs nIf.
Y
Chuy IIu tumI Imuy fupIs yufpu-
fuy cun.

5
Imutu fufu shun ch pIs uIIImI IIoj-
shI pu cun.
Puycu nugu jusgu c nun puj
cushuntu munumI yufpun chu.
ChIquI nu cu shun tugu munu cuj-
munmI chufun.

Puycu nugu yufpuy cun pIpIs munu

uIII mun munu chuyu chI nun tumI,
Imuy pIs Inf du mun munu chuyuy-
tumI.
SAIMOS9 , 10
772

Z
10.7 Rom. 3.14.
[
11.4 Hub. 2.20; Sof. 1.7; Zuc. 2.13
Pe

7
Puycu nugu munu cuj cu nu tumI
IIuIIu cun, engu u cunmI,
ushIII cunmI.
Z
ShImI puncu IIun chmI cuycun
pItu pIs Imutu pIs nInun puj.

8
Mufcu IIoj shI nu cho, yuycu nu cho
pucu cuy cuf shuyuf pun.
NIfcuf juchuy nuj cu nu tugu wuu-
chIn.
PIpIs wush nun puj munu cujcu nu-
tugu wutguf cuy cun.
Ayin

9
IIyun muchuy pItu fIcchu coj n-
fmI,
pucu fu shun pItu pobfI tugu wutguf-
cuy cun.
ChufIy c fefgu gufchu cuf c fIf
upucun.

10
Umpuf cuf, uquIf cuf,
shuyuf puy cup tI IIun numI pIpIs
wush nun puj munu cujcu nugu
muquIn mun chuyun.

11
FIyu cu nugu yufpun DIosgu
pobfI cu nutu gonguy cu shumI.
Cfuntu chupu cuf cuf Imuy pIs
munu fIcun chu nIf.
Oo[

12
T D upufuy ufI!
Amu wIyu f cuy chu!
PobfI cu nu tugu umu gonguy chu!

13
ImunIf tuj fIyucunugu munu cuj-
mun chufu shun quI Tuytu DIos?
Puycu nugu yufpun Imuy pIs
DIosgu munumI jusgu mun gu-
chu nIf.
Res/

14
Gumgu quIquI quImI fIcush cun-
quI fIyupu munu uIIItu fufu-
shuntu.
RIcu shu cufmI, custI gun quI puj
Imuno fufu shun pI tu pIs!
GummunmI yfu cu mun pnIn pIs
munu cujcu nugu.
GumIIumI wucchu cu nutu yunu-
pun quI.
S/in

15
FIyu cu nu tugu muquIn tu pIs
puquIf g fIy!
IIupun munu uIIItu fufu shun cu-
nu pItu jusguy!

1
Cuy puchu chgu T D-
Imuy cu mu pIs fuy.
Puytu munu fIspI tuj cu nu tugu
gufgon gumI!
Tuv

17
T D, umII dI cunu muu-
cu mu shu shuy quI tugu wIyush-
cun quImI.
ChuymI shuc y chIf yunu pun quI.

18
Wucchu cu nutu, ucuy cuj cu nu tugu
wushuf yunu puy cuy ufI.
Chuufu fIyu funu cu nugu munu cuj
cuycuf munu numI puycu nutu
munchu fu chen gu nu chu.
Sa!mo 11
Tayta Diosta rasunpa yracushan

1
Nogugu T D
yfuc.
Amu nImchunchu:
PIchIu su cunu guesh pI shunno
jIfcu cu nu mun guesh pI cuy.

2
MusquI fIyucunutu fIc fIy:
Ichun cu nutu cumu fI cuf cuy-
cun.
NIfcuf Ichuntu IIIu pu cu nun mun
cumu cuy c chIn.
Chutuy cun pucu fuy cu shu IIun pItu
uIII funu cu nutu IIIu puy cu nun-
puj.

3
IIupun pIs munu uIII IIunu
cuptengu
Imutu nu fuj fufungu juchuy nuj
funugu? nIf.

4
T D cuycun fIspI tdu
TempIun chmI.
[
Jumu cu nun pIs sy Iu chmI
cuycun.
SAIMOS10 , 11
773

\
11.4 Isu. 66.1; Mut. 5.34.
]
12.1 MIq. 7.2.
Runu cunu Imutu fufu shu IIun tu pIs
IIupun tumI fIcu puy cun.
\

5
T D fIcuy cunmI
juchuy nuj tu pIs juchu su pu tu pIs.
FIyu pumI chIquIn fIyu funu cu nu-
tu wun wuu chI coj cu nu tugu.

Tuytu DIosgu fIyu funu cu nu mun

tumyu chI mongu shun shutu,
nInu futuy cujtu, usuffItu.
Chuy nmI ucuj fIyu wuyfu tu pIs
wuyf chI mongu fupu fI nun puj.
Tuytu DIosmI custI gungu!

7
T D juchuy nujmI.
ChuymI uIIItu fufuj funu cu nu tugu
cuyun.
AIII IIutu fufuj cu nugu T
D fIcungu!
Sa!mo 12
Yanapnanpaj maacushan
Instrumentutu rucupu tucur cuntununpuj

1
T D suIbuy c fu muy ufI.
Gummun fusunpu yfu cu moj cu-
nugu munumI cunnu chu.
]
MunumI cunnu chu fusun cujtu
fImuj cu nu pIs.

2
JucnIn-jucnIn pIs IIuIIu p nu cun.
Junun shon gu IIumI pufIun.

3
Junun shon gu IIu pufIuj cu nu tugu
T D ushuj puj IIIg chengu.

4
IIIg chengu RImuypugu p-muytu-
pIs fIguI fu chIn chmI nejcu nutu,
ShImIn chmI ImupI tu pIs jofgu-
mun chI nejcu nutu,
PIf shI nogun ch tugu upIIu chI-
mush wun? nejcu nutu.

5
T D cuynmI nIn:
PobfI cu nutu, wucchu cu nutu,
ucu chIsh pun munu shuntu fufuy-
c chIn.
Chuy pI tumI cunungu suIbu shuj
yunu p n puj shuyuy c muj cu-
nu tugu.

T D uunI shun cu nutu

cumIInmI.
T D uunI shun cu nugu
cuycun gunchIs cutI chuIIu-
chIp tIn gunfu ushuj puj IIoj shI-
shun gofI nmI!

7~8
Int fu chmI fIyu funu cunu cuycun.
Puycu nugu munu uIII fufu shun tu-
pIs uIIImI nIfcuy cun.
ChuymI T D, nogu cu nutu
fIcu mun quI puj.
FIyu funu cu nu pI tu pIs chup mun-
quI puj.
Sa!mo 13
acaycashan ra
yanapnanpaj maacushan
uviJ lluquicur isquirbis/un.

1
T D, Imuy cu mu fuj munu
yufp mun quI chu?
Pufu-sImfI nu chu fuj gonguy cu-
mun quI?
Imuy cu mu fuj nogu pItu pucu f-
cun quI?

2
Imuy cu mu fuj uIm wun shon g-
pIs IIuquI cuy IIu cho cungu?
Imuy cu mu fuj chIquI muj cu nupu
munuy nIn cho cuyc shuj?

3
T D, yunu puy cu muy ufI!
AchIc yuy nI quItu fIcuy c n puj
yunu puy cu muy!
Wuu n tugu umu munuy cuy chu
uw cu nu pIs IpI tu c cu nun-
tugu!

4
Chuy fmI chIquI muj cu nugu munu
nengu chu bInsIsh cmI nIf.
Nogu munu uIII mun chuyup t pIs
munumI cushI con gu chu.

5
Cuyu coj cuptI quImI gummun
yfu cum.
Shon g pIs fIyupumI cushI cun
suIbu mu shuy quI pI tugu.

AIII fIcu mu shun pI tumI T

D uIubu shuj!
SAIMOS11 13
774

D
14.1 SuI. 10.4; 73.11.
E
14.1~3 Rom. 3.1012.
F
15.1~2 SuI. 24.34.
G
15.5 Exo. 22.24;
23.8.
Sa!mo 14
3ucha ruray!!acho runa cashan
(Sul. 5S)

1
Munu tuntI yu coj fIyu funu cu nugu
DIos munumI cunchu nIfmI
yufpun.
Pusuypu pIfdI cu shu numI.
MeIu nuy puj cu nu tumI fufu shu.
Puycu nugu muygun pIs munu-
numI uIII tugu fufun nu chu!
D

2
T D sy Iu pItu-puchumI
fIcu fuy c mun
pIIIu pIs tuntI yuj cuycu shuntu fIcu-
nun puj,
pIIIu pIs puymun yfu cuy cu shun-
tu fuj musyu nun puj.

3
NIshungu IIupun pIs munu uIII IIu-
tu numI fufuf cuy cun.
IIupun pIs IIutun cujIIu tu numI
fufuf cuy cun.
PIpIs munu numI cunnu chu uIIItu
fufgu!
AIIItu fufgu nI jucnuy IIu pIs
munumI cunnu chu!
E

4
FIyu funu cu nugu munumI Imutu-
pIs tuntI yun nu chu.
Cuyu sh funu cu nu tugu tuntutu
mIcoj nmI ushu cuf c fIn.
T D munumI
munchu cun nu chu.

5
Puycu nugu fIyupumI munchu-
fengu.
Tuytu DIosgu puytu wIyu coj cu nu-
tumI yunu pun.

AIII funu cunu yufpu shuntu

fIyucunugu munu cuj munmI
chufun.
Chuy pIs uIII funu cu nu tugu T
D chupunmI.

7
Imu uIII fuj cunmun SIon pItu
IsfueI cu nutu suIbu nun puj
chuyuy cu mup tIn!
Acfu shun funu cu nutu T
D uIII mun chufup tIn
Jucob pItu mIfuf uywuj IsfueI cu-
nugu IIupunmI cushI congu.
Sa!mo 15
Dios munashanno cawaj
runa imano cashanpis

1
T D, pIfuj wusI quI mun
yuycu mun mun?
PIfuj chuyun mun fIspI tdu
jIfcuy quI mun chuy cho udufu-
shu nuy quI puj?

2
Chuyun gupgu juchuy nuj cu nu-
IIumI, uIII cujtu fufuj cu nu IIumI,
F
fusun cujtu fImuj IIumI,

3
pIpu wushun tu pIs munu fImuj IIumI,
funu-musIn munu uIII mun chuyu-
nuntu munu ushej cujIIumI,
bIs nun cu nutu Imutu pIs munu
nejIIumI,

4
juchu su pu cu nu pItu wItI coj IIumI,
T D fIspI tuj cu nutu
fIspI tuj IIumI,
uunI shun tugu Imun pu pIs cumIej-
IIumI,

5
gueIIuytu fIstuy cuf pIs wuwuntu
uypu IIunpu munu muuj cu nu-
IIumI,
juchuy nujtu jItu puf custI gu nun puj
pgup tIn pIs munu chus quej cu-
nu IIumI.
G
Chuyno uIII cuwuj cu nu IIumI Tuytu
DIospu uupun mun chuyungu.
Sa!mo 1
Tayta Diosmi cawachimanchi
uviJ isquirbis/un.

1
Tuytu DIos, gummunmI yfu cum.
Chupuy cu muy ufI!
SAIMOS14 16
775

H
1.10 Hech. 13.35.
I
1.8~11 Hech. 2.2528.
J
17.3 Job 7.18; SuI. 26.2; 139.23.

2
Nogugu gumtu nIshc: GummI
cunquI nogupu T D.
GumpItu mus jucgu munumI
nogu puj Imu uIII pIs cunchu.

3
Cuy nusyun cho cuycuj dIos cu-
nugu munuy nI yoj shI.
Chuy nmI nIn chuy mun yfu coj-
cunu,

4
duIutu fufuj cunu, fIyupu fIspI tuf
yfu coj cu nu pIs.
NogumI Ichungu duIu cu nutu
Imuy pIs munu udufu sh chu!
JutIn cu nu tu pIs munumI nI
fImuy IIu pIs fImuf cu sh chu!

5
T D, gummI efensy
cunquI;
sumuj bIndI syuntu gomun quI.
Nogugu gumpu munuy nI quI chmI
cuyc.

Nogu tugu mus uIII cujmI tcu mu-

shu.
Nogupu puftI syun ngu cushu
fIyupu uIII cujmI!

7
T D uIubu shmI
Imuno goy n p pIs puy tuntI-
yu chI mu shun pItu.
Shon gu II cho yufpu sh cu nu tu pIs
chucuy cu nu pumI tuntI yu chI mun.

8
Imuy pIs T D yufpu-
fuy cmI.
Puy Id cho cuptengu ImupIs
munumI chuyu mun gu chu.

9
ChuymI, fIyupu cushI shu cuyc.
Tuytu gum yunu p mup tI quI
juucumI goy shuj.

10
Wuoj cunu pumpu fu shun chgu
umu cuchuy cu mun quI chu.
SepuI t fu ch pIs umu cuchuy cun-
quI chu ucfu shuy quI tugu!
H

11
Munu ushu cuj cuwuytu tufI n-
pmI fIcu chI mun quI.
Gumpu uupuy quI chgu umutuf
cushI cuy IIumI,
I
Imuy cu mu pIs uIII goyuy IIumI.
Sa!mo 17
3uchaynaj runa maacushan
uviJ munucus/un.

1
T D, wIyuy cu muy ufI.
Chuy n pumI musyun quI puj
juchuy nuj cushtu.
Sumuj wIyuy cu muy muu cu mu-
shtu.
Nogugu munumI IIuIIu cuf chu
muu cum.

2
Gumgu musyun quImI juchuy nuj
cushtu.
JItu p muj cu nu pI tugu suIbuy cu-
muy ufI!

3
Gum musyuy cun quImI Imutu
yufpu shu II tu pIs.
Chucuy pumI shumush cun quI
musyu p m nuy quI puj.
Juchtu ushIf pIs munumI tufIsh-
cun quI chu.
J
Imutu pIs munumI fImush c chu
munu cumb nej tugu

4
wuquIn fImu shunngu.
Mundu mIn tuy quI cunu nIshu IIun-
tumI cumIIyc.
Munu uIII tugu munumI fufush c-
chu.

5
Nogugu gumpu cumI nu IIuy quI-
pumI pufIshc.
Gumpu cumI nuy quI pItu juc-
Ipugu munumI IIoj shIsh c chu.

Tuytu DIos, gummunmI guyu-

cum
Imuy pIs muu cu mupt wIyu mu-
shuy quItu musyuf.
Ruwu cu shtu wIyuf yunu puy cu-
muy ufI.

7
Nogugu musymI gummun yfu-
cu moj cu nutu chIquej cu nupu
munuy nIn pItu suIbu nuy quI puj
munuy nI yoj cushuy quItu.
Cuyu p coj cushuy quItu sumuj
musyuy cu chI muy ufI.
SAIMOS16 , 17
776

K
17.8 Deut. 32.1011; SuI. 61.4; 91.4.
L
17.15 Apoc. 22.4.
M
18. SuI. 120.1; Jon. 2.2.
N
18.7~15 Jue. 5.45; Job 36.30; SuI. 29.39; 77.1619; 144.58; Hub. 3.313.

8
NuwI-uy quI tu n pIs cuyduy cu-
muy.
Iuy quI fufIn mun pucuy cu muy
K

9
fIyu funu cu nu pItu,
wuu chI m nun puj chIquI muj-
cunu tumu puf cuy c muj pItu.

10
ChIquI muj cu nugu quIquIn cunu
munu shu IIun pmI yufpu chu-
cuf cuy cun.
Munuy nIyoj-tucush pun fIyu
shImIn pumI pufIuf cuy cun pIs.

11
Imuno cuycu shu II tu pIs fIcu puf-
cuy c mun
IIIuj pItu wuu fu chI m nun pnu.

12
Puycu nugu cufcuy cun mIcu-
coj IIyun cunu uchcu IIun pItu
csuy cujno.
IIIuj pItu yufgu shu chufI p cu nun-
p nmI cuycun.

13
T D, yunu p muynu
ufI!
FIyu funu cu nu tugu fuwu cu-
chIy!
FIyu funu cu nu pItu suIbuy cu muy
subII quI wun.

14
Munuy nI quI wun chupuy cu muy
ufI.
Chuy funu cu nupugu cuy puchu-
cho cujcu nu IIumI cungu.
Puycu nutu cuy puchu pItu IIIguy-
cu chIy.
JInu puycu nugu fcu yuf pIs fcu-
y cu chun ufI.
Wumfun cu nu pIs sucsu shun cumu
mIcu nun puj cuchun.
WIII cun cu nu p pIs puchuy-puchuy
cuchun.

15
NogumI Ichungu fIyupu cushI-
cu sh puj juchuy nuj cuf
gumtu fIcuf uupuy quI cho
goyufnu.
L
RIcchuf cu muf gumpu uupuy-
quI cho fIcu cush pmI fIyupu
cushI cu shuj.
Sa!mo 18
Binsiycur David cantashan
(2Sum. 22.151)
Suulpituwun llupun c/iquejcunupitu
T sulbuycuptin sirbejnin uviJ
cuntus/un ulubunsu. Alubur nirun.

1
T D, gummI cuII p tu pIs
gomush cun quI.
Nogugu gumtu fIyupumI cuy!

2
GummI cunquI wush muj, pucu-
muj, suIbu muj,
DIosn, chup muj gugu,
chupu cunu escd, munuy nI yoj
suIbu mujn,
uItun nIn pucu cun.

3
T D, uIubu shu cunuy-
quImI cumu cun.
Muu cu mupt chIquI muj cu nu pI-
tugu suIbu mun quImI.

4
Wuuygu jun ch numI fIcu cu fun.
Juchuno jun chnu cuptIn fIyupu
munchu fIf.

5
Wuuygu wuscu nmI pItu cuf cu-
mu fun.
Wuu n pmI togIIu cu nutu chufu-
fun.

FIyupu IIuquI cufmI T

D muu cuf.
Muu cuf yunu p m nun puj.
Puygu wIyu mu fun TempIun pItu.
Gupu fuy pu fuj muu cu shtu
wIyu fun!
M

7
ChuymI Int fu cho fIyupu tImIuf
cufun.
Intfu jIfcu cu nu pIs fIyupu chuc-
chu fun.
Tuytu DIos fubyu cuf cup tInmI
cuyu fI fun.
N

8
Sengun pItu gosh tuy IIoj shIy cu fun,
shImIn pI tunu nInu.
ShImInpugu ujtuy c mu fun futu-
tuy cuj shun shutu.
SAIMOS17 , 18
777

O
18.10 SuI. 68.33; 104.3.
P
18.13~15 Exo. 15.8; 19.19.
Q
18.30 Pfov. 30.5.

9
SyIutu quIchu fIfmI ufmu fun.
Chuquengu cuycu fun fIyupu
yunu pucu tuy junun cho!

10
Quefu bn unjIItu muntu cuf cuf
uywu cu fun.
Wuyfu wunmI uywu cu fun.
O

11
Pucu cu nunmI cufun yunuu yuy cuj
chucuy,
fIyupu chucuj yunu pucu tuy.

12
FIyupu uchIc yuy cuj IIIguymI
uupun pItu IIoj shI fun.
Pucu tuy pI tunu tumyu mu fun
funtu tumyu wun futu tuy cuj
shun shu.

13
Junuj puchu cho cuycuj T
D funtu tumyu tu wun
futu tuy cuj shun shutu tumyu-
chI mu fun.
Ryuno busnIn wun pufIu mu fun.

14
Ichutu jItuj n fuj fyu chI mu-
shu.
Chuufu chIquI muj cu nu tugu
muchIypu-muchIf guesh pI chI-
fun.

15
T D pIu cuf,
sInchIpu pcu fIp tIn
Iumuf fufIn uIuyfI fIcu c cu fun.
Mundutu tucnu fuj cu nu pIs uIuyfI
fIcu cu fun.
P

1
Tuytu DIosgu junuj pItu-puchumI
uypuf cu mu shu.
MuquIn wun jofgu mu shu jutun
Iumuf pItu.

17
FIyupu munuy nI yoj chIquI muj cu-
nu wun pIII yuy cup t pIs suIbu-
mu shumI.
Puycu nugu cufun nogu pItu mus
cuII pu yojmI.

18
Nucuy cho cuycup tmI, contf-
cunu muguy c mup tInmI
T D yunu p mu fun.

19
PuymI uIII cho jofgu mu fun.
Cuyu mush punmI suIbu mu fun.

20
T D uIII pgutu gomu-
shu.

21
Nogugu T D nnI IIun-
pumI pufIshc.
Juchutu munu fufuypu IIupun tu-
pIs yuchu chI mu shu IIun tumI
fufushc.

22
Mundu mIn tun cunu nIshun tugu
IIupun tumI fufuyc.
IuynIn cu nu tugu Imuy pIs cumIIy-
cmI.

23
Puypu uupun chgu uIII cujIIu-
tumI IIupun tu pIs fufuyc.
Juchu fufuy pI tugu wItI cush cmI.

24
T D uIII pgutu gomu-
shu.

25
Tuytu DIos, cuyu p coj cujtugu
gumpIs yunu pun quImI.
AIII cujcu nu tu pIs yunu pun quImI.

2
Juchuy nuj cu nu tu pIs yunu pun-
quImI.
FIyu cujcu nu tumI Ichungu custI-
gun quI.

27
UmII dI cu nu tugu suIbun quImI.
munu cuj mun chufun quI.

28
T D, gummI uchIc yuj
puchutu fIcuy c chI mun quI.
Chucuj puchu mun chuyu n tu pIs
gummI cuwuy c chI mun quI.

29
Gum yunu p mup tI quImI chIquI-
muj cu nu mun muguj yuycu-
shuj.
SIud nIn cu nupu cuffuI nIn junun-
pu pIs yuycu fI shuj.

30
Tuytu DIos nIshungu IIupun pIs
uIIImI.
T D uunI shuntu
IIupun tu pIs cumIInmI.
DIosgu puymun yfu coj cu nutu
wushunmI.
Q

31
T D mus jucgu
munumI pIpIs cunchu.
SAIMOS18
778

R
18.31 Isu. 44.8.
S
18.49 Rom. 15.9.
Puyngu munumI pIpIs wush-
mush wun chu.
R

32
Tuytu DIosmI jInyu y chI mun.
Imu fufu sh cu nu ch pIs uIII IIoj-
shI chI mun.

33
PuymI chuqu tu pIs bbu y chIn
IIuy chu pu tu n fuj.
PuymI uItu jIfcu cu nu ch pIs munu
munchu cuypu goy chI mun.

34
PuymI pIII yu p pIs yuchu chI mun.
PuymI cuII putu gomun funsI pItu
Ichutu chutuf IIIu pu n p pIs.

35
GummI chupuy c mun quI, suIbuy-
c mun quI.
Munuy nI quI wun yuchu cuy c chI-
mun quI.
Cuyu p coj cuynI quI wunmI uIII-

3
GummI uIII nnIpu pushu mush-
cun quI.
ChuymI munu IIush cu cush c chu.

37
ChIquI muj cu nutu gutI cu chuf pIs
tufI push cmI.
IIupuntu ushuycuf-fmI cutI mushc.

38
BInsIp tgu uup munmI tunI fun.
NIfcuf munu numI jutu fI shu nu chu.

39
PIII yu ch pIs gummI cuII ptu
yufI chIsh cun quI.
Cumu c chIsh cun quI fIyucunupIs
fIspI tu m nun puj,

40
chIquI muj cu nu pIs nogu pItu
guesh pIf uywu cu nun puj.
Chuy n pumI chIquI muj cu nu tugu
IIIg chIshc.

41
Puycunu yunu p muy nIf fuwu-
cup tIn pIs munumI pIpIs yunu-
pu shu chu.
T D muu cup tIn pIs
munumI wIyu shu chu.

42
Munu shtu fufushc wuyfu
uchu uIIputu upushunno
cushun cu mumI.
CIII cu nu cho mItu tu nmI IIuch-
cuf pIs ushushc.

43
Runu cunu contf jutu fIp tIn pIs
suIbu mush cun quI.
Nusyun cu nupu munduj nIn cun-
pmI chufu mush cun quI.
Cunungu jpu funu cu numI sIfbIy-
c mun pIs.

44
Chuy funu cu nugu IIupun tumI
nIsh tu pIs wIyu cun.
Jpu funu cu nu pIs fIspI tu munmI.

45
Juc-I nusyun funu cu nu pIs
munchu cu munmI.
Pucu fuy cu shun pI tu pIs sIcsIc yuy-
cufmI IIoj shI mun.

4
AIubu shu cuchun T D!
AIubu shu cuchun chup muj ngu!
FIyupu fIspI tu shu cuchun suIbu-
muj Tuytu DIos ngu!

47
Munu uIIItu fufu mu shun pI tumI
Tuytu DIos ngu uyItu cutI chI-
shu.
IIupun funu cu nu tu pIs munuy nI-
II munmI chufu mu shu.

48
ChIquI muj cunu fIyupu fubyu shu
cuycuj pItu,
munu wIyu coj cunu nogupu contf
jutu fIp tIn pIs PuymI suIbu mun.
Tuytu DIos gummI suIbu mun quI
fIyu funu cu nu pItu!

49
ChuymI IIupun nusyun cunu
wIyuy cup tIn uIubu shuy quI.
Cuntuy pu pIs uIubu shuy quImI.
S

50
Sumuj uIII cho cunun pmI yunu puy-
cun quI ucfu shuy quI fuytugu.
Imuy pIs uIIImI fIcun quI DuvIdtu,
puypItu mIfuf uywuj cu nu tu pIs.
Sa!mo 19
Camashancuna Tayta Diospita
musyachimanchi

1
Tuytu DIos munuy nI yoj cushuntu
syIumI wIIIu mun chI.
Cuy puchu pIs Tuytu DIos fufu-
mu shu nInmI.
SAIMOS18 , 19
779

T
19.4 Rom. 10.18.
U
19.10 SuI. 119.103, 127.

2
DIyu pIs wufun-wufunmI musyu-
chI mun chI.
Pugus pIs wufun-wufunmI tuntI yu-
chI mun chI.

3
Imutu munu nIptIn nI munu wIyu-
cup tIn pIs,

4
busnengu cuy puchu mun Int fu-
munmI chuyu shu.
T
RImu shun cu nugu muy-chuy mun-
pIs uywu shumI.
Tuytu DIosgu IntI p pIs juc puchu-
tumI syIu cho fufu shu.

5
Chuy pI tumI IIoj shI mun chuy fuj
muju chu cu shu msuno.
Aywuytu guIIuy cufnu cffej funu
cushI shu cffIytu guIIuy cojno
uywun.

IntIgu syIupu jucuj cuchunpu

yugu muf
jucuj cuchun punu yugun.
Shunuy nengu IIupun munmI chuyun.

7
T D mundu mIn tongu
IIupun pIs uIII IIumI.
AIII cuwuy tumI tufI chI mun chI.
T D nIshungu IIupun pIs
cumII cunmI.
UmII dI cu nu tugu IIupun tumI tuntI-
yu chI mun chI.

8
T D IuynIn cu nugu
munumI IIutun chu.
Shon gun ch tu pIs cushI cu chInmI.
T D yuchu chI mu shun-
chgu sumuj uIIImI.
Yuchu chI mun chI uIII cuwuytu
tufI nu pmI.

9
T D puIu bfun tugu
fIspI tuy pmI.
PuIu bfungu munumI Imuy pIs
fucu cun chu.
T D jusgu shun cu nugu
fusun cujmI.
IIupun pIs uIII IIumI.

10
DIospu puIu bfungu IIj tImu gofI-
pI tu pIs mus uIIImI!
Abjupu mIsh quIn pI tu pIs mus
mIsh quejmI!
U

11
Mundu mIn tuy quI cu nugu yuchu-
chI munmI.
CumIej cu nugu uIII cuwuy tumI
tufengu.

12
PIf shI tuntI yu cun mun juchutu
fufu shun tugu?
Pefdu nuy cu muy ufI Tuytu DIos
munu musyuy npu juchutu
fufu sh cu nutu!

13
Musyuy cuf juchutu fufu n pI tugu
chupuy cu muy ufI.
Amu cuchuy cu muy chu shong
munu shuntu fufu npgu.
Chuy fmI cushuj uIIItu fufuj
funu.
Chuu fugu munumI fIyupu juchu-
yoj cush chu.

14
T D gummI chup mun-
quI, ImupI tu pIs suIbu mun quI.
Cuy pufIu sh tugu yufpu sh cu nu-
tugu chus quIy cu muy ufI.
Sa!mo 20
Binsinanpaj maacushan

1
T D, yunu puy cu shun quI
ufI ucuy cu shuy quI fu.
Jucob fIspI tu shun DIos wushuy cu-
shun quI ufI.

2
SIon cho cuycuj WusIn pItu wush-
shush puy quI yunu puy cu shun-
quI.

3
Tuytu DIos yufpuy cu chun offendu
gufu shuy quI cu nutu.
Rupu chI shuy quI uywu cu nupu
uychun tu pIs uIII chus quIy cu-
chun. Selu/

4
Munu shuy quI cu nutu Tuytu DIos
tufIy cu chI shun quI.
IIupun yufpu shuy quI cu nutu
cumu cuy cu chI chun.
SAIMOS19 , 20
780

V
20.7 SuI. 33.1617; Pfov. 21.31; Ose. 1.7.

5
Chuu fugu bInsI shuy quI pItu cushI-
cu shunmI.
Bund fu cu nu tu pIs IchI chI shuj
Tuytu DIospu jutIn cho.
Muu cu shuy quI tugu T D
IIupuntu cumu cuy cu chI chun.

Nogugu musymI ucfu shun fuytu

T D yunu p nun puj
cushuntu,
tIyu shun fIspI tdu sy Iu-
pItu-puchu wIyu mu nun puj
cushuntu,
munuy nIn wun suIbu nun puj
cushun tu pIs.

7
Wuquengu yfu cun pIII yu puj cuj
cuff tun cu nu mun.
Wuquengu yfu cun pIII yu puj cuj
cuwu IIun cu nu mun.
Nogun chmI Ichungu yfu cun chI
T D .
V

8
Puycu nugu tunen gumI.
Nogun chmI Ichungu jutuf cuf
IchIf puy c shun.

9
T D, fuytu yunu puy cuy
bInsI nun puj.
Muu cu mup t cu nu pIs yunu puy-
cu muy ufI!
Sa!mo 21
Binsiycushpan cantashan

1
T D, munuy nI quI wun
yunu pup tI quImI fuygu cushI-
shu cuycun.
FIyupu cushI shumI cuycun pIII yu-
cho bInsI nun puj yunu pu shuy-
quI pItu.

2
Yufpu shun cu nutu cumu c chIsh-
cun quI.
Muu cu shu shuy quI tumI cumIIsh-
cun quI. Selu/

3
BIndI syuntu gonuy quI pmI tufI-
push cun quI.
GofI cof nu tumI jutI puf cush cun-
quI pIs.

4
Cuwu nun puj muu cu mu shup tI quI
yunu push cun quI.
Achcu wutu cuwu nun pmI bIndI-
syuntu gosh cun quI.

5
Yunu pu shuy quI pI tumI p-muypIs
fejsIn.
Yunu pu shuy quI pI tumI fIspI t du-
pIs cuycun.

Imuy cu mu pIs uIII cuwu nun pmI

bIndI syuntu gosh cun quI.
Gum yun'gup tI quImI fIyupu
cushI shu goyuy cun.

7
Ruygu T D yfu-
cun.
Tuytu DIos cuyu coj cuptIn
puymun yfu cun.
ChuymI Imuy pIs munu uIII mungu
munu chuyun gu chu.

8
Tuytu DIos yunu p shu shuy quI pI-
tumI IIupun contfuy quI cu nutu
bInsIn quI puj tuytu fuy.
Def chu cuj muquI quImI IIupun
chIquI shoj cu nutu bInsengu.

9
Chuyu mush puy quI fIyucunutugu
IIupun tumI futuy cuj jufnu mun
guycun quI puj.
T D fubyu shu cush-
pun nInu wun ushuj puj IIIgu fu-
chengu.

10
FIyu funu cu nupu wumfun cu nu-
tugu IIIgu fu chen gumI.
Chuy funu pItu mIfuj cu nu tugu
ushuj pmI ushu fengu.

11
Chuy funu cunu Imutu fufu shuytu
munush pun pIs
Imutu fufu shuytu yufpush pun pIs
munumI Imutu pIs fufu shun quI-
p chu.

12
Chuyngu cungu puycu nutu
muguj yuycuf bInsIp tI quImI.
Ichuy quI wun upun tup tI quI
puycu nugu guesh pIfmI uywu-
congu.
SAIMOS20 , 21
781

W
22.1 Mut. 27.46; Muf. 15.34.
X
22.7 Mut. 27.39; Muf. 15.29; Iuc. 23.35.
Y
22.8 Mut. 27.43.
Z
22.18 Mut. 27.35; Muf. 15.24; Iuc. 23.34; Juun 19.24.

13
T D munuy nI yoj cushuy-
quItu IIupuntu musyuy cu chIy!
Chuy pI tumI nogu cu nugu cushI-
cuf uIubun su cu nu wun uIubu-
shuy quI!
Sa!mo 22
L!aquicur maacushan y
cushicur a!abashan

1
DIos nI II, DIos nI II, ImunIf tuj
cuchuy cu mush cun quI?
W
ImunIf tuj munu suIbu mun quI-
chu?
ImunIf tuj munu wIyu mun quI chu
IIuquI cuf muu cuy c mu shtu?

2
Tuytu DIos nI II, goyuy-goyuy
muu cu mup t pIs munumI
yunu p mun quI chu.
Pugus pu pIs munumI jumuy tu pIs
tuf nu chu.

3
Ichungu gum Sunto DIosmI cunquI.
TIyuy cu shuy quI chgu IsfueI cu-
numI uIubuy c shun quI.

4
Unuy pup n cu nugu gummunmI
yfu cu mu fun.
Yfu cu mup tInmI ImupI tu pIs
suIbuf uy quI.

5
Yunu p nuy quI puj muu cu shup tI-
quI suIbuf uy quI.
Gummun yfu cu moj cgu
munumI penguy cho cungu chu.

Nogugu c cufu n IIumI.

Runu cunu usIp nunmI c.

7
RIcu muj cu nugu usIp muf munu-
cuj mun chufu mun.
Umun tu pIs jujtu chIfmI nIn:
X

8
Puygu T D
yfu coj.
Rusunpu cuyush pungu m T
D shumu chun ufI suIbu nun-
puj
Y
nIf.

9
Chuyno cuptIn pIs gummI mumpu
puchun pItu yufI chI mush cun quI.
MeII guy nIn ch pIs wIu chI mush-
cun quI.

10
Munu f pIs yufIp tmI gumgu
fIcuy c mu fuy quI.
Mumpu puchun cho cush-
pItu-puchumI gumgu DIosn
cuycun quI.

11
Amu cuchuy cu muy chu.
IIuquI cuy numI nogu mungu
chuyuy c mun.
PIpIs munumI cunchu yunu p muj.

12
ChIquI muj cu nugu wIsh tu coj tfu-
cu nuno tumu puf cuy c mun.
Chuy cu nugu cufcuy cun Busun cho
tIyuj cuII pu supu tfu cu nu nmI.

13
MIcu coj IIyun cu nu n fuj gupuf-
pun pIs.
Jutuntu yucuf c fIfmI nogu mun
cffI mun.

14
Yucu jIchu fI shu n numI cuyc pIs.
TuII cu nu pIs pusuypu gotu c cu-
shu numI.
Shon g pIs ushuy cunnu.

15
ShIm pIs chuquI c cu shumI.
GuII pIs wutu c cu shumI.
Wuu shutu-jupuynu jItu fuy cujtu
cuchuy cu mush cun quI.

1
CuI coj uIIgu cu nu nmI fIyucunugu
Int fpu cufu Iu cuy cu mu shu.
Muqutu chuqu tu pIs uchcu fI shu.

17
Pusuypu tuIIu IIun numI cuyc.
ChIquI muj cu nugu cushI p mush-
pun munu cuchuy cuy pumI
fIcu puy c mun.

18
Rptu fuquI p nu cu shu.
Rptu muygun pIs upucu nun puj
suftItu jItu shu.
Z

19
T D Ichungu gummI
yunu p mun quI.
Amu cuchuy cu muy chu! Yunu-
puy cu muy ufI!
SAIMOS21 , 22
782

[
22.22 Heb. 2.12.
\
23.1 Isu. 40.11; Jef. 31.10; Eze. 34.1116; Juun 10.11.
]
23.2 Jef. 31.9;
Eze. 34.1315; Apoc. 7.17.
D
23.3 Isu. 40.31.
E
23.3 Pfov. 4.1112.
F
23.4 Isu. 9.2; 50.10.

20
SubII wun wuu chI m nun pItu
suIbuy cu muy.
Amu cumu c chIy chu chuy uIIgu-
cunu wuu chI m nun tugu.

21
Chuy IIyun cu nu pItu suIbuy cu muy.
Chuy fIyu tfu cu nu pItu guesh pIy-
cu chI muy.

22
GumpmI funu-mus cu nutu wIIIu-
p shuj.
Shun tu cu shun cu nu chmI uIubu-
shuy quI.
[

23
RIspI tuf udufuj cu nugu T
D uIubuy!
Jucob pItu mIfuf uywuj cunu
T D uIubuy!
IsfueI pItu mIfuf uywuj cunu
T D udufuy!

24
Puygu munumI gonguy cun chu
pobfI cunu ucu shuntu.
Munu cuj mun pIs munumI chufun-
chu pobfI cunu ucuy cujtu.
MunumI pucu cun pIs chu.
Muu cup tengu yunu punmI.

25
Adufu shu nuy quI puj shun tu cu shun
funu cu nupu uupun chmI uIII
cushuy quI pItu uIubu shuy quI.
Gumtu fIspI tu shoj cu nupu uupun-
chmI IIupun uunI shtu cumII-
shuy quI.

2
UmII dI cu nugu sucsu nun yujmI
mIcongu.
SIfbIytu munuy cuj cu nugu T
D uIubungu.
Chuufu pufu-sImfImI cuwun gu puj.

27
Tucuy custu cufpIs, muy nusyun-
pItu cufpIs T D
yfu congu.
Cuy puchu cho tIyuj cu nugu IIupun
funu cu numI T D
udufu nun puj shumongu.

28
T D Ruygu.
PuymI IIupun nusyun cu nu tu pIs
mundun.

29
PIpIs bdun tugu munumI funtI shu chu.
ChuymI munuy nI yoj cu nugu fIspI-
tuf umpuf Tuytu DIos IIutu cuy
puchu cho udufungu.

30
Nogu pItu mIfuf uywuj cu nugu
Tuytu DIos IIu tumI udufungu.
PuyIIu pmI Imuy cu mu pIs wIIIu-
congu.

31
Gueputu yufej cu nu tu pIs wIIIu pungu
Tuytu DIos uIII cushuntu, Imutu
fufu shun tu pIs.
Sa!mo 23
Tayta Diosmi michimajninchi

1
T D mIchI mujn.
\
ChuymI ImupIs munu pIsh mun-
gu chu.

2
Tujtu pumpu cu nu chmI jumu chI-
mun.
Chuyu yucu uywuj munmI pushu-
mun.
]

3
PuymI cuII ptu yufI chIn.
D
AIIIn IIun pumI pushu mun
E
puytu p-muypIs fIspI tu nun puj.

4
Gum, Tuytu DIos yunu puy c mup-
tI quegu
yunuu yuy cuj fugfu cu nupu pufIf pIs
munumI ImupI tu pIs munchu cu-
sh chu.
F
SAIMOS22 , 23
Tuytu iosmi mic/i mujne (Sulmo 2S)
783

G
23. SuI. 27.4.
H
24.1 SuI. 50.12; 89.11; 1Cof. 10.26.
I
24.3~4 SuI. 15.12; Isu. 33.1416;
Mut. 5.8.
MunumI ImupI tu pIs yufpu chu cu-
sh chu
bustun nI quI wun chup m nuy quI-
puj cushuntu musyuy cushpgu.

5
ChIquI muj cunu fIcu puy c mup-
tInmI mus uIII mIcuytu gufu-
mun quI.
AIII jumu chI mush puy quImI
ummun pIs ustItu wIu p-
mun quI.
JIchu-jIchu nun yuj fmI
bs mun pIs wIu p mush cun quI.

Cuwu sh cu mugu Imuy-yujpIs

uIII cush puy quI cuyuy c mun-
quImI.
Gum cuycu shuy quI ch numI
pufu-sImfI goy sh puj.
G
Sa!mo 24
L!apanpaj munayniyoj
Tayta Dios cashan

1
T D cuy
mundugu, chuy cho cuycuj cu-
nu pIs IIupun
cuwuy cuj cu nu pIs.
H

2
Tuytu DIosmI cuy puchutu cumu-
c chI shu Iumuf junun mun.
Y sumuj tucyu chI shu muyu cunu
junun mun.

3
PIfuj chuyun mun T D
ucfu shun jIfcu mun?
PIfuj yuycun mun T D
wusIn mun udufu nun puj?

4
Chuyun gugu juchutu munu fufuj
cujIIumI,
I
uIII shongu cujIIumI,
duIu cu nutu munu udufuj
cujIIumI,
IIuIIu cuypu munu jufuj cujIIumI.

5
Puycu nu tugu suIbu coj T
D bIndI syun tumI gongu,
uIIImI fIcun gu pIs.

Chuyno uIII cuf-fmI cuwu nun

Tuytu DIostu sIfbIytu munuj cu-
nugu,
Jucobpu DIos nInpu uupun cho
goyuytu munuj cu nugu. Selu/

7
Munuy nI yoj Ruy psu nun puj,
quIchuy puncu cu nutu!
Unuy puncu cu nu tugu ushuj puj
quIchuy!

8
PItuj munuy nI yoj Ruygu?
JInyu fIyupu cuII pu yoj T
D!
Guffu cho bInsej T D!

9
Munuy nI yoj fuy psu nun puj
quIchuy puncu cu nutu!
Unuy puncu cu nu tugu ushuj puj
quIchuy!

10
PItuj munuy nI yoj Ruygu?
Munuy nI yoj T D !
Puygu Munuy nI yoj RuymI! Selu/
Sa!mo 25
le[

1
T D, gummunmI muu-
cum.
Bet

2
Tuytu DIos gummunmI yfu cum.
Penguy cho cun tugu umu cumu-
c chIy chu.
ChIquI muj cu nu pIs umu cushI p-
m chun chu.
Gulmel

3
Gummun yfu cu moj cgu umu
pIpIs penguy chgu cuchun chu.
Penguy chgu cuchun munu ushI-
puy cup tI quI contfuy quI jutu-
fej cunu.
dlet

4
T D, nnI quItu fIcu chI muy.
Rufu ntu munu shuy quIno yuchu-
chI muy.
SAIMOS23 25
784

J
25.12~13 Deut. 11.89; SuI. 37.9, 11, 29; Mut. 5.5.
He

5
Yuchu chI muy fIcu chI muy fusun
cujtu.
GumIIumI cunquI SuIbu muj Tuytu
DIos ngu.
Vuv
Imuy fupIs gumIIu munmI yfu-
cuy cm.
Zuyin

T D, pufu-sImfI cuyu p-
coj cushuy quItu, uIII cushuy-
quItu yufpuy cuy ufI.
Jet

7
Juchu fufu sh cu nutu Ichungu
umu yufpuy cuy chu.
Msu cuf munu uIIItu fufu shtu
gonguy cuynu.
T D, fIyupu cuyu p coj
uIII cuf
yufpuy cu muy ufI.
Tet

8
T D uIIImI y juchuy nujmI.
ChuymI juchu yoj cu nu tugu uIII
nnItu fIcu chengu.
YoJ

9
UmII dI cu nu tugu tuntI yu chInmI.
AIII IIutu fufu nun pmI yuchu chIn.
Cu[

10
T D mundu mIn tun cu-
nutu cumIej cu nutu
cuyu punmI, uunI shun tu pIs
cumIInmI.
LdmeJ

11
T D nogupu juchgu
uypu IIumI.
Gum uIII cushuy quItu pufIu nun puj
pefdu nuy cu muy ufI.
Mem

12
T D puytu fIspI tuj
funutu quIquInmI yuchu chIn
Imuno cuwu nun p pIs.
Nun

13
Chuufu cuy bdu ch pIs juc bdu-
ch pIs uIII IIumI goyungu.
Wumfun cu nu numI chuc fun wun-
pIs qudungu.
J
Sdmej

14
T D fIspI tuj cu nupu
umgunmI.
PufIu cuf uunI shun tu pIs musyu-
chInmI.
Ayin

15
Imuy fupIs T D -
yfu cuyc
Imu munu uIII cu nu pI tu pIs chup-
muj cuptIn.
Pe

1
Tuytu DIos, cuyu puy cu muy ufI.
Jupu IImI y IIuquI shumI cuyc.
TsuJe

17
Shon ggu mustu mustumI ushuy cun.
Munu IIuquI cu n puj yunu p muy ufI.

18
MusquI fIc fu muy pIs.
FIyupu IIuquI shumI cuyc.
Juch cu nu pItu pefdu nuy cu muy ufI.
Res/

19
MusquI fIc fIy pIs, Imuno uypu IIu shI
cufcuy cun chIquI muj cu nugu.
FIyupu chIquI mufmI wuu chI-
muytu yufpuf cuy cun.
S/in

20
Puycu nu pI tugu suIbuy cu muy ufI.
Amu cumu cuy cu chIy chu penguy-
cho cun tugu.
Gummun yfu cuy c mup tgu umu
cumu cuy cu chIy chu wuu chI-
m nuntu.
Tuv

21
Nogugu gumIIu munmI yfu cum.
AIII IIutu fufu n puj tuntI yuy cu chI-
muy ufI.

22
Tuytu DIos, IsfueI cu nu tugu IIupun
IIuquI cuy cu shun pItu suIbuy cuy
ufI.
Sa!mo 2
A!!i runa imano cawashanpis

1
T D, Imuno cush tu pIs
gumgu musyuy cun quImI.
SAIMOS25 , 26
785

K
2.2 SuI. 7.9; 17.3; 139.23.
L
27.4 SuI. 23.6.
Nogugu Imuy pIs uIII cujIIu tumI
fufuyc.
Munu cuchuypu gumIIu munmI
yfu cuy cm.

2
Imuno cush tu pIs fIcuy cu muy.
Imuno yufpuy cu shtu, shon gu-
II cho Imutu yufpuy cu sh tu pIs
fIcuy cu muy.
K

3
Gum cuyu p coj cushuy quI tugu
fusun pumI musy.
ChuymI munu shuy quI n IIu cuw.

4
IIuIIu cu nu wungu Imuy pIs
munumI gotu fush c chu.
Junun shongu pufIuj cu nu wun pIs
munumI gotu fush c chu.

5
FIyu funu cunu gotuf puy cuj tugu
chIqumI.
FIyu cu nu wungu munumI gotu-
fush c pIs chu.

Muqu pIs IImyunu cuycup tIn-

nugu, juch pI tu pIs IImyunu
cuycufgu
uItuf nI quIpu uupun munmI
chuyuytu mun.

7
Chuy chmI uIubun su cu nutu
cuntu shuj.
FIyupu uImI fuy puj cu nutu fufu-
shuy quI tu pIs wIIIu cu shuj.

8
T D, tIyu shuy quI WusI-
tumI cuy.
Chuy WusI chmI munuy nI quI
cuycun.

9
Juchu su pu cu nu tungu umu fufu-
muy chu.
Wuu chI coj cu nu tungu umu
custI gu muy chu.

10
Puycu nugu munu uIII IIu tumI
fufun,
suynI tumI chus quIn.

11
NogumI Ichungu Imuy pIs uIII
cujIIutu fufuyc.
Cuyu p mush puy quI suIbuy cu muy
ufI.

12
Chuqugu munumI Imuy pIs
IIutun mungu IIuch cun gu chu.
Nogugu munu cuchuy cuypu uIII
nnI IIu pumI pufIyc.
T D ucfu shun funu-
cu nupu uupun chmI uIubu shuj.
Sa!mo 27
Tayta Diosmi achqu y sa!bamajn

1
T D uchquI p muj,
suIbu muj cuycun.
PItu fuj munchu c mun?
T D ImupI tu pIs chup-
mun.
Imutu fuj munchu c mun?

2
FIyu cu nu wun chIquI muj cu nugu
shun tu cun mugu muf IIIg chI-
m nun puj.
Chuy pIs quIquIn cu numI IIutun-
mun tunIf
munu uIII mun chuyun.

3
Aypu IIu suId fu cunu juntu puy cu-
mup tIn pIs
munumI munchu c chu.
Guffu cuptIn mugu m nun puj
yuycu mup tIn pIs
Tuytu DIos IIu munmI yfu cuy c shuj.

4
T D jucnuy IIu pmI
muu cushc.
Jucnuy IIu tumI mun pIs.
T D cuycu shun cho pufu-
sImfI goyuy IIu tumI mun
L
chuy cho udufu n puj, cuyuy IIu puj
cuycujtu fIcu n puj.

5
Munu uIII cunu chuyu mup tIn
Tuytu DIosmI WusIn cho pucu-
mungu.
Chuy chmI wush mungu.
Gugu junun mun chufu mufmI
guesh pI chI mungu.

Yunu p mungu
chIquI muj cu nutu bInsI n puj.
Chuufu nogugu WusIn cho uywutu
pIsh tuf cuf fupu chI shuj.
CushI cuy wun uIubun su cu nutu
puypuj cuntu shuj.
SAIMOS26 , 27
786

M
28.4 Jef. 50.29; Apoc. 18.6.

7
GumtumI muuc T D.
WIyuy cu muy ufI.
Nogutu cuyu puy cu muy. Yunu puy-
cu muy ufI.

8
Shon gmI shuc y chI mun T
D yfu cuy nIf.
ChuymI nogugu gumIIu mun yfu-
cum.

9
Nogu pItu umu pucu cuy chu.
Amu wusguI p muy chu.
GumIIumI Imuch pIs yunu p mun quI.
Jupu II tugu umu cuchuy cu muy-
chu ufI.
GumIIumI cunquI suIbu muj Tuytu
DIos ngu.

10
Tuyt mum cuchuy cu mup tIn pIs
gummI T D nogu tugu
uywu cu mun quI.

11
T D, uIII nnI quItu fIcu-
chI muy.
ChIquI muj cunu fIcu puy c mup tIn
uIII cujpu pushu muy.

12
ChIquI muj cu nupu muquIn mungu
umu cuchuy cu muy chu.
Puycu nugu nogupu contfmI
pufIuf cuy cun.
Munu cujtu jItu pufmI fubyu puf-
cuy c mun.

13
Chuy pIs uIII cush puy quImI gumgu
yunu p mun quI puj.
Cuy puchu cho goyu sh cu mugu
yunu p mun quI pmI.

14
T D yfu cuy.
Munu gueIIu nuyIIupu yfu cuy.
T D yfu cuy ufI.
Sa!mo 28
Maacushanchta Tayta Dios wiyan

1
T D, gumIIumI cunquI
gugu n pIs chup muj.
GumIIu tumI fuwu cuf muu cuy-
cm.
Amu cuychu munu wIyuj-
tucuypugu.
Munu yunu p mup tI quegu wuu-
shu jupuy numI fIcu cu shuj.

2
Muu cu mupt yunu puy cu muy ufI.
RIspI tdu tIyu nuy quI mun
muqutu jogu fIf muu cu mupt
wIyuy cu muy ufI.

3
FIyu cu nu tu wun IwuIgu umu custI-
gu muy chu.
Puycu nugu junun shon gu IIumI
uIII pufIuj-tucun.
Ichungu juchu fufuy IIu pmI
yufpuf cuy cun.

4
Puycu nu tugu custI guy ufI
munu uIIItu fufu shunmun-tupu.
M
Juchutu fufu shunmun-tupu
uyItu cutI chIy.

5
Chuy fIyucunutugu T D
ushuj pmI IIIg chengu
T D Imutu fufu shun tu pIs
munu fIguI shun pItu.

T D uIubu shu cuycu chun.

IIupun muu cu shtu wIyu mu-
shun pItu uIubu shu cuycu chun.

7
T D fIyupu munuy nI-
yoj chup mgu.
PuymunmI IIupun shon gpu yfuc.
PuymI yunu p mun.
Chuy pI tumI fIyupu cushI shu goy.
ChuymI Tuytu DIostu ugfu d sI cuf
uIubu shuj.

8
T D ucfu shun funu cu-
nutu ImupI tu pIs chupgu.
PuymI ucfu shun fuytu pIs yunu-
pun, ImupI tu pIs chupun.

9
Acfu shuy quI funu cu nutu suIbuy
Tuytu DIos.
Gum ucfu shuy quI cujcu nu tugu
bIndI syuntu goycu IIuy.
Uysh fu n pIs sumuj fIcuy cu IIuy.
Mufgu shu IIu upuy cuy Imuy cu mu-
pIs munuy nI quI cho goy nun-
puj.
SAIMOS27 , 28
787

N
29.1~2 1Cfn. 16.2829; SuI. 96.79.
O
29.3~9 2Sum. 22.817; SuI. 18.715; Hub. 3.313.
P
30 1Rey. 18.1266; 2Cfn. 6.17.10; Esd. 6.16.
Q
30.5 Isu. 54.78.
Sa!mo 29
Tayta Diospa busnenga
sinchipami wiyacan

1
SyIu cho cujcunu, T D
uIubuy.
T D uIubuy uIII cushun-
pItu, munuy nI yoj cushun pItu.

2
JutIn muy-chuy ch pIs fejsI shu
cushun pItu uIubuy.
Cuyuy IIu puj wusIn cho udufuy.
N

3
T D busnengu Iumuf
junun pI tumI wIyu c mun.
SyIu cho cuycuj T D
junfu fu chI mun.
T D Intfu Iumuf
junun ch pIs cuycunmI.

4
T D busnengu sInchI-
pumI wIyu c mun.
T D busnengu munu
uwuntuy pmI wIyu c mun.

5
T D busnengu sedfu
yfu cu nu tu pIs puquIf g fInmI.
T D puquIf g fInmI
IIbu nu cho cuycuj sedfu tu pIs.

Ibuno jIfcutu SIfIn jIfcu tu pIs

chuc chu chInmI.
Tfu wun besfu puuf pIntI cu-
chuj tu n fuj pIntI cu ch chIn.

7
T D busnengu pIIIgut-
pIII gutyuf-fmI shumun.

8
T D busnengu chun yuj
chuquI jIfcu cu nu tu pIs cuyu fu-
chInmI.
T D chun yuj Cudes
chuquI jIfcu tu pIs chuc chu fu-
chInmI.

9
T D busnengu jutun
yfu cu nu tu pIs pcu fInmI.
MuntI cu nu tu pIs gufu p chu IIu tumI
cuchuy cun.
WusIn chmI Ichungu T
D IIupun pIs udufun.
O

10
Icu tumyu pIs T D
munuy nI IIun chmI cuycun.
T D Imuy cu mu pIs
fuygu cuycun.

11
nu tugu munuy nIn wun yunu pun.
T D ucfu shun cu nu tugu
bIndI syuntu gon juucu goy cu-
nun puj.
Sa!mo 30
Tayta Diosta agradsicur a!abashan
iospu Wusintu inuurununpuj
P

1
Nucuy cujtu jofgu mu shuy quI pI-
tumI T D gumtu uIub.
ChIquI muj cunu cushI cu nun tugu
munumI munush cun quI chu.

2
T D, fuwu cuf muu cupt
uIIchu c chI mu fuy quI.

3
T D, gummI wuuy pItu
suIbu mush cun quI.
Wuoj cunu chuyu shun mun munu
chuyu n puj cuwu chI mush cun-
quI.

4
T D munu shunno goyuy-
cuj cu nugu puypuj cuntuf
uIubuy.
Juchuy nuj Tuytu DIostu uIubuy.

5
Puygu ftu IIumI fubyun.
AIII cuynInmI Ichungu Imuy pIs
munu ushu cun chu.
Chucuypu wugush pun ch pIs
tutupugu cushI cu shun numI.
Q

Nogugu juucu goyushp yufpuf

munumI ImupIs psu mun gu-
chu nIf.

7
GummI T D uIII cush puy-
quI nogu tugu uIII puchu mun
tIyu chI mu fuy quI.
Cuchuy cu mup tI quImI Ichungu
munchu fIy IIu wun Imu fufuy tu pIs
munu cum pu cush c nu chu.
SAIMOS29 , 30
788

R
31.5 Iuc. 23.46; Hech. 7.59.
S
31.11 Job 19.13; SuI. 38.11; 69.8; 88.18.

8
T D gumtumI muu cum.
GumtumI fuwu cum.

9
Nogu wuupt Imutu fuj gnun-
quI?
Wuu shu nugu munumI uIubu-
shun quI nu chu.
NI uIII cushuy quI tu pIs munu numI
wIIIu con gu nu chu.

10
T D, wIyu mush puy quI
T D, yunu puy cu muy ufI.

11
FIyupu IIuquI cuy cho cuycup tmI
cushI cuytu chufu mush cun quI.
Itu fputu IojtI puf cu muf
fIstupuj cuj fpu tunu jutI puf cu-
mush cun quI.

12
ChuymI T D, upIIu IIugu
Imuy pIs munu cucu sh chu.
GumIIu tumI uIubu shuy quI!
Imuy pIs ugfu d sI cuy c shuy-
quImI!
Sa!mo 31
Tayta Dios!!aman yracushan

1
T D, gumIIu tumI yfuc
chup m nuy quI puj.
Amu cuchuy cu muy chu penguy cho
cunpgu.
AIII cush puy quI suIbuy cu muy ufI.

2
WIyuy cu muy ufI.
Apuf suIbuy cu muy ufI.
Gum cuycu IIuy chup muj gugu.
SuIbuy cu muy ufI.

3
GummI cunquI chup muj gugu,
pucu cun wusI.
ChuymI tuntI yu chI mush puy quI
chupuy cu muy pIpIs uIII cushuy-
quItu pufIu nun puj.

4
GummI cunquI ImupI tu pIs chup-
muj.
TogIIu cho cuycujtu suIbuy cu muy.

5
MuquI quI munmI uImtu entfe-
guyc.
R
Gumgu uunI shuy quItu cumIej
cush puy quImI suIbu mush cun-
quI.

Nogugu T D
IIupun shon gpu yfuc.
Munu cuj duIu cu nu mun yfu coj-
cu nu tugu chIqumI.

7
Cuyu mup tI quImI fIyupu cushIc.
Gumgu fIcush cun quImI Imuno
IIuquI cuy cu sh tu pIs.
Musyun quImI Imuno ucuy cu sh-
tu pIs.

8
ChIquI muj cu nupu munuy nIn-
mungu munumI cuchuy cu-
mush cun quI chu.
Nogu tugu uIII puchu munmI
chufu mush cun quI.

9
T D cuyu puy cu muy ufI.
FIyu pumI IIuquI cuyc.
IIuquI cuf wuguy c IIuf numI munu
fIc nu pIs chu.
Intfu cuef pmI pusuypu nunu-
p cuy cun.
Shon g pIs fIyupumI ushuy cun.

10
Wuguy c IIuf numI wufun-wufun-
IIuntu uuquIn yuyc.
IIuquI cuy cup tI II numI cuII p cu-
nu pIs ushu c cu shu.
Intfu cuef p pIs pusuy pumI
gotu c cu shu.

11
Nogu tugu chIquI muj cunu
fIyupumI jumuf p mun.
BIs n cu nu pIs usIp munmI.
RejsI nu cu sh cu nu pIs meIu n cu-
munmI.
CIII cho fIcu muj cu nu pIs nogu pItu
uyguI cun.
S

12
Wuoj cu nu tu n numI nogu tugu
gonguy cu mu shu.
ShuIIu shu puyu nmI cuyc.

13
Shup-shup yuy IIu pumI nogupgu
IIupun pIs pufIuf cuy cun.
Nogupgu juc yufpuy IIumI IIupun-
pIs pufIu cun.
SAIMOS30 , 31
789

T
31.13 Jef. 20.3, 10; 46.5; 49.29; Ium. 2.22.
U
32.1~2 Rom. 4.78.
V
32.5 2Sum. 12.13; SuI. 51.14.
Wuu chI m nun pmI pufIu cuf-
cuy cun.
Int fu pumI munchu fIy puj cuycun.
T

14
T D, Imuno cuptIn pIs
gumIIu munmI yfu cum.
ChuymI nogu nIyc GummI
DIosn cunquI! nIf.

15
Nogugu gumpu muquI quI chmI
cuwuyc.
SuIbuy cu muy ufI chIquI mush pun
gutI cu chuy c muj cu nu pItu.

1
Cuyu puy cu muy gumtu sIfbI shoj
uywuy nI quI tugu.
Cuyu coj cush puy quI suIbuy cu muy
ufI.

17
T D, gummunmI guyu-
cum.
Penguy chgu umu cuchuy cu muy-
chu ufI!
FIyu cu nutu penguy mungu
chufuy cuy.
PuntI yun uchcu IIu chnu ushu c-
chun.

18
IIuIIu cu nu wun, usIpuf munu cuj-
mun chufu coj cunu,
uIII cucoj cu nutu ubusu puf guIIu fI-
puj cu nugu IIIg chun.

19
RIspI tu shoj cu nupgu uIII tumI
fufun quI.
Chuy uIII cu nu tumI puycu nupgu
gofI tuno shuyu fuy c chIn quI.
Chuy cu nu tugu wuquIn funu cunu
fIcu nun p fmI gummun yfu-
cu moj cu nutu tufI chIn quI.

20
Puycu nu tugu gummI uupun cho
cuf suIbun quI fIyu funu cu nu-
pItu.
GummI WusI quI mun pucush puy-
quI wushun quI wushu-fImu cu-
nu pItu.

21
AIubu shu cuchun T D.
PuymI cuyu p coj cush pun yunu-
p mu shu
fIyupu ucuy cho cuycu sh fu.

22
FIyupu munchu fIy cu sh fumI
yufpuf
Tuytu DIosgu munumI yufp-
mun nu chu nIf.
Chuy pIs yunu p m nuy quI puj
muu cu mup tgu yunu p mush-
cun quImI.

23
T D munu cuchuypu
yfu coj cu nugu puytu cuyuy.
Chuyno funu cu nu tugu T
D uIIImI fIcun.
Imun pIs cushun pItu custI gun.

24
T D yfu coj cujcu-
nugu munu gueIIu nuyIIupu
cumIIy.
Sa!mo 32
Dios perdunashan cajcuna cushicushan

1
CushI shumI cuwungu IIupun
juchun pItu pefdu nu shu cuj
funugu.

2
CushI shumI cuwungu T D
munu jusgu shun funugu,
uIII shongu funugu.
U

3
Juchu fufu shtu umuf cu sh cu-
mugu
goyuf poj wuguy cup tI IInu
cuef p pIs pusuy punu gotu cuy cu-
shu.

4
Pugustu junuj tu pIs custI gu mup tI-
quImI fIyupu ucushc.
Usyu wIchun ucuy wun wuytu
wuuy tuy cujno cuycu sh tu-
numI muyushc. Selu/

5
ChuymI sumuj yufpu chu cu fIf
Juch tugu IIupuntu T
D wIIIu p shuj nIshc.
NIfcufnu munu uIII fufu sh cu-
nu tugu munu pucuypu gumtu
wIIIushc Tuytu DIos.
Chuu fugu gumnumI IIupuntu
pefdu nu mush cun quI.
V
Selu/
SAIMOS31 , 32
790

W
33.~7 Gen. 1.331; Juun 1.3.
X
33.12 SuI. 144.15.

ChuymI ucuy cho cuycu shun fu

wIyu cu shoj cu nugu muu cu mu-
shun quI puj.
Yucu munchu fIy puj chuyush pun-
pIs puycu nu mungu munumI
uypun gu chu.

7
GummI cunquI pucu cun, munu
uIII cu nu pI tu pIs chup muj ngu.
SuIbu mu shuy quI pI tumI cushI cuf
uIubun su cu nu tu pIs cuntu shuj.
Selu/

8
Tuytu DIosgu cuynmI nIn:
Gumtugu munumI gongu shuy-
quI chu.
NogumI tuntI yu chI shuy quI puj.
NogumI wIIIu p shuy quI puj.
Imuno goy nuy quI p pIs yuchu-
chI shuy quI puj.

9
Amu cunquI chu cuwu IIuno
bffuno munu tuntI yu cgu.
Cuwu IIu tugu busuI nIn wun fmI
IchI chIn chI.
Bffu tu pIs shen gu IIu wu cufcuf-
fmI munu shun chpu upun chI.
Chuyno munu fufu shugu munumI
wIyu mun ch chu nIf.

10
FIyu cu nugu nunuy wun fIyupumI
ucungu.
T D yfu coj cu nu-
tugu puymI fIyupu cuyush pun
yunu pungu.

11
T D yfu coj cu nugu
cushI cuy puy uIII cushun pItu.
CushI cush puy quI uIubun su cu nutu
cuntuy.
Sa!mo 33
Ima-aycatapis camaj Tayta
Diosta a!abashan

1
AIII funu cu nugu T D
uIubuy.
AIII shon gu cunu uIubu shungu
cuyuy IIu pmI.

2
Afpu IIun pu wun T D
ugfu d sI cuy.
Chuncu cuefduyoj ufputu tucu pu-
IIupu uIubuy.

3
Mushoj uIubun sutu cuntuy.
Sumuj tucush puy quI uIubuy.

4
T D fImu shungu IIupun-
pIs cumIInmI.
IIupun fufu shunmI musyu chI-
mun chI uIII cushuntu.

5
T D uIIItu fufuj tumI,
fusun cujtu fufuj tumI cuyun.
Puygu cuy puchu cho cujtu IIupun-
tumI cuyun.

T D nIptInmI syIu pIs

fufu cu fun.
Munduf cup tI IIunmI yufI fun IntI-
pIs quIIIu pIs estf IIu cu nu pIs.
W

7
PuymI shun tu fun juc puchu IIu-
mun uypu IIu Iumuf yucu tu pIs.

8
IIupu nI quI cuy puchu cho cujcu-
nugu T D fIspI tuy.
IIupun funu cunu cuy puchu cho cgu
T D munchu pu cuy.

9
Puypu shImI IIun wunmI IIupun pIs
fufu cu shu.
RImuf cu shu IIun pI tumI IIupun pIs
cushu.

10
T D munu cumu c-
chIn chu
puytu munu fIspI tuj cunu Imutu
fufuytu munup tIn pIs.

11
T D Ichungu fufuytu
yufpu shuntu fufun.

12
T D fIspI tuj nusyun funu-
cu nugu cushI shumI cuwungu.
X
Puycu nu tugu Tuytu DIosmI
puyIIutu sIfbI nun puj ucfu shu.

13
T D sy Iu pItu-puchumI
fIcuy c mun.
IIupun funu cu nu tumI fIcu puy cun.

14
Sy Iu pItu-puchumI fIcuy c mun
cuy puchu cho cuwuj cu nu tugu.
SAIMOS32 , 33
791

Y
33.1~17 1Sum. 17.47; Hos 1.7.
Z
34 1Sum. 21.1315.
[
34.8 1Ped. 2.3.

15
Tuytu DIosmI cumu shu funupu
shon gun tu pIs.
Imutu fufu shu IIun tu pIs fIcu puy-
cunmI.

1
MunumI p fuypIs suIbu cun chu
quIquInpu uypu IIu suId fun cu-
nu IIu wungu.
Munu munchu coj jInyu funu cu-
nu pIs munumI suIbu cun chu
quIquInpu cuII pu IIun wungu.

17
Cuwu IIu cu nugu munumI pItu pIs
suIbun mun chu.
Muy-jInu cuII pu supu cufpIs
munumI pItu pIs suIbun mun chu.
Y

18
T D munumI cuchuy-
cun chu
puytu fIspI tuj cu nu tugu, puymun
yfu coj cu nu tu pIs.

19
Yfu coj cu nu tugu suIbun wuu-
nun pItu.
Yufguy muchuy cuptIn pIs Imun-
pIs cuwu chInmI.

20
Nogun chgu T D
yfu cun chI.
PuymI yunu p mun chI, chup-
mun chI.

21
IIupun shon gun chpu juchuy nuj
Tuytu DIos munmI yfu cun chI.
ChuymI shon gun ch pIs cushI cun.

22
T D, yfu cu mush-tupu
nogu cu nu tugu cuyu puy cu muy ufI.
Sa!mo 34
A!!i cashanpita Tayta Diosta a!abana
uviJgu Abimelecpu nuupunc/o urtitu rurur
locu-tucurun. C/uymi Abimelec gurgurun.
C/uy wic/un imunopis pusus/unpitumi
uviJ isquirbirun cuy ulubunsutu.
Z
le[

1
T D Imuy fupIs
uIubuy c shmI.
ShImI II chmI uIubun su cunu
cuycungu puytu uIubu npgu.
Bet

2
T D fIyupu cushI-
shu cuyc.
UmIIdI funu cu nu pIs wIyush puy-
quI cushI cuy.
Gulmel

3
T D nogu wun IwuI
ugfu d sI cu shun.
Munuy nI yoj Tuytu DIostu IIupun-
chI uIubu shun.
dlet

4
Ruwu cupt T D wIyu-
mu shumI.
Chuy n pumI suIbu mu shu IIupun
munchu cuy cu sh pI tu pIs.
He

5
Tuytu DIos IIu mun fIcu fuj cu nugu
cushI shumI cufcuy cun.
Puycu nugu Imuy pIs munumI
penguy cho cungu chu.
Suyin

IIuquI cuf guyu cupt T

D wIyu mu shumI.
IIupun IIuquI cuy cu nu pI tumI
jofgu mu shu.
Jet

7
T D unjII nInmI suIbun
chupun Tuytu DIostu fIspI tuj-
cu nu tugu.
Tet

8
T D fIyupu uIII cushuntu
musyu nuy quI puj musquI cumuy.
[
CushI shumI cuwungu puymun
yfu coj cu nugu.
YoJ

9
T D fIspI tuy puy ucfu-
shun cujcu nugu.
Puytu fIspI tuj cu nu tugu munumI
ImupIs pIshen gu chu.
Cu[

10
Rcu cu nu pIs pobfI yuf muchu pu-
cufgu yufgunmI.
T D yfu coj cu-
nupugu munumI Imu-uycun pIs
pIshen gu chu.
SAIMOS33 , 34
792

\
34.12~1 1Ped. 3.1012.
]
34.20 Juun 19.36.
LdmeJ

11
Wumf cunu, shumuy wIyu m-
nuy quI puj.
T D fIspI tuy tumI
yuchu chI shuy quI.
Mem

12
Gumgu unuy cumu cuwuy tu chu
munun quI?
CushI shu goyuy tu chu munun-
quI?
Nun

13
Chuu fugu IIutun cu nutu umu
fImuy nu chu,
umu IIuIIu cuy nu chu.
Sdmej

14
Munu uIIItu umu fufuy nu chu.
AIII IIu tunu fufuy.
PIwun pIs uIII IIu goyuy.
Ayin

15
AIII funu cu nu tugu T D
uIIImI fIcun.
Muu cu shun cu nu tu pIs wIyunmI.
Pe

1
Munu uIIItu fufuj cu nu pumI
Ichungu T D contfun
cuycun.
\
Puycu nu tugu ushuj pmI cuy
puchu pItu IIIg chengu.
TsuJe

17
T D yunu punmI.
Imu IIuquI cuy cho cuycu shun pI tu-
pIs jofgunmI.
Oo[

18
Juchu fufu shun pItu IIuquI cuy cuj-
cu nupu uupun chmI cuycun
T D.
IIuquI cuy cuj cu nu tu pIs suIbunmI.
Res/

19
ImupIs munu uIII cu nu fmI
chuyun.
Chuy cu nu pI tugu IIupun pI tu pIs
T D suIbun.
S/in

20
Tuytu DIosmI tuIIun cu nu tu pIs
fIcun.
ChuymI juc tuIIu IIun pIs munu
puquen gu chu.
]
Tuv

21
FIyu funu cu nu mungu quIquIn
munu uIIItu fufu shu IIunmI
chuyun.
AIIItu fufuj funu cu nutu chIqugu
custI gu shumI cungu.

22
T D suIbunmI puymun
yfu coj cu nutu.
MunumI custI gun gu chu.
Sa!mo 35

1
T D chIquI muj cu nu pI tugu
wushuy cu muy.
Mugu muj cu nu wungu pIII yuy.

2
Chupu cunu esc duy quI wun
shumuy yunu p m nuy quI puj.

3
GutI cu ch muj cu nu wungu gum
pIII yuy.
Puycu nu pI tugu suIbu shuy quImI
nImuy.

4
Wuu chIytu munu muj cu nugu
penguy cho qudu chun.
Munu uIIItu fufu muytu munuj cu-
nugu penguy-tucu shu guesh pI-
chun.

5
T D unjII nIn upup tIn
fIcu cu chun fgupu punshuntu
wuyfu upushunno.

T D unjII nIn gutI cu-

chup tIn puycu nupgu nnI pIs
tIcfu cu fI chun chucuj y IIush cu-
mun.

7
Munu Imutu pIs fImu puy cup tI-
IImI togIIutu chufu shu.
Uchcutu uchcu shu chuy mun
yugu n puj.

8
QuIquIn cu nutu IIIuj pItu munu uIII
chuyu chun.
SAIMOS34 , 35
793

D
35.19 SuI. 69.4; Juun 15.25.
TogIIu chufu shu IIun mun quIquIn-
cunu wutu c chun.
Munu uIII cu nu mun tunI chun.

9
Chuu fugu T D yunu p-
mu shun pI tumI cushI cu shuj.
SuIbu mu shun pI tumI fIyupu cushI-
cu shuj.

10
IIupun shon g pumI nIshuj:
Gummungu T D,
munumI pIpIs tIncun chu.
UmII dI cu nu tu wun pobfI cu nu tugu
jofgun quImI
mus munuy nI yoj cu nupu y engu-
uf suwu puj cu nupu muquIn-
pItu.

11
RuntIy test gu cu numI yufIn.
Puycu numI tupu mun munu
musyu sh cu nutu.

12
AIII yunu pu sh pI tumI munu uIII-
wun cutI chI mun.
ChuymI fIyupu IIuquIc.

13
NogumI Ichungu puycunu guesh-
yup tIn pIs fIyupu IIuquI coj c.
Guchgu fpu cu nutu jutI cuf
uyunuj c.
Shon gu II cho munu cuchuypu
Tuytu DIostu muu cuy cuj c.

14
FIyupu IIuquI shu IIu pufej pIs c.
Mum puj, umg puj, wuugu puj
Itu cuycuj n fuj IIuquI coj c.

15
Munu uIII mun chuyup tmI Ichungu
puycunu IIupun usIp mu shu.
Juc-I funu cu nu nmI munu
cuchuypu mugu muf ucu chI-
mu shu.

1
WucpItu-cuypItu guyu p mush pun
usIp mu shu.
FIyupu chIquI muf fIyu uwIn wun
fIcu p mu shu pIs.

17
Tuytu DIos, Imuy cu mu fuj
fIyucunutu fIcu pun quI?
IIyun cu nu n pIs gupu fuy cuf
pufIy cuj pItu suIbuy cu muy ufI.

18
Acfu shuy quI funu cu nupu uupun-
chmI ugfu d sI cu shuy quI.
Aypu IIu funu cu nupu uupun-
chmI uIubu shuy quI pIs.

19
ChIquI muj cu nugu umu cushI cu-
chun nu chu.
Munu cuj pItu chIquI muj cunu IpchI-
p m nuntu umu munuy cuy chu.
D

20
Puycu nugu munumI munun chu
uIII cuwuy tugu.
Cuy nusyun cho uIII goy coj funu-
cu nutu munu uIII goy chI nu-
IIun pmI yufpu chu cuf cuy cun.

21
Jutuntu yufcuf-yuf cuf nogupu
contfmI jItu puf cuy c mun
QuIqu cu numI uwpu
fIcushc nIf.

22
T D, gumgu musyun-
quImI Imuno cushun tu pIs.
UpIIu IIugu umu cucuy chu.
Nogutu Ichungu umu gonguy cu-
muy chu.

23
Tuytu DIos, fubufn jutu fIy ufI.
RIcchuynu.
Rusun cujtu jusgu muy ufI.

24
Gumgu cunquI juchuy nuj T
D.
AIII uffIg Iu mush puy quI suIbu muy
ufI.
Nogupgu umu pIpIs cushI cu-
chun chu.

25
Amu yufp chun chu nI fImu chun-
pIs chu
Chuyno cunun tumI munu fun chI
nIf;
FIyupu munu uIII munmI chuyu-
chIsh cun chI nIf.

2
Munu uIII mun chuyu sh pItu
cushI cuf cuy cuj cu nugu penguy-
cho fIcu cu chun.
Nogu pItu mus uIII-tucoj cu nugu
fIyupu penguy cho cuchun.

27
IIupun pItu uIII cho IIoj shI ntu
munuj cunu Ichungu
SAIMOS35
794

E
3.1 Rom. 3.18.
F
3.5 SuI. 57.10.
G
37.1~4 Pfov. 23.1718; 24.1920.
cushI cush pun guyu fuy pu fuj
cuntu chun.
Puycu nugu cuyno nIchun.
T D uIubu shu cuchun.
Puygu sIfbej nIn juucu goy nun-
tumI munun nIf.

28
AIII uffIg Iuj cushuy quI tumI p-
muytu pIs wIIIu p shuj.
Goyuy goyuymI uIubu shuy quI!
Sa!mo 3
Tayta Dios cuyapcoj cashan
T sirbejnin uviJ
isquirbis/un ulubunsu.

1
Juchu su pu cu nugu yufpun Imun-
pu pIs munu uIIItu fufuy IIu tumI.
MunumI Imuy pIs yufpun chu
Tuytu DIostu munchu cuy tugu.
E

2
Puycu nugu yufpun wuquIn pItu
mus uIII cuycu shuntu.
Munu uIIItu fufuf pIs munumI
Imutu pIs gocun chu.

3
Puycu nugu munu uIIItu pufIuj-
IIumI, IIuIIu cojmI.
Yufpuy nIn munu cuptIn numI uIII-
tugu munu fufun nu chu.

4
Cmun ch pIs yufpuy cun munu
uIIItu fufuy IIu tunu.
IIutun nnI cho pufej n IIumI
pufIf cuy cun.
Munu uIII fufuy tugu munumI
cuchuy cun chu.

5
T D, cuyu coj cushuy quImI
Ichungu syIu cumu chuyun.
AIII cumIej cushuy quegu pucu tuy-
pItu mus junuj cu mumI chuyun.
F

AIII uffIg Iuj cushuy quegu uItun-

nIn puntu cu nu nmI.
Imuno cunun puj nIshuy quI pIs
jutun Iumufno fufImI.
T D, gummI fIcuy cun quI
funu cu nutu, unImuI cu nu tu pIs.

7
Tuytu DIos, gumgu fIyupu cuyu-
cojmI cunquI.
Runu cu nugu Iuy quI fufIn munmI
pucu cuytu ushIf cuy cun.

8
WusI quI cho uypu IIu mIcuy
cuptInmI IIupun pIs sucsun.
Gumgu yucu tu pIs upuchIn quI
mIsh quej muyu pI tumI.

9
Yucu push tumoj-jInumI gumIIu
p-muytu pIs cuwu chIn quI.
Gum uIII fIcup tI quImI p-muypIs
uIII cuwun.

10
Gummun yfu cu moj cu nutu, uIII
funu cu nu tugu cuyu puy cuy, uIII
fIcuy cuy.

11
Amu cumu c chIy chu munuy nIyoj-
tucoj cunu IIuch cu cu m nuntu,
munu uIII funu cu nupu muquIn-
mun chuyu n tu pIs.

12
MusquI fIcuy chuy fIyu funu cu-
nutu. Cunungu munu uIII-
munmI chuyu shu cufcuy cun.
Chuy pI tugu munu numI IIoj shen-
gu nu chu.
Sa!mo 37
Fiyu runacuna imano cashanpis
le[

1
FIyu funu cunu-junungu umu
fubyu cuy chu.
FIyu funu cunu chufu shun tu pIs
umu munu puy chu.

2
Puycu nugu guewu chuquej n pIs
ftumI ushu c cun.
IIuIIu guewu wuuy tu c coj nmI
fufu c cun.
Bet

3
AIII IIutu fufush puy quI T
D yfu cuy.
Cuy puchu cho goyush puy quI Tuytu
DIos munu shun n IIu cuwuy.

4
CushI shu IIu T D
sIfbIy.
PuymI IIupun munu shuy quItu
tufI chI shun quI puj.
G
SAIMOS35 37
795

H
37.5 Pfov. 16.3.
I
37.9 Pfov. 2.2122.
J
37.11 Deut. 11.89; SuI. 25.1213; Mut. 5.5.
K
37.1 Pfov. 15.16.
Gulmel

5
T D muquIn cho
cuchun bduy quegu.
PuyIIu mun yfu cup tI quegu yunu-
p shun quI pmI.
H

Chuu fugu DIosmI uIIItu fufuj

cushuy quItu fIcu c chengu.
AIII funu cushuy quI tunu p-
muytu pIs musyu chengu.
dlet

7
T D uupun chgu
upIIu IIu cucuy.
Puy yunu p shu nuy quItu shuyu-
fuy.
Amu fubyu puy chu uIII cuymun
chuyuj cu nutu,
nI munu uIIItu fufuytu yufpuj cu-
nu tu pIs.
He

8
FIyu cunu-junungu umu fubyu shu-
IIu cucuy chu.
Rubyugu munu uIII munmI chuyu-
chI shun quI puj.

9
FIyu cu nu tugu Tuytu DIosmI IIIg-
chengu.
T D yfu coj cu nu IIu-
numI uIII puchu cho cuwungu.
I
Vuv

10
Munu pIs uyc IIu tu numI
fIyucunugu IIIgungu.
Muy-jInu ushIf pIs munu numI
tufIn quI p nu chu.

11
UmII dI cu numI Ichungu uIII
puchu cho tIyungu.
Tuytu DIosmI juucu goy-
chengu.
J
Zuyin

12
FIyu cu nugu uIII funu cu nutu
munu uIII mun chuyu chIy tumI
yufpun.
FIyu uwI IIun wunmI fIcu pun pIs.

13
Tuytu DIosmI Ichungu puycu nu puj
usIcun.
Musyuy cun numI fIyucunu IIIg-
nun puj cushuntu.
Jet

14
FIyu cu nugu subIIntu,
Ichuntu, Ichu jItu cu nuntu
cumu fI cun
pobfI cu nutu, uIII funu cu nutu
wuu chI nun puj.

15
Ichungu quIquInpu subII IIunmI
shon gupu tucsI puy con gu puj.
Ichun cu nu pIs uguIIu shumI fIcu-
con gu puj.
Tet

1
Aypu IIutu chufuf pIs fIyu funu
cunun chpu fuquengu
pobfI IIu cufpIs uIII funu cuymI
mus uIIIgu.
K

17
FIyu cu nu pu tugu cuII pun tu pIs
ushuj pmI T D ushu-
c chengu.
AIII cu nu tu numI Ichungu yunu-
pungu.
YoJ

18
wufun-wufunmI fIcuy cun.
Puycu nugu chus quen gu puj Imuy-
pIs munu ushu cuj tumI.

19
IIuquI cuy junuj cu nu ch pIs
puycu nugu munumI penguy-
cho cungu chu.
Muchuy wIchun pIs puycu nupugu
mIcuy nIn puchu-puchumI
cuycun gu puj.
Cu[

20
FIyu cu nugu ushuj pmI IIIgun gu puj.
T D chIquej cu nugu
guushu shu juchu nmI fupungu.
Gosh tuy nmI IIIgu c congu.
LdmeJ

21
FIyu cu nugu fIstu cuf cuf pIs
munumI pgun chu.
AIII funumI Ichungu cuyu p coj
cush pun p-muytu pIs mucyuy-
cun.

22
Tuytu DIos bIndI syuntu goshun
cujcu nu IIumI uIII puchu chgu
tIyungu.
SAIMOS37
796

L
37.23 Pfov. 20.24.
M
37.28 Job 18.19.
N
37.39 SuI. 9.9.
Puy muIdI syuntu goshun cujcu-
numI Ichungu IIIgungu.
Mem

23
T D funu tugu uIII
cumI nu IIupu pushun.
L
AIII IIu goyup tIn T D
cushI cunmI.

24
Chuy funugu T D
pushup tInmI
tunIf pIs jutu fengu.
Nun

25
Unuy msu cush wIchun pIs,
cunun uuquInnu cush cu mu pIs
munumI fIcush c chu uIII funu
pIshI pu cuy cho goyuj tugu.
NI wumfun cu nu pIs munumI
muu pu cuf pufI shu chu.

2
AIII funu cu nugu Imuy pIs cuyu p-
cunmI.
ChuymI pItu pIs fIstuy cun.
Wumfun cu nu pIs bIndI syun yojmI
cungu.
Sdmej

27
IIutun cu nu tugu umu fufuy chu.
AIII IIutu fufuy.
Chuu fugu Tuytu DIos uunI shu-
shuy quI puchu IIu chmI tIyun-
quI puj.

28
T D cuyun uIIItu fufuj-
tumI.
M
Puy munu shun n IIu cuwuj cu nu-
tugu munumI gongun chu.
Juchu su pu cu nu tumI Ichungu
IIIg chIn.
Chuy n pumI puycu nupugu
wumfun cu nu pIs munu cungu-
chu.
Ayin

29
AIII funu cu numI Ichungu uIII
puchu cho tIyungu.
Chuy IIu chmI Imuy cu mu pIs goy-
congu.
Pe

30
Tuytu DIos mun yfu coj funugu
sumuj yufpu chu cuf cufmI
fImun.
AIII funugu uIII cujIIu tumI pufIun.

31
Tuytu DIos yuchu chI shu IIun tumI
yufpu fun.
MunumI munu uIII mungu chuyun-
chu.
TsuJe

32
FIyu funugu mIchI puy cunmI uIII
funutu wuu chIytu yufpu push-
pun.

33
Chuy pIs T D munumI
cumu c chen gu chu fIyu funupu
muquIn mun chuyu nun tugu;
pIpIs puygu juchu yojmI nInun-
tu pIs.
Oo[

34
Gumgu T D
yfu cuy.
PuyIIutu wIyu cuy.
PuymI uIII mun chuyu chI shun quI puj.
AunI shu shuy quI uIII puchu tu pIs
goycu shun quI puj.
NuwI quI wunmI fIcun quI puj fIyu
funu cu nutu IIIg chej tu pIs.
Res/

35
FIyu cu nu tugu fIcushc fubyuf
fIyupu uIII-tucoj tumI.
Rmu supu juchu tunIf muy-muypu
chuyu shun nmI chuyu shu.

3
Chuyno cuycu shun pI tumI IIIgu c-
cu shu.
Chuu fugu ushIf pIs munu numI
tufIsh c nu chu.
S/in

37
MusquI fIcuy juchuy nuj funutu,
DIos munu shunno goyuj funutu.
Chuy funugu shumoj wutu cu nu-
cho uIII IIumI goyungu.

38
Munu wIyu coj cujcu numI Ichungu
ushuj puj ushu cungu.
FIyu cu nugu shumoj wutu cu nu cho
IIupunmI IIIgungu.
Tuv

39
yunu pun.
Nucuy cunu cuycup tIn pIs Tuytu
DIosmI pucun.
N
SAIMOS37
797

O
38.1 SuI. 6.1; Jef. 10.24.
P
38.2 Job 6.4; 16.1213.
Q
38.11 Job 19.13.
R
38.13 Isu. 53.7.

40
T D Imun pu pIs
guesh pI chIn.
T D yfu cup tInmI
fIyucunupItupIs suIbun.
Sa!mo 38
Gueshyaj runa Tayta
Diosta maacushan
Yurpuc/inunpuj uviJ rurus/un ulubunsu.

1
T D, fubyu shu cuycush-
puy quegu umu pIu cu muy chu.
OIIgu shu cuycuf pIs umu custI gu-
muy chu.
O

2
Ichuy quI pIs cuef p chmI jutI cu-
shu cuycun.
MuquI quI wunmI ucu chI mush-
cun quI.
P

3
Rubyu shu pIu cu mup tI quImI
Intfu cuef p pIs mununu
snu nu chu.
Juch pI tumI tuII cu nu pIs
mununu snu nu chu.

4
Juch utIpu shumI cuyc.
ChuymI Iusuj guepIno ucuy c-
chI mun.

5
Munu yufpu chu cuypu fufu sh-
pI tumI guef cu nu pIs Ismuf
usyu fI cu fI shu.

IIuquI shu IIu, jugu yu shu IIu, uysu-

cu shu IIumI puf pIs.

7
Rupuy wun wujt pIs fuufuy cun.
Intfu cuef pmI nunuy cun.

8
CuII p pIs munu numI cunnu chu.
WIfuf-ushu shu nmI nunu p-
cuyc.
ChuymI IIupun shon gpu IIuquI-
cuf utuyc.

9
Tuytu DIos, Imutu munuy cu shu-
II tu pIs gumgu musyun quImI.
IIuquI cuy cu sh cu nu pIs munumI
pucu fun chu.

10
Shon g pIs tIc-tIcyuy cunmI.
CuII p pIs munumI cunnu chu.
Nuw pIs chucuy cun numI.

11
Guef cunu cuptInmI IIupun
umg cu nu pIs, cust cu nu pIs
cufu IIu chnu cufcuy cun.
Q

12
Wuu chI muytu munuj cu nugu
togIIu tumI chufu puf cuy c mun.
Munu uIIItu fufu muytu munu-
muj cu nugu IIIg chI muy tumI
yufpuf cuy cun.
Imuy fupIs munu uIIItu fufu muy-
IIu tumI yufpuy cun.

13
Chuy pIs nogugu munu wIyuj
upunmI cuc.
Munu fImuj upuno Imutu pIs
munu fImu c chu.
R

14
Imutu nImup tIn pIs munumI
wIyuj-tuc chu.
UpunmI Imutu nImup tIn pIs
munu cutI ch chu.

15
T D, gumtumI shuyu-
fuyc.
Nogupu fubufn gum fImuf cuy ufI.

1
Ichungu fuwu cu shuy quI Tuytu:
TunIpt-Imugu umu cumu c chIy-
chu nogutu usIp m nuntu.

17
IIIuj pI tu numI tunej-uyw.
Intfu cuefp nunuy cuj munumI
ftu IIu pIs chuwuy cun nu chu.

18
Juchutu fufu sh pI tumI fIyupu
IIuquIc.
ChuymI juchu fufu shtu wIIIu cu-
shuj.

19
ChIquI muj cu nugu uypu IIu numI
mIfu cuf cu shu.
Munu Imutu pIs fImu puy cup tI IImI
uchcuj chIquI cuf cu mu shu.

20
Nogu uIIItu fufu sh pItu munu
uIII wunmI cutIy c chI mun.
Nogu uIII cujIIutu fufup tmI
puycu nugu chIquI cuf c fu mun.

21
T D, umu jupu II tugu
cuchuy cu muy chu.
Amu gonguy cu muy chu ufI.

22
Imuy pIs suIbu muj Tuytu DIos,
jucIIu yunu puy cu muy ufI.
SAIMOS37 , 38
798

S
39.5~ Job 7.16; 8.9; 14.12; SuI. 90.910; 102.11; 109.23; EcI. 6.2.
T
39.12 Iev. 25.23;
SuI. 119.19; 1Ped. 2.11.
U
39.13 Job 7.19; 10.2021; 14.6.
Sa!mo 39
Rtu!!ami cawanchi
JeJutn cuntus/un.

1
Nogugu yufpuf fIyu funu cu nupu
uupun cho cush fu
uIII IIu goyuy tumI,
upIIu IIu cucuy tumI,
munu quIju cuy tumI.

2
Munu Imutu pIs fImu cuy pumI
upu-tucuf cucuf.
AIIItu nI munu uIII tu pIs munumI
pufIu cu f chu.
Chuy pIs pusuy pumI push tu pu-
cuytu munuy cuf.

3
Shon g pIs fupu fIy c mu fun.
Yuwuf n pIs tImpu fI cu fI fun.
ChuymI fImu fIf nIf:

4
T D, musyu chI muy
Imuno ushu c n puj cushun tu-
pIs,
Imuy cumu cuwu n puj cushun tu-
pIs.
Musyu chI muy pcu dIyu IIu cuwuj
cush tu pIs.

5
Nogu tugu cuwuy c chI mun quI
wuIIcu dIyu IIumI.
Nogupu cuwuy ngu gumpuj
munumI uyc pIs chu.
P-muypIs cuwun jmuytu
cuchuy n IIumI. Selu/

IIupun funu cu nu pIs cuwun IIun-

tuyno psu coj IIumI.
Yungu IIumI Imutu pIs shun tu cu shu
gotu cu shu.
MunumI musyun chu fIqu sun cu-
nu wun p qudu nun puj cushun-
tu pIs.
S

7
Tuytu DIos chuyno cuycup tengu
Imutu nu tuj shuyu f shuj?
GumIIu munnu yfu cu mu shuj.

8
IIupun juch pItu jofguy cu muy
ufI.
Amu cumu cuy cu chIy chu fumI
shon gu cunu usIp m nun tugu.

9
Gum IIupun tu pIs cumu c chIp tI-
quImI
Imutu pIs munu fImu cu f chu.

10
Amunu custI gu muy nu chu ufI.
CustI gu mush puy quImI wuuy c-
chI mun quInu.

11
Juchu fufu shun cu nu pItu custIguf-
fmI funu tugu tuntI yu chIn quI.
Cuyuy nIn cujtugu puyu nmI
ushu pu fIn quI.
Runu cu nugu IIupun pIs cuwun
jmuytu cuchuy n IIumI. Selu/

12
T D, wIyuy cu muy ufI
muu cuy c mu shtu.
Wuguy cup tgu umu fIcu p cu muy-
chu.
Gumpgu nogu c jpu funu n-
IIumI.
Unuy cuj uwII cu nu n pIs munu-
pIs uyc IIu tumI wuu cu shuj.
T

13
Amunu fIcu p muy nu chu.
IchIc cuchuf cu muy ufI cuy puchu-
cho cuwu sh cu mu IIu pIs cushI-
shu goyu p fI n puj.
U
Sa!mo 40
Yanapnanpaj Tayta Diosta
maacushan
(Sul. 70)

1
T D jucIIu yunu p m nun-
tumI shuyu fushc.
PuynumI wIyu muf yunu p mu shu.

2
MItu sInI gu mun jutI c n pI tumI
jofgu mu fun.
Wunwun yuy cuj uchcu pI tumI
suIbu mu shu.
RumI junun mun IchI chI mu fun.
AIIIn nIn puchu mun chufu mu fun.

3
Tuytu DIosmI yufpuytu gomu fun
mushoj uIubun sutu cuntu n puj.
SAIMOS39 , 40
799

V
40.~8 Heb. 10.57.
Imuno psu mu shun tu pIs musyuy-
cuf funu cu nugu fIyupu uImI-
fu fun.
Chuy n pumI T D
yfu cu fun.

4
CushI shumI cuwungu T
D yfu cgu,
uIII-tucoj cu nutu munu tupu cgu,
nI duIu cu nu mun pIs munu
fIgugu.

5
Gumgu T D, uypu IIu tumI
mIIugfucunutu fufush cun quI.
Nogu cu nu tugu Imuy fupIs yufpu-
fuy c mun quImI.
Chuy cu nutu wIIIu cush pmI p-
muytu pIs wIIIu puytu mun.
Ichungu wIIIu puy tu pIs munumI
ush mun chu.
MunumI ImupIs tIncun chu
gummungu tuytu.

Gumgu munumI cushI cun quI chu

uywu cu nutu pIsh tu p shu shu-
IIuy quI pItu,
nI chuquI mIcuy cu nutu gufu shu-
shu IIuy quI pI tu pIs.
Aychutu fupu chI p shu shu IIuy quI-
pI tugu munumI pefdu nun quI-
chu.
Chuy cu nupu fuquengu gumtu
wIyu cu nu II tumI munun quI.

7
ChuymI nIshc: CuychmI
cuyc.
Iuych pIs nogu pmI IsquIf bI fuy-
cun.

8
Tuytu DIos, gum munu shuy quItu
fufufmI cushIc.
IuynI quI cu nu tu pIs IIupun tumI
yufpu fuyc.
V

9
Acfu shuy quI funu cu nupu uupun-
chmI
uIII cushuy quItu wIIIu cushc.
MunumI umucuf cush c chu.
Chuy tugu gum musyuy cun-
quImI.

10
Gum uIII cushuy quI tugu munumI
upIIu cush c chu.
IIupuntu cumIej cushuy quItu
suIbu coj cushuy quI tugu wIIIu-
cush cmI.
Acfu shuy quI funu cu nu tumI wIIIu-
pushc cuyu coj cushuy quItu,
fusun cujtu fufu shuy quItu.

11
T D, cuyu puy cu muy ufI;
umu gu muy chogu.
AunI shuy quItu cumIej cush puy quI
Imuy pIs chupuy cu muy.

12
munu uIII cu nugu chuyu mu shu.
QuIqu munu uIIItu fufu sh cu nu-
IIumI chuyu mu shu.
Chuy cu nu pItu Imunpu IIoj shIy tu-
pIs munumI cum pu c chu.
BuIuf n pIs munumI cunnu chu.
Juch cu nugu ujch pI tu pIs mus
uypu IIumI.

13
Tuytu IIuu tuytu, suIbuy cu muy ufI.
T D, cunun fu shuy cu-
muy yunu p m nuy quI puj.

14
penguy-tucush pun umpuy cu-
ch chun.
Munu uIIItu fufuytu munu muj cu-
chun.

15
AsIp muj cu nugu penguy-tucu shu
uywu cu chun.

1
cushI cu chun.
Gum suIbu nuy quItu munuy cuj cu-
nugu Imuy pIs
T D munuy nI yojmI!
nIchun.

17
Tuytu DIos, nogu pobfI yu shu
IIuquI cuy cujtu Ichungu
umu gonguy cu muy chu.
GummI cunquI yunu p muj ImupI-
tu pIs jofgu muj.
JucIIu yunu puy cu muy ufI.
SAIMOS40
800

W
41.1 Pfov. 14.21.
X
41.9 Mut. 26.23; Muf. 14.20; Iuc. 22.21; Juun 13.18.
Y
41.13 SuI. 106.48.
Z
42.1~2 SuI. 63.1; 143.6.
Sa!mo 41
Gueshyaycaj runa maacushan

1
CushI shumI cuwungu pobfI cu nu-
tu wun wucchu cu nutu yufpgu.
W
Chuy funu tugu Imu dIsI gfusyu
chuyup tIn pIs T D
suIbun gumI.

2
T D ImupI tu pIs
chupungu.
Puy yunu pup tIn unuy cumu
cuwungu.
Cuy puchu chgu cushI shu tumI
goy chengu.
MunumI cuchuy con gu chu
chIquej cunu munu shuntu fufu-
cu nunpgu.

3
T D yunu pungu
pusuypu cuycu shun pItu jutu fI-
nun puj.
Imu guesh yu pI tu pIs uIIchu c chen-
gumI.

4
Tuytu DIos tumI fuwu cushc:
T D cuyu puy cu muy
ufI.
Juchutu fufu sh pI tumI guesh-
yuyc.
AIIchu cuy cu chI muy ufI nIf.

5
ChIquI muj cu nugu fIyupumI
munun munu uIII mun chuyu-
ntu.
ChuymI Imuy fuj wuongu
gongu c nun puj? nIfcuy cun.

RIcu muj shumush pun pIs junun

shon gu IIumI pufIun wIyu n-
puj.
Munu uIII cujcu nutu shon gu IIun-
cho yufpun.
NIfcuf wushtu pufIu fuy cuf
uywu cun.

7
Shun tu cuy c fIfmI wushtu fImun.
Puycu nugu yufpun juch pItu
ucuy cu sh tumI.

8
ChuymI nIn: Chuy guesh yu-
wungu dyubIumI guesh yu chI-
shu.
Cmun pI tugu Imuy pIs munu numI
jutu fen gu p nu chu nIf.

9
FIyupu cuyu nu cu sh, yfu cu sh
funu,
IwuI mIcu sh pIs cunungu
contfmI fIcu cu shu.
X

10
Gum Ichungu T D cuyu-
puy cu muy ufI.
JItu fuy cu sh pItu jutuf cu chI muy
uyItu cutI chI n puj.

11
Chuy n pumI nogugu musyu shuj
gumpuj uIII cuycu shtu.
ChIquI muj cu nu pIs munumI cushI-
con gu nu chu BInsIshc nIf.

12
Munu shuy quIno uIII IIutu fufu shu
cuycup tgu munumI cuchuy cu-
mush cun quI chu.
Nuupu IIuy quI chmI Imuy pIs
cuchI mush cun quI.

13
Cunun pIs Imuy pIs uIubu shu
cuchun IsfueI cu nupu T
D .
Chuyno cuycu II chun ufI.
Y
LIBRO 2
(SALMOS 4272)
Sa!mo 42
Yacunaycajno Tayta Diosta ashishan
Corepitu mirujcunu isquirbis/un ulubunsu.

1
IIuy chu yucu nuy pItu uywuj
yucutu ushIy cuj nmI
nogu pIs gumtugu ushIyc Tuytu
DIos.

2
Imuy cu mu pIs cuwu chI coj Tuytu
DIos tumI yucu nuy cujno
ushIyc.
Z
Imuy fuj cutI shuj Tuytu DIostu
udufu n puj?
SAIMOS41 , 42
801

[
42.7 Jon. 2.3.

3
Ichungu pugustu junuj tu pIs
weguI II numI mIcuy n pIs.
Chuyno cuycupt Imuy fupIs
usIp mush pun Muytuj DIos-
nI quI? nIf tupuf cuy c mun.

4
Nuuputu goyu sh puj yufp fIfmI
fIyupu IIuquIc.
Yufp uypu IIu funu cu nu wun Tuytu
DIospu wusIn mun uywu shtu.
Pushupt funu cu nugu uywuj
fIstucho cushI cuf Tuytu DIostu
uIubu nun puj.

5
Imup nu tuj yufpu chu c mun?
Imup nu tuj IIuquI c mun?
Tuytu DIos munmI yfu cuyc.
PuyIIu tumI uIubu sh pIs.
PuymI SuIbu muj DIos ngu.

Chuy pIs fIyupu IIuquI shumI cuyc.

Hefmn puntu pItu, MIzuf puntu-
pItu uywuj
Jofdn muyu puj yufpush p pIs
fIyupu IIuquI shumI cuyc.

7
Chuy yucu cu nu puj yufpup t pIs
btIf cuf-btIf cuf uywuy cuj yucu
junpu psuj nmI IIuquI cuygu
chufI cuf cu mu shu.
[
Pujchuf cuf-pujchuf cuf yucu
bunyuy IIu ufuj nmI IIuquI-
cuygu ItI cuf cu mu shu.

8
ChuymI cuwu chI muj T D
gumtu muu cum.
Muuc cuyu muf junujpu fIcu m-
nuy quI puj,
chucuy punu cuntuf uIubu n puj.

9
ImupI tu pIs chup muj Tuytu
DIosn,
ImunIf tuj gonguy cu mush cun quI?
ImunIf tuj chIquI muj cunu ucu chI-
mup tIn IIuquI shugu puf mun?

10
TuII cu nutu puquIy cuj nmI
chIquI muj cu nugu Imuy fupIs
usIpuf cuy c mun Muytuj
DIos nI quI? nIf.

11
Chuu fugu ImunIf tuj yufpu chu c-
mun?
ImunIf tuj IIuquI c mun?
PuyIIu tumI uIubuy c sh pIs.
Sa!mo 43
Sa!bananpaj maacushan

1
Tuytu DIos uIII uffIg Iu muy ufI.
Munu fIspI tu shoj funu cu nu chgu
fubufn cuycuy ufI.
FIyu funu cu nu pItu IIuIIu funu cu-
nu pI tugu suIbu muy.

2
ImupI tu pIs chup muj DIosn,
ImunIf tuj uupuy quI pItu gufgu-
mush cun quI?
ImunIf tuj IIuquI shu puf mun?
ImunIf tuj chIquI muj cu nu pIs
ucuy c chI mun?

3
AchquI puy cu muy, uIII fIcuy cu muy.
TIyuy cu shuy quI fIspI tdu SIn
Imu mun chuyuy cu chI muy ufI.

4
Chuy n pumI uItuf nI quI mun
chuyu shuj.
Chuy ch numI uIubu shuy quI
ufpun pu wun.
Tuytu DIosn, gummI sumuj
cushI cu chI mun quI.

5
ImunIf tuj yufpu chu cu shuj?
ImunIf tuj IIuquI cu shuj?
PuyIIu tumI uIubu sh pIs.
Sa!mo 44
Yanapnanpaj Tayta
Diosta maacushan

1
Tuytu DIos, quIqu cu numI wIyuf.
Pup n cu nu pIs wIIIu p mu fun
puycunu cuycu shun wIchun fufu-
shuy quI cu nutu,
SAIMOS42 44
802

\
44.3 Deut. 8.1718; Jos. 24.12; Jue. 7.2.
]
44.5 SuI. 60.12.
D
44.9 SuI. 60.10; 108.11.
psuj wutu cu nu cho fufu shuy-
quItu.

2
QuIquI quImI munu fIspI tu shoj cu-
nu tu pIs jItu fI fuy quI.
Jpu funu cu nutu IIIg chI fuy quI.
Chuy mun numI uwII cu nutu tIyu-
chI fuy quI.

3
MunumI subIIn wun chu cuy
puchu tugu guechu fun.
NI cuII pun wun pIs chu bInsI fun.
Chuypu fuquengu gummI munuy-
nI quI wun bInsI fuy quI.
\
AIII cuf yunu pup tI quImI bInsI fun.
Unuy cuj cust cu nutu cuyush puy-
quImI
munuy nI quI wun yunu pu fuy quI.

4
RuynI II, Tuytu DIos nI II,
ucfu shuy quI funu cu nu tugu gummI
yunu pu fuy quI bInsI nun puj.

5
Yunu p mup tI quImI bInsIshc
chIquI muj cu nutu.
Mugu muj cu nu tu pIs IIIg chIf.
]

BInsI npgu nogu munumI yfu-

c mun chu Ich mun.
SubI pIs munumI suIbu mun mun-
chu.

7
Gum yunu p mup tI quImI contf-
cu nutu bInsIshc.
GummI penguy mun chufush cun-
quI chIquI muj cu nu tugu.

8
Imuy pIs gumtugu uIubuy c shuy-
quImI Tuytu DIos.
Imuy pIs ugfu d sI cuy c shuy quImI.
Selu/

9
Cunun Ichungu gu mush cun-
quInu.
Penguy ch numI cuchuy cu mush-
cun quI.
SuId f cu nu tu pIs munumI yunu-
pun quI nu chu.
D

10
ChIquI muj cu nutu munchu cu n p-
numI cumu c chIsh cun quI.
ChIquI muj cu nugu Imu-uyc cu nu-
tu pIs guechu munmI.
Munu shun cujtumI upucun.

11
Nogu cu nu tugu gustu puj cuj
uyshuno cun p numI cuchuy-
cu mush cun quI.
MuchIypu muchIf gufgu fu mush-
cun quI munu fIspI tu shoj funu-
cu nu mun.

12
Acfu shuy quI funu cu nu tugu buf-
tu IIumI funtI cuy cush cun quI.
MunumI gnush cun quI pIs chu.

13
P-muypIs ushIII m nun pmI
cuchuy cu mush cun quI.
BIs n cu numI uch quItu ushI p-
mush pun pengu cu chI mun.

14
Munu fIspI tu shoj cunu usIp m-
nun pmI cumu c chIsh cun quI.
Nogu cu nu tugu umun tu pIs jujtu-
chIf-fmI fIcu p mun.

15
Imuy fupIs pengu cu chI munmI.
Pengu cu chI mup tInmI cf pIs
pucu yuypu pucu yun fuj.

1
Chuyno cuyc chIquI muj cunu
uyItu cutI chI muytu munup tIn,
uch quItu ushI p muf ushIII mup-
tInmI.

17
IIupun chuy cunu nogu cu nutu
chuyu mu shu cuptIn pIs
munumI gumtugu gonguy cu shuy-
quI chu;
pufIu cu shun ch tu pIs munumI
gonguy cu sh chu.

18
Gumtu gonguy tugu munumI
yufpush c chu.
Yuchu chI mu shuy quI tu pIs munumI
cuchuy cush c cu nu chu.

19
Chuy pIs gumgu ucu chI mush puy-
quImI
ImupIs munu cushun mun gufgu-
mush cun quI.
FIyupu yunuu yuy cuj chucuy-
munmI cuchuy cu mush cun quI.

20
Tuytu DIos, gumtu gonguy cushp
juc-I nusyun cu nupu dIos nIntu
udufu shu cupt
SAIMOS44
803

E
44.22 Rom. 8.36.
F
45.~7 Heb. 1.89.

21
gumgu musyun quI munmI cufun
IIupun pucu fuj tu pIs fIcuj
cuycush puy quegu.

22
Gummun yfu cu mup tmI
Imuy fupIs wuu chIytu munuf-
cuy c mun.
PIsh tu nun puj cuycuj uyshu tu nmI
nogu cu nu tugu fIcuy c mun.
E

23
Tuytu DIos, ImunIf tuj puu cun-
quI? RIcchuynu ufI! RIcchuynu!
Pufu-sImfIgu umu wItI cuy chu ufI.

24
ImunIf tuj pucu cun quI?
ImunIf tuj nogu cu nu tugu gonguy-
cu mush cun quI?
MusquI fIcuy, Imun shI ucuy c-
chI mun.

25
Nogu cu nu tugu bInsI mu shu numI.
ChuymI pengu cuy IIu wun Ituy cu-
chuyc.

2
Yunu p m nuy quI puj shuy cu muy
ufI.
Cuyu p cojmI cunquI.
SuIbuy cu muy ufI.
Sa!mo 45
Ray majachacnanpaj rimashan

1
Shon gu II chmI yufpuyc uIIItu
fImu n puj.
Imun pu fuj cuyuy IIu puj uIubun su-
cu nutu jofg mun fuytu uIubu-
n puj.
PuypmI cuntu shuj.

2
Gumgu IIupun funu cu nu pI tu pIs
mus cuyuy IIu pmI cunquI.
MuysI wIyu cuy IIu uIII IIumI
pufIun quI.
ChuymI Tuytu DIosgu Imuy cu mu-
pIs bIndI syuntu goyc shun quI.

3
JInyu fuy, subII quItu cheg IIuy quI-
mun jutI cuy.
Tuytu fuy, chuy wungu uchIc yuypu
uchIc yuf sumujmI cumu fun quI.

4
Cuwu IIutu muntu cuf cuf bInsej
bInsej IIunu guffu mun uywuy.
Aywun quI uIII cujIIu tunu IIupun-
pIs fufu nun puj,
umII dI cu nupu fubuf nIn pIII yuj.
Def chu cuj muquI quImI fufungu
fIyupu uImI fuy puj cu nutu.

5
Gumpu Ichuy quI cu nugu IIuu chI
puntu cush punmI
chIquI shoj cu nupu shon gun cu mu-
pIs chuyu fIn.
Tuytu fuy, IIupun funu cu numI
gummungu gonguf pu cu mongu.

Tuytu DIos cumu c chIp tIn

munduy cu shuy quegu pufu-
sImfImI.
Gumgu IIupun tu pIs uIIImI
mundun quI.

7
AIII cujtugu cuyun quImI, munu
uIII cujtugu chIquIn quImI.
Chuy n pumI Tuytu DIos ucfu cu-
shu fuy quI.
WuquIn yunu suy quI cu nu pI tumI
ucfu cu shu fuy quI.
Gumtugu sumuj cushI cu chI shu-
fuy quI.
F

8
AIII cuj peffmI uIII usyu shun nmI
fpuy quI pIs uIII usyuy cun.
Cuyuy IIu puj muffIIwun uduf nu-
shu puIu syuy quI chmI cushI-
cu chI shun quI ufpu cu nutu
tucu p shush puy quI.

9
PuIu syuy quI chgu fuycu nupu
wufmI wumfun cu numI cuycun.
Jumu fu shuy quIpu def chu cuj-
Iduy quI ch numI cusu fu nuy-
quI puj cuj fuynu cuycun.
Puypu fpungu cuycun mus fnu
cuj gofI wun uduf nu shumI.

10
Sumuj wIyu muy ju. WIIIu pu sh-
tugu sumuj tuntI yu cuy.
Mufcu-musI quI tu wun fumIII yuy-
quI tugu umunu yufpu fuy nu-
chu.
SAIMOS44 , 45
804

G
4.1~3 Isu. 54.10; JoeI 3.16.
H
4.4 Eze. 47.112; Zuc. 14.8; Apoc. 22.12.

11
Cuyuy IIu puj cuptI quImI gumtugu
fuy munu cu shu fuy quI.
PuymI cungu tuytuy quI. Puytu
wIyu cuy.

12
TIfo funu cu numI gummun
shumongu Imutu pIs goycu shu-
nuy quI puj.
Rcun nIn cuj funu cu nu pIs yunu p-
nuy quI pmI fuwu cu shun quI puj.

13
Ruypu jIpush wumfunmI cuyuy-
IIu puj shuyu fuy cun.
Rpun pIs cuycun gofI wun bufdu-
shumI.

14
Cuyuy IIu puj bufdu shu fpu yoj-
tumI fuy cujmungu pushun.
Dons IIu wufmI cu nu pIs yun'guy-
cun.
Yunu sun cu numI fIuyIIunpu
uywuy cun.

15
CushI shumI uywuf cuy cun
fuypu puIu syun mun cushI shu
yuycu nun puj.

1
Tuytu fuy, wumfuy quI cu numI
unuy cuj uwIIuy quI cu nuno
munduj cungu puj.
GummI yunu pun quI puj cuy
nusyun chgu IIupuntu mundu-
nun puj.

17
NogumI uIubun su cu nu wun jutI-
quItu yufp chI sh puj
tuytun cunu wuup tIn wumfun-
cunu mIfuj chgu.
Chuy n pumI Int fu cho IIupun
funu cunu Imuy cu mu pIs
gumpuj uIIItu pufIun gu puj.
Sa!mo 4
Tayta Dios chapmanchmi

1
DIosmI ImupI tu pIs pucu muj nIn-
chgu.
Nucuy cu shun chI fupIs jucIIu
yunu p mun chI.

2
ChuymI umu munchu cu shun chu
cuy puchu Int fupu fuchI cuy cup-
tIn pIs,
jIfcu cunu Iumuf mun tuII pu cuy-
cup tIn pIs,

3
Iumuf yucu gupu fuf wuc-Imun
cuy-Imun puII chuj yup tIn pIs,
Iumuf puII chuj yup tIn jIfcu cunu
sIcsIc yup tIn pIs.
G
Selu/

4
Juc muyumI cuycun Tuytu DIos
ucfu shun sIud cho tIyuj funu-
cunu cushI cu nun puj.
H
Chuy sIudgu Tuytu DIos tIyu shunmI.

5
Tuytu DIos wufun-wufun chuy cho
cuptInmI munu cuyu con gu chu.
PuymI chufu fungu.

Tuytu DIos fImuf cu mup tengu Intfu

nusyun funu cu numI gupuf pun,
munduj nIn cu nu pIs sIcsIc yun.
Cuy puchu pIs wuc-Ipu cuy-
IpumI fuchI c cun.

7
Munuy nI yoj T D
nogun ch wun cuycun.
Jucob fIspI tu shun Tuytu DIosmI
nogun chpu pucu cu nun chgu.
Selu/

8
Cuy puchu cho uImI fuy puj cu nutu
T D fufu shuntu fIcu-
nuy quI puj shumuy-IIupu.

9
Puygu guffu tu pIs Int fu chmI
chuw chI shu.
PuymI Ichu jItu cu nu tu pIs puquIf-
g fI shu.
TucsI cu nun tu pIs IchIc-IchIc IIu
puquIf g fI shu.
Guffu puj cuycuj cuff tu cu nu tu-
pIs fupuf g fu chI shu.

10
CuynmI nIfun: DIos nI quI
cushtu tuntI yu cuy.
Muqu chnu cuwuy.
NogumI Intfu nusyun tu pIs
muqu cho cuyc ch.
NogumI cuy mundu tu pIs chufu-
fuyc.
SAIMOS45 , 46
805

I
48.2 Mut. 5.35.

11
Munuy nI yoj T D
nogun ch wungu cuycun.
Jucob fIspI tu shun Tuytu DIosmI
nogun chpu pucu cu nun chgu.
Selu/
Sa!mo 47
Tayta Dios ray cashan

1
IIupuy quI funu cunu, cushI cush-
puy quI mucshu p cuy.
Tuytu DIostu uIubuy.

2
IIupun pI tu pIs mus junuj cho cuycuj
T D munchu cu numI.
PuymI mus munuy nI yoj fuy cuy
mundu cho cuycuj cu nupgu.

3
PuymI yunu p mush cun chI
mufcu cu nu pIs nusyun cu nu pIs
munuy nIn cho cunun ch puj.

4
Acfu shun funu cunu cuptIn chmI
Tuytu DIosgu cuyu mun chI.
ChuymI uunI mu shun chI chuc fu tu-
pIs goycu mush cun chI.
Chuy chuc fu chmI Jucobpu cuj
fumIII yun cu nugu cushI shu
goyun chI. Selu/

5
T D cushI cush punmI
junuj mun wIchu shu.
Tfom p tu cu nutu tucuy cup tInmI
tIyu nun mun yuycu shu.

DIostu uIubuf IIupuy quI cuntuy.

RuynIn ch puj uIubun su cu nutu cuntuy.

7
Tuytu DIosmI cuy puchu cho
cujcu nupugu RuynIn.
SuImutu cuntuf IIupun shon gun-
ch wun puytu uIubu shun.

8
Tuytu DIosmI IIupun nusyun cu-
nupu RuynIn.
Tuytu DIosgu jumu fuy cun fIspI-
tdu jumu cu nun cho.

9
Nusyun cu nupu munduj nIn cu nu pIs
Abfuhum pItu mIfuj cu nutu Tuytu
DIos ucfu shun funu cu nu wunmI
shun tu cun uIubu nun puj.

10
Chuyngu cufcuy cun nusyun cu-
nupu munduj nIn cu nu pIs Tuytu
DIospu munuy nIn cho cush-
punmI.
Tuytu DIosgu IIupun pI tu pIs mus
munuy nI yojmI.
Sa!mo 48
Acrashan Sin siudcho
Tayta Dios tiyashan

1
T D munuy nI-
yojmI.
Tuytu DIos nIn ch tugu uIubu shun
fIspI tdu Imun cho cuycuj
sIud nIn cho.

2
SIn Imugu cuyuy IIu pmI.
Chuy chgu cuycun munuy nI yoj
Ruypu sIud nInmI.
I
ChuymI IIupun funu cu nu pIs
fIyupu cushI cun.

3
Cufu Iu fuy cuj SIon chmI DIosgu
cuycun.
DIosgu ImupI tu pIs chup mun-
chmI.

4
Achcu fuycunu shun tu cuy cuf chuy
sIud munmI pIII yuj uywu fun.

5
SIudtu fIc fIf Ichungu fIyupu
munchu fI fun.
Imutu fufuy tu pIs munu cum pu cuf
jInun fu guesh pIf uywu cu fun.

Puycu nu tugu pusuypu munchu fIy

chufI cuy cu fun.
WufmItu guesh yu cuy nunuy
chufI shun nmI nunuy chufI-
cuy cu fun.

7
TufsIs pItu shumoj bquI cu nutu
Icu wuyfu puquIf-ushu shun-
nmI
chuy funu cu nu tugu ushu fIsh cun-
quI.

8
WIyu shun ch nmI fusunpu
fIcush cun chI,
SAIMOS46 48
806

J
49.12, 20 EcI. 3.19.
D sIud nIn chgu.
Chuy sIud nIn Imuy pIs munu
IIIg nun pmI Puy cumu c-
chengu. Selu/

9
Tuytu DIos, TempIuy quI cho
cuycu sh chmI
yufp fIsh c cunu fIyupu cuyu coj
cushuy quItu.

10
Tuytu DIos, cuy puchu chgu Int-
fu chmI uIubu shun quI.
Gumgu uIubu shu cunuy quImI
cumu cun pIs.
Munuy nI yoj cufmI IIupun tu pIs
uIII IIu mundun quI.

11
SIn Imu chgu, Jud sIud cu nu-
chgu cushI cun uIIItu fufu-
shuy quI pI tumI.

12
SIon tugu Intfu cuntunpu tumuy.
RIcchu cunu tffIn cunu uycu
cushun tu pIs yupuy.

13
Sumuj fIcuy Imuno puIu syun
cushun tu pIs,
Intfu cuntupu tumu fI fuj pefgun-
cunu Imuno cushun tu pIs.
RIcu shuy quI tumI wIIIu pun quI puj
guepu wIuj wumfu cu nutu.

14
Puycu nutu wIIIu pun quI Imuy-
pIs Tuytu DIos IIu DIos nIn chI
cushuntu.
PuyIIumI Imuy pIs pushu m shun puj.
Sa!mo 49
Riqusacunaman mana
yracunapaj cashan

1
IIupuy quI wIyuy c fIy.
Cuy mundu cho tIyuj cu nugu sumuj
wIyuy.

2
Sumuj wIyuy fcu cu nu pIs, pobfI-
cu nu pIs.
Munuy nI yoj cu nu pIs, umII dI cu nu-
pIs wIyuy-IIupu.

3
Yufpu chu cuy cufmI fImu mu shuj.
Yufpu chu cu nu puj cujcu nu tumI
pufIu mu shuj.

4
Susu tuntI yuy puj cujcu nu tumI
fImu shuj.
Afpu wugu shun-tupu numI nIshuj
chuy fImu sh Imu nInun
cushun tu pIs.

5
Nogugu munumI munchu fI sh chu
IIuquI cuy cunu chuyu mup tIn pIs.
MunumI munchu fI sh chu chIquI-
muj cunu munu uIIItu fufu mu-
shun chuyu mup tIn pIs.

Contf cu nugu yfu cun Imu-uycu-

tu pIs chufu shu IIun munmI.
Aypu IIutu chufush pun yufpun
Imuy pIs munu ushu c nun tumI.

7
Chuyno cush pun pIs Tuytu DIos-
tugu munumI pgun mun chu
pufu-sImfI cuwu nun puj.
QuIquI IIun pI tugu munumI suIbu-
cun mun chu.

8
Runu cunu bduntu funtI nunpgu
munumI uycu gueIIuy pIs
uypun chu.

9
Runugu pufu-sImfI munumI
cuwun chu.
Runugu wuoj IIumI.

10
RIcu shun ch n pIs IIupunmI wuun.
Musyuj-yuchuj cu nu pIs, upucu nu-
pIs wuunmI.
IIupun Imu-uycun pIs jucp numI
qudun.

11
Chuc fun cu nutu quIquInpu jutIntu
chufu pu shu cuptIn pIs,
sepuI t fu fmI munu ushu cuj
wusengu.
Chuy ch fmI pufu-sImfIgu
goyungu.

12
Runugu muy-jInu fcu cufpIs
munumI pufu-sImfIgu cuwun chu.
Uywu cu nu n IIumI wuun.
J

13
Chuy nmI wuun quIquI IIun mun
yfu coj cu nugu.
SAIMOS48 , 49
807

K
49.17 Job 1.21; EcI. 5.15; 1TIm. 6.7.
Chuy nmI ushu cungu quIquIn
uIubu coj cu nugu. Selu/

14
Chuy funu cu nugu cufcuy cun
mIchejtu gutI fuj uyshu nmI.
WuuymI puycu nu tugu pushu-
cuy cun wuoj cunu cuycu shun
cujmun.
Chuy cho fIcchuf cu mup tIn uIIItu
fufuj cu numI munuy nIn cho
chufu fungu.
Chuy chgu Imu-uycun pIs munu-
numI cungu nu chu.
SepuI t fu IIu numI cungu pufu-
sImfI wusIn.

15
Nogu tumI Ichungu wuuy pItu
Tuytu DIos suIbu mungu.
PuymI pushu cu mungu. Selu/

1
PIpIs fcu yup tIn,
uIII wusItu fufup tengu umu
fubyu puy chu.

17
Wuofgu munumI Imu-uycun tu pIs
upun gu p chu.
K
Imu-uycun pIs munumI sepuI t fu-
mun guten gu p chu.

18
Cuwuf cushI shu goyup tIn, fcu
cuptIn funu cunu uIubup tIn pIs

19
Imuy IIugu wuon gumI.
Munu numI uchIc yuj puchutu
fIcun gu p nu chu.

20
Runugu muy-jInu fcu cufpIs
pufu-sImfIgu munumI cuwun-
chu.
Uywu cu nu n IIumI wuun.
Sa!mo 50
L!apanta Tayta Dios jusgashan
Asu[ isquirbis/un ulubunsu.

1
Munuy nI yoj T D -
guyu chI shu cuy puchu-
cho tIyuj cu nu tugu
juc cuntu pItu juc cuntu cumu.

2
Cuyuy IIu puj SIn sIud pItu-
puchumI
Tuytu DIosgu uchIc yuypu uchIc-
yuy cun Int fu mun.

3
Tuytu DIos nIn chgu munumI munu
musyu cuy IIu chu shumongu.
Puypu uupun tugu shumongu
Imu-uycu tu pIs fupuf ushu cuf-
coj nInumI.
Puypu Int fun tumu fej punu
shumun fIyu wuyfu.

4
Chuyuy cu mufmI syIutu y cuy
puchutu guyungu.
Chuyno guyungu ucfu shun
funu cu nutu jusgup tIn testgu
cunun pmI.

5
ChuymI syIutu y cuy puchutu nIn:
Munu cuchuypu wIyu cu muj cu nu-
tugu shun tu muy.
Uywun cu nutu sucfIfIsyupuj pIsh-
tush pun nogu wun contf tutu
fufuj cu nu tu pIs shun tu muy.

SyIu cho cujcu numI nIn DIosgu

p-muyp pIs uIII cushuntu,
uIII uffIg Iuj juez cushuntu. Selu/

7
Acfu sh IsfueI cunu wIyu muy.
Nogu IIumI c DIosgu.
NogumI c gumcu nupu DIos nI quI.
Cunungu gumcu nupu contfuy-
quImI pufIu shuj.

8
Imutu pIs gufu mu shuy quI pI tu chu,
Imuy pIs uywu cu nutu nogu-
puj fupu chI shuy quI pI tu chu
munumI pIuc.

9
MunumI besfu-muIIwu cu nu tu f-
chu mun.
NI guen chuy quI cho cuycuj ch bu-
cu nu tu f pIs chu ush.

10
IIupun chucufu unImuI cu nu pIs,
uItu jIfcu cu nu cho tIyuy cuj wcu-
cu nu pIs nogu IIu pumI.

11
Nogu IIu pumI puntu cu nu cho
cuycuj bIcu nu pIs,
Intfu jIfcu cho cuycuj unImuI cu-
nu pIs.

12
Mundugu nogu pumI, IIupun chuy-
cho cuycuj cu nu pIs.
SAIMOS49 , 50
808

L
51 2Sum. 12.115.
M
51.3~4 SuI. 32.5.
N
51.4 Rom. 3.4.
Yufguf pIs munumI gumtugu
gufu muy nmun chu.

13
Nogugu tfu cu nupu uychun tu-
chu fuj sucs?
Ch bu cu nupu yuwuf nIn tu chu fuj
up?

14
Nogugu junuj puchu cho cuycuj
DIosmI c.
Nogugu mus mun IIupun shon guy-
quIpu ugfu d sI cu m nuy quI tumI;
uunI mu shuy quItu IIupuntu cumII-
m nuy quI tumI.

15
Nucuy cho cuycu shuy quI fugu
muu cu muy.
NogumI jofgu shuy quI puj.
GumnumI ugfu d sI cu mush puy quI
uIubu mun quI puj.

1
FIyu cujcu nu tumI Ichungu Tuytu
DIos nIn:
Gumcu nugu ImunIf tuj Iuyn cu-
nu puj pufIun quI?
Contf tutu fufu sh pI tu pIs munumI
pufIuy IIu pIs pufIuf cun quI mun chu.

17
Gumcu nu tugu munumI gustu-
shun quI chu nogu pIu cu sh.
Imuno fufu nuy quI puj nIsh tu pIs
munumI cumIIn quI chu.

18
Suwu cu nu tumI uIII jumu chIn quI.
Muju yoj cuycuf jucwun cucoj cu-
nu wun IwuImI gotuf pun quI.

19
Munu uIIItu fImu nuy quI puj, IIuIIu-
cu nuy quI puj Ichungu
shImI quI pIs cushI shu IIu fuj fImuf-
c fIn.

20
Chuy wusI IIu cho tIyuy cufmI
cuIum yun quI.
Chuy wuuguI IIu cuycuf pIs puypu
wushunmI fImun quI.

21
Chuyno IIupuntu fufup tI quI pIs
upIIumI cucushc.
Gumn IIu cush tu chu yufpush-
cun quI?
Chuyno fufu shuy quI pI tugu pIu-
cu shuy quImI.
IIupun pI tumI jusgu shuy quI.

22
Nogutu munu yufp muj cunu,
sumuj tuntI yu cuy.
IIIuj pI tumI gumcu nu tugu IchIc-
IchIc IIu mun fufu fI shuy quI.
Chuu fugu munumI pIpIs suIbu-
shun quI p chu.

23
Nogutu fIspI tu muj cu nugu Imuy pIs
ugfu d sI cu munmI.
Juchu fufuy nIntu juguI fIsh pun
Nogu munu shtu fufuj cu nu-
tugu suIbu shmI.
Sa!mo 51
3uchanpita perdunananpaj
maacushan
uviJ Betsubewun juc/utu rurus/unpitu,
pro[etu Nutdn pinucuptin cuy
ulubunsutu uviJ isquirbirun.
L

1
Tuytu DIos, gumgu cuyu p cojmI
cunquI.
Cuyu puy cu muy ufI.
AIII shon gumI cunquI.
Juch cu nutu pefdu nuy cu muy ufI.

2
Munu uIII cu nutu fufu sh pItu
muyIIuy cu muy!
IIupun juch pItu IImyu yuy cu chI-
muy!

3
MusymI contfuy quI jutu fI shtu.
Juch cu nu tu pIs yufpuy cmI.

4
Gumtu munu wIyu cush pmI
contfu IIuy quI jutu fIshc.
RIcuy c mup tI quImI IIutuntu
fufushc.
M
Juchu supu nImuf fusun cujtumI
nIyc mun quI.
MunumI Juchuy nuj c nmun-
chu.
N

5
Mumpu puchun cho cush pItu-
puchumI juchu supu cuyc.
YufI sh pItu-puchu pIs juchu su pu-
IIumI cuyc.

Chuy pIs gumgu cuyun quI fusun

cujtu fImuj cujtumI.
Shon gu II chmI yuchu chI mush-
cun quI yuchuj cun puj.
SAIMOS50 , 51
809

O
51.7 Exo. 12.22; Iev. 14.51; Eze. 36.25; Heb. 9.1314, 19.
P
51.7 Isu. 1.18.
Q
51.10 Eze. 11.19; 36.26; 2Cof. 5.17.
R
51.1 SuI. 40.6; 50.814.
S
51.17 SuI. 34.18.
T
52 1Sum. 21.7; 22.910.

7
IIupun juchtu pIchuy cuy ufI.
O
Chuu fugu IImyu numI cushuj.
MuyIIuy cu muy.
Chuu fugu fush tu pI tu pIs mus
yufuj numI fIcu cu shuj.
P

8
CushI cuf cuy cujtu fIcu chI muy ufI.
Chuu fugu IIuquI cu chI mu shu cuptI-
quI pIs yupuy numI cushI cu shuj.

9
Juchutu fufu sh cu nu tugu gonguy-
cuynu.
Munu uIIItu fufu sh cu nutu umu
yufpuy nu chu.

10
Tuytu DIos, shon gtu fucuy cu chIy
ufI.
Unuy cush pItu mus uIIInu cun-
puj yunu p muy.
Q

11
Amu gufgu muy chu uupuy quI pI tugu.
Amu upucuy chu nogu cho cuycuj
sunto espI fI tuy quI tugu.

12
SuIbu mu shuy quI pItu cushI cuy cu-
chI muy ufI.
Cuyu p coj cush puy quI yunu puy-
cu muy ufI.

13
Chuy n pumI munu wIyu coj cu-
nutu wIIIu p shuj gumIIutu
wIyu cu shu nuy quI puj.
Chuufu juchu su pu cu nugu gum
munu shuy quI n IIunu cuwungu.

14
Tuytu DIos, gummI suIbu mujn
cunquI.
Wuu chI cu sh pItu pefdu nuy cu-
muy ufI.
Chuu fugu cuntush pmI wIIIu cu-
shuj gum uIII cushuy quItu.

15
Tuytu DIos yufpuytu gomuy ufI
gumtu uIubu n puj.

1
Gumgu munumI cushI cun quI chu
Imutu pIs gufu shu shuy quI pItu.
Chuytu munup tI quegu uywu cu-
nutu fupu chIshp gumtu gufu-
f munmI.
R

17
Gumpgu cuycun umIIdI cujcu-
numI y wIyu cu shoj cujcu numI
uIIIn nIntu gufu shu shuy quIno.
Tuytu DIos, gumgu munumI
munu cuj mun chufun quI chu
IIupun shon gunpu ufpIn tI coj
cujtugu!
S

18
Cuyush puy quegu SIn Imutu uIII
fIcuy ufI.
Jefu su Ienpu cuffuI nIn cu nutu
yupuy jutu fu chIy.

19
ChuymI Ichungu chus quIn quI puj
gufu shu shuy quItu.
AItuf nI quI ch pIs fupu chen gu puj
tfu-muII wu cu nutu.
Sa!mo 52
Fiyucuna a!!i-tucushan
LJom runu oeg jutiyojmi ruy Suulmun
uywuy cur willurun. uviJ A/imelecpu
wusin mun uywus/u nir. C/uypitumi
uviJgu isquirbirun cuy ulubunsutu.
T

1
Munuy nI yoj fIyu funu, ImunIf tuj
cushI cun quI munu uIIItu
fufush puy quI?
Chuyno cuptI quI pIs Tuytu DIos
cuyu coj cushungu Imuy pIs
munumI ushu cun gu chu.

2
Munu uIII cu nutu fufuy IIu tumI
yufpu fuy cun quI.
Wushu-fImu cush puy quImI p-
muytu pIs IIuIIu puf goyun quI.

3
AIII goy nuy quIpu fuquIn juchu-
IIu tumI fufun quI.
Rusun cujtu fImu nuy quIpu fuquIn
IIuIIu cuy IIu tumI ufun quI. Selu/

4
IIuIIu funu, gumgu funu-musI-
quItu munu cuj mun chufuy cun-
quI.

5
Chuy pI tumI DIos pIs quIquI quItu
IIIg chI shun quI puj.
ChufIf cufmI wusI quI pItu jItu fI-
shun quI puj.
Munu numI cuwun quI p nu chu.
Selu/
SAIMOS51 , 52
810

U
53.1 SuI. 10.4, 11; 73.11.
V
53.1~3 Rom. 3.1012.
W
54 1Sum. 23.19; 26.1.
X
54.3 SuI. 86.14.

DIostu wIyu coj cu nugu chuytu

fIcuf fIyupumI uImI fungu.
DIos custI gu shun funupgu usIf
nengu:

7
MusquI fIcuy, Tuytu DIos mun
munu yfu coj funutu,
fcu cuyIIun mun yfu cush pun
munu uIIItu fufujtu.

8
NogumI Ichungu Tuytu DIospu
WusIn cho cuyc cuwuj OIIvo
juchuno.
Puy cuyu coj cuptIn Imuy pIs
puyIIu munmI yfu cu shuj.

9
Tuytu DIos, IIupuntu fufu shuy quI-
pI tumI Imuy pIs ugfu d sI cu mu-
shuj.
Gum uIII cuynI quI pumI wIyu cu-
shoj cu nu wun IwuI gummun
yfu cu mu shuj.
Sa!mo 53
3ucha ruray!!acho runa cashan
(Sul. 14)

1
RumI shon gu cu nugu DIos munu
cunchu nIfmI yufpun.
Pusuypu pIfdI cu shu numI.
MeIu nuy puj cu nu tumI fufu shu.
Puycu nugu muygun pIs munumI
uIIItu fufun nu chu!
U

2
Tuytu DIosgu sy Iu pItu-puchumI
fIcuy c mun
muygu IIun pIs tuntI yuj cuycu-
shuntu fIcu nun puj,
pIIIu pIs puymun yfu cuy cu shun-
tu fuj musyu nun puj.

3
NIshungu IIupun pIs munu uIII IIu-
tu numI fufuf cuy cun.
IIupun pIs IIutun cujIIu tu numI
fufuf cuy cun.
PIpIs munu numI cunnu chu uIIItu
fufgu!
AIIItu fufgu nI jucnuy IIu pIs
munumI cunnu chu!
V

4
ChuymI Tuytu DIos nIn: FIyu
funu cu nugu munumI Imutu pIs
tuntI yun chu.
Acfu sh funu cu nu tugu tuntutu
mIcoj nmI ushu cuf c fIn.
MunumI munchu cu mun chu.

5
Puycu nugu fIyupumI munchu-
fengu
munu munchu fI nun puj cuycu-
shun ch pIs.
Tuytu DIostu chIquej cu nu tugu
bInsIf tuIIun cu nu tugu wucpu
cuypumI mush tu fu chengu.
Puycu nugu penguy chmI cungu-
puj Tuytu DIos jItu fIp tIn.

Imu uIII fuj cunmun SIon pItu

IsfueI cu nutu suIbu nun puj
chuyuy cu mup tIn!
Acfu shun funu cu nutu Tuytu DIos
uIII mun chufup tIn
Jucob pItu mIfuf uywuj IsfueI cu-
nugu IIupunmI cushI congu.
Sa!mo 54
Sa!bananpaj Diosta maacushan
Zi[ runucunu Suulmun uywuycur uviJgu
nogucunu cujc/omi pucuruycun nirun.
W

C/uypitumi uviJ isquirbirun cuy ulubunsutu.

1
Tuytu DIos, suIbuy cu muy ufI!
Munuy nI yoj cuynI quI wun chupuy-
cu muy ufI.

2
Tuytu DIos, wIyuy cuy ufI muu-
cu mu shtu.
QuIju cu mu shtu wIyuy cu muy ufI.

3
Jpu funu cu numI contf fIcu cu-
shu.
FIyu funu cu numI wuu chI muytu
munuy c mun.
Chuy funu cu nugu munumI yfu-
cu shun quI chu.
X
Selu/
SAIMOS52 54
811

Y
54.5~ Nm. 15.3.

4
Chuy pIs Tuytu DIos yunu puy c-
mun quImI; cuwuy c chI mun-
quI fmI.

5
GummI cumu c chIn quI puj chIquI-
muj cunu munu uIIItu fufu mu-
shun quIquIn cu nu mun chuyu-
nun puj.
Tuytu DIos, chIquI muj cu nu tugu
IIIgu fu chIy ufI.

Nogu numI IIupun buIun t npu

offen dutu gufu shuy quI.
Y
Gum uIII cushuy quI pItu uIubu-
shuy quI.

7
Gumgu IIupun IIuquI cuy pI tumI
jofgu mush cun quI.
IIupun chIquI muj cunu munu uIII-
mun chuyuj tu pIs fIcu chI mush-
cun quImI.
Sa!mo 55
Gaticachaptin maacushan

1
Tuytu DIos, muu cu mu sh tugu
wIyuy cu muy ufI.
RInfI quI tugu umu chupu cuf cuy-
chu.

2
Yunu puy cu muy ufI.
FIyupu IIuquI cufmI muu cuy-
cm.

3
FIyu cunu gupuf pu shun wun,
chIquI muj cunu pufIu shungu
munchu fu chI munmI.
FIyu pumI IIuquI cu chI mu shu.
Rubyu cuf c fIfmI ushu fu muytu
munun.

4
Chuufu shon g pIs tIc-tIcyuy cun-
fmI.
Wuuy pIs jun ch n numI fIcu-
cun.

5
FIyupu munchu fIy chmI cuyc.
Munchu fIy IIu wunmI sIcsIc yuyc.

ChuymI yufpu chu cuf n: PuIu-

mu puno Icunu cunmun.
Chuu fugu pfIf uywu cuf jumuy-
c mun fmI.

7
PfIf uywu c mun fIyupu cufu-
munmI.
Chun yuj chuquI jIfcu chnu tIyu-
c mun. Selu/

8
Chuy chmI fIyu wuyfu pItu, Icu
tumyu pItu pucu f c mun.

9
Tuytu DIos, fIyucunu yufpu shun-
tugu pIfdI fu chIy.
RImuy nIn cu nu tu pIs umunu tuntI-
yu nu cu chun chu.
SIud chgu cuycun pIII yu IIumI,
fImu nu cuy IIumI.

10
Chucuypu junuj pu pIs Intfu
sIud pumI pufIf cuy cun.
Ach quI IIu tumI ushI p nu cuf cuy-
cun.
IIupun pIs pIfdI cu shu numI cufcuy-
cun.

11
Isu cu nu ch pIs fIyupu munu
uIII cu nu IIu tumI fufuf cuy cun;
IIuIIu p nu cuf cuy cun.

12
Contf uch quItu ushI p mup-
tengu uwuntu c munmI.
ChIquI muj contf jutu fIp tIn pIs
guesh pI c munmI.

13
Ichungu gummI umg cuycuf,
IwuI pufej cuycup tIn chI
chuyno fufu mush cun quI.

14
Gumwungu umgu cush pun chmI
Tuytu DIospu WusIn mun pIs
IwuI yuycoj cunchI.
Gumwungu uypu IIu funu cu nu ch-
pIs IwuImI pufej cunchI.

15
ChIquI muj cu nugu IIIuj pItu wuu-
chun!
Munu uIII IIutu fufu shun pItu
cuwuy cuj IIu tunu puchu pIs
mIcu cuf cu chun!

1
NogumI Ichungu Tuytu DIostu
muu cu shuj.
T D suIbu mungu.
SAIMOS54 , 55
812

Z
55.22 Mut. 6.2534; 1Ped. 5.7.
[
5 1Sum. 21.1315.
\
5.3~4, 9~11 SuI. 118.6;
Heb. 13.6.

17
Pugustu junuj tu pIs wugushp
Tuytu DIostu muu cu shuj.
Puygu IIupun muu cu shtu wIyu-
mun gumI.

18
PIII yu cu nu ch pIs puymI chup-
mungu.
Aypu IIu chIquI muj cu nu pI tu pIs
munu wuu chI m nun pmI
suIbu mungu.

19
Puycu nugu munu uIIItu fufuf cuy-
cu shuntu munumI cuchun chu.
Tuytu DIos tu pIs munumI munchu-
cun chu.
Imuy cu mu pIs munduj Tuytu
DIosgu muu cu shtu wIyu muf
puycu nutu pengu cu chen gumI.
Selu/

20
Puycu nugu umgun cu nu tu pIs
mugun.
AIII cunun puj pufIu shuntu
munumI cumIIn chu.

21
Puycu nugu mIsh quI IIumI pufIun.
Shon gun chgu wuu chI cuy IIu-
tumI yufpuf cuy cun.
MIsh quI chI puyIIupu pufIuf pIs
ushIII cuy IIu tumI yuchun.

22
Yufpu chu cuy c chI shu shuy quI tugu
T D muquIn mun
cuchuy cuy.
Z
PuymI yunu p shun quI puj.
WIyu coj cu nu tugu T D
munumI cuchuy con gu p chu.

23
Tuytu DIos, wuu chI coj cu nu wun
IIuIIu cu nugu pcu tImpu IIu
cuwu chun.
Amunu chuyu chun nu chu puIIu-
IIun mun pIs cuwu nun puj
cujmungu.
Gum cumu cuy cu chIy puycunu
IIIuj pItu wuu nun puj.
NogumI Ichungu gumIIu mun
yfu cum.
Sa!mo 5
Tayta Diosman yracur maacushan
Gut purtic/o Iilisteu runucunu uviJtu presu
c/uris/unpitu, uviJ isquirbis/un ulubunsu.
[

1
Runu cu numI gutI cu chuy c mun.
Imuy fupIs muguy c mun, ucuy-
c chI mun.

2
ChIquI muj cu nugu Imuy fupIs
gutI cu chuy c munmI.
AIII-tucoj cu nugu uchcujmI muguf-
cuy c mun.

3
Tuytu DIos, munchu cushpgu
gummunmI yfu cum.

4
Tuytu DIos IIu munmI yfuc.
AunI mu shun mun yfu cufmI
puytu uIub.
ChuymI munu munchu c pIs chu.
Imutu f shI fufu mun mun funu-
IIugu?
\

5
Imuy fupIs nun chI puy c munmI.
Munu uIIItu fufu muy IIu tumI
yufpuf cuy cun pIs.

Wuu chI m nun pmI mIchI puy c-

mun.
Muypu pufI shu II tu pIs fIcu puy-
c mun.

7
Tuytu DIos, chIquI muj cu nu tugu
fubyu cuf cuf penguy mun
chufuy.
CustI g nI tugu umu cuchuy cuy chu.

8
Aycu cutI guesh pI shu II tu pIs
gumgu musyuy cun quImI.
Aycu cutI wugu shu II tu pIs gumgu
fIcu mush cun quImI.
Chuy cu nu tugu gummI IIbfuy quI-
cho upun tu fuy c chIn quI.

9
Yunu p m nuy quI puj muu cu mupt
chIquI muj cunu pIII yuj shuy c-
mu shun ch pIs cutI con gumI.
Rusun pumI musy fubufn cuycu-
shuy quItu.
SAIMOS55 , 56
813

]
57 1Sum. 22.1; 24.37.
D
57.5, 11 SuI. 8.1.
E
57.10 SuI. 36.5.

10
T D yfuc.
puytu uIub.
Tuytu II munmI yfuc.
puytugu uIub.

11
ChuymI munu munchu c pIs-
chu.
IIugu?

12
Tuytu DIos, uunI sh cu nu tugu
cumII shuy quImI.
AItuf nI quIpu uupun chmI ugfu-
d sI cu shuy quI.

13
Gumgu suIbu mush cun quI wuu-
n pI tumI.
Munu uIII mun chuyu n pI tu pIs
jofgu mush cun quImI
gum nImu shuy quItu cumIIf cuwu-
n puj.
Chuy n pumI uchIc yuj chno
uupuy quI cho goy shuj.
Sa!mo 57
Chiquejcunapita
sa!bananpaj maacushan
(Sul. 10S.15)
uviJ isquirbis/un ulubunsu. Suulpitu
gues/pir uywur c/unyuj muc/uymun
pucucus/untu yurpurirmi isquirbirun.
]

1
Gummun pucu cuy c mup tgu
Munu uIII cunu psu nun cu mumI
Iuy quI fufIn mun pucu cuytu
mun.

2
SyIu cho cuycuj Tuytu DIos Imuy-
pIs yunu p mup tI quImI gumtu
muu cum.

3
Cuyu p coj cush puy quI sy Iu pItu-
puchu yunu p muy ufI.
ChIquI muj cu nu pItu suIbuy cu muy
ufI. Selu/

4
Nogugu funu mIcoj IIyun cu-
nupu chuu pIn cho cuycuj nmI
cuyc.
IIyun cu nupu quIfun cu nu nmI
cuycun Ichun cunu, tucsI cu-
nun cunu.
GuIIun nmI cuycun ufIIushu
subIIn cu nugu.

5
Tuytu DIos, gumgu junuj syIu-
ch pIs IIupun pmI munuy nI yoj
cuycun quI.
Cuy puchu pIs Int fumI munuy nI-
IIuy quI cho cuycun.
D

ChIquI muj cu nugu pufI n mun

togIIutu chufu shu.
Chuufu nogugu fIyupu munchu-
fIshc.
PufI n cho uchcutu uchcu fun
yugu n puj.
Chuy uchcu mun quIquIn cu nu-
IIumI yugu shu. Selu/

7
Tuytu DIos, shon ggu ushuc-
ushuc IIumI cuycun.
Gumtu Imnu cu nu wun uIubu shuy-
quI.

8
RIcchu fIy ufI shon gu II.
GumpIs ufpu fIcchuy ufI.
Afpu-muII wu pIs fIcchuy ufI.
IntI tu pIs fIcchu chI sh numI.

9
Tuytu DIos, IIupun funu cu-
nupu uupun chmI uIubu-
shuy quI.

10
Tuytu DIos, cuyu coj cushuy quegu
syIu cu mumI chuyun.
AIII cumIej cushuy quI pIs usuI-
yu fuy cuj puchu cu mumI
chuyun.
E

11
cuycun quI.
SAIMOS56 , 57
814

F
59 1Sum. 19.11.
Sa!mo 58
A!!i arrig!ananpaj Tayta
Diosta maacushan

1
Munuy nI yoj cunu, fusun pu chu
uIII cujtu fufuf cuy cun quI?
AIII chu uffeg Iuy cun quI funu cu-
nutu?

2
MunumI. Munu uIIItu fufuy IIu-
tumI yufpuf cuy cun quI.
Chuyno fufufmI gumcu nugu
cumI nutu goycun quI cuy
puchu cho funu cunu chIquI nu-
cu nun puj.

3
FIyu funu cu nugu munu f pIs yufI-
IIuf numI fIyu.
Mumunpu puchun cho cuyc IIuf-
numI IIuIIu.

4
Chuy funu cu nugu ben nu yoj
cuIe bfu nmI cufcuy cun,
fInfIy nuj cuIe bfu munu wIyuj nmI,

5
mujI qu fu cunu upuy chI nun puj
tucu pup tIn pIs munu wIyuj-
nmI.

Tuytu DIos, quIfun cu nu tu pIs

umIf g fIy!
T D, chuy IIyun cu nupu
ug fun cu nutu puquIf g fIy!

7
Guemu fI shu yucu chuquej n pIs
IIIgu c cu chun.
NnI cuntun cu nu cho guewu
chuquej n pIs IIIgu c cu chun.

8
Rushtu chuIIoj n pIs IIIgu c cu-
chun.
AchIc yuj puchutu shuIIu munu
fIcu shunno qudu chun.

9
Cushu tu n pIs fupu fu chI chun
munu f pIs cuen tutu gocup tIn.
Juchutu uchu fI shunno IIIgu fu chI-
chun.

10
Tuytu DIostu wIyu coj cu nugu
cushI con gumI chIquej cu nutu
wuu shutu fIcush pun.
ChuquIn cu nu tu pIs fIyucunupu
yuwuf nIn wun fmI muyIIungu!

11
Chuy fmI IIupun pIs nengu:
Tuytu DIostu wIyu cuymI
uIIIgu!
Cuy puchu cho cunmI DIos
IIupuntu jusgu nun puj! nIf.
Sa!mo 59
Tayta Diosga imapitapis
chapmajninchmi
uviJpu wusinmun Sul cuc/urun
uviJpu wusintu tupununpuj, tutunninnu
wunuc/inunpuj.
F
C/uyno cus/unpitumi
uviJ isquirbirun cuy ulubunsutu.

1
Tuytu DIos, chIquI muj cu nu pItu
suIbuy cu muy ufI.
Nucu chI muj cu nu pItu jofguy cu muy
ufI.

2
FIyu funu cu nu pItu suIbuy cu muy
ufI.
Wuu chI coj cu nu pItu guesh pIy cu-
chI muy.

3
T D, munuy nI yoj funu-
cu numI wuu chI m nun puj
shuyuf puy c mun.
Nogugu munumI Imu juchu tu-
pIs fufush c chu. IIupun tu pIs
wIyu cush cmI.
SAIMOS58 , 59
Tuytu iostu munu cu s/un (Sulmo 57, 5S)
815

G
59.8 SuI. 2.4.
H
0 2Sum. 8.13; 1Cfn. 18.12.

4
Nogugu uIII IIu tumI fufushc.
Imutu pIs munu fufuy cup tmI
wuu chI m nun puj jufu cuy cun.
Apufuy! Yunu p muy!
MusquI fIc fu muy Imuno cuycu-
sh tu pIs!

5
T D, gummI munuy nI yoj
DIos cunquI.
GummI IsfueI cu nupu DIos nIn
cunquI.
RIcchuf cuf custI guy ufI munu
fIspI tu shoj cu nu tugu.
Amu cuyu puy chu fIyu funu cu nu-
tugu. Selu/

Chucuy pumI cutI mun wugyuj

uIIgu n pIs gupuf puy cuf.
SIud tu pIs tumuf cuy cun.

7
ShImIn tufI shun tumI fImuf cuy cun.
PIpIs munu wIyu shuntu yufpufmI
p-muytu pIs ushIIIn.

8
T D, puycu nu pI tugu gum
usIcun quImI.
G
Munu fIspI tu shoj cu nu tugu usIpun-
quImI.

9
NogumI Ichungu gummun yfu cum.
Tuytu DIos, gummI cunquI chup-
mujn.
GummI cunquI pucu cun.

10
Tuytu DIos gumgu cuyu mun quImI.
ChuymI shumun quI yunu p m-
nuy quI puj.
Yunu p mup tI quImI IIupun chIquI-
muj cu nu tugu bInsI shu tunu
fIcu shuj.

11
Ichungu munu wuu chIyIIupu
ucu chIy mufcu-mus cunu
Imuy cu mu pIs yufpu f nun puj.
Puycu nu tugu munuy nI quI wun
wucpu-cuypu mush tu c chIsh-
puy quI munu cuj mun chufuy ufI.
Tuytu DIos gummI ImupI tu pIs
nogu cu nu tugu chup mun quI.

12
IIupun fImu shun ch pIs juchu IIu-
tumI fImuf cuy cun.
QuIquIn cunu funu-tucu shun pItu,
munu cuj cu nutu jufu shun pItu munu
uIII mun chuyuy cu chun ufI.

13
Rubyu cuf cush puy quI chIp yuj
IIIgu fu chIy.
Int fu ch pIs musyu c chun gum
Tuytu DIos IIu IsfueI funu cu nu-
chgu fuy cushuy quI ufI. Selu/

14
Chucuypugu cutI mun wugyuj
uIIgu n pIs gupuf puy cuf.
SIudtu tumuf cuy cun.

15
Puycu nugu mIcuytu ushIsh punmI
pufengu.
Sucsu nun yuj mIcuytu munu tufI-
cuy cofgu gupuf pungu uIIgu
uuIIuj n fmI.

1
NogumI Ichungu cudu tutu gumtu
uIubushp cuntu shuj.
Munuy nI yoj cuyu coj cushuy quI-
tumI wIIIu cu shuj sInchI gupu-
fuy pu fuj.
GummI cush cun quI ImupI tu pIs
chup muj;
IIuquI cuf ucuy cu sh fu pucu cun.

17
Tuytu DIos gumtumI uIubu shuy quI.
GummI cunquI chup muj pucu-
cun.
GummI cunquI cuyu muj DIosn!
Sa!mo 0
Yanapnanpaj
(Sul. 10S.61S)
uviJ isquirbis/un ulubunsu. uviJmi
pillyurun Nu/uruimc/o tiyujcunuwun,
Sobuc/o tiyujcunuwun. C/uy runucunugu
curun Arum runucunu. C/uypitu
cutiycumus/unc/o Joub binsirun
c/uncu is/cuynin wurungu LJom
runucunutu Cuc/i guec/wuc/o.
H

1
Tuytu DIos, fubyush puy quImI
gonguy cu mush puy quI jItu fI mu-
fuy quI.
Cunungu yupuynu yunu puy cu-
muy ufI!
SAIMOS59 , 60
816

I
0.10 SuI. 44.9; 108.11.
J
0.12 SuI. 44.5.
K
1.4 Deut. 32.1011; SuI. 17.8; 63.7; 91.4.

2
puchu sIcsIc yuf quIchu c cu-
nun puj.
Cunungu chuy quIchu cu shu
cuycuj cu nutu wIch gu c chIynu.
Puchugu pusuy pumI gotu cuy cun!

3
Nogu cu nu tugu ucuy munmI
chuyu chI mush cun quI.
Custgu bnutu upuchI mu shuy quI-
pI tumI ucuy c cunu.

4
Gumtu fIspI tu shoj cujcu nu tugu
musyuy cu chIy ufI
Ichu wun wuu nun pItu guesh pI-
cu nun puj. Selu/

5
Cunungu munuy nI quI wun
suIbuy cu muy ufI!
Cuyu shuy quI funu cu nutu suIbuy-
cuy ufI!
WIyuy cu muy ufI!

Tuytu DIos TempIuy quI cho cuycuf

uunI mufmI nIfuy quI:
Imu cushI shu fuj ucfu sh cu nutu
fuquI p shuj Shequemtu!
Imu cushI shu fuj puftI p shuj
Sucot guech wu tu pIs!

7
GuIuud wun Munusesgu nogu-
pumI.
EffuIngu ucfu sh funu cu nutu
chup nun puj cuycun pIII yu cho
chup muj fyffu cusc nmI.
Judgu cuycun ucfu sh funu cu-
nutu mundu nun puj fuy tIyu-
nunmI.

8
Moubgu sIfbI m nun puj cufmI
muyIIu cun Iubu tuf yuno.
Edom numI IIun gutu pufI chej
uywuy nno cungu.
FIIIs teu funu cu nutu bInsIy cuf-
numI cushI cuy pItu gupu f-
shuj! nIf.

9
Ichungu pIfuj pushu mun mun
Int funpu cufu Iu shu cuycuj
sIud mun?
PIfuj pushu mun mun Edom cumu?

10
Tuytu DIos gumgu nogu cu nu pItu
wItI cu fIsh cun quI numI.
Cunungu munu numI suId f cu-
nu wun pIs uywun quI nu chu!
I

11
Yunu p muy ufI chIquI muj cu nutu
bInsI n puj.
Runu yunu p mu shungu yungu-
IIumI.

12
Tuytu DIos yunu p mu shugu bInsI-
shunmI.
ChIquI muj nIn ch cu nu tu pIs
puymI IIuch cuf g fengu!
J
Sa!mo 1
Tayta Dios chapnanpaj maacushan

1
Tuytu DIos, guyu cuy c mu shtu
wIyuy cu muy ufI.
Muu cuy c mu shtu wIyuy cu muy
ufI!

2
CuII puy nuj n numI cuyc.
ChuymI cuy puchupu juc cuchun-
pItu-puchu guyu cuy cm.
SuIbu cu n puj uItun nIn gugu mun
pushu muy.

3
Gumgu munu juchoj tffI nmI
chIquI muj cu nu pItu chup mun-
quI!

4
Gumpu wusI quI chmI Imuy cu mu-
pIs goyuytu mun.
Iuy quI fufIn mun pucuy cu muy
ufI.
K
Selu/

5
Tuytu DIos, gumgu wIyu mush cun-
quImI Imutu fufu n puj uunI-
sh tu pIs.
ChuymI fIspI tu shoj funu cu-
nutu uunI shuy quItu nogu tu pIs
gomush cun quI.

Ruytugu unuy cumu cuwuy cu chIy ufI.

Puygu unuy-unuy cumu cuwu chun
ufI.

7
Gumpu bIndI syun nI quI wun fuy
cuchun unuy cumu.
SAIMOS60 , 61
817

L
2.1~2 SuI. 46.
M
2.11~12 Job 34.11; Pfov. 24.12; Jef. 17.10; Eze. 18.30; 33.20; Mut. 16.27;
Rom. 2.6; Apoc. 2.23.
N
3 1Sum. 23.14.
O
3.1 SuI. 42.12; 143.6.
Cuyu coj, IIupun tu pIs cumIej
cushuy quI munno fIcuy cuy ufI.

8
Chuy n pumI Imuy pIs uIubuy c-
shuy quI.
AunI sh cu nu tu pIs wufun-
wufunmI cumII shuj.
Sa!mo 2
Tayta Dios!!ami pacacunaga
JeJutn cuntus/un.

1
Tuytu DIos IIumI uIII goy chI mun.
PuyIIumI suIbu mun.

2
PuyIIumI suIbu mun y chup mun.
Puy pucu cun cuptInmI Imu
munu uIII mun pIs munu chuyu-
sh chu.
L

3
Imuy cu mu fuj juchu nuy cuj
tupyutu-jInu tunguypu tunguy-
c mun quI?
Imuy cu mu fuj umIcuy cuj guen-
chutu-jInu tunguf-ushuy c-
mun quI?

4
Gumcu nugu munu uIII mun chuyu-
chI muy IIu tumI yufpun quI.
IIuIIu cofgu mIsh quI IIumI pufIun-
quI.
Junun shon gu IIumI uIII pufIu p-
mun quI;
shon guy quI cho Ichungu chIquIy-
c mun quI. Selu/

5
Tuytu DIos IIumI uIII goy chI mun.
PuyIIu munmI nogugu yfuc.

PuyIIumI suIbu mun y chup mun.

Puy pucu cun cuptInmI Imu
munu uIII mun pIs munu chuyu-
sh chu.

7
Tuytu DIos IIumI suIbu muj ngu.
PuymI munuy nI yoj cuymun
chufu mun.
PuymI chupu cun.
Tuytu DIos IIumI pucu cun.

8
Mufcu-mus cunu puyIIu mun
yfu cuygu ufI.
Munu munchu cuypu wIIIu puy
muu cu shuy quI fu.
Tuytu DIosmI pucu cu nun chgu!
Selu/

9
Runu cu nugu fIcuy IIunmI cuycun.
IIuIIu cuy n pIs yungu IIumI
cuycun.
IIupuntu jucIIu chuf cuf buIun su-
cho psup tIn munumI nI uycu-
pIs Iusun mun chu.

10
Munu uIIItu fufu shuy quI cu nu-
mungu umu yfu cuy chu.
Runupu Imu-uycun tu pIs
guechush puy quI umu uIubu-
cuy chu!
Rcu yush puy quI gueIIuy nI quI-
mungu umu yfu cuy chu.

11
Yupu fIf yupu fIfmI wIyushc
Tuytu DIos puj pufIujtu.

12
PuyIIumI munuy nI yoj y cuyu cgu.
PuymI cudu funutu cutI chIn fufu-
shunmun-tupu.
M
Sa!mo 3
Diosmi runata cushicachga
JuJd purti c/unyujc/o cuycus/pun
N

1
Tuytu DIos, gummI cunquI
DIosn!
GumtumI fIyupu ushIyc.
Gumwun IwuI cuytumI mun.
Gumpu buIun t nI quI tumI IIupun
shon gpu fufuytu mun.
Gumwun cuytugu munuyc
chuquI jIfcu yucutu munuy cuj-
n fmI.
O

2
RIspI tdu WusI quI mun uywuytu
mun
munuy nI quI wun fufu shuy quItu
fIcu n pmI;
gum Imun pIs cushuy quItu fIcu-
n pmI.
SAIMOS61 63
818

P
3.7 SuI. 17.8; 91.4.

3
Cuwuy pI tu pIs musgu cuyu m nuy-
quI tumI mun.
Cuntush pmI uIubu shuy quI.

4
Cuwu sh ygu uIubuy c shuy quImI.
Muu cush p pIs gumIIu munmI
muqutu jogu fI mu shuj.

5
FIyu pumI cushI cu shuj mIsh quej
mIcuytu mIcu shu n fuj.
CushI cushp gumtumI uIubu shuy-
quI pIs.

Chucuypu cm cho wegu fuy cu-

sh fupIs gumIIu pmI yufp.

7
GummI yunu p mun quI.
Gum Iuy quI fufIn cho chup-
mup tI quImI cushI shu cuw!
P

8
Cuwu sh cu mugu gum munu shu-
IIuy quI tumI fufuyc.
Def chu cuj muquI quegu munumI
cuchu fI mun chu.

9
Wuu chIytu munu muj cu nugu
quIquIn cu numI sepuI t fu mun
chuyungu.

10
Puycu nugu wuongu subII wun
tucsIy pumI.
Chuy tu numI utoj cu nu pIs mIcongu.

11
RuymI Ichungu cushI con gu puj
Tuytu DIos yunu pu shun pItu.
Tuytu DIospu jutIn cho jufuj cujcu-
nugu uIubush punmI cuntungu.
IIuIIu coj cu nu tumI Ichungu
shImIn tu pIs chupuf congu.
Sa!mo 4
Chapnanpaj Diosta maacushan

1
Tuytu DIos, IIuquI cuf muu cu mu-
shtu wIyuy cu muy ufI.
ChIquI muj cu nu pItu chupuy cu muy.

2
FIyu cunu yufpu puy c mu shun pItu
pucuy cu muy.
Shun tu cuf cuf fIyu funu cunu
pufIu cu shun pItu chupuy cu muy.

3
Puycunu pufIu shungu fnu subII nun-
chI cu shun n fmI nun chI cun pIs.
Puycunu pufIu shungu ben nu yoj
Ichu nmI nun chI cun pIs.

4
Pucu fuy cu shu IIun pI tumI juchuy nuj
funu tugu Ichun wun IIIu pun.
Munu pItu pIs munchu cuy pumI
IIIuj pItu chuyu chIn.

5
QuIquIn-pufumI pufIu cuf shuc y chI-
nu cun munu uIIItu fufu nun puj.
PItu pIs togIIutu chufu p nun puj
pufIu cun.
Puycu nugu yufpun pIpIs munu
fIcu shun tumI,

munu uIII fufu shun cu nutu pIpIs

munu tufI p nun tumI.
Runu cunu yufpu shungu tuntI yuy-
tu pIs munu utIpuy pmI!

7
Ichungu puycu nutu Tuytu DIosmI
Ichun wun IIIu pu fengu.
IIIuj pI tumI munu uIII mun chuyu-
chengu.

8
QuIquIn cunu fImu shun pI tumI
munu uIII mun pIs chuyungu.
Chuyno cuycujtu fIcuj cu nugu
puycu nutu usIpun gumI.

9
Chuy fmI Tuytu DIostu IIupun
fIspI tungu.
Tuytu DIos Imutu fufu shun cu nu-
tu pIs wIIIu congu.
TuntI yu congu Tuytu DIos IIu
IIupun tu pIs cumu c chI shuntu.

10
AIII funugu cushI con gumI T
D chuyno fufu shun pItu.
Juchuy nuj cu nugu Puy chup nun puj
yfu con gumI y uIubun gumI.
Sa!mo 5
Tayta Diosta a!abananchi camacashan
uviJ isquirbis/un, quiquin
cuntus/un ulubunsu.

1
SIon cho cuycuj Tuytu DIos,
uIubu shu cunuy quImI cumu-
cun!
AunI shu shuy quI tugu IIupun tumI
cumII nun!
SAIMOS63 65
819

Q
5.9~13 SuI. 104.1016.

2
Gumgu wIyun quImI muu cu mu-
shuntu.
Gummun fmI p-muypIs chuyu-
mun.

3
Munu uIIItu fufu sh cu nugu
bInsIy c mun numI.
Chuy pIs gumIIumI IIupun juchtu
pefdu nu mun quI.

4
CushI shumI cuwungu ucfu shuy quI
funugu.
Puycu nu wungu wusI quI cho
IwuImI goyun quI.
Chuy chgu gum tufI chI mu shuy quI-
wun sucsu shumI goyu sh cunu!

5
Nogu cu nutu suIbu muj Tuytu
DIosn, muu cu mu shtu wIyu-
mush puy quI
fIyupu uIII cu nutu fufufmI yunu-
puy c mun quI.
GummunmI yfu cu mun IIupun
nusyun cho tIyuj cunu,
muy cufu Iumuf pItu mus cufu cho
tIyuj cu nu pIs.

GummI munuy nI quI wun cuII puy-

quI wun sumuj tucyu fuy c chIn-
quI IIupun jIfcu cu nutu.

7
GummI chuw chIn quI Iumuf
yucu wuyfu wun gupu fuf puII-
chuj yuy cujtu,
funu cunu shunuypu shunuf
gupuf puy cuj tu pIs.

8
Cuy puchu cho tIyuj cunu muy
cufu cho cufpIs uImI fuy pujtu
fufu shuy quItu fIcuf fIyupumI
uImI fu shu.
Puchupu jucuj cuchun pItu jucuj
cuchun cu mumI funu cu nugu
cushI cuf cuy cun.

9
GummI fIcuy cun quI cuy puchu tugu.
Tumyu chI mun quI.
MIcuy cu nu tu pIs wuyu chIn quI.
Q
GummI fgu tu pIs pufgun quI
uchcu muyu yucu uywuj cu nu-
wun.
Chuy nmI chuc fu tugu cumu fIn quI.

10
Cuy puchu cho cuj fugfu cu nu mun
gummI yucutu juntu chIn quI.
Chuc fupu IIupun cufpun cu nu tu pIs
uchu chIn quI.
AIIpu cu nu tu pIs tumyu wun
mIchIn quI.
BIndI syun nI quI wunmI IIupun pIs
uIII wuyun.

11
Gumpu bIndI syun nI quI wunmI
wutu pIs wutu chuf cun.
Muypu pIs tumyu chI shu IIuy quI-
pumI mIcuy pIs uIII wuyun.

12
Chun yuj chuquI jIfcu cho cuj
guewu cu nu pIs befdIypu
befdIycunmI.
Puntu cu nu pIs cuyuy IIu pmI
cuycun.

13
Intfu pumpu cu nu chmI uywu cu-
nu pIs juntu shu cuycun.
Guechwu pumpu pu numI fgu cunu
juntu fuy cun.
IIupunmI cushI cuy pItu cuntush-
pun gupuf puy cun!
Sa!mo
Tayta Dios rurashanpita a!abansa
Cuntuy yuc/uj isquirbis/un ulubunsu.

1
Cuy puchu cho tIyuj cu nugu IIupun
cushI cuf Tuytu DIostu uIubu-
chun.

2
Tuytu DIos tugu uIubuy-IIupu.
Puytugu munuy nI yoj cushun pItu
uIubuy-IIupu.

3
Tuytu DIos puj cuntuf cuyno nIy:
Rufu shuy quegu IIupun pIs fIyupu
uIIImI.
FIyupu munuy nI yoj cuptI quImI
chIquI shoj cu nu pIs munchu fI shu
uupuy quI mun gonguf pu cu-
mun.

4
Cuy puchu cho tIyuj cu nugu
IIupunmI udufu shun quI.
AIubun su cu nu wun pIs uIubu shun-
quImI. Selu/
SAIMOS65 , 66
820

R
. Exo. 14.21; SuI. 114.3, 5.
S
. Jos. 3.1417.

5
Tuytu DIos fufu shuntu fIcuj
shumuy-IIupu,
Runu puj fIyupu uIIItu fufu shuntu
fIcuy-IIupu:

Iumuf tumI tIcfu fu chI fun chuquI

uIIpu mun.
R
Unuy uwIIun ch cu nugu muyu tu-
pIs psu fun chuquI pumpupu
uywuy cuj n IIumI.
S
Tuytu DIos nIn chtu uIubuf cushI-
cu shun ufI!

7
Munuy nI yoj cuynIn wunmI Imuy-
cu mu pIs mundungu.
Imuno cushun tu pIs Intfu
nusyun tumI fIcu puy cun.
Chuufu munu wIyu coj cu nugu
puypu contfun umu jutu fI chun-
chu. Selu/

8
IIupun funu cunu Tuytu DIos nIn-
chtu uIubuy!
Puytu uIubuf uIubun su cu nutu
cuntuy!

9
PuymI cunun cu mu pIs cuwuy c-
chI mun chI.
MunumI Imu munu uIII mun pIs
chuyu chI mun ch f chu.

10
GueIIuytu funu chuIIu chIp tIn
gunfun IIoj shI shun nmI
yfu cu shtu munu yfu cu sh tu pIs
musyu p mush cun quI Tuytu DIos.

11
GummI togIIu wun tunI chI mush-
cun quI.
FIyupu Iusuj tumI upuchI mush cun quI.

12
munu cuj cu nu IIu pIs munu cuj-
mun chufu m nun puj.
Chuyu shu muyu mun yuguj nmI,
nInu cho fupuj nmI
fIyupu munu uIII cu nu mun chuyu-
chI mush cun quI.
Chuy pI tu fmI Imu-uycu pIs cunun-
puj yunu p mush cun quI.

13
WusI quI mun yuycuy cufmI
gumpuj uywu cu nutu fupu chI-
shuj.
Chuy chmI cumII shuy quI

14
fIyupu ucuy cho cuycushp uunI-
shtu.

15
GumpmI fupu chI shuj sbu shu
uywu cu nupu uychuntu.
Uyshu cu nu tumI pIsh tu shuj.
Tfu cu nutu, ch bu cu nu tumI gufu-
shuy quI. Selu/

1
Tuytu DIostu munchu coj cgu
IIupu nI quI shumuy!
Nogu puj Imutu fufu shun tu pIs
wIIIu p shuy quI!

17
Nogugu Tuytu DIos tumI muu cuf.
NIfcofgu uIubun su cu nutu cuntuf.

18
Munu uIIItu yufpushp muu-
cup tgu Tuytu DIos munumI
wIyu mun mun chu cufun.

19
Puygu wIyu mush punmI IIupun
muu cu shtu yunu p mu shu!

20
AIubu shu cuchun Tuytu DIosgu.
Puygu muu cu shtu wIyu shumI.
Cuyu mu shun tu pIs musyu chI mu-
shumI.
Sa!mo 7
Tayta Diosta !!apan a!abananpaj nishan
Cuygu cuycun cuerJuyoj instrumentutu
tucur cuntununpumi.

1
Tuytu DIos cuyu p mush pun chI
bIndI syun nIntu gom shun ufI.
AIII uwIn wun fIcuy cu m shun,
Selu/

2
cuy puchu chgu IIupun nusyun-
cho tIyuj cunu
Tuytu DIos uIII cushuntu, suIbu coj
cushuntu musyu nun puj.

3
Tuytu DIos, IIupun funu cunu
uIubuy cu shun quI.
Muy mufcu cho tIyuj cu nu pIs
uIubuy cu shun quI!

4
IIupun nusyun cu nu ch pIs cushI-
cuy pItu gupuf p chun,
gum IIupun funu cu nu tu pIs uIII
mundu shuy quI pItu.
SAIMOS66 , 67
821

T
8.1 Nm. 10.35.
U
8.8 Exo. 19.18.
V
8.7~8 Jue. 5.45.
GummI munduy cun quI cuy
puchu cho cuj IIupun nusyun cu-
nu tugu! Selu/

5
Tuytu DIos, IIupun funu cunu
uIubuy cu shun quI.
Muy mufcu cho tIyuj cu nu pIs
uIubuy cu shun quI!

Chuc fu chgu uIIImI mIcuy cunu

wuyu shu.
Tuytu DIos nIn chmI bIndI syuntu
gomush cun chI!

7
Tuytu DIos bIndI syuntu goycu-
m shun ufI!
Cuy mundu cho tIyuj cu nugu
IIupun pIs puytu uIubuy cu chun!
Sa!mo 8
Binsiycur cantaraycar aywashan

1
Tuytu DIos jutu fIn mun Ichungu
chIquej cunu mush tuypu mush-
tuf guesh pI nun puj,
chIquej cunu uupun pItu guesh pIf
uywu cu nun puj.
T

2
Gosh tuy wuyfu cho IIIgujno IIIg-
chun.
NInu cho sfu chuIIojno ushu c-
chun.
Munu uIIItu fufuj cu nugu munumI
DIospu uupun chgu ImupIs-
chu!

3
AIIItu fufuj cunu Ichungu cushI cu-
chun.
DIospu uupun cho cushI shu goy-
chun.
CushI cuy pItu pIntI cu ch chun!

4
Tuytu DIostu uIubuy-IIupu.
Imnu cu nu wun puytu uIubuy-IIupu.
AIubuy-IIupu pucu tuy junun cho
uywujtu.
Puypu jutengu Tuytu DIosmI.
Puypu uupun chgu cushIcuy-IIupu.

5
RIspI tdu WusIn cho tIyuj Tuytu
DIosgu wucchu cu nupu pup-
nInmI,
ImupI tu pIs bIy du cu nutu
chupujmI.

FumIII yuy nuj cu nu tugu Tuytu DIos

yunu punmI juc puchu cho tIyu-
nun puj.
Pfsu cuycuj cu nutu jofgunmI.
NIfcuf uIII mun chufun.
Munu wIyu coj fIyucunumI
Ichungu chun yuj chuquI puftI-
cho tIyungu.

7
Tuytu DIos, ucfu shuy quI funu-
cu nupu uupuntu chun yujpu
shumup tI quI Selu/

8
cuy puchu pIs sIcsIc yu fun.
Tumyu pIs tumyu mu fun.
U
IsfueI cu nupu Tuytu DIos nIn,
uupuy quI chgu SInu jIfcu pIs
sIcsIc yu funmI.
V

9
Tuytu DIos, gummI tumyutu uIII
tumyu chI mu fuy quI.
Acfu shuy quI chuc fu tugu gummI
uIIchu c chI fuy quI.

10
Chuy puftI ch numI ucfu shuy quI
funu cunu tIyu cuy c fI shu.
Tuytu DIos, chuy chgu uIII cuynI-
quI pumI, pIshI pu cu shun cujtu
pobfItu IIupuntu cumu fI pu fuy-
quI.

11
Tuytu DIos, wIIIu putu wIIIu cu chI-
fun.
Chuy tu numI uchcuj wufmI cunu
wIIIu cu fun cuyno:

12
Ruycu nugu suId fun cu nu wun
guesh pIfmI uywu cuf cuy cun!
nIf.
WusI ch numI wufmI cunu fuquI-
p nu cuf cuy cu fun guffu cho
contfun cu nutu guechu mu shun-
cu nutu:

13
gofI pItu cujcu nutu, gueIIuy pItu
cujcu nutu.
WuquIn IsfueI cunu Ichungu
uywu cu nupu chuu pIn mun
pucu cu fun.
SAIMOS67 , 68
822

W
8.18 Efe. 4.8.

14
Tuytu DIos, munuy nI yoj fuycu-
nutu gutI cu chu shun fu
guesh pej cu nugu fIcu cu fun
SuImn puntu mun fushtu fush-
tuy cuj nmI.

15
FIyupu uItumI Busn jIfcu cu nugu.
Puntun cu nugu fIyupu uItumI.

1
AItu jIfcu cunu, puntu cunu
ImunIf tuj chIquIf fIcu pun quI Tuytu
DIos tIyu shun SIn Imutu?
Chuy chmI T D Imuy-
yujpIs tIyungu!

17
Tuytu DIospu pIII yu puj cuff tun-
cu nugu mIIIun nIn pumI.
Chuy cuff tun cu nu wunmI Tuytu
DIosgu SInu jIfcu pItu shumu-
shu SIon cho cuycuj WusIn mun.

18
Tuytu DIos, pf su cu nutu upucuf-
cufmI junuj mun uywu cush cun-
quI.
Runu cu nu numI gufuy nI quItu
upup mushu-cushun quI.
W
Munu wIyu coj cu nu pIs gufuy nI-
quItu upup mu shu fuy quImI.
Chuy n pumI Tuytu DIosgu puycu-
nu wun IwuI tIyungu.

19
AIubu shu cuchun SuIbu coj Tuytu
DIos nIn chgu.
PuymI wufun-wufun yunu p mun-
chI. Selu/

20
DIos nIn chgu ImupI tu pIs suIbu coj
DIosmI.
T D wuu nun ch puj
cuycuj tu pIs suIbu mush wunmI.

21
DIosgu chIquej cu nupu umuntu
IIupI fen gumI.
Juchu IIun cho cuwuj cu nupu ujchu-
supu umun tu pIs Ishcuy munmI
fufu fengu.

22
Tuytu DIosmI nIshu: Busn
puntu pI tu pIs cutI chI mu shuy-
quImI.
Iumuf yucu fufIn pI tu pIs jofgu-
mu shuy quImI

23
chuquI quI cu nu tu pIs chIquI nu-
cu shuy quIpu yuwuf nIn wun
pucuypu pucu chI nuy quI puj,
uIIguy quI cu nu pIs chuy yuwuftu
Iujwu nun puj nIf.

24
MusquI fIcuy, Tuytu DIos nmI
wusIn mun yuycuy cun.
Rusyun ch nmI fuynpu
guepuntu gutI nuy IIu uywuf-
cuy cun.

25
Cuntuj cu numI uupu-puntutu
uywuf cuy cun, guepun tu numI
tucuj cunu.
Chuu pIn tunu uywuf cuy cun jIpush-
cunu punde f tu cu nutu tucu-
fuy cuf.

2
Gumcu nugu IIupu nI quI Tuytu
DIostu uIubuy!
IsfueI cujcu nugu IIupuy quI
shun tu cuy cuf T D
uIubuy!

27
IIupunpu shuII cun Benju mIn pItu
mIfuj cu numI uupu-puntutu
uywuf cuy cun,
Jud pItu, Zubu Ion pItu Neftu I pItu
mIfuf uywujpu munduj nIn cu-
nu wun IwuI.

28
Tuytu DIos, munuy nI yoj cushuy-
quItu musyu chI cuy.
Nuuputu yunu p mu shuy quIno
IIupun fIcu nun puj yunu p muy!

29
Jefu su Ien cho TempIuy quI munmI
fuycunu gufuy nIn cu nutu
upumongu.

30
Ututu cu nu cho tIyuj unImuItu
pIu cuy.
PIu cuy fpunpu fpunpu pufej
fIyu tfu cu nutu, bes fu cu nutu.
Munu cuj mun chufuy fcu yuy IIu-
puj wuoj cu nu tugu.
Wucpu cuypu mush tuypu mush tu-
fIy pIII yutu ushej cu nu tugu.
SAIMOS68
823

X
9.2 Jon. 2.6.
Y
9.4 SuI. 35.19; Juun 15.25.
Z
9.8 Job 19.13.
[
9.9 Juun 2.17.
\
9.9 Rom. 15.3.

31
EgIptu pI tumI shumongu fufuonpu
cuchun cunu.
EtIo pIu cu numI Tuytu DIostu
uIubungu.

32
Cuy puchu cho munduj cu nugu
AIubun su cu nu wun Tuytu DIostu
uIubuy. Selu/

33
Tuytu DIosgu syIu pumI pufIn.
MusquI wIyuy-IIupu munuy nI yoj
busnIn Imuno wIyu c mu shun-
tu pIs.

34
FIyupu munuy nI yojmI Tuytu
DIosgu nIy.
Puytugu IIupun IsfueI cu numI
fIspI tun.
Munuy nInmI chuyun usuI yu fuy-
cuj syIu cumu.

35
WusIn cho fIyupu munchu numI
Tuytu DIosgu.
Acfu shun IsfueI cu nu tugu munuy-
nIn wun yunu pun.
CuII pu yoj cunun p pIs yunu pun.
AIubu shu cuchun Tuytu DIosgu!
Sa!mo 9
L!aquicur maacushan

1
SuIbuy cu II muy Tuytu DIos.
Shen guy c numI.

2
MItu sInI gu chgu mus fufI munmI
jutI cuyc.
Muymun IIuch cu cu n p pIs
munumI cunchu.
Yucu chgu chuyushc mus fufI-
munmI.
BtIypu-btIy cuj yucumI upuy c-
mun.
X

3
Chuy-jInu gupu fuy c IIuf gusmush-
c numI.
Cunc pIs nunuy cun numI.
Tuytu DIostu shuyu fuy cup tI II-
numI
uw pIs chucuy cunnu.

4
Imutu pIs munu fufuy cup tI II
chIquI muj cu nugu ujch pI tu pIs
mus uypu IIu fIcu cu shu.
Y
ChIquI muj cu nugu uypu IIumI
mIfu shu.
Imutu pIs munu fufuy cup tmI
IIIg chI muytu yufpuy cun.
Munu suwu pu shu cuycup tmI
cutI chI muy nIfcuy c mun.

5
Tuytu DIos, gum musyun quImI
Icu-jInu Imutu pIs fufu shtu.
Gumgu musyuy cun quImI juchutu
fufu sh cu nutu.

IIupun puj munuy nI yoj T D,

Gummun yfu cu moj cu nugu umu
penguy cho cuchun chu
nogu IIutuntu fufu sh pI tugu!
IsfueI cunu fIspI tu shun DIos,
buIun t nI quItu fufuj cu nugu umu
IIuquI cu chun chu
nogu Imutu pIs fufu sh pI tugu!

7
AshIIIf-ushu mup tIn pIs gum-
fuycumI uwuntu cushc.
Pengu cuy IIu wunmI cf pIs pucu-
yu c cu shu fuj.

8
FumIII y cu nu p pIs jpumI munu
fejsI shumI c.
Z

9
RIspI tdu wusIquI-fuycugu
Imumun pIs chuy munmI.
[
Contfuy quI cunu ushIIIf Imutu
nIshu shuy quI pIs nogu munmI
chuyu mu shu.
\

10
Wuguf uyunuf goyupt pengu p mun.

11
IIuquI cuf guchgu fputu jutI cup-
t pIs IIupunmI usIp mun.

12
Nogupgu shImI IIu fmI fImu p-
cun pIs.
Buff chu cu nu numI pengu cu chI-
mush pun bIfsu p mun.

13
Chuy pIs, T D gumIIu tumI
muu cuy cm.
SAIMOS68 , 69
824

]
9.21 Mut. 27.34, 48; Muf. 15.23, 36; Iuc. 23.36; Juun 19.2829.
D
9.22~23 Rom. 11.910.
E
9.25 Hech. 1.20.
F
9.28 Exo. 32.32; Apoc. 3.5; 13.8; 17.8.
Yunu p coj cush puy quI jucIIu
suIbuy cu muy ufI.
Cuyu coj cuynI quIpu yunu puy cu-
muy ufI.

14
MItu mun jutI cuy cuj tugu chutuf-
cu muy ufI!
ChIquI muj cu nu pI tu wun, yucu
fufIn pItu suIbuy cu muy ufI!

15
Jofguy cu muy ufI btIypu-btIf
uywuy cuj yucu pItu!
Tumu fIy cuj yucu fufI mun yuycuy-
c chI muj pItu jofguy cu muy ufI!

1
T D wIyuy cu muy ufI.
Gumgu cunquI uIIImI, pusuypu
cuyu cojmI!
Cuyu p coj cush puy quI nogutu
fIc fu muy ufI.

17
Amu guy cu muy chu ufI!
JucIIu yunu p muy ufI cunun
ucuy cu sh fu!

18
Shumuf suIbuy cu muy ufI.
ChIquI muj cu nu pItu jofguy cu muy
ufI!

19
Gumgu musyun quImI
ufIndImushuntu, pengu cu chI-
mu shuntu,
munu cuj mun chufu muf ucu chI-
mu shuntu.
Gum musyuy cun quImI chIquI muj-
cunu p cushun tu pIs.

20
Guyu p mush punmI shon g tu pIs
fIyupu jugu y chI shu.
Gnus n pIs nI cuII p pIs munumI
cunnu chu!
YungumI ushIshc cushI cu chI m-
nun puj, cuyu p m nun p pIs.

21
Ichungu mIcuy n munmI ben-
nutu wIu shu.
Yucu nup t pIs bInugfI tumI
upuchI mu shu.
]

22
Cunungu quIquIn cunu uIII
mIcuytu mIcu nun puj shun tu cu-
shun
cuchun uch quI munu uIII mun
chuyu nun puj.

23
NuwIn cu nu pIs chucu c cu chun
munu fIcu nun puj.
Imuy cu mu pIs chun cun cunu chuc-
chu chun.
D

24
Rubyuy quItu puycu nu cho puscu-
c chIy.
FIyupu fubyuy cu shuy quI puycu-
nu mun chuyu chun!

25
TIyuy cu shun pIs chun yuj fIcu cu-
chun.
TIyu shun toIdu cu nu ch pIs umu
pIpIs tIyu chun nu chu.
E

2
Puycu nugu IIuquI cuy c chI shuy quI
funu tumI gutI cu chuf cuy cun.
Puycu nugu ucuy c chI shuy quI
funu tumI munu cuj mun chufuy-
c mun.

27
Munu uIIItu fufuj cu nu tugu munu
uIII mun chuyu chIy.
Puycu nu tugu umu pefdu nuy pIs-
chu!

28
Imuy cu mu pIs cuwu nun puj upun-
tu fuy c chI shuy quI IIbfu pItu
IIIgu fu chIy!
F
AIII fufuj cu nupu jutIn upun tu-
fuy cu shun IIbfu mungu umu
upun tuy nu chu!

29
Tuytu DIos, nogu tugu guesh yuy-
cujtu, IIuquI cuy cujtu
uIIchu cuy cu chI muy, suIbuy cu muy
ufI.

30
Tuytu DIos n tugu uIubun su cu nu-
wunmI uIubu shuj.
Agfu d sI cufmI uIubu shuj.

31
Chuyno uIubupt, tfutu cuf nubI-
IIutu cuf
wugfun tIntu shIIIun tIntu gufu sh-
pI tu pIs musfmI cushI congu.

32
Chuytu fIcuf ucuf cuy cuj pobfI-
cu nugu fIyupumI cushI congu.
DIos munu shunno goyuj cu nu pIs
cushI shumI goyun gu puj.
SAIMOS69
825

33
T D wIyunmI pobfI-
cunu muu cu shuntu.
MunumI cuchuy cun chu pfsu
cuycuj cu nu tugu.

34
IIupun cuwuj cu nu pIs, syIu pIs,
cuy puchu pIs, Iumuf pIs Tuytu
DIos tugu uIubuy!

35
Tuytu DIosgu Jud puftI cho
cuycuj sIud cu nutu yupuymI
uIIchu chengu.
YupuymI ucfu shun funu cu nu tugu
SIon cho tIyu chengu.

3
Tuytu DIostu sIfbej cu nupu
wumfun cu numI qudungu
chuy sIud wungu.
Chuy cho tIyush punmI puycu nugu
fuquI p nu congu.
DIostu cuyuj cu numI chuy chgu
tIyungu.
Sa!mo 70
3orgunanpaj Tayta Diosta maacushan
(Sul. 40.1S17)
Yurpuc/inunpuj uviJ
isquirbis/un ulubunsu.

1
Tuytu IIuu Tuytu, suIbuy cu muy ufI.
T D, cunun fu shuy cu-
muy yunu p m nuy quI puj.

2
penguy cho cuchun.
Munu uIIItu fufuytu munu muj cu-
chun.

3
AsIp muj cu nugu penguy-tucu shu
qudu chun.

4
cushI shu cuchun.
Gum suIbu nuy quItu munuy cuj cu-
nugu Imuy pIs Tuytu DIosgu
munuy nI yojmI nIf cushI cu-
chun.

5
Nogugu pobfI cush pmI IIuquI-
cuyc.
T D, yunu p m nuy quI puj
jucIIu shuy cu muy.
GummI cunquI yunu p muj,
ImupI tu pIs jofgu muj.
Munu shuyu fuyIIupu yunu puy cu-
II muy ufI.
Sa!mo 71
Auquin runa maacushan

1
T D, gumIIu munmI
gueIII cum.
Amu penguy chgu cuchuy cu-
muy chu!

2
Tuytu DIos, uIIItu fufujmI cunquI.
SuIbuy cu muy ufI.
WIyuy cu II muy, yunu puy cu II-
muy ufI.

3
GummI cunquI gugu n pIs chup-
mujn.
GummI cunquI pucu cunu sIud,
suIbu mujn.
ChuymI gumIIu mun gueIII cum.

4
Tuytu DIos, pucuy cu muy ufI munu
uIII funu cu nu pItu,
wuu chI coj funu cu nu pItu, fIyu
funu cu nu pItu.

5
T D gummunmI msu
cush pItu-puchu pIs yfu cuy-
cm.
GummI ImupI tu pIs chup mush-
cun quI.

Mumpu puchun cho cuycush pu-

II numI
gummungu yfu cuy c muf.
GummI yufI chI mu fuy quI!
Imuy pIs gumIIu tumI uIubuy c-
shuy quI!

7
AchcujmI nogutu fIcu muf uImI fu-
shu.
Ichungu gummI nogu tugu chup-
mu fuy quI.

8
Goyuy goyuy pIs gumtu uIubuy c-
IIufmI goy.

9
AuquInnu cuptgu umu gonguy cu-
muy chu.
CuII puy nuj cuptgu umu cuchuy-
cu muy chu.

10
SAIMOS69 71
826
uchcuj shun tu cuy c fIfmI contf
pufIu cu shu.

11
Puycunu nInu cun: GutI cu chush-
puy quI chufIy.
DIosgu cuchuy cu shu numI.
MunumI pIpIs suIbun gu chu.

12
Tuytu DIos, umu wItI cuy chu
nogu pI tugu.
JucIIu uywuy cu muy yunu p m-
nuy quI puj!

13
Nogutu chIquI p muj cu nugu
quIquIn cunu penguy mun
chuyu chun, IIIg chun!
Nogu munu uIII mun chuyu ntu
munuj cu nu tugu quIquIn cu nutu
munu uIII chuyu chun!

14
Nogugu gumIIu tumI shuyu fuy c-
shuy quI.
Wufun-wufun gumIIu tumI uIubu-
shuy quI.

15
Goyuy-goyuy p-muytu pIs wIIIu-
cu shuj uIII fufuj cushuy quItu,
nogu cu nutu suIbu mu shuy quItu.
Ichungu wIIIu puy tu pIs munumI
ush mun chu.

1
T D nogugu wIIIu cu-
shmI fIyupu uIII cu nutu fufu-
shuy quItu.
DIos jupu IIunmI juchuy ngu
nIfmI wIIIu cu shuj.

17
Tuytu DIos, msu cush pItu-
puchumI gumgu wIIIu p mush-
cun quI.
Cunun cu mu pIs fIyupu uIIItu fufu-
shuy quI tumI wIIIu cuyc.

18
Amu cuchuy cu muy chu ufI
uuquInnu cupt pIs sogunu cupt-
pIs.
Nogugu mustu fmI wIIIu cun
cuycun munuy nI yoj cushuy quItu
cunun cuycuj funu cu nutu, puycu-
nupu wumfun tu pIs.

19
Tuytu DIos, uIII fufuj cushuy-
quegu chuyun junuj syIu cu-
mumI.
Gumgu fufush cun quI uImI fuy puj-
cu nu tumI.
MunumI pIpIs tIncun chu
gummungu!

20
Gumgu fIyupu ucuy mun IIuquI cuy-
munmI chuyu chI mush cun quI.
Chuy pIs yupuymI cuwu chI mun-
quI puj.
AIIpu fufIn pI tu pIs yupuymI jutu-
fu chI mun quI puj.

21
NIfcofgu musnumI munuy nI yoj-
y chI mun quI puj.
YupuymI cushI cu chI mun quI puj.

22
Tuytu DIosn, nogugu uIII cushuy-
quI pI tumI uIubu shuy quI puj.
IsfueI cu nupu Sunto DIos nIn cuptI-
quImI uIubun su cu nutu cuntu-
shuj ufpu cu nutu ufpu-muII wu-
cu nutu tucushp.

23
Gum suIbu mu shuy quI pI tumI
cushI cuf cuntu shuj.

24
Munu uIII mun chuyu ntu munuj-
cu nugu fIyupu penguy pmI
cunungu cufcuy cun.
ChuymI gum uIII jusguj cushuy quI-
tugu Imuy fupIs pufIuy c shuj.
Sa!mo 72
Raypaj Tayta Diosta maacushan
Sulomn isquirbis/un ulubunsu.

1
Tuytu DIos, fuytugu sumuj yuchu-
chIy uIII uffIg Iu nun puj.
Ruypu wumfun tu pIs yunu puy cuy
uIIItu fufu nun puj.

2
Chuy fmI fuygu umII dI cu nutu,
pobfI cu nutu uIII mundungu.

3
Chuu fugu jIfcu cu nu pIs ucfu shuy-
quI funu cu nutu cuydungu.
Puntu cu nu pIs ucfu shuy quI funu-
cu nutu uIII fIcungu.

4
Ruygu uIII uffIg Iu chun pobfI cu-
nu tugu!
Muchu pu cuj cu nupu wumfun cu-
nutu suIbu chun!
Nucu chej cu nutu Ichungu ucu-
chI chun!
SAIMOS71 , 72
827

G
72.8 1Rey. 4.21; Zuc. 9.10.

5
IntI pI tu wun quIIIu pI tu pIs mus
unuy cu mu fuj ucfu shuy quI
fuygu cuwu chun!
Achcu mIfuy cumu cuwu chun!

Puygu cuchun cuy puchu mun

tumyuf guewu cu nutu pufgojno!

7
Puy mundup tengu IIupun fufu-
shun cu nu pIs uIII IIoj shI chun,
uIII goyuy IIu cuchun!
QuIIIu cuwu shun pI tu pIs mus
unuy cu mu fuj uIII goyuy IIu
cuchun!

8
Puygu mundu chun jutun Iumufpu
cuchun pItu CuchI Iumuf cumu!
Euffu tes muyu pI tunu mundupu
jucuj cuchun cumu mundu-
chun.
G

9
Puytu chIquej chun yuj cho tIyuj cu-
nugu
puypu munuy nIn chnu fIcu cu chun.

10
Puymungu TufsIs cho tIyuj fuycunu,
Iumuf chuu pIn tIsh gu cho tIyuj-
cunu Impues tutu pgu chun!
Gufuy nIn cu nutu goycu chun
Sub cho cuycuj fuycunu, Sebu-
cho cuycuj fuycunu!

11
IIupun fuycunu gonguf pu cu chun
puymungu!
IIupun nusyun cho tIyuj cunu
sIfbI chun!

12
Puygu suIbun gumI fuwu coj cuj
pobfI cu nutu,
munu pIpIs yunu p nun puj cujcu-
nu tu pIs.

13
UmII dI cu nu tugu cuyu pun gumI.
Wuu nun puj cuycuj pobfI cu nu tu-
numI suIbungu.

14
Puycu nu tugu munuy nI yoj cu nu pItu,
fIyu funu cu nu pItu suIbun gumI.
Puycu nugu fuypu uupun cho
bIInmI.

15
Chuyno uIII cushun pItu fuygu
cuwu chun!
Sub cho cuj gofItu goycu chun!
Puypgu Imuy pIs DIostu muu-
cuy c shun!
Puytugu bIndI syuntu gochun
Imuy pIs!

1
Cuy nusyun chgu fgu umutuf
wuyu chun!
Intfu jIfcu cu nu ch pIs juntu shu
cuchun!
IIbu nu chno fgu cunu wIu chun.
Runu cu nu pIs uypu IIu mIfu chun
jIfcu juchu cu nu n fuj cunun puj.

17
Ruy uIII cushun pItu jutIn tugu
Imuy cu mu pIs fImuy c chun!
Chuy n IIu pufIu chun IntI cushun-
pI tu pIs mus unuy cu mu fuj.
Mundu cho cuycuj nusyun cu nu pIs
puy-fuycu bIndI syuntu chus-
quI chun!
Muy nusyun cho tIyuj cu nu pIs fuytu
uIII goyuy cu IIuy nIchun!

18
D uIubu shu cuycu IIuy.
GumIIumI Imu-uycu tu pIs uImI fuy-
puj cu nutu fufun quI.

19
Tuytu DIosgu Imuy cu mu pIs uIubu-
shu cuycu chun.
Cuy puchu chgu Int fu cho
puyIIu fejsI shu cuchun!
Chuyno cuycu chun!
20
Isupu wumfun DuvId Tuytu DIostu
muu cuf uIubu shungu cuyIIu ch numI
ushun.
LIBRO 3
(SALMOS 7SS9)
Sa!mo 73
Tayta Dios a!!i cashan

1
Tuytu DIosgu fIyupu uIIImI IsfueI-
cu nupgu,
uIII shongu cujcu nupgu.
SAIMOS72 , 73
828

H
73.3~14 Job 21; Jef. 12.14; Hub. 1.
I
73.11 SuI. 10.4; 14.1; 53.1; Job 22.1314;
Isu. 29.15.

2
NogumI Ichungu juchu fufuytu
yufpuy cu fnu.
IchIc IIu numI pIshI shu juchu
fufuy mun chuyu n puj.

3
Nogugu fIyupumI chufuytu munu-
puf uIII-tucoj cunu chufu-
shuntu.
FIyu funu cunu uIII mun chuyup tIn
pusuy pumI chIquI puf.
H

4
FIyu funu cu nugu uIIImI goyun.
MunumI guesh yun pIs chu.
ChuymI wuuy p pIs munu yufpu-
chu cun chu.

5
MunumI ucun pIs chu wuquIn
funu cu nungu.
MunumI wuquInngu Imu ucuy-
ch pIs cushu chu.

ChuymI uIII-tucu shungu wuII-

gunno cumu fuy c chIn.
Munu uIIItu fufu shun cu nu pIs
fpun nmI cuycun.

7
Munu uIIItu fufu nun puj yufpu-
shungu cfun chmI fejsI cuy cun.
Wefu cuywunmI uwIn pIs IpchI-
cu shu IIunu cuycun.

8
Runu cu nupu wushun fImun.
IIupun funu tumI cushI pun.
FIyupu uIII-tucush pun puycu nugu
pItu pIs munu uIIItu fufuytu
munuf cuy cun.

9
Tuytu DIospu contfunmI fImun.
Runu cu nu pu pIs wushun tumI
fImun.

10
Chuyno cuptInmI chuy fIyu funu-
cu nu tugu uIubun.
Imu nIshun cu nu tu pIs fIguIn.

11
Puycu nugu nIn: Imun pu tuj
DIosgu musyungu?
Imun pu tuj junuj cho cuycgu
musyungu? nIf.
I

12
Chuy nmI Tuytu DIostu munu
fIspI tuj cu nugu.
Munu ucuy IIu pumI Imu-uycu tu-
pIs tufIn.

13
Nogu uIII shongu cushgu yungumI.
YungumI wItI cushc munu uIII cu-
nu pI tu pIs.

14
Chuy cu nu puj yufpu chu cufmI
nogugu Imuy fupIs IIuquI cuyc.
Cudu tutumI uc.

15
Nogu puycu nuno yufpushpgu
muynumI engu mun cufun
ucfu shuy quI funu cu nu tu pIs.

1
Yufpu chu cuy c chI mu shuy quI-
tugu IIupun tumI tuntI yuytu
munushc.
Ichungu nogu puj fIyupu susumI
cushu.

17
Tuytu DIostu fIspI tunu wusI mun
yuycu n cumu munumI tuntI-
yush c chu.
Yuycuf-fmI puycunu Imuno
ushu c nun puj cushun tu pIs
tuntI yu cushc.

18
Puycu nu tugu pusuypu IIush cu-
munmI chuyu chIsh cun quI.
Chuy pI tumI tungu fIy cun quI
quIquIn cu nu IIu munu uIII mun
chuyu nun puj.

19
IIIuj pI tumI ushu cungu puycu nugu!
FIyupu munchu fIfmI ushu cungu!

20
Tuytu DIos, fIyu funu cu nu tugu
juc funu suyu shuntu gonguy-
coj nmI
p-muypIs gonguy congu.

21
Tuytu DIos, nogugu fIyupumI
fubyu shu cuycuf.
Shon g pIs nunuy pu fmI nunuy-
cu fun.

22
Pusuypu munu tuntI yuj funumI
cushc.
Nuupuy quI chgu cuycuf juc
unImuI nmI!

23
Imuno cupt pIs sImfImI yunu puy-
c mu fuy quI.
Def chu cuj muqu pItu chufI fuj-
nmI yun'guy c mu fuy quI.
SAIMOS73
829

J
74.13 Exo. 14.21.

24
WIIIu p mush puy quImI sumuj
yuchu chI mush cun quI.
NIfcuf nugu uIIImI chus quI mun quI puj.

25
Pn tuj nogupugu syIu cho
cuycun? GumIIumI Tuytu!
Yunu puy c mup tI quegu munumI
Imutu pIs mun chu cuy puchu-
chgu.

2
CuII p pIs munumI cujn nu chu.
Chuy pIs gumIIumI Imuy pIs yunu-
puy c mun quI.
GumIIumI nogu tugu buIuftu
goyc mun quI!

27
Gumtu gonguy cu shoj cujcu nugu
IIupunmI IIIgungu.
Munu wIyu cu shoj cu nu tugu IIIgu-
fu chIn quI pmI.

28
NogumI Ichungu DIospu uupu-
IIun cho cuwuytu mun.
Chuy cujmI nogupgu mus uIII cuycun.
T D gummI cuycun quI
pucu cun.
ChuymI gum fufu shuy quI cujtugu
IIupuntu wIIIu cu shuj.
Sa!mo 74
Acrashan runacunata
sa!bananpaj maacushan

1
Tuytu DIos, ImunIf tuj pufu-sImfIgu
nogu cu nutu jItu fI mush cun quI?
Nogu cunu ucfu shuy quI uyshuy-
quIno cuycup tgu ImunIf tuj
fIyupu fubyu cuf cush cun quI?

2
Acfu shuy quI funu cu nupgu
yufpuy cuy ufI.
Puycu nu tugu guIIu fI nun pItu-
puchumI quIquI quI ucfu fuy quI.
Acfu shuy quI tfbu cunun pmI
jofgu mu fuy quI.
SIn Imu tugu yufp fIy ufI.
Gumgu chuy chmI tIyu fuy quI.

3
Juchu shu fug IIun cuycujtu fIcuj
shumuy ufI.
ChIquI muj cu numI TempIuy quItu
IIIg chI shu!

4
ChIquI shoj cu nugu wusI quI chmI
cushI cuf gupuf pu shu.
BInsIy cufmI bund fun cu nu tu pIs
juwI cuf c fI shu.

5
Yuntutu mutoj n pIs
jchu wunmI ushuj puj pIfu syu shu.

MuftI IIu wun jchu wunmI IIIg-

chI shu guefu cho cuyuy IIu puj
bufdu shu cuycuj cu nutu.

7
WusI quI tugu munumI fIspI tu shu chu.
Chuypu fuquengu fupuy c fu chI-
shumI.

8
Nogu cu nupgu ushuj puj IIIgu fu-
chI shun nIfunmI.
Cuy nusyun chgu IIupun tumI
fupu chI shu
gumtu udufu n puj shun tu cn
wusI cu nu tu pIs!

9
Bund f cu nu pIs munu numI IchIf-
pun nu chu.
Pfof tu cu nu pIs munu numI cunnu-
chu
Imuy cumu chuy n IIu cun cu nu-
puj cushuntu wIIIu m nun puj.

10
Tuytu DIos, Imuy cu mu fuj wIy-
chI p mungu chIquI muj cu nugu?
Imuy cu mu fuj wushuy quI tu pIs
pufIuf cuy cungu?

11
ImunIf tuj mununu yunu p mun-
quI nu chu?
ImunIf tuj mununu Imutu pIs
fufun quI chu?

12
Unuy pI tu pIs gumIIumI nogu cu-
nupugu Ruyn cunquI.
Tuytu DIos, gumgu cuy puchu cho
uchcu cutImI uIII cho IIoj shIsh-
cun quI.

13
Iumuf yucu tu pIs munuy nI quI wunmI
Ishcuy mun fuquI fI fuy quI.
J
Iumuf cho tIyuj wuf cuypu umun-
tu pIs puquIf g fIsh cun quI.
SAIMOS73 , 74
830

K
74.14 Job 3.8; 41.1; SuI. 89.10; 104.26; Isu. 27.1.
L
74.1~17 Gen. 1.318.
M
75.8 Jef. 25.1529; Eze. 23.3234; Hub. 2.16; Apoc. 14.10; 16.19.

14
Wuf cuy IevIu tunpu umun tu pIs
IIupI fIsh cun quImI.
K
Wuuy cu chefgu chun yuj cho tIyuj
unImuI cu nu tumI gufush cun quI.

15
GummI push tu chI mush cun quI
pucyu tu pIs, yucu tu pIs muyu
cunun puj.
Munu chuquej muyu cu nu tunu
chuquI chIsh cun quI.

1
Gumpu munuy nI quI chmI cuycun
junuj pIs chucuy pIs.
quIIIutu, IntI tu pIs.
L

17
GummI seu Iush cun quI muycumu
mundu cunun p pIs.
GummI nIsh cun quI tumyu quIIIu,
usyu quIIIu cunun p pIs.

18
T D, umu gonguy chu chIquI-
shoj cunu guyu p shu shuy quItu,
munu tuntI yuj cunu contfuy quI
pufIu cu shuntu.

19
Nogu cu nu tugu pusuypu umu
gonguy cu muy chu!
Nogu cu nugu cufcuyc chucwu-
muII wu n pIs pIshI tpuy IIumI.
MIcu coj unImuI cu nu mungu umu
cuchuy cu muy chu!

20
Yufp fIy pufIu cuf uunI shuy quItu.
Cuy nusyun chgu Int fu ch pIs
munu uIII IIu tu numI fufuf cuy cun.

21
Nucuy cuj cu nutu penguy mun
chufu nun tugu umu djuy chu.
PobfI cu nu wun ucuj cu nugu
gumtu uIubuy cu shun quI.

22
Apufuy Tuytu DIos! Munuy nI yoj
cushuy quItu musyu chIy!
Musyu shuy quI n pIs munu tuntI-
yuj cu nugu munu chuwuy pumI
contfuy quI fImuf cuy cun!

23
Amu gonguy chu chIquI shoj cunu
wushuy quI fImu shuntu.
Puycu nugu ushIII shun quImI,
guyu p shun quImI.
Sa!mo 75
Tayta Diosga !!apantami jusgan

1
Nogu cunu gumtu ugfu d sI cmI
Tuytu DIos.
AImI fuy puj cu nutu fufu shuy quI pI-
tumI uIub.

2
Tuytu DIos cuynmI nIn:
Imuy p pIs nIsh junujmI Nogugu
uIII uffIg Iu shuj.

3
Cuy puchu cuyu fIp tIn funu cunu
munchu fIp tIn pIs
nogumI chufu fuyc tuncu fuj-
tugu. Selu/

4
AIubu coj cu nu tumI n: Amu
uIubu cuy chu.
FIyu cu nu tumI n: Amu uIII-
tucuy chu.

5
Puycu nu tugu n: Amu munuy-
nIyoj-tucuy chu.
Amu funu-funu pufIuy chu.

AIII mun chufu m nupgu munumI

shumun chu IntI yugu mu nun-
pItu, nI IntI yugu nun pI tu pIs,
chun yuj pItu nI puntu cu nu pI tu pIs.

7
Tuytu DIosmI IIupun tu pIs jusgun.
WuquIn tumI munu cuj mun
chufun.
WuquIn tu numI uIII mun chufun.

8
T D jusguf custI gu nun-
puj cpun uptu shumI cuycun.
FIyupu pogu shu bnu tu nmI
chufu fuy cun.
Chuy cputu jIchu fu mup tIn
cuy puchu cho cuj juchu su pu cu-
nugu
gonchun tIn tumI upucuf c fengu.
M

9
Nogugu Imuy pIs wIIIu cuy c shuj
Jucobpu Tuytu DIos nI IIun pmI.
AIubun su cu nu tu pIs puyIIu pmI
cuntuy c shuj.
SAIMOS74 , 75
831

10
Tuytu DIosmI IIIg chengu
fIyucunu uIII-tucuy cujtu.
AIII funu tumI Ichungu mus
munuy nI yoj y chengu.
Sa!mo 7
Tayta Diosga !!apancho a!!imi !!ojshin
CuerJusniyoj instrumentuwun cuntununpuj

1
Jud cu nugu IIupunmI Tuytu DIos-
puj pufIun.
IsfueI cu nugu IIupunmI musyun p
Tuytu DIos cushun tu pIs.

2
Jefu su Ien chmI Wusengu cuycun.
Chuy chmI tIyu nun.

3
Chuy chmI puquI fun
guffu cho chupu cunu esc du cu-
nutu, subII cu nutu, Ichu cu nu-
tu pIs. Selu/

4
FIyupu munuy nI yojmI cunquI
Tuytu DIos!
Munu ushu cuj puntu cu nu pI tu pIs
mus munuy nI yojmI cunquI!

5
Chuy n pumI fIyupu cuII pu yoj-
cu nu pIs Imu fufuy tu pIs munu
puydI shu chu.
MunumI gnus nIn pIs cushu nu chu.
Munu numI jutu fI mon gu nu chu.

Tuytu, Jucobpu DIos nInmI

cunquI.
Gum fubyu cuf cup tI quegu
cuff tun cunu nI cuwu IIun cu nu pIs
munu numI cuyu cun nu chu.

7
Gumgu cunquI fIyupu puydej y
munchu numI!
PIf shI IchI p shun quI mun
fubyu cuf cup tI quegu?

8
Tuytu DIos sy Iu pItu-puchumI
jusgun quI puj.
ChuymI cuy puchu pIs munchu fIf
munu cuyu cun chu.

9
Chuyngu cuycun
jusgu nuy quI puj jutu fIp tI quImI,
cuy puchu cho ucuy cuj cu nutu
suIbu nuy quI puj cuptInmI. Selu/

10
Gum fubyu cuf cup tI quegu
mus oIIgoj nIn funu pIs
upIIu cuf fIspI tufmI uIubu shun quI.

11
AunI shun ch cu nu tugu T
D cumII shun.
Nuupun cho cuycuj cunu, gumcu-
nu pIs uImI fuy puj cuycuj Tuytu
DIos puj gufuy nI quI cu nutu
upumuy.

12
Puygu munduj cu nu tu pIs wuu fu-
chInmI.
Mundu cho cuycuj fuycu nu tu pIs
munchu fu chInmI.
Sa!mo 77
Tayta Dios a!miraypajcunata rurashan
JeJutn cuntus/un.

1
Tuytu DIos tumI sInchI gupu fuypu
muuc puy wIyu m nun puj.

2
IIuquI shu cuycu sh fu Tuytu
DIostu muuc.
Chucuy cunu muu cushp munu
jumuy pumI muqu cu nutu jogu-
fIf.
Chuyno muu cup t pIs munumI
cushI cu chI mun nu chu.

3
Tuytu DIostu yufp fIshpgu
wugmI.
Yufpu chu cushp munumI Imu
fufuy tu pIs cum pu c chu. Selu/

4
Tuytu DIos, munumI puu chI-
mun quI pIs chu.
Imutu yufpu chu cuf pIs munumI
Imutu nIytu pIs puyd chu!

5
Nuupu wutu cu nu puj, unuy cu nu puj
yufpf.

Chucuy cunu uIubu shtu yufpf.

ChuymI shon gu II cho yufpu chu-
cu fIf n:

7
Tuytu DIosgu chuy n IIu chu fuj
fubyu shu cuycungu?
Munu nu chu fuj yupuygu uIII fIcu-
m shun?

8
Cuyu coj cuynIn ushu c cu shu nu-
chu fuj?
SAIMOS75 77
832

N
77.1~20 Exo. 14.2122.
O
77.20 SuI. 78.52; Isu. 63.1114.
P
78.2 Mut. 13.35.
Q
78.5~ Deut. 6.7.
AunI shun tugu munu nu chu fuj
Imuy pIs cumIengu?

9
Cuyu p coj cushuntu Tuytu
DIosgu gonguy cu shu chu fuj?
FIyupu fubyu shu cush pun munu-
nu chu fuj cuyu p m shun? nIf.
Selu/

10
Yupuy n: FIyupu IIuquIc Tuytu
DIos
nogun chtu unuyngu mununu
fIcu mu shumI nIf.

11
Unuy wutu cu nu cho Tuytu DIos-
nIn chI uImI fuy puj cu nutu fufu-
shu IIun tumI yufpu f shuj.

12
Unuy cunu mIIugfucunutu fufu-
shu IIun puj yufpu chu cu shuj.

13
Tuytu DIos, gumngu munumI juc
cunchu.
Gum fufu shuy quegu IIupun pIs
uIII IIumI.

14
Tuytu DIos, gummI fIyupu uImI-
fuy puj cu nutu fufun quI!
IIupun nusyun tumI musyu chIsh-
cun quI munuy nI yoj cushuy-
quItu!

15
Munuy nI quI wunmI jofgu mush cun-
quI ucfu shuy quI funu cu nutu.
Puycu nugu Jucob pI tu wun
wumfun Jos pItu mIfuf uywuj-
cu numI. Selu/

1
Tuytu DIos, Iumuf yucu pIs fIcu-
shush puy quegu fIyupumI
cuyu fI fun.
Mus jundun nIn yucu pIs cuyu fI fun.
N

17
Pucu tuy pI tu pIs tumyumI shIc wu-
mu fun.
Ryu pIs junuj chmI push tu shu.
Int fu pumI IIIgu shu pIs.

18
Shucu cuy wuyfu cho fyuy quI
push tu shun pIs wIyu cu shumI.
IIIguy nI quI uchIc yush punmI Intfu
mundu tu pIs uchIc yu chIn.
Cuy puchu pIs tImIuf cu nu wun
cuyu fI fun.

19
Iumuf gochu pumI nnItu fufu fI-
fuy quI.
Aypu IIu yucu junun pumI uywu-
fuy quI.
Ichungu yupI quItu munumI pIpIs
tufI fun chu.

20
Acfu shuy quI funu cu nu tugu uyshutu
gutej nmI pushu fuy quI.
MoIses wun y Aufon wunmI
pushu chI fuy quI.
O
Sa!mo 78
Acrashan runacunata Tayta Dios ricashan

1
Mufcu-mus cunu, yuchu chI shtu
sumuj yuchu cuy.
PufIu sh cu nu tugu wIyuy tuntI yu-
cu nuy quI puj.

2
Cunungu sumuj wIIIu p shuy quI.
Unuy pItu-puchu tuntI yuytu munu
utIpu shuy quI cu nu tumI pufIu-
shuj.
P

3
WIyu shun chtu, musyu shun chtu
unuy cuj uwIIun ch cu numI wIIIu-
p mu fun chI.

4
Nogun ch pIs wumfun ch cu nutu
wIIIu p shun
T D munuy nI yoj
cushuntu,
Munuy nIn wun fIyupu uIII cu nutu
fufu shun tu pIs.

5
Tuytu DIosgu Iuytu wIIIu puf
yuchu chI fun IsfueI cunu wIyu-
cu nun puj.
Unuy cuj uwIIun ch cu nu tumI
wIIIu pu fun wumfun cu nutu
yuchu chI nun puj,

guepu cuj wumfun cu nu pIs IIupuntu

musyu nun puj,
puycu nupu wumfun cu nu pIs mus
guepu cuj wumfun cu nutu
yuchu chI nun puj.
Q
SAIMOS77 , 78
833

R
78.12 Exo. 7.812.32.
S
78.13 Exo. 14.2122.
T
78.14 Exo. 13.2122.
U
78.1 Exo. 17.17;
Nm. 20.213.
V
78.24~25 Juun 6.31.

7
Chuy n pu numI Tuytu DIos mun
yfu cuf uIII goy shun.
Tuytu DIos uIIItu fufu shun cu nu tu-
pIs munumI gongu shun chu.
Tuytu DIospu mundu mIn tun cu-
nutu cumII shun.

8
Chuufu unuy cuj uwIIun ch cunu
munu wIyu coj,
munu tuntI yuj cushunngu munu-
numI cushun nu chu.
AwIIun ch cu nugu cufun Tuytu
DIos mun munu yfu cojmI;
Tuytu DIos munu shun cu nu tugu
munu fufuj funu cu numI.

9
Effun tfbu funu cunu,
Ichun wun pIII yu nun puj cuycu-
shun pItu
pIII yuy fugu guesh pIf uywu cu-
fun.

10
Tuytu DIos wun pufIu shun tu pIs
Yuchu chI shun tu pIs munumI wIyu-
cu fun chu.

11
Tuytu DIos Imu uIIItu fufu shun tu-
pIs,
fIyupu uImI fuy puj cu nutu fIcu chI-
shun tu pIs gonguy c fI funmI.

12
Tuytu DIosgu mIIugfucunutu
fufu fun tuytun cunu fIcuy cup-
tInmI
EgIptu cho cuycuj Zon puftI cho.
R

13
Iumuf yucutu Ishcun-Imun
fuquI fIfmI chuu pIpu psu chI-
fun.
Chuufu yucugu tupyu nmI Ishcun
Idunpu IchI fuy cu fun.
S

14
Junujpugu pushup tIn pucu tuy
IchI fuy cuj uupu pu fun.
Chucuy punu nInu futuy cuj wun
uchquI pu fun.
T

15
Chun yuj chuquI jIfcu cho gugu tu-
pIs shIIII fu chI fun.
Chuy pI tu numI uypu IIu yucu IIoj-
shI mu fun IIupun upunun puj.

1
Tuytu DIos gugu pItu yucutu IIoj-
shI chI mu fun.
Chuufu yucugu jutun muyu n fuj
uywu fun.
U

17
Chuyno fufuy cup tIn pIs uwIIun-
ch cu nugu juchutu fufu fun.
Chun yuj cho Tuytu DIospu contfun
jutu fI fun.

18
Gustu shu IIun mIcuytu muush-
pun musyu puytu munu fun.

19
Tuytu DIospu contfun fImu fun:
DIosgu uIII mIcuytu chun yuj cho
gufu mush wun chu fuj?

20
DIosgu fusun pumI gugu tu pIs
shIIII fu chI fun.
Chuypu yucu tu pIs IIoj shI chI mu-
fun muyu tuno.
Yucu gochu cuf pumpu tu pIs ItI-
cuf cu fun fuj.
Ichungu mIcuytu gufu mush wun-
chu fuj?
IIupun chI funu tugu uychutu
gufu mush wun chu fuj? nIf.

21
Chuyno pufIujtu wIyuy cuf T
D fubyu cuf cu fun.
IsfueI cu nupgu nInu futu fej n fuj
fIcu cu fun.
Puycu nupgu fIyupu fubyu cuf cu fun.

22
Puycu nugu munumI yfu cu fun-
chu Tuytu DIos mun.
NI fIguI fun pIs chu yunu p nun puj
cushun tu pIs.

23
Chuyno cuycup tIn pIs Tuytu
DIosgu pucu tuytu cuchu mu fun.
SyIupu puncun cu nu pIs quIchu-
c cu fun.

24
Acfu shun funu cu nu mun shIc wu-
chI mu fun muntu.
Chuygu cufun syIu cho cuycuj
fgumI
V
puycunu mIcu nun puj.

25
AnjII cu nupu tuntun tumI funu
mIcu fun.
Tuytu DIosmI uypu IIu mIcuytu
gufu fun.
SAIMOS78
834

W
78.18~31 Exo. 16.215; Nm. 11.423, 3135.
X
78.37 Hech. 8.21.
Y
78.44 Exo. 7.1721.
Z
78.45 Exo. 8.2024.
[
78.45 Exo. 8.16.

2
Tuytu DIosmI munuy nIn wun
wuyfutu wuyf chI mu fun.
Sy Iu pItu-puchumI wuyf chI mu-
fun.

27
Chuy wuyfu wunmI ucfu shun
funu cu nu mungu uychutu
chuyu chI mu fun.
bIcu numI shIc wu mu fun Iumuf-
cho cuj ugush n fuj uypu-
IIunpu.

28
IsfueI cunu tIyuf cuy cu shun puftI-
mun y toIdun cu nupu uupun-
cu nu mun Tuytu DIos shIc wu-
chI mu fun.

29
Chuufu funu cu nugu mIcu fun
sucsu nun yuj.
Chuy nmI Tuytu DIosgu funu-
cunu munu shunno cumu c chI-
fun.

30
Chuy fuj cushI shu mIcuf cuy cup-
tIn,
jInu IIu fuj umuf puy cup tInmI

31
contfun jutu fI shun pItu Tuytu
DIosgu fubyu cuf cu fun.
ChuymI mus cuII pu yoj cuj funu-
cu nutu wuu fu chI fun.
IsfueI cho mus mIjuf nIn cuj funu-
cu nutu ushu fI fun.
W

32
Chuy pIs yupuymI juchutu fufu fun.
MunumI fIguI fun chu Tuytu DIos
mIIugfucunutu fufu shuntu
fIcu shu cuycuf pIs.

33
Chuy n pumI Tuytu DIosgu cumu-
c chI fun IIIuj pItu jmuytu
cuchuy n IIu wuu nun puj.
Puycu nugu ucuy IIu chmI goyu-
fun.

34
CustI gup tIn fmI puycu nugu Tuytu
DIos mun yfu coj.
Chuyno fufup tIn fmI ufpIn tI cuf
Tuytu DIostu ushej.

35
Chuy fmI yufp fej puycu nu-
tugu Tuytu DIos ImupI tu pIs
chupush pun
muypI tu pIs jofgu shuntu.

3
Puycu nugu junun shon gu IIumI
Tuytu DIostu uIubuj.
Imutu nIfpIs IIuIIu pujmI.

37
MunumI fusun cujtugu nejchu.
X
DIos wun pufIu cu shun tu pIs

38
Imuno cuptIn pIs Tuytu DIosgu
cuyu pu funmI.
Juchun cu nu pItu pefdu nu fun.
Chuy n pumI ushujpgu munu
IIIg chI fun chu.
Achcu cutImI fubyush pun pIs
pusIn su cu fun.
Rubyuf pIs munu custI gu fun chu.

39
Tuytu DIosgu yufp fI fun puycunu
funu IIu cushuntu,
wuyfu psu coj n IIu Imuy pIs
munu cutI moj cushuntu.

40
Achcu cutImI chun yuj cho Tuytu
DIos tugu fubyu chI fun!
Chuyno fufush punmI IIuquI cu-
chI fun!

41
Achcu cutImI Tuytu DIos tugu
musyu pu fun!
IsfueI cu nugu Sunto DIos nIntu
IIuquI cu chI fun!

42
Gonguy c fI fun numI juc junuj
Tuytu DIos munuy nIn wun
chIquej cu nu pItu suIbu shuntu.

43
MunumI yufpu fun nu chu EgIptu-
cho cuycuj Zon puftI cho
fIyupu uImI fuy puj cu nutu fufu-
shuntu.

44
Chuy chmI muyu cu nu tu pIs
yuwuf mun tIcfu fu chI fun.
Chuufu EgIpto funu cu nugu munu-
numI chuy yucutu upufun nu chu.
Y

45
Puycu nu cho yufI chI fun upuc fuy-
cu nutu
Z
spu cu nutu.
[
Chuy cu nugu puycu nu tumI ucu-
chI fun.

4
Chpu cu cu nu tu numI yufI-
chI fun EgIpto funu cu nupu
SAIMOS78
835

\
78.4 Exo. 10.1215.
]
78.47~48 Exo. 9.2225.
D
78.51 Exo. 12.29.
E
78.52 Exo.
13.1722; SuI. 77.20; Isu. 63.1114.
F
78.53 Exo. 14.2628.
G
78.54 Exo. 15.17; Jos. 3.1417.
H
78.55 Jos. 11.1623.
I
78.5 Jue. 2.1115.
J
78.0 Jos. 18.1; Jef. 7.1214; 26.6.
K
78.1 1Sum. 4.422.
mIcuy nIn cunu wuyu fuy cujtu
ushu nun puj.
\

47
Runtu tumyu wun gusu pu wunmI
IIIg chI fun bus cu nutu, gus-
cu nu tu pIs.

48
Runtu tumyu wun fyu wun numI
wcun cu nutu, uyshun cu nu tu-
pIs wuu fu chI fun.
]

49
Tuytu DIosmI fIyupu fubyush pun
EgIpto funu cu nu tugu custI gu fun.
Tucuy-nIfuj munu uIII cu nu tumI
yufI chI fun ushu fI nun puj.

50
FIyupu fubyu shu cush punmI
munu cuyu puypu ushu fI fun!
MunumI pefdu nu fun chu nI juctu-
pIs.
IIupun tumI wuu chI fun.

51
EgIpto funu cu nu pu tugu guechpu
oIIgu wumfun cu nu tu pIs jInun-
chmI wuu fu chI fun!
D

52
IsfueI fumIII yu cu nu tugu jofgu mu-
fun juc fpu uyshu tuno.
E
NIfcuf puycu nutu pushu fun chun-
yujpu.

53
Puycu nu tugu munu munchu cu-
nun puj uIIImI pushu fun.
ChIquej cu nu tumI Ichungu Iumuf
yucu wun ItIf pu chI fun.
F

54
Acfu shun funu cu nu tugu pushu-
mu fun uunI shun puftI mun.
G
Chuy puftI tugu quIquIn Tuytu
DIosmI guechu fun.

55
IsfueI cu nu wun tucu c nun pItu
quIquIn Tuytu DIosmI gufgu fun
puytu munu fIspI tuj cu nu tugu.
H
NIfcuf chuc fu tugu fuquI pu fun
jIfcunpu-jIfcunpu cudu tfbutu
shuynI-cumu.
Chuy ch numI toIdu cu nu cho tIyu-
chI fun.

5
Ichungu Tuytu DIostu musyu p-
nun puj fufu chIytu munu fun.
I
Junuj puchu cho cuycuj Tuytu
DIospu contfun fImu fun.
Mundu mIn tun cu nu tu pIs munu
cumII fun chu.

57
Puycu nugu unuy cuj uwIIun cu-
nu nmI Tuytu DIospu contfun
fIcu cu fun.
MunumI fufu fun chu Puy munu-
shunngu.
WIcsu Ichu uywuf IIutun mun
chuyujno Tuytu DIos tugu
mununu wIyu cu fun nu chu.

58
Munu sIfbej uItuftu puytush
Imu cu nu cho fufuf,
duIu cu nutu udufush pun Tuytu
DIostu fubyu chI fun.

59
Chuyno fufujtu fIcush punmI
Tuytu DIosgu fIyupu fubyu cuf-
cu fun.
ChuymI IsfueI cu nu tugu meIu n-
cu funnu.

0
Cuchuy cu funnu SIIo puftI cho
cuycuj wusIn tu pIs.
Cuy puchu chgu chuy SIIu chmI
wusIn cufun.
J

1
ChuymI contftu bubuI nIn tu-
pIs contfun cunu upucu nun puj
cumu c chI fun.
Chuy bubuI chgu cuycu fun ucfu-
shun funu cu nu wun pufIu shun
contf tumI.
K

2
FIyu pumI fubyu shu cuycu fun
ucfu shun funu cu nupgu.
ChuymI chIquej cunu wuu chI-
nun puj cuchuy cu fun.

3
Msu cu nu tugu guffumI nInuno
ushu cuf cu fun.
Chuufu jIpush cunu muju chu c-
nun puj mununu msu cunu
cufun nu chu.

4
Cfu cu nu pIs subII wun wuu fun.
BIy du cu nu pIs puycu nupgu
munumI wugu fun chu.
SAIMOS78
836

L
78.70~71 1Sum. 16.1112; 2Sum. 7.8; 1Cfn. 17.7.
M
79.1 2Rey. 25.810; 2Cfn. 36.1719;
Jef. 52.1214; Ium. 1.110.
N
79.~7 Jef. 10.25.
O
79.10 JoeI 2.17; MIq. 7.10.

5
Chuy fumI funu puu shun pItu
fIcchu fu mojno Tuytu DIos jutu-
fI cuf cu fun.
Bnu wun muchu shun pItu pIII yuj
funu puucuf jutu fI cuf cojno

contfun cu nu tugu bInsIf gutI cu-

chu fun.
Imuy cu mu pIs penguy cho cunun-
puj bInsI fun.

7
Jos pItu mIfuf uywuj cu nutu
munu yunu pu fun nu chu.
Effun tfbu tugu munu numI ucfu-
fun nu chu.

8
Chuypu fuquengu Jud pItu mIfuj
cujtu wun
cuyu shun SIn Imu tu numI ucfu-
fun.

9
Chuy ch numI fIspI tdu wusIntu
syIu tuno fIyupu jutuntu fufu-
fun.
Cuy puchu Imuy cu mu pIs
cushunno cunun pmI sumuj
cumu c chI fun.

70
SIfbej nIn DuvId tu pIs uyshfu
cuycujtu ucfu fun.

71
Puytugu uyshutu gutI shu pufIy-
cujtu jofguf cufmI
chufu fun ucfu shun IsfueI cu nutu
fIcu nun puj.
L

72
DuvIdgu uIII shongu cufmI IsfueI-
cu nutu uIII fIcu fun.
Yufpuy supu cufmI uIII mundu fun.
Sa!mo 79
3erusa!enta juchuchishanpita
!!aquicushan

1
Tuytu DIos, munu fIspI tu shoj
funu cu numI mufcuy quI mun
yuycu shu!
RIspI tdu TempIuy quI tumI munu-
cuj mun chufu shu.
Jefu su Ien tugu ushuj pmI fug-
IIuntu cuchuy cu shu.
M

2
SIfbI shoj cu nu tugu wuu chI shumI.
Cunungu jItuf puy cun wIscuI cunu,
jIfcu unImuI cunu mIcu nun p-
numI.

3
Yucu tu n fmI yuwuf nIn tu pIs
mush tu shu Intfu Jefu su Ienpu.
Puycu nutu pumpu nun puj munumI
pIpIs cunchu.

4
Cunungu bIs n cu nu pIs usIp-
mun.
Id cho cuycuj cu nu pIs jumuf p-
mun.

5
T D, Imuy-yujfuj fubyu-
shu IIu cuycun quI?
Imuy fuj fubyu shuy quI psu-
cungu?

Rubyu shu cufgu custI guy munu

fIspI tu shoj cu nutu,
munu fejsI shoj cu nutu, munu
muu cu mu shoj cu nutu.

7
Puycu numI Jucob pItu mIfuf
uywuj cu nutu wuu chI shu.
Cuy nusyun tu pIs cuchuy cu shu
fug IIuntu.
N

8
Unuy cuj uwII cu nupu juchun pI-
tugu umu nogu cu nutu custI gu-
muy chu.
FIyu pumI IIuquI shu cuyc cunu.
Cuyu coj cush puy quI jucIIu yunu-
puy cu muy.

9
Nogu cu nutu suIbu muj Tuytu DIos,
yunu puy cu muy.
Juch cu nu pItu pefdu nuy cu muy
suIbuy cu muy uIII cushuy quI-
munno.

10
Munu yunu p mup tI quI munu
fIspI tu shoj cu nugu
Muych tuj DIos nI quI cuycun?
nImun gumI.
O
Gumtu sIfbI shoj uywuy nI quI cu-
nutu wuu chI shun pItu
uyItu cutI chI shuy quI tumI fIcuytu
mun.
SAIMOS78 , 79
837

P
80.1 Exo. 25.1822; 1Sum. 4.4; Isu. 37.16; Eze. 1.2628.
Q
80.8~13 Isu. 5.17.
Munu sIfbI shoj cu nu pIs musyu-
chun gum custI gu shuy quItu.

11
Pf su cunu muu cu shu shuy quI tu-
pIs wIyuy cuy ufI.
Wuu chI c nun puj cuycuj cu nu tu-
pIs munuy nI quI wun suIbuy cuy
ufI.

12
Tuytu DIos, gunchIs cutI muspu
custI guy bIs n cunu
gumpu contfuy quI fImu shun pItu.

13
Acfu shuy quI funu cu nugu uyshuy-
quI cu nu nmI.
Imuy pIs ugfu d sI cuy c shuy quImI.
Imuy cu mu pIs munu cuchuy cuy-
pumI gumtu uIubuf uIubun su-
cu nutu cuntuy c shuj.
Sa!mo 80
Yapay yanapnanpaj maacushan

1
IsfueI cu nutu fIcuj Tuytu DIos
wIyuy cu muy ufI.
Gumgu Jos pItu mIfuj cu nutu
uyshfu uyshuntu pushu fuj-
nmI pushun quI.
Gumpugu jumu nuy quI pIs cuycun
quefu bn unjII cunu cuycu shun-
chmI.
P

2
AchIc yuypu uchIc yuf yufIf cush-
puy quI wushuy cuy EffuIn pItu,
Munuses pItu, Benju mIn pItu
mIfuj cu nu tugu.
Munuy nI quI wun nogu cu nutu
suIbuy cu muy ufI!

3
Tuytu DIos, uupu tuno uIII goy-
n cu nu puj yunu puy cu muy.
AIII uwI IIuy quI wun fIc fu muy
ufI suIbu shu cun cu nu puj.

4
IsfueI cunu muu cuy c shup tI quI-
pIs
Imuy cu mu fuj fubyu shu IIu
cuycun quI munuy nI yoj T
D?

5
Chuy-jInu wuguy IIu wun weguI II-
tu numI upuy c pIs.
Pusuypu wugu sh weguI II numI
yuc pIs.

Nogu cu nu tugu cuchuy cu mush cun-

quImI bIs n cunu munu cuj mun
chufu muf cushI p m nun puj,
chIquI muj cu nu pIs usIp m nun-
puj.

7
Munuy nI yoj Tuytu DIos, uupu-
tuno uIII goy n cu nu puj yunu-
puy cu muy ufI.
AIII uwI IIuy quIpu fIc fu muy ufI
suIbu shu cun cu nu puj.

8
EgIptu pI tumI bus Iuntutu
upumu fuy quI.
Munu fIspI tu shoj cu nu tugu chuc fu-
pItu jItu fIsh cun quI chuy bustu
Iuntu nuy quI puj.

9
Chuc futu sumuj pIchuf cufmI
Iuntush cun quI.
Iuntu numI supI chuf Intfu
nusyun mun juntu shu.

10
Puntu cu nu tu pIs chupu shu IIun tu-
p nun puj.
Rmun cu nu pIs sedfu cu nutu
chupu shu.

11
Rmun Ituf uywuj cu nugu chuyu-
shu MedI teff neo Iumuf cu-
mumI,
IntI yugu mu nun cuj-Ipu numI
Euffu tes muyu cumu.

12
Cunungu ImunIf tuj guen chun cu-
nutu tunI chIsh cun quI?
Psuj fIyu funu cu nu pIs wuyuy-
nIntu puIIu cuf cuy cunmI.

13
MuntI cuchI cu nu pIs ped sumI
fufuy cun.
JIfcu unImuI cu nu pIs ushu cuf-
cun.
Q

14
Munuy nI yoj Tuytu DIos cutIy cu-
muy ufI.
bus Iuntuy quI tugu sy Iu pItu-
puchu sumuj fIcuy cuy.
SAIMOS79 , 80
838

R
81.3 Nm. 10.10.
S
81.7 Exo. 17.7; Nm. 20.13.
T
81.9 Exo. 20.23; Deut. 5.67.
U
81.10 Exo. 20.2.

15
Chuy bus tugu quIquI quImI
Iuntu fuy quI.
ChIII guIp tengu quIquI quI puj
cunun pmI fIcu fuy quI.

1
bus nI quegu mutuf-ushu shumI,
fupu chIf-ushu shumI cuycun.
ChuymI chuyno fufuj tugu fIyupu
custI guy cuy ufI.

17
Munu shuy quIno cuwuj funutu
Ichungu yunu puy cuy.
Acfu shuy quI funu tugu sumuj
yunu puy cuy.

18
Chuu fugu munu numI nogu cunu
Imuy pIs gongu shuy quI p nu-
chu.
Cuwu chI muy ufI gumpu jutI IIuy-
quI tunu fImu n puj.

19
Munuy nI yoj T D, uupu-
tuno uIII goy n cu nu puj yunu-
puy cu muy.
AIII uwI IIuy quI wun fIc fu muy
ufI suIbu shu cun cu nu puj.
Sa!mo 81
Israe!cunapaj Tayta Dios a!!i cashan

1
Tuytu DIos tugu cushI shu uIubuy!
PuymI Imu-uycu pI tu pIs chup-
mun chI.
CushI shu uIubuy Jucobpu Tuytu
DIos nIn tugu!

2
Punde f tu cunu, ufpu cunu, ufpu-
muII wu cunu wugu shun-tupu
cuntuy.

3
Tfom p tu cu nutu tucuy IIuIIu
quIIIu fIstucho, IInu quIIIu
fIstucho.
Chuy junuj cu numI nogun chpgu
jutun fIstunchI.
R

4
Nogun chI IsfueI cu nu tugu chuyno
fufu nu pmI Tuytu DIos nIn chI
nImu fun chI.

5
EgIp tu pItu shucu mup tInmI
Jos pItu mIfuj cu nu wun Tuytu
DIosgu chuyno contf tu tumI
fufu fun.
Munu fejsI sh fImuy cho cuyno
nImoj tumI wIyushc:

Iusujtu upufI fuy cu shuy quI tumI

jofgushc.
FIyupu susu ufuy cu nu cho cuycuj-
tumI jumu chIshc.

7
FIyupu IIuquI cuf muu cu mup tI-
quImI nogugu suIbuf.
Pucu tuy fufIn cho fyuy cuj pI tumI
gumcu nu tugu wIIIu p muf.
Imuno yfu cuy c mu shuy quI tu-
pIs MefIbu yucu uupun chmI
gumcu nu tugu musyu puf.
S
Selu/

8
Acfu sh funu cunu, wIIIu pu shtu
sumuj wIyu cuy.
IsfueI funu cunu, uIII fuj cunmun
wIyu cu mup tI quegu!

9
Juc-Icu nupu dIos nIn tugu umu
chufuy chu.
Juc dIos cu nu tugu umu udufuy-
chu.
T

10
NogumI EgIpto nusyun pItu jofgu-
moj T D c.
U
NogumI ImupIs pIsh pu cu shuy-
quI tugu puchu-puchu tufI chI-
shuy quI.

11
Ichungu ucfu sh funu cunu
cuycuf munumI wIyu cu mush-
cun quI chu.
IsfueI cunu munumI wIyu cu mush-
cun quI chu.

12
Chuy pI tumI cuchuy cushc munu-
shuy quIno cuwu cu nuy quI puj.
ChuymI munu shuy quI nnu goy-
cush cun quI.

13
Acfu sh funu cunu wIyu cu muf
wIIIu pu sh cu nutu cumIIp tengu

14
juc guepIsh tuy n IIumI chIquej-
nIn cu nu tugu munu cuj mun
chufu f mun cufun.
SAIMOS80 , 81
839

V
82.3 Exo. 23.6; Deut. 1.17.
W
82. Juun 10.34.
MuynumI custI g mun cufun
contfun cu nu tugu.

15
T D chIquej cu nugu
munchu fI shumI fIspI tun mun
cufun.
Ichungu pufu-sImfImI custI gu shu
cunmun cufun.

1
Acfu sh funu cu nugu uIIIn nIn
fgu tumI mIcun mun cufun.
JIfcu cho cucoj mIsh quI wun fmI
yucu nuy nIn tu pIs chuw ch-
mun cufun.
Sa!mo 82
3uezcunata Tayta Dios piacushan

1
SyIu cho cuycuj cu nu pItu mus
munuy nI yojmI Tuytu DIosgu.
PuymI chuu pI cho IchIf cuf IIupun
dIos cu nutu jusguf nIn:

2
Imuy cu mu fuj gumcu nugu munu
uIII uffIg Iun quI?
Imuy cu mu fuj munu uIIItu fufuj-
cu nupu fubuf nIn cuycun quI?
Selu/

3
PnIn pIs munu cuj wucchu cu nu-
tugu uIII uffIg Iuy.
PobfI cu nu tugu pIsh pu coj cu nu-
tugu uIII uffIg Iuy.
V

4
PnIn pIs munu cujcu nutu pobfI cu-
nu tugu suIbuy.
FIyu funu cu nu pItu wushuy.

5
Ichungu, gumcunu munu
musyun quI chu nI tuntI yun quI-
pIs chu.
Chucuy cho pufej nmI pufIf cuy-
cun quI.
Munu uIII uffIg Iup tI quImI cuy
puchutu tuncu fuj cu nu pIs
sIcsIc yun.

NogumI nIshc gumcu nugu dIos-

cu numI cuycun quI.
W
IIupu nI quI pIs cuycun quI junuj cho
cuycuj DIospu wumfunmI.

7
Imuno cufpIs, gumcu nu pIs wuun-
quI puj wuquIn funu cu nu nmI.
P munduj cu nu pIs wuu shun nmI
wuun quI puj.

8
Tuytu DIos, gumIIu pumI IIupun
nusyun cu nu pIs.
Cuy puchu cho tIyuj cu nutu uIII
uffIg Iu nuy quI puj shuy cu muy.
Sa!mo 83
Contrancunata usharinanpaj
maacushan

1
Tuytu DIos, umu upIIu IIugu
cucuy chu!
Munu cuyu cuypu, munu fImu-
cuypugu umu cucuy chu!

2
ChIquI shoj cu nutu musquI fIcuy:
Imun shI guyu puy c shun quI.
Contfuy quI cu nutu musquI fIcuy:
gupuf push pun Imun shI wushuy-
quItu fImuf cuy cun.

3
Acfu shuy quI funu cu nutu munu
uIIItu fufu nun pmI pufIu cuf-
cuy cun.

4
Puycu nugu nIfcuy cun: Puycu-
nutu IIIgu fu chI shun mununu
nusyun cunun puj!
IsfueIpu jutIn tugu pIpIs mununu
yufp nun puj IIIgu fu chI shun!
nIf.

5
IIupunmI pufIu cu shu gumpu
contfuy quI.
Juc shon gu IIumI pufIu cu shu:

Edom funu cunu, IsmueI cunu,

Moub funu cunu, Aguf funu-
cunu,

7
GebuI pItu, Amon pItu, AmuIec pItu
mIfuj cunu, FIIIs teu funu cunu,
TIfo cho tIyuj cu nu pIs.

8
AsIfIo cu nu pIs puycu nu munmI
gueIII cu shu.
AsIfIo cu nugu IotpItu mIfuj cu nutu
pIII y shej cu numI. Selu/
SAIMOS81 83
840

X
83.9 Jue. 7.123.
Y
83.9 Jue. 4.622.
Z
83.11 Jue. 7.25.
[
83.11 Jue. 8.12.

9
Puycu nutu wuu fu chIy MudIn
funu cu nutu wuu chI shuy quIno.
X
Puycu nu tugu ushu fIy SIsu futu,
JubIntu CIsn muyu Idun cho
wuu chI shuy quIno.
Y

10
Puycu nu tugu IIIg chI fuy quI
Endof chmI.
Chuu fugu chuII pu munnu tIcfu fun.

11
Munduj nIn cu nu tunu wuu chIy
Ofebtu, Zeebtu wuu chI shuy-
quIno.
Z
IIupun fuycu nu tunu wuu chIy
Zebutu, ZuImu nutu wuu chI-
shuy quIno.
[

12
Puycu nugu DIos goycu shun chuc-
futu chufI cuf c fI shun nIfun.

13
Tuytu DIos nI II, cumu cuy cu chIy ufI
chuquI shu jutu wuyfu upucu-
shunno fIcu cu nun puj.

14
ImunmI muntItu nInu fupuf
ushu cuf cun,
ImunmI jIfcupu nInu IchIf cuf-
IchIf cuf uywun

15
chuyno fIcu cu nun puj Icu tumyu-
wun gutI cu chuy, Icu wuyfu-
wun munchu chIy.

1
T D puycu nu tugu fIyupu
pengu cu chIy gummun yfu cu-
mu nun puj!

17
Imuy cu mu pIs penguy cho cuchun.
Chuyno cuyc IIufmI puycu nugu
wuon gu pIs!

18
IIupun musyu chun gum jupu IIuy-
quI T D cushuy quItu.
TuntI yu cu chun gumIIu junuj
puchu cho cuy puchu ch pIs
Tuytu DIos cushuy quItu.
Sa!mo 84
Diospa Temp!uncho goyayta munashan

1
Munuy nI yoj T D,
fIyupu cuyuy IIu pmI tIyu nuy-
quegu!

2
IIupun shon g pumI wusI quI
puncu cho cuytu mun.
IIupun shon g pumI cushI shu
uIub cuwu chI coj T D-
.

3
Munuy nI yoj T D ,
pIchIu su cu nu pIs wusI quI chgu
tufInmI tIyu nun puj.
Tuytu fuynI II, wuyu nuy bIcu nu-
pIs uItuf nI quI cu nupu sefcun-
cho tufInmI wuwun cu nutu
guesh pI chI nun puj.

4
TempIuy quI cho tIyuj cu nugu
cushI shu goy chun.
Puycu nugu munu jumuy pumI
uIubu shun quI puj. Selu/

5
CushI shumI cuwungu gum yunu-
pu shuy quI funugu, wusI quI mun
chuyu muytu munuj cu nu pIs!

Wuguy jutI yoj pumpu guech-

wupu psup tIn chuy pumpu pIs
pucyu munmI tIcfu cu fengu.
Tumyu pIs puycu nu mungu bIndI-
syun tumI chufungu.

7
SefcuynIn-tupumI cuII pun pIs
yupu cungu.
Tuytu DIos SIon ch numI quIquI-
quItu fIcu shun quI puj.

8
Jucobpu munuy nI yoj T
D ,
muu cuy c mu shtu wIyuy cu muy
ufI. Selu/

9
Tuytu DIos, uIII fIcuy cuy ucfu-
shuy quI fuytugu.
Nogu cu nupgu puymI cuycun
pIII yuf chupu cunu esc dno.

10
Wufungu wutun tIn juc-Icho
goy npu fuquengu mus uIII
cunmun
juc junuj IIu pIs WusI quI cho goyup-
tmI.
Juchu su pu cu nu wun goy npu
fuquengu mus uIII cunmun
SAIMOS83 , 84
841
WusI quI cho pIchu pu cu IIuf pIs
goyup tmI.

11
T D gummI IntItu uchIc-
y chI mun quI, Imu munu uIII pI-
tu pIs chup mun quI.
Munu shuy quIno goyuj cu nu tugu
cuyun quImI, uIIImI fIcun quI.
Puycu nu tugu IIupun tu pIs uIII tumI
tufI chIn quI.

12
Munuy nI yoj T D,
cushI shu cuwu chun gummun
yfu cu moj cu nugu!
Sa!mo 85
Israe!cunata sa!bananpaj maacushan

1
T D, ucfu shuy quI nusyun
funu cu nu wungu uIIImI goyush-
cun quI.
Jucobpu suftIn tugu uIII munmI
tIcfu chIsh cun quI.

2
Munu uIIItu fufu shun cu nu tu pIs,
juchu fufu shun cu nu tu pIs
pefdu nush cun quImI ucfu shuy quI
funu cu nu tugu. Selu/

3
Tuytu DIos, fubyu shu cuycu shuy-
quI pI tumI uIII yush cun quI.
Rubyuy nI quI pIs psu cu shumI.

4
Nogu cu nutu SuIbu muj Tuytu DIos,
yupuy pIs suIbuy cu muy ufI.
Amunu fubyuy nu chu ufI nogu cu-
nupgu.

5
Nogu cu nupgu Imuy pIs chuy n-
IIu chu fuj fubyu shu cuycun quI?

Acfu shuy quI funu cunu cufcuy-

cup tengu munu chu cuwuy-
cujtu cuchuy cu mun quI mun?
Nogu cunu cushI cu n puj munu-
chu cuwu chI mun quI mun?

7
T D, nogu cu nutu cuyuy-
c mu shuy quItu musyuy cu chI-
muy, suIbuy cu muy.

8
T D wIyu cu shuj.
Puygu ucfu shun funu cu nutu uIII
goy chI nun pmI uunI shu.
Chuufu ucfu shun cu nugu IIutun-
cu nutu munu numI fufun gu nu-
chu.

9
Tuytu DIosgu junun ch ch numI
cuycun
fIspI tuj cu nutu suIbu nun puj.
Puygu cuy puchu cho nogun ch-
wunmI Imuy pIs cuycungu.

10
Cuyu nu cuy pIs fusun cujpIs jucIIu-
chu cun gumI.
AIII fufuy pIs juucu goyuy pIs
jucnuy IIu nmI cuwungu.

11
AIIItu fufuj Tuytu DIosmI syIu-
pItu fIcu mongu.
Chuufu funu cu nu numI uIII
cujIIutu fufungu.

12
QuIquIn T D bIndI-
syun nIntu cuy puchu mun
chufu mongu.
Chuufu chuc fun ch cu nu chgu
mIcuy cunu uIIImI wuyongu.

13
AIII fufuygu wIIIu coj nIn nmI
Tuytu DIos shumu nun puj uupu-
p mongu.
Sa!mo 8
Cuyapnanpaj Tayta
Diosta maacushan

1
T D, wIyuy cu muy ufI.
Nogugu cuyc fIyupu IIuquI shumI,
pusuypu pobfImI.

2
Gum munu shuy quI nmI nogugu
fuf.
Chupuy cu muy ufI. GummI cunquI
DIosn.
Gummun yfu cu moj sIfbI shoj nI-
quI cuycup tgu suIbuy cu muy
ufI!

3
Tuytu DIos, Imuy fupIs gumtumI
muu cuy cm.

4
Tuytu DIos, gumtumI muu cuy-
cm.
Gumtu sIfbIy cup tgu cushI cuy cu-
chI muy ufI.
SAIMOS84 86
842

\
8.9 Apoc. 15.4.
]
8.14 SuI. 54.3.

5
T D, gumgu cunquI
uIIImI, ImupI tu pIs pefdu nujmI.
AmutufmI cuyun quI gummun
muu cu moj cu nu tugu.

T D, muu cu mu sh tugu
wIyuy cuy.
Ruwu cu mu sh tu pIs wIyuy cu muy.

7
IIuquI cu sh fu gumtu muu-
cum Imuy pIs yunu p mup tI-
quImI.

8
Tuytu DIos, munumI gumngu
cunchu.
Gum fufu shuy quI tuno fufgu

9
Tuytu DIos, gummI cumu c chIsh-
cun quI nusyun cunu cunun puj.
Chuy nusyun cho tIyuj funu cu-
numI udufu shun quI puj, uIubu-
shun quI puj.
\

10
Gum jupu IIuy quImI DIosgu
cunquI!
GumIIumI cunquI munuy nI yoj,
mIIugfucunutu fufuj pIs.

11
T D, sumuj tuntI yu chI-
muy gumtu wIyu cu n puj.
Chuu fugu munu cuchuy pumI
sIfbI shuy quI.
Shuc y chI muy IIupun shon gpu
gumIIutu udufu n puj.

12
Tuytu DIos, IIupun shon g pumI
uIubu shuy quI, udufu shuy quI.

13
Nogu tugu fIyupumI cuyu mun quI.
Wuu n pI tumI suIbu mush cun-
quI pIs.

14
Tuytu DIos, gumtu munu yufp-
shoj cunu,
munu fIspI tu coj cunu wuu chI coj-
cu numI contf fIcu cu shu.
Wuu chIy tumI munuf cuy c mun.
]

15
Tuytu DIos, chuy pIs gumgu
cunquI uIII shon gumI, cuyu p-
cojmI,
pusIn su cojmI, cuyu cojmI, fusun
cujtu fufujmI.

1
RIc fu mush puy quI cuyu puy cu-
muy ufI!
SIfbI shoj nI quI tugu suIbu muy!
CuIIp cunun puj yunu puy cu-
muy!

17
Cuyu p coj cushuy quItu musyu chI-
muy.
Chuytu fIcuf chIquI muj cu nugu
pengu con gumI.
T D, gummI yunu p-
mush puy quI cushI cu chI mun-
quI.
Sa!mo 87
3erusa!n siudta Tayta Dios cuyashan

1
QuIquIn Tuytu DIosmI Jefu su Ien
sIud nIntu cumu c chI shu fIspI-
tdu Imu cho.

2
T D cuyun Jefu su Ien
sIud tumI.
Jefu su Ien tugu IsfueI nusyun cho
cuycuj sIud cu nu pItu musmI
cuyun.

3
DIospu sIud nIn, gumpgu fIyupu
uIII cu nu tumI pufIun. Selu/

4
Tuytu DIosmI pufIu shu: RejsI muj
nusyun funu cu nugu cufcuy cun
EgIpto, BubI Io nIu, TIfo, EtIo-
pu, FIIIs teu funu cu numI.
Chuy nusyun funu cu nugu Jefu su-
Ien funu cu nu nmI.

5
Jefu su Ienpgu wuquIn nengu:
PuymI mumun. PuyIIu pI tumI
tuguy nusyun pIs cuy nusyun pIs
yufI shu.
QuIquIn Tuytu DIosmI cumu c-
chI shu pIs nIf.

Chuy nusyun cu nupu jutIntu

T D IsquIf bIf nengu:
IIupun pIs chuy nusyun cu-
nugu
Jefu su Ien IIu chmI yufI shu nIf.
Selu/
SAIMOS86 , 87
843

D
88.10~12 Job 10.2122; SuI. 6.5; 115.17; Isu. 38.1819.
E
88.1 Job 6.4.

7
IIupunmI cuntush pun dunsush-
pun nengu:
Jefu su Ien chmI yufIshc nIf.
Sa!mo 88
Wauypita sa!bananpaj maacushan

1
SuIbu muj T D, chucuypu
junuj pu pIs
gumtumI muu cuy cm yunu p-
m nuy quI puj.

2
Muu cu mu shtu wIyuy cu muy ufI!
Ruwu cu mu sh tu pIs wIyuy cu muy
ufI!

3
FIyupu munu uIII munmI
chuyushc.
Wuu n p numI cuyc pIs.

4
Nogupgu wuu shu p n numI
yufpuf cuy cun pIs.
Pusuypu cuII puy nuj numI fIcu-
cushc.

5
Wuu shu n numI cuyc pIs.
Wuoj cu nutu pumpu shun n numI
cuyc.
Gum mununu yunu pu shuy quI-
nmI cuyc.
Gonguy cu shuy quI funu cu nu n-
numI cuyc.

Nogu tugu jItuf pu mush cun quI mus

fufIn nIn uchcu munmI,
fufI fIyupu chucuj nIn munmI.

7
Rubyu shuy quI tumI nogu cho psu-
c chIsh cun quI.
Chuyu shu muyu cuch puyIIupu
uywuf ItI cuf coj nmI fufu fu-
mush cun quI. Selu/

8
umg cu nu pIs juguIy cu m nun-
puj.
puycunu mununu uwuntu m-
nun puj.
Cunungu cuyc pfsu munu
guesh pIytu puydej nmI.

9
Wuguy c IIuf numI gupfu yuy c pIs.
T D, wufun-wufunmI
muqu tu pIs choj pu cuf gumIIu-
mun muu cuy cm.

10
Wuoj cu nugu fIcun gu chu fuj
mIIugfutu fufu shuy quItu?
Wuoj cu nugu ugfu d sI cu shun-
quI mun chu fuj? Selu/

11
SepuI t fu chgu cuyu coj cushuy-
quItu wIIIu nu cun mun chu fuj?
Wunwun yuy cuj uchcu chgu uIII
cushuy quItu wIIIu nu cun mun-
chu fuj?

12
FIyupu yunuu yuy cuj chucuy-
cho musyun mun chu fuj
mIIugfucunutu fufu shuy quItu?
AIII cu nutu fufu shuy quItu
yufpun mun chu fuj Imutu pIs
mununu yufpnu puchu-
chgu?
D

13
NogumI Ichungu T D
gumIIutu guyu cuy cm.
Tutu IIu numI gumtu muu cuy-
cm.

14
T D nogu tugu ImunIf tuj
munu cuj mun chufu mun quI?
ImunIf tuj nogu pI tugu pucu cun-
quI?

15
Wumfu cush pItu-puchumI nogugu
fIyupu IIuquI cu IIuf goyushc.
Wuuy IIumI tumu p mu shu.
FIyupu munchu fIy puj cu nu wunmI
ucu chI mush cun quI.

1
Rubyu wun ucu chI mu shuy quImI
nogu tugu chuyu mu shu.
Nucu chI mup tI quImI Imu fufuy tu-
pIs munu cum pu c nu chu.
E

17
NucuymI Imuy fupIs tumu puy-
c mun uypu IIu yucu jundIf
ItIy c mujno.

18
Nogu pI tugu gufgush cun quI umg-
cu nutu yun'gu cu nu tu pIs.
Cunungu yunuu yuy cuj chucuy IIu-
ch numI cuyc.
SAIMOS87 , 88
844

F
89.4 2Sum. 7.1216; 1Cfn. 17.1114; SuI. 132.11; Hech. 2.30.
G
89.10 Job 9.13; SuI. 74.13.
H
89.11~12 SuI. 24.12; 95.45; 1Cof. 10.26.
Sa!mo 89
Tayta Dioswan David a!!i par!acushan
Lzrultu runu Ltdn yuc/uc/ir isquirbis/un.

1
T D, cuyu p coj cushuy-
quI pI tumI Imuy pIs uIubu shuy-
quI.
Imuy pIs wIIIu cu shmI IIupuntu
cumIej cushuy quI tugu.

2
Nogugu wIIIu cu shuj wusIpu uIII
sImIn tun n pIs Imuy cu mu pIs
cuyu coj cushuy quI tumI.
Gumpu puIu bfuy quegu syIu
Imuy pIs munu fucuj cushun-
nmI.

3
DuvId wun pIs uIIImI pufIu cu fuy quI.
Acfu shuy quI sIfbI shoj nI quI tumI
uunI fuy quI:

4
NogumI cumu c chI shuj gumpItu
mIfuj cunu
Imuy cu mu pIs fuquI quI munduj
cunun puj
F
nIf. Selu/

5
T D, junuj puchu cho
cuycuj cu numI uIubu shun quI
IIupuntu cumIej cushuy quI pItu,
mIIugfucunutu fufu shuy quI pI-
tu pIs.

MunumI Imu dIos pIs, nI syIu-

cho cuycuj cu nu pIs gummungu
tIncun chu!

7
Junuj puchu cho IIupun shun tu cu-
shu cuycu shun ch pIs gumtugu
munchu cu shun quImI.
AnjII cunu tumu pu fuy c shu shuy-
quI ch pIs gumgu cunquI fIyupu
munchu cuy puj munuy nI yojmI.

8
Imu-uycu p pIs munuy nI yoj
T D pIfuj gummungu
tIncun mun?
GumIIumI fusunpu cujtu pIs fufun-
quI; munuy nI yoj cunquI.

9
BtIypu btIy cuj Iumuftu gummI
chuw chIn quI.
Wuyfu wun puII chuj yuy cuj tu pIs
chuw chIn quI.

10
Iumuf cho munchu cuy puj cuycuj
wuf cuy tu pIs wuu shu funu tu-
n IIumI ItI fIsh cun quI.
G
ChIquI shoj cu nu tu pIs munuy nI quI-
wunmI mush tuypu mush tu fIsh-
cun quI.

11
SyIu pIs cuy puchu pIs gumIIu-
pumI.
GummI cumush cun quI mundu tu-
pIs, mundu cho cuycuj cu nu tu-
pIs.
H

12
Mundu tugu juc cuchun pItu jucuj
cuchun cumu gummI cumush-
cun quI.
Tubof puntu wun Hefmn puntu-
pIs cushI shumI gumtu uIubu-
shun quI.

13
Gumgu munuy nI yojmI cunquI.
Gumpu muquI quegu IIupuntu
bInsI nun puj fIyupu cuII pu-
yojmI.

14
Gum mundush puy quegu uIII tumI
fufuy cun quI, fusun cujtumI
fufuy cun quI.
Cuyu coj cushuy quI tumI nogu cu-
nutu musyuy c chI mun quI.

15
CushI shumI cuwungu uIubu shoj-
cu nugu,
gumpu uupuy quI cho pufej cu-
nugu.

1
Puycu nugu jutI quItu pufIush pun
cushI shu goyun.
AIIItu fufuj cushuy quI pI tu pIs
cushI cu chun.

17
Chuyno goyungu munuy nI yoj
cunun puj fIspI tu shu cunun puj
yunu pup tI quImI.
Gum cuyu coj cush puy quI yunu p-
mup tI quImI nogu cunu munuy-
nI yoj cushuj.

18
T D, gummI cunquI
chupu cunu escd!
SAIMOS89
845

I
89.20 1Sum. 13.14; Hech. 13.22.
J
89.20 1Sum. 16.12.
K
89.27 Apoc. 1.5.
L
89.32 Deut. 8.5; 2Sum. 7.14; SuI. 94.12; Pfov. 3.1112; Heb. 12.511.
IsfueIpu Sunto DIos nIn, gummI
cunquI nogu cu nupu fuyn!

19
Unuygu ucfu shuy quI funu cu nutu
fIbI Iuy pumI tuntI yu chI fuy quI.
Puycu nu tumI nIfuy quI:
IsfueI funu cu nu pI tumI jInyun-
nIntu ucfushc.
Puytugu nogumI yunu pushc mus
uIII cho cunun puj.

20
SIfbI muj DuvId tumI ucfushc.
I
Ruy cunun pmI fIspI tdu ustItu
umun mun wIu pushc.
J

21
Puytugu Imuy pIs yunu p shmI.
Munuy n wunmI sumuj cuII pu yoj-
y chI shuj.

22
ChIquej cu nu pIs munumI mugun-
gu chu.
FIyu funu cu nu pIs munumI
bInsen gu chu.

23
Puytu chIquej cu nu tugu IIupI fI-
shmI.
Chuy funu cu nu tugu IchIc-IchIc-
IIumI fufu fI shuj.

24
Puytugu yunu puy c shmI.
AunI sh tu pIs cumII shmI.
Yunu pup tmI mus munuy nI yoj
fIcu congu.

25
MedI teff neo Iumuf pItu Euffu tes
muyu cumu mundu nun pmI
cumu c chI shuj.

2
PuymI nImungu: GummI pupn
cunquI.
DIosn cunquI, SuIbu muj, ImupI-
tu pIs chup muj cunquI nIf.

27
Nogu pu pIs puygu guechpu
wumfmI cungu.
Puygu cuy puchu cho cuj fuycu nu-
pItu mus munuy nI yojmI cungu.
K

28
Puytugu Imuy pIs chuy n IIumI
cuyuy c shuj.
Puywun pufIu cu sh tugu munumI
Imuy pIs fucu chI sh chu.

29
SyIu munu fuj ushu cu shun-
cu mugu puypItu mIfuf
uywuj cunu Imuy pIs munduy-
cun gumI.

30
Yuchu chI shtu puycunu gonguy-
cup tIn,
Imun pIs fufu nun puj nIshno
munu fufup tIn,

31
Iuyntu munu cumIIp tIn,
mundu mIn t cu nutu munu wIyu-
cup tIn

32
custI gu shuj guefu wun wIfuy pu-
pIs munu wIyu cu mu shun pItu,
munu uIII cu nutu fufu shun pItu.
L

33
Chuy pIs DuvId tugu munu
cuchufIy pumI cuyuy c shuj.
Puypuj Imutu uunI sh tu pIs
munumI cutI fI cu sh chu.

34
Puywun pufIu cu sh tugu munumI
fucu chI sh chu.
PuIu bf tugu cumII shmI.

35
DuvId tugu uunIshc jut cho
jufufmI.
Puytugu munumI IIuIIu p sh chu.

3
PuypItu mIfuf uywuj cu nugu
Imuy pIs munduy cun gumI.
IntI cuycu shun cu mugu munduy-
cun gumI.

37
Munduj cushungu cungu quIIIuno.
Munu IIIguy pumI munduy cungu
syIu munu fuj ushu cu shun-
ygu. Selu/

38
Chuyno uunI shu cuycush puy quI pIs
munu cuj munmI chufush cun quI
ucfu shuy quI fuytugu.
Puypgu fIyupumI fubyu cuf cush-
cun quI.

39
Umun cho cuycuj cof nun tu pIs
pumpu munmI jItu fIsh cun quI.
SIfbI shoj nI quI wun uIII pufIu cu-
shuy quI tu pIs munumI cumIIsh-
cun quI chu.

40
SIud nIn cu nupu cuffuI nIn cu nu tu-
pIs gushuf g fIsh cun quImI.

41
P-muypIs chuypu psuj cu nugu
munu shun tumI suwu pun.
SAIMOS89
846

M
90.4 2Ped. 3.8.
N
90.5 Isu. 40.68.
Idun cho tIyuj cu nu pIs usIpun.

42
DuvIdtu chIquej cunu cuII pu yoj
cunun pmI yunu push cun quI.
ChuymI bInsI shu.
Cunungu chIquej cunu cushI shu
cufcuy cun.

43
Ruypu fnu subIIn cuycuj cu nu tu-
pIs fongu y chIsh cun quI.
PIII yu ch pIs munu numI yunu-
push cun quI chu.

44
Munuy nI yoj cuynIn tumI
guechush cun quI.
SIIIun nIn tu pIs jItu fIsh cun quI.

45
Msu cushun tImpu pIs munumI
uIIIgu cuwu chIsh cun quI chu.
Pusuy pumI pengu cu chIsh cun quI-
pIs. Selu/

4
T D, Imuy cu mu fuj pucu-
f cun quI?
FIyupu fubyu shu cuycu shuy quI
munu chu fuj psungu?

47
Tuytu DIos, yufp fIy ufI nogu
psu coj IIu cushtu.
Runu cu nugu yupu shu wutu IIumI
cuw.

48
MunumI pIpIs cunchu munu
wugu.
SepuI t fu pI tugu munumI pIpIs
guesh pIn chu. Selu/

49
Tuytu DIos, muytuj uuputu
cuyu coj cush puy quI
sIfbI shoj nI quI DuvIdtu uunI shuy-
quegu?

50
Tuytu DIos, wIyuy cuy ufI.
SIfbI shoj cu nu tugu uchcuj funumI
usIpuf cuy cun.
Imuno guyu pu shun cu nu tu pIs
shon gu II chmI yufpu fuyc.

51
T D, chIquI shoj cu nugu
usIpuy c munmI.
Imuy fupIs guyu puf cuy c munmI
gum ucfu shuy quI cu nu tugu.

52
T D Imuy cu mu pIs
uIubu shu cuchun.
Chuyno cuchun!
LIBRO 4
(SALMOS 90106)
Sa!mo 90
Runa rtu!!a cawashan
iostu sirbej Moises munucus/un.

1
Tuytu DIos, unuy pItu-puchu pIs
gumIIumI pucu cun cush cun quI.

2
Puntu cu nu pIs munu fuj cushun-
pItu-puchu,
cuy puchu munu fuj cushun pItu-
puchu,
unuy pItu-puchu Imuy cu mu pIs
gumIIumI cunquI Tuytu DIosgu.

3
Runu cunu uIIpu mun tIcfu chun
nIptI quegu
funu cu nu pIs uIIpu munmI tIcfun.

4
Gumpgu wufungu wutu cuycun
gunyun junuj cushun n IIumI,
M
chucuypu juc Ishcuy fu cushun-
n IIumI.

5
IIIuj pI tumI funu cu nu tugu gum
upucun quI.
Suyu shun cunu IIIgu shun n IIumI
funu cu nu tugu IIIg chIn quI.
N

Nogu cu nugu cuyc guewu wIuf-

cu muf,
tutu puj wuytu fuy cuf wuf muf
tufdIpugu wuuy tuf chuquI c-
coj n IIumI.

7
Gum fubyu shuy quI nogu cu nutu
ushuy c munmI.
IIut pu cu shu numI fIcu c cu nu pIs.

8
Munu uIIItu fufu sh cunu, juchutu
fufu sh cunu
gumpu uupuy quI chgu IIupunmI
musyu cuy cun.

9
Rubyu cuf cup tI quegu nogu cunu
ushu fuy cmI.
Jmuytu cuchuf cuy n IIumI wut-
cu nu pIs psu cu fIn.

10
GunchIs chuncu (70) wutu yuj IIu-
numI cuw cunu.
SAIMOS89 , 90
847

O
90.10 Job 14.1; EcI. 2.23; 11.8.
P
91.4 Deut. 32.1011; SuI. 17.8; 61.4.
Q
91.11 Mut. 4.6; Iuc. 4.10.
SInchIn nIn cujcu nu IIumI chuyun
pusuj chuncu (80) wutu yoj cumu.
Chuyno cuwush p cu nu pIs cuw-
cunu ucu IIuf, ufuIIuf.
Wut cu nu pIs munu pIs uyc IIu-
tumI psu fIn.
Nogu cu nu pIs chuchu yu c cnu.
O

11
Rubyuf Imuno cushuy quI tu pIs
munumI pIpIs musyun chu.
Chuyno nogu cu nu pIs munumI
musy cu nu chu gumtu Imuno
munchu cunu cushun tu pIs.

12
ChuymI Tuytu DIos yuchuy cu chI-
muy Imuno goy n p pIs.
Yuchu cu n p pIs yufpuytu goycu muy.

13
T D, Imuy cu mu fuj munu
yufp mun quI chu?
Nogu cu nutu yufpuy cu muynu.
Gum ucfu shuy quI cuycup tgu
nogu cu nutu cuyu puy cu muy ufI.

14
Puchu wufu shun fugu cuyu mu-
shuy quItu musyu chI muy.
Chuufu cuwu sh cumu cushI shu
uIubu shuy quI.

15
IIuquI cuf goyu sh wutu munno
cushI shu goy n p pIs cuwuy cu-
chI muy.

1
Cumu cuy cu chIy ufI Tuytu DIos
sIfbI shoj cu nu pIs
wumfun cu nu pIs fufu shuy quI cu nutu
y uIII cushuy quItu fIcu nun puj.

17
Tuytu DIos nogu cu nutu musyuy-
cu chI muy cuyu coj cushuy quItu.
Afuy n cu nu mun pIs bIndI syun nI-
quItu chufuy cuy.
BIndI syun nI quItu chufuy cuy ufI
ufuy n cu nu mungu.
Sa!mo 91
Tayta Diosga pacacunanchmi

1
Junuj cho cuycuj Tuytu DIospu
muquIn cho goyuy cuj funu tugu
Munuy nI yoj Tuytu DIos chupungu.

2
T D muu cufmI
nIshuj: Tuytu DIos, gummI
pucu cun cunquI.
GummI cuII pu yoj y chI mun quI.
GummunmI yfuc nIf.

3
Tuytu DIos IIumI suIbu shun-
quI mun munu uIII cu nu mun
chuyu nuy quI pItu.
Wuu chI coj guesh yu cu nu pI tu pIs
chup shun quI munmI.

4
PuymI Iun cu nu wun chupu shun-
quI puj.
Iun fufIn cho cufnugu munu-
numI munchu cun quI p nu chu.
P
Puygu Imuy pIs esc du nmI
chupuy c shun quI puj.

5
Chucuypu Imutu muyuf pIs umu
munchu cuy chu.
Junujpu Ichu junuy quIpu psup-
tIn pIs umu munchu cuy chu.

Chucuypu gueshyu chufIp tIn pIs

umu munchu cuy chu.
Junujpu muftI pufIp tIn pIs umu
munchu cuy chu.

7
Ichoj cuj-Iduy quI cho cupus
wuongu wufungu.
Def chu cuj-Iduy quI cho cupus
wuongu chuncu wufungu.
GumtumI Ichungu munu ImupIs
psu shun quI p chu.

8
QuIquI quImI uwI quI wun fIcun-
quI puj fIyu funu cu nutu custgu
chuyujtu.

9
Pucu shu nuy quI pmI T D-
gumgu yfu cush cun quI.
PuymunmI yfu cush cun quI
ImupI tu pIs chup shu nuy quI puj.

10
ChuymI munu chuyu shun quI p-
chu Imu munu uIII pIs.
FumIII yuy quI cu nu tu pIs gueshyu
munumI chufen gu p chu.

11
QuIquIn Tuytu DIosmI unjII nIn cu-
nutu cuchu mongu Imu-uycu pI-
tu pIs cuydu shu nuy quI puj.
Q
SAIMOS90 , 91
848

R
91.12 Mut. 4.6; Iuc. 4.11.
S
91.13 Iuc. 10.19.

12
AnjII cu numI junuj IIupu upushun-
quI puj
Imumun pIs munu tucu c nuy quI-
puj.
R

13
IIyun cunu cuycu shunpu,
wuf cuy cuycu shunpu,
cuIe bfu cunu cuycu shun pu pIs
pufIn quI pmI.
Chuy cu nu tugu IIuch cuf g fIn quI-
pmI.
S

14
Tuytu DIosmI nIn: Cuyu muj
funu tugu nogu pIs suIbu shmI.
RejsI muj funu tugu nogu pIs pushu-
shuj pIpIs munu chuyu nun-
munmI.

15
Guyu cu mup tengu yunu p shmI.
Susu goyuy cu nu ch pIs quIqumI
puywun cuyc shuj.
IIuquI cuy cu nu pI tu pIs jofgu shmI.
NIfcuf numI fIspI tdu cunun puj
chufu shuj.

1
Unuy cu mumI cuwu chI shuj.
Nogu suIbu coj cushtu musyu chI-
shuj.
Sa!mo 92
Tayta Dios cuyacoj cashanpita a!abashan
SubuJu jumuy junujc/o
cuntununpuj ulubunsu.

1
Junuj cho cuycuj T D,
sumuj uIIImI gumtu ugfu d sI-
cuygu;
sumuj uIIImI cuntuf gumtu
uIubuygu.

2
Sumuj uIIImI cuyu coj cushuy-
quItu, uunI shuy quItu cumIej
cushuy quItu pugustu junuj tu pIs
wIIIu cuygu.

3
Sumuj uIIImI ufpu-muII wu wun,
ufpu wun gumtu uIubuygu.

4
T D, gumgu IIupun fufu-
shuy quI cu nu wunmI cushI cu-
chI mush cun quI.
Chuy pI tumI fIyupu cushI shu
uIubu shuy quI.

5
T D, fufu shuy quI cu nugu
fIyupu uImI fuy pmI.
Yufpuy nI quegu munu utIpuy pmI.

ChuymI munu tuntI yu cun chu

IIutun fufuj funu cu nugu.

7
FIyu cunu guewuno mIfush pun pIs,
IIupun munu uIIItu fufu shun cunu
uIII IIoj shI pup tIn pIs
puycu nugu cufcuy cun pufu-sImfI
IIIg nu IIun pmI.

8
T D, gummI Ichungu
junuj puchu cho Imuy cu mu pIs
munduy cun quI puj.

9
T D, chIquI shoj cu nugu
ushuj pmI IIIgungu.
Munu uIIItu fufuj cu nugu
muchIypu-muchIfmI mush tu-
cungu.

10
CuII p tu pIs gummI yufI chIsh cun-
quI tfupu cuII punno cunun-
puj.
GummI uIII jumu chI mush puy quI
ummun pIs uIII usyuj ustItu
wIu p mush cun quI.

11
ChIquI muj cunu munu uIII mun
chuyuj tu pIs fIcush cmI.
FIyu cunu IIuquI cuy cu shun tu pIs
wIyush cmI.

12
AIII funu cu nugu cufcuy cun
cuyuy IIu puj puImu yfu tuctu-
fuy cuj n fmI.
MIfun pIs IIbu nu cho sedfu wIu-
moj n fmI.

13
Chuy Iuntu cu nu nmI T
D WusIn cho cufcuy cun
uIIItu fufuj funu cu nugu.
WusIn Puncun ch pIs cufcuy cun
Iuntu cunu wuytuj n fmI.

14
AuquInnu cufpIs yfu mufu chuj-
nmI cuycungu.
Puycu nugu befdI fuy cuj yfu nmI
sInchI cufcuy cungu.
SAIMOS91 , 92
849

T
94.11 1Cof. 3.20.

15
Puycu numI wIIIu congu chup-
mujn T D uIII
cushuntu,
IIupun tu pIs fusun cujIIutu fufu-
shuntu.
Sa!mo 93
Tayta Diosmi ray

1
T D fuy!
T D uchIc yuypu
uchIc yuy cuj fpu shumI
cuycun!
Puygu munuy nI yoj cuynIn wunmI
fIyupu uchIc yu cuf cu shu.
PuymI cuy mundu tu pIs sumuj
tucyu chI shu munu cuyu cu nun-
puj.

2
Tuytu DIos, guIIu fI nun pItu-
puchumI jumu nuy quItu sumuj
cumu c chI fuy quI.
Gumgu Imuy pIs cuycush cun quImI!

3
T D, muyu cunu chuyush-
punmI fIyupu gupu fun.
Cuch puy IIu punu uywuy cun pIs.

4
Chuy pIs T D gumgu
cuch puyIIupu uywuy cuj muyu-
pI tu pIs,
gupu fuy cuj Iumuf pI tu pIs mus
munuy nI yojmI cunquI.

5
T D, gummI estu tu tuy-
quI cu nutu wIIIu pu fuy quI.
Chuy cu nugu yfu cuy pmI cuycun.
Sunto DIos cushuy quImI WusI-
quItu sumuj cumu f chIn!
Tuytu DIos gumgu Imuy pIs
cuycun quImI!
Sa!mo 94
Tayta Dios !!apanpa jueznin

1~2
T D, gummI cuycun quI
juez cuy puchu chgu.
AffIg Iuynu ufI.
Juchu yoj cujtugu custI guy.
AIII-tucoj cu nu tugu fufu-
shunmun-tupu uyItu cutI chIy!

3
T D, Imuy cu mu fuj cushI-
cuf cuy cungu fIyucunugu?

4
Imuy cu mu fuj puycu nugu uIII-
tucuf cuy cungu?
Imuy cu mu fuj uIubu cuf cuy cungu?

5
T D, puycu numI ucfu-
shuy quI funu cu nutu IIIg chIn.
SIfbI shoj nI quI cu nu tu pIs penguy-
mun chufun.

BIy du cu nutu, wuu chIn.

Wucchu cu nutu yufpuypu wuu-
chIn.
Juc-I funu cu nu tunu ucu chIn.

7
Puycu nugu nIn: Jucob fIspI tu shun
DIosgu munumI cuen tutu gocun-
chu. MunumI fIcu mun ch pIs chu.

8
Munu tuntI yu coj upu funu cunu,
ImunIf tuj munu tuntI yu cun-
quI chu?
Imuy tuj tuntI yu cun quI cunu?

9
Tuytu DIosmI fufu shu uwIn chtu
fInfIn ch tu pIs.
Chuu fugu ImunIf tuj munu wIyun-
mun chu, munu fIcun mun chu?

10
Nusyun cu nu cho tIyuj cu nu tu pIs
uIII fufu nun puj pIu cuy cufgu
munu wIyu coj cu nu tugu munu-
chu fuj custI gungu?
ImunIf tuj munu musyun mun-
chu funu tu pIs yuchu cu nun puj
tuntI yu chgu?

11
T D musyunmI funu
munu cuj cu nu IIutu yufpu shun-
cu nutu.
T

12
Tuytu DIos, cushI shumI cuwungu
Imuno cuwu nun p pIs pIu cu-
shuy quI funugu.
CushI shumI cuwungu IuynI quItu
yuchu chI shuy quI funugu.

13
Chuy funugu munumI Imutu pIs
gocon gu chu fIyupu munu uIII-
cunu chuyup tIn pIs.
SAIMOS92 94
850

U
95.4~5 SuI. 24.12; 89.1112.
V
95.7~8 Heb. 3.15; 4.7.
FIyu cu numI Ichungu sepuI t fu-
mun chuyungu.

14
T D munumI cuchuy-
con gu chu ucfu shun funu cu nutu.
SIfbej nIn cu nutu jupu IIun tugu
munumI cuchuy con gu chu.

15
Ushu nun tugu Tuytu DIos munu-
shun n numI IIupun tu pIs uffIg-
Iungu.
AIII funu cu nu pIs chuyno uIIImI
nengu.

1
PIIIu fuj shumongu munu uIII
funu cu nu pI tu wun fIyucunupItu
wush m nun puj?

17
T D munu yunu p mup-
tengu
muynumI wuuf chun yu fuy c-
mun cufun.

18
Juc cutI chmI gumtu fuwu cuf:
Chuqu cunu IIush cu cuy cun-
numI nIf.
Chuu fugu cuyu coj cush puy quImI
yunu p mu fuy quI.

19
FIyupu Imu-uycu pI tu pIs yufpu chu-
cuf IIuquI cuy cho cuycup tmI
gumgu shuc y chI mush puy quI
cushI cu chI mun quI.

20
Munu uIII uffIg Iuj juez cu nupu
umgongu umu cunquI mun chu.
Puycu nugu munu uIIImI uffIg Iun.
IuynIn cu nu cho nIycu shun wunmI
funu cu nutu ucu chIn.

21
Puycu nugu uIII funu cu nupu
contfunmI pufIu cun.
Juchun munu cuycup tInmI wuu-
chI nun puj uunIn.

22
Chuyno cuycup tIn pIs T
D nogu cu nupu pucu cun.
DIos IIumI cuycun ImupI tu pIs
chup muj gugugu.

23
FIyu cu nu tugu Tuytu DIosmI custI-
gungu munu uIIItu fufu shun pItu.
T D IIIgu fu-
chengu.
Sa!mo 95
Tayta Diosta cushisha a!abashun

1
Shumuy-IIupu, IIupun chI T
D cushI shu uIubu shun.
Chup muj nIn chtu uIubu shun.
SuIbu muj nIn chtu uIubu shun.

2
Tuytu DIostu ugfu d sI coj uywu-
shun.
Puytu uIubun su cu nu wun uIubu shun.

3
yojmI.
PuymI IIupun dIos cu nupu fuynIn.

4
Puypu munuy nI IIun chmI uIIpu
fufIn cho cujpIs.
Puypu munuy nI IIun chmI uItun-
nIn puntu cu nu pIs.

5
Iumuf pIs puyIIu pumI. Iumuf tugu
puymI cumu fun pIs.
QuIquIn muquIn wunmI fufu fun
cuy puchu tu pIs.
U

Shumuy-IIupu, gonguf puy c fIf

T D udufu shun.
Puypu uupun mun gonguf pu cu-
shun ufI.
PuymI fufu mu fun ch pIs.

7
PuymI DIos nIn chI. Nogun ch numI
cunchI ucfu shun funu cunu.
Nogun chgu cuycun chI tujtu
pumpu cho cuycuj uyshun cu nu-
nmI.
Tuytu DIos nIshuntu cunun
wIyucuy-IIupu. PuymI nIn:

8
Amu cuychu MefIbu puftI cho fufu-
shuy quI cu nuno munu wIyu cgu.
V
Amu cuychu chun yuj Musuh
puftI cho

9
unuy cuj uwIIuy quI cunu musyu-
p m nun puj fufu shunngu.
Puycu nugu fufu shtu fIcuy cuf pIs
musyu p muy tu fuj munu fun.

10
Chuy wIchun cuwuy cuj cu nupgu
chuscu chuncu wutumI fubyu-
shu IIu cucuf.
SAIMOS94 , 95
851

W
95.10~11 Nm. 14.2023, 33; Deut. 1.3436; Heb. 4.3, 5.
X
95.7~11 Heb. 3.711.
Y
95.11 Deut. 12.910.
Z
9.7~9 SuI. 29.12.
ChuymI nIf: Cuy funu cu nugu
puntu cu shumI pufI cuf cuy cun.
MunumI mundu mIn t cu nutu
wIyu cun chu!
W

11
Chuy pI tumI fubyuf nIf:
Jumuytu tufI nun puj
X
uunI sh-
mungu munumI yuycu chI sh-
chu nIf.
Y
Sa!mo 9
Mushoj a!abansawan
Tayta Diosta a!abashan
(1Crn. 16.2SSS)

1
T D uIubuy-IIupu
mushoj uIubun su cu nu wun.
IIupuy quI T D uIubuy.

2
T D uIubuy.
Wufun-wufun wIIIu cuy suIbu coj
cushuntu.

3
Puy munuy nI yoj cushuntu
nusyun cu nu mun wIIIu cuy.
FIyupu uImI fuy pujtu fufu shun-
cu nu tu pIs mufcu cu nu mun
wIIIu cuy.

4
T D munuy nI yojmI.
FIyupu fIspI tush pun chI uIubu-
shun.
Puygu dIos cu nu pItu mus fIyupu
munchu cu numI.

5
WuquIn mufcu cu nupu dIos nIn cu-
nugu munu bIej IIumI.
T D Ichungu
sy Iu tu pIs cumu shu.

Puy cuycu shun chgu fIyupu

uchIc yujmI!
Puy tIyu shun cujchgu munuy-
nIn pIs cuycunmI!

7
Intfu mufcu cho tIyuj cunu T
D munuy nI yoj cushuntu
musyuy-IIupu.
Puytu udufuy-IIupu.

8
T D fIspI tu nu-
puj cushunno fIspItuy-IIupu.
Offen duy quItu upucuf cuf uywuy
Tuytu DIospu wusIn mun.

9
T D udufuy-IIupu
cuyuy IIu puj WusIn cho.
Z
Puypu uupun chgu cuy puchu-
cho tIyuj cunu sIcsIc yu chun!

10
Nusyun cu nu cho tIyuj cu nutu
T D Ruygu nIy.
PuymI cuy mundu tu pIs sumuj
tucyu chI shu munu cuyu nun puj.
PuymI IIupun funu cu nu tu pIs IwuI-
nIn chtu mundu mun chI.

11
SyIu pIs cuy puchu pIs cushI cu-
chun!
Iumuf yucu pIs, chuy cho cuycuj-
cu nu pIs gupuf p chun!

12
Chuc fu cu nu pIs chuy cho cuycuj cu-
nu pIs cushI cu chun.
MuntI cho cuj yfu cu nu pIs IIupun
cushI cuy pItu gupuf p chun.

13
Shuy c moj T D
uupun cho cuntuy-IIupu.
Tuytu DIosgu IIupun funu cu nutu
jusgu nun pmI shuy c mun.
Puygu IIupun tu pIs uIIImI uffIg-
Iungu.
Sa!mo 97
Tayta Diosmi ray!

1
T D fuygu!
Cuy puchu cho cuycuj cunu cushI-
cuy!
Muy cufu Iumuf chuu pIn tIsh-
gu cu nu cho cuycuj cu nu pIs
cushIcuy-IIupu!

2
Puy mundush pungu uIII tumI
fufuy cun, fusun cujtumI fufuy-
cun.
Puygu cuycun yunu pucu tuypu
chuu pIn chmI.

3
Puypu uupun tugu nInu futuy-
cujmI uywun.
Chuy nInumI puytu chIquej cu nu-
tugu fupuf ushu cuf cun.
SAIMOS95 97
852

[
97.5 MIq. 1.4; Nuh. 1.5.
\
98.1~3 Isu. 52.10.
]
98.4 SuI. 100.1
D
98.7~8 Isu. 44.23.

4
IIIguy nIn pIs Int fu tumI cuy
mundutu uchIc yun.
Chuytu fIcuf cuy puchugu
fIyupumI sIcsIc yun.

5
Cuy puchupu duyongu T
D.
Puypu uupun chgu
[
jIfcu cu nu-
pIs wucpu cuypumI gotu c cun
sfu chuIIuy cuj n fuj.

Tuytu DIos uIIItu fufuj cushuntu

syIu cu numI wIIIu cun.
Muy-chuy ch pIs tIyuj cu nu numI
fIcun uIII cushuntu.

7
Penguy-tucu shumI cungu duIu cu-
nutu udufuj cu nugu.
duIun cu nu IIu wunmI puycu nugu
uIII-tucu shu.
IIupun dIos cu nu pIs Tuytu DIos-
tugu fIspI tunmI.

8
T D, uIII jusgu shuy quI-
pI tumI Jud puftI cho cuycuj
sIud cu nu wun SIongu fIyupu
cushI cun.

9
Junuj puchu cho cuycuj T
D,
gumgu cuycun quI Intfu uIIpu
jununpu,
wuquIn dIos cu nu pI tugu mus
junuj ch fuj.

10
T D cuyuj cu nugu
munu uIII funu cu nu pItu wItI-
cuy.
Puygu wIyu coj cu nutu wuuy pI tu-
pIs chupunmI.
FIyu funu cu nu pI tu pIs suIbunmI.

11
AIIItu fufuj funu tugu Tuytu
DIosmI uchquI pungu.
Tuytu DIos munu shunno fufuj
funu cu nu p pIs cushI cuymI
cungu.

12
ChuymI uIII fufuj funu cu nugu
T D fufu shun pItu
cushI cuy!
Juchuy nuj Tuytu DIos nIn chtu
ugfu d sI cuy!
Sa!mo 98
Tayta Dios binsishanpita a!abashan

1
Mushoj uIubun su wun T
D uIubu shun.
Puygu fufu shu fIyupu uImI fuy puj-
cu nu tumI.
Munuy nI yoj cush punmI, cuII-
pu yoj cush punmI IIupuntu
bInsI shu!

2
T D bInsI shun tumI
wIIIu cu shu.
AIIItu fufuj cushun tumI musyu-
chI shu IIupun nusyun cho tIyuj
funu cu nutu.

3
Tuytu DIos nIn chgu yufp fI funmI
cuyu shun IsfueI funu cu nutu.
Mundupu jucuj cuchun cho tIyuy-
cuj cu nu pIs musyu shumI Tuytu
DIos nIn chI suIbu mu shun ch-
tugu!
\

4
Cuy puchu cho tIyuj cu nugu cushI-
cush puy quI IIupuy quI T
D uIubuy.
CushI cush puy quI IIupun shon guy-
quI wun uIubuy.
]

5
T D uIubuy ufpu wugu-
shun wun,
wuquIn cuj cuefduyoj Instfu men-
tu cunu wugu shun wun.

T D Ruy cuptIn uupun-

cho cushI shu cuntuf uIubuy
tfom p tu cunu y tucunu wugfu-
cunu wugu shun wun.

7
Iumuf yucu pIs, Iumuf cho cuycuj-
cu nu pIs,
mundu pIs, mundu cho cuycuj cu-
nu pIs gupuf p chun.

8
CushI cuy pItu muyu cu nu pIs
gupuf p chun.
JIfcu cu nu pIs cushI cuy pItu gupuf-
p chun.
D

9
Shuy c moj T D
uupun cho cuntuy-IIupu.
SAIMOS97 , 98
853

E
99.1 Exo. 25.1822; 1Sum. 3.3; SuI. 80.1; Isu. 37.16.
F
99.7 Exo. 33.9.
G
100.5 1Cfn. 16.34; 2Cfn. 5.13; 7.3; Esd. 3.11; SuI. 106.1; 107.1; 118.1; 136.1; Jef. 33.11.
Tuytu DIosgu IIupun funu cu nutu
jusgu nun pmI shuy c mun.
Puygu IIupun tu pIs IwuImI uffIg-
Iungu.
Sa!mo 99
Tayta Dios!!ami mas munayniyoj ray

1
T D fusunpu fuygu.
IIupun nusyun funu cu nu pIs
sIcsIc yu chun.
Puypugu jumu nun pIs cuycun
quefu bn unjII cunu cuycu shun-
chmI.
Intfu cuy puchu pIs sIcsIc yu-
chun.
E

2
SIon chgu T D fIyupu
munuy nI yojmI.
Tuytu DIosgu cuy puchu cho cuj
mufcu cu nutu IIupun tumI
munuy nIn cho chufu fuy cun.

3
Munchu cuy puj, jutun munuy-
nI yoj Tuytu DIostu uIubuy-
IIupu.
Tuytu DIosgu pusuypu suntumI!

4
GummI munuy nI yoj fuy cunquI
Tuytu DIos.
AIIItu fufuj cujtu cuyun quI.
IIupun pIs IwuI cunun puj.
IsfueI funu cunu cuycu shun chgu
gummI uIII cujtu fusun cujtu
fufush cun quI.

5
T D uIubuy-
IIupu!
Puypu uupun mun IIupu nI quI
gonguf pu cuy!
Tuytu DIosgu suntumI!

Aufon wun MoIses cfun cunu

cufun.
SumueI numI cufun Tuytu DIostu
muu coj.
Puycunu muu cup tIn T
D yunu puj.

7
Puycu nu tumI Tuytu DIosgu wIIIu-
pu fun pucu tuy IchI fuy cuj pItu.
F
Puycu nu numI cumII fun Imutu
fufu nun p pIs wIIIu pu shun cu-
nutu. IuynIn cu nu tu pIs sumuj
yuchu cu fun.

8
T D puycu nu tugu muu cu-
shup tI quI gum wIyu fuy quImI.
Puycu nutu pefdu nuj DIosmI
cufuy quI.
Munu uIIItu fufuj cu nu tumI
Ichungu custI gu fuy quI.

9
T D uIubuy-
IIupu!
Puypu fIspI tdu jIfcu puntun cho
gonguf pucuy-IIupu!
T D pusuypu suntumI!
Sa!mo 100
Tayta Diosta agradsicushan
AgruJesicununpuj ulubunsu.

1
Cuy puchu cho tIyuj cu nugu T
D cushI shu uIubuy!

2
CushI shu IIu T D
udufuy-IIupu.
Shuc yu IIu uupun mun shumuy-
IIupu!

3
PuyIIu T D cushuntu
musyuy-IIupu.
PuymI fufu mush cun chI.
Nogun ch pIs puypumI cunchI.
Puy ucfu shunmI cunchI, tujtu
pumpun cho uyshun cunu
cuycuj n pIs!

4
Agfu d sI cush puy quI Tuytu DIospu
suwun nInpu yuycuy.
WusIn puncun mun shumuy
uIubun su cu nutu cuntu fuy cuf.
Agfu d sI cush puy quI puytu
udufuy!

5
T D fIyupu uIIImI.
Puygu Imuy cu mu pIs cuyu cojmI.
G
Imuy pIs puygu uIII IIu tumI fufungu.
SAIMOS98 100
854

H
102.11 Job 8.9; 14.2; SuI. 39.56; 109.23.
Sa!mo 101
Tayta Diosta ray aunishan

1
Tuytu DIos cuyu coj cushuy quI pI-
tumI uIubu shuy quI.
AIII IIutu fufu shuy quI pI tumI
uIubu shuy quI.
T D, gumIIu tumI uIubu-
shuy quI.

2
Gum munu shuy quI n IIumI
nogugu goyuytu mun.
Imuy fuj nogu cujmun shumun-
quI?
PuIu sy ch pIs uIII IIu tumI fufu shuj.

3
MunumI Imuy pIs yufp sh chu
munu uIII cu nutu fufuypgu.
Tuytu DIostu munu fIspI tuj cunu
fufu shun tugu meIu n cmI.
Chuyno munu uIII fufuy cu nu-
mungu munumI jutI c sh chu.

4
Munu uIII cu nu tugu munumI
yufp sh pIs chu.
Imutu pIs munu uIII cu nu tugu
munumI fufuytu mun chu.

5
BIs nunpu wushuntu pucuyIIupu
pufIuy cujtu nogugu pIu cu-
shmI.
MunumI uwunt chu oIIgoj cu nu tu-
wun uIII-tucoj cu nu tugu.

AIIItu fufuj funu cu nu tumI ucfu shuj

nogu wun IwuI tIyu nunpgu.
AIIItu fufuf goyuj cu nu IIumI
cungu nogutu sIfbI m nunpgu.

7
Jugutu munu pgu coj cu nugu
munumI puIu sy cho tIyun gu-
chu.
P IIuIIu pIs uup chgu munumI
cungu p chu.

8
Wufun-wufun IIun tumI IIIg chI-
shuj cuy nusyun cho cuycuj
fIyucunutugu.
Munu uIIItu fufuj cu nu tugu T
D sIud nIn pItu IIupun-
tumI jItu fI shuj.
Sa!mo 102
L!aquicuycaj runa maacushan
Lluquicoj runu llupun s/ongunpu
Tuytu iostu munucus/un.

1
T D, muu cu mu shtu
wIyuy cu muy.
QuIju cu mu sh tu pIs wIyuy cu muy
ufI.

2
IIuquI cuy cup tgu nogu pItu umu
pucu cuy chu ufI.
WIyuy cu muy ufI. Muu cuy c mup-
tgu jucIIu yunu puy cu muy ufI.

3
Gosh tuy IIIguj nmI uywu cuyc.
TuII cu nu pIs wuyIIuy cun shun-
shu nmI.

4
Guewu wuuy tuj nmI shon g pIs
ushuy cun.
MunumI mIcu n pIs chu.

5
Chuy-jInu utuy c IIuf numI ugfu-
yush c pIs.

Nogugu cuyc chun yuj cho tucu

cuycuj nmI,
gugu cu nu cho pIII yuj bI cuycuj nmI.

7
Puuy tu pIs munumI tuf chu.
Nogugu cuyc wusI junun cho
wucchu yu shu pIchIu su nmI.

8
ChIquI muj cu nugu cudu ftumI
wIy chI puf cuy c mun.
Jut tu pIs jogu fI shu munu cuj mun
chufu mush punmI.

9
Tuntupu fuquIn uchpu IIu tumI
ucuy c pIs.
Upuy cu sh yucu mun pIs wegumI
jutuy cun.

10
FIyu pumI fubyu cuf cush cun quI.
ChuymI nogu tugu joguf cuf jItu fu-
mush cun quI.

11
IIun tuy psu coj n IIumI wut cu-
nu pIs psu cuy cun.
H
Guewu wuuy tuj nmI wuuyc.

12
Gum Ichungu T D, Imuy-
pIs fuymI cuycun quI.
Imuy pIs munumI gongu cun quI-
p chu.
SAIMOS101 , 102
855

I
102.25~27 Heb. 1.1012.

13
Jutuf cush puy quI SIontu cuyu puy-
cuynu.
Puytu cuyu p nuy quI puj jItu shuy-
quI dIyu chuyu mu shu numI.

14
SIfbI shoj cu nugu SIontu fug IIutu
fIcufmI fIyupu IIuquI cuf cuy cun.
Juchu shu cuycujtu fIcuf pIs pusuy-
pumI cuyun.

15
IIupun nusyun funu cu nu wun
fuycu numI munuy nI yoj T
D fIspI tun gu puj.

1
Puy SIontu uIIchu nun puj
shumush punmI munuy nI yoj
cushuntu musyu chI congu.

17
Wucchu cunu muu cu shuntu
Tuytu DIosgu wIyunmI.
Puycunu muu cu shun tugu
munumI gongun chu.

18
Gueputu yufej cunu fIcu nun puj
IsquIf bI c chun.
ChuymI gueputu yufej cu nu pIs
Tuytu DIostu uIubungu.

19
Cuyno IsquIf bI chun: T
D fIcu f mun junuj puchu
tIyu shun pItu.
Chuy pI tumI cuy puchu tugu fIcu-
mun.

20
Wuu chI c nun puj cuycuj pf-
su cunu IIuquI cuy cujtu wIyuf
suIbufun.

21
Chuy n pumI SIon cho T
D wIIIu congu.
Jefu su Ien cho Tuytu DIostu
uIubungu.

22
Intfu nusyun pItu funu cunu,
fuycunu shun tu cuf cufmI
T D udufungu.

23
Msu IIu fuj cuycup t numI cuII p-
tu pIs ushu c chI shu.
Cuwu n puj cuj wutu cu nu tu pIs
wuII cu y chI shu.

24
Nogugu n: Tuytu DIos, umufuj
upucu muy f chu. Msu IIu fuj
cuycup tgu umufuj pushu cu-
muy f chu.
Gumgu cunquI munu nuncu
wuojmI.

25
Tuytu, guIIu fI nun pItu-puchumI
cuy puchu tu pIs gumgu tucyu-
chIsh cun quI.
QuIquI quImI sy Iu tu pIs fufush-
cun quI.

2
IIupunmI chuy cu nu pIs IIIgun gu puj.
GummI Ichungu jInu IIu cuycun-
quI puj.
IIupun chuy cu nugu fpu nmI
ushu cungu.
Juc funu fputu fucu cu fejno gum
fucu chIp tI quegu fucu chI shumI
cungu.

27
GummI Ichungu cushuy quI n IIu
cuycun quI puj.
Gumgu Imuy pIs chuy n IIumI
cuwuy cun quI puj.
I

28
SIfbI shoj cu nu pItu mIfuj cu nu tugu
uIII chmI goy chIn quI puj.
QuIquI quIpu uupuy quI chmI
tIyu chIn quI puj.
Sa!mo 103

1
AImun tmI T D uIubu-
shuj.
IIupun shon g pumI uIubu shuj.

2
AImun tmI T D uIubu-
shuj.
Yunu p mu shun cu nu tugu munumI
gong chu.

3
PuymI pefdu nu mun IIupun munu
uIIItu fufu sh cu nu pItu.
AIIchu c chI mun Imu guesh y cu-
nu pI tu pIs.

4
PuymI suIbu mun wuuy mun
chuyu n pItu.
Tuytu DIosmI cuyu mun, uIII fIcu mun.

5
PuymI cushI cu chI mun IIupun uIII-
cu nutu tufI chI mush pun.
Msu y chI mun uncu pIIII chu coj-
tu n pIs.
SAIMOS102 , 103
856

J
103. SuI. 146.7.
K
103.8 SuI. 145.8; Stg. 5.11.
L
103.15~17 Isu. 40.68.
M
103.21~22 SuI. 148.
N
104.2 1TIm. 6.16.

T D uIIItu fufgu.
Nucuy cuj cu nu tugu PuymI uIII
uffIg Iun.
J

7
Tuytu DIosgu Imuno yufpuy cu-
shun tu pIs MoIses tumI wIIIu pu-
fun.
MoIses numI IIupun IsfueI cu-
nutu tuntI yu chI fun Tuytu DIos
IIupun tu pIs fufu shuntu.

8
T D cuyu p cojmI uIII
shon gumI.
Puygu jucIIu munu fubyu coj,
umutuf cuyu cojmI.
K

9
MunumI wufun-wufun chu pIu-
cu mun chI.
MunumI pufu-sImfI chu fubyu shu-
pIs cucun.

10
MunumI custI gu mun ch chu
juchutu fufu shun ch munngu,
munu uIIItu fufu shun ch mun-
n pIs.

11
Puytu fIspI tuj cu nu tugu fIyupumI
cuyun.
SyIu muy-muy uItu cushun nmI
puy cuyu p coj cushungu.

12
IntI yugu mu nun pItu IntI yugu-
nungu fIyupu cufu chmI
cuycun.
Chuy nmI nogun ch pI tu pIs
juchun ch cu nu tugu cufu mun
jItu fI shu.

13
Juc funu wumfuntu uIII fIcu shun-
nmI T D Puytu
fIspI tuj cu nu tugu uIII fIcu mun chI.

14
Puygu musyunmI ImupItu fufu shu
cuycu shun ch tu pIs.
MusyunmI uIIpu IIu pItu cushun-
ch tu pIs.

15
Runugu guewu n IIumI cuwun.
YufIn jIfcu cho wIu moj wuytu-
n IIumI.

1
IIIuj pItu wuyfu mugu fIp tIn IIIgu-
c cun.
Chuufu pIpIs munu numI fIcun nu-
chu.

17
T D Ichungu Imuy cu-
mu pIs cuyun puytu wIyu coj cu-
nu tugu.
AIII cuynengu uycu mIfuy cu mu pIs
chuy n IIumI.
L

18
Tuytu DIosgu uIIImI fIcun pufIu-
cu shuntu cumIej cu nutu,
mundu mIn tun cu nutu munu
gonguj cu nutu.

19
T D jumu nungu cuycun
sy Iu chmI.
Puygu Int fu tumI munduy cun.

20
T D uIubuy-IIupu
munuy nI yoj unjII cunu.
Gumcu nugu Puy nIshun tumI
cumIIn quI.
Rufu nuy quI puj nIshu shuy quI tu pIs
fufun quImI.

21
T D uIubuy-IIupu syIu-
cho sIfbIy cuj cunu,
Puy munu shunno fufuf cuy cuj-
cunu.

22
T D uIubuy-IIupu puy
cumu shun cgu
muych pIs puy mundu shun
cujchgu.
M
Nogu pIs IIupun shon g pumI
T D uIubu shuj.
Sa!mo 104
Camashancunata Tayta Dios ricashan

1
IIupun shon g pumI T
D uIubu shuj.
T D gumgu fIyupu
munuy nI yojmI cunquI.
Gumgu uchIc yuypu uchIc yuy cuj
fpu shumI cuycun quI.

2
Gumgu uchquI wun pItu cuf cu shu
cufmI uwI tu pIs pengu cu chej
uchquI cho cuycun quI.
N
TIutu mush tuj nmI sy Iu tu pIs
mush tu fIsh cun quI.
SAIMOS103 , 104
857

O
104.2~3 Gen. 1.3; 2Sum. 22.1112; SuI. 18.1011; 68.33.
P
104.4 Heb. 1.7.
Q
104.~9 Gen. 1.9;
Job 38.811; Pfov. 8.29; Jef. 5.22.
R
104.10~1 SuI. 65.913.
S
104.19 Gen. 1.1418.

3
Gumgu wusI quItu tucnu fuj pIIun-
cun cu nu tu pIs cumu c chIsh-
cun quI syIu cho cuycuj yucu
junun chmI.
Pucu tuy tu pIs cuff tuy quI munmI
tIcfu chIn quI.
bIpu Iun ch nmI wuyfu pu pIs
uywun quI.
O

4
Wuyfu cu numI wIIIu coj nI quI.
NInu numI sIfbI shoj nI quI cunu.
P

5
Cuy puchu tu pIs tucyu chIsh cun-
quI jumu nun pItu munu cuyoj
cunun puj.

Iumuf yucumI cuy puchu tugu

ItI fu fun funutu fpun chupu-
fujno.
Puntu cu nu tu pIs yucugu ItI fu-
funmI.

7
Yucugu gum pIu cup tI quImI wItI-
cu fun.
Ryuno busnI quItu wIyuf jInun
fu uywu cu fun.

8
Puntu cu nutu wIchuf cuf, fugfu cu-
nutu ufuf cuf,
uywu cu fun muych pIs cunun puj
nIshuy quI mun,

9
seu Iu pu shuy quI pItu munu mus
wIch mu nun puj,
yupuygu cuy puchutu Imuy pIs
mununu ItI nun puj.
Q

10
Tuytu DIos, GummI cumu c chIn-
quI jIfcu cu nu pItu yucu uf mu-
nun puj.
Chuy yucu cu nu numI muyu mun
chuyun.
R

11
Chuy yucu tu numI upun chucufu
unImuI cu nu pIs.
Chuy yucu wun numI yucu nuy nIntu
chuw chIn jIfcu bffu cu nu pIs.

12
Muyu cu nupu cuntun chmI bIcu-
nu pIs guesh tuntu fufun.
Chuy ch numI yfu cu nupu fmun-
cu nu cho cuntun.

13
GummI IIupun jIfcu cu nu tu pIs
tumyu chI muypu pufgun quI
syIu cho wusI quI cuycu shun-
pItu.
Gum tumyu chI mu shuy quI wunmI
uIIpu pIs ushmun.

14
Uywu cunu mIcu nun puj guewu pIs
wIu mun.
Runu mufu shun cu nu tu pIs wIu-
chI mun quI uIIpu wuyu chIp tIn
funu mIcu nun puj.

15
Chuy mIcuy wunmI funupugu
cuII pun yufIn.
Bnu numI funu tugu cushI cu chIn.
AstI uchcu cuptInmI cfun cu nu-
pIs IIush wuypu-IIush wun.

1
IIbu nu mun sedfu cu nutu T
D Iuntu shun
guefu cu nu p pIs yucugu munumI
pIshIn chu.

17
Chuy cu nu chgu IIupun custu
bIcu numI guesh tuntu fufun.
PIno yfu cu nu ch numI tIyun
cIgeu bIcunu.

18
AItu jIfcu cu nu chmI tIyun juchu
cubfu cunu.
Gugu cu nu ch numI tIyun wIsh-
cush cunu.

19
QuIIIu tumI fufush cun quI cudu
ushuy nIn juc quIIIu cushuntu
musyu nu puj.
IntIgu musyunmI Imuy fu yugu-
cu nun tu pIs.
S

20
IntI yugu cuf cup tengu chucu c-
cunmI.
Chuu fugu muntI unImuI cu nu pIs
IIoj shI p cu munnu.

21
IIyun cu nu pIs yufgush pun gupuf-
pun.
Tuytu DIostu muu cun mIcuytu
tufI chI nun puj.

22
IntI futuf cu mup tIn numI Ichungu
muchuy nIn cu nu mun cutIy cuf
puu cuy c fIn.
SAIMOS104
858

T
104.2 Job 3.8; 41.1; SuI. 74.14; Isu. 27.1.
U
104.29~30 Gen. 2.7; Job 34.1415.
V
104.33 SuI. 146.2.

23
Chuu fugu funu cu nu numI ufoj
IIoj shI p cun.
NIfcuf ufun puchu tufdI y nun cumu.

24
T D, IIupuntu fufu shuy-
quegu uypu IIumI.
IIupun tu pIs uIIImI fufush cun quI.
Cuy puchu chgu gum fufu shu-
IIuy quImI juntu shu cuycun.

25
Chuy chmI cuycun muy-muy
jutun cu fuy Iumuf pIs.
Chuy ch numI cuycun yupuy tu pIs
munu utIpuy puj unImuI cunu
jutun pIs tucshu pIs.

2
Chuy Iumuf junun pumI pufIn
bquI cu nu pIs.
Chuy Iumuf chmI cuycun
pucIIu nuy quI puj fufu shuy quI
IevIutn wuf cuy pIs.
T

27
IIupun chuy cunu gumtumI shuyu-
fuy c shun quI
yufgu shun fu mIcuytu gufu nuy-
quI puj.

28
Gum gufup tI quI puycu nugu chus-
quI shun quImI.
MuquI quItu quIchu pup tI quI uIIIn-
nIn cujcu nutu mIcu cuf c fIn.

29
TIcfu cuf cup tI quegu puycunu
munchu fInmI.
Jmuy nIntu shun tu cuf cup tI quegu
wuush pun uIIpu munnu tIcfu-
cu fIn.

30
EspI fI tuy quItu cuchup tI quInu
Ichungu IIupun cumu shuy quI-
cunu yupuy cuwun.
Chuy n pumI cuy puchu chgu
yupuy cuwuytu guIIuy cun.
U

31
T D munuy nI yoj cushuy-
quegu pufu-sImfImI.
IIupun fufu shuy quI pIs cuchun
cushI cu chI shu nuy quI puj.

32
RIcu p fIp tI quI cuy puchugu
sIcsIc yuy tumI guIIuy cun.
Yutuy cup tI quegu jIfcu cu nu pIs
gosh tu cuf cu munmI.

33
Cuwu sh cu mugu
T D uIubun su cu-
nu wun uIubuy c shuj.
V

34
Nogu yufpuy cu sh cu nugu T
D uIII cuycu chun.
Chuyno cuptengu cushI cu shmI.

35
Juchu su pu cu nugu cuy puchu pItu
IIIg chun.
Munu uIIItu fufuj cu nugu umunu
cuchun nu chu.
D uIubu shuj.
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Sa!mo 105
Israe!cunapaj Tayta Dios
imata rurashanpis
(1Crn. 16.S22)

1
T D ugfu d sIcuy-IIupu!
Puypuj wIIIu cuy!
Imutu fufu shun cu nu tu pIs Intfu

2
AIubun su cu nu wun puytu uIubuy.
AImI fuy puj cu nutu fufu shuntu
wIIIu cuy.

3
RIspI tdu cushun pItu cushI cuy.
T D ushej cu nugu
cushI shu cuy-IIupu.

4
Munuy nI yoj T D -
gueIII cuy.
Puywun tIncu nuy quI puj ushIy.

5
FIyupu uImI fuy puj mIIugfucunutu
fufu shuntu yufpu fuy.
Mundu mIn tun cu nutu yuchu chI-
shun tu pIs yufpu fuy.

SIfbej nIn Abfuhum pItu mIfuf

uywuj cunu yufpu fuy.
Tuytu DIos ucfu shun Jucob pItu
mIfuf uywuj cunu yufpu fuy.
SAIMOS104 , 105
859

W
105.9 Gen. 12.7; 17.8.
X
105.9 Gen. 26.3.
Y
105.10~11 Gen. 28.13.
Z
105.14~15 Gen. 20.37.
[
105.1 Gen. 41.5357.
\
105.17 Gen. 37.28; 45.5.
]
105.18~19 Gen. 39.2040.23.
D
105.20 Gen. 41.14.
E
105.21 Gen. 41.3941.
F
105.23 Gen. 46.6; 47.11.
G
105.24~25 Exo. 1.714.
H
105.2 Exo. 3.14.17.

7
T D nogun chpu Tuytu
DIos nIn chgu.
Puypu muquIn chmI cuycun cuy
puchu pIs.

8
Puygu uunI shuntu Imuy pIs yufpu-
shumI.
Wufungu mIfuy uywuj cu mu pIs
munumI gongu shu chu.

9
Abfuhumtu uunI shuntu,
W
Isuuctu uunI shun tu pIs yufpu-
shumI.
X

10
Jucobpgu cumu c chI fun juc
Iuyno cunun puj;
Acfu shun funu cu nu pnu pufIu cu-
shun contf togu Imuy cu mu pIs
cunun puj.

11
ChuymI nIfun: Cunun puftI tumI
goycu shuy quI puj gumcu nupu
puftI syun nI quI cunun puj.
Y

12
Puycu nugu cufun wuII cuj IIumI.
Cunuun chgu juc Ishcuy jpu
funu cu nu IIu cufun.

13
Puycu nugu nusyun nIn-nusyun nIn
pufI cu chuj funu cu numI cufun.
Juc fuymun juc fuymun chuyujmI
cufun.

14
munu fun chu puycu nutu p
ucu chI nun tu pIs.
Ruycu nu tu pIs Tuytu DIosgu wIIIu-
fun:

15
Amu yutu puy chu ucfu sh funu-
cu nu tugu.
Pfof t cu nu tu pIs umu ucu chIy-
chu nIf.
Z

1
Cuy puchu chgu fIyupu
muchuymI cufun.
Imu mIcuy tu pIs munumI wuyu-
chI fun chu.
[

17
Puycu nupu uupuntu Tuytu
DIosgu Jostu cuchu fun.
Jos tugu uywuy cunun puj funtI-
cuy cu fun.
\

18
Puytugu chufu fu fun chuquIn cu-
nutu cudI nu cu nu wun wutu shu-
IIu.
CufsII cho wIch gu f chI fun.

19
Jose fImu shun cumII nun cumu
cufsII cho wIch gu f chI fun.
]
Jose wIIIu shun fusunpu cushuntu
chuy junuj T D musyu-
chI fun.

20
Aypu IIu funu cu nutu munduy cuj
fuymI nIfun cufsII cho cuycuj
Jostu cuchuy cu nun puj.
D

21
Chuy fmI Jostu chufu fun wusIn-
cho munduj cunun puj;
Imu-uycun tu pIs fIcu nun puj.
E

22
Chufu fun musyuj-yuchuj cu nutu,
munduj cu nutu, uuquIn cu nu tu pIs
yuchuj cuytu yuchu chI nun puj.

23
Chuy pI tu fmI EgIptu mun
Jucobgu chuyu fun.
Cum nusyun chgu Jucob pItu
mIfuj cunu tIyu fun jpu funu-
cu nu n IIumI.
F

24
Chuy chgu ucfu shun funu cu nutu
uypu IIu mun Tuytu DIos mIfu-
chI fun.
Puycu nugu EgIpto funu cu nu pItu
mus cuII pu yojmI cufun.

25
Chuy pIs Tuytu DIosgu cumu c chI-
fun ucfu shun funu cu nutu EgIpto
funu cunu chIquI cuf c fI nun puj,
uch quItu ushI p nun puj.
G

2
ChuymI DIosgu sIfbej nIn MoIsestu,
Aufontu cuchu mu fun.
Puycu nugu cufun ucfu shun funu-
cu numI.
H

27
Puycu numI chun yuj cho mIIugfutu
fufu fun DIos fufuy nIshun-
cu nutu.
SAIMOS105
860

I
105.28 Exo. 10.2123.
J
105.29 Exo. 7.1721.
K
105.30 Exo. 8.16.
L
105.31 Exo. 8.1624.
M
105.32~33 Exo. 9.2225.
N
105.34~35 Exo. 10.1215.
O
105.3 Exo. 12.29.
P
105.37~38 Exo. 12.3336.
Q
105.39 Exo. 13.2122.
R
105.40 Exo. 14.215.
S
105.41 Exo. 17.17; Nm. 20.213.
T
105.44 Jos. 11.1623.
U
Cum nusyun ch pIs fIyupu uImI-
fuy puj cu nutu fufu fun.

28
Tuytu DIos cumu c chI fun fIyupu
chucu c cu nun puj.
I
Chuy pIs EgIpto funu cu nugu DIos
nIshuntu munu wIyu cu fun chu.

29
Tuytu DIosgu muyu yucu cu nu tu-
pIs yuwuf mun tIcfu chI fun.
Chuy n pumI pesc du cu nu pIs
wuu fun.
J

30
Chuy nusyun chgu Int fu chmI
sputu yufI chI fun.
Astu fuypu wusIn mun pIs spugu
yuycu fun.
K

31
DIos fImuf cup tIn Intfu EgIpto
nusyun cho gush yu fI cu fI fun
upuc fuy wun guyIsh.
L

32
Tumyupu fuquIn funtu tumyutu
tumyu chI fun.
NInu futu fI fun chuy puftI cho.

33
Chuc fu cho cuycuj bus cu nutu
gus cu nutu IIIg chI fun.
IIupun yfu cu nu tu pIs EgIptu cho
cujtugu IIIg chI fun.
M

34
DIos fImuf cup tIn chpu cu cu nu pIs
uypu IIu yufI cu fu mu fun.
Yupuy tu pIs munu utIpuy puj cufun.

35
Ushu cuf cu fun Intfu jIfcu cho cuj
guewu cu nutu,
uIIpu cho wIu moj cujtugu
IIupuntu.
N

3
EgIpto funu cu nupu guechpu
wumfun cu nu tu pIs Tuytu DIos
wuu chI fun.
O

37
NIfcuf ucfu shun funu cu nutu
Tuytu DIos jofgu mu fun gofIn-
tu wun gueIIuy nIn tu wun.
Chuy fumIII yu cu nu chgu munumI
muygun pIs guesh yu fun chu.

38
EgIpto funu cu nugu IsfueI cu nutu
munchu cu fun.
ChuymI uywu cojtu fIcufgu cushI-
cu fun.
P

39
Tuytu DIos pucu tuytu mush tu c-
chI fun chup nun puj.
Chucuy punu uchquI pu fun nInu
futuy cuj wun.
Q

40
MIcuytu muu cup tIn codof nIz
bIcu nutu yufI chI pu fun.
SyIu pItu mush tu mu shun tuntu-
wun sucsu chI fun.
R

41
Gugutu shIIII fu chI fun.
Chuy pI tunu yucu IIoj shI mu fun
chun yujpu muyuno uywu nun-
puj.
S

42
Chuyno fufu fun sIfbej nIn
Abfuhum wun pufIu cu shuntu
yufpufmI.

43
Chuy nmI ucfu shun funu cu nutu
cushI cu chIf gupuf puy cujtu
jofgu mu fun.

44
NIfcuf goycu fun juc-I nusyun
funu cu nupu chuc funtu,
T
juc-I nusyun funu cunu ufushun
mIcuytu.

45
Chuyngu fufu fun Tuytu DIospu
IuynIn cu nutu,
mundu mIn tun cu nutu wIyu cuf
cumII nun pmI.
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Sa!mo 10
Israe!cuna achca cuti mana wiyacushan

1
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
T D ugfu d sIcuy-IIupu
umutuf uIII cushun pItu.
Puy cuyu coj cushungu Imuy cu mu-
pIs chuy n IIumI.
U
SAIMOS105 , 106
861

V
10.1~48 Eze. 20.244.
W
10.7 Exo. 14.1012.
X
10.8 Deut. 7.78; Eze. 20.9; 36.2223.
Y
10.9~12 Exo. 14.2131.
Z
10.12 Exo. 15.121.
[
10.14~15 Nm. 11.434.
\
10.1~18 Nm. 16.135.
]
10.20 Jef. 2.11; Rom. 1.23.

2
PIfuj T D mIIugfutu
fufu shun cu nutu wIIIu cuytu
cum pu cun mun?
V
PIfuj uIubun mun Tuytu DIostu
uIubu nu puj cushun munngu?

3
Rusun cujIIutu, uIII cujIIutu fufuj
cujcu nugu cushI shumI cuwungu.

4
Nogutu yufp fu mun quI T
D, ucfu shuy quI funu cu nutu
yunu pu shuy quI fu.
Yufpuy cu mun quI ufI suIbu nuy quI-
puj shumush puy quI pIs.

5
Chuy n pumI nogu fIcu shuj ucfu-
shuy quI funu cunu uIII goyujtu.
Chuytu fIcufmI nogu cushI cu shuj
ucfu shuy quI funu cu nu wun IwuI.


Munu uIII tumI fufushc.
FIyu funu cu numI cushc unuy cuj
tuyt cu nu n pIs.

7
Unuy cuj uwII cunu EgIptu cho
cush pun
munumI tuntI yu cu fun chu fIyupu
uImI fuy puj cu nutu fufu shuy-
quItu.
FIyupu cuyu coj cushuy quI tumI
gonguy c fI fun.
NIfcuf Pucu Iumuf cuntun chmI
gumpu contfuy quI fIcu cu fun.
W

8
Chuy pIs Tuytu DIosgu suIbufun
munuy nI yoj cushuntu musyu-
nun puj,
puytu uIubu nun puj, jutIntu fIspI-
tu nun puj.
X

9
Tuytu DIosgu Pucu Iumuftu pIu-
cu fun. Chuufu chuquI mun
tIcfu fun.
Iumuf chuquI shun pumI psu chI-
fun chun yuj chuquI jIfcu puno.

10
Chuy nmI suIbufun contfun cu-
nu pItu, chIquej cu nupu munuy-
nIn pItu.

11
ChIquej cu nu tugu yucu ItI cuf cu-
fun.
Chuufu nI jucnuy IIu pIs munumI
qudu fun chu cuwuy cgu.

12
Chuy fmI fIguI fun Imuno fufu-
nun p pIs Tuytu DIos uunI-
shuntu.
Y
Chuufu uIubun su cu nu wun uIubu-
fun.
Z

13
Ichungu Tuytu DIos Imutu fufu-
shun cu nu tu pIs funu cu nugu
ftu gonguy c fI fun.
Puy wIIIu pu shun cu nutu munumI
csu fun chu.

14
Chuy chun yuj chuquI jIfcu chmI
Tuytu DIos tugu munu shuntu fufu-
chIytu munu fun.

15
ChuymI Tuytu DIosgu fufu pu fun
puycunu munu shuntu.
Ichungu puycu nu cho yufI chI fun
wuu chI coj guesh yutu.
[

1
Chuy n pumI chun yuj cho toIdun-
cu nu cho tIyuf cuy cu shun cho
MoIses puj fubyu fun,
T D ucfu shun Aufon p-
pIs.

17
Chuufu uIIpu quIchu c cuf
Dutuntu uItu cuf cu fun.
Chuyno AbIfumtu gutI fuj cu nu tu-
pIs mIcu cuf cu fun.

18
Puycu nu chgu nInu futu fI fun.
FIyu cu nu tugu IIupuntu nInu futu-
fIf ushu cuf cu fun.
\

19
Hofeb jIfcu cho fufu cuf c fI fun juc
bes futu.
Chuygu cuycu fun gofI pItu
jundIypu fufu shun duIu.
Chuytu udufuf gonguf pu cu fun.

20
FIyupu munuy nI yoj Tuytu DIostu
udufu nunpu fuquIn
udufuf cuy cu fun guewu mIcoj
buyItu-nIfuj fufu shuntu.
]
SAIMOS106
862

D
10.19~23 Exo. 32.114.
E
10.24~2 Nm. 14.135.
F
10.27 Iev. 26.33.
G
10.28~31 Nm. 25.113.
H
10.32~33 Nm. 20.213.
I
10.34~3 Jue. 2.13; 3.56.
J
10.37 2Rey. 17.17.
K
10.38 Nm. 35.33.

21
Puycu nugu gonguy c fI fun suIbuj-
nIn Tuytu DIos
EgIptu cho munuy nIn wun
mIIugfucunutu fufu shuntu.

22
PuymI mIIugfucunutu fufu fun
chuy Cum nusyun cho.
Chuyno Pucu Iumuf ch pIs fIyupu
uImI fuy puj cu nutu fufu fun.

23
Tuytu DIosgu funu cu nutu IIIgu fu-
chI nun pmI cuycu fun.
Ichungu ucfu shun MoIsesmI
fuwu cuf uIIchu c chI fun
Tuytu DIos fubyu shu cuycujtu.
Chuy n pumI munu IIIg chI fun-
nu chu.
D

24
Chuy pItu guepu tugu cuyuy IIu puj
nusyuntu munu cuj mun chufu-
fun.
Tuytu DIos uunI shuntu munumI
fIguI fun chu.

25
TIyuy cu shun cu nu cho T
D wushuntu pufIu fun.
Puy nIshun tugu munu wIyu cu fun-
chu.

2
ChuymI Tuytu DIosgu jufu fun
chun yuj cho IIupun wuu nun-
puj.
E

27
Jufu fun puycu nu pItu mIfuj cu nu-
pIs wuu nun puj,
F
juc-I nusyun cu nu mun gufgu fI-
nun p pIs.

28
Puycu nugu BuuI-peoftu sIfbI fun.
Munu cuwuj dIos cu nu puj chufu-
shuntu mIcu fun.

29
Munu uIIItu fufush pun Tuytu
DIostu fubyu chI fun.
Chuy pI tumI puycu nu cho gueshyu
yufI cu fI fun.

30
Chuyno gueshyu cuycup tIn
FIneesgu juchu yojtu wuu chI-
fun.
Chuy fmI gueshyu jumu fun.

31
Chuyno fufu shun pI tumI Tuytu
DIosgu cumu c chI fun
puytu Imuy cu mu pIs yufp nun-
puj.
G

32
Chuy pI tu pIs MefIbu yucu uupun-
cho Tuytu DIostu yupuy fubyu-
chI fun.
Puycunu chuyno fubyu chI shunmI
MoIsespgu munu uIII cufun.

33
MoIses tugu fIyupumI fubyu chI fun.
ChuymI puygu fubyush pun Imutu-
pIs fImu fun.
H

34
Wuu chI nun puj T D
nIshun funu cu nu tu pIs puycu-
nugu munumI wuu chI fun chu.

35
Chuypu fuquengu Tuytu DIostu
munu fIspI tuj cu nu wun muju-
chu cu fun.
NIfcuf chuy funu cu nupu custum-
fIntu yuchu cu fun.

3
Tuytu DIostu munu fIspI tuj cunu
fufu shun duIu cu nutu udufu-
fun.
Chuyno fufu shun cu numI uch quI
cufun puycunu munu uIII mun
chuyu nun puj.
I

37
Puycu nugu wumfun cu nutu
oIIgutu wufmI tu pIs fupu chI fun
dyubIu cu nu puj.
J

38
Puycu nugu ItIcu nupu yuwuf nIntu
mush tu fun.
Chuygu cufun oIIgu wufmI
wumfun cu nupu yuwuf nInmI.
Cununeo funu cu nupu dIos nIn cu-
nu pmI wumfun cu nutu fupu-
chI fun.
Chuy n pumI cuy puchu cho yuwuf
mush tu fu fun.
K

39
Puycunu munu uIIItu fufufmI
juchu yoj yu fun.
Chuy n pumI gunfu meIu nuy puj
fIcu cu fun.
SAIMOS106
863

L
10.40~4 Jue. 2.1418.
M
10.47~48 1Cfn. 16.3536.
N
107.1 1Cfn. 16.34; 2Cfn. 5.13;
7.3; Esd. 3.11; SuI. 100.5; 106.1; 118.1; 136.126; Jef. 33.11.

40
nu puj fIyupu fubyu cuf cu fun.
Chuy funu cu nu tugu fIyupu meIu-
n cu fun.

41
Puytu munu fIspI tuj cu nupu
munuy nIn mun cuchuy cu fun.
ChIquI nu cu shun cu nu numI puycu-
nu tugu muquIn cho chufu fu fun.

42
ChIquI nu cu shun cu nugu fIyupu
ucu chI fun.
Munuy nIn cho chufu fush punnu
pusuypu pengu cu chI fun.

43
Tuytu DIosgu uchcu cutImI
suIbufun.
Tuytu DIos Imuch pIs yunu p nun-
puj cuycu shun tu pIs quIquIn cu-
numI pIfdI chI fun.
Chuy n pumI sguIf juchutu
fufush pun munu uIII mun
chuyu fun.

44
Chuyno cuptIn pIs IIuquI cuy cujtu
fIcuf, gupuf puy cujtu wIyuf

45
Tuytu DIosgu yufp fI fun puycu-
nu wun contf tutu fufuf pufIu-
cu shuntu.
ChuymI yupuy yunu pu fun.
Chuyngu yunu pu fun fIyupu
cuyu coj cush punmI.

4
ChuymI cumu c chI fun puycu nutu
muquIn cho chufu fuy cuj cu nu-
pIs uIIInu fIcu nun puj.
L

47
T D suIbuy cu muy ufI!
IIupun nusyun cu nu cho cufcuy-
cuj tu pIs shun tuy cu muy
IIupun gumtu ugfu d sI cu n puj,
cushI shu uIubu n cu nu puj!

48
D Imuy cu mu pIs uIubu shu
cuchun!
IIupun pIs Amen nIchun!
M
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
LIBRO 5
(SALMOS 107150)
Sa!mo 107
acaypita Tayta Dios jorgushan

1
Puy cuyu coj cuynengu Imuy cu mu-
pIs chuy n IIumI.
N

2
T D suIbu shun cujcunu
wIIIu cuy
chIquI shoj cu nu pItu Tuytu DIos
suIbu shu shuy quItu,

3
IIupun nusyun cu nu pItu uIIpupu
juc cuntun pItu jucuj cuntun-
cumu shun tu shu shuy quItu.

4
Wuquengu puycunu chun yuj
chuquI jIfcu ugush-ugush
uIIpupu puntu cu shu pufIf cuy-
cu fun
tIyu nun puj sIud mun nnI
uywujtu ushIf.

5
Yufguy pItu, yucu nuy pItu wuu-
nun pnu cufcuy cu fun.

Chuyno IIuquI cuf numI T

D muu cu fun.
Chuufu Tuytu DIosgu ucuy cu nu-
pItu jofgu fun.

7
NIfcuf uIII nnItu tufI chI fun
tIyu nun puj cuycuj sIud mun
chuyu nun puj.

8
ChuymI T D ugfu-
d sI cuy cuyu p coj cushun pItu,
funu cu nutu cuyu puf yunu pu shun-
pItu.

9
PuymI yucu nuy cuj tu pIs yucutu
tufI chIn.
Muchuy cho cuycuj tunu uchcu
mIcuytu tufI chIn.

10
Wuquengu puycunu IIuquI shu
cufcuy cu fun.
Juctu sIfbIf goyuf cuy cu fun.
SAIMOS106 , 107
864
MunumI cum pu cu fun chu Imutu
fufuy tu pIs nI muymun uywuy-
tu pIs.

11
Puycu nugu Tuytu DIos wIIIu pu-
shuntu munumI wIyu cu shu chu
cufun.
Tuytu DIos fufu nun puj cuycu-
shuntu munu cuj mun chufu fun.

12
ChuymI Tuytu DIosgu fIyupu
ucuy ufuy cu nu mun chufu fun.
Munu uIII mun chuyup tIn munu-
numI pIpIs yunu puj nu chu.

13
Chuyno IIuquI cuy cho cuf-fmI
T D muu cu fun.
Chuufu puynumI ucuy cu nu pItu
suIbufun.

14
Puycu nu tugu IIuquI shu cuycujtu
jofgu fun.
Juctu sIfbIf ucuf cuy cujtu
suIbufun.

15
ChuymI T D ugfu-
pItu.

1
PuymI ucupu-ucupu fufu fI fun
funsI puncu cu nu tu pIs.
Fyffu funcun cu nu tu pIs ucupu-
ucupu puquI fI fun.

17
Puycunu wuquengu juchun pItu
guesh yuf cuy cu fun, IIuquI cuf cuy-
cu fun.

18
IIupun mIcuy tu numI meIu nu fun.
Wuu nun p numI cufcuy cu fun.

19
Chuyno IIuquI cuy cho cufnumI
T D muu cu fun.
suIbufun.

20
AIIchu c chIytu munu IIufmI
uIIchu c chI fun.
SepuI t fu mun chuyu nun puj
cuycujtu uIIchu c chI fun.

21
ChuymI T D ugfu-
pItu.

22
Tuytu DIostu ugfu d sI cush puy quI
uywu cu nutu pIsh tuy.
Imu fufu shun cu nu tu pIs cushI-
cush puy quI wIIIu cuy.

23
Puycunu wuquengu bquI cu nutu
funtI fun.
NIfcuf chuy cu nu wun juc-I
nusyun cu nu cho nIgu syutu
ufufun.

24
Iumuf chuu pI chnu cuycush pun
fIcu fun
T D fIyupu uImI fuy puj cu-
nutu cumu shuntu.

25
Tuytu DIos fImuf cup tIn fIyu
wuyfu guIIuy cu fun.
Chuy wunmI Iumuf yucu Icu yu-
fun.

2
ChuymI yucugu bquI cu nutu
syIu cumu jItu fI fun.
CutIf numI Iumuf yucu fufIn cumu
chuyu fun.
Munu uIII mun chuyu nun puj
cushuntu musyup tInmI
bquI cho uywuj cu nupugu buIuf-
nIn pIs munu cufun nu chu.

27
Chuy funu cunu muchu shuno
tupfu-tupfu cufcuy cu fun.
Yuchuj cuynIn cu nu pIs yungumI
cufun.

28
Chuyno IIuquI cuy cho cufnumI
T D muu cu fun.
suIbufun.

29
Icu wuyfu tu pIs wuII-wuII yuy cuj-
IIu mun Tuytu DIosgu tIcfu chI-
fun.
Yucu Icu yuy cuj pIs chuwu c cu-
fun.

30
Yucu munu cuyu cup tInnu puycu-
nugu cushI cu fun.
Muymun pIs chuyuytu munu shun-
munmI Tuytu DIos chuyu chI fun.

31
ChuymI T D ugfu-
pItu.

32
Shun tu cuy cuf IIupu nI quI uIubuy.
Munduj cunu shun tu cu shun ch pIs
uIubuy.
SAIMOS107
865

O
107.33~35 Deut. 29.23; Isu. 40.3; 43.19.
P
107.40 Job 12.24.
Q
108.4 SuI. 36.5.
R
108.5 SuI. 8.1.

33
Tuytu DIosmI tIcfu fu chIn muyu-
cu nutu,
pucyu cu nutu chun yuj chuquI
jIfcu mun, chuquI puchu mun.

34
AIII chuc fu cu nu tu pIs ugush mun
tIcfu chIn
chuy cho tIyuj cunu munu uIIItu
fufup tIn.

35
Ichungu chun yuj chuquI jIfcu tunu
tIcfu chIn gochu mun,
chuquI puchu cu nu tunu pucyu cu-
nu mun.
O

3
Chuy mun tIyu chIn yufguy cuj cu nutu.
Chuufu puycu nu numI chuy cho
jutu fu chIn sIud nIn cu nutu.

37
Chuc fu cho ufuf bustu Iuntun.
Wuyuy nIn tunu uypu IIutu shun tun.

38
Tuytu DIos bIndI syuntu gon funu-
cunu uypu IIu mun mIfu nun puj.
Uywun cu nu pIs munu ushu cuypu
mIfun.

39
Nucup tIn, munu uIII cunu chuyup-
tIn, guesh yu wun wuup tIn,
wuII cu yup tIn

40
ucu chej cu nutu Tuytu DIosgu
munu cuj mun chufuf custI gun.
Chun yuj nnI munu cushunpu
pufI chIfmI ogfu c chIn.
P

41
PobfI cunu IIuquI cuf cuy cuj tumI
Ichungu Tuytu DIos uIII mun
chufun.
Chuy fumIII yu cu nu tunu Tuytu DIosgu
uyshu tuno uypu IIu mun mIfu chIn.

42
Chuytu fIcuf, uIII funu cu nugu
cushI cun.
FIyu funu cunu Ichungu Imuno
yufpu chu cuy tu pIs munu cum-
pu cun chu.

43
PIfuj yufpuy supu yuchuj cunu?
Yufpuy supu yuchuj cu nugu cuy
wIIIu pu cu nutu tuntI yuj cu numI,
T D cuyu coj cushun tu pIs
tuntI yuj cu numI.
Sa!mo 108
A!!icho qudashanpita a!abashan
(Sul. 57.711, 60.512)

1
Tuytu DIos, shon ggu ushuc-
ushuc IIumI cuycun gumtu
Imnu cu nu wun uIubu n puj.

2
Afpu fIcchuy ufI.
Afpu-muII wu pIs fIcchuy ufI.
IntI tu pIs fIcchu chI sh numI.

3
T D, IIupun funu cu nupu
uupun chmI uIubu shuy quI.

4
Tuytu DIos cuyu coj cushuy quegu
syIu cu mumI uypun.
AIII cumIej cushuy quegu usuI yu-
fuy cuj puchu cu mumI chuyun.
Q

5
cuycun quI.
R

Cunungu Tuytu DIos munuy nI-

quI wun suIbu muy ufI!
Cuyu shuy quI funu cu nutu suIbuy-
cuy ufI!
WIyuy cu muy ufI!

7
Tuytu DIos TempIuy quI cho
cuycufmI uunI mu fuy quI cuyno
nIf:
Imu cushI shu fuj fuquI p shuj
Shequemtu!
Imu cushI shu fuj puftI p shuj
Sucot pumpu tu pIs!

8
GuIuud wun Munusesgu nogu pumI.
EffuIngu ucfu sh funu cu nutu
chup nun puj cuycun umtu
chup muj cusc nmI.
Judgu cuycun ucfu sh funu cu nutu
mundu nun puj fuy tIyu nunmI.

9
Moubgu sIfbI m nun puj cufmI
muyIIu cun Iubu tuf yuno.
Edom numI IIun gutu pufI chej
uywuy nno cungu.
SAIMOS107 , 108
866

S
109.8 Hech. 1.20.
FIIIs teu funu cu nutu bInsIy cuf-
numI cushI cuy pItu gupu f-
shuj! nIf.

10
Ichungu pIfuj pushu mun mun
sIud mun?
PIfuj pushuf chuyu chI mun mun
Edom cumu?

11
Tuytu DIos gumgu nogu cu nu pItu
wItI cu fIsh cun quI numI.
Cunungu munu numI suId f cu-
nupu uupuntu uywun quI nu-
chu!

12
Yunu p muy ufI chIquI muj cu nutu
bInsI n puj.
Runugu yungu IIumI yunu p mun-
pIs.

13
Tuytu DIos yunu p mu shugu bInsI-
shunmI.
ChIquI muj nIn ch cu nu tu pIs
puymI IIuch cuf g fengu!
Sa!mo 109
Ayita cutichinanpaj Tayta
Diosta maacushan

1
Tuytu DIos, muu cuy c mup tgu
umu upIIu IIu cucuy chu.

2
IIuIIu cu numI, fIyucunumI
wushtu pufIuf cuy cun.
Nogupgu munumI fusun cujtu-
chu fImun.

3
FIyu pumI chIquI p mun.
ChuymI Imutu pIs munu fImu puy-
cup tI II tucuytu nImun.

4
Nogu cuyuf puycu nu puj muu-
cuy cup t pIs contfmI fIcu cu-
shu.

5
AIIItu fufu sh pI tumI munu uIII-
wun cutI chI mu shu.
Cuyu sh pI tumI chIquIf cuy c mun.

Chuy funu cu nupgu juez nIn tu pIs

chufu puy munu uIII funutu.
QuIquInpu ubog du IIun tIcfu p-
chun.

7
Demun du chgu quIquIntu juchu-
yoj cunquI nIchun.
Muu cu shun pIs cuchun quIquIntu
munu uIII chuyu nu IIun puj.

8
WuII cu IIu tunu cuwu chun.
Puy fufu nun puj cujtu pIs jucnu
fufu chun.
S

9
Wumfun cu nu pIs wucchu qudu-
chun.
WufmIn pIs bIydu cuchun.

10
Wumfun cu nu pIs gueIIu cuf cufI-
dtu muu cu IIufnu pufI chun.
Juchu shu cuycuj wusIn cu nu pI tu-
pIs gufgu chun.

11
RIstuj cunu Imu-uycun tu pIs
guechuf cuf upucu chun.
Jpu funu cu nunu guechuf upucu-
chun ucuf ufushun cu nu tu pIs.

12
PIpIs umu cuyu p chun chu puytu nI
quduj wucchu wumfun cu nu tu pIs.

13
Puycu nu pItu mIfuj cu nu pIs chuy-
IIu chnu ushu c chun.
Chuy upIII dugu IIIg chunnu.

14
Tuytun munu uIIItu fufu shuntu
T D yufpuy cu chun.
Mumun juchutu fufu shun pIs umu
Imuy pIs gongu c chun chu.

15
Chuyno munu uIIItu fufu shun tugu
T D Imuy pIs yufpu fuy-
c chun.
Cuy puchu chgu jutIn tu pIs pufu-
sImfI gongu chun.

1
Chuy funugu Imuy pIs munumI
cuyu p cuytu yuchu shu chu.
PobfI cu nutu, umII dI cu nutu,
IIuquI cuy cuj cu nu tu pIs
wuu chI nun cumu gutI cu chuj.

17
Runu-musInpgu muIdI syun
chuyu chun nej.
Chuy pItu quIquIn mun muIdI-
syongu chuyu chun.
Juccunu bIndI syuntu chus quI nun-
tu pIs munumI munuj chu.
SAIMOS108 , 109
867

T
109.23 Job 8.9; 14.2; SuI. 39.56; 102.11.
U
109.25 Mut. 27.39; Muf. 15.29.
V
110.1 Mut. 22.44; Muf. 12.36; Iuc. 20.4243; Hech. 2.3435; 1Cof. 15.25; Efe. 1.2022;
CoI. 3.1; Heb. 1.13; 8.1; 10.1213.
W
110.4 Gen. 14.1820; Heb. 5.6; 6.20; 7.17, 21.
Chuy pItu quIquIn pIs bIndI syuntu
umu chus quI chun chu.

18
MuIdI syongu Int funtu pItu cuf cu-
chun fpuno.
Puchun mun pIs yuycu chun
yucuno.
TuIIun mun pIs ustIno chuyu chun.

19
MuIdI syongu chupu cuf cu chun
punchuno.
Wuchcu upfI tujno nun chI chun.

20
T D chuyno custI gu chun
contf cu nu tu wun, wush
fImuj cu nutu.

21
Gum Ichungu T D p-
muypIs fIspI tu shu nuy quI puj
nogutu uIII fIcu muy.
Cuyu p coj cush puy quI suIbu muy.

22
Pusuypu pobfImI, pIshI pu cuy-
chmI cuyc.
Shon g pIs fIyupumI IIuquI cuy-
cun.

23
IIun tuy IIIgu c coj nmI fufu cuyc.
Chpu cu tu nmI wuyfu pIs upuy-
c mun.
T

24
Munu mIcup tmI gonguf n pIs
sIcsIc yuy cun.
Pusuypu chuquI shu numI cuyc pIs.

25
Runu cunu usIp nunmI c.
RIc fu muf usIp mush pun umun-
tu pIs jujtu chIn fuj.
U

2
T D , yunu puy cu II-
muy.
Cuyu p cojmI cunquI. SuIbuy cu-
muy ufI.

27
T D IIupun musyu chun
gum IIupuntu muquI quI wun
fufu shuy quItu.

28
Nogu tugu munumI ImupIs gocu-
mun chu muIdI syun chuyu mup-
tIn pIs.
Tuytu DIos gum Ichungu bIndI-
syun nI quItu goycu muy.
Nogu sIfbIf cushI cupt puycu-
nugu pengu cu chun.

29
ChIquI muj cu nugu IIupun penguy-
cho cuchun.
Penguygu ushuj puj pItu cuf cu-
chun.

30
Imuy cu mu pIs T D
ugfu d sI cuy c shmI.
Aypu IIu funu cu nupu chuu pIn-
chmI uIubu shuj.

31
Puygu pobfI cu nupu fubuf nInmI.
Contfun cunu jItuf pu nun pI tumI
suIbun.
Sa!mo 110
Tayta Diosmi rayta munayniyojychin

1
T D tuytu fuyntu
nIshu: Cuy def chu cuj Id-
mun jumu cuy
IIupun chIquI shoj cu nutu munuy-
nI quI mun chufu n cumu nIf.
V

2
SIon pI tumI T D
bustuntu goshun quI munuy nI-
yoj munduj cunuy quI puj.
ChIquI shoj cu nu tugu munuy nI quI-
cho chufu fuy ufI.

3
PIII yu shuy quI junuj mundu-
shuy quI funu cu nugu gum
cujmunmI shun tu c mongu.
Chuy funu cunu gumpgu cungu
puchu wufup tIn shuIIuy cuycuj-
nmI.

4
T D uunI shu. AunI shun-
tugu munumI cutI fI con gu chu.
MeIquI se dec nmI gumgu Imuy-
cu mu pIs cfu cunquI nIfun.
W

5
Tuytu DIosgu def chu cuj-Iduy-
quI chmI cuycun yunu p shu-
nuy quI puj.
SAIMOS109 , 110
868

X
111.10 Job 28.28; Pfov. 1.7; 9.10.
ChuymI fubyu shun jungu fuycu-
nu tu pIs IIIgu fu chengu.

Runu cu nutu puymI jusgungu

Imuno fufu shun pI tu pIs.
Gotuy nIn pumI wuuy cu chengu.
Cuy puchu cho cujtugu uchcuj-
pu tumI umun tu pIs puquIf g-
fengu.

7
Ruygu nnIpu uywuy cu shun chmI
muyu-muII wu pItu yucutu
upon gu puj.
Chuy cu numI cuII puntu yufI chengu.
Sa!mo 111
Ima-aycatapis rurashanpita
Diosta a!abashan

1
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
le[
IIupun shon g pumI Tuytu DIostu
uIubu shuj
Bet
uIII funu cunu shun tu cu shu cuycu-
shun cho,
IIupun funu cu nupu uupun cho.
Gulmel

2
T D fufu shun cu nugu
dlet
Rufu shun cu nutu fIcuy cuf uImI fuj-
cu nugu fIyupumI cushI cun.
He

3
Puy fufu shun cu nugu IIupun pIs
cuyuy IIu pmI.
Vuv
Puygu Imuy pIs uIII IIu tumI fufungu.
Zuyin

4
FIyupu uImI fuy puj cu nutu fufu-
shun tugu munumI pIpIs
gongun gu chu.
Jet
T D uIII shon gumI y
cuyu p cojmI.
Tet

5
Puytu fIspI tuj cu nu tugu mIcuytu
tufI chInmI.
YoJ
Contf tutu fufuf uIII pufIu cu shuntu
puygu Imuy pIs yufpu fuy cunmI.
Cu[

Acfu shun funu cu nu tugu fIcu-

chI fun quIquIn Tuytu DIos
munuy nIn wun fufu shun tumI.
LdmeJ
Puytu munu fIspI tuj funu cu nupu
chuc funtu guechuf cuf ucfu-
shun funu cu nutu goycu fun.
Mem

7
DIos fufu shungu IIupun pIs uIIImI,
fusun cujmI.
Nun
Puypu mundu mIn tun cu nugu
fusunpu yfu cuy pmI.
Sdmej

8
Chuy cu nugu Imuy cu mu pIs munu
ushu cujmI cuycun.
Ayin
Chuy mundu mIn tun cu nugu uIII
cujtu fufu nu pmI fusun cujtu
cumII nu pmI.
Pe

9
Acfu shun funu cu nu tumI ucuy-
cujtu jofgu shu IIbfI cunun puj.
TsuJe
AIII pufIu cu shungu pufu-sImfImI
cungu.
Oo[
Tuytu DIosgu juchuy nujmI, fIyupu
fIspI tuy pmI.
Res/

10
Rusunpu yuchuj cunupgu fImfu
T D fIspI tuy puj.
X
S/in
Tuytu DIostu fIspI tuj cu nugu uIII
yufpuy nI yojmI.
Tuv
Tuytu DIosgu Imuy pIs uIubu-
shumI cungu!
SAIMOS110 , 111
869
Sa!mo 112
A!!i runa imano cashanpis

1
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
le[
CushI shumI cuwungu Tuytu
DIostu fIspI tuj cgu,
Bet
mundu mIn tun cu nutu cumIej
cujpIs.
Gulmel

2
AIII funu pItu mIfuj cu numI cuy
puchu chgu munuy nI yoj
cungu.
dlet
AIII funu cu nu pItu mIfuj cu nugu
bIndI syun tumI chus quengu.
He

3
WusIn cho Imu-uycun cu nu pIs
munumI pIshen gu chu.
Vuv
P-muyp pIs uIIImI cungu.
Zuyin

4
AIII funu cu nupgu chucuj cho
cuycup tInmI uchquI yufIf cu-
shu.
Jet
Tuytu DIosgu uIII shon gumI,
cuyu p cojmI, uIII IIutu fufujmI.
Tet

5
AIII funugu pItu pIs mucyuy-
cunmI.
RIstu muy nIptIn pIs fIstuy-
cunmI.
YoJ
NIgu syu tu pIs munu engu uy pumI
ufun.
Cu[

Chuy n pumI munu uIII mun munu

chuyun chu.
LdmeJ
AIII funu tugu Imuy pIs yufpu fuy-
cun gumI.
Mem

7
Munu uIII wIIIu pu cu nutu wIyuf pIs
munumI munchu cun chu.
Nun
AIII funugu munu cuchuy pumI
T D yfu cuy-
cun.
Sdmej

8
MunumI ImupI tu pIs yufpu chu cun-
chu, nI munchu cun pIs chu.
Ayin
Puytu chIquej cunu munu uIII mun
chuyuj tu pIs fIcun gu fmI.
Pe

9
PobfI cu nutu yunu pufgu uchcu
uchcumI Imutu pIs goycun.
TsuJe
P-muyp pIs uIIImI cungu.
Oo[
P-muypI tu pIs fIspI tu shumI
goyungu.
Res/

10
Chuytu fIcuf fIyu funugu fIyupu
fubyufmI chIquI cuf cun.
S/in
Rubyu wun quIfun cu nu tu pIs
uchon gu fmI.
Tuv
FIyu funu cunu yufpu shungu
munumI cumu cun gu chu.
Sa!mo 113
A!!i cashanpita Tayta Diosta a!abashan

1
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
T D sIfbej cunu, puytu
uIubuy-IIupu.

2
Cunun pIs Imuy pIs T
D uIubu shu cuchun!

3
T D uIubu chun
cuy puchu chgu Int fu cho!

4
T D munuy nIn chmI
cuycun IIupun nusyun cu nu pIs.
SyIu pIs mus junuj cho cujpIs
puyIIu pumI cuycun.

5
T D junuj pI tumI
munduy c mun.
Puyngu munumI pIpIs cunchu.
SAIMOS112 , 113
870

Y
113.5~9 1Sum. 2.28; Iuc. 1.4853.
Z
114.1 Exo. 12.51.
[
114.3, 5 Exo. 14.21; SuI. 66.6;
74.13.
\
114.3 Jos. 3.16.
]
114.8 Exo. 17.17; Nm. 20.213.

Chuy pI tumI fIcuy c mun sy Iu tu-

wun cuy puchu tu pIs.

7
PobfI tugu Tuytu DIos uIII munmI
chufun.
PIsh pu cojtu Imu-uycu tu pIs tufI-
chInmI.

8
NIfcufmI jumu chIn fIspI t du cu-
nu wun IwuI.
Jumu chIn mufcu-musIn cho
munduj cu nu wun IwuI.

9
Munu wuwu tufej wufmItu cushI-
cu chIn wuwu yoj cunun puj,
wusIn cho cushI shunu tIyu nun-
puj.
Y
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Sa!mo 114
Egiptupita !!ojshicamushanta yarpashan

1
Jucob pItu mIfuj cu nugu EgIp tu pItu
IIoj shI cu mu fun.
Puycu nugu juc-I nusyun pItu
uywu cu mu fun.
Z

2
Chuy pI tunu Jud puftIgu fIcu-
cu fun Tuytu DIostu fIspI tunu
puftI.
IsfueI nusyunnu puy mundu shun
fIcu cu fun.

3
Iumuf pIs fuquI cu fun.
[
Jofdn muyu pIs uywuy cu shun pItu
IchI cuy cu fun.
\

4
Puntu cu nu pIs jIfcu cu nu pIs pIntI-
cu chu fun muIIwu uyshu cu-
nuno.

5
Iumuf Imutuj cushu? ImunIf tuj
chuyngu fuquI c cush cun quI?
Jofdn muyu Imutuj cushu?
ImunIf tuj chuyngu IchI cuy-
cush cun quI?

Puntu cunu, jIfcu cunu Imutuj

cushu?
ImunIf tuj sIcsIc yush cun quI
uyshu cu nuno, uyshu-muII wu-
cu nuno?

7
Chuyngu cushu Tuytu DIostu
munchu cufmI.
Jucobpu Tuytu DIos nInpu uupun-
chgu chuc chuy ufI cuy puchu.

8
Tuytu DIosmI jutu suj gugu cu nu tu-
pIs gochu mun tIcfu fu chI fun.
PuymI tucshu gugu cu nu tu pIs
pucyu mun tIcfu fu chI fun.
]
Sa!mo 115
Tayta Diosni!!anchta
a!abananchi camacashan

1
T D, gumIIu uIubu shu cuy
ufI.
Amu nogu cu nu tugu uIubu m-
chun chu.
Gumtugu uIubu shun quI cuyu p coj
cushuy quI pItu,
fusun cujtu fufuj cushuy quI pI-
tumI.

2
Juc-I nusyun funu cu nugu usIp-
muf muytuj DIos nI quI? nIf
tupu mun.

3
Tuytu DIos ngu sy Iu chmI
cuycun.
Puygu munu shun cujtu IIupun-
tumI fufu shu.

4
Tuytu DIostu munu fIspI tuj
funu cu nupu duIun cu nugu
cuycunmI gofI pI tu pIs, gueIIuy-
pI tu pIs.
duIun cu nugu funu fufu shu-
IIunmI.

5
ShImIn cuptIn pIs munumI fImun-
chu.
NuwIn cuptIn pIs munumI fIcun-
chu.

RInfIn cuptIn pIs munumI wIyun-

chu.
SAIMOS113 115
871

D
115.4~8 SuI. 135.1518; Isu. 44.920; Jef. 10.116; Apoc. 9.20.
E
115.13 Apoc. 11.18; 19.5.
F
11.3~4 SuI. 18.56.
Sengun cuptIn pIs munumI
muyun chu.

7
MuquIn cuptIn pIs munumI uptun-
chu.
ChuquIn cuptIn pIs munumI
pufIn chu.
Chuy cu nupu shImIn pI tugu
munumI Imutu pIs wIyun ch chu.

8
Chuy duIu cu nu nmI cuycun chuy
duIu cu nutu fufuj cu nu pIs.
duIu cu nu mun yfu coj cu nu pIs.
D

9
IsfueI cunu gumcu nugu T
D yfucuy-IIupu.
PuymI yunu p mun chI, ImupI tu pIs
chup mun chI.

10
Aufn custu cfu cunu T
D yfu cuy.
chup mun chI.

11
T D fIspI tuj cunu
puymun yfu cuy.
chup mun chI.

12
T D nogun chtu yufpuf-
cu mush cun chmI.
BIndI syun tumI gom shun.
BIndI syun tumI gongu IIupun
IsfueI cu nutu.
BIndI syun tumI gongu IIupun
Aufn custu cfu cu nutu.

13
BIndI syun tumI gongu puytu fIspI-
tuj cu nu tugu.
BIndI syun tumI gongu jutuntu
tucshu tu pIs.
E

14
T D yunu puy cu shun quI
gumcu nu pIs wumfuy quI cu nu-
pIs uypu IIu mun mIfu nuy quI puj.

15
SyIutu, cuy puchu tu pIs cumuj
T D
gumcu nutu bIndI syuntu goycu-
shun quI.

1
QuIquIn T D
syIugu.
Cuy puchu tu numI funu cu nutu
goycu shu.

17
Wuoj cu nugu ushu f cun numI.
Puycu nugu cuy puchu cho munu-
numI Tuytu DIostu uIubun nu-
chu.

18
Nogun chmI Ichungu uIubuy c-
shun cunun pIs Imuy cu mu pIs.
AIeIuyu! Tuytu DIosgu uIubu shu
cuchun!
Sa!mo 11

1
T D fIyupu cuy
fuwu cu sh cu nutu wIyu shun-
pItu,

2
muu cu shtu wIyuf yunu p mu-
shun pItu.
Chuy pI tumI cuwu sh cu mugu
puytu muu cu shuj.

3
Wuuygu pusuy pu numI tumu puy-
c mu fun.
F
ChuymI wuuy tugu munchu cuf.
FIyu pumI IIuquI cuf.

4
Chuy n pumI T D
muu cuf
T D wuuy pItu suIbuy-
cu muy nIf.

5
T D uIIItu fufujmI,
cuyu p cojmI.
Tuytu DIos nIn chgu uIII shon-
gumI.

PnIn pIs munu cujcu nutu T

D yunu punmI.
Nogu tu pIs cuII puy nuj cuycup tmI
suIbu mu fun.

7
CununmI Ichungu, Imutu pIs munu
yufpu chu cuy punu goyc.
Nogu tugu T D uIII fIcu-
mu shu.
SAIMOS115 , 116
872

G
11.10 2Cof. 4.13.
H
11.13 Exo. 29.40.
I
117.1 Rom. 15.11.
J
118.1 1Cfn. 16.34; 2Cfn. 5.13;
7.3; Esd. 3.11; SuI. 100.5; 106.1; 107.1; 136.126; Jef. 33.11.
K
118. SuI. 56.4, 11; Heb. 13.6.

8
Wuuy pI tumI suIbu mu shu.
Wuguf goy n pItu, munu uIII mun
chuyu n pI tumI suIbu mu shu.

9
T D wIyu cu shuj
cuy puchu cho cuwu sh cu mugu.

10
FIyu pumI IIuquI cuyc nIycush-
p pIs
Tuytu DIos munmI yfu cuy cuf.
G

11
Imutu fufuy tu pIs munu cum pu-
cufmI
funugu IIupun pIs IIuIIu IIumI
nIf.

12
T D Imun pu fuj pg-
mun
chuy-jInunpu yunu p mu shun pItu?

13
Tuytu DIos tugu ugfu d sI cuy IIumI
ugfu d sI cu shuj.
H
PuytumI muu cu shuj.

14
T D uunI sh tugu
ucfu shun funu cu nupu uupun-
chmI cumII shuj.

15
T D fIyupumI IIuquI cun
puytu sIfbej funu wuup tIn.

1
T D, nogugu c sIfbI shoj-
nI quImI.
Nogugu c sIfbI shoj nI quI
wufmIpu wuwunmI.
GummI fuchIf g fIsh cun quI IIyu-
fuy c muj wuscu cu nu tu pIs.

17
Agfu d sI cush pmI offen du cu nutu
gufu shuy quI.
NIfcuf cushI cushp gumIIu tu-
numI uIubu shuy quI.

18
T D uunI sh tugu
cumII shmI
ucfu shun funu cu nupu uupun-
ch pIs,

19
T D TempIun puncu-
cho,
quIquIn Jefu su Ien cho.
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Sa!mo 117

1
Nusyun cu nu cho tIyuj cunu mufcu-
cu nu cho tIyuj cunu IIupuy quI,
T D uIubuy.
I

2
Puygu nogun chtu fIyupumI cuyu-
mun chI.
Puygu uunI shuntu Imuy pIs
cumIInmI.
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Sa!mo 118
Tayta Dios cuyacoj cashan

1
fIyupu uIII cushun pItu.
pIs chuy n IIumI.
J

2
IsfueI cunu nIchun:
Tuytu DIos cuyu coj cushungu
Imuy cu mu pIs chuy n IIumI nIf.

3
Aufn custu cfu cunu nIchun:
Tuytu DIos cuyu coj cushungu
Imuy cu mu pIs chuy n IIumI nIf.

4
T D fIspI tuj cunu
nIchun:
Puy cuyu coj cushungu Imuy cu-
mu pIs chuy n IIumI nIf.

5
IIuquI cuy cu sh fumI Tuytu
DIostu muu cuf.
PuynumI wIyu mush pun ucuy cho
cuycujtu jofgu mu fun.

T D fIcuy c munmI.
ChuymI Imutu pIs munu munchu-
c chu.
musgu?
K

7
Nogugu T D
cuyc. ChuymI puy yunu p-
mun.
SAIMOS116 118
873

L
118.14 Exo. 15.2; Isu. 12.2.
M
118.20 SuI. 15; 24.36.
N
118.22 Iuc. 20.17; Hech. 4.11;
1Ped. 2.7.
O
118.22~23 Mut. 21.42; Muf. 12.1011.
P
118.2 Mut. 21.9; 23.39; Muf. 11.9;
Iuc. 13.35; 19.38; Juun 12.13.
ChIquI muj cu nutu bInsI shu tumI
fIcu shuj.

8
Runu mun yfu cu nun chpu
fuquengu
T D yfu cu shun.

9
Munuy nI yoj funu cu nu mun yfu-
cu nun chpu fuquengu
T D yfu cu-
shun.

10
IIupun nusyun pItu shumoj cu numI
tumu pu fuy c mu fun.
Chuy pIs nogugu T D
yunu p mup tInmI puycu nutu
bInsIf.

11
Int fupu cufu IufmI tumu pu fuy c-
mu fun.
Chuy pIs nogugu T D
yunu p mup tInmI puycu nutu
bInsIf.

12
Abju juntu puj nmI juntu puy c-
fu mu fun.
Chuy pIs chup su cho nInu futu fIy-
cu shun cho upej nmI fubyu shu
tumu puy c mu shun pItu IIIgu c-
cu fun.
Nogugu T D yunu p mup-
tInmI puycu nutu bInsIf.

13
Puycu nugu munu uIII mun chuyu-
n pmI fIfsupItu munu uIIItu
fufu chI muytu munuf cuy cu fun.
Chuy pI tu pIs quIquIn T
D suIbu mu fun.

14
CuIIp cunun puj Tuytu DIosmI
yunu p mun.
ChuymI puytu uIub.
PuymI suIbu muj n pIs!
L

15
Tuytu DIospu IuynIn cu nutu
cumIej cu nupu wusIn cu nu chgu
bInsI shun pItu cushI cufmI cuntuf-
cuy cun cuyno nIf:
T D munuy nIn wun
IIupuntu bInsI shu.

1
T D munuy nI yoj
cushungu fIyupu uImI fuy pmI.
T D munuy nIn wun
IIupuntu bInsI shu.

17
MunumI wuu sh f chu. Cuwu-
sh fmI
Tuytu DIos fufu shun cu nutu wIIIu-
cu n puj.

18
Tuytu DIosgu fIyupumI custI gu-
mu shu;
Ichungu munumI wuu n cu mu-
chu.

19
TempIupu puncuntu quIchu-
pmuy-IIupu.
Tuytu DIostu uIubuf ugfu d sI cu-
n pmI yuycuytu mun.

20
Chuy puncumI cuycun T
D cujmun yuycunu.
Chuy pumI yuycongu puytu wIyu-
coj cu nugu.
M

21
Tuytu DIos, gumtumI ugfu d sIc
muu cu shtu wIyu mu shuy quI-
pItu, suIbu mu shuy quI pItu.

22
WusI pefguj cunu munu uIII chu
nIshun fumIgu puntu fumI-
puj Isqu nu mun chufu shu fmI
cungu IIupuntu tucnu nun puj.
N

23
Chuyno cununpgu T
D cumu c chI shu.
Chuy pI tumI fIyupu uImI fu shu
cufcuy cun chI.
O

24
Chuy junujmI T D
uIIItu fufu fun.
Cunungu cushI cuf uIIImI goy-
shun!

25
T D, suIbuy c fu muy ufI.
T D, nogu cunu uIII mun
chuyu n puj cumu cuy cu chIy ufI.

2
T D munuy nIn-
cho shumoj fuygu uIubu shu
cuchun!
P
SAIMOS118
874

Q
119.1~3 SuI. 1.12.
R
119.19 SuI. 39.12; 1Ped. 2.11.
Puytugu uIubu shun T
D WusIn pItu-puchumI.

27
T D fusunpu
DIosgu.
PuymI uchquI p mun chI.
Rmu cu nutu upumuy fIstutu
guIIuy cu nuy quI puj.
NIfcuf uItuf cuycu shun cujcumu
fmu cu nutu upuy.

28
Tuytu DIos, gummI DIosn cunquI.
ChuymI gumtu uIubu shuy quI.
Tuytu DIosn gumtumI ugfu d sI-
cu shuy quI.

29
pIs chuy n IIumI.
Sa!mo 119
Tayta Diospa !aynincunata a!abashan
le[

1
CushI shumI cuwungu juchutu
munu fufuj cu nugu,
T D yuchu chI shun cu nutu
cumIej cu nugu.

2
CushI shumI cuwungu Tuytu DIospu
estu tu tun cu nutu wIyu coj cu nugu,
IIupun shon gunpu Tuytu DIos mun
yfu coj cu nugu,

3
juchutu munu fufuj cu nugu,
Tuytu DIospu cumI nu IIunpu
pufej cu nugu.
Q

4
Tuytu DIos, gummI wIIIu push cun-
quI IIupun nIshuy quI cu nutu
munu puntuypu cumII nun puj.

5
Imu uIII fuj cunmun IuynI quI
nIshuntu cumIIpt!

Mundu mIn tuy quI nIshuntu

cumIefgu
munumI ImupI tu pIs pengu cu sh-
chu.

7
AIII jusguj cushuy quItu sumuj
yuchu cuf cofgu
IIupun shon g pumI uIubu shuy quI.

8
IuynI quI tumI cumIIytu mun!
Amu cuchuy cu muy chu ufI!
Bet

9
Imun pu fuj msugu juchutu
munu fufuypu cuwun mun?
Gumpu puIu bfuy quItu wIyu cush-
punmI juchutu munu fufun gu-
chu.

10
Nogugu IIupun shon g pumI
gummun yfu cum.
Amu cumu cuy cu chIy chu mundu-
mIn tuy quI cu nu pItu puntu c-
n tugu.

11
Gum uunI mu shuy quI tugu IIupun
shon gpu yufpu fuyc
juchutu munu fufu n puj.

12
AIubu shu cuy T D!
IuynI quI cu nutu yuchuy cu chI-
muy!

13
Nogugu wIIIu cu shmI Imuno
jusgu nuy quI p pIs nIshuy quI-
tugu.

14
Estu tu tuy quI cu nutu cumIefgu
Imu-uycu tu pIs chufuf cushI cu sh-
pItu musfmI cushI cu shuj.

15
WIIIu p mu shuy quI cu nutu cumII-
n pmI yufpu chu cu shuj.
CumI nuy quIpu pufIytu munumI
gongu sh chu.

1
IuynI quI cu nutu cumIIfmI cushI-
cu shuj.
PuIu bfuy quI tugu munumI gongu-
sh chu.
Gulmel

17
Nogugu gumtumI sIfbIyc. Cuwu-
chI muy ufI.
PuIu bfuy quI tugu wIyu cu shmI.

18
AIII yufpuytu gomuy
yuchu chI mu shuy quI cu nutu sumuj
tuntI yu n puj.

19
Cuy puchu chgu gofpu IIumI cuyc.
Nogu tugu mundu mIn tuy quI cu-
nutu yuchuy cu chI muy ufI.
R

20
Imuno y ImupItu jusgu shuy quI tu-
pIs musyuytu munufmI
SAIMOS118 , 119
875
Imuy fupIs yufpu chu cuyc.

21
Gumgu pIu cun quImI munu
wIyu coj cu nutu, munu uIIItu
fufuj cu nu tu pIs.
Puycu nugu mundu mIn tuy quItu
munumI cumIIn chu.

22
Puycunu uch quItu ushI p m nun-
pItu, munu cuj mun chufu m-
nun pItu suIbuy cu muy.
Nogugu estu tu tuy quI cu nu tumI
cumIIshc.

23
Munuy nI yoj funu cunu munu
uIIItu fufu muytu yufpup tIn pIs
nogugu IuynI quI cu nu IIu tumI
yufpu fuyc.

24
Estu tu tuy quI cu nutu cumIIf nogu
fIyupu cushIc.
Chuy cu numI nogu tugu tuntI yu-
chI mun.
dlet

25
Wuuy c numI.
AIIchu cuy cu chI muy ufI puIu bfuy-
quI cho uunI mu shuy quIno.

2
Imuno goyuy cu sh tu pIs gumtumI
wIIIushc.
GumnumI wIyu muf yunu p mush-
cun quI.
IuynI quI cu nutu yuchuy cu chI muy
ufI.

27
WIIIu p mu shuy quI cu nutu cumII-
n puj sumuj yufpuytu goycu-
muy.
AImI fuy puj cu nutu fufu shuy quI-
tumI tuntI yuytu mun.

28
FIyupu IIuquI cuy wunmI wuguyc.
PuIu bfuy quI cho nIycu shunno uIII
goyuy cu chI muy ufI.

29
IIuIIu cu n tugu umu munuy cuy chu.
Chuypu fuquengu yunu puy cu muy
yuchu chI mu shuy quI n IIu.

30
Nogugu ucfushc uIII cujtu fufuf
goy n pmI.
ChuymI uIII jusgu shuy quItu
yuchu cuytu mun.

31
T D, estu tu tuy quI cu nu-
tumI cumIIyc.
Penguy cho cunpgu umu
cuchuy cu muy chu.

32
Shon gtu cushI cu chIp tI quImI
mundu mIn tuy quI cu nu tugu
cushI shu cumI.
He

33
T D, yuchu chI muy IuynI-
quI cu nutu Imuno cumII n p-
pIs.
Wuu n cu mumI cumIIytu mun.

34
TuntI yu chI muy yuchu chI mu shuy-
quI cu nutu munu gongu n puj.
IIupun shon g pumI wIyu cuytu
mun.

35
Mundu mIn tuy quI nIshunno
cumII n puj yufpuytu gomuy.
Chuy cu nutu cumIIfmI cushI shu IIu
goy shuj.

3
Estu tu tuy quI nIshu IIuntu fufu n-
puj yufp chI muy.
Amu cumu c chIy chu suwu cu IIuf
fcu y npgu.

37
Amu cuchu muy chu munu cuj cu nu-
IIu mun fIcu f n tugu.
Cuwu chI muy ufI gum munu-
shuy quIno cumI nu IIuy quIpu
pufI n puj.

38
SIfbI shoj cu nu tugu uIII IIu goy chI-
nuy quI pmI uunI fuy quI.
Nogu tu pIs uIII IIu goy chI m nuy-
quI puj uunI muy ufI.

39
Amu cumu c chIy chu munchu cu-
sh penguy mun chuyu n tugu.
Gum jusgu shuy quI cu nugu IIupun-
pIs uIIImI.

40
Nogugu mundu mIn tuy quI cu nutu
sumuj yuchu cuy tumI mun.
Cuwu chI muy fuj ufI. Gumgu uIII
juezmI cunquI.
Vuv

41
T D uunI mu shuy quIno
musyu chI muy cuyu coj, suIbu-
coj cushuy quItu.

42
Chuy n pumI uch quItu ushI p-
muj cu nu tugu cutI chI shuj.
Gumpu puIu bfuy quI munmI yfuc.

43
Amu gonguy cu chI muy chu fusun
cujtu pufIu n puj cuycuj tugu.
Gum jusgu nuy quI puj cujIIumunmI
nogugu yufpu fuyc.
SAIMOS119
876

S
119.4 SuI. 33.5.

44
Imuy cu mu pIs yuchu chI mu shuy-
quI cu nu IIu tumI cumIIytu
munuyc.

45
Chuy fmI goy shuj munu yufpu-
chu cuypu.
Nogugu wIIIu p mu shuy quI cu nu-
tumI cumIIshc.

4
Estu tu tuy quI cunu Imuno nIycu-
shun tu pIs fuycu nupu uupun-
chmI wIIIu cu shuj.
Munu pengu cuy pumI wIIIu cu shuj.

47
Nogugu mundu mIn tuy quI cu nutu
cushI cufmI cumI.
Chuy cu nutu cumIIfmI fIyupu
cushIc.

48
Nogugu cushI shumI mundu mIn-
tuy quI tu pIs chus quIc.
IuynI quI cu nu tu pIs munumI
gong chu.
Zuyin

49
Nogutu nImu shuy quI cu nu tugu
yufpuy cuy.
Nogugu puIu bfuy quI munmI yfu-
cuyc.

50
IIuquI cuy cho cuycu sh fupIs
uunI mu shuy quImI cushI cu chI-
mun.

51
Munu fIspI tu coj cu numI munu
jumuypu uch quItu ushI puy c-
mun.
NogumI Ichungu yuchu chI mu-
shuy quI cu nutu munu gong-
chu.

52
Nuuputu jusgu shuy quI cu nu tumI
yufpuyc.
Chuy cu numI shuc y chI mun.

53
Yuchu chI cuy nI quItu cuchuy coj
fIyu funu cu nugu fIyupumI
fubyu chI mun.

54
Cuy puchu chgu gofpu IIumI tIy.
IuynI quI cunu uIII cushun tumI
wIIIu cu shuj.

55
T D, chucuy cu nu pIs
gumtumI yufp.
Yuchu chI shuy quI cu nu tumI
cumIIytu mun.

5
WIIIu p mu shuy quI cu nu tugu wIyu-
cuy cmI.
Jet

57
T D, gumIIu munmI yfu-
cuy cm.
PuIu bfuy quI Imun pIs nIshuntu
cumII n pmI uunIshc.

58
IIupun shon g pumI gum munu-
shuy quIno goyushc.
AunI mu shuy quIno uIII fIcu muy
ufI.

59
Imun pIs cuwu sh tumI yufpu chu-
cushc.
ChuymI estu tu tuy quI nIshun cu nu-
tunu wIyu cu shuj.

0
JucIIumI cumIIshc mundu mIn-
tuy quI cu nu tugu.

1
FIyu cu nugu tucuy-jInun pumI
uch quItu ushI p mu shu.
Chuy pIs munumI gongush c chu
yuchu chI cuy nI quI tugu.

2
PuIIun pugus jutuf cufmI gumtugu
muuc
uIII jusgu coj cushuy quI pItu.

3
Nogugu uIIImI fIcu nuc gumtu
fIspI tu shoj cu nu wun,
wIIIu pu shuy quItu cumIej cu nu wun.

4
T D, cuy puchu chgu
IIupun tumI cuyun quI.
S
IuynI quI cu nu tu pIs mustu yuchuy-
cu chI muy ufI.
Tet

5
T D, puIu bfuy quI cho
nIycu shun nmI nogu tugu uIII
fIcu mush cun quI.

AIII fIsyuyoj, yufpuy supu cun puj

yufpuytu goycu muy.
Nogugu yfuc mundu mIn tuy quI-
cu nu munmI.

7
Munu fuj mundu mIn tuy quI cu nutu
wIyu cu sh cu mugu uchcu tumI
IIutun cu nutu fufuf.
CununmI Ichungu puIu bfuy quI cho
nIshun nnu cumIIyc.

8
Gumgu uIIImI cunquI. AIII tumI
fufun quI.
SAIMOS119
877

T
119.89 Isu. 40.8.
IuynI quI cu nutu yuchuy cu chI muy.

9
Munu fIspI tu shoj cu nugu munu
cujtumI jItu p mun.
Chuy pIs nogugu IIupun shon g pumI
wIIIu p mu shuy quI cu nutu cumI.

70
Munu fIspI tu shoj cu nugu IIutu IIun-
tumI yufpun pIs.
NogumI Ichungu cushIc yuchu-
chI cuy nI quI nIshuntu cumIIf.

71
Nogupgu uIIImI cushu penguy-
mun chufu mu shun.
Chuy n pu fmI IuynI quI cu nutu
yuchu cushc.

72
Nogupgu wufun gunpu gueIIuy-
pI tu pIs gofI pI tu pIs mus uIIImI
gum yuchu chI mu shuy quegu.
YoJ

73
QuIquI quImI fufu mush puy quI
fofmu c chI mu fuy quI.
Yufpuytu goycu muy ufI mundu mIn-
tuy quI cu nutu yuchu cu n puj.

74
Gumtu fIspI tu shoj cu nugu fIcu-
mush pun cushI con gumI.
Nogugu puIu bfuy quI nIycu shun-
munmI yfuc.

75
T D, nogugu musymI
IIupun pItu uIII jusguj cushuy-
quItu.
QuIqu Imutu pIs fufu sh pI tumI
ucu chI mun quI pIs.

7
Cuyu coj cuynI quI nogu tugu cushI-
cu chI m chun
uunI mu shuy quIno.

77
Cuyu p coj cushuy quItu musyu chI-
m nuy quI puj cuwu chI muy.
Nogugu yuchu chI cuy nI quItu
cumIIfmI cushIc.

78
Munu fIspI tu coj cu nugu penguy-
cho cuchun.
Puycu nugu jItu p mu IIufmI ucuy-
c chI mun.
NogumI Ichungu wIIIu p mu shuy-
quI cu nu IIutu yufpu f cu shuj.

79
Gumtu fIspI tu shoj cu nugu, estu tu-
tuy quItu cumIej cu nugu nogu-
wun shun tu c chun.

80
Gumpu IuynI quI nIycu shu IIun mun
shon g pIs yufp chun.
Chuy n pumI ImupI tu pIs munu
pengu cu sh chu.
Cu[

81
SuIbu m nuy quI tumI pusuypu
shuyu fuyc.
PuIu bfuy quI munmI yfu cuyc.

82
Gum uunI mu shuy quItu fIcchu cuy-
cup tI IImI uw pIs chuIIuy-
cun.
ChuymI Imuy fuj shumun quI
shuc y chI m nuy quI puj? n.

83
IIupun gongu shunu uuquInnu
cush p pIs,
gumpu IuynI quI cu nu tugu munumI
gong f chu.

84
Imuy cu mu fuj uwuntu shuj?
Imuy fuj jusgun quI gutI cu ch muj-
cu nu tugu?

85
Munu fIspI tu shoj cu numI y yuchu-
chI cuy nI quI tu pIs munu wIyu-
coj
funu cu numI munu uIII mun
chuyu ntu munuy cun.

8
Imutu pIs munu fImu puy cup tmI
gutI cu chuf cuy c mun.
Gumpu mundu mIn tuy quegu
IIupun pIs fusun cujIIumI.

87
IchIc IIu pumI pIshI shu wuu n pIs.
Chuyno cuycuf pIs munumI
gonguy cush c chu wIIIu p mu-
shuy quI cu nutu cumIIy tugu.

88
Cuyu coj cushuy quI munno mustu
cuwu chI muy ufI.
Chuufu estu tu tuy quI cu nu tu pIs
cumII shmI.
LdmeJ

89
T D, puIu bfuy quegu
munu gongu cujmI.
SyIuno munu ushu cujmI cuycun.
T

90
AunI shuy quI tugu Imuy cu mu pIs
cumIIn quImI.
GummI tucyu chIsh cun quI cuy
puchutu.
SAIMOS119
878

U
119.103 SuI. 19.10.
V
119.105 Pfov. 6.23.
ChuymI munu cuyu cun chu.

91
Imu-uycu pIs gum nIshuy quI n-
IIumI cuycun.
Chuy cu nugu IIupun pIs gumpu
munuy nI IIuy quI chmI cuycun.

92
Yuchu chI cuy nI quI munu cushI cu-
chI mup tengu
IIuquI cuy c IIufmI wu mun
cufun.

93
MunumI Imuy pIs gongu sh p chu
wIIIu p mu shuy quI cu nu tugu.
Chuy cu numI cuwuy c chI mun.

94
SuIbuy cu muy ufI. Nogugu
gumpumI c.
WIIIu p mu shuy quI cu nu tugu
cumIIy cmI.

95
FIyu cu nugu shuyuf puy c mun Imuy
fupIs wuu chI m nu IIun pmI.
NogumI Ichungu estu tu tuy quI-
cunu nIshu IIuntu cumIIyc.

9
Nogugu IIupun tu pIs fIcushc
ushu cuj IIu tumI.
Mundu mIn tuy quI cu numI Ichungu
Imuy pIs munu ushu cun chu.
Mem

97
Nogupgu fIyupu uIIImI yuchu chI-
cuy nI quI cunu.
Imuy fupIs chuy tugu yufpu fuy-
cmI.

98
Mundu mIn tuy quI cu nu tugu Imuy-
pIs yufpu fuy cmI.
Chuy cu numI nogu tugu chIquI-
muj cu nu pI tu pIs mus yuchuj
cuymun chufu mu shu.

99
Yuchu chI muj cu nu pI tu pIs musmI
tuntIy.
Chuyngu tuntIy estu tu tuy quI-
cu nutu yufpu fufmI.

100
Yuchuj cu nu pI tu pIs musmI tuntIy.
Chuyngu cuyc wIIIu p mu shuy-
quI cu nutu yufpu fufmI.

101
Munu uIII fufuy cu nu tugu munumI
fuf nu chu
puIu bfuy quItu wIyu cu n puj.

102
AIII uffIg Iuf jusgu shuy quI cu nu-
tugu munumI gongush c chu.
Chuyngu cuyc gum yuchu chI-
mup tI quImI.

103
ShIm chgu mII-ubjupu mIsh-
quIn pI tu pIs musmI mIsh qu-
mun puIu bfuy quegu.
U

104
WIIIu p mu shuy quI cu nutu wIyu-
cufmI yufpuy su pu yushc.
ChuymI fIyupu chIqu IIutun
fufuy cu nu tugu.
Nun

105
PuIu bfuy quegu juc uchquI nmI.
PufI n puj cumI nupu uchquI p-
muj nmI cuycun.
V

10
CumII n puj jufu sh tugu cumII-
shmI:
AIIItu fufu n puj nImu shuy quI tugu
sImfI cumII shmI.

107
T D, fIyupumI IIuquI cuyc.
PuIu bfuy quI nIshunno cuwu chI-
muy ufI.

108
Gumtu muu cu mu shtu uunI muy
T D.
AIII uffIg Iuf jusgu shuy quItu
musyuy cu chI muy ufI.

109
Wuu chI muy tumI munuf cuy cun.
Chuy pIs yuchu chI mu shuy quI tugu
munumI gong chu.

110
FIyu cunu munu uIII mun chuyu-
chI muytu munup tIn pIs
wIIIu p mu shuy quI tumI nogugu
wIyuc.

111
Estu tu tuy quI tumI efen syu tuno
chus quI cushc.
ChuymI nogu tugu cushI cu chI mun.

112
IuynI quI cu nutu IIupun shon gpu
yuchu cuy tumI mun.
Imuy cu mu pIs wIyu cuy tumI mun.
Sdmej

113
Ishcuy cfu funu cu nu tugu munumI
fIcuy tu pIs munu II chu.
Yuchu chI cuy nI quI tumI Ichungu
cuy.

114
GummI cunquI wush muj, chup-
muj.
Gumpu puIu bfuy quI munmI
yfuc.
SAIMOS119
879

115
Munu uIIItu fufuj cunu uup pItu
wItI cuy!
Nogugu DIos npu mundu mIn tun-
tumI cumII shuj.

11
AunI mu shuy quIno yunu p muy.
Chuu fugu mustu cuwu shmI.
Gummun yfu cuy c mup tgu umu
munu uIII mun chuyu chI muy chu.

117
SuIbuy cu muy ufI. Chuu fugu
cuwu sh fmI.
IuynI quI tu pIs cumII shmI.

118
IuynI quItu cuchuy coj tugu gum
dIspfI syun quImI.
Chuufu chuy funu cu nugu quIquI-
IIunmI IIutun mun chuyun.

119
Cuy puchu cho cuj fIyucunutugu
gunfu tu nmI fIcun quI.
ChuymI nogugu estu tu tuy quI cu-
nutu fIyupu cuy.

120
Gumtu munchu cuf nogugu sIcsIc-
yuyc.
Imun pIs jusgu nuy quI puj cushuy-
quI pI tumI fIyupu IIuquIc.
Ayin

121
Imuy pIs uIII IIu tumI fufushc.
Nucu chI muj cu nupu muquIn-
mungu umu cuchuy cu muy chu.

122
Nogu uIII IIu goy n puj yunu puy-
cu muy ufI.
FIyu cu nugu umu ucu chI m chun-
chu ufI.

123
Nuw pIs chuIIuy cun suIbu m nuy-
quI puj fIcchu cuf shuyu fuy cup-
tI IImI,
uunI mu shuy quItu cumII m nuy-
quI puj shuyu fuy cup tI IImI.

124
Yunu puy cu muy ufI cuyu coj
cushuy quI munno.
IuynI quI cu nutu yuchu chI muy.

125
Nogugu sIfbI shoj nI quImI c.
TuntI yuy cu chI muy.
Nogugu estu tu tuy quI cu nutu
yuchu cuy tumI mun.

12
T D jusgu nuy quI puj cuj
dIyu chuyu mu shu numI.
Munu wIyu coj cu nugu yuchu chI-
cuy nI quItu munumI cumII shu-
chu.

127
NogumI Ichungu uIIIn nIn gofI pI-
tu pIs musfuj mundu mIn tuy quI-
cu nutu cuy.

128
ChuymI nogugu wIIIu p mu shuy-
quIno goy.
IIutun fufuy cu nu tugu IIupun tumI
chIqu.
Pe

129
Estu tu tuy quI cu nugu fIyupu uIIImI.
ChuymI nogugu wIyuc.

130
PuIu bfuy quI wun tuntI yu chIp tengu
munu yuchuj funu pIs uIIImI tuntI-
yun.

131
AmutufmI mun mundu mIn tuy-
quI cu nutu mustu yuchu cuytu.

132
Tuytu DIos, fIspI tu shoj cu nu tugu
uIIImI fIcun quI.
Chuyno nogu tu pIs cuyu p mush-
puy quI uIII fIcuy cu muy ufI.

133
AunI mu shuy quIno yunu p muy ufI.
Amu cumu c chIy chu nogu munu
uIIItu fufu n tugu.

134
Runu cunu ucu chI m nun pItu
suIbuy cu muy.
Nogugu wIIIu p mu shuy quI cu nutu
cumIIy tumI mun.

135
Nogu tugu uIII uwI quI wun fIcuy-
cu muy ufI.
IuynI quI cu nu tu pIs yuchu chI muy.

13
Yuchu chI shuy quI cu nutu munu
cumIIp tInmI
nogugu fIyupu wug.
TsuJe

137
T D, gumgu juchuy nujmI
cunquI.
Rusun cujtumI IIupun tu pIs jusgun-
quI.

138
Estu tu tuy quI cu nugu IIupun pIs
uIIImI, fusun cujIIumI.

139
Nogugu fIyupumI fuby.
ChIquI muj cunu puIu bfuy quI
nIshunno munu cumIIp tInmI
fuby.

140
Gum uunI shuy quegu fusun cujmI.
ChuymI uunI shuy quI pItu nogugu
fIyupu cushIc.

141
Nogugu umII dImI c.
P-muypIs munu cuj mun chufu mun.
SAIMOS119
880
Chuy pIs munumI gong chu wIIIu-
p mu shuy quI cu nu tugu.

142
Gumgu IIupun tu pIs uIIImI jusgun-
quI.
Yuchu chI shuy quI pIs fusun cujmI.

143
FIyupu IIuquI cufmI Imutu fufuy-
tu pIs munu cum pu cu f chu.
Mundu mIn tuy quI cu numI Ichungu
cushI cu chI mu shu.

144
Estu tu tuy quI cu nugu uIIImI.
Sumuj tuntI yuy cu chI muy, uIII IIu
cuwuy cu chI muy ufI.
Oo[

145
T D, IIupun shon g pumI
muu cum. WIyuy cu muy ufI.
IIupun IuynI quI cu nu tumI
cumIIytu mun.

14
GumtumI muu cum.
Yunu p muy ufI estu tu tuy quItu
cumII n puj.

147
Munu f pIs puchu wufup tIn jutuf-
cuf muu cum yunu p m nuy-
quI puj.
Nogugu puIu bfuy quI munmI
yfuc.

148
Wufuy-wufuymI fIcch uunI shuy-
quI cu nutu yuchu cuf.

149
T D, gumgu cuyu p cojmI
cunquI. Yunu puy cu muy ufI.
AIII cushuy quI munno cuwu chI muy.

150
FIyupu chIquI muj cu nugu gutI cu-
ch muf tufI puy c mun numI.
Yuchu chI cuy nI quI cu nu tumI
Ichungu gonguy cush.

151
T D, gumgu uupu II-
chmI cuycun quI.
Mundu mIn tuy quegu IIupun pIs
fusun cujIIumI.

152
Unuy pItu-puchu numI musy estu-
tu tuy quI cu nu tugu.
Chuy tugu quIquI quImI cumu-
c chIsh cun quI Imuy-yujpIs
cunun puj.
Res/

153
IIuquI cuy cuj tugu suIbu muy ufI.
Yuchu chI cuy nI quI tugu munumI
gongush c chu.

154
Fubufn jutu fIsh puy quI jofgu muy.
AunI mu shuy quItu cumIIf shuc y-
chI muy ufI.

155
IuynI quI cu nutu munu wIyu cup tIn
fIyucunutugu munumI suIbun quI chu.

15
T D, gumgu fIyupumI
cuyu p cun quI.
AIII uffIg Iuj cushuy quI munno
cuwu chI muy ufI.

157
Nucu chI muj cunu chIquI muj cu-
nugu uchcujmI cuycun.
Chuy pIs nogugu munumI gonguy-
c chu estu tu tuy quI cu nu tugu.

158
Juchu su pu cu nutu fIcushp pusuy-
pumI meIu nc.
Chuy funu cu nugu puIu bfuy quItu
munumI wIyu cun chu.

159
T D fIyupumI cuy
mundu mIn tuy quI cu nu tugu.
Cuyu coj cushuy quI munno cuwu-
chI muy ufI.

10
PuIu bfuy quegu IIupun pIs fusun
cujIIumI.
AIII uffIg Iuj cushuy quegu Imuy pIs
munumI fucun gu chu.
S/in

11
Munu fImu puy cupt munuy nI yoj
funu cunu gutI cu ch muj tugu
munumI munchu c chu.
Gumpu puIu bfuy quI tumI Ichungu
munchuc.

12
AunI mu shuy quI mun yfu cufmI
cushI shu cuyc.
Pumpu fuy cuj gueIIuytu tufIy coj-
n fmI cushI shu cuyc.

13
IIuIIu cuy tugu fIyupumI penguc.
Yuchu chI cuy nI quI tugu umutufmI
cuy.

14
AIII uffIg Iuj cuptI quImI
Imuy fupIs gumtu uIubuyc.

15
Yuchu chI cuy nI quItu cumIej cu-
nugu cushI shumI goyun.
Puycu nu tugu ImupIs munumI
juchu mun tunI chIn chu.

1
T D, nogugu mundu mIn-
tuy quI nIycu shunno IIupun-
tumI cumIIshc.
SuIbu m nuy quI tumI munuyc.

17
Nogugu estu tu tuy quItu wIyu cmI.
SAIMOS119
881

W
119.17 Isu. 53.6; Jef. 50.6; Eze. 34.1116.
X
120.1 2Sum. 22.7; SuI. 18.6; Jon. 2.2.
Y
121.2 SuI. 124.8.
IIupun shon g pumI cuy.

18
Nogugu wIIIu p mu shuy quI tumI
estu tu tuy quI tumI wIyuc.
Gum musyun quImI Imuno goyu-
sh tu pIs.
Tuv

19
T D, fuwu cuf muu cu-
mu sh tugu wIyuy cu muy.
PuIu bfuy quI cho cuycu shunno
tuntI yuy cu chI muy.

170
Muu cuy c mu sh tugu wIyuy cu-
muy ufI.
AunI mu shuy quIno suIbuy cu muy.

171
AIubun su cu nu wunmI uIubu shuy-
quI.
GummI yuchu chI mush cun quI
IuynI quI cu nutu.

172
AunI mu shuy quI pI tumI uIubu shuy-
quI.
Mundu mIn tuy quI cu nugu IIupun-
pIs uIII IIumI.

173
Gumgu yunu p m nuy quI puj IIstu-
IIu cuycuy.
WIIIu p mu shuy quI cu nutu nogugu
IIupun tumI cumIIyc.

174
T D, suIbuy cu muy ufI.
Nogugu yuchu chI mu shuy quItu
wIyufmI cushIc.

175
AIubu n pmI cuwuytu mun.
AIII uffIg Iuj cush puy quI yunu puy-
cu muy.

17
Nogugu uyshu nmI puntu c-
cushc.
W
AshI muj shuy cu muy ufI.
Nogugu munumI gongush c chu
mundu mIn tuy quI cu nutu.
Sa!mo 120
Mana a!!iman chayananpita
maacushan
Jerusulenmun uywur cuntus/un ulubunsu.

1
T D, IIuquI cuy cho cuf
gumtu muu cum.
GumnumI yunu p mun quI.
X

2
T D, IIuIIu funu cu nu pItu
suIbu muy.
Guyu p coj funu cu nu pI tu pIs
chupuy cu muy.

3
IIuIIu cunu, gumcu nu tugu fIyupu
munu uIIImI chuyu shun quI puj.
Tuytu DIosmI custI gu shun quI puj.

4
Tuytu DIosmI guffu cho pIII yuj-
cunu IIIu pu nu cu shunno IIuu chI
puntu yoj nInu futuy cuj Ichu-
wun IIIu pu fI shun quI puj.

5
Cuyu puy pmI cuyc!
Gofpu n IIumI tIyuyc Mesec
puftI cho.
Ceduf puftI cho tIyuj cu nupu
Idun munmI toIdtu IchI-
chIshc.

AII pu numI goyushc uIII

goyuytu chIquej cu nupu Idun-
cho.

7
Nogu uIII goyuy puj wIIIu pupt,
puycu nugu guffu IIu pmI
pufIun.
Sa!mo 121
Tayta Dios imapitapis chapcoj cashan

1
Puntu cu nutu fIcufmI yufpu chuc:
Tuguy pI tu chu fuj shumongu
yunu p m nun puj? nIf.

2
MunumI, T D
yunu p mun gugu.
PuymI cumu shu sy Iu tu pIs, cuy
puchu tu pIs.
Y

3
T D munumI cumu-
c chen gu chu munu uIII mun
chuyu nuy quItu.
Tpuy c shgu munumI Imuy pIs
puu cun gu chu.

4
Puygu munumI Imuy pIs IpIy cun-
chu.
SAIMOS119 121
882
IsfueItu tpuy cgu munumI Imuy-
pIs puu cun chu.

5
T D fIcuy c shun quI.
T D ImupI tu pIs
chupuy c shun quI.
Puygu uupuy quI chmI cuycun
yunu p shu nuy quI puj.

Junujpu IntI pIs munumI Imun-

shun quI p chu.
Chucuypu quIIIu pIs munumI
Imun shun quI p pIs chu.

7
T D munu uIII mun
chuyu nuy quI pItu chup shun quI.
PuymI wuuy pI tu pIs suIbu shun quI.

8
Muypu uywup tI quI pIs T
D fIcuy c shun quI cunun-
pIs Imuy pIs.
Sa!mo 122
3erusa!encho a!!i goyay
cananpaj maacushan
Jerusulenmun uywur cuntus/un
ulubunsu. uviJ isquirbis/un.

1
FIyu pumI cushIc T
D WusIn mun uywu shun
nImup tIn!

2
Jefu su Ien, suwun puncuy quI ch-
numI cufcuyc.

3
Jefu su Ien sIud, gum cush cun quI
uIII ufushumI,
chuy cho IIupun IsfueI cunu shun-
tu c nun pmI.

4
Chuy munmI shumun uIubu shu-
nuy quI puj ucfu shuy quI tfbu-
cu nugu.
Chuyno uIubu shu nuy quI pmI
IsfueI funu cu nu tugu yuchu chI-
fuy quI.

5
Chuy chmI cufcuy cun uffIg Iu-
nun puj munduj cu nugu.
Chuy chmI cuycun DuvId pItu
mIfuj fumIIIyu munduj cu nugu.

Gumcunu IIupun shon guy quIpu nIy:

Jefu su Ien chgu uIII goyuy
cuchun.
Jefu su Ientu cuyuj cu nugu uIII IIu
goy chun.

7
CuffuI wujtun cu nu cho uIII goyuy
cuchun.
PuIu syu ch pIs uIII goyuy IIu
cuchun.

8
Amg cu nu puj y wuugu cu nu p-
numI mun uIII goyuy cununtu.

9
Jefu su Ien ch pIs uIII goyuy IIu
cunun tumI mun.
Jefu su Ien chgu T D
TempIunmI cuycun.
Sa!mo 123

1
Tuytu DIos, gumIIu munmI fIcu-
fuy cm.
Gumgu sy Iu chmI munduy cun quI.

2
Putfun nIn mun uywuy fIcu fuj nmI,
uywuy wufmI putf nun mun fIcu-
fuj nmI
T D gummun fIcuf puy-
cm cuyu p m nuy quI puj.

3
Nogu cu nutu cuyu puy cu muy ufI
T D.
MunumI uwunt nu chu guyu p-
mu shuntu.

4
AsIp mup tIn munumI uwunt nu-
chu.
OIIgoj funu cu nu pIs fIyupumI
ushIII mun.
AIII-tucoj cu numI munu cuj mun
chufu mun.
Sa!mo 124
Tayta Dios Israe!cunapa sa!bajnin cashan

1
tIn chgu Imun fuj cush wun
cufun?
IsfueI cunu m fImuf c fIy:

2~3
tIn chgu
SAIMOS121 124
883

Z
124.8 SuI. 121.2.
[
125.5 SuI. 128.6; GI. 6.16.
chIquI muj nIn ch cunu fIyupu
fubyush pun
cuwuy cuj IIutu mIcu cuf cu mush-
wun cufun.

4
Nogun ch tugu ushu fu mush wun
cufun muyu chuyuf Imu-uycu-
tu pIs upucoj nmI.

5
Ushu fu mush wun cufun chuyu-
shu muyu cuch puyIIupu uywuf
upucoj nmI.

T D uIubu shun,
fIyu funu cunu shumuf quIfun cu-
nu wun fuchIf-ushu m nun ch puj
cuycuj pItu chup mu shun ch pItu.

7
Runu chufI nun pItu bI guesh pej-
nmI cufu Iu fuy c mup tIn chI
guesh pIsh cun chI.

8
Cuy puchu tu pIs junuj puchu tu pIs
fufuj T D guesh pI-
nun ch puj yunu p mush cun chI.
Z
Sa!mo 125
Acrashan cajcunata Tayta Dios ricashan

1
T D yfu coj cu nugu
SIn Imu nmI cufcuy cun.
SIn Imu tugu munumI pIpIs
cuyu chIn chu.
Imuy-yujpIs chuy n IIumI cuycun.

2
Jefu su Ientu puntu cunu tumu pu-
fuy cu shun nmI
T D IsfueI cu nutu
fIcuy cun
cunun pIs y Imuy-yujpIs.

3
Tuytu DIos ucfu shun funu cu nutu
munumI fIyu funu cu nugu
mundun gu chu.
FIyu funu cunu mundup tIn uIII
funu cu nugu juchutu fufuf pIs
fufuy cun mun chufI.

4
T D, uIIItu fufuy ufI uIII
funu cu nu puj,
fusun cujIIutu fImuj funu cu nu p pIs.

5
Munu wIyu coj cu nutu
Ichungu fIyu funu cu nu tu wun IwuI
custI guy.
IsfueI chgu uIII goyuy cuycu II-
chun!
[
Sa!mo 12
Surtincunata ticrachinanpaj maacushan

1
Pfsu uywuj cu nutu SIon mun
T D cutIy cu chI mup tIn,
suyuy cu shun ch tumI yufpu fun chI.

2
ChuymI cushI cush pun chI Tuytu
DIostu uIubuf un chI.
Tuytu DIostu munu fIspI tuj cu-
numI Ichungu nIfun:
T D uImI fuy pmI
puycu nutu yunu pu shu!

3
T D fusun pumI fIyupu
uImI fuy puj cu nutu nogun ch puj
fufu fun.
Chuy pI tumI sumuj cushI cu fun chI.

4
T D, gum yupuy suft cu-
nutu tIcfuy cu chIy,
chun yuj chuquI jIfcu tumyu
wIchun befdI mun tIcfu cu fI-
shun nnu cunun puj.

5
Wugush pun mufoj cu nugu cushI-
cush punmI cos chutu shun-
tungu.

Wugush pun mufutu upush pun pIs

cos chu chgu cushI shumI cutI-
mongu fgu mun jun mufgu shu.
Sa!mo 127
L!apanpis Tayta Dios!!apita chayamushan
ulubunsu. Sulomn isquirbis/un.

1
T D wusItu munu jutu fu-
chIp tengu
yungumI wusI ufoj cunu ufushun pIs.
SIudtu T D munu tpup tengu
SAIMOS124 127
884

\
128. SuI. 125.5; GI. 6.16.
]
130.1 Jon. 2.2.
yungumI tpuj cunu tpu shun pIs.

2
YungumI puchu wufu shun pItu
puchu chuc nun cu mu pIs mIcu-
nu IIun puj ufun.
Tuytu DIosmI Ichungu puymun
yfu cojtu uIII puuytu tufI chIn.

3
Wumfun ch cu nugu yufIn
T D uIII bIndI-
syuntu gomup tIn chmI.

4
Msu cuycu shu IIu fuj wumfun chI
yufej cu nugu
cuycun jInyu suId fupu Ichun cu-
nu nmI.

5
Chuyno uchcu wumfu yoj funugu
cungu cushI shumI.
Chuu fugu chIquej cu nu pIs
munumI pengu cu chen gu chu
uutofI d cu nu mun chuyup tIn.
Sa!mo 128
Tayta Diosta rispitajcuna cushicushan

1
D fIspI tuj cu nugu,
puytu wIyu coj cu nugu.

2
Afushuy quI tugu mIcun quI pmI.
CushI shu uIIImI goyun quI p pIs.

3
WufmI quI pIs wusI quI chgu cungu puj
fIyupu wuyu fuy cuj bus n fmI.
Wumfuy quI cu nu numI Iduy quI-
cho cufcuy cun gu puj oIIvo yfu
chIII guI fuy cuj n fuj.

4
Chuy nmI T D bIndI-
syuntu gongu fIspI tuj cu nu tugu.

5
SIn Imu pItu-puchu T D
bIndI syuntu goycu shun quI.
Cuwu shuy quI ygu fIcuy Jefu su Ien
uIII cuycuj IIutu.

WIII cuy quI tu pIs fIcu nuy quI cu mu-

fmI cuwun quI.
IsfueI chgu uIII goyuy cuycu II-
chun!
\
Sa!mo 129
Tayta Dios sa!bacoj cashan

1
FIyupu ucufmI goyushc msu
cush pItu-puchu.
IsfueI cunu m nIy:

2
FIyupu ucufmI goyushc msu
cush pItu-puchu.
Ichungu chIquI muj cunu munumI
bInsI mu shu chu.

3
ChIquI muj cunu ustI muf wujttu
fuchI shu.
CumI IIuntu chutu shu n fmI guf-
cu nu pIs fuwuy chu shu qudu-
shu.

4
T D Ichungu uIII juez.
ChuymI puygu fIyu funu cu nupu
muquIn pItu suIbu mu shu.

5
Jefu su Ientu chIquej cu nugu bInsI-
shu cush pun penguy-tucu shu
quIquIn cunu guesh pI chun.

WusI junun tju cu nu cho usyu wun

guewu wuuy tujno ushu c-
chun.

7
Chuy funu cu nugu cuchun funu
fgutu futup tIn
muquI pIs munu chufI shunno,
mununu csu pu shunno.

8
Chuy funu cu nu tugu umu pIpIs
nIchun chu: T D yunu-
puy cu shun quI.
T D bIndI syuntu goycu-
shun quI nIf.
Sa!mo 130
Tayta Diosman yracushan

1
T D, muy-muy fufI pI tumI
guyu cuy cm.
]

2
Tuytu DIos, muu cuy c mu sh tugu
wIyuy cu muy ufI.
Ruwu cuy c mu sh tugu sumuj
wIyuy cu muy.
SAIMOS127 130
885

D
130.8 Mut. 1.21; TIto 2.14.
E
132.~10 1Sum. 7.12; 2Cfn. 1.4; 6.4142.
F
132.11 2Sum. 7.1216; 1Cfn. 17.1114; SuI. 89.34; Hech. 2.30.

3
Tuytu DIos, juch cu nutu IIupuntu
yufpu fup tI quegu
pIf shI uupuy quI mun pIs chuyu-
mun mun?

4
Gum Ichungu ImupI tu pIs pefdu-
nu cojmI cunquI.
ChuymI IIupun fIspI tu shun quI.

5
IIupun uIm pumI T D-
yfuc.
Puypu puIu bfun munmI yfuc.

Nogugu fIcuj fIcuj IIumI Tuytu

DIostu shuyu fuyc.
Tpu pu coj cunu puchu wuf nuntu
shuyu fuj pItu musfmI shuyu fuyc.

7
IsfueI cunu gumcu nu pIs T
D shuyu fuy.
PuyIIumI cuyu mun chI, munu uIII-
cu nu pI tu pIs jofgu mun chI.

8
IsfueI tugu Tuytu DIosmI IIupun
juchun cu nu pItu pefdu nuf
suIbungu.
D
Sa!mo 131
Sumaj yracur maacushan

1
T D, nogugu munumI
uIII-tuc chu.
MunumI pItu pIs munu cuj mun
chuf chu.
MunumI mun chu Imu-uycu tu pIs
uypu IIutu
nI Imu uIII cu nu tu pIs munu uyp-
n puj cujtugu.

2
Chuypu fuquengu munu fImu-
cuyIIupu upIIu IIumI cuc
unuy IIunu wusguI shu cuycuj
wumfuno.
Wumfu mumunpu meII guy nIn cho
cushI shu cuycuj nmI cuyc.

3
IsfueI, T D yfu cuy
cunun pIs Imuy cu mu pIs.
Sa!mo 132
Davidta Tayta Dios aunishan

1
DuvId Imuno ucu shun tu pIs
yufpuy cuy ufI T D.

2
Jucobpu munuy nI yoj T
D yufpuy cuy ufI DuvId
uunI shu shuy quI tugu.

3
Puy nIfun: Wus ch pIs munumI
tIyu sh chu.
Puuy tu pIs munumI tufI sh chu.

4
MunumI IchIc IIu tu pIs puuy cu-
sh chu

5
T D juc puchutu
munu fuj tufI sh ygu,
Jucobpu munuy nI yoj DIos nIn tIyu-
nun puj munu fuj tufI sh ygu.

Effutu puftI cho contftu bubuI

cuycu shun puj pufIuj tumI wIyu-
fun chI.
Y Juuf puftI ch numI tufI fun chI.
E

7
Tuytu DIospu WusIn mun uywu-
shun-IIupu.
Puypu uupun mun gonguf pu cu-
shun-IIupu.

8
T D shumuynu.
TIyu nuy quI puchu mun shumuy ufI.
Contftu bubuI nI quI wun shumuy
ufI.

9
Cfu cu nugu uIII IIu tunu fufu chun.
WIyu cu shoj cu nunu cushI cuy pItu
gupuf p chun.

10
Mundu nun puj chufu shuy quI
fuytugu
sIfbI shoj nI quI DuvId-fuycu umu
gonguy cuy chu ufI.

11
T D DuvIdtu uunI fun.
AunI shun tugu munumI cutI fI con-
gu chu.
F
AunIf nIfun: GumpItu mIfuf
uywuj IIumI fuquI quI fuy cungu.

12
PufIu cu shun chtu wumfuy quI-
cunu cumIIp tengu
SAIMOS130 132
886

G
132.17 1Rey. 11.36.
H
133.2 Exo. 29.7, 21.
yuchu chI n puj cuycuj Iuycu nutu
cumIIp tengu
puycu nupu wumfun cu nu pIs fucuf
fucufmI Imuy cu mu pIs fuy
cuycungu.

13
T D ucfu shu SIn
Imu tugu.
Chuy cho tIyu nun pmI ucfu shu.

14
Tuytu DIosmI nIfun: Cuy jIfcu-
chmI Imuy pIs cuyc shuj.
CuychmI tIyu shuj.
Cuy puftImI nogu tIyu npgu uIII
cushu.

15
Cuycho cufmI mIcuy nIn cu nu-
mun pIs bIndI syuntu chufu shuj.
PIshI pu coj pobfI cu nu tu pIs
mIcuytu tufI chI shuj.

1
Cfun cu nugu munu shno
cumIIsh pun uIIItu fufungu.
WIyu cu muj cu nunu cushI cuy pItu
gupuf pungu.

17
Chuy chmI cumu c chI shuj DuvId pItu
mIfuf uywuj yupuy fuy cunun puj.
PuypItu mIfuj cu nugu cuychmI
pufu-sImfI fuy cungu.
G

18
ChIquej nIn cu nu tugu fIyupumI
pengu cu chI shuj.
RuytumI Ichungu uIII mun chufu-
shuj.
Sa!mo 133
P-maywanpis a!!i cawananpaj cashan

1
RIcuy, cuyuy-munuy pmI cuycun
wuuguIn wun puIn wun cuyu-
nu cuf goyu shungu.

2
Chuyno uIII goyufgu cuycun
fIyupu uIII usyuj ustI
cfupu umun pItu IIwuf, shupfunpu
psuf fpun cumu chuyuj n fmI.
H

3
Chuy n pIs cuycun Hefmn
puntu pItu SIon mun shuIIuy
chuyuj nmI.
Chuyno uIII goyuj cu nu tumI
T D unuy cumu
cuwu nun puj bIndI syuntu gon.
Sa!mo 134
Tayta Diosta a!abashun

1
T D sIfbej cu nugu uIubuy.
IIupuy quI T D WusIn-
cho chucuypu cuycuj cu nugu
T D uIubuy.

2
MuquI quItu fIspI tdu wusIn cujmun
joguf cuf T D uIubuy.

3
Sy Iu tu pIs cuy puchu tu pIs cumuj
T D
SIon pItu bIndI syuntu goycu shun-
quI.
Sa!mo 135
A!miraypajcunata Tayta Dios rurashan

1
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
T D uIubuy-IIupu.
Puytu sIfbej cu nugu IIupuy quI
uIubuy,

2
T D WusIn cho cuycuj-
cunu,
Tuytu DIos nIn chpu WusIn puncu-
cho cuycuj cu nu pIs.

3
T D uIubuy-IIupu puy
uIII cushun pItu.
AIubun su cu nu wun puytu uIubuy
cuyu p coj cushun pItu.

4
PuymI Jucob pItu mIfuj IsfueI cu-
nutu ucfu fun.
QuIquInpu shuynI cuyuy nIn
cunun pmI ucfu fun.

5
Nogu musymI T D -
wuquIn dIos cu nu pItu mus munuy-

nI yoj cushuntu.
SAIMOS132 135
887

I
135.7 Jef. 10.13; 51.16.
J
135.8~9 Exo. 12.2930.
K
135.11 Nm. 21.2135.
L
135.14 Deut. 32.36.
M
135.15~18 SuI. 115.48; Isu. 44.920; Jef. 10.116; Apoc. 9.20.
N

T D munu shun tumI

fufun
syIu ch pIs cuy puchu ch pIs,
Iumuf ch pIs Iumuf fufIn ch pIs.

7
Cuy puchupu cuchun pItu pucu-
tuytu jutu fu chI mun.
Tumyu tumyu mu nun puj fyu fyu-
mu nun p pIs puymI cumu c chIn.
Wuyfu tu pIs jofgu mun chufu f cu-
nun pItu.
I

8
Tuytu DIosmI wuu chI fun, EgIpto
funu cu nupu guechpu wumfun-
cu nutu,
uywun cu nupu fImIf cuj wuwun-
cu nu tu pIs.

9
JInun EgIptu chmI uImI fuy puj
mIIugfucunutu fufu fun
Fufuonpu y mund shej cu nupu
uupun cho.
J

10
Achcu nusyun chmI funu cu nutu
wuu chI fun.
Munuy nI yoj fuycu nutu wuu chI-
fun:

11
Amoffeo funu cu nupu fuynIn
SIhontu,
Busun cu nupu fuynIn Ogtu,
K
Cununeo fuycu nu tu pIs IIupuntu
wuu chI fun.

12
Puycu nupu chuc fun tumI puftI-
syuntu goycu fun ucfu shun
IsfueI funu cu nutu.

13
T D, gumgu Imuy cu mu pIs
cuwuy cun quImI.
T D, gumtugu Imuy cu mu-
pIs yufpu f shun quI pmI.

14
nutu jusgun gumI.
L
T D sIfbej nIn cu nutu
cuyu pun gumI.

15
Tuytu DIostu munu fIspI tuj cu-
nupu duIun cu nugu gofI pItu,
gueIIuy pI tumI.
Chuy cu nugu funu cunu fufu shu-
IIunmI.

1
ShImIn cuptIn pIs munumI fImun-
chu.
NuwIn cuptIn pIs munumI fIcun-
chu.

17
RInfIn cuptIn pIs munumI wIyun-
chu.
Chuy cu nupugu munumI jmuy-
nIn pIs cunchu.

18
duIu cu nutu fufuj cu nu pIs.
duIu cu nu mun yfu coj cu nu pIs.
M

19
IsfueI cunu, T D
uIubuy-IIupu.
Cfu cunu, T D uIubuy-
IIupu.

20
Iev fumIII yu cunu, T
D uIubuy-IIupu.
T D fIspI tuj cunu puytu
uIubuy-IIupu.

21
Jefu su Ien cho tIyuj T
D uIubu shu cuchun!
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Sa!mo 13
Tayta Dios cuyacoj cashan

1
uIII cushun pItu.
Puy cuyu coj cus/ungu imuy cu mu pis
c/uy no llumi.
N

2
IIupun dIos cu nu pItu mus munuy-
nI yoj DIostu ugfu d sIcuy-IIupu.
c/uy no llumi.

3
Jupu IIun Tuytu DIostu ugfu d-
sIcuy-IIupu.
c/uy no llumi.
SAIMOS135 , 136
888

O
13.5 Gen. 1.1.
P
13. Gen. 1.2.
Q
13.7~9 Gen. 1.16.
R
13.10 Exo. 12.29.
S
13.11 Exo. 12.51.
T
13.13~15 Exo. 14.2129.
U
13.1 Deut. 8.2, 15.
V
13.19 Nm. 21.2130.
W
13.20 Nm. 21.3135.

4
Imu-uycu tu pIs uImI fuy puj cu nutu
fufujtu ugfu d sIcuy-IIupu.
c/uy no llumi.

5
TuntI yuj cuynIn wun sy Iu tu pIs
fufujtu ugfu d sIcuy-IIupu.
O
c/uy no llumi.

Cuy puchutu yucu jununpu

mushtujtu ugfu d sIcuy-IIupu.
P
c/uy no llumi.

7
IntItu quIIIu tu pIs fufujtu ugfu d-
sIcuy-IIupu.
c/uy no llumi.

8
IntItugu fufu shu junujpu uchIc y-
nun puj.
c/uy no llumi.

9
QuIIIu tu wun goyIIuftunumI fufu-
shu chucuypu uchIc y nun puj.
Q
c/uy no llumi.

10
EgIpto funu cu nupu guechpu
wumfun cu nutu wuu chejtu
ugfu d sIcuy-IIupu.
R
c/uy no llumi.

11
EgIp tu pItu IsfueI cu nutu
jofgumojtu ugfu d sIcuy-IIupu.
S
c/uy no llumi.

12
IsfueI cu nu tugu Tuytu DIosmI
munuy nI yoj cuynIn wun
mucyuf cuf jofgu mu fun.
c/uy no llumi.

13
Pucu Iumuf tu pIs Ishcuy mun
fuquIfejtu ugfu d sIcuy-IIupu.
c/uy no llumi.

14
PuymI Iumuf chuu pInpu IsfueI cu-
nutu psuchImufun.
c/uy no llumi.

15
PuymI fufuontu suId fun cu-
nu tu wun Pucu Iumuf cho
shenguchIfun.
T
c/uy no llumi.

1
Chun yuj chuquI jIfcupu ucfu-
shun funu cu nutu pushuj Tuytu
DIostu ugfu d sIcuy-IIupu.
U
c/uy no llumi.

17
Munuy nI yoj fuycu nutu wuu chI nun-
puj bInsIchejtu ugfu d sIcuy-IIupu.
c/uy no llumi.

18
Tuytu DIosmI wuu chI fun fIyupu
munduj munuy nI yoj fuycu nu-
tu pIs.
c/uy no llumi.

19
PuymI wuu chI fun Amoffeo
funu cu nupu fuynIn SIhontu.
V
c/uy no llumi.

20
PuymI wuu chI fun Busunpu
fuynIn Ogtu.
W
c/uy no llumi.

21
Tuytu DIosmI chuy wuu chI shun
fuycu nupu chucfuntupIs IsfueI-
cu nutu fuquI pu fun.
c/uy no llumi.

22
NIfcuf numI puftI syuntu goycu-
fun sIfbej nIn IsfueI cu nutu.
c/uy no llumi.

23
Tuytu DIosgu munumI
gongumushcunchchu.
c/uy no llumi.

24
PuymI suIbu mun chI chIquI muj-
nIn ch cu nu pItu.
SAIMOS136
889

X
137.1 Eze. 3.15.
Y
137.7 Abd. 1015.
Z
137.8 Jef. 50.29; Apoc. 18.6.
c/uy no llumi.

25
PuymI mIcuytu tufI chIn cuwuj
cujcu nu tugu IIupuntu.
c/uy no llumi.

2
SyIu cho cuycuj Tuytu DIostu
ugfu d sIcuy-IIupu.
c/uy no llumi.
Sa!mo 137
Babi!onia mayu !duncho !!aquicushan

1
BubI Io nIu muyu cunu cuntun cho
jumuf puf,
wuguj cunchI SIontu yufp fIf.
X

2
SIud cho cuycuj wuyuu yfu cu nu-
mun wufcuy c fI fun chI ufpun-
ch cu nutu.

3
Pfsu upumuj nIn ch cu nu wun,
Imu-uycun ch tu pIs guechu muj nIn-
ch cu nunu
nImuj cunchI m cushI cuf
cuntuy nIf,
m SIon puj cuntu shuy quI cu nutu
cuntuy! nIf.

4
Juc-I nusyun chgu
Imun pu f shI cuntuy cush-
wun T D uIubunu
uIubun su cu nu tugu?

5
Jefu su Ien, gumtu gonguy cup tgu
def chu cuj muqu pIs chuquI c-
cu chun.

Jefu su Ien, gumtu mununu mus

yufpup tgu,
gumpuj mununu mus cushI cup-
tgu
guII pIs puIu guf n mun Iugu c cu-
chun.

7
T D Edom funu cunu
nIshun tugu umu gonguy chu.
Jefu su Ien munu uIII mun chuyup-
tIn
puycu nugu cushI cuy pItu guyuf-
pu fun:
IIIg chIy! IIIg chIy! IIupun
sImIn tun tIntu IIIg chIy!
Y
nIf.

8
BubI Io nIu, gumtu pIs IIIg chI-
shun quI pmI!
Tuytu DIos bIndI syuntu gochun
nogu cu nutu fufu mu shuy quI-
pItu uyItu cutI chI shoj tugu.
Z

9
Tuytu DIos bIndI syuntu gochun
wumfuy quI cu nutu chufIf cuf
fumI cu nu mun upuy cuf pujshI-
fej tugu!
Sa!mo 138

1
Tuytu DIos, IIupun shon g pumI
ugfu d sI cu shuy quI.
AIubun su cu nu wunmI dIos cu nupu
uupun cho uIubu shuy quI.

2
RIspI tdu TempIuy quI cuj-Imun
fIc fIfmI gonguf pu cu shuj
fusun cujtu fufuj cushuy quI pItu,
cuyu coj cushuy quI pItu ugfu d-
sI cu n puj.
Gumgu IIupun pItu mus munuy-
nI yoj cushuy quI tumI musyu-
chIsh cun quI.
AunI shuy quI tu pIs cumIIsh cun quImI.

3
Gumtu muu cu mupt yunu p mu-
fuy quImI.
Muu cu mupt cuII ptu yufI chI-
fuy quImI.

4
Cuy mundu cho cuj fuycu nugu
uunI shuy quI cu nutu wIyufmI
gumtu uIubu shun quI puj.

5
Chuy fuycu numI T D-
uIubungu Imuno cunun-
p pIs cumu c chI shun pItu.
Chuyngu T D
uIubungu fIyupu munuy nI yoj
cuptInmI.
SAIMOS136 138
890

[
138.8 FII. 1.6.
\
139.7~12 Jef. 23.2324; Ams 9.2.

Muy junuj puchu cho cush pun pIs

T D yunu punmI
umIIdI funu cu nutu.
AIII-tucoj cu nu tugu cufu IIu pI tu-
numI fejsIn.

7
Imu munu uIII mun pIs chuyupt
Tuytu DIos gummI yunu p mun-
quI.
Munuy nI yoj cushuy quItu musyu-
chIsh puy quImI
chIquI muj cu nu pI tugu suIbu mun-
quI.

8
T D gumgu cumIIn quI-
pmI nogu puj yufpu shuy quItu.
T D, cuyu coj cuynI quegu
Imuy-yujpIs chuy n IIumI.
[
ChuymI cumu shuy quI cuycup tgu
umu cuchuy cu muy chu ufI.
Sa!mo 139
Tayta Dios !!apanta musyaj cashan

1
T D, gumgu Imuno cushu-
II tu pIs fIcu mush cun quImI.
Imuno cushu II tu pIs musyun-
quImI.

2
Gumgu musyun quImI Imuno
cuwu shu II tu pIs.
Cufu cho cuycush puy quI pIs
musyuy cun quImI
ImuIIutu yufpuy cu sh tu pIs.

3
Muycho goyu shtu muycho pufI-
shu II tu pIs fIcuy c mun quImI.
Imu fufu shu II tu pIs musyuy cun-
quImI.

4
Imutu fImu n puj munu tufIp t pIs
T D gumgu muynumI
musyuy cun quI Imutu fImuf cu-
n tu pIs.

5
Gumgu IIupun pI tumI fIcuy c mun-
quI.
MuquI quI wunmI chupuy c mun quI.

Chuyno nogu puj musyu shuy quegu

Chuy cu nu tugu munumI tuntI yuy-
tu pIs utIp chu.

7
MuyIIu mungu uywu c mun chu fuj
espI fI tuy quI pItu?
MuyIIu mungu guesh p mun chu-
fuj gumpItu?

8
SyIu mun uywu cup t pIs chuy-
chmI gum cuycun quI.
Cuy puchu fufIn mun yuycup t pIs
chuy ch pIs gumgu cuycun quImI.

9
IntI yugu mu nun cuj-Ipu pfIf
uywu cup t pIs
junu Iumuf cuntun cho tIyu cuy-
cup t pIs

10
muquI quegu uyp mun munmI
chuy mun pIs.
Def chu cuj muquI quegu munumI
cuchuy cu mun mun chu.

11
GumpItu pucu cuytu yufpupt,
u uchIc yuy cuj puchu chucuy mun
tIcfu cu fIp tIn pIs

12
chucuygu gumpItu munumI pucu-
mun mun chu.
Chucuy pIs gumpgu cuycun
junujno uchIc yuj IIumI.
Gumpgu chucuy pIs junuj pIs
IwuI-IIumI.
\

13
Tuytu DIos gummI IIupun cuef p-
tu pIs fufush cun quI.
Mumpu puchun ch pIs gummI
fofmu mush cun quI.

14
FIyupu uImI fuy ptu fufu mu shuy-
quI pI tumI gumtu uIub.
Gum fufu shuy quI cu nugu uImI fuy-
pmI.
Chuyno uImI fuy puj cushun tugu
fusun pumI fIgu.

15
Nogu fufu cuy cu sh tugu pIpIs
munumI fIcu fun chu.
PIpIs munumI musyu fun chu
Imuno fufu cuy cu sh tu pIs.
Puchu fufIn ch n pIs munu fIcu-
cuy IIumI cumu c chI mush cun-
quI.
SAIMOS138 , 139
891

]
139.23 SuI. 17.3; 26.2.
D
140.3 Rom. 3.13.

1
Gumgu fIcuy c mu fuy quImI
mumpu puchun cho uychu IIu-
fuj wIuy cu shtu.
Chuy cu nugu IIupunmI IIbfuy quI-
cho IsquIf bI fuy cun.
Munu f pIs yufIpt
gumgu muynu musyu fuy quI Imuy-
yuj cuwu n puj cush tu pIs.

17
Tuytu DIos, gum yufpu shuy quegu
uImI fuy pmI.
Chuy yufpu shuy quI cunu uypu IIu
cushungu munu utIpuy pmI.

18
Yufpu shuy quI cu nutu yupuytu
munup tgu ugush pI tu pIs mus
uypu IIumI cuycun.
MunumI Imuy pIs yupuytu utIp-
mun chu.

19
Tuytu DIos, fIyucunutugu wuu-
fu chIy.
Nuup pItu gufguy wuu chI coj cu-
nutu.

20
Puycu nugu gumpu contfuy quImI
fImun.
Munu cuj IIu pI tumI gumpu contfuy-
quI jutu fIn.

21
quImI gumtu chIquI shoj cu nutu
nogu chIquI shtu.
Munu chu munu cuj mun chuf
munu cuj mun chufu shoj cu nu-
tu pIs?

22
Nogugu fIyupumI puycu nutu chIqu.
Contf cu nu tu nmI fIc pIs.

23
Tuytu DIos, Imuno cush tu pIs
fIcu muy.
Imuno shong cushu IIun tu pIs
musyuy cu muy ufI.
Imuno yufpu shu II tu pIs musyu-
muy ufI.
]

24
Rufu sh cunu munu uIII cuptengu
tuntI yu chI muy ufI.
NIfcuf yuchu chI muy gum munu-
shuy quIno cuwu n puj.
Sa!mo 140
Imapitapis chapnanpaj maacushan

1
T D, fIyucunupItu suIbuy-
cu muy.
Wuu chI coj cunu wuu chI m nun-
pItu chupuy cu muy.

2
Puycu nugu munu uIIItu fufuy IIu-
tumI yufpun.
Imuy fupIs funu-musIn tugu
pIIIyu chIy IIu tumI munuy cun.

3
Puycu nupu shImengu cuycun
cuIe bfupu Iuns tunno.
RImu shun cunu cuycun cuIe bfupu
ben nunno.
D
Selu/

4
T D, chupuy cu muy
fIyucunu chufI m nun pItu.
Chupuy cu muy wuu chI coj cu nu-
pItu.
Puycu nugu munu uIII mun chuyu-
nu II tumI shuyu fuy cun.

5
Puycu nugu uIII-tucoj funu cu-
numI.
TunI n puj wuscu tuno chufu p-
mu shu.
IIyuf pItu cuf cu m nun puj fedutu
chufu p mu shu.
NnI cu nu mun togIIun cu nutu
chufu shu munyu pu cuf tunI n-
puj. Selu/

T D fuwu cushc:
GummI cunquI DIosn.
Muu cu mu shtu wIyu muy ufI nIf.

7
T D, gummI cunquI
munuy nI yoj SuIbu muj.
PIII yu ch pIs gummI chup mun quI.

8
T D, fIyu funu cunu
munu shun tugu umu cumu c-
chIy chu.
Yufpu shun cu nu tugu umu cumu c-
chIy chu.
Chuy fmI mununu uIII-tucon gu-
chu. Selu/
SAIMOS139 , 140
892

E
141.2 Apoc. 5.8.
F
142 1Sum. 22.1; 24.3.

9
Tumu pu fuy c muj cunu
MuIdI syu ndu cuchun nIshungu
quIquIn cu nu mun tIcfu chun.

10
Puycu nu mun shIc wu mu chun
shun shu.
Puycu nu tugu uchcu cu nu mun
wIuf p fI chun Imuy pIs
mununu IIoj shI mu nun puj.

11
Wushu-fImu cu nugu umu cuchun-
chu cuy puchu chgu.
Munu uIIItu fufu shungu fIyu
funutu quIquIntu gutI f chun
wuu chI nun cumu.

12
Nogu musymI pobfI tugu T
D uIII uffIg Iu shuntu.
IIuquI cuy cuj cu nu tu pIs yunu-
punmI.

13
AIII funu cu nugu uIubu shun quI-
pmI.
Munu shuy quIno fufuj cu nugu
uupuy quI chmI cuwungu.
Sa!mo 141
3ucha rurayman mana
chayananpaj maacushan

1
GumtumI guyu cuy cm T
D.
JucIIu shuy cu muy yunu p m nuy-
quI puj ufI.
Muu cu mupt wIyuy cu muy ufI.

2
Muu cu mu shgu gum cujmun
chuyu mu chun InsIn suno.
E
Muqutu jogu fI fuy c mu shnu
cuchun tufdIpu upumu sh
offen duno.

3
T D, IIutun cu nu tugu nI
juc shImI pIs umu fImu sh chu.
ShIm mun chufuy cuy tpu cojtu.

4
IIutun cu nutu fufu n puj yufpu-
sh tugu umu cumu c chIy chu.
Munu uIIItu fufuf cuwu ntu
chup muy.
FIyu funu cunu mIcuf upuf gotuf-
pu shun cho gotu f n tugu umu
munuy cuy cho.

5
AIII funu pIu cu mup tIn, ustI mup-
tIn chus quI cu shmI.
Chuy cu nugu cungu jumpI nmI.
Chuu fugu chus quI cu shmI.
FIyu funu cunu muguy c mup tIn-
pIs gumIIu tumI muu cuy c-
shuy quI.

FIyu funu cu nupu munduj nIn cunu

gugu pItu fumI puquI cujno
munu uIII mun chuyuf-fmI
musyungu nogu wIIIu pu sh cu-
nugu fusunpu cushuntu.

7
Yupyup tIn cufpu cunu mush tu fu-
shun nmI tuIIun cu nu pIs mush-
tu fungu funu cunu pumpu fu-
shun cho.

8
T D, gumIIu munmI yfu-
cuy cm.
Gum chup m nuy quI pmI yfu-
cum.
Amu cuchuy cu muy chu ufI.

9
FIyu funu cunu munu uIII mun
chuyu chI m nun puj yufpu puy c-
mu shun pItu chupuy cu muy ufI.

10
FIyu funu cu nugu nogu puj yufpu-
shun mun quIquIn cunu chuyu-
chun.
Nogutu Ichungu suIbuy cu muy.
Sa!mo 142
Gammi canqui pacacun
uviJ yuc/uc/is/un ulubunsu. Muc/uyc/o
cuycus/punmi munucurun.
F

1
SInchI guyu cuy pumI T
D muu cushc.
CuII puypu guyu cufmI cuyu p m-
nun puj fuwu cushc.

2
PuymunmI quIju cuyc.
PuytumI musyuy c ch ImupItu
IIuquI cuy cu sh tu pIs.
SAIMOS140 142
893

G
143.2 Rom. 3.20; GI. 2.16.
H
143. SuI. 42.12; 63.1.

3
PuytumI wIIIup fIyupu IIuquI shu
cuycu sh tu pIs.
Tuytu DIos, gumgu musyun quImI
Imuno goyuy cu sh tu pIs.
Munu uIII mun chuyu n pmI
togIIu cu nutu chufu p mu shu.

4
Def chu cuj-Id pumI fIcu chuc.
PItu pIs munumI fIc chu yunu p-
muj shumojtu.
PIpIs munumI cunchu wush muj.
Nogupgu munumI pIpIs yufp-
fIn chu.

5
GumtumI muu cum T
D.
Muu cu mush pmI cuyno n:
GumIIumI cuy bdu chgu cuwu-
chI mun quI nIf.

WIyuy cu muy ufI gupu fuypu

muu cu mu shtu.
BuIufn munumI cunnu chu.
GutI cu ch muj cu nu pI tugu pucuy-
cu muy ufI.
Puycu nugu nogu pItu mus cuII pu-
yojmI.

7
CufsII cho cuycujno cuycu sh pItu
jofguy cu muy.
Cuyno IIuquI cuy cu sh pItu jofguy-
cu muy gumtu uIubu n puj.
Chuy pI tugu uIII funu cunu cushI-
cush punmI nogu wun gotuf-
pungu.
Sa!mo 143

1
T D, muu cuy c mu shtu
wIyuy cu muy.
Ruwu cuy c mu shtu wIyuy cuy
ufI.
Gumgu uIIImI cunquI.
AunI shuy quI tugu cumIIn quImI.

2
Gumpu uupuy quI chgu munumI
pIpIs juchuy ngu cunchu.
Chuyno cuptIn nogu tugu umu
jusguy cu muy chu ufI.
G

3
ChIquI muj cu nugu gutI cu chuy c mun.
Pumpu mun Iugu cuj pmI ItI fu mu shu.
Wuoj cunu pumpu fuy cu shunno
chucuy ch nnu cuwu n tumI
munun.

4
FIyupu IIuquI shumI cuyc.
Yufpu chu cuy cup tI IImI shon g pIs
ubufffu fIcu cu shu.

5
Unuy cu nu puj yufp fmI.
MIIu gfu cu nutu fufu shuy quI p pIs
yufpf.

Gum cujmunmI mucyu fuy cm.

Gumtugu shuyu fuyc chuquI uIIpu
yucu nuy cuj nmI.
H
Selu/

7
T D, jucIIu yunu puy cu-
muy ufI.
Jmuy n pIs ushu cuy cun nu chuj.
Amu cuchuy cu muy chu.
Cuchuy cu mup tI quegu wuoj cu nu-
n nu chufI cushuj.

8
Nogugu gummunmI yfu cum.
ChuymI musyu chI muy tutupugu
cuyu mu shuy quItu.
Nogugu Imutu yufpu sh tu pIs
gumtumI wIIIup.
ChuymI tuntI yuy cu chI muy Imuno
goy n p pIs.

9
Nogugu chup m nuy quI puj
gummunmI yfu cum.
ChIquI muj cu nu pItu suIbuy cu muy
ufI T D.

10
TuntI yu chI muy gum munu shuy-
quIno cuwu n puj.
GummI Tuytu DIosn cunquI.
EspI fI tuy quI yunu p m chun ufI
uIII IIutu fufu n puj.

11
T D fIspI tu shu cunuyquI-
fuycu cuwu chI muy ufI.
AIIItu fufuj cush puy quI fIyupu
IIuquI cuy cujtu jofguy cu muy
ufI.
SAIMOS142 , 143
894

I
144.3 Job 7.1718; SuI. 8.4.
J
144.5~8 2Sum. 22.817; SuI. 18.716.
K
144.10~11 SuI. 18.50.
L
144.13~14 Iev. 26.36.
M
144.15 SuI. 33.12.

12
AunI shuy quItu cumIej cush puy-
quI, IIupun chIquI muj cu nutu
IIIgu fu chIy.
Nogu sIfbI shoj nI quI cuycup tgu
IIupun contf cu nutu ushu c-
chIy ufI.
Sa!mo 144

1
AIubu shu cuchun ImupI tu pIs
chup muj T D.
PuymI nogu tugu yuchu chI mun
cumu fI cu chI mun guffu cho
pIII yu n p pIs.

2
PuymI cuyu mun, chup mun.
PuymI mus uItun nIn pucu cun,
ImupI tu pIs jofgu muj.
PuymI chupu cunu escd.
PuymI IIupun funu cu nu tu pIs
munuy n mun chufu mun.

3
T D, Imufuj funugu
puypuj yufpu chu cu nuy quIpgu?
Imufuj funugu fIyupu cuyu nuy-
quIpgu?
I

4
Runugu juc jmuytu cuchuy cuy-
n IIumI.
IIun tuy psuj n IIumI uywu cuy-
cun pIs.

5
T D syIutu chupu fuy-
cujtu uuchI fIf ufmuy.
J
Puntu cu nutu yutuy cuy gosh tuy
jutu fI nun puj.

AchIc yuypu uchIc yuf fyu chI muy.

Chuy wun chIquI shoj cu nugu
muchIypu-muchIfmI guesh-
pengu.

7
Junuj pItu-puchu uypuf cu muy ufI.
Jutun Iumuf pItu muquI quI wun
jofguy cu muy ufI.
Munu fejsI sh jpu funu cu nu pItu
suIbuy cu muy.

8
Chuy funu cu nugu IIuIIu cuy IIu-
tumI fImun pIs.
Munu cuj pItu jufush pun def chu
cuj muquIn tu pIs jogu fIn.

9
Tuytu DIos, mushoj uIubun su-
wunmI uIubu shuy quI.
Gumtu uIubushp cuntu shuj
chuncu cuefduyoj ufputu tucu-
pu IIupu.

10
GummI cumu c chIn quI fuycunu
juctu bInsI nun puj.
SIfbI shoj nI quI DuvId tu pIs GummI
suIbuf uy quI subII wun wuu-
nun pItu.
K

11
Munu fejsI sh jpu funu cu nu pItu
suIbuy cu muy ufI.
Chuy funu cu nugu IIuIIu IIu tumI
pufIun pIs.
IIuIIu cuf munu cuj pItu jufush-
pun def chu cuj muquIn tu pIs
jogu fIn.

12
Wumf cunu wIuy cu chun weftu-
cho cuj Iuntu cunu wIuj n fuj.
WufmI wumf cu nu pIs cuycu chun
cuyuy IIu puj pIIuncu puIu syutu
cumu f chejno.

13
MIcuy chufu cu n cu nu ch pIs
IIupun custu mIcuy juntu shu
cuycu chun.
Uyw cu nu pIs jIfcu cho wufun gunpu
wufun gunpu mIfuy cu chun.

14
Uyw cu nu pIs uchcu cufgutu
upuchun.
Nogu cu nupgu umu cuchun chu
IIuquI cuy.
Pfsu cuf cuf pIs umu upum chun-
chu.
CIII cu nu ch pIs IIuquI cuf umu
gupuf p chun chu.
L

15
Chuy nIshno goyuj funu cu nugu
fusunpu cushI shumI cuwungu.
D DIosn nejcu nugu.
M
SAIMOS143 , 144
895

N
145.8 SuI. 103.8; Stg. 5.11.
O
145.14 SuI. 146.8; 147.6.
Sa!mo 145
L!apan runapis Tayta Diosta a!abachun
le[

1
Gum fIyupu munuy nI yoj Ruyn
cushuy quI tumI wIIIu cu shuj
Tuytu DIos.
Imuy cu mu pIs uIubuy c shuy quImI.
Bet

2
Wufun wufunmI uIubu shuy quI.
Imuy cu mu pIs uIubuy c shuy quImI.
Gulmel

3
T D fIyupu munuy nI yojmI.
ChuymI uIubu nun chI cumu cun.
Puy munuy nI yoj cushungu
tuntI yuy tu pIs munu utIpuy pmI.
dlet

4
Tuytu DIos gum fufu shuy quI cu nu-
pmI tuytun cu nu pIs wumfun-
cu nutu wIIIu pungu.
Munuy nI quI wun fufu shuy quI cu-
nu tu pIs wIIIu congu.
He

5
Munuy nI yoj uchIc yuypu uchIc yuj
cushuy quItu wIIIu congu.
Nogu pIs wIIIu cu shuj fIyupu uImI fuy-
puj cu nutu fufu shuy quI cu nutu.
Vuv

Munuy nI yoj cush puy quI fIyupu

munchu fIy puj cu nutu fufu shuy-
quI cu nu tumI pufIungu.
Nogu numI wIIIu cu shuj munuy nI-
yoj cushuy quItu.
Zuyin

7
FIyupu uIII cushuy quI tumI pufIungu.
AIIItu fufu shuy quI pI tu numI
cushI cuf cuntungu.
Jet

8
T D fIyupu uIII, cuyu-
p cojmI.
Puygu jucIIu munumI fubyu cun-
chu.
Puygu fIyupu cuyu cojmI.
N
Tet

9
T D p-muyp pIs uIIImI.
Imu fufu shun cu nu tu pIs cuyufmI
fIcun.
YoJ

10
T D, IIupun fufu shuy quI-
cunu uIubuy cu shun quI.
WIyu cu shoj cunu udufuy cu shun-
quI ufI.
Cu[

11
Puycu nugu sumuj mundu shuy quI-
pmI pufIungu.
Munuy nI yoj cush puy quI fufu-
shuy quI cu nu tu pIs wIIIu congu.
LdmeJ

12
Munuy nI yoj cushuy quItu,
fIyupu uchIc yuypu-uchIc yuy cuj
munuy nI quI cushun tu pIs funu-
cu nutu musyu chengu.
Mem

13
Gum mundu shuy quegu munu
ushu cujmI.
Mundu shuy quegu Imuy cu mu pIs
muquI IIuy quI chmI cungu.
Sdmej

14
T D tunej cu nutu
chufInmI.
Nucuy cuj cu nu tu numI uIII mun chufun.
O
Ayin

15
Tuytu DIos, IIupun pIs gumtumI
shuyuf puy c shun quI
yufgu shun fu mIcuytu tufI chI-
nuy quI puj.
Pe

1
Chuufu gumgu uIII cush puy quImI
sucsu nun yuj tufI chIn quI IIupun
cuwuj cu nutu.
TsuJe

17
T D IIupun uunI shun-
tu pIs cumIInmI.
IIupun fufu shun cu nu tu pIs cuyu-
punmI.
Oo[

18
T D IIupun shon gunpu
muu coj cu nutu yunu punmI.
SAIMOS145
896

P
14.2 SuI. 104.33.
Q
14. Gen. 1.
R
14.7 SuI. 103.6.
Res/

19
Puytu fIspI tuj cunu Imutu pIs
muu cu shun tugu IIupun tumI
cumu c chIn.
Muu cup tIn ImupI tu pIs suIbunmI.
S/in

20
T D ImupI tu pIs chupunmI
puytu fIspI tuj cu nu tugu.
FIyu funu cu nu tumI Ichungu ushu-
fIn.
Tuv

21
Nogugu T D
uIubu shuj.
Juchuy nuj T D IIupun
udufu chun cunun pIs Imuy cu-
mu pIs.
Sa!mo 14
Tayta Dios rurashancunata a!abashan

1
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
D uIubu shuj.

2
Cuwu sh ygu Imuy pIs T
D uIubuy c shmI.
Cuy puchu cho cuwu sh cu mugu
uIubun su cu nu wun Tuytu
DIostu uIubuy c shmI.
P

3
Amu yfu cuy chu munuy nI yoj
funu cu nu mungu.
Puycu nugu funu IIumI. MunumI

4
Puycu nugu wuush pun cush gun
uIIpu munmI tIcfun.
Imu-uycutu fufu nun puj yufpu-
shun cu nu pIs chuy junuj IIumI
ushu cungu.

5
Jucobpu DIos nIn yunu pu shun
funugu cushI shumI cuwungu.
T D yfu coj
funugu cushI shumI cuwungu.

Tuytu DIosmI cumu shu syIutu,

cuy puchutu, Iumuf tu pIs,
chuy cu nu cho cuycuj tu pIs.
Q
Puygu uunI shun cu nutu cumIInmI.

7
Nucuy cuj cu nu tugu yunu punmI.
R
Yufguy pItu cuycuj cu nu tu numI
mIcuytu tufI chIn.
Pfsu cuycuj cu nu tu pIs T
D jofgunmI.

8
T D gupfu cu nu tu pIs
uIIchu c chInmI.
T D jutu fu chInmI
tunI shu cuycuj cu nutu.
T D cuyunmI uIII
funu cu nutu.

9
T D Imu-uycu munu
uIII pI tu pIs chupunmI juc-I
nusyun funu cu nutu.
Yunu punmI wucchu cu nutu bIy-
du cu nutu.
FIyu funu cu nu p numI Ichungu
cumu c chIn munu uIII mun
chuyu nun puj.

10
SIn, Imuy cu mu pIs T D-
mundungu.
Tuytu DIos nI IIuy quImI Imuy cu mu-
pIs fuy cungu.
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Sa!mo 147
Tayta Diostaga a!abaypmi

1
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
FIyupu uIIImI Tuytu DIos nIn chtu
uIubun su cu nu wun uIubuygu.
Puytugu cushI shu mIsh quI IIu
uIubuy puj.

2
T D Jefu su Ien tu pIs
uIIchuy c chInmI.
IsfueI cunu mush tu cu shu cuycuj cu-
nu tu pIs shun tuy c munmI.
SAIMOS145 147
897

S
147.1~18 Job 37.911.
T
147.19 Rom. 3.2.

3
PuymI uIIchu c chIn IIuquI cuy cuj-
cu nu tu pIs.
GuefIn cu nu tu pIs fpu wun wutu-
pun.

4
Puygu musyunmI uycu goyIIuf-
cunu cushun tu pIs.
Cudu goyIIuf cu nupu jutIn tu pIs
yuchunmI.

5
Tuytu DIos nIn chgu fIyupu
munuy nI yojmI.
Puypu yufpuy nengu munu utIpuy-
pmI.

T D yunu punmI umII-

dI cu nutu.
FIyu funu cu nu tu numI Ichungu
penguy mun chufun.

7
Agfu d sI cush puy quI T D
uIubun su cu nu wun uIubuy.
Tuytu DIostu uIubuy ufpu IIun pu-
wun.

8
PuymI sy Iu pu pIs pucu tu f chIn.
Cuy puchu mun tumyu mu nun p-
pIs tumyutu cumu fIn.
Guewutu wIu chIn jIfcu cu nu cho.

9
AnImuI cunu mIcuytu tufI nun p-
pIs cumu c chIn.
bIcu nupu wuwun yufguf wugup-
tIn pIs mIcuytu tufI chIn.

10
Tuytu DIosgu munumI cushI cun-
chu cuwu IIu fIyupu fIfsuyoj
cuptIn pIs,
nI funu cuII pu supu cuptIn pIs.

11
Chuypu fuquIn T D
cushI cun puytu fIspI tup tInmI,
puy cuyu coj cushun mun yfu cup-
tInmI.

12
Jefu su Ien, T D uIubuy.
SIn, DIos nI quItu uIubuy.

13
PuymI puncuy quI cu nupu funcun-
cu nu tu pIs sInchI y chI shu.
SIud cho tIyuj funu cu nu tu pIs
bIndI syuntu goshu.

14
PuymI uIII goy chIn nusyun nI quI-
cho tIyuj cu nutu.
Rgu uIII wuyu nun p pIs bIndI-
syuntu chufun.

15
Tuytu DIosmI nIn cuy puchu cho
Imu Imuno cunun p pIs.
Chuy nIshungu jInun fumI
cumIIn.

1
Tuytu DIosmI cuy puchu mun
fush tu chI mun utcutu-jInu.
Gusu pu tu pIs mush tu chI mun yufuj
cuchItu-jInu.

17
Tuytu DIosmI funtu tumyu tu pIs
gusu pu tuno shIc wu chI mun.
Puy gus chIp tInmI yucu pIs tIntI-
c cun.

18
Ichungu chuIIu c cu nun puj Tuytu
DIos nIptIn chuIIu c cun.
Wuyf chI mup tIn yucu pIs cffIn.
S

19
IsfueI jutI yoj Jucob tu pIs PuymI
musyu chI fun
yufpu shun cu nutu, IuynIn cu nutu,
mundu mIn tun cu nutu.
T

20
WuquIn nusyun cu nu tugu munumI
chuyno fufu shu chu.
WuquIn nusyun funu cu nugu Tuytu
DIospu IuynIn cu nutu munumI
Imuy pIs musyu shu chu.
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Sa!mo 148
Rurashancuna Tayta Diosta a!abashan

1
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
T D uIubuy-IIupu syIu-
cho cujcunu.
T D uIubuy-IIupu junuj-
cho cujcunu.

2
AIubuy-IIupu IIupun unjII nIn cunu.
AIubuy-IIupu syIu cho cuycuj
suId fun cunu.

3
AIubuy IntI, quIIIu.
AIubuy-IIupu uchIc yuj goyIIuf-
cunu.
SAIMOS147 , 148
898

4
AIubuy syIu,
syIu jununpu usuI yu fuy cuj yucu-
pIs.

5
Rufu c nun puj juc shImI nIptInmI
IIupun fufu cu fun.
Chuy pItu T D uIubuy-
IIupu.

Tuytu DIosmI IIupuntu cumu c-

chI shu Imuy-yujpIs cunun puj.
Cumu c chI shun cunu munu Imuy-
pIs fucu c nun pmI nIfun.

7
T D uIubuy-IIupu cuy
puchu cho cujcunu.
Iumuf cho tIyuj wuf cuy cunu
Tuytu DIostu uIubuy-IIupu.
Iumufpu fufIn cho cuycuj cu nu pIs

8
Tuytu DIostu uIubuy fyu, funtu
tumyu.
AIubuy fushtu, pucu tuy.
Tuytu DIos nIshuntu wIyu coj Icu
wuyfu uIubuy.

9
Tuytu DIostu uIubuy-IIupu puntu-
cunu, puytush Imu cunu.
AIubuy-IIupu sedfu guefu cunu,
fftutu wuyoj yfu cunu.

10
Tuytu DIostu uIubuy-IIupu munshu
unImuI cunu, chucufu unImuI-
cunu,
bIcunu, cuIe bfu cunu.

11
Tuytu DIostu uIubuy-IIupu cuy
puchu cho cuj fuycunu.
IIupun nusyun cu nupu munduj nIn-
cunu Tuytu DIostu uIubuy-IIupu.

12
Tuytu DIostu uIubuy-IIupu msu-
pIs jIpush pIs, chuchu cu nu pIs
wumfu cu nu pIs.

13
T D IIupuy quI uIubuy-
IIupu.
PuyIIumI IIupun pItu mus fIspI tu-
shugu cuycun.
PuyIIumI cuy puchu cho cujcu nu-
pI tu pIs syIu cho cujcu nu pI tu pIs
mus munuy nI yoj cuycun.

14
PuymI munuy nI yoj y chI shu ucfu-
shun funu cu nu tugu.
Tuytu DIostu fIspI tuj cunu, IIupun
IsfueI cunu puyIIutu uIubuy-
IIupu.
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Sa!mo 149
Tayta Dios ima-aycatapis
camaj, ray cashan

1
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Mushoj uIubun su wun T
D uIubuy.
Puytu sIfbej cu nu wun IwuI uIubuy-
IIupu.

2
IsfueI cunu cushI cuf Tuytu DIostu
uIubuy.
Gumcu nu tugu PuymI cumu shu-
fuy quI.
SIn funu cunu cushI cuy Tuytu
DIos fuynI quI cuptIn.

3
Tuytu DIos tugu dunsush puy quI
uIubuy-IIupu.
Afpu cu nutu punde f tu cu nutu
tucush puy quI Imnu cu nutu
cuntuy-IIupu.

4
T D cushI cunmI ucfu-
shun funu cunu uIubup tIn.
UmII dI cu nu tumI yunu pun uIII cho
IIoj shI nun puj.

5
Tuytu DIostu sIfbej cu nugu uIII cho
IIoj shIf cushI cuy.
Jumuf puy cu shuy quI ch pIs cushI-
cuy pItu cuntuy.

IIupun cuII puy quI wun Tuytu

DIostu uIubuy.
NIfcuf Ishcun-Ipu ufIIushu
subIItu uptuy.

7
Chuy subII wunmI uyItu cutI chIn-
quI Tuytu DIostu munu fIspI tuj-
cu nu tugu.
Juc nusyun cu nu tu pIs muguf
custI gun quI.

8
Chuy n pumI pfsu chufIy cuf
SAIMOS148 , 149
899
fIyupu Iusuj fyffu cudI nu cu nu-
wun wutun quI
fuycu nutu, munuy nI yoj funu cu-
nutu.

9
Chuyno fufup tI quImI puycu-
nu cho cumIengu Imuno
cunun p pIs IsquIf bI fuy cu-
shun.
Chuyno fufu shuy quegu fIyupu
uIIImI cungu Tuytu DIostu
sIfbej cu nupgu.
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Sa!mo 150
Tayta Diosta !!apan a!abananpaj cashan

1
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
Tuytu DIostu uIubuy-IIupu fIspI-
tdu wusIn cho.
AIubuy-IIupu junuj puchu cho
cuycuj Tuytu DIostu.

2
AIubuy-IIupu munuy nIn wun fufu-
shun pItu.
AIubuy-IIupu fIyupu munuy nI yoj
cushun pItu.

3
AIubuy-IIupu tfom p tutu tucush-
puy quI.
AIubuy-IIupu ufputu, ufpuno
suIte fIotu tucush puy quI.

4
AIubuy-IIupu punde f tutu tucu pu-
IIupu dunsush puy quI.
AIubuy-IIupu cuefduyojcunutu,
pIncu IIu cu nutu tucush puy quI.

5
AIubuy-IIupu jutu suj IutI IIu cu nutu
tucush puy quI.
AIubuy-IIupu tucshu IutI IIu cu nutu
tucush puy quI.

IIupun cuwuj cgu T

D uIubu chun!
AIeIuyu! T D uIubu-
shu cuchun!
SAIMOS149 , 150
Tuytu iostu ulubunu instru men tu cunu (Sulmo 150)
900
Cay !ibruta imapaj isquirbishanpis
1

1
IsfueIpu fuynIn DuvIdpu wumfun
fuy SuIomn
D
fImu shunmI cuy fImuy-
cu nugu.
2
Cuy fImuy cu nu tugu IsquIf bI shu:
Chuytu yuchu cuf funu cunu
yuchuj cunun pmI,
yufpuy supu cunun pmI,
yuchuj funu cunu pufIu shuntu
tuntI yu cu nun pmI,
E

3
wIIIu pu shun cu nutu chus quI cu-
nun pmI,
quIquIn tuntI yu cu nun puj,
uIII IIutu fufu nun puj,
fufmuI cunun puj;

4
munu yufpu chu coj msu cu nutu
tuntI yu chI nun puj,
yufpuy supu cunun puj.

5
Yuchuj cu nu pIs,
yufpuy su pu cu nu pIs cuy fImuy cu-
nutu wIyufgu musmI yuchu-
cun.

Chuu fugu tuntI yunmI yufpuy su-

pu cunu pufIu shuntu,
udIbI nun sun cu nutu, wIIIu pun cu-
nutu.

7
Rusunpu yuchuj cunupgu fImfu
T D fIspI tuf yfu-
cuy puj.
TuntI yu cuytu munu munuj cu numI
Ichungu uIII yuchu chI cuy cu-
nu tu pIs, wIIIu pu shun cu nu tu pIs
munu cuj mun chufun.
F
Msucunata wi!!apashan

8
ju, tuytuy quI wIIIu p shu shuy-
quItu sumuj wIyu cuy.
Mumuy quI tuntI yu chI shu shuy quI-
tugu umu gonguy chu.

9
Chuy wIIIu p shu shuy quI, chuy
tuntI yu chI shu shuy quI gumpgu
cungu cuyuy IIu puj uduf nu-
nmI.
G
Proverbios
PItuj upu munu tuntIyuj? PItuj yufpuysupu musyuj yuchuj?
Imataj caycan cay !ibru cho? Pfovef bIos nInun cuycun tIncu chIypu yuchu chI cuy cunu
nInunmI. IsfueI chgu cufunmI cfu cunu y pfof tu cu nu pIs. Achcu musyuj yuchuj cu nu pIs
cufunmI. Runu cunu Imun pIs cuwu shuntu fIcufmI, mufcu cu nutu ImupIs psu shuntu fIcufmI
chuy musyuj yuchuj cu nugu mufcu-musIn cu nu puj uchcu yuchu chI cuy cu nutu shun tu fun. Chuy
yuchu chI cuy cu nu tugu shImI IIu pumI wIIIu puf yuchu chej. Y wusIn cu nu ch pIs yuchu chej
wumfun cunu Tuytu DIos munu shunno cuwu nun puj. Chuy cu nu tumI cuy Pfovef bIos IIbfu mungu
IsquIf bI shu nogun ch pIs yuchu cu nun ch puj.
Pfovef bIos IIbfu chgu cuycun musyuj yuchuj cunu shun tu shun fImuy cu numI. RImIf cuj puftI
cuycun wIIIu puy cujno yuchu chI cuy cu numI. Chuy chgu yuchuy cuycun uIII wufmIno, fIspI tsu
wufmIno. Munu tuntI yuj upu cuynumI cuycun pengu cuytu munu yuchuj wufmIno (1.89.18).
QuImsu puftI mun shun tu shumI cuycun IsfueIpu fuynIn SuIomn yuchuj cuf fImu shun
fImuy cunu (1.1; 10.1; 25.1). Puygu musyuj yuchuj cush punmI Int fu cho fejsI shu cufun (fIcuy
1 Rey. 4.3233; 10.2324). Mus jucpIs cuycunmI wuquIn musyuj yuchuj cunu shun tu shun
yuchu chI cuy cunu (22.1724.22 y 24.2334). Mus jucpIs cuycun Aguf yuchuj cuf fImu shun-
cunu nIshun (30.133). Y jucnu cuycun IemueI yuchuj cuf fImu shun cunu nIshun (31.19).
Cuy IIbfo ushun fIsp tu yoj uIII wufmItu uIubu shun wunmI (31.1031).

D
1.1 1Rey. 4.32; Pfov. 10.1; 25.1.
E
1.2 Stg. 1.5; 3.1317.
F
1.7 Job 28.28; SuI. 111.10;
Pfov. 9.10; 15.33.
G
1.8~9 Pfov. 6.2021.
901

H
1.10~1 SuI. 1.1.
I
1.1 Isu. 59.7; Rom. 3.15.
J
1.20~21 Pfov. 8.13.

10
ju, juchu su pu cunu juchutu fufu-
chIytu munu shup tI quI
umu fufun quI chu.
H

11
Puycu nugu cupus nIshun quI mun:
Aywu shun. Runu cunu nnInpu
uywujtu pucu cuy cu IIuf shuyu-
f shun.
AIII funu psu cuy cujtu wuu fu-
chI shun.

12
AIII funu cu nu tugu IIIuj pItu IIIgu-
fu chI shun,
gueshyu chufIf ImunmI IIIuj pItu
wuu fu chIn, chuyno.

13
Chuyno fufufmI fcu y shun.
Chuy n pumI wusIn chI ch pIs
ImupIs munu pIsh m shun p-
chu.

14
Juc puchu IIu cho gotuf p shun.
IIupuntu yufpu shun chno
fufu shun.
Guechu shun chgu IIupun ch pmI
cungu nIf.

15
ju, puycu nu wungu umu gotu fuy-
chu.
Puycunu yufpu shun juchu tugu
umu fuf shIy chu.

1
Puycu nugu Imuy fupIs yufpu fuy-
cun munu uIIItu fufuy IIu pmI.
Wuu chI cuy IIu tumI yufpuf cuy-
cun.
I

17
PIchIu su cunu fIcuy cup tengu
yungu IIumI tfum pu tu pIs chufun-
chI.

18
Chuy funu cu numI Ichungu
quIquIn munu uIII mun chuyu-
nu IIun puj IIupun tu pIs cumu fIy-
cun.
QuIquI IIunmI wuuy tu pIs ushIf-
cuy cun.

19
Chuy nmI yufguj funu cu nu pIs:
Yufguj-cushu IIun wunmI wuuy tu-
pIs tufIn.
Yachaj cananpaj wi!!apashan

20
Yuchuygu wIIIu coj wufmI n pIs
cIII cu nu chmI,
Isu cu nu chmI sInchIpu guyu cuy-
cun.

21
Muy-chuy ch pIs uchcu funu
cushun chmI wIIIu cuy cun.
SIud mun yuycunu puncu cu nu-
ch pIs wIIIu cuy cunmI:
J

22
Munu tuntI yu coj cunu,
Imuy cu mu fuj IIutun cu nu IIu puj
yufpu fuy cun quI?
PItu pIs munu csoj msu cunu,
Imuy cu mu fuj p-muytu pIs usIpuf
cushI pun quI?
Yufpuy nIy nuj msu cunu,
Imuy cu mu fuj yuchuj cuytu pIs
munu cuj mun chufuf cuy cun-
quI?

23
WIIIu pu sh cu nutu sumuj
wIyucuy-IIupu.
Chuu fugu nogumI IIupun yuchu-
shtu musyu chI shuy quI.
Yufpuy n cho cuycuj tugu IIupun-
tumI yuchu chI shuy quI.

24
Yupu fIf yupu fIfmI gumcu nu tugu
shumu nuy quI puj wIIIushc.
Chuy pIs munumI csu mush cun-
quI chu.

25
Chuypu fuquengu wIIIu pu sh cu-
nu tu pIs munumI wIyu cush cun-
quI chu.
PIu cuf tuntI yu chI sh cu nu tu pIs
munumI chus quI cush cun quI-
chu.

2
Chuy pI tumI munu uIII cu nu mun
chuyup tI quI nogu pIs cushI p-
shuy quI.
FIyupu munchu fIy cu shuy quI
fumI usIp shuy quI puj.

27
Munchu cu shuy quI Icu tumyuno,
dIsI gfusyu IIIuj pItu Icu
wuyfuno chuyu shup tI quI,
Imu fufuy tu pIs munu cum pu cuf
fIyupu IIuquI cuy cup tI quImI
cushI p shuy quI puj.

28
Chuy fugu guyu cu mup tI quI pIs
munumI wIyu shuy quI nu chu.
PROVERBIOS1
902

K
2.1 Pfov. 7.5.
AshI muf pIs munumI tufI mun quI-
p nu chu.

29
Gumcu nugu yuchuytu munu cuj-
munmI chufuy cun quI.
T D fIspI tuy tu pIs
munumI munun quI chu.

30
TuntI yu chIp t pIs munumI tuntI yu-
cush cun quI chu.
PIu cuf wIIIu pu sh cu nu tu pIs
munu cuj munmI chufush cun-
quI.

31
Munu wIyu cu shuy quI pI tumI
fIyupu ucun quI puj.
JuchuyquI-tupumI fIyupu ucuy-
mun chuyun quI puj.

32
Munu tuntI yu coj cu nugu munu
tuntI yu cu shun pI tumI wuuy-
mun pIs chuyun.
TuntI yu cuytu munu munuj cu nu pIs
Imup pIs munu yufpu chu cush-
punmI ushu cun.

33
WIIIu pu shtu chus quI coj cu numI
Ichungu cushI shu IIu goyungu.
ImupI tu pIs munu munchu cuypu
goyungu.
Tantiyacoj car a!!i
cawananchpaj nishan
2

1
ju, wIIIu pu sh cu nutu sumuj
wIyu cuy.
WIIIu pu sh mundu mIn tu cu nu-
tu pIs umuy quI mun sumuj
chufuy.

2
Yuchuj cunuy quI puj sumuj wIyu-
cuy.
TuntI yu chI sh cu nu tugu ushuj puj
umuy quI mun chufuy.

3
IIupun shon guy quIpu IIupun cuII-
puy quI wun muu cuy
yuchuj cunuy quI puj, yufpuy supu
cunuy quI puj.

4
Chuy tugu ushIy pumpu fuj
gueIIuytu, gofItu ushejno.

5
Chuy fmI tuntI yun quI puj T
D Imuno fIspI tunu
cushun tu pIs.
Chuy n pumI Tuytu DIos tu pIs
fejsIn quI puj.

T D yuchuy tu pIs
yuchu chI mun chI.
PuyIIumI tuntI yu chI mun ch pIs,
yufpuy su pu y chI mun ch pIs.

7
Juchutu munu fufuj cu nutu
Puygu yunu punmI, ImupI tu pIs
chupunmI.

8
AIII IIutu fufuf cuwuj cu nu tugu
Tuytu DIosmI cuydun.
Puymun yfu coj cu nu tugu ImupI-
tu pIs chupunmI.

9
Chuu fugu musyun quI pmI uIII
cujtu pIs, fusun cujtu pIs.
Tuytu DIos munu shunno goyuy tu-
pIs musyun quI pmI.

10
FIyu pumI yuchun quI puj.
Yuchuj cufgu cushI shumI goyun-
quI puj.

11
TuntI yuj cushuy quI wun yufpuy-
supu cushuy quegu
munumI Imu munu uIII mun pIs
chuyu chI shun quI p chu.

12
Chuy pI tumI IIutun munu uIII
fufuy cu nu pI tu pIs chup shun-
quI puj.
Juchu supu funu cu nu pI tu pIs suIbu-
shun quI puj.

13
SuIbu shun quI puj uIII fufuytu
cuchuy cuf juchu fufuy mun
cutej funu cu nupu muquIn pItu.

14
Wush shun quI puj munu uIIItu
fufu fIy cuf cushI coj cu nu pItu;
IIutun cu nutu fufu fIy cuf cushI-
cuy pItu fIstutu fufuj cu nu pItu.

15
Chuy funu cu nugu uIIItu fufuy cu-
shun tumI cuchuy cu shu.
IIutun cu nutu fufufmI puntu cu shu
cufcuy cun.

1
Rununtu fuysu nuj wufmI cu nu pI-
tu pIs chup shun quI pmI.
AIII shImI IIunpu pufIu p shup tI-
quI pIs gumgu munumI gutI cuf-
cun quI p chu.
K
PROVERBIOS1 , 2
903

L
2.21~22 SuI. 37.9.
M
3.4 Iuc. 2.52.
N
3.5 Rom. 12.16.
O
3.11 Job 5.17; Heb. 12.56.
P
3.12 Apoc. 3.19.
Q
3.11~12 Deut. 8.5; 2Sum. 7.14; Heb. 12.56.

17
Chuy wufmIgu jIpush cushun pItu-
puchu cuj mujun tu pIs cuchuy-
cunmI.
Tuytu DIostu uunI shun tu pIs
gonguy cunmI.

18
Mujuntu fuysu nuj wufmI wun
cucuygu juchu upufI cuymI.
Chuy wufmI wun cucofgu juchu-
su pu cunu wuuf uywu shun-
munmI uywuy cun.

19
Chuy wufmItu gutI cuf cgu
munumI uIII mungu cutIn nu chu.
MunumI uIII cumI nupu pufIn nu-
chu.

20
ju, gum Ichungu uIII cumI nupu
pufIy.
AIII IIutu fufuj funu cu nuno goyuy.

21
DIos munu shunno goyuj cu numI,
pIpIs munu fImu shu goyuj cu-
numI
cuy puchu cho uIII cuwungu.

22
FIyu funu cunu, munu yfu cuy-
puj funu cunu Ichungu juchutu
uchu fI shu IIIguj nmI cuy
puchu pItu IIIgungu.
L
Yachaj cayman imano
chayananppis
3

1
ju, umu gongun quI chu IIupun
yuchu chI shtu.
WIIIu pu sh cu nu tugu umuy quI-
mun sumuj chufu cuy.

2
Chuy n pumI unuy cumu uIII
cuwun quI puj.

3
Amu Imuy pIs gongun quI chu
cuyu p coj cuytu.
Chuy cu nu tugu shon guy quI mun
sumuj chufu cuy.

4
Chuyno uIII cuwup tI quegu Tuytu
DIos pIs uIIImI fIcu shun quI puj;
funu cu nu pIs fIspI tu shun quI pmI.
M

5
IIupun shon guy quIpu T
D yfu cuy.
QuIquI quI yuchu shuy quI mungu
umu yfu cuy chu.
N

Imutu fufuy cu shuy quI ch pIs

Tuytu DIos IIu mun yfu cuy.
Chuu fugu puymI uIII cumI nupu
pushu f shun quI puj.

7
Amu yuchuj-tucun quI chu.
Chuypu fuquengu T D
munchu cush puy quI juchu
fufuy pItu wItI cuy.

8
Chuyno uIIItu fufup tI quegu cuef-
puy quI pIs snumI cungu puj;
sInchImI cunquI puj.

9
Imu-uycuy quI cushu IIun pI tu pIs
T D fIspI tuf gufuy-
nI quItu upuy.
MIcuy nI quItu fImIf-puntu shun tuf
fuquI shuy quI tugu puypuj upuy.

10
Chuu fugu Tuytu DIosmI mIcuy-
nI quI cu nu tu pIs, mIcuy chufu-
cunu wusI quI ch pIs juntuy-
juntuy cuchengu.
Bnuy quI pIs wIu cu nuy quI cu nu cho
Imuy pIs munumI pIshen gu chu.

11
ju, T D pIu cu-
shup tI quegu umu jugu yun quI-
chu.
Puy wIIIu p shup tI quI umu munu-
cuj mun chufun quI chu.
O

12
T D cuyu shun
wumfun cu nu tumI pIu cun
P
ImunmI tuytun pIs cuyuy
wumfuntu pIu cun, chuyno.
Q

13
CushI shumI goyungu yuchuj
funugu,
uIII yufpuy nI yoj funugu.

14
Yuchuj cuygu gueIIuy pI tu pIs
musmI bIIn.
GofItu tufI shun ch pI tu pIs musmI
gnu chI mun chI.

15
Yuchuj cuymungu cuyuy IIu-
puj pefIus fumI pIs munumI
tIncun chu.
PROVERBIOS2 , 3
904

R
3.24 SuI. 3.5; 4.8.
S
3.27 Mut. 5.42.
T
3.34 Stg. 4.6; 1Ped. 5.5.
Mus fIyupu cuyuy cujpIs munumI
tIncun chu.

1
Yuchuygu def chu cuj muquIn-
wun munu ushu cuj cuwuy tumI
tufI chI cun.
Ichoj cujwun numI Imu-uycu tu pIs
tufI chIn; p-muypIs fIspI tu nun-
puj yunu pun.

17
Chuy yuchuy nIshun n IIu fufufgu
uIII cushI shumI goyungu.
NIshun n IIu goyufgu cushI shu
goyuy tumI tufIn.

18
Yuchu coj cu nutu yuchuygu uIIImI
goy chIn.
PIpIs yuchuj cgu cushI shumI
cuwungu.

19
T D yuchuj cuynIn-
wunmI cuy puchu tu pIs sumuj
tucyu chI shu.
Yufpuy supu cuynIn wunmI junuj
puchu tu pIs sumuj cumu c chI shu.

20
FIyupu yuchuj munuy nI yoj cuynIn-
wunmI Iumuf tu pIs fuquI shu;
tumyu mu nun p pIs cumu c chI shu.

21
ju, munu yumu cuypu uIII IIutu
fufun quI.
Sumuj yufpu chu cu fIf Imutu pIs
uIII IIutu fufun quI.

22
Chuufu gumpgu cungu puj uIII
goyuymI.
Runu cu nu pIs gumpgu uIII
cushuy quI tumI pufIungu.

23
Chuu fugu munu munchu cuy pumI
muypu pIs pufIn quI puj.
MunumI chuyun quI p chu Imu
munu uIII mun pIs.

24
Puuf pIs munumI munchu cun-
quI p nu chu.
Munu yufpu chu cuy pu numI puu-
cun quI p pIs.
R

25
IIIuj pItu Imu chuyu shu nuy quI tu pIs
munumI munchu cun quI p chu.
FIyu funu cu nutu munu uIII
chuyup tIn pIs gumgu munumI
munchu cun quI p chu.

2
T D cuyduy c shun quI puj.
Munu uIII mun chuyu nuy quI tu pIs
munumI dju shun quI p chu.

27
Yunu p nun pItu ucuy cup tengu
pItu pIs yunu pun quI.
TImpuy quI cuycup tengu umu fIyu
cunquI chu.
S

28
Imu-uycuy quI pIs cuycup tIn muu-
cu shup tI quegu
umu wufu fuj yuwu chI shuy quI
nInquI chu.

29
PIpIs yfu cu shup tI quegu
umu IIutuntu fufun quI chu.

30
PIpIs uch quItu munu ushI puy c-
shup tI quegu
umu pIwun pIs fImu nu cun quI chu.

31
FIyu funu fufu shun tuno fufuy-
tugu umu munu pun quI chu.
Munu uIIItu fufu shun cu nu tungu
umu fufun quI chu.

32
FIyu funu cu nu tugu T D
meIu n cunmI.
AIII funu cu nu tumI Ichungu uIII fIcun.

33
Juchu su pu cu nutu T D
fumIII yun tIn tumI munu cuj mun
chufun.
AIII funu cu nu tumI Ichungu
fumIII yun tIntu bIndI syuntu
gon.

34
Munu cuj mun pItu pIs chufuj cu nu-
tugu quIquIn tumI Tuytu DIos-
pIs munu cuj mun chufun.
UmII dI cu nu tumI Ichungu uIII
uwInpu fIcun.
T

35
Yuchuj cu nu tugu p-muypIs fIspI-
tun gumI.
TuntI yu cuytu munu munuj cu numI
Ichungu penguy cho cungu.
A!!i cawaypaj wi!!acushan
4

1
Wumfu cunu, tuytuy quI wIIIu p-
shu shuy quI tugu sumuj wIyu cun quI.
Umuy quI mun sumuj chufu cun quI
uIII tuntI yuj cunuy quI puj.

2
Nogugu uIIImI yuchu chIshc.
PROVERBIOS3 , 4
905

U
4.18~19 SuI. 1.6.
Chuy yuchu chI sh cu nu tugu umu
gonguy chu.

3
Nogu pIs mumu tuytu wunmI
goyushc.
Amutuf cuyufmI puycu nugu
uywu mu fun.

4
Pup nmI yuchu chI muf wIIIu p-
muf cuyno nImuj:
IIupun wIIIu pu sh cu nutu umuy-
WIIIu pu sh cu nuno fufufgu uIIImI
goyun quI puj.

5
Yuchuj cunuy quI puj wIIIu pu sh cu-
nu tugu sumuj wIyu cuy.
WIIIu puf yuchu chI sh cu nu tugu
umu gonguy chu.

Yuchuy tugu fIyupu cuyun quI.

Amu cuchuy cun quI chu.
Munu cuchuy cup tI quI yuchuygu
fIyupu uIII munmI chufu shun-
quI puj.

7
Imutu pIs cuchuy cuf fIm fugu
yuchuy tu fuj umuy quI mun
sumuj chufuy tuntI yuj cunuy-
quI puj.

8
Yuchuytu cuyup tI quI yuchuygu
uIII munmI chufu shun quI puj.
IIupun shon guy quI wun fIyupu
yuchuytu munup tI quegu pIpIs
uIIImI fIspI tu shun quI puj.

9
NIsh cu nutu wIyu cofgu sumuj
uduf nu shu nmI cuycun quI puj.
AchIc-uchIc yuy cuj cof nu shu-
nmI cunquI puj.

10
ju, IIupun wIIIu pu sh cu nutu
sumuj wIyu cuy.
WIIIu pu shtu wIyu mufgu unuy cu-
mumI cuwun quI puj.

11
QuIqumI IIupun yuchu chI sh cu-
nutu sumuj tuntI yu chI shuy quI.
AIII cumI nu pumI pufI chI shuy quI.

12
AIII cumI nupu pufefgu munumI
munu uIII mun chuyun quI p chu.
IIutun cu nu mun pIs munumI
chuyun quI p chu.

13
WIIIu puf yuchu chI shu shuy quI-
cu nu tugu umuy quI mun sumuj
chufu cuy.
Amu gonguy chu.
WIIIu p shu shuy quI cu nutu wIyu-
cofgu uIIImI goyun quI puj.

14
Munu uIIItu fufuj funu cu nu-
mungu umu tuIIu puy chu.
Munu uIIItu fufu shun cu nu tugu
umu yuchu cun quI chu.

15
Puycunu gotu fu shun mungu umu
yuycu pun quI chu.
Yuycu nuy quIpu fuquengu tumuf-
cuf juc-Ipu psu cun quI.

1
Munu uIIItu fufu nun puj yufpu-
shuntu munu fuj fufu shun cu-
mugu
munumI jumuy tu pIs tufIn chu.
PItu pIs munu fuj munu uIII mun
chuyu chI shun cu mugu
puycu nupgu munumI puuy pIs
puuy chu.

17
Puycu nugu mIsh quI IIu mIcuycuj-
nIfujmI munu uIIItu fufun.
MIsh quI IIu upuycuj-nIfujmI
wuu chI cun.

18
AIII funu cunu uIII goyu shungu
cuycun puchu wuf muf uchIc-
yuj nmI.

19
Juchu su pu cunu munu uIII goyu-
shunmI Ichungu cuycun fIyupu
munchu cuy puj yunuu yuy cuj
chucuyno.
Chuy funu cu nugu munumI
musyun chu Imumun tucu cu-
shun tu pIs.
U

20
ju, wIIIu pu sh cu nu tugu sumuj
wIyu cuy.
WIIIu pu sh cu nu tugu munu
gonguypu yufpu fuy.

21
TuntI yu chI sh cu nutu fufuy tugu
umu gonguy chu.
IIupuntu sumuj umuy quI mun
chufu cuy.
PROVERBIOS4
906

22
WIIIu pu sh cu numI wIyu coj cu nu-
tugu uIII goyuytu tufI chIn.

23
Imu-uycuy quI tu pIs cuydu shuy quI-
pItu mustu cuyduy shon guy-
quI cho yufpu shuy quI cu nutu.
Yufpu shuy quI Imun pIs cushun pI-
tumI goyun quI uIII pIs u munu
uIII pIs.

24
Umuy quI pItu jofguf cuf munu cuj-
cu nu tugu umu fImun quI chu.
Amu IIuIIu cun quI chu.

25
Chuyu nuy quI puj cujIIu mun yufpu-
fuy.
Juc-Imungu umu yufpuy chu.

2
Muymun jupuy cu shuy quI tu pIs
sumuj fIcuy.
AIII mun jupufgu munumI tunIn-
quI p chu.

27
AIII cumI nupu pufIy cu shuy quI-
pI tugu junu mun nI ufumun pIs
umu yuycun quI chu.
Munu uIII cu nu tugu umu fufuy chu.
Masa warmicunawan
mana cacunanpaj
5

1
ju, yuchu chI sh cu nutu sumuj
wIyu cuy.
Yuchuj cuyn wun wIIIu pu sh tugu
sumuj yufpu fuy.

2
IIupun wIIIu pu sh cu nutu wIyu-
cofgu uIII yuchujmI cunquI puj.
Chuy n pumI muych pIs yuchuj
cuynI quI wungu uIII pufIun quI-
puj.

3
Musu wufmIgu mIsh quI IIu fmI
pufIun pIs.
AstI pI tu pIs mus IIumpu cuyuy IIu-
pmI fImu shun cu nu pIs.

4
Chuyno wufmItu chus quI puj cgu
usg chI coj n fmI IIuquI con gu-
puj.
Ishcun-Idupu ufIIushu cuchIIIu-
n fmI fImuy nIn pIs.

5
Chuy-nIfuj wufmI wun pufefgu
wuon gu pmI.
SepuI t fu munmI chuyungu.

Chuyno wufmIgu uIII goyuy puj

munumI yufpu chu cun chu.
IIutuntu fufuy cu shun cu nu tu pIs
munumI tuntI yu cun chu.

7
ju, chuymI IIupun wIIIu pu sh cu-
nutu sumuj wIyu cuy.
WIIIu pu sh cu nu tugu umu gongun-
quI chu.

8
Musu wufmI pI tugu wItI cuy.
NI wusI puncu IIun mun pIs umu
chuyun quI chu.

9
Munu wItI cup tI quegu penguy-
munmI chuyu nuy quI puj.
FIyu funumI Imu-uycuy quI tu pIs
guechu shun quI puj.

10
Nucuf ufushuy quI tu pIs jpu funu-
cu numI shun tungu.

11
Chuu fugu ucuy mun chuyuf,
gueshyu chufI shup tI quI IIuquI-
cuf wugun quI puj.

12
Chuy fmI nInquI puj: ImunIf-fuj
wIIIu p mu shun cu nutu munu-
cuj mun chufuf.
PIu cu mup tIn, ImunIf-fuj munu
wIyu cu f chu.

13
Yuchuj cunu yuchu chI mup tIn pIs
munumI wIyu coj chu c.
WIIIu p muj cunu uIIItu wIIIu p mup-
tIn pIs munumI wIyu coj chu c.

14
Cunungu IIupun funu cu numI musyun
pusuypu munu uIII munnu chuyuy-
cu shtu nIf.

15~18
Msu cuyc IIuf muju chu cu shuy-
quI wufmI IIu wun cuyu nu cush-
puy quI uIII goyuy.
Mujuy quegu cuycun push tuj
pucyu nmI.
ChuymI yucu nufgu quIquI quIpu
push tuj pucyu IIuy quI pItu
upucun quI.
Pucyuy quI pItu push tu moj yucuy-
quegu cIII cu nupu Isu cu nupu
uywuf pIfdI cun mun chu fuj?
Pucyuy quI wun chuy cho push tu-
moj yucugu gumIIu pumI.
QuIquI IIuy quIpu cuycup tengu
umu djuy chu juccunu
upununtu.
PROVERBIOS4 , 5
907

V
5.3~23 Pfov. 7.627; 23.27.
W
.10~11 Pfov. 24.3334.
AIII fIspI tu shu cuchun quIquI-
quIpu push tuj yucuy quegu!
ChuymI muju chu cu shuy quI
wufmI IIu wun cuyu nu cush puy-
quI uIII goy cuy.

19
Msu IIuy quI cho tufI shuy quI
wufmIgu cuyuy IIu puj IIuy chu-
nmI.
Puygu munu cuchuy pumI cuyu-
shun quI.
Cuyu cuy nengu shon guy quI tu pIs
fIyupumI cushI cu chI chun.

20
ju, quIquI quIpu mujuy quI wun uIII
cushI shu goyuy cush puy quegu
ImunIf-fuj muju yoj wufmI cu nu-
wungu cucun quI mun?
ImunIf tuj chuy-nIfuj wufmI cu-
nutu mucu IIuf cuf cuyuy cun-
quI mun?

21
Imun IIu funu cuwu shun tu pIs
T D fIcuy cunmI.
Imun IIu funu pufI shu IIun tu pIs
fIcuy cunmI.

22
Juchu su pu cu nu tugu quIquIn
munu uIIItu fufu shun cu nu-
IIumI tunI chengu.
Chuy chIcu juchutu upufI cu-
shunmI chufI fungu.

23
TuntI yu cuytu munu munu shun pI-
tumI tucuy munu uIII mun pIs
chuyungu.
Munu wIyu coj cuynIn wunmI
wuuy mun pIs chuyungu.
V
3ucta mana garantiyananpaj

1
ju, bIs nuy quItu gufun tI yu shu
cufgu,
jpu funutu gufun tI yu shu cufgu

2
quIquI IIuy quImI munu uIII mun
chuyuy cun quI.
ShImI IIuy quI pI tumI uchcu mun
tunIn quI puj.

3
ju, gufun tI yu shuy quI pItu jucpu
munuy nIn mun chuyu shu cufgu
nogu nIshtu fufuy.
Penguytu juc-Imun jItuy cuf
yunu suy quI wun uIII uffIg Iuy.

4
Amu wIyu f cuy chu.
NI jumuy tu pIs umu tufIy chu
uffIg Iu nuy quI cumu.

5
Runu wuu chI nun pItu IIuy chu
guesh pI shunno uyguI cuy.
Runu chufI nun pItu pIchIusu
guesh pI shunno guesh pI cuy.
Gue!!acunata piacushan

TIcsu cunu Imuno fufu shu IIun tu-

pIs fIcu cuy gueIIu funu cunu.
TIcsu cunu Imuno fufu shu IIun tu-
pIs fIcuy cuf yuchu cuy.

7
Puycu nupugu munduj nIn pIs
munumI cunchu.
Imutu fufu nun p pIs pIpIs
munumI mundun chu.

8
NIycufmI usyu quIIIu IIu cho
mIcuy nIn cu nutu shun tu cun.
MIcuy cushun wIchu IIun shun tuf
chufu cun.

9
GueIIu cunu, umu puu f cuy nu-
chu!
Amu jItu f cuy nu chu!

10
Puu cu shuy quI cumu, jujtuy cu-
shuy quI cumu,
muquI quI ogIIu shu cucu shuy quI-
cumu,

11
muchuygu pufI cu chuj funu-jInu
pIII yu cu nun uptu shu mugu shu-
nuy quI puj shumoj n fmI
chuyu puy cu shun quI puj.
W
Mana a!!ita ruraj runacuna
imano cashanpis

12
Munu uIII fufuj funu cu nugu
IIuIIu cush pun funupu wushuntu
fImu IIufmI pufIn.

13
NuwI IIun wun guepIsh tu pun.
ChuquIn cu nu wun ddun cu nu wun
su p cuy tumI yuchun.

14
Munu uIII cu nu IIu tumI yufpun pIs.
Munu uIII cu nutu yufpu chu cu fuy-
c IIufmI pufIn pIs.
PROVERBIOS5 , 6
908

X
.20~21 Pfov. 1.89.
Y
.23 SuI. 119.105.
P-muytu pIs Inf dutu fufu IIufmI
pufIn pIs.

15
Chuy pI tumI IIIuj pItu ucuy mun
chuyu puy congu.
Munu yufpu shu pI tumI tucuy-nIfuj
munu uIII cu nu mun chuyungu.
Juc IpIy IIu chmI ushu cungu.
Tayta Dios me!ancushan cajcuna

1
Sojtu custutu, ustu gunchIs custu-
tumI T D fIyupu
meIu n cun:

17
AIII-tucoj cu nutu,
IIuIIu cu nutu,
uIII goy coj funutu wuu chejtu,

18
juchu upufI cuy IIu puj yufpu fujtu,
juchutu fufu IIuf cffI cu chuj cu-
nutu,

19
IIuIIu cuf jucpu contfun decIu fuj-
cu nutu,
custun wun pIII yu nun puj Inf dutu
fufuj cu nutu.
Masa warmiwan mana
cacunanpaj piacushan

20
ju, tuytuy quI wIIIu p shu shuy quI-
cu nutu sumuj wIyu cuy.
Mumuy quI tuytuy quI yuchu chI shu-
shuy quI cu nutu umu gonguy chu.

21
Munu gongu nuy quI puj shon guy-
quI cho sumuj yufpu fuy.
PefIus pII wuII gutu wuII gu fuj n pIs
munu yumu cuypu yufpu fuy.
X

22
Muypu uywup tI quI pIs chuy
yuchu chI sh cu nugu uIII munmI
chuyu chI shun quI puj.
Imu munu uIII pI tu pIs chup shun-
quI pmI.
RIcchuf cup tI quI numI uIII
yufpuytu goshun quI puj.

23
Mundu mIn tu cu nugu uchquI tbu
futuy cuj nmI cuycun.
Yuchu chI cuy pIs uchquI nmI.
CoffI jI mu shun chtu pIu cu mu-
shun chtu sumuj wIyu cofgu
uIII cuwuy tumI tufI shun.
Y

24
Musu wufmI pItu,
uIII shImI IIunpu jpu wufmI
Iuwuftu goshup tI quI pIs chup-
shun quImI.

25
Chuy wufmI cuyuy IIu puj cuf
Iuwuftu goshup tI quI pIs umu
fImu pun quI chu.
NIpchI puf fIcu p shup tI quI pIs umu
gutI cuf cun quI chu.

2
GueIIuy IIu puj funutu chus quej
wufmI wun cucofgu mIcu nun-
puj cujtu pIs funu ushunmI.
Mujuntu gunfu chej wufmI wun
cucufmI Ichungu pIfdI cunnu.

27
PIpIs shun shutu mIII guy nIn mun
wIu cofgu
fpun tumI fupu congu.

28
PIpIs shun shu jununpu pufefgu
chuquIn tumI fupu congu.

29
Chuy nmI funupu wufmIn wun
cucoj pIs
juchutu upufI cu shun pItu cust gu-
cho cungu.
Masa warmiwan cacuptin
ima psashanpis

30
MIcu nun puj munu cuptIn puchun-
puj suwu coj cu nu tugu
munumI pIpIs jumuf pun chu.

31
Munu jumuf puf pIs suwu cu shuntu
tufI pufgu suwu cu shun pItu
gunchIs cutIpu mustu fmI
pgu chengu.
Chuyno, junun mun pIs Imutu
chufu shu IIun tu pIs ushuj pmI
guechongu.

32
Runupu wufmIn wun cucgu
munu tuntI yu coj upu funumI.
Chuyno cufgu quIquI IIunmI pIfdI-
cun.

33
Juchutu fufu shun pI tumI muguf-
ushu shu pIs, ushIIIf ushu shu pIs
cungu.
Chuyno penguy cho cushun pI tugu
funu cunu munumI Imuy pIs
gongun gu chu.
PROVERBIOS6
909

Z
7.5 Pfov. 2.16.

34
Runun musyuy cofgu chuy funu-
puj fIyupumI fubyu cuf congu.
Chuyno cuf munumI pefdu nun-
gu nu chu.

35
Munu uIIItu fufu sh pItu pgu-
shuy quI nIptIn pIs munumI
munun gu chu.
NI Imu-uycutu pguytu munup tIn-
pIs munumI pefdu nun gu nu chu.
Masa warmi imano cashanpis
7
Musu wufmIgu tucuy mu-
tumI yuchun.

1
ju, IIupun wIIIu pu sh cu nutu
sumuj wIyu cuy.
WIIIu pu sh mundu mIn tu cu nu tugu
umuy quI mun sumuj chufu cuy.

2
Mundu mIn tutu wIIIu pu sh cu nutu,
yuchu chI sh cu nutu sumuj
wIyu cuy.
NuwI nuy quItu chupu shuy-
quI n fuj yuchu chI sh cu nutu
yuchu cofgu uIII cuwuy tumI
tufIn quI puj.

3
Yuchu chI sh cu nu tugu Imuy pIs
munu gongu nuy quI puj umuy-
MuquI quI mun IsquIf bIy.

4
Yuchuy tugu pumI cunquI nIy.
Yufpuy supu cuytu pIs custmI
cunquI nIy.

5
Chuy cu numI suIbu shun quI puj
funupu wufmIn pItu,
uIII shImI IIunpu Iuwuftu gocoj
wufmI pI tu pIs.
Z

Juc junuj, fIcchu cuy cuf

wuspu bentnu fjus uchcu IIunpu.

7
RIcu puy cuf munu tuntI yu coj
msu cu nutu.
Chuy cho fIcu puy cuf mus munu
yufpu chu coj munu tuntI yu coj
cuj msutu.

8
Chuy msugu cIII Isqu nu mun
chuyuf jucuj-I cIII mun chIm-
pu fI fun
musu wufmIpu wusIn cuj-
Imun.

9
IntIgu yugu shunu cuptIn,
puchugu chucuy cu funnu.

10
Musu wufmIgu IIIuj pItu IIoj shI-
fI fun tIncu nun puj jIpush tucuf,
mIIIuy cu chuy cuf, guepIsh tuy cu-
chuf.

11
Chuy wufmIgu wusIntu cuchuy cuf-
cuchuy cuf pufI coj wufmImI.
NnI quIn fuy cho wupIy cu chuy IIu-
tumI yuchun.

12
Chuy wufmIgu cIII cu nupu, Isu-
cu nupu pufI cun. Isqu nu cu nu-
cho IchIy cu ch cun.
P funu tu pIs fImIf-puntutu yufIf-
coj cujtu Iuwuftu gonun puj
shuyu fuy cun.

13
Chuy wufmI yufpuy nIy nuj msu-
wun tIncuf cofgu jucIIu
mucu IIu cuf cu shu, muchuytu
guIIuy cu shu.
Munu pengu cuypu nIshu:

14
AIII goyuy pItu sucfIfIsyutu gufu-
n pmI uunIf.
Chuyno uunI sh tugu cunun
junujmI cumIIshc.

15
ChuymI gumwun tIncoj IIoj shI-
mushc.
Gumwun tIncuy tugu fIyupumI
munuf.
Yufpu sh n IIumI tIncuy cun chI.

1
Cm mun pIs mush tushc
EgIptu cho uwushun Inu pItu
cuyuy IIu puj cuII chu tumI.

17
Cm tugu pIchushc
mffu, Ioe, cunIu peff mI wun.

18
Wus mun jucIIu yuycu shun.
Wufuy IIutu cucu shun.
Munu shun chno wuf cu shun.

19
Rungu munumI cuych chu.
Cufu pumI uywu cu shu.

20
Chuy chIcu gueIIuytu upucuf cufmI
uywu cu shu.
IInu quIIIu ch fmI cutI mongu
nIf.
PROVERBIOS6 , 7
910

[
8.1~3 Pfov. 1.2021.

21
Chuyno cuyu coj shImIn wun
pufIu puy c IIuf,
yupu fIf-yupu fIf nIyc IIuf msu-
tugu uunI chI shu.

22
AunIf cofgu msu pIs wufmIpu
guepuntu wusI mun yuycu shu.
PIsh tu nun puj quIquI IIun tfu
uywu cuy cujno,
togIIu mun IIuy chu yuycu puycoj-
jupuy yuycu shu.

23
Aywu shu wuu nun puj cushuntu
munu musyush pun
tfum pu mun pIchIusu yuycu puy-
cojno.
Shon gunpu tucsI puy cup tIn fmI
muyungu.

24
ju, chuymI sumuj wIyu cu muy.
WIIIu pu sh cu nu tugu IIupuntu
sumuj tuntI yu cuy.

25
Chuy-nIfuj wufmI tugu umu pufIu-
pun quI pIs chu nI munu pun quI-
pIs chu.
Chuy-nIfuj wufmI IIu pI tugu umu
IIutun cu nu mun chuyun quI chu.

2
Chuyno wufmI cu nugu uchcu
funu tumI wuuy mun chuyu-
chI shu.
Wuu chI shun cu nugu uypu IIumI.

27
Chuy-nIfuj wufmI cu nu mun uywu-
pufgu cuycun quI
wuuy mun uywu puy cuj n numI.
Yachay rimashan
8

1
Yuchuygu wIIIu coj wufmI nmI
guyu cuy pu fuj wIIIu cuy cun.
TuntI yuy pIs IIupun wIyu nun tumI
munun.
[

2
Puytush Imu mun IchIy cuf,
nnI fuquej cu nu mun IchIy cuf
wIIIu cuy cun.

3
Mufcu mun yuycunu puncu cu nu-
cho guyu cuy cun:

4
Runu cunu, cunun pufIu mu shgu
cuycun gumcunu wIyu cu nuy quI-
pmI.

5
TuntI yu cuytu munu munuj msu-
cunu,
yufpuy nI yoj cunuy quI puj yuchu-
cuy.

WIyumuy-IIupu.
FIyupu uIII cu nu tumI wIIIu p shuy-
quI.
DIos munu shun cujcu nu tumI
yuchu chI shuy quI.

7
Rusun cujIIu tumI yuchu chI shuy-
quI
Nogugu munumI IIuIIu c chu.

8
Rusun cujIIu tumI fIm.
IchIc IIu tu pIs munumI IIuIIu c chu.

9
Yuchu chI shgu fsI yuchu cuymI
yufpuy su pu cu nu p wun tuntI-
yu coj cu nupgu.
Chuy cu nugu munumI IIutun chu.

10
GueIIuytu gofItu ushI nuy quIpu
fuquengu
yuchu chI sh tu fuj wIyu cuy, yuchu-
cuy.

11
Yuchuy mungu munumI tIncun chu
cuyuy IIu puj pefIus fumI pIs.
Mus fIyupu munuy cujpIs munumI
tIncun chu.

12
Nogu yuchuygu juc funu nmI c.
NogumI funu tugu yufpuy nI yoj-
y ch.

13
T D fIspI tuj funugu
munu uIII cujcu nutu IIupun-
tumI chIquIn.
Nogugu chIqumI uIII-tucojtu,
juchu upufI cojtu, IIupun IIuIIu-
cojtu.

14
NogumI yufp ch Imup pIs;
Imutu fufu nun p pIs cumu c-
ch.
NogumI cumu c ch yufpuy supu
cunun p pIs, cuII pu yoj cunun-
p pIs.

15
Nogu pI tumI fuycu nu pIs munuy-
nIn cho funu cu nutu chufu fun.
Rusun cujIIutu fufuf uffIg Iuj cu nu-
pIs funu cu nutu uIII uffIg Iun.
PROVERBIOS7 , 8
911

\
8.22 Apoc. 3.14.
]
8.29 Job 38.811; SuI. 104.69; Jef. 5.22.
D
8.22~31 Job 28.2327.

1
Nogu pI tumI IIupun muyuf
munduj cu nu pIs chuy chIcu
funutu mundun.
Nogu cuptmI uutofI d cu nu pIs
uIII uffIg Iun.

17
Cuyu muj cu nutu nogugu cuymI.
AshI muj cu nu pIs yuchu cunmI.

18
NogumI cumu c ch fIspI tu shu
cunun puj, Imu-uycu yoj pIs
cunun puj.
Imu-uycutu chus quI nun p pIs, uIII-
cho IIoj shI nun p pIs cumu c ch.

19
Nogu tufI chI shgu uIIIn nIn gofI-
pI tu pIs mus uIIImI.
Munu chI shgu uypu IIu gueIIuy pI-
tu pIs mus uIIImI.

20
Nogugu IIupun tu pIs uIII cujIIu tumI
cumu c ch.
AIII cujtu fufuy IIu chmI goy.

21
Cuyuf yuchu cu muj cu nu tugu Imu-
uycu tu pIs tufI chmI.
TufI ch wusIn cho Imu-uycun pIs
munu pIshej cunun puj.

22
T D guIIuy cu nu IIun-
ch numI nogutu fufu mu fun.
Imutu pIs munu fuj cumu IIuf numI
fufu mu fun.
\

23
ImupIs munu fuj cuptIn guIIu fI-
nun chmI fufu mu fun.
Cuy puchu tu pIs munu fuj cumu-
IIuf numI fufu mu fun.

24
Muy-muy Iumuf cu nu pIs munu fuj
cuptI IIun numI fufu mu fun.
Pucyu cu nu pIs munu fuj push tu-
mup tIn, muyu cu nu pIs munu fuj
uywup tI IIun numI fufu mu fun.

25
Puntu cu nu wun jIfcu cu nu pIs
munu fuj cuptInmI
Tuytu DIos muynu fufu mu shunu
cufun.

2
Chuy fugu chuquI jIfcu cu nu pIs, nI
uIIpu pIs munumI cufun f chu.
Cuy mundu cho uchu uIIpu
cuycuj pIs munumI cufun f chu.

27
Junuj puchu mun yucutu fuquIp tIn,
uIIpu mun yucutu fuquIp tIn,
puychmI cuycuf.

28
SyIu mun pucu tuytu cumu c chIp-
tIn,
Iumuf cho yucu munu pIsh nun p-
pIs cumu c chIp tIn
puywunmI cuycuf.

29
AIIpu junun mun munu IIoj shI mu-
nun puj Iumuf yucutu cumu c-
chIp tIn,
uIIpu munu cuyu cu nun puj sumuj
tucyu chIp tIn
]

30
puychmI nogugu cuycuf
nIshuntu fufuf.
NogumI puytu cushI cu chej c.
Munu cuchu fIy pumI cushI shu
puycho cuycuf.

31
Tuytu DIos cumu shun puchu cho
fIyupu cushI shumI cuycushc.
Runutu fIcuf fIyupumI cushI cuf.
D

32
Wumf cunu, cunun wIIIu pu sh-
tugu sumuj wIyu cuy.
Yuchu chI shno cuwufgu cushI-
shumI goyun quI puj.

33
Yuchu chI sh cu nutu sumuj wIyu cuy.
Yuchuy ntu tuntI yu chI shtu umu
munu cuj mun chufuy chu.

34
Yuchu chI shtu wIyu coj funugu
fIyupu cushI shumI cungu.
WIyu m nun puj wus puncu cho
shuy muj cu nugu cushI shumI
goyungu.

35
Nogutu tufI muj cgu Imuy cu mu-
pIs cushI shumI cuwungu.
T D uIIImI fIcun.

3
Nogutu munu yufp muj cu numI
Ichungu quIquI IIun munu uIIItu
fufu cuy cun.
ChIquI muj cu nugu quIquIn cu numI
wuuytu ushIy cun.
Yachaj caywan mana yachaj cay
9

1
Yuchuygu wusIntu uIIImI fufu shu.
GunchIs pIIun cu wun cumu fuj IIutu
ufushu.
PROVERBIOS8 , 9
912

E
9.10 Job 28.28; SuI. 111.10; Pfov. 1.7.
F
10.1 Pfov. 15.20.
G
10.2 Pfov. 11.4.
H
10.3 SuI. 34.10.

2
NIfcuf numI uywu cu nutu pIsh tu shu.
Mus uIIIn nIn mIsh quej bnutu
fufu chI shu.
Msu tu pIs cumu fI shu.

3
NIfcuf wufmI uywuy nIn cu nutu
cuchu shu guyu cu nun puj.
Chuufu uItun nIn mun wIchuy cuf
guyu cu shu shun tu c mu nun puj

4
Munu tuntI yu coj msu cunu
cuymun shumuy nIf.
WuIIcu yufpuy nI yoj cu nutu guyu-
cu shu

5
Cumu fI cu sh mIcuytu mIcu nu-
puj shumuy.
Rufu sh bnutu upunu puj shumuy.

Amu fufuy nu chu munu uIII tugu.

Chuy fmI uIII cuwun quI puj.
Yufpuy supu fununo uIII goyuy nIf.

7
FIyu funutu pIu cup tI quegu
ushIII shun quI pmI.
Munu fIspI tu cojtu pIu cup tI quegu
munu cuj munmI chufungu.

8
Munu fIspI tu coj cu nugu pIu cup tI-
quI chIquI p shun quI pmI.
Yuchuj funu cu numI Ichungu pIu-
cup tI quI fIyupu cushI cufmI
chus quI con gu puj cuyu shun-
quI puj.

9
Yuchuj funugu yuchu chIp tI quI
musmI yuchuj fIcu congu.
AIII funu cu nutu yuchu chIp tI quI
musmI yuchu con gu puj.

10
Rusunpu yuchuj cunupgu T
D fIm fugu fIspI tuy puj.
Sunto Tuytu DIostu fejsej cu nugu
fIyupu yufpuy nI yojmI.
E

11
FIyupu uIIImI musyuj yuchuj
cuymun chuyu shuy quegu.
Chuy pI tumI unuy cumu cuwun quI puj.

12
Yuchuj cufgu yuchuy nI quI wunmI
uIII cho goyun quI puj.
Munu fIspI tu coj fIyu funu cufmI
Ichungu jInyuy quI pItu ucun-
quI p pIs.

13
Munu tuntI yu coj cuygu wushu-
fImu wufmI nmI.

14
Wushu-fImu cu nugu wusInpu
puncun cu nu chgu buncutu
chufu cuy cuf jumu fun.
Mufcu ch pIs uItu putu mun
wIchuy cufmI jumu fun.

15
NIfcuf nnInpu
uywu cuy cuj cu nutu guyun:

1
Munu tuntI yu coj upu msu cunu
cuypu shumuy nIf.
Munu tuntI yuj yufpuy nIy nuj cu nu-
tunu guyu cu chIn:

17
Suwu cuy yucugu musmI mIsh quIn.
PucuyIIupu tuntutu mIcu shugu
mIsh quIn nIf.

18
Guyup tIn uywuj cunu Ichungu
munumI musyun chu chuy cho
wuuy cuycu shuntu.
MunumI musyun chu guyu shun funu-
cu nugu IIupun pIs wuu nuntu.
Sa!omonpa rimaynincuna
10

1
SuIomn yuchuj cuf fImu-
shun fImuy cunu:
Yuchuj wumfugu mumun-tuytuntu
cushI cu chInmI.
Munu tuntI yu coj wumfumI
Ichungu IIuquI cu chIn.
F

2
Munu uIII cu nutu fufuypu fcu yu-
shungu munumI dfun gu chu.
IImyu munu yutu pu coj cujcu numI
Ichungu wuuy pI tu pIs suIbu cun.
G

3
munumI muchu pu c chIn chu.
FIyu cu nu tumI Ichungu mIcu nun puj
ushIp tIn pIs munu tufI chIn chu.
H

4
Munu ufucoj cu nugu Imuy pIs
muchu pu cuy IIu chmI.
AIII ufoj cu nu pumI Ichungu Imu-
uycun pIs munu pIshIn chu.
PROVERBIOS9 , 10
913

I
10.12 Stg. 5.20; 1Ped. 4.8.

5
AIII tuntI yu coj funu cu nugu usyu
wIchunmI mIcuy nIntu shun tu-
pu cun.
Cos chu wIchun puu cuymI
Ichungu fIyupu penguy.

AIII funupgu bIndI syun munumI

pIshIn chu.
quIquIn fufu shu IIun munu uIII-
mun chuyu chIn.

7
AIII funu tugu uIII cushun pItu
fIyupumI yufpu fun.
FIyu funu tumI Ichungu munu pIs
uyc IIu tunu gonguy c fIn.

8
Yuchuj funu cu nugu wIIIu pu shun-
cu nutu IIupun tumI tuntI yu cun.
Munu tuntI yuf IIutuntu fImuj-
cu numI Ichungu ushu cuypu
uywun.

9
PIpIs munu fImu shu IImyu
funugu cushI shumI goy cun.
IIutun cu nu cho pufej cunu munu
uIIItu fufuj cu numI Ichungu

10
Munu uIIItu fufu nun puj guepIsh-
tu puyIIupu sutu fufuj cu nugu
fIyupu IIuquI cuy tumI chuyu-
chI mun.
Munu tuntI yuf munu cuj cu nutu
fImuj cu nugu munu uIII mun
chuyuf ushu cun gumI.

11
AIII funu cunu wIIIu p mu shun-
chgu chuyu yucu nmI IImyu
cuycun.
quIquIn fufu shu IIun munu uIII-
mun chuyu chIn.

12
ChIquI nu cuygu pItu pIs pIII yu-
chInmI.
Cuyu nu cuy wungu munu uIIItu
fufu nu cu shun pI tu pIs pefdu nu-
nu cunmI.
I

13
Yuchuj cunu pufIu shun chgu
fIyupu yuchuy cu nu IIu tumI
wIyun chI.
Munu tuntI yu coj cu numI Ichungu
munu wIyu cu shun pItu wIfu-
cungu.

14
Yuchuj funugu uIII cujIIu tumI
pufIun.
Munu tuntI yuj cu numI Ichungu
fImu shun cu nu IIu wun munu
uIII mun chuyun.

15
Rcu funu tugu Imu-uycun pIs
cushun pI tumI fIspI tun.
PobfI funu tumI Ichungu Imun pIs
munu cuptIn puypgu pIpIs
munu fImuf cun chu.

1
AIII funupugu uIIItu fufu shun pI-
tumI uIII cuwuy pgun.
FIyu funu pumI Ichungu juchu yoj
cushun pItu wuuy IIu pgun.

17
CoffI jI shuntu wIyu cuf chus quI coj-
cu nugu uIII cuwuy tumI tufIn.
Munu wIyu coj cu numI Ichungu

18
IIuIIu cufmI chIquI cushuntu
munu musyu c chIn chu.
Upu munu tuntI yu cgu wushu-
fImu cufmI cuen tu IIutu pufI-
chIn.

19
Achcutu fImuj cu nugu IIutun tu pIs
fImunmI.
Yuchuj cu numI Ichungu uIII cujcu-
nu IIutu fImuf cuf upIIu cun.

20
Yuchuj funu pufIu shungu gueIIuy-
nmI bIIn.
PROVERBIOS10
914

J
10.31 SuI. 37.30.
K
11.1 Iev. 19.3536; Deut. 25.1316; Pfov. 20.10, 23; Ams 8.5.
L
11.2 Pfov. 13.10.
M
11.4 Pfov. 10.2.
FIyu funu cunu yufpu shunmI
Ichungu Imup pIs munu bIIn-
chu.

21
AIII funu cunu wIIIu pu shungu
uchcuj tumI uIII goyuytu tufI chIn.
Munu tuntI yu coj cu numI Ichungu upu
cuynI IIun wun wuuy tu pIs tufIn.

22
T D bIndI syun nIn-
wunmI uIII cuwun.
Chuy bIndI syun wungu munumI
Imu IIuquI cuy pIs cunchu.

23
Munu tuntI yu coj upucu nugu
juchutu fufuf cushI cunmI.
Yuchuj funumI Ichungu yuchuj
cuynIn wun cushI cun.

24
FIyu cu nu tugu munchu cu shun
cujfmI chuyungu.
AIII funu cu numI Ichungu IIupun
yufpu shuntu tufengu.

25
Icu wuyfu Imutu pIs upucu shun-
nmI fIyu funugu IIIgun.
AIII funumI Ichungu Imuy cu mu-
pIs cuycungu.

2
Cuchu cojpgu gueIIu funu cuycun
poch goj yucu quIfutu shIm pu-
chI shun nmI.
Cuchu cojpgu gueIIu funu cuycun
uwItu gosh tuy fuuf chI shun-
nmI.

27
T D fIspI tuf munchu coj-
cu nugu unuy cu mumI cuwungu.
FIyu funu cu numI Ichungu pcu
tImpu IIu cuwungu.

28
AIII funu tugu Imu fufu shun pIs
uIIImI IIoj shI pungu.
FIyu funumI Ichungu yungu
shuyu fun pIs.

29
AIII funu cu nu tugu ImupI tu pIs
T D chupun.
IIutuntu fufuj cu nu tumI Ichungu
IIIg chIn.

30
AIII funu tugu munumI ImupIs
psun gu chu.
FIyu funu cu numI Ichungu jumuy-
tu pIs munu tufen gu chu.

31
AIII funu pI tugu uIII yuchu chI cuy-
cu nu tumI wIyu cun chI.
FIyu funu cu nu tumI Ichungu uIII-
tucuy cujtu upIIuj puj nIycu-
shu.
J

32
AIII funugu muysI wIyu pu f cuy-
IIumI pufIun.
FIyu cu numI Ichungu munu uIII cu-
nu IIutu fImun.
11

1
T D meIu n cunmI
suwu psu cu nu tugu.
AIII psu cu nu tumI Ichungu
T D uIII fIcun.
K

2
AIII-tucoj cu nugu IIIuj pI tumI
penguy cho fIcu congu.
UmII dI cu numI Ichungu yuchuj
fIcu congu.
L

3
AIII funu cu nugu DIos munu shunno
fufush punmI uIII cuwun.
FIyu funu cu numI Ichungu fIyu
IIuIIu cushun pItu ucuy mun
chuyun.

4
FIsyu chuyu mu shun jungu Imu
fIqu sun pIs munumI chupun gu-
chu.
Juchuy nuj IImyumI Ichungu
wuuy pI tu pIs suIbu congu.
M

5
AIII yufpuy nI yoj funugu uIIImI
pufIn.
PROVERBIOS10 , 11
915

N
11.14 Pfov. 24.6.
FIyu cu numI Ichungu juchun pItu

AIII funu cu nu tugu uIIItu fufu-

shunmI suIbun.
Yufguj cu nugu juchun-tupumI
munu uIII mun chuyu chIn.

7
FIyu funu wuup tengu
Imupuj yufpu shun pIs IIIgun gumI.

8
Tuytu DIos uIII funu cu nu tugu
ucuy pItu jofgunmI.
FIyu cu nu tu numI fuquIn chufun
ucu nun puj.

9
FIyu funugu fImu shun wunmI
funu-musIntu jugu y chIn.
AIII funu cu numI Ichungu yuchuj
cushun wun pIwun pIs uIII
cuwun.

10
AIII funu cunu uIII mun chuyup-
tengu mufcu Int fumI cushI cun.
chuyup tIn pIs mufcu Int fumI
cushI cuy wun pIntI cu chun.

11
AIII funu cunu bIndI syuntu
goptengu mufcu jutun yunmI.
FIyu funu cu nupu shImIn wunmI
Ichungu mufcu ushu cun.

12
Munu tuntI yu coj cu nugu fejsI nu-
cu shunpu wushun tumI fImun.
TuntI yuj funumI Ichungu upIIu
cucun.

13
WIIIu pIs tu cu nugu ImuIIu tu pIs
ushuj pmI wIIIu cun.
Yfu cunu funumI Ichungu Imutu
wIIIu pup tIn pIs upIIu IIu cucun.

14
Munduj munu uIII mundup tengu
juc nusyun munu uIII munmI
chuyun.
Achcuj tuntI yu chej cunu uIII
cuptInmI Ichungu juc nusyun
uIII mun chuyun.
N

15
Jpu funu cu nutu gufun tI ygu
munu uIII munmI chuyun.
PItu pIs munu gufun tI yujmI
Ichungu cushI shu goy cun.

1
AIII shongu wufmIgu fIspI tu-
shumI cungu.
FIyu funugu fcu yuy IIu chmI
cucun.

17
Cuyu p coj funugu quIquIn pmI
uIIItu fufun.
Munu uIIItu fufuj funumI Ichungu
quIquI IIunmI munu uIII mun
chuyun.

18
FIyu cunu munu uIIItu fufuf gnu-
shungu munu cuj n IIumI ushu-
c cun.
AIII funu cu numI Ichungu Imutu-
pIs munu ushu cujtu chus-
quengu.

19
AIII cujtu fufuf goyufgu munu
ushu cuj cuwuy tumI tufIn.
Munu uIIItu fufuj cu numI Ichungu
quIquI IIun wuuytu ushIy cun.

20
Juchu fufuy IIu puj yufpu fuj tugu
T D meIu n cunmI.
AIIItu fufuf goyuj cu nu tumI
Ichungu uIII fIcun.

21
Munu uIIItu fufuj cu nugu sImfImI
custI gu cungu.
AIIItu fufuj cu numI Ichungu suIbu-
congu.

22
Yufpuy nIy nuj cuyuy IIu puj
wufmIgu
cuchIpu sengun cho gofI suftju
jutI fuy cuj nmI cuycun.
PROVERBIOS11
916

O
11.28 Muf. 10.2325.
P
11.31 1Ped. 4.18.

23
AIII funu cunu yufpu shungu
IIupun pIs uIIImI cumu cun.
FIyu funu cunu yufpu shunmI
Ichungu p-muytu pIs fubyu-
chIn.

24
PItu pIs mucyuy cgu ImuIIu tu pIs
mus-mustumI tufIn.
PItu pIs munu mucyuy coj cujcu-
numI Ichungu muchu pu cuy-
mun chuyun.

25
MIII guy coj mucyuy coj cujcu nugu
cushI shumI goyungu.
PItu pIs goycofgu quIquIn pIs uIII-
tumI chus quIn.

2
MIcuy nIn cu nutu chufu cuy coj
mIchu funu cu nu tugu mufcu-
musIn cunu muIdI syun tumI
gon.
Munu chufu cuypu pItu pIs funtI coj
funumI Ichungu bIndI syuntu
chus quengu.

27
AIIItu fufuj cujcu nupgu ImupIs
uIIImI cungu.
Munu uIIItu fufuj cu nu tumI
Ichungu munu uIII chuyun.

28
Chufu shun mun yfu coj cu nugu
yfu tunej nmI ushu cungu.
AIII funu cu numI Ichungu juchu
befdIypu befdIf wIuy cujno
cungu.
O

29
WusIn cho ImuIIun pIs cujcu nutu
munu cuyu puytu yuchuj cu-
nupugu wusIn ch pIs wuyfumI
tumuy cungu.
ChuymI puycu nugu uIII yuchuj cu-
nupu uywuy nI IIunnu fIcu-
congu.

30
AIIItu fufuj funu cu nugu uIII
wuyoj yfu nmI.
Yuchuj funugu uIIItu fufush punmI
funu cu nutu munu ushu cuj
cuwuytu tufI chIn.

31
Cuy puchu cho uIII funu cu nu pIs
ucuy cup tengu
juchu su pu cu nu wun fIyu funu cu-
nugu Imun fuj ucungu.
P
12

1
CoffI jIp tIn wIyu cuf uIII tuntI-
yu cgu yuchuj cuytumI munun.
PIu cup tIn munu wIyu cojmI
Ichungu munu tuntI yu coj upu.

2
AIII funu tugu T D uIIImI
yunu pun.
Munu uIIItu fufuytu yufpuj cu nu-
tumI Ichungu custI gun.

3
IIutuntu fufuj cu nugu munumI
tucyun gu chu.
AIII funu cu numI Ichungu tucyungu.

4
AIII wufmIgu mujuntu sumuj
fIspI tdu cuymun chufun.
FIyu wufmImI Ichungu mujuntu
penguy mun chufun.

5
AIII funu cu nugu uIII cujcu nu IIu-
tumI yufpun.
FIyu cunu yufpu shunmI Ichungu
IIupun pIs munu cuj IIu.

FIyu cunu fImu shungu cuycun

Imutu pIs wuu chI nun puj tfum-
pu nmI.
AIII funu cu nu tumI Ichungu
shImIn suIbun.

7
FIyu cu nugu munu uIII mun chuyu-
shu IIun chmI ushu cun.
AIII funu cu nupu wusInmI
Ichungu munu ushu cun chu.

8
Yuchuj funu tugu yuchuj tuntI yuj
cushun pI tumI uIII fIspI tun.
PROVERBIOS11 , 12
917

Q
12.14 Pfov. 13.2; 18.20.
Munu tuntI yuj upu funu tumI
Ichungu p-muypIs munu cuj-
mun chufun.

9
PIshI pu coj IIu cuycuf mIshtI-tucoj-
pI tugu
mus uIII cuycun umII dI IIu cufpIs
uywuy nI yoj cuymI.

10
AIII tuntI yu coj funu cu nugu
uywun cu nutu cuyu puytu
yuchunmI.
FIyu gueIIu funu cu numI Ichungu
munu musyun chu Imuno cuyu-
puy cushun tu pIs.

11
Chuc fu cho ufoj cu nupugu mIcuy-
nIn pIs munumI pIshIn chu.
Munu yufpu chu coj gueIIu cu numI
Ichungu munu cuj IIu puj ufun,
fufun.

12
FIyu cu nugu fIyu-musIncunu juctu
guechu shun tumI munu pun.
AIII cu numI Ichungu uIII wuyoj
yfuno cuycun.

13
FIyu cu nugu quIquInpu shImI IIun-
pI tumI tucuy mun chuyun.
AIII funu cu numI Ichungu Imumun
chuyuf pIs uIII cho IIoj shIn.

14
AIII funugu shImI IIun pI tumI
Imutu pIs uIIItu tufIn.
Imun pIs fufu shun-tupumI pgu-
tugu chus quIn.
Q

15
Munu tuntI yu coj cu nugu IIupun
fufu shun uIII cushun tumI
yufpun.
AIII tuntI yuj cu numI Ichungu
yuchuj cunu wIIIu pu shuntu
chus quI cun.

1
Munu tuntI yuj cu nugu jucIIumI
ImuIIu pI tu pIs fubyu cuf cun.
Yufpuy su pu cu numI Ichungu
ushIIIf-ushup tIn pIs munu
fubyu cun chu.

17
Rusun cujtu fImuj funugu fusun
cujIIu tumI decIu fun pIs.
AImun funtI coj cu numI Ichungu
munu cujtu decIu fun.

18
WuquIn funupugu guyu pu shun
nunuy pu fmI chuyuy cun.
Yuchuj funu cunu fImu shunmI
Ichungu jumpIno cushI cu chIn.

19
Rusun cujtu fImu shun cu nugu
munumI Imuy pIs gongu cun-
chu.
IIuIIu cuyIIupu fImu shun cu nu tumI
Ichungu munu pIs uyc IIutu
gonguy c fIn.

20
FIyu cu nugu Imun pu pIs engu uy-
IIu tumI yufpu fuy cun.
AIII wIIIu puj cu numI Ichungu
cushI cu chIn.

21
AIII funugu Imuy pIs munumI
ucun gu chu.
FIyu cu numI Ichungu Imuy pIs
munu uIII IIu mun chuyuy cun.

22
IIuIIu coj cu nu tugu T D
meIu n cunmI.
AIIItu y fusun cujtu fufuj cu nu-
tumI Ichungu T D
uIII fIcun.

23
Yuchuj cu nugu Imuno yuchu shun-
tu pIs munumI wIIIu cun chu.
Munu tuntI yuj funumI Ichungu
upu cuynIntu jucIIu musyu chIn.

24
Afoj funu cu nugu munuy nI yojmI
cungu.
GueIIu cu numI Ichungu jucpu-
jucpu munuy nI IIun cho cungu.
PROVERBIOS12
918

R
12.28 Rom. 6.2122.
S
13.2 Pfov. 12.14; 18.20.
T
13.3 Stg. 3.212.
U
13.10 Pfov. 11.2.

25
FIyupu IIuquI cup tengu puchu pIs
chucu c coj nmI fIcu cun.
AIII uIII IIutu pufIu pup tInmI
Ichungu puchu pIs uchIc yuf cun.

2
AIII funugu funu-musIntu uIII
yufpuy tumI gon.
FIyu cu numI Ichungu IIutun munu
uIII mun chuyu chIn.

27
GueIIu funugu jIfcu unImuItu
chufI shuntu mIcu nu IIun p pIs
munumI cumu fIn chu.
Bbu funumI Ichungu Imu-uycu tu-
pIs uypu IIutu tufI fIn.

28
AIII IIutu fufuf goyuygu uIII
cuwuy munmI chuyu chI cun.
IIutuntu fufuymI Ichungu wuuy-
mun chuyu chIn.
R
13

1
AIII yuchuj wumfugu pup nIn
wIIIu pu shun cu nutu wIyu cunmI.
Munu fIspI tu coj cu numI Ichungu
pIu cu shun tu pIs munu wIyu-
cun chu.

2
AIII funugu shImI IIun pI tumI
Imutu pIs uIIItu tufIn.
PufIu shuntu munu cumIej cu numI
Ichungu wuu chIy IIutu yufpu-
pun.
S

3
Shon gun musyu shu IIun wun upIIu
cucoj cu nugu uIIImI cuwun.
WIIIu pIs tu cu numI Ichungu
shImI IIun pItu munu uIII mun
chuyungu.
T

4
GueIIu cu nugu muy-jInu Imutu
munu puf pIs munumI tufIn chu.
Bbu funumI Ichungu Imu-uycu tu-
pIs munu shuntu tufIn.

5
AIII funugu IIuIIu cuytu munumI
munun chu.
FIyu funu cu numI Ichungu juctu
penguy mun chufuy IIutu, munu-
cuj mun chufuy IIutu yufpu fuy cun.

AIII funu tugu uIIItu fufu shun cu-

numI munu uIII pI tu pIs chupun.
Juchu fufuj cu nu tumI Ichungu munu
uIIItu fufu shun cunu IIIg chIn.

7
WuquIn funugu Imun pIs munu
cuycup tInmI fcu-tucun.
WuquIn numI Imu-uycu yoj pIs
cuycuf pobfI-tucun.

8
Rcu funu cu nugu Imu-uycu tu pIs
chufu shun cu nu wunmI suIbu cun.
PobfI tugu pIpIs munumI Imutu
fufuy tu pIs yufpu pun chu.

9
AIII funu cu nugu chucuy cho
uchquI uchIc yuy cuj nmI cushI-
shu goy cun.
FIyu funu cu numI Ichungu uchquI
upIp tIn chucuj cho cuycujno
cufcuy cun.

10
AIII-tucoj cu nugu pItu pIs chIquI-
nu cuy IIu chmI cuwu chIn.
WIIIu pu shuntu wIyu coj cu numI
Ichungu yuchuj funu.
U

11
Imutu pIs munu ucuyIIupu ftu
tufI shungu fsImI ushu c cun.
WuIIcu-wuII cu IIu ucuf shun tu-
shun cu numI Ichungu fsIgu
munu ushu cun gu chu.

12
Runugu yufpu shuntu munu tufIy-
cuf fIyupumI IIuquI cun.
IIupun yufpu shun cu nutu tufIfmI
Ichungu fIyupu cushI cun.

13
Yuchu chI shuntu munu wIyu coj
cgu fIyupumI IIuquI congu.
Mundu mIn tutu wIyu coj cu numI
Ichungu uIII cuwuytu tufengu.
PROVERBIOS12 , 13
919

V
13.14 Pfov. 14.27.

14
Yuchuj yuchu chI shungu uIII cuwu-
nun pmI.
Wuu nun pI tumI suIbun.
V

15
AIII yufpuy nI ygu p-muypI tu pIs
uIII fIcu shumI cungu.
IIuIIu cu numI Ichungu munu uIII-
mun chuyun.

1
AIII yufpuy nI yoj cu nugu sumuj
tuntI yuy cufmI Imutu pIs fufun.
upu cuynIntu musyu chIn.

17
FIyu cuchugu Inf du munmI
chuyu chI cun.
AIII cuchumI Ichungu uIII cushI-
cu chI cun.

18
WIIIu pu shuntu munu wIyu coj cu-
nugu cungu puj munu cuj mun
chufu shu y ushu pu cuj IIumI.
PIu cu shuntu wIyu coj cu numI
Ichungu uIII fIspI tu shu cungu.

19
Yufpu shuntu tufIy cofgu funu cunu
fIyupumI cushI cun.
munu uIII fufuy nIntu munu
cuchuy cun chu.

20
Yuchuj funu cu nu wun gotu fufgu
yuchuj cuytumI yuchu cun quI.
Munu tuntI yuj upucu nu wun gotu-
fufmI Ichungu pIfdI cuf munu
uIII munnu chuyun quI.

21
Juchu su pu cu nu tugu Imun IIu pIs
dIsI gfusyu chuyuy cunmI.
AIII funu cu numI Ichungu uIIItu
fufu shun pItu uIII IIutu chus-
quIn.

22
Imu-uycu yoj pIs cuf uIII funugu
wIII cun cu nu tu wun fmI fuquI-
pun.
Juchu su pu cu numI Ichungu Imu-
uycun tu pIs chufu f chI cun uIII
funu cunu fubI chu nu IIun puj.

23
PobfI funu cu nupu chuc fun chgu
mIcuy uIIImI wuyun.
Munu uIIItu fufufmI Ichungu
mIcuy nIn tu pIs ogfun.

24
Munu uIIItu fufup tIn wumfuntu
munu ustej cu nugu munumI
wumfuntu cuyun chu.
Wumfuntu cuyujmI Ichungu Imutu-
pIs munu uIIItu fufup tIn yuchu cu-
nun puj tucshun pItu-puchu ustIn.

25
AIII funu cu nugu sucsu shun cu-
mumI mIcun.
FIyu cu numI Ichungu puchun pIs
guuIIu IIuy cup tIn goyun.
14

1
Yuchuj yufpuy supu wufmIgu
wusIn cho cushI shu goy chIy-
tumI yuchun.
Yufpuy nIy nuj upu wufmImI
Ichungu wusIn cho cujcu nutu
quIquIn yumu c chIn.

2
AIIItu fufuf goygu T D-
sumuj fIspI tun.
IIutuntu fufuj cu numI Ichungu T
D munu cuj mun chufun.

3
Munu tuntI yu coj cu nugu uIII-
tucush punmI pufIun.
Yuchuj funu cu nu tumI Ichungu
shImIn ImupI tu pIs chupun.

4
Yuntu munu cuptengu mIcuy tu pIs
wuII cu IIu tumI mufu pu cun.
Yuntupu cuII pun wun fmI mIcuy-
tugu uchcu uchcutu mufu pu cuf
uIII shun tun pIs.

5
AIII test gogu munu IIuIIu cuy IIu-
pumI fImun.
PROVERBIOS13 , 14
920

W
14.12 Pfov. 16.25.
X
14.13 EcI. 2.2.
munu cuj tu pIs fusun-fusu IIun tu-
fuj fImuy cun.

Munu fIspI tu coj funugu yuchuj

cuytu munuf pIs munumI
cum pu cun chu.
AIII tuntI yu coj funumI Ichungu
jucIIu Imutu pIs yuchu cu fIn.

7
Munu tuntI yu coj funu tugu umu
gotu pu fuy chu.
Chuyno funu wun gotu fufgu
munumI Imu uIII tu pIs yuchu-
cun quI p chu.

8
Yuchuj funu tugu yuchu shunmI
tuntI yu chIn Imuno goyuy cu-
shun tu pIs.
Munu tuntI yu coj cu nu tumI
Ichungu upu cuynIn IIutun mun
upun.

9
Munu tuntI yu coj cu nugu IIutuntu
fufuf cuf pIs munumI pengu-
cun chu.
AIII funu cu numI Ichungu funu-
musIn wun cuyu nu cuf uIII
goyun.

10
Runu IIuquI cuy cu shun tugu pIpIs
munumI musyun chu.
CushI shu cuycu shun tu pIs munumI
pIpIs fIcun chu.
QuIquInpu shon gu IIunmI
musyun.

11
FIyu funu cu nupugu Imu-uycu
chufu shu IIun pIs ushu cun gumI.
AIII funu cu nu pumI Ichungu Imu-
uycun pIs yupu cungu.

12
Runu tugu pufI shun cunu uIII-nIf-
punmI.
Ichungu chuy cumI nupu wuuy-
munmI uywuy cun.
W

13
AsIf pIs wuquengu IIuquI shu IIumI
cuycun.
ChuymI cushI cuf pIs ushu nun tugu
wuguy mun chufu cun.
X

14
Munu tuntI yu coj cu nugu Imun pIs
fufu shun pItu pguntu chus-
quengu.
AIII funu pIs uIII cujcu nutu fufu-
shun pItu pguntu chus quen-
gumI.

15
Munu tuntI yu coj cu nugu Imutu pIs
wIyu shuntu IIupun tumI fIguI-
cuf cun.
Yufpuy su pu cu numI Ichungu
Imutu pIs munu fuj fufuf sumuj
yufpu chu cun fuj.

1
Yuchuj tuntI yuj funugu Imu munu
uIII mun pIs chuyuytu munchu-
cufmI wItI cun.
Munu tuntI yu coj cu nu tumI
Ichungu ImupIs munu gocun-
chu.

17
ImuIIu pI tu pIs fubyuj funu cu-
nugu munu yufpu chu cuy pumI
Imutu pIs fufun.
FIyu funu cu nugu wucpItu cuypItu
chIquI shumI goyungu.

18
Munu tuntI yu coj cu nugu Imuy pIs
upu cuyIIun chmI cufcuy-
cungu.
TuntI yu cuf wIyu coj cu numI
Ichungu cungu sumuj yuchuj.

19
FIyu cu nugu uIII funu cu nupu
muquIn tu pIs muchun gu fmI.
Munu uIIItu fufuj cu nugu fuwu-
cuf uIII funu cu nupu puncuntu
tucun gu fmI.

20
Rcu cu nupugu p-muypIs umgu-
IIunmI.
PROVERBIOS14
921

Y
14.21 SuI. 41.1.
Z
14.27 Pfov. 13.14.
PobfI cu nu tumI Ichungu fejsI nu cu-
shun cu nu pIs mununu wItI pun-
chu.

21
Runu-musIntu munu cuj mun
chufufgu juchu yojmI fIcu cun.
PobfI cu nutu cuyu puj cu numI
Ichungu fIyupu cushI shu
cungu.
Y

22
IIutuntu fufuytu yufpuj cu nugu
puntuy cunmI.
AIII IIutu yufpuj cu numI Ichungu
uIII fIcu shu cungu, fIspI tu shu
cungu.

23
Afucuf fufu cofgu ImuIIu tu pIs
tufInmI.
Afununpu fuquIn pufIu IIuf goyuj-
cu numI Ichungu Imutu pIs
munu tufIn chu.

24
Yuchuj cu nupugu yuchu shunmI
cof nunno cuycun.
Munu tuntI yuj cu nu pumI Ichungu
upu cuynI IIun uduf nunno
cuycun.

25
Rusun cujtu fImuj test gogu funu-
musIn wuu nun puj cuycup tIn-
pIs suIbunmI.
IIuIIu cuyIIupu fImun.

2
T D munchu cgu
PuymunmI yfu cun.
ChuymI puytu pIs wumfun cu nu tu-
pIs T D yunu pun.

27
T D fIspI tuf munchu-
cgu uIII cuwuy tumI tufIn.
Chuyno fIspI tgu wuuy pI tu pIs
guesh pI shu numI.
Z

28
Aypu IIutu fuy mundup tengu
IIupun pIs uIIImI fIcun.
WuII cu IIutu fuy mundup tengu
munu cuj mun chufu shumI
cungu.

29
JInun fu munu fubyuj funugu
uIII yufpuy nI yojmI.
JInun fu fubyu cuf cojmI Ichungu
upu munu tuntI yuj cuynIntu
musyu chI cun.

30
Shucyu uIII shongu funugu
snumI cuwun.
ChIquI p coj munu uIII funumI
Ichungu ftu ushu cungu.

31
PobfI cu nutu ucu chej cu nugu cumuj
Tuytu DIos tumI fubyu chIn.
PobfI cu nutu cuyu puj cu numI
Ichungu Tuytu DIostu fIspI tun.

32
FIyu funu tugu quIquIn fufu shu-
IIunmI munu uIII mun chuyu chIn.
AIII funu tumI Ichungu uIIItu fufu-
shun pItu Tuytu DIos chupungu.

33
Sumuj uIII yuchuygu cuycun uIII
tuntI yujpu umun chmI.
Imutu pIs munu musyun chu.

34
Nusyuntu munduj funu Tuytu
DIostu fIspI tuf mundup tengu
funu cunu cushI shumI cuwun.
Juchu fufuy IIu cho goyufmI
Ichungu nusyun nIntu penguy-
mun chufun.

35
Yufpuy supu uywuy tugu fuy
umutufmI cuyun.
Munu tuntI yuj uywuy tumI
Ichungu fIyu uwInpu fIcun.
15

1
AIII shImI IIunpu cutI chefgu
fubyuy cuj tu pIs uIIchu c chInmI.
Tuscu shImInpu cutI chIfmI
Ichungu mustu fubyu chIn.
PROVERBIOS14 , 15
922

[
15.8 Pfov. 21.27.
\
15.1 SuI. 37.16.

2
Yuchuj cunu pufIujtu wIyufgu
uIIImI yuchu cun.
Munu tuntI yuj cunu pufIufgu
munu cuj cu nu IIu tumI fImun.

3
T D muy-chuy ch pIs
cuycunmI.
AIII cujcu nu tu pIs fIyu cujcu nu tu-
pIs fIcuy cunmI.

4
AIII shImI IIunpu pufIuj cu nugu uIII
uIIpu cho cuycuj yfu nmI.
NInu shImI funumI Ichungu funu-
musIntu IIuquI cu chIn.

5
Munu tuntI yu coj cu nugu pup-
nIn coffI jI shun tu pIs munumI
csun chu.
WIyu coj cu numI Ichungu uIII
yufpuy nI yoj cushuntu tuntI yu-
chI cun.

Munu yutu pu coj uIII funupu

wusIn chgu Imu-uycun pIs
puchu-puchumI.
FIyu funu pumI Ichungu Imutu
tufI shun pIs munu cuj n IIu
ushu c cun.

7
Yuchuj cu nugu uIIItu yufpu shun-
tumI wIIIu p cun.
Munu tuntI yuj cu numI Ichungu
IIutu IIuntu yufpun.

8
FIyu funu cu nu pu tugu Imutu
goptIn pIs T D munumI
chus quIn chu.
QuIquIn T D munu-
shunno cuwuj cunu muu cup-
tInmI Ichungu cushI cun.
[

9
FIyu funu cunu IIutuntu fufuf
goyu shun tugu T D
fIyupu meIu n cunmI.
T D munu shunno goyuj
funu cu nu tumI Ichungu cuyun.

10
AIIItu fufuy cu shun pItu cuchuy-
coj cu nu tugu fIyupu custI gufmI
pIu cun.
PIu cu shuntu munu wIyu coj cu-
numI Ichungu wuongu.

11
T D fIcuy cunmI
wuoj cunu muycho cuycu shun-
tu pIs.
Chuyno fIcuy cufgu funu yufpu-
shun cu nutu ImunIf tuj munu
fIcun mun chu?

12
Munu fIspI tu coj cu nugu p pIu-
cup tIn pIs munumI wIyu cun chu.
Yuchuj cu nu wun gotuf puy tu pIs
munumI munun chu.

13
Shon gun cushI shu cuptengu
cfun pIs cushI shumI.
Shon gun IIuquI shu cuptengu
cfun pIs juc-nIfuj yu shumI.

14
AIII yufpuy su pu cu nugu Imutu pIs
yuchu cuy tumI munun.
upu cushu IIun cho cuwun.

15
IIuquI shu goyuj cu nupgu Imuy
junuj pIs munu uIII IIumI.
CushI shu goyuj cu nu pmI Ichungu
Imuy junuj pIs fIstuchno
cushI cuy IIu.

1
PobfI IIu cufpIs T D
munchu cuf fIspI tuymI mus
uIIIgu,
uypu IIu Imu-uycu yoj pIs cuycuf
IIuquI shu goy nun chpu
fuquengu.
\

17
Cuyu nu cuf goyu shugu yucu cuIu-
IIu pIs mIsh quInmI.
Aychu pIs munumI mIsh quIn chu
mIshI wun uIIgu goyujno goyu-
shugu.
PROVERBIOS15
923

]
15.20 Pfov. 10.1.
D
15.28 Pfov. 19.28.

18
Munu fubyuj funugu fImu nu cuy-
tu pIs chuw chInmI.
ImuIIu pI tu pIs fubyu coj funumI
Ichungu jucIIu pIwun pIs fImu-
nu cun.

19
GueIIu cu nupgu cumI nun-
pIs cushu shutu juntu shumI
cuycun.
AIII funu pmI Ichungu cumI nun-
pIs IImyu uIII pufI cuy cuycun.

20
Yuchuj wumfugu mumun-tuytun-
tu pIs cushI cu chInmI.
Munu tuntI yuj wumfumI Ichungu
mumun-tuytun tu pIs munu cuj-
mun chufun.
]

21
Munu tuntI yu coj funugu upu
cuynIn wun IIutuntu fufu shun-
pI tu pIs cushI cunmI.
AIII yufpuy nI yoj funumI Ichungu
munu puntuypu uIII cuwun.

22
Shun tu cuy cuf munu pufIu cup-
tengu IIupun yufpu shun cu nu-
pIs munumI cumu cun chu.
Achcuj tuntI yu chej cunu cuptInmI
Ichungu yufpu shun cu nu pIs uIII
IIoj shIn.

23
Tupu cu shuntu uIII cutI chefgu
cushI cunmI.
Cumu cu shun fu uIII wIIIu pu-
shun pIs mus uIIImI.

24
AIII cujtu fufuj cu nugu junuj
puchu munmI uywu congu.
Chuy n pumI uIIpu fufIn mun
munu yuycon gu chu.

25
AIII-tucoj cunu IIupun chufu shun-
tumI T D ushu c-
chIn.
BIy du cu nu pu tumI Ichungu chuc-
fun cu nu tu pIs chupun.

2
Munu uIIItu fufuytu yufpuj cu-
nu tugu T D meIu n-
cunmI.
AIII IIutu yufpuf pufIuj funu cu-
numI Ichungu cushI cu chIn.

27
Imutu pIs yufguypu-yufguf munuj-
cu nugu fumIII yun munmI dIsI-
gfu syutu chuyu chI mongu.
SuynItu munu chus quej cu numI
Ichungu uIII cuwungu.

28
AIII funugu Imuno cutI chI nun p-
pIs sumuj fmI yufpu chu cun.
FIyu funumI Ichungu jucIIu
shImIn tufI shuntu tucuytu
fImun.
D

29
FIyu funu cu nu tugu T D
munumI wIyun chu.
AIII funu tumI Ichungu muu cu-
shuntu wIyun.

30
AIII uwI wun fIc fIp tengu
jucnInpu shon gun pIs cushI-
cunmI.
Chuy n IIumI uIII wIIIu pu pIs
cushI cu chInmI.

31
AIII cuwu nun puj wIIIu pu shuntu
wIyu coj cu nugu
yuchuj cu nu nmI fIcu shu cungu.

32
CoffI jI shun cu nutu munu wIyu-
cgu quIquI IIunmI munu uIII-
mun chuyun.
PIu cu shuntu wIyu coj cu numI
Ichungu uIII tuntI yuj cuytu
yuchu cun.

33
T D munchu pu cuf
fIspI tufgu yuchuj cuymunmI
chuyungu.
PIpIs fIspI tu m nupgu fImfu
p-muytu pIs fIspI tuf umII dImI
cuypuj.
PROVERBIOS15
924

E
1.1 Pfov. 16.9; 19.21; EcI. 9.1.
F
1.2 Pfov. 21.2.
G
1.3 SuI. 37.5.
H
1.9 Pfov. 16.1;
19.21; EcI. 9.1.
1

1
Runugu Imutu fufuy tu pIs
yufpunmI.
Chuy pIs T D cumu-
c chIn.
E

2
Runu tugu IIupun fufu shun cu nu pIs
uIII-nIf punmI.
Chuy pIs T D nIn
uIII u munu uIII yufpu shun-
cunu cushun tu pIs.
F

3
Imutu fufu nuy quI puj yufpu-
shuy quI tu pIs T D
muquIn mun chufuy.
PuymI cumu c chengu yufpu shuy-
quI cunu uIII IIoj shI nun puj.
G

4
T D yufpu shunno
cunun pmI IIupun tu pIs cumu-
shu.
FIyu funu cu nu pmI cust gu tugu
cumu shu.

5
AIII-tucoj cu nu tugu T D
meIu n cunmI.
Chuy cu nu tugu sImfImI custI-
gungu.

Rusunpu cuyufgu juchun pItu

pefdu nunmI.
T D wIyu cofgu juchu
fufuy pItu wItI cunmI.

7
T D munu shunno funu
cuwuf uIII goyup tengu
chIquI puj cu nu wun pIs uIIInu goy-
nun pmI cumu c chIn.

8
IchIc IIu tu pIs quIquIn ucuf tufI-
shunmI mus uIIIgu
engu uyIIupu Imu-uycu tu pIs shun-
tu shun pI tugu.

9
Runugu Imutu fufu nun p pIs
yufpu chu cun.
Chuy pIs T D cumu-
c chIn Imuno cunun p pIs.
H

10
Ruygu Tuytu DIos musyu chI shun-
cu nu tumI fImun.
MunumI IIutun cu nu tu chu uffIg-
Iun pIs.

11
AIII psu cunun puj, uIII tupu
cunun p pIs T D
cumu c chI shu.
ChuymI T D munun uIII
buIun sutu, uIII psu cu nutu.

12
Ruycu nugu munu uIII fufuy cu-
nutu meIu n cunmI.
Ruygu uIII mundun IIupun pIs uIII-
IIutu fufup tIn fmI.

13
Runu munu chupuypu fusun cujtu
fImup tengu
fuycunu cuyush pun uIII uwIn-
pumI chuy funutu fIcun.

14
Ruy oIIgu cuf cup tengu
wuuchIchInunpuj cushun
musyu cun numI.
Yuchuj cu numI Ichungu fuytu
oIIguy cuj tu pIs uIII y chIn.

15
Ruy cushI shu IIu cuptengu funu cu-
nu pIs uIII IIu goyuy tumI yufpun.
Ruy uIII IIu cufgu tImpun cho
tumyu tumyu mu shun nmI
cushI cu chIn.

1
GofItu chufu fu shun pItu mus
uIIIgu yuchuj cuymI.
GueIIuy pI tu pIs mus uIIIgu tuntI yuj
cuymI.

17
AIII funu cu nugu juchu fufuy pItu
wItI cunmI.
Juchu fufuy pItu wItI coj cu nugu
uIII cuwuy munmI chuyungu.
PROVERBIOS16
925

I
1.25 Pfov. 14.12.
J
1.27 Stg. 3.6.

18
AIII-tucoj cu nugu ushu pu cun-
gumI.
Juctu munu cuj mun chufuj cu nugu
munu uIII munmI chuyungu.

19
AIII-tucoj fcu cu nu wun gotu f-
nun pI tugu
mus uIII cuycun munu cuj mun
munu chufuypu pobfI cu nu wun
gotu fuymI.

20
Tuytu DIos nIshuntu wIyu cofgu
uIII chmI cungu.
T D yfu coj cu nugu
cushI shumI cungu.

21
AIIItu yufpu chu coj cu nu tugu
yufpuy supu nInmI.
Cuyu chI cuypu pufIufgu musfmI
pItu pIs uunI chIn.

22
AIII yufpuy nI yoj cushungu cuwu-
chI coj yucu nmI.
Munu tuntI yu coj cu nutu yuchu-
chIygu munu cuj IIu pmI.

23
Yufpuy su pu cu nugu sumuj yufpu-
chu cuf cufmI Imutu pIs fImun.
PufIu shun cu nugu uIIImI tuntI yu-
chI cun.

24
AIII shImI IIunpu pufIu shungu
ufun guypu mIsh quIn n fmI.
AIII goyuy pmI shuc y chI cun.

25
Runu tugu pufI shun cunu uIII-nIf-
punmI.
Ichungu chuy cumI nupu wuuy-
munmI uywuy cun.
I

2
Afoj funugu mIcu nun pmI ufun.
MIcunun-fuycumI ufun.

27
FIyu funugu futuy cuj jufnu nmI.
IIupun fImu shun cu nu pIs cuycun
nInupu wupchuy nIn n fmI.
J

28
FIyu funu cu nugu Imuy fupIs
fImu nu cu chIy IIu tumI ushIy cun.
Wushu-fImu cu nu pIs umgun cu nu-
tu wun chIquI nu cu chInmI.

29
FIyu funugu umgun tu pIs engu-
unmI.
Puygu umguntu IIutun munmI
guycun.

30
Munu uIIItu fufuytu yufpuj cu nugu
IpchI puy IIu pumI sutu fufu-
shun quI.
Munu uIIItu fufu fIy cofgu shImI
wIfpuntu umucuf cun.

31
AIII IIutu fufuj cu nugu chuchu y-
nun cu mumI cuwun.
Sogu cuynengu cof nu nmI
cushI cu chIn.

32
AIII chIu-tucuy pI tugu mus uIII
pusIn su cuymI.
IIupun mufcupu munduj nIn
cunun pI tugu mus uIII cuycun
quIquIn fuj uIII dumI nu cuytu
yuchu shunmI.

33
Imutu fufu nun p pIs funugu suftI-
tumI jItun.
Chuy pIs T D cumu-
c chIn.
17

1
Shun tu cuy cuf uchcu uIII
mIcuytu mIcuf pIs fImu nu cu-
IIuf goy nun pI tugu
mus uIIImI chucfu tuntutu mIcu-
IIuf pIs cushI shu goyup tengu.

2
Putfun nInpu wumfun fIyu
cuptengu uIII yufpuy nI yoj
uywuy nInmI wumfun munno
tIcfun.
Chuy n pumI putfun nInpu
wumfun cu nuno efen syutu
chus quIn.
PROVERBIOS16 , 17
926

K
17.3 Pfov. 27.21.
L
17.15 Exo. 23.7.

3
GofI tu wun gueIIuy tugu fusunpu
uIII cushuntu chuIIu chIy pu-
fmI fejsIn.
Runu cunu yufpuy cu shun tu pIs
T D fejsIn.
K

4
FIyu funugu IIuIIu cunu Imutu
nIshun tu pIs wIyuj-wIyuj IIumI
cuycun.
IIuIIu funu numI shImItu juc
goshun cu nutu chus quIn.

5
PobfI cu nutu munu cuj mun
chufufgu Tuytu DIos tu pIs
munu cuj munmI chufuy cun.
PIpIs munu uIII mun chuyup tIn
cushIpgu custI gu shumI cungu.

AuquIn chuc wungu wIII cun

cuptIn cushI shumI goyun.
Wumfun cu nu pIs cushI shumI
cuwun mumun-tuytun cuwup-
tengu.

7
Munu tuntI yuj upu funu muy-jInu
uIIItu pufIup tIn pIs munumI
cumu fun chu.
Juc uutofId IIuIIu cuf pufIup tIn-
pIs pIyufmI munu cumu fun-
chu.

8
SuynItu jutIpgu Imutu pIs tufIy-
tumI yufpun.
Chuyngu yufpun munu shun cunu
IIupun uIII IIoj shI pup tInmI.

9
ImupI tu pIs pefdu nuj funugu juc
umgu tu pIs tufInmI.
Munu pefdu nuj funumI Ichungu
umgu tu pIs ogfun.

10
AIII tuntI yu cgu juc pIu cuy IIu-
wunmI wIyu cun.
Munu tuntI yu cojmI Ichungu
puchuc cutI ustIp tIn pIs munu
wIyu cun chu.

11
Munu wIyu cgu Imuy fupIs
pIIIyu IIu tumI ushIy cun.
Chuyno cushun pI tumI munu
cuyu puypu ucu chI coj funu-
wun tIncongu.

12
Munu tuntI yu coj upu funu Imutu
fufu nun p pIs yufpu fuy cuj wun
tIncu nun chpu fuquengu
mus uIIImI cunmun wuwuntu
suwu puy cup tIn fIyupu fubyu-
shu cuycuj suwun tIncu shu pIs.

13
AIII yunu puy cup tIn munu uIII wun
cutI chejpu
wusIn chgu munumI Imuy pIs
munu uIII goyuy pIshen gu chu.

14
RImu nu cuy mun chuyuygu IIog IIu
shumoj pI tu pIs mus pIyufmI.
RImu nu cuy mun chuyu nuy quIpu
fuquengu wItI cuy.

15
Juchun musyu cuy cup tIn munu
custI guj tu pIs,
juchuy nujtu juchu yojmI nejtu pIs
Ishcun tumI T D meIu-
n cun.
L

1
ImunIf tuj munu tuntI yuj funu-
cu nugu yuchuytu funtI nun puj
gueIIuy nIn uptu cuf cuf shumun?
Imutu pIs munumI tuntI yun chu.

17
AIII umgugu munumI cuchuy cu-
shun quI chu.
IIuquI cuy cu nu cho cuptI quI pIs
puygu wuuguI quI nmI.

18
Munu tuntI yuj upucu nugu pItu pIs
gufun tI yunmI.
ImunIf tuj jucpu jugun cu nutu
pgu pu cun quI mun?

19
RImu nu coj yuchu cu shugu Imuy pIs
pIII yu IIu tumI ushIy cun.
PROVERBIOS17
927

M
17.23 Exo. 23.8; Deut. 16.19.
N
18.8 Pfov. 26.22.
AIubu coj cu nugu quIquI IIunmI

20
Munu uIIItu yufpgu munumI
Imuy pIs uIII tugu tufen gu chu.
ShImI supugu shImI IIun pI tumI
munu uIII mun chuyungu.

21
Wumfun munu tuntI yu coj cuptIn
tuytungu fIyupu IIuquI cuy IIu-
chmI goyun.
Munu tuntI yu coj upupu tuytungu
Imuy pIs munumI cushI shu
goyun chu.

22
CushI shu IIu goyuj cu nugu snumI
cuwun.
IIuquI shu IIu goyuj cu nu pumI Ichungu
gnus nIn Imup pIs munu cunchu.

23
FIyu funugu pucuy IIu pumI suynI-
shun tu pIs chus quIn
uIII cujtu munu uIII uffeg Iu nun puj.
M

24
Yufpuy supu funugu mus yuchuj
cuytumI munun.
Munu tuntI yu cojmI Ichungu Imutu
munu shun tu pIs munu musyun-
chu.

25
Munu tuntI yu coj upu wumfugu
tuytun tu pIs fubyu chInmI;
mumun tu pIs IIuquI cu chInmI.

2
Juchuy nuj cuycup tIn jItu puygu
munumI uIII chu.
RIspI tdu funutu munu cuj pItu
ustIy pIs munumI uIII chu.

27
Musyuj yuchuj uIII tuntI yuj cu nugu
wuII cu IIu tumI pufIun.
AIII tuntI yuj cu nugu ImupI tu pIs
pusIn su cunmI.

28
Munu tuntI yuj upu funu pIs upIIu
cucofgu yuchuj nmI.
18

1
QuIquIn munu shunno cuwuj-
cu nugu quIquI IIun pmI Imutu-
pIs ushIn.
AIII cujtu wIIIu pu shun cu nu tugu

2
Munu tuntI yu coj upucu nugu
Imutu yuchu cuy tu pIs munumI
munun chu.
Chuypu fuquengu yuchu shu IIun-
wunmI uIubu cun.

3
Munu uIIItu fufuj cu nugu penguy-
chmI fIcu congu.
AIII-tucoj cu nu pIs munu cuj mun
chufu shumI cungu.

4
Yuchuj funu pufIu shungu uchcu
yucutu push tuj pucyu nmI
bIndI syun cuycun.
Yuchuy nIn pIs cuycun munu
pIshIypu uywuj uchcu yucu-
nmI.

5
AutofI d cunu juchu yoj cu nupu
fubuf nIn cuptengu munumI
uIII chu.
Imu juchun pIs munu cuycup tIn
juchu yojmI nIf uffIg Iup tengu
munumI uIII chu.

Munu tuntI yu coj cu nugu shImI IIun-

pI tumI fImu nu cuy mun chuyun.
QuIquInpu shImIn pI tumI ustI cun-
pIs.

7
Munu tuntI yu coj upucu nu tugu
shImI IIunmI munu uIII mun
chuyu chIn.
QuIquInpu shImI IIun pI tumI mutI-
cun pIs.

8
Wushu-fImu cu nugu fImun pIs mIsh-
quI IIu fmI.
Chus quI puj p numI cuycun shon-
gun cumu uIII chuyuj n fuj.
N
PROVERBIOS17 , 18
928

O
18.20 Pfov. 12.14; 13.2.
P
19.1 Pfov. 28.6.

9
GueIIu funu cu nu wun fIyu funu-
cu nugu
chuy wuuguI mun n IIumI tIncun.

10
T D cuycun munu
tunej uIII ufushu tffI nmI.
AIII funu cunu puymun yfu coj-
tugu ImupI tu pIs chupunmI.

11
Rcu funugu yufpun ImupIs munu
chuyu nun tumI.
Yufpun Imu-uycun pIs sIudtu
Int funpu cufu Iu fuy cujno
chup nun puj cushun tumI.

12
AIII-tucoj cu nugu ushu pu cuy-
munmI chuyungu.
UmII dI cu numI Ichungu p-muypI-
tu pIs fIspI tu shu cungu.

13
Tupu cu nun puj cuycujtu munu fuj
sumuj musyuf wIIIuygu
munu tuntI yuj cuymI, fIyupu
penguy pmI.

14
CushI shu cufgu guesh yuy cu shun-
pI tu pIs uIIchu cunmI.
IIuquI shu, gnus nIn munu
cujtugu pIfuj uIIchu c chengu?

15
AIII yuchuj funu wun uIII tuntI yuj
funugu
yuchu cuytu munu shuntu IIupun-
tumI yuchu cun.

1
ImuIIu tu pIs buIun t nInpu goycup-
tengu p-muypIs uIIImI jumu-
chIn.
Muyuf funu cu nu pIs uIIImI fIcun.

17
Rusun cujtu n fuj dImun du cuf
cuynmI, wucnmI cushu
nIptIn
chuy dImun du shun cuj chuyu muf
munumI chuy n chu nIptIn-
fmI penguy-tucu shu wIyuy cun.

18
Susu uffIg Iuy tugu ushu c chIn
suftItu jItuy pu numI.
Chuy n pu fmI dImun dugu uIII
ushu cun.

19
Sumuj cufu Iu shu sIudpu pefgun-
cu nutu juchu chIy pIs fsI fmI
cunmun wuuguIn jugu y chI-
shun funutu shogu nun pI tugu.
RImu nu cuygu cuycun munu pIpIs
yuycu nun puj funcu shu cuycuj
puncu nmI.

20
Runugu pufIu shun wunmI Imutu-
pIs chus quengu.
ShImIn pI tumI Imutu pIs tufengu.
O

21
Wuuy tu pIs cuwuy tu pIs shImIn pI-
tumI tufIn.
AIIpu fImuj cu nugu shImIn pI tumI
Imun pIs ucungu.

22
FufmuI wufmI wun muju chu cuygu
fIyupu uIIImI.
FufmuI wufmI tugu tufIn T
D bIndI syuntu goptInmI.

23
PobfIgu uIII shImI IIun pumI ImupI-
tu pIs fuwu cun.
RcumI Ichungu ImuIIu pI tu pIs
fIyu shImInpu cutI chIn.

24
Wuquengu umgu pIs IchIc IIu pmI
cuycun.
WuquInmI Ichungu umgu pIs juc
wuuguI pI tu pIs mus wuuguI fuj.
19

1
PobfI IIu pIs munu suwu cuymI
mus uIIIgu
munu tuntI yuj upu, tumpu coj
cunun pI tugu.
P

2
Munu yufpu chu cuyIIupu Imutu pIs
jucIIu fufu shugu munumI uIII chu.
Munu yufpu chu cuyIIupu Imutu pIs
fufufgu puntunmI.
PROVERBIOS18 , 19
929

Q
19.5 Pfov. 19.9.
R
19.9 Pfov. 19.5.
S
19.13 Pfov. 27.15.

3
Munu tuntI yuj funugu upu
cuynIn wunmI IIutuntu fufun.
NIfcofgu T D jItu-
pun.

4
Imu-uycun pIs bustuntI cuptInmI
fcupugu p-muypIs umgu IIun.
PobfI tumI Ichungu umgun cu nu-
pIs gonguy c fIn.

5
AImun funtI coj cu nugu cust gu-
chmI cungu.
IIuIIu cu nu pIs cust gu chmI
cungu.
Q

AchcujmI fcupu muquIn tugu

fIspI tuf muchun.
TufI chI coj tu pIs IIupunmI ushIn
umgun cunun puj.

7
PobfI tugu fumIII yun cu nu pIs
munu cuj munmI chufun.
Chuyno cuycup tengu fusun tu-
chufI umgun cu nu pIs munu
wItI pun nu chu.
Amgu puytu ushIp tIn pIs pucu cuy-
c fInmI.

8
Runugu uIII cuwuytu munuf
uIIImI yuchu cun.
Yuchu cu shunno fufufgu uIII
cujIIu tumI fufun.

9
AImun funtI coj cu nugu cust gu-
chmI cungu.
IIuIIu cu nu tu pIs wuuymI shuyu-
fuy cun.
R

10
Yufpuy nIy nuj munu tuntI ygu
yungumI mIshtI-tucun pIs.
Uywuy funu cu nu pIs munumI
muyuf funu cu nupu munduj nIn
cunmun chu.

11
Yufpuy supu funugu ImupI tu pIs
pusIn su cunmI.
Ach quItu ushI puj cu nu tu pIs
pefdu nunmI.

12
Ruy oIIgofgu IIyunno munchu-
cuy pmI.
Ruy cushI shu cuptengu guewu-
mun shuIIuy chuyuj nmI.

13
Munu tuntI yu coj wumfugu
tuytuntu IIuquI cu chInmI.
ShImI supu wufmI pIs munu
chuwuypu jutoj wusI nmI
uch quItu ushI puytu munu
jumun chu.
S

14
Mumu pItu tuytu pI tumI wusItu
chuc futu chus quIn.
AIII yufpuy nI yoj wufmI tu numI
T D chus quIn.

15
GueIIugu gueIIu nuy wunmI
puuy IIu cho cucun.
ChuymI gueIIu funugu Imuy pIs
yufguy IIu cho cungu.

1
Mundu mIn tutu cumIej cu nugu uIII
cuwuy tumI tufengu.
Yuchu chI shuntu munu cuj mun
chufujmI Ichungu wuuytu
tufengu.

17
PobfItu yunupgu T D-
fIstuy cun.
Chuyno yunu pu shun pI tugu
quIquIn Tuytu DIosmI cutI-
chengu.

18
Wumfuy quI tugu tucshu cushun-
cumu pIu cuf ustIy.
Ichungu cuyd custI guy c IIuf
wuuy cu chIn quI mun.

19
JucIIu fubyu c cgu custI gu shumI
cungu.
Nucuy cujtu suIbufgu chuy n IIumI
yupufIf-yupu fIf suIbuy cungu.
PROVERBIOS19
930

T
19.21 Pfov. 16.1, 9; EcI. 9.1.
U
19.24 Pfov. 26.15.
V
19.25 Pfov. 21.11.
W
19.28 Pfov. 15.28.

20
WIIIu p shu shuy quItu wIyu cuy.
PIu cu shu shuy quI tu pIs chus-
quI cuy.
Chuyno cuf-fmI yuchuj cunquI puj.

21
Runugu Imu-uycutu fufuy tu pIs
yufpunmI.
Chuy pIs T D cumu c chI-
shun cujIIumI cumu cun.
T

22
Runu tugu nIshuntu cumIej uIII
cunun tumI pIpIs munun.
Tfum psu cununpu fuquengu
pobfI IIu cucup tIn pIs mus uIIImI.

23
T D fIspI tuf munchu-
coj cgu
uIII cuwuy tumI tufIn.
Chuy n pumI uIII goyun.
MunumI Imumun pIs chuyun chu.

24
GueIIu funugu Itun chufu pu cu-
shu cuycuf pIs
munumI nI mIcu nu IIun p pIs
chuguf cun chu.
U

25
ShImI supu funutu custI gup tInmI
munu tuntI yu cgu yuchu cun.
AIII tuntI yu coj yuchuj funumI
Ichungu juc wIIIu puy IIu cho
yuchu cun.
V

2
Tuytuntu muguj funugu fIyupu
jumuf puy puj guesh yumI.
Mumuntu wusIn pItu gufgoj
funugu fIyupu meIu nuy pmI.

27
ju, IIupun coffI jI shu shuy quItu
wIyu cuy.
Munu wIyu cofgu IIutun cumI nu-
pumI pufIn quI puj.

28
AImun funtI coj cu nugu juez pI tu pIs
usIcunmI.
FIyu funu cu nugu shImIn tufI-
shun tumI fImun.
W

29
ShImI su pu cunu custI gu c nun puj
ustI cu nugu cuycunmI.
Munu tuntI yu coj upu funu pIs wujtun
fuwuy chuj-fuwuy chujmI ustI cungu.
20

1
Muchu cuf cofgu funu cunu
uIII chIu-tucunmI.
Upyu cuf c fefgu quIquIn-pufumI
fImu nu cun.
Muchu shugu munumI pIpIs
yufpuy nIn ch chu.

2
Ruy oIIgofgu IIyunno munchu-
cuy pmI.
Chuyno cuycuj tugu wuuytu ushI-
IIufmI pIpIs uch quItu ushI pun.

3
PIwun pIs munu fImu nu coj funugu
uIII fIspI tu shumI.
Munu tuntI yu coj funumI Ichungu
pIwun pIs jucIIu fImu nu cun.

4
Mufu pu cuy wIchun pIs gueIIu
funugu munumI yupyu pu cun-
chu, nI mufu pu cun chu.
ChuymI cos chu wIchun pIs ushI-
pu cush pun Imutu pIs munu
tufen gu chu.

5
Shon gu IIun cho funu yufpu shungu
jundu yucu nmI.
AIII yuchuj tuntI yu coj funumI
Ichungu musyun Imuno tufIy tu pIs.

QuIquI IIun pI tugu pIpIs uIII funu

cushun tumI yufpun.
Chuy pIs pIfuj tufIn mun fusunpu
yfu cuy puj cuj funu tugu?

7
AIIItu fufuj funugu uIIItu fufu-
IIufmI goyun.
Chuyno uIII funupugu wumfun cu-
nu pIs cushI shumI goyungu.

8
AffIg Iu nun puj desp chun mun
jumuy cuf fuygu
PROVERBIOS19 , 20
931

X
20.9 SuI. 51.35; 1Juun 1.8.
Y
20.10, 23 Iev. 19.3536; Deut. 25.1316; Pfov. 11.1;
Ams 8.5.
Z
20.1 Pfov. 6.15; 27.13.
fusunpu juchu yoj cu nu tugu fIcu p-
fI IIufmI fejsI fIn.

9
PIpIs umu nInmun chu: Nogugu
uIIItu fufu IIufmI cuw.
MunumI juchu tugu Imuy pIs
fufush c chu nIf.
X

10
Suwu psu tu wun pIshI tuputu
Ishcun tumI T D meIu n-
cun.
Y

11
AIII msu cushuntu fejsIn chI
yunu p coj y fIspI tsu cuptInmI.

12
T D uwI tumI cumu-
fun Imuno fIcu nun ch p pIs.
RInfI tu numI cumu fun Imutu
wIyu nun ch p pIs.

13
Puuy IIu tugu umu ufuy chu.
Puuy IIu cho cucofgu pobfI yun-
quI pmI.
Afucup tI quI fufu cup tI quegu
mIcuy nI quI pIs munumI pIshen-
gu chu.

14
RuntI nunpgu cuygu munumI
uIII chu nInmI.
RuntIf cufmI Ichungu uIIItu
funtIshc nIf cushI cun.

15
GofI pI tu wun uypu IIu gueIIuy pI tu-
pIs
mus uIIIgu yuchuy nIn wun yuchuj
fImu shunmI.

1
Jpu funutu gufun tI yuj tugu ustu
fpun tu pIs guechuy.
NIfcofgu fIndu chufu fuy jugutu
pgu nun cumu.
Z

17
Runupgu cupus fIyupu mIsh quIn
engu uypu tufI shun mIcuy.
Chuy pItu unuy IIu tugu fIcu cun
umuy ugutu mIcu shun n IIumI.
PROVERBIOS20
Arucoj y murucoj runugu micuytu s/untunmi (Prov. 20.4)
932

[
20.20 Exo. 21.17; Pfov. 19.26.
\
20.22 Rom. 12.19.
]
20.24 SuI. 37.23; Pfov. 16.9.
D
20.24 Jef. 10.23.
E
21.2 Pfov. 16.2.
F
21.3 1Sum. 15.22; Ams 5.2224; Ose. 6.6;
Mut. 9.13; 12.7.

18
Imutu fufu nun p pIs uIIIgu cumu-
cun sumuj tupu cu fIp tIn fmI.
Imuno pIII yu nun p pIs sumuj
yufpu chu cufIf-fmI guffutu
fufun.

19
Wushu-fImugu Imutu wIIIu shun tu-
pIs munumI upIIu IIugu cucun-
chu.
ChuymI wushu-fImu cu nu wungu
umu gotu cun quI chu.

20
Mumuntu tuytuntu umutuf ucu-
chgu muIdI syu n dumI cungu.
Chuygu fIyupu ucuf cuyu puy-
pmI wuongu.
[

21
Munu ucuyIIupu fcu yu shungu
fsImI ushu cungu.
Chuu fugu IIuquI shu IIu numI
goyungu.

22
PIpIs munu uIIItu fufu shup tI quI
umu yufpuy chu uyItu cutI-
chIy tugu.
T D yfu cuy.
Chuufu PuymI yunu p shun-
quI puj.
\

23
T D chIquInmI suwu
psutu.
Puygu munumI munun chu suwu
buIun su tu pIs.

24
T D funu Imuno cuwu-
nun p pIs cumu c chIn.
]
QuIquIn funugu munumI
musyun chu Imun puj dIst nun
cushun tu pIs.
D

25
FIyupu munu uIIImI cuycun
munu yufpu chu cuyIIupu Tuytu
DIostu goycu nun puj uunIf cuf
cutI fI cup tengu.

2
Yuchuj fuygu fgutu wuyfuj nmI
fIyucunutu ucfun.
NIfcuf puycu nu tugu fgupu
pjuntu goII poj nmI IIIgu fu-
chengu.

27
T D espI fI tuntu funu-
mun chufu shu.
Chuy n pumI funugu yufpu shun-
cunu uIII munu uIII cushun tu-
pIs musyun.

28
Rusun cujtu fufuj cuptIn, cuyu p-
coj cuptIn
fuytugu pIpIs munumI jItu fIn chu.

29
TImpu cuII pu IIun cho cush pun
msu cu nugu cushI cunmI.
Ajchun sogunu cuptInmI uuquIn-
cu nu tu pIs fIspI tun.

30
Munu uIIItu fufuj cu nupgu
yuwuf-yuwuf ustIy fmI jumpI.
Cust gu wun fmI juchu su pu cu nu-
pIs tuntI yu cun.
21

1
T D uupun cho
fuygu cuycun sIcyupu yucu
uywuj nmI.
T D munu shunpu
pushun.

2
Runupgu IIupun fufu shun cu nu-
pIs uIII-nIf punmI.
Chuy pIs T D nIn
uIII u munu uIII yufpu shun-
cunu cushun tu pIs.
E

3
AIII cujtu fusun cujIIutu fufuf
goyuy.
Chuyno fufup tI quegu
sucfIfIsyucunutu gufu shuy-
quI pI tu pIs musmI T D
cushI cun.
F
PROVERBIOS20 , 21
933

G
21.9, 19 Pfov. 25.24.
H
21.11 Pfov. 19.25.

4
Munu cuj mun chufuy pIs, yuchuj-
tucuy pIs,
munu uIIItu yufpuy pIs juchumI.

5
Sumuj yufpu chu cuf cuf fufu-
shungu IIupun pIs uIIImI IIoj-
shIn.
Munu yufpu chu cuypu ftu fufu-
fej cu nu pumI Ichungu munu
uIII IIoj shIn.

IIuIIu cuyIIupu Imu-uycu tu pIs

tufIygu munumI uIII chu.
Chuygu cuycun cushI cu chI m nu-
IIu pmI, wuuytu ushIy IIumI.

7
FIyu cu nugu quIquIn munu uIIItu
fufu shu IIun wunmI wuongu.
AIIItu fufuytu munu munu shun pI-
tumI ushu cungu.

8
FIyu funugu juchu IIu tumI fufun.
AIII funu fufu shunmI Ichungu
IIupun pIs uIII.

9
AIII jutun wusI cho fImu nu cuy IIutu
pIII yu IIutu ushIy cuj wufmI wun
goy nunpu fuquengu
chuc IIu IIu ch pIs jupu IIun tIyu cup-
tIn mus uIIImI cunmun.
G

10
FIyu funugu Imuy pIs munu uIIItu
fufuy IIu tumI yufpu fuy cun.
Runu-musIntu cuyu puy tugu
munumI yuchun chu.

11
ShImI supu funu custI gu shu
cushuntu fIcucuf-fmI munu
tuntI yu coj funu yuchu cun
munu cuntIs tu coj cunun puj.
TuntI yu coj funumI Ichungu tuntI-
yuf cu chIp tI IIun yuchu cun.
H

12
Juchuy nuj Tuytu DIosgu fIyu funu
Imuno goyu shun tu pIs sumujmI
fIcuy cun.
NIfcuf fIyu funu cu nu tugu munu
uIII mun chuyu chIfmI IIIg chIn.

13
PobfI funu fuwu cuf muu cup tIn
munu csoj tugu
quIquIn tu pIs fuwu cuf muu-
cup tIn Tuytu DIosgu munumI
cson gu chu.

14
FIyupu fubyu shu cuycuj tu pIs
uIII shon gunpu goycush pungu
fubyun tu pIs psu c chInmI.

15
AIII cujtu fufuf uIII uffeg Iup tIn
uIII funu cu nugu cushI cunmI.
Munu uIIItu fufuj juchu yoj cu numI
Ichungu munu uIII mun chuyun.

1
AIII cujtu fufuy cu shun cho
IIutuntu fufuf nugu wuon-
gumI.

17
Gustu IIuntu fufuj cunu, upyu IIutu
ufoj cunu, peff mI cu nu IIu puj
ufucoj cu nugu pobfI yun gumI.

18
IIuIIu cunu, fIyu funu cu nugu
uIII funu cu nupu fuquInmI
ucungu.

19
FIyu y fubyuj wufmI wun tIyu-
nunpu fuquengu
mus uIIImI cunmun jupu IIun
chun yuj cho tIyu cup tIn pIs.

20
Yuchuj cu nupu wusIn chgu Imu-
uycun pIs juntumI.
MunumI ImupIs pIshIn chu.
Imu tufI shu IIun tu pIs ushu cuf-
cun.

21
AIII cujtu fufuj cunu, cuyu p coj
cujcu nugu
uIII cuwuy tumI tufengu, y p-
muypIs fIspI tun gumI.
PROVERBIOS21
934

I
21.27 Pfov. 15.8.
J
21.31 SuI. 20.7.
K
22.2 Pfov. 29.13.
L
22.3 Pfov. 27.12.

22
Yufpuy supu yuchuj funugu
bInsInmI sIud cho cuII pu yoj-
cunu tIyuy cuj tu pIs.
NIfcuf chup m shun nIf yfu-
cu shun cuffuI nIn tu pIs juchu fu-
chInmI.

23
IIutu IIu Imutu pIs munu pufIu coj
funugu
munumI Imu IIuquI cuy mun pIs
chuyun gu chu.

24
OIIgojtu, uIII-tucoj tugu shImI-
supu nIfmI fejsIn.
Chuyno funugu yuchuj-tucojmI.

25
GueIIu funugu Imutu pIs munu-
puy IIumI munu puy cun.
Afuy puj gueIIu cush punmI Imutu-
pIs munu tufIn chu.

2
Imuy fupIs munu puy cun IIumI.
AIII funumI Ichungu chufIf cuf-
chufIf cuf pItu pIs goycun.

27
Tuytu DIosgu meIu n cunmI fIyu
funu cunu gufu shun sucfIfIsyutu.
Mus pIyuf-fmI meIu n cun-
pIs yunu p nun cushu IIu
sucfIfIsyutu upupup tengu.
I

28
AImun funtI coj funugu ucuy-
munmI chuyungu.
AIII wIyuj funumI Ichungu wIyu-
shu IIuntu fImungu.

29
FIyu funugu funu cunu fIcu nu IIun-
pmI uIII-tucun.
AIII funumI Ichungu fusunpu uIII-
IIutu fufun.

30
T D uupun chgu funu
muy-jInu yuchuj cushun pIs
yungumI.
AIIItu yufpu shun pIs, nI uIII
yufpuy nI yoj cushun pIs munu-
cuj IIumI.

31
Runugu cuwu IIutu sIIIu cun
guffu mun yuycu nun puj.
Chuy pIs T D cumu-
c chIn muygun gnu nun p-
pIs.
J
22

1
Aypu IIu gofItu, gueIIuytu
chuf nunpu fuquIn
mus uIIIgu cuycun p-muywun pIs
fejsI nu cu shunmI, uIII pufIu shu
cushunmI.

2
Rcu tu pIs pobfI tu pIs T D-
fufu shu.
K

3
AIII tuntI yu coj funugu munu uIII-
mun chuyu nun puj cushuntu
musyuf wItI cunmI.
munu csu puypu uywuf fIyupu
ucuy mun chuyun.
L

4
UmIIdI cush pun, T D
fIspI tup tengu
PuymI cumu c chIn chuy funu Imu-
uycu yoj pIs cunun puj, fIspI tu shu
cunun puj, uIII cuwu nun puj.

5
FIyu funu cu nupu pufI nun chgu
chufu fuy cun tfum pu cu nu wun
cushu cu nu IIumI.
AIII cuwuytu munuj cu nugu chuy
cumI nu pItu wItI cunmI.

Tucshu cushun cumu wumfu tugu

sumuj wIIIu puy.
AIII yuchu chIp tI quegu jutun yuf pIs
munumI gongun gu chu.

7
PobfI cu nu tugu fcumI munuy nIn-
cho chufu fun.
Jugu-tucoj cu nu pu pIs gueIIuytu
fIstujmI munduj nIn fIcu cun.

8
FIyu funugu juchutu fufu shun pI-
tumI ucungu.
PROVERBIOS21 , 22
935

M
22.13 Pfov. 26.13.
Chuy-nIfuj funu tugu Tuytu
DIosmI custI guf ushu c chengu.

9
Cuyu p coj funugu bIndI syun tumI
chus quengu
pobfI cu nutu tufI chI shun pItu,
mIII gu shun pItu.

10
FIyu funutu gufgu fIp tI quegu
chIquI nu cuy pIs, fImu nu cuy pIs,
uch quItu ushI p nu cuy pIs jumun-
gumI.

11
Ruygu uIII funutu cuyunmI.
Rusun cujtu pufIuj cu nu wungu
umgu tumI fufun.

12
T D yuchuj cu nutu
yunu p nun pmI fIcu puy cun.
IIuIIu cu nu tumI Ichungu munu cuj-
mun chufun.

13
GueIIu funugu munu ufunun-
cushumI nIn:
JIfcu chgu IIyunmI cuycun.
MIcu muy tumI munuy cun nIf.
M

14
Mujuntu gunfu chIf junun puj
wufmIgu yunuu yuy cuj jutun cu-
fuy uchcu nmI.
Runu pIs T D munu wIyu-
coj cgu chuy munmI yugungu.

15
Wumfu-msu cu nugu wIchuypu
ufuy pumI yufpun.
Chuy pIs ustIp tengu wIyu cuf tuntI-
yu cunmI.

1
Rcu y nun cushu pobfItu ucu-
chgu,
Imu-uycun tu pIs fcu cu nutu goycgu
pusuy pumI pobfI yungu.
Yachajcuna rimashan

17
Yuchuj musyuj cunu wIIIu p shu-
shuy quI tugu sumuj wIyu cuy.
WIIIu puf yuchu chI sh cu nu tugu
IIupuntu yufpu fuy.

18
Chuy cu nu tugu uIII pmI umuy quI-
mun chufu cun quI.
Chuy yuchu cu shuy quI cu nu tugu
munu gonguy pumI yufpu fuy-
cun quI puj.

19
IIupun yufpuy nI quI wun T
D
yfu cu nuy quI pmI cunun wIIIu-
puf yuchuy c ch.

20
Nogugu quImsu chuncu (30)
yuchu chI cuy tumI yuchu chIshc.
Chuyngu wIIIu pushc yuchuj
cunuy quI puj, tuntI yuj cunuy-
quI pmI.

21
Chuy yuchu chI sh cu numI tuntI-
yu chI shun quI puj fusun cujIIutu
fufu nuy quI puj.
PIpIs tupu cu shup tI quegu uIII tumI
wIIIun quI puj.
1

22
PobfI cushun-fuycu, pobfI funu-
tugu umu suwu pun quI chu.
PnIn pIs munu cuj funu tu pIs
uutofI d cu nu cho umu IchIy cu-
ch chIn quI chu.

23
Puycu nupu fubuf nIn T
D cungu.
Puycu nutu suwu puj tugu T
D Imu-uycun tu pIs
guechongu.
2

24
FIyu funu cu nu wungu fubyuj
funu cu nu wungu
umu gotu fun quI chu; nI umu
umgu pIs cunquI chu.

25
Chuyno funu cu nu wun gotu fufgu
muIu-mu cuytumI yuchu cun-
quI puj.
Chuyno cufgu quIquI IIuy quImI
cuncuy quI mun wuscutu chufu-
cuy cun quI mutI cu nuy quI puj.
PROVERBIOS22
936

N
22.28 Deut. 19.14; 27.17; Pfov. 23.10; Ose. 5.10.
S

2
Juc funu jugu-tucup tengu
umu gufun tI yun quI chu.

27
Pgu nuy quI puj Imuy quI pIs munu
cuptengu
cmuy quI tu pIs guechu shun quI-
pmI.
4

28
Unuy custuy quI cunu juwI shun
IIndu cu nu tugu umu wItI chIn quI-
chu.
N
5

29
Imu ufuy tu pIs yuchuj bbu funugu
fuypu puIu syun ch fmI ufongu.
MunumI munu cuj funu cu nupu
munuy nIn ch chu cungu.
6
23

1
Juc munduj wusIn cho mIcu-
nuy quI puj guyu chI shup tI quI
tuntI yu cu fIy pIpu uupun cho
jumu fuy cu shuy quI tu pIs.

2
Muy-jInu mIcuytu munu puf pIs
umu jucIIugu uptuf cun quI chu.

3
AIII mIsh quej mIcuy nIn cu nutu
umu munu puy chu.
Musyu p shu nu IIuy quI p pIs guyu-
shun quI mun chufI.
7

4
Rcu yuy IIu tugu umu ushIy chu.
Rcu cunuy quIpgu umu uIIpu
yufpu chu cuy chu.

5
Imuy IIugu fIqu sutu fIcush cun-
quI chu?
RIqu su cu nugu IIIuj pItu pfIf
uncu uywu coj n IIumI,
Imun cunu juntuf cup tIn bI
uywucoj-yupuy IIumI.
S

MIchu yufguj funu cu nupu wusIn-

mun umu yuycun quI chu.
MIsh quI mIcuy nIn cu nu tu pIs umu
munu puy chu.

7
Chuy funugu mIcuy uycu IIu cues-
tu shun tu pIs cuen tutu jofguy-
cunmI.
Junun shon gu IIumI mIcu shun,
upushun nIshun quI.

8
NIfcofgu mIcu shuy quI tu pIs gumI-
tun quI pmI.
Cuyu chI cuf uIII shImI IIuy quIpu
pufIu shuy quI pIs yungumI
cungu.
9

9
Munu tuntI yu coj cu nu tugu umu
wIIIu puy chu.
Yuchuj cuynI quI wun uIIItu wIIIu-
pup tI quI pIs usIp shun quI pmI.
10

10
Unuy pItu-puchu juwI fuj IIndu cu-
nu tugu umu wItI chIn quI chu.
Wucchu cu nupu chuc fun mun pIs
guechu nuy quI puj umu yuycun-
quI chu.

11
Puycu nutu Wushgu cuycun
fIyupu munuy nI yojmI.
P ucu chIp tIn pIs PuymI fubuf nIn
jutu fIf custI gungu ucu chej-
tugu.
11

12
Yuchu chI shu shuy quI cu nutu IIupun
shon guy quIpu yuchu cuy.
Yuchuj cunuy quI puj wIIIu p shu-
shuy quI tugu yufpu fuy.
12

13
Wumfu tugu pIu cuy puj cuptengu
sImfI pIu cuy.
Ishcuy quImsu muquI ustI shu IIuy-
quegu munumI wuu chen gu-
chu.

14
AstI shuy quI wungu munu uIII mun
chuyuf
pIfdI c nun pI tumI suIbuy cun quI.
PROVERBIOS22 , 23
937

O
23.17~18 SuI. 37.14.
P
23.18 Pfov. 24.14.
1S

15
ju, gum sumuj yuchuj cuymun
chuyup tI quI
nogugu fIyupumI cushI cu shuj.

1
Rusunpu uIII cujcu nu IIutu pufIujtu
wIyupt
shon g pIs fIyupumI cushI congu.
14

17
Juchu su pu cunu Imutu pIs chufujtu
fIcuf umu fubyu puy chu.
O
Chuypu fuquengu Imuy pIs
T D munchu-
pu cuy.

18
Chuyno goyufgu uIII cuwuy-
munmI chuyun quI puj.
Yufpu shuy quI cu nu pIs munumI
yungu IIu p chu cungu.
P
15

19
ju, IIupun yuchu chI shtu sumuj
wIyu cuy.
IIupun tu pIs uIII cujcu nutu fufu-
IIuf goyuy.

20
Upyuj funu cu nu wun umu gotu-
fun quI chu.
AIIpu mIcoj cu nu wun pIs umu
gotu fun quI chu.

21
Upyuj cu nu wun uIIpu mIcoj cu-
nugu ushu pu cun gumI.
GueIIu cu nu pIs sujpI fpu IIu tumI
jutI congu.
16

22
Tuytuy quItu wIyu cun quI.
Mumuy quI chuc wun yup tIn fIspI-
tun quI.

23
AIII tuntI yuj yuchuj cuytugu
Imun pu pIs yuchu cuy.
Yuchuj cuytu, tuntI yuj cuytu
Imun pu pIs ushIy.
Chuy tufI shuy quI tugu umu
Imuwun pIs fucu chIy chu.

24
AIII yufpuy nI yoj, yuchuj
wumfupu tuytungu
wumf uIII yuchun nIf
fIyupumI cushI congu.

25
Gumgu mumuy quItu tuytuy quItu
cushI cu chIy.
Wumf uIII yuchujmI nIf cushI-
shu goy chun.
17

2
ju, wIIIu pu sh cu nutu sumuj
wIyu cuy.
Nogu ImunmI goyushc; chuyno
gumpIs goyuy.

27
Cuef pun wun gnu pu coj
wufmIgu yunuu yuy cuj fufI
uchcu nmI.
Jpu wufmIgu yunuu yuy cuj
cuIpu uchcu nmI.

28
Runu cu nu tugu suwuno sumuj
fIcu pun.
NIfcuf oIIgu funu cu nu tugu
juctu-juctu pIs pIfdI syun mun
chuyu chIn.
1S

29
PItuj ucun? PItuj nun chI cun?
PIcu nu tuj fImu nu cu IIuf, wugu-
IIuf goyun?
PIfuj pItu pIs munu guIIu fI puy c-
IIuf muIu bfu cun?
PIcu nu pu fuj uwIn pIs yuwuf tu-
shu?

30
Chuyngu cufcuy cun upyu IIu cho
goyuj cu numI,
much chI coj cu nutu fufufcuf-
fufuf cuf upyu IIuf goy coj cu-
numI.

31
Much chI coj cu nu tugu umu munu-
pun quI chu.
MuysI upucuy IIu munu puy puj
uchIc yuypu uchIcyuf-fmI
bsu ch pIs fIcu cun.
Upuf cofgu mIsh quI IIumI uItuf-
c fIn.

32
NIfcuf nugu cuIe bfupu ben nun-
nmI nun chI shun quI, guesh-
yu chI shun quI.
PROVERBIOS23
938

Q
24. Pfov. 11.14.
R
24.12 Job 34.11; SuI. 62.1112; Jef. 17.10; Eze. 18.30; 33.20; Mut. 16.27;
Rom. 2.6.

33
Muchu cuf cofgu munu yufpu shuy-
quI tumI fIcu pu cun quI puj.
Munu cumb nej cu nu tumI fImu chI-
shun quI pIs; yufp chI shun quI pIs.

34
Iumuf chuu pIn cho umuy quI tumu-
fIy cuj tu nmI muyu pu cun quI puj.
Cun'wu cho uywup tI quI umuy quI
tumu fIy cuj nmI fIcu cun quI puj.

35
NInquI puj: Mugu mup tIn pIs
munumI nun mu shu chu.
AstI mu shun tu pIs munumI
muyush c chu.
Puucuf cofgu yupuymI upyuj
uywu shuj nIf.
19
24

1
FIyu funu cunu fcu yup tIn
umu fubyu puy chu.
NI puycu nu wun gotu fuy tu pIs umu
yufpuy chu.

2
Puycu nugu wuu chI cuy IIu pmI
yufpuf cuy cun.
Munu uIII cu nutu fufuy IIu pmI
pufIun pIs.
20

3
AIII yuchuj pmI wusI fufuy pIs.
AIII tuntI yuj pmI wusIpu sImIn-
tun pefguy pIs.

4
Yuchuj cuynIn wunmI Imutu pIs
wusI mun shun tun
uIII cujIIutu, mus chunIn cues tuj
cuyuy IIu puj cujcu nu IIutu.
21

5
Yuchuj funugu musmI bIIn cuII-
pu supu funu pI tugu.
Yufpuy supu funu pIs sumuj
munuy nI yojmI.

Guffu guIIuy cup tengu sumuj

yufpu chu cuy cufmI pIII yuytu
guIIuy cun.
Achcuj tuntI yu chej nIn cunu
cuptIn fmI guffu chgu
bInsIn.
Q
22

7
Munu tuntI yu coj upugu yuchuytu
munumI tufIn chu.
ChuymI uutofI dpu uupun cho
Imu fImuy tu pIs munu cum pu-
cun chu.
2S

8
PItu pIs munu uIII fufuy IIutu
yufpuj cu nu tugu
p-muypIs fejsIn fIyu funu
nIfmI.

9
Munu tuntI yu coj upugu juchu
fufuy IIu tumI yufpun.
ShImI su pu tu pIs IIupunmI chIquI-
pun.
24

10
Nucuy cu nutu munu uwuntgu
munumI funu chu cunquI.
25

11
Munu juchun cuycup tIn wuu chI-
nun puj cuycuj tugu suIbuy.
Wuu nun puj cuycuj cu nu tu pIs
suIbuy.

12
MunumI musyush c chu nIptI-
quI pIs
p ImuIIutu fufu shun pI tu pIs jusguj
Tuytu DIos IIumI musyungu.
Imuno cuycu shuy quI tu pIs fIcu-
shgu IIupun fufu shuy quI tumI
fIcuy c shun quI.
Runu cu nu tugu fufu shun mun nmI
IIupuntu cutI chengu.
R
26

13
ju, ubjupu mIsh quIntu jofguf cuf
mIcuy.
MusquI yuwuf cuy. Chuygu fIyupu
mIsh quejmI.

14
Yuchuj cuypIs, musyuj cuypIs
ubjupu mIsh quIn nmI cungu-
puj gumpgu.
PROVERBIOS23 , 24
939

S
24.14 Pfov. 23.18.
T
24.19 SuI. 37.1.
AIII yufpuy nI yoj sumuj yuchuj
cufgu uIIImI goyun quI puj.
Yufpu shuy quI cu nu pIs munumI
yungu IIu p chu cungu.
S
27

15
AIII funu cu nu tugu Imu munu uIII-
tu pIs umu yufpu puy chu.
TIyuy cu shun wusIn tu pIs umu
umIy chu.

1
Munu uIII mun gunchIs cutI
chuyuf pIs uIII funugu uIII-
chmI IIoj shengu.
FIyu funu cu numI Ichungu munu
uIII mun chuyuf chuy IIu chnu
ushu cungu.
2S

17
ChIquI shoj cunu munu uIII mun
chuyush pun ucuy cho cuycup-
tengu
umu cushI cuy chu nI usIpuy pIs-
chu.

18
Chuyno funu fufu shungu T
D munumI gustun chu.
CushI pup tI quegu fIyu funutu
custI guy cu shun pItu munumI
custI gun gu nu chu.
29

19
FIyu funu cunu-junungu umu
fubyu cuy chu.
FIyu funu cunu chufu shun tu pIs
umu munu puy chu.
T

20
FIyu cu nugu munu uIII mun
chuyuf-fmI muyungu.
FIyu cu nugu uchquI upejno IIIuj pI-
tumI IIIu fuy cungu.
S0

21
ju, T D munchu cuy.
Ruytu pIs fIspI tuy.
FIyu funu cu nu wungu umu gotuf-
pun quI chu.

22
FIyu cu nugu IIIuj pI tumI ushu fuy-
cun gu puj.
MunumI pIpIs musyun chu Tuytu
DIos pIs, nI fuypIs Imuno custI-
gu nun tu pIs.
Yachajcuna masta par!ashan
23
Cuycu nu pIs yuchuj cunu fImu-
shunmI:
PIpIs dImun du cho cuptIn
jucuj IIutu fIcu puygu munumI uIII-
chu.

24
Juchu yoj cuycup tIn MunumI
juchu yoj chu cunquI nIptengu
IIupun funumI fubyungu.
Chuyno nejtugu juc-I nusyun
funu cu nu pIs munu cuj munmI
chufun.

25
Juchu yoj cu nutu custI gup tInmI
Ichungu uIII mun chufun.
Chuyno uIII uffIg Iuj cu nupgu
IIupun funu uIIImI pufIun.

2
Imutu tupup tIn pIs uIIItu cutI chgu
uIII umgumI cuycun.

27
RIm fugu chuc fuy quI tu fuj cumu-
fIy.
Chucfu ufuy nI quI cu nu tu fuj ufuy.
NIfcuf-fuj mushoj wusI tugu jutu-
fu chIy.

28
Munu cuj tugu funu-musI quI puj
umu decIu fuy chu.
Munu cuj pI tugu umu fusun tuno
fImun quI chu.

29
P Imu munu uIIItu fufu shup tI quI pIs
gumgu umu yufpuy chu uyItu
cutI chIytu.

30
GueIIu funupu chuc funpu
uywushc.
Munu yufpu chu coj funupu bus
chuc fun pu pIs pufI mushc.

31
Chuy chmI fIcushc chuc fun
juchu juntu shu IIu cuycujtu,
PROVERBIOS24
940

U
24.33~34 Pfov. 6.1011.
V
25.~7 Iuc. 14.810.
pefgun cu nu pIs juchu shu cuycujtu.

32
Chuy cu nutu fIcuy cuf ummun
chufu cushc.
ChuymI yufpu chu cuf tuntI yu-
cushc cuyno cushuntu:

33
Puu cu shuy quI cumu, jujtu shuy-
quI cumu,
muquI quI ogIIu shu cucu shuy quI-
cumu

34
ushu pu cuygu suwu
pIII yu cu nun wun shumoj nmI
chuyu puy cu shun quI puj.
U
Sa!omonpa rimaynincuna
25

1
Cuycu nu pIs fuy SuIomn
tuntI yu chIf fImu shun cu-
numI. Chuy fImu shun cu nu tumI Judpu
fuynIn EzequIustu yunu puj funu cunu
cupyu shu.

2
PIpIs munu musyu shun cujtugu
Tuytu DIos IIumI musyun.
Chuy pI tumI puytugu fIspI tun.
Ruygu IIupun tumI musyuytu
munun.
Chuy pI tumI puypIs fIspI tu shu
cuycun.

3
Imu uItu cho syIu cushun tu pIs,
muy fufI cuy puchu cushun tu pIs
munumI pIpIs fIcun mun chu.
Ruycunu yufpu shun tu pIs
munumI pIpIs musyun mun chu.

4
GueIIuypu gunfun cu nutu jofgu-
nuy quI puj chuIIu chIy fuj.
Chuu fugu cuyuy IIu puj cpu tumI
gueIIuy tucgu fufungu.

5
Chuyno, munu uIII funu tu pIs fuytu
yunu puy cu shun pItu jItu fIy.
Chuufu fuy mundu shun chgu
IIupun pIs fusun cujtu, uIII
cujIIu tumI fufungu.

Ruypu uupun cho cush puy quI

umu uIII-tucuy chu.
Muyuf fIspI tdu funu cunu jumu-
f nun mun pIs umu jumuy chu.

7
Chuypu fuquengu mus uIII
cunmun quIquIn fuj cuymun
jumu cuy nIshup tI quImI.
Munu guyuy c shup tI quI quIquI-
IIuy quI pItu uywup tI quegu
penguy pmI gufgu shun quI puj.
V
Imutu pIs fufuy cujtu fIcush puy quI

8
jucIIugu umu dImun duj uywun-
quI chu.
Runu-musI quI munumI chuy n-
chu nIshup tI quegu
gum penguy chmI qudun quI puj.

9
ChuymI fIm fugu funu-musI quI-
wun fuj pufIuy.
Jucpu wushun tugu umu wIIIu cuy-
chu.

10
Wushun fImuy cujtu pIpIs wIyufgu
penguy munmI chufu shun quI-
puj.
Penguy mun chufu shup tI quegu
cutI fI cuytu munu numI cum-
pu cun quI p nu chu.

11
Cumu cu shun fu fImu shungu
uIIImI.
GofI muns nuno sumuj uIIImI
cuycun.

12
WIyu coj funupgu yuchuj funu
pIu cu shun cuycun
gofI suft juno gofI wuII gu nmI.

13
AIII cuchugu cuchuj puj cuycun
usyu quIIIu cho uIIpu shun shuy-
cup tIn tumyuf coj nmI.
Munduj nIntu uIII cushI cu chIn.

14
Imutu pIs gonun puj uunIf cuf
munu cumIgu cuycun
chuquI pucu tuy Ituy cu chuy cujtu
wuyfu gufgu fej n IIumI.

15
PusIn su coj cu nugu fIyupu oIIguy-
cuj tu pIs gusuf pu chInmI.
PROVERBIOS24 , 25
941

W
25.21~22 Rom. 12.20.
X
25.24 Pfov. 21.9, 19.
AIII shImI IIunpu pufIufgu munduj
fubyuy cuj tu pIs uIIchu c chInmI.

1
Abjupu mIsh quIntu tufefgu umu
yumu cu shuy quI cu mugu mIcun-
quI chu.
AIIpu mIcofgu meIu nuf gumI tu-
nun quI munmI.

17
Amguy quI mun chuyufgu umu
cutI IIu cutIn quI chu.
AIIpu chuyup tI quegu yumu c-
shun quI pmI. ChIquI puy tu-
numI guIIuy cu shun quI mun.

18
IIuIIu cuf funu-musInpu contfun
fImgu munu uIII funumI.
Chuy-nIfuj funugu msu nmI,
esp du nmI, IIuuchI-puntu
Ichu nmI muIu bfu cun.

19
IIuquI cuy cushun fu munu
cumIej funu mun yfu cgu
chuquIn puquI cu shu pufIy cuj nmI,
uchcu quIfun nunuy cup tIn
chucfu mIcuytu mIcuy cuj nmI.

20
IIuquI cuy cuj funutu bIfsu pufgu
fufuy cun
guefI mun IImuntu gupchI puy cuj-
nmI,
fIyupu gusuy cho cuycup tIn
fpuntu IojtI cuy c chej nmI.

21
ChIquI shoj nI quI yufguy cup tengu
gufuy cuy.
Yucu nup tIn pIs yucutu mucyuy.

22
Chuyno fufup tI quegu pengu cuy IIu-
wunmI cfun pIs pucu yu c congu.
Chuyno fufu shuy quI pItu T
D pgu shun quI puj.
W

23
Nofte cuj-IpItu wuyfu wuyf-
mup tInmI tumyu chuyu mun.
Runupu fIyu shImIn pI tumI jugu-
y chI nu cuf chIquI nu cuy pIs
chuyu mun.

24
AIII jutun wusI cho fImu nu-
cuy IIutu pIII yu IIutu ushIy-
cuj wufmI wun goy nunpu
fuquengu
mus uIIImI cunmun jupu IIun
chuc IIu IIu cho tIyu cup tInmI.
X

25
Cufu pItu uIII wIIIu putu chuyu chI-
mu shungu cuycun
yucu nuy wun wuuy cup tIn Iuj
yucu shon gun mun chuyuf coj-
n fmI.

2
AIII funu juchu yoj funu cu nu wun
tuIIu cu shungu cuycun
chuyu yucu wun putcu yucu tuIIu-
cu shun nmI.

27
AIIpu uchcu mIsh quItu mIcuygu
munumI uIII chu.
Chuyno munumI uIII chu uIIpu
fIspI tu shu cuytu ushIy pIs.

28
Rubyuf munu pusIn su coj funugu
cuycun
cufu InI sIud p yuycu nun p pIs
uIuyfI cuycuj nmI.
Mana tantiyacoj upapaj rimashan
2

1
Usyu wIchun fush tufgu
munumI uIII chu.
Cos chu wIchun tumyu pIs
munumI uIII chu.
Chuy nmI munu tuntI yuj upu
funutu uIII mun chufu nun pIs
munu cumu cun chu.

2
Imu muId pIs munumI chuyun chu
juchun munu cuptengu.
MuId fufu shungu guesh wuy nuj
pIchIu suno, wuyu nuy bInmI
muymun pIs munu chuyuypu
cucun.

3
BusuI wunmI cuwu IIutu umun sun-
chI.
PROVERBIOS25 , 26
942

Y
2.11 2Ped. 2.22.
Z
2.12 Pfov. 29.20.
[
2.13 Pfov. 22.13.
\
2.15 Pfov. 19.24.
Isu wunmI bffutu munshu y-
chIn chI.
Gufu tI numI cuycun munu tuntI yu-
coj upu funutu coffI jI nu puj.

4
Munu tuntI yu coj upu funu fImu-
shun tugu umu csu pun quI chu.
Chuytu csu pufgu munu tuntI yu-
coj upu-nIfujmI cunquI mun.

5
Munu tuntI yu coj uputugu sumuj
cutI chIy.
Chuy n pumI upu funugu munu
yuchuj-tucon gu chu.

Munu tuntI yuj upu funu wun

wIIIu cu chgu fIcu cun
chuquIn puquI shu cuycuj nmI, Imu
Inf du mun pIs jutI cuy cuj nmI.

7
Runupu wegfu chuquIn nmI
upucunu yuchu chIf fImu shun pIs.

8
RumItu wufu cu mun wutuf coj nmI
munu tuntI yu coj upu funutu fIspI-
tuygu.

9
Muchu shu funu cushutu chufI cu-
shu cuycuj nmI
upucunu yuchu chI cuf fImu shun-
pIs.

10
Af shI nun puj munu tuntI yuj upu
funutu mIncu cgu cuycun
Ichu yoj funu pItu pIs fIcu shuntu
IIIu puy cuj nmI.

11
AIIgu gumI tu shuntu yupuy mIcu-
shun nmI
munu tuntI yu coj upupIs yupuy
IIutun cu nutu fufun.
Y

12
Yuchuj-tucoj funutu fIcush cun-
quI chu?
Chuyno funu pI tugu munu tuntI-
yu coj upu funu pIs uIII fmI
cunmun.
Z
Gue!!apaj rimashan

13
GueIIu funugu ufuytu munu
munuy wunmI nIn:
Juwu chgu IIyunmI cuycun.
MIcu muy tumI munuy cun nIf.
[

14
JInu IIun cho puncu tumu fI shun-
nmI
gueIIu funu pIs cmu IIun cho
tIcfuy cu chuy cun.

15
GueIIu funugu Itun chufu pu cu-
shu cuycuf pIs
munumI cuch fu IIu wun pIs
chuguf cun chu mIcu nun puj.
\

1
GueIIu funugu fIyupu yuchuj funu
cuycu shun tumI yufpun.
ChuymI yufpun uIII tuntI yu chI-
coj gunchIs funu cu nu pItu mus
yuchuj cushuntu.
Mana a!!i rurajcunapaj rimashan

17
Juc fImu nu cu shun mun jutI cgu
uIIgutu fInfI pItu chufej nmI
cuycun.

18
Icu funu wuoj puj IIIu puy coj-
nmI cuycun

19
umguntu IIuIIupgu.
IIuIIu pu fIy cofgu fusyu IIumI
nIshc nIn.

20
Yuntu munu cuptengu nInu upIc-
cunmI.
Wushu-fImu munu cuptengu
fImu nu cuy pIs munumI cunchu.

21
Cufbun wun fmI nInugu shun shun.
Yuntu wun fmI nInu pIs futun.
Chuy nmI wushu-fImu cu nu pIs
pItu pIs fImu nu cu chIytu, pIII yu-
chIytu guIIu fu chIn.

22
MIsh quI IIu fmI wushu-fImu cu-
nugu fImun.
PROVERBIOS26
943

]
2.22 Pfov. 18.8.
D
27.1 Stg. 4.1316.
Chus quI puj p numI cuycun shon-
gun cumu uIII chuyuj n fuj.
]

23
AIIpu muncutu gueIIuy wun chup-
yu shu nmI
munu uIIItu yufpuf junun shon gu-
IIu fImuj cu nugu.

24
ChIquI funugu pufIu shun fu
munumI musyu c chIn chu.
Shon gu IIun chgu yufpu puy cun
munu uIII cu nutu fufuy tumI.

25
AIII shImI IIunpu Imutu nIshup tI-
quI pIs umu fIguIn quI chu.
Shon gun chgu yufpuy cun IIupun
munu uIII cu nu IIu tumI.

2
ChIquI cushuntu munu muyu c-
chIytu munup tIn pIs
munu uIIItu fufu shungu IIupunpu
uupun chmI musyu cun gu puj.

27
Uchcutu uchcofgu quIquInmI
uchcu shun mun yugun.
Gugutu umIj tu pIs quIquIn tumI
fumIgu ItI fIn.

28
IIuIIu funugu chIquIfmI IIuIIu pun.
Junun shon gu IIu pufIuj cu nugu
pItu pIs munu uIII munmI
chuyu chIn.
27

1
Amu uIII-tucuy chu CuytumI
wuctumI wufu junuj fufu shuj nIf.
MunumI musyun quI f chu wufu
junuj Imuno cunun puj cushun-
tu pIs.
D

2
QuIquI quI uIubu cup tI quegu
munumI uIII chu.
Juc funu cunu gumpuj uIII pufIuf
uIubu shup tI quImI Ichungu uIII.

3
Aguwun fumIgu fIyupumI Iusun.
Chuy cunu Iusu shun pIs munumI
tIncun chu munu tuntI yuj upu
fubyu shun mungu.

4
Rubyuygu fIyumI; oIIguy pIs
munumI uIII chu.
InbId ysu funu tumI Ichungu pIpIs
mus pIyuf munu uwuntun chu.

5
Shon gu IIun cho cuyu nunpu
fuquengu
mus uIII cuycun wufun-wufun
pIu cu shunmI.

PIu cup tIn pIs cuyu nu cu shun

umgun mun yfu cuymI mus uIII
junun shon gu IIu uIII shImInpu
pufIu puj mun yfu cu nun pI tugu.

7
Sucsu shu cufgu ubjupu mIsh-
quIn tu pIs meIu n cunmI.
Yufguy cuj pmI Ichungu ushguj
mIcuy pIs mIsh quIn.

8
YufI shun mufcuntu cuchuy cuf
pufI cu chuj funugu cuycun
pIchIusu guesh wuntu cuchuy cuf
muypu pIs pufI coj nmI.

9
Cuyuy IIu puj peff mI wun pIchu cu-
fIp tengu shon gu pIs cushI cu fInmI.
Amgun uIIItu wIIIu pup tengu
shon gun pIs uchIc y fInmI.

10
Amguy quI tugu Imuy pIs umu
gonguy chu.
Pup nI quIpu umgun tu pIs umu
gonguy chu.
Inf du cho cushuy quI fugu
wuuguI quIpu wusIn mun umu
uywun quI chu.
Cufu cho tIyu coj wuuguI pI tugu
bIsnu umguy quImI mus uIII.

11
ju, musyuj yuchuj cuy.
Chuu fugu fIyupumI cushI cu shuj.
Chuy n pumI munu cuj mun chufu-
muj cu nu tu pIs cutI chI shuj.

12
AIII tuntI yu coj funugu munu
uIII mun chuyu nun puj cujtu
musyuf wItI cunmI.
PROVERBIOS26 , 27
944

E
27.12 Pfov. 22.3.
F
27.13 Pfov. 6.15; 20.16.
G
27.15 Pfov. 19.13.
H
27.21 Pfov. 17.3.
I
28.1 Iev. 26.17.
Imutu pIs munu csu puypu uywuf
chuyun fIyupu ucuy mun.
E

13
Jpu funutu gufun tI yuj tugu ustu
fpun tu pIs guechuy.
Jpu wufmItu gufun tI yuj pu tu pIs
fIndutu chufIy ustu pgu nun-
cumu.
F

14
Chucu-chucu IIu umgutu sInchI guyu-
fuypu suIu duy pIs munumI uIII chu.
Puypgu chuyno suIu du shun
cuycun guyu pu shun-jupuymI.

15
ShImI supu wufmI pIs tumyup tIn
munu chuwuypu jutoj wusI nmI
uch quItu ushI puytu munu
jumun chu.
G

1
UpIIu chIytu munuf pIs munumI
cum pu cun chu.
Wuyfutu chupuycuj-jupuymI,
muquI-puItun cho ustItu
chufIycuj-jupuymI upIIu-
chIytu munu cum pu cun chu.

17
Fyffu tugu fyffu-musIn wunmI
ufIIun.
Chuy nmI funu pIs jucwun pufIuf
mustu yuchu cun.

18
gustu uIII cuydgu pogup tIn
wuyuy nIn tu pIs mIcon gumI.
Putfun nIntu uIII utIn dej pIs uIII
fIspI tu shumI cungu.

19
ImunmI cfuntu psu yucu cho
funu fIcu cun
chuy nmI funu yufpu shuntu
pufIush pun Imuno cushun tu pIs
musyu c chIn.

20
Wuuy pIs, puntI yun uchcu pIs
munumI yumun chu chuy chIcu
funu pumpu cup tIn pIs.
Chuy nmI funu pIs Imu fIcu shun-
cu nu tu pIs munu puytu munu
yumun chu.

21
GofI tu pIs gueIIuy tu pIs fusunpu
uIII cushuntu chuIIu chIy pu-
fmI fejsIn.
Runu tu pIs uIII cushuntu musyun
uIII cushuntu funu cunu uIubup-
tIn fmI.
H

22
Agushugu fgu pu pIs gufun IIoj-
shIn fmI.
Munu tuntI yu coj upumI Ichungu
uchu shun yuj ugup tIn pIs upu
cuynIntu munu cuchuy cun chu.

23
Uywuy quI cu nutu sumuj fIcuy.
Uyshuy quI cu nu puj yufpu chu cuy.

24
Imu-uycu yoj cuypIs, munduj
cuypIs muuy IIumI.

25
Guewu chIII guIf Int fupu
befdIypu befdIcufcumuptIn
jIfcu cu nu ch pIs uIII guewu
cuptengu

2
uyshuy quI cu nu ch pIs mIII wu pIs
cungumI fpuy quI puj.
Cubfu tunu funtI cun quI chuc futu
funtI nuy quI puj.

27
Cubfuy quIpu IchIn pIs uchcu IIoj-
shengu
IIupun wumfuy quI cu nu wun
upunuy quI puj.
IIupun uywuy nI quI cu nu pIs
upunun puj uypun gumI.
28

1
FIyu funugu pIpIs munu gutI-
cu chuy cup tInmI guesh pIf
uywu cun.
Juchuy nuj uIII funumI Ichungu
IIyunno munu munchu cuypu
goy cun.
I

2
Juc nusyun cho munu uIII goyuy-
IIunu cuptengu
PROVERBIOS27 , 28
945

J
28. Pfov. 19.1.
K
28.8 Exo. 22.25; Iev. 25.3538; Deut. 15.711; 23.1920.
L
28.12 Pfov. 28.28.
munduj cu nu pIs uchcumI yufIn.
AIII yuchuj yufpuy supu mundujmI
Ichungu IIupuntu uIII mundun.
Chuu fugu funu cu nu pIs uIII IIu
goyun.

3
PobfI cu nutu ucu chej fIyu
mundujmI Ichungu cuycun
chuc fu cho mIcuy cuycujtu Icu
tumyu wun IIog IIu upucojno.

4
Iuy nIshuntu munu wIyu coj cu-
nugu fIyucunutumI uIubun.
Iuy nIshuntu cumIej cu numI
Ichungu fIyucunupu contfun
cuycun.

5
FIyu cu nugu muygun uIII cushun-
tu pIs munumI tuntI yun chu.
T D yfu coj cu numI
Ichungu IIupuntu tuntI yun.

PobfI IIu cufpIs uIII IIutu fufuf

cuwu shunmI mus uIII cuycun
fcu cuycuf IIutun cu nu IIutu fufuf
cuwu nun pI tugu.
J

7
Iuycu nutu cumIgu uIII tuntI yuj
wumfumI.
Puchu IIuntu ushej cu nu wun pufI-
coj cu numI Ichungu pup nIn tu-
pIs penguy mun chufun.

8
GueIIuy nInpu wuwuntu uchcutu
cobfuy c IIuf fcu ygu
pobfI cu nutu yunu puj funu cu nu-
IIu pmI shun tun.
K

9
PIpIs Tuytu DIospu IuynIntu
cumIIytu munu munuj cujtugu
muu cup tIn pIs Tuytu DIosgu
munumI yunu pun gu chu.

10
AIII funu cu nutu juchutu fufu nun-
puj pushuj cu nugu
quIquInmI munu uIIItu yufpuy cu-
shun mun chuyungu.
Juchutu munu fufuj cu numI
Ichungu uIII cuwuy mun
chuyungu.

11
Rcu cu nugu yufpun yuchuj
cushun tumI.
PobfI cufpIs uIII tuntI yujmI
Ichungu fcu Imuno cushun tu-
pIs musyun.

12
AIII funu cunu uIII mun chuyup-
tengu IIupunmI cushI cun.
FIyu funu uIII mun chuyup tInmI
Ichungu IIupun munchu fIf
guesh pIn.
L

13
Juchun cu nutu pucuj cu nugu
munumI uIII mun chuyun gu-
chu.
Munu uIII fufuy cu nutu cuchuy-
cuf juchun cu nu pItu pefduntu
muu coj cu numI Ichungu
pefdu nu shu cungu.

14
Tuytu DIostu Imuy pIs fIspI tuj cu-
nugu cushI shumI goyungu.
Tuytu DIostu munu wIyu coj cu numI
Ichungu ucuy mun chuyungu.

15
PobfI funu cunu tIyu shun cho fIyu
funu munduj cufgu cuycun
yufguy pItu gupu fuy cuj IIyun nmI,
yufguy cuj sunmI.

1
Yufpuy nIy nuj munduj cu nugu
IIupun mundu shun funu tumI
fIyupu ucu chIn.
Munu yufguj cufmI Ichungu unuy-
cumu uIII cuwungu.

17
PItu pIs wuu chej cu nugu gueshpI-
guesh pI IIumI wuu nun cu mu-
pIs pufengu.
PROVERBIOS28
946

M
28.28 Pfov. 28.12.
Chuyno funupugu umu pIpIs
fubuf nIn cuchun chu.

18
AIII funugu IIupun pI tumI suIbu-
congu.
FIyu funumI Ichungu dIsI gfu syu-
mun chuyungu.

19
Afoj funupugu mIcuy nIn cu nu pIs
puchu-puchumI.
GueIIu cu nu wun pufej cu nupugu
wusIn ch pIs wuyfu IIumI
tumuy cun.

20
AIII IIupuntu cumIej funu cu nugu
sumuj fIspI tu shumI cungu.
Imu-uycu n pu pIs fIqu sutu shun-
tuytu munuj cu numI Ichungu
custI gu shu cungu.

21
MunumI uIII chu wuquI IIunpu
fubuf nIn jutu fIy.
WuquIn funugu juc umuy tuntu-
IIu p pIs jucpu fubuf nInmI
jutu fIn.

22
Yufguj cu nugu fIyupumI munun
ftu fcu yuytu.
MunumI musyun f chu Imu-
uycun pIs ushu cup tIn jInuy IIu
pobfI fIcu cu nun tugu.

23
Wuquengu uIubu shu nuy quIpu
fuquIn pIu cu shun quImI.
Chuy pItu jugu yuf pIs nIfcuf-
fmI tuntI yu cun quI puj uIII puj
cushuntu.

24
Tuytuntu mumuntu suwu puf cuf
chuygu munumI juchu chu
nejcu nugu
wuu chI coj cu nupu suwu-musIn-
nmI cuycun.

25
FIyupu yufguj funugu p-muywun-
pIs fImu nu con gu IIumI.
T D yfu coj funumI
Ichungu uIII mun chuyungu.

2
QuIquIn yufpu shu IIun mun yfu-
coj funugu munu tuntI yu coj
upu funumI.
Sumuj tuntI yuy cuf fufuj funumI
Ichungu ImupI tu pIs uIII cho IIoj-
shengu.

27
PobfI cu nutu yunu puj tugu munumI
ImupIs pIshen gu chu.
Munu yunu puj cu nu tumI Ichungu
ucuj cunu muIdI syuntu gongu.

28
FIyu funu cunu uIII mun chuyup-
tengu IIupun funumI munchu-
fIf guesh pIn.
FIyu cunu IIIgup tInmI Ichungu uIII
funu cunu uIII mun chuyun.
M
29

1
PIu cuy cup tIn pIs tuntI yu-
cuytu munu munuj cu nugu
munu pIs uyc IIu tu numI ushu-
cungu.
JumpI pIs munumI cungu nu chu.

2
AIII funu cunu uutofId cuymun
chuyup tengu IIupunmI cushI-
cun.
FIyu funu munduj cuymun
chuyuy cup tengu IIupun funumI
IIuquI cun.

3
Yuchuj wumfugu tuytuntu cushI-
cu chInmI.
GueIIuy puj cuef puntu funtI coj
wufmI cu nu wun cucofgu gueIIuy-
nIn tu pIs ushuj pmI ushungu.

4
Ruy IIupun tu pIs uIII uffIg Iup tengu
mundu shun funu cunu uIIImI
goyun.
Ruy gueIIuy IIu puj yufguj cuptInmI
Ichungu nusyun nIn pobfI-
yungu.
PROVERBIOS28 , 29
947

N
29.13 Pfov. 22.2; Mut. 5.45.
O
29.20 Pfov. 26.12.

5
Imuy pIs umguntu uIubuj cunu
fusunpugu munu uIII mun
chuyu chI nu IIun pmI uIubun.

FIyu funugu quIquInpu juchu IIun-

pI tumI Imumun pIs chuyun.
AIII funumI Ichungu cushI shu uIII
goy cun.

7
AIII funugu tuntI yunmI pobfI funu-
cunu Imuno goyuy cu shun tu pIs.
FIyu funu tumI Ichungu ImupIs
munu gocun chu Imuno goyu-
shun pIs.

8
ShImI su pu cu nugu IIupun funu-
tumI fImu nu cu chIn.
Yuchuj cu numI Ichungu Imun pu-
pIs IIupuntu gusu c chIn.

9
Munu tuntI yuj upu funu wun yuchuj
funu fImu nu cofgu Imutu pIs
munumI jofgon gu chu.
Yuchuj funu tugu munu cuj mun
chufufmI usIpungu.

10
Wuu chI coj cu nugu juchuy nuj
funu cu nutu wuu chIy IIu tumI
yufpuy cun.
AIII funu cu numI Ichungu juchuy-
nuj cu nupu umgun cuytu
munun.

11
Munu tuntI yuj upu funu fubyufgu
IIupun yufpu shun tumI fImun.
AIII tuntI yuj funumI Ichungu
fubyuf pIs fubyun ftu IIu.

12
IIuIIu coj cu nupu shImIntu juc
munduj chus quIp tengu
IIupun yunu puj nIn cu nu pIs munu
uIIItu fufuj funu cu nu IIu numI
fIcu congu.

13
Nucuj funu wun ucu chej funu pIs
chuy-nIfuj IIumI cufcuy cun:
Ishcun tu pIs T D IwuI-
nIn tumI fIcuy c chIn.
N

14
Juc munduj pobfI cu nutu uIII
mundup tengu
Imuy cu mu pIs chuy n IIumI
munduy cungu.

15
Runugu pIu cuf ustIp tIn fmI
yuchu cun.
Munu pIu cuypu uywu shun
wumfumI Ichungu mumuntu
penguy mun chufun.

1
Achcu fIyu funu cunu cuptengu
juchu fufuy cu nu pIs munumI
pIshIn chu.
Ichungu uIII funu cunu fIcu puy-
cup tI IIunmI fIyu funu cu nugu

17
Umuy quItu munu nun chI nun puj
wumfuy quItu pIu cuy.
Chuufu wumfuy quegu fIyupumI
cushI cu chI shun quI puj.

18
Tuytu DIostu munu wIyu cofgu
funu cunu IIutuntu fufu IIufmI
goyun.
Tuytu DIospu IuynIn nIycu shunno
cumIej cu numI Ichungu cushI-
shu goyungu.

19
Uywuy nIn tugu munumI shImI IIu-
wun chu tuntI yu chIn.
TuntI yuy cuf pIs shImI IIupu nIshun-
tugu munumI fufun chu.

20
Munu yufpu chu cuypu pufIuj
funutu wIyush cun quI chu?
Chuyno funu pI tugu munu tuntI-
yu coj upu funu pIs uIII fmI
cunmun.
O

21
Tucshu cushun pItu-puchu
uywuy nI quItu munu shunno
PROVERBIOS29
948

P
29.23 Mut. 23.12; Iuc. 14.11; 18.14.
Q
30.5 2Sum. 22.31; SuI. 18.30.
R
30.8 Mut. 6.11.
goy cu nun puj cuchuy cu shu
cuptI quegu
jutun yufgu umuy quItu nun chIf
fIyupumI IIuquI cu chI shun quI-
puj.

22
ImuIIu pI tu pIs jucIIu fubyu c coj
funugu p-muywun pIs jucIIumI
fImu nu cun.
Chuyno cush punmI IIutun cu nutu
fufun.

23
AIII-tucoj cu nu tugu munu cuj
cuymun chufun.
UmIIdI cujcu nu tumI Ichungu uIII-
mun chufuf fIspI tun.
P

24
Suwu cu nu wun gotufpgu quIquI-
IIunmI IIutun mun chuyun.
DecIu fu nun puj jufu chI shu cuycup-
tIn pIs munumI wIIIu cun chu.

25
Runu cu nutu munchu cofgu Imu
munu uIII mun pIs chuyunmI.
T D yfu coj cu nu-
tumI Ichungu ImupIs munu
chuyun chu.

2
Runu cu nugu IIupun-jupuymI
munduj nIn cuyu p nuntu munun.
Chuy pIs T D
IIupun tu pIs uffIg Iungu.

27
AIII funu cu nugu fIyu funu cu nutu
fIcuy tu pIs munumI munun chu.
FIyu funu cu nu pIs uIII funu cu nutu
fIcuytu munumI munun chu.
Agur yachar rimashancuna
30

1
Cuycu nugu cuycun Musu
puftI pItu Juqupu wumfun
Aguf fImu shun cu numI. Aguf wIIIu pu-
fun ItIeI tu wun UcuItu.

2
Nogugu c IIupun funu pI tu pIs
mus munu tuntI yu coj upumI.
MunumI funupu yufpuy nIn n chu
nogupu yufpuy ngu.

3
Imutu pIs munumI yuchu cush c-
chu.
Tuytu DIos Imuno cushun tu pIs
munumI musy chu.

4
PItuj syIu mun wIchu shu?
SyIu pItu cuymun pIs pItuj
ufmu shu?
PIfuj IIupun wuyfutu uptu fun-
mun?
PIfuj Iumuf yucutu jucun wun
guepIn mun?
PIfuj cumu c chI fun cuy puchupu
IIndun cu nutu?
IIupun chuy cu nu tugu pIpIs fufu-
shumI cungu.
QuIquIntu fejsIf jutIntu yuchush-
puy quegu m wIIIu muy.
Wumfunpu jutIn tu pIs m wIIIu-
muy.

5
Tuytu DIosgu ImupI tu pIs
chupunmI puymun yfu coj cu-
nu tugu.
Q
Puygu uunI shuntu IIupun tu pIs
cumIInmI.

Puy nIshun mungu umu mustu

yupun quI chu.
Yupup tI quegu pIu cu shun quImI.
Chuu fugu IIuIIu tu nmI fIcu shun-
quI puj.

7
Tuytu DIos, gumtugu Ishcuy IIu-
tumI muu cushc.
Chuy muu cu sh tugu munu f pIs
wuu cup tI II cumu cuy cu chIy
ufI.

8
Engu u ntu, IIuIIu cu n tugu umu
munuy cuy chu ufI.
Chuyno umu fcu y chI muy pIs chu
nI pobfI y chI muy pIs chu.
Chuypu fuquengu cuwun-tupuy-
IIu tufIy cu chI muy ufI.
R

9
Rcu cufgu gumtu gonguy cuf
Tuytu DIos
PROVERBIOS29 , 30
949
cupus chufI nmun pIs PItuj chuy
T D nIf.
Muchu pu cufgu cupus chufI suwu-
cuy c mun pIs.
Chuyno fufufgu jutI quI tu pIs
munu cuj munmI chufuy c mun.

10
Putfun nIntu umu wIIIun quI chu
uywuy nInpu contfun.
Contfun wIIIup tI quegu uywuy
muIdI syun tumI goshun quI puj.
Chuu fugu ucun quI pmI.

11
Wuquengu cunmI tuytuntu ucu-
chej,
mumun tu pIs munu fIspI tuj.

12
Wuquengu juchutu munu fufu shu-
n pIs uIII-tucun.
Rusunpugu juchu fufuy cu nutu
munumI cuchu fIn f chu.

13
Wuquengu fIyupumI munuy nIyoj-
tucun.
ChuymI wuquIn funu tugu munu-
cuj mun chufun.

14
Wuquengu yufguj cush punmI
pobfI cu nupu Imun tu pIs
guechun.
Chuy funu cu nupu quIfongu esp-
du nmI.
Wugun cu nu pIs cuchIIIu nmI.
Chuyno cufmI pobfI cu nupu Imun-
tu pIs ushu pun.

15
Upuc fuypu wuwun cu nugu
IshcuymI:
Jucujpu jutengu gomuy.
Jucujpu jutIn numI mustu
gomuy.
Chuy n pIs quIm sumI, ustu chus-
cumI cun yufguj Imuy pIs munu
sucsuj.
Chuy cu nugu munumI chuy IIu-
tunu nInchu.

1
PuntI yun uchcu uyutu sImfImI
guyuy cun.
Wuwuy nuj wufmI pIs wuwutu
sImfI munuy cun.
ChuquI jIfcu pIs yucu nuytu
munumI yumun chu.
Cuu pu pIs fupuytu munumI
yumun chu.

17
Mumun-tuytuntu munu uIII fIcuj-
tugu
uwIn cu nu tu pIs uncu cunu jofgu-
cu fIn mun,
cunduf cu nu pIs mIcu cuf cun mun.

18
FIyupu yufpu chu cuf pIs munumI
tuntI yuytu utIp chu.
Chuy cu nugu quIm sumI cun; mus
jucpIs cunfmI:

19
Junuj cho uncupu nnIntu,
gugu cho cuIe bfupu nnIntu,
Iumuf cho bquIpu nnIntu;
wufmI wun oIIgu Imuno muju chu-
cu shun tu pIs.

20
Musu wufmIgu juc funu wun
cucuf cuf pIs
munumI juchu tugu fufush c chu
nIn.

21
QuIm sumI cuy puchutu sIcsIc yu chIn.
Chuscu cujnumI mundutu yumu-
c chIn.

22
Uywuy funu munduj cuymun
chuyun.
Munu tuntI yuj upu funupu mIcuy-
nIn munu pIshIn chu.

23
IIupun funu munu munu shun
wufmI mujutu tufIn.
Uywuy wufmI putf nunpu funun-
wun tIyu cuf cun.

24
Cuy mundu chgu chuscu custu
tucshu unImuI cu numI
yuchuj cu nu pI tu pIs mus yufpuy-
supu cuycun:

25
CuII puy nuj tIcsu cu nugu uypu IIu
tucshu suId fu nmI
usyu wIchun mIcuy nIntu shun tuf-
cuf chufu cun.

2
WIsh cush cunu cuII puy nuj IIu cush-
pun pIs
PROVERBIOS30
950
funfu cu nu chmI tIyun.

27
Chpu cu cu nu pIs munduj nIn munu
cuycup tInmI
mush tuypu uywuf pIs chuy IwuI-
IIu uywun.

28
ShuIIush cu nugu fsI chufIy
cuycuf pIs
fuycu nupu wusIn cu mumI yuycun.

29
Cuy puchu chgu quIm sumI
cuyuy IIu puj pufIn.
Chuscu cujnumI uImI fuy puj pufIn.

30
IIyongu mus munchu cuy puj
unImuImI.
ImupI tu pIs nI pIpI tu pIs munumI
guesh pIn chu.

31
OIIgoj gIIu munu munchu cuypu
pufIn.
Yuyun chbu pIs munu munchu-
cuypu pufIn.
RuypIs suId fun cu nupu uupuntu
Imutu pIs munu munchu cuypu
uywun.

32
Munu tuntI yu coj upu-jInu munu
uIIItu fufu nuy quI puj yufpu shu
cuycufgu sumuj fuj yufpu chu-
cuy.

33
Musyu shuy quI n pIs IchItu
guywefgu muntI quI IIu tumI
jofgun quI.
CuII puy cuf-cuII puy cuf sInyup-
tengu sengun pItu yuwufmI
IIoj shI mun.
Chuy nmI funu-musIntu uch-
quItu ushI puj pIs pIII yuy mun
chuyungu.
Lemue! yachaj car rimashancuna
31

1
Cuycu nugu cuycun Musu
puftI pItu fuy IemueI yuchuj
cuynIn wun fImu shun cu numI. Chuy
fImu shun cu nu tugu IIupuntu mumunmI
uIII goy nun puj wIIIu pu fun.

2
ju, muu cupt Tuytu DIos yunu-
p mup tInmI gumgu yufI fuy-
quI.
Cunun m sumuj wIIIu p shuy quI.

3
WufmI cu nu IIu mun yufpu cu shu
umu pufIy chu.
AchcujmI fuycu nu pIs wufmI-
fuycu IIu pIfdI cu shu.

4
IemueI, munumI uIII chu munduj-
cu nu pIs nI fuycu nu pIs
uIIpu upyu IIu mun chuyup tengu.

5
Muchu cuf cofgu Iuycunu nIycu-
shun tu pIs gonguy cun munmI.
Chuyno gonguy cofgu ucuy cuj cu-
nutu munu numI uIIIgu fIcun-
gu nu chu.

Much chI coj bnugu cuycun

IIuquI cuy cuj cu nu pmI,
jugu yu shu wuguy cuj cu nu pmI.

7
IIuquI cuy cu shuntu, pobfI IIu
cushun tu pIs gonguy cu nun pmI
chuy funu cu nugu upyun.

8
PufIuytu munu yuchuj cu nupu
fubuf nIn cuy.
Wush nun puj pnIn pIs munu
cuptIn wushuy.

9
UpIIu IIugu umu cucuy chu.
IIupun tu pIs uIII uffIg Iuy.
PobfI cu nu tu wun umII dI cu nu tugu
wushuy ufI.
A!!i warmita a!abashan

10
AIII wufmIgu susu tufIymI.
Cuyuy IIu puj uchIc-uchIc yuy-
cuj pefIus cu nupu fIsyun pIs
munumI uypun chu.

11
AIII wufmIn cuptengu IIupun
shon gun wunmI funun yfu-
cun.
Chuyno uIII wufmI wungu
munumI Imuy pIs ushu pu cun-
chu.

12
Chuy wufmIgu cuwu shun cumu
mujuntu uIIImI yunu pun.

13
MIII wu tu wun Inutu ushI fIy cuf,
cushI shu Imu uwuIIu tu pIs uwun.

14
ImunmI jutun cu fuy bquI nIgu-
syutu upun,
chuy nmI cufupu uywuy cuf
wusIn cho mIcu nun puj ImuIIu-
tu pIs ushIf cuf upumun.
PROVERBIOS30 , 31
951

15
Chucu chucu IIu jutu fIn.
NIfcofgu wumfun cu nu tu wun
uywuy nIn cu nutu gufu fIy cun.

1
Chuc fu tu pIs sumuj fIcuycuf-fuj
funtIn.
Afuf gnu shun wun numI bustu
Iuntu chIn.

17
Cheg IIutu sumuj chunuj wutu cuf-
cuf ufuytu guIIuy cun.
Sumuj yufpuypu munu gueIIu-
nuypu ufun.

18
NIgu syun cho uIII gnu nun pmI
sumuj ufun.
Puchu chucuf cup tIn pIs chucuy cu-
mu fmI Imu fufuy nIn cu nu tu-
pIs fufun.

19
QuIquIn puch cutu puch cun.
QuIquInmI uwutu uwun.

20
Wucchu cu nu tu wun pIshI pu cuj cu-
nu tugu
munu gonguypu ImuIIu tu pIs
mucyuy cun.

21
Chuy wufmIgu munumI IIuquI cun-
chu fush tup tIn nI gusu pup tIn pIs.
Puypu fumIII yungu uIII fuctu
fpu shumI cufcuy cun.

22
QuIquInmI gutun cu nu tu pIs uwucun.
AIII fpu cu nu IIu tumI jutI cun pIs.

23
Runun tugu IIupunmI mufcu-
musIn cu nu pIs fejsIn.
Runun pIs wuquIn funu cu nu wun
IwuI fIspI t dumI cuycun.

24
Rpu cu nu tu pIs fufun. Wuch cu cu-
nutu uwun.
NIfcuf nIgu syun tI cu nutu funtI-
cun.

25
Wufu cunu Imumun pIs chuyu nun-
pI tugu munumI munchu cun-
chu.
NI ImupI tu pIs munu pengu cun-
chu, nI IIuquI cun pIs chu.

2
Sumuj yufpu chu cuf cufmI uIII
tuntI yuj cuynIn wun pufIun.
Sumuj tuntI yu chIf uIII shImI IIun-
wunmI yuchu chIn.

27
WusIn cho ImuIIun pIs pIshIy cu-
shun tugu fIcuy cun musyuy-
cunmI.
QuIquIn ufucuf fufu cuf tufI shun-
tumI mIcun.

28
AIII wufmI cuptInmI mumuntu
wumfun cunu cuyun.
Mujun numI uIubush pun nIn:

29
AIII wufmI cu nugu uchcujmI
cuycun.
Chuy pIs gummungu munumI
muygun pIs tIncun chu.

30
Buenu-msu cushun pIs yungu
munu cuj IIu pmI.
Cuyuy IIu puj cuynIn pIs ftu ushu-
cuj IIumI.
T D fIspI tuj
wufmImI Ichungu
uIII fIspI tu shu cungu.

31
IIupun funu cu nupu uupun ch pIs
puytugu uIubuy-IIupu.
AIIItu fufu shun cu nu pItu fIyupu
fIspI tu shu cuycu II chun.
PROVERBIOS31
952
L!apanpis yanga!!a cashan
1

1
Cuygu cuycun yuchu chI coj
IsquIf bI shunmI. Puygu cufun
DuvIdpu wumfunmI. PuymI Jefu su Ien-
cho fuy cufun.

2
Nogu yuchuchIchgu n:
IIupun pIs yungu IIumI! Yungu-
IIumI!

3
Imutu fuj jofgun funugu cuy
puchu cho muy-jInu ucuf ufuf-
pIs?
MunumI Imutu pIs jofgun chu.

4
Runugu yufIy cun, y wuuy cun.
Cuy puchumI Ichungu Imuy pIs
munu fucun chu.

5
IntI pIs yuguf cu mun, yugu cuf cun.
Yupuy yuguf cu mun yupuy yugu-
cuf cun.

Wuyfugu yupu fIf yupu fIfmI

wuyfuy cun.
Wuyfu suf cuj Idupu wuyfun.
NIfcofgu nofte cuj Idu punu
tumu mun.
Imuy pIs chuy n IIumI wuyfugu
wuyfuy cun.

7
Muyu cu nugu IIupun uywuf
chuyuy cun Iumuf IIu mun.
Chuy pIs Iumufgu munumI Imuy-
pIs juntu mun chu.
Muyu cu nugu cutIn IIoj shI mu-
shun mun
Imuy pIs uywu shunno yupuy
uywu nun puj.

8
IIupun pIs fIyupumI utIc chI cun.
Runugu Imunpu tuntI yu chIy tu pIs
munumI puydIn mun chu.
Chuy pIs funugu munu yumu cuy-
pumI fIcuy cun;
munu yumu cuy pumI wIyuy cun.

9
Unuy cushungu yupuymI cungu.
Unuy fufu cu shungu yupuymI
fufu cungu.
Cuy puchu chgu munumI ImupIs
cunchu mushoj fuj yufI mgu.

10
Wuquengu nengu:
CuymI Ichungu Imuy pIs munu
cushun! nIf.
Chuy pIs muynumI cufun
munu fuj nogun chI cushun chI wIchun.

11
Unuy cushun cu nu tugu gonguy c-
fI shumI.
Ec!esiasts
Imuptuj cuy puchucho cuycunchI? ImunIftuj fIyu funucunutugu ImupIs uIII IIogshIpun?
Imataj caycan cay !ibru cho? EcIe sIus tes IIbfutu IsquIf bej funu cufun musyuj yuchuj yufpuy-
supu IsfueI funumI. Puygu Yuchu chI coj cushun tumI nIycun (1.1,12). Puygu estud yu fun cuy
puchu cho funu cuwuf Imun pIs goyu shun tumI (1.13). Yuchu chI cgu IIupun tumI estud yu fun.
Tucuy tumI fufu fun. WuquIn funu cunu cuwu shun n pIs cuwu fun. Chuy pIs ushu nun tugu puy nIn
mus yuchufgu musmI ucun chI nIf (1.18). Chuy n pIs puy nIn Runutu DIosgu fufu shu uIII-
tumI. Runugu quIquIn numI IIutuntu fufush pun munu uIII mun chuyu shu nIf (7.29).
Chuscu csu tumI cuy IIbfu cho yuchu chI mun chI: 1) Runugu munumI sImfI chu tuntI yun Tuytu
DIos Imun pIs fufu shuntu (3.11; 8.17). 2) Tuytu DIos IIumI IIupun tu pIs puy munu shunno cumu-
c chI shu (3.1214). 3) Runu fufu shun wuquIngu munu cuj IIumI yungu IIumI cuycun. 4) IIupun-
ch pIs wuu shunmI. Wuuygu IIupun tu pIs upucunmI: fcu cu nutu, pobfItu, musyuj yuchujtu,
munu tuntI yuj upucu nu tu pIs.
Yuchu chI coj nIycun IIupun pIs cush gu IIun tumuy c mu shun tumI. ChuymI puy nIn Cuy puchu-
chgu munumI ImupIs cunchu mushoj fuj yufI mgu (1.9). Puy nIn IIupun pIs yungu IIumI nIf
(1.23). NIfcuf Ichungu nIn cudu csu Imuy psu nun p pIs cuycun. IIupun pIs tImpu yoj IIumI
nIf (3.1). Puy nIn cuy cuwuy-bdugu wuyfu n pIs ftu psu coj IIu cushun tumI.

953

D
1.1~17 1Rey. 4.2931.
E
2.4 1Rey. 7.112.
F
2.7 1Rey. 4.23.
G
2.8 1Rey. 9.28; 10.1022.
H
2.4~8 1Rey. 10.2327; 2Cfn. 9.2227.
I
2.9 1Cfn. 29.25.
Chuy n IIumI cunun cuycujtupIs
shumoj wutu cu nu chgu
gonguy congu.
Gueputu yufej cujtu pIs mus guepu
funu cunu gonguy con gumI.
Yachachicojta imapis
psashancuna
12
Nogu yuchu chI cgu Jefu su Ien-
chmI IsfueI cu nupu fuynIn cuf.
13
Nogugu cuy puchu cho Imuno goyu-
shu IIun ch tu pIs sumuj musyu n puj
estud yuf. AIII tuntI yu n puj IIupun
shon gpu estud yuf. Tuytu DIosmI
cumu c chI shu chuyno estud yu nun-
ch puj. Runu cu nupgu chuy estudyu
fIyupu susumI cuycun.
14
ChuymI
tuntI yu cushc IIupun pIs cuy puchu-
cho fufu shun chgu munu cuj IIu puj
cushuntu. Wuyfutu chufIytu munuj n-
IIumI cuycun chI.

15
WIcsu shu tu pIs munumI uIIchuytu
cum pu cun ch nu chu.
Munu cuptIn nugu munumI
yupush wun nu pIs chu.
1
Shon gu II cho yufpuf: Cunun
nogugu sumuj yuchujmI c. Nuuptu
Jefu su Ien cho cuj fuycu nu pItu musmI
musyuj yuchuj c
D
nIf.
17
IIupun shon-
g pumI yuchuj cun puj estud yushc.
IIutun fufuy cunu Imuno cushun tu pIs
estud yushc. Ichungu chuy cu nu pIs
cuycun wuyfutu chufIytu munu shun-
ch n IIumI.
18
Rusunpugu
mus yuchuj cufgu musmI umu
nunuytu tufengu.
Mus yuchufgu musmI ucun pIs.
2

1
Chuy n pIs shon gu II cho nIf:
Cunun m cumu shuj cushIshu
cuwuytu. Imutu pIs munu shtu fufuf
cushI cu shuj nIf. Astu chuyno yufpu-
sh pIs yungu IIumI cushu.
2
Ushunun-
tugu tuntI yu cushc usIshun ch pIs
yungu IIu cushuntu, gustun chtu
fufu shun ch pIs Imup pIs munu bIej
cushuntu.
3
Chuy pI tugu upyuy tunu cumuf.
Tucuytu fufuy tunu munuf. Chuy cu-
nu tugu IIupun tu pIs uIII yufpuy n chmI
fufuf musyu nu II puj. Pusuypugu
munumI pIfdI cu f chu. Cuy puchu cho
wuIIcu wutu cuwu shun wIchun funu
Imunpu uIII cuwu shun tu pIs musyuytu
munuf.
4
Imu-uycu obfu tu pIs fufu chIshc.
QuIqu puj puIu syu cu nutu ufuchIshc.
E

bus chuc f cu nu pIs cushu.
5
Weft cu-
nutu Iuntushc. Wuytu cu nutu Iuntushc.
Chuy mun Iuntuf IIupun custu ff tu-
cu nutu.
Iuntu sh cu nutu pufgu n puj

Ishtun quI cu nutu ufuchIf.
7
Uywuy n-
puj funu cu nutu funtIf oIIgutu wufmI-
tu pIs. Muqu cho yufej uywuy n cu-
nu pIs cufunmI. Nogupugu uypu IIumI
cushu wcu pIs uyshu pIs. Nogu pItu mus
unuy cuj funu cunu Jefu su Ien chgu
munumI pIpIs chufu shu chu nogungu.
F

8
GofItu gueIIuy tu pIs muntuy-muntuy
shuntushc wuquIn fuycu nu puno
cunun puj.
G
Nogupugu cushumI cuntuj-
n cunu oIIgu pIs wufmI pIs. Gust cu nu-
tugu IIupun tumI fufushc. Chn cu nu-
pIs uypu IIumI cushu.
H
9
FIyupu fIspI t dumI cushc.
I
Jefu-
su Ien cho mus unuy cuj fuycu nu pItu
mus fejsI shumI cushc. Musyuj-yuchuj
cuyn tu pIs munumI gongush c chu.
10
Imutu pIs munu sh fIcu sh cujtugu
IIupun tumI chufushc. Imutu pIs
shong munu shun cujtugu IIupun tumI
fufushc. Afunu cuf fufu sh pItu cushI-
cushc. Chuy IIumI cushu pg.
11
NIfcuf yufpu chu cuf fIyupu ucuf
ufuchI sh cu nu puj. ChuymI sumuj
yufpu chu cu fIf musyushc IIupunpIs
yungu IIu puj cushuntu, wuyfutu
chufIytu munu shun ch n IIu cushuntu.
Cuy bdu cho Imutu fufu shun ch pIs
munumI Imup pIs bIIn chu.
ECIESIASTES1 , 2
954

J
2.23 Job 5.7; 14.1.
K
2.24 EcI. 3.13; 5.18; 9.7; Isu. 56.12; Iuc. 12.19; 1Cof. 15.32.
L
2.2 Job 32.8; Pfov. 2.6.
M
2.2 Job 27.1617; Pfov. 13.22.
Manami imatapis apashunchu
12
NIfcofgu yufpu chu cuf yuchuj
cuypuj, munu tuntI yu coj upu cuypuj.
Yufpu chu cuf nIf: Imutu nu f shI
musyun mun nogupu gueptu fuy cgu?
PuypIs nogu n IIu numI musyungu.
13
ChuymI tuntI yu cushc chucuy pItu
uchIc yuj mus uIII cushun n pIs munu
tuntI yu coj upu cuypI tugu yuchuj cuy
mus uIII cushuntu.

14
Yuchgu IIupun tumI musyuy cun.
Munu tuntI yu coj upumI Ichungu
chucuy ch n IIu pufIy cun.
Chuy pIs yufpu chu cuf tuntI yu cushc
IIupun ch pIs IwuI ushu c nun ch puj
cushuntu.
15
ChuymI nIf: Munu tuntI-
yu coj uputu psu shun n IIu nogutupIs
psu m nun cuycup tengu yuchuj
cush pIs Imup tuj bIengu? nIf.
ChuymI tuntI yu cushc chuy pIs yungu-
IIu cushuntu.
1
Wuup tengu yuchuj tu-
pIs nI munu tuntI yu coj uputu pIs pIpIs
munumI yufpun gu nu chu. Achcu wutu
psup tengu IIupun tu numI gonguy cun.
Yuchuj cu nu pIs munu tuntI yu coj upucu-
nu pIs IwuI-IIumI wuun.
17
ChuymI cuwuy bdupgu fIyupu
fubyushc. Cuy puchu cho Imu fufu-
sh pIs cushu meIu n cu shu IImI.
Rusunpugu IIupun pIs yungu IIumI.
Wuyfutu chufIytu munuj n IIumI
cuycun chI.
18
Cuy puchu cho fufu chI sh cu nupgu
IIupun pmI fIyupu fubyushc. Nogugu
IIupun chuy cu nutu cuchu puy cun
cuycun fuqu munduj quduj tunu.
19
Puygu yuchuj chush u munu yuchuj-
chush cucon gu pIs. Ichungu puymI cuy
puchu cho fIyupu ucuf ufuf yuchuj
cuf fufu chI sh cu nutu chufI cuf congu.
Chuy pIs yungu IIumI.
20
Cuy puchu cho IIupun fufu sh cu-
nutu fIcuy cuf fIyupu ucuf ufush pItu
umutuf IIuquI cuf.
21
WuquIn nIn chgu
yuchuy nIn ch wun musyu shun ch wun
tuntI yu shun ch wun ucuf tucuytu
ufun chI. NIfcuf munu ucuj tu numI
cuchu puy cun chI. Chuy pIs yungu IIu y
fIyupu munu uIIImI cuycun.
22
Chuufu funu cuy puchu cho fIyupu
ucuf ufushun pItu Imu uIII tu fuj
quIquInpgu jofgun?
23
FIyupu yufpu-
chu cu IIufmI goyun.
J
Rufu shun cunu
fIyupu susu IIumI. Puuf pIs yufpu chu-
cuy tugu munumI jumuy cun chu. Chuy-
cu nugu IIupun pIs yungu IIumI cuycun.
24~25
Ichungu Tuytu DIos munun
cushI shu cuwu nun ch tumI. PuymI
IIupun tu pIs cumu c chI shu. Puy munu
cumu c chIp tengu pIfuj mIcun mun,
pIfuj cushI shu cuwun mun pIs? ChuymI
funugu mIcun mun, upun mun.
K
Afuf
tufI shun cu nu tu pIs gustuntu fufuf
ushun mun. TuntI yu cupt IIupun tu pIs
Tuytu DIosmI cumu c chI shu.
2
PuymI
yuchuytu gomun chI, tuntI yu chI mun-
chI,
L
cushI cu chI mun chI uIII fIcushun
cujtugu. Juchutu fufuj cu nu tumI
Ichungu ucuf Imu-uycu tu pIs fIyupu
cues tuj cu nutu shun tu nun puj cuchuy-
cun. NIfcuf chuy funu cu nugu shun tu-
shun cu nutu cuchu puy cun Tuytu DIos
uIII uwInpu fIcu shun cuj funu cu nu-
pnu.
M
Chuy pIs yungu IIumI, wuyfutu
chufIytu munu shun ch n IIumI.
L!apanpis timpuyoj!!ami
3

1
Cuy puchu chgu cudu csu Imuy
psu nun p pIs cuycun. IIupun pIs
tImpu yoj IIumI.

2
CunmI yufI nun tImpu;
wuu nun tImpu pIs.
CunmI Iuntu nun tImpu;
uchu nun tImpu pIs.

3
CunmI wuu chI nun tImpu;
jumpInu tImpu pIs.
CunmI juchu chInu tImpu;
jutu fu chI nun tImpu pIs.

4
CunmI wugunu tImpu;
ECIESIASTES2 , 3
955

N
3.5 2Rey. 3.19, 25.
O
3.11 SuI. 139.17; Isu. 55.89; Rom. 11.33.
P
3.14 SuI. 33.11.
Q
3.19 SuI. 49.12, 20.
R
3.20 Gen. 3.19; Job 34.15.
S
3.20~21 EcI. 12.7.
usInu tImpu pIs.
CunmI Itunu tImpu;
fIstutu fufunu tImpu pIs.

5
CunmI fumI cu nutu mush tunu
tImpu;
N
fumItu shun tunu tImpu pIs.
CunmI mucu IIu nu cu nun tImpu;
munu mucu IIu nu cu nun tImpu pIs.

CunmI tufInu tImpu;

ogfunu tImpu pIs.
CunmI chufunu tImpu;
jItu fInu tImpu pIs.

7
CunmI fuchIf-ushunu tImpu;
jIfu nun tImpu pIs.
CunmI upIIu cucu nun tImpu;
pufIu nun tImpu pIs.

8
CunmI cuyu nu cu nun tImpu;
chIquI nu cu nun tImpu pIs.
CunmI guffutu fufunu tImpu;
cushI shu goynu tImpu pIs.
9
Muy-jInu ucuf ufuf pIs funugu Imu
uIII tu fuj jofgun?
10
Cunun tuntI yu cush-
cmI funu cu nu puj Tuytu DIos susu
ufuytu cumu c chI shuntu. Chuufu chuy
ufuy IIu chmI tIncuypu-tIncuf goyun.
11
Tuytu DIosmI IIupun tu pIs cumu c chI-
fun tImpun cho cunun puj. Runu tu pIs
cumu fun shumoj wutu cu nu cho Imu
psu nun puj cujtu pIs yufpu chu cu nun-
puj. Chuy pIs funu munumI tuntI yuytu
utIpun chu guIIu fI nun pItu ushu nun-
cumu Tuytu DIos cumu shun cu nutu.
O
12
Cunun nogu musymI funu Imutu
fufu nun puj cushun tu pIs. Runugu cuy
puchu cho cuwu shun cumu cushI cuf
goyun mun, uIII cujcu nu IIutu fufun-
mun.
13
Chuy n pIs nogugu musymI
chuy-jInu ucuf ufuf tufI shun ch-
cu nutu mIcu nun ch puj upunun ch-
puj Tuytu DIos tufI chI mu shun chtu.
14
Chuy n pIs musymI Tuytu DIos
fufu shun cgu pufu-sImfI cuyc nun-
puj cushuntu.
P
Rufu shun cu nu mungu
munumI yupun ch chu nI fuquIn-
ch pIs chu. Tuytu DIosmI chuyno
cumu c chI shu puytu fIspI tu nun ch puj.
15
Cunun cuycu shungu unuy cu nu pIs
cufun numI. Shumoj wutu cu nu ch pIs
cunun cuycu shu IIunmI cungu. Tuytu
DIosmI cumu c chIn unuy cushunno
yupuy cunun puj.
L!apanppis jucnay!!a
distnun cashan
1
Cuy puchu chgu fIcush cmI juez
uIIItu fufu nunpu fuquIn munu uIIItu
fufujtu; uIII uffIg Iu nunpu fuquIn munu
uIII uffIg Iuj tu pIs.
17
ChuymI shon gu II-
cho nIf: Imup pIs tImpu cuycunmI.
Tuytu DIos pIs jusgun gumI uIII funu cu-
nutu y fIyu funu cu nu tu pIs nIf.
18
Chuy n pIs funu cu nu puj shongu-
II cho yufpuf: Runu cu nu tugu Tuytu
DIosmI tuntI yuy c chIn unImuI cu-
nu n IIu cushuntu musyu nun puj.
19
Rusunpugu funu cu nu pu pIs unImuI-
cu nu pu pIs jucnuy IIumI dIst nun.
AnImuI cu nu pIs funu cu nu pIs chuy-
n IIumI wuun.
Q
Cuwu chI coj jmuy-
pIs IIupun puj chuy n IIumI cuycun.
Runu cu nugu munumI unImuI cu nu pItu
muschu. IIupun pIs yungu IIumI cuycun.
20
Wuofgu IIupun pIs IwuI-IIumI ushu-
cun. IIupun pIs fufushu-cushu uIIpu-
pI tumI, yupuy uIIpu munmI tIcfun pIs.
R

21
PIfuj musyun funupu uImun junuj
puchu mun uywu cu shuntu, unImuIpu
uImunnu puchu fufIn mun yuycu-
shuntu?
S

22
MunumI pIpIs wIIIu cuytu
puydIn chu shumoj wutu cu nu cho
Imuno cunun puj cushun tu pIs. ChuymI
funupgu mus uIII cuycun ufushun cu-
nu wun Imutu pIs uIIItu fufuf cushI shu
goy cup tIn. Chuyno goy nun pmI
cuwun.
acachejcuna, acajcuna
4

1
Chuy pItu fIcuf cuy puchu-
cho Imuno ucuy c chej tu pIs.
RIcushc ucuj cunu wuguy cujtu.
ECIESIASTES3 , 4
956

T
5.2~3 Pfov. 10.19.
U
5.4 Deut. 23.2123; SuI. 66.1314.
WuguptInpIs munumI pIpIs shogunchu.
Nucuchejcunugu fIfsupItu Imutu pIs
fufu chIn. Chuy pIs ucujcunutugu
munumI pIpIs shogunchu.
2
ChuymI
nIf: Wuoj cu nugu cushIshunumI
jumu cun. Cuwuj cu numI Ichungu
ucuy cun nIf.
3
WuojcunupItupIs
cuwujcunupItupIs mus uIIImI cufcuy-
cun munu fuj yufej cu nugu. Puycu nugu
munumI fIcunfchu munu uIII cu nutu
cuy puchu cho funu fufu shun tu pIs.
4
Juctu pIs fIcush cmI. Juctu IIuIIIytu
munufmI funugu fIyupu ufun;
nIgusyutupIs uIII ufun. Ichungu chuy-
pIs yungu IIumI, wuyfutu chufIytu
munu shun ch n IIumI.
5
Runu cu nugu
nIn: Munu tuntI yu coj upu funugu
muquIn ogIIushuIIumI cucun. Chuy-
n pumI wuuy tu pIs tufIn nIf.
NogumI Ichungu n: Munu jumuypu

ufushunchpItugu mus uIIImI IchIc IIu-
tu pIs jumuycuygu nIf. Chuy cu nu pIs
cuycun yungu-yupuyIIumI, wuyfutu
7
Cuy puchu chgu mus juctu pIs
fIcush cmI. Chuy pIs cuycun yungu-
IIumI.
8
Jupu IIun funu ufun munu
jumuypu, umgun, nI wumfun cunu,
nI wuuguIn cu nu pIs munu cuycup-
tIn. Chuy funu Imu-uycu tu pIs mustu
mustumI munuy cun. NIfcuf chuy funu
yufpu chu cun Chuy-jInu pIp fuj
uf? ImunIf tuj gustushtugu munu
fuf chu? nIf. Chuy-jInu ucu shun pIs
yungu-yupuyIIumI.
9
JucnuyIIupItugu Ishcuj cuymI mus uIII.
AfuytupIs musmI mIfu chIn.
10
JucnIn
tunIptInpIs jucnIn jutufIchengumI.
QuIquI IIun pufej cunu tunIptengu munumI
pIpIs cunchu jutu fu chI nun puj.
11
Ishcuj juc
cmu IIu cho puofgu gochInucunmI.
Jucnuy IIu cmu cho puofgu Imun pu fuj
gochIcongu?
12
JucnuyIIutugu muguf-
pIs bInsInmunmI. Ishcuj cufmI Ichungu
IchIpunmunfuj. JIupIs quIm su mun
mujuchushu cufgu munumI fsI fuchIn chu.
Yachaj cayga manami
edninpitarchu
13
PobfI IIu cufpIs yuchuj msu
cushunmI mus uIIIgu uuquIn fuy munu
tuntI yuj cushun pI tugu. AuquIn cufnugu
munu numI tuntI yu chI shun cu nu tu pIs
tuntIyucunnuchu.
14~15
Mushoj fuy
pobfI cuptIn pIs, cufsII pItu IIoj shI shu
cuptIn pIs, fImIfyujIIugu funu cunu
fIspI tuf uIIImI fIcun.
1
Aypu IIu funu-
cunu fIspI tuf uIII fIcu shu cuptIn pIs mus
guepu tu nugu munumI uIII chu mundu-
shu nengu numI. Chuy pIs cuycun
yungu IIumI, wuyfutu chufIytu munu-
shun ch n IIumI.
Aunishanchtaga cum!iypaj
5

1
Tuytu DIospu WusIn mun
uywush puy quI sumuj yufpu chu-
cuy Imutu fufu nuy quI p pIs. Tuytu
DIospu WusIn mungu uywuy mustu
yuchu cu nuy quI puj. Amu fufuy chu
munu tuntI yuj upu funu Tuytu DIos puj
chufu shunngu. Puycu nugu munumI
tuntI yun chu IIutuntu fufuy cu shuntu.
2
JucIIu Imutu pIs Tuytu DIostu nInuy-
quIpu fuquengu yufpu chu cu fIy fuj.
Musyu shuy quI n pIs Tuytu DIosgu sy-
Iu chmI cuycun, gumgu cuy puchu IIu-
chmI. ChuymI upIIu cun quI Imutu pIs
munu fImu nuy quI puj.
3
Musyu shun-
ch n pIs fIyupu yufpu chu coj cu nugu
nuspu p cunmI. AIIpu pufIush pun pIs
munu tuntI yu coj upu funu n numI
fImun.
T
4
Munu tuntI yu coj upu funu cu nugu
Tuytu DIospu fIcuy uwIn cho munumI
uIII chu. ChuymI gum Tuytu DIostu
uunI shu cufgu munu shuyu fuypu jucIIu
cumIIy.
U

5
AunIf cuf munu cumII nun-
ch pI tugu munu uunIymI mus uIIIgu.
Chuyno munu cuj puj uunIp tI quegu

shImI quImI juchutu fufuy c chI shun-
quI. Tuytu DIospu cuchuntu umu
nInquI chu munu musyuy n pumI
ECIESIASTES4 , 5
957

V
5.15 Job 1.21; SuI. 49.17; 1TIm. 6.7.
W
.2 SuI. 39.6.
uunIshc nIf. Chuyno nefgu Tuytu
DIostu fIyupumI fubyu chIn quI. Chuu-
fugu Puy custI gu shun quI pmI.
7
Munu
tuntI yu coj upu funupgu uunI shun
cuycun suyu shun n IIumI, Imutu pIs
fImu cu chu shun n IIumI. Gum Ichungu
uunI shuy quItu cumIIy Tuytu DIostu
munchu pu cush puy quI.
Riqusacuna yanga!!a cashan
8
Juc nusyun cho pobfI fIyupu ucuy-
cujtu fIcuf, munu uIII goyuy cujtu fIcuf
umu munchu fIy chu, umu uImI fuychu.
Chuyngu cuycun munduj cu nutu
mus jutun munduj chupup tInmI. Mus
munduj cu nu tu pIs mus munduj cujcu-
nu fmI chupuy cun.
9
Chuyno cuptIn pIs
cumun funu cu nu puj fuynIn cuptInmI
mus uIII.

10
GueIIuytu cuygu mustumI
chufuytu munun.
Rcu cu nu pIs munumI uypu IIutu
chuf nInchu.
Chuy pIs yungu IIumI cuycun.
11
Mus uchcutu chufup tengu mus
uchcujmI gust shej cu nu pIs. Imutu-
fuj chus quIn uypu IIutu chufu shun pI-
tugu? IIupun chufu shuntu fIcuy IIumI
fIcu puy cun.
12
Afucoj fufu coj funugu
wuII cutu uchcutu mIcuf pIs sucsu nun-
yujmI puun. RcumI Ichungu chufu-
shun cu nu puj yufpu chu cuf puuy tu pIs
munu tufIn chu.
13
Cuy puchu chgu fIyupu IIuquI-
nuy puj cujtumI fIcushc: Imu-uycu
shun tu shun cu nu pIs quIquI IIun pmI
munu uIII.
14
Munu sumuj ufuchIp tengu
chufu shun cunu ushuj pmI ushu c cun.
Wumfun cuptengu chuy wumfuntu
cuchu puy cu nun p pIs munumI cungu-
nu chu.
15
ImunmI cuy puchu mun
shumu shu chuy n IIumI uywu con gu-
pIs. YufI shu pIs guIu IIu, chuy n IIumI
uywu con gu p pIs. Imu ufushuntu,
Imu tufI shun tu pIs munumI upun gu-
chu.
V

1
Imun IIumI cuy puchu mun
shumu fun, chuy n IIumI uywu con gu pIs.
Chuyno cunun puj cuptengu Imup fuj
yungu IIu ucu shu? Chuygu IIuquI cuy-
pmI.
17
Cuwu shun ygu chuy funu
munu uIII goyuf IIuquI shu IIu cushu pIs.
Chuyno cufmI goyu shu fIyupu fubyu-
IIuf, nun chI cu IIuf, jugu yu shu IIu.
18
Nogu tuntI yup tgu Tuytu DIos
cuy puchu cho ftu IIumI cuwu chI-
mun chI. ChuymI mIcu shun, upushun.
Chuy-jInu ucuf tufI shun ch cu nutu
cushI shu gustu shun. Chuyno cuwu nu-
pmI nogun chpgu cumu c chI shu.
19
Imu-uycu tu pIs uypu IIutu chuf nun puj
yunu pu shun cujtugu Tuytu DIos nIn
chufu shun cu nutu uIII gustu nun pmI.
Chuy-jInu ufuf cuf uIIItu fufuf cushI cu-
shun ch pIs cuycun Tuytu DIos cumu-
c chI shunmI.
20
Tuytu DIos cushI shutu
goyuy c chI mu shugu umu uIIpu yufpu-
chu cu shun chu Imuy cu mu IIu cuwu nun-
ch puj cushun tu pIs.

1
Cuy puchu cho juctu pIs munu
uIIItu fIcush cmI. Chuygu funu-
cu nu puj fIyupu susumI.
2
WuquIn-
tumI Tuytu DIos yunu pun uypu IIu
Imu-uycu yoj pIs cunun puj, fIspI tu shu
cunun puj. Imu munu shun cu nu pIs
Imuy pIs munu pIshIn chu. Ichungu
chuy cu nutu quIquIn ushu nun tugu
Tuytu DIos munu cumu c chIn chu.
Chuypu fuquIn juccu nu fmI ushungu.
W

Chuygu cuycun fIyupu IIuquI cuy pmI.
Chuy pIs yungu IIumI!
3
Juc funupu
cupus wumfun cunmun puchuc pIs
u quIquIn pIs cupus chufI unuy cumu
cuwun mun. Chuyno uchcu wutu
cuwuy cuf pIs gustuntu munu fufu-
shu cuptIn, wuup tIn pIs munu sumuj
pumpu cu shu cuptengu chuy funu pI tugu
shuIIu wumfu IIu pIs mus uIIImI.
4
Chuy
shuIIugu yungu numI yufIn. SepuIt fu-
mun uywu cun. JutIn tu pIs munu pIpIs
musyun gu chu.
5
AchIc yuj puchutu
munu fIcu shu cufpIs, Imutu pIs munu
ECIESIASTES5 , 6
958

X
.12 Job 8.9; 14.2; SuI. 39.56; 102.11; 109.23.
Y
7.1 Pfov. 22.1.
Z
7.9 Stg. 1.19.
musyu shu cufpIs chuy funu pItu mus
uIIImI wuush pun jumu congu.
Chuy
funu Ishcuy wufungu wutu cuwu shu
cufpIs Imu chufu shun tu pIs munumI
ushun mun chu cufun. Imuno cuptIn pIs
wuofgu juc puchu IIu mun numI IIupun-
pIs uywun.
7
Runugu wufun-wufun ufun mIcu-
nu IIun pmI. Chuy pIs munumI Imuy-
pIs yumun chu.
8
Imuch tuj mus uIII,
yuchuj funu munu tuntI yuj upu funu-
pI tugu? Imutu fuj pobfI funu pIs gnun
uIII cuwu shun pI tugu?
9
Imutu pIs chufu-
fu shu IIun chmI mus uIII cuytu wuctu
chuf mun nIf yufpu shun ch pI tugu.
Ichungu chuy pIs yungu IIumI, wuyfutu
10
Cunun cuycuj cu nu tugu unuynumI
DIos cumu c chI fun. Chuy n pIs
musyun chmI DIospu munuy nIn mun
munu uyp nun ch puj cushuntu. Puygu
fIyupu munuy nI yojmI.
11
Muych pIs
uchcutu pufIu shun chgu munu cumb-
nej cu nu IIu tumI fImun. Chuyno pufIufgu
munu numI nI Imu uIII tu pIs jofgun ch-
chu.
12
Rusunpugu, pIIIugu musyun-
chu fuj funu puj Imu mus uIII cushun tu-
pIs? Runugu yungu IIumI cuwun. IIun-
tuy n IIumI psu cun.
X
Chuufu funutu
pIfuj wIIIun mun wuu shun pI tunu Imu
cunun puj cushun tu pIs?
Mas a!!i cajcunata ruraypaj
7

1
Juc funu puj p-muypIs uIII
funumI nIf pufIu shungu peff-
mI pI tu pIs mus uIIImI.
Y
YufI shun junuj pI tu pIs mus uIIImI
wuu shun jungu.

2
Guchwu cuycuj wusI mun uywu-
nun pI tugu tpu pu coj uywuymI
mus uIII.
P-muy funu pIs sImfImI wuun.
ChuymI cuwuy cuj cu nugu yufpun-
mun puycu nu pIs wuu nun puj
cushuntu.

3
CushI cuf usInun pI tugu IIuquI cuf
wugu shunmI mus uIII.
IIuquI cup tengu cfun juc-nIfuj-
yup tIn pIs shon gunpgu uIIImI.

4
Yuchuj funugu wuu shu mun
tpu pu cojmI uywun.
Munu tuntI yuj upucu numI
Ichungu guch wu IIutu ushIn.

5
Munu tuntI yuj upu funu cunu
uIIImI cunquI nIshuntu wIyu-
nunpu fuquengu
mus uIIImI yuchuj funu pIu cu-
shuntu wIyup tIn.

Munu tuntI yuj upu funu

usIshungu cuycun
shIfu cunu nInu cho fupuf push tu-
shun n IIumI.
Chuy pIs yungu IIumI.

7
Yuchuj funu pIs juctu ucu chIp-
tengu munu tuntI yuj upu funu-
nmI fufuy cun.
SuynItu jutI pufgu pIfdI c chInmI.

8
Afuytu ushuymI mus uIII, ufuytu
guIIuy cu nun pI tugu.
ImupI tu pIs pusIn su cuymI mus uIII
munu pusIn su yoj cunun pI tugu.

9
ImupI tu pIs jucIIugu umu fubyu-
cuy chu.
Z
Munu tuntI yu coj upu funu cu nu-
IIumI jucIIugu fubyu cun.
10
Amu yufpu chu cuy chu ImunIf-fuj
uupu tu cu nugu mus uIII cufun? nIf.
Chuyngu yufpu chu cuy cun quI munumI
yuchuj funu n chu.
11
Cuy bdu chgu yuchuj cuy uIIImI.
Yuchuj cuy y fcu cuymI Ichungu mus
fIyupu uIII.
12
Yuchuj cuygu ImupI tu pIs
chupu cunmI. GueIIuy pIs IIupun pI tumI
chupun. Chuy pIs yuchuj cuj funugu
mus uIII cuwuy tumI tufIn.
13
Sumuj yufpu chu cuy Tuytu DIos
Imuno fufu shun p pIs. Puy wIcsu-
chI shun tugu pIfuj dIfI chun mun?
ECIESIASTES6 , 7
959

[
7.20 1Juun 1.810.
\
7.2 Pfov. 5; 7.
]
7.29 Gen. 1.2631.
14
ChuymI uIII goyuy cushun junuj cu-
nugu cushI shu goyuy. Munu uIII goyuy
junuj cunu chuyu mup tIn sumuj yufpu-
chu cuy. Ishcun tu pIs Tuytu DIosmI
cumu c chI shu. Chuy n pumI funugu
tuntI yu cun shumoj wutu cu nu cho Imu
psu nun puj cushun tu pIs munu musyuy-
cuf.
15
Yungu IIu puj cuwuf cuy bdu chgu
cuyn tumI fIcushc: AIII funu cunu
cuyu p coj cush pun pIs ftu wuun.
FIyu funu cu nu numI fIyu cuycush pun-
pIs mus unuy cumu cuwun.

1
Amu uIIpugu uIII-tucuy chu, nI
yuchuj-tucuy pIs chu.
Chuyno cufgu quIquI quI goyu shu-
IIuy quI wunmI munu uIII mun
chuyun quI mun.

17
MunumI uIII chu uIIpu fIyu
cuypIs.
MunumI uIII chu uIIpu munu
tuntI yu coj upu cuypIs.
Chuyno cuwufgu quIquI IIuy quImI
wuuytu tufIn quI puj.

18
ChuymI munu tuntI yuj upu
cunuy quIpu fuquengu fusunpu
yuchuy cujtu ushIy.
Tuytu DIostu fIspI tuj cgu
Imuch pIs uIIImI IIoj shengu.

19
Yuchuj funu tugu yuchuy nInmI
yunu pun
chun cuj munduj cunu juc sIudtu
mundu shun pI tu pIs musfuj.
20
Imuno cuptIn pIs cuy puchu chgu
munumI pIpIs cunchu uIII IIutu fufuj,
juchutu munu Imuy pIs fufgu.
[
21
Cuyno wucno nIf wIIIu shu shuy-
quItu umu csu pun quI chu. Chuy n pumI
uywuy nI quI wushuy quI fImu shun tu pIs
munu fIguIn quI p chu.
22
GumpIs uchcu
cutImI jucpu wushun fImush cun quI.
Chuy tugu quIquI quI pIs musyun quImI.
Yachaj cayta ashiypaj
23
Tucuy n pumI yuchuj cuytugu
ushIshc. Nogugu yuchuj cushuj
nIfmI. Ichungu yuchu cuytu munumI
utIpush c chu.
24
Yuchuj cuytu munuygu
fIyupu susumI. PIpIs munumI Imuno
cushun tu pIs tuntI yuytu utIpun chu.
25
ChuymI yupuy estud yuf mustu
yuchuj cun puj. Imupuj Imucunu
cuycu shun p pIs yufpu chu cuf. Chuy-
n pumI tuntI yu cuf fIyu cuygu munu
uIII cushuntu, munu tuntI yu coj upu
cuygu munu uIII cushuntu.
2
Mus juctu pIs fIcush cmI. Wuuy-
pI tu pIs mus fIyupu munu uIIIgu cuycun
musu wufmImI. Chuy wufmIpu
shon gongu togIIu nmI, muquIn pIs
wuscu wun wutu cuf coj nmI. Tuytu
DIos munu shunno goyuj cgu chuyno
wufmI cu nu pItu wItI cunmI. Juchu supu
cujcu numI Ichungu chuy wufmI cu nutu
gutI cuf cun.
\
27
Nogu Yuchu chI cgu Imucunu
Imuno cushun tu pIs estud yu fmI.
ChuymI tuntI yu cushc cuyno cushuntu:
28
Wufungu funu cu nu pItu jucnuy IIu-
tumI tufIshc Tuytu DIos munu shunno
goyujtu. WufmI cu nu tumI Ichungu
IIupun fejsI sh pItu nI jucnuy IIu tu pIs
munu tufIsh c chu. Chuy pIs ushIy cu sh
cujtugu munumI tuf f chu.
29
CuytumI
tufIshc: Runutu DIosgu fufu shu uIII-
tumI.
]
Runugu quIquIn numI IIutuntu
fufush pun munu uIII mun chuyu shu.
8

1
PIfuj tIncun mun yuchuj funu-
mun? PIfuj musyun Imucunu
Imuno cuycu shun tu pIs? Yuchuj funupu
cfungu cushI shumI cuycun. MunumI
Imuy pIs fubyun chu.
Rayta wiyacunanpaj par!ashan
2
Imutu fufu nuy quI p pIs fuy
nIshushuyquItufuj cumIIy. Chuyno
cumII nuy quI pmI Tuytu DIospu jutIn-
cho jufushcunquI.
3
Ruypu uupun pItu
fusyuy IIu umu uywucuychu. Ichungu
fuywun umu IwuI-IwuI chufucuychu.
Musyu shuy quI n pIs fuygu Imutu pIs
ECIESIASTES7 , 8
960

D
8.14 SuI. 73; Jef. 12.14; Hub. 1.24, 1217.
E
9.1 Pfov. 16.1, 9; 19.21.
munu shun tumI fufun.
4
WuquIn Imup-
pIs nIshun pI tugu fuy nIshun cujmI mus
bIIn. Puytugu munumI pIpIs Imu fufu-
shun tu pIs tupunchu.
5
Ruytu wIyu coj cujtugu Imu munu
uIII pIs munumI psun gu chu. Yuchuj
funugu musyunmI Imuy, Imuno
cumIIytupIs.
Cudu csupmI tImpu

cuycun. RunupmI Ichungu juc fIyupu
susu cuycun.
7
Runugu munumI
musyun chu Imu psu nun puj cushun-
tu pIs. NI pIpIs munumI wIIIun chu nI
Imu Imuy psu nun puj cushun tu pIs.
8
MunumI pIpIs duyuchu bdunwungu.
Chuy n pumI mustu munu cuwun chu.
Chuyno munumI pIpIs musyun chu
Imunpu nI Imuy wuu nun puj cushun-
tu pIs. WuuypItugu munumI pIpIs
guesh pIn chu. FIyu cu nu tu pIs munu
uIIItu fufu shun cu nugu munumI suIbun-
gu chu.
9
Chuy pIs funugu funu-musIntu
munu uIIItu fufu nun puj munuy nI yojmI
cuycun. IIupun chuy cu nutu nogugu
fIcushc cuy puchu cho Imuno cushun-
tu pIs estudyushpmI.
Waquenga manacaj!!a cashan
10
Chuy n pIs cuy bdu cho fIcush-
cmI fIyu funutu pumpuycujtu.
FIyupu munu uIII IIutuntu fufu shun
mufcu ch pIs chuy funu munu uIIItu
fufu shuntu gonguy cuf uIubuf cuy cu-
fun. Chuy pIs yungu IIu numI.
11
FIyu
funutu juchun pItu munu custIguptengu
funu cunu sguIfmI juchu fufuy IIu puj
yufpufcuycungu.
12~13
Nogugu yufpuf
Tuytu DIostu sIfbIf fIspItujcunuIIu uIII
cuwu shun tumI. Yufpuf Tuytu DIostu
munu munchucuptIn fIyucunupgu
ImupIs munu uIII chuyu mu nun
cushuntu; IIun tuy psucojno ftu IIu
cuwu shuntu. Chuy pIs juchutu fufuj
cgu jInu IIu juchutu fufuy cuf pIs
uchcu wutumI cuwuf cuy cun.
14
Cuy
puchu chgu uIII funu cu numI ucun
fIyu funu cu nu n pIs. FIyu funu cu nu-
numI uIII goyun uIII funu cu nu n pIs.
D

Nogupgu chuy cu nu pIs yungu IIumI.
15
ChuymI n: cushI shu goyuy IIumI
mus uIIIgu cuycun nIf. Cuy puchu-
cho cuwu shun cumu funugu mIcun-
mun, upun mun, cushI cuf goyun-
mun. Juc ftu IIu cuwuytu Tuytu DIos
goshunchgu IIupuntu ufuf ucu shun-
pItu chuyno goy nu IIun pmI uIIgu
cuycun.
1
Cuy puchu cho Imuno cushun tu pIs
mustu musyu n puj yuchucushpmI
fIcushc funu pugustu junuj tu pIs
jumuytu munu tufI shuntu.
17
Chuy-
pItu sumuj tuntI yu cushc DIos Imutu
fufu shun tu pIs funugu munu sumuj
tuntI yu shuntu, nI cuy puchu cho Imu
psuy cu shun tu pIs munu musyu shuntu.
Musyununpuj Imunpu yufpu chu cuf pIs
munumI musyun gu p chu. Yuchuj funu
musymI nIfpIs fusunpu cujtugu
munumI musyun chu.
L!apanpis iwa!-!!a ushacashan
9

1
Imuno cuycu shun tu pIs IIupun
shon g pumI estud yushc. TuntI-
yu cushc uIII funu cunu fufu shun pIs,
yuchuj cunu fufu shun pIs Tuytu DIospu
muquI IIun cho cuycu shuntu.
E
Runugu
munumI musyun chu Tuytu DIos cuyuf
yunu puy cu shuntu, u munu uIII fIcuf
munu yunu puy cu shun tu pIs.
2
Imuno
cuptIn pIs IIupun tu pIs jucnuy IIumI
shuyu fuy cun:
juchuy nujtu juchu yojtu,
uIII cujtu fIyu cujtu,
IImyu cujtu gunfu cujtu,
DIos puj chufujtu munu chufujtu,
uIII cujtu juchu yoj cujtu,
jufuj cujcu nutu munu jufuj cujcu-
nu tu pIs.
3
Cuy puchu cho cujcu nupgu IIupun-
p pIs munu uIIIgu cuycun cuymI:
IIupun pIs IwuI-IIumI ushu cun. Chuy-
pIs funugu yufpuy cun munu uIIItu
ECIESIASTES8 , 9
961

F
9.9 Pfov. 5.1519.
G
9.1 Pfov. 24.5.
fufuy IIu puj. Cuwuy cu shun ygu munu-
cuj cu nu IIu puj yufpuy cun. Wuuf nugu
puntI yun cho ushu cun.
4
Cuwuy cuj cu nupgu cuycun fmI
Imu yufpu shun cu nu tu pIs fufu nun puj.
ChuymI fImuy pIs cun cuwuy cuj uIIgu
mus uIIImI cuycun wuu shu cuycuj
IIyun pI tugu nIf.
5
Cuwuy cuj cu nugu
musyun fmI wuu nun puj cuycu shu-
IIun tu pIs. Wuu shu cu numI Ichungu
Imutu pIs munu musyun chu nI gnun pIs-
chu. Wuoj cu nu tugu IIupunmI gonguy-
c fInnu.
Wuuy cup tInmI ushu cun

cuyu coj cushun, chIquI cushun pIs, Imu
munu shun pIs. Ushu cuf nugu cuy puchu-
cho munumI Imutu pIs fufun nu chu.
7
ChuymI cuwu shuy quI cu mugu mIcuy-
nI quI tu pIs cushI shu mIsh quI IIu mIcuy.
Bnu tu pIs cushI shu upuy. AIII fufu shuy-
quI cunu Tuytu DIospgu uIIImI cushu.
8
AIII fpuy quI cu nutu Imuy pIs fucu cuy.
Peff mI cu nu wun cupu cuy.
9
Cuyu nu-
cu shuy quI wufmI wun cushI shu goyuy.
F

Cuy puchu chgu psuj IIumI cuycun
Tuytu DIos goshu shuy quI bduy quegu.
Cuy puchu cho fIyupu ucuf ufushuy quI-
pI tugu cushI shu uIII goyu shu IIuy quImI
pguy quI.
10
Imutu pIs fufu nuy quI puj
cuycu shuy quI cu nu tugu IIupun shon-
guy quIpu jucIIu fufuy. Wuu cuf nugu
munu numI Imutu pIs fufun quI p nu chu
nI yufpu chu cun quI p nu pIs chu. MunumI
Imutu pIs musyun quI p nu chu. NI yuchuj
cushuy quI pIs munumI cungu nu chu.
Cay bdacho mana a!!i cashancuna
11
Chuyno juctu pIs cuy puchu chgu
fIcush cmI.
IIuIII nu cuy ch pIs munumI mus
cffej cujchu IIuIIIn.
PIII yu ch pIs munumI jInyu
cujchu bInsIn.
MIcu nun puj mIcuy tu pIs munumI
yuchuj cu nu IIu chu chufun.
MunumI yufpuy su pu cu nu IIu chu
fcu pIs.
MunumI yuchuj cu nu tu pIs uIII
jumu chIn chu.
PItu pIs fugu uIIImI IIoj shI pun;
fugu munu uIIImI IIoj shI pun.
12
Chuy nmI funu pIs munumI musyun-
chu Imuy fu wuu nun puj cushun tu pIs.
Pesc du cunu fedupu boIsun mun cumu-
c nuntu munu musyu shun nmI, bIcu-
nu pIs tfum pu mun wIch gu c nuntu munu
musyu shun nmI funu pIs dIsI gfu syu mun
chuyu nuntu munu musyun chu.
13
Cuy puchu chgu juctu pIs fIcush cmI.
Chuygu fIyupumI yufpu chu cu chI mu shu.
14
Juc puftI chmI cufun tucshu sIud
wuIIcu funu cu nu IIu wun. Chuy munmI
fIyupu munuy nI yoj fuy mugu nun puj
chuyu fun. NIfcuf sIud fufI mun yuycu-
nun pnu sumuj cumu fI cu fun.
15
Ichungu
chuy sIud cho tIyu fun juc pobfI funu
sumuj musyuj-yuchuj. Chuy funumI
musyuj-yuchuj cuynIn wun chuy sIudtu
suIbufun. Ichungu chuy funutu pIpIs
munu yufpu fun nu chu.
1
Chuy pIs nogugu
n: musyuj-yuchuj cuymI mus uIII jInyu
funu cunun ch pI tugu.
G
PobfI funu yuchuj
cuycup tIn munu pIpIs wIyu shu cuptIn, nI
Imu nIshun tu pIs munu csu shu cuptIn pIs
musyuj-yuchuj cuymI mus uIII.

17
Munu tuntI yu coj upu funu cu nupu
fuynIn gupu fuypu fImu shuntu
wIyu nun ch pI tugu
mus uIII cuycun musyuj-yuchuj
wIIIu puf uIII shImI IIunpu fImu-
shun cu nutu wIyu cuymI.

18
Musyuj-yuchuj cuygu pIII yu puj cuj
ufmu cu nu pItu mus uIIImI.
Achcuj uIIItu fufu shu cuptIn pIs
juc funu munu uIIItu fufufgu
IIupun tumI pIfdI chIn.
10

1
Wuu shu chIn fus IIu pIs usyu-
fefgu uIII peff mItu pIfdI chInmI.
Chuy nmI munu tuntI yuj pIs
yuchuj fufu shuntu pIfdI chIn.
RIspI tu shu cuycuj tu pIs munu cuj-
mun chufun.
ECIESIASTES9 , 10
962

H
10.8 SuI. 7.15; Pfov. 26.27.
I
10.12 Pfov. 10.32; 15.2.

2
Yuchuj funugu uIII IIu tumI yufpun.
Munu tuntI yu coj upu funumI
Ichungu munu uIII cu nu IIu puj
yufpun.

3
Munu tuntI yu coj upugu IIupun
fufu shun ch pIs
tuntI yu chI cun munu cuj puj yufpu-
shun tumI.

4
Gumpuj munduj fubyu cuf cup tIn-
pIs fufu nuy quI puj cuycuj tugu
umu cuchuy cuy chu.
PusIn su cofgu fubyu shu cuycuj tu-
pIs gusu c chInmI.
5
Cuy puchu chgu juctu pIs munu
uIIItu fIcush cmI. Chuy tugu quIquIn
munduj cu numI fufun.
Munu tuntI yuj-

cu nu tumI chufun mus munduj cunun-
puj. Mus munduj puj uIII cujcu nu tu numI
chufun tucshu munduj IIu cunun puj.
7
RIcush cmI uywuy funu cunu munt-
du IIu pufejtu. RIspI tdu funu cu nu tu pIs
fIcush cmI uywuy funu cu nuno chuquI-
IIupu pufIy cujtu.

8
PIpIs uchcutu uchcoj cgu
chuy munmI yugungu.
H
PIpIs cuffuI pefgutu ojtej cujtugu
cuIe bfumI cuengu.

9
PIpIs fumItu IIug IIuj tugu
fumI puquIfmI IIuwu fengu.
PIpIs yuntutu chej tuj cgu
quIquIn pIs fIscumI mutu cuy cu-
nun.

10
Jchu Iugu yujtu
yupuy munu ufIIushpungu
cuII puycuf-fmI mutongu.
Chuy nmI sumuj yufpu chu cuf cuf
fufup tengu IIupun pIs uIII IIu cungu.

11
Upuy chIytu yuchuj pIs munumI
uIII nu chu
munu fuj upuy chIp tIn cuIe bfu
cuIy cup tengu.

12
Yuchuj cunu fImu shungu muysI
wIyu cuy IIumI.
quIquInpu contfu IIun puj
fImun pIs.
I

13
Puycu nugu guIIuy cu nun pItu-
puchu ushu nun cu mu pIs
pufIun munu cumu cuj cu nu IIutu.

14
Chuy funu cu nugu munu ushuy-
pumI pufIun.
Shumoj wutu cu nu cho ImupIs
psu nun puj cujtu pIpIs munu
musyuy cup tengu
pIfuj nInmun ImupIs psu nun puj
cujtu?

15
Munu tuntI yuj upu funugu fIyupu
ucuf pIs yungumI ufun.
ChuymI munu musyun chu sIud-
mun muypu yuycunu cushu-
IIun tu pIs.

1
Juc nusyunpu wumfu IIu fuynIn
cuptengu,
mund shej nIn cu nu pIs upuIIuf
mIcu IIuf cucup tengu fIyupu
IIuquI puy pmI.

17
FIyupu uIII chmI cungu juc
nusyunpu
munduj nIn uIII cuptengu.
Chuy chgu mund shej nIn cu nu pIs
cuII pun cunun pmI mIcu nun
fu mIcun.
MunumI upyu IIuf cucun chu.

18
GueIIu funupugu wusInpu junun-
pIs ushu cunmI.
Imutu pIs munu ufojpu munu fufu-
cojpugu wusIn pIs tunInmI.

19
Puycu nugu uIII mIcuytu fufu chIn
cushI cuf mIcu nun puj.
Bnu pIs cuycun cushI shu upunun-
puj.
GueIIuy cuptengu IIupun pIs cunmI.

20
NI shon gu IIuy quI ch pIs fuytugu
umu jumuf puy chu.
ECIESIASTES10
963

J
11.5 Juun 3.8.
K
11.5 SuI. 139.1316.
NI jupu IIuy quI cuycush puy quI pIs
fcupu wushungu umu fImuy-
chu.
Musyu shuy quI n pIs bIcunu
buyIunmI.
Chuy cu nugu uywuf wIIIuy cun-
munmI.
11

1
Yucu mun jItu fIy cujno cufpIs
tuntuy quI tugu pIshI pu coj cu-
nutu uypu fIy.
Mus unuy IIu tugu gumpIs uIII
cushuy quI mun nmI tufIn quI-
puj.

2
Nusyun mun munu uIII cunu
chuyu mu nun puj cushun tugu
munumI musyun quI chu.
ChuymI chufu shuy quI tugu puydI-
shuy quI pItu funu cu nutu goycuy.

3
Pucu tuy fIyupu yunu mu cuf cu-
mup tengu tumyu mon gumI.
Yfugu wIchuypu tunIf pIs,
ufuypu tunIf pIs
muymun pIs tunI shu IIun chmI
jItu f congu.

4
Chuy n IIumI wuyfutu fIcu p cofgu
munu mufu pu con gu chu.
Pucu tuy juntu shu IIu cucojtu fIcu-
p coj pIs munumI cos chuntu
shun tun gu chu.
5
Wuyfu muypu uywu shun tu pIs
munumI musyun quI chu.
J
MunumI
musyun quI chu wumfu mumunpu
puchun cho Imuno fufu cu shun tu-
pIs.
K
Chuyno munumI musyun quI chu
Imu-uycu tu pIs cumuj Tuytu DIos Imutu
fufu shun tu pIs.
Tutupu mufutu mufuy. TufdI pu-

pIs mufuy. MunumI musyu cun chu
muygun cuj uIII wuyu nun puj cushun-
pIs. Muygun shI guesh pen gu pIs,
fImIf mufu shun ch chush, guepu cujtu
mufu shun ch chush? Ishcun chush uIII
cungu pIs?
7
FIyupu uIIImI uchIc yuj puchu cho
goyuygu. IntItu fIcuf uIIImI cushI-
cun chI.
8
PIpIs uchcu wutu cuwuj
cgu uchIc yuj puchu cho cushun yuj
IIupun tufI shuntu cushI cuf mIcu-
chun upuchun. Ichungu yufpu f chun
wuofgu chucuy cho uypu IIu wutu
cunun puj cujtu, ImupIs shumoj wutu-
cho cujcu nugu yungu IIu cunun puj
cujtu.
3ipash-msucunata wi!!apashan
9
JIpush-msu cunu, cushI cuf cuwuy
tImpuy quI cho cushuy quI cumu. Gustuy-
quItu fufuy cuII puy quI cho cushuy-
quI cumu. Shon guy quI munu shuntu,
fIcu shuy quItu fufuy. Ichungu yufpuy:
IIupun pI tu pIs Tuytu DIosgu jusgu shun-
quI pmI.
10
Imup pIs umu yufpu chu-
cuy chu. Ichungu IIutun cu nutu umu
fufuy chu. Rusunpugu jIpush-msu
cuypIs yungu IIumI.
12

1
JIpush-msu cushuy quI cumu
Tuytu DIostu yufpuy. Imu
susu cu nu pIs munu fuj chuyu shu shuy-
quI cumu cumu shoj Tuytu DIostu wIyu-
cuy. Shumoj wutu cu nu chgu cuyno
nInquI puj: Cuwuf pIs munumI Imutu-
pIs jofg nu chu nIf.
2
Tuytu DIostu
yufpuy cunun, IntI cuycu shun cumu,
quIIIu pIs, goyIIuf cu nu pIs uchIc yuy-
cu shun cumu, tumyu fIp tIn pIs pucu tuy
jInu IIu fuj cuycu shun cumu.
3
Ednu
cuptI quegu IIupun cuef puy quI pIs
sIcsIc yun gumI. Chuy wIchungu sInchI
cuycuj chuquI quI cu nu pIs munumI
sInchI nu chu cungu. MIcu nuy quI p pIs
wuII cu IIu numI wuguy quI cunu cungu.
NuwI quI cu nu pIs chucun gu numI.
4
MunumI sumgu wIyun quI p nu chu.
CIII cho muy-jInu bIIutu fufup tIn pIs
munumI wIyun quI p nu chu. MuIInu
ugushun tu pIs munumI wIyun quI p nu-
chu. WufmI cunu cuntuj tu pIs munumI
wIyun quI p nu chu. Puuytu munu
ECIESIASTES10 12
964

L
12.7 EcI. 3.2021.
puydIfmI bIcunu cuntu shun fu
fIcchu mun quI puj.
5
Junujpu wIchush-
puy quI fIyupumI munchu fIn quI puj.
NnI cu nu ch pIs tunI nuy quI pItu
munchu cun quI pmI. AImen dfo juchu
wuytuj nmI ujchuy quI pIs sogu yungu.
BuyIuj chpu cu cunu jupuyIIupu pufej-
nmI pufIytu ucun quI puj. Mujuy quI
cuptIn pIs munumI munu pun quI p nu-
chu. Runugu pufu-sImfI munu cutI-
mojmI uywu cun. Wuup tengu cIII cu-
nu ch numI puypuj wugun.
Cumu shoj Tuytu DIostu yufpuy

cunun, munu fuj wuu shuy quI cumu,
munu f pIs gueIIuy wutuy quI fuchI-
shun yuj, gofI muncuy quI pIs munu fuj
puquI shun yuj, yucu upucunu puyuy-
quI pIs psupu cuntun cho munu fuj
puquI shun yuj, yucutu jofgu cu mu-
nuy quI psu cho cuycuj pIs munu fuj
IchIc-IchIc IIu fufu cu shun yuj.
7
Chuy pI-
tugu uIIpu pItu fufu shu cuef puy quegu
yupuy tIcfungu uIIpu munnu Imuy pIs
cushunno cunun puj. AImu IIuy quI numI
cutengu Tuytu DIos cujmun. PuymI
goshu fuy quI pIs.
L
8
Nogu yuchu chI cojmI yupuy n:
IIupun pIs yungu IIumI! ImupIs yungu-
IIumI!
Ushanan
9
Chuy yuchu chI coj mus musyuj-
yuchuj cush pungu Imuno yuchu-
shun tu pIs funu cu nutu sumuj yuchu-
chI fun. Estud yu fun fImuy cunu
Imu nInun cuycu shun tu pIs. NIfcuf
uIIchu fun.
10
RImuy cu nutu sumuj
cumu c chI fun. Cumu cuf cu chIfnu
fImuy cu nu tugu sumuj uIII IsquIf bI-
fun.
11
Yuchuj cunu fImu shungu cuycun
pIcu tucshej nmI. Puycunu fImu shuntu
jucIIu chu shugu cuycun juc uyshfu
Ist gutu sInchI juwI shun nmI.
12
Chuy-
cu nutu estud ygu sumujmI tuntI yun.
Chuy cu nu pItu uchcu IIbfu cu nutu
fufush pungu munumI ushun mun-
chu fufuy tu pIs. Achcutu estud yuf pIs
utIcunmI.
13
Chuy IIu tu numI fImushc. Munu-
numI mus yuchu chI n puj cunnu chu.
Tuytu DIostu fIspI tuf mundu mIn tun-
cu nutu cumIIy. Runu cu nugu chuy pmI
cuy puchu cho cuwun.
14
Tuytu DIosgu
uIIItu munu uIIItu fufu shun pI tu pIs
IIupun pI tumI funu tugu jusgun gu puj.
PucuyIIupu fufu shun pI tu pIs jusgun gu-
pmI.
ECIESIASTES12
965
1

1
SuIomonpu cuntu nun cu nu pItu
mus cuyuy IIu puj uIII cuj cuntunu.
D
Ga!!aycunan caj cantana
Wurmin

2
Ay, muchuf cu mun quI mun Ichungu!
Cuyu cuy nI quegu bnu pI tu pIs mus
uIIImI.

3
Peff mI quIpu usyuy nIn muysI
musquI cuy IIumI.
QuIquI quImI chuy peff mIngu
cuycun quI.
ChuymI jIpush cu nu pIs cuyu shun-
quI!

4
Pushu cu muy ufI!
RuynI II, wusI quI mun pushu cu-
muy ufI!
Yunusuncunu
Gumwungu cushI shumI goy shun puj.
Chuy ch numI yufp shun cuyu cuy-
nI quI bnu pItu mus uIII cushuntu.
Rusun tu chufI jIpush cu nugu cuyu-
shun quI!
Wurmin

5
Jefu su Ien jIpush cunu
yunu IIu cufpIs cuyuy IIu pmI c.
Ceduf funu cu nupu toIdun cu nuno
oguImI c.
SuIomonpu cuuf tun cho chupu fuj
tIu cu nuno cuyuy IIu pmI c.

Amu fIcu p muy chu yunu IIu

cush tugu,
nI shunuy wun yunu yu shu cush tu pIs.
Tuf cu numI nogu puj fubyu cuf c-
fI fun.
ChuymI bus chuc fu cu nutu tpu-
chI mu fun.
QuIqupu bus chuc ftu Ichungu
munu tpush c chu!

7
Cuyuyn wIIIu muy ufI,
muypu tuj uyshuy quI cu nutu
mIchIn quI?
Ius-dsI IntI fIyupu shunu shun
fugu muymun tuj IIun tu cu-
chej gutIn quI?
ImunIf-fshI pufIy c mun
umguy quI cunu uywun cu nutu
Cantares
Tuytu DIospgu uIIIchu cuycun mujuchucuf goyushunchI?
BIbIIuchgu fImunmunchu juc wufmI funuwun cuyunucushunpuj?
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfupu jutIntu hebfeo fImuy chgu mus cuyuy IIu puj cuj
cuntunu nInmI. Cuychgu cuyu nu cuy pmI cuntun. QuIm sujmI chus quI p nu cuyIIupu cuntuy-
cun: Juc cuycun wufmIn. PuypmI mus fImun cuy IIbfu chgu. Mus juc cuycun funun. Puy mus
fImun wufmI cuyu coj cushun puj. WufmIntu sumuj cuyu shun p pIs fImuy cun. Mus jucnu cuycun
yunu sun cunu. Puycu nugu cuycun wufmItu compu uj cu numI. Puycu nu tumI Jefu su Ien jIpush-
cunu nIycun.
Cuy IIbfu chgu fImun fusunpu cuyu nu cuy pmI. Chuyno fImuy cun juc wufmI wun funu cuyu-
nu cu shun pmI. Cuyu nu cu shun pItu y muju IIun wun goyu shun pI tumI cushI cuy cun.
WuquIn funu cu nugu nIfun chuy cu nu tugu BIbIIu cho umu fImun mun chu nIf. Chuy pIs
wuquengu tuntI yu shu juc funu wufmIntu cuyu shunno Tuytu DIos pIs IsfueI cu nutu cuyu shun-
tumI. Chuy pItu guepu tu nugu funu cunu tuntI yu shu funu wufmIntu cuyu shunno Jesu cfIstu pIs
puymun yfu coj cu nutu cuyu shuntu. Muygunno tuntI yup tIn pIs uIIImI. Ichungu cuy IIbfutu IIguI-
shun Gene sIs 1.2728 nIycu shun mun yufpu cu shu pIs.

D
1.1 1Rey. 4.32; Cunt. 3.911.
966
mIchI cu shun guepunpu gueIIu
pufI cu chuj wufmIngu?
Yunusuncunu

8
Cuyuy IIu puj wufmI cu nu pI tu pIs
mus cuyuy IIu puj wufmI,
munu musyush puy quegu
uyshu cu nupu yupI IIunpu uywuy.
MIchI coj cu nupu chuc IIun cunu
cuycu shun Idu IIunpu cubfuy-
quI cu nutu mIchI cuy.
Runun

9
Cuyuyn, gumgu uduf nuy quI cu-
nu wun cunquI
fufuonpu cuff tuntu gufchuj
cuyuy IIu puj fnu ywun nmI.

10
Cfuy quegu uftI quI cu nu wun
cuyuy IIu puj uchIc yuy pufuj-
uchIc yuy cun.
Cuncuy quI pIs pefIus wuII gu cu nu-
wun cuyuy IIu puj cumu fuy cun.

11
GofI uduf nu cu nu tumI fufu p-
shuy quI.
Yufuj gueIIuy cu nu tumI chufu p-
shuy quI.
Wurmin

12
Ruy jumu fu shun mun pIs
peff mI wun cupu cu shpu usyuy-
nengu muyu cuy cunmI.

13
Nogupgu cuyuyn cuycun shutI-
muII wu wun mffu peff mItu
Imuy pIs wuII gu fu sh nmI.

14
Cuyuyn nogupgu cuycun cuyuy-
IIu puj uIII usyuj wuytu
En-gudI puftI cho cuycuj nmI.
Runun

15
Cuyuyn, fIyupu cuyuy IIu pmI
cunquI.
Rusunpu cuyuy IIu pmI cunquI.
NuwI quI cu nugu cuycun Ishcuy
puIu mu nmI.
Wurmin

1
cunquI.
Rusunpu cuyuy IIu puj cumu fuj
funumI cunquI.
Runun
Cmun chgu cuycun befdI fuy cuj
tujtu pumpumI.

17
WusIn chpu guefun cu nu numI
sedfu guefu cunu.
Junun chpu chup muj nIn ch numI
cuycun sIpfes cunu.
Wurmin
2

1
Nogugu c Sufon cho cuj fsu
wuytumI.
Rugfu pumpu cu nu cho cuj IIfyu
wuytumI c.
Runun

2
Cushu cunu chuu pIn cho cuycuj
IIfIo wuytu nmI
cuyuy ngu jIpush cu nupu chuu pIn-
cho cuycun.
Wurmin

3
MuntI chuu pIn cho munsnu yfu
wuyu fuy cuj nmI
cuyuy ngu wuquIn funu cu nupu
chuu pIn cho cuycun.
IIun tuy nIn mun jumuy cofgu
fIyupumI cushIc.
Wuyuy nIn pIs fIyupu mIsh quejmI.

4
AIII mIcuytu mIcuf cuy cu shun
fIstu wusI munmI pushu mu shu.
Chuy chgu fIyupu cuyu mush-
punmI ogIIu mu shu.

5
Puytu cuyuy IIu wunmI wuu cu fIy-
tu pIs munuy cnu.
Psus pItu pustII cu nutu gufu muy
ufI.
Muns nu cu nu tu pIs gufu muy ufI.

Jucuj muquIntu juwu nu puy cu-

mun mun Ichungu.
Jucuj muquIn wunnu mucu IIuf cu-
mun mun Ichungu.
Runun

7
MuntI IIuy chu cunu-fuycu,
tufush cunu-fuycu
CANTARES1 , 2
967

E
2.7 Cunt. 3.5; 8.4.
F
2.1 Cunt. 6.3.
uunI muy ufI Jefu su Ien jIpush cunu
cuyuyn puu cuy cujtu munu
fIcchu chI nuy quI puj.
Puu cu chun puuytu sucsu shun-
yuj.
E
Ishcay caj cantana
Wurmin

8
Cuyuy ngu uywuy c mun numI.
cuntu wIyuy c numI.
JIfcupu pIntIf cuf pIntIf cufmI
uywuy c mun.
Puytush Imu cu nupu putu cu nu-
pu pIs pIntIf cuf pIntIf cufmI
uywuy c mun.

9
Cuyuy ngu IIuy chu nmI:
IIuychu-muII wu nmI.
Chuy ch numI cuycun! Puncu
wujtun ch numI!
Bent nupu fjus IIun pumI wutguy-
c mun.
Runun

10
Cuyuyn, jutu fIy.
FIyupu cuyu sh wufmI, cuypu
shucu muy ufI.

11
Tumyu quIIIu cu nugu psu shu-
numI.
Tumyugu munu numI cunnu chu.

12
Intfu jIfcu chmI wuytu cu nu pIs
push tu cu fu mu shu.
Cuntu nun chI wIchun chuyu mu-
shu numI.
TIyu shun chpugu wIyu cuy cun-
numI
puIu mu cunu cuntu shun pIs.

13
gus yfu cu nu pIs wuyu fuy cun-
numI.
bus chuc fu cu nu pI tu pIs cuyuy IIu-
puj usyuy nIn muyu cuy c mun-
numI.
Cuyuyn jutu fIynu ufI.
FIyupu cuyu sh wufmI cuypu
shucu muy ufI.

14
Cuyu sh puIumu, gumgu pucu-
cuy cun quI gugu cu nu munmI.
Amu pucu cuy chu ufI.
Cfuy quItu fIcuy cu shuj ufI.
BusnI quItu wIyuf cu shuj ufI.
Gum fImu shuy quegu muysI wIyu-
cuy IIumI.
Gumgu muysI fIcu p cuy IIumI
cunquI.
Is/cun cuntus/un

15
bus nIn chgu wuytu fuy cunmI.
Tucshu utoj cu numI bus nIn chtu
ushuy cun.
ChufI pmuy-IIupu utoj cu nu tugu!
Wurmin

1
Cuyuy ngu nogu IIu pumI. Nogu pIs
puyIIu pumI c.
Puygu uywun cu nutu mIchIn IIfyu
wuytu cunu cuycu shu IIun pumI.
F

17
Munu f pIs puchu wufup tIn,
munu fuj IIun tuy IIIgu shun cumu
jucIIu cutI cu II muy ufI.
IIuychu-muIIwu chun yuj puntu-
cu nu mun cutI shunno
jucIIu cutI cu II muy ufI.
3

1
Cm cho chucuy cunu
ushIf cuyuy ntu.
Muy-jInu ushIf pIs munumI tuf-
chu.

2
ChuymI jutuf cuf
sIud Int fupu
uyw cuyuy ntu ushej.
CIII cu nu pu pIs Isu cu nu pu pIs
ush.
CANTARES2 , 3
Pulumucunu (Cunt. 2.12)
968

G
3.5 Cunt. 2.7; 8.4.
H
4.1~2 Cunt. 6.56.
Muy-jInu ushIf pIs munumI tuf-
chu.

3
SIudtu tpuy cuj
funu cu nutu tupuc
Munu chu gumcunu fIcush cun-
quI cuyuy ntu? nIf.

4
Tupu cu sh pItu uywuy cu shu II-
ch numI
cuyuy n tugu tufIfc.
NIfcofgu muquI pItu junchu cuf cuf
munu cuchuypu
push mumpu wusIn mun.
Runun

5
MuntI IIuy chu cunu-fuycu,
tufush cunu-fuycu
uunI muy ufI Jefu su Ien jIpush cunu
yuj.
G
Quimsa caj cantana
Yunusuncunu

Imufuj gosh tuy IchI fuy cujno

chun yuj pItu uywuy c mgu?
Imutuj uywuy c mun mIfu peff-
mI wun InsIn su wun cupu cu shu,
cuyuy IIu puj uIII usyuj peff mI cu-
nu wun cupu cu shu?

7
Chuygu SuIomonpu undus nIn-
chuj!
Sojtu chuncu (60) suId fu cu nupu
chuu pI IIun tumI uywuy c mun.
Chuy suId fu cunu IsfueI chgu
cuycun jInyun nIn cujcu nu IIumI.

8
JInu ch pIs pIII yuy yuchuj cu nu-
IIumI.
IIupun pIs puycu nugu subII wun
fIyupumI pIII yuytu yuchun.
Puycu nugu subIIntu cheg IIun cho
jutI shu IIu pufI chIn
chucuypu ImupIs cuptengu jucIIu
pIII yu nun puj.

9
Ruy SuIomongu undus nIntu fufu-
chI cuf cu shu
IIbu nu cho cuj uIIIn nIn guefu cu-
nu pI tumI.

10
IchI fuj nIn cu nugu gueIIuy pI tumI
cuycun.
Jumu fup tIn wujtuntu tucnu nunmI
gofI pItu cuycun.
QuIquIn jumu nunnu mufdu
tIu wun cuyuy IIu puj jIfu shu
cuycun.
RufIn numI cuycun Jefu su Ien
wufmI cunu
cuyuf fIyupu cuyuy IIu ptu bufdu-
shun.

11
SIn wufmI cunu,
IIoj shI muy fuy SuIomontu fIcu-
nuy quI puj.
Mumun cuyuy IIu puj cof nutu
muju chu c nun puj fufu pu shun-
tumI jutI fuy cun.
Chuy cof nu tugu fufu pu fun mus
cushIshu-cunun junuj pmI.
Runun
4

1
cunquI.
Rusun pumI cuyuy IIu puj cunquI.
Shucu tu cu shuy quI fufIn cho
uwI quI cu nugu cuycun Ishcuy
puIu mu nmI.
Ajchuy quI cu nu pIs uypu IIu cubfu-
muII wu cunu
GuIuud jIfcu cu nupu puuf pufej-
n fmI cuycun.

2
QuIfuy quI cu nu pIs IIupun cuyuy-
IIu puj yufuj IIumI cufcuy cun.
Chuygu cuycun bu shun pItu
uyshu cunu fIuyIIunpu chuy fuj
IIoj shI fI shuno; futu nun puj uIII
cuycuj nnu.
IIupun pIs munu pIshIypu IwuI-
IIumI cuycun.
H

3
ShImI wIfpuy quI cu nu pIs
pucu jIu n fmI cuycun.
CANTARES3 , 4
969

I
4.5 Cunt. 7.3.
PufIu cuy nI quegu muysI wIyu cuy-
IIumI.
Shucu tu fu shuy quI fufIn cho
cfuy quI cu nugu cuycun gfunu-
dutu puIIunpu puftI fI shu nmI.

4
Cuncuy quegu cuyuy IIu puj cuycun
DuvId fufu chI shun cuyuy IIu puj
tffI n fmI.
Chuy tffI chgu wufun gun pumI
jInyu suId fu cu nupu chupu-
cunu esc dun wuguI fuy cun.

5
Ishcun chuchuy quI cu nugu cuycun
mIIIIsh IIuy chu cunu
I
IIfyu wuytu cu nupu chuu pIn cho
mIcuy cuj n fuj.

Munu fuj puchu wufu shun yuj,

munu fuj IntI pIs yugu mu shun yuj
uywu shuj mffu peffmI cushun
jIfcu mun,
InsInsu cushun putu mun.

7
Cuyuyn, gumgu cuyuy IIu pmI
cunquI!
ChuquI pItu umucumu cumu fuj
cuyuy IIu pmI cunquI!

8
Muju II, uywu cu shun.
Ibuno puntu pItu ufcu shun.
Puntu cu nu pItu ufshun.
IIyun cunu tIyu nun muchuy cu nu-
pItu uywu cu shun.
TIgfI cunu tIyu nun puntu cu nu pI tu-
pIs ufcu shun.

9
Cuyuyn, muju II,
shon g tumI pusuypu tufwu t-
chIsh cun quI.
Gum fIc fu mup tI IIuy quImI,
wuII guy quI cho cuycuj cuIuf jIu-
IIu wunmI
shong pusuypu cuyu cuf cu shu-
fuy quI.

10
Cuyuyn, muju II,
cuyu mu shuy quegu shon g cu mu-
fmI chuyuy cun.
Cuyu mu shuy quegu mIsh quej
bnu pI tu pIs mus uIIImI cuycun.
Peff mI wun pIchu cu shuy quI pIs
IIupun peff mI cu nu pItu
mus cuyuy IIu pmI usyun.

11
Cuyuyn, shImI wIfpuy quegu
mIsh quI n fmI.
Muchu cuy nI quI pIs IchI wun
mIsh quI cuycuj n fmI.
Rpuy quI pIs IIbu nu cho cuycuj
muntIpu usyuy nIn n fmI
cuyuy IIu puj usyun.

12
Cuyuy II, muju II, gum cuycun quI
Int funpu guen chu shu weftuno,
ushuj puj chupu shu yucu psuno,
push tuj yucutu IIbI shuno.

13
Fftu yoj weftu nmI gumgu
cunquI. Chuy weftu chmI
cuycun:
mIsh quej gfunudu,

14
nufdo, uzuffn,
cuyuy IIu puj usyuj Ibo-oIof, cunIu;
tucuy custu InsInsu yfu cunu.

15
Weftu chuu pIn cho push tuy cuj
pucyumI cunquI.
Yucu push tuy c mu shun psumI
cunquI.
IIbu nu pItu ufuy cuj yucumI cunquI.
Wurmin

1
WIchuypu uywuj wuyfu, sumuj
wuyf muy.
Ufuypu uywuj wuyfu, shumuy
cuymun.
CANTARES4
Liyun cunu (Cunt. 4.S)
970
Weft mun wuyf mush puyquI
cuyuy IIu puj usyuy nIntu
cuyuyn cujmun mush tu c chIy.
Chuy fmI cuyuy ngu weftun mun
shumongu.
Chuy cho ff tu cu nupu mIsh quej
wuyuy nIntu mIcongu.
Runun
5

1
Cuyuyn, muju II, weft ch-
numI cuyc.
MuynumI shun tush cnu mffu
peff mItu, cuyuy IIu puj usyuj-
cu nu tu pIs.
Sfu IIun ch fuj cuycuj mIsh quI tu-
pIs muynumI yuwush cnu.
IchI tu wun bnu tu pIs muynumI
upushc.
Yunusuncunu
Amg cunu, mIcuy, upuy.
Gumcu nugu, uycu tu pIs gustu shuy-
quItu upuy.
Chuscu caj cantana
Wurmin

2
Puuf pIs muyuj muyuj IIumI
puuy cuf.
Chuyno puuy cu sh chmI wIyuf-
cuf puncu pItu cuyuyn guyu-
cuy c mu shuntu:
Runun
Puncutu quIchu puy cu II muy ufI,
cuyuy nI II, muju II,
cuyuy IIu puj puIumu-muIIwu!
UmpIs shuIIuy pu shumI cuycun!
Chucuy shuIIuy yucumI um pI tu-
pIs jutuy cun!
Wurmin

3
MuynumI fp tu pIs IojtI cushc.
Yupuy f chufI jutI cu shuj?
MuynumI chuqu cu nu tu pIs
muyIIu cushc.
Yupuy f chI chuqu cu nu pIs
gunfungu?

4
Cuyuy ngu muquIntu jutIf cu mu-
fun puncupu uchcun cuycujpu.
Chuufu shon g pIs tIc-tIcyu fun fmI.

5
ChuymI jInun fu jutu fIf cuyuy-
ntu quIchu p n puj.
Muqu pI tu pIs mffu peffmI
jutuf cu fun fuj.
Dd cu nu pI tu pIs mffugu jutuf-
cu fun fuj.
Puncutu funcu fuj mun pIs jutuf cu-
fun fuj.

Cuyuy ntu puncutu quIchu pu fIpt

puygu munumI cushu nu chu.
Aywu cu shunu cufun.
Guyu cu mu shuntu yufp fIf fIyupu
IIuquI cuf.
AshIf pIs munumI tufI f nu chu.
Guyu cup t pIs munumI muyu cu-
fun nu chu.

7
Chuyno ushIf pufIy cuj tumI tufI-
mu fun
sIudtu tpuf tumuy cuj funu cu-
nu pIs.
Mugu mush pun fuchIy-fuchIy IIu
fufu mu shu.
Juc tu pIs fIfsupItumI guechu fu-
mu fun.

8
Jefu su Ien jIpush cunu, gumcu nu-
tumI fuwuc:
cuyuy ntu fIcush puy quegu
wIIIuy cu pu muy ufI
gumpuj IIuquI cuy IIu wun guesh-
yuy cun nIf.
Yunusuncunu

9
Cuyuy IIu puj wufmI cu nu pI tu pIs
mus cuyuy IIu puj wufmI,
Imu cuyuy IIu p tuj cuycun cuyu-
shuy quI funugu
chuyno nImu shuy quItu nogu cunu
wIIIu npgu?
ImunI fuj tuj chuy cuyu shuy quI
funugu?
Wurmin

10
Cuyuy ngu cumu fuj IIu pucu
cfumI.
CANTARES4 , 5
971

J
.3 Cunt. 2.16.
K
.4 1Rey. 15.21.
L
.5~ Cunt. 4.12.
Puytugu fejsIn quI munmI chuncu
wufungu funu cunu gotu fuy cu-
shun ch pIs.

11
Umu ujchungu uchIc yuy cu chuy-
cunmI.
Yunu cuynIn pIs pbu pu n fmI
uchIc-uchIc yuy cun, jInu ch pIs
gosh pumI.

12
NuwIn pIs Ishcuy puIumu IchI-
wun bu cu shu n fmI.
Ishtun quI Idun cho futuf puy cuj-
nmI uchIc yuy cu chuy cun.

13
Cfun cu nugu shun shuypu-shun-
shuy cun weftu cu nu cho
uIII usyuj wuytu cunu cuycuj nmI.
ShImI wIfpun cu nu pIs cuycun fsu
wuytu push tu fuy cuj nmI,
chuy jununpu mffu peffmI
jutuy cuj n fuj.

14
MuquIn cu nu pIs cuycun gofI suft-
jupu uwIn mun pefIus cu nutu
chufu pu shu nmI.
Cuef pun pIs cuycun cumu fuj
IIush wuy.

15
Chun cun cu nu pIs uchIc yuypu
uchIc yuy cu chuy cuj fumI pItu
fufu shu pIIun cu cu nu nmI.
GofI pItu fufu shu jumu cu nu cho
IchI fuy cujno cuycun.
Puytugu fIc fI IIuf numI fejsIn chI
IIbu nu pItu cuj sedfu guefu cu nu-
tu n pIs.

1
RImu cuy nIn pIs muysI wIyu cuy IIumI.
Puygu muysI cuyu cuy IIumI.
Jefu su Ien jIpush cunu,
chuy nmI cuyu sh funugu,
chuy nmI yunu sgu.
Yunusuncunu

1
IIupun wufmI cu nu pI tu pIs mus
cuyuy IIu puj wufmI,
muypu tuj uywu cu shu cuyuy nI-
quegu?
Muymun tuj uywun mun?
Ashej uywu shun ufI.
Wurmin

2
Cuyuy ngu uywu shu weftun munmI.
Puygu uywu shu cuyuy IIu puj uIII
usyuy cuj wuytu weftun munmI.
Chuy munmI uywu shu uyshun cu-
nutu mIchI coj,
fsu wuytu cu nutu puIIuj.

3
Nogugu cuyuy n pumI c, puypIs
nogu IIu pumI.
Puygu uywun cu nutu mIchIn IIfyu
wuytu cunu cushun chmI.
J
Pichga caj cantana
Runun

4
Cuyuyn, gumgu cunquI TIfsu sIud-
n pIs fIyupu cuyuy IIu pmI,
K
Jefu su Ien sIud n pIs muysI cuyu-
cuy IIumI;
pIpIs munu IchI pu shun pIII yu mun
uywuy cuj suId fu cu nu nmI.

5
Amunu fIcu p muy nu chu ufI.
RIcu p mush puy quegu pengu cu-
chI mun quImI.
Ajchuy quI cu nu pIs cubfu-muII wu-
cunu
GuIuud jIfcu cu nupu puuf pufej-
n fmI cuycun.

QuIfuy quI cu nu pIs IIupun cuyuy-

IIu puj yufuj IIumI cufcuy cun.
Chuygu cufcuy cun bu shun pItu
uyshu cunu fIuyIIunpu chuy fuj
IIoj shI fI shu cuycujno
mIII wuntu futu nun puj uIII cuycuj-
nmI.
L

7
Gfunu dutu puIIunpu puftI fI shu nmI
shucu tuy quI fufIn cho cfuy quegu
cuycun.

8
Sojtu chun cumI (60) cuycun
fuypu wufmIn cu nugu.
Pusuj chun cumI (80) cuycun
chnun cu nugu.
CANTARES5 , 6
972

M
7.3 Cunt. 4.5.
Ruypu dons IIu jIpush nIn cu nugu
uycu shI cufun pIs.

9
Chuyno cuptIn pIs cuyu sh puIu-
mgu jucnuy IIumI.
PuyIIu tumI ucfushc.
Puy jupu IIunmI cuycun
mumun guesh yu cush pun mus
cuyu shun cgu.
JIpush cu nu pIs fIcush pun uIII
goyuy nIn.
Ruypu wufmIn cu nu pIs, ch nun cu-
nu pIs puypgu uIII tumI pufIun.
Yunusuncunu

10
PItuj chuy wutguf cu mun
tutupu IntI yuguf cu moj n pIs?
QuIIIu n pIs cuyuy IIu pmI,
IntIno uchIc yuy cu chuy cuj,
pIpIs munu IchI pu shun pIII yu mun
uywuy cuj suId fu cu nu nmI.
Wurmin

11
NuwuI yfu cu nu IIu cuycu shun
muntIpu uywushc.
Aywushc yucu uywuj fugfu cuntun
pumpu befdI fuy cujtu fIcu puj.
bus chIchIy cujtu, gfunudu
wuytu fuy cujtu
fIcuytu munush pmI ufushc.

12
Chuy pI tugu munumI musyush c-
nu chu Imuno cush tu pIs.
Ruynpu uupun chnu cuwu IIu
gufchu shun cuff tu cho fIcu cushc.
Yunusuncunu

13
CutI cu muy, SuIu mItu, cutI cu muy ufI!
Gumtu fIcuy tumI mun! CutI cu-
muy ufI!
Wurmin
Imuno cuycuj tu tuj SuIu mI tu tugu
fIcuytu munuf cuy cun quI?
Yunusuncunu
ToIdu cu nu cho guch wujno guch-
wuy cuj tumI fIcuytu mun!
Runun
7

1
Ruypu wumfun, IIun guI quI-
chgu chuquI quI Imuno cuyuy IIu-
p shI cumu fun.
Cheg IIuy quI pIs Imuno cuyuy IIu puj
cumu fuj shI cuycun.
Aduf nu cu nutu fIyupu fufuytu
yuchuj cunu fufu shu n fmI
cumu fuj cuycun.

2
Pupuy quegu cuycun cpuno
fuyfu,
Imuy pIs chuy cho uIII bnu munu
pIshI shunno.
Puchuy quI numI cuycun juc gotuy
fgu gotu fuy cujtu
Intfu cuntunpu IIfyu wuytu
tumu pu fuy cujno.

3
Ishcun chuchuy quI cu nugu cuycun
mIIIIsh IIuy chu cu nu nmI.
M

4
Cuncuy quegu IIush wuypu IIush-
wuy cun cuyuy IIu puj ufushu
tffI nmI.
NuwI quI numI cuycun Ishcuy yucu
Ishtun quI
Hesbn sIud cho cuycujno,
But-RubIm puncupu uupun cho
cuycujno.
Senguy quI numI cuycun Dumuscu-
mun fIcu fuy cuj
tffI IIbu nu cho cuycujno cumu-
fuj.

5
Umuy quI pIs cuef puy quI chgu
cuycun CufmeIo puntuno cuyuy-
IIu pmI.
Ajchuy quI cu nu pIs cuyuy IIu puj
uchIc-uchIc yuy cun.
Ajchuy quI wungu fuytu Imunuy-
cush cun quI tuj pusuypu cuyu-
cuf cu shu nuy quIpgu?

Cuyuyn, gumgu cunquI fIyupu

cuyuy IIu pmI.
Munu cuchuypu cuyu cuy puj,
fIyupu cuyuy IIu pmI cunquI.

7
PuImu yfu IchI fuy cujno cuyuy-
IIu pmI cunquI.
CANTARES6 , 7
973

N
8.4 Cunt. 2.7; 3.5.
Chuchuy quI cu nu numI chuy
yfupu wuyuy nIn wufcuf puy-
cujno.

8
Nogugu puImu yfu munmI
wIchuytu yufpuyc,
wuyuy nIn wufcu fuy cuj cu nutu
duyu-tucuf cu n puj.
Chuufu chuchuy quI cu nugu cungu-
puj suftunpu-suftunpu bus
wuyu fuy cuj nmI.
Jmuy nI quI numI muns nuno
usyungu.

9
PufIu cuy nI quegu mIsh quej uIII
bnu nmI.
Chuygu cuycun mIsh quej bnu
shImI-wIfpun chpu, quIfun chpu
mIsh quI IIu chuyuf psu fej-
nmI.
Wurmin

10
Nogugu cuyuy n pumI c.
PuypIs nogu wun IwuI cuytumI
munun.

11
Cuyuyn, jucIIu uywu shun jIfcu-
mun.
Cuyuy IIu puj usyuj wuytu cu nupu
chuu pIn cho wuf mu shun.

12
Tutu pu numI tumu pu coj uywu shun
bus chuc fu cu nupu.
Chuy chmI fIcu shun; m muynu-
chush muII cuy cun wuyu nun-
puj;
m wuytu fuy cun nu chush;
gfunu du cu nu pIs m wuytuy cun-
nu chush.
Chuy chmI musyu chI shuy quI
fusun puypu cuyu shtu.

13
AIuy fImI mundfu go fupu uIII
usyuy nIn pIs muyu cuy c mun.
Nuupun ch chgu Int fu pumI
cuycun tucuy custu fftu cunu:
chuquI shu fftu cunu, chuy fuj
puIIu fI shu cujpIs.
Chuy tugu gumpmI ucfushc.
8

1
Mumpu chuchun wun guesh pej
tuf cunquI mun cufun.
Chuyno cuptengu gumwun cIII-
cho tIncush p pIs muchuf c-
munmI.
Chuu fugu pIpIs munumI jumuf p-
mun mun chu.

2
Chuyno custumfI cuptengu
push munmI mumpu wusIn-
mun.
Chuyuy cu chefgu wusIn fufI-
munmI yuycu ch mun.
Chuy chgu gumnumI yuchu chI-
mujn cunquI mun.
Chuufu upunuy quI puj mucy mun
mus uIIIn nIn cuj bnutu,
gfunu d putu gupchI shu yucun-
tu pIs.

3
Jucuj muquIntu juwu nu puf cu-
mun mun Ichungu.
Jucuj muquIn wunnu mucu IIuf cu-
mun mun Ichungu.
Runun

4
AunI muy ufI Jefu su Ien jIpush cunu
yuj.
N
Sojta caj cantana
Yunusuncunu

5
PItuj chun yuj pItu uywuy c mgu?
PItuj cuyuy nIntu mucu IIu shu
uywuy c mun?
Runun
Gumtugu munsnu yfupu
chuquIn cho puu cuy cuj tumI
fIcchu chIf.
Chuy chmI mumuy quI tu pIs
nunuy chufI fun.
Chuy chmI mumuy quegu guesh-
yu cu shu fuy quI.
CANTARES7 , 8
974
Wurmin

Nogu tugu munu gonguypu yufpu-

f muy.
RIcfuy quI ch pIs jut ch pu shuno
cuchun munu gongu m nuy-
quI puj.
Cuyu nu cuy tugu wuuy tuno
munumI pIpIs chupun chu.
FIyupu munu nu cuy pI tu pIs sepuI-
t fu pI tuno munumI guesh pIn-
ch chu.
Cuyu nu cu shun chgu Tuytu
DIospu nInun nmI munu upIn-
chu.

7
Aypu IIu Iumuf yucu pIs
munumI gongu chI mush wun chu
fIyupu cuyu nu cu shun ch tugu;
nI muyu cu nu pIs munumI chup-
mush wun chu.
Chuyno cuyu nu cuy cujtu
juc funu Imu-uycun tu pIs goycu-
shuy quI nIptengu
chuy funutu munu cuj munmI
chufun mun.
Wurmipu turincunu

8
PuIn chpugu munu fmI
chuchun pIs push pun f chu.
Puytu ushej shumup tengu
Imutu tuj fufu shun?

9
Puy cuffuI pefguno sIgfu
cuptengu
uIII cushun pItu puypu junun cho
gueIIuy pI tumI juc puIu syutu
fufu chIsh wun.
Puy puncu quIchu fuy cujno cuptIn
Ichungu jununpu sedfu tubIu-
cu nu wun chupuf cush wun.
Wurmin

10
Nogugu cuffuI pefgu nmI
cuyc.
Chuch cu nu pIs fIcchu cunu tffI-
cu nu nmI cuycun.
Cuyuy npu uupun cho
cushpgu
uIII goyuy ch numI cuyc.

11
SuIomonpugu BuuI-humon chmI
bus chuc fun cufun.
Chuytu tpu nun pmI funu cu nutu
chufu fun.
Chuy funu cu numI cos chu
ushuygu
cudu-nun wufungu (1,000)
gueIIuytu pguj.

12
Wufungu gueIIuygu gumpuj cucu-
chun SuIomn.
Chuc futu fIcuj cu nu p pIs Ishcuy
puchuc (200) gueIIuy cucu-
chun.
NogumI Ichungu bus chuc ftu
quIquI II fIcuc.
Runun

13
Weftu cu nu cho cuyuy IIu puj cuycuj
wufmI,
fImu shuy quItu wIyu shuj ufI.
Yunu sun ch cu numI wIyuytu
munuf cuy cun.
Wurmin

14
Cuyuyn, cffI muy ufI.
IIuy chuno cffI muy.
IIuy chupu wuwun n fuj
uIII usyuy cuj jIfcu cunu junun pu pIs
cffI muy ufI.
CANTARES8
975
RIMIR CA3 PARTI
(CAPTULOS 1S9)
3ud runacuna juchasapa cashan
1

1
Amospu wumfun IsuIus-
tumI Tuytu DIos fIbI Iu fun Jud
nusyun wun cupI tuI nIn Jefu su Ien
Imuno cunun puj cushun tu pIs. Chuy-
cu nu tugu fIbI Iu fun
D
Jud nusyun cho
Uzus,
E
Jotum,
F
Acuz,
G
Ezequus
H
fuy
cushun wIchunmI.

2
Junuj puchu, cuy puchu
T D cuyno nIshuntu
wIyuy:
Wumf cu nu tumI fucu y nun-
cumu uywushc.
Rucu yuf cuf nugu chIquI cuf cu mu-
shunu.

3
Yuntugu duyuntu fejsInmI.
Bffu pIs fejsInmI duyun
muymun gufu nun tu pIs.
IsfueI cu numI Ichungu ucfu sh
cuycuf pIs
munu fejsI mun chu nI tuntI yu cun-
pIs chu.
I

4
Ay Imun fuj cunquI juchu supu
funu cunu,
munu uIIItu fufuf juchu upufI coj
funu cunu,
juchu su pu cu nu pItu mIfuj cunu,
pIfdI cu shu wumfu cunu.
Isaas
Cuyushun funucunutu Tuytu DIos custIgunmunchufuj?
Tuytu DIosgu bIndIsyuntu gon ucfushun IsfueI funucunuIIutuchufuj?
Pitaj caran? Isuus nInun cuycun DIosmI suIbu coj nInunmI. Puy cufun Jefu su Ien sIud pI-
tumI. Juc pfofe t su wun muju chu cu fun (8.3). Wumfun cunu cufun Ishcuy (7.3). Runu cunu yufpun
Isuus fuypu fumIII yun cushun tumI.
Maych taj wi!!a cu ran? IsuIusgu Tuytu DIospu wIIIu cuy nIntu wIIIu cu fun Jud nusyun chmI.
Jud funu cunu fIyupu ucu fun munuy nI yoj AsIfIu funu cunu muguj uywup tIn.
Imay taj wi!!a cu ran? Isuus wIIIu cu fun Uzus, Jotn, Acuz y Ezequus Jud cho fuy cushun
wIchunmI (740686 u.C.).
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfogu quImsu puftI mun fuquI shumI cuycun: cup tuIo
139 mus fImuy cun Jefu su Ien pmI. Chuy cufun AsIfIu funu cunu muguj yuycuytu munuy-
cu shun-wIchun. Jud funu cu nu tumI nIycun Tuytu DIos wun pufIu shuntu munu cumII shuntu.
Chuy pI tumI puycu nu tugu jusgu fun. NIfcuf BubI Io nIu mun gufgu fun. Cup tuIo 4055 fImuy cun
BubI Io nIu pItu cutI chI nun puj cushun tunu. Cup tuIo 5666 fImuy cun BubI Io nIu pItu cutIy cuf
Jefu su Ien y IsfueI funu cunu Imuno cunun p pIs cushun tumI y mus shumoj wutu cu nu cho Imuno
cunun puj cushun tu pIs.
Isuus musyuy c chI mun chI chuscu csu tumI: 1) T D , IsfueI cu nupu Sunto
DIos nIn cushuntu (6.113). PuymI cuycun IIupuntu fufuj. Y ucfu shun funu cu nu tunu yunu pun.
2) Acfu shun funu cu nugu cunmun sunto funu cunu (62.12). 3) SIn Imu cho Jefu su Iengu
fIspI tdu sIud cuycun (11.9; 27.13). 4) Juc jungu ucfu shun sunto funu cu nu wun IwuI IIupun
funu cunu Tuytu DIos IIu tu numI sIfbengu (2.2; 52.15).

D
1.1 MIq. 1.1.
E
1.1 2Rey. 15.17; 2Cfn. 26.123.
F
1.1 2Rey. 15.3238; 2Cfn. 27.19.
G
1.1 2Rey. 16.120; 2Cfn. 28.127.
H
1.1 2Rey. 18.120.21; 2Cfn. 29.132.33.
I
1.3 Jef. 8.7.
976

J
1.5~ Jef. 30.1215.
K
1.9 Gen. 19.129; Rom. 9.29.
L
1.10 Jef. 23.14.
Gumcu nugu T D
wItI cu fIsh cun quI.
IsfueI cu nupu Sunto DIos nIn tumI
munu cuj mun chufush cun quI.
Puytugu gonguy c fIsh cun quI-
numI.

5
Imup nu tuj mustugu custI gu shu
cuytu pIs munun quI?
JInu IIu f chu munu wIyu coj
cuycun quI?
Cuef puy quI pIs munumI jcun nu-
chu muynIn cho ustI n p pIs.
Umuy quI pIs Intfu fuchI shu IIu-
numI.
Imutu fufu nuy quI p pIs gnus nI-
quI munumI cunnu chu.

ChuquI-pun tuy quI pItu umuy quI-

cumu munumI snugu cunquI-
nu chu.
Int fuy quI pIs guefI-guefI IIu numI,
goyuy-goyuy IIumI, du shu-
IIumI cuycun quI.
MunumI pIpIs jumpI p shu fuy quI-
chu nI wutu p shu fuy quI pIs-
chu.
Nunuy nI quI chuwu nun puj ustI-
wun munumI pIpIs chufu p-
shu fuy quI chu.
J

7
Nusyun nI quI pIs chun yujmI
qudu shu.
SIud nI quI cu nu ch pIs wufu fuy IIu
nInu IIu numI futuy cun.
RIcu puf cuy cup tI quImI mufu pu cu-
shuy quI tu pIs chIquI shoj cunu
mIcu cuf c fIn.
ChIquej cunu IIIg chI shun nmI
IIupun chun yuj qudu shu.

8
SIongu jupu IIun numI qudu shu.
bus chucfu chuu pIn cho chuc IIu
tIyu fuy cujno,
cuIbsu wuyu fuy cuj chucfu
chuu pIn cho jucnuy IIu fumdu
cuycujno,
jupu IIun sIudtu chIquej-
cunu Intfu cuntunpu
tumu pu fuy cu shun nmI qudu-
shu.

9
Munuy nI yoj T D nogun-
chtu juc Ishcuy IIu tu pIs cuwuy-
cujtu munu cuchuy cu mu shugu
cunun fu cuycush wun cufun
Sodo mu wun Gomoffu qu du-
shun n numI.
K
Tayta Diosta imano
sirbina cashanpis

10
Sodo mutu munduj cunu cushunno
cuycuj cunu, wIyuy T D
nIshuntu.
Gomoffu funu cunu cushunno
cuycuj cunu sumuj wIyuy Tuytu
DIos yuchu chI shu nuy quI puj
cuycu shuntu.
L
11
T D cuynmI nIn:
Imup nu tuj chuy chIcu uywu cu-
nutu gufu mun quI?
Yumu cu shu numI cuyc sucfIfIsyu
uyshu cu nutu nogu puj fupu chI-
shuy quI pItu,
tfu cu nupu wIfuntu fupu chI shuy-
quI pI tu pIs.
FIyu pumI meIu nc tfu cu nupu,
uyshu cu nupu, ch bu cu nupu
yuwuf nIntu.

12
Imup nu tuj nogupu uup mun
shumun quI pIs?
PItuj nIshu-cushun quI wusI
punc mun uywu cu nutu
upumu nuy quI puj?

13
Munu cuj cu nu tugu umunu gufu-
muy nu chu.
Gosh tuy nIn fIyupumI meIu n chI-
mun.
Gumcunu IIuIIu quIIIu fIstutu, sbudu
jumuy junuj fIstutu fufu shuy quI-
cu nutu munumI uwunt chu.
Nogugu munumI uwunt chu
juchu su pu cunu fIstutu fufuf
shun tu cu shuntu.

14
IIuIIu quIIIu fIstutu fufu shuy-
quI cu nutu, shun tu cuf cuf
ISAIAS1
977

M
1.11~14 Jef. 6.20; Ams 5.2122.
N
1.17 Exo. 22.2122; Deut. 24.1721; 27.19.
O
1.21 Jef. 3.610; Eze. 16.1536; 23.149.
fIstucunutu fufu shuy quI tu pIs
meIu n cmI.
Chuyno fufu shuy quI tugu munumI
uwunt nu chu.
Pusuy pu numI yumu cushc.
M

15
Gumcunu muquI quItu jogu fI cuf-
cuf muu cu mup tI quI pIs
gumcu nu pI tugu juc-IpumI tIcfu-
cuf.
YupufIf-yupu fIf muu cu mup tI-
quI pIs
Nogugu munu numI wIyu sh nu-
chu.
Gumcu nupugu muquI quI pIs
wuu chI cu shuy quI yuwuf IIumI
cuycun.

1
MuyIIu cuynu-IIupu.
Munu uIII cu nu tugu umunu fufuy-
nu chu.
Gonguy c fIynu-IIupu munu uIII
fufuy cu nu tugu.

17
AIII IIu tunu fufuytu yuchu cuy ufI.
Rusun cujIIu tunu fufu nuy quI puj
sumuj yufpu chu cuy ufI.
Nucuy cuj cu nutu yunu puy.
AIII cujtu fufush puy quI wucchu-
cu nutu uIII uffIg Iuy.
BIy du cu nu tu pIs yunu puy.
N
18
T D nIn:
Shumuy-IIupu. CununmI sumuj
pufIuf uIII tuntI yu shun.
Pucu fIyupu tII cu shuno
gumcunu juchu yoj cuptI quI pIs,
NogumI IImyu y chI shuy quI fush-
tu nnu yufuj cunuy quI puj.
Muf du mun tII shu tIuno cuptI-
quI cu nu pIs,
NogumI IImyu y chI shuy quI
mefnu mIII wuno yufuj cunuy-
quI puj.

19
IIupun nIshtu wIyu cofgu
chuc fuy quI cho mIcuy wuyoj tu pIs
uIIIn nIn cujtumI mIcun quI cu-
nu puj.

20
Imuy pIs chuy n IIu munu wIyu coj
cush puy quImI Ichungu
Imunpu guesh pIytu munuf pIs
guffu cho wuun quI puj.
Ouiquin T
c/uyno nis/u.
3erusa!enta Tayta Dios
!imyuychenga

21
Nuuputu uIII goyuj Jefu su Ien
funu cunu, Imun shI pIfdI cush-
cun quI.
Nuupu tugu IIupu nI quImI fusun
cujIIutu fufu fuy quI.
AIII IIutu fufufmI goyu fuy quI pIs.
Cunungu IIupu nI quI pIs wuu chI-
coj IIu munmI tIcfush cun quI pIs.
O

22
Gumcu nugu cufuy quI gueIIuy
bIej nmI.
CununmI Ichungu cufcuy cun quI
munu sIfbej gunfuno.
Gumcu nugu cufuy quI uIII bnu-
nmI.
yucu yupu shu bnuno.

23
Munduj nI quI cu nu pIs Tuytu DIostu
Puycu nugu suwu cu nupu umIs t-
IIunmI.
Puycu nugu munuf cuy cun
pucuyIIupu pgutu chus quIy-
tumI.
Munuf cuy cun ImupI tu pIs ImuIIu-
tu pIs pgu nun tumI.
Wucchu cu nu tugu munumI uIII
uffIg Iun chu.
BIy du cunu dImun du cup tIn pIs
munumI csun chu.
24
Chuy pI tumI, IsfueI cu nupu munuy-
nI yoj T D cuyno nIn:
CununmI Ichungu chIquI muj cu-
nu tugu jusgu shuy quI ImuIIutu
fufu shuy quI pI tu pIs.
Gumcu nu tugu uyI tumI cutI chI-
shuy quI.
ISAIAS1
978

P
1.2 Zuc. 8.3.
Q
2.3 Isu. 56.67; Zuc. 8.2022.
R
2.4 JoeI 3.10.

25
YupuymI custI gu shuy quI.
Gumcu nu cho gunfu cuycuj tu pIs
IIjyu wun muyIIuj nmI IImyu-
y chI shuy quI.
Gunfuy quI tumI jofgu shuj.

2
Unuy uIII juez nI quI cushun nmI
yupuy uIII juez nI quI cunu
cungu.
TuntI yu chI shoj nI quI cu nu pIs unuy
cushun nmI yupuy cungu.
Chuyno nogu cumu c chIp tgu
yupuymI nIshun quI puj:
Jefu su Ien chgu uIII funu cu numI
tIyun nIf, DIos nIntu wIyu coj
funu cu numI nIf.
P

27
SIn funu cu nutu suIbu nun
jungu IIupun fufu shun pI tumI
jusgungu.
SuIbu coj cujcu nugu uIII IIutu
fufush pun Tuytu DIos IIu mun-
numI yupuy yfu congu.

28
Munu wIyu coj cu nu wun juchu su-
pu cu numI Ichungu wuu chI-
cungu.
T D gonguy coj cujcu-
nugu IIupunmI wuongu.

29
FIyupu cuyu shuy quI yfu cu nutu
fIcuf pengu cun quI pmI.
Cuyu shuy quI weftu cu nutu fIcup tI-
quI pengu cuy IIu wunmI cfuy-
quI cu nu pIs pucu yu c con gu fuj.
Chuy puftI cu nu chmI gumcu nugu
duIu cu nutu udufuf cuy cun quI.

30
Gumcu nugu cunquI puj yfupu
jun cunu gufwush tuf shIc wuj-
nmI,
yucun pItu weftu chuquIy cuj nmI.

31
CuII pu yoj funugu fIcu con gu puj
ogshu n IIumI.
Imutu ufushun cu nu pIs cungu IIIp-
tuno yungu IIumI.
Chuy nmI funugu ufushun wun
IwuI fupungu.
Chuy nInutu upIchI nunpgu
munumI pIpIs cungu p chu.
A!!i goyayna cananpaj cashan
(Miq. 4.1S)
2

1
Amospu wumfun IsuIus tumI
Tuytu DIos fIbI Iu fun shumoj
wutu cu nu cho Jud nusyun wun cupI tuI-
nIn Jefu su Ien Imuno cunun puj cushun-
tu pIs. Chuygu cuynmI cuycun:

2
Ushu nun junuj cu nu chgu T
D TempIun cuycu shun
puntu
wuquIn puntu cu nu pI tugu mus
fIspI tu shumI cungu puj.
Intfu nusyun funu cu numI chuy-
mun shumon gu puj.

3
Aypu IIu funu cu numI shumu nun-
puj cuyno pufIu congu:
Aywu shun-IIupu, Jucobpu T
D TempIun cuycu-
shun jIfcu mun wIch nu puj.
Chuy ch numI wIIIu m shun Imuno
goy nun ch puj cushun tu pIs.
Chuy n punu puy munu shunno
IIupun tu pIs fufu shun nIsh pun.
Jefu su Ien pI tumI T D
yuchu chI m shun.
Chuy SIon pI tu numI pufIu p mongu.
Q

4
Tuytu DIosmI uffIg Iungu IIupun
NIfcofgu puynumI chIquI nu cuy-
cuj nusyun funu cu nutu nengu
Imuno goy nun p pIs.
Chuufu chuy funu cu nugu subIIn-
cu nu tu pIs tIcfu chengu fjun cu-
nu munmI.
TucsI cunu Iunsun cu nu tu pIs tIcfu-
chengu sIn cu nu mun.
Juc nusyunpu contfun munu numI
muygun nusyun funu cu nu pIs
yupuygu uywun gu nu chu pIII yu-
cu nun cu nu wun.
Chuyno cuptIn munu numI guffu-
p pIs yuchu chI nu con gu nu chu.
R

5
Jucob pItu mIfuf uywuj cunu,
T D pushu mu shu IIun-
chpu pufI shun ufI.
ISAIAS1 , 2
979

S
2.10 Apoc. 6.15.
A!!i-tucojcuna
castigacnanpaj cashan

Tuytu DIos, ucfu shuy quI funu cu nu-

chgu juc-IpItu shumoj musyu-
coj cu numI juntu shu cuycun.
FIIIs teu funu cu nu ch n pIs bfju-
cu numI juntu shu cuycun.
IsfueI cu nugu juc-I funu cu nu-
wunmI pufIu cuf cuy cun.
Chuyno cuptInmI gumgu ucfu-
shuy quI funu cu nutu cuchuy-
cush cun quI.

7
IsfueI chgu uypu IIumI cuycun
gofI pIs, gueIIuy pIs.
Imu-uycu fIqu su cu nu pIs uypu-
IIumI cuycun.
Cuwu IIu pIs uypu IIumI.
cuycun pIII yu puj cuff tu cu nu-
pIs.

8
duIu cu nu pIs Int fu cho juntu-
shumI cuycun.
Runu cu nugu udufuf cuy cun
quIquIn fufuf cuf dIosn
nIshun tumI.

9
Chuyno munu cuj cu nutu fufufmI
juchu yoj cuycun.
Chuyno cushun pI tugu umunu
pefdu nuy nu chu.

10
Runu cu nugu pucu con gu puj
gugupu shIIIIn cu nu munmI.
S
Pumputu uchcu fIy c fIf uIIpu
fufIn mun yuycongu.
Chuyngu pucu congu munchu-
cuy puj munuy nI yoj T
D .

11
AIII-tucoj cu nugu uysuf pun gumI.
OIIgoj cu nu pIs munu cuj mun
chufu shumI fIcu con gu puj.
Chuy jungu T D
fIyupu munuy nI yoj cush pun
fIspI tu shu cungu.

12
Chuy jungu munuy nI yoj T
D munu cuj munmI chufungu
uIII-tucoj cu nutu, IIupun oIIgoj cu-
nutu, munuy nIyoj-tucoj cu nu-
tu pIs.

13
IIbu nu cho jutun cu fuy sedfu
guefu cu nutu,
Busun cho cuj encInu yfu cu nu-
tu pIs
Tuytu DIosgu IIIg chen gumI.

14
AItun nIn puntu cu nutu,
jutun cu fuy puytush Imu cu nu-
tu pIs

15
RIcchu cu nun puj uItun nIn pefgu-
shun cu nu tu pIs
munu tunej sInchI pefgu cu nu tu-
pIs

1
TufsIs pItu shumoj bquI cu nutu,
cuyuy IIu puj bquI cu nu tu pIs

17
AIII-tucoj cu nu wun oIIgoj cu nugu
pusuypu munu cuj mun chufu-
shumI cungu puj.
Chuy jungu T D
fIyupu munuy nI yoj cush pun
fIspI tu shu cungu.

18
Chuy fugu duIu cu nu tu pIs ushuj-
pmI IIIg chengu.

19
T D chuyno shumup tIn
funu cu nugu munchu fIsh punmI
yugu cuy c fen gu puj gugu cho
cuycuj uchcu cu nu mun,
puchu fufInpu cuycuj uchcu cu nu-
mun pIs.
Chuyngu pucu congu munchu-
cuy puj munuy nI yoj T
D .

20
Chuy jungu funu cunu duIun-
cu nutu gofI pItu, gueIIuy pItu
udufu nun puj fufu shun tu pIs
cuchuy c fen gu puj ucush cunu
tIyu nun, chIc chI cunu tIyu nun
uchcu cu nu chmI.

21
Chuy junuj funu cu nugu munchu-
fIsh punmI yugu cuy c fen gu puj
ISAIAS2
980
gugu cho cuycuj uchcu cu nu-
mun,
puchupu shImIn uchcu cu nu mun-
pIs.
Chuyngu pucu congu T
D munchu cush punmI.

22
Runu cu nu mungu umunu yfu cuy-
nu chu.
Runugu munumI uyc pIs bIIn-
chu.
Runugu cuwun pIs jmuytu
cuchuf cuy n IIumI.
3udwan 3erusa!n runacuna
3

1
RIcuy-IIupu!
Munuy nI yoj T D
Jud nusyun tu wun cupI tuI nIn
Jefu su Ientu cuchuy congu.
MIcuy tu wun yucu tu pIs upucon-
gumI.

2
Chuy n pIs munumI cungu nu chu
jInyu funu cunu, pIII yuy yuchuj-
cunu,
juez cunu, pfof tu cunu,
musyu coj cunu, muyuf funu cunu,

3
munduj cupI tun cunu, mus fIspI-
tdu funu cunu,
tuntI yu chej cunu, sumuj yuchuj-
cunu,
bfju cu nu pIs.

4
NIfcofgu munu yuchuj wumfu cu-
nu IIu tu numI munduj nIn cunun-
puj chufu pungu.

5
Chuufu funu cu nugu fImu nu cu-
IIuf numI goyun gu puj.
ChuymI jucnIn-jucnIn umgu
cufpIs jucwun-jucwun chIquI-
nu congu, pIII yungu.
Msu cu nu pIs uuquIn cu nutu munu
fIspI tuf chIquI cuf c fengu.
PobfI cu nu pIs fcu cu nutu chIquI-
cuf c fengu.

Chuyno cuptIn numI juc funugu

pup nInpu wusIn cho
wuuguIntu nengu:
Gumpugu cuycun fmI fpu IIuy-
quI pIs jutI cu nuy quI puj.
Nogu cu nupu mundujn cuy ufI.
Munu uIII goyuf cuy cujtu jofgu-
muy.

7
Chuufu wuuguengu nengu puj:
FIyupu munu uIII cho cuycuj tugu
Imun pu tuj gumtu jofg mun?
Nogupugu munumI cunchu
mIcuy n pIs nI fp pIs.
Amu chufu muy chu cuy mufcupu
munduj nIn cunpgu.

8
Rusun pumI Jefu su Iengu
juchongu.
Jud nusyun numI pusuypu munu
uIII cho fIcu congu.
Chuyngu cungu munuy nI yoj
T D nIshuntu munu
csush pun
IIutun cu nutu fufu shun pI tumI,
Tuytu DIospu contfun munu uIII-
cu nutu fImu shun pI tumI.

9
Juchutu fufu shun cu nugu uIuy fImI
musyu cuy cun.
Juchutu fufu shun cu nu tugu
munumI pucun chu.
Sodomu funu cu nu puj muyu cu-
shun nmI muy-chuy mun pIs
muyu cuy c chIn.
Ay Imun fuj cungu puycu nugu!
QuIquIn cu nu IIumI custI gu shu
cuytu pIs ushIf cuy cun.

10
AIII funu cu nu tumI Ichungu Imu
fufu shu IIun pIs uIII IIoj shI pungu.
AIIItu fufu shun pI tumI uIII
cuwungu.

11
Ay Imun fuj cungu juchu su pu-
cunu!
Puycu nu tugu Imutu pIs fufu-
shunmun-tupumI Tuytu DIos
cutI chengu.

12
Mufcu-mus cunu, wumfu cu nu-
IIumI IIutuntu fufuy c chI shun-
quI.
Munduj nI quI cu nu pIs wufmI cu nu-
IIumI cuycun.
Munduj nI quI cu nu IIumI engu uy-
c shun quI.
ISAIAS2 , 3
981

T
3.13~14 MIq. 6.2.
U
3.14 Isu. 5.17.
V
3.2 Jef. 14.2; Ium. 1.4.
IIutun tumI fufuy c chI shun quI.

13
T D ucfu shun funu-
cu nutu dImun du nun p numI
cuycun.
Puycu nutu juchun pItu jusgu nun-
p numI cuycun.

14
T D uffIg Iu nun puj
guyu chIsh pun
T
dImun du cho uffIg Iuj cu nu tu wun
munduj cu nutu nengu:
Gumcu numI bus weftno
cuycuj cu nu tu pIs IIIg chIsh cun-
quI.
PobfI cu nu tu pIs suwu push cun quI.
Suwu cu shuy quI cu nu tu numI wusI-
quI cu nu mun juntuy c chIn quI.
U

15
ImunIf tuj chuyngu ucfu sh
funu cu nutu ucuy c chIn quI?
ImunIf tuj pobfI cu nutu ucu-
chIsh cun quI?
Munuy ni yoj T
c/uyno nis/un qui.
3erusa!n warmicuna
1
Mustu pIs T D nIn:
SIn wufmI cu nugu fIyupumI
uIII-tucun.
NuquIy cu chuy cuf guepIsh tuy cu-
chuf-fuj pufIn pIs.
ChuquIn mun wutu cu shun cu nutu
suynu chI nun pmI jInu IIun mun
jInu IIun mun fuj jupuy cun pIs.

17
Chuy pItu custI gush pmI umun tu-
pIs gufu chu wun guIu y chI shuj.
IIupun funu fIcuymI guIu-umuIIu
pufengu.
18
Chuy jungu Tuytu DIosmI ushuj-
puj IIIg chengu wufmI cunu cumu f-
nun puj jutI cu nun cu nutu: chuquIn cho
cumu f chI nun puj cuj shuII-shuII yuj-
cu nutu, vInchun cu nutu, cofnu-nIfuj
uduf nun cu nu tu pIs,
19
wuII gu cu nutu,
bfusu I tun cu nutu, umun shucu tun cu-
nutu,
20
umu uduf nun cu nutu, chuquIn-
mun chufu cu nun bfusu I tu cu nutu,
cheg IIun mun wutu cu nun sIntI IIu cu-
nutu, pmu wun peff mI cu nutu, suftI-
puj chufu shun cu nutu,
21
suft ju cu nutu,
cumu f nun puj sengun mun jutI cu nun-
cu nutu,
22
cuyuy IIu puj uIII fpu cu nutu,
jucu cu nutu, puuy Iu cu nutu,
23
esp ju-
cu nutu, fnu tIu cu nutu, umun shucu-
tu cunu tIu cu nutu, munt IIu cu nutu.

24
Chuy jungu peff mIpu fuquIn
cungu meIu nuy puj usyuy IIumI.
Cheg IIun tu pIs wutu con gu puj
wuscu wun numI.
Cuyuy IIu puj ujchu shu cununpu
fuquIn ujchuy nuj guIu-umumI
cungu puj.
AIII fpu cu nutu jutI cu nunpu fuquIn
jutI con gu puj guchgu fpu tumI.
Cuyuy IIu puj gugIIun cununpu
fuquIn cungu puj wuyIIu shu
fyffu wun fupu chI shumI.

25
Jefu su Ien cho tIyuj oIIgu cujcu nugu
IIupunmI guffu cho wuongu.
Guffu chmI pIII yuy yuchuj cu nu-
pIs ushu cungu.

2
SIud cho cuycuj cu nugu wuguf IIuquI-
cuf Itu fputu jutI con gu puj.
Munu pIpIs wushup tInmI IIuquI-
cuf uIIpu mun jumu con gu puj.
V
4

1
Chuy wIchungu oIIgu funu cunu
wuII cuj IIu numI qudungu.
ChuymI gunchIs wufmI cunu juc
funu IIutu guechu nu congu.
Runu tunu nengu puj: Nogu cu nugu
quIqupu mIcuy n cu nu wunmI
cuwu cu shuj.
Rp cu nu tu pIs quIqu cu numI
fufu cu shuj.
Gum Ichungu uunIy cu muy ufI
puypumI c nIn cu nu puj.
Chuy n pumI nogu cu nu tugu munu
jumuf p mun gu chu.
Shamoj watacunacho
cushisha goynanpaj aunishan
2
Chuy junujmI IsfueI cho cuwuy-
cuf quduj cu nupgu T D
ISAIAS3 , 4
982

W
4.5~ Exo. 13.21; 24.16.
X
5.1~2 Mut. 21.33; Muf. 12.1; Iuc. 20.9.
chIII guI chI mu shun cungu cuyuy IIu puj
cumu fuj, fIyupu cushI cu nun puj. MIcuy
pogoj cu nu pIs cungu puj puycunu fIyupu
cushI cu nun puj, fIspI tu shu cunun puj.
3
Chuufu SIn Imu cho quduj cu-
nutu, munu wuuf Jefu su Ien cho tIyuj
cujcu nutu Puycu nugu DIos ucfu shun
funu cunu nengumI. Puycu nugu cuwu-
nun puj upun tu shu cujcu nu IIumI cungu.
4
Tuytu DIos uffIg Iu shun junuj y custI-
gu nun jungu Jefu su Ien funu cu nutu
muyIIungu wuu chI cu shun pItu yuwuf-
IIu cuycuj tumI. SIn Imu wufmI cu-
nu tu pIs gunfu cuycujtu muyIIun gumI.
5
Acfu shun funu cunu shun tu cu shu
cuycu shun SIn Imu jununpugu T
D junujpu yufI chen gu puj yunu
pucu tuytu. Chucuy pu numI yufI chengu
fIyupu uchIc yuf nInu futuy cujtu. Tuytu
DIos munuy nI yoj cushun numI juc
toIdu n pIs IIupunpu jununpu mush-
tu c congu
ImupI tu pIs chup nun puj

y wush nun puj. FIyupu shunup tIn pIs
chuy cu nugu cungu IIun tu p nun puj,
tumyup tIn pIs IIun tu cu nun puj, Icu
wuyfu pI tu pIs chup nun puj.
W
Ubas chacraman
3udta tincuchishan
5

1
Amgpu jutIn chmI cuntu-
shuj. Chuy cuntu nugu bus pmI
fImun.
Amg pumI cufun bus chuc fun
mIcuy uIII wuyu nun uIII chuc fu-
cho.

2
Chuc futu ojtIf uIIputu sumuj tucu-
chI fun.
RumIn cu nu tu pIs ucfufcuf-ucfuf-
cuf jItu fI fun.
Chuy munnu Iuntu fun uIII uwI yoj
bus supI cu nutu.
bus chucfu chuu pIn ch numI
tpuf fIcchu cunu tffItu
ufufun.
bustu bnu puj gupchI nun p pIs
juc psutu cumu fI fun.
Amggu yufpu fun bus nIn mIsh-
quejtu wuyu nun tumI.
NIshun chuy busgu poch goj tumI
wuyu shu.
X

3
Chuc fupu duyun numI nIn:
Jefu su Ien funu cunu Jud funu-
cunu cunun m nImuy.
Muygu n tuj munu uIIItu fufushc?
bus n chu? Nogu chu?

4
Imun tuj mus fuf mun cufun
bus Iunttu?
Mus ImuIIu fuj pIshI shu pIs chuy-
mun wIu n puj?
Nogugu yufpuf mIsh quejtu bus
wuyu nun tumI.
Chuufu ImunIf-fuj poch goj tugu
wuyu shu?

5
CununmI Ichungu bus wefttu
Imuno fufu n puj cuycu shun tu-
pIs wIIIu shuy quI:
Guen chu sh cu nu tumI ushuj puj
jofgu fI shuj IIIg chI nun puj.
Pefgu cufu Iu fuy cuj tumI juchuf g-
fu chI shuj p-muypIs IIuch cu cu-
nun puj.

Chun yuj tumI cuchuy cu shuj.

MunumI pIpIs cuptu pun gu chu, nI
ufyun gu pIs chu.
Shutu IIu numI, cushu IIu numI
juntu cuf con gu puj.
Pucu tuy cu nu tu pIs nIshuj
chuy puchu mungu mununu uywu-
nun puj, munu tumyu nun puj.

7
Chuc fupu duyongu munuy nI yoj
T D.
Iuntu shun busgu cuycun IsfueI
nusyun funu cu numI, Jud
funu cu numI.
T D munu fun IuynIntu
chuy funu cunu cumII nun tumI.
NIshungu wuu chI nu cuy IIu tumI
ufuy cun.
T D nIfun uIII IIutu
fufu nun pmI.
ISAIAS4 , 5
983

Y
5.1~7 Jef. 2.21; Ose. 10.1; Iuc. 13.69.
NIshungu ucuj cunu gupuf pu shu-
IIunmI wIyu cuy cun.
Y
Fiyu runacunapaj nishan

8
Ay Imun fuj cunquI juc-Icho
juc-Icho wusI cu nutu funtIy-
cuj cunu,
chuc fu cu nu tu pIs mustu-mustu
shun tuy cuj cunu.
Chuyno fufufmI juccu nupgu
Imutu pIs munu cuchuy cun quI-
nu chu.
NIfcofgu tIyu cuy c fIn quI chuy
nusyun cho gumcu nu IIu cuycuj-
n pIs.

9
Munuy nI yoj T D nImu shu:
Aypu IIu wusI cu numI IIIg chI shu
cungu.
Muy-jInu jutun cu fuy nI cuyuy IIu-
puj cuptIn pIs
munumI pIpIs tIyun gu p nu chu.

10
QuImsu Ictufyu bus pItu
bnu IIoj shen gu puj juc tucshu
ufpu IIu wunmI.
Chuncu custuI fgu mufutu
mufuf pIs
pogup tIn shun tun gu puj juc
custuI-IIutu numI.

11
Ay Imun fuj cunquI upyu IIu puj
yufpu fuy cuf wuf moj cunu,
muchu shu IIu chucuf p fej cunu.

12
Gumcunu fIstutu fufu shuy quI-
chgu ufpu, guItffu, tumbuf-
cunu, pIncu IIu cunu wugu shu-
IIunmI wIyu cuy cun pIs.
Chuy fIstu fufu shuy quI chgu
bnu pIs uypu IIun pumI ushu-
cun.
Ichungu munumI yufpu chucun-
quI cu nu chu T D
fufuy cu shunpgu.
MunumI tuntI yu cun quI pIs chu
T D cumu fI cuy cu shun-
tugu.

13
Chuyno cushun pI tumI DIos
ucfu shun funu cu nugu pfsu
uywungu.
ISAIAS5
bus c/ucru (Isu. 5)
984

Z
5.25 Isu. 9.12, 17, 21; 10.4.
IIupunmI munduj nIn tIn yufguy-
pItu, yucu nuy pItu wuongu.

14
FIstu cu nu IIu cho goyuj cu nutu y
IIutun cu nutu pufIuf cuwu coj-
cu nu tugu
mIcu coj unImuI nmI chuy funu-
cu nutu y munduj nIn cu nu tu pIs
IIupuntu uItu cuf cu nun puj sepuI-
tfu shuyu fuy cun.

15
Chuy fmI funu cu nugu fIyupu
penguy-tucu shu fIcu congu.
AIII-tucoj cu nu pIs uysuf pun gumI.

1
Munuy nI yoj T D
nIshuntu cumIIsh pun musyu-
chengu munuy nI yoj cushuntu.
Sunto Tuytu DIos uIII uffIg Iush-
punmI musyu chengu fIspI tdu
cushuntu.

17
IIupun sIud cu numI juchu shu
qudungu.
Chuy sIud cunu cushun ch numI
uyshu cu nutu cubfu cu nutu
mIchI congu.

18
Ay Imun fuj cunquI IIuIIu cuypu
munu uIIItu upuy c moj cunu,
juchu fufuytu gufchuy c moj cunu.

19
RIcu nun ch puj DIosgu jucIIu fufu-
chun fufu nun puj cujcu nutu.
Musyu nun ch puj IsfueI cu nupu
Sunto DIos nengu
jucIIu fufu chun fufu nun puj
yufpuy cu shun cu nutu nIf.

20
Ay Imun fuj cunquI munu uIII
cujtu uIII nejcunu,
uIII cujtunu munu uIII nejcunu,
uchIc yujtu chucuy nejcunu,
chucuy tunu uchIc yuj nejcunu;
ushguj cujtu mIsh quej nejcunu,
mIsh quej cujtunu ushguj nejcunu.

21
Ay Imun fuj cunquI quIquIIIuy-
quIpgu tuntI yuj yuchuj
cufcuy cuj cunu,
quIquI IIuy quIpgu fIyupu yufpuy-
supu cufcuy cuj cunu.

22
Ay Imun fuj cunquI wufun-wufun
upyu IIuf cucoj cunu,
much chI coj cu nutu fufuy IIu puj
cuII pu yoj cunu.

23
Gumcu nugu gueIIuy-fuycumI
juchu yoj tu pIs juchuy nuj
nInquI.
Juchuy nuj tunu uIII uffIg Iu nuy quIpu
fuquIn juchu yojmI nInquI.

24
Chuy pI tumI nInu ogshutu fupu-
cuf cu shunno,
chuquI jucu nu tu pIs ushu cuf cu-
shunno
gumcu nu pIs ushu cun quI puj.
SupIn pItu Ismoj Iuntu cu nu nmI,
Ismup tIn wuytun cunu uIIpu mun
tIcfu shun nmI tIcfun quI puj.
Chuyngu cunquI puj munuy nI yoj
T D yuchu chI shu shuy-
quItu munu wIyu cu shuy quI pI-
tumI,
Sunto Tuytu DIospu IuynIntu
munu csu shuy quI pI tumI.

25
Chuy pI tumI T D
ucfu shun funu cu nu puj fIyupu
fubyu cuf cu shu.
NIfcuf custI gu shu.
Puntu cu nu pIs chuc chu shu fmI.
Wuoj cu nu numI cIII cu nu cho
jItu f cu fun gunfu jItu fujno.
Chuyno custI guf cuf pIs Tuytu
DIosgu fubyu shun pItu munumI
uIIchu cun f chu.
Puygu jInu IIu fmI custI gu nun puj
yufpu fuy cun.
Z

2
Tuytu DIosgu cufu nusyun cu nu-
cho tIyuj cu nu tumI bund fu-
wun suypu guyungu.
AIIpupu juc cuchun cho tIyuy cuj-
tumI wIch yu cush pun guyungu.
Chuy nusyun funu cu nugu jInun
fu shumush pun ftumI
chuyu fu mongu.
ISAIAS5
985

[
.1 2Rey. 15.7; 2Cfn. 26.23.
\
.3 Apoc. 4.8.
]
.4 Apoc. 15.8.
D
.5 Exo. 33.20.

27
Chuy funu cu nu chgu munumI
cunchu cuII puy nuj pIs nI utIcu-
shu pIs.
IIupun pIs cuycun munu puu nuj-
IIumI.
Puycu nupugu munumI muygun-
pu pIs wuch cun jupshI wutu-
fun chu.
MunumI IIun guI wutun pIs fuchI-
shugu cunchu.

28
Ichun cu nu pIs uuju-puntumI
cuycun.
Ichutu jItu cu nun pIs sumuj
chutu shumI cuycun.
Cuwu IIun cu nupu shIIIun cu nu pIs
fumIno chuc fumI.
Cuff tun cu nupu fuyfun cu nu pIs
shucu cuy wuyfu guch wu fej n-
fmI tumu fIn.

29
Shumoj funu cunu gupu fu shun pIs
wIyu cuy cun IIyun cunu gupu fu-
shunno,
gupu fuf mIcu nun puj csutu
chufejno,
pIpIs guechuytu munu puydIp tIn
mIcu nun puj upucoj nmI.

30
Chuyu mush pun chuy funu cu nugu
IsfueI cu nu mun yuycu nun puj
gupuf pun gu puj Iumuf yucu n-
fmI.
Chuy funu cunu uywuy c mu shun
cuj-Ipu fIc fefgu
fIcun gu puj fIyupu chucu shu tu-
fmI.
Chucu shu cuptInmI junuj cushun-
pIs munu musyu cun gu chu.
Isaiasta Tayta Dios gayashan

1
Ruy Uzus wuu shun wutu chmI
Tuytu DIostu fIcuf fIyupu cuyuy-
IIu puj jumu cu nu cho syIu cho jumu fuy-
cujtu. TempIu fufI chgu jucu fu shunpu
cuntun cunu juntu mush tu fuy cu shu.
[

2
Puypu junun pu numI cuycu fun nInu
futu tuy cuj sefu fn unjII cunu. Cudu-
nun cuycu fun sojtu Iuyoj. Ishcuy
Iungu cufun gugIIuntu chupu cu nun-
puj. Mus Ishcuy cujnu cufun cuef puntu
chupu cu nun puj. Yupuy Ishcuy cujnu
cuycu fun pfI nun puj.
3
Puycu numI
guyu fuypu nInu cuy cu fun:
Munuy nI yoj T D
Sunto, Sunto, SuntumI.
Puypu munuy nInmI Intfu puchu-
cho juntu shu cuycun.
\
4
Chuyno nIshun wIyu cup tIn TempIupu
puncun cu nu pIs sIcsIc yu fun. TempIu fufI-
ch pIs gosh tuy juntu cuf cu fun.
]

5
ChuymI
nogugu gupu chu cuf nIf: Ay, cunungu
wuu sh chufI! Nogugu juchu yoj funu
cuycush pmI, juchu supu funu cu nu wun
tIyuy cush pmI cuwuy-uwpu fIcushc
munuy nI yoj T D. RuynIn chI
Tuytu DIos tumI fIcushc nIf.
D
Chuyno fImuy cupt juc sefu fn unjII

pfIypu shumu fun nogu cujmun. TIn-
su wun upumu fun uItuf pItu jofgu mu-
shun shun shutu.
7
Chuytu shIm mun
tunuf cuf nImu fun:
Cuy shun shu cu numI shImI
wIfpuy quI mun tpu shu.
Cunungu munu numI juchu yoj nu-
chu cunquI.
Juchuy quI cu nu pItu pefdu nu shu-
numI cuycun quI.
8
Chuy pI tugu Tuytu DIos tunu wIyuf
cuyno nIycujtu: PItu fuj cuchu shuj?
PIfuj cungu nogu cu nupu wIIIu coj
cuch?
Chuufu nogu nIf: Tuytu, cuycho
nogu cuyc. Nogutu cuchu muy ufI.
9
PuynumI nImu fun: Aywuf chuy
funu cu nutu cuyno nIy:
Muy-jInu wIyush puy quI pIs
munumI tuntI yun quI p chu.
Muy-jInu fIcush puy quI pIs munumI
cuen tutu gocun quI p chu nIf.

10
Isuus, chuy funu cu nupu yufpuy-
nIntu tIcfu chIy munu tuntI yuj-
mun.
RInfIn cu nu tu pIs IIutuf cuy munu
wIyu nun puj.
ISAIAS5 , 6
986

E
.9~10 Eze. 12.2; Mut. 13.1415; Muf. 4.12; Iuc. 8.10; Juun 12.40; Hech. 28.2627.
F
7.1 2Rey. 16.5; 2Cfn. 28.56.
G
7.3 Hebfeo fImuy cho Seur-jusub nInungu cuwuy cur
queJuj cunu cuti mongu nInunmI.
NuwIn tu pIs chupuf cuy munu fIcu-
nun puj.
Chuy n pumI munu fIcuf munu
wIyuf munu tuntI yun gu chu.
Chuy n pumI munu ufpIn tI con-
gu chu.
Chuyno cuptengu nogu pIs
munumI uIIchu c chI sh chu.
E
11
Chuyno nImup tIn tupuf: Tuytu,
Imuy cu mu fuj chuyngu cungu? nIf.
PuynumI nImu fun:
Chuyngu cungu sIud cunu
ushuj puj IIIg nun cu mumI,
chuy sIud cho funu cunu jucnuy-
IIu pIs munu tIyu nun cu mumI,
wusI cu nu pIs chun yuj cunun cu-
mumI,
chuc fu cu nu pIs pufun y nun cu-
mumI,

12
funu cu nutu juc-Imun pfsu
upuchI n cu mumI,
nusyun chun yuj qudu nun cu-
mumI.

13
Nusyun cho cudu chun cu pItu
jucnuy IIu qudu shu cuptIn pIs
ushuj pmI IIIg chI shuj.
Ichungu guefutu mutu fIptIn
funcun qudu shun nmI
qudungu.
Chuy pI tumI Tuytu DIos ucfu shun
chIII guI mongu.
Acazta Isaas
rimir-punta caj wi!!apashan
7

1
Acuz cuycu fun Judpu fuynIn.
Puygu cufun Jotumpu wumfun,
UzIus punu wIII cun. Chuy wIchunmI
SIfIupu fuynIn RezIn wun IsfueIpu fuynIn
Pekugu suId fun cu nuwun-cumu Jefu-
su Ien mun uywu fun Acuz wun pIII yuj.
RezIn wun Peku chuyuy cufmI Jefu su Ientu
cufu Iu puy c fIf chufI cuf c fIytu munu fun.
Ichungu munumI puydI fun chu.
F
Pekugu
cufun Remu IIuspu wumfunmI.
2
Ruy Acuzpu puIu syun mun wIIIu-
putu chuyu chI fun SIfIu funu cu nugu
Effun funu cu nu wunmI pufIu cu shu
nIf. Chuufu fuygu IIupun funu cu nu-
wun munchu fIf sIcsIc yu fun yfu cunu
wuyfu wun cuyuy cuj n fuj.
3
ChuymI T D IsuIustu
nIfun: Wumfuy quI Seuf-jusubtu
G

pushu cuf cuf uywuy fuy Acuz wun
tIncu nuy quI puj. Acuz wun tIncun quI-
puj nofte cuj-Icho cuycuj Ishtun quI-
pItu yucu IIoj shIy c moj sIcyu chmI.
Chuy Ishtun quegu cuycun Tugshu cunu
Pumpu nIshun mun nnI uywuj chmI.
4
Ruytu nInquI: Amu IIuquI cuy chu.
Ichungu uIcbu cucun quI. RezIn wun
Peku fIyupu fubyu shu cuptIn pIs umu
munchu fIy chu nI jucuj yuy pIs chu.
Puycu nugu tIsun gosh tuy cuj n IIumI
cuycun.
5
SIfIu funu cu nu pIs Effun
funu cu nu pIs Remu IIuspu wumfun pIs
munu uIIItu fufu shuy tumI yufpu shu.
Puycu nugu cuyno nIshu:
Jud-
mun yuycu puy c fI shun. Yuycuf chuy
funu cu nutu munchu fu chI shun. Chuy
nusyun tugu nogun ch puj chufI cuf-
c fI shun. NIfcofgu chuy nusyunpu
fuynIn cunun puj chufu shun TubeeIpu
wumfun tunu nIf.
7
T D Ichungu cuyno nIn:
Chuyngu munumI Imuy pIs
cungu p chu!

8~9
Dumuscugu cuycun SIfIupu cupI-
tuI nInmI.
RezIn numI Dumuscu cho fuy
cuycun.
Sumu fIugu cuycun EffuInpu cupI-
tuI nInmI.
Remu IIuspu wumfun numI Sumu-
fIu cho fuy cuycun.
Cunun pItu sojtu chuncu pIch gun
wutu tugu
Effun munu numI nusyun nu chu
cungu puj.
ISAIAS6 , 7
987

H
7.14 Hebfeo fImuy cho Lmunuel nInungu ios nogun c/ wun cuycun nInunmI. Mut. 1.23.
I
8.1 Hebfeo fImuy cho Mu/er-sulul-/usbuz nInungu Munu pis uycu llu tu numi guec/ongu, jucllumi
suwu pungu nInunmI.
Rusunpu munu yfu cush puy-
quegu
gumcu nu pIs chuy nmI ushu cun-
quI puj.
Emanue! yurinanpaj
cashanta wi!!acushan
10
T D mustu pIs Acuztu
nIfun:
11
CumII n puj cushuntu musyu-
nuy quI puj nogu Tuytu DIos nI quItu
muu cu muy juc seuItu fIcu chI n puj.
Muu cu mup tI quegu seuItu fIcu chI-
shuy quImI junuj puchu ch pIs, puchu
fufIn ch pIs.
12
Chuufu Acuz nIfun: Nogugu
munumI T D musyu p-
sh chu. MunumI Imutu pIs fIcu n puj
muu cu sh chu.
13
Chuufu Isuus nIfun: WIyumuy-
IIupu DuvId pItu mIfuf uywuj cunu.
Runutu fubyu chI shu IIuy quI wunnu
munu chu cuntIn tu cun quI? Cunungu
DIos n tu pIs fubyu chIy tu nu chu
munun quI?
14
QuIquIn Tuytu DIosmI
juc seuItu fIcu chI shun quI puj:
JIpushmI guesh yuj fIcu congu. PuymI
guesh yu congu oIIgu wumfutu. Chuy
wumfupu jutIn tumI chufu pungu
EmunueI nIf.
H

15
Chuy wumfu munu fuj
sumuj yufpuy nIn mun chuyu shun cu-
mugu mIcon gu puj qusu tu wun ubjupu
mIsh quI IIun tumI.
1
Chuy wumfu
munu fuj sumuj yufpuy nIn mun chuyup-
tInmI Ishcun fuycunu munchuy c chI-
shojpu nusyun nIn cunu IIIgungu.
17
T D nusyun nI quI-
mun mugu shu nuy quI puj cuchu mongu
AsIfIupu fuynIn tumI. PuymI gumtu-
pIs, mundu shuy quI funu cu nu tu pIs,
fumIII yuy quI cu nu tu pIs fIyupu ucu-
chen gu puj. Effun funu cunu Jud pItu
fuquI cu shun junuj pItu-puchu munu fuj
cushunno fIyupu munchu fIy pmI
cungu.
18
Chuy wIchungu T D
cumu c chen gu puj EgIpto funu cunu
chus pI n fuj shumu nun puj, AsIfIu
funu cu nu pIs ubju n fuj shumu nun puj.
19
Puycunu IIupun chuyu mush pun tIyu-
cuy c fen gu puj chun yuj fugfu cu nu cho,
jIfcu cu nu cho cuycuj muchuy cu nu ch-
pIs. TIyu cuy c fen gu puj shutu cushu
cuycu shun cu nu cho, uywu cunu yucutu
upunun puftI cu nu ch pIs.
20
Chuy
wIchungu AsIfIupu fuynIntu Tuytu
DIos chufu fun gu puj Euffu tes muyu pItu
muu cu shun fIyupu ufIIushu cuchIIIu-
tu n fmI. Chuy pgu puj muu cu shun
cuchIIIu wunmI Judtu custI gun gu-
puj. Shupfuy nuj tu nmI chuc fun tugu
pusuypu guIu yu shutu cuchuy congu.
21
Chuy wIchungu juc wcutu, Ishcuy
uyshutu uywuj funu pu pIs
22
uypu-
IIu IchImI cungu puj. ChuymI jInun
nusyun cho quduj cujcu nugu chuy IIutu
mIcongu. Puycu nugu mIcongu qusu-
IIutu ubjupu mIsh quI IIun tumI.
23
Chuy wIchungu mus unuy wufungu
(1,000) bus Iuntu yoj chucfu wufungu
(1,000) gueIIuy cues tu shu cujpIs cungu-
puj shutu cushu cunu juntu shu IIu numI.
24
Chuy mungu funu pIs yuycon gu puj
Ichun wun fmI jIfcu unImuItu chufI-
nun puj. Chuyngu cungu puj Intfu
nusyun shutu wun cushu IIunu juntu shu
cuptInmI.
25
Mus unuy cunu usufun
Iumpu wun ufushun uIII chuc fu cu nu-
mun pIs munu numI pIpIs uywun gu p-
nu chu shutu cushu juntu shu cuptIn.
Chuy cu nugu cuycun gu puj wcu cunu,
uyshu cunu guewutu mIcu nun puj cuj
jIfcu cu nu IIu numI.
Isaiaspa wamranpa jutin
ima ninan cashanpis
8

1
T D nImu fun: Jutun
tubIu mun IsquIf bIy sumuj tuntI-
yu cujtu Muhef-suIuI-husbuz
I
nIf.
ISAIAS7 , 8
988

J
8.2 2Rey. 16.1016.
K
8. Isu. 7.1.
L
8.12 1Ped. 3.14.
M
8.14 1Ped. 2.8.
N
8.17 Heb. 2.13.
O
8.18 Heb. 2.13.
2
Chuytu IsquIf bIsh puy quI test gu pnu
chufun quI cfu UfIustu
J
y Jebe fe-
quIuspu wumfun Zucu fIustu.
3
Chuy pItu unuy IIu tugu wufm pfofe-
t su wun cucupt guesh yuj fIcu cush pun
oIIgu wumfutu guesh yu cu fun. T
D nImu fun: Chuy wumfupu
jutIntu chufu puy Muhef-suIuI-husbuz
nIf.
4
Chuy wumfu munu fuj mumu nI
pup nIf fImuytu push tu chIp tInmI
Dumuscu pI tu wun Sumu fIu pI tugu Imu-
uycun tu pIs upucon gu puj. NIfcuf numI
IIupun bIej cujcu nu tugu AsIfIupu
fuynIn mun upupungu.
5
T D yupuy nImu fun:
Nogugu c SIIoe Ishtun quI mun

cuyuyIIupu uywuy cuj yucu nmI.
Chuyno cuycup tmI cuy Jud funu-
cu nugu dIspfI syu mu shu. RezIn wun
Remu IIuspu wumfun munu uIII mun
chuyu shun pI tumI cushI cu shu.
K

7
Chuy-
pI tumI nogugu AsIfIupu fuynIntu
cuchu shuj Judpu contfun. Puycunugu
chuyungu Euffu tes muyu btIypu
btIf uywuy cuj nmI, muyu jIchuf Imu
tufI shun tu pIs upucoj n fmI.
8
Chuy n-
pumI Jud cumu chuyush pun ushuj puj
chupu cuf con gu puj. Cuncun cu mumI
Iten gu puj. Ay EmunueI, uncu Iuntu
quIchu cuf cuf uywu shun nmI Intfu
nusyun nI quItu chupu cuf con gu puj.

9
Muy cufu nusyun cu nu cho cuycuj-
cunu wIyumuy-IIupu:
Juc-I nusyun funu cunu m shun-
tu cuy.
M munchu fu chI muy.
Afmuy quI cu nutu muy-jInu cumu-
fI cu shu cufpIs pIfdIn quI pmI.
Rusun pumI muy-jInu cumu fI cuf-
pIs ushu cun quI puj.

10
Imutu fufuytu yufpu shuy quI pIs
munumI cumu cun gu p chu.
Imutu fufu nuy quI puj pufIu cu-
shuy quI pIs munumI cumu cun-
gu p chu.
Chuyngu cungu Tuytu DIos nogu-
cu nu cho cuptInmI.
Tayta Dios!!ata manchacuypaj
11
Sumuj chufIf cu muf T D
wIIIu p mu fun cuy Jud funu cunu
fufu shunngu Imutu pIs munu fufu-
n puj. Tuytu DIos nImu fun:
12
Runu-
cunu Ruypu contfun jutu fIf cuy cun
nIf pufIu shuntu umu fIguIn quI chu.
Puycunu munchu cu shun tu pIs umu
munchu cun quI chu.
L

13
Nogu munuy-
nI yoj Tuytu DIos nI IIuy quItu munchu-
cu muygu. Nogu IIutu fusunpu fIspI-
tu muygu. Nogu IIutu Sunto DIos
nImuygu.
14
Chuyno fIspI tu mup tI quI
nogugu gumcu nutu chup shuy quI pmI.
Jud y IsfueI funu cu nu pmI Ichungu
cushuj juc togIIuno, tucu c nun puj
fumIno. Jefu su Ien funu cu nu p pIs
cushuj feduno, wuscuno.
M

15
Puycu-
nugu uchcujmI tucu cungu; tunengu;
wuongu. AchcujmI togIIu mun wutu cu-
shuno qudungu.
Dispu!uncunata
Isaas wi!!apashan
1
Chuufu IsuIusgu dIs pu Iun cu nutu
nIfun:
Cuy yuchu chI cuy tugu sumuj
wutuf cuy.
Yuchu chI sh cu nu tugu sIgfu
chufuy cuy.

17
Jucob pItu mIfuf uywuj funu cu-
nu pItu T D pucu cu shu
cuptIn pIs
nogugu puymunmI Imuy pIs
yfuc.
Imuno cuptIn pIs puyIIu munmI
yfu cuyc.
N
18
T D tufI chI mu shun wumf-
cu nu wun nogugu IsfueI cunu musyu-
nun puj seuImI cuyc cunu. Chuyno
cunpgu cumu c chI shu SIn Imu cho
goyuj munuy nI yoj T D.
O
ISAIAS8
989

P
9.1 Mut. 4.15.
Q
9.2 Mut. 4.16; Iuc. 1.79.
R
9.4 Jue. 7.1525.
S
9.7 Iuc. 1.3233.
19
Ichungu funu cunu nIshun quI puj:
AImutu tupu cuy. Tupu cuy shup-shup-
yuyIIupu pufIuj musyu coj cu nutu nIf.
ImunIf tuj funu cu nugu wuoj cu nupu
uImuntu tupu cun? Chuypu fuquIn
funugu munu chu Tuytu DIostu tupu-
cun mun?
20
M yuchu chI cuy cu nutu
fIcuy. Yuchu chI sh cu nutu m yufpu-
chu cuy. Yuchu chI sh mun munu tIncup-
tengu musyu coj cunu pufIu shungu
munumI fusun cujchu. Puycu nugu
chucuy IIu chmI cuycun.
21
Puycu nugu fIyupu IIuquI cufmI,
yufguy pI tumI juc-IpItu juc-Imun
pufen gu puj. Yufguy c IIufnu fIyupu
fubyu cuf c fen gu puj. RuynIn tu pIs,
muIdI syu ndu cuchun nengu puj.
Junujpu fIc fIf Tuytu DIospu contfun-
pIs fImungu.
22
Cuy puchu cho Imutu
ushIf pIs munumI Imutu pIs tufen gu p-
chu nI fIcun gu p chu. Cuy puchu chgu
cuycun gu puj IIuquI cuy IIumI. IIuquI cuy-
IIu wunmI puchu pIs chucu c congu. Chuy
funu cu nu tugu chucuj munmI jItuf pongu.
Tayta Dios acrashan
yurinanpaj cashan
9

1
Cunun ucuy cuj cu nu pmI
Ichungu mununu ucuy cungu-
nu chu. Nuupu tugu Tuytu DIos munu-
cuj munmI chufu fun ZubuIn funu cu-
nu wun NeftuI funu cunu tIyu shuntu.
Shumoj wutu cu nu chmI Ichungu
Jofdn muyupu chIm pun cho, Iumuf
cuchun cho cuycuj GuII Ieu mufcu
fIyupu fejsI shu cunun puj cumu c-
chengu. Chuy puftIgu cuycun munu
IsfueI cunu tIyu shun puftImI.
P

2
Chucuy cho pufIy cuj cu numI uchIc-
yujtu fIc fI shu.
Yunuu yuy cuj cho tIyuy cuj cu nu-
pmI uchIc yu cuf cu shu.
Q

3
Tuytu DIos gummI uchcu funu
cunun puj mIfu chIsh cun quI.
FIyupu cushI cuy cunun p pIs
cumu c chIsh cun quI.
Cos chu wIchun cushI cu shun-
n fuj gumpu uupuy quI cho
IIupun cushI cun.
RIqu su cu nutu fuquI p nu cuf
cushI cu shun n fmI cushI cun.

4
CushI cuy cuycun ucuy cuj cu nutu
MudIn funu cu nupu munuy-
nIn pItu jofgu shuy quI pI tumI.
R
Chuy nmI ucfu shuy quI funu cu nu tugu
suIbush cun quI munduj ucu chIp tIn
fIyupu ucuy cho cuycujtu, fIyupu
IIuquI cuy cho cuycujtu.

5
CushI cuy cuycun suId fu cunu
jutI cu shun btus nIn cu nu tu pIs
mununu nIstup tIn,
guffu cho pIII yu nun puj cuj yuwuf
tpu shu fpun cu nu tu pIs fupu-
chI nun puj cuptIn.
NInumI ushuj puj fupungu.

CushI cuy cuycun juc wumfu

nogun ch cho yufI shun pI tumI.
Juc wumfu tumI Tuytu DIos
gomush cun chI.
PuytumI munuy nIntu goshu
mundu nun puj.
PuytumI p-muypIs fejsengu:
AImI fuy puj tuntI yu chI coj nIf,
BInsej DIos nIf,
Pufu-sImfI cuwuj Tuytu nIf,
AIII goyuytu tufI chI coj munduj nIf.

7
Ruy DuvId jumu shun munmI
jumuy con gu puj.
Puygu IIupun tumI mundungu.
AIII goyuygu munumI ushu cun gu-
nu chu.
Imuy cu mu pIs puyIIu numI mundungu.
Puy mundufgu fusun cujtu, uIII
cujIIu tumI
Imuy cu mu pIs fufungu.
S
Chuyngu fufungu munuy nI yoj T
D fIyupu cuyu mush pun chmI.
Israe! nasyunpaj
Tayta Dios rabyar rimashan

8
Tuytu DIosgu juc wIIIu pu tumI
wIIIu chI shu
ISAIAS8 , 9
990
Jucob pItu mIfuf uywuj IsfueI
funu cu nutu.

9
Chuy tugu Sumu fIu cho tIyuj Effun
funu cunu IIupunmI tuntI yun.
Ichungu puycunu uIII-tucush pun
cuyno nIn:

10
AdbI pItu cujcunu juchu c cu-
shumI.
Cunungu IudfI IIu wun numI jutu fu-
chI shun.
Shuuyu guefu IIu wun tIfun tIn cunu
cushu cuptIn, tunI shu cuptIn,
nogun chgu fucu chIf chufu shun
sedfu guefu cu nu tunu nIf.

11
Chuyno cushun pI tumI cuy
nusyun mungu T D
cuchu mu shu fIyupu chIquej cu-
nutu.
QuIquIn T D cumu c-
chI shu muguj yuycu mu nun p-
pIs.

12
IntI yugu mu nun cuj-IpI tugu
chuyu shu AsIfIu funu cunu.
IntI yugu nun cuj-IpI tunu chuyu-
shu FIIIs teu funu cunu.
Puycu numI IsfueI funu cu nu tugu
mIcuytu juc umuytu mIcu cuf-
coj n IIu ushu fI shu.
Chuy pIs Tuytu DIos fubyu shungu
munumI psu cun f chu.
fImuy cun.

13
Chuyno custI guy cup tIn pIs funu cu-
nugu munumI wunu cu fun chu.
NI munuy nI yoj T D -
munumI yfu cu fun chu.

14
Chuy pI tumI Tuytu DIosgu juc
junuj IIu cho IsfueIpu umun tu-
wun chupuntu fogu fengu.
Chucfu puImu tu wun shuuyu
ututu tu pIs mutu fengu.

15
AnImuIpu umun mun tIncu chI-
shungu cuycun fIspI tdu funu-
cu nu wun munduj cu numI.
Chupun mun tIncu chI shungu
cuycun IIuIIu pfof tu cu numI.

1
Chuy munduj cu nugu engu u coj-
cu numI.
TuntI yu chI nuntu munuj cu nu pIs
puntu cu shumI cufcuy cun.

17
Chuy pI tumI Tuytu DIosgu msu-
cu nutu munu cuyu pu shu chu.
Wucchu cu nutu nI bIy du cu nu tu-
pIs munu cuyu pu shu chu.
Chuyno munu cuyu pu shu chu
IIupun pIs munu yfu coj IIu,
munu uIIItu fufuj cu nu IIu
cushun pItu,
IIupun pIs munu cuj cu nu IIutu
pufIu shun pI tumI.
Chuy pIs, Tuytu DIos fubyu shun pI-
tugu munumI uIIchu cun f chu.
fImuy cun.

18
Munu uIIItu munuygu nInu nmI.
NInugu shututu cushu tu pIs ushu-
cuf cunmI.
MuntI guefu cu nu tu pIs fupu cuf-
cunmI.
Chuyno fupup tIn gosh tuy nIn pIs
junujpu tumufcuf-tumuf cuf
jutu fIn.

19
Munuy nI yoj T D fIyupu
fubyu shu cuptInmI
nusyun tugu nInu fupuy cun.
NInugu fupuf ushu cuf cun funu-
cu nutu.
Runu cu nu pIs funu-musIntu munu
cuyu pun nu chu.

20
QuIquInpu wumfun cu nutu cudu-
nun mIcu cuf c fIn.
Jucuj Idun cho cuycujtu uItuyIIupu
mIcu cuf cuf pIs yufguy cun fuj.
Yupuy jucuj Idun cho cuycujtu
mIcu cuf cuf pIs munumI
sucsun chu.

21
Munuses funu cu nugu Effun
funu cu nutu muguf cuy cun.
Effun funu cu nu pIs Munuses
funu cu nutu muguf cuy cun.
NIfcuf Ishcun uywun Jud funu-
cu nutu mugu nun puj.
ISAIAS9
991

T
10.4 Isu. 5.25; 9.12, 17, 21.
U
10.5~34 Isu. 14.2427; Nuh. 1.13.19; Sof. 2.1315.
V
10.12~27 2Rey. 19.2032.
fImuy cun.
Israe!pa mandajnincunapaj
wi!!apashan
10

1
Ay Imun fuj cungu munu uIIItu
fufu nun puj Iuytu fufuj cunu,
pIpIs cumIIytu munu puydI nun puj
cuj Iuytu fufuj cunu!

2
Puycu nugu pobfI cu nutu munu
uIIImI fIcun.
Nucuf cuy cuj tu pIs munumI uIIIgu
uffIg Iun chu.
BIy du cu nupu Imu-uycun tu pIs
guechun.
Wucchu cu nutu suwu pun.

3
Chuyno cuf gumcu nugu Imutu fuj
fufun quI puj jusgu shu shuy quI
fu?
Cufu pItu custgu chuyu shup tI quI
pItu fuj muu cun quI?
RIqu suy quI cu nu tu pIs muymun-
fuj chufun quI?

4
Imu fufuy tu pIs munu cum pu cuf
pf su numI uywun quI puj;
mun'chgu wuoj cu nu wun
IwuImI wuun quI puj.
fImuy cun.
T
Tayta Diospa
magacunan Asiria cashan

5
Ay Imun fuj cungu AsIfIupu
fuynIn! MunumI musyun f chu!
U
Puygu cuycun fubyu shu cuf pItu-
pIs custI gu cunu guefmI.
Puygu cuycun oIIguf pItu pIs wIfu-
cunu guefmI.

PuytumI cuch ucfu sh juchu supu

funu cu nutu mugu nun puj.
Rubyu chI muj nusyun funu cu nu-
munmI cuch.
Chuy mun cuch Imu-uycun tu pIs
suwu p nun puj, guechu nun puj,
cIII cho cuycuj mItutu-jInu IIuch-
cuf g fI nun pmI.

7
Ichungu AsIfIupu fuynIn munumI
chuy n chu yufpun.
NI ImunI IIuf pIs munumI tuntI yu-
cun chu.
Puygu uchcu nusyun cu nutu IIIg-
chIy IIu tumI yufpuy cun.

8
ChuymI puygu nIn: IIupun
fuycu nu pIs munuy nI II chmI
cuycun.

9
Nogugu chufIshc CuIno sIud tu-
pIs Cufque mIs sIud tu n IIumI;
Humut sIud tu pIs Affud sIud tu-
n IIumI,
SumufIu sIud pIs Dumusco sIud-
tu n IIumI.

10
Achcu nusyun cu nu tumI chufIshc
uypu IIu dIos nI yojtu.
Jefu su Ien cho Sumu fIu cho cushun-
pItu mus uypu IIu duIun cunu
cuptIn pIs bInsIsh cmI.

11
Sumu fIutu, dIos nIn tIntu Imun pIs
fufu shu cuycufgu
munu chu fuj chuyno fuf mun
Jefu su Ien tu wun duIun cu nu tu-
pIs? nIf.
12
SIn Imu tu wun Jefu su Ientu
AsIfIupu fuynIn wun ushuy cu chefgu
puytu pIs Tuytu DIos custI gun gumI.
V

CustI gungu uIII-tucu shun pItu, oIIgoj
cuf munuy nIyoj-tucu shun pItu.
13
AsIfIupu fuynengu nIshu:
Nogugu cuII p wunmI IIupun tu pIs
fufushc.
Yufpuy supu cufmI Imuno fufu n-
p pIs cumu c chIshc.
Nusyun cu nupu IIndun cu nu tu pIs
IIIg chIshc.
IIupun fIqu sun cu nu tu pIs chufI-
cuf cushc.
ISAIAS9 , 10
992

W
10.22~23 Gen. 22.17; Rom. 9.27.
X
10.2 Jue. 7.25.
JInyu cuyn wunmI fuycu nu tu pIs
bInsIshc.

14
Juc-I nusyun funu cu nupu fIqu-
sun cu nu tu pIs chufI cuf cushc.
IIupun nusyun tumI munuy n cho
cunun puj chufIshc,
bI funtuntu guesh wu cho
cuchufI shuntu shun tujno.
Chuyno fufupt munumI pIpIs
mIch mu shu chu.
MunumI pIpIs fImu cu shu chu.

15
Ichungu mutuy cuj funu pItu
jchu mus munuy nIyoj-tucun-
mun chu fuj?
Cuchuy cuj pItu fusu d fu pIs mus
munuy nIyoj-tucun mun chu fuj?
Tucfu cuy cuj funutu tucfugu
munumI munu shunpu upun-
mun chu!
Shuuyu guefu pIs mus Iusuj tugu
munumI uwuntun mun chu!

1
Chuy pI tumI munuy nI yoj T
D
fIyupu cuII pu yoj cu nutu guesh yu-
wun guesh yu chengu.
RIspI tu nunpu fuquIn nInu wun
fupu chengu.

17
IsfueI cu nu puj uchquIno cuycuj
Sunto Tuytu DIosmI
nInu futuy cuj munno tIcfu cu fen-
gu puj.
NIfcofgu juc junuj IIu chmI AsIfIu
funu cu nutu IIIgu fu chen gu puj
cushutu shututu nInu fupu cuf cu-
shunno.

18
Ushuj pmI IIIg chengu cuyuy IIu-
puj muntIn cu nutu, weftun cu-
nu tu pIs.
Guesh yu wun guesh yuy cuj funu
cuII puy nuj cuycuj tu n numI
cuchuy congu.

19
Chuu fugu muntI ch pIs wuII cu IIu-
numI guefu cunu qudungu.
Quduj guefu cu nu tugu wumfu IIu-
pIs yupun gu numI.
Qudajcuna cutimunanpaj cashan

20
Chuy wIchungu wuII cu IIu pIs
quduj IsfueI funu cunu
munu numI AsIfIu funu cu nu mun
yfu con gu p nu chu.
Chuypu fuquengu yfu congu
IsfueIpu Sunto DIos nI IIun mun-
numI.

21
Chuy quduj Jucob fumIII yu cu-
nugu
munuy nI yoj Tuytu DIos IIu mun-
numI yfu congu.

22
IsfueI funu cunu Iumuf cuntun cho
ugush n fuj uypu IIu cush pun pIs
wuII cuj IIu numI cutI mongu.
Puycu nu tugu Tuytu DIosmI
jusgungu.
IIIg chI nun puj cumu c chI shu-
numI cuycun.

23
Munuy nI yoj T D
muynu nIshu IIIg chI nun puj.
NIshun tugu IIupun tumI nusyun
Int fu cho cumIengu.
W
24
Munuy nI yoj T D nIn:
SIon cho tIyuy cuj ucfu sh funu-
cunu,
umu munchu cuy chu AsIfIu funu-
cu nu tugu
guefu cu nu wun mugu shup tI quI;
bustun nIn cu nu wun wIfu shup-
tI quI
EgIpto funu cunu fufu shu shuy-
quIno fufu shup tI quI pIs.

25
Ichungu cunun pItu munu pIs uyc-
IIu tu numI gumcu nu puj fubyu-
shu cuycu sh pItu uIIchu c shuj.
NIfcofgu AsIfIu cu nu tu numI
fIyupu fubyushp IIIg chI shuj.

2
Nogu munuy nI yoj T D
MudIn funu cu nutu Ofeb gugu-
cho bInsI sh nmI custI gu shuj.
X
Munuy nI yoj cush tu pIs AsIfIu
funu cu nutu musyu chI shuj
EgIpto funu cu nutu musyu chI-
sh nmI.
ISAIAS10
993

Y
11.1 1Sum. 16.120.
Z
11.1 Apoc. 5.5; 22.16.
[
11.4 2Tes. 2.8.
\
11.5 Efe. 6.14.

27
Chuy jungu jofgu sh puj Iusuj
guepItu upufI p shu shuy quI-
tumI.
Ygutu mutun cuy quI mun chufu-
p shu shuy quI tu pIs puquI fI sh-
puj.
Asiria runacuna
pi!!yananpaj chayaycashan

28
AsIfIu suId fu cu nugu Ajut puftI-
mun numI chuyuy c mun.
MIgfn puftI pumI uywuy c mun.
MIcmus puftI munmI guepIn cu-
nutu chufuy cun.

29
Muyutu psuy c mun.
Gebu puftI chnu puchu cun.
Rum funu cunu fIyupu munchu-
fIy cun.
SuI tIyu shun Gubuu cho tIyuj cu-
nugu guesh pIf uywu cuy cun.

30
Gupu fuy ufI But-guIIm funu cunu!
Chuytu wIyuy ufI IuIsu funu cunu!
Ay Imun fuj cungu Anutot mufcu
funu cunu!

31
Mudmenu funu cunu muchIypu-
muchIf guesh pIf uywu cun.
GebIm funu cu nunu pucu cuy c fIn.

32
Cunun fumI AsIfIu cu nugu
Nobcho jumuy c fIn.
NIfcofgu chuy cho cumu fI congu
Jefu su Ienpu jIfcun SIon mun
muguj Imuno yuycu nun p pIs.

33
RIcuy-IIupu AsIfIu funu cu nutu.
Puycu nugu jutun guefu cu nu-
nmI.
T D munuy nIn wunmI
chuy guefu cu nutu sujtuf g fIn.
Jutu suj nIn cuj guefu cu nu tu pIs
mutu fI shu numI.
Mus jutun nIn cujcu nu pIs pumpu-
ch numI jItuf puy cun.

34
Jchu wun mutuy pumI sujtuf g fIn
jIfu shu cuycuj muntI tu pIs.
IIbu nu cho mus cuyuy IIu puj cuj
guefu cu nu pIs ItI nucuf-ItI nu-
cuf puquI cuf uywu cun.
Davidpita miraj
mandananpaj cashan
11

1
Tumpu pI tugu chIII guInmI.
Chuy n IIumI DuvIdpu pup nIn
Isu pI tu pIs
Y
juc fuy yufengu.
Z

2
Puychgu T D EspI fI-
tunmI cuycun gu puj.
ChuymI yuchuj cungu; yufpuy-
supu cungu;
yufpu chu cuy cuf Imutu pIs
fufungu; cuII pu supu cungu;
musyuj cungu; T D
fIspI tungu.

3
Puygu T D fIspI tush-
punmI fIyupu cushI congu.
Puygu munumI fIc fI IIuf chu
jusgungu.
CustI gu c nun p pIs munumI jucpu
shImI IIun wun chu nengu.

4
PIpIs munu yunu pu shun cu nutu
uIII uffIg Iungu.
Nusyun cho cuj pobfI cu nu tu pIs
fIspI tu cu chengu.
PuymI nengu ucu chI coj cunu
custI gu c nun puj.
Puypu jmuy nengu esp du nmI
fIyucunutu wuu fu chengu.
[

5
Puy Imuy pIs uIII cujIIutu, fusun
cujIIutu fufuj cushunmI cungu
cheg IIuntu wutu cu nunno.
\

Chuu fugu utoj pIs uyshu wun tuIIu-

shu numI pufen gu puj.
TInfI wun cubfu-muII wu pIs IwuImI
puon gu puj.
Bes fu wun IIyun pIs IwuImI
cuycun gu puj.
Chuy cu nu tugu juc wumfu IIu numI
mIchen gu pIs.

7
Wcu pIs supu Idun cho mIcuf
goy congu.
Wuwun cu nu pIs IwuImI gotuf pun-
gu puj.
IIyun pIs buyI nmI guewu tunu
mIcon gu puj.
ISAIAS10 , 11
994

]
11.~9 Isu. 65.25.
D
11.9 Hub. 2.14.
E
11.10 Rom. 15.12.
F
11.15 Apoc. 16.12.
G
11.15~1 Exo. 14.2122.

8
Ituy cuj wumfu numI pucIIungu
fIyupu ben nu yoj cuIe bfupu
uchcun cho.
Chuy fuj wusguI shu wumfu pIs
muquIntu jutengu cuIe bfupu
guesh tun mun.

9
Jefu su Ien chgu munu numI pIpIs
munu uIIItu fufun gu nu chu.
]
ImunmI Iumuf cho yucu juntun,
chuy nmI cuy puchu ch pIs
T D fIspI tuj funu cu-
nu IIunu juntu shu cungu.
D

10
Chuy wIchungu
tumpuno cuycuj Isu pItu mIfuf
uywuj yufejmI
E
IIupun funu cu nutu shun tungu.
IIupun nusyun funu cu numI puytu
ushej uywungu.
Puy cuycu shun numI fIyupu fIspI-
tdu cungu puj.
Prsu aywajcuna
cutimunanpaj cashan

11
Chuy wIchungu Tuytu DIos
yupuymI ucfu shun funu cu nutu
shun tungu.
CutI chI mongu AsIfIu pItu, EgIp-
tu pItu,
Putfos pItu, EtIo pIu pItu, EIum pItu,
SInuf pItu, Humut pItu, Iumuf
cuntunpu cuj nusyun cu nu pI-
tu pIs.

12
SeuI wunmI nusyun cu nutu
musyu chengu.
NIfcofgu pfsu uywuj IsfueI cu-
nutu shun tu mongu.
Jud funu cu nu tugu wucpu-cuypu
muchI cu shu cuycujtu
Int fu pItu shun tu mongu.

13
Effun funu cu nugu munu numI
Jud funu cu nutu chIquI pun gu-
nu chu.
Jud funu cu nu pIs munu numI
Effun funu cu nutu fubyu pun-
gu nu chu.

14
Ishcun nusyun numI uywungu IntI
yugu nun cuj-Icho cuycuj FIIIs-
teu nusyun mun.
Puycu nutu mugu nun puj yugu puf-
congu.
IntI yugu mu nun cuj-Icho tIyuj cu-
nu pu tu pIs
IshcunmI Imu-uycun tu pIs guechu-
mongu.
Chuy n pumI puycu nupu muquIn-
chnu cungu
Edom funu cu nu pIs, Moub funu-
cu nu pIs, Amn funu cu nu pIs.

15
T D nnItu cumu fI-
pungu Pucu Iumuf chuu pInpu.
Euffu tes muyu junun pu numI
muquIntu joguf congu.
NIfcofgu fIyupu munchu fIy puj
wuyf chI mongu.
Chuy wuyfu numI yucu tugu
gunchIs puchupu fuquI fen gu-
puj.
Chuufu funu cu nugu IIun guIn tu pIs
munu jofguy IIu pu numI yucutu
psun gu puj.
F

1
IsfueI cunu unuy EgIp tu pItu
IIoj shI cu muf jutun nnInpu
shumu shun nmI
AsIfIu cho quduj cu nugu jutun
nnIpu cutI mon gu puj.
G
Diosta agradsicur a!abashan
12

1
Chuy wIchungu nInquI puj:
Gumtu ugfu d sI cmI T
D.
Nogu puj fIyupu fubyu shumI
cuycu fuy quI.
Cunungu fubyu shuy quI pItu
uIIchu cush cun quI numI.
AIII numI goyuy c chI mun quI.

2
T D suIbu mun.
Puymun yfu cufmI ImupI tu pIs
munu munchu c chu.
T D cuII putu gomun,
ImupI tu pIs pucu mun.
ISAIAS11 , 12
995

H
12.2 Exo. 15.2; SuI. 118.14.
I
12.4~5 SuI. 105.12.
J
13.1~14.23 Isu. 47.115;
Jef. 50.151.64.
K
13. Eze. 30.23; JoeI 1.15; Sof. 1.1418; MuI. 3.2; Apoc. 6.17.
PuymI suIbu mujn.
H

3
Gumcu nu pIs cushI cush puy quI
uywun quI puj
suIbu syuntu tufI chI coj push tuj
yucutu upoj.
4
Chuy fmI nInquI puj:
T D ugfu d sI cuy.
Puypuj wIIIu cuy.
TuntI yu chIy Tuytu DIos IIu
IIupun pItu mus munuy nI yoj
cushuntu.

5
T D uIubuf cuntuy-
IIupu.
Puygu fIyupu uImI fuy puj cu nu-
tumI fufu shu.
Chuy tugu cuy puchu cho cuj funu-
cunu Int fu cho musyun mun.
I

SIon cho tIyuj cunu, cushI cuy pItu

gupuf puy, cuntuy.
Chuyno fufun quI IsfueIpu Sunto
Tuytu DIos nIn gumcu nu-
cho fIyupu munuy nIn wun
cuptInmI.
Babi!onia imano
cananppis rimashan
13

1
Amozpu wumfun IsuIus tumI
Tuytu DIos fIbI Iu fun shumoj
wutu cu nu cho BubI Io nIu nusyun Imuno
J

2
Juchuy nuj guIu puntu cho seuItu
juwIy pIII yuytu guIIuy c fI nun-
puj!
SuId fu cu nutu nIy pIII yuj yuycu-
nun puj!
Yuycu nun puncupu BubI Io nIupu
munduj nIn cunu yuycu nun puj
muquI quI wun sutu fufuy-IIupu!

3
Nogutu sIfbI muj cu nutu muynumI
guyushc.
Acfu sh pIII yuy yuchuj jInyu
funu cu nutu cuchush c numI
puycu nu wun custI gu chI n puj.

4
MusquI wIyuy. Aypu IIu funu cunu
shun tu cu shu cushunmI puntu-
cu nu pItu wIyu cuy c mun.
MusquI wIyuy. Achcu nusyun
funu cunu shun tu cuy cuf gupu-
fu shunmI wIyu cuy c mun.
Munuy nI yoj T D shun-
tuy cun
pIII yu mun uywu nun puj cumu fI cu-
shu cuycuj suId fun cu nutu.

5
Cufu nusyun pI tumI uywuf cuy c-
mun.
AIIpupu cuchun syIupu chuquIn-
pI tumI uywuy c mun.
Chuy uywuy c mgu T D
fubyuf custI gu cu nunmI.
Runu cu nutu ushuj puj IIIgu fu chI-
nun pmI uywuy c mun.

IIuquI cuf shunuypu shunuf

gupufpuy-IIupu.
Munuy nI yoj T D custI gu-
nunpgu wuII cu numI pIshIy-
cun.
K
Tuytu DIosgu IIupun tumI ushu-
fengu.

7
Chuy fugu IIupun funu pumI
fIcfun cu nu pIs wufcu c con-
gunu.
IIupun pumI buIuf nIn pIs munu
cungu nu chu.

8
FIyupu munchu fI shumI fIcu con-
gu puj.
FIyupu IIuquI cuymI chufen gu puj.
Cuef pun cu nu pIs fIyupumI nunu-
cuy con gu puj.
Chuu fugu wufmI nunuy cho
cuycuj n fmI mIIIuy cu chun-
gu pIs.
JucnInpIs-jucnIn pIs munchu fI-
shumI fIcu p nu con gu puj.
Pengu cuy IIu wun cfun cu nu pIs
pucu yu c con gu puj.

9
T D custI gu nun jungu
chuyuy c mun numI.
ISAIAS12 , 13
996

L
13.10 Eze. 32.7; Mut. 24.29; Muf. 13.2425; Iuc. 21.25; Apoc. 6.1213; 8.12.
M
13.14 Jef. 50.16.
N
13.19 Gen. 19.24.
O
13.20~22 Jef. 50.3940.
Chuy jungu munchu fIy pmI
cungu puj.
T D fIyupu fubyu shu
cush punmI cuy puchu tugu
tIcfu fu chen gu puj chun yuj
chuquI jIfcu mun.
Cuy puchu cho cuj juchu su pu cu-
nu tugu ushuj pmI IIIg chen-
gu puj.

10
IntI pIs yuguf cu mu IIuf numI chucu-
c congu.
QuIIIu pIs munu numI uchIc yun gu-
nu chu.
GoyIIuf cu nu pIs munumI uchIc-
yun gu nu chu.
Junuj puchugu pusuypu yunuu-
yuy cujmI fIcu con gu puj.
L
11
Tuytu DIosmI nIn:
AIIpu cho tIyuj cu nu tugu ushuj-
pmI IIIg chI shuj.
Munu uIIItu fufu shun pI tumI
funutu custI gu shuj.
Munu fIspI tu coj cu nu tu wun uIII-
tucoj cu nu tu pIs penguy munmI
chufu shuj.
AIII-tucoj fIyu funu cunu munumI
cungu nu chu.

12
NogumI cumu c chI shuj funu cu-
nugu
OfIfcho uIII cuj gofI n pIs juc
Ishcuy IIunu qudu nun puj.

13
Chuy fugu syIu pIs chuc chon-
gumI.
Cuy puchu pIs cuyu fIsh pun cuycu-
shun pItu wIten gumI.
Chuyngu cungu puj chuy junuj
fIyupu fubyup tmI.

14
Chuy fu funugu BubI Io nIu-
pItu cudu-nunmI nusyun-
nInmun-cumu guesh pIf
cutI congu.
Cudu-nunmI mufcunmun-cumu
cutI con gu puj.
Chuy funu cunu fIcu congu gutI cu-
chup tIn IIuy chu guesh pIy cuj-
n fmI.
Uysh fuy nuj juc fpu uyshu
munchu fI shu cffIyIIupu
guesh pIy cujno cungu.
M

15
Chuy jungu pItu pIs pucu fuy cujtu
tufefgu tucsI fen gumI.
PItu pIs chufIf wuu fu chen gumI.

1
Tuytun mumun fIcu puy cup tInmI
tucshu wumfun cu nu tugu pumpu-
mun pugshIf g fen gu puj.
WusIn cho cuj Imu-uycun tu pIs
upucon gu puj.
WufmIn tu pIs yuycoj fIyu funu cu-
numI chufI pu con gu puj.

17
Puycu nu mun pIII yuj shumu nun-
pmI MedIu jutI yoj nusyun
funu cu nutu shuc y chej-uyw.
gueIIuypgu yufpun chu.
NI gofI cuptIn pIs munumI csu-
pun chu.

18
Msu cu nu tu pIs Ichu wunmI
wuuf g fu chengu.
MunumI cuyu pun gu chu chuy fuj
yufI shu cuycuj ItIcu nu tu pIs.
MunumI IIuquI pun gu chu jutu IIun
wumfu cu nu tu pIs.

19
BubI Io nIugu wuquIn nusyun cu nu-
puj cuycun pefIus n fmI.
CuIdeu funu cu nupgu fIyupu
bIej pefIus nmI cuycun.
Chuyno cufpIs BubI Io nIugu IIIg-
chIpt qudun gu puj Sodomu
Gomoffu qudu shun nmI.
N

20
Chuy chgu Imuy pIs munumI funu
tIyun gu nu chu.
O
Yupuygu munu numI pIpIs tIyun-
gu nu chu.
AfubIu funu cu nu pIs chuy chgu
munumI puchu con gu nu chu.
Uysh fu cu nu pIs chuy chgu
munu numI uywun cu nutu
jumu chen gu nu chu.
ISAIAS13
997

P
13.21 Apoc. 18.2.

21
Chuy chgu oshgu mIshI cu nu IIu-
numI tIyungu.
WusI cu nu ch pIs tucu cu nu IIu numI
tIyungu.
Avestfuz cu nu IIu numI tIyungu.
Juchu cubfu cu nu IIu numI puun-
gu pIs.
P

22
PuIu syu cu nu ch pIs utoj cu nu IIumI
uuIIuf tIyungu.
AIII puIu syu cu nu ch pIs jIfcu
unImuI cu nu IIumI tIyungu.
BubI Io nIu nusyunpugu fun
chuyuy c mun numI.
MunumI uyc pIs pIshIn nu chu.
Prsu aywajcuna
cutimunanpaj cashan
14

1
IsfueI cu nutu T D
cuyu pun gumI. Puycu nugu
yupuymI cungu ucfu shun funu cu nunu.
Chuy n pumI yupuy cumu c chengu
IsfueI cunu nusyun nIn mun tIyuj cutI nun-
puj. Juc-I nusyun funu cu nu pIs puycunu
cujmunmI uywungu. NIfcuf IsfueI cu-
nu wungu IwuI numI tIyungu.
2
IsfueI-
cu nu tugu uchcu nusyun funu cu numI
jumu chengu. NIfcofgu nusyun nIn cumu
yun'gungu. T D ucfu shun puftI-
ch numI IsfueI cu nugu uywuy nIn mun
tIcfu chengu chuy funu cu nutu. IsfueI cu-
nu numI pfsu upungu uuputu puycu-
nutu pfsu upuj cu nu tugu. Nuuputu ucu-
chej cu nu tu pIs puycu nu numI mundungu.
Babi!oniapa rayninta
manacajman churashan
3
IsfueI cunu, ucuy cu shuy quI pItu
uywuyno fIyupu sIfbIf cuy cu shuy quI-
pItu T D jumu chI shun quI-
pmI.
4
Chuu fugu BubI Io nIupu fuynIntu
munu cuj mun chufush puy quI cuyno
fImun quI puj:
MusquI fIcuy, uuputu ucu chI-
cgu Imun shI cuycun!
RIcuy, Imun shI cuycun chuy
fIyu funugu!

5
T D puquI shumI fIyu
funu cunu munduf chufu shun
bfuntu.
FIyu munduj cu nupu munuy nIn tu-
pIs ushu c chI shumI.

Puycu nugu juc-I nusyun funu cu-

nutu fIyupumI ucu chej.
Munu cuchuy pumI wIfuf-ushuj.
Munu cuyu puy pumI gutI cu chuj.

7
CununmI Ichungu Int fu cho
cushI shu munu yufpu chu cuy-
punu goyuf cuy cun.
ChuymI cushI cuy pItu cuntuf cuy-
cun.

8
Munu uIII mun chuyu shuy quI pI-
tugu IIbu nu cho cuycuj sedfu-
wun pno guefu cu nu pIs cushI-
cunmI.
ChuymI nIn: BubI Io nIupu fuynIn
munu uIII mun chuyu shun pI-
tugu
munu numI pIpIs mutu mun ch nu-
chu nIf.

9
Wuoj cu nu numI puchu fufIn cho
fIcuj-fIcuj IIu shuyuf puy c shun-
quI.
Wuoj cunu jutu fI shu gumtu tufI-
p shu nuy quI puj.
Wuoj munduj cu nu pIs uywuy c-
mun tufI pu shu nuy quI puj.
SIIIun nIn pItu jutu fIf cuy c mun
gumtu chus quI cu shu nuy quI puj.

10
Puycu nugu jucnIn-jucnIn tupu-
shun quI puj:
Gumpu pIs cuII puy quegu ushu cu-
shunu uu?
Cunungu nogu cu nu n IIu numI
cuycun quI.

11
Cunungu p-muypItu fIspI tu shu
cushuy quI pIs ushu cu shu numI.
CushI cu nun puj tucshu ufpu cu nu-
tu pIs munumI tucun nu chu.
Cuychgu cmuy quI pIs cungu
Ismu shuy quImI.
Jucuy quI pIs cungu cufu cu nu IIu-
numI.
ISAIAS13 , 14
998

Q
14.12 Apoc. 8.10; 9.1.
R
14.13~15 Mut. 11.23; Iuc. 10.15.
S
14.24~27 Isu. 10.534;
Nuh. 1.13.19; Sof. 2.1315.

12
Puchu wufuy yugu moj Wufuj
Imun shI syIu pItu shIc wu mush-
cun quI.
Q
Gumgu uchcu nusyun cu nu tumI
bInsI fuy quI.
Cunungu quIquI quI tu numI
pumpu mun sujtu shu fuy quI.

13
Gumgu shon gu IIuy quI cho nej
cunquI:
SyIu cu mumI chuyu shuj.
DIospu estf IIun cu nupu junun-
chmI jumu ntu fufu shuj.
FIyupu cufu nofte cuj-Icho
jumuy cufmI mundu shuj.
DIos cunu shun tu c nun jIfcu-
chmI jumu f shuj.

14
Mus uItu cho cuycuj pucu tuypu
junun munmI wIch shuj.
Nogugu junuj puchu cho cuycuj
DIos n numI cushuj nIf.

15
Chuyno yufpuf pIs chuyush cun quI
wuu shu cunu cuycu shun munmI!
Puchu fufIn ch pIs mus fufI mun-
fmI chuyush cun quI!
R

1
RIcu shoj cu nugu chIyu cu shumI
fIcu p shun quI.
RIcu p shush puy quI nIn:
CuychI uIIpu tu pIs chuc chu chej
funu?
CuychI IIupun nusyun cu nu tu pIs
IIIg chej funu?

17
Cuy funu chI Intfu puchutu
chun yujtu cuchuy coj,
sIud cu nu tu pIs IIIg chej,
pfsu cu nu tu pIs munu cuchu fej?
nIf.

18
Nusyun cu nupu fuynIn cu nugu
IIupun pIs pumpu fu shun uchcu cu-
nu chmI cushI shu pumpu f cun.

19
GumtumI Ichungu munu pumpu-
shu fuy quI chu.
Pumpu cho jItu fuy cufmI uyuy quI
qudu shu.
Gunfu tu nmI IIuch cu cuf ushu-
shu fuy quI.
NIfcofgu guffu cho wuu shu
qu duj cu nu tu nmI fugfu mun
gufpu fI shu fuy quI.

20
Gumtugu munumI wuquIn fuycu-
nu tu n chu pumpu shun quI puj
nusyun nI quItu munu uIII mun
chufu shuy quI pItu,
mufcu-musI quI cu nutu wuu chI-
shuy quI pItu.
Munu uIIItu fufuj cu nu pItu mIfuj-
cu nu tugu
munumI pIpIs yufpun gu nu chu.

21
Chuy fuy fIyu cushun pItu
wumfun cu nutu wuu chIy.
Chuufu chuy wumfun cu nugu
munumI yufpun gu nu chu
nusyun cu nupu munduj nIn cuytu,
nI Int fu cho sIud cu nutu fufuy-
tu pIs.
22
BubI Io nIutu ushuj pmI IIIg chI-
shuj.
Chuy cho quduj cu nu tugu wumfun-
cu nu tu pIs wIII cun cu nu tu pIs
ushuj pmI wuu chI shuj.

23
Chuy puftI tugu tIcfu fu chI shuj
mItu-mItu gochu mun numI,
chush yuj cunu tIyu nu IIun mun numI.
IIIg chI cunu pIchu nu wunmI IIIg-
chIypu pIchu shuj.
Munuy nI yoj T D
chuyno nIshu.
Asiria imano
cananppis rimashan
24
Munuy nI yoj T D jufush-
pun nIshu:
Yufpu sh n IIumI fusunpu cungu.
NIsh n IIumI IIupun pIs cungu.

25
Acfu sh nusyun chmI AsIfIu funu-
cu nu tugu ushuj puj IIIg chI shuj.
S
AItu punt cu nu chmI ItI fI shuj.
Acfu sh funu cu nutu ygu ucu-
chI shunno munumI ucu chen-
gu nu chu.
ISAIAS14
999

T
14.28 2Rey. 16.20; 2Cfn. 28.27.
U
14.29~31 Jef. 47.17; Eze. 25.1517; JoeI 3.48;
Ams 1.68; Sof. 2.47; Zuc. 9.57.
V
15.1~1.14 Isu. 25.1012; Jef. 48; Eze. 25.811;
Ams 2.13; Sof. 2.811.
Iusuj guepItu upuchI shunno
munumI ucu chen gu nu chu.

2
Cuy puchu cho cuj nusyun cu-
nupgu chuyno cunun pmI
nIshc.
IIupun nusyun funu cu nutu custI-
gu n pmI cuyc.

27
MunumI pIpIs mIch mun gu chu.
PIpIs munu numI jucno cunun puj
yufp chI mun gu nu chu.
Nogu Munuy nI yoj T D
chuyno nIshc.
Fi!istea imano
cananppis rimashan
28
Ruy Acuz
T
wuu shun wutu chmI
Tuytu DIos fIbI Iu shuntu Isuus wIIIu-
cu fun:

29
FIIIs teu nusyun funu cunu umu
cushI cuy chu
U
muguy c shu shuy quI AsIfIupu
fuynIn juc bustun puquejno
wuu shun pItu.
Juc cuIe bfu IIoj shI shun uchcu pItu
mus ben nu yoj cuIe bfu numI
IIoj shI mongu.
Chuypu guepun mungu mus
fIyupu ben nu yoj buyIuj cuIe-
bfu pIs IIoj shI mon gumI.

30
PobfI cu nupgu cungu pmI
uyshun cu nutu mIchI nun puj
guewu pIs.
Imun pIs munu cuj funu pIs cushI-
shumI goyun gu puj.
Ichungu Tuytu DIos cumu c chengu
gum tIyu shuy quI nusyun funu-
cunu yufguy pItu wuu nun puj.
Cuwuy cuf quduj cujcu nu tu pIs
ushuj pmI Tuytu DIos wuu-
chengu.

31
FIIIs teu funu cunu IIupuy quI
IIuquI cuy!
Nunuy wun gupuf puy! Munchu-
fIy wun sIcsIc yuy!
Nofte cuj-IpI tumI suId fu cunu
uywuy c mun pucu tuyno jIfcu
Itej fuj.
FIunpu uywuy c mu shun pI tugu
munumI nI juc funu pIs IIoj-
shIn chu.

32
Chuy nusyun funu cu nupu cuchun-
cu nu tugu Imutu tuj nIsh wun?
Puycu nu tugu nIshun: SIn Imu-
tugu T D sumuj
cumu c chI shu.
Acfu shun funu cu nu cho ucuj cu nu-
pIs chuy munmI pucu congu nIf.
Moab imano cananppis rimashan
15

1
Moub nusyun Imuno cunun-
p pIs Tuytu DIos fIbI Iu shuntu
Isuus wIIIu cu fun:
V
Moub nusyun cho cuycuj Af sIud-
tugu IIIg chen gumI.
Juc chucuy IIu chmI IIIg chengu!
Moub nusyun cho cuycuj KIf
sIud tugu IIIg chen gumI.
Juc chucuy IIu chmI IIIg chengu!

2
Nebo, Medebu sIud cunu ushuj-
puj IIIgu shun pI tumI
Moub funu cu nugu fIyupu IIuquI-
congu.
DIbon cho tIyuj funu cunu wuguj
uywungu
puytush Imu cho cuycuj cupI IIu-
cu nu mun.
IIuquI cuf IIupun pIs ujchun futu-
cu shu,
shupfun jIch cu cu shu cufcuy cungu.

3
Isu cu nu ch pIs IIupun IIuquI cuf-
cuy cungu, wuguf cuy cungu.
WusIn junun cu nu ch pIs nunuy-
wun gupuf puy cungu.
CIIIn pu pIs funu cu nugu pufengu
guchgu fpu shu.

4
Hesbon ch wun EIeuIe cho tIyuj-
cu numI yunu p nun puj muu-
congu.
ISAIAS14 , 15
1000
Puycunu gupuf pu shungu Juhu zu-
cu mumI wIyu cungu.
ChuymI Moub nusyunpu pIII yuy
yuchuj suId fun cu nugu Imutu
fufuy tu pIs munu cum pu con-
gu nu chu.
FIyu pumI munchu fIf cuy cun gu puj.

5
Shon gmI fIyupu guyu cun
Moubtu yunu p nun puj.
Chuy cho tIyuj funu cu numI guesh-
pIf uywu congu Zouf cumu,
EgIut-seII sIyu cumu.
IuhIt mun wIch nu pumI wugush-
pun uywun gu puj.
IIupun ushu cu shun pI tumI Hofo-
nuIm mun nnI uywujpu
uywush pun nun chI cuypu
gupuf puy cungu.

NImfIm cho cuj yucu psu cu nu pIs

chuquen gumI.
Guewu cu nu pIs wuuy tu c con-
gumI.
MunumI Imu juchu pIs cungu nu chu.
Juchu cunu befdI fuy cgu munumI
jucnuy IIu pIs cungu chu.

7
ChuymI funu cu nugu Imu-uycun-
tu pIs guepI congu.
NIfcufmI upungu Wuyuu fugfupu
mus wush'gun mun.

8
Shunu fIypu shunu fIf wugu shungu
wIyu cungu Intfu Moub
nusyun pumI EgIuIm cumu,
Beef-eIIm cumu.

9
DImon cho cuj yucu cu nugu IIupun-
pIs yuwuf wun tucu shu IIumI
cuycun gu puj.
Mus pIyuf fIyupu munu uIII cu nu-
wun fmI puycu nu tugu Tuytu
DIos custI gungu.
Chuy nusyun cho cuwuy cuf quduj
Moub funu cu nu tugu IIyunmI
mIcuf ushu cuf con gu puj.
Moab runacuna
3udman pacacunanpaj cashan
1

1
Cuy puchupu munduj nInpgu
SIn Imu mun upuchIy muntu
uyshu cu nutu
chun yuj jIfcu cho cuycuj SeIu pItu-
puchu.

2
Afnn muyutu psu nu chgu
Moub wufmI cunu fIcu congu
guesh tun cho cuycuj bItu ImupIs
munchu fuy cu chIp tIn guesh pIf
uywu coj nmI.

3
Chuy wufmI cu numI SIontu nIn:
Yufpu chu cuy Imun pu pIs nogu-
cu nutu pucuy cu m nuy quI puj.
Nogu cu nutu wush muy ufI.
Junuj cuycup tIn IIun tuy nI quI wun
chupu cuf cuy
chucuyno fIcu cu nun puj.
JItu fI shu cuycuj cu nu tugu pucuy-
cu muy ufI.
Amu cuychmI pucu fuy cun
nIycuy chu.

4
Guesh pIy cuj Moub funu cu nugu
gumcu nu mun gueIII cu mu chun
ufI.
GutI cu chuj cunu wuu chI nun pItu
pucuy cuy ufI.
Nucu chej cunu mununu cuptIn,
wuu chI coj cu nu pIs mununu cuptIn,
nusyun pItu fIyu funu cu nu pIs
uywu cup tIn nugu

5
DuvId pItu mIfuj numI Jefu su Ien-
cho fuy cungu puj.
Puygu cungu cuyu p cojmI.
Puygu cungu munu suwu coj
juezmI, uIII uffIg IujmI.
Puygu uIII cujIIu tumI fufungu.

Musyun ch numI Moub funu cunu

uIII-tucu shuntu,
wuquIn pItu mus munuy nIyoj-
tucu shuntu, pItu pIs munu
fIspI tuj cushuntu,
budu I quI cushuntu.

7
Chuyno cushun pI tumI Moub
funu cu nugu nusyun nIn Imuno
cuycuj tu pIs fIcuy c fIf wugun-
gu puj.
FIyupu IIuquI cufmI wugun gu puj,
chuquI shu bus pItu IIup-
shu IIu mIsh quej tuntutu
ISAIAS15 , 16
1001

W
17.1~3 Jef. 49.2327; Ams 1.35; Zuc. 9.1.
KIf-hufe set cho mIcu shun puj
yufpuf.

8
Hesbon cho, SIbmu cho cuj bus-
cu nugu wuuy tu c cu shu numI.
Chuy bus cu nupu fmungu Juzef-
cu mumI chuyu fuj.
Chun yuj cu mumI chuyu fuj.
Iumuf pItu mus wushu cu mumI
chuyu fuj.
Chuy tumI juc-I nusyunpu
munduj nIn cunu pedsu fufu-
shu.

9
Chuy pI tumI wugu shuj SIbmu cho
cuj bus cu nu puj,
Juzef cho cuj bus cu nu p pIs.
Hesbon p wun EIeu Ie p pIs
umutufmI wugu shuj.
Cos chu tImpu mIcuy gotu fuy cu-
shun junun chmI funu cu nugu
pIII yuf gupuf pungu.

10
Chuc fu cu nu ch pIs munu numI
cushI cuf gupuf pun gu nu chu.
MunumI bus chuc fu cu nu ch pIs
cuntun gu nu chu.
bus tu pIs munumI gupchen gu-
nu chu bnutu fufu nun puj bus
IIuch cu cu nun cho.
Munu numI cushI cuf gupuf pun gu-
nu chu.

11
ChuymI shon g pIs fIyupu IIuquI-
cuf ushuy cun Moub p wun
KIf-hufe setpgu.
Afpupu cuef dus nIn n fuj sIcsIc-
yuy cun.

12
Moub funu cunu puytush Imu cu-
nu mun uywush pun
utIc nun cumu chuy cho muu cu-
shun pIs,
cupI IIun cu nu mun muu coj
uywu shun pIs munu cuj IIu pmI
cungu.
13
Chuy nmI T D nIfun
Moub nusyun puj. Chuy tugu nIfun
unuy numI.
14
Cunungu T D
nIn: PIyun quImsu wutu contf tutu
ushu shun n IIumI cunun pItu quImsu
wutu tugu Moub nusyunpu munuy nI yoj
cuynIn ushu cungu. Aypu IIu funu cunu
cush pun pIs cuwuy cuf quduj cu nugu
cungu puj wuII cu IIu numI, munuy nIy nuj-
IIunu.
Damasco imano
cananppis rimashan
17

1
Dumusco Imuno cunun p pIs
Tuytu DIos fIbI Iu shuntu Isuus
cuyno wIIIu cu fun:
W
Dumuscugu munu numI sIud nu-
chu cungu.
Aypu IIu fug IIumI fIcu congu.

2
Afoef puftI cho cuycuj sIud cu nu-
tugu pufu-sImfI numI cuchuy-
c fengu.
Chuufu guewu juntu shu IIu numI
cungu.
Chuy chgu uywu cunu cushI shumI
mIcon gu puj.

3
IsfueIpu cufu Iu shu sIud nIn cu nu-
pIs munumI cungu p nu chu.
SIfIu cho Dumusco cupI tuI cushun-
pIs ushu cun gumI.
Chuu fugu SIfIu pIs IsfueIno
munuy nIy nuj IIu numI cungu.
Munuy ni yoj T
c/uyno nis/u.
Israe! castigasha
cananpaj wi!!acushan

4
SIfIu ushu cup tengu IsfueIpu
cupI tuI nIn Sumu fIu pIs munuy-
nIy nujmI qudungu.
Imu-uycutu chufu shun cu nu pIs

5
RefuIm pumpu cho fgutu cusI chu-
fIp tIn chucfu qudu shun nmI
qudungu.
Rgutu futu fIp tIn pju IIunnu
qudu shun nmI fIcu congu.

OIIvo yfutu tupsIfcuf-tupsIf cuf

wuyuy nIntu puIIu fIp tIn juc
Ishcuy qu du shun n IIu numI
qudungu.
ISAIAS16 , 17
1002

X
18.1~7 Sof. 2.12.
jun fufIn cu nu cho quImsu chus-
cu IIu qu du shun n IIu numI
qudungu.
Isruelpu T
c/uyno nis/u.

7
Chuy junuj IsfueI cu nugu yufp-
fen gu puj Imu-uycu tu pIs fufuj
Tuytu DIostu.
IsfueIpu Sunto Tuytu DIos nIn-
mun numI yfu congu.

8
MunumI yufpun gu nu chu funu
fufu shun uItuf cu nu puj,
nI Imutu pIs muquIn wun fufu shun
cujp pIs.
Asefu dIosu-nIfuj duIu mun pIs
munu numI yfu con gu nu chu.
MunumI yufpun gu nu chu dIosn
nIshun cu nu puj
nI InsIn su wun suumu chI shun
uItuf cu nu p pIs.
9
Chuy junuj IsfueI cho cufu Iu shu
cuycuj sIud cu nu tu pIs cuchuy c fen-
gumI. Unuy Hev funu cunu, Amoffeo
funu cunu IsfueI cu nutu munchu cush-
pun sIud nIn cu nutu cuchuy cu shun-
nmI cungu. TIyu shuy quI cu nugu chun-
yuj numI qudun gu puj.

10
Chuyngu cungu Imu-uycu pI tu pIs
suIbu shoj Tuytu DIostu gonguy-
cu shuy quI pI tumI.
MunumI yufpush cun quI chu Tuytu
DIos IIu ImupI tu pIs chup shoj
cushuntu.
Gumgu mIcuy nI quI cu nu tu pIs
mufuy cun quI
juc-I nusyun funu cu nupu dIos-
nIntu fIspI tush puy quImI.

11
Mufuy cu shun junuj IIu wIu chI-
mup tIn pIs,
wufun IIun wuytup tIn pIs,
IIuquI cuy cushun jungu, Imu
jumpI pIs munu tIncu shun
gueshyu chuyu mu shun
jungu
mufu shuy quI munumI Imun pIs
cungu p chu.

12
WIyuy-IIupu chIquI shoj uypu IIu
mufcu funu cunu oIIguf cuy cu-
shuntu!
Puycunu oIIguf gupuf pu shungu
wIyu cuy cun chuyu shu muyu
bunyuy IIu uywuy cuj n fmI!

13
Tuytu DIos oIIg pu fIp tengu
chuy funu cunu cufu munmI
guesh pIf uywu congu,
ogshutu wuyfu jIfcu cu nupu
upucu shunno,
Icu wuyfu pIs uchu uIIputu
upushunno.

14
Chuy funu cunu tufdIpugu fIyupu
munchu fI shumI cufcuy cungu.
Puchu wufuf cup tengu chIquI muj-
nIn ch cunu IIupunmI munu
cungu nu chu.
Chuy nmI IIIgungu Imun ch tu-
pIs suwu p muj nIn ch cunu,
mufcun ch tu pIs munu uIIItu
fufuj cu nugu.
Etiopa imano
cananppis rimashan
18

1
Ay Imun fuj cungu EtIo pu
nusyun cho cuycuj muyu cu nu-
pItu mus wushu cho cuycuj cunu!
Chuy nusyun chgu uypu IIu chIn-
fus cu numI InfI fIy cun.
X

2
Gumcu nugu ututu pItu fufu shu
bquI cu nu wunmI
NIIo muyunpu cuchutu cuchuf-
cuy cun quI.
Cuchu uywuy cuj cunu fIyupu
cffIsh puy quI uywuy
jutun cu fuy IIush wuypu-IIush wuy-
cuj funu cu nu mun,
muy-chuy nusyun funu cu nu pIs
munchu cu shun funu cu nu mun.
Chuy funu cu nugu fIyupu cuII pu-
su pumI, jInyumI.
Nusyun nIn pIs uypu IIu muyu cu-
nupu chuu pI IIun chmI.

3
IIupuy quImI, Intfu mundu cho
tIyuj cu nugu
ISAIAS17 , 18
1003

Y
19.1~25 Jef. 46.226; Eze. 29.132.32.
fIcun quI puj puntu cho seuItu
chufu mu shuntu.
IIupuy quImI wIyun quI puj tfom-
ptu wugu mu shun tu pIs.
4
T D cuynmI nImu fun:
Shuyushp syIu pI tumI fIcu p-
shuj
usyu cuptIn uIII shunu shun
wIchun,
cos chu cuptIn shuIIuy pucu tuy
IIun tu fu shun wIchun pIs.

5
Munu f pIs bus cos chu cuptIn
wuytun shIc wuf cup tIn mIcuy nIn
muII cuy cup tInnu
Tuytu DIos fmun cu nutu
cuchIIIu wun fmungu.
Cuchuf cuf juc-Imun wItI chengu.

Chuy wItI chI shun cu nugu

jIfcu chmI mush tu fuy cuf
qudungu.
Usyu wIchungu uychu mIcoj
bIcu numI mIcu congu.
Tumyu wIchun numI chucufu jIfcu
unImuI cunu mIcu congu.
7
Chuy wIchungu jutun cu fuy IIush-
wuypu-IIush wuy cuj, muy-chuy nusyun
munchu cu shun funu cu nu pIs, fIyupu
cuII pu supu munuy nI yoj funu cu numI
y nusyun nIn pIs uypu IIu muyu cu nupu
chuu pI IIun cho cuycuj funu cu numI
munuy nI yoj T D offen dun-
cu nutu upumongu. SIn Imu munmI
gufuy nIntu upumongu. Chuy jIfcu chmI
munuy nI yoj T D udufungu.
Egipto imano
cananppis rimashan
19

1
EgIpto Imuno cunun p pIs
cuyno wIIIu cu fun:
Y
MusquI fIcuy T D.
EgIptu mun uywuy c mun fIyupu
cffej pucu tuy junun chmI.
Puypu uupun chgu sIcsIc yunmI
EgIptu cho cuycuj duIu cu nu pIs.
EgIpto funu cu nu pIs fIyupumI
munchu fIn.
2
Tuytu DIosmI nIn:
NogumI cumu c chej-uyw
EgIpto funu cunu fImu nu cuf
fuquI c nun puj.
Chuy nmI cumu c chI shuj
quIquIn-pufu pIII yu nun puj.
Amgu-pufumI pIII yungu.
Mufcu-pufumI pIII yungu.
Nusyun cu nutu munduj-pufumI
pIII yungu.

3
EgIptu cu nupu yufpuy nIn tumI
pIfdI chI shuj.
Imutu fufu nun puj yufpu shun cu-
nu tu pIs munumI cumu c chI-
sh chu.
Chuu fugu Imutu fufu nun p pIs
tupu con gu puj duIu cu nutu,
bfju cu nutu,
wuoj cu nupu uImuntu, musyu coj-
cu nu tumI.

4
NogumI EgIpto funu cu nu tugu
chufu sh puj fIyu mundujpu
munuy nIn mun.
Puycu nu tugu mundun gu puj fIyu
fuymI.
Munuy ni yoj T
c/uyno nis/u.

5
NIIo muyu pIs pIshen gumI.
Chuy muyugu ushuj pmI
chuquen gu puj.

EgIp tupu uywuy cuj yucu cu nugu

wuIIcu wuII cu IIu yuuyuy c IIufnu
ushuj puj chuquengu.
Chuu fugu shogush cu nu pIs, ututu-
cu nu pIs chuquI c con gu numI.
SIcyu cu nu ch pIs yucu gochu fush-
pun usyu fen gumI.

7
NIIo muyupu cuntun cho Imu
mufu fuj cu nu pIs IIupunmI
chuquI c congu.
MunumI ImupIs cungu nu chu.

8
NIIo muyu cho pescdu chufej cu-
nu pIs
ISAIAS18 , 19
1004
IIuquI cush pun nun chI cuy pu n fuj
wuguy mun chufu cungu.
Redu wun pesc dutu chufej cu nu-
pIs fIyupumI IIuquI congu.

9
Inutu uwuj cu nu pIs Imu fufuy tu pIs
munumI cum pu con gu nu chu.
Inutu ujchuj cu nu pIs, uwuj cu-
nu pIs IIuquI cuf yuf'gu shumI
fIcu congu.

10
TIutu uwuj cunu fIyupu IIuquI-
con gu puj.
Afoj cu nu pIs IIupunmI Imu fufuy-
tu pIs munu cum pu con gu nu-
chu.

11
Zon sIudpu munduj nIn cu nugu
yufpuy nIy nuj upu funu cu numI!
EgIp tupu munduj nIntu tuntI yu-
chej musyu coj cu nu pIs
yufpuy nIy nuj upu tuntI yu chej cu-
numI!
ImunIf tuj fufuontu cuyno nIn:
Nogu cu nugu c unuy musyu coj-
cu nu pItu mIfujmI,
unuy fuycu nu pItu mIfujmI nIsh-
pun?

12
Fufun, cunungu muytuj musyu-
coj nI quI cunu?
M wIIIu shun quI, m fIcu chI-
shun quI ufI munuy nI yoj
T D EgIp tutu Imuno
fufu nun p pIs cuycu shuntu.

13
Zounpu munduj nIn cu nugu upumI.
MenfIs sIudpu munduj nIn cu nu-
pIs IIuIIu pu shun tumI fIguI shu.
PfobIn syun cu nupu munduj nIn cu-
numI
EgIpto funu cu nu tugu IIutuntu
fufu chI shu.

14
Puycu nu mungu T D
cuchu shu puntu chI coj espI fI-
tutu.
EgIpto funu cu nu tugu chuy espI fI-
tu cu numI fusun cujtugu munu
fufu chI shu chu.
ChuymI chuy funu cu nugu cufcuy-
cun muchu shu funu gumI tu-
shun
junun mun tunIf munu musyu-
shunno.

15
EgIp tu tugu munumI pIpIs suIbun-
gu nu chu.
MunumI suIbun gu nu chu munduj
cujpIs nI munuy nIy nuj cujpIs.
1
Chuy junuj EgIptu cu nugu cungu puj
wufmI nmI. FIyupu munchu fIsh pun
Imu fufuy tu pIs munumI cum pu-
con gu p chu T D puycu nutu
custI gu nun puj muquIntu jogu fIy cujtu
fIcush pun.
17
EgIpto funu cu nugu
Jud funu cu nutu fIyupumI munchu-
congu. JutIntu wIyuf cush pu IIun numI
munchu fIsh pun Imu fufuy tu pIs munu
cum pu con gu chu. Munuy nI yoj T
D EgIp tutu Imuno custI gu nun p pIs
cuycu shuntu musyush punmI fIyupu
munchu fengu.
18
Chuy jungu EgIpto nusyun-
cho pIchgu sIud chmI fImun gu puj
hebfeo fImuytu. Puycu nugu munuy nI-
yoj T D sIfbI nun pmI
jufungu. Chuy sIud cu nu pumI jucpugu
Hefez jutIn cungu puj.
19
Chuy jungu jInun EgIptu chmI
pefgun gu puj juc uItuftu T D
fIspI tush pun. Chuy nusyunpu IIndunpu
uupun ch numI T D fIspI-
tush pun juc wuncu fumI tu pIs IchI-
chen gu puj.
20
Chuygu seuI cungu puj
munuy nI yoj T D EgIptu-
ch pIs fIspI tu shun musyu c nun pmI.
Puycu nugu fIyupu ucu chIp tInmI
yunu p nun puj T D muu-
congu. Chuufu puymI cuchu mon gu puj
juc suIbujtu ImupI tu pIs chup nun puj,
ucuy cujtu jofgu nun puj.
21
T
D cumu c chengu EgIp tu cunu
musyuf puytu fIspI tu nun puj. Chuufu
EgIpto funu cu nu pIs tuntI yu con gumI
T D fIyupu munuy nI yoj
cushuntu. T D
udufungu. SucfIfIsyu uywu cu nutu pIsh-
tuf cuf puypuj fupu chengu. Apupungu
chuquI mIcuy offen du cu nu tu pIs goycu-
nun puj. T D Imutu pIs fufu-
nun puj uunIngu, cumIengu.
22
T
ISAIAS19
1005

Z
19.24 Gen. 12.3.
D EgIptu cu nutu custI guf cush pun
yunu pun gu numI. Puycu nu pIs T
D nIshu IIun tu numI fufungu. Chuufu
T D puycu nutu cuyu push-
pun yunu pun gu numI.
23
Chuy wIchungu jutun nnImI
cuycun gu puj EgIp tu pItu-puchu AsIfIu-
cumu. Chuufu AsIfIu funu cunu
chuyungu EgIp tu cumu. EgIpto funu-
cu nu pIs chuyungu AsIfIu cumu. EgIpto
funu cu nu wun AsIfIu funu cu nugu
IwuImI Tuytu DIos IIu tunu udufun gu puj.
24
Chuy wIchunmI IsfueI pIs cungu puj
EgIptu wun AsIfIu wun IwuI. IsfueI cu-
nutu cuyu pufmI Tuytu DIosgu Intfu
mundu cho tIyuj cu nu tu pIs bIndI syuntu
gongu puj.
Z

25
Munuy nI yoj T
D bIndI syuntu gosh pun nengu:
Nogugu bIndI syun tumI g ucfu sh
EgIp tutu, fufu sh AsIfIutu, quIqupu
cuj IsfueI tu pIs.
Egiptutawan Etiopiata
Asiria charicurcunanpaj cashan
20

1
Juc cutI cho AsIfIupu fuynIn
Sufgn cuchu fun mus munduj
suId funtu suId fun cu nu tu wun Asdod
sIud mun. Chuufu chuy suId fu cu nugu
Asdod mun pIII yuj yuycuf bInsI fun.
NIfcuf chuy sIudtu chufI cuf cu fun.
2
Chuy wIchunmI Amozpu wumfun
IsuIustu T D nIfun: Guchgu
fpu jutI fuy cu shuy quItu IojtI cuy. IIun-
guI quI tu pIs jofguy.
Chuufu IsuIusgu Tuytu DIos nIshunno
fufu fun. ChuymI puygu fufIn cuj
fpu IIun wunnu, guIu-chuquI IIunu
cuycu fun.
3
Chuufu T D nIfun:
SIfbI mujn IsuIusgu quImsu wutu numI
fufIn cuj fpu IIun wun, guIu-chuquI-
IIu goyu shu EgIpto funu cu nu tu wun
EtIo pu funu cu nutu chuyno psu nun-
puj cushuntu musyu chI nun puj.
4
Isuus
cushun tu n IIumI AsIfIupu fuynIn-
pIs pfsu upun gu puj EgIpto funu-
cu nu tu wun EtIo pu funu cu nu tugu:
uuquIn cu nu tu pIs, msu cu nu tu pIs.
Puycu nutu upun gu puj guIu-chuquI IIutu,
fufI cuj fpu IIun tu wun, guIu-sIquI IIutu
fIyupu pengu cu chIsh pun.
5
Chuy fmI
EtIo pIu mun yfu coj FIIIs teu funu cu-
nugu fIyupu munchu fengu. Pengu-
congu EtIo pu funu cunu Imuno cuycu-
shun tu pIs fIcuf. EgIpto funu cu nu mun
yfu cuf puycu nugu uIII-chIu-tucu fun.
Iumuf cuntun cho tIyuj funu cunu

chuy wIchungu nengu puj: MusquI
fIcuy-IIupu Imun shI cuycun yfu cu-
shun chI funu cu nugu. Puycu nu munmI
uywuj cunchI yunu p m nun ch puj,
AsIfIupu fuynIn pItu suIbu m nun ch puj.
Cunungu Imun pu fuj suIbu cu shun?
nIf.
Babi!onia ushacnanpaj rimashan
21

1
Iumuf Idunpu cuycuj BubI-
Io nIu Imuno cunun p pIs Tuytu
DIos fIbI Iu shuntu Isuus cuyno wIIIu-
cu fun:
Neguevpu psuf Icu wuyfu
uywu shun nmI
fIyupu munchu cuy puj chuquI
jIfcu nusyun pItu IIIg chI coj
suId fu cunu uywuy c mun.

2
FIyupu munchu cuy p tumI Tuytu
DIosgu fIbI Iu mu shu:
Engu u cgu engu u cun. Wuu-
chI cgu wuu chI cun.
Shumuy ufI EIum! MedIu jutI yoj
nusyun funu cu nu pIs yuycu-
puy c fIy!
Chuu fugu BubI Io nIu cho ucuy cuj
funu cunu munumI ucun gu-
nu chu.

3
BubI Io nIutu Tuytu DIos Imun-
pIs custI gu nun puj cushuntu
musyufmI
cuef p cu nu pIs munchu fIy wun
shIfI fIn.
Guesh yu cu nun puj wufmI nunuy-
cho cuycuj n fmI nun chI cuy-
c pIs.
ISAIAS19 21
1006

[
21.9 Apoc. 14.8; 18.2.
WIyu shgu fIyupumI IIuquI cuy c-
chI mun.
RIcu sh cu nu pIs fIyupumI
munchu fIy c chI mun.

4
MunumI Imuno yufpu chu cuy tu pIs
cum pu c nu chu.
Munchu fIy IIu wunmI fIyupu
IIuquI cuyc.
Puchu tufdI yuf chuc nuntu
uupu tu cunu umutuf munu-
shgu
cunun tIcfu cu fI shu fIyupu
munchu fIy puj munmI.

5
BubI Io nIu chgu msu muynumI
chufu fuy cun.
Junun mun muntII tu pIs muynumI
mush tu shu.
MIcuf cuy cun, upuf cuy cun numI.
Jutu fIy munduj cunu!
PIII yuf chupu cunu esc duy quI cu-
nutu IIush wu chuy!
Tuytu DIosmI cuyno nImu shu:

Aywuy cuf juc fIcu chu coj funutu
chufu muy,
Imutu pIs fIcu shun tugu IIupuntu
wIIIu cu mu nun puj.

7
PufnInpu-cumu cuwu IIu cunu
cuff tun gufu chu shu,
u bffun cunu muntu shu, u cum-
IIun cunu muntu shu uywuy c-
mojtu fIcuf
fejsI nun puj sumuj fIcu p chun.
8
Chuy pI tugu fIcu chu coj fununu guyu-
cu fun:
Tuytu, fIcu chu cu n puj cuycu-
shu II chmI goyuy-goyuy
cuyc.
Chucuy cu nu pu pIs wufuy-wufuymI
fIcu chu cuyc.

9
PufnInpu-cumu cuwu IIu cunu
cuff tun gufu chu shu uywuy c-
moj tumI fIcuyc.
Aywuy c moj cunu nIshu:
Cunun BubI Io nIu tugu IIIgu fu-
chen gumI!
[
duIun cu nu pIs IIupunmI uguIIu-
shu pumpu cho mush tuf puy-
cungu nIf.

10
Rgutu fuf IIuchcuf-ushu shunno
cuycuj mufcu-mus cunu,
nogugu wIIIuyc munuy nI yoj T
D nImu shun tumI.
Edom imano cananppis rimashan
11
Edom funu cunu Imuno cunun p pIs
Tuytu DIos fIbI Iu shuntu Isuus cuyno
wIIIu cu fun:
SeIf pItu-puchumI juc guyu cu shu:
RIcu chu coj, Imuy nu tuj puchu
wufungu?
RIcu chu coj, uycu f tuj pIshIn cuy
ucuy psu nun puj? nIf.

12
Chuufu fIcu chu cojnu nIn:
Puchugu wufun gu numI.
Ichungu chucuy pIs yupuy chuyu-
mon gu numI.
Mustu musyuytu munufgu yupuy
cutI mun quI.
Arabia imano cananppis rimashan
13
AfubIu Imuno cunun p pIs Tuytu DIos
fIbI Iu shuntu Isuus cuyno wIIIu cu fun:
Dedn funu cunu AfubIu cho
cuycuj shutu cu nu mun pucu cuy.

14
Tem funu cunu, guesh pIf uywu-
cuf cuy cujtu yucutu tufI pu chIy.
MIcuy tu pIs gufuy.

15
Puycu nugu guesh pI cuf cuy cun
subII wun wuu chI nun pI tumI,
Ichu wun IIIu pu nun puj upun tu-
fuy cuj pI tumI,
munchu fIy puj guffu pI tumI.
1
Tuytu DIos cuyno nImu fun: PIyun
juc wutu contf tutu ushu shun n IIumI
cunun pItu juc wutu tugu Ceduf munuy-
nI yoj cushun pIs ushu cungu.
17
Ichu-
wun IIIu puj jInyu Ceduf funu cu nugu
wuII cu IIu numI cuwuy cuf qudun gu puj.
Isruelpu T
c/uyno nis/u.
ISAIAS21
1007

\
22.8 1Rey. 7.2.
]
22.9 2Sum. 5.7.
D
22.9 2Rey. 20.20.
3erusa!n imano
cananppis rimashan
22

1
Tuytu DIosmI IsuIustu fIcu-
chI fun fIcu pu cunu guechwu
Jefu su Ien Imuno cunun p pIs cushuntu.
Chuy tumI Isuus cuyno wIIIu cu fun:
Imutuj Jefu su Ien chgu cuycun?
ImunIf tuj funu cu nugu wusI
junun cu nu cho cushI cuf cuy-
cun?

2
Runu cunu unuy shunufIf-fuj
gupu fu shun sIud,
cushI shu IIu funu cunu tIyu shun
sIud,
gumcho tIyuj cu nugu wuojmI-
uywun.
Ichungu munumI subII wun
cuchuy pu chu wuongu.
MunumI guffu ch pIs chu
wuongu.

3
Munduj nI quI cu nugu IIupunmI
guesh pIf uywu cu shu.
Puycu nu tugu munu IchI push pun
guesh pIy cuj tumI pfsu chufI-
shu.
Mus cufu mun guesh pej cu nu tu pIs
pfsumI chufI shu.

4
ChuymI nIf: Nuup pItu wItIcuy-
IIupu.
FIyupu IIuquI cufmI wuguj-uyw.
Mufc munu uIII mun chuyu shun-
pItu wuguyc.
Amu shogu muychu-IIupu.

5
Munuy nI yoj T D
nIshu fIcu pu cu chI nun guechwu
Jefu su Ien cho juc junuj fIyupu
munchu fIy cunun puj,
IIIg chI nun puj, Imutu fufuy tu pIs
munu cum pu cu nun puj.
SIudtu cufu Iu fuy cuj pefgun cu nu-
tu pIs juchuf g fu chen gumI.
ChuymI funu cunu gupuf pu shun-
pIs puntu cu nu yuj fuj wIyu-
cungu.

EIum funu cu nugu Ichun cu nutu

muynumI cumu fI cu shu.
Puycu nugu muynumI cuff tun-
cu nu cho wIchu shu, cuwu IIun
muntu shu cufcuy cun.
KIf funu cu nu pIs pIII yuf chupu-
cunu esc dun cu nutu uptu shu-
numI cufcuy cun.

7
Mus cuyuy IIu puj cuj guechwu
pumpu cu nu ch pIs cuff tu cunu
juntu shumI cuycun.
Cuwu IIu wun muntdu cujcu nu-
numI sIud puncu cho cufcuy-
cun pIII yuj yuycu nun puj.

8
Judtu chup nunpgu pIpIs
munumI cunnu chu.
Chuy junuj gumcu nugu yfu cu fuy quI
Ibuno MuntI jutI yoj wusI cho pIII yu-
cu nuy quI cuycuj munmI.
\

9
Gumcu-
nugu fIcu fuy quI DuvIdpu sIud nInpu
pefgu cuffuI nIn puftI-puftI juchu shu
cuycujtu.
]
Ufu cuj Ishtun quI mun pIs
yucutu juntu chIsh cun quI.
D

10
Jefu su Ien-
cho cuycuj wusI cu nutu sumuj fIcu pu-
cu fuy quI. NIfcuf wuquIn wusI cu nutu
juchu chI fuy quI cuffuI pefgu juchu shu
cuycujtu uIIchu chI nuy quI puj.
11
Wuc-
Ipu cuy-Ipu pefgu cunu cuycujpu
chuu pIn ch numI yucu psutu fufu-
fuy quI unuy cuj Ishtun quIpu fuquIn.
Ichungu gumcunu munumI cuen tutu
gocush cun quI chu guffu cununpgu
unuy pItu-puchunu Tuytu DIos cumu c-
chI shu cufun.

12
Chuy junuj munuy nI yoj T
D gumcu nu tugu nIshu fuy-
quI wugu nuy quI puj,
IIuquI cuf ujchuy quI cu nu tu pIs
futu cu nuy quI pmI.
Chuyno nIshu fuy quI IIuquI-
cu shuy quI musyu c nun puj
guchgu fpu cu nu tu pIs jutI cu-
nuy quI pmI.

13
Chuy pIs gumcu nugu munu shuy-
quI cu nutu fufuf cushI cu IIufmI
cufcuy cun quI.
ISAIAS22
1008

E
22.13 1Cof. 15.32.
F
22.15, 20 2Rey. 18.18; Isu. 36.3.
G
22.22 Apoc. 3.7.
H
23.1~18 Eze. 26.128.19; JoeI 3.48; Ams 1.910; Zuc. 9.14; Mut. 11.2122; Iuc. 10.1314.
Wcu cu nutu, uyshu cu nutu pIsh-
tuf, uychutu mIcuf, bnutu
upuIIufmI cufcuy cun quI.
Cuwu shun ch yuj mIcu cu shun,
upucu shun;
wufu nu chufI wuu cu shun pIs
nIf.
E
14
Chuy pI tumI munuy nI yoj T
D yufI puf cu mush pun fInfI II cho
yuchuyIIupu wIIIu p mu fun: Juchutu
fufu shun cu nu pI tugu munumI pefdu-
nu sh chu. Juchu IIun pI tumI wuongu.
Munuy nI yoj T D chuyno
nIshu.
Sebna waunanpaj rimashan
15
Munuy nI yoj T D cuyno
nImu fun: Aywuy, fuypu puIu syun-
cho cuycuj munduj Sebnu mun.
F
Puytu
cuyno nInquI:

1
Imuy quI tuj gumpugu cuycho
cun?
PnI quI tuj cuychgu cun pumpu-
cu nuy quI puj cuycho uchcu chI-
nuy quIpgu?
ImunIf tuj uItun nIn gugu cho
mchutu fufu chI cuy cun quI?
ImunIf tuj wuuf jumu cu nuy quI-
puj gugu cho uchcu chI cuy cun-
quI?

17
T D cuII pu supu funu
Imutu pIs jItu fI shun nmI cufu-
mun jItu fI shun quI puj.
CuII puy cufmI chufI shun quI puj.

18
PeI tu tu nmI cuch p fI shun quI puj.
Jutun nusyun munmI jItu fI shun-
quI puj.
Chuy ch numI wuun quI puj.
Gum cushI shu pufI shuy quI cuff-
tuy quI cu nu pIs chuy chmI
ushu cun gu puj.
Chuufu gumgu fuynI quIpu
uupun cho fIyupu penguy pmI
cunquI puj.
19
QuIquIn Tuytu DIos numI Sebnutu
cuyno nIn: Mus munduj cuycu shuy-
quI pI tumI jofgu shuy quI puj. Afuy nI-
quI pI tu pIs jItu fI shuy quI pmI.
20
Chuy
jungu guyu sh puj HIIcIuspu wumfun
sIfbI mujn EIIu quImtu.
21
Puytu numI
sot nuy quItu jutI p shuj. SIntu fun-
nI quI wunmI wutu p shuj. Chuy n-
pumI mundu nun puj puytunu fuquI quI
chufu shuj. Jefu su Ien funu cu nu p wun
Jud funu cu nupgu puymI cungu puj
juc tuytuno.
22
Puytu numI entfe gu shuj
DuvIdpu wusInpu IIbIntu. PuynumI
munuy nI yoj cungu. Puy quIchu shun-
tugu munumI pIpIs wIch gun gu chu.
NI wIch gu shun tu pIs munumI pIpIs
quIchun gu chu.
G

23
Puygu fIspI tdu
jumu cu nu nmI cungu pup nInpu
fumIII yun cu nupgu. Puytugu nogumI
sumuj cumu c chI shuj Ibustu tucup tIn
yuycu shu IIun cho cucu shunno cunun-
puj.
24
Chuy Ibus cho bIej csu cunu
wufcu fu shun nmI IIupun fumIII yun-
cunu puyIIu mun yfu congu. IIupun
fumIII yun puyIIu munmI fIcu fungu.
25
Juc junuj Ichungu munu cuyu-
cuypu juc puchu cho jutI fuy cuj Ibus
shIc wu congu. PuypIs, puymun yfu coj
fumIII yun cu nu pIs IIupunmI yugu congu.
nIshu.
Tiropwan Sidonpaj rimashan
23

1
TIfo Imuno cunun p pIs
cuyno wIIIu cu fun:
H
BquItu munI juj TufsIs funu cu-
nugu IIuquI shumI cufcuy cun.
ChIpfI pI tumI wIIIupu chuyu shu
TIfo sIud tumI juchu chI shu nIf.
Iumuf cuntun mun bquI chuyu-
nun tumI IIIg chI shu nIf.

2
TIfo funu cu nu wun SIdn nIgu-
syun tI cu nu pIs upIIu IIumI
cufcuy cun.
ISAIAS22 , 23
1009
Puycu nugu bquI cu nu wunmI
nIgu syutu ufoj.

3
Achcu nusyun funu cu nu wunmI
funtI cu nu coj.
Puycu nugu fIyupumI gnuj EgIp-
tu pItu shun tu shun mIcuytu
funtI cuf.

4
Iumuf cuntun cho cuycuj SIdn
fIyupu pengu cuy ufI.
TIfo mununu cuptInmI Iumufgu
IIuquI cuf nengu:
OIIgu wumfu cu nutu munu
uywu shu nmI cuyc.
WufmI wumfu cu nu tu pIs munu
uywu shu nmI cuyc.
Nunuytu munu musyuj, munu
guesh yu cu shu n numI cuyc.

5
TIfo Imuno fufu cu shun tu pIs
musyuy cuf
EgIpto funu cu nugu fIyupumI
IIuquI congu.

Iumuf cuntun cho tIyuj funu cunu,

TufsIs mun uywucuy-IIupu;
fIyupu wuguy-IIupu.

7
Mus unuy mufcumI cushu TIfo
sIudgu.
Chuy chgu funu cunu gustu-
shu IIuntu fufuf cushI shumI
goy coj.
Chuy funu cu nugu cufu mun tIyuj
uywu coj.

8
NIfcuf chuy chgu fuytunu chufuj.
Chuy sIudpu nIgu syun tIn cu-
nugu fIspI tdu funu cu nu IIumI
cufun.
ChuymI IIupun pIs fIspI tush pun
tIyu chej.
PItuj nIshu TIfo chuyno custI gu-
c nunpgu?

9
Munuy nI yoj T D
chuyno cumu c chI shu
IIupun uIII-tucoj cu nutu pengu cu-
chI nun puj,
cuy puchu cho cuj munuy nI yoj cu-
nutu munu cuj mun chufu nun puj.

10
TufsIs funu cunu cunungu NIIo
muyu chuyuf mush tu cu shunno
juc-Imun juc-Imun mush tu-
c cuy.
Iumuf cuntun cho bquI cunu
jumu nun munumI cunnu chu.

11
T D Iumuf jununpu
muquIntu jogu fI shu.
Intfu nusyun cu nu tumI sIcsIc yu-
chI shu.
Cunun nusyunpu pucu cunu
sIud nIn cu nutu IIIg chI nun-
pmI nIshu.

12
SIdon tu numI nIfun:
FIstuy quI cu nu pIs munumI
cunnu chu.
ChufI pu cu shu jIpush n numI
cuycun quI.
ChIpfI mun guesh pIf pIs munumI
chuy ch pIs jumuytu tufIn quI-
p chu.

13
MusquI fIcuy CuIdeu cunu tIyu-
shuntu!
Chuy nusyongu unuy munumI
cufun chu.
AsIfIu funu cu numI yunu pu fun
chun yuj chuquI jIfcu cho goyuj-
cunu tIyu nun puj.
Cunungu CuIdeu cu numI escu Iun-
cu nutu fufu shu
TIfo cho cuj puIu syu cu nutu juchu-
chI nun puj.
Puycu nugu pusuypu ushuf cuf
fug IIun tumI cuchuy cu shu.

14
Iumuf cuntun mun bquI chuyu-
nun IIIgu shu cuptInmI
bquItu munI juj TufsIs funu cu-
nugu IIuquI shu cufcuy cun.
15
Chuy wIchun TIfo nusyun tugu
gunchIs chuncu (70) wutu cu mumI
gonguy c fengu. Ruy cuwu shunno
gunchIs chuncu (70) wutu psu fIp tIn
Ichungu TIfo sIud puj cuntungu gueIIuy-
puj cucoj wufmI puj bIfsu shunno:

1
Gongu cu shu cuycuj gueIIuy puj
cucoj wufmI,
ufpuy quItu mutun cu cuf cuf
sIudpu pufI muy.
ISAIAS23
1010
AIII ton du cu nutu tucuy. YupufIf-
yupu fIf bIfsuy.
M pIIIugu yufp fI shun quI-
chush.
17
GunchIs chuncu (70) wututu ushuf-
cup tIn Ichungu TIfo sIudtu T
D yufp fengu. Chuufu chuy sIud-
cho tIyuj funu cu nugu yupuymI nIgu-
syutu ufuytu guIIuy congu. YupuymI
IIupun nusyun funu cu nu wun funtI cu-
nu cush pun fejsI nu congu.
18
Ichungu
munumI quIquIn cu nu p nu chu shun-
tungu, nI chufungu. Chuypu fuquengu
gnu shun cunu cungu T D -
. T D sIfbej cu nu tumI
goyc fen gu puj uIII mIcu shu, uIII fpu-
shu goy nun puj.
Cay pachacho cajta
Tayta Dios jusgananpaj cashan
24

1
MusquI fIcuy-IIupu.
T D IIupun tumI
cuy puchutu ushu fengu.
Cuy puchutu fIyupumI cuyu fu-
chengu.
Runu cu nu tu numI wucpu-cuypu
mush tu c chengu.

2
Chuy jungu IwuImI psungu
cfu tu pIs, pumpu funu cu nu tu-
pIs,
putfun tu pIs, oIIgu uywuy tu pIs,
putf nu tu pIs, wufmI uywuy tu pIs,
funtej tu pIs, funtI coj tu pIs,
fIstuj tu pIs, fIstu coj tu pIs,
fcu tu pIs, pobfI tu pIs.

3
Imu-uycutu chufu shun tu pIs ushuj-
pmI guechu fengu.
Cuy puchu tugu pusuypu chun yuj-
tumI cuchuy congu.
C/uyno cunun pumi
T nis/u.

4
Cuy puchugu IIuquI cuy cho cush-
punmI chuquIf shushuy cun.
Mundu cunsdu cush punmI
pusuypu chuquIf shushu c cun.
Munuy nI yoj funu cu nu pIs
fIyupumI IIuquI cun.

5
Cuy puchu tugu funu cu numI
gunfu chI shu.
Iuycu nutu munumI cumII shu chu.
Tuytu DIospu mundu mIn tun cu-
nutu munu wIyu cu shu chu.
Imuy cu mu pIs uIII cunun puj pufIu-
shun tu pIs munumI cumII shu-
chu.

Chuy pI tumI custgu chuyu muf

cuy puchu tugu ushu fI shu.
Chuy cust gu wunmI cuy puchu-
cho tIyuj cu nu pIs ucuy cun.
Chuy pI tumI cuy puchu cho tIyuj-
cunu ushu cu shu.
WuII cu IIu numI funu cu nugu
cuwuy cuf qudu shu.

7
bus yfu cu nu tu pIs guesh yumI
chufI shu.
ChuymI bnu pIs munu cunnu chu.
Nuuputu cushI shu goyuj cu nu pIs
IIuquI shu numI cufcuy cun.

8
Munu numI tucun nu chu tumbuf-
cu nutu.
NI ufpu cu nu tu pIs munumI tucun-
nu chu.
FIstutu fufuf, cushI cuf gupuf puj cu-
nu pIs munumI muyu cun nu chu.

9
BIfsush pun munumI bnutu
upyun gu nu chu.
Upyuj cu nupgu much chI coj cu nu-
pIs ushguj munmI tIcfu cu fengu.

10
SIudgu juchu shumI cuycun.
WusI mun pIs munu numI pIpIs
yuycun nu chu.

11
Bnu muchuy cuptIn funu cu nugu
cIII cu nu ch pIs wuguf cuy cun.
Munu numI pIpIs cushI cun nu chu.
CushI cuygu chuy puchu pItu
uywu cu shu.

12
SIudgu pusuypu fug IIumI
qudu shu.
Puncun pIs IchIc-IchIc IIu fufu cu-
shumI cuycun.

13
Runugu wuII cu IIu numI cuy puchu-
cho qudungu.
OIIvotu puIIuf ushuj puj shIc wu-
nun puj wIfup tIn juc Ishcuy
qu du shun n IIunu,
ISAIAS23 , 24
1011

I
24.17~18 Jef. 48.4344.
cos chu ushuy quduj bustu
ushI shun n IIu numI qudungu.

14
Cuwuy cuf quduj funu cu nugu
T D Imun pIs fufu-
shuntu fIcu shu cufmI cushI-
cuy pItu gupuf pungu.
Tuytu DIostu fIcufmI muycho
tIyuy cu shun ch pIs cushI shu
cuntungu.

15
Muy-chuy ch pIs IsfueI cu nupu
T D fIspI-
tush pun uIubun gumI.

1
Cuy puchupu cuchun pItu-puchu
cuntu moj tumI wIyush c cunu
Juchuy ngu uIubu shu cuchun!
nIf.
Nogu numI nIshc: Ay, Imu
fufuy tu pIs munumI cum pu-
c chu.
Pusuypu IIuquI shumI cuyc.
FIyu funu cu nugu engu u cunmI.
Puycu nu mungu munumI yfu cuy-
p chu.

17
Cuy puchu cho tIyuj funu cu nugu
cungu puj cusu duf pItu jIfcu
unImuI guesh pIy cuj nmI.
Mun'chgu cungu puj uchcu mun
yugu nun puj cuycujno, u togIIu-
mun chuyu nun puj cuycujno.

18
Cusu duf pItu guesh pej cgu
yugun gu puj uchcu munmI.
Uchcu pItu IIoj shI fIf guesh pej
cujnumI togIIu cho wutu cu shu
qudungu.
I
FIyupu Icu tumyumI tumyu mon-
gu puj.
Cuy puchutu tucnu f moj cu nu pIs
chuc chon gu fmI.

19
Cuy puchugu fIyupu munchu fIy-
pmI cuyu fengu.
Cuyu fIsh pun IchIc-IchIc IIu fufu-
c con gu puj.

20
Muchu shu funu tunIy cu chuy cuj-
nmI fIcu congu.
TunIytu munuy cuj chuc IIu nmI
uIuyfI cuyuy cungu.
Cuy puchu cho tIyuj cunu juchutu
fufu shungu fIyupumI Iusuy cun.
ChuymI cuy puchugu tunIsh pun
Imuy pIs munu jutu fen gu nu chu.

21
Chuy jungu T D custI-
gun gu puj junuj puchu cho
cuycuj munuy nI yoj cu nutu,
cuy puchu cho cuj fuycu nu tu pIs.

22
IIupuntu juc puchu mun shun-
tungu.
NIfcuf cuIu p su mun wIch gungu.
Chuy ch numI pfsu wIch gu f-
chengu.
Unuy cumu wIch gu fuf cu chIf-fmI
custI gungu.

23
Munuy nI yoj T D SIon-
cho jumu cu nun mun jumuy-
congu
ucfu shun cu nupu munduj nIn cunu
fIcu puy cup tIn.
NIfcuf Jefu su Ien chmI uchIc yu-
cuf congu.
Chuu fugu IntI pIs quIIIu pIs
munumI uchIc yun gu nu chu.
Tayta Diosta a!abar cantashan
25

1
T D, gummI cunquI
DIosn.
Nogugu gumtumI fIspI tushp
uIubu shuy quI.
AImI fuy puj cu nutu fufu shuy quI pI-
tumI udufu shuy quI.
Unuy pItu-puchumI yufpu shuy quI-
cu nugu cuycun fusun cujIIu,
uIII cujIIu.

2
SIud tu pIs gotuy-gotuy juchu shu
cunun pmI tIcfu fu chIsh cun-
quI.
Pucu cunu cufu Iu shu sIud tu pIs
ushuj pmI juchuf g fu chIsh-
cun quI.
Jpu funu cu nupu puIu syun cu nu-
tu pIs juchu chIfmI IIIgu fu chIsh-
cun quI.
ISAIAS24 , 25
1012

J
25.8 1Cof. 15.54.
K
25.8 Apoc. 7.17; 21.4.
L
25.10~12 Isu. 15.116.14; Jef. 48.147;
Eze. 25.811; Ams 2.13; Sof. 2.811.
M
2.2 SuI. 118.1920.
Chuy sIud tugu munumI Imuy pIs
uIIchu chen gu nu chu.

3
Chuy pI tumI chuy sIud cho cuj
munuy nI yoj funu cu nu pIs fIspI-
tu shun quI puj.
FIyu funu cu nu pIs munchu cu shun-
quI puj.

4
PobfI cu nu tugu gummI Imuy pIs
wushush cun quI.
IIuquI cuy cuj cu nu tu pIs yunu puf
chupush cun quImI.
Icu tumyu munu chuyu nun puj
pucu cu nunmI cush cun quI.
FIyupu shunuy munu chuyu nun-
p pIs IIun tunmI cush cun quI.
FIyu funu cu nupu jmuy nInmI
Ichungu
cuycun Icu tumyuno,

5
chuquI jIfcu mun shunuy chuyujno.
FIyupu shunuy cup tIn pucu tuy wun
IIun tu chI shuy quI nmI
oIIgoj funu cunu gupuf puy cu shun-
tu pIs gumgu chuw chIn quI.
GummI nInquI fIyu funu cunu
upIIu IIu wIyuf p nun p pIs.

SIn Imu chmI munuy nI yoj

T D
uypu IIu mIcuytu cumu fengu
IIupun nusyun funu cu nu puj.
Chuy chgu cuycungu mIsh quej
mIcuy cunu, mus uIII cuj bnu-
pIs.

7
Chuy jIfcu chgu munu numI
IIuquI cuy cungu nu chu.
Tuytu DIosmI jofgu fengu IIupun
funu cu nutu chupu fuy cu shun
bIutu.

8
Imuy pIs mununu wuuy cunun-
pmI T D wuuytu
ushu c chengu.
J
Wuguj cu nu tu pIs shogush pun
weguIntu pIchu pun gumI.
K
Acfu shun funu cunu cuy puchu-
cho penguy cho cushun tu pIs
pumpu chuf gongu c chen gu-
numI.
T c/uyno nis/u.
9
Chuy junuj funu cunu nengu puj:
Chuy nmI nogun chpu DIos nIn-
chgu.
PuymunmI yfu cu fun chI.
T D suIbu mush cun chI.
Puy suIbu mu shun ch pItu cushI cuf
gupuf p shun ufI.

10
SIn Imu tugu T D
ImupI tu pIs chupungu.
Moub tumI
L
Ichungu IIuchcuf-
ushungu.
Gunfutu IIuch cu shun nmI IIuch-
cu fengu.

11
Moub funu cu nugu muyu cho
bu cu shun n fmI muquIn tu-
pIs tupsengu.
Ichungu Tuytu DIosmI uIII-tucuy-
cujtu ItI fengu.
MunumI Imun pu pIs guesh pen-
gu chu.

12
Tuytu DIosgu juchu fu chen gumI
sInchI pefgu shu sIud cu nupu
cuffuI nIn cu nu tu pIs.
NIfcofgu pumpu cho mush tu fuy-
cuj tumI cuchuy congu.
Tayta Dios yanapashanpita
cantashan
2

1
Chuy jungu cuy uIubun su-
tumI Jud nusyun funu cunu
cuntun gu puj:
Nogun chpu sIud nIn chgu
sumuj cufu Iu shumI.
Tuytu DIosgu suIbu m nun ch puj
fufu shu Ishcuy uywuy pefgu-
tumI.

2
SIudpu puncuntu quIchuy-IIupu.
Chuy pumI yuycu mongu Tuytu
DIostu wIyu coj funu cunu,
puymun yfu coj funu cunu.
M

3
Tuytu DIos, gumIIu mun yufpu fuj-
cu nu tugu
ISAIAS25 , 26
1013

N
2.11 Heb. 10.27.
gumIIu mun yfu cu moj cu nu tugu
uIIImI goy chIn quI puj.

4
Imuy pIs T D
yfucuy-IIupu.
Puygu munu ushu cuj gugu nmI.

5
PuymI munu uIII mun chuyu chIn
uIII-tucoj cu nu tugu.
Munuy nI yoj cuycuj sIud tu pIs
uIIpu wun IIupun tucu c nun puj
juchu fu chIn.
Chuy sIudpu pefgun cu nu pIs
juchu c cun.

Chuu fugu chuy junun pumI

pufengu
pobfI cu nu pIs, umII dI cu nu pIs.

7
Tuytu DIos gummI cumu c chIn-
quI wIyu cu shoj funu uIII IIu
pufI nun puj.

8
T D, mundu mIn tuy quI cu-
nutu cumIIshp nogu cu nu pIs
cushI shumI goyuf cuyc.
T D, nogu cu nugu IIupun
gumIIu munmI yufpu fuy cm.

9
Chucuy cu nu pu pIs gumIIu munmI
yufpu fuyc.
IIupun shon g pumI gumtu
ushIyc.
Cuy puchu cho cuj funu cu nutu
IIupuntu jusgup tI quI fmI
yuchu congu uIIItu fufuytu.

10
FIyu funu cu nutu muy-jInu cuyu-
pup tI quI pIs
puycu nugu munumI yuchu con gu-
p chu uIII cujtu fufuytu.
Puycu nugu uIII funu cu nupu
uupun cho tIyuy cuf pIs munu
uIII IIu tumI fufun.
Puycu nugu munumI munchu cu-
shun quI chu fIyupu munuy nI-
yoj T D cuptI quI pIs.

11
T D custI gu nuy quIpgu
muynumI cumu fI shu cuycun-
quI.
Ichungu chuy funu cunu munumI
tuntI yu cun chu.
Acfu shuy quI funu cu nutu fIyupu
cuyu shuy quItu fIcush pun fmI
penguy cho fIcu con gu puj.
Chuy funu cu nu tugu fubyu shu
cuycu shuy quI nInuno ushu fI-
chun!
N

12
T D, gummI nogu cu nu-
tugu uIII goy n puj yunu puy-
c mun quI.
GummI cumu cuy c chIn quI IIupun
fufu sh cu nu tu pIs.

13
T D, juc munduj cu numI
nogu cu nu tugu munuy nIn cho
chuf mu shu.
Ichungu gumIIumI Tuytu DIosn
cunquI.

14
Chuy munduj cu nugu wuu shu-
numI.
MunumI cuwu fI mon gu p nu chu.
Puycu nugu IIun tuy n IIumI cushu.
Munu numI jutu fI mon gu nu pIs chu.
CustI gush puy quI muynumI
IIupuntu IIIgu fu chIsh cun quI.
Puycu nutu pIpIs munu yufp nun-
pmI IIIgu fu chIsh cun quI.

15
T D gummI funu cu nutu
uchcu y chIf nusyun ntu jutun-
y chIsh cun quI.
Gum fIspI tu shu cunuy quI pmI
chuyno cumu c chIsh cun quI.
Nusyunpu IIndun cu nutu mus
cufu munnu wItI chIsh cun quI.

1
T D puycu nugu IIuquI cush-
pun gumtumI ushI shu fuy quI.
CustI gup tI quI puycu nugu muu-
cu shu fuy quI.

17
T D, gumpu uupuy quI-
cho cuycu f cunu,
ImunmI guesh yuj wufmI guesh-
yu cu nun fu
mIIIuy cu chuf nunuy wun gupu fun,
chuyno.

18
Rusunpu guesh yu coj nmI cush c-
cunu.
ISAIAS26
1014

O
2.19 Eze. 37.
P
27.1 Job 3.8; 41.1; SuI. 74.14; 104.26.
Au, fusun pumI nogu cu nugu
nun chI cushc guesh yu cuy cuj
wufmI n pIs.
Ichungu wuyfutu guesh yu cuy cuj-
nmI nogu cu nugu cushc.
MunumI cuy puchu cho pItu pIs
suIbu nun p chu yufI pu cushc.
Cuy puchu cho tIyu nunpgu
munumI pItu pIs guesh yu cush-
c chu.

19
Gummun yfu cu moj funu cu nugu
cuwu fI mon gumI.
AIIpu cho pumpu fuy cuj cu numI
cuwu fI mongu.
NIfcofgu cushI cuy IIu wunmI
gupuf pun gu fuj.
IIupun guewu cu nutu shuIIuy
wIu chIf yugu fI chI mu shun-
nmI IIupun wuu shu cu nu tu-
pIs cuwu fu chI mun quI puj.
O

20
Mufcu-mus cunu wusI quI mun
yuycuf puncuy quItu wIch gu-
cuf c fu muy.
Tuytu DIos fubyu shu cuycu shun-
pItu uIIchu c nun cumu ftu IIu-
pIs pucu cuycuy-IIupu.

21
TIyu nun pI tumI T D
shumoj-uywun
cuy puchu cho tIyuj cu nutu juchun-
pItu custI gu nun puj.
Runu wuu chI shun wuoj cu nutu
uIIpugu munumI pucun gu nu-
chu.
Chuypu fuquIn IIupun tumI uIIpu
fIcu c chengu.
Israe!cuna marcanman
cutimunanpaj cashan
27

1
Chuy junujmI T D
munchu fIy puj, jutun cu fuy
subIIn wun custI gungu IevIutn wuf-
cuytu.
P
CuIe bfuno pIII guypu-pIII guf
uywuy cuj IevIu tun tumI custI gungu.
Iumuf cho cuycuj wuf cuy tu pIs wuu-
chen gumI.
2
Chuy junuj Tuytu DIosgu nengu puj:
FIyupu mIsh quejtu wuyoj bus
chuc futu cuntupuy-IIupu.

3
Nogu T D chuy bus
chuc fu tugu fIcuyc.
Munu cuchuy pumI pufgu puy c-
pIs.
Pugustu junuj tu pIs fIcuy cmI
ImupIs munu chuyu nun puj, munu
yuycu nun puj.

4
Puytugu munumI fubyu p nu chu.
FIyu cunu yuycup tengu cushutu,
munu uIII guewu cu nutu fupu-
chej nmI IIIgu fu chI shuj.

5
Nogu chup ntu munush pun
Ichungu
Nogu wun pufIu chun uIII fIcu n puj.
Nogu wun fusunpu uIII pufIu cu-
chun!

Shumoj wutu cu nu chgu Jucob pItu

mIfuj IsfueI cunu tucyun gumI.
Puycu nugu guefu nmI chIII-
guengu y wuytungu.
Wuyuy nengu Intfu nusyun pmI
uypungu.

7
DIosgu IsfueI cu nutu munumI
custI gu shu chu
puycu nutu ucu chej cu nutu custI-
gu shunngu.
IsfueI cu nu tugu munumI wuu chI-
shu chu
puycu nutu wuu chejtu wuu chI-
shunngu.

8
CustI guy tugu custI gu shumI.
Ichungu yuchuy IIu pumI custI-
gu shu.
Acfu shun funu cu nu tugu nusyun-
nIn pItu juc-Imun pfsu
upuchI shu.
ImunmI chun yuj pItu wuyfu
fIyupu wuyf mun,
chuy nmI pIchuypu upucu fun.

9
Chuy n pumI Jucob pItu mIfuf
uywuj cunu juchu fufu shun tugu
pefdu nungu.
ISAIAS26 , 27
1015

Q
27.13 Mut. 24.31; 1Tes. 4.16.
ChuymI Iscu fumItu cuwuf cuf
jufu fu chI shunno
juccu nu puj fupu chI nun uItuf cu-
nutu IchIc-IchIc IIu fufu fengu.
Asefu dIosu-nIfuj duIu cunu
jucnuy IIu pIs munumI cungu-
nu chu.
Juc dIos cu nu puj InsInsu suumu-
chI cu nun uItuf cu nu pIs

10
sIudgu chun yujmI fIcu congu,
funu wusIntu cuchuy cup tIn qudu-
shunno, chun yuj chuquI jIfcu-
cho funu munu tIyu shunno.
Chuy sIud cushungu cungu uywu-
cu nutu mIchI cu nu IIun numI,
sucsu cuf c fIf uywun cunu puuf-
p nu IIun numI.

11
Chuy chgu yfupu fmun cu nu pIs
chuquIf shIc wungu.
Chuy shIc wujtu shun tuf cuf numI
wufmI cunu yunu congu.
Chuyngu cungu chuy funu cunu
yufpuy nIy nuj cuptInmI.
Chuy pI tumI puycu nutu Cumuj
DIosgu munu cuyu pun gu chu nI
IIuquI pun gu pIs chu.
12
Chuy junujmI T D funu
fgutu fu shunno fufungu Euffu tes
muyu pItu ustu EgIpto muyu cumu. Gum
IsfueI cu nu tugu juctu pIs munu cuchuy-
pumI juc jucIIu shun tu shun quI puj.
13
Chuy jungu tfom p tu tumI tucu-
mon gu puj.
Q
Chuufu AsIfIu cho ogfu cu-
shu cuycuj cu nu wun EgIptu mun pfsu
uywu shu cuycuj cu nu pIs Jefu su Ien mun
shumon gu puj fIyupu fIspI tdu Imu cho
T D udufu nun puj.
Samariapaj rimashan
28

1
Ay Imun fuj cungu SumufIu!
Puygu cof nu nmI mIcuytu
uIII wuyu chej uItu putu cho
cuycun.
Buff chu Effun funu cunu uIII-
tucu shunmI cuycun.
Chuy n pIs cuycun udufnu wuytu
wuuy tu shu cuycuj nmI.
Chuy chgu bnutu upyu IIufmI
goyuf cuy cun.

2
Chuy sIud puj Tuytu DIosgu
muynumI ucfu shu cuyc chIn
cuII pu yoj, munuy nI yoj funutu.
Chuy funugu funtu tumyu n pIs
munuy nI yoj cuycun;
Imutu pIs IIIg chej Icu wuyfu nmI;
Icu tumyup tIn Imu uycu tu pIs
IIog IIu upuf IIIg chej nmI;
uypu IIu yucu chuyuf Imu-uycu tu-
pIs ItI cuf coj nmI.
Chuy funugu chufIf cufmI pumpu-
mun sujtu fengu.

3
NIfcuf Iutoj puj IIuch cu fengu
upyu IIutu ufoj Effun funu cunu
uIII-tucu shuntu, cof nuntu.

4
Adufnu wuytu wuuy tu shu
cuycgu,
mIcuytu uIII wuyu chej pumpu
chucfu juc putu cho cuycgu
cungu puj gus pogu nun wIchun
fImIf-puntutu wuyoj nmI.
PIpIs chuy gustu fIc fIsh pun
puIIuf cofgu jInun fumI mIcu cuf-
cun.

5
Chuy junuj quduj ucfu shun funu-
cu nupgu
munuy nI yoj T D
cungu puj fIyupu uIII cof nun,
fIyupu cuyuy IIu puj uduf nun.

DImun dutu uffIg Iuj juez cu nu tumI

uIII uffIg Iu nun puj sumuj tuntI-
yu chengu.
SIudtu tpuy cuj suId fu cu nu tu-
pIs musmI buIuftu gongu.

7
Cunungu cfu cu nu wun pfof tu-
cu nu pIs much chI coj cu nutu
uchcutu upucuf cush punmI tunI-
tunI pufIf cuy cun.
ISAIAS27 , 28
1016

R
28.11~12 1Cof. 14.21.
S
28.1 SuI. 118.2223; Rom. 9.33; 10.11; 1Ped. 2.6.
Tuytu DIos wIIIu puy cu shun fupIs
tunIy cu chuf cuy cun.
DImun du coj cu nu tu pIs muchu-
shumI uffIg Iuy cun.

8
Msun cu nu ch pIs gumI tu shun
gunfu cu numI cuycun.
MunumI nI juc puchu IIu pIs
cunchu IImyugu.

9
Nogutu usIp mufmI cuyno fImuf-
cuy cun:
PItu yuchuy c chI shun tu tuj
yufpuy cun?
PItu tuj wIIIu puy cun DIos musyu-
chI shuntu?
Chuy fuj wusguI shu cuycuj
wumfu cunu cushun ch tu chu fuj
yufpun?
Chuy fuj chuchutu cuchuy cu shu
wumfu cunu cushun ch tu chu fuj
yufpun?

10
Cuytu, wuctu fufuy nIyc mun chI.
Wuctu, cuytu wIyu cuy nIyc-
mun chI.
Cuy-Imun, wuc-Imun wItIy
nIyc mun chI.
Wuc-Imun, cuy-Imun wItIy
nIyc mun chI nIf.

11
Chuyno munu wIyu cu shuy quI-
pI tumI gumcu nu tugu Tuytu
DIos wIIIu p shun quI puj munu
yuchu shuy quI fImuy cho,
juc-I nusyun funu cunu fImu shun
fImuy cho.

12
Tuytu DIosgu unuy numI gumcu-
nutu nIshu fuy quI:
Cuy puftI chmI cuycun uIII
goyuygu.
CuychmI cuycun jumu nuy quI cu-
nupgu.
UtIcu shu cgu jumu chun ufI nIf.
Ichungu gumcunu munumI wIyu-
cu fuy quI chu.
R

13
Chuy pI tumI T D
Cuytu, wuctu fufuy nIshun quI-
puj.
Wuctu, cuytu wIyu cuy nIshun-
quI puj.
Cuy-Imun, wuc-Imun wItIy
nIshun quI puj.
Wuc-Imun, cuy-Imun wItIy
nIshun quI puj.
Chuufu pufIsh puy quI uncu IIuy-
pumI tunIn quI puj.
Du cun quI pmI. TogIIu munmI
wutu cun quI puj.
Chuy ch numI pfsu fIcu cun quI puj.

14
T D nIshuntu wIyucuy-
IIupu,
cuy Jefu su Ien cho pItu pIs munu
fIspI tuj munduj cunu.

15
Wuuy wunmI pufIush c cunu
fIyupu munchu fIy puj munu
uIII chuyu mup tIn
nogu cunu munu wuu n puj.
Nogu cu nugu IIuIIu cuy pumI pucu-
cu sh cunu.
Engu uy pumI chupu cu sh cu nu-
pIs.
1
Chuy pI tumI T D nIn:
SIon munmI juc fumItu chufuj-
uyw.
Chuy mungu chufu shuj ucfu shu
fumI tumI.
Chuy fumIgu cungu puj IIupun pItu
mus uIIImI.
JInu ch pIs chuy fumImI sImIn-
tupu Isqu nun cho puntu fumI
cungu puj.
Chuy mun yfu coj cgu uIIImI
goyungu.
S

17
Chuy chgu uIII goyuymI pIom-
duno cungu.
Rusun cujtu fufuy numI nIbIIno
cungu.
Gumcunu IIuIIu cuypu pucu cu-
shuy quI tugu funtu tumyumI
IIIgu fu chen gu puj.
Chup shu nuy quI puj yfu cu shuy-
quI tu numI yucu upucon gu puj.
ISAIAS28
1017

T
28.21 2Sum. 5.20; 1Cfn. 14.11.
U
28.21 Jos. 10.1012.

18
Wuuy wun pufIu shuy quegu
unuIu cun gumI; munumI bIen-
gu nu chu.
FIyupu munchu fIy puj munu uIII
dIsI gfu syumI chuyu mon gu puj.
Chuufu chuy munu uIIIgu ushuj-
pmI ItI fI shun quI puj.

19
Cudu chuyu muy nInmI gufu chu-
shu upushun quI puj.
Wufun-wufunmI, chucuy pu pIs
junuj pu pIs chuyu mon gu puj.
Chuyu mu nun puj cuycu shuntu
musyuy cu IIuf numI munchu fIy-
wun sIcsIc yun quI p pIs.

20
Chuufu gumcu nugu cuycun quI puj
munu tIncu shuy quI quIch quI
cuwI tu mun puu cuy coj nmI,
tucshu IIu gutu cu nu wun gutu coj-
n IIumI.

21
T D Pefu zIm jIfcu cho
fufu shun nmI IIIuj pItu ushu-
fengu.
T
Gubun guech wu cho fufu shun-
nmI fubyu wun ushu fengu.
U
Runu tuntI yuytu munu utIpu shun-
tumI fufungu.

22
ChuymI umunu cuynu chu munu
fIspI tu cgu.
Munu fIspI tu coj cuptI quI wutu fuy-
c shu shuy quI cudInu mustumI
upfI tu c congu.
Nogugu wIyush c numI munuy nI-
yoj T D
cuy nusyuntu ushuj puj IIIg chI-
nun puj muynu nIshuntu.

23
Sumuj wIyuy nogu nIshtu tuntI-
yu cu nuy quI puj.
Nogu nIsh cu nu tugu juctu pIs
munu cuchuypu sumuj tuntI-
yu cuy.

24
Juc funu Imutu mufu nun p pIs
ufofgu
munumI yupufIf-yupu fIf yupyuy-
IIugu yupyu cun chu.
Chuyno munumI cuspI yuf
guewun cu nutu tupsI IIuf pIs
cucun chu.

25
Sumuj cuspI yu fIy cofgu munu chu
mufu tunu mufun?
MuchIypu fgutu mufun.
Seb du tu pIs mufun muynIn pu pIs
mufu nun puj cujIIu pumI.
Abnu tu pIs mufun cuntu IIun-
pumI.

2
DIosmI tuntI yu chIn Imuno mufu-
nun p pIs.
Imuno uIII cushun tu pIs musyu-
chIn.

27
Musyu shun ch n pIs eneI do tugu
munumI fun ch chu.
ComI nus tu pIs cuwu IIu wungu
munumI fucho IIuch cu chIn-
ch chu.
EneI do tugu guefu wun wIfuy IIu-
pumI shIc wu chIn chI,
comI nus tu pIs IIunu guefu cu nu-
wun wIfuy IIu pumI.

28
Rgu tumI Ichungu fun chI.
Chuy pIs munumI uchu nun ygu
IIuch cu chIn ch chu.
Cuwu IIu wun muy-fu IIuch cuf cu-
chefgu
fgu IIoj shej cujtu fuquIn chI
fgun cunu munu fuj uchup tIn.

29
Chuy tu pIs fufun munuy nI yoj
T D yufpuytu goptInmI.
Puypu yuchu chI cuy nengu uImI-
fuy pmI.
Puy yuchuj cushungu munumI
Imumun pIs tIncun chu.
3erusa!enpaj rimashan
29
Tuytu DIos nIfun:
1
Ay Imun fuj cunquI
DuvIdpu sIud nIn AfIeI!
Ay Imun fuj cunquI DuvId
puchu cu shun Jefu su Ien sIud!
Chuy sIud cho tIyuj cu nugu cudu
wutu fIstutu fufuf cushI cush-
punmI goyuf cuy cun.
ISAIAS28 29
1018

V
29.10 Rom. 11.8.
W
29.13 Mut. 15.89; Muf. 7.67.

2
Ichungu nogumI AfIeI sIud-
mungu ucuy cu nutu chuyu chI-
shuj.
Chuy fmI cungu IIuquI cuy,
wuguy.
Chuy sIud nogupgu cungu puj
fupu chI cunu uItuf nmI.

3
Int fuy quIpu tumu fej cufu Iu puy-
cu shu nuy quI pmI suId f cu-
nutu cuchu mu shuj.
Int fuy quIpu tumu fejmI guen chu-
wun chupujno chupu shuj.
NIfcuf pIII yuj yuycu mu n puj
escu Iun cu nutu jutu fu chI shuj.

4
Penguy pmI jItuf puy cuf qudun-
quI puj.
RImu shuy quI pIs uImu pu n IIumI
wIyu cungu.
PufIu shuy quI cu nugu puju IIumI
wIyu cungu.

5~
Ichungu munu yufpu shu pI tumI
chIquI shoj cu nutu custI gu shuj.
Puycu nu tugu custI gu shuj fyu-
wun, tImIuf wun,
Icu wuyfu wun, Icu tumyu wun.
Chuy uypu IIu chIquI shoj cu nugu
qudun gu puj uchu uIIpu-
munno tIcfu shumI.
Aypu IIu gutI cu ch shoj cu nugu
cungu puj chuquI pungutu
wuyfu upushu nmI.

7
Aypu IIu nusyun funu cunu AfIeI-
cho tIyuj cu nu wun pIII yuf cuy-
cgu
IIIgun gu puj suyu n IIumI.
IIupun muguy cuj funu cu nugu,
pefgu cuffuItu juchuy c chej cu-
nugu IIIgun gu puj chucuypu
fIcu pu cu shun n IIumI.

8
Chuygu cungu puj yufguy pItu
puuf funu suyuy nIn cho
mIcu shun nmI.
RIcchu fu mofgu jInu IIu yufguy cun.
Yucu nuy cuj funu suyuy nIn cho
yucutu upushunno cungu.
RIcchu fu mofgu jInu IIu cuII puy-
nuj, yucu nuy pItu cuncun pIs
chuquI shu cuycu shunno cungu.
SIn Imu mun uchcu nusyun
funu cunu pIII yuj shumoj cu-
nugu
munumI Imutu pIs fufun gu p chu.

9
AfIeI funu cunu, gumcu nugu jInu-
IIu goyuf cuy cuy munu tuntI yu-
cuypu!
Gupfuno, Imutu pIs munu fIcujno
goyuf cuy cuy!
Much chI cojtu munu upushu
cuycush puy quI cu nu pIs muchu-
shu fununo tupfuy cu chuy cun-
quI!

10
T D cumu c chI-
shu gumcunu fIyupu wuuy
puuypu puu c cu nuy quI puj.
Pfof tu cu numI cuycun IIupun
funu cu nupu uwIn n pIs.
Ichungu Tuytu DIosmI benduf cu-
shu munu fIcu nun puj.
V
11
ChuymI Tuytu DIos fIbI Iu shungu
gumcu nu puj cuycun munu pIpIs IIguI-
nun puj Iugu shu cuycuj fIIuno. IIguIy-
yuchuj funutu pItu pIs chuy fIIutu
IIguI p nun puj Tuytu cuytu IIguI p muy
nIptIn, chuy funugu nengu puj: MunumI
IIgu mun chu. Iugu shumI cuycun nIf.
12
IIguIytu munu-yuchuj funutu chuy
fIIutu IIguI p nun puj Tuytu cuytu
IIguI p muy nIptIn chuy funugu nengu:
MunumI IIguIytu yuch chu nIf.
13
Tuytu DIos nIn:
Cuy funu cu nugu shImI IIun-
wunmI sIfbI mun.
Junun shon gu IIumI uIubu mun.
Shon gun chgu juctumI yufpuf-
cuy cun.
W
Nogutu udufuy c mu shungu
cuycun funu cunu yufpuy nI-
IIun pItu nIshun cu nu IIumI.
Puycu nugu funu yuchu chI shun n-
IIumI udufuy c mun.
ISAIAS29
1019

X
29.14 1Cof. 1.19.
Y
29.1 Isu. 45.9; Jef. 18.16; Rom. 9.2021.
Z
29.17 Isu. 32.15.

14
Chuy pI tumI cuy funu cu nupgu
tuntI yuytu munu cum pu cu-
nun puj cumu c chI shuj.
Cumu c chI shuj cuy funu cunu
fIyupu uImI fu nun puj.
Yuchuj cu nupu yuchuj cuynIn pIs,
tuntI yuj cu nupu tuntI yuj cuynIn pIs
X

15
Ay Imun fuj cunquI munu uIIItu
fufu nun puj yufpuy cu shuntu
pucush pun T D
pucu coj cunu!
Puycu nugu chucuy pumI munu
uIII cu nutu fufun.
NIfcuf MunumI pIpIs fIcu mun-
ch chu. MunumI pIpIs musyun-
chu nIn.

1
Chuyno yufpuf IIutun tumI
yufpuy cun!
Muncu fufuj wun muncugu IwuI-
chu fuj?
Rufu shu cuycgu fufujtu
nInmun chu fuj:
Gumgu munumI fufu mush cun-
quI chu nIf?
ImunI fuj tu pIs fufu shun pItu
mItugu fufujtu nengu chu fuj:
MunumI fufuytu yuchun quI chu
nIf?
Y
Israe!ta sa!bananpaj aunishan

17
Cunun pItu munu pIs uyc IIu tumI
IIbu nogu tIcfu cu fen gu puj
mufunu chuc fu mun.
Mufunu chuc fu numI mIcuy uIII
wuyup tIn muntI n fuj fIcu con-
gu puj.
Z

18
Chuy jungu munu wIyuj upucu-
nu pIs
IIguI pu shuntu wIyun gu numI.
Gupfu cu nu pIs fIcun gu numI.
MunumI chucuy ch n nu chu
cungu.

19
T D yunu pup tInmI
umII dI cu nugu cushI congu.
PobfI cu nu pIs cushI shumI goyun-
gu puj
IsfueI cunu sIfbI shun Sunto Tuytu
DIos yunu pup tIn.

20
Munu fIspI tu coj cu nugu munumI
cungu nu chu.
FIyu cu nu pIs munumI cungu nu chu.
IIutun fufuy cu nu IIutu yufpuj cu-
nu pIs IIIgun gu numI.

21
Ushu cun gu numI munu cuj pItu jItu-
puj cu nu pIs,
dImun dutu uffIg Iuj juez cu nutu
munu uIII mun chuyu chej cu-
nu pIs.
MunumI cungu nu chu uIII funutu
Iebun tush pun jItu puj cu nu pIs.
22
Chuy pI tumI Abfuhumtu jofgu moj
T D IsfueI cu nutu nIn:
Cunun pI tugu Jucob pItu mIfuj
IsfueI cunu munumI penguy cho
cungu nu chu.
Cfun pIs munchu cuy wun
munumI jucuj yu c con gu nu chu.

23
Puycu nu pItu mIfuf-uywuj cu nugu
nusyun nIn cho Imuno fufu sh-
tu pIs fIcush pun
Nogu juchuy nuj cushtu musyun-
gu puj.
IsfueI cu nupu Sunto Tuytu DIos nIn
cupt
Nogu IIu tunu fIspI tu mun gu puj.

24
Munu tuntI yuj cu nu pIs yuchuj
cuytumI yuchu congu.
Jumuf p coj cu nu pIs yuchu chI-
shuntu wIyu con gu numI.
Egiptuman
yracojcunapaj rimashan
30

1
T D nIn:
Ay Imun fuj cungu munu wIyu-
coj wumf cunu!
Munu tupu cu muy IIu pumI jucwun-
jucwun pufIu cu shu.
Chuy n pumI jununmun-junun-
mun juchutu fufuf cuy cun.
ISAIAS29 , 30
1020

[
30.1~5 Isu. 31.13; Jef. 2.18, 36.

2
EgIptu munmI fusyuy IIu uywuf-
cuy cun.
Nogu tugu munumI tupu cu mun-
chu.
Fufuon munmI yunu p muy nIf
uywuf cuy cun.
Puycu nugu EgIptu munmI pucu-
cuf cuy cun.
[

3
Ichungu fufuon mun yfu cu shun-
pItu penguy pmI cungu.
EgIptu mun pucu cu shun pI tugu
fIyupumI pengu congu.

4
Zon sIud mun, Hunes sIud mun
cuchutu fuquIn cuchu cu shu
cuptIn pIs

5
penguy chmI cungu puj munu bIej
nusyun mun yfu cu shun pItu.
Chuy nusyun funu cu nugu
munumI yunu pun gu chu.
Chuypu fuquIn puycu nu tugu
fIyupumI IIuquI cu chen gu puj,
pengu cu chen gu puj.
EgIptu mun uywuj cu nugu chun yuj

Neguev pumI psuf cuy cun bffun cu-
nutu y cum IIun cu nutu cufgu shu.
Psuf cuy cun mIcu coj IIyun cunu
tIyu shun pumI,
cuIe bfu cunu, buyIuj cuIe bfu cunu
tIyu shun pumI.
Imu-uycun tu pIs, cues tuj csun cu-
nu tu pIs upucuf cuy cun munu
bIej EgIpto nusyun mun.

7
Chuy nusyongu munuy nIy nujmI.
Yunu p nun p pIs munumI
cum pu cun chu.
ChuymI chuy nusyun tugu jutI chu-
pushc:
Imu fufuy tu pIs munu cum pu coj
nunuy IIu nIf.
8
NIfcofgu IsuIustu Tuytu DIos nIfun:
Cunungu chuy fIbI Iu shtu IsquIf-
bIy uctu IIbfu mun.
NIfcofgu sumuj chufuy shumoj
wutu cu nu cho musyu nun puj.
Chuygu cungu Imuy cu mu pIs
yufpu f nun pmI.

9
Cuy nusyun funu cu nugu munu
wIyu coj IIuIIumI.
T D yuchu chI shun tu pIs
munumI wIyuytu munun chu.

10
Pfof tu cu nu tumI nIfcuy cun
Amunu fIcu pu cuy nu chu nIf.
Pfof tu cu nu tugu nIfcuy cun:
Amunu wIIIu p muy chu fusun
cujtu musyu chI shu shuy quItu.
CushI cuy puj cujcu nu IIutu wIIIu-
p muygu.
Munu sh cu nu IIutu wIIIu p muygu.

11
Tuytu DIos fufuy c chI shu shuy quI-
tugu cuchuy c fIynu.
Rusun cujtugu umunu fufuy nu chu.
IsfueIpu Sunto Tuytu DIos nIn
nIshun tugu umu yuchu chI muy-
nu chu nIf.
12
Chuy pI tumI IsfueI cu nupu Sunto
Tuytu DIos nengu nIn:
Gumcu nugu wIIIuy c chI shtu
munumI wIyuytu munun quI-
chu.
Chuypu fuquengu yufpuf cuy cun-
quI wuu chI nu cuy IIu puj, munu
uIIItu fufuy IIu puj.

13
Chuy pI tumI gumcu nugu juchu yoj
cunquI.
Juchuy quegu uItu pefgu shIIII shu
cuycuj nmI cuycun.
Pefgu shIIII cuf munu yufpu shu-
pItu umIc coj nmI cungu.

14
Tunefgu puyu shuIIoj nmI fIcu-
cun quI puj.
ISAIAS30
Cume llu cunu curgu s/u upus/un (Isu. S0.6)
1021

\
30.1 Isu. 31.1.
Ushuj puj shuIIu shu cush pun tuII-
pu pItu shun shutu jofgu cu nu p-
pIs munu uIIIno,
nI yucutu chugu cu nu p pIs munu
uIII nnu fIcu cun quI puj.
15
IsfueI cu nupu Sunto T D-
nIn:
Nogu mun cutI mush puy quI
jumuy c fIynu ufI.
Nogu mun yfu cu mofgu suIbu shu-
numI cunquI puj.
Chuyno nIshup tI quI pIs gumcu-
nugu munumI munush cun quI-
chu.

1
Chuypu fuquengu nIsh cun quI:
MunumI cut chu. Cuwu IIutu
muntu cuf c fIfmI guesh pIf
uywu cu shuj nIf.
NIshuy quI n IIumI fusunpu guesh-
pIn quI puj.
Mustu pIs gumcu nugu nIfuy quI:
FIyupu cffej cuff tu cu nu mun
wIchuf cufmI guesh pI shuj nIf.
Ichungu gutI cu ch shoj cu nu pIs
mus fIyupu cffejmI cungu-
puj.
\

17
Juc funu IIu munchu chI shup tI IIuy-
quImI gumcu nugu wufungu
guesh pIn quI puj.
PIch guj funu munchu chI shup tI-
quegu IIupu nI quImI guesh pIn-
quI puj.
Chuufu wuII cuj IIu numI qudun-
quI puj jIfcu cho juc Ishcuy IIu
guefu IchI fuy cujno,
mun'chgu juc puytush Imu cho
seuI puj guefu juwI shu n-
IIunu.
Acrashan runacunata
cuyapnanpaj aunishan
18
Chuy pIs, T D shuyu fuy-
c shun quImI gumcu nutu cuyu p shu-
nuy quI puj. Puygu fIyupumI munuy cun
cuyu coj cuynIntu gumcu nutu musyu-
chI shuytu. T D fusunpu uIII
cujtu fufuj DIosmI. AIII cuwuy tumI
tufengu puymun yfu coj cu nugu.
19
SIn funu cunu, Jefu su Ien cho tIyuj-
cunu: MunumI wugun quI p nu chu. Yunu-
p shu nuy quI puj gupu fuypu muu cup tI quI
Tuytu DIosgu wIyu shush puy quI cuyu p-
shun quI pmI. Puygu wIyuf cu shun fu
jucIIumI yunu p shun quI puj.
20
Tuytu DIos,
fIyupu ucuy mun IIuquI cuy mun chuyu chI-
shush puy quI pIs pushu shoj nI quI cuycufgu
munumI yupuygu pucu con gu nu chu.
Gumcu nugu uwI quI wunmI fIcun quI puj.
21
AIII fufuy cu shuy quI pItu wuc-Imun u
cuy-Imun tunej n pIs IIutun mun chuyujno
cuptI quI, guepuy quI pI tumI guyu cu mu shun-
quI puj. ChuymI nIshun quI puj CuypumI
nnIgu. Cuy uIII nnIpu uywuygu nIf.
22
Chuu fugu jItu fIn quI p numI gueIIuy pItu
fufu shuy quItu, gofI wun Int funpu chup-
yu chIypu fufu shuy quI duIuy quI cu nu tu pIs.
Chuy cu nu tugu gunfu fpu tu nmI mununu
fIcuy tu pIs munun quI p nu chu.
23
Mufu shuy quI mIcuy nI quI cunu uIII
wIu mu nun pmI Tuytu DIosgu tumyu chI-
mon gu puj. Chuufu chuc fu pIs fguy quItu
uIIImI wuyu chen gu puj. Chuy wIchungu
uywuy quI cunu mIcu nun p pIs uchcumI
guewu cungu.
24
Chuc fu cho ufoj buyI-
quI cunu, cufgu ushtuj bffuy quI cu nu-
pIs uIII IImyu guewu tumI mIcon gu puj.
25
Wuu chI nu cuy cushun wIchun, pucu-
cunu sIud cu nupu pefguntu juchu chI shun
wIchungu Intfu puntu cu nu pItu, uItun nIn
puytush Imu cu nu pI tu pIs yucu shumon-
gu puj chuyu shu muyu-jInu fmI.
2
T
D jumpI push pun wutu pun gu pmI
puy custI guf du shun funu cu nupu
guefIntu. Chuu fugu quIIIu pIs uchIc yun gu-
puj IntI n fmI. IntIpu uchIc yuy nIn numI
cungu puj gunchIs IntIpu uchIc yuy nIn n fuj.
Asiria castigasha
cananpaj cashanta rimashan

27
MusquI fIcuy-IIupu. QuIquIn
T D cufutu uywuy-
c mun.
ISAIAS30
1022

]
31.1~3 Isu. 30.15.
D
31.1 Pfov. 21.31; Isu. 30.16; Ose. 1.7.
Puy fubyu shungu cuycun nInu
futu fIf yunu gosh tuy jutu fej-
n fmI.
FIyupu fubyu shu cush pun fImu-
nun pmI cuycun.
Puypu shImengu Imutu pIs fupuf
ushu cuf coj nInu nmI.

28
Jmuy nIn pIs cuycun fIyupu
chuyu shu muyu
funutu cuncun cumu ItI cuf coj-
nmI.
Puygu uywuy c mun juc-I nusyun
funu cu nutu
munu uIII mun chuyu chI nun pmI.
IIupun funu cu nupu shImIn mun-
pIs ffnutu chufu pungu
chuy wun juc-Ipunu puntu c chI-
nun puj.

29
Gumcu nu pmI Ichungu cungu puj
cushI cuf cuntuy.
FIyupu fIspI tdu fIstutu fufuf
cushI cu shuy quIno cungu.
Gumcu nugu fIyupu cushI shumI
cufcuy cun quI puj,
pIncu IIutu wIyu pu IIupu T
D ucfu shun Imu mun uywuf.
Chuy chgu Tuytu DIosmI IsfueI cu-
nutu Imu-uycu pI tu pIs chupungu.

30
AsIfIutu ushu nun puj shumuf
T D fIyupu munchu-
fIy puj munuy nI yoj busnIn tumI
wIyu c chengu.
Rubyush punmI fIyupu custI gun-
gu puj
fyu wun, Icu tumyu wun, funtu-
wun pIs
Imu-uycu tu pIs ushu cuf coj nInu-
wun n fuj.

31
AsIfIu nusyun funu cu nugu
T D busnIntu wIyuf
fIyupumI munchu fen gu puj.

32
AsIfIu cu nutu Tuytu DIos custI-
guynIn-tupumI
gumcunu cushI cuf tumbuf cu nutu,
ufpu cu nutu tucu shuy quI pIs
wIyu cun gu puj.
AsIfIu funu cu nutu T D
fIyupumI custI gun gu puj.

33
Unuy pItu-puchu numI AsIfIu cu nu-
p wun fuynInpgu Tofet puftI-
cho cumu fI shu cuycun fIyupu
ucu nun puj.
Chuy chgu uItuf cuycun fIyupu
jutun cu fuymI.
Yuntu pIs uypu IIumI shun cu fuy-
cun.
T D juc pcuy IIu-
wunmI sIndI fen gu puj.
Puypu shImIn pI tugu futu tuy cuj
usuffImI IIoj shI mongu.
Egiptuman yracojcunapaj
rimashan
31

1
Ay Imun fuj cunquI yunu p-
nun puj EgIptu cu nu mun
fuwu coj uywuj cunu;
]
EgIpto funu cu nupu cuwu IIun cu-
nu mun yfu coj cunu;
uypu IIu cuff tun cunu cushun mun
yfu coj cunu;
cuwu IIutu muntu cuf cuf pIII yuj cu-
nu mun yfu coj cunu!
Puycu nugu yufpuy IIu pIs munumI
yufp fIn chu IsfueI cu nupu
Sunto T D .
Puymungu munumI yfu cun pIs-
chu.
D

2
Tuytu DIosgu fIyupu yufpuy su-
pumI.
ChuymI musyun Imunpu dIsI gfu-
syutu chuyu chIy tu pIs.
Imuno fufu nun p pIs nIshun tugu
sImfImI cumpIIn.
FIyu funu cu nu tugu custI gun gumI.
Munu uIIItu fufuj cu nutu yunu puj-
cu nu tu pIs custI gun gumI.

3
EgIpto funu cu nugu funu IIumI,
munumI dIos cu nu chu.
Cuwu IIun cu nu pIs uychu IIumI,
munumI espI fI tu chu.
T D puycu nutu custI-
gun gumI.
ISAIAS30 , 31
1023
Chuu fugu yunu puj EgIptu wun,
yunu p muy nej cujpIs munu
uIII munmI chuyun gu puj.
IIupun IwuImI wuon gu puj.
4
T D nImu fun:
Juc IIyun uyshutu wuuy cu chIp-
tIn,
IIupun uysh fu cunu shun tu cuy cuf
munchu chI nun puj gupuf pup tIn pIs
IIyongu munumI munchu cun nu-
chu.
Chuy nmI shumongu munuy nI yoj
T D
SIn Imu cho cuycuj ucfu shun
funu cu nutu wush nun puj.

5
ImunmI bI guesh wun cho chIp-
shun cuycujtu tpuf jununpu
tumu pun,
chuy nmI Jefu su Ien tugu munuy-
nI yoj T D chupun gu-
puj.
ImupI tu pIs fIcungu, suIbungu,
wushungu,
IIbfI cunun puj Imu-uycu pI tu pIs
jofgongu.
IsfueI cunu, gumcu nugu Tuytu

DIostu munumI wIyu cush cun quI chu.
Cunungu puytunu yupuy wIyu cuy ufI.
7
Chuy jungu juchu fufuj muquI quI-
wun quIquI quI cu numI gofI pI tu wun
gueIIuy pItu fufu shuy quI duIu cu nutu
IIupu nI quI jItu fIn quI puj.

8
AsIfIu funu cu nugu IIupunmI
subII wun wuon gu puj.
Ichungu munumI funu cu nupu
esp dun wun chu wuongu.
SIngu quIqupu esp d wunmI
ushu cungu.
Guffu cuptIn chuy funu cu nugu
guesh pIfmI uywu con gu puj.
PIIIyuy-yuchuj msu cu nu tu numI
uywuy mun tIcfu chen gu puj.

9
Puycu nupu pucu cu nun pIs
munchu fIy IIu wunmI juchu c-
congu.
CupI tun nIn cu nu pIs bund fun-
cu nutu cuchuy cuf guesh pIf
uywu congu.
Chuyno cununpgu T
D nIshu.
Puygu chIquej cu nutu custI gu nun-
puj cumu fI shu numI cuyc chIn
SIon cho nInu futuy cujtu, Jefu su-
Ien chnu futuy cuj jufn IIutu.
A!!i ray mandananpaj cashan
32

1
Juc fuymI cungu puj fusun
cujIIutu fufuf mundu nun puj.
Puytu mund shej cu nu pIs uIII
cujIIu tumI fufun gu puj.

2
RuypIs mund shej cu nu pIs cudu-
nun cungu puj wuyfu chuyu-
nuntu chupujno,
Icu wuyfu pItu pucu cu nuno,
chuquI jIfcu cu nutu pufgu nu puj
sIcyuno,
chuquI jIfcu cho jutun cu fuy
gugupu IIun tuy nInno.

3
Chuu fugu fIcuy cuj cu nupu uwIn-
cu nu pIs sumujmI fIcungu.
WIyuj cu nupu fInfIn cu nu pIs
sumujmI wIyungu.

4
Munu tuntI yuj cu nu pIs IIupun tumI
uIII tuntI yungu.
Ggu cu nu pIs munu ucu pu-
cuyIIupu cIfu numI fImun gu-
puj.

5
FIyu funu tugu munumI uIII
funu nengu nu chu.
Engu u coj cu nu tu pIs munumI
fIspI tdu funu nengu nu chu.

FIyu funugu munu uIII IIu tumI

pufIun.
Yufpuy nIn ch pIs yufpuy cun
munu uIIItu fufu nu IIun pmI.
T D meIu n cu shun cu nu-
tumI fufun.
T D IIutun cu nu tumI
fImun.
PIshI pu coj cu nu tu pIs munumI
yuwuy cu chIn chu.
Yucu nuy cuj tu pIs munumI yucutu
chugu puy cun chu.

7
Engu u coj cu nugu yfu cun engu-
uytu yuchu shu IIun munmI.
ISAIAS31 , 32
1024

E
32.15 Isu. 29.17.
MeIu nuy puj cu nutu fufuy IIu tumI
yufpu fuy cun.
PobfI cu nu tu pIs IIuIIu puy pumI
IIuquI cu chIn.
AIII uffIg Iu nuntu ushIy cuj cu nu tu-
pIs munu uIII munmI chufun.

8
AIII funumI Ichungu uIII IIutu fufun.
ChuymI puytugu pIpIs fIspI tun.
Mana yarpachacoj
warmicunapaj nishan

9
Imup pIs munu yufpu chu coj
wufmI cunu
cunun nIshtu sumuj wIyu cuy.
Imun pIs cuycu shu IIuy quI mun
yufpu fuj cunu
cunun nIshtu sumuj tuntI yu cuy.

10
Gumcunu cunungu munu yufpu-
chu cuypu goyuf cuy cun quI.
Cunun pItu wutu musIIu tugu
fIyupumI IIuquI cun quI puj.
Chuyngu cunquI puj cos chutu
munu shun tuf.
Yupuygu munumI bustu shun tun-
quI p nu chu.

11
Imup pIs munu yufpu chu cuypu
goyuy cuj cunu, munchu fIy wun
sIcsIc yuy.
Imun pIs cuycu shu IIuy quI mun
yufpu fuj cunu IIuquI cuy.
JutI fuy cu shuy quI uIII fpuy quI cu-
nutu IojtI cuy.
NIfcofgu IIuquI cuf jutI cu nuy quI
fpuy quI cu nu tunu jutI cuy.

12
MIcuy uIII wuyu nun chuc fu cu nu puj,
bus uIII wuyu nun chuc fu cu nu puj
IIuquI cush puy quI pchuy quItu
cutu cuy.

13
Acfu sh funu cu nupu chuc fun cu-
nu chgu wIu mongu cushu wun
juchu cu nu IIumI shutu y nun puj.
CushI cuf goyu shun wusIn cu nu-
ch pIs wIu mongu cushu wun
juchu cu nu IIu numI.

14
PuIu syu cho pIpIs munumI tIyun-
gu chu.
Aypu IIu funu cunu tIyu shun sIud-
pIs chun yujmI fIcu con gu puj.
Sumuj cufu Iu shu sIud cu nu tu pIs
pufu-sImfImI cuchuy c fen gu-
puj.
Chuufu chuy chgu chucufu
bffu cu numI cushI shu tIyun-
gu puj.
Munshu uywu cu nu tu pIs chuy-
chmI mIchen gu puj.

15
Chuyngu cungu puj junuj puchu-
pItu Esp fItu nogun ch mun
chuyu mu nun cu mumI.
Chuufu chun yuj chuquI jIfcu pIs
tIcfun gu puj mufunu chuc fu-
mun numI.
Mufunu chuc fu cu nu ch numI
mIcuy fIyupu wuyon gu puj.
E

1
Nusyun Int fu ch pIs
fusun cujtu wun uIII cujIIu tu numI
p-muypIs fufungu.

17
Chuufu IIupun pIs uIII goyuy IIunu
cungu.
AIII IIu numI Imuy cu mu pIs
goyungu.

18
Acfu sh funu cu nugu uIII IIumI
tIyun gu puj.
Munu munchu cuypu sIgfu wusI-
cu nu chmI tIyun gu puj.

19
MuntI cu nutu funtu tumyu ushu-
fIp tIn pIs,
sIud cunu juchu chIf-ushu shu
cuptIn pIs

20
gumcu nugu cushI shumI goyun-
quI puj.
Mufu shuy quI cu nutu pufgu nuy-
quI puj uchcu yucu cungu.
Guewu pIs munu pIshIy pumI cungu
bffu cu nu puj y wcu cu nu puj.
Tayta Dios sa!bamajninchi cashan
33

1
Ay Imun fuj cunquI juctu
IIIg chej.
Gumtugu munu fmI IIIg chI shun-
quI f chu.
ISAIAS32 , 33
1025
Ay Imun fuj cunquI juccu nutu
engu uj.
MunumI engu u shu f chu cuycun-
quI.
IIIg chIytu ushuy cofgu quIquI quI-
pIs IIIgun quI pmI.
Juccu nutu engu uytu ushuy cup tI-
quegu quIquI quI tu pIs engu u-
shun quI pmI.

2
T D, nogu cu nu tugu cuyu-
puy cu muy ufI.
Nogu cu nugu gummunmI yfu cuy-
cm.
Cudu tutu yunu puy cu muy ufI.
Nucuy cu nu cho cuycu sh fupIs
suIbuy cu muy ufI.

3
BusnI quI junfu fu mu shuntu
wIyuy cuf funu cu nugu guesh-
pIfmI uywu cun.
Rubyuf jutu fI cuf cup tI quegu
IIupun nusyun funu cu numI
muchIypu-muchIf uywu cun.

4
Guesh pIf uywu cu shunpu csun cu-
nu tu numI contfun cunu chufI-
cuf c fIn.
Chpu cu cu nu nmI IIupuntu ushu-
cuf c fIn.

5
Munuy nI yoj T D sy-
Iu chmI tIyun.
PuymI cumu c chI shu SIon cho uIII
cujtu, fusun cujtu fufu nun puj.

PuymI ImupI tu pIs Imuy pIs

chupungu.
PuymI suIbungu, sumuj yuchuytu
gongu, sumuj tuntI yu chengu.
T D fIspI tuf yfu cu-
shungu cungu Imu-uycu tu pIs
chufu shun nmI.

7
MusquI wIyuy, jInyu funu cu nugu
Imun shI IIuquI cuf cuy cun.
AIII goy nun puj pufIuj cuchu
uywuj cu nu pIs Imun shI wuguf-
cuy cun.

8
NnI cu nu pIs chun yujmI fIcu cu-
shu.
PIpIs munumI pufIn nu chu.
AIII goy nun puj pufIu cu shun tu pIs
munumI cumIIn nu chu.
MunumI muygun pIs fIspI tu nu cun-
nu chu.

9
AIIpugu fIyupumI chuquI c cu shu.
Imutu pIs munu wuyu chIn nu-
chu.
Ibuno muntI pIs wuuy tu c cu-
shumI.
Sufn guech wu pIs chun yuj
chuquI jIfcu numI fIcu cu shu.
Busn puntu wun CufmeIo puntu-
pIs gufu yu shumI cuycun.

10
T D cuyno nIn:
CununmI custI guytu guIIuy cu-
shuj.
CununmI musyu chI shuj munuy nI-
yoj cushtu.

11
Gumcunu fufuytu yufpuy cu shuy-
quI wun fufu shuy quI pIs cuycun
ogshu n IIu, fgu pju n IIu.
Chuyno cuptInmI pcuf cup tI II
jmuy ngu nInu fupu cuf coj n-
pIs ushu fen gu puj.

12
Juc-I nusyun funu cu nugu fupuf
uchpu yuj nmI ushu cun gu puj.
Cushutu mutuf cuf sIndI puy cu shu
nInu futu fIf ushu cuf cu shun-
nmI IIIgun gu puj.

13
Cufu cho tIyuj cunu wIyuy-IIupu
Imuno fufu sh tu pIs pufIujtu.
Sefcu cho cuycuj cu nugu tuntI yu-
cuy ufI munuy nI yoj cushtu.

14
Juchu yoj cu nugu SIon cho sIcsIc-
yunmI.
DIos mun munu yfu coj cu numI
fIyupu munchu fIsh pun cuyno
nIfcuy cun:
Muygun ch fuj uwuntush wun
fupuf ushu coj nInu tugu?
Muygun ch fuj cuwuy cush wun
Imuy cu mu pIs munu upej nInu-
chgu? nIf.

15
AIIIgu cuwungu
uIII cujIIutu fufuj cujmI,
fusun cujIIutu pufIuj cujmI,
ISAIAS33
1026

F
33.15 SuI. 15.25; 24.35.
fcu y nun puj fIfsupItu pIpu Imun-
tu pIs munu guechoj cujmI,
fubuf nIn cunun puj pucuyIIupu
pgup tIn pIs munu chus quej
cujmI,
wuu chI nun puj shImItu goptIn pIs
munu chus quej cujmI,
munu uIIItu fufuy cujtu munu fIcu-
nun puj wItI coj cujmI.
F

1
Chuyno cuwuj cujmI uIII puchu-
cho cuwungu.
Chuy funugu goyungu gugu cho
fufu shu cuycuj pucu cu nu ch-
nmI.
Chuy funupugu mIcuy nIn pIs
yucu pIs munumI pIshen gu chu.

17
Ruytu fIcun quI puj munuy nI yoj
cuyuy IIu puj cuycujtu.
Nusyunpu IIndun cu nu pIs mus
cufu cu mumI cungu.

18
FIyupu munchu cuf goyu shuy quItu
yufp fIf nInquI puj:
Cunungu muytuj Impues tutu
pgu shuntu yupuj cunu?
Muytuj uycu Imuno Iusu shun tu-
pIs fIcuj cunu?
Muytuj fIcu chu cunu tffI cu nutu
yupuy cuj cunu? nIf.

19
MunumI fIcun quI p nu chu munu
fIspI tu coj funu cu nutu,
munu tuntI yu shuy quItu pufIuj cu-
nutu,
muygun pIs munu tuntI yu shuntu
tuIIuypu tuIIuf fImuj cu nutu.

20
Imuy pIs fIspI tdu fIstutu fufu cu-
nun chI SIn sIudtu musquI
fIc fIy.
AIII goyuy cushun Jefu su Ien
sIud mun musquI fIc fIy.
Chuy sIudgu cungu puj wItI chI nu-
IIu toIdutu IchI chIp tIn
Ist gun cunu munu uchu cujno,
chutu fuy cuj wuscun cu nu pIs munu
fuchI cujno.

21
Chuy chmI nogun ch tugu T
D musyu chI m shun
munuy nI yoj cushuntu.
Chuypugu psun gu puj uchcu
muyu cu numI, jutun cu fuy
sIcyu cu numI.
Chuy mungu chIquI nu cu shun ch-
cunu munumI yuycon gu p chu
tucshu bquI cu nu wun nI jutun cu-
fuy bquI cu nu wun pIs.

22~23
Chuy bquI cu nupu wuscun cu nu pIs
munumI wutu fun gu p chu guefun
IchI fuj cu nu mun.
Wuyfu tungu nun puj bIun pIs
munumI mush tu cun gu chu.
Chuyngu cungu puj T D
juez nIn chI cuptInmI.
PuymI cuycun IuynIn chtu fufuj;
PuymI fuynIn ch pIs.
PuymI suIbu m shun puj.
Chuu fugu chIquI nu cu shun chpu
Imu-uycun tu pIs uypu IIu tumI
guechu shun puj.
Guechuf cuf fuquI p nu cu shugu
gupfu cu nu pIs chus quen gumI.
Wegfu cu nu pIs yuycon gu pmI
Imu-uycun tu pIs guechuf
upucu nun puj.

24
SIon cho tIyuj cu nu tugu IIupun
juchun pI tumI Tuytu DIos
pefdu nungu.
Chuy cho tIygu munumI pIpIs
Guesh yuyc nengu p chu.
Nasyuncunapa contran
Tayta Dios rimashan
34

1
IIupu nI quI shumuy wIyu nuy-
quI puj.
TuntI yu nuy quI puj sumuj wIyuy
mufcu cunu, nusyun cunu.
WIyu chun cuy puchu pIs, cuy
puchu cho cujcu nu pIs.
WIyu chun mundu Int fu pIs,
mundu cho IIupun cujcu nu pIs.

2
T D nusyun cu nu puj
fubyu shumI cuycun.
ISAIAS33 , 34
1027

G
34.4 Apoc. 6.1314.
H
34.10 Apoc. 14.11; 19.3.
Rubyu shumI cuycun nusyun cu-
nupu suId fun cu nu p pIs.
PuymI IIupuntu IIIg chengu;
ushuj puj wuu chengu.

3
Wuoj cu nu tu pIs munumI pIpIs
shun tun gu chu.
Chuy cu nugu fIyupu meIu nuy pmI
usyu fengu.
Intfu jIfcu pu pIs yucu n fmI
yuwuf pIs uywungu.

4
SyIu pIs IIupun chuy cho cuycuj-
cu nu pIs pupII cuuchu cuj nmI
pItu c congu.
Estf IIu cu nu pIs mununu uchIc yuf
chuquI shu junmI shIc wu cu-
mongu.
G

5
Rusun pumI Tuytu DIospu
subIengu syIu cho yufengu.
Chuy subIIgu Edom funu cu nu-
munmI yugungu.
Edom funu cu nu tugu Tuytu
DIosmI wuu nun puj dIstI nu-
shu.

Edom chmI fIyupu wuu chI nu-

cuy cungu.
T D Bosfu sIud chmI
fupu chI nun puj pIsh tungu.
ChuymI T D subIengu
yuwuf pItu y wIfu pItu ItI shu
cuycun gu puj.
Uyshu cu nu pu wun ch bu cu-
nupu yuwuf nIn wIfun ItI shu
cuycuj nmI cuycungu.

7
Chuy funu cu nu wun IwuImI
wuon gu puj chucufu wcu pIs,
tfu-muII wu cu nu pIs, buyI cu nu pIs.
Chuy nusyun chgu Int fu chmI
yuwuf mush tu fungu.
Nuchu uIIpu pIs wIfu wun tucu shu-
IIumI cuycun gu puj.

8
Chuyno cungu chuy junuj T
D uyItu cutI chIp tInmI.
Chuy wutumI SIongu ucu chej cu-
nutu uyItu cutI chengu.

9
Edom nusyun cho cuj fugfu cu-
nupugu bfeyunu uywungu.
Nuchu uIIpu cu nunu usuffI mun
tIcfu cu fengu.
Chuufu chuy Edom nusyun
puftIgu bfeyu n fmI futungu.

10
Chucuypu nI junuj pu pIs munumI
upen gu p nu chu.
Imuy pIs gosh tuygu jutu fIy cun-
gumI.
H
Imuy cu mu pIs chuyno ushu cu shu
fug IIunnu cucongu.
Chuypugu munumI pIpIs pufen gu-
p nu chu.

11
Chuy chgu tIyun gu puj pIII yuj jutI-
yoj bIcu nu wun chush yuj cu nu-
IIumI.
Guesh wun cu nu tu pIs fufun gu puj
quIIIIc su wun tucumI.
Chuy nusyun tugu yufpu shun nmI
Tuytu DIos tIcfu chen gu puj
chun yuj mun.
ImupIs munumI cungu nu chu.

12
Yupuygu munu numI fuynIn
cungu p nu chu.
Munduj nIn cunu ushuj pmI
IIIgungu.

13
PuIu syu cu nu ch pIs cushu IIu numI
wIu mongu.
Pucu cu nun ch numI Ishun cu cu nu-
wun shIfu IIunu wIungu.
Chuy puftIgu tIcfun gu puj jIfcu
uIIgu cu nupu tIyu nun mun,
Avestfuz bIcunu puu nu IIun-
munnu.

14
Oshgu mIshI cu nu wun jIfcu uIIgu-
cu nu IIu numI tIyungu.
Juchu cubfu cu nu IIumI wucpItu-
cuypItu wugu p nu congu.
Chuy chgu chush yuj cu nu IIu numI
tIyungu.

15
Chuy cho tucu guesh wuntu
fufungu.
Chuy cho wuchuf ogIIuf push-
tuf cu chIf numI pushu putu
jofgongu.
ISAIAS34
1028

I
35.3 Heb. 12.12.
J
35.5~ Mut. 11.5; Iuc. 7.22.
K
35.~8 Isu. 41.18; 43.1920; 44.34.
ChIp shun tugu shun tu puy IIu pumI
guesh pI chengu.
Chuy puftI mungu tucuy custu
uncu cu nu pIs chInun ofgunmI
shun tu cungu.

1
MusquI T D IIbfuntu
fIcuy. MusquI IIguIy.
Chuy unImuI cu nu puj nIycu shgu
IIupunmI cuycungu.
MunumI muygun pu pIs chInun cu-
nugu pIshen gu p chu.
QuIquIn T D chuyno
cunun puj cumu c chI shu.
Puypu espI fI tun numI shun tu fen-
gu puj.

17
Cudu-nun tumI muycho goy nun-
p pIs cumu fI pu shu.
QuIquInmI fIcu chI shu muycho
tIyu nun p pIs.
RIcu chI shun chmI Imuy cu mu pIs
tIyu congu.
Imuy cu mu pIs chuy IIu chmI tIyu-
con gu puj.
Runacuna Sionman
cutinanpaj rimashan
35

1
Chun yuj jIfcu cu nu pIs chuquI
puchu pIs cushI cu chun.
GuIu pumpu cunu cushI cuf befdIypu-
befdIf guewu wIuf wuytu chun.

2
Chuu fugu wuytu pIs uypu IIumI
cungu.
CushI cuf cuntuy pIs cungumI.
Tuytu DIosmI cumu c chej-uywun
chuquI jIfcu cunu IIbu nuno
cuyuy IIu puj cunun puj.
Chuy n pIs cumu c chengu
CufmeIo jIfcuno, Sufn guech-
wuno uIII uIIpu cunun puj.
Chuy fmI IIupun fIcun gu puj
T D cuyuy IIu puj
munuy nI yoj cuycujtu.

3
CuII puy nuj cu nutu shuc y chIy.
UtIcu shu cuycuj cu nu tu pIs yunu-
puy.
I

4
Munchu coj cu nutu nIy:
Amu munchu cuy chu! BuIuf-
chuy!
CuychmI Tuytu DIosgu cuycun
suIbu shu nuy quI puj!
ChIquI shoj cu nu tugu gumtu fufu-
shu shuy quI mun nmI custI-
gungu!

5
Chuu fugu gupfu cu nu pIs fIcun gu-
numI.
Upucu nu pIs uIII numI wIyungu.

Wegfu cu nu pIs cupshI n fmI

pIntI cu chun gu puj.
Munu fImuj upucu nu pIs shImIn
push tup tIn guyu fuy pu fmI
fImungu.
J
Chun yuj jIfcu ch numI yucu push-
tu cu fu mongu puItu tuy IIunu.
ChuquI jIfcu pu numI muyu n fuj
yucu uywungu.

7
Chun yuj chuquI jIfcu pIs yucu
push tu cu fu mup tIn gochumI
fIcu congu.
ChuquI jIfcu ch numI pucyu cunu
push tu cu fu mongu.
Cunun jIfcu uIIgu cunu tIyuy cu-
shun ch numI
wIu mon gu puj shogush cu nu wun
guewu cunu.

8
Chun yuj chuquI jIfcu cushun chuu-
pIn punu nnI cuycun gu puj.
Chuy nnIpu jutInmI cungu
RIspI tdu nnI.
Juchun pItu munu fuj IImyu cgu
munumI chuypu uywun gu p-
chu.
Munu tuntI yuj upucu nugu
munumI chuypu uywun gu chu.
K

9
Chuy chgu munumI tIyun gu chu
IIyun cunu.
MIcu coj unImuI cu nu pIs munumI
chuy mungu yuycon gu chu.
Chuy nnIpugu suIbu cu shu cujcu-
nu IIumI cutI mongu.
ISAIAS34 , 35
1029

L
35.10 Isu. 51.11.
M
3. 2Rey. 18.21; Eze. 29.67.

10
T D suIbuf jofgu mu shun
cujcu nugu cutI mon gumI.
Cuntush punmI SIon mun
yuycongu.
Chuy chgu Imuy pIs cushI shu-
IIumI goyun gu puj.
Puycu nupgu cushI cuy wun uIII
goyuy IIu numI cungu puj.
IIuquI cuy pIs nunuy pIs munumI
cungu nu chu.
L
(2Rey. 1S.1SS7, 2Crn. S2.119)
3

1
Chuncu chuscu (14) wutunu
Ezequus fuy cuycup tIn
AsIfIupu fuynIn Senu que fIbgu Jud
nusyun cho Int funpu cufu Iu shu cuycuj
sIud cu nu mun muguj uywu fun. NIfcuf
chufI cuf cu fun.
2
IuquIs pI tumI mus
munduj suId funtu uypu IIu suId fun-
tu wun cuchu fun Jefu su Ien mun fuy
EzequIus wun pufIuj. Chuy suId fu cunu
Jefu su Ien mungu puchu cu fun junu cuj
Ishtun quI pItu sIcyu uywuy cuj Idun-
cho, Tugshu cunu Pumpu nIshun mun
nnI uywujpu Idun mun.
3
Chuufu
HIIcIuspu wumfun puIu syu cho munduj
EIIu quIm, uctu fufuj Sebnu y Asufpu
wumfun Jou fuypu secfe tuf yun tufI pu-
fun chuy funu cu nu wun pufIu nun puj.
4
Chuy chmI AsIfIupu mus munduj
suId fungu nIfun:
AsIfIupu munuy nI yoj fuynInmI
cuchu mu shu. Puygu EzequIustu
cuynmI nIn: Imumun yfu cush-
puy quI tuj cushI shu goy cun quI?
5
Guffu chgu munumI fImu shu-
IIun ch wun chu bInsIn chI. Guffu-
chgu bInsIn chI uypu IIu suId fu-
wun fmI, muguj yuycu nu puj sumuj
yufpu chucuf-fmI. PImun tuj
yfu cun quI contf jutu fI nuy quI puj?
Nogugu musyuy cmI yunu p shu-

nuy quI puj EgIpto funu cu nu mun
yfu cuy cu shuy quItu. EgIp togu
cuycun chuIIcu shogush nmI.
M
PIpIs
tucnu cuf cup tengu muquI puItun tu-
pIs chuII cuf psu fInmI. Chuy nmI
EgIp tupu fufuon nengu puymun
yfu cojtu tIcfu pungu.
7
Cupus
nImun quI: Nogu cu nugu T
D yfu cuf cuyc nIf.
Munu chu chuy DIostu fIspI tu nun
puytush Imu cu nu cho cuj uItuf cu-
nu tugu Ezequus ushuj puj IIIg chI-
shu? NIfcofgu IIupun Jud funu cu-
nutu Jefu su Ien cho tIyuj cu nu tu pIs
nIshu Jefu su Ien cho cuycuj uItuf IIu-
cho DIos tugu fIspI tuf udufu nun puj.
8
Cunungu AsIfIupu fuynIn-
wun uIII pufIu cuy. Nogugu Ishcuy
wufungu (2,000) cuwu IIu cu nu tu pIs
gmunmI. Chuytu muntu cu nun puj
funu cu nutu tufIn quI mun chu fuj?
9
EgIpto nusyun pItu cuwu IIu cu nutu
muntu coj cu nutu tufI muytu yufpuf-
pIs Imun pu f shI bInsIn quI mun
munuy nI yoj fuynpu suId fun cu-
nupu munu cuj nIn munduj IIun tu pIs?
10
JInu ch pIs gumgu yufpun quI chu
T D munu nIyc mup tI IIun
cuy nusyuntu IIIg chej shumu-
shtu? T D nImu shu cuy
nusyun mun yuycuy cu muf IIIg chI-
n cu nu p pIs!
11
Chuufu EIIu quImgu, Sebnugu, Jougu
AsIfIu pItu chuyuj munduj cu nutu nIfun:
Afumeo fImuy cho pufIu muy ufI.
Nogu cu nugu chuy fImuy tu pIs tuntI-
ymI. Amu hebfeo fImuy chgu nImuy-
chu. CuffuI pefgu junun cho cuycuj
funu cu numI wIyuf cuy c mun.
12
Chuufu AsIfIupu mus munduj
suId fungu nIfun: AsIfIupu fuynengu
wIIIuy c chI mun munumI putfun nI quI-
p chu, nI gumcu nu p pIs chu. Chuypu
fuquIn cuycun cuffuI pefgu junun cho
cuycuj funu cu nu pmI. Cunun gumcu-
nu pIs puycu nu pIs yufguy IIu wunmI
jutun Ishpuy nI quI cu nutu mIcun quI puj.
Yucu nuf pIs upun quI puj chIu IIuy nI-
quItu.
ISAIAS35 , 36
1030
13
Chuyno nIfcuf AsIfIupu mus
munduj suId fungu sumuj IchIy cuf
hebfeo fImuy cho sInchIpu nIfun:
IIupuy quI sumuj wIyuy AsIfIupu
munuy nI yoj fuynIn gumcu nu puj
nIshuntu:
14
Ruy EzequIusgu IIuIIu puy-
c shun quImI. Puygu munumI nogu pItu
15
EzequIusgu
cupus nIshun quI T D
fIguIf munu cuchuypu yfu cu nuy quI-
puj. Cupus nIshun quI: T D
fusun pumI suIbu m shun. Puygu
munumI munun gu chu cuy sIud AsIfIu
fuypu muquIn mun chuyu nuntu nIf.
1
Chuyno nIshun tugu umu fIguIy-
chu. Nogu tugu AsIfIupu fuynInmI
cuchu mu shu puywun pufIu cu nuy quI-
puj. Puy nIshun tunu fufuy. Chuyno
cufgu cudu-nuy quImI bus nI quIpu
wuyuy nIntu, gus nI quI wuyu shuntu
mIcun quI puj. Yucu tu pIs upun quI puj
quIquI quI fufu shuy quI Ishtun quI quI-
pI tumI.
17
NIfcofgu pushu shun quI puj
quIquI quIpu nusyun nIquI-nIfuj nusyun
uypu IIu fgu cushun mun, bus cushun-
mun. Chuy chmI tuntu tu pIs bnu tu pIs
fufun quI puj.
18
Ezequus T D suIbum-
shun nIshup tI quegu umu fIguIy chu.
MunumI muygun dIos cu nu pIs suIbu-
shu chu nusyun nIn cu nutu AsIfIu fuypu
muquIn pI tugu.
19
Muytuj Humutpu,
Affudpu dIos nIn cunu? Muytuj Sefuf-
vuImpu dIos nIn cunu? SumufIu sIud tu-
pIs AsIfIupu fuynIn pItu munumI suIbu-
shu chu.
20
AsIfIu fuypu muquIn pI tugu
munumI muygun nusyunpu dIos nIn-
cu nu pIs suIbu shu chu. Chuyno cuycup-
tengu ImunIf tuj yufpun quI Jefu su Ientu
T D suIbu nun puj cushuntu?
21
Chuyno nIptIn IIupun funu cunu
upIIu IIu wIyu f cu fun. MunumI
muygun pIs nI juc shImI pIs fImu cu-
fun chu. Runu cu nu tugu fuymI muynu
wIIIu pu shunu cufun Imutu pIs munu
fImu cu nun puj.
22
Chuufu puIu syu cho munduj
EIIu quIm, uctu fufuj Sebnu, fuypu
secfe tuf yun Jou fIyupu IIuquI cush-
pun fpun cu nu tu pIs fuchI fI fun. NIfcuf
uywu fun Ezequus cujmun AsIfIupu
munduj suId fun Imu nIshun tu pIs
wIIIuj.
Senaqueribpita 3udta
Tayta Dios sa!bashan
(2Rey. 19.1S7, 2Crn. S2.202S)
37

1
WIIIu shuntu wIyuy cuf fuy
EzequIusgu jutI fuy cu shun
fpuntu fuchI fI fun. NIfcuf fIyupu
IIuquI cush pun guchgu fpu cu nutu jutI-
cuf cuf T D TempIun mun
uywu fun.
2
Chuy pItu fuygu Amozpu
wumfun pfoftu IsuIus mun cuchu fun
puIu syu cho munduj EIIu quImtu, uctu
fufuj Sebnutu, muyuf cfu cu nu tu-
pIs IIuquI cuf guchgu fpun jutI shutu.
3
Aywuj cu nugu nIfun: EzequIusmI
cuyno nIn: Cunungu fIyupu IIuquI-
cuy chmI cuyc cunu. Cust gu chmI,
penguy chmI cuyc cunu. Nunuy cho
cuycuj wufmI guesh yu cu nun puj cuII-
pun mununu cujn numI cuyc cunu.
4
T D wIyu shumI
cungu AsIfIupu fuynIn cuchu mu shun
munduj suId fun ushIIIsh pun Imutu
nIshun tu pIs. Cuwuj DIos tumI ushIII shu.
AshIII shun pItu T D custI-
guy cun mun. Muu cush puy quI fuwu-
cuy cuy ufI qu duj cu nu IIu p pIs nIf.
5
Ruy EzequIustu mund shej cunu
chuyno wIIIup tIn
IsuIusgu nIfun:
Putfun nI quItu wIIIuy T D
cuyno nIshuntu: Imutu pIs AsIfIu
fuypu suId fun cunu nogupu contf
pufIu shun pI tugu umu munchu cuy-
chu.
7
NogumI cumu c chI shuj wIIIupu
chuyup tIn cutI cu nun puj. Chuufu
nusyun nIn mun cutI con gu puj. Chuy-
ch numI cumu c chI sh puj subII wun
wuuy cu chI nun puj nIf.
8
Chuy pI tugu AsIfIu pItu shumoj mus
munduj suIdfu muyu fun AsIfIupu
fuynIn IuquIs sIud pItu uywu cu shuntu.
Chuufu puycu nu pIs Jefu su Ien pItu jInun
fu uywu cu fun. AsIfIupu fuynIn tugu
ISAIAS36 , 37
1031
tufI fun IIbnu funu cu nutu muguy cuj-
tunu.
9
Chuy chnu AsIfIupu fuynengu
muyu fun puypu contfun EtIo pu
nusyunpu fuynIn TIfhucu suId fun-
cu nu wun pIII yuj uywuy cu shuntu.
Chuy pI tu pIs fuy Senu que fIbgu Judpu
fuynIn EzequIus mun yupuy fuj cuchutu
cuchufun. EzequIustu nIfun:
10
Gum yfu cu shuy quI DIos-
nI quegu nIshun quI Jefu su Iengu
nogupu munuy n cho Imuy pIs munu
cununtu. Ichungu nIshu shuy quItu
umu fIguIy chu.
11
Gumgu muyush-
cun quI numI AsIfIupu fuynIn cunu
nusyun cu nutu Imuno fufu shun-
tu pIs. Chuy chu fuj gumgu guesh-
pIn quI mun?
12
Nogupu unuy cuj
uwII cunu IIIg chI shun mufcu cu-
nutu muygun dIos nIn pIs munumI
suIbu shu chu. MunumI suIbuf un-
chu Gozuntu, Hufuntu, Reseftu,
Bet-eden funu cunu TeIu suf cho
tIyuj tu pIs.
13
MusquI yufpu chu-
cuy. Cunungu muytuj Humutpu,
Affudpu, Sefuf vuImpu, Henupu
Ivupu fuynIn cunu?
Tayta Diosta
Ezequas maacushan
14
Cuchu uywuj cunu cuftutu chuyu-
chI shuntu chus quIf cuf fuy Ezequus
IIguI fun. NIfcofgu TempIu mun uywuy-
cuf cuftutu mush tuy nInpu chufuy cuf
15
T D cuyno muu cu fun:
1
IsfueIpu munuy nI yoj T D-
, gumgu mundush puy quI jumu fuy-
cun quI quefu bn unjII cu nupu chuu pIn-
chmI. Jupu IIuy quImI cuy mundu cho
tIyuj cu nupu Tuytu DIos nIn cunquI.
GummI cumu fuy quI syIutu cuy puchu-
tu pIs.
17
T D, muu cuf fuwu-
cu shtu wIyuy cu muy ufI. Senu que fIb
cuchu mu shun munduj suId fun Imutu
nImu shun cu nu tu pIs umu gonguy chu.
T D, gum cuwuj DIos cuycup-
tI quImI chuyno fImuf fubyu chI shu-
fuy quI.
18
T D fusun pumI
AsIfIupu fuynengu nusyun cu nutu
ushuf IIIg chI shu.
19
Runu cunu dIosn
nIshun cu nu tu pIs fupuf g fu chI shu.
Chuy cu nugu munumI fusunpu dIos chu
cufun. Chuy cu nugu guefu pItu, fumI-
pItu funu cunu fufu shu IIunmI cushu.
Chuy n pumI IIIg chI shu pIs.
20
T
D, cunungu AsIfIupu munuy nIn-
cho cun pItu suIbuy cu muy ufI. Chuy-
n pumI cuy puchu cho cuj funu cu nugu
IIupun musyungu gum jupu IIuy quI
fusunpu T D cushuy quItu.
Senaquerib waushan
(2Rey. 19.20S7, 2Crn. S2.2021)
21
Chuy pItu Amozpu wumfun
IsuIusgu fuy EzequIustu wIIIu chI fun.
WIIIu chIf nIfun: IsfueIpu T D-
cuynmI nIn: Nogu wIyush-
cmI AsIfIupu fuynIn Senu que fIb puj
muu cu mu shuy quItu.
22
Nogu T D AsIfIupu
fuynIn puj cuynmI n:
Senu que fIb, gumpgu SIn
sIud juc jIpush nmI usIcun.
Gum uywu cup tI quI Jefu su Iengu
munu cuj mun chufu shush puy-
quImI umuntu uwIcun.

23
PItu tuj ushIIIsh cun quegu?
PItu tuj guyu push cun quegu?
PItu tuj guyu fush cun quI uIII-
tucush puy quegu?
IsfueIpu Sunto DIos nInpu
contfunmI fImush cun quI!

24
Cuchuy quI cu nu wun ushIII chI-
mufmI cuyno nImush cun quI:
Yupuy tu pIs munu utIpuy puj
uypu IIu cuff t cu nu wunmI
yuycushc Intfu puntun cu nu pu pIs.
Munu pIpIs yuycu nun Ibuno
jIfcu cu nu mun pIs yuycush cmI.
Mus cuyuy IIu puj pno guefun-
cu nu tu pIs, jutun nIn sedfu
guefun cu nu tu pIs sujtush cmI.
Chuyush cmI uItun nIn jIfcun cu-
nu mun,
muy-muy muntIn cu nu mun pIs.

25
Juc-I nusyun chuquI jIfcu cu nu-
cho
ISAIAS37
1032
psu cu nutu fufuf cuf yucutu
upushc.
SuId f cunu psu nun pmI EgIpto
muyu cu nu tu pIs chuquI chIshc
nIf.

2
Gumgu munu chu musyu fuy quI
nogu Tuytu DIos chuy cu nutu
IIupuntu cumu c chI shtu?
Unuy pI tu numI chuyno cunun puj
cumu c chIf.
ChuymI cunungu cumIIshc.
Chuy n pumI gumgu cufu Iushu
sIud cu nu tu pIs IIIg chIf
cuchuy cun quI fug IIuntu,
muntuy-muntuy gotu fuy cujtu.

27
Chuy sIud cu nu cho tIyujcunu-
numI qudu shu fIyupu
munchu fIf penguy-tucu shu.
JIfcu cho cuj befdI guewu cunu
qudu shu wusI junun cho IIuIIu
guewu cunu fIyupu usyu wun
chuquI c cojno.

28
Nogugu musyuy cmI Imun IIu
goyu shuy quI tu pIs,
Imun IIu fufu shuy quI tu pIs.
Musyuy cmI nogu puj fIyupu
fubyuy cu shuy quI tu pIs.

29
Nogupu contf jutu fIf fubyuf fIyupu
oIIguy cu shuy quItu wIyush cmI.
Chuy pI tumI senguy quI mun chufu-
shuj juc ufguy IIutu.
ShImI quI mun numI ffnutu chufu-
shuj.
NIfcofgu shumu shu IIuy quI pumI
cutI chI shuy quI.
30
Ruy EzequIus tunu Isuus nIfun:
Rusunpu cunun puj cushuntu musyu-
nuy quI puj cuynmI cungu:
Cuy wutu pIs, wutun pIs gumcu-
nugu mIcun quI puj
quIquI IIun wIu cu moj mIcuy
wuyu shun tumI.
Wutun nIn cujch numI Ichungu
mufuf c fIf pIs shun tun quI puj.
bustu Iuntuf cuf pIs wuyuy nIntu
mIcun quI puj.

31
Quduj cuj Jud funu cu nugu
cungu puj Iuntu juchu nmI.
Iuntu supI chuj n pIs munu IIoj-
shIy pu numI tIyungu.
Fftu yfun cho wuyoj n pIs
mIfun gu pmI.

32
Wuquengu Jefu su Ien chmI
qudungu.
SIn Imu chmI cuwuy cuj
qudungu.
Amutuf cuyu coj cuynIn wunmI
T D chuyno cunun puj
cumu c chengu.
33
AsIfIu nusyunpu fuynInpgu
T D cuynmI nIn:
Jefu su Ien mungu munumI
yuycon gu p chu.
MunumI jucnuy IIu tu pIs Ichuntu
jItun gu p chu.
MunumI pIII yu puj esc dun cunu
uptu shu yuycon gu p chu.
MunumI yuycu nun puj cuffuI
wujtun cu nu mun uIIpu tu pIs
goton gu p chu.

34
Shumu shu IIun pumI cutI con gu puj.
SIud mungu munumI yuycon gu-
p chu.
Nogu T
c/uyno niycu.

35
NogumI cuy sIudtu chup shuj.
ImupI tu pIs suIbu shuj sIfbI mujn
DuvIdtu uunI shtu yufpuf,
quIqu pIs fIspI tu cu chI cushp nIf.
3
Chuy nIshun chucuy IIumI T
D unjII nIn chuyuy cuf wuu chI fun
AsIfIu suId fu cunu puchu cu fuy cujtu
puchuc pusuj chuncu pIch gun wufungu
(185,000) funu cu nutu. Wufun nIn tutu
wuquIn suId fu cunu fIcchuf cu mofgu
tufI fun wuu shu mush tuf puy cuj tunu.
37
Chuufu AsIfIupu fuynIn Senu que fIbgu
toIdun cu nutu shun tu cuf cuf cutI cu fun
NnIve sIud mun.
38
Juc junuj dIos-
nIn NIsfocpu tempIun mun yuycuy cuf
udufuy cu fun. NIycup tInmI wumfun-
cunu Adfu me Iec wun Sufezef yuycuy cuf
subII wun wuuy c fu chI fun. Wuuy cu-
chefgu Afufut puftI mun guesh pIf uywu-
cu fun. Chuy pI tugu pup nInpu fuquIn
fuy cufun wumfun Esuf hu dn jutI yojnu.
ISAIAS37
1033

N
38.18~19 SuI. 88.1012.
(2Rey. 20.111, 2Crn. S2.2426)
38

1
pusuypu guesh yuy cu fun.
ChuymI Amozpu wumfun pfoftu
IsuIusgu wutu coj uywu fun. Chuyuy cuf
nIfun:
T D nIn: Gumgu munu-
numI uIIchu cun quI p nu chu. Incuf gu-
cuynu, tIstu mIn tu tunu fufu chI cuy nIf.
2
Chuufu EzequIusgu tupyu mun tIcfu-
cuf cuf T D muu cuf nIfun:
3
Nogugu gumtu umutufmI fuwuc
T D, IIupun shon g wun gum
munu shuy quIno fufu shtu yufp fI-
nuy quI puj. Chuyno nIf IIuquI cush pun
fIyupu wugu fun.
4
Chuy pItu IsuIustu T D nIfun:
5
CutIf cuf EzequIustu wIIIuy. Unuy
uwIIun DuvId sIfbI shun T D
muu cu mu shuntu wIyushc. RIcush cmI
wugu shun tu pIs. ChuymI uIIchu c chI shuj.
Chuncu pIch gun (15) wutu fmI cuwungu.
Jefu su Ien sIud tu wun puytugu suIbu-

sh pmI AsIfIupu fuynIn pItu. NogumI
cuy sIud tugu chup shuj.
7
Chuy n pIs
uunI shtu cumII n puj cushuntu musyu-
nun puj juc mIIu gfu tumI fufu shuj.
8
IntI-
wun Acuz futu musyu cu nun cho IntIpu
IIun tuy nIn chuncu escu Iun cumu guepupu
cutI nun pmI cumu c chI shuj. Chuufu
fusunpu IntIpu IIun tuy nengu chuncu
escu Iuntu guepu mun cutI fun.
9
Judpu fuynIn Ezequus guesh yu-
shun pItu uIIchu cuf cuf cuy uIubun sutu
IsquIf bI fun:

10
Nogugu nIf: Cunungu msu
cuyc IIuf chufI wuu cu shuj.
TImp chu cuyc IIuf chufI
wuoj cunu cuycu shun mun
uywu cu shuj nIf.

11
Nogugu nIf: Cuy puchu chgu
munu nu chufI Imuy pIs Tuytu
DIostu fIcu sh nu chu.
Cuy puchu cho cuwuy cuj cu nu tugu
munu nu chufI pItu pIs fIc fI sh-
nu chu nIf.

12
Puun wusI tu pIs guechu mush-
pun uysh fu cu nupu chuc IIun-
tu nmI ushuj puj puscuf cuy cun.
Nogu cuwu shgu cushu tIIuf cho
uwu pItu fuy cujtu uwuj funu
cuptu fI shun nmI.
IIIuj pI tumI ushu fu mush cun quI.

13
TuII cu nutu IIyun cupchuf-
ushup tIn n fmI wufuy-wufuy
nunuy wun gupu fuyc.
IIIuj pI tumI ushu fu mush cun quI.

14
bIcunu wuguj nmI nun chI cuyc.
PuIu mu n IIumI nunuy wun pIs
utuyc.
Nuw pIs utIcun numI syIu mun
fIcu fuy IIu wun.
Tuytu DIos fIyupumI ucuyc.
Nogupu fubufn jutuf cuy ufI.

15
Ichungu Imutu fuj nogu nmun?
QuIquI quImI wIIIu chI mush cun quI.
NIfcofgu chuyno fufush cun quI.
FIyupu IIuquI cuf goyu sh pI tumI
umII dI IIunu goy cu shuj.

1
Tuytu DIos, gummI IIupun funu-
cu nutu uIII cuwu chIn quI.
Nogu tu pIs gummI cuwu chI mush-
cun quI.
GummI uIIchu c chI mush cun quI.
Cuwuy c n p pIs cumu c chIsh-
cun quI.

17
Rusunpugu quIqu pI tumI ucuy-
cu nu ch pIs goyushc.
Gumgu wuuf IIIgu n pI tumI
suIbu mush cun quI.
Gumgu IIupun juch pI tu pIs
pefdu nu mush cun quImI.

18
PuntI yun cho pumpu fuy cuj cu nugu
munu numI pIpIs uIubu shun quI-
nu chu.
Pumpu coj cu nugu munumI fIcun-
nu chu uunI shuy quItu cumIIp-
tI quI pIs.
N
ISAIAS38
1034

O
39.~7 2Rey. 24.1016; 2Cfn. 36.10; Dun. 1.17.

19
Cuwuj cu numI Ichungu uIubu shun-
quI cunun nogu uIubuy cu shno.
Pup nIn cu nu numI wumfun cu-
nutu wIIIu pun nIshuy quItu
cumIej cushuy quItu.

20
CuychmI T D cuycun
suIbu m nun puj.
T D WusIn chgu
wufun-wufun Imuy cu mu pIs
cuwu shun ch ygu
ufpun ch cu nutu tucush pun chI
cuntuf uIubuy c shun.
21
IsuIusgu gustu uguchI fun chuy wun
fuypu guefIntu Iujtu p nun puj. Chuufu
fuygu uIIchu cu fun.
22
Munu fuj chuyno cuptIn EzequIusgu
IsuIustu tupu shu cufun: Imun pu tuj
musyu shuj T D TempIun-
mun uywu n puj cushuntu? nIf.
Ezequas jamachishan
(2Rey. 20.1219, 2Crn. S2.27S1)
39

1
Chuy wIchun BuIudunpu
wumfun Mefoduc-buIu dn
BubI Io nIupu fuynIn muyu fun Ezequus
fIyupu guesh yu shun pItu uIIchu cu shun-
tunu. Chuufu cuchun cu nu wun cuftutu
upuchI fun. Gufuy nIn tu pIs upuchI fun.
2
Cuchu chuyuj cu nutu EzequIusgu
cushI shu jumu chI fun. Imu-uycun
cushun tu pIs fIcu chI fun. RIcu chI fun
gofItu, gueIIuytu, peff mI cu nutu,
fIyupu cues tuj ustItu, chufu fuj ufmun-
cu nutu. Chufu cu nun wusI cho Imu-
uycu IIun pIs chufu fuj cu nutu fIcu chI fun.
Ushuj pmI puIu syun cho cujtu wun
mundu shun cho cujcu nu tugu fIcu chI-
fun juctu pIs munu cuchuypu.
3
ChuymI
pfoftu Isuus uywu fun fuy EzequIus-
mun. Chuyuy cuf tupu fun: MuypI tu tuj
shumu shu chuy funu cunu? Gumtugu
Imu nIshu-cushun quI tuj? nIf.
Chuufu Ezequus nIfun: Puycu nugu
shumu shu fIyupu cufu pI tumI. Shumu-
shu BubI Io nIu nusyun pItu.
4
Isuus yupuy tupu fun: Imutu tuj
fIcu shu puIu syuy quI chgu? nIf.
Chuufu Ezequus nIfun: Puycunu
fIcu shu IIupun tumI cuy puIu sy-
cho cuycuj tugu. Chufu cunu wus cho
cuycuj tu pIs ushu-ushuj pmI fIcu-
chIshc juctu pIs munu cuchuypu.
5
Chuufu EzequIustu Isuus nIfun:
Munuy nI yoj T D nIshuntu
wIyuy:
Juc junujmI BubI Io nIu mun

upucon gu puj cuy puIu syuy quI pItu
IIupun csu cu nutu, unuy uwIIuy quI-
cunu shun tu shun pItu cunun cumu
shun tuy cu shuy quItu. Chuu fugu cuycho
munumI ImupIs qudun gu p chu.
7
Astu
gumpItu mIfuj cu nu tu pIs BubI Io nIu
nusyun mun upun gu pmI. Chuy chnu
oIIgu cujtugu cupun gu puj puIu syu cho
fuypu uywuy nIn cunun puj.
O
8
Chuufu fuy EzequIusgu IsuIustu
nIfun: T D nIshuntu wIIIu-
mu shuy quI nogupgu uIIImI. Nogu
cuwu sh cu mugu uIII IIumI goy shuj.
PIpIs Imutu pIs munumI fImu p mun gu-
chu nIf.
ISHCAY CA3 PARTI
(CAPTULOS 4055)
3erusa!n runacunata
Tayta Dios shogashan
40

1
Tuytu DIos nIn chmI nIn:
Acfu sh Jefu su Ien funu cu-
nu tugu shoguy cuy shoguy cu-
IIuy ufI.

2
Puycu nu tugu uIII shImI IIuy quIpu
wIIIu puy cuy.
Cunun pI tugu mununu IIuquI shu
goy nun puj cushuntu wIIIuy-
cuy.
Puycu nugu munumI uywuy nu chu
cungu.
Puycu nu tugu juchun cu nu pItu
custI gush c numI.
Puycu nu tugu IIupun juchun pItu
pefdu nush c numI.
ISAIAS38 40
1035

P
40.3 Mut. 3.3; Muf. 1.3; Juun 1.23.
Q
40.3~5 Iuc. 3.46.
R
40.~8 Stg. 1.1011;
1Ped. 1.2425.
S
40.10 Isu. 62.11.
T
40.11 Eze. 34; Iuc. 15.5; Juun 10.11.
U
40.12 Job 38.411; Pfov. 8.29.
V
40.13 Rom. 11.34; 1Cof. 2.16.

3
Juc funumI guyu cuypu wIIIu cuy-
cun cuyno nIf:
T D shumu nun-
puj nnItu uIIchuy.
DIos nIn chI shumu nun puj chun-
yujpu nnItu dIfI chuy.
P

4
IIupun fugfu cu nu tu pIs pumpu y chIy.
Puytush Imu cu nu tu pIs pufI juy.
WIcsu nnI cu nu tu pIs dIfI chuy.
Uchcu-uchcu nnI cu nu tu pIs
pumpu chuy.

5
Chuy fmI T D munuy-
nI yoj cuynIntu fIcu c chengu.
Chuy tugu IIupun funu cu numI
fIcun gu puj.
Q
Ouiquin T
c/uyno cunun puj nis/u.

SInchIpu guyu cuy nImu shun-

tumI wIyushc.
Chuufu nogugu tupushc: Imu
nIftuj guyu cu shuj? nIf.
ChuymI nImu fun: Guyu cuy
IIupun funu cunu IIuIIu guewu-
n IIu cuycu shuntu;
uIII cuwu shun pIs wuytu n IIu
cuycu shuntu.

7
Jununpu T D jmuy nIn
psu fIp tengu
guewu pIs chuquI c cunmI, wuytu-
pIs wuuy tu c cunmI.
Runu cu nugu fusun pumI guewu-
n IIu cuycun.

8
Guewu pIs chuquI c cunmI, wuytu-
pIs wuuy tu c cunmI.
Tuytu DIos nIn chI fImu shun cu-
numI Ichungu Imuy pIs munu
ushu cun chu.
R

9
SIon mun uIII wIIIu putu upuj,
uItun nIn puntu mun wIchuy.
Chuy pItu Int fupu wIIIu cush-
puy quI IIupun cuII puy quIpu
guyu fuy.
Jefu su Ien mun uIII wIIIu putu upuj,
munu munchu cuypu sInchI
guyu fuy.
Jud sIud cu nu cho tIyuj cu nutu
wIIIu puy
DIos nIn chgu junun chI ch-
numI! nIf.

10
T D fIyupu munuy nIn-
wunmI chuyumoj-uywun.
Munuy nI yoj cufmI IIupuntu
muquIn cho chufu fungu.
Juccu nupu munuy nIn cho cuycujtu
shun tuf cufmI
ucfu shun funu cu nu tugu pushuy-
c mun.
S

11
Puygu pushuy c mun juc uyshfu
T

uyshun cu nutu mIchej nmI.
Uysh fugu uyshu-muII wu cu nutu
mufgu cuf cufmI upun.
Cuyush punmI mufgu shu upun.
Chuy fuj wuchu shu cu nu tu pIs
uIIImI fIcun.
Tayta Dios fiyupa
munayniyoj cashan

12
PItuj muquI puItuntu ucfuf cu chI-
IIuf Iumuf yucutu tupu shu?
PItuj Imuno jutun cuynIn tu pIs
syIutu cuuf tu shu?
Cuy puchu cho cuycuj IIupun
uchu uIIputu pIIIugu juc
tupu mun tupu shu chu fuj?
Puytush Imu cunu, puntu cunu
uycu Iusu shun tu pIs musyu nun-
puj pIIIugu psu shu chu fuj?
U

13
T D pIfuj munumI
chuy n chu nIshu?
U pIfuj cuynmI fufun chI nIf
yuchu chI shu?
V

14
PIfuj wIIIu pu shu, sumuj tuntI yu-
chI shu?
PIfuj yuchu chI shu uIII jusgu nun puj?
PIfuj yuchu chI shu IIupuntu
musyuj tuntI yuj cunun puj?
ISAIAS40
1036

W
40.18~19 Hech. 17.29.
X
40.18~20 Isu. 41.67; 44.920; Jef. 10.116.
PIfuj yuchu chI shu sumuj yuchuj
cunun puj?

15
Tuytu DIospgu nusyun cunu
cuycun jutuy yucu n IIumI.
Puypgu nusyun cunu cuycun
IchIc nuy IIu uIIpu buIun su cho
cuycuj n IIumI.
Iumuf chuu pIn cho cuycuj
nusyun cu nu pIs juc ugush n-
IIumI cuycun.

1
Tuytu DIos puj pIsh tuf cuf fupu-
chI nupgu Intfu IIbu nu cho
cuycuj uywu cu nu pIs munumI
uypun mun chu.
NI Ibuno muntI cho uypu IIu
cuycuj guefu cu nu pIs wuycu-
nupgu munumI uypun mun chu.

17
Puypu uupun chgu IIupun
nusyun cu nu pIs munumI
ImupIs chu.
Puypgu IIupun pIs munu cuj IIumI
cuycun.

18
Gumcu nugu Imumun fuj Tuytu
DIostu tIncu chIn quI?
ImunI fuj tu tuj fufun quI dIosn
nIsh puy quI?

19
duIu tu chu fuj fufun quI?
duIu tugu tucuy yuchuj funu IIumI
fufun.
GueIIuy tucuytu yuchujmI gofI-
wun chup yun.
Chuyno gueIIuy pItu cudInu wuII-
gu tu pIs jundIypu fufu pun.
W

20
PobfIgu duIutu fufu chI nun puj
ushIn puyu munu yuchu nun
guefu tumI.
NIfcofgu duIutu fufuy yuchuj
funu wun fufu chIn.
Chuy fununu duIutu fufu pun
sumuj tucyujtu.
X
Tuytu DIos mun Ichungu Imu
duIu pIs munu tIncun chu.

21
Munu chu gumcu nugu musyu fuy-
quI?
Munu chu pufIujtu wIyu fuy quI?
Munu chu uupu pItu-puchunu
wIIIu p shu fuy quI?
Munu chu tuntI yush cun quI
cuy puchutu cumu shun pItu-
puchunu?

22
Tuytu DIospugu jumu nun cuycun
syIupu junun chmI.
Runu cu nu tugu chus pI tu n IIumI
fIcuy c mun chI.
PuymI syIu tugu IIun tu cu nu tu n-
pIs mush tu c chI fun.
ToIdu wusI IIuy IIu fuy cujtu funu
IchI chIf mush tuj nmI mush-
tu fun.

23
Munuy nI yoj funu cu nu tu pIs PuymI
munu cuj munno tIcfu chIn.
Cuy puchu cho cuj munduj cu nu tu-
pIs pusuypu ushu c chIn.

24
Puycu nugu cufcuy cun Iuntu-muII-
wutu chuy fuj Iuntuy cu shu-
nmI,
chuy fuj uIIpu mun supI chuy cuj-
nmI.
Puycu nu mun DIos pcuf cu mup-
tengu wuuy tuf chuquI c-
cunmI.
Ogshutu Icu wuyfu upucu shun-
n IIumI ushu c cun pIs.

25
Sunto Tuytu DIosmI tupu shun quI:
Gumcu nugu Imumun fuj tIncu-
chI mun quI?
PIfuj nogu mungu tIncun mun?
nIf.

2
SyIu mun uquIf cush puy quI
musquI fIcchu cu fIy:
PItuj IIupun chuy cu nutu fufu shu?
Chuy cu nu tugu fufu shu IIupun
estf IIu cu nutu juc jucIIu cumu-
c chejmI,
IIupun tu pIs jutInpu-jutInpu
fejsejmI.
Puygu fIyupu munuy nI yojmI,
fIyupu cuII pu yojmI.
Rufu shun cu nugu munumI jucnuy-
IIu pIs pIshIn chu.
ISAIAS40
1037

Y
40.31 SuI. 25.3; 33.2021; Isu. 49.23.
Z
40.31 SuI. 103.5.
[
41.4 Isu. 43.10; 44.6;
Apoc. 1.8, 17; 22.13.

27
Jucob pItu mIfuj IsfueI cunu,
ImunIf tuj cuyno nInquI:
T D munumI musyun-
chu Imuno goyuy cu sh tu pIs.
DIos tugu munumI ImupIs gocun-
chu Imuno cuycu sh pIs nIf?

28
Ichungu gumcunu munu chu
musyun quI?
Munu chu wIyush cun quI?
Imuy cu mu pIs cuwuj T D
mundu Int futu cumgu
munumI yumu cun chu, munumI
utIcun pIs chu.
Puy yufpu shungu munu utIpuy-
pmI.

29
PuymI shuc y chIn yumu cu shunu
cuycuj cu nutu.
CuII puy nuj cuycuj tu pIs cuII pu yoj-
y chIn.

30
Msu cu nu pIs utIcuf btun fmI.
Mus sInchI cuII pu yoj cu nu pIs tucu-
cuf tunIn fmI.

31
T D yfu coj cu numI
Y

Ichungu
uIII cuII pu IIun cho cuycun gu puj.
ChuymI uncu buyIuy cujno uywun-
gu puj.
Z
CffIf pIs munumI utIcun gu p chu.
Cufutu uywuf pIs munumI btun-
gu p chu.
Israe!cunata
Tayta Dios washashan
41

1
Tuytu DIosmI cuyno nIn:
Iumuf cuntun cho cuycuj
nusyun funu cunu upIIu IIu
wIyu muy.
Intfu nusyun cho cuycuj funu cu-
nu pIs sumuj buIuf chuy.
PufIu nun ch puj shumuy-IIupu.
Tupu nu cu nun ch puj shun tu c muy.

2
IIupuntu bInsIf cuf uIII IIoj shej
fuytugu
pItuj IntI yugu mu nun cuj-IpItu
yufI chI mu shu?
Chuy fuygu wuquIn nusyunpu
fuynIn cu nu tu pIs muquIn chmI
chufu fuy cun.
Puytugu muygun fuycu nu pIs
munumI IchI pun chu.
Puygu fuycu nutu subIIn wun
uchu uIIpu mun nmI fufu fIn.
Ichun cu nu wunmI ogshu tuno
wucpu-cuypu muchI fIn.

3
PItuj cumu c chI shu chuy fuy munu
munchu cuypu gutI cu ch nun puj;
Imuy pIs munu pufI shun nnIpu
uywu nun puj?

4
PItuj chuy cu nu tugu fufu shu?
GuIIu fI nun pItu-puchu IIupun pIs
chuyno cununpgu pItuj nIshu?
Nogu T D chuyno
cumu c chIshc.
Nogu IIumI guIIu fI nun pItu-puchu
Imuy cu mu pIs cuyc.
[

5
Iumuf cho cuycuj nusyun cu nu cho
tIyuj funu cunu chuy fuytugu
fIcu shumI.
RIcuy cofgu fIyupumI munchu fI shu.
AIIpu pIs juc cuntu pItu juc cuntu-
cu mu fmI cuyu fI shu.
Chuyu mu nunpgu munumI uyc-
pIs pIshIn nu chu.

ChuymI fyffutu tucuy yuchuj cu nugu

ufoj-musIn wun shuc y chI nu cun.

7
duIutu fufgu gueIIuy tucujtu
shuc y chIn.
MuftI IIu wun tucuj pIs jIfffu
yunquI cho tucujtu shuc y chIn.
NIfcofgu AIIImI cumu c chIsh-
cun quI! nIn.
Chuyno fufu fIy cuf duIu tugu
munu cuyu nun puj Ibus wun
sumuj Ibu syun.
8
Tuytu DIosgu mustu pIs nIfun:
gumcu nugu sIfbI muj nmI
cufcuy cun quI.
ISAIAS40 , 41
1038

\
41.8 2Cfn. 20.7; Stg. 2.23.
]
41.18 Isu. 35.68; 43.1920; 44.34.
Gumcu nu tugu nogumI ucfu cushc.
Gumcu nugu umg Abfuhum pItu
mIfuf-uywujmI cufcuy cun quI.
\

9
Muy cufu pI tu shI nogugu jofgu-
mushc.
Muy-chuy ch pIs cuycuj tumI
gumcu nu tugu guyushc.
NIfcuf Gumcu nugu sIfbI muj nmI
cunquI nIf.
Gumcu nu tugu nogumI ucfu-
cushc. Acfuf cuf munumI
jItu fIsh c chu.

10
Amu munchu cuy chu. Nogugu
gumcu nu wunmI cuyc.
DIos nI quImI c.
NogumI yunu puf gumcu nu tugu
cuII putu g.
Muqu cho chufu fufmI gumcu nu-
tugu uIII goy chI shuy quI.

11
ChIquI shoj cu nugu IIupunmI
penguy puj munu cuj mun chufu-
shu cungu puj.
Gumcu nu wun pIII yuj cujcu nugu
ushuj pmI IIIgungu.

12
Contfuy quI cujcu nu tugu ushIf pIs
munumI tufIn quI p nu chu.
Gumcu nu wun guffutu fufuj cgu
munu cushun-jupuymI cungu-
puj.

13
Nogu T D gumcu-
nu tugu muquI pItu chufI fuyc.
ChuymI gumcu nu tugu nIshc:
Amu munchu cuy chu, nogumI
yunu puyc nIf.

14
Jucob pItu mIfuf uywuj IsfueI-
cunu, cufu n IIu cush puy quI pIs
umu munchu cuy chu.
NogumI yunu p shuy quI.
NogumI gumcu nupu Sunto T
D cuyc.
NogumI ImupI tu pIs jofgoj cuyc.

15
Gumcu nu tugu mushoj uIII quIfu-
yoj fgutu fu cu nu mun nmI
tIcfu chI shuy quI.
Chuyno uIII quIfu yoj cufmI
puntu cu nu tu pIs yupyu fIn quI-
puj.
Contfuy quI cu nu tu pIs fgupu
pjun tuno muntuy-muntuy
gotu fuy cuj tumI cuchuy cun quI-
puj.

1
Puycu nugu wuyfu upucup tIn
IIIgu shun nmI ushu cun gu puj.
Icu wuyfu shumuf wucpu-cuypu
muchI fI shun nmI IIIgun gu puj.
Chuy n pumI T D yunu-
p shu shuy quI pItu fIyupu
cushI cun quI puj.
Sunto DIos nI quIpgu fIyupu
cushI shumI cuycun quI puj.

17
Imun pIs munu cuj pobfI cu nugu
yucutu ushIf pIs munumI tufIn-
chu.
Yucu nuy IIu wun guIIun pIs chuquI-
shu cuycun.
Nogu T D Ichungu
yunu p shuj.
IsfueI cu nupu Tuytu DIos nengu
munumI cuchuy cu sh chu.

18
Yucu munu cushun jIfcu cu nu-
chmI muyu cu nu tu pIs yufI chI-
shuj.
Guechwu fugfun quIn fun ch pIs
pucyu cu nu tumI push tu chI mu-
shuj.
Chun yuj chuquI jIfcu cu nu tu pIs
Ishtun quI munmI tIcfu fu chI-
shuj.
Yucu munu cushun jIfcu cu nu pumI
muyu-muII wu cu nutu uywu chI-
shuj.
]

19
Chun yuj chuquI jIfcu ch numI
guefu cu nutu wIu chI mu shuj:
sedfutu, ucucIutu, fuyuntu, oIIvo
yfutu.
ChuquI jIfcu cu nu chmI wIu chI-
shuj pnu cu nutu, sIpfes cu nutu
chuy cu nu tu wun IwuI ubeto yfu-
cu nu tu pIs.
ISAIAS41
1039

D
41.23~24, 29 Jef. 10.5.
E
42.1 Mut. 3.17; 17.5; Muf. 1.11; Iuc. 3.22; 9.35.

20
Chuufu Int fu cho tIyuj funu cu-
numI fIcush pun tuntI yu congu
Nogu T D munuy n wun
chuy cu nutu fufu shtu,
gum IsfueI cu nupu Sunto Tuytu
DIos nI quI chuy cu nutu cumu-
shtu.
Tayta Dios!!a rasunpa Dios cashan

21
Jucob pItu mIfuj cu nupu fuynIn
T D cuyno nIn:
M duIu cu nutu upumuy chupu-
cuf fImu nun puj.
M Imu fufuytu cum pu cu shun tu-
pIs nIm chun.

22
Nuupu cuj wutu cu nu cho Imuno
Imu cushun tu pIs tuntI yu chI m-
chun.
Shumoj wutu cu nu cho Imu cunun-
puj cujtu pIs wIIIu m chun.
Chuufu nogu cu nugu musyu sh-
numI Imuno cunun puj cushun-
tu pIs.

23
M wIIIu m chun chuy pI tugu
Imunu cunun puj cushun tu pIs.
Chuu fugu fusunpu dIos cunu
cushuntu musyu shmI.
ImuIIu tu pIs m fufu chun uIIItu
munu uIII tu pIs
chuy fufu shun cu nutu fIcuf uImI-
fu n puj.

24
Ichungu chuy dIosn nIshuy quI-
cunu munumI Imu fufuy tu pIs
cum pu cun chu.
D
Chuy cu nugu munu cuj IIumI
cuycun.
Chuy dIos cu nu mun yfu coj cu-
nugu fIyupu meIu nuy pmI.

25
IntI yugu mu nun cuj-IchmI juc
funutu yufI chIshc.
Puytugu jutIn pumI guyushc.
Puygu nofte cuj-IpumI chuyu-
mongu.
Munduj cu nu tu pIs mItutu-jInumI
IIuch cu fengu.
Muncu-fufuj mItutu IIuch cuj nmI
fufu fengu.

2
PItuj chuyno cununpgu unuynu
musyu chI shu?
PItuj unuy pItu-puchu nIshu
Au, fusun pumI nInun ch puj?
MunumI pIpIs wIyu shu chu nI juc
shImI IIu pIs pufIujtu.
MunumI nI muygun pIs musyu chI-
shu chu.

27
NogumI guIIu fI nun pItu-puchu pIs
SIn funu cu nu mungu wIIIu cu-
chIf.
NogumI Jefu su Ien mun pIs uIII
wIIIu putu wIIIu coj cuchuf.

28
RIcu chu cushp, munumI fIc chu
muygun dIos cu nu pIs yufI-
mojtu.
TuntI yu chej shumoj pIs munumI
pIpIs chuyu mun chu.
Tupu sh cu nutu cutI chI m nun puj

29
Chuy dIos cu nugu muygun pIs
munumI ImupIs chu!
Imutu fufuy tu pIs munumI cum-
pu cun chu.
Chuy cu nugu cuycun funu fufu-
shu IIun y munu-bIej cu nu-
IIumI.
Tayta Diosta sirbejpaj rimashan
42

1
CuychmI cuycun sIfbI-
mujn. Puytugu nogumI yunu-
puyc.
Puytugu nogumI ucfushc.
PuypmI nogugu fIyupu
cushIc.
E
PuymunmI espI fI ttu chufushc.
ChuymI IIupun nusyun cu nu cho
uIII goyuy cunun puj uffIg-
Iungu.

2
Puygu munumI guyu con gu chu, nI
sInchI pu pIs fImun gu chu.
CIII cu nu ch pIs munumI pIpIs
wIyun gu chu.
ISAIAS41 , 42
1040

F
42.1~4 Mut. 12.1821.
G
42.5 Gen. 12; Hech. 17.2425.
H
42. Isu. 49.6; 60.13;
Iuc. 2.32; Juun 8.12; Hech. 13.47; 26.23.
I
42.8 Isu. 48.11.
J
42.10 SuI. 96.1; 149.1.

3
IIuch quI shu cuycuj shogush tu pIs
munumI puquI fen gu p chu.
UpInuy cuj uchquI tu pIs munumI
upIfu chen gu chu.
Puygu IIupun tu pIs uIIImI uffIg Iungu.

4
Puygu munumI jumuytu tufen gu chu
cuy puchu cho uIII goyuy cunun-
puj munu fuj uffIg Iu shun cumu.
Iumuf Idun cho cuj nusyun funu-
cu nu pIs puy yuchu chI shuntu
wIyu nun pmI shuyu fuy cun.
F

5
SyIutu cumuf cuf Int fupu mush-
tu c chejmI,
cuy puchutu cumujmI,
cuy puchu cho Imu uycu cujcu nu-
tu pIs cumujmI,
funu cu nutu cuwu chej, jmuytu
goj T D
G
sIfbej nIntu
cuyno nIn:

Nogu T D gumtu
guyushc munu shtu fufu nuy-
quI puj.
MuquI pItu chufIf cufmI yunu-
pushp pufI chI shuy quI.
NogumI chufu shuy quI seuIno
cunuy quI puj,
nusyun cu nu p pIs uchquIno
cunuy quI puj.
H

7
Chufu shuy quI gupfu cu nutu
uIIchu c chI nuy quI puj,
pfsu cu nu tu pIs cufsII pItu jofgu-
nuy quI puj,
chucuj chno cuycuj cu nu tu pIs
uchquI munno jofgu nuy quI puj.

8
Nogugu c T D.
ChuymI jut pIs cuycun.
ChuymI cumu c chI shuj nogu IIutu
udufu m nun puj.
I
MunumI cumu c chI sh chu
nogutu uIubu m nunpu fuquIn
duIu cu nutu uIubu nun tu pIs.

9
MusquI yufpu chu cuy. Nuuputu
wIIIu cu chI sh cu nugu IIupunmI
cumII shunu.
Cunungu yupuymI juc wIIIu cuy-
cu nu tunu wIIIu cu chI shuj.
Gumcu nu tugu musyuy c ch
munu fuj ImupIs cuptInmI.
Sa!bacoj cashanpita
Tayta Diosta a!abana

10
T D mushoj uIubun-
su wun uIubuy.
Cuy mundu cho cujcu nugu muy
cufu cho cush puy quI pIs uIubuy-
IIupu,
Iumuf jununpu bquI wun pufej-
cu nu pIs, Iumuf cho tIyuj
unImuI cu nu pIs,
Iumuf chuu pIn tIsh gu cu nu cho
cuycuj nusyun funu cu nu pIs.
J

11
CushI cu chun chun yuj chuquI
jIfcu cu nu pIs sIud nIn cu nu pIs,
Ceduf pItu mIfuj funu cunu wItI-
chI nu IIu wusIn cu nu cho tIyuj-
cu nu pIs.
SeIu cho tIyuj funu cunu cushI cuy-
pItu cuntu chun.
AItun nIn puntu cu nu cho cushI-
cuy wun gupuf p chun.

12
T D uIubuy-IIupu.
Iumuf cuntun nusyun cho tIyuj
funu cu nu pIs puytugu uIubuy-
IIupu.

13
T D fIyupu cuII pu supu
funu nmI,
fIyupu jInyu funu nmI pIII yungu.
Guffu cho pIII yu puj gupuf pu shunno
cuII puy cufmI gupu fungu.
Contfun cu nu tugu IIupun tumI
bInsengu.

14
Achcu wutumI munu fImu cush-
c chu.
Shon gu II cho yufpu fushc,
upIIu IIu cucushc.
CununmI Ichungu guesh-
yu coj wufmI nunuy wun
ISAIAS42
1041

K
42.17 Isu. 45.16, 20.
gupu fu shunno guyu fuy pu fuj
wIIIu cu shuj.

15
Puntu cu nu tu pIs puytush Imu cu-
nu tu pIs ushu c chI shmI.
Chuy cho wIuj juchu cu nu tu pIs
ushuj pmI chuquI fu chI shuj.
Muyu cu nu tu pIs chun yuj chuquI
jIfcu munmI tIcfu fu chI shuj.
Gochu cu nu tu pIs chuquI uIIpu-
munmI tIcfu fu chI shuj.

1
Gupfu cunu uywu shunpugu
chucuy tu pIs uchIc yuj munmI
tIcfu fu chI shuj.
Jutun fugfu cu nu tu pIs pumpu-
munnu tIcfu fu chI shuj.
Puycu nu tugu pushu sh puj munu
fejsI shun nnI cu nu pumI,
quIch quI nnI cu nu pumI.
Chuy cu nu tugu fusun pumI fufu-
shuj.

17
Chuufu duIu cu nu mun yfu coj cu-
nugu,
funu fufu shun cu nutu udufuj cu-
nugu
fIyupu penguy-tucu shumI uywu-
con gu puj.
K
Israe!cuna mana tantiyacoj cashan

18
Munu wIyu coj upu funu cunu,
wIyuy.
Gupfu cunu, sumuj fIcuy.

19
PIIIugu sIfbI muj nno munu fIcuj
cunchu fuj?
PIIIugu wIIIu coj nno munu wIyuj
cunchu fuj?
PIIIugu cuchno uwIn wIch gu-
shu cunchu fuj?

20
Puycu nugu tucuy tumI fIcu shu.
Ichungu munumI cuen tutu gocu-
shu chu.
WIyuy tugu wIyunmI.
Ichungu Imutu nIycu sh tu pIs
munumI tuntI yun chu.

21
T D fIyupu uIII suIbu-
coj DIosmI.
ChuymI munu shu puypu yuchu chI-
cuy nIntu IIupun yuchu cu nuntu.

22
Ichungu Tuytu DIos ucfu shun
funu cu nutu suwu puf cuy cun,
guechuf cuy cunmI.
IIupun tumI pfsu chufI shu.
CuIu p su munmI wIch guy cu shu.
IIupun Imu-uycun tu pIs guechuf-
cuy cun.
Puycu nutu wush nunpgu
Imu-uycuntu guechup tIn pIs
munumI pIpIs cunchu cutI-
chIy nInun puj.

23
Chuyno cuycup tIn pIs gumcu nugu
munumI tuntI yu cun quI chu.
Imuno cunun puj cushuntu wIIIu shup-
tI quI pIs munumI wIyu cun quI chu.

24
PItuj cumu c chI shu Jucob pItu
mIfuj IsfueI cunu tIyu shuntu
juccunu chufI cuf c fI nun puj,
quIquIn cu nu tu pIs pfsu upunun-
puj?
Munu chu chuy tugu T D
cumu c chI shu?
Puycu nugu juchu tumI fufu fun.
Tuytu DIos nIshun cu nu tugu
munumI fufuytu munu fun chu.
Yuchu chI shun tu pIs munumI wIyu-
cu fun chu.

25
Chuy pI tumI Tuytu DIosgu puycu-
nu puj fubyu cuf cu fun.
NIfcofgu guffu cho fIyupu ucu-
chIsh pun custI gu shu.
Chuy funu cu nu tugu fubyush-
punmI Tuytu DIos nInu n pIs
ushu fI fun.
Chuyno fufuy cup tIn pIs puycu-
nugu munumI wIyu cu fun chu.
Tayta Dios!!a sa!bacoj cashan
43

1
CununmI Ichungu Jucob pItu
mIfuf uywuj IsfueI cunu,
cumu shoj T D
cuyno nIshun quI:
ISAIAS42 , 43
1042

L
43.10~13 Deut. 4.35.
Amu munchu cuy chu. NogumI
gumtugu suIbushc.
JutI quI pumI guyushc. Nogu pu-
numI cunquI.

2
Muyu cu nutu chIm pup tI quI pIs
nogugu gumcu nu wunmI cuyc-
sh puj.
Muyu yucu pIs munumI upushun-
quI p chu munumI shen gun quI-
p chu.
NInu chuu pInpu psup tI quI pIs
munumI fupu shun quI p chu.
Gumcu nu chgu nInu pIs munumI
futun gu p chu.

3
NogumI c gumcu nupu T
D , suIbu shoj nI quI.
Gum IsfueI cu nupu Sunto DIos nI-
quImI cuyc.
Gumcu nutu jofgu mu npgu
fuquI quI chufushc
EgIp tu tumI, EtIo pIu tumI, Sub-
tumI.

4
Nogugu gumcu nutu chuf n puj y
munu wuu nuy quI pmI
juc nusyun cu nutu fuquI quI
chufushc.
Chuyno fufushc gumcu nutu
cuyush pmI.
Gumcu nugu Imu-uycu pI tu pIs
musmI bIIn quI.

5
gumcu nu wunmI cuyc.
Cuy puchu cho IntI yugu mu nun
cuj-IpI tumI gumcu nu pItu
mIfuj cu nu tugu cutI chI mu shuj.
Cuy puchu cho IntI yugu nun cuj-
IpI tu pIs gumcu nu pItu mIfuj-
cu nu tugu shun tu mu shmI.

Nofte cuj-I nusyun funu cu nu tu-

pIs CutI chI muy nIshmI.
Suf cuj-I nusyun funu cu nu tu pIs
nIshuj: Wumf cu nu tugu umu
chufI cuf cuy chu.
Puycu nu tugu oIIgutu wufmI tu pIs
muy cufu pItu cufpIs cutI chI-
mu shuj.

7
Nogutu fIspI tu muj cujtugu
Nogu fufu sh cujtugu
Nogutu udufu muj cujtugu IIupuntu
cutI chI mu shuj.

8
Acfu sh funu cu nu tugu upumuy
ufI.
Puycu nugu uwI yoj cuycuf pIs
gupfu nmI cufcuy cun.
RInfI yoj cuycuf pIs munu wIyuj-
nmI cufcuy cun.

9
IIupun nusyun funu cunu shun tu-
cuy.
IIupun mufcu funu cunu shun tu-
cuy.
Chuy cho cuycuj cunu muygun fuj
fImIf-puntutu fImu fun ucfu-
sh funu cu nutu yunu p n puj
cushuntu?
Chuyno cunun puj fImu shu
cush pungu m test gu cu nutu
pushu mu chun.
M chuy test gu cunu nIchun
puycunu wIIIu cu shuntu.
WIyuj cgu IIupun pIs Au,
fusunpu nIshun nmI cushu!
nengumI.

10
T D cuynmI nIn:
Nogutu sIfbI muj funu cunu
gumcu numI testg cunquI.
Gumcu nu tugu ucfushc fejsI m-
nuy quI pmI, nogu mun yfu cu-
mu nuy quI pmI,
p cush tu pIs tuntI yu cuf musyu-
nuy quI pmI.
Imuy pI tu pIs nogu IIumI DIosgu c.
Nogu pItu mus juc dIosgu munumI
cungu pIs chu.

11
Nogu IIumI T D c.
Nogu IIumI suIbu cgu c.
L

12
Nogugu suIbu n puj cushun tumI
wIIIu cu chIf.
NIfcofgu wIIIu cu chI sh n IIumI
suIbushc.
ISAIAS43
1043

M
43.1~17 Exo. 14.1331.
N
43.19~20 Exo. 17.17; Isu. 35.68; 41.18; 44.34.
O
43.1~21 Jef. 16.1415; 23.78.
MunumI juc funu cunu dIosn
nIshun chu suIbu shu fuy quI.
Nogu suIbu sh tugu gumcunu
musyuf cuy cun quImI.

13
Imuy pI tu pIs nogu IIumI DIosgu c.
Nogupu muqu pI tugu munumI
pIpIs guesh pIn chu.
Nogu fufup tgu munumI pIpIs
chuputu fufun mun chu.
Israe!cunata Tayta Dios
a!!iman churananpaj cashan

14
IsfueI cu nutu suIbuj Sunto T
D nIn:
Gumcu nutu suIbu npgu funu-
cu nu tumI BubI Io nIu mun
cuchu shuj.
Puycu numI IIupun funu cu nutu
bInsIf gutI cu chungu.
CuIdeu funu cu nu tu pIs uIII-tucuf
bquIn cu nu cho cuycujtu gutI-
cu chungu.

15
NogumI Sunto T D
c.
NogumI IsfueI nusyuntu cumu c-
chIshc.
NogumI fuynI quI c.

1
Iumuf chuu pIn pumI nogugu juc
nnItu fufu fIf.
Wuc-Imun cuy-Imun yucu
cuyuy cuj chuu pIn pumI cIII-
tuno fufu fIf.
M

17
Contf cu nugu uypu IIu munuy nI yoj
suId fu cu nu wunmI gutI mu fun.
IIupuntu ushu fI nun puj cuff-
tun cu nu wun, cuwu IIun cu nu-
wunmI shumu fun.
Chuy gutI cu ch muj cu nu tugu
IIupun tumI tunI chIshc. Chuy-
pI tugu munu numI jutu fI shu nu-
chu.
AchquI futuy cu shun pItu upIc-
coj tu n pIs IIIuj pI tumI IIIg-
chIshc.

18
Cunungu ucfu sh funu cu nutu
nogu n:
Nuupu cujcu nu IIupgu umu
yufpu fuy chu.
NI unuy cushun cu nu IIu p pIs umu
yufpu fuy chu.

19
Cunungu mushoj tu numI fufuj-
uyw.
Chuygu yufI moj numI-uywun.
Munu chu cuen tutu gocun quI?
Chun yuj chuquI jIfcu pumI juc
nnItu fufu shuj.
ImupIs munu wuyu shun chuquI
jIfcu chmI muyutu yufI chI-
shuj.

20
Chuu fugu jIfcu-uIIgu cu nu pIs,
uvestfuz bIcu nu pIs ugfu d sI-
cu mun gumI.
Nogugu chuquI jIfcu chmI yucutu
push tu chIm.
ChuquI jIfcu chmI muyutu yufI-
chIm.
Chuyno yufI chIm ucfu sh funu-
cunu upunun pmI.
N

21
Chuy funu cu nu tugu quIqu pmI
fufuf.
Puycu nu tugu uIubu m nun pmI
fufuf.
O

22
Chuy pIs gumcu nugu Jucob-
pItu mIfuf uywuj IsfueI cunu
munumI uIubu mush cun quI chu.
Chuypu fuquengu yumu c mush-
cun quImI.

23
Nogu puj uyshu cu nutu fupu chI-
nuy quI puj munumI upumush-
cun quI chu.
RIspI tu mush puy quI munumI
uywu cu nutu gufu mush cun quI-
chu.
Nogugu munumI chuquI mIcuy
offen du cu nutu gufu muy nIf
yumu c chIsh c chu.
MunumI InsIn sutu suumu chIy
nIf fubyu chIsh c chu.
ISAIAS43
1044

P
44.2 Deut. 32.15; 33.5, 26.
Q
44.3~4 Isu. 43.1921; Jef. 31.12; Eze. 47.112; Juun 4.1014;
7.3739; Apoc. 22.12.
R
44. Isu. 41.4; 48.12; Apoc. 1.17; 22.13.

24
Nogu puj offen dutu upup m nuy-
quI puj munumI uIII usyuj cu-
nutu funtIsh cun quI chu.
PIsh tu shuy quI uywu cu nupu wIfun-
tu pIs cushI cu chI m nuy quI puj
munumI gufu mush cun quI chu.
Chuypu fuquengu juchutu fufush-
puy quImI yumu c chI mush cun-
quI.
Tucuy meIu nuy puj cu nutu fufush-
puy quImI fIyupu fubyu chI-
mush cun quI.

25
Chuy pIs nogugu DIos nI quI cush-
pmI contf fufu shuy quI cu-
nutu gonguy cnu.
Juchu fufu shuy quI cu nu tu pIs
munumI yufp sh nu chu.

2
ImuIIugu cunchu fuj gumcunu
uIIItu fufu shuy quI?
M tupu nu cu shun.
M juchuy nuj chush cuycun quI.

27
Unuy fImIf-puntu cuj uwIIuy quI-
pIs juchu tumI fufu fun.
Yuchu chI shoj nI quI cu nu pIs
contfmI fIcu cu fun.

28
Mundu shoj nI quI cu nu pIs TempItu
gunfu chI shu.
Chuy n pumI cumu c chIshc
Jucob pItu mIfuf-uywuj IsfueI-
cu nutu ushu c chI nun puj,
munu cuj mun chufu nun puj.
Tayta Diosga jucnay!!a cashan
44

1
Cunun Ichungu Jucob pItu
mIfuj ucfu sh IsfueI funu cunu,
sIfbI muj cunu sumuj wIyu muy.

2
NogumI gumcu nutu fufuj T
D cuyc.
Mumuy quIpu puchun cho yufI nuy-
quI p pIs nogumI cumu c chIf.
NogumI gumcu nu tugu yunu puyc.
Jesufn,
P
Jucob pItu mIfuj sIfbI-
muj n cunu, ucfu sh funu cunu
umu munchu cuy chu.

3
NogumI cumu c chej-uyw chun-
yuj jIfcupu yucu uywu nun puj,
chuquI jIfcu cu nu ch pIs muyu
uywu nun puj.
Gumcu nu pItu mIfuj cu nu mungu
nogumI EspI fI ttu cuchu mu-
shuj.
Puycu nu tumI bIndI syuntu goshuj.

4
Chuufu puycu nugu pufgu fIp tIn
guewu wIuj n fmI mIfu cu-
fengu.
Muyu cuntun cu nu cho wuyuu cunu
wIu shun n fuj cungu.
Q

5
Puycunu wuquengu nengu puj:
Nogugu T D c
nIf.
WuquIn numI wIIIu con gu puj:
Jucob pItu mIfuf uywujmI c
nIf.
Mus wuquIn cujnumI fIcfun cho
seu Iu congu: QuIquIn T
D c nIf.
IsfueImI c nIf cuyuy jutIn tu pIs
chufu congu.

IsfueI cu nutu suIbuj fuy munuy nI-

yoj T D cuyno nIn:
Nogugu guIIu fI nun pItu-puchu
Imuy cu mu pIs cuycmI.
R
cunchu.

7
PItuj nogu mun tIncun?
M wIIIu p m chun ufI.
Imuno cunun puj cujtu pIs pItuj
guIIu fI nun pItu-puchu wIIIu cu-
chI shu?
Imu cunun puj cuycuj tu pIs pItuj
nIn?

8
Ichungu buIuf chuy, umu munchu-
cuy chu.
NogumI chuyno nIf. Chuy cu nu-
tugu unuy numI wIIIu cu chIf.
Gumcu numI test g pIs cufcuy-
cun quI.
ISAIAS43 , 44
1045

S
44.9~20 SuI. 115.48; 135.1518; Isu. 40.1820; 41.67; 42.17; 45.16; Jef. 10.116.
cunchu.
MunumI mus juc cunchu chup-
shu nuy quIpgu.
Juctugu munumI fejs chu.
Idu!uta adurayga yanga!!a cashan
9
duIutu fufuj cu nugu
S
munumI
Imup pIs bIIn chu. Puycunu mus
cuyuy IIu puj duIutu fufu shunpIs
munumI bIIn chu. duIu cu nutu
udufuj cu nu pIs gupfumI, yufpuy nIy-
nujmI. Chuy pI tumI penguy cho cungu.
10
DIosn nIf udufu nun puj jundIypu
fufuj funugu yungu munu cuj IIupmI
fufun.
11
Chuy fufu shun duIutu
udufuj cu nugu IIupun pIs penguy chmI
cungu. Adufu nun puj fufuj cu nugu
munu cuj funu IIumI. Rufu shun duIupu
uupun mun shun tu cush pun puycu nugu
fIyupu penguy chmI, munchu fI shumI
fIcu congu.
12
MusquI yufpu chu cu shun jIfffu
Imuno tucu shun tu pIs: Imu fyffutu pIs
juyIII cho sumuj wuyIIu chIn. WuyIIu-
shu tugu cumbu wun sInsII wun tucuy-
c IIufmI ImunI fuj mun pIs fufun.
CuII puycuf-cuII puy cufmI tucun. Chuy
jIfffu sucsuj munu mIcup tengu cuII-
pun pIs munumI cunchu. Yucutu munu
upuf pIs ftumI utIcu c cun.
13
MusquI guefu pItu duIutu IIug-
IIuypu fufuj p pIs yufpu chu cu shun:
Guefu Imu tumu cushun tu pIs metfu-
wunmI tupun. ImunI fujtu fufu nun-
p pIs IpIs wun cumpus wun dIbu jun.
NIfcofgu Iscu pu Iu wunnu uchcuypu
IIug IIun. Chuy n pumI duIu tugu funu-
nIfujtu fufun. Cuyuy IIu puj cuynIn tu-
pIs funu-nIfuj mun tIcfu chIn. Ushuf-
cuf numI duIu jumu f nun uItuf mun
chufun.
14
Chuy n pIs, wuquIn funu sedfutu
Iuntun. Chuy numI tumyu wun wIuf
jutun yun. Chuufu chuy funupugu
sedfu guefu cunu sujtu nun puj cungumI.
SIpfes cu nutu, fobIe cu nutu muntI-
cho cuycujtu muygun tu pIs ucfu shun
cujtumI ufyu pun fmu pun sumuj
fucu y nun puj.
15
Chuy guefu tu numI
yuntu puj sujtun. WuquIn wunmI nInutu
futuf cu chIf mushu cun. WuquIn wun-
numI tuntutu fufun. WuquIn ped su-
tu numI jofgun dIosn nIf duIutu
fufu nun puj. NIfcuf numI udufush pun
uupun mun gonguf pu cun.
1
WuquIn wungu yunu cun. Chuy-
ch numI uychutu cuncun. NIfcuf
sucsu nun yuj mIcun. Chuy yuntu wun
mushu cush pun nIn: NInu uupun-
chgu muysI jumu f cuy IIumI. Intf-
pu numI gou fIshc nIf.
17
Puchoj
guefu pI tu numI duIutu fufun dIosn
nIf udufu nun puj. Chuy fufu shunpu
uupunmun numI udufush pun gonguf-
pu cun. NIfcofgu muu cun GummI
cunquI dIosn. SuIbuy cu muy ufI! nIf.
18
musyun chu, nI tuntI yun pIs chu. NuwIn
chupu shu nmI cufcuy cun. MunumI
tuntI yun chu.
19
TuntI yu nun puj munumI
yufpuy nIn cunchu. MunumI yufpu chu-
cun chu: PuIIun cuj guefu tugu fupu-
chIshc. Shun shun ch numI tuntutu
cuwushc. Aychu tu pIs cuncuf cuf
mIcushc. Puchoj cujpI tu nu chI meIu-
nuy ptu fufu shuj? Juc fsu guefu-
IIu tu chI udufu shuj? nIf.
20
Chuygu
uchputu mIcoj nmI. Chuyno fufgu
quIquI IIunmI IIutuntu yufpuf fufuy cun.
Chuy funu cu nugu munumI yufpu chu-
con gu pIs chu: Aptu fuy cu sh duIugu
munu chu fuj munu cuj IIu? nIf.
Tayta Diosga Israe!cunata
perdunar sa!bashan

21
gumcu nugu nogutu sIfbI muj
cushuy quItu umu gonguy chu.
Gumcu nugu nogu tumI sIfbI mun-
quI.
Gumcu nu tugu nogumI fufushc.
ISAIAS44
1046

T
44.25 1Cof. 1.20.
U
44.28 2Cfn. 36.23; Esd. 1.2.
IsfueI cunu umu gonguy cu muy chu.

22
Contf fufu shuy quI cu nutu, juchu
fufu shuy quI cu nutu nogumI
ushu c chIshc pucu tuytu IIIg-
chej n pIs.
Yupuy nogumunnu cutI muy
ufI. NogumI gumcu nu tugu
suIbushc.

23
T D Imun pIs fufu shun-
pI tugu cushI cuy wun gupu fuy
ufI syIu!
Puchu fufIn cho cuycuj cu nu pIs
bbuf gupuf puy!
JIfcu cu nu pIs IIupun muntI cu nu-
pIs fIyupu cushI cush puy quI
gupuf puy!
CushI cuf gupuf puy Jucob pItu
mIfuf uywuj IsfueI cu nutu
suIbush pun
T D fIyupu munuy nI yoj
cushuntu musyu chI shun pItu!

24
T D gumcu nu tugu
munu f pIs yufIp tI quI fufu shu-
fuy quI.
PuymI ImupI tu pIs fIcu shun quI.
PuymI nIn:
NogumI Imu-uycu tu pIs cumuj
T D cuyc.
Sy Iu tu pIs uIIpu tu pIs nogumI
mush tuf sumuj cumu c chIshc.
PIpIs munumI yunu p mu shu chu.

25
Nogugu munumI cumu c ch chu
IIuIIu pfof tu cunu cuynmI,
wucnmI cungu nIshunno
cununpgu.
NogumI cumu c ch musyu coj-
cu nu pu pIs mununu yufpuy nIn
cunun puj.
NogumI cumu c ch yuchuj cunu
jucnIn nIshun jucnIn nIshun-
wun munu tIncu nun p pIs.
Yuchu shun cu nu pIs Imup pIs
munu bIejnu cunun puj cumu-
c ch.
T

2
SIfbI mujn fImu shun tumI
Ichungu cumII ch.
Cuch cunu Imu fufuytu yufpu-
shun pIs IIupun uIII IIumI IIoj shI-
pungu.
NogumI n Jefu su Ien cho yupuy
funu cunu tIyu nun puj cushuntu,
Jud cho cuj sIud cu nu pIs IIupun
uIIchu shu cunun puj cushuntu.
NogumI cumu c chI shuj fug IIun
cuycuj cunu yupuy wusI y nun-
puj.

27
Nogu nIptgu Iumuf yucu pIs
chuquI c cun munmI.
Muyu uywuy cu shun cu nu pIs yucuy-
nuj chuquI shumI fIcu cun mun.

28
NogumI fuy CIfotu n: GummI
cunquI uyshf.
Gumgu IIupun tu pIs nogu munu-
sh nmI fufun quI puj nIf.
U
PuymI Jefu su Ientu nengu:
Gumtugu yupuymI uIIchu-
shun quI puj nIf.
TempIu tu numI nengu: YupuymI
sImIn tuy quItu pefguytu guIIuy-
con gu puj nIf.
Ray Ciropaj
Tayta Dios wi!!acachishan
45

1
CIfo tugu T D
ucfu shu fuy cunun puj.
MuquI pItu chufI cuf cufmI yunu-
pu shu IIupun nusyun cu nutu
mundu nun puj,
munuy nI yoj fuycu nu tunu ushu-
nun puj.
Tuytu DIosmI cumu c chI shu muy
sIud funu cu nu tu pIs CIfo
bInsI nun puj.
Cunungu Tuytu DIosmI puytu nIn:

2
Gumpu uupuy quItu nogumI
uywu shuj.
AItu jIfcu cu nu tu numI pumpu-
chuf g fI shuj.
RunsI puncu cu nu tu pIs puquIf g-
fI shmI.
ISAIAS44 , 45
1047

V
45.9 Rom. 9.20.
Fyffu pItu cuj funcun cu nu tu pIs
IchIc-IchIc IIumI fufuf g fI shuj.

3
NogumI goycu shuy quI puj pucu-
fuy cuj fIyupu cues tuj cu nutu.
PIpIs munu tufI nun puchu cho
pucu fuy cuj fIqu su cu nu tumI
goycu shuy quI.
ChuymI musyun quI puj nogu
T D cushtu,
IsfueI cunu fIspI tuf udufu shun
DIos gumtu jutI quIpu guyu-
shtu.

4
SIfbI muj Jucob pItu mIfuj IsfueI cu-
nutu yufp fIsh pmI
gumtugu jutI quIpu guyushc.
NIfcofgu munu pIs fejsIy c mup tI-
quImI
cunun fIspI tdu cuycu shuy quIno
cunuy quI puj chufushc.

5
NogumI T D c.
cunchu.
Munu pIs fejsIy c mup tI quImI
gumtugu yunu p shuy quI.

Chuy n pumI IntI yugu mu nun

cuj-pItu IntI yugu nun cujcumu
tIyuj cunu musyungu
Nogu pItu mus jucgu dIos munu
cushuntu.
Nogu IIumI c T D.
MunumI mus jucgu cunchu.

7
NogumI cumu c ch junuj cunun-
puj, chucuy cunun p pIs.
NogumI cumu c ch uIII goyuy
cunun puj, dIsI gfusyu chuyu-
nun p pIs.
IIupun chuy cu nu tugu nogu T
D cumu c ch.
Tayta Dios fiyupa
munayniyoj cashan

8
Chuu fugu syIu quIchu c cup tIn
bIndI syuntu mush tu mu shuj.
Chuy cu nugu cungu puj shuIIuy
shIc wu mojno, pucu tuy pItu
tumyu moj nmI.
Chuy cu nutu uIIpu chgu cushI-
shumI chus quengu.
Chuy n pumI suIbu coj cushgu
ImupIs wuyojno uchcu mun
mIfungu.
Chuy n numI uIII cujIIutu fufuy pIs
wuytujno cungu.
Chuy cu nu tugu nogu T
D cumu c ch.

9
Ay Imun fuj cungu fufuj nIn wun
chufu cgu.
AIIpu-muncugu wuquIn uIIpu
muncu n IIumI cuycun.
Chuyno cuycufgu fufuj funu wun
munumI fImu nu cun chu.
Muncu fufujtu mItugu munumI
nInchu:
ImunIf tuj cuy-nIfujtu fufuy c-
mun quI? nIf.
V
U nInmun chu fuj Munu uIII tumI
fufu mush cun quI nIf?

10
Wumfu pIs mumun-tuytuntu
munumI nInmun chu
Imup tuj fufu mu fuy quI? nIf.

11
IsfueI cu nutu fufuj Sunto T
D cuyno nIn:
Wumf cu nutu Imuno fufu sh pI-
tu pIs gumcunu tupu mun quI-
chu fuj?
Rufuy n cu nutu Imuno fufu n p-
pIs yuchu chI mun quI chu fuj?

12
NogumI cumushc uIIputu, chuy-
cho tIyuj cu nu tu pIs.
Sy Iu tu pIs muqu wunmI mush-
tushc.
SyIu cho estf IIu cunu yufI nun p-
pIs nogumI nIshc.

13
NogumI fuy CIfo tu pIs IIupuntu
bInsI nun puj yufI chIshc.
NIfcofgu IIupun fufu shun cu nu pIs
uIII IIoj shI nun puj cumu c chI-
shuj.
PuymI sIud ntu uIIchu chengu.
ISAIAS45
1048

W
45.1 Isu. 42.17.
SIfbI muj cunu pfsu upushun cu nu-
tu pIs cutI cu mu nun puj cuchuy-
congu.
Chuyno cuchuy cu nunpgu pgutu
nI Imutu pIs munumI chus quen-
gu chu.
Munuy ni yoj T
c/uyno nis/u.

14
IsfueI cu nutu T D
cuynmI nIn:
EgIpto funu cu nu pIs, EtIo pu
funu cu nu pIs, jutu suj Sub
funu cu nu pIs muquI quI chmI
cungu.
Chuy funu cu nu pIs, mufu shun
mIcuy nIn cu nu pIs, nIgu syun cu-
nu pIs gumcu nu pu numI cungu.
Puycu nugu cudI nu wun wutu shumI
guepuy quItu shumon gu puj.
Gumcu nupu uupuy quI mun
gonguf pu cuy cufmI fuwu cu-
shun quI puj.
Chuyngu fufungu Rusunpu
gumcu nu chmI DIosgu cuycun.
PuypItu mus jucgu munumI dIos
cunchu nIfmI.

15
IsfueI cu nutu suIbuj Tuytu DIos
gumgu funu munu tuntI yuytu
utIpu shun cu nu tumI,
uImI fuy puj cu nu tumI fufun quI.

1
duIutu fufuj cu nugu IIupunmI
fIcu con gu puj fIyupu penguy cho,
W

17
IsfueI tumI Ichungu T D
suIbungu.
Pufu-sImfI numI suIbungu.
Puycu nugu munumI Imuy pIs
penguy cho, nI munu cuj mun
chufu shu pIs cungu p chu.

18
T D syIutu cumgu.
PuymI cuy puchu tu pIs cumu shu.
PuymI sumuj tucyu chI shu.
Puygu cumu shu munumI chun yuj
cunun p chu.
Chuypu fuquengu cumu shu chuy-
cho cuwuj cunu tIyu nun pmI.
IIupun chuy cu nutu cumu c chej
Nogu IIumI T D c.
MunumI mus juc dIos cunchu.

19
Nogu munumI pucuyIIupugu
pufI chu.
NI chucuj puchu cu nu ch pIs
munumI pufI chu.
Jucob pItu mIfuj cu nutu nogugu
munumI nIsh c chu:
ImupIs munu cushun cu nu cho
ushI muy nIf.
Nogu T D fusun cujIIu-
tumI pufI.
AIII cujIIu tumI musyu ch.

20
Juc nusyun funu cu nugu munu
tuntI yush punmI guefu pItu
fufu shu duIun cu nutu mutun-
cu shu pufI chIn.
Munu suIbu nun puj cuycup tIn pIs
dIosn nIf muu cun.
Puycu nu tumI n: Cuwuy cuf
quduj cujcu nugu shun tu cuf-
cush puy quI shumuy-IIupu.

21
M fImu cuy. Imutu yufpu shuy quI-
tu pIs nImuy.
JucnIquI-jucnI quI pIs tupu nu cuf
pufIu cuy:
PItuj guIIu fI nu IIun chnu nIfun
cuyno cununpgu?
PItuj unuynu wIIIu cu chI fun?
Munu chu nogu T D
chuy cu nu tugu wIIIuf?
cunchu.
Nogu pItu mus jucgu munumI
cunchu uIIItu fufuj, ImupI tu pIs
suIbgu.

22
Muy cufu uIIpupu cuchun cho
cujpIs
ISAIAS45
1049

X
45.23 Rom. 14.11; FII. 2.1011.
Y
4.1 Jef. 50.2; 51.44.
Z
4.1~7 Jef. 10.5.
Nogu mun shumup tI quegu suIbu-
shuy quImI.
Nogu IIumI DIosgu c. Nogu-
pItu mus juc dIosgu munumI
cunchu.

23
Nogugu jut chmI jufushc.
AIII cujtu fufu n pmI jufuf.
Chuyno nIshgu cumII cun gumI.
Nogutu fIspI tu mush pun IIupunmI
gonguf pu cu mon gu puj.
P-muy funu cu nu pIs nogupu jut-
chmI jufungu.
X

24
Chuufu chuy funu cu nunu nengu:
T D yfu cup tI-
IIun chmI
uIII IIoj shI p mun chI, munuy nI yoj-
pIs cunchI nIf.
IIupunmI chIquI muj cu nugu
fIyupu penguy cho fIcu congu.

25
Nogu yunu puy n pumI IsfueI cu-
nugu uIII mun chuyungu.
ChuymI yunu pu sh pItu cushI-
congu.
Babi!oniapa manacaj
diosnincunapaj rimashan
4

1
BeI dIosgu uysu c cunmI.
Nebo dIos pIs tunI cunmI.
Chuy dIos-nIfuj duIu cu nu tugu
uywu cu nu mun cufgu cufcuf-
fmI upun.
Chuy cu nugu fIyupu IusufmI
uywu cu nutu utIc chIn.
Y

2
Chuy dIos nIn cu nugu uysu c-
cunmI, tunI c cunmI.
Chuy dIos cu nu tugu juc-I nusyun-
munmI upucun.
MunumI quIquIn cu nu pIs suIbu-
cun chu.

3
Tuytu DIos cuyno nIn: Jucob pItu
mIfuf uywuj IsfueI cunu cuwuf-
cuy cgu wIyu muy.
Gumcu nu tugu munu f pIs yufI-
shuy quI pItu-puchumI pufI-
chIshc.
NogumI mufgu shu pufI chIshc.

4
AuquIn yup tI quI cu nu pIs nogugu
chuy n IIumI cuyc sh puj.
Pusuypu sogunu cuycup tI quI pIs
chuy n IIumI yunu puy c shuy-
quI puj.
Gumcu nu tugu nogumI fufushc.
ChuymI gumcu nu tugu muqu cho
chufuf fIcuy c shuy quI puj.
NogumI yunu pushp ImupI tu pIs
suIbu shuy quI puj.

5
Gumcu nugu Imumun fuj tIncu-
chI mun quI?
PIfuj nogu mungu tIncun mun?

WuquIn funu cu nugu chufu cu nun-

pItu uchcu gofItu jofgun.
GueIIuy tu pIs buIun su cho psun.
NIfcofgu ImunI fuj tu pIs duIutu
fufuytu yuchuj wun pufIun
dIos ntu fufu p muy nIf.
Rufu puf cup tengu chuypu
uupun mun gonguf pu cun,
udufun.

7
Rufu pu shun tugu mutun cu cuf c-
fIfmI upun.
NIfcofgu jumu f nun mun chufuy-
cun.
Chuy chgu munu cuyu cuy pumI
cucun.
Yunu p nun puj muy-jInu guyu-
cup tIn pIs munumI Imuch pIs
yunu pun chu.
Nucu nun puj cuycuf fIyupu IIuquI-
cuy cup tIn pIs munumI pItu pIs
suIbun chu.
Z

8
Chuy cu nu puj yufpu chucuy-IIupu.
Contf cuycuj cunu sumuj yufpu-
chu cuy.

9
Unuy pItu-puchu Imuno psu shun-
tu pIs yufpuy.
Nogu IIumI DIosgu c. MunumI
mus juc DIos cunchu.
Nogu mun tIncgu munumI juc
dIos cunchu.
ISAIAS45 , 46
1050

[
47.1~15 Isu. 13.114.23; Jef. 50.151.64.

10
NogumI guIIu fI nun pItu-puchu
wIIIu cu ch Imuno cunun puj
cushun tu pIs.
Shumoj wutu cu nu cho Imu cunun-
puj cujtu pIs uchcu wutu pIshIy-
cup tI IIun numI wIIIu cu ch.
Rufu n puj yufpuy cu sh cu nugu
fusunpu IIupunmI cumIengu.
Rufuytu munu sh cujtugu IIupun-
tumI fufu shuj.

11
IntI yugu mu nun cuj-IpI tumI juc
funutu guyushc.
Aychu mIcoj bIn pIs cufu pI tumI
shumongu.
Rufu n puj yufpuy cu sh cu nutu
puymI fufun gu puj.
Imuno fufu n p pIs yufpush c-
numI. Chuy tugu cumII shmI.

12
WIyu muy fumI shongu funu cunu.
Gumcu nugu munumI suIbu shu f-
chu cuycun quI.

13
NogumI cumu c chI shuj suIbu n-
puj cuycgu jucIIu chuyu mu-
nun puj.
SuIbu npgu munumI uyc pIs
pIshIn nu chu.
SIn funu cu nu tugu nogumI suIbu-
shuj.
QuIqumI IsfueI ch pIs cuyc-
shuj.
Babi!onia ushacnanpaj cashan
47

1
CuIdeu cho cuycuj BubI Io nIu
jIpush uIII cho jumu fuy cu shuy-
quI pItu IIoj shIy.
[
AIIpu munnu jumu cuy.
Jupu IIu jIpush sIIIun nI quI pItu
jutu fIy.
Pumpu munnu jumu cuy.
Munu numI pIpIs pIshI tpuy
cuyuy IIu puj jIpush nIshun quI-
p nu chu.

2
Mufuy cho tunuy wunnu much cutu
uguy.
Shucu tu fuy cu shuy quI bIuy quI tu-
pIs jofgu fIynu.
Muyu cu nutu psu nuy quI puj fuIIn-
nI quItu cheg IIuy quI cumu jogu fIy.
Chuy npu chun cuy quI cu nu pIs
uIuyfI fIcu cungu.

3
GuIu IIu cuycuj tumI p-muypIs
fIcu shun quI puj.
Penguy nI quI tu pIs fIcu chun ufI.
Chuy nmI sumuj custI gu shuy quI.
Chuy cust gu pI tugu munumI pIpIs
guesh pen gu chu.
4
IsfueI cu nupu munuy nI yoj Sunto
T D Imu-uycu pI tu pIs suIbu-
cojmI cuyno nIn:

5
CuIdeu cho cuycuj BubI Io nIu
jIpush upIIu IIu jumu cuy.
Munu numI pIpIs nusyun cu nupu
munduj nIn fuynu nIshun quI-
p nu chu.
Chucuj munnu uywu cuy.

Acfu sh funu cu nu pmI fubyu cuf-

cuf.
ChuymI cuyu sh nusyun funu cu-
nu tugu penguy mun chufuf.
Chuy n pumI gum BubI Io nIupu
muquI quI mun cuchuy cuf.
Chuufu puycu nu tugu munumI
cuyu push cun quI chu.
AuquIn cu nu tu pIs fIyupu Iusuj
ygutu mutun cu puj nmI ucu-
chIsh cun quI.

7
Imuy cu mu pIs fuynu IIumI cushuj
nIfuy quI.
Ichungu nogu fufu n puj cushuntu
munumI yufpush cun quI chu.
Imuno ushu c nuy quI puj cushun tu-
pIs munumI musyush cun quI chu.

8
Chuy pItu cunungu wIyuy BubI Io-
nIu.
FIyupu cuyuy IIu puj cu nu IIutu
cuyuj wufmImI cush cun quI.
Munu yufpu chu cuy pumI mundu-
nuy quI sIIIun nI quI cho jumu-
fuy cun quI.
ISAIAS46 , 47
1051

\
47.8~9 Apoc. 18.78.
Shon gu IIuy quI cho nIycun quI:
MunumI pIpIs nogungu cunchu.
Nogugu munumI bIy du pIs
qudu sh chu.
MunumI wuwuy nuj pIs qudu sh-
chu nIf.

9
Ichungu IIIuj pItu juc junuj IIumI
dIsI gfu syu cunu chuyu shun quI-
puj:
\
Wuwuy nujmI, bIy dumI qudun-
quI puj.
Chuy-jInu bfju fufuj cushuy quI-
pIs,
mujI qufu cushuy quI pIs munumI

10
Munu uIII cu nutu fufush puy quI pIs
munumI Imutu pIs gocush cun-
quI chu.
PIpIs munumI fIcu mun chu nIfmI
yufpu fuy quI.
QuIquI quI musyuj-yuchuj cuynI-
quImI engu u shu fuy quI.
Shon gu IIuy quI cho yufpush puy quI
nIfuy quI:
MunumI pIpIs nogungu cunchu
nIf.

11
Gummungu fIyupu dIsI gfu syumI
chuyumoj-uywun.
Chuy dIsI gfusyu Imuy cunun puj
cushun tu pIs munumI musyun-
quI p chu.
FIyupu munu uIII chuyu shu-
nuy quI puj cujpI tugu munumI
Imun pu pIs guesh pIn quI p chu.
Munu yufpu shuy quI fIyupu munu
uIII cu numI IIIuj pItu chuyu-
shun quI puj.

12
Bfju fufuytu yuchu shuy quItu
m sguIf fufu cuy cuy ufI.
Chuy tugu yuchu cu fuy quI wumfu-
jIpush cushuy quI pItu-puchumI.
Chuy cunu m ImuIIupgu uIII-
chush cungu.
Chuy cu nutu fufup tI quI m funu-
cunu munchu cu shun quI chush.

13
WIIIu p shoj cu nugu uypu IIumI
cushu.
Astu yumu c nuy quI cu mumI cushu.
Cunungu m shumu chun ufI
goyIIuftu estud yuj nI quI cunu,
cudu quIIIu Imuno cunun puj cujtu-
pIs wIIIu shoj cunu!
NIfcuf puycunu m suIbuytu
cumu shun quI ufI!

14
MusquI fIcuy, chuy musyuj
yuchuj cu nugu chuquI ogshu-
nmI cufcuy cun.
NInugu ushuj pmI fupu cuf congu.
Chuy nInu pI tugu munumI Imun-
pu pIs suIbu con gu chu.
Chuy nInugu munumI uupun-
mun jumuy cuf mushu cu nu puj
shun shu n chu cungu.

15
Chuy nmI ushu cungu bfjuy quI-
cu nugu.
Wumfu cushuy quI pItu-puchumI
puycu nu wungu pufIu cu fuy quI.
Cudu-nunmI quIquIn munu-
shunno IIutun cu nutu fufu shu.
SuIbu shu nuy quIpgu munumI
pIpIs cungu p chu.
Israe!cuna mana wiyacoj cashan
48

1
Jucob pItu mIfuj cush puy quI
IsfueI jutItu upufuj cunu wIyuy.
Jud tfbu funu cunu wIyuy.
Gumcu nugu jufun quI pIs T
D jutIn chmI.
IsfueIpu DIos nIn tumI muu cun-
quI pIs.
Ichungu junun shon gu IIumI Tuytu
DIostu fIspItuj-tucun quI.

2
Gumcu nugu fIspI tdu sIud pI-
tumI c nIfcuy cun quI.
Chuyno nIsh puy quImI IsfueIpu
DIos nIn mun yfu cun quI.
Puypu jutengu munuy nI yoj T
D.

3
PuymI cuyno nIn: Unuy Imuno
cushun tu pIs munu fuj psup-
tInmI wIIIu cu chIf.
ISAIAS47 , 48
1052

]
48.9~11 Eze. 20.22; 36.2223.
D
48.11 Isu. 42.8.
E
48.12 Isu. 41.4; 44.6; Apoc. 1.17; 22.13.
QuIqumI musyu chIf.
IIIuj pI tumI fufuf. Chuu fugu
wIIIu cu chI sh n IIumI fusunpu
IIupun pIs cufun.

4
Nogugu musyu fmI fumI shongu
cushuy quItu,
cuncuy quI pIs fyffuno chucfu
cushuntu,
ufcuy quI pIs funsIno cushuntu.

5
ChuymI munu fuj ImupIs psup tIn
unuy pItu-puchunu wIIIu chIf.
Chuyno wIIIu chIf duImI
chuytu fufu shu nIm nuy quI-
pI tumI,
Tucuypu fufu chI shmI chuy tugu
cumu c chI shu nIm nuy quI pI-
tumI.

Chuy cu nu tugu IIupun tumI

wIyush cun quI, fIcush cun quI.
Chuu fugu munu chu wIIIu cun-
quI mun uu fusun pumI chuyno
cushu nIf?
Cunungu wIIIu p shuy quI mushoj
wIIIu pu cu nu tu numI,
munu fuj musyu shuy quI cu nu tumI.

7
Cunun fufu n puj cuycuj cu nu tumI
musyu chI shuy quI,
munumI unuy cushun cu nu tu chu.
Chuy cu nupgu cunun cumu
munumI wIyush cun quI f chu.
Chuy n pumI munu nInquI p chu:
MuynumI chuy tugu musyu-
fnu nIf.

8
Chuy cu nu puj pufIujtu gumcu nugu
munumI wIyu fuy quI chu.
Cunun yuj pIs munumI musyush-
cun quI pIs chu.
RInfI quI munu quIchu cujno munu
wIyujmI cush cun quI.
Nogugu musyu fmI munu wIyu-
coj cush puy quI juccu nutu
udufu shuy quItu.
Musyu fmI yufI shuy quI pItu-
puchu munu wIyu coj nIshu-
shuy quI tu pIs.

9
RIspI tu shu cun-fuycumI
fubyush p pIs uwuntu cuf.
Nogu puj uIIItu pufIunun-cushumI
pusIn su cuf gumcu nu tugu munu
IIIg chI f chu.
]

10
Gumcu nu tugu nogumI jufnu-
chno IImyu y chIf.
Ichungu munumI gueIIuytu
chuIIu chIypu IImyu y chej n-
chu fufuf.
Nucuy mun chufush pmI Imuno
cushuy quI tu pIs musyu puf.

11
Nogugu fIspI tu m nuy quI pmI
chuyno fufushc.
Imun pu tuj mun mun munu cuj-
mun chufu m nuy quI tugu?
Nogutu fIspI tu m nuy quIpu
fuquIn juctu fIspI tu nuy quI tugu
munumI cumu c chI sh chu.
D
Acrashancunata Tayta Dios
sa!bananpaj cashan

12
Jucob pItu mIfuf-uywuj guyu sh
IsfueI cunu wIyu muy:
Nogu jupu IImI c DIosgu.
Nogu IIumI guIIu fI nun pItu-puchu
ushu nun cu mu pIs cuyc.
E

13
Muqu wunmI uIIputu sumuj
cumu c chIshc.
Muqu wunmI syIutu mush tu c-
chIf.
JutIntu fImuf cup tmI chuy cu-
nugu IIupun pIs fufu c cu fun.

14
IIupuy quI shun tu cuy cush puy quI
sumuj wIyu muy:
PItuj gumcu nu chgu wIIIu cu fun
cuyno cunun puj cushuntu?
Acfu sh fuy CIfomI BubI Io nIu tugu
yufpu shno fufungu.
PuymI chuy CuIdeu cho cuycuj
BubI Io nIu funu cu nu tugu
munuy nIn cho chufu fungu.

15
NogumI puytu nIshc chuyno
fufu nun puj. NogumI puytugu
guyushc.
ISAIAS48
1053

F
48.18 Deut. 29.5; SuI. 23.3; 27.11.
G
48.19 Gen. 22.17.
H
48.20 Jef. 50.8; 51.6, 45; Apoc. 18.4.
I
48.21 Exo. 17.17.
J
48.22 Isu. 57.21.
K
49.1 Jef. 1.5.
L
49.2 Heb. 4.12; Apoc. 1.16.
NogumI puytugu guyushc uywu-
mu nun puj.
Puygu muypu uywush pun pIs uIII-
chmI IIoj shengu.

1
WItImuy-IIupu nIshtu wIyu nuy-
quI puj.
GuIIu fI nun pItu-puchu pIs nogugu
munumI Imuy pIs pucuyIIupugu
pufIush c chu.
Imu cuptIn pIs nogugu chuy chmI
cuycuf.
Cunungu Tuytu DIosmI espI fI tuntu
nogu mun chufuf cuf cuchu mu shu.
17
Gum IsfueI cu nupu Sunto T
D , suIbu shoj nI quImI cuyno
nIn:
NogumI c T D .
NogumI yuchu ch gumcu nu puj
uIII cujtu.
NogumI pushuyc munu sh
nnIpu uywu nuy quI puj.

18
Mundu mIn t cu nutu wIyu cup tI-
quI uIIImI cunmun cufun!
Chuufu juucu goyu shuy quegu
muyu munu chuquIypu uywuj-
nmI cunmun cufun.
AIII fufu shuy quI pIs cunmun
cufun Iumufpu puII chuj yuy nIn
gutI nuy IIunpu uywuj nmI.
F

19
GumpItu mIfuj cu nu pIs uypu IIumI
cunmun cufun.
G
Iumuf cuntun cho ugushno
yupuy tu pIs munu utIpuy p-
fmI cunmun cufun.
Nogugu munumI Imuy pIs gumcu-
nutu ushu c ch mun chu cufun.
Nuup pI tu pIs munumI gufg mun-
chu cufun.

20
CuIdeu cho cuycuj BubI Io nIu pItu
IIoj shIcuy-IIupu.
H
Guesh pIf uywucuy-IIupu.
IIoj shI cu nun puj cuj wIIIu pu tugu
fIyupu cushI cuf guyu cuy pu fuj
wIIIu cuy.
Int fu mun musyu chIy.
Cuyno wIIIu cuy T D
suIbu shumI
sIfbej nIn Jucob pItu mIfuj cu nutu!

21
Chun yuj chuquI jIfcu cu nupu
pushup tIn pIs
munumI yucu nu fun chu.
Gugu tu pIs puymI shIIII fu chI fun.
NIfcofgu chuy pI tunu uypu IIu
yucutu IIoj shI chI mu fun nIf.
I

22
Ichungu T D nIn:
FIyu cu nupgu uIII goyuy pIs
munumI cunchu nIf.
J
Tayta Diosta sirbej rimashan
49

1
nusyun funu cunu wIyu muy.
Cufu nusyun funu cunu nIshtu
sumuj tuntI yu cuy:
Munu f pIs yufIp tI II numI T
D guyu mu fun.
Mumpu puchu IIun ch fuj cuycup tI-
II numI nogupu juttu fImu fun.
K

2
RImu sh cunu fIyupu ufIIushu
subIIno cunun pmI cumu c chI-
shu.
L
MuquIn wunmI Imu-uycu pI tu pIs
chupu mu shu.
FIyupu IIuu chI Ichu mun nmI
tIcfu chI mu shu.
NIfcofgu Ichutu pufI chI cu nun-
munmI wIu mu shu.

3
PuymI nImu fun: IsfueI, gumgu
sIfbI muj nmI cunquI.
GumpI tumI nogugu uIubu shu
cushuj.

4
Ichungu nogu yufpuf: Yungu IIu-
pmI ufush c pIs.
Munu cuj IIu chmI cuII p tu pIs
ushushc.
Chuyno cufpIs T D
muquIn chmI cuyc.
Afush pItu Imuno cutI chI m nun-
p pIs Tuytu DIospu munuy nIn-
chmI cuycun nIf.
ISAIAS48 , 49
1054

M
49. Isu. 42.6; 60.13; Iuc. 2.32; Juun 8.12; Hech. 26.23.
N
49. Hech. 13.47.
O
49.8 2Cof. 6.2.
P
49.10 Apoc. 7.1617.

5
T D mumpu puchun-
cho cuycup tI II numI
puy munu shuntu wIIIu coj cun puj
chufu mu fun.
Jucob pItu mIfuj IsfueI nusyun
funu cu nutu shun tu mu n pmI,
cutI chI mu n pmI chufu mu-
fun.
Chuy pI tumI T D uIII
fIcu mu shu.
PuymI nogu tugu yunu puy c mun.

PuymI nImu shu: MunumI sIfbI-

mujn cushu IIuy quI wun chu
ushu fungu.
MunumI Jucob pItu mIfuj cuwuy-
cuf quduj IsfueI cu nutu cutI-
chI shu IIuy quI wun chu ushu-
fungu.
Chuypu fuquengu nogumI cumu-
c chI shuj nusyun cu nu puj juc
uchquIno cunuy quI puj.
M
Chuy n pumI cumu c chI shuj
mundu Int fu cho cuycuj funu-
cu nugu gum-fuycu suIbu shu
cunun puj.
N

7
IsfueI cu nupu SuIbu coj Sunto
T D sIfbej nIntu
nIn:
Gumgu juc nusyun funu cu nu-
pItu chIquI shumI, munu cuj mun
chufu shumI cush cun quI.
FIyu munduj cu nupu uywuy nInmI
cush cun quI.
Cunun pI tumI Ichungu fuycu nu pIs
wuquIn munduj cu nu pIs uupuy-
quI mun gonguf pu congu.
Chuyngu cungu IsfueI cu nupu
Sunto T D gumtu
ucfu shu cuptmI,
uunI shtu cumIej cuptmI.
3erusa!n imano
cananppis wi!!acushan

8
T D cuynmI nIn:
Ruwu cu mu shuy quI fumI
wIyushc.
Yunu p ntu nIstu shuy quI fumI
yunu puf.
O
NogumI chup shuy quI.
IsfueI cu nu wun contftu fufu sh
seuI cunuy quI pmI chufu-
shuy quI.
Chuy n pumI nusyun yupuy uIIInu
cungu.
Pusuypu pIfdI chI shu cuycuj
chuc fu cu nu ch pIs yupuynu
tIyungu.

9
Pfsu cu nu tu pIs IIoj shI cuy
nInquI puj.
Chucuy cho cuycuj cu nu tu pIs
AchIc yuj munnu IIoj shIy
nInquI puj.
Chuufu chuy funu cu nugu tIyun-
gu puj muy nnIpu uupun ch-
pIs, muy chuquI jIfcu ch pIs
uywu uIII guewutu mIcoj nmI.

10
Chuu fugu yufguy pIs nI yucu nuy-
pIs munumI cungu nu chu.
IntI pIs, nI ucuy pIs munumI ucu-
chen gu p chu.
Chuyngu cungu puycu nutu nogu
cuyup tmI, pushu fup tmI.
Chuyu yucu push tuj cu nu munmI
pushu shuj.
P

11
JIfcu cu nu pu pIs juc nnI tumI
fufu fI shuj.
NnI cu nu pIs pufI ju shumI cungu.

12
MusquI fIc fIy! Muy cufu pI tu shI
uywuf cuy c mun:
Wuquengu nofte cuj-IpItu,
wuquengu IntI yugu nun
cujpItu.
WuquIn numI uywuf cuy c mun
Asun puftI pItu.

13
SyIu, cushI cuy pItu gupu fuy!
nutu shogu shumI.
AIIpu, fIyupu cushI cuy!
ISAIAS49
1055

Q
49.20~21 Jef. 31.1517.
Acfu shun funu cunu IIuquI cuy-
cup tIn T D cuyu pu-
shumI.
JIfcu cunu, cushI shu cuycu shuy-
quI musyu c nun puj gupuf puy!

14
SIn funu cu nugu nej:
T D cuchuy cu mush-
cun chmI.
DIos ngu munumI yufp mun nu-
chu nIf.

15
Tuytu DIosmI Ichungu nIn: Juc
wufmI gonguy cun mun chu fuj
wumfuntu,
quIquInpu wumfun cuycup tIn
munu nu chu fuj cuyun mun?
Wumfuntu juc wufmI gonguy cup-
tIn pIs
Nogugu munumI gongu shuy quI-
chu.

1
Nogugu muqu chmI jutI quI tu pIs
IsquIf bI fuy c ch.
SIud nI quIpu pefgun cu nu tu pIs
fIcuy cmI.

17
SIud nI quItu uIIchuj cu nugu
upufmI uywuf cuy c mun.
Ushu shoj cu nu wun ushuj puj wuu-
chI shoj cu numI Ichungu uywu-
cuf cuy cunnu.

18
MusquI sumuj Int fupu fIcu chu-
cuy.
RIcuy, Imun shI IsfueI cu nugu
shun tu cuf cuy cun.
NIfcofgu gummunnu cutI cuy c-
mun.
Nogu T D jufuf cuyno
n:
Puycu nugu IIupun pIs cungu puj
cues tuj uIju cu nutu chufu cu-
shuy quI nmI,
cusu fu nun puj jIpush cuyuy IIu puj
uduf nu cu nutu jutI cu shun nmI.

19
Aypu IIu funu cunu cutI mup tIn
nusyun nI quI pusuypu quIch-
quImI fIcu congu.
Rug IIun cujcu nu mun pIs,
pusuypu chun yuj cujcu nu mun-
pIs funu cunu juntun gumI.
Ushu shoj cu nugu cufu pu numI
uywu congu.

20
IIIgu shu numI nIshuy quI
wumfuy quI cu numI fInfI IIuy-
quI cho nIshun quI puj:
Cuy nusyongu nogu cunu tIyu n-
puj fIyupu quIch quI numI.
Juc puftItu ushI p muy ufI tIyu n-
cu nu puj nIf.

21
Chuufu gumgu yufpuy nI IIuy quI-
cho nInquI puj:
Nogupugu wumf cunu munumI
cushu chu.
NI wuwu tufIy tu pIs munumI
yuchush c chu.
Chuu fugu muypI tu tuj cuy
wumf cunu yufI mu shu?
Nogugu jItu fI shu, shuynI quIquI-
IImI tIyushc.
PItuj uywu shu puycu nu tugu?
Jupu II tumI cuchuy cu mu fun.
Puycu nugu muypI tu tuj shumu-
shu? nIf.
Q
22
T D cuyno nIn:
Nusyun cu nu cho tIyuj cu nu tumI
nIshuj oIIgu wumfuy quI cu nutu
mufgu cuf cuf upumu nun puj.
Mufcu cu nu tumI seuI wun musyu-
chI shuj wufmI wumfuy quI cu-
nu tu pIs upufI shu upumu nun puj.

23
Ruycu numI wumfu chu cu shun quI-
puj.
Ruypu jIpush wumfun cu nu numI
uywu shun quI puj.
Puycu nugu fIspI tu shush puy quImI
gonguf pu congu.
ChuquI quI mun uchu uIIpu Iugu-
cuj tu pIs Iujwun gumI.
ChuymI musyun quI puj nogu
T D cushtu.
Musyun quI puj nogu mun yfu-
cu moj cgu munu penguy cho
fIcu cu shuntu.
ISAIAS49
1056

R
49.24~25 Isu. 61.1; Jef. 30.810; 31.11.
S
50. Mut. 26.67; Muf. 14.65.

24
CuII pu supu funu guffu cho Imutu-
pIs quIquIn puj guechu cu shuntu
juc funu guechun mun chu fuj?
Guffu cho bInsIy cuf fIyu funu
pfsu upuy cu shun tu pIs juc
funu guechun mun chu fuj?
25
T D Ichungu cuyno nIn:
CuII pu yoj funutu guechon gumI
quIquIn puj Imutu pIs upucuy cu-
shuntu.
BInsej fIyu funu tu pIs guechon-
gumI quIquIn puj chufI shuntu.
Ach quItu ushI p shoj cu nu wungu
nogumI musyu nu cu shuj.
Wumfuy quI cu nu tugu quIqumI
suIbu shuj.
R

2
Nucu chI shoj cu nu tugu quIquIn-
pufu mIcu nu cu nun pmI cumu-
c chI shuj.
Muchu nun puj bnutu upushun-
nmI quIquIn cu nupu yuwuf-
nIn tu pIs upongu.
musyun gu puj
Nogu T D suIbu shoj nI quI
cushtu,
Jucobpu munuy nI yoj DIos nIn
gumcu nutu chupuj cushtu.
Mana wiyacojcunata
Tayta Dios castigananpaj cashan
50

1
T D cuyno nIn:
Gumcu nugu cupus yufpun quI
juc funu wufmIn wun fuquI-
cujno IsfueItu cuchuy cu shtu!
Chuu fugu muytuj fuquI cu sh
pupII?
Cupus yufpun quI pIpu pIs jugun
cushp
gumcunu uywuy cunuy quI puj
funtI cuy cu shtu!
Chuu fugu muytuj jugu cush pupII?
Chuypu fuquIn gumcu nugu
juchuy quI pI tumI funtI cu shu
cush cun quI.
Gumcunu munu wIyu coj cushuy-
quI pI tumI mumuy quI IsfueIgu
jItu fI cu shu.

2
ImunIf tuj nogu shumushpgu
pItu pIs munu tufI f nu chu?
ImunIf tuj, guyu cup tgu pIpIs
munu wIyu mu shu chu?
Munu chu fIguI fun jofgu n puj
cushuntu?
Munu chu fIguI fun suIbu n puj
cushuntu?
Nogu juc shImI fImuf cup tI IImI
Iumuf yucu pIs chuquI c cun-
mun,
muyu cu nu pIs chuquI jIfcu mun
tIcfu cu fIn mun.
Chuu fugu pesc du cu nu pIs yucu-
nuy pItu wuun munmI,
yucu munu cuptIn Ismun munmI.

3
NogumI sy Iu tu pIs yunuu yuy cuj-
mun tIcfu fu ch.
Itu cuycuj munno yunu y ch.
Tayta Diosta sirbej yracushan

4
T D yuchu chI mu shu
utIcu shu cuycuj cu nutu shuc y chIf
cushI cu chI n pmI.
Tuytu DIos nImu shuntu mustu-
mustu tuntI yu cu n pmI
cudu tutu wIyuj wIyuj IIu cuyc-
chI mun.

5
T D wIyu cu n puj
yunu p mun.
NImu shun cu nu tu pIs munu
cuchufIy pumI cumIIshc.

AstI m nun p pIs wujttu cumu-

push cmI.
Shupftu uchuf-ushup tIn pIs
munumI fImu cush c chu.
AshIIIf cuy c mup tIn, togu puy c-
mup tIn pIs
cftu munumI chupu cush c chu.
S

7
Ichungu T D yunu p-
mun.
ChuymI ushIII mu shun cu nugu
munu nun mun chu.
ISAIAS49 , 50
1057

T
50.8~9 Rom. 8.3334.
U
51.2 Gen. 12.13.
V
51.3 Gen. 2.8; Eze. 36.35.
Musyuy cmI penguy cho munu
cun tugu.
ChuymI munu cuyu coj guguno
cuyc.

8
PIfuj nogu wun chufu cun mun?
PIpIs nogu wun chufu cuytu munup-
tengu juez mun IwuI uywu shuj!
PIIIugu cuycun chu fuj dImun du-
muj?
Cush pungu shumuf m nIm-
chun ufI!
Nuup chmI cuycun juchuy nuj
cushtu nIm nun puj.

9
Nogu tugu T D yunu p-
mun.
Chuu fugu pIfuj juchu yojmI
cunquI nImungu?
Puyu ushup tIn fpu ushu cu shun-
nmI
contf cu nugu IIupun ushu cungu.
T

10
PItuj T D fIspI tun?
PItuj T D sIfbejtu
wIyu cun?
Chucuy cho pufIf pIs T D-
yfu coj cu nu IIumI,
upInuy cuj IIu uchquIn cuycup tIn pIs
DIos mun gueIII coj cu nu IIumI
wIyu cun y fIspI tun.

11
Cuyddu, uchquI cu nuy quI-
puj quIquI quI cu nu IIu nInutu
sIndej cunu;
chuy nInu wun uchquI cu shu pufej-
cunu.
Chuyno cuwup tI quegu Tuytu DIos
custI gu shun quI pmI.
FIyupu IIuquI cuf ucuy chmI
goyun quI puj.
3erusa!n runacunata
shacychishan
51

1
T D cuyno nIn:
AIIItu fufuf cuwuytu munuj cunu,
Nogu nIshno fufuytu munuj cunu
wIyu muy.
MusquI tuntI yu cuy muynIn gugu-
pItu jofgu shu cushuy quI tu pIs,
muynIn cho cuycuj fumI cu nu pItu
IIoj shI mu shuy quI tu pIs.

2
MusquI yufp fIy unuy uwIIuy quI
Abfuhum puj.
Yufp fIy gumcu nutu guesh pI chI-
shoj Sufu puj.
Nogu guyu sh fu puycu nugu
wumfuy nuj IIumI cufun.
NogumI bIndI syuntu gof.
PuypItu mIfuj cunu uypu IIu
cunun puj yunu puf.
U

3
Rug IIun cuycuj SIn sIud tugu
nogumI cuyu p shuj.
Chun yuj chuquI jIfcu tumI weftu-
munnu tIcfu fu chI shuj.
Chuufu cungu puj Eden cho cushun
weftu nmI.
Chuy chgu cungu puj cushI cuy-
IIunu, juucu goyuy IIunu,
uIubun su cu nutu cuntuy IIunu.
V

4
Acfu sh funu cunu sumuj wIyu-
muy.
Acfu sh nusyun funu cunu sumuj
tuntI yuy.
Yuchu chI cuy n cu nu tumI wIIIu cu-
chI sh puj.
Chuy cu nugu IIupun nusyun funu-
cu nu puj uchquI nmI cungu
nogu munu sh nnu cuwu nun-
puj.

5
WuII cu numI pIshIn suIbu n puj.
Munu pIs uyc IIu tu numI munuy-
n wun IIupun nusyun funu cu-
nutu mundu shuj.
Iumuf cuntun nusyun cho tIyuj
funu cunu noguIIumunmI yfu-
cu mongu.
Munuy nI yoj cushu II munmI yfu-
cu mongu.

Sy Iu tu pIs fIc fIy.

Puchu tu pIs fIc fIy.
SyIugu gosh tuy n IIumI IIIgu c-
con gu puj.
ISAIAS50 , 51
1058

W
51. SuI. 102.2528; Mut. 24.35.
X
51.9 Job 9.13; 26.12.
Y
51.10 Exo. 14.2122.
Z
51.11 Isu. 35.10.
AIIpu pIs fpu ushu cuj n IIumI
ushu cun gu puj.
Runu cu nu pIs chus pI cu nu n IIumI
wuon gu puj.
SuIbu coj cushmI Ichungu Imuy-
cu mu pIs chuy n IIu cuycungu.
Nogugu Imuy pIs cunun cuycu sh-
n IIumI cuyc sh puj.
W

7
AIII cuj Imuno cushun tu pIs
musyuj cunu,
yuchu chI sh cu nutu fufuj funu-
cunu wIyu muy.
Runu cunu tucuytu nIshup tI quI pIs
umu IIuquI cuy chu.
AshIII shup tI quI pIs umu jugu yuy-
chu.

8
Chuy funu cu nugu ushu cun gu puj
puyu fputu ushu cuf cu shun-
nmI,
mIIIwu gufu chutu cufu ushu cuf-
cu shun nmI.
SuIbu coj cushmI Ichungu Imuy-
cu mu pIs chuy n IIu cuycungu.
Nogugu Imuy pIs cunun cuycu sh-
n IIumI cuyc shuj.

9
RIcchuynu ufI T D!
FIyupu munuy nI yoj cushuy quItu
musyu c chIynu ufI.
Mus unuy cuj wutu cunu fufu shuy-
quIno,
unuy cuj funu cunu cuwu-
shun wIchun fufu shuy quIno
fufuynu ufI.
GummI IIIg chIsh cun quI Iumuf-
cho cuycuj wuf cuy Ruhub tu-
pIs.
X

10
Muy-muy fufI cuycuj Iumuf yucu-
tu pIs gummI chuquI fu chI fuy-
quI.
NIfcofgu chuy Iumuftu nnI-
munnu tIcfu fu chI fuy quI
IIupun suIbu shuy quI cunu chuypu
psu nun puj.
Y

11
T D suIbuf jofgu mu shun
cujcu nugu cutI mon gumI.
Cuntush punmI SIon mun
chuyungu.
Chuy chgu Imuy cu mu pIs cushI-
shu IIumI goyun gu puj.
Puycu nupgu cushI cuy wun uIII
goyuy IIu numI cungu puj.
Nunuy pIs IIuquI cuy pIs munumI
cungu nu chu.
Z

12
Tuytu DIosmI cuyno nIshu:
Nogu quIqumI gumcu nu tugu
shuc y ch.
PItu tuj munchu cun quI? Runu-
musI quI tu chu?
Guewu n IIu wuoj funu cu nu tu-
chu munchu cun quI?

13
NogumI sy Iu tu pIs mush tu c chej
y uIIpu tu pIs sumuj tucyu chgu
cuyc.
NogumI cumu shoj T D -
cuyc.
Chuufu fIyupu oIIgu shu contfuy-
quI cunu IIIg chIytu munuy c-
shoj cu nutu umu munchu cuy-
chu.
ImunIf tuj contfuy quI cu nutu
munchu cun quI mun?

14
Nucuy cuj cu nugu munu pIs uyc IIu-
tu numI suIbu shu cungu puj.
MunumI cufsII-IIuchgu wuon-
gu chu.
NI mIcuy nIn pIs munumI pIshen-
gu p chu.

15
NogumI c T D .
Nogupu jutgu munuy nI yoj
T D.
NogumI Iumuf yucu tu pIs cuyu-
fu ch.
Chuu fugu puII chuj yush pun
fIyupumI gupu fun.

1
SyIutu mush tu c chIf.
AIIpu tu pIs sumuj cumu c chIshc.
ISAIAS51
1059

[
51.17 Jef. 25.15; Apoc. 14.10; 16.19.
\
52.1 Apoc. 21.2, 27.
RImu n puj cujtu pIs nogumI
shImI quI mun chufushc.
NogumI Imu chuyu shu nuy quI tu pIs
munuy n wun chupushc.
NogumI SIon tugu nIf: Gumgu
ucfu shmI cunquI nIf.
Tayta Dios rabyar
castigananpaj cashan

17
Jefu su Ien, upuf fIcchuy ufI.
JucIIu jutu fIy.
Gumgu T D custI gu cu nun
cpu cho cuycuj tumI upush cun-
quI.
Juc funu cputu chufIf ushuj puj
upucuf cuf
[
fIyupu muchu shu cushun nmI
ucush cun quI.

18
Achcu wumfuy quI cunu cushu
cuptIn pIs
nI jucnuy IIu pIs munumI cunchu
pushu shu nuy quI puj.
IIupun wumfuy quI cu nutu
uywushu-cuptI quI pIs
nI jucnuy IIu pIs munumI cunchu
muquI pItu junchu cuf cuf
upushu nuy quI puj.

19
Ishcuy custumI dIsI gfusyu chuyu-
shu fuy quI:
Nusyun nI quItu ushu fIf chuy cho
Imu-uycuy quI cujtu pIs upucu-
shu.
Nusyun nI quI cho tIyuj funu cu nu-
numI pIII yu ch pIs y yufguy pI-
tu pIs wuu shu.
Gumtugu pIIIu fuj cuyu puy cu-
shun quI?
PIIIu fuj shoguy cu shun quI?

20
TogIIu chufIp tIn unImuI fIcu cu-
shun nmI wumfuy quI cu nugu
fIcu cu shu.
Muy cIII Isqu nu ch pIs jItuf puy-
cun.
Chuyngu cufcuy cun T D
fubyu wun custI gu shu shuy quI-
cu nu pI tumI.

21
ChuymI IIuquI cuf goyuy cgu
sumuj wIyuy.
Gumgu munumI bnutu upucuf-
cuf chu muchu shu cuycun quI.

22
Acfu shun funu cu nutu ImupI tu pIs
chupuj T D
cuyno nIn:
CustI gu cunu cpu uptu fuy cu-
shuy quItu guechu fej numI-
uyw.
Cunun pI tugu munu numI Imuy pIs
upun quI p nu chu nogu fubyuf
upuchInu cp pItu.

23
Chuy cp pI tugu nogu upuchI sh-
puj fIyupu ucu chI shoj cu nu-
tunu,
pumpu mun jItu cuy junuy quIpu
psu n puj nIshoj cu nu tunu.
Chuufu gumcu nugu pumpu mun
jItu cu fuy quI
uIIpu tuno IIuchcuf-ushu shu nuy-
quI puj.
3erusa!enta sa!bananpaj
wi!!acachishan
52

1
SIn, fIcchuynu ufI.
Sumuj cuII pu chu cuy.
RIspI tdu Jefu su Ien sIud,
\
uchIc yuypu uchIc yuj cuj fpuy quI-
tunu jutI cuy.
Jpu funu cu nu wun gunfu funu-
cu nugu
pIII yuj munumI gummun yuycu-
mon gu p nu chu.

2
Jutu fIy Jefu su Ien.
Junuy quI cho cuycuj gunfutu
tupsI cuynu.
Pfsu cuycuj SIn, cuncuy quI-
cho wutu fuy cuj cudI nu cu nutu
cuchu chI cuynu.
Mundujpu jumu nun sIIIun munnu
jumu cuy.
3
T D cuynmI nIn:
Uywuyno cunuy quI puj juc-I nusyun-
mun gumcu nutu pfsu upushup-
tI quI munumI Imu pgu tu pIs
ISAIAS51 , 52
1060

]
52.5 Rom. 2.24.
D
52.7 Nuh. 1.15; Rom. 10.15; Efe. 6.15.
E
52.11 2Cof. 6.17.
F
52.15 Rom. 15.21.
G
53.1 Rom. 10.16.
H
53.1 Juun 12.38.
chus quIsh c chu. ChuymI cunun
gumcu nutu jofgu mush p pIs munu nI
Imutu pIs pgu sh chu.
4
Unuygu ucfu-
sh funu cunu EgIptu munmI uywu cu-
fun. Chuy chnu uywuy cush pun ucuf
tIyu fun. Guepu tugu Imutu pIs munu
fImu puy cup tInmI AsIfIu funu cu nunu
ucu chI shu.
5
Cunungu Imutu nu tuj
fIc? Imutu pIs munu fImu puy cup tI-
IIunmI ucfu sh funu cu nu tugu BubI-
Io nIu mun upucu shu. Munuy nIn cho
chufu fuj cu nugu uIII-tucush punmI
usIpun. Nogu tu pIs fIyupunumI fubyuy-
c chI mun.
]

ChuymI juc jungu

ucfu sh funu cunu fIcungu munuy n-
wun Imuno fufu sh tu pIs. Musyungu
cuychmI cuyc nIf puycu nutu wIIIu-
pu shtu.

7
AIII wIIIu cuytu upumush pun
jIfcu cu nupu shumojtu fIcufgu
fIyupumI cushI cun chI.
FIyupu cushI cuy pmI uIII goyuy-
IIunu cunun puj wIIIu cup tengu,
D
suIbu shunu cunun puj wIIIu cuy-
cujtu wIyu shugu.
Puygu SIontu nIn Tuytu DIos nI-
quImI fuy nIf.

8
WIyuy-IIupu! RIcu chu coj nI quI cu-
nugu sInchI pumI gupuf pun.
IIupunmI juc shImI IIu cushI cuy-
pItu gupuf pun.
Chuyngu gupuf puy cun T
D SIon mun cutI mojtu
quIquIn cunu uwInpu fIcush-
punmI.

9
Jefu su Ienpu juchu shu cuycuj
pefgu cunu cushI cush puy quI
IIupuy quI gupuf puy!
Acfu shun funu cu nutu T
D cuyu pu shu numI.
Jefu su Ien tugu suIbu shu numI.

10
IIupun nusyun funu cu nupu fIcuy
uwIn chmI
T D munuy nI yoj
cushuntu musyu chI shu.
Chuy n pumI Tuytu DIos nIn chI
suIbu mu shun chgu Intfu cuy
puchu cho muyu cungu.

11
Chuy BubI Io nIu pItu IIoj shI cuynu-
IIupu.
Amu yutuy chu Imutu pIs gunfu y-
chI coj cujtugu.
E
Chuy cho cuycu shuy quI pI tugu IIoj-
shI cuynu ufI.
T D fIspI tdu csun-
cu nutu cutI chej cu nugu
gunfu y chI coj cu nutu umu yutuy-
chu!

12
Ichungu munumI upuf du chu
IIoj shI cun quI puj.
MunumI guesh pIy pu chu uywu-
cun quI puj.
Chuyngu cungu gum IsfueI cu-
nupu T D ImupI-
tu pIs chup shup tI quImI.
Tayta Diosta sirbejpaj rimashan
13
SIfbej nIn puj Tuytu DIosgu cuynmI
nIshu:
SIfbI muj ngu uIII chmI IIoj shengu.
FIyupu fIspI tu shumI y muy-chuy-
ch pIs fejsI shumI cungu.

14
Puypu cfun Imuno cuycuj tu pIs
fIcuf uchcujmI fIyupu munchu-
cu fun.
Cfun cuycu fun munu cumu fuj.
MunumI funu-nIfuj nu chu cufun.

15
Achcu nusyun funu cu numI
fIyupu uImI fu shu fIcu con gu puj.
Ruycu nu pIs Imu nIytu pIs munumI
cum pu con gu p chu.
Chuyngu cungu pIpIs munu
wIIIu pu shuntu tuntI yush punmI,
Imuy pIs munu wIyu shuntu
wIyush punmI.
F
53

1
PIfuj fIguI fun nogun chI
wIIIu cu shun ch tugu?
G
T D pItu tuj munuy nI-
yoj cushuntu musyu chI shu?
H
ISAIAS52 , 53
1061

I
53.3 SuI. 22.67; Isu. 49.7.
J
53.4 Mut. 8.17.
K
53.5 1Ped. 2.24.
L
53. 1Ped. 2.25.
M
53.7 Apoc. 5.6.
N
53.7~8 Hech. 8.3233.
O
53.9 1Ped. 2.22.

2
Tuytu DIosgu munu shu muIIwu
Iuntu wIuf
chuquI uIIpu mun supI chu shunno
sIfbej nIn wIu nun tumI.
Puygu munumI cuyuy IIu puj
buynu-msu pIs chu cufun.
MunumI fIcu p nu p n pIs chu
cufun.

3
Runu cu nugu munu cuj mun chufuj;
fIyupu jumuf puj.
I
Puygu fIyupu nunuy wunmI ucu-
shu.
PIpIs munumI fIc fIytu munuj-
chu.
Munu cuj munmI chufu fun chI.
Puytugu munumI csoj chu
cunchI.

4
Chuy pIs puygu ucuy cu fun nogun-
chI ucu nun ch puj cujtumI.
Nogun chI nun chI cu nun ch puj
cujtumI puygu nun chI cuy cu-
fun.
J
Nogun chgu yufpu fun chI DIos
puytu chuyno ucuy c chI-
shuntu,
chuyno custI guy cu shuntu,
pusuypu munu cuj mun chufuy-
cu shun tumI.

5
Ichungu nogun chI DIostu munu
wIyu cu shun ch pI tumI juchu yoj
funu tu n pIs tucsI fun.
Nogun chI munu uIIItu fufu shun-
ch pI tumI fIyupu ucu chI fun.
Puy ucu shun pI tumI nogun chI
uIII goyuytu tufIsh cun chI.
Puytu duf-ushu shun pI tumI
nogun chgu uIIchu cu shunu
cuycun chI.
K

IIupun chmI uyshu cu nuno ogfu-

cu shu cufcuy cush cun chI.
L
Cudu-nun chmI quIquIn chI
munu shun chno goy cush cun-
chI.
Ichungu juchun ch cu nu pItu puyIIu
ucu nun pmI T D
cumu c chI shu.

7
Puygu ucu chIp tIn pIs upIIu IIumI
cucu shu.
Puytugu upufun uyshutu pIsh tu-
nun puj upuy cuj nmI.
M
MunumI nI juc shImI IIu pIs fImu-
cu fun chu.
Puygu mIII wuntu futup tIn uyshu
upIIu IIu wIyu f cu shun nmI
upIIu IIu cucu fun.
MunumI nI juc shImI IIu pIs fImu-
cu fun chu.

8
Imutu pIs munu uIIItu munu fufuy-
cup tInmI jusgu nun puj pfsu
upushu.
Puytugu munumI pIpIs wushu fun-
chu.
Puypgu munumI pIpIs yufpu chu-
cu fun chu.
Puytugu juchun ch cu nu pI tumI
wuu chI fun.
N

9
FIyu funu cunu pumpu f nun-
munmI pumpu nun cufun.
Chuyno cuycup tIn pIs fcu funu
pumpu cu nun munmI pumpuy-
c fI fun.
Chuyngu fufu fun pItu pIs munu
uIIItu munu fufu shu cuptInmI
pItu pIs munu engu uypu wIIIu pu-
shu cuptInmI.
O

10
T D chuyno munu-
cuj mun chufuypu ucu chIytu
munu fun.
SIfbej nIn numI IIupun juchu yoj cu-
nupu fuquIn wuu nun cufun.
Chuy pI tumI puygu unuy cumu
cuwungu.
PuypItu mIfuj cu nu tu pIs fIcun gu fmI.
T D munu shun cu nu tugu
IIupuntu puymI fufungu.

11
Nucu shun pI tu fuj chuy cu nutu fIcuf
fIyupumI cushI con gu puj.
ISAIAS53
1062

P
53.12 Muf. 15.28; Iuc. 22.37.
Q
54.1 GI. 4.27.
R
54.5~8 Eze. 16; Ose. 13.
S
54.7~8 SuI. 30.5; Isu. 60.10; Ium. 3.3133.
T
54.9 Gen. 9.817.
Tuytu DIostu sIfbgu uchcuj tumI
suIbun gu puj.
Puygu uchcujpu juchun tumI
upungu.

12
Chuy pI tumI puytugu Tuytu DIos
mus uIII mun chufungu.
Chuy chgu munuy nI yoj cu nu wun
IwuImI uIII cujtu chus quen gu-
puj.
Chuyngu chus quen gu puj wuu-
shun pI tumI,
juchu yoj cu nuno ucu shun pI-
tumI.
P
Rusunpu puygu uypu IIu funu cu-
nupu juchun tumI upufun.
Juchu yoj cu nu p pIs fuwu cuf
muu cu shu.
Diospa cuyacuynenga
imaypis chayn!!a cashan
54

1
Imuy pIs wuwutu munu tufej
wufmI fIyupu cushI cuy.
Gum Imuy pIs munu guesh yu coj
wufmI cushI cuy pItu cuntuy.
Runun cuchuy cu shu wuwutu
munu tufej wufmImI
funu yoj wufmI pItu mus uchcu
wuwutu tufengu.
Q
T c/uyno nis/u.

2
WItI chI nu IIu toIduy quItu jutun-
y chIy.
TIyuy cu shuy quI toIduy quI tugu
mush tuf sumuj chutuy.
ToIduy quItu chufI fuj wuscu cu nutu
jutun y chIy; Ist gu cu nu tu pIs
sumuj juwIy.

3
Gumcu nugu uchcu yuf wuc-Imun
cuy-Imun pIs uypu IIu munmI
mush tu cun quI puj.
GumpItu mIfuj cu nugu uchcu
nusyun cu nu tumI guechuf
chufI cuf c fen gu puj.
Cunun chun yuj cuycuj sIud cu-
nu ch pIs puycu nugu juntumI
tIyun gu puj.

4
Amu munchu cuy chu. MunumI
penguy chgu cunquI p chu.
MunumI ushIII shun quI p pIs chu.
NI munumI ImupI tu pIs pengu-
cun quI p chu.
Wuwuy nuj jIpush cuf pengu cu-
shuy quI tu pIs gonguy cun quI-
pmI.
MunumI yufpun quI p nu chu
bIydu cuptI quI munu cuj mun
chufu shu shuy quI tu pIs.

5
Cumu shoj Tuytu DIosmI mujun puj
shun tu shun quI puj.
D.
ImupI tu pIs chup shgu cuycun
IsfueI cu nupu Sunto Tuytu DIos-
nInmI.
Puygu mundu Int fupu DIos nInmI.

Gumgu cuchuy cu shu jIpush nmI

fIyupu IIuquI shu cuycu fuy quI.
Chuyno cuycuj tumI T D-
yupuy guyu shu fuy quI.
R
Tuytu ios ni quimi c/uyno nin.

7
Gumtugu ftu IIumI cuchuy cuf.
Ichungu fIyupu cuyu p coj cush-
pmI yupuy shun tu shuy quI.
S

8
IIIuj pItu fubyu cuf cush pmI juc
ftu IIu munu fIcu m nuy quI puj
wItI cu fIf.
Ichungu Imuy cu mu pIs cuyu p coj
cush pmI gumtu cuyu pushc.
Jorgu s/oj T
c/uyno nin.

9
Noe cushun wIchunmI jufuf
yupuygu uIIputu Imuy pIs yucu wun
mununu jundI chI n puj.
T
Chuy nmI gumtu pIs jufushp
n gumpgu Imuy pIs mununu
fubyu n puj.
Munu numI cust gu tu pIs munu chI-
shuy quI nu chu.

10
Puntu cunu juc-Imun wItI cu fIp-
tIn pIs,
ISAIAS53 , 54
1063

U
54.10 Jef. 31.3536; 32.40; Muf. 13.31.
V
54.11~12 Apoc. 21.1821.
W
54.13 Juun 6.45.
X
55.1~2 Juun 7.37; Apoc. 21.6; 22.17.
jIfcu cunu gotu c cup tIn pIs,
gumtu cuyuy tugu munumI
cuchuy cu shuy quI p chu.
NI uIII contf tutu fufu shun ch-
pI tu pIs munumI cutI fI cu sh-
chu.
U
Cuyu pu s/oj T
c/uyno nin.
Mushoj 3erusa!enpaj rimashan
11
Tuytu DIosgu Jefu su Ien sIudtu
nIn:
Pusuypu IIuquI shu, ucu chI shu
cuycuj, pIpIs shogu shu nuy quI-
puj munu cuj fIcuy!
NogumI pefguy quI cu nu tu pIs
cumu c chI shuj cuyuy IIu puj
cufbun cIo fumI cu nupu junun-
mun.
Chuufu sImIn tuy quI pIs zufIfo
fumI pI tumI cuyuy IIu puj
cungu.
V

12
Rub fumI pI tumI fIcu chu cunu
tffI quI cu nu tu pIs fufu shuj.
Puncuy quI cu nu tu pIs fufu shuj
befIIo uchIc yuj fumI pI tumI.
Intfu cuntun pefgu tu pIs cuyuy-
IIu puj fumI cu nu wunmI pefgu-
shuj.

13
NogumI yuchu chI shuj IIupun
wumfuy quI cu nutu.
W
Puycu nugu IIupun pIs uIIImI
goyun gu puj.

14
Nogu munu shno goyufmI uIII
cunquI puj.
MunumI pIpIs ucu chI shun quI p-
nu chu.
MunumI Imutu pIs munchu cun quI-
p chu.
Yupuygu munu numI fIyupu
munchu fIy puj cunu chuyu shun-
quI p nu chu.

15
PIpIs mugu shu nuy quI puj shumgu
munumI nogu cumu c chIp t-
chu shumon gu puj.
Chuyno mugu shu nuy quI puj
shumoj cu nu tugu IIupun tumI
bInsIn quI puj.

1
NogumI cumu c chIshc jIfffu
cunun puj.
Chuy funumI nInutu shun shu chIn
fyffutu wuyIIu chI nun puj.
NIfcofgu fyffu pItu fufun tucuy-
nIfuj pIII yu nu cu nutu.
Chuy jIfffu tu nmI Imu-uycu tu-
pIs IIIg chej funu cu nu tu pIs
cumushc
Imu-uycu tu pIs pusuypu ushuy cu-
nun puj.

17
Ichungu gumtu IIIg chI shu nuy-
quI puj munumI pIpIs pIII yu nu-
cu nutu fufu shu chu.
Ach quItu ushI p shoj cu nu tugu
IIupun tumI upIIu chIn quI puj.
Chuy nmI cungu nogutu sIfbI muj-
cu nupgu.
Chuy n pumI nogugu suIbu shuj.
T c/uyno nin.
Tayta Dios p-maytapis cuyashan
55

1
Tuytu DIos cuyno nIn:
IIupuy quI yucu nuy cuj cu nugu
yucutu upunuy quI puj shumuy.
X
Rgutu funtI nuy quI puj gueIIuytu
munu tufej cu nugu dIbuIdI
mIcu nuy quI puj shumuy.
Bnu tu pIs IchI tu pIs munu
pguyIIupu tufI nuy quI puj
shumuy.

2
ImunIf tuj gueIIuy nI quItu ushun-
quI munu mIcu nu chgu?
ImunIf tuj ufuf gnu shuy quI tu pIs
ushun quI munu cuj cu nu chgu?
Nogutu wIyu muy. WIyu cu mush puy-
quegu uIII mIcuy tumI tufIn quI puj.
FIyupu uIII mIsh quej mIcuy tumI
mIcun quI puj.

3
Nogu cujmun shumuy. NIfcofgu
wIIIu pu shtu wIyu cuy.
ISAIAS54 , 55
1064

Y
55.3 2Sum. 7.416; Hech. 13.34.
Z
55.7 Ium. 3.4042; Zuc. 1.3; MuI. 3.7.
[
55.10 2Cof. 9.10.
NIsh cu nutu wIyu muy. Chuu fugu
cuwun quI pmI.
Gumcu nu wunmI contf tutu fufu-
shun Imuy cu mu pIs uIII goy-
nun ch puj.
Chuy n pumI fuy DuvIdtu cuyuf
uunI shtu cumII shuj.
Y

4
Puytugu nogu chufuf nusyun-
cunu fIcu cu nun pmI,
mufcu cu nu pu pIs munduj nIn,
yuchu chej nIn cunun pmI.

5
Gumgu munu fejsI shuy quI funu-
cu nu tumI guyun quI puj.
Munu fejsI shuy quI mufcu funu cu-
nu numI gum cujmun cffIypu
shumon gu puj.
Chuyngu cungu puj IsfueI cu nupu
Sunto T D
gumtu fIyupu fIspI tdu cuymun
chufushu-cushup tI quImI.

Cunun tImpu cushun cumu T

D ushIy.
Munu fuj cufu cho cushun cumu
guyu cuy.

7
FIyu funu cu nugu munu uIII cu nutu
umu fufu chun nu chu,
munu uIIItu fufu nunpgu umu
yufp chun nu chu.
T D yupuy cutI chun.
Chuufu puypIs cuyu pun gumI.
Puygu umutuf uIII cush punmI
pefdu nu cun.
Z
8
T D cuyno nIn:
Nogu yufpu shgu munumI
gumcunu yufpu shuy quI n chu.
Nogu fufu shgu munumI
gumcunu fufu shuy quI n pIs chu.

9
ImunmI syIu pIs cuycun uIIpu-
pItu mus junuj cho,
chuy nmI yufpu sh cu nu pIs, Imu
fufu sh cu nu pIs
gumcu nupgu tuntI yuytu munu
utIpuy puj cuycun.

10
Tumyu pIs, fush tu pIs syIu pI tumI
shIc wu mun.
NIfcuf munumI junuj mun cutIn-
nu chu.
Chuypu fuquengu uIIpu tumI
mIy chIn.
Chuy numI mufutu push tu chIf
wIu chI mun.
NIfcofgu yupuy mufu nun puj
mufu chu chIn.
MIcu nu p pIs mIcuytu wuyu chIn.
[

11
Chuy nmI nogu pufIu sh cu nu pIs.
MunumI jInu IIun chgu IIIgun gu chu.
Chuypu fuquengu nogu munu sh-
tumI fufungu.
Imuno fufu nun p pIs nIsh tumI
cumIengu.

12
Gumcu nugu cushI shumI uywu-
cun quI puj.
AIII IIumI cutI cun quI puj.
Gumcu nutu fIcu shush puy quI puntu-
cu nu pIs puytush Imu cu nu pIs
cushI cuy pI tumI cuntun gu puj.
JIfcu cu nu cho cuj yfu cu nu pIs
IIupunmI mucshon gu puj.

13
Cushu cunu cushun chmI pno
yfu cunu wIu mon gu puj.
Ishun cu cunu cushun chmI fuyun
yfu cunu wIu mon gu puj.
Chuyno cuptInmI nogugu Int fu-
cho fejsI shu cushuj.
Chuy tugu Imuy cu mu pIs munumI
pIpIs gongun gu chu.
QUIMSA CA3 PARTI
(CAPTULOS 5666)
P-maytapis Tayta Dios
sa!bananpaj cashan
5

1
T D cuyno nIn:
Rusun cujIIutu fufuy-IIupu.
AIII cujIIutu fufuy-IIupu.
Munu pIs uyc IIu tu numI suIbu shuj.
Chuyno suIbush pmI munuy nI yoj
cushtu musyu chI shuj.
ISAIAS55 , 56
1065

\
5.2 Exo. 20.811; Isu. 58.1314; Jef. 17.1927.
]
5.7 Mut. 21.13; Muf. 11.17; Iuc. 19.46.
D
5.7~8 Isu. 60.114.
E
5.11 Eze. 34.2.

2
CushI shumI cuwungu nIshtu
cumIej funugu.
CushI shumI cuwungu sbudu
jumuy junujtu fIspI tuj funugu.
CushI shumI cuwungu munu uIII
fufuy cu nutu munu fuf shej
funugu.
\

3
Jpu funugu T D munu-
shunno fufuf umu nInmun chu:
Acfu shun funu cu nu pItu shuy-
nImI T D chuf-
mungu nIf.
Cupun funu pIs umu nInmun chu
Nogugu juc chuquI shu guefu-
nmI c nIf.
4
T D cuynmI nIn:
Cupun funu cunu cuycuj pIs
sbudu jumuy junuj cu nutu
fIspI tup tIn;
Nogu munu sh cu nutu cumIIp tIn;
contf tutu fufuf pufIu sh n IIu
fufup tengu

5
wufmI oIIgu wumfun cu nutu
chuf nun pItu mus uIII tumI
goshuj.
Chuy nmI cumu c chI shuj wus-
cho tIyu nun puj, wus fufI mun
yuycu nun puj.
Chuy n pumI jutIn Imuy cu mu pIs
munu gongu cun gu chu.

Jpu funu cunu sIfbI m nun puj,

cuyu m nun puj
Nogupu munuy n mun gueIII cu-
muf
sbudu jumuy junujtu fIspI tuf,
contf tutu fufuf pufIu cu shno
IIupuntu cumIIp tengu

7
NogumI pushu mu shuj fIspI tdu
jIfc mun.
NIfcufmI udufu m nun wus cho
cushI shutu goy chI shuj.
Puycunu uItuf n cho gufu mu-
shuntu, uywu cu nutu fupu chI-
shuntu chus quI shmI.
Wuspgu IIupun funu pIs Tuytu
DIostu muu cunu wusI
nengumI.
]
8
Mush tu cu shu cuycuj IsfueI cu nutu
yupuy shun tuj T D cuyno
nIn:
Shun tu shu cuyc chI shpu junun-
mun pIs mustu fmI shun tu mu-
shuj.
D
Mana a!!i mandajcunapa
contran rimashan

9
JIfcu unImuI cunu, muntI unImuI-
cunu shumuy
uyshu cu nuno cuycuj IsfueI cu nutu
mIcu cuf cu nuy quI puj.

10
Puycu nutu munduy cgu gupfu yu-
shumI cufcuy cun.
MunumI Imutu pIs musyun chu.
IIupun pIs puycu nugu cufcuy cun
munu wugyu coj uIIgu nmI.
Puycu nugu goyuy-goyuymI jItu-
f cun.
Puu IIufmI cucun.

11
Puycu nugu munu sucsuy tu pIs
utIpuj yufguj gueIIu uIIgu cu nu-
nmI.
Puycu nugu Imutu pIs munu tuntI-
yuj uysh fu cu numI.
E
Cudu-nunmI Imun pIs yufpu-
shunno goy cun.
Imutu pIs quIquIn cunu munu shu-
IIun tumI ushIf cuy cun.

12
Puycu nugu nIn: Upyu nun ch puj
bnutu, much chI coj cu nutu
ushej uywu shun.
Cunun fufu shun chno wufu pIs
fufu shun.
Cupus musIIu f pIs fufu shun.
Idu!ucunata adurajcunapa
contran rimashan
57

1
AIII funu cunu wuup tIn
puypgu pIpIs munumI ImupIs
gocun chu.
ISAIAS56 , 57
1066

F
57.5 Iev. 18.21; Jef. 7.31; 19.5.
Tuytu DIostu sIfbej funu cu nu pIs
wuu cuf munu numI munu uIII
fufuy cu nutu fIcun nu chu.
Tuytu DIos chuyno shun tu cuy cu-
shuntu munumI pIpIs tuntI yun-
chu.

2
Chuy funu cu nugu uIII goyuy-
chnu cunun pmI uywu cun.
Rusunpu uIII cujIIu tumI puycu-
nugu fufu fun.
Chuy pI tumI puycu nugu jumu cun.
3
WItI muy bfju cu nupu wuwun.
Shumuy musu wufmIpu
wuwun.

4
Gumcu nugu pItu tuj usIpuf cuy-
cun quI?
PItu tuj pusuypu munu cuj mun
chufuf fIcu puf cuy cun quI?
PItu tuj guIIuy quItu ujtu puf cuy-
cun quI?
Gumcu nugu cunquI IIuIIu funu-
cu nupu, juchutu fufuf cucu-
shunpu wumfun cu numI.

5
Gumcu nugu fobIe guefu chuquIn-
cu nu cho, fmu supu yfu cu-
nupu chuquIn ch pIs dIos cu-
nutu udufush puy quI
meIu nuy puj gunfu cu nu tumI
fufuf cuy cun quI.
DIos cu nutu udufush puy quI pIs
wumfu cu nutu pIsh tuf cuf fupuy-
c chIn quI
F
fugfu Idun cu nu cho,
gugupu shIIIIn cu nu cho.

IsfueI, gumgu yucu uywuj fugfu

cuntun cu nu cho cuycuj uIIush
fumI cu nu tumI udufuytu
munun quI.
Bnu offen du cu nu tu pIs chuy cu nu-
munmI wIu push cun quI.
ChuquI mIcuy offen du cu nu tu pIs
puypuj nIf upush cun quI.
Chuyno fufu shu cuycup tI quI chI
nogugu upIIu IIu cucu shuj?

7
AItun nIn puntu cu nu chmI
cmuy quI tu pIs cumu c chIsh-
cun quI.
Chuy cu mumI wIchush cun quI
sucfIfIsyucunutu gufu nuy quI-
puj.

8
WusI quIpu puncu wujtun cu nu-
munmI
meIu nuy puj duIu cu nutu chufush-
cun quI.
Nogu tugu gonguy cu mush puy quImI
fpuy quItu IojtI cush cun quI.
NIfcofgu jutun cmuy quI cho
jucwun cucush cun quI.
Puu cuytu munu shuy quI cuj funu-
cu nu wungu uIII pufIu cu fuy quI.
Puycu nu wun cucush puy quI chuy
duIu cu nu tumI udufuj cunquI.

9
AstItu upush puy quI cffIyIIupu
uywush cun quI dIos nI quI MoIoc
cujmun.
Aypu IIu peff mI tu pIs upush cun-
quI.
Juc dIostu sIfbIytu munufmI
fIyupu cufu mun fuquI quItu
cuchush cun quI.
Chuy nmI wuoj cunu cuycu shun-
cu mu pIs cuchuy quItu chuyu-
chIsh cun quI.

10
Chuy-jInu pufIsh puy quImI utIcu-
fuy quI.
Ichungu munumI nIfuy quI chu
yungu IIu pmI ushIn chI nIf.
SguIf ushI nuy quIpgu Imun pu-
pIs buIuf chu fuy quI.
Chuy n pumI munu yumu cuypu
ushI fuy quI.

11
PItu munchu cush puy quI tuj
nogutu engu u mush cun quI?
PItu fIspI tush puy quI tuj nogutu
gonguy cu mush cun quI?
Unuy pItu-puchu munu fImu cup-
t chu gumcu nugu munu fIspI-
tu mun quI chu?
ISAIAS57
1067

G
57.19 Efe. 2.17.
H
57.21 Isu. 48.22.

12
Imuno cushuy quI tu pIs nogugu
Int fu pumI musyu chI shuj.
Chuu fugu IIupun fufu shuy quI cu-
nu pIs yungu IIu pmI cungu.

13
Yunu p shu nuy quI puj gupu fuypu
guyu cup tI quI pIs
duIuy quI cu nugu munumI yunu-
p shun quI p chu, nI suIbu shun-
quI p pIs chu.
Chuy cu nu tugu IIupun tumI wuyfu
upucon gu puj.
Wuyfugu juc wuyfu muy IIu chmI
IIIgu fu chen gu puj.
Nogu mun yfu cu moj cujmI
Ichungu uunI sh puchu cho
puftI syuntu chus quengu.
NIfcuf fIspI tdu jIfc cho
tIyungu.
Israe!cunata castigarcur
a!!chacchishan
14
Chuy fmI cuyno nIshun wIyu cun-
gu puj:
NnItu ufuy-IIupu.
ImupIs chupu fuy cuj cu nu tugu jItu-
fIy ucfu sh funu cunu psu nun-
puj.
15
Junuj cho tIyuj, Imuy cu mu pIs
cuwuj, Sunto Tuytu DIosmI cuyno nIn:
Nogugu tIy fIspI tdu junuj
puchu chmI.
Ichungu umII dI cu nu wun pIs
IIuquI cuy cuj cu nu wun pIs
IwuImI cuyc.
Puycu nu tu numI yunu puf shuc y-
ch.

1
Nogugu munumI pufu-sImfIgu
juchu yoj cunquI nIyc sh p-
nu chu.
Munu numI pufu-sImfIgu fubyu-
shu pIs cuyc sh nu chu.
Chuyno fubyu shu IIu cuptgu
cumu sh funu cunu munu numI
yfu cu mun mun chu.

17
IsfueI cunu juchutu fufu shun pI-
tumI
juc tImpu fubyu shu cuycuf.
Chuy n pumI puycu nu tugu custI-
guf cuf cuchuy cuf.
Chuufu puycu nugu quIquIn cunu
munu shun nnu goyu fun.

18
Munu wIyu cu mu shun tugu fIcush-
cmI.
Chuy pIs munu wIyu cu muj
cuycujtu uIIchu c chI shmI.
NIfcofgu uIIImI jumu chI shuj.
Chuufu munu yufpu chu cuy pu-
numI goyun gu pIs.
IIuquI shu cuycuj cu nu tu pIs
nogumI cushI cu chI shuj.

19
NIfcofgu cuynmI wIIIu cu chI shuj:
Cufu cho cuycuj cu nu puj uIII
goyuy cuchun!
Sefcu cho goyuy cuj cu nu p pIs uIII
goyuy cuchun! nIf.
G
Acfu sh funu cu nu tugu nogumI
uIIchu c chI shuj!

20
FIyu funu cu numI Ichungu cufcuy cun
Iumuf puII chuj yuf munu chuwujno.
Wuyfu puII chuj y chIp tIn mItu tu-
wun gunfu cu nutu Iumuf jItu fI-
mu shun nmI cuycun.

21
Chuy nmI fIyu funu cu nupgu uIII
goyuy munu cunchu.
H
Tuytu iosmi c/uyno nis/u.
Rasunpa ayunay imano cashanpis
58

1
Tuytu DIos nImu fun:
Munu munchu cuypu IIupun
cuII puy quI wun guyu cu muy.
Tfom ptu wuguj n fuj sInchIpu
guyu cu muy.
Jucob pItu mIfuj ucfu sh funu cu-
nutu juchun pItu pIu cuy.

2
Puycu nugu wufun-wufunmI nogu-
mun muu cuy c mun.
Munu shno fufu nun puj cujtu
musyufmI puycu nugu cushI shu
cuycun,
uIIItu fufuj funu cu nu n fuj, Iuyn-
cu nu tu pIs munu cuchuypu
cumIej n fuj.
ISAIAS57 , 58
1068
AIII cujtu fufu n puj Iuycu nutu
musyu chI muy nIf muu cu-
mun.
Chuyno muu cu mufmI puycu-
nugu uIII-tucuf cuy cun.

3
Chuy pIs nIfcuy c mun:
Munu fIcuy c mup tI quegu
Imup tuj uyunu sh cu nu pIs?
Imup tuj cuef p cu nu tu pIs ucu-
chI shuj gum munu cuen tutu
upucuy cup tI quegu?
NIsh puy quI pIs gumcu nugu
uyunuy junuj nIgu syu IIu tumI
ufuf cuy cun quI.
PIyun nI quI cu nu tu pIs umutuf
ufuchIsh puy quI ucuy c chIn-
quI.

4
Ayunuy junuj gumcu nugu goyun-
quI fImu nu cu IIuf, pIII yu IIuf,
wuu chI coj cu nuno cutu nu cush-
pu IIuy quImI.
Ayunuy junuj cho chuyno fufu-
shuy quI pI tugu
fuwu cuf muu cu mu shuy quI cu-
nutu nogu munumI wIyu sh-
chu.

5
Gumcu nugu yufpun quI
IIuquIcuf-fuj uyunu shuy quI
nogu puj uIII cushun tu chu,
shogush umpu cuj n pIs uysu cu-
shu pufI shuy quI nogu puj uIII
cushun tu chu,
uchpu mun pIs guchgu fpuy quI
jutI shu wegu cu nuy quI tu fuj
munu sh tu chu?
Chuyno fufu shuy quI tu chI
gumcu nugu T D
munu shunno uyunuy junujmI
nInquI?

Nogu munu sh uynugu munumI

chuy n chu.
Nogugu mun uyunuy junuj cho
munu cuj pItu pfsu cuycuj cu-
nutu cuchu fI nuy quI tumI;
ucuy c chI shun cu nutu IIbfI
cunun puj cuchu fI nuy quI tumI;
fIfsupItugu pItu pIs mununu
ufuchI nuy quI tumI;
ygutu puscujno jumu chI nuy quI-
tumI.

7
Nogu mun yufguy pItu cuycuj funutu
mIcuy nI quItu gufu nuy quI tumI;
wusIy nuj pobfI funutu wusI quI-
mun puch chI nuy quI tumI;
fpuy nuj cuptIn fpuy quItu
goycu nuy quI tumI;
pItu pIs funu-musI quI tugu cuyu p-
nuy quI tumI.

8
Chuu fugu gumcunu cunquI puj
puchu wufup tIn uchIc yuj nmI.
Chuyno cuptI quegu uIIchu c chI-
shuy quI p numI.
AIIItu fufu shuy quImI uupuy-
quItu uywujno cungu.
Nogupu munuy n numI guepuy-
quItu shumojno cungu.

9
ChuymI muu cu mup tI quI yunu p-
shuy quI puj.
Yunu p n puj guyu cu mup tI quI
cuychmI cuyc nIshuy quI puj.
PItu pIs mununu ucu chIp tI quI,
juccu nutu munu ushIIIp tI quI,
pItu pIs munu jItu pup tI quI,

10
quIquI quI puj cujtu yufguy cuj
funutu goycup tI quI,
IIuquI cuy cujtu nIstu shun wun
yunu pup tI quI,
chucuj chno cufpIs uchIc yuj nmI
cunquI puj.
Chuc pu cu shuno cushuy quI pIs puIIun
junuj mun nmI tIcfu cu fengu.

11
Nogugu Imuy fupIs pushu fuy c-
shuy quI pmI.
Chun yuj chuquI jIfcu ch pIs uypu-
IIu mIcuy tumI tufI chI shuy quI.
CuII puy quI cunun p pIs yunu p-
shuy quImI.
Chuu fugu cuycun quI puj cudu IIu
pufgu shu weftu cuycuj nmI,
yucu IIoj shI nun psu cho Imuy pIs
yucu munu chuquej nmI.

12
Gumcu nugu unuy cuj fug cu nutu
pefguf yupuymI uIIchun quI puj.
Unuynu sImIn tutu pefgu shun tu pIs
sumuj sInchI cunun pmI yupuy
uIIchun quI puj.
ISAIAS58
1069

I
58.13~14 Exo. 20.811; Isu. 56.2; Jef. 17.1927.
J
59.7 Pfov. 1.16.
Chuufu gumcu nu tugu tunI shu
pefgu cu nutu uIIchuj
juchu shu wusI cu nutu uIIchuj
nIshun quI pmI.
Sbadu jamay
junajpaj yachachishan

13
Sbudu jumuy junuj tugu fIspI-
tuy.
I
Chuy junuj chgu umu Imutu pIs
funtI cu nu cuy chu.
Chuy jungu gumcu nu puj cuchun
cushI cuy junuj.
T D ucfu shun junuj
cuptIn fIspI tdu cuchun.
Imu fufuy nI quI tu pIs cuchuy cuf
chuy junuj tugu fIspI tun quI.
QuIquI quI uIII cho cunu IIuy quIpgu
umu Imutu pIs fufuy chu.
Munu cuj cu nutu umu fImuy chu.

14
Chuy cu nutu cumIefgu cushI shu
uIIImI goyun quI puj.
Nogu numI uIII mun chufu shuy-
quI puj uItun nIn jIfcu cu nupu
IIupuntu bInsI chIf pushushp.
Unuy uwIIuy quI Jucobtu goycu-
n puj uunI sh ch numI uIII
goy chI shuy quI puj.
Ouiquin T
c/uyno nis/u.
Israe!cunata
juchanpita castigashan
59

1
T D munu suIbu-
nunpgu puypu munuy nIn
munumI wuII cu yu shu chu.
NI munu wIyu nun p pIs munumI
upuyu c cu shu chu.

2
Ichungu gumcu nupu juchuy quImI
Tuytu DIos pI tugu pefguno fuquI-
shu fuy quI.
Gumcunu juchutu fufu shuy quI-
pI tumI Tuytu DIosgu munu
fIc fI shun quI nu chu.
Muu cup tI quI pIs munu wIyu shun-
quI nu chu.

3
Gumcu nupugu muquI quI pIs
yuwuf wun tII cu shumI cuycun.
Dduy quI cu nu pIs funu wuu chej-
IIumI.
IIuIIu cuy IIu tumI pufIun quI pIs.
ShImI quI cu nu pIs munu uIII cu nu-
IIu tumI pufIun.

4
PIpIs munumI fusun cujtugu
dImun du cun nu chu.
PIpIs munumI cunnu chu fusun
cujIIu wun dImun du mun
chuygu.
Chuypu fuquengu IIuIIu cu nun puj
cujIIumunmI yufpu fuy cun.
IIuIIu cuy IIutu fImu nun pmI
cufcuy cun.
Munu uIII tumI guesh yuj cufcuy-
cun.
Chuyno cufmI wuu chI nu cuy IIu-
cho cufcuy cun.

5
CuIe bfu funtun cu nutu ogIIuj nmI
puycu nugu munu uIII fufuy-
IIutu yufpu fuy cun.
PIpIs chuy funtutu mIcoj cgu
wuon gumI.
PuquI fIp tengu ben nu yoj cuIe bfu-
cu nu IIumI IIoj shI cu fu mongu.
Puycu nugu puchcu IIIcuntu uwuj-
nmI munu uIII fufuy cu nu IIutu
yufpu fuy cun.

Chuy IIIcu pI tugu munumI fputu

fufun chu.
Chuy uwushun wungu munumI
pIpIs jununtu chupu cun chu.
Puycu nugu wuu chI cuy IIu tumI
ufun.

7
Munu uIIItu fufu nunpgu
upufuypu upufufmI cffIn.
AIII funutu wuu chI nun puj
fusyuy IIu uywun.
Wuu chI cuy IIu pmI yufpuf cuy-
cun.
Puycunu pufI shunpugu munu
uIIItu fufu shu IIunmI cuycun.
J

8
MunumI musyun chu uIII goyuy
Imuno cushun tu pIs.
ISAIAS58 , 59
1070

K
59.7~8 Rom. 3.1517.
L
59.1 Isu. 63.5.
M
59.17 Efe. 6.17; 1Tes. 5.8.
Puycunu fufu shungu IIupun pIs
munu uIII IIumI.
Puycunu fufu shungu IIupun pIs
IIutun IIumI.
Puycunu goyu shunno goyuj cu-
nugu uIII goyuytu munumI
tufIn chu.
K

9
Juchun ch cu nu pI tumI suIbu-
cu nun chpgu fIyupu susu
cuycun.
Chuy n pumI Tuytu DIospu uchIc-
yuy nIn munu chuyu mun chu.
AchIc yujtu shuyu fu shun ch pIs
chucuj IIumI cuycun.
AchIc yuytu munuy cuf pIs yunuu-
yuy cuj IIu ch fmI pufIf cuy cun-
chI.

10
Gupfu cu nu n pIs pefgutu yutuy IIu-
pumI pufIy cun chI.
NuwIy nuj n pIs tupfu-tupfumI
pufIy cun chI.
Ius-dsI IntI cuycup tInmI chucuy-
pu n pIs tucu cun chI.
CuII pu IIun ch ch fuj cuycufmI
wuu shu nnu cufcuy cun chI.

11
IIupun ch pIs ucumuf yu nmI
gupuf puy cun chI.
PuIu mu nmI utuy cun chI.
SuIbu syuntu shuyu fuf pIs munumI
suIbu cun ch chu.

12
Nogun chgu Tuytu DIostu
fIyupumI fubyu chIsh cun chI.
Juchun ch cu numI chuyno
cushun chtu musyu chI mun chI.
Juchu fufu shun ch cu nu tugu
yufpu fuy cun chmI.

13
T D nIshun tugu munumI
cumIIsh cun ch chu nI wIyu-
cush cun ch pIs chu.
Puytugu chIquI cuf c fIsh cun chmI.
Nogun chgu wuu chI cuy IIu pmI,
juc funutu munu uIII fufuy IIu-
pmI pufIush cun chI.
Juctu-juctu engu u nu IIun ch pmI
pufIu cush cun ch pIs.

14
Chuy n pumI uIII cujtu fufuy tugu
gonguy c fI shunu.
AIII cujtu fufuy tugu pIpIs munumI
yufpun nu chu.
PufIu shun tugu funu cunu munumI
cumIIn nu chu.
Suwu p nu cuf suwu p nu cu IIuf-
numI goyuf cuy cun.

15
Rusun cujtugu munu numI pIpIs
pufIun nu chu.
Munu uIIItu fufuytu cuchuy coj
cujtugu Imu chufu shu IIun tu pIs
suwu puy c fInmI.
PIpIs uIIItu munu fufup tIn T
D fIyupumI fubyu cuf cu-
shu.

1
Chuyno cuycujtu pIpIs munu
mIchujtu fIcufmI
Tuytu DIosgu fIyupu uImI fu fun.
Chuufu munuy nI yoj cushuntu
IIupuntu musyu chI nun puj
quIquInmI cumu fI cu fun.
L

17
Puy uIIItu fufu shunmI pIII yuf
chupu cu nun chuI cuno fIcu cu-
shu.
SuIbu coj cuynIn numI cuscunno
fIcu cu shu.
M
AyItu cutI chI coj cuynInnu
fpunno fIcu cu shu.
FIyupu fubyu shu cushunnu jucu-
cu shunno fIcu cu shu.

18
Chuyno cumu fI cuf cufmI Tuytu
DIosgu cudu-nuntu Imun pIs
fufu shun munno cutI chengu.
Contfun cu nu tugu custI gun gumI.
ChIquej cujtugu Imun pIs fufu-
shun mun nmI cutI chengu.
Chuy nmI fufungu Iumuf cuntun
nusyun cu nu cho tIyuy cuj tu pIs.

19
T D fIyupu chuyu shu
muyu uywuf
juytu fej n fmI chuyu mon gu puj.
IIupun funumI IntI yugu mu nun
cuj-IpItu-puchu IntI yugu nun
cuj-Icumu
ISAIAS59
1071

N
59.20 Rom. 11.26.
O
0.3 Apoc. 21.24.
Tuytu DIostu fIspI tun gu puj fIyupu
munuy nI yoj cuycujtu fIcush-
pun.
20
T D cuyno nIn:
SuIbu cojmI SIon mun shumon-
gu puj.
Jucob pItu mIfuf-uywuj cunu
juchun cu nu pItu ufpIn tI cup-
tengu IIupun tumI suIbungu
nIf.
N
21
T D cuynmI nIn:
Nogugu puycu nu wun pufIu cufmI
contf tutu fufuyc.
ChuymI n: EspI fI tgu gumcu nu-
pItu munumI wIten gu chu.
Yuchu chI sh cu nu pIs gumcu nu pItu
munumI gongu cun gu chu.
Imuy pIs munumI gongu cun gu chu
gumcu nu pItu nI gumcu nu pItu
mIfuj cu nu pI tu pIs nIf.
Mushoj 3erusa!enpaj rimashan
0

1
T D cuyno nIn:
Jutu fIy Jefu su Ien.
AchquIgu chuyu mu shu numI.
Munuy nmI gumcho uchIc yuy cun.

2
Cuy puchu tugu chucujmI chupu-
cuf cu shu.
Nusyun cu nu tugu yunuu yuy cujmI
ItI cuf cu shu.
GummunmI Ichungu uchquIno
nogu chuyu mu sh puj.
Munuy nI yoj cush pIs gumcu nu-
wunmI cuycun gu puj.

3
shumon gu puj gumcho uchquI
cuycuj mun.
Ruycu nu pIs shumon gu puj gumcho
puchu wufujno uchIc yup tInmI.
O

4
Jefu su Ien, IchIf cuf Int fupu
sumuj fIcu chu cuy.
IIupunmI shun tu cuy cuf gum
cujmun uywuy c mun.
Wumfuy quI cu nu pIs cufu pI tumI
uywu mon gu puj.
WufmI wumfuy quI cu nu tu pIs
mufgu cuf c fIfmI upumon gu-
puj.

5
Gum puycu nutu fIcup tI quI cfuy-
quI pIs cushI cuy pItu uchIc-
yuypu uchIc yun gu fuj.
CushI cuy pItu shon guy quI pIs
ushuc-ushuc IIu fuj fIcu con gu-
puj.
Iumuf cho cujcu nu tu pIs fIyupu
cues tuj cu nu tumI upup mu-
shun quI puj.
Nusyun nIn cu nu cho Imu-uycun pIs
mus uIII cujtumI goycu shun-
quI puj.

Gum cujmungu fpu-fpumI

cum IIun cu nu wun juntuy cu-
mon gu puj.
Chuy funu cu nugu gofItu, InsIn-
sutu upumuf shumon gu puj
MudIun pItu, EfupItu, Sub pI-
tu pIs.
NIfcuf puycu nugu uImI fuy puj cu-
nutu fufu sh cu nu tumI wIIIu-
con gu puj.

7
Ceduf cho cuj uyshu cu nu tu pIs
gumpmI IIupuntu gutI mon gu-
puj.
NebuIot cho cuj cufnI cu nu numI
gumpu munuy nI quI cho cungu
uItuf cho nogutu gufu m nuy-
quI puj.
Chuy numI cungu nogupu gust puj.
Chuufu nogugu wus tu pIs mus
cuyuy IIu puj cunun pmI cumu-
c chI shuj.

8
PIcu nu tuj tuguy pucu tuyno
uywuf cuy c mgu?
PIcu nu tuj tuguy puIumu puu-
nun mun uywujno uywuf cuy c-
mgu?

9
Chuy cu nugu shun tu cu shu uywuf-
cuy c moj bquI cu numI.
ISAIAS59 , 60
1072

P
0.10 Isu. 54.78; Ium. 3.3133.
Q
0.11 Apoc. 21.2526.
R
0.14 Apoc. 3.9.
Nuupu puntun tu numI TufsIs
bquI cunu uywuy c mun.
Chuy bquI cu nugu wumfuy quI-
cu nu tumI gofIn tu wun gueIIuy-
nIn tuwun-cumu fIyupu cufu-
pItu upuy c mun.
Puycu nugu uywuy c mun Jefu su-
Ien cho fIyupu uImI fuy puj cu-
nutu fufu sh pItu udufu m nun-
pmI.
Nogugu IsfueI cu nupu Sunto
T D cuyc.

10
Nogugu fubyu cuf cufmI gumtu
custI guf.
CununmI Ichungu gumtu cuyu-
shtu musyu chI shuy quI.
ChuymI pefguy quI cunu juchu-
shu cuycuj tu pIs juc-I nusyun
funu cunu uIIchungu.
RuynIn cu nu pIs sIfbI shun quI puj.
P

11
Chucuypu junuj pu pIs puncuy quI-
cu nugu quIchu fuy cun gumI.
QuIchu fuy cungu Intfu nusyun-
cho Imu-uycu uIII cujtu pIs
upup mu shu nuy quI pmI.
Q
Ruycu nu pIs gufuy nIn cu nu wunmI
gum cujmun yuycu mon gu puj.

12
Gumcu nutu munu sIfbI shoj cuj
nusyun funu cu nugu IIIg chI-
shumI cungu.
Chuyno cuj nusyun funu cu nugu
ushuj pmI wuu chI shu cungu.

13
IIbu nu cho fIqu su cunu cuycuj-
tugu gummunmI upumongu.
Apumongu pnutu, ubetotu,
sIpfestu.
Chuy cu nugu cungu TempItu mus
cumu f chI nun pmI.
Chuy n pumI chuqu IIuch cu fu-
shun TempIogu fIyupu fIspI tu-
shu cungu.

14
Nucu chI shoj cu nupu wumfun cu nugu
fIspI tu shush puy quImI uupuy quI-
mun chuyu mongu.
Munu cuj mun chufu shoj cu nu pIs
IIupunmI
uupuy quI mun gonguf pu con gu-
puj.
R
Puycu nugu IsfueIpu Sunto T
D sIud nIn nIshun-
quI pmI.

15
Unuygu cuchu fI shumI qudu fuy-
quI.
ChIquI shumI cufuy quI.
Jupu IIuy quImI qudu fuy quI.
CununmI Ichungu nogu chufu-
shuy quI puj Imuy cu mu pIs uIII-
cho cunuy quI puj.
Pufu-sImfI cushI shu goy nuy quI-
pmI cumu c chI shuj.

1
IIupun nusyun cu numI uIIIn nIn
mIcuy nIn cu nutu upup mu-
shun quI puj.
Ruycu nu numI fIqu sun cu nutu
upup mu shun quI puj.
Chuu fugu tuntI yu cun quI pmI
nogu T D suIbu-
shoj cushtu,
Jucob fIspI tu shun Munuy nI yoj
DIos gumtu ImupI tu pIs jofgoj
cushtu.

17
RunsIpu fuquInmI upup mu-
shuy quI gofItu;
fyffupu fuquInnu gueIIuytu;
guefupu fuquInnu funsItu;
fumIpu fuquInnu fyffutu.
Juucu goyuy IIu numI cungu puj.
ISAIAS60
Jutun bbqui (Isu. 60.9)
1073

S
0.19 Apoc. 21.23; 22.5.
T
1.1 Mut. 11.5; Iuc. 7.22.
U
1.1~2 Iuc. 4.1819.
V
1.2 Isu. 57.18; Mut. 5.4.
AIII cujtu fufuy IIu numI cungu.

18
Mufcuy quI chgu wuu chI nu cuf
gupu f chI nu cu shun munumI
wIyu cun gu nu chu.
Nusyun nI quI chgu ushu c chI nu-
cuy pIs munumI cungu p nu chu.
Chuypu fuquengu cuffuI pefguy-
quI cu nu tumI SuIbu coj nIf
jutI chu pun quI puj.
Suwun puncuy quI cu nu tunu
AIubunsu nIf jutI chu pun quI-
puj.

19
MunumI nIstun quI p nu chu
junujpu IntI uchIc yu p shu nuy-
quItu,
nI quIIIu chucuypu uchIc yu p shu-
nuy quI tu pIs.
Nogu T D cushuj
Imuy cu mu pIs uchquI quIno.
Nogu Tuytu DIos nI quImI uchIc yu-
p shuy quI.
S

20
Nogu IntIno cuptmI munu
chucun gu nu chu.
Nogu quIIIuno cuptmI munu
chucun gu nu chu.
Nogu T D cushuj
Imuy cu mu pIs uchquI quI.
IIuquI cuygu yupuy munumI
cungu nu chu.

21
Mufcuy quI chgu uIII funu cu nu-
IIu numI tIyungu.
Chuy chgu puycu nu IIumI Imuy cu-
mu pIs tIyu con gu puj.
Puycu numI cuycun Iuntu sh
Iuntu pItu chIII guI moj cu nugu.
Puycu nu tugu quIqumI chufushc
munuy nI yoj cushtu juccu nutu
musyu chI n puj.

22
Chuy IchIc IIu cuycujmI wufun-
gunpu mIfun gu puj.
WuII cu IIu cuycujmI munuy nI yoj
nusyun cungu.
NogumI T D c.
NogumI cumu c chI shuj munu pIs
uyc IIu tunu chuyno cunun puj.
NIsh dIyupgu chuy n numI
cungu.
Israe!cuna sa!basha
cananpaj wi!!acushan
1

1
T D ucfu mu shu
cuptInmI
T D EspI fI tongu nogu-
cho cuycun.
Nogu tugu cuchu mu shu pobfI cu-
nutu uIII wIIIu cuytu wIIIu p n-
pmI;
T
IIuquI shu cuycuj cu nutu cushI cu-
chI n pmI;
pfsu cuycuj cu nutu IIbfInu cunun-
pnu wIIIu p n pmI;
cufsII cho wIch gu fuy cuj cu nu tu pIs
jofgu n pmI;

2
T D cuchu mu shu uIIItu
fufu nun puj chuyu mu shunu
cushuntu wIIIu cu n pmI;
U
contfun ch cu nutu uyItu cutI-
chI nun puj chuyu mu shun tunu
wIIIu cu n pmI.
Chuy n pIs Tuytu DIos cuchu mu-
shu IIuquI cuy cuj cu nutu shuc y-
chI n puj;
V

3
SIon cho IIuquI cuy cuj cu nutu
shogu n puj:
pengu cuy cu shunpu fuquIn cof-
nu tunu jutI p n puj,
IIuquI cuy cu shunpu fuquIn cushI-
cuytu tufI chI n puj;
wuguy cu shunpu fuquIn cushI cuf
cuntu nun puj.
ChuymI puycu nu tugu nengu puj
SInchI guefu cunu nIf.
Puycu nugu cuycun gu puj T
D munuy nI yoj cushuntu
juccu nutu musyu chI nun pmI.

4
Unuy juchu chI shun fug cu nu tu pIs
yupuymI uIIchungu.
ISAIAS60 , 61
1074

W
1.10 Apoc. 21.2.
X
2.2 Isu. 1.26; 62.12; Jef. 33.16; Eze. 48.35.
Unuynu juchu chI shun jutu suj wusI-
cu nu tu pIs yupuymI pefgungu.
Juchu shu cuycuj fug IIun sIud-
cu nu tu pIs jutu fu chen gumI.

5
Gumcu nu pu tugu juc-I nusyun
jpu funu cu numI uywuy quI cu-
nu tu pIs mIchI p shun quI puj.
Chuc fuy quI cu nu tu wun bus chuc-
fuy quI cu nu tu pIs ufup shun-
quI puj.

Gumcu nu tu numI T D
cfun cunu,
Tuytu DIos nIn chtu sIfbej cunu
nIshun quI puj.
Juc-I nusyun funu cu nupu Imu-
uycun wun pIs gumcu numI
qudun quI puj.
FIyupu chunIn cues tuj uduf nun-
cu nu tumI cumu f nuy quI puj
chufu cun quI puj.

7
Gumcu nu tugu fIyupumI ucu chI-
shu fuy quI,
ushIIIf-ushu shu fuy quI, fIyupu
munu cuj mun chufu shu fuy quI.
Chuy pI tumI nusyun nI quI ch nugu
Ishcuy cutIpu mustu fuj fIyupu
uIIItu chus quIn quI puj.
NIfcufnu Imuy cu mu pIs cushI shu-
IIunu goy cun quI puj.
8
Chuygu cungu T D cuyno
nIshun pI tumI:
Nogugu uIII fufuj cu nu tumI cuy.
Suwu cu nutu, wuu chI coj cu nu-
tugu chIqumI.
AunI sh nmI gumcu nugu pguy-
quItu chus quIn quI.
Gumcu nu wun Imuy cu mu pIs uIII-
IIu cunun ch puj contf tu tumI
fufu shun.

9
Gumcu nu pItu mIfuf uywuj cu nugu
muy nusyun ch pIs fIyupu
fejsI shumI cungu.
P-muy fIcuj pIs puycu nupgu
nengu
T D yunu pu shun funu cu-
numI nIf.

10
T D suIbu mu shumI.
IIupun ch pIs uIII chmI jofgu mu-
shu.
Chuyno yunu p mu shun pI tumI
cushIc.
AIm pIs fIyupu cushI cun.
Cunungu cuyc cusu fu nun puj msu
uIII fucu cu shu cuycuj nmI,
u cusu fu nun puj cuycuj jIpush
cumu f nun puj bIstI cu shu
cuycuj nmI.
W

11
ImunmI chuc fu cho mufu push-
tu mun,
weftu ch pIs ImunmI Iuntu chIII-
guIf wIun,
chuy nmI T D cumu-
c chengu fusun cuj uIII fufuy-
tunu yupuy guIIuy cu nun puj,
uIubun su cu nu tu pIs cuntu nun puj.
Chuy tugu IIupun nusyun funu cu-
numI fIcungu, wIyungu.
3erusa!enpaj
2

1
SIn, gumtu cuyush pmI
upIIu IIugu munu cucu sh chu.
Jefu su Ien, gumtu cuyush pmI
jumuy tu pIs munu tufI sh chu
Int fupu munu fuj uIII goyuy
cushun cu mugu;
Tuytu DIos munu fuj suIbu shu-
shuy quI cu mugu.

2
Intfu nusyun funu cu numI
fIcungu uIII IIu goyuy cu shuy-
quItu.
IIupun fuycu numI fIcu shun quI puj
munuy nI yoj cuycujtu.
Chuu fugu quIquIn T D
juc jutI tunu chufu p shun quI-
puj.
X

3
T D muquIn chgu
cunquI puj fuy jutI cu nun puj
cuycuj cof nu nmI.

4
Runu cunu munu numI yupuygu
Cuchu fI shu nIshun quI p nu-
chu.
ISAIAS61 , 62
1075

Y
2.4 Isu. 60.15; Ose. 2.23.
Z
2. Isu. 52.8; Eze. 33.
[
2.11 Isu. 40.10.
\
3.1~ Isu. 34.517;
Jef. 49.722; Eze. 25.1214; 35.115; Ams 1.1112; Abd. 114; MuI. 1.25.
Chuypu fuquengu T D
fIyupu cuyu shun nIshun quI-
p numI.
TIyu shuy quI puftI tu pIs munu numI
IIIg chI shu nengu nu chu.
Chuypu fuquengu Tuytu DIospu
mujun nengu numI.
Y

5
ImunmI juc msu muju chu cun
jIpush wun,
chuy nmI DIosgu puypunu cunuy-
quI puj shun tu shun quI puj.
Tuytu DIosgu cushI shumI cuycun-
gu puj wufmIn wun funun
cushI shu goyu shunno.

Jefu su Ien, cufu Iu fuj pefguy quI-

cu nu munmI fIcu chu coj cu nutu
chufushc.
Z
Puycu nugu chucuypu junuj pu pIs
munu chuwuy pumI nIfcuy cungu:
T D sIfbej cu nugu umu
upIIu cuy c fIy chu.

7
Jefu su Ientu uIIchu chIytu ushu-
nun cumu;
Intfu nusyun funu cunu fIspI tu-
nun cumu
Tuytu DIos jumuy cu nuntu umu
djuy chu.

8
T D munuy nI yoj cush-
punmI jufu fun. Jufuf nIfun:
Munu numI Imuy pIs cumu c chI-
sh nu chu
fguy quItu chIquI shoj cunu upucu-
nun tugu,
nI ucuf fufu shuy quI bnuy quItu
juc-I funu cunu upucuf cu nun-
tu pIs.

9
Chuypu fuquengu quIquI quI cu-
nu numI mIcuy nI quItu shun tuf
mIcun quI puj.
bus nI quI cu nu tu pIs puIIuf shun-
tun quI puj.
Bnutu fufu shuy quI tu pIs quIquI-
quI cu numI upun quI puj.
Chuyno fufush puy quI nogutu
uIubu mun quI puj fIspI tdu
TempIpu suwun fufI cho.

10
SIudpu suwun puncu cu nupu
IIoj shIy-IIupu!
Runu cunu pufI nun puj nnItu
ufuy!
Jutun nnItu ufuy-IIupu.
NnI cho fumI cunu cuycuj tu pIs
jItufIy-IIupu.
IIupun nusyun funu cunu musyu-
nun puj seuItu juwIy.

11
Cuy puchu cho juc cuchu pItu juc
cuchu cu mumI
T D SIn sIudtu
wIIIu chI shu:
SuIbu shoj nI quegu chuyu mu shu-
numI.
Juccu nupu munuy nIn cho cuycujtu
guechuf cufmI
Tuytu DIosgu ucfu shun cu nutu
shun tuy c mun nIf.
[

12
IsfueI cu nupu jutIn tugu Sunto
funu cunu,
T D suIbu shun funu-
cunu nengumI.
Jefu su Ien tu numI FIyupu cuyuy
sIud,
Munu cuchuy cu shun sIud nengu.
Contra cajcunata
Tayta Dios castigashan
3

1
Juc funumI Edom cho cuycuj
Bosfu sIud pItu uywuy c mun.
\
Rpun pIs pucu mun tII shu
uywuy c mun.
AchIc yuypu uchIc yuy cuj fpun
jutI shu uywuy c mun.
Puygu fIyupu munuy nI yojmI
uywuy c mun.
PIfuj chuy uywuy c mgu?
Nogu IIupun tu pIs uIII uffIg IujmI
uywuy cm.
ISAIAS62 , 63
1076

]
3.3 Ium. 1.15; JoeI 3.13; Apoc. 14.20; 19.15.
D
3.3 Apoc. 19.13.
E
3.5 Isu. 59.16.
F
3.9 Deut. 32.1112.
G
3.10 Deut. 32.1525.
H
3.12 Exo. 14.21.
SuIbu n p pIs munuy nI yoj
cuycujmI uywuy cm.

2
ImunIf tuj fpuy quegu bustu
bnu puj IIuch cujtu pIII chI pu-
shuno pucu cuycun?

3
Jupu IImI bustu IIuch cujno
contf cu nutu ushushc.
]
MunumI pIpIs yunu p mu shu chu.
FIyupu fubyu shumI contf cu nu-
tugu IIuchcuf-ushushc.
FIyupu oIIgu shumI IIupI fIshc.
ChuymI yuwuf nengu fp mun
pIII chI p mu shu.
Rp tu pIs yuwuf tII shu.
D

4
Nogugu muynumI yufpuy cuf juc
junuj IIupun pItu jusgu n puj.
Acfu sh funu cu nutu suIbu n puj
cuj chuyu mu shu numI.

5
RIcu chu cu fIshp munumI pItu pIs
fIcu f chu yunu p m nun puj
shumojtu.
Yunu p m nun puj pIpIs munu
cuptIn uImI fu shu fIcu cuf.
Ichungu quIqumI munuy nI yoj
cushp IIupun ch pIs uIII IIoj-
shIshc.
Rubyu IIu wunmI IIupuntu ushu-
fIshc.
E

FIyupu fubyu shu cush pmI

nusyun cu nu tugu IIupI fIshc.
FIyupu oIIgu shu cufmI IIIgu fu chIshc.
Yuwuf nIn pIs yucu n fmI
pumpupu uywu shu.
Israe!paj Tayta Dios a!!i cashan

7
Nogugu T D cuyu p coj
cushun tumI pufIuytu mun.
T D nogun ch puj Imu-
uycu tu pIs fufu shumI.
IsfueI funu cu nutu fIyupumI cuyu-
pu shu.
Cuyu coj cush pun yunu p mu shun-
pI tumI puytu uIubuytu mun.

8
Tuytu DIosgu nIfun: Puycu nugu
ucfu sh funu cu numI.
Puycu nugu munumI gonguy cu-
mun gu chu.
ChuymI Tuytu DIosgu suIbufun.

9
IIupun ucuy cu nu pI tumI funu cu-
nu tugu suIbufun.
Puycu nutu suIbu nunpgu munumI
unjII nIn tu chu cuchu mu fun.
Chuypu fuquengu quIquIn Tuytu
DIosmI cuyu p coj cush pun
puycu nutu suIbufun.
F
PuymI jutuf cu chIsh pun mufgu-
cuf cuf shun tu shu.
Imuy pIs chuy nmI yunu pu shu.

10
Chuy pIs puycu nugu Tuytu DIospu
contfunmI fIcu cu fun.
ChuymI Sunto Tuytu DIostu
fubyu chI fun.
Chuy n pumI Tuytu DIosgu puycu-
nu puj fubyu cuf cu fun.
NIfcuf contfun fIcu cuf custI gu-
fun.
G

11
Chuy fmI puycu nugu yufp fI-
fun unuy wutu cu nu cho Imuno
cushun tu pIs,
MoIses cushun wIchun Imuno
Tuytu DIos suIbu shun tu pIs.
ChuymI nInu cu fun:
Muytuj uysh funno cuj MoIses-
wun ucfu shun cu nutu Iumuf-
pItu suIbuj DIos?
Muych tuj cuycun MoIses mun
Esp fItu Suntuntu chufgu?

12
Muych tuj cuycun fIyupu
munuy nIn wun MoIsestu
yun'guj?
Muych tuj cuycun Imuy cu mu pIs
fejsI shu cunun puj
Iumuf yucutu Ishcuy mun fuquI fej
DIos?
H

13
Muytuj ucfu shun cu nutu Iumufpu
psu chej?
Muytuj chun yuj jIfcupu cuwu-
IIutu munu IIuch cu cuyIIupu
ISAIAS63
1077

I
3.14 SuI. 77.20.
J
4.1~3 Exo. 19.1618; Jue. 5.45; Hub. 3.315.
K
4.4 1Cof. 2.9.
psu chejno ucfu shun cu nutu
pushu moj?

14
Uywu cunu guechwu pumpu-
mun chuyuy cuf uIII guewu cho
cushI cu shun nmI
T D EspI fI tun pIs
jumuytu tufI chI fun.
Chuyno uIII jumu nun pmI ucfu-
shuy quI funu cu nu tugu pushu-
mu fuy quI.
munuy nI yoj cushuy quItu muy-
chuy ch pIs pufIu shu.
I
Yanapnanpaj

15
Tuytu DIos, fIyupu fIspI tdu
puftI cho tIyuy cu shuy quI sy Iu-
pItu-puchu fIc fu muy ufI.
Muytuj fIyupu cuyu coj cuynI quI-
wun munuy nI yoj cuynI quegu?
ImunIf tuj nogu cu nu tugu munu
yufp mun quI nu chu?
Nogu cu nu tugu munu nu chu cuyu-
p mun quI?

1
GummI cunquI nogu cu nupu
pupn!
Abfuhum munumI wumf chu
cunquI nImup tIn pIs,
Jucob nogu cu nutu munu yufp-
mup tIn pIs
T D, gumIIumI cunquI
nogu cu nupu pup ngu.
Imuy pIs nogu cu nutu yunu p mgu
gumIIumI cunquI.

17
T D, ImunIf tuj cumu c-
chIsh cun quI munu shuy quItu
fufuy cu sh pItu gonguy c fI-
npgu?
ImunIf tuj mununu fIspI tu n puj
shon g cu nu tu pIs jucn mun
tIcfu chIsh cun quI?
Acfu shuy quI funu cunu cuycup-
tgu, sIfbI shoj nI quI funu cunu
cuycup tgu cuyu p mush puy quI
yunu puy cu muy ufI.

18
Acfu shuy quI funu cu nugu goycu-
shuy quI nusyun cho wuIIcu
wutu IIumI tIyu shu!
Cunungu contf cu numI TempIuy-
quItu pusuypu gunfuy c chIn.

19
ChuymI nogu cu nugu cuyc
Imuy pIs munu mundu shuy quI
nusyun funu cu nu nnu,
Imuy pIs munu uIubu shoj funu cu-
nu nnu.
4

1
OjuI syIutu quIchu fIf uf-
mun quI mun.
RIc fI shush puy quI puntu cu nu pIs
chuc chun munmI.
J

2
Contfuy quI cu nu tugu ojuI uf-
mush puy quI nInu fupuf cushu-
cu nutu ushu fI shunno fufu fIn-
quI mun,
yucu tu pIs nInu tImpu fu chI shunno
fufu fIn quI mun.
Chuu fugu chuy contfuy quI cunu
musyun munmI p cushuy quI-
tu pIs.
Juc-I nusyun funu cu nu pIs
uupuy quI chgu munchu fIf
sIcsIc yun munmI.

3
Uf mush puy quI fIyupu munchu-
fIy p cu nu tumI fufu fuy quI.
Gum uf mup tI quI puntu cu nu pIs
sIcsIc yu funmI.

4
Unuy pItu-puchu pIs munumI
muyush c cu nu chu gumpItu
mus jucgu dIos cushuntu.
Chuy tugu munumI wIyush c cu-
nu chu.
MunumI pIpIs fIcu shu chu yfu-
coj cu nutu dIos cunu yunu pu-
shuntu.
K

5
Gumgu munun quI pIpIs cushI shu
uIII cujIIutu fufu nun tumI.
Chuy n pIs munun quI gum munu-
shuy quItu fufu nun puj yufpu-
chu coj cu nu IIu tumI.
Gumgu fubyu cuf cush cun quI
juch cu nu pI tumI.
ISAIAS63 , 64
1078

L
4.8 Isu. 29.16; 45.9; Jef. 18.16.
M
5.1 Rom. 10.20.
N
5.2 Rom. 10.21.
O
5.4 Iev. 11.7;
Deut. 14.8.
Unuy pItu-puchu numI gumtu
fubyu chIf juchu fufuy IIu cho
nogu cunu cushc.
Imun pu fuj nogu cu nugu suIbu-
c mun?

Nogu cu nugu IIup pIs cuyc gunfu

funu nmI.
AIIItu fufu sh cu nu pIs gunfu
fpu nmI cuycun.
IIupu n pIs cuyc gufwush tuf ju
yugu shu nmI.
Juch cu numI wuyfu upuj n pIs
munu uIII mun chuyuy c chI-
mun.

7
PIpIs munumI cunchu gumtu
udufu shgu.
PIpIs munumI yufpu chu cun chu
gummun yfu cu mu nunpgu.
Chuy pI tumI nogu cu nu pI tugu
pucu cuy cush cun quI.
Juchu fufu sh cu nu pI tumI cuchuy-
cu mush cun quI pIs.

8
Imuno cushu cupt pIs T
D gummI cunquI nogu cu-
nupu pup ngu.
Nogu cu nugu c mItu IIu pI tumI.
GumnumI cunquI muncu
fufuj.
L
IIupu n pIs c gum fufu mu shu-
IIuy quImI!

9
Tuytu DIos, umu fIyupugu fubyu-
cuf cuy chu ufI.
Juch cu nu tu pIs umu pufu-sImfIgu
yufpu fuy chu ufI.
Nogu cu nugu ucfu shuy quI funu-
cu numI c!

10
RIspI tdu sIud nI quI cu nugu
chun yuj mun tIcfu shumI
cuycun.
Jefu su Iengu pusuypu juchu shu
fug IIunmI cuycun.

11
Unuy uwII cunu udufu shu shuy quI
cuyuy IIu puj wusI quI tu pIs
nInu fupufmI ushu cuf cu shu.
Mus cuyuy IIu puj cujcu nu tugu
IIupun tumI IIIgu fu chI shu!

12
Chuyno fufu shu cuycup tIn pIs
munu chu Imutu pIs fufun quI
Tuytu DIos?
Chuyno fufu shu cuycup tIn pIs
upIIu chu fuj cucun quI?
Chuy n IIu chu Imuy pIs fIyupu
IIuquI cu chI mun quI?
Contran cajcunata
Dios castigananpaj cashan
5

1
Nogu puj munu yufpu chu coj-
cu nu tumI yufI pushc.
Munu ushI muj cunu tufI m nun-
pmI cumu c chIshc.
M
Nogu mun munu yfu cu moj
nusyun funu cu nu tumI
Shumuy! CuychmI cuyc!
nIshc.

2
Contf fIcu coj funu cu nu tumI
wItI mu nun puj
goyuy-goyuy muqutu mucyu-
fushc.
Chuy funu cu nugu quIquIn cunu
munu shun n IIumI
IIutun cumI nupu uywuf cuy cun.
N

3
Chuy funu cu nugu Imuy fupIs
fubyuy c chI munmI.
Weftu cu nu chmI dIos cu nu puj
sucfIfIsyu uywu cu nutu chufun.
IudfI IIu pItu pefgu shun uItuf-
chmI InsIn su tu pIs fupu chIn.

4
Runu cunu pumpu fuy cu shun cu nu-
chmI puycu nugu jumu fun.
Puc pu cu nu chmI chucuy cu nu pIs
wufun.
Puycu nugu cuchI uychu tumI mIcun.
O
Gunfu y chI coj unImuI cu nupu
uychun tumI cuIdu muncun cu-
nu wun pIs yunu cun.

5
Puycu nugu wuquIntu nIn: Amu
wItI muy chu. Nogu tugu umu
yutu muy chu.
ISAIAS64 , 65
1079

P
5.10 Jos. 7.2426.
Q
5.12 Isu. 66.4; Jef. 7.13.
Nogu cu nugu DIos ucfu shun
juchuy nujmI cuyc nIf.
Chuy funu cu nugu munu upIypu
nInu futup tIn
sengu mun gosh tuy chuyuf gosh-
g chI shun nmI fubyu chI mun.

Chuy funu cunu Imun pIs fufu-

shungu IIupunmI nogupu
uup cho IsquIf bI fuy cun.
ChuymI custI g nI IIu tugu munu
cuchu sh chu.
Puycu nu tugu custI gu shuj

7
quIquIn cu nupu juchun pItu,
tuytun cu nupu juchun pI tu pIs.
Puycu nugu puntu cu nu cho InsIn-
su tu pIs fupu chIn.
Puytush Imu cu nu ch pIs duIu-
cu nutu udufuf fubyu chI muj.
Chuy pI tumI Imun pIs fufu-
shunmun-tupu custI gu shuj.
T c/uyno nis/u.
Bindisyunta gonanpaj
Tayta Dios aunishan
8
T D cuyno nIn:
Juc suftu IIu tu pIs uIII bustu
tufIy cuf funugu nIn:
Munu fmI mutu sh chu. Wuyuy-
cun fmI nIf.
Chuy n IIumI nogu pIs fufu shuj
wuII cuj IIu cuycuj sIfbI muj n-
cunu-fuycu.
MunumI ushujpgu IIIg chI sh-
f chu.

9
IsfueI pItu mIfuj cu nu tumI, Jud-
pItu mIfuj cu nu tumI ucfu shuj
uchcu puntu yoj nusyun cho
tIyu nun puj.
Chuy sIfbI muj cu nu numI chuy
nusyun cho tIyungu.

10
Nogutu yfu cu muj funu cu nu pumI
Sufn guechwu pumpu chmI
uyshun cunu mIchI cu nun
cungu.
Acof
P
guechwu pumpu ch numI
wcun cunu tIyungu.

11
Ichungu nogutu gumcunu cuchuy-
cu mush cun quImI.
RIspI tdu jIfc tu pIs gonguy cush-
cun quImI.
Gumcu nugu uIII suftItu tufI chI coj
dIos puj nIfmI gufuy cun quI.
AIII dIst nutu tufI chI coj dIos-
pmI nIf bnu tu pIs jIchu puy-
cun quI.

12
Chuy pI tumI gumcu nupu dIst-
nuy quegu cungu subII wun
cuchuypu wuu chI c nuy quI puj.
Chuyngu psu shun quI puj nogu
gumcu nutu guyup t pIs munu
wIyu cu shuy quI pI tumI,
wIIIu pup t pIs munu tuntI yu cu-
shuy quI pI tumI.
Gumcu nugu munu munu sh
cujtumI fufush cun quI.
Nogu munu munu sh cujtumI
ucfush cun quI pIs.
Q

13
ChuymI T D cuyno nIn:
SIfbI muj cu nupgu mIcu nun puj
cungumI.
Gumcu numI Ichungu yufguy cho
cunquI puj.
SIfbI muj cu nupugu upunun p pIs
cungumI.
Gumcu numI Ichungu yucu nuy pItu
ucun quI puj.
SIfbI muj cu nugu cushI con gu pmI.
Gumcu numI Ichungu penguy cho
cunquI puj.

14
SIfbI muj cu nugu IIupun shon gunpu
cushI cufmI cuntun gu puj.
Gumcu numI Ichungu fIyupu
IIuquI cuf ucuf wugun quI puj.

15
SIfbI muj cu nu tugu mushoj jutI-
tumI chufu p shuj.
Gumcu nupu jutI quI tumI Ichungu
fImun gu puj pItu pIs muIdI syu-
nush pun.

1
PIpIs cuy nusyun cho bIndI syuntu
goj cgu nogupu jut chmI
bIndI syuntu gongu.
ISAIAS65
1080

R
5.17 Isu. 66.22; 2Ped. 3.13; Apoc. 21.1.
S
5.19 Apoc. 21.4.
T
5.21 Jef. 31.5; Ams 9.14.
U
5.25 Gen. 3.14.
V
5.25 Isu. 11.69.
W
.1 SuI. 11.4; Mut. 5.34; 23.22.
X
.1 Mut. 5.35.
Y
.1~2 Hech. 7.4950.
PIpIs cuy nusyun cho fusunpu
cujtu jufush pun nogupu jut-
chmI jufungu.
Chuyno cungu unuy ucu shun-
cunu gongu cu shu cuptInmI.
Chuy cu nu tugu gongush c numI.

17
Sumuj wIyu muy.
NogumI cumuj uyw syIutu y
cuy puchu tu pIs mushojtu.
R
Unuy cujcu nugu gongu cu shumI
cungu.
Chuy tugu munumI pIpIs yufpun-
gu p nu chu.

18
Rufu n puj cuycujpgu Imuy cu mu-
pIs fIyupu cushIcuy-IIupu.
Mushoj Jefu su Ien tumI cumu-
shuj chuy cho fIyupu cushI cuy
cunun puj.

19
Jefu su Ienpgu quIqu pIs cushI cu-
shmI.
Acfu sh funu cu nu p pIs fIyupumI
shon g chgu cushI cu shuj.
Puycu nugu munumI wugun gu nu-
chu.
NI IIuquI cuy pIs munumI cungu-
nu chu.
S

20
Chuy chgu wumfu cu nu pIs yufIf cu-
IIufgu munumI wuon gu nu chu.
AuquIn cu nu pIs cuwungu uIII
wuuypu wuu nun yujmI.
Puchuc wutu yoj cuycu shun cho
wuofgu wuongu msu IIu fuj
cuycush punmI.
Munu fuj puchuc wutu mun pIs
chuyu IIuf wuoj tugu muIdI-
syu n dumI cushu nengumI.

21
Runu cu nugu wusIntu ufuf cu chIf
chuy chmI tIyungu.
bustu Iuntuf wuyuy nIn tu pIs
mIcon gumI.
T

22
WusI tu pIs ufongu quIquIn pmI,
munumI juc funu tIyu nun p-
nu chu.
bus tu pIs munumI Iuntun gu chu
wuyuy nIntu juc funu mIcu nu-
IIunpgu.
Guefu cunu unuy cumu munu
chuquI shun nmI ucfu sh funu-
cu nu pIs unuy cumu cuwungu.
Acfu sh funu cu nugu ufuf tufI shun-
wunmI cushI shu goyun gu puj.

23
Puycunu munumI yungu IIupgu
ufon gu chu.
Wumfun cu nu pIs munu fuj uuquIn-
yufgu munumI wuon gu chu.
Chuyngu puycunu cungu nogu
bIndI syuntu gosh funu cu nu-
pItu mIfuj cush punmI.
Puycu nu pItu mIfuf uywuj cu nu pIs
chuy nmI cuwun gu puj.

24
Puycunu munu f pIs muu cu mup tInmI
Nogugu muynu yunu puy c shuj.
Munu f pIs fImuytu ushup tIn
Nogugu muynumI wIyu shunu
cuyc shuj.

25
Uyshu wun utoj pIs juc puchu IIu-
chmI goyungu.
IIyun pIs wcu nmI guewutu
mIcongu.
CuIe bfu numI uIIputu mIcongu.
U
RIspI tdu jIfc chgu uIII goyuy-
IIu numI cungu.
V
T c/uyno nis/u.
Tayta Diosta mana
rispitajcuna imano cashanpis

1
T D cuyno nIn:
SyIugu jumu nmI.
W
Mundu uIIpu numI chuqu IIuch-
cu f nun.
X
Chuyno cuycup tgu muych fuj
wusItu ufuchI p mun mun?
Muych fuj jumuy cu n puj fufu-
chI p mun mun?

2
IIupun tu pIs nogumI fufushc.
Chuy n pumI IIupun pIs cuycun.
Y
T c/uyno nis/u.
ISAIAS65 , 66
1081

Z
.4 Isu. 65.12; Jef. 7.13.
[
. Apoc. 16.17.
\
.7 Apoc. 12.5.
Chuy pIs nogugu cuyu puf
yunup,
pobfI cujtumI, IIuquI shu cuycuj-
tumI,
Nogu nIsh cu nutu munchu pu cuf
cumIej cu nu tumI.

3
WuquIn funu cu numI Ichungu
udufu mush pun tfutu fupu chI-
nun puj pIsh tun.
Runu-musIn tu pIs wuu chIn.
Uyshutu nogu puj pIsh tun.
AIIgu tu pIs cuncuntu mIIIuypu
wuu chIn.
ChuquI mIcuy offen dun cu nu tu pIs
nogu puj chufun.
NIfcofgu cuchIpu yuwuf nIn tu pIs
chufun.
Adufu mush pun InsIn su tu pIs fupu-
chIn.
NIfcofgu duIu cu nu tu pIs udufun.
Chuyno meIu nuy puj cu nutu fufu-
nun puj ucfuj cu nugu
chuy cu nutu fufush pun fIyupu
cushI cun.

4
Chuyno fufuj cu nupgu nogu pIs
ucu nun pmI ucfu shuj.
ChuymI puycu nu mungu fIyupu
munchu cu shun cujtu fuj chuyu-
chI shuj.
Chuyno cununpgu cumu c chI-
shuj
guyup t pIs munu wIyu mu shun pI-
tumI,
wIIIu pup t pIs munu tuntI yu cu-
shun pI tumI.
Puycu nugu munu gustu sh
cujtumI fufu shu.
Nogu munu munu sh cujtumI
ucfu shu pIs.
Z

5
T D nIshuntu munchu coj-
cu nugu
puy nIshuntu wIyuy-IIupu:
Nogutu fIspI tu mu shuy quI pItu
chIquI shoj, gutI cu ch shoj
mufcu-musI quI cu nugu
usIp shush puy quI nIfcuy cun:
M T D munuy nIntu
musyu chI m shun.
M ucush puy quI pIs cushI shu
goyuy nIf.
Ichungu chuyno nIshoj cunu
fIyupu penguy chmI cungu puj.

MusquI wIyuy-IIupu sIud cho

gupu fuypu fImuy c mu shuntu.
WIyuy-IIupu quIquIn TempIu ch pIs
gupu fuypu fImuy c mu shuntu.
WIyuy-IIupu fufu shunmun-tupu
contf cu nutu nogu Imuno
custI guy cu sh tu pIs.
[
Mushoj 3erusa!n
yurinanpaj cashan

7
Guesh yu cu nun puj munu f-
pIs nunuy chufIp tInmI oIIgu
wumfutu IIIuj pItu guesh yu cu fI-
shu.
\

8
PIIIugu wIyu shu chu fuj Imuy IIu-
pIs chuyno cushuntu?
PIIIugu fIcu shu chu fuj Imuy IIu pIs
chuyno psu shuntu?
Juc junuj IIu cho mIfun mun chu fuj
juc nusyun puj uypuj puj?
Juc yufIy IIu cho yufI fIn mun chu-
fuj juc nusyun puj uypuj?
Chuy nmI SIongu nunuy chufIf-
cu shun fu
wumfun cu nutu guesh yu cu fI shu.

9
YufI nun puj nogu cumu c chej
cuycufgu Imun pu tuj mIch-
mun cufun yufI nuntu?
T
c/uyno nis/u.

10
Jefu su Ientu cuyuj cujcu nugu
IIupuy quI puywun IwuI cushI cuy.
Puypuj wugu shu cush puy quegu
IIupuy quI puywun IwuI cushI cuy.

11
PuynumI mumuy quI n pIs
mIcuytu gufujno juucu goy chIf
cushI cu chI shun quI puj
gumcunu sucsu shuno cunuy quI yuj.
ISAIAS66
1082

]
.22 Isu. 65.17; 2Ped. 3.13; Apoc. 21.1.
D
.22 Jef. 31.3536.
12
Chuyno cununpgu T D
nIn:
NogumI cumu c chI sh puj muyu
uypu IIu chuyujno
Jefu su Ien cho uIII goyuy cunun puj.
Chuy nmI Jefu su Ien mungu juc-I
nusyun cu nupu Imu-uycun pIs
muyu chuyush pun yuycoj n fuj
uypu IIunpu chuyun gu puj.
Chuu fugu Jefu su IenmI gumcu-
nutu gufu shun quI puj.
PuymI mufgu f shun quI puj.
Gonguf nIn mun jumuf cu chIfmI
cuyu shun quI puj.

13
ImunmI wumfuntu mumun shogun,
chuy nmI gumcu nutu nogugu
shogu shuy quI puj.
Jefu su Ien chmI uIII goyuy tu pIs
tufIn quI puj.

14
Chuyno cuycujtu fIcush puy quegu
fIyupumI cushI cun quI puj.
Tumyu wIchun juchu chIII guej-
n fmI cuef puy quI cu nu pIs
fIcu congu.
T D munuy nIntu
musyu chengu puytu sIfbej cu-
nu tugu.
Puypu contfun cujcu nu tu numI
fubyuy cu shuntu musyu chengu.

15
T D nInu futu tuy cuj-
chmI chuyu mon gu puj.
Cuff tun cu nu pIs cuycun shucu-
cuy wuyfu guch wuy cuj nmI.
Puygu fIyupu fubyu shu cush-
punmI nInu futu tuy cuj wun fuj
funu cu nutu custI gun gu puj.

1
T D IIupun funu cu nu-
tumI nInu wun custI gungu.
Esp duntu uptu cuf cufmI IIupuntu
jusgun gu puj.
Chuy n pumI T D custI gup-
tIn uypu IIu funu wuon gu puj.
17
T D cuyno nIn: GutI nuy-
IIunpu weftu cu nu mun uywu nun puj
IImyu yuy cuj cunu, cuchI uychutu, ucush
uychutu mIcoj cunu, u Imu unImuI tu-
pIs gunfu cujtu mIcoj cu nugu IIupunmI
IIIg chI shu cungu.
18
Nogu musymI
Imuno fufu shun tu pIs Imuno yufpuy cu-
shun tu pIs. Chuyu mon gu p numI IIupun
nusyun funu cu nutu, Imu fImuytu pufIuj-
cu nu tu pIs juc puchu mun shun tu n puj
junuj. Puycu numI shumush pun Imuno
munuy nI yoj cush tu pIs fIcu mun gu puj.
19
NogumI seuItu fIcu chI shuj. WuquIn-
tugu juc-I nusyun cu nu munmI chuyu-
chI shuj. Chuyungu TufsIs mun, IIbIu mun,
IIdIu mun, (chuy nusyun cho tIyuj cu nugu
fIyupumI yuchun Ichu wun IIIu puytu),
TubuI mun, GfecIu mun. WuquIn tu numI
chuyu chI shuj fIyupu cufu Iumuf cuntun-
cho cuycuj nusyun cu nu mun pIs. Chuy
nusyun funu cu nugu munumI Imuy pIs
wIyu shu chu cushu nogu puj pufIujtu.
MunumI fIcu shu chu cushu munuy n wun
fufu sh cu nu tu pIs. Chuy mun chuyuj cu-
numI munuy nI yoj cushtu chuy nusyun-
cu nu cho wIIIu con gu puj.
20
Gumcunu
custu cujtugu IIupun tumI Intfu nusyun-
cu nu pItu pushu mon gu puj. Shumon gu puj
cuwu IIu wun, cuff tu cu nu wun, wIntuypu
upunu undus cu nu wun, mIu cu nu wun,
cum IIu cu nu wun pIs. RIspI tdu jIfc
Jefu su Ien cho puycunu cungu nogu-
puj offen du nmI. IImyu wIu cu nu-
wun offen dutu TempI mun IsfueI cunu
upumu shun nmI cungu. Nogu T
D chuyno nIshc.
21
Puycu nu tumI wuquIn tugu ucfu sh puj
cfu cunu cunun puj, cfu cu nutu yunu puj
Iev funu cu nuno TempI cho ufunun puj.
Nogu T D chuyno n.
22
Mustu pIs T D nIn:
Mushoj sy Iu tu wun mushoj puchutu
]

cumu n puj cuycuj cunu Imuy cu mu-
pIs munu ushu cuj
cushun nmI gumcu nu pItu mIfuj-
cu nu pIs cungu.
JutI quI pIs Imuy cu mu pIs yufpu shu
cungu.
D
ISAIAS66
1083

E
.24 Muf. 9.48.

23
Cudu quIIIumI, IIuIIu quIIIu
cushun junuj cho,
cudu semnu, sbudu jumuy
junuj ch pIs
IIupun funu cunu shumon gu-
puj nogutu fIspI tu mush pun
uup cho gonguf pu cu nun-
puj.
Nogu T
c/uyno ne.

24
Chuyno shumush punmI fIcun gu-
puj
Nogupu contf jutu fej cu nu tugu
wuu shu cufcuy cujtu.
Chuy funu cu nutu mIcoj cufu cu-
nugu munu wuojmI.
Rupuj nInu pIs munu Imuy pIs
upejmI.
E
Chuygu IIupun funu cu nu p pIs
fIyupu meIu nuy pmI cungu!
ISAIAS66
1084
Ga!!aycunan
1

1
Cuy IIbfu chgu wIIIu cuy cun
HIIcIuspu wumfun Jefemus wIIIu-
cu shun pmI y fufu shun pmI. Jefe mIusgu
cufun cfu custu pItu mIfuf uywujmI.
Puygu Benjumn tfbu tIyu shun Anutot
mufcu chmI tIyu fun.
D

2
Amonpu wumfun
Josus
E
chuncu quIm sun (13) wutunu
Judpu fuynIn cuycup tInmI Jefe mIus-
tugu wIIIu cu nun puj T D wIIIu pu-
fun.
3
JosIuspu wumfun JoucIm
F
Judpu
fuynIn cushun wIchun pIs Tuytu DIosgu
Jefe mIustu wIIIu puy cu funmI. JosIuspu
jucuj wumfun Sedequus
G
chuncu juc (11)
wutu mun uywuj pIchgu quIIIunu Judpu
fuynIn cushun wIchun cu mu pIs wIIIu puy-
cu funmI. Chuy wIchunmI Sede quIustu,
Jefu su Ien cho tIyuj funu cu nutu juc-Imun
pfsu upucu fun.
3eremiasta Tayta Dios gayashan
4
T D guyuf cu muf cuyno
nImu fun:

5
Mumuy quIpu puchun cho munu-
f pIs yufIp tI quI gumtugu
muynumI fejsIshc.
Munu f pIs mumuy quI guesh yu cu-
shup tI quI muynumI ucfuf.
Gumtugu muynumI dIst nuy quItu
gof nusyun cu nu puj pfoftu
cunuy quI puj.
H
3eremas
Imutuj psun IIupunpIs munu uIIInu IIojshIpmuptInchI?
Tuytu DIosnInchmunchu uywunchI o puypItu gueshpIcunchchu?
Pitaj caran? Jefemus nInun cuycun Tuytu DIos uIII mun chufun nInunmI. Puy cufun Jefu-
su Ienpu sefcun cho cuycuj tucshu IIu Anutot mufcu pI tumI. Cfu fumIII yumI cufun. Tuytu DIos
guyu shun fugu wumfu msu IIumI cuycu fun. Ichungu Tuytu DIos nIshuntu IIupun tumI wIIIu cu-
fun chuscu chuncu (40) wutun tIn.
Maych taj wi!!a cu ran? Tuytu DIospu wIIIu cuy nIntu Jefemus wIIIu cu fun Jud nusyun cho
cuycuj Jefu su Ien chmI.
Imay taj wi!!a cu ran? Tuytu DIospu wIIIu cuy nIntu Jefemus wIIIu cu fun JoucIm y Sedequus
Judpu fuynIn cushun-wIchunmI (626585 u.C.). Chuy wIchun Jud nusyun funu cu nu tugu
EgIpto y BubI Io nIu nusyun funu cunu chufI cuf cuytu munuy cu fun.
Imataj caycan cay !ibru cho? Cup tuIo 125 cuycun Jefemus wIIIu cu shun y uftItu fufu-
shun cunu. Chuyno uftItu fufush punmI musyuy c chI fun munu pIs uyc IIu tunu Jud y Jefu su Ien
funu cunu custI gu shu cunun puj cushuntu. Jud funu cu nugu munumI Tuytu DIos munu shun n-
chu cuwuy cu fun. Chuypu fuquIn juc-I nusyunpu dIos nIn cu nutu udufuj. Pusuypu Tuytu DIospu
contfunmI fIcu cu fun. Tuytu DIos IIu mun yfu cu nunpu fuquIn juc-I nusyun funu cu nu wun
pufIu cu fun. Tuytu DIos wun contftu fufu shuntu munu cumIIy cuf pIs Jud funu cu nugu yufpuj
Jefu su Ientu y TempIuntu IIIg chI nuntu Tuytu DIos munu cumu c chI nun puj cushuntu.
Cup tuIo 2645 fImuy cun fImfu wIIIu cu shun cunu cumII cu shun puj. Chuy chmI fImuy cun
yupuy mushoj contf tu tunu fufu nun puj cushuntu (3033). Cup tuIo 4651 fImuy cun nusyun cu-
nutu Imun pIs psu nun puj cushun tumI. Cup tuIo 52 fImuy cun Jefu su Ien Imun pIs ushu cu shun-
tumI. Chuy n pumI musyuy c chI mun chI Jefemus fusunpu pfoftu cushuntu.

D
1.1 1Rey. 2.2627.
E
1.2 2Rey. 22.323.27; 2Cfn. 34.835.19.
F
1.3 2Rey. 23.3624.7;
2Cfn. 36.58.
G
1.3 2Rey. 24.1825.21; 2Cfn. 36.1121.
H
1.5 Isu. 49.1; GI. 1.15.
1085

I
1.12 Isu. 55.1011; Eze. 12.28.
J
1.18 Jef. 15.20.
Chuyno nImup tIn nogu nIf:

T D, nogugu wumfu msu IIu-
fmI c. MunumI Imuno pufIuy tu pIs
cum pu c f chu.
7
Chuyno nIpt pIs T D
nImu fun: Amu wumfu IIu fmI c
nIychu. Gumgu muymun pIs nogu
mundu sh munmI uywun quI puj. Nogu
nIsh tumI wIIIu cun quI p pIs.
8
PItu pIs
umu munchu cuy chu. NogumI ImupI tu-
pIs chup shuy quI. Nogu T D
chuyno n.
9
Chuyno nImufmI T D
shImI wIfptu yutuy cu muf nImu fun:
NogumI yufpuytu goshuy quI
gum pufIu nuy quI puj.

10
CununmI gumtu chuf nusyun-
cunu, munduj cunu munuy nI-
quI cho cunun puj.
ChuymI gumgu puycu nutu
jofgun quI puj; wuquIn tunu
sujtu fIn quI puj.
WuquIn tunu IIIg chIn quI puj;
wuquIn tunu tunI chIn quI puj.
WuquIn tunu uIII mun chufun quI-
puj; wuquIn tunu sumuj jumu-
chIn quI puj.
11
Chuyno nImufmI T D
tupu mu fun: Jefemus Imutu tuj fIcuy-
cun quI? nIf.
Chuufu nogu nIf: NuwIn wIu moj
uImen dfo yfupu fmun tumI.
12
T D nImu fun: Au,
fusun pumI. Chuy yfupu uwIn wIu-
mu shun nmI nogu pIs munu pIs uyc-
IIu tunu cumII shuj gumtu wIIIu cu chI-
shtu.
I
13
T D yupuy tupu mu fun:
Cunungu Imutu nu tuj fIcuy cun quI?
nIf.
Chuufu nogu nIf: Muncu tImpuy-
cuj tumI. TImpush pun noftI pItu puwu-
mu nun pmI cuycun.
14
Chuy nmI cuy nusyun cho tIyuj cu nu-
mungu noftI pItu fIyupu munchu fIy puj
ucuy cunu chuyu mon gu puj.
15
Nofte
cuj-I nusyun cu nu cho tIyuj cu nutu
IIupun tumI guyu mu shuj. Nogu T
D cuyno n.
Chuy funu cu nugu fuynInwun-
cumumI shumon gu puj.
Jefu su Ien mun yuycunu quIquIn
puncu cu nu chmI mundu nun-
puj sIIIun nIn cu nutu chufu cuf-
c fen gu puj.
SIIIun nIn cu nutu mundu nun puj
chufu cuf c fengu cufu Iu fuy cuj
pefgu wujtun cu nu chmI,
Jud nusyun cho cuycuj IIupun
sIud cu nu chmI.

1
Chuy sIud cu nu cho tIyuj funu cu-
nu tugu juchutu fufu shun pI tumI
custI gu shuj.
Puycu nugu nogu tumI gonguy cu-
mu shu.
Juc-I nusyun funu cunu dIosn
nIshun cu nu IIu pmI InsIn su tu-
pIs gosh tu chI shu.
QuIquIn cunu dIos nIn cu nutu
fufuf cufmI udufu shu.
17
Gum Ichungu Jefemus, sumuj
buIuf chuy. Puycu nu mun uywuy. Nogu
nIshtu juctu pIs munu gonguypu
wIIIu pun quI. Puycu nu tugu ImunI IIuf-
pIs umu munchu cuy chu. Puycu nutu
munchu cup tI quegu nogu pIs puycu-
nupu uupun cho gumtu munchu fu-
ch munmI.
18
CununmI gumtu nogu
chufuyc sumuj cufu Iu shu cuycuj
sIudno, fyffu tushuno, funsI pItu
tupyu cuycujno jInyu cunuy quI puj.
J

Chuy n pumI Intfu Jud nusyun cho
tIyuj funu cu nu wungu munu munchu-
cuypu IIupun wun pufIun quI puj. PufIun-
quI puj Jud nusyunpu fuynIn cu nu wun,
munduj nIn cu nu wun, cfun cu nu wun,
IIupun funu cu nu wun pIs.
19
Puycu-
nugu gumwun pIII yun gu puj. Ichungu
munumI bInsI shun quI p chu. NogumI
chup shuy quI puj. Nogu T D
chuyno n.
JEREMIAS1
1086

K
2.2 Ose. 2.1516.
L
2.2 Exo. 13.1718; Nm. 14.3334; 32.13.
M
2.~7 Deut. 8.216.
N
2.11 SuI. 106.20; Rom. 1.23.
cachaycrishan
2

1
T D nImu fun
2
Jefu-
su Ien mun uywu n puj, chuy-
cho tIyuj cu nutu nogu wIIIu p n puj.
CuynmI T D nIn:
Nogugu yufpuy cmI uupu
wIchun
Nogu IIutu wIyu cu muf cuwu shuy-
quItu.
K
Chuy fuj muju chu cu shu jIpush-
nmI cuyu mu fuy quI.
MIcuy munu wuyu nun chun yuj
chuquI jIfcu pu pIs gutI f mu fuy-
quImI.
L

3
Gumcu nugu nogu ucfu cu shmI
cufuy quI.
RImIf puntu shun tuf fuquI shun
mIcuy nmI nogu puj fuquI shu
cufuy quI.
ChuymI ucu chI shoj cu nu tugu
nogu custI guj c.
CustI gufmI fIyupu ucu chej c.
Nogu T
c/uyno ne.
4
Jucob pItu mIfuj IsfueI fumIII yu cunu
wIyuy c fIy T D Imuno nIshun-
tu pIs.
5
T D gumcu nu puj
cuynmI nIn:
Imu munu uIII tu tuj fufushc
gumcu nupu unuy uwIIuy quI cunu
cuchuy cu m nunpgu?
Munu bIej dIos cu nutu udufujmI
uywu cu fun.
ChuymI quIquIn cu nu pIs munu
bIejnu fIcu cu fun.

EgIp tu pItu jofgu mu shu cuycupt,

chun yuj jIfcupu pushu mu shu
cuycupt,
fIyu chuquI jIfcupu, yucuy nuj
jIfcupu pushu mu shu cuycupt,
p-muypIs munu tIyu shun jIfcupu,
pIpIs munu pufI nun jIfcupu
pushu mu shu cuycup t pIs
puycu nugu munumI yufpu chu-
cu fun chu nogu munu shno
cuwu nun puj.
M

7
NogumI gumcu nutu pushu muf
Imu-uycu pIs wuyu nun puftI-
mun,
cuy puftI cho wuyu shun ff tu cu-
nutu mIcu nuy quI puj,
chuy cho Imu-uycu uIII wuyoj cu-
nu tu pIs mIcu nuy quI puj.
Ichungu gumcunu chuyuy cu muf
uIII chuc ftu gunfu chIsh cun-
quI.
Gumcu nugu tIcfu chIsh cun quI cuy
nusyun quIqupu cuycup tIn
fIyupu meIu n cu n puj.

8
Cfu cu nu pIs nogu munu shngu
munumI fufu shu chu.
Iuytu yuchu chej cu nu pIs munumI
fejsI mu shu chu.
Munduj cu nu pIs nogupu contf
fIcu cu fun.
Pfof tu cu nu pIs BuuI puj wIIIu cu-
shu.
Chuyno fufufmI Imup pIs munu
bIej duIu cu nu IIu mun yfu-
cu shu.

9
Chuy pI tumI cunungu gumcu nu-
wun pIs wIII cuy quI cu nu wun pIs
demun du nu cu shuj.
Nogu T
c/uyno ne.

10
Cuycho cushunno muyIIu chgu
cushu chu fuj?
M uywuy IntI yugu mu nun cuj-
Icho cuycuj Iumuf chuu pIn
tIsh gu cu nu cho tIyuy cuj cu nutu
sumuj fIcu mu nuy quI puj.
Ceduf mun pItu pIs cuchu cuy
Imuno cushun tu pIs musyu nun-
puj.

11
Muygun nusyun IIugu dIos nIn-
cu nutu fucu chI shu chu fuj juc
dIos cu nutu udufu nun puj?
N
JEREMIAS2
1087

O
2.13 Juun 4.1014; 7.3738.
P
2.18 Isu. 30.13.
Q
2.21 Isu. 5.17; Iuc. 13.69.
DIosn nIshun cu nugu munumI
fusunpu dIos pIs chu.
Acfu sh funu cu numI Ichungu
munu sIfbej duIu cu nutu
udufu nun cushu
Nogu munuy nI yoj DIos nIn
cuycup t pIs cuchuy cu mu shu.

12
Chuyno cushun pI tugu syIu pIs
munchu fInmI.
Munu uIII cu nutu fIcu shun pI tugu
sIcsIc yunmI.
Nogu T
c/uyno ne.

13
Acfu sh funu cu nugu Ishcuy custu
juchu tumI fufu shu.
Munu chuquej yucu push tujno
cuycup t pIs
O
Nogu mun yfu cuy c mu shun pItu
cuchuy cu mu shu.
Y quIquIn cu numI duIu cu nutu udufu-
shu sugfu psun cu nutu fufujno.
Chuy psun cu nugu yucutu
munumI juntu chIn chu.

14
IsfueI funu cu nugu uywuy funu-
cu nu chu?
Puycu nugu uywuy ucuj cunun-
p chu yufI shu?
Chuu fugu ImunIf tuj Imu-uycun-
tu pIs suwu puy cun?

15
ImunIf tuj puycu nu mungu
contfun cunu sInchIpu gupuf-
puf IIyun n fuj yuycun?
Puycu nupu nusyun nIn tugu
cuchuy c fI shu fug IIu tumI.
IIupun sIud nIn cu nu tu pIs fupuy-
cu chI shumI.
Chuy chgu munumI pIpIs tIyun-
nu chu.

1
MenfIs funu cu nu wun Tufnes
funu cu nu pIs penguy munmI
chufu shu fuy quI.

17
Chuyngu fufushu-cushun quI
Nogu T D cuycupt,
cumI nun pu pIs pushuj cuycupt
cuchuy c fu mu shuy quI pI tumI.

18
Cunungu Imu uIII tu tuj jofgun quI
EgIptu mun yfu cuf,
NIIo muyu yucutu upush puy quI?
P
Imu uIII tu tuj jofgun quI AsIfIu-
mun yfu cuf,
Euffu tes muyu yucutu upush puy-
quI?

19
QuIquI quI cu nupu juchuy quI pI-
tumI custgu chuyu shun quI.
Munu wIyu cu mu shuy quI pI tumI
munu uIII mun pIs chuyun quI.
Imutu fufu shuy quI tu pIs sumuj
yufpu chu cush puy quI m tIncu-
chIy.
ChuymI tuntI yu cun quI puj T
D cuchuy cuygu
fIyu munu uIII cushuntu.
Nogu tugu munumI fIspI tu mush-
cun quI nu chu.
Nogu T
c/uyno ne.

20
Unuy pItu-puchumI gumcu nugu
nogupu contf fIcu cu fuy quI.
MunumI wIyu cu mush cun quI chu.
Gumcu nugu MunumI sIfbI shuy-
quI nu chu nImu fuy quI.
Chuyno nIsh puy quImI IIupun
puytush Imu cu nu cho,
fmu supu yfu cu nupu chuquIn cu-
nu ch pIs
gueIIuy puj cucoj wufmIno juchutu
fufush cun quI.

21
Gumcu nutu nogugu shuynI tIyu-
chIf
mus uIII custu cuj bustu Iuntujno,
mus uIII custu cuj bus mufu tu-
nmI.
Q
Ichungu Imun pu tuj fIyupu
munu uIII mun tIcfush cun quI?

22
IIjyu wun muy-jInu muyIIu cup-
tI quI, muychIcu jubun wun
muyIIu cuf bu cup tI quI pIs
juchuy quegu jInu IIumI cuycun.
Nogu T
c/uyno ne.
JEREMIAS2
1088

R
2.23~24 Ose. 2.5; 4.1214.
S
2.28 Deut. 32.3738.
T
2.30 1Rey. 19.10; Mut. 23.37.

23
Imun pu tuj nInquI mun:
MunumI gunfu cush c chu.
MunumI uywush c chu BuuI cu-
nutu udufuj pIs nIf?
Chuu fugu guechwu pumpu cho
Imutu fufu shuy quI tu pIs m
yufp fIy.
Rufu shuy quI cu nu tugu feco n sIy
ufI.
Muntu cum IIo wIchuypu ufuy-
pu pIs cffI cu chuj nmI cush-
cun quI.

24
ChInu bffu ushI cuf ofgu bffupu
usyuy nIntu muyu cu chuf
chun yujpu cffI cu chuj nmI cush-
cun quI.
Chuy chInu bffu ushI cu shun tugu
munumI pIpIs chuw chIn chu.
Ofgu pIs ushIsh pungu munumI
uIIpu utIcun gu chu.
ChInu bffutu ushIy cu shuntu
ftumI tufengu.
R

25
IsfueI cunu, gumcu nugu umu juc
dIos cu nutu udufuytu ushIy nu-
chu.
GuIu-chuquI IIu cffefgu chuquI-
quItu tucu cun quI munmI.
AIIpu cffI cu chufgu yucu nun-
quI pmI.
Chuyno nIpt pIs gumcu nugu
nIfuy quI: Imun sh tuj ufI.
Nogugu jpu dIos cu nu tumI
umutuf cuy.
Puycu nu wunmI uywuc nIf.

2
Suwu tufI pu cuf pengu cu shun-
nmI IsfueI cu nu pIs fuynIn cu-
nu pIs
munduj nIn cu nu pIs cfu cu nu pIs
pfof tu cu nu pIs pengu con gu puj.

27
IsfueI cu nugu juc yfu tumI tuyt
cunquI nIfcuy cun.
Jutun fumI tunu mum cunquI
nIfcuy cun.
Nogu tumI Ichungu mununu nI
fIc fu muy tu pIs munun nu chu.
Juc-IIIu punu tIcfu f cun pIs.
Chuyno cufpIs Imu ucuy mun pIs
chuyush pungu
Tuytu suIbuy cu muy ufI! nImun.

28
Jud, muych tuj cuycun fufu-
shuy quI dIos nI quI cu nugu?
Chuy cunu m shumu chun
ucuy cho cuycu shuy quI fu suIbu-
shu nuy quI puj.
Gumcu nupugu dIos nI quI cu nu pIs
munu chu sIud nI quI cu nuno
uypu IIu?
S

29
ImunIf tuj nogupu contf pufIuf-
cuy cun quI?
Gumcu nugu IIupuy quI pIs
contfmI jutu fIsh cun quI.
Nogu T
c/uyno ne.

30
Wumfuy quI cu nu tu pIs yungumI
custI gushc.
CustI gup t pIs munumI wunu cu-
shu chu.
Pfoftu shumoj cu nu tu pIs quIquI-
quI cu numI fIyu IIyun cu nu n-
pIs wuu chIsh cun quI.
T

31
Cunun wIchun cuycuj funu cu nu-
pIs
sumuj tuntI yu cuy T D
wIIIu cuy c chI shuntu.
IsfueI cunu, gumcu nupgu chun-
yuj jIfcu chu cushc?
Chucujno IIun tuy ItI shu chu
cushc?
ImunIf tuj nogu puj nIfcuy cun quI
Nogu cu nugu munumI pIpu
munuy nIn ch pIs cchu.
MunumI yupuy gummungu yfu-
cu mu sh nu chu nIf?

32
JIpush cushun wIchun cumu f-
nun puj
Imu-uycun tu pIs chufu cu shuntu,
jutI cu shuntu wufmI gonguy-
cun mun chu fuj?
uupu tunu gonguy cu mu shu.
JEREMIAS2
1089

U
3.1 Deut. 24.14.
V
3.2, Deut. 12.23.
W
3. 2Rey. 22.123.30; 2Cfn. 34.135.27.

33
Juccu nutu cuyu nuy quI puj ushIy-
tugu sumujmI yuchun quI.
ChuymI gueIIuy puj cucoj wufmI-
cu nu pIs gumpItu yuchu cu shu.

34
PobfI cu nu pu wun uIII funu cu nupu
yuwuf nIn pIII chI shu shu IIuy quImI
fpuy quI ch pIs cuycun.
Imutu pIs munu uIIItu munu fufuy-
cup tInmI chuy funu cu nu tugu
wuu chIsh cun quI.

35
Chuyno fufuy cuf pIs nIfcuy cun-
quI: Juchuy nujmI c.
Nogu cu nupgu DIos munumI
fubyu shu nu chu cuycun nIf.
Juchuy nujmI c nIshuy quI pI tumI
Nogugu IIupun fufu shuy quItu
ushI muytu guIIuy cu shuj.

3
ImunIf tuj upuf pufIn quI yunu-
p shoj nusyun cu nutu fucu chI-
nuy quI puj?
AsIfIu funu cunu IIIuj pItu IIuIIu p-
shu shuy quI nmI EgIpto funu-
cu nu pIs fufu shun quI puj.

37
EgIptu pI tu pIs cutI mun quI puj
fIyupu pengu cush puy quI
cfuy quI chupu shumI.
Yunu p shoj nusyun funu cu nugu
munumI shon g p n chu.
Puycu nu wun uIII fIcu nu cuf munumI
Imutu pIs jofgun quI p chu.
3

1
T D cuyno nIn:
Cupus juc funu wufmIn wun
fuquI c cun.
Cupus chuy wufmI fuquI cu shunu
cush pun juc funu wunnu cumu-
cun.
Chuyno cuycup tIn fImIf cuj
funungu chuy wufmItu yupuy
umIs tu pun mun chu fuj?
MunumI! Chuyno fufup tengu
nusyun puj fIyupu penguymI
cunmun!
U
Ichungu gum IsfueI cunu jucwun-
jucwun cucoj wufmI nmI juc
dIos cu nutu udufush cun quI.
Chuyno cufcuf pIs Nogu mun
cutI muy tu chu munuf cuy cun-
quI?

2
GuIu yu shu jIfcu cu nutu musquI
fIcuy.
Chuy jIfcu cu nu chmI juchutu
fufush puy quI dIos cu nutu
udufush cun quI.
V
Chun yuj cho jumuf puj AfubIu cu-
nu n pIs cumInu cuntun cu nu-
cho juc msu cu nutu shuyu fuj
wufmI nmI cush cun quI.
P-muywun pIs cucush puy quI,
munu uIIItu fufush puy quImI
nusyun nI quI tu pIs gunfu chIsh cun-
quI.

3
Chuyno cushuy quI pI tumI tumyu
quIIIu wIchun pIs,
nI juchu cunu wuytu nun wIchun-
pIs mununu tumyu mu shu nu-
chu.
Musu wufmI pengu cuytu munu
yuchu shun nmI cufcuy cun quI.
Pengu cun quI mun!

4
Guepu tu fmI nImu fuy quI:
Gumgu cunquI Pup nmI. JIpush
cupt pIs yun'gumI cush cun-
quI.

5
Chuy n IIu chu fuj fubyu shu
cuycun quI?
Imuy cu mu pIs chuy n IIu chu fuj
fubyu shu cuycun quI puj? nIf.
Chuyno nIyc mu shuy quI fupIs
munu uIII cu nu tugu fufuf cuy cu-
fuy quImI.
Arpinticunanpaj Israe!tawan
3udta Tayta Dios wi!!apashan
Josus
W
fuy cushun wIchun T
D nImu fun: RIcush cun quI chu
munu wIyu coj IsfueI nusyun Imuno
fufu shun tu pIs? IIupun puytush
Imu cu nu cho, fmu supu yfu cu nupu
chuquIn cu nu ch pIs musu wufmI-
nmI juchutu fufu shu.
7
Nogugu
yufpuf Imuno-uycuno juchutu fufu shu
JEREMIAS2 , 3
1090

X
3.~13 Eze. 23; Ose. 2.220.
Y
3.1 Exo. 25.1022.
Z
3.18 Gen. 13.1415.
cush pun pIs yupuy nogu mun cutI mu-
nun puj cushun tumI. NIshgu munumI
cutI mu shu nu chu. Chuy tugu fIcu shumI
munu wIyu coj uun Jud nusyun pIs.
8
Judgu musyunmI IsfueI wun fuquI-
cushp gufgu shtu. Puytu gufgushc
nogu wun cuycush pun jucwun-jucwun
cucu shun pI tumI. Chuyno fufu shu
cuycup t pIs IsfueIpu munu wIyu coj
uun Judgu munumI munchu cu-
mu shu chu. ChuymI musu wufmIno
fufuytu guIIuy cu shu.
9
Munu pengu cuy-
pumI fumI cu nutu, jutu suj yfu cu nutu
fIspI tuf udufu shu. Chuyno fufufmI
nusyun nIn tugu pusuypu gunfu chI shu.
10
Chuyno cushun pI tu pIs munu wIyu-
coj uun Judgu munumI IIupun
shon gun pu chu nogu mun cutI mu shu.
Chuypu fuquengu junun shon gu-
IIumI.
X
T D chuyno nIn.
11
T D cuyno nImu fun:
Munu wIyu coj IsfueI juchutu fufu-
shun pItu mus pIyufmI Jud juchutu
fufu shungu.
12
ChuymI gum uywush-
puy quI nofte cuj-Imun fIcu cuf cuf
wIIIu cun quI nogu cuyno nIshtu:
Munu wIyu coj IsfueI nogu mun
cutI cu muy!
CutI mup tI quI munumI fubyu-
shugu chus quI shuy quI chu.
MunumI fubyu shu IIugu cucu sh-
p pIs chu.
Nogugu cuyu p cojmI c.

13
RImu fIy ufI juchu yoj cushuy quItu.
Reco n sIy munu wIyu coj cushuy-
quItu,
fmu supu yfu cunu fufIn mun juc
dIos cu nutu udufuj uywu shuy-
quItu,
Nogu nIsh cu nutu munu wIyu cu-
shuy quI tu pIs.
T c/uyno nin.
14
T D cuyno nIn: Munu
wIyu coj wumf cunu nogu mun cutI cu-
muy ufI. Gumcu nugu nogu pumI cunquI.
NogumI shun tu mu shuy quI puj cudu
sIud pItu juctu-cumu, cudu fumIII yu pI-
tunu Ishcuytu-cumu. NIfcuf SIon mun
cutI chI mu shuy quI puj.
15
CutIy cu chI-
mofgu munduj nI quI cu nutu chufu p-
shuy quI shon g puj cujtumI. Puycu numI
yuchuj tuntI yuj cush pun uIII mundu-
shun quI puj.
1
Shumoj wutu cu nu cho
tIyu shuy quI nusyun cho uypu IIu munmI
mIfun quI puj; wumfuy quI cu nu pIs uypu-
IIu numI cungu puj. Chuu fugu munumI
pIpIs pufIun gu p nu chu contf tutu
fufu shun chI bubuI puj.
Y
Chuy bubuIpgu
munumI pIpIs yufpun gu p nu chu, nI
fufuy tu pIs yufpun gu p nu chu. Nogu
T D chuyno n.
17
ChuymI chuy wIchungu Jefu su-
Ientu nengu T D jumu nun
nIf. Chuy munmI fIspI tu muf udufu m-
nun puj Intfu nusyun pItu funu cunu
shumon gu puj. Munu numI shon gun
yufpu shun cu nutu fufun gu nu chu.
18
Chuy wIchungu IsfueI funu cu nu wun
Jud funu cunu juc puchu IIu munmI
shun tu cun gu puj. NIfcuf numI nofte
cuj nusyun cho tIyuf cuy cu shun pItu
cutI mongu unuy cuj uwIIuy quI cu nutu
puftI syun goycu sh chuc fu mun.
Z
Idu!ucunata Israe!cuna adurashan

19
IsfueI, gumcu nu tugu wumfno
cunuy quI tumI yufpuf.
Intfu mundu cho cuj nusyun pItu
mus uIII cuj nusyuntu,
mus uIII cuj chuc fu tu pIs goycuy-
tumI yufpuf.
Nogugu yufpuf Pup nIm nuy-
quI tumI,
Imuy pIs munu gongu m nuy quI-
tumI.

20
Chuy pIs gumcu nugu funun
cuycup tIn jucwun cucoj
wufmI nmI fufu mush cun quI.
Chuyno fufu mush puy quImI juc
dIos cu nu tunu udufush cun quI.
Nogu T
c/uyno ne.
JEREMIAS3
1091

[
4.3 Ose. 10.12.
\
4.4 Deut. 10.16; 30.6; Rom. 2.2529.

21
Chun yuj jIfcu cu nu cho gupu fu-
shunmI wIyu cuy cun.
IsfueI cu numI wugush pun cuyu p-
nun puj muu cuf cuy cun.
Puycu nugu uIIIpu uywuf cuy cu-
shun pI tumI IIutunpu uywu cu-
shu.
ChuymI T D cuycupt
nogu tugu gonguy c fu mu shu.

22
Munu wIyu coj wumf cunu nogu-
mun cutI cu muy ufI.
NogumI uIIchu c chI shuy quI munu
wIyu coj cushuy quI pItu.
Chuyno nIptIn IsfueI cunu nIfun:
Nogu cu nugu cutI mush c numI. Nuupuy-
quI ch numI cuyc tuytu. Nogu cu nupugu
gummI Tuytu DIosn cunquI.
23
YungumI
puytush Imu cu nu mun pIs uyw.
YungumI puntu cu nu ch pIs gupufp.
T D gumIIumI IsfueI cu nu tugu
suIbu mun quI.
24
Munu sIfbej duIu cu-
nutu penguy puj udufush pmI nogu cu-
nugu Imu-uyc tu pIs ushushc. ChuymI
wumfu IIu fuj cuycu sh pItu-puchu pup-
n cunu tufI shun uyshun cunu, wcun-
cunu, wufmI oIIgu wumfun cu nu pIs
ushu cu shu.
25
Cunungu pengu cuy pItu
uysuf p shuj. Nogu cu nugu tucshu cush-
pItu-puchumI munu uIII IIutu fufushc.
Nogu cu nu pIs, unuy cuj uwII cu nu pIs
gum munu munu shuy quItu fufuf juchu-
tumI fufushc. T D, gumtugu
munumI wIyu cush c cu nu chu.
Arpinticunanpaj wi!!apashan
4

1
Chuyno nIptInnu T D
nIfun:
IsfueI cunu nogumunnu cutI-
muytu munufgu juchuy quI cu-
nu pItu ufpIn tI cun quI mun.
Munu sIfbej duIuy quI cu nutu jItu-
fIy cup tI quI,
Nogu munu sh n IIunu fufup tI quI,

2
fusunpu jufup tI quI
IIupun nusyun cu nu pIs bIndI-
syuntu chus quen gumI.
Chuu fugu funu cunu cushI cush-
pun nogu tumI uIubu mungu.
3
Jefu su Ien funu cu nu tu wun Jud
funu cu nutu T D cuyno nIn:
Jumuj chuc futu quIchujno shon-
guy quI cu nutu cumu fIy.
[
Amunu sguIf mufuy nu chu munu
uIII custum fI quI cunu shutuno
cuycuj mungu.

4
Jefu su Ien funu cunu, Jud funu-
cunu cuef pu IIuy quI chgu umu
seu Iu cuy chu.
Chuypu fuquengu fumI shon guy-
quI tu pIs cumu fIy contf tutu
fufuf pufIu shun chtu cumII-
nuy quI puj.
\
Chuyno munu fufup tI quegu IIIuj-
pI tumI fIyupu fubyu cuf cu shuj.
Rubyu cuf cup tgu munumI pIpIs
uIIchu c chI mun gu p chu.
NInu futu fIp tIn pIpIs upIchIytu munu
cum pu cu shun nmI fIcu cu shuj.
3udman juc nasyun runacuna
yaycunanpaj cashan

5
Jefu su Ien cho, Jud cho tIyuj cu-
nutu wIIIuy-IIupu.
Tfom p tu cu nutu tucush puy quI
nusyun Int fupu wIIIucuy-IIupu.
CuII puypu guyu cuy: IIupun chI
shun tu c shun!
Cufu Iu shu sIud cu nu mun yuycu-
cu shun! nIf.

Bund fuy quI cu nu wun sutu

fufuy SIn cuj-Imun.
Amu wIyu fuychu-IIupu.
Muymun pucu cu nuy quI p pIs
ushIy-IIupu.
NoftI pI tumI upumu shuj wuu chI-
coj cu nutu.
Chuu fugu fIyupu ucuymI cungu.

7
Puu nun cho cuycu shun pItu
csutu ushej IIyun uywuj nmI
nusyun cu nutu ushuj puj IIIg chej
uypu IIu suId fu cunu uywuy-
c mun.
JEREMIAS3 , 4
1092
Nusyun nI quI cu nutu IIIg chI nun-
pmI uywuf cuy c mun.
Puycu numI sIud nI quI cu nu tu pIs
fug IIun chun yujtu cuchuy-
congu.

8
ChuymI guchgu fpu cu nutu jutI-
cuy.
FIyupu wugush puy quI nun chI-
cuy cuj n fuj gupuf puy.
Nogugu jInu IIumI nInu futu fej-
n pIs
gumcu nu puj fIyupu fubyuyc.
9
T D cuyno nIn:
Chuy junuj chuyu mup tengu
fuypIs, munduj cu nu pIs munchu-
fIy wun sIcsIc yun gumI.
Cfu cu nu pIs fIyupumI munchu-
fen gu puj.
Pfof tu cu nu pIs jupuy IIu shu nmI
fIcu con gu puj.
10
Chuyno nIptIn nogu Jefemus nIf:
Ay T D, Imun shI Jefu su Ien
funu cu nutu engu ush cun quI! Gumgu
uunI fuy quI Imuy pIs uIII goyuy IIumI
cungu nIfchuj. Chuy pIs funu cu nugu
wuu nun puj cuncun mun cuchIIIun
chufu pu cu shu nmI cufcuy cun.
11
Tuytu DIos numI nImu fun:
Chuy jungu Jefu su Ien funu cu-
nutu nengu puj:
Chun yuj pI tumI ucuj wuyfu
wuyfuy c mun ucfu sh funu-
cunu cujmun nIf.
Chuy wuyfugu munumI fgutu
wuyfu nun puj shumoj wuyfu-
n chu.

12
Nogu wuyf chI mu sh wuyfugu
cungu puj fIyu wuyfumI.
CununmI yufp shuj puycunu
Imuno jusgu shu cunun p pIs.

13
Chuufu IsfueI cunu nengu puj:
MusquI fIc fIy. Contfun ch cu-
nugu pucu tuy nmI uywuf cuy-
c mun.
PIII yu puj cuff tun cu nu pIs Icu
wuyfu n fmI.
Cuwu IIun cu nu pIs uncu pItu
musfmI cffIy c mun.
Cunun chI cunun IIugu! MunumI
Imunpu guesh pIy tu pIs cum-
pu cun ch nu chu! nIf.

14
Chuufu nogu numI nIsh puj:
Jefu su Ien funu cunu juchu
fufu shuy quI cu nu pItu ufpIn tI-
cuy.
Chuy n pu fmI suIbu cun quI puj.
Imuy cu mu fuj juchu fufuy IIu puj
yufpuf cuy cun quI? nIf.

15
Dun tfbu, Effun tfbu funu cunu
tIyu shun puytush Imu cu nu-
pItu-puchumI
munu uIII wIIIu pu cunu chuyuy c-
mun.

1
Jefu su Ien cho tIyuj cu nutu, wuquIn
nusyun funu cu nu tu pIs wIIIuy
fIyupu cufu nusyun pItu contfun-
cunu uywuy c mu shuntu.
Puycu nugu Jud nusyun mun
muguj yuycu nun pmI bIIutu
fufu fuy cuf uywuf cuy c mun.

17
Tuytu DIos nIn cuycupt contf
fIcu cu shun pI tumI
Jud funu cu nu tugu funu chuc-
funtu tumujno Intfu cuntunpu
contfun cunu cufu Iu puy c-
fengu.
Nogu T
c/uyno ne.

18
QuIquI quI munu uIIItu fufu shuy-
quI pI tumI chuyngu psu shu-
fuy quI.
FIyupu IIuquI cuy cu nugu gumcu-
nu mun chuyu mu shu munu uIII-
cu nutu fufu shuy quI pI tumI.
Chuyno yufpu chu cuf IIuquI cup tI-
quI shon guy quI pIs nunun fmI.
Marcanpaj 3eremas !!aquicushan

19
Ay shon gu IIuu shon gu IIuu!
IIuquI cuy wunmI shong tIc-
tIcyuy cun!
PIII yu puj tfom ptu wugu mojtu,
pIII yu puj bIIutu fufuy c moj-
tumI wIyushc.
JEREMIAS4
1093

]
4.23~2 Gen. 1.2.
ChuymI jumuy tu pIs mununu
tuf chu. MunumI upIIu pIs
cuc mun chu.

20
Yupuy-yupuymI munu uIII cunu
chuyuy c mun.
Nusyun cu nu pIs IIupunmI ushu cu-
shunu.
Puchu cu n puj IchI chI sh toId cu-
nu tu pIs IIIuj pI tumI IIIgu fu chI shu.

21
Imuy cu mu fuj wIyu shuj pIII yu puj
tfom ptu wugu mojtu?
Imuy cu mu fuj fIcu shuj contf-
cunu pIII yu puj bund fun uptu-
shu cuycuj tu pIs?
22
Chuufu Tuytu DIos nIfun:
Acfu sh funu cu nugu upu, munu
tuntI yu cojmI.
MunumI fejsI mun chu.
Munu tuntI yu coj yufpuy nIy nuj
wumf cu numI.
AIIItu fufuy tugu munumI yuchun chu.
Munu uIIItu fufuy tumI Ichungu
fIyupu yuchun.
Ushacnanpaj cashanta
3eremas ricashan

23
Cuy puchutu fIc fIpt chun yuj
munumI ImupIs cushu chu.
]
SyIutu fIc fIpt munumI cushu-
chu Imu uchIc yuj pIs.

24
Puntu cu nutu fIc fIpt cuyu fIy cu-
shumI.
Puytush Imu cu nu pIs cuyu fIy c-
IIufmI juchuf ushu cuy cu shu.

25
RIcchu cu fIpt munumI Imu funu-
pIs cushu nu chu.
bIcu nu pIs ushuj p numI uywu cu-
shu cushu.

2
RIc fIpt mIcuy uIII wuyu nun
chuc fu cu nu pIs chun yuj mun
tIcfu shumI cuycu shu.
IIupun sIud cu nu pIs IIIgu shu-
numI cushu.
Chuyngu T D fIyupu
fubyu cuf cuf fufuy cu shu cushu.
27
T D cuyno nIn:
Cuy puchu cho cujtugu IIupun-
tumI IIIg chI shuj.
Ichungu munumI ushujpgu IIIg-
chI sh f chu.

28
Cuy puchu chgu fIyupu IIuquI-
cuymI cungu.
SyIu pIs chucu c con gu fmI.
Imuno cunun p pIs nIsh tugu
munumI cutI fI cu sh chu.
Chuyno cunun puj cumu c chI sh-
tugu fusun pumI cumII shuj.

29
Ichutu jItuj cunu, munt du cunu
guyu fush pun shumojtu wIyuf
IIupunmI sIud pItu guesh pIf
uywu cun.
Shutu cu nu mun muntI cu nu mun
pucu cuy c fIn.
Gugu chuu pIn cu nu mun wIchu cuf-
c fIn.
SIud cu nugu IIupun pIs chun yujmI
qudu cun.
nu chu.

30
Chuyno cuptIn Imutu fuj fufun-
quI SIn funu cunu?
Imup tuj mufdu fpu tu pIs jutI-
cun quI?
Imup tuj gofI uIju cu nu tu pIs
chufu cun quI?
Imup tuj uwI quI tu pIs yunu wun
pIntu cun quI?
Cuyuy IIu puj cushuy quI pIs yungumI.
Cuyu shuy quI cu nu pIs IIupunmI
meIu n cu shun quI.
Puycunu cunungu wuu nuy quI-
tumI munuf cuy cun.

31
Guechpu wuwuntu wufmI guesh-
yu cu nun puj
nunuy cho cuf gupu fujno gupuf-
puy cuj tumI wIy.
SIon cho tIyuj cu numI muquI IIun
choj pu shu gupuf puy cun
Cunun IIu p nu chufI cuf pIs!
Wuu chI coj cu numI wuuy cu-
chI mungu! nIf.
JEREMIAS4
1094

D
5.1 Gen. 18.2333.
E
5.10 Isu. 5.17; Jef. 2.21.
3erusa!n runacuna juchata rurashan
5

1
Jefu su Ien cIII cu nupu pufIy-IIupu.
Sumuj fIcchu cuy.
Int fupu pufI shuy quI Isu cu nu-
ch pIs sumuj ushIy.
Chuy cho m tufIn quI chush
jucnuy IIu tu pIs uIII funutu,
fusun cujtu fufuytu munujtu.
Jucnuy IIu tu pIs tufIp tI quegu
Jefu su Ien cho tIyuy cuj cu nutu
pefdu nu shmI.
D

2
Chuy funu cu nugu T D
jutIn chmI juf nIfpIs
junun shon gu IIumI jufun.

3
T D gumgu munun quI
uIII funu cu nu tumI.
Cuy funu cu nugu custI gup tI quI pIs
munumI wIyu cu shu chu.
FIyupu munu uIII mun chuyu chIp-
tI quI pIs munumI yufpu chu cu-
shu chu.
Puycu nupugu shon gun pIs cuycun
fumI nmI.
ChuymI ufpIn tI cuy tu pIs munu
munu shu chu.

4
Nogugu yufpuf:
Imutu pIs munu yuchuj cu nu IIumI
yufpuy nIy nujngu fufun.
Puycu nu IIumI munu musyun chu
T D munu shuntu,
nI Imuno fufu nun puj Tuytu DIos
mundu shun tu pIs.

5
ChuymI uywu shuj fIspI tdu funu-
cu nu mun.
Puycu nutu wIIIu p shuj.
Puycu numI Ichungu musyungu
T D munu shuntu,
Imuno fufu nun puj Tuytu DIos
mundu shun tu pIs nIf.
Ichungu IIupunmI Tuytu DIospu
contfun fIcu cu fun.
DIos nIshuntu wIyu cuytu munumI
munu shu nu chu.

Chuy funu cu nugu uII pu numI

juchutu fufu shu.
Tuytu DIos tu pIs uchcu cutI numI
munu wIyu cu shu chu.
Chuy pI tumI contfun cu nugu IIyun-
cunu muntI pItu IIoj shI mojno
wuu chengu.
Chun yuj cu nu pItu mIcu coj jIfcu
uIIgu cunu shumuf fuchIf-ushu-
fej nmI fufu fengu.
SIud nIn uupun cu nu cho tIgfI-
cunu wuuf g fu chej nmI
fufu fengu.
SIud pItu IIoj shej cujtu pIs fuchIf-
ushu fengu.
7
IsfueI cunu Imun pu tuj pefdu-
nu shuy quI?
Wumfuy quI cu numI cuchuy cu mu-
shu.
Munu dIos cuycujpu jutIn chmI
jufu shu pIs.
Aypu IIu mIcuy nI quI cunun p pIs
nogumI bIndI syuntu gof.
Chuy pIs munumI wIyu cu mu shu chu.
ChuymI shun tu cufcuf-shun tu cuf-
cuf juc dIos cu nutu udufu shu.

8
Potfu chInu cuwu IIutu ushIy cuj-
nmI
funu-musInpu wufmIntu munu-
puf cuy cun.

9
Chuyno cufcuy cup tengu ImunIf-
tuj munu custI g mun chu?
Chuyno funu cu nu tugu yufpu chu cu-
nun puj munu chu custI g mun?

10
ChuymI contfun cunu yuycu chun
bus weftu cu nutu mutu fI nun puj!
ChIII guIy cuj cu nu tu pIs fuchIf g-
fI chun.
Chuy cu nugu munumI
nogupunuchu.
E

11
IsfueI cu nu wun Jud cu nugu
contfmI fIcu cu shu.
Nogu T
c/uyno ne.
JEREMIAS5
1095

F
5.15~17 Deut. 28.4952.
G
5.21 Isu. 6.910; Eze. 12.2; Muf. 8.18.
H
5.22 Job 38.811;
SuI. 104.69; Pfov. 8.29.
Castigananpaj nishan
12
IsfueI cu nu wun Jud cu nugu T
D munu wIyu cuf nIfun:
DIosgu munumI cunchu.
Imu munu uIII pIs munumI chuyu-
m shun chu.
MunumI cungu chu guffu nI
muchuy pIs.

13
Pfof tu cu nugu wuyfuno munu cuj-
IIumI.
Puycu nugu munumI T D
nIshun tu chu wIIIu cun nIf.
14
ChuymI Imu-uycu p pIs munuy nI yoj
T D nImu shu:
Puycunu chuyno fImu shun pI-
tumI cuyno cungu:
NogumI cumu c chI shuj IIupun
nIsh cu nu pIs gumpu shImI quI-
chgu nInuno cunun puj.
Chuy funu cu nu numI yuntuno
cungu.
Chuufu shImI quI pItu yufgoj nInu-
numI ushu cuf congu.
15
T D cuyno nIn:
IsfueI cunu, gumcu nutu mugu-
shu nuy quI pmI
cufu funu cu nutu pushu mu shuj.
Chuy funu cu nugu fIyupu cuII pu-
yoj, unuy cujcu numI cunpIs.
Gumcu nugu fImuy nIn tu pIs
munumI yuchun quI chu.
ChuymI Imutu nIshun tu pIs munu
tuntI yun quI p chu.
F

1
Puycu nugu IIupun pIs pIIIyuy-
yuchuj jInyu IIumI.
PIII yu cu nun cu nu pIs funu wuu-
chej yuchu cu shumI.

17
Chuy funu cu nugu IIupun mIcuy nI-
quI cu nu tumI ushu cuf con gu puj.
Wumfuy quI cu nutu wufmItu oIIgu-
tu pIs wuuf g fu chen gumI.
Uyshuy quI cu nutu, wcuy quI cu-
nutu,
bus nI quI cu nutu, gus nI quI cu nu-
tu pIs mIcu cuf c fen gumI.
Pucu cu nuy quI puj yfu cu shuy quI
sIud cu nu tu pIs
pIII yu cu nun wunmI IIIg chen gu-
puj.
18
T D nImu fun: Chuy pIs
chuy wIchun munumI ushujpgu wuu-
chI sh p chu.
19
ImunIf tuj nogu cu nutu
T D cuyno fufu mu shu? nIf
chuy quduj funu cunu tupu shup tI quI
gum nInquI: Gumcu nugu Tuytu DIostu
gonguy c fIfmI juc-I nusyun cu nupu
dIos nIn cu nutu nusyun nI quI cho udufu-
fuy quI. Chuy pI tumI gumcu nu pIs juc-I
nusyun funu cu nutu juc-I nusyun cho
sIfbIn quI puj nIf.
Israe!cunata Tayta Dios jurapashan

20
IsfueI funu cunu, Jud funu cunu
wIyu muy.

21
NuwI quI cuycup tIn pIs munu fIcuj,
fInfI quI cuycup tIn pIs munu wIyuj,
munu tuntI yu coj upu funu cunu
wIyu muy.
G

22
Nogu T D cuyno n:
Gumcu nugu munu chu ImunI IIuf-
pIs munchu cu mun quI?
Munu chu uup chgu sIcsIc yun-
quI?
Iumuf cuntu cho ugush cuycuj tu-
pIs nogumI chufushc IIndutu.
ChuymI chuy pItu mustugu Iumuf
yucu pIs munu psu mun nu chu.
H
Wuyfu wun fuyfu cufcuf-fuyfu cuf-
cuf gupu fuf shumuf pIs
chuy jununpugu munumI psu-
mun nu chu.

23
Gumcu nugu cufcuy cun quI munu
wIyu coj upumun tIcfu shumI.
ChuymI nogutu cuchuy cu muf
uywu cush cun quI.

24
MunumI yufpu chu cush cun quI chu.
NI munumI pufIu cush cun quI pIs-
chu:
JEREMIAS5
1096
T D fIspI tuf
munchu cu shun.
PuymI mIcuy nIn ch cunu uIII
guesh pI nun puj tumyu chI mun
fImIf tumyutu guepu tumyu-
tu pIs.
MIcuy nIn ch cu nutu shun tu nun-
ch p pIs
usyu chI p mun chI uIII shun tu pu-
cu nu puj nIf.

25
Ichungu quIquI quI cu nupu juchuy-
quI pI tumI chuy bIndI syun cu-
nu tu pIs munu chus quIn quI nu-
chu.
Imu-uycu uIII cunu tufI nuy quI puj
cujtu pIs munu numI tufIn quI-
nu chu.

2
Chuyngu cuycun ucfu sh funu cu-
nu cho fIyu funu cunu cuptInmI.
Chuy fIyu funu cu nugu mIshI
pIchIu sutu chufI nun puj
IIupuyIIupu uywuj nmI funu-
musIntu wutgu puy cun.
Tfum putu chufuf cuy cun funu-
musIn cu nutu chufI nun puj.

27
ImunmI juuIu mun pIchIu su cu-
nutu juntu chIn,
chuy nmI Imu-uycu tu pIs suwu-
cu shu IIuntu wusIn cu nu mun pIs
juntu chI shu.
Chuyno fufuy c IIufmI fcu yush-
pun munuy nI yoj yu shu.

28
Cunungu uIII uIIItu mIcu cuf c-
fIfmI wefu yu shu cufcuy cun.
Munu uIIItu fufuy tugu munumI
jumun chu.
PnIn pIs munu cuj wucchu cu nu tu-
pIs munumI uIIIgu uffIg Iun chu.
PobfI cu nu tu pIs munumI yunu pun-
chu.

29
Chuyno fufuf cuy cup tengu
ImunIf tuj munu custI g mun-
chu?
Chuyno funu cu nu tugu yufpu chu-
cu nun puj munu chu custI g-
mun?
Nogu T
c/uyno ne.

30
FIyupu munchu fIy puj munu
uIII cu numI cuy nusyun chgu
cuycun.

31
Pfof tu cunu wIIIu cu shun pIs
IIuIIu IIumI.
Cfu cu nu pIs unt jun munmI
munduf cuy cun.
Chuyno cuptIn pIs ucfu sh funu-
cu nugu munumI ImupIs gocun-
chu!
Ichungu jusgu shu cunuy quI junuj
chuyu mup tIn gumcunu Imutu-
fuj fufun quI?
Contrancuna 3erusa!enta
cura!apaycunanpaj cashan

1
NoftI pItu fIyupu munchu fIy puj
y dIsI gfu syumI chuyu mu nun puj
cuycun.
Jefu su Ien pItu guesh pIf uywu cuy!
Pucu cu nuy quI puj ushIy!
Tecou mufcu cho wugfutu tucuy-
IIupu.
Bet-huquefem mufcu cho gosh tu-
chIy musyu nun puj.

2
Cuyuy IIu puj Jefu su Ien sIudtu
IIIg chI n p numI cuyc.

3
Chuy sIud uupun cu nu mungu
contfun suId fu cu numI puchu-
congu uysh fu cunu puchu-
cojno.
NIfcofgu guewutu uyshu cunu
ushuj nmI sIudtu ushuj puj
IIIg chengu.
4
Chuy contfun cu nugu nIn:
Sumuj cumu fI cuy Jefu su Ien
funu cu nu wun pIII yu nu puj!
IIupu nI quI shumuy puIIun junuj
yuycu puy c fI nu puj!
Ichungu IntI yuguy cun numI.
IIun tuy cu nu pIs ItIy c mun numI.

5
Chuu fugu chucuy punu yuycu puy-
c fI shun!
RIcchu cunu tffIn cu nu tu pIs
juchuf g fu chI shun.
Munuy nI yoj T D
cuyno nIn:
JEREMIAS5 , 6
1097

I
.12~13 Jef. 8.1012.
J
.14 Jef. 8.11; Eze. 13.10.
Guefu cu nutu mutu fIf
Jefu su Ienpu cuffuI nIn wujtun cu-
nu mun IchI chIy chuypu yuycu-
nuy quI puj!
Chuy sIud cho cuycuj funu cu nugu
custI gu shu cunun pmI cuycun.
Chuy chgu IIupun pIs fIyu funu cu-
nu IIumI cufcuy cun.

7
Pucyu pItu yucu IIoj shI moj nmI
Jefu su Ien pI tugu munu uIII cunu
Int fu mun mush tu cuy cun.
Chuy sIud pI tugu Imuy pIs wIyu-
cuy c mun munu uIII fufuy cu-
nu IIumI, pIII yu IIumI.
ChuymI Imuy pIs fIcuyc nunuy-
wun gupuf puy cuj IIutu, fuchIf-
ushu shu IIutu.

8
Sumuj yufpu chu cuy Jefu su Ien
funu cunu.
Munu yufpu chu cup tI quegu fubyu-
shumI uywu cu shuj.
NIfcofgu gumcunu tIyu shuy quItu
chun yuj munmI tIcfu fu chI shuj.
Chuy chgu munumI nI jucnuy IIu-
pIs funu tIyun gu p nu chu.
Imano castigasha
cananppis wi!!achishan
9
nIn:
buspu wuyuy nIntu yupufIf-
yupu fIf ushuj puj ushej nmI
IsfueI qu duj cu nu tu pIs contfun-
cunu munyu pItu ushengu.
10
Chuufu nogu nIf:
PItu fuj nIshuj?
PItu fuj wIIIu p shuj?
PIfuj wIyu mungu?
Puycu nugu Imutu pIs munu wIyu-
nun puj fInfIn cunu chupu shumI
cuycun.
T D puIu bfun puj
puycu nugu usIcunmI.
Puycu nugu munumI wIyuy tu pIs
munun chu.

11
Nogu pIs T D fubyu shuntu
wIIIu cu n pmI cuyc.
Chuy tugu munumI umuf c mun-
chu.
ChuymI Tuytu DIos nImu fun:
Rubyu shu cuycu sh tugu wIIIuy
cIII cho cuycuj wumfu cu nutu,
fpunpu pufIy cuj msu cu-
nutu.
Runu cu nu tugu pfsumI upucon-
gu puj wufmIn tuwun-cumu,
uuquIn cu nu tu pIs munu cuyu-
puypu.

12
Chuc fun cu nu pIs, wusIn cu nu pIs,
wufmIn cu nu pIs jucpu numI
cungu puj.
Cuy nusyun cho tIyuj funu cu nu-
tugu nogumI custI gu shuj.
Nogu T
c/uyno ne.

13
Rucu pIs wumfu pIs yufpuf cuy cun
munu uIIItu fufuypu Imutu pIs
tufIy IIu tumI.
Pfof tu cu nu pIs cfu cu nu pIs
engu u coj IIumI.
I

14
Puycu nugu ucfu sh funu cu nupu
du dun tu pIs junun junu-
IIunmI jumpIn.
Chuyno fufuf cofgu AIII goyuy
cuycun, uIII goyuy cuycun nIn.
Rusunpugu munu uIII goyuy IIumI
cuycun.
J

15
FIyupu meIu n cu sh cujtu
fufu shun pItu quIquIn cu nugu
pengu cu shu chu fuj?
MunumI nI ImunI IIuf pIs pengu cu-
shu chu.
MunumI musyun nu chu Imuno
pengu cunu cushun tu pIs.
Chuyno cushun pI tumI custI gup t-
fuj muyungu.
Chuy fmI munu uIII mun chuyun-
gugu.
T c/uyno nis/u.
JEREMIAS6
1098

K
.1 Mut. 11.29.
L
.22~23 Jef. 50.4143.
M
.25 SuI. 31.13; Jef. 20.3, 10; 46.5; 49.29;
Ium. 2.22.
contran cashan
1
nutu nIn:
TIncoj nnI cu nu cho IchI fuy.
NIfcuf tupu cuy unuy uIII cuj
nnIpu uywu nuy quI puj.
Chuy uIII cuj nnIpu uywuy chuy-
cho jumuytu tufI nuy quI puj.
K
Ichungu puycunu nIn: MunumI
chuypu uywuy IIugu cunchu
nIf.

17
RIcchu coj cu nutu chufuf cuf
nogugu funu cu nutu wIIIushc:
RIcchu coj cunu tfom p tutu
tucu mu shuntu wIyuj-wIyuj IIu
cufcuy cuy nIf.
Ichungu funu cunu nIshu:
MunumI wIyuytu mun cu nu chu
nIf.

18
Chuy pItu cunungu IIupun nusyun-
cunu wIyuy.
Musyuy ucfu sh funu cunu Imuno
cunun puj cujtu pIs.

19
Mundu Intfu sumuj wIyuy.
Cuy funu cu nu mungu fIyupu
munu uIII tumI upumu shuj.
Chuygu cungu munu uIIItu yufpu-
shun pI tumI.
Puycu nugu wIIIu pu sh cu nutu
munumI wIyu cu shu chu.
Iuyn cu nu tu pIs munumI csu-
shu chu.

20
Juc-I nusyun cho cuj uIII usyuj
juchu cu nu tu pIs,
Sub pItu InsIn su tu pIs Imup tuj
upup mun quI?
Nogugu meIu n cmI uywu cu nutu
pIsh tuf fupu chI shuy quI tu pIs.
Offen du cu nutu upumu shuy quI tu-
pIs munumI mun chu.

21
Chuyno cushun pI tumI cuy funu-
cu nupgu cumu c chI shuj
munu uIII mun chuyu nun puj.
Chuy n pumI wuuf ushu cungu
tuytun pIs wumfun pIs bIs nun-
pIs fejsI nu cu shun pIs.
T c/uyno nis/u.
Nortipita fiyu runacuna
chayananpaj cashan
22
T D cuyno nIn:
FIyupu cufu nofte cujpI tumI
munuy nI yoj nusyun funu cunu
shumu nun puj cumu fI cuf cuy cun.

23
Chuy funu cu nugu Ichun wun
subIIn wun cumu fI cu shu IIu-
numI cufcuy cun.
Chuy funu cu nugu fIyumI.
MunumI pItu pIs cuyu pun chu.
PIII yu puj guyuf puf pIs Iumuf yucu
gupu fuj n fmI gupuf pun.
IIupun pIs cuwu IIun muntu shu-
IIumI uywuf cuy c mun.
Jefu su Ien funu cu nu wun pIII yu nun puj
cumu fI cu shu numI cufcuy cun.
L
Jud funu cu nugu nIfcuy cun:

24
WIIIu pu tumI muyush cun chI.
Chuytu wIyuy cufmI munchu fIy-
IIu wun cuII puy nuj nnu fIcu-
cush cun chI.
CununmI Ichungu nunuy cho
cuycuj wufmI n fuj IIuquI cun-
chI, nun chI cun chI.

25
JIfcupugu umu IIoj shIy nu chu.
NnI cu nu pu pIs umu pufIy chu.
Contfun ch cu nugu wuu chI cu-
nun wunmI cuycun.
Int fu pumI pusuypu munchu fIy-
puj cuycun.
M

2
Mufcu-mus cunu, fIyupu IIuquI-
cush puy quI guchgu fpu cu nutu
jutI cuy.
Uchpu cho goch puy.
NIfcuf jucnuy IIu wumfuy quI wuu-
shu cuycuj pno fIyupu wuguy.
Ushu m nun ch puj cuycgu munu-
pIs uyc IIu tu numI chuyu-
mongu.
JEREMIAS6
1099

N
7.11 Mut. 21.13; Muf. 11.17; Iuc. 19.46.
O
7.13 Isu. 65.12; 66.4.
Israe! mana sirbej
gue!!ayno cashan
27
GumtumI chuf ucfu sh funu cu-
nutu fIcu nuy quI puj.
Imuno goyuf cuy cu shu IIun tu pIs
sumuj fIcuy.

28
Puycu nugu IIupun pIs munu wIyu-
coj funu cu numI;
wIIIu pIstu, wushu fImu funu cu-
numI.
RunsIno fyffu nmI cufcuy cun.

29
JIfffu cu nupu juyIIIn sInchIpu
pcup tIn
nInugu pImutu chuIIu fu chIf
gunfuntu fuquI fInmI.
Chuy fIyu funu cu nu tumI Ichungu
yungu Imun pu pIs IImyu y-
chIytu cumun chI.
Munu uIII funu cu nugu munumI
Imuy pIs IIIgun gu chu.

30
Puycu nu tugu jutI chu p shun
Munu sIfbej gueIIuy nIfnu-
chufI.
Chuy funu cu nu tugu nogu jItu fIsh-
c numI.
Temp!ucho 3eremas wi!!apashan
7

1
Jefe mIustu guyuf cuf T
D nIfun:
2
TempIu puncu-
mun uywuy. NIfcuf chuy cho wIIIu puy
nogu nIshtu: T D udufuj
cuy puncupu yuycoj Jud funu cunu,
T D nIshuntu wIyuy.
3
Gum
IsfueI cu nupu munuy nI yoj T D-
cuyno nIn: AIIItu fufush-
puy quInu cuwuy. Chuu fugu nogu pIs
cumu c chI shuj cuy puftI cho jInu IIu
tIyuf cuy c nuy quI pmI.
4
Gumcunu
umu yfu cuy chu Cuychgu T
D TempIunmI cuycun. ChuymI
cuy puftItu munu IIIg chen gu chu.
Cuygu T D TempIunmI!
nIshoj cu nu mun. Chuyno nIshoj cu nugu
IIuIIu puy c shun quImI.
5
Chuypu fuquIn gumcu nugu uIII-
IIunu cuwuy, uIIItu fufuy, jucnIquI-
jucnI quI pIs umu chIquI nu cuy chu.
Juc-I funu cu nutu, wucchu cu nutu,

nI bIy du cu nu tu pIs umu ucu chIy chu.
Cuy puftI chgu umu wuu chIy chu
uIII funu cu nutu. Juc dIos cu nu tu pIs
umu udufuy chu. Munu uIII IIu goyufgu
quIquI quI cu numI dIsI gfu syu mun
chuyun quI puj.
7
IIupun tu pIs uIII IIutu
fufush puy quImI Ichungu unuy uwIIuy-
quI cu nutu Imuy cu mu pIs tIyu cu nun puj
goycu sh puftI IIu chnu tIyu cun quI puj.
8
Gumcu nugu yfu cuf cuy cun quI
IIuIIu puf nIshu shuy quI munmI. Chuy
nIshu shuy quegu munumI fusun pu-
chu.
9
Gumcu nugu suwu cuf cuy cun quI,
wuu chI cuf cuy cun quI funu-musI-
quIpu wufmIn wun cucuf cuy cun quI,
IIuIIu cuypu jufuf cuy cun quI, InsIn su-
wun BuuI dIostu suumuy c chIn quI.
Gumcu nugu juc-I funu cunu dIosn
nIf udufu shun tumI udufuf cuy cun quI.
10
Chuyno fufuf c fIf pIs munu musyuj-
tucu shu uywuf cuy c mun quI tIyu n-
puj cuycuj TempIu mun. Gumcu nugu
cuycho ImupIs munumI chuyu m-
shun chu nIfcuy cun quI. Chuy pIs munu
munu sh cujtumI sguIf fufuf cuy cun-
quI.
11
Gumcunu yufpun quI nogu puj
fufu shun TempIu suwu cu nupu tIyu-
nun muchuy cushun tu chu?
N
Nogugu
IIupun tumI Imutu fufu shu IIuy quI tu pIs
fIcushc. Nogu T D chuyno
n.
12
SIIo mufcu cho fIspI tu muf udufu-
m nun puj fufu shuntu uywuf fIcu mun-
quI. Mus unuygu chuy tumI tIyu n puj
ucfuf. Cunun musquI fIcuy Imuno
ushu cu shu cuycu shun tu pIs. Chuyngu
ucfu sh IsfueI cu nupu juchun pI tumI
ushu c chIshc.
13
Gumcunu munu
uIII cu nutu fufu shuy quI pI tugu uchcu
cutImI wIIIu pushc. Chuy pIs gumcu-
nugu munumI wIyu cush cun quI chu.
Guyup t pIs munumI wIyush cun quI chu.
O

JEREMIAS6 , 7
1100

P
7.12~14 Jos. 18.1; 1Sum. 4; SuI. 78.60; Jef. 26.6.
Q
7.18 Jef. 44.1526.
R
7.22 SuI. 51.1619; Ams 5.2224.
S
7.23 Exo. 15.26; 19.5; Iev. 26.312; Jef. 11.4.
Nogu T D chuyno n.
14
SIIu-
cho udufu m nun puj cujtu fufu sh-
nmI cuycho udufu m nun puj TempIu
cuycuj tu pIs fufu fI shuj. Chuy tugu unuy
cuj uwIIuy quI cu nu tumI, gumcu nu tumI
goycuf. Gumcu nugu chuy IIu munmI
yfu cuf cuy cun quI pIs.
P

15
Ichungu
fumIII yuy quI Effun tfbu funu cu nutu
uuputu gufgu sh nmI gumcu nu tu pIs
uup pItu gufgu shuy quI.
Israe!cuna mana wiyacoj cashan
1
Jefemus, cuy funu cu nu puj umu
fuwu cu muy pIs chu. YupufIf-yupu fIf
fuwu cu mup tI quI pIs muu cu mu shuy-
quI tugu munumI uunI shuy quI p chu.
17
Gumgu munu chu fIcun quI Jud
sIud cu nu cho, Jefu su Ien cIII cu-
nu cho Imutu fufuf cuy cu shun tu pIs?
18
Wumfun cu numI yuntutu shun tuf-
cuf upupun. Pup nIn cu numI nInutu
futu chIn. WufmI cu nunu jufI nutu
chupun IIup shu tuntu cu nutu fufu-
nun puj. NIfcufnu SyIupu Mumun
Q

nIshun puj chufun. Juc-I funu cunu
dIosn nIshun p pIs bnutu tucshI-
pun nogutu fIyupu fubyu chI m nun puj.
19
Chuy fufu shun cu nu wun Nogu tu chu-
fuj fubyu chI mun? MunumI! Chuypu
fuquIn quIquIn cu numI munu uIII-
mun chuyush pun penguy cho cungu-
puj. Nogu T D chuyno n.
20
ChuymI fIyupu fubyu shu cuycu sh
psu nun puj cuycho tIyuf cuy cuj funu cu-
nutu custIguj-uyw. Custgu chuyungu
IIupun uywun cu nu mun, IIupun yfu cu-
nu mun, IIupun mIcuy nIn cu nu mun pIs.
Chuy n pumI fubyu shgu cungu puj
nInu futu fIf munu upejno.
21
IsfueI cu nupu munuy nI yoj T
D nIn: Gumcunu munush-
puy quegu sguIf offen duy quI cu nutu
chufuy cuy. Nogupu jut cho uywu cu-
nu tu pIs sguIf pIsh tuy. NIfcuf chuy cu-
nupu uychun tu pIs meIu n nuy quI cumu
mIcuy.
22
Ichungu unuy cuj uwIIuy quI-
cu nutu EgIp tu pItu jofgu muf pushu-
mushpgu munumI Imutu pIs nIf chu
uywu cu nutu nI Imu offen du cu nu tu-
pIs nogu puj chufu nun puj.
R

23
Nogutu
wIyu cu m nun pmI Ichungu puycu-
nutu nIf. NIshtu wIyu cup tengu nogu
DIos nIn cun puj, puycu nunu ucfu sh
funu cunu cunun puj nIf. Chuy cho
nIf wIyu cu mush pungu puycunu uIII-
IIu goy nun puj cushuntu.
S

24
Ichungu
puycunu munu wIyu mush pun nIshtu
munu fufu shu chu. Chuypu fuquengu
IIutuntu yufpush punmI quIquIn-
cunu munu shunno IIutuntu fufu shu.
Nogu mun yfu cu mu nunpu fuquengu
jucmunnu yfu cuf cuy cun.
25
Unuy
uwIIuy quI cu nutu EgIp tu pItu jofgu mu-
sh pItu cunun cu mumI nogugu pfof t-
cu nutu juctupIs-juctu pIs gumcu nu mun
cuchu mushc.
2
Chuy pIs gumcu nugu
munumI wIyu cush cun quI chu. Chuypu
fuquIn unuy cuj uwIIuy quI cu nu pI tugu
mus pIyuf munu wIyu coj fuj fIcu cush-
cun quI.
27
Jefemus, nIsh cu nu tugu wIIIuy
munu wIyu cu nun cuptIn pIs. Munu
csu shu nuy quI cuptIn pIs sInchIpu
guyu cuy.
28
Puycu nutu nIy: Cuy
nusyun funu cu nugu T D
nIshuntu munumI nI ImunI IIuf pIs
wIyu cun chu. PIu cup tIn pIs munumI
wIyu cun chu. NIshun cu nu tugu munumI
cumIIn nu chu.
29
Jefu su Ien, gumcu-
nupgu T D fIyupu fubyu-
shumI cuycun. Cuchuy cu shu fuy quI-
numI. MunumI fIcuy tu pIs munu shun-
quI nu chu. ChuymI ujchuy quItu futu fIf
jItu fIy. Chun yuj jIfcu Imu cu nu cho
IIuquI cuy puj cu nutu cuntuy.
Wauchinacuy cananpaj
guechwa pampa
30
T D nIn: Jud funu cu-
nugu fIyupu munu uIIItu fufush punmI
JEREMIAS7
1101

T
7.31 2Rey. 23.10; Jef. 32.35.
U
7.31 Iev. 18.21; Jef. 19.5.
V
7.31 Iev. 18.21; Isu. 57.5;
Jef. 19.5.
W
7.32 Jef. 19.6.
X
7.34 Jef. 16.9; 25.10; Apoc. 18.23.
Y
8.1~2 Jef. 25.33.
Z
8.7 Isu. 1.3.
fubyu chI mu shu. Nogutu udufu m-
nun TempIu munmI chufu shu munu
bIej duIun cu nutu. Chuyno fufush-
punmI TempItu gunfu chI shu.
31
Ben-
hInom guechwu pumpu Tofet chmI
uItuftu fufu cuf c fI shu,
T
chuy uItuf cho
oIIgutu wufmI tu pIs wumfun cu nutu
sucfIfIsyutu fufuf fupu chI nun puj.
U

Chuyno fufu nunpgu nogu munumI
nIf chu; nI yufpuy IIu pIs munumI
yufpu f chu.
V

32
ChuymI nogu n: Juc
jungu Tofet pu tu wun Ben-HInom
guechwu pumpupu jutIntu munumI
fImun gu p nu chu. Chuypu fuquengu
Wuu chI nu cu shun guechwu pumpu
nengu numI.
W
Wuu shu cu nutu pumpu-
nun puj puchu munu jcup tIn wuu shu-
cu nu tugu Tofet mun pIs pumpun gunu.
33
Chuy wuoj funu cu nu tugu uychu
mIcoj bIcu nu wun jIfcu unImuI cu numI
mIcongu. Chuy cunu mIcup tIn munchu-
chI nun puj munumI pIpIs cungu p chu.
34
Jud nusyun cho cuj IIupun sIud cu-
nu cho, Jefu su Ien cIII cu nu cho cushI-
cuy fIstu cujpIs munumI cungu p nu-
chu. MunumI pIpIs cusu fuy fIstucho
bIfson gu nu chu.
X
Nusyun Int fumI
chun yuj fIcu con gu puj.
8

1
Chuy wIchungu pumpu fu-
shun uchcu cu nu pItu jofgongu wuoj
fuycu nupu tuIIun cu nutu, Judpu
munduj nIn cu nu putu, cfu cu nu putu,
pfof tu cu nu putu, Jefu su Ien funu cu-
nupu tuIIun tu pIs.
2
NIfcuf pumpu mun
mush tu fengu. Chuufu munumI pIpIs
shun tun gu p chu pumpu nun puj. Chuy
tuIIu cu nugu uywu cu nupu Iscun nmI
mush tu f congu. Chuufu IntI pIs, quIIIu-
pIs, goyIIuf uchIc yu shun pIs chuyungu.
Chuy wuoj cu nugu chuy cu nu tumI
udufu fun, tupu cu fun pIs.
Y

3
Cuwuy-
cuf quduj chuy fIyu funu cu nu tugu
muy-chuy mun pIs gufgu sh puj. Puycu-
nugu cuwuy c nunpu fuquIn wuu cuy-
tu numI munungu. Nogu, munuy nI yoj
T D chuyno n.
3uchanpita Israe!cunata
4
Jefemus, cuy funu cu nutu nIy:
Tunefgu musyu shuy quI n pIs
jutu fInmI.
NnItu puntuy cuf pIs uIII
cujmunmI cutIn.

5
Chuyno cuycup tengu Jefu su Ien
funu cunu
ImunIf tuj IIutunpu pufIf cuy cun-
quI?
ImunIf tuj nogupu contf fIcu-
cush cun quI?
Gumcu nugu munu wIyu cojmI
fIcu cush cun quI.
Nogu mun cutI muy tu pIs munu
munun quI nu chu.

Nogugu wIyuj wIyuj IIumI

cuycushc.
Ichungu munumI wIyush c chu nI
muygu nI quI pIs juchuy quI cu nu-
pItu ufIpIn tI cojtu.
MunumI muygu nI quI pIs Imutu-
tuj fufuyc? nInquI chu.
Cudu-nuy quImI munu shuy quItu
fufuf cuy cun quI.
Ffnuy nuj cuwu IIu guffu mun
yuycoj nmI cufcuy cun quI.

7
bIcu nu pIs musyunmI Imuy wIchun
yupuy cutI mu nun puj cushuntu,
Imuy wIchun juc-Imun wItI nun
cushun tu pIs.
Gumcu numI Ichungu Iuyn cunu
Imuno nIycu shun tu pIs munu
musyun quI chu.
Z

8
Chuyno cuycush puy quegu
Imun pu tuj musyuj-yuchujmI
c;
JEREMIAS7 , 8
1102

[
8.11 Jef. 6.14; Eze. 13.10.
\
8.10~12 Jef. 6.1215.
]
8.13 Iuc. 13.7.
T D IuynIn tumI nogu-
cu nugu chuf nInquI mun?
Secfe tuf yu cu numI IIuIIu cuypu
chuy Iuycu nu tugu jucn mun
tIcfu chI shu!

9
Chuy pI tumI chuy musyuj-yuchuj-
cu nugu penguy cho cungu puj.
Tfum pu mun yuycu shu unImuI n-
pIs munchu fengu.
Nogu nIsh tugu munu cuj munmI
chufu shu.
Chuu fugu Imun pu tuj yuchuj
cungu?

10
Chuy pI tumI wufmIn cu nu pIs juc
funu wunnu tIyungu.
Chuc fun cu nu tu pIs juc funu numI
ufongu.
Puycu nugu jutun pIs tucshu pIs
yufpuy cun
munu uIII cu nutu fufuyIIupu
gnuytu.
Pfof tu cu nu wun cfu cu nu pIs
IIuIIu cush punmI engu u cuy cun.

11
Puycu nugu ucfu sh funu cunu
nun chI cu shun tu pIs yungu
yungu IIumI jumpIn.
Chuyno fufufmI AIII goyuy
cuycun, uIII goyuy cuycun nIn.
Rusunpugu munu uIII goyuy IIumI
cuycun.
[

12
FIyupu meIu n cu sh cujtu fufuf-
cuf puycu nugu pengu cu shu-
chu fuj?
MunumI nI ImunI IIuf pIs pengu cu-
shu chu.
MunumI musyun nu chu Imuno
pengu cunu cushun tu pIs.
Chuyno cushun pI tumI custI gup t-
fuj muyungu.
Chuy fmI munu uIII mun chuyungu.
\
Nogu T
c/uyno ne.

13
bus chuc fu pI tugu bustu puII-
munmI.
gus chuc fu pI tu pIs gustu puII-
munmI.
]
Gumcu nu pI tumI Ichungu Imutu pIs
munu chus quIsh c chu.
ChuquI shu jucu nu n IIumI
cufcuy cun quI.
Chuy pI tumI IIupun tufI chI sh cu-
nu tu pIs guechu chI shuy quI.
Nogu T
c/uyno ne.
14
Runu cu nu numI nengu:
ImunIf tuj cuyIIu chgu cufcuy-
cun chI?
IIupun chI jucIIu uywu cu shun
cufu Iu shu cuycuj sIud cu nu mun
chuy cho wuu nun ch puj!
T D wuu nun-
ch puj cumu c chI shu.
Juchutu fufu shun ch pI tumI
wuu nun ch puj bInI nu shu
yucutu upuchI mush cun chI.

15
AIII goyuy tumI munuf cuy cu fun chI.
Ichungu munumI yufpu shun ch-
n chu cushu.
Munu guesh yuyIIupu goyuy tumI
yufpu fun chI.
Ichungu fIyupu munchu chI cuy-
IIumI cushu.

1
Contfun ch cunu uywuf cuy c-
mun numI!
Cuwu IIun cu nupu jmuy nIn pIs
DunpItu-puchumI wIyu cuy c-
mun!
Cuwu IIun cunu wugup tIn IIupun
jIfcumI sIcsIc yun.
Puycu nugu uywuf cuy c mun
nusyun cho cujtu IIIg chI nun-
pmI.
SIud tu pIs juchu chen gumI. Chuy cho
tIyuj cu nu tu pIs wuu chen gumI.

17
Gumcu nu mun cuchu mu shuj
wuu chI coj cuIe bfu cu nu tumI.
Chuy cu nu tugu munumI pIpIs
munshu y chen gu p chu.
Chuy cuIe bfu cu numI cuI shun-
quI puj.
T c/uyno nis/u.
JEREMIAS8
1103

D
9.1 Ium. 3.4851.
Marcanpaj 3eremas !!aquicushan

18
IIuquI cuy npgu munumI Imu
jumpI pIs cunchu.
IIuquI cuy IIu wunmI shon g pIs
ushuy cun.

19
Mufcu-mus cunu Int fu chmI
IIuquI cuf wugush pun nIfcuy-
cun:
SIon chgu munu nu chu T
D cun?
RuynIn chgu munu nu chu chuy-
cho cun? nIf.
Chuyno nIptInmI Tuytu DIos nIn:
Imup tuj gumcunu fubyu chI-
mun quI
munu sIfbej duIu cu nutu udufush-
puy quI,
juc-I funu cunu dIosn nIshun
munu bIejtu udufush puy quI?
nIf.

20
Runu cu nunu nIn: Usyu quIIIu cu-
nugu psu shu numI.
MIcuy shun tu pu cuy pIs ushu cu-
shu numI.
Ichungu nogun chtu munumI
suIbu mush cun ch f chu nIf.

21
Mufcu-mus cunu ucu shun nmI
nogu pIs ucuyc.
IIuquI cuy wun munchu fIymI nogu-
tugu munu cuchu fI mun chu.

22
GuIuud chgu munu chu fuj Imu
jumpI IIu pIs cun?
Chuy chgu munu chu fuj pIIIu pIs
jumpI coj cun?
ImunIf-fuj mufcu-mus cunu
munu uIIchu cun chu?
9

1
OjuI uwgu push tuj yucuno
cunmun!
Chuu fugu wuoj mufcu-mus cu-
nu puj
pugustu junuj tu pIs wugupt push-
tuj yucu nmI wegu IIoj shIn-
mun.
D

2
OjuI chun yuj cho wus cunmun
chuy cho tIyu cu n puj!
Chuu fugu mufcu-mus cu nutu
cuchuy cuf cufu chmI tIyu c-
mun.
Puycu nugu IIupun pIs pusuypu
juchu su pu IIu numI cufcuy cun.
Puycu nugu IIupun pIs DIos tumI
chIquI cuf cu shu.
3
T D nIn:
Chuy funu cu nugu Ichu wun
IIIu pu nun puj cumu fI cu shu
cuycuj n fmI
IIuIIu cu nunpgu IIstu cufcuy cun.
Cuy nusyun chgu IIupun pIs
IIuIIu IIumI;
munumI fusun cujtugu pufIun chu.
Puycu nugu fejsmI nIfpIs
munumI fejsI mun chu.
Wufun IIuntu wufun IIun tumI mus
pIyuf fIcu cuy cun.

4
Amgu mun pIs umu yfu cuy nu-
chu.
NI wuuguI quI mun pIs umu yfu-
cuy nu chu.
Amgun wun pIs IIuIIu p nu cuf
Iebun tu nu cunmI.
Chuy wuuguI IIu cuycuf pIs engu-
u nu cunmI.

5
JucnIn-jucnIn pIs engu u nu-
cunmI.
Muygun pIs munumI fusun cujtugu
fImun chu.
IIuIIu cuy IIu pmI yuchu cu shu
cufcuy cun.
Juchu fufuy IIu cho yuchu cu shu
cufmI puycu nugu munu wIyu-
cun chu.

Yupuy-yupuy munu uIII cu nutu

fufuy IIu chmI cufcuy cun!
Acfu sh funu cu nugu munumI
fejsI muytu munun chu.
7
ChuymI munuy nI yoj T D
nIn:
Nogugu Imutu nu tuj fuf mun
ucfu sh funu cu nutu?
JEREMIAS8 , 9
1104

E
9.15 Jef. 23.15.
GofItu chuIIu chej n f chufI
puycu nu tugu IImyu y chI shuj.

8
Puycu nupugu fImu shun cu nu pIs
wuu chI coj Ichu n fmI.
Engu u cu IIufmI pufIf cuy cun.
Junun shon gu IIumI umgun cu nu-
tu pIs uIII pufIu pun.
Shon gu IIun chgu munu uIII mun
jItuf pu nun pmI yufpu puy cun.

9
Chuyno fufuf cuy cup tengu
ImunIf tuj munu custI g mun-
chu?
ImunIf tuj munu custI g mun chu
yupuy cho chuyno munu fufu-
nun puj?
C/uy nomi Tuytu ios nis/u.

10
JIfcu cu nu ch pIs utuy pu fmI
wugu shuj.
Push pu cu nu ch pIs IIuquI cuy wun
wugushp cuntu shuj.
Chuy cu nugu ushuj puj fupu shumI
cuycun.
Chuypugu munumI pIpIs pufIn-
nu chu.
Wcu cunu byu shu IIun pIs
munumI wIyu cun nu chu.
bIcu nu pIs jIfcu unImuI cu nu pIs
chuy pI tugu guesh pIfmI uywu-
cu shu.
11
Tuytu DIos nIn:
Jefu su Ien tugu tIcfu chI shuj
funfu munmI.
Chuufu jIfcu uIIgu cu nupu tIyu nu-
IIun numI cungu.
Jud cho cuycuj sIud cu nutu tIcfu-
chI shuj chun yuj munmI.
Chuufu munumI p funu pIs tIyun-
gu nu chu.
12
ImupI tu tuj chuy nusyun munu
uIII, chuquI shu, chun yuj pIpIs munu
pufI nun cuycun? PItu tuj T D
wIIIu pu shu chuytu wIIIu cu nun puj?
ImunIf chuyno psu shun tu pIs musyu-
nun puj pItuj musyuj-yuchuj cuycun?
13
T D cuyno nIn:
IIupun pIs chuyngu psu shu Iuyntu
IsfueI cunu munu cumII shun pI tumI,
nIsh cu nutu munu wIyu cu shun pI-
tumI.
14
Puycu nugu IIupun pIs goyu shu
shon gun yufpu shun n IIumI. NIfcuf
tuytun cunu yuchu chI shun nmI munu
dIos cuycup tIn munu cuj cu nutu dIosn
nIf udufu shu.
15
Chuy pI tumI mIcuy nIn-
cu nutu tIcfu chI shuj fIyupu ushguj mun.
Yucu tu pIs bInI nu shu tumI upuchI shuj.
E

1
Tuytun cunu nI quIquIn cu nu pIs munu
fejsI shun nusyun cu nu munmI gufgu-
shuj. Puycu nutu gutI cu ch chI shuj subII-
yoj cu nu wun. Chuu fugu nI jucnuy IIu pIs
munumI cuwuy cgu qudun gu nu chu.
17
WIyuy-IIupu! Wuu pu cuy cho
wugu pu coj wufmI cu nutu guyu-
chI muy.
Chuyno wuguy yuchuj cu nu tugu
ushI muy.

18
Rusunpu jucIIu shumu chun.
Nogun ch puj IIuquI cuy wun wugu-
chun.
Puycunu wugup tIn nogun ch pu pIs
weguIn chI uwI juntu yufI-
chun.
Guep shun ch cu nu pIs ushmu shu
cuchun.

19
SIon pItu-puchu wIyu c mun nunuy-
wun cuyno gupuf pu shun pIs:
FIyupu cuyu puy pmI IIupun ch-
pIs munu uIII qudush cun chI!
FIyupu penguy pmI cufcuy cun-
chI!
Cunungu nusyun nIn chtu cuchuy-
c fIf chufI uywu cu shun.
WusIn ch cu nu pIs juchu shumI
cuycun.

20
T D nIshuntu sumuj
wIyuy wufmI cunu.
Puy Imutu wIIIu p shu shuy quI tu-
pIs sumuj yufpuy.
JEREMIAS9
1105

F
9.24 1Cof. 1.31; 2Cof. 10.17; Stg. 1.9.
G
9.25~2 Hech. 7.51; Rom. 2.2529.
H
10.3~4 SuI. 115.48;
135.1518; Isu. 40.1920; 44.920.
I
10.5 Isu. 46.17.
J
10.5 Isu. 41.2324, 29.
Wumfuy quI cu nutu yuchu chIy
wuguytu.
WufmI-musI quI cu nu tu pIs yuchu-
chIy cuyno IIuquI cu nun puj:

21
WusIn ch cu nu mun wuuymI
chuyu mu shu.
PuIu syun ch cu nu mun pIs chuyu-
shu.
Wumfun ch cu nutu cIII cu nu cho
wuu chIn; msu cu nu tunu
Isu cu nu cho.

22
Wuu shu funu cunu ynIn
mush tuf p cun uywu cu nupu
Iscunno.
Rgutu futup tIn shIc wuj cu nutu
munu shun tu shun nmI jItuf p-
cun nIf.
23
T D nIn:
Musyuj-yuchuj pIs musyuj yuchuj
cushun pItu umu uIII-tucu chun-
chu.
Munuy nI yoj pIs munuy nI yoj
cushun pItu umu uIII-tucu chun-
chu.
Rcu pIs fcu cushun pItu umu uIII-
tucu chun chu.

24
Ichungu pIpIs cushI cu chun
nogutu fejsI mu shun pItu,
nIshtu fufu shun pItu,
Nogu DIos cushtu musyu shun-
pItu.
F
CushI cu chun cuy puchu cho p-
muytu pIs cuyu shtu, uIIItu
fufu shtu, fusun cujtu fufu-
shtu musyu shun pItu.
Chuyno cuj funumI Ichungu
nogutu cushI cu chI mun.
T c/uyno nis/u.
25
T D nIn: Juc junuj
custI gu shmI cuef pu IIun cho seu Iu coj-
cu nu tugu. CustI gu shuj:
2
EgIpto, Jud,
Edom, Amn, Moub nusyun funu cu-
nutu. CustI gu shuj chun yuj cho tIyuj cu-
nu tu pIs, sent dunpu futu coj cu nu tu pIs.
IIupun nusyun funu cu numI junun-
shon gu IIu cuef pun seu Iu shu cuycun.
IsfueI cu nu pIs contftu fufu shtu munu
cumIIsh punmI junun-shon gu IIu seu Iu-
cu shu cufcuy cun.
G
Idu!ucuna mana b!ej cashan,
Dios munayniyoj cashan
10

1
T D wIIIu p shu shuy-
quItu wIyu cuy IsfueI funu-
cunu.
2
T D cuynmI nIn:
Juc-I nusyun funu cunu fufu-
shunno gumcu nugu umu
fufuy chu.
Chuy nusyun funu cu nugu junuj
syIu cho ImupIs yufIp tIn
fIyupu munchu fIn.
Gumcunu Ichungu umu munchu-
fIy chu.

3
Chuy funu cunu fIguI shungu
munu cuj IIumI.
Puycu nugu muntI guefu tumI
mutun.
NIfcuf IIug IIuytu yuchuj funu wun
Imu-nIfuj tu pIs IIug IIu chIn.

4
IIug IIu shun junun punu gofI wun
gueIIuy wun chup yun.
Rufu shun munu yugu nunpgu
muftI IIu wun tucuypu IubIt-
yun.
H

5
Chuy duIu cu nugu cuycun nunuy-
IIu cu nutu IchI chI shun n IIumI.
Chuy cu nugu munumI fImun chu.
Chuy cu nu tugu upufIy pu fuj upun.
QuIquI IIungu munumI uywun-
chu.
I
Chuy tugu umu munchu cuy chu.
PItu pIs munumI Imutu pIs fufun-
chu uIIItu nI munu uIII tu pIs.
J

T D, gumngu munumI
pIpIs cunchu.
Gumgu munuy nI yojmI cunquI.

7
Gumgu nusyun cu nupu fuynInmI
cunquI.
JEREMIAS9 , 10
1106

K
10.7 Apoc. 15.4.
L
10.13 SuI. 135.7.
Gumtugu IIupunmI munchu cu-
shun quI.
K
Gumtugu p-muypIs munchu cu-
shu nuy quImI cumu cun.
Cuy mundu cho cuj fuycu nu pIs,
nI yuchuj cu nu pIs munumI
gumngu cunchu.

8
Puycu nugu IIupun pIs yufpuy nIy-
nuj IIumI.
MunumI tuntI yuytu utIpun chu.
IIug IIu shu guefugu puycu nutu
munumI Imutu pIs yuchu chIn-
chu.

9
Puycu nupu duIun cu nugu cuycun
TufsIs pItu upumu shun gueIIuy-
wun chup yu shu IIumI,
Ufuz pItu upumu shun gofI wun
chup yu shu IIumI.
Chuy duIu cu nu tugu IIug IIuy
yuchuj cu nu IIumI, fufuy
yuchuj cu nu IIumI fufu shu.
Muf du pI tu wun pucu tIu pItu
jIfu shu fpu cu nutu jutI fuy cun.
Chuy duIu cu nugu IIupun pIs cuycun
yuchuj funu fufu shu IIunmI.

10
T D Ichungu
fusunpu DIos cuycun.
PuymI cuycun cuwuj DIos, Imuy-
cu mu pIs munu fucuj Ruy.
Puy fubyu cuf cup tengu cuy puchu
sIcsIc yunmI.
Puy fubyup tengu munumI Imu
nusyun pIs uwuntun chu.
11
duIu cu nutu udufuj cu nutu cuyno
nIy: Cuy puchu tu pIs sy Iu tu pIs munu
fufuj dIos cu nugu IIupunmI cuy puchu-
pItu IIIgungu. NI jucnuy IIu pIs cuy
puchu chgu munumI cungu p nu chu.
(Jer. 51.1519)

12
Tuytu DIosmI munuy nIn wun cuy
puchutu cumu shu.
FIyupu yuchuj cuynIn wun cuy
mundutu tucyu chI shu.
Yufpuy supu cuynIn wun sy Iu tu pIs
cumu c chI shu.

13
Ryuno busnIn wunmI syIu cho
cuycuj yucutu gupu f chIn.
Pucu tuy tu pIs pumpu pItu jutu fu-
chIn.
Tumyuy cu shun fumI IIIguy tu pIs
uchIc y chIn.
Wuyfu tu pIs wIch gu f chI shun pI-
tumI gufgu fu mun.
L

14
Runu cu nugu IIupun pIs upumI,
Imutu pIs munu tuntI yujmI.
duIun cu nugu fufuj funu tu pIs
pengu cu chInmI.
Rufu shun duIu cu nugu munu
bIejmI, munu cuwujmI.

15
Chuy munu bIej duIu cu nugu
munu cuj IIumI.
Chuy cu nu tugu Tuytu DIosmI
custgu junuj IIIg chengu.

1
T D Ichungu
juc-nIfuj.
PuymI Imu-uycu cuycuj tu pIs fufu-
fun.
IsfueI cu nu tugu puymI ucfu shu
quIquInpu cunun puj.
Puypugu jutIn pIs Munuy nI yoj
Tuytu DIosmI.
3ud nasyunta
i!!gchinanpaj cashan

17
Contfuy quI cunu tumu pu fuy c-
shup tI quegu
Imu-uycuy quI tu pIs cumu fI cuf
guepI cuynu ufI.
18
T D cuyno nIn:
Cuy nusyun cho tIyuf cuy cuj
funu cu nutu cunungu fIyupu
cufu munmI gufgu shuj.
Chuy chmI custI gu shuj fIyupu
ucu nun puj nIf.

19
Anunuu, cuy nunuy tugu munumI
uwunt nu chu!
Mufcu-mus cunu ucu shun tumI
ucuyc.
JEREMIAS10
1107

M
10.21 Jef. 23.14; Eze. 34.110.
N
10.23 Pfov. 20.24.
O
10.24 SuI. 6.1; 38.1.
P
10.25 SuI. 79.67.
Nogupgu ucuy munumI ushu-
cun chu.
Nogu yufpuf cuy nunuy tugu
uwuntu shmI nIf.

20
TIyunu toId cu nu pIs ushuj pmI
tunI shu.
Wuscun cu nu pIs fuchIf-ushu cu-
shumI.
Wumf cu nu pIs ushuj pmI uywu-
cu shu.
MunumI cunnu chu!
MunumI pn pIs cunnu chu yupuy
toId cu nutu IchI chI nun puj, nI
toIdu wun gutu nun p pIs.

21
Chuyngu cuycun cuy funu cu-
nupu munduj nIn cunu yufpuy-
nIy nuj cuptInmI.
Chuy munduj cu nugu T
D munumI wIyu cu shu-
chu.
Chuy pI tumI custgu chuyu shu.
Cunungu mundu shun funu cu nu-
pIs mush tu cu shumI cufcuy cun.
M

22
Sumuj wIyuy-IIupu!
Munu uIII wIIIu pumI chuyuy c-
mun!
Nofte cuj-I nusyun pI tumI uypu IIu
suId fu cunu uywuf cuy c mun.
Chuy suId fu cunu chuyu mush pun
Jud cho cuycuj sIud cu nu tugu
IIIgu fu chen gumI.
Chuufu jIfcu uIIgu cu nu IIu numI
chuy chgu tIyungu.
Tayta Diosta
3eremas maacushan

23
T D, funugu dIst nun
Imuno cushun tu pIs munumI
musyun chu.
Runugu munumI musyun chu
Imuy cumu nI Imuno cuwu nun-
puj cushun tu pIs.
N

24
T D, custI gufgu custI gu-
muy cuyu puyIIupu.
Rubyu shugu umu custI gu muy chu
ufI.
Rubyu shu custI gu mufgu IIIgu fu-
chI mun quI mun chufI.
O

25
Gumtu munu yufp shoj,
munu fejsI shoj nusyun funu cu-
nutu custI guy fubyu shuy quI
puscu c nunpgu.
Chuy funu cu numI Jucob pItu
mIfuf uywuj funu cu nutu ushu-
fI shu.
Nusyun Int fu tumI pusuypu ushu-
cu shutu cuchuy cu shu.
P
Par!acushan contrtuta
mana cum!ishan
11

1
Jefe mIustu T D
nIfun:
2
Contf tutu fufuf
nIshtu wIyuy-IIupu. Jud cho tIyuj
funu cu nu tu wun Jefu su Ien cho tIyuj
funu cu nutu wIIIu puy.
3
Contf tutu
fufuf pufIu shtu munu cumIej funugu
4
Chuy contf-
togu cuycun unuy cuj uwIIuy quI cu-
nutu EgIp tu pItu jofgu muf pufIu shmI.
AwIIuy quI cunu chuy nusyun chgu
cuycu fun fyffu chuIIu chI cunu jufnu-
ch nmI. Chuy fumI nIf: WIyu-
cumuy-IIupu. Nogu nIsh cujtugu
IIupuntu cumIIy. Chuufu gumcu nugu
ucfu sh funu cu numI cunquI puj. Nogu-
numI gumcu nupu DIos nI quI cushuj nIf.
5
Chuyngu wIIIu puf unuy uunI shtu
cumII n pmI. Chuy uunI shgu cufun
mIsh quI pIs IchI pIs yucu n fuj uypu-
IIu cushun chuc futu goycu n puj cujmI.
Chuy chuc fu chmI cunun gumcu nu pIs
tIyuf cuy cun quI.
Chuufu nogugu NIshuy quIno cuchun
ufI T D nIf.
Chuufu T D nImu fun Jud

nusyun cho cuj sIud cu nu cho, Jefu su Ien
cIII cu nu ch pIs cuyno wIIIu cu n puj:
Contf tutu fufuf nIsh cu nutu cumIIy-
IIupu.
7
Unuy cuj uwIIuy quI cu nutu
JEREMIAS10 , 11
1108

Q
11.20 Jef. 20.12.
EgIp tu pItu jofgu muf tuntI yu chIf
wIIIu pu shtu cumII nun puj. Chuy junuj-
pItu cunun cumu chuy n IIumI wIIIu-
puy cushc.
8
Ichungu puycunu munumI
wIyu cu fun chu. CumII nun puj nIsh-
tu pIs munumI cumII fun chu. Chuypu
fuquengu shon gun cunu yufpu shunno
IIutuntu fufu fun. Imuno fufu nun puj
nIsh tu pIs munumI fufu fun chu. Chuy-
pI tumI Imuwun custI gu n p pIs contf-
tutu fufuf pufIu cu sh cho wIIIu shno
custI gushc.
9
T D jInu IIu wIIIu puy c mu-
fun: Jud funu cu nu wun Jefu su Ien cho
tIyuj cu nugu nogupu contfmI pufIu-
cu shu.
10
Nuupu cuj tuytun cunu munu
csu mush pun juchutu fufu shun n IIumI
cunun wumfun cu nu pIs juchutu fufuf cuy-
cun. Unuy cuj uwIIun cu nugu munu wIyu-
cush punmI juc dIos cu nutu udufu fun.
Jud funu cu nu wun IsfueI funu cu nu pIs
unuy cuj uwIIun cu nu wun contf tutu
fufuf pufIu shtu munumI cumII shu-
chu.
11
Chuy pI tumI puycu nu tugu fIyupu
ucu chI shuj. Chuy ucuy pI tugu munumI
Imun pu pIs guesh pen gu p chu. SuIbuy-
cu muy nIf muu cu mup tIn pIs munumI
yunu p sh p chu. Nogu T D
chuyno n.
12
Chuufu Jud funu cunu
Jefu su Ien funu cu nugu udufu shun
dIos cu nu mun uywungu. Ichungu chuy
dIos nIn cu nu pIs munumI suIbun gu p-
chu.
13
Jud funu cunu, gumcu nupugu
sIud nI quI cunu cushun munno uchcumI
dIos nI quI cu nu pIs. Jefu su Ienpu cIIIn-
cunu uypu IIu cushun tu nmI BuuI dIos puj
suumu chI nun puj uItuf cu nu tu pIs fufush-
cun quI.
14
ChuymI Jefemus, gumgu chuy
funu cu nutu cuyu p n puj umu muu cu-
muy chu. Puycu nupgu umu muu cu muy-
chu nI fuwu cu muy pIs chu. Nucuy cu shun
fu fuwu cuf muu cu mup tIn pIs puycu nu-
tugu munumI yunu p sh p chu.

15
Cuyu sh funu cunu,
chuy chIcu munu uIII cu nutu fufuf-
cofgu
Imutu tuj TempI chgu ushIf cuy-
cun quI?
PIsh tu shuy quI uywu cu nupu
wIfuntu, uychuntu fupu chIp tI-
quegu
custgu munu chuyu shu nuy quI tu-
chu yufpun quI?

1
Nuupu wIchun gumcu nu tugu nej
c
uypu IIu wuyuy nI yoj cupsu
oIIvo nIf.
fyu chuyup tIn futu fIf fmun cu-
nu tu pIs ushu cuf cu shuno.
17
NogumI gumcu nupu munuy nI yoj
T D c. NogumI gum
IsfueI funu cu nu tu wun Jud funu cu-
nu tugu chufuf juc Iuntutu Iuntujno.
CununmI Ichungu cumu c chIshc
juchuy quI pItu custgu chuyu shu nuy quI-
puj. Gumcu nugu fubyu chI mush cun quI
BuuItu udufush puy quImI.
3eremiaspa contrancuna
wauchinanpaj par!acushan
18
T D musyu chI mu fun
contf cunu nogu puj pufIu cuy cu shuntu.
19
Uyshutu pIsh tu nun puj upup tIn munu
wugu cu shunno juucumI goy cuy cuf.
Nogugu munumI musyu f chu contf
pufIu cuf cuy cu shuntu. Puycu nugu nInu-
cuf cuy cu fun: AIII wuyu fuy cuj yfutu
mutu fIy c fI shun. Cuy mundu cho
mununu cunun puj uchu fI shun. Chuufu
puytugu munumI pIpIs yufpun gu nu chu.

20
Munuy nI yoj T D,
gummI Ichungu fusunpu uIII juez
cunquI.
Gumgu musyun quImI funu cunu
Imutu yufpuy cu shun tu pIs.
Nogugu gumpu muquI quI munmI
IIupun tu pIs chufuy cu mushc.
Imuno custI gu nuy quI puj cushun-
tu pIs fIcu chI muy ufI.
Q
21
Anutot funu cunu wuu chI-
muytu munuf munu wuuytu
JEREMIAS11
1109

R
12.1~4 Job 21; SuI. 73.414; Hub. 1.
munush puy quegu DIospu jutIn cho
umunu wIIIu cuy nu chu nImuj cu nupgu
22
munuy nI yoj T D cuynmI
nIn: Chuy pI tumI Anutot funu cu nu-
tugu nogu custI gu shuj. Msu cujcu nugu
guffu chmI wuongu. Wumfun-
cu nunu wufmI pIs oIIgu pIs yufguy-
pItu wuongu.
23
Anutot funu cu nutu
jusgun junuj chuyu mon gu p numI.
Puycu nugu ucu chIpt ushuj pmI
ushu cun gu puj. MunumI nI jucnuy IIu pIs
qudun gu chu.
Tayta Diosta
3eremas maacushan
12

1
T D, gumgu IIupun-
tumI musyun quI.
Rusun cujtumI fImun quI.
Chuyno cuptIn pIs tupu cu shuy quI.
ImunIf tuj fIyu funu cu nupgu
yufpu shun pIs uIII IIoj shI pun?
ImunIf tuj IIuIIu cuypu munu
uIIItu fufuj funu cu nugu uIII
goyun?
R

2
GummI puycu nutu cuwu chIsh cun-
quI. Puycunu fcu yu shu, uIII
tIyu shu, mIfu shu.
Puycu nugu shImI IIun wunmI
gumtu uIubu shun quI.
Shon gun chmI Ichungu nI ImunI-
IIuf pIs munu yufp shun quI chu.

3
T D, gumgu nogutu fejsI-
mun quImI.
RIcu mush puy quI musyun quImI
gumIIu mun yfu cu mu shtu.
Chuy funu cu nu tugu uyshutu pIsh-
tu nun puj upushunno shun tuy
ufI.
NIfcuf chufuy Imuy junuj wuu-
nun p pIs.

4
Imuy cu mu tuj uIIpu chuquI
cuycungu?
Imuy cu mu tuj juchu cu nu pIs
chuquengu?
Uywu cu nu pIs bIcu nu pIs wuuf-
cuy cun
cuy nusyun cho funu cunu juchutu
fufup tIn.
Chuy funu cu nugu yufpun Imutu
fufu shun tu pIs munu fIcu shuy-
quI tumI.
3eremas maacushanta
Tayta Dios cutichishan
5
Chuyno nIptIn Jefe mIustu Tuytu
DIos nIfun:
ChuquIpu cffej funu wun IIuIII-
nu cush pu IIuy quI pIs fIyupunu
utIcush puy quegu
Imun pu tuj IIuIII nu cun quI mun
cuwu IIun muntu shu cffej-
wungu?
IIIu yuj pumpu cu nu chgu uIIImI
cuycun quI.
Ichungu Imun fuj cunquI mun
Jofdn muntI chgu?

QuIquI quIpu wuuguI quI cu nu wun

fumIII yuy quI cu numI chIquI-
cuf cu shu fuy quI.
OIIguy pu fmI wushuy quI tu pIs
fImuf cuy cun.
AIII shImInpu pufIu p shup tI quI-
pIs puycu nu mungu umu yfu-
cuy chu.

7
Acfu sh funu cu nu tumI cuchuy-
cushc.
Nogupu cuycup tInmI gufgushc.
Amutuf cuyu sh nusyun funu cu-
nu tumI
contfun cu nupu munuy nIn mun
cuchu puy cushc.

8
Acfu sh funu cunu nogupgu cunun
cuycun muntI cho IIyun nmI.
Nogutu chIquI mush pun IIyun n-
fuj gupuf pun pIs.
Chuy pI tumI fIcuy tu pIs munu
mun nu chu.

9
Acfu sh funu cu nugu cuyuy IIu puj
Imu yoj bInmI cufcuy cun.
Chuy bIIIu mun mugu nun puj
wucpItu cuypI tu pIs uychu
JEREMIAS11 , 12
1110

S
13.4 Chuy cuycun Anutotpu sefcun chmI. Hebfeo fImuy chgu Perut nIshun wIyu cun u[ru tes
muyu nIshun nmI.
mIcoj bIcunu juntu puy cu-
shun nmI cuycun.
Contfun cu nugu shumu chun jIfcu
unImuI cu nuno shun tu cuf cuf.
Shumu chun ucfu sh cu nutu ushu-
fI nun puj.

10
bus chuc futu mIchI coj cunu
uywun wun IIuch cu chI shun-
nmI,
contfun munduj cu nugu ucfu sh
funu cu nutu ushu fI shu.
Chuy chucf junun pumI pufI shu.
Chuyno pufIsh punmI mus cuyu-
sh chuc futu chun yuj mun
tIcfu fu chI shu.

11
ChuymI pusuypu gufu yu shutu
cuchuy c fI shu.
Cuyu puy puj IIuquI cuf cuy cuj tumI
nogugu fIcuyc.
Nusyun Int fumI chun yuj cuycun.
Chuy pIs munumI muygun pIs
yufpu chu cun chu.

12
Chun yuj Imu cu nupu Int fu pumI
contfun fIyu funu cu nugu yufI cuf-
cu mu shu.
Puycu numI ucfu sh nusyun funu-
cu nutu ushu fI n puj subIno
cuycun.
ChuymI muygun p pIs mununu
uIII goyuy cunnu chu.

13
Acfu sh funu cu nugu fgutu
mufuy c fIf cushu IIu tumI shun-
tu shu.
Chuy-jInu ucuf ufushun pIs
yungu IIumI cushu.
Nogu fIyupu fubyu cuf cu sh pI-
tumI cos chungu pIfdI shu.
Israe!pa bisnun nasyuncunapaj
Tayta Dios nishan
14
T D cuynmI nIn: IsfueI-
cu nupu bIs nun nusyun funu cu nugu
ucfu sh funu cu nu tumI pIfdI chI shu.
Chuy pI tumI puycu nu tugu nogu gufgu-
shuj. Jud funu cu nu tu pIs puycu nu pItu
gufgu shmI.
15
IsfueIpu bIs nun nusyun
funu cu nu tugu tIyuy cu shun pItu gufguf-
cuf cuyu p shmI. Cuyu push pmI
cutI chI mu shuj quIquIn cu nupu nusyun-
nIn mun, tIyu shun puchu mun.
1
Chuy
funu cunu ucfu sh funu cu nutu BuuI
dIostu udufuytu mununu yuchu chefgu
ucfu sh funu cu nu n numI cungu puj.
Ichungu yuchu chI cuy n cu nutu yuchu-
cu nun, udufu muy tu pIs yuchu cu nun.
17
Munu wIyu cu muj funu cu nu tumI
Ichungu juctu pIs munu cuchuy cuypu
gufguf IIIg chI shuj. Nogu T
D chuyno n.
Ismusha wachcuta
imaman tincuchishanpis
13

1
T D nImu fun:
Aywuf funtIy Inu pItu
uwushu wuch cutu. NIfcuf chuy wuch-
cutu wuch cu cun quI. Ichungu yucu mun
umu ushmu chIn quI chu.
2
Chuufu
nogugu T D nImu shunno
wuch cutu funtIf. NIfcuf chuy wuch-
cu wun wuch cu cuf.
3
Chuy pI tunu T D yupuy
nImu fun:
4
RuntIf cuf wuch cu fuy cu-
shuy quI wuch cutu upucuf cuf uywuy
Pefut muyu mun.
S
Chuy chnu gugupu
shIIIIn mun pucuy cu mun quI.
5
Chuufu
T D nImu shun n IIu Pefut
muyu mun uywuy cuf pucuy cu muf.
Chuy pItu mus unuy IIu tugu T

D nImu fun: Aywuy Pefut muyu-
mun. NIfcuf chuy pucu chI sh wuch-
cutu upumun quI.
7
Chuufu nogugu
uywuf Pefut muyu mun. Ojtefgu
pucu sh wuch cutu tufIf. Jofgu fIp-
tgu chuy wuchcu pusuypu Ismu shunu
cuycu shu. MunumI Imup pIs uIII nu chu
cushu.
8
Chuufu T D guyuf cu muf
9
nImu fun: Jud nusyun funu cunu,
Jefu su Ien funu cunu uIII-tucu shun-
tugu cuy wuchcu Ismu shu tu nmI
JEREMIAS12 , 13
1111
tIcfu chI shuj.
10
Cuy fIyu munu wIyu-
coj funu cu nugu nogu nIshtu munumI
wIyu cuytu munun chu. Puycu nugu
shon gun cunu munu shun n IIumI
goyuf cuy cun. Chuyno cush punmI juc-
I funu cunu dIosn nIshuntu sIfbIf
udufuf cuy cun. Chuyno cufmI Ismu shu
wuchcu Imup pIs munu sIfbI shunno
cuycun.
11
ImunmI funu cheg IIun cho
chunuj wutu f chIn wuch cutu, chuy-
nmI nogugu IsfueI funu cu nu tu wun
Jud funu cu nutu chufushc. Chuyngu
chufushc ucfu sh funu cunu cunun-
puj, nogu munu shtu wIIIu cu nun puj,
cuyu coj cushtu, uIII cushtu wIIIu cu-
nun pmI. NIsh puycu nugu munumI
wIyu cu mu shu chu. Nogu T D
chuyno n.
Paquisha urputa
imaman tincuchishanpis
12
Jefemus cunungu ucfu sh
funu cu nutu cuyno nInquI: Bnu tugu
ImunI fuj ufpu mun pIs wIun chmI nIf.
Chuufu IsfueI funu cu nugu nIshun quI-
puj: Nogu cu nugu munu chu musy
ufpugu bnutu wIu nu puj cushuntu?
nIf.
13
Chuufu gumnu nInquI: T
D nImu shu cuy nusyun cho tIyuj
funu cu nu tugu IIupuntu much chI nun-
puj cushuntu. Much chengu DuvId
jumu fu shun cho jumu fuj fuycu nutu,
cfu cu nutu, pfof tu cu nutu, Jefu-
su Ien cho tIyuj cu nu tu pIs IIupuntu.
14
NIfcufmI ufputu puquej n pIs
jucnIntu-jucnIntu tucu nu cu chengu.
Chuufu puycunu IIIgungu ufpu puquIf
ushu cu shun nmI. Chuy nmI fufungu
IIupun funu cu nutu pup nIn cu nu tu pIs
wumfun cu nu tu pIs. MunumI pItu pIs
cuyu pun gu chu. PItu pIs munu cuyu-
push punmI IIIg chengu nIf. Nogu
T D chuyno n.
Israe!cuna imano
cananppis wi!!ashan

15
IsfueI funu cunu, quIquIn T
D wIIIu pushu-cushun quI!
Amu uIII-tucuy chogu. Chuypu
fuquengu sumuj tuntI yu cush-
puy quI wIyu cuy.

1
Yunuu yuy cuj chucuj puchu mun
T D munu fuj chuyu-
chI shu shuy quI cumu puytu
fIspI tuy.
Yunuu yuy cuj chucuytu chuyu-
chI mup tengu jIfcu cu nu ch pIs
tucu cun quI pmI.
Tuytu DIostu fIspI tuy shuyu fuy-
cu shuy quI uchquItu munu fuj
chucuj mun tIcfu chIp tIn.

17
Gumcunu munu wIyu cup tI-
quegu uIII-tucu shuy quI pI tumI
pucuyIIupu nogu wugu shuj.
pfsu upucup tInmI IIuquI cuy-
wun fIyupu wugu shuj.
Tayta Dios ray
3oaquinman wi!!acachishan

18
Ruytu wun mumun fuynutu nIy:
Umuy quI pItu cof nuy quI shIc wu-
shu cuptInmI munuy nIy nujnu
cuycun quI.
ChuymI sIIIun cho jumu fuy cu shuy-
quI pItu jutuf cuf pumpu mun
jumu cuy nIf.

19
Neguev puftI cho cuycuj sIud cu-
nu tugu contfun suId fu cu numI
tumu pu fuy cun.
MunumI pIpIs yuycun nu chu nI
IIoj shIn nu pIs chu.
Jud funu cu nu tu pIs IIupun tumI
pfsu upucu shu.

20
Tuytu DIos nIn: Jefu su Ien cho
tIyuj cunu, sumuj fIcchu cuy p
uywuy c mu shun tu pIs.
Contfuy quI cu numI nofte cuj-
IpItu uywuf cuy c mun.
Mundu nuy quI puj cuchu p shu-
shuy quI funu cu nutu muquI-
quI cho chufu fufmI uIII-tucu-
fuy quI.
Cunungu muytuj chuy funu cunu?

21
Jefu su Ien funu cunu
JEREMIAS13
1112

T
13.24 SuI. 1.4; Ose. 13.3; Sof. 2.2.
U
14.2 Isu. 3.26; Ium. 1.4.
Imu nInquI fuj umguy quI cunun-
puj quIquI quI cunu ushI shuy quI
funu cunu mundu shup tI quI?
Chuy fmI guesh yuj wufmItu
nunuy chufIy cup tIn n pIs
ucun quI puj.

22
Gumcunu cupus yufpu chu cun quI
ImunIf-fuj cuyno cuyc? nIf.
QuIquI quI cu nupu juchuy quI pI tumI
gumcu nu tugu gufu pu chuy cuf
munu shuntu fufuf cuy c shun quI.

23
Yunu funu tIcfun mun chu fuj
yufuj mun?
TInfI pIs mufu cuycu shun pItu
tIcfun mun chu fuj juc cuIuf IIu-
mun?
Chuy nmI gumcu nu pIs munu uIII
fufuy IIu cho yuchu cu shu cuf
uIII tugu munu fufun quI nu chu.

24
Chuyno cushuy quI pI tumI gumcu-
nu tugu mush tu fI shuy quI puj
Icu wuyfu ogshutu mush tu fI-
shunno.
T

25
IsfueI funu cunu, gumcu nupugu
chuyno cunuy quI pmI dIst-
nuy quI.
Chuyno fufu n tumI gumcu nugu
munush cun quI.
Nogu T
c/uyno ne.
Gumcu nugu nogutu gonguy cu-
mush puy quImI
munu sIfbej duIu cu nu mun yfu-
cush cun quI.

2
Chuy pI tumI nogu pIs gumcu nutu
gufu pu chushp justun nI quItu
umuy quI mun shucu puf cu shuy-
quI.
Chuyno fufup t fmI penguy cho
cunquI puj.

27
Nogugu gumcu nutu fIcush cmI
musu wufmI funu cu nutu
chus quejno penguy puj juc dIos-
cu nutu udufu shuy quItu.
RIcush cmI puytush Imu-
cu nu cho chuc fu cu nu cho
meIu nuy puj cu nutu fufu shuy-
quI tu pIs.
Ay Imun fuj cunquI Jefu su Ien
funu cunu!
Imuy cu mu fuj chuyno gunfu IIu
cufcuy cun quI?
Fiyupa usya captin rimashan
14

1
FIyupu usyu cuptInmI Jefe-
mIustu T D nIfun:

2
Jud funu cu nugu IIuquI cuy-
wunmI wuguf cuy cun.
SIud cu nu cho tIyuj cu nu pIs
fIyupumI IIuquI cuf cuy cun.
Runu cu nugu IIuquI cuy wun
pumpu chmI gotuf puy cun.
Jefu su Ien cu nugu nunuy wunmI
gupuf puy cun.
U

3
Rcu cu nu pIs uywuy nIn cu nutu
cuchun yucu ushej.
Chuufu gochu cu nu mun yucu
ushej chuyufgu yucutu munumI
tufI mun chu.
Munu tufIsh pungu puyun cu nu-
tu pIs yucuy nuj IIutu cutI chI cun.
FIyupu IIuquI cuf pengu cush pun
umun cu nu tu pIs shucu tu cuf c-
fIn.

4
Munu tumyup tIn fIyupu usyu wun
uIIpu pIs fuchI c cu shu.
ChuymI funu cu nu pIs fIyupu
IIuquI cuf pengu cush pun umun-
cu nutu chupu cuf c fIn.

5
Usyu wun guewu munu cuptInmI
IIuy chu cu nu pIs chuy fuj wuchu fI-
shun wuwuntu
jIfcu cho cuchuy cuf uywu cun.

Chucufu bffu cu nu pIs chun yuj

Imu cu nu cho IchIf puy cun
jIfcu uIIgu cu nuno gusuj wuyfutu
shuyu fush pun.
MIcu nun puj guewu munu
cuptInmI
uwIn cu nu pIs muncu cu shunu
cuycun.
JEREMIAS13 , 14
1113
Israe!cunapa ruquin
3eremas maacushan

7
T D, juch cunu utIpu shu
cush tugu musy numI.
Aycu cutI shI nIshuy quI cu nutu
munu cumIIsh c chu.
FIyupu juchu su pumI cuyc cunu.
Ichungu fIspI tu shu cunuyquI-
fuycu IIu pIs yunu puy cu muy ufI.

8
GumIIu munmI IsfueI cu nugu yfu-
cum.
FIyupu IIuquI cuf cuy cup t pIs
gumIIumI ImupI tu pIs suIbu-
mun quI.
Cunungu ImunIf tuj cuy nusyun-
chgu jpuno cuycun quI?
ImunIf tuj gofpu puchu coj n IIu
cuycun quI?

9
ImunIf tuj munchu fI shu funu n-
IIu cuycun quI?
ImunIf tuj guffu cho pIII yuy
yuchuj funu pItu pIs munu
yunu pujno cuycun quI?
T D gumgu nogu cu nupu
Id chmI cuycun quI.
IIupunmI musyun nogu cu nugu
gumpu cushtu.
Nogu cu nu tugu umu cuchuy cu-
muy chu ufI!
10
IsfueI funu cu nu puj T D
cuynmI nIn:
Cuy nusyun funu cu nugu yuchu-
cu shumI juc-Imun juc-Imun
chuyuf pufI cu chuj.
Chuyno cuptInmI munu cuyu p-
chu.
Cunungu juchu fufu shun cu nutu
IIupun pI tumI jusgu shuj.
11
T D nImu fun: Cuy funu-
cu nutu yunu p npgu umu fuwu-
cu muy chu.
12
Muy-jInu uyunush pun
muu cu mup tIn pIs munumI yunu p sh-
p chu. MuychIcu uywu cu nutu, chuquI
mIcuy offen du cu nutu nogu puj upumup-
tI quI pIs munumI cuyu p sh chu.
Puycu nu tugu ushu c chI shuj guffu-
wun, muchuy wun, guesh yu wunmI.
13
Chuufu nogu nIf: T D,
pfof tu cu nugu funu cu nutu wIIIu-
puf cuy cun guffu munu cunun puj,
muchuy munu cunun puj. NIfcuy cun
IIupun pItu chupush puy quI cuy puchu-
chgu uIII IIu goy chI nuy quI puj cushun-
tumI.
14
Nogupu jut cho chuyno nIsh pun chuy
pfof tu cu nugu IIuIIu cuf cuy cunmI.
Chuy funu cu nu tugu munumI cuchush-
c chu. MunumI Imutu pIs nIsh c chu;
munumI wIIIu push c pIs chu. Yufpuy-
nIn pItu jofguf cu IIufmI fIcu chI mu shu
nIf wIIIu cuy cun. Chuyno IIuIIu cuy IIu-
pumI chuy pfof tu cu nugu funu cu nutu
wIIIu puf cuy cun.
15
Nogu T D
n: Nogu munu cuchuy cupt jut cho
fImush pun cuy nusyun chgu munumI
guffu pIs, muchuy pIs cungu chu nej
pfof tu cu nugu guffu chmI, muchuy-
wunmI wuongu.
1
Chuy pfof tu cunu
IIuIIu pu shun funu cu nu pIs guffu-
chmI, muchuy wunmI wuongu.
Wuongu wufmIn wun oIIgu wufmI
wumfun cu nu wun IwuI. Chuu fugu
Jefu su Ienpu cIIIn cu nu cho wuu shumI
jItuf p congu. PIpIs munumI pumpu-
nun puj cungu p chu. Juchun pI tumI
chuyno custI gu shuj.
17
Jefemus, IIuquI cush puy quI funu-
cu nutu cuyno nIy:
Cuyu sh funu cu nu mun
munchu fIy puj dIsI gfusyu
chuyu shun pItu wegu pIs munu
chuwuypu uywu chun.
MuIu bfu shun nunuy wun fIyupu
gupuf pup tInmI wegu pIs munu
chuwuypu uywu chun.

18
JIfcu cu nupu uywuf fIc guffu-
wun wuu shu ynIn jItuf puy-
cujtu.
SIud mun yuycush pnu tuf
yufguy pItu wuuf cuy cujtu.
Pfof tu cu nu pIs cfu cu nu pIs
ImunIf chuyno psu shun tu-
pIs tuntI yuytu munu utIpufmI
pufI cu chuf cuy cun.
JEREMIAS14
1114

V
15.1 Exo. 32.1114; Nm. 14.1319.
W
15.1 1Sum. 7.59.
X
15.2 Jef. 43.11; Apoc. 13.10.
Y
15.4 2Rey. 21.116; 2Cfn. 33.19.
Runacunapa ruquin
3eremas maacushan

19
Tuytu DIos, fIyupuchu fubyu-
cuf cush cun quI Jud funu cu-
nupgu?
SIn sIud tugu munu nu chu
fIcuy tu pIs munun quInu?
ImunIf tuj munu cuyu puypu
munu uIII mun chuyu chI mush-
cun quI?
Nogu cu nugu uIII IIu goyuy tumI
yufpuy cuf.
NIshgu munumI ImupIs uIIIgu
cushu chu.
Munu guesh yuypu cuwuy tumI
yufpu f cunu.
NIshgu fIyupu munchu cuy IIumI
cushu.

20
T D, quIqu cu nu pIs
musymI contfuy quI fIcu cu-
sh tugu.
Unuy cuj uwII cunu fIyupu munu
uIIItu fufu shun tu pIs yufpuy-
cmI.
Gumpu contfuy quI juchutu fufu-
sh tu pIs yufpuy cmI.

21
Gumtu munu cuj mun munu chufu-
shu nuy quI puj nogu cu nu tugu
umu cuchuy cu muy chu.
TIyu nuy quI puj ucfu shuy quI sIud-
tu pIs munu bIej mungu umu
chufuy cuy chu.
CumIIy cuy ufI nogu cu nu wun
contf tutu fufuf uunI shuy quItu.

22
Juc dIos cu nugu munumI muygun-
pIs tumyutu tumyu chI mun chu.
SyIu pI tu pIs quIquI IIungu
munumI tumyu mun chu.
Chuypu fuquengu gummI T
D tumyu chI mun quI.
Imu-uycu tu pIs gumIIumI cumush-
cun quI.
ChuymI Tuytu DIos gumIIu mun
yfu cuy c m cunu!
Castigananpaj cashanta
Dios wi!!ashan
15

1
T D nImu fun:
Jefemus, IsfueI cunu uywu cu-
nun puj wIIIuy. Amunu nogupu fIcu n-
chgu tIyu chun nu chu. Puycu nu tugu
munumI pefdu n nu chu. NI MoIses-
wun
V
SumueI
W
shumush pun fuwu mup-
tIn pIs munumI pefdu nu sh nu chu.
2
Muymun tuj uywu shuj? nIf tupu shup-
tI quegu nogu nIshtu cuyno wIIIun quI:
Guesh yu wun wuoj puj cujcu-
nugu guesh yu wunmI wuun quI.
Guffu cho wuoj puj cujcu nugu
guffu chmI wuun quI.
Yufguy wun wuoj puj cujcu nugu
yufguy pI tumI wuun quI.
Pfsu uywuj puj cujcu nugu
pfsumI uywun quI.
X
3
Nogu T D n: Chuscu
custu cust gu wunmI custI gu shuj.
Guffu chmI wuu chengu. AIIgu cu-
numI gufu chush pufI chengu. Aychu
mIcoj bIcu numI mIcongu. Aychu
mIcoj jIfcu unImuI cu numI fuchIf-
ushungu.
4
Chuyno puycu nutu fufu-
shtu muyuf IIupun nusyun funu cu-
numI fIyupu munchu fengu. Chuy tugu
fufu shuj EzequIuspu wumfun Judpu
fuynIn Munuses Imun pIs Jefu su Ien-
cho fufu shun pI tumI.
Y

5
Jefu su Ien funu cunu, pIfuj
cuyu p shun quI?
PIfuj IIuquI p shun quI?
PIfuj Imuno goyuy cu shuy quI p-
pIs yufpu chu congu?

Gumcu numI cuchuy cu mush cun quI.

Gumcu numI chIquI cuf cu mush-
cun quI.
Chuyno cushuy quI pItu munu
uwuntuf numI custI guf IIIg chI-
shuy quI.
Nogu T
c/uyno ne.
JEREMIAS14 , 15
1115

7
Rgu pjutu jofqu tI wun jItuj nmI
gumcu nu tugu sIud nI quI cu nu pItu
jofguf cuf jItu fI shuy quI.
Gumcunu tIyu shuy quegu chun-
yujmI qudungu.
Munu uIII fufuy cu nutu munu
cuchushuy quI pI tumI IIIg chI-
shuy quI.

8
BIy du cu nu pIs uypu IIumI cungu
ugush pI tu pIs musfuj.
Ius-dsI IntImI mumun tIn-
mun IIupun msu cu nu mungu
wuuytu cuchu mu shuj.
Puycu nu mungu IIIuj pI tumI
munchu fIy tu wun IIuquI cuy tu-
pIs chuyu chI shuj.

9
GunchIs oIIgu wumfu yoj wufmI-
cu nu pIs chIyu c congu.
Jmuy nIntu cuchuy tu pIs munumI
cum pu con gu nu chu.
Munu fuj tImpun cho wumfun cunu
wuu shun pI tumI pengu cuf
uysu cuf c fengu.
Muygu IIun pIs cuwuy cuf qudup tengu
contfun cu nu wun sImfImI wuu-
chI chI shuj.
Nogu T
c/uyno ne.
Profta !!aquicushan

10
Mum pIs nogu tu fuj cuwuy c chI-
mu fun.
Nogugu cuwush c pIs IIupun wun-
pIs fImu nu cuf pIII yu IIuf goy-
nu II pmI.
PItu pIs munumI gueIIuytu fIstush-
c chu.
Chuyno munumI pIpIs fIstu mu-
shu chu.
Chuy pIs IIupunmI muIdI syu nuy-
c mun.

11
T D, nogugu gumtu
uIIImI sIfbIshc.
ChIquI muj cunu IIuquI cuy cho,
ucuy cho cuycup tIn
yunu p nuy quI puj nogugu gumtu
muu cu mush cmI.
Munu muu cu shu cuptgu
muIdI syu nu mu shun cunu jInu
chuyu m chun ufI.
Israe!cunata castigananpaj
12
Acfu shun funu cu nutu Tuytu DIos
nIfun:
Nofte cuj-Icho cuycuj fyffu tu-
wun funsItu
pIIIugu puquI fIn mun chu fuj?

13
IsfueI cunu, juchu fufu shuy quI pI-
tumI
contfuy quI cu nupu muquIn mun
fIqu sun tIntu cuchuy cu shuy-
quI puj.
Nusyun nI quI cho cuycuj tu wun
quIquI quI cunu chufu shuy quI-
tugu
Imutu pIs munu pgu shuy IIu-
pumI IIupuntu contfuy quI cunu
upucon gu puj.

14
QuIquI quI cu nu pIs munu fejsI-
shuy quI nusyun chmI contfuy-
quI cu nupu uywuy nIn cunquI-
puj.
Nogugu fIyupumI gumcu nu puj
fubyu shu cuyc.
ChuymI nInu fIyupu futu fIf munu
upejno ushuj puj ushu fI shuy-
quI puj.
Tayta Diosta
3eremas maacushan

15
T D, gumgu IIupun tumI
musyun quI.
Nogutu yufp fu muy ufI. Yunu p-
m nuy quI puj shuy cu muy ufI.
GutI cu ch muj cu nutu uyItu cutI-
chIy!
Puycu nu tugu umu cuyu puy chu
ufI.
Nogutu wuu chI m nun tugu umu
munuy cuy chu.
Tuytu DIos, gum-fuycumI tucuytu
guyu p mup tIn pIs uwuntuc.

1
PuIu bfuy quItu nogugu mIcu cuf cu-
fmI.
JEREMIAS15
1116

Z
15.20 Jef. 1.18.
[
1.9 Jef. 7.34; 25.10; Apoc. 18.23.
Chuy puIu bfuy quI nogupgu
uIIImI cufun; cushI cu chI mujmI.
Munuy nI yoj T D, nogugu
gumIIu pu numI cuyc.

17
MunumI fIstun-fIstun pufIsh c chu.
CushI cuy IIutu yufpuj cu nu pI tu pIs
wItI cush cmI.
Guyu mu shuy quI junuj pItu-
puchumI quIquI II goy cushc.
GumnmI juchu fufuj cu nu p pIs
fIyupu fuby.

18
Chuufu nogu IIuquI cu shgu ImunIf-
tuj Imuy pIs munu psun chu?
Shongu nunuy ngu ImunIf tuj
munu chuwun chu?
Nogupgu gum fIcu cush cun quI
push tuj yucu IIIuj pItu chuquI-
c coj nmI.
19
ChuymI T D nImu fun:
AfpIn tI cush puy quI nogu mun
yupuy cutI mup tI quegu cuyu puf
chus quI shuy quImI.
Chuu fugu nogu tu numI sIfbI mun-
quI puj.
Munu cuj cu nu IIutu mununu fImuf,
uIII cujIIu tunu fImufgu nogu
nIsh tumI wIIIu cun quI puj.
Gum wIIIu pu shuy quI tumI funu cu-
nugu wIyu congu.
MunumI gumchu funu cu nu tugu
csu p nuy quI.

20
NogumI cumu c chI shuj chuy
funu cu nupgu funsI pItu
tupyuno cunuy quI puj.
MunumI Imun pu pIs bInsI shun-
quI p chu.
Gumwun pIII yuf pIs munumI
bInsI shun quI p chu.
Gumwungu nogumI cuyc ImupI-
tu pIs suIbuf chup n puj.
Z
Nogu T
c/uyno ne.

21
FIyu funu cu nupu muquIn pItu
jofgu shuy quImI.
Wuu chI coj cu nupu muquIn pI tu pIs
suIbu shuy quImI.
Mana majachacnanpaj
3eremiasta Tayta Dios nishan
1

1
T D nImu fun:
2
Cuy
nusyun chgu umu muju-
chu cuy chu. NI wumfuy quI pIs umu
cuchun chu.
3
Cuy nusyun cho yufej
wumfu cu nu pIs, mumun-tuytun cu nu pIs
4
fIyu guesh yu wunmI wuongu. Puycu-
nupgu wugu nun p pIs munumI pIpIs
cungu chu. Pumpu nun p pIs munumI
pIpIs cungu chu. Uywu cu nupu Iscun-
nmI Intfu pumpu cho wuu shu mush-
tu f congu. Guffu wun yufguy wunmI
puycu nugu wuongu. Wuu shu mush-
tuf puy cuj tu numI uychu mIcoj bIcunu,
jIfcu unImuI cunu mIcongu.
5
T D mustu pIs nImu fun:
Amu uywuy chu wuu shu funu tpu-
cuy cu shun mun. Chuy wuojpgu umu
wuguy chu nI IIuquI cuy pIs chu. Cuy
funu cu nu tugu cuchuy cushc munu uIIInu
goy nun pmI. Munu numI cuy nu chu;
nI cuyu p nu pIs chu.
Cuy nusyun chgu

fcu pIs pobfI pIs IIupunmI wuongu. Chuy
wuoj cu nutu munumI pIpIs pumpun gu-
chu. Puycu nupgu munumI pIpIs wugun-
gu chu. MunumI IIuquI cuy wun ujchun tu-
pIs futu con gu chu nI junun tu pIs pIsh tuypu
pIsh tuf cuchu con gu chu.
7
Wuup tIn
IIuquI coj cu nutu shogu nun p pIs munumI
pIpIs uIII mIcuy cu nutu fufun gu p nu chu.
Tuytun mumun wuup tIn pIs munumI
Imu mIcuy tu pIs fufun gu p nu chu.
8
Chuy n pIs gumgu umu yuycun-
quI chu fIstucunucho uIII mIcuy cu nutu
mIcuf cuy cu shun wusI mun puycu nu-
wun IwuI mIcuf upuf jumu cuy c fI-
nuy quI puj.
9
NogumI cumu c chI shuj
cuy nusyun chgu cushI cuf fIstu fufuy
cuntuy mununu cunun puj. Muju chu cuy-
ch pIs munu numI pIpIs cuntun gu nu-
chu.
[
Cuyno nIshgu wufu cu nu IIu numI
cungu. QuIquI quI cu numI fIcun quI pIs.
10
Chuyno nIycu shtu wIIIup tI-
quI funu cu nugu tupu shun quI puj:
JEREMIAS15 , 16
1117

\
1.14~15 Isu. 43.1619; Jef. 23.78.
]
1.1 Hub. 1.1415.
ImunIf tuj T D chuyno fIyupu
munchu fIy puj IIuquI cuy wun custI gu-
m shun? Imu munu uIII tu tuj fufush-
cun chI? Imu juchu tu tuj fufush cun chI
T D munu munu shun tugu?
nIf.
11
Chuufu gumnu wIIIun quI unuy
cuj uwIIun cunu gonguy c fu mush pun
munu yufp mu shuntu. Puycu nugu juc
dIos cu nutu udufush pun sIfbI fun. Nogu
wIIIu puf yuchu chI sh tugu munumI
cumII fun nu chu. Nogutu gonguy c fu-
mu fun.
12
Puycu nugu unuy cuj uwIIun-
cu nu pItu mus pIyufnu cuycu shuntu
nInquI. ChuymI quIquIn cu nupu shon-
gun cunu munu shun nnu fufuf cuy cun.
Nogu nIsh tugu munu wIyu cu mu shu-
nu pIs chu.
13
Chuyno cushun pI tumI cuy
puftI pItu gufgu shuj unuy cuj uwIIun-
cunu nI puycu nu pIs munu fejsI shun
nusyun mun. Chuy nusyun chmI
pugustu junuj tu pIs juc dIos cu nu tunu
sIfben gu puj. Puycu nu tugu munumI
cuyu p sh p nu chu.
14
Juc jungu munu numI jufun gu nu-
chu EgIp tu pItu IsfueI cu nutu jofgu moj
Imuy cu mu pIs cuwuj T D
jutIn cho juf nIf.
15
Chuypu fuquengu
jufuf nengu puj: IsfueI cu nutu nofte cuj-
I nusyun pItu jofgu moj T D
jutIn cho, Intfu nusyun mun mush tu-
shun pItu shun tuf cutI chI moj DIospu
jutIn cho nIfnu.
\
Unuy uwIIun cu nutu
goycu sh nusyun mun cutI mu nunpgu
nogumI cumu c chI shuj.
1
NogumI cuchu mu shuj uchcuj
contfun cu nutu. Chuy cu numI IsfueI
funu cu nu tugu pesc dutu chufej-jInu
chufengu. Chuy cu numI cusu duf cunu
chufej n pIs IsfueI cu nu tugu jofgumongu
jIfcu cu nu pItu, puntu cu nu pItu, muchuy-
cu nu pItu, gugupu shIIIIn cu nu pI tu pIs.
]

17
Nogugu fIcush cmI ucfu sh cunu
Imutu fufu shu IIun tu pIs. MunumI ImupIs
cunchu munu fIcu shgu. Imu juchu
fufu shun cu nu pIs munumI nogu pItugu
pucu fun chu.
18
Puycu nugu munu sIfbej
uypu IIu duIun cu nutu udufufmI puftI-
syuntu goycu sh nusyuntu gunfu chI-
shu. Chuy puftI chgu Int fu chmI
munu munu sh cu nutu fufu shu. ChuymI
puycu nu tugu juchutu fufu shun pItu
fIyupu custI gu shuj.
Tayta Diosta
3eremas maacushan

19
T D gummI cuII putu
gomun quI.
Munu uIII cunu chuyu m nun tu pIs
gummI chup mun quI.
AIIpupu jucuj cuchun pItu jucuj
cuchun cu mu pIs
gummunmI IIupun nusyun funu-
cunu shumongu.
Puycunu nIshun quI puj:
Unuy uwII cu nugu cuchu puy cu-
mu shu
Imup pIs munu bIej munuy nIy-
nuj dIos cu nu IIu tumI.

20
Runugu quIquIn cu nupu dIos nIn-
cu nutu fufu cun mun chu fuj?
Rufup tIn pIs chuy cu nugu munumI
fusunpu dIos chu!
Chuufu Tuytu DIos nImu fun:

21
Chuy pI tumI chuy juc-I nusyun
funu cu nu tugu jucIIunu musyu-
chI shuj Imuno munuy nI yoj
cush tu pIs.
Chuy fmI musyungu nogu T
D cushtu.
3uchanpita 3ud
runacunata castigananpaj nishan
17

1
Acfu shun funu cu nutu Tuytu
DIos cuyno nIn:
Jud funu cunu, fumI shon guy-
quI chmI juchuy quI cu nugu
IsquIf bI fuy cun
fyffu pItu fufu shu sInsII wun,
IIuu chI fyffu shuc shu wun.
Juchu fufu shuy quI cu nugu uItuf nI-
quI cu nupu wugfun cu nu ch pIs
IsquIf bI fuy cunmI.
JEREMIAS16 , 17
1118

D
17.8 SuI. 1.3.
E
17.10 SuI. 7.9; Jef. 11.20; Apoc. 2.23.
F
17.10 SuI. 62.1112; Pfov. 24.12;
Eze. 18.30; 33.20; Mut. 16.27; Rom. 2.6.

2
Wumfuy quI cunu munumI
gongun chu
fmu supu yfu cu nupu fufIn cu nu-
cho uItuf cunu cushuntu,
uItun nIn puytush Imu cu nu cho
Asefu dIosu-nIfuj duIu cunu
cushuntu.

3
AItu puntu cu nu chmI cumu c chI shuj
juchuy quI pItu Imu-uycuy quI tu pIs,
gueIIuy nI quI tu pIs suwu p shu-
nuy quI puj.
Chuyngu cumu c chI shuj nusyun-
nI quI cho fIyupu juchutu fufu-
shuy quI pI tumI.

4
PuftI syun goycu sh nusyun tu pIs
cuchuy c fIn quI pmI.
QuIquI quI cu nu pIs munu fejsI shuy quI
nusyun chmI contfuy quI cu nupu
uywuy nIn cunquI puj.
Nogugu fIyupumI gumcu nu puj
fubyu shu cuyc.
ChuymI nInu fIyupu futu fIf munu
upejno ushuj puj ushu fI shuy-
quI puj.
5
T D nIn:
MuIdI syu n dumI cungu funu-
musI IIun mun yfu coj cu nugu.
MuIdI syu n dumI cungu cuII pu-
IIun mun yfu coj cu nugu.
MuIdI syu n dumI cungu nogu mun
munu yfu cu moj funugu.

Chuy funugu chun yuj cho wIu-

moj juchu nmI cungu.
MunumI cuen tutu gocon gu chu
uIII goyuy chuyup tIn pIs.
RumI cunu chuu pIn cho juchu quIquI-
IIun wIu cu moj nmI cungu.
PIpIs munu tIyu shun cuchI cushun
chuquI uIIpu cho wIu coj
juchu nmI cungu.

7
Nogu IIu mun yfu cu moj funumI
Ichungu bIndI syuntu chus-
quengu.

8
Chuy funugu cungu puj muyu
cuntun mun yfutu Iuntuy cu shu
muyu fufInpu supIn cunu supI-
chuj nmI.
D
Chuy yfu tugu shunuf pIs munumI
chuquI chIn chu.
Imuy pIs befdI IIumI cuycun.
Wuyuy nIn pIs munu pIshIy pumI
cuycun.

9
Runupu shon gongu fIyupu munu
tuntI yuy pmI.
PIfuj tuntI yun mun IIuIIu puf
engu uy cu shuntu?
PIfuj musyun mun munu uIIItu
fufuytu yufpuy cu shuntu?

10
NogumI Ichungu IIupunpu shon gun
Imuno yufpuy cu shu tu pIs musy.
E
Nogugu cudu-nun tumI Imun pIs
cushun pItu,
Imun pIs fufu shun pItu pguntu
g.
F

11
Engu uyIIupu fcu yuj funugu
cuycun chucwu jucpu funtuntu
ogIIuj nmI.
Munu yufpu shu pI tumI IIupun
fIqu sun cunu cuchuy congu.
Chuufu ushu nun tugu pusuypu
pobfImI fIcu congu.

12
T D, tIyu shuy quI
TempIogu fIyupu fIspI t dumI.
GuIIu fI nun pItu-puchu pIs cushu
fIyupu fIspI tu shumI.

13
GumIIumI cunquI IsfueI cunu
yfu cu nungu.
Gumtu gonguy cu shoj cgu cungu
fIyupu penguy chmI.
Gumtu mununu sIfbI shoj cgu
cungu uchu uIIpu cho jutItu
IsquIf bI shun IIIgu c cu shun nmI.
Munu chuquej chuyu yucuno
cuycup tI quI cuchuy cu shu shuy-
quI pI tumI chuyngu cungu.
JEREMIAS17
1119

G
17.21 Neh. 13.1522.
H
17.22 Exo. 20.810; Deut. 5.1214; Isu. 58.1314.

14
T D, gumIIu tumI fIspI tuf
uIub.
AIIchu c chI muy ufI snunu cun-
puj.
SuIbuy cu muy ufI suIbu shunu
cun puj.

15
Runu cu nugu nImun: Imuy tuj
T D wIIIu cu chI shun-
cunu cumIengu?
JucIIu cumII c chun ufI! nIf.

1
Chuyno nIyc mup tIn pIs nogugu
munumI muu cu mu f chu
custI gu nuy quI puj.
Puycunu fIyupu ucu nun p pIs
munumI nIf chu.
Gumgu musyun quImI Imutu
nIshu II tu pIs.
WIyuy c mup tI quImI IIupun tu pIs
nIshc.

17
ChuymI Tuytu DIos umu cumu c-
chIy chu nogu munchu cu n tugu.
Gumgu cunquI IIuquI cuf ucu sh
wIchun ImupI tu pIs pucu mujmI.

18
Nogutu gutI cu ch muj cu nutu
Ichungu penguy mun chufuy.
Nogu tugu umu penguy mun chufu-
muy chu.
Puycunu fIcu cu chun fIyupu
munchu fI shu.
Nogugu umu munchu fI sh chu.
Puycunu IIuquI cuy ch pIs cuchun.
Puycu nu tugu fIyupu custI guf
ushu fIy.
3amay junajpaj nishan
19
T D nImu fun: Jefemus,
Judpu fuynIn cunu yuycu shun IIoj shI-
shun puncu mun uywuy. NIfcuf chuy cho
wIIIu cuy. Y chuy cho wIIIu cu shuy quI n IIu
Jefu su Ien mun yuycunu wuquIn puncu cu-
nu ch pIs wIIIu cuy.
20
Cuyno wIIIu cun quI:
Judpu fuynIn cunu, Jud funu cunu,
Jefu su Ien cho tIyuj funu cunu T D
nIshuntu sumuj wIyuy-IIupu.
21
T
D cuyno nIn: Sbudu jumuy-junuj-
chgu umu Imu guepI tu pIs upuy chu. NI
Imutu pIs umu yuycu chIy chu Jefu su Ien
puncupugu.
G

22
Sbudu jumuy junuj chgu
wusI quI cu nu pI tu pIs umu Imu guepI tu pIs
jofguy chu. Chuy junuj chgu Imu ufuy tu-
pIs umu ufuy chu. Sbudu jumuy junuj-
chgu unuy uwIIuy quI cu nutu nIshno
nogutu fIspI tu mush puy quI jumuy.
H

23
AwIIuy quI cu nugu wIIIu puy cup t pIs
munumI wIyu cu fun chu. Nogu nIshtu
fufuy tugu upunmI munu munu fun chu.
PIu cu sh tu pIs munumI wIyu cu fun chu.
24
NIshtu fusunpu wIyu cuy.
Sbudu jumuy junuj chgu sIud mun
muygun puncu pu pIs Imu guepI tu pIs
umu yuycu chIy chu. Chuy jungu umu
ufun quI chu. Cuchun nogutu udufu-
m nuy quI puj ucfu shu junuj.
25
Chuyno
gumcunu fIspI tu mup tI quegu fuy DuvId
jumu fu shun cho jumu f nun p pIs fuy
cuycun gumI. Chuufu cuy sIudpu
puncun cu nupu fuygu yuycuy cun gumI
cuff tun cu nu wun, cuwu IIun cunu
muntu shu, IIupun uutofI d nIn cunu,
Jud funu cunu, Jefu su Ien funu cu nu pIs
gutI fup tIn. Jefu su Ien ch pIs Imuy cu mu-
pIs funu cunu tIyuy cun gumI.
2
Chuy-
munmI shumon gu puj Jud nusyun cho
cuycuj sIud cu nu pItu, Jefu su Ienpu
Idun cu nu pItu, Benjumn tfbu tIyu-
shun pItu, uypu IIu puntu yoj cuycu-
shun puftI pItu, Neguev puftI pI tu pIs.
Puycu nugu TempIu mun upumon gu puj
uywun cu nutu fupu chI nun puj, chuquI
mIcuy offen du cu nu tu pIs. InsIn sun tu-
pIs upumongu. Agfu d sI cu mush pun pIs
offen dun cu nutu upumongu.
27
Nogu
nIshtu gumcunu munu wIyu cush puy-
quI sbudu jumuy junuj munu jumup-
tI quI, Jefu su Ienpu puncun cu nupu
Imu guepI tu pIs munu yuycu chI nun puj
nIsh tu pIs munu wIyu cup tI quI Ichungu
sIudpu puncun cu nu mun nInutu
sIndI puy cu shuj. ChuymI Jefu su Ien cho
cuycuj puIu syu cu nutu fupuf ushu cuf-
con gu puj. Chuy tugu munumI pIpIs
upIchen gu p chu.
JEREMIAS17
1120

I
18.1~ Isu. 64.8; Rom. 9.2021.
Manca rurajman tincuchishan
18

1
T D nImu fun:
2
Aywuy muncu fufujpu
wusIn mun. Chuy chmI wIIIu shuy quI
funu cu nutu wIIIu nuy quI puj.
3
Chuufu
nogu Jefemus uywuf muncu fufuj-
tugu tufIshc muncu fufu cu nun cho
muncutu fufuy cujtu.
4
Rufuy cu shun
munu uIII IIoj shIp tengu pIfdI fuy cu chIf
chuy mItu IIu pItu yupuy fufu fun munu-
shunno uIII IIoj shI nun puj.
5
Chuufu T D nIfun:
IsfueI-
cunu, muncu fufuj funu mItutu fufu-
shunno munu chu fuj nogu pIs gumcu-
nutu fuf mun? Muncu fufujpu muquIn-
cho mItu cuycu shun nmI gumcu-
nugu nogupu muqu cho cuycun quI.
I

7
Nogugu munu sh fumI IIIgu fu ch,
jofguf, sujtuf nusyun cu nutu-cufpIs,
fuycu nutu-cufpIs.
8
Chuy nusyun
funu cunu munu uIII fufuytu cuchuy c-
fIf uIII IIu tunu fufup tengu puycu nutu
custI gu n puj cuycu sh ch pIs munu-
numI custI g nu chu.
9
Munu sh fumI
nogugu juc nusyun jutun y nun p pIs
yunup, fuycunu munuy nI yoj y nun-
p pIs yunup.
10
Chuy funu cunu nogu
nIshtu munu wIyu cuf quIquIn cunu
munu shun n IIu fufup tIn Ichungu
yunu p n puj cuycu sh ch pIs mununu
yunu p sh nu chu.
11
Jud funu cu nu wun Jefu su Ien funu-
cunu, wIyu muy. Gumcu nu mun munu
uIIItu chuyu chI mu n pmI cumu fIyc.
Gumcu nutu custI gu n pmI yufpuyc.
ChuymI gumcu nugu ufpIn tI cush puy-
quI uIII IIutu fufufnu goyuy.
12
Chuufu
puycunu nengu puj: Imup nu tuj uIII tu pIs
fufu shuj! Nogu cu nugu quIqu munu-
shno goy cu shuj. Shong munu uIIItu
yufpu shunno Imutu pIs fufu cu shuj nIf.
13
ChuymI T D cuyno nIn:
M nusyun cu nu cho tupu cu chuy.
M pIIIugu wIyu shu chush cuy
funu cunu fImu shun tuno.
IsfueI funu cu nugu munchu fIy puj
munu uIII tumI fufu shu!

14
Puntu cu nu pItu Iuj chuyu yucu
ufmoj chuquIn mun chu fuj?
Ibuno uItun nIn puntu cu nu cho
cuycuj fushtu IIIgun mun chu-
fuj?

15
gonguy cu mu shu.
Munu fusun cuj dIos cu nu IIu pmI
InsIn su tu pIs fupu chIn.
Unuy pufI shun nnI cu nu pItu
puntuy c fIfmI juc-Ipunu
pufIf cuy cun.
Munu fejsI shun nnI pu numI
uywuf cuy cun.

1
Chuyno cushun pI tumI nusyun-
nIn tu pIs chun yujnu cunun puj
cumu c chI shu.
FIyupu munchu fIy puj fug IIunnu
cuycun.
IIupun pIs chuypu psuj cu-
nugu uImI fu shumI umuntu
uwIcongu.

17
Icu wuyfu shumoj nmI Nogugu
IsfueI cu nutu mush tu fI shuj.
ChuymI contfun cu nu pItu
muchIypu-muchIf guesh pengu.
CustI gun jungu puycu nu pItu
nogu tIcfu cuf cu shmI.
JEREMIAS18
Muncu ruruj (Jer. 1S)
1121

J
19.2~ 2Rey. 23.10; Jef. 7.3032; 32.3435.
K
19.5 Iev. 18.21; Isu. 57.5; Jef. 7.31.
3eremiaspa contran par!acushan
18
Runu cu nugu nInu cu fun: Jefe-
mIustu cuIum yu nun ch puj pufIu cu-
shun. Puy mununu cuptIn pIs cfu-
cu nugu munumI pIshen gu p chu
yuchu chI m nun ch puj, musyuj cunu
wIIIu p m nun ch puj, pfof tu cu nu pIs
DIos nIshuntu wIIIu m nun ch puj. Jefe-
mIus tugu tucuy npu cuIum yu shun. Puy
Imutu wIIIu p mu shu pIs umu wIyuj-
tucu shun chu.
Tayta Diosta
3eremas maacushan

19
T D, wIyuy cu muy ufI!
Contf cunu ImunIf cuIum yuy c-
mu shun tu pIs musquI wIyuy!

20
Puycu nugu munu uIII mun tunI-
chI m nun pmI uchcutu fufu-
shu.
AIIItu fufu shun ch pItu munu
uIII wun chu cutI chI mun chI?
Puycu nu puj fIyupu fubyu shu
cuycu shuy quI pItu uIIchu c nuy-
quI puj
puycu nupu fubuf nIn gumtu fuwu-
cu shtu yufpuy cuy ufI.

21
Cunun Ichungu gum custI guy cuy
wumfun cunu yufguy pI tu pIs
subII wun pIs wuu nun puj.
WufmIn cu nu pIs bIydu wumfuy-
nuj IIunu qudu chun.
OIIgu cujcu nugu guesh yu wun
wuu chun.
Msu cu nu pIs guffu cho wuu-
chun.

22
Puycu nu mun IIIuj pItu suwu cunu
yugu cuy cu chun.
Puycunu fIyupu munchu fIy wun
gupuf pu shun wIyu c chun.
Chuyno psu chun munu uIII mun
chuyu chI m nun puj uchcutu
fufu shun pItu,
pufI sh cu nu mun togIIutu chufu-
shun pItu.

23
quImI puycunu wuu chI m-
nun puj pufIu cu shuntu.
Chuyno fIyu cushun pItu, juchutu
fufu shun cu nu pI tugu umu
pefdu nuy chu ufI.
FIyupu fubyu shu custI guy cuy ufI.
Chuy npu puycu nugu munu uIII-
mun chuyu chun.
Paquisha puyuta tincuchishan
19

1
T D nImu fun:
Puyu funtej uywuy. NIfcuf
Ishcuy quImsu muyuf funu cu nutu,
muyuf cfu cu nu tu pIs pushuy
2
Ben-
hInom
J
guech wu mun. Chuy guech-
wugu cuycun IntI yugu mu nun cuj-I
puncu uupun pumI. Chuy chnu nogu
wIIIu sh cu nutu wIIIun quI.
3
Cuyno
nInquI: Jud nusyunpu fuynIn cunu,
Jefu su Ien funu cunu, wIyuy-IIupu.
cuynmI nIn: Cuy nusyun mungu
fIyupu ucuy tumI chuyu chI mu shuj.
ChuymI wIyuj cujpugu fInfIn pIs nunun-
gu fuj.
4
IsfueI cu nugu nogutu cuchuy-
c fu mu shumI. Cuy puftI tu pIs munu
fejsI shu mun n numI tIcfu chI shu. Cuy
jIfcu chmI InsIn su tu pIs juc dIos cu nu-
pnu fupu chI shu. Chuy dIos cu nu tugu
munumI fejsI fun chu quIquIn cu nu pIs,
nI unuy cuj uwIIun cu nu pIs, nI Judpu
fuynIn cu nu pIs. Wumfu cu nutu wuu-
chIfmI yuwuf nIntu Int fu cho mush-
tu shu.
5
NIfcuf uItuf cu nu tu pIs fufu shu
chuy cho BuuI dIos puj
K
fupu chI nun puj.
Chuyno fufu nunpgu nogu munumI
nIf chu. Chuyno cununpgu munumI
yufpuy IIu pIs yufpu f chu.
Chuy pI-
tumI Tofet pu wun Ben-hInom guechwu
fugfupu jutIntu juc jungu mununu
fImun gu nu chu. Chuypu fuquengu
Wuoj cunu mush tu f nun fugfu
nengu numI. Nogu T D
chuyno n.
7
Chuy puftI chmI Jud
funu cunu Jefu su Ien funu cunu Imupuj
JEREMIAS18 , 19
1122

L
19.9 Deut. 28.5357; Eze. 5.10.
yufpu shun tu pIs munu cumu c chI-
sh chu. Contfun cunu bInsI nun pmI,
wuu chI nun pmI cumu c chI shuj.
Chuu fugu wuu shu mush tuf puycuj tunu
uychu mIcoj bIcunu, jIfcu unImuI-
cu nu pIs mIcongu.
8
Cuy sIud tumI
chun yuj mun tIcfu chI shuj. FIyupu
munchu fIy p munmI tIcfu chI shuj. PIpIs
chuypu psuj cu nugu ushuj puj ushu cu-
shu cuycujtu fIcuy cuf munchu fIy wun
chIyu cu shu fIcuf pungu.
9
Nogu cumu c-
chI shuj quIquIn-pufu mIcu nu cu nun puj.
OIIgutu wufmI tu pIs wumfun cu nutu
mIcongu. Chuyngu cungu wuu chI coj
contfun cunu Int funpu cufu Iuf chupu-
cuy c fIp tInmI.
L
10
Chuyno wIIIu puytu ushuf cofgu
funtI shuy quI puyutu puquIf-ushu fIn-
quI pushu shuy quI funu cu nupu uupun-
cho.
11
ucfu sh funu cu nutu cuyno n: Jud
funu cu nu tu wun Jefu su Ien funu cu-
nu tugu ushuj pmI ushu fI shuj puyu
shuIIu c cu shunno. Chuu fugu shuIIu shu
puyutu uIIchuytu munu cum pu cu-
shun n numI qudungu. Pumpu nun cu-
nu cho pumpu nun puj mununu jcup tIn
wuoj cu nu tugu Tofet munnu pumpungu.
12
Chuy nmI fufu shuj cuy sIud tu wun
cuy sIud cho tIyuf cuy cuj cu nu tu pIs.
ImunmI Tofet qudu fun wuoj cu nu IIu-
puj, chuy nmI cuy sIud pIs qudungu.
Nogu T D chuyno n.
13
Judpu fuynIn cu nupu puIu syun cu-
nu wun Jefu su Ien cho cuycuj wusI cunu,
goyIIuf cu nutu udufush pun InsIn su cu-
nutu suumu chI shun pIs, juc dIos cu nutu
udufuf bnutu jIchu pu shun wusI junun-
cu nu pIs Tofetno gunfumI qudungu.
14
T D jutIn cho wIIIu cu-
fefgu Tofet pItu Jefemus cutI cu mu fun.
NIfcuf TempIu puncu mun IchIy cuf
IIupun funu cu nutu nIfun:
15
Gum
IsfueI cu nupu munuy nI yoj T D-
nIn: Gumcu nugu Imutu pIs
munu musyuj upunmI fIcu cush cun quI.
Nogupu puIu bf tugu munumI wIyu cush-
cun quI nu chu. Chuy pI tumI cuy sIudtu,
bIs nun mufcu cu nu tu pIs musyu chI sh
cust gu cu nu wun custI gu shuj.
3eremiasta chiquej
Pasur imano cananppis nishan
20

1
Imefpu wumfun Pusuf
cfugu TempIutu tpuj cu nupu
munduj nIn cuycu fun. PuymI wIyu fun
shumoj wutu cu nu cho Imuno cunun p-
pIs Jefemus wIIIu cuy cujtu.
2
ChuymI
mugu chI fun. NIfcofgu pfsu chufIf-
cu chIf Benjumn jutI yoj puncupu
Idun cho tubIu pItu spu cuycuj mun
jutI fun. Chuy puncu pIs cufun TempIu-
mun yuycu numI.
3
Spu cho juc junuj
pfsu chufu fuf cu chIf Pusufgu Jefe-
mIustu jofgu chI fun. Chuufu Jefemus
nIfun: T D jutI quItu
fucu chI shu. Cunungu jutI quI munumI
Pusuf nu chu. Mugof-mIsu bIb numI
jutI quI.
4
T D cuyno nIn:
Cunungu quIquI quI puj y umguy quI-
cu nu p pIs fIyupu munchu fIy pmI
cunquI puj. RIcu puy cup tI quImI IIupun
umguy quI cu nutu contfuy quI cunu
subII wun wuu chengu. IIupun tumI
Jud cho tIyuj cu nu tugu BubI Io nIu
fuypu muquIn mun cuchuy cu shuj. Chuy
fuymI IIupuntu BubI Io nIu mun pfsu
upuchengu. Munu upush pungu cuchuy-
pumI wuu chengu.
5
Cuy sIud cho
fIqu su cunu cujtu pIs, IIupun chufu-
shun cu nu tu pIs, IIupun bIej cujcu nu-
tu pIs, Judpu fuynIn cunu shun tu shun
IIupun Imu-uycun tu pIs cuchu puy cu-
shuj contfun cu nupu muquIn munmI.
Puycu nu numI BubI Io nIu mun upucongu.
Gum Pusuf tu numI IIupun custuy-

quI cu nu tu wun BubI Io nIu mun pfsu
upushun quI puj. Chuu fugu wuup tI-
quI chuy ch numI pumpu shun quI puj
gumtu pIs IIupun umguy quI cu nu tu pIs.
Amguy quI cu nu tugu IIuIIu push puy-
quImI wIIIu push cun quI nIf.
JEREMIAS19 , 20
1123

M
20.9 Ams 3.8; 1Cof. 9.16.
N
20.10~12 SuI. 6.910; 31.1318; 109.3031; Jef. 20.3; 46.5;
49.29; Ium. 2.22.
O
20.12 Jef. 11.20.
P
20.14~18 Job 3.119.
3eremas !!aquicur

7
T D, gumgu IIuIIu p-
mush cun quImI.
Nogugu nImu shuy quI tumI
fIguIshc.
Gum nogu pItu mus cuIIpu cush-
puy quImI bInsI mush cun quI.
Cunungu Imuy fupIs funu cunu
usIp nunmI cuyc.
IIupunmI munu cuj mun chufu muf
usIp mun.

8
Imuy pIs nogugu wIIIup,
FIyupu ucuy cu numI cungu.
IIupunmI ushu cungu
nIIIufmI.
Gum wIIIu mu shuy quItu wIIIu pup-
tmI
funu cu nugu tucuytu guyu p mun,
munu cuj mun chufu mun.

9
Tuytu DIostu umunu yufpu sh nu-
chu.
Puypu jutIn ch pIs munu numI
pufIu sh nu chu nIf yufpup tgu
wIIIu cu n puj nImu shuy quI cuef-
p cho nInu Imutu pIs fupuy cuj-
n fmI fIcu cun,
tuII cu mu fuj chuyu fIn pIs.
UpIIu cucuytu munuf pIs
munumI upIIu cucuy tugu
cum pu c chu.
M

10
Runu cu nugu munu cuj mun chufu-
mufmI shup-shup yuyIIupu
fImuf
Int fu pumI fIyupu munchu fIy-
puj cuycun! nIn.
Chuy n pIs nInu cun: IIupun chI
shun tu c shun cuIum yu nu puj
nIf.
Amg cu nu pIs munuf cuy cun
Imun IIu pu pIs munu uIII mun
chuyu n tumI.
Puycunu nIn: Imun IIu pu fuj
fIguI chIf fImuy cu chIsh wun.
Chuu fugu bInsI shunmI, uyItu
cutI chI shunmI nIf.
N

11
Chuy pIs T D, gumgu pIpIs
munu bInsI nun pIII yuy yuchuj-
nmI nogu wun cuycun quI.
GutI cu ch muj cu nugu quIquInmI
Chuufu Imutu pIs munumI fufu-
mun gu nu chu.
QuIquIn cu numI munu uIII mun
chuyuf fIyupu penguy cho
qudungu.
Chuyno penguy cho fIcu cu shun tugu
Imuy cu mu pIs funu cunu fImuy-
cun gumI.

12
Munuy nI yoj T D,
gumgu uIIItu fufuj cu nutu fIcuy-
cun quImI.
Gumgu musyuy cun quImI funu
shon gun cho Imutu yufpuy cu-
shun tu pIs.
Nogugu gumpu muquI quI munmI
IIupun tu pIs chufuy cu mushc.
Cunungu fIcu chI muy ufI chuy
funu cu nutu Imuno custI gu-
shuy quI tu pIs.
O

13
T D uIubuy-
IIupu!
Puygu IIuquI cuy cuj cu nutu fIyu
funu cu nupu muquIn pItu
suIbunmI.

14
Imup fuj yufI f pIs!
P
Mum guesh yu cu mu shun junuj
Imup fuj cufun!

15
MuIdI syu ndu cuchun pup ntu
cushI cu chIf
oIIgumI wumfuy quI yufI shu nIf
wIIIgu!

1
Chuy wIIIuj funugu cuchun
munu cuyu puypu T D
IIIg chI shun sIud cu nuno!
Tutupugu wIyu chun nunuy wun
gupuf puy cujtu.
JEREMIAS20
1124

Q
21.1~2 2Rey. 25.111; 2Cfn. 36.1721.
R
21.5 Deut. 29.28.
S
21.9 Jef. 38.2.
T
21.10 Jef. 38.1718.
PuIIun jungu wIyu chun guffu
cuycun nIf gupuf puy cujtu.

17
ImunIf-fuj Tuytu DIosgu mumpu
puchu IIun chnu wuu cu n puj
munu cumu c chI fun chu!
Chuufu pumpu fu sh uchcugu
mummI cunmun cufun.
Chuyno cuptIn munumI Imuy pIs
yuf mun nu chu cufun.

18
Cuy-jInu nunuy wun IIuquI cuy IIu-
wun goy n puj
Imup fuj yufI f pIs mumpu
puchun pItu!
Imup fuj yufI f pIs pusuypu
penguy IIu cho cun puj!
3erusa!n ushacnanpaj
cashanta wi!!acushan
21

1~2
Ruy Sede quIusgu
MuIquIuspu wumfun Pusuf tu-
wun MuusIuspu wumfun cfu Sofo-
nIustu cuchu fun Jefemus cujmun
puytu cuyno nInun puj: T D
tupu cuy cuy nogu cu nu puj. BubI Io nIupu
fuynIn Nubu co do no sofmI mugu muj
yuycuy c mun.
Q
DIosgu cupus chufI Imu
mIIu gfu IIu tu pIs fufuy cun mun Nubu co-
do no sof cutI cu nun puj.
3
Chuufu Jefe mIus numI fuy Sede-
quIuspu cuchun cu nutu nIfun: Gumcu-
nugu Sede quIustu wIIIuy.
4
IsfueI cu-
nupu T D cuynmI nIn:
BubI Io nIupu suId fun cu nu wun pIII yuf-
cuy cu shun pI tumI suId fuy quI cu nugu
guesh pI mongu. CuffuI wujtunpu tumu-
fuy cuj suId fu cu nu tumI sIud chuu-
pIn mun guycu fu mu shuj.
5
QuIqumI
gumcu nu puj fIyupu fubyu shu cushp
contfuy quI pIII yu shuj. Munuy nI yoj
cush pmI gumcu nutu mugu shuy quI.
R

Cuy sIud cho cufcuy cuj tugu IIupun-

tumI wuu chI shuj. Runu pIs, uywu pIs
fIyu guesh yu wunmI wuongu.
7
Judpu
fuynIn Sede quIustu, suId fun cu-
nutu, mus munduj suId fun cu nu tu pIs
cuchuy cu shuj contfun fuy Nubu co-
do no sofpu muquIn munmI. Contfun-
cu nupu muquIn munmI cuchuy cu shuj
fIyu guesh yu wun, yufguy wun, guffu-
wun munu wuuf sIud cho cuwuy cuf
quduj funu cu nu tu pIs. NogumI cumu-
c chI shuj chuy fuygu munu cuyu puypu
subII wun wuu chI nun puj. Nogu T
D chuyno n.
8
Jefe mIus tunu T D nIfun:
Chuy n pIs chuy funu cu nutu nIy nogu
Tuytu DIos cuyno nIshtu: Acfuy muygun-
tu pIs, cuwuytu cuf wuuytu cufpIs.
9
JInun sIud IIu cho qudu coj cu nugu
wuongu guffu wun, mun'chgu yufguy-
wun, u fIyu guesh yu wunmI. Cuy sIud pItu
uywu cuf BubI Io nIu cunu pIII yuj uywuy c-
mojpu muquIn mun chuyufgu cuwuy IIu pIs
cuwun gumI.
S

10
NogumI cumu c chIshc
cuy sIudtu uIII mun chuyu chI npu
fuquengu fIyupu custI gu n puj. ChuymI
BubI Io nIu fuypu muquIn mun cuchuy cu-
shuj. Chuufu puynumI fupuy cu chengu.
T

Nogu T D chuyno n.
3udpa raynincunapaj rimashan
11~12
DuvId pItu mIfuf uywuj Judpu
fuynIn cu nutu wIIIun quI nogu nIshtu:
Wufun-wufun uIII cujIIutu fufuy.
Nucu chej cunu ucuf cuy c chI-
shuntu jofguy.
Mun'chgu munu uIIItu fufu shuy-
quI pI tumI
nInu futu fej n fuj fIyupu fubyu-
cuf cu shuj.
Chuufu fubyu sh pI tugu nInutu
upIchIytu munu cum pu cu-
shunno pIpIs munumI uIIchu-
c chI mun gu chu.
3erusa!enman castgu
chayananpaj cashan

13
Jefu su Ien funu cunu, gumcu nugu
putu cho cush puy quImI nIfcuy-
cun quI:
JEREMIAS20 , 21
1125

U
22.10~11 2Rey. 23.3134; 2Cfn. 36.14.
PIfuj nogun ch mungu yuycu-
mun mun mugu m nun ch puj?
PIfuj chuyu mun mun pucu cu nun ch-
cho cufcuy cu shun ch cumu? nIf.
NogumI gumcu nupgu fIyupu
fubyu shu cuyc.

14
ChuymI Imutu pIs fufu shuy quI-
munno custI gu shuy quI.
Imu-uycuy quI tu pIs fupuy cu chI-
shmI.
IIupun tumI nInugu fupu cuf con-
gu puj.
Nogu T
c/uyno ne.
3udpa raynincunapa
contran rimashan
22

1~2
T D nImu fun:
Jefemus, uywuy fuypu puIu-
syun mun. Chuy chnu DuvId jumu fu-
shun cho jumu fuy cuj Judpu fuynIntu,
IIupun mund shej nIn cu nutu, IIupun
funu cu nu tu pIs nogu cuyno nIshtu
wIIIu cun quI:
3
Gumcu nugu uIII cujIIutu
fufuy. Nucu chej cu nupu muquIn cho
ucuy cuj cu nutu jofguy. Juc-I funu cu-
nutu, wucchu cu nutu, nI bIy du cu nu tu-
pIs umu ucu chIy chu. Cuy puftI chgu
uIII funu cu nutu umu wuu chIy chu.
4
Cunun nIycu shtu wIyu cu mup tI quegu
Imuy pIs fuy cuycun gumI DuvId jumu-
fu shun cho jumu f nun puj. Chuu fugu
puIusyu puncu pu pIs yuycuf cuy cun-
gumI cuff tun cu nu wun, cuwu IIun cunu
muntu shu pIs. Munduj cu nu pIs IIupun
funu cu nu pIs gutI fush pun yuycuy cun-
gumI.
5
Cunun wIIIu pu sh cu nutu munu
wIyu cup tI quImI Ichungu puIu syuy quI-
pIs juchu chIf-ushu shu cungu. Nogu
T D chuyno n.
Jud funu cu nupu fuynIn jumu fu-

shun puIu syu puj T D nIn:
Nogupgu cuy puIusyu cuycun
cuyuy IIu puj uypu IIu muntI yoj
GuIuud jIfcu nmI,
uypu IIu sedfu yoj Ibuno puntu nmI.
Chuy pIs chun yuj munmI tIcfu fu-
chI shuj.
Runu pIs munumI tIyun gu nu chu.

7
Nogugu pusuypu ushu nun pmI
funu cu nutu cuchu mu shuj.
Chuy funu cu numI ushuj puj IIIg-
chen gu puj.
Chuy funu cu numI mutuf g fengu
pIIun cuno jutu suj sedfu IchIf-
puy cuj cu nutu.
NIfcuf nInu mun fupuy c fu chengu.
8
Cuy sIud uupunpugu uchcu nusyun-
pI tumI cumI nun tI cunu psun gu puj.
Puycu numI jucnIn-jucnIn pIs tupu nu congu:
T D ImunIf-fuj chuyno custI-
guy cu fun cuy jutun sIudtu? nIf.
9
ChuymI
cuyno nengu puj: Chuyngu fufu shu
pufIu cu shuntu munu cumII shun pI tumI.
Munu cumIIfmI juc dIos cu nu tunu udufu-
fun nIf.
Sa!um imano cananppis
3eremas wi!!acushan

10~11
Amu wuguy chu fuy JosIuspgu.
Amu wuguy chu puy wuu shun-
pI tugu.
Chuypu fuquengu wuguy-IIupu
wumfun SuIum puj.
U
Puygu uywu cun munu cutI mojmI.
YufI shun mufcu tu pIs munumI
fIcun gu nu chu.
SuIummI pup nIn JosIuspu fuquIn
Judpu fuynIn cufun. SuIumgu cuypItu
uywu cu shu numI. PuypmI T
D cuyno nIn: MunumI Imuy pIs
cutI mon gu p nu chu.
12
Puygu wuon gu-
puj pfsu upuf chuyu chI shun nusyun-
IIu ch numI. Cuy nusyun tugu munumI
Imuy pIs fIcun gu nu chu nIf.
3oacim imano
cananppis wi!!acushan

13
Ay Imun fuj cunquI fIyu cuynI-
quI wun munu uIIItu fufush puy-
quI
JEREMIAS21 , 22
1126

V
22.13~19 2Rey. 23.3624.6; 2Cfn. 36.57; Jef. 36.3031.
W
22.24~2 2Rey. 24.815;
2Cfn. 36.910.
junuy-junuy jutun wusI cu nutu,
puIu syu cu nutu ufuchej JoucIm!
Gumgu funu cu nu tu pIs ufuchIn-
quI dIbuI dI IIumI!

14
Gumgu nInquI: PuIu sytu jutun-
cu fuy tumI ufuchej-uyw.
Junuj uItus nIn ch pIs jutu suj cuuf-
tu cu nu tumI fufu chI shuj nIf.
NIfcofgu bent nun cu nutu fufun quI.
Pefgun cu nu tunu sedfu tubIu cu nu-
wun Intu bIun quI.
NIfcuf pucu wun pIntun quI.

15
Ruy cufgu sedfu wusI cu nu cho
goynu cushun tu chu yufpun quI?
Pup nI quegu uIII IIumI goyu shu.
IIupun tu pIs uIII tumI fufu shu.
ChuymI IIupun pIs puypgu uIII IIu
cushu.

1
Wucchu cu nu pu pIs, ucuj cu nu pu-
pIs fubuf nInmI cufun.
ChuymI IIupun pIs puypgu uIII
cufun.
Chuyno fufuj tumI Ichungu
Nogutu wIyu cu mun n.

17
Gum Ichungu yufpu chu cuy cun quI
munu uIIItu fufuypu Imutu pIs
chufuy IIutu.
Juchuy nuj funu cu nutu wuu chIn-
quI.
Mufcu-musI quI cu nu tu pIs umutuf
ucu chIn quI;
Imu-uycun tu pIs guechun quI.
18
Chuy pI tumI JosIuspu wumfun
Judpu fuynIn JoucIm puj
V
T D
cuyno nIn:
Puy wuup tengu munumI pIpIs
wugun gu p chu.
MunumI pIpIs WuuguI IIuu!
PuI IIuu!
Ay tuytu IIuu! Ay munduj nI IIuu!
nIf wugun gu p chu.

19
Jefu su Ien pItu gufu chu cuf c fIf
jofguf cufmI jItu fIy c fen gu puj.
Bffutu pumpuj nmI pumpuy c-
fen gu puj.
3erusa!enpaj wi!!acushan

20
Jud funu cunu, yunu p shu nuy-
quI puj nusyun funu cu nugu
IIupun numI ushu cu shu.
ChuymI Ibuno puntu mun
wIchuf cush puy quI wuguy.
Busn jIfcu cu nu ch pIs utuy.
AbufIm puftI puytush Imu cu nu-
pI tu pIs gupuf puy.

21
AIII goyuy cu shuy quI wIchu IIun-
numI nogugu wIIIu puf.
Ichungu munumI wIyu cu fuy quI-
chu.
Wumfu cushuy quI pItu-puchu pIs
munu wIyu cojmI cush cun quI.
Nogu wIIIu pu sh tugu munumI
wIyuy tu pIs munush cun quI chu!

22
Munduj nI quI cu nu tugu wuyfu nmI
wucpu-cuypu upucongu.
Yunu p shu nuy quI puj pufIu-
cu shuy quI cu nu pIs pfsumI
uywungu.
Chuy fmI IIupun tu pIs munu uIIItu
fufu shuy quI pItu
pengu cush puy quI uysuf pun quI-
puj.

23
Cunun gumgu, sedfu pItu fufu shu
wusI chmI tIyuy cun quI.
Ibuno MuntI jutI yoj puIu syuy-
quItu fufuf cu chIfmI guesh tu-
chno cushI shu goyuy cun quI.
Ichungu nunuy cu nu wun fmI
fIyupu ucun quI puj!
Chuy fmI cunquI puj guesh yu cu-
nun puj wufmItu nunuy chufI-
shunno!
Ray 3econiaspaj Dios wi!!achishan
24
JoucImpu wumfun Judpu fuynIn
Jeco nIus puj
W
T D cuynmI
nIn: Gum Imu pupII mun pIs sIIu n puj
def chu cuj muqu cho jutI fuy cu sh
suft jno cuptI quI pIs dd pItu jofgu-
fIfmI gumtugu fusunpu jItu fI shuy quI.
JEREMIAS22
1127

X
23.1~4 Eze. 34.110; Juun 10.
Y
23.4 Juun 6.37.
Z
23.5~ Jef. 33.1416.
[
23.7~8 Isu. 43.1619; Jef. 16.1415.
\
23.9~32 Jef. 14.1315; 27.910, 1618; Eze. 13.116.
25
Gumtugu fIyupu munchu cuy cu shuy-
quI wuu chI coj contfuy quI cu nupu
muquIn munmI cuchuy cu shuy quI.
Gumtugu cuchuy cu shuy quI puj BubI-
Io nIupu fuynIn Nubu co do no sofpu
muquIn mun y chuy nusyun funu-
cu nupu muquIn munmI.
2
Gumtugu
mumuy quI tu wunmI jItu fI shuy quI puj
munu yufI shuy quI juc-I nusyun mun.
Chuy IIu ch numI Ishcu nI quI pIs wuun-
quI puj.
27
Chuufu yufI shuy quI nusyun-
mungu munumI cutI mun quI p nu chu
muy-jInu cutI muytu munuf pIs.
Profta gayacushan

28
Jeco nIusgu munu sIfbej cuu IIu
puquI chu?
PIpIs munu munu shun muncu
puquI chu?
ImunIf tuj puytugu IIupun
wumfun cu nu tu wun jItu fI shu
munu fejsI shun puchu mun?

29
Cuy puchu cho cuycuj funu cunu
wIyuy T D nIshuntu!

30
T D nIn: Cuy funugu fIyupu
munu uIII munmI chuyu shu.
Puytugu uctu mun pIs upun tuy
wumfuy nuj funu tu nnu.
PuypItu mIfuf uywuj cgu Jud-
cho yupuy fuy cunun puj
munumI muygun pIs
DuvId jumu fu shun sIIIun cho
jumu fun gu p nu chu.
Prsu aywajcuna
cutimunanpaj cashan
23

1
T D nIn: Ay Imun-
fuj cunquI munu uIII uysh-
funo cuj munduj cunu! Gumcu nugu
uyshno cuycuj ucfu sh funu cu nu tumI
mush tu c chIsh cun quI, puntu c chIsh-
cun quI.
X

2
Gumcu nugu chuy uysh cu-
nu tumI mush tu fIsh cun quI. Munu sumuj
fIcup tI quImI guesh pIf uywu cu shu.
Munu uIIItu fufu shuy quI pI tugu nogu pIs
custI gu shuy quI Imun pIs fufu shuy quI-
mun nmI. Nogu T D chuyno
n.
3
Ichungu muy-chuy pu pIs uywu cu-
nun puj cumu c chI sh pItu quIqumI
yupuy shun tu mu shuj. IIupuntu shun tuf-
cufmI puycu nu tugu tIyu shun cu nu mun
cutI chI shuj. Chuy ch numI uypu IIu mun
mIfungu.
4
NIfcuf uIII uysh fu cu nu-
tu n numI chufu shuj uIII fIcu nun puj.
Chuufu funu cu nugu ImupI tu pIs munu
munchu con gu nu chu, jucnuy IIu pIs
munumI pIshen gu nu chu.
Y
Nogu T
D chuyno n.

5
Juc jungu DuvId pItu IIj tImu
mIfuf uywuj numI fuy cungu puj.
Puygu uIII yuchuj cuynIn wunmI
mundun gu puj.
Cuy nusyun chgu uIII cujIIu tu-
numI fufun gu p pIs.

Puy fuy cushun wIchun

Jud funu cu nugu uIII IIumI
goyun gu puj.
IsfueI funu cu nu pIs uIIImI goyungu.
Chuy mundujpu jutIn tugu chufu-
pun gu puj
AIII mun chufu muj nIn chI T
D nIf.
Z
7
T D nIn: Juc jungu
munumI jufun gu nu chu IsfueI cu nutu
EgIp tu pItu jofgu moj T D
jutIn cho juf nIf.
8
Chuypu fuquengu
jufun gu puj IsfueI cu nu pItu mIfuf
uywuj cu nutu nofte cuj-I nusyun pItu
cutI chI moj, wuquIn nusyun cu nu mun
mush tu fI shun pItu shun tu moj T
D jutIn cho juf nIsh pun numI.
[

NIfcofgu quIquIn cu nupu nusyun nIn-
ch numI tIyu con gu puj.
L!u!!a proftacunapaj rimashan

9
Nogu Jefe mIusgu,
\
Tuytu DIospu
uupun cho cuycushp,
pfof tu cu nu puj T D
pufIu shuntu wIyu sh pI tumI
pusuypu tufwu tu shuno cuyc.
JEREMIAS22 , 23
1128

]
23.14 Gen. 18.20.
D
23.15 Jef. 9.15.
Intfu cuef p pIs sIcsIc yuy cun.
FIyupu muchu shu fununo, munu
yufp nun cumu upyu shu
fununo cuyc.

10
Cuy nusyun chgu juchu IIu tumI
fufuf cuy cun
mujuyoj-musIn cu nu wun cucush-
pun.
Munu uIIItu fufu nunpgu bbumI.
Puycunu chuyno cushun pI tumI
cuy nusyun tugu Tuytu DIos
muIdI syu nuy cu shu.
Chuu fugu uIIpu pIs chuquI c cu-
shumI.
Chun yuj cho wIu moj guewu cu-
nu pIs fupu c cu shumI.
11
T D cuyno nIn:
Astu pfof tu cu nu wun cfu cu-
nu pIs munumI munchu cu mun-
chu.
TempI ch pIs tufIshc munu
uIIItu fufuf cuy cuj tumI.

12
Chuyno cushun pI tumI cumI-
nun cu nu pIs fIyupu IIushcu y
chucuj fIcu congu.
NogumI cumu c chI shuj tungu fIp-
tIn chuy cho tunI nun puj.
Juchun cu nu pItu jusgushp puycu-
nu mun dIsI gfu syu tumI chuyu-
chI mu shuj.
Nogu T
c/uyno ne.

13
Nogugu fIcush cmI Sumu fIu cho
pfof tu cunu
munu munu shtu fufuf cuy cujtu.
Puycu nugu BuuI dIospu jutIn-
chmI wIIIu cu shu.
Chuyno fufush punmI ucfu sh
IsfueI cu nu tu pIs puntu c chI shu.

14
Nogu fIcush cmI Jefu su Ien cho
cuj pfof tu cu nu pIs
fIyupu meIu nuy p cu nutu fufuf-
cuy cujtu.
Puycu nugu muju yoj cu nu wunmI
cucuf cuy cun; IIuIIu cuf cuy cun.
Chuyno fufufmI juchu su pu cu-
nu tu pIs munu uIIItu fufuy cu-
shuntu munu cuchuy cu nun puj
shuc y chIn.
ChuymI puycu nu pIs, sIud cho
tIyuj cu nu pIs
Nogupgu cufcuy cun Sodo mu wun
Gomoffu
]
cushunno.
15
Chuyno cushun pI tumI nogu
munuy nI yoj T D IIupun
pfof tu cu nu puj n:
Jefu su Ien cho cuj pfof tu cu nu-
pI tumI
nusyun Int fu ch pIs yuchu cu shu.
Chuy pI tumI puycu nu tugu fIyupu
ushgujtu gufuj-uyw.
BInI nu shu yucu tumI upuchej-
uyw.
D
1
IsfueI cunu umu csu puy chu chuy
pfof tu cunu wIIIu cu shun tugu.
Puycunu wIIIu cu shungu IIupun pIs
IIuIIu cuy IIumI.
Chuy wIIIu cuf cuy cu shun tugu
quIquIn cu nupu yufpuy nI IIun-
pI tumI jofguf cuy cun.
Nogugu munumI wIIIu push c chu.

17
Nogu wIIIu chI shtu munu cuj mun
chufuj cu nutu chuy pfof tu cu-
nugu nIn
IIupun pIs uIIImI IIoj shI p shun-
quI puj nIf.
Shon gun munu shun n IIu munu
uIIItu fufuj cu nu tunu
Gumcu nu tugu munumI Imu dIsI gfu-
syu pIs chuyu shun quI p chu nIn.

18
Puycu nugu muygun tuj
pucuyIIupu pufIu cu n puj shun-
tu cu sh mun shumu shu?
Puycunu muygun tuj fIcu shu u
wIyu shu pufIuy cu shtu?
Nogu nIsh tugu pItuj wIyu cu shu?

19
ChuymI munu wIyu cu muj cu nu-
tugu fubyushp Icu tumyuno,
JEREMIAS23
1129

E
23.19~20 Jef. 30.2324.
F
23.24 SuI. 139.712.
Icu wuyfu Imu-uycu tu pIs
upucojno ushu fI shuj.

20
IIupun yufpu shtu munu fuj
fufuytu ushu sh cu mugu fubyu-
sh munumI psun gu chu.
Juc jungu cuyno nIycu sh cu nutu
sumuj yufpu chu cuf tuntI yu-
cun quI pmI.
E

21
Chuy pfof tu cu nu tugu munumI
cuchu mush c chu.
NI wIIIuy IIu pIs munumI wIIIu-
push c chu.
Chuy pIs puycu nugu cffIy IIu Int-
fupu uywu shu nogupu jut cho
wIIIu cu fuy cuf.

22
Nogu pucuyIIupu pufIu cu sh mun
shumu shu cush pungu
Nogu nIsh tumI ucfu sh funu cu-
nutu wIIIu pun mun cufun.
Chuu fugu IIutuntu fufuy cu shun pI-
tu pIs uIII tumI fufun mun cufun.

23
Cufu cho cujp pIs sefcu cho
cujp pIs nogu IIumI T
D c.

24
Nogu fIcu n pI tugu pIfuj pucu-
cun mun?
SyIu ch pIs uIIpu ch pIs cuycmI.
Nogu T
c/uyno ne.
F
25
Nogugu wIyush cmI chuy IIutun
pfof tu cunu IIuIIu cuypu nogupu
jut cho wIIIu cuf Suyush cmI.
Suyuy n chmI wIIIu p mu shu
nIf wIIIu cuy cujtu.
2
Imuy cu mu fuj
chuy pfof tu cu nugu IIuIIu cuyIIupu,
quIquInpu yufpuy IIun pItu wIIIu cuf cuy-
cungu?
27
Puycu nugu suyu shun cu nutu
jucnInpIs-jucnIn pIs wIIIu cush punmI
ucfu sh funu cu nu wun gonguy cu-
chI muytu munuf cuy cun. Chuy n IIu-
pumI unuy cuj uwIIun cu nu pIs BuuItu
udufush pun gonguy c fu mu fun.
28
Chuy
pfof tu cunu suyu shu IIuntu wIIIu-
cuytu munufgu wIIIu cu chun. Nogu
wIIIu pu sh cujcunu Ichungu wIIIu pu-
sh n IIu wIIIu cu chun. Pju pItu fgu
mus bII shun nmI wIIIu cuy n pIs mus
bIIn.
29
Nogu wIIIu cu chI shgu cuycun
nInu nmI, gugutu puquej cumbu nmI.
Nogu T D chuyno n.
30
DIosmI wIIIu mu shu nej IIuIIu
pfof tu cu nupu contfunmI cuyc.
31
QuIquInpu yufpuy nI IIun pItu jofguf-
cuf nogu nIsh tuno wIIIu coj IIuIIu
pfof tu cu nupu contfunmI cuyc.
32
Suyushc nIf IIuIIu cuypu wIIIu coj-
cu nupu contfunmI cuyc. Munu cuj cu-
nutu wIIIu push punmI ucfu sh funu cu-
nutu puntu cuf cuy c chIn. Chuy pfof tu-
cu nu tugu nogu munumI cuchush c chu.
MunumI wIIIu cuy nIsh c pIs chu. Chuy-
n pumI puycu nugu ucfu sh funu cu nutu
uIII yunu puytu munu cum pu cun chu.
Nogu T D chuyno n.
Dios nishanta imano
wi!!acunanppis
33
Jefemus, p funu pIs, pfof tu-
cu nu pIs u cfu cu nu pIs Imu IIuquI-
cuy p tu tuj T D nIshu fuy quI?
nIshup tI quI gumpIs nInquI: T
D nImu shu: IIuquI cuy pmI
gumcu nu tugu cuchuy cu shuy quI.
34
Cfu cufpIs, pfoftu cufpIs u jInun
mufcu funu pIs: IIuquI cuy p tumI
T D nImu shu nejtugu nogu
custI gu shuj quIquIntu IIupun fumI-
IIyun cu nu tu wunmI.
35
Chuyno tupu-
nunpu fuquengu fejsI nu cu shuntu u
fumIII yun tu pIs tupun mun Nogun-
ch puj Imu nIntuj T D?
Imutu tuj cuntIs tu mush cun chI? nIf.
3
Ichungu pIpIs umu tupu chun nu-
chu Imu IIuquI cuy p tu tuj T
D nIshu fuy quI? nIf. PIpIs chuyno
nIptengu chuy fImuj tumI IIuquI cuy-
mun chuyu chI shuj. Puycu nugu Imuy-
pIs munu ushu cuj munuy nI yoj T
D cuycup tmI uIII wIIIu pu sh cu nutu
jucn mun tIcfu chI shu.
37
Pfof tu tugu
JEREMIAS23
1130

G
24.1 2Rey. 24.1216; 2Cfn. 36.10.
H
25.1 2Rey. 24.1; 2Cfn. 36.57; Dun. 1.12.
tupuy: Imu nIntuj T D?
Imutu tuj cuntIs tu mush cun chI? nIf.
38
Imu IIuquI cuy p tu tuj T D
nIshu fuy quI? nIptIn Ichungu gum
nInquI: T D nIn: Gumcu-
nugu umunu fImun quI chu nIsh tu pIs
jInu IIumI fImuf cuy cun quI.
39
Chuyno
IIuquI cu chI mup tI quImI gumcu nu tugu
cuchuy cu shuy quI. Unuy uwIIuy quI cu-
nutu goycu sh sIud pI tu pIs cufu munmI
jItu fI shuy quI.
40
NIfcofgu gumcu nu puj
cumu c chI shuj Imuy cu mu pIs munu cuj-
mun chufu shu cunuy quI puj, penguy-
cho cunuy quI pmI. Chuy tugu munumI
Imuy pIs gongun quI p chu.
Ishcay canastawan gus cashan
24

1
BubI Io nIupu fuynIn Nubu-
co do no sofgu Judpu fuynIn
JoucImpu wumfun Jeco nIustu pfsu
upush pun upufun Judpu munduj nIn-
cu nutu, Imu fufuy tu pIs yuchuj cu nutu,
fyffu pItu Imutu fufuj cu nu tu pIs.
G

Chuy pI tu fuj T D fIcu chI mu fun
TempIu puncu cho Ishcuy cunus tu wun
gus cuycujtu.
2
Jucuj cunus tu chgu
cuycu shu uupu pogoj cuj gus muysI
mIcu cuy IIumI. Jucuj chnu cuycu shu
munu uIII cuj gus munu mIcuy puj,
meIu nuy puj.
3
T D tupu mu fun: Jefemus
Imutu tuj fIcuy cun quI? nIf. Chuufu
nogu nIf: gus tumI. AIII cgu cuycun
muysI mIcu cuy IIumI. Munu uIII cgu
cuycun munu uIII, munu mIcuy pmI
nIf.
4
Chuufu IsfueI cu nupu T D-
nImu fun:
5
BubI Io nIu mun
pfsu upuchI sh Jud funu cu nu tugu
uIII gus tu nmI fIcu shuj. Puycu nu-
tugu uIIImI fIcu shuj.
Imu munu uIII

chuyu nun pI tu pIs nogumI chup shuj.
Cuy nusyun munmI cutI chI mu sh p pIs.
CutIy cu chI muf numI uIII goy chI shuj.
Yupuygu munumI IIIg chI sh p nu chu.
Juc puchu mun jumuy cu chIf munumI
jItu fI sh nu chu.
7
Nogu T D
cush tumI tuntI yu chI shuj. Chuufu
puycunu cungu nogu ucfu sh funu-
cunu. Nogunu cushuj puycu nupu
DIos nIn. Chuyngu cungu IIupun shon-
gunpu nogu mun yupuy yfu cu mup tIn-
numI.
8
Judpu fuynIn Sede quIustu,
wuquIn cuj munduj cu nutu, jInun
nusyun cho, Jefu su Ien cho tIyuf cuy-
cujtu, munchu fIy wun EgIptu mun
guesh pIf uywuy coj cu nu tumI Ichungu
fIcu shuj munu mIcuy puj meIu nuy puj
gus tuno.
9
Puycu nutu custI gupt cuy
puchu cho cuj IIupun nusyun funu cu-
numI munchu fengu. Gufgupt cungu
wIIIu pu pmI, p-muypI tu pIs usIpu-
shumI. Muy-chuy ch pIs muIdI syu-
n dumI goyungu.
10
Puycu nu mungu
chuyu chI shuj guffu tumI. Cumu c-
chI shuj muchuy cho cunun pmI, fIyu
guesh yu wun wuu nun pmI. Chuyno
ucuy c IIufmI unuy cuj uwIIun cu nu tu-
wun puycu nutu goycu sh nusyun chgu
ushuj puj ushu cungu.
Ganchis chunca wata
acananpaj cashan
25

1
Jud cho chuscu wutunu
H

fuy cuycup tIn, Jud cho tIyuj funu cunu
Imuno cunun puj cushun tu pIs Jefe-
mIustu Tuytu DIos wIIIu pu fun. Chuygu
cufun Nubu co do no sof chuy fuj juc
JEREMIAS23 25
Igus (Jer. 24)
1131

I
25.10 Jef. 7.34; 16.9; Apoc. 18.2223.
J
25.11 2Cfn. 36.21; Jef. 29.10; Dun. 9.2; Zuc. 1.12.
K
25.15 Isu. 51.17; Apoc. 14.10; 16.19.
wutu BubI Io nIupu fuynIn cuycup tInmI.
2
Pfoftu Jefe mIusgu Jud funu cu nutu,
Jefu su Ien cho tIyuj cu nu tu pIs IIupuntu
wIIIu puf cuyno nIfun:
3
Amonpu
wumfun Josus chuncu quImsu (13)
wutu Judpu fuynIn cuycu shun
wIchun pItu cunun cu mumI T
D nImu shu gumcu nutu wIIIu p-
n puj. Chuufu Ishcuy chuncu quImsu
(23) wutu numI gumcu nutu tuntI yu chIf
yupufIf-yupu fIf wIIIu puyc. Chuy pIs
gumcu nugu munumI wIyu cun quI f chu.
4
Yupuy-yupuy pfof tun cu nutu
T D cuchuy c mup tIn pIs
gumcu nugu munumI csush cun quI chu,
nI tuntI yu cush cun quI pIs chu.
5
Pfof tu-
cu nugu nIshu fuy quI: Amu fufuy nu chu
munu uIII cu nu tugu. Chuy IIutun fufuy-
cu nu tugu cuchuy cuynu ufI. Chuufu
gumcu nugu Imuy cu mu pIs tIyun quI puj
unuy cuj uwIIuy quI cu nu tu wun gumcu-
nutu T D goycu shu shuy quI
puftI chmI.
Juc dIos cu nu mungu

umu yfu cuy chu. Chuy dIos cu nu tugu
umu udufuy chu, nI muu cuy pIs chu.
QuIquI quI fufu shuy quI dIos cu nutu
udufush puy quI Tuytu DIostu umu
fubyu chIy chu. Chuufu Tuytu DIosgu
gumcu nu mun munumI Imu cust gu tu-
pIs chuyu chI mon gu p chu.
7
Ichungu T D wIIIu chI-
shu shuy quI cu nutu gumcunu munumI
wIyu cush cun quI chu. QuIquI quI cunu
fufu shuy quI dIos cu nutu udufush puy-
quImI Tuytu DIostu fubyu chIsh cun quI.
Chuy pI tumI quIquI quI cunu dIsI gfu syu-
mun chuyun quI puj.
8
ChuymI munuy nI yoj T D
nIn: WIIIu chI sh cu nutu gumcunu
munu wIyu cu shuy quI pI tumI
9
cunungu
nofte cuj-Ipu cuycuj nusyun funu cu-
nu tu wun BubI Io nIupu fuynIn Nubu co-
do no softu pushu mu shuj. Puygu munu-
sh tumI fufun. Puy suId fun cu nu wun
shumufmI cuy nusyun cho tIyuy cujtu,
uupun nusyun cu nu cho tIyuj cu nu tu pIs
wuu chengu. Puycu nu wunmI IIupuntu
IIIg chI chI shuj. Chuufu Imuy cu mu pIs
ushu cu shu IIu numI qudungu. ChuymI
fIyupu munchu fIy puj, IIuquI cuy puj
cungu.
10
Chuy n pumI cumu c chI shuj
cushI cuf fIstutu fufuy cu nu pIs mununu
cunun puj. Muju chu cuf fIstutu fufu-
shun pIs munumI cungu nu chu.
I
Mufuy-
nIn cu nu cho uguj pIs munumI cungu-
nu chu. NI uchquIn cu nu pIs munumI
futun gu nu chu.
11
Cuy nusyun pI tugu
Imu-uycun tu pIs ushuj pmI upucongu.
SIud cu nu pIs fug IIunmI qudungu.
Cuy nusyun cu nu cho tIyuj cu nugu
gunchIs chuncu (70) wutu cu mumI
J

BubI Io nIupu fuynInpu muquIn cho
cungu.
12
GunchIs chuncu (70) wutu chuyu-
mup tIn numI BubI Io nIupu fuynIntu y
chuy nusyun cho cuj funu cu nutu IIupun
juchun pItu jusgu shuj. Chuufu chuy
nusyun chgu munumI ImupIs qudun-
gu nu chu. Nogu T D chuyno
n.
13
Chuy nusyun mungu cust gutu
chuyu chI shuj Imun pIs custI gu n puj
nIsh nmI. Pfoft Jefemus wIIIu cu-
shun cuy IIbfu cho IsquIf bI fuy cuj cu-
nu tugu IIupun tumI cumII shuj.
14
Chuy
nusyun cho tIyuj cu nu pIs cungu puj
jutun nusyun cu nupu munuy nIn chmI,
munuy nI yoj fuycu nupu muquIn chmI.
Chuy n pumI puycu nu tugu Imun pIs
fufu shun munno uyItu cutI chI shuj.
Nasyuncunata
castigananpaj nishan
15
IsfueI cu nupu Tuytu DIos nInmI
nImu fun: MusquI fIcuy, nogu fubyu-
shu cuycu shgu cuycun cuy cpu-
cho juntu bnu cuycuj nmI.
K
Cuy
bnu yoj cputu chus quI muy. NIfcuf
cuchu sh cujpu uywush puy quI chuyu-
shuy quI nusyun cu nu chgu IIupun
funutu upuchIn quI.
1
Upucuf c fefgu
JEREMIAS25
1132

L
25.30 JoeI 3.16; Ams 1.2.
gumI tun gumI, munchu fen gumI, Icu-
yuy tumI guIIuy c fengu. Chuyngu
cungu puycu nu cho guffu cunun puj
nogu cumu c chIp tmI.
17
Chuufu nogugu T D
muquIn pItu chus quIf bnu yoj cputu.
NIfcuf T D cuchu mu shunpu
uywuf IIupun nusyun funu cu nutu
upuchIf.
18
Jefu su Ien cho tIyuj cu-
nutu, Jud cho cuycuj sIud cu nu ch pIs
IIupun fuynIn cu nu tu wun munduj nIn-
cu nu tuwun-cumu upuchIf. Chuy-
n pumI puycu nupu wusIn cu nu pIs
fIcu cu fun fug IIun, munchu fIy puj
IIuquI cuy puj, p-muypIs fIcu cu nun puj,
usIp nun puj. Cunun cu mu pIs chuyno
muIdI syu n dumI cufcuy cun.
19
Chuy-
n IIumI upuchIf EgIpto funu cu nutu,
fufuontu, IIupun mund shej cu nu tu-
pIs.
20
Chuy nusyun cho tIyuy cuj tugu
tucuy custu funu cu nutu IIupun tumI
upuchIf. Chuyno upuchIf Uz
nusyunpu fuynIn cu nu tu pIs, FIIIs-
teu puftI cho cuj AscuIonpu, Guzupu,
Ecfonpu, Asdodpu fuynIn cu nu tu-
pIs.
21
UpuchIf Edompu, Moubpu,
Amonpu,
22
TIfopu, SIdonpu IIupun
fuynIn cu nutu. Iumuf MedI teff-
neo Idunpu cuycuj nusyun cu nupu
fuynIn cu nu tu pIs upuchIf.
23
Chuyno
upuchIf Dedn, Tem, Buz funu cu-
nu tu pIs, sent dunpu ujchuntu futu coj
funu cu nu tu pIs,
24
AfubIu nusyunpu
fuynIn cu nutu, chun yuj chuquI puchu-
cho tIyuj uchcu custu funu cu nupu
fuynIn cu nu tu pIs;
25
ZImfIpu, EIumpu,
MedIupu fuynIn cu nu tu pIs.
2
Nofte cuj-
Ipu tIyuj cuj fuycu nu tu pIs jucnIntu-
jucnIntu upuchIf cufu cho tIyuj tu pIs,
sefcu cho tIyuj tu pIs. Cuy puchu cho tIyuj
cujtugu IIupun fuycu nu tumI upuchIf.
Ushu nun tu numI BubI Io nIupu fuynIn
upongu.
27
Upuchej uywu n puj cuchu mush pun
T D nImu fun: Jefemus,
chuy funu cu nutu nIy much nun cumu,
tunI nun cumu, gumI tu nun cumu chuy
cpu pItu upunun puj. Chuyngu fufu-
cungu puycu nu cho guffu cunun puj
cumu c chIp tmI.
28
Chuy cpu pItu
upuytu munu munup tengu nInquI:
Munuy nI yoj T D nIn: Munu
munuy cuf pIs upunuy quI.
29
Nogugu
ucfu sh funu cu nu pItu guIIuy cufmI
custI guy cm. Gumcu nugu custI gnI
quduy tu chu yufpuy cun quI? MunumI!
AIIpu junun cho tIyuj cujmungu IIupun-
munmI chuyu mongu guffu, wuu-
chI nu cuy. Nogu munuy nI yoj T
D chuyno n.
30
Jefemus, gum wIIIuy Nogu
Imuno fufu n puj cuycu sh tu pIs. Cuyno
wIIIu cun quI:
T D sy Iu pItu-puchu
guyu cu mun.
L
Junuj fIspI tdu sIIIun nIn cho jumu-
fuy cu shun pItu-puchumI fyuno
busnIn wun guyu cu mun.
Acfu shun funu cu nupu contfunmI
guyu cu mun.
bustu IIuch cuj cunu-jInumI guyu-
f mun
cuy puchu cho tIyuj cujmungu
IIupun funu cu nu mun.

31
Guyu cu mu shungu wIyu cun cuy
puchupu Intfu cuchun cu mumI.
Intfu nusyun cho tIyuy cuj funu-
cu nu tumI T D
jusgungu.
Wuoj cujtugu IIupun tumI Imutu
fufu shun tu pIs jusgungu.
FIyu funu cu nu tugu IIupun tumI
wuu chI chengu.
T c/uyno nis/u.
32
Chuy ucuygu juc nusyun mun
juc nusyun mun
gutI nuy IIun pumI chuyun gu puj.
FIyupu munchu fIy puj Icu wuyfu-
nmI suId fu cunu
uIIpupu juc cuchun pItu yufguy c-
mun.
JEREMIAS25
1133

M
25.33 Jef. 8.12.
N
2.1 2Rey. 23.3624.6; 2Cfn. 36.57.
O
2. Jos. 18.1; 1Sum. 4;
SuI. 78.60; Jef. 7.1214.
33
T D custI gup tIn wuoj-
cu nugu chuy junuj Intfu jIfcu chmI
mush tu f congu. Wuoj cu nupgu
munumI pIpIs wugun gu chu. Pumpu-
nun p pIs munumI pIpIs shun tun gu chu.
Uywu cu nupu Iscun nmI jInun pumpu-
cho mush tuf p congu.
M

34
Uysh funo cuj munduj cunu
gupuf puy; nunuy wun utuy!
Yuchu chIsh puy quI pushu fuj cunu
IIuquI cuy wun pumpu cho goch puy!
Chuyngu fufuy wuu chI shu-
nuy quI puj fu chuyu mu shunu
cuptInmI.
Gumcu nu tugu wefun nIn uyshutu
pIsh tuj nmI wuu chI shun quI puj.

35
Uysh funo cuycuj munduj cu nugu
munumI funu cu nutu cuchu fIy cuf
uywu cuytu cum pu con gu chu.
Pushu fuj cu nugu munumI guesh-
pIytu cum pu con gu chu.

3
Uysh funo cuycuj munduj cu nugu
gupuf pun.
Pushu fuj cu nunu IIuquI cuy wun
gupuf pun.
Chuyngu cufcuy cun T D
IIupuntu IIIg chI shun pI tumI.
MunumI ImupIs mIcu nun puj
cunnu chu.

37
FIyupu fubyu cuf cush punmI
T D
cuyuy IIu puj cuycuj jIfcu cu nutu
IIIg chI shu.

38
T D fIyupu fubyu cuf cuf
custI gup tInmI
puycunu tIyu shun puftIgu fIcu-
cu shu IIyun tIyu shun muchuy
gufu yu shu qudu shunno.
Chuyngu qudu shu fIyupu
munchu fIy puj guffu cuptInmI.
3eremiasta wauchiyta munashan
2

1
JosIuspu wumfun JoucIm,
N

Jud cho fuy cuytu guIIuy cu-
shun wIchun Jefe mIustu T D
nIfun:
2
TempIu puncun suwun mun
uywuy. Jud cho cuycuj sIud cu nu pItu
TempIu mun udufu muj shumoj funu cu-
nutu juctu pIs munu cuchuypu wIIIuy.
WIIIu nuy quI puj nIsh cujtugu juctu pIs
umu umuf cuy chu.
3
Chuy funu cu nugu
cupus chufI wIyu cun mun pIs. Cupus-
chufI munu uIIItu fufuf cuy cu shun pItu
yufpu chu cuf munu nu pIs fufun mun nu-
chu. Chuufu nogu pIs juchun cu nu pItu
custI gu n puj cuycu sh cho munumI
custI gu sh nu chu.
4
Gumgu nInquI nogu
T D cuyno nIshtu: WIIIu pu-
sh cu nutu munu wIyu cup tI quI, Iuyn
nIshun cu nu tu pIs munu cumIIp tI quI,
5
wIIIu p shu nuy quI puj yupufIf-yupu fIf
cuchu mu sh pfof t cunu nIshun tu pIs
munu wIyu cup tI quegu
Nogu cumu-
c chI shuj SIIo mufcu cho
O
psu shunno
TempIu tu pIs psu nun pmI. Chuufu cuy
sIudgu cungu puj IIupun fIcu cu nun-
pmI. Chuy fmI Intfu nusyun funu-
cunu musyungu nogu custI gu shtu.
7
TempIu cho Jefemus chuyno
nIshun tugu IIupun funu cu nu pIs, cfu-
cu nu pIs, pfof tu cu nu pIs wIyu fun.
8
T D nIshuntu wIIIuytu ushuy-
cup tIn cfu cu nu pIs, pfof tu cu nu pIs,
IIupun funu cu nu pIs Jefe mIustu pfsu
chufI cuf c fIf cuyno nIfun: Cunungu
wuun quImI!
9
ImunIf tuj gumgu
DIospu jutIn ch fuj fImuy cun quI pIs:
SIIo mufcu cho fufu cu shun nmI cuy
TempIu pIs fufu cungu. Cuy sIud pIs
juchu chI cungu. MunumI Imu funu pIs
tIyun gu chu nIf? Chuyno nIfmI IIupun
funu cunu TempIu cujcho Jefemus
cuycu shun mun juntu puy c fI fun.
10
Chuyno cuycu shuntu muyuf
Judpu munduj nIn cunu fuypu puIu-
syun cho cuycu shun pItu TempIu mun
uywu fun. Puycu nugu Mushoj Puncu
cujcho uffeg Iu nun puj jumu cu fun.
11
Chuufu cfu cu nu wun pfof tu cu-
nugu chuy cho cuycuj funu cu nu tu wun
JEREMIAS25 , 26
1134

P
2.18 MIq. 3.12.
Q
27.1 2Rey. 24.1820; 2Cfn. 36.1113.
munduj cu nutu nIfun: Puygu fImu shu
sIud IIIg chI shu cunun pmI. QuIquI-
quI cu nu pIs wIyush cun quImI. Puygu
wuu chI c chun!
12
Jefe mIus numI IIupun funu cu nu tu-
wun munduj cu nutu nIfun: Nogu tugu
quIquIn T D cuchu mu-
shu cuy TempIu wun cuy sIud Imuno
cunun puj cushun tu pIs wIIIu cu n puj.
PuymI nImu shu chuyno wIIIu cu n puj.
13
Gumcunu umunu fufuy nu chu munu
uIII cu nu tugu. T D
wIyu cuy. Puytu wIyu cup tI quegu custI-
gu shu nuy quI puj nIshun cu nu wun pIs
munu numI custI gu shun quI p nu chu.
14
NogumI Ichungu cuyc gumcu nupu
muquI quI cho. Munu shuy quIno Imutu pIs
fufu muy ufI.
15
Ichungu sumuj musyuy-
IIupu: Nogutu wuu chI mush puy quegu
juchu yojmI fIcu cun quI puj gumcu nu pIs,
cuy sIud cho tIyuj cu nu pIs T D
cuchu mu shuntu wIIIu cup tI II wuu-
chI mu shuy quI pItu. Nogu tugu quIquIn
Tuytu DIosmI cuchu mu shu IIupun wIyu-
shuy quItu gumcu nutu wIIIu n puj.
1
Chuufu munduj cu nu wun chuy cho
cuycuj funu cu nugu cfu cu nu tu wun
pfof tu cu nutu nIfun: Cuy funutu
wuu chI nupgu munumI Imu juchun-
pIs cunchu. Puygu quIquIn T D
wIIIu shu IIun tumI wIIIu p mush cun chI.
17
Chuufu wuquIn muyuf funu cunu
jutuf c fIf chuy cho shun tu cu shu cuycuj
funu cu nutu nIfun:
18
Ezequus Judpu
fuynIn cushun wIchun pIs Mofe set
mufcu funu MIqueusmI Tuytu DIos
wIIIu cu chIp tIn IIupun Jud funu cu nutu
cuyno wIIIu pu fun:
SIn Imugu ojtIypu ojtI shumI
qudungu.
Jefu su Ien sIudgu qudun gu puj
muntuy-muntuy fumI cunu
gotu fuy cuj IIumI.
TempIu cuycu shun puchu ch numI
munu uIII juchu cunu wIu cu fu-
mongu.
P
19
Chuyno nIshun pItu Jud funu-
cu nu wun fuy EzequIusgu MIqueustu
wuu chI fun chu? MunumI. Chuypu
fuquengu fuypIs umutufmI munchu-
fI fun. ChuymI cuyu p nun puj T
D muu cu fun. Chuy n pumI
T D munu custI gu fun chu
custI gu nun puj cuycuj cust gu cu nu wun.
Cunun nogun chI Imun pu tuj fIyupu
juchutu fufuy cush wun?
20
Juc pfof tu pIs T D
wIIIu chI shuntu wIIIu cu funmI. Puygu
cufun QuIfIut-jeufIm mufcu cho tIyuj
SemuIuspu wumfun UfIusmI.
PuymI cuy nusyun pu wun Jefu su-
Ienpu contfun wIIIu cu fun.
21
Imuno
nIshun tu pIs wIyu fun fuy JoucIm,
wuquIn munduj cunu, puIu syu cho ufoj-
cu nu pIs. ChuymI fuygu wuu chIytu
munu fun. Chuytu muyuy cuf UfIusgu
munchu cuf EgIptu mun guesh pIf
uywu cu fun.
22
Chuufu fuy JoucImgu
EgIptu mun cuchu fun Acbofpu wumfun
EInu tuntu juc funu cu nu tu wun.
23
Chuy
uywuj cu numI UfIustu EgIp tu pItu cutIy-
cu chI muf fuy JoucIm mun upupu fun.
Chuufu JoucImnu wuu chI chI fun.
Wuuf cu chIf wucchu cunu pumpu cu-
nun puj cuycuj uchcu mun jItuy c fI fun.
24
Ichungu Sufunpu wumfun AhIcum
pufIu fun Jefe mIuspu fubuf nIn. Chuy-
n pumI Jefe mIus tugu funu cunu munu
wuu chI fun nu chu.
Yguman tincuchishan
27

1
JosIuspu wumfun Sedequus
Q

chuscu wutunu Judpu fuynIn
cuycup tIn Jefe mIustu T D
2
nIfun: Isu tu wun ygutu fufu cuy.
NIfcuf mutun cuy quI mun wutu cuy.
3
Chuyno wutu cuf cufnu fuy Sede-
quIus wun pufIu nun puj Jefu su Ien mun
cuchu shumoj funu cu nu wun wIIIu chIy
Edompu, Moubpu, Amonpu, TIfopu,
SIdonpu fuynIn cu nu mun.
4
Chuy funu-
cu nutu nInquI: Munduj nI quI cu nutu
JEREMIAS26 , 27
1135

R
27.19~21 2Rey. 24.817; 2Cfn. 36.910.
wIIIuy. IsfueI cu nupu munuy nI yoj T
D cuyno nIn:
5
NogumI fIyupu
munuy n wun fufushc mundutu,
funutu, IIupun Imu-uycu unImuI cu-
nu tu pIs uIIpu junun cho tIyuy cuj cu nu-
tugu. ChuymI nogugu munu sh cujpu
muquIn mun chuf.
Cunungu IIupun
chuy cu nutu cuchuy cushc BubI Io nIupu
fuynIn munu shtu fufuj Nubu co do-
no sofpu muquIn munmI. IIupun jIfcu
unImuI cu nu tu pIs puypu munuy nIn-
munmI cuchuy cushc.
7
IIupun nusyun
funu cu numI Nubu co do no sof fuy
cushun cumu, wumfun fuy cushun cumu,
wIII cun fuy cushun cu mugu puycu nupu
muquI IIun cho cuycungu. Chuy pI tu-
numI Ichungu puycu nupu nusyun nIn pIs
cungu puj mus uypu IIu nusyun cu nupu,
munuy nI yoj fuycu nupu muquIn chnu.
8
BubI Io nIupu fuynIn Nubu co do no sofpu
yguntu upuytu munu munuj nusyun-
cu nu tugu nogumI custI gu shuj guffu-
wun, muchuy wun, fIyu guesh yu wun.
Nubu co do no sofpu muquIn cho IIupun
cunun cu mumI custI gu shuj. Nogu T
D chuyno n.
9
ChuymI gumcu nugu umu csuy-
chu pfof tu cu nutu, musyu coj cu nutu,
suyun wun musyuj cu nutu. Bfju cu nu-
tu pIs umu csuy chu. Puycu nugu Imuno
cunun puj cushun tu pIs musy nInmI.
ChuymI wIIIu puy c shun quI BubI Io-
nIupu fuynIntu munu csu nuy quI puj.
10
Chuyno nIshush puy quI puycu nugu
IIuIIu puy c shun quImI. Puycu nutu
wIyu cofgu nusyun nI quI pItu pfsumI
uywun quI puj. Int fu pumI mush tu c chI-
shuy quI puj. Chuy ch numI wuun quI-
p pIs.
11
Muygun nusyun funu cu nu pIs
BubI Io nIu fuypu yguntu upufI coj cujmI
Ichungu jInun nusyun IIun cho tIyu congu.
Puycu nugu jInun chuc fu IIun chmI
ufush pun goy congu. Nogu T
D chuyno n.
12
Nogu Jefe mIusgu Judpu fuynIn
Sede quIus tu pIs wIIIuf. Chuy cu nutu
wIIIushp cuyn pIs nIf: BubI Io-
nIupu fuynInpu yguntu mutun cu cuy.
Puy munu shunno, mundu shun funu-
cunu munu shun n IIu gumcunu fufuy.
Chuu fugu cuwun quI pmI.
13
Puycu nutu
munu wIyu cofgu gumpIs, funu cu nu pIs
guffu chmI, muchuy wunmI, guesh-
yu wunmI wuun quI puj. T D
nIshu numI BubI Io nIupu fuynInpu
muquIn cho cuytu munu munuj nusyun
funu cu nugu chuyno wuu nun puj.
14
Gumcu nugu umu csu puy chu BubI-
Io nIupu fuynIn tugu munumI sIfbIn quI-
p chu nIshoj pfof tu cu nutu. Puycu-
nugu IIuIIu puy c shun quImI.
15
Chuy-
cu nupgu T D nIn: MunumI
nogugu cuchu mush c chu. Puycu nugu
munu fusun cujtumI jut cho fImuf cuy-
cun. Chuy pfof tu cunu nIshu shuy quItu
wIyu cup tI quegu cuypItu mush tuypu
mush tufmI gufgu shuy quI puj. Gufgu-
sh mun chuyu shuy quI ch numI wuun-
quI puj gumcu nu pIs IIutuntu wIIIu shoj
pfof tu cu nu pIs nIf.
1
Chuyno cfu cu nu tu pIs IIupun
funu cu nu tu pIs wIIIuf: Pfof tu-
cu nugu nIyc shun quI TempIu pItu
BubI Io nIu mun upushun csu cu nutu
munu pIs uyc IIu tu numI cutI chI mongu
nIf. Chuyno nIshu shuy quegu munumI
fusun pu chu. Gumcu nugu umu fIguIy-
chu.
17
Puycunu nIshun tugu umu
csuy chu! Gumcu nugu BubI Io nIupu
fuynInpu muquIn cho goyuy. Chuu fugu
cuwun quI pmI. Imup tuj quIquI IIun-
chI uch quItu ushI shun cuy sIud nIn-
chI IIIg chI shu cununpgu?
18
Puycu-
nutu T D fusunpu wIIIu pu shu
cuptengu m T D muu cu-
chun TempIu cho, Judpu fuynInpu
puIu syun cho, Jefu su Ien cho, qudu shu-
fuj cuycuj csu cu nutu BubI Io nIu mun
ushuj puj upucu nun tugu umu djuy chu
munuy nI yoj T D nIf.
19~21
JoucImpu wumfun Judpu
fuynIn Jeco nIustu,
R
Jud cho,
JEREMIAS27
1136

S
28.1 2Rey. 24.1820; 2Cfn. 36.1113.
T
28.9 Deut. 18.2122.
Jefu su Ien cho cuj IIupun fIspI tdu
funu cu nutu pfsu upush pun fuy Nubu-
co do no sofgu munumI upushu chu Jefu-
su Ien cho cuycuj funsI pIIun cu cu nutu,
funsI pItu jutun cu fuy yucu chufu cunu
puyIutu, chuy puyIupu jumu nun cu nu-
tu pIs. Chuyno TempIu cho wuquIn cuj
csu cu nu tu pIs munumI upushu chu.
TempIu cho, Judpu fuynInpu puIu-
syun cho, Jefu su Ien cho quduj cu nu puj
munuy nI yoj T D cuynmI
nIn:
22
Chuy cu nu tugu IIupun tumI BubI-
Io nIu mun upucongu. Chuy IIu chmI
cucongu Imuy pIs nogu cuymun cutI-
chI mu n cumu. Nogu T D
chuyno n.
L!u!!a profta
Hananas wi!!acushan
28

1
Judpu fuynIn Sedequus
S

chuscu wutunu fuy cuycu fun.
Chuy wutu mun uywuj pIchgu quIIIu cho
Azufpu wumfun Gubun funu pfoftu
Hunu nIusgu TempIu cho cfu cu nu wun
funu cu nu wun Jefemus cuycujtu cuyno
nIfun:
2
IsfueI cu nupu munuy nI yoj
T D cuyno nIn: BubI-
Io nIupu fuynIn chufu p shu shuy quI
ygu tumI puquI fI shuj.
3
Cunun pItu
Ishcuy wutu tugu TempIupu csun cu-
nutu BubI Io nIupu fuynIn Nubu co do no-
sof upushun IIupunmI cuymun cutI chI-
c mongu.
4
Chuyno JoucImpu wumfun
Judpu fuynIn Jeco nIus pIs cuymunmI
cutI mongu. Jud pItu BubI Io nIu mun
pfsu upushun funu cu nu pIs IIupunmI
cutI mongu. Rusun pumI nogu puquI fI-
shuj BubI Io nIupu fuynInpu yguntu.
Nogu T D chuyno n.
5
Chuyno Hunu nus nIptIn pfoftu
Jefe mIusgu jInun TempIu cho IIupun
funu cu nu pu wun cfu cu nupu uupun-
cho nIfun:
Imu uIII fuj cuycun mun

chuyno cuptengu! Imu uIII fuj cuycun-
mun gum nIshuy quI n IIu T D
IIupuntu cumu cuy cu chIp tengu! Imu
uIII fuj cuycun mun TempIupu csun cu-
nutu fusunpu cutI chI mup tIn; BubI Io-
nIu mun pfsu upushun funu cu nu pIs
cutI mup tengu!
7
Ichungu gumpIs IIupun
funu cu nu pIs sumuj wIyu muy:
8
Munu-
fuj gumpIs nogu pIs cushun chI wIchun
unuy pfof tu cu nugu wIIIu cu fun jutun
nusyun cu nu cho, munuy nI yoj fuycunu
cuycu shun cho guffu, ucuy cunu, fIyu
gueshyu cunun puj cushun tumI.
9
AIII
goyuy cunun puj juc pfoftu wIIIu cup-
tengu wIIIu cu shunno shumoj wutu cu-
nu cho fusunpu cumIIp tIn fmI musyun-
chI T D cuchu mup tIn chuy
pfoftu wIIIu cu shuntu.
T
10
Chuyno nIptInmI Hunu nIusgu
jInun fu Jefe mIuspu mutun cun cho
cuycuj ygutu guechuf cuf puquIf-
ushu fI fun.
11
PuquIy cu shun fu IIupun
funu cu nupu uupun cho cuyno nIfun:
T D nIn: BubI Io nIupu
fuynIn Nubu co do no sof yguntu
IIupun nusyun cu nu mun chufu shun-
tugu cunun pItu Ishcuy wututu cuynmI
puquIf-ushu fI shuj. Chuy pItu Jefe-
mIusgu uywu cu fun.
12
Jefemus mutun cun cho wutu shu
pufI shun ygutu Hunu nus puquI-
shun pItu mus unuy IIu tugu Jefe mIustu
T D yupuy nIfun:
13
Aywuy
Hunu nus cujmun. Puytu nInquI nogu
cuyno nIshtu: Gumgu guefu ygu tumI
puquIsh cun quI. Cunungu fyffu ygu-
numI cuycun.
14
Nogugu IIupun nusyun
funu cu nupu mutun cun mun fyffu
ygu tumI chufu puf cushc IIupun pIs
BubI Io nIupu fuynIn Nubu co do no sofpu
muquIn cho cunun puj. IIupun chucufu
unImuI cu nu pIs puypu munuy nI IIun ch-
numI cungu. IsfueI cu nupu munuy nI-
yoj T D chuyno nIshu.
15
Chuyno wIIIufmI Jefe mIusgu
mustu pIs Hunu nIustu nIfun: Hunu-
nus wIyu muy. Gumtugu munumI
T D cuchu mushu-cushun-
quI. Gumgu IIuIIu cuy IIu pumI cuy
JEREMIAS27 , 28
1137

U
28.15~17 Deut. 13.610.
V
29.1~2 2Rey. 24.1216; 2Cfn. 36.10.
W
29.10 2Cfn. 36.21;
Jef. 25.11; Dun. 9.2; Zuc. 1.12.
X
29.13 Deut. 4.29.
funu cu nutu fIguIy c chIn quI.
1
Chuyno
cushuy quI pI tumI T D nIshun-
quI: IIuIIu cuf wIIIu pu shuy quI pI tumI
cunungu IIupun funu cunu contf fIcu-
cu shu. Chuy pI tumI gumgu cuy puchu-
pItu IIIgun quI puj. Cuy wutu IIu numI
wuun quI pIs nIf.
17
NIshun n IIumI chuy wutu uywuj
gunchIs quIIIu cho pfoftu Hunu nIusgu
wuu fun.
U
Prsu aywajcunaman
3eremas cartata apachishan
29

1~2
Ruy Nubu co do no sof Jefu-
su Ien pItu BubI Io nIu mun pfsu
upuchI fun fuy Jeco nIustu, mumuntu,
munduj suId fun cu nutu, Jefu su Ienpu
Judpu munduj nIn cu nutu, Imu fufuy-
tu pIs yuchuj cu nutu, jIfffu cu nutu,
mus uchcu funu cu nu tu wun. Chuy pI tu-
fuj pfoftu Jefe mIusgu Jefu su Ien pItu
cuftutu upuchI fun cuwuy cuj fuj muyuf
funu cu nu mun, cfu cu nu mun, pfof-
tu cu nu mun pIs fuy Nubu co do no sof
upushun mungu IIupun funu cu nu mun.
V

3
Chuy cuftu tugu upuchI fun Sufunpu
wumfun EIusu wun, HIIcIuspu wumfun
Gemu fIus wun. Puycu nu tugu Judpu
fuynIn Sedequus cuchu fun BubI Io-
nIupu fuynIn Nubu co do no sof cujmun.
Chuy upuchI shun cuftu chgu cuyno
nIycu fun:
4
Jefu su Ien pItu BubI Io nIu mun
pfsu upuchI shun cu nupgu IsfueI-
cu nupu munuy nI yoj T D-
cuynmI nIn:
5
WusI quI cu nutu
ufuf c fIf chuy cho tIyuy. Chuc fu cu-
nu ch pIs ufuy. Mufu pu cu shuy quI
mIcuy wuyu shun cu nu tu pIs mIcuf
goyuy.
Muju chu cuy. Wumfuy quI-

cunu cuchun wufmI pIs oIIgu pIs.
Puycu nu pIs jutun yuf muju chu c-
chun. Puycu nu pu pIs wumfun cunu
cuchun. Chuyno goyush puy quI
chuy chgu uypu IIu mun mIfuy.
Amu ushu cuy chu.
7
Gumcunu ufuy
chuyu chI shu shuy quI sIud cho juucu
goyuy cunun puj. Nogu tu pIs muu-
cu muy chuy sIud puj. TIyu shuy-
quI sIud cho uIII goyuy cuptengu
gumcu nu pIs uIIImI goyun quI puj.
8
D cuyno n: Gumcu nugu
umu fIguIy chu tIyu shuy quI cho
cuycuj pfof tu cu nu wun musyu-
coj cunu Imutu pIs nIshu shuy quItu.
Suyuy nIn cho Imutu pIs fIcu shuntu
wIIIu p shu shuy quItu umu fIguIy-
chu.
9
Nogupu jut cho puycunu
Imutu pIs nIshungu munumI fusun-
pu chu. WIIIu cu nunpgu munumI
puycu nutu nIsh c chu. Nogu T
D chuyno n.
10
T D nIn: BubI Io nIu-
puj nIsh gunchIs chuncu (70)
wutu cumIIf cup tIn
W
gumcu nu tumI
yunu p shuy quI puj. ChuymI cuy
puftI mun cutI chI mu n puj uunI-
shno cutI chI mu shuy quI.
11
Nogugu
muynumI yufpuyc gumcunu
Imuno cunuy quI p pIs. Gumcunu
uIII goy nuy quI pmI yufpuyc,
munumI ushu c chI n p chu. Chuu-
fugu munu numI Imuy pIs nInquI p-
nu chu Imutu nu tuj shuy sh pIs nIf.
Nogu T D chuyno n.
12
Chuu fugu nogu tumI muu cu mun-
quI puj. Nogu pIs yunu p shuy quI-
pmI.
13
Gumcunu IIupun shon guy-
quIpu nogu mun yfu cu mup tI quI
yunu p shuy quI pmI.
X

14
Nogugu
gumcu nu wun numI cuyc shuj.
ChuymI gumcu nu tugu muy nusyun-
pI tu pIs, muymun gufgu shu cush p-
pIs cush gun cutI chI mu shuy quI puj.
Shun tu muf cumu c chI sh puj cuy
nusyun nI quI mun cutI mu nuy quI puj.
Nogu T D chuyno n.
15
Gumcunu cupus nIfcuy cun-
quI: T D BubI Io nIu cho
JEREMIAS28 , 29
1138
pfof tu cu nutu chufu p mush cun chI
nIf.
1
Ichungu DuvId jumu fu shun
sIIIun cho jumu fuj fuypuj, cuy sIud-
cho tIyuf cuy cuj cu nu puj, mufcu-
musI quI cunu BubI Io nIu mun munu
pfsu uywuj cu nu puj
17
munuy nI-
yoj T D cuynmI nIn:
Puycu nu tugu custI gu shuj guffu-
wun, muchuy wun, fIyu guesh yu-
wunmI. Chuufu mush tuf p congu
Ismu shu gus munu mIcuy puj meIu-
nuy puj cushun nmI.
18
Puycu nu-
mungu muycho cuptIn pIs chuyungu
guffu, muchuy, fIyu guesh yumI.
Chuytu fIcush pun IIupun nusyun
funu cu numI munchu fIsh pun IIuquI-
con gu puj. Chuy fmI puycu nugu
Imuy cu mu pIs penguy puj muIdI-
syu ndu cungu. Chuufu gufgu sh-
chgu muy nusyun ch pIs cuycungu
penguy pmI, munchu fIy pmI.
19
Chuyngu puycu nu mun custgu
chuyungu sIfbI muj pfof tu cu nu-
wun yupufIf-yupu fIf wIIIu chIp t pIs
munu wIyu cu shun pI tumI. Gumcu-
nugu chuy-jInu wIIIu chIp t pIs
munumI wIyu cu fuy quI chu. Nogu
T D chuyno n.
20
Ichungu Jefu su Ien pItu BubI-
Io nIu mun pfsu uywu nuy quI puj
cumu c chI sh cujcunu nogu nIsh-
cu nutu wIyu cuy.
21
IsfueI cu nupu
munuy nI yoj T D
CoIuIuspu wumfun Acub p wun
MuusIuspu wumfun Sede quIus puj
cuyno nIn: Puycu nugu IIutun-
tumI wIIIu puf cuy c shun quI T
D wIIIu mu shu nIf. Chuyno
cushun pI tumI BubI Io nIupu fuynIn
Nubu co do no sofpu muquIn mun
chuyu chI shuj. Chuufu Nubu co do-
no sof numI gumcu nupu uupuy-
quI cho wuu chengu.
22
Chuyno
wuu chI shun pI tumI fImuy pIs
cungu puj. ChuymI Jud pItu BubI-
Io nIu mun upushun cujcunu pItu pIs
chIquIf nugu nengu: T D
gumcu nu p pIs cumu c chI chun
Sede quIus tu wun Acubtu BubI Io-
nIupu fuynIn fupu chI shunno cunuy-
quI puj.
23
Puycu nu tugu chuyno
psungu IsfueI cho fIyupu munu
uIIItu fufu shun pI tumI. IsfueI chgu
funu yoj wufmI cu nu wun pIs cucu-
fun. Nogupu jut ch pIs IIuIIu cuypu
wIIIu cu fun. Puycunu wIIIu cu-
nunpgu munumI nogu nIf chu.
Chuyno fufu shuntu quIqu fIcu shu
cufmI nIyc. Nogu T D
chuyno n.
Semaiaspaj wi!!acushan
24
Nehe Ium cho tIyuj SemuIus puj
25
T D cuyno nIn: Gumgu
quIquI quIpu jutI quI wunmI cuftutu
upuchIsh cun quI Jefu su Ien cho tIyuf-
cuy cuj funu cu nu mun, MuusIuspu
wumfun Sofo nus cfu mun, wuquIn
cfu cu nu mun pIs. Chuy upuchI shuy-
quI cuftu chgu cfu Sofo nIustu cuyno
nIsh cun quI:
2
Gumtugu T D
chufushu-cushun quI JoIu dupu fuquIn
TempIu cho mus munduj cfu cunuy-
quI puj. PIpIs juc Icu pfoftu-tucush-
pun fImuytu guIIuy cup tengu munu chu
jInun fu pfsu chufIf cuf tubIu pItu
spu mun jutI chIf cudI nu wun wutu-
chIn quI mun?
27
Chuu fugu ImunIf tuj
Anutot funu Jefe mIustu munu pIu-
cush cun quI chu uupuy quI cho pfof-
tuno fImuy cup tIn?
28
Puygu nogu cu nu-
mun pIs BubI Io nIu mun cuftutu upuchI-
mu shu. Chuy cuftun chgu nIn: Pfsu
upushu shuy quI chgu unuy cu mumI
goyun quI puj. WusI quI cu nutu ufuf c fIf
chuy cho tIyuy. Chuc fu cu nu ch pIs ufuy.
Mufu pu cu shuy quI mIcuy wuyu shun cu-
nu tu pIs mIcuf goyuy nIf.
29
Semuus upuchI shun cuftutu cfu
Sofo nIusgu Jefe mIustu IIguI pu fun.
30
ChuymI T D Jefe mIustu
nIfun:
31
Pfsu uywu shu cuycuj cu nu mun
wIIIu chIy. Nogu T D puycu-
nutu n: Nehe Ium funu SemuIusgu nogu
munu cuchuy c mup tmI jut cho wIIIu cu-
shu. Chuy wIIIu cu shun wun gumcu nu tugu
JEREMIAS29
1139

Y
30.10 Isu. 49.25.
munu fusun cujtumI fIguI chIshu-cushun-
quI.
32
Chuy pI tumI nogu DIosgu custI gu-
shuj SemuIustu, puypItu mIfuf uywuj cu-
nu tu pIs. ChuymI puypItu mIfuf uywgu
nI jucnuy IIu pIs IsfueI cu nu cho munu
cungu nu chu. Acfu sh funu cunu cushI-
shu goy nun puj tIyu chI sh chgu chuy
custu munumI cungu nu chu. Puygu IIupun
funu cu nu tumI contf jutu fu chI shu. Nogu
T D chuyno n.
Shamoj watacunacho
Tayta Dios cutichinanpaj nishan
30

1
Jefe mIus tumI T D
wIIIu pu fun. WIIIu pufmI nIfun:
2
IsfueI cu nupu nogu T D
n IIupun nIsh cu nutu IsquIf bI nuy quI-
puj.
3
Juc jungu ucfu sh IsfueI cu nupu,
Jud funu cu nupu suftIntu fucu chI shmI.
Nogu T D chuyno cunun puj
n. Unuy cuj uwIIun cu nutu goycu sh
nusyun munmI cutI chI mu sh puj.
4
IsfueI cu nu puj wun Jud cu nu puj
T D fImu fun.
5
Chuy fImu-
shungu cuynmI cuycun:
FIyupu IIuquI cuy wun gupuf pu-
shunmI wIyu cuy cun!
FIyupu munchu fIy wun wuguf-
cuy cu shunmI wIyu cuy cun!

M tupu cu chuy, juc oIIgu funu

guesh yu cun mun chu fuj?
Chuu fugu ImunIf tuj oIIgu funu-
cu nutu fIc cheg IIun chufI shu
tumuy cu chuy cujtu,
guesh yu cu nun puj nunuy chufIp tIn
wufmI mIIIuy cu chuy cuj tuno?
ImunIf tuj puycu nugu IIupun pIs
pusuypu yuf'gu c cu shu?

7
Chuyngu cungu fIyupu munchu-
fIy puj junuj chuyu mu nun puj
cuptInmI.
Chuy junujngu munumI Imuy pIs
cunyu shu f chu.
Chuy wIchun Jucob pItu mIfuj-
cu nupgu fIyupu IIuquI cuymI
cungu puj.
Ichungu puycu nutu nogu suIbu shmI.

8
Nogu munuy nI yoj T D n:
Acfu sh funu cunu ucuf ygutu
mutun cu fuy cu shun tumI puquI-
fI shuj.
Wutu shu cuycu shun wuscun tu pIs
fuchI fI shuj.
Chuy pI tu nugu munumI Imuy pIs
juc-I nusyun funu cu nupu
uywuy nIn cungu nu chu.

9
Chuufu puycu nugu fIspI tuf sIfbI-
mungu nogu T D -
.
Chufu pu sh fuynIn tu pIs sIfbengu.
Chuy fuygu DuvId nmI mundun-
gu puj.
Acrashan runacunata
Tayta Dios sa!bananpaj cashan
(Jer. 46.272S)
10
Nogu T D n:
cunu, umu munchu cuy chu.
SIfbI muj cunu umu munchu fIy chu.
Cufu nusyun mun upushu shuy quI-
pI tumI
Y
gumcu nutu y IIupun wumfuy quI-
cu nutu jofgu mu shuy quI puj.
Chuy pI tugu uIII numI goy cun quI puj.
AIII goy cup tI quI pIpIs munumI
munchu chI shun quI p nu chu.

11
Nogugu gumwunmI cuyc ImupI-
tu pIs suIbu n puj.
Muych pIs jItu fI sh cho cuycu-
shuy quI nusyun funu cu nu tugu
IIupun tumI wuu chI shuj.
Gumcu nu tumI Ichungu munu
wuu chI shuy quI p chu.
Chuypu fuquengu fufu shuy quI-
munno custI guy IIumI custI gu-
shuy quI.
JInu custI g nI IIu tugu munumI
cuchuy cu shuy quI p chu.
12
Nogu T D cuyno n:
GuefI quegu munumI Imun pu pIs
uIIchu cun nu chu.
JEREMIAS29 , 30
1140

Z
30.12~15 Isu. 1.56.
[
30.17 Ose. 14.4.
Nun chI cuy cu shuy quIpgu
munumI jumpI cunchu.

13
MunumI pIpIs cunchu gumtu fIcu-
shu nuy quIpgu.
MunumI pIpIs cunchu guefI quItu
jumpI p shu nuy quIpgu.
MunumI jumpI pIs cunchu uIIchu-
c nuy quIpgu.

14
IIupun yunu p shoj nusyun funu-
cu numI gonguy cu shu fuy quI.
Puycu nu tugu munumI ImupIs
gocun nu chu.
Yupuy tu pIs munu utIpuy puj
juchutu fufu shuy quI pI tumI,
fIyupu munu uIII cu nutu fufu shuy-
quI pI tumI munu cuyu puypu
custI gushc.
Gumtugu contfuy quI n pIs nogumI
gueshyuj-tucu chIshc.

15
Nunuy c shu shuy quI puj mununu
jumpI cuycup tengu
Imup nu tuj nun chI cuf gupu fuy-
cun quI?
Gumtugu custI gushc yupuy tu pIs
munu utIpuy puj juchutu fufu-
shuy quI pI tumI,
fIyupu munu uIII cu nutu fufu shuy-
quI pI tumI.
Z

1
Ichungu gumcu nutu ucu chI shoj
cujpIs IIupunmI ushu cungu.
Contfuy quI cu nu pIs IIupunmI
pfsu uywungu.
Gumcu nutu guechu shoj cu nu tugu
quIquIn cu nu tu pIs guechu nun-
pmI cumu c chI shuj.
Suwu p shoj cujcu nu tugu puycu-
nu tu pIs suwu pun gumI.

17
GumtumI Ichungu guefI quI cu nutu
jumpI p shuy quI.
DIos cuchuy cu shun sIud nIf
munu cuj mun chufu shup tI quI-
pIs gumtugu uIIchu c chI shuy-
quI pmI.
[
Nogu T
c/uyno ne.
18
T D nIn:
Jucob pItu mIfuj cu nutu nogumI
cutI chI mu shuj.
Puycunu tIyu shun nusyun nIntu
cuyu p shmI.
Juchu shu cuycuj junun cu nu chmI
sIud nIn cu nu tu pIs yupuy
fufungu.
PuIu syun cu nu tu pIs muych pIs
cushun chmI yupuy jutu fu-
chengu.

19
Puycu numI ugfu d sI cu muf uIubu-
mungu.
CushI shumI goyungu.
Puycu nugu munumI wuII cu yun-
gu chu.
Chuypu fuquengu nogumI cumu-
c chI shuj uchcu y nun puj.
IIupun fIspI tu nun puj nogu cumu-
c chIp tmI
mununu pIpIs munu cuj mungu
chufun gu nu chu.

20
IsfueI cu nugu unuy cushun n numI
goyungu.
Juc mufcu n IIu numI nogupu
uup cho tIyungu.
Puycu nutu ucu chej cujtugu custI-
gu shmI.

21
QuIquIn cu nu pI tumI juc munduj
jutu fengu.
IIupuntu mundu nun puj quIquIn-
cu nu pI tumI yufengu.
Puy uup cho cunun pmI cumu-
c chI shuj.
Chuyno munu cumu c chIp tgu
pIfuj uup mun chuyu mun mun?

22
Puycu nugu nogu ucfu sh funu cu-
numI cungu.
Nogu numI DIos nIn cushuj.
Nogu T
c/uyno ne.

23
T D fubyu shun fIyu funu-
cu nupgu cuycun Icu tumyuno,
Icu wuyfu Imu-uycu tu pIs upucoj-
nmI.
JEREMIAS30
1141

\
30.23~24 Jef. 23.1920.
]
31.5 Isu. 65.21; Ams 9.14.
D
31.11 Isu. 49.25.

24
T D fubyu shungu
munumI psun gu chu yufpu-
shuntu munu fuj fufuytu ushu-
shun cu mugu.
IIupun chuy cu nutu gumcu nugu
juc junuj fmI tuntI yun quI puj.
\
Israe!cuna nasyunninman
cutinanpaj cashan
31

1
T D nIn: Chuy
wIchungu nogumI IIupun
IsfueI cu nupu DIos nIn cushuj. Puycu nu-
numI ucfu sh funu cunu cungu.
2
T D nIn:
Wuuy pItu guesh pej IsfueI cu-
nutu
chun yuj chgu umutuf cuyu sh-
tumI musyu chIf.
Puycu nugu ucuy pItu jumuy c fIy-
tumI munuy cu fun.
3
Puycu nu tugu unuy yufI puf cufmI
nIf:
Nogugu gumcu nutu fIyupumI
cuy.
ChuymI cunun pIs cuyu puyIIupu
fIcuyc.

4
Cuyu sh IsfueI cunu, yupuy numI
jutu fu chI shuy quI puj.
Chuu fugu yupuymI punde f tu cu-
nu wun shumun quI puj
cushI shu dunsu fuy cuf udufu m-
nuy quI puj.

5
SumufIu puftIpu jIfcun cu nu chmI
bus cu nutu yupuy Iuntun quI puj.
bustu Iuntuj cu nugu
wuyu shuntu cushI shumI puIIun-
quI puj.
]

Juc jungu fIcchu coj cunu

Effun tfbu funu cunu tIyu shun
jIfcu cu nu pItu guyu con gu puj:
IIupuy quI shumuy,
T D SIon cho cuycu-
shun mun uywu nu puj nIf.
7
T D nIn:
Jucob pItu mIfuj IsfueI cu nu puj
cushI shu cuntuy.
Puycu nupu nusyun nInmI wuquIn
nusyun cu nu pI tugu mus fIspI tu-
shu cuycun.
CushI shu uIubuf nIy:
Cuwuy cuf quduj IsfueI funu cu-
nu tugu
ucfu shun funu cunu cuptInmI
T D suIbun nIf.

8
Puycu nu tugu nofte cuj-Icho
cuycuj nusyun pI tumI cutI chI-
mu shuj.
Muy-chuycho cuycuj tu pIs shun tu-
mu shmI.
Puycu nu wunmI shumongu gupfu-
cunu, wegfu cunu,
ItIyoj wufmI cunu, guesh yuj
wufmI cu nu pIs.
FIyupu uypu IIumI cutI mongu!

9
AfpIn tI cu shu cufmI wugu fuy cuf
cutI mongu.
Nogu numI shogushp chuyu yucu
uywuy cuj mun pushu shuj.
Pumpu nnI IIun pumI pushu mu-
shuj Imumun pIs munu tucu c-
nun puj.
NogumI c IsfueIpu tuytun.
IsfueIgu guechpu wumfmI.
10
Nusyun cu nutu T D nIn:
Nogu Imutu nIsh tu pIs wIyuy.
NIfcuf Iumuf cuntunpu cufu cho
tIyuj cu nutu wIIIu puy.
WIIIu puf nInquI: IsfueI funu-
cu nu tugu DIosmI Int fu mun
mush tu c chI fun.
Cunungu shun tuy cush pun numI
fIcungu uyshfu uyshun cu nutu
fIcu shunno.

11
Chuyngu fIcu shuj Jucob pItu
mIfuj cu nutu shun tu mu shu
cush pmI.
Puycu nu tugu fIyupu munuy nI yoj
nusyun pI tumI jofgu mushc.
D

12
CutIy cu mofgu SIon mun uywuy c-
fIf cushI shu cuntungu.
BIndI syun n wunmI cushI shu
goyungu.
JEREMIAS30 , 31
1142

E
31.12 Eze. 47.112; Juun 4.14; 6.35; 7.3739; Apoc. 22.12.
F
31.15 Gen. 35.1619.
G
31.15 Mut. 2.18.
AchcumI cungu fgu pIs, bnu pIs,
ustI pIs, uyshu pIs, wcu pIs.
Chuufu puycu nugu cuycun gu puj
uIII pufgu shu weftu nmI.
MunumI yupuygu Imuy pIs ucun-
gu nu chu.
E

13
CushI shumI dunsungu jIpush cu-
nu pIs
uuquIn cu nu pIs, msu cu nu pIs.
NogumI cushI cu chI sh puj.
IIuquI cuf wugu shun pI tu pIs cushI cuf
goy nun pmI cumu c chI shuj.
IIuquI cuf ucu shun pI tu pIs
musfmI cushI cu chI shuj.

14
NogumI cumu c chI shuj cfu cunu
uIII mIcuy IIutu mIcu nun puj.
Nogu bIndI syuntu gosh wunmI
ucfu sh funu cu nugu cushI shu
goyungu.
T c/uyno nis/u.
15
T D nIn:
Rum mufcu chmI IIuquI cu shun
wIyu cun.
IIuquI cuy pItu fIyupu gupu fuy-
pumI wuguy cun.
RuqueImI wumfun cu nutu upucu-
shun pItu fIyupu wuguy cun.
F
Wumfun cunu mununu cuptInmI
p shogu nun tu pIs munu munun-
chu.
G
1
T D nIn:
RuqueI, umu wuguy nu chu.
Amunu weguI quItu ushuy nu chu.
IIuquI cu shuy quI mun nmI pguy-
quItu chus quIn quI puj.
Wumfuy quI cu numI cutI mon gu puj
upushun nusyun pItu.
Nogu T
c/uyno ne.

17
Shumoj wutu cu nu cho gumpgu
cushI cuymI cungu.
Wumfuy quI cu nugu nusyun nIn-
munmI cutI mongu.
Nogu T
c/uyno ne.

18
WIyush cmI ucfu sh funu cunu
IIuquI cuf pufIujtu.
Puycu nugu nIshu:
Nogu cu nugu goy cuf munu fuj
ufoj tfu nmI.
Chuyno cuycuj tumI gum custIgu-
mush puy quI munshu y chI-
mush cun quI.
Yupuy shun tu cu muy ufI.
GummI cunquI nogu cu nupu
T D .

19
Munu csush pmI gumtu gonguy-
cuf.
Cunungu yufpu chu cuf ufpIn tI-
cush cmI.
Juchu yoj cush tu pIs tuntI yu cush-
cmI.
ChuymI cunungu IIuquI cuf
pchtu tucu cuyc.
Cunungu penguy-tucu shumI uysu-
fuyc, juchutu fufu sh pItu nIf.

20
IsfueI cunu, gumcu nugu ucfu sh
funu cu numI cunquI.
Gumcu nu tugu fIyupumI cuy.
FIyupu pIu cuf pIs sImfImI
gumcu nu tugu IIuquI fuyc.
Shon g pIs nunuy pu fmI nunuy cun.
Gumcu nu tugu fIyupumI cuyup.
Nogu T
c/uyno ne.

21
Cuyu sh IsfueI cunu cutI muynu
ufI!
SIud nI quI cu nu munnu cutIy!
Aywu shuy quI nnI cho seuI
cuycuj cu nutu ushIy
uywu shu IIuy quIpu cutI mu nuy quI puj.

22
Imuy cu mu tuj pufI cun quI munu
wIyu coj jIpushno?
Cuy mundu chgu nogu T
D uImI fuy puj cu nutu
cumu c chI shuj:
Runun mun wufmI cutej nmI
gumcu nugu nogu mun cutI-
mun quI puj.
JEREMIAS31
1143

H
31.29 Eze. 18.2.
I
31.30 Deut. 24.16.
J
31.31 Mut. 26.28; Muf. 14.24; Iuc. 22.20;
1Cof. 11.25; 2Cof. 3.6.
K
31.33 Heb. 10.16.
L
31.31~34 Jef. 32.3840; Eze. 36.2728;
Heb. 8.812; 10.1617.
M
31.35~3 Isu. 54.10; Muf. 13.31.
Israe!cuna a!!ina
goynanpaj cashan
23
D nIn: Jud funu cu nu tugu
cutI chI shuj uuputu tIyu shun puftI-
munmI, sIud nIn cu nu munmI. Chuy cho
tIyuj cu nugu yupuy numI pufIun gu-
puj: AIII goyuy cuycu shun fIspI tdu
jIfcu mun T D bIndI syun nIntu
chufuy cu chun! nIf.
24
Chuy uuputu
tIyu shun puftI chmI Jud funu cu-
nu pIs, sIud cu nu cho tIyuj cu nu pIs,
chuc fu cho ufoj cu nu pIs, uyshu yoj cu-
nu pIs yupuy tIyungu.
25
FIyupu utIcu-
shu cuycuj tugu nogumI jumu chI shuj.
Nucuy cuj cu nu tugu nogumI jofgu shuj.
2
Chuyno nIyc mup tIn fIcchu fuy-
cu muf. Chuy ntu suyuy cuf fIyupu
cushI cuf.
27
T D nIn: Shumoj wutu-
cu nu chgu IsfueI funu cu nu pIs, Jud
funu cu nu pIs, uywu cu nu pIs uypu IIu mun
mIfu nun pmI cumu c chI shuj.
28
Nogugu
guewu tu nmI uchu fIf, sujtuf g fIf,
jItu fIf, IIIg chIf, munu uIII mun chuyu-
chIf. Chuyno fufu sh mun nmI fIcuy c-
shuj jutu fu chI n puj, Iuntuj n pIs yuchu c-
chI n puj. Nogu T D chuyno n.
29
Chuy wIchungu munumI pufIun-
gu nu chu:
Tuytun cunu mIcu shu poch goj
bustu.
ChuymI wumfun cu nupu quIfun
shIm pu shu cuycun nIf.
H
30
PIpIs poch goj bustu mIcup tengu
chuy mIcoj cujpumI quIfun shIm pungu.
Chuy n pIs juchutu fufuj cujmI juchun-
pI tugu wuongu.
I
Mushoj contrtuta
rurananpaj cashan
31
T D nIn: Juc junujmI
yupuy mushoj contf tutu fufu shuj IsfueI
funu cu nu wun Jud funu cu nu wun.
J

32
Chuy contf togu munumI cungu nu chu
unuy cuj uwIIun cu nutu EgIp tu pItu jofgu-
muf puycu nu wun contf tutu fufu shngu.
AwIIun cu nugu nogupu cuycush pun pIs
chuy contftu fufu shtu munumI cumII-
fun chu. Nogu T D chuyno n.
33
IsfueI cu nu wungu cuynmI contf tutu
fufu shuj: Iuyn cu nu tumI puycu nupu shon-
gun mun IsquIf bI shuj. Yufpuy nIn mun pIs
chufu shuj.
K
Puycu numI ucfu sh funu-
cunu cungu, nogu numI DIos nIn cushuj.
Nogu T D chuyno n.
34
Nogu
p cush tu pIs musyu nun puj munu numI
jucnIn-jucnIn pIs yuchu chI nu con gu p-
nu chu. Nogu p cush tu pIs mus jutun-
pItu tucshu cumu IIupun numI musyungu.
IIupun juchun cu nu tumI pefdu nu shuj.
Chuyno pefdu nuy cofgu munu numI yufp-
sh nu chu Imu juchu fufu shun cu nu tu pIs.
L

Nogu T D chuyno n.
Israe!cunata mana
cachaycunanpaj cashan

35
T D chufu fun IntItu,
junujpu uchIc yu nun puj.
QuIIIu tu wun goyIIuf cu nu tunu
chufu fun chucuypu uchIc yu-
nun puj.
PuymI cumu c chIn Iumuf pIs puII-
chuj yuf gupu f nun puj.
D. PuymI nIn:

3
Imuy IIu pIs chuy cunu mununu
cuptengu
IsfueI cu nu pIs munumI nogu ucfu-
sh funu cu nu nu chu cunmun.
M
Nogu T
c/uyno ne.

37
Imuy junuj IIu pIs junuj syIu tupu-
shu cuptengu
cuy puchu Imucho jumu fuy cu-
shun tu pIs Imuy IIu pIs fIcup-
tengu
JEREMIAS31
1144

N
32.1 2Rey. 25.17.
IsfueI cu nu tugu munu uIII cu nutu
fufu shun pItu gufg munmI.
T c/uyno nis/u.
38
T D nIn: Juc jungu
sIudn uIIchu chI cun gu pmI. AIIchu-
chI cungu fIcchu cu nu puj Hunu neeI cho
cuycuj tffI pItu-puchu Isqunu Puncu-
cumu.
39
Chuypu pefgun uywu fungu
def chu Gufeb puytush Imu cumu.
Chuy pItu tumu f mongu Gou puftI-
munnu.
40
Wuu shu cu nutu pumpu nun,
uchputu jItu fI cu nun guechwu pumpu,
Cedfn muyupu jun'gun chuc fu cunu,
Cuwu IIutu WIch gu cu nunpu Puncun
chIm pun cumu nogu puj ucfu shu fIspI t-
du numI cuycun gu puj. Chuypu tumu fuj
pefgu cu nu tugu munumI Imuy pIs yupuy
tunI chen gu nu chu nI IIIg chen gu nu pIs-
chu.
3eremas chacrata rantishan
32

1
Sedequus
N
Judpu fuynIn cuf
chuncu wutunu munduy cup-
tIn Jefe mIustu T D wIIIu pu fun.
Chuy fu Nubu co do no sofgu chuncu
pusuj (18) wutunu BubI Io nIupu fuynIn
cuycu fun.
2~5
Chuy wIchun BubI Io nIupu
fuynInpu suId fun cunu Jefu su Ien mun
yuycu nun pnu cuycu fun. Chuy fumI
pfoftu Jefe mIus pIs cuyno wIIIu cuy cu-
fun: T D nIn: Cuy sIud-
cho tIyuf cuy cujtu IIupuntu BubI Io nIupu
fuynIn pfsu chufIf upunun pmI
cumu c chI shuj. Ruy Sede quIusgu BubI-
Io nIupu fuynIn pItu munumI guesh pen-
gu p chu. Puytugu pfsumI chufengu.
NIfcuf numI Sede quIus tugu BubI Io nIu-
mun pfsu upucongu. Chuy chgu pfsu
cucongu Imuy cu mu pIs nogu nIn cu-
mumI. Gumcunu BubI Io nIu funu cu nutu
IchI puf pIII yush puy quI pIs munumI
bInsIn quI p chu. Nogu T D
chuyno n nIf.
Chuyno wIIIu cup tInmI fuy Sede quIusgu
ImunIf tuj chuyno fImuy cun quI? nIf
puIu syunpu suwun nIn cho wIch gu chI fun.
Jefe mIusgu nIfun: T D

nImu fun:
7
TIyuy quI SuIumpu wumfun
Hunu meeImI shumoj-uywun cuyno
nIshu nuy quI puj: Anutot cho cuycuj
chuc ftu funtI cu shuy quI. Gumgu
cunquI IIj tImu fumIII ymI. ChuymI
chuy chuc ftu funtI nuy quI cumu cun
nIf.
8
T D nImu shun n IIumI
fusunpu pfm Hunu meeIgu puIusyu
puncu cho pfsu cuycu sh mun wutu cu-
muj chuyu mu fun. Chuy chmI nImu-
fun: Benjumn puftI Anutot cho cuycuj
chuc ftu funtI cuy cu shuy quI. Gumgu
cunquI IIj tImu fumIII ymI. ChuymI
chuy chuc ftu funtI m nuy quI cumu-
cun. JucIIu funtI muy ufI nIf.
Chuy n pumI nogugu tuntI yu cuf
pfm Hunu meeIpu chuc funtu funtI-
n puj T D cumu c chI shuntu.
9
ChuymI Ishcuy puchuc (200) gfmu
gueIIuy cho funtI n puj pufIuf.
10
NIfcuf
funtIy cu sh chuc fu puj pupIItu fufu-
chIf. Chuy munnu fIfmufcuf sIIuf.
Test gu cu nu tu pIs fIfmuchIf. NIfcofgu
uycu tu pIs pgu n puj pufIu sh gueIIuytu
psu puf.
11
Chuy Imun tu pIs funtIy cu-
shtu fufu chI sh pupII tugu cupyun tIntu
chufIf cuf jucuj tugu sfu wun Iuguypu
wIch gu shutu, jucuj tunu quIchuy IIutu
12
NefIuspu wumfun Bufuctu entfe-
guy cuf. Puygu MuusIuspu wIII cunmI
cufun. Chuy pupIItu gof pfm Hunu-
meeIpu uupun cho, fIfmuj test gu cu nu-
pIs fIcuy cup tIn, suwun puncu cho jumuf-
puy cuj Jud funu cu nupu uupun cho.
13
Puycu nupu uupun cho Bufuctu
nIf:
14
T D nIn: Chuc futu funtIf
fufu shun pupII tugu Ishcuntu chus quIy.
NIfcuf ufpu mun chufuy cuy uchcu wutu-
cumu chufu f cu nun puj.
15
Chuyno fufuy
cuy puchu cho yupuynu chuc futu, wusItu,
bus chuc fu tu pIs funtI cu nu cu nun puj
cuptInnu. IsfueI cu nupu munuy nI yoj
T D chuyno n.
JEREMIAS31 , 32
1145

O
32.20~23 Exo. 3.8; 714; Deut. 4.3440.
P
32.1, 27 Gen. 18.14; Iuc. 1.37.
Q
32.28 2Rey. 25.111; 2Cfn. 36.1721.
Tayta Diosta
3eremas maacushan
1
NefIuspu wumfun Bufuctu chuy
pupIItu entfe guf cuf T D
cuyno muu cuf:
17
T D gummI fIyupu
munuy nI quI wun cumush cun-
quI sy Iu tu pIs cuy puchu tu pIs.
Gumpgu munumI ImupIs susu
cunchu.
18
Wufun gunpu mIfuy cu-
mumI gumgu cuyu coj cushuy quItu
musyu chIn quI. CustI gush puy quI-
numI Ichungu IIupun funu cu nutu
custI gun quI tuytun cu nupu juchun-
cu nu pI tu pIs. Tuytu DIos gumgu
munuy nI yojmI cunquI. Munuy nI yoj
T D jutI quI pIs.
19
Gum
yufpu shuy quegu munu utIpuy pmI.
IIupun fufu shuy quI cu nu pIs fIyupu
uIIImI. Gumgu fIcuy cun quImI funu-
cunu Imutu fufu shun tu pIs. ChuymI
fufu shun munno cudu-nuntu
cutI chIn quI.
20
Gumgu EgIp tu pItu
IsfueI cu nutu jofgu muf pIs uypu-
IIu mIIu gfu cu nu tumI fufu fuy quI.
Cunun pIs chuy n IIumI fufuy cun quI
IsfueI cu nu cho, wuquIn cuj funu-
cu nu ch pIs. ChuymI gumpgu
muy-chuy ch pIs pufIun.
21
Gumgu
fIyupu munuy nI yoj cushuy quItu
musyu chIsh puy quImI ucfu shuy quI
IsfueI cu nutu EgIp tu pItu jofgu mu-
fuy quI. Imuy pIs munu fIcu shun
mIIu gfu cu nu tumI fIcu chI fuy quI.
IIupun tumI munchu fu chI fuy quI.
22
NIfcofgu unuy cuj uwII cu nutu
uunI shuy quI nmI mIsh quI pIs IchI-
pIs yucu n fuj cushun cuy nusyuntu
IsfueI cu nutu goycu fuy quI.
23
Chuy-
mun yuycuf tIyush pun nugu mununu
wIyu cu shu fuy quI nu chu. WIIIu pu-
shuy quI tugu munu numI cumII fun-
nu chu. Gum nIshuy quI tugu munumI
fufu shu nu chu. Chuy pI tumI gumgu
cuyno cust gu tu pIs puycu nu mun
chuyu chIsh cun quI.
O

24
Cunun BubI-
Io nIu funu cu nugu cuy sIud mun
yuycu mu nun puj pefgu wujtun-
cu nupu wIch cu nu tunu fufu cuf-
c fI shu. Chuu fugu guffu wun,
yufguy wun, fIyu guesh yu wunmI
cuy sIud cho cuycuj funu cu nugu
IIupun fIcu congu yuycu moj cu nupu
muquIn chnu. Imuno cunun p pIs
nIshuy quI cunu cumIIy cun numI.
25
BubI Io nIu funu cu nupu muquIn-
cho cuy sIud cho tIyuj funu cunu
fIcu cu nun puj cuycup tIn pIs T
D gumgu nImush cun quI chuc-
futu funtIf test gu cu nupu uupun-
cho duyuntu pgu n pmI.
2
Chuyno Jefemus nIptInmI T
D nIfun:
27
Nogugu IIupun
cuwuj cu nupu T D
c. Chuufu ImuIIugu nogu puj susu
cunchu fuj?
P

28
Rusun pumI nogugu
cumu c chI shuj cuy sIud BubI Io nIupu
fuynIn Nubu co do no sof pu wun chuy
nusyun funu cu nupu muquIn cho cunun-
puj.
Q

29
SIud mun yuycuy c moj BubI Io-
nIu funu cu nugu yuycush pun nInu tumI
sIndI puy c fengu. Chuufu wusIn junun-
cu nu cho BuuItu udufush pun InsInsu
fupu chI cu nun cu nu tu pIs fupu cuf con-
gumI. FIyupu fubyu chI muf munu fejsI-
shun dIos cu nu puj bnutu jIchu p nun
wusIn cu nu tu pIs fupu cuf con gumI.
30
Unuy pItu-puchu pIs IsfueI cu nu-
wun Jud funu cu nugu munu munu-
shu II tumI fufu shu. IsfueI cu nugu
Imuy pIs fubyu chI mu shu quIquIn cunu
duIun cu nutu fufuf cuf udufush punmI.
31
Cuy sIud cho tIyuytu guIIu fI shun-
pItu-puchumI cunun cumu pusuypu
fubyu chI mu shu. Chuy pI tumI cuycho
tIyuj cu nu tugu ushuj puj ushu fI shuj.
32
Chuyngu fufu shuj IIupun munu
uIIItu fufush pun fubyu chI mu shun-
pI tumI. Rubyu chI mu fun IsfueI cunu,
JEREMIAS32
1146

R
32.34 2Rey. 23.10; Jef. 7.3031; 19.16.
S
32.35 2Rey. 23.10; Jef. 7.31.
T
32.35 Iev. 18.21.
U
32.38~40 Jef. 31.3134.
V
32.41 Deut. 30.9.
Jud cunu, fuynIn cunu, munduj uutofI-
d nIn cunu, cfun cunu, pfof tun cunu,
Jud cho tIyuj cunu, Jefu su Ien cho
tIyuj cu nu pIs.
33
Puycu nugu munu fIcuj-
tucu mush pun tIcfu cuf c fI shumI. Munu
cuchuy cuypu yuchu chI shu cuycup t pIs
munumI wIyu cu mu shu chu. Chuy-jInu
pIu cup t pIs munumI yufpu chu cu-
shu chu.
34
Nogutu udufu m nun puj
cuycuj TempIu tu pIs gunfu chI shu munu
bIej gunfu duIun cu nutu fIspI tu nun-
puj chufush punmI.
R

35
BuuI dIos p pIs
uItuftu fufu cuf c fI shu Ben-hInom
S

guechwu pumpu cho. Chuy uItuf ch-
numI wumfun cu nutu oIIgutu wufmI tu-
pIs MoIoc dIos puj
T
fupu chI shu. Chuy-
cu nutu fufu nun puj nogugu munumI
mundu f chu; nI yufpuy IIu pIs munumI
yufpu f chu. Chuyno fufush pun Jud
funu cu nu tugu fIyupumI juchu yoj y-
chI shu.
Shamoj watacunacho
yanapnanpaj Dios nishan
3
Cuy sIud puj gumgu wIIIu cuy-
cun quI: yufguy wunmI, guffu wunmI,
fIyu guesh yu wunmI BubI Io nIupu
fuynInpu muquIn mun chuyun quI puj
nIf.
37
Chuy pIs fIyupu fubyuf Intfu
nusyun mun gufgu sh IsfueI cu nutu
IIupun tumI shun tu shuj. CutI chI mu shuj
pIpIs Imutu pIs munu fImu pup tIn uIII-
IIunu goy cu nun pmI.
38
Puycu nugu
nogu ucfu sh funu cu nu numI cungu puj;
nogu numI DIos nIn cushuj.
39
Puycu nu-
tugu yufpuy nIn chmI shuc y chI shuj
cuwu shun cu mugu noguIIutunu fIspI tu-
m nun puj, chuy n punu quIquIn cu nu-
pIs, wumfun cu nu pIs uIII cuwu nun puj.
40
Puycu nu wunmI Imuy cu mu pIs contf-
tutu fufu shuj. Puycu nu wunmI cuyc-
shuj Imuch pIs yunu p n puj. Shuc y-
chI shuj Imuy cu mu pIs munu cuchuypu
noguIIutunu sIfbI m nun puj.
U

41
AIII
goy nun puj puycu nutu yunu push pmI
cushI cu shuj.
V
IIupun shon g wun
cuyush pmI puycu nutu cuy nusyun-
mun tIyu chI shuj.
42
Nogu T D n: Cuy
funu cu nutu fIyupu ucu chI sh mun-
nmI uIII yunu p n puj uunI sh cu nu tu-
pIs cumII shuj.
43
Cunungu cuy nusyun-
puj nIfcuy cun quI: Chun yuj IIu numI
cuycun. Runu pIs, uywu pIs munu numI
cunnu chu. IIupun pIs BubI Io nIu funu-
cu nupu muquIn ch numI cuycun
nIf. AunI shtu cumIIf yunu pup tmI
Ichungu cuy nusyun cho chuc fu cu nu-
tu pIs funtI cu nu con gunu.
44
Chuufu
pupIItu fufush pun sIIu chen gunu,
test gu cu nu wun pIs fIfmuchengunu.
Chuyngu cungu puj Benjumn funu-
cunu tIyuy cu shun cho, Jefu su Ien cho,
Judpu IIupun sIud nIn cu nu cho,
uchcu puntu yoj jIfcu cu nu ch pIs,
pumpu chuc fu cu nu ch pIs, Neguevpu
sIud nIn cu nu ch pIs. NogumI chuyno
cunun puj cumu c chI shuj. Nogu T
D chuyno n.
Shamoj watacunacho
a!!i cananpaj nishan
33

1
Ruypu puIu syunpu suwun-
nIn cho Jefemus jInu IIu fuj
pfsu cuycup tIn T D yupuy
wIIIu pu fun.
2
Sy Iu tu pIs cuy puchu tu pIs
cumuj, chuy cunu Imuno cunun p pIs
sumuj cumu c chej T D nIn:
3
Muu cu muy ufI. Chuufu yunu p-
shuy quImI. Yuchu chI shuy quI fIyupu
uImI fuy puj cu nu tumI, gum munu
yuchu shuy quI cu nu tumI.
4~5
BubI Io-
nIu funu cu nugu uywuy c mun numI.
Puycu nugu Jefu su Ien munmI muguj
yuycu mongu. Jefu su Ien cho cuycuj
wusI cu nutu, Jud cho cuycuj fuycu-
nupu wusIn cu nutu IIupun tumI juchu-
fu chengu. PIII yuf IchI p nun puj IIoj shej
IsfueI cu nugu IIupunmI wuongu. CIII-
cu nu ch pIs ynIn mush tuf p congu.
JEREMIAS32 , 33
1147

W
33.11 1Cfn. 16.34; 2Cfn. 5.13; 7.3; Esd. 3.11; SuI. 100.5; 106.1; 107.1; 118.1; 136.1.
X
33.14~1 Jef. 23.56.
Y
33.17 2Sum. 7.1216; 1Rey. 2.4; 1Cfn. 17.1114.
Z
33.18 Nm. 3.510.
FIyupu fubyu shu cush pmI chuyno
wuu chI chI shuj. Chuy sIud tugu
munu numI fIcuy tu pIs mun nu chu,
chuy cho tIyuj cunu tucuy munu uIIItu
fufu shun pItu.
Ichungu chuyno fufuf cuf pIs

yupuymI uIIchu c chI sh puj. NIfcuf-
numI yunu p shuj pIpIs munu fImu pup-
tIn uIIInu goy cu nun puj.
7
Juc-Imun
gufgu sh Jud cu nu tu wun IsfueI cu nu-
tugu cutI chI mu shmI. Puycu nu tugu
wusItu jutu fu chej-jInumI jutu fu chI shuj
yupuy unuyno uIIInu goy nun puj.
8
Nogupu contf juchutu fufu shun-
cu nu pItu IImyu y chI shmI. Munu
wIyu cu muf juchutu fufu shun pI tu pIs
pefdu nu shmI.
9
Jefu su Ientu yunu pu-
shtu musyush punmI IIupun nusyun
funu cunu fIspI tu mungu, uIubu mungu.
Nogu numI cuy sIud puj fIyupu cushI-
cu shuj. Juucu goy nun puj Jefu su Ientu
uIII yunu pu shtu muyuy cofgu Intfu
mundu cho tIyuj cu numI uImI fungu,
munchu fengu.
10
T D nIn: Gumcu nugu
nIfcuy cun quI: Cuy puftIgu chun yuj IIu-
numI cuycun. Runu pIs, uywu pIs munu-
numI cunnu chu nIf. Ichungu Jud cho,
sIud nIn cu nu cho, Jefu su Ienpu cIIIn-
cu nu cho cunun chun yuj cuptIn pIs
chuy chgu wIyun quI pmI
11
cushI shu
fIstutu fufuf cuy cujtu, muju chu cush pun
fIstutu fufuf cuy cuj tu pIs. TempIu mun-
pIs ugfu d sI cu mush pun offen du cu nutu
upumon gu pmI. Chuy n pIs wIyun quI-
pmI
Munuy nI yoj T D ugfu-
d sI cuy puy uIII cushun pItu,
cuyu coj cuynengu Imuy pIs munu
ushu cuj cushun pItu
W
nejtu.
RImu shno fusun pumI nogugu cuy
nusyunpu suftIntu fucu chI shuj unuyno
cunun puj. Nogu T D chuyno
n.
12
Cunun cuy nusyun cho, sIud nIn cu nu-
cho funu pIs, uywu pIs munu cushun cho
yupuymI cungu puj guewu yoj jIfcu cunu
uywu yoj cunu chuy mun uywun cu nutu
gutI nun puj.
13
Achcu puntu yoj sIud-
cu nu cho, pumpu sIud cu nu ch pIs,
chuyno Intfu Neguevpu sIud nIn cu-
nu cho, Benjumn funu cunu tIyu shun-
cho, Jefu su Ienpu uupun cu nu cho,
Intfu Jud nusyun cho tIyuj cu nu tu pIs
yupuymI fIcun quI cu nu puj uyshun-
cu nutu yupuf cuy cujtu. Nogu T
D chuyno n.
14
T D nIn: Juc jungu
IsfueI cu nu tu wun Jud cu nutu bIndI-
syuntu gon puj uunI shtu cumII shmI.
15
Chuy junuj cunu chuyu mup tengu
cumu c chI shuj DuvId pItu IIj tImu
mIfuf uywuj fuy cunun pmI. Puygu
mundun gu puj fusun cujtu, uIII cujIIutu
fufufmI.
1
Chuy wIchun Jud funu-
cu nugu uIII numI goyun gu puj. Jefu su-
Ien funu cu nu pIs uIII IIumI goyungu.
ChuymI jutIn tugu chufu pun gu puj
T D uIII mun chufu muj-
nIn chI nIf.
X

17
Nogu T D
n: DuvId pItu mIfuf-uywgu munumI
Imuy pIs pIshen gu p chu IsfueI cu nutu
mundu nun puj.
Y

18
MunumI pIshen gu p-
chu Iev pItu mIfuf uywuj cfu cu nu pIs
nogu puj uywu cu nutu pIsh tu nun puj,
chuquI mIcuy offen du cu nutu fupu chI-
nun puj. SImfImI cuycun gu puj nogutu
fIspI tu muf fufuy c nun puj.
Z
19
Jefe mIustu T D nIfun:
20
Nogu T D n: NogumI
nIf chucuy pIs junuj pIs cunun puj.
Chuyno nIshtu munumI Chuyngu
umu cuchun chu nmun chu. Chuy
nIsh nmI chucuy pIs junuj pIs Imuy-
cu mu pIs cuycungu.
21
Chuy n IIumI
sIfbI mujn DuvId wun contftu fufu-
sh pIs cumIengu. ChuymI puypItu
JEREMIAS33
1148

[
34.1 2Rey. 25.111; 2Cfn. 36.1721.
mIfuf uywuj cunu mundungu. Iev pItu
mIfuf uywuj cfu cunu sIfbI m nun puj
contftu fufu sh tu pIs cumII shmI.
22
SIfbI mujn DuvId pItu mIfuj cu nutu,
nIshtu fufu nun puj Iev pItu mIfuj-
cu nu tugu cumu c chI shuj uypu IIu mun
mIfu nun pmI. Chuufu puycunutugu
syIu cho goyIIuf cu nuno, Iumuf
cuntun cho ugu cuycujno cuptIn
munumI pIpIs yupuytu utIpun gu p-
chu.
23
24
Gum munu chu cuen tutu gocush-
cun quI ucfu sh IsfueI cu nu tu wun Jud
funu cu nutu gonguy cu sh tunu yufpuf
funu cunu fImuf cuy cu shuntu? Chuyno
yufpufmI ucfu sh funu cu nu tugu
munu cuj mun chufuf cuy cun. MunumI
nusyun tu n nu chu fIcuy cun.
25
ChuymI
nogu T D n: Chucuy pIs
junuj pIs cunun pmI nIshc. SyIu cho
uIIpu cho Imuno cunun p pIs nIsh cmI.
2
Chuyno nIshu cuycufgu Jucob pItu
mIfuj cu nu wun, DuvId pItu mIfuj cu nu-
wun contftu fufu shtu munumI Imuy-
pIs gongu sh chu. Chuyno Abfuhum-
pItu, Isuuc pItu, Jucob pItu mIfuf
uywuj cu nutu mundu nunpgu DuvId pItu
mIfuj tumI ucfu shuj. Acfu sh funu cu nu-
tugu nogu cuyu p shmI. ChuymI pfsu
uywu shun pItu cutI chI mu shuj.
Ray Sedequiaspaj wi!!apashan
34

1
BubI Io nIupu fuynIn Nubu co-
do no sofgu IIupun suId fun cu-
nu wun, munuy nIn cho cuj nusyun cu nu-
pItu shumoj funu cu nu wun chuyuy cuf
Jefu su Ien mun
[
yuycu nun puj muguf
pIII yuf cuy cu fun. WuquIn cuj sIud-
cu nu mun pIs muguj yuycuf cuy cu fun.
Chuy fumI Jefe mIustu T D
nIfun:
2
IsfueI cunu fIspI tuf udufu-
shun T D n Judpu fuynIn
Sede quIustu wIIIu nuy quI puj. Puytu
nogupu jut cho cuyno wIIIun quI: BubI-
Io nIupu fuynInpu muquIn cho cuy sIud
cunun pmI cumu c chI shuj. PuynumI
fupuy cu chengu.
3
Gumgu munumI
guesh pIn quI p chu. Pfsu chufI shush-
puy quImI fuymun upushun quI puj.
Chuy pI tu numI BubI Io nIu nusyun mun
upuchI shun quI puj.
4
Ichungu nogu
T D n: Gumgu munumI
guffu ch chu wuun quI puj.
5
AuquIn-
yuf uIII wuuy IIu pumI wuu cun quI puj.
Wuup tI quegu gumtu pumpu shun quI-
puj unuy cuj fuycu nutu pumpu shun-
nmI. Chuyno pumpu shush puy quImI
peff mI cu nu tu pIs fupu chen gu puj.
Gumpuj wugush pun Ay, tuytu IIuu
tuytu nengu puj. Nogu T D
chuyno cunun puj n.
Chuufu pfoftu Jefe mIusgu Tuytu

DIos nIshun n IIu fuy Sede quIustu Jefu-
su Ien cho wIIIu fun.
7
Chuy fu BubI Io-
nIupu suId fun cu nugu Jefu su Ien mun
yuycu nun puj pIII yuf cuy cu fun. Chuyno
pIII yuf cuy cu fun Int funpu cufu Iu-
shu cuycuj IuquIs sIud mun, Azecu
sIud mun yuycu nun p pIs. Judpugu
cufu Iu shu sIud nIn cunu Ishcu IIun numI
cuycu fun.
Hebreo uywaycunata
cachaycunanpaj nishan
8~12
Jefu su Ien cho IIupun funu cu nu wun
fuy Sedequus pufIu cu fun hebfeo-musIn
uywuy cu nutu cuchuy cu nun puj. Runu cu-
nu wun Sedequus pufIu cu shungu nIycu-
fun uywuy nIn hebfeo-musIn cuptengu
wufmItu nI oIIgu tu pIs cuchuy cu nun puj,
chuy n punu muygun pIs hebfeo-musIn
funu cu nu tugu uywuy nIn puj mununu
chuf nun puj. Chuufu IIupun funu cu nu pIs
munduj cu nu pIs cuchuy cu nun puj uunI fun.
ChuymI uywuy nIn cu nutu cuchuy cu fun.
Cuchuy cu shun pItu yufpu chu cu fefgu
oIIgutu wufmI tu pIs uywuy nIn cushun-
cu nutu yupuy cutI chI fun. NIfcuf nIfun
uywuy nIn cuf yupuy sIfbI nun puj.
Chuy n pumI T D Jefe-
mIustu nIfun:
13
IsfueI cunu fIspI tu shun
JEREMIAS33 , 34
1149

\
34.13~14 Exo. 21.2; Deut. 15.12.
]
34.18~19 Gen. 15.917.
D
35.1 2Rey. 23.3624.6;
2Cfn. 36.57.
E
35. 2Rey. 10.15; 1Cfn. 2.55.
DIos nInmI c. NogumI EgIptu cho
uywuyno cuycu shun pItu pushu muf
unuy cuj uwIIuy quI cu nu wun contf-
tutu fufuf. Puycu nutu nIf
14
oIIgutu
nI wufmI tu pIs hebfeo-musIntu funtI shu
cufgu sojtu wutu uywuy tuno chufuf cuf
cuchuy cu nun puj. Chuyno nIsh tu pIs
uwIIuy quI cunu munumI muygun pIs
cumII shu chu.
\

15
Gumcu nugu yufpu chu-
cu fIf uIII tunu fufufmI mufcu-musI quI
cuj uywuy nI quI cu nutu cuchuy c fI fuy-
quI. Nogu munu sh nnu fufuf cuy cu fuy-
quI. Chuyno fufu nuy quI cu nupgu pufIu-
cu fuy quI nogupu uup cho, fIspI tdu
TempIu cuycuj cho.
1
Chuyno pufIu cu shu
cuycuf pIs gumcu nugu yufpu chu cu-
fIsh puy quI yupuy cutI chI mush cun quI
cuchuy cu shuy quI uywuy nI quI cu nutu.
Chuyno fufuf nogu tugu munu cuj munmI
chufu mush cun quI.
17
Chuy pI tumI nogu
T D n: Gumcu nugu munumI
wIyu cu mush cun quI chu. ChuymI munu
cuchuy cush cun quI chu hebfeo-musI-
quI uywuy nI quI cu nu tu pIs. Chuy pI tumI
cunungu cuchuy cu shuy quI guffu wun,
yufguy wun, fIyu guesh yu wun ushu c-
nuy quI puj. Chuyno fufupt cunquI puj
muy-chuycho cuj fuycu nu pIs fIcu cu nun-
pmI. Nogu T D chuyno n.
18~19
Jefu su Ien pu wun Judpu munduj-
nIn cunu puIu syu cho wuquIn ufoj cunu,
cfu cunu, IIupun funu cu nu wun IwuImI
nogu fIcuy cupt contf tutu fufuf
pufIu cu fuy quI. Chuyno pufIu cush puy-
quI tfu-muII wutu pIsh tuf cuf puIIunpu
fuquI fI fuy quI. NIfcuf chuu pInpu psu-
fuy quI. Chuyno contf tutu fufuf c fIf-
pIs munumI cumIIytu munun quI chu.
]

20
Chuy pI tumI cumu c chI shuj contfuy-
quI cunu wuu chI shu nuy quI puj. Wuu-
shu mush tuf puy cuj tu numI uychu mIcoj
bIcu nu wun mIcu coj jIfcu unImuI cunu
mIcu shun quI puj.
21
Judpu fuynIn Sede quIus wun
munduj suId fun cu nu pIs contfun
wuu chI coj cu nupu muquIn chmI
cungu puj. Chuufu BubI Io nIu suId fu-
cu nupu muquIn chnu cungu. Cunungu
yuycu mu nun puj cufcuy cu shun cho
cutI cu shumI cufcuy cun.
22
NogumI
cumu c chI shuj cuy sIud mun cutI-
muf muguj yuycu mu nun puj. CutIy-
cu mufmI funu cu nutu wuu chengu.
NIfcuf wusIn cu nu tu pIs fupuy cu chengu.
Chuyno fufup tIn Jud cho cuj wuquIn
sIud cu nugu chun yujmI fIcu congu.
MunumI juc funu pIs cungu chu. Nogu
T D chuyno n.
Recab runacuna wiyacoj cashan
35

1
D

Judpu fuynIn cushun wIchun
T D cuyno nImu fun:
2
Recub-
pItu mIfuj funu cu nu mun uywuy cuf
puycu nu wun pufIuy. PufIuf cuf pushuy
TempIu cho cuuf tu cunu cuycuj mun.
Chuy cho bnutu cunbI fuy.
3
Chuyno
nImup tIn nogu Jefe mIusgu uywuf
Juuzu nIustu ushej. (Puygu cufun jucuj
Jefe mIuspu wumfun, Hubu sI nIus punu
wIII cun.) Juuzu nIus mungu uywuf
wumfun cu nu mun, wuuguIn cu nu-
mun, Recub pItu IIupun mIfuj cu nu mun.
4
Puycu nutu pushuf TempIu mun.
TempIu chnu wIch chIf Igdu-
IIuspu wumfun Hununpu wumfun cu-
nupu cuuf tun mun. Igdu IIusgu cufun
T D sIfbej funu. Chuy
cuuftogu cufun TempIu cho munduj-
cu nupu cuuf tun Idun cho, SuIumpu
wumfun MuusIuspu cuuf tun junun cho.
MuusIusgu cufun TempIupu puncun
tpuj.
5
Chuy cuuf tu mun wIchuf cu-
chIshp Recub funu cu nutu bnutu
chufu puf cpu cu nu wun, tIn ju cu nu-
wun pIs juntutu-cumu. NIfcuf Bnutu
upup fIy nIf.
Chuufu puycunu nImu fun: Nogu-

cu nugu munumI bnutu upchu.
Recubpu
E
wumfun unuy uwII
JEREMIAS34 , 35
1150

F
3.1 2Rey. 24.1; 2Cfn. 36.57; Dun. 1.12.
Jonu dubmI nIfun nogu cunu nI wumf-
cu nu pItu mIfuj cu nu pIs bnutu Imuy-
cu mu pIs munu upun cu nu puj.
7
Nogu-
cu nupgu nIfun Imuy pIs wItI chI nu IIu
wusI cu nu cho tIyu n cu nu pmI, chuy-
n punu gofpu n IIu tIyuf cuy cu sh
nusyun cho unuy cumu tIyu n cu nu puj.
Chuy n pIs nIfun wusItu munu fufu n-
cu nu puj, chuc futu munu ufun cu nu-
puj, bus tu pIs munu Iuntu n cu nu puj.
8
Nogu cu nugu wIyu cuf cuyc unuy
uwII Jonu dub nImu shun cu nu tumI.
ChuymI bnu tugu Imuy pIs munu up-
cu nu chu quIqu cu nu pIs, wufm cu-
nu pIs, nI wumf cu nu pIs.
9
MunumI
wus cu nu tu pIs fuf cu nu chu; nI
bus tu pIs Iuntu pu c cu nu chu; nI chuc-
fu ch pIs munumI mufu pu c cu nu chu.
10
ToIdu wusI cu nu IIu chmI tIyuf cuyc.
Unuy uwII Jonu dub nIshun n IIumI
IIupun tu pIs fufuy c cunu.
11
Ichungu
cuy nusyun mun yuycu cuy cu mup tInmI
suId fun cu nu pItu guesh pIf cuy Jefu-
su Ien sIud mun shucu mush c cunu.
FIyu BubI Io nIu funu cu nu pI tu wun SIfIu
funu cu nu pI tumI guesh pI mush c cunu.
Chuy n pumI cuy Jefu su Ien chgu tIyuf-
cuyc.
12
Chuy funu cunu chuyno nIptIn
13
Jud cho, Jefu su Ien cho tIyuf cuy-
cuj funu cu nutu wIIIu puy: IsfueI cu-
nupu munuy nI yoj T D
n: RIcu cuy. Imuno nIsh tu pIs wIyu-
cuy.
14
Recubpu wumfun Jonu dub pItu
mIfuj cu nugu cunun cu mumI yufpu-
fuy cun uwIIun wIIIu puf bnutu munu
upunun puj nIshuntu. ChuymI cunun-
yuj bnutu munu upun chu unuy cuj
uwIIun wIIIu pu shuntu wIyu cush pun.
Nogu pIs gumcu nutu yupufIf-yupu-
fIfmI wIIIu pushc. Chuy pIs gumcu-
nugu munumI wIyu cu mush cun quI chu.
15
Nogugu sIfbI mujn pfof tu cunutu
juctupIs-juctu pIs cuchu mushc
wIIIu p shu nuy quI puj. Puycu numI
nIshu fuy quI: Amunu fufuy nu chu
munu uIII cu nutu. Juc dIos cu nu tu pIs
umu udufuy nu chu. Chuu fugu Imuy cu-
mu pIs goyun quI puj unuy uwIIuy quI cu-
nu tu wun gumcu nutu goycu sh nusyun-
chmI nIf. Ichungu gumcunu munumI
wIyu cush cun quI chu nI munumI
fufush cun quI pIs chu nogu nIsh tugu.
1
Recubpu wumfun Jonu dub pItu mIfuj-
cu nugu unuy uwIIun wIIIu pu shuntu
wIyu cu shumI. Gum IsfueI cu numI
Ichungu nI ImunI IIuf pIs munu wIyu-
cun quI chu.
17
Gumcu nu tugu muynumI
wIIIu pushc. Chuy pIs munumI wIyu-
cush cun quI chu. Guyup t pIs munumI
csu mush cun quI chu. Chuy pI tumI
Intfu Jud cho Jefu su Ien cho tIyuj cu-
nupgu cungu fIyupu ucuy cunun puj
nIshno. Gum IsfueI cu nupu munuy nI-
yoj T D chuyno n.
18
Recub pItu mIfuj cu nu tu pIs Jefe-
mIusgu nIfun: IsfueI cu nupu munuy-
nI yoj T D nIn: Unuy
uwIIuy quI Jonu dub nIshuntu gumcu-
nugu yuchu cush cun quImI. Imutu
nIshu shuy quI tu pIs wIyu cush cun quImI.
IIupun tumI nIshu shuy quI tugu cumIIsh-
cun quI.
19
Chuy pI tumI IsfueI cu nupu
munuy nI yoj T D n: Jonu-
dub pItu mIfuj cu nugu sIfbI m nun puj
Imuy cu mu pIs cuycun gumI nIf.
Isquirbishan r!!uta
Temp!ucho Baruc !iguipashan
3

1
F

cuycup tIn Jefe mIustu T D nIfun:
2
RIIu mun IsquIf bIy, IsfueI funu cunu,
Jud funu cunu, wuquIn nusyun funu-
cunu Imuno cunun p pIs wIIIu pu shtu.
IsquIf bIy Josus cuycu shun wIchun wIIIu-
puytu guIIuy cu sh pItu-puchu cunun cumu
wIIIu puy cu sh cu nutu.
3
Tucuy-nIfuj
ucuy cu nu wun ucu chI n puj cushuntu
musyuy cush pungu Jud funu cunu
JEREMIAS35 , 36
1151

G
3.10 Jef. 26.24.
cupus chufI munu uIII fufuy nIn cu nutu
cuchuy cun mun pIs. Chuu fugu munu
uIIItu fufu shun cu nu pItu, juchun cu nu pItu
pefdu nu shmI.
4
Jefe mIusgu NefIuspu wumfun
Bufuctu guyuf cuf IsquIf bI nun puj
nIfun. Imutu T D nIshun tu-
pIs Jefe mIusgu IIupuntu wIIIu pu fun.
Chuufu Bufucnu fIIu mun IsquIf bI fun.
5
Jefemus wIIIu push pun Bufuctu cuyno
nIfun: Musyu shuy quI n pIs nogugu
pfsumI cuyc. T D TempIun-
mun munumI uywuytu puyd chu.
ChuymI uyunuy junuj chgu gumIIu

uywun quI puj. Chuy chmI wIIIu pupt
IsquIf bI shuy quItu IIguI pun quI. Chuufu
Jud cho cuj sIud cu nu pItu shumoj cunu
IIupunmI wIyun gu puj T D Imuno
nIshun tu pIs.
7
Chuu fugu cupus chufI
ufpIn tI cush pun fuwu cuf T D
muu congu. Munu uIII tugu mununu
fufun gu nu chu. T D fIyupu
fubyu wun custI gu nun puj nIshungu
fIyupu munchu fIy pmI cuycun.
8
Chuufu Jefemus wIIIu pu shunno
Bufucgu IIupuntu fufu fun. TempIu mun
uywu fun. Chuy chnu T D wIIIu-
pup tIn IsquIf bI shuntu IIguI pu fun.
9
JosIuspu wumfun JoucIm pIchgu wutu
Isgun quIIIunnu Judpu fuynIn cuycup tIn
Intfu Jud cho tIyuj cu nu mun Jefu su Ien-
cho tIyuj cu nu mun wIIIu cu chI fun uyunu-
nun puj. ChuymI IIupun sIud pItu Jefu-
su Ien IIu mun shun tu cu fun.
10
Chuy fu
Bufuc uywu fun IsquIf bI shuntu upucuf cuf
IIguI nun puj TempIu mun yuycunu juwu
cuj Mushoj Puncu jutI yojpu Idun mun.
Actu fufuj Sufunpu
G
wumfun Gemu fIuspu
wusIn puncu cho shun tu cu shu cuycuj
funu cu nutu IIguI pu fun. IIguI pu shungu
cufun Jefemus wIIIu pu shuntu IsquIf bI-
shunmI.
Mandajcunata Baruc !iguipashan
11
T D IsquIf bI chI shuntu
Bufuc IIguI shun tugu Gemu fIuspu
wumfun MIcuus IIupuntu wIyu fun.
MIcuIusgu cufun Sufunpu wIII cunmI.
12
WIyuy cuf MIcuIusgu uywu fun
puIu syu cho uctu fufujpu desp chun-
cho mus munduj cunu shun tu cu shu
cufcuy cu shun mun. Chuy cho cufcuy-
cu fun: uctu fufuj EIIsumu, SemuIuspu
wumfun DeIuu, Acbofpu wumfun
EInu tn, Sufunpu wumfun Gemu fus,
Hunu nIuspu wumfun Sedequus, mus
wuquIn munduj cu nu pIs.
13
IIupun
funu cu nupu uupun cho Imuno Bufuc
IIguI shun tu pIs MIcuIusgu ushuj puj
wIIIu pu fun.
14
WIIIuy cup tIn chuy
munduj cu nugu Jehu dtu cuchu fun
Bufuc mun. Jehud cufun Netu nIuspu
wumfun. Netu nIusnu cufun SeIe mIuspu
wIII cun. SeIe mIusnu cufun CusIpu
wumfun. Jehu dgu Bufuctu nIfun:
IIupun funu cu nupu uupun cho IIguI-
shuy quItu upucuf cuf uywu shun nIf.
Chuufu Bufucgu funu cu nutu IIguI pu-
shuntu upucuf cuf uywu fun munduj-
cunu cujmun.
15
Chuyup tIn munduj cu-
nugu nIfun: Jumu cu II shun. IsquIf bI-
shuy quItu m IIguI puy cu II muy ufI.
Chuufu Bufucgu IIguI pu fun.
1
IIguI-
pu shuntu wIyuy c fefgu jInun fu
fIyupu munchu fIsh pun jucnIn-jucnIn
nInu cu fun: IIupun wIyu shun ch tugu
fuytu wIIIuy puj nIf.
17
Bufuc tunu tupu fun: WIIIu muy.
Imun pu tuj chuy cu nutu IsquIf bIsh cun-
quI? Jefe mIus chu dIctu shu fuy quI? nIf.
18
Chuufu Bufuc nIfun: Au, nogu tugu
Jefe mIusmI IsquIf bI n puj dIctu mu shu.
Nogu numI IIupuntu IsquIf bIshc.
19
Chuyno nIptIn Bufuctu puycunu nIfun:
Cunungu Jefemus Ishcu nI quI muymun-
pIs pucu cuy. Gumcunu muycho cuycu shuy-
quI tu pIs umu pIpIs musyu chun chu.
Baruc isquirbishan r!!uta
ray 3oacim rupachishan
20
Chuy IsquIf bI fuy cuj fIIu tugu
uctu fufuj EIIsu mupu desp chun cho
JEREMIAS36
1152

H
3.30~31 2Rey. 23.3624.6; Jef. 22.1819.
I
37.1 2Rey. 24.17; 2Cfn. 36.10.
cuchuy c fIf munduj cunu puIu syu mun
uywu fun Imuno cushun tu pIs fuytu
wIIIuj.
21
WIIIuy cup tIn fuygu Jehu dtu
cuchu fun EIIsu mupu desp chun mun
cuchuy cu shun fIIu IsquIf bI fuy cujtu
upumu nun puj. RIIutu upucuf cuf
cutIf Jehud IIguI fun chuy cho cuycuj
munduj cu nu pu wun fuypu uupun cho.
22
Tumyu quIIIu cuptInmI Isgun quIIIu-
chgu gusuy wun fuy gooj cuuf tun cho
cuycu fun. Chuy chgu nInu futuy cuj-
cho mushu cuy cu fun.
23
Jehud cudu
puftItu IIguIy IIuntu fuygu cuchIIIu-
wun cuchuf-cuchuf mushu cuy cu shun
nInu futuy cuj mun fupu chI fun. Ruygu
chuyno cuchufcuf-cuchuf cuf ushuj puj
fupu chI fun.
24
IIguI pu shuntu wIyufgu
fuypIs nI wuquIn munduj cu nu pIs
munumI ufpIn tI cu fun chu, nI munchu-
fI fun chu.
25
Chuy IsquIf bI shutu munu
fupu chI nun puj fuytu fuwu fun EInu tn,
DeIuu, Gemu fus. Puycunu fuwup-
tIn pIs fuygu munumI wIyu fun chu.
2
Chuypu fuquengu wumfun Jefu-
meeItu, AzfIeIpu wumfun SefuIustu,
AbdeeIpu wumfun SeIe mIustu nIfun
puycunu pfoftu Jefe mIustu secfe-
tuf yun Bufuc tu wun pfsu chufI nun-
puj. Ichungu Jefe mIus tu wun Bufuctu
T D pucuy cu fun.
3eremas yapay juc
r!!utana isquirbichishan
27
Jefemus Bufuc wun IsquIf bI chI-
shun fIIutu fuy fupu chI shun pI tu-
nugu Jefe mIustu yupuy T D
nIfun:
28
Judpu fuynIn JoucIm
fupu chI shun cho IsquIf bI fu shun cu nutu
yupuy IIupuntu IsquIf bIy fIIu mun.
29
ChuymI Judpu fuynIn puj cuyno
IsquIf bIn quI: GummI fIIutu fupu-
chIsh cun quI. NIfcuf oIIguf cuyno
nIsh cun quI ImunIf tuj IsquIf bI shu
BubI Io nIupu fuynIn cuy nusyun mun
chuyuy cu muf IIupuntu IIIg chI nun puj
cushuntu, uywu pIs nI funu pIs mununu
cunun puj cushuntu? nIf.
30
Judpu
fuynIn JoucIm, chuy pI tumI gumpItu
mIfuj cu nugu munu jumu fun gu p chu
DuvId munduj cuf jumu fu shun cho.
Gumgu wuush puy quI jIfcu chmI
jItu fun quI puj, junujpu shunuy yunu-
shu, chucuy punu gusu pu wun chuc fu-
shu.
31
Gumtu pIs, wumfuy quI cu nu tu-
pIs, IIupun mund shI shoj cu nu tu pIs
juchuy quI cu nu pI tumI custI gu shuy quI.
Tucuy-nIfuj fIyupu ucuy cunu gumcu-
nu mun chuyu mu nun puj nIsh cu numI
chuyu mongu gumcu nu mun, Jefu su-
Ien cho tIyuj cu nu mun, Intfu Jud
nusyun mun pIs. Chuyno wIIIu chIp t pIs
gumcu nugu munumI wIyu cush cun quI-
chu nIf.
H
32
Chuufu Jefe mIusgu juc fIIu tunu
Bufuctu gofun yupuy chuy mun IsquIf-
bI nun puj. Chuufu Bufucgu chuy munnu
IIupuntu IsquIf bI fun Jefemus dIctu-
shun cu nutu. Nuupu cujcho fuy JoucIm
fupu chI shun cho IsquIf bI fu shun cujtugu
ushuj puj yupuy IsquIf bI fun. Chuy
IsquIf bI shun mungu Jefemus mus
uchcu tu fuj yupu chI fun.
3eremiasta Sedequas ruwacushan
37

1
BubI Io nIupu fuynIn Nubu co-
do no sofgu JoucImpu wumfun
Jeco nIuspu fuquIn Judpu fuynIn
cunun puj chufu fun JosIuspu wumfun
Sede quIus tunu.
I

2
Sede quIus pIs,
mund shej cu nu pIs nI Jud funu cu nu-
pIs pfof tun Jefe mIus wun T D
wIIIu cu chI shun tugu munumI nI ImunI-
IIuf pIs wIyu cu fun chu.
3
Ruy Sede quIusgu SeIe mIuspu
wumfun JucuI tu wun MuusIuspu
wumfun cfu Sofo nIustu cuchu fun
pfoftu Jefemus cujmun. Jefe mIustu
nIfun: T D muu-
cuy ufI nogu cu nutu yunu p m nun-
puj nIf.
4
Chuy wIchun Jefe mIus tugu
munu fmI pfsu chufI shu f chu cufun.
Chuy n pumI puygu jucmun-jucmun
JEREMIAS36 , 37
1153
chuyuf pufIy cu fun.
5
Chuy wIchun
fufuonpu suId fun cunu EgIp tu pItu
shumu fun. Chuytu muyuy c fIf BubI Io-
nIu suId fu cu nugu Jefu su Ientu cufu Iu-
fuy cu shun cho uywu cu fun.
ChuymI T D pfof tun

Jefe mIustu nIfun:
7
Tupu cu m nun puj
cuchu mu shoj Judpu fuynIntu wIIIun-
quI. Gumcu nutu yunu p shu nuy quI puj
fufuonpu suId fun cunu uywu mgu
EgIptu munmI cutI congu.
8
Chuufu
BubI Io nIu cu nugu cutI mon gumI cuy
Jefu su Ien sIud mun yuycu nun puj.
IIupun tumI chufI cuf c fengu. WusI-
cu nu tunu fupuy c fu chengu.
9
Nogu
T D wIII: Gumcunu umu
yufpuy chu BubI Io nIu funu cunu uywu-
cu shun tunu. Puycu nugu munumI
uywu con gu chu.
10
Gumcu nu mun suId-
fu cunu yuycu mojtu ushuj puj wuuy c-
fu chIp tI quI pIs, wuII cuj IIu puchu cu fu-
shun cho guesh yuy cuf qu duj cu nu IIu pIs
uywuy cu muf sIud tugu sIndI puy c fIn-
munmI.
3eremiasta carsi!man wichgashan
11
Fufuonpu suId fun cunu uywuy-
c mojtu muyuy cuf BubI Io nIu suId-
fu cunu Jefu su Ien pItu uywu cuy cup tIn
12
Jefe mIusgu Jefu su Ien pItu IIoj shIy cu-
fun Benjumn tfbu funu cunu tIyuf-
cuy cu shun cujmun. Puygu uywuy cu fun
quIquIn fumIII yu cu nu wun efen syutu
fuquI p nu cu nun pmI.
13
Benjumn
Puncu nIshunpu IIoj shIy cu shun cho
tufI fun Ifus jutI yoj funutu. Puygu
cufun SeIe mIuspu wumfun, Hunu-
nIus punu wIII cun. Chuy funu cufun
puncutu tpujpu munduj nIn. PuymI
Jefe mIustu pfsu chufIsh pun Gumgu
BubI Io nIu cu nu mun gueIII cojmI uywu-
cuy cun quI! nIfun.
14
Chuufu Jefemus nIfun: MunumI.
Nogugu munumI BubI Io nIu cu nu mun
gueIII coj chu uywuyc!
Chuyno nIptIn pIs IfIusgu munumI
wIyuj-tucu fun chu. ChuymI munduj-
cunu cuycu shun cujmun pfsu upufun.
15
Chuy munduj cu nu pIs Jefe mIus puj
fIyupu fubyu cuf cu fun. ChuymI fIyupu
muguf cu chIf uctu fufuj Jonutunpu
wusIn cho cuycuj cufsII mun wIch gu-
chI fun. Chuy Jonutunpu wusIn tumI
cufsII mun tIcfu chI cuf c fI shu cufun.
1
Chuufu Jefe mIusgu wIch gu fuy cu-
fun wusIpu fufIn cho uchcu cuycuj cho.
Chuy chgu uchcu junuj cumu wIch gu-
fu fun.
17
Chuy pI tunu fuy Sede quIusgu puIu-
syun mun Jefe mIustu upup nun puj
nIfun. Chuyu chIp tIn fuygu pucuyIIupu
Jefe mIustu tupu fun: ImuIIu tugu
T D wIIIu shu fuy quI chu? nIf.
Chuufu Jefemus nIfun: Au. Tuytu
fuy, gumgu BubI Io nIu cu nupu fuynInpu
munuy nIn chmI pfsu cunquI puj.
18
Chuyno nIsh pun fuy Sede quIustu
Jefe mIus pIs tupu fun: Tuytu fuy
Imutu tuj gumpu contfuy quI munduj-
nI quI cu nupu contfun, Jud funu cu-
nupu contfun fufushc nogutu cufsII-
mun wIch gu m nunpgu?
19
Cunungu
muytuj BubI Io nIupu fuynIn suId fun-
cu nu wun munumI yuycu mon gu p chu
gumcu nu mun nI nusyun nI quI mun pIs
nIshoj pfof tu cu nugu?
20
Cunungu
fuwu cu shtu wIyuy cu muy ufI tuytu
fuy: Amu yupuygu upuchI muy chu uctu
fufuj Jonutunpu wusIn mun. Chuy mun
upuchI mup tI quegu wuu sh chufI.
21
Chuufu fuy Sedequus nIfun
Jefe mIus tugu puIu syupu suwun nI IIun-
chnu pfsu chuf nun puj. Chuy n pIs
nIfun wufun-wufun Tuntu Rufuj cunu
tIyu nun pItu juc tuntutu upup nun puj.
Chuufu fuy nIshun n IIu fufu fun chuy
sIud cho tuntu cushun cu mugu. Chuy-
n pumI Jefe mIusgu pfsu cucu fun
puIu syutu suId fu cunu tpuy cu shun
suwun IIu cho.
Psu chaquisha caycajman
3eremiasta cacharpushan
38

1
Mutunpu wumfun Sefu tus,
Pusufpu wumfun Gedu-
Ius, SeIe mIuspu wumfun JucuI,
JEREMIAS37 , 38
1154

J
38.2 Jef. 21.9.
MuIu quIuspu wumfun Pusuf, wIyu-
fun IIupun funu cu nupu uupun cho
Jefemus cuyno nIshuntu:
2
T
D nIn: Munu IIoj shIypu jInun sIud-
IIu cho cuycuj cu nugu wuongu guffu-
cho, fIyu guesh yu wun, yufguy pI tumI.
SIud pItu IIoj shIf BubI Io nIu funu cu nu-
mun gueIII cufmI Ichungu cuwuy IIu pIs
cuwungu.
J

3
Cuy sIudtu BubI Io nIupu
fuynInmI suId fun cu nu wun chufI cuf-
c fengu. MunumI pIpIs mIchun gu p-
chu nIf.
4
Chuyno nIshun pI tumI munduj cu-
nugu fuytu nIfun: Chuy funu tugu
wuu fu chI shun. Chuyno fImush pungu
sIud cho cuycuj fuj suId fu cu nu tu pIs,
IIupun funu cu nu tu pIs munchu fIy c-
chInmI. Cuy funugu munumI munun-
chu mufcun chI uIII cununtu. Chuypu
fuquengu munu uIII chuyu m nun ch-
tumI munun.
5
NIptIn fuy Sedequus nIfun:
Gumcu nupu muquI quI chmI cuycun.
Munu shuy quItu fufuy-IIupu. Gumcunu
fufuytu munu shuy quI tugu munumI
mIch chu.
Chuyno nIptIn Jefe mIustu upufcuf

fuypu wumfun MuIquIuspu yucu
psun chuquI shu cuycuj mun wIuf-
p fI fun. Chuygu cuycu fun puIu syupu
suwun nIn cho. Wuscu wun cuchuf c fIp-
tIn yucu chuquI shu mItu IIunu cuptIn
JefemIusgu jutI c cu fun.
7
EtIo pu funu Ebed-meIecgu pufIujtu
wIyu fun Jefe mIustu yucu psu mun
cuchuf pu shuntu. Chuy funugu puIu-
syu cho mundujmI cufun. Chuy fu
Benjumn Puncu nIshun cujcho
fuygu sIsyuntu fufuy cu fun.
8
Chuufu
Ebed-meIecgu puIu syu pItu uywu fun
fuytu cuyno wIIIu nun puj:
9
Tuytu,
Jefe mIustu fufu shungu fIyupu munu
uIIImI. Yucu psu chuquI shu cuycuj-
munmI wIuf p fI shu. Cunungu chuy-
cho yufguy pI tumI wuuy cun. Cuy
sIud cho tuntu munumI cunnu chu.
10
Chuyno nIptIn fuygu jInun fu
Ebed-meIectu nIfun: QuImsu chuncu
(30) funutu pushu cuf cuf uywuy munu-
fuj wuojtu Jefe mIustu jofgu nuy quI-
puj.
11
Chuufu Ebed-meIecgu funu-
cu nutu pushu cuf cuf uywuf yuycu fun
fuypu puIu syun cho fpu cunu chufu-
f cu nun mun. Chuy pItu upufun sujpI
fpu cu nutu. Chuy tunu wuscun tIntu
jItu pu fun Jefemus cuycu shun uchcu
fufI mun.
12
Ebed-meIecgu nIfun: Chuy
fpu cu nutu chufu cuy IIIc IIIsh cuy quI-
mun wuscu munu nun chI shu nuy quI-
puj nIf.
Chuufu Jefe mIusgu nIshunno chufu-
cu fun.
13
Sumuj wutu cuf cup tIn funu-
cunu chutuypu jofgu fun. Jofguy cup tIn
Jefe mIusgu puIu syupu suwun puncun-
cho suId fu cunu cuycu shu IIun chnu
pfsu cucu fun.
3eremiasta
Sedequas gayachishan
14
Ruy Sedequus nIfun TempIu mun
yuycunu quImsu cuj puncu mun pfoftu
Jefe mIustu pushu p nun puj. Chuy chnu
Jefe mIustu fuy nIfun: Tupu cu shuy quI.
Rusun cujtu wIIIu muy ufI.
15
Chuufu Jefemus nIfun: Tuytu fuy,
tupu cu mu shuy quItu wIIIup tgu wuu-
chI chI mun quI pmI. AIII cujtu wIIIu-
pup t pIs munumI wIyu mun quI p chu.
1
Chuyno nIptIn fuy Sede quIusgu
pucuyIIupu jufush pun Jefe mIustu
nIfun: Cuwu chI muj nIn chI T
D jutIn chmI juf. MunumI
wuu chI shu nuy quI puj nIsh chu.
Wuu chIytu munu shoj cu nu mun pIs
munumI cuchuy cu shuy quI chu.
17
Chuufu Jefe mIusgu Sede quIustu
nIfun: IsfueI cu nupu munuy nI yoj
fuynInpu munduj suId fun cu nu mun
jucIIu gueIII cush puy quegu IIupun
fumIII yuy quI wunmI cuwun quI puj.
Chuu fugu cuy sIud tu pIs munumI
JEREMIAS38
1155

K
38.28 Eze. 33.21.
fupu chen gu p chu.
18
Puycu nu mun
munu gueIII cup tI quImI Ichungu BubI Io-
nIu funu cunu cuy sIudtu chufengu.
NIfcuf ushuj puj fupuy cu chengu.
GumpIs munumI guesh pIn quI p chu.
19
Chuufu Sedequus nIfun: BubI Io-
nIu cu nu mun gueIII coj Jud funu cu-
nu tumI munchuc. BubI Io nIu cu nupu
muquIn cho cupt chuy gueIII coj cu nugu
muguf-ushu mun gumI.
20
Jefemus nIfun: Tuytu fuy, puycu-
nupu muquIn mungu munumI cuchuy-
cu shun quI p chu. T D gumpuj
nImu shuntu wIIIu sh tugu wIyu cuy ufI
tuytu. WIIIu shno fufush puy quegu
munumI wuun quI p chu.
21
Gum
puycu nu mun munu gueIII cup tI quI
Imuno cunun puj cushun tu pIs T
D musyu chI mu shumI:
22
Judpu
fuynInpu puIu syun cho quduj wufmI-
cu nutu ushuj pmI jofgongu. NIfcuf
chuy wufmI cu nu tugu BubI Io nIupu
fuynInpu munduj suId fun cu nu tumI
goycon gu puj. Chuufu quIquIn wufmI-
cu numI cuyno fImungu:
Cuyu nu cu shuy quI umguy quI-
cu numI
IIuIIu puy cushu-cushun quI;
bInsIshu-cushun quI.
Amguy quI cu nugu cuchuy cu shu-
fuy quImI.
ChuymI cunungu cuyuy cuj mItu-
mun jutI cuy cun quI nIf.
23
Jefe mIusgu mustu pIs fuytu nIfun:
Tuytu fuy, IIupun wufmI quI cu nu tu wun
wumfuy quI cu nu tu pIs BubI Io nIu funu-
cu numI upucongu. GumpIs munumI
guesh pIn quI p chu. Apushun quI puj
BubI Io nIupu fuynIn mun. SIud tu numI
fupuy cu chen gu puj.
24
Chuyno nIptIn Sede quIusgu Jefe-
mIustu nIfun: Cuwuytu munush puy-
quegu pufIu shun chtu umu pItu pIs
wIIIu pun quI chu.
25
PufIu shun chtu
musyuy cuf munduj cu nugu tupu shun-
quI pmI Imutu pufIu shun ch tu pIs.
Munu wuu chI ntu munufgu wIIIu-
muy nIshup tI quI pIs umu wIIIun quI chu.
2
Chuypu fuquIn gumgu nInquI: Munu
wuu n puj Jonutunpu wusIn mun
pfsu yupuy munu cutI chI m nu IIun-
pmI fuwu cushc nIf.
27
Ruy nIshun n IIumI munduj cu-
nugu uywu fun Jefe mIustu tupu nun puj.
Tupup tIn Jefe mIusgu fuy yuchu chI-
shun n IIu nIfun. Chuu fugu Imutu-
pIs munu fImu pu fun nu chu. Ruywun
Jefemus pufIu shun tugu pIpIs munumI
wIyu shu chu cufun.
28
Jefe mIusgu puIu-
syupu suwun puncun cho suId fu cunu
cuycu shu IIun chnu pfsu cufun Jefu-
su Ien mun BubI Io nIu cunu yuycu nun
junuj cumu.
K
(2Rey. 24.2025.21,
2Crn. S6.1721, Jer. 52.SS0)
39

1
Isgun wutu chuncu quIIIunnu
Sedequus Judpu fuynIn
cuycup tIn BubI Io nIupu fuynIn Nubu-
co do no sofgu IIupun suId fun cu nu wun
uywu fun Jefu su Ien mun yuycu nun puj.
Chuyuy cuf sIudtu cufu Iu cuy c fI fun.
2
Chuncu jucnIn (11) wutu chuscu
quIIIun Isgun junujnu Sedequus fuy
cuycup tIn contfun suId fu cu nugu
sIudpu pefguntu uchcu fIy c fIf fufI-
mun yuycu fun.
3
BubI Io nIupu fuynInpu
munduj suId fun cu nugu yuycuy c fIf
chuupI puncu cuycu shun cujcho jumuy-
c fI fun. Chuy munduj cunu cufun:
NefguI-sufe zef, Sumguf-nebo, coftI cho
munduj Sufse quIm, jucuj NefguI-sufe-
zef. PuypIs munduj cufun.
4
Chuytu fIcuy cuf suId fun cu nu wun
fuy Sede quIusgu sIud pItu chucuypu
guesh pIf uywu cu fun. Aywu cu-
fun quIquIn fuypu weftun mun nnI
uywujpu, Ishcun-Ipu pefgu uywu fuy-
cu shun chuu pInpu puncu cuycujpu.
Chuypu IIoj shIf Jofdn guech wu mun
nnI uywujpu uywu cu fun.
5
Ichungu
JEREMIAS38 , 39
1156
BubI Io nIu suId fu cunu gutIf uywush-
pun JefIc pumpu cho tufI pu fun.
Chuy cho pfsu chufIy cuf fuy Nubu co-
do no sof cujmun upufun. Nubu co do no-
sofgu cuycu fun Humut cho cuycuj RIbIu
mufcu cho. Chuyu chIp tIn Nubu co do no-
sofnu jusgu fun.
QuIquIn Sedequus
fIcu puy cup tIn wumfun cu nutu cuchu chI-
fun. Jud cho fIspI tdu cuj munduj cu nu-
tu pIs chuy n IIu fufu chI fun.
7
QuIquIn
Sede quIus pu tunu uwIntu jofgu chI fun.
NIfcuf BubI Io nIu mun pfsu upunun puj
cudI nu wun wutu chI fun.
8
BubI Io nIu suId fu cu nugu fuypu puIu-
syuntu fupuy c fu chI fun, chuy sIud cho
cuycuj wusI cu nu tu pIs. Jefu su Ien sIudpu
cuntun cufu Iu shu cuycuj pefgun cu nu-
tu pIs juchuf g fu chI fun.
9
Chuy pI tu nugu
suId fu cu nupu munduj nIn Nubu zu fu-
dn BubI Io nIu mun pfsu upufun sIud-
cho quduj funu cu nutu, BubI Io nIu cu-
nu mun gueIII coj cujcu nu tu pIs.
10
JInun
Jud nusyun chgu Nubu zu fu dn
cuchuy cu fun juc Ishcuy pobfI cu nu tu wun
wucchu cu nu IIu tunu. Quduj cu nu tugu
chuy junuj fIcuy cu chI fun bus chuc fu-
cu nutu, mufunu chuc fu cu nu tu pIs.
3eremiasta cachaycushan
11
BubI Io nIupu fuynIn Nubu co do no-
sofgu munduj suId fun Nubu zu fu duntu
Jefe mIus puj cuyno nIfun:
12
Jefe mIus-
tugu gummI fIcun quI. Amu ucu chIn quI-
chu. Imutu pIs munu shun cujtugu IIupuntu
gonquI.
13~14
Chuufu suwun cho cuycuj
cufsII pItu Jefe mIustu jofgu chI mu fun
Nubu zu fu dn, coftI munduj cunu Nubu-
suz bn, NefguI-sufe zef, BubI Io nIu fuypu
wuquIn cuj munduj suId fun cu nu pIs.
NIfcuf AhIcumpu wumfun Gedu IIustu
nIfun wusIn mun pushuy cuf uywu nun puj.
AhIcumgu cufun Sufunpu wumfunmI.
Chuy n pumI Jefe mIusgu quduj Jud-
musIn cu nu wun IwuI tIyu fun.
Ebed-me!ecpaj Tayta Dios nishan
15
Suwun puncu cho suId fu cunu
cuycu shun cho pfsu cuycup tI IIun fuj
Jefe mIustu T D cuyno nIfun:
1
Chuy EtIo pu funu Ebed-meIectu
nIy: IsfueI cu nupu munuy nI yoj T
D nIn: Cuy sIud cho tIyuj-
cunu munu uIII mun chuyu nun puj
nIsh tugu cumII shmI. Chuy tugu
gumpIs fIcun quI pmI.
17
Ichungu
gumtu chup shuy quImI munchu cuy-
cu shuy quI funu cunu pfsu munu
chufI shu nuy quI puj.
18
NogumI cumu c-
chI shuj munu wuu chI shu nuy quI puj.
Gumgu nogu mun yfu cu shuy quI pI tumI
cuwuy cuf qudun quI puj. Nogu T
D chuyno n nIf.
Geda!as cajcho
3eremas qudacushan
40

1
Cuychgu IsquIf bI fuy cun
T D Jefe mIustu wIIIu-
pu shun cu numI.
SuId fu cu nupu munduj nIn Nubu zu-
fu dungu Jefe mIustu Rum mufcu cho
tufI fun cudI nu wun wutu shu pfsu
uywuy cujtu. Puygu chuy cho cuycu-
fun BubI Io nIu mun upunun puj cuycuj
Jefu su Ien funu cu nu wun Jud funu-
cu nu wun IwuImI. Chuufu Nubu zu fu-
dungu puscu fIf
2
Jefe mIustu juc-Imun
pushuf cuf cuyno nIfun: T
D cuy puftIpgu cunun
cuycu shunno custI gu nun puj nIfun.
3
Imun pIs custI gu nun puj nIshun tugu
cumII shumI. Gumcu nu tugu custI gushu-
cushun quI T D nIshuntu munu
wIyu cu shuy quI pItu, juchutu fufu shuy-
quI pI tumI.
4
Cunun fumI gumtugu
cudI nu wun wutu fuy cujtu puscuf.
Nogu wun BubI Io nIu mun uywuytu
munup tI quegu uywu cu shun. Chuy-
chgu nogumI fIcu shuy quI. Aywuytu
munu munufgu cuycho qudu cuy.
Cuy nusyun chgu muymun pIs munu-
shuy quI mun uywu cuy.
5
Qudu cuytu
munufgu cutI cuy Sufunpu wIII cun
AhIcumpu wumfun Gedu Ius cujmun.
BubI Io nIupu fuynengu Gedu IIus tumI
chufu shu cuy Jud cho cuycuj funu cu-
nupu munduj nIn cunun puj. Gedu IIuspu
JEREMIAS39 , 40
1157
wusIn cho tIyufgu mufcu-musI quI wun-
pIs IwuImI goyun quI puj. U quIquI quI
munu shuy quI mun muymun pIs tIyuj
uywu cuy. Chuyno nIfcuf mundgu
Jefe mIustu mIcuy tu pIs, feg Iu tu pIs
goycu fun. NIfcofgu uywu cuy nIfun.
Chuy pItu Jefe mIusgu MIzpu cho

Gedu Ius cuycu shun mun uywu cu fun.
Chuy chgu Gedu IIuspu muquIn cho
tIyush pun quduj funu cu nu wun IwuI
goy cu fun.
7
Jud nusyun jIfcu cu nu cho cufcuy-
cuj munduj suId fu cu nu pIs, wuquIn
suId fu cu nu pIs muyu fun BubI Io nIupu
fuynengu munduj cunun puj AhIcumpu
wumfun Gedu IIustu chufu shuntu.
Chuyno muyu fun BubI Io nIu mun
pfsu munu upushun cgu Gedu-
IIuspu muquIn cho oIIgu pIs, wufmI-
pIs, wumfu cu nu pIs, wucchu cu nu pIs,
pobfI cu nu pIs cuycu shuntu.
8
Chuyno
muyuy c fIf chuy munduj cu nugu
mundu shun funu cu nutu pushu cuf-
c fIf uywu fun Gedu Ius MIzpu cho
cuycu shun mun. Chuy uywuj munduj-
cu nugu cufun: Netu nIuspu wumfun
IsmueI, Cufeupu wumfun cunu Johu-
nun wun Jonutn, Tunhu metpu
wumfun Sefuus, Neto fu cho tIyuj
EfuIpu wumfun cunu, Muucut funupu
wumfun Jezu nus mundu shun funu cu-
nu wun.
9
Chuy funu cu nutu Gedu IIusgu
jufush pun nIfun: Gumcunu umu
munchu cuy chu BubI Io nIu funu cu nupu
muquIn cho cuytugu. JInun nusyun-
nIn ch cho tIyuf BubI Io nIupu fuynIn
nIshuntu fufufgu uIIImI goy shun.
10
Gumcu nugu muymun pIs munu shuy-
quI sIud cu nu mun tIyuj uywu cuy.
Chuy chnu shun tu cuy bnutu, ff tu-
cu nutu, ustI cu nu tu pIs. Nogu numI cuy
MIzpu cho tIyu shuj BubI Io nIu funu cunu
shumup tIn gumcu nupu fuquI quI pufIu-
n puj.
11
Moub cho, Amon cho, Edom-
cho, mus juc-I nusyun cho cuycuj Jud
funu cu nu pIs muyu fun BubI Io nIupu
fuynengu juc Ishcuy Jud funu cu-
nutu nusyun nIn cho cuchuy cu shuntu,
chuyno quduj cu nu tunu Gedu IIuspu
muquIn cho cuchu shun tu pIs.
12
ChuymI
wucpu cuypu mush tu cu shu cuycu shun-
pItu Jud mun cutI mu fun. MIzpu cho
Gedu Ius tIyuy cup tIn puy cujmun pufIuj
uywu fun. NIfcuf puycu nu pIs bnutu,
ff tu cu nutu uypu IIunpu shun tu fun.
Geda!iaspa contran
Ismae! par!acushan
13
Cufeupu wumfun Johunn,
suId fu cu nupu wuquIn munduj nIn-
cunu chuc fu cho quduj cunu MIzpu-
mun uywu fun Gedu IIus wun pufIuj.
14
Chuyuy c fIf nIfun: Munu chu
musyun quI Amonpu fuynIn BuuIIs
Netu nIuspu wumfun IsmueItu wuu-
chI shu nuy quI puj cuchu mu shuntu?
Chuyno nIptIn Gedu IIusgu munumI
fIguI fun chu.
15
ChuymI Johunungu
pucuyIIupu Gedu IIustu nIfun: Nogu
pucuyIIupu uywuf IsmueItu wuuy-
cu chI mu shuj. MunumI pIpIs musyun-
gu chu p fufu shun tu pIs. Imun pu tuj
dju shuj gumtu wuu chI shu nuy quI-
tugu? Gumtu wuuy cu chI shup tI quegu
uIII shun tu cu shu cuycuj Jud funu-
cu nu pIs mush tuypu mush tuf chufI
uywu congu. Chuu fugu qudu shu cuycuj
funu cu nu pIs cuy Jud chgu ushuj p-
chufI IIIgungu.
1
Chuy pIs Gedu Ius nIfun: Amu
wuu chIy chu! IsmueI puj nIfcuy cu shuy-
quegu munumI fusun pu chu nIf.
Geda!iasta wauchishan
(2Rey. 25.2526)
41

1
Wutu gunchIs cuj quIIIu cho
IsmueIgu uywu fun MIzpu-
mun Gedu IIus wun tIncu nun puj. IsmueI
cufun Netu nIuspu wumfun, EIIsu-
mu punu wIII cun. Puygu cufun Jud
fuypu custun. IsmueI uywu fun chun cuj
funu cu nu wun. MIzpu chgu Gedu IIus-
wun IIupun mIcuf upuf jumuf pu fun.
2
Ichungu IsmueI uywu shun chun-
cuj funu cu nu wun IIIuj pItu jutuf c-
fIf subIIn cu nu wun wuuy cu chI fun
JEREMIAS40 , 41
1158

L
41.9 1Rey. 15.1622.
M
41.12 2Sum. 2.13.
Gedu IIustu. Puytugu Judpu munduj-
nIn gobef nu dof cunun puj BubI Io nIupu
fuynInmI chufu shu cufun.
3
IsmueIgu
wuuy c fu chI fun MIzpu cho Gedu IIus-
wun cuycuj Jud funu cu nutu, BubI Io-
nIu suId fu cu nu tu pIs.
4
Gedu IIustu wuu chI shun wufun-
nengu pIpIs munu fuj musyu fun f chu.
5
Chuy fumI Shequem pItu, SIIu pItu,
Sumu fIu pItu chuyuy c mu fun pusuj
chuncu (80) funu cunu. Puycunu
uywuy c mu fun shupfun cu nutu futu cu-
shu, fpun cunu fuchI shu, junun cu nu tu-
pIs cuchu cu shu. Puycu nugu upuf cuy c-
mu fun chuquI mIcuy offen dun cu nutu,
InsIn sutu T D TempIu mun
chufu nun puj.
Chuy funu cunu munu-

f pIs MIzpu mun chuyup tIn IsmueIgu
wugush pun tufI pu fun. TIncuf cush-
pun jucIIu nIfun: AhIcumpu wumfun
Gedu IIustu suIuduy-IIupu.
7
SIud chuu pIn mun chuy funu cunu
chuyuy c fIp tIn IsmueIgu pushu shun
funu cu nu wun wuuy c fu chI fun. NIfcuf
jutun cu fuy uchcu cuycuj mun wIuf p-
fI fun.
8
Ichungu wuquIntu wuuy c chIp-
tIn chun cuj funu cunu IsmueItu fuwu cu-
fun: Amu wuu chI muy chu. Nogu cu-
nugu jIfcu chmI pucu fuy c ch fgutu,
seb dutu, ustItu, mIsh quItu nIf.
Chuyno nIptIn IsmueIgu wuquIn
cujtu wun IwuI munu wuu chI fun nu-
chu.
9
Wuu chI shun funu cu nutu IsmueI
wIu shun uchcugu cufun fuy Asu,
IsfueIpu fuynIn Buusu pItu
L
chupu cuf
fufu chI shunmI. Chuy uchcugu cufun
fIyupu jutun. FIyupu jutun cuycup-
tIn pIs IsmueI wuuf cu chIf wIu shun
uyucu nugu juntu fun.
10
Chuy pItu
IsmueIgu pfsu chufI fun MIzpu cho
quduj cuj funu cu nutu, fuypu wufmI
wumfun cu nu tu pIs. Chuy funu cu-
nutu munduj suIdfu Nubu zu fu dungu
cuchu fun Gedu IIuspu muquIn chmI.
IsmueIgu chuy funu cu nutu upucuf cuf
Amn nusyun mun uywu cuy cu fun.
11
Cufeupu wumfun Johunn puywun
cuycuj munduj suId fu cunu muyu fun
IsmueI fIyupu munu uIIItu fufu shuntu.
12
ChuymI IIupun funu cu nutu shun tu-
cuf cuf uywu fun IsmueItu mugu nun-
puj. Aywush pun tufI fun Gubuon cho
Ishtun quI cuycujpu Idun cho puchu cu-
fuy cujtu.
M

13
IsmueI pfsu upuy cu shun-
cu nugu Johununtu munduj suId fun-
cu nu tu wun fIc fIf fIyupu cushI cu fun.
14
Chuufu pfsu uywuy cuj cunu Johu-
nun mun ushuj puj gueIII cuf c fI fun.
15
Ichungu IsmueI pusuj yun'guIn cu nu-
wun Johu nun pItu guesh pIf uywu cu-
fun. Guesh pIsh pun Amn nusyun mun
uywu cu fun.
Qudaj 3ud runacuna
Egiptuman aywacuyta yarpashan
1
Gedu IIustu IsmueI wuuy cu chIf
MIzpu pItu pfsu upuy cu shun munduj-
cu nutu, wufmI cu nutu, wumfu cu nutu
guechuf cuf Johununnu puywun uywuj
munduj suId fu cu nu wun pushu cu fun
17
BeIenpu Idun cho cuycuj Gefut-
quImum mun. Chuy chnu goyu fun.
Puycu nugu yufpu fun EgIp tu cumu
uywu cuy tumI.
18
Aywu cuytu yufpu fun
BubI Io nIu funu cu nu pItu guesh pI nun-
pmI. Gedu IIustu IsmueI wuu chI-
shun pItu BubI Io nIu funu cu nutu fIyupu
munchu cu fun. Gedu IIus tugu BubI Io-
nIupu fuynInmI chufu shu cufun Jud
nusyunpu gobef nu dof nIn cunun puj.
Diosta maacunanpaj
3eremiasta ruwacushan
42

1
Cufeupu wumfun
Johunn, suId fu cu nupu
IIupun munduj nIn cunu, OsuIuspu
wumfun Azufus, IIupun funu cunu
tucshu pIs jutun pIs juntu puy cu fun
2
pfoftu Jefe mIustu. NIfcuf nIfun:
RuwucuycuIIshuyquI ufI tuytu.
T D muu cuy cuy
nogu cunu wuII cuj IIu pIs qudujpuj.
JEREMIAS41 , 42
1159
QuIquI quI fIcu shuy quI n pIs uupu-
tugu uypu IIumI cufun chI. Cunungu
pusuypu wuII cuj IIu numI qudush cun-
chI.
3
T D muu cuy-
cuy ufI muygun nnIpu uywu nu p pIs
musyu chI m nu puj; chuyno Imutu
fufunuppIs tuntIyuchImnupuj.
4
Chuyno nIptIn Jefemus nIfun: Au,
nImu shuy quI nmI gumcu nu puj T
D muu cu shuj. NIfcuf puy
nImu shun tugu juctu pIs munu pucuypu
IIupun tumI wIIIu shuy quI.
5
Chuufu puycu nu pIs JefemIustu
nIfun: ShImIquIpu T D
wIIIu chImushuntu munu cumIIp t-
cu nugu T D custIgumchun.
WIIIumushuyquI uIII cuptIn munu

uIII cuptIn pIs nogu cu nugu wIIIu mu-
shuy quInmI T D wIyu-
cu shuj. Nogu cu numI nIsh c pIs puytu
fuwucunuyquIpuj. T D
nImu shuntu wIyucushpcunugu uIIImI
goyshcunupIs.
3eremas maacushanta
7
MuucushunpItu chuncu junuj tu-
nugu Jefe mIustu Tuytu DIos wIIIu fun.
8
Chuufu JefemIusnu Cufeupu wumfun
Johununtu, puywun cuycuj suId fu cu-
nupu munduj nIn cu nutu, IIupun funu-
cu nutu tucshu pItu-puchu jutun cumu
shun tuy cuf wIIIu pu fun.
9
WIIIushpun
nIfun: Gumcu numI nImush cun-
quI T D fuwupnpuj.
Puygu cuynmI nIn:
10
Gumcunu
cuy nusyunIIucho tIyucuptIquegu
NogumI jutu fu chI shuy quI. Munu numI
tunIchIshuyquIpnuchu. IuntutunmI
nogu tucyuchIshuyquI; munumI
uchufIshuyquIpchu. Nogugu fIyupu
ucu nuy quI puj custIgushpItu pusuy-
pumI psuc.
11
FIyupu munchu cuy-
cu shuy quI BubI Io nIupu fuynIn tugu
umunu munchu cuy nu chu. Nogugu
gumcu nu wunmI cuyc suIbu n puj,
chuy fuypu muquIn pItu jofgu n p-
pIs. Nogu T D chuyno n.
12
NogumI gumcu nutu cuyupshuyquI.
Chuy nmI BubI Io nIupu fuynIn
cuyupshunuyquIppIs cumu c chI shuj.
Chuu fugu gumcunu mufcuy quI mun
cutIcunuyquIppIs cuchuy cu shun quI-
pmI.
13
Ichungu gumcunu T D
munu wIyu cush puy quI cuy nusyun-
cho tIyuytu mununu munuf
14
cupus
yufpun quI: EgIptu mun tIyuj uywu cu-
shun. Chuy chgu munumI fIcushunchu
wuuchInucuytu. NI munumI
wIyushunchu guffu puj tfom p tu cunu
wugu mojtu. Yufguy pI tu pIs chuy chgu
munumI wuu shun chu nIf.
15
Chuyno
uywu cofgu wIyuy, wuII cuj IIu pIs qudu-
shu cuycuj Jud funu cunu. IsfueI cu-
nupu munuy nI yoj T D
nIn: EgIptu mun tIyuj uywu cuytu
fIyupu munuptIquI,
1
wuuchInucuygu
yufguygu guesh yugu EgIptu cho
cuycup tI IIuy quImI IIupun pIs chuyu-
shun quI puj. Chuufu chuy IIu ch numI
ushu cun quI puj.
17
EgIptu mun tIyuj
uywu cuytu munufcuycgu IIupunmI
wuon gu puj guffu cho, yufguy-
pItu, fIyu guesh yu wun. Cuwuycufgu
munumI pIpIs qudun gu p chu. Chuyno
fIyupu ucuy cu nu wun custI gupt
munumI pIpIs guesh pen gu p chu.
18
D nIn: EgIptu mun uywu-
cup tI quegu Jefu su Ien cho tIyuj cu nutu
fIyupu fubyu cuf cuf IIIgchIshnmI
gumcu nu tu pIs custI gu shuy quI puj.
Chuufu gumcu nu tugu muych pIs
munu uIIImI fIcu shun quI puj. Munu-
cuj munmI chufu shun quI puj. FIyupu
muIdI syu n dumI cunquI puj. Munu-
numI cuymun pIs cutI mun quI p nu-
chu.
19
Qudushufuj cuycuj Jud
funu cu nu tugu T D nIshun quI
EgIptu mun munu uywunuyquIpmI.
Cunun nIshtu sumuj yufpu chu cuy.
20~21
Gumcu nugu T D
muucupnpuj fuwucumushpuyquImI
nImu fuy quI: Nogu cu nu puj T
D muu cuy cuy. NIfcofgu
JEREMIAS42
1160

N
43.5~7 2Rey. 25.26.
O
43.11 Jef. 15.2.
Imutu nIshun tu pIs wIIIu muy nIshunno
fufu n cu nu puj ufI nIf. Cunun
nogugu gumcu nutu wIIIushc Imuno
wIIIunppIs T D nImu shun-
tumI. Ichungu gumcunu munumI
wIyu cuytu munun quI chu. Chuy nIshuy-
quItu munu cumIIf gumcu nugu fIyupu
juchu tumI upufI cuy cun quI.
22
ChuymI
cunungu sumuj musyuy: Gumcunugu
wuun quI puj tIyuj uywuytu munuy-
cu shuyquI nusyunIIuchmI. Guffu-
cho, yufguy wun, fIyu guesh yu wunmI
wuun quI puj.
Egiptuman aywacushan
43

1
T D wIIIu shuntu
Jefe mIusgu IIupun funu cu-
nutu wIIIu pu fun. Chuyno wIIIuytu
ushuf cup tIn
2
OsuIuspu wumfun
Azufus, Cufeupu wumfun Johunn,
wuquIn oIIgoj funu cunu Jefe mIustu
nIfun: Gumgu IIuIIu cuy cun quImI!
T D munumI nIshu-
fuy quI chu EgIptu mun tIyuj munu
uywu n cu nupgu.
3
NefIuspu wumfun
BufucmI gumtugu yuchu chI shu fuy-
quI nogu cu nutu chuyno IIuIIu cuypu
nIm nuy quI puj. Chuyno nIshu fuy quI
BubI Io nIu funu cu nupu muquIn mun
chufu m nun pmI. Chuu fugu puycu-
nu numI wuu chI mungu; mun'chgu
BubI Io nIu mun pfsu upumungu.
4
Chuy nmI Jud IIu cho tIyu cu nun-
puj T D nIshun tugu Johu-
nun pIs, munduj suId fu cu nu pIs, nI
muygun funu cu nu pIs munu wIyu cu-
fun chu.
5
Chuypu fuquengu Johu nun-
wun munduj suId fu cunu shun tu fun
wuII cu IIu pIs quduj Jud funu cu nutu.
Chuy funu cu nugu chuy fmI cutI-
mu shu cufun juc-I nusyun cu nu cho
muchI cu shu cuycu shun pItu.
Munduj-
cu nugu shun tu fun oIIgutu, wufmItu,
wumfutu, fuypu wufmI wumfun cu-
nutu, Gedu IIuspu muquIn mun Nubu zu-
fu dn cuchuy cu shun cujtugu IIupuntu.
Jefe mIus tu wun Bufuc tu pIs shun tu-
fun.
7
NIfcofgu T D nIshuntu
munu wIyu cuypu ushuj puj EgIptu-
mun
N
pushu cu fun. Chuyno uywu cufmI
Tufnes sIud cumu chuyu fun.
8
Tufnes chnu Jefe mIustu T
D nIfun:
9
Jud funu cunu fIcuy-
cup tIn jutun fumI cu nutu upuf cu muf
pumpuy, fufuonpu puIu syun suwun
puncu cho IudfI IIu shu cuycuj mun.
10
NIfcuf fIcu puy c shoj funu cu nutu
nInquI: IsfueI cu nupu munuy nI yoj
fuynIn sIfbI muj Nubu co do no sof tumI
pushu mu shuj. PuynumI cuy pumpu chI-
sh fumI cunu junun cho tIyu cuy congu
mundu nun puj.
11
Puy chuyuy cu mofgu
cuy EgIptu cho tIyuy cuj funu cu nutu
IIupun tumI IIIg chengu. Wuoj puj
cgu wuon gumI. Pfsu uywu nun-
puj cujtugu pfsumI upungu. Guffu-
cho wuu nun puj cgu guffu chmI
wuongu.
O

12
EgIpto funu cu nupu dIos-
nIn cu nupu tempIun cu nu tu pIs fupuy cu-
chen gumI. Puycunu fufu shun dIos nIn-
cu nu tu pIs fupuy cu chen gumI. Munu
fupu chIsh pungu upucon gumI. Uyshfu
jucun pItu ufutu tupsI fIsh pun ufuy nujtu
cuchuy cu shun nmI EgIpto nusyun tugu
cuchuy con gu puj. Chuyno ushuy cuf
uywu cup tIn pIpIs munumI Imutu pIs
fImu pun gu p chu.
13
EgIptu cho cuycuj
Bet-semes cho cuycuj pIIun cu cu nu tu pIs
IIIg chengu. EgIptu cho cujtugu IIupun
dIos cu nupu tempIun cu nu tu pIs ushuj puj
fupu chengu nIf.
Egiptuman aywacoj
3ud runacunapaj
Tayta Dios wi!!achishan
44

1
EgIptu mun uywu coj Jud
funu cu nugu tIyuf cuy cu fun
MIgdoI sIud cho, Tufnes sIud cho,
MenfIs sIud cho, Putfos puftI ch pIs.
Puycu nutu Imu psu nun puj cushun tu-
pIs Jefe mIustu Tuytu DIos wIIIu fun.
JEREMIAS42 44
1161

P
44.3 Exo. 20.3.
2
Chuufu Jefe mIus numI Jud funu-
cu nutu cuyno nIfun: IsfueI cu nupu
munuy nI yoj T D cuyno
nIn: Gumcu nugu fIcush cun quImI
fIyupu cust gutu Jefu su Ien cho tIyuj
funu cu nu mun, chuyno Jud cho cuycuj
wuquIn sIud cu nu mun pIs chuyu-
chI shtu. Cunungu chuy sIud cunu
cuycun chun yuj, juchu shu fug IIunmI.
3
Chuy cust gugu chuyu shu munu uIIItu
fufush pun fubyu chI mu shun pI tumI.
Puycu nugu fubyu chI mu fun juc dIos cu-
nutu udufush pun,
P
chuy dIos cu nu puj
InsIn su cu nutu fupu chIsh pun. Chuy
dIos cu nu tugu puycu nu pIs, gumcu-
nu pIs, nI unuy cuj uwIIuy quI cu nu pIs
munumI fejsI fun chu.
4
Nogugu sIfbI-
muj pfof t cu nutu yupufIf-yupu fIfmI
cuchu mushc meIu nu sh cu nutu munu
fufu nun puj wIIIu chIshp.
5
Chuy pIs
puycu nugu munumI wIyu cu fun chu.
Munu uIII cu nutu gonguy cu nunpu
fuquengu jInu IIumI juc dIos cu nu puj
InsIn sutu fupu chI fun.
Chuy n pumI
nogugu fIyupu fubyu cuf cuf. NInu
futu fIy cuj n fuj ushu fIf Jud cho
cuycuj sIud cu nu cho, Jefu su Ien cIII-
cu nu ch pIs. ChuymI cunun cu mu pIs
juchu shu fug IIun cuycun.
7
Cunungu IsfueI cu nupu munuy nI-
yoj T D nIn: ImunIf-
tuj quIquI quI cu nu IIu puj fIyupu munu
uIIItu fufuf cuy cun quI? Imup tuj
uch quItu ushIy cun quI Jud funu cunu
oIIgu pIs, wufmI pIs, tucshu wumfu pIs,
chuy fuj yufI shu cuycuj cu nu pIs wuuf
ushu c nuy quI puj?
8
ImunIf tuj IIupun
fufu shuy quI cu nu wun fIyupu fubyu chI-
mun quI? ImunIf tuj EgIptu mun tIyuj
shumu shuy quI nusyun chgu juc dIos-
cu nu puj InsIn su cu nu tu pIs fupuy c chIn-
quI? Chuyno fufush puy quI quIquI quI-
cu nu IIumI IIIguytu munuf cuy cun quI.
Chuy n pumI gumcu nugu cunquI puj
Intfu nusyun funu cunu fIcu cu nun puj.
Pusuypu muIdI syu n dumI cunquI puj.
9
Unuy cuj tuytuy quI cunu juchutu
fufu shuntu gonguy c fIsh cun quI nu-
chu? Jud nusyunpu fuynIn cunu,
fuycu nupu wufmIn cu nu pIs fufu-
shuntu gonguy c fIsh cun quI nu chu?
Chuyno Jud nusyun cho, Jefu su-
Ienpu cIIIn cu nu cho quIquI quI cunu,
wufmI quI cunu fufu shun tu pIs gonguy-
c fIsh cun quI nu chu?
10
Cunun cu mu pIs
gumcu nugu munumI ufpIn tI cush cun-
quI f chu. MunumI munchu cun quI pIs-
chu. MunumI cumIIsh cun quI chu wIIIu-
pu sh cu nutu nI gumcu nutu y unuy
uwIIuy quI cu nutu nIsh Iuycu nu tu pIs.
11
Chuy pI tumI IsfueI cu nupu
munuy nI yoj T D
gumcu nutu n: Gumcu nu mun fIyupu
cust gu tumI chuyu chI mu shuj. Chuy-
n pumI Jud funu cu nu tugu ushuj-
puj IIIg chI shuj.
12
Quduj IIun Jud
funu cunu EgIptu mun uywu coj cu nu pIs
EgIptu cho IIupun ushu c nun pmI
cumu c chI shuj. Tucshu pItu ustu jutun-
cumu IIupunmI wuongu guffu ch pIs
yufguy wun pIs. P-muypIs gumcu nu-
tugu munu cuj munmI chufu shun quI puj.
Pusuypu muIdI syu n dumI cunquI puj.
13
Jefu su Ien cho tIyuj cu nutu guffu-
wun, yufguy wun, fIyu guesh yu wun
custI gu sh nmI EgIptu cho tIyuy cuj cu-
nu tu pIs custI gu shuj.
14
Jud pItu uywu-
cuf EgIptu cho wuII cuj IIu pIs cuycgu
munumI nI jucnuy IIu pIs cuwuy cuf
qudun gu chu. TIyu nun puj Jud mun
muy-jInu cutIytu munuf pIs munumI
cuten gu nu chu. Juc Ishcuy guesh pIf
uywu coj cu nu IIumI cutIf pIs cutengu.
15
Chuyno nIptInmI juc dIos cu nu puj
InsIn sutu fupu chejpu funun cu nu wun
chuy cho cuycuj wufmI cunu y Putfos
puftI cho tIyuj IIupun Jud funu cu nu pIs
Jefe mIustu nIfun:
1
T D
jutIn cho wIIIu mu shuy quItu nogu cu-
nugu munumI wIyu c chu.
17
Chuypu
fuquengu Imun pIs fufu n cu nu puj
yufpuy cu sh cu nu nmI fufu cu shuj.
JEREMIAS44
1162

Q
44.17 Jef. 7.18.
R
44.30 2Rey. 25.17.
Munu cuchuy pumI InsIn sutu fupuy-
c chI shuj, bnu offen dutu chufuy c-
shuj SyIupu Mumun puj.
Q
Cunun cumu
fufuf cuy cu sh n IIumI fufuy c shuj.
Unuy cuj uwII cunu fufu shunno,
fuyn cunu fufu shunno, Judpu sIud-
nIn cu nu cho munduj cunu fufu shunno,
Jefu su Ienpu cIIIn cu nu cho fufu-
shun n pIs fufuf cuy c shmI. Chuyno
fufu sh cunu wIchungu mIcuy n cu nu-
pIs puchu-puchumI cufun. IIupun pIs
nogu cu nupgu uIIImI cuj. MunumI Imu
dIsI gfu syu pIs chuyu muj chu.
18
SyIupu
Mumun puj InsIn sutu fupu chIytu, bnu
offen dutu jIchu puytu cuchuy c fI-
sh junuj pItu-puchu Ichungu mununu
ImpIs cushu nu chu. Runu cu nu pIs
wuquIn ngu guffu wun yufguy wun
wuu shu.
19
WufmI cu nu pIs nIfun: Nogu cu-
nugu tuntutu fufuf pIs SyIupu Mumun-
nIfuj tumI fufuj-ccunu. InsIn su tu pIs
fupu chej-ccunu. Bnu offen du tu pIs
jIchupuj-ccunu. Chuy cu nutu fufu-
sh tugu fun cu nu pIs musyujmI. Chuy
fufu sh cu nu nmI fufuf cuy c sh pIs.
20
Chuufu chuyno nej funu cu nutu
y wufmI cu nutu Jefe mIusgu nIfun:
21
Chuy cu nutu fufu shuy quItu T
D munu musyu shun tu chu gumcu-
nugu yufpun quI? Puygu IIupun tumI
musyu fun. Musyu funmI unuy cuj
uwIIuy quI cunu, fuynI quI cunu, munduj-
nI quI cunu, IIupun funu cunu juc dIos cu-
nutu fIspI tuf Intfu Jud sIud cu nu cho,
Jefu su Ien cIII cu nu ch pIs InsIn sutu
fupu chI shuy quI cu nutu.
22
Ichungu
munu uIII fufu shuy quI cu nutu T
D munumI uwuntu shu nu chu.
Gumcu nugu Tuytu DIostu fIyupumI
fubyu chIsh cun quI. Chuy pI tumI cunungu
nusyun nI quI cho sIud cu nugu juchu shu
fug IIun cuycun. PIpIs munu tIyup tIn
munchu fIy puj y p-muypIs fIcu cu nun-
pmI cuycun.
23
Gumcu nugu munu
sIfbej dIos cu nutu udufuf InsIn sutu
fupu chIsh puy quImI T D
fubyu chI fuy quI. IuynIn cu nutu, mundu-
mIn tun cu nu tu pIs munumI cumII fuy-
quI chu. Chuy pI tumI gumcu nugu cunun
fIyupu cust gu wun ucuf cuy cun quI.
24
IIupun funu cu nutu wIIIu puf
wufmI cu nu tugu Jefemus nIfun: Cuy
EgIptu cho tIyuf cuy cuj Jud funu cunu
wIyuy T D Imuno nIshun tu-
pIs.
25
D cuynmI nIn: Gumcu nu pIs,
wufmI quI cu nu pIs, shImI quI nIshun-
n IIumI fusunpu fufuf cuy cun quI.
Gumcu nugu nIfcuy cun quI SyIupu
Mumun puj InsIn sutu fupu chI n cu-
nu puj, bnu offen dutu jIchu p n puj
nIsh tugu fusun pumI cumII shuj nIf.
Chuyno nIshuy quI tugu m cumIIy !
2
EgIptu cho tIyuf cuy cuj Jud funu cunu
sumuj wIyuy nogu T D
nIshtu: Cuy EgIptu cho tIyuy cuj Jud
funu cunu muygun pIs munu numI juttu
fImun gu p nu chu Cuwuj T D
jutIn cho nIsh pun. Chuyno cunun puj
cushun tugu nogumI fIyupu fIspI tdu
jut cho juf.
27
Nogugu puycu nutu
fIcuy c shuj custI gu n pmI; munumI
yunu p n p nu chu. EgIptu cho tIyuy cuj
Jud funu cu nugu IIupunmI guffu wun,
yufguy wun wuongu.
28
EgIptu cho
wuuy pItu guesh pIy cuf Jud nusyun-
mun cutej cu nugu juc Ishcuy IIumI cungu.
Chuufu EgIptu mun tIyuj shucu moj-
cu nupgu m Imun shI cungu. Nogu
nIsh chush u puycunu nIshun chush
cumIengu.
29
Nogu nIsh fusunpu cumII-
nun puj cushuntu musyu nuy quI puj y
cuy nusyun cho custI gu n puj cushuntu
musyu nuy quIpgu cuynmI cumu c chI-
shuj:
30
EgIp tupu munduj nIn fufun Hoffutu
cuchuy cu shuj wuu chI coj contfun cu-
nupu muquIn mun. Judpu fuynIn Sede-
quIustu BubI Io nIupu fuynInpu
R
contfun
Nubu co do no sofpu muquIn mun cuchuy-
cu sh nmI cuchuy cu shuj nIf.
JEREMIAS44
1163

S
45.1 2Rey. 24.1; 2Cfn. 36.57; Dun. 1.12.
T
4.2~2 Isu. 19.125; Eze. 29.132.32.
U
4.5 SuI. 31.13; Jef. 6.25; 20.3, 10; 49.29; Ium. 2.22.
Barucpaj Tayta Dios wi!!achishan
45

1
S

cuycup tIn NefIuspu wumfun Bufucgu
IsquIf bIy cu fun pfoftu Jefemus
nIshuntu. Chuyno IsquIf bIy cup tIn
Jefe mIusgu Bufuctu nIfun:
2
Bufuc,
gumpmI IsfueI cu nupu T D-
cuyno nIshu fuy quI:
3
Gumgu
nIycun quI: Cuyu puy pmI c! T
D munumI Imutu pIs uIII cujtugu
tufI chI mun chu. FIyupu IIuquI cuy cup t-
pIs mustu fuj ucuy c chI mun! Nogugu
wuguf ucushp yumu cu shu numI
cuyc. MunumI jumuy tu pIs tufIsh c-
chu nIf.
4
Ichungu nogu T D
n: Nogugu fufu sh cu nu tumI IIIg ch.
Iuntu sh cu nu tumI uchuf. Chuy nmI
fufu shuj IIupun tu pIs cuy puchu cho
cujtugu.
5
Imuy pIs munu chufu shuy-
quI tu chu muu cu muytu munun quI?
Amu muu cu muy chu ufI. Nogugu
fIyupu ucuy cu nu tumI IIupun funu-
cu nu mun chuyu chI mu shuj. GumtumI
Ichungu muypu uywup tI quI pIs cuwuy-
IIu pIs cuwu nuy quI puj yunu p shuy quI.
Nogu T D chuyno n.
Nasyuncuna imano cananpaj
cashantapis
(Jer. 41.151.64)
4

1
Nusyun cunu Imuno cunun-
puj cushun tu pIs T
D pfoftu Jefe mIustu wIIIu pu-
fun.
Egipto imano
cananppis rimashan
2
JosIuspu wumfun JoucIm chuscu
wutunu Judpu fuynIn cuycu fun. Y
Euffu tes muyu Idun Cufque mIs-
cho EgIp tupu
T
munduj nIn fufun
Necuopu suId fun cunu cuycup tInmI
puycu nu tugu BubI Io nIupu fuynIn
Nubu co do no sof wuu chIf IIIg chI fun.
Chuy wIchunmI EgIpto Imuno cunun-
puj cushun tu pIs Tuytu DIosgu pfoftu
Jefe mIustu cuyno wIIIu pu fun:

3
EgIpto funu cunu, chupu cunu
esc duy quI cu nutu IIstu cuy!
NIfcofgu pIII yuj uywuy!

4
Cuwu IIuy quI cu nutu sIIIu cuy!
Muntu cuytu yuchuj cunu muntu-
cuy!
Cuscuy quI cu nutu chucu cuy!
NIfcuf sumuj fIucuy!
TucsI cu nuy quI cu nutu sumuj
ufIIucuy!
Chup shu nuy quI puj cuj chuI cu-
cu nutu jutI cuy!

5
Ichungu Imutu tuj fIc?
EgIpto suId fu cu nugu fIyupu
munchu fI shumI guesh pIf cutI-
cuf cuy cun.
BInsIy cup tIn numI pIII yuj cu nugu
mush tuypu-mush tuf uywu cuy-
cun.
Munu tIcfuy cuy pumI guesh pIf
uywu cuf cuy cun.
Int fu pumI munchu fIy puj
cuycun!
U
Nogu T
c/uyno ne.

FIyupu cffej cu nu pIs munumI

guesh pIytu puydIn nu chu.
JInyun nIn cu nu pIs guesh pIytu
munumI cum pu cun chu.
Nofte cuj-Icho Euffu tes muyu
cuntun chgu
tucu cuf IIupunmI tunIf cuy cun.

7
Muygun nusyun tuj NIIo muyu
chuyujno uchcu yuy cgu?
Muygun nusyun tuj muyu
chuyush pun btIypu-btIf
Int fupu mush tu cuy cujngu
cuycun?

8
NIIo muyu chuyush pun uchcu yuy-
cujngu EgIp tumI.
JEREMIAS45 , 46
1164

V
4.13 Jef. 43.1013.
BtIypu-btIf Int fupu yucu
mush tu cuy cuj nmI cuycun.
EgIpto funu cu nugu nIn: Aypu IIu mun
mIfushp Int fu munmI juntu shuj.
SIud cu nu tu pIs IIupun funu cu nu-
tu pIs ushu shumI.

9
Cuwu IIu wun munt du cunu
pIIIyuj yuycuy!
Cuff tu wun cujcu nu pIs uywuy!
PIII yuj cunu yuycuy.
Aywuy EtIo pu nusyun suId fu-
cunu, Fut puftI suId fu cunu
chupu cunu esc duy quI cu nutu
cumu fI cuf c fIf.
Cumu fI cuy Ichu wun IIIu puy
yuchuj Iud puftI suId fu cunu.

10
Chuy jungu cungu puj nogu
munuy nI yoj T D custI-
gun junujmI.
Chuy junujmI IIupun contf cu-
nutu uyItu cutI chI shuj.
SubImI tucsengu yumu cu shun cumu.
Chuyno tucsengu pusuypu yuwuf
ItI nun cu mumI.
Chuy jungu nogu munuy nI yoj
T D
nofte cuj-Icho cuycuj nusyun cho,
Euffu tes muyu Idun cho uypu-
IIu funutu wuu chI shuj.

11
Dons IIu jIpushno cuycuj EgIpto
funu cunu,
GuIuud mun uywuy jumpI ushej!
Aypu IIu jumpItu shun tuf jumpI cu-
shuy quI pIs yungumI cungu.
Gumcu nupgu munu numI jumpI
cunnu chu.

12
Intfu nusyun funu cu nu numI
musyuf cuy cun munu cuj mun
chufu shu cushuy quItu.
Intfu nusyun munmI wIyu cuy cun
gupuf pu shuy quI.
PIII yuj nI quI cu nugu quIquIn-
pufumI tucu nu cu shu.
NIfcuf IshcunmI cuch pu shu.
Egiptuman Nabucodonosor
yaycunanpaj cashan
13
sof EgIptu mun pIII yuj yuycu nun puj
uywuy cup tIn T D pfof tun
Jefe mIustu cuyno nIfun:
V

14
EgIptu cho, MIgdoI cho,
MenfIscho, Tufnes ch pIs
cuyno wIIIucuy-IIupu:
RIcuj-fIcuj IIu cumu fI cu shu IIunu
cufcuy cuy!
Intfu uupuy quI pu numI subII-
wun wuuy c chIn!

15
ApIs jutI yoj tfu dIos nI quegu
ImunIf tuj tunI shu?
Nogu T D sujtu fIshc.
Chuy tfu dIos nI quegu ImunIf tuj
jInu IIu munu IchI fuy cun chu?
Chuy tugu nogu T D
tunI fu chIshc.

1
SuId fuy quI cu nu pIs tucu nu cush-
pun tunIn.
JucnIn-jucnIn pIs nInu cun:
CuypI tugu IIupun chI cutI cu shun
mufcun chmun-cumu.
YufI shun chI mufcun ch mun cutI-
cu shun.
Wuu chI nu cuy pItu guesh pIf
uywu cu shun nIf.

17
Chuyno nInu cuf gupuf pun: EgIp-
tupu munduj nIn fufuongu
fIcuy IIunmI.
MunumI Imutu fufuy tu pIs cum-
pu cun chu nIf.

18
Nogugu munuy nI yoj RuymI c.
Jut cho jufufmI n:
Puntu cu nupu chuu pIn cho Tubof
puntu IchI fuy cujno,
Iumuf pItu IchI fuy cuj CufmeIo
puntu nmI
EgIpto funu cu nupu contfun
shumu nun puj cuycgu cuycun.

19
EgIpto funu cunu cumu fI cuynu
pfsu uywu nuy quI puj.
JEREMIAS46
1165

W
47.1~7 Isu. 14.2931; Eze. 25.1517; JoeI 3.48; Ams 1.68; Sof. 2.47; Zuc. 9.57.
MenfIsgu chun yujmI fIcu con gu-
puj.
Juchu shu fug IIun cuptIn pIpIs
munumI tIyun gu p nu chu.

20
EgIptu cu nugu cuycun cuyuy IIu puj
tefnfu-nIfujmI.
Chuyno cuycujtu cuIy cu nun-
pmI nofte cuj-IpItu upuc fuy
uywuy c mun.

21
GueIIuy puj pIII yuj mIncuy nIn cu-
nu pIs wefu tfu-muII wu cu nu-
nmI.
Ichungu puycu nu pIs upuc fuy pItu
guesh pIfmI uywu congu.
PIII yu nun p pIs munumI IchI pun-
gu p nu chu.
Puycunu dIsI gfu syu mun chuyu-
nun jungu chuyuy c mun-
numI.
CustI gu shu cunun jungu chuyuy-
c mun numI.

22
Yfu cu nutu mutuf sujtuj n pIs
uypu IIu suId fu cunu yuycu-
puy cup tInmI
EgIptu cho tIyuj cu nugu guesh pIf
uywu congu cuIe bfu wIch yush pun
guesh pej n fuj.

23
Chuy contfun cu nugu jIfu-
shu cuycuj muntIn cu nu tu pIs
chugu fen gumI!
Yuycoj funu cu nugu chpu cu cu nu-
pI tu pIs mus uypu IIumI cungu.
Yupuy tu pIs munumI pIpIs utIpun-
gu chu.
Nogu T
c/uyno ne.

24
EgIptu cho tIyuj cu nugu fIyupu
penguy-tucu shumI fIcu congu.
Puycu nugu nofte cuj-I nusyun
funu cu nupu muquIn ch numI
fIcu congu.
25
D nIn: Tebuspu dIos nIn
Amontu, EgIp tupu dIos nIn cu nutu,
fuynIn cu nutu, fufuontu, fufuon-
mun yfu coj cu nu tu pIs IIupun tumI
custI gu shuj.
2
fIyupu chIquej BubI Io nIupu fuynIn
Nubu co do no sofpu muquIn cho cunun-
puj, puy mundu shun funu cu nupu
muquIn cho cunun puj. Chuy pItu mus
unuy tu numI Ichungu unuy tIyu shun-
nnu yupuy EgIptu cho funu cunu tIyu-
con gu puj. Nogu T D chuyno
n.
Acrashancunata Tayta Dios
sa!bananpaj cashan
(Jer. S0.1011)

27
cunu umu munchu cuy chu.
SIfbI muj cunu umu juc-nIfuj yuy-
pIs chu.
Muymun pIs cufu nusyun mun
upushu shuy quI pI tumI
gumcu nutu, IIupun wumfuy quI cu-
nu tu pIs jofgu mu shuy quI puj.
Chuy pI tugu uIII IIu numI goy cun-
quI puj.
PIpIs munumI munchu chI shun-
quI p nu chu.

28
Jucob pItu mIfuf uywuj sIfbI muj-
cunu umu munchu cuy chu.
NogumI gumcu nu wun cuyc.
Gumcu nutu jItu fI sh cho tIyuy cu-
shuy quI nusyun funu cu nu tugu
IIupun tumI IIIg chI shuj.
Gumcu nu tumI Ichungu munu
IIIg chI shuy quI p chu.
Chuypu fuquengu juchuyquI-
tupu IIumI custI gu shuy quI.
CustI g nI IIu tugu munumI cuchuy-
cu shuy quI p chu.
Nogu T
c/uyno ne.
Fi!istea imano
cananppis rimashan
47

1
Guzu sIud mun fufun munu-
fuj muguj yuycup tIn T
D pfof tun Jefe mIustu FIIIs teu
funu cu nu puj
W
cuyno wIIIu pu fun:
JEREMIAS46 , 47
1166

X
47.5 Jos. 11.22.
Y
48.1~47 Isu. 15.116.14; 25.1012; Eze. 25.811; Ams 2.13; Sof. 2.811.

2
Nogu T D n:
Muyu chuyuf Intfu pumpupu
mush tu cuf yugu cuy coj nmI
nofte cuj-IpItu funu cunu
chuyumoj-uywun.
Chuy suId fu cunu cuy nusyun-
mungu Int fu munmI yugu cuy-
c fengu,
sIud cu nu mun pIs, chuy sIud cu-
nu cho tIyuy cuj cu nu mun pIs.
Chuy nusyun cho tIyuj cu nugu
IIupunmI gupuf pungu.
Int fu chmI funu cu nugu nun-
chI cuf gupuf pungu.

3
Cuwu IIu cunu cffIp tIn chuquIn-
cunu pugfu fup tIn,
cuff tu cu nu pIs tugfu fup tIn,
fuyfun cunu uywu shun pIs wIyu-
cup tIn,
pup nIn cu nugu wumfun cu nutu
cuchu fIy c fIn
IIupuntu guesh pI chI nun puj
cuII pun nI muquIn pIs munu
uypup tIn.

4
FIIIs teu funu cu nutu ushuj puj
wuu chI nun puj cuj junuj
chuyu mu shu numI.
TIfo funu cu nu tu wun SIdn
funu cu nutu yunu p nunpgu
Puycu nu tu pIs ushu fI shmI.
Rusun pumI ushu c chI shuj
Iumuf chuu pIn Cfetu tIsh gu pItu
shumoj FIIIs teu funu cu nu tugu.

5
Guzu cho tIyuj funu cu nugu fIyupu
IIuquI cush punmI ujchun cu nu-
tu pIs futu cun.
AscuIn sIud cho tIyuj funu cu nu-
pIs upuyu shu nmI fIcu cun.
WuquIn guechwu pumpu cu nu cho
quduj cunu
X
Imuy cu mu fuj IIuquI cuy wun
gufuy quI cu nutu cuchu cuf cuy-
cun quI?

Puycu nugu IIuquI cuf nIfcuy cun:

T D subIIn!
Imuy fuj jumuy cun quI?
Chufu f nuy quI mun cush gun cutI-
cuy.
Jumu cuynu. Amunu cuyu cuy nu-
chu nIf.

7
Ichungu Imun pu tuj munu cuyu-
cuypu cucun mun
IIIg chI n puj cuchu shu cuycup-
tgu?
NogumI cuchushc AscuIon cho
cujcu nutu, Iumuf cuntun cho
cujcu nutu IIupuntu wuu chI-
nun puj.
48

1
T D Moub
nusyun Imuno cunun p pIs cuyno nIn:
Y
Ay Imun fuj cunquI Nebo sIud!
Pusuypu ushu cu shumI cunquI puj.
QuIfIu tuIm sIud cho tIyuj cu-
nu tugu IIupun tumI pfsu
chufengu.
ChuymI fIyupu penguy puj cungu.
Cufu Iu shu cuycuj pucu cu nun tu pIs
ushuj pmI juchu fu chengu.

2
AIII cushuntu Moubpgu munu-
numI Imuy pIs pufIun gu nu chu.
Contfun cunu Hesbn sIud cho
IIupunmI pufIu cuf cuy cun:
Moub nusyuntu ushuj puj IIIg chI-
shun nIf.
Mudmen mufcu, gumpIs IIIg chI-
shumI cunquI puj.
Imuy pIs guffu IIu chmI cunquI-
puj.

3
Hofo nuIm sIud pItu-puchumI
wIyu cuy cun
Rug IIun, IIIg chI shumI sIud-
nIn chI cuycun! nIf gupuf pu-
shun.

4
Moubgu pusuypu ushu cu shumI
cungu.
Nun chI cuf gupu fu shun cu nugu
Zouf cu mu numI wIyu cuy cun.

5
IuhIt cues tu tu pIs
JEREMIAS47 , 48
1167
wugu fuy cufmI wIchuf cuy cun.
Hofo nuIm mun ufuj cu nu numI
ufuf cuy cun
ushu c chI shun pItu fIyupu IIuquI-
cush pun.

Guesh pIcuy-IIupu! Wuuytu

munu munuj cgu Imun pu pIs
guesh pI cuy!
Chun yuj chuquI jIfcu cho shIfu
cuycujno tIyucuy-IIupu!

7
Moub, gumgu munuy nI yoj
cushuy quI munmI,
Imuy-uycuy quI pIs cushun munmI
yfucoj-cunquI.
Ichungu gumcu nu tu pIs pfsumI
chufI shun quI puj.
Quems dIos nI quItu, cfuy quI cu-
nutu, munduj funu cu nu tu pIs
pfsumI upungu.

8
Contfuy quI cu nugu IIupun sIud-
cu nu tumI IIIg chengu.
MunumI nI jucnuy IIu pIs snugu
qudun gu p chu.
Rugfu pumpu cho cujcu nu pIs, uItu
jIfcu cho cujcu nu pIs IIIg chI-
shumI cungu.
Nogu T
c/uyno ne.

9
Moub nusyun tugu ushuj pmI
IIIg chej-uywun.
SIud nIn cu nu pIs juchu shu fug-
IIunmI qudungu.
MunumI nI jucnuy IIu pIs funu
tIyun gu p nu chu.
ChuymI Moubtu yufp nun puj juc
seuItu chufu puy.

10
NIsh cu nutu gueIIu nuyIIupu fufuj-
cu nugu muIdI syu ndu cuchun!
Wuu chI nun puj nIycupt munu
wuu chej cujpIs muIdI syu ndu
cuchun!

11
Moub funu cu nugu Imuy pIs
juucu IIumI goyu shu.
Puycu nu tugu munumI Imuy-
pIs nusyun nIn pItu juc-Imun
pfsu upushu chu.
Puycu nugu cuycun munu jcu-
chIypu wIu fu shu bnu nmI.
Chuy n pumI uIII jmuy nI yoj,
sumuj mIsh quej bnuno cuycun.
12
Ichungu nogu T D n:
Juc jungu funu cu nu tumI
cuchumu shuj chuy juc puchu IIu-
cho wIu f coj bnutu jucmun-
jucmun tucshIf-ushu nun puj.
JInuy IIu cuj wIu cu nu tunu puquIf
ushu fengu.

13
Chuy fmI Moub funu cu nugu
Quems dIos nIn pItu pengu-
congu.
IsfueI funu cunu BeteI cho cuycuj
uItuf mun umutuf yfu cu shun-
pItu pengu cu shun nmI pengu-
con gu puj.

14
Moub funu cunu umu nIchun chu:
JInyu funu cu numI c.
Guffu cho pIII yuy yuchuj munuy-
nI yoj funu cu numI c nIf.

15
Chuyu mon gu numI Moub cho,
sIud nIn cu nu cho tIyuj cunu
IIIg nun puj,
uIIIn nIn cuj msu cu nu pIs ushuj-
puj wuu nun puj.
Chuyno cununpgu IsfueI cu nupu
fuynIn nogu T D
nIshc.

1
Moub funu cunu munu uIII mun
chuyu nunpgu wuII cu numI
pIshIn.
Puycunu ushu c nunpgu munumI
uyc pIs cunnu chu.

17
Moubpu Idun cho cuycuj cunu,
Imuno munuy nI yoj cushun tu pIs
musyuj cunu puypuj wuguy.
Puypuj cuyno nIy: Wuwu IIuu,
Imun shI qudu shu munuy nI-
yoj,
pIpIs munu bInsI shun, fIyupu uIII-
cho goyuj Moub nusyun! nIf.

18
DIbn sIud funu cunu uIII-tucuf
fIspI t du cho
JEREMIAS48
1168
jumu fuy cu shuy quI pItu IIoj shIf cuf
chucfu chuquI pumpu munnu
jumu cuy.
IIIg chI cgu gumcunu cujch-
numI cuycun.
Sumuj cufu Iu shu pefguy quI cu nu-
tu pIs muynumI IIIg chI shu.

19
Afoef sIud cho tIyuj cu nunu
nnI mun uywuy cuf fIcchu cuy.
NIfcuf wuuy pItu guesh pIy cuj cu-
nutu tupu cuy Imutuj cushu?
nIf.

20
Moub tugu IIIg chI shu numI.
IIuquI cuf wuguy chuy nusyun-
puj!
Moubtu IIIg chI shun tugu wIIIu cuy
Afnn muyu wIchun cho.
21
Putu junun cu nu cho cuycuj sIud-
cu nutu custI gu n puj nIsh custgu
chuyu shu numI. Chuy custI gu sh sIud-
cu nugu cuycun: HoIn, Juhuzu, Mefuut,
22
DIbn, Nebo, Bet-dIbIutuIm,
23
QuIfIu-
tuIm, Bet-gumuI, Bet-men,
24
QuefIot,
Bosfu, Moub cho cuycuj IIupun sIud-
cunu cufu cho sefcu cho cuycuj cu nu pIs.

25
Moubgu munumI munuy nI yoj nu-
chu.
CuII pu yoj cushun pIs ushu cu shu-
numI.
Nogu T
c/uyno ne.

2
Moub funu cu nugu nogupu
contfmI fIcu cu fun.
Chuy pItu puycu nu tugu fubyu shu
cuycu sh cpu wun much chIy.
Muchu cuf c fefgu gumI tu shun
junun chmI goch pungu.
Chuufu IIupunmI usIpungu.

27
Moub funu cunu, gumcu nugu
IsfueI cu nutu usIpujmI cunquI.
AsIpush puy quImI suwu tu n pIs
munu cuj mun chufuj cunquI.

28
Moub funu cunu, sIudtu cuchuy-
c fIf guesh pI cuy.
Gugu chuu pIn cu nu mun uywu cuy
puIumu gugupu wIfpun cu nu cho
guesh tutu fufuy cuf tIyujno
tIyu cu nuy quI puj.

29
P-muypIs musyunmI Moub funu-
cunu uIII-tucu shuntu,
wuquIn pItu mus oIIgoj munuy-
nIyoj-tucu shuntu, pItu pIs munu
fIspI tuj cushuntu,
budu I quI cushuntu.

30
Nogugu musymI Isu cushuntu,
budu I quI cushuntu, shImI-
IIun wun pItu pIs munchu chej
cushuntu.

31
ChuymI fIyupu IIuquI cushp
wugu shuj
Moub nusyun cho tIyuj cu nu puj,
KIf-hufes sIud cho tIyuj funu cu-
nu p pIs.

32
Juzef sIud puj wugu sh pI tugu
musfmI wugu shuj SIbmu
mufcu cho cuj bus chuc-
fupgu.
Rmuy quI cu nu pIs Iumufpu wushu
chIm pun cu mu fmI chuyu fu-
shu.
Chuyno psu fufmI chuyu shu
Juzef cumu.
Cunungu bus chuc fuy quItu
pusuy pumI ushuy cu shu.

33
Cunungu munu numI wIyu cun nu-
chu
Moub funu cu nupu chuIIpu chuc-
fun cu nu cho cushI cuy wun
gupuf pu shun pIs.
Bnu pIs munumI cunnu chu chufu-
f cu nun cu nu cho.
Bnu puj bustu IIuch cuj cu nu pIs
munumI cunnu chu.
MunumI cushI cuy pI tu nu chu
gupuf puy cun pIs.

34
Hesbn funu cu nugu nunuy wunmI
gupuf puy cun.
Gupuf pu shungu wIyu cuy cun EIeuIe
sIud cumu Juhuzu sIud cumu,
Zouf pI tunu Hofo nuIm cumu,
EgIut-seII sIyu mufcu cu mu pIs.
Chuyngu gupuf puy cun
NImfImpu uywuj yucu cu nu pIs
chuquI shu cuptInmI.
35
Nogugu IIIg chI shmI Moub
funu cunu puytush Imu cu nu mun
JEREMIAS48
1169

Z
48.43~44 Isu. 24.1718.
[
49.1~ Eze. 21.2832; 25.17; Ams 1.1315; Sof. 2.811.
uywuy cuf dIos nIn cu nu puj uywu cu nutu
fupu chejtu, InsIn sutu fupu chej cu nutu.
Nogu T D n chuyno fufu-
n puj cushuntu.
3
ChuymI Moub cho
tIyuj cu nu puj shon g pIs Icchun funutu
pumpup tIn qunutu tucu shun n fuj.
KIf-hufes cho tIyuj cu nu p pIs shong
Icchun Imu-uycu tu pIs shun tu cu shun-
cunu ushu cu shunu cuptInmI.
37
IIupun
funumI IIuquI cuy wun ujchun cu nu tu pIs,
shupfun cu nu tu pIs futu cu shu. MuquIn-
cu nu tu pIs IIupunmI cuchucuf-ushu shu.
Guchgu fpu cu nu tu pIs jutI cu shu.
38
Moub funu cu nupu wusIn junun-
cu nu cho Intfu cIII cu nu cho wIyu cuy-
cun IIuquI cuf wuguf cuy cu shu IIunmI.
Chuyno wugu nunpgu nogumI IIIgu fu-
chIshc Imup pIs munu sIfbej puyu-
tuno. Nogu T D chuyno n.
39
Moub nusyun puj IIuquIcuy-IIupu!
FIyupu munchu fIy pmI cuycun!
Pengu cufmI tIcfu cuf cu shu! Moub
funu cu nugu uupun cho tIyuj cu nu puj
cuycun fIyupu meIu nuy pmI, pusuypu
munu cujmI.
40
T D nIn:
Ancu IIuy IIu cuf cuf Imutu pIs
chufI nun puj uywuy cuj n fmI
Moub funu cu nu mungu contfun-
cunu uywuy cun.

41
Moub funu cu nu pu tugu sIud nIn-
cu nutu pucu cu nun cu nu tu pIs
contfun cu numI chufengu.
Chuy junuj Moubpu suId fun cu-
nugu wufmI nunuy cho cuycuj-
n fmI sIcsIc yun gu pIs.

42
Moubgu munumI nusyun nu chu
cungu.
Chuyno cungu nogu T D
cuycupt up fI mu shun pI tumI.

43
Chuy pI tumI nogu T D n:
Moub funu cu nugu cungu cusu duf-
pItu jIfcu unImuI guesh pejno,
mun'chgu uchcu mun yugu nun puj
cuycujno, u togIIu mun wutu c-
nun puj cuycuj nnu.

44
Cusu duf cu nu pItu guesh pej cgu
uchcu munmI yugungu.
Uchcu pItu IIoj shej cujnumI togIIu-
mun wutu cungu.
Z
NogumI cumu c chI shuj Moub
nusyun cho tIyuj cunu custI gu-
shunu cunun puj.
Nogu T
c/uyno ne.

45
Guesh pIf uywuj cu nugu cuII puy-
nuj n numI chuyun Hesbn
sIud mun pucu cu nun puj.
Ruy Sehonpu sIud nIn Hesbon-
chgu nInumI futu fIy cun.
Chuy nInu futu fIf mush tu cush pun
Intfu Moub jIfcu cu nu tumI,
IIupun fIyu funu cunu tIyu shun-
tumI ushu cuf cun.

4
Ay Imun fuj cunquI Moub funu-
cunu!
Quems dIostu udufuj funu cunu
munumI suIbu cun quI p nu chu!
Wumfuy quI cu nutu oIIgutu
wufmI tu pIs pfsumI upucuy-
cun!

47
Ichungu Moub pItu pfsu upushun-
cu nutu mus unuy tugu cutI chI-
mu shmI.
Nogu T
c/uyno ne.
Tuytu DIos Moub funu cu nu puj
nIshungu chuy nmI cuycun.
Amn imano
cananppis rimashan
49

1
Amn
[
nusyun funu cu nu puj
T D cuynmI nIfun:
Amn funu cu nugu Gud tfbupu
sIud nIn cu nu chmI tIyuf cuy-
cun.
MIIcom dIostu udufuj cu nu pIs Gud
tfbu funu cunu tIyu shun tumI
duyu-tucuf cu shu.
Muytuj IsfueI pItu mIfuj cu nugu?
JEREMIAS48 , 49
1170

\
49.7~22 Isu. 34.517; 63.16; Eze. 25.1214; 35.115; Ams 1.1112; Abd. 114; MuI. 1.25.
Munu chu pnIn pIs cun Imun wun-
pIs qudu nun puj?

2
Munu pIs uyc IIu tu numI Rub cho
tIyuj Amn funu cunu guffu-
cho gupuf pu shun wIyu cun gu-
puj.
Juchu shu fug IIunmI fIcu con gu-
puj.
IIupun mufcu cu nu pIs nInu fupu-
shu IIumI qudungu.
Chuy fmI IsfueI cu nugu sIud nIn-
cu nutu yupuy shun tungu.
Nogu T
c/uyno ne.

3
HuI sIud ushu cu shun pItu gupuf-
puy Hesbn funu cunu!
MIIcom dIos tugu pfsumI upuy-
cun udufuj cfun cu nu tu wun
munduj nIn cu nu tu wun.
Chuy pItu Rub cho tIyuj wufmI-
cunu IIuquI cush puy quI wuguy!
Itu fputu jutI cush puy quI
pchuy quItu cutu cuy!
Gufuy quI cu nutu cuchu cush puy-
quI Icu yuy cuj n fuj cffI cu-
chuy!

4
Amn funu cunu, ImunIf tuj
munuy nI yoj cushuy quI pItu uIII-
tucun quI?
IIupun Imu-uycu tu pIs shun tu shu-
IIuy quI munmI yfu cush cun quI.
ChuymI nInquI: PItuj nogu cu nu-
mungu yuycu mongu? nIf.
Ichungu munuy nI yoj cushuy quI
ushu cuy cun numI.

5
Chuy pI tumI gumcu nu mungu
Int fu pItu cuchu mu shuj fIyupu
munchu chI coj cu nutu.
Chuufu cudu-nuy quImI munu-
shuy quIpu guesh pIf uywu cun-
quI puj.
Chuyno guesh pIf uywu coj cu nutu
cutI chI mu nunpgu munumI
pIpIs cungu p chu.
Nogu munuy ni yoj T
c/uyno ne.

Chuy pItu unuy IIu tugu Amn

funu cu nutu cutI chI mu shmI.
Nogu T
c/uyno ne.
7
Edom
\
nusyun funu cu nu puj munuy-
nI yoj T D cuynmI nIfun:
Temn sIud chgu munu nu chu
cun yuchuj cunu?
Munu nu chu tuntI yuj cunu Imu
fufuy tu pIs puydI pu cunnu?
Yuchuj cu nu pIs IIupun yuchuy
cuynIntu gonguy c fI shu nu chu?

8
Dedn sIud funu cunu, guesh pIf
uywu cush puy quI pucu cuy!
Esu pItu mIfuj funu cunu tIyu shun
nusyun tugu IIIg chejmI-uyw.
Chuy nusyun funu cu nutu custI gu-
n puj cuj junuj chuyu mu shu-
numI.

9
bustu puIIuj cu nugu munu chu
juc Ishcuy suftu tugu cuchuy-
cun fuj?
Chucuypu suwu yuycuf pIs munu-
chu tufI shu IIuntu upucun?

10
NogumI Ichungu Esu funu cu-
nutu Imu-uycun tu pIs ushuj puj
guechu shuj.
Pucu cu nun tu pIs ushuj pmI uIuyfI
cuchuy cu shuj.
Munu numI muymun pucu cu nun-
p pIs cungu nu chu.
Wumfun cu nu pIs, custun cu nu pIs,
bIs nun cu nu pIs ushuj pmI
ushu cungu.
MunumI pIpIs cungu nu chu

11
Wucchu cu nu tugu nogu uywu n-
puj cuchu puy cu muy.
BIy duy quI qu duj cu nu tu pIs
nogumI yunu p shuj nInun puj.
12
T D nIn: Rubyu shu
cuycu sh cpu pI tugu upuchIsh cmI
custI gu c nun puj munu cujcu nu tu pIs.
Chuyno cuycup tengu munumI custI g-
negu qudun quI p chu. Gumcu nu pIs
JEREMIAS49
1171

]
49.18 Gen. 19.2425.
D
49.18~21 Jef. 50.40, 4446.
E
49.23~27 Isu. 17.13; Ams 1.35;
Zuc. 9.1.
custI gu shumI cunquI puj.
13
Nogu T
D jut cho juf: Bosfu sIudgu
qudun gu puj penguy puj, chun yuj fug-
IIun, wIIIu pu puj, fIyupu IIuquI puy puj
custI gu shumI. WuquIn cuj sIud nIn cu-
nu pIs Imuy cu mu pIs juchu shu fug-
IIunmI cucongu.

14
Cuchutu cuchush c numI
nusyun cu nu mun cuyno wIIIu cu-
nun puj:
IIupuy quI shun tu cuf cuf sumuj
cumu fI cuy!
NIfcuf Edom funu cu nu mun
muguj uywuy! nIf.

15
nusyun cu nu pItu mus tucshu
cunuy quI puj.
IIupun funu cu nu pItu mus munu-
cuj mun chufu shumI cunquI-
p pIs.

1
P-muytu pIs munchu chej cushuy-
quImI,
uIII-tucu shuy quImI engu u shu-
fuy quI.
Gugupu shIIIIn cu nu chmI tIyuf-
cuy cun quI.
AItun nIn puntu cu nu chmI puchu-
cu fuy cun quI.
Ichungu uncu cu nuno uItun nIn cho
cuycuj tu pIs uf chI mu shuy-
quImI.
Nogu T
c/uyno ne.
17
Edomtu IIIg chIp tengu fIyupu
munchu fIy pmI cungu puj. Chuyno
custI gu shtu fIcuy cuf IIupun pIs chuypu
psuj cu nugu chIyu cu shu fmI fIcu-
pungu.
18
Sodo mu tu wun Gomoffutu y
Idun cho cuj sIud cu nu tu pIs psu shun-
nmI psungu.
]
Chuufu chuy chgu
munumI pIpIs tIyun gu nu chu; nI puchu-
cuy IIu pIs puchu con gu nu chu. Nogu
T D chuyno n.
19
Jofdn
muyu cuntun shutu pItu IIyun IIoj shIf
uIII guewu cuycu shun cho unImuI cunu
cuycuj mun uywuj nmI nogugu IIIuj pItu
shumu sh puj. Chuufu Edom funu cu-
nugu munchu cu mush pun guesh pIfmI
uywu congu. NIfcufnu cumu c chI shuj
ucfu sh funu puycu nupu munduj nIn
cunun puj. PIfuj nogu mungu tIncun-
mun? PIfuj nogu wun chufu cun mun?
P mIchI coj fuj nogutu IchI pu mun mun?
20
Edom funu cu nu puj nogu munuy nI-
yoj Tuytu DIos Imuno yufpu sh tu pIs
wIyuy-IIupu. Temun cho tIyuj cu nu-
puj Imuno cunun puj yufpuy cu sh-
tu pIs wIyuy. Chuy cho tIyuj cu nu tugu
tucshun nIn cu nu tu pIs upucon gumI.
Nusyun Int fu tumI pusuypu ushu cu-
shutu cuchuy congu.
21
Edom chuyno
ushu cup tengu Intfu nusyun cu numI
munchu fIy wun sIcsIc yungu. Wushuy-
cu muy nIf gupu fu shun pIs Pucu Iumuf-
cu mumI wIyu cun gu puj.
D

22
Contfun-
cu nugu Bosfu mun yuycongu chIp sutu
chufI nun puj uncu IIuy IIu cuf cuf cffej-
nmI. Chuy junuj Edompu suId fun cu-
nugu wufmI nunuy cho cuycuj n fmI
sIcsIc yun gu pIs.
Damasco imano
cananppis rimashan
23
Dumusco
E
sIud Imuno cunun p pIs
Tuytu DIos fImu shungu cuynmI:
Ushu c nun puj munu uIII wIIIu-
pumI chuyu shu Humut sIud-
cho,
Affud sIud cho tIyuj cu nu mungu.
ChuymI puycu nugu munchu fI shu
cufcuy cun.
FIyupu munchu cufmI Icu tu-
shuno cuycun. MunumI Imu
fufuy tu pIs cum pu cun nu chu.

24
Dumuscu cho tIyuj cu nu pIs cuII-
puy nuj nnu fIcu cush punmI
guesh pIf uywu cu nun puj yufpu-
chu cuf cuy cun.
FIyu pumI munchu fIy cun; pusuy-
pumI IIuquI cuy cun.
JEREMIAS49
1172

F
49.29 SuI. 31.13; Jef. 6.25; 20.3, 10; Ium. 2.22.
Guesh yu cu nun puj cuycuj wufmI-
tu n pIs nunuymI chufI cuy cun.

25
P-muypIs fejsI shun sIud, fIyupu
cushI cuy cushun sIud
pusuypu chun yujmI qudun quI-
puj.

2
Chuy jungu msu cunu cIII cu-
nu cho wuu shumI mush tuf p-
con gu puj.
SuId fun cu nu pIs ushuj pmI
wuongu.
Munuy ni yoj T
c/uyno ne.

27
Dumusco sIudpu pefgun cu nu-
munmI nInutu sIndIy cu shuj.
Chuufu chuy nInu fupufmI Ben-
ududpu puIu syun cu nu tu pIs
ushu cuf congu.
Cedarwan Hazor imano
cananppis rimashan
28
Chun yujpu pufej Ceduf funu cu nu-
tu wun Huzof funu cu nutu BubI Io nIupu
fuynIn Nubu co do no sofgu ushuj pmI
bInsI fun. Chuy funu cu nu pmI T
D cuyno nIfun:
Ceduf funu cu nutu muguj
yuycuy-IIupu!
IntI yugu mu nun cujcho tIyuj-
cu nu tugu ushuj puj IIIg chIy-
IIupu!

29
ToIdun cu nutu, uywun cu nutu,
Imu-uycu chufu shun tu pIs ushuypu
upucuy.
Cum IIun cu nutu guechuy.
NIfcuf munchu chIsh puy quI
guyu fuy Int fu pumI fIyupu
munchu fIy puj cuycun! nIf.
F

30
Huzof cho tIyuj cunu guesh pIf
uywu cuy!
IIupu nI quI pucu cuy!
sofmI
pufIu cu shu gumcu nutu wuu chej
shumu nun puj.

31
Puy nIshu:
Juucu goy cuy cuj funu cu nutu
muguj yuycu shun.
Puycu nupugu munumI cunchu
puncun, nI funcun cu nu pIs.
Puycu nutu wush nunpgu

32
IIupun uywun cu nutu cum IIun-
cu nutu suwu p shun! nIf.
Sent dunpu futu coj cu nu tugu
NogumI Int fu mun mush tu c chI-
sh puj.
Int fu pI tumI puycu nu mungu
ucuy chuyungu.
Nogu T
c/uyno ne.

33
Huzof chgu Imuy pIs munumI
pIpIs tIyun gu chu.
Chun yujmI, jIfcu uIIgu cunu tIyu-
nu IIun numI cungu puj.
gu p nu chu.
NI cumI nun tI cu nu pIs munumI
puchu con gu p nu chu.
E!am imano cananppis rimashan
34
Sedequus Judpu fuynIn cuytu
guIIuy cu shun wIchunmI T
D pfof tun Jefe mIustu wIIIu fun
EIum Imuno cunun puj cushun tu pIs.
CuynmI T D nIfun:

35
EIum funu cu nupu Ichun cu nu-
tumI puquI fI shuj.
Ichun cu nu IIu wunmI puycu nugu
p-muytu pIs munchu chIn.

3
Cuy EIum funu cu nu mungu chus-
cun Idu pI tumI wuyfu tu n pIs
suId fu cu nutu chuyu chI mu-
shuj.
Chuufu puycu nu tugu Int fu-
munmI mush tu fengu.
Chuy n pumI EIum cu nugu muy
nusyun mun pIs pucu cuf uywu-
congu.
ChuymI puycu nugu muych pIs
munu pIshen gu chu.

37
Contfun cu nupu uupun chmI
JEREMIAS49
1173

G
50.1~51.4 Isu. 13.114.23; 47.115.
H
50.2 Isu. 46.1.
I
50.~7 Eze. 34.56; Zuc. 10.2;
Mut. 9.36; Muf. 6.34.
J
50.8 Isu. 48.20; Jef. 51.6, 45; Apoc. 18.4.
EIum cu nugu munchu fIy wun
sIcsIc yuf cuy cungu.
Puycu nu mungu munu uIII cu nu-
tumI chuyu chI shuj.
Puycu nu puj fubyu shu cuycu sh pI-
tu pIs chuy fmI uIIchu c shuj.
Ushuj puj IIIg chI n pmI guffu-
wun wuu chI chI shuj.
Nogu T
c/uyno ne.

38
EIumpu munduj nIn cu nu tugu
nogumI ushu c chI shuj.
NIfcofgu quIqu numI EIumpu
fuynIn cushuj.
Nogu T
c/uyno ne.

39
Chuy pItu shumoj wutu cu nu ch-
numI Ichungu EIum funu cu-
nutu cutI chI mu sh puj.
Nogu T
c/uyno ne.
Babi!onia imano
cananppis rimashan
50

1
BubI Io nIu
G
nusyun Imuno
cunun p pIs T D
pfof tun Jefe mIus tumI wIIIu cu chI fun:

2
Nusyun cu nu mun wIIIu cuy.
IIupuntu musyu chIy.
SeuI puj bund futu chufuy.
WIIIu pu sh tugu juctu pIs munu
gonguypu wIIIu cuy.
Cuyno nIy: BubI Io nIu tugu
muynumI chufI shu.
BeI dIos pIs penguy chmI cuycun.
Mufduc dIosgu fIyupu munchu fI-
shumI cuycun.
duIun cu nugu, munu cuj dIos nIn-
cu nugu
penguy chmI, munchu fI shumI
cufcuy cun.
H

3
Nofte cuj-Icho cuycuj nusyun cu-
nu pI tumI BubI Io nIu mungu juc
nusyun funu cunu uywuy c-
mun.
Puycunu chuyu mofgu chun yuj-
tumI cuchuy con gu puj.
Chuy chgu funu nI unImuI cu nu-
pIs munumI tIyun gu p nu chu.
Chuy cho tIyuj cu nugu IIupunmI
guesh pIf uywu con gu puj.
4
T D nIn: Chuy wIchun
IsfueI funu cu nu wun Jud funu cu nugu
nogu T D ushI mush-
punmI wugu fuy cuf cutI mon gu puj.
5
SIon mun uywuj nnIpu uywufmI
tupu congu. NIfcuf chuy munmI
uywungu cuyno nIsh pun: IIupun chI
shun tu cuy cuf uywuf T D
contf tutu fufu shun Imuy cu mu pIs uIII-
IIu cunu puj. Chuy contf tu tugu umunu
Imuy pIs gongu shun nu chu.
Acfu sh funu cu nugu puntu cu shu

uyshu cu nu nmI cufcuy cu shu.
I
Munduj-
nIn cu numI IIutunpu yufp chI shu jIfcu-
cu nu cho uyshu puntu cuj n pIs puntu-
c cu nun puj. Puycu nugu pufI shu juc
jIfcu pItu juc jIfcu munmI. Chuyno pufIf
gonguy c fI shu numI muycho tIyu nun
cushun tu pIs.
7
Contfun cunu tufIy c-
fIf ucu chej. NIfcuf nej: Nogun chgu
munumI juchu yoj chu cunchI. QuIquIn-
cu numI juchu ygu uIII goy chej T
D munu wIyu cu shun pItu. Unuy
uwIIun cu nu pIs PuymunmI yfu coj.

8
Acfu sh funu cunu, BubI Io nIu-
pItu
J
guesh pIcuy-IIupu!
Uyshu cu nutu chbu pushujno
uupu-puntutu IIoj shIy-IIupu!

9
nofte cuj-IpItu munuy nI yoj
nusyun cunu
BubI Io nIu mun chuy fuIIu wucpItu-
cuypItu yuycu puy cu nun puj.
Sumuj pufIu cuf c fIf uywufmI
bInsengu.
Puycu nugu fIyupumI pIII yuytu
yuchun.
Ichun cu nu wungu jItuy IIun-
tupumI chuyu chIn.
JEREMIAS49 , 50
1174

K
50.1 Isu. 13.14.

10
BubI Io nIu funu cu nu tugu Imu-
uycun tu pIs guechon gumI.
Apuy tu pIs munu puydI nun cu-
mumI guechongu.
Nogu T
c/uyno ne.

11
Acfu sh funu cu nutu Imu-uycu tu-
pIs guechoj BubI Io nIu funu-
cunu,
cushIcuy-IIupu fIstutu fufuy-
IIupu!
AIII guewu cho tefnfu puuj n-
fuj pIntI cu chuy!
Cuwu IIu wuguj n fuj wIch yu cuy!

12
Ichungu nusyun nI quI fIyupu
penguy chmI fIcu con gu puj.
WuquIn nusyun pItu mus pIyufmI
fIcu con gu puj.
ChuquI, chun yuj pufun yu shumI
fIcu con gu puj.

13
Rubyu cuf cush pmI chuy nusyun-
tugu cuchuy cu shuj juc funu pIs
munu tIyujtu.
Chun yuj mun fufu cu shu tumI
cuchuy cu shuj.
Imuno custI gu sh tu pIs fIcuy cuf
chuypu psuj cgu IIupunmI fIyupu
uImI fush pun munchu fengu.

14
BubI Io nIu cu nu tugu Int funpu
cufu Iu cuy c fIy.
Ichu yoj cunu sumuj cumu cuy.
NIfcuf puycu nu tugu Ichuy quI cu-
nu wun IIIu puy.
juchutu fufu shu.

15
Intfu cuntunpu cufu Iu fuy cuj-
cunu cuyno gupuf puy:
BubI Io nIugu bInsI shu numI
cuycun!
TunI shu numI fIcchu cunu tffIn-
cu nu pIs! Pefgun cu nu pIs
juchu shu numI! nIf.
NogumI Imun pIs fufu shun pItu
uyItu cutIy c ch.
ImunmI gumcu nutu fufu shu fuy-
quI, chuyno gumcu nu pIs fufuy.

1
BubI Io nIu cho tIyuy cuj juc-I funu-
cu nugu munchu fIy puj guffutu
fIcush punmI
nusyun nIn mun mufcunmun-cumu
guesh pIf cutI congu.
K
Chuufu BubI Io nIu chgu nI jucnuy-
IIu pIs munumI qudun gu nu chu
mufu pu coj, nI mIcuy shun tuj pIs.
17
IsfueI cu nugu cuycu fun jIfcu cho
ogfu cu shu uyshu cuycuj nmI. Chuyno
cuycup tInmI fIm fugu AsIfIupu fuynIn
mIcu coj IIyunno shumu fun. Chuy pI tugu
BubI Io nIupu fuynIn Nubu co do no sofnu
ushu fI nun puj shumu fun.
18
Chuy pI-
tumI IsfueI cu nupu munuy nI yoj T
D n: BubI Io nIupu fuynIn Nubu-
co do no softu, chuy cho tIyuj cu nu tu pIs
custI gu sh puj AsIfIupu fuynIntu custI gu-
sh nmI.
19
Chuyno fufupt IsfueI cu nugu
quIquInpu nusyun nIn munmI cutI con-
gu puj. Uyshu puj guewu cuycuj n pIs
puycu nupugu uypu IIumI chuc fun cunu
cuycungu: CufmeIo puntu pIs, Busun pIs,
Effun uypu IIu puntu yoj jIfcu pIs, GuIuud-
pIs.
20
Chuy wIchun IsfueI cu nu wun Jud
funu cu nugu cufcuy cun gu puj juchun cu nu-
pItu, munu uIIItu fufu shun pI tu pIs pefdu-
nu shu numI. Cuwuy cuj cu nu tugu pefdu nu-
shmI. Nogu T D chuyno n.

21
BubI Io nIupu contfun cunu, Mefu-
tuIm puftI mun pIII yuj yuycu-
puy cuy.
Pecod puftI cho tIyuy cuj cu nu mun-
pIs yuycu puy cuy.
Chuy puftI cu nu cho tIyuj cu nu-
tugu gutI cu chush puy quI ushuj-
puj wuu chIy!
NIsh tugu IIupuntu cumIIy!
Nogu T
c/uyno ne.

22
Intfu BubI Io nIu nusyun chmI
muyu cuy cun fIyupu guffu
cuycu shun,
JEREMIAS50
1175

L
50.23 Jef. 51.2023.
M
50.29 SuI. 28.4; 137.8; Apoc. 18.6.
IIupuntu IIIguf cuy c chI shun.

23
Cumbu n pIs
L
Intfu nusyuntu
muguj BubI Io nIu nusyun
cunungu puquI c cu shumI!
BubI Io nIu chuyno fufu c cup tIn
Intfu nusyun funu cu numI
fIyupu munchu fIy cun!

24
BubI Io nIu funu cunu, gumcu nu tugu
nogumI tfum putu chufu pushc.
Munu cuen tutu-gocuy pumI chuy-
mun tunIsh cun quI.
Nogupu contf fIcu cu shuy quI pI-
tumI
chuy cho wutu cu shu cuycuj IIutu
contfuy quI cunu chufI shu fuy-
quI.

25
Nogugu quIchu pu fIshc pIIIyu-
nun puj pIII yu cu nun cunu
chufu fu shun tumI.
NIfcuf jofgu mushc fubyu shu
pIII yun ufmtu.
BubI Io nIu funu cunu tIyu shun
nusyun chgu
yufpuy cu sh cu nu tumI fufu shuj.

2
Int fu pItu shumoj suId fu cunu,
muguj yuycu puy c fIy!
MIcuy chufu cu nun cu nu tu pIs
quIchu fIy c fIy!
IIupuntu shun tuy cuf ushu fIy!
Cuwuy cgu nI jucnuy IIu pIs umu
qudu chun chu!

27
IIupun nubI IIu cu nu tu pIs wuu-
chIy.
Wuu chI nun puj cuycuj puftI mun
upuchIy.
Wuwu IIuu!
BubI Io nIu custI gu shu cunun puj
junuj chuyu mu shu numI!

28
BubI Io nIu pItu wuquIn guesh pej-
cunu pufIu shuntu wIyuy-IIupu.
AyItu Imuno cutI chI sh tu pIs
pufIujtu wIyuy-IIupu:
TempIuntu IIIg chI shun pI tumI
T D BubI Io nIu funu-
cu nutu uyItu cutI chI shu nIf.

29
Ichu wun IIIu puy yuchuj cu nutu
IIupuntu shun tuy
BubI Io nIu mun muguj yuycu puy c-
fI nun puj!
SIud cuntunpu tIyu cuy c fIy
pIpIs munu guesh pI nun puj!
Rufu shun munno uyItu cutI-
chIy!
M
ImunmI juctu fufu fun chuyno
puycu nu tu pIs fufuy!
Puycu nugu IsfueI cu nupu Sunto
T D cuycup tmI
munu fIspI tu mush pun fubyu chI-
mu shu.

30
Chuy pI tumI IIupun msun cunu
cIII cu nu cho wuu shu mush-
tuf pungu.
Chuy junujmI IIupun suId fun cu-
nu pIs wuongu.
Nogu T
c/uyno ne.

31
AIII-tucoj nusyun funu cu nugu,
IIupu nI quIpu contfuy quImI
cuyc.
Gumcu nutu custI gu n puj cuycuj
junuj chuyu mu shu numI.

32
AIII-tucoj nusyun funu cunu munu
uIII munmI chuyun quI puj.
Cunungu munumI pIpIs fubuf nI-
quI cunchu.
IIupun sIud nI quI cu nu munmI
nInutu sIndI puy cu shuj.
Chuufu nInu numI Intfu sIud nI-
quI cu nutu fupuf ushu cuf con-
gu puj.
33
IsfueI funu cu nu tu wun Jud funu-
cu nu tugu fIyupumI ucuf cuy c chIn.
Contfun cunu pfsu chufI cuy c-
fIf munumI cuchu fIytu munun chu.
34
IsfueI cu nu tugu ImupI tu pIs jofgu shuj.
NIfcuf nusyun nIn chgu juucumI
goy chI shuj. BubI Io nIu funu cu nu tumI
Ichungu fIyupu custI gu shuj.
JEREMIAS50
1176

N
50.39 Apoc. 18.2.
O
50.40 Gen. 19.2425.
P
50.39~40 Isu. 13.2022.
Q
50.41~43 Jef. 6.2223.
R
50.40, 44~4 Jef. 49.1821.

35
BubI Io nIu funu cu nugu guffu-
cho cuchun!
Munduj nIn cu nu pIs, fIyupu
yuchuj funu cu nu pIs IIupun
guffu cho cuchun!

3
Musyu coj nIn cunu guffu cho
cuchun
chuy npu Icunu fIcu cu nun puj!
SuId fun cu nu pIs guffu cho
cuchun
chuy npu munchu fIy wun sIcsIc-
yu nun puj!

37
Guffu cho cuchun cuff tu cu nutu
gufu chu shu upunun puj cuycuj
cuwu IIun cu nu pIs!
Juc-I nusyun pItu gueIIuy-
puj pIIIyuj suId fun cu nu pIs
wufmIno fIcu cu chun.
Puycu nupu Imu-uycun tu pIs
upucu chun!

38
Muyun cu nu pIs chuquI c cu chun!
Chuyngu cuchun meIu nuy-
puj duIun cunu BubI Io nIu cho
uypu IIu cuptIn.
Chuy funu cu nugu munu bIej
duIun cu nu wunmI pusuypu
pIfdI cu shu cuycun.
39
Chuufu BubI Io nIu chgu tIyungu
pufun mIshI cu nu wun
N
jIfcu uIIgu cu nu-
IIu numI. Avestfuz jutI yoj bIcu nu pIs
uypu IIun pumI tIyungu. Runu cu nugu
Imuy pIs munu numI tIyun gu nu chu.
40
IIIg chIpt ImunmI fIcu cu fun Sodo-
mu pIs Gomoffu pIs y Idun cho cuycuj
sIud cu nu pIs chuy nmI fIcu congu.
O

ChuymI BubI Io nIu nusyun cho yupuygu
mununu pIpIs tIyun gu p nu chu; nI
puchu cuy IIu pIs munumI puchu con gu-
nu chu.
P
Nogu T D chuyno
n.

41
Cufu nofte cuj-Icho cuycuj
puftI pI tumI juc nusyun funu-
cunu shumu nun puj cumu fI cuf-
cuy cun.
Puycu nugu fIyupu munuy nI yojmI.
Puycu nu mungu uypu IIu fuycu-
numI gueIII cu shu pIs cuycun.

42
Puycu nugu subIIn cu nu wun,
Ichun cu nu wunmI cufcuy cun.
Puycu nugu fIyu funu cu numI.
MunumI pItu pIs cuyu pun chu.
PIII yush pun pIs gupuf pun Iumuf
yucu puII chuj yuf gupu fuj n-
fmI.
Cuwu IIun muntu shu IIumI uywun-
pIs.
BubI Io nIu cu nu wun pIII yu nunpgu
cumu fI cu shu IIu numI cufcuy cun.

43
Cuy wIIIu putu muyuy cuf BubI Io-
nIupu fuynengu
munchu fIy IIu wun chIyu cu shumI
fIcu cu shu.
Yufpu chu cuy IIu wun IIuquI cuy IIu-
wun cuef pun cu nu pIs nunuy-
cun,
guesh yuj wufmItu nunuy chufej-
n fmI.
Q
44
Jofdn muyu cuntun shutu pItu
IIyun IIoj shIf uIII guewu cuycu shun cho
unImuI cunu cuycuj mun uywuj nmI
nogugu IIIuj pItu shumu sh puj. Chuufu
BubI Io nIu cu nugu munchu cu mush pun
guesh pIf uywu congu. NIfcufnu cumu-
c chI shuj ucfu sh funu puycu nupu
munduj nIn cunun puj. PIfuj nogu-
mungu tIncun mun? PIfuj nogu wun
chufu cun mun? P mIchI coj fuj nogutu
IchI p mun mun?
45
BubI Io nIu cu nu puj
nogu munuy nI yoj Imuno yufpu sh tu-
pIs wIyuy-IIupu. BubI Io nIu nusyun cho
tIyuj cunu Imuno cunun puj yufpuy cu-
sh tu pIs wIyuy. Chuy cho tIyuj cu nu tugu
tucshun nIn cu nu tu pIs upucon gumI.
Nusyun Int fu tumI pusuypu ushu-
cu shutu cuchuy congu.
4
BubI Io nIu
chuyno ushu cup tengu Intfu nusyun
funu cu numI munchu fIy wun sIcsIc-
yungu. Wushuy cu muy nIf gupu fu shun-
pIs Intfu nusyun cu nu munmI wIyu-
cun gu puj.
R
JEREMIAS50
1177

S
51. Isu. 48.20; Jef. 50.8; 51.45; Apoc. 18.4.
T
51.7 Apoc. 17.24; 18.3.
U
51.8 Apoc. 18.2.
V
51.9 Apoc. 18.5.
Babi!onia i!!gchisha
cananpaj rimashan
51

1
T D nIn:
Imu-uycu tu pIs IIIg chej Icu
wuyfu tumI
wuyf chI mu shuj BubI Io nIu funu-
cu nu mun.

2
DIsI gfusyu chuyup tIn,
chuy nusyun mungu wucpItu-
cuypI tumI pIII yuj yuycongu.
Cumu c chI shuj BubI Io nIu tugu
contfun fIyu funu cunu
fgutu wuyfuj n pIs fufu fI nun puj.
Chuufu chuy nusyun chgu nI juc
funu pIs munumI tIyun gu p nu-
chu.

3
BubI Io nIu msu cu nu tugu umu
cuyu puy chu.
SuId fun cu nutu ushuj puj IIIg-
chIy.
Chuy n pumI Ichu wun IIIu puytu
yuchuj BubI Io nIu cu nupugu
cumu fI cu nun p pIs tImpu
munu cungu nu chu.
Chup nun puj chuI cu cu nutu jutI-
cu nun p pIs tImpun mununu
cungu nu chu.

4
BubI Io nIu nusyun chgu
IIupun sIud cu nupu cIIIn cu nu-
chmI wuu shu funu mush tuf-
p congu.

5
Chuyngu cungu IsfueI cu nu tu wun
Jud funu cu nutu
Nogu, munuy nI yoj T D,
munu gonguy cu shu cuptmI.
Nusyun nIn cho pusuypu juchutu
fufu shu cuptIn pIs
Nogu, Sunto T D
munumI gonguy cush c chu.

BubI Io nIu pI tugu uywu cuy!

Cuwuytu munuj cgu guesh pI-
cuy!
BubI Io nIu funu cu nupu juchun pI-
tugu IIupuy quI umu wuuy chu!
Puycu nutu uyItu cutI chIn junuj
chuyu mu shu numI.
ChuymI juchunmun-tupu custI-
gu shuj.
S

7
BubI Io nIugu muqu cho cufun gofI
cputu uptu fuy cu sh nmI.
Chuy cpu wunmI IIupun nusyun-
cho tIyuj cu nutu upuchIf.
Nusyun cu nu cho tIyuj funu cu nugu
chuy cpu pItu bnutu upucuf-
cufmI Icu tu fun.
T

8
Ichungu IIIuj pI tumI BubI Io nIu
tunI shu ushu cuj puj.
U
Puypuj IIupu nI quI wuguy!
JumpI cu nu wun jumpIy.
Cupus chufI uIIchu cun mun pIs.

9
Chuufu wuquIn nusyun funu-
cu nugu BubI Io nIutu jumpIytu
cumu shu.
Ichungu munumI uIIchu cu shu nu chu.
ChuymI nIn: Cuchuy c fIynu!
IIupun chI uywu cu shun
nusyun nIn chmun-cumunu.
Puycu nupu juchungu syIu cu-
mumI chuyu shu.
V
ChuymI puycu nugu fIyupu custI-
gu shu cungu nIf.

10
IsfueI cu nunu nIn: T D
uIII goy nun ch p numI cumu-
c chI shu.
SIon munnu IIupun chI uywu shun
T D
Imuno fufu shun tu pIs wIIIu cu nun-
ch puj nIf.

11
MedIu jutI yoj nusyunpu fuynIn-
cunu, Ichuy quI cu nutu ufIIuy.
Chupu cu nuy quI puj cuj esc duy-
quI cu nu tu pIs cumu fI cuy.
Nogugu BubI Io nIutu IIIg chIy tumI
mun.
Puycu nugu TempI tumI pusuypu
IIIg chI fun.
JEREMIAS51
1178

W
51.13 Apoc. 17.1.
X
51.1 SuI. 135.7.
Y
51.20~23 Jef. 50.23.
Chuy pI tumI uyItu cutI chI shuj.

12
BubI Io nIupu cuffuI nIntu juchu-
chej yuycu nun puj sutu
fufuy!
SuId fu cu nu tu pIs sumuj cumu-
c chIy!
RIcchu coj cu nutu chufuy!
Wuu chI nuy quI puj pucucuy-IIupu!
Nogu Imuno fufu n p pIs yufpu-
sh tugu
BubI Io nIu cho tIyuj cu nu puj cumu-
c chIsh c numI.

13
BubI Io nIu nusyun funu cunu,
gumcu nugu cufcuy cush cun quI
jutun muyu cu nupu Idun-
chmI.
W
IIupun nI quI pIs gumpugu fIyupu
uypu IIumI cushu.
Cunungu chuyu mu shu numI ushu-
c nuy quI puj fu!
MunumI cunquI p nu chu!

14
NogumI chIquI shoj cu nu tugu
guycu mu shuj uypu IIu chpu cu-
cu nutu-jInu.
Chuu fugu puycu nu numI gumcu-
nutu bInsIy cu shush puy quI
cushI cuy pItu gupuf pungu!
Nogu munuy ni yoj T
c/uyno ne.
(Jer. 10.1216)

15
Tuytu DIosmI munuy nIn wun cuy
puchutu cumu shu.
FIyupu yuchuj cuynIn wun cuy
mundutu tucyu chI shu.
Yufpuy supu cuynIn wun sy Iu tu pIs
cumu c chI shu.

1
Ryuno busnIn wunmI syIu cho
cuycuj yucutu gupu f chIn.
Pucu tuy tu pIs pumpu pItu jutu fu-
chIn.
Tumyuy cu shun fumI IIIguy tu pIs
uchIc y chIn.
Wuyfu tu pIs wIch gu f chI shun pI-
tumI gufgu fu mun.
X

17
Runu cu nugu IIupun pIs upumI,
Imutu pIs munu tuntI yujmI.
duIun cu nugu fufuj funu cu nu tu-
pIs pengu cu chInmI.
Rufu shun duIu cu nugu munu
fusun cujmI, munu cuwujmI.

18
Chuy munu bIej duIu cu nugu
munu cuj IIumI.
Chuy cu nu tugu Tuytu DIosmI
custgu junuj IIIg chengu.

19
T D Ichungu
fusunpu DIos.
PuymI Imu-uycu cuycuj tu pIs fufu fun.
IsfueI cu nu tugu puymI ucfu shu
quIquInpu cunun puj.
Puypugu jutIn pIs Munuy nI yoj
Tuytu DIosmI.
Babi!onia Tayta Diospa
magacunan cashan
20
Mustu pIs Tuytu DIos nIfun:
BubI Io nIu, gumgu cunquI p-
muytu pIs tucu cunu cumbmI,
Y
guffu cho pIII yu cunu ufmmI!
GumwunmI nusyun cu nutu
ushushc.
Ruycunu mundu shun tu pIs IIIg-
chIshc.

21
GumwunmI ushu c ch cuwu IIu-
cu nu tu pIs, muntu shu pufej
funu cu nu tu pIs.
GumwunmI ushu c ch cuff tu cu-
nu cho uywuf cuy cuj funu cu nu-
tu pIs cuff tun tIntu.

22
GumwunmI wuu chI ch IIupun
funu cu nutu.
Wuu chI ch oIIgutu, wufmItu,
uuquIntu, msutu, wumfutu,
jIpush cu nu tu pIs.

23
GumwunmI wuu chI ch uyshu-
yoj cu nutu uyshun tIntu, ufoj cu-
nutu yuntun tIntu.
GumwunmI wuu chI ch gobef nu-
dof cu nu tu pIs IIupun yunu puj-
nIn tIntu.
JEREMIAS51
1179
Babi!oniata castigananpaj
rimashan
24
Chuy pIs Jud funu cunu, gumcunu
fIcuy cup tI quImI BubI Io nIu funu cu-
nu tugu uyItu cutI chI shuj Imun-
pIs SIontu fufu shunno. Nogu T
D chuyno n.

25
BubI Io nIu, IIIg chI coj jIfcu nmI
cuycun quI.
Chuyngu cuycun quI IIupun funu-
cu nutu chuc fu cu nutu IIIg-
chIsh puy quImI.
Cunungu gumpu contfuy quImI
cuyc.
QuIquI quI tu numI custI gu shuy quI.
CustI gush pmI cuch p fI mu shuy-
quI.
NIfcuf tIcfu chI shuy quI pusuypu
fupu shu jIfcu mun.
Nogu T
c/uyno ne.

2
Gumcho gotuy-gotuy cuycuj
fumI cu nu tugu
munumI pIpIs upun gu p chu
wusIn cu nutu pefgu nun puj.
Imuy cu mu pIs chun yuj IIumI
cucun quI puj.
Nogu T
c/uyno ne.

27
Nusyun cu nu cho bund fu cu nutu
uwIy BubI Io nIu mun pIII yuj
yuycu nun puj!
Tfom p tutu tucush puy quI
nusyun cu nu cho tIyuj cu nutu
ushuj puj cumu fI cu chIy!
BubI Io nIu mun pIII yuj uywu nun-
puj shuc y chIy
Afufut cho, MInI cho, Askenuz cho
cuycuj fuycu nutu!
PIII yu cho mundu nun puj juc cupI-
tuntu chufuy!
Muntdu uywuy cuj cu nutu guycuy
uypu IIu chpu cu cunu uywuy-
cuj tu n fuj.

28
Nusyun cu nutu cumu fI cu chIy
muguj yuycu nun puj.
Chuyno MedIu jutI yoj nusyun cho
cuj fuycu nu tu pIs cumu fI cu chIy
IIupun mund shej nIn cu nu tu wun
wuquIn pcu munduj nIn tIntu.
Chuyno muquIn cho cuycuj funu-
cu nu tu pIs IIupuntu cumu fI cu-
chIy.

29
T D Imun pIs fufu nun puj
nIshunno IIupuntu cumu c-
chIp tIn
cuy puchu pIs sIcsIc yush pun chuc-
chuy tumI guIIuy cun.
BubI Io nIu tu numI fIyupu munchu-
fIy puj chun yuj mun tIcfu fu-
chengu.

30
BubI Io nIu suId fu cu nugu munu-
numI pIII yuytu munun nu chu.
Pucu cu nu IIun ch numI pucuf puy-
cun.
CuII pun pIs munu numI cunnu chu.
WufmI n numI cufcuy cun.
SIud nIn cu nu mun pIs contfun cu-
numI juntuj puj yugu cuy c fI-
shu.
NIfcuf wusIn cu nu tu pIs fupuy c-
fu chI shu.

31
JucpIs-jucpIs gutI nuy IIunpu wIIIu-
coj cunu BubI Io nIupu fuynIn-
mun uywun
IIupun sIud nIn cu nutu juccu nunu
chufI cuf c fI shuntu wIIIu nun-
puj.

32
Runu psu cu nun muyu bdu cu-
nu ch pIs contfun cu nugu juntu-
shumI cufcuy cun.
Pucu cu nun puj cuj shogush juntu-
shu cujcu nu tu pIs cuu puy c fI-
shumI.
Chuufu suId fu cu nu pIs fIyupumI
munchu fIf cuy cun.
33
D nIn:
BubI Io nIugu cuycun fgutu fuf
cuwu IIu IIuch cu nun funmI.
Puycu nupgu cos chun chuyuy c-
mun numI.
34
Jefu su Iengu nIn:
JEREMIAS51
1180

Z
51.45 Isu. 48.20; Jef. 50.8.
BubI Io nIupu fuynIn Nubu co do-
no sofgu fuchIf-ushuf cuf mIcu-
cuf cu mu shu.
MIcuy nIy nuj Itu tu nmI cuchuy-
cu mu shu.
UItu cuf cu mu shu Iumuf cho tIyuj
munchu fIy puj jutun cu fuy
wuf cuy nmI.
Nogu cho cujtu puygu sucsu shu
munu shun cujIIu tumI, wuquIn-
tunu jItu fI shu.

35
Cunungu quIquIn BubI Io nIu pIs
qudu chun munu uIIItu nogutu
fufu mu shunno!
Nogu cho tIyuj cu nutu wuu-
chI shunno quIquIn cu nu tu pIs
wuu chI chun!
3
ChuymI T D nIn:
NogumI uIII uffIg Iu shuy quI.
ChuymI contfuy quI cu nu tugu
uyItu cutI chI shuj.
BubI Io nIu cho cuj muyu cu nu tu wun
push tuj yucun cu nu tu pIs ushuj-
pmI chuquI fu chI shuj.

37
Qudun gu puj pusuypu juchu shu.
Chuy chgu tIyungu jIfcu uIIgu cu-
nu IIunu.
P funu pIs munumI tIyun gu nu chu.
Chuufu juc-I nusyun funu cu nugu
uImI fush punmI munchu fengu.

38
BubI Io nIu cu nugu IIyun cunu
gupuf puj nmI gupuf pungu.
IIyun-muII wu cu nu n fmI uuIIuf-
cuy cungu.

39
FIyupu ucuy cho cuycu shun fumI
Nogu upuchI shuj fIyupu much-
chI cojtu.
Chuufu muchu c con gu puj.
Muchu c cuf nugu munumI
musyun gu p nu chu Imuno
cufcuy cu shun tu pIs.
ChuymI puycu nugu puu c con-
gu puj Imuy cu mu pIs mununu
fIcchu moj.
Nogu T
c/uyno ne.

40
NIfcuf numI uyshutu, cufnI cu-
nutu, ch bu cu nu tu pIs cumuI-
mun upushunno
wuu chej upushuj.
Babi!oniata binsinanpaj rimashan

41
IIupun nusyun pItu mus fejsI shu
munuy nI yoj BubI Io nIutu Imun-
shI contfun cunu chufI shu.
Chuyno cuycujtu fIcuy cuf juc-I
nusyun funu cu nugu fIyupu
uImI fush pun munchu fIn.

42
Contfun cu nugu BubI Io nIu mun
shumu shu Iumuf yucu IIoj shI-
cu fu moj nmI.
Wuyfu wun fuyfu cufcuf-fuyfu-
cuf cuf shumoj yucu ushuj puj
chupu cuf coj nmI juntu cuy c-
fI shu.

43
SIud nIn cu nu pIs fIcu cu shu
munchu fIy puj chun yujmI,
chuquI jIfcumI,
pIpIs munu tIyu nun, pIpIs munu
pufI nun.

44
BubI Io nIupu dIos nIn BeItu custI-
gu shmI.
IIupun mIcu shun cu nu tu pIs gumI-
tu chI mu shmI.
Chuufu muygun nusyun pIs munu-
numI musgu puymun uywun-
gu p nu chu.
NI BubI Io nIupu pefgun cu nu pIs
IchI fuy cgu munumI qudun-
gu chu!

45
Acfu sh funu cunu chuy pItu IIoj-
shI cuy.
Cuwuytu munuj cgu cudu-nuy-
quI guesh pI cuy,
fIyupu fubyuf nInu futu fejno
ushu fI n puj cuycuj pItu.
Z

4
Amu munchu fIy chu nI IIuquI-
cuy pIs chu Intfu nusyunpu
wIIIupu cuptIn.
Cudu wutumI wIIIupugu jucno-
jucno cungu.
JEREMIAS51
1181

[
51.48 Apoc. 18.20.
\
51.49 Apoc. 18.24.
Chuy wIIIupugu cungu wuu chI-
nu cuy puj,
juc sIudpu munduj nIn wun juc
sIudpu munduj nIn cunu pIII yu-
nun puj.

47
Chuy nmI chuyu mon gu puj BubI-
Io nIu cho cuycuj duIu cu nutu
ushuj puj IIIg chI n puj cuycuj
junuj.
Chuy fmI nusyun Intfu penguy-
cho fIcu congu.
Wuu shu cu nu pIs IIupun sIud nIn-
cu nu chmI mush tuf pungu.

48
BubI Io nIu nusyuntu IIIg chI nun-
puj nofte cuj-IpItu shumup tIn
syIu wun uIIpu pIs, IIupun Imu-
uycu pIs cushI con gumI.
[
Nogu T
c/uyno ne.

49
IsfueI cu nutu wuu chI shun pItu,
chuyno wuquIn nusyun funu cu-
nu tu pIs wuu chI shun pI tumI
BubI Io nIu cho tIyuf cuy cuj cu nugu
ushu cungu.
\
Babi!oniacho tiyaycaj 3ud
runacunaman wi!!acachishan

50
Wuu chI nu cuy pItu guesh pIf
uywu coj cujcu nugu
munu IchIypu guesh pIf uywu cuy.
Muy cufu cho cuycush puy quI pIs
nogu T D
yufp muy.
Jefu su Ien tu pIs umu gonguy cuy-
chu.

51
Gumcu nugu nIycun quI:
Guyu p mup tIn chmI fIyupu
pengu cun chI.
T D fIspI tdu
TempIun mun
juc-I funu cunu yuycu shun pI tumI
pengu cuy wun cfun ch cu nu tu pIs
chupu cu shu cuycun chI.

52
Juc junujmI Ichungu BubI Io nIu cho
cuycuj duIu cu nutu IIIg chI-
shuj.
Chuufu muIu bfu cu shu cuycuj cu-
nugu nusyun Int fu cho nunuy-
wun gupuf pun gu puj.

53
BubI Io nIu funu cunu syIu cumu
wIchup tIn pIs
chupu cunu pefgu cu nutu uItutu
pefgu cuf cup tIn pIs
Nogugu contfun cu nutu
cuchushmI yuycuy cuf ushuj-
puj IIIg chI nun puj.
Nogu T
c/uyno ne.
Babi!onia i!!gchisha
cananpaj rimashan

54
BubI Io nIugu ushu cujmI-uywun.
ChuymI BubI Io nIu pItu-puchu
wIyu cuy c mun nunuy wun
gupuf pu shun.

55
BubI Io nIu cho tIyuj funu cu nu tugu
Nogu Tuytu DIosmI ushuj puj
IIIguy c ch.
IIupun gupuf puy cuj tu pIs ushuj-
pmI IIIguy c ch.
Gochu pItu wuyfu wun yucu
shumoj gupu fuj n fmI
contfun cu nugu fIyupu gupuf push-
pun puycu nu mun yugu cuy c-
fIn.

5
BubI Io nIutu IIIg chej uywuy c-
mun numI.
PIII yuj suId fun cu nu tumI pfsu
chufengu.
PIII yu nun puj cuycuj Ichun cu-
nu tu pIs ushuj pmI puquIf g-
fengu.
Nogu T D cudu-nun-
tumI Imun pIs fufu shunmun-
tupu cutI chI shuj.

57
BubI Io nIu cu nupu munduj nIn cu-
nutu,
musyu coj nIn cu nutu, sIudpu
munduj nIn cu nutu,
wuquIn munduj cu nutu, suId fun-
cu nu tu pIs fubyu shu uptu fuy cu-
sh cpu wunmI much chI shuj.
JEREMIAS51
1182

]
51.3~4 Apoc. 18.21.
D
52.4 Eze. 24.2.
E
52.7 Eze. 33.21.
Chuyno muchu shu IIumI puu c-
congu.
Puuy cofgu Imuy pIs munumI
fIcchun gu nu chu.
58
BubI Io nIu sIudpu Intfu
cuntunpu unchu pefgun
cuycuj tu pIs
ushuj pmI juchu fu chengu.
Jutun puncun cu nu tu pIs IIupun-
tumI fupu fu chengu.
IIupun nusyun funu cunu ufuf
ucu shun pIs yungu IIumI
cungu.
Chuy-jInu utIcuf ufushun tu pIs
nInumI fupuf ushu cuf congu.
3eremas isquirbishanta
Babi!oniaman apashan
59
Sedequus Judpu fuynIn chuscu
wutunu cuycup tIn pfoftu Jefe mIusgu
upuchI cu fun NefIuspu wumfun
SefuIustu. Sefuus cufun MuusIuspu
wIII cun. Ruy Sedequus BubI Io nIu-
mun uywup tIn SefuIusgu uyw shI fun
fuy puchu cup tIn IIupuntu cumu fI p-
nun puj.
0
BubI Io nIu nusyuntu custgu
Imuno chuyu nun puj cushun tu pIs
Jefe mIusgu juc fIIu mun IsquIf bI fun.
Chuy IsquIf bI shungu cuycu fun BubI-
Io nIu puj ImunmI cuycho IsquIf bI fuy-
cun, chuyno.
1
Jefe mIusgu SefuIustu
nIfun: BubI Io nIu mun chuyuy cush puy-
quI cuy upuy c chI sh fIIutu IIguIy-
tugu umu gongun quI chu.
2
IIguIf cuf
nInquI: T D gummI nIsh-
cun quI cuy puftItu IIIg chI nuy quI puj.
Chuufu mununu tIyun gu nu chu funu
nI unImuI pIs. Cuy puchugu Imuy cu mu-
pIs chun yuj numI cungu nIf.
3
NIfcuf
cuy IIguI shuy quI fIIu tugu fumI mun
wutuf cuf Euffu tes muyu mun jItuf pun-
quI.
4
JItuf puf nInquI: Cuy jItuf pu-
sh fIIu tuII pu cuj nmI BubI Io nIu pIs
IIIgungu. NIfcuf Tuytu DIos custI-
gu nun puj cuycu shun pI tugu munumI
yupuy Imuy pIs cushun munno cuten gu-
nu chu nIf.
]
Cuycu mu IIumI cuycun Jefemus
fImu shun cu nugu.
Sedequas ray cashan
(2Rey. 24.1S20, 2Crn. S6.1116)
52

1
Ruy cuytu guIIuy cu shun fu
Sede quIusgu Ishcuy chuncu
juc (21) wutu yoj cuycu fun. Jefu su Ien-
cho fuy cufun chuncu juc (11) wutu.
Mumunpu jutIn cufun Humu tuI. Puygu
cufun IIbnu funu Jefe mIuspu wumfun.
2
Sede quIusgu T D munu
wIyu cuf munu uIIItu fufu fun. IIupun
fufu shun cunu cufun JoucIm fufu-
shunno.
3
Chuy pI tumI T D
fIyupu fubyu fun Jefu su Ien p wun Jud
funu cu nu puj. Nuupun pI tu pIs juc-
Imunnu jItu fI fun.
(2Rey. 24.2025.7, Jer. S9.17)
Chuy pI tunu Sede quIusgu BubI Io-
nIupu fuynInpu contfun jutu fI fun.
4
Sedequus Isgun wutu Isgun quIIIu
chuncu junuj nInnu fuy cuycup tIn fuy
Nubu co do no sofgu IIupun suId fun cu-
nu wun Jefu su Ien mun uywuf chuyu-
fun.
D
Jefu su Ienpu chIm pun mun puchu-
cu fun. Intfu cuffuI wujtunpu uIIputu
gotu fun sIud fufI mun yuycu nun puj.
5
SIudtu cufu Iuf puy cu fun Sedequus
chuncu juc (11) wutu fuy cunun cumu.
Chuy wutu cho chuscu quIIIu mun

Isgun junuj guIIuf coj cho sIud cho
fIyupunu yufguy cufun. Runu cunu
mIcu nun puj ImupIs munu cufun nu-
chu.
7
Chuufu funu cu nugu sIudpu
cuffuI nIntu uchcu fIy c fI fun.
E
BubI-
Io nIu suId fu cunu tpuf cuy cup tIn pIs
fuywun sIud cho cufcuy cuj suId fu cu-
nugu chucuypu guesh pIf uywu cu fun.
Ishcuy pefgu cuycu shun chuu pInpu
IIoj shI fun. Ruypu weftun mun nnI
uywujpu guesh pIf uywu cu fun Jofdn
JEREMIAS51 , 52
1183

F
52.4~11 Eze. 12.813; 17.1820.
G
52.13 1Rey. 9.8.
H
52.15~1 Eze. 12.1416; 17.21.
I
52.17~23 1Rey. 7.1547.
guech wu mun nnI uywu fujpu.
8
BubI-
Io nIu suId fu cu nugu Sede quIustu gutIf
uywuf JefIc pumpu cho tufI pu fun.
Chuufu Sede quIuspu suId fun cu-
nugu jupu IIun tunu cuchuy cuf mush-
tuypu-mush tuf guesh pIf uywu cu fun.
9
BubI Io nIu suId fu cu nugu fuytu pfsu
chufIf cuf BubI Io nIupu fuynIn mun
upufun. Nubu co do no sof numI cuycu fun
Humut puftI RIbIu mufcu cho. Chuufu
fuygu Sede quIustu Imuno fufu nun-
p pIs nIfun.
10
QuIquIn Sedequus
fIcuy cup tIn wumfun cu nutu y Jud cho
cuj fIspI tdu funu cu nu tu pIs cuchuypu
wuu chI chI fun.
11
QuIquIn Sede quIus-
pu tunu uwIntu jofgu chI fun. NIfcuf
cudI nu wun wutuf cu chIf BubI Io nIu mun
pfsu upuchI fun.
F
Chuy ch numI wuu-
nun cumu pfsu cufun.
Temp!uta juchuchishan
(2Rey. 25.S17,
2Crn. S6.1721, Jer. S9.S10)
12
chuncu Isgun (19) wutu pIchgu quIIIun-
mun uywuj cho chuncu junuj nInnu fuy
cuycup tIn Jefu su Ien mun chuyu fun
Nubu zu fu dn. Puygu cufun fuypu mus
munduj suId fun, chuyno puIu syu-
cho cuj suId fu cu nu pu pIs munduj nIn.
13
Chuyuy cuf fupuy cu chI fun TempIutu,
puIu syutu,
G
sIud cho cuycuj wusI-
cu nutu, mus fIspI tdu funu cu nupu
wusIn cu nu tu pIs.
14
Yun'guy cuj BubI Io nIu
suId fu cu nugu Jefu su Ienpu cuffuI-
nIn cu nutu ushuj puj juchuf g fu chI fun.
15
NIfcuf Nubu zu fu dungu BubI Io nIu mun
pfsu upufun Jefu su Ien cho quduj cu-
nutu, BubI Io nIupu fuynIn mun gueIII coj-
cu nu tu pIs, Imu fufuytu yuchuj cu nu tu-
pIs.
1
JInun chgu cuchuy cu fun pobfIn-
nIn cu nu IIu tunu chuc fu cu nutu ufuy c-
nun puj, bus cu nutu ufyuy c nun puj.
H
17
BubI Io nIu suId fu cu nugu TempIu-
cho funsI pItu cuycuj cu nutu ushuj puj
puquIf ushu fun: pIIun cu cu nutu, Imutu-
pIs jumu chI nun puj cuycuj cu nutu, yucu
chufu cunu jutun cu fuy puyIutu. NIfcofgu
IIupun funsItu BubI Io nIu mun upucu fun.
18
Chuyno upucu fun uchpu jofgu cu nutu,
pIu cu nutu, uchquIpu IIIptu jofgu nun
tucshu uIIc tI cu nutu, tusun cu nutu,
wIsh IIu cu nutu, Imu-uycu pIs TempIu-
cho cuycuj cu nu tugu ushuj puj.
19
Munduj
comun dun tIgu upucu fun gofI pI tu wun
gueIIuy pItu ImupIs cujcu nutu: InsInsu
fupu chI cu nutu, pucu cu nutu, cpu cu nutu,
muncu cu nutu, cundI I fu cu nutu, tusun-
cu nutu.
20
Ishcuy pIIuncu IchI fujtu, jutun-
cu fuy yucu chufu cunu puyIutu, funsI pItu
chuncu Ishcuy (12) tuncu fuj tfu cu nutu,
Imutu pIs TempIu cho jumu chI nun puj fuy
SuIomn funsI pItu fufu chI shun cu nutu
upucu shungu uypu IIumI cufun. Psuy-
tu pIs munumI utIpu fun chu.
21
PIIun cu-
cu nugu cudu-nun cufun pusuj metfu
Iufgu, fucuy nInnu Int fun tumu fgu
pIchgu metfu medyunno. Chuy pIIun-
cu cu nupu chuu pengu uchcumI cufun.
Chuy pIIun cupu fuctuy nIn cufun gunchIs
sent me tfu.
22
Puntun cho fInfIntu-nIfuj
fufu shu cuyuy IIu puj cuycu fun funsI pItu.
Ishcuy metfu pItu musmI cufun. Junun-
punu Intfu cuntunpu tumu fej cuycu fun
funsI pItu mIIu-nIfuj uwushu. MIIu pItu
wufcu f nun pnu funsI pItu fftu-nIfuj cu-
nutu fufuf cuf chufu pu shu cufun. Ishcun
pIIuncu cufun chuy-nIfuj IIu.
23
RInfIn cho
cuycuj fjus nIn cu nu cho wufcuf puy cu fun
cudu-nun pu cho puchuc (100) gfunudu-
nIfuj cunu. AIuyfI fIcu cujnu cuycu fun
Isgun chuncu sojtu (96) gfunudu-nIfuj-
cunu.
I
3ud runacunata prsu apashan
(2Rey. 25.1S21)
24
Comun dun tIgu pfsu chufI fun
munduj cfu SefuIustu, guepun mun
cfu Sofo nIustu, TempIu puncutu
tpuj cu nu tu pIs quIm sujtu.
25
ChufI fun
JEREMIAS52
1184
fpu-fpu suId fu cu nupu munduj-
nIntu, fuypu sIfbej nIn funu cu nutu
gunchIstu, suftI ydu chufej munduj
suId futu, mus fIspI tdu funu cu nu-
tu pIs sojtu chun cutu (60).
2
Nubu zu-
fu dungu chuy cu nutu pfsu upufun
BubI Io nIupu fuynIn Humut puftI RIbIu
mufcu cho cuycu shun mun.
27
Chuy-
chnu BubI Io nIupu fuynengu chuyu chI-
shun funu cu nutu wuu chI chI fun.
Chuy nmI Jud funu cu nu tugu
nusyun nIn pItu juc-Imun pfsu
upufun.
28
Nubu co do no sof pfsu
upuchI shun funu cu nugu cufun
cuynmI: GunchIs wutunu fuy cuycu-
shun cho Jud funu cu nutu pfsu
upufun quImsu wufungu Ishcuy
chuncu quIm sun (3,023) funu cu nutu.
29
Chuncu pusuj nIn (18) wutunu fuy
cuycu shun cho Jefu su Ien pItu pfsu
upuchI fun pusuj puchuc quImsu
chuncu Ishcuy nIn (832) funu cu-
nutu.
30
Ishcuy chuncu quIm sun (23)
wutunu fuy cuycup tIn Nubu zu fu dn
pfsu upufun gunchIs puchuc chuscu
chuncu pIch gun (745) Jud funu cu-
nutu. Chuufu IIupungu juc-Imun pfsu
upushun cufun chuscu wufungu sojtu
Babi!oniacho carsi!pita
3oaquinta jorgushan
(2Rey. 25.27S0)
31
Judpu fuynIn Jouqun jutI-
yojtu BubI Io nIu mun pfsu upushun
quImsu chuncu gunchIs (37) wutu-
tunu ushuy cup tIn chuncu Ishcuy (12)
quIIIu Ishcuy chuncu gunchIs (27)
junuj nIn cho BubI Io nIu cho fuy cuytu
guIIuy cu fun EvII-mefo duc jutI yojnu.
Puygu JouquIntu cuyu pu fun. ChuymI
cufsII pItu jofgu chI fun.
32
JouquIn tugu
uIII fIcush pun BubI Io nIu cho puywun
cuycuj fuycu nupu munduj nIn cunun-
puj chufu fun.
33
Chuufu JouquIngu
cufsII cho jutI fu shun fpuntu fucu cu-
fun. Cuwu shun cu mugu fuywun IwuInu
mIcu fun.
34
JouquIn tugu cuwu shun-
cumu BubI Io nIupu fuynInmI IIstu cho
uywu fun.
JEREMIAS52
1185
Rimir caj !!aquicuy
1
le[

1
Ay Jefu su Ien, uupu tugu
uypu IIu funumI chuy cho tIyu-
fun.
Cunungu Imuno chun yuj shI fIcu-
cu shu.
Nuupu tugu sumuj fejsI shu
sIudmI cufun.
Cunungu bIydu wufmI nmI
cuycun.
Achcu sIud cu nupu fuynun nmI
cufun.
Cunungu quIquIn numI chuy
nusyun cu nupu uywuy nIn
cuycun.
Bet

2
Chucuy cunu fIyupu IIuquI cush pun
Icchu shun yujmI wuguy cun.
Cfun cu nu pu pIs yucu n fmI
weguIn jutuy cun.
CuymI nIf gutI fuj cu nugu
munumI muygu IIun pIs cunchu
shogu nun puj.
D
IIupun yunu sun cunu tIcfu pufmI
chIquI cuf c fI shu.
E
Gulmel

3
Jud funu cu nu tugu juc-ImunmI
pfsu upushu.
Chuy ch numI susu ufuy cu nu cho
ufuchIf, fIyupu ucuf cuy c-
chIn.
Nuuputu puycu nugu IIupunpu
munduj nInmI cufun.
Cunungu munu numI jumuy tu pIs
tufI chIn nu chu.
GutI cu chuj cu nugu chufIy cufmI
IIuquI cu chIf fIyupu ucuf cuy c-
chIn.
Lamentaciones
NucuycufpIs sguIf Tuytu DIosmun yfucuycushwunfchu?
ImutupIs munu fImucuyIIupuchu ucucushun? NucuycushunchI fu muychtuj DIos cuycun?
Pitaj isquir bi ran? Runu cunu yufpun Iumen tu cIo nes IIbfutu Jefemus IsquIf bI shun tumI.
Iumen tu cIo nes nInun cuycun IIuquI cuf utushun nInunmI.
Imataj caycan cay !ibru cho? Iumen tu cIo nes IIbfu chgu cuycun pIchgu cup tu IumI. Chuytu
IsquIf bI fun wutu 586 u.C. Jefu su Ien juchu chI shu cushun pItu y ushu cu shun pI tumI. Cuy cup-
tu Iu cu nu cho fIyupumI IIuquI cuy cun Jefu su Ien juchu shun pItu, chuy cho tIyuj funu cunu juc-I
nusyun mun pfsu uywu shun pItu. Chuy n pIs yufpu chu cuy cun chuy custgu chuyu shun puycu-
nutu mef sI shuntu u munu mef sI shun tu pIs. Yufpu chu cuy cun shumoj wutu cu nu cho Imun pIs
cunun puj cushuntu.
Cuy IIbfu tugu pusuypu IIuquI shumI IsquIf bI fun. Chuy pIs cudu fIu guIIu fej cho hebfeo
fImuypu Ietfun cu nutu sumuj cumu c chIypu chufu shu. PIch gun cup tu Iu chmI chuyno cumu c-
chI shu. Hebfeo fImuy chgu Ishcuy chuncu Ishcuy nIn (22) Ietfu cu numI cuycun. Y cuy IIbfu cho
cudu cup tuIo cuycun 22, 22, 66, 22, 22 befs cu Iu cunu. QuImsu cuj cup tu Iogu Ishcuy chuncu
Ishcuy nIn (22) puftImI cuycun. Ichungu cudu puftI cuycun quImsu befs cu Iu yoj. Y chuy quIm-
sun befs cu Iu numI juc custu Ietfu IIu wun guIIu fIy cun. ChuymI quImsu cuj cup tu Iogu cuycun
sojtu chuncu sojtun wun (66) befs cuIu.
Cuy IIbfutu IsquIf bgu feco n sIy cunmI quIquIn cu nupu juchun pItu custgu chuyu shuntu.
Ichungu cust gu mun chuyuf fIyupu ucu shu. Contfun cunu yuycuf IIupuntu ushuy cu fun. Runu-
cu nu tunu ucu chIypu wuu chI fun (2.2022).

D
1.1~2 SuI. 69.20; Jef. 9.1719; 13.17.
E
1.2 Jef. 30.13, 14.
1186

F
1.4 Isu. 3.26; Jef. 14.2.
G
1.8 Eze. 16.3537.
H
1.10 2Rey. 24.13; 25.1317.
dlet

4
SIn Imu mun uywuj cumI nu-
cu nugu fIyupu IIuquI cuy puj
chun yujmI fIcu cu shu.
FIstu cu nu mun pIs munu numI pIpIs
shumun nu chu.
SIud mun yuycunu puncu pIs
pusuypu chun yujmI cuycun.
SIud chgu cfu cu nu IIumI
wuguy cun.
JIpush cu nu pIs fIyupu IIuquI cuf-
cuy cun.
QuIquIn sIud pIs fIyupumI IIuquI-
cuy cun.
F
He

5
ChIquej cu nu numI munuy nIn cho
chufu fuy cun.
Contfun cu nugu mus uIII mun numI
chuyu shu.
Jefu su Ien cu nu tugu uchcu juchutu
fufu shun pI tumI T D
ucuy c chIn.
Wumfun cu nu tu pIs chIquej cu numI
pfsu upushu.
Vuv

Jefu su Ienpugu IIIgu shumI cuyuy-

IIu puj cuynIn pIs.
Munduj nIn cu nu pIs, IIuy chu
guewutu ushej nmI pufIf cuy-
cun.
BuIuf nIn pIs munu cuptInmI
chuquIn tu pIs gufchuyIIupu
uywuf cuy cun gutI cu chuj cu-
nupu uupuntu.
Zuyin

7
Jefu su Iengu yufp fIn jupu IIun,
IIuquI shu qudu shuntu.
Yufp fIn Imu-uycu tu pIs fIyupu
uypu IIutu chufu shuntu.
Yufp fIn chIquej cu nupu munuy-
nIn mun chuyu shuntu,
chuy fu pIpIs munu yunu pu-
shuntu.
ChIquej cunu chuytu fIcush pun
usIpu fun
munu uIII mun chuyu shun pItu.
Jet

8
Jefu su Iengu fIyupumI juchutu
fufu shu.
Chuy n pumI p-muypIs munu cuj-
mun chufu shu.
Nuuputu fIspI tuj cunu, cunungu
munu cuj munmI chufuf cuy cun
dIsI gfu syu mun chuyu shuntu
fIcush pun.
Chuy pI tumI puygu wuguy cun.
Pengu cuy IIu wunmI tIcfu cuf cu shu.
G
Tet

9
Juchutu fufush punmI fpun tu pIs
gunfu chI shu cuycun.
MunumI yufpu chu cu fun chu
Imumun chuyu nun puj cushun-
tu pIs.
Munu fIguIy pmI munu uIII mun
chuyu shu.
PIpIs munumI cunchu cuyu puf
shogu nun puj.
T D, fIc fu muy ufI
fIyupu IIuquI cuy cu shtu.
ChIquI muj cu nu numI uIII mun
chuyu shu.
YoJ

10
Jefu su Ienpu Imu-uycun tu pIs
chIquej cu numI upucu shu.
H
SIud cho tIyuj cu nugu fIcu shumI
DIostu munu fIspI tuj cunu cuII puy-
cuf TempIu mun yuycojtu.
Tuytu DIos, gumgu chuy funu cu-
nu puj nIfuy quI TempIuy quI-
mun munu yuycu nun pmI.
Cu[

11
Jefu su Ien cho tIyuj funu cu nugu
IIupunmI wuguf cuy cun.
MIcuytu ushIfmI pufIf cuy cun.
MIcuf cuwu nun pmI mIcuy wun
fucuy c fI shu Imu-uycun tu pIs.
Puycu nugu wugush pun T
D fuwu cuy cun:
Munu uIII mun chuyu shu cuycuj-
tugu fIc fu muy.
DIsI gfu syu mun chuyu shu cuycujtu
IAMENTACIONES1
1187

I
1.15 Isu. 63.3; JoeI 3.13; Apoc. 14.20; 19.15.
J
1.20 Jef. 4.19; 9.21.
LdmeJ

12
Jefu su Ien sIud numI nIn:
Gumcunu, cumI nunpu pufej cunu,
IchIy c fIy sumuj yufpu chu cu nuy-
quI puj.
PIIIugu ucuy cun chu fuj nogu
fIyupu ucuy cu shno?
T D fubyu cuf cush pun
cumu c chI shu cuyno ucu n puj.
Mem

13
PuymI junuj pItu-puchu nInutu
cuchu mu shu tuII cumu fupu-
fu m nun puj.
PufI n mun chuputu chufu p mu shu.
ChuymI guepu mun cutI chI mu shu.
Jupu II tumI cuchuy cu mu shu.
Cunungu ucuy IIu chmI cuyc.
Nun

14
Juch cu nugu ygu nmI Iusuy c-
mun.
QuIquIn Tuytu DIosmI wutuf cu-
mu shu.
CuII p pIs ushu cuy cun numI.
Tuytu DIosgu cuchuy cu mu shu
IchI puytu munu puydI sh funu cu-
nupu munuy nIn munmI.
Sdmej

15
Tuytu DIosgu yugu fu chI shu
wush muj jInyu funu cu nutu.
PuymI cuchu mu shu mugu m nun-
puj jpu suId fu cu nu tunu,
puycunu nogupu jInyu suId f cu-
nutu wuu chI nun puj.
Tuytu DIosgu IIupI fu mu shu juc funu
bnu puj bustu gupchI fI shun nmI.
I
Ayin

1
Chuy pI tumI fIyupu wuguyc.
Nuw ch pIs weguI IIumI juntu shu
cuycun.
Nogutu shogu mgu munumI pIpIs
cunchu.
MunumI cunchu yunu p m nun p pIs.
Wumf cu nu tugu ushuj pmI IIIg-
chI shu.
ChIquI muj cu numI bInsIy cu mush-
pun wuu chI shu.
Pe

17
SIongu muquIn tu pIs choj pucuf-
fmI muu cuy cun.
Ichungu munumI pIpIs cunchu
shogu nun puj.
T D cumu c chI shu
chIquej cunu Jucobtu cufu Iu-
puy c fI nun puj.
ChIquej cu nupgu Jefu su Ien
cuycun munu sIfbejmI.
TsuJe

18
Jefu su Ien nIn: T D
fusun cujtumI fufu shu
puy nImu shuntu munu wIyu cu-
sh pItu.
Mufcu cunu wIyumuy-IIupu.
RIcumuy-IIupu Imuno nun chI-
cuy cuj tu pIs.
Nogu pI tugu msu cu nutu jIpush cu-
nu tu pIs pfsumI upucu shu.
Oo[

19
Yunus cuj nusyun cu nu tumI
yunu p m nun puj fuwu cuf.
NIsh puycu nugu tIcfu pu mu-
shumI.
Cfu cunu, uuquIn cunu jInun
sIud IIu cho wuu shu
cuwu nun puj mIcuytu ushIf pufIf-
cuy cu shun cho.
Res/

20
T D, fIyupu IIuquI cuy cu-
shtu fIc fu muy ufI.
Shon g pIs fIyupumI tIc-tIcyuy-
cun.
Pusuypu munu wIyu coj cushtu
yufp fIp tgu
shon g pIs fIyupumI nunu cuy cun.
Juwu chgu wumf cu nu tumI
subII wun wuuy c chIn.
Cuy fufI ch pIs wuuygu
cuycunmI.
J
S/in

21
Runu cu nugu wIyuy cunmI IIuquI-
cuf wuguy cu shtu.
Ichungu shogu m nun puj munumI
pIpIs cunchu.
IAMENTACIONES1
1188

K
2. Isu. 1.13.
L
2.7 Eze. 24.21.
IIupun chIquI muj cu numI musyuy-
cun munu uIII cho cuycu shtu.
Puycu numI cushI cuf cuy cun gum
chuyno custI gu mu shuy quI pItu.
Tuytu DIos, nogutu custI guy c-
mu shuy quIno puycu nu tu pIs
custI guynu ufI.
Tuv

22
Puycunu munu uIIItu fufu shun-
cu nu tu pIs
IIupuntu fIcuy cuy ufI.
Juchutu fufu shun cu nu pI tugu
custI guy cuy
nogutu custI gu mu shuy quIno.
AII pu numI wuguyc.
Shon g pIs nunuy cunmI.
Ishcay caj !!aquicuy
2
le[

1
Tuytu DIosgu fIyupumI fubyu-
cuf cu shu cushu.
ChuymI cuyuy IIu puj SIon tu pIs
yunu muypu chupu cuf cu fun.
SyIu pI tumI IIIgu fu chI mu shu IsfueI-
cho mus cuyuy IIu puj cuj sIud tugu.
Rubyu shu cuycu shun fugu
munumI yufp fI shu chu chuquIn
IIuch cu f nun TempIu tu pIs.
Bet

2
Tuytu DIosgu munumI nI jucnuy IIu tu-
pIs cuchuy cu shu chu IchI fuy cujtu
Jucob fumIII yupu wusIn cu nu tugu.
Rubyu shu cuycu shun fu IIIgu fu-
chI fun Judpu sumuj cufu Iu-
shu cuycuj sIud nIn cu nu tu pIs.
Munduj cu nu tu pIs munu cuj mun
chufu shu.
WuquIn mund shej cu nu tu pIs
Gulmel

3
FIyupu fubyu cuf cofgu IsfueI
munuy nI yoj cuycujtu
juc muquI IIu chmI IIIgu fu chI shu.
ChIquI muj nIn ch wun pIII yuy cu-
shu pIs puygu munu numI yunu-
p mush cun ch chu.
IsfueI chgu nInu tumI futuf cu chI-
shu.
Chuy nInumI tufI shun cujtu
IIupuntu fupuf ushuy cun.
dlet

4
Tuytu DIosgu chIquI muj nIn ch n pIs
cuII puy cufmI Ichutu chutu shu
jItu nun puj.
Cuyuy IIu puj uIII cujcu nu tugu
contfun ch nmI ushuj puj IIIgu-
fu chI shu.
Rubyu shungu cushu nInu nmI.
Chuyno fubyufmI ushu fu mush-
cun chI.
He

5
Tuytu DIosgu chIquI muj nIn ch-
nmI fufu mush cun chI:
IsfueI tugu ushuj pmI IIIgu fu chI shu.
PuIu syu cu nu tu pIs ushuj pmI
juchu fu chI shu.
Sumuj cufu Iu shu sIud nIn cu nu tu-
pIs juchu chI shu.
Judpu cuyuy IIu puj sIud nIn mungu
jununmun-junun mun IIuquI cuy-
IIu tumI chuyuy c chIn.
Vuv

Chuc IIutu ushu fej nmI T

D TempIuntu ushu fI shu.
fIstucunutu, sbudu jumuy junuj-
cu nu tu pIs SIon cho gonguy c fI-
nun pnu.
K
FIyupu fubyu cuf cush punmI
cumu c chI shu fuypIs nI cfu-
pIs mununu cunun puj.
Zuyin

7
Tuytu DIosgu TempIuntu munumI
fIcuy tu pIs munun nu chu.
AItuf nIn tu pIs munu cuj mun numI
chufu shu.
L
ChIquej cu nupu munuy nIn munmI
cuchuy cu shu sIudtu cufu Iu fuj
pefgu cu nu tu pIs.
NIfcuf T D TempIun-
chgu fIstucho cuycuj-jInu fuj
tuIIuypu-tuIIuf gupuf puy cun.
IAMENTACIONES1 , 2
1189

M
2.7~9 SuI. 74.39; Eze. 7.26.
N
2.14 Jef. 5.31; 23.2527; Eze. 13.10.
Jet

8
QuIquIn T D cumu-
c chI shu cuyuy IIu puj SIn
sIudtu cufu Iu fuy cuj pefgun
juchu chI shu cunun p pIs.
PuymI cumu c chI shu Imuno IIIg-
chI nun p pIs.
Munu cuyu puy pumI ushuj puj
IIIg chI shu.
Pefgun cu nutu puymI juchu chI-
shu.
Cunungu muntuy-muntuy IIu numI
gotuf puy cun.
Tet

9
SIudpugu munu numI cunnu chu
puncun cunu, nI funcun cu nu pIs.
PuquIf-ushu shumI Intfu pumpu-
cho mush tu fuy cun.
Ruytu pIs gobef nu dof cu nu tu-
pIs juc-I nusyun cu nu munmI
upucu shu.
T D IuynIn pIs munumI
cunnu chu.
Pfof tu cu nu tu pIs Tuytu DIosgu
munu numI musyu chIn nu chu.
M
YoJ

10
Cuyuy IIu puj SIn sIud cho cuj
fIspI tdu uuquIn cu nu pIs upIIu-
IIumI pumpu cho jumuf puy cun.
IIuquI cufmI umun cu nu mun
uIIputu wIu cuf cuy cun, guchgu
fpu cu nutu jutI cuf cuy cun.
Jefu su Ien jIpush cu nugu penguy-
tucush punmI uysuf puy cun.
Cu[

11
Wuguy cup tI IImI uw pIs chucuy-
cunnu.
Muyupt pch pIs fuchI c coj n-
fuj cuycun.
Mufcu-mus cunu tIyu shun sIud
IIIgu shutu fIcushc.
Chuchuy cuj wumfu cu nu pIs cIII-
cu nu cho yufguy pItu wuuy cuj-
tumI fIcushc.
ChuymI buIuf n pIs mununu
cunnu chu.
LdmeJ

12
PIshI wumfu cu numI mumuntu
nIfcuy cu fun:
FIyu pumI yufguyc mumu.
Chuyno nIfcuf sIudpu cIIIn cu-
nu cho wuoj.
Mumunpu meII guy nIn cu nu cho
wuu c coj.
Mem

13
Cuyuy IIu puj Jefu su Ien, Imumun-
fuj o Imuwun fuj gumtu tIncu-
ch mun?
Cuyuy IIu puj SIn sIud, gumtu
Imumun tIncu chIy pu fuj wIIIu-
p mun shogu n puj?
Gumtugu fIyupumI munu uIII cunu
chuyu shu fuy quI.
Cunungu pIfuj uIIchu c chI shun-
quI mun?
Nun

14
Pfof tuy quI cunu wIIIu shu shuy quegu
munumI fusun pu chu cufun.
Juchu yoj cushuy quItu puycu nugu
munumI wIIIu shu fuy quI chu.
WIIIu shup tI quegu cunun munumI
pfsu uywun quI mun chu cufun.
IIutuntu wIIIu p shush puy quImI
gumcu nu tugu fIguI chI shu fuy quI.
N
Sdmej

15
NnInpu psuj cu nugu
cushI p shush puy quI muquIn tu pIs
mucshun fuj.
Munu cuj mun chufu shush puy quI
umun tu pIs uwIn fuj.
Jefu su Ien, gumpgu cuynmI nIn:
Tuguy chI cuycun Intfu mundu-
cho cuj sIud cu nu pItu
mus cuyuy IIu puj nIshun sIud? nIf.
Pe

1
IIupun chIquI shoj cu numI
wushuy quItu pufIun.
WIch yu cu chush pun, jumuf p-
shush puy quI cuyno nIn:
Ushuj pmI IIIg chIsh cun chI.
Chuyno cunun tumI munu fun ch pIs.
Cunungu munu chu fIcun chI? nIf.
IAMENTACIONES2
1190

O
2.17 1Rey. 9.69.
P
2.20 Deut. 28.53; 2Rey. 6.2829; Jef. 19.9.
Q
2.22 SuI. 31.13;
Jef. 20.3, 10; 46.5; 49.29.
R
3.2 Job 19.8.
S
3.3 Job 7.1619; SuI. 88.7, 1516.
T
3.4 Job 7.5;
30.30.
U
3.5 Job 19.12.
V
3. SuI. 88.56; 143.3.
W
3.7, 9 Job 3.23; 19.8.
Ayin

17
T D yufpu shun cu nutu
IIupun tumI cumu c chI shu.
Imuno cunuy quI p pIs nIshun tugu
cumII shumI.
Munu cuyu puy pumI IIIg chI shu fuy-
quI uupu tunu yufpu shunno.
O
ChIquI shoj cunu usIp shu nuy quI-
pmI cumu c chI shu.
Contfuy quI cunu fIyupu munuy nI-
yoj cunun pmI cumu c chI shu.
TsuJe

18
Cuyuy IIu puj SIn, Tuytu DIos
yunu p shu nuy quI puj muu cuy.
Chucuypu junuj pu pIs weguI quegu
yucu n fuj uywuypu uywu chun.
Munu chuwuypu wuguy.
Oo[

19
Chucuy cu nu pu pIs jutuf cuf wufuy-
wufuy gupu fuy.
IIupun IIuquI cuy cu shuy quI pItu
Tuytu DIostu wIIIu puy, wugu puy.
Muu cush puy quI muquI quI tu pIs
choj pu cuy.
Ruwu cuy yufguy pItu wumfuy quI-
cunu munu wuu nun puj.
MIcu nun puj ImupIs munu
cuptInmI wumfuy quI cu nugu
cIII cu nu ch pIs wuuf cuy cun.
Res/

20
Jefu su Ien numI nIn: T D,
musquI fIcuy
nogu cu nutu Imuno psuy c mu-
shun tu pIs.
Chuchuy cu shun wumfun cu nu tumI
wufmI cunu mIcu cuf c fIn.
Cfu cu nu tu wun pfof tu cu nu tu pIs
TempIu chmI wuu chIn.
PIIIu tugu chuyno fufush cun quI-
chu fuj?
P
S/in

21
Wumfu cu nu pIs, uuquIn cu nu-
pIs cIII cu nu chmI wuu shu
mush tuf puy cun.
Msu cu nu pIs, jIpush cu nu pIs
cuchuy pumI wuu shu.
Rubyu shu cuycu shuy quI fumI
wuu chIsh cun quI.
Munu cuyu puy pumI wuu chIsh-
cun quI.
Tuv

22
wucpItu cuypItu munu uIII cunu
chuyu mu nun puj.
Q
FIstu mun funu uywuj n fmI tucuy-
nIfuj munu uIII cunu chuyu mu shu.
T D, fubyu shu cuycu-
shuy quI fugu munumI pIpIs
guesh pI shu chu.
Nogu uywu shtu yuchu chI sh tugu
chIquI muj cu numI wuuy cu-
chI shu.
Quimsa caj !!aquicuy
3
le[

1
Nogugu fIyupumI ucushc.
Tuytu DIos fubyu cuf cuf custI gu-
mup tInmI ucushc.

2
PuymI yunuu yuy cuj mun pushu-
mu fun.
AchquI munu cushun cho pufI chIf
ucu chI mu fun.
R

3
YupufIf-yupu fIfmI Imuy fupIs
nogu tugu custI guy c mun.
S
Bet

4
Guf tu pIs uych tu pIs pusuy pu-
numI uuquI sy chI shu.
TuII cu nu tu pIs pusuy pumI
puquIf-ushu shu.
T

5
Int fpu cuffuItu fufuj nmI
fIyupu ucu chI mush pun IIuquI-
cuy c chI mun.
U

Wuoj cunu pumpu fuy cu shun

chucuy chno cuwu n pmI
cuchuy cu mu shu.
V
Gulmel

7
Muypu pIs munu IIoj shI n pmI
cuffuI mun wIch guf cu mu shu.
W
IAMENTACIONES2 , 3
1191

X
3.8 Job 30.20.
Y
3.10~11 Job 10.16; 16.9.
Z
3.12~13 Job 16.1213.
[
3.14 Deut. 28.37;
Job 30.9; SuI. 69.1012; Jef. 20.7.
\
3.15 Job 9.18.
]
3.1~18 Job 17.1516; 19.910; 30.19.
D
3.22~23 Exo. 34.67; SuI. 136.
E
3.24 SuI. 16.5; 119.57.
F
3.25 Isu. 30.18.
FIyupu Iusuj cudI nu cu nu wunmI
wutuf cu mu shu.

8
Yunu p m nun puj muu cuf gupu-
fuy cup t pIs
fuwu cu sh tugu munumI wIyu mu-
shu chu.
X

9
PufI cu n tugu fumI cu nu wunmI
pefgu cuf cu shu.
CumI n tugu juc-Ipunu jItu fI shu.
dlet

10
Nogupgu Tuytu DIos cushu pucu-
fuy cuj ucumuf yu nmI;
Y
pIntI puy cu m nun puj cuycuj IIyun-
nmI.

11
AIIIpu uywuy cuj tumI puntu c chI-
mu shu.
TufI puf cuf fuchI fu mu shu.
FIyupu munchu fI shu tumI cuchuy-
cu mu shu.

12
Ichuntu sumuj chutuf cufmI
nogu tugu Ichun wun chuyu chI-
m nun puj upun tu mu shu.
He

13
Tuytu DIos jItu mu shun Ichu cu-
nugu
cuef p mun fIyupu fufI cu mumI
jutI cu shu.
Z

14
IIupunmI mufcu-mus cu nu pIs
nogu tugu usIp mun.
Imuy fupIs nogu puj pufIuf usIf-
cuy cunmI.
[

15
Tuytu DIosgu fIyupu IIuquI cuy IIu-
munmI chufu mu shu.
Ashguj befb nu tumI upuchI mu-
shu pIs.
\
Vuv

1
Guechgu fumI wunmI quIf tu pIs
jofgu shu.
Uchpu chmI goch pu chI mu shu.

17
Nogupgu munumI cunnu chu uIII
goyuygu.
CushI shu goyuy cushun tu pIs
gonguy cush c numI.

18
Chuyno cush pmI nIshc:
AIII goyuytu munumI yufp-
nu chu. T D
Imup nu tuj yfu cu shuj nIf.
]
Zuyin

19
YufpmI IIuquI cu shtu, ucu-
shtu, jupu II goyu sh tu pIs.

20
Chuy cunu Imuno psu mu shun tu-
pIs yufpu chu cmI.
Chuu fugu uIII shuc yuy cu sh pI tu-
pIs gueIIu nu c c numI.

21
Ichungu Imuy pIs shon g cho
yufpuy c shmI.
Y chuy yufpuy cu sh mungu yfu-
cuy c shmI:
Jet

22
T D cuyu coj cushungu
munumI Imuy pIs ushu cun chu.
Cuyu p coj cuynIn pIs munumI
ushu cun chu.

23
AIII cuynengu wufun-wufunmI
mushoj yuy cun.
AunI shun tugu Imuy pIs cumIInmI.
D

24
Shon gu II chgu n: Nogupgu
T D IIupun pI tu-
pIs mus uIII.
ChuymI puyIIu mun yfuc.
E
Tet

25
T D fIyupu uIIImI
puymun yfu coj cu nupgu
IIupun shon gunpu puymun yfu-
cuytu ushej cu nupgu.
F

2
T D suIbu m nun chpgu
upIIu IIu shuyu fuymI mus uIII.

27
Runupgu mus uIII cuycun msu
cushun pItu-puchu ucuy cu nutu
uwuntuymI.
YoJ

28
Tuytu DIos ucu chI shun fu
funugu upIIu IIu jupu IIun cucun-
mun.

29
WIyu cush pun pumpu mun uysu f-
cun mun.
Chuyno fufup tengu cupus chufI
uIII mun pIs chufun mun.
IAMENTACIONES3
1192

G
3.30 Mut. 5.39.
H
3.31~33 SuI. 30.5; Isu. 54.78; 60.10.
I
3.38 Job 2.10; Isu. 45.7.
J
3.40~42 Isu. 55.7.
K
3.48~51 Jef. 9.1; Ium. 2.11.
L
3.54 Jon. 2.36.

30
PIpIs mugup tengu cfuntu wItI-
chI pun mun.
Imutu guyu pup tIn pIs upIIu IIu
chus quI cun mun.
G
Cu[

31
Tuytu DIosgu pItu pIs munumI
pufu-sImfIgu gonguy cun chu.

32
Nucu chIsh pun pIs cuyu punmI.
Chuyngu fufun fIyupu cuyu coj
cush punmI.
H

33
Rusunpugu puy munumI munun chu
funu cu nutu ucu chIytu, nI nun-
chIy tu pIs.
LdmeJ

34
Tuytu DIosgu munumI munun chu
pfsu cuycuj jpu cu nutu ucu-
chI nuntu.

35
Tuytu DIosgu munumI munun-
chu p funu tu pIs munu cuj mun
chufu nuntu.

3
Tuytu DIosgu munumI munun chu
dImun du cho juchu yoj cujpu
fubuf nIn pIpIs cununtu.
Mem

37
Tuytu DIos munu cumu c chIp-
tengu ImupIs munumI cuy
puchu cho cunmun chu.

38
AIII pIs munu uIII pIs chuyu mun
junuj cho cuycuj Tuytu DIos
chuyno cuchun nIptInmI.
I

39
Juchu supu cushun pItu custI gu-
shu cuycufgu funu ImupI tu tuj
quIju cun mun?
Nun

40
Imuno goyuy cu shun ch tu pIs
sumuj yufpu chu cu shun.
T D munu shun nnu
cuwu shun.

41
SyIu cho cuycuj Tuytu DIos tugu
IIupun shon gun ch wun, muquIn-
chtu choj pu cuf muu cu shun.

42
Nogu cu nugu gum nIshuy quItu
munu fufufmI juchutu fufushc.
ChuymI gumgu munu pefdu nu-
mush cun quI chu.
J
Sdmej

43
FIyupu fubyush puy quImI gutI cu-
ch mush cun quI.
Int fpu chupu cuy cu mush cun quI.
Munu cuyu puy pumI nogupu
custu cu nu tugu wuu chIsh cun-
quI.

44
Nogu cunu fuwu cuf muu cu mu-
shtu munu wIyu nuy quI pmI
pucu tuy mun yugu cuy cu fuy quI.

45
IIupun funu cu nupu uupun chmI
nogu cu nu tugu gunfu tuno fIcu-
mush cun quI.
Pe

4
IIupun chIquI muj cu nu pIs nogu cu-
nupu contfu IImI fImuf cuy cun.

47
Nogu cu nugu goyush c pIs
munchu fI shu IIumI.
Munu uIII cu nu IIumI chuyu mu shu-
pIs.

48
Cuyu sh sIudtu IIIguy c chejtu
fIcupt wegu pIs muyu n fmI
uywuy cun.
K
Ayin

49
Munu chuwuy pumI wuguyc.
CushI cuytu munumI tufI sh chu

50
syIu cho cuycuj T D
munu fuj yunu p mu shun cu-
mugu.

51
SIud n cho tIyuj jIpush cunu
ucujtu fIcup tmI
shon g cu mu fuj nun mun.
TsuJe

52
Ach quItu munu ushI puy cup tI-
IImI
chIquI muj cu nugu bItu chufej n-
pIs pfsu chufI mu shu.

53
Cuwuy cuj tumI psu mun cuchuf-
pu mu shu.
NIfcuf uchcupu shImIn tunu jutun
Iju wun chupuf cu mu shu.

54
Chuufu yucugu ushuj pmI uItu-
cuf cu mu fun.
ChuymI yufpuf wuu sh nu-
chufI nIf.
L
IAMENTACIONES3
1193

M
3.55~5 SuI. 130.12.
N
4.3 Job 39.1316.
O
4.4~5 2Rey. 25.3; Jef. 52.6.
Oo[

55
T D, psupu fufIn cho
cuycush pmI gumtu muu cu-
muf.
M

5
Muu cu mu shtu gumgu wIyu-
mush cun quImI.

57
Guyu cu mu shtu wIyu mush puy-
quImI yunu p mu fuy quI.
NIfcuf umu munchu cuy chu
nImu fuy quI.
Res/

58
Tuytu DIos, gummI Imu munu
uIII pI tu pIs chup mush cun quI.
Wuu n pI tu pIs gummI suIbu-
mush cun quI.

59
Gumgu fIcuy cun quImI Imuno
munu uIII fufu mu shun tu pIs.
Gumpuj uIII cushunno uffIg Iuy-
cu muy.

0
Gumgu fIcuy cun quImI Imutu
fufuytu munuy c mu shun tu pIs,
nogupu contf Imuno fufu nun puj
S/in

1
T D, musquI wIyuy cuy
contf Imuno fImuf cuy cu shun-
tu pIs,
Imutu fufu m nun puj yufpuy cu-
shun tu pIs.

2
ChIquI muj cu nugu nogupu contfu-
IImI Imuy fupIs fImuf cuy-
cun.

3
MusquI sumuj fIcuy.
Imu fufu shun cu nu ch pIs
nogupgu shImIn cuy IIu fmI
fImun.
Tuv

4
T D, puycu nu tugu fufu-
shun munno custI guy cuy.

5
Puycunu munu tuntI yu nun puj
cumu cuy cu chIy.
NIfcofgu puycu nutu custI guy cuy.

T D fIyupu fubyu shu gutI-

cu chuy cuy.
Cuy puchu pItu puycunu IIIg nun-
puj cumu cuy cu chIy ufI.
Chuscu caj !!aquicuy
4
le[

1
Imun shI TempIu cho cuj
uIju cunu Intfu Isqu nu cho
mush tuf puy cun.
GofI pIs cheg fu yu c cu shumI.
Bet

2
SIn funu cunu unuygu cufun uIII
fIspI tu shumI.
FIyupu cues tuj gofI pI tu pIs mus
uIII fIcu shumI cufun.
Cunungu p-muypIs fIcun munu
yuchuj funu uIIpu muncutu
fufu shun tu n IIunu.
Gulmel

3
Astu utoj cu nu pIs wuwun tugu
chuchunmI.
Tpuy IIu pumI uywun pIs.
Mufc cho tIyuj wufmI cu numI
Ichungu wumfun cu nu puj
fubyu cuf cu shu.
Chun yuj cho tIyuj uvestfuz bI
wuwun puj fIyu cushun nmI
fIcu cu shu.
N
dlet

4
Chuchuy cuj wumfu cu nugu
fIyupumI yucu nuy cun.
Yucu nuy wun shImIn chuquIy cup-
tI IIun numI guIIun pIs puIu cuf-
nIn mun Iugu c cun.
Wumfu cu nugu mIcuytu muu cun.
Ichungu munumI pIpIs cunchu
puycu nutu ImuIIu tu pIs yuwuy-
cu chI nun puj.
He

5
Nuuputu uchcu mIcuy nI yoj
cujcunu
cunungu yufguy pItu cIII cu nu cho
wuuf cuy cun.
O
AIII wusI cho wIuj cunu
cunungu gunfu cunu gotu fuy cu-
shun chmI tIyuf cuy cun.
Vuv

Mufcu-mus cunu tIyuf cuy cu shun

Jefu su Ien cho juchutu
IAMENTACIONES3 , 4
1194

P
4. Gen. 19.24.
Q
4.10 Deut. 28.5657; Ium. 2.20; Eze. 5.10.
R
4.14~15 Nm. 19.1116.
S
4.17 Jef. 37.510.
fufu shungu cuycun Sodo mu cunu
juchutu fufu shun pItu mus
pIyufmI.
Sodo mugu IIIuj pI tumI IIIgu fun pIpIs
munu juchuy c chIp tI IIun.
P
Zuyin

7
Munduj funu cu nugu cufun fush tu-
pItu, IchI pI tu pIs mus yufuj fmI.
Cuef pun cu nu pIs pucuypu-pucuy-
cu fun.
Cfun pIs gueshpI fumI n fmI
cufun.
Jet

8
Cunungu muncupu sIquInno
pusuypu yunu yu shumI cuycun.
CIII ch pIs munumI pIpIs fejsIn-
mun nu chu.
Yuntuno pusuypu chuquI shu
gufun tuIIu IIun numI cuycun.
Tet

9
PIII yu cho wuoj cu nugu uIII pmI
wuu cu fun cunun yufguy wun
wuu nun pI tugu.
Yufguy wungu mIcuy munu wuyup tIn
cuyu puy puj ucuf-fmI wuu shu.
YoJ

10
Mufcu-mus cunu tIyu shun
sIudtu IIIg chIp tengu
quIquInpu wumfun cu numI
mIcuy nIn pIs cushu.
Cuyu p coj uIII wufmI cu numI
wumfun cu nutu yunu cuf c fI shu.
Q
Cu[

11
T D fIyupu fubyu shu
cuycu shun tumI puscu c chI shu.
FIyupu fubyu shu cush punmI
custI gu shu.
SIon tugu nInutu sIndI puy cu fun.
Chuu fugu sImIn tun tIntu fupuf
ushu cuf cu fun.
LdmeJ

12
Cuy puchu cho cuycuj fuycunu,
nI p funu pIs cuy mundu chgu
munumI Imuy pIs fIguIn mun-
chu cufun
chIquI muj cunu Jefu su Ientu chufI-
cuf cu nun tugu.
Mem

13
Chuyngu IIupun pIs cushu pfof-
tu cunu juchutu fufu shun pI-
tumI, cfu cunu fIyupu munu
uIIItu fufu shun pI tumI.
Puycu nugu jInun sIud chmI uIII
funu cu nutu wuu chIsh pun
yuwuf nIntu mush tu fun.
Nun

14
Chuy pI tumI cIII cu nu pu pIs pufIy-
cun gupfuno, muymun chuyuy-
tu pIs munu musyush pun.
Yuwuf pItu munu cuwuj cuptInmI
pIpIs munu yutuy IIu pIs yutuy-
cuytu munun chu.
R
Sdmej

15
WItIcuy-IIupu! Chuy cu nugu
gunfu funu cu numI cuycun!
nIf guyuf pun.
GueIIu pufI cu chuj funu cu numI.
Amunu cuychgu tIyu chun nu chu
nInmI DIostu munu fIspI tuj cu-
nugu.
Pe

1
T D fubyu cuf cush punmI
wucpu cuypu mush tu c chI shu.
NIfcuf munu numI Imuy pIs fIc fI-
shu nu chu.
ChuymI funu cu nugu cfu cu nutu
munu fIspI tu shu nu chu.
AuquIn cu nu tu pIs munumI cuyu-
pu shu nu chu.
Ayin

17
Yunu p m nun ch puj yufpush pun-
chmI shuyu fuy cun chI munu
suIbu m nun ch puj cuj nusyuntu.
Shuyu fuf fIcchu cuy cu shu IIu numI
uwIn ch pIs utIcu shu.
S
TsuJe

18
ChIquI muj cu nugu fIcu puf cuy c-
munmI.
MunumI cIII cu nu mun IIoj shIy IIu-
tu pIs puyd cu nu chu.
IAMENTACIONES4
1195

T
4.20 2Rey. 25.46; Jef. 39.46.
U
4.22 Isu. 40.2.
V
4.21~22 Abd. 112.
W
5.1~22 SuI. 44.926; 74; 79.
Ushu c nun ch p pIs wuII cu numI
pIshIn.
Ushu c nun ch puj cuj fu chuyuy-
c mun numI.
Oo[

19
Nogu cu nutu gutI cu ch muj cu nugu
uncu cu nu pI tu pIs mus fIyupu
uywujmI.
JIfcu cu nu pumI gutI cu chuf cuy c-
mun.
Chun yuj chuquI jIfcu ch pIs
shuyuf puy c munmI.
Res/

20
T D ucfu shun fuytu pIs
pfsumI chufI shu.
T
PuymI nogun ch tugu cuwuy c chI-
mu fun chI.
Chuy fuypmI nogu cunu nej c:
Puypu munuy nIn chmI tIyu shun
nusyun cu nupu chuu pIn cho
nIf.
S/in

21
Uz puftI cho cuj Edom nusyun
funu cunu m cushI cuy ufI.
Gumcunu cujmun pIs custgu
chuyu mon gu pmI.
Chuu fugu muchuf cuf gufu p-
chu IIu cushun nmI penguy puj
fIcu cun quI puj.
Tuv

22
SIn, cust guy quI cumpII shu-
numI.
U
Tuytu DIosgu munu numI Imuy pIs
jItu fI shun quI p nu chu.
Edom funu cunu, gumcu nu tumI
Ichungu munu uIIItu fufu shuy-
quI pItu custI gu shun quI puj.
NIfcuf juchuy quI cu nutu p-muytu-
pIs musyu chen gumI.
V
Pichga caj !!aquicuy
5

1
T D, yufp fIy ufI Imuno
psu mu shun cu nu tu pIs.
MusquI fIcuy Imuno dIsI gfusyu
chuyu mu shun tu pIs.
W

2
Efen sy cu nu pIs juc-I nusyun
funu cu nupu munuy nI IIun ch-
numI cuycun.
Wus cu nu pIs jpu funu cu nupu
munuy nIn ch numI.

3
Tuytuy nuj wucchu n numI fIcu-
cush c cunu.
Mum cu nu pIs bIy du n numI
fIcu cu shu.

4
Cunungu quIqu cu nupu yuc cu-
nu tu pIs funtIy cmI.
QuIqu cu nupu yunt cu nu p pIs
pguf cuy cmI.

5
GutI cu chuf cuy c munmI.
Gueptu guep tumI gutI muf
uywuf cuy c mun.
UtIcu shu cuycush p cu nu pIs
jumuy tugu munumI tuf chu.

MIcu n cu nu p pIs muqutu choj-

pu cuf muu c cunu
EgIpto funu cu nutu, AsIfIu funu-
cu nutu.

7
Pup n cu numI juchu tugu fufu-
fun.
Puycu nugu munu numI cunnu chu.
Puycu nupu juchun pI tugu nogu cu-
numI cust gutu chus quIyc.

8
Cunungu uywuy cu nupu muquIn-
chmI cuyc cunu.
Puycu nupu munuy nIn pItu jofgu-
m nun puj munumI pIpIs
cunchu.

9
MIcuy tu pIs tuf cunu wuuy
cuwuy ushIf-fmI.
MIcuy tugu chuyu chIm chun-
yuj cho cuycuj usuI tun tI cunu
cuycu shunpu psumuf-fmI.

10
Cuef p pIs jufnu n fmI fupu fIy-
cun.
Yufguy wun cuyc IIuf numI
fupuyc.

11
SIon ch pIs, Jud cho cuj sIud cu-
nu ch pIs,
wufmI cu nutu, wumfu jIpush cu nu-
tu pIs chufI pu cu shu.
IAMENTACIONES4 , 5
1196

X
5.19 SuI. 102.12; 145.13; 146.10.
Y
5.20, 22 SuI. 74.1.
Z
5.21 SuI. 80.37; Jef. 31.18.

12
Munduj n cu nu tugu muquI pI tumI
wufcuf cu shu.
AuquIn cu nu tu pIs munumI fIspI tu-
shu nu chu.

13
Mus cuII pu yoj cuj funu cu nu tumI
chufu shu muII nu cho uguj
fumItu tungu nun puj.
Msu cu nu tu numI yuntutu ushtu-
chI shu upuy tu pIs munu puydI-
shun cumu.

14
SIud mun yuycunu puncu cho
uuquIn cu nu pIs munumI cunnu-
chu.
Msu cunu jIpush cunu munumI
cuntun nu chu.

15
MunumI cushI cuy tu pIs tuf nu-
chu.
CushI cuf guch wu npu fuquIn
IIuquI cuy IIu munmI chuyush-
c cunu.

1
Cof n pIs shIc wu cu shumI.
Imup fuj yufI f cu nu pIs.

17
Chuy pI tumI cunungu shongu
nunuy wun guesh yuy c cunu.
Chuy pI tumI uw cu nu pIs chucu-
c cu shu.

18
SIn Imu pIs cunungu cuycun
gotuy-gotuy juchu shu IIumI.
Chuy chgu utoj cu nu IIu numI cutIf
tIcfuf pufI cun pIs.

19
GummI Ichungu T D
Imuy cu mu pIs munduy cun quI-
puj.
SyIu cho cuycuj jumu nuy quI pI-
tumI pufu-sImfI munduy cun-
quI puj.
X

20
ImunIf t shI pufu-sImfIgu
gonguy cu m nuy quI cufun?
ImunIf t shI unuy cu mugu
cuchuy cu m nuy quI cufun?
Y

21
T D cumu cuy cu chIy
yupuy gummun cutI mu n cu nu-
puj.
Chuu fugu gummun numI cutI muf
yfu cu mu shuj.
Tuytu DIos, cumu cuy cu chIy ufI
unuy goyu sh cu nu nnu yupuy
goy n puj.
Z

22
Ichungu, gum Tuytu nogu cu nutu
fIcu muy tu pIs munumI munun-
quI chu.
Nogu cu nupgu fIyupumI fubyu-
cuf cush cun quI.
IAMENTACIONES5
1197
Dios jamarnan si!!unta ricashan
1

1~3
Nogugu c BuzIpu wumfun
cfu EzequIeImI. Nogugu fuy
JouquIntu BubI Io nIu mun upushun
funu cu nu wunmI Quebuf muyu cuntun-
cho cuycuf. Chuy fugu pIchgu wutu-
numI BubI Io nIu cho cuycu f cunu.
D
Chuy wIchun nogu quImsu chuncu
(30) wutu yoj quImsu quIIIun pIchgu
junuj nIn yoj cuycu sh chmI fIcuf
syIu quIchu c cojtu.
E
Chuy chmI
T D fIcuf.
Chuufu T D yutuy cu mush-
pun fIcu chI mu fun
4
nofte cuj-IpItu
fIyu wuyfu wuyfuy c mojtu. Pucu tuy
chuu pIn pI tunu IIIguy uchIc yu shun n-
fuj nInu IIoj shIy c mu fun. Chuy nInu
chuu pIn chnu fIyupu chIIIup yuypu
chIIIup yuy c mu fun.
5
Chuy chuu pIn-
chnu fIcuf chus coj funu-nIfuj cu nutu.
F

Ichungu puycu nupu cudu-nunpu

cuycu fun chuscu cfun, chuscu Iun pIs.
7
ChuquIn cu nugu cuycu fun def chu-
IIu. ShIIIun cu nunu cuycufun bes fupu
shIIIunno. Chuy cu nugu uchIc yuy-
cu chuy cu fun sumuj pIchushu funsI-
n fuj.
8
Puycu nupugu Iun fufIn cho
cuycu fun funupu muquInno muquIn-
cunu. Chus cun pu pIs cfun cunu y
Iun cunu cuycu fun.
9
Cudu-nunpu
Iun cu nugu jucnInpu jucuj Iun wun
Ezequie!
Gumtu dIsIgfusyu chuyushuptIquI Imututuj fufuytu yufpunquI?
IIuquIcunquIchu? WuucufInquIchu? U munuchu csupunquI?
Pitaj caran? EzequIeI nInun cuycun Tuytu DIos yunu pun nInunmI. Puygu cufun cfumI.
Wutu 597 u.C. BubI Io nIupu fuynIn Nubu co do no sofgu uchcu muyuf funu cu nutu y munduj cu nutu
Jud nusyun pItu pfsu upucu fun. Chuyno upucufmI EzequIeI tu pIs upucu fun.
Maych taj wi!!a cu ran? EzequIeI goyu fun BubI Io nIu chmI. BubI Io nIu mun jItu fI cuf chuy
nusyun cho goyuy cuj cu nutu Tuytu DIos fIbI Iu shuntu wIIIu pu shun fu puygu quImsu chuncu (30)
wutu yojmI cuycu fun.
Imay taj wi!!a cu ran? Runu cunu yufpun wutu 593571 u.C. EzequIeI wIIIu cu shuntu.
Imataj caycan cay !ibru cho? Jefu su Ien sIudtu y TempIutu juchu chIp tIn Jud funu cu nupgu
fIyupu IIuquI cuy pmI cufun. ChuymI wuquengu Tuytu DIos mun yfu cuytu cuchuy cu fun.
Wuquengu IIuquI cuy mun chufu cuf Imu fufuy tu pIs munu cum pu cu fun chu. WuquIn numI Tuytu
DIostu muu cu fun chuy ucuy cu nutu ushu c chI nun puj. EzequIeI tumI Ichungu Tuytu DIos fIcu-
chI fun IIupun tu pIs uIIchu c chI nun puj cushuntu.
Cuy IIbfu cho cuycun quImsu puftImI. Cup tuIo 124 cuycun Jefu su Ien juchu chI shu (558 u.C.)
cunun puj cushuntu pIchgu wutun tIn wIIIu cu shunmI. Chuy cho wIIIu cuy cun Jud funu cu nutu
Tuytu DIos custI gu nun puj cushun tumI. Mus jucuj puftI chnu fImuy cun Judpu bIs nun nusyun
funu cunu Imun pIs ushu c nun puj cushuntu (2532). BubI Io nIu ushu c nun puj cushuntu Ichungu
munu nInchu. Mus jucuj puftInu cuycun ushu nun cho wIIIu cu shun (3348). BubI Io nIu cho
EzequIeIgu wIIIu cu fun chuc fuy nuj cuycuj funu cu nu pmI. Puycu nugu munumI IIbfI nu chu cufun.
NI Tuytu DIos yunu p nun tu pIs munumI shuyu fun nu chu. Chuy ushu nun puftI cho fImuy cun
shumoj wutu cho uIII cuwuynu cunun puj cushun pI tumI. Chuytu wIyuf puycunu shuyu fuy cu fun
yupuy TempIutu uIIchu chI nun puj y yupuynu Tuytu DIostu udufu nun puj.

D
1.1~3 2Rey. 24.1016; 2Cfn. 36.910.
E
1.1~3 Apoc. 19.11.
F
1.5 Exo. 25.1822;
1Rey. 6.2328; Apoc. 4.6.
1198

G
1.10 Eze. 10.14; Apoc. 4.7.
H
1.13 Apoc. 4.5.
I
1.18 Apoc. 4.8.
J
1.15~21 Eze. 10.913.
K
1.22 Apoc. 4.6.
L
1.24 Apoc. 1.415; 19.6.
M
1.2 Eze. 10.1; Apoc. 4.23.
N
1.27 Eze. 8.2.
tIncu nu cuy cu fun. Aywush pungu
munumI guepupu cutej chu. IIupunpIs
uupu IIu pumI uywuf cuy c mu fun.
10
Chuy chuscu Iuyoj cu nupugu cfun-
cunu cuycu fun cuynmI: Nuupu mun
fIcu fuj cuj cuycu fun funupu cfunno.
Def chu cuj-Imun fIcu fuj cujnu cuycu-
fun IIyunpu cfunno. Ichoj cuj-Imun
fIcu fuj cujnu cuycu fun tfupu cfunno.
Guepu cuj-Imun fIcu fuj cujnu cuycu-
fun uncupu cfunno.
G

11
Chuy nmI
cufun cfun cu nugu. Iuncu nu tugu
junujpu quIchu shu cufcuy cu fun. Chuy
Iun cu nugu jucujpu Iun cu nu wunnu
tpu nu cuy cu fun. Yupuy Ishcuy cuj
Iun cu nugu cuef puntu chupu fuy cufun.
12
Chus cun pIs puycu nugu uupuIIupumI
uywuf cuy c mu fun. MunumI guepupugu
cutej chu. DIospu munuy nIn muypupIs
upushu IIun pumI uywuf cuy cu fun.
13
Chuy chuscu Iuyoj cu nugu cuycufun
nInu shun shuy cuj nmI. ChuquI
guefupu puntun mun sIndIf cuf uchquItu
upushun ch nmI,
H
wuc-Imun cuyImun
uchIc yuy cu chuy cu fun. Chuy nInu futuy-
cgu cufun fIyupu uchIc yuj. Chuy pI-
tumI IIIguy cunu IIoj shIy cu fun.
14
Chuy
Iuyoj cu nugu IIIguyno ftumI uywuj pIs
cutI moj pIs.
15
Chuy cuwuj Iuyoj cu nutu fIcupuy-
cu sh cho fIcuf cudu Iuyojpu chuquIn
Idun pumpu chgu juc fuyfu cuycujtu.
1
Chuufu chuscu fuyfun cu nugu cuycu-
fun chuy-nIfuj IIu. AchIc yuycufun
uchIc yuj topu cIo fumIno. Chuy
fuyfu cu nupu fufInpu mus juc fuyfu-
cu nu pIs chucu fuy cu fun.
17
Chuy cu nugu
tumu fej muypu pIs chus cun Idu pumI.
Muygun Idu mun pIs uywu nunpgu
munumI tIcfuj f chu.
18
RIcuf chuscun
fuyfun cu nupu chufI fuj nIn cunu
cuycujtu. Chuy fuyfun cuntun tumu-
fejnu Int funpu cuycu fun uchIc yuypu
uchIc yuy cuj uwI cunu.
I

19
Chuy Iuyoj-
cunu uywup tengu fuyfu cu nu pIs IwuI
wItIy cu fun. Junujpu jogu fI cup tIn pIs
fuyfu cu nugu IwuImI jogu fI cuj.
20
Chuy
Iuyoj cu nugu muypu pIs uywuj DIospu
munuy nIn upushun pumI. Ruyfun cu nu-
pIs IwuImI uywuj. Chuyngu cuycu fun
chuy Iuyoj cu nu cho cuycuj DIospu
munuy nIn fuyfu cu nu ch pIs cuptInmI.
21
Iuyoj cunu uywup tIn fuyfu cu nu pIs
IwuImI uywuj. Iuyoj cunu IchI cuy cup-
tIn fuyfun cu nu pIs wIyu cuy coj. Chuy
Iuyoj cunu pumpu pItu junujpu jogu fI-
cup tIn fuyfu cu nu pIs IwuImI jogu fI cuj.
Chuyngu cuycu fun Iuyoj cu nu cho
cuycuj DIospu munuy nIn fuyfu cu nu-
ch pIs cuptInmI.
J
22
Chuy Iuyoj cu nupu umun junun-
punu mush tu fuy cu fun jucuno, fIyupu
uchIc yuj esp ju n fuj.
K

23
Chuy jucuno
fufIn punu Iuyoj cu nugu Iuntu def-
chu quIchu shu cuycu fun. Iunpu
puntun cu nunu jucuj wun jucuj tpu-
nu cu shu cuycu fun. Ishcuy cuj Iunnu
cuef puntu chupu fuy cu fun.
24
Iuyoj-
cunu uywup tIn Iun cunu Imuno
wugu shun tu pIs sumuj wIyuf. Chuygu
wIyu cu fun: fIyupu chuyu shu muyu
wugu shunno,
L
yojpu busnInno, uypu IIu suId fu cunu
gupuf pujno. Iuyoj cunu IchI cuycup-
tengu Iun cu nu pIs shun tu c coj.
25
Chuy Iuyoj cu nupu umun junuj nInpu
jucuno mush tu fuy cuj junun pI tunu
funu fImuj tuno wIyuf.
2
Chuy jucuno
junun chnu fIcuf zufIfo fumI pI-
tuno fufu shu sIIIun cuycujtu. Chuy
sIIIun chnu funu-nIfuj jumu fuy cujtu
fIcuf.
M

27
Cheg IIunno cuycu shun pItu
junu mun fIcuf uchIc-uchIc yuy cu chuy-
cujtu. Chuy cheg IIun pItu ufumunnu
fIcuf nInu futu tuy cuj tuno.
N
Intfu
Idun punu fIyupu uchIc yuypu uchIc-
yuy cu fun.
28
Chuy uchIc ygu cuycu fun
gofI-chIfupu tumyup tIn pucu tuy cho
tufmunyu shun shuypu shun shuf uchIc-
yu cuf cu shun n fuj. Chuy n tumI T
EZEQUIEI1
1199

O
2.9~10 Zuc. 5.14; Apoc. 5.1.
P
3.1~3 Jef. 15.16; Apoc. 10.911.
D munuy nIntu nogugu fIcuf.
Chuytu fIcuy cuf, nogugu gonguf pu cuf
umpuf ufc pIs pumpu mun tpu nun-
cumu.
Ezequie!ta Tayta Dios gayashan
2

1
Chuy pItu wIyuf cuyno nImujtu:
Runu, sumuj IchI cuy. GumtumI
wIIIu puytu mun nIf.
2
Chuyno nIyc-
mup tI IIunnu Tuytu DIospu EspI fI tun
nogu mun yuycu mu fun. Chuyno yuycu-
mufmI sumuj IchI chI mu fun. IchIf-
cufnu wIyuf fImu moj pufIu puy c-
mujtu.
3
CuynmI nIyc mu fun: Runu,
gumtumI IsfueI cu nu mun cuchu shuy quI.
Chuy funu cu nugu munu wIyu coj cufmI
Nogupu contf fIcu cu shu. Unuy cuj
uwIIun cu nu pIs cunun cuycuj cu nu pIs
nogupu contfmI fIcu cu shu.
4
Gumtugu
cuchuyc munu tuntI yuj, yufpuy nIy-
nuj funu cu nu munmI. Puycu nu tugu
CuynmI T D nIn nInquI.
5
Puycu nugu pusuypu munu wIyu coj
funu cu numI. Chuy pIs wIIIu pun quI
wIyu shu nuy quI cuptIn munu wIyu shu-
nuy quI cuptIn pIs. Chuyno wIIIu pup-
tI quegu musyun gu numI puycu nu cho
pfoftu cushuntu.
Runu, gumgu umu

munchu cuy chu puycu nutu. NI Imutu
nIshup tI quI pIs umu munchu cun quI chu.
Cushu cu nupu chuu pIn cho cuycujno
cufpIs, uIucfun cu nu wun IwuI tIyuy-
cujno cufpIs umu munchu cun quI chu.
Munu wIyu coj cuyIIu wun fIyu uwInpu
fIcu p shup tI quI pIs, Imutu nIshup tI quI-
pIs umu munchu cun quI chu.
7
Gumgu
wIIIu puy nogu nIsh cu nutu. WIyush-
pungu cupus chufI tuntI yu cun mun pIs
u munu pIs. Puycu nugu cufcuy cun
pusuypu munu wIyu coj funu cu numI.
8
Runu, gumgu nogu nIycu shtu sumuj
wIyu muy. Amu cuychu puycu nuno
munu wIyu cgu. Cunungu yuy. Cuy
umupuy cu shtu mIcu cuf cuy nIf.
9
Chuu fugu fIcuf muquI nogu mun
mucyu fuy c mojtu. Chuy ch numI
uptu fuy cu fun IsquIf bI shu cuycuj
fIIutu.
10
Chuy muquIgu fIcu puy cupt
fIIutu puch gu fI fun. Ishcun-IpumI
IsquIf bI shu cuycu fun.
O
Chuy IsquIf bI-
shugu cuycu fun: IIuquI cuy puj, nun chI-
cuf wuguy puj nIshun cu numI.
3

1
Chuufu nImu fun: Runu, cuy
IsquIf bI shu cuycuj fIIutu mIcu-
cuf cuy. NIfcuf IsfueI nusyun funu cu-
nutu wIIIu puj uywuy.
2
Chuyno nImup tIn yuf cup tgu
mIcu chI mu fun chuy IsquIf bI shu cuycuj
fIIutu.
3
NIfcuf nImu fun: Runu, cuy
IsquIf bI fuy cujtu entfe gu shtu sucsu-
nuy quI cumu mIcuy.
P
Chuyno nImup-
tIn nogugu mIcuf. Chuufu shIm-
chgu ubjupu mIsh quIn n fuj fIyupu
mIsh quI fun.
4
ChuymI nImu fun: Runu, nogu
Imutu nIn puj cuycu sh tu pIs IsfueI
funu cu nu mun uywuy cuf gum wIIIun-
quI.
5
Gumtugu munumI juc-nIfujtu
fImuj funu cu nu mun chu cuchuyc.
Chuypu fuquengu cuchuyc mufcu-
musI quI IsfueI funu cu nu munmI.
Gumtugu munumI cuchuy c chu uypu-

IIu nusyun funu cunu juc custu fImuytu
pufIup tIn susu tu fuj tuntI yu nutu fImuj-
mun. Ichungu chuyno nusyun funu cu-
nu mun cuchup t pIs chuy funu cu nugu
wIyu cu shun quI munmI.
7
IsfueI funu cu-
numI Ichungu wIIIu pu shuy quItu wIyush-
pun pIs munu wIyu cuytu munun gu p-
chu. Puycu nugu munumI nogu wIIIu-
pu shtu wIyu cuytu munun chu. IIupun
IsfueI cu numI pusuypu chucfu umu,
fumI shongu.
8
ChuymI nogu pIs gumtu
tIcfu chI shuy quI puycunu chucfu umu
cushunno sInchI cunuy quI puj, puycunu
fumI shongu cushunno sumuj sInchI
cunuy quI puj.
9
Nogu cumu c chI shuj
gugu cu nu pI tu pIs mus chucfu cuycuj
usuI fumIno chucfu cunuy quI pmI.
Puycu nu tugu umu munchu cuy chu. Muy-
jInu munu wIyu cuf fIyupu fubyu shu
cuycup tIn pIs umu munchu cuy chu.
EZEQUIEI1 3
1200

Q
3.17 Isu. 21.6, 11; Jef. 6.17; Ose. 9.8.
10
Mustu pIs cuyno nImu fun: Runu,
nogu nIsh tugu sumuj wIyu cush puy-
quI umuy quI mun chufu cuy.
11
NIfcuf
uywuy mufcu-musI quI cunu pfsu
shumu shu cuycuj mun. WIIIu pu shuy-
quItu wIyu cu nun cuptIn pIs, munu
wIyu cu nun cuptIn pIs CuynmI T
D nIn nInquI.
12
Chuy pItu T D EspIfItun
jogu fI cuf cu mu fun. Jogu fIy c mup tIn
wIyuf fIyupu gupu fuy pu fuj cuyno
nImojtu: TIyu shun puchu chgu
munuy nI yoj Tuytu DIos sumuj uIubu-
shu cuchun!
13
Iuyoj cu nupu Iun cu-
nu pIs tucu nu cush pun juchu uywuy-
cuj n fuj wIyu cu fun. Ruyfun cu nu pIs
chuy nmI wIyu cuy cu fun. Chuy cu nugu
munchu fIy puj suynu fun.
14
T
D EspI fI tun jogu fI muf chuy pItu
upucu mu fun. Nogu numI uywu cuf
fIyupu IIuquI shu, fubyu shu. Ichungu
Tuytu DIosmI sumuj chufI shu upuy-
c mu fun.
15
NIfcuf chuyu chI mu fun
TeI AbIb puftI mun, Quebuf muyupu
cuntun mun. Chuy chmI tIyuy cu fun
pfsu shumoj IsfueI cunu. Chuy pI tugu
gunchIs junuj puycu nu wun goyuf.
Imutu nIytu, nI Imutu fufuy tu pIs
munumI musyu f chu.
Marcapa ricachacojninno
cananpaj Ezequie!ta churashan
(Lze. SS.19)
1
GunchIs junuj pI tu fuj T D
cuyno nImu fun:
17
Runu, gumtugu
chufushc IsfueI cu nupu fIcu chu coj nIn
cunuy quI pmI.
Q
Imutu pIs gumtu wIIIu-
pup tgu gumnumI nogu nIshtu puycu-
nutu wIIIu pun quI puj. Chuy n pumI
puycu nugu wIIIu pu shunu cuycungu.
18
Cupus chufI juchu yoj funutu nogu
nmun munu uIIItu fufu shuy quIpItu
wuun quImI nIf. Ichungu chuy
juchu fufujtu munu tuntI yu chIp tI quI,
juchuntu cuchuy cush pun uIIInu cuwu-
nun puj munu wIIIup tI quI, chuy funu
wuongu juchun pItu. Ichungu chuy
funu wuu shun pItu nogu gumtumI
tupu shuy quI puj.
19
Juchu su putu wIIIu-
puy cup tI quI juchuntu munu cuchush-
pungu chuy funu wuongu juchun-
pI tumI. GumtumI Ichungu mununu
tupu shuy quI p nu chu.
20
Chuy n pIs
cupus juc uIII funu uuputu cushun-
mun cutI cun mun. Chuyno cushun-
pItu cupus munu uIII mun chuyu nun-
puj cumu c chIpt wuun mun. Gum
munu wIIIu pu shuy quI pI tumI chuy
funugu juchun pItu wuongu. Nogugu
munumI yufpu sh nu chu chuy funu
uIIItu fufu shuntu. Ichungu chuy funu
wuushun pItu gumtumI tupu shuy quI-
puj.
21
Ichungu chuy funutu gum wIIIu-
push puy quI juchutu munu fufu nun puj
nIptI quI chuy funu wIyu cuf mununu
juchutu fufush pungu cuwun gumI.
Chuu fugu gumtu pIs munumI tupu shuy-
quI p chu chuy funu puj.
Ezequie!pa shimin !baccushan
22
Chuy jInu IIun cho T D
muquIntu jun mun chufuf cuf cuyno
nImu fun: JucIIu guechwu pumpu mun
uywuy. Chuy chmI wIIIu p shuy quI.
23
Chuufu jInun fu uywuf guechwu
pumpu mun. Chuy chmI yupuy fIcuf
T D munuy nIntu. Quebuf
muyu cuntun cho fIcu shno fIcuf.
Chuytu fIcuy cufmI gonguf pu cuf
umpuf ufc pIs pumpu mun tpu nun-
cumu.
24
Tuytu DIospu EspI fI tun numI
nogutu IchIf cu chI mu fun. Chuufu Tuytu
DIos cuyno nImu fun: Aywuf, wusI quI-
mun wIch gu cuy cuy.
25
Runu, gumtugu
wuscu cu nu wunmI IIyuf-ushu shun quI-
puj. Chuy n pumI munu IIoj shIn quI-
p nu chu; nI IsfueI-musI quI cu nu wun-
pIs mununu gotuf pun quI p nu chu.
2
Chuyno, nogu pIs cumu c chI shuj
puIu guf nI quI mun guIIuy quI Iugu c cu-
nun puj. Chuufu munumI fImun quI p-
chu. Munu wIyu coj funu cunu cuptIn pIs
EZEQUIEI3
1201
pIu cu nuy quI puj munumI fImuytu
push tu chIn quI p nu chu.
27
Imutu pIs
gumtu nIytu munushp Ichungu pufIu-
nuy quI puj yupuy cumu c chI shuj. Chuu-
fugu yupuy nInquI puj: CuynmI T
D nIn nIf. WIyu cuytu munuj cgu
wIyu con gumI. WIyu cuytu munu munuj
cgu munumI wIyu con gu chu. Chuy
funu cu nugu pusuypu munu wIyu cojmI.
3erusa!enman magaj
yaycunanpaj cashan
4

1
Runu, juc udbItu chufIf cuf
uupuy quI mun chufuy. NIfcuf
chuy junun cho Jefu su Ien sIudtuno
dIbujuy.
2
NIfcuf cufuIupuycuchIy
suId fu cunu yuycuycujtuno. CuffuI
wujtunpunu yuycu nun puj uIIputu
gotunquI. SIud mun yuycu nun puj
escuIfucunutupIs chufuy. Pefgucunutu
tunI chI nun puj mquInucunutupIs
chufuy.
3
NIfcofgu juc Itutu IchI chIy
chuu pI mun gumtu wun chuy sIudtu
pefguno fuquIshunuyquIpuj. Chuufu
gumgu cuycun quI puj sIud mun pIII yuj
yuycuycuj contfunmI. Chuy seuItugu
fufun quI IsfueI cu nutu musyu chIsh puy-
quImI.
4
GumnumI wegufcunquI Ichoj cuj
IduIIuyquIpu IsfueI cunu juchun pItu
Imuno ucu nun puj cushun tu pIs musyu-
chI nuy quI puj.
5
Chuyno wegufunquI
quImsu puchuc Isgun chun cun (390)
junujmI. Cudu junuj wegufushuyquegu
cungu IsfueI cunu juc wutu juchutu
fufushunpItu-cumumI.
Chuy junuj-
cu nutu cumIIfcofgu wegucunquI
def chu cuj IduyquIpunu Jud
funu cunu juchun pItu Imuno ucu nun-
puj cushun tu pIs musyu chI nuy quI puj.
Chuyno wegufcunquI chuscu chuncu
(40) junuj cumu. Cudu junuj wegufu-
shuy quI cungu Jud cunu juc wutu
juchutu fufushunpItu-cumumI.
7
Chuy-
pI tugu contfun cunu cufuIufuycushun
Jefu su Ien cuj-Imunnu tIcfunquI.
RIcfuy quItu junu cumu putIcunquI
chuy sIudtu Imu psu nun puj
cushun tu pIs fImu nuy quI puj.
8
NogumI
IIyufcushuyquIpuj muymun pIs munu
tIcfupucunuyquIpuj uycu junuj pIs ucu-
nuy quI puj cuycuj junuj cunu cumII nun-
cumu.
9
Gumgu quImsu puchuc Isgun chun-
cun (390) junuj Ichoj cuj Idu IIupu
wegu fu shuy quI junuj cunu mIcun quI
fgutu, seb dutu, ubnutu, mIjotu,
bustu, uIbefjutu tucuf cu chIf fufu-
shu tuntutu. Chuy cu nu tugu cushu-
IIun pItu juc muncu mun tucu chIn quI.
10
MIcuy tugu fejsI shu fuIIuchmI
mIcun quI. Cudu junuj mIcun quI
cuuftu quIutu.
11
Yucu tu pIs upun-
quI puj fejsI shu fuIIumI. Cudu junuj
upun quI medyu IItfutu.
12
MIcuy nI quI
cungu sebdupItu fufu shu tuntu nmI.
Runupu jutun Ishpuy nIn chuc fu shu
shunshuycujwunmI cuwunquI. Chuy-
tugu cuwunquI funu cunu fIcuy c shup-
tI quImI.
13
Mustu pIs T D nImu fun:
Muy nusyun mun pIs jItufIshchgu
chuyno munu mIcunu gunfu mIcuy-
cunuIIutumI IsfueI cunu mIcon gu puj.
14
Chuufu nogu nIf: T D,
Imuy pIs munumI mIcush c chu gunfu
cujtugu. MunumI mIcush c chu quIquI-
IIun wuu shu uywupu uychuntu, nI
jIfcu unImuI cunu wuu chI shun tu pIs.
MunumI Imuy pIs yuwushcchu gunfu
uychu tugu.
15
Chuu fugu funupu jutun Ishpuywun
tuntuy quItu cuwunuyquIpu fuquIn
wcu cufcuwun cuwunquI.
1
Mustu pIs nImu fun: Runu,
nogumI cumu c chI shuj Jefu su Ien-
cho mIcuy ushu c nun puj. Chuufugu
tupuyIIupunumI mIcongu. Runucu-
nugu fIyupu IIuquI cush punmI
mIcongu. Yucu pIs tupushuIIunumI
cungu. Chuufu funu cu nugu upon gu pIs
munchu-munchuIIumI.
17
Chuy funu-
cu nupgu mIcuy pIs yucu pIs ushu-
cun gu pmI. JucnIn-jucnIn pIs fIyupu
IIuquI cush punmI fIcupnucongu.
EZEQUIEI3 , 4
1202

R
5.10 Deut. 28.5357; Jef. 19.9; Ium. 4.10.
Juchun pI tumI chuyno ucuycIIuf
wuuf ushucungu.
5

1
Tuytu DIos nImu fun: Runu,
cunungu shupfutu ufItucunu
nub ju tuno fnu cuchIIIutu uptuf cuf
shupfuy quItu, ujchuy quItu ufItucuy.
NIfcuf quImsu puftI mun fuquIf cuf
buIun su wun psun quI.
2
Atucuytu
ushuy cofgu juc puftI mun fuquI shuy-
quI cuj ujchuy quItu sIudpu chuu pIn-
cho fupu chIn quI. Yupuy juc puftI-
mun fuquI shuy quI cujtunu sIudpu
wujtunpu ucupu-ucupu cuchu fuy cuf
tumu chIn quI. Yupuy juc puftI puchoj
cujtunu junujpu jItu fIf muchI fIn quI.
Chuy sIud cho tIyuj funu cu nu tugu
nogumI esp dtu uptu cuf cuf gutI-
cu ch shuj.
3
Chuy ujchu cu nu pItu
wuquIntu shun tuf cuf jucu fu shuy quIpu
juc cuntun mun wutu cun quI.
4
Yupuy
chuy shun tu shuy quI pI tu pIs wuquIntu
nInu mun fupu chIn quI. Chuy pI tumI
IIupun IsfueI funu cu nu mun nInu
chuyun gu puj.
5
CuynmI T D nIn: NogumI
cumu c chIshc Jefu su Iengu IIupun
mufcu cu nupu, nusyun cu nupu chuu-
pIn cho cunun puj.
Ichungu Jefu su Ien

funu cunu munu munu shu chu nIsh cu-
nutu, Iuyn cu nutu cumIIytu. Chuyn-
pumI puycu nugu Idun cho cuycuj
mufcu funu cu nu pItu, Idun nusyun
funu cu nu pItu mus pIyuf fIyu fIcu cu-
shu. Iuyn cu nutu munumI wIyu cun nu-
chu. NIsh cu nu tu pIs munumI cumIIn-
nu chu.
7
Chuy pI tumI, Nogu T D
n: Iduy quI cho tIyuj nusyun funu-
cu nu pItu mus pIyuf munu wIyu cojmI
gumcu nugu cush cun quI. NIsh cu nutu
munumI cumIIsh cun quI chu. NI tIyu-
shuy quI uupunpu cuycuj nusyun funu-
cu nupu IuynIn cu nu IIu tu pIs munumI
cumIIsh cun quI chu.
8
Chuy pI tumI nogu
T D n: Nogu pIs fIcu cushuj
gumcu nupu contfuy quImI. IIupun
nusyun cunu fIcu cu nun pmI custI gu-
shuy quI.
9
Gumcunu fIyupu meIu nuy-
puj cu nutu fufu shuy quI cu nu pI tumI
custI gu shuy quI Imuy pIs munu custI-
gu shno. Chuyngu yupuy pIs munumI
custI gu shuy quI p nu chu.
10
ChuymI
tuytun cunu wumfun cu nutu mIcu cuf-
con gu puj;
R
wumfun cu nu pIs tuytun-
cu nutu mIcu cuf con gu puj. Chuy nmI
gumcu nu tugu custI gu shuy quI. WuquIn-
nI quI cuwuy cuf quduj cujtu numI Int-
fu mun mush tu fI shuy quI.
11
Nogu T D juf: RIspI-
tdu TempItu gunfu chIsh puy quI
fIyupu meIu nuy puj cu nutu fufu shuy-
quI mun nmI nogu pIs munu cuyu puypu
IIIg chI shuy quI. MunumI pefdunushuy-
quI chu.
12
Gumcunu quIm su mun
fuquI shu cuycuj pItu juc puftImI jInun
sIud cho wuongu fIyu guesh yu wun,
yufguy wun. Yupuy juc puftI cujtu-
numI contfun cunu quIquIn sIud
uupun cu nu cho wuu chengu. Yupuy
juc puftI cujtu numI muchIypu-muchIf
Intfu mun mush tu fI shuj. Puycu nu tugu
esp dtu uptu cuf cufmI gutI cu ch shuj.
13
Chuyno custI guy cup t fmI fIyupu
fubyu shu cuycu shtu gusu c chI shuj.
Chuy fmI musyungu cuchuy cu mushun-
pItu fIyupu fubyu wun nogu T
D chuyno custI gu n puj nIsh tugu
cumII shtu.
14
Jefu su Ien, nogumI cumu c chIshuj
fug IIun cunuy quI puj. Chuy n pumI
Iduy quIpu cuj nusyun funu cunu
fIcu shup tI quI cunquI puj IIuquIpuypuj.
CumI nun tI cu nu pIs IIupunmI fIcushun-
quI puj Imuno cuycu shuy quI tu pIs.
15
Gumcu nu puj fubyu shu cushp
Imun pIs custI gupt, IIupunmI ushIIIf
wIyu chI p shun quI puj. Sefcuy quIpu
tIyuj funu cu nu p pIs fIcu cu nun pmI
cunquI puj. Nogu T D nIshc
chuyno cunun puj.
1
NogumI cumu c chI shuj wuu-
chI coj Ichu cu nu n fuj gumcu nu cho
EZEQUIEI4 , 5
1203

S
5.1~17 Eze. 14.21; Apoc. 6.8.
T
.3~ Iev. 26.3031.
fIyupu yufguy cunun puj. Rusun pumI
cumu c chI shuj gumcu nu mun yufguy,
wuuy chuyu mu nun puj, Imu mIcuy-
pIs mununu cunun puj.
17
Rusun pumI
cumu c chI shuj gumcu nu chgu yufguy,
gueshyu, wuuy pIs cunun puj. MIcu coj
unImuI cu nu pIs wumfuy quI cu nu tumI
mIcu cuf con gu puj. WuquIn nI quI numI
guffu cho wuun quI puj.
S
Nogu T
D chuyno n.
Idu!ucunata
adurajcunapaj rimashan

1
T D cuyno nImu fun:
2
Runu, gumgu IsfueI jIfcu cunu
cuj Idu mun fIc fIf cuyno wIIIu cuy:
3
T D nIshuntu wIyuy IsfueI
jIfcu cunu! JIfcu cu nupuj, puytush
Imu cu nu puj, guechwu pumpu cu nu-
puj, muyu cu nu p pIs T D
cuynmI nIshu: Gumcu nupu junuy quI-
chmI fIyupu guffu cungu. duIu cu-
nutu udufu nun puj uItunnIn jIfcu cu-
nu cho cuycuj cu nu tu pIs IIIg chI shmI.
4
IIIg chI shuj InsInsu fupuchI nun cu-
nutu, uywu cu nutu pIsh tuf cuf fupu-
chI nun uItuf cu nu tu pIs. duIucu nupu
uupun chmI funu cunu wuu shu
mush tuf pungu.
5
Wuoj IsfueI cunu-
tu pIs gotuy cu shuj duIun cu nupu
uupun munmI. AItuf nIn cu nupu
uupunchmI tuIIun cu nu pIs mush tu-
fungu.
Gumcunu tIyu shuy quI sIud-

cu nugu muych pIs IIIgu shumI cungu.
Nogutu udufu m nuy quIpu fuquIn
juccu nutu udufu nuy quI puj fufu shuy quI
cupI IIu cu nu pIs juchu chI shumI cungu.
AItuf nI quI cu nu pIs pusuy pumI IIIgungu.
duIuy quI cu nu pIs puquIf-ushu shumI
gotuf pungu. InsIn sutu suumu chI nuy-
quI puj fufu shuy quI uItuf nI quI cu nu pIs
juchu chI shumI cungu. Gumcunu fufu-
shuy quegu IIupunmI IIIgungu.
T

7
Chuy-
chIcu funumI wuongu. Chuy fmI
tuntI yu cun quI puj nogu fusunpu T
D cushtu.
8
Chuy pIs nogumI cumu c chI shuj
wuquIn IsfueI cu nugu cuwuy cuf qudu-
nun puj. Puycu nugu juc-I nusyun cu nu-
cho muchI cu shumI qudungu.
9
Chuy
cuwuy cuf quduj cu nugu pfsu uywu-
shun nusyun cu nu cho tIyush pun nogutu
yufp fu mungu. Yufp fengu puycunu
munu wIyu cu mup tIn Imuno ucu shtu,
nogutu cuchuy cu muf meIu nuy puj
duIun cu nutu udufuj uywu cu shun tu pIs.
Puycu nugu meIu nuy puj cu nutu quIquIn-
cunu fufu shuntu yufp fIf pusuy pumI
pengu congu.
10
Chuy fmI tuntI yucon-
gu puj Nogu T D cushtu.
TuntI yu con gu puj custI gu n puj nIsh cu-
nu pIs fusunpu cushuntu.
11
T D nImu fun: FIyupu
fubyush puy quI mucshu cu chuy, juytu-
cu chuy. MeIu nuy puj munu uIII cu nutu
IsfueI cunu fufu shun pItu uImI fush puy quI
fIyupu guyu fuy. Juchun pI tumI puycu-
nugu wuongu guffu cho, yufguy wun,
guesh yu wun pIs.
12
Cufu cho cuycuj cu-
nugu guesh yu wunmI wuongu. Sefcu cho
cuycuj cu nugu guffu chmI wuongu.
Cuwuy cuf quduj cu nugu yufguy pI tumI
wuongu. Chuyno fufuy cup t fmI
puycu nu puj fubyu shu cuycu sh psungu.
13
Wuoj funu cu nugu duIu cu nupu
uupun cho, uItuf nIn cu nupu uupun cho
mush tuf puy cungu. AItu putu cu nu cho,
puytush Imu cu nu cho, befdI fuy cuj yfu-
cu nupu chuquIn cu nu ch pIs mush tuf-
pungu. EncInu yfupu chuquIn cu nu cho,
duIun cu nu puj InsIn su cu nutu fupu chI-
shun uItuf cunu cushun ch pIs jItuf puy-
cungu. Chuytu fIcuf-fmI tuntI yu congu
nogu fusunpu T D cushtu.
14
Puycu nu tugu custI gu sh puj chunyuj
chuquI jIfcu suf cujcho cuycuj pItu noftI-
cho RIbIu sIud cu mumI. Puycunu tIyuy-
cu shun nusyuntu, tIyuy cu shun puftI cu-
nu tu pIs ushuj pmI ushu fI shuj. Munchu-
cuy puj chun yuj munmI tIcfu fu chI shuj.
Chuy fmI tuntI yu con gu puj nogu T
D cushtu.
EZEQUIEI5 , 6
1204
Ushacay junaj
chayamunanpna cashan
7

1
T D nImu fun:
2
Runu,
nogu T D IsfueI
nusyuntu cuyno n: UshucnuyquI
junuj chuyuy c mun numI. Intfu
puchu ushu c nun p pIs chuyuy cmun-
numI.
3
UshucnuyquIpuj wuIIcunumI
pIshIn IsfueI. IIupun fubytu puscu-
c chInpmI gumtu custI gu shuyquI.
Imuno fufushuyquIcunupItupIs
tupushuyquImI. MeIu nuy puj munu uIII-
cu nutu fufu shuy quI pI tumI custI gu shuy-
quI.
4
MunumI cuyupshuyquIpchu.
RufushuyquImunnmI custI gu shuy quI.
MeIu nuy puj cu nutu fufu shuy quI pItugu
IIupun pI tumI fufu shuy quI munno
cust gu wun cutI chI shuy quI. Chuy n-
pumI gumcunu tuntI yu cun quI puj nogu
T D cushtu.
5
Nogu, T D n: Gumcu-
nu mungu gutI nuy IIun pumI dIsI gfusyu
chuyu moj uywun.
WuII cu numI
pIshIn ushu c nuy quI puj. Gumcunu
ushucnuyquIpgu munumI uycpIs
pIshIn nu chu.
7
Cuy nusyun cho tIyuj-
cunu, ushu c nuy quI puj cuj junuj
chuyuy c mun numI. Chuy jungu
junuyquIchnumI. IIuquI cuy junuj
chuyuy c mun numI. JIfcu cu nu cho
cushI cuf goyuy pIs munumI cungu-
nu chu.
8
Munu pIs uyc IIu tu numI
fubyushp gumcu nutu custI gu shuy-
quI. Chuy n pumI fuby psungu.
Imuno fufushuyquIcunupItupIs
tupushuyquImI. MeIu nuy puj munu uIII-
cu nutu fufu shuy quI pI tumI custI gu shuy-
quI.
9
MunumI cuyupshuyquIpchu.
RufushuyquImunnmI custI gu shuy quI.
MeIu nuy puj cu nutu fufu shuy quI pItugu
IIupun pI tumI fufu shuy quI munno
cust gu wun cutI chI shuy quI. Chuy n-
pumI gumcunu tuntI yu cun quI puj nogu
T D custI guy cu shtu.
10
UshucnuyquIpuj junuj
junuyquIchnumI! Chuy junuj chuyu-
mu shu numI! Munu uIIItu fufuy IIu numI,
uIII-tucuyIIunumI muy-chuy ch pIs
cuycun.
11
P-muypIs munu uIII IIu tunu
fufuy cun. Ichungu puycunu munumI
jucnuy IIu pIs qudun gu chu. NI Imu-uycun-
pIs munumI qudun gu chu.
12
fupIs,
junuj pIs chuyu mu shu numI. RuntI coj pIs nI
funtejpIs umu cushI cu chun nu chu. FIyupu
fubyush pmI custI gu shuj IsfueI cunu
uIII-tucu shun pItu.
13
RuntI coj pIs Imuntu
funtIcushuntupIs munumI Imuy pIs shun-
tun gu nu chu. IIupun funu cu nutu custI gu-
n puj wIIIuchIshgu IIupunmI cumIengu.
Juchu su pu cu nugu muygun pIs munumI
cuwungupnuchu.
14
IsfueI cunu uIII-tucushunpItugu
fIyupu fubyush pmI custI gu shuj. ChuymI
guffu mun uywu nun puj tfom p tutu
tucumuptInpIs pIpIs mununu uywun-
gu nu chu.
15
SIud fufI chgu guesh yu-
wun yufguy wunmI funucunu wuongu.
Wujtucho, chuc fu cho cuycuj cu nu numI
guffu cho wuongu.
1
Wuquengu
munchu fI shu puIumunpIs jIfcucunu-
mun, puntu cu nu mun guesh pIf pucu-
congu. GueshpejcunupIs juchun pItu
IIupunmI wuongu.
17
IIupunmI
cuII puy nujnu fIcu congu. Munchu fIy-
wunmI gongufnIncunupIs sIcsIc yungu.
18
IIupunmI IIuquI cush pun guchgu
fpu cu nutu jutI congu. Ajchun cu nu tu pIs
guIuypu futu congu. Intfu cuefpunmI
sIcsIc yungu. Pusuypu pengucuycufmI
pufengupIs.
19
GueIIuynIncunutupIs
cIIIcunumunmI mush tu fengu. GofI tu-
pIs munu bIej gunfu tu nmI jItu fengu.
Rubyuf custI gu sh fugu munumI
suIbun gu chu gueIIuynInpIs, nI gofInpIs.
Chuy cu nu tugu munumI mIcongupchu;
nI sucsunguppIschu. Puycu nugu
gofItu gueIIuytu chufuytu munuy-
IIuwunmI juchu fufuy mun pIs chuyu-
shu.
20
Cuyuy IIu puj gofI uduf nu cu nutu
chufufmI uIII-tucu fun. Chuy n pIs chuy
udufnucunupItumI meIu nuy puj duIun-
cu nutu fufu cuf c fI fun. Chuy pI tumI chuy
uduf nun cu nutu nogugu meIunuypujmun
tIcfu fu chI shuj.
21
ChuymI nogu
cumuc chI shuj juc-I jpu funu cunu
EZEQUIEI7
1205

U
8.2 Eze. 1.27.
V
8.4 Eze. 1.28.
uywuy cuf suwu p nun puj, fIyu funu cunu
uywuycushpun guechu nun puj. Chuy
funu cu nugu chuy uduf nu cu nutu pusuy-
pumI gunfuchengu.
22
Chuyno cungu cuy
nusyuntu nogu cuchuycuptmI. ChuymI
nogu puj sumuj cuyuy IIu puj cuycuj fIspI-
tdu TempItu gunfuchInunppIs cumu-
c chI shuj. Suwu cunu shuycumushpunmI
chuytu gunfuchengu.
23
Nusyun Int fu cho
wuuchInucuyIIunumI cuycun. SIud cho
tIyuj cu nugu Int fu chmI munu uIII IIu-
tunu fufuf cuy cun. ChuymI puycu nu puj
cudI nutu cumu fIy.
24
NogumI cumu c-
chI shuj fIyu funu cunu chuyuy cu muf
sIud cho tIyuj cu nupu wusIn cu nutu
guechufgfInunpuj. Chuy n pumI
munuy nI yoj IsfueI cu nu pIs mununu
uIII-tucon gu nu chu. NogumI cumu c chI-
shuj fIspI tdu cupI IIun cu nu pIs munu cuj-
mun chufu shu cunun puj.
25
Puycu nugu
fIyupu munchu fI shumI cufcuy cungu.
P-muywun pIs uIII goyuy tumI munungu.
Ichungu munumI uIII goyuytu tufengu-
p nu chu.
2
Puycu nupgu munu uIII
goyuy IIu numI junun mun junun mun pIs
chuyun gu puj. Munu uIII wIIIupuIIunumI
Imuy pIs cungu. Yungu numI ushengu
pfof tu tu pIs Tuytu DIos Imu nIntuj? nIf
tupu cu nun puj. TuntI yu chej cfu cu nu pIs
munumI cungu nu chu. AIII wIIIu p nun-
puj uuquIn cu nu pIs munumI cungu nu chu.
27
RuypIs IIuquIcongumI. Munduj cu nupIs
IIuquI cuy munmI chuyungu. IIupun
funu cu numI munchu fIy wun sIcsIcyungu.
RufushunmunnmI puycu nu tugu custI-
gu shuj. ImunmI puycunu jusgufun
chuy nmI puycu nu tu pIs jusgu shuj.
Chuy fmI musyungu nogu T D
cushtu.
Me!anaypajcunata 3erusa!encho
ruraycajta ricashan
8

1
Sojtu wutu sojtu quIIIu pIchgu
junuj nInnu cufun BubI Io nIu mun
upumu shun cu nugu. Chuy junuj nogugu
jumu fuy cuf wus cho muyuf Jud
funu cu nu wun. IIIuj pItu muyuf T
D munuy nIn nogu mun chuyu-
mojtu.
2
ChuymI fIc fI sh cho fIcuf
funu-nIfuj IchI fuy cujtu. Cheg IIunno
cuycu shun pItu ufumungu cuycu fun
nInu futu tuy cujno. Junu munnu fIcuf
IIush wu chu shu fyffuno uchIc-uchIc-
yuy cu chuy cujtu.
U

3
Chuy funugu
muquIn wun uypuf cu muf ujch pItu
chufI mu fun. Chuufu jInun fu Tuytu
DIospu espI fI tongu junujpu jogu fIcuf-
cu mu fun. NIfcuf suyuy n chno
fIbI Iu mush pun Jefu su Ien mun chuyu-
chI mu fun. Chuy cho cuchuy cu mu fun
sIud mun yuycunu fufI cuj puncu
uupun mun. Chuygu cuycu fun sIudpu
nofte cuj-InIn cho. Chuy chmI cuycu-
fun Tuytu DIos meIu n cu shun duIu pIs.
4
Chuy fuIIumI fIcuf IsfueIpu Tuytu
DIos nInpu munuy nI yoj cuynIn tu pIs.
Guechwu pumpu cho fIcu pu cu sh nmI
cuycu fun.
V

5
Chuy cho Tuytu DIos nImu-
fun: Runu, nofte cuj-Imun fIc fIy.
Chuufu nofte cuj-Imun fIcu fuy-
cuf. Chuy cho fIcuf juwu cuj puncu
uupun cho Tuytu DIos fIyupu meIu-
n cu shun duIu cuycujtu.
NIfcufnu
tupu mu fun: Runu, fIcuy cun quI chu
IsfueI cunu chuyno meIu nuy puj munu
uIII cu nutu fufuy cu shuntu? Chuyno
cuptInmI nogu pIs fIspI tdu TempI pItu
wItI cuyc. Cunun fIcu shuy quI pI tu pIs
mus pIyuf munu uIII cu nu tu fmI fIcun-
quI puj.
7
Chuy pItu upumu fun TempIu mun
yuycunu suwun puncu mun. Chuy-
cho fIcuf pefgu cho uchcu cuycujtu.
8
Chuufu nImu fun: Runu, chuy
uchcutu jutun y chIy.
Uchcutu jutun chufgu puncutu tufIf.
9
ChuymI nImu fun: Yuycuy. Chuy-
chmI fIcun quI puj fIyupu meIu nuypuj
munu uIII cu nutu fufuf cuy cujtu.
10
Chuufu yuycushp fIcuf Intfu
pefgu cho tucuy-nIfuj cuIe bfu cunu,
EZEQUIEI7 , 8
1206

W
8.1 Deut. 4.19.
X
9.4~ Apoc. 7.23; 9.4; 14.1.
gunfu unImuI cu nu pIs dIbu ju shu
cuycujtu. IsfueI cu nupu tucuy-nIfuj
duIun-nIfuj cu nu tu pIs dIbu ju shutu
fIcuf.
11
Chuy duIu cu nu tugu udufuf-
cuy cu fun gunchIs chuncu (70) IsfueI
uuquIn cunu. Chuy uuquIn cu nu wun
cuycu fun Sufunpu wumfun Juuzu nIus-
pIs. Cudu-nun chufuy cu fun InsInsu
gosh tu chI cu nuntu. Chuy gosh tu chI cu-
nu pItu InsIn supu gosh tuy nengu chucu-
shu fuj jutu fIy cu fun.
12
Chuy cho nImu fun: Runu, fIcun-
quI chu, cudu IsfueI uuquIn cunu
duIun cu nutu pucuyIIupu udufuf cuy cu-
shuntu? Puycu nugu nIfcuy cun: T
D munumI fIcu mun ch nu chu.
Puygu cuypItu uywu cu shu numI nIf.
13
Mustu pIs nImu fun: Cunun fufuy cu-
shun pItu mus pIyuf munu uIII cu nutu
fufuj tu pIs fIcun quI p fmI.
14
NIfcuf upumu fun nofte cuj-IpItu
T D TempIun mun yuycunu
suwun puncu mun. Chuy chmI fIcuf
Tumuz dIos puj wufmI cunu wuguf cuy-
cujtu.
15
Chuytu fIcun quI chu? Chuy pI tu pIs
mus pIyuf tu fmI fIcun quI puj.
1
Chuy pItu upumu fun T D
TempIun puncu mun. Nogu cuycush-
pItu uItuf cujmun fIc fIf chuu pI cho
fIcuf Ishcuy chuncu pIch gunno
(25) funu cunu IntItu udufuf cuy cujtu.
Puycu nugu TempIutu guepu puy cu fun.
Chuyno cush punmI IntI yugu mu nun
cuj-Imun umpuf ufcun tu pIs pumpu-
mun tpu chIf IntItu udufuf cuy cu fun.
W
17
Chuufu Tuytu DIos nImu fun:
Runu, fIcun quI chu? FIyupu meIu nuy-
puj munu uIII cu nutu fufuy cush pun pIs
Jud funu cu nugu munu yumu cuypu
mustu fmI fufuf cuy cun. Cuy nusyun-
chgu Int fu chmI munu uIIItu fufuy-
cun, wuu chI nu cuy cun. YupufIf-yupu-
fIfmI fIyupu fubyu chI mun. MeIu nuy-
puj cu nutu fufu shun cu nupu usyuy nIn-
cu nu pIs seng mun fuj chuyuy c mun.
18
Chuyno fufu shun pI tumI nogu pIs
fIyupu fubyushp custI gu shuj. Puycu-
nu tugu munumI cuyu p sh chu.
Muy-jInu gupu fuypu muu cu mup tIn pIs
munumI wIyu sh chu.
3erusa!enta castigananpaj
caycajta ricashan
9

1
Chuy pI tu nugu fInfI II cho
wIyuf sInchIpu cuyno nejtu:
SIudtu custI gu nuy quI puj cuycuj cunu
yuycuynu. Cudu-nuy quI yuycuy IIIg-
chI nuy quI puj pIII yu cu nuy quI uptu shu!
2
Chuy fu fIcuf nofte cuj-I
puncupu sojtuj funu cunu pIII yu cu nun
uptu shu yuycuy c mojtu. Chuy funu-
cu nupu chuu pIn tunu uywuy c mu fun
juc funu Inu fpu shu. Cheg IIun chnu
chufu fuy cu fun IsquIf bI cu nutu. Yuycu-
fu muf IchI cuy c fI fun funsI pItu uItuf
cuycujpu Idun cho.
3
Chuufu IsfueI-
cu nupu Tuytu DIos nInpu uchIc yuy-
nengu quefu bn unjII cu nupu junun cho
cuycu shun pItu wItI cu fun TempIu mun
yuycunu puncu mun. Chuyno wItI cu fIf
T D cheg IIun cho IsquIf bI cu-
nutu chufu fuy cuj Inu fpu shutu guyuy-
cuf
4
cuyno nIfun: Jefu su Ien sIudtu
tumu muy. Chuy sIud cho meIu nuy puj
munu uIII cu nutu fufuy cujtu fIcush pun
IIuquI cuf psu cuy cuj cu nu tugu ufcun-
cho seu Iuy.
X
5~
Chuy pI tugu wIyuf pIII yu cu nun
uptu shu funu cu nutu cuyno munduy-
cujtu: Gumcu nu pIs sIudtu tumu mu-
nuy quI puj uywuy puypu guepuntu.
TempI pItu guIIuy cush puy quI munu
cuyu puypu wuu chIy uuquIn cu nutu,
msu cu nutu, jIpush cu nutu, wumfu-
cu nutu, wufmI cu nu tu pIs. Seu Iu shu
cujcu nutu Ichungu umu wuu chIn quI-
chu. Chuufu puycu nugu TempIupu
puncun cho cuycuj uuquIn cu nu pItu-
puchu wuu chIytu guIIuy cu fun.
7
NIfcuf nIfun: TempIupu suwun-
nIn pumpu mun wuu shu funu cu nutu
EZEQUIEI8 , 9
1207

Y
10.1 Eze. 1.26; Apoc. 4.2.
Z
10.2 Apoc. 8.5.
[
10.3~4 Exo. 16.10; 24.16; Nm. 10.34.
\
10.12 Eze. 1.18; Apoc. 4.8.
]
10.9~13 Eze. 1.1521.
jItuy c fIy. Chuyno fufush puy quI
TempIutu gunfu chIy-IIupu.
Chuyno nIptIn uywuf sIud cho cuj
funu cu nutu wuu chIytu guIIuy c fI fun.
8
Chuy cu mugu nogu jupu II cuycuf.
ChuymI umpuf ufc pIs pumpu mun
tpu nun cumu. NIfcuf fIyupu IIuquI cuf
muu cushp cuyno nIf: T D,
Jefu su Ien cho tIyuj cu nutu fIyupu
fubyu shu IIIg chIsh puy quI, ushuj p chu
IIIg chIn quI wuII cuj IIu pIs qudu shu
cuycuj IsfueI cu nutu?
9
T D nImu fun: IsfueI-
cu nu wun Jud cu nugu uII pu numI
juchutu fufu shu. Cuy nusyun chgu
munu uIIItu fufuj cu nu IIumI juntushu
cuycun. Cuy sIud ch pIs munumI
uIIItu fufun nu chu. Chuy funu cu nugu
cuynmI nIfcuy cun: T D
munumI fIcu mun ch nu chu. Puygu
cuypItu uywu cu shu numI nIf.
10
Puycu-
nutu nogugu munu numI cuyu p nu chu.
Chuypu fuquengu Imuno Imutu fufu-
shu IIun pI tu pIs IIupun pI tumI tupu shuj.
11
Chuy pItu, chuy Inu fpu shu cheg-
IIun cho IsquIf bI cu nutu chufu fuy cgu
cutIy cu muf nIfun: NImu shuy quI tugu
cumIIsh c numI nIf.
Temp!upita Tayta Dios
aywacushan
10

1
Chuy pItu, quefu bn unjII cu-
nupu umun jununpu jucuno
mush tu fuy cuj junun chnu fIcuf
sIIIunno yufIf cojtu. Chuygu cuycufun
zufIfo fumI pItu fufu shu nmI.
Y

2
Chuy chgu Inu fpu shutu Tuytu
DIos nIfun: Cuff tupu fuyfun cunu
cuycu shun cujmun yuycuy cuf, quefu-
bn unjII cu nupu chuquIn pItu juc uptuy
shun shu futuy cujtu jofgu muy. Jofguf-
cu mofgu sIud mun muchI fIy.
Z
Chuufu chuy funugu fIcu puy cupt
yugu cuy cu fun.
3
Chuy fu chuy quefu-
bn unjII cu nugu cuycu fun TempIupu
suf cuj-Idun cho. TempIu puncu chnu
pucu tuy juntu shu cuycu fun.
4
Chuufu
chuy quefu bn unjII cu nupu jununpItu
T D uchIc yuy nengu jogu-
fI cuf uywuf TempIu puncu chnu
wIyu cuy cu fun. Pucu tuynu TempIu cho
juntu cuf cu fun. T D chuycho
cuptIn TempIupu puncun suwun
pumpugu fIyupu uchIc yu cuf cu fun.
[

5
Chuy quefu bn unjII cunu Iuntu cuyu-
chIp tengu suynu shun wIyu cuy cu fun
TempIupu juwu cuj puncun suwun cu-
mu fuj. QuIquIn munuy nI yoj Tuytu DIos
pufIuy cuj n fuj wIyu cu fun.
Chuy cho chuy Inu fpu shu cuycuj

funutu Tuytu DIos nIfun: Quefubn
unjII cu nupu chuu pIn pItu, cuff tupu
fuyfun cunu cuycuj pItu nInutu jofgu-
muy nIf. Chuufu chuy funu uywuf
IchI cuy cu fun fuyfupu Idun cho.
7~8
Chuy quefu bn unjII cu nupu Iun
fufIn chgu fIcu cuy cu fun funupu
muquInno. Juc quefu bn unjIIgu uypuf-
cuf nInutu jofgu mu fun. NIfcuf chuy
Inu fpu shu cuycuj funutu uptu puf cu-
fun. PuynumI chus quIf cuf uywu cu fun.
9
Chuy quefu bn unjII cu nupu Idun-
chnu fIcuf chuscu fuyfu cu nutu.
Cudu-nunpu Idun cho cuycu fun juc
fuyfu cumu. Ruyfu cu nugu uchIc yuy-
cu fun uchIc yuj topu cIo fumI n fuj.
10
Chus cun fuyfu cunu cuycu fun chuy-
tum u IIu. Chuy fuyfu cu nupu fufInpu
mus juc fuyfu cu nu pIs Iugu fuy cu fun.
11
Chuy cu nugu uywuj muypu pIs chus-
cun Idu pumI. Muygun Idu mun pIs
fIcu fu shunpu uywu nunpgu munumI
tIcfuj f chu.
12
Cuef pun cu nu ch pIs,
wujtun cu nu ch pIs, muquIn cu nu ch pIs,
Iun cu nu ch pIs Int fun cho uwIn cunu
uchIc yuy cu fun.
\
Chus cun fuyfu cunu-
ch pIs uwIn cunu uchIc yuy cu fun.
13
Chuy fuyfu cu nupu jutIn tu pIs Tumu-
fej cunu nIycuj tumI wIyuf.
]

14
Chuy
quefu bn unjII cu nupugu cudu-nunpu
EZEQUIEI9 , 10
1208

D
10.14 Eze. 1.10; Apoc. 4.7.
E
10.15, 20 Eze. 1.13.
F
11.3 Eze. 24.114.
cufun chuscu cfun cunu. RImIf cuj
cfun cuycu fun quefu bn unjII puno.
Chuy pItu cuj cfun cuycu fun funu-
puno. Chuy pItu cuj cfun cuycu fun
IIyun puno. Ushu nun cuj cfun cuycu-
fun uncu puno.
D
15
Chuy quefu bn unjII cu nugu cufun
Quebuf muyu cuntun cho fIcu sh cu-
nu IIumI.
E
Chuy Iuyoj cu nugu junuj-
punu jutu fI cuf c fI fun.
1
Chuy cunu
uywup tengu fuyfun cu nu pIs IwuI
uywuj. Junujpu jutu fI nun puj Iun cu-
nutu quIchup tIn fuyfu cu nu pIs munumI
cuchu cuj chu.
17
Iuyoj cunu IchI cuy c-
fIp tengu fuyfun cu nu pIs wIyu cuy coj.
Iuyoj cunu pumpu pItu jutu fIp tengu
fuyfun cu nu pIs jogu fI cujmI. Chuyngu
cuycu fun Iuyoj cu nu cho fuyfucunu-
ch pIs Tuytu DIospu munuy nIn
cuptInmI.
18
Chuufu T D uchIc-
yuy nengu puncu cho cuycu shun pItu
jogu fI c cu fun. NIfcofgu wIyu cuy cu fun
quefu bn unjII cunu cuycu shun junun-
munnu.
19
Chuy quefu bn unjII cu nunu
Iun cu nutu quIchuf cuf pumpu pItu
jutu fI fun. Nogugu fIcuf Imuno jutu-
fIy cuj tu pIs. Ruyfun cu nu pIs chufI nu cu-
shu IIu jutu fIy cu fun. Chuy cu nutu fIcuf
T D TempIun puncu IntI
yugu mu nun cuj-Icho cuycuj mun IchI-
cuy coj tu pIs. IsfueI cunu sIfbI shun Tuytu
DIospu uchIc yuy nengu cuycu fun chuy
Iuyoj cu nupu junun ch numI.
20
Chuy quefu bn unjII cu nugu IsfueI-
cunu sIfbI shun Tuytu DIospu chuquIn-
cho fIcu shu IImI cufun. Quebuf muyu
Idun chmI chuyno fIcuf. Chuy fmI
tuntI yu cu fIf p cushun tu pIs.
21
Puycu-
nupugu cudu-nunpu cufun chuscu
cfun cunu, chuscu Iun cu nu pIs.
Iuncu nupu fufIn cu nu chnu fIcu cuy-
cu fun funupu muquInno.
22
Cfun cu-
nugu cuycu fun Quebuf muyu Idun cho
fIcu sh Iuyoj cu nu pu n IIu. Chuy cunu
uywuf uupu IIupu uywuf cuy cu fun.
3ucha ruraj mandajcunata
11

1
Chuy pItu, T D
EspI fI tun jogu fIf upumu-
fun TempIupu puncun IntI yugu mu-
nun cuj Idu mun. Puncu cho fIcuf
Ishcuy chuncu pIch gun (25) funu-
cunu cuycujtu. Chuy cho cuycujtu
fejsIf Azufpu wumfun Juuzu nIustu,
BenuIuspu wumfun PeIu tIustu. Puycu-
nugu chuy cho tIyuj funu cu nupu
munduj nInmI cufun.
2
Tuytu DIos
nImu fun: Runu, chuy funu cu numI
munu uIIItu fufuy IIutu yufpuf cuy-
cun. SIud cho tIyuj cu nu tu pIs IIutun-
tumI wIIIu puf cuy cun.
3
Puycu numI
nIn: WusI cu nutu uIIchu chI shun chgu
munumI uyc pIs cunf chu. Cuycho
nogun ch tugu munumI ImupIs psu-
m shun chu. Muncu cho uychu sumuj
chufu fuy cuj tu n pIs munumI ImupIs
psu m shun chu.
F

4
Runu, puycunu
chuyno cushun pItu nogu nIshtu
wIIIun quI.
5
Chuy pI tugu T D EspI fI-
tunpu munuy nIn cho fIcu cuf. ChuymI
cuyno fImu chI mu fun: T D
cuynmI nIn: IsfueI cunu, gumcu nugu
chuy nmI pufIuf cuy cun quI. Ichungu
nogu musyuy cmI Imutu yufpuycu-
shuy quI tu pIs.
Gumcu nugu cuy sIud-

cho uypu IIuj tumI wuu chIsh cun quI.
Wuu shu cu nugu cIII cu nu ch pIs
ynInmI mush tuf p cu shu.
7
Chuy pI tumI, nogu T D
n: Jefu su Iengu munu bIej nmI
cungu. Ichungu chuy muncu cho wIu-
fuj uychungu munumI gumcu nu chu
cunquI puj. Chuypu fuquIn muncucho
sumuj chufu fuy cuj uychungu cungu
gumcunu wuu chI shuy quImI. Gumcu-
nu tugu chuy muncu pItu jItu fI shuy quI-
pmI.
8
Guffu cho cuytugu munchu-
cun quI chu? Cunun, gumcu nu chgu
guffumI cungu. Nogu T D
EZEQUIEI10 , 11
1209

G
11.19 SuI. 51.10.
H
11.19~20 Eze. 36.2628.
I
11.22~23 Eze. 10.122; 43.25.
chuyno cunun puj n.
9
CuypItu jItu-
fIfmI gumcu nu tugu juc-I nusyun
funu cu nupu muquIn mun cuchuy cu-
shuy quI. Chuy nmI gumcu nu tugu
custI gu shuy quI.
10
SubII wun tucsIy-
pumI wuun quI cu nu puj. Gumcu nu-
tugu nogu custI gu shuy quI puj IsfueI cho
cuptI quI pIs. Chuy fmI musyun quI puj
11
SIudgu gumcu nu puj munumI
muncu n chu cungu. NI gumcu nu pIs
munumI chuy muncu cho cuycuj uychu-
n chu cunquI puj. Gumcu nu tugu nogu
custI gu shuy quImI IsfueI cho cuptI quI-
pIs.
12
Chuy fmI musyun quI cu nu puj
Gumcu nugu munumI nogu munu sh-
n chu goyush cun quI. NI Iuyn cunu
nIshun tu pIs munumI cumIIsh cun quI-
chu. Chuypu fuquengu bIs nuy quI
nusyun cu nu cho tIyuj funu cunu fufu-
shun n IIumI fufush cun quI nIf.
13
Tuytu DIos chuyno nIshuntu wIIIu-
puy cup tI IImI BenuIuspu wumfun PeIu-
tIusgu wuu shu tunI fun pumpu mun.
Chuufu nogu numI ufc pIs pumpu mun
tpu nun cumu umpuf. SInchIpu muu-
cuf nIf: Ay, T D! WuII cu-
IIu pIs qudu shu cuycuj IsfueI cu nutu
ushuj p chI IIIg chIn quI?
Yapay contrtuta
rurananpaj cashan
14
T D nogutu nImu fun:
15
Runu, Jefu su Ien cho tIyuf cuy cuj cu-
nugu fumIII yuy quI cu nu puj, IsfueI-musI-
quI cu nu puj cuynmI nIn: Puycu nugu
T D cufu chmI cuycun!
Cuy nusyun cho cuycuj chuc fu cu nugu
nogun ch pu numI nIf.
1
ChuymI BubI Io nIu cho cuycuj cu-
nutu nIy: T D cuynmI nIn:
Gumcu nu tugu nogumI gufgushc.
Mush tu c chIsh c pIs juc-I nusyun cu-
nu mun, munu fejsI shu nusyun cu nu-
mun. Ichungu chuy-quIn fun cho wuIIcu
wutu IIumI goyun quI puj. Gumcunu
goyuy cu shuy quI nusyun cu nu chgu
quIqumI cuyc shuj udufu m nuy quI-
puj nIf.
17
Mustu pIs cuyno nInquI:
T D cuyno nIn: NogumI
shun tu mu shuy quI puj muymun pIs
mush tu c chI sh nusyun cu nu pItu. Int-
fu pItu cutIy cu chI mufmI IsfueI nusyun-
cho cuycuj chuc fu cu nu tugu goycu shuy-
quI puj nIf.
18
Puycu nugu nusyun nIn mun cutI-
mon gumI. CutIy cu mofgu meIu nuy puj
duIun cu nutu jItu fen gumI. MunumI
fufun gu nu chu meIu nuy puj cujcu nu-
tugu.
19
NogumI fucu chI shuj puycu nupu
fumI shon guntu. ChuymI puycu nu-
mungu chufu shuj mushoj shon gutu,
mushoj espI fI tutu.
G

20
Chuufu puycu-
nugu goyun gu puj Iuyn cunu nIshuntu
cumIIsh punnu, nIshno fufush punnu.
Puycu numI cungu ucfu sh funu cunu.
Nogu numI cushuj puycu nupu DIos-
nIn.
H

21
Munu munu shtu y meIu nuy-
puj duIu cu nutu udufuy cuj cu nu tumI
Ichungu Imun IIu fufu shun pI tu pIs
jusgu shuj. Nogu T D chuyno
n.
3erusa!enpita Tayta Diospa
achicyaynin aywacushan
22
Chuy quefu bn unjII cunu jutuf cuf
uywu cu fun IIupun fuyfun cu nu wun.
Chuufu IsfueI cunu sIfbI shun Tuytu
DIospu uchIc yuy nIn, chuy Iuyoj cu-
nupu junun cho cuycuj pIs
23
jogu fI cuf
sIud pItu cufupu uywu cu fun. Aywu cuf
chuyu fun sIud mun IntI yugu mu nun
cuj-Icho cuycuj Imu mun.
I

24
Chuy-
pItu Tuytu DIospu EspI fI tun jogu fI muf
BubI Io nIu mun cush gun cutI chI mu fun.
Chuy chmI cuycu fun wuquIn mufcu-
mus pfsu uywuj cunu. IIupun tu pIs
suyuy nI II chno fIcuf Tuytu DIospu
EspI fI tun fIcu chI mup tInmI. Chuy pI-
tugu IIupun fIcuy cu sh cunu IIIgu c-
cu funnu.
25
Nogu numI T D
EZEQUIEI11
1210

J
12.2 Isu. 6.910; Jef. 5.21; Muf. 8.18.
K
12.13 2Rey. 25.7; Jef. 52.411; Eze. 17.1820.
musyu chI mu shuntu wIIIu puf pfsu
IwuI uywu sh cunu chuy cho cuycuj cu-
nutu.
Imanpis prsu
aywananpaj cashan
12

1
T D cuyno nImu fun:
2
Runu, gumgu tIyuy cun quI
munu wIyu coj funu cunu tIyuy cu shun-
chmI. Chuy funu cu nugu fIcuy cuf pIs
munu fIcuj nmI, wIyuy cuf pIs munu
wIyuj nmI cufcuy cun.
J
Chuyngu
cufcuy cun munu wIyu coj funu cunu
cush punmI.
3
ChuymI funu, gumgu uftItu fufuy.
GuepI quItu cumu fI cuy juc-Imun
pfsu upushup tI quI uywu cuy cujno
uywu cu nuy quI puj. Junujpu, IIupun
fIcuy c shup tI quI, wusI quI pItu IIoj shIf
juc-Imun uywu cuy. Chuyno fIcu shush-
puy quegu cupus chufI tuntI yu cun mun
munu wIyu coj funu cunu cush pun pIs.
4
IIupun fIcuy c shup tI quI junujpu
guepI quItu wusI quI pItu jofgu cuy pfsu
uywu nuy quI pno. TufdI pu pIs, IIupun
fIcuy c shup tI quI IIoj shI cun quI pfsu
upushup tI quI uywu cuy cujno.
5
NIfcuf
IIupun fIcuy c shup tI quI pefgutu
uchcuy. Chuy uchcupu guepI quI wun
IIoj shIn quI.
Puchu chucuf cup tInnugu

guepI quItu upufI cuf cuf uywu cuy
IIupun funu fIcuy c shup tI quI. Cfuy-
quI tugu chupu cuy uupuy quI cho
cuycuj cu nutu munu fIcu nuy quI puj.
Chuy uftItu fufush puy quImI Imuno
psu nun puj cushun tu pIs IsfueI cu nutu
musyu chIn quI.
7
Chuufu Tuytu DIos nImu shun n IIu
nogugu uftItu fufushp IIupuntu cumu-
fI cuf. Junuj pumI IIupun funu fIcuy,
pfsu upup tIn uywu cuy cujno IIoj shIf.
TufdI punu muqu wun pefgutu uchcuf.
Puchu chucuf cup tInnu IIupun fIcuy c-
mup tIn gueptu upufI cuf cuf IIoj shI cuf.
8
Wufun nIn tutunu T D
nogutu nImu fun:
9
Runu, munu
wIyu coj IsfueI cu nugu cupus tupu shu-
fuy quI Imutu tuj fufuy cun quI? nIf.
10
ChuymI gumgu nogu nIshtu wIIIun-
quI. WIIIun quI cunun uftItu fufu shuy-
quIno Jefu su Ien cho cuycuj mundujtu,
IIupun IsfueI cu nu tu pIs psu nun puj
cushuntu.
11
Gumgu wIIIun quI puycunu
tuntI yu cu nun puj fufuy cu shuy quItu.
Gum fufu shuy quI n IIu puycu nu tu pIs
psu nun puj cushuntu wIIIun quI. Puycu-
nu tugu IIupun tumI juc-Imun pfsu
upun gu puj.
12
Puycu nupu munduj nIn chuy cho
cuycgu guepIntu upufI cuf cufmI uywu-
con gu puj. Puchu chucuf cup tIn numI
pefgutu uchcuf c fIf guepIn upufI shu
IIoj shen gu puj. Cfuntu chupu cuf cuf
uywu con gu puj uupun cho cuycuj cu-
nutu munu fIcu nun puj.
13
Nogu numI
Iusyuypu chufI shuj. NIfcufmI BubI Io-
nIu nusyun mun pfsu upushuj. Ichungu
chuy nusyuntu munumI fIcun gu p chu.
K

Chuy nusyun IIu ch numI wuon gu pIs.
14
Puytu wush nun puj cuycuj suId fu-
cu nu tunu wucpu-cuypu mush tu fI shuj.
Chuy nmI fufu shuj wuquIn uypu IIu
suId fun cu nu tu pIs. NIfcufmI subItu
uptu cuf cuf gutI cu ch shuj.
15
Juc-I
nusyun cu nu mun muchIypu-muchIf
pfsu uywush pun fmI puycu nugu
musyungu nogu fusunpu T D
cushtu.
1
Chuy pIs cumu c chI shmI
juc Ishcuy funu cunu guffu cho munu
wuu nun puj, guesh yu wun yufguy wun
munu wuu nun puj. Chuy n pu numI juc
nusyun cu nu mun chuyush pun wIIIu-
congu meIu nuy puj cu nu tumI fufuf
nIf. Chuy fmI musyungu nogu T
D cush tu pIs.
Castigananpaj cashanta
yapay wi!!acachishan
17
T D nogutu yupuy
nImu fun:
18
Runu, gumgu mIcu shuy-
quI fu munchu fIsh puy quI sIcsIc yuy,
yucutu upushuy quI fupIs IIuquI cuy.
EZEQUIEI11 , 12
1211

L
12.22 2Ped. 3.4.
M
13.1~1 Jef. 23.932.
19
NIfcuf, pfsu shumoj funu cu nutu
cuyno wIIIu puy: Jefu su Ien funu cu-
nu puj, IIupun IsfueI cu nu p pIs T
D cuynmI nIn: Gumcunu fIyupu
munu uIIItu fufu shuy quI pI tumI juc
jungu fIyupu IIuquI shu IIu mIcun quI-
cu nu puj, yucu tu pIs fIyupu munchu-
cu shu IIu upun quI cu nu puj. Nusyun-
nI quegu qudun gu puj pusuypu IIIg-
chI shu, chun yujmI.
20
IIupun sIud nI-
quI cu numI IIIg chI shu cungu. Chuufu
Int fumI chuquI jIfcuno fIcu con gu puj.
Chuy fmI gumcunu musyun quI puj
nogu T D cushtu nIf.
21
T D cuyno nImu fun:
22
Runu, ImunIf tuj chuy IsfueI cunugu
nIfcuy cun pfof tu cunu wIIIu cushungu
quIIIu pIs wutu pIs psu shu numI.
Ichungu wIIIu cu shun munumI cumII-
cun chu nIf?
L

23
Cunungu munu wIyu coj
funu cu nutu nIy: CuynmI T D
nIn: NogumI cumu c chI shuj IsfueI cho
chuy fImuytu yupuygu mununu pufIu-
nun puj. NIfcuf wIIIun quI pfof t cu nu-
wun suyuy nIn chno fIcu chI sh cunu
cumII nun puj wuII cu IIunu pIshIy cu-
shuntu.
24
IsfueI cu nu chgu munumI
yupuy cungu p nu chu IIuIIu cuypu
DIosmI wIIIu mu shu nejcunu, nI
engu uf wIIIu coj cu nu pIs.
25
Cunungu
quIqu T D fImuj-uyw.
Chuy nIsh cu nugu munu pIs uyc IIu-
tumI cumII cungu. Munu wIyu coj funu-
cunu, chuy cunu cumIej tugu quIquI quI-
cu numI fIcun quI p pIs. NogumI fImu-
shuj. NIfcuf fImu sh tugu cumII shmI.
Nogu T D chuyno n.
2
T D yupuy nImu fun:
27
Runu, IsfueI cu nugu pufIuf cuy cun
ImupIs cunun puj cushuntu puy fIcu-
shungu unuy tu fmI cumII cun gu puj
nIf.
28
ChuymI cunungu wIIIuy: T
D cuynmI nIn: NIsh cu nugu
munu pIs uyc IIu tu numI cumII cungu.
NIsh cu nugu nIsh nmI cungu. Nogu
T D chuyno n.
L!u!!a proftacunata
13

1
T D yupuy nImu fun:
2
Runu, nogu nIshtu fImuy
IsfueI cu nu cho cuycuj pfof tu cu nu-
puj.
M
Chuy pfof tu cunu quIquIn cu nupu
yufpuy nI IIun pItu wIIIu cuf cuy cujtu
cuyno nInquI: WIyuy-IIupu T
D nIshuntu.
3
Tuytu DIosgu cuynmI
nIn: Ay Imun fuj cunquI yufpuy nIy nuj
pfof tu cunu. Imutu pIs munu musyuy-
c chIp tmI puycu nugu quIquIn cunu
yufpu shu IIuntu wIIIu cuf cuy cun.
4
IsfueI cunu, pfof tuy quI cu nugu
cuycun fug IIun cuycuj sIud cu nu cho
cuycuj utoj cu nu n IIumI.
5
Puycu nugu
munumI Imutu pIs fufu shu chu gumcu-
nutu chup shu nuy quI puj. Pefgu tu pIs
munumI fufu shu chu custI gun junuj
chuyu mup tIn chup nun puj.
T
D fIcu chI mu shu nIshun cu nu pIs
munumI fusun cujchu. Imu cunun puj
cushuntu nIfpIs IIuIIu cuy cunmI. Puycu-
nugu nIfcuy cun T D nImu-
shu nIf. Puycu nu tugu nogu munumI
cuchu mush c chu. Chuy pIs nIshun-
cu nutu cumII n tu chu shuyuf puy cun?
7
Nogu Imutu pIs munu nIycup tmI
puycu nugu T D nImu shu
nIfcuy cun. Puycu nugu munu fIcu shun-
tumI IIuIIu cuyIIupu fImuf cuy cun.
8
Chuy pI tumI IIuIIu pfof tu cu-
nutu nogu T D n: Gumcunu
munumI fusun cujtu chu wIIIu cush cun-
quI. Suyuy chno fIcu shuy quI tu pIs
munumI nogu chu fIcu chIshc. Chuy-
pI tumI nogugu gumcu nupu contfuy quI
cuyc. Nogu T D chuyno n.
9
Chuy munu fusun cujtu fIcu pu coj cu-
nutu, IIuIIu cuyIIupu wIIIu coj cu nu tugu
custI gu shmI. ChuymI puycu nugu
munu gotuf pun gu chu ucfu sh IsfueI-
cunu shun tu cu shun cho; IsfueI cu nupu
jutIn upun tu fu shun ch pIs munumI
upun tu fun gu chu; IsfueI cunu tIyu nun
EZEQUIEI12 , 13
1212

N
13.10 Jef. 6.14; 8.11.
puchu mun pIs munumI cutI mon gu chu.
nogu T D cushtu.
10
Puycu nu tugu chuyno psungu
ucfu sh funu cu nutu IIupun pIs uIIImI
cuycun nIf IIuIIu pu shun pItumI.
Rusunpugu munumI chuy n chu
cushu.
N
Chuy IIuIIu pfof tu cu nugu
cuycun tunI nuy cuj pefgutu jununpu
Iscu wun Iujtu shu n IIumI.
11
ChuymI
chuy Iujtuj cu nutu nIy, pefgu tunI c cu-
nun puj cushuntu. FIyupu Icu tumyumI
tumyungu. Runtu tumyumI fumIn-
cunu shIc wu mongu. Icu wuyfu
wuyf mufmI sujtu fengu.
12
Chuyno
pefgu tunI c cup tengu puycu nutu
tupon gu puj Imunu shu tuj cuyuy IIu puj
Iujtu shuy quegu? nIf.
13
ChuymI nogu T D n:
Rubyush pmI cumu c chI shuj fIyu
wuyfu wuyf mu nun puj; fIyupu Icu-
wun IIog IIu pIs uywu nun puj; fumIno
funtu tumyu shIc wu mu nun puj.
14
Pefgutu Iujtu shuy quI tu pIs ushuj pmI
tunI fu chI shuj. Chuu fugu sImIn tun cu-
nu pIs uIuy fImI fIcu fuy cungu. Pefgu
juchup tIn gumcu nu pIs chuy chmI
wuun quI puj. Chuy fmI musyun quI-
cu nu puj nogu T D cushtu.
15
Chuy pefgutu juchu chIpt, Iujtuj-
cu nutu custI gup tgu fIyupu fubyu shu
cuycu sh psun gunu. Chuufu nIshuy-
quI puj: Pefgugu munumI ImuIIun pIs
qudu shu chu. Chuy Iujtuj cu nu pIs
wuu shumI.
1
Cunungu muytuj
Jefu su Ien funu cu nutu IIuIIu cuyIIupu
wIIIu puj IsfueI pfof tu cunu? Muytuj
IIupun pIs uIIImI cuycun nIf wIIIu puj-
cunu? Rusunpugu munumI wIIIu cu-
shun n chu cushu. Nogu T D
chuyno n.
Profetsacunapaj
Tayta Dios rimashan
17
Runu, cunungu nogupu jut cho
wIIIucoj-tucoj wufmI cunu quIquInpu
yufpuy nI IIun pItu wIIIu coj cu nu mun
uywuy. NIfcofgu puycu nupu contfun
fImuy.
18
Chuy IIuIIu pfofe t su cu nutu
nInquI: CuynmI T D nIn:
Ay Imun fuj cunquI funutu engu uf
pufej cunu. Gumcu numI sIntI IIu cu-
nutu uwuf cuy cun quI funu cunu mjI-
cutu fufuf muquIn mun wutu cu nun puj.
Jucu cu nu tu pIs uwuf cuy cun quI funu-
cunu mjI cutu fufuf shucu tu cu nun puj.
Chuyno fufuf cuy cun quI ucfu sh funu-
cu nutu engu ush puy quImI. Chuyno
ucfu sh funu cu nutu engu uy IIu pu chu
cuwuytu ushIy cun quI?
19
Gumcunugu
ucfu sh funu cu nutu IIuIIu puf engu-
ush puy quImI juc Ishcuy uptuy
seb dutu, juc Ishcuy umuy tuntutu
chus quI nuyquI-cushu IIu munu cuj mun
chufuy c mun quI. ChuymI cuwu nun puj
cuycuj funu cu nutu engu uf wuun-
quI p numI nIycun quI; wuu nun puj
cuycuj funu cu nu tunu cuwun quI pmI
nIycun quI. Chuyno engu u shuy quI tumI
puycu nugu fIguIf cuy cun.
20
Chuy pI tumI nogu T D
cuyno n: MjI cutu fufu nun puj
muquIn mun wutu cu shun sIntI IIu fufu-
shuy quIpgu contfunmI fIcuc. Chuy-
wungu funu cu nutu shun tuf cuy cun-
quI bIcu nutu juuIu wun chufej nmI.
Ichungu chuy funu cu nutu muquI quI-
pItu nogu jofgu shmI. bIcu nuno
IIbfI pufI cu nun pmI cuchuy cu shuj.
21
Gumcu nupu muquI quI pItu, mjI-
cutu fufu nun puj jucu cu nutu shucu pu-
shuy quI pI tu pIs ucfu sh funu cu nu tugu
jofgu shmI. Yupuygu munumI shun-
tun quI p nu chu. Chuy n pumI gumcunu
musyun quI puj nogu T D
cushtu.
22
Gumcu nugu nogu munu
munu sh tumI fufush cun quI. ChuymI
IIuIIu cuf engu ush puy quI uIII funu-
cu nutu IIuquI cuy mun chufush cun quI.
FIyu funu cu nu tu numI Ichungu shuc y-
chIsh cun quI munu uIII cu nutu fufuy c-
nun puj, chuy n punu nogu custI gu n puj
EZEQUIEI13
1213
cuycuj pItu munu suIbu cu nun puj.
23
Chuy pI tumI gumcu nugu mununu
IIuIIu cuypu wIIIu cun quI p nu chu. NI
mjI cu cu nu tu pIs munumI fufun quI p-
nu chu. Acfu sh funu cu nu tugu nogumI
muquI quI pItu jofgu shuj. Chuy n pumI
gumcu nugu musyun quI puj nogu T
D cushtu.
Idu!ucunata adurajcunata
14

1
Juc Ishcuy IsfueI uuquIn cunu
nogu mun shumu fun. NIfcuf
puycu nugu uup mun jumu cu fun.
2
Chuufu T D nogutu cuyno
nImu fun:
3
Runu, cuy funu cu nugu
IIupun shon gun pumI duIu cu nu IIutu
sIfbI shu, udufu shu. Juchu yoj y chI coj-
cu nu IIu pmI yufpuf cuy cun pIs. Chuyno
cuycup tengu Imun pu tuj wIIIu shuj
puycunu tupu cu mu shuntu?
4
Puycu nu-
wun pufIuf cuyno nIy: T D
cuynmI nIn: IsfueI cu nugu duIu cu-
nutu udufuf cush pun pIs, juchu yoj y chI-
nun puj cujIIu mun yufpu fuy cush pun pIs
pfof ttu tupu coj uywuf cuy c mun.
Chuy pI tumI nogu pIs meIu nuy puj
uypu IIu duIu cu nutu chufu shunmun-
tupu puycu nu tugu uyItu cutI chI shuj.
5
Chuyno fufupt IsfueI cu nugu cupus-
chufI ufpIn tI cun mun pIs duIu cu nutu
udufu shun pItu, nogutu gonguy cu mu-
shun pI tu pIs nIf.
ChuymI IsfueI cu nutu nIy: T

D cuynmI nIn: AfpIn tI cuynu-
IIupu. duIu cu nutu udufuytu cuchuy-
c fIynu. MeIu nuy puj cu nutu fufuy tu pIs
cuchuy c fIynu.
7
IsfueI cho tIyuy cuj
IsfueI funu pIs u jpu funu pIs nogutu
gonguy cu muf cupus duIu cu nu tunu
IIupun shon gun wun udufun, cupus
juchu fufuy IIu mun fIyupu yufpu fun.
Chuyno fufuf cuf tupu cu m nun puj
pfof t mun uywuj funu tugu quIqumI
uyItu cutI chI shuj.
8
Chuy funu wungu
quIqumI chufu c shuj. NIfcuf wuquIn
funu cunu fIcu cu nun puj custI gu shuj.
Acfu sh funu cu nu pI tu pIs IIIg chI shuj.
Chuyno fufu sh tugu IIupun funumI
pufIun gu puj. Chuy n pumI gumcunugu
cushtu.
9
Juc pfoftu, munu fusun cujtu
wIIIu cup tengu nogu T D
chuyno cumu c chI shu cuptmI cungu.
Chuu fugu nogumI chuy pfof tutu custI-
guf IIIg chI shuj ucfu sh IsfueI funu-
cu nu pItu.
10
Tupu coj funu tu pIs juchun-
pI tugu custI gu shuj chuy pfof tutu
custI gu sh nmI.
11
Chuy n pumI IsfueI
funu cunu yupuygu mununu gonguy cu-
mun gu chu. NI juchu fufuy cu nu p pIs
mununu yufpu fun gu nu chu. Puycu numI
cungu ucfu sh funu cunu. Nogu numI
cushuj DIos nIn. Nogu T D
chuyno n.
3erusa!enta castigananpaj cashan
12
13
Runu, juc nusyun cho tIyuj cunu
juchutu fufup tIn, nogu nIsh cu nutu
munu cumIIp tIn puycu nutu custI gu-
shmI. NIfcuf mIcuy nIn cu nu tu pIs
guechu shmI. NogumI cumu c chI shuj
chuy nusyun cho muchuy cunun puj,
funu cu nu pIs, uywu cu nu pIs wuu-
nun puj.
14
Chuy nusyun cho Noe,
DunIeI, Job tIyush pun pIs puycunu
quIm su IIunmI suIbu cun mun uIII funu
cuynInpu. Nogu T D chuyno
n.
15
MIcu coj unImuI cu nutu juc
nusyun mun yufI chIpt, chuy cho tIyuj-
cu nutu ushu cuf cup tIn, chuy nusyun
chun yujnu fIcu cup tengu unImuI cu nutu
munchu cuy IIu wun nI pIpIs munumI
chuypu pufIn mun nu chu.
1
Chuy quIm-
suj funu cunu chuy cho tIyuy cuf pIs
munumI suIbun mun chu wufmI nI oIIgu
wumfun cu nu tu pIs. QuIquIn cu nu IIumI
suIbu cun mun. Chuy nusyun numI fIcu-
cun mun chun yuj pIpIs munu tIyu nun.
Nogu T D chuyno n.
17
Cupus chuy nusyun cho guffutu
guIIuy cu chIf nogu cumu c ch mun
funu tu pIs, uywu tu pIs wuu chI nun puj.
EZEQUIEI13 , 14
1214

O
14.21 Apoc. 6.8.
18
Chuy quIm suj funu cunu chuy cho
tIyuy cuf pIs munumI suIbun mun chu
wufmI nI oIIgu wumfun cu nu tu pIs.
QuIquIn cu nu IIumI suIbu cun mun uIII
funu cunu cushun pItu. Nogu T
D chuyno n.
19
Cupus nogu fIyupu fubyushp
chuy nusyun mun guesh yutu chuyuchIf
cumu c ch mun funu pIs, uywu pIs
wuu nun puj.
20
Chuy cho Noe, DunIeI,
Job tIyuy cuf pIs munumI suIbun mun-
chu wufmI nI oIIgu wumfun cu nu tu pIs.
QuIquIn cu nu IIumI suIbu cun mun uIII
funu cunu cushun pItu. Nogu T
D chuyno n.
21
Nogu T D n: Mus pIyuf-
fmI cungu Jefu su Ientu chuscu custu
cust gu wun custI gup tgu. Chuy cust gu-
cu nugu cuycun: guffu, yufguy, gueshyu,
mIcu coj unImuI cunu.
O
Chuy cu nugu
funutu, uywu tu pIs wuu chen gumI.
22
Chuy pIs juc Ishcuy IIugu cuwuy cuf
qudun gumI. Puycu nu IIumI chuy pItu IIoj-
shengu wufmI oIIgu wumfun cu nu wun.
Gumcunu cujmun puycu nutu chuyu chI-
mupt fIcun quI puj Imuno goyu shuntu,
Imuno juchu cu nutu fufu shun tu pIs.
Chuufu gumcunu nInquI puj Rusun tu-
chufI Jefu su Ien tugu Tuytu DIos custI gu-
shu nIf.
23
Puycunu Imun pIs goyu shuntu
y juchutu fufu shun tu pIs fIcufgu cuen tutu
gocun quI pmI. Chuy fmI gumcunu
tuntI yu cun quI puj quIquIn cu nupu juchun-
pItu Jefu su Ientu custI gu shtu. Nogu
T D chuyno n.
Israe!ta manacaj!!a
basman tincuchishan
15

1
T D nImu fun:

2
Runu, bus yfupu tuIIun
ImuIIupgu uIII chu fuj?
WuquIn guefu cu nu pItu mus uIII-
chu fuj cuycun?

3
TuIIongu munumI Imup pIs uIII-
chu.
MunumI uIII chu wuguI cunu Ist-
gutu fufu nu IIu p pIs!

4
Yuntu IIu pmI uIII.
Gufun cu nutu nInu fupuf ushu cuf-
cup tIn
shon gongu cufbun yu shu numI
cuycun.
Chuufu Imup pIs munumI uIII nu-
chu.

5
Munu fuj fupu chI shu cuyc IIuf
Imup pIs munu uIII cuycufgu
pIyuf nu chufI fupu shu cufnugu
Imup pIs munu bIejnu cungu.

cuyno n: ImunmI bus yfupu
tuIIun tu pIs nInu mun fupu chIn, chuy-
nmI Jefu su Ien funu cu nu tu pIs nInu-
mun guycu shuj.
7
NogumI puycu nupu
contfun fIcu cu shuj. Juc nInu pItu
guesh pIp tIn pIs juc nInu numI fupu cuf-
congu. Puycu nupu contfun fIcu cup t-
fmI gumcu nugu musyun quI puj nogu
T D cushtu.
8
Nogutu munu
sIfbI mu shun pI tumI nusyun nIn tugu
tIcfu fu chI shuj pusuypu chun yuj mun.
Nogu T D chuyno n.
Masa warmiman
3erusa!enta tincuchishan
1

1
2
Runu, Jefu su Ien funu cunutu
wIIIuy fIyupu meIu nuy puj cu nutu fufu-
shuntu.
3
ChuymI tIncu chIsh puy quI
nInquI: T D cuynmI nIn:
Jefu su Ien, gumgu cunquI Cunuun cho
yufejmI. Pup nI quegu cushu Amoffeo
nusyun pItu, mumuy quInu Het nusyun-
pItu.
4
YufI shuy quI junuj pupu wutuy-
quItu munumI cuchu fun chu. MunumI
muyIIu shu fuy quI chu. CuchI wun pIs
munumI cupu shu fuy quI chu. MunumI
nI pIntu shu fuy quI pIs chu.
5
Gumtugu
pIpIs munumI cuyu p shu fuy quI chu.
Chuy cu nutu fufu nunpgu munumI
pIpIs Imutu pIs gocu shu chu. YufI shuy-
quI junuj meIu n cu shush puy quImI
EZEQUIEI14 16
1215

P
1.8~3 Jef. 31.34; Ose. 23.
pumpu cho jItu fuy cujtu cuchuy cu shu-
fuy quI.
Gumpu uupuy quIpu nogu psuf.

Yuwuf IIu ch fuj juytu cu chuy cujtu fIcuf
umu wuuy chu.
7
JIfcu cho juchu
wIujno wIuy nIf. Chuufu nIsh-
nmI wIuf jutun yu fuy quI, nIyc IIufnu
jIpush yu fuy quI. Chuchuy quI cunu
wIu mu shu, shupfuy quI pIs wIu shu.
Ichungu fpuy nuj guIu IIu cuycu fuy quI.
8
Chuy pI tugu, uupuy quIpu yupuy
psuf. Chuy chgu jutun tunu fIcuf.
Chuy fugu uIIInu cuycu fuy quI muju yoj
cunuy quI puj. Chuu fugu gumwun cumu-
cush pun chI cptu mush tuf cu muf guIu-
IIu cuycup tI quI chupuf cuf. NIfcuf uIII
goy nu puj pufIu fun chI. Chuy fupItu-
puchumI nogu punu cush cun quI.
P
Nogu
T D chuyno n.
9
Gumtu
buf. Yuwuf IIu cuycujtu muyIIuf.
Peff mI cu nu wun Int fuy quItu pIchu-
puf.
10
Cuyuy IIu puj cuIuf fpu cu nutu
jutI puf. Mus uIII cuj gufu pItu IIunguI tu-
pIs jutI puf. Cuyuy IIu puj uwushu fputu
jutI puf. Inu pItu uwushu wuch cu-
wun wuch cu puf.
11
Cumu f nuy quI puj
cuyuy IIu puj uduf nu cu nutu jutI puf.
RIcfuy quI mun pIs cumu f nun puj uchcu
bfusu I tu cu nutu jutI puf; wuII gu tupIs
wuII gu puf.
12
Senguy quI mun pIs cuyuy-
IIu puj uduf nutu wuguI puf. RInfI quI-
mun pIs uftItu jutI puf. Umuy quI mun
cuyuy IIu puj cof nutu jutI puf.
13
Chuufu
gumgu gueIIuy pI tu wun gofI pItu uduf-
nu shu cuycu fuy quI. Rpuy quI cu nugu
tucuy-nIfuj cuyuy IIu puj uwushu Inu pItu
cufun. MIcoj pIs cunquI uIII cuj tuntutu,
ubjupu mIsh quIntu, oIIvopu ustIntu.
Cuyuy IIu puj fIcu cufmI fuynunu cufuy-
quI.
14
Cuyuy IIu puj cuptI quImI Intfu
nusyun funu cu nu pIs fejsI shu fuy quI.
Chuy jutI pu sh wunmI cuyuy IIu puj
cumu fuj cuycu fuy quI. Nogu T
D chuyno n.
15
Ichungu chuyno cuyuy IIupuj
cuynI quI wun, p-muypI tu pIs fejsI shu
cuynI quI wunmI mu su mun tIcfush-
cun quI. ChuymI chuypu psuj
cujwungu p-muywun pIs cucush cun quI.
1
Rpuy quI cu nu wunmI toIdu cu nutu
fufush cun quI puytush Imu cu nu cho
duIu cu nutu udufu nuy quI puj. NIfcofgu
chuy toIdu cu nu ch numI p-muywun-
pIs cucush cun quI. Rufu shuy quIngu
munumI Imuy pIs cushu chu nI munu-
numI cungu p nu pIs chu.
17
GueIIuy-
pItu, gofI pItu cuyuy IIu puj uIju cu nutu
goycu sh pI tumI fufush cun quI oIIgu
funu tuno. NIfcofgu chuy cu nu wun
juchutu fufush cun quI.
18
Cuyuy IIu puj
uchcu cuIuf fpuy quI cu nu tugu jutI-
push cun quI chuy fufu shuy quI duIu cu-
nu tumI. NIfcofgu suumu chIsh cun quI
nogu puj cuj ust wun InsIn s wun.
19
Nogu gumtu goycu sh uIIIn nIn jufI-
nu pItu fufu shu tuntu tumI, ustI tumI,
ubjupu mIsh quIn tumI chuy fufu-
shuy quI duIu puj fupu chIsh cun quI uIII
jmuy nIn chuyu nun puj. Nogu T
D chuyno n.
20
WufmI oIIgu wumfuy quI cu nu-
tumI wuu chIsh cun quI. Wumf cunu
cuycup tInmI duIu cu nutu gufush cun-
quI. Musu cushuy quegu pIshI sh-
f chu nogutu mustu fubyu chI m nuy-
quI puj?
21
Chuy chufI wumf cu nutu
sucfIfIsyutu fufuf cuf chuy duIu cu nu-
p pIs fupu chIsh cun quI.
22
MeIu nuy puj
p-muywun pIs cucuy c IIufmI munu
yufpun quI nu chu wumfu cuf Imuno
cushuy quI tu pIs. Chuy fugu cuycu fuy-
quI guIu IIumI. Yuwuf IIumI juytu cu-
chuy cu fuy quI.
23
Nogu T D n: Ay
Imun fuj cunquI Jefu su Ien! Chuyno
fIyupu munu uIII cu nutu fufu shu
cuycush puy quI pIs
24
Isu cu nu ch fmI
uItuf cu nutu fufush cun quI duIu cu-
nutu udufu nuy quI puj, p-muywun pIs
cucu nuy quI puj.
25
CIII Isqu nu cu nu-
chmI cupI IIu cu nutu fufush cun quI
p-muywun pIs cucu nuy quI puj. P-muy
EZEQUIEI16
1216

Q
1.35~37 Apoc. 17.16.
psuj tu pIs cucu shun nIsh cun quI.
Chuy n pumI p-muywun pIs cucu fuy-
quI.
2
BIs nuy quI EgIpto funu cu nu wun
umIs ttu fufuf IIupun wunmI cucush-
cun quI. Puycu nugu sumuj jutu suj
cuef pu supu funu cu numI. Chuyno
p-muywun pIs cucush puy quImI fIyupu
fubyu chI mush cun quI.
27
Chuyno
cushuy quI pI tumI custI gu n puj muqutu
jogu fIshc. ChuymI nusyunnIquItupIs
tucshu y chIshc. Gumcu nu tugu
contfuy quI FIIIs teu funu cu nupu
muquIn munmI cuchuy cuf. Pusuypu
meIu nuy puj cu nutu fufu shuy quI pI tumI
puycu nugu pengu cuf cuy cun.
28
Chuyno
penguy puj fufuy cuf pIs munumI
yumush cun quI chu. Chuypu fuquengu
AsIfIu funu cu nu wun pIs umIs ttu
fufuf cucush cun quI. Chuy pIs munumI
yumu cu fuy quI chu.
29
NIgu syuntI BubI-
Io nIu cu nu wunnu sguIf cucush cun quI.
Chuy pIs munumI yumush cun quI chu.
30
Pusuypu pIfdI cu shu chufI
cuycu fuy quI uu p-muywun pIs cucoj
wufmIno penguy puj fufu nuy quIpgu?
31
CIII Isqu nu cu nu chmI, Isu cu nu-
chmI p-muywun pIs cucush cun quI.
Ichungu gum munumI p-muywun-
pIs gueIIuy puj cucoj wufmI n chu
cush cun quI: Gumgu munumI pItu pIs
pgu muy nIsh cun quI chu.
32
Rununtu
jucwun junun puj wufmI juccu nutu
chus quej nmI cush cun quI.
33
GueIIuy-
puj pIwun pIs cucoj wufmI tugu chuy
wufmI wun cucoj funu pgunmI.
GummI Ichungu pgu shu nuy quIpu
fuquIn p-muytu pIs cucu shuy quI
cujtugu quIquI quI pgush cun quI.
Gumwun juchutu fufuj muypItu
shumu nun p pIs pgujmI-cunquI.
34
Pmuywun pIs cucush puy quI munumI
fufush cun quI chu gueIIuy puj cucoj
wufmI cunu fufu shunngu. MunumI
pIpIs ushI shu fuy quI chu gumwun
juchutu fufu nun puj. Puycu nugu
munumI gumtu pgu shu fuy quI pIs chu.
Chuypu fuquengu gummI puycunutu
pgush cun quI. Chuyno fufushpuyquImI
wuquIn gueIIuy puj cucoj wufmI cu nu-
pItu mus jucno fufush cun quI.
3erusa!n castigasha
cananpaj cashan
35
ChuymI p-muywun pIs cucoj
Jefu su Ien, wIyu muy:
3
Nogu T
D gumtu n: Gumgu umIs ttu
fufuf pufIu p nu cufmI munu pengu-
cuypu guIu-puchu cush cun quI jucwun-
jucwun cucu nuy quI puj. MeIu nuy puj
duIuy quI cu nu tu pIs munu cuchuypu
udufush cun quI. Chuy cu nu puj fupu-
chI nuy quI pmI wumfuy quI cu nupu
yuwuf nIn tu pIs mush tush cun quI.
37
Chuy pI tumI, nogugu shun tu mu shuj
IIupuntu p-muywun pIs cucu shuy quI
cujtugu, umutuf cuyu shuy quI cujtu-
pIs, IIupun chIquI shuy quI cu nu tu pIs.
Puycu nutu shun tu shuj gumpu uupuy-
quI mun. Puycu nupu uupun ch numI
fpuy quItu IojtI p shuy quI guIu IIutu
IIupun fIcu shu nuy quI puj. Chuy n pumI
pusuypu penguy mun chufu shuy quI.
Q

38
Chuy cho jusgufmI custI gu shuy quI-
puj muju yoj cuycuf muju yoj cu nu wun
cucoj tuno, wuu chI coj tuno. NIfcofgu
fIyupu fubyu shu cush pmI wuu nuy-
quI puj nIshuj.
39
Chuy shumoj nusyun
funu cu nupu muquIn munmI cuchuy-
cu shuy quI puj. Puycu numI IIIg chengu
p-muywun pIs cucu nuy quI puj fufu-
shuy quItu, duIu cu nutu udufu nuy quI puj
fufu shuy quI tu pIs. Puycu numI guechu-
shun quI puj fpuy quI cu nutu, cumu f-
nuy quI puj jutI fu shuy quI uduf nuy quI cu-
nu tu pIs. NIfcofgu pusuypu guIu IIu tumI
cuchuy cu shun quI puj.
40
Puycu nugu
IIupun funu cu nu tumI nengu sujmuypu
wuu chI shu nuy quI puj, subIIn cu nu wun
cuchuf-ushuypu wuu chI shu nuy quI puj.
41
WusI quI cu nutu fupuy c fu chengu.
Aypu IIu wufmI cu nupu uupun-
chmI nengu Imuno cunuy quI p pIs.
EZEQUIEI16
1217
Chuy n pumI cumu c chI shuj p-
muywun pIs mununu cunuy quI puj.
Chuu fugu pIwun pIs munu numI yupuy
cunquI p nu chu. MunumI cucu nuy quI-
puj pItu pIs pgun quI p nu chu.
42
Chuy-
fmI gumpuj fubyu shu cuycu sh psuf-
congu. Chuu fugu munumI fubyu shu nu-
chu cushuj. AIII numI cushuj.
43
Gumgu
gonguy cush cun quImI jIpush cuf Imuno
cushuy quI tu pIs. ChuymI fIyupu fubyu-
chI mush cun quI munu munu sh cu nutu
fufuf, munu cuchuypu meIu nuy puj-
cu nutu fufush puy quI. Chuy pI tumI,
quIquI quI Imun pIs fufu shuy quI cu nu-
pItu custI gu shuy quI puj. Nogu T
D chuyno n.
Mamanman !!ojshisha
44
IIupun funu cu numI gumpgu
fImuytu pufIungu: Mumu IIun fmI
wuwungu! nIf.
45
Gumpu mumuy quegu
cushu Het nusyun pItu, pup nI quInu
Amoffeo nusyun pItu. GumpIs fununtu,
wumfun cu nutu chIquej wufmIpu
wuwunmI cuycun quI. Chuy nmI
uuy quI cu nu pIs fununtu y wumfun-
cu nutu chIquej.
4
Nofte cuj-IchmI
cuycu shu muyuf uuy quI SumufIu
sIud IIupun cuse fyun cu nu wun. Suf
cuj-Ich numI cuycu shu shuIIcu uuy-
quI Sodomu sIud IIupun cuse fyun-
cu nu wun.
47
Puycu nutu fIcu cufmI
puycu nuno fufush cun quI. Puycu nu-
nmI meIu nuy puj cu nutu fufush cun quI.
Chuyno fufuy cuf pIs munu yumufmI
puycunu fufu shun pItu mus pIyuf-fuj
munu uIIItu fufush cun quI.
48
Chuy pI-
tumI nogu T D n: uuy-
quI Sodomu nI cuse fyun cu nu pIs
munumI fufu shu chu cuse fyuy quI cu nu-
wun gum fufu shuy quIngu.
49
Nuuy-
quI Sodo mupu juchungu cuynmI
cushu: QuIquIn pIs cuse fyun cu nu pIs
fIyupu uIII-tucu fun. Aypu IIu mIcuy-
nIn cuptInmI ImupI tu pIs munu yufpu-
chu cuypu goyu fun. Ichungu munumI
Imuy pIs yunu pu shu chu pobfItu nI
pIsh pu coj cu nu tu pIs.
50
Puycu nugu
fIyupumI uIII-tucu fun. Chuyno cush-
punmI fufu fun nogu pusuypu meIu-
n cu shtu. ChuymI Imuno cushun tu-
pIs fIcuy cuf IIIgu fu chIf.
51
Ichungu
SumufIu munumI juchutu fufu shu chu
nI puIIu IIun tu pIs gumcunu juchutu
fufu shuy quIngu. Gumcu nugu munu
cuchuy pumI meIu nuy puj juchutu
fufush cun quI. ChuymI juchuy quI cu nu-
mun tIncu fu chI shu puycu nugu unjI-
II tu n IIu cuycun.
52
Puycunu juchutu
fufu shun pItu mus meIu nuy puj cu nutu
fufu shu cush puy quImI puycu nu tugu
IImyu tu nnu cuyc chIn quI. Chuy pI-
tumI gumgu penguy mun chufu shu
cunquI puj. ChuymI munu cuj mun
chufu shu cush puy quI pIs upIIu IIu
cucun quI puj.
53
Chuy pI tu nugu nogumI cumu c-
chI shuj Sodomu, SumufIu, cuse fyun cu-
nu pIs uuputu cushunno uIIInu goy-
nun puj. GumpIs yupuy uIIInu goy-
nuy quI pmI cumu c chI shuj.
54
Chuy-
n pumI munu uIIItu fufu shuy quI pItu
pengu cun quI puj. Chuyno penguy cho
cushuy quItu fIcush punmI puycu nugu
cushI con gu puj.
55
SumufIu, Sodomu,
cuse fyun cu nu pIs unuy cushunno uIII-
numI goyungu. GumpIs cuse fyuy quI-
cu nu pIs uIII goyuy ch numI cungu puj.
5
AIII-tucu shuy quI wIchungu uuy quI
Sumu fIutu custI gupt usIpujmI cunquI.
57
Chuy wIchungu munu uIII cu nutu
fufu shuy quI munu fmI muyu cu fun f-
chu. CununmI Ichungu Edom, FIIIs teu
sIud cunu, IIupun bIs nuy quI cu nu wun
ushIIIf-ushu shun quI. IIupunmI munu-
cuj mun chufu shun quI!
58
Cunungu
meIu nuy puj cu nutu, munu uIII cu nutu
fufu shuy quI pItu custI gu shu cufpIs
chus quI cu nu IIuy quImI. Nogu T
D chuyno n.
59
Nogu T D mustu pIs
n: Gumgu pufIu shun chtu munumI
cumIIsh cun quI chu. NogumI Ichungu
chuyno munu fufu sh chu.
0
Nogugu
yufpu f shuj jIpush cushuy quI wIchun
contf tutu fufuf pufIu cu shun ch tumI.
EZEQUIEI16
1218
NIfcuf gumwungu Imuy cu mu pIs uIIInu
cunun ch pmI contf tutu fufu shun.
1
Muyuf uuy quItu, shuIIcu uuy-
quItu wumfuy quI cu nuno cunun puj
gumpu muquI quI mun chufu mupt
yufp fIn quI puj unuy Imuno cushuy-
quI tu pIs. Chuy fmI fIyupu pengu cun-
quI puj. Nuuy quI cunu muquI quI cho
cununpgu contf tutu fufuf pufIu-
cu shun ch ch pIs munumI nInchu.
2
Gumwungu yupuymI contf tutu
fufu shun puj. Chuufu gumcunu
cushtu.
3
IIupun pItu pefdu nupt
gumgu yufp fIn quI pmI fIyupu munu
uIII cu nutu fufu shuy quItu. Chuy fmI
fIyupu pengu cun quI puj. Chuy pI tu nugu
munumI uIII-tucun quI p nu chu. Nogu
T D chuyno n.
Ubasmanwan
ancaman tincuchishan
17

1
T D cuyno nImu fun:
2
Runu, gumgu IsfueI funu-
cu nutu tIncu chIypu cuyno wIIIu puy:
3
T D cuynmI nIn:
FIyupu jutun cu fuy uncumI
IIbu nu mun chuyu shu.
Iuncu nutu quIchuf cup tIn cufu-
yujmI uypu shu.
Tucuy-nIfuj cuIuf Imu yojmI
cuycu fun.
Sedfu guefupu uwIn uywuj tumI
chufI shu.

4
NIfcuf chuy uwIn uywuj tugu
puquI fIf upucu shu.
NIgu syun tI cu nupu nusyun nIn mun
chuyuy cu chIf numI
uypu IIu nIgu syun tI cunu tIyu shun
sIud mun Iuntuy cu shu.

5
NIfcofgu nusyun nI quI pItu mufutu
ucfuf cuf numI mufu shu.
Aypu IIu yucu chuyu nun
muyu cuntun cho cumu fI shu
cuycuj chuc fu munmI mufu shu.

Chuy mufu wIu mush pun

tIcfu cu fI fun fmu supu Iuntu mun.
Munu utu cufpIs
fmun cu nugu wIuf mucyu fuy cu-
fun uncu cuycu shun cujmun.
SupIn cu nu pIs mus fufI mun supI-
chuy cu fun.
Chuy Iuntugu chIII guIf fIyupumI
fmu su pu yu fun.

7
Chuyno juc jutun cu fuy uncu pIs
cuycu fun.
Chuy pIs cushu jutun cu fuy Iuyoj
y Imu supu.
ChuymI chuy Iuntupu supengu
chuy uncu cuycu shun cujmunnu
yuycuy cu fun.
Rmun cu nu pIs chuy uncu
cujmunnu mucyuy cu fun
mus uchcu yucutu ushIsh pun.

8
Chuy Iuntugu uypu IIu yucu chuyu-
nun cho y
uIII uIIpu chmI Iuntu fuy cu fun.
Chuy chgu uIII cuycu fun fIyupu
fmu su pu y nun puj, wuyu nun-
puj,
cuyuy IIu puj Iuntu cunun puj.
9
Nogupu jut cho nInquI: CuynmI
T D nIn:
Chuy Iuntugu uIII chu fuj
wuyongu?
MunumI! RImIf cuj uncumI
supIn tu pIs fuchI fengu.
Chuufu wuyuy nIn pIs mufpu c-
congu.
Munu cuII pu cuypu, wuIIcu funu-
IIu wunmI supIn pItu uchu fengu.
Chuufu chIII guIy cuj fmun cu nu-
pIs ushuj pmI chuquI c congu.

10
Juc-Imun wItIf cu chIf Iuntup tIn
cuwun gu chu fuj?
MunumI! IntI yugu mu nun
cuj-IpItu wuyf mu shunmI
chuquI fu chengu.
ChIII guI nun puj uIII cuycu shun-
chmI ushuj puj chuquI c-
congu.
11
Mustu pIs T D nImu fun:
12
TIncu chIypu wIIIu pu shuy quI Imupuj
cushun tu pIs tuntI yu shuntu munu
tuntI yu shun tu pIs m tupuy chuy munu
EZEQUIEI16 , 17
1219

R
17.12~15 2Rey. 24.1520; 2Cfn. 36.1013.
S
17.18~20 Jef. 37.12; 52.411; Eze. 12.13.
T
18.2 Jef. 31.29.
wIyu coj funu cu nutu. Chuy funu cu-
nutu nInquI: BubI Io nIupu fuynengu
Jefu su Ien mun chuyuy cuf Judpu
fuynIntu, yunu puj nIn cu nu tu pIs pfsu
chufI shu. NIfcuf BubI Io nIu mun upucu-
shu.
13
NIfcofgu Judpu fuynInpu
fumIII yun pItu juctu ucfu fun. Puywun
pufIu cuf numI jufu chI fun BubI Io nIupu
fuynIn mundu shun n IIu cumII nun-
puj. IsfueI cho cuj mus fIspI tdu, mus
yuchuj funu cu nu tu pIs IIupuntu upucu-
fun.
14
Chuy n pumI Jud nusyongu
BubI Io nIupu munuy nIn chnu fIcu-
cu fun. Contfun jutu fIytu munuf pIs
mununu cum pu cu fun nu chu. Chuufu
fuygu pufIu cu shun n IIu cumII nun puj
cuycu fun.
15
Chuyno pufIu cu shun-
pIs Judpu fuynengu BubI Io nIupu
fuynInpu
R
contfun fIcu cu fun. ChuymI
EgIptu mun cuchutu cuchu fun, cuwu IIu-
cu nutu, suId fu cu nutu muu cu mu nun-
puj. Gumcunu fIguIn quI chu IIuIIu-
puf cuf puycunu cuwuy cuj IIu guesh pI-
nun puj cushuntu? Contf tutu fufuf
pufIu cu shuntu munu cumIgu cuwun-
mun chu fuj?
1
MunumI! BubI Io nIupu
fuynIn wun pufIu cu shuntu munu cuj mun
chufuf munu cumIgu BubI Io nIu chmI
wuongu. Jud cho fuy cunun puj
chufuj fuytu munu wIyu cu shun pI tumI
chuyno wuongu. Nogu T D
chuyno n.
17
BubI Io nIupu fuynIn
pIIIyuj yuycup tIn, sIud mun yuycuf
uypu IIu funu cu nutu wuu chIp tIn,
EgIp tupu fufuon nengu wush nun puj
munumI cuchun gu chu suId fun cu nu-
tu pIs, nI uypu IIu funu tu pIs.
18
Judpu
fuynengu pufIu cu shuntu cumII nun puj
uunIf cuf pIs munu cumIIfmI munu cuj-
mun chufu shu. Chuyno fufu shun pI-
tumI puygu wuongu.
19
Nogu T D jufushp
n: Judpu fuynengu munu cuj munmI
chufu shu jufuf nogutu uunImushuntu.
Puycu nu wun contf tutu fufuf
pufIu cu sh tu pIs munumI cumII shu chu.
Chuy pI tumI puycu nu tugu custI gu shuj.
20
Wuscu wun Iusyuy pumI chufI shuj
BubI Io nIu mun upuchI n puj. Chuy ch-
numI ImunIf nogutu munu wIyu cu-
mu shun tu pIs tupu shuj.
S

21
Mus jInyu
cuj suId fun cu nugu guffu chmI
wuongu. Cuwuy cuf quduj cu nu numI
muchIypu-muchIf guesh pIf uywu-
congu. Chuy fmI gumcunu musyun-
quI puj nogu T D nIshgu
fusunpu cumII shuntu.
22
Nogu T D n: Nogu-
pIs sedfu guefupu uwIn wIuy-
cujtu puquI fI shmI. Mus uIIIn nIn cuj
fmupu uwIn tumI puquI fI shuj. NIfcuf
quIqumI Iuntu shuj mus uItun nIn
puntu mun.
23
IsfueI cho cuycuj puntu-
mungu mus uItun nIn munmI Iuntu shuj.
Chuy cho uIII wIup tIn fmun pIs jutun-
yuf mush tu cungu, sumuj wuyongu. AIII
sedfu guefunu cungu. Chuy yfupu
chuquIn chgu tucuy-custu unImuI-
cu numI tIyungu. Rmun cu nu ch pIs
guesh tutu fufungu tucuy-custu bIcu-
numI.
24
Chuu fugu jIfcu cho cuj yfu-
cunu IIupunmI musyungu nogu T
D cushtu. Nogugu uIII-tucoj cuj
yfu tumI sujtuf. NIfcofgu tucshun-
nIn munu cuj cujtu numI jutun y ch.
NogumI chuquI fu ch befdI fuy cuj
yfu tu pIs. ChuquI shu cuycuj yfu tunu
yupuy chIII guI ch. Nogu Tuytu DIosmI
chuyno n. NIsh tugu IIupun tumI
cumI pIs.
Rurashanpitaga cada-
nunmi jusgacanga
18

1
T D nImu fun:
2
ImunIf tuj IsfueI chgu
Imuy pIs cuy fImuytu fImuf cuy cun:
Pup nIn cunu poch goj bustu
mIcup tIn
wumfun cu nu punu quIfun shIm-
pun nIf?
T
EZEQUIEI17 , 18
1220

U
18.7 Mut. 25.3540.
V
18.9 Iev. 18.5.
3
Ichungu nogu T D n:
IsfueI chgu Imuy pIs munu numI
yupuygu chuy fImuytu fImun gu nu chu.
4
PIpIs juchutu fufuj cujIIumI wuon-
gugu. Chuyngu cungu IIupun cuwuj-
cunu nogu IIupu cuptInmI. Pup nIn cu-
nu pIs wumfun cu nu pIs nogu IIu pumI.

5
AIII funugu uIII cujIIu tumI fufun.

MunumI puytush Imu cu nu mun

wItI pun chu duIu cu nutu udufu-
nun puj mIcuytu fufu chI shun-
mun pIs.
MunumI yfu cun chu munu dIos
cuycup tIn IsfueI cunu dIosn
nIshun cu nu mun.
MunumI jucpu wufmIn wun cucun-
chu.
MunumI quIIIu guesh yun wun
cuycuj wufmI wun cucun chu.

7
MunumI pItu pIs ucu chIn chu.
MunumI chufI cuf cun chu jugun-
cunu fIndutu chufu shun tu pIs.
MunumI pItu pIs suwu pun chu.
MunumI munu cunchu nInchu
muchu pu cuj cu nu tu pIs.
MunumI munu cunchu nInchu
fpuy nuj cu nu tu pIs.
U

8
MunumI uypu IIu wuwun tu wun
cutI chI nun p chu gueIIuy tu pIs
fIstun.
MunumI pItu pIs munu uIII tugu
fufun chu.
MunumI pItu pIs chupun chu munu
uIIItu fufu shun pI tugu.

9
Chuypu fuquengu Iuyn cunu
nIshun tumI wIyu cun.
Mundu mIn t cu nu cho nIycu shun-
tu pIs IIupun tumI cumIIn.
Chuyno fufuj funumI fusunpu uIII
funugu. Chuyno fufu shun pItu chuy
funugu cuwun gumI.
V
Nogu T
D chuyno n.
10
Ichungu chuy funupu wumfun
cupus cunmun munu uIIItu fufuj,
wuu chI coj, Imutu pIs
11
pup nIn munu
fufu shun cu nutu fufuj:
Cupus chufI puytush Imu cu nu cho
duIu cu nutu udufu nun puj mIcuytu
fufu chI shun cho mIc shIn mun.
Cupus chufI funupu wufmIn wun
cucun mun.

12
Cupus chufI wucchu cu nu tu wun
pobfI cu nutu ucu chIn mun.
Cupus chufI wuquIn cujcu nutu
suwu pun mun.
Cupus chufI pIpIs jugun cuf fIndu
chufu shun tu pIs duyu-tucuf-
cun mun.
Cupus chufI munu dIos cuycup tIn
IsfueI cunu dIosn nIshun mun
yfu cun mun.
Cupus chufI nogu fIyupu meIu n-
cu shtu fufun mun.

13
Cupus chufI uypu IIu wuwun tu-
wun cutI chI nun puj gueIIuy tu pIs
fIstun mun.
Chuyno cuj funugu cuwun gu chu-
fuj? MunumI! Chuyno meIu nuy puj-
cu nutu fufu shun pI tugu wuon gumI.
Chuyno wuu nunpgu quIquInmI
juchu yoj cungu.
14
Chuyno munu uIII funupu
wumfun cupus chufI cunmun. Pup-
nIn juchutu fufu shun cu nutu cupus
musyun mun. Chuyno musyuy cuf pIs
cupus chufI pup nIn fufu shunngu
munu fufun mun nu chu:

15
Cupus chufI duIu cu nutu fIspI tu-
nun puj puytush Imu cu nu cho
mIcuytu fufu chI shun mun munu
wItI pun mun chu.
Cupus chufI munu dIos cuycup tIn
IsfueI cunu dIosn nIshun mun
munu yfu cun mun chu.
Cupus chufI juc funupu wufmIn-
wun munu cucun mun chu.

1
Cupus chufI pItu pIs munu ucu-
chIn mun chu.
Cupus chufI Imutu muu cup tIn pIs
fIndu tugu munu chufIn mun chu.
Cupus chufI pItu pIs munu suwu-
pun mun chu.
EZEQUIEI18
1221

W
18.20 Deut. 24.16.
X
18.23 2Ped. 3.9.
Y
18.30 Job 34.11; SuI. 62.1112; Pfov. 24.12;
Jef. 17.10; Eze. 33.20; Mut. 16.27; Rom. 2.6.
Cupus chufI mIcuy nIy nuj cu nutu
gufun mun.
Cupus chufI fpuy nuj cuycuj tunu
fputu goycun mun.

17
Cupus chufI pobfI cu nutu yunu pun-
mun.
Cupus chufI gueIIuytu fIstuy cuf-
pIs uchcu tugu wuwuntu munu
cobfun mun chu.
Cupus chufI Iuyn cunu nIshuntu
fufun mun.
Cupus chufI mundu mIn t cu nu cho
nIycu shuntu IIupuntu cumIIn-
mun.
Chuufu chuy funugu munumI
wuon gu chu pup nInpu juchun pItu.
Chuy funugu cuwun gumI.
18
Pup nInmI
Ichungu pItu pIs ucu chej cushun pItu,
suwu cu shun pItu, mufcu-musIn cu nu cho
munu uIIItu fufu shun pItu, quIquInpu
juchun pItu wuongu.
19
Gumcunu cupus nInquI mun:
ImunIf tuj wumfun pIs munu ucun-
chu pup nIn juchutu fufu shun pI-
tugu? nIf. Chuy wumfungu munu
ucun gu chu fusun cujtu, uIII cujtu
fufu shu cush punmI, Iuyn nIshunno
cumII shun pI tumI. Chuy pI tumI
fusunpu cuwungu.
20
PIpIs juchutu
fufuj cujIIumI wuongu. NI wumfun-
pIs munumI wuon gu chu pup nIn
juchutu fufu shun pI tugu. NI pup nIn pIs
munumI wuon gu chu wumfun juchutu
fufu shun pI tugu.
W
AIIItu fufuj cgu
fufu shun pItu uIII tumI chus quengu.
Munu uIIItu fufuj cujnumI munu uIIItu
fufu shun pItu custI gu shu cungu.
L!apan cawanantami
Tayta Diosga munan
(Lze. SS.1020)
21
Cupus munu uIIItu fufuj funu
juchu fufuy cu nu IIu cho cuycu shuntu
cuchuy cun. NIfcuf Iuyn tunu cumIIf,
uIII cujtu fufush pungu cuwun gumI.
MunumI wuon gu chu.
22
Chuufu munu
uIII fufu shun cu nu tugu munumI yufpu-
f sh nu chu. AIII cujtu fufu shun pI tumI
puygu cuwungu.
23
Nogugu munumI
mun chu munu uIIItu fufuj wuu nun-
tu pIs. Chuypu fuquengu mun uIII tunu
fufu nuntu, chuy n punu cuwu nuntu.
X

Nogu T D chuyno n.
24
AIII funu, uIIItu fufuy cu shuntu
cuchuy cuf cupus chufI munu uIII tunu
fufun mun. Munu uIII funu cunu fufu-
shunno meIu nuy p tunu fufup tengu
gumcunu yufpun quI chu chuy funu
sguIf cuwuy c nuntu? Nogugu munumI
yufpu sh p nu chu uIIItu fufu shuntu.
Chuy funugu wuongu juchun pI tumI,
uunI shuntu munu cumII shun pI tumI.
25
Gumcu nugu nInquI DIosgu
munu uIII tumI fufuy cun nIf. Ichungu
IsfueI cunu sumuj wIyu muy. Nogu
munu uIIItu fufuy cu sh tu chu yufpun-
quI? Chuypu fuquengu munu chu fuj
gumcunu munu uIII tugu fufuy cun-
quI?
2
AIII funu, uIII fufuy cu shuntu
cuchuy cuf munu uIII tunu fufush pungu
quIquInpu juchun pI tumI wuongu.
27
Munu uIIItu fufuj funu, munu uIIItu
fufuy cu shuntu cuchuy cuf uIII tunu,
fusun cujIIu tunu fufufgu suIbu cuf
cuwun gumI.
28
Sumuj tuntI yu cu fIf
munu uIIItu fufu shun cu nutu cuchuy-
cush pun uIII tunu fufush pungu cuwun-
gumI. MunumI wuon gu chu.
29
IsfueI cu nugu cupus nengu Tuytu
DIosgu munu uIII tumI fufuy cun nIf.
Nogugu munu uIII tu chu fuj fufuyc?
Chuypu fuquengu gum IsfueI cu numI
munu uIII tugu fufuf cuy cun quI.
30
Chuy-
pI tumI gum IsfueI cu nu tugu Imuno
fufu shuy quI pI tu pIs cudu-nuy quItu
jusgu shuy quI.
Y
Nogu T D
chuyno n. Munu uIIItu fufuy cu shuy-
quI pI tugu jucIIu ufpIn tI cuy munu uIII-
mun munu chuyu nuy quI puj.
31
Juchu
fufuy cu nu tugu cuchuy c fIynu. AIII
EZEQUIEI18
1222

Z
18.31 Eze. 36.26.
[
18.23, 32 Eze. 33.11; 2Ped. 3.9.
\
19.2 Gen. 49.9; 1Rey. 10.1820.
]
19.3~4 2Rey. 23.3034; Jef. 22.1012.
D
19.5~9 2Rey. 24.815; Jef. 22.2430.
E
19.10~14 Isu. 5.14; Jef. 2.21.
F
19.11~14 Jef. 52.111; Eze. 17.713.
shon gu wunnu y mushoj yufpuy wunnu
uIIItu fufuy.
Z
IsfueI cunu ImunIf tuj
wuun quI mun?
32
Nogugu munumI
mun chu pIpIs wuu nuntu. Munu
uIIItu fufuy cu shuy quI pItu ufpIn tI cuy
cuwu nuy quI puj. Nogu T D
chuyno n.
[
Israe!pa raynincunapaj
!!aquicushan
19

1
IsfueIpu fuynIn cu nu puj
gumgu wuu pu cuy cho cuntu-
nutu cuntuy. Cuyno cuntuy:

2
Mumuy quegu IIyun cu nupu chuu-
pIn chmI tIyu shu.
\
Chuy chmI wuwun cu nu tu pIs
uywu shu.

3
Juc wuwu IIun tumI mus uIII
guesh pI chI shu jutun cunun-
cumu.
Csutu chufIytu yuchu cuy cu fun.
Chuy pI tu nugu funutu mIcuy tunu
guIIuy cu fun.

4
Chuyno fufuy cu shun tumI juc-I
nusyun cunu muyu fun.
ChuymI uchcu mun gufpuy cuf
chufI fun.
NIfcofgu uushI wun EgIpto
nusyun cumu upushu.
]

5
Chuufu mumun IIyongu shuyu-
fuytu yumu cufnu,
yufpu shunno munu cuptIn
jucuj wuwun tunu fuquIn chufu-
shu.

Chuy IIyun pIs jutunnu cufgu

wuquIn IIyun cu nu wun
IwuInu uywuj y cutI moj.
Chuyno pufIy cu shun cho quIquI-
IIun csu cuytu yuchu cuy cu fun.
Runutu mIcuy tu pIs yuchu cuy cu-
fun.

7
PuIu syu cu nu ch pIs IIupuntu IIIg-
chI fun.
SIud cu nu ch pIs tucuy munu
uIIItu fufu fun.
Gupu fush pungu p-muytu pIs
munchu fu chej.

8
Chuufu bIs nun mufcu cu nu cho
tIyuj cu nugu puypu contfunnu
jutu fI fun.
ChuymI tfum putu chufu pu fun.
Chuy n pumI uchcu mun gufpuy-
cuf chufI fun.

9
AushI wun upuf cuf juuIu mun
wIch guy cu shu.
NIfcofgu BubI Io nIupu fuynIn-
munnu upupu shu.
BubI Io nIu ch numI cufsII mun
wIch gu shu
IsfueI jIfcu cu nu cho gupu fuf
pufejtu pIpIs mununu wIyu-
nun puj.
D

10
Mumuy quegu cushu yucu uywuy-
cujpu Idun cho
E
bus Iuntu uIII wuyu nun puj,
fmu supu cuycuj nmI.
Puygu cuycu fun buspu supIntu
uchcu yucu ushmu shun nmI.

11
Rmun cunu uIII wIuf sInchI
cufun.
ChuymI wuquIn fmun cu nugu
fuypu bfun p fuj cufun pIs.
FIyupu wIuy c IIuf pucu tuy cumu
chuyu fun.
P-muypIs fejsI fun jutun
cuynInpu,
cupsu fmu yoj cuynInpu.

12
Ichungu fubyu wun uchu fIy c fIf
pumpu mun jItu fI fun.
IntI yugu mu nun cuj Idu pItu
wuyfu shumojnu chuquI fu chI-
fun.
F
Chuu fugu wuyuy nIn pIs shIc wu cu-
funnu.
SInchI fmun cu nu pIs chuquI c-
cu fun.
EZEQUIEI18 , 19
1223

G
20.2~44 SuI. 106.
H
20.5~ Exo. 3.1416; 6.28; 20.2.
I
20.7 Jos. 24.14.
J
20.9 Deut. 7.78; SuI. 106.8; Jef. 14.7; Eze. 36.2223.
K
20.11, 13 Iev. 18.5.
L
20.12 Exo. 20.811; 31.1317.
M
20.13 Exo. 14.11; 15.24; 32; Nm. 11.1, 4.
Chuufu nInu munnu wuycuy c fI-
fun.

13
Cunungu chun yuj chuquI puftI
yucu munu cushun chmI yucu-
nuy pItu Iuntu fuy cun.

14
Rmun cu nu pI tunu nInu futu tuy-
cuj IIoj shIy cun.
Chuy nInu numI fupuy cun chIII-
guI pun cu nu tu wun, wuyuy nIn-
tugu.
Ruypu bfun pno sInchI fmun-
cu nugu munumI cunnu chu.
Cuygu cuycun wuu pu cuy cho cuntu-
numI. ChuymI IIupun cumIIp tengu cuy
cuntu nutu cuntun gu puj.
Israe!cunawan Tayta Dios
imano cashanpis
20

1
GunchIs wutu, pIchgu
quIIIun chuncu junuj nInnu
cufun BubI Io nIu mun upumu shun cu-
nugu. Chuy junujmI juc Ishcuy IsfueI
muyuf cunu shumu fun T D
tupu coj. Puycunu uup mun jumucuy-
c fI fun.
2
ChuymI T D cuyno
nImu fun:
3
Runu, gumgu IsfueI
muyuf cu nu wun pufIuy. Puycu nutu
nInquI: T D nIn: Gumcu-
nugu tupu cu muj chu shumush cun quI?
Tupu cu mup tI quI pIs munumI wIIIu shuy-
quI p chu. Nogu T D chuyno
n.
4
Runu, gum jusguy ufI! Jusgush-
puy quI nIy unuy tuytun cunu munu
cuchuypu fIyupu meIu nuy puj cunutu
fufu shuntu.
G

5
Cuyno nInquI: T
D cuynmI nIn: IsfueItu
ucfushp, puypItu mIfuj cu nutu yunu-
p n puj jufufmI uIII pufIu cuf.
NIfcuf puycu nupu DIos nIn cushtu
EgIptu cho musyu chIf jufushp nIf:
NogumI c gumcu nupu T D-
nIf.
Chuy junujmI uunIf

EgIp tu pItu Imun pu pIs jofgu n puj,
ucfu sh nusyun mun pushu n puj.
Chuy nusyongu cufun IchI pIs, mIsh-
quI pIs yucu n fuj uypu IIu cushun
puftImI. WuquIn nusyun cu nu pItu mus
cuyuy IIu pmI cufun!
H

7
Puycu nu tugu
IIupun tumI nIf meIu nuy puj dIos cu-
nutu ushuj puj IIIg chI nun puj. Chuy-
n pIs wIIIu puf nogu T D-
cuycup tgu EgIp tu cunu dIosn
nIshuntu munu udufu nun puj.
I
8
Chuyno pufIuy cup t pIs puycu-
nugu contfmI fIcu cu fun. ChuymI
nIsh tu pIs munu wIyu mu shu chu.
MunumI IIIg chI shu chu meIu nuy puj
dIos nIn cu nutu. EgIptu cho chufu shun
dIos nIn cu nu tu pIs udufuytu munumI
cuchuy cu shu chu. Nogugu yufpuf
puycu nutu custI gupt fubyu shu cuyn
psu nun tumI; IIupun fubyu sh pItu
jumuy cu n cumu jInun EgIptu IIu cho
custI guytu.
9
Ichungu juc-I nusyun
funu cunu munu cuj mun munu chufu-
m nun pmI, uupun cho cuycuj nusyun
funu cunu nogutu munu jumuf p m-
nun pmI munu custI gu f chu.
J
Chuy
nusyun cu nupu fIcuy-uwIn chmI
uunIf IsfueI cu nutu EgIp tu pItu jofgu-
n p pIs.
10
NIfcuf nogumI EgIp tu pItu
jofguf. Chuy pI tu nugu chun yuj chuquI
jIfcupu pushuf.
11
Chuy chmI Iuyn-
cu nutu, mundu mIn t cu nutu wIIIu puf
yuchu chIf. WIIIu pu sh cu nutu, mundu-
mIn t cu nutu cumIIsh pungu uIII cuwuy-
tumI tufIn.
K

12
Chuy n pIs wIIIu puf
sbudu jumuy junuj cu nu cho jumu nun-
puj.
L
Jumuy jungu puycu nu puj wun
nogu puj seuIno cunun puj yuchuchIf.
Chuy npu nogu T D
cushtu yufp nun pmI yuchu chIf.
13
Chuy pIs puycu nugu nogupu contfmI
chun yuj cho fIcu cu fun.
M
Munu wIyu cu-
mush punmI Iuyn cu nutu munu cumII-
shu chu. Mundu mIn t cunu cuwuytu
tufI chI coj cuycup tIn pIs munumI
EZEQUIEI19 , 20
1224

N
20.15 Nm. 14.2635; Deut. 1.3440.
O
20.23 Iev. 26.33.
P
20.27~29 Deut. 12.23;
Eze. 6.17; 16.1522.
cumII shu chu. Jumuy-junujmI cungu
nIsh tu pIs pusuypu munu cuj munmI
chufu shu. ChuymI fubyu shu cuycu sh
puscu c nun puj puycu nu tugu chun-
yuj IIu cho custI guf ushu fIytu yufpuf.
14
Ichungu juc-I nusyun funu cunu
munu cuj mun munu chufu m nun pmI,
EgIp tu pItu jofgu mu shtu fIcuj cunu
jumuf p m nuntu munu munufmI
pusIn su cuf.
15
Chun yuj ch pIs jufushp nIf
goycu sh nusyun mun munu yuycu-
chI n puj.
N
Chuy nusyongu cufun
wuquIn nusyun cu nu pItu mus uIII
cuyuy IIu puj, IchI pIs, mIsh quI pIs
yucu n fuj uchcu cushunmI.
1
Puycu-
nugu munu cuj mun chufush punmI
mundu mIn t cunu, Iuyn cunu nIshun-
tu pIs munu cumII fun chu. Sbudu
jumuy junuj cho jumun quI nIsh tu pIs
munumI fIspI tu fun chu. Puycu nugu
duIu cu nutu udufuy IIu chmI cucu fun.
17
Chuy pIs, fIyupumI cuyu puf. Chuy-
n pumI chun yuj cho munu ushu fI f-
chu.
18
ChuymI wumfun cu nutu nIf:
Pup nI quI cu nupu yupInpugu umu
uywuy chu. duIu cu nutu umu udufuy-
chu.
19
NogumI T D c.
Iuyn nIshuntu, mundu mIn t cu nutu
munu cuchuy cuypu cumIIy.
20
Sbudu
jumuy-junuj tu pIs sumuj fIspI tuy. Jumuy
jungu cuycun juc seuImI gumcu nutu
ucfu shtu musyu nuy quI puj. Chuy fmI
cushtu nIf.
21
Chuyno wIIIu puy cup t pIs
wumfun cu nugu contfmI fIcu cu fun.
Munu wIyu cu mush punmI Iuyn cu nutu
munu cumII shu chu. Mundu mIntcunu
cuwuytu tufI chI coj cuycup tIn pIs
munumI cumII shu chu. Sbudu jumuy-
junuj cu nu tu pIs munu cuj munmI chufu-
shu. ChuymI fubyu shu cuycu sh psu-
c nun puj puycu nu tugu chun yuj IIu cho
custI guf ushu fIytu yufpuf.
22
Ichungu
juc-I nusyun funu cunu munu cuj mun
munu chufu m nun pmI, EgIp tu pItu
jofgu mu shtu fIcuj cunu jumuf p m-
nuntu munu munufmI pusIn su cuf.
23
Chun yuj cho jufushp nIf Intfu
nusyun cu nu mun mush tu c chI n puj
cushuntu.
O

24
Chuyngu mush tu c chIn
cufun mundu mIn t cu nutu, Iuyn cu-
nutu munu cumII shun pItu, sbudu
jumuy junuj cu nutu munu cuj mun chufu-
shun pItu, tuytun cu nupu duIun cu nutu
udufuy IIu cho cucu shun pItu.
25
Chuy pI-
tumI nogu pIs puycu nu puj cumu c chIf
munu uIII Iuycu nutu, munu uIII yuchu-
chI cuy cu nutu chuy n punu cuwuytu
munu tufI nun puj.
2
Cumu c chIf
offen dun cu nu tuno guechpu wumfun-
cu nutu duIun cu nu puj fupu chI nun-
puj. Chuyngu cumu c chIf fIyupu
munchu fu chI n puj, chuy n punu nogu
T D cushtu musyu nun puj.
27
ChuymI funu, IsfueI-musI quI-
cu nutu cuyno nIy: T D
cuynmI nIn: Tuytuy quI cu nu pIs munu
munu shtu fufufmI fubyu chI mu fun.
Rufu nun puj nIsh cu nutu munumI
cumII fun chu.
28
Goycu n puj uunI-
sh puftI mun chuyu chIf. Chuy mun
chuyuy cofgu uItun nIn puytush Imu-
cu nutu, cupsu yfu cu nutu fIc fefgu
jInun fu upuj udufuf gufuy nIntu
goycu nun puj. Chuy mun Imutu pIs gufuj
nogutu fIyupu fubyu chI mush punmI.
InsIn su cu nu wun suumu chej; bnu tu-
pIs tucshI puj.
P

29
Puycu nutu tupuf:
Imutuj gumcunu udufuj uywuf cuy cu-
shuy quI puytush Imugu? nIf. ChuymI
udufuj uywu shun puytush Imu tugu
cunun cu mu pIs Bumu nIn.
30
IsfueI cu nutu nIy: T D
cuynmI nIn: Gumcu nugu unuy
cuj fumIII yuy quI cunu juchutu fufu-
shun mun n chu juchutu fufuytu
munuy cun quI? MeIu nuy puj duIu-
cu nutu udufuy tu chu munuy cun quI?
EZEQUIEI20
1225

Q
20.47 Jef. 5.1417.
31
Offen duy quI cu nutu gufush puy quI,
wumfuy quI cu nutu fupu chIsh puy quI
gumcu nugu sguIfmI juchutu fufuy-
cun quI. Chuyno cufcuy cush puy quI-
chI nogutu tupu cu muj shumun quI?
IsfueI cunu, tupu cu mup tI quI pIs munumI
wIIIu shuy quI p chu. Nogu T
D chuyno n.
32
Gumcunu yufpu shuy quegu
munumI cumu cun gu chu. Gumcu nugu
nIsh cun quI: Cuy puchu cho nusyun-
cunu Imun pIs cushunno cushun.
Puycu nuno guefu pItu, fumI pItu
fufu shu duIu cu nutu udufu shun nIf.
33
Ichungu nogu T D n:
CununmI Ichungu gumcunu muyun quI-
puj fIyupu munuy nI yoj cushtu. Sumuj
custI guf cufmI gumcu nupu fuynI quI
cushuj.
34
Muych pIs nusyun cu nu cho,
mufcu cu nu cho muchI cu shu cuycuj tumI
jofgu mu shuy quI. FIyupu munuy nI yoj
cushtu musyu chIf, fubyu wun custI-
gush pmI shun tu mu shuy quI.
35
Mufcu-
cu nupu chun yuj nIn chuquI jIfcu munmI
pushu shuy quI puj. Chuy chmI quIqu
jusgu shuy quI puj.
3
ImunmI EgIpto
chun yuj cho tuytuy quI cu nutu jusguf,
chuy nmI jusgu shuy quI puj. Nogu
T D chuyno n.
37
NogumI
gumcu nu tugu sumuj ucfu shuy quI puj
uyshfu uyshun cu nutu ucfu shunno.
NIfcofgu contf tutu fufu shun chtu
cumII nuy quI pmI cumu c chI shuj.
38
Gumcu nu pI tugu fuquI shuj munu
wIyu coj cu nutu, contf fIcu coj cu nutu.
NIfcufmI jofgu mu shuj juc-I nusyun-
cho tIyuf cuy cu shun pItu. Ichungu IsfueI
nusyun mun munumI yuycon gu p chu.
nogu T D cushtu.
39
IsfueI funu cunu, nogumI T
D c. Munu wIyu cu muytu
munush puy quegu uywuy ufI munu
bIej duIu cu nutu udufuj. Ichungu
umunu munu cuj mun chufumuynuchu
munu bIej duIuy quI cu nutu
offen duy quI cu nu wun udufush puy quI.
40
IIupuy quI IsfueI cu nugu udufu mun-
quI puj ucfu sh fIspI tdu Imu chmI.
Chuygu ucfu sh nusyun cho cuycun
uItu puntumI. Nogu T D
chuyno n. Chuy chmI puycu nu tugu
uIII chus quI shuj. Chuy chmI nIshuj
Imu offen dutu gom nun p pIs, fImIf-
puntu shun tuf fuquI shun mIcuy nIntu
upup m nun p pIs. Imutu nogupuj
ucfu shun cu nu tu pIs chus quI shuj.
41
Nusyun cu nu cho cunun muchI cu shu
cuycujtu shun tupt IIupun funu cu numI
musyungu nogu uIII cuf sunto cushtu.
Chuy fmI InsIn sutu fupu chI shuy quIpu
jmuy nIn pIs shon g pno cungu.
42
Unuy fumIII yuy quI cu nutu goycu-
n puj uunI sh IsfueI nusyun mun
gumcu nutu chuyu chIp t fmI musyun-
quI cu nu puj nogu T D
cushtu.
43
Chuy ch fmI yufp fIn quI cu-
nu puj juchutu fufu shuy quItu. Chuy fmI
quIquI quI cu nu pIs meIu nun quI puj munu
uIIItu fufu shuy quI cu nu pI tugu.
44
IsfueI
funu cunu, juchutu fufu shuy quI munno
munu ucu chIpt, fIyupu munu uIII cu-
nutu fufu shuy quI pI tu pIs munu custI-
gupt gumcunu musyun quI puj nogu
T D cushtu. Nogugu fIspI tu shu
cun-fuycumI gumcu nutu yunu p shuy-
quI. Nogu T D chuyno n.
Sur caj-! parti imano
cananppis nishan
45
4
Runu,
fIc fIy suf cuj-Imun. NIfcuf puycu-
nu puj pufIuy. Nogupu jut cho fImuy
suf cuj-Icho cuycuj muntI cu nu puj.
47
Cuyno nIy: Tuytu DIosgu cuynmI
nIn: GummunmI nInutu sIndIy cu shuj.
Chuy nInumI futu fIf chuquI tu pIs ogutu-
pIs fupuf ushu cuf congu. Chuy nInugu
futun gu puj munu upIy pumI. Chuufu
chuy puftI cho tIyuy cuj funu cu nu tugu
IIupun tumI wupchungu nofte cuj-Icho
tIyuy cuj pItu suf cuj-Icho tIyuy cuj cumu.
Q

EZEQUIEI20
1226
48
IIupun funu cu nu numI fIcun gu puj
nogu Tuytu DIos chuy nInutu sIndI shtu.
Chuy nInugu munumI upen gu p chu.
49
Chuufu nogu nIf: Ay Tuytu DIos.
Runu cu nugu nIfcuy cun puygu munu
tuntI yu shun chI cujpmI pufIun nIf.
Tayta Diospa sab!in chayashan
21

1
Chuufu T D nImu-
fun:
2
Runu, Jefu su Ien munnu
fIc fIy. NIfcuf chuy cho cuj TempIu
Imuno cunun p pIs fImuy. IsfueI
nusyun Imuno cunun p pIs fImuy.
3
Cuyno nIy: T D cuynmI nIn:
Gumcu nupugu contfuy quImI fIcuc.
SubItu jofgu fIf IIupun tumI wuu chI-
shuj uIII cujcu nu tu pIs juchu su pu cu nu tu-
pIs.
4
Rusun pumI subItu jofgu shuj uIII
cujtu pIs juchu supu cujtu pIs, nofte cuj-
Icho tIyuj pItu suf cuj-Icho tIyuj cumu
IIupuntu wuu chI n puj.
5
Chuy n pumI
nogu subItu jofgu shtu IIupun funu-
cunu musyun gu puj. Chuy jofgu sh tugu
IIupuntu cumII n cumu munumI cutI-
chI sh chu.
Runu, fIyupu IIuquI cush puy quI

wuguy. IIupun funu cu nupu uupun cho
wuguy.
7
ImupI tu tuj wuguy cun quI?
nIshup tI quegu gum nInquI cuy nusyun-
mun munu uIII chuyu mu nun puj cujtu
muyuy cuf wuguy cu shuy quItu. NInquI,
chuy jungu IIupun cuII puy nujno fIcu-
cu nun puj cushuntu, pIpu pIs mununu
buIuf nIn cunun puj cushuntu, munchu-
fIy IIu wun chuquIn cu nu pIs sIcsIc yu-
nun puj cushuntu. Chuyno cunun puj
cuj fugu chuyuy c mun numI. Munu pIs
uyc IIu tu numI cungu. Nogu T
D chuyno n.
8
T D nImu fun:
9
Runu,
Imuno cunun puj cushun tu pIs nogupu
jut cho wIIIu cuy. ChuymI nInquI:
SubII, subII!
FIyupu ufIIushunumI, uchIc y nun-
puj IIush wu chu shu numI cuycun.

10
Wuu chI nun pmI ufIIushu
cuycun.
AchIc yuy cu ch nun pmI IIush wu-
chu shu cuycun.
Chuyno cuycup tengu wumf
Judpu bustun nIn mun yfu-
cush wun chu fuj?
SubIIgu Imu guefu tu pIs munumI
csun chu.

11
Chuy subII tugu ufIIushu, IIush wu-
chu shu cuyc chIn
wuu chI cojtu uptu puf cu nun-
pmI.

12
Runu, gumgu gupu fuypu guyu cuy.
Acfu sh funu cu nu tugu chuy subII-
wun wuu chI nun pmI cuycun.
IsfueIpu munduj nIn cu nu tu pIs
IIupuntu wuu chI nun pmI
cuycun.
Puycu nu pIs ucfu sh funucunuwun
IwuI wuu nun pmI cuycun.
ChuymI gumgu IIuquI cush puy quI
pchuy quItu tucu cuy.

13
Nucuygu chuyu mon gu numI.
Ichungu subIItu bustun munu
IchI pup tengu Imufuj cungu?
Nogu T
c/uyno ne.

14
Runu, gumgu Imuno cunun puj
cujtu pIs wIIIu cuy.
MuquI quI tu pIs jItuy fuj.
Chuy subIIgu Ishcuy quImsu cutI-
fmI chuyu mongu.
Aypu IIu funu cu nutu wuu chI nun-
pmI chuyu mongu.
IIupun tumI fIyupu munchuy c-
chIn.

15
Chuyno munchu chIp tInmI funu-
cu nupugu buIuf nIn pIs munu
cungu nu chu.
ChuymI uypu IIunpu wuuy cu-
chengu.
IIupunpu wusIn cu nu munmI
wuu chI coj subIItu chufushc.
Chuy subIIgu uchIc yuy cu ch nun-
pmI IIush wu chu shu cuycun.
Wuu chI nun pmI sumuj ufIIushu
cuycun.

1
SubII, Ishcun-Imun cuchuy.
EZEQUIEI20 , 21
1227

R
21.25 Jef. 21.7.
S
21.28~32 Jef. 49.16; Eze. 25.17; Ams 1.315; Sof. 2.811.
Jucuj-Imun tIcfuf pIs jucuj-Imun
tIcfuf pIs cuchuy.

17
Nogu pIs muqutu jItu shmI
fubyu shu cuycu sh puscu c nun-
cumu.
Nogu T
c/uyno nis/cu.
18
T D yupuy nImu fun:
19
Runu, Ishcuy nnItu seu Iuy BubI-
Io nIupu fuynIn subIIn wun chuypu
uywu nun puj. Ishcun nnI yufgu fungu
juc nusyun IIu pItu. NIfcuf nnI fuquej-
chgu Ietf futu chufun quI muygun
sIud mun chuy nnI uywuy cu shun-
tu pIs musyu nun puj.
20
Chuy nnI cu-
nu tugu seu Iun quI Amn funu cunu
tIyu shun Rub sIud mun chuyu nun puj,
Jud cho cuycuj Int funpu cufu Iu shu
Jefu su Ien sIud mun chuyu nun puj.
21
BubI Io nIupu fuynengu IchI cuy cu shu
Ishcun-Imun nnI fuquIy cuj chmI.
Chuy chmI suftItu gutIf Ichu cu nutu
chun cuy cun; duIun cu nutu tupu cuy-
cun; uywu cu nupu utIn nIn cu nutu
fIcuy cun.
22
SuftItu gutI shungu IIoj-
shI shu def chu cuj-Imun. Chuy
cuj-Ichgu Jefu su IenmI cuycun.
Chuufu chuy cuj-Ipgu fuy nIfun:
PIII yuj yuycuy, pefgu jununpu yuycu-
nutu fufuy, Int funpu cufu Iu puy cuy,
wuu chIy, muguj yuycuf gupuf puy,
puncun cu nutu umIfIy nIf.
23
Chuyno
cunun puj cushuntu Jefu su Ien funu cu-
nugu munumI fIguIn chu. Chuyngu
puycunu munu fIguIn chu BubI Io nIupu
fuynIn wun uIII pufIu cu shu cush punmI.
Ichungu munu uIIItu fufu shunpItumI
puycu nu tugu pfsu upucongu.
24
Chuy-
pI tumI nogu T D n:
Gumcunu munu uIIItu fufu shuy quI-
cunu, wuu chI cu shuy quI cu nugu muyu-
cu shu numI. Juchutu fufu shuy quI cu-
nugu fIcu cuy cunmI. Chuy pI tumI pfsu
uywun quI puj.
25
IsfueIpu fIyu fuynIn,
gummungu custgu chuyuy c mun-
numI. IIupun juchuy quI pI tumI custgu
chuyu shu nuy quI pnu cuycun.
R

2
Nogu
T D cuyno n: Umuy quI cho
cuj vInchutu y cof nuy quI tu pIs IIIuj-
pI tumI guechu shun quI puj. Chuu fugu
IIupun pIs mus jucn numI cungu puj.
Munu cuj mun chufu shu cujcunu uIII cho
cungu. AIII cho cuycuj cu nu numI munu-
cuj mun chufu shu cungu.
27
IIupun tu-
pIs cuchuy cu sh puj pusuypu juchu shu
fug IIun tumI. Chuyngu cungu nogu
cuchu mu sh chuyu muf jusgup tInmI.
Chuy pI tugu puypu munuy nIn ch numI
cungu.
Amn runacuna castigasha
cananpaj nishan
28
Runu, gumgu IsfueI cu nutu ushIIej
Amn funu cu nutu
S
cuyno nIy: Tuytu
DIos nIn:
SubIIgu chufu f nun pItu jofgu-
shu numI cuycun.
Wuu chIytu guIIuy cu nun puj IIstu-
numI cuycun.
AchIc yuypu uchIc yuf ushuj puj
IIIg chI nun puj IIush wu chu-
shumI cuycun.

29
Gumcunu fIcu pu cu shuy quegu
munumI fusun cujchu.
Musyu coj nI quI cu nu pIs IIuIIu cuy-
IIu pumI wIIIuy c shun quI.
Gumcu nugu wuu chI coj funu cu-
numI cunquI.
Chuy pI tumI fuy quI chuyu mu-
shunu.
SubIIgu cuchon gu puj gumcu nupu
cuncuy quI tumI.
Babi!onia runacuna castigasha
cananpaj nishan
30
SubII, chufu f nuy quI munnu
cutIy! Nogugu jusgu shuy quI puj
muych pIs guesh pI chI sh chmI,
yufI shuy quI nusyun chmI.
31
Rubyu-
sh nInu futu fIy cujno cuycuj tugu
gumchmI psu chI shuj. ChuymI
gumcu nu tugu cuchuy cu shuy quI puj
EZEQUIEI21
1228

T
22.7 Exo. 20.12; Iev. 19.3; Deut. 5.16; 27.16.
U
22.7 Exo. 22.2122; Deut. 24.17.
V
22.8 Iev. 19.30; 26.2.
W
22.10~11 Iev. 18.720.
X
22.12 Exo. 23.8; Deut. 16.19.
Y
22.12 Exo. 22.25; Iev. 25.3637; Deut. 23.19.
Z
22.15 Iev. 26.33.
fIyu funu cu nupu, IIIg chI coj cu nupu
muquIn mun.
32
Rupu chI shu, IIIg-
chI shumI cunquI puj. Yuwuf nI quI pIs
nusyun Int fu chmI mush tu fungu.
Chuufu gumcu nu tugu pIpIs munumI
yufp shun quI p nu chu. Nogu T
D chuyno nIshc.
3erusa!encunapa juchan
22

1
T D cuyno nImu fun:
2
Runu, gumgu wuu chI coj-
cunu tIyu nun sIud Imuno cunun p pIs
fImuy. Munu cuchuypu meIu nuy puj cu-
nutu fufu shuntu nIy.
3
ChuymI cuyno
nInquI: CuynmI T D nIn:
Cuy sIud cho tIyuj funu cu nutu wuu-
chej cunu, gunfu y nuy quI puj duIu cu-
nutu fufuj cunu, ushu c nuy quI puj cuj
fu chuyuy c mun numI.
4
Runu cu nutu
wuu chIsh puy quImI fIyupu juchutu
fufush cun quI. MeIu nuy puj duIu cu nutu
fufu shuy quI wun pIs gunfu yush cun-
quImI. QuIquI quImI cumu c chIsh-
cun quI ushu c nuy quI junuj jucIIu
chuyu mu nun puj. Chuy n pumI nogu pIs
cumu c chI shuj juc-I mufcu funu cunu
ushIII shu nuy quI puj, IIupun nusyun-
cunu munu cuj mun chufuf usIp shu-
nuy quI puj.
5
Gumcunu duIu cu nutu
udufuj cushuy quItu, munu uIIItu fufuj
cushuy quI tugu IIupunmI musyun.
Chuyno cushuy quI pI tumI bIs nuy quI-
cho cuj, cufu cho cuj nusyun funu cu-
nu pIs munu cuj mun chufuf gumtugu
usIp shun quI puj.
IsfueI cho munduj

cuycuj cu nu pIs munu shun tumI fufuy-
cun. ChuymI pItu pIs wuuy c chIn.
7
Chuy cho tIyuj cu nugu munumI fIspI-
tun chu pup nIntu nI mumun tu pIs.
T

Juc-I funu cu nutu fIyupumI ucu chIn.
BIy du cu nu tu wun wucchu cu nu tugu
Imun tu pIs guechun.
U

8
RIspI tu m-
nun puchu tu pIs munumI fIspI tun quI-
chu. NI sbudu jumuy junuj cu nu tu pIs
munumI csush cun quI chu.
V

9
WuquIn
funu cu nugu IIuIIu cush punmI wuquIn
wuu nun puj juchu yoj cuycun. Puytush
Imu cu nu cho duIu cu nu puj mIcuytu
fufuf fIstutu fufuf cuy cun quI. FIyupu
meIu nuy puj cu nu tumI fufun quI:
10
Wuquengu mfIs tun wun cucun.
WuquIn numI quIIIu guesh yun wun
cuycuj wufmI cu nutu chufI pu cun.
11
WuquIn numI muju yoj wufmI cu-
nu wun cucun. Wuquengu penguy puj
juchutu fufuy cun IIum chuy nIn wun
cucush pun. Wuquengu IIj tImu puIn
cuycup tIn chufI pu cun.
W

12
WuquIn-
numI pgutu chus quIn juc funu cu-
nutu wuu chI nun puj.
X
WuquIn numI
gueIIuytu fIstun uchcu wuwun tu wun
cutI chI nun puj.
Y
WuquIn numI suwu pun.
WuquIn numI funu-musIn cu nutu ucu-
chIn. Chuyno fufuf nogu tugu gonguy-
c fu mush cun quI numI. Nogu T
D chuyno n.
13
Nogugu fIyupu fubyu shumI
cuyc engu uypu fcu yu shuy quI pItu,
wuu chI shuy quI pItu.
14
Amu yufpuy-
chu Imuno fufu shuy quI pI tu pIs custI-
gupt IchI p m nuy quI puj cushun tugu.
Nogu nIshgu nIshmI. ChuymI nIsh-
tugu cumII shuj.
15
Intfu nusyun cu nu-
munmI mush tu c chI shuy quI. Muy-chuy
nusyun cu nu mun pIs gufgu shuy quI.
Z

Chuyno mush tu c chIsh pmI ushuj puj
IImyu y chI shuy quI gunfu cuycu shuy-
quI pItu.
1
WuquIn nusyun cu nupu
fIcuy-uwIn cho gumcu nu tugu pusuypu
munu cuj munmI chufu shuy quI puj.
nogu T D cushtu.
17
T D yupuy nImu fun:
18
Runu, IsfueI cu nugu nogu puj cuycun
cubfIpu, estu opu, fyffupu, pImupu
gunfun chuIIu chI cu nu cho quduj-
nmI. GueIIuypu gunfun quduj munu
bIej nmI cuycun.
19
ChuymI nogu
EZEQUIEI21 , 22
1229

[
22.2 Iev. 10.10.
\
23.1~49 Jef. 3.613; Ose. 2.220.
T D n: Gumcu nugu IIupu nI quI
tIcfush cun quI chuIIu chI shunpu gunfun
Imup pIs munu bIej nnu. Chuy pI tumI
Jefu su Ien chuu pIn mun shun tu shuy-
quI.
20
ImunmI gueIIuytu, cubfItu,
fyffutu, pImutu, estu otu tuIIu shutu
chuIIu chI cu nu mun wIun chI, nIfcuf
nInutu wuycun chI chuIIu chI nun puj,
chuy nmI nogu pIs fIyupu fubyushp
gumcu nutu shun tuy cuf juc puchu-
cho chuIIu chI shuy quI.
21
Gumcu nutu
sIudpu chuu pIn mun shun tuy cush pmI
fIyupu fubyushp chuIIu chI shuy quI.
22
ImunmI gueIIuytu chuIIu chInchI
jufnu cho, chuy nmI gumcu nu pIs
sIudpu chuu pIn cho chuIIu shu qudun-
quI puj. Chuy n pumI musyun quI cu nu-
puj nogu T D fubytu gumcu-
nu cho psu chI shtu.
23
T D yupuy nImu fun:
24
Runu, gumgu IsfueI cu nutu cuyno
nIy: Gumcu nugu custI gu shumI cuycun-
quI. Tumyu munumI tumyu mun chu.
Yucu pIs munumI cunchu.
25
Pfof tuy-
quI cu nugu fubyuf gupuf pun uychutu
fuchI p nu cu nun puj IIyun cunu gupuf-
puj n fuj. Puycu nugu funu cu nutu
wuu fu chIn. BIej csun cu nutu, Imu-
uycun tu pIs guechun. ChuymI funu-
cunu wuup tIn bIy du cu nu pIs uchcu
qudun.
2
Cfuy quI cu nugu Iuyn cu-
nutu munumI cumII shu chu. RIspI tdu
cs cu nu tu pIs munu cuj munmI chufu-
shu. Puycu nupgu fIspI tdu cujpIs,
munu fIspI tdu cujpIs IwuI-IIumI.
Chuyno munumI pItu pIs yuchu chIn chu
muygun IImyu cushuntu, nI muygun
gunfu cushun tu pIs.
[
Sbudu jumuy
junuj tu pIs munumI csun chu. Nogu tu-
pIs munumI fIspI tu mun chu.
27
Munduj-
nI quI cu nugu cufcuy cun mIcu nun puj
utoj cunu uychutu fuchI p nu coj nmI.
Puycu nugu funu cu nutu wuu fu chIfmI
Imu-uycun tu pIs upucu shun wun fcu-
yuy cun.
28
Pfof tuy quI cu nugu munumI
fusun cujtu chu wIIIu cun. Chuypu
fuquengu tupyutu fIbu cuj n IIumI
pucuy cun. Puycu nugu DIosmI wIIIu-
cuy c chI mun nInmI. Chuyno nIfpIs
munumI fusun cujtugu wIIIu cun chu.
Rusunpugu nogu munumI wIIIu push-
c chu.
29
Runu cu nugu suwu cu IIuf,
Imutu pIs munu uIII cu nutu fufu IIufmI
cuwun. PobfI cu nu tu wun muchu pu cuj-
cu nutu Imu-uycun tu pIs guechun. Juc-I
funu cu nutu tucuy npu ucu chIn.
30
Chuy funu cu nu cho nogu ushIshc
juc funutu puycu nutu munu IIIg chI-
n puj fubuf nIn nogu wun pufIu nun puj.
Ichungu pItu pIs munumI tufIsh c chu.
31
Chuy n pumI fubyu shu cuycu shtu
puycu nu cho psu chIshc. NIfcofgu
ushu fIshc fubyu sh nInu n fuj
cuycuj wun. Puycunu juctu Imun pIs
fufu shun pItu quIquIn cu nu mun tIcfu-
chIshc. Nogu T D chuyno
n.
Samariawan 3erusa!n
juchasapa aa cashan
23

1
T D yupuy nImu fun:
2
Runu, juc cutI chmI Ishcuy
wufmI cunu cufun
\
chuy mumupu
wuwu IIun.
3
Chuy wufmI cu nugu
wumfu jIpush cushun pItu-puchumI
EgIptu cho jucwun-jucwun cucu fun.
Chuy chmI chuchun cu nutu yutu pup-
tIn pIs dju cu fun. Chuy n pumI dons-
IIu cuynIn tu pIs pIfdI chI fun.
4
Muyuf
cujpu jutIn cufun AhoIu. ShuII cun pu-
numI jutIn cushu AhoIIbu. AhoIugu
cuycun Sumu fIumI. AhoIIbu cujnumI
cuycun Jefu su Ien. Nogugu puycu nu-
wun muju chu cuf. Puycu nu chmI
cushu wumf cunu oIIgu pIs wufmI pIs.
5
AhoIugu nogupu muqu cho cuycuf
munu fIspI tu mush pun wuynun cu-
nutu fIyupu cuyu cuf cu shu. Wuynun-
cu nugu cushu guffu cho pIII yuytu
yuchuj AsIfIu funu cunu,
mufdu
fpun jutI shu, IIupun pIs puycu nugu
cupI tun IIu, munduj cu nu IIu, cumu fuj
EZEQUIEI22 , 23
1230

]
23.11~21 2Rey. 16.719.
msu cunu, cuwu IIutu muntu shu
pufej cu nu IIu.
7
Puycu nugu cushu
AsIfIu cho mus mIjuf nIn cuj funu cu-
numI. AhoIugu puycu nu wun cucu shu.
Chuyno cuyc IIufmI juc-I funu cunu
udufu shun duIun cu nu tu pIs cuyucuf-
cu shu.
8
EgIptu cho cuyc IIuf numI
p-muywun pIs cucuytu yuchu cuy cu fun.
Chuy tugu munumI gongu shu nu chu.
JIpush cushun pItu-puchumI uchcuj wun
cucu shu. Chuyno cush punmI dons IIu
cuynIntu pIfdIy cu chIf musu cuymun
tIcfu shu. P-muywun pIs cucoj wufmInu
fIcu cu shu.
9
ChuymI wuynun AsIfIu
funu cu nupu munuy nIn mun cuchu puy-
cushc. Puygu chuy cu nu tumI fIyupu
cuyu cuf cushu-cushu.
10
NIfcofgu AsIfIu
funu cu numI jInuy IIu tunu cuchuy cu shu.
Wumfun cu nutu wufmItu oIIgu tu pIs
guechu shu. QuIquIn tunu wuu chI-
shu subII wun cuchuypu. Chuy n pumI
Sumu fIupgu muy-chuy ch pIs fImuy
cuycu fun.
11
Chuyno custI gu shuntu uun
AhoIIbu fIcu fun. Chuy pIs uun pItu
mus pIyuf-fuj jucwun-jucwun pufI cu-
shu.
12
PuypIs uun nmI fIyupu cuyu-
cuf cu fun guffu cho pIII yuy yuchuj
AsIfIu funu cu nutu.
]
Chuy funu cu nugu
cufun cupI tun cu nu IIu, munduj cu nu IIu,
pIII yuj cunu cuyuy IIu puj fpun jutI shu-
IIu; cuwu IIutu muntu shu pufej cu nu IIu,
cumu fuj msu cu nu IIu.
13
Chuufu tuntI-
yu cu fIf puypIs gunfu yuy cu shuntu,
uun fufu shun n IIu fufuy cu shuntu.
14
Puy Ichungu uun pI tu pIs mus pIyuf-
fuj p-muywun pIs cucu shu. Puygu
fIcu fun BubI Io nIu funu cu nupu dIb jun-
cunu pefgu cu nu cho pucu wun pIntu shu
cuycujtu,
15
cheg IIun cu nupu cuyuy IIu puj
wuch cu shu cuycujtu, tufwun tI cu nutu
umun cu nu ch pIs wutu shu cuycujtu.
IIupun pIs chuy cu nugu cufun munduj-
cu nutu dIbu ju shu IIun, CuIdeu funu-
cu nu IIu.
1
BubI Io nIu cu nutu chuyno
dIbu ju shutu fIcuy cufmI puycu nutu
fIyupu cuyu cuf cu fun. ChuymI BubI Io-
nIu mun cuchutu cuchufun.
17
Chuufu
BubI Io nIu cunu shuy cu muf puywun
cucu fun. ChuymI puygu jucwunpIs-
jucwun pIs cucuf fIyupu gunfu yu fun.
Chuyno gunfu y chIp tIn ushu nun tugu
BubI Io nIu cu nutu meIu n cu funnu.
18
Chuy pI tu nugu p-muypIs fIcuy-
cup tInnu jucwun-jucwun cucu fun.
GuIu p chu IIu cuef puntu p-muytu pIs
fIcu chI fun. Chuyno cuptIn nogu pIs
uuputu uuntu meIu n cu sh nnu
meIu n cushc.
19
Puygu mus pIyuf
munu pengu cuy punu p-muywun pIs
cucu fun. JIpush cush pun EgIptu cho
pIwun pIs cucu shuntu yufp fIf pIyufnu
fufu c cu fun.
20
Chuy chgu wuynun
EgIpto funu cu nutu fIyupu cuyu cuf cu-
fun. Puycu nugu cucu shun fu bffu-
cu nu n fuj, cuwu IIu cu nu n fuj cucoj pIs.
21
Chuyno fufush punmI puygu fufu shu
wumfu jIpush cushunno. Wumfu jIpush
cushun wIchunmI EgIpto funu cunu
chuchun cu nu tu pIs IIup chIpuf-ushuj.
22
AhoIIbu, chuy pI tumI T D
nIshun quI: Cunun meIu n cuy cu shuy-
quI wuynuy quI cunu contfuy quI fIcu-
cu nun pmI tIcfu chI shuj. Int fu pI tumI
gummun shumongu.
23
Shumongu BubI-
Io nIu cunu, CuIdeu cunu, Pecod cunu,
Soucunu, Coucunu, Intfu AsIfIu pI tu pIs.
Puycu nugu IIupun pIs cuycun cumu fuj
msu cu nu IIumI, cupI tun cu nu IIumI,
munduj cu nu IIumI, jInyu funu cu nu-
IIumI, pIII yuy yuchuj cu nu IIumI. IIupun-
pIs cuycun muntdu pufej cu nu IIumI.
24
Gumpu contfuy quImI shumongu
uypu IIu cuff tu cu nu wun, uypu IIu
suId fu cu nu wun. Int fupu cufu Iu puy-
cu shun quI puj, ufmun cu nu wun, fyffu
cuscu shu, chupu cunu esc dun cu nu-
wun. Nogu numI puycu nutu munuy ntu
gosh puj Imun pIs jusgu shu nuy quI puj.
Chuufu puycu nu numI jusgu shun quI-
puj IuynIn cunu nIycu shunno.
25
Chuy-
n pumI fIyupu fubyu shu cuycu shtu
EZEQUIEI23
1231

D
23.32~34 SuI. 75.8; Jef. 25.1529; Hub. 2.16.
gumcho psu c chI shuj. Puycu nu numI
fIyupu ucu chI shun quI puj. Senguy quI-
cu nutu, fInfI quI cu nutu foguf g fengu.
Cuwuy cuf qu duj cu nu tu numI cuchuypu
wuu chI shun quI puj. Wumfuy quI cu nutu
oIIgutu wufmI tu pIs guechu shun quI puj.
Chuyno cuycup tI IIuy quImI cuwuy cuf
quduj cujcu nu tugu nInu fupuf ushu-
cuf cu shun quI puj.
2
Rpuy quI cu nutu
guechu shun quI puj. BIej uIjuy quI cu-
nu tunu upucon gu puj.
27
Chuy n pu fmI
EgIptu cho p-muywun cucu shuy quI tu pIs
jumu chI shuy quI. Chuy pI tugu munu numI
fIc fIn quI p nu chu nI yufpun quI p nu-
pIs chu EgIpto funu cu nu tugu.
28
T D cuyno nIn: ChIquI-
shuy quI meIu n cu shuy quI nusyun
funu cu nupu munuy nIn munmI cuchuy-
cu shuy quI puj.
29
Puycu nugu fIyupumI
chIquI shun quI puj. Nucuf ufuf chus quI-
shuy quI cu nu tu pIs guechu shun quI pmI.
GuIu p chu IIu tunu cuchuy cu shun quI puj.
Chuu fugu p-muywun pIs cucu shuyquI
penguy nI quI uIuy fImI fIcu fungu.
Pmuywun pIs munu pengu cuypu
cucu shuy quI pI tumI
30
cunungu custgu
chuyuy c shun quI. Gumgu chuy nusyun-
cho tIyuj cu nu wunmI cucush cun quI.
duIu cu nutu udufu shun tu pIs uduf-
shIsh cun quI.
31
Nuuy quI fufu shun-
n IIumI gumpIs fufush cun quI. Chuy-
pI tumI uuy quItu upuchI sh custgu
cpu II pItu gumtu pIs upuchI shuy quI.
32
Nogu T D cuyno n:
Nuuy quItu upuchI sh cpu IIu-
pI tumI upun quI puj.
D
Chuy cpugu cuycun jutun,
unchu, ucfumI.
Chuu fugu p-muypIs usIp shun-
quI pmI, munu cuj munmI
chufu shun quI puj.

33
Ushuj puj IIIg chI shu fug IIunmI
cunquI puj.
Chuytu upuf cofgu fIcu cun quI puj
muchu shu fIyupu nunu p cu-
shumI.
Chuygu uuy quI SumufIu
upushun cpumI.

34
Gonchun tIntu ushuj pmI upucuf-
cun quI puj.
NIfcofgu chuy cputu sujtu fIn quI-
pmI.
Chuchuy quI tunu gushuf g fIn quI-
puj.
Nogu T D chuyno cunun puj
fImushc.
35
Chuy pI tumI nogu T
D n: Nogutu gonguy cu mu shuy quI-
pI tumI, cuchu fI shu p-muywun pIs pufI-
cu shuy quI pI tumI cust gu wun fIyupu
ucun quI puj. Chuyngu ucun quI puj
IIupun juchuy quI cu nu pI tumI.
3
T D yupuy nImu fun:
Runu, AhoIu wun, AhoIIbu juchun pItu
Imuno cunun puj cushun tu pIs wIIIuy.
MeIu nuy puj gunfu cu nutu fufu shuntu
munu pucuypu nIy.
37
Puycu nugu
nogutu cuchuy cu mush punmI duIu-
cu nutu udufu shu. JInu ch pIs puycu-
nugu wuu chI cojmI cuycun. Wumf-
cu nu tumI duIu cu nu puj fupu chI shu.
38
Mustu pIs cuyn fuj fufu shu: RIspI-
tdu TempItu gunfu chI shu. Sbudu
jumuy junuj cu nu cho fIspI tu m nun
junuj cu nu tu pIs munu cuj mun chufu shu.
39
duIu cu nutu udufush pun quIquInpu
wumfun cu nutu fupu chI shun junuj IIumI
fIspI tdu TempI mun pIs shuy cu muf
gunfu chI shu. QuIqupu wus ch fmI
chuyno fufu shu pIs!
40
Cufu pItu funu cunu shumu nun puj
cuchun cu nu wun guyu chI fun. WIIIu-
chIp tIn chuy funu cu nugu shumu fun.
Chuufu Ishcun uunu chuyuj cu nutu
jumu chI nun puj bu cu fun, uwIn cu-
nutu pIntu cu fun, cumu f chI nun puj bIej
uIju cu nutu jutI cu fun.
41
NIfcuf fIyupu
uIII jumu cu nu munnu jumu cuy c fI fun.
Msugu cumu fI shunu cuycu fun. InsIn-
su tu wun nogu IIu puj ucfu shu cuycuj uIII
usyuj ustI tu pIs chuy mun chufu fun.
42
Chuy pI tunu wIyu cu fun uypu IIu funu-
cunu fIstucho gupuf pu shun. Chuygu
EZEQUIEI23
1232

E
23.45 Gen. 9.6; Iev. 20.10.
F
24.2 2Rey. 25.1; Jef. 52.4.
chun yuj pItu shumoj funu cu numI cufun.
Puycu nugu cumu f nun puj wufmI cu nutu
uduf nu fun. RIcfun cu nu mun bfusu I tu-
cu nutu jutI pu fun. Umun mun pIs cof nutu
jutI pu fun.
43
Chuufu nogugu yufpuy nI II-
cho nIf: Cunungu chuy jucwun-jucwun
cucoj wufmI cu nu wunmI cucoj-uywun.
Ichungu chuy wufmI cunu pusuypu pIfdI-
cu shu numI cuycun. NI jucwun-jucwun
cucu nun p pIs munumI bIIn nu chu
nIf.
44
NIsh n IIumI chuy funu cu nugu
jucwun-jucwun cucoj wufmI cu nu wunno
cucu shu. Chuy nmI cucu shu munu
pengu coj wufmI cunu cuycuj AhoIu wun
y AhoII bu wun.
45
Ichungu juc junuj uIII
funu cu numI jusgungu muju yoj cu nuwun
cucoj wuu chI coj wufmI cu nu tugu.
E

Chuy wufmI cu nugu cuycun muju yoj cu-
nutu guechu pu cojmI. Wuu chI cu shun
yuwuf IIumI muquIn cu nu pIs cuycun.
4
T D cuyno nIn: Puycu-
nupu contfunmI uypu IIu funu cu nutu
cuchu shuj. Chuy funu cu nugu munchu-
fu chen gumI, Imu-uycun tu pIs guechon-
gumI.
47
Chuy uywuj funu cu nugu
sujmuy c IIuf wuu chI chun. SubIIn cu-
nu wun pIs tucsIf g fI chun. Wumfun cu-
nutu wuu chI chun oIIgutu, wufmI tu pIs.
WusIn cu nu tu pIs fupuy c fu chI chun.
48
NogumI cuy nusyun pItu IIIg chI shuj
meIunuy puj munu uIII fufuy cu nutu.
Chuy npufmI IIupun wufmI cunu
fIcu congu. Chuufugu munu numI chuy
wufmI cunu fufushunngu fufun gu nu-
chu.
49
Chuy Ishcuy wufmI cu nugu custI-
gu shumI cungu p-muywun pIs cucush-
pun juchutu fufu shun pItu, duIu cu nutu
udufuf juchutu fufu shun pItu. Chuy n-
pumI musyun quI cu nu puj nogu T
D cushtu.
Timpuycaj mancaman
tincuchishan
24

1
Isgun wutu chuncu quIIIu
chuncu junuj nInnu cufun
BubI Io nIu mun upumu shun cu nugu.
Chuy junujmI T D cuyno
nImu fun:
2
Runu, cunun junujtu
upun tuy Imuy junuj cuycu shun tu pIs.
Cunun junujmI BubI Io nIupu fuynengu
Jefu su Ien mun yuycu nun puj muguytu
guIIuy cu shu.
F

3
ChuymI munu wIyu coj
funu cu nu tugu yufpu f nun puj tIncu-
chIypu wIIIu puy cuyno nIf:
Jutun muncutu chuf cu shun.
NIfcuf yucutu wIu shun.

4
Chuy munnu wIu shun cuchu shu
cuycuj uychu cu nutu.
WIu shun chun cun pItu, mutun-
cun pItu uychu cuchu shutu,
tuIIun cu nu tu pIs uIIIn nIn cujtu.

5
Wefun nIn uyshu tu pIs pIsh tuf cuf
chuy mun wIu shun.
NIfcuf juntu wuycu puy cu shun
sumuj tImpu nun puj,
tuIIun cu nu pIs sumuj chuyu nun-
puj.
T D tuntI yu chIsh pun

cuynmI nIn:
Ay Imun fuj cunquI wuu chI coj
Jefu su Ien sIud!
OxIdu shu cuycuj muncu nmI
cuycun quI.
OxIdu shungu Imuy pIs munu IIoj-
shej nmI cuycun quI.
Juc-jucIIu jofguy cuchu shu cuycuj
uychu cu nutu.
Muncu chgu jucpIs umu qudu-
chun nu chu.

7
OxIdu shu muncungu cuycun quI
sIud cho pusuypu wuu chI nu-
cuy IIu cuptInmI.
Wuu chI cu shun yuwuf pIs munumI
uIIpu ch chu mush tu fuy cun
uIIpu wun tucu c cu nunpgu.
Chuypu fuquengu uIIpuy nuj gugu
junun chmI mush tu fuy cun.

8
AIIpuy nuj gugu IIu cho yuwuf
cucu nun pmI cumu c chI shuj.
Chuy tugu munumI Imuwun pIs
chupun gu p chu.
EZEQUIEI23 , 24
1233
Chuy yuwuftu fIcufmI fIyupu
fubyu cuf cu shuj.
ChuymI fufu shun munno Jefu su-
Ien tugu custI gu shuj.
9
CuynmI T D nIn:
Ay Imun fuj cunquI wuu chI coj
Jefu su Ien sIud!
Nogu quIqumI nInutu futu chI-
shuj.

10
Aypu IIu yuntu tumI sumuj wuycu-
shuj.
TImpu chIf uychutu sumuj chuyu-
chI shuj.
Yucun chuquI nun cumu, tuIIun cu-
nu pIs fupu nun cumu yunu shuj.

11
NIfcuf wIuy nIy nuj cuycuj
muncu tunu chuf cu shuj nInu
futuy cuj mun.
Chuufu chuy muncugu wuyIIuy c-
IIuf ushuj puj pucu yungu
IIupun gunfun wuyIIuy IIu wun IIoj-
shI nun cumu,
oxIdu shun pIs IIIg nun cumu.

12
Ichungu yungumI chuyno nInu-
wun pIs wuyIIu chIshc.
OxIdu shungu nInu wun pIs
munumI IIIgu shu chu.
13
Jefu su Ien, nogugu chuy nmI
munu pengu cuypu p-muywun pIs
cucuf gunfu cu shuy quI pItu IImyu y-
chIytu munushc. Chuyno fufup t pIs
munumI IImyu yush cun quI chu. IImyu-
yun quIpgu fubyu shu cuycu shtu
gumcho puscu c chIp t fmI.
14
Nogu
T D chuyno nIshc. NIshgu
chuy nmI cungu. QuIqumI chuyno
cunun puj cumu c chI sh pIs. Chuytugu
munumI cutI fI cu sh chu. SImfImI
cumII shuj. MunumI cuyu p sh chu,
nI psu cu sh pIs chu. Imun pIs fufu-
shuy quI pI tumI, Imun pIs cushuy quI pI-
tumI custI gu shuy quI puj. Nogu T
D chuyno n.
Ezequie!pa warmin waushan
15
T D nogutu cuyno nImu-
fun:
1
Runu, gumtugu fIyupu cuyu-
shuy quI wufmI quItu IIIuj pI tumI
shun tu cu shuj. Chuyno shun tu cupt
umu IIuquI cun quI chu nI wugun quI-
pIs chu.
17
Munu musyu cuy IIu IIuquI-
cuy. Wuu pu coj cunu Itu shunngu
umu Ituy chu. Amu pufIy chu guIu
umuIIugu, nI guIu chuquI IIu pIs. Cfuy-
quI tu pIs umu chupu cuy chu. Wuu pu-
cu shun cho mIcu nun mIcuy cu nu tu pIs
umu mIcuy chu.
18
Tutupugu funu cu nu wun pufIuy-
cuf. TufdI nugu wufm wuu cu fun.
Wufun nengu Tuytu DIos nImu shun-
n IIu fufuf.
19
Chuufu funu cu nugu
tupu mu fun: Chuy fufuy cu shuy quegu
nogu cunu Imuno cun p tuj? M
wIIIu p muy.
20
Chuufu nogunu nIf: T
D nogutu nImu shu
21
IsfueI cu nutu
cuyno nIn puj: CuynmI T D
nIn: Gumcu nugu TempItu umutufmI
cuyun quI; umutufmI uImI fun quIpIs.
Chuy TempIu wunmI gumcu nugu
uIII-tucuy cun quI, munuy nIyoj-tucuy-
cun quI. Ichungu chuy TempIutu nogu
gunfu chI shmI. Jefu su Ien cho qudu-
moj wumfuy quI cunu wufmI pIs oIIgu-
pIs funu wuu chIy pumI wuongu.
22
Gumcu nu pIs EzequIeI fufu shun n-
IIumI fufu nuy quI: MunumI gugIIuy-
quI tu pIs chupu cun quI p chu. Wuu pu-
cu shun cho mIcu nun mIcuy cu nu tu pIs
munumI mIcun quI p chu.
23
GuIu
umuIIu, nI guIu chuquI IIu pIs munumI
pufIn quI p chu. MunumI IIuquI cun-
quI cu nu p chu. NI wugun quI cu nu p-
pIs chu. Juchuy quI cu nu pI tumI cuII-
puy nuj nnu fIcu cun quI puj. Chuy fmI
jucnIquI-jucnI quI pIs shon gu IIuy quI cho
IIuquI cun quI puj.
24
Chuy nmI gumcu-
nupgu EzequIeI cungu tuntI yu cu nuy-
quI puj. Puy fufu shun n IIumI gumcu nu-
pIs fufun quI puj. Chuy fmI gumcu nugu
musyun quI puj nogu fusunpu T
D cushtu.
25
Runu, IsfueI cunu yfu cuy cu-
shun TempIu tumI IIIgu fu chI shuj.
TempIu cuyuy IIu puj cuptInmI puycu-
nugu fIyupu cushI cuy cun. TempIuntu
EZEQUIEI24
1234

G
25.1~7 Jef. 49.16; Eze. 21.2832; Ams 1.1315; Sof. 2.811.
H
25.8~11 Isu. 15.116.14;
25.1012; Jef. 48; Ams 2.13; Sof. 2.811.
I
25.12~14 Isu. 34.517; 63.16; Jef. 49.722;
Eze. 35; Ams 1.1112; Abd. 114; MuI. 1.25.
umutuf cuyun, umutuf uImI fun pIs.
Chuy n IIumI wumfun cu nu tu pIs oIIgutu
wufmItu wuu chI shuj.
2
Chuyno psu-
shun junujmI juc funu guesh pIy cu muf
wIIIu shu nuy quI puj chuyu mon gu puj.
27
Chuy junujmI upu cuycu shuy quI-
pItu shImI quI push tun gu puj. Chuufu
chuy guesh pI moj wun pufIun quI puj.
Chuy n pumI gumgu cunquI puj IIupun
funu cunu musyu nun puj seuI. Chuy-
fmI puycunu musyungu nogu T
D cushtu.
Amn imano
cananppis rimashan
25

1
T D cuyno nImu fun:
2
Runu, gumgu Amn nusyun
funu cunu
G
cuycu shun cujmunnu fIc-
fIy. NIfcuf puycunu Imuno cunun p pIs
fImuy.
3
Nogu T D puycu nu-
puj cuyno nIshtu pufIuy: TempItu
gunfu chIp tIn, IsfueI pusuypu ushu-
cu shu cuycup tIn, Jud funu cunu
pfsu uywup tIn gumcu nugu fIyupu
cushI cuy pItu ben chu nIfuy quI.
4
Chuyno cushuy quI pI tumI gumcu nu-
tugu cuchuy cu shuy quI puj IntI yugu mu-
nun cuj-Icho tIyuj cu nupu muquIn mun,
puycu nupu munuy nIn chnu chuc fuy-
quI cu nu pIs cunun puj, toIdun cu nutu
IchI chI cuf c fIf tIyu cuy c fI nun puj.
Puycu numI mIcuy nI quI cunu pogup tIn-
pIs mIcu cuf c fengu; IchI quI cu nu tu pIs
upucuf c fengu.
5
Rub sIud tumI tIcfu-
chI shuj cum IIu cunu tIyu nun jIfcu mun,
Amn nusyun tunu uyshu cunu tIyu nun
jIfcu mun. Chuy fmI gumcunu musyun-
quI puj nogu T D cushtu.
Nogu T D n: Amn
funu cunu, IsfueI cunu munu uIII mun
chuyup tIn, gumcu nugu cushI cuy pI tumI
pIntI cu chuf mucshu fuy quI, munu cuj-
mun chufu fuy quI.
7
Chuy pI tumI custI-
gushp juc nusyun cu nupu muquIn mun
cuchuy cu shuy quI puj. Chuy nusyun
funu cu nu numI Imu-uycuy quI tu pIs
guechu shun quI puj. Mufcu cu nu cho
cuycuj tumI supI pItu juchutu uchu fejno
jItu fI shuy quI. Nusyun cu nupu chuu pIn-
cho cuycuj tu pIs ushuj pmI IIIgu fu chI-
shuy quI. Chuy fmI musyun quI puj nogu
T D cushtu.
8
Nogu T D n: Moub
nusyun funu cu nugu
H
nIn Judgu
wuquIn nusyun cu nu n IIumI nIf.
9
Chuy pI tumI Moubpu cuntunpu yuycu-
nutu fufu shuj. NIfcofgu juc cuntu-
pItu juc cuntu cu mumI sIud nIy nujtu
cuchuy cu shuj. FIyupu uImI fu shun Bet-
jesImot, BuuI-men, QuIfIu tuIm sIud-
cu nutu IIIg chI nun pmI cumu c chI-
shuj.
10
Chuufu IntI yugu mu nun cujcho
tIyuj funu cu numI chufI cuf c fengu
Moub nusyun tugu. Chuufu Amn funu-
cu nu nmI Moub funu cu nugu puycu-
nupu muquIn cho cungu. Chuy n pumI
Imuy pIs mununu Moub funu cu nupgu
pufIun gu nu chu.
11
Chuy nmI Moub
nusyun funu cu nu tugu custI gu shuj.
Chuy fmI puycu nugu musyungu nogu
T D cushtu.
12
Nogu T D n: Jud
funu cu nutu Edom funu cu nugu
I
fIyupu
munu uIIItu fufuy pumI uyItu cutI chI-
shu. Chuy pI tumI fIyupu juchu yoj fIcu cu-
shu.
13
Chuy pI tumI nogu T D
n: Edom funu cu nutu custI gufmI
IIIg chI shuj chuy cho tIyuj funu cu nutu,
uywun tIntu. Ushuj pmI IIIgu fu chI shuj.
ChuymI Temn puftI pItu-puchu Dedn
puftI cumu funugu subII wun wuongu.
14
Edom funu cunu Imuno fufu shun pI-
tu pIs ucfu sh IsfueI funu cu nu wunmI
uyItu cutI chI shuj. Edom funu cu nu tugu
EZEQUIEI24 , 25
1235

J
25.15~17 Isu. 14.2931; Jef. 47.17; JoeI 3.48; Ams 1.68; Sof. 2.47; Zuc. 9.57.
K
2.1~28.19 Isu. 23; JoeI 3.48; Ams 1.910; Zuc. 9.14; Mut. 11.2122; Iuc. 10.1314.
puycu numI Imutu pIs fufungu nogu
fIyupu fubyu shu cuycu sh munno. Chuy-
n pumI Edom funu cu nugu musyungu
nogu uyItu cutIy c chI shtu. Nogu
T D chuyno n.
Fi!istea imano
cananppis rimashan
15
Nogu T D n: Unuy-
pItu-puchumI FIIIs teu funu cu nugu
J

ucfu sh Jud funu cu nu wun chIquI-
nu cu shu. ChuymI Jud funu cu nutu
uyItu cutI chIf pusuypu ushuy cu shu.
1
Chuy pI tumI, nogu T D n:
FIIIs teu funu cu nutu custI guf ushuj pmI
IIIg chI shuj Cefet puftI cho tIyuj funu-
cu nutu. Iumuf cuntunpu qudu shu
cuycuj cu nu tu pIs ushuj pmI IIIg chI-
shuj.
17
FIyu pumI puycu nu tugu uyItu
cutI chI shuj. FIyupu fubyu wunmI custI-
gu shuj. Chuy fmI puycunu musyungu
nogu T D cushtu.
Tiro siud imano
cananppis rimashan
2

1
BubI Io nIu mun upumu shun-
cu nugu chuncu juc (11) wutu-
mun guIIu fej quIIIu, fImIf junuj nInnu
cufun. Chuy junujmI T D
cuyno nImu fun:
2
Runu, TIfo
K
sIud-
cho tIyuj funu cu nugu Jefu su Ienpu
contfun cuyno fImu shu:
Cunungu muyun chu!
Muy nusyun pI tu pIs chuyu nun
sIud
cunungu juchu shumI cuycun!
Puycu nugu pusuypu munu uIII-
mun numI chuyu shu.
Cunungu nogu mun numI suftI
tIcfu mu shu!
Nogu numI Imu-uycu wun pIs fcu-
yuyc nIf.
3
TIfo, nogugu gumpu contfuy-
quImI fIcuc.
NogumI cumu c chI shuj juc-I
nusyun funu cunu contfuy quI
fIcu cu nun puj.
Puycunu shumongu Iumuf yucu
wuyfu wun puII chuj yuf shumu-
shun nmI.

4
Cufu Iu fuj pefguy quI cu nu tu pIs
juchuf g fu chengu.
RIcchu cu nuy quI puj tffI fufu-
shuy quI cu nu tu pIs tunI chengu.
Nuchu uIIpu tu pIs pIchuy pumI
pIchu shuj.
AIIpuy nuj gugu tu nmI cuchuy cu-
shuj.

5
Redutu chuquI chI cunu
Iumuf chuu pIn cho cuycuj nmI
fIcu congu.
Nogu T
c/uyno ne.
TIfo sIud pu tugu Imu-uycun tu-
pIs juc nusyun funu cu numI
guechu fIf upucongu.

AIIIn nIn puftI cho cuycuj sIud-

nIn cu nu cho tIyuy cuj cu nu tu pIs
subII wun wuu chengu.
Chuy fmI puycunu musyungu
nogu T D cushtu.
7
Nogu T D n:
NogumI cumu c chI shuj nofte
cuj-IpItu
sof TIfo mun shumu nun puj.
PuymI mus munuy nI yoj fuy
cuycun.
Puygu cuwu IIun cu nu wun y cuff-
tun cu nu wunmI shumongu.
Munt du cu nu pIs uypu IIumI
shumongu.
Aypu IIu suId fu cu nu pIs shumongu.

8
Mus uIIIn nIn sIud cu nu cho tIyuy-
cuj cu nu tumI
subII wun wuuf g fu chengu.
SIudpu Intfu cuntun pumI
yuycu nun puj pefgutu jutu fu-
chengu.
EZEQUIEI25 , 26
1236

L
2.13 Apoc. 18.22.
PIII yuj yuycu nun puj escu I fu cu-
nutu IchI chengu.
Gumcu nu mun pIII yuj yuycu moj
suId fu cu nugu cungu chupu-
cunu esc dunwun-cumumI.

9
SIud nI quItu cufu Iu fuy cuj pefgu-
tu pIs pefgu-tunI chI cu nu wunmI
tunguf g fu chengu.
SuId fuy quI cunu fIcchu cu nun
tffI quI tu pIs umIy pumI tunI fu-
chengu.

10
SIud cu nutu chufIf Imu-uycun tu-
pIs guechu nun puj yuycoj nmI
BubI Io nIupu fuynengu puncuy quI-
cu nupu yuycu mongu.
Chuu fugu uypu IIu cuwu IIu cu numI
cungu.
ChuymI uIIpu gosh tuyno poIbu
jutu fIf chupu cuf cu shun quI puj.
Cuwu IIu gufchu shun cuff tu cunu
wIyu cup tIn,
munt du cunu pufI shun wIyu cup-
tIn,
pefguy quI cu nu pIs sIcsIc yun gumI.

11
Intfu cIII cu nu ch pIs cungu
uchcoj-uchcoj IIuch cuf g fI shun
cuwu IIu cu nupu yupI IIun fmI.
Chuy cho tIyuj funu cu nu tugu
subII wunmI wuu chengu.
SInchI cuycuj ufcuy quI cu nu tu pIs
sujtuf g fen gumI.

12
Imu-uycu chufu shuy quI tu pIs
guechu shun quI pmI.
RuntI cu nuy quI puj cuyc chI shuy-
quI tu pIs suwu p shun quI pmI.
Pefguy quI cu nu tu numI juchuf g-
fu chengu.
FIyupu cuyuy IIu puj puIu syuy quI-
cu nu tu pIs juchuf g fu chen gumI.
Iumuf munmI jItu fengu fumI cu-
nutu, guefu cu nutu,
muntuy-muntuy gotu fuy cuf
quduj tu pIs.

13
Chuy n pu fmI cushI cuf bIfsuf
gupuf puy cu shuy quI tu pIs
chuw chI shuj.
Chuy fmI ufpuy quI cunu wugu-
shun pIs munu wIyu cun gu nu-
chu.
L

14
AIIpuy nuj gugu munmI tIcfu fu chI-
shuy quI puj.
Redutu mush tuf chuquI chI cu nu-
IIu p numI tIcfu fu chI shuy quI-
puj.
Yupuygu Imuy pIs munu numI jutu-
fu chI shun quI p nu chu.
Nogu T D chuyno
cunun puj nIshc.
Nogu T
c/uyno ne.
15
TIfo tugu nogu T D n:
Ushu cu shuy quItu muyuy cuf, muIu-
bfu shu cunu gupu fu shuntu wIyuy cuf,
gumcho tIyuj funu cu nutu wuuchI-
shuntu muyuy cuf Iumuf cuntun
nusyun cu nu cho tIyuy cuj cu nugu
munchu fIy wun sIcsIc yun gu fmI.
1
Iumuf cuntun cho cuycuj fuycu nugu
jumu f nun cu nu pItu jutuf cuf IIuquI cuy-
IIu wun jucu fu shun cu nutu, cuyuy IIu puj
bufdu shu fpun cu nu tu pIs jofgongu.
NIfcuf fIyupu munchu fIsh pun sIcsIc-
yuy cufmI pumpu mun jumu congu. RIcu-
shush puy quI fIyupumI munchu fengu.
17
ChuymI wuu shu puj cuntu nutu
cuntu p shun quI puj. CuynmI nengu:
Achu chuu! Imun pu fuj
chuyngu fufu cush cun quI.
P-muypI tu pIs fejsI shu cuycuj
sIud, Iumuf cuntun pItu
IIIgush cun quImI.
Gumgu fIyupu munuy nI yojmI
cufuy quI.
BIs nuy quI nusyun cu nu cho tIyuj-
cu nu tugu IIupun tumI munchu-
fu chej-cunquI.

18
Cunungu ushu cuf munu uIII mun
chuyu shuy quItu muyuy c fIf,
Iumuf cuntun nusyun cu nu cho
tIyuy cuj cu nugu
munchu fIy pItu sIcsIc yuf cuy-
cunmI.
EZEQUIEI26
1237

M
2.1~18 Apoc. 18.910.
N
2.21 Apoc. 18.21.
Cunun IIIgu shunu cuptI quImI
Iumuf chuu pIn tIsh gu cu nu cho
tIyuj cu nu pIs munchu fIy wun
Imu fufuy tu pIs munu cum pu-
cun nu chu nIf.
M
19
Nogu T D n: PIpIs
mununu tIyu shun sIud cu nu tuno fug-
IIun tumI cuchuy cu shuy quI puj. Iumuf-
pItu uypu IIu yucu IIoj shI muf ItI shu-
nuy quI pmI cumu c chI shuj.
20
ChuymI
unuy wuoj cunu cuycu shun mun tuII-
pu cuf chuyun quI puj. Cuy puchu pI tugu
mus fufI munmI jItu fI shuy quI. Chuygu
cuycun Imuy pIs fug IIu cuycu shun
nusyunmI. Chuy chgu goyun quI puj
wuoj cu nu wun IwuImI. Gumchgu
munumI Imuy pIs funu cunu tIyun gu-
p nu chu. Cuy puchu cho cuwuj cu nugu
tIyu nun puj yupuy munumI jutu fu chI-
shun quI p nu chu.
21
IIIg chIshp fIyupu
munchu fIy p munmI tIcfu chI shuy quI-
puj. AshI shush puy quI pIs munu numI
tufI shun quI p nu chu.
N
Nogu T
D chuyno n.
Tiropaj !!aquicushan
27

1
T D cuyno nImu-
fun:
2~3
Runu, TIfo sIud puj
cuntuy wuu shu puj IIuquI cuf cuntu-
nutu. Chuy sIudmI cuycun Iumuf
cuntun cho. Chuy sIud munmI chuyun
muy nusyun pItu uywuf pIs, Iumuf
cuntun cho tIyuj cu nu pIs. Chuy chmI
funtI cu nu cuf cuy cun Imu nIgu syun-
cu nu tu pIs. Nogu T D nIshtu
cuyno nInquI:
TIfo, gumgu yufpun quI
IIupun pI tu pIs mus cuyuy IIu puj
bquImI c nIf.

4
Gum mundu shuy quegu Iumufpu
chuu pIn cu mumI chuyu fuy cun.
Afoj cu numI mus cuyuy IIu pujtu
fufu shu fuy quI.

5
SenIf jIfcu pItu pno guefutu upuy-
cu mufmI cuntuy quI cu nu tu pIs
Intu bIu shu.
TIu shucuII pI quI wufcu f nun puj
IchI fuj guefu pnu upumu shu
Ibuno jIfcu cho cuj sedfu cu-
nutu.

Yucupu pufI chI shu nuy quI puj

btI cu nuy quI tu numI fufu shu
Busun cho cuj encInu guefu cu-
nu pItu.
ChIpfe Iumuf cuntun pItu sIpfestu
upuy cu mufnu Intfu junuy-
quItu chupuf Intu bIu shu.
Chuy mungu muffIIcunuwunpIs
cuI chIypu uduf nu shu.

7
Wuyfu tunguf upunun puj shucuII-
pI pIs cushu EgIptu cho bufdu-
shun Inu pI tumI.
Chuy tIu numI bund fuy quIno
cuycu fun.
ToIduy quI cunu cufun mufdu tIu-
cu nu pItu, pucu tIu cu nu pI tu pIs.
Chuy tIu cu nu tugu EIIsu puftIpu
Idun Iumuf cuntun pI tumI
upumu fun.

8
Yucupu tungu chI shoj cu nugu
cufun SIdon pItu, Afvud pI tumI.
Iumufpu munI ju shoj cu nugu
cufun gumcho tIyuj cu numI,
fIyupu yuchuj funu cu numI.

9
GuebuI pItu cuj fIspI tdu cufpIn t-
fu cu nugu, yuchuj funu cu nugu
jInun fumI uIIchu fej ImupIs
pIfdI c cup tengu.
Int fu pItu bquI cu nu wun shumoj-
cu nugu
gumwunmI funtI cu nu coj Imu-
uycutu upumu shun tu pIs.

10
PIII yu puj cuycuj suId fuy quI cu-
nugu cuycu fun
PefsIu, IIdIu, IIbIu funu cu numI.
Aduf nu shush puy quI wuguIf g fej
chupu cunu esc dun cu nutu,
fyffu cuscun cu nutu.
Chuy cu nu wunmI cumu f chI shoj-
cushun quI.
11
Afvud funu cu nu wun suId-
fuy quI cu numI cuffuI pefguy quI
EZEQUIEI26 , 27
1238
jununpugu Intfu tumu fej cho cufcuy-
cu fun. RIcchu cunu tffI cu nu chnu
cuycu fun Gumud funu cunu. Puycu nupu
chupu cunu esc dun cu nunu cuffuI
pefguy quI cu nu cho Intfu tumu fej
wuguI fuy cu fun. Chuy cu nu wunmI
sumuj cumu f chI shoj-cushun quI.
12
Gumpugu Imu-uycuy quI pIs fIyupu
uypu IIumI cufun. ChuymI TufsIs pItu
shumoj cu nu pIs gumpItu funtej. Imutu-
pIs goshuy quI pI tunu puycunu pgu-
shoj-cushun quI gueIIuytu, fyffutu,
estu otu, pImutu.
13
Chuyno, GfecIu-
pItu, TubuI pItu, Mesec pItu shumoj cu-
nu pIs gumpI tumI funtej. Puycu nugu
pgu shoj-cushun quI funtI shu funu cu-
nutu, funsI pItu cuj csu cu nutu.
14
Bet-
togufmu funu cu nunu pgu shoj-cushun-
quI cufgu puj muntu puj cuwu IIu cu nutu,
mIu cu nutu.
15
Rodus pItu shumoj
funu cu nu pIs gumpItu funtej. Iumuf
cuntunpu tIyuj cu nu tugu uchcu nusyun-
cu nu tumI funtIcoj-cunquI. Puycunu
pgu shoj-cushun quI muffIItu, ebuno
guefu cu nutu.
1
Imu-uycuy quI pIs funtI-
cu nuy quI puj uypu IIu cuptInmI Edom
funu cu nu pIs gumpItu funtej. Gum
goshuy quIpu fuquIn upup mu shoj-
cushun quI uchIc yuj gfunute fumI cu-
nutu, muf du mun tII shu tIu cu nutu,
bufdu shu tIu cu nutu, Inu tIu cu nutu,
cues tuj cofuI y fub fumI cu nu tu-
pIs.
17
Gumcu nu pI tumI funtej Jud,
IsfueI funu cu nu pIs. Puycunu pgu-
shoj-cushun quI MInIt puftI cho wuyoj
fgu cu nutu, pustII cu nutu, ubjupu
mIsh quIn cu nutu, ustItu y buIsumutu.
18
Dumusco funu cu nu numI funtI shoj-
cushun quI mIcuy cu nutu, Imu-uycutu
chufu shuy quI cu nu tu pIs. Puycunu
pgu shoj-cushun quI HeIbon pItu
upumu shun bnutu, Suhuf pItu upumu-
shun yufuj mIII wu cu nutu.
19
UzuI pItu-
puchu upup mu shoj-cushun quI bnutu,
ufucu nu puj IIstu tucu shu fyffu cu nutu,
cun Iutu, uIII usyuj cu cu nutu. Chuy-
cu nu tugu goshoj-cushun quI funtI cu-
shuy quI cu nu pItu pgufmI.
20
Dedun pItu
shumoj cu nugu gummun upumoj
sIIIu cu nutu.
21
AfubIu funu cu nu wun
Quebuf cho munduj cu nu pIs gumcu-
nu wun funtI cu nu coj. Puycunu pgu-
shoj-cushun quI muntu uyshu cu nutu,
cufnI cu nutu, ch bu cu nu tu pIs.
22
Sub-
cho, Ruumu cho tIyuj nIgu syun tI cu nugu
gumpI tumI funtej. Puycunu pgu shoj-
cushun quI mus uIIIn nIn cuj peff mI cu-
nutu, cues tuj cuyuy IIu puj fumI cu nutu,
gofI tu pIs.
23
GumwunmI funtI cu nu coj
Hufn, Cune, Eden funu cunu, chuyno
Sub cho, AsIfIu cho, MedIu cho tIyuj
IIupun nIgu syun tI cu nu pIs.
24
RuntIcoj-
cushun quI fnu tIu cu nutu, mufdu
fpu cu nutu, bufdu shu cu nutu, tucuy
cuIuf uIfom bfu cu nutu, munu fuchej
fInsu shu wuscu cu nu tu pIs.
25
TufsIs-
pI tunu bquI cunu gutI nuy IIunpu
chuyu moj IIupun custu nIgu syu cu nutu
upumush pun.
Gumgu Imu-uycu fIqu su tu pIs
cufgu cuf cufmI Iumuf jununpu
uywuj cunquI.

2
Iumufpu tungu shoj cu numI
upushu fuy quI jundun nIn yucu
jununpu.
Jundu Iumuf cho cuycup tI quI IntI
yugu mu nun cuj-IpItu shumoj
fIyu wuyfu numI
IchIc-IchIc IIu fufu fI shu fuy quI.

27
Chuufu Iumuf mun tuII pu cu shuy-
quI jungu
fIqu suy quI cunu, funtI cu nuy quI-
puj cujcu nu pIs,
IIupun custu mIcuy nI quI cu nu pIs,
Iumufpu upushoj cu nu pIs, munI juj-
nI quI cu nu pIs,
uchcu chupu p shoj cufpIn t fu cu-
nu pIs, nIgu syun tI quI cu nu pIs,
pIII yuy yuchuj cu nu pIs, IIupun
gumcho cuycuj cu nu pIs
Iumuf munmI yugungu.

28
MunI juj cunu gupuf pup tIn
Iumuf cuchun cu nu pIs chuc chon-
gu fmI.

29
Chuufu juc bquI cu nutu tungu-
chej cu nu pIs IIoj shI cu fengu.
EZEQUIEI27
1239

O
27.25~3 Apoc. 18.1119.
MunI juj cu nu pIs uIIpu mun pIntI-
cuf p fengu.

30
Puycu nugu fIyupu cuII puy pumI
gupuf pungu.
Rubyu wun fIyupu IIuquI cush-
punmI gumpuj wugungu.
Umun cu nu mun uIIputu wIu congu.
Uchpu ch pIs goch pungu.

31
Gumpuj IIuquI cush punmI
ujchuntu futu congu.
Itu fpu tu pIs jutI congu.
FIyupu IIuquI cush punmI wugun-
gu pIs.

32
ChuymI gumpgu wuu shu cu nu-
puj cuntu nutu cuntungu.
Gumpuj IIuquI cush pun nengu:
Iumuf cho cuycuj TIfo sIud-
mungu
muygun sIud IIu fuj tIncun mun
cufun? nIf.

33
Iumuf cuntun nusyun cu nu pItu
Imutu pIs chuyu chI mup tIn
uchcu nusyun cho tIyuj cu nu pmI
uyp chej-cunquI.
Imu-uycuy quI, mIcuy nI quI cu nu pIs
uypu IIu cuptInmI
cuy puchu cho cuj fuycu nu tugu
fcu y chej-cunquI.

34
Cunungu IumufmI IIIg chIshu-
cushun quI.
Iumuf mun tuII pu cu shumI
cuycun quI.
IIupun csuy quI cunu y gumcho
cuj funu cu nu pIs
gumwun IwuImI fufI cumu yugu-
cuf pu shu.

35
Imuno psu shu shuy quI tu pIs fIcuf
Iumuf cuntun nusyun cu nu cho
tIyuj cu nugu IIupunmI munchu-
fI shu cufcuy cun.
RuynIn cu nu pIs IIuquI shumI
cufcuy cun.
IIuquI cuy cu shungu uIuy fImI fejsI-
cuy cun.

3
Imuno cuycuj tu pIs fIcu shush puy-
quI fIyupumI munchu fIf cuy cun
juc-I nusyun nIgu syun tI cu nugu.
FIyupu munchu fIy puj munmI
tIcfush cun quI.
Pufu-sImfI numI IIIgush cun quI.
O
Tiropa raynin imano
cananppis rimashan
28

1
T D cuyno nImu fun:
2
Runu, gumgu TIfopu fuynIntu
cuyno nIy: T D cuyno nIn:
Gumgu pusuy pumI uIII-tucu-
fuy quI.
Munu DIos cuycuf, funu IIu
cuycush puy quI nIsh cun quI:
Nogugu dIosmI c.
Jumu fuy c pIs dIos cunu jumu f-
nun chmI; Iumufpu chuu pIn-
chmI cuyc pIs nIf.
Juc dIos yufpu shun nmI yufp-
pIs nIf yufpush cun quI.

3
Gumgu DunIeI pItu mus musyuj
yuchuj chu fuj cunquI?
Susu tuntI yunu cujtu pIs IIupun tu-
chu fuj musyun quI?

4
Musyuj, yuchuj cuynI quI wunmI
fcu y nuy quI yuj Imu-uycu tu pIs
uypu IIutu tufIsh cun quI.
BubuI nI quI cu nu mun pIs gueIIuytu,
gofItu juntu chIsh cun quI.

5
NIgu syuntI cunuy quI puj sumuj
yuchuj cush puy quImI
fcu y nuy quI cumu Imu-uycuy quI-
tu pIs mIfu chIsh cun quI.
Imu-uycuy quI pIs uypu IIu cuptInmI
pusuypu uIII-tucuy cun quI.
Chuyno cuptI quImI T

D nIn:
Gumgu nInquI juc dIospu
yufpuy nInno yufpuy nI yojmI
c nIf.

7
Chuy pI tumI cumu c chI shuj
gumpu contfuy quI
mus fIyu jpu funu cunu shumu-
nun puj.
Chuy cu numI subIIntu jofgongu
cuyuy IIu puj sumuj yuchuj
EZEQUIEI27 , 28
1240
cuycujtu wuu chI shu nuy quI-
puj.
Chuu fugu uIII cho cuycuj tupIs
pusuypu munu cuj munmI
chufu shun quI puj.

8
RufI uchcu munmI guycu fI shun-
quI puj.
Iumufpu mus jundun nIn chmI
ftu wuu fIn quI puj.

9
Wuu chI shu nuy quI puj cuycujpu
uupun ch pIs gumgu jInu IIu-
chu fuj
nIycun quI puj nogugu dIosmI c
nIf?
Wuu chI shoj cu nupu muquIn cho
gumgu munu cuj funu IIumI
cuycun quI puj!

10
Munu udufu muj cunu wuu shun-
nmI juc-I jpu funu cu nupu
muquIn wun wuun quI puj.
Nogu T D chuyno
fImushc.
NogumI nIshc chuyno cunun-
puj.
Tiropa rayninpaj
!!aquicur cantashan
11
T D cuyno nImu fun:
12
Runu, gumgu TIfopu fuynInpuj
IIuquI cush puy quI, funu wuuy-
cho cuntu nutu cuntush puy quI cuyno
nInquI: T D cuyno nIn:
Gumgu uIII cuyuy IIu pmI
cufuy quI wuquIn cunu fIcu cu-
nun puj.
Gumgu fIyupu yuchujmI, cuyuy-
IIu pmI cufuy quI.

13
Eden weftu chmI cuycu fuy quI.
Rpuy quI pIs cuycu fun tucuy-nIfuj
uchIc yuj fumI cu nu wun bufdu-
shumI.
Chuy uchIc yuj fumI cu nupu
jutengu cuynmI cufun:
Rub, cfIs IIto, jude,
topu cIo, cofnu IInu, juspe,
zufIfo, gfunute, esme fuIdu.
AIjuy quI cunu, uftI quI cunu gofI-
IIu pItu cufun.
Chuy cu nugu gum yufI shuy quI-
pItu-puchu cumu fI shu numI
cuycu fun.

14
Juc quefu bn unjII tumI chufuf
gumtu tpu shu nuy quI puj.
Acfu sh fIspI tdu jIfcu chmI
cuycu fuy quI.
AchIc yuy cu chuy cuj fumI cu nupu
chuu pIn chmI pufej cunquI.

15
Cumu shu cushuy quI junuj pItu-
puchu
Imu fufu shuy quI cu nu pIs uIII IIumI
cufun.
Ichungu munu uIIItu fufuy tunu
guIIuy cu fuy quI.

1
Achcu nIgu syutu ufufmI
munu uIII fufuy cu nu IIu mun,
juchu fufuy IIu munnu tIcfush-
cun quI.
Chuy pI tumI uup pItu gufgushc;
DIospu jIfcun nIshuy quI cu-
nu pI tu pIs jItu fIshc.
Quefu bn unjII tpuy c shojmI
uchIc yuy cu chuy cuj fumI cu nupu
uupun cho pufIy cujtu jofgu-
shu fuy quI.

17
Cuyuy IIu puj cufmI uIII-tucu fuy-
quI.
AIII cho cufmI yuchuj cuynI quI tu pIs
munu uIII mun tIcfu chIsh cun quI.
NogumI gumtu pumpu mun jItu-
fIshc.
IIupun fuycu nupu uupun mun
chufushc
puycunu munu cuj mun chufuf
usIp shu nuy quI puj.

18
FIyupu uypu IIumI juchuy quI.
NIgu syutu ufuf uchcu tumI suwu-
push cun quI.
Chuyno fufufmI tempIuy quI cu nu-
tu pIs gunfu chIsh cun quI.
Chuy pI tumI, nInutu futu fu chIshc
fupuf ushu cuf cu shu nuy quI puj.
IIupunmI fIcu shun quI puj
uIIpu cho uchpu yu shu cuycujtu.

19
IIupun fejsI shoj cu nugu
chuy ntu fIcu shush puy quI
fIyupumI munchu fI shu cuycun.
EZEQUIEI28
1241

P
28.20~2 JoeI 3.48; Zuc. 9.12; Mut. 11.2122; Iuc. 10.1314.
Q
29.1~32.32 Isu. 19.125;
Jef. 46.226.
FIyupu munchu fIy puj fufu cu-
shumI cuycun quI.
MunumI Imuy pIs cutI mun quI p-
nu chu!
Sidn imano cananppis rimashan
20
T D cuyno nImu fun:
21
Runu, gumgu SIdn cuj-Imun
P

fIc fIf
22
cuyno nInquI: CuynmI
T D nIn:
SIdn, nogumI gumpu contfuy-
quI fIcuc.
Imuno cunuy quI p pIs nIsh fu,
sunto cushtu musyu c chI sh fu,
fejsI cungu nogu T D
cush.
Chuu fugu gumpu uupuy quI-
chmI uIubu shu cushuj.

23
Gummungu tucuy-nIfuj guesh yu-
tumI chuyu chI mu shuj.
Intfu cIII quI cu nu chmI yuwuf
mush tu fungu.
WucpItu cuypItu yuycuf subII wun
cuchuypu wuu chIp tInmI
gumcho tIyuy cuj cu nugu wuongu.
Chuufu nogu T D cush
musyu cun gumI.

24
IsfueIgu yupuy munu numI ucun-
gu nu chu.
BIs nun nusyun funu cu nugu
cushu tucshejno, shIfu fuchej-
n pIs
munu numI munu cuj mun chufun-
gu nu chu.
Chuufu nogu T D cush
musyu cun gumI.
25
Nogu T D cuyno n:
Nusyun cu nu cho muchI cu shu cuycuj
IsfueI cu nutu shun tu mu shmI. NIfcofgu
sunto cushtu musyu chI shuj IIupun
nusyun funu cunu fIcuy cup tIn. Chuufu
sIfbI muj Jucobtu goycu sh nusyun-
chmI puypItu mIfuj cu nugu tIyu cuy-
c fengu.
2
Chuy chgu uIII IIu numI
goyun gu puj. WusI cu nutu jutu fu chengu.
bus cu nutu Iuntu pu congu. NogumI
custI gu sh puj IsfueI cu nutu munu cuj-
mun chufuj bIs nun nusyun funu cu-
nu tugu. Chuu fugu IsfueI cu nupu nogu
T D cush musyu cun-
gumI.
Egipto imano cananppis
rimashan
29

1
cu nugu Isgun wutu chuncu
quIIIun chuncu Ishcuy (12) junuj-
nInnu cufun. Chuy junujmI T
D nogutu cuyno nImu fun:
2
Runu,
cunungu EgIpto cuj-Imunnu fIc fIy.
NIfcuf EgIp tupu fuynIn fufuon puj,
chuyno IIupun EgIpto funu cu nu p pIs
Q

3
cuyno nInquI: CuynmI T D
nIn:
EgIp tupu fuynIn fufun,
cunungu nogumI contfuy quI
fIcuc.
Gumgu cunquI jutun cu fuy wuf-
cuy muyu yucu IIu cho tIyu coj-
nmI.
Chuyno cufmI nInquI: NIIo
muyugu nogu pumI. NogumI
fufushc nIf.

4
Jutun unsuy Iu wunmI sengu pItu
chufI chej-uyw.
NIfcufmI cumu c chI shuj muyuy-
quI cho cuj
pesc du cu nu pIs junuy quI mun
Iugu c nun puj.
Muyuy quI pItu jofgu shuy quI puj
junuy quI mun pesc du cunu Iugu-
cu shu cuycuj nIn tu wunmI.

5
Muyuy quI cho cuycuj pesc du cu-
nu tu wun IwuImI
jItu fI shuy quI puj chun yuj chuquI
jIfcu mun.
Jcoj pumpu munmI chuyun quI puj.
Chuy pI tugu pumpu shu nuy quI puj
munumI pIpIs shun tu shun quI-
p nu chu.
EZEQUIEI28 , 29
1242

R
29.~7 2Rey. 18.21; Isu. 36.6.
Nogu cumu c chI sh puj jIfcu
unImuI cunu, uychutu mIcoj
bIcunu mIcu shu nuy quI puj.

IIupun EgIpto funu cu numI

musyun gu puj nogu fusunpu
T D cushtu.
IsfueI cu nugu gummunmI gueIII-
cu mu fun yunu p nuy quI puj.
Chuy pIs gumgu cush cun quI chuII-
cu coj shogush nmI:
R

7
ChufI cuf cu shup tI quI
puquI c cuf chuII cu fIsh cun quI.
Gummun tucnu cu muytu munup-
tIn
puquI c cush puy quI tunI chIsh cun-
quI.
8
ChuymI, nogu T D n:
EgIpto, gumtu mugu shu nuy quI puj
shumongu subIIn cu nu wun. Wuu-
chengu funu cu nutu, uywun cu nu tu pIs.
9
Chuufu pIpIs munu tIyu nun chun-
yuj munmI tIcfun quI puj. Runu cu nunu
musyungu nogu T D cushtu.
Gumgu nIsh cun quI: NIIo muyugu nogu-
pumI. NogumI fufushc nIf.
10
Chuy-
pI tumI nogugu gumpu contfuy quI,
muyuy quIpu contfun fIcuc. Cunungu
tIcfu chI shuy quI munchu fIy puj chun yuj-
munmI. Chuyno chun ygu cunquI puj
MIgdoI pItu-puchu ustu EtIopIupu IIndun
Seve ne cumu.
11
Gum cujpugu funu cu nu-
pIs nI unImuI cu nu pIs munumI pufen gu-
p chu. Chuscu chuncu (40) wutu yujmI
chun yuj IIu cucun quI puj.
12
EgIpto,
nogumI pusuypu IIIg chI shuy quI puj.
Chuscu chuncu (40) wutu cumu sIud nI-
quI cu nu pIs fug IIun cucongu. WuquIn
sIud cunu fug IIun cuycu shun pItu mus
pIyufmI qudun quI puj. Gumcho tIyuj
funu cu nu tu numI juc-I nusyun cu nu-
mun gufgu fI shuj.
13
Nogu T D n: Chuscu
chuncu (40) wutu pI tu fuj EgIpto funu cu-
nutu muy nusyun mun gufgu sh pI tu pIs
shun tu mu shuj.
14
Pfsu uywuj EgIpto
funu cunu cutI mu nun puj cumu c chIpt
EgIpto nusyun chgu tIyu cuy c fengu
Putfos puftI chmI. Chuy chmI yufI fun-
pIs. Chuy cho yupuy mIfufmI nusyun-
yungu. Ichungu munu cuj nusyun IIunu
cungu.
15
IIupun nusyun cu nu pItu mus
wuIIcu munuy nI yoj IIu numI cungu.
Imuy pIs munu numI wuquIn nusyun cu-
nu pItu mus munuy nI ygu cungu p nu-
chu. Munuy nIy nuj cush punmI muygun
nusyun tu pIs mununu mundun gu nu chu.
1
IsfueI funu cu nu pIs yupuygu munu-
numI EgIptu mun yfu con gu p nu chu.
Chuypu fuquengu puycunu tuntI yu-
congu EgIptu mun gueIII cush pun munu
uIIItu fufu shun tumI. Chuu fugu puycunu
musyun gu pmI nogu T D
cushtu.
17
BubI Io nIu mun upumu shun cu nugu
Ishcuy chuncu gunchIs (27) wutu mun
guIIu fej quIIIu, fImIf junuj nInnu cufun.
Chuy junujmI T D cuyno nImu-
fun:
18
Runu, BubI Io nIupu fuynIn Nubu-
co do no sofmI suId fun cu nutu cuchu shu
TIfo nusyun funu cu nutu mugu nun-
puj. Chuy cho chuy-jInu ufuy IIu wunmI
umun cu nu pIs guIu yu shu, mutun cun-
cu nu pIs guefI shunu. TIfo nusyun mun
pIII yuj uywush pungu suId fun cu nu pIs nI
quIquIn fuy Nubu co do no sof pIs munumI
Imutu pIs tufI shu chu quIquIn cu nu puj
upununpgu.
19
ChuymI, nogu T
D n: NogumI cumu c chI shuj EgIptu-
mun Nubu co do no sof yuycu nun puj.
NIfcuf Imu-uycun tu pIs guechongu. Chuy
guechu shun wun numI suId fun cu nutu
pgungu.
20
Chuyno EgIp tu pItu Nubu co-
do no sof Imu-uycu tu pIs chufI cuf cu nun-
pmI cumu c chej-uyw. Chuy wunmI
pgungu TIfo mun pIII yuj uywuj suId fun-
cu nutu. TIfo mun uywuf puygu nogu pmI
ufushu. Nogu T D chuyno n.
21
Chuy wIchunmI IsfueI funu cu-
nu tugu munuy nI yoj y chI shuj. Chuufu,
gum EzequIeI IIupunpu uupun cho
fImun quI puj. Chuy fmI musyun gu puj
nogu T D cushtu.
EZEQUIEI29
1243

S
30.2~3 Isu. 13.6; JoeI 1.15; Sof. 1.1418; MuI. 3.2; Apoc. 6.17.
Egipto castigasha
cananpaj rimashan
30

1
T D cuyno nImu fun:
2
Runu, gumgu wIIIu push puy-
quI cuyno nIy: T D cuynmI
nIn:
Gumcu nu mungu fIyupu
custgu cunun puj junujmI
chuyuy c munnu!
ChuymI IIuquI cush puy quI wuguy.

3
Chuy custgu jungu fusun pumI
chuyuy c munnu.
WuII cu numI pIshIn T D
custI gu shu nuy quI puj cuycuj
junujpgu.
Chuy jungu puchu pIs chucu c-
con gu fmI.
Nusyun cu nupgu fIyupu munchu-
fIy pmI cungu puj.
S

4
EgIptu chgu guffumI cungu.
Chuy cho uypu IIutu wuu chIp tIn,
Imu-uycun tu pIs upucup tIn,
EgIp tupu pefgun cu nu tu pIs juchu-
chIp tIn
EtIopIugu munchu fIy wun sIcsIc-
yun gumI.
5
PIII yu chgu wuon gumI
EtIopIupu, IIbIupu, IIdIupu, IIupun
AfubIupu, Cubpu suId fun cu nu pIs.
Nogu wun contf tutu fufu shu cuycuj
yunu puj nusyun funu cu nu pIs wuon-
gumI.
T D cuynmI nIn:
EgIp tutu yunu puj cu nugu
MIgdoI pItu-puchu Seve ne cu mumI
guffu cho wuongu.
EgIpto munuy nI yoj cush pun uIII
chIu-tucu shun pIs
munu cuj mun chufu shumI
qudungu.
Nogu T
c/uyno ne.
7
IIIg chI shu nusyun cunu cuycuj-
pI tu pIs mus pIyuf IIIg chI shumI cungu
EgIpto nusyongu. SIud nIn cu nu pIs
pusuypu juchuf-ushu shumI cungu.
8
EgIptu cho nInu fupu nun puj cumu c-
chIp t fmI, IIupun yunu puj cu nu tu pIs
IIIg chIp t fmI musyungu nogu T
D cushtu.
9
EgIpto nusyun custI gu shu
cununpgu wuII cu numI pIshIn. Chuy
junuj chuyu mup tInmI bquI wun
cuchutu cuchu shuj munu yufpu chu-
cuypu cuycuj EtIo pIu cu nutu wIIIu-
nun puj. Chuufu chuy chgu funu cunu
fIyupumI munchu fengu.
10
Nogu T D n: EgIp tupu
Imu-uycun tu pIs IIIg chI nun puj cuchu shuj
BubI Io nIupu fuynIn Nubu co do no sof tumI.
11
PuymI suId fun cu nu wun uywungu
chuy nusyun cho cuycuj cu nutu IIIg chI-
nun puj. Chuy suId fun cu nugu cuycun
pusuypu fIyu funu cu numI. EgIpto
nusyun mungu yuycongu subIIn wun
wuu chejmI. ChuymI chuy nusyun chgu
Int fu cho uypu IIu wuuy congu.
12
Cumu-
c chI shuj NIIo muyu chuquI c cu nun puj.
Chuy nusyun tu numI cuchuy cu shuj fIyu
funu cu nupu muquIn mun. Chuy nusyun-
tugu juc-I funu cu nu wunmI ushu fI shuj.
Nogu T
c/uyno nis/cu.
13
Nogu T D n:
duIu cu nutu fufu shun tu pIs
IIupun tumI IIIg chI shuj.
MenfIs sIud cho munu bIej
dIos nIn cu nu tu pIs ushuj pmI
IIIg chI shuj.
Chuy nusyun mungu fIyupu
munchu fIy cu nu tumI chuyu chI-
shuj.
EgIptu cu nutu mundu nun puj
yupuygu munu numI cungu p-
nu chu.

14
Putfos puftI tugu ushuj pmI
juchuf-ushu c chI shuj.
Zon sIud tu pIs nInu wunmI
fupuy cu chI shuj.
Tebus sIud tu pIs sumujmI jusgu-
shuj.
EZEQUIEI30
1244
15
EgIp tupu cufu Iu shu cuycuj SIn
sIud chmI fIyupu fubyu shu cuycu-
shtu psu chI shuj. Tebus sIud tugu
ushuj pmI IIIg chI shuj.
1
EgIptu mungu
nInu tumI sIndI puy cu chI shuj. SIn funu-
cu nu numI nunuy wun goch pungu.
Cufu Iu fuy cuj Tebus sIud pu tu numI
pefgun cu nutu juchu fu chengu. MenfIs
sIud mungu junuj pumI pIII yuj yuycu-
puy c fengu.
17
On sIud cho, BubustIs
sIud cho tIyuj msu cu nugu guffu-
chmI wuongu. Chuy cho tIyuj wufmI-
cu nu tu numI pfsu upucongu.
18
EgIpto
munuy nI yoj cuycu shuntu nogu ushu c-
chIpt, uIII-tucuf cuy cu shun tu pIs ushu-
c chIpt Tufnes sIud chgu puchu pIs
chucu c con gumI. Chuy cho tIyuj funu-
cu nu tu numI pfsu upucongu.
19
Nogugu
EgIp tutu custI gu shuj Imun pIs fufu-
shun pI tumI. Chuy fmI musyungu nogu
T D cushtu.
Egiptupa faraonninta
binsinanpaj cashan
20
chuncu juc (11) wutu mun guIIuy coj
quIIIu gunchIs junuj nInnu cufun. Chuy
junujmI T D cuyno nImu fun:
21
Runu, nogumI puquI pushc EgIp-
tupu fufuon nInpu fIcfuntu. PuquI-
shu cuycuj fIcfun tugu munumI pIpIs
jumpI pu shu chu, nI wutu pu shu pIs chu
muquIn cuII pu cuf yupuy subIItu uptuf-
cu nun p pIs.
22
Nogu T D
n: EgIp tupu fufuon nInpu contfunmI
fIcu cushc. Ishcun fIcfun tumI puquI-
p shuj, snu cuycuj tu pIs, puquI shunu
cuycuj tu pIs. Chuy nmI fufu shuj uptu-
fuy cu shun subIIn tu pIs cuchu pu cu nun-
puj.
23
EgIpto funu cu nu tugu mush tu fI-
shuj IIupun nusyun cu nu munmI. Intfu
nusyun cu nu munmI mush tu cungu.
24
BubI Io nIupu fuynIn tumI cuII pu yoj-
y chI shuj. SubI tu pIs muquIn munmI
uptu p shuj. Fufuon putu Ichungu fIcfun-
cu nu tu pIs puquI p shuj. Chuufu puygu
contfun cu nupu uupun cho nunuy wun
utuy cungu.
25
BubI Io nIupu fuynInpu
fIcfun cuII pu yoj cunun pmI yunu p-
shuj. Fufuonpu fIcfun tu numI cuII puy-
nujtu fufu shuj. BubI Io nIupu fuynIntu
subItu uptu pupt, nIfcuf EgIpto
funu cu nutu wuu chIp tIn musyu cun gu-
puj nogu T D cush.
2
EgIpto
funu cu nu tugu muy mufcu cu nu mun,
muy nusyun cu nu mun pIs mush tu fI-
shmI. Chuy fmI musyungu nogu
T D cushtu.
Faraonta sedru
gueruman tincuchishan
31

1
BubI Io nIu mun upumushun-
cu nugu chuncu juc (11)
wutumun uywuj quImsu quIIIumun
guIIu fI nun junuj numI cufun. Chuy
junujmI T D cuyno
nImufun:
2
Runu, EgIp tupu fufuon-
nIntu, nusyun nIn cho cuycuj IIupun
funu cu nu tu pIs nIy:
Imumun fuj tIncu chIsh wun
munuy nI yoj cushuy quI tugu?

3
M yufp shun AsIfIu nusyuntu.
Chuy nusyongu cufun IIbu nu cho
cuycuj sedfu nmI.
FIyupu fmu yoj cuf IIupun
muntItu IIun tu pu fun.
FIyupu jutun cuyIIu wunmI
puntungu pucu tuy cu mu fuj
chuyu fun.

4
Puchu fufInpu uywuy cuj yucumI
yunu pu shu sumuj wIu nun puj.
Chuy yfu wIu fuy cu shun Idun-
punu muyu cunu fufu cu shu.
Chuy pItu uywuf numI IIupun yfu-
cu nutu pufgu shu.

5
Achcu yucu chuyuf pufgup tInmI
chuy yfugu wIu shu
wuquIn yfu cu nu pItu mus jutun-
cu fuy.
FIyupu fmu yoj yu shu.
Rmun cunu jutun yufgu muy-
muypu mush tu cu shu.

IIupun custu bIcu numI fmun-

cu nu cho guesh tun cu nutu fufuj.
Chuy yfupu chuquIn cho tucuy
custu unImuI cunu wuchuj.
EZEQUIEI30 , 31
1245

T
31.8~9 Gen. 2.89.
Chuy yfupu IIun tuy nIn chgu
uchcu nusyun funu cu numI
tIyuf cuy cu fun.

7
Chuy yfugu cuycu fun cuyuy IIu-
puj, jutun cu fuy, uypu IIu fmu-
yoj.
Chuyngu cuycu fun uypu IIu yucu
mIfup tInmI.

8
Tuytu DIospu weftun cho cuycuj
sedfu cu nugu
T
munumI muygun pIs chuy sedfuno
jutun cufun chu.
Chuy sedfupu fmunngu
munumI
Imu pnupu fmun pIs tIncu fun-
chu.
Chuy pungu munumI Imu yfupu
jun pIs cufun chu.
Tuytu DIospu weftun cho cuycuj
yfu cunu
chuy sedfuno cuyuy IIupgu
munumI muygun pIs cufun chu.

9
chuyno cuyuy IIu puj, fmu supu
cunun puj.
Chuyno cuptInmI Tuytu DIospu
Eden weftun cho cuj yfu cu-
nugu chuy sedfutu chIquI puj.
10
Chuy pI tumI T D
AsIfIu puj nIshu: Chuy yfugu wIu shu
fIyupu uItutu puntun cu nu pIs pucu tuy-
cumu chuyu nun yuj. IIupun pItu mus
jutuntu wIu shu cush punmI uIII-tucu-
shu.
11
Chuyno cuptInmI nogugu IIIg-
chIshc. Jpu mundujpu muquIn cho
cunun pmI cumu c chIshc. Chuufu
chuy mundgu Imun pIs juchutu
fufu shun mun nmI ucu chI shu.
12
Mus
fIyunnIn jpu funu cu numI mutuf
sujtu fIf jInun cho cuchuy cu shu. TunIp-
tIn fmun cu nugu puquIf numI mush tu-
cu shu Intfu jIfcu cu nu mun, guechwu
fugfu cu nu mun, yucu uywuj fugfu cu-
nu mun. Achcu nusyun funu cunu chuy
yfupu IIun tun cho tIyuy cuj cu nunu
cuchuy c fIf guesh pIf uywu cu shu.
13
Cunungu chuy tunI shu cuycuj
yfu cho tIyu nun p numI tucuy custu
bIcunu shumun. Tucuy custu mIcu coj
unImuI cunu fmun cu nu cho weguf-
puy cun.
14
Cunun pI tugu munu numI
muygun yfu pIs, nI yucu uywujpu
uupun cho cush pun pIs fIyupugu jutun-
yun gu nu chu. NI muy-jInu pufgu shu
cush pun pIs puntun munu numI pucu-
tuy cu mugu chuyun gu nu chu. NI munu-
numI wIun gu nu pIs chu chuy tunej
sedfuno jutun cu fuy cunun cu mugu.
IIupun pIs cuycun ushu c nu IIun pmI,
puchu fufIn mun chuyu nu IIun pmI.
Chuy ch numI uuputu wuoj cu nu wun
gotuf pungu.
15
Nogu T D n: Wuu-
shu cunu chuyu nun mun chuy sedfu
yfu chuyup tengu cumu c chIshc
IIuquI cuy IIu wun muy fufI cho cuycuj
yucu pIs chuquI c cu nun puj. Muyu
uywuj cu nutu, yucu ufuj cu nu tu pIs
chupuf cush cmI. Tunej sedfu-fuycumI
cumu c chIshc Ibuno muntI IIuquI cu-
nun puj, IIupun jIfcu yfu cunu IIuquI-
cuy wun wuu tu c cu nun puj.
1
Wuu-
shu cunu chuyu shun mun chuyu chIpt
gupu fu shun wIyu cup tengu wuquIn
nusyun cu nu pIs sIcsIc yu shumI. Wuu-
shu cunu cuycu shun puchu fufIn chnu
cuptIn Eden cho uuputu cuj yfu cu nu-
pIs puchu fufIn cho cushI shu jumuy-
cu fun. Chuy cu nugu cufun IIbu nu cho
cuj yfu cu nu pItu mus cuyuy IIu puj
cujnInmI, mus uIII pufgu shu cujmI.
17
Chuy jutun cu fuy sedfu n IIumI
puycu nu pIs wuu shu cunu chuyu nun-
mun chuyu shu. Chuy ch numI tIncu-
shu pIII yu cho wuoj cu nu wun, chuy
sedfupu IIun tuy nIn cho tIyuj cu nu wun.
18
Chuy jutun sedfupu cuyuy IIu puj
cuynIn mun, jutun cuynIn mungu Eden-
cho cuj yfu cunu munumI muygun pIs
tIncu fun chu. Chuy pIs Eden cho cuj
wuquIn yfu cunu wuuf puchu fufIn-
mun chuyu shun n IIumI chuyungu.
EZEQUIEI31
1246

U
32.7 Isu. 13.10; Ams 8.9; Mut. 24.29; Muf. 13.2425; Iuc. 21.25; Apoc. 6.1213; 8.12.
Munu fIspI tu muj cu nu wun pIII yu cho
wuoj funu cu nu wun IwuI gotuf p nun-
pmI chuyungu. Chuyno cuycup tengu
EgIpto gum yufpun quI puycu nu pItu
mus munuy nI yoj cushuy quI tu chu?
MunumI! Chuy n IIumI EgIp tupu
fufuon nIn pIs mundu shun funu cu nu-
pIs ushu cungu. Nogu T D
chuyno n.
Faraonta warcuyman tincuchishan
32

1
BubI Io nIu mun upumu shun cu-
nugu chuncu Ishcuy (12) wutu,
chuncu Ishcuy (12) quIIIu mun guIIu fej
junuj numI cufun. Chuy junuj T
D cuyno nImu fun:
2
Runu, EgIp tupu
fuynIn fufuontu cuntu puy wuu shu puj
IIuquI cuf cuntu nutu. Cuyno nIy:
Gumgu nusyun cu nupu IIyun nIn-
nmI cuycun quI.
Iumuf cho cuycuj wuf cuy nmI
cuycun quI.
Muyuy quI cho yucu tu pIs btIn quI.
ChuquI quI cu nu wun yucutu
cuyuy c chIn quI.
Yucu uywuj tunu putcuy c chIn quI.
3
T D cuynmI nIn:
Chuy chIcu funupu chuu pIn cho
cuycuj tu pIs
fedtu gummun jItu mofgu chufI-
shuy quImI.

4
ChuquI pumpu mun gufu chu shu
upushuy quI.
Chuy ch numI pumpu cho jItu fuy-
cujtu cuchuy cu shuy quI.
Cumu c chI shuj IIupun pfej
bIcunu junuy quI mun futu mu-
nun puj,
mIcu coj jIfcu unImuI cu nu pIs
uychuy quItu mIcuf yumu c-
nun puj.

5
Aychuy quI tugu uItu puntu cu nu-
munmI mush tu fI shuj.
Ismu shu uychuy quI tu numI fugfu
guech wu cu nu mun pIs juntu chI-
shuj.

Pumpu chmI yuwuf nI quI mush tu-

fungu.
Yuwuf nI quegu jIfcu cu nu mun pIs
pIII chIf chuyungu.
Muyu cu nu pIs juntumI fIcu congu.

7
Gumtu IIIg chIshpgu cumu c chI-
shuj puchu chucu c cu nun puj,
goyIIuf cu nu pIs upIc cu nun puj.
Pucu tuy wunmI IntItu chupu shuj.
QuIIIu pIs munumI uchIc yun gu nu-
chu.
U

8
GumpI tumI upIchI shuj syIu cho
cuycuj IIupun uchIc yuj cu nutu.
Nusyun nI quegu chucuj chmI
fIcu congu.
Nogu T
c/uyno ne.
9
Munu fejsI shuy quI nusyun cunu-
munmI ushu cu shuy quI wIIIupugu
chuyungu. Chuu fugu uchcu mufcu-
cu nu cho fIyupumI munchu fengu.
10
GumpI tumI uchcu mufcu funu cunu
fIyupu chIyu cu shu fIcu congu. Ruycu nu-
pIs uputu shumI fIcu congu puycu nupu
uupun cho subItu wucmun cuymun
cuyu chIpt. Gum ushu cup tI quImI
puycu nugu quIquIn cunu wuu nun pItu
munchu fengu.
11
NogumI n: BubI Io nIupu fuynInpu
subIInmI gumcu nu tugu chuyu shun quI-
puj.
12
Nusyun nI quI cho uypu IIu funu
cuycuj tugu chuy fIyupu oIIgoj pIII yuj
funu cunu subIIn wun wuu chI nun pmI
cumu c chI shuj. AIII chIu-tucuy cuj
EgIp tu tugu chuy nmI ushu c chengu.
EgIptu cho uypu IIu funu cuycuj tu pIs
ushu fen gumI.
13
Uywuy quI cunu yucutu
upoj tu pIs IIupun tumI IIIg chI shuj.
Chuu fugu munu numI IIuch cu cush pun
yucutu putcu chen gu nu chu.
14
Chuy-
pI tu nugu cumu c chI shuj yucu cunu
chuyu cunun puj, ustI n IIunu uywu-
nun puj. Nogu T D chuyno
n.
15
EgIpto nusyuntu chun yuj mun
tIcfu chIp t fmI, chuy nusyun cho
ImupIs mununu cuptIn fmI, nI funu pIs
EZEQUIEI31 , 32
1247
mununu tIyup tIn fmI musyun gu puj
nogu T D cushtu.
1
Cuy cuntu nugu cuycun funu
wuuy cho fIyupu IIuquI cuy puj cuntu-
numI. Chuy nmI juc-I nusyun wufmI-
cunu EgIptu puj cuntungu chuy cho
uypu IIu wuoj funu cu nu puj wugush-
pun. Nogu T D chuyno n.
Waojcuna caycashanman
Egipto chayashan
17
chuncu Ishcuy (12) wutu, chuncu
Ishcuy (12) quIIIu mun uywuj chuncu
pIchgu (15) junuj nInnu cufun. Chuy
junujmI T D cuyno nImu fun:
18
Runu, EgIptu cho uypu IIu cuycuj
funu cu nutu, munuy nI yoj nusyun cu nu-
cho cuycuj funu cu nutu wuu shu cunu
chuyu nun mun gufpu fIy. Chuy puchu
fufIn mun chuyuj cu nupgu IIuquI cuy-
puj cuntu nutu cuyno cuntuy:

19
EgIpto gumgu wuquIn nusyun-
pItu mus uIII chu fuj cunquI?
GumpIs puchu fufIn mun chuyuf
chuchu cuy
muIu-muef tIpu wuoj cunu cuycu-
shun cujmun.
20
Gumgu guffu cho wuoj cu nu-
wunmI gotuf pun quI puj. Chuy nmI
IIupun funu cu nu wun ushu cun quI-
puj. Chuy pmI subIIgu cumu fI shunu
cuycun.
21
Wuu shu cunu cuycu shun-
chgu mus munuy nI yoj munduj cu numI
EgIpto funu cu nutu, yunu puj nIn cu-
nutu chus quI cush pun cuyno nengu:
Gumcu nu pIs ufmush cun quInu!
MuIu-muef tIpu wuoj cu nu wun IwuI-
numI cuycun quI! nIf.
22
Chuy chmI cuycun AsIfIu. Y
IIupun suId fun cu nu pIs Int funpu
tumu fej pumpu fuy cun. Puycu nugu
IIupun pIs guffu chmI wuu shu.
23
Puchu fufIn chgu mus fufI chmI
pumpuf puy cun. SuId fun cunu cuwu-
shun wIchungu funu cu nutu fIyupumI
munchu fu chI fun. Chuy pIs guffu-
chmI wuu shu. Cunun AsIfIu cu nugu
pumpu fu shun uchcu tumI tumu pu fuy-
cun.
24
Chuy chmI cuycun EIum pIs
IIupun suId fun cu nu wun pumpu fu-
shun uchcupu uupun cho. Puycu nugu
IIupun pIs guffu chmI wuu shu.
Cuwu shun wIchun puycunu funu cu-
nutu fIyupu munchu fu chej cush pun pIs
muIu-muef tIpu wuoj cunu cuycu-
shun puchu fufIn munmI chuyu shu.
CununmI Ichungu pIpIs munu fIspI-
tup tIn wuquIn wuoj cu nu wun IwuInu
cuycun.
25
EIumgu IIupun wuoj cu nupu
chuu pIn chmI jItu fuy cun. Wuoj cunu
pumpu fu shun uchcu IIumI Int funpu
tumu fuy cun. Chuy funu cu nugu
guffu chmI muIu-muef tIpu wuu fun.
Puycu nugu cuwu shun wIchun funu-
cu nutu fIyupumI munchu fu chI fun.
CununmI Ichungu pIpIs munu fIspI tup-
tInnu uuputu wuoj cunu cuycu shun-
chnu cuycun.
2
Chuy chmI cuycun Mesec pIs
TubuI pIs. Y IIupun suId fun cu nu-
pIs Int funpu tumu fej pumpu fuy cun.
Puycu nugu IIupun pIs guffu chmI
wuu shu. Cuwu shun wIchungu
funu cu nutu fIyupumI munchu fu chI-
fun. CununmI Ichungu muIu-muef-
tIpu wuoj cunu cuycu shun puchu
fufIn chnu cufcuy cun.
27
Puycu nugu
munumI unuy jInyu pIII yuj cunu
pumpu fu shun ch chu pumpu fuy cun.
JInyu pIII yuj cu nugu ufmun tInmI
pumpu cu fun pIs. Juwu nun munmI
chufu pu fun subIIn cu nutu. Chupu cunu
esc dun cu nu tu pIs junun munmI chufu-
pu fun. Puycunu cuwu shun wIchungu
jInyu cush punmI funu cu nutu munchu-
fu chej.
28
EgIpto, gumgu munumI chuy n-
chu pumpu fun quI puj. Gumgu cuycun-
quI puj muIu-muef tIpu wuoj cunu
cuycu shun chmI. Guffu cho wuoj cu-
nu wun IwuImI cuchuf-ushu shu pumpu-
fun quI puj.
29
Chuy chmI cuycun Edom pIs
fuynIn cu nu wun, munduj nIn cu nu wun.
EZEQUIEI32
1248

V
33.2 Isu. 21.6, 11; Jef. 6.17; Ose. 9.8.
FIyupu munuy nI yoj cushu cush pun pIs
guffu cho muIu-muef tIpu wuoj cu nu-
wun IwuImI cuycun.
30
Chuy chmI cufcuy cun nofte
cuj-Ipu IIupun munduj cu nu pIs,
SIdon cho munduj cu nu pIs. Puycunu
fIyupu munuy nI yoj cushu cush pun pIs,
funu cu nutu fIyupu munchu fu chI shu
cush pun pIs guffu cho muIu-muef tIpu
wuoj cu nu wun IwuImI cufcuy cun.
CununmI Ichungu pIpIs munu fIspI-
tup tIn uuputu wuoj cunu cuycu shun
cujchnu cuycun.
31
Chuytu fIcuy cush pun fufuongu
suId fun cunu wuu shu cuptIn pIs
cushI con gumI. PuypIs, suId fun cu-
nu pIs guffu chmI wuongu. Nogu
T D chuyno n.
32
Runu cu-
nutu fufun fIyupu munchu fu chI nun-
puj cumu c chI shu cupt pIs guffu cho
muIu-muef tIpu wuoj cu nu wun IwuImI
pumpu fungu. Aypu IIu suId fun cu nu pIs
chuy nmI pumpu fungu. Nogu T
D chuyno n.
Profta marcapa
ricachacojninno cashan
(Lze. S.1621)
33

1
T D cuyno nImu-
fun:
2
Runu, gumgu mufcu-
musI quI cu nutu wIIIu puy. Nogu cuyno
nIshtu wIIIuy: Muy nusyun ch pIs
guffu cunun puj cumu c chIpt chuy
nusyun cho tIyuj funu cu nugu juctumI
ucfun fIcu chu coj puj.
V

3
Contfun suId-
fu cunu nusyun nIn mun yuycuy cujtu
fIcuf chuy fIcu chu cgu tfom p tutu
tucush pun funu cu nutu musyu fu chIn.
4
Tfom p tutu tucu mu shuntu wIyuy-
cuf munu csu pup tIn, contfun cunu
chuyuy cuf chuy funutu wuu chIp tIn
wuoj funugu quIquInmI juchu yoj
cungu.
5
Chuy funugu tfom p tutu tucu-
mojtu wIyuy cuf pIs munu csu pu shu-
chu. ChuymI wuu shun pI tugu quIquIn
juchu yoj cuycun. Tucu mu shuntu
wIyuy cufgu guesh pI cun mun cufun.
Chuu fugu munumI wuun mun chu
cufun.
Ichungu cupus chuy fIcu chu coj

funu fIcun mun contfun suId fu cunu
uywuy c mojtu. Chuyno fIcuy cuf pIs
funu cu nutu musyu chI nun puj tfom-
p tutu munu tucup tIn contfun cunu
chuyuy cuf pItu pIs wuu chIp tengu
chuy fIcu chu coj funumI juchun pItu
wuongu. Chuy funu cunu wuu shun-
pI tugu fIcu chu coj funu tumI nogugu
tupu sh puj.
7
Runu, chuy nmI gumtu nogugu
chufushc IsfueI cu nupu fIcu chu coj-
nInno cunuy quI puj. NogumI gumtu
wIIIu p shuy quI. Imuno fufu n puj
cuycu shun tu pIs gumnumI funu cu nutu
wIIIu pun quI.
8
Cupus munu uIIItu fufuj
funu tugu nogu wIIIu ch mun wuun-
quImI nIf. Chuyno nIycupt chuy funu
munu uIIItu fufuy cu shuntu cuchuy cu-
nun puj munu wIIIup tI quegu munumI
cuchuy cun mun chu munu uIIItu fufuy-
cu shuntu. Chuy funugu juchun pI tumI
wuongu. Ichungu chuy funu wuu-
shun pItu gumtumI tupu shuy quI puj.
9
Chuy munu uIIItu fufuj funu fufuy cu-
shuntu cuchuy cu nun puj wIIIu puy cup tI-
quI munu cuchuy cup tengu chuy funu
quIquInpu juchun pI tumI wuongu.
Chuufu gumgu munumI wuun quI p-
chu.
Rurashanpitaga cada-nunmi
imanpis canga
(Lze. 1S.21S2)
10
Runu, gumgu IsfueI funu cu-
nutu nIy: Gumcu nugu nIfcuy cun quI:
Pusuypu munu uIIItu fufujmI, juchutu
fufujmI cuycun chI. Chuy pI tumI
cuwuy c IIufnu Ismuy cun chI. Chuyno
cuycufgu Imun pu fuj cuwu shun?
nIf.
11
Ichungu nogu T D
jufushp n: Nogugu munumI mun-
chu juchu fufuj funu wuu nuntu.
EZEQUIEI32 , 33
1249

W
33.11 Eze. 18.23, 32; 2Ped. 3.9.
X
33.20 Job 34.11; SuI. 62.1112; Pfov. 24.12; Jef. 17.10;
Eze. 18.30; Mut. 16.27; Rom. 2.6.
Y
33.21 2Rey. 25.310; Jef. 39.28; 52.414.
Chuypu fuquengu mun munu uIIItu
fufuy cu shuntu cuchuy cuf uIIInu
cuwu nun tumI. IsfueI cunu munu uIIItu
fufuf cuy cu shuy quI tugu cuchuy cuynu.
ImunIf tuj wuuytu ushIf cuy cun quI?
W
12
Runu, gumgu mufcu-musI quI cu-
nutu wIIIu puy: AIII IIutu fufuj funu
juchu fufuy mun chuyup tIn, uuputu
uIIItu fufu shun pI tugu munumI suIbu-
con gu chu. Munu uIII IIutu fufuj funu,
munu uIII fufuy cu shuntu cuchuycuf
uIII tunu fufufgu suIbu con gumI.
Nuuputu juchu fufu shun cu nugu
munu numI chupu chu cungu. ChuymI
uIII IIutu fufuj funu juchu fufuy mun
chuyup tIn uuputu uIII IIutu fufu-
shungu cust gu pItu munu chupun gu-
chu.
13
AIIItu fufuy cuj funu tugu cupus
nmun: cuwun quI pmI nIf. Chuy
funu uIIItu fufuj cushun mun yfu-
cush pun munu munchu cuypu munu
uIIItu fufup tengu munumI yufp sh nu-
chu uIIItu fufu shun cu nu tugu. Chuypu
fuquengu munu uIIItu fufu shun pI tumI
wuongu.
14
Munu uIIItu fufuj funutu
cupus nmun: wuun quI pmI nIf.
Chuufu chuy funu cupus juchu fufuy-
cu shuntu cuchuy cuf uIII cujtunu fufuf,
fusun cujIIu tunu fufungu.
15
RIndutu
chufuy cu shun cu nutu, suwu cu shun cu-
nutu cupus cutIy cu chIn mun. NIfcuf
cumIIn mun uIII cuwuy mun chuyu chI-
coj Iuycunu Imun pIs nIshuntu. Cupus
mununu fufun mun nu chu munu uIII-
tugu. Chuu fugu fusun pumI cuwungu.
MunumI wuon gu chu.
1
Cunun pItu
fusun cujtu, uIII cujIIutu fufu shun pItu
chuy funugu cuwun gumI. Nuuputu
juchutu fufu shun cu nu tugu munumI
yufp sh nu chu.
17
Mufcu-musI quI cu nugu nIn
DIosgu munu uIIImI uffIg Iuy cun nIf.
Rusunpugu quIquIn cu numI puntu-
shu cufcuy cun.
18
AIIItu fufuj funu,
uIII fufuy cu shuntu cuchuy cuf munu
uIII tunu fufush pungu juchun pI tumI
wuongu.
19
Munu uIIItu fufuj fununu,
juchu fufuy cu shuntu cuchuy cuf fusun
cujtu uIII cujtunu fufush pungu cuwun-
gumI.
20
Chuy pIs gumcu nugu yupufIf-
yupu fIf nIfcuy cun quI: Tuytu DIosgu
munu uIIImI uffIg Iuy cun nIf. Ichungu
cudu-nuy quI tumI IsfueI cu nu tugu
tupu shuy quI puj Imun pIs fufu shuy quI-
pItu.
X
3erusa!enta contrancuna
charicurcushan
21
chuncu Ishcuy (12) wutu, chuncu
quIIIu mun guIIu fej pIchgu junuj nInnu
cufun. Chuy junujmI Jefu su Ien cho
pIIIyu cuycuj pItu guesh pI moj funu
chuyu muf wIIIu mu fun Jefu su Ien tugu
contfun ch cu nu numI chufI cufcushu
nIf.
Y

22
Chuy funu chuyu mu nun
chucuymI T D munuy nIntu
nogu mun chuyu chI mu fun. Tutun nIn
chuy funu chuyu mup tengu Tuytu DIos
cumu c chI fun fImuytu yupuy push-
tu chI n puj. Chuy pI tugu munu numI
shIm Ibu cu fun nu chu.
Israe!cunapa juchancuna
23
T D cuyno nImu fun:
24
Runu, IsfueI cho fug IIun cuycuj
sIud cu nu cho tIyuy cuj funu cu nugu
cuynmI nIfcuy cun: Abfuhumgu cufun
jupu IIunmI. Chuyno cuycush pun pIs
cushu juc nusyunpu duyunmI. Nogun-
chI uypu IIuj cuycush pun chgu musf-
chufI cuy nusyun Int fupu duyun
cushun nIf.
25
Chuyno nIshun pItu nIy:
T D cuynmI nIn: Gumcu-
nugu yuwuf yuwuf IIu tumI uychutu
mIcun quI, duIu cu nutu udufun quI,
wuu chI cuf cuy cun quI. Chuyno
fufuy cuf chu yufpuy cun quI nusyunpu
duyun cuytu?
2
Gumcu nugu subII-
quI cu nu munmI yfu cuy cun quI. Nogu
EZEQUIEI33
1250

Z
33.33 Deut. 18.2122; Jef. 28.9.
[
34.1~10 Jef. 10.21; 23.16.
munu munu sh cujtumI fufuf cuy cun-
quI. IIupuy quI pIs mujuyoj-pufumI
cucun quI. Chuyno fufuy cuf chu
yufpun quI nusyunpu duyun cuytu?
27
Mustu pIs nIy: T D
cuynmI nIn: Nogugu jut pumI juf:
Rug IIun cuycuj sIud cu nu cho tIyuy cuj-
cu nu pIs guffu wunmI wuongu. Chuc-
fu cu nu cho tIyuy cuj cujtu numI jIfcu
unImuI cunu mIcu cuf congu. Gugu cu nu-
cho, muchuy cu nu cho tIyuy cuj cu nunu
guesh yu wun wuongu.
28
Chuy IsfueI
nusyun tugu pusuypu chun yuj tumI
cuchuy cu shuj. IsfueI jIfcu cu nugu chun-
yujmI fIcu congu. Chuypugu munumI
pIpIs pufen gu nu chu. Runu cunu uIII-
tucuf cuy cu shun tu pIs munu cuj munmI
chufu shuj.
29
Puycunu meIu nuy puj
juchutu fufu shun pI tumI nogu cumu c-
chIshc chuy nusyun chun yuj fug-
IIun fIcu cu nun puj. Chuy fmI puycunu
musyungu Nogu T D cushtu.
30
Gumpgu pefgu wujtun cu nu cho,
wusI puncu cu nu ch pIs mufcu-musI quI-
cunu pufIuf cuy cun. JucnIn-jucnInmI
nInu cuf cuy cun: M T D
EzequIeI wun wIIIu chI mu shun chtu
wIyuj uywu shun-IIupu nIf.
31
Chuyno
nInu cufmI puycu nugu uywuf cuy c-
mun. NIfcuf uupuy quI mun jumuy-
c fIn wIIIu pu shuy quItu wIyu nun puj.
Ichungu wIyuy cuf pIs munumI wIyu-
shun tuno fufun chu. ShImI IIun wunmI
nogu puj uIIItu fImun. Shon gun chgu
yufpu fuy cun munu uIIItu fufuypu
gnuy IIu tumI.
32
Puycu nugu gumtu
fIcu shun quI juc jIpushtu u msutu
cuyuf cuntu pu shun bIfsutu cuntuy-
cuj tu n IIumI, ufputu IIunupu tucuf
cuntuy cuj tu n IIumI. Puycu nugu nIshuy-
quI cu nutu wIyuy cuf pIs munumI wIyu-
cun chu.
33
Ichungu gum nIshuy quI cunu
IIupunmI cumIengu. Chuyno cumIIp-
tIn fmI puycunu musyungu fusunpu
juc pfoftu puycu nu cho cushuntu.
Z
Israe!ta mandajcunapaj rimashan
34

1
T D cuyno nImu-
fun:
2
Runu, gumgu IsfueI
funu cu nutu mIchej uysh funo cuycuj
munduj cu nupu contfun
[
fImuy. Cuyno
EZEQUIEI33 , 34
SiuJu mun yuycunu puncu c/o purlu s/un (Lze. SS.S0)
1251

\
34.5 Nm. 27.17; 2Cfn. 18.16; Jef. 50.67; Zuc. 10.2; Mut. 9.36; Muf. 6.34.
]
34.11~1 Isu. 40.11.
D
34.13~15 SuI. 23.
E
34.1 Iuc. 15.47.
F
34.17 Mut. 25.3134.
Ay Imun fuj cunquI IsfueI funu cu-
nutu mIchej uysh fu cunu! Gumcu nugu
quIquI IIuy quImI ImupI tu pIs cuydu cuf-
cuy cun quI. Uysh fu cu nugu munu-
chu uyshutu mIchIn mun tpun mun?
3
Gumcu nugu IchIntu upucuf c fIn-
quI. MIII wun cu nu pI tu numI fpuy-
quItu fufu cuf c fIn quI. Mus wefun nIn
cujtunu pIsh tu cuf c fIn quI. Uyshutu
Ichungu munu fIcun quI chu.
4
Gumcu-
nugu munumI fIcun quI chu ugfu cuycuj
uyshu cu nutu. MunumI jumpIn quI-
chu guesh yuy cuj cu nu tu pIs. MunumI
wutu pun quI cu nu chu muygun chuquIn
puquI shu cuycuj tu pIs. Puntu cuj cu nutu
munumI shun tun quI chu. Ogfu cup-
tIn pIs munumI ushIn quI chu. Chuypu
fuquengu muguf-ushuy cun quI, ucuy-
c chIn quImI.
5
ChuymI uysh cu nugu
uysh fuy nuj fIcu cuf wucpu-cuypu
muchI cuf uywu cu shu.
\
Chuy tu numI
jIfcu unImuI cunu mIcu cuf cu shu.
Intfu jIfcupu y uItun nIn puntu cu nu-

pumI mush tu c cu shu. Cuy puchu chgu
puntu cush pun Int fu pumI uywu cu-
shu. MunumI muygun pIs puycu nupgu
yufpu chu cun chu. NI ushej uywu nun p-
pIs munumI yufpun chu.
7
ChuymI uysh fu cu nuno cuycuj
munduj cunu, chuyno cushuy quI pItu
nogu nIshtu wIyu muy.
8
Nogu T
D jufushp n: Uysh cu nu-
tugu tucuy-nIfuj jIfcu unImuI cu numI
suwufcuf-suwuf cuf mIcu cuf cu shu
uysh fun munu cuptIn. Uysh fu cu-
nugu munumI uyshu ushej uywun-
chu. Chuypu fuquIn uysh fu cu nugu
quIquIn cu nu IIumI cuydu cuf cuy cun.
MunumI uysh cu nu tugu fIcun chu.
9
Chuyno cushuy quI pItu uysh fu cunu
sumuj wIyuy nogu
10
T D
gumcu nu puj nIshtu: Uysh fu cunu,
cunun pI tugu gumcu nupu contfuy-
quImI fIcuc. ChuymI IIupun uysh-
puj tupu shuy quI. Mununu uyshf
cunuy quI p numI gufgu shuy quI. Chuy-
n pumI quIquI quI cu nu pIs mununu
cuydu cun quI p nu chu. Uysh cu nu-
tugu shun tu cu shmI gumcunu sguIf
mununu mIcu nuy quI puj.
A!!i uyshru imano cashanpis
11
QuIquIn T D cuyno
nIshu: Uysh cu nu tugu quIqumI fIcu-
shuj.
12
Uyshfu
]
ImunmI yufpu chu-
cun uyshun cunu mush tu cu shu cuptIn,
chuy nmI nogu pIs yufpu chu cu shuj
uysh cu nupgu. Chucuypu Icu wuyfu
cuptIn mush tu cuf muypu uywu shu
cuptIn pIs nogugu shun tu mu shmI.
13
Chuy nmI juc-I nusyun cu nupu
mush tu cu shu cuycujtu shun tu mu shuj.
NIfcofgu quIquInpu nusyun nIn mun
cutI chI shuj. IsfueI uIII jIfcu cu nu mun,
yucu cushun cu nu munmI gutI shuj. Chuy
nusyun cho uIIIn nIn puftI cu nu mungu
Int fu munmI gutI shuj.
14
AIIIn nIn
guewu cushun munmI mIchej gutI shuj.
IsfueI cho cuj uItu jIfcu cu nu chmI uIII
guewutu mIcongu. AIII guewu cushun-
chmI puuf pungu. IsfueIpu jIfcun cho
uIIIn nIn guewu cujtumI mIcon gu pIs.
15
Nogu quIqumI uysh cu nu tugu
mIchI shuj. QuIqumI jumu chej pIs gutI-
shuj.
D
Nogu T D chuyno n.
1
Ogfu cuj uysh cu nu tumI ushI shuj.
E

Puntu cu shu cuycuj cu nu tumI shun tu mu-
shuj. WuquInpu chuquIn cunu puquI shu
cuycuj tugu wutu p shuj. Uyu cujtunu
fIcu shuj. Snu cujtu, wefu yu shu cujtu-
pIs fufu shunmun-tupumI uffIg Iu shuj.
17
Nogu T D n: Uysh-
cunu wIyu muy: Uyshu cu nu tugu uyshu-
musIn tu wunmI jusgu shuj. CufnI cu-
nu tunu ch bu cu nu tu wun jusgu shuj.
F

18
AIII guewutu mIcu shu IIuy quI wun
munu chu cuntIn tu cun quI? ImunIf tuj
guepu cuj cujtugu IIuch cu cuf cuy cun quI-
fuj? Chuyu yucutu upuf pIs wuquIn tugu
chuquI quI wun putcu chI puf cuy cun quI.
EZEQUIEI34
1252

G
34.23 Juun 10; Apoc. 7.17.
H
34.24 Eze. 37.24.
I
35.1~15 Isu. 34.517; 63.16;
Jef. 49.722; Eze. 25.1214; Ams 1.1112; Abd. 114; MuI. 1.25.
19
Chuyno IIuch cu cu shuy quI guewu tu-
chI wuquIn cuj uysh cu nugu mIcongu?
Putcu chI shuy quI yucu tu chI upon-
gu pIs?
20
Chuy pI tumI nogu T
D cuyno n: Wefu uyshu tu wun
uyu uyshu tugu sumujmI uffIg Iu shuj.
21
Wefu cujcu nugu tungufcuf-tunguf-
cufmI uyu cujcu nutu gufgush cun quI.
Tupuy pumI mugush cun quI. Chuy n-
pu numI guesh pI chIsh cun quI.
22
Uyu
uysh cu nu tugu nogu suIbu shmI.
MunumI cumu c chI sh nu chu suwu
upununpgu. Uyshu cu nu tugu IIupun-
tumI sumuj jusgu shuj.
23
NogumI
cumu c chI shuj juc uyshfu puycu-
nutu fIcu nun puj. Chuy uysh fugu
cungu sIfbI mujn DuvIdmI. PuytumI
chufu shuj jupu IIun uyshf cunun-
puj. Chuu fugu puynumI mIchej nIn
cungu.
G

24
Nogu numI T D
cushuj. SIfbI mujn DuvId numI puycu-
nupu munduj nIn cungu.
H
Nogu T
D chuyno cunun puj nIshc.
25
Uyu uyshuno cuycuj ucfu sh
funu cu nu wunmI uIII pufIu cu shuj
uIII IIunu goy nun puj. IsfueI nusyun pI-
tugu mIcu coj unImuI cu nutu IIIg chI-
shmI. Chuufu puycu nugu jcoj Intfu
jIfcu cu nu cho munu munchu cuy punu
tIyu con gu puj. MuntI cu nu ch pIs puu-
con gu puj.
2
Puycu nu tugu fIspI tdu
jIfcpu uupun munmI pushu shuj.
Chuy ch numI bIndI syuntu goshuj.
NIstu shun fumI tumyu tu pIs tumyu-
chI mu shuj. Chuy nmI puycu nu tugu
bIndI syuntu goshuj.
27
Fftu cu nu pIs
uIII wuyongu. Chuc fu cho mIcuy cu nu-
pIs uIIImI wuyongu. Chuufu puycu nugu
munu yufpu chu cuy punu quIquInpu
chuc fun cho goy congu. Acfu sh funu-
cu nu tugu jpu funu cu nupu muquIn-
cho cuycuj tumI suIbu shuj. Chuy fmI
musyun gu puj nogu T D
cushtu.
28
Juc-I nusyun funucunu
puycu nutu munu numI yupuygu
munuy nIn cho chufu fun gu nu chu. NI
mIcu coj unImuI cu nu pIs mIcu cuf con-
gu p nu chu. Juucu numI goy congu.
Munu numI pIpIs munchu chen gu nu chu.
29
Puycu nupgu fIyupumI mIcuy cu nu-
tu pIs wuyu chI shuj. Chuufu yupuygu
munu numI muchuy cho cungu p nu chu.
NI juc-I nusyun funu cu nu pIs munumI
usIpun gu p nu chu.
30
Chuy fmI IsfueI-
cunu musyun gu puj nogu T
D yunu puy cu shtu, puycu nugu
ucfu sh funu cunu cushun tu pIs. Nogu
T D chuyno n.
31
Gumcu-
numI uIII guew cho goyuj uysh cunu
cunquI. Acfu sh funu cu numI cunquI.
Nogu numI DIos nI quI c. Nogu T
D chuyno n.
35

1
T D cuyno nImu fun:
2
Runu, Edom cho cuycuj SeIf
I

jIfcu mun fIc fIy. NIfcuf chuy jIfcu
Imun pIs cunun puj fImuy.
3
Cuyno
SeIf jIfcu, nogumI gumpu
contfuy quI fIcuc.
GumtumI custIguj-uyw.
Chuu fugu chun yuj IIunu muntuy-
muntuy IIunu qudun quI puj.

4
SIud nI quI cunu IIIg nun pmI
cumu c chI shuj.
QuIquI quI numI chun yuj jIfcu
fIcu cun quI puj.
Chuy fmI musyun quI puj nogu
T D cushtu.
5
Gumgu Imuy pIs IsfueI cu nupu
contfunmI cush cun quI. Juchun cu nu-
pItu cust gu cho cuycup tInmI junun-
mun fuj puycu nu wun guffutu fufu-
fuy quI.
Chuy pI tumI nogu T

D jufushp n: Wuu nuy quI pmI
cumu c chI shuj. Chuufu wuuygu gutI-
f shun quI puj. Gumgu wuu chI shuy-
quI pI tumI juchu yoj cunquI. ChuymI
wuuygu gutI f shun quI puj.
7
SeIf jIfcu,
EZEQUIEI34 , 35
1253
cumu c chI shuj gum chun yuj cunuy-
quI pmI. NIfcuf cumu c chI shuj gum
cujpugu pIpIs mununu pufI nun puj.
8
NogumI cumu c chI shuj gumchgu
Intfu jIfcu cu nu cho, puytush Imu cu-
nu cho, fugfu guech wu cu nu cho, muyu
cuntun cu nu cho, guffu cho pIII yuj cunu
mush tuypu mush tuf wuu shu jItuf p-
nun puj.
9
Pufu-sImfI chun yuj cunuy quI-
pmI cumu c chI shuj. Munu numI pIpIs
tIyun gu nu chu sIud nI quI cu nu cho.
Chuufu gumcunu musyun quI puj nogu
T D cushtu.
10
SeIf jIfcu, gum nIsh cun quI:
IsfueI nusyun cho T D cuptIn-
pIs Ishcun fuycunu mundu shungu
nogu pmI cungu nIf.
11
Chuyno nIshuy-
quI pI tumI nogu T D jufushp
n: IsfueI cu nutu chIquI shuy quI nmI,
fubyu pu shuy quI nmI, oIIgu cuf cuf
fufu shuy quI nmI nogu pIs fufu shuy quI.
Gumtu nogu custI gup tmI musyun quI-
puj p cush tu pIs.
12
Chuy fmI gum
musyun quI puj IsfueI jIfcu cu nutu ushIII-
shuy quItu nogu T D IIupuntu
wIyu shtu. Gum nIfuy quI: Pusuypu
chun yuj IIumI cuycun. CununmI
Ichungu IIupuntu ushu cuf c fI shun
nIf.
13
Gumgu jutuntu-jutuntu fImufmI
munu cuj mun chufu mu fuy quI. Chuyno
pufIush puy quegu nogutu chIquI muf
wushmI pufIuf cuy cu fuy quI. Chuy tugu
IIupun tumI nogu wIyushc.
14
Nogu T D cuyno
n: Gumtu IIIg chIp tgu mundu-
cho cujcunu IIupunmI cushI congu.
15
Gumgu cushI cu fuy quImI IsfueI cunu
puftI syuntu chus quI shun nusyuntu
munu uIII mun chufupt. Chuy nmI
gumtu pIs fufu shuy quI. Edom nusyun-
cho cuycuj Intfu SeIf jIfcu chun yuj-
munmI tIcfun quI puj. Chuy fmI nogu
T D cushtu musyun quI puj.
Israe! a!!ichna cananpaj cashan
3

1
Runu, gumgu, IsfueI cho
cuycuj jIfcu cunu ImunpIs
cunun puj cushuntu fImuy. Cuyno
nIy: T D nIshuntu wIyuy
IsfueI jIfcu cunu.
2
T D
cuynmI nIn: IsfueIpu contfun cujcu-
nugu yufpuy cun pufu-sImfI cucoj
puntu cu nugu nogun ch punu nIfmI.
3
Gumcu nu tugu wucpItu-cuypItu shumuf
mugu shush puy quImI pusuypu ushu shu-
fuy quI. IIupun juc-I mufcu funu cu-
numI duyu-tucuf cu shu fuy quI. Runu-
cu nu numI usIp shush puy quI, munu-
cuj mun chufu shu fuy quI.
4
Chuy pI tumI
IsfueI jIfcu cunu, wIyuy nogu T
D nIshtu. JIfcu cunu, puytush
Imu cunu, muyu cunu, guechwu fugfu-
cunu, pIpIs munu tIyu shun fug cunu,
chun yuj sIud cunu, Idun cho tIyuj cunu
suwu pu shun sIud cunu, munu cuj mun
chufuf usIpu shu cuycuj sIud cunu
wIyuy nogu nIshtu.
5
Nogu T
D cuynmI n: Rubyu shu fImu-
sh cunu wuquIn funu cu nupgu cuycun
nInu futuy cuj nmI. Chuyno nIsh
musgu cuycun Intfu Edom nusyun-
pmI. Puycu nugu fIyupu cushI cush-
punmI ucfu cu sh nusyuntu chufI cuf-
c fI fun. Chuy cho tufI shun cu nu tu pIs
munu cuj mun chufush pun upucu fun.
ChuymI nogupu jut cho fImuy

IsfueI nusyun puj. Puntu cu nutu, putu-
cu nutu, muyu cu nutu, guechwu fugfu-
cu nutu wIIIu puf cuyno nIy: T
D cuynmI nIn: Juc-I nusyun
funu cunu munu cuj mun chufuf ushIII-
shu shuy quI pI tumI nogugu fIyupu
fubyu shu cuyc.
7
Chuy pI tumI, nogu
T D jufushp n: Nuupuy-
quI nusyun cho tIyuj funu cu nu pIs
munu cuj mun chufu shu ushIII shumI
cungu.
8
Gumcu numI Ichungu IsfueI jIfcu-
cunu cufcuy cun quI puj jutu suj yfu cunu
juntu shu. JInu ch pIs wuyuy nIn cunu
uypu IIumI cuycungu ucfu sh IsfueI
funu cunu mIcu nun puj. IsfueIcunugu
cutI mu nun p numI cufcuy cun.
9
Gumcu nu tugu nogumI fIcu shuy quI.
NIfcuf cumu c chI shuj yupuy mufu shu,
EZEQUIEI35 , 36
1254

J
3.2 SuI. 51.10; Isu. 44.3; Eze. 18.31.
K
3.27 Jef. 31.3133; Rom. 8.56; GI. 5.2225;
1Juun 3.24.
ufyu shu cunuy quI puj.
10
Gumcho tIyuj
IsfueI funu cu nugu fIyupu uypu IIu-
munmI mIfun gu puj. Runu cunu sIud-
cu nu mun juntungu. Juchu shu cuycuj-
cu nu tu pIs yupuy uIIchuf jutu fu chengu.
11
Cumu c chI shuj gumcu nu chgu
funu cu nu pIs uywu cu nu pIs mIfu nun puj.
Chuy cu nugu uypu IIu munmI mIfungu.
Runu cu nu pIs cuycungu unuy cushunno
uypu IIumI. Unuy cushuy quI pI tugu mus
uIIImI goyun quI puj. Chuy fmI musyun-
quI puj nogu T D cushtu.
12
IsfueI jIfcu cunu, nogumI cumu c chI-
shuj ucfu sh funu cunu junuy quI cho
pufI nun puj. Puycu nugu gumcu nu-
chmI tIyun gu puj duyuy quI cunun puj.
Nogu pIs munumI cumu c chI sh nu chu
wumfun cu nutu mIcu nuy quItu.
13
Juc-I nusyun funu cu nugu
ushIIIf munu cuj mun chufu shush puy-
quImI nIfcuy cun: IsfueI jIfcu cu nugu
funu mIcojmI. Mufcu tu pIs juguIy cun
wumfuy nuj tumI nIf.
14
Cunun pItu
Ichungu munu numI funu cu nutu mIcun-
quI p nu chu. NI mufcu tu pIs wumfuy-
nujtu cuchuy cun quI p nu chu. Nogu
T D chuyno n.
15
Yupuygu
munumI cumu c chI sh nu chu juc-I
nusyun funu cunu ushIII shu nuy quItu.
Chuy nusyun funu cunu yupuygu
munumI ushIIIf munu cuj mun chufu-
shun quI p nu chu. Gumcu nugu Imuy pIs
munu numI wumfu cu nutu mIcun quI-
p nu chu. Nogu T D chuyno
n.
1
T D cuyno nImu fun:
17
Runu, IsfueI cunu nusyun nIn cho
tIyush pun chuy nusyun tugu juchu fufu-
shun cu nu wunmI gunfu chI shu. Puycunu
fufu shun nogupgu cufun fIyupu
gunfu, meIu nuy puj, wufmItu quIIIu
guesh yun chufI shunno.
18
ChuymI
funu cu nutu wuu chI shun pItu, duIu-
cu nutu udufuf chuy nusyuntu gunfu-
chI shun pItu fubyu wun puycu nutu
custI guf.
19
Juchu fufu shun pItu custI-
gufmI juc-I nusyun cu nu mun gufguf
mush tu c chIshc.
20
Ichungu, muy
mufcu mun pIs puycunu chuyu shun-
chgu nogutu munu cuj munmI chufu-
muj. Chuy puftI cho tIyuj funu cu nunu
nej: Puycu nugu DIos ucfu shun funu cu-
numI. Acfu shun cuycuf pIs nusyun nIn-
pItu jItu fI c mu shu nIf.
21
IsfueI cunu
muy nusyun mun pIs chuyush pun fIspI-
tdu juttu munu cuj mun chufup tInmI
shon g pIs fIyupu nun mu fun.
22
Chuy pItu, IsfueI funu cu nutu gum
nIy: T D cuynmI nIn:
IsfueI cunu, gumcu nugu muy nusyun-
mun pIs chuyu shuy quI cho fIspI tdu
jut tumI munu cuj mun chufu fuy quI.
Chuy pIs jut-fuycumI chuy nusyun-
cu nu pItu jofgu shuy quI; munumI
gumcunu-fuycu chu.
23
Chuyno jofgush-
pmI nusyun cu nutu musyu chI shuj
jut fIspI tdu cushuntu. Juttu munu-
cuj mun chufu shu cuptI quI pIs gumcu-
nutu jofgup tmI juc-I nusyun funu-
cu nugu musyungu nogu T D
cushtu. Nogu T D chuyno
n.
24
Chuy nusyun cu nu pItu nogumI
jofgu mu shuy quI. Shun tuf cufmI quIquI-
quI cu nupu nusyun nI quI mun cutIchI-
shuy quI puj.
25
Chuyu yucu wunmI
muyIIu shuy quI puj. Gunfu cuycujtu
IImyu y chI shuy quI puj. duIu cu nutu
udufu shuy quI pItu gunfu cuycuj tu pIs
IImyu y chI shuy quImI.
2
Gumcu nu-
tugu mushoj shon gu tumI goshuy quI.
Mushoj espI fI tu tu pIs goshuy quImI.
Gumcu nupu fumI shon guy quI tugu
jofgu shmI. NIfcofgu uIII shon gu tu-
numI chufu shuj.
J

27
Gumcu nu munmI
EspI fI ttu chufu mu shuj. Chuy n-
pumI cumu c chI shuj Iuyn cu nutu,
mundu mIn t cu nutu cumII nuy quI-
puj.
K

28
Chuufu unuy tuytuy quI cu nutu
goycu sh nusyun chmI tIyun quI-
puj. Gumcu numI cunquI puj ucfu sh
EZEQUIEI36
1255

L
3.2~28 Eze. 11.1920.
M
3.35 Gen. 2.8; Isu. 51.3.
funu cunu. Nogu numI gumcu nupu
DIos nI quI cushuj.
L

29
Gunfu cu shuy quI pI-
tumI IImyu y chI shuy quI. BIndI syuntu
goshuy quI puj fgu uIII wuyu nun puj.
Chuufu yupuygu munu numI muchuy
nI yufguy pIs cungu p nu chu.
30
Chuyno
cumu c chI shuj fftu cu nu pIs uIII wuyu-
nun puj, chuc fu cu nu ch pIs mIcuy uIII
wuyu nun puj. Chuufu gumcu nu tugu
yufguy mununu cuptIn juc-I nusyun
funu cunu munu numI penguy mun
chufu shun quI p nu chu.
31
Munu uIIItu
fufu shuy quI pItu, Imun pIs goyushuy-
quI pItu, juchu supu cushuy quItu
yufp fIsh puy quegu quIquI quI cu numI
fIyupu pengu cun quI puj.
32
Nogu T
D n: Rufu n puj cuycuj tugu
munumI gumcunu-fuycu chu fufu shuj.
IsfueI funu cunu, gumcunu Ichungu
juchuy quI pItu pengu cun quI mun.
33
Nogu T D n: IIupun
juchuy quI cu nu pItu IImyu y chI sh
jungu cumu c chI shuj sIud nI quI-
cu nu cho yupuy tIyu nuy quI p numI,
juchu chI shu cuycuj cu nu tu pIs yupuy
jutu fu chI nuy quI p numI.
34
Chun yuj
chuquI jIfcu mun tIcfu shu cuycuj pIs
ufunu chuc fu numI cungu puj. Chuu-
fugu chuypu pufej cu nu pIs fIcun gumI.
35
ChuymI fIcuj cu nugu nengu: Cuy
chuc fugu chun yuj chuquI jIfcumI
cufun. Cunungu Eden
M
weftuno
cuyuy IIu p numI cuycun. IIIg chI shu,
juchu chI shu, pIfu syu shu cushun sIud-
cu nu pIs cunungu funu tIyu nun numI
cuycun. Sumuj cufu Iu shu numI cuycun
nIf.
3
Chuufu bIs nun nusyun cu nu-
cho cuwuy cuj fuj funu cunu musyungu
IIIgu shu cuycujtu nogu T D
uIIchu chI shtu, munu uIII mun tIcfu shu
cuycuj cu nu tu pIs yupuy mufu nu mun
tIcfu chI shtu. Nogu T D
chuyno nIshc. Chuyno nIsh tugu
fusun pumI cumII shuj.
37
Nogu T D n: Mus juctu-
pIs fufu sh fmI. Imutu fufu n p pIs
IsfueI cunu muu cu mu shuntu cumu c-
chI shmI. Chuy puftI cho tIyuj funu cu-
nu tugu uyshuno mIfu nun pmI cumu c-
chI shuj.
38
Juchu shu cuycuj sIud cu nu-
ch pIs funu cu nugu juntun gumI. Chuy
funu cu nugu uypu IIumI cuycun gu puj
fIstucho fupu chI nun puj Jefu su Ien mun
uuputu upushun uyshu cu nu n fuj.
Chuy fmI puycunu musyungu nogu
T D cushtu.
Chaquisha tu!!ucuna cawarishan
37

1
T D yutuy cu mush-
pun EspI fI tun wun upucu mu-
fun. NIfcofgu chuyu chI mu fun guechwu
pumpu cho uypu IIu tuIIu cunu mush tu-
fuy cuj mun.
2
Chuy chgu T D
Int fupu pufI chI mu fun. Chuy pumpu-
chgu tuIIu uypu IIu cush pun Int fu cho
mush tu fuy cu fun. JInu ch pIs chuquIf
pusuypu yuf'gu shu cuycu fun.
3
ChuymI
nImu fun: Runu, cuy tuIIu cunu yupuy
cuwu fIn mun chu fuj? Nogunu nIf:
Tuytu, gumIIumI musyun quI.
4
Chuy tuIIu cu nutu nogupu jut cho
wIIIu puy. Cuyno nIy: ChuquI shu tuIIu-
cunu, Tuytu DIos gumcu nutu wIIIuy-
c chI mu shuntu wIyuy-IIupu.
5
T
D gumcu nutu cuyno nIshun quI:
Gumcu nu munmI yuycu chI shuj cuwuy-
jmuytu. Chuufu gumcu nugu yupuymI
cuwu fIn quI puj.
Ancuy quI cu nutu

yufI chI shuj. Aychu tu pIs wIu chI mu-
shuj. Gufuy quI cu nutu yufI chI shuj.
NIfcofgu gumcu nu mun yuycu chI shuj
cuwuy-jmuytu. Gumcu nu numI yupuy
cuwuytu guIIuy cun quI puj. Chuufu
gumcu nugu musyun quI pmI nogu
T D cushtu.
7
ChuymI nogugu Tuytu DIos nImu-
shunno tuIIu cu nutu wIIIu puf. WIIIu puy-
cu sh cho wIyuf pugfu fuy IIu wIyu cujtu.
Chuyno wIyu cu fun tuIIu cunu jucnIn-
jucnIn muynIn ch pIs cunun puj cujmun
Iugu cuytu guIIuy cup tInmI.
8
NIfcuf fIcuf
EZEQUIEI36 , 37
1256

N
37.10 Apoc. 11.11.
O
37.24 Eze. 34.24.
chuy tuIIu jununpu uncun cunu, uychun-
cunu yufIy cujtu, chuy junun punu gufun pIs
Int funtu chupuy cujtu. Ichungu munu fuj
cufun f chu cuwu nun puj jmuy nIn.
9
Chuufu T D nImu fun: Runu,
cuwu chI coj jmuytu nogupu jut cho
guyu cuy. Guyu cush puy quI cuyno nInquI:
Tuytu DIosgu cuynmI nIn: Cuwu chI coj
jmuy chuscun-IpItu shumuy. NIfcuf
cuycho wuu shu jItuf puy cuj cu nu mun
cuwu fI nun puj yuycuy.
10
Nogugu Tuytu
DIospu jutIn cho wIIIu puf Imun pIs puy
nImu shun n IIu. Chuufu chuy cuwuygu
shumuf yuycu fun wuu shu cuycuj cu nu-
mun. Chuy wuu shu jItuf puy cuj cu nunu
cuwu fI muf jutu fI cuf c fI fun.
N
Yupuy tu pIs
munu utIpuy puj uypu IIumI suId fu cu nuno
cuycu fun.
11
Yupuy Tuytu DIos nImu fun: Runu,
cuy tuIIu cu numI IsfueI funu cu nugu
cufcuy cun. Puycu nugu cuyno nIfmI
pufIf cuy cun: TuIIun ch cu nu pIs chuquI-
shu numI cuycun. Imutu nu tuj shuy shun-
pIs? Nogun chI ushu c nun chI fu chuyu-
mu shu numI nIf.
12
Chuy pI tumI cunungu
IsfueI cu nutu nogupu jut cho wIIIu pun quI.
Cuyno nInquI: T D cuyno nIn:
Acfu sh funu cunu, gumcunu pumpu fu-
shuy quI uchcu puncu chupu fujtu quIchu-
fejmI-uyw. Chuy pItu jofguf cufmI IsfueI
nusyun mun cutI chI shuy quI.
13
Acfu sh
funu cunu, pumpu fu shuy quI uchcutu
quIchu fIf jofgup tmI musyun quI puj nogu
T D cushtu.
14
NogumI gumcu nu-
mun yuycu chI shuj cuwu chI coj jmuy ntu.
Chuy n pumI gumcunu cuwu fIn quI puj.
NIfcuf tIyu chI shuy quI puj quIquI quI-
cu nupu nusyun nI quI cho. Chuy fmI
musyun quI puj nogu T D nIsh
fusunpu cushuntu. Nogu T D
n fusunpu chuyno cunun puj.
3udtawan Israe!ta
juc!!achananpaj cashan
15
T D yupuy cuyno nImu-
fun:
1
Runu, juc bustun mun IsquIf bIy
Jud wuquIn suf cuj tfbu cu nu wun
nIf. Chuyno yupuy juc bustun munnu
IsquIf bIy Effun wuquIn nofte cuj
tfbu cu nu wun nIf.
17
Chuyno IsquIf bIf-
cuf Ishcun bustuntu choj puf jucIIu-
chun quI. Chuy n pumI Ishcun jucnuy-
IIu nnu cuycungu.
18
Mufcu-musI quI-
cunu Chuytu Imupuj fufuy cu shuy quI-
tu pIs wIIIu muy nIshup tI quI
19
gumnu
Effun wuquIn IsfueI tfbu cu nu wun
chufu fuy cu shun bustuntu shun tu shuj.
Chuy tunu Judpu bustun nIn tu wun
jucIIu chuf juc bustun IIu munnu tIcfu-
chI shuj.
20
Chuy IsquIf bI shuy quI bustuncu-
nu tugu chuy mufcu-musI quI cunu
fIcuy c shup tI quI uptu fun quI.
21
NIfcuf
Muy nusyun mun tIyuj uywu shu
cuptInpIs IsfueI cu nu tugu jofgu-
mushmI. Intfu pI tumI juc puchu mun
shun tu shuj. NIfcuf quIquIn cu nupu
nusyun nInmun pushu shuj.
22
Cuy
puchu chgu juc nusyun IIu cunun pmI
puycu nutu jucIIu chu shuj. RuynInpIs
jucnuyIIu numI cungu. Munu numI
Ishcuy nusyun nu chu cungu. NI Ishcuy
fuycu nu pIs munumI mundun gu nu chu.
23
duIu cu nu tu pIs munumI udufungu-
nu chu gunfu y nun puj. Chuy n pumI
juchu tugu munu fufun gu nu chu.
NogumI pefdu nu shuj contf fufushun-
pItu. Puycu numI cungu ucfu sh
funu cunu. Nogu numI DIos nIn cushuj.
24
SIfbI mujn DuvId IIumI fuynIn cungu.
PuyIIu numI IIupunpu mIchejnIn cungu.
O

Nogu IIu tu numI puycu nugu wIyumungu.
Iuyn cu nutu, mundumIn t cu nu tu pIs
cumIengu.
25
Unuy uwIIun cunu tIyu-
shun chmI tIyungu. Chuygu cuycun
sIfbI muj Jucobtu goycu sh nusyunmI.
Chuy chmI tIyungu puycunu, wumfun-
cunu, puycu nu pItu mIfuf uywuj cu nu-
pIs. SIfbI mujn DuvId IIu numI Imuy pIs
munduj nIn cuycungu.
2
Puycu nu wun
EZEQUIEI37
1257

P
37.27 2Cof. 6.16; Apoc. 21.3.
Q
38.2 Apoc. 20.8.
uIII pufIu shuj uIII IIunu goy nun puj.
AIII pufIu shgu pufu-sImfI numI cungu.
Puycunu uypu IIu mun mIfu nun pmI
cumu c chI shuj. Imuy cu mu pIs puycu-
nu cho cuyc nun p numI fIspI tdu
TempI tu pIs chufu shuj.
27
Puycunu-
chmI tIyu shuj. NogumI DIos nIn
cushuj. Puycu nu numI ucfu sh funu-
cunu cungu.
P

28
TempI puycu nu cho
Imuy cu mu pIs cuptInmI wuquIn nusyun
funu cunu musyungu IsfueI cu nutu nogu
ucfu cu shtu.
Gogpa contran rimashan
38

1
T D yupuy cuyno
nImu fun:
2
Runu, cunungu
Mugog puftI cho cuycuj Gogmunnu
fIc fIy. Puygu Mesec pu wun TubuIpu
mus munduj nInmI.
Q

3
Puytu cuyno
Mesec pu wun TubuIpu mus munduj-
nIn Gog, nogugu gumpu contfuy quImI
cuyc.
4
Gumtugu chufI chI cunu uushI-
cu nu wun shImI quI pItu chufI chI cuf-
cufmI upushuy quI. Gumtugu cuwu IIun
muntdu cuyuy IIu puj uIII fpu shu
cuycuj suId fun tIn tumI upushuyquI.
Chuy suId fuy quI cu nugu cuycun
subIIn cu nu wun tucuy custu chupu-
cunu esc dun cu nu wunmI.
5
Puycu nugu
uywungu PefsIu, EtIo pu, IIbIu funu cu-
nu wun tucu cu shumI. Chuyno uywush-
pun IIupun pIs cufcuy cungu fyffu
cuscun wun, chupu cunu esc dun wun.
Gumcu nu wunmI uywungu Gomefpu,

Bet-togufmupu IIupun suId fun cunu.
Puycu nugu nofte cuj-I fIyupu cufu-
pI tumI cuycun. Gumcu nu wun uIII
pufIu cu shu cufcuy cuj cu nugu IIupunmI
uywungu.
7
Gumcu nugu sumuj cumu fI cuy.
Gog, IIupunmI gumpu munuy nI IIuy quI-
cho uywungu. IIupun suId fu cu nu pIs
gumwun cuycuj cu nugu cumu fI cu-
chunnu.
8
Cunun pItu uchcu wutu tugu
nIshuy quI puj guffu cho ushu cu shun
nusyun mun pIII yuj yuycu nuy quI puj.
Chuypgu chuy nusyun funu cunu
pIII yu shun pItu gusu cu shu numI cuycun-
gu puj. Puycu nugu Int fu pumI muchI-
cuf uywu cu shu cushu, Imuy cu mu pIs
IIIg chI shu cunun puj. Chuy fupmI
Ichungu muynu cutI muf shun tu cu-
shunu cufcuy cungu IsfueI jIfcu cu-
nu cho. Chuy fu puycu nugu IIupun
nusyun pItu cutI mu shunu cufcuy cungu.
AIII munu yufpu chu cuy punu tIyuf-
cuy cun gu pIs.
9
Yuycuf chuyun quI puj
yunu pucu tuy n pIs nusyun Int futu
juntuj pmI. Nusyun mungu Int fu mun
juntuy c fIn quI puj Icu tumyuno IIupun
suId fuy quI cu nu wun, IIupun nusyun-
pItu yunu p shu nuy quI puj uyw shI shoj
funu cu nu wun.
10
Nogu T D n: Gog,
chuy wIchunmI gum munu uIII cu nutu
fufuytu yufpun quI puj.
11
ChuymI cuyno
nInquI puj: Yuycu shuj munu pIpIs
yunu pu shun nusyun mun, uIII IIu goyuy-
cuj funu cu nu mun, cufu InI, puncuy-
nuj, funcuy nuj cuycuj sIud cu nu mun.
12
Achcu nusyun cu nu pItu cutIf cuf
juc puchu IIu mun shun tu cu shu cuycuj
funu cu nutu Imu-uycun tu pIs guechu-
shuj. Juchu shu cushun pItu, yupuynu
funu cunu tIyuy cu shun sIud cu nu mun
muguj yuycu puy cu shuj. Puycu nugu
uypu IIu uywu yoj, chuc fu yojmI cufcuy-
cun. Cuy puchu chgu puchupu pupun-
chmI tIyuf cuy cun pIs nIf.
13
Sub,
Dedn funu cunu, TufsIs nIgu syun tI-
cunu, wuquIn nusyun nIgu syun tI cu-
nu pIs tupu shun quI puj: Gumcunu
suwu coj chu shumush cun quI? SuId-
fuy quI cu nu tu pIs shun tush cun quI
Imu-uycun tu pIs guechu nuy quI p chu?
GueIIuytu, gofItu, uywu cu nutu,
wuquIn Imu-uycun tu pIs uypu IIunpu
upucu nuy quI p chu shumush cun quI?
14
Runu, chuymI cunungu nogupu
jut cho Gogtu wIIIuf cuyno nInquI:
T D cuyno nIn: Acfu sh
EZEQUIEI37 , 38
1258
IsfueI cunu uIII tIyu cuf cuy cu shun
wIchun puycu nutu mugu nuy quI puj
uywun quI puj uu?
15
Nofte cuj-Icho
cuycuj mus cufun nIn pI tumI uywun-
quI puj uypu IIu suId fu cu nu wun,
cuII pu yoj cu nu wun, muntdu uywuj cu-
nu wun pIs.
1
NIfcofgu ucfu sh IsfueI-
cu nutu mugun quI puj. Gum Gog, chuy
puftIpugu juntu cuy cun quI puj yunu
pucu tuy n fmI. fu chuyu mup tIn-
nugu cumu c chI shuj ucfu sh puftI mun
shumu nuy quI puj. Gumwun Imun pIs
fufu chI shtu fIcuf-fuj wuquIn nusyun
funu cunu musyun gu puj nogu munuy nI-
yoj cushtu.
17
Nogu T D n:
GumpmI nogu nIf unuy, IsfueI cho
sIfbI muj pfof tu cu nu wun wIIIu cu-
chIshp. Chuy wIchun puycunu wIIIu-
cu fun IsfueI cu nutu mugu nuy quI puj
nogu uywu chI n puj cushun tumI.
Gog castigasha cananpaj cashan
18
Nogu T D n: IsfueI-
mun Gog yuycup tIn fIyupumI fubyu-
cuf cu sh puj.
19
FIyupu fubyush-
pmI cumu c chI shuj chuy wIchun
IsfueI chgu fIyupu tImIuf cunun puj.
20
Iumuf cho cuycuj pesc du cunu,
pfej bIcunu, mIcu coj unImuI cunu,
cuIe bfu cu nu pIs uup chgu sIcsIc-
yun gumI. Chuy nmI IIupun funu cu-
nu pIs mundu cho cgu munchu fengu.
JIfcu cunu juchongu; gugu cunu umIcuf
cuch pungu. IIupunmI sIudtu cufu-
Iu fuj pefgu cu nu pIs juchu c congu.
21
NogumI Gogmungu chuyu chI mu shuj
tucuy custu munu uIII cu nutu. SuId-
fun cu nunu quIquIn-pufu subII wun
wuu chI nu congu. Nogu T D
chuyno nIyc.
22
Chuy funu cu nu tugu
uchcu guesh yu wun custI gu shuj fIyupu
ucuf jInun fu wuu nun puj. Chuy-
nmI cumu c chI shuj puymun, suId-
fun cu nu mun, wuquIn mufcu funu-
cunu yunu puy cuj mun pIs fIyupu Icu
tumyun tIn, funtu tumyu, nInu futuy-
cuj usuffI tumyu nun puj.
23
Chuyno
fufufmI wuquIn nusyun funu cu nu tugu
musyu chI shuj munuy nI yoj, Sunto DIos
cushtu. Chuufu uchcu nusyun funu-
cu numI fejsI mungu. Chuy n pumI
puycu nugu musyungu nogu T
D cushtu.
Gog binsisha cananpaj cashan
39

1
Runu, gumgu nogupu
jut cho Gogpu contfun
fImuy: T D cuynmI nIn:
Mesec pu wun TubuIpu mus munduj-
nIn Gog, nogumI gumpu contfuy quI
fIcuc.
2
Gumtugu pushu mojmI-uyw.
Jupuy-jupuy IIumI pushu mu shuy quI-
puj muy cufu nofte cuj-IpItu. IsfueI
jIfcu cu nu munmI chuyu chI mu shuy quI.
3
NIfcuf numI puquI fI shuj Ichoj cuj
muquI quI wun uptu fuy cu shuy quI Ichu
jItu cu nuy quItu. Def chu cuj muquI quI-
cho chufu fuy cu shuy quI Ichuy quI tu pIs
cuchu fuy cu chI shuy quImI.
4
Gumgu
suId fuy quI cu nu wun, juc nusyun cu-
nu pItu yun'guy c shoj funu cu nu wun
IwuImI IsfueI jIfcu cu nu cho wuun quI-
puj. Chuy chmI gumcu nu tugu cuchuy-
cu shuy quI puj uychu mIcoj bIcunu,
mIcu coj jIfcu unImuI cunu mIcu shu nuy-
quI puj.
5
IIIu yuj pumpu chmI wuu shu
jItuf pun quI puj. Nogu T D
chuyno cunun puj nIshc.
NInu tumI futu fu chI shuj Mugog

funu cunu tIyuy cu shun cho, Iumuf
cuntun cho sumuj chupu shu tIyuf cuy-
cuj cu nu ch pIs. Chuy fmI puycunu
musyun gu puj nogu T D cushtu.
7
NogumI cumu c chI shuj ucfu sh IsfueI-
cu nu chgu Sunto jut fejsI shu cunun puj.
Munu numI mustugu cumu c chI sh nu-
chu Sunto jut munu cuj mun chufu shu
cununpgu. Juc-I nusyun cho tIyuj cu nu-
pIs musyun gumI nogu IIu IsfueI cu nupu
Sunto T D cushtu.
8
Imuy
junuj pIs fImuy cu sh chuyu mon gu pmI.
Chuy cu nugu cumIen gu numI. Nogu
T D chuyno n.
9
Chuufu IsfueI sIud cu nu cho tIyuj-
cu nugu sIud pItu IIoj shIy c fIf Gogpu
EZEQUIEI38 , 39
1259

R
39.17~20 Apoc. 19.1718.
pIII yu cu nuntu, tucuy custu chupu cunu
esc duntu, Ichu jItu cu nuntu, Ichu-
cu nutu, tucuy tumu Iunsu cu nutu
yunu cu nun puj shun tungu. ChuymI
puycu nupugu yuntun cungu puj gunchIs
wutu puj uypuj.
10
Chuu fugu munumI
jIfcupu yuntu coj, nI muntI mun guefu-
cunu mutoj pIs uywun gu p nu chu. Chuy
pIII yu cu nu IIunmI yuntun puj cungu.
Chuy n pu numI puycunu suwu pungu
quIquIn cu nutu unuy suwu puj cu nu-
tugu. Unuy puycu nutu guechoj cu nu tu-
pIs guechongu. Nogu T D
chuyno n.
Gogta pampananpaj cashan
11
Chuy wIchun, Gogtugu IsfueI cho
juc puftItu pumpu cu nun puj goycu-
sh puj. Iumufpu chIm pun cho cuycuj
CumI nun tI cunu psu nun guechwu
pumpu tumI goycu shuj. Chuy munmI
Gogtu IIupun suId fun cu nu tu wun
pumpungu. ChuymI chuy puftIpugu
pIpIs munu pufen gu p nu chu. NIfcuf
chuy puftIpu jutIn tunu chufu pungu
Gogpu wun suId fun cu nupu Guechwu
pumpun nIf.
12
Chuy nusyun IImyu
cunun puj IsfueI cu nugu gunchIs
quIIIu tu fmI ushungu wuoj cu nutu
pumpuytu.
13
Puycu nugu IIupunpIs
munu jumuypu wuu shu cu nutu
pumpuy IIu chmI cufcuy cungu. Chuy
junujmI nogu musyu chI shuj munuy nI-
yoj cushtu. Chuy junuj tugu puycunu
munumI gongun gu chu. Nogu T
D chuyno n.
14
Chuy gunchIs quIIIu pumpu shun-
pI tu pIs juc fpu funu cu nutu chufun gu-
fuj nusyunpu pufI muf fIcu pu cu mu nun-
puj, jItu fuy cujtu tufIsh pungu pumpu-
nun puj, chuy nusyun tugu IImyu tunu
cuchuy cu nun puj.
15
Chuy fIcu pu coj
uywuj funu cunu fIcu pu cuf pufIycu-
shun cho funupu tuIIuntu tufefgu
Idun mun juc seuItu chufungu
pumpuj cunu pumpu nun cumu. Chuytu
pumpungu Gogpu suId fun cu nupu
Guechwu pumpun nIycu shun mun.
1
Chuy n pu fmI nusyuntu IImyu-
y chengu. Chuy n pIs chuy chgu juc
sIud cungu puj Aypu IIu SuId fu cunu
jutI yoj.
17
T D cuyno nImu fun:
Runu, IIupun bIcu nu tu wun mIcu coj
jIfcu unImuI cu nutu nIy shun tu c nun-
puj. IsfueI jIfcu cu nu mun shumu chun.
Chuy chmI puycu nu puj nogu mIcuytu
chufu shuj. Chuufu puycu nunu uychutu
mIcongu; yuwuf tu pIs upongu.
18
SuId-
fu cu nupu uychuntu mIcongu. Mundu-
cho munduj cu nupu yuwuf nIn tunu
upongu, ImunmI uyshupu, cufnIpu,
chbupu Busun cho cuj wefun nIn
tfu-muII wu cu nupu yuwuf nIntu upun,
chuy n fuj.
19
Puycu nu puj wuu chI p-
n puj cuycuj pu tugu wIfuntu mIcon-
gu puj du p cu nun cumu. Yuwuf tu pIs
upongu much nun cumu.
20
AIII mIcuy-
tumI cumu fI p shuj cuwu IIu uychu cu nu-
wun, muntdu uywuj wuojpu uychun-
cu nu wun, suId fu cu nupu uychun wun,
wuquIn tucuy custu pIII yuj cu nupu
uychun wun pIs. Chuy cu nu tumI sucsu-
nun yuj mIcongu. Nogu T D
chuyno n.
R
Israe!cuna a!!ina
goynanpaj cashan
21
Chuy n pumI juc-I nusyun cu nutu
musyu chI shuj munuy nI yoj cushtu.
IIupun nusyun funu cu numI fIcungu
Imuno fufu shun pI tu pIs jusgu shtu,
custI gu shtu.
22
Chuy junuj pItu-puchu
IsfueI cu nugu musyun gumI nogu
puycu nupu T D cushtu.
23
ChuymI juc-I nusyun funu cu nugu
musyungu IsfueI cunu juchutu fufu-
shun pItu y nIshtu munu cumII shun-
pItu pfsu uywu shuntu. Juchu fufu-
shun pItu nogu cuchuy cu shtu, nIfcuf
contfun cunu bInsI nun puj, guffu cho
wuu chI nun puj cumu c chI sh tu pIs
EZEQUIEI39
1260

S
40.1~2 Apoc. 21.10.
T
40.3 Apoc. 11.1; 21.15.
U
40.5~42.20 1Rey. 6; 2Cfn. 3.
musyungu.
24
Nogugu custI guf munu
wIyu cu shun pI tumI, gunfu fIcu cu shun-
pI tumI. Chuy pI tumI nogugu cuchuy-
cuf.
25
n: CununmI Ichungu BubI Io nIu mun
upushun pItu Jucob pItu mIfuj IsfueI cu-
nutu cutI chI shnu. Chuyno puycu nutu
cuyu push pmI cumu c chI shuj p-
muypIs fIspI tu m nun puj.
2
Puycu nugu
quIquInpu nusyun nIn cho uIII IIunu
goyun gu puj. PIpIs munu numI munchu-
chen gu nu chu. Chuu fugu gongun gu-
numI uuputu penguy puj goyu shuntu,
contf fufu shun tu pIs.
27
Puycu nutugu
contfun nusyun cu nu pItu, juc-I
nusyun cu nu pItu shun tuf cufmI jucIIu-
chu shuj. Chuy tugu uchcu nusyun funu-
cu numI fIcun gu pIs. Chuy n pumI Sunto
DIos cushtu musyu chI shuj.
28
NogumI
nusyun nIn mun yupuy cutI chI shuj.
Juc-I nusyun cu nu mun pfsu uywuj cu-
nu tugu munumI jucnuy IIu tu pIs chuy cho
cuchuy cu sh p chu. Chuy fmI musyun-
gu puj nogu T D cushtu.
29
IsfueI cu nu cho EspI fIt cuptInmI
yupuygu mununu cuchuy cu sh nu chu.
Nogu T D chuyno n.
Shamoj watacunacho Temp!u
imano cananpaj cashanpis
40

1
cu nu tugu Ishcuy chuncu
pIch gun (25) wututu ushuy cu f cu nunu.
Chuy fumI T D yutuy cu mush-
pun IIIuj pItu fIcu pu cu chI muf chuyu-
chI mu fun IsfueI nusyun mun. Chuygu
cufun wutu mun guIIu fej quIIIu chuncu
junuj nIn chmI. Chuufu chuy wutugu
cuycu fun Jefu su Ientu jpu funu cunu
chufI cuf c fI shun pItu chuncu chuscu
(14) wutu numI.
2
RIcu pu cu chI mush pun
chuy IsfueI nusyun chnu Tuytu DIosgu
chufu mu fun uItun nIn jIfcu mun. Chuy-
pItu fIcuf suf cujnpu uypu IIu jutu suj
wusI cunu juc sIud n fuj cuycujtu.
S

3
Chuy mun Tuytu DIos pushu mu fun.
Chuy chnu fIcuf funsI pItu-nIfuj
cuycuj funutu. Puncu cho IchI fuy cu fun.
Aptu fuy cu fun tuputu y Inu cufdIItu.
T

4
Chuy funu nImu fun: Runu, sumuj
fIcuy. IIupuntu umuy quI mun chufu-
cuy munu gongu nuy quI puj. RIcu chI-
n puj cuycuj cu nu tugu sumuj fIcun quI.
Cuymun DIosgu upumu shu fuy quI
nogu gumtu fIcu chI n pmI. NIfcufnu
Imutu pIs fIcu shuy quItu wIIIun quI IsfueI
funu cu nutu.
Inti yagamunan caj-!cho
caj curra! puncu
5
TempIupu
U
cufu uupunpugu
Int fupu tumu fej cufu Iu fuy cu fun.
Chuy funu chufu fuy cu shun tupugu
cufun quImsu metfu Iufgu. Chuy wun
pefgutu tupu fun. Tupup tIn pefgupu
unchuy nIn cufun quImsu metfu,
uItuy nIn pIs quImsu metfu.
NIfcofgu
uywu fun IntI yugu mu nun cuj-Ipu
cuycuj cuffuI puncu munnu. Puncu
yuycu nu mun escu Iunpu wIchuf cuf
tupu fun pefgupu fufI cuj Isqu nun cho
cuycuj puncu cumu. Tupup tIn Iufguy-
nIn cufun quImsu metfu.
7~10
Chuy
puncu yuycunu Idun cho cudu Idu-
cho cuycu fun quImsu cuuf tu cunu.
IIupun pIs chuy tum u IIu cuycu fun:
quImsu metfu Iufgu, quImsu metfu
unchu. Juc cuuf tu pItu jucuj cuuf tu-
munnu jcoj cuycu fun Ishcuy metfu
medyun. Mus fufI ch pIs TempIu-
mun cuj-Icho cuycu fun jutun cuuftu
uIuf. Chuy cuuf tupu Iufguy nIn cufun
chuscu metfu. Chuy fufI cuj cuuf tupu
pefgunnu cuycu fun juc metfu unchu.
Tucshu cuuf tu cu nupu ushu nun pefgu
Isqu nun pItu jutun cuuftu cuycu shun-
cu mugu cufun quImsu metfumI.
11
Chuy pI tugu chuy funu tupufun
puncupu unchuntu. Chuy cufun pIchgu
metfu unchu. Puncupu cuchun-
pItu tupup tInnu cufun sojtu metfu
EZEQUIEI39 , 40
1261
medyun unchu.
12
Cudu tucshu cuuf-
tupu puncun cuj-Ipu pefgu-muIIwu
cuycu fun. Chuy cu nutu tupup tIn cufun
puIIun metfu cumu. Cudu cuuf tu cu-
nu numI cufun quImsu metfu unchu,
quImsu metfu Iufgu.
13
Chuy pI tunu
jcu fuy cuj pumpu tugu tupu fun ushuj-
puj uycu unchuy nIn cushun tu pIs
musyu nun puj. Chuy tugu tupu fun jucuj-
Icho cuycuj cuuf tupu cuchun pItu
jucuj-Icho cuycuj cuuf tupu cuchun-
cumu. Chuyno tupup tIn yuycu nupu
unchuy nIn cufun chuncu Ishcuy metfu
medyun (12.5).
14~15
NIfcuf yuycu-
fI nu pItu fufI cuj jutun cuuftu uIuf
suwun pumpu cho ushuy cuj pefgu cumu
tupu fun. Chuygu cufun Ishcuy chuncu
pIchgu (25) metfu. Jutun cuuftu
uIufgu suwun pumpu mun IIoj shI cu shu
cuycu fun.
1
Cudu tucshu cuuf tu cu nu-
pIs bent nu yoj cuycu fun. RufI punu
fjus nIn cuycu fun. Jutun cuuftu uIuf-
pu pIs bent nu cunu cuycu fun. Ruquej
pefgu cu nu chnu cuycu fun dIbu ju shu
puIm fu cunu.
Sawan pampa
17
Chuy pI tugu chuy funu pushu mu fun
suwun pumpu munnu. Chuy cho quImsu
chuncu (30) cuuf tu cu nu pIs suwun
pumpu mun fIcu fuy cun. Chuy pumpupu
Intfu cuntun tumu fejpu fumI wun
Iju shu cuycu fun.
18
Chuy Iju shu
cuycgu Intfu cuntupu tumu fuy cu fun
puncu yuycunu pefgu fufI cumu psu-
fuy cujpu Isqu nu IIunpu.
19
Chuy Isqu-
nu pItu-puchu funugu suwun pumputu
tupu fun fufI cuj suwun mun yuycu nu-
puj cuycuj puncu cumu. Chuyno tupup-
tIn cufun pIchgu chuncu (50) metfu.
Norte cajcho caj puncu
20
Nofte cuj-IpItu suwun pumpu-
mun yuycu fI nu p pIs cufun. Chuy
funugu chuy puncu yuycu nutu tupu-
fun Iufguy nIntu, unchuy nIn tu pIs.
21
Chuy chgu cuycu fun IntI yugu mu-
nun cujpItu yuycunu cujcho cushun
cujwun IwuI-IIu. Chuy yuycu fI nu cho
cudu Idu cho cuycu fun tucshu cuuf-
tu cunu quImsu-cumu, fuquej pefgu-
cu nu pIs, jutun cuuftu uIuf pIs. Tucshu
cuuf tu cu nugu IIupun pIs chuy tum u-
IIu cuycu fun. Chuygu cuycu fun Ishcuy
chuncu pIchgu (25) metfun Iufgu,
chuncu Ishcuy metfu medyun (12.5)
unchuy nIn.
22
Jutun cuuftu uIuf pIs,
bent nu cu nu pIs, puImu-nIfuj cu nu pIs
cuycu fun IntI yugu mu nun cuj puncu-
cho cuycu shun n IIu. Chuy cuj-Ipu pIs
yuycu nupgu cufun gunchIs escu Iuntu
wIchnu. Jutun cuuftu uIufgu suwun
cuj-Imun cuycu fun.
23
IntI yugu mu nun
cuj-Ipu puncu cuycu shunno, nofte cuj-
IpItu yuycu mu nu ch pIs fufI cuj suwun
pumpu mun yuycu nu p pIs juc puncu
cuycu fun. Runugu tupu fun suwun mun
yuycunu puncu pItu fufI cuj suwun mun
yuycunu puncu cumu. Chuyno tupup tIn
cufun pIchgu chuncu (50) metfu.
Sur cajman caj puncu
24
Chuy pI tugu chuy funu pushu mu fun
suf cuj-Imunnu. Chuy ch pIs yuycunu
cuycu fun. Chuy cho tupu fun cuuf tu-
cu nutu fuquej pefgutu, jutun cuuftu
uIuftu. Tupup tIn chuy cu nugu cufun
wuquIn cuj yuycu nu cho tupu shun wun
IwuI-IIu.
25
Chuy ch pIs bent nun cunu
cuycu fun wuquIn cujpu cushun n IIu.
Chuy yuycu nu tu pIs tupup tIn cufun
wuquIn cujwun IwuI Ishcuy chuncu
pIchgu (25) metfun Iufgu, chuncu
Ishcuy metfu medyun (12.5) unchu.
2
Chuy yuycu nupu yuycu nun p pIs
gunchIs escu Iun wIchnu cuycu fun.
Chuy pu pIs jutun cuuftu uIuf nengu
suwun cuj-Imun cuycu fun. Cuuf tutu
fuquej pefgu cu nu ch pIs puImu cu nugu
dIbu ju shu cuycu fun.
27
Suf cuj-Icho
cuycuj puncu yuycu nu pu pIs fufI cuj
suwun mun yuycu nu puj juc puncu
cuycu fun. Runugu tupu fun suwun mun
yuycunu puncu pItu fufI cuj suwun mun
yuycunu puncu cumu. Chuyno tupup tIn
cufun pIchgu chuncu (50) metfu.
EZEQUIEI40
1262
Sur caj-! sawanpita ruri
caj sawanman yaycuna
28
Chuy pItu pushu muf yuycu chI-
mu fun suf cuj-I suwun pItu fufI cuj
suwun cumu. NIfcuf chuy yuycu nutu
tupu fun. Tupup tengu cufun wuquIn
cuj yuycu nu cu nutu tupu shun tum u-
IIumI.
29~30
Tucshu cuuf tun cunu, jutun
cuuftu uIuf pIs, fuquej pefgu cu nu pIs
IIupun cufun wuquIn cujwun IwuI-IIu.
Chuy ch pIs bent nun cunu cuycufun
wuquIn cujpu cushun n IIu. Chuy
yuycu nu tu pIs tupup tIn cufun wuquIn
cujwun IwuI Ishcuy chuncu pIchgu
(25) metfun Iufgu, chuncu Ishcuy
metfu medyun (12.5) unchu.
31
Ruquej
pefgu cu nu ch pIs puImu cunu dIbu ju shu
cuycu fun. Chuypu yuycu nu p pIs pusuj
escu Iuntu wIch numI cuycu fun. Jutun
cuuftu uIufgu uf'gun suwun pumpu-
mun fIcu fuy cu fun.
Inti yagamunan caj-! sawanpita
ruri cajman yaycuna
32
Chuy pItu pushu mu fun IntI yugu-
mu nun cuj-IpItu yuycunu fufI cujcho
suwun cuycuj mun. Chuy cho yuycu nutu
tupu fun. Tupup tengu chuy pIs wuquIn
cujwun IwuI-IIu cufun.
33
Tucshu cuuf-
tun cunu, jutun cuuftu uIuf pIs, fuquej
pefgu cu nu pIs cufun wuquIn cujwun
IwuI-IIu. Chuy ch pIs bent nun cunu
Ishcuy metfu medyun (12.5) unchu.
34
Ruquej pefgu cu nu ch pIs puImu cunu
dIbu ju shu cuycu fun. Chuypu yuycu-
nu p pIs pusuj escu Iuntu wIch numI
cuycu fun. Jutun cuuftu uIufgu uf'gun
suwun pumpu mun fIcu fuy cu fun.
Norte caj-! sawanpita
ruri cajman yaycuna
35
Chuy pI tugu pushu mu fun nofte
cuj-IpItu yuycunu fufI cujcho suwun
cuycuj mun. Chuy cho yuycu nutu tupu-
fun. Tupup tengu chuy pIs wuquIn
cujwun IwuI-IIu cufun.
3
Tucshu cuuf-
tun cunu, jutun cuuftu uIuf pIs, fuquej
pefgu cu nu pIs cufun wuquIn cujwun
IwuI-IIu. Chuy ch pIs bent nun cunu
Ishcuy metfu medyun (12.5) unchuy-
nIn.
37
Ruquej pefgu cu nu ch pIs puImu-
cunu dIbu ju shu cuycu fun. Chuypu
yuycu nu p pIs pusuj escu Iuntu wIch-
numI cuycu fun. Jutun cuuftu uIufgu
uf'gun suwun pumpu mun fIcu fuy cu fun.
Norte caj yaycunacho
jatun wasicuna
38
Jutun cuuftu uIuf mun yuycu nu ch-
pIs juc cuuftu cuycu fun. Chuy chmI
muyIIuj fupu chI nun puj cuj pIsh tu shun
uychu cu nutu.
39
Jutun cuuftu uIuf chgu
cuycu fun chuscu msu cunu, cudu Idun-
cho Ishcuy-cumu. Chuy chmI pIsh tuj
fupu chInu sucfIfIsyupuj, juchu pItu
sucfIfIsyupuj, cutI chInu sucfIfIsyuppIs.
40
Chuy jutun cuuftu uIuf pItu juwu ch-
pIs nofte cuj-I puncu yuycu nu chgu
cuycu fun Ishcuy msu-cumu cudu
Idu cho.
41
Chuufu chuy yuycu nu chgu
cuycu fun chuscu msu fufI cho, chuscu
msu juwu cho. IIupungu cuycu fun pusuj
msu. Chuy junun chnu pIsh tu shun
uywu cu nutu cumu fej.
42~43
Jutun cuuftu
uIuf cho uychutu fupu chI nun puj cumu-
fI nun msu cu nugu chus cun pIs cuycu-
fun fumI pItu IIug IIu shu IIu. Tupup tIn
chuy msupu Iufguy nIn cufun gunchIs
chuncu pIchgu (75) sent me tfu Iufgu,
unchuy nIn pIs gunchIs chuncu pIchgu
(75) sent me tfu. AItuy nInnu cufun
puIIun metfu. Chuy munmI chufuj DIos-
puj upushun uychutu. Chuy cuuftu fufI-
chgu Int fupu tumu fej cuycu fun putuc
sojtu sent me tfu unchu. Chuy munmI
chufuj fupu chI nun puj cuj uywu cu nutu
pIsh tu nun csu cu nu tu pIs.
EZEQUIEI40
1263 EZEQUIEI40
Quiquin Templu (40.48-41.15)
Ushajpaj Templu imano cashanpis
2
1
17 17
14
8 5
9
5
1
3
6
1
16
18
17
10
11
6
1
12
12
7 13
15
17
4
16
12
12
16
14 15 10 8 6
7
7
10
10
2
2
13
13
3
3
4
5
5
9
9
11
11
1
6
Ezequielta Tayta Dios ricachishan Templu
0 10 m

2
0
0
0
,

S
o
c
i
e
d
a
d
e
s

B
b
l
i
c
a
s

U
n
i
d
a
s
0 10 20 m
Cay dibju caycan captulo 40 y 41-cho Ezequielta Tayta Dios ricachishanmi. Manami Salomn
rurachishan Templuchu caycan. Chaynpis manami prsu aywashanpita cutimur rurashan
Templupa dibjunchu ni Herodes rurachishan Templupa dibjunpischu.
1. Jawa caj perga (40.5; 42.1520)
2. Inti yegamunan caj-lcho caj curral puncu
(40.516)
3. Norte cajcho caj puncu (40.2023)
4. Sur cajcho caj puncu (40.2427)
5. Sawan pampa (40.17)
6. Rumiwan lajyasha y cuartucuna (40.1718)
7. Ruri caj sawan (40.28)
8. Sur caj-l sawanpita ruri caj sawanman yaycuna
(40.2831)
9. Inti yegamunan caj-l sawanpita ruri caj
sawanman yaycuna (40.3234)
10. Norte caj-l sawanpita ruri caj sawanman yaycuna
(40.3537)
11. Rupachinanpaj pishtashan uywacunata mayllanan
cuartu (40.38)
12. Cracunapaj caj cuartucuna (40.4446)
13. Quiquin Templu (ura caj dibujucho ricay)
14. Templupa guepancho caj wasi (41.12)
15. Norte caj lcho cracunapa cuartuncuna (42.110)
16. Sur caj lcho cracunapa cuartuncuna (42.1011)
17. Runacuna apamushan uywapa aychanta yanunan
parti (46.2124)
18. Altar (40.47; 43.1317)
1. Escalun (40.4849) 9. Templupa pergan (41.5)
2. Ishcay pilancucuna (40.4849) 10. Guellichiyllapa intrupa tumarej cuartucuna (41.5)
3. Jatun cuartu alarman yaycuna pergacunapa 11. Cuartucunapa jawa caj pergan (41.911)
anchun (40.4849) 12. Jcoj pampa (41.911)
4. Jatun cuartu alar (40.4849) 13. Jcoj pampa perga (41.11)
5. Templupa quiquin rurinta raquej perga (41.1) 14. Templupa guepancho caj wasi (41.12)
6. Ruricho rispitru caj cuartu (41.2) 15. Rispitru pampa (41.12)
7. Mas ruri caj cuartuta raquej perga (41.3) 16. Templupa aupan caj pampa (41.14)
8. Mas rispitru ruri caj cuartu (41.4)
1264
Cracunapaj caj cuartucuna
44
RufI cuj suwun yuycu nupu Idun-
ch pIs Ishcuy cuuf tu fuj cuycu fun.
Jucgu cuycu fun nofte cuj-I puncupu
Idun cho. Chuygu fIcu fuy cu fun suf
cuj-I yuycunu cujmun. Jucujnu cuycu-
fun suf cuj-I yuycunu uupun cho.
Chuygu fIcu fuy cu fun nofte cuj-I
yuycu nu mun.
45
Chuy funu nImu fun:
Suf cuj-Imun fIcu fuy cuj cuuftogu
cuycun TempIu cho Imu fufuy cu nu-
ch pIs ufoj cfu cu nu pmI.
4
Nofte
cuj-Imun fIcu fuy cuj cuuftogu cuycun
uItuf cho Imu fufuy ch pIs ufoj cfu cu-
nu pmI. Chuy cuj cfu cu nugu Sudoc-
pItu mIfuf uywujmI. Puycu nu IIumI
Iev tfbu pItu cgu yuycun T
D cuycu shun mun chuy cho sIfbI nun-
puj.
Ruri caj sawan pampawan Temp!u
47
NIfcuf chuy funu tupu fun fufI cuj
suwun pumpu tunu. Chuygu chuscun-
I pu pIs IwuI-IIu cufun. PIchgu chuncu
(50) metfu cudu Idunpu cufun.
AItufgu cuycu fun TempIu puncupu
uupun cho.
48~49
ChuypItugu chuncu
escu Iuntu wIchuf cuf chuyufcunu
TempIu cho jutun cuuftu uIuf cuycuj-
mun. Chuy jutun cuuftu uIufmun
yuycunu cuycujtu tupup tIn unchun
cufun gunchIs metfu. Pefgun cu nupu
unchunnu wuc-Idunpu cuy-Idun pu-
pIs cuycu fun Ishcuy metfu medyun.
Chuy jutun cuuftu uIuf cufun chuncu
metfu unchu, sojtu metfu Iufgu.
YuycufInu pefgu Isqu nu pItu wucImun
cuy-Imun pIs cuycu fun juc metfu
medyunwun-cumu. TempIu mun yuycu-
nu pItu wujtu chgu wuc-I cuy-I Ishcuy
pIIun cu cunu IchI fuy cu fun.
41

1
Chuy pItu funugu jInun fu
pushu mu fun TempIupu quIquIn
fufIn mun. Chuy cho fuquej pefgutu tupu-
fun. Tupup tIn wuc-Imun cuy-Imun pIs
cufun quImsu metfu cumu.
2
QuIquIn
yuycu nupu unchuy nInnu cufun pIchgu
metfu. NIfcofgu chuy cuuf tu tu pIs
tupu fun. Tupup tIn Iufguy nengu cufun
Ishcuy chuncu (20) metfu, unchunnu
chuncu metfu. Yuycu fInu pefgu Isqu nu-
pItu wuc-Imun cuy-Imun pIs cuycu fun
Ishcuy metfu medyunwun-cumu.
3
Chuy-
pItu chuy funugu tupu nun puj yuycu fun
fufI cuj cuuf tu munnu. Ruquej pefgutu
tupup tIn cudu-Idunpu cufun juc metfu-
cumu. QuIquIn yuycunu jcufuycujnu
cufun quImsu metfu unchu. Yuycu fInu
pefgu Isqu nu pItu wuc-Imun cuy-Imun-
pIs cuycu fun quImsu metfu medyuwun-
cumu.
4
NIfcofgu fufI cuj cuuftutunu
tupu fun. Tupup tIn chuygu cufun cudu-
Idunpu chuncu metfu cumu. Chuypgu
nImu fun: Cuy cuuftogu cuycun mus
fIspI t dumI nIf.
Quiquin Temp!upa
perganman gue!!ichiypa
jatarachishan cuartucuna
5
NIfcuf chuy funu tupu fun
TempIupu pefguntu juwu cujtu. Tupup-
tIn fuctuy nIn cufun quImsu metfu.
Chuy TempIupu pefgun mun gueIII-
chIyIIupu Int fupu tumu fej cuuf tu cunu
cuycu fun. Cuuftogu puncu pItu cuchu-
mun cufun Ishcuy metfu.
Chuy cuuf-
tu cu nugu junuy-junuy cuycu fun quImsu
junu. Cudu junucho cuycu fun quImsu
chuncu cuuf tu cunu. TempIupu juwu
cuj pefgun tugu juc putuctu juguIypu
pefgu fun cudu junu juwu cuj cuuf tupu
tIfuntIncunutu chufu nun puj. Chuy tugu
fufu fun tIfun tI cu nutu chufuf TempIutu
munu uchcu nun puj.
7
Chuy n pumI
jununcho-jununcho cuj cuuf tu cu nugu
mus unchunu cuycu fun. Chuy cuuf tu-
cu nu mun yuycu nunpgu juc escu Ifu
cuycu fun. Chuy n pumI chuupI cujmun
wIchuj. Chuy pI tunu junuj cujmunpIs
wIchuj.
8
Nogu fIcuf, quImsu metfu
uItutu sImIn tutu pefgushunpItu
junun mun fuj TempIupu pefgun tugu
jutu fu chI shu cuycujtu. Chuy pI tunu
TempIupu pefgun mun gueIIIchIshu
cuycuj cuuf tu cu nu pIs jutu fu chI shu
cuycu fun.
9~11
Cuuftucunupu juwu cuj
EZEQUIEI40 , 41
1265
pefgunpu unchuy nIn cufun Ishcuy
metfu medyun. TempIupu Intfu
wujtunpu tumufIfuycuj cuuftucunupItu
jcoj pumpu mun IIojshInupgu cuycu-
fun nofte cuj-Ipuj juc puncu, suf
cuj-Ipnu juc puncu. Jcoj pumpunu
cufun chuncu metfu unchu. Chuy
chImpunpunu wuquIn cuuf tu cu nu mun
gueIII shu juc pefgu uywu fuy cu fun.
Chuy pefgugu Ishcuy metfu medyun
unchu cufun.
Temp!upa guepancho caj wasi
12
TempIupu guepunpu fIspI tdu
pumpu mun fIcu fuy cuj cuj wusI cufun
quImsu chuncu pIch gun (35) metfu Iufgu,
unchuy nInnu chuscu chuncu pIchgu (45)
metfun. Chuy wusIpu pefgunpu unchuy-
nIn pIs cufun Ishcuy metfu medyun.
Temp!upa intrunta tupushan
13
Chuy funu tupu fun TempIutu.
QuIquIn TempIuIIutu tupup tIn cufun
pIchgu chuncu (50) metfu Iufguy nIn.
Chuy pI tunu TempIupu guepun cho
cuycuj fIspI tdu pumputu, wusIn tIntu,
pefguntIntu tupup tIn cufun pIchgu
chuncu (50) metfu Iufgu.
14
TempIupu
uupun cuj unchuy nIn, puncun pumpu
unchuynIntengu cufun pIchgu chuncu
(50) metfu.
15
NIfcofgu tupu fun
TempIupu guepun cho cuycuj wusItu.
Chuygu cufun fIspI tdu pumpu mun
fIcu fuy cuj. Tupup tIn chuy wusIgu
Ishcun-I pefguntIn cufun pIchgu
chuncu (50) metfu.
Temp!u imano cashanpis
TempIu fufIpIs, yuycu fI nu cho cuycuj
jutun cuuftu uIuf pIs
1
cuycu fun tubIu-
cu nu wun sumuj Iugu shu. Bentnucunu
cuycu shun IduncunupupIs tubIu wun
Iugu shu cuycu fun. Pefgugu pumpu-
pItu bentnucumu tubIu cu nu wun
Iugu shu cuycu fun.
17
Mus fIspI tdu
cuj cuuftupIs juwu mun cuj cuuftupIs
18
juc uywuy quefu bn unjII cu nutu
dIbujushun, juc uywuy puImu cu nutu
dIbujushun cuycu fun. Chuy quefu-
bn unjII cu nugu cudu nun cuycu fun
Ishcuy custu cfuyoj.
19
Jucuj-I cfun
funupu-nIfuj cgu fIcu fuy cu fun puImu
cujmun. Jucuj-I cfun IIyunpu-nIfuj
cujnu fIcu fuy cu fun jucuj-I puImumun.
Chuyno dIbujushuIIumI cuycu fun
TempIu Int fupu
20
quefu bn unjII-
cunu, puImu cunu. Chuyno cuycu fun
pumpupItu-puchu puncu junun cumu.
Guerupita a!tar
21
ChuupIcho cuj jutun cuuf tupu
puncunpu mufcuncunugu cuycufun
chuscu Isqu nu yoj. Mus fIspI tdu
cuuf tu mun yuycu nupu Idun cho
cuycu fun
22
guefu pItu uItuf-nIfuj.
Chuytu tupup tIn unchun pIs Iufgun-
pIs cufun juc metfu cumu. AItuy nInnu
cufun juc metfu medyun. Chuygu
cuycu fun chuscu Isqu nun cho wugfu-
yoj. CuntuncunupupIs guefu pItu
udufnuncunu cuycu fun. Chuy fununu
nImu fun: Cuygu cuycun T D
uupun cho cuycuj msumI nIf.
Puncucuna
23
Jutun cuuf tu mun yuycu nu pu pIs,
mus fIspI tdu cuj cuuf tu mun yuycu nu-
pu pIs Ishcuy puncumI cuycu fun.
24
Cudu
puncu cuycu fun Ishcuy ju wuc-Imun
cuy-Imun quIchunu.
25
Jutun cuuf-
tu mun yuycunu cuj puncucunuchgu
dIbu ju shu cuycu fun quefu bn unjII-
cunu, puImu cunu, ImunmI pefgu cu-
nu cho cuycu fun, chuyno. Jutun cuuftu
uIuf pItu juwu mun cujchnu guefu pItu
fjuscunu cuycu fun.
2
Jutun cuuftu
uIufpu bentnuncunupIs cuycu fun.
Chuy cuuftuchpIs puImu cunu dIbu-
ju shu cuycu fun. TempIu mun gueIII-
shu cuycuj cuuf tu cu nu pIs guefu pItu
fjusnIyoj cuycu fun.
Cracunapa cuartuncuna
42

1
Chuy pItu, chuy funu pushu-
mu fun nofte cuj-Icho cuycuj
juwu suwun pumpu munnu. NIfcuf
EZEQUIEI41 , 42
1266
yuycuchImufun chuy nofte cuj-Icho
cfu cu nu puj cuuf tu cunu cuycuj-
mun. Chuygu fIcu fuy cu fun TempIupu
guepun cho fIspI tdu jcu fuy cuj pumpu-
mun y TempIupu guepun cho cuycuj
wusImunpIs.
2
Chuy cuuf tu cu nutu
tupup tIn nofte cuj-Igu cufun pIchgu
chuncu (50) metfun Iufgu. Anchuy-
nInnu cufun Ishcuy chuncu pIchgu (25)
metfun.
3
Juc Isqunungu fIcu fuy cu fun
chuncu metfu jcu fuy cuj pumpu mun.
Jucuj-Idupugu fIcu fuy cu fun fumI wun
Iju shu cuycuj Idu mun. Chuy cuuf tu-
cu nugu cushu quImsu fIu. Cudu fIu
mus junuIIupItu mus junuIIupItu guIIu-
fIy cu fun.
4
Chuy cuuf tu cu nupu puncun-
cu nugu nofte cuj-IIIumun cuycu fun.
Chuy Idun punu psu fuy cu fun jcoj
pumpu pIchgu metfu unchu. Iufguy-
nInnu cufun pIchgu chuncu (50) metfu.
5
Mus junu cuj fIucho cuycuj cuuf-
tu cu nugu mus tucshu cufun. ChuupI
cuj fIucho cuycuj cuuftucununu mus
jutu IIun cufun. Ushu nun cuj fIucho
cuycuj cuuftucununu mus jutun cufun.
Chuyngu cuycu fun cudu fIucho
juguIypu pefguf guIIufIshu cuptInmI.
Chuy cuuf tu cu nugu quImsu fIumI

cuycu fun. Ichungu chuy cuuf tu cunupu
pIIuncuncunu munumI cufun chu
suwun cho cuycuj cuuftucunupungu.
Chuypu fuquIn cudu fIucho junuj pItu
tucshuypu-tucshuypunu uywu fun cuuf-
tu cu nugu.
7~8
Guepu cuj pefgu mun gueIIIfuycuj
cuuf tu cunu IIupungu cufun Ishcuy
chuncu pIch gun (25) metfu Iufgu.
Chuy pItu cuuf tu cunu ushuycushun
Isqu nu cumu pefgu uywu fuy cu fun.
Chuygu cufun yupuy Ishcuy chuncu
pIch gun (25) metfu. Chuufu cuchupu
uywuy cuj pefgu pItu cuuf tu cunu
ushuycushun Isqunucumugu pIchgu
chuncu (50) metfu jcoj pumpu
cuycu fun.
9
Cuuftucunumun juwu cuj
pumpu pItu yuycu nupgu cuycu fun IntI
yugu mu nun Idu pItu.
10
Chuygu cuycu-
fun pefgu fuquIycushun ushujcho.
Suf cuj-Ich pIs cfu cu nu puj cuuf-
tu cunu cuycu fun. Chuygu fIcu fuy cu fun
TempIupu guepun cho fIspI tdu jcu-
fuy cuj pumpu mun y TempIupu guepun-
cho cuycuj wusImunpIs.
11
Chuy cu nu-
pIs cuycu fun nofte cuj-Icho cuycuj
cuuftucunuwun IwuI-IIu, tumunpIs,
Imuno fuquI shu cuycushunpIs. Chuy pu-
pIs pufI nun puj jcoj pumpu cuycu fun
yuycu nun puj IIoj shI nun p pIs nofte
cuj-Icho cuycuj n IIu.
12
Suf cuj-Icho
cuycuj cuuf tu cu nu mun yuycu nun-
puj cuycu fun juc puncu cuuf tucunu
ushuycushun Isqu nu cho. Chuy
puncugu IntI yugu mu nun cuj-ImunmI
fIcu fuy cu fun.
13
Chuy funu nImu fun: Nofte cujcho
cuycuj cuuf tu cu nu pIs, suf cujcho cuycuj
cuuf tu cu nu pIs cfu cu nu pmI cuycun.
Chuy cu nugu fIyupu fIspI t dumI cuycun.
T D sIfbI nun puj yuycoj
cfu cu numI chuy chgu mIcun DIos puj
goycu shun mus fIspI tdu offen du cu-
nutu. Chuy mun puycu nugu chufun fIspI-
tdu cunun puj goycushuncunuIIutumI.
Chuy cuuftucunumungu chufun:
chuquI mIcuy offen du cu nutu, juchu pItu
sucfIfIsyutu, cutI chInu sucfIfIsyutupIs.
14
RufI cuj suwun mun cfu cunu
yuycuycufnugu fufI cho sIfbIf jutI fuy cu-
shun fputu munu fuj fucucofgu munu-
numI IIojshImunmunnuchu juwu suwun
pumpu mun. Chuy fufI cho sIfbIf jutI fu-
shun fpugu cuycun fIyupu fIspI t dumI.
ChuymI chuy fpu tugu fucucununfuj
funu cunu cuycu shun mun IIoj shI nun puj.
Temp!upa cantun tumarej
ima tamu cashanpis
15
TempIu cho fufI cujtu tupuytu
ushuy cuf chuy funugu pushu mu fun IntI
yugu mu nun cuj-Icho cuycuj puncu-
pItu juwu mun. NIfcofgu chuy TempIupu
Intfu wujtunpu cujtunu tupu fun.
1
Tupucununtu uptufuycushunwun
tupuytu guIIuy cu fun IntI yugu munun
cuj-Ipu. Tupup tIn cuntu pItu juc cuntu-
cumu cufun Ishcuy puchuc pIchgu
EZEQUIEI42
1267

V
43.2~3 Eze. 10.34, 1819; 11.2223.
W
43.2 Isu. 60.13.
X
43.5 1Rey. 8.1011.
Y
43.7 Exo. 25.8.
Z
43.13~17 Exo. 27.12; 2Cfn. 4.1.
chun cun (250) metfu.
17
Chuy pItu tupu-
fun nofte cujpunu. Chuy pIs tupup tIn
cuntu pItu juc cuntu cumu cufun Ishcuy
puchuc pIchgu chun cun (250) metfu.
18
Chuy pItu tupu fun suf cuj-Ipunu.
Tupup tIn cuntu pItu juc cuntu cumu
cufun Ishcuy puchuc pIchgu chun-
cun (250) metfu.
19
Ushu nun tu nugu
tupu fun IntI yugu nun cuj-Ipu cuycuj
guepun cujtunu. Tupup tIn cuntu pItu
juc cuntu cumu cufun yupuy Ishcuy
puchuc pIchgu chun cun (250) metfu.
20
Chuy nmI chuscun-Idunpu tupu fun.
Chuufu TempIupu Int funpu tumu fej
pefgu cufu Iu fuy cu fun. Cudu-Idunpu
cuycu fun Ishcuy puchuc pIchgu chun-
cun (250) metfu cumu. Chuy nmI chuy
pefgugu fuquIy cu fun fIspI tdu cujtu-
wun wuquIn juwu cho cujcu nutu.
Tayta Dios Temp!uman cutishan
43

1
Chuy pI tugu chuy funu
pushu mu fun IntI yugu mu nun
cuj-Ipu cuycuj puncu mun.
2
Chuy pItu
fIcuf IsfueI cu nupu Tuytu DIos nInpu
uchIc yuy nIn IntI yugu mu nun cuj-IpItu
uywuy c mojtu.
V
Suynu shungu fIyupu
wIyu cu fun chuyu shu muyu gupu fuj-
n fuj. Chuufu cuy puchugu fIyupu
uchIc yu cuf cu fun.
W

3
Chuy fIcu shgu
cufun Quebuf muyu Idun cho cuycuf
fIcu sh nmI, Jefu su Ientu IIIg chI-
nun puj uywuy c mojtu fIcu sh nmI.
Chuufu nogugu fIspI tuf umpuf ufc-
4
T
D uchIc yuy nengu IntI yugu mu-
nun cuj-Ipu cuycuj puncupu yuycu-
fun quIquIn TempIu cumu.
5
Chuy pItu
T D EspI fI tun junujpu jogu-
cuf cu mu fun. NIfcofgu upumu fun fufI
cuj suwun pumpu mun. Chuy cho fIcuf
Tuytu DIospu uchIc yuy nIn TempIu fufI-
cho juntu shu cuycujtu.
X
Chuy funugu uup mun shumuf IchI-

cuy cu fun. Chuy cho cuycushp wIyuf
TempIu pItu-puchu
7
cuyno nIyc mujtu:
Runu, cuymI cuycun jumu fn, chuqu
IIuch cu f nun. CuychmI Imuy cu mu pIs
tIyu shuj IsfueI cu nu wun IwuI.
Y
Puycu nu-
pIs nI fuynIn cu nu pIs munu numI yupuygu
nIsh cu nutu munu cumIIf fIspI tdu
jut tu pIs munu cuj mun munu chufun-
gu nu chu. RuynIn cunu wuup tIn pIs
munu numI wuoj fuy-nIfujtu Ietf tuntu
fufun gu nu chu.
8
MunumI fufun gu nu chu
puIu syun cu nupu puncun tu pIs TempIupu
puncun cuycu shun Idunpu cununpgu,
nI gueIII chIy IIu pu pIs. Puycu nugu fIspI-
tdu juttu munu cuj mun chufu shu meIu-
nu sh cu nutu fufush punmI. Chuy pI tumI
fubyushp cumu c chIshc ushu c nun-
puj.
9
Amunu munu uIIItu fufu chun nu-
chu. Wuoj fuynIn cu nu tu n pIs umunu
fufu chun nu chu. Chuu fugu puycu nu wun
IwuImI Imuy cu mu pIs tIyu shuj.
10
Runu, gumgu IsfueI cu nutu wIIIuy
TempIutu fIcu shuy quItu. WIIIuy Imuno
cushuntu, Imu tumu cushun tu pIs.
Chuu fugu cupus chufI juchun cu nu pItu
pengu cun mun pIs.
11
IIupun fufu shun-
pItu pengu cuf IIuquI cup tengu wIIIu puy
TempIu Imuno cuycujtu fIcu shuy quI tu-
pIs, chuy cu nu cho Imu cuycu shun p pIs,
yuycunu IIoj shInu cuycu shun p pIs,
ushuj puj Imun pIs cuycu shuntu. Chuyno
wIIIu pun quI Iuycu nutu Imuno cumII-
nun puj cushun tu pIs. Chuy fIcu shuy quI-
tugu IIupuntu dIbu ju puy Imuno cuycu-
shun tu pIs tuntI yu cuf ufunun puj. IIupun
Iuycu nu tu pIs IsquIf bIy puycunu IIguIf
cumII nun puj.
12
TempIupu Iuynengu
cuynmI cuycun: TempIu cuycu shunpu
uupun pumpu cunu Intfu cuntun
tumu fej fIyupu fIspI t dumI cungu.
Sacrifisyuta rupachina a!tar
imano caycajtapis ricashan
13~17
Tupu cu nu wun tupup tIn uItufpu
Z

tum ongu cuynmI cufun: AItufpu
Intfu cuntunpu tumu fej cuycu fun medyu
EZEQUIEI42 , 43
1268

[
43.18~27 Exo. 29.3537.
\
43.25~27 Iev. 8.3335.
metfu uItu sunju, unchuy nIn pIs medyu
metfu. Sunjupu cuntongu putuc nI yoj
cuycu fun. Chuy putuc nInpu uItuy nInnu
cufun Ishcuy chuncu pIchgu sent me tfu.
AItufgu cuycu fun chuscu Isqu nu yoj,
quImsu junu, cudu junu mus tucshu mus
tucshu. Sunju pItu guIIuy cu nun cujpu uItuy-
nIn cufun juc metfu. Ichungu sunju uchcu-
mun jumu shu cuynInpu medyu metfu
uItu IIu psu fuy c mu fun. Chuypu junun-
mun chufu shun cujnu chus cun Isqu nunpu
IwuI cufun. Ichungu medyu metfupu
yuycu cu shu cuycu fun. Cudu Idunnu
cufun gunchIs metfu Iufgu, uItuy nInnu
Ishcuy metfu. Chuy junun chnu offen du-
cu nutu fupu chI cu nu puj cuycu fun chus-
cun Idupu IwuI tumu. Ichungu medyu
metfupu yuycu cu shu cuycu fun. Cudu
Idunpu cufun sojtu metfu Iufgu, uItuy-
nInnu Ishcuy metfu. Junuj Isqu nun chnu
chus cun Idu cho psu cu shu cuycu fun
wugfu-nIfuj cunu. AItuf mun fupu chej
wIch nun puj escu Iunnu IntI yugu mu nun
cuj-Idupu cuycu fun.
18
NIfcuf nImu fun: Runu, cuynmI
Tuytu DIos nIn: Uywutu uItuf cho fupu chI-
nun puj, uywupu yuwuf nIn wun pIs uItuftu
chuj chu nun puj uItuftu fufuf cup tengu
cuyno fufun quI puj:
[

19
Iev tfbu funu
Sudoc pItu mIfuf uywuj cfu cu nu IIumI
cuycun nogutu sIfbI m nunpgu. Puycu nu-
tugu juc tfu-muII wutu gonquI juchu pItu
pefdu nu shu cunun puj fupu chI nun puj. Nogu
T D chuyno n.
20
Chuy wcutu
pIsh tuf wuII cu IIu yuwuf nIntu chufIf cuf
uItufpu chus cun wugfun cunu IIuu chI fuy-
cujtu pIchu pun quI. Chus cun Isqu nuntu,
putuc cuycuj tu pIs IIupuntu pIchu pun quI.
Chuyno uItuftu fufup tI quegu offen du-
cu nutu fupu chI nuy quI puj fIspI t du numI
cungu.
21
NIfcofgu chuy tfu-muII wupu
uychuntu jofgun quI. Chuy tugu fupu chIn-
quI TempIu pItu mus juc-Icho, muych pIs
fupu chI nuy quI puj cuycu shun cho.
22
Wufun nIn junujnu juchupu fuquIn
fupu chIn quI snu cubfu-muII wutu.
Cfu cu nunu fIspI tdu cunun puj uItuftu
cumu c chengu Imun pIs tfu-muII wutu
pIsh tu shun wun fufu shunno.
23
Chuyno
fufuytu ushuy cofgu juc snu tfu-muII-
wu tu wun juc snu uyshutu
24
nogu puj
pIsh tun quI. Chuy tunu cfu cunu cuchI-
wun cuchI chu fIy cuf nogutu fIspI tu-
mush pun fupu chengu.
25
Wufun-wufun
gunchIs junuj cumu
\
juchupu fuquIn
fupu chIn quI puj juc cubfu-muII wutu.
Chuyno juc tfu-muII wutu, juc cufnI-
tu pIs pIsh tun quI. Chuy cu nugu snu
cungu.
2
Cfu cu nugu wufun-wufunmI
gunchIs junujyuj chuy uItuf fIspI tdu
cunun puj nIshno cumIengu.
27
Chuy-
nmI fufun quI cunu gunchIs junujyuj.
Pusuj junuj cujchnu guIIuy cun quI
nogu puj fupu chInu sucfIfIsyucunutu y
uIII goyuy pItu sucfIfIsyu uywu cu nutu
fupu chIytu. Chuyno fufup tI quI cunu
nogugu cushI shumI chus quI shuy quI puj.
Nogu T D chuyno n.
Inti yagamunan caj puncu
44

1
Chuy funugu yupuy pushu-
mu fun juwu cuj suwun
pumpu mun yuycunu puncu mun.
Chuygu fIcu fuy cu fun IntI yugu mu nun
cuj-Imun. Chuy fu puncugu wIch gu-
fuy cu fun.
2
Chuy cho T D nImu fun: Cuy
yuycu nugu wIch gu f con gumI. MunumI
pIpIs quIchun gu chu. IsfueI cu nupu nogu
T D chuypugu yuycushc.
ChuymI munu pIpIs chuypugu yuycon-
gu chu.
3
MundujmI Ichungu jutun uIuf
cuuf tu IIu mun yuycongu uup cho
fIspI tdu mIcuytu mIcu nun puj. Puygu
suwun IIu pI tumI yuycongu. NIfcuf chuy-
IIu pumI IIoj shen gu pIs.
Picuna Temp!uman
yaycunanpaj cashanpis
4
Chuy pI tunu funugu noftI pItu
yuycunu cuycujpu pushu mu fun fufI cuj
suwun pumpu TempIupu chIm pun mun.
EZEQUIEI43 , 44
1269

]
44.7 Gen. 17.10; Deut. 10.16; Rom. 2.2529.
D
44.15 2Sum. 15.2429; 1Rey. 1.58, 3245;
2.27, 35.
E
44.17~18 Exo. 28.3943; Iev. 16.4.
F
44.19 Iev. 16.23.
G
44.20 Iev. 21.5.
Chuy cho fIcuf T D uchIc-
yuy nIn TempIu cho juntu shu cuycujtu.
Chuufu nogugu umpuf ufc pIs pumpu-
mun tpu nun cumu.
5
Chuufu T
D nImu fun: Runu, gumgu sumuj
wIyuy TempIu cho Imuno Iuy cunun puj
cujtu pIs wIIIu pu shtu. GumtumI wIIIu-
shuy quI TempIu mun pIcu nu IIu yuycu-
nun puj IIoj shI nun puj cushun tu pIs.
Munu wIyu coj IsfueI funu cu nutu

cuyno nIy: T D cuynmI nIn:
IsfueI funu cunu, umunu fufuy nu chu
meIu n cu sh cu nu tugu.
7
Gumcu nugu
jpu funu cu nutu TempI mun yuycu-
chIsh puy quImI gunfu chIsh cun quI. Chuy
funu cu nugu munumI wIyu cu mun chu,
munumI seu Iu cu shu chu.
]
Gumcunu
pIsh tu shuy quIpu yuwuf nIn cu nutu,
wIfun cu nutu nogu puj chufup tI quI chuy
jpu funu cu nugu fIcu puy c shun quI.
ChuymI gumcu nu wun contftu fufu-
sh tugu munu cuj mun chufuy cun quI.
8
MunumI cumIIsh cun quI chu TempI cho
fufu nuy quI puj nIsh cu nu tu pIs. Chuypu
fuquengu chuy jpu funu cu nu tumI
TempI cho ufunun puj chufush cun quI.
9
TempI mungu munumI yuycon gu chu
IsfueI cu nu cho tIyuy cuj munu wIyu cu muj,
munu seu Iu coj cuj jpu funu cu nugu.
10
IsfueI cunu duIu cu nutu udufu nun-
puj nogutu mununu wIyu cu mup tIn Iev
tfbu funu cu nu pIs nogutu gonguy cu-
mu fun. Chuyno juchutu fufu shun pI-
tumI puycu nugu pguntu chus quengu.
11
Chuy pI tumI puycu nugu TempI cho
ufongu puncu tpuy IIu cho, Imucu nu-
ch pIs IchIc-IchIc fufuy cu nu IIu chnu.
Puycu numI pIsh tungu fupu chI nun puj
funu cunu upumu shun uywutu, funu cunu
gufuf goycu nun puj upumu shun uywu cu-
nu tu pIs. NIfcofgu Imuch pIs funu cu nutu
yunu p nun puj IIstu cuycungu.
12
Puycu-
numI yunu puf cuy cu fun IsfueI funu cunu
duIu cu nutu udufup tIn. Chuyno fufufmI
IsfueI cu nu tugu juchu mun chuyu chI shu.
Chuy pI tumI puycu nugu pguntu chus-
quengu. Nogu T D chuyno n.
13
Puycu nugu munumI sIfbI mun gu chu
cfu cuycho. RIspI tdu cs cu nu tu pIs
munumI yutuy IIu pIs yutuy con gu chu.
Mus fIspI tdu cujmungu pIyuf munumI
yuycon gu pIs chu. Puycu nugu fIyupu
meIu nuy puj cu nutu fufu shun pI tumI
penguy cho cungu.
14
Puycu nu tugu chufu-
shuj TempIu cho tpu nu IIun puj, chuy cho
Imu fufuy cu nu pIs cujtu fufu nu IIun pmI.
Cracunapaj nishan
15
Iev tfbu funu Sudoc pItu
D
mIfuj-
cu numI Ichungu cfu cush pun TempI-
cho sIfbI mungu. Puycu nugu yuycu-
mongu nogu cuycu sh cujcumu wIfutu,
yuwuftu nogu puj chufu nun puj. Chuyno
sIfbI mungu IsfueI cunu nogutu gonguy-
cu mup tIn pIs puycunu munu cuchuy-
cuypu sIfbI mu shun pI tumI. Nogu T
D chuyno n.
1
TempI mun pIs
puycu nugu yuycon gumI. AItuf n mun pIs
sIfbI m nun puj shumongu. Puycu nugu
IIupun nIsh tumI wIyu mungu.
17
RufI
cuj suwunpu yuycofgu jutI congu Inu pItu
fufu shu sot nu tumI.
E
RufI cuj suwun cho
u TempIu cho Imutu pIs fufush pun umu
jutI fun gu chu mIII wu pItu uwushu fpu-
tugu.
18
Umun mun jutI congu Inu jIu pItu
uwushu tufwun tItu. Ajfun cunu cungu
Inu IIu pItu. SduchI coj cujtugu Imutu pIs
umu wuch cu con gu chu.
19
Juwu cuj suwun-
cho funu cunu cuycu shun mun munu fuj
IIoj shIsh pun TempIu cho Imutu pIs fufuf
jutI fu shun Inu fpu tugu fucu congu. Chuy
fucu cu shuntu chufuy congu TempIupu
uupun cho cuycuj cfu cu nupu cuuf tu-
IIun mun.
F
NIfcuf juc fpu tunu jutI congu.
RIspI tdu puftI cu nu IIu cho chuy fpu cu-
nutu jutI shu sIfbI mup tengu pumpu funu-
cu nutu munumI ImupIs psun gu chu.
20
Ajchun cu nutu guIuy-guIuy
umu futu con gu chu.
G
NI umu uIIpu
EZEQUIEI44
1270

H
44.21 Iev. 10.9.
I
44.22 Iev. 21.7, 1314.
J
44.23 Iev. 10.10.
K
44.25 Iev. 21.14.
L
44.28 Nm. 18.2024.
M
44.29~30 Nm. 18.819.
N
44.31 Iev. 7.24; 22.8.
wIu chen gu pIs chu. Chuypu fuquengu
puntun puyIIupu futu congu.
21
NI p
cfu pIs bnutu upucuf cofgu TempIu
cuycu shun fufI cuj suwun mun umu
yuycon gu chu.
H

22
Cfugu funun pItu
fuquI cu shu wufmI wun nI bIy du wun-
pIs umu muju chu cun gu chu. Chuypu
fuquIn muju chu cungu funu wun munu-
fuj cucoj dons IIu IsfueI jIpush wun,
mun'chgu wuoj cfupu bIy dun wun.
I
23
Cfu cu nugu ucfu sh funucunutu
yuchu chI nun muygun fIspI tdu
cushuntu, muygun munu fIspI tdu
cushun tu pIs; Imu IImyu cushuntu Imu
gunfu cushun tu pIs.
J

24
DImun du chgu
puycu numI uffIg Iungu juc juezno.
DImun du cho cujcu nutu cfumI jusgungu
Imun pIs Iuyn nIycu shunno. Iuyn cunu
nIshunno IIupuntu cumIengu. RIspI tu m-
nun junuj fIstucunucho Imuno fufu nun-
puj yuchu chI sh cu nu tu pIs cumIengu.
Sbudu jumuy junuj n cu nu ch pIs fIspI-
tu mush pun jumungu.
25
Imuy pIs umu uyutu yutun gu chu.
Chuu fugu munumI gunfu yun gu chu.
K

Ayutugu yutungu quIquInpu pup nIn,
mumun, oIIgu wumfun, wufmI wumfun,
wuuguIn, u jupu IIu fuj puIn wuu shu
cuptI IIunmI.
2
Ayucu nutu yutuypu gunfu-
yush pungu IImyu yuf cuf pIs gunchIs junuj-
cu mu fuj shuyu fungu.
27
Chuy pI tugu Imu
fufuy tu pIs ufunun puj yupuy TempIu cho
fufI cuj suwun mun yuycofgu juchunpu
fuquIn offendu uywu tu fuj pIsh tungu.
Nogu T D chuyno n.
28
Cfu cu nugu Imu puftI syun tu pIs
munumI chus quen gu chu. Gumcu nugu
munumI Imu chuc fu tu pIs puycu nutu
fuquI pun quI p chu. Nogu IIumI puycu nu-
tugu cuwu chI shuj.
L

29
IsfueI cunu nogu puj
upumu shun chuquI mIcuy offen du cu-
nutu, juchu pItu sucfIfIsyupuj upumu shun
uywutu, cutI chInu sucfIfIsyupuj upumu-
shun tu pIs puycu numI mIcongu. Imuy-
pIs IsfueI cunu nogu puj chufu shun cgu
puycu nu pmI cungu.
30
Cfu cu numI
chus quengu IsfueI cu nupu mIcuy nIntu
fImIf-puntu shun tuf fuquI shun mus
uIIIn nIn cujtu, chuyno wuquIn offen-
du tu pIs mus uIIIn nIn cujtu. Gumcu nugu
tuntu puj jufI nutu ugush puy quI fImIf-
puntu jufInu IIoj shI moj cujtu puycu nutu
goycun quI. Chuyno fufu shuy quI pI tumI
gumcu nu mungu bIndI syun ntu chufu-
mu shuj.
M

31
Cfu cu nugu umu mIcon gu-
chu Imu unImuI tu pIs, nI buyIuypu pufej
cujtu pIs quIquI IIun wuojtu, u mIcu coj
unImuI wuu chI shun tu pIs.
N
Tayta Diospaj raquishan parti
(Lze. 4S.920)
45

1
IsfueI funu cu nutu cudu
tfbutu chuc futu fuquI p nuy quI-
puj suftItu jItufgu juc puftItu ucfun quI.
Chuy cungu chuncu Ishcuy kII me tfu
medyu (12.5) Iufguy nIn, unchuy nInnu
chuncu kII me tfu. Chuygu T D-
ucfu shunmI cungu puj. ChuymI chuy
puftIgu fIspI tdu cungu.
2
Chuy puftI-
chnu TempIu puj fuquIn quI juc puchu cho
chuscun-Ipu IwuItu. Chuy cungu Ishcuy
puchuc pIchgu chun cun (250) metfu cumu
cudu-Idunpu. Intfu cuntun tumu fej punu
cuycungu Ishcuy chuncu pIch gun (25)
metfu unchu tujtu pumpu.
3
Tuytu DIos-
puj nIf ucfu shuy quI chgu tupun quI juc
puchutu chuncu Ishcuy kII me tfu medyun
(12.5) Iufgutu, unchuy nIn tunu pIchgu
kII me tfutu. Chuygu cungu puj fIspI tdu
cujmI: Chuy chmI TempIu cungu.
4
Chuy
fuquI shu cuj puftIgu cuycungu TempIu-
cho T D sIfbej cfu cu nu pmI.
Chuy chmI cfu cu nugu wusIn cu nutu
fufungu. Chuy chmI TempIu pIs fufu-
cungu.
5
Chuyno, yupuy chuncu Ishcuy
kII me tfu medyun (12.5) Iufgu, pIchgu
kII me tfu unchu cuj puftInu cuycungu
TempIu cho sIfbIf cuy cuj Iev tfbu funu-
cu nu puj. Chuy n pumI puycu nu pIs chuy
puftI cho tIyu nun puj sIud nIn cu nutu
EZEQUIEI44 , 45
1271

O
45.10 Iev. 19.36.
fufu congu.
Ushu nun tunu yupuy tupun-

quI sIud cunun puj chuncu Ishcuy kII-
me tfu medyu (12.5) Iufguy nIntu, Ishcuy
kII me tfu medyun unchutu. Chuy tugu
tupun quI fIspI tdu puchu cunun puj ucfu-
shuy quIpu uupun cho. Chuy cuj puftIgu
cungu IIupun IsfueI funu cu nu p numI.
Mandajpaj juc partita acrashan
(Lze. 4S.2122)
7
Chuyno munduj p pIs juc puftImI
ucfu shu cungu. Chuy puftI juc puftIgu
fIspI tdu puftI pItu IntI yugu mu nun cuj-
InIn mun cuycungu. Juc puftInu cuycungu
fIspI tdu puftI pItu IntI yugu nun cuj-Ipu.
Chuufu IntI yugu mu nun cuj-Icho cuycuj
IIndu pItu guIIuy cuf IntI yugu nun cuj-
Icho cuycuj IIndu cu mugu chuc fun cungu
juc tfbu IsfueI funu cu nu pno.
8
Chuy
puftIgu cungu IsfueI cu nupu munduj nInpu
chuc funmI. Chuy n pumI munduj cu nugu
ucfu sh funu cu nutu mununu ucu chen-
gu chu. Chuufu IsfueI cu nugu cudu tfbumI
chuc fun cu nutu shuynI-cumu chuf congu.
Mandaj imano rurananppis
9
Nogu, T D n: IsfueI
munduj cunu, umunu munu uIII cujtugu
fufuy nu chu nI pItu pIs umu ucu chIy-
nu chu! IIupun tu pIs fufuy fusun cujtu,
uIII cujIIu tunu! Acfu sh funu cu nupu
chuc funtu umu guechuy chu! Nogu
T D chuyno n.
10
Tupu cu nutu, psu cu nu tu pIs IIupuy-
quI chufuy fusunpu uycu tu pIs Iusuj cujtu.
O

11
IIupun tupu tu pIs homef tupu wunmI
tIncu chIn quI. Homef cungu Ishcuy
puchuc Ishcuy chun cun (220) IItfutu
yuycojmI. Buto tupugu yuycongu Ishcuy
chuncu Ishcuy (22) IItfu yucu tumI.
ChuquI mIcuytu tupunu cuj efu cunmun
Ishcuy chuncu Ishcuy (22) IItfutu yuycoj.
12
Ishcuy chuncu (20) gefu nIshungu
Iusungu sIcIo nIshunmI. Chuygu Iusungu
chuncu (11) juc gfmumI. PIchgu chuncu
(50) sIcIo Iusungu mInu nIshun.
13
CuynmI offen dutu chufun quI cunu:
Rgutu, seb dutu cusI chuf cuf fuquIn quI
sojtu chun cu mun, IIupun tu pIs chuy IwuI-
IIutu. NIfcuf chuy fuquI shuy quI cujpI tunu
juctugu offen dutu chufun quI.
14
AstI tu pIs
puchuc mun (100) fuquIn quI. Puchuc mun
(100) fuquI shuy quI cujpI tunu juctugu
offen dutu chufun quI.
15
Uyshu cu nu tunu
Ichungu IsfueI cho mus uIIIn nIn guewu cho
goyu shu cujtu Ishcuy puchuc pItu (200)
juctugu offen dutu chufun quI. Chuygu
cungu chuquI mIcuy offen du cu nu tu wun,
fupu chInu sucfIfIsyucunutuwun, uIII
goyuy pItu sucfIfIsyutuwun fupu chI nun-
pmI. Nogu T D chuyno n.
1
IsfueI nusyun chgu IIupunmI chuyno
offen dutu gongu IsfueIpu munduj nIn mun.
17
Chuufu puynumI musyu congu fupu-
chInu sucfIfIsyucunupuj, chuquI mIcuy
offen du cu nutu chufu nun puj, uIII goyuy-
pItu sucfIfIsyucunupuj, bnu tu pIs IIuIIu
quIIIu cu nu cho, sbudu jumuy junuj cu nu-
cho IsfueI cunu fIstutu fufu shun cho chufu-
nun puj. Chuu fugu IsfueI cunu juchun pItu
pefdu nu shumI cungu.
Temp!uta imano !imyuychinanppis
18
Nogu T D n: Wutu guIIu-
fej quIIIu, fImIf junuj cho gumcu nugu
pIsh tu nun puj snu juc tfu-muII wutu
upumun quI TempIutu IImyu y chI nun puj.
19
Chuyno juchu pItu uywutu pIsh tu shunpu
yuwuf nIntu cfunu wuII cu IIutu chufengu.
NIfcuf chuy yuwuf nIn wun pIchongu
TempIu mun yuycu fInu puncupu mufcun-
cu nutu, uItufpu chus cun Isqu nun cho
putuc nIntu, fufI cuj suwun mun yuycunu
puncu cu nu tu pIs.
20
Chuy n IIu fufun quI
chuy quIIIu gunchIs cuj junuj ch pIs munu
yufpu shu pItu, munu cuen tutu gocuypu
juchu fufuy mun chuyuj cu nu puj. Chuyno
fufup tI quImI TempIogu IImyunu cungu.
Pascua fista
21
Chuy guIIu fI nun quIIIu IIu-
cho chuncu chuscu (14) junuj cho
EZEQUIEI45
1272

P
45.21 Exo. 12.120; Nm. 28.1625.
Q
45.25 Iev. 23.3336; Nm. 29.1238.
guIIuy c fIn quI Puscuu fIstu fufuytu.
Chuy chgu gunchIs junuj mIcun quI Iebu-
d fuy nuj tuntu IIutu.
P

22
Chuy junuj cho
mundgu offen dutu juc tfu-muII wutu
fupu chengu. Chuygu cungu quIquIn
munduj juchutu fufu shun pItu, chuy
nusyun cho IIupun funu cunu juchutu
fufu shun pI tu pIs.
23
GunchIs junuj fIstu
cuptIn cudu junuj offen dutu upumongu
gunchIs tfu-muII wutu, gunchIs uyshutu.
Chuy cunu IIupun cungu snu IIu T
D fupu chI nun puj. Mus junun mun-
pIs cudu junuj fupu chengu juc chbutu.
Chuygu cungu juchu pI tumI.
24
Cudu
tfu-muII wutu, cudu uyshutu fupu chIf
junun mun yupungu Ishcuy chuncu quIu
chuquI mIcuy offen dutu, quImsu IItfu
medyun ustI tu pIs.
Ramda fista
25
Chuyno, Rum du cu nutu
Q
fufu nun
fIstutupIs fufun quI cunu gunchIs quIIIu mun
uywuy cuj chuncu pIchgu (15) junuj nIn cho.
Chuy fIstuchpIs gunchIs junuj mundgu
fupu chengu juchu pItu fupu chI shun nIIu.
Uywu cu nu tu pIs uycu tumI fupu chI fun,
chuy ntu fupu chengu. ChuquI mIcuy offen-
du tu pIs ustI tu pIs chufu shun tuno chufungu.
Mandajpis, pampa runacunapis
fistacunacho imano rurananppis
4

1
Nogu T D n: RufI
cuj suwun cho IntI yugu mu-
nun cuj-Imun cuycuj puncugu ufuy
junuj cunu sojtu junujmI wIch gu f-
congu. Chuy tugu quIchungu sbudu
jumuy junuj cu nu IIu cho, IIuIIu quIIIu-
IIu cho.
2
Mundgu yuycongu juwu
cuj suwun pumpu pItu fufI cuj jutun
cuuftu uIuf mun. NIfcuf IchI cuy congu
puncu uupu IIun mun. Chuy mundgu
umpongu ufcun pIs pumpu mun tpu-
nun cumu. Chuy cumu cfu cu nugu
fupu chInu sucfIfIsyupuj cuycuj uywutu
fupu chengu. Chuyno uIII goyuy pItu
sucfIfIsyutu munduj upushun tu pIs
nogutu gufu mungu. NIfcuf-fuj mundgu
IIoj shengu. QuIchu shun puncu tugu
puchu chuc nun cumu umu wIch gun gu-
chu.
3
Sbu du cunu, IIuIIu quIIIu cushun
junuj cunu pumpu funu cu nu pIs udufu-
mungu chuy puncu uupun cho.
4
Sbudu
jumuy junuj cho nogu puj fupu chI nun puj
mundgu upumongu sojtu cufnI-muII-
wutu, juc mchu cufnItu. Chuy cu nugu
IIupun pIs cungu snu.
5
Cudu cufnItu
upumuf Ishcuy chuncu (20) quIu chuquI
mIcuytu chufungu. CufnI-muII wu cu-
nupgu chufungu uycu tu pIs munu shu-
IIun pItu. Cudu Ishcuy chuncu (20) quIu
chuquI mIcuy offen dupgu upungu
quImsu IItfu medyun ustItu.
IIuIIu
quIIIu jungu fupu chengu juc tfu-muII-
wutu, sojtu cush nItu, juc cufnItu. Chuy-
cu nugu IIupun pIs cungu snu.
7
Cudu
tfu-muIIwu upumu shun puj chufungu
Ishcuy chuncu (20) quIu chuquI mIcuy
offen dutu; yupuy chuy ntu cudu cufnI-
puj; cush nI cu nu puj Ichungu uycu tu pIs
munu shu IIuntu. Cudu Ishcuy chuncu (20)
quIu chuquI mIcuytu chufu shun munnu
quImsu IItfu medyun ustItu chufungu.
8
Jutun cuuftu uIuf mun mundgu
yuycon gu pIs IIoj shen gu pIs yuycu shu IIun-
pumI.
9
FIstu cu nu cho funu cunu nogutu
udufu muj yuycush pungu cuyno fufungu:
Nofte cuj puncupu yuycoj cgu suf cuj
puncu punu IIoj shengu. Suf cuj puncupu
yuycoj cujnu nofte cuj puncupu IIoj-
shengu. Yuycu shun puncu IIupugu umu
cuten gu chu. Chuypu fuquIn jucuj-Ipunu
IIoj shengu.
10
Mundgu funu cu nu wun
IwuI yuycongu. NIfcuf IIoj shen gu pIs
funu cu nu wun IwuI-IIu.
11
FIstutu fufu-
shun cu nu cho, fIsp tu wun shun tu cu shun-
cu nu chgu chufungu Ishcuy chuncu (20)
quIu chuquI mIcuy offen dutu cudu tfu-
muII wutu pIsh tu shun puj; yupuy chuy-
ntu cudu cufnI p pIs; cush nI cu nu puj
Ichungu munu shu IIun pItu. Cudu Ishcuy
chuncu (20) quIu chuquI mIcuy munnu
chufungu quImsu IItfu medyun ustItu.
EZEQUIEI45 , 46
1273

R
4.13~15 Exo. 29.3842.
S
4.17 Iev. 25.10.
T
47.1 Isu. 44.3; JoeI 3.18; Zuc. 13.1; 14.8;
Juun 7.38; Apoc. 22.1.
12
Shon gun shuc yup tI IIun munduj nogu-
puj fupu chInu sucfIfIsyutu u uIII goyuy pItu
sucfIfIsyutu pIsh tu nun puj upumup tengu
IntI yugu mu nun cuj-I puncutu quIchu-
pungu. Chuy chnu fufungu sbudu jumuy
junuj cho fufu shunno. Chuy pItu IIoj shI cup-
tIn nugu puncutu yupuy wIch guf congu.
Cada junaj ofrendata churananpaj
13
Wufun-wufunmI tutupugu pIsh tun-
quI juc wutu yoj snu cush nItu. Chuy tugu
nogu puj fupu chIn quI.
14
Chuy n IIu, cudu
tutu nogupgu chufun quI gunchIs quIu
chuquI mIcuy offen dutu, juc IItfu ustItu.
Chuy ustI tugu jufI nu mun wIun quI.
Chuy n IIu Imuy cu mu pIs fufun quI.
15
Rupu-
chI nuy quI puj cush nItu pIsh tuygu, chuquI
mIcuy offen dutu, ustI tu pIs chufuygu cudu
tutu wufun-wufunmI cungu. Chuy n IIumI
Imuy cu mu pIs chuy tugu fufun quI puj.
R
Chacracunata mandaj
imano ricananppis
1
Nogu T D n: Munduj,
muygun wumfun tu pIs quIquInpu chuc-
funtu fuchI puy cup tIn chuy chuc fugu
cungu wumfun pItu mIfuj cu nu p numI.
17
Munduj, uywuy nIntu chuc futu goycup-
tIn Ichungu chuy chucfu puypuj cungu
Cuchuy cu nun wutu chuyu mu nun cu mu-
IIumI.
S
Chuy wutu pI tugu yupuy cungu
quIquIn mundujpu chuc funnu. Chuy pI-
tugu cungu wumfun cu nu pItu mIfuj pnu.
18
Mundujpgu munumI Iuy cunchu pItu-
pIs chuc futu guechu nun puj. Wumfun cu-
nutu efen syutu goycuytu munush pungu
quIquInpu cujtumI goycu nun. Chuufu
munumI pIpIs chuc fuy nuj qudun gu chu.
Acfu sh funu cu nu tugu munumI chuc fuy-
nuj tugu cuchuy con gu nu chu.
Temp!upa cusinancuna cashan
19
Chuy pI tu nugu chuy funu IIoj shI chI-
mu fun nofte cuj-Ipu cuycuj puncupu.
NIfcuf pushu muf yuycu chI mu fun
cfu cu nu puj cuycuj cuuf tu cu nupu Idun
yuycu nupu. Chuypugu yuycunu cuycu fun
nofte cuj-Imun fIcu fuy cuj cuuf tu cu nu-
mun. Chuy cuuf tu cu nugu cfu cu nu IIu-
pmI cuycu fun. Chuy ch numI IntI yugu-
nun cuj-Imun togfIsh pun juc puchutu
fIcu chI mu fun.
20
RIcu chI mush pun nImu-
fun: CuychmI cfu cunu yunongu juchu-
pItu sucfIfIsyutu u cutI chInu sucfIfIsyutu
pIsh tu shun uychu cu nu tugu. Chuy chmI
chuquI mIcuy offen du cu nu tu pIs yunongu.
Chuyno fufufmI chuy cu nu tugu munu
jofgon gu chu juwu cuj suwun pumpu mun.
NI pumpu funu cu nu pIs munumI yutun gu-
chu chuy fIspI tdu cujcu nu tugu.
21
Chuy pI tugu IIoj shI chI mu fun juwu
suwun pumpu munnu. Chuy chgu pufI-
chI mu fun chus cun Isqu nupu. Chuyno
pufIfmI cudu Isqu nu cho fIcuf tucshu
jcoj pumpu cuycujtu.
22
Chuy cu nugu
chuy tum u IIu cufu Iu shu cuycu fun.
Chuy pumpu cu nugu cufun Ishcuy chuncu
(20) metfu Iufguy nIn, unchuy nInnu
chuncu pIchgu (15) metfun.
23
Chuy cho
pefgu cunu cufu Iu fuy cuj chuquIn punu
tuII pu cunu cuycu fun.
24
Chuy cho cuyno
nImu fun: Cuy tuII pu cu numI cuycun
pumpu funu cunu offen dutu upumu shun
uywu cu nupu uychuntu TempIu cho ufoj-
cunu yunu nun puj.
Temp!upita yacu
pashtaycajta ricashan
47

1
Chuy pI tugu chuy funu cutI-
chI mu fun TempIu puncu-
munnu. Chuy cho fIcuf quIquIn puncu
fufIn pItu yucu IIoj shIy c mojtu.
T
Chuy
yucugu uywuy cu fun TempIu fIcu fuy-
cu shun IntI yugu mu nun cuj-Imun.
Yucugu ufuy cu fun TempIupu def-
chu cuj-Idunpu, uItufpu suf cuj-
Idunpu.
2
Chuy pItu IIoj shI chI mu fun
nofte cuj-I puncupu. NIfcuf TempIu
wujtunpu tumu chI mu fun juwu pItu
yuycu munu IntI yugu mu nun cuj-Ipu
EZEQUIEI46 , 47
1274
cuycuj puncu cumu. Chuy chgu puncu
yuycu nupu def chu cuj-Idunpu yucu
IIoj shIy c mu fun.
3
Chuy pItu funugu
cufdIItu uptu cuf cuf uywu fun IntI
yugu mu nun cuj-Imun. PIchgu puchuc
(500) metfutu tupu fun. NIfcofgu
yucupu jucuj chIm pun mun chIm pu-
chI mu fun. Yucugu cuchI-put cumu
chuyu fun.
4
Yupuy pIchgu puchuc (500)
metfutu tupu fun. NIfcuf chuy yucutu
chIm pu chI mu fun. Chuufu yucugu
gonguf n cu munu chuyu fun. Yupuy
pIchgu puchuc (500) metfutu tupu-
fun. NIfcuf yupuy chIm pu chI mu fun.
Yucugu cheg II cu munu chuyu fun.
5
Yupuy pIchgu puchuc metfutu tupu-
fun. Chuufu yucugu cuycu fun jutun
muyunu. Psuy tu pIs mununu puydI-
f nu chu. Jutun muyu munnu tIcfu cu-
fI shu cuycu fun. Chuy tugu buy pu fuj
chIm punu cufun.
Chuy cho funugu

nImu fun: IIupun fIcu shuy quItu sumuj
yufpuy nI quI mun chufu cuy.
NIfcofgu muyu cuntu IIunpu cutI-
chI mu fun.
7
Chuy cho fIcuf muyupu
Ishcun-I cuntun cu nupu uypu IIu
yfu cunu cuycujtu.
8
ChuymI funugu
nImu fun: Cuy yucugu uywuy cun
IntI yugu mu nun cuj-ImunmI. Chuy
yucugu Afubpu psush pun CuchI
Iumuf munmI chuyuy cun. Chuy mun
chuyup tIn Iumuf yucugu mIsh quej-
munnu tIcfuy cun.
9
Muymun pIs cuy
yucu chuyu shun cujchgu tucuy-nIfuj
unImuI cu numI cuwungu. Chuy nmI
uypu IIu pesc du cu nu pIs cungu. Cuy
muyu yucugu ushguj yucu cu nutu mIsh-
quej yucu munmI tIcfu fu chengu. Chuu-
fugu IIupunmI ImupIs yucu wun cuwuj
cgu cungunu.
10
En-gudI puftI pItu En-
egIuIm puftI cu mumI pesc dutu chufej-
cu nu pIs cungu. Chuy quIn fuy chmI
fedun cu nu tu pIs chuquI chengu. Chuy-
chgu MedI teff neo Iumuf cho cushun-
n fuj uypu IIu tucuy custu pesc du cu-
numI cungu.
11
MItu-mItu cu nu cho,
EZEQUIEI47
PescuJu c/urejcuu (Lze. 47.10)
1275

U
47.12 Apoc. 22.2.
V
47.13~20 Nm. 34.112.
gochu cu nu chgu yucu munumI mIsh-
quej mun tIcfun gu chu. Chuy chgu jInu-
IIumI cuycungu poch goj yucu, chuy pItu
cuchItu jofgu nun puj.
12
Chuy muyupu
Ishcun-I cuntun cho wIu mon gu puj
tucuy custu fftutu wuyoj yfu cu numI.
jun cu nu pIs munu shIc wujmI cungu.
Imuy pIs chuy n IIumI wuyuy cungu.
Cudu quIIIumI wuyuy nIn cuycungu.
Chuyngu cungu TempIu pItu IIoj shej
yucu pufgup tInmI. Wuyuy nIn cu nugu
cungu mIcu nu puj; jun cu nunu cungu
jumpI puj.
U
Nasyunpa !indancuna
13
T D cuynmI nIn:
Chuncu Ishcuy tfbu IsfueI funu cunu
puftI syuntu chus quI nun puj cuycuj
chuc fu cu nugu cuynmI cuycun.
V
Jos-
pItu mIfuj cu nugu Ishcuy tfbu nmI
cungu.
14
Nogugu unuy cuj uwIIuy quI-
cu nu wun pufIuf uunIshp nIf cuy
chuc futu goycu n pmI. IIupu nI quI pIs
IwuI fuquI p nu cuy ufI. Cuy nusyunmI
gumcu nupu puftI syun nI quI cunu cungu.
15
IsfueIpu IIndungu cuynmI cungu:
Nofte cuj-Ipu IIndun cungu MedI teff-
neo Iumuf pItu guIIuy cush pun. HetIn
sIudpu psu fungu, chuyno wuquIn
sIud cu nu pu pIs Zedud sIudpu,
1
Befotu
sIudpu, SIbfuIm sIudpu (Chuy sIud-
cu nugu cuycun Dumuscu pItu Humut mun
uywuj cho), nIfcuf Husuf-hutI cn puftIpu
(Chuygu tIncuy cun Huufn puftI wun).
17
Chuy nmI nofte cuj-Ipu tIncoj
IIndugu uywu fungu MedI teff neo Iumuf-
pItu-puchu ustu Husuf-enn sIud cumu.
Chuufu nofte cuj-Ipu Dumuscu wun
Humutgu mus cufu chnu cuycungu.
18
IntI yugu mu nun cuj-Ipu IIndun
cungu Huufn y Dumusco cuycu shun-
pItu-puchu CuchI Iumufpu uupun cho
cuycuj Tumuf sIud cumu. Chuy IIndugu
uywu fungu Jofdn muyu IIunpu.
Chuufu GuIuud pu wun IsfueIpugu chuy-
pumI IIndun cungu.
19
Suf cuj-Ipu IIndun cungu Tumuf
sIud pItu guIIuy cush pun MefIbu-cudes-
cho cuycuj yucu yuj. Chuypu psu fush-
pun chuyungu muyu-muII wu IIunpu
MedI teff neo Iumuf mun chuyu nun-
cumu.
20
IntI yugu nun cuj-Ipu tIncojnu
cungu MedI teff neo Iumuf. Chuygu
uywu fungu EgIptu wun tIncoj pItu
Humut mun yuycunu chIm pun cho
cuycuj Iumuf cuntun cumu.
21
Chuy nusyun tumI chuncu Ishcuy
(12) IsfueI tfbu funu cunu fuquI p nu-
cun quI.
22
ChuymI cungu gumcu nupu
puftI syun nI quI, chuyno gumcu nu cho
cuycuj jpu funu cu nu p pIs, gumcu-
nu cho cuycup tIn wumfun cunu yufej-
pu pIs. Puycu nu tugu IIupuntu fIcun-
quI puj jInun IsfueI cho yufI shu tu nnu.
IsfueI cu nutu chuc futu fuquI push puy quI
puycu nu tu pIs fuquI pun quI Imun pIs
uypu shun pItu.
23
Jpu cu nugu puftI-
syuntu chus quengu muygun tfbu ch-
pIs tIyuy cu shun cujchmI. Nogu T
D chuyno n.
Nasyunta Israe! trbucuna
raquipnacushan
48

1
Nofte cuj-Ipu IIndun
guIIuy cush pun MedI teff-
neo Iumuf pItu uywu fuy cun HetIonpu.
Chuypu psu fush pun chuyu fuy cun
Humut mun yuycu nupu Husuf-enun-
mun (Chuygu cuycun Dumuscu pu wun
Humutpu suf cuj IIndun tIncoj chmI).
Nofte cuj-IpItu guIIuy cush pun cuy
tfbu cunu fuquI p nu cu nun puj cuycun:
Nofte cuj-Icho IntI yugu mu nun
cuj IIndu pItu guIIuy cuf IntI yugu nun
cuj-Icho cuycuj IIndu cumu cungu Dun
tfbu puj.

2
Dun tfbupu suf cuj-InIn cho
IntI yugu mu nun cuj IIndu pItu
guIIuy cuf IntI yugu nun cuj-Icho
cuycuj IIndu cumu cungu Asef
tfbu puj.
EZEQUIEI47 , 48
1276

3
Asef tfbupu suf cuj-InIn cho
cuycuj IIndu cumu cungu NeftuI
tfbu puj.

4
NeftuI tfbupu suf cuj-InIn cho
guIIuy cuf IntI yugu nun cuj-
Icho cuycuj IIndu cumu cungu
Munuses tfbu puj.

5
Munuses tfbupu suf cuj-InIn-
cho IntI yugu mu nun cuj IIndu-
pItu guIIuy cuf IntI yugu nun cuj-
Effun tfbu puj.

Effun tfbupu suf cuj-InIn cho

cuycuj IIndu cumu cungu Ruben
tfbu puj.

7
Ruben tfbupu suf cuj-InIn cho
cuycuj IIndu cumu cungu Jud
tfbu puj.
8
Judpu suf cuj-InIn mun cuycuj
puftI tugu juguIy cun quI. Chuypu
IIndun pIs cungu IntI yugu munu
cuj-IpItu IntI yugu nun cuj-Icumu.
Anchuy nIn cungu chuncu Ishcuy kII-
me tfu medyun (12.5). Iufguy nInnu
cungu wuquIn cuj tfbutu fuquI pu shuy-
quI wun IwuI tumu. Chuy puftI chuu-
pIn ch numI TempIu cuycun gu puj.
Tayta Diospaj raquishan pacha
(Lze. 45.16)
9
Chuy puftI cho nogu puj juguI shun
puftIgu cungu chuncu Ishcuy kII me-
tfu medyun (12.5) Iufguy nIn, unchuy-
nInnu chuncu kII me tfu.
10
Chuy
puftI chnu juc puchu cho cuycungu
cfu cu nu IIu puj ucfu shu juc puftI.
Nofte cuj-Ipu suf cuj-Ipu tupup-
tIn cungu chuncu Ishcuy kII me tfu
medyun (12.5) Iufgu. IntI yugu mu-
nun cuj-Ipu, IntI yugu nun cuj-Ipunu
cungu pIchgu kII me tfu unchu. Chuy
fuquI shun chuu pI ch numI cuycungu
nogupu TempI.
11
Chuy puftIgu cungu
nogutu sIfbI m nun puj Sudoc pItu mIfuf
uywuj ucfu shu cuycuj cfu cu nu pmI.
Puycu nugu munumI wuquIn cuj IsfueI-
cu nungu gonguy cu mu fun chu. WuquIn
IsfueI cu nugu nIsh cu nutu munumI
cumII fun chu. Iev tfbu funu cu nu pIs
munumI wIyu cu mu fun chu. Sudoc-
pItu mIfuj cu numI Ichungu custun Iev
tfbu funu cunu fufu shunngu munumI
fufu fun chu.
12
Chuy pI tumI nogu puj
ucfu shu cuycu shun cuj puftI cho, Iev
tfbu funu cunu tIyuy cu shun Idun cho
cfu cu nupu puftI syun nIn cungu. Chuy
cuj puftIgu cungu mus fIspI t dumI.
13
Cfu cunu tIyu shun mun gueIII shunu
cuycungu Iev tfbu funu cu nupu
puftI syun nIn. Chuygu cungu chuncu
Ishcuy kII me tfu medyu (12.5) Iufgu,
unchuy nInnu pIchgu kII me tfu. Nogu-
puj ucfu shun puftI ushujpgu cungu
chuncu Ishcuy kII me tfu medyu (12.5)
Iufguy nIn, chuncu kII me tfu unchu.
14
Chuy nusyun chgu chuy puftImI
cungu mus uIIIn nIn cuj. Chuy puftI-
tugu munumI pItu pIs funtI cu nun chu,
nI fucun gu chu u juctu pIs goycon gu chu.
Chuygu cuycun nogu puj ucfu shumI.
15
Puchoj cuj chuncu Ishcuy kII me-
tfu medyu (12.5) Iufguy nIn y Ishcuy
kII me tfu medyu unchu cuycgu pumpu
funu cunu tIyu nun p numI. Chuygu
munumI fIspI t du nu chu. Chuy puftI-
chgu uywu cu nu pIs tIyun gumI. PuIIun
chuu pI ch numI sIud cuycungu.
1
Chuy
sIud cungu chus cun Idupu IwuI-IIu.
Cudu Idupu Iufguy nIn cungu Ishcuy
wufungu Ishcuy puchuc pIchgu chun cun
(2,250) metfu.
17
SIudpu uupun punu
Intfu tumu fej cuycungu tujtu. Chuy
tujtu cuycu shunpu unchuy nIn cungu
puchuc Ishcuy chuncu pIch gun (125)
metfu. Chuscun-Ipu pIs chuyno IwuI-IIu
cuycungu.
18
SIudpu Ishcun-InInpu
puchoj chucfu cuycungu nogu puj ucfu-
shu cuycujpu uupun cho. Chuypugu
Iufguy nIn IntI yugu mu nun cuj-Ipu
EZEQUIEI48
1277

W
48.35 Apoc. 21.1213.
cungu pIchgu kII me tfu. IntI yugu-
nun cuj-Imun pIs juc chuyno cungu.
Chuy chuc fu chgu funu cunu mufongu.
Chuy cho mIcuy wuygu cungu sIud cho
ufoj cunu mIcu nun pmI.
19
SIud cho
ufoj IsfueI tfbu funu cu nugu muygun
tfbu cush pun pIs chuy chuc futu ufon-
gumI.
20
IIupun chuy fuquI shu cuycuj
puftI, nogu puj fuquI shun fIspI tdu
cuycuj puftI, sIud puj fuquI shun puftI
IIupun fmI cungu chuncu Ishcuy kII-
me tfu medyun (12.5) cudu Idunpu.
Mandajpaj chacra
(Lze. 45.7S)
21~22
Mundujpgu cungu Jud pu wun
Benjumn tfbupu chuc fun tIncoj cho
puchu shu cuycujmI. Chuygu cungu
nogupujwun sIud puj fuquI shunpu
Ishcun-I cuntun cho puchojmI. Chuypu
unchuy nIn cungu chuncu Ishcuy kII-
me tfu medyun (12.5). IntI yugu mu nun
cuj-Imun uywu fufgu chuyu fungu IntI
yugu mu nun cuj-Icho IIndun cuycuj-
cumu. IntI yugu nun cuj-Ipunu chuyu-
fungu Iumuf cumu. Nogu puj ucfu shun-
pIs, TempIu pIs, Iev tfbu cunu tIyu-
nun puj cujpIs, sIud cunun puj cujpIs
cuycungu chuu pI chmI.
Waquin caj Israe! trbu
runacunapa chacran
23
WuquIn cuj tfbupu chuc fun cu nugu
suf cuj-Imun cuynmI uywu fuy cungu:
RuquI shu cuycuj IIndu mun
gueIII fuy cungu IntI yugu mu-
nun cuj IIndu pItu guIIuy cuf IntI
yugu nun cuj-Icho cuycuj IIndu-
cumu cungu Benjumn tfbu puj.

24
Benjumn tfbupu suf cuj-InIn-
cho IntI yugu mu nun cuj IIndu-
pItu guIIuy cuf IntI yugu nun cuj-
SImen tfbu puj.

25
SImen tfbupu suf cuj-InIn cho
cuycuj IIndu cumu cungu Isucuf
tfbu puj.

2
Isucuf tfbupu suf cuj-InIn cho
guIIuy cuf IntI yugu nun cuj-
ZubuIn tfbu puj.

27
ZubuIn tfbupu suf cuj-InIn cho
cuycuj IIndu cumu cungu Gud
tfbu puj.

28
Gud tfbupu suf cuj-Idunpu
IIndungu uywu fungu Tumuf pItu-
puchu MefIbu-cudes cho yucu
cuycujpu psush pun. EgIpto
muyu-muII wupu psu fuy cungu
MedI teff neo Iumuf mun chuyu-
nun cumu.
29
IsfueI tfbu funu cunu puftI syuntu
chus quI nun puj cuycgu chuy nmI
cuycun. Gumcu nugu chuy nmI fuquI-
p nu cun quI puj. Nogu T D
chuyno n.
3erusa!enpa puncuncuna
30~34
SIudgu Intfu cuntunpu cufu Iu-
shumI cuycungu. SIudgu cungu chuscu
Isqu numI. Cudu Idunpu Iufguy nIn
cungu Ishcuy wufungu Ishcuy puchuc
pIchgu chun cun (2,250) metfu. Cudu
Idun cho cungu quImsu puncu cunu.
Cudu puncu cungu cudu tfbu IsfueI-
cu nupu jutIn wun. Chuygu cuynmI
cungu: Nofte cuj puncu cu nupugu cungu:
Ruben puj, Jud puj, Iev puj. IntI yugu-
mu nun cuj-Idu punu cungu: Jos puj,
Benju mIn puj, Dunpuj. Suf cuj-Idu punu
cungu: SImeon puj, Isucuf puj, Zubu Ion-
puj. IntI yugu nun cuj-Idu punu cungu:
Gudpuj, Asef puj, Neftu I puj.
35
Cufu Iu-
fuy cuj pefgu Intfu tumu fejpu Iufguy-
nIn cungu Isgun wufungu (9,000)
metfu. Chuy junuj pI tugu chuy sIudtu
T D tIyu nun nengu numI.
W

EZEQUIEI48
1278
Danie! quimsaj
marca-masincunawan
Babi!oniacho cashan
1

1
JoucIm quImsu wutunu Judpu
fuynIn cuycup tIn BubI Io nIupu
fuynIn Nubu co do no sofgu suId fun-
cu nu wun Jefu su Ien mun chuyu fun.
D

NIfcuf suId fun cunu sIudpu Intfu
cuntunpu cufu Iu puy c fI fun.
2
Tuytu
DIos numI cumu c chI fun JoucImtu
Nubu co do no sof pfsu chufI nun puj,
chuyno TempIu cho cuj csu cu nu tu pIs
ushujpuj-jupuy upucu nun puj. Nubu co-
do no sofgu funu cu nu tu pIs BubI Io nIu-
mun pfsu upucu fun. BubI Io nIu chnu
Tuytu DIospu TempIun pItu upushun
csu cu nu tu pIs chufu fun dIos nIn cu nupu
tempIun cho Imu-uycun pIs chufu fuy cu-
shun cujmun.
3
Chuy n pIs fuy Nubu co-
do no sofgu puIu syun cho mus munduj
Aspenuz jutI yojtu nIfun pfsu uywuj
IsfueI cu nu cho fuypu fumI IIyun custu-
pItu, chuyno mus fIspI tdu fumI IIyu-
pItu mIfujtu puIu syu mun upup nun puj.
4
Apunun puj cuj msu cu nugu cunun-
cufun cuyuy IIu puj cumu fuj IIu, snu,
Imutu pIs yuchuj, sumuj yufpuy supu,
Imu fufuy p pIs uIII tuntI yuj cunu.
E

Chuy msu cu nugu puIu syu cho Imu
fufuy ch pIs ufunun-cufun. Puycu-
nu tumI yuchu chInun-cufun CuIdeu
funu cunu IsquIf bI shunno IsquIf bIytu
y fImu shunno fImuytu.
5
Nubu co do-
no sofgu nIfun wufun-wufun quIquIn
fuytu gufu shun mIcuy cu nu IIutu,
upushun custu bnu IIutu chuy msu cu-
nutu gufu nun puj. QuImsu wutu cumu
yuchu chI nun puj nIfun. Chuy pI tugu
fuytunu sIfbInun-cufun.
Ruypu puIu syun mun upushun

msu cu nugu cufun DunIeI, Anunus,
MIsueI, Azufus. Puycu nugu cufun
Jud tfbu pI tumI.
7
PuIu syu cho
Danie!
Imuyfuj IIupun ushucungu?
Tuytu DIosnInchtu udufuycunchchu wuquIn funucunu munu udufuptInpIs?
Pitaj caran? DunIeI nInun cuycun Tuytu DIosmI juezn nInunmI. Puygu fImfu pfsu
uywuj cu nu wunmI BubI Io nIu mun uywu fun. PuytumI fuy ucfu fun mundu shun BubI Io nIu sIud cho
IIupuntu fIcu nun puj. Chuy n IIumI ufufu fun PefsIu funu cunu mundu shun-wIchun pIs.
Imay taj wi!!a cu ran? DunIeIpgu musyu chI mun chI wutu 605539 u.C. BubI Io nIu cho Imun-
pIs goyu shun tumI.
Imataj caycan cay !ibru cho? DunIeI IIbfo fuquI fuy cun Ishcuy puftI munmI. Cup tuIo 16
fImuy cun BubI Io nIupu fuynInpu puIu syun cho psu shun sojtu wIIIu pu cu nu puj. Chuy cho fImuy-
cun DunIeI puj y quIm suj umgun cu nu puj. Puycu nugu munduj uutofI d cunu cufpIs Tuytu DIostu
udufuy tugu munumI cuchuy cu fun chu. Chuy n pIs DunIeItu Tuytu DIos yunu pu fun BubI Io-
nIupu fuynIn suyu shun cunu Imu nInun cushun tu pIs musyu nun puj. Chuy tugu BubI Io nIu cho
cuj musyu coj cunu munumI musyuytu cum pu cu fun chu. Chuyno yuchup tInmI DunIeI tugu fuy
chufu fun wuquIn cuj funu cu nu pItu mus munduj cunun puj. DunIeI tugu Tuytu DIosmI musyu chI-
fun shumoj wutu cu nu cho Imu psu nun p pIs cushuntu.
Jucuj puftI ch numI (712) fImuy cun chuscu cutI Tuytu DIos fIbI Iu shuntu DunIeI fIcu shun-
cu nutu. AnImuI cu nutu, wuf cuy cu nutu y nmI fu cu nutu fIcu chIsh punmI DunIeItu Tuytu DIos
musyu chI fun Imu psu nun puj cushun tu pIs.

D
1.1 2Rey. 24.1; 2Cfn. 36.57.
E
1.4 2Rey. 20.1718; 24.1016; 2Cfn. 36.10; Isu. 39.78.
1279
mundgu puycu nupu jutIntu fucu chI-
pu fun. DunIeIpu jutIn tumI chufu pu fun
BeItsusuf; AnunIus putu Sudfuc; MIsueI-
putu Mesuc; AzufIus pu tunu Abed-nego
nIf.
8
DunIeIgu fuypu mIcuy nIn cu nutu
mIcuytu, bnun cu nutu upuytu munu
munu fun chu. DunIeIpgu chuy cu-
nutu mIcuy cufun juchumI. ChuymI
puIu syu cho mundujtu fuwu fun chuy
mIcuy cu nutu munu gufu nun puj.
9
PuIu-
syu cho mundgu DIos shuc y chIp-
tInmI DunIeItu uIII fIcu fun.
10
Ichungu
nIfun: RuymI nImu shu gumcunu
sumuj mIcu nuy quI puj, upunuy quI puj.
PuytumI munchuc. WuquIn msu cu-
nu pItu mus uyu cuycujtu fIcu shush puy-
quegu wuu chI chI mun gumI. Chuu fugu
gumcu numI juchu yoj cunquI puj.
11
PuIu syu cho mundgu juc funutu
chufu fun DunIeItu, AnunIustu, MIsueItu,
AzufIustu fIcu nun puj. Puycu nutu fIcuj
funu wun pufIuf DunIeI nIfun:
12
Ruwu-
cu shuy quI tuytu. Nogu cunu Imuno
cush tu pIs chuncu junuj cumu fIcu-
muy. Chuncu junuj cumu gufu m chun
befd fu cu nu IIutu. Yucu IIutu upush pIs.
13
Chuncu junuj ushuf cup tengu tIncu-
chI mun quI cunu fuy mIcu nun mIcuy cu-
nutu mIcoj upoj msu cu nu wun. NIfcuf
Ichungu yufpu shuy quI nnu nogu cu nutu
Imutu pIs fufu mun quI.
14
Puycu nutu fIcuj funugu fuwu cu-
shunno uunI fun. ChuymI chuncu junuj-
cumu gufu fun DunIeI fuwu cu shun n-
IIu.
15
Chuncu junuj ushuf cup tIn tIncu-
chIp tengu fuy mIcu nun mIcuytu mIcoj
y upoj msu cu nu pItu puycunu cufcuy-
cu fun mus sInchI, mus wefu.
1
Chuufu
puycu nutu fIcuj funugu wusIn mun
upucoj msu cunu mIcu nun puj upunun-
puj cuj mIcuy cu nutu. NIfcuf puycu nu-
tugu befd fu cu nu IIu tunu gufuj.
17
Chus cun msu cu nu tugu Tuytu DIos
yunu pu fun musyuj tuntI yuj cununpuj,
IIupun custu IIbfu cu nutu, chuy IIbfucunu
Imuno cushun tu pIs tuntI yu nun puj.
Chuy n pIs DunIeIgu funu suyu shun-
cu nutu Imupuj cushun tu pIs musyu fun.
RIbI Iu shun cunu Imupuj cushun tu pIs
IIupuntu tuntI yuj.
18
Ruy cujmun msu cu-
nutu pushu nun puj nIshun wutu cumIIf-
cup tIn puIu syu cho munduj Aspenuzgu
fuy cujmun pushu fun.
19
Chuy chnu
fuygu puycu nu wun pufIu fun. PufIuf
munumI tufI fun chu nI jucnuy IIu tu-
pIs DunIeIno, AnunIusno, MIsueIno,
AzufIusno yuchuj tugu. Chuufu puycu-
nu tunu ucfu fun fuytu sIfbI nun puj.
20
Yuchuj cu nu IIu yuchu shuntu y Imutu pIs
tuntI yu chI nun puj fuygu tupu fun. Chuyno
tupuf puycu nu tugu tufI fun nusyun-
nIn cho musyu coj cunu, espI fI tIs tu cunu
yuchu shun pItu chuncu cutI puno mus
yuchuj tu fuj.
21
Chuy n pumI DunIeIgu
BubI Io nIu cho goyu fun fuy CIfo juc wutu
mundu shun cu mu fuj.
Ray Nabucodonosor suyushan
2

1
Ishcuy wutunu munduy cu shun cho
fuy Nubu co do no sofgu suyu p cu-
fun. Suyu p cuy c IIufmI fIyupu yufpu-
chu cuy mun chuyu fun. Puuy tu pIs munu
puydI fun nu chu.
2
Chuyno suyu p cufmI
guyu chI fun, musyu coj cu nutu, espI fI tIs-
tu cu nutu, bfju cu nutu, yuchuj CuIdeu
funu cu nutu suyu shun cunu Imupuj
cushun tu pIs musyu p nun puj. Chuufu
puycu nugu uywu fun fuy cujmun.
3
Ruygu nIfun: Juc suyu tumI
suyushc. Chuy suyu Imupuj
cushun tu pIs tuntI yuytu munu utIpufmI
fIyupu yufpu chu cuyc.
4
Chuyno nIptIn yuchuj CuIdeu funu-
cu nugu ufumeo fImuy cho fuytu nIfun:
Imuy cu mu pIs cuwuy tuytu! Imuno
suyu shuy quI tu pIs nogu cu nutu wIIIu-
p muy ufI. Nogu cu nu numI wIIIu shuy-
quI suyu shuy quI Imupuj cushun tu pIs.
5
Chuufu fuygu nIfun: Nogugu
jucnmI yufpuyc: Imutu suyu sh-
tu pIs munu wIIIu mup tI quI, Imupuj
cushun tu pIs munu wIIIu mush puy quegu
gumcunu cuchuf-ushu shumI cunquI puj,
wusI quI cu nu pIs ushuj puj IIIg chI shumI
cungu.
Imutu suyu sh tu pIs wIIIu-

mup tI quI, suyu sh Imupuj cushun tu pIs
DANIEI1 , 2
1280
wIIIu mup tI quI cu numI Ichungu uchcutu
Imu-uycu tu pIs goycu shuy quI puj;
Imuch pIs yunu p shuy quI puj. P-
muypIs fIspI tu shun quI pmI. ChuymI
cunungu wIIIu muy Imutu suyu sh tu-
pIs, suyu sh Imupuj cushun tu pIs.
7
Chuufu yuchuj CuIdeu funu cunugu
yupuy nIfun: Tuytu, nogu cu nutu wIIIu-
muy ufI Imutu suyu shuy quI tu pIs.
Nogu cu nu numI wIIIu shuy quI Imupuj
suyu shuy quI tu pIs.
8
Chuyno nIptIn fuygu nIfun: Imuno
fufu n puj cushun tu pIs musyuycfIfmI
gumcu nugu Imun IIu pu pIs tImputu
psu chIy tumI munuf cuy cun quI.
9
Suyu shtu munu wIIIu mush puy-
quegu IIupu nI quImI wuun quI.
Gumcu nugu pufIu cu shu cufcuy cun quI
tImputu psu chI nuy quI puj IIuIIu cuypu
munu cuj cu nu IIutu wIIIu m nuy quI pmI.
Gumcunu nImuy Imutu suyu shtupIs.
Chuu fugu musyu shmI suyu sh
Imupuj cushuntu wIIIu m nuy quI tu pIs.
10
Chuyno nIptIn yuchuj CuIdeu funu-
cu nugu nIfun: Tuytu fuy, gum musyuytu
munuy cu shuy quIngu munumI pIpIs
wIIIu shun quI p chu. NI muygun fuypIs
muy-jInu munuy nI yoj cush pun pIs chuyno
susu cu nu tugu munumI nIshu chu musyu-
coj cu nutu, espI fI tIs tu cu nutu, yuchuj
CuIdeu funu cu nu tu pIs.
11
Tuytu fuy,
gumgu fIyupu susu tumI nIyc mun quI.
Chuytu wIIIu shu nuy quIpgu munumI
pIpIs cunchu cuy puchu chgu. Chuy tugu
dIos cu nu IIumI musyun. Ichungu puycunu
munumI cuy puchu chgu tIyun chu.
12
Chuyno nejtu wIyuy cuf fuygu fIyupu
fubyu cuf cu fun. NIfcuf Intfu BubI Io-
nIu cho tIyuj musyuj-yuchuj funu cu nutu
wuu chI nun puj nIfun.
13
Musyuj-yuchuj-
cu nutu wuu chI nun puj Int fu mun
pupIItu upuchI fun. DunIeI tu pIs yun'guIn-
cu nu tu wun wuu chI nun puj ushI fun.
Ray suyushanta
Danie! wi!!ashan
14
BubI Io nIu cho cuj musyuj-yuchuj cu-
nutu wuu chI nun puj munduj cupI tun
AfIoc uywup tIn DunIeIgu yuchuyIIupu
pufIu pu fun.
15
Cuyno tupu fun: ImunIf-
tuj fuygu jInun fu nIshu musyuj-yuchuj-
cu nutu wuu chI nun puj? nIf.
Chuufu AfIocnu DunIeItu wIIIu fun
ImupItu wuu chI nun puj cushun tu pIs.
1
ChuymI DunIeIgu fuymun uywu fun.
NIfcuf fuwu fun Imupuj suyu shun
cushun tu pIs wIIIu p nunpgu shuyuy cu-
nun p fuj.
17
NIfcuf wusIn mun uywu cu-
fun. Chuyuy cuf wIIIu fun umgun cu nutu
AnunIustu, MIsueItu, AzufIustu.
18
Puycu-
nu tugu wIIIu pu fun junuj puchu cho cuycuj
Tuytu DIostu muu cu nun puj, chuy n-
punu puycu nu tugu BubI Io nIu musyu coj-
cu nu tu wun IwuItu munu wuu chI nun puj.
19
Muu cu shun chucuy IIu DunIeI tugu
Tuytu DIos fIbI Iu fun fuypu suyun
Imupuj cushun tu pIs. Chuyno fIbI Iu shun-
pI tumI DunIeIgu syIu cho cuycuj Tuytu
DIostu uIubu fun
20
cuyno nIsh pun:
Tuytu DIosgu Imuy cu mu pIs
uIubu shu cuchun.
PuyIIumI musyuj-yuchgu munuy-
nI ygu.

21
PuymI cumu c chIn tImpu fucu-
nun p pIs.
PuymI fuy cunun puj pItu pIs chufun.
Ruy cuycuj tu pIs jofgu fIn.
Yuchuj cu nu tu pIs yunu pun mustu
yuchu nun puj.
Yufpuy su pu cu nu tu pIs yunu pun
mus yufpuy supu cunun puj.

22
PuymI muycho pucu fuy cuj tu-
pIs musyu chI cun pIpIs munu
musyu shuntu.
Chucuy cho cuycuj tu pIs fIcun.
Puypgu IIupun pIs uchIc yujmI
cuycun.

23
Unuy uwII cu nupu Tuytu DIos nIn,
gumtumI ugfu d sIc, uIub.
GummI yunu p mush cun quI
musyuj-yuchuj cun puj; cuII pu-
tu pIs gomush cun quI.
Muu cu sh tu pIs cunun fIbI Iu-
mush cun quI.
Ruy suyu shun tu pIs musyu chI-
mush cun quI nIf.
DANIEI2
1281
24
Chuyno uIubuf cuf DunIeIgu uywu-
fun AfIoc wun pufIuj. AfIoc tumI fuygu
mundu shu cufun BubI Io nIu cho cuj
musyuj-yuchuj cu nutu IIupuntu wuu-
chI nun puj. DunIeI nIfun: Amu wuu-
chIy chu musyuj-yuchuj funu cu nu tugu.
Ruy cujmun nogutu pushu muy. NogumI
wIIIu shuj Imupuj suyun cushun tu pIs.
25
Chuufu DunIeI tugu jInun fu AfIoc
pushu fun fuy Nubu co do no sof cujmun.
Chuyu chIf fuytu nIfun: Jud funu-
cunu pfsu shumoj chmI juc funutu
tufIshc. PuyshI wIIIu shun quI gum fuy
suyu shuy quI Imupuj cushun tu pIs nIf.
2
Chuufu fuygu BeItsusuf jutI yoj
DunIeItu tupu fun: Gum fusun pu chu
wIIIu mun quI Imutu suyu sh tu pIs,
suyu sh Imupuj cushun tu pIs? nIf.
27
Chuufu DunIeI nIfun: MunumI
cunchu yuchuj, nI espI fI tIstu, nI musyu-
coj, nI goyIIuf estud yuj cu nu pIs, musyuytu
munu shuy quItu wIIIu shu nuy quIpgu.
28
Junuj puchu cho cuycuj DIosmI Ichungu
Imu cunun puj cushun tu pIs musyu chI-
mun chI. PuymI musyu chIshu-cushun-
quI shumoj wutu cu nu cho Imu cunun puj
cushun tu pIs. Tuytu, cunungu wIIIu shuy-
quI suyuf fIcu shuy quI Imuno cushun-
tu pIs. Chuyno wIIIu shuy quI Imupuj
cushun tu pIs:
29
Tuytu fuy, gumgu cmuy-
quI cho puu nuy quI pnu cuycu fuy quI.
Chuy chmI yufpu chu cu fuy quI shumoj
wutu cu nu cho Imuno cunun puj cushun-
tu pIs. ChuymI munu pIpIs musyu shuntu
musyuj DIos suyuy nI quI cho fIcu chIshu-
cushun quI shumoj wutu cu nu cho Imuno
30
Chuy nmI nogu-
tu pIs musyu chI mu shu pIpIs munu musyu-
shuntu fIcu chI shu shuy quItu. Ichungu
munumI wuquIn funu cu nu pItu nogu mus
musyuj-yuchuj cupt chu musyu chI mu shu.
Chuypu fuquengu Imupuj chuy suyuy-
quI cushun tu pIs wIIIu n pmI musyu-
chI mu shu. WIIIup t fmI gumgu sumuj
tuntI yun quI puj yufpu chu cu shuy quI cunu
Imupuj cushun tu pIs.
31
Tuytu fuy, gumgu suyuy nI quI-
cho fIcush cun quI funu-nIfuj jutun cu fuy
uupuy quI cho IchI fuy cuj tumI. Chuygu
cufun uchIc yuypu uchIc yuy cujmI. FIyupu
munchu cuy pmI cufun.
32
Runu-nIfuj
IchI fuy cujpu umungu cufun gofI-
pItu. Pchun wun fIcfun cu nunu cufun
gueIIuy pItu. Puchun wun fucu chun cun-
cu nunu cufun funsI pItu.
33
Gonguf nIn-
pItu ufumun cujnu cufun fyffu pItu.
ChuquIn cu nu numI cufun fyffu wun
mItu tuIIu shu.
34
Chuyno fIcu puy cup-
tI IIuy quImI pIpIs munu tungu fIy cup tIn
tunu jIfcu pItu fumI quIquI IIun cuch-
p cu mu fun. Chuy fumI cuch p muf
fununo IchI fuy cujpu chuquIn mun chuyuf
Int funtu uguIIu fI fun.
35
Chuufu jInun
fu tucu c cu fun fyffu, mItu, funsI,
gueIIuy, gofI. ChuymI IIupun tIcfu cu fI-
fun uchu uIIpu munnu. Chuu fugu usyu
wIchuy fgutu wuyfu shu pjun cu nutu
upucoj nmI wuyfunu upucu fun. Imun pIs
munumI qudu fun chu. IIIguj puj goycoj
fumI Ichungu jutun cu fuy puntu munnu
tIcfu cu fI shu. NIfcuf Intfu cuy puchutu
chupu cuf cu shu.
3
Chuy nmI cushu gum suyu shuy-
quegu. Cunungu chuy suyu shuy quI
Imup pIs cushun tunu wIIIu p shuy quI.
37
GummI cunquI IIupun fuycu nu pItu
mus fIyupu munuy nI yoj. Junuj puchu cho
cuycuj Tuytu DIosmI chufushu-cushun-
quI mundu nuy quI puj, munuy nI yoj
cunuy quI puj, sInchI cunuy quI puj, IIupun
fIspI tu shu nuy quI puj.
38
Gumpu muquI-
quI munmI cuchuy cu shu muy chuy cho
cuj funu cu nu tu wun jIfcu unImuI cu nutu,
pfIypu pufej tu pIs. ChuymI gumgu
cuycun quI chuy gofI pItu cuj umunno.
39
Gum mundu shuy quI pItu guepu tu numI
yupuy juc fuy cungu puj. Chuy fuygu
cungu puj gumpItu pcu mundujnu.
Yupuy guepun mun fuy cunun puj cujmI
funsI mun tIncuy cun. Chuy cgu cuy
puchu cho cujtu ushuj pmI mundun gu-
puj.
40
Chuy pI tu pIs yupuy cungu juc fuy.
Chuy wungu chus cunu cungu puj. Chuy
fuygu cungu puj fyffu n pIs sInchImI.
Fyffu IIupuntu IIIg chI shun nmI chuy
fuygu IIupun fuycu nutu bInsen gu puj.
DANIEI2
1282
41
Tuytu fuy, gumgu fIcu fuy quI
chuquIntu ddun cu nu tu pIs fyffu wun
mItu tucu shu cuycuj tumI. Chuy tugu
fIcush cun quI mundu shun fuquI cu-
shu cunun pmI. Tuytu, fyffu wun
mItu tucu cu shu cuycujtu fIcu shuy quI-
nmI uyb sIgu sInchI cungu; uyb sIgu
munu.
42
Chuy fIcu shuy quIpu chuquIn
ddun cu nugu cufun fyffu wun mItu
tucu shumI. Chuygu cuycun cuyno
cunun pmI: chuy mundu shunmI fugu
cungu munuy nI yoj, fugu munuy nIy-
nuj.
43
Gumgu fIcush cun quI fyffu-
wun mItu tucu shutu. Chuy nmI chuy
wIchun cuj fuycu nu pIs muju chu cush pun
jucIIu chu cun gu puj. Ichungu munumI
jucnuy IIungu cungu p chu. Puycu nugu
fyffu wun mItu munu tucu cu shun nmI
cungu.
44
Chuy fuycunu munduy cu shun
wIchunmI Tuytu DIosgu juc fuytu yufI-
chen gu puj. Chuy fuy mundu shun tugu
munumI pIpIs bInsen gu p nu chu. NI
muy nusyun cho cuj fuycu nu pIs munumI
bInsen gu p nu chu. Puy jupu IIun numI
IIupun munduj cunu mundu shuntu
mundungu. Puy mundu shungu pufu-
sImfImI cungu.
45
Chuyno cunun pmI
fIcush cun quI munu pIpIs tungu fIy cup tIn
quIquI IIun cuch p moj fumI tugu. Chuy
fumImI uchoj puj goycu shu fyffutu,
funsItu, mItutu, gueIIuytu, gofI tu pIs.
Munuy nI yoj DIosmI gumtu musyu-
chIshu-cushun quI shumoj wutu cu nu cho
Imuno cunun puj cushun tu pIs. Chuy
suyu shuy quegu fusunpu cunun pmI.
Suyu shuy quI Imu nInun cushun tu pIs
fusun tumI wIIIushc.
4
WIIIu shuntu wIyuy cuf fuy Nubu-
co do no sofgu DunIeIpu uupun mun
gonguf pu cuf umpu fun ufcun pumpu-
mun tpu nun cumu. NIfcuf uywuy nIn-
cu nutu nIfun offen du cu nutu chufu p-
nun puj, InsIn sutu gosh tu chI p nun puj.
47
NIfcuf DunIeItu nIfun: Gumcu nupu
DIos nI quImI Ichungu IIupun dIos cu nu-
pI tu pIs mus munuy nI yoj. PuymI fuycu-
nupu munduj nIn, munu pIpIs musyu-
shun cu nutu musyu chI coj. ChuymI
gumtu pIs musyu chI shu fuy quI pIpIs
munu musyu shun suytu.
48
Chuy pI tunu DunIeItu fuygu chufu-
fun mus munduj cuymun. Chuyno Imu-
uycu tu pIs uypu IIutu goycu fun. NIfcuf
chufu fun Intfu BubI Io nIu sIudpu
gobef nu dof nIn cunun puj. Chuyno
chufu fun chuy nusyun cho cuj IIupun
musyuj-yuchuj funu cu nupu munduj nIn
cunun p pIs.
49
Chuy pItu fuytu DunIeI fuwu fun
Sudfuc puj, Mesuc puj, Abed-nego p pIs.
Chuufu puycu nu tu pIs fuy chufu fun
BubI Io nIu pfobIn syu cho munduj cunun-
puj. QuIquIn DunIeI numI munduj cuf
fuypu puIu syun cho tIyu cu fun.
Goripita rurachishanta adurashan
3

1
Ruy Nubu co do no sofmI funu-
nIfujtu gofI pItu fufu chI fun
funu cunu udufu nun puj. Chuypugu
uItuy nIn cufun quImsu chuncu (30)
metfu, unchuy nInnu quImsu metfu.
NIfcuf chuytu IchI chI nun puj nIfun
BubI Io nIu pfobIn syu cho cuycuj Dufu
pumpu mun.
2
Chuy mun IchIy cu chIf
guyu chI fun IIupun pfefec tu cu nutu,
supfefectucunutu, gobef nu dof cu nutu,
munduj cu nutu, tesu f fu cu nutu, juez-
cu nutu, fIspI tdu muyuf funu cu nutu,
IIupun pfobInsyucunupItu uutofI d cu-
nutu, wuquIn munduj cu nu tu pIs ushuj-
puj. Ruygu chuyno guyu chI fun fufu chI-
shuntu fIspI tuf Inuu fu nun puj.
3
Chuufu
chuy nusyunpu jutun uutofI d nIn-
cu nugu shun tu cu fun Nubu co do no sof
fufu chI shun IchI fuy cujtu Inuu fu nun puj.
4
FIstu guIIuy cu nun puj wIIIu coj funu
guyu cu fun: Intfu mufcu cu nu pItu,
nusyun cu nu pItu, muy puftI fImuytu
fImuj funu cu nu pIs sumuj wIyu muy:
5
Wugfutu, qunutu, guItffutu, ufputu,
chIfmIyutu, tucshu ufpu-nIfuj suIte-
fIotu, wuquIn tucu nu cu nu tu pIs tucujtu
wIyuf gumcu nugu IIupu nI quI gonguf-
pu cun quI fuy Nubu co do no sof gofI pItu
fufu chI shuntu udufu nuy quI puj.
PIpIs
munu gonguf pu coj cujtu, munu udufuj
DANIEI2 , 3
1283
cujtugu jInun fumI fIyupu wuyIIu shu
jufnu mun guycu fengu.
7
GuyucushunnIIumI tucuy-nIfuj
tucu nu cu nutu tucu mojtu wIyuf Int fu-
pItu shumuf shun tu cu shu cuycuj funu-
cu nugu gonguf pu cu fun. GofI pItu fuy
fufu chI shuntu IIupun udufu fun.
8
WuquIn yuchuj CuIdeu funu cu-
nugu muIIsyufun Jud funu cunu munu
udufu shuntu. ChuymI fuy Nubu co-
do no softu
9
wIIIu fun Jud funu cu-
nupu contfun. Cuyno nIfun: Gum
fuygu Imuy cu mu pIs cuwuy. JutI quI pIs
umu Imuy cu mu pIs gongu c chun chu.
10
GummI nIsh cun quI tucuy-nIfuj
tucu nu cu nutu tucu mojtu wIyu shun
fu gofI pItu fufuchIshuyquItu IIupun
funu cunu gonguf puy cuf udufu nun-
puj.
11
Munu udufuj cujcu nutu, munu
gonguf pu coj cujcu nu tugu wuyIIu shu
jufnu mun guycu nun pmI nIsh cun quI.
12
Munu udufuj cu nugu cufcuy cun Jud
funu cunu Sudfuc, Mesuc Abed-negomI.
Puycu nu tugu gum chufush cun quI BubI-
Io nIu pfobIn syu cho munduj uutofId
cunun puj. Chuy funu cu nugu gumtu
munumI fIspI tu shun quI chu. ChuymI
munu udufun chu dIos cu nutu, nI gofI-
pItu fufuchIshuyquItupIs.
13
Chuyno nIptIn Nubu co do no sofgu
fIyupu fubyu cuf cu fun. NIfcuf nIfun
puymun Sudfuctu, Mesuctu, Abed-negotu
upup nun puj. Nuupun mun chuyu chIp tIn
14
fuygu tupu fun: Rusunchu gumcunu
munu udufun quI chu nogupu dIos n-
cu nutu, nI gofI pItu fufu chI sh tu pIs?
15
Cunungu IIupun custu tucu nu cu nutu
tucu mojtu wIyush puy quI cumuycuf-
cumuycuf udufuy-IIupu. Gumcunu
munu udufup tI quegu cunun fumI
fIyupu wuyIIu shu futuy cuj jufnu mun
guycushunquI. WuyIIu shu jufnupItugu
Imu dIosfuj suIbu shun quI mun?
1
Chuyno nIptIn quIm sun
msu cunu nIfun: Nogu cu nugu
Imup nu tuj Imutu pIs nIshuy quI.
17
NInu futuy cuj wuyIIu shu jufnu-
mun guycumuptInpIs nogu cunu
udufu sh DIos ngu suIbumunmunmI.
Gum fIyupu munu uIIItu fufu-
muytu munuycushuyquIpItupIs
suIbumunmunmI.
18
Nogu cunutu
munu suIbumnun cuptIn pIs
dIosnIquIcunutugu munumI udufu-
sh chu. GofI pItu fufuchIshuyquIpu
uupun mun pIs munumI
gongufpucushchu.
Quimsan msucunata way!!asha
jurnupita Tayta Dios sa!bashan
19
Chuyno nIshuntu wIyuy cuf Nubu-
co do no sofgu quIm sun msucunupuj
fIyupu fubyu cuf cu fun. Cfun pIs
fubyuyIIuwun pucuyuccufunfuj.
ChuymI jufnu wuyIIuchejcunutu nIfun
Imuy pIs wuyIIuchInyushunpItu gunchIs
cutIpu mustu fuj wuyIIu chI nun puj.
20
NIfcuf suIdfuncunucho wuquIn pItu
mus cuII pu yoj cujtu nIfun Sudfuctu,
Mesuctu, Abed-negotu sumuj wuncuypu
munyununpuj; nIfcuf wuyIIu shu futuy-
cuj jufnu mun jItupuycununpuj.
21
Chuy
quIm sun msu cu nu tugu cumIsun,
tufwuntIn, jucu fu shun, wuquIn fpun-
cunu jutI shu IIutu wuncuf cuf futuy cuj
wuyIIu shu jufnu mun jItu puy cu fun.
22
Chuy fu jufnugu fIyupu wuyIIu shu
cuycu fun fIyupu wuyIIu chI nun puj fuy
nIshu cuptInmI. ChuymI quIm sun msu-
cu nutu jufnu mun jItuf poj suId fu cu nu-
tugu jufnupu wupchuynIn wuu fu chI-
fun.
23
Chuy msucunumI Ichungu jufnu
futuy cuj fufIn mun wuncushu chuyu fun.
24
Chuytu fIcuf Nubucodonosofgu
jumu fuy cu shun pItu munchufIshu
upuf jutu fI cuf cu fun. NIfcuf tuntI-
yu chejnIncunutu nIfun: Munuchu
jufnumungu quIm suj wuncushu funu-
cu nutu jItuchIshcunchI?
Chuyno nIptIn puycu nu pIs Au
tuytu nIfun.
25
Nogugu fIcuyc nInu chuupIn-
cho chus coj funu cunu cuchuy IIu
pufIycmojtumI. NInupIs munumI
fupunchu. JucmI Ichungu unjII-nIfuj
cuyc mun!
DANIEI3
1284
2
Chuyno nIsh pun Nubu co do no sofgu
jufnupu puncunmun-nIfuj wItIy cuf
guyu cu fun: Junuj puchu cho cuycuj
DIospu sIfbejnIncunu Sudfuc, Mesuc
Abed-nego cunun fu IIojshIcumuy!
Chuyno guyucuptIn Sudfuc, Mesuc
Abed-negogu wuyIIu shu jufnu futuy cuj-
pItu IIoj shI mu fun.
27
IIojshIfcumuptInnu
chuy cho cuycuj uutofI d cu nugu
uupun mun uywu fun. Chuy msu-
cu nu tugu nInu munu nI ImuIIun tu pIs
fupushuchu cufun. RIcup tIn munumI
juc ujchuIIuntupIs gushpushuchu cufun.
Rpun cu nu tu pIs munumI ImuIIun tu pIs
fupushuchu cufun. MunumI fupushu-
fupushupIs usyufunchu.
28
Chuufu Nubu co do no sofgu nIfun:
Sudfucpu, Mesucpu, Abed-negopu
DIos nengu uIubu shu cuchun! PuymI
unjII nIntu cuchumu fun sIfbej nIn cu nutu
suIbu nun puj. Puycu nugu DIosnIIIuntu
udufuytu munush punmI munu fufu-
shu chu nogu nIsh tugu. DIos nIntu
cuchuy cuf gonguf puy cuf juc dIostu
udufununpItugu wuuy tumI munu-
fun.
29
ChuymI cunungu nogu n: P
funu pIs cuy msu cu nupu DIos nIn puj
munu uIIItu fImuj cgu IchIc-IchIc IIu-
mun fufu shumI cungu. WusIn cu nu pIs
fug IIunmI qudungu. PIpIs cucu chun,
muy mufcu pIs muy fImuytu fImujpIs
cucu chun. MunumI muych pIs cunchu
puycu nupu DIosnInno suIbgu.
30
Chuy pI tugu Sudfuctu, Mesuctu,
Abed-negotu BubI Io nIu pfobIn syu cho
fuy Nubu co do no sof chufu fun mus
munduj cunun pnu.
Tunichisha yrano Ray
Nabucodonosor cashan
4

1
Chuy pI tunu Nubu co do no sof
cuyno IsquIf bI chI fun:
Nogu, fuy Nubu co do no sofmI
mun Intfu mufcu funu cunu,
Intfu nusyun cho tIyuj cunu, Imu
fImuytu cuy puchu cho fImuj cu nu-
pIs uIII goy nuntu, ImupIs munu
pIsh nuntu.
2
Nogu mun gumcunu musyu-
nuy quItu, junuj puchu cho cuycuj
Tuytu DIos fIyupu uImI fuy puj cu-
nutu fIcuy cupt fufu shuntu.

3
Puy mIIugfucunutu fufu shungu
Munuy nIn wun fufu shun cu nugu
tuntI yuy tu pIs munu utIpuy-
pmI.
Puygu pufu-sImfImI fuy cungu.
Mundu shun pIs mIfuf uywuj
funu cu nu ch pIs chuy n IIumI
cuycungu.
4
Nogu Nubu co do no sofgu puIu-
sy cho uIII IIumI goy cuy cuf.
MunumI ImupIs pIsh mu fun chu.
5
Chuyno cuycu sh cho juc chucuy
puuy cu sh cho fIyutu suyuf.
ChuymI yufpu chu cuy c IIuf fIyupu
munchu fIf.
Chuufu suyu sh
Imupuj cushun tu pIs wIIIu m nun puj
nogugu guyu chIf BubI Io nIu cho cuj
IIupun musyuj-yuchuj funu cu nutu.
7
ChuymI shumu fun BubI Io nIu cho
cgu: IIupun musyu coj, goyIIuf
estud yuj cunu, espI fI tIs tu cunu,
yuchuj CuIdeu funu cunu. Puycu nu-
tugu nogu wIIIu puf Imutu suyu-
sh tu pIs. Ichungu Imupuj chuy
suy cushun tu pIs munumI tuntI-
yuytu utIpu fun chu wIIIu m nun puj.
8
Chuy pI tugu DunIeI pIs chuyu mu-
fun. Puypu jutIntu fucu chI pufmI
dIos npu jutI IIuntu chufu puf
BeItsusuf nIf. Puytugu fIspI tdu
dIos cu nupu espI fI tunmI IIupun cho
yunu puy cu fun. ChuymI suyu shtu
puytu cuyno wIIIu puf:
9
Musyuj-yuchuj cu nupu munduj-
nIn BeItsusuf nogu musymI fIspI-
tdu dIos cu nupu espI fI tun yunu-
puy c shu shuy quItu. Chuy n pumI
musyun quI p munu musyu shun-
tu pIs. Suyu shtu wIIIu p shuy quI.
NIfcuf gumnu wIIIu mun quI Imupuj
cushun tu pIs.
10
Cm cho wegu fuy-
cushp suyu shgu cuynmI cufun:
Cuy puchu chuu pIn chmI fIyupu
DANIEI3 , 4
1285
jutun cu fuy yfu IchI fuy cu shu.
11
Chuy yfugu wIush pun fIyupu
fucu yu shu. Puntungu sy Iu munnu
chuyuy cu shu. Cuy puchu pI tugu Int-
fu pI tumI fIcu cuy cu shu pIs.
12
Chuy
yfupugu jun cu nu pIs cuyuy IIu-
pmI cushu. Wuyuy nIn cu nu pIs
uypu IIumI cuycu shu. Wuyuy cu-
shu uypu IIutu IIupun mIcu nun puj
uypuj p nmI. IIupun jIfcu unImuI-
cu numI IIun tu cuy cu shu. Pfej
bIcu nu pIs fmun cu nu cho guesh-
wun cu nutu fufuy cu shu. Cuy puchu-
cho cuwuj cujtugu IIupun tumI chuy
yfu IIu cuwuy c chI shu.
13
Chuyno suyuf fIcu puy cu shu-
II chmI IIIuj pItu fIcushc Tuytu
DIospu tpu coj unjII nIn syIu pItu
ufuy c mojtu.
14
Chuy unjIImI unjII-
musIn cu nutu guyu cuypu nIfun:
Chuy yfutu sujtu fIy. Rmun cu-
nu tu pIs mutof g fIy. jun cu nu tu pIs
fuchIf-ushu fIy. Wuyuy nIn cu nu tu pIs
mush tu fIy. IIun tuy nIn cho IIun tu-
cuf cuy cuj unImuI cu nu pIs guesh-
pIf uywu cu chun. Rmun cu nu cho
cuycuj bIcu nu pIs uywu cu chun.
15
JInun uIIpu chgu tumpu IIun-
tunu supIn tIntu cuchuy cuy. NIfcuf
sumuj wutuy funsI, fyffu cudI-
nu cu nu wun. JIfcu cho guewu cu-
nupu chuu pI IIun cho cucu chun.
ShuIIuy pIs ushmu chun. JIfcu
unImuI cu nu wun IwuI guewu cu nupu
chuu pIn cho cucu chun.
1
Puygu
yufpuy nIy nuj munnu tIcfu chun.
Yufpuy nIn pIs uywu cu nu pu nnu
cuchun. GunchIs wutu cumu chuy-
n IIu cucu chun.
17
Chuyno fufu-
nun pmI nIshu syIu cho cuycuj
DIospu tpu coj unjII nIn cunu. Chuy-
fmI IIupun funu cunu musyungu
junuj puchu cho cuycuj DIosgu
IIupun puj munuy nI yoj cushuntu;
IIupun munuy nI yoj funu cu nu p-
pIs munuy nI yoj cushuntu. PuymI
pItu pIs chufuytu munu shun cujtugu
munduj cunun puj chufun. Chuyno
mus umIIdI funu tu pIs nusyunpu
munduj nIn cunun puj chufun.
18
Chuy nmI nogu fuy Nubu co do-
no sofgu suyushc. Cunungu gum
BeItsusuf wIIIu muy ufI Imupuj chuy
suyu sh cushun tu pIs. Nogu mundu-
sh nusyun cho cuycuj musyuj-
yuchuj cu nugu munumI muygun pIs
musyun chu Imupuj cushun tu pIs.
GummI Ichungu fIspI tdu dIos-
cu nupu espI fI tun gumcho cuptIn
musyun quI Imupuj cushun tu pIs.
Raypa suyun imapaj
cashantapis Danie! wi!!ashan
19
Chuufu BeItsusuf nIf jutIntu chufu-
pu shun DunIeIgu munchu cu shu muy
fu upIIu IIu wIyu f cu fun wIIIu pu shun-
cu nu puj yufpu chu cush pun. ChuymI
fuygu nIfun: BeItsusuf, umu yufpu-
chu cuy chu nI IIuquI cuy pIs chu, suyu-
sh Imupuj cushun tu pIs wIIIu m nuy-
quIpgu. Chuyno nIptInmI BeItsusuf
nIfun: Tuytu fuy, suyu shuy quegu
chuyu chun contfuy quI cujcu nu mun.
20
Sy Iu cumu wIu shu cuycujtu fIcu-
shuy quI fucu yfu, cuy puchu pItu muy
cufu pI tu pIs fIcu cuy cuj,
21
jun cu nu pIs
cuyuy IIu puj cuycuj, wuyuy nIn cu nu pIs
uypu IIu IIupun puj uypuj cuycuj, yfupu
IIun tuy nIn cho unImuI cunu IIun tu cuy cu-
shun bIcu nu pIs guesh wuntu fufu shun
22
yfutu fIcu shuy quegu gummI cuycun-
quI. Gumgu chuyush cun quI muy-muy
jutun cu fuytu munduj cuymunmI.
FIyupu munuy nI yojmI fIcu cush cun quI.
Gumpu Imu-uycuy quI cujpIs uypun-
mun junuj syIu cu mumI. Chuyno cuy
puchu chgu gumIIumI munduy cun-
quI pIs.
23
Gumgu fIcush cun quI Tuytu
DIospu tpu coj unjII nIn syIu pItu
ufuy c mojtu. Puy cuyno nIshun tu-
pIs wIyush cun quImI: Yfutu mutuf
sujtu fIy. JInun uIIpu chgu tumpu IIun-
tunu cuchuy cuy. NIfcuf sumuj wutuy
funsI pItu, fyffu pItu cudI nu cu nu wun.
JIfcu cho guewu cu nupu chuu pI IIun cho
cucu chun. ShuIIuy pIs ushmu chun. JIfcu
DANIEI4
1286
unImuI cu nu wun IwuI guewupu chuu-
pIn cho cucu chun gunchIs wutu yuj.
24
Chuy fIcu shuy quI wIyu shuy quegu
cuycun junuj puchu cho cuycuj Tuytu
DIos gumpuj nIshunmI. Chuygu cuynmI
cungu:
25
Tuytu fuy, gumgu funu cu nu-
pItu gufgu shumI cunquI puj. AnImuI cu-
nu wun IwuInu tIyun quI puj. Wcu cu nu-
nmI guewutu mIcun quI puj. ShuIIuy pIs
ushmu shun quI puj. Gumgu chuy n IIu
tIyun quI puj gunchIs wutu cumu. Junuj
puchu cho cuycuj Tuytu DIos IIupun
funu cu nu puj munuy nI yoj cushuntu, puy
pItu pIs munu shun cujtu munduj cunun-
puj chufu shuntu feco n sI nuy quI cu mumI
chuy n IIu cunquI puj.
2
Suyu shuy quI-
cho tumputu supIn tu wun cuchuy cuy
nIshungu cuyno cunun pmI: Junuj
puchu cho cuycuj Tuytu DIos IIu IIupun-
p pIs munuy nI yoj cushuntu tuntI yu cup-
tI quegu yupuymI fuy cuymun cutI chI-
shun quI puj.
27
ChuymI tuytu fuy, gumgu
fufuy nogu nIsh n IIu. Amunu mustugu
juchutu fufuy nu chu. Amunu munu uIII-
cu nutu fufuy nu chu. Chuypu fuquengu
pobfI cu nu tunu yunu puy. Chuyno uIII-
IIutu fufufgu cupus chufI cunun goyuy-
cu shuy quI n IIu goyun quI mun.
28
Ruy Nubu co do no softu DunIeI
wIIIu shungu wIIIu shun n IIumI IIupun-
pIs cumII cu fun.
29
Chuy pItu juc wututu
fuygu BubI Io nIu cho cuycuj puIu syun cho
pufI cu chuy cu fun. Chuy chmI
30
nIfun:
Imuno jutun cu fuy shI BubI Io nIugu!
Mus munuy nI yoj cush pmI mundu sh
nusyun cu nupu cupI tuI nIn cunun puj
cuyno fufu chIshc. Cuy sIudtu fIcufmI
Imuy cu mu pIs nogu puj pufIungu.
31
Chuyno fuy pufIuy cup tI IIun syIu-
pItu fImu mu shun wIyu c mu fun:
WIyuy fuy Nubu co do no sof:
Cunun pI tugu munumI gumnu chu
munduj cunquI.
32
Gumgu munumI
funu cu nu wun IwuI nu chu tIyun-
quI puj. AnImuI cu nu wun IwuI numI
goyun quI puj. Wcu cu nu n pIs
guewutu mIcu IIufmI cuwun quI puj
gunchIs wutu cumu. Junuj puchu cho
cuycuj Tuytu DIos IIu pItu pIs fuy
cunun puj chufu shuntu feco n sI nuy-
quI cu mumI chuy n IIu cunquI puj.
33
Imuno cunun p pIs nIshungu chuy
fumI cumII cu fun. Chuy fu Nubu co-
do no sofgu funu cu nu pItu uywu cu fun.
NIfcuf wcu cu nuno guewutu mIcu-
IIufnu goyu fun. ShuIIuy pIs Int funtu
ushmu fun. Ajchun pIs wIuf uncupu
Imun nnu fufu cu fun. ShIIIun cu nu pIs
junujpu buyIuj bIcu nu pu nnu wIu fun.
Nabucodonosor a!!chacashan
34
Chuy pItu Nubu co do no sof nIfun:
GunchIs wutu cumIIf cup tIn, nogu
Nubu co do no sof junuj syIu mun fIc-
fIf. Chuu fugu Icu yu shu cuycu sh-
pItu jInun fu uIIchu c cuf. ChuymI
fIspI tuf uIubuf junuj puchu cho cuycuj
Tuytu DIostu. Cuyno nIf uIubuf:
Puy munuy nI yoj cushungu
munumI Imuy pIs ushu cun gu-
p chu.
Mundu shun pIs mIfuf uywuj
funu cu nu ch pIs chuy n IIumI
cuycungu.

35
Puypgu munumI ImupIs chu cuy
puchu cho tIyuj funu cu nugu.
Puygu munu shun nmI Imutu pIs
fufun, junuj puchu cho cuy
puchu ch pIs.
Puytugu munumI pIpIs IchI pun chu.
MunumI pIpIs tupun pIs chu
ImunIf tuj chuyno fufush cun-
quI? nIf.
3
Chuyno uIubu sh fumI cush gun
yufpuy n mun cutIf. Yupuy munduj
fuy cun pnu cutI chI mu fun. Nogu fuy
cush cho mund shI muj cu nu pIs ushI-
muj shumu fun. Chuy pItu yupuy cutIf
nusyun npu munduj nIn cun puj. Yupuy
fuy cushpgu uuputu munuy nI yoj
cush pItu mus munuy nI yoj fuj cuf pIs.
37
Chuy pI tumI nogu Nubu co do no sofgu
cunun fIspI tuf uIub junuj puchu cho
cuycuj RuynIn chtu. Puy fufu shungu
IIupun pIs uIII IIumI cuycun. AIII-tucoj-
cu nu tu pIs munu cuj munmI chufun.
DANIEI4
1287
Pergacho isquirbishan
5

1
BeIsusuf BubI Io nIu cho fuy
cush pun juc fIstutu fufu chI-
fun. Chuy fIstumun guyu chI fun
nusyun nIn cho mund shej wufungu
funu cu nutu. FIstu mun uywuj cu nugu
IIupunmI uchcu bnutu upyufun.
2~3
BeIsusufpIs muchnuncumunu
upyufun. Muchshunu cush pungu
fIstumun upuchI mu fun pup nIn
Nubu co do no sof Jefu su Ien TempIu pItu
upumu shun gofI, gueIIuy tusun cu nutu,
cpu cu nutu. Ruygu chuy upuchI mu-
shun tusuncunuwun, cpu cu nu wun
upyufun. Upyufun wufmIn cunu,
chnuncunu. Chuy fIstucho cuycuj
funu cu nugu IIupun upyufun.
4
IIupun
muchu shu cush pun nugu gofI pItu,
gueIIuy pItu, funsI pItu, fyffu pItu,
guefu pItu, fumI pItu fufu shu dIos nIn-
cu nutu uIubuf cuy cu fun.
5
Chuyno cufcuy cu shun fu IIIuj-
pItu juc funupu muquIn yufIf cufun
uchquI cunu cuycu shun cujcho.
NIfcuf ddun wun IsquIf bIytu guIIuy-
cu fun gotuf puy cu shun jutun wusI
fufI yuf'gufuycuj pefgu cho. Runupu
muquIn IsquIfbIycujtu fIcuf
fuygu
fIyupu munchu fIy IIu wun pusuypu
yuf'guccufun. MunchufIyIIuwun
sIcsIc yuy cu fun.
7
NIfcuf jInun fu
gupu fuypu guyu chI mu fun espI fI tIs-
tu cu nutu, yuchuj CuIdeu funu cu nutu,
goyIIuf estud yuj cu nutu.
Puycu nutu nIfun: Chuy cho IsquIf-
bI fuy cujtu IIguIf cuf Imupuj cushun tu-
pIs wIIIumuj cujtugu nogupu guep-
mun munduj cujpItu guepu IIun mun
munduj cunun pmI chufu shuj. Chuyno
chufush pmI mufdu fnu tIu pItu
fufu shu fputu jutIpchIshuj. GofI
wuII gu tu pIs wuIIgupchIshuj.
8
Chuy pItu fuypu munuy nIn cho
cuycuj IIupun musyuj-yuchujcunu
yuycu fun fuy cuycu shun cujmun.
Puycu nugu muygun pIs IsquIf bI fuy-
cuj Imu nInun cushun tu pIs fuytu
wIIIu nun puj munumI tuntI yu fun-
chu.
9
Chuufu fuy BeIsusufgu fIyupu
munchu fI fun. MunchufIyIIuwun
pusuypu yuf'guccufun.
MundshejcunupIs Imu fufuy tu pIs
munu cum pu cu fun chu.
10
Chuufu fuy gupufujtu wIyuf,
fIstumun guyuchImushun munduj-
cu nu tu pIs gupufuycujtu wIyuf fuypu
mumungu yuycufIycufun gotuf puy-
cu shun jutun cuuf tu mun. NIfcuf
nIfun: Tuytu gumgu Imuy cu mu pIs
cuwuy! Amu munchu fIy chu. ImunIf-
tuj pusuypu yuf'guccushcunquI?
11
Cuy munduycushuyquI nusyun-
chmI cuycun fIspI tdu dIos cu nupu
espI fI tun yunu pu shun funu. Pup-
nI quI fuy cushun wIchun pIs chuy
funugu IIupun tumI musyu shu. Puygu
sumuj yufpuy su pumI; dIoscununo
yuchujmI cuycun. Chuy n pumI pup-
nI quI fuy Nubu co do no sofgu chufu fun
IIupun musyuj-yuchujcunupu, goyIIuf
estudyujcunupu, bfjucunupupIs cuy
CuIdeu nusyun cho cuycujcunupugu
12
Chuy funupu
DunIeI jutIn cuptIn pIs pup nI quegu
jutIntu fucu chI pu fun BeItsusuf nIfmI.
Puygu uImI fuy pmI Imutu pIs musyun.
Puygu IIupun tumI tuntI yun. Imupuj
suyu cushun tu pIs tuntI yun. Munu
tuntIyushunchIcunutupIs tuntI yunmI.
ChuymI IsquIfbIfuycujtugu puytu
IIguIchIshun. Puygu Imupuj cushun tu-
pIs wIIIumshunmI nIf.
13
ChuymI DunIeItu fuy cujmun
pushu fun. Chuyup tInnu fuy tupu-
fun: Pupn fuy Nubu co do no sof
Jud pItu pfsu upumu shun funu-
cu nu wun shumoj DunIeI gumchu
cunquI?
14
Nogutu wIIIu mu shu fIspI-
tdu dIos cu nupu espI fI tun gumtu
yunupshushuyquItumI. Gumgu
Imutu pIs fusunpu cujtushI wIIIun-
quI. Musyuj-yuchujshI cunquI.
15
Cuy
nusyun cho musyuj-yuchuj cuj funu cu-
nutu cuymun guyu chI mushc. Tuguy-
cho IsquIf bI shu cuycujtu IIguIf cuf
DANIEI5
1288
Imu nInun cushun tu pIs nIm nun puj
puycunu cuycho cuycu shu. Ichungu
munumI Imupuj cushun tu pIs tuntI yu-
shu chu.
1
GumpmI Ichungu wIyushc
Munu pIpIs musyu shun cu nutu musyun
yuchun nejtu; chuyno Munu pIpIs
tuntI yu shuntu tuntI yun nejtu. Tuguy
IsquIf bI fuy cuj Imupuj cushun tu pIs
wIIIu mup tI quegu nogupu guepmun
munduj cujpItu guepu IIun mun munduj
cunuy quI pmI chufu shuy quI. Mufdu
fnu tIu pItu fufu shu fpu tumI
jutIpchIshuyquI. GofI wuIIgutumI
wuIIgupchIshuyquI.
17
Chuufu DunIeIgu nIfun: Tuytu fuy,
gufuynIquIcunugu quIquI quI puj cucu-
chun u juctu goycuy. Chuy pIs nogugu
wIIIu shuy quImI pefgu cho IsquIf bI fuy cuj
Imu nIycu shuntu, Imupuj cushun tu pIs.
18
Tuytu fuy, musyu shuy quI n pIs
pup nI quI Nubu co do no sofpu muquIn-
chmI chuy chIcu mufcu cunu cufun.
Puygu fIyupu munuy nI yojmI cufun.
IIupun funumI munchu cu fun. Chuyno
cununpgu junuj puchu cho cuycuj Tuytu
DIosmI cumu c chI fun.
19
Munuy nI-
yoj cuymun chufup tInmI IIupun funu
munchu coj. Juc-I jpu funu cu nu pIs
munchu coj. Pup nI quegu munuf, pItu-
pIs wuu fu chej. WuquIn tugu pefdu-
nuj. WuquIn funu tugu munduj cuymun
chufuj. WuquIn tunu munu cuj mun
chufuj.
20
FIyupu munuy nI yojnu cush-
pun shon gun chucfu fIcu cup tIn Ichungu
munduj cuynIn tu pIs, mundu shun mufcu-
cu nu tu pIs DIos guechufIfun. Sumuj uIII-
cho goyuycujtupIs munu cuj mun chufu-
fun.
21
Runu-musIncunuwun goyuy cujtu
gufgu fI fun. AIII yufpuy nIn cuycu-
shun cho uywupu yufpuynIn-nIfujmun
tIcfu cu fI fun. Chucufu bffucunuwunnu
goyu fun. Wcu cu nu nmI guewutu mIcu-
fun. Int funtu shuIIuy ushmu fun. Junuj
puchu cho cuycuj Tuytu DIos IIupun
funu cu nu puj munuy nI yoj cushuntu, puy
pItu pIs munu shun cujtu munduj cunun-
puj chufu shuntu feconsInuncumumI
chuy n IIu goyu fun.
22
Cunun gum tuytu BeIsusufpIs
wumfun cuycush puy quI Imuno pup-
nI quI fufu cu shuntu musyuy cuf pIs
munuynIyoj-tucushpuyquI chucfu
shongu fIcu cush cun quI.
23
ChuymI Tuytu
DIostu TempIun cho gufunun cpu cu-
nutu upuycuchImuf bnutu upyushcunquI
mundshIshojcunuwun, wufmI quI cu-
nu wun, chnuyquIcunuwun. Chuy n pIs
gofI pItu, gueIIuy pItu, funsI pItu, fyffu-
pItu, guefu pItu fufu shu cuycuj munu
fIcuj, munu wIyuj, munu yufpu chu coj
dIos cu nu tumI uIubushcunquI. Junuj
puchu cho cuycuj Tuytu DIos tumI Ichungu
munu uIubushcunquIchu puypu muquIn-
cho bduyquI cuycup tIn pIs, IIupun
fufu shuy quI cu nutu puy fIcuycuptInpIs.
24
Chuy pI tumI Tuytu DIos cuchumu shu
cuy pefgu mun muquI IsquIf bI nun puj.
25
Chuy IsquIf bI fuy cgu nIycun M,
M, T, y P nIf.
2
Chuy cu nugu cuyno cunun pmI
nIycun:
M nInungu cuynmI: Tuytu
DIosmI Imuy cu mu IIu fuy cunuy-
quI p pIs yupu shu. Chuy IIu-
chnu ushu c nun pmI nIshu.

27
T nInungu cuynmI: Tuytu
DIosmI IIupun fufu shuy quI-
cu nutu buIun su cho psu shu y
pIshejIIumI cuycun.

28
P nInungu cuynmI:
MundushuyquItugu puIIunpumI
fuquIfIshu. MedIu jutI yoj
nusyun funu cu nu tu wun PefsIu
funu cu nu tumI fuquIpuycushu.
29
Chuyno wIIIuy cup tIn fuy BeIsusufgu
nIfun DunIeInu fuypu guep mun
munduj cujpu guepu IIun mun munduj
chufu nun puj cushuntu, mufdu fnu
tIu pItu fufu shu fputu jutI p nun puj,
gofI wuII gutu wuII gu p nun puj.
30
Chuy chucuy IIumI CuIdeucunupu
fuynIn BeIsusuftugu wuuy cu chI fun.
31
BeIsusuf mundu shuntu MedIu jutIyoj
nusyun funu DufIonu mundu nun puj
yuycu fun. Chuy fu DufIogu sojtu chuncu
Ishcuy nIn (62) wutu yojnu cuycu fun.
DANIEI5
1289
Liyuncuna wichgaraycashan
uchcuman Danie!ta gaycushan

1
Dufo fuy cuf chufu fun puchuc
Ishcuy chuncu (120) pfefec tu cu-
nutu mundu shun nusyun cho mund-
shI nun puj.
2
Chuy munduj cunu Imuno
ufushun tu pIs fIcu nun pnu chufu fun
quIm suj munduj cu nutu. Chuyno fufu fun
IIupun mundu shun cho fuy uIII cunun-
puj. Chuy quIm su pItu juc mundgu
cufun DunIeImI.
3
DunIeIgu wuquIn
cuj munduj cu nu pItu mus yufpuy supu
cush punmI Imuch pIs uIII IIoj shI fun.
ChuymI fuygu yufpu fun nusyunpu
munduj nIn cu nupu munduj nIn chufuytu.
4
Chuyno yufpup tIn wuquIn munduj cu-
nu wun pfefec tu cu nugu Imun IIu pu pIs
uch quItu ushI fun munu uIII mun chufu-
nun puj. Ach quItu ushIf pIs DunIeI uIII
funu cuptIn Imutu pIs munu tufI fun chu.
5
Chuy pIs jInu IIu yufpu chu cuf cuy cu fun
DunIeIpu contfun. Chuy pI tunu pufIu-
cu fun: Ach quItu ushIf pIs munumI
tufI shun p chu. Ichungu puy DIos nInpu
IuynIn cu nu tumI sImfI cumIIn. Chuy n-
pumI Ichungu puytu tunI chIsh wun.
Chuyno pufIu cuf c fIfmI munduj-

cu nu wun pfefec tu cu nugu uywu fun
fuy DufIo wun pufIuj. Ruypu uupun-
mun chuyuy c fIf nIfun: Imuy cu mu-
pIs cuwuy tuytu fuy!
7
Cuy nusyun cho
munduj uutofI d cu nugu IIupu nmI
shun tu cuy cuf pufIu cushc juc Iuytu
Int fu mun upuchI n puj puycunu
musyu nun puj. Chuy IuychmI nengu
quImsu chuncu (30) junuj cumu
gumIIutu udufu shu nuy quI puj. Chuy
junuj cu nugu munumI pIpIs dIos nIn cu-
nutu nI funu tu pIs udufun gu chu. Chuy
Iuytu munu csu coj cgu IIyun cunu
wIch gu fuy cu shun munmI gufpu cungu.
8
ChuymI cuy Iuytugu fIfmuy pIpIs
mununu fucu chI nun puj. Chuu fugu
MedIu pu wun PefsIupu IuynIn cho nIycu-
shun nmI munu unuIu cun gu nu chu.
9
Chuufu fuy DufIogu fIfmufun chuy
pupII fufu shu cuycuj mun.
10
Mushoj
Iuymun fuy fIfmushuntu musyuycuf
DunIeIgu wusIn mun uywu cu fun.
NIfcuf puu nun cuuf tupu bent nu cu-
nutu quIchu fun. Chuy bent nu cu nugu
cuycu fun Jefu su Ien mun fIcu fuj. NIfcuf
gonguf pu cu fun Tuytu DIostu muu cu-
nun puj, uIubu nun puj. Chuyngu cudu
junuj fufuj quImsu cutImI.
11
Chuy fu
contfun funu cu nugu DunIeItu tufI fun
DIos nIntu uIubuy cujtu, fIspI tuf muu-
cuy cujtu.
12
ChuymI jInun fu uywu fun
fuy cujmun Iuytu cumII chI nun puj wIIIuj.
Chuyuy cuf nIfun: GummI mush tu-
chIsh cun quI juc Iuytu. Chuy IuychmI
nIycu shu quImsu chuncu (30) junuj cho
pIpIs dIos cu nutu, funu tu pIs udufush pun
gumtu munu udufu shup tI quegu IIyun-
cunu cuycu shun uchcu mun gufpu shu
cunun puj. Munu chu chuyno cushu?
Chuufu fuygu nIfun: Au chuy nmI.
Chuy Iuygu sImfImI cumII nun. MedIu-
pu wun PefsIupu IuynIn cho nIycu shun-
nmI munu unuIu cun gu chu.
13
Chuyno nIptIn DunIeIpu contfun-
cu nugu yupuy nIfun: Jud nusyun-
pItu upumu shun funu cu nu cho cuycuj
DunIeIgu munumI gumtu fIspI tu shun-
quI chu; chuy fIfmushuyquI Iuytu pIs
munumI csun chu. Chuypu fuquengu
cudu junuj quImsu cutI DIos nIntu
muu cuy cuj tumI fIcush c cunu.
14
Chuytu wIyuy cuf fuygu fIyupu IIuquI-
cu fun. ChuymI DunIeItu Imun pu pIs
suIbuytu munu fun. IntI yugu nun cu mumI
Imun pu pIs suIbuytu ushIy cu fun.
15
Chuy
fugu DunIeIpu contfun cunu yupuy
uywu fun fuy cujmun. NIfcuf nIfun:
IuynIn ch tugu IIupunmI musyun tuytu.
MedIu pu wun PefsIupu IuynIn cu nugu fuy
sIIuf cup tIn munumI unuIu cun nu chu.
1
Chuyno nIptIn fuygu DunIeItu
upuchI mu fun IIyun cunu cuycu shun
uchcu mun gufpu fI nun puj. Ichungu
munu fuj gufpup tIn fuygu DunIeItu
nIfun: Munu jumuypu sIfbI shuy quI
DIos nI quI suIbuy cu shun quI ufI! nIf.
17
DunIeI uchcu chnu cuycup tIn
upumu fun jutun Iju fumItu. Chuy wun
DANIEI6
1290

F
7.3 Apoc. 13.1; 17.8.
uchcutu chupuf c fI fun. NIfcuf fuygu
sIIun wun sIIu fun. Chuyno fuytu
mund shej cu nupu sIIun wun pIs sIIu-
fun DunIeI p pIs Iuycho nIycu shunno
munu fucu c nun puj.
18
Chuy pItu fuygu
puIu syun mun uywu cu fun. NIfcuf
munu mIcuyIIupu cuuf tun mun yugu-
cuy cu fun. Chuy chucuygu munumI
Imu tucu nu cu nu tu pIs tucu pu fun chu.
Wufuy IIutu munu puu nu fun pIs chu.
19
Puchu wufuf cup tengu upuf uywu-
fun IIyun cunu cuycu shun cuj uchcu-
mun.
20
IIyun cunu cuycu shun uchcu
puncun mun chuyuy cu shun cho fuygu
IIuquI shu guyu cu fun: Cuwuj DIostu
sIfbej DunIeI, munu cuchuypu sIfbI-
shuy quI DIos nI quegu IIyun cu nu pItu
suIbu shu fuy quI chu? nIf.
21
Chuufu uchcu fufI pItu DunIeIgu
nImu fun: Imuy cu mu pIs cuwuy tuytu
fuy!
22
DIos nmI cuchumu shu unjII-
nIntu. Chuy unjIImI IIyun cu nupu
shImIntu wIch guf cu shu munu Imutu pIs
fufu m nun puj. DIosmI musyun nogugu
Imu munu uIII tu pIs munu fufu shtu.
Gumpu contfuy quI pIs munumI Imutu-
pIs fufush c chu.
23
Chuufu fuygu fIyupu cushI cu fun.
NIfcuf jInun fu uchcu pItu DunIeItu
jofgu chI fun. Jofguf cu muf fIcup-
tIn Intfu cuef pun snu IIu cufun.
DIos mun yfu cup tInmI IIyun cu nugu
Imutu pIs munu fufu fun chu.
24
Chuy-
pI tugu DunIeItu wuu chIytu munuj
contfun cu nu tunu fuy upuchI mu fun.
IIyun cunu cuycu shun mun wIuf pu fun
wufmIn tIntu wumfun tIntu. Puycu nu-
tugu munu f pIs pumpu mun chuyup tIn
IIyun cunu pIntIf fuchIf-ushu fIf mIcu-
cuf c fI fun.
25
ChuymI fuy DufIogu IsquIf bIfcuf
upuchI fun IIupun nusyun cho tIyuj
funu cu nu mun, juc custu fImuytu fImuj
funu cu nu mun pIs cuyno nIsh pun:
Nogu mun gumcunu cushI shu,
uIII goy nuy quI tumI.
2
Cunungu nogu n: Cuy mundu-
sh chgu IIupu nI quI pIs DunIeIpu
DIos nIntu fIspI tuf udufuy-IIupu.
PuymI cuwuj DIosgu.
Puygu Imuy cu mu pIs cuycunmI.
Puy mundu shungu munumI Imuy-
pIs ushu cun gu chu.
Munuy nI yoj cuynIn pIs chuy n-
IIumI Imuy pIs cuycungu.

27
PuymI suIbu coj, ImupI tu pIs
wush cgu.
Junuj puchu ch pIs cuy puchu ch-
pIs
PuymI fufun fIyupu uImI fuy puj-
cu nutu.
PuymI DunIeI tu pIs suIbu shu
IIyun cu nupu shImIn pItu.
28
Chuy n pumI Dufo fuy cushun-
cumu DunIeIgu jInu IIu munuy nI yoj
uutofId puIu syu cho cuycu fun. CIfo
PefsIupu fuynIn cuptIn pIs jInu IIumI
DunIeIgu uutofId cuycu fun.
Chuscu warcuycunata suyushan
7

1
Juc wutunu BubI Io nIupu fuynIn
BeIsusuf munduj cuycu shun
wIchun DunIeIgu suyu fun. RIcchuf-
cofgu suyuy nIn cho Tuytu DIos
fIbI Iu shuntu jInun fu cuyno IsquIf bI-
fun:
2
Suyuy n cho fIcuy cushc cuy
puchu cho chus cun Idu pItu wuyfuy c-
mojtu. Chuyno wuyfush punmI Iumuf
yucu tu pIs munchu fIy puj wuc-Imun
cuy-Imun upuf puII chuj yuy c chI-
fun.
3
Chuyno fIcu puy cup tmI IIIuj pItu
munchu fIy puj chuscu wuf cuy cunu
Iumuf pItu IIoj shI mu fun. Chuy wuf-
cuy cu nugu cudu-nun juc-nIfuj juc-
nIfuj cufun.
F

4
RImIf cuj wuf cuygu
IIyun-nIfuj cufun. Ichungu uncupu-
nIfuj Iun pIs cufun. RIcu puy cup tI IImI
Iun cu nu pIs fuchI c cu fun. Chuu fugu
funu IchI fujno guepu cuj chuquI IIun-
wunnu IchI cuf cu fun. Yufpuy nIn pIs
funu pu nnu tIcfu cu fI fun.
DANIEI6 , 7
1291

G
7. Apoc. 13.2.
H
7.7 Apoc. 12.3; 13.1.
I
7.9 Apoc. 1.14.
J
7.9 Apoc. 20.4.
K
7.10 Apoc. 5.11.
L
7.10 Apoc. 20.12.
M
7.13 Mut. 24.30; 26.64; Muf. 13.26; 14.62;
Iuc. 21.27; Apoc. 1.7, 13; 14.14.
N
7.14 Apoc. 11.15.
5
Jucuj wuf cuynu cufun suno.
Chuypu jucuj-I wujtun jogu fI cu shu
cuycu fun. Amufuy cu shu quImsu custI-
IIu cu nutu. Chuy sutu cuyno nejtu
wIyuf: Aywuy uychutu mIcu cuf cu-
mun quI sucsu nuy quI cumu!
Jucuj wuf cuynu cufun tInfI-

nIfuj,
G
chuscu Iuyoj. Umun pIs chuscu
cufun. Puytunu chufu fun munduj
cunun puj.
7
Suyu sh cho fIcu sh juc wuf-
cuygu cufun munchu cuy puj, fIyupu
cuII pu supu. QuIfun cu nu pIs fyffu-
pItu jutu suj cushu. Chuy wuf cuygu
mIcush pun IIupuntu fuchIf-ushu shu.
Puch pu cu shun tunu IIuchcuf-ushu shu.
Chuy wuf cuygu cushu quImsu cujtu
fIcu sh pItu mus juc-nIfujmI. Chuypugu
wugfun pIs umun cho cushu chuncu.
H

8
Wugfun cu nutu fIcu puy cu sh cho
fIcuf chuu pIn pItu tucshu wugfu
wIuy c mojtu. Chuu fugu quImsu
cuj wugfun cu nutu uchu fI fun chuy fuj
wIuy c moj wugfu uIII wIu nun puj.
Chuy fuj wIuy cuj wugfupugu uwIn pIs
shImIn pIs cuycu shu funu puno. ChuymI
munu munchu cuypu munu uIII cu nutu
pufIuy cu fun.
Auquinta ricashan

9
Chuyno fIcu puy cup tI IImI jumu-
cunu sIIIun cunu yufIf cu fun.
Chuy mun juc uuquIn jumuy cu fun.
Puypu fpunnu cufun fush tuno
yufuj.
I
Ajchun pIs cuycu fun tugshu shu
yufuj mIII wu n fuj.
Jumu cunu sIIIun wun fuyfungu
cuycu shu nInu futu tuy cujmI.
J

10
Puypu uupun pI tugu nInu futuy-
cuj muyumI IIoj shIy cu fun.
Wufun gunpu-wufun gunpu funu-
cunu udufuy cu fun.
Yupuy tu pIs munu utIpuy puj sIfbIf-
cuy cu fun.
K
Chuyno cuycup tIn uuquengu
jusgu nun pnu jumuy cu fun.
IIbfu cu nu tu pIs quIchu fun.
L
11
Nogu fIcu puy cuf chuy tucshu
wugfu munu munchu cuypu fIyupu
munchu fIy puj cu nutu fImujtu. Chuyno
fIcu puy cup tI II numI chuy wuf-
cuytu wuuy cu chI fun. Wuuf cu chIf
tucshu-tucshu IIu fufu fI fun. NIfcuf
nInu mun jItu puy cu fun chuy cho fupu-
nun puj.
12
WuquIn cuj wuf cuy cu nu-
tugu munuy nIntu guechu fun. Ichungu
munumI wuu chI fun chu. Chuy cu-
nupugu munumI fun chuyu mu fun f-
chu.

13
Nogugu suyuf jInu IIu fIcu puy-
cuf.
IIIuj pItu fIcuf pucu tuy cho funu-
nIfuj uywuy c mojtu.
M
Puygu uywu shu AuquIn cujmun.
Chuyup tengu AuquInpu uupun-
cumu pushu shu.

14
Chuufu puytugu munduj cunun puj
chufu fun.
Puypu munuy nIn mun numI chufu-
fun
IIupun funutu, IIupun mufcu cu-
nutu,
jpu funu cu nutu, juc-nIfuj fImuj-
cu nu tu pIs.
IIupun puyIIu tunu udufuy cu fun.
Puygu munduj cuynIn pItu Imuy pIs
munumI IIoj shen gu p nu chu.
Puy mundu shungu Imuy pIs
munumI ushu cun gu p nu chu.
N
Suyur ricashancunata
tantiyachishan
15
Nogu DunIeI chuy ntu fIcuy-
cushp Imu fufuy tu pIs munu cum-
pu cu f chu. Chuy n cu nutu fIcu sh-
pI tumI fIyupu munchu fI shu cuycuf.
DANIEI7
1292

O
7.18 Apoc. 22.5.
P
7.21 Apoc. 13.7.
Q
7.22 Apoc. 20.4.
R
7.24 Apoc. 17.12.
S
7.25 Apoc. 12.14; 13.56.
1
ChuymI chuy cho IchIf puy cuj mungu
jucpu uupun mun wItIf. Puytunu
fuwuf fIcu sh cu nutu tuntI yu chI mush-
pun wIIIu p m nun puj. Chuufu puygu
wIIIu p mush pun cuyno nImu fun:
17
Chuy chuscu wuf cuygu gutI nuy-
IIunpu chuscu fuycunu cunun pmI.
Puycu numI cuy puchu cho Int futu
mundungu.
18
Chuy pI tu numI Tuytu
DIos mun yfu coj cu nupu munuy-
nIn munnu cuy puchutu entfe gungu.
Chuufu puycu nupu munuy nIn chmI
cuy puchu Imuy cu mu pIs cungu.
O
19
Nogugu sumuj musyuytu munuf
ushu nun cuj wuf cuy pItu. Chuygu
cufun wuquIn cujpItu mus juc-nIfuj
fIyupu munchu cuy puj. QuIfun cu nu pIs
cufun fyffu pItu, shIIIun cu nunu funsI-
pItu. MIcush pun IIupun tumI fuchIf-
ushuy cu fun. Puch pu cu shun tunu
IIuch cu cuy cu fun.
20
Chuy n pIs nogugu
musyuytu munuf chuncu wugfun cu-
nu puj, nIfcuf gueputu wIu moj uwI-
yoj shImI yoj wugfu puj. Chuygu fImuy-
cu fun munu munchu cuypu. Chuyno
wuquIn wugfu pI tugu mus jutun n fuj
cuycu fun pIs. QuImsu cuj wugfu tugu
uchu fI fun jupu IIuntu cuchuy cu nun-
puj.
21
Nogugu chuy wugfutu fIcuf
DIos ucfu shun cu nu wun pIIIyuy cujtu.
PIIIyush pun wugfugu bInsIy cu funnu.
P

22
Chuyno pIIIyuy cu fun AuquIn chuyu-
mu nun cumu. AuquIn chuyuy cu mufmI
DIos ucfu shun cu nu tugu uIII uffIg-
Iu fun.
Q
Chuy fugu DIos ucfu shun
funu cu nupu muquIn chnu cuy puchu
cunun puj chuyu mu shu numI cufun.
23
Chuufu chuy funu nImu fun:
Chuscu cuj wuf cuypu guepun mun
cuj wuf cuygu cuycun cuy puchu cho
wuquIn cujpu guepun mun munduj
cunun pmI. Chuygu cungu puj wuquIn
munduj cu nu pItu mus jucnmI. Mundu-
cho cujcu nu tugu IIupun tumI ushungu,
IIuch cu congu, IchIc-IchIc IIu fufungu.
24
Chuy wuf cuypu chuncu wugfun-
cu nugu cuycun chuy fuy mundu shun-
cho chun cuj fuycunu cunun pmI.
R

Puycunu munduy cup tIn jucnu munduj
yufengu. Chuy mundgu wuquIn cuj
munduj pItu mus jucnmI cungu. Chuy
fuymI quIm suj fuycu nutu IIIg chengu.
25
Chuy fuygu syIu cho cuycuj DIos-
p pIs munu uIII tumI fImungu. DIos
ucfu shun cu nu tu pIs ucu chen gumI.
DIospu IuynIn cu nu tu pIs, jutun dIyu-
wufdu cu nu tu pIs fucu chIytu munungu.
Chuu fugu DIos ucfu shun cujcu nu pIs
chuy fuypu munuy nIn chnu cuycun-
gu puj juc tImpu, Ishcuy tImpu, mus
puIIun tImpu cumu.
S

2
Chuy pI tu nugu
Munduj uutofId jumuy cuf chuy fuytu
jusgungu. PuymI IIupun munuy nIntu
guechon gu puj. Chuyno guechush pun
IIIg chengu.
27
Cuy puchu cho munduj-
cunu mundu shuntu, munuy nI yoj
cushuntu, Imu-uycun cu nu tu pIs juguI-
puy con gu puj Tuytu DIos ucfu shun cu nu-
tunu. Puycunu mundu shungu Imuy cu-
mu pIs munu ushu cuj numI cungu. AIIpu
junun cho tIyuj cgu IIupunmI puyIIu-
tunu wIyu congu, sIfbengu.
28
Chuy IIu numI cushu suyu shgu.
Chuy ntu fIcuy cuf nogu DunIeIgu
fIyupu yufpu chu cuf pusuypu uImuy nuj
fIcu cuf. Ichungu chuyno fIcu shtu
munumI pItu pIs nI juc shImI IIu pIs
wIIIu pu f chu.
Carnitawan chbuta suyushan
8

1
Ruy BeIsusuf quImsu wutunu
munduy cup tInmI, uuputu suyu-
shno nogu DunIeIgu yupuy suyuf.
2
Suyuy n cho nogugu cuycuf EIum
pfobIn syu cho cuycuj cupI tuI nIn Susu
sIud cho, UIuI muyu cuntun cho.
3
Chuy pItu fIcchu cu fI sh cho cufu mun
fIcuf jutun cufnI muyu cuntun cho
cuyc mojtu. Ishcun wugfun pIs jutun-
cu fuy cuyc mu fun. Jucuj wugfungu
DANIEI7 , 8
1293

T
8.10 Apoc. 12.4.
U
8.1 Iuc. 1.19, 26.
guepu tu fuj wIu mu shu cufpIs jucuj pItu
mus jutuntu wIu shu cuycu fun.
4
Chuy
cufnI jufu cuf wugfuntu munu chI puy-
cu fun IntI yugu nun cuj-Imun, nofte
cuj-Imun suf cuj-Imun pIs. Chuy
cufnI tugu munumI nI Imu unImuI pIs
IchI pu fun chu. Tupush pungu IIupun-
tumI wuu fu chI shu. MunumI nI
Imu unImuI pIs guesh pI shu chu. Chuy
cufnIgu IIupun tu pIs munu shun tumI
fufu shu. Chuyno fufuy c IIufmI fIyupu
cuII pu yoj fIcu cu fun.
5
Chuy fIcu sh puj nogu yufpu chu cuy-
cu sh chmI fIc fIf juc chbu tunu IntI
yugu nun cuj-IpItu, cffIyIIupu pumpu-
mun pIs munu IIuch cuyIIupu uywuy-
c mojtu. Chuy chbupu ufcun cho juc
jutun wugfun cuycu fun.
Chuy muyu
cuntun cho cuycujtu fIcu sh Ishcuy
wugfu yoj cufnI mun fIyupu fubyu shu
IIupun cuII pun wun cffI fun.
7
CufnI
cujmun chuyuy cofgu IIupun cuII pun-
wun tupuy cu fun. Chuufu cufnIpu
Ishcun wugfuntu puquI pu fI fun.
CufnIpugu mununu cuII pun cufun nu-
chu pIIIyu nun puj. ChuymI chbugu
pumpu mun tunI fu chI fun. Pumpucho
jItu fuy cuj tunu IIuchcuf-ushu fun.
Chuyno muguy cujtu wush nun puj
munumI pIpIs cufun chu.
8
Chuy chbugu mus cuII pu yoj
munuy nI yoj fIcu cuy cu fun. Chuyno
fIyupu munuy nI yoj cuycup tIn jutun-
cu fuy wugfun puquI c cu fun. Chuypu
fuquInnu chuscu wugfu cunu wIu-
mu fun. Chuy wugfun cunu cuy puchu-
chgu chus cun Idu mun togfI fuy cu fun.
9
Chuyno wugfun cunu cuycup tIn juc
wugfun pI tugu tucshu wugfu wIu cu fu-
mu fun. Chuy wugfunu sumuj jutuntu
wIu fun suf cuj-Imun, IntI yugu mu-
nun cuj-Imun, Cuyuy IIu puj nusyun
cuj-Imun pIs togfI shu.
10
Chuy wugfugu
wIuy c IIufmI syIu cho cuycuj estf-
IIu cu nu tu pIs tpu funnu.
T
NIfcuf
wuquIn estf IIu cu nu tugu gufpu mu fun.
Yugu moj tunu IIuchcuf-ushu fun.
11
Estf-
IIu cu nupu munduj nIn Tuytu DIos tu pIs
upfIytu munu fun. DIostu udufunu
wusI tu pIs gunfu chI fun. Wufun-wufun
DIos puj fupu chI cu nun tu pIs IIIg chI fun.
12
Chuyno IIIg chIfmI mufcu-mus cunu
munu wIyu coj cushun pItu puycu nu-
tugu chuy wugfu muquI chu cuf cu fun.
Chuyno fufufmI Tuytu DIospu IuynIn-
cu nu tugu munu cuj mun chufu fun;
munu shuntu fufu fun. IIupun fufu shun-
pIs munu shunno IIoj shI pu fun.
13
Chuy pI tugu wIyuf juc unjII jucuj
unjIItu cuyno tupuy cujtu: Imuy cu-
mu fuj chuy n IIu cuycungu wufun-
wufun DIos puj sucfIfIsyutu fupu chI-
nun cujchgu? Imuy cu mu fuj DIospu
wusIn tugu munu cuj mun chufuy cungu?
Imuy cu mu fuj DIos mun yfu coj cu-
nu tu pIs munu cuj mun chufuy cungu?
14
Chuyno tupup tIn jucuj unjIImI nIfun:
Chuy n IIu cuycungu Ishcuy wufungu
quImsu puchuc nIn (2,300) tufdI y tutu
sucfIfIsyutu fupu chI nun cu mumI. Chuy-
pI tu fmI TempIu tugu IImyu y chengu.
15
Chuy cunu Imupuj cushun tu pIs
musyuytu munuf nogu DunIeI fIcu-
puy cup tmI uup cho IIIuj pItu fununo
yufIf cu fun.
1
Chuufu UIuI muyu pItu
funu guyu cuy cujtu wIyuf. Cuyno nIyc-
mu fun: GubfIeI chuy funutu tuntI yu-
chIy fIcu shun Imupuj cushun tu pIs.
U
17
Chuufu puygu uup mun wItI-
mu fun. Nogu numI munchu fIy wun
uupun mun gonguf pu cuf umpuf
ufc pIs pumpu mun tpu nun cumu.
ChuymI puy nImu fun: Runu, suyuf
fIcu shuy quI cu nugu cungu ushu nun
junuj cu nu chmI.
18
Chuyno nIyc mup tI IIunmI nogugu
chIyu c cuf pumpu mun tunIf. Chuufu
puy yutuy cu muf yupuy jutuf cu chI mu-
fun.
19
NIfcuf nImu fun: Sumuj wIIIu-
p shuy quI DIos fubyu cuf cuf custI gu nun
junuj cu nu puj. RIcu shuy quegu cuycun
ushu nun junuj cu nu pmI.
20
Chuy Ishcuy
DANIEI8
1294

V
9.2 Jef. 25.11; 29.10.
wugfu yoj cufnItu fIcu shuy quegu cuycun
PefsIu pu wun MedIupu fuynIn cunu
Imun pIs cunun pmI.
21
Chbu numI
tIncuy cun GfecIu nusyun mun. Chuy
ufcun cho cuycuj wugfungu cuycun
GfecIupu fImIf cuj fuynIn cunun pmI.
22
RImIf cuj wugfun puquI c cup-
tIn chuscu wugfun cunu wIu mgu
cuycun chuy nusyuntu chus coj fuycunu
mundu nun pmI. Ichungu chuy guepu
cuj fuycu nugu munumI fImIf cuj fuy
munuy nI yoj cushun n nu chu cungu.
23
Chuy fuycunu mundu shun ushu cup tIn,
juchu fufu shun cu nu pIs munu uwuntuy-
pnu cuptIn, juc fIyu fuymI munduj
cuymun chuyun gu puj. Chuygu cungupuj
sub dumI.
24
FIyupu munuy nI yojmI
cungu puj, Ichungu munumI quIquInpu
munuy nIn wun chu. Munu fIguIy puj
IIIuj pI tumI Imutu pIs IIIg chengu. Imu
fufu shun cu nu pIs puypugu IIupunmI uIII
IIoj shI pungu. Munuy nI yoj funu cu nu tu-
pIs IIIg chen gumI. DIos ucfu shun funu-
cu nu tu pIs uypu IIu tumI wuu chengu.
25
Subdu cush punmI IIuIIu puf p-muytu-
pIs engu ungu. Chuyno fufuy cofgu
fIyupumI munuy nIyoj-tucongu. Aypu IIu
funu tumI puymun yfu cuf goyuy cuj-
cu nutu IIIuj pItu wuu chengu. IIupun
fuycu nu pItu mus Munuy nI yoj wun-
pIs pIIIyuy tumI munun gu puj. ChuymI
Ichungu wuuytu tufen gu puj.
2
Aycu junuj pIs Imuno cunun p-
pIs suyuf fIcu shuy quegu fusun pumI
cungu. Ichungu gum umu pItu pIs wIIIu-
puy chu. Cunun pItu unuy IIu tugu chuy
fIcu shuy quI cunu IIupun pIs fusun pumI
cungu.
27
Chuufu, nogu DunIeIgu muyuf
cuII p pIs munu cujtu nnu. Chuy n pumI
guesh yuf uchcu junuj. Guesh yuy cu-
sh pItu jutuf cofgu nusyun cho munduj
mundu mu shun cu nutu fufuy cuf. Chuy
suyuy n cho fIcu sh pmI Ichungu
fIyupu IIuquI cuf yufpu chu cuy cuf
tuntI yuytu munu cum pu cuf.
Marcanpaj Danie! maacushan
9

1
MedIu jutI yoj nusyun funu
Asuefopu wumfun Dufo CuIdeu-
cho fuy munduj cuycu fun.
2
Puy juc
wutunu fuy cuf munduy cup tInmI nogu
DunIeI IIguIy cuf Tuytu DIospu pfof-
tun Jefemus IsquIf bI shuntu.
V
Chuy-
chgu cuycu fun gunchIs chuncu (70)
wutu yuj Jefu su Ien juchu shu IIu cucu-
nun puj pfof tuntu T D musyu-
chI shunmI.
3
Chuufu juch cu nu pItu
uyunushp, guchgu fpu cu nutu jutI-
cushp, uchpu mun jumu cushp Tuytu
DIostu muu cuf.
4
ChuymI IIupun
juch cu nu pItu T D uupun-
cho cunfIsucuf cuyno muu cuf:
FIyupu munuy nI yoj, jutun Tuytu
DIos, Imutu pIs uunI shuy quItu
gumgu IIupun tumI cumIIn quI.
ChuymI cuyu coj cushuy quI tu pIs
musyu chIn quI mundu mIn tuy quI
nIshuntu cumIej cu nutu, cuyu shoj-
cu nu tugu.
5
Nogu cu nugu juchu tumI
fufushc. IIutu IIun tumI fufush c-
cunu. Gumtu munu yufpush pmI
goyush c cunu. Mundu mIn tuy quI cu-
nu tu pIs, IuynI quI cu nu tu pIs munu-
shuy quIngu munumI fufush c cu-
nu chu.
SIfbI shoj pfof tuy quI cu nu-

tugu munumI wIyu cush c cu nu chu.
Puycu nugu gumpu jutI quI chmI
fuyn cu nutu, unuy cuj uwII cu nutu,
IIupun IsfueI cu nu tu pIs wIIIu pu fun.
7
Tuytu DIos gumgu IIupun tu-
pIs uIIImI jusgun quI. Nogu cu numI
Ichungu fIyupu pengu cu shu cufcuyc.
Pengu cu shumI cufcuyc Jud funu-
cunu, Jefu su Ien cho tIyuj cu nu pIs,
wuquIn cuj IsfueI cu nu pIs, cufu cho
tIyuj sefcu cho tIyuj pIs, gum nIshuy-
quItu munu wIyu cu shun pItu juc-
I nusyun cu nu mun jItu fI shuy quI
cujcu nu pIs.
8
T D nogu cu nu-
pIs, chuyno fuyn cu nu pIs, unuy cuj
uwII cu nu pIs fIyupu pengu cu shumI
DANIEI8 , 9
1295
cufcuyc fIcuy c mup tI quI munu
uIIItu fufu sh pItu.
9
Tuytu DIos,
gummI cunquI cuyu p coj, pefdu-
nu coj. Ichungu nogu cunu gumpu
contfuy quImI fIcu cuf.
10
Nogu cu nugu
munumI wIyu cush c chu nImu shuy-
quItu. SIfbI shoj pfof tuy quI cu nu wun
wIIIu p chI mu shuy quI tu pIs munumI
wIyu cush c cu nu chu.
11
Gum yuchu-
chI mu shuy quItu IsfueI cu nugu IIupu-
nmI munu wIyu cush c chu. NIshuy-
quI cu nu tu pIs munumI cumIIsh c cu nu-
chu. Nogu cu nugu fIcuy c mup tI quImI
fIyupu munu uIIItu fufush c cunu.
Chuy n pumI cunun nogu cu nu mungu
muIdI syun chuyu mu shu sIfbI shoj-
nI quI MoIses IsquIf bI shun Iuycho
nIycu shunno.
12
CustI gu m nuy quI puj
nIshuy quI nmI fusunpu custI gu mush-
cun quI nogu cu nutu, munduj n cu nu-
tu pIs. MunumI Imuy pIs cuy puchu-
mungu custgu chuyu mu shu chu cunun
Jefu su Ientu custI gu shuy quIngu.
13
Cuy ucuy cu nugu IIupunmI nogu cu-
nu mun chuyu mu shu MoIses IsquIf-
bI shun Iuycho nIycu shunno. Chuy pIs
nogu cu nugu munumI gummun fIc-
fu mush c chu. Gum nIshuy quItu fufu-
npgu munumI yufpu chu cush c chu.
IIutun fufuy cu nu IIu chmI goyushc.
14
Chuy pI tumI T D, gumgu
cuchumush cun quI nogu cu nu puj
cumu fI shu cuycuj cust gutu. Gumgu
IIupun tu pIs fusun cujtumI fufun quI.
Nogu cu numI Ichungu nIshuy quItu
munu wIyu cush c chu.
15
Tuytu DIosn, EgIp tu pItu ucfu-
shuy quI funu cu nutu jofgu mush puy-
quImI gumgu musyu chI fuy quI fIyupu
munuy nI yoj cushuy quItu. Chuy n-
pumI chuy junuj pItu-puchu cunun-
cumu musy cunu fIyupu munuy-
nI yoj cushuy quItu. Chuy pIs nogu-
cu nugu juchutu fufuf fIyupu munu
uIII tumI fufush c cunu.
1
Nogu cu-
nugu musymI Tuytu, IIupun tu pIs
uIII jusgu shuy quItu. Jefu su Ien puj
umu fubyu shu IIugu cuynu chu ufI.
JInu ch pIs Jefu su Iengu cuycun fIspI-
tdu Imu cho cuycuj ucfu shuy quI
sIudmI. BIs nun nusyun cu nu cho
tIyuj funu cu nugu fIyupu jumuf pufmI
usIpun Jefu su Ien tu wun ucfu shuy-
quI funu cu nu tu pIs nogu cu nupu
juch pItu, unuy cuj uwII cu nupu
juchun pItu.
17
Tuytu DIosn, fuwu-
cuf muu cu mu shtu wIyuy cu muy
ufI. TempIuy quI chuyno juchu chI shu
cuycuj tugu fIspI tu shu cunuy quI puj
uIII uwI quI wun fIc fIy ufI.
18
Tuytu
DIos nI II fuwu cuf muu cu shtu
wIyuy cu muy. Sumuj fIc fIy ufI
gumtu fIspI tuf udufunu sIud Imuno
ushu cu shu cuycuj tu pIs. Nogu cu nugu
munumI uIII IIutu fufuj cush p chu
gumtu muu cum. Chuypu fuquengu
muu cum cuyu p coj cushuy quItu
musyufmI.
19
Tuytu IIuu, Tuytu!
WIyuy cu muy ufI! Pefdu nuy cu muy
ufI! WIyuy cu muy ufI Tuytu DIos!
JucIIu uywuy cu muy ufI yunu p m-
nuy quI puj! Tuytu DIosn, jutIquI-
fuycu, ucfu shuy quI sIud-fuycu,
ucfu shuy quI funu cunu gumtu uIubuf-
cuy c shoj-fuycu yunu puy cu muy ufI.
Amu wIyu f cuy chu ufI.
Ganchis chunca
semnacunapaj tantiyachishan
20
JInu IIumI nogugu T D
muu cuy cuf, juch cu nutu, IsfueI-
mus cunu juchutu fufu shun pI tu pIs
cunfIsucushp. Puy ucfu shun fIspI tdu
Imu cho cuycuj Jefu su Ien p pIs muu-
cuy cuf.
21
Chuyno muu cuy cup tmI
suyuy n chu fIcu sh unjII GubfIeI
pfIypu shumu fun nogu cuycu sh
cujmun. Chuy fugu cufun Tuytu DIos-
puj tufdIpu offen dutu chufuy funnu.
22
Chuy unjII chuyuy cu muf nImu fun:
DunIeI, nogu shumushc gumtu sumuj
tuntI yu chI n pmI.
23
Tuytu DIosgu
gumtu fIyupumI cuyu shun quI. ChuymI
muu cuytu guIIuy cu shuy quI pItu-puchu
IIupun muu cu shuy quItu wIyu shu-
fuy quI. Cunungu cuchumu shu gumtu
DANIEI9
1296

W
9.27 Mut. 24.15; Muf. 13.14.
X
10.5 Apoc. 1.1315; 19.12.
tuntI yu chIf wIIIu p n pmI. Cunun
Ichungu fIcu shuy quI Imupuj cushun tu-
pIs tuntI yu chI shtu sumuj wIyu muy:

24
GunchIs chuncu sem numI
cumu c chI shu cuycun
nusyun nI quI p wun fIspI tdu
sIud nI quIpgu.
Chuy pI tu nugu juchu fufuy
Munu uIII fufuy cu nu pIs IIIgun gu-
numI.
Juchu fufu shun cu nu pI tu pIs
pefdu nu shu numI cungu.
Imuy cu mu pIs uIII goyuy IIunu cungu.
Suyuf fIcu shuy quI nmI IIupun
nIshun cunu cumIengu.
DIos puj ucfu shun pIs cungu puj
fIyupu fIspI t dunu.

25
Cuytu sumuj tuntI yu cun quI mun:
Jefu su Ien sIudtu uIIchu nun puj
nIshun pItu-puchu,
ucfu shun munduj chuyu mu nun cu-
mugu cungu gunchIs sem nu-
fmI.
Jefu su Ienpu Intfu cuntunpu
pefgun cu nu tu wun cIIIn cu nutu
uIIchu nunpgu cuycun sojtu
chuncu Ishcuy sem numI.
Ichungu chuy wIchun cungu puj
umutuf IIuquI cuymI.

2
Chuy sojtu chuncu Ishcuy semnu
psuf cup tengu
ucfu shu cuycuj mundujtu wuuy-
c fu chen gu pmI.
MunumI pIpIs fuquIn qudun gu-
p chu.
Chuu fugu juc-I fuy shumup tIn
suId fun cu numI Jefu su Ien
sIud tu wun
TempIutu IIIg chen gu puj.
Yucu jundej n pIs IIIuj pI tumI
ushu cuygu chuyu mon gu puj.
Chuy n IIumI guffu pIs wuu chI-
nu cuy pIs cuycungu
Imuy cu mu pIs nIshun junuj chuyu-
mu nun cumu.

27
Chuy juc-I fuygu juc sem numI
contf tutu fufuf uIII pufIu-
congu.
PuIIun sem nu ch numI Ichungu
nengu puj uywu cu nutu nI Imu
offen du tu pIs DIos puj mununu
upunun puj.
DIos puj fupu chI cunu uItuf tu pIs
pusuypu munu cuj mun chufun-
gu puj.
W
Chuyngu cuycun gu puj chuy
funu mun Tuytu DIospu cust-
gun chuyu nun cu mumI.
Lnu rpasha runata
Danie! ricashan
10

1
CIfo quImsu wutunu PefsIupu
fuynIn cuycu shun wIchun
BeItsusuf jutI yoj DunIeIgu yupuy juctu-
pIs suyu fun Imun pIs cunun puj cujtu.
Chuy suyushungu susu tuntI yuy cufun.
Chuy pIs DunIeIgu sumuj yufpu chu-
cufmI tuntI yu fun Imupuj cushun tu pIs.
2
DunIeI mustu pIs IsquIf bI fun: Chuy
wIchun nogu DunIeIgu quImsu sem-
numI fIyupu IIuquI shu cuycuf.
3
AIII
mIcuy cu nu tu pIs munumI mIcufchu.
Aychutuwun bnu tu pIs munumI
yuwufchu. Imu peffmIcunuwunpIs
munumI pIchucufchu.
4
Wutu guIIu-
fI nun cuj quIIIu Ishcuy chuncu chuscu
(24) junuj nIn cho nogugu cuycuf
TIgfIs jutun muyu cuntun cho.
5
IIIuj-
pItu fIcchu cu fI sh cho fIcuf Inu fpun
jutI shu y gofI wuchcuyoj funutu.
X

QuIquIn funupu cuef pongu uchIc yuy-

cu chuy cu fun cues tuj topu cIo fumI-
n fuj. Cfun pIs IIIguy n fuj uchIc-
yuypu uchIc yuy cu fun. NuwIn cu nu pIs
shunshufuycufun uchquI futuy cujno.
MuquIncunuwun chuquIncununumI
funsI uchIcyujnfuj uchIc yuy cu chuy-
cu fun. RImushunpIs uypu IIu funu
jufufuyIIu fImuycujnfuj wIyu cuy cu fun.
7
Nogu DunIeI quIquI IImI chuy
funu tugu fIcuf. Nogu wun cuycuj
DANIEI9 , 10
1297

Y
10.13 Apoc. 12.7.
funu cu nugu munumI fIcu fun chu. Puycu-
nugu fIyupu munchu fIsh punmI cffIf
pucu cuy c fI fun.
8
ChuymI chuy funutu
fIcu sh fugu nogu quIquIIInu fIcu-
cuf. ChuymI nogugu fIyupu munchu-
fIy IIu wun uImuy nuj fIcu cuf. Chuu fugu
buIuf n pIs munu cufun nu chu.
9
Nogugu
chuy funu pufIu shuntu wIyuf chIyu-
c cuf Itu cuypu pumpu mun tunIf.
10
Chuufu jInun fu chuy funu chufIf-
cuf chutufcumufun. Chuufu nogugu
gonguf pu cuf muqu wun tucnucufcuf.
11
Chuy pItu nImu fun: DunIeI, DIosmI
gumtugu cuyu shun quI. Cunun nIn-
puj cuycuj tugu jutuf cuf sumuj wIyuy.
Gumwun pufIununchpmI nogu tugu
cuchumu shu.
Chuyno nImup tIn, nogugu sIcsIc-
yuy cuf IchIfcuf.
12
ChuymI nImu-
fun: Amu munchu cuy chu DunIeI.
RImIf-puntutu fIyupu susu cu nutu
tuntI yuytu munu shuy quI junuj pItu-
puchumI, gonguf pu cuf Tuytu DIostu
muucushuyquIpItu-puchumI puygu
IIupun muu cu shuy quItu wIyushu-
cushunquI. ChuymI nogugu tuntI yu chI-
n puj shumushc.
13
PefsIu nusyuntu
muquIn cho chufu fuy cuj espIfItumI
Ishcuy chuncu juc (21) junuj nIn
chupufmushu. ChuymI IIupun pItu mus
munuy nI yoj unjII MIgueI shumu shu
yunu p m nun puj.
Y
Chuy fmI nogugu
PefsIutu chufu fuy cuj espIfItucunupItu
psumuf.
14
Gummun nogugu
shumushc nusyun nI quI Imuno
cunun puj cushun tu pIs wIIIu n pmI.
Suyushuyquegu cuycun shumoj wutu-
cu nu cho Imun pIs cunun pmI.
15
Chuy unjII chuyno nIyc mup tIn
nogugu umpucushuIIu cuycuf Imutu-
pIs munu fImu cuyIIupu.
1
Chuyno
cuycup tmI IIIuj pItu shImI wIfpcho
yutuycumufun fununo. Chuy fmI
nogugu nIf uup cho cuycujtu: Tuytu,
cuy fIcushmI fIyupu IIuquIcuchImuf
pusuypu cuII puy nujtu cuchuy cu mu shu.
17
Chuyno cuycushpgu Imun pu tuj
gumwungu pufIuy tu pIs cumpucushuj?
CuII p pIs munumI cunchu. Jmuy n pIs
chupuccojnmI fIcu cu shu nIf.
18
ChuymI fununo cuycuj yupuy
yutuycumufun. Chuu fugu cuIIp
mustunu yufIf cu fun.
19
CuIIp
yufIfcuptIn nImu fun: Amu munchu-
cuy chu, nI IIuquI cuy pIs chu. DIosmI
umutuf cuyu shun quI. BuIuf chuy ufI!
Chuyno pufIupuycmuptIIIun
mus uIIInu fIcu cuf. Chuufu nIf:
AIIchucufcuchImushcunquInumI.
WIIIu muy ufI tuytu.
20
NIpt nImu-
fun: Gum musyuy cun quI chu Imupuj
gummun shumushtupIs? Cunun
nogugu cutIn cuycun PefsIutu muquIn-
cho chufI fuy cuj espIfItuwun pIIIyujmI.
Puywun pIIIyuytu ushufcupt nogu-
mun shumongu GfecIutu muquIn cho
chufI fuy cuj espIfItunumI.
21
Cunungu
wIIIu shuy quI fusunpu Imun pIs cunun-
puj IIbfu cho IsquIf bI fuy cu shuntu. Chuy
espIfItucunuwun pIIIyuptgu Imuy pIs
yunu p mun gum IsfueI cu nutu chup-
shoj unjII MIgueI-IIumI.
Norte caj raywan sur
caj ray pi!!yashan
11

1
Chuy unjIIgu jInu IIu
nIyc mu fun: MedIu jutI yoj
nusyuntu Dufo juc wutu munduy cu-
shun wIchun nogu pIs unjII MIgueItugu
shuc y chIf yunupufmI.
2
Cunungu fusun cujtu musyu nuy-
quI puj wIIIu p shuy quI: PefsIuchgu
quImsufmI fuycunu fucungu. Chuy-
pI tu pIs yupuy juc fuyfmI cungu puj.
Chuy cgu quImsu cuj fuycunu cushun-
pItu mus fcunumI cungu. Imu-uycun-
pIs fIyupu uypu IIu cuptIn munuy nI-
yoj cush punmI GfecIupu fuynInpu
contfun jutufIcufcongupuj.
3
Chuy-
pI tu nugu fIyupu pIIIyuy-yuchuj juc
fuymI GfecIucho mundungu. Chuy fuy
mundushpunmI uchcu nusyun cu nutu
DANIEI10 , 11
1298
muquIn cho chufu fungu. Imutu pIs
munu shun tumI fufungu.
4
Chuyno
munduj cuycup tIn, IIupun pIs uIII
cuycup tIn IIIuj pI tumI mundu shungu
pIfdIccongu. Chuu fugu chuy mundu-
shun chuscumunnu fuquIccongupuj.
Chuyno fufucuptInmI chuy fuytugu
wumfun cunu mununu fucun gu nu-
chu. Mundu shun pIs munumI uuputu
cushunno munuy nI yoj nu chu cungu.
Chuyngu cungu puj uchcu mun fuquI cu-
shu cuptIn numI. Chuy fuypu fuquengu
juc fuycu nu numI mundun gu pIs.
5
Suf cuj-Icho cuycuj EgIp tupu
fuynengu cungu puj fIyupu munuy nI-
yojmI. Chuyno cuycup tIn juc munduj
suId funmI puypItu mus munuy nI yoj
fIcu con gu puj. Chuy mundujnumI mus
jutunpunu mundun gu puj.
Chuy pItu
uchcu wutu tugu suf cuj fuywun nofte
cuj fuy uIII pufIu congu. Suf cuj fuymI
nofte cujcho tIyuj cuj fuytu wufmI
wumfun wun muju chungu mushun
cuptIn Ishcun nusyun uIII cununpuj
yufpuf. Chuyno yufpu shungu yungumI
cungu pIs. Chuyno uIII cuycu shun chmI
wuu chengu wufmItu, wumfuntu,
fununtu, IIupun uywuynIn cu nutuwun.
7
Chuyno cuycu shun chmI suf cujI
fuypu fumI IIyun jutu fIf uypuIIu suId-
fun cu nu wun pIIIyungupuj nofte
cuj-Icho cuycuj fuywun. Chuyno
pIIIyush punmI nofte cuj fuypu
cufuIu shu sIud nIn mun yuycuy cuf
tIyucuycongupuj. Chuy tIyucuycoj
fuypu suIdfuncununumI pIIIyushpun
wuquIn sIud cu nu cho tIyuj cu nu tupIs
bInsengu.
8
Chuyno fufush punmI
dIosnIncununIfujtu jundIypu fufushuntu
upucuf cuf EgIpto nusyun mun
cutIcongu. GofI pItu gueIIuy pItu Imu-
uycun cuycuj cu nu tu pIs upucon gu puj.
Chuy pItu unuy cu mumI Ishcun nusyun-
cunu munu fImupnucuyIIupu cucon gu-
puj.
9
Unuy IIu tu nugu nofte cujtu munduj
fuy suf cuj fuy mundu shuntu guechuytu
munun gu puj. Munu cumpucushpunnu
quIquInpu nusyun nIn mun cutI con gu puj.
10
Chuy pI tugu nofte cujcho tIyuj
fuypu wumfun cunu pIIIyu nun puj
uypu IIu suId fu cu nutu cumu fI congu.
Chuyno cumu fI cuf cuf jucnumI uypu IIu
suIdfunwun uywungu suf cuj-Imun.
Chuyno uywufmI ushuj puj IIIg chen gu puj
muyu chuyuf Imu-uycu tu pIs upucojnfuj.
Chuy pI tu pIs yupuy pIIIyuj yuycush pun
chuyun gu puj suf cuj fuypu sumuj cufu-
Iu shu sIudnIncumu.
11
ChuymI fIyupu
fubyuchengupuj suf cujcho tIyuj fuytugu.
Chuufu uypu IIu suId fu cunu chuyujwun
pIIIyuj uywun gu puj. Chuyno pIIIyuf
suf cujcu nugu ushuj puj IIIg chen gu-
puj.
12
Contfun cu nutu bInsIy cuf, uypu-
IIutu wuu chI shuntu fIcuycofgu fIyupu
cushI cuf uIII chIu-tucongupuj. Ichungu
chuyno munuy nI yoj cushun munu-
pIs uyc IIu tu numI ushu cungu.
13
Nofte
cujcho tIyuj fuygu yupuymI suId fun-
cu nutu cumufIcongupuj uupu cujcho
cumufIshunpItugu mus uypu IIutu. Chuy-
pItu Ishcuy quImsu wutu tugu yupuymI
uypu IIu suId fun cu nu wun uywungu suf
cuj-Iwun pIIIyu nun puj.
14
Chuy wIchun uchcujmI suf cuj
fuypu contfun jutufIcufcongupuj.
Contfun jutu fej cunu wuquengu cungumI
fIyu IsfueI funu cu nu pIs. Chuy n pumI
suyuy nIn cho fIcu shun cumIengu.
Ichungu munumI yufpu shun n chu
cungu.
15
Nofte cuj-Icho tIyuj fuy uywuy-
cuf Intfu cuntunpu cufu Iu shu cuycuj
sIud mun yuycu nun puj wIchcunutu
fufuchengupuj. NIfcufmI chuy sIud cho
tIyu nun puj yuycucuycfengu. Chuufu suf
cuj fuypu fIyupu pIIIyuy yuchuj suId-
fun cu nu pIs uypu IIu yuycojtu munumI
IchIpungupchu.
1
Chuy yuycoj suId fu cu-
nugu bInsI shun cujcu nutu munu shun tumI
fufun gu puj. Puycu nu tugu pIpIs munumI
IchIpungupchu. Chuy funu cu nugu
Cuyuy IIu puj nusyunnIquIchmI tIyu cuy-
c fen gu puj IIupun tufI shuntu IIIg chIsh-
pun.
17
NIfcuf cumufIcongupuj suf cuj fuy
mundu shuntu ushuj puj chufI cuf cu nun puj.
Chuyno fufu nunpgu uIII pufIucongupuj
suf cuj fuywunfmI. AIII pufIu cufmI
DANIEI11
1299

Z
11.31 Mut. 24.15; Muf. 13.14.
jIpush wumfun tu pIs wufmIn puj goycon-
gu puj, Imun pu pIs puy mundu shuntu
IIIgchInun-fuycuIIu. Ichungu munumI
yufpu shun n chu cungu puj.
18
Chuy pI tugu
Iumuf cuntun cho cuycuj sIudcunumunnu
muguj yuycon gu puj. Chuufu wuquengu
puycu nupu muquIn cho fIcu con gu puj.
Chuyno uIII chIu-tucuycujtumI juc
munduj bInsIy cuf penguy mun chufungu.
19
Chuy pI tunu nofte cuj fuygu nusyun-
nIn cho cufu Iu shu cuycuj sIud nIn mun
cutI con gu puj. CutIcuycushunchmI fIyupu
munu uIII mun chuyush pun wuuytu tufen-
gu puj. Chuufu chuy fuygu munumI Imuy-
cu mu pIs muyucungupnuchu.
20
Nofte cuj fuypumungu jumu fu-
shun mun pIs juc fuymI jumuy congu.
Munduj cushpunnu gueIIuytu mus shun-
tu nun puj Impuesto cobfuj cuchungu.
Chuyno cuycup tIn chuy fuytugu munu pIs
uyc IIu tunu wuuy cu chen gu puj. Ichungu
munumI guffu ch chu wuu chengu.
21
Chuy fuypItugu juc funu numI
Imup pIs munu sIfbej cuycush pun, munu
mefsIycuf fuy yuycon gu puj. Munu
yufpu shu pI tumI chuyun gu puj. Chuyno
cush pun pIs engu uy pumI munduj
cuymun yuycon gu puj.
22
Puygu contfun
suId fu cu nutu IIupun tumI bInsengu.
Contf tutu cumIIchej munduj tu pIs
wuuycuchengumI.
23
AIII pufIu cu shun
funu cu nu tu pIs engu un gumI. WuII cu IIu
suId fun cunu cuycup tIn pIs fIyupu munuy-
nI yojmI cungu.
24
IIIuj pItu, pIpIs munu
yufpu shun fumI pfobIn syu cho uIIIn-
nIn chuc fu cu nu mun pIs yugucuycongu.
Nuupu cujcunu muygun pIs munu fufu-
shun tumI fufungu. PIIIyuf bInsIsh pun
guechushuncunutupIs suId fun cu nu wun
fuquI p nu congu. NIfcuf Int funpu cufu-
Iu shu sIud cu nu mun pIIIyuj yuycuy tu pIs
yufpungu. Ichungu chuy yufpu shun cunu
munumI unuy cu mu chu cungu.
25
Munuy nI yoj cuynIn mun yfu-
cuf, munu munchu cush pun uywun gu puj
uypu IIu suId fun cu nu wun sufcho tIyuj
cuj fuywun pIIIyuj. Chuufu sufcho tIyuj
cuj fuypIs munu munchu cuypu IchIpufmI
pIIIyungu fIyupu munuy nI yoj uypu IIu
suId fu cu nu wun. Chuyno pIIIyuycuptInmI
suf cuj fuytugu wuquIn suId fun cunu
tIcfupungupuj. Chuy n pumI contfun-
cu nu tugu munu IchI pun gu p nu chu.
2
IwuI mIcu nun puj gotufpushuncunupIs
munu uIII mun chuyu chIy tumI ushengu.
Chuufu puypu cuj suId fun cu nu tugu
uypu IIu tumI wuu chen gu puj.
27
Chuy-
pItu Ishcun fuycu numI munu uIIItu
fufunucuytu yufpush pun juc msuIIumun
jumuycfengupuj IwuI mIcu nun puj. Chuy-
chmI Ishcun pIs IIuIIupnucongupuj.
Chuyno IIuIIupnucuptInpIs munumI
muygun pu pIs yufpu shunngu cungu p chu.
Chuyngu cungu munu fuj fu chuyu mup-
tInmI.
28
Nofte cuj-I fuygu nusyun nIn-
mun cutI con gu puj pIIIyuf Imu-uycu tu pIs
guechu shuntu upucuf cuf. CutIy cu shun-
cho Sunto DIos wun Contftu fufu shuntu
cumIejcunupupIs contfun fIcu cuf ucu-
chen gu puj. IIupun yufpu shun cu nutu
fufuy cofgu nusyun nIn mun cutI con gu puj.
29
Imuy pIs psu nun puj dIyu chuyu mup-
tInmI Ichungu yupuy suId fun cunu
uywungu sufcho cujwun pIIIyu nun puj.
Chuy uywuychgu munumI bInsen gu p nu-
chu fImIf cujcho bInsIshunngu.
30
Chuy
suId fun cu nu tugu Iumufpu IntI yugu nun
cuj-IpItu bquI cu nu wun shumoj suId fu-
cu numI IIIuj pItu wuu chen gu puj. ChuymI
pIIIyuy cu shun pItu munchu fIy IIu wun jucIIu
uywu con gu puj. NoftIcho tIyuj cuj fuygu
fIyupu fubyush pun chIquIcufcongupuj
Tuytu DIos wun Contf tutu fufuj funu cu-
nutu. DIospu contf tun cho nIshunno munu
cumIej funu cu nu tu numI uIII fIcun gu puj.
31
Puypu suId fun cu numI DIospu
fIspI tdu TempIun tu pIs, uupunpu
tumu fuy cuj pefgu tu pIs gunfuchengu.
Wufun-wufun Tuytu DIos puj offen-
du cu nutu chufu nun puj cujtu pIs munu
djungunuchu. Chuypu fuquengu fIyupu
meIunuypujtunumI chufungu.
Z

32
Ruygu
DANIEI11
1300

[
11.3 2Tes. 2.34.
\
11.3 Apoc. 13.56.
uIII shImI IIun wunmI engu ungu DIospu
contftun nIshunno munu cumIej cu-
nutu. DIospu contftun nIshuntu cumIej
funu cu numI Ichungu munu munchu-
cuypu IchIpungu.
33
Chuy mufcu cho
musyuj-yuchuj funu cu numI yuchu chen-
gu puj uchcu funu cu nutu. Puycu nu tumI
wuquIn tugu wuuy cu chengu; wuquIn tugu
fupu chengu. WusIncunucho Imu-uycun
cujtu pIs upucon gu puj. WuquIn tunu juc-
I nusyun mun upun gu puj. Chuyngu
munumI unuy cu mu chu cungu.
34
NucuchIf
gutI cu chup tIn wuquengu wuII cu IIu tu pIs
yunu pun gumI. WuquIn yunupujcunumI
Ichungu uIII-tupushpuIIun puycu nu mun
gueIIIcongu.
35
Chuy yuchu chej musyuj-
yuchuj cu nutu uchcuj tumI wuu chen gu-
puj. Chuytu fIcufmI wuquengu ucuy-
cunu cuptIn pIs uwuntungu. Chuy n pumI
jusgu shu cunun jungu IImyu cuycungu.
Ichungu DIos cumu c chI shun junuj chuyu-
mu nunpgu unuyfmI pIshIn.
3
Nofte cuj-Ipu fuynengu Imutu-
pIs munu shun tumI fufun gu puj.
Chuyno cufmI fIyupu uIII-tucongupuj.
IIupun dIos cu nu pI tu pIs mus munuy-
nI yoj cushuntu yufpun gu puj.
[
ChuymI
fusunpu cuj Tuytu DIos p pIs fIyupu
munchu fIy puj munu uIII cu nutu fImun-
gu puj.
\
Chuy fuypugu Imu fufu shun-
cu nu pIs IIupunmI yufpu shunno uIII
IIoj shI pungu DIos custI gu nun junuj-
cumu. Imuy junuj p pIs DIos nIshungu
fusun pumI cumIen gu puj.
37
Chuy fuygu
munu numI unuy cuj uwIIun cunu udufu-
shun dIos cu nutu yufpun gu p nu chu,
wufmI cunu udufu shun dIos cu nu tu pIs, nI
Imu dIos cu nu tu pIs. Puygu yufpun gu puj
IIupun dIos cu nu pItu mus munuy nI yoj
cuycushuntunumI.
38
Chuyno cuycuf pIs
udufun gu puj cufu Iu shu sIud cu nupu
dIosnIntumI. Chuy dIostumI udufungu
unuy cuj uwIIun cunu munu udufu-
shu cuycup tIn pIs. Chuy dIosmunmI
Ichungu upupungu gofItu, gueIIuytu,
cues tuj cuyuy IIu puj pefIus cu nutu,
Imu-uycu pIs chunIn cuestujcunutuwun.
39
Juc-I nusyun funu cunu udufu shun
dIos yunu pup tInmI fIyupu cufu Iu-
shu sIud cu nu mun pIIIyuj yuycongu.
Puytu fIspItujcunutunumI uIII uwInpu
fIcungu, mus munduj cuymun chufungu,
chuc fu cu nu tu pIs fuquIpuycongu.
40
Ushu nun junuj chuyu mup tIn
sufcho tIyuj cuj fuygu uywun gu puj
noftI cho tIyuj cuj fuywun pIIIyuj.
MuyufmI noftI cho tIyuj cujpIs uywun-
gu puj tIncuf pIIIyu nun puj. FIyupu
wuyfunpuwun Icu tumyu uywuj-
nmI yuycupuycongupuj sufcho
tIyuj cujtugu. Chuyno uywuf Int fu-
mun juntupuycfengu guffu puj cuj
cuff tun cu nu wun, cuwu IIu wun cuj
muntdu suId fu cu nu wun, bquI cu-
nu wun cuj suId fu cu nu pIs.
41
Chuyno
uywufmI yuycon gu puj Cuyuy IIu puj
nusyun cho DIos ucfu shun funu cunu
tIyuycujmunpIs. Chuy chmI uypu IIu
funu cu nutu wuu chen gu puj. Chuyno
wuuy cu chIp tIn qudun gu puj Edom-
cho, Moub cho tIyujcunuIIunu. Amn
nusyun cho tIyuj cu nu pIs puIIun musmI
qudun gu puj.
42
WuquIn nusyun cu-
nu chgu suIdfuncununumI tIyu-
cuy c fen gu puj. Chuu fugu EgIpto
nusyun pIs chuy fuypu muquIn pItu
munumI guesh pen gu p chu.
43
EgIp tu-
pItu upucon gu puj tufI shun tugu gofItu,
gueIIuytu, Imu-uycu tu pIs uIII cujtugu.
NIfcuf IIbIu nusyun munnu EtIo pu
nusyun munnu yuycon gu puj Imu-uycun-
tu pIs guechumununpuj.
44
Chuyno
pufIy cu shun chmI IntI yugu mu nun
cuj-IpItuwun nofte cuj-IpItu munu
uIII wIIIu putu muyungupuj. Chuufu
fIyupu yufpu chu cuy mun chufu cun gu-
puj. ChuymI fIyupu fubyu shu uywungu
uypu IIu funu cu nutu wuu chIytu
yufpush pun.
45
Chuyno uywush punmI
chuy fuygu toIdun cu nutu IchI chen-
gu puj Iumufwun Cuyuy IIu puj fIspI-
tdu Imu cuycu shun tIncoj cho.
DANIEI11
1301

]
12.1 Mut. 24.21; Muf. 13.19; Apoc. 7.14; 12.7.
D
12.2 Mut. 25.46; Juun 5.29.
E
12.4 Apoc. 22.10.
F
12.7 Apoc. 10.5.
G
12.10 Apoc. 22.11.
H
12.11 Mut. 24.15; Muf. 13.14.
Chuy IIu ch numI wuon gu puj. Puytugu
munumI pIpIs yunupungupnuchu.
Ushanan junajcuna
chayamunanpaj cashan
12

1
Chuy wIchunmI yufI mon-
gu puj wuquIn unjII cu nu pItu
mus munuy nI yoj unjII MIgueI. PuymI
gum IsfueI cu nu tugu IIupuy quItu ImupI-
tu pIs chup shun quI.
Chuy jungu fIyupu IIuquI cuy-
pmI cungu.
Nusyun cunu guIIu fI shun pItu-
puchu cunun cumu munu fuj
cushun nmI cungu puj.
]
Chuy junuj chuyu mup tengu
IIupunmI mufcu-musI quI cunu
suIbu congu
IIbfu cho jutIn cunu IsquIf bI shu
cuycuj cu nugu.

2
Chuy jungu wuu shu cunu
pumpu fuy cuj cu nu pIs uchcujmI
cuwu fI mongu,
wuquIn numI Imuy cu mu pIs syIu-
cho goy nun puj,
wuquIn numI Imuy cu mu pIs
penguy puj y munchu cuy puj
cunun puj.
D

3
Musyuj-yuchuj funu cunu uIIItu
yuchu chIsh pun wIIIu puj cu nugu
syIu uchIc yu shun n fmI uchIc-
yuypu-uchIc yuf cufcuy cun gu-
puj.
Pufu-sImfImI goyIIuf cu nuno
uchIc yuypu-uchIc yuy cun gu puj.
4
DunIeI, gumgu cuy musyu chIsh-
cu nutu pItu pIs umu wIIIu pun quI chu.
IIbfo IsquIf bI shuy quI tu pIs sumuj
cuuchuf cuf sIIuf cuy ushu nun junuj-
cunu chuyu mu nun yuj cucu nun puj.
E

Achcuj funu cu numI wucpu-cuypu
pufengu Imuno cunun puj cushun tu pIs
musyu nun puj ushIsh pun.
5
Chuy pI tu pIs nogu DunIeIgu fIcuf
muyu cuntun cho wuc chImpu cuy
chImpu Ishcuy funu IchIf puy cujtu.
Chuy cho jucnIn tupu fun chuy Inu

fpu shu yucu junun cho IchI fuy cujtu:
Imuy tuj cungu chuyno uImI fuy puj cu-
nugu? nIf.
7
Chuyno nIptIn Inu fpu-
shu cuycuj funugu Ishcun muquIntu
junujpu joguf cuf Cuwuj DIospu jutIn-
cho jufush pun nIfun:
F
Imuy pIs quImsu
tImputu ushuf cuf puIIun nIn shumoj-
ch fmI, DIos ucfu shun cuj funu cu-
nutu ucu chIytu ushuf cup tIn fmI
chuygu cungu. Chuy fmI IIupun pIs
ushu cungu.
8
Nogugu fImuy cu shuntu wIyu-
fmI. Ichungu munumI tuntI yu f chu
Imutu nIycu shun tu pIs. ChuymI tupuf:
Tuytu Imutuj cungu IIupun chuy cunu
cushun pI tugu? nIf.
9
Chuufu puy nImu-
fun: DunIeI, gumgu Imun pIs goyuy cu-
shuy quI n IIu goyuy. IIupun pIs chuy cu-
nugu pucu f congu Imuy pIs psu nun puj
cuj chuyu mu nun junuj cu mumI.
10
DIos
wIIIu cu chI shun cust gu wungu uchcuj
funu cu numI ucun gu puj. Chuy pI-
tumI Ichungu IImyu juchuy nujnu
IIoj shI cu mon gu puj. FIyu funu cu numI
Ichungu jInu IIu munu uIII IIutu fufuf-
cuy cun gu puj Imu cushun tu pIs munu
tuntI yush pun.
G
Musyuj-yuchuj funu cu-
numI Ichungu Imuno cuycu shun tu pIs
IIupuntu tuntI yun gu puj.
11
Wufun-
wufun DIos puj sucfIfIsyutu fupuy c-
chI shun cu nutu cuchuy cu chI shun pItu
ustu DIostu fIspI tunu TempIutu fIyupu
gunfu chI nun cu mugu cungu wufungu
Ishcuy puchuc Isgun chun cun (1,290)
junuj nInmI.
H

12
CushI shu cuchun
wufungu quImsu puchuc quImsu
chuncu pIch gun (1,335) junuj nIn-
cumu munu yumu cuypu DIos mun uIII
yfu cuf shuyuj cu nugu!
13
Gum Ichungu
DunIeI, cunun cuycu shuy quI n IIu
wuu nuy quI cumu cuy. Ushu nun junuj-
cho cuwu fI mush puy quegu pfem yuy-
quI tumI chus quIn quI puj.
DANIEI11 , 12
1302
1

1
BeefIpu wumfun Oseustu T
D wIIIu pu shungu cuynmI
cuycun. Chuytu wIIIu pu fun Judpu
fuynIn cunu Uzus,
D
Jotum,
E
Acuz,
F

Ezequus
G
cushun wIchun, IsfueIpu
fuynIn Jefo boum
H
cushun wIchunmI.
Jefo boumgu cufun fuy Jouspu
wumfunmI.
Oseaspa warmin y wamrancuna
2
Oseustu fImfu wIIIu puf T
D cuyno nIfun:
IsfueI cu nugu nogutu munu csu-
mush pun juc dIos cu nu munmI
uywu shu musu wufmI n pIs.
Cunungu, gumpIs musu
wufmItu ushI cuf cuy.
Chuy wufmI cho wumfuy quI cunu
cuchun.
3
Chuufu Oseusgu Gomeftu ushI fun.
Gomefgu cufun DIbIuImpu wumfun. Chuy
wufmI cho Oseuspu wumfun yufI fun
oIIgu.
4
Chuufu T D Oseustu
nIfun: Wumfupu jutIntu chufu puy
JezfeeI nIf.
I
Chuyngu jutIntu chufu-
pun quI JezfeeI cho fuy Jeh funu cu nutu
wuu chI shun pItu custI gu n puj cuptInmI.
Jeh pItu mIfuf uywuj cu nutu custI gu n puj
wuII cu numI pIshIn. IsfueI cho fuy mununu
cunun pmI custI gu shuj.
5
Chuy jungu
JezfeeI guech wu chmI IIIg chI shuj
IsfueIpu munuy nI yoj suId fun cu nutu.
Chuy pI tugu wufmIn Gomef cho

yupuy wumfun cufun. Chuy wumfungu
cufun wufmI. Chuufu Oseustu T
D nIfun: Chuy wumfupu jutIntu
chufu puy Io-fuhumu
J
nIf. JutIn
chuyngu cungu IsfueI cu nutu mununu
Oseas
Tuytu DIosnIIIunchchu jupuIIun DIos?
Juccunutu u funucunu dIos nIshuncunutu udufuptInchI uIIIchufuj cuycun?
Pitaj caran? Oseus nInun cuycun Tuytu DIosmI suIbu coj nInunmI. Nofte cuj I IsfueI chmI
puygu pfoftu cufun.
Maych taj wi!!a cu ran? Oseusgu IsfueI-musIn cu nu tumI wIIIu pu fun. Chuy nofte cuj-Ipu cupI-
tuI nIn SumufIu sIud cho tIyuj funu cu nugu fcu y uIII-tucufmI goyu fun.
Imay taj isquir bi ran? Oseus cup tuIo 1.1 nIycun guepu cuj Jefo boum IsfueI cho fuy cushun-
wIchun wIIIu cu shun tumI (783743 u.C.).
Imataj caycan cay !ibru cho? Oseus tugu Tuytu DIos nIfun musu wufmI wun muju chu c-
nun puj y chuy wufmI cho wumfun cunu cunun puj. Chuy wufmengu musu cush punmI jucwun
cucu fun. Oseus tugu cuchuy cu fun (13). Chuy wIIIu pu wun Tuytu DIos tuntI yuy c chI mun chI
puytu munu wIyu cup tIn chI, munu cuyup tIn chI juc dIos cu nutu udufup tIn chI puy Imun pIs fIcu-
cu shun tumI. Juc funu wufmIn wun muju chu cuf pufIu shungu cuycun puycunu Imun pIs cuwu-
nun pmI. Chuy nmI cuycun TAYTA DIOS NIN CHI IsfueI cu nu wun contftu fufu shun pIs.
Cununeo funu cu nupu dIos nIntu udufuf IsfueI cu nugu cuchuy cu fun munuy nI yoj Tuytu DIos-
tumI (2.5, 8, 12, 18, 21, 22; 9.11, 14). Puycu nupgu cununeo cu nupu dIos nIn cu numI munuy nI-
yoj cuycun. ChuymI Oseus nIycun TAYTA DIOS NIN CHTA IsfueI cunu munu fejsI shuntu
(4.1, 6; 8.2, 3).

D
1.1 2Rey. 15.17; 2Cfn. 26.123.
E
1.1 2Rey. 15.3238; 2Cfn. 27.18.
F
1.1 2Rey. 16.120;
2Cfn. 28.127.
G
1.1 2Rey. 18.120.21; 2Cfn. 29.132.33.
H
1.1 2Rey. 14.2329.
I
1.4 2Rey. 10.11.
J
1. Hebfeo fImuy cho Lo-ru/umu jutIgu munumi cuyu nu c/u nInunmI.
1303

K
1.7 Zuc. 4.6.
L
1.9 Hebfeo fImuy cho Lo-uml jutIgu munumi murcu nu c/u nInunmI.
M
1.10 Gen. 22.17.
N
1.10 Rom 9.2526.
O
2.3 Isu. 47.13; Eze. 16.3739; Apoc. 17.16.
P
2.5 Jef. 2.2325; 3.12; Ose. 4.1214.
cuyu p n puj cuptInmI. MunumI pefdu-
nu sh nu chu.
7
Jud nusyun cujtumI
Ichungu cuyu p shuj. QuIqumI suIbu-
shuj. Nogugu suIbu shuj munumI guffu-
wun chu, Ichu wun chu, subII wun chu,
cuwu IIu cu nu wun chu, nI cuwu IIutu
muntu cuy yuchuj cu nu wun pIs chu.
K
8
Io-fuhu mutu wusguI shun pI tugu
Gomef yupuy guesh yuj fIcu cu fun.
Guesh yu cup tIn chuy wumfungu cufun
oIIgu.
9
Chuufu Oseustu T D
nIfun: Wumfupu jutIntu chufu puy
Io-um
L
nIf. Chuyngu jutIn cungu
gumcunu mununu ucfu sh funu cunu
cuptI quImI. NI Nogu pIs munumI DIos-
nI quI nu chu c nIf.
Israe!cuna a!!ina
goynanpaj cashan
10
Juc junujmI Ichungu IsfueI cunu
cungu puj Iumuf cuntun cho ugush gotu-
fuy cuj n fuj. MunumI pIpIs yupuytu
utIpun gu p chu.
M
Nuuputu Gumcunu
munumI ucfu sh funu cu nu chu cunquI
nIshu shuy quI puchu chmI DIos
nIshun quI puj: Gumcunu cunquI cuwuj
DIospu wumfun cu numI nIsh punnu.
N

11
Chuu fugu Jud funu cu nu wun IsfueI
funu cunu jucIIu chu cuf IwuI numI
goyungu. Jucnuy IIu tu numI munduj nIn
cunun p pIs chufungu. Chuu fugu muy-
chuy pI tu pIs Jefu su Ien munmI cutengu.
Chuy junuj JezfeeI chgu fIyupu cushI-
cuymI cungu puj!
2

1
Chuufu gumcu nugu oIIgu cujcu-
nutu nInquI puj: DIospu wumfun cu-
numI cuycun quI nIf, wufmI cujcu nu tunu
DIos cuyu pu shun cu numI cuycun quI nIf.
Dios nishanta
Israe!cuna mana cum!ishan
Tuytu DIos nIn:

2
IsfueI nusyongu muj nmI
cushu.
ChuymI wumf cunu mumuy quItu
nIy GummI juchu yoj cunquI.
Cunun pI tugu puy munumI nogupu
wufm nu chu.
NI nogu pIs munumI funun nu chu
c.
Amunu musu cuf pIntu cu shun-
cu nu wun pIs pIntu cu chun nu-
chu.
Musu cuf wuII gu fu shun cu nu tu-
pIs cuchuy cu chunnu.

3
Munu chuyno fufup tengu
quIqumI penguy puj gufu pu-
chu shuj.
YufI shun tuno guIu IIu tumI cuchuy-
cu shuj.
O
Chun yuj munmI tIcfu fu chI shuj.
Chuyno fufuf yucu nuy pI tumI
wuu chI shuj.

4
Wumfun cu nu tu pIs munumI cuyu-
p sh p chu.
Chuy wumfun cu nugu cuycun
jucwun-jucwun cucu shun pI-
tumI.

5
Mumungu jucwun-jucwunmI
cucu shu.
AIII wufmI cushun tu pIs pIfdI chI-
shu cuyno nIsh punmI:
Aywu shuj cuyu sh cu nutu ushej.
Puycu nugu gomun mIcuytu,
yucutu, mIII wutu, Inutu,
peff mI tu pIs, upyu n puj
cujcu nu tu pIs nIf.
P

Chuyno cushun pI tumI pufI nun

cumI nu cu nu tu pIs chupuf cu shuj
cushu cu nu wun.
Int fu pumI guen chuf cu shuj
cumI nutu ushIf pIs mununu
tufI nun puj.

7
Chuufu cuyu shun cu nupu
guepuntu uywuf pIs
munu numI tufI pun gu nu chu.
AshIf pIs munumI tufen gu nu chu.
OSEAS1 , 2
1304

Q
2.11 Isu. 1.1214; Ams 5.2123.
R
2.15 Hebfeo fImuy cho Acor jutIgu Jisi grusyu nInunmI.
Jos. 7.2426.
Chuy fmI nengu: CutI shuj fImIf
cuj fun mun.
Puywun goyushpgu cunun cuycu-
sh pItu mus uIIImI cuf nIf.

8
Ichungu puy munumI cuen tutu
gocuytu munu shu chu fgutu,
bnutu, ustI tu pIs nogu tufI chI-
shtu.
NogumI gueIIuytu gofI tu pIs uypu-
IIutu tufI chIf.
Chuy cu nu pI tumI BuuI dIos-nIfuj
duIu cu nutu fufu cuf c fI shu.

9
Chuy pI tumI cunungu cutI chI cu-
mu shuj fgtu, bntu.
CusI chuy cu shun fumI upucu mu shuj.
Rpun cu nutu fufu nun puj tufI chI-
sh mIII wtu, Inu tu pIs shun tu-
cuf cu shmI.

10
Cuyu shun cunu fIcu puy cup tInmI
gufu p chu IIutu cuchuy cu shuj.
Muqu pI tugu munumI pIpIs
suIbun gu chu.

11
CushI cuf goyu shun cu nu pIs ushu-
cun gumI.
MunumI cungu nu chu fIstuncunu,
IIuIIu quIIIu cho fufu shun
fIstucunu, sbudu jumuy junuj-
cunu, wuquIn fIstucunupIs.
Q

12
Cuchu fu chI shmI bus yfun cu-
nutu, gus yfun cu nu tu pIs.
Chuy cu nu pmI puygu nej:
Cuyu sh cunu pgu mush punmI
cuycu nu tugu goycu mu shu nIf.
Chuy chuc fun cu nu tugu ushuj puj
shutu munmI tIcfu fu chI shuj.
Chuy chuc fun wuyup tengu jIfcu
unImuI cu nu numI mIcu cuf con-
gu puj.

13
CustI gu shuj uycu wutu pIs BuuI
dIos-nIfuj duIu cu nu puj suumu-
chI shun pI tumI.
Nogutu cuchuy cu mush punmI
wuII gu cu nutu, suft ju cu nutu
jutI cuf cuf
cuyu shun cu nupu guepuntu uywu-
cu fun.
T c/uyno nis/u.

14
Chuy pI tu fmI, nogugu yupuy
cuyu cuf cu shuj.
Chun yuj mun pushuy cufmI
uIII shImpu pufIu p shuj yupuy
cuyu cuf cu m nun puj.

15
Chuy cho guyupt puy wIyu mungu
jIpush cush pun wIyu mu-
shunno,
EgIp tu pItu IIoj shI mu shun fu
ImunmI cufun, chuyno.
Chuy pI tugu yupuymI cutI chI shuj
bus chuc fun cu nutu.
DIsI gfusyu psu shun Acof guech-
wu tu numI
R
tIcfu chI shuj
bIndI syun yoj cunun puj.
1
T D cuyno nIn:
Chuy wIchungu Tuytu BuuI
nInunpu fuquIn GummI muj
cunquI nImun gumI.

17
BuuI dIos-nIfuj duIu cu nupu
jutIntu IsfueI fImu nun tugu
yufpuy nIn pI tu pIs ushuj pmI
gonguy cu chI shuj.
Chuy jutI cu nu tugu munumI Imuy-
pIs pufIun gu p nu chu.

18
Chuy wIchungu IsfueI cunu juucu
goy nun pmI pufIu shuj
jIfcu unImuI cu nu wun, pfej
bIcu nu wun, cuIe bfu cu nu wun.
Cuy nusyun pI tugu Ichu tu pIs,
subII tu pIs IIIg chI shmI.
Guffu pIs munumI cungu nu chu.
Chuy fmI ucfu sh funu cu nugu
juucu goy con gu puj.

19
Chuy pI tugu nogupunumI Imuy cu-
mu pIs cunquI puj.
Muqu cho cuptI quImI Imuy pIs
gumcu nutu cuyu shuy quI.
MunumI yupu pu cuy II wufmI chu
cunquI puj, sIngu IIj tImu cuj
wufmmI.
OSEAS2
1305

S
2.23 Zuc. 13.89; Rom. 9.25; 1Ped. 2.10.
T
3.2 Exo. 21.32; Iev. 27.4.
U
4.1 MIq. 6.2.

20
Nogugu munu cuchuy pu numI
chufu f shuy quI puj.
ChuymI nogu pIs gumpunu cush-
puj.
Nogu tu numI T D
nImun quI puj.

21
Chuy wIchungu nogumI syIu pItu
uIIpu mun tumyu chI mu shuj.

22
Chuufu uIIpu numI uIII wuyu-
chengu fgutu, bnutu, ustItu.
Chuy cu nu wunmI JezfeeIgu uIII
cuwungu.

23
Acfu sh funu cu nugu quIquI II p-
numI cungu.
Io-fuhu mu tumI cuyu p sh puj.
Io-umtu numI nIshuj: Gumgu
ucfu shmI cunquI nIf.
S
PuynumI nImungu GummI
DIosn cunquI nIf.
Masa warminta Oseas cuyashan
3

1
T D yupuy nImu fun:
Cuchuy cu shush puy quI juc funu-
wunnu tIyuy cuj wufmI quI wun umIs-
tuf cuf cuyuy. Nogu T D
chuy nmI cuy IsfueI cu nutu. Puycunu
juc dIos cu nutu udufup tIn pIs, chuy
dIos cu nu puj chufu shun mIsh quI cu nutu
mIcup tIn pIs cuymI.
2
Chuyno nImup tIn nogugu wufmtu
shun tuf quImsu chuncu (30)
gueIIuypu
T
chunIn wun. Chuncu pIch-
gutu (15) gueIIuy nInpu pguf. PIshej-
munnu seb dutu uypu chIf.
3
Shun-
tuf cufnu wufmtu nIf: Cunun pI tugu
unuy cumu nogu IIu puj cunquI puj. Amu
jucwun-jucwungu cucun quI chu. Amu
juctu-juctu gutI cuf cun quI chu. Nogu pIs
gumIIu pmI cushuj. Ichungu unuy cumu
shuynI-shuy nImI puu shun nIf.
4
Chuy nmI IsfueI cu nu pu pIs uchcu
wutu cumu munu cungu p chu fuynIn,
nI munduj nIn cu nu pIs. MunumI Tuytu
DIos puj sucfIfIsyutupIs fupu chen-
gu chu. MunumI juc dIostu udufuf
wuncu tu pIs IchI chen gu chu. Cfupu
efod nIn pIs munumI cungu chu. WusI
duIun cu nu pIs munumI cungu chu.
5
Chuyno cushun pI tu fmI IsfueI cu nugu
T D cutengu. DuvId pItu
mIfuj fuynIn mun pIs cutengu. Ushu-
nun wutu cu nu chgu fIyupu fIspI tuf
uywungu T D uupun mun.
Chuufu T D bIndI syun nIn-
tumI chufungu.
Israe!pa contran
Tayta Dios rimashan
4

1
IsfueI funu cunu, wIyuy-IIupu
T D fImu shuntu.
PuymI cuy nusyun cho tIyuj cu-
nupu contfun fImuj-uywun.
U
PuymI cuyno nIn: Rusun cujtu
fImuj funu cunu cuychgu
munumI cunchu.
Munu numI cuyu p nu cun nu pIs-
chu.
Nogu tugu munumI pIpIs T
D nImun nu chu.

2
Chuypu fuquengu funu cunu
munu cuj pItu jufuf cuy cun.
IIuIIu cuypu fImuy cun.
Wuu chI nu cuf cuy cun.
Suwu cuf cuy cun.
Muju yoj cuycuf jucpu mujun wun
cucuf cuy cun.
Jununmun-junun mun wuu chI nu-
cuy IIumI cuycun.

3
Chuyno cuptInmI cuy nusyongu
chuquIy cunnu.
Cuy nusyun cho tIyuj cu nunu cuII-
puy nujno fIcu cuf cuy cun.
JIfcu unImuI cu nu pIs, bIcu nu pIs,
Iumuf cho cuj pesc du cu nu pIs
wuuf cuy cunnu.
Cracunapa contran
Tayta Dios rimashan

4
Tuytu DIos nIn: Cfu cunu,
nogugu gumcu nupu contfuy-
quImI fImu shuj.
MunumI juccu nu tu chu jItu puyc.
OSEAS2 4
1306

V
4.12~14 Jef. 2.2327; 3.12; Ose. 2.5.
W
4.15 Bet-uven nInungu juc/u wusi nInunmI. Bet-uven-
puj pufIufgu BeteI mufcu pmI pufIu fun. BeteI puj chuyno pufIu fun Tuytu DIostu chuy cho
udufu nunpu fuquIn BuuI dIos tu pIs chuy cho udufup tInmI.
X
4.15 Ams 4.4; 5.5.

5
Gumcu nugu quIquI quI cu nupu
juchuy quI pI tumI puguspu
junuj pu pIs munu uIII mun
chuyun quI puj.
Pfof tu cu nu pIs munu uIII mun
tunen gu puj.
Mumuy quI tu numI IIIgu fu chI shuj.

Acfu sh funu cu nugu munumI

muygun pIs gummI DIosn
cunquI nImu shu chu.
Chuy pI tumI puycu nugu ushu cuy cun.
NI gumcu nu pIs cfu cunu munumI
DIosn nImush cun quI nu chu.
Chuy pI tumI munu mun nu chu
cf cunuy quI tu pIs.
Gumcu nugu yuchu chI cuy ntu
gonguy c fIsh cun quImI.
Chuy n IIumI nogu pIs gonguy cu shuj
gumcu nu pItu mIfuf uywuj cu nutu.

7
Mus uchcu cfu cunu cush pungu
musmI juchu tu pIs fufu fun.
Chuyno juchun pI tumI cunungu
uIII mun chufu npu fuquIn
penguy munnu chufu shuj.

8
Cfu cu nugu ucfu sh funu cunu
juchutu fufu shun wunmI mus
uIII goyun.
Chuy n pumI puycu nugu munuf-
cuy cun mus juchutu fufu nuntu.

9
Acfu sh funu cu nu tu wun IwuImI
cfu cu nu tu pIs
custI gu shuj chuyno fufu shun pItu.

10
Nogutu sIfbIytu gonguy c fu mu-
shun pI tumI
mIcuf pIs munu sucsun gu chu.
P-muywun cucup tIn pIs
wumfun cunu munu cungu p nu chu.
Idu!ucunata
adurajcunapaj rimashan

11
PIpIs jucwun-jucwun cucush pun y
umutuf upyuf pIs pusuy pumI
pIfdI cun.

12
Acfu sh funu cunu Imutu pIs
musyuytu munuf
guefu pItu fufu shu duIu cu nu tumI
tupu cuf cuy cun.
duIu cu nutu udufuytu munuy IIu-
wunmI puntu c cu shu.
ChuymI musu wufmI n pIs
gonguy cu muf juccu nu tunu
udufuf cuy cun.

13
AItun nIn puytush Imu cu nu-
chmI InsIn sutu fupuy c chIn.
Uywu cu nu tu pIs pIsh tuf cuy cun.
Chuy nmI fufuy cun fobIe yfu-
cu nupu,
Iumo yfu cu nupu, encInu
yfu cu nupu chuquIn ch pIs.
ChuymI wufmI wumfun cu nugu
p-muywun pIs cucun.
IIum chuy nIn cu nu pIs funun cu-
nutu jucwun junun puy cun.

14
QuIquI quI cu nu pIs musu
wufmI cu nu wunmI cucuy cun-
quI.
Chuy wufmI cu nu wun duIu cu nutu
udufuj uywuy cun quI.
Chuyno cuycup tI quegu nogu
munu numI custI gu sh nu-
chu pIwun pIs cucu shun pItu
wumfuy quI cu nutu,
nI IIum chuy nI quI cu nu tu pIs
funun cu nutu jucwun junun pu-
shun pItu.
Chuy n pumI funu cu nugu DIos-
nIn cushtu munu musyush pun
V

15
IsfueI cunu, duIu cu nutu udufup-
tI quI pIs
Jud cu nugu umu juchutu fufu-
chun nu chu ufI.
Gumcunu umu uywuy chu GIIguI-
mun nI Bet-uven mun pIs.
W
Amu T D jutIn cho
juf nIypIs chu.
X
OSEAS4
1307

Y
5.10 Deut. 19.14; 27.17; Pfov. 22.28.

1
IsfueI cunu chucufu wcuno munu
wIyu cojmI cufcuy cun quI.
Chuyno cuycup tI quI chu gumcu-
nu tugu fIcu shuy quI uyshu-
muIIwu cu nutu-jInu?

17
Effun funu cu nugu duIu cu nutu
udufuy munmI chuyu shu.
M chuyno goy cu chun ufI!

18
Puycu nugu upyu nun puj munu
cuptIn numI wufmI cu nu mun
uywu cun.
Munduj nIn cu nu pIs penguy puj
goyuy IIu tumI munun.

19
Chuyno duIu cu nutu udufu shun-
pI tumI wuyfu shumush pun
Iun cu nu cho upucon gu puj.
Chuy fmI penguy cho qudun-
gupgu.
Mana wiyacushanpita Israe!cuna
castigasha cananpaj cashan
5

1
Cfu cunu, nogu nIshtu sumuj
wIyu cuy.
IsfueIpu munduj nIn cunu, wIyush-
puy quI sumuj tuntI yu cuy.
Ruypu fumIII yun cujcu nu pIs
sumuj wIyu cuy:
Gumcu nu tumI jusgu shuy quIpgu.
Gumcu nugu MIzpu cho cush cun-
quI tunI nun puj wuscutu chufu-
shu nmI.
Tubof puntu ch pIs cush cun quI
fedu nmI.

2
SItIm guech wu ch pIs cush cun quI
chuquI shu psuno.
nu tugu custI gu shuy quI puj.

3
Nogu fejsmI Effun funu cu nutu.
IsfueI cu nu tu pIs fejsmI.
Effun funu cu nugu jucmun numI
uywu cu shu.
Chuy n pumI IsfueI cu nugu gunfu-
yu shu.

4
Munu uIIItu fufush punmI
nIshtu fufuytu munu munun nu-
chu.
Jucmun-jucmun udufuj uywuytu
yuchu cu shu cush punmI
munu T D nImun nu-
chu.

5
AIII-tucu shungu quIquIn munu
uIII mun chuyu nu IIun pmI.
Effun jutI yoj IsfueI cu nugu quIquIn-
cunu munu uIIItu fufu shu IIun-
wunmI munu uIII mun chuyungu.
Puycu nu wun IwuImI Jud pIs

SucfIfIsyutu nogu puj fupu chI nun-

puj uyshun cu nutu, wcun cu-
nutu upucuf cufmI
Nogutu ushI mush pun pufen gu puj.
Chuyno ushI mush pun pIs munumI
tufI mun gu p chu.
Chuyngu cungu nogu cuchuy cu-
shunu cuptmI.

7
Nogu wIIIu pu shtu munumI wIyu-
cu shu chu.
Wumfun cu nu pIs cuycun juc
funupu chufI IIun numI.
Chuy pI tumI puycu nugu juc quIIIu-
IIu cho chuc fun cu nu wun IwuI
IIupun ushu cungu.
Israe!tawan 3udta

8
Guffu guIIuy cu nun puj wIIIu-
cunu wugfutu Gubuu sIud cho
tucuy-IIupu.
Tfom p tutu tucuy Rum sIud cho.
Cumu fI cu nun puj wIIIu cu chIy Bet-
uven sIud cho.
Benjumn funu cu nu tu pIs munchu-
chIy.

9
CustI gun junuj Effun funu cu-
nugu ushuj pmI ushu cungu.
RImu sh tugu fusun pumI IsfueI-
cho cumII shuj.

10
Jud funu cu nupu munduj nIn cu-
nugu cufcuy cun
chuc fun cu nupu IInduntu mustu
yupu cuf coj funu cu nu nmI.
Y
OSEAS4 , 5
1308

Z
5.13 2Rey. 15.19; 16.7.
[
.1 Job 5.18.
Rubyuy cu sh tumI puycu nu mun
chuyu chI shuj uypu IIu yucu-
tuno.

11
Effun funu cu nugu fIyupumI
ucuf cuy cun.
Chuyngu cufcuy cun munu
bIej dIos cu nutu udufuy IIu puj
yufpu fu shun pI tumI.

12
Chuyno cushun pI tumI, Effun
funu cu nupgu cushuj puyuno.
Jud funu cu nu pnu cushuj munu
uIIchu cuj guefIno.

13
Effun funu cu nugu musyunmI
guesh yuf cuy cu shuntu.
Jud funu cu nu pIs musyunmI
guefI wun guesh yuy cu shuntu.
ChuymI Effun funu cu nugu
uywu fun AsIfIu nusyun mun,
chuy nusyunpu fuynIn yunu p-
nun puj fuwu cush pun.
Z
Chuy fuygu munumI uIIchu c chI-
fun chu.
NI guefIn cu nu tu pIs munumI
jumpI pu fun chu.

14
NogumI Ichungu Effun funu cu-
nu p wun Jud funu cu nupgu
cushuj
yufguy pItu IIyun mIcu nun puj
chufI shunno.
Puycu nu tugu quIqumI fuchIf-
ushu fI shuj.
NIfcuf uywu cu shmI.
IIupun chufI sh cujcu nu tumI
upucu shuj.
Chuy upush tugu munumI pIpIs
guechu mun gu p chu.

15
NIfcuf cutI cu shuj tIyu n-
munmI.
Chuy cho cucu shuj puycunu
juchu yoj cushuntu feco n sI-
nun cumu, ushI muj shumu nun-
cumu.
FIyupu IIuquI cuy cho cuycu shun
fumI ushI mungu.
Israe!cuna Tayta Diosman
cutiyta yarpashan

1
IIupun chI shun tu c shun.
NIfcuf T D -
cutI shun.
PuymI fuchIf-ushu fu mu fun chI.
Chuy mun nmI uIIchu c chI m-
shun pIs.
Yuwuf-yuwuf fufu mush cun chI.
Chuy mun nmI jumpI m shun pIs.
[

2
Ishcuy junuj cujchgu cuwu nun-
ch puj jmuy tumI cutI chI m-
shun.
QuImsu junuj cujch numI jutu-
fu chI m shun uupun chnu
goy nun ch puj.

3
T D cutI shun ufI.
CutIp tIn chgu Tuytu DIosmI
nogun ch mun shumon gu puj.
IntI wufun-wufun yugu mu-
shun n pIs Puygu fusun pumI
shumongu.
Juchu cunu chIII guI nun wIchun,
wuytu nun wIchun Imuy pIs tumyu
tumyu shunno fusun pumI
shumongu.

4
Tuytu DIos nIn: Imutu fuj gumtu
fufuy c mun pIs Effun?
Imutu fuj gumtu fufuy c mun pIs
Jud?
Gumcunu cuyu mu shuy quegu
cuycun tutupu pucu tu fuy cuf
wuf mojno,
tutupu shuIIuy wuf muf IntI wun
ftu IIIgu c coj nmI.

5
Chuyno cuptI quImI wIIIu cuyn
uchquIno cuycuj wun nogugu
gumcu nutu tuntI yu chIshc
juchu yoj cuycu shuy quItu.
ChuymI pfof t cu nu wun wIIIu-
cuf cu chIf gumcu nutu wuu-
chIshc.

Nogugu mun gumcunu fusunpu

cuyu m nuy quI tumI.
OSEAS5 , 6
1309

\
. Mut. 9.13; 12.7.
]
. 1Sum. 15.22; Pfov. 21.3; Ams 5.2224; MIq. 6.68.
MunumI mun chu Imutu pIs
nogutu gufu m nuy quI tugu.
\
Nogugu mun DIosn nIm nuy-
quI tumI.
MunumI mun chu sucfIfIsyupuj
uywu cu nutu nogu puj upumu-
nuy quItu.
]

7
Acfu sh funu cu nugu Adun nmI
pufIu sh cu nutu munu cumII shu-
chu.
Nogu tugu tIcfu pu mu shumI.

8
GuIuud sIudgu cuycun munu
uIIItu fufuj cu nupu tIyu nunmI.
Chuy chgu IIupun pIs cufcuy cun
wuu chI cup tIn yuwuf pIII chI-
pu shu IIumI.

9
Cfu cu nugu cufcuy cun juc fpu
suwu cu nu nmI.
Puycu nugu usuI tun tI cunu pucuf-
puy cuj nmI cufcuy cun.
Shequem mun nnI uywuj cu nu-
chmI munu uIII cu nutu fufuf-
cuy cun.

10
IsfueI cu nu chgu fIcushc fIyupu
meIu nuy puj munu uIII cu nu-
tumI:
EffuIngu jucwun-jucwunmI uywu-
cu shu.
IsfueI cu nu pIs fIyupu gunfu yu shu.

11
Jud, gump pIs muynumI nIshc
Imuy junuj custI gu shu cunuy quI-
puj cushun tu pIs.
Acfu sh funu cu nupu suftIntu
tIcfu chIpt,
7

1
ucfu sh funu cu nutu jumpIpt,
EffuIn pu wun Sumu fIupu
juchun cu nugu uIuy fImI fIcu cun.
Puycu nugu IIuIIu cuy IIu pmI
yuchu cu shu cufcuy cun.
IIupun pIs suwu IIumI. WusI cu nu-
mun pIs suwu coj yugu cuy c fIn.
Runu cu nutu Imun tu pIs cIII cu nu-
cho guechun.

2
Puycu nugu munumI tuntI yu cun-
chu
IIupun munu uIIItu fufu shun cu-
nutu nogu yufpuy cu shtu.
QuIquIn cu nupu juchu IIunmI Int-
funpu tumu pu fuy cun.
Imuno juchun cushu IIun tu pIs
nogugu musyuy cmI.
Mandajcuna mana a!!ita rurashan

3
Acfu sh funu cunu munu uIIItu
fufup tInmI fuygu cushI shu
mundun.
Acfu sh funu cunu IIuIIu cup-
tInmI munduj cu nu pIs cushI shu
mundun.

4
Puycu nugu IIupun pIs pusuypu
shunu fI pu cu shumI cufcuy cun.
WuyIIu shu jufnu munu gusu shun-
nmI cufcuy cun.
Tuntu fufuj funu wuyIIu shu
jufnutu juntu wuycu puy cuf
mununu wuycu pu shun nmI
cufcuy cun.

5
Ruy fIstutu fufup tIn munduj cu-
nugu fIyupu much nun cumu
upyun.
Chuufu fuypIs usIpuj cu nu tunu
guyun upy shI nun puj.

Munduj cu nugu munu uIII mun

chuyu chInun-cushu IIumI
fuymun uywun.
Wufuy IIu tumI yufpu chu cuy cuf
wufuf cun wufun nIn tutu fuypu
contfun Imuno fufu nun p pIs.

7
Puycu nugu jufnu futuy cujno cush-
punmI
uutofI d nIn cu nu tu pIs wuu chI-
shu.
RuynIn cu nu tu pIs fucu chI shu.
Ichungu nI jucnuy IIu pIs munumI
cunchu nogutu muu cu mgu.
Tayta Diosta gongaycrej runacuna

8
Effun funu cu nugu jpu funu cu-
nu wunmI tuIIu cu shu.
Effun funu cu nugu cuycun gush-
puyIIupu chuyu shu tuntu nmI.
OSEAS6 , 7
1310

D
7.14 Deut. 14.1; 1Rey. 18.28.
E
8.5 1Rey. 12.2832.

9
IsfueI tugu jpu funu cunu mustu-
mustunu ushuy cun.
Ichungu puycunu munumI cuen-
tutu gocun chu.
Ajchun cu nu pIs sogu yu c cu shunu.
Ichungu puycunu munumI cuen-
tutu gocun chu.

10
Imuno cufpIs puycu nugu munumI
yfu cu mu shu chu,
nI yufp mu shu pIs chu.
IsfueI cunu uIII-tucu shungu
quIquIn cunu munu uIII cunu-
IIun pmI cuycun.

11
Effun funu cu nugu cuycun upuyu-
shu cuycuj puIu mu nmI.
EgIpto funu cu nutu fuwu cun
yunu p nun puj.
NIfcofgu AsIfIu munnu uywun.

12
Aywup tInmI Ichungu fedtu jItu-
shuj puycu nupu junun mun.
Junuj pItu bIcunu shIc wuj nmI
shIc wungu.
Munu uIIItu fufu shun cu nu pI tumI
custI gu shuj.

13
Ay, nogutu gonguy cu muj cu nugu
Imun f shI cungu.
Puycu nugu IIIgungu nogupu
contf fIcu cu shun pI tumI.
IIuIIu cuf cuy cun.
Mun'chgu nogu suIb munmI.

14
Cmun cho gupuf push pun pIs,
munumI IIupun shon gunpu muu-
cu mun chu.
Rgun, bnun uchcu cunun puj
muu cuf junun cu nu tumI
yuwuf-yuwuf fufu cun.
D
Chuyno fufufmI nogupu contf
fIcu cu shu.

15
NogumI yuchu chIf.
NogumI cuII pu yoj y chIf.
Chuyno yunu puy cup tmI puycu-
nugu nogupu contf pufIu cu shu.

1
duIu cu nutu udufuy mun chufu cu-
shu.
Puycu nugu cufcuy cun wIcsu
Ichuno,
Ichu jItuj upun tu shun mun munu
chuyuj nmI.
OIIguf pufIu shun pI tumI
munduj nIn cu nugu cuchuypu
wuu chI cungu.
EgIptu ch pIs puycu nu tugu
munu cuj mun chufush punmI
usIpungu.
Idu!ucunata adurashanpita Israe!
8

1
RIcu chu coj, tfom p tutu tucuy!
Acfu sh funu cunu cujmunmI juc
uncu uywuy c mun.
Aywuy c mun ucfu sh funu cunu
contf tutu fufuf pufIu shtu
munu cumII shun pI tumI,
yuchu chI sh cu nutu munu wIyu-
cu shun pI tumI.

2
Chuyno cuycuf pIs gupuf push pun
nogutu muu cuy c mun yunu-
p n puj,
Gumgu cunquI Tuytu DIos nmI!
nIf.

3
Ichungu IsfueI cunu munumI
munu shu chu uIII cujtu.
Chuy pI tumI chIquI nu cu shun cu-
nugu gutI cu chungu.

4
Puycu nugu nogutu munu tupu-
cu muy IIu pumI fuynIn cu nutu
chufu cuf c fI shu.
Nogu munu uunIy cup tmI
munduj nIn cu nu tu pIs chufu cuf-
c fI shu.
GueIIuy nIn cu nu tu wun gofIn cu-
nutu shun tuf cuf duIun cu nutu
fufu cuf c fI shu.
Chuy n pumI puycu nugu munu
uIII mun chuyungu.

5
SumufIu, gum udufu shuy quI
tfu tugu fIyupumI meIu nc!
E
Chuy tugu fIyupumI fubyu puyc.
IsfueI cunu Imuy cu mu fuj juchu
fufuytu munu cuchun quI chu?
OSEAS7 , 8
1311

F
8.7 Pfov. 22.8; GI. 6.7.
G
8.14 Ams 2.5.

Sumu fIu cho cuycuj tfugu

munumI dIos chu!
Chuy tugu fufuy yuchuj IIumI fufu-
shu.
Chuy tfu tugu ucupu-ucupumI
puquI fen gu puj.

7
Puycu nugu wuyfu tumI mufu shu,
Icu wuyfu tunu shun tun gu pIs.
F
Rgun cunu munumI wuyon gu nu-
chu.
Munu wuyup tIn jufI nu pIs
IchIc IIu cujIIun tu pIs juc-I jpu
funu cu numI mIcu cuf c fengu.

8
IsfueIgu ushu cuy pu numI uywuy-
cun.
Juc-I nusyun funu cu nugu munu-
cuj tu n IIu numI fIcun,

9
munu tuntI yuj chucufu bffuno
AsIfIu mun uywu shun pItu.
Effun funu cu nugu uunI shu
AsIfIu cunu yunu pup tIn pgu-
nun pmI.

10
Chuyno pguf uIII pufIu cu shu
cuycup tIn pIs
custI gu n puj muy-chuy pI tu pIs
cutI chI mu shmI.
ChuymI munuy nI yoj fuypu
muquIn cho ucuf goyungu.

11
Effun funu cu nugu uchcu uItuf-
cu nu tumI fufu shu juchuntu
fuquI nun puj.
Ichungu chuy uItuf nIn cunu cushu
mustu juchutu fufu nu IIun pmI.

12
Puycu nu puj Iuycu nutu IsquIf bI shu
cupt pIs
puycu nugu munumI csu shu chu.

13
Puycu nugu umutufmI munun
uywu cu nutu pIsh tu p muytu.
NIfcuf pIsh tu shun uywu cu nupu
uychun tugu mIcu cuf c fIn.
Nogu T D munumI
cushI c chu chuyno fufu shun-
pItu.
Munu uIIItu fufu shun cu nu tumI
yufp shuj.
Juchun pItu custI gush pmI
EgIptu mun cutI chI shuj.

14
IsfueI cu nugu gonguy c fI shumI
puycu nutu p cumu shun tu pIs.
ChuymI puycu nugu cupI IIu cu nu-
IIu tunu ufuf cuy cun.
Jud funu cu nunu uchcu sIud cu-
nutu ufuf jutu fIy c chIn.
Chuy sIud nIn cu nu munmI
nogugu nInutu sIndI puycoj-
uyw.
Chuu fugu IIupun ufushun tu pIs
fupufmI ushu cuf con gu puj.
G
Israe!cuna castigasha
cananpaj cashan
9

1
IsfueI funu cunu, musu wufmI
fununtu cuchuy coj nmI
gumcu nu pIs Tuytu DIostu cuchuy-
cush cun quI.
Pgutu chus quI nun puj wufmI
funu wun puu shun penguy puj
cushun nmI
gumcu nu pIs cos chuy quI uIII
cununtu munuf juc dIos mun
yfu cu shuy quI penguy puj
cuycun.
Chuyno cuycufgu cos chutu shun-
tu shuy quI pItu umu cushI cuy-
chu.
WuquIn nusyun funu cu nungu
cushI cuy pItu umu pIntI cu chuy-
chu.

2
Chuy pI tumI IsfueI funu cunu,
gumcu nupgu munu cungu p-
nu chu fgu pIs nI bnu pIs.

3
Gumcu nugu T D ucfu-
shun nusyun ch pIs munumI
tIyun quI p nu chu.
Chuypu fuquIn Effun funu cu nugu
yupuy cutengu EgIptu mun numI.
AsIfIu ch numI mIcongu munu
mIcu nun puj nIsh mIcuy cu-
nutu.
OSEAS8 , 9
1312

H
9.7 Iuc. 21.22.
I
9.8 Isu. 21.6, 11; Jef. 6.17; Eze. 3.1621; 33.19.
J
9.9 Jue. 19.130.
K
9.10 Nm. 25.15.

4
T D bnu tu pIs
munumI gufun quI p nu chu.
Uywu cu nu tu pIs munumI pIsh tu-
pun quI p nu chu.
MIcu shuy quI tuntugu cungu
wuu pu cuf mIcu nun tuntu n-
IIu numI.
PIpIs chuy tuntutu mIcoj cgu
gunfu numI cungu puj.
Chuy tuntu tugu quIquI quI cu nu-
IIumI mIcun quI puj.
MunumI uIII chu cungu T
D gufu nuy quIpgu.

5
Imutu fuj fufun quI gumcu nugu
T D udufu nuy quI
dIyu cho?

IIIg chI nun pItu guesh pIf uywu cu-

shu cuptI quI pIs
EgIpto funu cu numI shun tu shun-
quI puj.
MenfIs puftI ch numI pumpu-
shun quI puj.
GueIIuy pItu cuj bIej csuy quI-
cu nupu junun pu pIs Ishun cu cu-
numI wIu mongu.
TIyu shuy quI puftI cu nu pIs shutu-
yun gumI.

7
Chuyu mu shu numI juchuy quImun-
tupu custI gu n puj cuj junuj-
cunu.
H
IsfueI cunu, musyun quI p numI
custgu muynu chuyu mu-
shuntu.
Gumcu nugu nIfcuy cun quI: Pfof-
tugu upumI, Icu yuy cunmI
nIf.
Chuyngu nIfcuy cun quI fIyupu
juchu supu cush puy quImI,
fIyupu chIquI cush puy quImI.

8
DIosgu pfof tuntu chufu shu Effun
funu cu nutu
I
fIcu nun pmI.
Chuy pIs gumcu nugu chuy wIIIu-
coj munu uIII mun chuyu nun puj
tfum putu chufu puf cuy cun quI.
Intfu IsfueI ch pIs chIquIf cuy-
cun quI.

9
Gubuu cho
J
cushun wIchun nmI
gumcu nugu pusuy punu pIfdI-
cu shu cufcuy cun quI.
Tuytu DIos Ichungu munu uIII
fufu shuy quI cu nutu IIupuntu
yufpu fuy cun.
ChuymI IIupun juchuy quI cu nu pItu
custI gu shun quI puj.
3uchanpita Israe!cuna
acananpaj cashan

10
Tuytu DIos nIn: IsfueItu tufIy-
cushpgu fIyupumI cushI cuf,
chun yuj chuquI jIfcu cho bustu
tufIy cuf cushI coj n fuj.
AwIIun cu nugu nogu fIcupt cushu
fImIf-puntutu pogoj gus cu nu-
nmI.
BuuI-peof mun
K
chuyuy c fIfmI
Ichungu munu dIos cujcu nutu
dIosn nIf udufu fun.
Chuy n pumI puycu nugu penguy-
mun chufu cu fun.
Cuyu shun duIun cu nuno meIu-
nuy puj fIcu cu fun.

11
Effun funu cunu uIII mun chuyu-
shungu ushu cun gu puj bI pfIf
uywu coj nmI.
Wumfun cu nu pIs munumI musgu
cungu nu chu.
Munu numI wufmIn cu nu pIs
guesh yuj fIcu con gu nu chu.
MunumI musgu wuwutu tufen gu-
nu chu.

12
Yufej IIun wumfun cu nutu uywup-
tIn pIs nogugu ushuj pmI
guechu fI shuj.
Wuwu IIuu cuycho cuycuj funu-
cunu!
Nogu wItI cu fIpt m Imun shI
cungu.

13
Effun funu cu nugu wumfun cu-
nutu fufuy cun
OSEAS9
1313

L
9.15 Ose. 4.15; 12.11; Ams 5.5.
M
9.17 Deut. 28.6465.
N
10.5 Ose. 8.5.
jIfcu unImuItu chufej cunu fufu-
shun nmI.
WusIn pItu jofgu puy cun wuu chI-
coj cu nu wun wuu chI chI nun-
pmI.

14
CustI guy T D, Ichungu
Imuwun fuj custI gun quI?
Puycu nupu wufmIn cu nugu umunu
wuwu tu pIs tufI chun nu chu.
WufmIn cu nupu chuchun cu nu pIs
chuquI chunnu.
Efran runacunapaj
Tayta Dios rabyacurcushan

15
Tuytu DIosmI cuyno nIn: GIIguI-
chmI gumcu nugu fufu fuy quI
fIyupu munu uIIItu.
L
Chuy chmI gumcu nutu chIquIytu
guIIuy cuf.
Munu uIIItu fufu shuy quI pI tumI
tIyuy cu shuy quI pItu jItu fI shuy quI.
Chuy pI tumI mununu musgu
cuyuy c shuy quI p nu chu.
IIupun munduj nI quI cu nu pIs
munu wIyu coj IIu numI.

1
Effun funu cu nugu cuycun
gueshyuj-tucu shumI.
Puycu nugu cuycun supIn chuquI-
shu mununu wuyoj fftu nmI.
Wumfun cunu cuptIn pIs nogugu
ushuj pmI wuu chI shuj.

17
Cuy mufcu funu cu nugu Tuytu DIos-
ntu munumI wIyu cu shu chu.
Chuy pI tumI IIupuntu jItu fengu.
Intfu nusyun cu nu chmI pufI cu-
chu IIuf tIyungu.
M
Mana b!ej capi!!acunata
i!!gchinanpaj cashan
10

1
IsfueIgu cuycun bus uchcutu
wuyu fuy cuj nmI.
Mus uchcu wuyuy nIn cuptIn mus
uchcu tumI cupI IIun cu nu tu pIs
fufu fun.
Mus cuyuy IIu puj mIcuy nIn cunu
wuyup tIn mus cuyuy IIu p tumI
duIun cu nu tu pIs fufu fun.

2
IsfueIgu Ishcuy shon gumI.
CununmI Ichungu IIupun juchun-
pItu custI gu shu cungu.
Tuytu DIosmI cupI IIun cu nutu
juchuf g fu chengu.
RIspI tdu duIun cu nu tu pIs sujtuf-
g fengu.

3
Cunungu cuy funu cunu cuyno
nengu:
T D munu fIspI tu-
shun ch pI tumI fuynIn ch pIs
munu cunnu chu.
Ichungu fuynIn chI cufpIs
Imuch fuj yunu p mush wun?
nIf.

4
Chuy fuycu nugu pufIush pun pIs
IIuIIu cuy IIu tumI pufIun.
Jufush pun pIs munu cuj IIu pmI
jufun.
Chuy pI tumI umutuf pIII yu IIunu,
munu uIII goyuy IIunu cuycun
chuc fu cu nu cho wuu chI coj juchu
wIu moj n pIs.

5
SumufIu funu cu nugu chuIIu-
chIypu fufu shun tfu tumI
Bet-uven sIud cho
N
udufun.
Ichungu chuy tfu puj fIyupumI
IIuquI con gu puj funu cu nu pIs,
cfu cu nu pIs.
Chuyngu IIuquI congu chuy
tfuntu upucup tInmI.

Chuy tfu tugu AsIfIu munmI

upungu munuy nI yoj fuytu
goycu nun puj.
Chuy n pumI Effun funu cu nugu
penguy cho fIcu congu.
IsfueI cu nugu pengu congu duIun-
cu nutu udufu shun pI tumI.

7
Sumu fIu tugu IIIg chen gumI.
RuynIn tu pIs upucongu cush pItu
yucu upucoj nmI.
OSEAS9 , 10
1314

O
10.8 Iuc. 23.30; Apoc. 6.16.
P
10.9 Jue. 19.130.
Q
10.12 Isu. 44.3; 45.8; Ose. 6.3.

8
Munu bIej duIun cu nutu udufu-
shun cupI IIun cu nu pIs ushu cun-
gumI.
Chuy chgu IsfueI cunu juchu tumI
fufu fun.
CupI IIun cu nu chgu cushu cu nu-
wun shIfu cu nu IIumI wIu-
mongu.
Chuy fmI funu cu nu pIs puntu-
cu nutu nengu: Juchu muf
chupu cuf cu muy! nIf.
JIfcu cu nu tu pIs nengu: Nogu cu-
nupu jun mun tunI muf ItI-
cuf cu muy! nIf.
O
Israe! imano cananppis
Tayta Dios nishan

9
Tuytu DIosmI nIn: IsfueI cunu,
gumcu nugu Gubuu puftI cho
juchutu fufuytu guIIuy cu shuy-
quI pItu-puchu
P
munumI juchu fufuytu cuchuy-
cun quI chu.
Chuy pI tumI gumcu nugu Gubuu-
cho guffu wun wuun quI puj.

10
Gumcu nu tugu Imuy pIs munu sh
fumI custI gu shuy quI.
FIyupu munu uIIItu fufu shuy quI-
pItu gumcu nutu custI gup tmI
gumcu nu wun pIII yu nun puj uchcu
nusyun funu cunu shumongu.

11
Effun funu cu nugu munshu
wcu fgu fuy cho yuchu cu shu
cucoj nmI cufun.
ChuymI ygutu chufu puy tugu
munu yufpu f chu.
CununmI Ichungu cuyuy IIu puj
mutun cun mun ygutu chufu-
p shuj.
Jud funu cu numI yupyuj nIn
cungu.
Jucob pItu mIfuj cu numI cuspI yuj-
nIn cungu.

12
Nogu unuy nIf: Mufu pu coj n pIs
uIII cujIIutu fufuy.
Chuu fugu cuyu nu cufmI goyun quI-
puj mIcuytu uIII shun tuj n pIs.
Chucfu chuc futu yupyuj n pIs
chucfu shon guy quItu puscu c-
chIy.
CununmI nogu T D
yfu cu mu nuy quI.
Chuy fmI shumushp gumcu nu-
mun bIndI syun ntu chufu mu-
shuj.
Q

13
Ichungu uIII cujtu fufu nuy quIpu
fuquIn munu uIII fufuy IIu-
chmI cush cun quI.
Cuyu nu cuf uIII goy nuy quIpu
fuquIn wuu chI nu cuy IIu chmI
cush cun quI.
Nogu mun yfu cu mu nuy quIpu
fuquIn IIuIIu cu IIuf goyush cun-
quI.
Chuyngu goyush cun quI pIII yu puj
cuj cuff tuy quI cu nu mun yfu-
cush puy quImI,
pIII y shI shoj pIyun nI quI uypu IIu
cuycuj mun yfu cush puy quImI.

14
Chuy pI tumI cunungu nusyun nI-
quI cho guffu IIunu cungu.
SIud nI quI cu nu pIs IIupunmI
ushu cungu.
Bet-ufbeI puftI cho pIIIyu cushun
fu fuy SuImn IIIg chI shunno,
wufmI cu nutu wumfu cu nutu
wuu chI shunno IIupuntu
wuu chengu.

15
BeteI funu cunu, munu uIIItu
fufu shuy quI pItu gumcu nu tu pIs
chuy nmI fufu shun quI puj.
IsfueI cu nupu fuynengu guffu
guIIuy cu shun fu fImIf junuj-
IIu numI wuon gu puj.
Acrashan runacuna mana wiyacoj
captinpis Tayta Dios cuyashan
11

1
IsfueI cu nutu Tuytu DIos nIfun:
IsfueI funu cunu wumfu IIu fuj
cuptIn nogu cuyuj c.
OSEAS10 , 11
1315

R
11.1 Exo. 4.22; Mut. 2.15.
S
11.8 Deut. 29.23.
Puy wumf cuptInmI EgIp tu pItu
shucu mu nun puj guyuf.
R

2
Chuyno guyuy cup t pIs nogu pI tugu
musmI wItI coj.
Puycu nugu munu dIos cuycup tIn
dIosn nIshun pmI gufuy-
nIntu chufu puj.
duIu cu nu tumI InsIn su wun pIs
suumu chej.

3
Imuno cuptIn pIs, nogumI Effun
funu cu nu tugu pufIytu yuchu-
chIf.
Chuyno pufI chIfmI Imuno goy-
nun p pIs yuchu chIf.
Chuy pIs puycu nugu munumI tuntI-
yu cu shu chu nogu puycu nutu
ImupI tu pIs chupuy cu shtu.

4
Puycu nu tugu fIyupu cuyush pmI
pushu muf.
Puycu nu tugu ItI wumfuntu
mufguf cuf cfun mun tpu-
chej nmI cuchIf.
Chuyno fufufmI puycu nu tugu
mIcuy tu pIs tufI chIf.

5
Chuy pIs puycu nugu munumI
nogu mun yfu cu muytu munu-
shu chu.
Chuy pIs EgIptu mungu munu numI
cuten gu nu chu.
AsIfIu nusyunpu munuy nIn chmI
goyungu.

SIud cho tIyuj cu nu tugu subII-

wunmI wuu chengu.
IIupun funu cu nu tumI IIIg chIf
ushungu.
Yufpu shun cu nu tu pIs munumI
cumu c chen gu nu chu.

7
Nogu nIsh tugu ucfu sh funu-
cunu munumI wIyu cun nu chu.
Juc dIos cu nu mun numI guyu cuy cun.
Chuy dIos cunu nogu pItu mus
munuy nI yoj cushuntu yufpup tIn-
pIs munumI yunu pun gu p chu.

8
Imun pu tuj gumtugu gonguy c-
mun Effun?
Imun pu tuj gumtugu juguI fIy c-
mun IsfueI?
Imun pu f shI fufuy c mun
Admu sIudtu IIIg chI-
shngu?
Imun pu f shI fufuy c mun
SeboIm sIudtu fufu shngu?
S
Gumtu cuyu puf fIyupu IIuquI cup-
tmI shon g pIs nunun fuj.

9
MunumI fIyupu fubyu shu cuycu-
sh mun n chu fufu shuj.
EffuIn tugu yupuy munumI IIIg-
chI sh nu chu.
Nogugu DIosmI c, munumI funu-
chu.
Nogu gumcu nu cho cuycgu
SuntumI c.
MunumI gumcu nutu IIIg chej chu
shumu shuj.

10
Gumcu nugu nogu tumI wIyu cu-
mun quI puj.
Nogu numI IIyun gupu fujno pufIu-
mu shuj.
IIyun gupu fujno pufIup tmI
nogupu cujcu nugu
IntI yugu nun cuj-IpItu sIcsIc yuy-
cuf shumon gu puj.

11
bIcu nu nmI EgIptu pI tu pIs cutI-
mongu.
PuIu mu cu nu nmI AsIfIu pI tu pIs
cutI mongu.
Chuufu cumu c chI sh puj wusIn-
cu nu cho yupuy tIyu nun puj.
T c/uyno nis/u.
Israe!cunapa juchan

12
Tuytu DIos nIn: Effun funu cu-
nugu tucuy n pumI IIuIIu p mu-
shu.
IsfueI funu cu nugu tucuy n pumI
munu cuj cu nutu nImu shu.
Jud funu cu nugu nogu Tuytu
DIos nIntu gonguy cu mu shumI.
Cunungu duIu cu nu tunu munu
cuchuypu udufuf cuy cun.
OSEAS11
1316

T
12.3 Gen. 25.26.
U
12.3~4 Gen. 32.2426.
V
12.4 Gen. 28.1022.
W
12.12 Gen. 29.120.
X
12.13 Exo. 12.5051.
12

1
Effun funu cu nugu mustu-
mustumI IIuIIu cuy cun.
FIyu pu numI wuu chI nu cuf cuy-
cun.
Puycu nugu wuyfu IIutu goyuf poj
gutI fuj nmI munu cuj cu nu IIutu
fufuf cuy cun.
Wuyfutu upoj-jupuy IIumI cufcuy-
cun.
AsIfIu funu cu nu wun pufIu cofgu
chuy tumI fufuy cun.
EgIptu mun pIs gufuy nIntu ustItu
upuy c chIn.

2
T D Jud funu cu nutu
chIquI cuf cu shumI.
Imun pIs fufu shun pI tumI Jucob-
pItu mIfuj cu nu tugu custI gungu.
Imun pIs fufu shun mun nmI
puycu nu tugu custI gungu.

3
Jucobgu yufI IIuf numI wuuguInpu
chuquI tuIun nIntu chufI shu
yufI fun.
T
Rucu funu cush pun nugu DIos wun
pIII yu fun.

4
AnjII wun pIII yuf bInsI fun.
NIfcuf Jucobgu wugush pun cuyu-
p nun puj fuwu cu fun.
U
Tuytu DIos BeteI cho
V
tufIsh pun
chuy cho pufIu fun.

5
PuymI IIupun p pIs munuy nI yoj
T D:
Puypugu jutIn pIs T D.

Chuyno cuycup tengu IsfueI cunu,

DIos nI quItu wIyu cuy.
Cuyu nu cuy; uIII cujtunu fufuy.
NIfcofgu munu cuchuypu Tuytu
DIos mun yfu cuy.
7
Tuytu DIosmI nIn:
Effun funu cu nugu Cununeo
funu cu nuno suwu psu cu nu-
IIu tumI chufuf cuy cun quI.
Gumcu nu tugu juccu nutu engu-
uymI gustu shun quI.

8
Gumcu nugu nInquI: FIyu pumI
fcu yushc.
Nogupugu uIII suftImI cushu.
Achcutu chus quI sh pI tugu munumI
pIpIs dImun du mun gu chu.
Juch tugu munumI pIpIs tufen gu-
chu nIf.

9
Ichungu nogumI EgIptu cho
cushuy quI pItu-puchu Tuytu
DIos nI quI c.
NogumI yupuy cumu c chI shuj
toIdu cu nu cho tIyu nuy quI puj.
Chuu fugu yupuy cungu chun yuj-
cho unuy tIyu shuy quI junuj cu-
nu nmI.

10
Chuyno cununpgu nogumI wIIIu-
puj c pfof t cu nutu.
Suyu shun cu nu ch pIs tucuy tumI
fIcu chIshc.
Pfof t cu nu wungu tIncu chIy pumI
wIIIu p chIshc.

11
GuIuud cho tIyuj cu nugu fIyu funu-
cu numI.
Puycu nugu munu cuj IIumI.
GIIguI chmI tfu cu nutu pIsh tuf-
cuf fupu chIn.
Chuy pI tumI uItuf nIn cu nu pIs
chuc fu cho fumI gotu shu cunu
gotu fuy cujno qudungu.
12
Jucobgu Afum puftI mun guesh pIf
uywu cu fun. Chuy ch numI wufmIn pItu
pgu nun puj ufufun uyshu mIchIy cho.
W

13
T D pfof tun wunmI IsfueI
funu cu nutu EgIp tu pItu jofgu fun.
X
Pfof-
tun wunmI puycu nutu cuydu chI fun.

14
Chuyno cuycup tIn pIs Effun funu-
cu nugu Tuytu DIostu fIyupu
fubyu chI shu.
Chuy pI tumI Tuytu DIosgu cumu-
c chengu pusuypu munu uIII-
cu nutu fufu shun pItu quIquIn-
cu nu pIs ucu nun puj.
Tuytu DIostu munu cuj mun chufu-
shun pI tumI custI gungu.
OSEAS12
1317

Y
13.3 SuI. 1.4; Jef. 13.24; Ose. 13.3; Sof. 2.2.
Z
13.4 Exo. 20.2; Isu. 43.11; 45.21.
[
13.5~ Deut. 8.1117.
\
13.10 1Sum. 8.56.
]
13.11 1Sum. 10.1724.
D
13.11 1Sum. 15.26.
Israe! pasaypa mana a!!iman
chayananpaj cashan
13

1
Effun funu cunu pufIup tengu
IIupunmI munchu coj.
ChuymI wuquIn cuj IsfueI funu-
cu nugu fIspI tush pun upIIu coj.
Chuyno cuycu shun pItu Effun
funu cu nugu BuuItu udufush-
punmI fIyupu juchu yoj fIcu-
cu fun.
Chuy n pumI puycu nugu ushu cu-
shu.

2
Cunun pIs jInu IIumI juchutu fufuf-
cuy cun.
GueIIuy nIn cu nutu chuIIuf cu chIf
duIu cu nutu fufu chI cuf cun.
Chuy duIu cu nu tugu gueIIuy
tucujmI yuchu shunmun-tupu
fufu pun.
NIfcofgu nIn: Puypuj gufuy nI-
quItu chufuy-IIupu nIf.
Chuufu funu cu nugu jundIypu
fufu shun tfutu fIspI tush pun
muchun.

3
ChuymI puycu nugu cungu puchu
wufuy mun pucu tuy juntuf coj-
n IIu,
tutupu shuIIuy wuf mush pun IntI
futuf cu mup tIn IIIgu c coj n IIu,
ogshutu wuyfu upucu shun n IIu,
jufnupu uchcunpu gosh tuy IIoj-
shIf uywu coj n IIu.
Y
4
nutu nIn:
NogumI EgIptu cho cushuy quI-
pItu-puchu pIs DIos nI quI c.
Nogu pItu mus juctugu umu pItu pIs
DIosn nIychu.
Nogu IIumI c gumcu nutu
suIbgu.
Z

5
Gumcu nu tugu nogu IIumI yunu-
puy cuf chun yuj jIfcu cho
cuptI quI.

NogumI mIcuytu tufI chIf.

MIcuy nI quI puchu-puchu cuptIn-
nugu
wuquIn pItu mus uIII-tucush puy-
quI nogutu gonguy c fu mu fuy-
quI.
[

7
Chuy pI tumI gumcu nupgu
IIyunno cushuj,
juc tInfI nnI cho pucu cuy cuf fuchIf-
ushu fI nun puj shuyu fuy cujno.

8
su wuwuntu ogfuy cuf fIyupu
fubyu shu ushej nmI gumcu nu-
mungu shumu shuj.
Chuy chmI pchu pItu chufIf
fuchIf g fI shuy quI.
IIyun mIcu cuf coj nmI jInun cho
ushu fI shuy quI.
MIcu coj jIfcu unImuI nmI fuchIf-
ushu fI shuy quI puj.

9
IsfueI cunu, gumcu nu tugu IIIg-
chejmI-uyw.
Chuyno fufupt pIpIs munumI
nogutu mIch mun gu chu.

10
Cunungu muytuj chuy IIupun sIud-
nI quI cho suIbu shoj fuynI quI?
Muych tuj cuycun munduj nI quI-
cunu:
fuytu, munduj cu nutu chufu p-
muy nIshuy quI cunu?
\

11
Gumcunu fIyupu fubyu chI mup tI-
quImI fuytu chufu puf.
]
NIfcuf fIyupu fubyush pmI fuynI-
quI cu nu tu pIs IIIgu fu chIshc.
D

12
Effun funu cunu munu uIIItu
fufu shungu upun tu fuy cun numI.
OSEAS13
Tinri (Ose. 1S.7S)
1318

E
13.14 1Cof. 15.55.
F
14.1~2 Isu. 55.67.
G
14.4 Jef. 30.1517.
Juchutu fufu shun cu nugu musyu-
cu shu numI cuycun.

13
IsfueI cunu, upumI cunquI.
YufIy-uypu cuycuj wumfu tIcshu
cuycuj nmI cuycun quI.
YufI nun puj munu cumu cuj nmI
cuycun quI.

14
Chuyno cuycuf pIs wuu nuy quI-
pItu suIbu n tu chu fuj munuf-
cuy cun quI?
Wuu nuy quI pItu suIbu shuy quI-
chu fuj?
Wuuy muytuj wuu chI coj
guesh yuy quI?
SepuI tfu muytuj ushu c chI coj
munuy nI quI?
Shumuynu ufI.
Cunun munu numI cuyu p sh nu-
chu cuy funu cu nu tugu.
E

15
Juchu wuytu fuy cujno IsfueI cunu
cuptIn pIs
T D chun yuj chuquI
jIfcu pItu fIyu wuyfutu wuyf-
chI mongu.
Chuy wuyfumI chuquI fu chengu.
WuII cuy c IIufmI yucu uywuj cunu,
pucyun cu nu pIs chuquI c-
congu.
ChIquej cu nu numI Imu-uycun cu-
nu tu pIs guechuf upucongu.

1
Tuytu DIos nInpu contfun fIcu cu-
shun pI tumI
SumufIu funu cu nugu custI gu shu
cungu.
SubII wun tucsIy pumI wuongu.
Wumfun cu nu tu pIs pumpu mun
pujshIf g fengu.
Guesh yuj cuycuj wufmI cu nupu
puchun tu pIs gushuf g fen gumI.
Tayta Diosman yapay cutinanpaj
Israe!cunata ruwashan
14

1
IsfueI cunu, quIquI quIpu
juchuy quI pI tumI munu uIII-
mun chuyush cun quI.
Cunungu T D -
yupuy yfu cuy.

2
T D cutIy cuyno
muu cush puy quI:
IIupun munu uIII fufu sh cu nu-
pItu pefdu nuy cu muy ufI tuytu.
Gumtu uIubu mupt cushI shu
chus quIy cu muy ufI.
F

3
AsIfIu funu cu nugu munumI
suIbu mun gu p chu.
Cuwu IIu cu nu wun pIs pIII yu mungu
munumI uywu sh cu nu chu.
QuIqu cunu fufu sh tugu munu numI
Imutu pIs dIosn nIsh nu chu.
Tuytu DIos gumIIumI wucchu cu-
nu tu pIs cuyu pun quI nIf.
Israe!cuna a!!ina goynanpaj
Tayta Dios aunishan
4
Tuytu DIosmI nIn:
Psu c cu shu numI fubyu sh pIs.
Munu wIyu coj cushun pItu IsfueI-
cu nu tugu uIIchu c chI sh numI.
Munu cuyuy pno cuycup tIn pIs
cuyu sh numI.
G

5
IsfueI cu nupgu cushuj tumyu fIp-
tIn shuIIuy qudu shu nmI.
Puycu nu numI cuycungu IIfyu cunu
wuytujno.
Puycu nugu cungu Ibuno jIfcu cho
yfu cunu
sumuj supI chu shu cuycuj nmI.

OIIvo yfupu fmun cunu cufu-

cumu mush tu fu shun nmI
puycu nugu uypu IIu mun mIfungu.
Ibuno muntI cho sedfu uIII usyu-
shun n fmI cungu pIs.

7
IsfueI funu cu nugu yupuymI
nogupu muqu cho goyungu.
Chuy fmI cungu fgu shIc shI fuy-
cujno.
bus sumuj chIII guI fuy cu shun n-
fmI cungu.
Puycu nupgu muy-chuy ch pIs
pufIungu Ibuno bnu p n-
fmI.
OSEAS13 , 14
1319

H
14.9 SuI. 1.6; Pfov. 4.712, 1819.

8
Acfu sh funu cu nu tugu nogumI fIc,
chuyno muu cu mu shun tu pIs wIy.
Nogugu pno yfu befdI fuy cuj-
nmI cuyc.
NogumI uchcu mun mIfu nun p pIs
yunup.
ChuymI Effun funu cu nugu
nengu puj: Imup nu tuj mun
cuy duIu cu nutu? nIf.

9
Yuchuj cujcu nugu, yufpuy supu
cujcu nugu cuy wIIIu cuytu
tuntI yu chun.
T D cumI nungu def-
chumI.
AIII funu cu nugu chuy pumI
pufIn.
Juchu su pu cu numI Ichungu chuy
cumI nu cho tucu cun.
H

OSEAS14
1320
1

1
PetueIpu wumfun JoeI tumI
T D fIbI Iu fun. Chuy fIbI-
Iu shun cu nugu cuynmI cuycun:
Chpacacuna micuyta
ushacurcunanpaj cashan

2
Muyuf uuquIn cunu sumuj wIyuy-
IIupu!
Cuy nusyun cho tIyuy cuj cu nugu
IIupu nI quI yufpu chu cuy.
Gumcunu Imuy IIugu cuyntu
fIcu fuy quI chu fuj?
Tuytuy quI cunu, uwIIuy quI cunu
cushun wIchun pIs cunun
cuycu shunngu cufun chu fuj?

3
Cuyno cushun tugu wumfuy quI cu-
nutu wIIIu pun quI.
Wumfuy quI cu nunu wumfun cu-
nutu wIIIu pungu.
Puycu nunu wIIIu pungu mus
gueputu yufej cu nutu.

4
Tucuy custu chpu cu cu numI
juntuy cu shu IIupuntu mIcuf
ushu cuf cu nun puj.
Jutu suj chpu cu cunu cutu shun-
tugu ucupu chuc Ius cu numI
ushu cuf cu shu.
Acupu chuc Ius cu nu pItu guesh-
pej IIun tu pIs muIun yu cu numI
mIcu cuf cu shu.
Chuy pItu puchoj IIun tu pIs shIu fI-
cu numI ushu cuf cu shu.
D

5
Muchu shu puuy cuj cunu
fIcchuy.
Bnu upoj cunu wuguynu.
Bnugu munumI cungu p nu chu.
3oe!
ImunIftuj dIsIgfusyu chuyumunchI? Tuytu DIosnInchI fIyu cuptInchu?
Pitaj caran? JoeI nInun cuycun TAYTA DIOS NIN CHI fusunpu DIos nInunmI. JoeI cufun
PetueIpu wumfunmI.
Maych taj wi!!a cu ran? JoeI mus wIIIu cu fun Jud nusyunpu cupI tuI nIn Jefu su Ien sIud-
chmI.
Imay taj caran? WuquIn yufpun Jefemus y Sofo nus cuwu shun-wIchun JoeI cuwu shun tumI.
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfu chgu IIupun tu pIs chuc Ius cunu ushu cuf cu nun puj
cushun tumI wIIIu cuy cun. Ichungu JoeI nIycun IIupun pIs Tuytu DIospu muquI IIun cho cuycu shun-
tumI.
Chuy n pIs IsfueI cu nutu JoeI wIIIuy cun Tuytu DIos jusgu nun junuj chuyu mu nun puj
cushuntu. IsfueI cunu munu ufpIn tI cup tIn chuy jungu cungu custgu junujmI. ChuymI IsfueI cu-
nutu fuwuy cun cust gu cho ucuytu munu munufgu ufpIn tI cu nun puj. JoeI nIycun junu IIun munu
fucu c nun puj, mun'chgu shon gun pIs fucu c nun pmI (2.13).
Chuy n pIs wIIIu cuy cun Tuytu DIostu wIyu coj cu nu mun bIndI syuntu chufu nun puj cushuntu y
IIupun funu cu nu mun Esp fItu Suntutu cuchu mu nun puj cushun tu pIs.

D
1.4 Deut. 28.38; JoeI 2.211; Ams 4.9; 7.1.
C/bpu cu cunu (Joel 1.4)
1321

E
1. Apoc. 9.8.
F
1.10~12 Ose. 4.3; Ams 4.69.
G
1.15 Isu. 13.6; Eze. 30.23; Sof. 1.1418.

Chpu cu cu nugu munuy nI yoj

uypu IIu suId fu cu nu nmI
nusyun n mun juntu cuy cu mu-
shu.
Chuy cu nupugu quIfun cu nu pIs
ugfun cu nu pIs IIyun cu nu pu-
nmI.
E

7
bus cu nu tu pIs ushuj pmI ushu-
cuf cu shu.
gus yf cu nu tu pIs pusuy pumI
ushu shu.
Pusuypu tuIIu IIun tumI fufuy cu-
shu.
Rmun cu nu tu pIs yuf'gu shu tumI
cuchuy cu shu.

8
Runu cu nugu wuguf cuy cun muju-
chu c nun puj cuycuj msu
wuu c cup tIn jIpush wuguy cu-
shun nmI.

9
Cfu cu nu pIs wuguf cuy cun
TempIu mun offen du cunu
mununu chuyup tInmI.
ChuquI mIcuy nI bnu pIs mununu
cuptInmI T D
offen du cu nu pIs munu cunnu-
chu.

10
Chuc fu cu nu pIs guII pu IIu numI
cuycun.
IIupun chuc fumI IIuquI shu
cuycun.
Rgu pIs shun tu nun puj munumI
cushu nu chu.
bus yfu chuquIp tIn bnu pIs
munumI cunnu chu.
OIIvo yfu cunu chuquIp tIn ustI-
pIs munumI cunnu chu.

11
Gumcunu, chuc fu cho ufoj cunu,
bustu cusI chuj cunu,
IIuquI cush puy quI wuguy-IIupu.
Cunungu IIupun mufu shuy quI cu-
nu pIs yungu IIu pmI cushu.
MunumI wuyu shu chu fgu pIs nI
seb du pIs.

12
bus cu nu pIs chuquI c cu shumI.
guscu nu pIs munumI wuyu shu chu.
Gfunu du cu nu pIs, puImu cu nu pIs,
muns nu cu nu pIs,
jIfcu cho cuj yfu cu nu pIs ushuj-
pmI chuquI shu.
Chuy n pumI funu cu nu pIs munu
cushI cun nu chu.
F

13
Tuytu DIos puj offen dutu chufu-
nuy quI puj
chuquI mIcuy pIs nI bnu pIs
munumI cunnu chu.
ChuymI Tuytu DIostu sIfbIf uItuf-
cho ufoj cfu cunu,
IIuquI cush puy quI wuguy, Itu cuf
jutI cu nun fpu cu nutu jutI cuy.

14
IIupun funu cu nutu guyu chIf
wIIIuy uyunu nun puj.
T D TempIun mun
shun tuy muyuf cu nutu,
chuy nusyun cho cujtugu IIupun
funu cu nu tu pIs
IIupuy quI T D muu cu-
nuy quI puj.

15
Ay Imun fuj cungu chuy junuj!
T D jusgu nun jungu
chuyuy c mun numI.
Chuy jungu cungu fIyupu
munchu fIy pmI munuy nI yoj
Tuytu DIos custI gup tIn.
G

1
RIcu puy cup tIn chmI mIcuy nIn ch-
tu pIs ushu cuf cu shu.
DIos nIn chpu TempIun cho cushI-
cuy pIs munumI cunnu chu.

17
IIupun mufu shun ch pIs IIIgu shumI.
Rgu pIs ushuj pmI IIIgu shu.
Cunungu mIcuy chufu cu nun ch-
pIs wunwu fuy cunmI.

18
Imun shI wcu cu nu pIs gupuf puy-
cun.
Wcu cunu guewutu ushIf pIs
munumI tufIn chu.
Uyshu cu nu pIs yufguy wunmI
wuuf cuy cun.
JOEI1
1322

H
1.19~20 Ams 7.45.
I
2.4~5 Apoc. 9.79.
J
2.10 Ams 8.9; Apoc. 8.12.

19
T D, gummunmI guyu-
cum.
NInumI fupuf ushu cuf cu shu
chun yuj cho cuj juchu cu nutu,
jIfcu cho cuj guefu cu nu tu pIs.

20
Rugfu cu nupu yucu uywuj cunu
chuquI c cup tIn, guewutu nInu
fupu cuf cup tIn
ustu chucufu unImuI cu nu pIs
gummunmI guyu cuy c mun.
H
Chpacacuna
yurimunanpaj cashan
2

1
SIon cho tfom p tutu tucuy-IIupu.
Tuytu DIos ucfu shun fIspI tdu
jIfcu cho wIIIu cu chIy musyu-
nun puj.
Jud cho tIyuy cuj cu nugu IIupuy quI
munchu fIy wun sIcsIc yuy.
T D jusgu nun jungu
chuyuy c mun numI.

2
Chuy jungu cungu yunuu yuy cuj
chucuymI,
pucu tuy juntu shumI, gontuy n fuj
chucu shumI.
Puchu wufuf cup tIn IntI futu muf
mush tuf coj nmI
puntu cu nu pu pIs chpu cu cu nugu
uypu IIu munuy nI yoj suId fu-
cu nuno juntu cuy congu.
Chuyngu munumI unuy cufun-
chu.
Chuyngu munumI nI Imuy pIs
cungu nu chu.

3
Chuy cu nugu cuycun nInu IIupuntu
ushu cuf coj nmI.
Chuy cu nugu cuycun nInu futuy-
cu shun pItu upIp tIn shun shu-
IIunnu cuwuy cuj nmI.
Chuy cunu munu fuj chuyu mup-
tengu cuy puchu cufun cuyuy-
IIu pmI.
Aywu cup tIn nugu qudu shu chun-
yuj chuquI jIfcu nmI.
Chuy cu nu pI tugu munumI ImupIs
guesh pIn chu.

4
Chuy cu nugu cuycun cuwu IIu cu nu-
nmI.
CffIy cun pIs muntdu uywuj cu-
nu n fmI.

5
Puntu pItu juc puntu mun pIntI-
shun pIs wIyu cun
pIII yu puj cuff tu cunu uywup tIn
wIyu cu shun n fmI.
WIyu cuy cun pIs nInu fupup tIn
chuquI jucunu push tu shun n-
fmI.
Chuy cu nugu cufcuy cun munuy-
nI yoj uypu IIu suId fu cunu
pIIIyu mun uywuy cuj nmI.
I

Chuytu fIcuf funu cu nugu fIyupu

munchu fIn.
Cfun cu nu pIs pusuy pumI yuf'gu-
c cun.

7
Guffu cho pIII yuytu munu
munchuj funu cu nu nmI
cufcuy cun.
FIyu pumI cffIy c fIn pIs.
Pefgu cu nupu wIchu cuf c fIn.
Aywun pIs dIfI chuy pumI wucmun
nI cuymun pIs munu yuguypu.

8
JucnIn-jucnIn pIs munumI IIuch-
cu nu cun chu.
Aywun pIs uywuf cuy cu shu IIun-
pumI.
Esp du wun cuchup tIn pIs
uywuf cuy cu shun fIunpItugu
munumI IIoj shIn chu.

9
SIud mun yuycu cuy c fIn.
Pefgu junun cu nu pu pIs cffI cu-
chun.
WusI cu nu mun pIs wIchu cuf c fIn.
Bent nu cu nu pu pIs suwu cu nu n-
fuj yugu cuy c fIn.

10
Chuy cunu chuyu mup tIn cuy
puchu pIs
junuj puchu pIs munchu fIy wun
sIcsIc yunmI.
IntI wun quIIIu pIs chucu c cunmI.
GoyIIuf cu nu pIs uchIc yuy cu shun-
pItu munumI uchIc yun nu chu.
J
JOEI1 , 2
1323

K
2.11 Apoc. 6.17.
L
2.12 Deut. 4.29; Jef. 29.13.
M
2.13 Exo. 34.6; Neh. 9.17; SuI. 86.15.
N
2.17 SuI. 79.10.

11
SuId fun cu nupu uupun cho
T D
fyuno busnIn tumI wIyu c chIn.
Puypu suId fun cu nugu fIyupu
uypu IIumI.
Puy nIshuntu fufuj cu nugu yupuy-
tu pIs munu utIpuy pmI.
FIyupu munchu fIy pmI cungu
T D jusgu nun jungu!
PIf shI chuy tugu uwuntuy cun-
mun?
K
Tayta Dios cuyapcoj cashan
12
Cunungu T D cuynmI nIn:
IIupun shon guy quIpu
nogumunnu yfu cumuy-IIupu.
Ayunush puy quI, wugush puy quI,
IIuquI cush puy quI nogumunnu
cutImuy-IIupu!
L

13
T D wIyu cuy.
Rpuy quI cu nutu fuchI nuy quIpu
fuquengu IIupun shon guy quIpu
ufpIn tI cuy.
T D umutuf uIIImI;
fIyupu cuyu p cojmI;
pusIn su cojmI; fIyupu cuyu cojmI.
M
AfpIn tI cup tengu custI gu nun puj
cuycu shun ch pIs munumI
custI gun nu chu.

14
Gumcu nu tugu cupus chufI Tuytu
DIos pefdu nu shun quI mun pIs.
Cupus chufI bIndI syun tu pIs goycu-
shun quI mun.
BIndI syuntu goshun quI mun
chuquI mIcuy offen dutu, bnu-
tu pIs T D upunuy-
quI puj.
Tayta Diosta
maacunanpaj cashan

15
SIn Imu cho tfom p tutu tucuy-
IIupu.
IIupun funu cu nutu wIIIuy uyunu-
nun puj.

1
Runu cu nutu shuntuy-IIupu.
Puycu nutu IImyu y chIy-IIupu.
AuquIn cu nutu shuntuy-IIupu.
Wumfu cu nutu, ustu ItI chuchuy-
cuj cu nu tu pIs shuntuy-IIupu.
Chuy fuj ushI nu cu shu pIs wusI pItu
uywuf shun tu c chun.

17
T D sIfbej cu nu pIs IIoj-
shI mu chun.
Puycu nugu funsI uItuf uupun-
mun IchI chun.
NIfcuf wugush pun Tuytu DIostu
muu cu chun cuyno nIf:
T D, ucfu shuy quI funu-
cu nu tugu pefdu nuy cuy.
Gumpu cujtu pIpIs munu cuj mun
chufu nun tugu umu munuy cuy-
chu.
Juc-I nusyun funu cunu munuy-
nIn cho chufu f nun tugu umu
munuy cuy chu.
Amu cumu cuy cu chIy chu puycunu
ucfu shuy quI funu cu nutu
Muytuj chuy DIos nI quI? nInun-
tugu.
N
Tayta Dios yapay
a!!chacchinanpaj cashan
18
Chuy fmI ucfu shun funu cu nutu
T D cuyuy cu shuntu musyu-
chengu. Puycu nutu cuyu push pun
19
nengu:
Gumcu nu puj fgu pIs, bnu pIs,
ustI pIs yupuy fIyupu uypu IIu
cunun p numI cumu c chI shuj.
Chuy fmI cushI shu goyun quI puj.
Cunun pItu yupuygu munu numI
cumu c chI sh p nu chu
munu yfu cu muj cunu gumcu nutu
munu cuj mun chufu shu nuy quItu.

20
MIcuytu ushuj chpu cu cunu junu
cuj-IpItu
uywu moj tu pIs gumcu nu pI tugu
gufgu shmI.
Chuyno gufgufmI jItu fI sh puj
chun yuj mun.
JOEI2
1324

O
2.27 Isu. 42.8; 45.56, 18; Eze. 36.11.
P
2.28~32 Hech. 2.1721.
Q
2.31 Mut. 24.29;
Muf. 13.2425; Iuc. 21.25; Apoc. 6.1213.
Nuupuntu uywuj cu nu tumI shen-
guypu wuu fu chI shuj CuchI
Iumuf cho.
Guepuntu uywuj cu nu tunu shen gu-
chI shuj MedI teff neo Iumuf-
cho.
Wuuf IsmufmI fIyupu usyu fI cu-
fengu.
Chuy nmI uImI fuy puj cu nutu
fufuj-uyw.

21
Cuy puchu, fIyupu cushI cuy.
Amu munchu cuy chu.
Nogugu fIyupu uImI fuy puj cu nu-
tumI fufuj-uyw.

22
JIfcu unImuI cunu umu munchu-
cuy chu.
Cunun pI tugu guewu cunu
befdIypu befden gumI.
Yfu cu nu pIs wuyon gu numI.
gus pIs bus pIs uypu IIu tumI
wuyongu.

23
SIon cho tIyuj cunu, gumcu nugu
cushIcuy-IIupu.
Nogu fufu sh pItu cushI cuy.
NogumI tumyu tu pIs tumyu chI p-
mushc tImpun cho.
Tumyu chI mushc mufu pu cuy
wIchun pIs, mIcuy wuytu nun
wIchun pIs.
Unuy wutu cunu tumyu chI mu sh-
nmI tumyu chI mushc.

24
ChuymI fgu pIs uIII wuyongu.
AstI pIs bnu pIs uypu IIumI cungu.

25
Psuj wutu cu nu chgu cuchumu-
sh chpu cu cunu mIcuytu
ushu shun pI tumI fIyupu ucu-
fuy quI.
Gumcu nu pu tugu Imu-uycuy quI tu pIs
chpu cu cu numI ushu cuf cu fun.
Chuy cu nugu IIupuntu IIIg chej
suId fu cu nu nmI ushu fun.
Chuyno ushu shun pI tumI cunun
gumcu nu tugu cutI chI shuy quI.

2
Gumcu nugu mIcu shu upushumI
goyun quI puj.
ChuymI nogu T D -
uIubu mun quI puj.
Chuyngu fufun quI puj fIyupu
uImI fuy puj cu nutu gumcu nu puj
fufu sh pI tumI.
Acfu sh funu cu nugu munu numI
yupuygu penguy cho cungu p-
nu chu.

27
IsfueI cunu, gumcu numI musyun-
quI puj
Nogu Tuytu DIosgu gumcu nu wun
cuycu shtu,
Nogu jupu II gumcu nupu T
D cush tu pIs.
O
Acfu sh funu cu nugu munu numI
yupuygu penguy cho cungu p-
nu chu.
Tayta Dios jusganan junaj

28
Chuy pI tu nugu IIupun funu cu nu-
munmI EspI fI ttu cuchu mu-
sh puj.
P
Chuy n pumI wumfuy quI cunu
oIIgu pIs wufmI pIs fIbI Iu shtu
wIIIu congu.
AuquIn cu nu pIs suyongu ImupIs
cunun puj cujcu nutu.
Msu cu nu pIs fIcu pu congu shumoj
wutu cu nu cho Imun pIs cunun-
puj cujcu nutu.

29
Chuy junuj cu nugu oIIgu cujmun-
pIs wufmI cujmun pIs uywuy nI-
quI cu nu mun
EspI fI t tumI cuchu mu shuj.

30
Sy Iu chmI fIcu c chI shuj Imuy pIs
munu fIcu shun cu nutu.
Cuy puchu ch numI fIcu c chI shuj
yuwuftu, nInutu, gosh tuy jutu-
fIy cuj tuno pucu tuytu.

31
IntImI chucuj fIcu con gu puj.
QuIIIu numI yuwuf munno tIcfu cu-
fen gu puj.
Q
JOEI2
1325

R
2.32 Rom. 10.13.
S
3.4~8 Isu. 23.118; Eze. 2628; Ams 1.910; Zuc. 9.14; Mut. 11.2122;
Iuc. 10.1314.
T
3.4~8 Isu. 14.2931; Jef. 47; Eze. 25.1517; Ams 1.68; Sof. 2.47;
Zuc. 9.57.
U
3.10 Isu. 2.4; MIq. 4.3.
IIupun chuy cu nugu cungu T
D jusgu nun junuj munu fuj
chuyu mup tInmI.
Chuy jusgu nun jungu cungu puj
fIyupu munchu fIy puj junujmI.

32
Chuyno cuptIn pIs nogu mun yfu-
cu mush pun muu cu muj cgu
suIbu shumI cungu.
R
SIn Imu cho, Jefu su Ien chmI
ucfu sh cujcu nugu suIbu con-
gu puj.
3udpa contrancunata
3

1
Tuytu DIosmI nIn:
Chuy junuj chuyu mup tInmI
cumu c chI sh puj
Jud wun Jefu su Ien funu cunu
yupuy uIIInu goy nun puj.

2
IIupun nusyun funu cu nutu shun-
tuf cuf numI upushuj Josu fut
guechwu pumpu mun.
Chuy ch numI chuy funu cu nu tugu
jusgu shuj ucfu sh IsfueI cu nutu
Imun pIs fufu shun pItu.
Chuy funu cu numI Intfu
mundupu mush tu c chI fun
IsfueI cu nu tugu.
NIfcuf ucfu sh nusyun tugu fuquI-
p nu cu fun.

3
Acfu sh funu cu nu tugu fuquI p-
nu cu shu suftItu jItuf cuf jItuf-
cufmI.
Wumfu cu nutu oIIgutu wufmI tu pIs
funtI cu shu.
RuntI cuf chus quI shun gueIIuy-
tu numI ushu shu upyu nun puj
bnutu funtIf,
gueIIuy puj cucoj wufmI cu nu wun
cucush pun.
4
TIfo, SIdn,
S
FIIIs teu
T
puftI funu-
cunu Imutu tuj gumcunu nogu wun
munun quI? AyItu cutI chI muy tu chu
munun quI? Imutu pIs fufu muy tu-
chu yufpun quI? Chuyno cuptengu
fufu shuy quI mun nmI custI gu shuy-
quI.
5
Gumcu numI suwush cun quI
gueIIuy ntu, goftu. Nogupu ImpIs
uIII cujtugu tempIuy quI cu nu munmI
upucush cun quI.
Jud funu cu nutu,

Jefu su Ien cho tIyuj cu nu tugu fIyupu
cufu munmI upush cun quI. Chuyno
upuf cuf numI uywuy cunun puj funtI-
cush cun quI GfIego funu cu nu mun.
7
Ichungu nogumI jofgumoj-uyw
muymun pIs funtI cu shuy quI pItu.
NIfcufmI cumu c chI shuj puycunu
ucu shunno gumcu nunu ucu nuy quI-
puj.
8
Jud funu cu nu munmI funtI cu-
shuj oIIgu wufmI wumfuy quI cu nutu.
Puycu nu numI funtI congu Sub funu cu-
nu mun. Chuy funu cu nugu musyu shuy-
quI n pIs fIyupu cufu chmI tIyuf-
cuy cun. Nogu T D nIshc
chuyno cunun puj.
Nasyuncuna jusgasha
cananpaj cashan
Sefcu cho cuycuj nusyun cu nu puj JoeI
nIfun:

9
Nusyun cunu, wIyuy-IIupu!
Guffu puj cumu fI cuynu-IIupu!
JInyu suId fu cu nutu shuntuy-
IIupu!
PIII yuj cu nugu shun tu cuf cuf
uywu chunnu!

10
Rjun cu nu pItu fufu chun subIIn-
cu nutu.
sIn pI tunu fufu chun Iunsutu.
U
CuII puy nuj cu nu pIs CuII pu yojmI
c! nIchun.

11
Sefcu cho cuycuj nusyun funu cunu,
IIupuy quI jucIIu shumuy wuquIn
cujwun shun tu c nuy quI puj.
T D, puycu nu wun
pIIIyu nun puj cuII pu yoj cu nutu
cuchumuy ufI.
JOEI2 , 3
1326

V
3.13 Apoc. 14.1416.
W
3.13 Isu. 63.3; Ium. 1.15; Apoc. 14.1920; 19.15.
X
3.1 Jef. 25.30;
Ams 1.2.
Y
3.18 Eze. 47.112.
Z
3.19 Abd. 10.

12
IIupun nusyun cho tIyuj funu cunu
IIupuy quI cumu fI cuy.
NIfcofgu uywuy Josu fut guechwu
pumpu mun.
Chuy chmI Tuytu DIos jusguj-
uywun
IsfueIpu bIs nun nusyun funu cu-
nutu.

13
Puycunu fIyu funu cunu cushungu
pusuy pu numI pogu puy cun.
ChuymI puycu nu tugu Tuytu DIos
custI gungu sItu uptu cuf cuf
fgutu funu futu shunno.
V
Tuytu DIosmI ushu fengu bustu
bnu puj funu IIuch cujno.
W

14
Chuy Jusgunu Pumpu chgu uypu-
IIumI shun tu cu shu cufcuy cun.
Chuyngu shun tu cu shu cufcuy cun
T D jusgu nun junuj
chuyu mu nun puj wuII cunu
pIshIp tInmI.

15
Chuy jungu IntI pIs quIIIu pIs
chucu c con gumI.
GoyIIuf cu nu pIs munumI uchIc-
yun gu nu chu.

1
SIn Imu pItu-puchu
X
T
D guyu cu mongu.
Jefu su Ien pItu-puchumI fyuno
busnIntu wIyu c chI mongu.
SyIu wun cuy puchu pIs sIcsIc yun-
gumI.
Acfu shun IsfueI funu cu nu-
tumI Ichungu T D
Imu-uycu pI tu pIs wushush pun
chupungu.
Shamoj watacunacho 3ud
bindisyuntana chasquinanpaj
cashan
17
Acfu shun funu cu nutu T D
nIfun:
Chuy junuj chuyu mup tIn
gumcunu tuntI yu cun quI puj
nogu Tuytu DIos nI quI cush-
tumI.
Nogugu tIyu shuj TempI cuycu-
shun SIn Imu chmI.
Chuy Jefu su Ien sIudgu cungu puj
ucfu cu sh sIudmI.
Jpu funu cunu yupuygu chuy
sIudtu munumI Imuy pIs
munuy nIn cho chufu fun gu nu-
chu.

18
Chuy wIchungu Intfu jIfcu cu nu-
cho, Intfu Imu cu nu ch pIs
bnu wun IchI cungu yucu-jInu
uypu IIumI.
Jud cho cuj fugfu cu nu pu pIs
uypu IIu yucumI uywungu.
TempI pI tu numI yucu push tuy-
cun gu puj.
Chuy numI pufguy cun gu puj SItIm
guechwu pumputu.
Y

19
EgIp togu pusuypu ushu cu shumI
qudun gu puj.
Edom numI chun yuj mun tIcfun-
gu puj.
Chuyngu cungu puj Jud funu cu-
nutu mugu shun pI tumI,
munu juchun cuycup tIn nusyun-
nIn cho Jud funu cu nutu
wuu chI shun pI tumI.
Z

20
Jud ch wun Jefu su Ien chmI
Ichungu Imuy pIs funu cunu
tIyuf cuy cun gu puj.

21
Nogugu IIupun tumI uyItu cutI-
chI shuj.
Juchutu fufuj cu nu tugu munumI
pefdu nu sh chu.
Nogu T D SIn
Imu cho tIyuy c shuj.
JOEI3
1327
Ga!!aycunan
1

1
Tecou mufcu chmI tIyu fun
Ams jutI yoj funu. Puygu uyshu-
yojmI cufun. Tuytu DIosgu Amostu
cuycu nu tumI wIIIu pu fun IsfueI cu nutu
wIIIu p nun puj. Chuy tugu Ams wIIIu-
cu fun Uzus
D
Judpu fuynIn cuycu shun
wIchunmI. IsfueIpu fuynInnu cuycufun
Jouspu wumfun Jefo boum.
E
Chuy
wIIIu cu shungu cufun fIyupu tImIuf
cunun puj Ishcuy wutu pIshIy cup tI-
IIunmI.
2
Cuyno nIfmI Amosgu wIIIu-
cu fun:
T D SIn Imu pItu
IIyun nmI gupu f mun.
Jefu su Ien pI tumI busnIn pIs junfu-
fu mun.
F
Chuu fugu jIfcu cho cuycuj guewu-
cu nu pIs wuuy tu c cunmI.
CufmeIo puntu pIs chuquI c-
cunmI.
Israe!pa bisnun nasyuncuna
jusgasha cananpaj cashan
Siriupu contrun
3
T D cuynmI nIn:
Dumusco sIud funu cu nugu
G

fIyupu uypu IIu tu numI munu
uIIItu fufu shu.
GuIuud funu cu nutu
H
uII pu numI
ucu chI shu.
ImunmI fgutu fun fyffu
fu cu nu wun, chuy nmI fufu-
shu.
Chuy pI tumI custI g nI IIu tugu
munu cuchuy cu sh chu.

4
Ruy HuzueIpu fumIII yun cunu
tIyuy cu shun wusI munmI
Chuy nInumI ushu cuf con gu puj
fuy Ben-udud tIyuy cu shun
puIu syu tu pIs.
I
Ams
Chucfu funutu Tuytu DIos ucfunmunchufuj wIIIucuynIntu wIIIucununpuj?
Pitaj caran? Ams nInun cuycun cufgu nInun u upufej nInunmI. Puy cufun chucfu funumI
Jefu su Ienpu sefcun Tecou mufcu pItu.
Maych taj wi!!a cu ran? Ams Jud funu cuycup tIn pIs Tuytu DIosgu guyu fun nofte nusyun
IsfueI cho wIIIu cu nun pmI.
Imay taj wi!!a cu ran? Puy wIIIu cu fun Sumu fIu cho guepu cuj Jefo boum fuy cuycu shun-
wIchunmI (783743 u.C.) y Jefu su Ien cho Uzus fuy cuycu shun-wIchunmI (792740 u.C.).
Imataj caycan cay !ibru cho? Chucfu funu cuptIn munumI fsI chu cufun nofte cuj nusyunpu
cupI tuI nIn Sumu fIu cho wIIIu cu nun puj. Puy wIIIu cu fun fcu cu nupu fubuf nI IIun munduj cunu
munu cunun puj, pobfI cu nutu munu ucu chI nun puj. Ams wIIIu cu fun Imu munu uIIItu fcu cunu
fufuy cu shun tu pIs. Chuy funu cu nugu gueIIuy wunmI juez tu pIs funtI fej. Amosgu pIu cu fun munu
fusun dIos cu nutu udufu shun pItu y chuy dIos cu nutu udufu nun puj fufu shun puftI cu nu cho Tuytu
DIostu udufu shun pI tumI. ChuymI IsfueI cho cuj cfugu gufgu fun. Wuu chIytu munush pun
oIIg pu fun mufcun mun cutI cu nun puj (7.1013).
Chuy n pIs cuy IIbfu cho cuycun custgu chuyu mu nun puj cushuntu pIchgu cutI fIbI Iu shun
(79). Ushu nun tugu wIIIu cuy cun Tuytu DIos suIbu nun puj cushun tumI (9.1115).

D
1.1 2Rey. 15.17; 2Cfn. 26.123.
E
1.1 2Rey. 14.2329.
F
1.2 Jef. 25.30; JoeI 3.16.
G
1.3~5 Isu. 17.13; Jef. 49.2327; Zuc. 9.1.
H
1.3 2Rey. 10.3233.
I
1.4 2Rey. 13.3.
1328

J
1.5 2Rey. 16.9.
K
1.~8 Isu. 14.2931; Jef. 47; Eze. 25.1517; JoeI 3.48; Sof. 2.47;
Zuc. 9.57.
L
1.9~10 Isu. 23; Eze. 26.128.19; JoeI 3.48; Zuc. 9.14; Mut. 11.2122;
Iuc. 10.1314.
M
1.11~12 Isu. 34.517; 63.16; Jef. 49.722; Eze. 25.1214; 35.115;
Abd. 114; MuI. 1.25.
N
1.13~15 Jef. 49.16; Eze. 21.2832; 25.17; Sof. 2.811.

5
Dumusco sIud mun yuycunu
puncu funcu fuy cuj tu pIs
cuIIpuy cufmI umIfI shuj.
Aven guechwu pumpu cho
munduy cuj tu pIs IIIg chI shmI.
J
Chuy nmI fufu shuj Bet-eden
sIud cho munduy cuj tu pIs.
SIfIu funu cu nu tu numI nusyun-
nIn pItu pfsu upungu KIf
puftI mun.
T c/uyno nis/u.
Iilisteupu contrun
T D cuynmI nIn:
Guzu sIud funu cu nugu fIyupu
uypu IIu tu numI munu uIIItu
fufu shu.
Puycu nugu juc nusyun Intfu
funu cu nu tumI pfsu upucu fun.
NIfcofgu Edom nusyun mun funtI-
cuy c fI fun uywuy cunun puj.
Chuyno fufu shun pI tumI custI gu-
shuj.

7
Guzu sIudpu cuffuI pefgun cu nu-
munmI nInutu sIndI puy cu shuj.
Chuy nInumI fupuf ushu cuf con-
gu puj puIu syun cu nu tu pIs.

8
Asdod sIud cho munduy cuj tu pIs
IIIg chI shmI.
Chuy nmI fufu shuj AscuIn
sIud cho munduy cuj tu pIs.
IIupun munuy n wunmI custI gu shuj
Ecfn sIud cho tIyuj cu nu tugu.
Chuyno custI gup tmI jucnuy IIu
guesh pej IIu pIs FIIIs teu nusyun
funugu wuongu.
K
T c/uyno nis/u.
Ieniciupu contrun
9
T D cuynmI nIn:
TIfo
L
sIud cho tIyuj funu cu nugu
fufu shu.
Puycu nupu juchun cu nugu cuycun
juc mufcu Intfu funu cu nutu
Edom funu cu nu mun uywuy
cunun puj funtI cu shunmI.
MunumI cumII fun chu uIII goy-
nun puj pufIu shuntu.

10
TIfo sIudpu cuffuI pefgun cu nu-
munmI nInutu sIndI puy cu shuj.
Chuy nInumI fupuf ushu cuf congu
puIu syun cu nutu.
LJompu contrun
11
T D cuynmI nIn:
Edom
M
nusyun cho tIyuj cu nugu uypu-
IIu tu numI munu uIIItu fufu shu.
Puycu nugu fumIII yun IsfueI cu nu-
tumI munu cuyu puypu gutI cu-
chu fun subIIntu uptu cuf c fIf.
FIyupu chIquIsh punmI chuyno
fufu fun.

12
Temn sIud munmI nInutu sIndI-
puy cu shuj.
Bosfu sIud cho cuycuj puIu-
syu cu nutu.
Amonpu contrun
13
T D cuynmI nIn:
Amn
N
nusyun cho tIyuj cu nugu uypu-
Puycu nugu nusyun nIntu jutun y-
chIytu munuy wunmI
GuIuud wufmI cu nu tu pIs guesh yuj
cuycujtu puchun cu nutu gushuf-
g fI fun.

14
Rub sIudpu pefgun cu nu munmI
AMS1
1329

O
2.1~3 Isu. 15.116.14; 25.1012; Jef. 48; Eze. 25.811; Sof. 2.811.
P
2.5 Ose. 8.14.
Q
2.8 Exo. 22.2627; Deut. 24.1213.
R
2.9 Deut. 3.811.
Chuy nInumI puIu syun cu nutu
fupuf ushu cuf congu.
PIII yuf gupuf puy cup tInmI nInugu
ushungu.
Munchu fIy puj Icu wuyfu cuycup-
tInmI ushungu.

15
RuynIn numI mund shej cu nu wun
IwuI pfsu uywungu juc-I
nusyun mun.
T c/uyno nis/u.
Moubpu contrun
2

1
T D cuynmI nIn:
Moub nusyun cho
O
tIyuj cu nugu
fufu shu.
Puycu nugu uchpu y nun yujmI
fupu chI fun Edompu fuynInpu
tuIIun cu nutu.

2
Moub nusyun munmI nInutu sIndI-
puy cu shuj.
QuefIot sIud cho cuycuj puIu-
syu cu nutu.
PIII yu cho gupuf puy cup tIn, tfom-
p tu cu nutu tucuf cuy cup tInmI
Moub funu cu nu tugu wuu chIf
ushu c chengu.

3
Chuy nusyunpu fuynIn tu pIs mund-
shej nIn cu nu tu pIs wuu chI shmI.
T c/uyno nis/u.
JuJupu contrun
4
T D cuynmI nIn:
Jud nusyun funu cu nugu uypu-
Puycu nugu munumI wIyu cu shu-
chu yuchu chI cuy n cu nutu.
Iuyn cu nu cho nIycu shun cu nu tu-
pIs munumI csu shu chu.
Chuypu fuquengu pup nIn cunu
udufu shun duIu cu nu IIu tumI
udufu shu.

5
Jud nusyun munmI nInutu sIndI-
puy cu shuj.
Chuy numI fupuf IIIgu fu chengu
Jefu su Ien cho cuycuj puIu syu-
cu nutu.
P
Isruelpu contrun
T D cuynmI nIn:
IsfueI nusyun funu cu nugu uypu-
Puycu nugu juchuy nuj uIII funu-
cu nu tumI uywuy cunun puj
funtI cun.
PobfI cu nu tu numI Ishcuy IIun guI-
IIu wun fucun.

7
Penguy puj ucu chIn.
UmII dI cu nu tugu uffIg Iuf pIs
junun punmI.
Tuytun pIs, wumfun pIs chuy
jIpush IIu wun cucun.
Chuyno fufush punmI juchuy nuj
cuycupt penguy mun chufu-
mun.

8
IsfueI cu nugu fIndutu chufu fu shun
fpu cu nutu mush tuy c fIfmI
weguf pun duIu cu nupu uupun-
cho fIspI tuf mIcu nun puj.
MuItutu pgu chI shun gueIIuy-
wunmI bnutu funtIn.
NIfcufmI chuytu upyun dIosn
nIshun cu nupu tempIun cu nu-
cho.
Q

9
Ichungu chuyno cufcuy cup tIn pIs
nogumI puycu nutu psu chI-
mu n puj Amoffeo funu cu nutu
ushuj puj IIIg chIf.
R
Ushuj pmI wuu chIf sedfu guefu-
cu nuno jutun cuycujtu, fobIe
guefu cu nuno sInchI cuycuj tu pIs.

10
IsfueI cunu, gumcu nu tumI Ichungu
EgIp tu pItu jofgu muf.
AMS1 , 2
1330

S
2.10 Exo. 20.2; Deut. 8.216.
T
2.11 Nm. 6.18.
U
3.2 Deut. 7.6.
V
3. Job 2.10; Isu. 45.7.
W
3.7 Gen. 18.1719; Jef. 7.25; Dun. 9.10.
X
3.8 Jef. 20.9; 1Cof. 9.16.
Amoffeo funu cunu tIyu shun
nusyuntu gumcu nutu goycu n puj
chuscu chuncu (40) wutu tu fmI chun-
yujpu pushu muf chuyu chI muf.
S

11
Gumcu nu chgu wuquIntu
chufushc pfoft cunun puj.
WuquIn tu numI ucfuf nuzu feo
T

cunun puj.
IsfueI cunu, munu chu chuyno
cumu c chIf?
T c/uyno nis/u.
12
Mustu pIs Tuytu DIosgu nIn:
Chuyno cuycup tIn pIs gumcu nugu
nuzu feo funu cu nutu fIfsupItu
bnutu upuchIsh cun quI.
Pfof tu cu nu tu pIs mIchush cun quI
nogupu jut cho munu wIIIu cu-
nun puj.

13
Chuyno cushuy quI pI tumI uypu-
IIutu cufgu shu uywuy cuj cufftu
pumputu ItI fI shun n pIs
gumcu nu tugu ItI fI shuy quI.

14
Muy-jInu cffIsh puy quI cu nu pIs
munumI guesh pIn quI p chu.
FIyupu cuII pu yoj cuptI quI pIs munumI
cuII puy quI cungu nu chu.
NI jInyun nIn cujpIs munumI
suIbu con gu p nu chu.

15
Ichu wun IIIu puytu yuchuj pIs
munumI IIIu puytu cum pu con-
gu p nu chu.
FIyupu cffIytu yuchuj pIs
munumI guesh pen gu p nu chu.
NI cuwu IIun wun muntdu guesh pej-
pIs munumI suIbu con gu p nu chu.

1
Chuy jungu fIyupu pIII yuy
yuchuj jInyun nIn pIs
guIu IIumI guesh pIf uywu congu.
T c/uyno nis/u.
Castgu chayananpaj wa!!ca!!ana
pishiycashanta wi!!acushan
3

1
WIyuy IsfueI cunu! EgIp tu pItu
jofgu mu shoj T D
cuyno nIshun quI:

2
Mundu cho uypu IIu funu cunu
cuycuj pI tumI gumcu nu IIutu
ucfushc.
U
Acfu shu cuycupt munu uIIItu
fufu shuy quI pItu gumcu nu tugu
custI gu shuy quImI.

3
Munu fuj uIII pufIu cu shu cufgu Ishcuj
funu cunu pufIn mun chu fuj?

4
Munu fuj csutu chufI shu cufgu
muntI cho IIyun gupu f mun-
mun chu fuj?
Munu fuj muchuy nIn cho csutu
chufuf muntu IIyun pIs gupu f-
mun mun chu fuj?

5
Munu Imu mIcuy tu pIs chufu pu-
shugu pIchIusu tfum pu mun
yuycun mun chu fuj?
Munu ImupIs yuycup tengu chIc IIu
chufu shun juchun mun chu fuj?

Munu fuj pIpIs wuup tIn wuu-

shu p nnu mufcu cho cumpu-
nutu tucun mun chu fuj?
T D munu cumu c chIp-
tengu Imu dIsI gfu syu IIu pIs sIud-
mun chuyu mun mun chu fuj?
V

7
T D munumI Imuy pIs
Imutu pIs fufun chu sIfbej pfof-
tun cu nutu munu fuj musyu chefgu.
W

8
IIyun wugu mup tengu
pIfuj munchu fIy IIu wun munu
sIcsIc yun mun chu?
WIIIu cu nun puj pItu pIs T
D nIptengu
pIfuj munu wIIIu cun mun chu?
X
Samaria i!!gnanpaj wi!!acushan

9
WIIIu coj cunu, gumcunu wIIIu cuy
Asdod funu cu nupu puIu syun-
cu nu cho,
EgIptu cho cuycuj puIu syu cu nu ch pIs.
Cuyno nIy: SumufIu jIfcu cu nu-
mun shumuy-IIupu,
fIyupu munu uIII cu nutu Sumu fIu-
cho fufuy cujtu fIcu nuy quI puj,
AMS2 , 3
1331

Y
3.14 2Rey. 23.15.
Z
4.4 Ose. 4.15; Ams 5.5.
uIII funu cu nutu ucuy c chej tu pIs
fIcu nuy quI puj.

10
Puycu nugu uIII cujtu fufuytu
munumI yuchun chu.
Guechu shun cu nu IIu tumI puIu-
syun cu nu ch pIs chufu fuy cun.
11
Chuyno cushun pI tumI T
D cuyno nIn:
ChIquI shoj cu numI nusyun nI-
quItu cufu Iu puy c fen gu puj.
Pucu cu nuy quI cuycuj cu nu tu pIs
juchuf g fu chen gu pmI.
PuIu syuy quI pI tu numI Imu-uycu tu-
pIs upucongu.

12
T D cuynmI nIn:
Uywu yoj funu ImunmI IIyunpu
shImIn pItu guechun
uywunpu Ishcuy mucshu IIuntu u
fInfIn cu nu IIu tu pIs,
chuy n IIumI Sumu fIu cho tIyuj
IsfueI cu nu pIs,
Dumuscu pItu funtI mu shun uIII
jumu cu nu cho weguf puj cu nu pIs
wuIIcu csu IIun wun guesh-
pengu.
13
Munuy nI yoj T D wIIIu-
coj cu nutu cuynmI nIn:
Gumcunu wIyuy-IIupu.
Jucob pItu mIfuf uywuj IsfueI
funu cu nupu contfun wIIIu cuy.

14
Juchun pItu IsfueI cu nutu jusgun
jungu
BeteI cho cuycuj uItuf cu nutu
ushuj pmI IIIg chej-uyw.
Y
AItufpu Isqu nun cho cuj wugfun-
cu nu pIs puquI cufmI pumpu-
mun shIc wungu.

15
Jutu suj puIu syu cu nu tu pIs IIIg-
chI shmI.
AchIc yuypu uchIc yuy cuj wusIn cu-
nu tu pIs IIIgu fu chI shmI.
IIupun jutun wusIn cu nu tu pIs
juchuf g fu chI shmI.
T c/uyno nis/u.
4

1
Sumuj wIyuy SumufIu wufmI-
cunu.
Busn puftI cho wcu cu nuno cuycuj
wufmI cunu wIyuy cuyno nIshtu:
Gumcu nugu pobfI cu nu tumI
ucuy c chIn quI.
PIsh pu coj cu nu tu pIs muguf-
ushuy cun quI.
Runuy quI cu nu tunu Bnutu upumuy
upyu n puj nIfcuy cun quI.
2
RIspI tdu jutIn cho jufush punmI
T D cuyno nIn:
Juc junujmI IIyu cuf cuf gumcu-
nutu upucu shun quI puj.
Wumfuy quI cu nu tumI uushI cu nu-
wun junchu cuf con gu puj.

3
Chuu fugu gutI nuy IIun pumI pefgu
uchcu cu nupu IIoj shIn quI puj.
Hefmon munmI gufgu fI shun quI puj.
T c/uyno nis/u.
Tayta Dios rabyasha rimashan

4
BeteI cho cuycuj cupI IIu mun m
uywuy juchu fufuj!
GIIguI cho cuycuj cupI IIu mun m
uywuy mustu juchu fufuj!
Z
Uywutu pIsh tuf cuf tutu cu nupu
upuy .
Cudu quImsu junuj dIes muy quItu
upuy .

5
Agfu d sI cush puy quI Iebu d fu yoj
tuntu cu nutu fupu chIy .
NIfcuf, chuy goycu shuy quI tugu
p-muytu pIs wIIIu puy .
Chuyno fufuymI gumcu nu tugu
gustu shun quI.
T c/uyno nis/u.

NogumI cumu c chIf gumcunu

yufguy cho cunuy quI puj.
NogumI cumu c chIf tIyu shuy quI cu-
nu cho mIcuy pIsh shu nuy quI puj.
nogu mun yupuy yfu cu mush-
cun quI chu!
T c/uyno nis/u.
AMS3 , 4
1332

[
4.9 Deut. 28.38; JoeI 1.46; 2.49.
\
4.10 Exo. 9.16; 12.29; Deut. 28.27, 60.
]
4.11 Gen. 19.24.

7
Chuy n pIs nogumI cumu c chIf,
mIcuy cunu pogu nun puj
quImsu quIIIu pIshIy cup tI IIun
usyu cuf cu nun puj.
NogumI cumu c chIf wuquIn
sIud cho tumyu nun puj,
wuquIn sIud chnu munu tumyu-
nun puj.
WuquIn chuc fu mungu tumyu fun.
Munu tumyu shun cuj puftI ch-
numI mIcuy cunu chuquI fun.

8
SIudnIn-sIud nIn funu cu nugu
yucutu ushIsh pun pufI fun.
Chuyno ushIf pIs munumI tufI fun-
chu yucu nuy cu shuntu chuw-
chI nunpgu.
Chuy pIs gumcunu munumI nogu mun
yupuygu yfu cu mush cun quI chu!
T c/uyno nis/u.

9
NogumI gumcu nutu custI guf
ucuj wuyfu wun, mIcuytu ushuj
cufu cu nu wun pIs.
Cumu c chIf weftuy quI cu nu cho
Iuntuy quI cunu, bus yfuy quI-
cunu gufwush tu c cu nun p pIs.
Chpu cu cunu mIcuf ushu cuf-
cu fun gus yfuy quI cu nutu,
oIIvo cu nu tu pIs.
cun quI chu!
[
T c/uyno nis/u.

10
EgIptu mun yufI chI shno cust-
gu tumI gumcu nu mun pIs
chuyu chI muf.
\
NogumI cumu c chIshc gumcu-
nu cho cuycuj msu cunu
guffu cho wuu nun puj.
Cumu c chIf cuwu IIuy quI cu nutu
chIquI shoj cunu guechu fI-
shush puy quI upucu nun puj.
NogumI cumu c chIf pIII yu cho
wuoj funu cunu Ismu shun
usyuy tu pIs tIyuf cuy cu shuy quI-
cho muyu nuy quI puj.
cun quI chu!
T c/uyno nis/u.

11
NogumI gumcu nutu custI guf
Sodo mu tu wun Gomoffutu
]
custI-
gu shno.
ChuymI gumcu nugu cuycu fuy quI
nInu pItu jofgu fI shu tIsunno.
cun quI chu!
T c/uyno nis/u.

12
Chuy pI tumI cunungu IsfueI cunu
sumuj cumu fI cuy tupupt
Imutu wIIIu m nuy quI p pIs.
Gumcu nu tugu mus pIyuf-fmI
custI gu shuy quI puj.

13
Rusunpu chuy nmI fufungu.
Tuytu DIosgu cuycun puntu cu-
nu tu pIs cumujmI, wuyfu tu pIs
yufI chI mojmI.
PuymI funu cu nutu musyu chIn
Imutu puy yufpuy cu shun tu pIs.
PuymI uchIc yuj tu pIs tIcfu chIn
chucuy mun.
PuymI pufIn cuy puchu chgu
Int fupu.
Puypugu jutIn pIs munuy nI yoj
T D.
Arpinticunanpaj wi!!apashan
5

1
Cunun fImuy c mu shtu sumuj
wIyu cuy IsfueI cunu.
Gumcu nu puj fIyupu IIuquI cuf
pufIuy c mu shtu wIyuy c fIy
ufI.

2
IsfueIgu funu yut nI IIu fuj
cuycufmI munu uIII mun chuyu-
shu.
AMS4 , 5
1333
Chuy pItu uIII cushun mungu
munu numI cuten gu nu chu.
QuIquInpu mufcu IIun chmI
mush tuf puy cuf qudu shu.
PIpIs munumI cunchu mush tuf-
puy cujtu jutu fu chI nunpgu.
3
T D IsfueI cu nutu
cuynmI nIn:
Juc sIud pItu wufungu (1,000)
funu cu nutu pIII yu mun cuchup-
tIn,
puchuc IIu numI (100) cutI mongu.
Juc sIud pItu puchuc (100) funu-
cu nutu cuchup tIn
chun cu IIu numI cutI mongu.
4
T D IsfueI cu nutu
cuynmI nIn:
Nogu mun shucumuy-IIupu.

5
Amu uywuy chu BeteI cho cuycuj
cupI IIu mungu.
Amu uywuy chu GIIguI cho cuycuj
cupI IIu mungu.
Chuyno, umunu psuy nu chu
Beef sebu cho cuycuj cupI IIu-
mun pIs.
GIIguI cho tIyuj cu nu tugu sImfImI
pfsu upungu.
BeteI numI ushuj puj fug IIun
qudun gu puj.

T D munu shunno fufufgu

cuwun quImI-IIupu.
Munu wIyu cup tI quImI Ichungu
ushu c chI coj cu nutu
Puy cuchu mongu IsfueI cunu
tIyuf cuy cu shun mun.
Chuufu BeteI chgu munumI pIpIs
cungu chu munu uIII cu nu pItu
suIbu nun puj.

7
Ay wuwu IIuu, gumcu nugu Iuycu-
nutu munu uIII munmI tIcfu-
chIn quI.
NIfcuf pIs munu cuj munmI
chufun quI.

8~9
T D Ichungu chucuytu
junuj mun tIcfu chIn.
Junuj tu pIs yunuu yuy cuj chucuy-
mun tIcfu chIn.
PuymI fufu fun PIeyu des
nIshun, OfIn nIshun
goyIIuf cu nu tu pIs.
PuymI guyun Iumuf cho cuycuj
yucu cu nutu, nIfcofgu uIIpu
junun munnu muchI fIn.
Tuytu DIosmI cumu c chIn pucu-
cunu sIud IIIg nun p pIs.
Chuy n pumI munu uIIItu chuyu-
chI mun cufu Iu shu cuycuj
sIud cu nu mun.
Puypu jutengu T D.

10
IsfueI cunu gumcu nugu dImun dutu
uIII uffIg Iuj cujtu chIquIn quImI.
Rusun cujtu fImuj test gu tugu
munumI fImu nun tu pIs munun-
quI chu.

11
Gumcu nugu pobfI cu nutu munu-
cuj munmI chufuf cuy cun quI.
Rgu pI tu pIs Impues tutu pgu shu-
nuy quI pmI nIfcuy cun quI.
Chuyno cushuy quI pI tumI munu
tIyun quI p chu IIug IIu shu fumI-
cu nu pItu wusI cu nutu fufu shuy-
quI ch pIs.
Chuyno, munumI upun quI p chu
bnu tu pIs Iuntu shuy quI bus
wuyu shun tugu.

12
Nogu musyuy cmI muychI cutu
munu uIII cu nutu fufu shuy quI-
tu pIs.
Musyuy cmI juchutu fufu shuy-
quI cu nutu.
Juchuy nuj uIII funu cu nutu ucuf-
cuy c chIn quI.
Pgu shu shuy quI suynI tu pIs
pucuyIIupu chus quIy cun quI.
AutofI d cu nupu desp chun ch pIs
pobfI cu nupu dImun dun tugu
munu bII chIn quI chu.

13
ChuymI yuchuj funugu upIIu
cucun,
chuy wIchun fIyupu munu uIII
cuptIn.
AMS5
1334

D
5.21~22 Isu. 1.1114.
E
5.22~24 1Sum. 15.22; Pfov. 21.3; Jef. 7.2223; Ose. 6.6; MIq. 6.68.
F
5.25~27 Hech. 7.4243.

14
AIII cujtu fufuy, umu munu uIII
cujtugu.
Chuy fmI fusunpu cungu
gumcunu cuyno nIshuy quegu:
Munuy nI yoj T D
nogu cu nu cho cuycun nIf.

15
Munu uIII cujtugu chIquIy.
AIII cujtugu cuyuy.
Gumcu nugu yufpuy desp chu cu-
nu ch pIs uIII uffIg Iuytu.
Chuufu munuy nI yoj T
D cupus chufI
cuyu puy cu shun quI mun pIs qudu-
shu fuj cuycuj IsfueI cu nutu.
1
Munuy nI yoj T D
cuynmI nIn:
Isu cu nu chmI wuguy cungu.
CIII cu nu chmI IIuquI cuy pItu
gupuf pungu.
Chuc fu cho ufoj cu nu tu pIs guyungu
wug shI nun puj.
Pgu puj wugu pu coj cu nu tu pIs
guyungu.

17
bus chuc fu cu nu ch pIs Int fu-
chmI wugungu.
Chuy nmI cungu nogu custI guj
shumu sh fupIs.
T c/uyno nis/u.

18
Ay Imun fuj cungu, T D
shumu nun junujtu shuyuf puy-
cuj cunu!
Gumcu nugu musyuy cun quI chu
gumcu nu puj Imuno chuy junuj
cunun puj cushun tu pIs?
AchIc yuj cununpu fuquIn chuy
jungu cungu puj yunuu yuy cuj
chucuymI.

19
Chuy jungu cungu, juc funu
IIyun pItu guesh pIy cu shun cho
suwun tIncu pu fuj nmI.
Mun'chgu guesh pIf wusIn mun
yuycu fIf pefgu mun gueIII cuy-
cojtu cuIe bfu cuIy cu shun nmI.

20
Au, fusun pumI T D
shumu nun jungu cungu
fIyupu chucuy, munu uchIc yuj.
Chuygu cungu fIyupu yunuu yuy-
cuj chucuymI, munu ImupIs
fIcu cujmI.

21
Nogu Tuytu DIosgu fIyupumI
meIu nc gumcunu fIspI tdu
fIstutu fufu shuy quI cu nutu.
Adufu m nuy quI puj shun tu cu shuy-
quI pIs munumI gustu mun chu.

22
MunumI mun chu fupu chInu
sucfIfIsyucunutu nogu puj pIsh-
tu shuy quI tu pIs,
nI chuquI mIcuy offen du cu nutu
goycu mu shuy quI tu pIs.
Nogugu munumI chus quI sh-
p chu wefun nIn tfu-muII-
wu cu nutu uIII goyuy pItu
sucfIfIsyupuj pIsh tup tI quI pIs.
D

23
Nogu wIyu n pI tugu juc-Icho
cuntu cuy chuy uIubun suy quI-
cu nutu.
Afpuy quI cunu wugu shun tu pIs
munumI wIyuytu mun chu.

24
Ichungu nogu mun uIIItu fufu-
nuy quI tumI.
AIII uffIg Iu nuy quI tumI mun.
Imuy pIs munu chuquej IImyu
yucu n fuj uIII cujtu fufuy ufI.
E
25
IsfueI cunu, chuscu chuncu (40)
wutun tIn chun yuj chuquI jIfcupu pushu-
mupt Imuy tuj nogu puj uywu cu nutu
pIsh tu fuy quI, u chuquI mIcuy cu nutu gufu-
mu fuy quI?
2
Chuypu fuquengu fuyn
nIshuy quI SIcut-tu upufI shu pufI chej
cunquI. QuIyn goyIIuf tu pIs upufI shu
pufI chej-cunquI. Chuy cu nu tugu dIosn
nIf quIquI quI cu numI fufu cuf c fI fuy quI.
27
Chuy pI tumI gumcu nutu jItu fI shuy quI puj
Dumuscu pItu mus cufu cho cuycuj chun yuj
chuquI jIfcu mun.
F
Chuyno fufu shu nuy-
quIpgu nIycun T D. Puypugu
jutIn pIs munuy nI yoj T D.
AMS5
1335

G
.5 1Cfn. 23.5; Neh. 12.36.
Israe! i!!gnanpaj cashan

1
Ay Imun fuj cunquI SIon cho
goyuj uutofI d cunu!
Ay Imun fuj cunquI Sumu fIu cho
tIyuj munduj cunu!
Gumcu nugu chufu shuy quI mun
yfu cufmI munuy nIyoj-tucuf-
cush cun quI.
Gumcu nu munmI IsfueI cu nugu
yunu p muy nIf uywuf cuy c-
mun.

2
CuIne sIudtu uywuf m fIcu mun-
quI.
Chuy pI tugu psuf chuyun quI
Humut jutun sIud mun.
Chuy pI tunu ufun quI FIIIs teu cho
cuycuj Gut sIud mun.
Chuy nusyun cu nu cho tIyuj
funu cu nu pItu mus bIej chu fuj
gumcu nugu cunquI?
Gumcu nupu nusyun nI quegu
chuy nusyun cu nu pItu mus uIII-
chu fuj?

3
Gumcu nugu fIyupu ucuy junuj
chuyu mu nun puj cuycujtu
munumI yufpuy IIu pIs yufpun-
quI chu.
Chuy pIs munu uIIItu fufuf musmI
guyuy cun quI chuy ucuy
junujtu.

4
Cuyuy IIu puj IIug IIuypu uduf nu shu
jumu nu cho weguf puy cun quI.
FIstutu fufuf cushI cush puy quI
goyuy cun quI.
CufnI-muII wu cu nutu, wefun nIn
tfu-muII wu cu nutu mIcuf
jumuf puy cun quI.

5
Afpu cu nu tu pIs wuguy-wuguy IIu-
tu fuj tucufmI bIfsu cu nu tu pIs
mushoj cu nu IIutu jofguy cun quI.
Instfu men tu cu nu tu pIs DuvId n-
fmI tucuy-nIfujtu fufuy cun-
quI.
G

Jutu suj cpu cu nu wun bnutu

upyuf cuy cun quI.
Cuef puy quI cu nu mun pIs uIIIn nIn
peff mI cu nu tu fuj pIchu cuy-
cun quI.
Nusyun nI quI munu uIII mun
chuyuy cu shunpgu munumI
ImupIs gocu shun quI chu.

7
nu tu fuj uupu-puntu tugu juc-
Imun pfsu upushun quI puj.
FIstutu fufuf gupuf pu shuy quI cu-
nu pIs munumI musyu cun gu p-
nu chu.
8
T D quIquInpu jutIn-
chmI jufu shu. Munuy nI yoj T
D cuynmI nIn:
Jucob pItu mIfuf-uywuj cunu uIII-
tucu shungu fIyupumI fubyu-
chI mun.
PuIu syun cu nu tu pIs meIu n cmI.
Chuy pI tumI puycu nu tugu sIud-
nIn tIntu
cuchu puy cu shuj chIquej cu nupu
munuy nIn mun.
9
Chuy fugu juc wusI cho chuncu
funu cu nu IIu cuwuy cuf qudu shu cush-
pun pIs IIupunmI wuongu.
10
Chuufu
juc fumIII yun uyutu pumpu nun puj wusI-
mun chuyungu. WusI fufI cho cuycuj-
tunu tupongu: PIIIugu gumwun chuy-
cho cuycun f chu? nIf. Chuufu fufI pItu
nImongu MunumI pIpIs cushu chu nIf.
Mustu pIs fufI pI tugu nImongu: UpIIu.
T D jutIntu fImuf pIs fImuy-
cun quI mun chufI. Chuu fugu custI guf pIs
custI guy cu mush wun chufI nIf.

11
T D cumu c chengu
jutun pIs tucshu pIs wusI cunu
juchu nun puj.
Chuu fugu IIupunmI IIIgun gu puj.

12
Cuwu IIu cunu pufIn mun chu fuj
gugupu?
Gugu cho yupyush wun chu fuj?
Chuufu ImunIf tuj gumcu nugu
Iuytu ben nu munno tIcfu-
chIsh cun quI?
AMS6
1336

H
7.1~2 JoeI 1.4; 2.211.
I
7.4~5 JoeI 1.1920.
ImunIf tuj uutofI d cunu uIII
uffIg Iu nun puj cujtu pIs tIcfu-
chIsh cun quI fIyupu ushguj-
munno?

13
Gumcu nugu munu cuj cu nu IIu pI-
tumI uIubu cuy cun quI.
Munuy nI yoj cushuy quI pI tumI uIII-
tucuf pufIy cun quI.

14
Cunungu sumuj tuntI yu cuy IsfueI-
cunu.
Munuy nI yoj T D
cuynmI nIn:
NogumI cumu c chI shuj juc
nusyun funu cunu
shuy cu muf fIyupu ucu chI shu-
nuy quI puj.
Chuy cu nugu IIupu nI quI tumI ucu-
chI shun quI puj
Humut mun yuycu nu pItu-puchu
guIIuy cuf ustu Afub muyu-
cumu nIf.
Chpacacunata ricachishan
7

1
T D fIbI Iu mush pun
cuynmI fIcu chI mu fun: Ruy
cos chutu fufu shun pI tu fuj, mIcuy
gufwu fuy cu shun wIchun, fIcuf Tuytu
DIos uypu IIu chpu cu cu nutu mIfuy-
c chejtu.
H

2
Chuy chpu cu cunu IIupun
guewu cu nu tunu mIcuf ushuy cup tIn
nogugu fuwu cuf: T D, nogu-
cu nutu pefdu nuy cu muy ufI. Munu
pefdu nup tI quegu Imun fuj cungu
Jucob pItu mIfuj cunu? Puycu nugu
cuycun wuII cuj IIu quduj funu cu numI.
3
Chuufu T D cuyu push-
pun nIfun: Chuyngu munumI cungu-
p chu, nIf.
Fiyupa shanayta ricachishan
4
cuynmI fIcu chI mu fun: RIcuf funu cu-
nutu custI gush pun T D fIyupu
ucuj shunuytu shunuy c chI mojtu. Chuy
shunuygu ushuj puj chuquI fu chI fun
puchu fufIn pItu push tu moj yucu tu pIs.
Chuyno chuquIy c chI fun chuc fu cu nu-
cho cuj juchu cu nu tu pIs.
I
5
Chuufu nogu fuwu cuf: T
D umunu chuyngu fufuy nu chu
ufI. Chuyno custI gup tI quegu Imun fuj
cungu Jucob pItu mIfuj cunu? Puycu-
nugu cuycun wuII cuj IIu quduj funu cu-
numI.
Chuufu T D cuyu push-

pun nIfun: Chuy n pIs munumI cungu-
p chu nIf.
P!omdata ricachishan
7
Tuytu DIosgu fIbI Iu mush pun cuyn-
tu pIs fIcu chI mu fun: Puygu cuycu fun
pefgu Idun cho. AIbu II chufu shun
pIom dutu junchu fuy cu fun.
8
ChuymI
puy tupu mu fun: Ams, Imutu tuj
fIcuy cun quI? nIf.
Nogunu nIf: AIbu IIpu pIom dun-
tumI Tuytu nIf.
AMS6 , 7
Albu nil plomuJunwun (Ams 7.7)
1337

J
8.5 Iev. 19.3536; Deut. 25.1316; Pfov. 11.1; 20.10, 13; MIq. 6.1011.
Chuufu Puy nImu fun: Cunungu
uIbu IIpu cuy pIom dun wunmI musyu-
shuj IsfueI cunu Imuno cuycu shun tu pIs.
Juchun pI tugu munumI musgu pefdu nu-
sh nu chu.
9
duIun cu nutu udufu nun puj
fufu shun cupI IIun cu nu tu pIs IIIg chI-
shmI. SubItu uptu cuf cufmI uywu shuj
Jefo boumpu fumIII yun cu nutu IIIgu fu-
chI n puj.
Cra Amasas
Amoswan rimanacushan
10
BeteI cho cuj cfu AmusIusgu
IsfueIpu fuynIn Jefo boumtu cuyno
wIIIu chI fun: Amosgu cuy IsfueI cho
pufIy cun gumpu wushuy quI fImufmI.
Nogun chgu munumI uwuntush wun-
nu chu chuyno fImu shuntu.
11
Puygu
pufIy cun cuyno nIfmI: Jefo boumgu
subII wunmI wuongu. IsfueI cu nu tu-
numI nusyun nIn pItu fIyupu cufu mun
pfsu upungu nIf.
12
Chuy pI tugu Amostu Amusus
nIfun: WIIIu coj pfoftu, cuypItu
uywu cuy! WIIIu cuypu gnuytu
munufgu Jud mun uywu cuy.
13
Cuy
BeteI chgu umu wIIIu cuy nu chu.
Cuychgu cuycun fuypu tempIunmI.
Cuymungu nusyun Intfu funu cu numI
shun tu c mun.
14
Chuyno nIptIn Ams nIfun:
Nogugu munumI pfof tu chu c.
NI pfof tupu dIs pu Iun pIs chu c.
Nogupugu cuwu n puj uyw cunu
cunmI, gus chuc f cu nu pIs cunmI.
15
Chuyno uyw cu nutu fIcuf goyuy-
cuj tumI T D cuyno nImu-
shu: Aywuy. Acfu sh IsfueI funu cu-
nutu nogupu jut cho wIIIu puy nIf.
1
ChuymI, cunun gumgu sumuj wIyu-
muy wIIIu n puj T D nImu-
shuntu. Gumgu cuynmI nIycun quI:
Amu wIIIu cuy chu IsfueIpu contfungu.
Isuuc pItu mIfuf uywuj cu nupgu umu
Imutu pIs pufIuy chu nIf.
17
Chuy pI tumI
gumtugu T D cuyno nIshun quI:
JInun sIud chmI wufmI quI mu su-
mun tIcfuf jucwun-jucwun cucon gu puj.
Wumfuy quI cu nunu oIIgu pIs wufmI pIs
subII wun wuongu. Chuc fuy quI cu nu-
tunu suftItu jItush pun fuquI p nu congu.
QuIquI quI numI wuun quI puj DIostu
munu fIspI tuj cunu tIyu shun nusyun-
cho. IsfueI cu nu tu numI nusyun nIn pItu
fIyupu cufu mun pfsu upungu.
Canastacho pogusha caycaj
frtacunata ricachishan
8

1
cuyn tumI fIcu chI mu shu: Juc
cunus tu cho pogu shu fftu cunu cuycu-
fun.
2
Puy tupu mu fun: Imutu tuj fIcuy-
cun quI Ams? nIf.
Chuufu nogu nIf: Juc cunus tu cho
fftu cunu pogu shu cuycuj tumI nIf.
Chuufu T D nImu fun: IsfueI
funu cu nugu pogu shu ff tu n numI
cuycun. ChuymI juchun pItu mustugu
mununu pefdu nu sh nu chu.
3
Chuy
custI gun jungu uchcujmI wuongu.
Wuoj cu nu tugu pucuy IIu pumI juc-
Imun jItu fIy c fengu. ChuymI puIu-
syu cho cushI cuf cuntu nunpu fuquengu
IIuquI cuy pI tunu wuguy mun chufu-
cun gu puj. Chuyno cunun pmI T
D nIshu.
4
Imuno cushuy quI tu pIs wIyuy-
IIupu. Gumcu nugu umII dI cu nu tumI
ucuy c chIn quI. Nusyun nI quI cho
pobfI cuycuj cu nu tumI engu uy cun-
quI.
5
Gumcu nugu cuyno nIycun quI:
Imuy fuj ushu cungu cuy IIuIIu quIIIu
fIstu fgun chtu funtI cu nun ch puj?
Imuy fuj ushu cungu jumuy-junuj,
chuquI mIcuy nIn ch cu nutu chunIn cho
funtI cu nun ch puj? PIshej tupu IIu wun
tupu shun. Suwu psu IIu wun psuypu
funtI cu shun.
J

Rgupu shoj mu pun cu-

nu IIu tu pIs funtI cu shun. PobfI cu nu tugu
funtI shun. PIshI pu coj cu nu tunu juc puf
IIun guIpu fuquIn chufI cuf cu shun nIf.
7
ChuymI T D Jucob pItu
AMS7 , 8
1338

K
8.9 JoeI 2.10.
L
9.2 SuI. 139.712; Jef. 23.2324.
mIfuf-uywuj cu nupu jutIn cho cuyno
jufu shu: Imun pIs fufu shun tugu
munumI Imuy pIs gonguy cu sh chu nIf.

8
IsfueI cunu chuyno IIutuntu fufu-
shun pI tugu munu chu fuj cuy
puchu pIs wuc-Imun cuy-
Imun cuyu fengu?
ImunmI NIIo muyu pIs uchcu yun
wuII cu yun,
chuy nmI cuy puchu pIs jogu fI-
cun gu fuj ucfu cun gu fuj.
Chuyno fufuy cup tengu munu-
chu fuj chuy nusyun cho IIupun
tIyuj cunu wugungu?

9
T D nIn: Chuy nIsh
junujmI cumu c chI sh puj IntI
Ius-dsI cho cuycup tIn puchu
chucu c cu nun puj.
PuIIun junuj uIII uchIc yu fuy cup-
tInmI cumu c chI shuj Intfu
mundupu chucuy fIcu cu nun-
puj.
K

10
FIstutu fufu shun cu nu tumI tIcfu-
chI shuj tpu pu cuy mun.
Wuoj cu nu p numI cuntun gu pIs.
Itu fpu tunu jutI cu chI shuj.
IIuquI cu shun musyu c nun puj
ujchuntu futu cu chI shuj.
Jupu IIun wumfuntu ogfuy cu shu-
n fmI wugungu.
IIupun pIs cungu pusuypu IIuquI-
cuy IIumI.

11
T D nIn: Cuy puchu-
mungu chuyu mon gu pmI
fIyupu muchuy cunun puj
junuj cunu.
MunumI mIcuy pItu muchuy chu
cungu; nI yucu nuy pIs chu cungu.
Chuypu fuquIn T D
wIIIu cuy nIntu wIyuytu
munufmI muchuy cho cuycuj n-
pIs ushengu.

12
T D wIIIu cuy-
nIntu wIyuytu munush pun
funu cu nugu Int fu pumI pufen-
gu puj.
Iumufpu juc cuchun pItu juc
cuchun cu mumI uywungu.
Wucpu cuypu pIs ushIf pufengu.
NI muypu uywush pun pIs munumI
tufen gu p nu chu.

13
Chuy jungu yucu nuy pItu chIyu-
c con gu p fmI
cuyuy IIu puj cumu fuj jIpush cunu,
jInyu msu cu nu pIs.

14
Munu uIII munmI chuyun gu puj
Sumu fIu cho cuj duIupu jutIn-
cho jufuj cunu,
Dunpu DIos nInpu jutIn cho jufuj-
cunu,
Beef sebupu dIos nIn cu nupu jutIn-
cho jufuj cunu.
Puycu nugu Imuy pIs munumI uIII-
mun chuyun gu p nu chu.
Tayta Dios jusgananpita pipis
mana gueshpinanpaj cashan
9

1
Tuytu DIos fIbI Iu mup tIn puytu
fIcuf uItufpu uupun cho IchI-
fuy cujtu. PuymI cuyno nIycu fun:
PIIun cu cu nutu tucuy, chuy mun
jumu fuj numfuI cunu cuyu fI-
nun puj.
ChuymI juchuf funu cu nupu
junun mun shIc wu mongu.
Guesh pej cu nu tu pIs subII wunmI
wuu chI shuj.
Imunpu guesh pIytu munush pun-
pIs munumI nI jucnuy IIu pIs
suIbu con gu p chu.

2
AIIpu fufIn mun muy fufI mun
pucu cup tIn pIs, chuy pI tu pIs
jofgu mu shmI.
SyIu muy uItu cho cuycuj mun
wIchup tIn pIs, chuy pI tu pIs uf-
chI mu shmI.
L

3
CufmeIo puntu mun pucu cup tIn pIs,
chuy mun pIs ushej uywu shmI.
Nogu pItu guesh pIf Iumuf yucu
fufIn mun pucu cup tIn pIs,
AMS8 , 9
1339

M
9.11~12 Hech. 15.1618.
cuchu shuj Iumuf cho tIyuj wuf-
cuy tumI tufIf cuf fuchIf ushu-
fI nun puj.

4
ChIquej cunu pfsu upup tIn pIs
nogumI cumu c chI shuj subII-
wun wuu mu nun puj.
Puycu nu tugu fIcu puy c shuj munumI
yunu p n p chu, chuypu
fuquengu custI gu n pmI.

5
Munuy nI yoj T D cuy
puchutu yutuy cup tIn
cuy puchugu chuIIu c cunmI.
ImunmI NIIo muyu pIs uchcu yun
y wuII cu yun,
chuy nmI cuy puchu pIs jogu fI-
cun gu fuj ucfu cun gu fuj.
Chuyno fufu cup tIn chuy cho tIyuj-
cu nugu fIyupumI wugungu.

Tuytu DIosgu junuj sy Iu chmI

cumu c chI shu tIyu nuntu.
Cuy puchu junun pu numI usuI yu fuy-
cujtu cumu c chIf tucyu chI shu.
QuIquIn Tuytu DIosmI guyun
Iumuf cho cuycuj yucu cu nutu.
NIfcofgu chuj chu fIn Intfu uIIpu
junun mun.
Puypu jutengu T D.
7
T D cuynmI nIn:
IsfueI cunu, nogupgu IIupu nI quI-
pIs IwuI-IIumI cuycun quI gumcu-
nu pIs EtIo pu funu cu nu pIs.
ImunmI gumcu nutu EgIp tu pItu
jofgu muf
chuy nmI FIIIs teu funu cu nu tu pIs
Cfetu puftI pItu jofgu muf.
Afum funu cu nu tu pIs KIf puftI pItu
jofgu muf.

8
Nogugu fIcuy cmI gumcu nu pIs
juchu supu cuycu shuy quItu.
Chuy pI tumI nusyun nInpu ushuj-
puj IIIg chI shuy quI.
Ichungu quduj cujcu nutu munu-
numI IIIg chI sh p nu chu.
Nogu T
c/uyno ne.

9
NogumI cumu c chI sh puj gumcu-
nu tugu shuy shu cu nu wun
fgutu pjun pItu shuy shojno
tupsI shu nuy quI puj.
Pjuno cujcu nugu munumI nI
jucnuy IIu pIs qudun gu chu.

10
Acfu sh funu cu nu cho juchu yoj
cujcu nugu IIupunmI wuongu.
MunumI ImupIs chuyu m shun chu
nejcu nugu IIupunmI wuongu.
Shamoj watacunacho
Israe! a!!ina cananpaj cashan
11
Chuy nIsh junuj chuyu mup tengu
DuvId pItu mIfuj cunu yupuy IsfueI-
cho mundu nun pmI cumu c chI shuj.
DuvIdpu wusIn tunI shu cuycujtu yupuy
jutu fu chI shuj. Uchcun cu nutu chupu-
shuj. Pefgun cunu juchu shu cuycujtu
pefgu shuj. Chuu fugu unuy cushun nmI
yupuy cungu.
12
Chuu fugu Edom funu-
cunu chufu fuy cu shun puftI, wuquIn
nusyun cunu chufu fuy cu shun puftI pIs
yupuy cungu IsfueI nusyunpu munuy-
nIn chnu. Chuyno cunun pmI T
D nIshu. NIshun tugu cumIen gumI.
M
13
Tuytu DIosmI nIn: Shumoj wutu-
cu nu chgu cuynmI cungu: mufu pu-
cuy cuycu shun wIchun pIs jInu IIu fmI
fgu cos chu cuycungu. Bnu puj bus
IIuch cuytu munu fuj ushup tIn pIs fgu
mufu pu cuygu muynumI cuycungu.
Bnu uypu IIu cush punmI jIfcu cu nupu,
putu cu nupu yucu uywuj n fuj cungu.
14
Chuy fmI pfsu upushun pItu cutI chI-
mu sh puj ucfu sh IsfueI funu cu nu tugu.
Juchu chI shu cuycuj sIud cu nu tu pIs
yupuy uIIchungu. NIfcuf chuy sIud-
cu nu cho tIyungu. bus tu pIs Iuntungu.
Pogup tIn numI bnutu fufuf cuf upongu.
Weftu cu nutu fufungu. Wuyuy nIn cu nu-
tunu mIcongu.
15
QuIquIn cu nupu chuc-
fun mun cutIy cu chI muf jumu chI sh puj.
Chuy goycu sh chuc fu pI tugu munumI
Imuy pIs jItu fen gu p nu chu. Chuyno
cunun pmI T D nIshu.
AMS9
1340
1
Cuychgu IsquIf bI fuy cun AbdIustu
T D fIbI Iu shunmI.
Edom runacunapa contran rimashan
Edom funu cu nu puj T D
cuynmI nIn:
Nogugu IsfueI cu nupu T
D c.
Juc cuchu tumI nusyun cu nu mun
cuchushc.
Chuy cuchumI cuyno nIycun:
Aywu shun-IIupu! Aywu shun
Edom funu cu nu wun pIII yuj!
D

2
Edom funu cunu sumuj wIyu muy.
nusyun cu nu pItu mus munu cuj
cunuy quI puj.
Pusuypu penguy munmI chufu-
shuy quI puj.

3
Gumcu nugu gugu shIIII uchcu cu-
nu cho tIyufmI uIII-tucuf cuy-
cun quI.
AItun nIn puntu cu nu cho goyufmI
yufpuf cuy cun quI
pIpIs munu bInsI shu nuy quI puj
cushuntu.
Ichungu chuyno uIII-tucush puy quI
quIquI IIuy quImI engu u cuy-
cun quI.

4
Ancuno muy junuj cumu wIchup tI-
quI pIs,
goyIIuf cunu cuycu shun cho tIyu-
nuy quItu fufup tI quI pIs chuy-
pItu gufpu mu shuy quI pmI.

5
Suwu cunu suwu p shu nuy quI puj
chucuypu shumush pun
Imuy quI tu pIs ushujpgu munumI
upucun mun chu.
Abdas
Cay !ibro imano cashanpis
ImuyIIugu cumIInguchufuj Tuytu DIos uunIshuncunu?
BIsnunchI nusyuncunu ucuchImushunchpItu Tuytu DIosgu custIgunguchufuj?
Pitaj caran? Abdus nInungu cuycun Tuytu DIostu sIfbej nInunmI. MunumI musyu chI mun-
ch chu p cushun tu pIs.
Maych taj wi!!a cu ran? AbdIusgu Judpu cupI tuI nIn Jefu su Ien cho y Jefu su Ienpu sefcun cu nu-
chmI Tuytu DIospu wIIIu cuy nIntu wIIIu cu fun.
Imay taj wi!!a cu ran? Puygu Tuytu DIospu wIIIu cuy nIntu wIIIu cu fun Jefu su Ien sIud juchuf-
cup tI IIun numI (586 u.C.).
Imataj caycan cay !ibru cho? Cuy IIbfo cuycun Unuy Testu men tu cho mus tucshun nIn cujmI.
Ishcuy csu tumI Abdus pufIuy cun: IsfueI cu nupu contfun Edom nusyun ushu c nun puj cushuntu
(115) y IsfueI nusyun yupuy uIIInu cunun puj cushuntu (1621).
Gene sIs IIbfu cho nIycun Jucob wuuguIn Esu wun upnu cu shuntu (Gen. 2436). Jucob pI-
tumI mIfu fun IsfueI nusyun puj. Esu pI tumI mIfu fun Edom nusyun puj. Mumunpu puchun ch pIs
puycu nugu pIII yuy cu fun numI. Y sguIf pIII yuy cu shu Abdus wIIIu cu shun-wIchun cu mu pIs.
Abdus wIIIu cuy cun Edom funu cunu uIII-tucu shun pItu, Tuytu DIos ucfu shun funu cu nupu
contfun juchutu fufu shun pItu Tuytu DIos custI gu nun puj cushun tumI. Puycu nugu cust gutu chus-
quengu IsfueI cu nutu fufu shun mun nmI.

D
1~14 Isu. 34.517; 63.16; Jef. 49.722; Eze. 25.1214; 35.115; Ams 1.1112; MuI. 1.25.
1341

E
10 JoeI 3.19.
F
12 SuI. 137.7; Ium. 4.21.
bustu puIIuj cunu gum cujmun
shumush pun
juc Ishcuy suftu tugu cuchuy cun-
mun fmI.
Gumcu nu tumI Ichungu contfuy-
quI cunu ushuj puj IIIg chI shun-
quI puj.

Gumcu nu tugu Imu-uycuy quI cu nu-

tu pIs ushuj pmI guechu shun-
quI puj.
IIupun uIjuy quI cu nu tumI
upucon gu puj.

7
IIupun yunu p shoj cu numI engu-
u shun quI puj.
Nusyun nI quI pI tumI jItu fI shun-
quI puj.
Astu yunu suy quI cu nu pIs chIquI-
cuf cu shun quI pmI.
Mus yfu cu shuy quI cuj umIs t nI-
quI cu numI
IIuIIu p shun quI puj munu uIII mun
chuyu nuy quI puj.
Edom funu cunu, muytuj musyuj
yuchuj cushuy quI?

8
Edom funu cu nutu custI gu sh
jungu IIupun musyuj yuchuj-
cu nu tumI IIIg chI shuj.
AItu cho tIyuj funu cunu yuchuj
cushun tu pIs gongu chI shmI.

9
Munchu fIy wunmI sIcsIc yungu
Temun cho cuj pIII yuy yuchuj-
cu nu pIs.
Gumcu nu cho tIyuj cu nugu ushuj-
pmI wuongu.
Edompa ima juchan cashanpis

10
FIyupu penguy pmI fIcu cun quI-
puj.
NIfcuf pIs pufu-sImfImI IIIgun quI puj.
Chuyngu cunquI puj custuy quI
IsfueI cu nutu wuu chI shuy quI-
pI tumI.
E

11
Cufu pItu shumoj contfun cunu
IsfueIpu Imu-uycun tu pIs sIud-
pItu upucup tIn,
juc-I nusyun suId fu cunu Jefu-
su Ienpu puncun cu nutu puquIf-
ushup tIn,
gumcu nugu juc-Imun wItI cu fI-
fuy quI.
Guechu shun cu nutu fuquI p nu cu-
nun puj suftItu jItup tIn, Imu-
uycun tu pIs upucup tIn,
chuy guechoj funu cu nu nmI
gumcu nu pIs fufu fuy quI.

12
Amu cushI cun quI mun chu cufun
custuy quI cunu
munu uIII mun chuyu shu cuycujtu
fIcuy cush puy quegu.
Amu cushI pun quI mun chu cufun
Jud fug IIun qudu shun fu.
Amu usIpun quI mun pIs chu cufun
puycunu IIuquI cuy cu shun fu.
F

13
Acfu sh funu cunu fIyupu IIuquI-
cuy cu shun fu
umu sIud nIn mun yuycun quI-
mun chu cufun.
Puycunu munu uIII cho cuycu shun
fugu
umu cushI pun quI mun chu cufun.
Puycunu munu uIII cho cuycu shun
fu
umu Imun cu nu tu pIs suwu pun quI-
mun chu cufun.

14
TIncoj nnI cu nu ch pIs umu
shuyun quI mun chu cufun
guesh pI cuy cuj cu nutu wuu chI-
nuy quI puj.
FIyupu IIuquI cush pun guesh pI-
cuy cuj cu nutu
contfun cu nu mun umu entfe gun-
quI mun chu cufun.

15
ImunmI juccu nutu fufush cun quI,
chuy n IIumI gumcu nu tu pIs fufu-
shun quI puj.
L!apan nasyun runacunata
jusgananpaj cashan
Shumuf IIupun nusyun cu nutu
jusgun junujpgu wuII cu numI
pIshIy cun.
ABDIAS
1342

1
ImunmI gumcunu fIspI tdu
punt cho cushI cuf much nuy-
quI cumu upufuy quI,
chuy nmI IIupun nusyun cu nu pIs
custI gupt ushguj cputu upon-
gu puj.
Puycu nugu wIcyuy IIumI upon gu-
puj.
Chuy n pumI puycu nugu ushuj puj
IIIgun gu puj.

17
SIn Imu cho Ichungu wuquIn
ucfu sh funu cunu cuwuy cuf
qudun gu puj.
Chuy pI tugu Jucob pItu mIfuf
uywuj cunu chuc fun cu nutu
yupuy shun tun gumI.

18
Chuy IsfueI funu cu nu wun Jud
funu cu nugu cungu nInuno,
nInu wupchuf Imutu pIs ushu cuf-
cojno.
Esu pItu mIfuj Edom funu cu numI
Ichungu cungu ogshuno.
Chuu fugu chuy nInuno cujcu numI
ushuj puj ushu fen gu puj.
Edom funu cu nugu munumI
jucnuy IIu pIs suIbu con gu p chu!
Nogu T D nIshc
chuyno cunun puj.

19
Chuy cuwuy cuf quduj IsfueI-
cu nugu Neguev puftI tumI,
Edom jIfcu cu nu tumI shun-
tungu.
Puycunu wuquengu shun tungu
Imu-Imu guech wu tu pIs FIIIs-
teu puftI tu pIs.
Puycunu wuquengu shun tungu
Effun puftItu, Sumu fIutu,
Benjumn puftItu, GuIuud tu-
pIs.

20
Rpunpu juc-Imun pfsu uywuj
IsfueI cu nugu shun tungu
Cunun puftItu Sufeptu sIud-
cumu.
Jefu su Ien pItu Sefu fud mun pfsu
uywuj cu nu pIs shun tungu
Neguev cho cuycuj sIud cu-
nutu.

21
IIupuntu bInsIy cuf numI SIn
Imu mun uywungu.
Chuy pI tu numI Edom funu cu nu-
tugu muquIn cho chufu fungu.
Ichungu IIupun pIs nogupu muqu-
chmI cuycungu.
ABDIAS
1343
Tayta Diosta
3ons mana wiyacushan
1

1
AmItuIpu wumfun Jonustu
D

T D nIfun:
2
Aywuy
jutun NnIve sIud mun. Chuy cho wIIIu-
pun quI puycunu fIyupu munu uIIItu
fufuy cu shun pItu chuy sIudtu IIIg chI-
n puj cuycu shtu.
E
3
Ichungu T D mundu shuntu
fufuytu munu munuf Jonusgu guesh-
pIf uywu cu fun Iumuf cuntun cho
cuycuj Jope sIud mun. Chuy chnu
juc bquItu tufI fun TufsIs sIud mun
IIoj shI nun puj cuycujtu. Chuufu chuy-
mun uywu cu nun puj pus jIntu pgu fun.
NIfcuf TufsIs munnu bquI wun uywu-
cu fun.
4
Iumuf chuu pIn tunu bquI uywuy-
cup tIn T D wuyfutu fIyupu
wuyf chI mu fun. FIyupu wuyfu guIIuy-
cuf yucutu puII chuj y chIf, bquIpu
guefun cu nu tu pIs puquI nuy c chI funnu.
5
Chuufu bquI cho ufoj cunu fIyupu
munchu fI fun. ChuymI cudu-nun
dIos nIn cu nutu muu cu fun. Munu
chuwuypu chuy n IIu wuyfup tIn bquI
munu tuII pu nun puj Iusuj guepI cu nu tu-
pIs Iumuf mun jItu fI fun. Chuy fupgu
Jons muynu yuycu shu cuycu fun
bquI cho mus fufI cujmun. Chuy chgu
fIyupu puu cu shu cuycu fun.
Chuyno cuycup tIn bquI cho

mundgu Jons puuy cu shun cujmun
3ons
Tuytu DIospItu gueshpIshwunchufuj? Tuytu DIosgu juchusupucunutu cuyupunchufuj?
Pitaj caran? Jons nInun cuycun puIumu nInunmI. Puy cufun AmItuIpu wumfunmI.
Maych taj wi!!a cu ran? Jonus tumI Tuytu DIos nIfun NnIve sIud cho tIyuj funu cunu ufpIn tI-
cu nun puj wIIIu puj uywu nun puj. NInI vegu cufun jutun nusyun AsIfIupu cupI tuI nInmI.
Imay taj wi!!a cu ran? Jons wIIIu cu fun IsfueI cho guepu cuj Jefo boum (783743 u.C.) fuy
cuycu shun-wIchunmI (2Rey. 14.25).
Imataj cay !ibru cho caycan? Jonus tugu Tuytu DIos nIfun NnIve sIud mun wIIIu coj uywu-
nun puj. Chuufu munu wIyu cuy pItu bquI mun wIchuf cuf guesh pIf uywu cu fun (1.116).
Chuy pItu jutun cu fuy pesc dutu Tuytu DIos cuchu fun Jonustu uItu cuf cu nun puj. Pesc dupu
puchun cho cuf-fmI Jons ufpIn tI cu fun (1.172.10). NIfcuf-fuj uunI fun Tuytu DIospu wIIIu cuy-
nIntu NInIvemun wIIIu coj uywu nun puj (3.110). Tuytu DIospu wIIIu cuy nIntu wIyu cuf NnIve
funu cu nugu chus quI cu fun. Chuufu Jonusgu Tuytu DIos puj fubyu fun. Chuy cho musyu chI mun chI
IsfueI nusyuntu, Iumuftu y AsIfIu tu pIs Tuytu DIos muquIn cho chufu fuy cu shun tumI. Chuy n pIs
Tuytu DIosgu munumI IsfueI cu nu IIu p chu yufpu chu cun. Puygu Intfu nusyun funu cu nu pmI
yufpu chu cun (4.111).

D
1.1 2Rey. 14.25.
E
1.2 Nuh. 1.1; 3.119.
Burcumun wic/ur cur Jonds gues/ pi s/un
(Jonds 1.S)
1344

F
1.17 Mut. 12.40.
G
2.2 2Sum. 22.7; SuI. 18.6; 120.1.
H
2.2 SuI. 130.2; Ium. 3.56.
I
2.3 SuI. 42.7; 88.37.
J
2.4 SuI. 31.22.
uywuf cuf nIfun: Puuy-sIquI,
ImunIf tuj cuycho puu f cun quI?
GumpIs jutuf cuf DIos nI quItu muu cuy.
Cupus chufI yunu p mush wun pIs cuycho
munu ushu c nun ch puj.
7
BquI cho ufoj cu nu numI jucnInpIs-
jucnIn pIs nInu cu fun: SuftItu fIcu-
shun. M muygun shI juchu yoj cuycun
nogun chI cuyno ucu nun chpgu? nIf.
Chuyno fIcup tIn suftIgu Jonus puj
yufgu fun.
8
Chuufu Jonus tunu puycunu
nIfun: Cunun m wIIIu muy: ImunIf-
tuj cuyno fIyupu munu uIIIgu chuyu-
mu shu nogu cu nutu? Imu nIgu syu tu tuj
pufIy c chIn quI? MuypI tu tuj shumush-
cun quI? Muy funu tuj cunquI?
9
Chuufu Jons wIIIu fun: Nogugu
hebfeo funumI c. Nogugu junuj
puchu cho cuycuj T D
fIspI tuf sIfb. PuymI cuy Iumuf tu pIs
cuy puchu tu pIs cumu shu.
10~11
Chuyno wIIIush pun Jonusgu
bquI cho ufoj cu nutu wIIIu fun T
D guesh pIy cu shuntu.
Chuyno wIIIup tIn Iumuf yucu puII-
chuj yuf mustu mustunu bquItu tuII-
pu chIytu munup tIn bquI cho ufoj cu-
nugu fIyupu munchu fI fun. Chuu fugu
Jonustu tupu fun: ImunIf tuj chuyno
guesh pI cuy cun quI? Imutu tuj gumtu
fuf cu nu mun Iumuf gochu puII chuj-
yuy nIn chuw nun puj? nIf.
12
Chuufu Jons nIfun: Iumuf mun
jItuf pu muy. Chuufu Iumuf yucu puII-
chuj yuy nengu chuwun gumI. Nogugu
musymI juchu yoj cushtu. ChuymI
Tuytu DIosgu wuyfu tu pIs wuyfuy c chI-
mun.
13
BquI cho ufoj funu cunu Imun-
pu pIs bquItu Iumuf cuntun mun
jofguytu cumu fun. Jofguytu cumush-
pun pIs munu puydI fun chu. Iumufgu
wuyfu wun puII chuj yush pun mus
munchu fIy puj fIcu cu fun.
14
Chuufu
puycu nugu Jonuspu T D
muu cush pun nIfun: T D, cuy
funupu juchun pItu umu nogu cu nugu
wuu sh chu. QuIquIn munu shun nmI
Iumuf mun jItuf pu shuj. Puy juchuynuj-
Imu cuptengu umu jItu p mun quI chu.
Gumgu IIupun tu pIs fufun quI munu-
shuy quI nmI.
15
Chuyno muu cu fIsh pun Jonus-
tugu Iumuf mun jItuf p fI fun. Chuy fmI
Iumuf yucugu puII chuj yuy cu shun pItu
chuwu fun.
1
Wuyfu chuwu shuntu
fIcuf bquI cho ufoj cu nugu T
D fIyupu munchu cuf fIspI tu fun.
SucfIfIsyu uywu tu pIs T D
pIsh tuf puytu sIfbI nu IIun pnu uunI fun.
17
Jonustu uItu cuf cu nun p numI
T D jutun cu fuy pesc dutu
muynu cumu fI shu cuyc chI fun. Chuufu
Jonusgu pesc dupu puchun cho goyu-
fun quImsu junuj quImsu pugus.
F
Diosta 3ons maacushan
2

1
ChuymI Jonusgu pesc dupu
puchun cho cuycush pun T
D muu cu fun.
2
Muu cuf cuyno
nIfun:
FIyupu IIuquI shu cuycush pmI
gummun muu cu muf, T
D.
GumnumI yunu p mu fuy quI.
G
Wuu shu nnu cuycush pmI
gummun muu cu muf.
GumnumI wIyu mu fuy quI.
H

3
Iumuf mungu mus jundun nIn-
munmI gufpu mush cun quI.
Int fpu yucu IIu tumI fIcuy cushc.
Yucugu fuyfu cufcuf-fuyfu cuf cuf
junpu psu shu.
I

4
Chuy fmI yufp fIshc Iduy quI-
pItu jItu fI shunu cuycu shtu;
J
fIspI tdu TempIuy quI tu pIs
mununu fIcu n puj cushuntu.

5
Yucu wun tuIIu cu shumI pufIy cushc.
Aypu IIu yucumI Intfu junpu
ItI cuf cu mu fun.
JONAS1 , 2
1345

K
2.5~ SuI. 69.2.
L
2. SuI. 30.3.
M
2.9 SuI. 22.25.
N
3.3~5 Mut. 12.41; Iuc. 11.32.
Yucu fufIn cho cuycuj juchu cu nu-
pIs pItu cuf cu mu fun.

Puchu fufIn cu mumI chuyushc.

K
Chuy chgu cuycushc Imuy pIs
munu IIoj shI moj pno chupu cu-
shunu.
GummI Ichungu T D,
jutun uchcu pItu jofgu mush-
puy quI
suIbu mush cun quI cuwuy cuj IIutu.
L

7
Wuu n puj cuycu sh ch numI
gumpuj yufp fIf T D.
Chuyno muu cu mu sh tumI
gumgu wIyu fuy quI.
Chuy nmI fIspI tdu TempIuy quI-
ch pIs wIyu mu fuy quI.

8
Munu bIej duIu cu nutu udufuj cu-
nugu
gumtu gonguy cu shu fuy quImI.

9
NogumI Ichungu chufu sh cu-
nutu gumpuj chufushp uIII
shImpu uIubu shuy quI.
AunI sh tugu IIupun tumI cumII shuj.
M
T D suIbu cgu!
10
Chuyno nIf fuwu cup tIn T
D cumu c chI fun Jonustu uIIpu-
mun pescdu gumI tu fu mu nun puj.
Nnive siudcho
tiyajcuna arpinticushan
3

1
T D yupuy Jonustu
cuyno nIfun:
2
Aywuy jutun cu-
fuy NnIve sIud mun. Chuy cho tIyuj
funu cu nutu wIIIu pun quI nogu gumtu
wIIIu pu shtu.
3
ChuymI T D nIshunno
Jonusgu uywu fun NnIve sIud mun.
(NInI vegu cufun jutun cu fuy sIudmI.
SIud tugu pufIytu ushuj quImsu
junuj tu fmI.)
4
Chuyuy cofgu juc junuj
Int fumI sInchI guyu cush pun pufIytu
guIIuy cu fun Cunun pItu chuscu
chuncu (40) junuj tumI NInI vegu ushu-
cungu! nIf.
5
NnIve sIud cho tIyuj cu nugu DIos
wIIIu cu chI shuntu fusunpu fIguI fun.
ChuymI pufIu cu fun uyunu nun puj.
IIuquI cush pun guchgu fpu cu nu tu pIs
jutI cu fun wumfu cu nu pIs fucu funu cu-
nu pIs.
N
Jons wIIIu cu shungu NnIve sIudpu

fuynIn cujmun pIs wIIIupu chuyu fun.
Chuufu fuygu jumu fuy cu shun pItu
jutuf cuf fpuntu jofgu fIf guchgu fpu-
cu nutu jutI cu fun. Chuyno fufush pun
pumpu munnu jumu cu fun.
7
PupIItu
fufuf cuf mush tu chI fun Intfu sIudpu.
Chuy pupII cho cuyno nIycu fun:
PIpIs umu Imu mIcuy tu pIs
mIcuy chu. Uywuy quI cu nu tu pIs
umu gufuy chu. NI yucu tu pIs umu
upuchIy chu.
8
Chuypu fuquengu
IIuquI cush puy quI IIupu nI quI jutI cuy
guchgu fpu cu nutu, ustu uywuy-
quI cu nu tu pIs guchgu jucutu jucu-
puy. NIfcofgu IIupun shon guy quIpu
Tuytu DIostu muu cuy. Munu uIIItu
fufuf cuy cu shuy quI tugu cuchuy-
cuynu. Amunu pIII yuy nu chu nI
wuu chI nu cuy nu chu.
9
Chuyno
IIuquI cu shugu cupus chufI Tuytu
DIospu fubyun puscu cun mun pIs.
Chuu fugu munumI wuu chI m-
shun nu chu nIf.
10
Tuytu DIos fIcu fun NInI ve cho tIyuj-
cunu ufpIn tI cu shuntu. Chuy n pumI
JONAS2 , 3
Nlnive siuJu (Jonds S)
1346

O
4.2 Exo. 34.6.
IIIg chI nun puj cuycu shun cho mununu
IIIg chI fun nu chu.
3ons rabyashan
4

1
NnIve sIud cho tIyuj cu-
nutu DIos munu custI gup tIn
Jonusgu fIyupu fubyu fun.
2
ChuymI
T D muu cush pun nIfun:
T D, wIIIu coj uywu n-
puj wus cho cuycujtu guyu mup tI quI
nogugu muynumI musyuf cuyu p-
coj cushuy quItu. Chuy pI tumI TufsIs-
mun uywu cuytu munuf. Nogugu
musymI gum fIyupu cuyu p coj uIII
cushuy quItu, jucIIugu fubyuytu munu
yuchu shuy quItu.
O
ChuymI custI gu-
nuy quI puj wIIIucufcuchIfpIs cuyu-
pun quI.
3
Chuy pI tumI gumtu fIyupu
fuwuc jucIIu shuntucumnuyquIpuj.
JucIIu wuucuptmI mus uIII cungu
cuwuycnpu fuquengu.
4
Chuyno fubyu shuy quI quIquI IIuy-
quIpgu uIII chu cuycun? nIf.
5
Jons NnIve sIud pItu uywu cuf
juc fum dutu fufu fun, sIud mun IntI
yugu mu nun cuj-Icho. SIudtu Tuytu
DIos custI gu shuntu munu custI gu shun-
tu pIs fIcupnunpmI chuy cho fufu fun.
Chuy fum dutu fufu shun cho T

D cuIubsutu wIu chI fun Jonustu
IIun tu p nun puj. Chuyno wIu mu shun-
pItu Jonusgu fIyupu cushI shu cuycu-
fun.
7
AIII cuycu shun pItu wufun-
nIn tutu wufmojpgu Tuytu DIos
cumu c chI fun chuy cuIubsutu juc
cufu cuIycununpuj. Chuufu chuy
cuIubsugu chuquI c cu fun.
8
IntI
yugufcumuptInnu Tuytu DIos ucuj
wuyfutu wuyf chI mu fun IntI yugu-
mu nun cuj Idu pItu. Chuufu shunuy
Jonuspu umun mun fIyupu chuyup-
tIn wuuccojno fIcu cu fun. ChuymI
nIfun: WuucuptmI uIII cunmun
cuwuycnpu fuquengu.
9
Chuyno nIptIn Tuytu DIos tupu-
fun: CuIubsu chuquIccushuIIunpItu
fubyush puy quI uIII tu chu fufuy cun-
quI? nIf.
Chuyno nIptIn Jons nIfun: Au!
Rubyu IIu wunmI wuu cu fIy tu pIs
munuyc! nIf.
10
Chuufu T D yupuy nIfun:
Gumgu munumI ufushcunquIchu,
nI ucushcunquIpIschu chuy
cuIubsu wIu mu nunpgu. Chuy
cuIubsugu quIquI IIunmI juc
chucuy wIucumushu. Wufun nIn
cujchnu chuquI c cu shu. Chuy-
pIs chuy cuIubsupuj gumgu fIyupu
IIuquI cush cun quI.
11
Chuy munu-
cuj cuIubsuIIupuj IIuquI cuf pIs
NInI ve cho tIyuj cu nu tugu munumI
IIuquIpushcunquIchu. Chuy sIud-
chgu cuycun puchuc Ishcuy chun-
cun wufungu (120,000) funu cu numI.
Puycu nugu munumI musyun chu
uIII munu uIII cushun tu pIs. Uywu-
cu nu pIs uypu IIumI cuycun. Chuyno
cuycup tengu munu chu nogu pIs
cuyupmun? nIf.
JONAS3 , 4
1347
Samaria runacunata
Tayta Dios jusgananpaj cashan
1

1
MIqueus tIyu fun Mofe set mufcu-
cho. PuytumI T D wIIIu-
pu fun SumufIu, Jefu su Ien sIud cunu
Imuno cunun puj cushun tu pIs. Chuygu
cufun Jotum,
D
Acuz,
E
Ezequus
F
Jud-
cho fuy cushun wIchunmI.
2
T D fImu chIp tIn MIqueus
cuyno nIfun:
IIupu nI quI funu cunu wIyuy.
Intfu nusyun cho tIyuj cunu wIyush-
puy quI sumuj tuntI yucuy-IIupu.
Munuy nI yoj Tuytu DIosmI fIspI-
tdu TempIun pItu-puchu
nIshun quI puj juchutu fufu shuy-
quI cu nutu.

3
T D tIyuy cu shun cujpI-
tumI IIoj shI mongu.
NIfcofgu puntu IIun pumI
shumongu.

4
Puy IIuch cu shun cgu
puntu cu nu pIs chuIIu c congu
nInu mun sfutu chufuy cup tIn
chuIIu c coj nmI.
G
Guechwu pumpu cu nu pIs
uypu IIu yucu uywuf fugfu fI shun-
nmI fugfu c congu.

5
Chuyno cungu Jucob pItu mIfuj
IsfueI cunu munu wIyu coj
cushun pI tumI,
juchutu fufu shun pI tumI.
Muych tuj cuycun Jucob pItu
mIfuj IsfueI cunu juchu fufu-
shungu?
Juchu fufu shungu Sumu fIu chmI
cuycun!
Muych tuj cuycun Jud pItu
mIfuj cunu juchu fufu shungu?
Miqueas
Acfushun funucunupItu Imututuj DIos munun?
ImunIftuj mufcu-musIncunupuj MIqueus IIuquIcun?
Pitaj caran? MIqueus nInun cuycun PItuj Tuytu DIosno? nInunmI. Puy cufun chucfu
funumI. Puygu cufun Jefu su Ienpu sefcun Mofe set jutI yoj mufcu pI tumI.
Maych taj wi!!a cu ran? Nofte cujcho MIqueus wIIIu cu fun IsfueIpu cupI tuI nIn SumufIu ushu-
c nun puj cushun tumI. Jefu su Ien ch pIs wIIIu cu fun munu uIIItu fufuj munduj cunu custI gu shu
cunun puj cushuntu.
Imay taj wi!!a cu ran? Pfoftu Ams, Oseus y Isuus cushun-wIchunmI MIqueus pIs pfoftu
cufun. Chuy-wIchungu Jotum, Acuz y EzequIusmI Jud cho fuy cufun (742687 u.C.).
Imataj caycan cay !ibru cho? MIqueusgu Sumu fIupu y Jefu su Ienpu munduj nIn cu nutu munu
munchu cuy pumI wIIIu cu fun. Chuy munduj cu nu tugu suwu cu shun pItu y pobfI cu nupu chuc fun-
cu nutu guechu shun pI tumI pIu cu fun (13). Chuy n pIs wIIIu cuy cun ufpIn tI cup tIn Jefu su Ientu
suIbu nun puj cushuntu y uIIInu goy nun puj cushuntu (45). NIfcuf wIIIu cuy cun custgu cunun-
puj cushuntu y suIbu nun puj cushuntu. Chuy n pIs puygu IIuquI cu fun IsfueI cunu pusuypu munu
uIII mun chuyu shun pItu (67).
MIqueus sumuj tuntI yu chI cuy cun Imutu fufu nun chtu Tuytu DIos munu shun tu pIs. ChuymI
puIu bfun cho nIycun: Puygu munun: AIII cujIIutu fufu nuy quI tumI, p-muytu pIs cuyu nuy quI-
tumI, Imutu Tuytu DIos nIshu shuy quI tu pIs wIyu cuf cumII nuy quI tumI (6.8).

D
1.1 2Rey. 15.3238; 2Cfn. 27.17.
E
1.1 2Rey. 16.120; 2Cfn. 28.127.
F
1.1 2Rey. 18.120.21; 2Cfn. 29.132.33.
G
1.4 SuI. 97.5.
1348
Juchu fufu shungu Jefu su Ien-
chmI cuycun!

Chuy pI tumI Tuytu DIosgu cuyno

nIn:
SumufIu sIud ushuj puj juchu-
nun pmI cumu c chI shuj.
bustu Iuntu nun puj yupyu shu
cuycuj chuc fu nmI fIcu congu.
Chuy sIudpu pefgu fumIn cu-
nu tu pIs guechwu fugfu pumI
mush tu fI shuj.
Chuyno fufu fIpt sImIn tun cunu
cushun pIs uIuy fImI qudungu.

7
RIspI tuf udufu shun duIun cu nu tu-
pIs fupu fu chI shuj, uguIIu fI shuj.
Chuy cu nu tugu fufu fun
p-muywun pIs cucoj wufmI cu-
nu pItu chus quI shun gueIIuy-
wunmI.
Chuy pI tumI yupuy tIcfu chI shuj
p-muywun pIs cucoj wufmI cu nutu
pgu nun puj.
Miqueas !!aquicushan

8
Chuy pI tumI fIyupu IIuquI cushp
wugu shuj.
Gufu-chuquI IIu, fpuy nuj IIu pufI-
shuj.
Atoj-muIIwu uuIIujno wugu shuj.
Avestfuz bIpu wuwunno gupu-
f shuj.

9
Sumu fIupu guefengu cuycun Imu
jumpI wun pIs munu uIIchu-
cujmI.
Chuy guefIgu jogu shumI Jud tu-
pIs.
Jefu su Ien sIud mun pIs chuyu-
shumI.

10
Chuy tugu umu wIIIu puy chu
Gutcho tIyuj cu nutu.
NI umu wuguy pIschu-IIupu.
Chuypu fuquengu fIyupu nunuy-
IIu wun Bet-Ie-uffu cho gochpuy-
IIupu.

11
SufIfcho tIyuj cunu nusyun nI quI-
pItu juc-ImunmI pfsu uywun-
quI puj guIu IIu, fIyupu pengu cuf.
Zuunn cho tIyuj cunu, yunu p-
shu nuy quI puj munumI pIpIs
yufgu mon gu p chu.
BeteseI cho tIyuj cunu, wugup tI quI-
pIs munumI pIpIs cuyu p shun-
quI p chu.

12
Mufot cho tIyuj cu nugu yunu p-
nun tumI shuyuf puy cu fun.
NIshun T D cumu c chI shu
ustu quIquIn Jefu su Ien puncun-
cumu munu uIII chuyu nun pmI.

13
IuquIs sIud cho tIyuj cunu,
gumcu nu pIs IsfueI cu nuno
munu wIyu cojmI cush cun quI.
Gumcu numI cumI nutu gofuy quI SIn
funu cunu juchutu fufu nunpgu.
Chuy pItu cunungu cuff tuy quI-
cu nu mun cuwu IIuy quI cu nutu
wutu cuynu.

14
Imuy pIs munu cutI nuy quI puj
Mofeset-gut-tugu Aywu II nIcuy.
IsfueIpu fuynIn cu nupgu AczIb
sIud cungu chufI nun puj togIIu
shuyu fuy cuj nmI.

15
Tuytu DIosgu cuyno nIn: Mufesu
mufcu cho tIyuj cunu, gumcu nu-
mungu
yupuymI cuchu mu shuj nusyun nI-
quItu chufI cuf cu nun puj.
IsfueI cho mus munu munchu-
coj cujpIs AduIum cho cuycuj
muchuy munmI pucu con gu puj.

1
Jefu su Ien sIud cho tIyuj cunu,
fIyupu cuyu shuy quI wumfuy quI-
cu nu tumI cufu nusyun mun
upucon gu puj.
ChuymI ujchuy quItu futu cuy IIuquI-
cu shuy quI musyu c nun puj.
Ajchuy quItu jIch cuypu futu cuy
wIscuIno guIu-umu cunuy quI-
cumu.
acachicoj rcucuna
2

1
Ay cuyu puy pmI ucungu
ustu suyuy nIn ch pIs munu uIIItu
fufuy IIutu yufpuy cuj cunu!
MIQUEAS1 , 2
1349

H
2. Isu. 30.10.
Chuy funu cu nugu Imutu fufu nun p-
pIs puydej munuy nI yoj cush punmI
puchu wufuf cup tIn nugu chuy
yufpu shunno fufun.

2
Chuc futu munu pufgu chuy chuc-
fu cu nutu guechu cu fIn.
WusI cu nutu munu pufgu chuy
wusI cu nu tu pIs guechu cu fIn.
Runutu wufmIn tIntu, wumfun-
tIntu ucu chIn.
Tuytun mumun cuchu puy cu shun
chuc fu cu nu tu pIs engu uypu
guechu cu fIn.
3
Chuy pI tumI chuy funu cu nu tugu
T D cuyno nIn:
Nogu pIs puycu nutu Imuno fufuy-
tu pIs yufpuy c numI.
DIsI gfu syumI puycu nu mungu
chuyun gu puj.
Chuy ucuy pI tugu munumI guesh-
pen gu p chu.
Chuu fugu munumI uIII-tucush pun
pufen gu p nu chu.
Chuy wIchungu cungu puj fIyupu
IIuquI cuy IIumI.

4
Chuyno ucuy cho goyu shun junuj-
cu numI puycu nu tugu usIpungu.
AsIpufmI cuyno nengu puj: Pusuypu
ushu cu shumI qudu shu.
Nuupu tugu Tuytu DIos puj ucfu shu
funu cu numI cufun.
Cunungu jucpu muquIn ch numI
cuycun.
SuId fun ch cu numI bInsIy cuf
chufI cuf c fI shu.
ChuymI chuc fun cu nu tu pIs fuquI-
p nu cush cun chI nIf.

5
Chuy n pumI T D ucfu shun
funu cunu chus quI shun chgu
chuy fIyu funu cunu Imutu pIs
munu chus quen gu p chu.
Fiyu proftacunapaj rimashan
Gum IsfueI cu nugu nIfcuy cun quI:

Amu wIIIu p muy nu chu ImupIs
cunun puj cujcu nutu.
Munu uIIIgu munumI nogu cu nutu
chuyu mun gu chu.
H

7
Jucob pItu mIfuj cunu cuycupt
T D munumI
nogu cu nu wun fubyu shu chu
cuycun.
CustI gu m nun puj cushuntu wIIIu-
cup tI quI pIs puygu munumI
custI gu mun gu chu.
AIII funu cunu cuptmI T
D Imuy pIs yunu p-
mungu.

8
Ichungu Tuytu DIos nIn: Gumcu-
nugu uuputu cufuy quI ucfu-
sh funu cu numI.
CununmI Ichungu contfnu fIcu-
cush cun quI.
AIII goy coj cu nutu, uIII pufI-
coj cu nutu punchun cu nu tu pIs
guechuy cun quI.

9
CushI shu tIyu shun uIII wusIn-
cu nu pI tumI wufmI cu nu tu pIs
gufguf cuy cun quI.
Wumfun cunu cushI shu goy nun-
puj cujtu pIs guechush cun quI.

10
Jutu fIynu-IIupu; uywu cuynu-
IIupu.
Cuy puchugu munumI jumu f cu-
nuy quI p chu.
Pusuypu munu uIII IIutu fufu shuy-
quI pI tumI ushuj puj IIIgun quI-
puj.

11
Tuytu DIosgu yunu p shun quI puj
bnu cunun puj, much chI coj-
cunu cunun puj nIf
wIIIu coj cu numI gumcu nupu
pfof tuy quI cununpgu uIII
cuycun.
Acrashan runacunata
Dios sa!bananpaj cashan

12
IsfueI cunu, gumcu nu tugu IIupu-
nI quI tumI juc puchu IIu mun
shuntuj-uyw.
Gumcu nu tugu wuII cu IIu qudu shu
cuycuj IIu tu pIs shun tujmI-uyw.
MIQUEAS2
1350
Chuyno fufufmI jucIIu chu shuy quI
uyshutu cunchun mun guycojno.
Gumcu nugu cuycun quI puj uyshu-
cunu uIII guewu cho cuycuj-
nmI.
Chuy chgu uypu IIu nmI gupuf-
pun quI puj.

13
Tuytu DIosmI nnItu fIcu chI-
shush puy quI uupuy quItu
uywun gu puj.
Gumcu nu numI guepuntu uywun-
quI puj.
Chuyno uywufmI sIud puncunpu
IIoj shIn quI puj.
RuynI quI T D
gumcu nupu uupuy quItu
uywun gu puj.
Fiyu mandajcuna
castigacnanpaj wi!!acushan
3

1
Sumuj wIyuy-IIupu:
IsfueI cu nupu uutofI d nIn cunu,
munduj nIn cunu,
gumcu nugu munu chu uIII cujtu
fufun quI mun?

2
Chuypu fuquIn gumcu nugu uIII
cujtu chIquIy cun quI.
Munu uIII cujtunu cuyuy cun quI.
Runu cu nu tugu pusuy pu numI
gufu pu chuy cun quI.
Chuyno gufu pu chufmI tuIIu IIun-
tunu cuchuy cun quI.

3
IsfueI cu nu tugu cuwuy cuj tumI
uItu cuf c fIn quI.
Gufun cu nutu fuchIf-ushush puy-
quI tuIIun cu nu tu pIs puquIf g-
fIn quImI.
Spu muncu mun wIu nun puj
uychutu fufu shun nmI gumcu-
nugu fufuy cun quI.

4
Gumcu nugu juc junuj T
D muu cun quI pmI.
Ichungu puy munumI wIyu shun-
quI p nu chu.
FIyupu munu uIIItu fufu shuy quI-
cu nu pI tumI
gumcu nu pI tugu juc-Ipu tIcfu cuf-
con gu puj.
L!u!!a proftacunapaj par!ashan
5
Chuyno cuj pfof tu cu nutu T
D nIn:
IsfueI cu nugu munumI uIII cujtu
fufun chu.
Chuyngu cuycun pfof tu cunu
IIuIIu pup tInmI.
Chuy pfof tu cu nugu pIpIs
mIcuytu gufuy coj cujtu uIII-
IIumI goyun quI puj nIn.
MIcuytu munu gufuj cujtu numI
Ichungu Munu uIIImI goyun-
quI puj nIn.

Chuy pI tumI gumcu nu tugu

mununu musyu chI shuy quI nu-
chu Imutu fufu n puj cujtu pIs.
Imu cunun puj cujcu nu tu pIs
munumI wIIIu p shuy quI nu-
chu.
Chuy pfof tu cu nupgu IntI pIs
yugu con gumI.
Puycu nupgu puchu pIs chucu c-
con gumI.

7
Chuy pfof tu cu nugu, musyu coj cu-
nugu
pusuypu penguy chmI fIcu congu.
Ruwu cu shuntu Tuytu DIos munu
wIIIup tIn
puycu nugu Imutu nIytu pIs
munumI cum pu con gu p chu.

8
Nogu tumI Ichungu T D
EspI fI tun yunu p mun
cuII pu yoj cun puj,
uIII cujIIutu fufu n puj,
buIuf chu n puj.
Chuy n pumI IsfueI cu nu tugu
munu wIyu coj cushuntu, juchu-
yoj cushuntu nIyc.
3erusa!n ushacnanpaj cashan

9
Ruytu mund shej IsfueI cunu,
Jucob pItu mIfuj cu nupu munduj-
nIn cu nu pIs
cunun nIshtu wIyu muy.
MIQUEAS2 , 3
1351

I
3.9 Ams 5.7.
J
3.10 Hub. 2.12.
K
3.12 Jef. 26.18.
L
4.3 JoeI 3.10.
M
4.4 Zuc. 3.10.
Gumcu nugu munumI uIII cujtu
fufuytu munun quI chu.
Iuy nIshun cu nu tu pIs munumI
cumIIn quI chu.
I

10
Chuy pI tumI Jefu su Ien sIud chgu
wufun-wufun pIs cuycun munu
uIII fufuy cu nu IIu wuu chI nu-
cuy IIu.
J

11
AutofI d cu nu pIs funu cunu
pucuyIIupu pgu shun cujtu uIII
uffIg Iun.
Cfu cu nu pIs gueIIuy IIu pmI
yuchuy c chIn.
Pfof tu cu nu pIs gueIIuy IIu pmI
wIIIu cuy cun.
Chuyno fufuy cuf pIs T
D yunu puy c mun nIf
fIguI chIn.
T D nogun ch wunmI
cuycun.
Imu munu uIII pIs munumI chuyu-
m shun chu nIn.

12
Gumcu nupu juchuy quI pI tumI
SIn Imugu qudungu yupyu shuno.
Jefu su Ien sIud qudun gu puj
muntuy-muntuy fumI cunu
gotu fuy cuj IIu.
TempIu cuycu shun jIfcu ch pIs
munu uIII juchu cu nu IIunu
juntu shu cungu.
K
Tayta Dios a!!i
mandananpaj cashan
(Isu. 2.24)
4

1
Shumoj wutu cu nu cho T
D TempIun cuycu shun
puntugu
wuquIn puntu cu nu pItu mus fIspI-
tu shumI cungu puj.
Chuy munmI shumon gu puj uchcu
nusyun funu cunu.

2
Aypu IIu funumI shumu nun puj shuc-
y chI nu cush pun cuyno nInu-
congu:
Aywu shun-IIupu, Jucobpu
T D TempIun
cuycu shun jIfcu mun wIch nu-
puj.
Chuy ch numI yuchu chI m shun
Imuno goy nun ch p pIs.
Chuy n punu puy munu shunno
IIupun tu pIs fufu shun puj nIf.
SIon pI tumI T D yuchu-
chengu.
Jefu su Ien pI tu numI pufIu p mongu.

3
Tuytu DIosmI jusgungu IIupun
Muy cufu cho cuycuj nusyun cu nu-
tu pIs Imuno cunun p pIs nengu.
Chuufu chuy funu cu nugu subIIn cu-
nu tu pIs fju munmI tIcfu chengu.
TucsI cunu Iunsun cu nu tu pIs
sImun numI tIcfu chengu.
L
Juc nusyun wun juc nusyun
munumI guffutu fufun gu nu-
chu.
Guffu p pIs munumI yuchu chI nu-
con gu nu chu.

4
Chuu fugu munu munchu cuy pu-
numI funu cunu goyun gu puj.
Cudu-nun numI jumuf p con gu puj
bus yfunpu, gus yfunpu
IIun tun cu nu cho.
M
Munuy nI yoj T D nIshu
chuyno cunun puj.

5
WuquIn nusyun funu cu nugu
dIos nIn cu nu tumI udufun.
Nogun chmI Ichungu Imuy pIs
T D nImu shu-
IIun chtu wIyu cu shun.
Acrashan runacunata
Tayta Dios sa!bananpaj cashan
T D cuynmI nIn:
Chuy jungu wegfu uysh cu nutu
shun tu shmI.
Ogfu cu shu cuycujtu, ucuy cujtu
cunchun mun shun tu shuj.

7
Chuy wegfu cu nu tumI ucfu shuj.
Chuy ucuy cuj cu nu tumI munuy-
nI yoj nusyun cunun puj cumu-
c chI shuj.
MIQUEAS3 , 4
1352

N
4.~7 Isu. 40.11; Eze. 34.1116; Sof. 3.19; Juun 10.716.
O
5.2 Mut. 2.6; Juun 7.42.
Nogu T D ucfu sh funu-
cu nu tugu SIn Imu pItu-puchu
Imuy cu mu pIs mundu sh puj.
N

8
SIn gummI cuycun quI uyshu cu-
nutu fIcu chu cunu tffI.
GummI cunquI chuy cho tIyuj cu-
nupu pucu cu nun.
YupuymI uupu tuno fIspI tdu
cunquI puj.
Jefu su Ien yupuymI cupI tuI
cunquI puj.

9
Cunungu ImunIf tuj nunuy chufIp tIn
wufmI gupu fujno gupu fun quI?
Munu chu fuynI quI cun?
U tuntI yu chI shoj nI quI chu wuu-
shu?

10
SIn sIud cho tIyuj cunu, nunuy-
wun guem puy cu chuy.
Nunuy cho cuycuj wufmI n pIs
gupu fuy ufI.
Gumcu nugu cuy sIud pItu uywu-
cun quI pmI.
Chun yuj jIfcu cu nu chmI tIyun-
quI puj.
BubI Io nIu nusyun munmI pfsu
upushun quI puj.
Chuy pI tu numI T D
suIbu shun quI puj contfuy quIpu
munuy nIn pItu.

11
Cunungu uchcu nusyun funu cu-
numI gumpu contfuy quI shun-
tu cu shu cufcuy cun.
Puycu numI cuyno pufIun:
Jefu su Ien ushu cuy cun mun!
Chuu fugu fIyupu cushI cufmI
fIcu push wun! nIf.

12
Ichungu chuy nusyun funu cunu
munumI musyun chu
T D yufpuy nIn Imuno
cushuntu, nI Imutu fufu nun puj
MunumI musyun chu fgutu
fumun shun tujno T D
shun tuy cu shuntu.
13
T D cuynmI nIn:
SIn funu cunu, jutuf c fIf
fuynu-IIupu.
NogumI yunu p shuy quI fyffu-
pItu wugfu yoj, funsI pItu shIIIu-
yoj tfuno fIyupu cuII pu yoj
cunuy quI puj.
Chuy n pumI uchcu nusyun funu-
cu nutu IIuchcuf-ushun quI puj.
Munu uIIItu fufuypu tufI shun
csun cu nu tu pIs gumcu numI
guechun quI puj.
NIfcofgu IIupun puj munuy nI yoj
nogu T D
goycu mun quI puj.
Israe!cunaman juc mandajta
cachamunanpaj cashan
5

1
ChuymI cunungu Jefu su Ien funu-
cunu chupu cu nuy quI puj cumu fI cuy.
Gumcu nu mungu jpu funu cu-
numI yuycu mon gu puj.
Puycu numI IsfueI cu nupu munduj-
nIn tugu fIyupu mugun gu puj.

2
Ichungu Jud cho cuj mufcu cu nu-
pItu mus tucshu BeIen Effutu
mufcu,
gumchmI IsfueI cu nupu fuynIn
yufen gu puj.
O
Puygu yufengu mus unuy
fumIIIyu uywu fuj pI tumI.

3
Cunun pI tugu Tuytu DIos cuchuy-
cu shun quI pmI.
Ichungu munumI unuy cu mu chu
cuchuy cu shun quI puj.
Chuygu cungu guesh yu cu nun puj
cuycuj wufmI guesh yu cu nun-
cu mu IIumI.
Chuy pI tugu chuy yufejmI IsfueI-
musIn cu nu wun shun tu cungu.
Shun tu cungu pfsu uywu shun pItu
cutI moj cu nu wun.

4
PuynumI mufcu-musIn cu nu tugu
T D munuy nIn wun
mundungu.
MIQUEAS4 , 5
1353

P
5. Gen. 10.811.
Q
.2 Isu. 3.13; Ose. 4.1; 12.2.
Uyshfu uyshutu mIchej n pIs
fIcungu.
Chuufu puycu nugu uIII IIu numI
goyun gu puj.
Chuyngu cungu puj Intfu
mundu cho puytunu p-muypIs
fIspI tup tInmI.

5
Puy mundup tengu uIII goyuymI
cungu puj.
AsIfIu funu cunu nusyun nIn ch-
mun yuycu mup tIn,
puIu syun ch cu nu mun yuycup tIn,
puycu nu mun cuchu shun gunchIs
munduj nIn ch cu nutu,
pusuj mus fIspI tdu funu cu nu tu-
pIs.

Chuufu puycu numI pushu m shun

AsIfIu funu cunu cujmun,
NImfod cho
P
tIyuj cu nutu bInsIy-
cuf mundu nun ch puj.
Puycu numI suIbu m shun puj
AsIfIu funu cunu nusyun nIn-
ch mun yuycu mup tIn pIs.

7
Chuufu Jucob pItu mIfuj quduj cu-
nugu Intfu nusyun cu nu chmI
cuycun gu puj.
ShuIIuytu T D guewu mun
cudu tutu chuyu chI mu shun-
nmI cuycungu.
Chuy cu nu tugu munumI funu chu
chuyu chI mun.
Chuypu fuquengu DIos IIumI
chuyu chI mun.

8
Chuy n pIs Jucob pItu mIfuj
quduj cu nugu Intfu nusyun-
cu nu chmI uypu cu shu cuycun-
gu puj.
AnImuI cu nu cho munchu cuy puj
IIyun cuycuj nmI cuycun gu puj.
IIyongu uyshu cu nutu chufIsh pun
fuchIf-ushu fInmI.
Cuwuy cuj tugu munumI nI jucnuy-
IIu tu pIs cuchuy cun chu.

9
Tuytu DIos, gumgu chuy nmI
IIIg chIn quI puj contfuy quI
jutu fej cu nutu.
Pi!!yapis du!ucunata aduraypis
i!!gnanpna cashan
10
T D PuyIIu mun yfu cu-
nun pmI IsfueI cu nu tugu cuyno nIn:
Chuy jungu cuwu IIuy quI cu nu tu-
pIs wuu chI shmI.
Guffu puj cuj cuff tuy quI cu nu tu-
pIs IIIg chI shmI.

11
SIud nI quI cu nu tu pIs IIIg chI shuj.
Pucu cu nuy quI cu nu tu pIs ushuj-
pmI juchuf g fu chI shuj.

12
Bfju cu nu tu pIs ushuj pmI IIIg-
chI shuj.
Chuufu gumcu nu chgu munumI
cungu p nu chu musyu coj cu nu-
pIs.

13
duIuy quI cu nu tu pIs, fIspI tu shuy-
quI wuncu cu nu tu pIs ushuj pmI
IIIg chI shuj.
Chuyno fufup tgu Imuy pIs
munumI udufun quI p nu chu
quIquI quI cunu dIosn nIf fufu-
shuy quItu.

14
RIspI tu shuy quI Asefu dIosu-nIfuj
duIu tu pIs ushuj pmI jItu fI shuj.
SIud nI quI cu nu tu pIs ushuj pmI
juchuf g fu chI shuj.

15
Nogu nIshtu munu wIyu coj
nusyun funu cu nu tumI Ichungu
fIyupu fubyu wun custI gu shuj.
Israe!cunata Tayta Dios jorgapashan

1
IsfueI cunu, T D
nIshuntu wIyuy-IIupu. PuymI nIn:
Imu cunu wIyuy c shup tI quI
IchIf cuf dIfIndIcuy ufI.
Imutu fImu shuy quI tu pIs puntu-
cunu wIyu chun.

2
Mundu munu cuyu cu nun puj
tucnu fuy cuj sImIn tun cu nu pIs
puntu cu nu pIs sumuj wIyuy-IIupu.
Acfu sh funu cu nu tumI jusguj-
uyw.
IsfueI funu cu nu tumI Imutu fufu-
shu IIun tu pIs jofgupuj-uyw.
Q
MIQUEAS5 , 6
1354

R
.4 Exo. 12.5051.
S
.4 Exo. 4.1016.
T
.4 Exo. 15.20.
U
.5 Nm. 2224.
V
.5 Jos. 3.14.19.
W
.~8 1Sum. 15.22; Pfov. 21.3; Ose. 2.1920; 6.6; Ams 5.2224;
Zuc. 7.910.
X
.10~11 Iev. 19.3536; Deut. 25.1316; Ams 8.5.

3
IsfueI cunu, m cunun nImuy.
Gumcu nu tugu Imutu tuj
fufushc?
Imuch tuj fubyu chIshc?

4
Gumcu nu tugu uywuy cuycujtu
suIbushp
NogumI EgIp tu pItu jofgu muf.
R
NogumI cuchu muf MoIsestu,
Aufontu,
S
MufIutu
T
IIoj shI cu mup tI quI puycunu pushu-
mu shu nuy quI puj.

5
Acfu sh funu cunu, cunungu
yufp fIy
Moubpu fuynIn BuIuc gumcu nupu
contfuy quI Imuno yufpu shun-
tu pIs.
Chuy n pIs yufp fIy Beofpu
U

wumfun BuIuum Imuno
nIshun tu pIs.
Yufp fIy SItIm pItu GIIguI cumu
V

Imuno uywu shuy quI tu pIs.
Chuy n pumI musyun quI nogu
T D gumcu nu puj
uIII cu nutu fufu shtu.
Tayta Dios imata munashanpis
Cupus pIIIu pIs nInmun:

ImuII wun fuj uywu shuj T
D uupun mun?
ImuIIu wun fuj junuj puchu cho
cuycujtu udufu shuj?
Puypu uupun mungu uywu shuj
fupu chI p n puj cujtu upucuf-
cuf chu fuj,
u wutu yoj bes futu upucuf cuf-
chu fuj?

7
T D cushI cun mun chu fuj
wufungu uyshu cu nutu puypuj
pIsh tupt?
Aypu IIu muyu uywuy cuj tu n fuj
ustItu goycupt chus quIn-
mun chu fuj?
Puypu contfun jutu fI sh pItu,
juch cu nupu fuquIn,
guechpu wumftu sucfIfIsyupuj
pIsh tu pupt chus quI mun mun-
chu fuj?

8
Runu, T D muynumI
nIshu-cushun quI,
uIII cujIIutu, puy munu shun
cujIIutu fufu nuy quI puj.
Puygu munun: AIII cujIIutu fufu-
nuy quI tumI,
p-muytu pIs cuyu nuy quI tumI,
Imutu Tuytu DIos nIshu shuy quI tu-
pIs wIyu cuf cumII nuy quI tumI.
W
3erusa!n runacunata
9
T D Jefu su Ien sIud-
chmI guyu fuy cun. Puygu cuyno nIn:
SIud cho cuycuj cunu IIupuy quI
wIyuy.
TuntI yu chej cu nu pIs wIyuy.

10
FIyu funu cu nupu wusIn chgu
Imu-uycun pIs cuycun munu uIIItu
fufuf shun tu shu IIunmI.
Chuy n pIs chuy chgu cuycun
chIquI sh cuj suwu tupu IIumI.

11
Imun pu tuj pefdu nu shuj suwu
buIun su yojtu,
pIshej IIu psu cu nu yoj tugu?
X

12
Cuy sIud cho cuj fcu cu nugu
IIupun pIs ucu chI coj cu nu IIumI.
IIupun pIs IIuIIu cu nu IIumI cuycun.

13
Chuy pI tumI cunungu gumcu nutu
custI guytu guIIuy cu shuy quI,
juchuy quI cu nu pI tu pIs IIIg-
chIytu.

14
MIcuf pIs munumI sucsun quI p chu.
JInu IIumI yufguy cun quI puj.
Imu-uycu tu pIs shun tuf chufun-
quI puj.
Chuyno chufuf pIs munumI Imutu-
pIs jofgun quI p chu.
ImuIIu tu pIs qudu chI shu cuptI-
quegu
MIQUEAS6
1355

Y
.1 1Rey. 16.2334; 21.2526.
Z
7.2 SuI. 12.1.
[
7. Mut. 10.3536; Iuc. 12.53.
NogumI cumu c chI shuj guffu-
chnu ushu c nun puj.

15
Mufu pu cuf pIs munumI shun tu pu-
cun quI p chu.
OIIvotu uguf pIs ustIn wun
munumI Imutu pIs fufun quI p-
nu chu.
bustu IIuch cuf pIs munumI
bnutu upun quI p nu chu.

1
Chuyngu cungu puj fuy OmfI-
wun, fuy Acubpu
Y
fumIII yun-
cunu nIshun cu nutu,
fufu shun cu nutu, wIyu cuf fufu-
shuy quI pI tumI.
Chuy pI tumI cunungu nogu cumu-
c chI shuj Jefu su Ientu IIIg chI-
nun puj.
Chuy cho tIyuj funu cu nu tugu
pusuypu munu cuj munmI
chufungu.
jumuf pun gu puj ucfu sh funu-
cu nu tugu.
Israe!cuna pirdicashan
7

1
Cuyu puy pmI cuyc!
Cos chutu ushuy cuf chuc fu cho
quduj cu nutu ushej n IIu numI
cuyc.
MunumI tuf nu chu mIcuytu
munu sh bustu nI gus tu pIs.

2
Chuy nmI cuy mundu chgu
mununu cunnu chu uIIItu fufuj-
cunu, nI Tuytu DIos nIshuntu
fufuj cu nu pIs.
Z
Imuy fupIs wuu chI nu cuy IIu-
tumI ushIf cuy cun.
JucnIn-jucnIn pIs IIuIIu p nu cun
munu uIII mun chuyu chI nu cu-
nun puj.

3
Munu uIII fufuypgu fIyupu
yuchujmI cufcuy cun.
Munduj uutofI d cu nugu ImupI tu-
pIs pgu nuntu munuf cuy cun.
Juez cu nu pIs pucuyIIupu pgup-
tengu chus quInmI.
Munuy nI yoj cu nugu Imutu pIs
munu shun tumI fufun.

4
Puycu nu cho mus fIspI tu shu
cuj funu cu nu pIs cushu nmI
cuycun.
Mus yfu cuy puj funu pIs shIfu-
nmI cuycun.
Imuno cuptIn pIs chuyu mon gu-
p numI IIupun pItu jusgu shu
cunun puj junuj.
Chuy tugu muynumI wIIIu coj cunu
wIIIu cu fun.
Chuy fugu funu cunu munumI Imu
fufuy tu pIs cum pu con gu p chu.

5
Amu fIguIy chu funu-musI quI
Imutu nIshu shuy quI tu pIs.
Amu yfu cuy cho nI muygun
umguy quI tu pIs.
WufmI quI tu pIs IIupun tugu umu
wIIIu puy chu.

OIIgu wumfun cu nugu pup-

nIntu pusuypu munu cuj munmI
chufuy cun.
WufmI wumfun cu nu pIs mumuntu
chIquI cuf c fI shumI.
IIum chuy cu nu pIs suyfun cu nutu
chIquIf cuy cunmI.
ChuymI, cudu funupu contfungu
cuycun quIquIn fumIII yu IIu.
[

7
NogumI Ichungu T D-
shuy cuy c shuj.
SuIbu muj Tuytu DIos nI II mun
yfu cu shuj.
Puygu wIyu mun gumI.
Tayta Diosga
Israe!cunata sa!bangami
8
IsfueI cunu cuyno nIn:
Nogu cu nutu chIquI muj nusyun
funu cunu,
munu uIII cho cuycujtu fIcu muf
umu cushI p muy chu.
Munu uIII mun chuyu shu, tunI shu
cuycuf pIs jutu fI shmI.
Int f pumI yunuu yuy cuj chucuy
cuycun.
MIQUEAS6 , 7
1356

\
7.10 SuI. 79.10; JoeI 2.17.
Ichungu T D uchIc yuj-
mun upumungu.

9
T D munu munu shuntu
fufufmI juchutu fufushc.
ChuymI uwuntu shuj custI gu mup-
tIn pIs.
Puygu Imuno cush tu pIs jusgu-
mun gumI.
NIfcofgu uIIImI uffIg Iu mungu.
Tuytu DIosgu uchIc yuj munmI
jofgu mungu.
PuymI suIbu mungu.

10
Chuy tugu fIcun gumI chIquI muj-
cu nu pIs.
Chuufu puycu nugu fIyupu
penguy-tucu shumI fIcu congu.
Puycu nugu cuynmI tupu mu fun:
Muych tuj cuycun T
D ? nIf.
\
Puycu nu tugu fIcu shuj nogu pItu
mus pIyuf fufu cu shu cuycuj-
tumI.
Puycu nugu cungu p pIs cIII cho
cuycuj mItutu IIuchcuf-ushu-
shu nmI.

11
Jefu su Ien sIud, chuyuy c mun-
numI
Int fuy quIpu cufu Iu fuj pefguy-
quI cunu uIIchu chI shu cunun puj
cuj junuj.
IInduy quI cu nu pIs mus cufu punu
cungu puj.

12
Jefu su Ien, Int fu pI tumI funu cunu
gummun shumon gu puj.
Chuy jungu chuyuy c mun numI.
Gummungu shumon gu puj:
AsIfIu pItu EgIptu cu mumI,
NIIo muyu pItu Euffu tes muyu cumu,
juc Iumuf pItu juc Iumuf cumu,
juc puntu pItu juc puntu cumu.

13
Chuy nusyun funu cu nupu
nusyun nengu chun yuj mun
tIcfu shumI qudungu.
Chuyngu cungu chuy cho tIyuj
funu cunu
juchun cu nu pI tumI y munu uIIItu
fufu shun pI tumI.
Israe!cuna a!!ichna
cananpaj maacushan

14
Tuytu DIos, sIfbI shoj cu nu tugu
fIcuy cuy ufI.
Nogu cu nugu cuyc gumpu
uyshuy quI nmI.
QuIquI II cunu shutu chmI
cufcuyc.
MIcuy fIyupu wuyu nun uIIpumI
Int fpu tumu pu fuy c mun.
Unuy pushu mu shuy quIno, yupuy
pushu muy ufI.
Pushu muy Busun cho GuIuud cho
cuycuj uIII guewu cu nu mun.

15
Nogu cu nu tu pIs mIIugfucunutu
fIcu chI muy.
EgIp tu pItu jofgu mush puy quI fIcu-
chI shuy quIno fIcu chI muy.

1
Chuy tugu wuquIn nusyun cu nu pIs
fIcun gumI.
RIcush pun fIyupu munuy nI-
yoj cuycush pun pIs pusuypu
penguy-tucu shumI qudungu.
yucu shumI fIcu congu.
Imutu fufuy tu pIs munumI cum-
pu con gu chu.

17
CuIe bfu cu nuno, wuquIn gufu-
chuypu pufej cu nu n pIs uIIpu-
tumI mIcongu.
Pucuf puy cu shun pI tu pIs sIcsIc-
yuy cufmI IIoj shI mongu T
D uupun mun.
Tuytu DIos, gumtugu fIyupumI
munchu cu shun quI puj.
Runacunata
Tayta Dios perdunashan

18
Gumngu munumI juc DIos
cunchu.
Gumgu pefdu nun quImI munu
uIIItu fufuj tu pIs.
Chuy n pIs gongun quImI nogu-
cunu wuII cu IIu quduj
MIQUEAS7
1357

]
7.20 Gen. 12.13; 17.68; 28.1315; Iuc. 1.55, 73.
ucfu shuy quI funu cunu juchutu
fufu shtu.
Imuy cu mu pIs munumI fubyu shu-
IIugu cucun quI chu.
Gumgu nogu cu nutu cuyu mu shuy-
quItu musyu chI mun quImI.

19
Nogu cu nutu yupuy cuyu puy cu muy ufI.
Juch cu nu tu pIs umu yufpuy nu chu.
Nogu cu nupu juch tugu jItuf puy
mus jundun nIn Iumuf mun.

20
Tuytu DIos, cumIIy cuy ufI
Jucobtu uunI shuy quItu,
Abfuhumtu cuyu p nuy quI puj
uunI shuy quI tu pIs.
Chuy nmI unuy uwII cu nutu
uunI fuy quI.
]

MIQUEAS7
1358
1

1
Cuy IIbfogu cuycun NnIve
D

Imuno cunun puj cushun tu pIs
Nuhumtu Tuytu DIos fIbI Iu shunmI.
Nuhm tIyu fun EIcos mufcu chmI.
Niniveta Tayta Dios

2
T D puyIIutu sIfbI nun-
ch tumI munun.
Munu uIIItu fufu shugu puy fubyuf
custI gu cunmI.
E
Puy nIshuntu munu fufuj cu nu tugu
fufu shun mun nmI cust gutu gon.
Puypu contfun cujcu nupgu
fIyupumI fubyun.

3
yojmI.
ChuymI juchu fufuj cujtugu custI-
g nItu munu cuchuy con gu chu.
Ichungu jucIIu munumI fubyu cun chu.
T D uywun Icu tumyu
junun pumI, guch wu fIy cuf
uywuj wuyfu junun pumI.
Pucu tuygu cuycun chuquIn
poIbutu jutu fu chI shunmI.

4
Iumuf tu pIs oIIg pufgu chuquI fu-
chInmI.
PuymI cumu c chIn IIupun muyu-
cunu chuquI nun p pIs.
ChuymI Busn puftI cho, CufmeIo
jIfcu cu nu cho
juchu cunu cuycuj pIs wuuy tu c cun.
IIbu nu cho cuycuj wuytu cu nu pIs
wuuy tu c cun.

5
Puytu fIcush pungu puntu cu nu pIs
sIcsIc yun.
Puypu uupun chgu puntu cu nu-
pIs jufu c cunmI.
F
Nahm
MunuynIyoj nusyuncunuchufuj cuy mundutu munduycun?
Imutuj psun juc nusyun Tuytu DIospItu mus munuynIyoj cushuntu yufpuptIn?
Pitaj caran? Nuhm nInun cuycun Tuytu DIos shogu shun nInunmI. Puygu EIcos mufcu pI-
tumI cufun.
Maych taj wi!!a cu ran? Nuhumgu wIIIu cu fun suf cuj nusyun Jud pI tumI. Puy wIIIu cu fun
munuy nI yoj AsIfIu nusyunpu cupI tuI nIn NnIve custI gu shu cunun puj cushun tumI.
Imay taj wi!!a cu ran? Nuhm wIIIu cu fun NnIve sIud munu fuj ushu cup tInmI. Puy wIIIu cu-
shun wIchungu AsIfIumI Jud nusyuntu munuy nIn cho chufu fuy cu fun (612 u.C.).
Imataj caycan cay !ibru cho? Pfoftu Nuhm y pfoftu AbdIus IIumI wIIIu cu fun juc-I
nusyun cu nu IIu puj. WIIIu cu fun chuy nusyun funu cunu munu uIIItu fufu shun cu nutu y custI gu shu
cunun puj cushun tumI. AsIfIu funu cunu fIyu cuptIn y munu uIIItu fufup tInmI Nuhumgu fIyupu
fubyu fun. Chuy nusyun cufun fIyupu munuy nI yoj, IIupuntu munu cuj mun chufuj. Achcu funu-
cu nu tumI fIyupu ucu chI fun. ChuymI Nuhumgu AsIfIu funu cu nu puj wIIIu cuf nIfun: Sunto DIos
cush pun custI gu nun puj cushuntu. Chuy n pIs wIIIu cuf nIfun funu cunu funu-musIntu ucu chI-
nuntu Tuytu DIos munu munu shuntu.
Chuy jpu nusyun funu cu nu pmI Nuhm fubyuf wIIIu cu fun. Chuyno wIIIu cuf quIquInpu
nusyun nIn cho juchutu fufuy cu shun tugu munu fImu fun nu chu. Nuhm yufp chI mun chI Imun-
pIs Tuytu DIos nIn chI cushun tumI. ChuymI musyu chI mun chI puygu fubyuj DIos, custI gu coj DIos,
chuy n pIs cuyu p coj y suIbu coj DIos cushuntu.

D
1.1~3.19 Isu. 10.534; 14.2427; Sof. 2.1315.
E
1.2~3 Exo. 20.56; Deut. 4.24.
F
1.5 SuI. 97.5; MIq. 1.4.
1359

G
1.15 Isu. 52.7.
Puytu fIcush pungu Intfu cuy
mundumI munchu fIn.
Cuy puchu pIs, cuy puchu cho tIyuj-
cu nu pIs IIuquI cun.

Puy fIyupu fubyu shu cuycu shun

fugu pIfuj IchI fuy cun mun?
PIfuj uwuntun mun fubyu shu
cuycup tengu?
Puypu fubyuy nengu nInu wupchu-
coj nmI.
Chuy n pIs, puypu uupun chgu
gugu cu nu pIs shIIII c cunmI.

7
T D fIyupu uIIImI.
Puygu ucuy cu shun chI fu pucu-
muj nIn chmI.
Puymun yfu coj cujcu nu tugu
ImupI tu pIs chupunmI.

8
Puypu contfun cujcu nu tumI
Ichungu
muyu chuyuf Imu-uycu tu pIs
upucu shunno IIIgu fu chIn.
Puypu contfun cujcu nu tugu
yunuu yuy cuj chucuy ch pIs
gutI cu chun gumI.

9
NnIve funu cunu gumcu nugu
ImunIf tuj T D
contfun yufpuf cuy cun quI?
Puygu ushuj pmI IIIgu fu chI shun-
quI puj!
Puypu contfun cujcu nu tugu IIIuj-
pI tumI ushuj puj IIIgu fu chengu.

10
ShIfucu chuquIf jIfu cu shu cuycuj-
tu nmI,
chuquI shu ogshutu nInu ushu cuf-
coj nmI ushu fengu.

11
NnIve sIud, gumpI tumI yufI mu-
shu
T D contfun jutu fgu.
Chuy funumI juc funu cu nutu
shImItu jutI puy cun.

12
Chuy pI tumI T D Jud
funu cu nutu nIn:
AsIfIu funu cu nugu cuII pu yoj
uypu IIu cush pun pIs IIIgun gumI.
NIsh nmI ushu cun gu puj.
Gumcu nu tugu ucu chIsh c numI.
Cunun pI tugu munumI ucu chI-
shuy quI p nu chu.

13
Nucu chI shush puy quI ygutu
chufu p shu shuy quI tu pIs
IchIc-IchIc IIumI puquI fI shuj.
Wutu fuy cu shuy quI cudI nu tu pIs
uguIIuf g fI shmI.

14
NnIve funu cunu, gumcu nupgu
T D cuynmI nIshu:
Gumcu nu pItu mIfuf uywgu
munumI cungu p nu chu.
DIos nI quI cu nupu tempIun tu pIs
juchu chI shmI.
Uywu-nIfuj duIuy quI cu nu tu pIs
IIIg chI shmI.
Gumcu nu tu pIs meIu nuy puj cuptI-
quImI ushuj puj ushu fI shuy quI-
puj.

15
Jud funu cunu, musquI fIcuy!
WIIIu coj muynumI jIfcu cu nupu
uywuy c mun uIII goyuy cunun-
pnu wIIIu putu upumush pun.
G
DIostu udufunu fIstuyquIcunutu
fufuynu.
Tuytu DIostu uunI shuy quI cu nu tu-
pIs cumIIynu.
Yupuygu Imuy pIs munumI fIyu
funu cu nupu munuy nIn cho
cunquI p nu chu.
Chuy fIyu funu cu nugu ushuj p-
numI ushu cu shu.
Nnive i!!gchisha
cananpaj rimashan
2

1
NnIve, gummungu IIIg chI-
cojmI uywuy c mun.
Sumuj cufu Iu shu sIud nI quI cu-
nupu pefgun junun mun cumu-
cuy fIcu chu coj cunu!
NnIpu shumojtu fIcu chu cuy!
Esp duy quItu cheg IIuy quI mun
sumuj wutu cuy!
NAHUM1 , 2
1360
PIII yu nuy quI puj sumuj cumu-
fIcuy-IIupu!

2
Gumcu nugu ucfu sh funu cu nu-
tumI mugu fuy quI.
Imu-uycun tu pIs guechush puy-
quI cuchuy cu fuy quI bus yfu
gufu pu chu cu shu tu nmI.
Tuytu DIosmI Ichungu Jucob pItu
mIfuj IsfueI cu nutu yupuy uIII-
mun numI chufuj-uywun.

3
MusquI fIcuy, IIIg chej cu nugu
chuyuy c mun numI.
Puycu nupu pIII yuf chupu cu nungu
pucumI.
PIII yu nun fpun pIs pucumI.
Puycu nugu pIII yu nun puj cumu fI-
cu shu IIu numI cufcuy cun.
Cuff tun cu nugu cuycun nInu
futu tuy cuj n fmI.
Cuwu IIun cu nu pIs munumI jumuy-
tu pIs tufIn nu chu.

4
Chuy cuff tu cu nugu gosh tu tuy-
IIumI uywuy c fIn.
CffIy cun pIs IIIguy uchIc yuj n-
fmI.
Chuy cuff tu cu nu wunmI juwu
cuj cIII cu nupu cffIf cuy cun
pefgu mun.
Juwu cuj Isu punu chuyuy c mun.

5
Munduj cu numI munduj suId fun-
cu nutu uywu nun puj cuchuy-
cun.
Chuufu puycu nugu cffIn cumII-
nun puj.
Puycu nugu pefgu mun cffIn
sIud fufI mun yuycu nun puj.

SIudpu puncun cu nu tumI umIfIy-

c fIn.
Muyu n fuj uypu IIu suId fu cunu
yuycup tInmI puIu syu pIs juchu-
c cun.

7
NnIve funu cu nu tunu pfsu
upucun.
ChuymI uywuy nIn wufmI cu nugu
puIumu wuguj n fuj utuf cuy-
cun.
Wugush pun pchun cu nutu tucu-
cuf cuy cun.

8
Ishtun quI juchu c cup tIn yucu
bunyuy IIu uywu cu shun nmI
NnIve sIud cho tIyuj cu nugu
guesh pIy cun.
IchIy-IIupu! CutI muy! nIf
guyu cup tIn pIs munumI pIpIs
cutIn nu chu.

9
GueIIuytu upucuy-IIupu! GofItu
upucuy-IIupu!
NInI ve cu nupu fIqu sun cu nugu
yupuy tu pIs munu utIpuy pmI
cuycun!

10
NnIve sIudgu IIIg chI shunu,
chun yuj jIfcu mun tIcfu shunu,
pusuypu chuquI shumI cuycun.
Runu cu nupugu munchu fIy IIu-
wunmI shon gun cu nu pIs tIc-
tIcyuy cun.
Gonguf nIn cu nu pIs sIcsIc yuy cun.
IIupun pu pIs munu numI cuII pun
cunnu chu.
Cfun cu nu pIs yuf'gu shu utcu-
nmI cuycun.

11
Cunungu muytuj IIyun cu nupu
tIyu nun muchuy?
Muytuj IIyun-muII wu cu nupu
tIyu nun uchcu?
Muytuj IIyun cu nu pIs, IIyun-muII-
wu cu nu pIs juucu goy nun puftI?
Muytuj pIpIs munu munchu chIp-
tIn goyu shun cuj puftI?

12
Imutuj psu shu wuwun cu nu puj,
chInu IIyun cu nu puj csutu
pedsu-pedsu fuchI puj IIyun-
tugu?
Imutuj psu shu tIyu nun cu nu mun
uychutu shun tuj IIyun tugu?

13
Munuy nI yoj T D
cuynmI nIn:
Nogugu gumpu contfuy quImI
cuyc.
Guffu puj cuj cuff tuy quI cu nutu
fupu fu chI shmI.
Ushuj pmI uchpu mun tIcfu fu chI-
shuj.
NAHUM2
1361
MuIIwu IIyun-muII wu cu nu tumI
wuu fu chI shuj.
Nusyun nI quI cho cuj suwu cu nu-
tugu IIupun tumI IIIg chI shuj.
Chuyno fufuy cupt nI wIIIu coj-
cu nu pIs munumI cungu nu chu
wIIIu cu nun puj.
Nnive ushajpaj i!!gchisha
cananpaj rimashan
3

1
Ay Imun fuj cunquI wuu chI-
cuf yuwuf mush tu fuy cujtu
cuchuy coj NnIve funu cunu!
Gumcu nugu IIuIIu cuy IIu tumI,
wuu chI nu cuy IIu tumI ufuf cuy-
cun quI.
Munu jumuy pumI Imuy pIs suwu-
cuf cuy cun quI.

2
Sumbu duf nIn cu nutu push tu chI-
shun pIs wIyu cun gu numI.
Cuwu IIu cunu pugfu fuy IIunu cffI-
shun,
cuff tu cunu uywu shun pIs wIyu-
cun gu numI.
Ruyfun cunu tumu fI shun pIs wIyu-
cun gu numI.

3
RIcu cun gu numI munt du cunu
shumu shun pIs.
Espdu uchIc yuypu uchIc yu shuntu,
Iunsun cunu chIp-chIp yu shun tu pIs
fIcuy.
Wufun gunpu wufun gun pumI
muIu bfu shu cu nu pIs cungu.
Gotuy nInpu-gotuy nIn pumI wuu-
shu cu nu pIs cungu.
Int fu chmI wuu shu cu nugu
mush tu f congu.
Chuyno cuptInmI muymun IIuch-
cu nun p pIs munu jcon gu chu.

4
NnIve, chuyngu psu shu fuy-
quI gueIIuy puj cucoj wufmIno
uchcu nusyun cu nutu engu u-
shuy quI pI tumI.
Cuyuy IIu puj cuptI quImI juc-I
nusyun cu nu pIs cuyu cuf cu shu-
fuy quI.
ChuymI engu uytu, bfju fufuytu
yuchu cu shu.
5
Munuy nI yoj T D cuynmI
nIn:
Nogugu gumpu contfuy quImI
cuyc.
Juc-I nusyun cunu guIu IIutu fIcu-
shu nuy quI pmI
umuy quI yuj justun nI quI tu pIs
shucu puf cu shuy quI.
ChuymI fIyupu penguy cho fIcu-
cun quI puj.

FIyupu penguy cho cunuy quI pmI

cumu c chI shuj.
Pengu cu nuy quI puj gunfu befb jI-
tumI jIII pu shuy quI.

7
IIupun pIs fIcu shoj cu nugu guesh-
pIfmI uywu congu cuyno nIsh-
pun:
NnIve sIudgu IIIg chI shumI
cuycun!
PIfuj cuyu puy congu?
Muych fuj pIIIu tu pIs tufIsh wun
shogu nun puj?

8
NnIve, gumgu Tebus sIud pItu
mus munuy nI yoj chu fuj cunquI?
Chuy sIudgu cuycun NIIo
muyupu Idun chmI.
Jutun muyumI chupu fuy cun.
Intfu cuntunpu yucumI cufu Iu-
fuy cun.

9
Chuy sIud tugu EtIo pIu wun EgIp-
tumI fIyupu munuy nI yoj cush pun
Imuy pIs wushuj.
Fut funu cu nu wun IIbIu funu cu-
nu numI Imuy pIs yunu puj.

10
Chuyno cuycuj tumI Tebus funu cu-
nu tugu pfsu upufun.
Wumfun cu nu tu pIs cIIIpu Isqu-
nun cu nu mun upuy cuf pugshIf-
g fI fun.
Muyuf funu cu nutu upucu nun puj
suftItu jItu fun.
Munduj nIn cu nu tu numI cudI nu-
cu nu wun wutu cuf c fIf pfsu
upucu fun.

11
GumpIs chuy nmI muchu shu
fununo tupfuy cu chuy cun quI-
puj.
NAHUM2 , 3
1362
Imutu fufuy tu pIs munu cum pu-
cush puy quImI contfuy quI cu nu-
pItu pucu cun quI puj.
Pucu cu nuy quI puj ushIf pufIn quI-
puj.

12
IIupun cufu Iu shu sIud nI quI cu-
nugu cungu gus yfu poguf
psuy cuj nmI.
Chuy yfutu pIpIs tupsIp tengu
gus shIc wu cun
cuyu chej mIcu cuf cu nun puj
muquI IIu munnu.

13
SuId fuy quI cu nugu cuycun
wufmI n IIumI.
Runcuy quI cu nutu nInu fupuf
ushu shun pI tumI
sIud nI quI cu nupu puncun cu nu pIs
quIchu fuy cun.
ChuymI contfuy quI cunu yuycu-
mu nun puj IIbfI cuycun.

14
Gumcu nu mun contfuy quI yuycu-
mup tIn
yucu nuytu uwuntu nuy quI puj
yucutu chufu cuy.
CuffuI pefguy quI cunu mus sInchI
cunun puj yupuy.
MItutu IIuch cuy.
NIfcofgu gub fu wun udbItu
chutuy.

15
Ichungu chuy chmI nInu ushu-
shun quI puj.
SubII wunmI wuun quI puj; ushuj-
pmI IIIg chI shun quI puj.
Chpu cuno uypu IIu mun mIfuy
ufI!
Chpu cu cu nuno uypu IIu mun
mIfuy ufI!

1
Gumcunu cujcho nIgu syun tI cunu
goyIIuf n fmI mIfu shu.
Chuyno cuptIn pIs chpu cu cunu
Iun wIuf cup tIn pfIf uywu-
cu shun nmI
uywu con gu puj.

17
Guffu puj funu cu nutu chufej-
cu nugu cuycun chpu cu cu nu-
nmI.
Munduj cu nugu cuycun chuspI
gush yu fIy cuj nmI.
Cufu cunu gusuy wun pefgu cu nu-
mun Iugu cu shun nmI wIyu-
cuy cun.
IntI futuf cu mup tengu uywu-
cun.
MunumI pIpIs musyun nu chu
muypu uywu shun tu pIs.

18
AsIfIupu fuynIn, mund shI shoj-
cu nugu Imun shI puu cu shu
cufcuy cun!
Munduj suId fuy quI cunu jumu-
puf cuy cun.
Runu cu nu numI wucpu cuypu
muchI cu shu cufcuy cun.
MunumI pIpIs cunchu juc puchu-
mun chuy cu nutu shun tu-
nunpgu.

19
MunumI jumpI cunnu chu guefI-
quI puj.
GuefI quegu cuycun munu uIIchu-
cujmI.
Munu uIII mun chuyu shuy quItu
muyuj cu nugu IIupunmI cushI-
cuy wun mucshon gu fuj.
P-muyfuj munu ucu shu chu
fIyupu ucu chIp tI quI?
NAHUM3
1363
1

1
Tuytu DIosmI Imuno cunun puj
cujtu pIs pfof tun Hubu cuctu fIbI-
Iu fun. Chuygu cuynmI cufun:
Habacuc !!aquicur maacushan

2
T D, Imuy cu mu fuj guyu-
cuy c mu shuj yunu p m nuy-
quI puj?
Guyu cu mup t pIs gumgu munumI
wIyu mun quI chu.
FIyupu munu uIII fufuy cunu
cuycho cuptIn
Imuy cu mu fuj muu cuy c mu shuj?
Chuy pIs gumgu munumI shumun-
quI chu nogu cu nutu suIbu m-
nuy quI puj.
D

3
ImunIf tuj fIcu chI mun quI
fIyupu IIuquI cuy cu nu tu wun munu
uIII fufuy cu nutu?
Nogu goyuy cu sh chgu cuycun
munu uIII fufuy IIumI, wuu-
chI nu cuy IIumI.
Muy-chuy ch pIs cuycun fImu nu-
cuy IIumI, pIII yu IIumI.

4
Iuytugu pIpIs munumI cumIIn nu-
chu.
PItu pIs munumI uIIIgu uffIg Iun-
nu chu.
FIyu cujmI uIII funutu gutI cu chun.
Chuy n pumI munu uIIInu uffIg-
Iun pIs.
Maacuptin Tayta Dios nishan
5
Tuytu DIos numI cutI chIf nIfun:
MusquI fIcuy nusyun cu nutu.
MusquI fIcuy Imuno psuy cu shun-
tu pIs.
FIyupu munchu fIy puj cu nutu fufu-
n pmI cuyc.
Imuno fufu n puj cuycuj tu pIs
wIIIu shup tI quI
gumcu nugu munumI fIguIn quI-
mun chu.
E
Habacuc
ImuyIIugu Tuytu DIostu tupushcunquIchu Imuycumutuj chuyno cuycungu? nIf.
Imunputuj Tuytu DIosgu fIyu funucunuwun custIguchInmun uIII funucunutu?
Pitaj caran? WuquIn yufpun Hubu cuc jutI mucu IIuy nInun cushun tumI. Cuy IIbfu cho
munumI musyu chI mun ch chu Imu fumIIIyu cushuntu nI muy mufcu pItu cushun tu pIs.
Maych taj wi!!a cu ran? Hubu cucgu Jud nusyun chmI pfoftu cufun.
Imay taj wi!!a cu ran? Hubu cuc wIIIu cu fun BubI Io nIu nusyunnu munuy nI yoj nusyun fIcu cuy-
cup tInmI. Ichungu cuy wIIIu cu shun cuycun BubI Io nIu funu cunu munu f pIs Jefu su Ientu chufI-
shun-wIchunmI. (612599 u.C.).
Imataj caycan cay !ibru cho? Hubu cucgu Tuytu DIos wunmI chus quI p nu cuypu pufIuy cun.
ImunIf Tuytu DIos fufuy cu shun tu pIs tupuy cun. Chuyno quIju cuf pIs Hubu cuc musyunmI Tuytu
DIosgu juchu fufuj cu nutu munu uwuntu shuntu, Jud cho munu uIII fufuy cu nu IIu cuycu shuntu
(1.24). ChuymI Tuytu DIos nIycun Jud cu nutu custI gu nun puj BubI Io nIu funu cu nutu uywuy-
c chI shuntu (1.511). Chuy pIs pfoftu Hubu cucgu munumI tuntI yuytu utIpun f chu (1.1217).
Chuufu Tuytu DIos yupuy nIycun pfof tugu sguIf Tuytu DIos mun yfu cuf shuyuy c nun puj
(2.24), y oIIgoj fIyu funu cu nu pIs IIupun IwuI ushu c nun puj cushuntu (2.420). Chuy n pIs
pfoftu Hubu cuc muu cuy cun ucfu shun cu nutu Tuytu DIos yupuy jofgu nun puj. Ichungu Imuno
cuptIn pIs Tuytu DIos IIu mun yfu cuy cun.

D
1.2 Job 21; SuI. 13.12; 73.414; Jef. 12.14; 14.9; Apoc. 6.10.
E
1.5 Hech. 13.41.
1364

F
1. 2Rey. 24.2.
G
1.13 SuI. 5.46.

CuIdeu funu cu nu tumI cumu fI cu chej-

uyw guffu mun uywu nun puj.
F
Puycu nugu fIyu funu cu numI.
Juc nusyun cu nutu chufI cuf c fI-
nun puj muy-chuy pu pIs pufIn.

7
Puycu nugu fIyupu munchu cuy pmI.
QuIquIn cunu yufpu shu IIun tumI
Imutu pIs fufun.
Puycu nugu quIquIn cu nupu IuynI-
IIun tumI bII chIn pIs.

8
TInfI cu nu pI tu pIs musfmI cuwu-
IIun cu nu pIs cffIy c fIn.
FIyu cuynIn pIs Ibu unImuI cu nu-
pItu musfmI.
SuId fun cu nu pIs cuwu IIutu
muntu cuf c fefgu wuyfu n-
fmI uywuy c fIn.
PIII yu mungu cufu pI tumI yugu cuy-
c fIn uncu cufu pItu chIp su mun
uywuj n fuj.

9
Aywuf tIncu shun cujtugu p-
muytu pIs wuu fu chInmI.
IIupun tumI munchu chIn.
Pfsu upushun cu nu pIs cuycun
Iumuf cuntun cho ugush pItu mus
uypu IIu fmI.

10
Juc nusyunpu fuynIn cu nu tugu
usIpunmI.
Chuy nmI fufun mus fIspI tdu
funu cu nu tu pIs.
Cufu Iu fuj sIud cu nutu fIcuf pIs
usIcunmI.
Chuy cu nu mun pIs puycu nugu
pututu fufuy cufmI yuycun.
NIfcofgu chuy sIudtu chufI cuf c fIn.

11
Chuy funu cu nugu Icu wuyfu-
nmI pufIn.
Puycu nugu cuII pu IIun munmI
yfu cun.
Puycu nupgu DIos munumI cujn-
chu.
Habacuc !!aquicur
yapay maacushan

12
T D gumgu Sunto DIosmI
cunquI.
Imuy cu mu pIs cuwuj cush puy-
quImI nogu cu nutu wuu n pItu
suIbuy c mun quI.
ImupI tu pIs chup muj guguno
cuycuj T D,
gummI CuIdeu funu cu nu tugu
yunu push cun quI
munu shuy quIno yufpuy cu shuy-
quItu fufu nun puj.

13
Gumgu IImyu juchuy nuj cush puy-
quImI munu uIII fufuy cu nu-
tugu munu munun quI chu.
Runu-musIntu ucuy c chej tugu
munumI fIcu puy cun quI mun-
chu.
Chuyno cuycufgu ImunIf tuj munu
fImu puyIIupugu fIcu puy cun quI
chuy wuu chI coj cu nutu?
ImunIf tuj upIIu IIu cucun quI
chuy fIyu funu cunu uIII funu-
cu nutu IIIguy c chIp tIn pIs?
G

14
Gumgu Iumuf cho cuycuj tucuy
custu pesc du cu nu tu n IIumI
fIcuy c mun quI.
Chuy cu nu tugu munduj nIy nuj IIu-
tumI fufush cun quI.

15
CuIdeu cu nu tugu pesc dutu
chufej tu nmI chufush cun quI.
Puycu nugu unsuy Iu wun n pIs,
fedu wun n pIs nogu cu nutu
chufIy c mun.
NIfcofgu juc puchu IIu mun shun-
tuy cuf fIyupu cushI cun.

1
Chuyno fufup tInmI puycu nupugu
cun uIII mIcuy nIn.
Chuyno fufufmI fedun cu nutu
unsuy Iun cu nutu udufun.
NIfcofgu fedunpu jutIn cho
sucfIfIsyutu fupu chIn; InsIn su-
wun pIs suumu chIn.

17
Runu pesc dutu chufI shuno
jInu IIu chu fuj CuIdeu funu cu-
nugu chufIf cuy c m shun?
Chuy n IIu chu fuj munu cuyu-
puypu funu cu nutu wuuy c-
chengu?
HABACUC1
1365

H
2.1 SuI. 5.3; 130.56.
I
2.3 Heb. 10.37; 2Ped. 3.810.
J
2.4 Rom. 1.17; GI. 3.11;
Heb. 10.38.
Habacuc maacushanta
Tayta Dios yapay cutichishan
2

1
RIcu chu cu nun cujcho ImunmI
fIcu chu coj cuycun,
chuy nmI muyuj muyuj IIu cuyc-
shuj.
Tuytu DIos Imutu nIm nun tu pIs
shuyu fuy c shuj.
Shuyu fuy c shuj IIuquI cuf muu-
cu sh pItu Imutu wIIIu m nun-
p pIs.
H

2
ChuymI T D cuyno nImu-
fun:
RIcu chIpt fIcu shuy quI tugu cIfu
IsquIf bIn quI mItu pItu fufu shu
cuycuj Iju cu nu mun.
Chuufu chuytu IIguej cgu munu
puntuypu IIguengu.

3
Cunungu munumI chuyu mun f-
chu fu
chuy fIcuy cu shuy quI cunu cumII-
nunpgu.
Ichungu Imuno cufpIs cumIen gu-
pmI.
Gumgu uycu wutu psup tIn pIs
shuyu fuy.
Chuy cu nugu psungu Imuy pIs
psu nun puj cuj junuj chmI.
I

4
AIII-tucoj cujtugu munumI yunu-
p sh chu.
AIII funumI Ichungu yfu cu mu-
shun pItu cuwungu.
J

5
CuIdeu funu cu nugu uIII chIu-
tucoj funu cu numI.
Puycu nugu Imutu pIs munu yufpu-
chu cuy pumI fufun.
Munu jumuy pumI IIutun cu nutu
fufun.
Munuy nI yoj cush punmI puycu-
nugu juc nusyun mun juc
nusyun mun uywun chufI cuf c-
fI nun puj.
Puycu nugu wuuy n pIs munumI
ushu cun chu.

Juc junuj chmI Ichungu CuIdeu

nusyun funu cunu ushu cun gu puj.
ChuymI chuy chufI shun nusyun
funu cu nugu
cuntu push pun usIpush pun cuyno
nengu:
Ay Imun fuj cunquI jucpu
cujIIu wun fcu yuj cunu!
Gumcu nugu shun tush cun quI
muu cuy tu n IIumI.

7
Chuy pI tumI munu yufpu shuy quI
junuj ucu chI shuy quI funu cu-
nugu uyItu cutI chI shun quI puj.
Chuy fugu fIyupumI munchu fu-
chI shun quI puj.
IIupun chufu shuy quI tumI upucon-
gu puj.

8
Gumcu nugu uchcu nusyun funu-
cu nu tumI Imu-uycun tu pIs
guechush cun quI.
HABACUC2
Ricu c/u coj runu (Hub. 2.1)
1366

K
2.12 MIq. 3.10.
L
2.14 Isu. 11.9.
M
2.1 SuI. 75.8; Jef. 25.1529; Eze. 23.3234.
Cunungu Imu-uycuy quI tu pIs
puycu nu numI cutI chI con gu puj.
IIupun munu uIIItu fufu shuy quI-
pI tumI wuu chI shuy quI pI tumI
uyItu cutI chI shun quI puj.

9
Ay Imun fuj cunquI suwu cunu!
Gumcu nugu wusI quI mun pIs
juntu chIsh cun quI
Imu-uycu tu pIs suwu cuy IIu pumI.
Chuyno shun tush cun quI dIsI-
gfusyu chuyu mup tIn suIbu cu-
nuy quI pmI.

10
Chuyno fufush puy quImI wusI quI-
cho cuycuj cu nutu jumuf puy p-
mun tIcfu chIsh cun quI.
Achcu nusyun cu nutu IIIg chIsh-
puy quI pIs
quIquI quI cunu IIIg nu IIuy quI-
pmI fufush cun quI.

11
WusIpu pefgun cu nu cho cuycuj
fumI cu nu pIs,
tIfun tI cu nu pIs gumcu nupu
contfuy quegu pufIun gumI.

12
Ay Imun fuj cunquI wuu chI-
coj cunu!
Gumcu nugu funu cu nutu wuu-
chIsh puy quImI,
munu uIIItu fufush puy quImI
sIud nI quI cu nutu ufush cun-
quI.
K

13
Chuy-jInu ucuf ufushuy quI tu pIs
munuy nI yoj T D
munu cuj IIu munmI tIcfu chen gu puj.
IIupun ufushuy quI cu nu tu pIs nInu
fupufmI ushungu.

14
Chuu fugu Iumuf cho yucu juntu fu-
shun nmI mundu Int fu ch pIs
T D fIspI tuj funu cu-
nu IIunu uypu IIu cungu.
L

15
Ay Imun fuj cunquI juccu nutu
much chej cunu!
Gumcu nugu bIs nuy quI cu nutu
much chIsh cun quI
uput chI coj cu nu wun bnutu
tucuf cu chIf upuchIsh puy-
quImI.
Chuyno fufush cun quI
guIu IIutu fIcuf cushI p nuy quI-
pmI.

1
fIspI tdu cunuy quIpu fuquengu
penguy cho cunquI puj.
UpuchI shuy quI pI tumI gumtu pIs
chuy much chI coj tugu T
D cpu wun upuchI shun-
quI puj.
Chuufu guIu pu chu cush puy quI
penguy nI quI tu pIs fIcu chI cun-
quI pmI.
M

17
Ibuno jIfcu cho yfu cu nutu ushu-
shuy quI pI tumI
uyI quIquI IIuy quI mun cutI mon-
gu puj.
Chuy cho tIyuj unImuI cu nutu
wuu chI shuy quI pI tumI fIyupu
munchu fIn quI puj.
IIupun chuy cu nugu chuyu shun-
quI puj funu cu nutu wuu chI-
shuy quI pI tu wun
sIud cu nu cho tIyuj cu nutu fIyupu
munu uIIItu fufu shuy quI pI-
tumI.

18~19
Ay Imun fuj cunquI duIutu
udufuj cunu!
Gumcu nugu guefu pItu fufu-
shu duIu cu nu tumI fIcchuy
nIfcuy cun quI.
Imutu pIs munu fImu coj fumI tumI
jutu fIy nIfcuy cun quI.
Chuy cunu ImuIIu tugu wIIIu p-
shun quI chu fuj?
MunumI Imutu pIs wIIIu p shun-
quI chu!
Chuy cu nugu gofI wun, gueIIuy-
wun chup yu shu cufpIs munumI
cuwun chu.
Imup fuj bIIn mun funu IIu fufu-
shun dIosgu?
HABACUC2
1367

N
2.20 SuI. 11.4; Sof. 1.7; Zuc. 2.13.
Imup tuj uIII cunmun Imutu-
pIs munu yuchu chej jundI shu
duIugu?
Chuy duIu cu nugu munumI
fImun chu.
Chuyno cuycup tIn chuy duIutu
fufuj funugu
Imun pu fuj yfu cun mun chuy
duIu cu nu mungu?

20
T D Ichungu cuycun
sunto TempIun cho.
Puypu uupun mungu fIsp tu wun
upIIu IIu yuycuy!
N
Tayta Diosta Habacuc
maacushan
3

1
Cuygu cuycun pfoftu Hubu cuc
muu cu shunmI.

2
T D, Int fupu fejsI shu
cushuy quI tumI musyushc.
T D, Imutu Imuno fufu-
shuy quI tu pIs wIyufmI fIyupu
uImIf.
Unuy cunu fufu shuy quIno fufuy
ufI
cunun nogu cunu cuycu sh
wIchun pIs.
Chuy n pu numI nogu cu nu pIs
fufu shuy quItu musyu shuj.
Rubyush puy quI pIs cuyu p coj
cushuy quItu yufpuy cuy ufI.

3
DIosgu Temn puftI pI tumI
shumun.
Sunto DIosgu Pufn jIfcu pI tumI
shumun. Selu/
Munuy nI yoj cuptIn uchIc yuy-
nengu Intfu sy Iu chmI
uchIc yu fuy cun.
Intfu mundu ch numI puyIIu tunu
uIubuf cuy cun.

4
AchIc yuypu uchIc yuy cujpu fufIn-
chmI uywuy c mun.
MuquIn cu nu pI tu numI uchIc yuypu
uchIc yuf IIoj shIy cun.
Chuy uchIc yu shun chmI pucu-
fuy cun fIyupu munuy nI yoj
cushungu.

5
Puypu uupun tumI shumongu
fIyupu munchu fIy puj gueshyu.
Puypu guepun tu numI chuyu-
mongu fIyupu fupuy gueshyu.

Puy IchIy cup tengu Intfu cuy

puchumI sIcsIc yun.
Puy fIcu p fIp tengu nusyun cu nu-
pIs fIyupumI munchu fIn.
Imuy cu mu pIs cuycuj jIfcu cu nu pIs
juchu c cunmI.
Imuy cu mu pIs cuycuj puntu cu nu-
pIs gotu c cunmI.
Tuytu DIospu yuchu chI cuy nIn cu-
numI Ichungu Imuy pIs munu
ushu cun chu.

7
Nogugu fIcush cmI Cusn funu-
cunu fIyupu IIuquI cuy cho
cufcuy cujtu,
MudIn funu cu nu pIs munchu fIy-
IIu wun sIcsIc yuf cuy cujtu.

8
T D, fIyupuchu fubyu-
cuf cush cun quI muyu cu nu puj?
NInu futu fej n chu fubyu cuf-
cush cun quI Iumuf cu nu p pIs?
Chuy chu pufIy cun quI cuwu IIuy-
quI muntu shu IIu?
Chuy chu cuff tuy quI junun cho
cffIy cun quI?

9
Ichu jItu cu nuy quI tu pIs cumu fI-
shu IIu numI chufuy cun quI.
Ichuy quI tu pIs IIIu pu nuy quI puj jItuj
jItuj IIu numI cuycun quI. Selu/
Muyu cu nu wunmI cuy puchu tu pIs
fugfuf g fIsh cun quI.

10
RIc fI shush puy quegu puntu cu nu-
pIs sIcsIc yunmI.
Junuj pI tu pIs Icu tumyumI
tumyu mun.
ChuymI muy-muy Iumuf pIs gupu-
fun.
Wuyfu upushun puII chuj yuj nIn cu-
nu pIs uItutu IchI fIn.
HABACUC2 , 3
1368

O
3.17~18 SuI. 25.5; 68.1920; Iuc. 1.47.
P
3.19 2Sum. 22.34; SuI. 18.33.

11
FIyupu munchu fIy puj uchIc-
yuypu uchIc yuy cuj Ichuy quItu
fIcush pun,
uchIc yuypu uchIc yuy cuj subII-
quItu fIcush pun
IntI wun quIIIu pIs yugu shun pItu
munumI yugu mun nu chu.

12
FIyupu fubyu shumI cuy mundu-
chgu Int fupu pufIn quI.
Rubyu shu cuycush puy quImI
nusyun cu nu tu pIs IIuch cuf g-
fIn quI.

13
Gumgu shumush cun quI sIfbI shoj
funu cu nutu yunu p nuy quI-
pmI.
Shumush cun quI quIquI quI ucfu-
shuy quI fuytu yunu p nuy quI-
pmI.
Munu uIIItu fufuj funu cu nupu
munduj nIn tugu ushush cun-
quImI.
Chuy fIyu funu mundu shun
nusyun tu pIs pusuy pumI
ushush cun quI. Selu/

14
Munduj nIn cu nugu Icu tumyu-
nmI cuwu IIun cu nu wun
muntdu shumu fun.
Puycu nugu fIyupu fubyu shumI
shumu fun nogu cu nutu wucpu
cuypu muchI fu m nun puj.
Nogu cu nugu munumI Imu fufuy-
tu pIs cum pu cu f chu.
GummI Ichungu quIquInpu
Ichun cu nu wun wuu fu chIsh-
cun quI.

15
Aypu IIu yucutu puII chuj yu chIsh-
puy quImI
Iumuf jununpu cuwu IIuy quI cu nu-
wun uywu fuy quI.

1
IIupun chuy cu nutu wIyufmI
munchu fIf.
ShImI wIfp cu nu pIs sIcsIc yu c-
cu fun.
Chuqu cu nu pIs munu
uwuntush pun sIcsIc yu c cu-
fun.
Intfu cuef pmI gotu c cu fun.
Chuyno cuycup tIn pIs, munu
yufpu chu cuy pumI shuyu f-
shuj
contf yuycu moj cu nutu Tuytu
DIos custI gu nun cumu.

17
gus yfu munu wuytup tIn pIs,
bus cunu munu wuyup tIn pIs,
oIIvopu wuyuy nIn munu cuptIn-
pIs,
chuc fu cu nu cho Imu mIcuy munu
wuyup tIn pIs,
juc cunchu cho cuycuj uyshu cunu
ushu c cup tIn pIs,
cuffuI nIn cho wcu cunu mununu
cuptIn pIs,

18
jInu IIumI nogugu T D
uIubuy c shuj.
ImupI tu pIs suIbu mu shun pI tumI
cushI cushp DIos n tugu uIubu-
shuj.
O

19
Nogu tugu T D ImupI tu-
pIs chup mun.
PuymI cumu c chIn chuqu IIuy-
chupu chuquInno cffI nun-
puj.
P
NIfcuf pIs uItu jIfcu cu nu mun
pushu mun.
Cuy munucus/un cuycun cuerJuyoj
instrumentucunutu tucur cuntununpumi.
HABACUC3
1369
Tayta Dios rabyashan junaj
imano cananppis
1

1
Amonpu wumfun Josus Judpu
fuynIn
D
cuycu shun wIchunmI
T D Sofo nIustu fIbI Iu fun.
Sofo nus cufun CusIpu wumfun, puynu
Gedu IIuspu wumfun, puynu AmufIuspu
wumfun, puynu EzequIuspu wumfun.
2
T D cuynmI nIn:
Mundu cho cujtugu ushuj pmI
IIIg chej-uyw.

3
IIIg chej-uyw funu cu nutu,
unImuI cu nutu.
Chuy n IIumI IIIg chI shuj bIcu-
nutu, pesc du cu nu tu pIs.
chuyu nun pmI cumu c chI shuj.
Chuy n pumI uIIpu junun pI tugu
ushuj puj funu cu nutu IIIg chI-
shuj.
T D cuynmI nIn:

4
Jud funu cu nu tumI custIguj-
uyw.
Jefu su Ien cho tIyuj cu nu tu pIs custI-
gujmI-uyw.
Chuy puftIpugu ushuj pmI BuuI
dIos-nIfuj duIu cu nutu
IIupun cfun cu nu tu pIs IIIg chI-
shuj.

5
WusIn junun mun wIchuy cuf
syIu cho cuycuj goyIIuf cu nutu
udufuj tu pIs IIIgu fu chI shmI.
Gonguf pu cush pun nogupu jut-
cho jufuf cuf
dIos MIIcompu jutIn cho nIf
jufuj cu nu tu pIs IIIg chI shmI.
E

IIIg chI shmI nogutu gonguy cu-

muj cu nutu,
Nogu nIshtu fufu nun puj munu
yufpu chu coj cu nutu,
munu tupu cu muj cu nu tu pIs.
7
T D cuynmI nIn:
Sofonas
Juchutu fufuptInchgu Tuytu DIos cuchuycumunchchu?
Pitaj caran? Sofo nus nInun cuycun Tuytu DIosmI ucfu cu shu nInunmI. Puy nIycun Judpu
fuynIn EzequIus pItu mIfuj cushun tumI.
Maych taj wi!!a cu ran? Sofo nus wIIIu cu shu Jud nusyunpu cupI tuI nIn Jefu su Ien chmI.
Chuy-wIchungu AsIfIu suId fu cunu ushu c chI shu numI cufun IsfueI nusyuntu y cupI tuI nIn
Sumu fIu tu pIs.
Imay taj caran? Sofo nus wIIIu cu fun Judpu fuynIn Josus cushun-wIchunmI (640609 u.C.).
Imataj caycan cay !ibru cho? Jud chgu JosIus IIumI cufun uItImu cuj uIII fuy. Chuy
wIchunmI Tuytu DIosgu Sofo nIustu wIIIu pu fun. Chuy tumI Sofo nIusgu wIIIu cu fun Tuytu DIos
jusgu nun junuj puj wuII cunu pIshIy cu shuntu (1.7, 14, 18; 2.3). Jud funu cu nu munmI wIIIu cuy-
cun puycu nutu Tuytu DIos jusgu nun puj cushuntu. Jud funu cu nutu jusgungu juc dIos cu nutu
udufu shun pItu, munu uIII cu nutu fufu shun pItu, Tuytu DIostu munu fIspI tu shun pItu (1.3b-18u;
3.15). Chuy n pIs wIIIu cuy cun funu cunu ufpIn tI cu nun pmI (2.13). Judpu Idun nusyun
funu cunu custI gu shu cunun p pIs wIIIu cuy cun (2.415) y Tuytu DIos mun munu cuchuy cuypu
yfu coj cunu uIIInu goy nun puj cushun tu pIs (3.920). Sofo nus fIyupu yufpu chu cu fun Jefu su-
Ien cho juucu IIu y uIII goyuy IIu cunun puj. Tuytu DIos Imutu pIs munu fufun chu nIf yufpuj cu nu-
tu numI Sofo nus sumuj pIu cuy cun (1.12; 2.3).

D
1.1 2Rey. 22.122.30; 2Cfn. 34.135.27.
E
1.4~5 2Rey. 23.414.
1370

F
1.7 Hub. 2.20; Zuc. 2.13.
G
1.14~18 Isu. 13.6; Eze. 30.23; JoeI 1.15; Ams 5.18, 20; 8.914;
MuI. 3.2; Apoc. 6.17.
UpIIu IIu cuy-IIupu.
F
Jusgu n puj cuj jungu chuyuy c-
mun numI.
Chuy junujpgu IIupun pIs cumu fI-
shu IIu numI cuycun.
Guyu chI sh cu nu pIs chuyu mu shu-
numI.

8
Chuy jusgun jungu custI gu shuj
munduj cu nutu, fuypu wumfun-
cu nutu
y juc-I nusyun funu cu nuno
fputu jutI coj cu nu tu pIs.

9
CustI gu sh puj juchu supu funu cu-
nupu custum fIn tuno fufuj cu-
nutu,
wuuf cu chIf, IIuIIu cuf suwu-
puypu
Imu uycu tu pIs munduj nInpu
wusIn mun shun tuj cu nutu.
10
T D cuynmI nIn:
Chuy jungu yunu p nun puj
guyu cu shun wIyu cungu
Pescdu jutI yoj puncu pItu-
puchumI.
SIudpu cuntun bufyu cho gupu-
fu shun pIs wIyu cun gu pmI.
Nuupun Imu cu nu cho gupu fu-
shun pIs fIyupu munchu fIy-
pmI wIyu cun gu puj.

11
Muctes bufyu cho tIyuy cuj cu nugu
IIupu nI quI gupuf puy.
Chuy jungu IIupun nIgu syun tI cu-
numI wuon gu puj.
IIupun gueIIuytu fucuj cu numI
IIIgun gu puj.

12
Chuy wIchungu Iumpu fIn wun
uchquI cuf cufmI
Jefu su Ien cho tIyuj cu nu tugu ucfu-
mu shuj.
NIfcuf custI gu shuj pogu shu bnupu
gonchun tIyu cuf cu shunno
munu yufpu chu cuypu cuycuj
funu cu nutu.
Chuy funu cu nugu cuynmI
nIfcuy cun pIs:
T D munumI Imutu-
pIs fufun gu chu uIIItu nI munu
uIII tu pIs! nIf.

13
Chuy pI tumI Imu-uycu chufu shun-
cu nu tu pIs juc funu cu nunu
guechuf cuf upucongu.
WusIn cu nu tu pIs IIIg chengu.
TIyu nun puj wusI cu nutu ufushun-
chgu munumI tIyun gu p nu-
chu.
bus cu nutu Iuntu shunpu bnun tu-
pIs munumI upon gu p nu chu.

14
T D jusgu nun junuj
chuyu mu nunpgu wuII cu numI
pIshIn.
G
Chuy jungu ftumI chuyu fuy-
cumoj-uywun.
Chuy jungu cungu fIyupu
munchu fIy pmI.
Chuufu munu munchu coj nIn
cujpIs gupu fun gumI.

15
Chuy jungu Tuytu DIos fIyupu
fubyu shumI cuycungu.
Chuy jungu cungu fIyupu IIuquI-
cuy junujmI, Imu-uycu pIs ushu-
c nun, IIIg nun junujmI,
fIyupu yunuu yuy cuj chucuymI.

1
Chuy jungu Int funpu cufu Iu shu
cuycuj sIud cu nu mun muguj
yuycu nun pmI,
jutun cu fuy tffI cunu cuycuj mun-
pIs yuycu nun pmI tfom p tutu
tucush pun mundungu.
17
T D cuynmI nIn:
IIupun funu cu numI nogupu
contf juchutu fufu shu.
Chuy pI tumI funu cu nu tugu ucuy-
mun chuyu chI shuj.
Chuy n pumI gupfu funu cu nuno
pufengu.
Yuwuf nIn pIs uchu uIIpu nmI
mush tu fungu.
Aychun numI uywupu Iscunno
mush tu fungu.
SOFONIAS1
1371

H
2.2 SuI. 1.4; Jef. 13.24; Ose. 13.3.
I
2.3 Isu. 55.67; JoeI 2.1214.
J
2.4~7 Isu. 14.2931;
Jef. 47.17; Eze. 25.1517; JoeI 3.48; Ams 1.68; Zuc. 9.57.
K
2.8~11 Isu. 1516;
25.1012; Jef. 48; Eze. 25.811; Ams 1.1315.
L
2.8~11 Jef. 49.16; Eze. 21.2832; 25.17;
Ams 1.1315.

18
T D jusgu nun jungu
munumI funutu suIbun gu p chu
gueIIuy nIn nI gofI chufu shun pIs.
Tuytu DIos fubyu shu cuycu shungu
nInu n fmI nusyun Int futu
ushu fen gu puj.
Cuy puchu cho tIyuj cu nu tugu
IIupun tumI juc guepIsh tuy IIu-
cho ushu fen gu puj.
2

1
Pengu cuytu munu yuchuj Jud
funu cunu,
gumcu nugu shun tu cuy juc puchu-
IIu mun.

2
Shun tu cuy juc junuj IIIg nun puj
cuycuj pju tuno
H
munu f pIs
jItu fI shup tI quI,
T D fubyu shun gumcu nu-
mun nInuno munu fuj chuyu-
mup tIn,
T D fIyupu cust gun
munu fuj chuyu mup tIn.

3
Cuy puchu cho umIIdI cujcunu,
puy nIshuntu wIyu coj cunu,
IIupu nI quI T D munu-
shunno fufuy.
Rusun cujIIutu fufush puy quI
umII dI IIu goyuy.
Chuyno goyush puy quegu cupus-
chufI suIbu cun quI mun pIs
T D fubyuf jusgu nun
jungu.
I
Fi!istea runacunapa
contran rimashan

4
Ay Imun fuj cunquI FIIIs teu cho
cuycuj sIud cunu!
Guzu sIudgu qudun gu puj chun-
yujmI.
AscuIn sIud numI ushu cu shu
qudungu.
Asdod sIud cho tIyuj cu nu tugu
junuj pumI gufgongu.
Ecfon cho tIyuj cu nu tugu juchutu
supI pItu uchu fej nmI jItu-
fengu.

5
Ay Imun fuj cunquI Cfetu Iumuf
cuntun cho tIyuj cunu!
T D gumcunu cuyno
cunuy quI pmI nIshu:
Cunuun cho tIyuy cuj FIIIs teu
funu cu nutu
J
IIIg chIfmI chun-
yujtu cuchuy cu shuj.


nusyongu tIcfungu uywu tIyu-
nun jIfcu munmI.
Chuy munmI uchcuj uysh fu cu nu-
pIs shun tu cungu.
Uywun cu nu puj cuffuI cu nu tu pIs
chuy chmI fufu cuf c fen gu puj.

7
Cuwuy cuf quduj cuj Jud funu-
cu nugu
FIIIs teu munmI tIyu cuy c fen gu puj.
Chuy munmI uyshun cu nutu guten-
gu puj mIchI nun puj.
Chucuy pu numI AscuIn sIud cho
cuycuj wusI cu nu cho puongu.
Chuyngu cungu puj T D-
puycu nutu yupuy uIII
goy nun pnu yunu pup tInmI.
Moabpawan Amonpa
contran rimashan
8
IsfueI cu nupu munuy nI yoj Tuytu
DIos nIn cuynmI nIn:
WIyush cmI Moub funu cunu
K

Imuno ushIII shu shuy quI tu pIs,
Amn funu cunu
L
uch quItu ushI-
p shu shuy quI tu pIs.
Puycu nugu ushIII shu ucfu sh
funu cu nu tumI.
NIfcofgu munuy nIyoj-tucush-
punmI ucfu sh funu cu nupu
nusyun nIn mun mush tu cu shu.

9
Chuy pI tumI nogugu quIqupu
jut cho jufushp n:
SOFONIAS1 , 2
1372

M
2.9 Gen. 1924.
N
2.12 Isu. 18.17.
O
2.13~15 Isu. 10.534; 14.2427; Nuh. 13.
Moub tugu psun gu puj Sodo mutu
psu shun nmI.
Amon tu pIs psun gu puj
Gomoffutu
M
psu shun nmI.
Chuy sIud cu nugu shutu cushu cu-
nu IIumI,
cuchI fumI cu nu mun tIcfu shumI
cungu puj.
Chuy sIud cu nugu tIcfun gu puj
chun yuj munmI.
Chuufu cuwuy cuf quduj ucfu sh
funu cu numI Imu-uycun tu pIs
shun tu congu.
Chuy funu cu nupu chuc fun cu nu-
mun pIs puycu nu numI tIyu cuy-
c fen gu puj.

10
Moub funu cu nu wun Amn funu-
cu nugu chuy nmI pgutu
chus quen gu puj
ushIII shun pItu, munuy nIyoj-
tucu shun pItu.

11
IIupun dIos cu nutu IIIg chIsh pun
chuy nusyun funu cu nu tugu
T D fIyupumI munchu-
fu chen gu puj.
Intfu mundu cho tIyuj cu nu pIs
Tuytu DIos IIu tu numI udufun-
gu puj.
Chuufu muy-chuy ch pIs puyIIu-
numI udufu shu cungu puj.
Etiopiapa contran rimashan

12
EtIo pu funu cunu,
N
gumcu nu p-
pIs Tuytu DIos cumu c chengu
esp dun wun wuu nuy quI pmI!
Asiriapa contran rimashan

13
NIfcuf Tuytu DIosgu AsIfIu funu-
cu nu tu numI
O
custI guf IIIg-
chen gu puj.
CupI tuI nIn NnIve sIud cho tIyuj-
cu nu tu pIs uywun tIntu ushuj-
pmI wuu chengu.
ChuymI chun yuj chuquI jIfcu mun
tIcfu shuno fIcu congu.

14
Chuufu chuy puftIgu uywu cunu
tIyu nu IIun numI cungu puj.
Tucuy custu chucufu unImuI cu-
nupu tIyu nu IIun numI cungu puj.
GufsumI, tucumI sIud juchu shun
tushu cu nu ch pIs puon gu puj.
Tucu cu nu pIs wugungu fugpu
bent nun cu nu cho.
Cuef vo cu nu pIs numfuI cu nu cho
gupuf pungu.

15
Chuy sIud funu cu numI cuycun
fIyupu uIII-tucoj.
Chuy cho tIyuj cu nugu Imup-
pIs munu yufpu chu cuy pumI
goyuf cuy cun.
Chuy funu cu nugu cuynmI pufIun:
Cuy sIud nIn chngu munumI
juc sIud cunchu nIf.
Ichungu chuy sIud pIs muntuy-
muntuy juchu shumI qudungu.
Atoj cu nupu tIyu nun munmI
tIcfungu.
P-muypIs chuy sIud uupunpu
psush pungu
wIch yu puf muquIn wun togfIsh-
pun fuj munu cuj mun chufuf
usIpungu.
3erusa!n runacunapaj rimashan
3

1
Ay Imun fuj cunquI munu
wIyu coj Jefu su Ien sIud!
Gumcu nugu fIyupu juchu su pumI
cufcuy cun quI.
P-muytu pIs ucu chIy IIu chmI
ufuy cun quI.

2
Gumcu nugu munumI p wIIIu p shu-
shuy quI tu pIs wIyu cush cun quI chu.
T D munumI
yfu cush cun quI pIs chu.
Tuytu DIos yunu p shu nuy quI tu pIs
munumI munush cun quI chu.

3
Munduj nI quI cu nugu cuycun
IIyun cunu gupuf puj nmI.
Juez nI quI cu nu pIs cuycun
chucuypu csutu ushIy cuj utoj-
cu nu nmI.
SOFONIAS2 , 3
1373

P
3.13 Apoc. 14.5.
Puycu nugu csutu chufIsh pun
wufun nIn puj Imun tu pIs munu
cuchuy coj nmI cufcuy cun.

4
Pfof tuy quI cu nugu cufcuy cun
munu fIspI tu coj, engu u coj.
Cfu cu nu pIs Tuytu DIostu udufu-
nun TempIutu gunfuy c chIn.
Tuytu DIospu IuynIn cu nu tu pIs
munumI cumIIn chu.

5
Imuno cuptIn pIs T D
chuy sIud chmI cuycun.
Puygu uIII cujIIu tumI fufun.
Cudu tutumI nIn chuy junuj
Imuno cunun p pIs.
Munu uIIItu fufuj cu numI Ichungu
pengu cuy tu pIs munu yuchun-
chu.

Nusyun cu nu tumI IIIg chIshc.
RIcchu cunu tffI cu nu tu pIs
juchuf g fu chIsh cmI.
SIud cu nupu cIIIn cu nu tu pIs
pusuypu chun yuj tumI cuchuy-
cushc.
Chuypugu munumI funu pIs
psun nu chu.
Cuchu fI shu sIud nIn cu nu chgu
munumI nI jucnuy IIu pIs tIyun-
nu chu.

7
Chuyno fufuf nogu yufpuf:
Chuyno fufuy cup tgu Jefu su Ien
funu cunu munchu cu mun gumI,
wIyu cu mun gumI.
WIyu cu mup tIn nugu nogu munumI
custI gu sh nu chu.
Chuy npu tIyu shun wusIn cu nu pIs
snu IIu qudungu nIf.
Ichungu puycunu musmI tucuy-
nIfuj munu uIII cu nutu fufu shu.

8
ChuymI gumcu nugu IchIc IIutu
shuyuy c fIy jusgun junuj-
cumu.
Nogu T ne.
Achcu nusyun funu cu nutu, fuycu-
nutu shun tu n pmI yufpu chu-
cushc.
Shun tuf cuf numI fubyu shu cuycu-
shtu puycu nu cho gusuf pu chI-
shuj.
Rubyu shgu cuycun futuy cuj
nInu n fmI.
NInu futu fIy cujno fubyu shu
cuycu sh wun custI gupt
mundu cho cgu ushuj puj IIIg chI-
shumI cungu.
Tayta Dios sa!bananpaj aunishan

9
Chuy wIchungu cumu c chI shuj
IIupun nusyun funu cunu uIII
cujIIu tunu pufIu nun puj.
juc shon gu n IIu noguIIutunu
udufu mush pun sIfbI mungu.

10
Chuu fugu udufu muj funu cunu
juc-I nusyun cu nu cho cunun
mush tu cu shu goyuy cgu
EtIo pu muyu pItu mus wushu chu
cuycuj pItu-puchumI
offen dun cu nutu nogu puj
upumongu.

11
Chuy jungu gumcu nu pItu IIIg-
chI shmI oIIgoj cu nu tu wun
uIII-tucoj cu nu tu pIs.
Chuu fugu chuy munu uIII funu-
cunu munumI ucfu sh funu-
cu nutu penguy mun chufun gu-
nu chu.
Chuy n pumI fIspI tdu jIfc chgu
mununu Imuy pIs uIII-tucoj cunu
cungu nu chu.

12
Gumcunu tIyu shuy quI chgu
cuchuy cu sh puj fIspI tu coj cu-
nu tu wun, uIII funu cu nu IIu tu-
numI.
Puycu nugu noguIIumunnumI
yfu cu mon gu p pIs.

13
Cuwuy cuf quduj IsfueI funu cu-
nugu
uIII IIu tu numI fufungu.
Munu numI IIuIIu con gu p nu chu.
P
MunumI pIpu wushun tu pIs fImun-
gu p nu chu.
SOFONIAS3
1374

Q
3.13 SuI. 23.24; Eze. 34.1316.
R
3.14~15 Zuc. 9.9.
S
3.17 Isu. 12.2.
T
3.19 Isu. 40.11;
Eze. 34.1116; MIq. 4.67; Juun 10.716.
U
3.20 Gen. 12.23; Zuc. 10.812.
CushI shu numI goyun gu pIs.
Munu numI pIpIs munchu chen gu-
nu chu.
Q
Cushisha cantananpaj
wi!!apashan

14
Cuntuy SIn sIud cho tIyuj cunu!
CushI cuy pItu cuntuy IsfueI cunu!
IIupun shon guy quIpu cushI cuy
Jefu su Ien funu cunu!

15
T D munumI yupuy
custI gu shun quI p nu chu.
Contfuy quI cu nu tu pIs gumcu nu pI-
tugu cufu mun numI gufgu shu.
RuynI quI T D gumcu-
nu ch numI cuycun.
R
ChuymI mununu ImupI tu pIs
munchu cun quI nu chu.

1
Chuy wIchungu Jefu su Ientu
nengu puj:
SIn, umu munchu cuy chu!
BuIuf chuynu!

17
T D gumcu nu-
chmI cuycun.
Puygu munuy nI yoj cush punmI
suIbu shun quI puj!
S
Gumcu nupgu T D cushI-
shumI cuycun gu puj.
Cuyu coj cush punmI uIII cuwuy-
tunu goshun quI puj.
CushI shu cush punmI

18
fIstucho cuntu shun n fuj
cuntungu.
Prsu aywajcuna
cutimunanpaj cashan
Chuu fugu munu uIII chuyu shu-
nuy quI puj cuycujtu,
fIyupu penguy cho cunuy quI puj
cuycuj tu pIs munumI cumu c-
chI sh nu chu.

19
Chuy wIchungu gumcu nutu ucu-
chI shoj cu nu tu numI custI gu-
shuj.
Wegfuy cuj cu nu tu pIs yunu p-
shuj.
Puntu cu shu cuycuj tu pIs shun tu-
mu shmI.
T
Pusuypu munu cuj mun chufu shu
cushuy quI pI tumI nogugu tIcfu-
chI sh puj
mundu Int fu cho fIspI tu shu,
fejsI shu cunuy quI puj.

20
Chuy wIchungu gumcu nutu
pushu mu shuy quI puj.
Juc puchu IIu munmI shun tu shuy-
quI puj.
NIfcofgu cumu c chI shuj yupuy
uIIInu goy nuy quI puj.
nusyun cu nu cho
fIspI tu shu fejsI shu cunuy quI cu-
nu puj.
U
Nogu T
c/uyno ne.
SOFONIAS3
1375
Temp!uta yapay
jatarachinanpaj piacushan
1

1
Ruy Dufo munduf Ishcuy wutu-
mun uywuy cup tIn sojtu cuj quIIIu
fImIf junuj cho T D pfoftu
Hugeotu wIIIu pu fun. WIIIu pu fun
Judpu gobef nu dof nIn Zofo bu beI puj.
Puygu SuIu tIeIpu wumfunmI cufun.
Chuy n pIs wIIIu pu fun cfu cu nupu
munduj nIn Josu puj. Puygu Josu ducpu
wumfunmI cufun.
D
2~3
Munuy nI yoj T D pfof-
tun wun wIIIu cu chIsh pun cuynmI
nIfun: Cuy funu cu nugu nIfcuy cun:
T D TempIuntu yupuy
jutu fu chI nupgu pIshIn f chu nIf.
4
Nogupu TempI juchu chIf-ushu cu shu
cuycup tIn gumcunu uIII wusI cu nu cho,
cuyuy IIu puj wusI cu nu cho tIyu nuy-
quI cumu cun chu?
5
Nogu munuy nI yoj
T D n:
Imuno cuwuy cu shuy quI tu pIs
sumuj yufpu chu cuy.

Gumcu nugu uypu IIu tumI mufu pu-

cun quI;
Ichungu wuII cu IIu tumI shun tun-
quI.
MIcush puy quI pIs jInu IIumI
yufguy cun quI.
Upush puy quI pIs jInu IIumI yucu-
nuf cuy cun quI.
Sumuj pItu cuf pIs munumI gou-
fIn quI chu.
Afupu cup tI quI pgu shu shuy quI pIs
munu cuj n IIumI ushu c cun.
7
n:
Hageo
Tuytu DIostu udufununchpuj juc wusI cuptIn uIIIchu cunmun?
IsfueIcunugu Imuntuj fIcuj TempIutu?
Pitaj caran? Hugeo nInun cuycun fIstu nInunmI. IsfueI cunu juc-I nusyun mun pfsu uywu-
shun pItu Jefu su Ien mun cutI mu shun-wIchunmI puygu pfoftu cufun. Esdfus 5.1; 6.14 fImuy cun
chuy-wIchun Hugeo y Zucu fus pfoftu cushun tumI.
Maych taj wi!!a cu ran? Hugeo wIIIu cu fun Jud nusyun cho cuycuj Jefu su Ien sIud chmI.
Tuytu DIos ucfu shun funu cunu chuy fmI BubI Io nIu pItu cutI mu shu cufun.
Imay taj wi!!a cu ran? Puy wIIIu cu shun chgu tuntI yuy c chI mun chI Tuytu DIospu wIIIu cuy-
nIntu chuscu quIIIu wIIIu cu shun tumI. WIIIu cu fun PefsIu nusyun cho Dufo fuy cuycup tInmI
(520 u.C.).
Imataj caycan cay !ibru cho? Wutu 539 u.C. fuy CIfomI nIfun PefsIu pItu IsfueI cunu nusyun-
nIn mun cutI cu nun puj (Esd. 1.14). Chuy cutI moj cu numI TempIupu sImIn tun cu nutu, uItuftu
uIIchu chI fun (Esd. 3). Chuy pI tugu chuncu Isgun nIn (19) wutumI ufuytu cuchuy c fI fun. Chuy-
cu mugu wusIn cu nutu y chuc fun cu nu cho ufucu fun. Chuy wIchunmI fIyupu usyu cufun. Chuufu
mIcuy pIs munu wuyu fun chu.
Hugeo wIIIu cuy cun ImunIf usyu cuycu shuntu, ImunIf mIcuy munu sumuj wuyu shun tu pIs.
Puy nIycun juc-I nusyun pItu cutI moj cunu TempIutu ufuytu munu ushu shun pItu ucuy cu shun-
tumI. Chuy funu cu nugu quIquIn cu nupu wusIntu fufu shu numI cufun. Tuytu DIostu udufu nun
TempIu tumI Ichungu fufuytu munu ushu fun f chu. Chuyno wIIIu cup tIn IsfueI cu nugu wIyu cu fun
(1.1215).

D
1.1 Esd. 4.245.2; 6.14.
1376

E
1.10 Iev. 26.1820.
F
1.14~15 Esd. 5.2.
G
2.1~2 Esd. 3.12.
H
2.3 Esd. 3.12.
I
2.5 Exo. 29.4546.
J
2. Heb. 12.26.
Imuno cuwuy cu shuy quI tu pIs
sumuj yufpu chu cuy.

8
Puntu cu nu mun uywuy-IIupu.
Chuy pItu guefu cu nutu upuy cu-
mush puy quI TempIutu yupuy
jutu fu chIy.
TempIutu jutu fu chIp tI quI nogugu
cushI cu shmI.
ChuymI nogugu uIubu shu cushuj.

9
Gumcu nugu uchcutu ushIf pIs
wuII cu IIu tumI tufIn quI.
WusI quI cu nu mun chufu cu shuy-
quI tu pIs
Nogugu juc pcuy IIu wunmI
upucu shuj.
Chuyngu ImunIf tuj fufu shuj?
Chuyngu fufu shuj tIyun WusI
pusuypu juchu chI shu cuptInmI.
Chuy ntu fIcuy cuf pIs gumcu nugu
yufpu chu cuf cuy cun quI quIquI-
quIpu cujcu nu IIu pmI.

10
Chuy pI tumI gumcu nu mungu
munu tumyu mun chu.
MIcuy nI quI cu nu pIs munu wuyun-
chu.
E

11
NogumI cumu c chIshc fIyupu
usyu cunun puj,
jIfcu cu nu cho cujpIs shunuy wun
chuquI nun puj,
fgu, bus, oIIvo chuc fuy quI cunu
chuquI c cu nun puj,
muycho cuycuj mIcuy pIs chuquI-
c cu nun puj.
Runu, nI unImuI cunu Imutu
ufushun pIs yungu IIu numI
cuycun.
Mandajcunawan !!apan
runacuna aruyta ga!!aycrishan
12
T D chuyno Hugeo wun
wIIIu cu chI shuntu wIyuy c fIf Zofo bu-
beI, Josue, wuquIn funu cu nu pIs fIyupu
munchu fI fun.
13
Chuufu T D
pfof tun Hugeogu cuyno wIIIu pu fun:
T D nIn: Nogu T
D n: Nogugu gumcu nu wunmI
cuyc.
14~15
Chuyno nIsh punmI T
D shuc y chI fun Judpu gobef-
nu dof nIn Zofo bu beItu, cfu cu nupu
munduj nIn Josutu, wuquIn funu cu-
nu tu pIs. Chuy pI tugu fuy Dufo Ishcuy
wutu sojtu quIIIunnu munduy cup tIn
Ishcuy chuncu chuscu (24) junuj nIn-
cho guIIuy c fI fun munuy nI yoj T
D TempIuntu yupuy jutu fu-
chIytu.
F
Mushoj Temp!u
cuyay!!apaj cashan
2

1
Chuy wutu gunchIs quIIIu mun
uywuy cup tIn Ishcuy chuncu
juc (21) junuj nIn cho T D
pfoftu Hugeotu yupuy cuyno wIIIu pu-
fun:
2
Cunungu Zofo bu beItu, Josutu,
wuquIn funu cu nu tu pIs nIy: Tuytu
DIosgu nIn:
G

3
Nuuputu TempI Imuno
cuyuy IIu puj cushun tu pIs fIcuj cunu
muygu IIungu cuwuy cun f chu fuj?
H

Cunungu Imun tu tuj fIcuy cun quI?
Munu chu pusuypu munu cuj n IIu
cuycun?
4
Imuno cuptIn pIs buIuf chuy
Zofo bu beI! Cfu cu nupu munduj-
nIn Josue buIuf chuy! Cuy nusyun cho
tIyuy cuj cu nu pIs IIupu nI quI buIuf-
chuy. Afuy-IIupu. Gumcu nu wunmI
nogu cuyc. Nogu munuy nI yoj T
D chuyno n.
5
Unuy custuy quI-
cunu EgIp tu pItu
I
IIoj shI mup tIn contf-
tutu fufuf uunI sh nmI espI fI tgu
gumcu nu wun cuycun gu puj. Chuyno
cuycup tengu umu munchu cuy chu.
Munu pIs uyc IIu tu numI cuyu fu-

chI shuj syIutu, mundutu,
J
Iumuftu,
chuquI puchu tu pIs.
7
IIupun nusyun-
cu nu tu pIs cuyu fu chI shuj. Chuu fugu
Imu-uycun pIs cuymun numI chuyu-
mon gu puj. Chuy n pumI TempI chgu
Imu-uycu bIej cu nu pIs juntu cuycungu.
HAGEO1 , 2
1377

K
2.13 Nm. 19.1122.
chuyno n.
8
Nogu IIu pumI gueIIuy pIs,
gofI pIs.
9
Cuy gueputu fufu shuy quI
TempIogu cungu puj fImIf cuj TempIu-
pItu mus cuyuy IIu p numI. NogumI
cumu c chI sh puj cuy puftI cho uIII
goyuynu cunun puj. Nogu munuy nI yoj
T D chuyno n.
Bindisyunta gonanpaj
Tayta Dios aunishan
10
Chuy Ishcuy wutu mun uywuj cho
Isgun quIIIu munnu uywuy cuf Ishcuy
chuncu chuscu (24) junuj nIn fuy Dufo
munduj cuycup tIn T D
pfoftu Hugeotu wIIIu pu fun.
11
Chuy-
cho nIfun quIquIn munuy nI yoj T
D jutIn cho cfu cu nutu tupu-
nun puj. Iuycu nu pmI tupunun-cufun.
ChuymI Hugeogu cfu cu nutu cuyno
nIfun:
12
Cupus juc funu upun mun
DIos puj chufu nun puj uychu offen dutu
jucu fu shun wun pItu shutu. Cupus jucu-
fu shunpu cuntun tpun mun tuntutu, u
bnutu, u ustItu, u Imu mIcuy mun pIs.
Chuyno tpu shun pItu chuy mIcuygu
DIos puj chufu nun puj ucfu shu nu chu-
fuj cuycungu? Chuufu cfu cu nugu
munumI nIfun.
13
Chuufu Hugeogu
yupuy tupu fun: Juc funu cupus wuu-
shu funutu yutu shun pItu gunfunu
fIcu cun.
K
NIfcofgu uywuf cupus yutuy-
cun chuy mIcuy cu nutu. Chuu fugu
munu chu chuy mIcuy cu nu pIs gunfunu
fIcu cun? Chuufu cfu cu nugu Au,
gunfu numI fIcu cun nIfun.
14
Chuufu Hugeo nIfun: T
D cuynmI nIn: Chuy funu cu-
nu pIs chuyno gunfumI cuycun. IIupun
fufu shun cunu y nogu puj offendu
upumu shun cu nu pIs gunfumI cuycun.
15
Cunun pI tugu gumcunu sumuj yufpu-
chu cuy. Munu fuj TempIutu jutu fu-
chIytu guIIu fIp tI quI cu nugu
1
Imun tuj
cufun? PIpIs Ishcuy chuncu (20) scu
mIcuytu shun tuytu yufpuj. Cos chu-
chgu shun tuj chuncu scu IIu tunu.
PIchgu chuncu (50) uffbu bnutu
jofguytu yufpuj. Bnutu fufush pungu
jofgoj Ishcuy chuncu (20) uff bu IIu-
tunu.
17
Nucuf mufu shuy quI cu nu tu pIs
nogumI IIIg chIshc mIcuytu ushuj
cufu cu nu wun, funtu tumyu wun.
Chuy pIs gumcu nugu munumI nogu-
mun yfu cu mush cun quI chu. Chuyno
cushuy quI tugu nogu T D
n.
18
Cunun junuj Isgun quIIIu munnu
uywuy cuj Ishcuy chuncu chuscu (24)
junuj nIn chmI TempIpu sImIn tun cu-
nutu fumI wun pefguytu guIIuy c fIsh-
cun quI.
19
Gumcu nupugu cunun munu-
fmI pogun f chu bus, gus, gfunudu,
nI oIIvo pIs. Cunun pI tugu mIcuy chufu-
cu nu cho munumI pIshen gu p nu chu
Imu mIcuy pIs. Nogupu bIndI syun n-
wunmI IIupun pIs uIII cungu puj.
Zorobabe!paj Tayta Dios nishan
20
Chuy Ishcuy chuncu chuscu (24)
junuj nIn cho T D Hugeotu
yupuy wIIIu pu fun.
21
NIfun Judpu
gobef nu dof nIn Zofo bu beItu cuyno
nInun puj: T D nIn: SyIutu,
mundu tu pIs nogumI sIcsIc yu chej-
uyw.
22
Mundu cho cuj munduj cu nupu
munuy nIn tugu ushuj pmI IIIg chI shuj.
Jumu f cu nun tu pIs IchIc-IchIc IIumI
fufu fI shuj. PIII yu puj cuj cuff tun cu nu-
tu pIs cuch p fI shuj. Chuy cuff tu cu nu-
cho uywuj cu nu tu pIs sujtuf g fI shmI.
Wuon gumI cuwu IIu cunu, chuyno
muntdu uywuj funu cu nu pIs. QuIquIn-
pufu IIumI wuu chI nu con gu puj.
23
SIfbI muj Zofo bu beI, chuy wIchun
gumtugu ucfu sh cuptI quI nogumI
chuf shuy quI puj pupII cu nu mun sIIu-
cunu suft ju tu n fuj. ChuymI ImupI tu-
pIs chup shuy quI puj. Nogu munuy nI yoj
T D chuyno n.
HAGEO2
1378
Tayta Diosmanna
cutinanpaj wi!!apashan
1

1
Ruy Dufo PefsIutu Ishcuy wutu-
munnu munduy cup tIn pusuj cuj
quIIIu cho T D pfoftu Zucu-
fIustu
D
wIIIu pu fun. Zucu fIuspu pup-
nengu cufun Befequus. BefequIuspu
pup nInnu cufun Ido.
Nogu Zucu fIustu T D
IsfueI funu cu nu puj cuyno nImu fun:
2
Nogu munuy nI yoj Tuytu DIosmI
unuy cuj IsfueI custuy quI cu nu puj
fIyupu fubyu cuf cuf.
3
Cunungu
ucfu sh funu cu nutu cuyno wIIIu-
puy: T D nIn: Nogu munnu
cutI cumuy-IIupu. Chuu fugu nogu-
pIs gumcu nutu yupuy yunu p shuy-
quI numI.
E
Nogu T D
chuyno n.
4
Amu cuynu chu unuy cuj
fumIII yuy quI cunu cushunngu. Puycu-
nu tumI unuy cuj pfof tu cunu pIu-
cuy pu fuj cuyno wIIIu pu fun: T
D nIn: IIutun cho goyuy cu shuy-
quI pItu cutI muynu ufI nIf. Chuy pIs
puycu nugu munumI wIyu cu fun chu, nI
munumI cuchuy cu fun chu munu uIIItu
fufuy cu shun cu nu tu pIs. Nogu Tuytu
DIosmI chuyno n.
5
Cunungu muytuj
chuy unuy custuy quI cunu? Pfof tu cu-
nu pIs wuu shu numI.
Ichungu Imuno
cunun p pIs sIfbI muj pfof t cu nu wun
wIIIu cu chI shgu munu chu cumII cu-
shu unuy custuy quI cu nu cho? ChuymI
puycu nugu ufpIn tI cuf nogu mun yupuy
cutI mush pun nIfun: Imuno fufu m-
nun ch p pIs nIshun nmI fufu shun-
chmun-tupu, Imun pIs goyu shun-
chmun-tupu custI gu mush cun chI
nIsh pun.
Zacaras
Imuntuj cunchI Tuytu DIos yunupmuptInchgu?
QuIquInchpu cuIIpuIIunchpItugu Tuytu DIos munushuntu fufushwunchufuj?
Pitaj caran? Zucu fus nInun cuycun Tuytu DIos yufp fI shu nInunmI. Puy cufun BefequIuspu
wumfun y Idopu wIII cun (Esd. 5.1; 6.14). PuymI juc fpu cfu fumIII yu cu nutu PefsIu pItu pushu-
cuf cuf cutI mu fun (Neh. 12.16). Cuy Zucu fIusgu munumI BuutI suj Juunpu pup nIn chu.
Maych taj wi!!a cu ran? Zucu fus wIIIu cu fun Jud nusyunpu cupI tuI nIn Jefu su Ien chmI.
Chuy-wIchun sIud tugu uIIchuf cuy cu fun. Chuy sIud tugu BubI Io nIu funu cu numI gunchIs
chuncu (70) wutu psujnu pusuypu ushu c chI fun.
Imay taj wi!!a cu ran? Zucu fIusgu wIIIu cu fun Hugeo wIIIu cu shun-wIchunmI. Chuy wIchun
PefsIupu fuynIn Dufo Ishcuy wutunu munduy cu fun (520 u.C.).
Imataj caycan cay !ibru cho? RIm fugu Zucu fus wIIIu cuy cun funu cunu ufpIn tI cu nun pmI
(1.26). Chuy pI tugu wIIIu cuy cun pusuj cutI Tuytu DIos fIcu chI shun tumI (1.76.15). Tuytu DIos
fIcu chI shun cu nugu IsfueI cunu uIII chnu cunun puj cufun. IsfueI cu nu tugu gunchIs chuncu (70)
wutu musmI juc-I nusyun cho ucu chIf-ushu fun, munu cuj mun chufu fun. Tuytu DIos fIcu chI-
shun chmI Zucu fIusgu IsfueI cu nutu shuc yuy c chIn Tuytu DIos ucfu cu shun funu cunu cuptIn,
Tuytu DIos yunu puj nIn cuptIn. ChuymI TempIutu uIIchu chIytu, Jefu su Ien sIud tu pIs uIIchu-
chIytu ushu nun cufun.
Chuy pItu fImuy cun shumoj wutu cu nu cho ucfu shun funu cu nutu Tuytu DIos yunu p nun puj
cushuntu y contfun cu nu tunu jusguf custI gu nun puj cushuntu (914).

D
1.1 Esd. 4.245.1; 6.14; Neh. 12.16.
E
1.2~3 Isu. 55.7; MuI. 3.7.
1379

F
1.8 Zuc. 6.23; Apoc. 6.24.
G
1.12 Jef. 25.11; 29.10; Zuc. 7.5.
Muntdu aywajcunata ricashan
7
Ruy Dufo juc wutu chuncu juc
(11) quIIIunnu (chuy quIIIupu jutIn
cufun Sebut) fuy cuycup tIn T
D pfoftu Zucu fIustu fIbIIufun.
ZucufIuspu pup nengu cufun
Befequus. BefequIuspu pup nInnu
cufun Ido.
8
Tuytu DIos fIbI Iu mu shungu
cuynmI cufun: Juc chucuy fIcuf
Tuytu DIospu unjII nIn pucu cuwu IIun
muntu shu cuycujtu. Chuy unjIIgu IchI-
fuy cu shu uchcu yfu cunu cuycu shun
pumpu guech wu cho. Puypu guepun-
cho cuycu shu uchcuj munt du cunu.
Cuwu IIun cu nugu cufun: pucu cunu,
byu cunu, yufuj cunu.
F

9
Nogu wungu
juc unjIImI pufIuy cu fun. Chuufu
puytumI tupuf: Tuytu, Imup tuj
chuy munt du cu nugu? nIf. Chuufu
puygu nImu fun: CununmI wIIIu shuy-
quI Imupuj cushun tu pIs nIf.
10
Chuufu
chuy yfu cunu cujcho cuycuj unjIIgu
nIfun: Puycu nugu cuycun Intfu cuy
puchupu pufI mu nun puj T D
cuchu shunmI nIf.
11
Yfu cunu cuycu shun cujcho cuycuj
unjIItu chuy munt du cunu nIfun:
Nogu cu nugu Int fu pumI pufI mushc.
Chuyno pufI muf tufIshc munu yufpu-
chu cuypu uIII IIu goyuf cuy cuj tumI
nIf.
12
Chuufu T D unjII nIn-
numI nIfun: Munuy nI yoj T D,
gunchIs chuncu (70) wutu numI
G
fubyu-
shu cuycun quI Jefu su Ien puj, Jud cho
cuycuj sIud cu nu cho tIyuj cu nu p pIs.
Yupuy cuyu p nuy quIpgu uycu wutu-
f tuj pIshIn?
13
Chuufu nogu wun pufIuy cuj unjIItu
T D cushI cuy cunun puj
cujtunu uIII shImInpu wIIIu pu fun.
14
Chuy unjII numI nImu fun nogu
cuyno wIIIu cu n puj: Munuy nI yoj
T D cuynmI nIn: Nogugu
fIyupumI cuy SIn Imu cho cuycuj
Jefu su Ientu.
15
Ichungu fIyupumI
fubyuyc Imup pIs munu yufpu chu-
cuypu goyuf cuy cuj nusyun funu cu nu-
puj. Nogu yungu IIu fubyu shu cuycup t-
pIs puycu nugu mustumI fubyu chI mu-
fun IsfueI cu nutu fIyupu ucu chIsh pun.
1
Cunungu cuyu p sh numI Jefu su Ientu.
TempIu tu pIs sIud tu pIs yupuy jutu fu-
chI nun p numI cumu c chI shuj nIf.
17
Mustu pIs chuy pufIu puy c muj
unjIIgu nImu fun: Cuyn pIs wIIIu cuy:
Munuy nI yoj T D nIn: NogumI
cumu c chI shuj sIud n cho uIII cujcunu
yupuy uypu IIu cunun puj. SIn Imu cho
cuycuj funu cu nu tugu cuyu p shmI.
Jefu su Ien sIud pIs yupuy cungu nogu
ucfu sh numI nIf.
Chuscu wagracunata ricashan
18
Chuyno fIcu puy cu sh cho fIc fIf
chuscu wugfu cu nu tu pIs.
19
Chuufu nogu-
wun pufIuy cuj unjIItu cuyno tupuf:
Imup tuj tuguy wugfu cu nugu? nIf.
Chuufu chuy unjII numI nImu fun: Cuy
wugfu cu nugu cuycun Jud funu cu nutu,
IsfueI funu cu nutu, Jefu su Ien funu-
cu nu tu pIs mush tuypu mush tuf gufgoj
munuy nI yoj nusyun cu numI.
20
Chuy pItu T D fIcu chI mu-
fun chus coj jIfffu cu nutu.
21
Chuufu
nogu tupuf: Imumun tuj shumu shu
cuy jIfffu cu nugu? nIf. Chuufu puy
nImu fun: Wugfu cu nugu cuycun Jud
nusyun funu cu nutu wucpu-cuypu
muchI c chej munuy nI yoj nusyun funu-
cu numI. Cuy jIfffu cu numI shumu shu
chuy munuy nI yoj nusyun funu cu nutu
fIyupu munchu fu chI nun puj, Jud
nusyun funu cu nutu wugfuy c IIuf
wucpu-cuypu muchIp-muchIsh pun
wugfuntu tucuf tunI fu chI nun puj.
Tupucuna curdi!ta ricashan
2

1
Chuy pItu yupuy pIs fIcuf juc
msu tupu cunu cofdII nIn uptu-
shu cuycujtu.
2
PuytumI nogu tupuf:
ZACARIAS1 , 2
1380

H
2.1~2 Eze. 40.34; Apoc. 11.1; 21.1517.
I
2.5 Isu. 4.5; Eze. 43.45; Apoc. 21.3, 23.
J
2.13 Hub. 2.20; Sof. 1.7.
K
3.1 Esd. 5.2.
L
3.1 1Cfn. 21.1; Job 1.6; Apoc. 12.10.
M
3.2 Jud. 9.
N
3.4 Apoc. 19.8.
Muymun tuj uywuy cun quI? nIf.
Chuufu puy nImu fun: Jefu su Ien
sIudtu tupojmI uywuyc Iufguy nIn
unchuy nIn uycu cushun tu pIs musyu n-
puj.
H
3
Chuufu fIcuf nogu wun pufIuj
unjII uywu cuy cujtu. Chuy unjII tugu
juc unjII tufI pu fun.
4
TufI pup tIn nIfun:
CffIyIIupu uywuy tuguy msutu
cuyno nInuy quI puj: Jefu su Ien chgu
uypu IIu funu cu nu numI tIyungu. Uywu-
cu nu pIs uypu IIumI cungu puj. ChuymI
mununu cungu nu chu sIudpu cuffuI-
nIn pefgu pIs nIf.
5
T D nIn:
Jefu su Ienpugu nogumI cushuj Intfu
cuntunpu nInu futu tuy cuj cuffuI nInno.
Puycu nu cho cush p numI musyu chI shuj
munuy nI yoj cushtu nIf.
I
Acrashancuna nasyunninman
cutinanpaj wi!!apashan
T D ucfu shun funu-

cu nutu nIn: NogumI cumu c chIf
gumcunu wucpu-cuypu Int fu mun
mush tu c nuy quI p pIs. CununmI
Ichungu n: JucIIu guesh pIf uywu cuy
nofte cuj-I nusyun pI tugu!
7
Nuuputu
SIon cho tIyuj cunu, BubI Io nIu pItu
guesh pI cu muynu pfsu uywu shu
cuycuj cunu! Nogu T D
chuyno n.
8
Gumcu nutu Imu-uycuy quI tupIs
guechu shoj nusyun cu nu munmI
munuy nI yoj T D cuchu mu-
shu. PuymI nIn: PIpIs ucfu sh funu-
cu nutu ucu chej cgu uwI tumI
togfIy cun.
9
Chuy pI tumI quIqu pIIIyu-
shuj chuy nusyun funu cu nu wungu.
ChuymI cumu c chI shuj quIquInpu
uywuy nIn cu nu IIu Imu-uycun tu pIs
upucu nun puj.
Chuyno cuptIn fmI chuy nusyun
funu cu nugu musyun gu puj munuy nI yoj
T D nogutu cuchu mu shuntu.
10
T D nIn: CushI cuy pItu
cuntuy-IIupu Jefu su Ien cho tIyuj cunu.
Nogugu uywuy c m numI gumcunu
cujcho tIyu n puj!
11
Chuyno cuptengu
uchcu nusyun funu cu numI sIfbI mun gu-
puj. Chuufu nogugu puycunu cujchmI
cuyc shuj. Puycu nugu ucfu sh funu cu-
nu numI cungu, nIf.
Chuyno cuptIn fmI gumcu nugu
musyun quI puj munuy nI yoj T
D nogutu cuchu mu shuntu.
12
T
D yupuymI Jud funu cu nutu
puftI syun tuno shun tun gu puj. Jefu su Ien
sIud numI cungu puj IIupun sIud cu nu-
pItu ucfu cu shun sIud.
13
T D uupun chgu p-
muy funu cu nu pIs upIIu IIu cucu chun.
Nogun ch mun puygu shumun fIyupu
fIspI t du cho tIyuy cu shun junuj puchu-
pI tumI.
J
3osuta rucapajta ricashan
3

1
Chuy pItu T D fIcu-
chI mu fun cfupu munduj nIn
Josutu.
K
Puygu IchI fuy cu fun T
D unjII nInpu uupun cho. Josupu
def chu cuj-Idun chnu Sutu ns
cuycu fun ucusu nun puj.
L

2
Chuufu
T D unjII nInnu Sutu nustu
cuyno nIfun: Gumtugu T D
pIu cu shun quI!
M
Jefu su Ientu ucfu coj
Tuytu DIos gumtugu upIIu chI shun quI!
Cuy funugu munu chu cuycun futuy-
cuj nInu pItu jofgu fI shu shun shuno?
3
Josugu pusuypu gunfu fpun jutI shu
jInu IIu IchI fuy cu fun Tuytu DIospu
unjII nInpu uupun cho.
4
Chuufu chuy
unjIIgu yunu puj nIn cu nutu nIfun Josue
jutI fuy cu shun gunfu fpu cu nutu IojtI-
p nun puj. NIfcofgu Josutu nIfun:
RIcu shuy quI n pIs IIupun juchuy quI tu-
numI jofgushc IImyunu cunuy quI puj.
Cunungu mundu shuj IImyu fpu tunu
jutI p shu nuy quI pmI nIf.
N

5
NIfcofgu
ZACARIAS2 , 3
1381

O
3.10 MIq. 4.4.
P
4.3 Apoc. 11.4.
Q
4. Esd. 5.2.
R
4. Ose. 1.7.
S
4.10 Apoc. 5.6.
T
4.11~14 Apoc. 11.4.
yunu puj nIn cu nutu nIfun cfu jutI f nun
IImyu tufwun tItu Josutu jutI p nun-
puj. Chuufu T D unjII nIn
fIcu puy cup tI IIun puycu nugu tufwun tItu
jutI pu fun. IImyu fpu tu pIs jutI pu fun.
NIfcuf T D unjII nengu

Josutu nIfun:
7
Munuy nI yoj T
D cuyno nIn: Nogu munu sh-
n IIu IIupuntu fufuy. Rufu nuy quI puj
nIsh cu nu tugu juctu pIs munu juguIypu
cumIIy. Chuu fugu TempI cho ufunuy-
quI pmI chufu shuy quI puj. Chuy cho
cufnumI tpun quI puj TempIu tu wun
uupun suwun pumpu cu nutu. Nogugu
chufu shuy quI puj cuy sIfbI muj unjII n-
cu nuno cutIf tIcfuf ufunuy quI pmI.
8
Josue, sumuj wIyu muy. Gumgu
cuycun quI munduj cfumI. Gumno
cuycuj cfu-musI quI cu nu pIs wIyu cu-
chun ufI. Gumcu nugu ucfu sh funu cu-
nu puj cuycun quI juc seuImI: SIfbI muj-
tumI yfu chIII guI moj tu n pIs yufI chI-
mu shuj.
9
Nogugu Josupu uupun mun
chufushc gunchIs uwI yoj fumI tumI.
QuIqumI chuy mungu IsquIfbej-uyw.
Chuyno fufuf cofgu juc junuj IIu chmI
IIIgu fu chI shuj cuy nusyun funu cu nupu
juchuntu.
10
Chuy junuj chuyu mup-
tengu jucnIquI-jucnI quImI mufcu-musI-
quI cu nu wun gotuf pun quI puj bus
yfuy quI chuquIn cho, gus yfuy quI
chuquIn ch pIs.
O
Munuy nI yoj T
D chuyno n.
Gori candi!rutawan
ishcay o!ivo yrata ricashan
4

1
Chuy pI tugu nogu wun pufIuy cuj
unjII cutIf cu muf cuyu chI mu fun
ImunmI puuy cuj funutu fIcchu-
chIn chI, chuyno. NIfcuf tupu mu fun:
2
Imutu tuj fIcuy cun quI? nIf. Nogunu
nIf: RIcuyc gofI cundI I futu ustI
wIu cu nu yojtu. Chuy ustI wIu-
cu nupu cuntun cho cuycuj gunchIs
Iumpu fIn cu nupu mchun mun ustIgu
tbu IIupu uywuy cun.
3
Chuy cundI-
I fupu Idun ch numI cuycun Ishcuy
yfu oIIvo.
P
Chuy cu nugu jucuj cuycun
def chu cuj-Idun cho, jucujnu Ichoj
cuj-Idun cho.
4
Nogu wun pufIuy cuj unjIItu tupuf:
Tuytu Imup tuj chuygu? nIf.
5
Chuufu unjIInu nImu fun: Munu chu
musyun quI Imupuj cushun tu pIs? nIf.
Nogu numI nIf: MunumI musy chu
tuytu nIf.
Chuufu puygu cuyno nImu fun:

Zofo bu beI puj
Q
T D nIshun
cuynmI cuycun: MunumI suId fu cu-
nu tu f chu, munumI cuII pu tu f pIs chu
nIstun, chuypu fuquengu EspI fI tu II-
tumI. Nogu munuy nI yoj T D
chuyno n.
R

7
Jutun cu fuy jIfcuno cuf
munuy nI yoj cuptIn pIs Zofo bu beIpu
uupun chgu pumpu n IIumI cuycun.
TempIutu ufuytu ushuy cup tIn funu cu-
nugu uImI fuf Imuno cuyuy IIu p shI!
Imuno cuyuy IIu p shI! nengumI nIf.
8
Chuy pI tugu T D cuyno
nImu fun:
9
Zofo bu beImI guIIuy cu shu
cuy TempIutu jutu fu chIytu. QuIquInmI
ushuj puj ufuchIy tu pIs ushu chengu.
Chuyno psup tIn gumcu nugu musyun-
quI puj munuy nI yoj T D nogutu
cuchu mu shuntu.
10
Jutu fu chIytu guIIuy-
cu shun wIchun ushu chI nuntu munu
fIguej cu nugu fIyupumI cushI con gu puj
Zofo bu beI ushuj puj ufuchIytu ushu chI-
shuntu fIcuy cuf.
Chuy pI tu pIs mustu fuj unjIIgu nImu-
fun: CundI I fupu gunchIs uchquIn-
cu nugu cuycun T D uwIn-
cu numI. Chuy uwIn cu numI fIcuy cun
mundu Int fu mun.
S
11
Nogugu tupuf: Imup tuj cuycun
chuy cundI I fupu Ishcun Idun-
cho cuycuj oIIvo yfu cu nugu?
T
nIf.
12
Chuy n pIs tupuf: Imu nInun tuj
cundI I fupu Ishcun Idun cho cuycuj
oIIvo fmu cu nugu? Y Imu nInun tuj
ZACARIAS3 , 4
1382

U
5.1~2 Eze. 2.910; Apoc. 5.1; 10.911.
V
5.3~4 Exo. 20.7, 15.
W
.2~3 Zuc. 1.8; Apoc. 6.25.
X
.5 Apoc. 7.1.
Ishcuy fmu oIIvo cu nugu? ImunIf tuj
chuy fmu cu nugu cuycun cundI I fu-
mun tbu uywujpu Idun cho? nIf.
13
Chuufu unjIIgu nImu fun: Munu-
chu musyun quI Imupuj cushun tu pIs?
Chuufu nogu nIf: MunumI musy chu
tuytu nIf.
14
PuynumI nImu fun: Chuy Ishcuy
fmu cu nugu cuycun Ishcuy ucfu shu
cuycuj funu cu numI. Puycu nugu cuycun
munuy nI yoj Tuytu DIostu sIfbI nun-
pmI nIf.
Isquirbisha r!!u
buy!aycajta ricashan
5

1
Yupuy fIcuf pIs fIcuf IsquIf bI shu
fIIu
U
junujpu buyIuy cujtu.
2
AnjII
tupu mu fun: Imutu tuj fIcuy cun quI?
nIf. Nogu numI nIf: IsquIf bI shu fIIu
junujpu buyIuy cuj tumI fIcuyc. Chuypu
Iufguy nengu cuycun chuncu metfu;
unchuy nIn numI pIchgu metfu.
3
Chuu fugu puy nImu fun: Chuy-
chgu IsquIf bI fuy cun IIupun nusyun-
cu nu mun muIdI syun chuyu nun p pIs
cuycujmI. Ishcun-Ipu IsquIf bI shu
cuycuj cho nIycu shun nmI pIpIs suwu-
coj cuj u IIuIIu cuf munu cuj pItu jufuj
cujcunu custI g nIgu munumI qudun-
gu p chu.
4
Munuy nI yoj T D
nIn: NogumI cumu c chI shuj cuy
muIdI syongu p suwu coj mun pIs chuyu-
nun puj, chuyno jut cho jufush pun
IIuIIu coj cu nu mun pIs chuyu nun puj.
V

Chuy muIdI syongu wusInpu tIfun tIn-
cu nu tu pIs, sImIn tun cu nu tu pIs ushu c-
chen gumI nIf.
3atun mancatawan
warmita ricashan
5
Chuy pI tugu nogu wun pufIuj unjII
IIoj shI mu fun. NIfcuf nImu fun: Chuy
yufIf cojtu musquI fIcuy! nIf.
RIc-
fIf tupuf: Imutuj chuygu? nIf.
PuynumI nImu fun: Chuygu cuycun
jutun tupu muncumI. Chuy muncu wun
tupup tIn juntu cuycuj nmI cuy nusyun-
cho cuj funu cu nupu juchungu cuycun.
7
Chuy muncugu pImu pItu fufu shu
chupu nu wun chupu shumI cuycu fun.
Chupu nuntu quIchuf cup tIn chuy muncu
fufIn chgu juc wufmI jumu fuy cuj-
tumI fIcuf.
8
AnjIIgu nImu fun: Cuy
wufmIgu tIncun IIupun funu cu nupu
juchun munmI. Chuyno nIfcu mufgu
tupu muncu mun IIImI p fIf pImu pItu
cuycuj chupu nu wun yupuy chupuf cu fun.
9
Yupuy fIc fIf. Chuy chgu fIcuf
Ishcuy wufmI cunu yufIf cojtu. Chuy cu-
nugu Iuyoj cush pun junuj wuyfu IIu cho
tucyu fuy cu fun. Chuy wufmI cu nupu
Iungu cuycu fun cIgeu bIpu Iunno.
Muncu tugu chuy wufmI cu numI junchu-
cuf c fIf junuj IIupu upuy cu fun.
10
Chuu fugu nogu wun pufIuy cuj unjIItu
tupuf: Muymun tuj upuy cun chuy
muncu tugu? nIf.
11
PuynumI nImu fun:
BubI Io nIu munmI upucuf cuy cun. Chuy-
chmI juc tempIutu ufuchej-uywun.
TempIutu ufuchIytu ushuy cofgu chuy
fufI munmI juc putuc mun chufungu.
Chuscu carrtacunata ricashan

1
Yupuy fIc fI sh cho fIc fIf
chuscu cuff tu cunu Ishcuy puntu
chuu pIn gushupu yuguf cu mojtu. Chuy
puntu cu nugu funsI cuycu fun.
2
RImIf-
puntu cuj cuff tu tugu gufu chuy cu fun
pucu cuwu IIu cunu. Guepun cuj cuff-
tu tunu gufu chuy cu fun yunu cuwu IIu-
cunu.
3
Chuypu guepun cuj cuff tutu
gufu chuy cu fun yufuj cuwu IIu cunu.
Ushu nun cuj cuff tu tunu gufu chuy cu-
fun byu cuwu IIu cunu.
W
4
Chuufu nogu wun pufIuy cuj unjIItu
tupuf: Tuytu, Imup tuj tuguy cuff-
tu cu nugu? nIf.
5
AnjII numI nImu fun:
Tuguy cu nugu cuycun munuy nI yoj Tuytu
DIospu uupun pItu chuscun-Imun
uywuy cuj cu numI.
X

Yunu cuwu IIu cunu

ZACARIAS4 6
1383

Y
7.5 Jef. 25.11; 29.10; Zuc. 1.12.
gufu chuy cu shun cuj cuff tugu uywuy-
cun nofte cuj-I nusyun munmI. Yufuj
cuj cuwu IIu cunu gufu chu shun cuff-
tugu uywuy cun nofte cuj-IpumI. Byu
cuwu IIu cunu gufu chu shun cuj cuff tunu
uywuy cun suf cuj-I nusyun mun.
7
Chuy sInchI cuwu IIu cu nugu tumuy-
cu chuy cu fun jucIIu Int fupu uywuytu
munush pun. AnjIInu nIfun: Tumu muy
mundu Int futu nIf. Chuufu puycu-
nugu uywuf tumu mu fun.
8
Chuy pI tu nugu unjII sInchIpu nImu-
fun: Nofte cuj-I puftI mun uywuj-
cu nugu chuy nusyun puj Tuytu DIos
fIyupu fubyuy cu shun tumI psu chej-
uywun!
Cornata 3osuta
jatipnanpaj nishan
9
T D mustu pIs cuyno
wIIIu p mu fun:
10
Cunun junuj IIu
uywuy Sofo nIuspu wumfun JosIuspu
wusIn mun. Chuy munmI puchu cu shu
cuycun BubI Io nIu pItu cutI moj HeIduI,
Tobus, Jeduus. Puycu nu pItu chus quIy
11
gueIIuy, gofI offen dutu. Chuy pI tunu
cof nutu fufu chIy. Chuy cof nu tugu
jutI pun quI Josu ducpu wumfun cfu-
cu nupu munduj nIn Josutu.
12
NIfcuf
nInquI: Munuy nI yoj T D
cuynmI nIn: CheII guej jutI yoj
funugu quIquInpu supIn pItu chIII-
guIf cufmI T D TempIuntu
jutu fu chengu.
13
Puygu T D
TempIun tumI jutu fu chengu. Puytugu
fuytu fIspI tuj nmI IIupun fIspI tun-
gu puj. Jumu nun mun jumuy cufmI
mundungu. Puy jumu fu shun uupun-
mun numI cfu Josu pIs jumu con gu puj.
Chuy cho cuf Ishcun pIs uIII IIu goyuf
uIII IIumI mundun gu puj.
14
Chuy cof-
nugu T D TempIu IIun ch-
numI cucongu. Chuygu cungu HeIduItu,
TobIustu, JeduIustu, Sofo nIuspu
wumfun JosIus tu pIs funu cunu yufpu-
f nun pmI.
15
Gumcunu T D wIyu-
cup tI quegu T D TempIuntu
uf shI shu nuy quI puj cufu pItu-puchumI
funu cunu shumongu. Chuyno cuptIn-
fmI gumcu nugu musyun quI puj
munuy nI yoj T D cuchu mu-
shuntu.
Aynupita tapucushan
7

1
Ruy Dufo chuscu wutu Isgun
quIIIun chuscu junuj nInnu fuy
cuycup tIn T D pfoftu
Zucu fIustu fIbI Iu fun. Chuy Isgun cuj
quIIIupu jutIn cufun QuIs Ieu.
2
Chuy
wIchun BeteI funu cu nugu cuchutu
cuchu cu fun Sufe zeftu, Regem-meIectu
wuquIn funu cu nu tu wun. Cuchu cu fun
T D puycu nutu yunu p nun puj
muu coj.
3
Chuy n pIs puycu nu tugu
cuchu cu fun munuy nI yoj T D
TempIun cho cuycuj pfof tu cu nu tu-
wun cfu cu nutu cuyno tupu cu nun puj:
PIchgu quIIIu cujchgu jInu IIu chu juc
junuj IIuquI cush p cunu, uyunu sh cunu
cudu wutu IIu?
4
Chuyno tupu coj shumup tInmI
munuy nI yoj T D nogutu
cuyno nImu fun:
5
Chuy nusyun cho
cuj IIupun funu cu nutu, cfu cu nutu
nIy nogu cuyno nIshtu: Gumcunu
gunchIs chuncu (70) wutun tIn
Y
pIchgu
cuj quIIIu cho, gunchIs cuj quIIIu cho
juc junuj IIuquI cush puy quI uyunush-
puy quI fusunpu nogutu fIspI tu mush-
puy quI chu uyunush cun quI?
Gumcu-
nugu mIcuf, upuf pIs quIquI quI cunu
uIII cunu IIuy quI pmI fufuf cuy cun quI.
7
Cunun chuyno nIycu sh tugu munu-
chu unuynu pfof t cu nu wun wIIIu-
chIf? Chuy wIchun Jefu su Ien chgu
uIIImI goyuf cuy cu fun. Runu cu nu pIs
juntumI cuycu fun. Idun cho cuj
sIud cu nu ch pIs chuy nmI cuycu fun.
Chuy wIchungu Neguev puftI ch pIs,
muy-muy jutun guechwu pumpu ch pIs
funu cunu juntumI tIyuf cuy cu fun.
ZACARIAS6 , 7
1384

Z
7.9~10 Ams 5.24; MIq. 6.8.
[
8.3 Isu. 1.26.
Mana wiyacoj cayninpa
prsu aywashan
8
Pfoftu Zucu fIustu T D
cuyno nIfun:
9
Nogugu cuynmI n:
Gumcu nugu uIII IIutu fufuy. P-muyp-
pIs uIII cuy. JucnIquI-jucnI quI pIs
cuyu p nu cuy.
10
Amu ucu chIy chu
bIy du cu nutu, wucchu cu nutu, juc-I
nusyun funu cu nutu, nI pobfI cu nu-
tu pIs. JucnIquI-jucnI quI munu uIIItu
fufu nu cuy tu pIs umu yufpuy chu.
Z

11
Chuy pIs puycu nugu munumI
wIyu cu fun chu. Chuypu fuquengu
fInfIncunutupIs chupu cuf c fIf juc-Ipu
tIcfucufcfIfun.
12
ShonguncunutupIs
chucfucufcuchIfun usuI fumI chucfu
cushun mun n fuj. Chuyngu fufu fun
nogu espI fI t wun yuchu chI sh cu nutu,
Iuyn cu nutu wIIIu pu shtu munu wIyu-
cu nun pmI. Chuy cu nu tugu wIIIu cu-
chIf unuy cuj pfof t cu nu wunmI.
Chuyno cushun pI tumI nogugu
fubyu cuf cuf.
13
ChuymI n: ImunmI
puycunu munu wIyu cu mu shu chu nogu
wIIIu puy cupt, chuy n IIumI nogu pIs
munu yunu p sh chu fuwu cuf muu-
cu mup tIn pIs.
14
Chuy pI tumI shucu cuy
wuyfu muchIp-muchIf upuj n pIs wucpu
cuypu mush tu c chIshc munu fejsI shun
nusyun cu nu mun. Puycunu uywu-
cup tIn nusyungu fIcu cu fun pusuypu
chun yujnu. Chuy chgu pIpIs munumI
tIyu fun nu chu. Cuyuy IIu puj nusyun tumI
puycu nugu chun yuj mun tIcfu chI fun!
3erusa!n yapay a!!ichna
cananpaj cashan
8

1
Munuy nI yoj T D
cuyno nImu fun:
2
Nogu, munuy-
nI yoj T D cuyno n: SIon cho
tIyuj cu nu tugu fIyupumI cuy. Chuy nmI
puycu nutu chIquej cu nu p pIs fIyupu
fuby.
3
Nogu, T D cuyno
n: Nogugu SIn Imu cho cuycuj
Jefu su Ien mun numI cutI mu shuj chuy-
cho tIyu n puj. Chuufu Jefu su Ien tugu
funu cunu nengu puj DIos nIn nIshuntu
CumIej nIf. Nogu munuy nI yoj ucfu sh
SIn Imu p numI funu cunu nengu puj
RIspI tdu Imu nIf.
[
4
Nogu, munuy nI yoj T D
cuyno n: AuquIn cunu chuc wun cunu
yupuymI jumuf pun gu puj Jefu su Ien
sIudpu jumu f cu nun Isu cu nu cho.
Chuy cu nugu pusuypu ednu cush-
punmI tucfun cu nu wun tucnu cu shu
jumuf puy cun gu puj.
5
Wumfu cu nu pIs
oIIgu wufmI Isu mun shun tu cush pun
chuy cho pucIIun gu puj.

cuyno n: Chuy wIchungu cuwuy cuj fuj
funu cu nu puj cungu munu fIguIy pmI.
Nogu pmI Ichungu ImupIs susu munu
cunchu.
7
cuyno n: NogumI ucfu sh funu cu nutu
ZACARIAS7 , 8
Jeru su len lusu (Zuc. S.45)
1385

\
8.1~17 Efe. 4.2532.
]
9.1 Isu. 17.13; Jef. 49.2327; Ams 1.35.
suIbu shuj IntI yugu mu nun cuj-I
nusyun funu cu nupu munuy nIn pItu,
IntI yugu nun cuj-I nusyun funu-
cu nupu munuy nIn pI tu pIs.
8
NIfcuf
Jefu su Ien mun pushu mu sh puj chuy-
cho tIyu nun puj. Chuu fugu puycu numI
cungu puj ucfu sh funu cunu, Nogu numI
cush puj IIupun uunI shtu cumIej
DIos nIn, fusun cujtu fufuj DIos nIn.
9
cuyno n: Cunun wIchun pfof tu cunu
wIIIu cu shuntu wIyuj cunu, TempItu
yupuy sImIn tuntu jutu fu chIf guIIuy-
cu shun pItu-puchu wIyuj cunu sumuj
buIuf chuy.
10
Nuupu tugu funu ufushun-
pItu munumI pgutu chus quI shu chu, nI
unImuI cu nu tu pIs mIcuytu gufu shu chu.
ChIquI nu cuy cuptIn cumI nun tI cu nu pIs
munumI sIg fu chu pufI shu. Chuyno
funu cunu chIquI nu cu nun puj nogumI
cumu c chIf.
11
Cunun Ichungu cuy
mufcu cho quduf tIyuf cuy cuj funu cu-
nupgu munumI unuy n nu chu cushuj.
n.
12
AIII goyuy numI puycu nu chgu
cungu puj. bus cu nu pIs wuyongu.
AIIpu ch pIs mIcuy cunu uIIImI
wuyongu. Tumyu pIs tumyu mon gumI.
Acfu sh funu cunu cuwuy cuf quduj-
cu nupgu nogumI cumu c chI sh puj
chuyno puycu nu puj uIII cunun puj.
13
ImunmI gum Jud wun IsfueI funu-
cunu nusyun cu nu cho muIdI syu ndu
cufuy quI, chuy mun nmI cumu c chI-
shuj fIyupu bIndI syun yojnu cunuy-
quI puj. Amu munchu cuychu-IIupu!
BuIuf chuy!
14
cuyno n: Unuy cuj custuy quI cunu
fubyu chI mup tIn nogugu custI gu n-
pmI nIf. Y nIsh nmI custI guf.
15
CununmI Ichungu yufpushc Jefu-
su Ien tu wun Judtu uIIInu yunu puytu.
ChuymI gumcu nugu umu munchu cuy-
nu chu.
1
Gumcu nugu cuyno goyuy:
Imuy pIs jucnIquI-jucnI quI fusun
cujIIutu pufIuy, uIII cujtu fufuy. AutofI-
d cu nupu desp chun ch pIs umIs tuy
jucnIquI-jucnI quI pIs uIII goy nuy-
quI puj.
17
JucnIquI-jucnI quI pIs umu
munu uIIItu fufu nu cuy nu chu. Chuyno
munu cuj pI tu pIs umu jufuy chu.
\
Chuy-
cu nu tugu pusuy pumI meIu nc. Nogu
T D chuyno n.
18
nImu fun:
19
cuyno n: Wutu mun uywuj cho chuscu
cuj quIIIu cho, pIchgu cujcho, gunchIs
cuj quIIIu cho, chuncu cuj quIIIucho
IIuquI cuf uyunu shuy quI cu nugu cushI-
cuy munmI tIcfun gu puj. Jud pItu
mIfuj cu nupgu cungu puj cushI cuy
fIstumI. Ichungu gumcunu uIII IIu
cuwuy; fusunpu cuyu nu cuy ufI!
20
cuyno n: Runu cunu shumon gu pmI juc-
I nusyun cu nu pItu, juc-I sIud cu nu pI tu-
pIs.
21
Chuu fugu juc sIud cho tIyuj cunu
mus juc sIud cho tIyuj cu nutu nengu puj:
Aywu shun munuy nI yoj T D
cuycu shun mun. Puytu muu cu shun
nogun ch tu pIs bIndI syuntu gom nun-
ch puj! NIptIn jucuj sIud cho tIyuj cu-
nu numI nengu: Nogu cu nu pIs uywmI!
nIf.
22
ChuymI Jefu su Ien mungu shumon-
gu puj uchcu nusyun pItu chuy chIcu
funu cunu munuy nI yoj T D
muu cuf bIndI syuntu gomuy nInun puj.
23
cuyno n: Chuy wIchungu chun cuj juc-
I nusyun funu cu numI juc Jud funutu
fpun pItu chufIf cuf fuwun gu puj:
Gumwun uywuy tumI mun. Nogu-
cu nugu muyushc DIos gumcu nu cho
cuycu shun tumI! nIf.
Israe!pa bisnun
nasyuncunapaj rimashan
9

1
Cuy wIIIu cuygu cuycun Hudfuc
nusyun p wun Dumusco
]
sIud-
puj T D wIIIu cu chI mu shunmI.
ZACARIAS8 , 9
1386

D
9.1~4 Isu. 23.118; Eze. 26.128.26; JoeI 3.48; Ams 1.910; Mut. 11.2122; Iuc. 10.1314.
E
9.5~7 Isu. 14.2931; Jef. 47.17; Eze. 25.1517; JoeI 3.48; Ams 1.68; Sof. 2.47.
F
9.9 Sof. 3.1415.
G
9.9 Mut. 21.5; Juun 12.15.
H
9.10 SuI. 72.8.
I
9.11 Exo. 24.8;
Mut. 26.28; Muf. 14.24; Heb. 9.20.
T D IIupun funu cu nu tumI
fIcuy cun. IsfueI tfbu cu nu tu pIs IIupun-
tumI fIcuy cun.
2
Chuy cu nupu Idun-
cho cuycuj Humut sIud tu pIs puygu
fIcuy cunmI. RIcuy cunmI TIfo, SIdn
D

funu cu nu tu pIs. Chuy funu cunu muy-
jInu musyuj yuchuj cuptIn pIs fIcuy-
cunmI.
3
TIfo funu cu nugu Imu-uycun tu-
pIs chufu cu nun pmI sumuj cufu Iuypu
fufu chI fun. NIfcofgu gueIIuytu shun tu-
shu uypu IIu uIIpu tuno, gofI tu pIs mItutu
shun tuj n fuj.
4
Chuyno cuycuj tumI
Tuytu DIosgu IIupun nIntu guechu fen-
gu puj. NIfcufmI Imu-uycun tu pIs ushuj-
puj Iumuf mun jItuf pongu. SIud tu numI
ushuj puj fupuy cu chengu.
5
Chuyno cuycujtu fIcush pun AscuIn
sIud cho tIyuj cu nugu fIyupu munchu-
fIsh pun munumI Imu fufuy tu pIs cum-
pu con gu p nu chu. Guzu funu cu nu pIs
fIyupu IIuquI cuf sIc-sIcyun gu fmI.
Ecfn funu cu nu pIs fIyupumI IIuquI-
congu. IIuquI congu TIfo funu cunu
mununu yunu p nun puj cuptInmI. Guzu
sIudgu fuynIy nujmI fIcu con gu puj.
AscuIn sIud chgu munumI funu cunu
cungu p nu chu.
Asdod cho tIyun gu puj

uchcu mufcu pItu tucu cu shu funu cu-
numI.
Chuy FIIIs teu sIud cu nu cho chuyno
cumu c chIsh punmI Tuytu DIos nIn:
Munu cuj munmI chufu shuj FIIIs teu
funu cunu uIII-tucu shun tugu.
E

7
Yuwuf-
IIu cuycuj uychutu mIcuf cuy cu shun-
tu pIs shImIn pI tumI guechu fI shuj.
Munu mIcu nun puj nIsh cujcu nutu
mIcuf cuchuf cuy cu shun tu pIs quIfun-
pI tumI guechu fI shuj. Ichungu chuy
funu cu nu pIs wuquengu qudun gu-
puj nogu pmI. Puycu nugu cungu puj
Jud funu cu nu n numI. Ecfn funu-
cu nu numI cungu Jebs funu cu nuno.
8
Nogu numI ucfu sh cu nutu wush shuj.
PIpIs yuycu p nun pI tumI wush shuj.
Nucu chej cunu yupuygu munu numI
ucu chen gu nu chu. Chuyngu cungu
quIqu wunnu tIyup tInmI.
Shamoj ray imano
cananppis cashan

9
FIyupu cushI cuy SIn Imu cho
cuycuj sIud!
CushI cuy pItu cuntuy Jefu su Ien
sIud!
Gumcu nu mungu uIII IIutu fufuj,
IIupuntu bInsej,
umIIdI fuynI quImI
F
uywuy c mun
bffu IIun muntu shu.
Cufgu cunu bffupu wuwun
muntu shumI uywuy c mun.
G

10
NogumI IIIg chI sh puj Effun
tfbupu pIII yu puj cuj cuff tun-
cu nutu,
Jefu su Ien cho cuj cuwu IIu cu nutu,
pIII yu nun puj cuycuj Ichu jItu cu-
nun cu nutu.
Shumoj fuygu wIIIu con gu puj Intfu
nusyun cho uIII goyuy cunun pmI.
Mundun gu pIs jutun Iumuf pItu
CuchI Iumuf cu mumI.
Mundun gu puj Euffu tes muyu pItu
mundupu jucuj cuchun cumu.
H

11
Jefu su Ien funu cunu,
contf tutu fufup tIn chI yuwuftu
mush tu shuy quI pI tumI
yucuy nuj jutun uchcu cho pfsu
cuycujtu jofgushc.
I
Israe!cuna nasyunninman
cutinanpaj cashan

12
Gumcunu, pfsu cuycuj cunu
nusyun nI quI mun cutIytu yufpuy-
cuj cu nugu cutI cuynu-IIupu!
Cunungu ucu shuy quI mun nmI
bIndI syuntu goshuy quI puj mus
uIIInu goy nuy quI puj.
ZACARIAS9
1387

J
9.17 Jef. 31.1213.
K
10.2 Jef. 50.67; Eze. 34.56; Mut. 9.36; Muf. 6.34.
L
10.3 Eze. 34.2.

13
PIII yu cho Ichu jItu cu n tumI
chutu shunu cuyc ch.
Chuy Ichu jItu cu nungu cuycun
JudmI.
IsfueI tu numI Ichun tuno
chufushc.
SIn, gumnumI cunquI puj juc
subIIno.
Gumcho tIyuj cu nu tugu tIcfu chI-
sh puj GfecIu nusyun cho tIyuj-
cu nupu contfunmI.

14
T D ucfu shun funu-
cu nupu junun pumI yufIf cu-
mongu.
Ichun cu nu tumI fyu tu n fuj
jItungu.
QuIquIn T D tucungu
tfom p tutu.
NIfcofgu suf cuj-IpItu Icu
wuyfu uywu shun nmI
shumongu.

15
Acfu shun funu cu nu tugu munuy-
nI yoj T D chupun-
gumI.
Chuufu puycu numI IIuch cuf g-
fen gu puj contfun cunu wufu cu-
shun fumI cu nu tu pIs.
BInsIy cuf puycu nugu bnutu
upyuj nmI cushI congu.
AItuf mun wIu nun puj tusun mun
yuwuftu juntu chI shun n fmI
cpun cu nu mun pIs bnutu
wIungu.

1
Chuy jungu T D ucfu-
shun funu cu nutu suIbungu juc
fpu uyshu tuno.
Chuu fugu quIquIn cu nupu nusyun-
nIn ch numI Tuytu DIostu
sIfbej cu nugu cuycun gu puj.
Cof nu cho cuyuy IIu puj fumI cunu
uchIc yuypu uchIc yuf cushunno
cufcuy cungu.

17
Chuufu Imu uIII, Imu cuyuy IIu p-
fuj cungu chuy nusyongu!
Rgu pIs, bnu pIs uypu IIu cuptInmI
oIIgu pIs wufmI pIs wumfu cunu
cuyuy IIu puj uIII wIungu.
J
Acrashan runacunata
Tayta Dios sa!bananpaj aunishan
10

1
T D muucuy-
IIupu mIcuy wIuy cu shun
wIchun tumyu chI mu nun puj.
Chuufu IIIguytu IIIg chej T
D
Int fu mun tumyu chI mongu.
IIupun funu tumI mIcuytu tufI-
chengu.
Chuc fu cu nu ch pIs Iuntu cunu
cungu.

2
WusI duIu cunu fIbI Iu cu shunmI
Ichungu munu fusun pu chu.
Musyu coj cunu cuyno wucno
nIshun pIs munumI fusunpu
cujchu.
Chuy funu cunu suyu cu nutu
wIIIu cu shungu munumI fusun-
pu chu.
Shuc y chIf wIIIu pu shun cu nu pIs
munumI fusun cujchu.
ChuymI gumcu nugu uyshu mush-
tu cuj n pIs puntu cu shu cufcuy-
cun quI.
Uysh fuy nuj uyshu cunu-jInumI
fIyupu ucuf cuy cun quI.
K
3
ChuymI T D nIn:
Nogugu fIyupumI fubyu cuf-
cushc munduj nIn cu nu puj.
Acfu sh funu cu nutu pushu fuj cu-
nu tugu custI gu shmI.
L
Chuy uysh cu nu tugu nogu
munuy nI yoj Tuytu DIosmI
fIcu shuj.
Puycu nugu cuycun Jud pItu
mIfuf-uywuj funu cu numI.
Puycu nugu cungu guffu cho
pIIIyu nun puj cuycuj sInchI
cuwu IIu cu nu nmI.

4
Puycu nu pI tumI yufen gu puj IIupun
munduj cunu:
ZACARIAS9 , 10
1388
wusI Isqu nun sImIn tu cho tucnuj
fumIno,
toIdutu IchI chI nun puj cuycuj Ist-
cuno,
guffu cho pIII yu nun puj Ichutu
jItu cu nunno.
Chuy nmI puycu nu pI tugu yufen-
gu puj munuy nI yoj munduj-
cunu.

5
Puycu nugu pIII yu cho contfun cu-
nutu bInsIf
cIII cu nu cho cuycuj mItu chmI
IIuchcuf-ushungu.
Puycu nugu pIII yungu nogu yunu-
puj nIn cuptmI.
Cuwu IIun muntu shu cujcu nu tumI
penguy mun chufun gu puj.

NogumI cuII pu yoj y chI shuj Jud-

pItu mIfuf uywuj funu cu nu tugu.
Jos pItu mIfuf uywuj cu nu tu pIs
suIbu shuj.
YupuymI cutI chI muf nusyun nIn-
mun pushu mu shuj.
Chuyngu fufu shuj puycu nutu
cuyu push pmI.
Chuufu puycu nugu cungu puj nogu
Imuy pIs munu cuchuy cu sh-
nmI.
NogumI cuyc muu cu mu shuntu
wIyuj T D .

7
IsfueI funu cu nugu suId fu nmI
cungu.
FIyupu cushI shumI cufcuy cun gu-
puj funu bnutu upuf cuycu-
shun n fuj.
RIcush pun wumfun cu nu pIs
fIyupumI cushI congu.
Yunu pu sh pI tumI cushI cuf uIubu-
mungu!

8
IsfueI cu nu tugu wIch yu cuf
guyush pmI juc puchu IIu mun
shun tu shuj.
Chuyngu shun tu shuj nogu suIbu-
shu cush pmI.
Chuu fugu unuy wIchun uypu IIu
cushunno
yupuy tu pIs munu utIpuy pmI
cungu puj.

9
NogumI muchI c chIshc juc-I
nusyun cu nu mun.
Ichungu muy cufu cho cush pun pIs
puycunu nogutu yufp mun-
gumI.
NIfcofgu wumfun cu nu wun numI
cutI mongu.

10
CutI chI mu shmI EgIpto nusyun-
pItu.
Shun tu mu shmI AsIfIu nusyun-
pI tu pIs.
NIfcofgu pushu shuj GuIuud cu-
mumI, IIbu nu cu mumI.
Puycu nugu fIyupu uypu IIumI
cungu puj.
ChuymI chuy ch pIs tIyu nun puj
pIshen gu fuj.

11
Iumuftu psuj nmI ucuy cu nu-
cho goyungu.
Chuy pIs Iumufpu puII chuj yuy-
nIn cu nugu munumI Imutu pIs
fufun gu chu.
NIIo muyu tu pIs ushuj pmI
chuquI fu chI shuj.
AsIfIu funu cunu uIII chIu-tucoj
cushun tu pIs munu cuj munmI
chufu shuj.
EgIpto funu cunu munuy nI yoj
cuycu shun tu pIs IIIg chI shmI.

12
Acfu sh cu nu tugu nogumI cuII pu-
yoj y chI shuj.
NIfcofgu nogu mun yfu cu mush-
pun numI uywungu.
Nogu T
c/uyno ne.
Mandajcuna
11

1
Ibuno, puncuy quI cu nutu
quIchuy.
Sedfu guefuy quI cu nu tu pIs
nInumI fupu cuf congu!

2
Wuguy pIno guefu.
Sedfu guefugu muynumI tunI shu.
Chuy cuyuy IIu puj guefu cunu
ushu cu shu numI cuycun.
ZACARIAS10 , 11
1389

M
11.1~2 Isu. 2.1213.
N
11.12~13 Mut. 27.910.
O
11.1 Eze. 34.24; MIq. 3.17.
P
11.17 Juun 10.1213.
Busun cho cuj encInu yfu cunu,
nunuy wun n fuj gupuf puy.
FIyupu juntu shu cuycuj muntI tugu
ushuj pmI sujtuf g fI shu.
M

3
Uysh fu cu nugu gupu fuy pu fmI
wuguf cuy cun,
cuyuy IIu puj guewun cunu ushuj puj
IIIgu shu cuptIn.
Jofdun cho fIyupu juntu shu cuycuj
juchu cunu ushuj puj IIIgu shu
cuptInmI IIyun pIs wuguy cun.
A!!i uyshru imano cashanpis
4
T D cuynmI nIn:
PIsh tu puj cuycuj uyshu cu nu tugu
sumuj fIcuy.
5
Chuy uyshu cu nutu
funtej cu nugu munu cuyu puy pumI pIsh-
tun. RuntI coj cujcu nu numI Ichungu
nIn: T D, Imu uIII shI gum
fcu y chI mush cun quI! nIf. Uysh fu cu-
nu pIs munumI nI ImunI IIuf pIs cuyu-
pun chu.
Nogu pIs yupuygu munumI

cuyu p sh nu chu cuy nusyun cho tIyuj
funu cu nutu. Chuypu fuquengu fuypu
y funu-musIn cu nupu muquIn munmI
cuchuy cu sh puj. Chuy funu cu numI
nusyun tugu pusuypu ushu cu shutu
cuchuy congu. Puycu nupu muquIn pI-
tugu munumI pItu pIs suIbu sh p chu.
Nogu T D chuyno n.
7
ChuymI pIsh tu nun puj cuycuj
uyshun cu nutu mIchI p n puj nIgu syun-
tI cu nu wun pufIuf. NIfcofgu ushIf
Ishcuy tucfutu: Jucujpu jutIntu chufu-
puf AIII goyuy nIf. Jucuj tu numI
chufu puf JucIIu chu shu nIf. Chuy-
pI tu nugu uyshutu mIchIf.
8
Chuy pItu
juc quIIIu IIu chmI jItu fIf quIm suj
uysh fu cu nutu. Puycu nugu fIyupunu
fubyu chI mu fun; quIquIn cu nu pIs
chIquI cuf c fu mu fun.
9
Uyshu cu nu tu numI nIf: MunumI
Imuy pIs gumcu nupu mIchI shoj-
nI quI cush nu chu! Muygu nI quI-
pIs wuoj cgu, wuuy! PIpIs
wuu chI shush puy quegu wuu fu chI-
shun quI! Cuwuy cuj cu nugu quIquIn-
pufu mIcu nu cu chun!
10
Chuyno nIfcofgu AIII goyuy
jutI yoj tucftu puquI fIf. Nusyun cu-
nu wun contf tutu Tuytu DIos fufu shun
ushu c nun pnu cushuntu musyu chIsh-
pmI puquI fIf.
11
Chuy junuj ushu-
cu fun Tuytu DIos contftu fufu shun.
Chuufu uyshutu mIchI chI muj fIcu-
puy c muj nIgu syun tI cu nugu tuntI-
yu cu fun nogu fufuy cu sh cho T
D Imun pIs fufu nun puj cushuntu
musyuy c chI shuntu.
12
Chuufu nogu
nIf: Gumcunu munufgu mIchI pu sh-
pItu pgu muy. Mun'chgu cucu chun.
ChuymI puycu nugu quImsu chuncu
(30) gueIIuytu pgu mu fun.
13
T D nImu fun: Chuy
gueIIuy tugu upuf cuf wIuy TempIu cho
cuycuj gueIIuytu wIu cu nu mun nIf.
Chuufu nogugu ufupu sh pItu pgu-
mu shun wuII cu IIu quImsu chuncu (30)
gueIIuytu upuf cuf wIuf cuf TempIu-
cho cuycuj gueIIuy wIu cu nu mun.
N

14
NIfcuf nugu puquI fIf JucIIu chu shu
nIf jutI chu pu sh tucfu tunu. Chuy puquI-
fI sh n IIumI fusunpu ushu cu fun Jud-
wun IsfueI funu cunu uIII goyu shungu.
15
T D nImu fun: Cunungu
munu uIII uysh fu nnu cuy.
1
Cunun-
pI tugu cuy nusyun mun chufuj uyw
juc uysh fu tu numI. Chuy uysh fugu
munumI yufpu chu con gu nu chu puntu-
cuj uyshu puj. Ogfu cuj tu pIs munumI
ushen gu nu chu. PuquI cu shu tu pIs
munumI jumpI pun gu chu. Uyucu nu tu-
pIs munumI uIII guewu mun guten gu-
chu. Chuypu fuquengu mIcu cuf con gu-
puj wefun nIn cuj uyshu cu nu tumI. Chuy
uyshu cu nu pu tugu shIIIun cu nu tu pIs
fuchIf wIcu pu fen gumI.
O

17
Ay Imun fuj cungu uyshutu
mIchIy cu shun pItu cuchuy coj
uyshfu!
P
ZACARIAS11
1390

Q
12.10 Juun 19.37; Apoc. 1.7.
Chuy uysh fu tugu subII cuchu fI-
chun muquIntu;
def chu cuj uwIn tu pIs gupfu fI-
chun!
RIcfun pIs chuquI c cu chun;
def chu cuj uwIn pIs gupfu yuf
umunu fIcu chun nu chu!
3erusa!n sa!basha
cananpaj cashan
12

1
Cuy wIIIu cuygu cuycun IsfueI-
cunu Imuno cunun p pIs T
D wIIIu cu chI mu shunmI. SyIutu cumu-
c chej, cuy puchu tu pIs sumuj tucyu chej y
funutu cuwuytu goj T D cuyno
nIn:
2
Jefu su Ien tugu nogumI tIcfu chI shuj
custI gu cunu cp munno. ChuymI bIs nun
nusyun funu cunu Jefu su Ien mun, Jud
sIud cu nu mun muguj yuycofgu muchu-
shuno fIcu con gu puj. Chuu fugu yufpu-
shun cunu yungumI cungu.
3
Chuy jungu IIupun nusyun cu nu-
puj Jefu su Ientu tIcfu chI sh puj fIyupu
Iusuj fumI mun nmI. PIpIs joguf cuytu
munuj cujtugu wuoj pmI ItI fengu.
IIupun nusyun funu cu numI Jefu su Ien
funu cu nutu chIquIsh pun shun tu cungu.
4
Chuy junuj nogumI munchu fu-
chI sh puj IIupun cuwu IIun cu nutu.
Muntdu uywuj cu nu tu numI Icu y-
chI shuj. Juc-I nusyun funu cu nupu
cuwu IIun cu nu tu pIs gupfu yu fu chI-
shmI. Jud pItu mIfuf uywuj cu nu-
tumI Ichungu cuyduy c shuj.
5
ChuymI
Judpu munduj nIn cu nugu shon gu-
IIun cho nengu: Munuy nI yoj T
D Jefu su Ien cho tIyuj cu nupu
DIos nengu. PuymI yunu pun mus cuII-
pu yoj cunun p pIs nIf.
Chuy jungu cumu c chI sh puj

Judpu munduj nIn cunu yuntu cho
futuy cuj shun shu cu nuno cunun puj, fgu
pju cu nu cho nInu futuy cujno cunun puj.
BIs nun nusyun cu nu tugu Ichoj cuj-
Imun pIs def chu cuj-Imun pIs fupuf
ushu cuf congu. Jefu su Ien funu cu numI
Ichungu yupuy sIud nI IIun cho tIyuf cuy-
cun gu puj.
7
Nogugu fImfu suIbu sh puj
wuquIn Jud funu cu nu tumI. Chuy n-
pumI munu cumu c chI sh chu DuvId-
pItu mIfuj cunu mus uIII-tucu nuntu.
Chuufu Jefu su Ien funu cu nu pIs munumI
uIII chIu-tucon gu nu chu Judpu sIud-
nIn cu nu cho tIyuj cu nu pItu musgu.
8
Chuy jungu nogu T D
ImupI tu pIs chup shuj Jefu su Ien cho
tIyuj cu nutu. Chuy cho tIyuj cunu pIshI
cuIIpu cujmI cungu puj fuy DuvId
cushunno fIyupu sInchI. DuvId pItu
mIfuf uywuj munduy cuj cu nu numI
cungu DIosno, guffu mun uywuy cuj
funu cu nupu uupuntu uywuj unjII nno.
9
Chuy jungu IIIg chI shmI muygun
nusyun funu cu nu tu pIs Jefu su Ien mun
muguj yuycoj cujtugu.
10
DuvId pItu mIfuf
uywuj cu nutu, Jefu su Ien funu cu nu tugu
shuc y chI shuj cuyu p coj cunun puj,
nogu mun yfu cu muf muu cu mu nun puj.
Chuy pI tugu tucsI mu shun munmI
Q
fIc-
fu mongu. ChuymI IIuquI cuf wugungu
jupu IIun wumfun wuu shu p n fuj,
guechpu wumfun wuu shu p n fuj.
11
Chuy jungu Jefu su Ien cho fIyupumI
IIuquI con gu puj. IIuquI congu MeguI du cho
cuycuj Hudud-fImon puj IIuquI cu shun-
n fmI.
12
Jud funu cu nugu cudu custu
shuynI-cumu fIyupumI IIuquI congu:
DuvId pItu mIfuf uywuj cu nu pIs
IIuquI congu,
chuyno wufmIn cu nu pIs.
Nutun pItu mIfuf uywuj cu nu pIs
IIuquI congu,

13
Iev pItu mIfuf uywuj cu nu pIs
IIuquI congu,
SImeI pItu mIfuf uywuj cu nu pIs
IIuquI congu,

14
Chuy nmI wuquIn cuj custu cu nu-
pIs IIuquI congu,
ZACARIAS11 , 12
1391

R
13.1 Eze. 47.112; JoeI 3.18; Juun 4.1014; 7.38; Apoc. 22.12.
S
13.7 Mut. 26.31;
Muf. 14.27.
T
13.8~9 Isu. 1.25; 48.10.
U
13.8~9 Ose. 2.23.
13

1
Chuy junujmI yucu push-
tu muf pucyu pItu IIoj shengu.
Chuy ch numI DuvId pItu mIfuf uywuj-
cu nu wun Jefu su Ien funu cu nugu
juchun cu nutu, gunfunu cushun cu nutu
muyIIu congu.
R
2
Chuy junuj cuy nusyun chgu
Int fu chmI duIu cu nutu IIIg chI shuj.
Chuy fmI mustugu mununu Imuy pIs
pufIun gu nu chu chuy duIu cu nu puj.
Chuy nusyun pI tugu IIIgu fu chI shmI
IIuIIu pfof tu cu nutu. Nogu T
D chuyno n.
3
Chuufu yupuy
ImupIs cunun puj pIpIs wIIIu cuytu
munup tengu quIquIn cu nupu tuytun-
cu numI nengu puj: Gumgu wuun quI-
pmI. Gumgu IIuIIu cuy pumI quIquI-
quIpu yufpuy nI quI pItu T D
wIIIu cuy nInmI nIytu munuy cun quI!
nIf. QuIquInpu tuytun cu numI tucsIy-
c fen gu puj juc pfof tuno wIIIu cuy cup-
tIn!
4
Chuy jungu pfof tu cunu fIyupumI
pengu con gu puj DIosmI fIcu chI mu shu
nIf wIIIu cuytu. PIpIs munumI IIuIIu-
con gu p nu chu pfof tu cunu jutI f nun
gufu chu cu nutu jucu cuf cuf.
5
Chuypu
fuquengu quIquIn cu numI nengu:
Nogugu munumI pfof tu chu c.
Pumpu funu IIumI c. Wumfu cush-
pItu-puchumI nogugu chuc fu IIu cho ufuf
wIushc nIf.
Cupus pIpIs tupongu:

Chuu fugu Imun pu tuj fufu cush cun quI
junuy quI cho cuycuj sefu tugu? PuynumI
nengu puj: Chuy tugu umg cu nupu
wusIn chmI fufu mu shu nIf.
Uyshruta wauycachishan
7
Munuy nI yoj T D
cuynmI nIn:
SubII, uysh f pu wun yunu p-
muj npu contfun fIcu cuy.
Uysh futu wuuy cu chIy.
Chuufu uyshu cu nugu muchIypu-
muchIfmI uywu congu.
S
Nogu numI uyshu-muII w cu nupu
contfun fIcu cu shuj.

8
Cuy nusyun cho tIyuy cuj cu nugu
cudu quImsu funu pItu IshcuymI
wuongu.
Cudu quImsu funu pI tugu jucnuy-
IIu numI cuwuy cuf qudungu.

9
Chuy cuwuy cuf quduj cujtugu
nInu pu fmI psu chI shuj.
GueIIuy, gofI oxIdu shuntu IImyu-
y chej nmI IImyu y chI shuj.
T
Chuyno fufup t fmI puycu nugu
nogu tunu muu cu mun gu puj.
Nogu numI puycu nutu yunu p shuj.
Puycu nu tugu nIshuj Acfu sh
funu cu numI cunquI nIf.
U
Puycu nu pIs nengu: T
D DIos nIn chgu nIf.
Nogu T D n chuyno
cunun puj.
Tayta Dios shamushpan
mandananpaj cashan
14

1
Jefu su Ien, chuyu mon gu p-
numI T D custI gu shu-
nuy quI puj cuj junuj. Chuy jungu Imuy-
quI tu pIs guechu shu shuy quItu jInun
sIud nI quI chmI fuquI p nu con gu puj.
2
Chuypgu Tuytu DIosmI shun tu mon-
gu puj IIupun nusyun cu nutu Jefu su-
Ien cho tIyuj cu nu wun pIII yu nun puj.
NIfcofgu contfun cu numI sIud chgu
tIyu cuy c fengu. WusI cu nu pItu Imu-
uycun tu pIs upucongu. WufmI cu nu tunu
bIgu Iungu. NIfcuf chuy cho tIyuj cu nutu
puIIun tugu pfsu juc-Imun upungu.
JInun chgu wuquI IIun numI qudun-
gu puj.
3
Chuyno fufup tIn fmI quIquIn
T D pIII yungu chuy nusyun
funu cu nu wun. Unuy cunu guffu cho
pIII yu shun n fmI pIII yun gu puj.
4
Chuy jungu T D IchIy-
con gu puj OIIvos Imu munmI. Chuygu
cuycun Jefu su Ienpu chIm pun, IntI
yugu mu nun cuj Idu cho. Chuy pItu juc
ZACARIAS13 , 14
1392

V
14.7 Isu. 24.23; Apoc. 22.5.
W
14.8 Eze. 47.112; Juun 7.38; Apoc. 22.12.
X
14.1 Iev. 23.3943.
fugfu guech wupu uywu fuy cungu IntI
yugu munu cuj Idu pItu IntI yugu nun
cuj-Icumu. ChuymI OIIvos Imu tugu
Ishcuy mun fuquI fengu. PuIIun cgu
wItI cu fen gu puj nofte cuj Idu mun;
puIIun cujnumI wItengu suf cuj Idu-
mun.
5
Chuufu gumcu nugu guesh pIn-
quI puj Ishcun-Imun fuquI shu cuycuj
chuu pIn jIfcu pumI. Chuypu uywuf
chuyun quI cu nu puj AzuI puftI mun.
Gumcu nugu guesh pIn quI puj uuputu
Uzus Judpu fuynIn cushun wIchun
tImIuf cuptIn unuy cuj custuy quI-
cunu guesh pI shun nmI. Chuy pI tu fmI
T D shumon gu puj unjII-
nIn cu nu wun IwuI.
Chuy jungu munumI cungu p chu

uchIc yuy pIs, gusuy pIs nI gusu pu pIs.
7
Chuy jungu uImI fuy pmI cungu.
T D musyun Imuno
cunun puj cushun tu pIs. Chuy fugu
munumI musyu cun gu p chu chucuy nI
junuj cushun pIs. Chuy fugu chucuy
cuptIn pIs junuj pu n IIumI uchIc yuy cun-
gu puj.
V
8
Chuy jungu Jefu su Ien pItu IIoj shIy-
cun gu puj Imuy pIs munu chuquej yucu.
W

Chuy yucugu chuy n IIumI uywuy cungu
tumyu wIchun pIs usyu wIchun pIs.
PuIIungu uywungu CuchI Iumuf mun,
puIIun cujnu MedI teff neo Iumuf mun.
9
Chuy wIchungu T D -
mundun gu puj Intfu mundu-
cho. Puy jupu IIunmI T D-
.
10
Nusyun Int fumI qudun-
gu puj pusuypu pumpu mun tIcfu shu.
Chuyngu cungu puj Gebu pItu-puchu
Jefu su Ienpu suf cuj-InIn cho cuycuj
RImn puftI cu mumI. Chuy pIs Jefu-
su Iengu putu chmI cuycungu. Chuy-
chmI funu cunu tIyungu Benjumn
Puncu pItu-puchu Isqunu puncu cumu
(Chuy chgu unuy cufun Unuy Puncu
nIshunmI). Hunu neeIpu fIcchu cu-
nun tffI pItu-puchu fuypuj bustu
gupchI cu nun cuycuj cu mu pIs tIyun-
gumI.
11
Rusun pumI Jefu su Ien chgu
funu cunu juntu tIyun gu puj. Yupuygu
munu numI IIIg chen gu p nu chu. Chuy-
cho tIyuj cu nugu uIII numI goy con gu-
puj.
12
Jefu su Ien funu cu nu wun pIII yuj
juc-I nusyun funu cu nu tumI Ichungu
T D guesh yu wun fIyupu
custI gun gu puj. Chuy funu cu nupugu
cuwuy cup tI IIunmI uychun Ismon gu-
puj; uwIn cu nu pIs cuwuy cup tI IIunmI
chuquI c congu; guIIun cu nu pIs shImIn
fufI IIun chmI Ismongu.
13
Chuy jungu T D chuy
contfun cu nutu fIyupumI munchu-
fu chen gu puj. Chuufu cudu funumI
muquI pItu chufI nu cuf quIquIn-pufu
pIII yungu.
14
Chuu fugu Jud funu cu nu-
pIs Jefu su Ien cho cuycuj juc-I nusyun
funu cu nu wun pIII yun gu puj. NIfcofgu
chuy funu cu nutu guechon gu puj fIqu-
sun cu nutu gueIIuytu, gofItu, fpu tu pIs.
15
Runu cu nu mun chuyuj guesh yu IIumI
chufengu cuwu IIu cu nutu, mIu cu nutu,
cum IIu cu nutu, bffu cu nutu, IIupun
uywu cu nu tu pIs contfun cunu tIyuy cu-
shun chgu.
1
Chuy pItu Jefu su Ien funu cu nu wun
pIII yu shun pItu cuwuycuf-fuj quduj juc-
I nusyun funu cu nugu cudu wutu IIumI
uywun gu puj munuy nI yoj fuy cuycuj
T D udufuj. Chuy ch numI
Rumdu fIstutu fufungu.
X

17
Cuy puchu-
cho cuycuj muygun nusyun funu cu nu pIs
Jefu su Ien mun munuy nI yoj fuy cuycuj
T D udufu nun puj munu
uywup tengu chuy nusyun mun munumI
tumyu pIs tumyun gu chu.
18
EgIpto funu-
cunu munu uywup tIn pIs T D
custI gungu wuquIn cuj nusyun funu cunu
Rumdu fIstutu munu fufuj cu nu tu nmI.
19
Chuy nmI custI gu shu cungu EgIpto
funu cu nugu. Chuy nmI custI gungu
muygun nusyun funu cu nu tu pIs Rumdu
fIstutu fufu nun puj munu uywuj cujtugu.
ZACARIAS14
1393
20
Chuy jungu cuwu IIu cu nupu
cuncun mun wuguI pu shun cumpu nI-
IIu cu nu ch pIs IsquIf bI shu cuycungu
T D
nIfmI. TempIu cho cuycuj muncu cu-
nu pIs cungu puj fIyupu fIspI t dumI.
AItufpu uupun cho cuycuj tusun cu-
nuno fIspI t dunu cungu.
21
IIupun
muncu cu numI Jud cho, Jefu su Ien-
ch pIs munuy nI yoj T D -
ucfu shu cuycungu. PIpIs DIos-
puj sucfIfIsyu uywutu pIsh tuf chuy
muncu cu nu chmI yunongu. Chuy
wIchungu munuy nI yoj T D
TempIun cho munumI cungu p nu chu
nIgu syun tI cu nu pIs.
ZACARIAS14
1394
1

1
Cuy wIIIu cuygu cuycun IsfueI
funu cu nu puj T D wIIIu-
cu chI shunmI. Chuy tugu wIIIu cu chI fun
pfoftu MuIu quIus wunmI.
Tayta Diospa cuyacuynin
Israe!cunapaj imano cashanpis
2
T D nIn: Nogugu gumcu-
nutu cuymI. Gumcu nu numI Ichungu
nInquI: Imun pu tuj musy cu nu-
mun cuyu mu shuy quItu? nIf. Chuyno
gumcunu nIptI quImI T D nIn:
Munu chu chuy wuuguI IIu cufun
Jucob wun Esugu? Chuy pIs nogugu
Jucob tumI cuyuf.
3
Esu tumI Ichungu
chuyno munu cuyu f chu.
D
Esu custu-
cu nupu uchcu puntu yoj nusyun nIn
cuycuj tu pIs chun yuj munmI tIcfu fu chIf.
AIII chuc fun cu nu tu numI jIfcu unImuI-
cunu tIyu nu IIun puj tIcfu fu chIf.
4
Esu custu Edom funu cu nugu
E

cuynmI nIn: CsI ushuj pmI ushu-
mush cun chI. Ichungu yupuymI juc
nusyun cunun ch puj mIfu shun nIf.
Munuy nI yoj T D Ichungu
nIn: Puycunu sIud nIn cu nutu yupuy
uIIchup tIn pIs nogugu yupuymI IIIg chI-
shuj. Puycu nupu nusyun nInpu jutengu
cungu Munu uIII nusyun nIf, T
D pufu-sImfI fubyu pu shun nusyun
nIf.
5
IsfueI cunu, gumcu nugu uwI-
quI pumI fIcun quI puj Edomtu Imuno
psu shun tu pIs. ChuymI nInquI cu nu puj:
T D fIyupu munuy nI yojmI.
Munuy nI yoj cushungu IsfueI nusyun pI-
tu pIs mus cufu cu mumI chuyun nIf.
Ma!aquas
Tuytu DIos munushunno goyuytu yumucunquIchu?
Imuntuj munucujmun chufushcunchI Tuytu DIostu?
Pitaj caran? MuIu quus nInun cuycun wIIIu cojn nInunmI. Cuy IIbfu pItu mus juc puftI chgu
puypItu munumI uIIpu musyun ch chu.
Maych taj wi!!a cu ran? Jud nusyunpu cupI tuI nIn Jefu su Ien chmI wIIIu cu fun. Puy wIIIu cu-
fun Jud cho cuycuj funu cu nu pmI. Chuy n pIs puy wIIIu cu fun Edom nusyun cho cuj funu cu nu-
pmI.
Imay taj wi!!a cu ran? MuIu quus wIIIu cu fun Esdfus y Nehe mus (460 u.C.) cushun-wIchunmI.
Imataj caycan cay !ibru cho? MuIu quIusgu Tuytu DIospu wIIIu cuy nIntu wIIIu cu fun tupuypu
y quIquIn fIspun dIypu ucfu shun funu cu nu wun sojtu cutI Tuytu DIos pufIuy cujno. Contf tutu
fufuf Tuytu DIos goshun Iuycu nutu IsfueI cu nugu cumIIytu yumu c cu fun. Tuytu DIos mun pIs
mununu yfu cu fun nu chu. PufIu chIypu IsquIf bI shun cho IsfueI cu nugu IIuquI cuf nIycu shu: Tuytu
DIos munu cuyu mun ch chu nIf, (1.25) Cuy puchu cho munu uIII fufuy cunu cuptIn Tuytu
DIosgu munumI Imutu pIs fufu shu chu nIf (2.17; 3.5; 3.134.3).
Chuufu DIosgu IsfueI cu nupu juchuntu jofgu pu fun. Chuy tugu Esdfus y Nehe mus IIbfu ch pIs
fImuy cunmI. Juchun cufun: juc-I wufmI cu nu wun muju chu cu shun (MuI. 2.1115; Esd. 910;
Neh. 13.2327), dIes mu cu nutu munu chufu shun (MuI. 3.810; Neh. 13.1014), cfu cunu pIfdI-
cu shun (MuI. 1.62.9; Neh. 13.19), wucchu cu nutu, bIy du cu nutu, juc-I funu cu nutu munu uIII
fIcu shun (MuI. 3.5; Neh. 5.113). NIfcuf cuy IIbfo ushu nun cho fImuy cun MoIses puj y pfoftu
EIIus puj (4.46).

D
1.2~3 Gen. 25.2326; Rom. 9.13.
E
1.2~5 Isu. 34.517; 63.16; Jef. 49.722; Eze. 25.1214;
35.115; Ams 1.1112; Abd. 114.
1395

F
1.8 Iev. 22.1825; Deut. 15.21.
G
1.10 Isu. 1.13; Ams 5.2124.
H
2.4 Nm. 3.1113.
I
2.5 Nm. 25.1213.
Cracunata Tayta
Dios piacushan
Munuy nI yoj T D cfu-

cu nu puj nIn: Wumfu cu nugu pup-
nIntu fIspI tunmI. Uywuy funu cu nu pIs
munduj nIntu fIspI tunmI. Nogu gumcu-
nupu pup nI quI cuycup tgu ImunIf tuj
munu fIspI tu mun quI chu? Gumcu nupu
munduj nI quI cuycup tgu ImunIf tuj
munu fIspI tu mun quI chu? Gumcu nugu
munu cuj munmI chufuy c mun quI.
Chuy pIs nInquI fuj: Imun pu tuj munu-
cuj mun chufuyc? nIf.
7
Munu cuj mun
chufuy c mun quI munu uIII cuj offen-
du cu nutu upumush puy quImI. Chuyno
fufuy cuf pIs tupu mun quI fuj: Imuch-
tuj gumtu munu cuj mun chufuyc?
nIf. Gumcu nugu munu cuj mun chufuy-
c mun quI uItuf ntu munu cuj tu n IIu
fIcush puy quImI.
8
Nogu puj uywu cu-
nutu gupfutu, wegfutu, guesh yuy cujtu
upumush puy quI uIII tu chu fuj fufuf cuy-
cun quI?
F
Chuy cu nu tugu m munduj-
nI quI cu nu mun upupuy. Chuy ntu
goycup tI quI puycunu cushI shu chu fuj
chus quI shun quI? Yunu p shun quI chu-
fuj?
9
M gumcunu muu cu muy cuyu-
p n puj. Ichungu chuyno offen du cu-
nutu gufuy c mup tI quI cushI shu chu fuj
chus quI shuy quI? Yunu p shuy quI-
chu fuj?
10
Imu uIII fuj cunmun muygu-
IIuy quI pIs TempIupu puncuntu wIch-
guf cup tI quI. Chuufu munumI pIpIs
munu cuj IIupgu uItuf n cho nInutu
futu chIn mun nu chu. Nogugu munumI
cushI c chu gumcunu fufu shuy quI pItu.
Imu offen dutu goycu mu shuy quI cu nu-
tu pIs munumI chus quI shuy quI chu.
G

11
Mundu Int fu cho muy-chuy ch pIs
nogu tugu fIspI tu munmI. Muy-chuy ch-
pIs nogupu jut cho InsIn sutu fupuy c-
chInmI. Nogupgu uIII offen du IIu tumI
chufun pIs.
12
Gumcu numI Ichungu
juttu munu cuj mun chufuy cun quI
T D uItuf nengu munumI
fIspI t du chu. ChuymI offen dutu chufu-
shun ch cu nu pIs munu Imunun pIs chu
nIsh puy quI.
13
Gumcu nugu nIfcuy cun-
quI: Cuy ufuygu ubufffumI! nIf.
Chuyno nIsh puy quI munu cuj munmI
chufuf cuy c mun quI. Gumcu nugu
suwu cuf cufmI uywutu nogu puj upuy-
c mun quI. Wegfu wcutu, guesh yuy-
cuj uywu tumI upuy c mun quI. Chuy
offen du cu nutu nogugu chus quI sh chu-
fuj?
14
MuIdI syu n dumI cungu uIIIn nIn
cuj uywuntu nogutu goycu m nun puj
uunIf cuf guesh yuj uywu IIun tunu pIsh-
tu p mgu. Nogugu c munuy nI yoj
RuymI. IIupun nusyun funu cu nu pIs
munchu cu munmI.
Cracuna castigasha
cananpaj cashan
2

1
Munuy nI yoj T D
cfu cu nutu mustu pIs nIn:
Cunungu cfu cunu gumcu nu pmI
cuy wIIIu cuy:
2
Gumcunu nogu nIshtu
munu fufup tI quegu, IIupun shon guy-
quIpu munu fIspI tu mup tI quegu muIdI-
syu ndu cunuy quI pmI cumu c chI shuj.
Gumcu nugu munumI IIupun shon guy-
quI pu chu fIspI tuf cuy c mun quI. Chuy-
pI tumI cfu cush puy quI bIndI syuntu
chus quI shuy quI tu pIs muIdI syun mun
tIcfu chI shuj.
3
Chuy pI tumI gumcu nu pItu mIfuj-
cu nu tugu custI gu shuj. Nogu puj pIsh tu-
nuy quI puj upumu shuy quI uywu cu nupu
ushush nIn tumI cfuy quI mun muchI pu-
fI shuy quI. Chuy n pIs chuy ushush cu nu-
wun IwuImI jItu fI shu cunquI puj!
4
Chuy-
n pumI tuntI yu congu chuyno cunun puj
nogu cumu c chI shtu. Chuyngu fufu-
shuj Iev
H
funu cu nu wun contftu fufu-
sh munu IIIg nun pmI. Nogu munuy-
nI yoj T D chuyno n.
5
Iev
I
funu cu nu wun contftu
fufu shgu cufun puycunu
MAIAQUIAS1 , 2
1396

J
2. Deut. 33.810.
K
2.7 Iev. 10.11; Deut. 21.5.
L
2.10 Isu. 63.16; 64.8; Ose. 11.14;
Efe. 4.6.
M
2.14~1 Gen. 2.24; Pfov. 5.18; Muf. 10.29; Efe. 5.2133.
uIII IIu goy nun puj, uIII cuwu nun-
pmI. Chuyngu contf tutu fufuf
fIspI tu muf munchu cu m nun pmI.
Chuufu puycu nugu fusun pumI fIspI tuf
munchu cu mu fun.
Iev funu cu nugu

yuchu chej fusun cujIIu tumI. Puycu-
nugu munumI munu cujtu fImuj chu.
Puycu nugu nogu wun uIII IIumI goyu-
fun. Chuy n pIs uchcuj tumI munu
uIIIpu uywuy cujtu cutI chI fun.
J

7
Cfu-
cu nupu ufuy nengu cuycun funu cunu
nogu p cush tu pIs musyu nun puj
yuchu chIymI.
K
Cfu cu nu mungu IIupun
funu cu numI uywun mun yuchu chI-
shuntu wIyu nun puj. Puycu nugu nogupu
wIIIu coj nmI cuycun.
8
Ichungu gumcunu cfu cu nugu uIII
fufuy cujtu cuchuy c fIsh cun quImI.
Munu uIIItu yuchu chI shuy quI wunmI
uchcujtu IIutunpu uywu cu nun puj
cuchuy cush cun quI. Chuyno fufush-
puy quImI gumcu nugu munu cuj mun
chufush cun quI Iev funu cu nu wun
contftu fufu shtu.
9
Nogu nIsh-
cu nutu munu cumII shuy quI pI tumI,
funu cu nutu yuchu chIsh puy quI pIs juctu
mus uIII juctunu munu uIII fIcu shuy-
quI pI tumI nogu cumu c chI shuj IIupun
funu cunu munu bIej tuno fIcu shu nuy-
quI puj, munu cuj mun chufu shu nuy quI-
puj. Munuy nI yoj Tuytu DIosmI chuyno
nIn.
Rimir caj warminwan
raquicashanpita piacushan
10
Munu chu IIupun ch pu pIs jucnuy-
IIu cuycun tuytun chgu? Munu chu
IIupun ch tu pIs cumu mush cun chI juc
DIos IIu?
L
Chuyno cuycup tengu ImunIf-
tuj jucnInchI-jucnIn ch pIs IIuIIu p-
nu cun chI? Chuyno fufufgu munumI
cumIIy cun ch chu unuy cuj uwIIun ch-
cu nu wun Tuytu DIos contftu fufu-
shuntu.
11
Jud funu cu nugu munumI
cumIIn chu Tuytu DIos nIshuntu.
Jefu su Ien ch wun IsfueI chgu fIyupu
meIu nuy puj cu nu tumI fufuf cuy cun.
Jud funu cu nugu munu fusunpu cuj
dIostu udufuj wufmI cu nu wun muju-
chu cush punmI T D cuyu shun
TempIuntu munu cuj mun chufu shu.
12
Chuyno fufuj cu nu tugu p cuptIn pIs,
munuy nI yoj DIos puj offen dutu upumoj
cuptIn pIs T D IIIgu fuy cu chIn-
mun cuy nusyun nIn ch pItu.
13
Chuy pIs, gumcu nugu mus pIyuf-fuj
fufuf cuy cun quI: T D uItuf-
nIntu weguI quI wun ushmuy c chIn quI.
Offen dutu goycu shuy quI cu nutu T
D mununu chus quI shup tI quImI
fIyupu IIuquI cuf wuguf cuy cun quI.
14
Gumcu nugu nInquI fuj: ImunIf-
fuj munu chus quI mun ch chu? nIf.
Chuyngu cuycun T D fIcuy
uwIn cho msu cuf gum wufmI wun
muju chu cush puy quI uunI shuy quItu
munu cumII shuy quI pI tumI. Puy wufmI-
quI cuycup tIn pIs, puyIIu wun tIyu nuy-
quI puj uunI shu cuycuf pIs cuchuy cush-
cun quImI.
15
Munu chu DIosgu Ishcun-
tu pIs jucnuy IIuno cunun puj fufu fun?
ImunIf tuj jucnuy IIuno cununpgu
fufu shu? Puygu munun funu cu nupu
wumfun cu nugu puyIIu pnu ucfu-
shu cunun tumI. Chuyno cuycup tengu
umu cuchuy cuy chu msu cuyc IIuf
muju chu cuf uunI shuy quI wufmI quItu.
1
IsfueI cunu udufu shun munuy nI yoj
T D nIn: Nogugu meIu n-
cmI mujun pItu fuquI cujtu. Chuyno
fufufgu juc funutu muguycuj-jupuymI
cuycun.
M
ChuymI Imutu pIs shon guy quI cunu
munu shu IIun tugu umu fufuy chu.
Mujuy quItu umu junun puy chu.
Fisyu chayamunanpna cashan
17
T D gumcu nutu wIyu-
shuytu yumu cu shu numI cuycun.
Chuy pIs nIfcuy cun quI fuj: Imutu tuj
MAIAQUIAS2
1397

N
2.17 Job 21.716; Hub. 1.24, 13; MuI. 3.1415.
O
3.1 Mut. 11.10; Muf. 1.2; Iuc. 1.76; 7.27.
P
3.2 Isu. 13.6; Eze. 30.23; JoeI 1.15; 2.11; Ams 5.1820; 8.914; Sof. 1.1418; Apoc. 6.17.
Q
3.2 Mut. 3.1012.
R
3. Nm. 23.19; Heb. 13.8; Stg. 1.17.
S
3.7 Isu. 55.7; Zuc. 1.3.
T
3.8~10 Iev. 27.30; Nm. 18.2124; Deut. 12.6; 14.2229; Neh. 13.12.
nIshc wIyuytu yumu c nunpgu?
nIf. Gumcu nugu nIsh cun quI: T
D uIIImI fIcun munu uIIItu fufuj-
cu nu tu pIs. Chuyno fufup tIn pIs puygu
uIIImI fIcun nIf.
N
Chuy n pIs usIpush-
puy quImI gumcu nugu nIfcuy cun quI
Muytuj uIII uffIg Iuj Tuytu DIos? nIf.
3

1
ChuymI munuy nI yoj Tuytu
DIosgu nIn: WIIIu coj n tumI
cuchumoj-uyw nnItu uIIchu p m-
nun puj.
O
Gumcunu shuyuy cu shuy-
quI Cuchugu IIIuj pI tumI TempIu mun
yuycoj-uywun. Chuyu moj numI-uywun
gumcunu fIcuytu munuf cuy cu shuy quI
cuchu contf tutu upumgu!
2
Puy chuyu mu shun jungu pIfuj
uwuntun mun? Chuyno pIfuj IchI fuy-
cun mun puypu uupun chgu?
P
Puygu
cungu puj IIjyu nmI chuyu cu shu gunfu
cuycuj tuno IImyu y chI m nun ch puj.
Puygu fyffutu chuIIu chIf IImyu y chej-
nmI fufungu.
Q

3
Puygu gofItu, gueIIuytu
nInu cho IImyu y chejno Iev funu cu nutu
IImyu y chI nun pmI jumuy congu. Chuy-
pI tu fmI puycu nugu Tuytu DIos puj offen-
duntu chufun gu puj Imun pIs fufu nun puj
cuycu shunno.
4
Chuy fmI Tuytu DIosgu
cushI congu Jud funu cunu, Jefu su Ien
funu cunu offen duntu goycup tIn unuy-
cunu cushI cu shunno.
5
Munuy nI yoj Tuytu DIosmI nIn:
Nogugu shumu shuj gumcu nutu jusgu n-
pmI. Chuy n pIs bfjutu fufuj cunu, muju-
yoj cuycuf jucwun cucoj cunu, IIuIIu cuypu
jufuj cunu, ufupu coj cu nutu ucu chej cunu,
bIy du cu nu tu wun wucchu cu nutu ucu-
chej cunu, jpu funu cu nutu munu uIII
fIcuj cunu, nogutu munu fIspI tu muj cunu
custI gu shu cunun pmI cumu c chI sh puj.
Diesmuta churananpaj caj
NogumI c Tuytu DIosgu. MunumI

nI ImunI IIuf pIs fucu cush c chu.
R

ChuymI gumcunu Jucob pItu mIfuj-
cu nu pIs munu ushujpgu ushu cush-
cun quI chu.
7
Gumcu nugu unuy cuj
custuy quI cu nu pItu-puchu pIs yuchu chI-
sh cu nutu munumI cumIIsh cun quI chu.
Nogu munuy nI yoj Tuytu DIosmI n:
Nogu munnu cutI cumuy-IIupu. Chuu-
fugu nogu pIs gumcu nutu yupuy yunu-
p shuy quI numI.
S
Ichungu gumcunu
nIfcuy cun quI: CutI mu sh cunu?
ImupI tu tuj cutI mu sh cunu? nIf.
8
Runugu DIostu suwu pun mun chu fuj?
Gumcu numI Ichungu suwu p mush-
cun quI! Chuy pIs tupuy c mun quI fuj:
Imuch tuj suwu push c cunu? nIf.
DIes mu cu nu cho, offen du cu nu chmI
suwu p mush cun quI!
9
Rusun pumI
IIupuy quI chuy nusyun cho cujcu nugu
suwu puf cuy c mun quI. Chuy pI tumI
muIdI syu ndu cufcuy cun quI.
10
Chufu-
shuy quI cujcu nupu dIes muntu ushuj puj
upumuy TempI mun.
T
Chuu fugu wus-
cho mIcuy cungumI. Chuyno fufush-
puy quI m musyu p muy. Chuu fugu
syIupu bent nun cu nu tu pIs quIchu-
p shuy quImI gumcu nu mun mus uIII
bIndI syuntu chufu mu n puj.
11
MunumI
cumu c chI sh nu chu mIcuytu ushuj
cufu cunu mIcuy nI quItu nI bus nI quI-
tu pIs ushu cuf cu nunpgu.
12
Chuu fugu
IIupun nusyun funu cu numI DIos yunu-
pu shun nIshun quI puj. Gumcu nupu
nusyun nI quegu cungu puj p-muypIs
munu p nunmI. Nogu munuy nI yoj
Tuytu DIosmI chuyno nIshc.
Fiyucunawan a!!i
runacuna imano cashanpis
13
Tuytu DIosgu nIn: Gumcu nugu
nogu puj fImush cun quI fIyu shImI-
quI wunmI. Chuy pIs tupu mun quI fuj:
Imutu tuj nIsh c cunu gumpuj munu
uIII tugu? nIf.
14
Gumcu nugu cuynmI
MAIAQUIAS2 , 3
1398

U
3.14~15 MuI. 2.17.
V
3.17 SuI. 103.13.
W
4.4 Exo. 19.1620.20; 24.117; Deut. 5.13.
X
4.5 1Rey. 1721; 2Rey. 2.112; Mut. 11.14; 17.1013; Muf. 9.1113; Juun 1.21.
Y
4.5~ Iuc. 1.17.
nIsh cun quI: DIostu sIfbIygu yungumI.
Imutu fuj jofgu shun puy nImu shun-
chtu fufush pun chI, munuy nI yoj Tuytu
DIospu uupun cho Itu fputu jutI shu
pufIsh pun chI?
15
Nogun chgu fIcush-
cun chmI uIII chIu-tucoj cunu cushI-
shu goyujtu, fIyu funu cunu fufu shungu
ImupIs uIII IIoj shI pu shuntu. Puycu nugu
Tuytu DIostu musyu puy tumI munun.
Chuy pIs munumI Imu cust gu pIs
puycu nu mun chuyun chu nIf.
U
1
Chuufu Tuytu DIostu fusunpu fIspI-
tuf wIyu coj cu nu IIu quIquIn-pufu pufIu-
fun. Tuytu DIos numI IIupun pufIu shun-
cu nutu wIyu fun. Chuufu Tuytu DIos
fIcu puy cup tIn IIbfu mun IsquIf bI cu fun
puytu fIspI tuj cu nupu jutIn cunu.
17
Munuy nI yoj Tuytu DIos nIn:
Juc jungu puycunu yupuy ucfu sh
funu cu nu numI cungu puj. Juc tuytu
ImunmI sIfbej wumfuntu cuyu pun,
chuy nmI nogu pIs puycu nutu cuyu p-
shuj.
V

18
Chuy fmI gumcu nugu musyun-
quI puj uIII cujcu nutu Imuno fIcu shtu,
munu uIII cujcu nutu Imuno fIcu sh-
tu pIs; nogutu sIfbI muj cu nutu Imuno
fIcu shtu, nogutu munu sIfbI muj cu nutu
Imuno fIcu sh tu pIs.
Tayta Dios jusganan junaj
4

1
Munuy nI yoj T D
nIn: WuII cu numI pIshIn jufnu-
cho nInu futuy cujno chuyu mu nun puj
cuj junuj. Chuy jungu IIupun uIII-
tucoj cunu, fIyu funu cunu fupungupuj
nInu cho ogshu fupuy cuj n fmI.
Chuy junuj chuyu muf fupup tIn
munumI nI ImuIIun pIs qudun-
gu p chu.
2
Gumcunu, fusunpu
fIspI tu muf wIyucumujcunupmI
Ichungu suIbu coj cuyn cungu puj
munu gueshyunuyquIcunupuj IntI
futumushunno. Chuufu gumcu nu-
numI cushI cuy pItu pIntIcuchunquIpuj
bes fu cunu wIchgufushunpItu IIoj shIf
puushunnfuj.
3
Chuy cumufIycush
junuj chuyu mup tIn gumcu nugu uchu
uIIputunfmI fIyu funu cu nutu
IIuchcufgfInquIpuj.
Ushananta wi!!apashan
4
T D nIn: Hofeb
W
puntu cho
sIfbI mujn MoIsestu wIIIu pu sh Iuycu-
nutu wIyucuy-IIupu. Chuy cu nugu cufun
IIupun IsfueI cunu wIyu cu nun puj nIsh-
cu numI, mundumIntcunumI.
5
MusquI wIyu muy: Shumun junuj
munu fuj chuyu mup tIn pfoftu EIIus-
tumI
X
cuchumoj-uyw. Chuy jungu
cungu puj fIyupu munchu fIy puj y
jutun dIyumI.
EIIusmI cumu c chen-

gu puj pupnIncunupIs wumfun cu nu-
wun umIs tu nun puj; wumfun cu nu pIs
pupnIncunuwun umIs tu nun puj.
Y

Chuy n pumI nogu shumushp nusyun-
nI quI mun muIdI syuntu munu chuyuchI
mushnuchu.
MAIAQUIAS3 , 4
K
i
l
m
e
t
r
u
c
u
n
a
0
1
0
0
2
0
0
3
0
0
4
0
0
U
n
a
y

n
a
s
y
u
n
c
u
n
a
A
b
r
a
m

m
a
y
p
a

p
u
r
i
s
h
a
n
p
i
s
C
E
D
A
R
M
E
S
O
P
O
T
A
M
I
A
N
G
U
E
V
C
A
N
A
N
C
H
U
N
Y
A
J
A
R
A
B
I
A
S
I
R
I
A
A
S
I
R
I
A
H
O
R
R
U
N
A
C
U
N
A
C
A
L
D
E
A
E
G
I
P
T
O
E
L
A
M
S
I
N
A
Q
U
I
T
I
M
H
E
T
R
U
N
A
C
U
N
A
B
A
B
I
L
O
N
I
A
M
A
D
I
N
T
a
u
r
o

p
u
n
t
a
c
u
n
a
F
E
N
I
C
I
A
M
e
d
i
t
e
r
r
n
e
o

l
a
m
a
r
P
u
c
a
l
a
m
a
r
C
a
c
h
i

l
a
m
a
r
J
o
r
d
n

m
a
y
u
O
r
o
n
t
e
s

m
a
y
u
C
a
s
p
i
o
l
a
m
a
r
T
i
g
r
i
s

m
a
y
u
u
f
r
a
t
e
s

m
a
y
u
N i l o

m
a
y
u
S
u
s
a
U
r
N
i
p
u
r
B
a
b
i
l
o
n
i
a
N
n
i
v
e
N
u
z
i
M
a
r
i
H
a
r
n
A
l
e
p
o
C
a
r
q
u
e
m
i
s
H
a
m
a
t
T
a
r
s
o
U
g
a
r
i
t
A
r
v
a
d
D
a
m
a
s
c
o
S
i
d
n
T
i
r
o
D
o
r
G
a
z
a
M
e
n
f
i
s
H
e
l
i
p
o
l
i
s
S
h
e
q
u
e
m
J
e
r
u
s
a
l
n
M
e
g
u
i
d
o
H
e
b
r
n
B
e
e
r
s
e
b
a
B
e
t
-
e
l
G
o
l
f
o
P
r
s
i
c
o
1904
E
g
i
p
t
u
p
i
t
a

l
l
o
j
s
h
i
r

m
a
y
p
a

p
u
r
i
s
h
a
n
p
i
s
C
a
n
a
n

c
h
a
c
r
a
m
a
n

y
a
y
c
u
y
t
a

c
a
m
a
s
h
a
n
E
g
i
p
t
u
p
i
t
a

l
l
o
j
s
h
i
s
h
a
n
E
D
O
M
G
o
s
n
p
a
r
t
i
C
h
u
n
y
a
j
P
a
r
n
C
h
u
n
y
a
j

Z
i
n
E
G
I
P
T
O
M
A
D
I
N
C
h
u
n
y
a
j
S
i
n
E
z
i
n
-
g
e
b
e
r
M
a
r
a
E
l
i
m
R
a
m
s
s
P
i
t
n
S
u
c
o
t
G
a
z
a
B
e
e
r
s
e
b
a
C
a
d
e
s
-
b
a
r
n
e
a
A
r
a
d
Z
o
a
r
P
u
n
o
n
H
e
b
r
n
C
a
c
h
i
l
a
m
a
r
M
e
d
i
t
e
r
r
n
e
o

l
a
m
a
r
S
i
n
a
p
u
n
t
a
N
e
b
o

p
u
n
t
a
P
u
c
a

l
a
m
a
r
N
i l o
m a y u
H
a
z
e
r
o
t
R
e
f
i
d
i
m
1905
Betesda
ishtanqui
Silo
ishtanqui
Ezequas rurachishan
pacha rurinpa aywaj sicya
S
i
c
y
a
S
i
c
y
a
Wasi
altus
Yawar pampa
Kilmetrucuna
0 0.1 0.2 0.3
Cesareaman
aywaj nni
Cachi lamarman
aywaj nni
Jericman
aywaj nni
Jopeman
aywaj nni
Betaniaman
aywaj nni
Belenman
aywaj nni
H
e
r
o
d
e
s

c
l
l
i
C
haca
Escaluncuna
Getseman
Ayata
pampana
Glgota
Asmoneocunapa
palasyun
Herodispa
palasyun
Caifaspa
wasin
Uyshacuna llogshinan puncu
Ragraman
uraj puncu
Damascuman
llogshej puncu
S
a
l
o
m
o
n
p
a

a
l
a
r
n
i
n
Mana Israelcuna
yaycunan sawan
TEMPLU
O
l
i
v
o
s

l
m
a
T
i
r
o
p
e
n

r
a
g
r
a

g
u
e
c
h
w
a
H
i
n
o
m

r
a
gra guechwa
C
e
d
r
n

r
a
g
r
a

g
u
e
c
h
w
a
Canan caycashan perga
Jess cashan-wichan pergacuna
Jesucristo cay pachacho
cashan-wichan Jerusaln
imano cashanpis
Cuyayllapaj puncu
Rimir caj Agripa rurachishan perga
1906
Kilmetrucuna
60 40 20 0
Jesucristo cay
pachacho
cashan-wichan
Israel imano
cashanpis
Sidn
Damasco
Tiro
Corazn
Capernam
Betsaida
Tiberias
Magadn
Can
Nazaret
Nan
Gadara
Cesarea
Shequem
Sicar
Jope
Arimatea
Emas
Jeric
Betfag
Betania
Jerusaln
Beln
Gaza
Cesarea
Filipo
Jacob uchcuchishan
yacu psu
Galilea
gocha
M
e
d
i
t
e
r
r
n
e
o

l
a
m
a
r
C
a
c
h
i

l
a
m
a
r
J
o
r
d
n

m
a
y
u
SAMARI A
JUDEA
F
E
N
I
C
I
A
S
I
R
I
A
G
A
L
I
L
E
A
D
E
C
P
O
L
I
S
1907

Old Testament in Quechua, Huallaga Huánuco

Cargado por

Información del documento

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

Old Testament in Quechua, Huallaga Huánuco

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

TAYTA DIOSNINCHI

Chuy pItu Tuytu DIos nIfun: AsuI-

Chuy yfupu wuyuy nIn munu puy-

ChuymI CuIntu T D nIfun:

Set puchuc pIch gun (105) wutu-

Cuy puchu mun Icu tumyu tumyu-

Chuy pItu chuscu chuncu (40)

QuIquIn-nIfuj tumI DIosgu funutu

Cumpu wumfun cunu cufun:

Abfumgu cufu tu fuj

Aypu IIu uywun cunu

Abfumgu SufuItu nIfun: Uywuy nI-

Chuufu Abfuhumgu toIdun fufIn-

Chuyno guyu pup tInmI Iotgu puycu-

Chuyno nIptIn DIosgu suyuy nIn-

Chuy pItu Sufu cuyno nIfun:

Chuyno nIfmI Abfuhumgu fupu-

Tuytu, wIyuy cu II-

NIptIn Abfuhum nIfun: MunumI.

Uywuy nengu Isuuctu wIIIu pu fun

Juc wufmIn cu nu cho cuj

ChuymI Isuucgu Gefuf cho tIyu-

Chuy cumu Rebe cugu wumfun Jucobtu

Esugu fIcu fun pup nIn Isuuc

Yupuy pIs Jucob nIfun: AIII chu fuj

Chuufu RuqueI nIfun: Wumfuy-

Cuchu shun funu cu nugu Esutu

Chuufu uywuy cuj wufmIn cu nu pIs

Chuy cu mumI Shequempu pup nengu

Jucob wun uywu cgu IIupunmI

WuuguIn Jucobpu uupun cho tIyuy-

WIIIu push pun

Judgu guechpu cuj wumfun Eftu

Tutu fIcuj uywuf Jose tufI-

Chuy uIII Isp ju yoj fgu cunu

EgIpto nusyun Jospu munuy nIn cho

Chuufu IsfueI nIfun: Gumcu nugu

Chuufu sIfbIn tIgu tufI puf cuf nIfun

Jucobgu IIupun Imu-uycun tu-

cuy EgIpto nusyun-

Puycu nupu shuII cun

Nogugu munumI puycunu pufIu-

Chuyno wIIIup tIn fufuongu nIfun:

Chuy cho tIyuf cuy cu shun cho wuu-

QuIchu fIf tufI fun ItI wuguy cujtu.

Mustu pIs nIfun: Nogugu unuy cuj

Chuyno nIsh pun yupuy pIs

NIfcuf fufuongu chuy junuj IIu

ChuymI gumgu IsfueI-musI quI cu nutu

Aufon wun MoIsesgu T D

Chuufu Aufongu tucfuntu jogu fI fun.

Wufun nIn jungu nIshun nmI cufun.

Gumpu puIu syuy quI mun pIs,

Chuufu Intfu EgIptu chmI munu

Chuy ucfu shuntu chufu fungu

Chuy Puscuu fIstuchgu

ChuymI fufuongu jInun fu guffu-

T D, muquI quI fIyupu

Chuyno nIptIn Aufon wun MoIsesgu

Nogu nIshtu fufushpun

Chuufu putfun nInnu wus mun

PIpIs shututu cuuy cup tIn nInu

DImun du cu mup tengu pobfI tu pIs

cundI Ifu futu nun puj ustItu, uIII usyuj