Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Y L H@WWNC J @C
L J AC @L J AH
‘NS CP^ NHANCSW^UY@NCUA@L^ JU@GNAG@J AO[ N
CJA@YNLU@WA[ AF HNCLA‖J @C A
F atnr`ahns. Orupl ; 3 F F 7
L E NKW@RL S
Nj nsta pract`ca tnj nf l s cl f l l ejnt`vl cl j l cnr ha rns`stnj c`a nhéctr`ca gn
hl s f ntahns, cnráf `cl s y phást`cl s y saenr gn `ouah bl rf a gn qun f aj nra
hl s pl gnf l s ut`h`zar nj ha `j onj `nra l ya nj nh f uj gl hael rah, así cl f l
sus ut`h`gagns vnj tajas y gnsvnj tajas.
@J WUL G^ CC@L J
Nj ha actuah`gag gía a gía ut`h`zaf l s g`st`j tl s l ejntl s y mnrraf`njtas,
nstl s gn aquí sn nj cunj traj mncml s gn g`st`j tl s fatnr`ahns. Hl s
f atnr`ahns sn pungnj chas`b`car nj ;
•
F atnr`ahns f ntáh`cl s
•
F atnr`ahns pl híf nrl s
•
F atnr`ahns cnráf `cl s
Caga uj l gn hl s cuahns t`nj nj g`st`j tas prl p`ngagns gne`gl a su nstructura
y su cl f pl s`c`ój . Has prl p`ngagns gn caga uj l gn hl s f atnr`ahns varíaj gn
acunrgl cl j su bunrza gn nj hacn (nj nroía gn nj hacn), g`spl s`c`ój atóf `ca y
nf paquntaf `nj tl gn átl f l s nj caga sóh`gl . Nstas prl p`ngagns s`rvnj para
nh g`snñl gn nstructuras y f aqu`j ar`as nj ha `jonj`nría y nj nh gía a gía.
Ns `f pl rtaj tn nstaehncnr qun ah f `sf l t`nfpl qun nx`stnj g`st`j tl s t`pl s gn
f atnr`ahns, nx`stnj taf e`éj para caga uj l gn nhhl s, g`bnrnj tns t`pl s gn
prl p`ngagns. Has prl p`ngagns pr`j c`pahf nj tn brncunj tagas nj ha `j onj `nría
gn hl s f atnr`ahns sl j ;
•
Y rl p`ngagns nhéctr`cas; easagas nj cóf l rnacc`l j a uj f atnr`ah
aj tn uj caf pl nhéctr`cl .
•
Y rl p`ngagns f ncáj `cas; easagas nj nh clfplrtaf`njtl aj tn uj bnj óf nj l
nxtnrj l .
•
Y rl p`ngagns f aoj ét`cas; easaga nj nh cl f pl rtaf `nj tl gn uj
f atnr`ah nj prnsnj c`a gn uj caf pl f aoj ét`cl .
•
Y rl p`ngagns térf `cas; easaga nj ha rnacc`ój gn uj f atnr`ah nj
guraj tn caf e`l s gn tnfpnratura.
•
Y rl p`ngagns ópt`cas; easagas nj nh cl f pl rtaf `nj tl gn hl s
f atnr`ahns nj prnsnj c`a gn ljgas huf `j l sas (huz).
Nh lejnt`vl gn nstn `jblrfn sn nj bl cara nj gnb`j `c`ój y gnscr`pc`ój gn has
prl p`ngagns nhéctr`cas gn uj f atnr`ah nj gnpnj gnj c`a gn s` éstn ns
cnráf `cl , f ntáh`cl l pl híf nrl . Gn ha f `sf a f aj nra, sn nj bl cara nj ha
nvahuac`ój gn
caga prlp`ngag para rncl j l cnr has aph`cac`l j ns nj ha `j onj `nría.
Yr`j c`pahf nj tn nj tl j cns nj cuatrl prl p`ngagns nhéctr`cas f ás
`f pl rtaj tns; cl j guct`v`gag y g`
nhnctr`c`gag4 supnrcl j guct`v`gag4 y, pl har`zac`ój y p`nzl nhnctr`c`gag.
Ns `f pl rtaj tn nstaehncnr nj tl j cns a part`r gn hl s trns t`pl s f ás
rnbnrnj c`ahns gn f atnr`ahns chas`b`cagl s gn acunrgl cl j su
cl f pl rtaf `nj tl nhéctr`cl s; cl j guctl rns, snf`cljguctlrns y g`nhéctr`cl s4 hl s
cuahns pl gnf l s aj ah`zar gn acunrgl cl j has prl p`ngagns aj tns
f nj c`l j agas y v`j cuharhl s cl j ha chas`b`cac`ój gn acunrgl cl j su nstructura
cr`stah`j a; f ntáh`cl s, cnráf `cl s y pl híf nrl s.
Nj tl j cns a cl j t`j uac`ój sn nxph`ca ernvnf nj tn tah chas`b`cac`ój gn hl s
f atnr`ahns;
GNSAUULHHL
CL F YL UWAF @NJ WL NHNCWU@CL P CL J G^ CW@R@GAG
gnscr`enj taf e`éj su cl f pl rtaf `nj tl g`nhéctr`cl , qun ns prl p`l gn hl s
f atnr`ahns qun `f p`gnj nh bhujl gn cl rr`nj tn nhéctr`ca y j l sl hl aqunhhl s
qun prl pl rc`l j aj a`shaf `nj tl . Hl s nhnctrl j ns sl j aqunhhl s qun pl rtaj ha
caroa nhéctr`ca (pl r gnb`c`nj c`a l nxcnsl gn nstl s) n `j tnrv`nj nj nj tl gl t`pl
gn f atnr`ah sna nstn cl j guctl r, snf `cl j guctl r l a`shaj tn. Nj hl s cl f punstl s
`ój `cl s, s`j nf earol , sl j hl s `l j ns qu`nj ns traj spl rtaj ha f ayl r partn gn ha
caroa. Ag`c`l j ah a nstl ha bac`h`gag gn hl s pl rtagl rns (nhnctrl j ns l `l j ns)
gnpnj gn gn hl s nj hacns atóf `cl s, has g`shl cac`l j ns a j `vnh cr`stah`j l , ns
gnc`r, gn su f `crl nstructura, y gn has vnhl c`gagns gn g`bus`ój (cl f punstl s
`ój `cl s). Y ara nstl ns j ncnsar`l aj tns nspnc`b`car qun nh cl f pl rtaf `nj tl
nhéctr`cl gn cuahqu`nr f atnr`ah, nh cuah sn gnr`va a part`r gn prl p`ngagns
cl f l ha cl j guct`v`gag nhéctr`ca. Y l r nsl ha cl j guct`v`gag nhéctr`ca aearca uj
oraj raj ol gnpnj g`nj tn gnh t`pl gn f atnr`ah. Hl s nhnctrl j ns sl j
prnc`saf nj tn hl s pl rtagl rns gn ha caroa nj hl s f atnr`ahns cl j guctl rns
(cl f l hl s f ntahns), snf `cl j guctl rns y f ucml s a`shaj tns, pl r nhhl ah
l esnrvar ha taeha s`ou`nj tn pl gnf l s l esnrvar qun gnpnj g`nj gl gn su t`pl y
nstructura nhnctrój`ca ha cl j guct`v`gag ns ahta l eaja.
CL F YL UWAF @NJ WL NHNCWUL J @CL GNE@GL A J @RNHNS GN
NJNUOÍA
Hl s nhnctrl j ns nj hl s f ntahns sn mahhaj nj uj a g`spl s`c`ój cuáj t`ca nj ha
qun hl s j `vnhns gn eaja nj nroía g`spl j `ehns para hl s nhnctrl j ns sn mahhaj
cas` cl f phntaf nj tn l cupagl s, a nstn cljcnptl sn hl cl j l cn cl f l "tnlría gn
eaj ga". Nj nsta tnl ría sn g`cn qun hl s orupls gn nhnctrl j ns rns`gnj nj
eaj gas, qun cl j st`tuynj cljjujtls gn l re`tahns. Caga eaj ga t`nj n uj f aronj gn
vahlrns gn nj nroía, hl s cuahns pl snnj nhnctrl j ns, pnrl nj gnbnctl (pl cl s).
Nj nh casl gn hl s f ntahns, ns nh pasl gn nhnctrl j ns (nhnctrl j ns h`erns) a
nstas eaj gas cl j gnbnctl gn nhnctrl j ns hl qun gata sus nhnvagas
cl j guct`v`gagns taj tl térf `cas cl f l
nhéctr`cas.
Ag`c`l j ahf nj tn, g`cma eaj ga sn cl j bl rf a gn eaj gas f nj l rns; eaj ga gn
vahnj c`a y eaj ga gn cl j gucc`ój . Ha eaj ga gn vahnj c`a ns uj j `vnh gn
nj nroía nj nh qun sn rnah`zaj has cl f e`j ac`l j ns quíf `cas. Hl s nhnctrl j ns
s`tuagl s nj nhha pungnj traj sbnr`rsn gn uj átlfl a l trl , bl rf aj gl `l j ns qun sn
atranráj gne`gl a su g`bnrnj tn caroa, l snráj cl f part`gl s pl r var`l s átl f l s,
bl rf aj gl f l hécuhas.
Ha eaj ga gn cl j gucc`ój ns uj j `vnh gn nj nroía nj nh cuah hl s nhnctrl j ns
nstáj aûj f ás gnsh`oagl s gnh j ûchnl , gn tah bl rf a qun, nj c`nrtl f l gl ,
tl gl s hl s nhnctrl j ns (pnrtnj nc`nj tns a nsa eaj ga) nstáj cl f part`gl s pl r
tl gl s hl s átl f l s gnh sóh`gl , y pungnj gnsphazarsn pl r nstn bl rf aj gl uj a
j uen nhnctrój `ca. C uaj gl uj nhnctrój
nhéctr`caf nj tn, pl r tnf pnratura, huz, ntc. pungn (ah oaj ar nj nroía) sahtar a
ha eaj ga gn cl j gucc`ój , qungaj gl nj s`tuac`ój gn plgnr gnsphazarsn pl r nh
sóh`gl .
Nj trn af eas eaj gas nx`stn uj a rno`ój gn vahl rns gn nj nroía qun j l pungnj
snr agqu`r`gl s pl r hl s nhnctrl j ns. Nsta rno`ój gn vahl rns prl m`e`gl s sn
gnj l f `j a nj nroía oap ns gnc`r erncma gn nj nroía.
CL J G^ CC@ÓJ NJ YLHÍFNULS
aq u n h
f atnr`ah (s`j cl h`s`l j ns y nj z`ozao). Auj cuaj gl j l ns bact`ehn rnguc`r ha
tnf pnratura masta nh cnrl aesl hutl , c`nrtl s f atnr`ahns (pl r hl onj nrah
snf `cl j guctl rns n `j chusl f atnr`ahns `f purl s) prnsnj taj tah
cl f pl rtaf `nj tl a vahl rns pl r nj c`f a gn g`cml vahl r. Nj ha s`ou`nj tn
b`oura pl gnf l s l esnrvar cuah snría nh cl f pl rtaf `nj tl gn ha rns`stnj c`a
gn uj f atnr`ah nj buj c`ój gn ha tnf pnratura.
Yara vnr nh oráb`cl snhncc`l j n ha l pc`ój "Gnscaroar" gnh f nj û
supnr`l r Nj nh casl gn ha curva A, l curr`ría s` ha rns`stnj c`a
nhéctr`ca sn gnen
cl f phntaf nj tn a ha g`spnrs`ój qun hl s nhnctrl j ns subr`ríaj pl r has
v`erac`l j ns gn ha rng atóf `ca. Ha curva E pug`nra l curr`r s` has g`spnrs`l j ns gn
hl s nhnctrl j ns pl r has `f purnzas qun nstuv`nraj prnsnj tns bunsnj gn
f aoj `tug f ayl r a hl cl f ûj . Ha
curva C sn prl guc`ría s` hl s nhnctrl j ns gn ha eaj ga gn cl j gucc`ój
g`sf `j uynraj ráp`gaf nj tn ah g`sf `j u`r ha tnf pnratura.
S`j nf earol , nh caf e`l gn cl j gucc`ój a supnrcl j gucc`ój sn hhnva a cael ,
Yara qun nh f atnr`ah g`nhéctr`cl ahf acnj n nj nroía, sn gnen `f png`r qun hl s
pl rtagl rns gn caroa cl f l `l j ns y nhnctrl j ns sn f unvaj gn uj cl j guctl r a
l trl a
través gn éh, nj cl j sncunj c`a, hl s f atnr`ahns g`nhéctr`cl s t`nj nj s`nf prn
uj a ahta rns`st`v`gag nhéctr`ca. F atnr`ahns ut`h`zagl s para a`shar nh caf pl
nhéctr`cl gnenj pl snnr ahta rns`st`v`gag nhéctr`ca, ahta rns`stnj c`a g`nhéctr`ca
y uj eajl bactl r gn pérg`ga. S`j nf earol , uj a cl j staj tn g`nhéctr`ca ahta j l ns
j ncnsar`a n `j chusl pungn hhnoar a snr `j gnsnaehn. ^ j a cl j staj tn g`nhéctr`ca
pnqunña `f p`gn ha pl har`zac`ój , pl r hl qun j l sn ahf acnj a caroa
hl cahf nj tn nj nh a`shaj tn. Nstl qu`nrn gnc`r qun ûj `caf nj tn hl s f atnr`ahns
pl cl cl j guctl rns n `j chus`vn a`shaj tns, s l j capacns gn pl har`zarsn cl j
bac`h`gag.
Y @N[ L NHNC WU@C @GAG Y UL Y @NGAG NHÉ C WU@C A GN HL S
C NUÁF @C L S
Cl f l sn pugl rnsahtar cl j aj tnr`l r`gag, uj f atnr`ah p`nzl nhéctr`cl funstra
ha prl p`ngag, tahns qun cuaj gl sn hns `f pl j n uj caf e`l g`f nj s`l j ah
l currn pl har`zac`ój crnaj gl uj vl htajn l uj caf pl nhéctr`cl . Ha
p`nzl nhnctr`c`gag ns ha gnbl rf `gag qun sn prl gucn ûj `caf nj tn nj
f atnr`ahns cnráf `cl s ah `j c`g`r sl ern nhhl s uj a clrr`njtn ahtnrja gn ahta
brncunj c`a, prl guc`nj gl uj a g`hatac`ój y cl j tracc`ój qun l r`o`j a
v`erac`l j ns f ncáj `cas, cl f pl rtáj gl sn así nh f atnr`ah cl f l uj nf `sl r
sl j l rl . Nj bl rf a rnsuf `ga sn pungn gnc`r qun hl s f atnr`ahns
p`nzl nhéctr`cl s traj sbl rf aj ha nj nroía f ncáj `ca (l nj nroía sl j l ra) nj
nj nroía nhéctr`ca (nbnctl p`nzl nhéctr`cl g`rnctl ), y así hl qun l currn ns qun
ah sl f ntnr nh f atnr`ah a ha acc`ój f ncáj `ca gn ha cl f prns`ój l tracc`ój ,
has caroas gn
ha fatnr`a sn snparaj y nstl ga huoar a uj a pl har`zac`ój gn ha caroa4 l pungl
l curr`r hl l punstl (nbnctl p`nzl nhéctr`cl `j vnrsl ). Nsta pl har`zac`ój ns ha
causaj tn gn qun sahtnj has cm`spas.
Yara qun ha f atnr`a prnsnj tn ha prl p`ngag gn ha p`nzl nhnctr`c`gag gnen
taj tl qun tnj oaj
cr`stah`zar uj njn pl jhar.
l tnjHloaj
s oasns,
trlhlqu`nrn
s híqu`gl
ntrías qun
y(qun
hl splsóh`gl s
s`f ntría j l nj s`stnfas
pl snnj qun
p`nzl nhnctr`c`gag, cnj
nstl gn s`f gnc`r sn vasnaj
a vnr f ás
f ntáh`cl s cl j
g`s`f ntría) ha
acnj tuaga y plp`nzl
r hl nhnctr`c`gag nj f atnr`ahns j l s`f étr`cl s cl f l hl s
cnráf `cl s. S` sn njnrcn uj a prns`ój nj hl s nxtrnf l s gnh njn pl har, sn prl gucn
pl har`zac`ój ; uj bhujl gn nhnctrl j ns va mac`a uj nxtrnf l y prl gucn nj éh
uj a caroa j noat`va, f `nj tras qun nj nh nxtrnf l l punstl sn `j gucn uj a caroa
pl s`t`va.
Nh ahtl vl htajn l etnj `gl , qun ns j ncnsar`l para qun ha cm`spa sahoa, ns f ayl r
s` sn ut`h`zaj háf `j as gn cr`stah (u l trl cnráf `cl ) nstrncmas y gn oraj
supnrb`c`n. Has háf `j as nstrncmas sn cl rtaj gn f aj nra qun nh njn pl har crucn
pnrpnj g`cuharf nj tn a g`cmas caras.
Ha cl rr`nj tn onj nraga ns prl pl rc`l j ah ah árna gn ha phaca y a ha rap`gnz gn
ha var`ac`ój gn ha prns`ój aph`caga pnrpnj g`cuharf nj tn a ha supnrb`c`n gn
ha phaca. Nh
f ás cl j l c`gl gn hl s f atnr`ahns p`nzl nhéctr`cl s ns nh cuarzl y hl s f ás
nb`cacns s l j hl s t`taj atl s. Cl f l nj nstl s f atnr`ahns sn nstaehncn uj
caf pl nhéctr`cl y sn
`j gucn ha pl har`zac`ój eajl ah aph`car uj a bunrza f ncáj `ca, l v`cnvnrsa,
nstl s f atnr`ahns s l j f uy práct`cl s para ut`h`zarhl s nj traj sguctl rns y l trl s
aparatl s gn f ng`gas
AYH@CAC@L J NS
Y U@J C @Y AHNS AY H@C AC @L J NS GN HL S Y L HÈF NUL S
1.- Eatnrías;
^ j a gn has aph`cac`l j ns f ás cl j l c`gas sl j has eatnrías rncaroaehns (gn
h`t`l ), nstas sl j gn f nj l r pnsl qun has cl j vnj c`l j ahns qun cl j tnj íaj
phl f l y ác`gl suhbûr`cl . Ha aph`cac`ój gnh pl híf nrl nj nstas ns qun sn
ut`h`za nhnctrl gl s
gn phást`cl para así nv`tar nh gnsoastn f ncáj `cl asl c`agl a ha
g`sl huc`ój /gnpl s`c`ój gnh nhnctrl gl qun l currn guraj tn nh prl cnsl gn caroa
y gnscaroa gn has eatnrías cl f uj ns. Ag`c`l j ah a nstl , sn maya ha vnj taja qun
hl s pl híf nrl s j l cl j t`nj nj sustaj c`as tóx`cas j ` cl j taf `j aj tns qun pungaj
abnctar ahusuar`l .
5.- Aph`cac`l j ns e`l f é g`cas;
Nh cunrpl mufajl ns l trl g`spl s`t`vl nj nh qun hl s pl híf nrl s cl j guctl rns
pl gría gnsnf pnñar uj papnh `f pl rtaj tn nj nh buturl gne`gl a su ahta
nstae`h`gag y a
su caráctnr `j nrtn sn nspncuha cl j ha pl s`e`h`gag gn su
ut`h`zac`ój nj prótns`s j nurl hóo`cas y f uscuharns.
F ^ S C ^ HL S AUW@B@C @AHNS ;
`vcanrlnhéscytr`Wc`aOf r5n.j Atnujsnqumna tgl g`sanvñí agjl l rnmacuj esr`gf l `ngj ntls as
rprlahrhagnl vs`tarhaha
pnrbncc`ój sl j capacns gn prl tnonr ah suestratl taj tl nj a`rn, cl f l nj
g`sl
a`shaf huc`l
`njj tlns, rns`stnj
gn ác`gl c`asuhbûr`cl (M5Stnf
a has ahtas L 7)pnraturas
gn cl j cnj(masta
trac`ój599»C),
masta 7
v`erac`l
frns`stnj j nss pl
l har. Hl y ahíf
hasnrlvar`ac`l
s nhno`glj nssgn
nj ha mufl cas`ój
nsta ngag. Nstas
nj tl glcaractnríst`cas
s hl s nstug`l sgnenj
c`a a has
f aj
cl tnj nrsnsgn
j suhtagl nj fnhajplnra cl j staj
h`p`rrl tn yplb`aehn
h y nh h`-3-f ant`ht`l
harolbnjphazl
l . , `j chusl nj has
cl j g`c`l j ns f ás nxtrnf as. Ns pl r nstl qun sn ut`h`zaj pl híf nrl s (pl h`nt`hnj l
2.-
y plCaehns
h`prl p`hnjgn lNj cnjqun
), ya g`glsl j gn Autl
f ás aptlf ós v`hns;
para nstas aph`cac`l j ns.
Yara vnr nh oráb`cl snhncc`l j n ha l pc`ój "Gnscaroar" gnh f nj û supnr`l r
YU@J C@YAHNS AYH@CAC@L J NS GN HLS CNUÀF @CL S
Nstl s caehns gnenj cuf ph`r cl j hl s s`ou`nj tns rnqu`s`tl s; ahtas
Aph`cac`l j ns gn hl s A`shaj tns;
prl p`ngagns gn
Hl s cnráf `cl s cl f l f atnr`ahns a`shaj tns t`nj nj f ûht`phns aph`cac`l j ns.
Y l snnj ahta cl j staj tn g`nhéctr`ca pl r hl qun sn usa para nh ahfacnjaf`njtl gn
nj nroía nj
cl j gnj sagl rns, ahta r`o`gnz g`nhéctr`ca qun pnrf `tn ha prlgucc`ój y
traj sf `s`ój gn
ahtas tnj s`l j ns y uj eajl bactl r gn pérg`gas pl r hl qun sn usa para
ahouj l s cl f pl j nj tns nhnctrój `cl s. Nj nstl s cl f pl j nj tns nhéctr`cl s,
a`shar a hl s cl j guctl rns, ns j ncnsar`l para traj spl rtar nj nroía. Hl s
cnráf `cl s nj cl j gnj sagl rns acuf uhaj y f l guhaj ha nj nroía nhéctr`ca.
Y ara nh casl gn traj sguctl rns hl s cnráf `cl s s`rvnj para gntnctar uj a
g`bnrnj c`a gn pl tnj c`ahprl guc`ga pl r uj a g`stnj s`ój f ncáj `ca.
Aph`cac`l j ns gn hl s cnráf`cl s cl f l
snf`cl j guctl rns
Yr`j c`pahf nj tn cl f l capac`tlrns cnráf `cl s cl j uj a cl j staj tn g`nhéctr`ca
rnhat`vaf nj tn ahta, s l j gn g`snñl bís`cl gn bác`h baer`cac`ój , nj gl j gn sn
pungn nj cl j trar uj a oraj var`ngag gn bl rf atl s.
Yl r nhhl cl f l f atnr`ah cnráf `cl pr`j c`pah, nsta ha cnráf`ca qun sn easa gn
f aj nra pr`f l rg`ah gn W`L 5 (g`óx`gl gn t`taj `l ) y t`taj atl s (cl j l trl s
óx`gl s). Hl s
capac`tl rns cnráf `cl s nstáj chas`b`cagl s nj trns t`pl s;
•
Cnráf`cl s gn chasn @ TCL O (J Y9)V (nstaehn); Nstn t`pl gn
capac`tl rns nf phnagl s, usuahf nj tn a easn gn g`óx`gl gn t`taj `l l
t`taj atl gn cahc`l s l j ut`h`zagl s nj c`rcu`tls rnsl j aj tns, ahta
brncunj c`a y acl phaf `nj tl , g`nhéctr`cl s gn tnf pnratura cl f pnj saga,
nstae`h`gag g`nhéctr`ca y l tras aph`cac`l j ns gl j gn uj ahtl Q s l j
nsnj c`ahns. Cl j l c`gl s taf e`éj cl f l J Y9 l J noat`vl Yl s`t`vl Cnrl .
•
Cnráf`cl s gn chasn @ @ T] U7V (snf`nstaehn); S l j usagl s cuaj gl
ha f `j `atur`zac`ój ns rnqunr`ga para aph`cac`l j ns gn rag`l brncunj c`a,
acl phaf `nj tl gn ntapas, gl j gn nh Q y ha nstae`h`gag pungnj
b`htrl
cl f prls fy nt`ga
nstar
.
•
Cnráf`cl s gn chasn @ @@ T[ >^ V (prl pós`tl s onj nrahns); S l j
aph`cagl s nj c`rcu`tl s gn acl phaf `nj tl y cl f l suprnsl rns gn
`j tnrbnrnj c`a.
Aph`cac`l j ns gn hl s cnráf`cl s nj ^ htrasl j `gl s y Ncl orabía;
Yara vnr nh oráb`cl snhncc`l j n ha l pc`ój "Gnscaroar" gnh f nj û supnr`l r
Hl s sl j `gl s cl j st`tuynj uj a bl rf a gn nj nroía f ncáj `ca (uj a prns`ój ), qun
sn prl paoa nj uj f ng`l , orac`as a ha v`erac`ój l j guhatl r`a gn sus
f l hécuhas, pl r cl f prns`l j ns y g`hatac`l j ns pnr`óg`cas gn has f `sf as y cl j
uj a vnhl c`gag gn prl paoac`ój qun gnpnj gn gn has caractnríst`cas bís`cas gnh
f ng`l . Ha bunj tn para ha prl gucc`ój gn uhtrasl j `gl s sn easa nj ha
p`nzl nhnctr`c`gag. Hl s cnráf `cl s cl j prl p`ngagns p`nzl nhéctr`cas f ás
ut`h`zagl s nj hl s nqu`pl s actuahns s l j nh cr`s tah gn cuarzl , suhbatl gn
h`t`l y t`taj atl gn ear`l para ha g`hatac`ój y cl j tracc`ój qun l r`o`j a
v`erac`l j ns f ncáj `cas, cl f pl rtáj gl sn así nh cr`stah cl f l uj nf `sl r
sl j l rl .
Gn nstas gl s ûht`f as prl p`ngagns, brncunj c`a y hl j o`tug gn l j ga, gnpnj gn ha
capac`gag gn rnsl huc`ój gnh maz uhtrasój `cl gn tah bl rf a qun s` sn auf nj ta
taj tl cl j pl cl pl gnr gn pnj ntrac`ój , s`j nf earol , prl pl rc`l j a uj a f uy
frnsl
ucml ha .brncunj
huc`ój Yara tnjc`a (7-19 F mz.).
nr accnsl Sn l r`o`jf aásujprlmaz
a nstructuras bujclgas,
j hlsnj o`tug gn l j ga
eunj a
j ncns`taj y pl r
pnqunña,
brncunj c`as f nj l rns nj trn 3 y > F mz. Ns hl f ás ut`h`zagl nj ha
actuah`gag, g`sf `j uyn nh pl gnr gn rnsl huc`ój , pnrl sn cl j s`oun
auf nj tar nh pl gnr gn pnj ntrac`ój , para así pl gnr v`suah`zar
nstructuras f ás prl buj gas.
Catah`zagl rns;
Hl s f ás cl f uj ns s l j hl s catah`zagl rns gn c`rcl j `l , nj nstl s nh hagl
nxtnrj l gn ha p`nza gn g`óx`gl gn c`rcl j `l sn mahha nj cl j tactl g`rnctl cl j
hl s oasns gn nscapn, f `nj tras qun nh hagl `j tnrj l nstá nj cl j tactl cl j nh
a`rn. Af eas partns nstáj rncue`nrtas cl j uj a capa gn phat`j l . Nh lxíonjl nj
bl rf a gn `l j ns atrav`nsa nh nhnf nj tl gn cnráf `ca y caroa nhéctr`caf nj tn ha
capa gn phat`j l . Cl f l hl s oasns cah`nj tns nstáj nj cl j tactl cl j nh
catah`zagl r, var`l s oasns gn clfeust`ój qun sahgríaj pl r nh tuel gn nscapn sn
cl j v`nrtnj nj sustaj c`as `j l cuas; C L 5 y M5L .
B`eras ópt`cas ;
Ha b`era ópt`ca nj uj caehn mncml gn uj f atnr`ah t`pl ópt`cl -cnráf `cl
h`onrl , nj caehnagl has b`eras s l j f ucml f ás b`j as qun hl s f ntáh`cas l
phást`cas, gn f l gl
qun pungnj `r f ucmas f ás nj nh nspac`l gl j gn aj tns sl hl uj a b`era gn caehn
f ntáh`cl l phást`ca. Nspncíb`caf nj tn has b`eras ópt`cas sl j b`haf nj tl s gn v`
gr`l gn ahta purnza nxtrnf agaf nj tn cl f pactl s tnj `nj gl uj orl sl r pl r b`era ns
s`f `har a ha gn uj caenhhl muf aj l . C aga b`era ns baer`caga a ahta
tnf pnratura cl j easn nj
s`h`c`l , su prl cnsl gn nhael rac`ój ns cl j trl hagl pl r f ng`l gn clfputaglras,
para pnrf `t`r qun nh íj g`cn gn rnbracc`ój gn su j ûchnl , qun ns ha ouía gn ha
l j ga huf `j l sa, sna uj `bl rf n y nv`tn has gnsv`ac`l j ns.
Ha b`era ópt`ca cl j s`stn nj uj a ouía gn huz cl j f atnr`ahns f ucml f njl rns
qun hl s cl j vnj c`l j ahns nj var`l s aspnctl s. Nj ha b`era ópt`ca ha snñah j l sn
atnj ûa taj tl cl f l nj nh casl gnh típ`cl caehn gn cl ern, ya qun nj has b`eras
j l sn p`nrgn
`j bl rf ac`ój pl r rnbracc`ój l g`spnrs`ój gn huz cl j s`ou`éj gl sn así eunj l s
rnj g`f `nj tl s, y nj nh cl ern, s`j nf earol , has snñahns sn vnj atnj uagas pl r
ha rns`stnj c`a gnh f atnr`ah a ha prl paoac`ój gn has l j gas
nhnctrl f aoj ét`cas gn bl rf a
f ayl r. L tras caractnríst`cas s l j gn af ph`a capac`gag gn traj sf `s`ój y uj ahtl
oragl gn cl j b`ae`h`gag gne`gl a qun s l j `j f uj ns a has `j tnrbnrnj c`as
nhnctrl f aoj ét`cas gn rag`l brncunj c`a. C l j nstl qun has b`eras ópt`cas j l
cl j gucnj snñahns nhéctr`cas s l j aph`caehns nj caehns s`j j `j oûj
cl f pl j nj tn cl j guct`vl y pungnj usarsn nj cl j g`c`l j ns pnh`orl sas gn ahta
tnj s`ój . W`nj nj ha capac`gag gn tl hnrar ahtas g`bnrnj c`as gn pl tnj c`ah s`j
Yara ha traj sf `s`ój gn nhnctr`c`gag gn ahtl vl htajn a haroa g`staj c`a,
actuahf nj tn sn usaj cl j guctl rns gn f atnr`ah f ntáh`cl para traj sf `t`r
nhnctr`c`gag a 799.999 vl ht`l s l f ás. Hl s f ntahns pungnj usarsn taj tl nj
caehns y híj nas gn ahta tnj s`ój nxtnr`l rns cl f l nj nh caehnagl nhéctr`cl nj
`j tnr`l rns, caehns gn háf paras y f aqu`j ar`a nhéctr`ca nj onj nrah,
onj nragl rns, fltlrns, rnouhagl rns, nqu`pl s gn snñah`zac`ój , aparatl s
nhnctrl f aoj ét`cl s y s`stnf as gn clfuj`cac`ljns.
Wnrf l cuphas;
^ j a tnrf l cupha cl j s`stn nj uj par gn cl j guctl rns gn g`bnrnj tns f ntahns l
ahnac`l j ns qun pungn snr ut`h`zagl cl j nh l ejnt`vl gn f ng`r ha tnf pnratura
gn uj l ejntl . ^ j l gn hl s nxtrnf l s, ha juj ta gn f ng`c`ój nstá cl hl cagl nj nh
huoar gl j gn sn ma gn f ng`r ha tnf pnratura. Hl s gl s cl j guctl rns sahnj gnh
árna gn f ng`c`ój y tnrf `j aj nj nh l trl nxtrnf l , ha juj ta gn rnbnrnj c`a qun sn
f aj t`nj n a tnf pnratura cl j staj tn. S n prl gucn nj tl j cns uj a bunrza
nhnctrl f l tr`z l vl htajn buj c`ój gn ha g`bnrnj c`a gn tnf pnratura nj trn has
gl
Hastnrf
juj tas.
l cupha nj tl j cns cl j s`stn nj f ng`r ha tnf pnratura nj ha juj ta gn
ut`h`zaj gl cuahqu`nr t`pl gn g`spl s`t`vl gn f ng`c`ój gn tnf pnratura, y
rnbnrnj c`a
hunol , nj easn a nsa tnf pnratura y a ha sah`ga nhéctr`ca gn ha juj ta gn
f ng`c`ój cl f pnj sar ha hnctura gn ha tnf pnratura gn ha juj ta gn f ng`c`ój .
CL J CH^ C@L J NS
Hl s f ntahns sn pungnj cl j s`gnrar cl f l f atnr`ahns cl j guctl rns
tnf pnraturas f ayl rns a ha crít`ca y j l taj cnrcaj as a ha gn bus`ój
(tnf pnratura gn af e`nj tn cl j rnouhar`gag). S l j nxcnhnj tns cl j guctl rns
cuaj gl sn mayaj purl s, cl j `f purnzas sn g`sf `j uyn ha cl j guct`v`gag, pnrl sn
auf nj ta nh caráctnr gn supnrcl j guctl r a tnf pnraturas eajas (f nj l rns a ha
crít`ca). Nj nh gía a gía sn hl aph`ca f ás
nj bujc`ljns gn cl j gucc`ój nhéctr`ca y nj caehnagl s.
Hl s pl híf nrl s sl j f ahl s cl j guctl rns, sl j f njl r aph`caehns para
buj c`l j ns gn traj sf `s`ój gn eajl vl htajn, l f ás e`nj para caráctnr
a`shaj tn. Sn pungn auf nj tar su cl j guct`v`gag y g`sf `j u`r ha rns`st`v`gag
cl j s`gnraehnf nj tn pl r f ng`l gn gl pagl , ns gnc`r, `jtrlgucc`ój gn partícuhas
gn f atnr`ah cl j guctl r nj su f `crl nstructura. Sus aph`cac`l j ns sl j
var`agas y pr`j c`pahns nj ha e`l f ng`c`j a.
Hl s cnráf `cl s sl j pl r hl onj nrah a`shaj tns a tnf pnratura af e`nj tn, ns
gnc`r, prnsnj ta uj cl f pl rtaf `nj tl g`nhéctr`cl . S`j nf earol , a f uy eajas
tnf pnraturas
sn cl f pl rtaj cl f l f atnr`ahns supnrcl j guctl rns. Su oaf f a gn aph`cac`ój
ns af ph`a, gnsgn capac`tl rns y cl j gnj sagl rns, masta traj sguctl rns
p`nzl nhéctr`cl s, y
caehnagl b`j l (b`era ópt`ca).
B@CMAS E@EHLOUAB@CAS
www.fa`hxfa`h.clf; Cursl s nxcnhnj c`a; @j trl gucc`ój a ha C`njc`a
gn hl s F atnr`ahns, capítuhl 5 y 11-12.
www.astf.lro; s`tn-snarcmnr
Cursl l j h`j n; Cl f p l rtaf ` nj tl nhnctrój `cl , ópt`cl y térf ` cl gn
f a tnr`ahns. Arcm`vl YGB, capítuhl 5; Yrl p`ngagns nhéctr`cas g hl s
f n tahns mttp
;//www.nu`tt.upf . ns/gnpartaf n j tl s/b`s`ca/as`oj aturas/f ` t/` j gnx/gl
cufnjtls/gl cuf n j tl s/apuj tns\ upl h`tvahnj c`a/cap`tuhl 5.pgb
Asdnhaj g, Gl j ahg U. HA C@NJC@A N @JONJ@NU@A GN HLS
F AWNU@AHNS. Cl pyr`omt ©199>, Féx`cl G.B. Capítuhl 1=;
Cl f p l rtaf ` nj tl Nhéctr`cl gn hl s f a tnr`ahns, páo. >=>-239.
www.ol lohn.clf.nc; Euscagl r, tnfas agyacnj tns.