Está en la página 1de 6

USUNAKA

P’iqi usu = Dolor de cabeza


Puraka usu = Dolor de estomago
Mallq’a usu = Dolor de garganta
UjuNITHA= TENGO tos
Rumarisu = resfrio
Jinchu t’iji= dolor de oido
Laka ch’aka usu = dolor de diente
Muyu muyu= mareo
T’ukha= Anemia
Piya-piya = sarampion
Laka k’ama = dolor de muela
Mallku usu = viruela
PRONOMBRE INTERROGATIVO : kuna = que , cuál
Sufijo : -sa
-mpi= con/y

El uso de adjetivos de cantidad:


wali = mucho
Sinti = demasiado
Juk’a = poco
Usuña= doler
Usutu= me duele
KUNASA USTAMA? Que te duele?

P’iqiMPI PURAKAMPI Wali usutu = me duele mucho


la cabeza Y EL ESTOMAGO

P’iqi sinti usutu= me duele demasiado la cabeza

P’iqi juk’a usutu= me duele un poco la cabeza


qulliri usuta
Kamisaki kullaka Janiwa walikthti qulliri
Kunasa ustama? Purakawa wali / sinti/ juk’a usutu
Qullastati? Jisa qullasthwa. / janiwa qullaskthti

Kuna qullampisa Manzanillampi qullastha/ jariqastha


qullasta?

Ukaxa umañati? Jisa ukaxa umañawa

Walikiwa kullaka Janiwa ukaxa umañakiti, jawisiñawa


Uñjasitawa, jikisiñkama
Iyawa ,yuspajara
-xa Jikisiñkamaya
-wa
SUFIJOS MARCADORES DE TIEMPO
TIEMPO PRESENTE PROGRESIVO
PROGRESIVO

ANDO /
Para conjugar en ENDO
presente progresivo se - SK
debe elidir el sufijo –ña
THUQHU ÑA

Jiwasaxa thuqhuSKtana Nosotros estamos bailando

Jupaxa thuqhuSKI Él / Ella esta bailando

Jumaxa thuqhuSKta Tú estas bailando

Yo estoy bailando
Nayaxa thuqhuSKtha
JICHHAXA TAMA ARUNAKA LURAÑANI

Jiwasaxa Granpoderana thuqhuSKtana


Nosotros en el Granpoder estamos bailando.

Jupaxa Oruro marcana thuqhuSKi


El/ella en la ciudad de Oruro esta bailando.

Jumaxa yatiña utana thuqhuSKta


Tu en la escuela estas bailando

Nayaxa phunchawina thuqhuSKtha


Yo en la fiesta estoy bailando.
UÑTASA ARUSKIPAÑANI

JISKHT’RI JAYSIRI

ASKI URUKIPANA JILATA ASKI URUKUPANAYA JILATA

JUMAXA KUNSA LURASKTA? NAYAXA QILLQASKTHWA

IMILLA WAWAXA KUNSA IMILLA WAWAXA IKISKIWA


LURASKI?

WAYNAXA KUNSA LURASKI? WAYNAXA IRNAQASKIWA

JALLUSKITI? JISA JALLUSKIWA


JANIWA JALLKITI, LUPISKIWA

JIKISIÑKAMA JILATA JIKISIÑKAMAYA JILATA

También podría gustarte