Está en la página 1de 3

Haketia - Vikipedya

1 de 3

Haketia
de Vikipedya, la ansiklopedya lbera Haketa (tambien yamada Hakita, Haqueta, Haketiya, Jaketa) es una variedad del djudeo-espanyol. Es el nombre del idioma djudeo-espanyol del Marroko avlado por los djudios arrondjados de Espanya enel anyo 1492. Alkunos estudiosos yaman a la Haketia el lashon Oksidental del Djudeo-espanyol. Este dialekto prezenta influensias del arabo i tamazight. El biervo haketia sale de del biervo haka, ,en arabo ke kere dizir kontar o avlar [1]. Los Haketia-avlantes son orijinalos de las sivdades ke se topan al nord de Marroko, komo Tetuan, Tanjer, Seuta, Meliya, Alkazarkivir, Larache, i de la rejion de Oran en Arjelia, ande alkunas personas lo yamavan Tetuani.

Contnidos
1 Orijn 2 Enfluensia del Kastilyano modrno 3 Lingua en perikolo? 4 Evenementos relasionados kon la Haketia 5 Ver endemas 6 Referensias 7 Atamientos eksternos

Orijn
Este lashon tiene un triple fundamento: el kastizo (kastilyano antiko del syklo XV), los ebrayizmos i los arabizmos uzados en Espanya i Portugal. Egzisten referensias ke el kastilyano avlado por los djudios antes de ser arrondjados de Espanya, era diferente al ke avlavan los kristyanos. Los arrondjados de la Peninsula Iberika enel anyo 1492 se asentaron, ubikaron i konformaron komunitas en munchas sivdades grandes i chikas del Nord de Marroko: Kasablanka, Tanjer, Tetuan, Xauen, Arzila, Alkazarkivir, Larache, Seuta i Meliya, i ansina se ivan agregando biervos arabos a la baza ispano-ebrea de ese lashn, ms los arabizmos ke ya egzistian en Espanya por modre de Al-Andalus. Ma antes del arrondjamiento de los djudios de Espanya ya egzistia en Marroko una komunita djudia: los toshavim (residentes), los kualos tenan komo lingua el arabo o bereber, dependiendo de las rejiones ande moravan, i por supuesto el ivrit uzado para meldar; kon el avesinamynto de los ekspulsados: los morashim, la povlasion se fusiono i kresi muncho, por modre de los aportes ke eyos izieron, en kuanto a su konosensia intelektuala, relijioza (espesialmente en estudios de la Gemar, los sus kuentos, refranes, romansas, las sus tradisiones kulinarias, la su literatura espesfika, las sus tradisiones sefarads i el su lashn lingustiko, deskonosido asta ese endagora por los toshavim. Los djudios del nord de Marroko uzaban la Haketa, la lingua a la ke se ataron i uzaron para komunikarse kon la su famiya, los sus amigos i los sus vizinos, ansina komo endems en las sus relasiones komersyalas con otros djudios. Ma endems uzaron el arabo o bereber para entenderse kon los moros (ekspresin ainda uzada oy endia para identifikar a los musulmanos), los kualos eran los avitantes orijinalos de la rejin i ke eran la majorita de la povlasin.

Enfluensia del Kastilyano modrno


Asigun Yaakov Bentolila, este dialekto fue re-kastiyanizado entre 1860 i el empesijo del syklo 20 [2].

Lingua en perikolo?
Anke algunos akademikos dizen ke este lashon djudeo-espanyol esta oy endiya en perikolo de ekstinziyon, en las anyadas d'alkavo se tiene amuchiguado el estudio, uzo i proteksiyon de la haketa, dezeyando "tornar" a la lingua
http://lad.wikipedia.org/wiki/Haketia

Haketia - Vikipedya

2 de 3

komo un siman ke apresenta la identidad sefardi del Magreb i espesialmente de Marroko. La Haketia es un lashon ke tiene poka o dinguna literatura eskrita, ma oy endiya munchos investigadores i filologos dan testemunyo del entereso por la Haketia, komo por enshemplo Jose Benoliel, el kualo eskrivi el primr diksionario de Haketia, publikado enel anyo 1977 (50 anyos dempues de la su muerte) i otros komo Manuel Alvar, Jacob Hassan, Larrea Palacn, Josef Martnez Ruiz, Haim Vidal Sephila, Alegra Bendayan de Bendelac, Ana Benarroch i Yaakov Bentolila.

Evenementos relasionados kon la Haketia


El 29 de Mayo de 2009, enel Instituto Cervantes de la sivdad de Tel Aviv, endjuntamente kon Autoridad Nasionala del Ladino, se organis la konferansa La Haketa: La lingua de los sefards del Nord de frika [3] i dedikada a la lingua de los sefardis de Marroko. Entre otros, avlaron el filologo Yaakov Bentolila de la Universita Ben Gurion del Negev, el istoryador Armand Amsalem i Susana Weich Shahak de la Universita Ebrea de Yerushalayim, endemas de kantikas kantadas por Esti Kenan Ofri.

Ver endemas
Enshemplos de frasas i biervos en Haketia Adafina - El blog de las Kehilot de habla Haketia (Tetuan, Tanger y alrededores) (http://adafina.blogspot.com/)

Referensias
1. Jos Benoliel, Dialecto Judeo-hispano-marroqu o Hakita, Madrid, 1977. 2. Haketia. El Djudeo-Espanyol de Africa del Norte (http://74.52.200.226/~sefarad/lm/061/html/page6.html) . Yaakov Bentolila. Los Muestros N61, Disiembre 2005. 3. Hablando de la haketa (http://www.delacole.com/cgi-perl/medios/vernota.cgi?medio=sefaraires& numero=50&nota=50-14) . Revista SEFARAires

Atamientos eksternos
Voces de Haketa (http://www.vocesdehaketia.com)

Este artikolo es endagora, solo un esbozo. Ampliandolo (//lad.wikipedia.org /w/index.php?title=Haketia&action=edit) ayudaras a amijorar Wikipedia. Puedes ayudarte kon las wikipedias en otras linguas.

Linguas djudias
Aragonit | Buhori | Djidi | Djudeo-Arabo | Djudeo-Bereber | Djudeo-Espanyol | Djudeo-Golpaygani | DjudeoHamedani | Djudeo-Malayalam | Djudeo-Marathi | Djudeo-Shirazi | Djuhuri | Gruzini | Haketia | Hulaul | Italkit | Idish | Ivrit | Karaimit | Katalanit | Kaylinya | Krimchak | Kwara | La'az | Lishn Didn | Lishana Deni | Lishanid Noshan | Lusitaniko | Sarfatiko | Shuadit | Tetuani | Yevanitiko

Tomado del addresso "http://lad.wikipedia.org/w/index.php?title=Haketia&oldid=116315" Katggoras: Wikipedia:Esbozo Linguas Linguas indoevropeas Linguas romanses Lingua djudeo-espanyola Linguas djudeo-romanses Haketia Linguas djudias Wikipedia:Artikolos kon grafia ladina Esta hoja fue trocada por la ltima vez el 5 Mar 2012, a las 16:28.
http://lad.wikipedia.org/wiki/Haketia

Haketia - Vikipedya

3 de 3

El texto est disponible bajo la Licencia Creative Commons Atribucin/Compartir-Igual 3.0; clusulas adicionales pueden aplicar. Vase los trminos de uso para ms detalles.

http://lad.wikipedia.org/wiki/Haketia

También podría gustarte