Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Se toma un pedazo de papel fuerte cuadrado de dos y media cuarta, otro más
pequeño también cuadrado, este de uno y media cuarta, que se pone encima del
anterior.
Se toma una hoja de malanga, se le quita el nervio central y las tres puntas, y se
coloca en el centro del papel (es el símbolo del papel primitivo yoruba) donde se
colocaban las ofrendas de los santos.
Se coloca algodón, después el eko quitándole el papel en que viene envuelto se le
deja la hoja de plátano que tiene como cubierta y se coloca sobre la hoja de
malanga.
Acto seguido se le unta, epo, eku, eya, awado, tierra de la puerta de la casa del
awo, ori, efun, oñi, oti.
Si es akuayeru se le añaden las plumas de los animales de un plante.
Después se procede a echar todos los elementos pedidos para el ebbo, que sean
pequeños, se dejan fuera los más grandes que por su tamaño o función no se
deben incluir.
A la izquierda del tablero sobre la izquierda sobre la estera debe estar el okpele,
igbo, escobilla e irofa.
A la derecha, los animales y los objetos grandes.
El ebbo se coloca en la parte superior derecha delante del tablero.
Se manda al aleyo a sentarse.
Se reza el opón.
Baba arebo ayu opón
Ebbo kiti kado de eure.
ODDUN TOYALE: cuando no se sabe el rezo del signo toyale, se puede rezar
este de okana Yekun .
Odun eledun olorun Eledun orisha odun toyale Okueri ifa mokun.
O también se puede rezar este de iroso tolda:
Iroso tolda: iwere ni elebo siguayu kinkeño elebo Iwere ni elebo ileweta
kinkeño elebo Iwere ni elebo inuwo saraebo. Agrio bibo ayaba obibo
muchete oma enfila yekafun obatala asherebo logun Unaraye tionife
maferefun ogun, shango.
Suyere:
ayaokuoo olori ebbo Omo foraye.
IWORI BOFUN
Omo abaguiña adifafun tabirifa
Lampe shango lampe olorun
Orunmila omo abaguiña lorubo.
Suyere:
Guere nito guere
Guere nito guere
Shango takua
Guere nito guere.
OKANA YEKUN:
ifa arufin aruda akitibombo gualashe asheto
Akitibombo orunmila ñare, babashe orun
Okana yekun oberele olokun babakashete oluo popo
Oberele omayere ashe bogbo orumale yicotun,
Ashe bogbo orumale yicosi, to iban esho
Okana yekun barabaraniregun arufin aruda.
Suyere:
arufin aruda enishebo ada
Arufin aruda enishebo ada
Keboada baba keboada yeye keboada oluo
Keboada oyulona keboada iyalosha keboada asheda akoda
OGBE BARA:
ogbe bara bi ebara babaterere adifafun sese
Ogbe bara bi ebara babaterere adifafun shango
Ogbe bara bi ebara babaterere adifafun olofin
Baba yekun koladeo oye unlo aguaren orunmila to iban esho
Ogbe bara bi ebara babaterere adifafun olosi.
Suyere:
emi oba omo loyomu
Emi oba omo loyomu
Akorikoba omo loyomu
Emi oba omo loyomu.
Ishonshon abe ishonsho abe
Odara kolori eyo baba semi.
OBARA BOGBE:
lantosi omo edun keboada felebo
Obara bogbe lantosi omo edun sheregun shere tinshomo elegwa keboada
felebo
Obara bogbe lantosi omo edun sheregun shere tinshomo elegwa
Se limpia la cabeza de la persona
Kilanfiru iku
Kilanfiru aron
Kilanfiru eyo
Kilafirun ofo, etc.
Suyere:
obara bogbe ifa tomodashe
Obara bogbe ifatimodashe
Obara bogbe ibode
Obara bogbe ibode
Korayo korayo
Obara bogbe ibode.
OBARA YEKUN:
cuando se necesita que el ebbo haga efecto rápido.
Kekere oma aye kekere oma aye Oyigbo oma aye akukua arae akukua gege
ifa Ebua shere ebo orunmila lorubo.
Suyere:
baramiyeto olofin akano
Baramiyeto olofin akano.
OGBO YONO:
obosobo obokonoadifafun shena
Adifafun oluo popo, adifafun odudua
Ogbe yono ololashe omo ifa
Iku shewere
Aron shewere
Eyo shewere, etc.
Oluo popo, ire oma, ire ariku, etc.
Suyere:
Atiponla ifaburo, atiponla ifaburo
Atiponla ifaburo, atiponla ifaburo
Ifa owo, ifa oma, ifa ire
Atiponla ifaburo.
Hay que echar ashe en el ebbo, y se canta:
Suyere: fatuno siko mito
Mito she oshe oshe mito.
OGUNDA BEDE:
nigara onigara obede yaro ebbo
Onigara aforogue aye oni nitanle adifafun shango
Onigara omo aye gara ayeni ladioonigara eyeni
Oufon aye onigara adifafun inkale adifafun oluo funke.
Suyere:
baba yeni baguao
Baba yeni baguao
Oduaremu baguao
Baba yeni baguao.
Ogunda ariku, este signo se pone para hacer ebbo por salud.
OGUNDA ARIKU:
ogunda yeku, ogunda ariku, agogo benu
Agogo lonifa orunmila lorubo.
Suyere:
ayere yomilo omo milo
Agogo ariku omo milo
Agogo.
OGBE SA:
ogbe sa yeye matero afefe salu aye afefe salu olorun
Adifafun ewe bana awayeni abo awayeni orunmila oba
Yalorun shango adifafun ewe bana.
Suyere:
abonsa aboniya
Abonsa aboniya
Abo loda awo igui
Oshemeniee.
OSALOFOBEYO:
laminagada tori yampo be lampe shango
Kabo kabiosile, laminagada adifafun eshu yelu
Obarona oba eshu yelu yenye ni ewa ni olokun
Ni ifa eshu yelu piriti omode lara
Lampe shango laminagada.
Suyere:
piriti piriti omode alara
Piriti piriti omode alara
Lampe shango laminagada.
Se pasa en circulo delante de la cara del aleyo.
Después de rezado se echa oti en el ebbo y se canta:
Suyere:
mina mina teregongo oti okode
Mina mina teregongo ebbo oti ni laye.
Después se echa ashe en el ebbo y se canta:
Suyere:
shoro shoro omode alara
Ashebo asheto laminagada.
Después se echa omi en el ebbo y se canta:
Suyere:
tutu tuneneo tutu tuneneo
Inanki akuaeri tutu tuneneo.
OGBE TUA:
ni alara mofuo sesi adifafun oluo
Alode mofuo sesi adifafun Ayacuá lole nifa oyegue
Odua mowale yere olofin adifafun oluo siguayu.
Suyere:
orumila awo yonileo
Orumila awo yonilee
Awo oba yonileo
Orumila awo yonilee
Ashebo asheto ashelomu asheloguo ashearikubabagua.
awo teniye ni ebbo gunugu
Ahe ni ebbo gunugu
Asho orisha olorun gunugu
Ashe ni olorun gunugun
Asho ni ashe gunugu.
El ebbo se presenta en los 4 puntos cardinales y se pasa por los sobacos.
OTURA NIKO:
riko rikoshe ikorewa
Riko ikobie kosi adifafun daduro
Riko lowo obanshe aye awo kotanshe eni ewe afefelorun
Orishaoko aye.
oniko gue obebelona iku leri ofo fifeshu omo niko
Awo omo odua ifa dada abeyeni ibawa layere iku.
Suyere:
orishaoko dide
Baba karele, karele lawa.
ODDI KA:
okoloyu opua adifafun orisaye tinshomo ayalorun
Obanifa tinshomo olofin oba orisaye adifafun eggun
Adifafun shango adifafun odudua.
Suyere:
baba karele, oba karele
Ana karele, oba karele
Eggun karele, oba karele
Oyu karele, oba karele
Odudua karele, oba karele.
OGBE FUN
ogbe fun funlo iku puani ori bawa iku mayoyori wani
adifafun eruba oun lofe oma obatala asho lebo, jekua
oshushe igungun mariwo lebo, aikordie meyi lebo,
akuko meyi lebo, eku, eya, awado, lebo.
SUYERE
ogbe fun funlo eni oya ewe ashinima eludere oggun yeye ogbe
ba ile, ogunde oshe ara ikoko ogunde ariwo tale.
OGUNDA MASA
awara wara sokere, awara wara sokere,
orumila atifayoko kofun maferefun
yamaya, maferefun ogun, maferefun
olofin, maferefun bogbo eggun.
wara wara loye awara wara soku olorun aiye
Adifafun gunugun oundi ebokoro.
Suyere:
aguedi minimo
Yare igui kiwamo awo.
OGUNDA TETURA:
adikon arikon adifafun afoma igui yeye akuko
Lebo marefun shango maferefun olofin
Awo maddi awo maroko awo mamarosode
Obarayanifa adifafun obadoyoko nimini yekun
Barabaraniregun modupue obaleri.
Suyere:
baba yegue yegue leri
Baba yegue yegue leri
Baba olofin yegue yegue leri.
OJUANI BOKA:
ika ikale kalakate eyeni olofin
Shewele ozain awaniyi kuélese kan kuélese meyi.
Suyere:
moñu ewe mosarao
Moñu ewe mosarao
Opolopo yami opolopo obini
Moñu ewe mosarao.
Cuando se va a rezar ogunda fun se echa un poquito de agua para todos los
Awoses que están en ara onu.
OGUNDA FUN:
guegue yeye guiegue yeye onireguo ozain
Kuélese kan cuélese meyi, Obaye orunmila onibarabaraniregun orunmila
Isota.
Suyere:
baba erurun erurun layeo
Baba erurun erurun layeo.
OSA FUN:
osa fu ofun saroso sotiña omo orunmila
Omo guiña omo layebi iku orun lomi leleiku
Sotoguiña.
Suyere:
osa fun ofun saroso
Omo ala ifa
Osa fun ofun saroso
Omo ala ifa.
OFUN SA:
omo ifa omo olorun omo ife barabaraniregun
Jekua ayebi olere adifafun shewerekuekue.
Suyere:
osa okuyere obarague
Osa okuyere obarague
Ozain keye keye obarague
Ozain moguo okuyeguao.
OGBE DI:
ogbe di kaka ogbe di lele adifafun borotiwa
Iya lomu borotiti adifafun olotushe orunmila eboma
Aban osha ara, ashe orun OTAN unko waralan umbati orunmila.
Suyere:
oyudede awara wara nife obi modupue
Orunmila eyewefa
Oyudede awara wara nife obi modupue
Orunmila eyewefa.
OTURA SA:
ifa impoyampo guereni ifa
Impoyampo ogue lade omo
Lampe shango lampe olorun.
Suyere:
eki meguo eki meguo
Ekina kifa bore
Shango eki meguo.
OTURA TIYU:
babaye olofin eshu ashe lenu ashe leri
Akueleri leri akuele kiorun babare kiorun orunmila
Kiorun orumale guamale otura tiyu ashebo asheto.
Suyere:
guanguan yere
Ashebo asheto ifa aruda.
OTURA SHE:
baba shegue idakuda irukuto isekute obereketa
Oni babalawo lodafun to iban eshu ashe olofin.
Suyere:
ashebo asheto kebofi kamaruda
Ashebo asheto kebofi kamaruda.
IRETE UNTELU
irete entebe bole abiri kolo omolubo abata ati kotopo omolubo owara yaniye
omolubo meta laba pari ati meta
laba merin lodafun igbañi. Lodafun laniye.
Antes de rezar oshe bile se coge el omi y el awo se moja los ojos y echa omi
dentro del ebbo y reza:
OSHE BILE:
omi tuto ebbo osa timbelaye
Otun awo oba osini lawo ashe
Oni babalawo adishe kelori koba ni iya.
Después se reza oshe bile.
OSHE BILE:
boroboro mofa irete mokure irete yama yamasa
Adifafun bemilola tinshomo okuni ara oda
Oshe bile adore adague biague adiatoto
Babadona orun babalawo lodafun alakenta
Adore adague biague adiatoto
Babadona orun babalawo lodafun alakentu
Adore adague biague adiatoto
Babadona orun babalawo lodafun alakensi
Omo sisiroko maya alakenta
Omo sisiroko maya alakentu
Omo sisiroko maya alakensi
Adada omo alabi ifa awo.
Suyere:
sotuto taraweyeye
Sotuto taraweyeye
Baba dogun baba oma
Sotuto taraweyeye.
IRETE SUKA:
apokankola adifafun akopera
Oguere ode obini kuaye, obini aguanifa
Barabaniregun moyare eye nifa orunmila
Lorubo.
Suyere:
eyureo ewa
Eyureo ewa
Eyureo ewa
Eyureo ewa
OGBEATE
ogberekuntele odande ifa maferefun oggun.
ogberekuntele adde ifa obarabaniregun orisha waneyi ifa
mori yeyeo adifafun orunmila akualosiña omo ifa.
suyere:
obaiku baba yerere omo obokoye iku sewere, arun
sewere, ofo sewere, eyo sewere, berelade obenire
obaye.
OSHE DI
oshe di oko modes adigafun orunmila onibarabaniregun
ifa nire. ifa maferefun yalorde ati obini.
awa aye ebo otolorun ebo aye.
ODI MEYI
Ashama aruma adima kodima baba yerimo oshanla
Ayaguna ayaguro obiriniguo adifafun eya tuto Kodimo lorubo.
Suyere:
odimo dimo dire, mama yeki mama yeki
Odimo dimo dire, mama yeki mama yeki.
Mitad izquierda se rezan y cantan los meyis.
BABA EYIOGBE:
alalekun monilekun oko ayalola omode omo oshun
Omonikoshe kamu ileke omo leri adifafun aladashe
Ima kuakoro timbabelodi agogo
Sekomoni omo alara adifafun omo ayare
Shikiti omo emeni oragun omo ayalorun.
Orunmila niodere layeri eran
Niodere layeri eku
Niodere layeri eya
Niodere layeri adie
Niodere layeri eure
Niodere ashama iku
Niodere ashama aron
Niodere ashama ofo
Niodere ashama araye
Onilu ona ketasiboru, fiase sikoda eleripin
Orunmila isota orunmila lorubo.
Cruzar las manos sobre el pecho
Suyere:
ashinima ashinima iku furibuyema
Ashinima ashinima aron furibuyema
Ashinima ashinima eyo furibuyema
Ashinima ashinima ofo furibuyema.... etc.
SEGUNDO TABLERO.
Se marca el signo toyale en el centro del tablero, luego ogberoso a la derecha y
otura she a la izquierda.
OGBE ROSO:
ogbe roso untele achebo asheto ariku babawa orunmila
Ekualosiña akua emborati orunmila isota ogbe roso
Untele atie deku atie deya atie akuko atie adie
Atie eure atie asho atie awado atie ashe atie juju
Ashe juju otorumale inkuin orunmila lorubo opolopo aye.
Cuando se termina de rezar y antes de comenzar el suyere, el babalawo le ordena
al aleyo a juntar las manos en posición de recibir, le echa las plumas y se canta.
Suyere:
juju otorumale inkuin
Ire ariku juju otorumale inkuin
Ire owo juju otorumale inkuin
Ire omo juju otorumale inkuin
Ashebo asheto ashe lomo ariku babawa
Tubulashe tubulashe opolopo laye
Yeri goye, ashe iko eribo
Morere, ashe iko eribo
Moro moro elefa morere morere
Osheibo osheribo morere.
Despues se echa agua sobre las plumas y se canta.
Suyere:
bodo bodo ero lafisaye erio ero
SIGNO TOYALE
OTURA SHE:
acebo, asheto ebbo moforibale lorubo.
baba shegue idakuda irukuto isekute obereketa
Oni babalawo lodafun to iban eshu ashe olofin.
Suyere:
ashebo asheto kebofi kamaruda
Ashebo asheto kebofi kamaruda.
Inmediatamente el awo toma el irofa se reza otura she y agrupa el ashe en el
centro del tablero y tomando con los dedos pulgar y medio de cada mano
comienza a echar iyefa sobre las plumas de las manos
OSHE TURA.
Eshu awatete, oshe tura eshu awatete, oshe tura eshu awatete
Asekonse molona, adifafun iyokosobo, oshe tura onito guerete adifafun ile
yebu.
Suyere:
Aurelea aureleo
Aurelea aureleo
Adifafun umbatolosi ile yebu
Aurelea aureleo.
Oshe tura : eshu awatete emi un soro atie ashe olordumare ebbo omo ire
odara. Ifa nire aba ni bede abuyenireko adifafun obini tonto logue tife toe lo
bona adifafun abure kuko.
TOYALE
OTURA SHE:
acebo, asheto ebbo moforibale lorubo.
baba shegue idakuda irukuto isekute obereketa
Oni babalawo lodafun to iban eshu ashe olofin.
Suyere:
ashebo asheto kebofi kamaruda
Ashebo asheto kebofi kamaruda.
IRETE YERO:
irete yerugbe orunmila lorubo to iban eshu telebo
Ibo koko baba olorun baba dupue to iban eshu.
Suyere: oyiki yiki otalomio
Oyiki yiki otalomio
Oyiki yiki awado okuma
Oyiki yiki otalomio.
OSHE LOGBE:
awo oshina adifafun orunla niboti olosordo olokun
Oshe mowa oshe leri oba oshe mowashe omo oshe eya tuto
Agba oshe otorumu otoyale adifafun oluo obere
Iku kompani kompani, aron kompani kompani
Eyo kompani kompani ofo kompani kompani
Iña kompano kompani inkan kompani kompani
Elenu kompani kompani ashelu kompani kompani
Onilu kompani kompani etc ……
Oshe nilobe omo ogbe omo oshe barabaniregun odde
Oyu wayeni eggun orunmila lorubo.
Suyere:
baba agba oshe
Mowa agba oshe ashe
Mowa agba oshe ashe
Mowa agba oshe ashe.
OJUANI SHOBE:
ojuani shobe tabakoyu bain bain iku bain bain lobati
Adifafun oun babalawo meridilogun tinlodifa ile olofin.
Suyere:
ebayone ebayone ebo eboada keshubao
Ebayone ebayone ebo eboada keshubao
Ebayone ebayone ebo eboada keshubao.
IWORI OBERE:
umbereya umbereya adie oro adie adifafun tiomode
Iku asiere masawere unlo lodafun iyafa.
Suyere:
berelawo monawo
Berelawo aye
Berelawo aye
Berelawo aye
Bereloba awao aye.
OKANA SA BILARI:
mokisi bilari, onibabalawo bilari bilari
Oma bilari , owo bilari, bilari mokisi lade
Fina adifafun oluo Ikoko adifafun shango
Adifafun eshu.
Mientras se canta se pasa el ebbo por sobre la cabeza al sujeto en forma circular y
se toca el tablero.
Suyere:
okana sa bilari eshu awatete
Iku bilari eshu awatete
Aron bilari eshu awatete
Ofo bilari eshu awatete
Eyo bilari eshu awatete
Eleri iku
Eleri iku
Eleri iku
Iku opolopo eleriko
Auya auya are.
Preguntar sí OTAN general
Preguntar destino de los objetos mayores
Preguntar destino del ebbo.
Se procede al cierre del ebbo que se envuelve de una forma más o menos
alargado
Rezo: apakuandi iku, apakuandi aron, apakuandi ofo, apakuanfi eyo,
apakuandi iña, Apakuandi araye, apakuandi ashelu, apakuandi onilu.
IKA MEYI
Para sacar el ebbo fuera del tablero se amaga dos veces y en la tercera vez
se saca el ebbo rezando.
Rezo:
umbalodo loda eshu odara
Umbalodo loda eshu odara
Umbalodo loda eshu odara.
Suyere:
oruboshe ebbo lele lona
Oruboshe ebbo un lele
Oruboshe ni lona.
Cuando se saca el ebbo fuera del tablero empujado con el irofa y la escobilla
se le dice al sujeto que se persigne con el ebbo.
cabeza
barriga
hombro derecho
hombro izquierdo
ambas rodillas y lo dejara caer (tres veces)
se coloca delante de elegwa.
Suyere:
eshu suwayo mamakeña eshu odara kikeño
Eshu suwayo mamakeña eshu odara kikeño awo.
Sacar el ebbo de la casa
Suyere:
oruboshe ebi lele ni lona
Oruboshe ebbo un lele
Oruboshe ebbo ni lona.