Está en la página 1de 32

DEPARTAMENTO DE PARASITOLOGÍA Y MICOLOGÍA

CARACTERÍSTICAS GENERALES DE
LOS ARTRÓPODOS

• Animales invertebrados
• Cuerpo segmentado
• Simetría bilateral
• Exoesqueleto quitinoso
• Apéndices locomotores segmentados
• Presencia de órganos de sentidos
• Dioicos. Reproducción sexuada
• Crecimiento por metamorfosis.
METAMORFOSIS

Metamorfosis completa (holometábolos):


El insecto tiene características morfológicas y biológicas, así
como ecológicas, bien diferentes en cada uno de los cuatro
estadios evolutivos (huevo, larva, pupa e imago o adulto)
 Metamorfosis incompleta (hemimetábolos):

 El insecto tiene semejanzas morfológicas, biológicas y


ecológicas, en todas sus etapas evolutivas luego del
nacimiento (huevo, ninfas y adultos). Desde el punto de
vista de la trasmisión de agentes, cualquier etapa ninfal
puede ser tan efectiva como los adultos.
ARTRÓPODOS
ROLES PATÓGENOS

• Agentes de enfermedades

• Vectores de enfermedades

• Toxicidad por ponzoña

• Alergenos
VECTOR

Todo objeto animado, capaz de transmitir un


agente infeccioso desde su reservorio a otro
ser vivo, en forma activa, imprimiendo un
determinado sentido a la transmisión de
acuerdo a sus características (vector = flecha)
Los objetos inanimados que
pueden transportar un agente, en
forma pasiva, reciben el nombre
genérico de “fomites” (agua. Aire,
utensilios, juguetes, ropa, etc.)
TIPOS DE VECTORES
•VECTORES MECÁNICOS
•transportan al agente en forma
inespecífica, sin que se modifique o
reproduzca. El agente contamina la
superficie del vector, el aparato bucal o el
tubo digestivo.

•VECTORES BIOLÓGICOS
•el agente se multiplica y/o se transforma, lo
que asegura una transmisión efectiva y
prolongada. El vector forma parte del ciclo
biológico del agente.

•VECTORES RESERVORIOS
•son vectores biológicos dónde el agente puede
transmitirse de generación en generación por vía
transovárica.
 INOCULACION  CONTAMINACION:
 EL AGENTE INFECCIOSO ES  EL AGENTE INFECCIOSO ES
INTRODUCIDO AL HUESPED POR DEPOSITADO POR EL VECTOR SOBRE
MEDIO DE UNA PICADURA. EL HUESPED.
 ES UN MECANISMO DE  ES UN MECANISMO MENOS
TRANSMISIÓN ALTAMENTE EFECTIVO QUE DEPENDE LUEGO DE
EFECTIVO, PROPIO DE LOS OTRAS CIRCUNSTANCIAS PARA QUE
INSECTOS HEMATÓFAGOS. EL AGENTE INFECTE AL HOSPEDERO
(AGENTE EN DEYECCIONES,
SECRECIONES GLANDULARES U
OTROS FLUÍDOS, RESTOS DEL
ARTRÓPODO)
CAPACIDAD VECTORIAL

ES LA IDONEIDAD DE LOS VECTORES PARA


UNA TRANSMISIÓN EFECTIVA,
DETERMINADA POR MÚLTIPLES FACTORES
PROPIOS DEL VECTOR, DEL AGENTE, DEL
AMBIENTE Y DEL RECEPTOR.
CAPACIDAD VECTORIAL
FACTORES DEPENDIENTES DEL VECTOR

•Susceptibilidad
•Persistencia del agente en el vector
•Antropofilia
•Domesticidad
•Tipo de vector (biológico o mecánico)
•Mecanismo de transmisión
•Abundancia de vectores
•Biología
•Ecología
CAPACIDAD VECTORIAL
FACTORES DEPENDIENTES DEL AGENTE

•Disponibilidad en los reservorios


•Afinidad por el vector
•Capacidad de multiplicación en el vector
•Carga parasitaria
•Patogenicidad
CAPACIDAD VECTORIAL
FACTORES DEPENDIENTES DEL MEDIO

•Clima
•Relieve
•Hidrografía
•Vivienda
•Contaminación
•Población humana
•Reservorios
•Actividad humana
INSECTOS HEMATÓFAGOS
SU IMPORTANCIA SANITARIA
• Resultan nocivos para la salud humana y/o animal.
• Su acción provoca severas repercusiones
socio-económicas.
• Parasitosis transmitidas por vectores, como los
paludismos y leishmaniasis, significan graves problemas
de la salud pública mundial con importantísimos índices
de morbi-mortalidad
• Se registran cambios permanentes en la presencia y
transmisión de agentes por estos insectos, en relación
con las transformaciones ambientales.
INSECTOS HEMATÓFAGOS
LOCALIZACIÓN EN EL HOSPEDERO

• Sobre su hospedero (ectoparásitos)


• En proximidad del hospedero, desplazándose
• En refugios brindados por el hospedero

Para su aproximación al hospedero dependen de estímulos


visuales, olfatorios, químicos y táctiles
La localización posee 3 etapas:
•Búsqueda
•Activación y orientación
•Atracción
INSECTOS HEMATÓFAGOS
TIPOS DEL TRANSMISIÓN VECT. BIOLÓGICA

•TRANSMISIÓN PROPAGATIVA
•hay multiplicación sin desarrollo del
agente en el vector. Ej.: arbovirosis.

•TRANSMISIÓN CICLOPROPAGATIVA
•hay multiplicación del agente con ciclo de
transformaciones evolutivas. Ej.:
tripanosomas.

•TRANSMISIÓN DESARROLLO-
CÍCLICA
• hay desarrollo evolutivo del agente,
sin multiplicación. Ej.: filarias.
INSECTOS HEMATÓFAGOS
MECANISMOS ANTI-HEMOSTÁTICOS

•Anticoagulantes
•Diversos factores anti-hemostáticos
- apirasa
- factores vasodilatadores
- anti-histamina
- otros.
•Otras funciones salivares:
- lubricar la punción dérmica
- anti- inflamatoria
- anestésica
 VIRUS
 RICKETTSIAS
 BACTERIAS
 PROTOZOARIOS
 HELMINTOS
 DENGUE Aedes aëgypti Flavivirus
 TIFUS Pediculus humanus Rickettsias
 PESTE Xenopsylla cheopis Yersinia pestis
 PALUDISMO Anopheles spp Plasmodium spp
 LEISHMANIASIS Phlebotomos spp Leishmania spp
 ENF. CHAGAS Triatominos T. cruzi
 ONCOCERCOSIS Simúlidos Onchocerca volvulus
ENF. DE CHAGAS T. cruzi Triatomineos
TRIPANOSOMIASIS T. gambiense y otros Moscas
AFRICANA
Filariasis
Enf. de Bancroft Wuchereria bancrofti Mosquitos
Oncocercosis Onchocerca volvulus Simúlidos
Otras
Loa loa, Brugia spp Mosquitos,
LEISHMANIASIS Leishmania trópica y Flebótomos
CUTANEO MUCOSA otras
LEISHMANIASIS L. donovanni Flebótomos
VISCERAL

PALUDISMO Plasmodium spp Mosquitos

AMEBIASIS Entamoeba histolytica Moscas y Mosquitos


HIMENOLEPIASIS Himenolepis nana Pulgas , Coleópteros
 EXPANSIÓN GEOGRÁFICA DE LOS VECTORES (TRANSPORTE
PASIVO)
 EXPANSIÓN GEOGRÁFICA DE LOS RESERVORIOS
 MIGRACIONES HUMANAS
 AUMENTO DE TRANSPORTES
 COMERCIO DE ANIMALES
 CAMBIOS ECOLÓGICOS
 INTRUSIÓN DEL HUMANO EN HABITATS DE VECTORES
 RIEGO, REPRESAMIENTOS
 DEFORESTACIÓN
 URBANIZACIÓN
 AGLOMERACIONES HUMANAS (HACINAMIENTO,
POBREZA, MARGINACIÓN)
 INSUFICIENCIA DE LA INFRAESTRUCTURA DE
SERVICIOS Y DE SALUD
 VIVIENDAS PRECARIAS E INSALUBRES (EN TERRENOS
BAJOS O ANEGADOS)
 ALMACENAMIENTO DOMÉSTICO DE AGUA
 ACUMULACIÓN SUPERFICIAL DE AGUAS DE DRENAJES
Y SERVIDAS
 ACUMULACIÓN DE BASURAS Y OTROS DESHECHOS
 MOSQUITOS (Aedes, Culex,  SIMULIDOS (Simulium
Anopheles) damnosum)
 FLEBOTOMOS (P. sergenti,  PIOJOS (P. humanus)
P.argentipes, P.langeronis)  MOSCAS SINANTROPICAS
 PULGAS (X.cheopis, (Muscidae, Calliphoridae,
X.astia, X.brasiliensis) Chloropidae, Sarcophagidae)
 TRIATOMINEOS  MOSCA TSE-TSE (Glossina
(T.infestans, R.prolixus, palpalis)
P. megistus)  CUCARACHAS (Blaptta,
 GARRAPATAS Periplaneta, Blatella)
(Rhipicepalus sanguineus,  ROEDORES (Rattus spp, Mus
Dermatocentor variabilis) musculus)
 CARACOLES (Bulinus,
Biomphalaria)
ENFERMEDAD DE CHAGAS
Vectores del ciclo domiciliario

•Triatoma infestans (Argentina, Bolivia, Brasil, Chile,


Paraguay, Perú, Uruguay)
•Triatoma sordida (Argentina, Bolivia, Brasil, Paraguay)
•Triatoma dimidiata (Ecuador, México, América Central)
•Panstrongylus megistus (Brasil)
•Triatoma brasiliensis (Brasil)
•Rhodnius prolixus (Colombia, México, Venezuela,
América Central)
TRIATOMINOS EN
URUGUAY
Hasta el 2009 se han señalado 10 especies con variable
importancia epidemiológica

DOMÉSTICOS Triatoma infestans


•DOMÉSTICOS:

•PERIDOMÉSTICOS Y SILVESTRES: Triatoma rubrovaria,


Triatoma circunmaculata
•SILVESTRES: Triatoma platensis, Triatoma sordida,
Panstrongylus geniculatus, Panstrongylus megistus,
Panstrongylus tupynambai, Panstrongylus güenteri,
Triatoma delpontei.
Triatoma rubrovaria
•Amplia distribución en Uruguay
•Praderas y serranías de TODO el país, incluido
Montevideo.
•Hallazgo en rocas de la costa atlántica.

•Eventual potencial vector de sustitución (teoría


del nicho ecológico)
•Casos intradomiciliarios
Triatoma rubrovaria
•Hábitat: refugio de roedores, lugares rupestres y
canteras. Cuevas de edentados. Peridomiciliarios.

•Infección por Trypanosoma cruzi : Se lo encuentra


naturalmente infectado por este flagelado, hasta en un
25 %, en diversos lotes de colecta en nuestro país.

•Otros parásitos: (Blastochritidia triatomae,


Haemogregarina triatomae) sin acción patógena para el
hombre.
 UTILIZACION COORDINADA DE
PROCEDIMIENTOS COMPLEMENTARIOS,
TECNOLOGICOS Y DE ORDENAMIENTO DEL
AMBIENTE, APROPIADOS PARA LOGRAR UNA
EFICAZ DISMINUCION DE LA POBLACION DEL
VECTOR EN CUESTION Y DE SU CAPACIDAD
VECTORIAL, CON UNA RELACION ADECUADA
ENTRE COSTOS Y BENEFICIOS
CONTROL DE VECTORES
LUCHA QUÍMICA, MANEJO AMBIENTAL, EDUCACIÓN
SANITARIA, PARTICIPACIÓN ACTIVA DE LA COMUNIDAD.

VIGILANCIA EPIDEMIOLÓGICA

OBLIGATORIA, CONTINUA, CON PLANIFICACIÓN


ESTRATÉGICA. EXIGE RECURSOS ADECUADOS,
SUFICIENTES Y OPORTUNOS.
•LUCHA QUIMICA EDUCACION PARA LA SALUD
•ORDENAMIENTO AMBIENTAL
•SANEAMIENTO
•ORDENAMIENTO DE AGUAS
•ORDENAMIENTO DE HABITATS
QUIMIOTERAPIA
•ELIMINACION DE DESECHOS
•REDUCCION DE FUENTES
•LUCHA BIOLOGICA
•MODULACION GENETICA
MEJORA DE LA CALIDAD
DE VIDA
VACUNACIONES

INVESTIGACION

También podría gustarte