Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
E D IC IO N E S U N IV E R S ID A D D E S A L A M A N C A
B IB L IO T E C A D E L A C A J A D E A H O R R O S Y M O N T E D E P IE D A D D E S A L ,\M A N C A
1982
© EDICIONES UNIVERSIDAD DE SALAMANCA
VII
gótica, desarrollando por extenso lo que aquí aparece en forma comprimida, adap
tada al formato de un manual.
Este libro no habría sido posible sin la ayuda de algunas personas a las que
expresamos aquí nuestro más cordial agradecimiento. En primer lugar a los pro
fesores Michelena y Tovar, que revisaron el manuscrito y nos ofrecieron valiosas
sugerencias. En segundo lugar al Prof. Villar, que además de un asesoramiento
constante y una meticulosa revisión final ha puesto a nuestra disposición todos
los medios del Departamento de Indoeuropeo que dirige. No hace falta decir que
asumimos toda la responsabilidad por cuanto de discutible o equivocado pueda
aparecer en estas páginas. Nuestro agradecimiento finalmente al Secretariado de
Publicaciones de la Universidad de Salamanca, que con su ayuda financiera y su
infraestructura editorial ha hecho posible la publicación de este libro.
VIII
INTRODUCCION
1. NOTICIA PRELIMINAR SOBRE LOS GODOS.
Tradicionalmente la patria originaria de los godos se sitúa en Escandinavia.
El nombre de la isla de Gotland sugiere que éste pudiera haber sido su primer
asentamiento, pero hay discrepancia entre los usos funerarios de los godos y los
hallazgos arqueológicos de esa isla, que además presenta hacia el siglo I a.C. una
considerable densidad de restos, lo que no abona la hipótesis de que todo un pue
blo marchase de allá durante esa época. Una leyenda goda, recogida por el tam
bién godo Jordanes en su libro “ De origine actibusque Getarum” , del año 511,
habla en efecto de que los godos marcharon “ como un enjambre” , en tres naves,
guiados por el rey Berich, desde la isla de “ Scandza” hasta la otra costa del Bálti
co, la zona que recibió el nombre de Gotiscandza. Por esos tiempos se detecta
una sensible disminución de restos arqueológicos en las zonas oriental y occiden
tal de Gotaland, el extremo Sur de la Península Escandinava, y esto concordaría
bastante bien con la leyenda de la emigración de los godos hacia el Sur. Los ro
manos tienen noticia de este pueblo desde el siglo I d.C.
El nombre mismo de los godos se ha transmitido con bastantes variantes. Por
una parte está la actual denominación lituana “ gudai” aplicada a los pueblos es
lavos al Sur de Lituania, que seguramente perpetúa la vieja designación de los
godos que ocuparon esa zona. En las primeras fuentes griegas y latinas el nombre
aparece como tema en -n: roÚTovec; en Estrabón, guiones en Plinio, Got(h)ones
en Tácito, rúi?coveq en Ptolomeo. También las primeras runas presentan formas
afínes a éstas: gutani en el anillo de Pietroassa, gotna en antiguo islandés, etc.
En cambio en fuentes posteriores el nombre aparece como tema en vocal: Tót^oi
en griego, gothi en latín. La denominación que los godos se daban a sí mismos
es gutfyiuda, “ pueblo godo” (así en el Calendario, cfr. el capítulo “ Fuentes de
la lengua gótica” ). Junto a estas formas, que presentan todas ellas grado reduci
do del vocalismo radical, existe la designación gautar (en ant. nórd.), con la que
se identifican los pobladores de las zonas oriental y occidental de Gotaland. La
etimología es incierta. Fonéticamente no hay mayores problemas en relacionar
estas variantes con la raíz indoeuropea *geut- “ verter” , pero semánticamente ha
bría que asumir una evolución bastante tortuosa (Krause alude a la posibilidad
de una designación metonímica de algún animal macho, en relación con una le
yenda de un rescate de los godos del estado de esclavitud “ por el precio de un
caballo” ).
3
Hacia el siglo II d.C. se produce un nuevo movimiento migratorio de los go
dos hacia el Sureste. En este período las fuentes históricas hablan de ellos ya co
mo escindidos en las dos grandes ramas de ostrogodos y visigodos. Los primeros,
cuyo nombre contiene probablemente una alusión a su localización oriental, reci
ben también el nombre de greutungios, probablemente en origen designación de
otro pueblo distinto y vecino. En cuanto a la designación de los segundos, se co
noce también una forma simple visi o ves/, que ha sido puesta en relación con
la raíz *wesu- “ bueno” (ant. indio vasu-, gal. vesu-). El término podría significar
pues algo así como “ los nobles” . Secundariamente su localización geográfica oc
cidental habría sugerido la etimología popular que relaciona este nombre con el
del Oeste. Otra designación de los visigodos, seguramente tardía, es la de tervin-
gios, en la que probablemente está contenida la raíz *dreu- “ árbol” .
La rama ostrogoda se asienta al Norte del Mar Negro, donde forma un impe
rio de considerables dimensiones. La rama visigoda se documenta arqueológica
mente en el valle del río Mures (actual Rumania), desde donde había un fácil ac
ceso a Transilvania y era posible controlar los llanos de Valaquia y Moldavia. Los
visigodos ocupaban pues uh territorio que se extendía al Norte de la frontera ro
mana del Danubio, sobre una población autóctona romano-dacia que no dejó de
influir en su cultura.
La relación de los godos con el Imperio romano es muy accidentada, con épo
cas de abierta guerra u hostigamiento y otras de paz y cooperación. A raíz de un
ataque godo repelido por Constantino II los godos de Moesia son admitidos en
el Imperio como foederati, con lo que la frontera pasa al Norte del Danubio y
ellos se encargan de la seguridad de la zona a cambio de un subsidio anual (año
332). A raíz de esto sigue un período de paz, en el que debe haber influido la pro
gresiva cristianización de los godos. Pero en tiempos de Valente se producen nue
vos enfrentamientos, y en la paz de 370 se suprime el carácter de federados de
los godos, volviendo la frontera del Imperio al Danubio.
La irrupción de los hunos en Europa en el 375 acaba en poco tiempo con
el gran reino ostrogodo de Ermanarico. Los visigodos conocen entonces con Ala-
rico un tiempo de expansión y prosperidad que culmina con la toma y saqueo de
Roma en 410. A la muerte de Alarico su cuñado Ataúlfo emigra con los godos
al Sur de la Galia y a España (reino de Tolosa, reino de Toledo). Francos y bur-
gundios derrotan a los godos de Francia en Vouillé en 507, y el reino visigodo
de España se desintegra con la invasión musulmana de 711. La rama ostrogoda
se desplaza también hacia el Oeste, y se establece en Pannonia, pasando más tar
de al Norte de Italia, de donde posteriormente, a la muerte de Widemer, marchan
al Oeste integrándose en los reinos de Galia y España, y siguiendo su misma suerte.
Desde ese momento los godos desaparecen como pueblo independiente. Sólo
quedan asentamientos aislados, siendo el de Crimea el que se documenta hasta
fechas más recientes (cfr. infra).
La información de que disponemos sobre la cultura y organización de los go
dos es bastante fragmentaria. Así como los ostrogodos de Ucrania parecen haber
sido básicamente ganaderos, los visigodos son sobre todo agricultores, y mues
tran también una floreciente y rica artesanía. El vocabulario gótico transmitido
contiene muchos nombres de profesiones: carpinteros, herreros, médicos, pesca
4
dores, alfareros, etc. La metalurgia y orfebrería de los godos alcanzaron gran re
putación, en particular su técnica de engastar piedras preciosas o semipreciosas
en oro, como muestran el tesoro hallado en Pietroassa y sobre todo el de Guarra-
zar. Ello es también índice de un intenso comercio con Oriente, lugar de proce
dencia de las piedras utilizadas.
Aunque es todavía asunto controvertido, parece que los godos conocieron
también un alfabeto rúnico, pero los testimonios son escasos e inseguros.
Los visigodos tuvieron un intenso comercio con el Imperio, del que hay abun
dantes huellas en el léxico, aunque éstas se deben en parte también al hecho de
que muchos godos prestaron servicio en el ejército romano.
Al historiador Eunapio se deben algunas noticias sobre la organización tribal
de los visigodos, que sólo parecen haber formado una unidad en tiempos de gue
rra, como alianza o confederación. Los términos que designan a los líderes son
regalis, regulus, arkhon, basiliskos. Una figura especial parecer haber sido la del
“ juez” , que sólo ejerce cuando se produce una confederación con fines bélicos,
y que debía unir a su competencia judicial algunas militares, y tal vez religiosas.
Había también un “ consejo federal” , formado por gentes de linaje sobresaliente,
que al parecer elegía a los jefes y asistía al “ juez” . Finalmente Tácito habla de
una “ asamblea general de los guerreros” , pero su existencia es incierta. Sólo es
segura la existencia de asambleas locales para asuntos internos.
De todos modos también el pueblo godo acaba perdiendo este cierto igualita
rismo gentilicio, por progresiva concentración de la riqueza y el poder en pocas
manos, y la tendencia del liderazgo tribal a hacerse hereditario.
Con anterioridad o paralelamente a la cristianización los godos parecen ha
ber poseído una religión tribal sobre la que hay muy poca información, en parte
por ser materia secreta que no se comunicaba a extraños. Esta religión pagana
parece haber ofrecido culto y sacrificios, incluso humanos, a los propios antepa
sados. Pero desde el año 395 las fuentes romanas aluden a los godos únicamente
como a cristianos.
La forma de cristianismo que adoptan los visigodos es la confesión arriana.
La Iglesia está bajo la custodia de diáconos, sacerdotes y obispos. El único obis
po godo del que se tiene noticia en el siglo IV es Ulfilas.
2. EL OBISPO ULFILAS.
Sobre la personalidad y biografía del obispo godo Ulfilas o Wulfila el docu
mento más importante es el escrito de Auxencio sobre la vida, doctrina y muerte
de éste su maestro, al que atribuye numerosos tratados e interpretaciones bíbli
cas, pero sin mencionar la traducción de la Biblia. Otras fuentes, que sólo apor
tan algún dato externo o incluso informaciones poco fiables, son: el también go
do Jordanes (s. VI), que informa sobre la emigración de los gothi minores (cfr.
infra); los continuadores de la historia eclesiástica de Eusebio: Filostorgio por un
lado, y Sócrates, Sozómeno y Teodoreto por el otro, con noticias de valor diver
so; Isidoro de Sevilla, que menciona su traducción de la Biblia al gótico, y Wa-
5
lahfrido Estrabón, que habla de esa traducción, pero no indica su autor.
El nombre mismo del obispo se ha transmitido en dos variantes: la que utili
za Auxencio, Ulfilas, (en fuentes griegas también Oí)A,(píA,a<; y Oup(píA,a<;), y la
que aparece en fuentes latinas más tardías: Vulfila, Gulfila (Isidoro). En cualquier
caso no hay duda de que la etimología es la misma que la de gót. wulfs “ lo
bo” , del que es un diminutivo (semejante a los apellidos actuales “ Wólfle” ,
“ Wólfel” .
De unos y otros documentos se infieren con cierta seguridad al menos los
siguientes datos: -
Ulfilas nació en 311, de padre godo y madre descendiente de un grupo de
cristianos griegos procedentes de Capadocia, donde fueron hechos prisioneros en
una razzia de los visigodos en 264, y que en su nuevo asentamiento conservaron
la fe cristiana, en la que sin duda Ulfilas fue educado desde la infancia pese al
medio pagano en que vivió. Conocía el gótico, el griego y el latín, y participó en
varios concilios de la Iglesia oriental. Fue ordenado lector en Antioquía, en 341,
y enviado como obispo o misionero a predicar el cristianismo entre los visigodos.
En 348, a raíz de una persecución de cristianos por un rey godo, presumiblemente
Atanarico, fue obligado a emigrar con sus seguidores (emigración de los “gothi
minores”), hallando asilo en Nicópoli (Baja Mesia) por iniciativa de Constantino
el Grande. Su labor pastoral y el culto ejercido en lengua gótica debieron ser el
precedente y estímulo de su obra de traductor. Doctrinalmente Ulfilas parece ha
ber profesado un arrianismo moderado, con evidente rechazo de las polémicas
y bizantinismos de los medios eclesiásticos de su tiempo.
Sobre su trabajo como traductor de la Biblia no hay información directa,
y la falta de mención del mismo en su discípulo Auxencio ha llevado a algunos
incluso a dudar de su autoría (Leontjev). Filostorgio afirma que tradujo la Biblia
completa con excepción del Libro de los Reyes, para evitar que su tenor belicoso
encendiese las inclinaciones guerreras de los godos. Los historiadores Sócrates,
Sozómeno y Teodoreto le atribuyen la invención del alfabeto gótico, que cierta
mente parece obra de un solo autor, a pesar de que los manuscritos muestran di
versas variantes (cfr. infra).
6
3.1. La Biblia de Ulfilas.
7
3.2. Otros manuscritos góticos.
8
der del último tercio del s. IV.
C) Inscripción latina en piezas de joyería procedentes del monasterio de Bruns-
hausen, con una línea en runas en la que se lee uaipia, palabra no atestiguada
en los fragmentos de la Biblia y que podría ser un nomen agentis del tipo fiskja
“ pescador” . Datación aproximada: I a tercio del s. IX.
D) Inscripción sobre una rueca hallada en Letcani, interpretada por Krause
como visigótica, conteniendo la leyenda idonsufthe: rano: (lectura de Krause). Ha
llada en 1969, en una tumba del s. IV p.C.
E) Se ha creído encontrar palabras góticas en 3 inscripciones en indio medio
en los santuarios de Junnar y Kárlé (F. Altheim, Geschichte der Hunnen 3, 1961,
141-189, cfr. Bibliografía).
9
4. EL ALFABETO DE ULFILAS.
4.1. Origen y variantes.
10
4.2. Valor fonético de los signos: fuentes para su determinación.
11
5. LA LENGUA GOTICA.
A pesar de que los intentos realizados hasta la fecha de agrupar los troncos
indoeuropeos en subprotolenguas pueden considerarse fallidos, excepto para al
gunas lenguas de muy evidente relación genética como el indio y el iranio, hay
una tendencia general a considerar las lenguas germánicas como pertenecientes
a un indoeuropeo occidental —el “ Park-land-group” de Prokosch— que abarca
ría también al céltico, al itálico y quizá al griego, aunque en concreto no resulte
fácil fundamentar la presunta “ comunidad de origen” de esas lenguas o grupos
de lenguas dentro del marco general del indoeuropeo. En todo caso el llamado
“ tronco germánico” muestra un conjunto de rasgos que reúnen entre sí a las len
guas germánicas y las diferencian de las demás lenguas indoeuropeas.
Esta notable homogeneidad sugiere una protolengua especial, el protogermá
nico, cuya reconstrucción es tarea de la lingüística comparada germánica. Los da
tos en que puede basarse esta reconstrucción son, por una parte, los que se obtie
nen de la comparación con otras ramas indoeuropeas, que proporcionan los ras
gos básicos del sistema inmediatamente anterior, un indoeuropeo tardío o preger-
mánico; por la otra los testimonios más antiguos de los diversos dialectos germá
nicos. El problema está en la enorme distancia cronológica que media entre estos
testimonios. En Escandinavia hay documentos epigráficos, las llamadas “ runas
nórdicas” , que presumiblemente remontan al siglo II d.C. y en las que se tiende
a ver directamente protogermánico. La siguiente serie de testimonios en orden de
antigüedad es la del gótico, del que hay extensos fragmentos de la traducción bí
blica de Ulfilas y una serie de documentos menores (cf. supra), pero ninguna an
terior al siglo IV. De los dialectos occidentales no se conservan textos escritos an
teriores al siglo VIII (antiguo inglés, antiguo alto alemán); el antiguo sajón se do
cumenta desde el siglo IX, el Bajo Franconio desde el X, el antiguo islandés desde
el XI, y el antiguo frisón desde el XIII. Durante todo este tiempo se documentan
también abundantes nombres propios, pero con los problemas de valoración que
siempre comporta la onomástica.
Así las cosas dar concreción lingüística al hipotético protogermánico resulta
muy difícil. Si la idea tradicional y más ampliamente aceptada es que todas estas
lenguas remontan a una sola habla considerablemente homogénea en el extremo
opuesto, un autor como Pisani no ve posibilidad alguna de reconstruir una proto
lengua unitaria, y defiende la hipótesis de que el germánico nunca fue otra cosa
que una pluralidad de hablas con una cierta interrelación entre sí, y en las que
se dan procesos de convergencia y divergencia, así como innovaciones motivadas
o impulsadas por hablas vecinas no germánicas. Esta concepción ha tenido muy
poco eco, pero puede ilustar sobre el tipo de problemas que esto plantea.
El tema de la mayor o menor unidad del protogermánico está en estrecha
relación con otros a los que la bibliografía de los últimos años ha dedicado ca
da vez más atención: por una parte la necesidad de ordenar cronológicamente
12
los cambios lingüísticos que median entre el indoeuropeo reciente y las lenguas
germánicas atestiguadas, para así intentar fijar estadios en la protolengua germá
nica; en segundo lugar el viejo problema del subagrupamiento de las lenguas ger-
mánicas;y en tercer lugar el espinoso tema de la diferenciación entre procesos pro-
togermánicos, anteriores a la fragmentación dialectal de esta rama, y procesos ger
mánico comunes (“ gemeingermanisch” ) que se atestiguan en todas o casi todas
las hablas pero han tenido lugar ya dialectalmente. En este último tema están im
plicados problemas metodológicos fundamentales, que mencionaremos enseguida.
Por lo que se refiere a los estadios prehistóricos de la rama germánica, Zhir-
munskij (1965) propone correlacionar la dialectalización con las migraciones de
los pueblos germánicos, partiendo de la idea de que los dialectos se perfilan como
tales sucesivamente, a medida que los pueblos correspondientes se apartan de un
“ bloque central” , cuya habla sería en algún sentido “ predialectal” . Por ejemplo
el gótico sería la primera lengua individualizada, al ritmo de la migración de los
godos hacia el SE, siendo el resto del germánico todavía “ protogermánico” . En
términos más específicamente lingüísticos Antonsen, sobre su propia propuesta
de cronología relativa de los procesos fonéticos, distingue las siguientes fases: in
doeuropeo, pregermánico, protogermánico (o germánico temprano) y germánico
común (o germánico tardío). El gótico, desgajado en una fase previa a la de la
redistribución de / e / , / i / y a la de la fonologización de / o / , sería una lengua hija
que no impediría la continuación de la existencia de la lengua madre.
Estos intentos más recientes son una reacción a la opinión tradicional, soste
nida largo tiempo (algunos autores como Krause siguen manteniéndola, aunque
algo desdibujada en sus implicaciones históricas), que considera que el germánico
es desde muy pronto un tronco dividido en tres ramas, la nórdica, la oriental (gó
tico, vándalo, burgundio) y la occidental. Dentro de esta concepción tripartita hay
una fuerte tendencia a considerar el nórdico y el gótico como unidos en un paren
tesco más estrecho que las demás. La idea de una subprotolengua “ gotonórdica”
ha sido sin embargo objeto de una profunda crítica. Autores como Kuhn y Ada-
mus (v. bibl.) han revisado las listas de rasgos que fundarían esa hipótesis (de
Schwarz y otros) mostrando su escasa consistencia y significatividad. Dentro de
la moderna tendencia a considerar protogermánicas fases antes tenidas por dia
lectales, Schützeichel condena la tesis del gotonórdico como “ construcción que
no responde a la realidad histórica de la lengua” . (Cfr. infra).
Finalmente en el problema de la distinción entre protogermánico y “ gemein
germanisch” (tomando ambos términos como objetivos) está implicada, como de
cíamos antes, una cuestión metodológica de la mayor importancia. En una exten
sa publicación a lo largo de varios números de PBB, Otto Hófler ha puesto de
relieve que muchos procesos comunes a todas o varias lenguas germánicas no son
explicables ni como herencia de una protolengua aún no diferenciada en dialectos
ni desde el modelo de la “ difusión de las ondas” de Schmidt y sus seguidores.
Aplicando al estudio de estos procesos, en particular de los fenómenos de Umlaut
(modificación de la vocal de la sílaba tónica radical bajo la influencia de la vocal
de la sílaba siguiente) los resultados de la dialectología empírica de lenguas vivas,
Hófler pone de manifiesto, en forma muy convincente, que no es sensato imagi
nar una difusión de hablante a hablante tal que en unos pocos decenios la pro
13
nunciación de una lengua cambie en una misma dirección a lo largo de varios mi
les de kms. sin lagunas, ni siquiera con los medios de comunicación actuales. Ello
obliga a postular un desarrollo paralelo condicionado por una disposición común
heredada, la cual debe entenderse no como un estado de cosas que haga lógica
la evolución hacia el siguiente, sino como una tendencia general a una cierta ma
nera de hablar que hace que a lo largo del tiempo se vayan produciendo todas
las modificaciones acordes con ella. Desde este punto de vista la delimitación de
un protogermánico como estadio bien definido, con una gramática propia, resul
ta una tarea de perfiles más bien difusos.
Los rasgos más marcados que caracterizan a las lenguas germánicas y las di
ferencian netamente del resto de la familia indoeuropea son los siguientes:
1) La “ mutación consonántica” , conocida también como “ ley de Grimm” :
un proceso de redistribución de los modos de articulación en el sistema de oclusi
vas heredado del indoeuropeo.
2) Sustitución del antiguo acento indoeuropeo libre por un acento dinámico
fijo en posición inicial, el ,cual ocasiona
3) toda una serie de fenómenos de reducción de la parte final (átona) de la
palabra, las llamadas leyes de final de palabra (Auslautgesetze).
4) Fusión de los timbres o y a del indoeuropeo: en el sistema de lasbreves
sólo pervive a, y en el de las largas o.
5) Tratamiento uniforme de las sonantes silábicas con vocal de apoyo de tim
bre u antepuesta.
6 ) Tendencia a modificar el timbre de la vocal radical bajo la influencia de
la vocal de la sílaba siguiente (si este rasgo se da en gótico, es en forma muy
restringida).
7) Sistematización de las alternativas vocálicas indoeuropeas en el sistema ver
bal, como “ clases de verbos alternantes o fuertes” .
8 ) Drástica reducción del antiguo sistema verbal. Los modos aparecen redu
cidos a una única oposición modal-no modal (optativo-indicativo), más un impe
rativo de uso muy restringido; queda también una sola oposición temporal presente-
pretérito, con una forma única para cada presente (frente a la antigua variedad
de presentes caracterizados); la diátesis no activa sólo presenta un paradigma propio
en gótico, de amplitud y uso limitados, y un vestigio formal en el verbo “ llamar
se” en las demás lenguas.
9) Junto al pretérito fuerte, heredero formal del perfecto indoeuropeo, desa
rrollo de un nuevo pretérito con un formante en dental, de origen controvertido
(v. lección 8a).
10) Flexión nominal en cuatro casos, con restos esporádicos de un viejo
instrumental.
11) Diferenciación, en la flexión nominal, de una declinación fuerte (temas
en vocal) y otra débil (temas en consonante), y creación de una doble flexión débil
y fuerte en los adjetivos, con funciones sintácticas diferenciadas.
12) Desarrollo de una flexión pronominal propia, con mezcla de antiguas for
mas indoeuropeas específicas y otras tomadas de la flexión nominal.
13) Un dato de difícil interpretación es la existencia de “ yod” y “ wau” gemi
14
nadas, que en nórdico y gótico aparecen “ endurecidas” con una oclusión. Este
fenómeno ha sido puesto en relación con las laringales.
Esta lista de rasgos sólo contempla los hechos relevantes para la estructura
misma de las lenguas germánicas. A efectos de tratar de hallar posibles relaciones
especiales con otros troncos indoeuropeos acostumbran sin embargo a barajarse
rasgos de índole muy diferente, lo que metodológicamente no carece de conse
cuencias. En concreto la mayor parte de los intentos de correlacionar el germáni
co con las ramas céltica, itálica y balto-eslava se basan en isoglosas de vocabula
rio, cuando es bien sabido que lo más viajero de una lengua son sus palabras,
y que por lo tanto la existencia de una palabra en dos hablas distintas es muy po
co probatoria de parentesco. Los únicos elementos de estructura lingüística que
se han utilizado en tales intentos son: el desarrollo de un glide dental en el grupo
-sr-, común a germánico, báltico y eslavo (a.i. srávati frente a aaa. stroum, e.a.
struja, lit. strové); la variante -m- en las desinencias oblicuas del plural en la fle
xión nominal, comunes a estas mismas lenguas; y finalmente el desarrollo del acento
dinámico inicial fijo, común a germánico, céltico e itálico. Por lo que se refiere
al primer y tercer rasgo, son más bien hechos de fonética general, que se produ
cen espontáneamente en las lenguas más diversas; y en cuanto al segundo, hay
restos, aunque no muy seguros, de la variante alternativa en las lenguas en cues
tión (lat. statim ha sido puesto en relación con -mi del instr. pl., y ruso tebe con
i.a. tubhyarri).
15
no parecen compartir ninguna innovación. Los pocos rasgos comunes a gótico
y germ. occidental, con exclusión del nórdico, son todos ellos arcaísmos: distin
ción de personas en el plural del verbo, retención de nasales ante espirante sorda,
etc.
No obstante todo ello, los rasgos comunes a escandinavo y gótico no son más
abundantes ni más significativos que los que comparten escandinavo y germ. oc
cidental. Son comunes a gótico y nórdico el “ endurecimiento” de las geminadas
-yy-, -ww-, la desinencia -t de 2a pers. sg. del pret. fuerte, el sufijo -in en el nom.
del participio femenino, la presencia de presentes incoativos en -na- correlaciona
dos con prets. en -ño-, la falta de verbos contractos tipo aaa. stán, gán, y el uso
del pron. indefinido gót. hvarjis, a.n. hverr. Por otra parte germánico occidental
y nórdico comparten además de abundante vocabulario, el rotacismo de s sono
ra, los prets. de la 7a clase en *é2\ evolución de *é¡\ evolución de vocales átonas
en muchos contextos; falta de -/e n 3a pers. sg. del verbo “ ser” (excepto aaa.);
sufijos para la formación de abstractos en -dom, -scapi; desarrollo de demostra
ciones con sufijo -se: aaa. dese, a. ingl. I>es, a.n. ¡)esse.
Este estado de cosas tiene una explicación más natural y acorde con lo que
se sabe de la historia de los germanos que la hipótesis de una protolengua goto-
nórdica. En una primera época godos y escandinavos fueron vecinos muy cerca
nos, y ello explica sus numerosas coincidencias. Este contacto se interrumpe con
la emigración de los godos, en tanto que escandinavos y germanos occidentales
continúan habitando regiones contiguas y manteniendo un estrecho intercambio.
Incluso autores como Zhirmunskij consideran que hasta el s. V no hay una dife
renciación real de nórdico y occidental. Un apoyo a esta idea es la considerable
homogeneidad de todas las runas de este período. Sin embargo se tiene también
la impresión de que las runas reflejan una especie de koiné escrita que podría ocultar
diferencias en la lengua hablada (así Makaev y Kuhn; posición contraria Antonsen).
La determinación del lugar del gótico en el marco del germánico en su con
junto está dificultada por el hecho de que todos sus testimonios proceden de un
único momento histórico, sin precedentes atestiguados ni continuación, salvo res
tos onomásticos y el pequeño resto léxico del gótico de Crimea. Con todo algunos
autores creen detectar cierta influencia posterior del gótico sobre el aaa., relacio
nada con la cristianización de los germanos, pero sólo referida al léxico.
5.2.1. Fonética.
16
cado intensamente al problema de fijar el sistema fonológico del gótico, sin que
hasta el momento se hayan alcanzado resultados verdaderamente concluyentes.
17
pone una regla complicada y con bastantes excepciones (que él atribuye a nivela
ciones analógicas): “ Inmediatamente tras vocal átona (que no porta el acento prin
cipal) aparecen fricativas sonoras si la sílaba átona empieza por una consonante
sorda, y aparecen fricativas sordas si dicha sílaba empieza por consonante sono
ra: -tub-, -duf-; si esta sílaba empieza por un grupo consonántico, consonante sorda
+ semivocal cuenta como comienzo sordo, y consonante sorda + líquida como
sonoro: auhjodus, weitwodei / niuklahs, broprahans. Esto no se aplica a las con
sonantes en final absoluto, que son siempre sordas, ni a las iniciales de segundo
miembro de compuestos, que a este efecto funcionan como palabras independien
tes: andaugi.
Un problema delicado es el que plantea la grafía -ggw- en palabras que eti
mológicamente lo que poseen es y que por lo tanto nunca han poseído una
nasal. El que este grupo se escriba como el de nasal + gutural, en un alfabeto
inventado ex profeso por una persona, sugiere que la pronunciación debe ser la
misma. Sin embargo la palabra triggva, que aparece como préstamo en diversas
lenguas románicas, no muestra en ninguna de ellas vestigio de nasal: esp. y cat.
tregua, port. tregoa, prov. trega. Este testimonio tampoco es concluyente, ya que
la nasal gutural es en general poco estable y se elimina fácilmente, pero al super
ponerse a la falta de nasal etimológica adquiere mayor verosimilitud (por otra parte
en esp. la secuencia -T|gw- se ha conservado: lengua).
Una característica notable del consonantismo gótico es la existencia de líqui
das y nasales silábicas por síncopa de la vocal breve de la sílaba final:
fugls< *fuglaz, akrs< *akraz, bagms< *bagmaz, rign < *rigna (en alemán estas pa
labras aparecen con vocal de apoyo posterior, aunque también se tiende a pro
nunciar la consonante como silábica: Vogel, Acker, Regen).
18
5.2.1.3. Con todo, los problemas de interpretación fonética y fonológica más
arduos los plantea el sistema de las vocales. Ulfilas emplea los signos <a, e, i, o,
u ) y los dígrafos (ai, au, ei, iu). Antes de mostrar su posible interpretación vea
mos las grafías:
{a): nota la vocal heredera de las breves indoeuropeas *a, *o: akrs( *agros,
ahíau( *okíó. Transcribe a del gr. y a del latín: apaustaulus á7ióoxoXo<;.
Tiene correlatos largos en otras lenguas germánicas en formas con caída de
nasal ante gutural: frahla (¡yagkjan), brahta (briggan) y en algún otro caso
aislado.
(e): nota la vocal heredera de las largas pregermánicas *é, y *e” : manaseis, her;
transcribe r| del griego (que hay que suponer de pronunciación muy cerra
da): aikklesjo (aÍKKXr|GÍa); sólo en aiwaggeljo está por e, así como en el
nombre propio Iaredis (”Iape8<;)); en 6 ocasiones está por i del griego, pero
alternando con la grafía <ei> en las mismas palabras. Y nota ciertas desi
nencias nominales de etimología incierta: gen. pl. dage, ansíe; dat. sg. hvam-
rneh, adverbios swe, uníe, hidre. En proporción diversa según los textos y
códices aparece i en vez de e, y en algunas palabras aparece ai.
</>: nota la vocal heredera de las breves indoeuropeas *i,*e: fisks(*piskos,
itan( *ed- (pero nunca ante r, h, hv, salvo en hiri, hirjaís, nih( *nekwe).
Aparece como la variante silábica de j en la morfología: nasida (nasjan),
bandi (bandjos). Transcribe a griego i: Israel (T opará), y en algunas pocas
ocasiones a e: aggilus (ayyeXoc,). En final absoluto en desinencias flexivas
suele interpretarse como abreviación de *F. opt. usfullnodedi. Ocasionalmente
aparece e por i: seneigana (sineigs).
(o ): nota la vocal heredera de las largas indoeuropeas *5, *á: fo íu s ( *pod- ,
bromar ( *bhráler. Transcribe (o del griego: lohannes (TwáwriQ), y ocasio
nalmente o: Makidonja (MaKe8ovía). Es a veces grafía alternante de wfrais-
íobnjo ( -ubní), casi siempre en S. Lucas, y a la inversa sustituye a u en
uhíedun (por ohíeduri).
v
<«>: nota la vocal heredera de *u indoeuropea: su ñus, fu ls < *pü- (pero nunca
ante r, h, hv), excepto en palabras con caída de nasal: \>uhla (\yugkjan),
juhiza (comparativo de juggs). Transcribe ou del griego: Iudaius (TouSa-
io<;), y en sílaba átona a veces o: diabaulus (8iá|3oXo<;) (y a la inversa, oca
sionalmente u por o, cfr. supra). El nombre latino de Roma aparece en gót.
con u: Ruma, Rumoneis.
<iu>: nota el resultado del antiguo diptongo *eu: íiuhan <*deuk- . En latín se
transcribe como eu, eo: Theudis, Theodoricus. Es bisilábico en sium ( I a pl.
pres. de “ ser” ), ni-un “ nueve” , ni-u “ ¿acaso no?” .
(ei): nota la vocal heredera de antiguas */' *ei, *ii: sweins, beiían “ golpear” , weis
“ nosotros” , abstractos en -eins <*-ijins. Transcribe gr. ei y con alguna fre
cuencia también i en sílaba abierta: Neikaudemus (N(e)iKÓ5rmo<;). Se con
serva en final de palabra en categorías flexivas como nom. pl. managei, im
perativo sokei. En algunos pocos casos es variante de i ante gutural con
19
caída de nasal anterior: leihts <*leng-, ¡mhs.
(a i) : nota el alófono de / i / ante / r / , /h /, / h \ / : bairan, faihu, saihvan; la vocal
de la sílaba reduplicada en los pretéritos: lailot, aiauk', el resultado de los
antiguos diptongos *ai, *oi: gibai, <*-ái, wait ( *woide, nimais ( *-ois, ¡mi
( *toi. Transcribe gr. e: aikklesjo 6KKA,r|GÍa, Baiailzaibul BeeA^ePoúA,.
Aparece en vez de e ante vocal en los verbos saian, waian (y con un glide
consonántico en saijih, saijands) . En lat. y griego ai es transcrito como
e, e: Ermenberga, ’Epiievápixoc;. Origen no explicado en waila, baitrs,
jains, aij^iau.
( au): nota el alófono de / « / ante r, h, (hv): waurfrum, dauhtar (excepto en la
partícula -uh ( *u-kwe, o *-un-kwe); el resultado de los antiguos dipton
gos *au, *ou: tauhum, auso <*áus-. Transcribe gr. o: apaustaulus anóo-
xoXoq, y lat. u en algunas palabras como aurkeis (urceus), paurpaura (pur
pura); es transcrito en griego y lat. por o, u, ou: Thorismodus, Toupio-
lioui?. Aparece en ciertos morfemas flexivos de diversas procedencias: opts.
nimau, nemjau; nombres en -u: sunau, sunaus, ahtau. Alterna con /a w /
ante vocal: taujan-tamda, pero no en staua “juez” , bauan “ habitar” y
algunos otros (cfr. saian, waian, etc.). A diferencia de ai, es separable cuan
do es producto de una acumulación de partículas: ga-u-laubjats.
Los problemas básicos que arroja la interpretación de estas grafías son dos:
—si, de acuerdo con la etimología, pueden inferirse para el gótico de Ulfilas
cantidades vocálicas;
—si los dígrafos ai, au notan siempre vocales breves abiertas, y no también
a veces diptongos o vocales largas abiertas.
En realidad se trata de problemas interconectados: si estos dígrafos pueden
haber sido utilizados por el inventor del alfabeto para notar realidades tan distin
tas como [ai/e], [au/o], nadie impide suponer que <a>, <u> pueden notar indis
tintamente vocales largas y breves, como ocurre en griego. La clave está en la co
rrecta interpretación de la intención de Ulfilas, en saber si pesó más en su ánimo
la tradición ortográfica griega o el intento de reproducir fielmente la pronuncia
ción de su lengua nativa.
Por lo que se refiere al primero de estos problemas, el de si en el gótico de
Ulfilas hay o no diferencia de cantidad en las vocales, hay que tener en cuenta
que, de no haberlas, el sistema de vocales del gótico presentaría un número muy
elevado de diferencias de timbres, ocho o incluso nueve. Tradicionalmente no se
ha visto inverosímil que e:ai, o:au se opongan como vocal cerrada: vocal abierta.
Más reticencias provoca en cambio la interpretación del par i:ei, que con razón
Vennemann (1971) pone en la raíz de la elucidación del sistema entero. No es pro
bable que las correspondientes grafías griegas reflejen diferencias cuantitativas:
parece seguro que ei nota en griego del s. IV una i más cerrada que i . Pero lo
cierto es que en gót. <ei> nota consecuentemente el resultado de la antigua */’,
del diptongo *ei y de la contracción de dos i. Esto puede tomarse como argumen
to en favor de que <ei> nota una larga (y apoyarlo, como hace Vennemann, con
el argumento adicional de que en la morfología ei/i forman parte de series alter
nantes diferentes: greipa-graip-gripum, nirna - nam - nemum), pero también pue
20
de tomarse como argumento en favor de una mera diferencia de tensión (que es
en lo que generalmente desemboca una larga cuando en un sistema vocálico desa
parece la oposición larga-breve). Si para el par ei:i se toma como solución la pri
mera alternativa, ello arrastra consigo la necesidad de reconocer en gótico oposi
ciones de cantidad en general, y en consecuencia también para los demás timbres.
Incluso cabe pensar que ai, au encubran no sólo vocales breves sino también lar
gas del mismo grado de apertura, del mismo modo que a, u. El sistema resultante
sería entonces
breves: / i / /u / largas: /e i/ /Ü7
/a i/ /a u / /e / /o /
/a / / aí7 /aü7
/a /
21
/e i/
/i/ /u /
/e / /o /
/a i/ /a u /
/a /
22
de su historia, presente tres tratamientos distintos de los diptongos antiguos: con
servación de uno, monoptongación de otro en una vocal larga, y monoptonga-
ción de dos en una vocal breve.
Las tres hipótesis que hemos enumerado hasta aquí son cuestionables pero
no carecen de coherencia interna, ya que mantienen siempre presente la necesidad
de explicar el sistema fonológico del gótico como sincrónicamente equilibrado con
sus grafías. Por el contrario la tesis tradicional, bajo el peso de la tradición com
parativa, niega a Ulfilas toda consecuencia en la elección de sus grafías y recons
truye no sólo largas y breves bajo un mismo signo, sino también vocales simples
y diptongos. Krause aduce en apoyo de la interpretación de ai, au como dipton
gos (cuando continúan a los diptongos antiguos) algunas transcripciones roma
nas y griegas y algunas grafías rúnicas, y Beck, por citar sólo estos dos ejemplos,
alega la mayor sencillez de una gramática generativa del gótico desde el supuesto
de la existencia de estos diptongos en él. Esta hipótesis añade a las deficiencias
de las anteriores una inconsecuencia gráfica aún mucho más marcada, lo que la
hace la menos verosímil de todas.
De lo expuesto se infiere que el problema del sistema de las vocales en el góti
co de Ulfilas es una cuestión todavía abierta, y que quizá no se resuelva nunca,
ya que es poco probable que aparezcan materiales nuevos más informativos y con
cluyentes que los que ya existen, y en cuanto a éstos, se diría que han sido exami
nados ya en todo lo que dan de sí.
5.2.2. Morfología.
23
se encuentran los antiguos formantes -sm-, -sy-.
Toda la flexión nominal, con la única excepción de los pronombres persona
les, tiende a marcar el género gramatical, distribuyendo los tipos flexivos entre
los géneros, en parte regularizando la situación indoeuropea y en parte generali
zando tipos propios (por ej. los fems. en -eiri). En la flexión fuerte todos los te
mas en -a son masculinos o neutros, todos los en -o son femeninos, y los temas
en tienen flexión diferente según que sean masculinos y neutros o femeninos.
Los temas en -u son sólo masculinos o neutros. En la flexión consonántica o “ dé
bil” los en -an/-in son masculinos y neutros, y los en -on y en -ein son femeninos.
En la flexión pronominal sólo el dativo de plural es común a los tres géneros.
Respecto del número gramatical, está tan marcado como en la mayoría de
las lenguas indoeuropeas (nunca dos formas del mismo caso tienen la misma desi
nencia en singular y plural). El dual sólo aparece en los pronombres personales,
y aun en ellos sólo rara y defectivamente.
Las clases de palabras que comprende el sistema nominal son: sustantivos,
adjetivos, pronombres personales, relativos, interrogativos, demostrativos, inde
finidos y numerales. Entre los adjetivos se cuentan los participios de presente y
pasado. Un lugar especial dentro de los pronombres lo ocupa el anafórico is,
ita, si, que funciona en todo sentido como un pronombre personal de tercera per
sona, y el demostrativo sa, pata, so, que las más de las veces es un verdadero
artículo.
El funcionamiento del sistema nominal se articula en tom o a la categoría de
caso. Los cuatro casos del gótico son en cierto modo comparables a los del grego
antiguo, pero hay algunas diferencias en la distribución de las funciones, sobre
todo por lo que se refiere al dativo.
El uso del nominativo no difiere del de las demás lenguas indoeuropeas.
El acusativo es el caso del régimen directo del verbo por excelencia, y es a
veces adverbial (en las determinaciones más directamente exigidas por el lexema
verbal): duración, cantidad o medida, etc. Con preposiciones espaciales es direc-
cional, como en la mayor parte de las lenguas emparentadas.
El genitivo es básicamente el caso del régimen o determinación directa del
nombre, aunque a veces lo es también de verbos de significado ablativo: “ carecer
de” , “ necesitar de” ... Desarrolla ampliamente la función partitiva, en medida
mayor que el griego o el latín, tanto dependiendo de nombres y pronombres co
mo en calidad de régimen verbal: “ lleno de, “ llenar de” ... Como régimen prepo
sicional es poco frecuente, y cuando no indica “ dirección desde” desarrolla signi
ficados especiales: causales, etc. Es también a veces adverbial, pero prácticamen
te sólo en fórmulas fijas: nahts “ de noche” , gistradagis “ ayer” ...
El dativo recoge todos los usos nominales que no son determinación directa
del verbo o del nombre, todas las referencias “ terceras” y determinaciones secun
darias. Además del sentido referencial activo del significado propiamente dativo
(“ dar algo a alguien” , “ ser tal o cual para algo o alguien” ), es el caso adverbial
estático por excelencia (significados locativo, instrumental, sociativo...), y es muy
frecuente la forma dativa de los adverbios. Es también el caso agente de la pasiva,
y el caso de las construcciones de participio absoluto. Es también el régimen di
recto de algunos verbos que contienen una referencia menos directa que los pro-
24
píamente transitivos: “ ayudar a ” , “ responder a ” . Es también el caso preposicio
nal más frecuente, incluso en sintagmas de sentido ablativo.
En gótico, como en la mayoría de las lenguas indoeuropeas, la determina
ción del significado del verbo y otros lexemas relaciónales se realiza ampliamente
a través de sintagmas de preposición y caso. Son preposicionales los tres casos
oblicuos, aunque predomina el dativo. Una misma preposición puede regir varios
casos, constituyéndose con ello un significado más específico y concreto.
El sistema flexivo de sustantivos, adjetivos y pronombres da lugar a un siste
ma de concordancias con alto valor integrador de la expresión, la cual puede en
consecuencia ser muy económica y sintética. El gótico tiene una densidad infor
mativa semejante a la del griego y el alemán, y netamente superior a la del espa
ñol, el francés y el inglés.
25
co usada; sólo aparece en presente de indicativo y optativo, y posee una única
forma para las tres personas del plural (característica que en otras lenguas germá
nicas es propia de todo el sistema verbal). En gótico, como en todo el germánico,
hay un solo infinitivo, con desinencia -an, y dos participios, de presente y de pre
térito, siendo éstas todas las formas nominales del verbo.
Desde el punto de vista de la semántica y de las funciones sintácticas, convie
ne advertir las siguientes peculiaridades:
Parece innegable que en gótico existe hasta cierto punto el aspecto verbal co
mo categoría marcada, pero desde luego no en la forma sistemática que muestra
por ejemplo el eslavo. En algunos contextos el pretérito aparece con el valor as
pectual resultativo (temporalmente un presente) del antiguo perfecto indoeuro
peo (J. 16,32: qimij) hveila, jah nu qam, “ llegará el momento, y es llegado ya” ).
En el ámbito léxico la partícula ga- añade a veces al verbo un valor perfectivo,
compatible con el significado durativo de la raíz: L. 8,10: ei saihvandans ni ga-
saihvaina “ para que viendo no acaben de ver” . A semejanza del perfectivo esla
vo, en gótico un presente perfectivo con ga- es frecuentemente un futuro (J. 8,
51: jabai hvas waurd fastai\>, daufju ni gasaihvif) aiwa dage “ pues el que m anten
ga mi palabra no verá jamás la muerte” ).
La oposición temporal de presente y pretérito deja sin expresión propia al
futuro, que en general se expresa con el presente y determinaciones contextúales
que permitan inferir el valor temporal futuro. Pero cuando la referencia al futuro
contiene algún matiz hipotético o dubitativo aparece el optativo.
El pretérito gótico traduce indistintamente al perfecto, al imperfecto y al aoris
to griegos, y sólo en el uso resultativo su oposición temporal al presente queda
cancelada.
En el ámbito de la expresión modal sólo se oponen un modo de la enuncia
ción y un modo no enunciativo, el llamado Optativo o Conjuntivo, capaz de dar
cauce a cualquier modificación del valor ilocutivo del verbo, incluido el mandato
(aunque para éste la segunda persona dispone de un modo propio, el imperativo).
El optativo es el modo de los deseos (que cuando se entienden como irrealizables
van en pretérito de optativo), de los preceptos positivos (alternando con el impe
rativo), de las prohibiciones (con ni), de las condicionales hipotéticas e irreales
(respectivamente en presente y pretérito), de las expresiones de duda, incertidum-
bre, eventualidad. Es también un modo subjuntivo estricto (modo de la subordi
nación en ciertas condiciones fijas; cfr. apéndice sobre sintaxis).
El gótico conoce un amplio desarrollo de la expresión verbal impersonal, que
en general va en pasiva, sintética y perifrástica (con wisan y el participio de preté
rito), siendo esta última más frecuente: qtyan ist “ está dicho” ... Cuando la pasi
va no es impersonal, el sujeto agente puede expresarse en dativo, o con la preposi
ción fram , e incluso con la preposición fcairh (frata gamelido fiairh Esaian praufe-
tu “ lo escrito por el profeta Isaías” ). En general es frecuente la expresión de la
voz pasiva mediante la perífrasis del verbo “ ser” con el participio de pretérito.
Los participios de presente y de pretérito poseen valores respectivamente ac
tivo y pasivo en los verbos que admiten esta distinción. El infinitivo puede conec
tarse directamente con otro verbo (urrann anameljan “ acudió a inscribirse” ,
brahtedun ina atsatjan “ le llevaron para presentarlo” ), o incluso con cualquier
26
expresión que requiera una oración completiva de infinitivo (urrann gagrefís fram
kaisara Agusíau gameljan allana midjungard, “ salió un edicto del césar Augusto
de que se inscribiese todo el mundo habitado” ). Pero a veces un matiz final es
expresado con du más infinito (du saüwan im “ para ser visto por ellos” ).
27
PUEBLOS Y LENGUAS GERMANICOS
LECCIONES
LECCION I a
La declinación de los temas en -a.
Masculino
Paradigma gótico Forma protogermánico
Sg. N. dags *dagaz
G. dagis *dageza?
D. daga *dagé?, dagai?, dago?
A. dag *dagam
V. dag *dage
Pl. N. dagos *dagoz
G. dage ?
D. dagam *dagamiz
A. dagans *daganz
V. dagos *dagoz
Neutro
Sólo difieren de los masculinos en el N., V., A. sg. y pl.
Sg. N. waurd
A. waurd
V. waurd
33
Pl. N. waurda
A. waurda
V. waurda
Del protogermánico al gótico Explicación histérico-comparativa (1)
Sg. N.: *dagaz: vocal breve ensílaba fi- Desinencia *-os atestiguada en gr.
nal se sincopa. Xúkoc;, lat. lupus, a.i. vrkás.
G. : Explicación tradicional:*dageza > dagis, apoyada en gr. - ou < *oso, a.e.
eso; supone formación analógica del sistema pronominal. Es, sin embargo,
teoría discutida, porque la desinencia gr. puede derivarse de *-syo (para el
grupo ital. esta derivación ha sido también propuesta aunque es discutible),
y porque ceso es forma aislada. El intento de derivar el G. sg. tem. germ.
de la forma más común -syo implica postular pérdida de sílaba final -jo en
todo el germ., lo que en parte podría confirmarse con el tratamiento germ.
de los fem. en -jo sobre temas en -5 : aaa. chebis(a), a.ingl. cefe s “ concubina” .
D .: Para la reconstrucción *dage >
daga hay paralelos en la morfolo Suele reconstruirse una terminación *é
gía, pero todos discutibles. Las del a. inst. con vocal temática alargada
otras propuestas serían regulares y sin desinencia como en gr. tt|-5£, qui
-5 > -a ,' 0i > -a. zá vd.vrká. En gótico hay expresiones
adverbiales como bif)é que pueden res
ponder a la misma forma (y en final ab
soluto hvammeh) pero no se excluye una
forma en -o (Villar 1981,166). Prokosch
propone antiguo locativo en -oi con evo
lución del diptongo final como en los
trisílabos (gr. (pépexai, gót. baírada).
A .: *dagam: nasal final cae. Vocal Desinencia *-m atestiguada en gr.
breve en sílaba final cae. Xúkov, lat. lupum, a.i. vrkam.
o
V.: *dage: cae *-e final. Ide. *-e, gr. XÚKe, lat. lupe. Caída de
vocal breve final que deja la raíz pura.
Pl. N.: *dagoz'. vocal larga ante -5 se Ide. *-os, quizá < *o-es; la -5 final con
mantiene. servada impide la abreviación de -ó- y
su consiguiente paso a -a-. Cf. a.i. vr-
kas, ose. Núvlanüs.
G.: ?: Vocal -e de oscura interpre En gót. todos los G. pl. mase, y n. aca
tación y no reconstruible para el ban en -e y todos los fem. (excepto al
resto de los dialectos germ. gunos temas) en -ó, siendo ambas desi
nencias de origen desconocido. Se ha
propuesto un grado e de *-óm (quizá
analógico del G.sg.), pero, aparte de
que tal cosa no tiene paralelo en otras
lenguas, por leyes de final de palabra
*-ém debería haber pasado a -a.
34
D.: *dagamiz: en sílaba final -i- se Las lenguas germ. y baltoesl. presentan
sincopa. desinencia -mis, que en esl. aparece co
Grupo *-mz se reduce a -m. mo -mis, y que se considera variante (re
ciente?) de a.i. -bhis (vgkébhis), gr.
hom. -<p\ (opeoípi), mic. du-wo-pi
( = 8uo(pi), y del lat. y celt. *-bhos: lat.
duobus, gal. matrebo, celtib. acainam-
bós.
A.: *daganz'. Grupo final -ns se man Desinencia *-ons bien atestiguada en
tiene en got. y mantiene la vocal. formas dialectales del gr. (cret., arg.
X ú k o v q ). En la mayoría de las lenguas
el grupo *-ns se ha reducido a uno de
sus elementos, con alargamiento com
pensatorio de la vocal temática: a.i. vr-
kan, lat. dominos.
Vocabulario:
in (prep.): “ en” (con A. “ a, hacia” ),
afar (prep.): “ tras” ,
und (prep.): “ hasta” ,
ak (conj.): “ pero” .
^atainei (adv.): “ solamente” .
a|i)?an (conj.): “ y, pero” .
Textos:
himma (2) daga (Mt. 6, 11).
und hiña (3) dag (Mt. 11, 23).
in dagam jainaim (4) (L. 4, 2).
in jainamma (5) daga (Me. 2, 20).
afar dagans (Me. 2, 1).
sabbato daga (Me. 1, 21).
a j^ a n atgaggand (6) dagos (Me. 2, 20).
in jainans dagans (Me. 13, 24).
ak j^atainei qi|? (7) waurda (Mt. 8, 8).
1) Así com o en otras lenguas la flexión temática tiende a extender al máximo el grado o de la vocal
temática, en gót. el grado e aparece en G. y D. sg. y quizá en G. pl.
2) himma: D. sg. de un dem. defectivo h i “ éste” .
3) hiña: A. sg. del mismo.
4) jainaim: D. pl. del dem. de lejanía: “ aquél” .
5) jainamma: D. sg. del mismo.
6) atgaggand: 3 a pers. pl. pres. del v. red. def. III at-gaggan, con valor de fut.: “ llegar” .
7) Qi|>: 2 pers. sg. imp. de qifyan, v. ft. V: “ decir” .
35
LECCION 2a
Presente indicativo verbos fuertes.
En gótico los verbos fuertes, y la mayor parte de los débiles, tienen un pre
sente temático, con alternancia predesinencial *e/o que, debido a la evolución del
vocalismo breve, aparecen respectivamente como i/a. Dada la falta de un futuro
sintético propio, el presente tiene en gót. frecuentemente valor de futuro.
Participio presente
bairands
36
bairats: Probablemente se ha eliminado Puede estar en relación con a.i. -thas.
una vocal breve en 3 a silaba.
bairam: -o-)-a- Desinencia *-mes bien atestiguada en
Vocal breve en sílaba final cae. dor. (péponeq, a.i. bháramas (y en gra
-ms se reduce a -m. do o, lat. -mus)] sin -5 final en desinen
cias secundarias indoiranias y en lit.
(-ma, -me) y quizá en esl..
bairi/?: misma explicación que la 3a Desinencia *-te también clara en gr.
pers. (pépexe y en el pretérito a.i. á-bhara-ta;
con aspiración de origen dudoso en pre
sente del a.i. bháratha.
bairand: cae vocal breve final Con grado -o- y desinencia -nti bien
-o-)-a- atestiguada: dor. (pépovxi, lat. gerunt,
-nt)-nf>)-nd (la nasal mantiene sonora a.i. bháranti.
la consonante final).
bairands: grupo -nt)-nd por influencia Gr. yepovx-, lat.ferent-, a.i. bhárant-.
de nasal.
Nota: Las formas del dual del verbo got. son de frecuencia muy escasa y para
algunas de ellas falta todo testimonio.
Vocabulario:
saian: v. red. alt.: “ sembrar” ,
waurd: n.-a: “ palabra” .
qi]ian: v.ft.V: “ decir” .
)?atei: conj. compl.: “ que” .
laheds: fem. -i: “ alegría” .
wair^an: v.ft.III: “ llegar a ser, producirse” .
aggilus: mase. -u/-i: “ ángel” .
swa: adv.: “ así” .
taujan: v.d.I: “ hacer” .
duhve: adv.: “ por qué?” .
twad: adv.: “ a dónde?” .
gaggan: v. red.def.III: “ ir” .
slepan: v.red.IV: “ dormir” .
ur-reisan: v.ft.I: “ levantarse” .
37
Textos:
Sa (1) saiands waurd saiji|> (Me. 4, 14).
Amen qi|ia izwis (2) (Mt. 10, 23).
Swa qi|^a izwis: faheds wair()i|) in andwair)>ja (3) aggile (L. 15, 10).
Duhve }>ata taujats? (Me. 11, 3).
Frauja (4), hvad gaggis? (J. 13, 36).
Jah slepif? jah urreisi)? naht (5) jah daga (Me. 4, 27).
38
LECCION 3a
Temas en -ja.
El ide. conocía unos temas en los que la vocal temática *-o- estaba precedida
por la sonante *-y- (cf. lat. medius, a.i. süryah) y eran declinados como los otros
temas en *-o.
En germ., tras las alteraciones de las sílabas finales, se han derivado dos ti
pos masculinos de declinación, por el hecho de que en los sustantivos que tenían
la sílaba radical larga o eran plurisílabos se ha producido delante de -j- una
secundaria (y esto ya en la fase ide.), cosa que por el contrario no ha ocurrido
en los sustantivos que tenían la sílaba radical breve.
En N., A. y G. sg. el formante -jo- se realiza por lo tanto en forma distinta
según que la sílaba precedente sea larga o breve (cf. Ley de Sievers-Edgerton).
Así, el mismo sufijo debe reconstruirse como *-ja- para got. harjis y como *-ija-
para hairdeis. Las desinencias de D. sg. y todo el pl. coinciden con las formas
correspondientes de los temas en -a, así como también el G. sg. de las palabras
con sílaba radical breve.
Masculino
Paradigma gótico Forma protogermánica
Sg. N. hairdeis “ pastor” ♦herdhiyoz
G. hairdeis ♦herdhiyeza?
D. hairdja *herdhyé?
A. hairdi *herdhiyom
V. hairdi *herdhiye
Pl. N. hairdjos ♦herdhyoz
G. hairdje ?
D. hairdjam ♦herdhyomiz
A. hairdjans ♦herdhyonz
39
*i(y)is)iis)Ts <eis>
G.: tras la caída de la breve final, misma evolución que el N.
A.: *Kerdh-iy-o-m: Nasal y voc. breve caen.
*iy)l)i
V.: *Kerdh-iy-e
*iye)i(y)i)ii)l)i
Pl.: Cf. dags.
Neutro:
No hay diferencia entre los neutros en -ja con silba radical larga y breve. Ambos
se declinan como waurd, pero en todos los casos la -j- precede a las desinencias.
Paradigma gótico
Sg. N. kuni “ generación” <*gn-y-om
G. kunjis
D. kunja
A. kuni
Pl. N. kunja
G. kunje
D. kunjam
40
A. kunja
V. kunja
En el N. y A. sg., al quedar la -j en posición final absoluta por no ir seguida
de desinencia, pasa a i. .
En algunos neutros de sílaba radical larga o polisílabos se atestigua también
un G. sg. en -eis: andbahtjis/andbahteis (L. 1, 23).
Vocabulario:
ga-leij^an: v. ft. I: “ ir, m archar” ,
hindar: prep. A. y D.: “ al otro lado de” ,
siponeis: mase, -ja: “ discípulo” ,
bokareis: mase, -ja: “ escriba” ,
laisareis: mase, -ja: “ maestro” ,
mifi: prep. D.: “ con” ,
motareis: mase, -ja: “ publícanos” .
Textos:
Haihait (1) galei^an siponjans hindar marein (2) (Mt. 8, 18).
Ains (3) bokareis qa}? (4) du imma (5): laisari... (Mt. 8, 19).
An|>aruh (6) fian siponje qa|? du imma (Mt. 8. 21).
tiva (7) ist (8) f^iatei (9) mi|? motarjam jah frawaurhtaim (10) matji|) jah
driggkifi (11) (Me. 2, 16).
1) haihait. perf. red, 3* pers. sg., haitan, v. red. I:“ llamar” , “ ordenar” .
2) marein marei, A . sg. fem. -n: “ mar” .
3) ains: N . sg. pron. indf.: “ alguno” .
4) qaf?; 3* pers. sg. pret., qifwn, v. ft. V: “ decir” .
5) imma: D. sg. pron. pers. 3*.
6) anj>aruh: anfxir, N. sg. adj. y -uh, cop. encl. (cf. lat. -que).
7) hva: N . n. sg. del pron. int.
8) ist: 3* pers. sg. pres. ind., wisan, v. def.: “ ser” .
9) f^atei: conj. compl.
10) frawaurhtaim: D. pl. a d j frawaurhts: “ pecador” .
11) matjifx, dnggidf>: 3 “ pers. sg. pres. ind., m atjan, v. d. I; drigkan, v. ft. III: “ comer, beber
41
LECCION 4a
Masculino
Paradigma gótico Forma protogermánica
Sg. N. /?i us “ criado” *l»iwaz
G. p wis *fñweza?
D.|>, wa *f?iwé?
A. |> u */>iwam
V. /, US *f?iwaz
Pl. N. }>wos *J?iwóz
G.}, we ?
D .p wam *f?<iwamiz
A. |? wans */)iwanz
Neutro
Los neutros sólo difieren en el n. sg. que no tiene -n, y en el N. A. pl. que
tienen -a.
Sg. N. triu “ árbol” *triwam
A. triu
Pl. N. triwa *triwá
A. triwa
42
A.: *fii-w-a-nz: *-ns final se mantiene, evitando la eliminación de
Neutro:
Para la formación del neutro cf. waurd.
Fonética
Las vocales etimológicamente breves
La evolución de las antiguas vocales breves en got. es distinta según que es
tén en la sílaba radical o en las demás, debido seguramente al acento inicial desa
rrollado por el protogerm.; al ser la mayoría de las raíces germ. monosilábicas,
dicho acento recae regularmente en la sílaba de la raíz. Las sílabas finales de las
palabras polisílabas tienden a abreviar o eliminar sus vocales, y en algunos casos
de palabras tetrasilábicas puede postularse una síncopa de la vocal breve en terce
ra sílaba.
Por este motivo aquí sólo expondremos la evolución de las vocales en sílaba
tónica, dejando para el Apéndice sobre leyes de final de palabra su evolución en
las sílabas secundarias.
43
(ai) aparece también en algunas palabras de origen incierto:
aifrftau: “ o ” , a. ingl. ej>)ia, ohjye; aaa. eddo, edo.
waila: “ bien” , a.ingl., a.s. wel, aaa. wela.
sai, traducción de gr. i8oú.
Por el contrario, hay falta anómala de “ Brechung” en:
hiri: “ hacia aquí” .
nih: “ y no” <ni-hvi, lat. ñeque. Esperaríamos *naih, pero esta palabra acusa in
fluencia de la simple negativa ni (de todos modos Brugmann 1913-14 no ve con
firmada por los materiales la “ Brechung” ante -h final).
Vocabulario:
jah: conj.: “ y” . -
hlaiw: n. -a: “ tum ba” .
ni: neg.: “ no” .
skalkinon: v. d. II: “ servir” .
Textos:
Qam (1) ...managei (2) mi|> hairum (3) jah triwam (Me. 14, 43).
Jah galagidedun (4) ita (5) in hlaiwa (Me. 6, 29).
Ni ainshun (6) |?iwe mag (7) twaim (8) fraujam skalkinon (L. 16, 13).
44
LECCION 5a
Pretérito fuerte.
La forma del pretérito fuerte es heredera del perfecto ide., del que conserva:
- un sistema de desinencias especiales, unidas directamente al tema.
- reduplicación.
- alternancia vocálica entre singular y plural.
En general presentan reduplicación los pretéritos de los temas que no admi
ten alternancia vocálica. Sin embargo existen pretéritos con ambas característi
cas; es común a todos ellos tener en la raíz la vocal é.
Los verbos fuertes comprenden las raíces de uso más frecuente, las que com
ponen el fondo básico de las expresiones verbales de la lengua.
Semánticamente el pretérito (y esto se aplica también al débil) no sólo expre
sa el pasado, sino también el aspecto resultativo, que se supone que era el signifi
cado básico del perfecto ide. En los períodos condicionales expresa irrealidad.
45
beru: -u procede d e -w tras caída de bre En a.i. cakrvá puede representar un ti
ve final, y se extiende analógicamente po antiguo *-we.
a 2a pers., cuya desinencia debe ser ana
lógica del presente.
berum: Tras caída de breve final, *-m
o
La desinencia *-me se atestigua en a.i.
evoluciona regularmente a -um. cakrmá; con ampliaciones diversas en
at. -nev, dor. -|a.eg.
berup: Vocal temática sustituida por La desinencia -te es clara en gr.
-u- analógica de I a y 3a pers. Caída de taXoÍTiaTe.
breve final y paso regular de * t)d )Í?.
berun: Evolución regular *n)un y caí La desinencia -nt no está atestiguada di
da de oclusiva final. J rectamente para el perfecto en otras
lenguas.
Vocabulario:
at-gaggan: pret. v. red. def. III: “ acudir” .
dala}?: adv.: “ hacia abajo” .
rign: n.- a: “ lluvia” .
qiman: v. ft. IV: “ venir” .
ahva: fem. -5: “ agua” .
waian: v. red. alt.: “ soplar (el viento)” .
winds: mase, -a: “ viento” .
bi-stigqan: v. ft. III: “ chocar” .
bi: prep. D.: “ junto a, con, contra, en torno a” .
razn: n. -a: “ casa” .
46
ga-driusan: v. ft. II: “ caer’.
unte: conj.: “ porque” .
ga-suljan: v. d. I.: “ construir” .
wisan: v. def.: “ ser” (pret.).
ana: prep. D.: “ sobre” .
drus: mase.: “ caída” .
mikils: adj.: “ grande” .
ga-teihan: v. ft. I: “ anunciar” .
fiairh-gaggan: v. red. def. III: “ atravesar, entrar” .
hveila: fem. -ó: “ momento” .
Textos:
Jah atiddja dala|? rign, jah qemun ahvos, jah waiwoun windos, jah bistugqun
bi [>amma (1) razna jainamma (2), jah ni gadraus, unte ¿asuli)? was ana staina
(Mt. 7, 25).
Jah atiddja dala^ rign, jah qemun ahvos, jah waiwoun windos, jah bistugqun
bi jainamma razna, jah gadraus, jah was drus is (3) mikils (Mt. 7, 27).
Gataihun (?an imma [>atei Iesus Nazoraius J?airhgaggi|> (L. 18, 37).
Qimif) hveila jah nu qam (J. 13, 32).
47
LECCION 6a
Temas en -o
Son continuación de los antiguos femeninos indoeuropeos en -a-, tipo gr.
KÓpa, a.i. séna, lat. rosa, a. esl. zena; en got. son sólo femeninos.
Regularmente *-d- da en germ. -o-, y en el paradigma de estos temas aparece
como vocal predesinencial a u o según que la vocal haya abreviado o no (por leyes
de final de palabra).
48
D. gibai *gibái<*giboi
A. giba *gibám<*gibom
Pl. N. gibos *gibóz
G. gibo ?
D. gibom *gibómiz
A. gibos *gibóz
Vocabulario:
ik: N.sg. pron. pers. I a pers.
ga-hailjan: v.d.I: “ curar” .
stibna: fem. -o: “ voz” .
raihts: adj: “ recto” .
waurkjan: v.d.I: “ hacer” .
staiga: fem. -o: “ camino” .
unsar: pron. pos. de I a pers.: “ nuestro” .
wasti: fem. -jo: “ vestidura” .
lamb: n. -a: “ cordero” .
inna|?ro: adv.: “ por dentro” .
wulfs: mase, -a: “ lobo” .
49
wilwan: v. ft. II, III: “ robar, depredar” .
idreiga: fem. -o: “ penitencia” .
aflageins: fem. -//-o: “ deposición, renuncia” .
frawaurhts: fem. -i: “ pecado” .
auf>ida: fem. -o “ desierto” .
daupjan: v. d. I: “ bautizar” .
merjan: V. red. I: “ anunciar” .
Textos:
Jah qaji du imma (1) Iesus: ik qimands gahailja ina (2) (Mt. 8, 7).
Raihtos waurkeij) (3) staigos is (L. 3, 4).
Qimand at izwis in wastjom lambe, i)? inna^ro sind wulfos wilwandans (Mt. 7, 15).
Was Johannes daupjands in aufwdai jah merjands daupein (4) idreigos du aflagei-
nai frawaurhte (Me. 1, 4).
50
LECCION 7a
Tratamiento de las antiguas vocales largas en sílaba tónica.
La flexión de los temas femeninos en -jó.
Tratamiento de las antiguas vocales largas en sílaba tónica.
En general la correlación entre las vocales largas ide. y sus reflejos en got.
es clara, pero no es seguro que la lengua de Ulfilas mantenga las oposiciones de
cantidad (cf. Introducción).
Dichas correlaciones son las siguientes:
*a, *ó)got. o
*é >got. e.
*7 >got. ei, pronunciado seguramente como 7.
Got. ei es también continuación delantiguo diptongo ei, como en todas las
lenguas germ.
*ü >got. u
Ejs: *bhráter)bromar “ hermano”
*stá-)stofj, pret. de standan “ estar de pie”
*plót-)flodus “ marea”
*men-) mena “ luna”
*sé-) mana-se frs “ humanidad, simiente de hombre”
*swlno-)swein “ cerdo”
*pñ-)freidjan ‘‘proteger ’’
*yüs)jus “ vosotros”
*bhrüg- (lat. frügi))bruks “ utilizable”
brukjan “ utilizar”
La vocal o parece haber sido de pronunciación considerablemente cerrada,
ya que gráficamente alterna a veces con u: ohtedun/uhtedun (pret. de aigari). Exis
ten en got. cuatro formas con e cuyas correspondencias con las demás lenguas
germ. difieren de la normal de e.
her “ aquí”
fera “ costado”
kreks “ griego”
mes “ mesa”
Las dos últimas son préstamos. Así como la é ide. se corresponde
en germ. nd. y occ. con a, en las palabras aducidas la correspondencia es e, que
en aaa. diptonga.
her) hear) hiar) hier
51
Este hecho ha llevado a postular para el protogerm. dos formas de é, nota
das como éj y sería la más frecuente. Su pronunciación habría sido primero
bastante abierta [ ? ], tendiendo luego en gótico a cerrarse progresivamente, co
mo muestran ciertas grafías alternantes: lekeis “ médico” (L. 5, 31 )/leikeis; o a
la inversa, berusjos “ padres” (L. 2, 41)/birusjos. é2 sería resultado de algunas
evoluciones esporádicas de ide. *éi/ei: *k’ei) got her, aaa. hiar. Algunos présta
mos en é funden su timbre con esta ér Fuera del gótico é2 se documenta en al
gunos otros casos, en particular en ciertos pretéritos reduplicados, (cf. Bibliografía).
Paradigma gótico
Sg. N. wrakja “ persecución” bandi “ lazo” , m am “ niña”
G. wrakjos bandjos, maujos, etc.
D. wrakjai
A. wrakja
Pl. N. wrakjos
F. wrakjo
D. wrakjom
A. wrakjos
La evolución de estas formas y su explicación histórico-comparativa es la mis
ma que la de los temas en -o .
Vocabulario:
marei: fem. -n : “ m ar” . .
hindar: prep. A.: “ al otro lado de” .
gawi: n. -ja: “ tierra, país” .
daimonareis: mase, -ja: “ poseso” .
wijira: prep. A.: “ contra” .
leik: n. -a: “ cuerpo” .
blof?: n. -a: “ sangre”
brakja: fem. -jo: “ lucha”
uf-kunnan: v. d. III pret. pres.: “ conocer”
sunja: fem. -jo: “ verdad” .
ga-munan: pret.- pres.: “ acordarse de” (con G.).
52
briggan: v. irr. ft./d .: “ traer” ,
freis: adj. en -ja: “ libres” .
Textos:
Jah qimandin imma (1) hindar marein in gauja Gairgaisane, gamotidedun (2) im-
ma twai daimonarjos (Mt. 8, 28).
Unte ni ist izwis (3) brakja wij^ra leik jah bloj) (E. 6, 12).
Jah ufkunnaif) sunja, jah so (4) sunja frijans izwis briggij? (J. 8, 32).
Ni qimif) in J>iudangardjai himine (Mt. 5, 20).
Gamuneif} meinaizos (5) bandjos (C. 4, 19).
1) imma: D. sg. mase, del anafórico is, ita, si. El sintagma qimandin imma es un D. absoluto.
2) gamotidedun: 3 a pers. pl. pret. de ga-motjan, v. d. 1: “ salir al encuentro de, encontrarse con”
(con D.).
3) izwis: D. pl. pron. pos. 2 a pers.
4) so: N. sg. fem. del dem. sa, ¡rnta, so.
5) meinaizos: G. sg. fem. del pos. de I a pers.
53
LECCION 8a
Tratamiento de los antiguos diptongos. Presente y pretérito débiles.
54
Verbo sokjan “buscar”: Verbo salbon “untar”:
Presente Pretérito Presente Pretérito
Sg. sokja sokida, etc. saibó salboda, etc.
sokeis salbos
sokei p salboji
Du. sokos
sokjats
Pl. sokjam salbom
sokei jh saibó f)
sokjand salbond
Explicación histórico-comparativa:
El origen de la formación del pretérito débil es uno de los temas más contro
vertidos de la lingüística germánica. Las hipótesis propuestas pueden agruparse
en dos alternativas generales: la de derivar este sufijo de una antigua sonora aspi
rada dh, y la de derivarlo de la oclusiva sorda t.
La hipótesis de la sonora aspirada pretende relacionar este sufijo con la raíz
*dhé (gr. t Í!?t|| í i , a. ingl. dón, aaa. tuori), que en pl. aparecería reduplicada. Co
mo esquema de explicación resulta verosímil y tiene paralelos morfológicos en otras
lenguas ide. (en lat. formas verbales compuestas con el radical *bhü: amabam/ama-
bo; en esl. compuestas con el radical es: deleachu). Sin embargo hay un problema
fonético en la explicación de formas como kun\>a, kunfiedun, que no podrían de
rivar de una sonora aspirada.
Las hipótesis que remontan el sufijo dental a una *t ide. son de dos tipos:
las que pretenden que el germ. tiene desde el principio un tema de pretérito carac
terizado por un sufijo dental, y las que suponen que el pretérito dental es produc
to de la extensión analógica de la t de algunas desinencias al resto del paradigma.
Entre estas segundas está la hipótesis de Wackernagel-Behaghel, que propone co
mo punto de partida la 2a pers. sg., relacionada con a.i. -thas\ otros interpretan
esta persona como remontando a un antiguo perfecto activo e n -ta. Otra hipótesis
deriva el paradigma de la 3 a pers. sg. -da, que se relaciona sin problema con gr.
-tai; o bien derivaría de formas como stop < *stát, donde la dental pertenece al
tema.
Finalmente, otros autores pretenden que este pretérito con sufijo dental es
continuación de un antiguo pretérito temático protogerm. en *-tom, *-tes, *-tet,
de formación paralela a la de los presentes en -to (el formante sería el mismo de
los part. y adj. verbales, tipo amatus, épaTÓq), como en gr. Ax^o^ai junto a
áxoixcu.
El problema de este 2° tipo de hipótesis que remontan el sufijo dental a una
t originaria es que no dan una explicación verosímil para las formas reduplicadas
en got. en el pl. y du., pero en cualquier caso esta característica podría ser una
innovación de esta lengua, quizá comparable a lat. descendidi junto a descendí
o respondidi junto a respondí.
55
Fonética: Diptongos:
*ai, *oi > ai, cuyo valor fonético es probablemente e breve abierta, y coincide con
el resultado de la Brechung de i. (Cf. Introducción).
*ei)ie, cuyo valor fonético es históricamente [ r ].
*au, *ou > au, cuyo valor fonético es probablemente o breve abierta, como el de
la Brechung de u. (Cf. Introducción).
*eu > iu, que es el único diptongo real que aparece en got. (Cf. Introducción).
Los diptongos largos se reducen siempre, bien a diptongos normales, siguiendo
luego la evolución normal de éstos, bien perdiendo la semivocal y quedando sólo
la larga: *pldu- >flodus.
Los diptongos largos de origen flexivo, al quedar siempre en final de pala
bra, sufren las abreviaciones propias de esta posición.
*kaikos yhaihs “ tuerto”, lat. caecus.
*ghaidis “ cabra” )gaits “ macho cabrío” , lat. haedus.
*oinos)ains “ uno” , gr. olvfj.
*woida)wait “ yo sé” , a.i. veda, gr. oi8a.
*steigh- )steigan 4‘s u b i r ’’
*deik-)gateihan “ anunciar” , gr. Seítcvu^i, lat. dico.
*aug-)aukan “ multiplicarse” , a.i. ájate, lat. augeo, gr. aú^ávco.
*aus-)auso “ oreja” , lat. auris.
*roudhos)rau/>s “ rojo” , lat. rüber.
*g’eus-)kiusan “ probar” , gr. yeúonai.
*leuk-yiiuhaf) “ l u z ” , a . i . rocate, l a t . lücus, g r . X g u k ó q .
Vocabulario:
manags: pl.: “ muchos” .
praufetjan: v.d.I.: “ profetizar” .
unhuljío: fem. -n: “ demonio, espíritu maligno” .
us-wairpan: v. ft. III.: “ expulsar” .
mahts: fem. -i: “ milagro” .
ga-laubjan: v.d.I.: “ creer” .
sunus: mase, -u: “ hijo” .
us-fullnan: v. d. V.: “ cumplirse” .
mel: n. -a: “ tiempo” .
at-nehvjan: v. d. I.: “ acercar(se)” .
at-gaggan: v. red. def. III.: “ acercarse” .
fairguni: n. -ja: “ m ontaña” .
56
Textos:
Managai qi^and mis (1) in jainamma daga: frauja, frauja! Niu (2) f^einamma na-
min (3) praufetidedum, jah ^einamma namin unhulJ>ons uswaurpum, jah }>einam-
ma namin mahtins mikilos gatawidedum? (Mt. 7, 22).
Galaubeis f>ata? ...ik galaubida }?atei }>u is Xristus, sunus gudis (J. 11, 26-27).
Usfullnoda }>ata mel jah atnehvida sik (4) fnudangardi gudis (Me. 1, 15).
Jah atiddjedun jah qe|>un du imma (Me. 2, 18).
Usiddja Iesus in fairguni bidjan (L. 6, 12).
57
LECCION 9a
Flexión de los temas en -i.
En ide. los temas nominales en -/- pueden ser de cualquiera de los tres géne
ros. El sufijo nominal -/- aparece en diversos grados vocálicos:
*ei/oi
*éi/Oi
En got. los nombres en-/- son sólo mase, o fem. Las leyes de final de palabra
motivan la eliminación de -/- breve en sílaba final, lo que acarrea una sensible
descaracterización y homologación con los temas en -a, hasta el punto de que to
do el mase. sg. sigue el esquema de éstos, no habiendo una flexión mase, en -/
más que en el pl. El fem. conserva una flexión propia en -/, que en pl. no difiere
de la del mase, (con la única excepción de los abstractos en -eins, que tienen un
G. pl. en -o analógico del de los temas eñ -ó).
Los temas en -/ mase, son poco numerosos; cuando no están atestiguados
en N., A. o D. pl. su atribución al paradigma en -/ no puede asegurarse. Dado
que no hay diferencias entre mase, y fem. en el pl., en caso de testimonios defecti
vos tampoco es fácil determinar el género.
Los fem. en -i son muy numerosos, porque a los temas originales en -i se aña
den una serie de formaciones abstractas: abstractos derivados de verbos fuertes
como siuns “ rostro” , abstractos en -dufis como rnikildups “ grandeza” , abstrac
tos en *ti, como gaskafts “ creación” , y la amplia serie de los a b stracto s en
-eins{ *-ey-eni- sobre raíces de verbos débiles, como laiseins( *lais-ey-eni-s
“ doctrina” .
Masculino
58
A. gastins *gastinz
V. gastéis *gasteyez
Vocabulario:
ahva: fem. - o: “ río, agua” ,
fram: prep. D.: “ desde, a causa de” ,
frauwaurhts: fem. -i: “ pecado” .
59
unte: conj.: “ porque” .
waurts: fem. -i: “ raíz” .
auk: conj.: “ porque, pues” (+ raihtis)
in-sandjan: v. d. I.: “ enviar” .
karkara: fem. -ó: “ prisión” .
in: prep. G.: “ a causa de” .
qens: fem. -i: “ mujer” .
ga-/?aursnan: v. d. IV: “ secarse” .
Textos:
Jah usiddjedun (1) du imma all (2) Iudaialand (3) jah Iairusaúlymeis (4), jah dau-
pidai (5) wesun (6) allai in Iaurdane (7) ahvai fram imma, andhaitandans (8) fra-
waurhtim seinaim (9) (Me. 1, 5).
... jah unte ni habaida (10) waurtins ga/?aursnoda (Me. 4, 6).
Jah ni haband waurtins in sis (11), ak hveilahvairbai (12) sind (13) (Me. 4, 17).
Sa (14) auk raihtis Herodes (15) insandjands gahabaida (16) Iohannen jah gaband
ina in karkarai in Hairodiadins (17) qenais Filippaus (18) (Me. 6, 17).
1) usiddjedun: 3* pers. pl. pret. ft., us-gaggan, v. aef. red. III: “ acudir, venir” .
2) all: N .sg.adj., alls: “ todo” .
3) Iudaialand: n. propio: “ Judea” .
4) Iairusaulymeis: N. pl. Iairusalem: “ Jerusalén” .
5) daupidai: N. pl. mase, del part. pret., daupfys: “ bautizados” .
6) wesun: 3* pers. pl. pret. ft. wisan, v. def.: “ ser” .
7) Iaurdane: Con conservación de la terminación gr. en el nombre propio, Iaurdanus: “ Jordán” .
8) andhaitandans: N. pl. part. pres., and-haitan, v. red. I: “ confesar” .
9) seinaim: D. pl. adj. pos: “ suyo” .
10) habaida: 3 a pers. sg. pret, haban, v.d. III: “ haber” .
11) sis: D. pron. refl.: “ a sí mismo” .
12) hweilahwairbai: N. pl. mase., hweüahwairbs: “ inconstante, efímero” .
13) sind: 3 a pers. pl. pres., wisan: “ ser” .
14) sa: N. sg. mase. pron. dem.; en got. tiene valor de art. determinado: “ este” .
15) Herodes: N. sg.: “ Herodes” .
16) gahabaida: 3 a pers. sg. pret., ga-haban “ prender” .
17) Hairodiadins: G. sg., H erodia: “ Herodías” .
18) Filippaus: G. sg., Filippus: “ Filipo” .
60
LECCION 10a
El pronombre anafórico is, ita, si.
61
G. masc-n. :*/-so o *i-syo. Etimológicamente *i-so es fonéticamen
te posible para el got. pero no se exclu
ye la desinencia -syo-, documentada en
a.i. kásya, gr. xolo, etc.
G. fem.: *i-sy-az Elemento predesinencial -sy- intercala
do cf. a.i. tá-sy-ás.
D. masc.-n.: *i-sm-é La desinencia de antiguo inst. se con
*-sm- > -mm- serva en germ. con timbre e en formas
*-é/-ó)-a compuestas como got. hvammé-h y
monosílabos có m ale; pero no se exclu
ye antiguo vocalismo o.
El rasgo de la aparición de elementos in
termedios entre radical y desinencia
también aparece en a.i. ásmai, umbro
esmei.
D. fem.: *i-sy-ai Cf. a.i. tá-sy-ai.
*-ai > -ai
A. mase.: *i-m-am Lat. are. im\ a.i. im-ám, gr. iv (en glo
sa de Hesiquio).
A. fem.: *ey-am
*a > ó > o > a Lat. eam (cf. a.i. tam, gr. Tfjv).
Vocabulario:
andwair}?i: n. -ja: “ presencia” ,
af-letan: v. red. alt.: “ perdonar” .
missadef)s: fem. -i: “ falta, delito” ,
uf-rakjan: v. d. I: “ extender” .
qif>an: v. ft. V: “ decir” ,
hrains: adj.: “ puro, limpio” ,
suns: adv.: “ inmediatamente, enseguida” .
}?rutsfill: n. -a: “ lepra” .
62
Textos:
... in andwair(:>ja manne (1) du saihvan (2) im (Mt. 6, 1).
... afletif) mannam (1) missadedins ize (Mt. 6, 14).
Jah ufrakjands handu (3) attaitok (4) imma qij^ands: wiljau (5), wairb (6) hrains
(Mt. 8, 3).
Jah qa|j (7) imma Iesus: Ik (8) qimands gahailja (9) ina (Mt. 8, 7).
63
LECCION 11a
Pronombre demostrativo sa, pata, so.
El pronombre got. sa, fiata, so traduce tanto al artículo gr. ó, f|, xó, como
al demostrativo oOtoq. Su uso sugiere un valor intermedio entre la mera marca
de determinación del artículo y una débil deixis. Este pronombre es heredero del
ide. *so, sa, íod, formado sobre dos raíces diferentes: *so-, en N. sg. mase, y fem.
y *to- en los demás casos.
64
G. fem.: *te-z(y)-as (otras lenguas A.i. tá-sy-as, a. pr. s-te-ssi-as.
remiten a forma original
*to-sy-ás).
D. mase, -n.: *to-zm-é/ó (quizá A.i. tá-sm-ai, umbro, esmei. Formas
mezcla de inst. *-e y D. *oí). con -m-, cf. lit. tamul, a. esl. tomu.
D. fem.: *te-z(y)-ái A.i. tá-sy-ai.
A. mase.: *to-m. En got. + -om\
esta partícula debe haberse aña A.i. tám, gr. xóv, lat. is-tum.
dido en época posterior a la
conversión de -m final del pro
nombre en -n.
*-o- > -a-
A. fem.: *ta-m A.i. tam, dor. xav.
Pl. N. mase.: *toi A.i. té, d o r . t o í, lat. is-tf, lit. tie.
N. -A. n.: *ta A.i. ta, dor. xa.
N. fem.: *tas A.i. tas, lit. tos.
D. mase. -n. -fem.: *toi-miz A. bulg. te-mi, lit. tie-mus, 2L. e s l Aémi.
C f dags
A. mase.: *to-ns A.i. tan, c r e t. t ó v q .
Vocabulario:
ga-leikon: v. d. II: “ semejarse, parecerse a ” .
nu: adv.: “ pues, consiguientemente
swaswe: adv.: “ como” ,
liuts: adj.: °hipócrita” .
liuha|): n. -a: “ luz” ,
riqiz/riqis: n. -a: “ tinieblas” ,
hvan filu: adv.: ¡“ cuán abundante” !,
and-hafjan: v. ft. VI: “ responder” ,
hundafajis: mase, -i: “ centurión” ,
afar-laistjan: v. d. I: “ seguir” ,
us-wairpan: v. ft. III: "expulsar, rechazar” ,
ahma: mase, -n: “ espíritu” .
65
Textos:
Ni galeiko}? nu |Taim (Mt. 6, 8).
. . . ni wairfiai)? swaswe ^ai liutans gaurai (2) (Mt. 6, 16).
Jabai nu liuha)> |>ata in }?us (3) riqiz ist, f>ata riqiz hvan fílu! (Mt. 6, 23).
Jah andhafjands sa hundafabs qa^> (Mt. 8, 8).
... jah qif>a du f>amma (Mt. 8, 9).
... jah qa|> du Jiaim afarlaistjandam (Mt. 8, 10).
... jah uswarp J'ans ahmans waurda, jah allans (^ans ubil habandans gahailida (Mt.
8, 16).
1) Para Szemerényi en cambio *tosyo es forma hipercaracterizada con *-yo a partir de una torma
ya G. *-tos. El cambio vocálico a *-tesyo sería analógico de los temas en -i com o el interrogativo
*kwis en el que un G. *kweis-yo se habría disimilado en *kwesyo.
2) gaurai: N. pl. adj. en flexión pronominal (flexión ft.), gaurs: “ triste” .
3) |ws. D. sg. pron. 2* pers.
66
LECCION 12a
Masculino
Paradigma gótico Forma protogermánico
Sg. N. sunus“ hijo” *sunuz
G. sunaus *sunauz
D. sunau *sunéu/sunou
A. sunu *sunum
V. sunu/sunau
Pl. N.sunjus *sunewez
G. suniwe ?
D. sunum *sunumiz
A. sununs *sununz
67
D.: *sun-éu/sundu > sunau. Loe. sin desinencia y grado largo del su
fijo u.; a.i. báháu.
A.: *sun-u-m A.i. bahúm, lat. früctum , gr. Tríjxuv.
V.: *sun-u Tema puro en grado 0 como gr. Ttfjxu.
Pl. N.: *sun-ew-ez > *sun-iw-iz > A.i. bahávah, gr. 7níxei<; « *7ráxeF8<;),
*sun-iw-z ) sun-ju-s a.esl. synove.
D.: *sun-u-miz Tema en grado reducido y desinencia
inst. Cf. lit. sunumis, a. esl. synumi.
A.: *sun-u-nz Cret. uiuvt;.
Neutro
En germ. sólo aparecen formas de sg., y con cierta frecuencia sólo *peku,
(a.i. pasu, lat. pecu), got. *faihu “ dinero” .
Sg. N.- A.: se corresponde con a.i. pasu, gr. a o tu , sin desinencia. Los demás
casos se declinan como el mase, y fem.
Vocabulario:
hveila: fem. -o: “ hora” .
fianaseif>s: adv.: “ ya, todavía, aún” ,
fairhvus: mase, -u: “ mundo” ,
pund: n. -a: “ libra” ,
balsan: n. -a: “ ungüento” ,
nardus: mase, -u: “ nardo” ,
sitan: v. ft. V.: “ sentarse” .
ana: prep. A-D.: “ sobre, en” . •
fula: mase, -n: “ potro” .
asilus: mase. -u\ “ burro, potro” .
68
Textos:
A tta, qam hveila, hauhei (1) Remana (2) sunu, ei sunus |)eins hauhjai (3) )mk (4)
(J. 17, 1).
Ni ^anasetys im (5) in })amma fairhvau (J. 17, 11).
If) Marja (6) nam pund balsanis nardaus (J. 12, 3).
... jñudans |>eins qimif? sitands ana fulin asilaus (J. 12, 15).
... [>u (7) qi|?is ^atei skulds ist (8) ushauhjan (9) sa sunus mans (10) (J. 12, 34).
69
LECCION 13a
Optativo de presente. Serie alternante III de los verbos fuertes.
E l Optativo de presente.
El optativo germ. es heredero directo del ide., y muestra también los sufijos
modales de éste: *7/yé en las formas atemáticas, *-oi- en las temáticas. En got.
el sufijo -oi- aparece en presente y el sufijo -i- en el pretérito, regularmente evolu
cionados a -ai-, -T- (escrito ei) respectivamente.
Las desinencias representan una elaboración propia de las antiguas desinen
cias secundarias. No hay diferencias de formación entre los verbos fuertes y débiles.
70
bherointa: Evolución normal de -nt > -n
con adición de -a, quizá analógica de 1a
pers. pl.
nasjaima salboma
nasjaiji saibó |?
nasjaina salbona.
Vocabulario:
ufar-swaran: v. ft. VI: “ perjurar” ,
ai^s: mase, -a: “ juram ento” .
ana-nauf?jan: “ obligar” ,
rasta: fem. -o: “ milla” ,
fijands: mase, -nd: “ enemigo” .
})iu|?an: v. d. I: “ bendecir” . ■
wrikan: v. ft. V: “ perseguir” ,
hatjan: v. d. I: “ odiar” ,
haurnjan: v. d. I: “ tocar la trompeta” .
Textos:
Ni ufarswarais, if? usgibais fraujin aifians t?einans (Mt. 5, 23).
Jah jabai hvas })uk ananauf?jai rasta aina, gaggais mif) imma twos (Mt. 5, 41).
A jilan ik qifia izwis: frijol fijands izwarans, ^iu^jai^) j^ans wrikandans izwis, waila
taujij^ f?aim hatjandam izwis, jah bidjaif? bi |?ans us^riutandans izwis, ei wair|)ai|i
sunjus attins izwaris f)is in himinam (Mt. 5, 44-45).
Pan nu taujais armaion, ni haurnjais faura |)us, swaswe ^>ai liutans taujand
(Mt. 6, 2).
71
LECCION 14a
Pronombres personales. Pronombre reflexivo.
Serie alternante IV de los verbos fuertes.
Pronombres personales.
Los pronombres personales en gótico, como en las demás lenguas indoeuro
peos, no indican el género. •
Primera persona:
Sg. N. ik < *eg’om (a.i. ahám, gr. iyái(y) ).
G. meina (forma del posesivo).
D. mis < *me + s, común a todo el germ.
A. mik < *me+k, con -k quizá analógica del n. (cf. vén. mego).
Pl. N. weis < *wei-es
G. unsara (forma del posesivo).
j uns/unsis, quizá *ns+is analógico del sg. (lat. nos)
Du. N. wit, que debe contener *we- (lit. védu “ nosotros dos” )
G. *ugkara
j ugkis, quizá *q-kwis (analógico de -mis?)
Segunda persona:
Sg. N. |^u < *tu
G. j^eina
D. l?us
A. |?uk
Pl. N. jus < *yüs
G. izwara , , ., , * .
r» / etimología incierta, tal vez reducción de *wiz-wiz (Kosenfeld,
^ 1955.
A. ízwis )
Du. N. Out?)
G. igqara ^
D. igqis ( etimología incierta
A. igqis )
Pronombre reflexivo.
G. seina
D. sis
A. sik (sobre *se- reflexivo, lat. sé, gr. £.
72
Serie alternante I V de los verbos fuertes.
* eR /o R /eR /R (para R = nasal o líquida) > i(ai)R /aR /eR /u (au)R
niman, nam-nemum, numans “ tom ar”
stilan, stal-stelum, stulans “ robar”
bairan, bar-berum, baurans “ llevar”
Vocabulario:
atta: mase, -a: “ padre” .
weihnan: v. d. IV: “ consagrar, santificar” .
fúudinassus: mase. -u : “ reino” .
wilja: mase. -n : “ voluntad” .
airf^a: fem. -o: “ tierra” .
hlaifs: mase, -a: “ pan” .
sinteins: adj.: “ cotidiano” .
giban: v. ft. V: “ dar” .
af-letan: v. ft. VI: “ perdonar” .
skula: mase, -n: “ deudor” .
fraistubni: fem. -jo: “ tentación” .
mahts: fem. -i: “ poder” .
wul^us: mase, -u: “ majestad” .
aiws: mase. -a/-i: “ tiempo, eternidad” .
Textos:
Swa nu bidjaij) jus:
atta unsar }?u in himinam,
weihnai ñamo bein
qimai |)iudinassus fjeins.
wairj^ai wilja f>eins,
swe in himina jah ana airjiai (1).
Hlaif unsarana (2) f?ana sinteina
gif (3) uns himma daga
jah aflet (3) uns j^atei skulans sijaima,
swaswe jah weis afletam
J^aim skulam unsaraim (4).
Jah ni briggais uns in fraistubnjai,
ak (5) lausei uns af fianuna ubilin (6);
unte |ieina ist |)iudangardi
jah mahts jah wulj?us in aiwins. Amen. (Mt. 6, 9).
El verbo “ser”.
En gótico, como en la mayor parte de las lenguas indoeuropeas, el verbo “ ser”
tiene conjugación supletiva, sobre las raíces:
- es-, que proporciona el pres. ind. y opt. (gr. einí, lat. est.t a. esl. jes-mi,
jes-tu).
- wes-, que proporciona las formas restantes (a.i. vásati, gr. ú.T\aa, áéaKa),
“ permanecer” , lat. Vesta, hit. hwis-, “ vivir” ).
74
Dada la falta de un imperativo en este verbo los preceptos bíblicos que lo
contienen se expresan en optativo.
Vocabulario:
wairf>s: adj.: “ digno” ,
hrot: n. -a: “ casa, techo” ,
batainei: adv.: “ sólo” ,
hvarbon: v. d. II: “ pasear” ,
faur: prep. D.: “junto, cerca de” ,
ga-saihvan: v. ft. V.: “ ser” ,
bromar: mase, -r: “ hermano” ,
wairpan: v. ft. III: “ arrojar” ,
nati: n. -ja: “ red” ,
fiskja: mase, -n: “ pescador” ,
kunnan: “ conocer” .
ei: conj. compl. con opt. oblicuo: “ que” ; conj. final: “ para (que)” .
tovas: pron. int.: “ quién” .
izwar: pos. 2 a pers. pl.: “ vuestro” .
Huta: “ hipócrita” .
Textos:
Frauja, ni im wairfis ei uf hrot mein inngaggais, ak f?atainei qij) (1) waurda jah
gahailnif} sa fñumagus meins (Mt. 8, 6).
Jah hvarbonds faur marein Galeilaias gasahv Seimonu jah Andraian bromar is,
f>is Seimonis, wairpandans nati in marein: wesun auk fiskjans (Me. 1, 16).
Kann ^uk, hvas J?u is, sa weiha gudis (Me. 1, 24).
...qifiandans: hva sijai f>ata? (Me. 1, 27).
S i j a i ^ a n (2) waurd izwar: ja, ja, ne, ne (Mt. 5, 37).
Jah f)'an bidjaif>, ni sijaif) swaswe f?ai liutans (Mt. 6, 5).
75
LECCION 16a
Temas en -n masculinos y neutros (Declinación débil).
Masculinos en *-en/-on.
76
Del protogermánico al gótico Explicación h ist órico- comparad va
Sg. N.: *gum-ón)-an: caída de *-n, Ide. tanto *-on como *-én. Las formas
*-d)-o)-a « de a.i. raja, lat. homo, lit. akmuó pro
ceden de ide. *-o-.
*-o~.
G.: *gum-en-az { *-os Ide. *-en- + -es/-os: gr. rcoinévoc;, lit.
-a- cae en sílaba final akméns( *akmenos, pero lat. hominis <
*-e-)-i- -es, a.i. raj-ñ-as.
■ D.: *gum-en-i A.loe.: a.i. rajani (loe.), gr. noinévi.
A.: *gum-on-m)gum-an-um Grado pleno con vocalismo o para el su
*-m > -un que cae en 3 a sílaba. fijo nasal: a.i. rájanam, gr. riyenóva.
Pl. N.: *gum-an-ez A.i. rájánah, gr. fiye^óvec;.
D.: *gum-an-miz
A.: *gum-on-ns)gum-an-unz
Debería dar en germ. *-anuns,
pero por haplología o por sus
titución de la des. de N. pl.:
-ans.
Neutro:
Según este paradigma se flexionan pocos sustantivos.
Sg. N.-A.: hairto “ corazón” < *k’erd-ón
Pl. N.-A.: hairtona(*k’erd-dn-á (a. esl. imena{*-a; a.i. naman-i, lat.
nomina (*d).
Paradigma gótico
Sg. N. manna
G. mans
D. mann
A. mannan
Pl. N. mans, mannans
G. manne
D. mannam
A. mans, mannans
77
Vocabulario:
sokjan: v. d. I: “ buscar” .
sin|«: mase, -a: “ vez” ,
hana: mase. -n : “ gallo” ,
vvopjan: v. d. I: “ cantar” ,
nasjan: v. d. I: “ salvar” ,
at-steigan: v. ft. I: “ bajar” ,
galga: mase, -n: “ cruz” ,
bi-skeinan: v. ft. I: “ brillar” ,
briggan: v. ft. d: “ llevar” ,
faura: prep. D.: “ ante” ,
gadrauhts: mase, -i: “ soldado” .
bi-lei(ian: v. ft. I: “ abandonar” .
Textos:
Sa atta j^eins jah ik winnandona (1) sokidedum |?uk (L. 2, 48).
Jah anf>aramma (2) sin|>a hana wopida (Me. 14, 72).
Nasei |?uk silban jah atsteig af ^amma galgin (Me. 15, 30).
l[i aggilus fraujins anaqam ins jah wul|>us fraujins biskain ins (L. 2, 9).
... brahtedun ina Iairusalem, atsatjan (3) faura fraujin (L. 2, 22).
Jah auk ik manna im habands uf waldufnja meinamma (4) gadrauhtins (Mt. 8, 9).
Inuh }ms (5) bileij^ai (6) manna attin seinamma jah ai}?ein seinai (Mt. 10, 7).
Ni kann }>ana mannan (Mt. 26, 72).
Manne sums aihta (7) twans sununs (8) (L. 15, 11).
1) winnandona: el adj. que se refiere a un suj. mase, y otro fem. va en n. pl., winnan, v. ft. III: “ su
frir, estar apenado” .
2) an|iaramma: D. sg. mase, anjxir: “ otro” , aquí “ segundo” .
3) atsatjan: inf. con valor final, at-satjan, v. d. I: “ presentar” .
4) meinamma: D. sg. mase, flexión ft. meíns: “ m ío” .
5) inuh f>is: in + G.: valor final; -uh cop. encl.
6) bileij’ai: opt. con valor exhortativo.
7) aihta: pret. de un pres. no atestiguado *aigan: “ tener” .
8) Construcción de G. partitivo con el N. del indf. surtís: “ alguno” .
78
LECCION 17a
Optativo pretérito. Pretérito reduplicado.
Optativo pretérito:
Pretérito reduplicado.
Dado que el pretérito fuerte del germ. continúa al antiguo perfecto ide., sería
de esperar abundancia de pretéritos reduplicados. En got. existen efectivamente
bastantes, aunque la mayoría de las raíces con pretérito fuerte no se reduplican.
En el resto del germ. este recurso está prácticamente eliminado. Salvo un peque
ño número de verbos que presentan alternancia y reduplicación, ésta aparece donde
no hay alternancia, y se añade a raíces con cualquier tipo de vocalismo, el cual
no se altera en la flexión.
La reduplicación repite la primera consonante de la raíz, y la vocal de la síla
ba reduplicada es siempre -ai-. En los verbos que empiezan por vocal se antepone
ai: aukan, aiauk.
79
Paradigmas de haitan “llamarse” y de slepan “dormir”:
haihait saislep
haihaist saislept
*haihait saislep
*haihaitu *saislepu
*haihaituts *saisleputs
haihaitum saislepum
haihaitu^ saislepu^
haihaitun saislepun
Dativo absoluto.
En got. la construcción nominal absoluta correspondiente a la de ablativo
en lat., o de genitivo en gr., se forma con el D.: atgaggandin imma a f fairgunja
“ bajando él del monte” ; inatgaggandin imma in kafarnaum: “ entrando él en Ca-
farnaum ” ; andanahtja ¡>an waurjmnamma “ llegada la noche” .
Vocabulario:
du-atgaggan: v. def. red. III: “ acercarse” .
unmahts: fem. -i: “ impotencia, enfermedad” .
us-niman: v. ft. IV: “ quitar” .
sauhts: fem. -i: “ enfermedad” .
us-bairan: v. ft. IV: “ llevarse” .
at-tekan: v. red. alt.: “ tocar” .
af-letan: v. red. alt.: “ abandonar” .
sums: pron. indf.: “ uno, cierto” .
ga-waurkjan: v. d. I: “ preparar” .
nahtamats; mase, -i: “ banquete” .
fragan: v. ft. VI (?): “ preguntar” .
juf?an:: adv.: “ ya” .
ga-dau)>nan: v. d. IV: “ m orir” .
us-daudjan: v. d. I: “ apresurarse” .
ga-lewjan: v. d. I: con D.: “ traicionar” .
Textos:
Afaruh f>an f>ata(l) inatgagandin imma in Kafarnaum, duatiddja imma hundafa|?s
(Mt. 8, 5).
...ei usfullnodedi }>ata gamelido (2) j^airh Essaian praufetu qtyandan: sa unmah-
tins unsaros usnam jah sauhtins usbar (Mt. 8, 17).
Jah attaitok handau izos jah aflailot ija so heito (3) (Mt. 8, 15).
...qa|} imma frauja: manna sums gawaurhta nahtamat mikilana (4) jah haihait
managans (L. 14, 16).
80
...jah athaitands f>ana hundafaj) frah ina ju^an gadau^nodedi (Me. 15, 44).
Andhof Iesus: |?iudangardi meina nist (5) us f^amma fairhwau; ij? us |>amma fairh-
wau wesi meina [Mudangardi, ai|->|:>au andbahtos meinai usdaudideina, ei ni gale-
wtys wesjau Iudaium (J. 18, 36).
1) afaruh: compuesto de la partícula -u y la cop. enclítica -ft ( *k^e\ fian está aquí con valor de conj.
“ cuando” ; pata depende de afar: “ después de esto” .
2) gamelido: part. pret. en N. sg. n.: “ lo escrito” .
3) heito: N . sg. fem. -n : “ fiebre” .
4) mikilana: A. sg. de flexión débil de mikils: grande” .
5) nist: ni ist: “ no es” .
81
LECCION 18a
Temas femeninos en -on y en -ein.
Serie alternante VI de los verbos fuertes.
Temas en -on. ■
Los sustantivos femeninos tienden a conservar el grado largo -on en todos
los casos (cf. lat. natió/ónis), gr. áyá)v/-(ovo<; (mase.)). Este rasgo se conserva
en germ. y la clase de los femeninos en -on se incrementa con muchas raíces origi
nariamente en -a; también se integra en ella la flexión débil femenina de los
adjetivos.
Temas en -ein.
El germ. crea a partir de los femeninos en -i una nueva clase flexiva en -ein,
del mismo modo que muchos temas en -o han pasado a -on. La mayor parte de
los femeninos en -ein son sustantivos abstractos derivados de adjetivos: manags
“ mucho” managei “ muchedumbre” ; diups “hondo-diufiei “ profundidad” , qai-
rrus “ manso” -qairrei “ mansedumbre” .
82
Estos temas, cuyo origen no es totalmente claro, no tienen en ide. una forma
que puede considerarse como su origen inmediato.
La flexión débil femenina de los adjetivos sigue el esquema de los temas en
-on, -ein, según los casos.
Vocabulario:
gajuko: fem. -n: “ parábola” ,
qino: fem. -n: “ mujer, esposa” ,
fairraj^ro: adv.: “ de lejos” .
hindar: prep. A.- D.: “ detrás de, al otro lado de” .
marei: fem. -n: “ m ar” .
land: n. -a: “ país, región” .
gards: mase, -i: “ casa” .
swaihro: fem. -n: “ suegra” .
heito: fem. -n: “ fiebre” .
Textos:
Jah galaif> mif) imma, jah iddjedun afar imma manageins filu (Me. 5, 24).
Qaf) f^an du im |?o gajukon qipands (L. 15, 3).
Wesunu}?-(?an (1) qinons fairraf)ro saihvandeins (2) (Me. 15, 40).
Jah qemun hindar marein in landa Gaddarene (3) (Me. 5, 1).
Jah qimands Iesus in garda Paitraus (4), gasahv swaihron is ligandein (5) jah in
heitom (Mt. 8, 14).
1) wesunu|?-f>an: -h cop. asimilada a fran.
2) saihwandeins: N. pl. fem. part. pres., saihwan, v. ft. V: “ mirar” .
3) Gaddarene: G. Pl. mase., Gaddarenus: “ Geraseno” .
4) Paitraus; G. sg. mase., Paitrus: “ Pedro” .
5) ligandein: A. sg. fem. part. pres., ligan, v. ft. V: “ yacer” .
83
LECCION 19a
Voz pasiva.
De la antigua voz media del ide. en las demás lenguas germ. sólo han sobre
vivido algunas formas aisladas del verbo “ llamarse” (hait-). En got. en cambio
la voz media con significado pasivo está mejor representada, pues posee un para
digma propio, sólo de presente, que comprende el indicativo y el optativo. No
se atestigua ninguna forma de dual.
El paradigma pasivo en got. desarrolla una fisonomía muy peculiar, domi
nada por la 3 a persona del plural, que sirve para todo el plural y extiende su voca
lismo predesinencial a < *o al singular: *bher-o-ntai)bair-a-nda ( I a, 2 a y 3a pers.
pl.). En singular también domina la 3a, con el vocalismo -o- de la 3a persona plu
ral: *bher-o-tai)bair-a-da (con sonorización de fp{t por Ley de Vemer).
Esta forma reemplaza a la de la 1ade singular;la 2a con vocal predesinencial
analógica de las demás, es bair-a-za{ *bher-o-soi (con sonorización de -s- por Ley
de Verner).
El paradigma es, pues:
Ind.: Sg.: bairada Opt.: Sg.: beraidau
bairaza beraizau
bairada beraidau
Pl.: bairanda Pl.: beraindau
El vocalismo predesinencial del optativo -ai- continúa al antiguo sufijo de
optativo temático *-oi-, gr. X,úoi|Xi. Todas las personas incorporan la terminación
-au de la I a persona del optativo de presente.
Sobre la génesis del plural con forma única para todas las personas cabe tam
bién la siguiente hipótesis, que completa la explicación anterior: Que la 1a perso
na del plural reposase sobre una forma *bher-o-medha (con desinencia paralela
a gr. -|i£i?a, a.i. -mahe, -mahi); no sería inverosímil una síncopa de la vocal breve
de la desinencia en penúltima sílaba, con lo que quedaría una forma *bheromdha
que evolucionaría a su vez normalmente a bairand, quizá con -a final analógica
de la 3a persona plural.
En las construcciones pasivas el sujeto agente se expresa en dativo frayvard-
jand'auk andwairfija seina, ei gasaihvaizan mannam fastandans (Mt. 6, 16).
Sin embargo hay también construcciones preposicionales con esta función:..ei
hauhjaindau fram mannam (Mt. 6, 2).
El dativo agente puede llegar a conectarse con un verbo en forma activa, siendo
el significado pasivo por el contexto: atsaihvi¡> armaion izwara ni taujan in and-
wairfjja manne du saihwan im (Mt. 6, 1) (Es ejemplo único).
84
Es particularmente frecuente la pasiva impersonal, que en general aparece
en forma perifrástica, con wisan y participio: hausidedufi ¡mtei qipan istpaim airi-
zam (Mt. 5, 33); sah pan haitans was namin Malkus (J. 18, 10); izwis atgiban ist
kunnan runa piudangardjos gudis (Me. 4, 11).
Vocabulario:
us-maitan: v. red. I: “ cortar” .
fon: sust. irr.: “ fuego” .
at-lagjan: v. d. I: “ colocar, tirar” .
barnilo: n. -n: “ hijito” .
bru})fa|)s: mase, -i: “ esposo, novio” .
fastan: v. d. III: “ ayunar” .
ga-dailjan: v. d. I: “ dividir” .
jabai: conj. cond.: “ si” .
magan: pret. pres.: “ poder” .
at-giban: v. ft. V: “ dar” .
runa: fem. -o: “ misterio” .
uta: adv.: “ fuera” .
gajuko: fem. -n: “ parábola” .
gaumjan: v. d. I: “ darse cuenta, percibir” .
franjan: v. irr. ft. VI: “ comprender” .
ga-\vandjan: v. d. I. refl. con sik: “ convertirse” .
Textos:
All bagme ni taujandane (1) akran god usmaitada jah in fon atlagjada (Mt. 7, 19).
If) |jai sunjus piudangardjos uswairpanda in riqis pata hindumisto (Mt. 8, 12).
Barnilo, afletanda pus frawaurhteis Reinos (2) (Me. 2, 5).
Appan atgaggand dagos pan afnimada af im sa brupfaps, jah pan fastand in jai-
namma daga (Me. 2, 20).
Jabai gards wipra sik gadailjada, ni mag standan sa gards jain (Me. 3, 25).
Jah qap im: izwis atgiban (3) ist kunnan runa piudangardjos gudis,ip jainaim paim
uta in gajukom allata (4) wairpip, ei saihvandans sailivaina,, jah ni gaumjaina,
jah hausjandans hausjaina, jah ni fra|?jaina, ibai hvan (5) gawandjaina sik jah
afletaindau im frawaurhteis (Me. 4, 11-12).
85
LECCION 20a
Temas en -r. Pronombre relativo.
Temas en -r. ■
En ide. había una serie de sustantivos caracterizados por el sufijo *-ter ( *-tor/
-ter; tor/-ter; -tr/-tr) del género masculino y femenino (mase. a.i. pitar-, gr. 7iaiiíp,
lat. pater; fem. a.i. matar, gr. niím p, lat. máter). Este tipo de flexión se ha con
servado en germ. pero limitado a nombres de parentesco: got. bromar “ herma
no ” , fadar “ padre” , dauhtar “ hija” , swistar “ hermana” (1).
86
D.: *bhró-br-miz
o Grado 0 del sufijo y desinencia instru
mental (pero esta explicación obliga a
suponer -r)-ru, lo que no se comprue
ba en otros textos).
A.: bhrd-pr-unz{*ns
o
Grado 0 del sufijo: lat fratres{ *frátrens.
E l pronombre relativo.
En germ. no quedan testimonios del relativo ide. *ye-/yo-. En got. existe una
partícula con valor relativo ei{ *ei (quizá locativo singular masculino de la raíz
pronominal e = gr. ei “ si” ), que puede introducir oraciones de relativo, aunque
por lo general aparece combinada con un pronombre personal o demostrativo.
Normalmente la enclítica -ei se une, para la formación del pronombre relativo
de 3a persona, al pronombre demostrativo sa, pata, so. Para las formas de I a
y 2 a personas las formas atestiguadas son:
I a sg. N.: ikei
2 a sg. N.: |)uei
3 a sg. A.: f^ukei
4 a sg. D.: [7uzei
5 a pl. N.: juzei
6 a pl. D.: izwizei
Las reglas del acoplamiento de ambos componentes son:
a) En las formas originariamente bisílabas -a cae: |tamma, \>{ammei.
b) La desinencia -s del demostrativo se sonoriza: \>os, |yozei.
87
Vocabulario:
suns: adv.: “ rápidamente, al punto” ,
faheps: fem. “ alegría” .
in-sandjan: v. d. I: “ enviar, mandar, mandar llamar” .
fijan: v. d. III: “ odiar” .
barn: -a: “ hijo” .
waurstw: n. -a: “ obra” .
frawaurhts: fem. -i: “ pecado” .
Textos:
Saei andnimip pana panei ik insandja, mik andnimip (J. 13, 20).
...paiei pan hausjand pata waurd, suns mip fahedai nimand ita (Me. 4, 16).
Ip (2) po waurstwa ni gatawidedjau in im poei anpar ainshun ni gatawida, fra-
waurht ni habaidedeina (J. 15, 24).
Jah qemun pan aipei is jah broprjus is jah uta standandona (3) insandidedun du
imma, haitandona ina (Me. 3, 31).
Jabai hvas gaggip du mis, jah ni fijaip attan seinana jah aipein jah qen jah barna
jah bropruns jah swistruns,.. ni mag meins siponeis wisan (L. 14, 26).
1) fa d a r padre” no está atestiguado más que una vez en V. (Ga. 4, 6) y la palabra está reemplazada
por atta; “ madre” se dice aiftei.
2) i(): coj. con valor cond.; período cond. irreal.
3) standandona: part. pres. pl. n., standan, v. ft. VI: “ estar de pie” .
88 .
LECCION 21a
El adjetivo.
En germ. las formas heredadas del ide. se organizan en dos declinaciones autó
nomas, la llamada declinación fuerte y débil, especializadas respectivamen
te como formas de la indeterminación y de la determinación.
La flexión fuerte era originariamente idéntica a la vocálica del sustantivo.
Comprende temas en -a (y fem.-o), en -ja (fem. -jo), en -i y en -u; su flexión se
corresponde en principio con las declinaciones vocálicas del adjetivo ide. (gr.
áyadóq, -T|, -ov, lat. bonus, -a, -um; f|8ú<;, -ela, -ú, lat. suávis, -é)', sin embargo
varios casos de la flexión fuerte del germ. toman desinencias de la declinación
pronominal.
La declinación débil sigue el esquema de los sustantivos con tema en nasal
-n y es una innovación del germ.
Sintácticamente ambas declinaciones tienen funciones diferenciadas. La fle
xión fuerte se utiliza cuando no precede el artículo determinado (sa, pata, so en
got.), y es la forma de la indeterminación en función tanto atributiva como
predicativa.
La flexión débil se usa cuando precede el artículo determinado: ik im hair-
deis gods; hairdeis sa goda saiwala seina legjip fa u r lamba (J. 10, 11).
Algunos temas que morfológicamente son adjetivos sólo admiten una de es
tas dos flexiones:
Sólo admiten flexión fuerte:
- los numerales cardinales
- el ordinal anpar
- los posesivos meins, peins
- los adjetivos pronominales sums, alls, jains, swaleiks
- los adjetivos fulls, ganohs, halbs, midjis.
Sólo admiten flexión débil:
- los numerales ordinales (excepto anpar)
- los comparativos
- los superlativos en -ma
- los participios de presente, excepto en N. sg. mase.
- los adjetivos sama, silba.
89
Flexión vocálica o fuerte de ¡os adjetivos temas en -a (para mase, y n.) y en
-5 (para fem .):
Vocabulario:
wegs: mas. -a/-i: “ tormenta, tempestad” .
fairra: adv.: “ lejos” .
hairda: fem. -o: “ piara” .
swein: n. -a: “ cerdo” .
haldan: v. red. III: “ alimentarse, pacer” .
hropjan: v. d. I: “ gritar” .
au))s: adj.: “ desierto” .
staj^s: mase, -i: “ lugar” .
sums: pron. indf.: “ otro” .
Textos:
Wegs mikils warb in marein (Mt. 8, 24).
...atberun du imma daimonarjans managans (Mt. 8, 16).
Wasuh Jian fairra im hairda sweine managaize haldana (Mt. 8, 30).
...jah hropjands stibnai mikilai usiddja us imma (Me. 1, 26).
...ak uta ana au|ijaim stadim was (Me. 1, 45).
Jah sum gadraus in airjia goda jah gaf akran (Me. 4, 8).
1) En negrita las formas tomadas de la flexión pronominal; en cursiva las formas de la flexión sustantival;
las formas comunes a los dos tipos quedan sin marcar.
90
LECCION 22a
Flexión fuerte del adjetivo en -ja/-jo, -i, -u.
Temas en -ja/-jo.
Los temas adjetivos en -ja/-jo se declinan en el N. y G. sg. como los corres
pondientes sustantivos, tanto por lo que se refiere a la relación con los temas pu
ros en -a, -o, como a la diferenciación de nombres con sílaba radical breve, por
ej. en got. midjis (como harjis), midi (como kuni); con sílaba radical larga, por
ej. wilpeis (como hairdeis), wilhi (como bandi). El resto de la flexión es como los
adjetivos en -a/-o con inserción de -j- predesinencial.
91
Temas en -i y -u.
Sólo se conservan algunos restos en got., y no están documentadas todas las
formas. Los casos con desinencia nominal coinciden con los correspondientes a
los sustantivos en -i, -u respectivamente; los casos con desinencia pronominal pre
sentan -j- ante la desinencia. Para los temas en que no están documentados cier
tos casos la atribución a estos paradigmas es insegura.
Temas en -u -
Vocabulario:
wato: n. -n: “ agua” ,
bairan: v. ft. IV: “ llevar” .
hafjan: v. ft. irr. VI: “ llevar, sostener, levantar” ,
fidwor: num.: “ cuatro” ,
skip: n. -a: “ barca” .
ga-motjan: v. d. I: “ encontrar, venir al encuentro de” ,
aurahjom: D. pl.: “ tumba” ,
us: prep. D.: “ de, desde” ,
unhrains: adj.: “ sucio, impuro” .
92
hnasqjaim: D. pl. fem.: “ delicado” .
piudans: mase, -a: “ rey” .
synagoge: fem., préstamo del gr. auway(OYf|.
Textos:
Appan ik daupja izwis in watin, ip is daupeip izwis in ahmin weihamma (Me. 1, 8).
Jah qemun at imma uslipan bairandans, hafanana fram fidworim (Me. 2, 3).
Jah usgaggandin imma us skipa suns gamotida imma marina us aurahjom in
ahmin unhrainjamma (Me. 5, 2).
Sai, paiei hnasqjaim wasidai sind, in gardim piudane sind (Mt. 11, 8).
Jah in pizai synagogein was manna habands ahman unhulpons unhrainjana
(L. 4, 33).
93
LECCION 23a
Flexión débil del adjetivo. El participio de presente.
Flexión débil del adjetivo.
Esta declinación consiste en la flexión de todo tema adjetival como tema en -n.
Suele ponerse en relación con esta flexión el hecho de que en lat. los adjeti
vos masculinos pueden cambiar a temas en -n para denotar una cualidad perma
nente, formando estos nuevos temas nombres propios: catus “ astuto” , Cato,
-onis “ el astuto” ; rufus “ rojo” , Rufo, -onis “ el pelirrojo” (cf. también en gr.
OTpaPÓQ “ bizco” , otpáPíov “ el bizco” y ZipáPtov; oúpávio<; “ celeste” ,
oupavícovEi; “ los dioses del cielo” , Oí)pávio<;; y el ital. ubriaco “ borracho” , ubria-
cone “ el borracho” ).
Paradigma gótico
Masculino neutro fem enino
Sg. N. blinda blindo blindo “ ciego”
G. blindins blindins blindons
D. blindin blindin blindon
A. blindan blindo blindon
Pl. N. blindans blindona blindons
G. blindane blindane blindono
D. blindam blindam blindom
A. blindans blindona blindons
Hay también:
Temas en -ja/-jo: midja, midjo “ el de en medio”
Temas en -i/-ja: hrainja, hrainjo, hrainjo “ limpio”
Temas en -u: hardja, hardjo, hardjo “ duro” .
Participio de presente.
También los participios, que por su naturaleza son declinados como adjeti
vos, tienen tanto flexión débil como fuerte. Se observa, sin embargo, que en got.
el participio de presente tiene sólo declinación débil, mientras que la declinación
fuerte se reserva para aquellos participios de presente con valor de sustantivo. Só
lo el N. sg. mase, presenta la forma fuerte (a menos que esté precedido por el
determinativo 5a).
94
Contrariamente a la flexión débil del adjetivo, el femenino del participio
presente se declina como managei; ello está en relación con el hecho de que en
ide. el femenino se formaba con el tema -ya-/-yd-, cf. gr. (pépouoa< *bher-ont-yd.
Paradigma gótico
Masculino neutro femenino
Sg. N. nimands, (sa) nimanda nimando nimandei
G. nimandins nimandins nimandeis
D. nimandin nimandin nimandein
A. nimandan nimando nimandein
Pl. N. nimandans nimandona nimandeins
G. nimandane nimandane nimandeino
D. nimandam nimandam nimandeim
A. nimandans nimandona nimandeins
Vocabulario:
ga-saih\an: v. ft. V: “ ver” . .
galaubeins: fem. -i: “ fe, creencia” .
barnilo: n. -n: “ niñito” .
runs: mase, -i: “ flujo” .
blop: n. -a: “ sangre” .
jer: n. -a: “ año” .
twalif: num.: “ doce” .
lekeis: mase, -ja: “ médico” .
fra-qiman: v. ft. IV: “ gastar, perder” .
ni waihts: “ nada” .
ga-,bulan: v. d. III: “ sufrir, padecer” .
botjan: v. d. I: “ m ejorar” .
mais: adv. comp.,filu: “ más” .
bi: prep. A. -D.: “ acerca de, sobre, según” .
wasti: fem. -jo: “ vestido” .
Textos:
Gasaih\ands pan Iesus galaubein ize qap du pamma uslipin: barnilo, afletanda
pus frawaurhteis peinos (Me. 2, 5).
Jah qinono suma wisandei in runa blopis jera twalif, jah manag gapulandei fram
managaim lekjam jah fraqimandei allamma seinamma jah ni waihtai botida, ak
mais wairs habaida, gahausjandei bi Iesu, atgaggandei in managein attaitok wastjai
is (Me. 5, 25-26).
95
LECCION 24a
El participio de pretérito. Las semivocales.
Participio de pretérito.
Es morfológicamente un adjetivo con flexión débil y fuerte. En los verbos
fuertes se forma añadiendo al tema verbal en grado débil el formante *-ana-:
bairan, part. baurans<*br-ana-s (a.i. ba-bhr-áná)
w ah tan , waurj>ans< *vrt-ána-s (a.i. vrt-áná-)
niman, numans <*nm-a°na-s
•
En los verbos débiles se forma añadiendo al tema verbal el formante *-to (lat.
-tus, gr. -xo<;, a.i. -tá-)\
nasj-an, nasi-f?s<*nasi-tos
En flexión fuerte los participios de pretérito se flexionan como adjs. en a, o:
baurans, bauran, baurana
nasifjs, nasi}>, nasida
En flexión débil se flexionan como adjs. en -n:
baurana, baurano, baurano
nasida, nasido, nasido
Las semivocales.
En gótico *y, *w indoeuropeas en general se conservan. Así como y es la va
riante consonántica de i, w aparece a veces en posición silábica, opuesta a -u (wa-
lu/walw).
harjis>*koryos, Ac. sg. hari
mawi “ muchacha” , Gen. sg. maujos
En el grupo -iyi-, -y- se elimina y las vocales contraen.
En posición tras consonante y ante vocal -y- tiene un comportamiento distin
to según la cantidad de la sílaba precedente; cfr. “ Ley de Sievers-Edgerton” en
el Ap. de Fonética Histórica, p. 138.
En condiciones aún no explicadas -y-, -w- intervocálicas experimentan un re
fuerzo oclusivo, representado gráficamente por los grupos -ddy-, -ggw-
respectivamente:
a.i. dráyos, gót. twaddje “ dos” (Gen.)
aaa. triuwi, gót. triggws, esp. (préstamo) tregua.
96
Vocabulario:
ga-rinnan: v. f. III: “ correr”
daur: n. -a: “ puerta” ,
andanahti: n. -ja: “ atardecer”
ga-^aursnan: v. d. IV: “ secarse”
baurgs: fem. cons.: “ ciudad”
hva|>ro: adv.: “ de dónde”
handugei: fem. -n: “ sabiduría”
ga-marzjan: v. d. I: “ escandalizar”
swaleiks: adj.: “ tal, tan grande”
ga-lei^an: v. f. I: “ llegar, venir”
Textos:
Jah so baurgs alia garunnana was at daura (Me. 1, 33).
Gahausida |>an Herodis sa taitrarkes |)o waur)?anona fram imma alia (L. 9, 7).
Jah andanahtja (?an waur|?anamma... (Mt. 8, 16).
Jah galait? aftra in synagogen, jah was jainar manna ga)>aursnana habands handu
(Me. 3, 1).
A jilan frva ist j^ata gamelido? (L. 20, 17).
í-fcva|)ro l^amma f>ata J a h hvo sohandugeino so gibano imma, ei mahteis swalei-
kos |?airh handuns is wair)?and? (Me. 6, 2).
Jah gamarzidai waur^un in ^amma (Me. 6, 3).
97
LECCION 25a
Pronombre interrogativo e indefinidos.
98
3. hvileiks “ ¿de qué clase, cuál?” . *kwi- + sustantivo germ. *Uka. El pro
nombre correlativo es swaleiks “ tal” .
4. hvelaups “ ¿cómo de grande?” . El pronombre correlativo es swalau\>s “ de
tal tam año” .
Pronombres indefinidos.
1. En got. y germ. occ., como en otras lenguas ide. (cf. gr. tiq “ alguien” ,
y en cierta medida lat. quis), el pronombre interrogativo favas puede emplearse
como indefinido.
2. El pronombre got. sums “ algo, alguno” con flexión de adjetivo fuerte.
Está relacionado con a.i. samáh “ uno, alguno” , gr. á^o- en á^co<; “ de algún mo
do” , lat. sem-.
3. El numeral “ uno” se emplea también como indefinido.
4. N i ains-hun “ ninguno” . Combinación formada por la negación ni, el nu
meral ains y la partícula enclítica -hun. Es la composición más frecuente.
Paradigma gótico
Masculino neutro femenino
N. ainshun ainhun ainohun “ alguno”
G. ainishun ainishun —
D. ainummehun ainummehun ainaihun
A. ain(n)ohun ainhun ainohun
5. N i manna-hun “ ninguno” . Está formado por la negación ni, el sustantivo
manna “ hombre” y la partícula enclítica -hun (cf. a.i. -cana en na kas-cana
“ ninguno” ).
6. N i hvan-hun, sobre el int. favas.
7. El pronombre hwazuh, hvah, hvoh “ cada” . Es el pronombre interrogati
vo hvas y la partícula ide. -k we “ y” (lat. quis-que, het. kuis-ki, a.i. kás-ca). La
partícula ide. aparece en got. como -h tras vocal y -ug tras consonante. Es preciso
tener en cuenta que las desinencias de los pronombres a los que se pospone la par
tícula -(u)h no sufren las modificaciones que normalmente afectan a las sílabas
en posición final. En consecuencia, las formas compuestas presentan forma dis
tintas de las simples: hvazuh: hvas; íuamméh: hvamma.
Paradigma gótico
Masculino neutro femenino
N. hvazuh hvah hvoh “ cada”
G. hvizuh hvizuh —
D. hvammeh hvammeh —
A. hvanoh hvah hvoh
Inst. hveh hveh hveh
En el pl. sólo el A. mase, hvanzuh está atestiguado.
8. fwarjizuh “ cada” , formado de hvarjis + -uh:
99
Paradigma gótico
Masculino neutro fem enino
N. hvarjizuh hvarjatoh —
G. hvarjizuh hvarjizuh —
D. hvarjammeh hvarjammeh —
A. hvarjanoh hvarjatoh uvarjoh
9. La expresión pronominal hvazuh saei “ cualquiera que” , atestiguada sólo
en el N. sg. mase, (variantes sa- rwazuh saei, sa- hvazuh izei) y n. pata-hvah pei.
10. El pronombre *hvaparuh, compuesto de hvapar y de -uh, está sólo ates
tiguado en el D. sg. mase, ain-hvaparamméh.
11. El pronombre *aljis “ otro” < *alyo- (gr. áXXoQ, lat. alius). En got. están
atestiguados sólo el G. sg. n. aljis, D. sg. fem. aljai, N. pl. n. alja. Se declina
como midjis (poco frecuente, traduce a exepoi).
12. El pronombre anpar “ otro” . Ide. *on-te-ro-/*an-te-ro (lit. añtras, cf. a.i.
ántarah). Se declina como un adjetivo fuerte; es frecuente, y traduce a G.XXoq,
Seínepoq, £xepo<;.
Vocabulario:
uf-hausjan: v. d. I: “ obedecer” .
fra-kunnan: pret.- pres.: “ despreciar” .
auso: n. -n: “ oido” .
fra-qistjan: v. d. I: “ perder, destruir” .
weihs: adj.: “ ungido” .
maurnan: v. d. III: “ inquietarse” .
saiwala: fem. -o: “ vida, alma” .
matjan: v. d. I: “ comer” .
drigkan: v. ft. III: “ beber” .
leik: n. -a: “ cuerpo” .
wasjan: v. d. I: “ vestir” .
winds: mas. -a: “ viento” .
greipan: v. ft. I: “ agarrar, prender” .
Textos:
A if^au ainamma ufhauseif?, i|) an^aramma frakann (Mt. 6, 24).
Jabai hvas habai ausona hausjandona, gahausjai (Me. 4, 23).
Let! (1) hva uns jah [)us, Iesu Nazorenu? (2) qamt fraqistjan unsis? kann p u k ,
hvas is, sa weiha gudis (3) (L. 4, 34).
Ni maurnaif) saiwalai izwarai hva matjaif? jah hva drigkaif), nih leika izwaram-
ma hve wasjaij) (Mt. 6, 25).
Daga hvammeh was at izwis in alh (4) laisjands jah ni gripuf) mik (Mt. 14, 49).
Hvileiks ist sa, ei jah windos jah marei ufhausjand imma? (Mt. 8, 27).
100
LECCION 26a
La formación de los temas verbales con flexión débil.
Los verbos débiles son en general verbos secundarios, formados con sufijos
derivativos que se encuentran también en otras lenguas ide. En got. hay cuatro
tipos de formaciones: con -j-, con -o-, con -ai-, con -no-.
Algunos verbos modifican la raíz en el pret.: briggan-brahta, pugkjan-puhta,
pagkjan-pahta, etc.
101
de tipo taceo( *takéyo. Son claramente temáticas las formas con vocal predesi-
nencial *e, y parecen atemáticas las demás. En got. son en su mayoría verbos
intransitivos-derivativos:
[iaha *^ahos J^aham pret. |>ahaida
j^ahais *J>ahaits fiahai(> ^ahaides, etc.
[>ahai|> J?ahand
Vocabulario:
bi-tiuhan: v. ft. II: “ atravesar, pasar por (con A.).
haims: fem. -i/-o: “ pueblo” .
hailjan: v. d. I: “ curar” .
unhaili: n. -ja: “ enfermedad” .
ga-hailan: v. d. I: “ curarse”
faur-sniwan: v. ft. V: “ adelantarse” .
salbon: v. d. II: “ ungir” .
usfilh: n. -a: “ entierro”
ga-la|}on: v. d. II: “ convocar” .
garazna: mase, -n: “ vecino” .
faginon: v. d. II: “ alegrarse” .
bi-gitan: v. ft. V: “ encontrar” .
lamb: n. -a: “ cordero” . .
fra-lusnan: v. d. IV: “ perderse” .
Textos:
Jah bitauh Iesus baurgs allos jah haimos laisjands in gaqum|>im ize, jah merjands
aiwaggeljon [midangardjos jah hailjands allos sauhtins jah alia unhailja (Mt. 9,35).
...ak ^atainei qij^ waurda jah gahailni}> sa jriumagus meins (Mt. 8, 8).
Ik qimands gahailja ina (Mt. 8, 7).
Faursnau salbon mein leik du usfilha (Me. 14, 8).
Jah qimands in garda galano)} frijonds jah garaznans qimands du im: fagino|:> mij^
sis )>ammei bigat lamb mein |>ata fralusano (L. 15, 6).
P'anuh usfullnoda (>ata qi|?ano |)airh Iaraimian praufetu (Mt. 27, 9).
1 02
LECCION 27a
Los grados de comparación.
La forma más frecuente del comparativo got. es la que añade al tema adjeti
val el sufijo *yes/yos en su grado 0 *-is- (como lat. mag-is), que por ley de Verner
aparece como -iz-. A este sufijo se acopla el sufijo flexivo *-on, como gr.
riSícov< *swad-is-ón, que condiciona flexión débil. El femenino sigue el paradig
ma de los adjetivos en -ei. El formante compuesto -iza(n) se añade a la última
consonante de la raíz:
manags/managa: manag-iza.
La formación del superlativo es idéntica a la del gr.: al sufijo -is- se añade
el sufijo *-to; la forma *isto)ista admite flexión débil y fuerte:
manags: managiza managists/managista “ muchos”
alcéis: aldiza al|>ists/alf?ista “ viejo”
hardus: hardiza hardists/hardista “ duro”
Nota: el adj. juggs “ joven” hace el comparativo juhiz.a{ *júnk-is-on, con la sorda
regular al no afectarle la ley de Verner, a diferencia de juggs{ *juwnkós. Y el ad
jetivo sineigs “ viejo” suprime en el superlativo el formante -eig-: sinists, (cf. lat.
senec- pero sen-ior).
Junto a estos comparativos y superlativos en -iza, -ists el gót. presenta, en
algunos temas en -a, formas en -oza, -osts, de origen incierto:
fro^s: frodoza frodosts “ astuto”
arms: armoza armosts “ pobre” .
Un tercer tipo de formación es el de los sufijos en -urna, -turna, que remon
tan a sufijos indicativos *-mo, -dmo, -temo, -tdmo', lat. inf-imus, min-imus, in-
tim us; a.i. án-tamas.
Estos sufijos sólo aparecen en una serie de raíces con significado local, for
mando comparativos y superlativos sin ningún correlato positivo:
fruma “ anterior” frumists “ el primero”
innuma “ interior”
auhuma “ superior” auhumists “ el supremo”
aftuma “ posterior” aftumists “ el último”
iftuma “ siguiente”
hleiduma “ izquierda”
hindumists “ el último, el extremo”
spedumists “ el último”
103
Finalmente los adjetivos “ bueno, malo, grande, pequeño” tienen en compa
rativo y superlativo formas supletivas:
gops batiza batists “ bueno”
ubils wairsiza wairsists “ malo”
mikils maiza maists “ grande”
leitils minniza minnists “ pequeño
El comparativo se construye bien con D. bien con la partícula comparativa
pau “ que” .
Vocabulario:
balsan: n. -a: “ bálsamo” . •
fra-bugjan: v. d. I: “ vender” .
skatts: mase, -a: “ moneda” .
unleps: adj.: "pobre” .
taikns: fem. -i: “ signo, prodigio” .
du-ginnan: v. ft. III: “ empezar” .
id-weitjan: v. d. I: “ reprochar” .
frops: adj.: “ astuto” .
liuhap: n. -a: “ luz” .
kuni: n. -ja: “ estirpe” .
us-kiusan: v. ft. II: “ expulsar, arrojar’’.
ut us: giro preposicional riguiendo D.: “ fuera de” .
briggan, brahta: v. ir. ft./d .: “ traer” .
und: prep. A.: “ hasta” .
af-drausjan: v. d. I: “ arrojar” .
pabro: adv.: “ desde allí” .
armaio: fem. -n: “ misericordia” .
witan: v. pret.- pres.: “ saber” .
hleiduma: adj.: “ izquierdo” .
taihswa: adj.: “ derecho” .
Textos:
Maht wesi auk pata balsan frabiigjan in managizo pau prija hunda skatte jah gi
ban unledaim (Me. 4, 5).
Ip managai pizos manageins galaubidedun imma jah qepun: Xristus, pan qimip,
ibai managizeins taiknins taujai paimei sa tawida? (J. 7, 31).
I’anuh dugann idweitjan baurgim, in paimei waurpun pos managistons mahteis
is, patei ni idreigodedun sik (Mt. 11, 20).
Unte pai sunjus pis aiwis frodozans sunum liuhadis in kunja seinamma sind
(L. 16, 8).
Jah usstandans uskusun imma ut us baurg jah brahtedun ina und auhmisto pis
faurgunjis ana pammei so baurgs ize gatimrida was, du afdrausjan ina papro
(L. 4, 29).
Ip taujandan armaion ni witi hleidumei peina,.hva taujip taihswo peina (Mt. 6, 3).
104
LECCION 28a
Los numerales.
1. Numerales cardinales:
1 ains 50 fimf tigjus
2 twai 60 saihs tigjus
3 fmja (n.): *(ireis (m.) 70 sibuntehund
4 fidwor, D. fidworim 80 ahtautehund
5 fimf 84 ahtautehund jah fidwor
6 saihs 90 niuntehund, G. -is
7 sibun 99 niuntehund jah niun
8 ahtau 100 taihuntehund (-taihund)
9 niun, G. niune 200 twa hunda, D. twaim hundam
10 taihun 300 fmja hunda, A.
11 ainlif, D. ainlibim 500 fimf hunda, D. fimf hundam
12 twalif, G. twalibe, D. twalibim 900 niun hunda
14 fidwortaihun 1000 f>usundi
15 fimftaihun, D. -im 2000 twa Jmsundja, du.; twos
^usundjos, F.
20 twai tigjus 4000 fidwor }>usundjos
30 |:>rins tiguns, A. 0000 taihun |?usundjom, D.
39 fidwor tiguns ainamma wanans, A 20000 twaim tigum |7usundj0,
D .+ G . Pl.
40 fidwor tigjus
“ 1” : *oinos: lat. are. oinos; cls. unus; got. ains; a.irl. oin; gr. oívú, “ el uno de
los dados” ; a.isl. einn; aaa. ein; a.s. en. (En otras lenguas ide. la raíz *oi-
aparece con otros alargamientos: -ko- en a.i. ekás, -uo- en gr. o í o q ).
“ 2” : *duwó/dwd(m.), *duwoi/dwoi (fem. n.): a.i. d(u)vá, d(u)vé; lat. dúo; gr.
5úo; got. twai; a. irl. dau; lit. dú(m.), dví{í.); a.isl. tveir; a.s. twe-ne; aaa.
swé-ne.
“ 3” : *treyes: a.i. tráyah; cret. tpee<;; lat. tres; got. *fireis; a.irl. tri; a. esl. trije;
a.isl. farir; aaa. drl. (El fem. a veces sobre raíz diferente: a.i. tisra).
105
“ 4” : *kwetwdres: a . i . catvárah; g r . x é x x a p e c ; ; l a t . quattuor, g o t .fidwor; a . i s l .
fjo rer; a.s. fiuwar; aaa. fior.
“ 5” : *penkwe: a.i. páñca; gr. 7tévxe; lat. quinqué-, lit. penki; got. /ira/; a. isl.
fim m ; a.s. fif; aaa. fim f, fin f.
“ 6” : a.i. sos-; delf. Téí,; lat. se*; got. scr/Vis; a. irl. sé; lit. sesi; a.isl.
sex; a.s. y aaa. sehs.
“ 7” : *septm: a.i. scrprá; gr. ¿7txá; lat. septem; got. sibun; a. irl. sechten; lit. sep-
tyni; a. esl. sedmr, a.s. sibun-, aaa. sibun.
“ 8 ” : *okto(u): a.i. astau; gr. ó k t c ó ; lat. octó; got. ahtau; a. irl. ocht\ a. isl. at-
ta; a.s. y aaa. ahto.
“ 9” : *newn: a.i. náva; gr. éwé(F)a; lat. novenr, got. niun; a. irl. ao/-; lit. devy-
ni; a.esl. deveti; a. isl. mo; a.s. nigun; aaa. niun.
“ 1 0 ” : *dekrpt/*dekrp: a . i . ¿táscr; g r . S ek cx ; l a t . decem\ a . i r l . deich; l i t . desimt;
g o t . taihun; a . e s l . desqti; a . s . tehan; a a a . zehan.
Paradigmas
“ 1” : ains, ain/ainata, aina se declina como un adjetivo fuerte. Tiene pl. y en-
tonces significa “ sólo” .
106
“ 3” : Masculino neutro femenino
N. — — —
G. prije — —
D. — — —
A. prins prija prins
2. Numerales ordinales:
Están atestiguados los siguientes:
I o” fruma, frumists “ 8o” ahtuda
i <2°?> anpar “ 9o” niunda
<<2° >’ pridja ‘10o” taihunda
“ 6o ” saihsta ‘15o” fimfta-taihundin, D.
i i J O 9>
*P£-mo-s: got. frum a, formado con el sufijo de superlativo -mo-, cf. gr.
7ipá-no-<;; lat. pñ-mu-s, lit. pir-ma-s). Cf. en la toponimia española Fro-
mista, según Cor ominas y Tovar.
“ 2o” : *on-tero-s/*an-tero-s (respectivamente Krause y Pokorny): got. anpar “ el
o tro ” . Es el comparativo de un tema pronominal *ono-/eno-: a.i. ánta-
rah, lit. añtras, lat. alter, sustituido más tarde por secundus “ el siguiente” .
“ 3o” : *t£-ty-o-s: got. pridja, lat. ter-ti-us, lit. trécias, a. bulg. tretu ju , cf. a. isl.
pride, a.s. thriddio, aaa. dritt(i)o.
“ 4 o” al “ 12o” : Se forman con el sufijo ide. *-to- que, en principio, sólo corres
pondía a los ordinales del “ 4” al “ 6” (lat. quar-tu-s, quin-tu-s, sex-tu-s;
gr. xéiap-xo-i;, etc.), puesto que los restantes se limitaban a añadir simple
mente - o al cardinal correspondiente (cf. lat. septim-u-s). El germ. extien
de también la derivación mediante -to- a los números “ 7o” al “ 12o” .
“ 13o” , etc. se expresaban colocando el número de la decena a continuación del
que indicaba la unidad (cf. lat. tertius decimus, gr. xpixoc; Kai 5 £ k < x x o < ;
aaa. dritto zehanto, got.fim fta taihunda). Más tarde sólo se conservó co
mo declinable el segundo elemento, petrificándose el primero. En otra eta
pa del desarrollo la unidad se convirtió en cardinal dentro del compuesto:
ej. preoteoda “ el 13o” .
Paradigma gótico
A excepción de anpar, todos los ordinales se declinan como adjetivos débiles.
3. Numerales distributivos:
Los distributivos se forman en got. mediante hvazuh o hwarjizuh unido al
número cardinal, o bien con la preposición bi y el número cardinal (en A.): twans
hvanzuh (A.), bi twans “ dos a dos” .
107
4. Numerales multiplicativos:
Se forman con el número cardinal y el sufijo, -fa¡l>s(*pol-to-s: cf. gr. 5í-
tkxA/toq, lat. sim-plus); ain-fal/>s “ simple” , fidur-falf>s “ cuádruple” , manag-falfas
“ múltiple” (ingl. -fold, al. -falt).
5. Numerales iterativos:
A) Los iterativos cardinales están formados por el D. sg. o pl. del got. sinfis “ vez”
(su significado originario era “ paso o camino” ), precedido del numeral cardi
nal con valor de adjetivo: ainammasin\>a “ una vez” , twaim sinfiam “ dos ve
ces” ; cf. a. isl. eino sinne, tveim sinnom. Una antigua forma sintética *twis
“ dos veces” (< *dwys: a.i. dvíh, gr. 5íq, lat. are. duis, lat. bis, aaa. zwis) está
atestiguada en gót. twis-standan “ separados” , twis-stass (fem.) “ discordia” .
B) Los iterativos ordinales están formados por el D. sg. del got. sinfrs, precedido
del número ordinal: got. anfiaramma sinfya “ por la segunda vez” .
La expresión “ por primera vez” se forma en got. con frum o (cf. gr. tó
Trpóxepov) o bien con frum ist (cf. gr. t ó Tipcotov).
6. Numerales colectivos:
Para “ ambos, los dos” el got. conoce dos formas:
A) bai ( ( *bhdw: a.i. u-bháu, gr. a|i(pto, \ai.am-bo, lit. a-bü, a. esl. o-ba), que pre
senta la forma del pl. y se declina como twai. Las formas que están testimo
niadas son: D. baim, A. mase, bans, N. -A. n. ba.
B) bajóos (quizás del ide. *bho-y-5tes), que se declina como el pl. de un tema
en consonante oclusiva: got. D. bajofrum.
Vocabulario:
us-laubjan: v. d. I: “ permitir” ,
ga-filhan: v. ft. III: “ sepultar” ,
ga-motjan: v. d. I: “ venir al encuentro de” ,
rinnan: v. ft. III: “ apresurarse, correr” ,
sleideis: adj.: “ furioso” .
bij>e: conj.: “ cuando” ,
us-fulljan: v. d. I: “ acabar” ,
ana-biudan: “ instruir, ordenar” ,
us-hafjan: “ partir, marcharse”
baurgs: fem. cons.: “ ciudad” ,
and: prep. A.: “ a, hacia” .
108
Textos:
Anparuh pan siponje is qap du imma: frauja, uslaubei mis frumist galeipan jah
gafilhan attan meinana (Mt. 8, 21). .
...gamotidedun imma twai daimonarjos us hlaiwasnom rinnandans, sleidjai filu,
swaswe ni mahta manna usleipan pairh pana wig jainana (Mt. 8, 28).
Jah warp, bipe usfullida Iesus anabiudans paim twalif siponjam seinaim, ushof
sik jainpro du laisjan jah merjan and baurgs ize (Mt. 11, 1).
109
LECCION 29a
Adverbios. El verbo wiljan.
4. Adverbios de lugar:
Responden a las preguntas “ ¿dónde, de dónde, hacia dónde?” .
110
hvar hvapro hvadre, hvab
“ ¿dónde?” “ ¿de dónde?” “ ¿hacia dónde?”
— — allabro —
“ de todos lados”
5. Adverbios de tiempo:
A) Unos son palabras simples: nu “ ahora” ; ju “y a ”; nauh “ todavía” ; ufta “ fre
cuentemente” ; suns “ pronto” .
B) Otros se derivan de temas pronominales: han “ entonces” ; hvan “ cuando” .
C) Hay casos empleados adverbialmente: gistra-dagis “ ayer” , du maurgina “ ma
ñana” ; himma-daga “ hoy” ;fram-wigis “ constantemente” ; in aiw “jam ás” .
111
Presente
wiljau wileima
wileis wileits (1) wileif)
wili wileina
Infinitivo
wiljan
Participio
wiljands
Pretérito Indicativo
wilda wildos wildedun
wildes wildats wildedu)?
wilda wildedun
Pretérito Optativo
wildedjau wildedeiwa wildedeima
wildedeis wildedeits wildedeip
wildedi - wildedeina
Vocabulario:
ju |?anaseif>s ni: locución adv.: “ ya no” ( g r . o u k é t i ) .
skip: n. -a: “ barca” .
fera: fem. -o: “ región” .
wairf^s: adj.: “ digno” .
frumists: adj.: “ mejor, primero” .
giban: v ft. V: “ dar, poner” .
figgragulj:»: n. -a: “ anillo” (de figgr- “ dedo” + -gulp “ oro” ),
gaskohi: n. -ja: “ sandalia” ,
handus: fem. -u: “ mano” . .
fotus: mase, -u: ‘’pie” .
Textos:
Jah qa|) imma sa sunus: atta, frawaurhta in himin jah in andwair|»ja j^einamma,
ju ^anasetys ni im wair^s ei haitaidau sunus [>eins (L. 15, 21).
Qa|> |)an sa atta du skalkam seinaim: sprauto bringi)> wastja |;>o frumiston jah
gawasjij) ina jah gibi^ figgragul|> in handu is jah gaskohi ana fotuns is (L. 15, 22).
Jah galaij) sunsaiw in skip mi|7 siponjam seinaim, jah qam ana fera Magdalan
(Me. 8, 10).
1) La forma wileits del dual está atestiguada exclusivamente en Me. 10, 36.
112
TRADUCCIONES
De los textos de las lecciones
TRADUCCION DE LOS TEXTOS DE LAS LECCIONES.
Lección I a:
Hoy, en este día (Mt. 6, 11).
Hasta este día (Mt. 11, 23).
En aquellos días (L. 4, 2).
En aquel día (Me. 2, 20).
Al cabo de unos días (Me. 2, 1).
En el día del sábado (Me. 1, 21).
Y llegarán los días (Me. 2, 20).
En aquellos días (Me. 13, 24).
Pero sólo di palabras (Mt. 8, 8).
Lección 2 a:
El sembrador siembra la palabra (Me. 4, 14).
En verdad os digo (Mt. 10, 23).
Así os digo: Habrá alegría en presencia de los ángeles (L. 15, 10).
¿Por qué hacéis eso? (Me. 11, 3).
Señor, ¿dónde vas? (J. 13, 36).
Y duerme y se levanta de noche y de día (Me. 4, 27).
Lección 3 a:
Ordenó marchar a los discípulos al otro lado del mar (Mt. 8, 18).
Un escriba le dijo: maestro... (Mt. 8, 19).
Otro de los discípulos le dijo (Mt. 8, 21).
¿Qué es esto de que coma y beba con los publicanos y pecadores? (Me. 21, 16).
Lección 4 a:
115
Lección 5 a:
Y cayó lluvia, y vinieron aguas y soplaron vientos contra aquella casa, y no cayó,
porque estaba construida sobre piedra (Mt. 7, 25).
Y cayó lluvia y vinieron aguas y soplaron vientos y arremetieron contra aquella
casa y cayó y su caída fue grande (Mt. 7, 27).
Y le anunciaron que entra Jesús Nazareno (L. 18, 37).
Vendrá el momento y ha llegado ya (J. 13, 32).
Lección 6 a:
Y díjole Jesús: yo viniendo le curaré (Mt. 8, 7).
Haced rectos los caminos de él (L. 3, 4).
Vendrán a vosotros en ropajes de cordero, pero son por dentro lobos rapaces
(Mt. 7, 15).
Estaba Juan bautizando en el desierto y anunciando el bautizo de penitencia para
el abandono de los pecados (Me. 1, 4).
Lección 7a:
Y llegando El al otro lado del mar, al país de los gerasenos, le salieron al encuen
tro dos posesos (Mt. 8, 28).
Porque no lucháis contra el cuerpo y la sangre (E. 6, 12).
Y conoceréis la verdad, y esa verdad os hará libres (J. 8, 32).
No vendreis al reino de los cielos (Mt. 5, 20).
Acordaos de mis cadenas (C. 4, 19).
Lección 8 a:
Muchos me dirán en ese día: Señor, Señor, ¿Es que en tu nombre no hicimos pro
fecías, y en tu nombre no expulsamos a los demonios, y en tu nombre no hicimos
grandes milagros? (Mt. 7, 22).
¿Crees esto?... Yo creo que Tu eres Cristo, el Hijo de Dios (J. 11, 26-27).
Se ha cumplido el tiempo y se acerca el reino de Dios (Me. 1, 15).
Y se acercaron y le dijeron (Me. 2, 18).
Salió Jesús al monte a orar (L. 6, 12).
Lección 9 a:
Y acudían a El toda la región de Judea y todo el pueblo de Jerusalén, y todos
eran bautizados por El en el río Jordán confesando sus pecados (Me. 1, 5).
. . . y porque no tenía raíces se secó (Me. 4, 6).
Porque Herodes enviando (por El) retenía a Juan y le había puesto en prisión a
causa de Herodías la mujer de Filipo (Me. 6, 17).
Lección 10a:
. . . e n presencia de los hombres para que os vean (Mt. 6, 1).
... perdonáis a los hombres sus faltas (Mt. 6, 14).
116
Y extendiendo la mano le tocó diciendo: ¡Quiero, queda limpio! (Mt. 8, 3).
Y le dijo Jesús: Yo yendo le curaré (Mt. 8, 7).
Lección 11a:
No os asemejeis pues a ellos (Mt. 6, 8).
. . . n o aparezcais tristes como los hipócritas (Mt. 6, 16).
Pero si la luz que hay en ti es tinieblas ¡cuan grande (es) la tiniebla! (Mt. 6, 23).
Y respondiendo el centurión dijo (Mt. 8, 8).
. . . y digo a éste (Mt. 8, 9).
. . . y dijo a los que le seguían (Mt. 8, 10).
... y arrojaba con una palabra los espíritus y a todos los que tenían mal los curaba
(Mt. 8, 16).
Lección 12a:
Padre, llegó la hora, glorifica a tu Hijo, para que tu Hijo te glorifique (J. 17, 1).
Yo ya no estoy en el mundo (J. 17, 11).
Pero María tomó una libra de ungüento de nardo (J. 12, 3).
... tu rey viene sentado sobre un potro de asno (J. 12, 15).
... tu dices que es conveniente que el Hijo del Hombre sea ensalzado (J. 12, 34).
Lección 13 a:
No perjures, sino entrega tus juramentos al Señor (Mt. 5, 23).
Y si alguien te obliga a andar con él una milla, acompáñale dos (Mt. 5, 41).
Pero yo os digo: Amad a vuestros enemigos, bendecid a los que os persiguen, y
orad por los que intrigan contra vosotros, para que os volváis hijos de vuestro
Padre que está en los cielos (Mt. 5, 44-45).
Y cuando hagas obras de misericordia, no toques la trompeta ante tí, como hacen
los hipócritas (Mt. 6, 2).
Lección 14a:
Así pedid pues vosotros:
Padre nuestro, Tu en los cielos,
santifíquese tu nombre,
venga tu reino,
cúmplase tu voluntad,
como en el cielo, también en la tierra.
El pan nuestro cotidiano
dánoslo hoy
y perdónanos cuando seamos deudores,
como también nosotros perdonamos
a los deudores nuestros.
Y no nos lleves a la tentación,
sino líbranos del mal,
pues tuyo es el reino
y el poder y la majestad para siempre. Amen (Mt. 6, 9).
1P
Lección 15a:
Señor, no soy digno de que entres bajo mi techo, más di sólo palabras y sanará
mi criado (Mt. 8, 6).
Y paseando junto al mar de Galilea vió a Simón y a Andrés su hermano, el de
este Simón, arrojando la red al mar: pues eran pescadores (Me. 1, 16).
Te conozco, quién eres, el ungido de Dios (Me. 1, 24).
... diciendo: ¿Qué será esto? (Me. 1, 27).
Sea vuestra palabra: si, si, no, no (Mt. 5, 37).
Y cuando oréis, no seáis como los hipócritas (Mt. 6, 5).
Lección 16a:
Tu padre y yo apenados te buscábamos (L. 2, 48). .
Y por segunda vez cantó el gallo (Me. 14, 72).
¡Sálvate y baja de la cruz! (Me. 15, 30).
Pero un ángel del Señor vino hacia ellos y la gloria del Señor brilló alrededor de
ellos (L. 2, 9).
. . . l e llevaron a Jerusalén, para presentarle ante el Señor (L. 2, 22).
Porque yo soy un hombre que tengo bajo mi poder soldados (Mt. 8, 9).
Por esto dejará el hombre a su padre y a su madre (Mt. 10, 7).
No conozco a ese hombre (Mt. 26, 72).
Un hombre tenía dos hijos (L. 15, 11).
Lección 17a:
Después de esto, entrando El en Cafarnaúm, se le acercó un centurión (Mt. 8, 5).
... para que se cumpliese lo escrito por Isaías: ese quitó nuestras enfermedades
y se llevó nuestros males (Mt. 8, 17).
Y tocó su mano y la abandonó aquella fiebre (Mt. 8, 15).
.. . l e dijo el Señor: cierto hombre preparó un gran banquete e invitó a muchos
(L. 14, 16).
... y llamando a aquel centurión le preguntó si ya había muerto (Me. 15, 44).
Respondió Jesús: mi reino no es de este mundo; si de este mundo fuera mi reino,
mis servidores habrían luchado para que no fuese entregado a los judíos (J. 18, 36).
Lección 18a:
Y se fué con él, y detrás de él seguía una gran multitud (Me. 5, 24).
Dijo a ellos esta parábola diciendo... (L. 15, 3).
Había también unas mujeres mirándole de lejos (Me. 15, 40).
Y fueron al otro lado del mar a la región de los gerasenos (Me. 5, 1).
Y yendo Jesús a casa de Pedro, vió a la suegra de él que yacía con fiebre (Mt. 8, 14).
Lección 19 a:
Todo árbol que no da fruto bueno es cortado y echado al fuego (Mt. 7, 19).
Pero los hijos del reino serán arrojados a la tiniebla exterior (Mt. 8, 12).
Hijito, te son perdonados tus pecados (Me. 2, 5).
118
Pero llegarán los días en que les sea arrebatado el esposo, y entonces ayunarán
en ese día (Me. 2, 20).
Si una casa es dividida contra sí misma, no podrá quedar en pie esa casa (Me. 3, 25).
Y les dijo: a vosotros os ha sido conocer los misterios del reino de Dios, pero a
los de fuera todo les viene en parábolas, para que viendo vean pero no perciban,
y oyendo oigan pero no entiendan, hasta que no se conviertan y les sean perdona
dos los pecados (Me. 4, 11-12).
Lección 2 0 a:
El que recibe a aquel al que yo envío, a mi me recibe (J. 13, 20).
... aquellos que cuando oyen la palabra, la reciben al punto con alegría (Me. 4, 16).
Si no hubieran hecho entre ellos obras que ninguno otro hizo, no tendrían pecado
(J. 15, 24).
Y vinieron la madre de él y los hermanos y estando de pie (los) enviaron hacia
él, gritándole (Me. 3, 31).
Si alguno viniere a mi, y no aborrece a su padre y a (su) madre y a (su) mujer
y a (sus) hijos y a (sus) hermanos y a (sus) hermanas..., no puede ser mi discípulo
(L. 14, 26).
Lección 21 a:
Se produjo en el mar una gran tempestad (Mt. 8, 24).
... le presentaron muchos endemoniados (Mt. 8, 16).
Y había allí lejos de ellos una piara de muchos cerdos paciendo (Mt. 8, 30).
... y gritando con gran voz salió de él (Me. 1, 26).
... sino que estaba fuera en lugares desiertos (Me. 1, 45).
Y otra cayó en tierra buena y dió fruto (Me. 4, 8).
Lección 22 a:
Pero yo os bautizo en agua, pero El osbautizará en Espíritu Santo (Me. 1, 8).
Y vinieron a El llevando un paralítico,sostenido por cuatro (Me. 2, 3).
Y saliendo El de la barca vino a su encuentro un hombre saliendo de entre los
sepulcros en espíritu impuro (Me. 5, 2).
Pero, los que se visten con (ropajes) delicados están en las casas de los reyes
(Mt. 11, 8).
Y estaba en la sinagoga un hombre que tenía el espíritu impuro de un demonio
(L. 4, 33).
Lección 23 a:
Viendo entonces la fe de ellos dijo al paralítico: hijito, te son perdonados tus pe
cados (Me. 2, 5).
Y una mujer que sufría flujo de sangre doce años, y padeciendo mucho con
muchos médicos y perdiendo toda su fortuna y no mejoraba nada, sino que se
ponía peor, oyendo hablar de Jesús, entrando entre la muchedumbre tocó el ves
tido de El (Me. 5, 25-26).
119
Lección 24 a:
Y toda la ciudad había corrido hacia la puerta (Me. 1, 33).
Oyó entonces Herodes el Tetrarca todo lo hecho por él (L. 9, 7).
Y habiendo llegado el atardecer... (Mt. 8, 16).
Y entró después en el sinagoga, y había allá un hombre que tenía una mano seca
(Me. 3, 1).
¿Y qué es lo que está escrito? (Le. 20, 27).
¿De dónde le viene esto, y qué sabiduría es ésta que se le ha dado, para que se
produzcan a través de su mano tales milagros? (Me. 6, 2).
Y quedaron escandalizados por su causa (Me. 6, 3).
Lección 25 a: •
O bien obedece a uno, pero desprecia a otro (Mt. 6, 24).
Pero el que tenga oídos para oir, que oiga (Me. 4, 23).
¡Déjame! ¿Qué a nosotros y a ti (¿qué tenemos que ver contigo?), Jesús Nazare
no? ¿viniste a perdernos? Te conozco, (sé) quién eres, el ungido de Dios (L. 4, 34).
No os inquietéis por vuestra vida, sobre qué comereis y qué bebereis, ni por vues
tro cuerpo, con qué os vestireis (Mt. 6, 25).
Cada dia estaba entre vosotros en el templo enseñando y no me prendisteis
(Mt. 14, 49).
¿De qué clase es éste que hasta los vientos y el mar le obedecen? (Mt. 8, 27).
Lección 26a:
Y atravesó Jesús todas las ciudades y pueblos enseñando en sus reuniones, y anun
ciando el evangelio del reino y curando todos los males y todas las enfermedades
(Mt. 9, 35).
... pero di sólo palabras y se curará ese criado mío (Mt. 8, 8).
Yo viniendo le curaré (Mt. 8, 7).
Se adelantó a ungir mi cuerpo para su entierro (Me. 14, 8).
Y viniendo a casa convoca a los amigos y vecinos diciéndoles: alegraos conmigo
de que haya encontrado mi oveja perdida (L. 15, 6).
Y entonces quedará cumplido lo dicho por el profeta Jeremías (Mt. 27, 9).
Lección 27a:
Mejor sería vender este bálsamo en más de trescientas monedas y dárselo a los
pobres (Me. 4, 5).
Y muchos de esa multitud le creyeron y dijeron: Cristo, cuando venga ¿acaso ha
rá prodigios mayores que los que ha hecho éste? (J. 7, 31).
Entonces empezó a reprochar a las ciudades en las que se habían producido sus
mayores milagros que no se habían convertido (Mt. 11, 20).
Porque los hijos de este siglo son más astutos que los hijos de la luz en su estirpe
(L. 16, 8).
Y saliendo le empujaron fuera de la ciudad hasta lo más alto de la montaña en
la que estaba construida aquella su ciudad, para arrojarlo desde allí (L. 4, 29).
120
Pero tu, cuando hagas misericordia, no sepa tu (mano) izquierda lo que hace tu
derecha (Mt. 6, 3).
Lección 28 a:
Otro de sus discípulos le dijo: Señor, permíteme ir primero y sepultar a mi padre
(Mt. 8, 21).
... vinieron al encuentro de El dos endemoniados saliendo de los sepulcros, tan
furiosos, que nadie podía pasar por aquel camino (Mt. 8, 28).
Y cuando Jesús hubo acabado de instruir a sus doce discípulos, marchó de allí
para enseñar y predicar en sus ciudades (Mt. 11, 1).
Lección 29 a:
Y el hijo le dijo: padre, he pecado contra el cielo y contra tí, ya no soy digno
de ser llamado hijo tuyo (L. 15, 21).
Pero el padre dijo a sus criados: pronto, traed la túnica mejor y ponédsela y po
ned un anillo en su mano y unas sandalias en sus pies (L. 15, 22).
Y enseguida subió a la barca con sus discípulos, y vino a la región de Magdala
(Me. 8, 10).
121
APENDICES
*
1. PARADIGMAS
125
Temas en consonante (declinación débil)
*
mase. n. fem baúrgs manna
Desinencias
Singular Plural
126
1.2. Flexión pronominal.
Pronombres personales
1J pers. 2 J pers. A n a f ó r ic o 3 J p e rs . Reflexivo Interrogativo “ c a d a ” ( I a form a)
“ c a d a ” (2 a form a)
w it Uut?]
igqara sema h varjizuh h v a rja to h
UgklS igqis sis hvarjizuh
U gkis i g q is sik h v arjam m eh
hw arjanoh h v a rja to h h v a rjo l
Flexión fuerte
127
Temas en -i- Temas en -u- Observaciones
h ra in s h r a i n , h r a i n j a t a h r a in s h a rd u s h a rd u , h a rd ja ta h a rd u s - d e f le x ió n e n -i-, -u - s ó lo
• h ra in is h r a in ja iz o s •h ard au s h a rd ja iz o s q u e d a n r e s to s a i s l a d o s .
h ra in ja m m a h r a in ja i h a rd ja m m a h a rd ja i -el r e s to d e lo s c a s o s se
h ra in ja n a h ra in , h ra in ja ta h ra in ja h a rd ja n a h a rd u , h a rd ja ta h a rd ja a s im ila n a te m a s e n - a - , - j a -
h ra in ja i h ra in ja h ra in jo s h a rd ja i h a rd ja h a rd jo s
h ra in ja iz e h ra in ja iz o h a r d ja iz e h a rd ja iz o
h ra in ja im h r a in ja im h a rd ja im h a rd ja im
h ra in ja n s h ra in ja h r a in jo s h a rd ja n s h a rd ja h a rd jo s
Flexión débil
Paradigma Observaciones
Comparativo Superlativo
su fs. -izan 1 sin vocal del tem a su fs. -ista (n )[fu e r te : m a n agists, sw in p osts
-o z a n f fem . c o m o m anagei -osta(n )j débil: m an agista, sw in p osta
tem as en -a-: m anags: m anagiza, -izo , -izei S ob re an tigu os co m p s. en -urna/-turna s u
sw inps: sw in p oza, -o z o , -ozei p erlativos en -ista:
tem as en -ja-: w ilpeis - w ilpiza fru m a - frum ists “ el p rim ero”
tem as en -u-: hardus - hardiza auh u m a - auhum ists “ el m ás a lto ”
tem as en -i-: hrains - hrainiza aftu m a - aftu m ists “ el ú ltim o ”
c o n ca m b io gram .: ju ggs - jü hiza
128
(irado.*» «.upletivos
VOZ ACTIVA
PRESENTE
V e r b o s f u e r te s V e r b o s d é b ile s
b a ir a b a ir a u n a s ja n a s ja u
b a ir is b a ir a is b a ir n a s jis n a s ja is n a se i
b a ir i^ b a ir a i b a ir a d a u n a sjiji n a sja i n a s ja d a u
PRETERITO
I n d ic a t iv o O p t a t iv o I n d ic a t iv o O p t a t iv o
129
VOZ PASIVA
PRESENTE
I n d ic a t iv o O p t a t iv o I n d ic a t iv o O p t a t iv o
Verbo ser
Presente P r e té r it o
Verbo querer
Presente Pretérito
In d ica tiv o
In fin itiv o P articip io In d icativo O p tativo
(fo rm a op tativa)
130
NOMBRES VERBALES
DESINENCIAS
— —
-da -dédjau -da -dau
-s -t -des -dédeis -za -zau
-h
—
-da -dedi -da -dau
-s — -dedu -dédeiwa -n -nd -n-/-d/|>-
-ts -ts -deduts -dédeits
-m -m -dedum -dedeima
-h -dedu|i -dédei^) -nda -ndau
-nd -n -dedun -dédeina
O b servaciones:
-en p r e t. sin v o c . te m ., pero ante d es. -2 a clase n o tien e voc. tem ., sin o -o-
h a y -u- en dual y pl. <-n de I a pers. siem pre.
o
-pret. sin vo c. tem .
-o p t. pret. act. -ei-, ante voc. ) j , en
fin a l) - /- .
131
Formación de los temas verbales
132
2. FONETICA HISTORICA
134
Los argumentos que se aducen para estas hipótesis de cronología relativa,
así como para la cronología absoluta, son de dos géneros: internos al sistema,
y externos. Estos últimos se basan en la forma que adoptan tanto los préstamos
del germánico a las lenguas clásicas como a la inversa. Por ejemplo Streitberg aduce
la forma germánica correspondiente a griego Kávvafhc; (aaa. hanaf, a. ingl. hae-
nep). Como se trata de una planta procedente de Asia y que no aparece en Euro
pa hasta el s. V a.C., y la palabra germánica muestra ya las consonantes mutadas,
se infiere que la mutación debe ser posterior al s. V. No obstante casi todos los
ejemplos son discutibles, de manera que entre los diversos autores la cronología
absoluta varía desde el segundo milenio a.C. hasta el s. V a.C. como terminus
post quem. La tendencia actual es a retrasar la fecha.
En los últimos años las discusiones sobre este tema, tanto en lo referente a
las fases de la mutación como a su cronología, han variado sustancialmente, de
bido al radical replanteamiento de la reconstrucción del sistema indoeuropeo de
oclusivas que está teniendo lugar. Las nuevas teorías intentan dar cuenta de dos
importantes escollos de la reconstrucción tradicional: la relativa rareza de la serie
de las oclusivas sonoras —y casi inexistencia de la labial—, que no aparecen ape
nas en los formantes morfológicos, y la anomalía tipológica que supone que en
un sistema de oclusivas haya aspiradas sonoras y no aspiradas sordas. Ya Pro-
kosch, en su gramática comparada de las lenguas germánicas, proponía que las
llamadas sonoras aspiradas sólo se reconstruyen como tales por el desmedido pre
dominio del sánscrito en la reconstrucción, y que en realidad se ajusta mejor a
los hechos considerarlas fricativas sordas de escasa fuerza espiratoria (lenes). Desde
este punto de vista Prokosch corrige el esquema de Grimm en la forma siguiente:
(cp 9 jr = bh d h g h )
fpFl
(I: pregermánico
II-IV: germánico
V: intermedio
VI-VII: alto alemán
VIII-IX: alemán)
A lo largo de los años setenta diversos autores intentan describir los modos
de articulación de las oclusivas indoeuropeas en términos fonéticos más afinados,
atendiendo al grado de apertura de la glotis, así como a diferencias de fuerza espi
ratoria (fortes-lenes). Se intenta en general que la “ tercera serie” no sean las so
noras aspiradas, de plena productividad gramatical, sino las sonoras. Las pro
puestas no interesan aquí en detalle, y baste mencionar algunos ejemplos, como
la tesis de Hammerich de que las sonoras aspiradas eran en realidad enfáticas,
o la de Pedersen, que sustituye el trío sonora-sorda-sonora-aspirada por el de sorda-
sorda aspirada-sonora aspirada. Hay toda una corriente de autores que pretende
que la serie sonora se remonta a una anterior serie glotalizada, lo que concuerda
con su carácter defectivo dentro del sistema. Entre ellos es significativa la propuesta
135
de Normier, que reconstruye el sistema proponiendo como series antiguas una de
sordas aspiradas, con alófonos no aspirados; otra de sonoras aspiradas, también
con alófonos no aspirados; y una tercera de glotalizadas. La supuesta mutación
germánico no habría existido, o mejor dicho, el germánico no habría mudado sus
consonantes en medida mayor que las demás lenguas. Su evolución habría consis
tido en fricativizar las aspiradas, y en que las glotalizadas habrían perdido su con
dición de tales, quedando como rastro del golpe glotal el rasgo de la sonoridad.
La ley de Verner sería un paso más en la lenición de las fricativas, y se habría
producido en una fase intermedia entre el acento indoeuropeo y el germánico, afec
tando sólo a las sílabas que no poseían ni el nuevo acento de intensidad ni el acen
to secundario en que se habría convertido el antiguo acento musical.
Estos pocos ejemplos pueden servir para dar una idea de cómo se presenta
la cuestión en la actualidad. La teoría clásica ha quedado abandonada, pero no
hay ninguna alternativa que ofrezca una coherencia y solidez comparables a la
suya. Por otra parte tampoco aquélla resulta sostenible, cara a los resultados de
la moderna investigación tipológica. Se impone pues volver a plantear el conso
nantismo germánico, y en consecuencia gótico, como una serie de corresponden
cias debidas a procesos de naturaleza aún no elucidada.
En una dirección completamente distinta se mueven las hipótesis que preten
den que estas correspondencias no son resultado de un proceso gradual de la na
turaleza que sea, sino producto de la adaptación de un habla indoeuropea a los
hábitos de pronunciación de los anteriores habitantes de la zona (explicación por
sustrato). Por ejem plo//. Esau, por mencionar un autor reciente, propone la po
sibilidad de que el germánico sea un indoeuropeo superimpuesto a una población
rética.
De suyo la idea de que esta remodelación del sistema de consonantes se deba
a una adaptación del consonantismo indoeuropeo a los modos articulatorios de
un sistema anterior no es inverosímil. El problema es que no existe el menor indi
cio de cuál pudo ser la población preindoeuropea de la Gemianía, ni por lo tanto
qué lengua pudo haber hablado. Y lo que en todo caso se excluye es que se tratase
de una población céltica, a pesar de que en tiempos prehistóricos los celtas debie
ron ocupar un territorio mucho más oriental que el que se atestigua en época
histórica.
136
fiata a. ingl. fpaeí
hva a. ingl. lwaet
saihvan aaa. se han
liuha¡y aaa. lioht,a. ingl. leoht
tiuhan aaa. zihan
kiusan aaa. kiosan, a.ingl. ceosan
Las fricativas sonoras siguen evoluciones distintas según su posición en la pa
labra. En posición inicial tienden en todas las lenguas a oclusivizar: gót. bairan,
aaa., a. ingl. beran\ gót. dauhtar, a. ingl. dohtor, aaa. tohter. La g en gót. no
ofrece variantes gráficas que permitan inferir una pronunciación fricativa pala
tal, como es el caso en otras lenguas: a. ingl. giefan, gót. giban.
En posición media las sonoras tienen una realización fricativa u oclusiva se
gún el contexto. Para el gótico la regla es como sigue:
- tras nasal, l, r: realización oclusiva: bindan, haldan, gards.
- en las demás posiciones seguramente la pronunciación era fricativa. Ello
se infiere del tratamiento ante 5, y en final absoluto.
- en final absoluto y en final ante -5, donde en gótico se produce siempre un
ensordecimiento, siendo el resultado representado por la fricativa sorda, no por
la oclusiva (excepto en el caso de g, que no vería en final absoluto. Ante -t- sufijal
aparece como fricativa: bugjan, bauhta).
giban, pret. g af
graban, “ grof
gawidan, “ gaw'a/)
frofrs, G. frodis; hlaifs, G. hlaibis
- la silbante en posición final essiempre sorda: riqis,G.,riqizis;hvas,hva-
zuh. Cuando por síncopa de la vocal queda en contacto con una -5 o con una -r,
se asimila: *lausaz)laus “ suerte” , *wiraz)wair “ hombre” .
Sobre la alternancia entre oclusiva y fricativa sonora en sílabas derivativas,
cfr. Introducción.
Ni en germánico ni en gótico se advierte que haya operado la ley de disimila
ción de aspiradas (ley de Grassmann), que aparece en griego e indio.
138
/w /: en general se conserva con valor consonántico en todas las posiciones: wulfs
“ lobo” , wraka “ persecución” (a. ingl. wracu), swistar “ hermana” ,
twai(*dwo-, fidw or( *kwetwor-, lewjan “ traicionar” , kneiwan “ humillar” ,
waurstw “ obra” , triwis “ fiel” . En sílaba átona el grupo -iw-)-ju-: *sunewes>
*suni\vs)sunjus. Sobre el valor fonético de -w- en las diversas posiciones
cfr. Introducción.
*nw)nn: *g’enw-)gót. kinnus “ mejilla” ; *minw-)gót. minniza ‘“ menos” .
“ Verscharfung”: en condiciones no explicadas satisfactoriamente -y-, -w- inter
vocálicas experimentan en protogermánico un refuerzo articulatorio (estadio pa
ra el que se reconstruye una geminada), y en gótico y nórdico prosiguen esta evo
lución recibiendo una completa oclusión:
a.i. dvayos, aaa. sweio, gót. twaddje, a. isl. tweggja, G. de “ dos”
a.i. dháyárni, gót. daddjan “ amamantar”
aaa. bliuwan, got. bliggwan “ golpear”
aaa. triuwi, got. triggws, a. isl. tryggr, “ fiel”
Estos casos de “ endurecimiento” se han intentado explicar mediante larin
gales, pero ninguno de los ejemplos que se aducen presenta comparativamente
garantizada la reconstrucción de una laringal.
139
cerrada tienden a cerrarse. En el detalle las interpretaciones de este fenómeno di
fieren. Por ejemplo en el caso de / e / , ///: ante sílaba vocal abierta i)e , y ante
sílaba con vocal cerrada e)i. De este modo ambos fonemas desarrollan alófonos
que acaban por configurar una distribución complementaria de los timbres i, e.
Autores como Meillet, Marchand y Prokosch consideran que en un cierto estadio
ambos timbres son un solo fonema. En cambio otros como Twaddell y Kurylo-
wicz pretenden que hay entre ellos diferencias fonemáticas. Beeler 1966 demues
tra que en ant. isl. hay una diferencia constante en el tratamiento de / / / , / e / anti
guos ante sílaba con / u / . Van Coetsem no considera seguro que ambos timbres
estén en distribución complementaria en protogermánico, pero sí en gótico prebí-
blico. Sin embargo la mayoría de los autores niega la existencia de un Umlaut
sistemático en gótico.
Ejemplos de la evolución de las breves indoeuropeas en protogermánico:
*bher-: gót. baira, bairib, a.n. ber, a.ingl. bere, bir[j, a.s. biru, birlo
aaa. biru, birit.
*pent-: got. fin})a, fin})ip, a.n. finn, finur, a.ingl. finde, finda})
a.s. findu, findid, aaa. findu, findií
*dekm: gót. taihun, a.n. tío, a.ingl. fíen, aaa. zehan
*sed-: gót. sitans, a.n. setenn, a.ingl. seten, aaa. gisezzan
*agros: gót. akrs, a.ingl. aecer, a.s. akkar, aaa. ackar
*ghosti: gót. gasts, a.n. gastiR (rún.), gestr, a.ingl. giest, aaa. gast.
*oktdu: gót. ahtau, a.ingl. eahta, aaa. ahto.
Los diptongos muestran una tendencia general a monoptongar, en el mismo
sentido del Umlaut: *ai, *oi, *di)ai; *au, *ou, *du)au; *ei) *//>i; *eu)eo ante sí
laba con a, y iu en las demás posiciones. Los diptongos largos se reducen, bien
a la vocal larga del primer elemento, bien a diptongos normales: *pldu-: gói.flo-
dus, a.ingl. flod, aaa. fluot\ a.ingl. fleotan, a.s. fliotan, aaa. fliozan.
Las lenguas germánicas muestran, como se ve, una notable homogeneidad
en el desarrollo de sus vocales, lo que no se explica como expansión de ondas sino
más bien como desarrollos paralelos de tendencias latentes. El lugar que ocupa
el gótico en este vasto panorama evolutivo no es claro. Recientemente se tiende
a ver en la lengua gótica una rama tempranamente separada del tronco general,
antes de que en éste se hiciese valer la tendencia al Umlaut, la cual sería entera
mente ajena al gótico (así p. ej. Bennett 1952).
Lo cierto es que para explicar el vocalismo gótico a partir del indoeuropeo
pregermánico no hace falta recurrir al Umlaut. El gótico muestra claramente los
efectos de la “mutación vocálica” por cuanto su o aparece como y su e co
mo i: *so)sa (demostrativo), lat. edere, gót. itan. La única modificación sistemá
tica del sistema resultante de las breves es la “Brechung”, que depende exclusiva
mente de la consonante que sigue a la vocal, sin la menor influencia del vocalismo
de la sílaba siguiente: *nem-)niman, *bher-)bairan. La Brechung gótica sigue la
(*) Esto ocurre también en indo-iranio, báltico y lenguas anatolias. En eslavo las breves *o, a también
confluyen, pero con resultado o.
14 0
siguiente regla: las vocales cerradas i, u se abren respectivamente en e, o (escritas
ai, au) ante r, h, hv. Las únicas excepciones son, para i, las expresiones hiri, hir-
ja ts (“ ven, venid” o algo semejante) y la partícula nih, y para u el pret. puhta
y la conexión u-h. Pero hiri, hirjats son de etimología desconocida, puhta es, al
menos en algún momento, una vocal larga por compensación de la pérdida de
una nasal, y -h es una enclítica (esto no es exactamente una cancelación de las
“ excepciones” , pues el carácter enclítico de -h (-k we es con toda probabilidad ya
indoeuropeo, y no se comprende por qué no le afecta una Brechung indudable
mente posterior).
De acuerdo con lo anterior tenemos las siguientes correspondencias con las
demás lenguas indoeuropeas:
vocales breves: />/ *pisk-)fisks “ pez”
e )i *ed-)itan “ comer”
a )a *agros)akrs “ campo”
o )a *tom) pan-a, ac. del demostr. sa
d)a *pdter)fadar “ padre”
vocales largas: l)ei *swTno-)swein “ cerdo”
é)e *sé-)-seps “ simiente, estirpe” .
a)o *bhrat-)bropar “ hermano”
0) 0 *bhld-)bloma “ flor”
ü )u *bhrüg-)bruks “ útil”
(En gótico hay cuatro palabras con e que se relacionan con la *e2 del germáni
co: her (aaa. hear, hiar) “ aquí” , fera “ lado” , kreks “ griego” y mes “ mesa” ;
el origen más probable de e2 es un antiguo diptongo ei, pero no es claro bajo qué
condiciones evoluciona de esta manera; a este respecto cfr. Janko 1906-7, Knapp
1974.
diptongos: *ai)ai *kaikos)haihs “ tuerto”
*oi)ai *oinos)ains ‘’uno”
*au)au *aug)aukan “ crecer”
*ou)ou *roudh-) raups “ rojo”
*ei)ei *steigh-)steigan “ subir”
*eu)iu *geus-)kiusan “ examinar”
En algunas pocas palabras parece apreciarse una abreviación de vocal larga
ante sonante más consonante: winds{ wéntos, a.i. vatah “ viento” , vñnt- “ soplan
do” ;fairzna{pérsnis, a.i. pársnih “ talón” (aunque en latín ambos ejs. tienen voc.
breve: ventus, pérna, como demuestra su diptongación en español).
En sílaba átona interior se aprecian las siguientes modificaciones:
-*er)ar: *ontero)anpar
-*d cae: a.i. duhitar, gót. dauhtar
-*é ante cons. doble)a: *takenti)pahand
En sílaba final las vocales góticas sufren numerosas alteraciones. Vid. el apén
dice “ Leyes de final de palabra” .
141
2.3. Leyes de final de palabra
2.3.2. Reglas.
Consonantes: .
*-m)-n: - permanece en palabras monosílabas tras vocal breve: hvan
- cae en los demás casos, previa nasalización de vocal: tam )\,ó)po
- n{*y/in se conserva en sibun, niun, quizá por analogía con
taihun{ *dekmt
tt
dentales: - permanecen en monosílabos y ante partícula at (lat. ad), f>ata{ *tod-o
- caen en los demás casos: undaro(*ndheród; bairai(*-oit
- tras nasal caen, pero ésta se mantiene: berun{ *-nt
142
-5>protogerm. -s/-z (ley de Verner): se generaliza -z, que en gótico ensordece.
- dags( *daghoz
- *-tnz( *-miz -niaz > -ni: gastim( *gastini(i)z
- -ns se conserva sólo en gótico: gastins (aaa. gasti).
geminadas: - tras vocal átona en final no absoluto simplifican:
*esnii)imni)ini; Dat. pl. *-imis)-imz)-imm)-irn; y en pronombres:
pairn.
- en final absoluto se mantienen: all, prütsfill.
- ante -s en general se conservan: alls, fulls, pero grupo -nnz)-nz: mans
(Ac. pl. de manna), mins (adv.).
semivocales: - j cuando queda en posición final vocaliza:
- en grupos finales *-ije, *-ijiz cae con contracción de vocales:
gasteis( *gas(ijiz.
- w en final tras vocal aparece a veces como vocal (triu, ¡iiu) y a veces
en la forma consonántica: snaiws, lew, de interpretación fonética os
cura. En algunos casos aparece la grafía consonántica también tras
consonante: waurstw. En algún caso hay diferencia de sentido entre
las grafías finales consonánticas y vocálicas tras consonante: walw
(pret. de wilwati)/walu (Ac. de walus).
Vocales:
breves: - en palabras monosilábicas se mantienen: ad, at, ni, ne; no cuando es
enclítica: *so-kwe)sah.
- en palabras polisílabas:
germ. a(*a, o, a en final absoluto cae: *woida-wait
*dhogheso-dagis
-cuando está trabada dura más, y queda en runas y préstamos
fineses: *ghltom:
-fin. kulta ,* „
t „ <*gulpan
-got. gulf) '
-ante grupo cons. se mantiene: gumans
germ. e, i(*e cae siempre: * penkwe-fim f
*gumaniz(-es> gumans,
menos quizá ante -r: *pd(er) fadar.
germ. i, <*i
u <*u, or, o1, m,
o
no
-en 3o sílaba desaparecen: *bhéresi-baíris, r\yé\iovi-guman
-en 2o sílaba: -u átona se conserva en gót., no en germ. occ.:
*sunus > sunus
-i átona desaparece en general: statis)staps,
gastis)gasts; se conserva: ante grupo: gastins; en
Nom. de su lis, nawis y en antiguos temas en *-es:
riqis, agis, sigis.
largas: se mantienen: -en monosílabos: *sá)so, *fam)\'o
143
-ante -s: gibos, nasides, wileis
-resto: largas)breves: *gibo) giba, *bhero)baíra.
-excepciones (cf. 2.3.3.).
Diptongos breves: -ai)a en medio-pasiva: (pépexai -bairada, en 3a sílaba; en el
resto se mantiene.
Diptongos largos: I o elemento se abrevia en a: rcóXr|i -anstai, *októu-ahtau. Tam
bién en diptongo de vocal larga + sonante: 7taxf|p -fadar.
144
3. SINTAXIS
(Este apéndice sólo recoge algunas informaciones sobre usos sintácticos que pue
den causar problemas de comprensión, sin pretender en ningún sentido hacer una
descripción de la sintaxis gótica).
3.1. Concordancia
-de los adjetivos: concuerdan con los sustantivos en género y número, pero
- con managei y hiuhma es frecuente la concordancia en mase. pl.
- con susts. fems. que designan seres mase, o cosas el adj. aparece a
veces en mase, o n.
- el adj. que califica a varios susts. mase, y fems. va en n. pl.
- de los verbos: concuerdan con el suj. en número y persona, pero los susts. plura
les neutros concuerdan con el verbo en sg.
- de los pronombres: cuando el relativo carece de antecedente puede estar en el
caso requerido por el verbo principal o por el subordinado, lo que
parece un calco de las correspondientes construcciones griegas.
145
- tiene en ocasiones valor adverbial, en expresiones más o menos fi
jas: ni allis “ en absoluto” , raihtis “ efectivamente” , gistradagis
“ ayer” , nahts “ de noche” ...
- tiene un anómalo sentido direccional en L. 15,15: insandida ina haip-
josseinaizos haldan sweina “ lo envió a su campo a cuidar cerdos” .
Dativo: -es régimen directo de algunos verbos como andhafjan, franjan...
- es complemento de adjetivos que implican una referencia a algo: gops
“ bueno para” , kunps “ conocido para” ...
- el dat. del pron. pers. aparece formando a veces construcciones re
flexivas: leihvan sis “ tomar prestado” , ni faurhteip izwis “ no os
asustéis” ...
- el dat. es el caso en que va el segundo término de una comparación
cuando no media la partícula comparativa pau:' swinpoza mis “ más
fuerte que yo” , managizo paim “ más cantidad que ellos” , frodo-
zans sunum liuhadis “ más astutos que los hijos de la luz” .
- el dat. es también el caso del sujeto agente de las construcciones pa
sivas: ei saihvanda im “ para que sean vistos por ellos” .
- el dat. con wairpan, wisan forma construcciones posesivas: ni was
im barno “ no tenían hijo” , wairpip pus faheds “ tendrás alegría” .
- la construcción participal absoluta va en dat.: andanahtja pan waur-
panamma “ llegada la noche” .
Acusativo: - es usual la expresión en Ac. de las indicaciones de espacio, tiempo,
medida, etc.: was in pizai aupidai dagefidwor tiguns “ estuvo en ese
desierto cuarenta días” ...
- hay régimen de doble Ac. en algunos verbos como laisjan, bidjan...
- algunos verbos impersonales se conectan con el pron. pers. en Ac.
para referir su significado al suj.: paurseip mik “ tengo sed” , kar
ist m ik “ me preocupa” .
146
BIBLIOGRAFIA
Información Bibliográfica
M anuales de gótico
Ediciones de la Biblia
Diccionarios
147
F. H O L T H A U S E N , G o tisc h e s E ty m o lo g is c h e s W ó rterb u ch , m it E in sch lu ss d e r E igen n a-
m e n u. d e r g o tisc h e n L e h n w ó r te r im R o m a n isch en , H eidelberg 1934.
E . S C H U L Z E , G o tisc h e s G lo ssa r, M agdeburg 1847.
W . S T R E IT B E R G , G o tisc h -G rie c h isc h -D e u tsc h e s W ó rte rb u ch , H eidelberg 1965.
F. D E T O L L E N A E R E , K .L . J O N E S , W o rd -In d ic e s a n d W o rd -L ists to th e G o th ic B ib le
a n d M in o r F ra g m en ts, L eiden 1976.
148
Los godos. Historia, documentos literarios, escritura
149
La lengua gótica
Fonética
C o n so n a n te s y se m iv o c a le s
150
W .P . L E H M A N N , “ S o m e p h o n o lo g ic a l o b servation s based o n ex a m in ation o f the G er
m a n ic c o n so n a n t s h ift” , M o n a ts h e fte 55, 229-235.
S .R . L E V IN , “ A n ote o n G erm an ic n ” , L a n g u a g e 32 (1956), 630-33.
R . L Ü H R , “ G erm an isch e R eso n a n ten g em in a tio n durch L aryn gal” , M ü n ch en er S tu dien
f . S p ra ch w iss. 35 (1976), 73-92.
J .W . M A R C H A N D , “ T h e “ converse o f Sievers’ L aw ” and the G erm anic first class verbs” ,
L a n g u a g e 32 (1956), 285-6.
R. N O R M IE R , “ Ind og. K on son an tism u s, germ anische L autverschiebung und Vernersches
G e se tz ” , K Z 91 (1977), 172-218.
C H . P E E T E R S , “ A p h o n em ic D e fin itio n o f I.E . *bh, *dh, * g h ” , K Z 85 (1971), 1-4.
V. P IS A N I, “ Zur C h ron ologie der germ anischen L autverschiebung” , D ie Sprach e 1 (1949),
136-42.
E . P O L O M E , “ R em arks on the P rob lem o f the G erm anic V erschárfung’, H o m m a g e Buy$-
se n s, B ruselas 1970, 177-90.
E . P R O K O S C H , “ D ie Stabilitát des germ an isch en K o n so n an ten system s” , IF 33 (1974),
377-94.
E. R O O T H , D a s V ernersche G e se tz in F o rsch u n g u n d L eh re, L und 1974.
J. S C H IN D L E R , R ecen sió n de E . S E E B O L D , “ D as System der in d og. H a lb v o k a le” , en
D ie -S p ra c h e 23 (1977), 56-65.
R . S C H R O D T , D ie g e rm a n isc h e L a u tv e rsc h ie b u n g u n d ihre S tellu n g im K reise d e r in dog.
S p ra ch en , W ien 1973.
E . S E E B O L D , D a s S y ste m d e r in d o g erm a n isch en H a lb v o k a le , H eidelberg 1972.
E. S E E B O L D , “ D ie V ertretung von ind og. *gw h im G erm anischen” , K Z 81 (1967), 104-33.
A . S O M M E R F E L T , “ O n the P h o n em ic A sp ect o f the G erm anic C on son an t M u ta tio n ” ,
S e le c te d A n ie le s , 249-251.
C H . S. S T A N G , “ A q u o i co rresp on d en gerrhanique le th san scrit?” , N T S 15 (1949),
335-342.
W . S T R E IT B E R G , “ G ó tic a ” , IF 24 (1908), 174-81.
W . ST R E IT B E R G , G erm anisch (D ie E rforschung der indogerm anischen Sprachen II), Berlín
1936, pp. 323-6.
A . S Z U L C , “ Zur relativen C h ro n o lo g ie des V ernerschen G esetzes” , K B g L 10 (1978), 5-17.
R. TH UR N EY SEN , “ S p ir a n te n w e c h se l im G o tis c h e n ” , IF 8 (1 8 9 8 ), 2 0 8 -1 4 .
J .B . V O Y L E S , “ G o th ic and G erm an ic” , L a n g u a g e 44 (1968), 720-43.
J .B . V O Y L E S , “ S im p licity , ordered rules, and the first sou n d sh ift” L an gu age 43 (1967),
636-660.
J .I. W A T E R M A N , “ T he G erm anic C o n so n a n t Shift and the T h eories o f J. F ou rq u et” ,
G Q 36 (1963), 165-170.
J. W E IN S T O C K , “ G rim m ’s L aw in D istin ctive F eatu res” , L an g u a g e 44 (1968), 224-29.
W .H . W IL L , “ T h e R eso n a n t System in P ro to -G erm a n ic” , J E G P 69 (1970), 211-22.
V ocales
151
E .H . A N T O N S E N , The Investigation o f i-U m ia u t in th e G erm anic Languages, U rbana 1961.
A . A U S T E F J O R D , “ Zur D ip h th o n g fra g e im G o tisc h e n ” , P B B 95 (1973), 163-70.
R. BE C K , “ L ength and M o n o p h th o n g iz a tio n in G o th ic ” , IF 78 (1973), 113-40.
M .S . B E E L E R , “ P roto-G erm an ic *i and *e: O ne P h o n em e or T w o ? ” L an gu age 42 (1966),
473-4.
H. B E N E D IK T S S O N , “ T h e P roto -G erm a n ic V ow el S y stem ” , T o H o n o r R o m á n J a k o b -
so n , 1966, 174-196.
W .H . B E N N E T T , “ M erger and Split in the P re-G oth ic V ow el S y stem ” , L in g u istic s 32
(1967), 5-11.
W .H . B E N N E T T , “ The Earliest G erm anic U m lauts and the G othic M igration s” , L an gu age
28 (1952), 339-342.
W .H . B E N N E T T , “ S o m e P h o n o lo g ic a l E ffe c ts o f P re-G oth ic Ju n ctu re” , L a n g u a g e 43
(1967), 661-65.
O . B R E M E R , “ D ie germ anische B rech u n g” , IF 26 (1908-10), 148-173.
K. B R U G M A N N , “ D ie g o tisch e P artikel -u -h ” , IF 33 (1913-14), 173-181.
F. C E R C IG N A N I, “ In d o-E u rop ean *eu in G erm an ic” , IF 78 (1973), 106-12.
F. V A N C O E T S E M , “ A S yntagm atic Structure in D evelop m en t: “ U m la u t” and “ C o n so -
nantal In flu en ce” in G erm an ic” , L in g u a 21 (1968), 494-525.
L .A . CONNOLLY, "And th e L a ry n g e a l T h eory”, PBB (W ) 101 (1979), 1-29.
L .A . C O N N O L L Y , “ In d o-E u rop ean */>G erm anic e: A n E xp la n a tio n by the L aryngeal
T h e o r y ” , P B B 99 (1977), 173-205.
E .P . H A M P , “ G o th ic a i and au a g a in ” , L a n g u a g e 34 (1958), 359-63.
W . V A N H E L T E N , “ Zur g o tisch en G ra m m a tik ” , IF 14 (1903), 60-89.
C .J . H U T T E R E R , “ D er V okal der In d ifferen zlage in den germ anischen Sprachen: P h o -
nem oder A llo p h o n ? ” , P h o n e tic a 13 (1965), 46-49.
J. JA N K O , “ Ü ber germ anisch e2 und die so g . reduplizierenden P ráterita” , I F 2 0 (1906-7),
229-316.
O .F . J O N E S , “ G oth ic iu ” , L a n g u a g e 34 (1958), 353-58.
O .F . J O N E S , “ T he case for a lo n g u -p h o n em e in W u lfilian G o th ic ” , O rb is 14 (1965),
393-405.
O .F . J O N E S , “ G oth ic a i in in flectio n a l sy lla b les” , L a n g u a g e 32 (1956), 633-640.
O .F . J O N E S , “ G oth ic au in in flectio n a l sy lla b les” , L an gu age 34 (1958), 33-40.
F .P . K N A P P , “ W iederum germ anisch e2” , P B B , 96, (1974), 207-241.
A . L E E , “ Zur A ussp rach e der g o tisch en D igrap h en ai und a u " , F estsch r. H a m m e ric h ,
C op en h agu e 1962, 125-152.
A .L . L L O Y D , “ Is there an a-u m lau t o f i in G erm an ic?” , L a n g u a g e 42 (1966), 738-46.
J .W . M A R C H A N D , “ G erm anic short */ and *e: tw o p h on em es or o n e ? ” , L a n g u a g e 33
(1957), 346-354.
J.W . M A R C H A N D , The S o u n ds a n d P h o n em es o f W u lfila ’s G oth ic, T he H ague-P aris 1973.
C .A . M A ST R E L L 1, “ P roblem i fonetici di ai, au nel g o tic o ” , S tu d iG e r m . 1 (1969), 177-85.
H. P A U L , “ G otisch a i vor r ” , IF 4 (1894), 334-5.
C H . P E E T E R S , “é ¡ in G o th ic, O íd E nglish and O íd H igh G erm án: a P h o n o lo g ic a l
S tu d y ” , L in g u istic s 72 (1971), 26-30.
152
S. S O N D E R E G G E R , “ D ie U m lautfrage in den germ anischen Sprachen” , K ra ty lo s 4 (1959),
1-12. (F orsch u n gsb erich t).
C .F .P . S T U T T E R H E IM , “ G o th ic and P h o n o lo g y ” , L in g u a 21 (1968), 443-454.
G .A .J . T O P S , “ In d o-E u ro ep a n *a, o> G erm a n ic, a; i.e . *a, o, >germ . o " , O rb is 2 2 (1 9 7 3 ),
138-150.
W .F . T W A D D E L L , “ T h e P reh istorical G erm anic Short S y llab ics” , L a n g u a g e 24 (1948),
139-152.
T H . V E N N E M A N N , “ V ow el alternation in E nglish, G erm án and G othic: remarks on rea-
lism in p h o n o lo g y ” , L ing. a n d L it. S tu d ie s 1, 337-359.
T H . V E N N E M A N N , “ T h e p h o n o lo g y o f G o th ic v o w els” , L an gu age A l (1971), 90-132.
J. D E V R 1E S, “ V o k a lv a ria tio n im G erm a n isch en ” , P B B 80 (1958), 1-33.
G . W IE N O L D , “ T he P re-G othic M o n op h th on gization s and W u lfila’s G raphem ic System ” ,
F L 3 (1969), 134-144.
G . W IE N O L D , “ O n U m la u t in G o th ic ” , O rb is 16 (1967), 185-196.
A c e n to
Flexión nominal
G . B E C H , “ Ü ber die g o tisch en G enitiv Plural E n d u n gen ” , L in g u a 23 (1969), 55-65.
K. B R U G M A N N , “ D er g o tisch e G en itivus P luralis a u f - é " , IF 33 (1913-14), 272-284.
K. B R U G M A N N , “ D er U rsprung der germ anischen K om p aration ssu ffixe -o z o n , -ó sta ” ,
IF 10 (1899), 84-90.
153
B. D E L B R Ü C K , “ D as sch w ach e A d jek tiv u m und der A rtikel im G erm an isch en ” , IF 26
(1909-10), 187-199.
R. H 1E R S C H E , “ G erm . G o t. p o / a .n . p a n , ntr. P l. = a .i. tá (u ), m ase. D u . aus Idg.
* to (u )" , K Z 78 (1963), 155-160.
F. K O R T L A N D , “ O n the H isto ry o f G en . P l. in S lavic, B altic, G erm anic and I .E .” , L in -
g u a 45 (1978), 2 8 1-300.
W .P . L E H M A N N , “ T h e G o th ic gen. pl. -é: fo cu s o f exercises in T h eo ry ? ” , P a p e rs in Lin-
g u istic s, T h e H a g u e 1967, 108-111.
W . M O R G E N R O T H , “ D er G en itiv P luralis im G o tisch e n ” , P B B 87 (1965), 328-36.
G . M U S T , “ T he G o th ic G en itive Plural in - é ” , L a n g u a g e 28 (1952), 218-21.
H . O S T H O F F , “ G ab es einen ln str. S ing. a u f -m i im G erm an isch en ?” , IF 20 (1906-7),
163-218. •
I. P U D IC , “ D as System der pronom inalen D t klination im G erm anischen” , D ich tu n g, S p ra
che, G esellsch a ft, Frankfurt a .M . 1971, 527-34.
G . S C H M ID T , “ Z um P rob lem der germ anischen D ek ad en b ild u n g” , K Z 84 (1970), 98-136.
E. S E E B O L D , “ E rhaltung und S chw u n d des K o m p o sitio n sv o k a ls im G o tisc h e n ” , K Z 82
(1968), 69-97.
W . S T R E IT B E R G , “ Zur F lexión des g o tisch en A d je k tiv s” , IF 19 (1906), 214-15.
E . S T R O M B E R G , “ D ie E ntsteh u n g vo n -5z- in der germ anischen K o m p a r a tio n ” , I F 20
(1904-6), 361-63.
O . S Z E M E R E N Y I, “ G o th ic a u h u m a and the so -ca lled com p aratives in -u rn a" , P B B 82
(1960), 1-31.
O . S Z E M E R E N Y I, S tu d ie s in th e In d o -E u ro p e a n S y ste m o f N u m e rá is, H eid elb erg 1960.
A . T R U T M A N N , S tu d ien z u m A d je k tiv im G o tisch en , Berlín 1972.
J. V E N D R Y E S , “ Sur le g én itif pluriel des substan tifs en germ anique” , I F 45 (1927), 364-69.
F. V IL L A R L IE B A N A , D a tiv o y L o c a tiv o , S alam an ca 1981.
F. V IL L A R L IE B A N A , O rigen d e la f le x ió n n o m in a l in d o e u ro p e a , M adrid 1974.
H . W A G N E R , “ Z um D u al im G erm a n isch en ” , K Z 74 (1956), 177-184.
W . W IS S M A N N , “ Z um A d jek tivu m in den germ anischen Sprach en ” , S p ra c h w issen sc h a ft
2 (1977), 83-112.
Flexión verbal
154
B. D E L B R Ü C K , “ D as g o tisch e d u und das w estgerm am sch e G eru n d iu m ” , I F 2 1 (1907),
355-57.
G .R . D 1M L E R , “ T he d ev elo p m en t o f the aorist in the G erm anic verbal system : a survey
o f o p in io n ” , S e m a sia 1 (1974), 85-102.
M . D U R R E L L , “ R e d u p lic a r o n and A b la u t in the G erm anic Strong V erb” , G erm án L ife
a n d L e tte rs 29 (175-76), 48-59.
G .L . F U L L E R T O N , “ T h e sou rce o f the G o th ic fourth w eak co n ju g a tio n ” , L an gu age 47
(1971), 735-380.
L. H A M M E R 1 C H , “ E ine neue H y p o th ese v o m schw achen P ráteritum ” , Fschr. S ta rc k ,
L o n d o n 1964, 12-18.
R. H 1E R S C H E , “ N euere T h eorien zur E n tsteh u n g des germ anischen schw achen Práteri-
tu m s” , Z tsch r. f d t. P hil. 87 (1968), 391-404.
H. H IR T , “ G riechisch cpepóvxcov g o t. b a ira n d a u , a .i. b h a ra n ta m " , I F 1 (1893), 179-182.
k . K 1L B U R Y , “ Structure and R estructuring in P roto-G erm an ic Verbal A b la u t” , L eu v.
B ijd r. 64 (1975).
P . K R A M E R , D ie P rásen sk la ssen d es g erm an isch en sch w ach en Verbum s, lnnsbruck 1971.
J. K U R Y L O W 1C Z , Z u r V o rg esch ich te d es g erm an isch en V e rb a lsy stem s.
G .S . L A Ñ E , “ G erm anic w eak verbs in -5n: an arch aism ” , L an g u a g e 32 (1956), 420-22.
W .P . L E H M A N N , “ T h e G erm anic W eak Preterit E n d in g s” , L a n g u a g e 19 (1943), 313-20.
W .P . L E H M A N N , T he Ind o-E u ropean d/7-D eterm inative as G erm anic Preterit F orm an t” ,
L a n g u a g e 19 (1943), 19-27.
F .O . L 1 N D E M A N N , “ G o th ic id d ja and oe. é o d e ” , IF 12 (1967), 275-86.
A .L . L L O Y D , A n a to m y o f th e Verb. T he G o th ic V erbs as a M o d e l f o r a U n ified T h eory
o f A s p e c t. A c tio n a l T yp es a n d Verbal, A m sterdam 1979.
R. L Ó W E , “ D as sch w ach e P ráteritum des G erm an isch en ” , IF 4 (1894), 365-79.
R. L Ó W E , “ N o ch m a ls das sch w ach e P ráteritum des G erm an isch en ” , I F 8 (1898), 254-66.
R. L Ü H R , “ D ie K ontin u an te der u rin dogerm anischen M ed ialflexion im G erm an isch en ’” ,
M ü n c h e n e r S tu d ien f . S p ra ch w iss. 37 (1978), 109-120.
W . M E 1D , D a s g e rm a n isc h e P rá te ritu m . In d o g e rm a n isch e G ru n dlagen u n d A u sb re itu n g
im G erm a n isch en , lnnsbruck 1971.
V. M 1C H E L S , recen sión de Fr. L O R E N Z , Ü b er d a s sch w a ch e P rá te ritu m d es G erm an i
sch en u n d v e rw a n d te B ild u n g e n d e r S ch w estersprach en , Leipzig 1894, en I F 6.
G. M U S T , “ A g a in the O rigin o f the G erm anic D ental P reterit” , L an gu age 28 (1952),
104-106.
C H . P E E T E R S , “ O n the ln fin itiv e E nd in g in P ro to -G erm a n ic” , K Z 88 (1974), 137-38.
H . P O L L A K , “ Z u den F run k tion en des gotisch en P ráteritum s” , P B B 86 (1964), 25-61.
H . P O L L A K , “ Ü ber ga- beim gotisch en V erb ” , P B B 91 (1971), 1-29.
H . P O L L A K , “ Ü ber g o tisch e V erben m it d op p eltem g a - ” , P B B 96 (1974), 12-16.
E .C . P O L O M E , “ D iach ron ic D ev elo p m en t o f Structural Patterns in the G erm anic C o n
ju g a tio n S y ste m ” , P ro c e e d in g s o f th e In tern a tio n a l C o n g ress o f L in gu ists,
C a m b r id g e M a ss. 1962, T he H agu e 1964, 870-80.
I. R A U C H , “ T h e G erm anic D ental P reterit, L an gu age origin and Linguistic A ttitu d e ” ,
IF 77 (1972), 215-233.
1. R A U C H , “ D as germ anisch e reduplizierte P ráteritu m ” , L in gu a 21 (1981), 267-81.
155
P . S C H E R E R , “ T h e T h eory o f the F u n ction o f th e G o th ic Preverb g a -" W ord 20 (1964),
222-245.
G . S C H M ID T , “ D as germ anische schw ache Práteritum mit ind. -d h -" , K Z 90 (1977), 262-70.
K .M . S C H M ID T , “ T h e G o th ic D ual S eco n d P erson -ts " , L in g u istic s 130 (1974), 83-86.
E . S E E B O L D , V ergieich endes u n d e ty m o lo g is c h e s W ó rterb u ch d e r g erm a n isch en sta rk e n
V erben , T h e H agu e-P arís 1970.
K. S H IE L D S , Jr., “ T h e G o th ic V erbal D ual in - ts and its ln d o eu ro p ea n O rigin s” , IF 84
(1979), 216-225.
E. S P E C H T , “ Zur Perfektbildung im G erm anischen und Indogerm anischen” , K Z 64 (1937),
62-71.
W . S T R E IT B E R G , “ Zur germ an isch en G ra m m a tik ” , IF 6 (1896), 140-55.
W . S T R E IT B E R G , “ Z um g otisch en P e r fe k tiv ” , IF 2 \ (1907), 193-96.
D . T O M O V S K I, S tu d ien zu m S y s te m d e r sta r k e n V erben im G erm a n isch en , H alle 1969.
G .A .J . T O P S , T he O rigin o f th e G e rm a n ic D e n ta l P re te rit. A C ritic a l R esea rch H is to r y
S in ce 1912, L eiden 1974.
R. W ISN IE W SK I, “ D ie B ild un g des schw achen Práteritum s und die primaren Berührungs-
e ffe k te ” , P B B 85 (1963), 1-17.
156
ANTOLOGIA
Markus I, 1-23.
160
Markus 1, 1-23.
161
Markus I, 24-25. 11, 1-4.
II.
1 Kai clcf|X0cv trdXiv tíc K antpvaoúp bi* íiptpiLv Kai r)K° ú c 6 n 8t»
tic oik ó v ¿ c tiv . 2 Kai í ú 0 ¿ u k cuvi’ixQncav noXXoI, üícTt p n K¿Ti xuuptiv
prjbé t ú npóc t h v 0úpav, Kai ¿XáXci aÚToic t ó v Xó^ov. 3 Kai ¿pxovT ai
npóc aÜTÓv napaXuTiKÓv <p¿povTtc alpóptvov únó Ttccdpuuv. 4 Kai píj
buvdpcvoi npcct^yícai aÚTip biá tó v óxXov, án<CT¿-f«cav xfiv CT¿-piv
finou nv, Kai ¿EopúEavTtc x a ^ c iv t ó v KpdPaTTOv, t|i 6 napaXuTUÓc
162
Markus I, 24-45. II, 1-4.
jam m a ahm in jah ufhropida 24 qipunda: fralet, h)a una jah ])ua,
lesu N itorenai, qam t fraqiatjau una? kann |)uk, h)us J)u ia, aa
weiha gudia. 25 ja h andbait ina Iraua qifjanda: f>ahai jah usgagg
ut ua ftamma, ahina unhrainja. 26 jah taluda ina ahu.a aa unhrain-
ja jah hropjanda atibnai mikilai uaiddja ua ini.na. 27 jah a f lauf)-
nodedun allai aildaleikjandana, awaei aokidedun mij) ais mii'ao
q ijjan d ans: toa ai jai ])ata? hx> uo laiaeino ao niujo, ei mi{> ®al-
dufnja jah ahm ain Jviim nnhrainjam anabiudij) jah nfhauajand
im m a? 28 uaiddja ]>an m erina ia aúna and allana biaitanda Galei-
laiaa. 29 ja h auné ua |)iiai awnagogen aegaggandana qemun in
garda Seiinonia jah Andraiina mi]) lakcbau ja h Iohannen. 30 i]>
awaihro Seiinonia Iag in brinnon: jah anna qej)un im m i bi ¡ja.
31 jah duatgagganda urraiaida. |>o undgreipanda h an d a izoa, ja h
adailot J)o ao brinno aúna, ja h andbahtida im. 32 andanabtja {tan
waurf)anam m a, ]>an gasaggq aaaii, berun du im ma allana ]>ana ubil
babandana jah unhul]>ona liabandana. 33 ja h ao b .urge alia garun-
n an a waa at daura. 34 jais galmilida managr.na nbil babandana
miaaaleikaim aauhlim jah unhul{>ona managoa uawarp jah ni fra-
lailot rodjan ]>oa unhul{>on«, unte kunjíedun ina. 35 ja h air uhtwon
uaatandanda uaiddja jah galai}> ana au])jana ata{> jah jain ar baf>.
36 ja h galaiatana waurj)un i muía Seinion jah £ai mi|) imma. 37 jab
bigitandana ina qe])un du imma ])ate¡ allai j>uk aokjand. 38 ja h
qaj) du im : gaggam du ]>aim biaunjane haimom jah baurgim, ei ja h
jain ar m erjau, unte dufje qam. 39 ja h waa m erjanda in awnagogim
ize and alia Galeilaian ja h nnhai])ona uaw airpanda. 40 jah qam Rt
im ma ])rutafill habanda, bidjanda ina jah kniwam knuaejanda ja h
qi|)anda du imma J)atei jabai wileis, m agt m ik gabrainjan. 41 if>
Iesua infeinanda, ufrakjanda handu aeina attaitok im ma jah qa|>
iinma: wiljau. wairj) braina. 43 jah bi|)e qaj) f>ata Ieaua, auca {>ata
J)rutafill aflaif> a f iiania, jah hi ina war{). 43 jah gatuotjands imma
aúna uaaandida ina 44 jah qaj) du imma: aaih) ei m annhun ni
qif)a¡a w aiht; ak gagg J)uk silban ataugjan gudjin jah atbair fram
gahraineinai J)einai fjatei anabau|> Mosea du weitwodi{>ai im. 45 i]>
ia usgagganda dugann m erjan filu ja h uaqi{)án f)ata waurd, aw&awe
ia ju¡)an ni m alita anduugjo in baurg gataipan, ak uta ana au])jar'm
atadim waa; jah iddjedun «Iu imma aIla])ro.
II.
1 Jab galaij) aftra in K afarnaum afar dagana, ja h gafrebun
Jjatei in garda ¡at. 2 jah auua guqeiuun manag&i, awaawa ju|)aii ni
gam ostedun nih at daura, jah rodida im waurd. 3 ja h qemuu at
iinm a uali])an bairandana, hafanana fram fídworim. 4 jah ni magan-
daña nehja qim an im ma faura m anageini, andhulidedun hrot ]>arei
mas Ie8ua jah uugrabandana inaailidedun J)ata badi jah fralailotun
163
Markus 11, 5-26.
164
Markus II, 5-26.
165
Markus II, 26-28. III, 1-24.
p¿w c Kal to íic flpxouc tí^c npo0¿c£tuc {cpaytv, oOc oók ÍE cctiv <paytiv
el to íc ItptOctv, Kal {1>ujk€v koI to íc cüv aúxt}) oOctv; 27 Kal ÍX ty tv
aÓToic' xó cdfifiaTov bid t ó v AvOpwnov ¿y¿v€TO, oíix & fivOpuinoc b iá
t ó cdppaTov, 28 ú jc tí KÚpióc ¿c tiv 6~ ulóc toO ávO pibnou Kal toD
cappdrou.
III.
1 Kal tíc ^ \0 € v ndXiv etc Trjv cuvayuiyi^v, Kal ?|v ¿Kti flvOpumoc
¿Eripapp¿vriv íxujv ti^v X£>Pa - 2 Kal n ap tn ip o O v T o a ú tó v , t( to íc cafi-
flaciv Ocpancúcci airróv, iva KaTriyop^cuKiv a&ToO. 3 Kal X¿ytt T141
áv0pibnqj Ttp ¿Eripapp¿vriv íx o v ti t ^ v X€‘pa* íy tip e tic TÓ p¿cov. 4 Kal
X¿y€t a&Toíc • IE cctiv ¿v to íc caf)f)aciv áy a 0 o n o if|ca i KaKonoif|cai,
Hiux^v cuicai ánoK Teivai; ol 64 ¿ a d in w v . 5 Kai ntpifJXeiydptvoc
a Ú TO Ú c p tT 1 ópy?|c, cuXXunoúptvoc ¿ni i f | n w p d icti t?|c Kapbíac u ü tw v
X¿yti tu) ávOpibnip ’ ÍKTttvov t?)v x£ip<í cou- Ka‘ ¿E¿T£ivtv, Kal án€KOT-
íCTd0n x t'P aÚToO. 6 Kal ¿EtXOóvrtc ol <t>apicaiot £Ü0¿ujc p tT á tw v
'H pw biavw v cupfioúXtov ¿n o ío u v k o t üíitoO , flnw c aÜTÓv ánoX¿ctuctv.
7 Kal 6 ’lncoüc áv tx ib p n c tv p tT á tuüv pa0nTÚ>v aÓToO n p ó c ti^v 0dXac-
cav, Kal noXú nXi^Ooc á n ó tí^c TaXtXalac r)KoXoú0r|cav aÚTtl» • Kal á n ó
Tf^c ’loubalac 8 Kal á n ó 'ItpocoX úptuv Kal á n ó tí^C M boupaiac Kal n¿puv
toO ’lopbdvou Kal ol ntpl Túpov Kal CibiLva, nXfiOoc noXú, ÓKOÚcavrtc
6ca ¿no(ci, r)X0ov n póc aÓTÓv. 9 Kat tln tv to íc pa0riTaic aÚToO iva
nXotdpiov npocKapTtpf) aÚTt}t biá tó v <5x^ov. l ya 0X»Pujciv airróv.
10 ItoXXoúc yáp ¿Ocpdncuccv, ú jc tí ¿ m n ln T tiv aÓTiL Vva aóroü ívj/wv-
Tat * Kai flcoi tlxov pdcnyac 11 Kal Tá n v tú p a T a t ó ÓKdQapra, 8 to v
aóróv ¿0£ibp€t, npoc¿num v aÓTiy Kal ÍKpaZtv X¿yovTa 8t i cú £t ó
ulóc toO 0eoü. 12 Kal noXXá ¿ n e r i t a aÚTOtc fva pi*) (pavepóv aÚTÓv
itoir)caiciv. 13 Kal ávafialvci etc tó <Jpoc Kal npocKaXeÍTai olk r)0eXev
aÓTÓc, Kal áirí^XOov npóc aÜTÓv. 14 Kal ¿no(riC€v bibbtKa iva it:av p e r ’
aiiroO Kal iva ánocr¿XX») a&Toúc Kr)púcctiv 15 Kal fx**v ¿Eoudav Qtpa-
neúeiv tó c vócouc Kal ¿K^áXAeiv t á b aip ó v ta. 16 Kal ¿n¿0r)Kev t^ i
CÍMiuvt fivopa' TT¿Tpov • 17 Kal ’ldKtufiov tó v toO Z c p tb a ío u Kal
’luudvvT|v t ó v áb€X<póv toO MaKiL^ou Kal ¿n¿0nKCv aO roic óvópaT a
Boavepy¿c, 5 ¿c tiv ulol PpovT^c* 18 Kal ’Avi>p¿av Kal 4>íXinnov Kal
BapOoXopaiov Kai M arO atov Kal 6 iupdv Kal ’ldKiuPov t ó v to ü ’AXtpaíou
Kal O abbaiov Kal C lpuiva t ó v KavavlTTjv 19 Kal Mo6b av McKapidiTTiv,
fie Kal nap¿biuK€v o 6tó v . xal fpxovTat ctc oIkov * 20 Kal cuv¿px£Tai
ndXiv ó <Jx^0C. <I>ct€ pí) búvacO at oíitoO c p/|T£ flpTOv qpaytív, 21 Kal
áKoúcavxec ol n a p ’ oótoO ¿Ei^XOov KpaT?|cat aitTÓv • ÍXtyov y áp 3 t i
¿E¿CTr). 22 Kal ol y p appaT tfc ol á n ó 'UpocoXúpuJv KaTapdvTíc ÍXcyov
í5ti BctXícpoúX lxt\, Kal 8 ti ¿v Ttp á p x o v n tiIiv bainovlujv ¿K^dXXet Tá
baipóvia. 23 Kal npocKaXtcdptvoc aÓToüc ¿v napa^oXaíc ÍXtytv aíiTOic*
núic b ú v a T a t caTavdc caT avdv ¿K^dXXctv; 24 Kal ¿áv fiaciXcfa ¿<p‘
166
Markus II, 26-28. III, 1-24.
in.
1 J a h galuif) afir a in swnagogen, jah waa ja in a r m anna ga-
J)aureüna habands handu. 2 jab w itaidedun im m a hailidediu aab-
bato daga, ei w rohidedeina ina. 3 ja h qa{> do ¡lamma rnann Jmonna
gaj)aursana habandin b andu: urreia in midumai. 4 ja h qaj) du im:
akuldu ist in sabb&tim J)iu|> taujan aif)f)au unf>¡u|) taujan, eaiwala
naajan a i ^ a u uaqistjan? if) eia Jahaidedun. 5 ja h uaaaiiuanda
ina mij> oioda, gaur« in dau b ¡{)08 hairtina ize qa]> du f)amma m ann :
ufrakei f)o handu Reinal ja h ufrakida, ja h gnatc|> nftra ao handus
is. 6 jah gaggamiana |)an Fareiaaieia auneaiw :nij) J)aim Ilerodia-
num garuni gataw ideiiun bi ¡na, ei imma usqeineina. 7 jah Ieaua
añaif) mi J> aiponjain eeinaim du m arein, ja h filu m anageina ua Ga-
leilaia laistidedun afar imma, 8 ja h us Iu d a u jab ua lairuaaulwm im
ja h ua Idum aia ja h hindanu Jaurdanana; ja h |)ai bi Twra jah Sei-
dona, m anageina filu, gahauajandana lean filu ia tawida, qemun a&
im m a. 9 ja h qa£> J)a¡ui aiponjam aeinaim ei skip habaif) weei at
im m a in |)izoa manageina, «i ni f>raihe¡n¿ lúa. 10 m anagana puk
gahailida, avasw e druaun «na ina ei imma attaitokeina, ja h awa
m anagai swe habaidedun wundufnjoa 11 jah alimaña unhrainjana,
paih ])an ina gaaehjun, druaun du im m a ja h hropidedun q¡|)amlana
J)ate¡ J)u ia aunua gudia. 12 ja h filu andbait ina ei ina ni ga-
aw ikunfiidedeina. 13 ja h uataig in fairguni ja h atbaihait J>anzei
wilda i», jal» gali^un du imma. 14 ja h g&waarhta tw alif du wisan
mij) sia, ja h ei insandidedi ina m erjan 15 ja h haban waldufni du
hailjan aauhtina ja h usw airpan nnhuljjons. 16 jah gasatida fíei-
m ona n&mo P aitrna; 17 ja h Iakobau ])aturna Zaibaidaiaua ja h lo-
h an n e brojjr Iakobaua ja h gaaatida im nam na B auanairgais, Jmtei
iat: aunjus f>eih)oi)fl; 18 jali A ndra an ja h F ilippu ja h B arfauJau-
maiu ja h M at£aiu ja h (ornan jah Iakobu f)ana Alfaiaus jab tad d aiu
ja h Seim ona J»ana K ananeiten 19 ja h ludan Iskarioten, saei jah
galewida ina. 20 ja h atiddjedun in gard, jah gaíddja aik < aftra >
m anagei, awaswe ni m ahtedun nih hlaif m atjan. 21 ja h hauejundana
fram im m a bokarjos ja h anf)arai usiddjedun gahaban in a; qef)un
auk fmtei usgaisifia iat. 22 jah bokaijoa J>«i af Iairuaaulwm ai qi-
raandana qej)un f)atei Baiaiizaibul habai]), ja h f)atei in ]>amma rei-
kiatin unbuiJ)ono uawairpif) J)aixn unbuljíom . 23 jah nthaitanda ins
in gajukom qap du im : luaiwa mag Satanaa S atanan usw airpan?
24 ja h jab ai |>iudangardi wiftra eik g&dailjada, ni mag atandan ao
167
Markus III, 25-35. Matthaeus IX, 18-33.
MATTHAEUS
18 T a ü ra aírroO XoXoOvtoc aórolc, Iboú
ftpx«uv tic ¿XOiIjv npoccKÚvci ainty X¿t*juv &t \ d u r d u ip you ápTi
¿tíX íúthcív • AXXá ¿XGtüv ¿itíGíc t^v xeipd cou ¿n’ aOr^v, Kal C/|C£Tau
19 Kal ¿fípQílc ó ’lricoOc #|KoXoú0ric£v a(n<p ical ol (¿aO^Tal aúroü.
2 0 Kal Iboú fuW l aluoppooO ca biíibcxa étt^ irpoceXBoOca fitnc0€v ^tyaTO
toO K pacnlbou toO l^aTtou aúroO . 21 íX c ftv y<*P íavrri) * éáv nóvov
dv^tunai toO l^iariou aóroO , cuu6 /|conoi. 22 6 b¿ ’lricoOc ¿m crpacptlc
Kal Ibdiv a 6n?|v tlir tv • Gdpcci, G úraTtp * #1 n tc n c cou c¿cuik¿v ce. Kal
¿cii>dr| TUVI^I Airó Tf\c i&pac ¿Ktlvr\c. 2 8 Kal ¿X0(1jv & ’lrjcoüc tic *rf|v
olxlav toO ftpxovToc Kal tbdjv to ü c aOXrjTác Kal tó v óxXov 0opupoúpi£vov
X¿t€> a irr o ic - 24 ávaxuipelTC, 06 yáp áit¿0av£v t ó Kopdciov, AXAá
KaGcúbeu Kal Karet^Xuiv aOroO. 25 6tc bi ¿EtpXi’iOri b ¿xXoc, etceXOdjv
¿KpdTT|C€v Tf|c x f‘póc aü-rí^c, Kal #)f¿p0n t ó x o p d ao v . 2 6 Kal ¿Ef^XGtv
#1 q)/|Mn aOTq tic fiXriv tí|v ¿ « tv ^ v . 27 Kal ir a p d r o v n ¿kcIOcv tvü
’lricoO, ^KoXoú0ncav aOTip b 6o TucpXol K pdíovrcc Kal X¿tovT€c- ¿Xír^cov
f||jdc, uU A auctb. 28 ¿X 0óvn b¿ tic Tfiv oU tav irpoct\X0ov aórtí» ol
TU(plo<, Kal X¿t*> aírroic 6 ’lricoOc * mcTcOíTe f in b ú v a^ a i to O to noif^cai;
Xí^ouciv a 6Ti|> * val, KÚpie. 29 t ó t é í\v^aTO tü»v óqpdaXniüv aÓTiúv X¿tujv •
KaTá TT)V irícTiv ú(iájv fcvriGi'iTaj ú(iív. 30 Kal áveijix0ncav aÚTdiv ol
óq>6aX)io(. Kal ^ v c^pi^caT O aÜToic 6 ’l^cobc X¿ftuv * 6 pdTt Mr^bcic
•fivuucK¿Tuu. 31 ol b¿ ¿EíXBóvtíc bicqpi^Micav airTÓv ¿v fiXij TfJ
32 aÓTÜ)v bé ¿E€pxo|i¿vuuv, Iboú irpoci’iv tfK a v aÚTui & v0puiirov Kuiqpóv
b a in o v itó n tv o v . 33 Kal ¿KpXr)0¿vToc t o D bainovlou, ¿XdXr^ccv 6 KUJtpóc,
Kal ¿B a ú ^ a c a v ol 6x^01 X¿to v t €c * oúb¿itoT € ¿tpdvn oütuuc ¿ v t í ¡j ’lcpa/|X.
168
Markus 111, 25-35. Matthaeus IX, 18-33.
MATTHAEUS
18 mi]>}>anei ia rodida ftata du im
reiks aina qim anda inw ait ina, qiftanda ]>utei d au h tar m eina nu
jaew alt; akei qim anda atlagei haralu ]>eina ana ija, ja h libai]). 19 ja h
urre.aanda Ieaua iddja afar im m a ja h aiponjoa ia. 20 ja h I tí, qino
bloJ)arinnandei 'ib* w intruna daatgaggandei aftpro att-'.ilok abauta
waatjoa ia-, 21 qa£uh auk in ais: jab ai J)atainei stte k a wastjai ia,
ganiaa. 22 i]) Ieaua gawandjand* ñ k jah gaaailuanda f>o qa.](>: í»rafatei
í»uk d au b tarl galaubeina f d a a gam uM a f>uk. ja h gao ai so qino
fram f»izai foeilai ja in v . 23 jah qim anda Ieaua iu garda ])i« reikia
ja h gaaailranda awigljana [jah haurnjana baum jandana] jah m aragein
auhjondein, qa{> du im : 24 aflti&i]), unte ni gaawalt ao mawi, ak
alepi{>. ja h bihlohun ina. 25 fttnub b an u ad rb a n a war]> so m a n r ^ i,
atgagganda inn habaidr b an d a izo*, ja h urraia ao roawi. 26 jh.h
uaiddja m erina ao and alia jaina airj»a. 27 ja h boarbondia Ieru a
jain |)ro , laiatidedun afar imnui twai blindana, bro p jan d ara ja h qi&an-
dana: arm ai uggkia, aunau Daweidial 28 Qim andin fian ia garda
duatiddjedun imnla {>ai blindan» jah qaí» im Ieaua: ga u la u tja ta ]>ate¡
m agjau ftata tau jan ? Qe|)un dn im m a: jai, fraujal 29 fianuh bttai*
tok augam iza qimanda: bi gaiaubein&i iggqp.rai wairfiai iggqia. 30 ■»
ualuknodedun im augona, ja h inagida ina lesua qimanda: aaih/ata ei
m anna ni witi. 31 i|> eia nsgaggandana uaineridedun ina in allai
air])ai jainai. 32 ])anuh bijie ut uaiddjedun eia, sai, atberun imma
m annan baudana daiuionari. 33 jah bi])a uadribana war]) unhulf>o,
rodida aa dum ba, jah aildaleikidedun m anageins qi^andans: ni aiw
sw a uakunf) waa in Israela.
169
Lukas VII, 1-9. Johannes XI, 35-45.
VII.
1 ’Eitel bé ¿rcX/ipujccv ndvra xd {>r|paxa aírroO tíc xdc ¿Kodc toO
XaoO, e(c^X0tv d e Kantpvaoúp. 2 ÍK axovrdpxou b< xivoc boGXoc k o k u c
íx»uv fipeXXtv xíXtuxdv, ftc f|v aím p ívxipoc. 3 áxoikac bé ittpl toO
■IncoO ánécxtiXtv npóc aírróv upecf3in¿pou< túiv ’loubaíwv ¿pwxüiv
aírróv flnwc ¿XflUjv biacibci] t ó v boüXov aírroO. 4 ol bi iraf'crftvóptvoi
npóc t ó v ’IncoOv napíKÓXouv aírróv cnoubaltwc X ¿yovtíc í t i dEióc ¿cxiv
Jj nap^Eei toOto ' 5 áyan<J y^P tó fOvoc í)piíiv, «al t^v cuvcrfurrtv
aüxóc ibKobópn«v f|pív. 6 6 bé ’IncoOc ¿nopcútxo cüv aírrok. f|t>n
oó paKpáv án¿x0VT°c aírroO ánó tí^c o(k(oc, íntpiytv npóc aírróv 6
éicaTÓvTapxoc q>(Xouc X¿ywv aímp • KÓpic, pí) ckúXXou • oó ydp *!(** l*a ‘
vóc Vva únó Tr|v ct¿xhv ^ou dcéXOijc * 7 bió oübé ¿pauxóv /)E(iuca
npóc cé ¿X0CÍV • dXXd eíné Xóyip, «ai ta0il|C£xai 6 naic pou. tí tcal ydp
ávflpujnóc d p i únó ¿E oudav xaccóptvoc, Éxwv ú n ’ ¿pcturóv cxpa-
xiibxac, Kai Xéyuj xoírrip - n o píú0ryn, Kai n o p tú tx a i, Kai áXXip' ¿pxou,
Kai fp x íra i, Kai rip boúXip pou • noíq co v xoOxo, Kai n o ití. 9 ÓKOÓcac
bé xaúxa 6 ’IncoOc ¿0aünacev aírróv xai cxpuqulc t i b ÓKoXoutíoúvTi
uóxip óxXip d n t v ’ X^T10 úpív, oóbé év Tip ’lcpa^X xocaúxnv nícxiv eúpov.
JOHANNES
33 ’l^coOc oOv ibc db«v
aírróv *Xa(oucav xal xoúc cuveXOÓvTac aírrfj ’loubaíouc nXaíovrac, ¿vt-
Pptp/|caxo xtli nvtúpaxi «al ¿TdpaEcv íauTÓv, 84 Kai elnfv • noO x í 0 i^-
Kaxt aüxóv; Xétouctv aCnrtp * KÚpic, ípxou Kai Ibc. 35 tcal ¿bdKpuccv 6
’IncoOc. 36 íXe^ov oOv ol ’loubaloi • Ibc niDc ¿<p(Xci aírróv. 37 xivéc
bé éE aóxtiiv elnov • oó* nbúvaxo oúxoc b ávoíEac xoúc ó<p0aXpoüc xoO
xuqpXoü noit’icai Vva Kai oGtoc prj áno0dvi); 38 'Ir^coOc ouv ndXiv
épppipújptvoc év éauxtp fp x tx ai de tó pv^píiov • r(v bé cn/|Áaiov Kai
X(0oc én¿Keixo ¿n’ aÓTiij. .19 Xéyei b ’l^couc • ápaTe xóv X(0ov. Xéyti
aúxtp dbtXq»!1! xoO xeOvnKÓxoc MdpBa • xúpte, f|bn ' xtxapxaioc
Tdp ¿cxiv. 40 Xét£i aírr^ b ’l^coOc • oók elnóv coi 8n édv mcx€6ci]c,
d^ij t i\v bóEav to ü 0 ío ó ; 41 f|pav oíiv xóv X(0ov oü ?jv ■ b bé ’lncoüc
npev xoüc óq>0aXpoúc &vuj Kai e ln tv ' ndxep, eíixaptCTÚ» coi fin fjKoocdc
pou. 42 ¿yd» bé tybciv óti ndvxoxé pou ÓKOÚtic 1 dXXd bid xóv óxXov
xóv ntpiecxuixa elnov, iva mcxeúcujciv fixi có pe án¿cxeiXac. 43 Kai
xaOxa etnuúv <pujvr) pe^dX*] ¿Kpaírfacev* Adlape, beOpo ÍEuj. 44 Kai ¿Er^X-
0ev b xeOvr^Kibc bcbcpévoc xác x^ipoc KQl toüc nóbac Kciplaic, Kai óvjdc
oíitoO coubapfip nepieb¿bexo. XéTti aírroíc b ’lqcoOc • XOcaxe aírróv Kai
d<pcxc ündTíiv. 45 noXXol oüv ¿k xdiv ’loubaíujv ol ¿XOÓvrec npóc xf|v
Maptav Kai Oeacdpevoi A ¿notncev, ¿nlcxtucav e(c aírróv •
170
Lucas Vil, 1-9. Johannes XI, 22-45.
vn.
1 B ipe pau usfullida alia f>o waurda aeina in hlium ana mana*
geins, ga'uip in K afarnanm . 2 hundafatie J)an sum ís skaJka sia-
kands sw ultr v -irp ja < wau > , aaei waa iram a awera. 8 gaaaay
jan d s |>an bi Iesu insan lid a da im m a ainiatans Indaie, bldjarda ina
ei qim l ja h ganaaidedi p<»na akalk la. 4 ip eia q im andaos a t leso a
bedun Ina usdaudo, qipandana |>*tei w airps iat, |>ammei fragihia
p a ta ; 5 u n ta frijof» piuda unaara, ja h swnagogein is gatim rida un
áis. 6 i]) Ieaua iddjuh mi]) im. jah ju|>an ni fairra w iaandin im ma
{)amma garda, inuandida d a im ma sa h u n d a l.ls frijonds, qi|>andu
du im ina: frauja, ni draibei pnk, u n te ni im w airps ei n f hrot mein
inngaggais. 7 dupei ni mik silban w sirpana rahnida «*, p u a q im a n ;
ak qip waurda, ja h gahailoid aa pium agas meins. 8 ja h p a c ank
ik m aonn im a f w aldofoja gaaatida, ha banda a f mía ailbin gadrauh-
tin a ; jah qipa du {>amma: gagg, ja h gaggid; ja h anparaniim a: qim
lier, ja h qim id; jali du skalka m einam m a: tawei pata, ja h taujid.
9 gahausjA nds pan p a ta Iesua sildaléikida ina ja h w aadjands sik
du pizai afarlaistjandein sis m anagein q a p : am en, qipa izvr's, ni in
Isracla sw ala u d a g alaubein bigat.
JOHANNES
33 p an u h Iesua, snnsei g
tandein ja h Iudaiuns paiei qem un m ip izai gret&odans, inrauhtida
ahm in ja h inwagida sik silban. 34 ja h qaf>: loar lagidedop ina?
qe|>un dn im m a: franja, biri ja h sailo. 35 ja h tagrida ieauc. 36 pa-
ruh qepun pai Iudaieis: sai, hiaiwa frioda ina. 37 jum ai p an ice
q ep u n : niu m alita sa ixei aslauk augona Jwrama blindin gataujan
ei jah sa ni gadaupnodedi? 38 panuh Iesua aftra inrauhtips in sis
silbin guggip du pam rna hiaiwa. wasuh pan hulundi jah staina
ufarlayida was ufaro. 39 qap Iesus: aínim ip pana stain. qap du
im ma sw istar pis daupios M arpa: franja, ju fuls ist; fidurdogs auk
ist. 40 qap izai Iesus: niu qap p u s patei jabai galaubeia, gasaiteis
wulpu gudis? 41 ushofun pan p an a stain parei was. ip lesos uzuh-
hof augona iup jah qap: alta, Awiliudo pus, unte andhausides m is;
42 jah , f>an ik wissa patei sinteino n..s audhauseis; a k a in mana-
geins pizos bistandandeins qap, ei galaubjaina patei pu mik insan*
dides. 43 jali pata qipanda stibnai m ikilai hropida: Lazaru, hiri utl
44 jah urrann en danpa gabundans handuns jah fotuns faskjam, jah
wlita is aoralja bibundans. qap du im Iesus: andbindip ina jah
letip gaggan. 4-5 panuh managai pize Jm laiei pai qim andaM at Mar-
jin ja h saitoahdana patei gaU wida, galAubidedun im maj
171
Johannes VI, 1-26.
VI.
1 Mtrd ra&Ta dnf^X0€v b ’lnco&c n¿pav ifjc OaXdccqc Tf^c TaXiAaíac
Kal xí^c TiPtpidboc' 2 Kal /)koXoú6ci a ím p 6%^oc noXúc, fin íd ip w v Td
criMtia d ¿nolci ¿ni tu iv dc0tvoúvT w v. 8 dvr^XBev bi tic t ó fipoc ó
’lr|co0c, Kal ¿ « i ¿Kd0qTO H írd tu iv na0nTwv aírroO. 4 f|V bi éffvc t ó
irdcxa, topTÍj tiDv ’loubatwv. 5 ¿ndpac ouv to ú c ó<p0aXMOÚc b ’lqcoOt
Kal BcacdiicVoc fin óx*°C noXúc íp x e T a i npóc aÓTÓv, X¿y€i npóc tó v
<t>(Xmnov • nó0ev dyopdcoM ív fiprouc, iva cpdtwciv oOro.i; 6 to & to b¿
(X tytv ntipdíuuv aóróv • o ü tó c ydp IJbti t í noiciv. 7 dn(K pí0q
< iú t 4» <t>(Aiimoc * biaKoduiv br|vap(wv fipToi oók dpKOOciv aÓTolc, iva
¿KacToc Ppaxú t i XdPq. 8 X¿f£i a 6rt¡* ele ¿x tiIiv na0?ynliv airroO,
’Avbp¿ac ó dbeXcpóc Cíjiiuvoc TT¿Tpou - 9 íc n v naibdpiov ív tl>be fl
€x«i w¿vt€ dprouc KpiOívouc Kal bóo ó y d p ia - iWld TaOra t í ¿env €Íc
to c o ítto u c ; 10 elnev b¿ b ’lnco&c * noii^caTe to ú c dvOpdinouc dvancceiv.
f|v bi x ¿P to c noXúc ¿v Tip TÓmp. dv¿nccov o&v ol dvbpcc t ó v dpi0^óv
tLcel ncvTaKicxtXioi. 11 CXafUv bí to ú c dpTouc b ’lr]co0c Kal eóxapi-
crrjcac bi¿bwKtv to íc dvaK€iM¿voic, ópoíwc Kal ¿k tu i v ótjiaptwv ficov
f)0eXov. 12 die bé ¿venX^c0rjcav, X¿f€i to íc MaBqraíc aírroO * c u v a f d ftT t
Td ncpicccúcavTa KXdcjiara, iva >at*| n dnóXiyrai. 18 cuWifaYOv ouv
xal ¿y¿iJicav bdibtKa Kocptvouc KXacudTuiv ¿ k tu iv n¿VT£ dprwv níiv
K piotviuv, d ¿TlípIcCtUCíV TOÍC fUf)pWKÓCIV. 14 ol o u v Av0pwnoi Ibóvrec
8 ¿no(r|cev ermeíov Ó "Irico&c, íXíyov fin oírróc ¿env áXnBwc b npocpt1!-
tt)C b ¿pxónevoc ele tó v kóciiov. 15 ’lrico&c ouv yvoiic fin n ¿ ^ °u a v
Ípxtc0ai Kai dpndZeiv aÓTÓv, iva noii^cuuciv aÓTÓv f)aciX¿a, dvexiijpnctv
ndXiv tic t ó ópoc aóróc póvoc. 16 tiic b¿ óipía ¿ t ¿ v ít o , KaT¿f)qcav ol
^a0r]Tal aóroO ¿ni Tf|v BdXaccav, 17 ical dvafkivTtc ele t ó nXoíov
^PXOvto n¿pav tí^c 0aXdccr|C ele Kanípvaoúp. Kal ckotIci fjbn ¿ycyóvci,
K a l ofinw ¿Xr|Xú0€i npóc aúroüc b ’lricoOc, IS ^ t í BdXacca dv¿pou
HíTdXou nv¿ovTOC biriTtípíTo. 19 ¿XqXaKÓTec ouv iJüc CTabíouc cIk o o
n¿VT£ ^ TpidKovra BctupoOa tó v ’lqcoOv nepinaToOvTa ¿n i tí\c Oaxdccric
Kal ¿rfúc toO nXotou tivó m ív o v , Kal ¿(po^Oncav. 20 b bi Xéfii airroic*
¿•fdj eíni, <pof)eíc0€. 21 f|0€Xov o&v Xa^cív airróv cíc t ó nXoíov,
ical có6¿wc t ó nXoíov ¿f¿vtTO ¿ni rf^c etc f\v linf^TOv. 22 tIJ
¿naúpiov b óx^oc b ¿cttikiíc n ¿p av rfjc OaXdccnc elbov fin nXotdpiov
áXXo oók ?iv ¿kcí et ní| ív, Kal fin oii cuveicf^XBcv to íc ¿laBqTaíc aírroO
6 ’lricoOc etc t ó nXoidpiov, dXXd póvoi ol iia0r|Tal aírroO dni^XBov,
23 fiXXa b¿ f|X0ív nXoidpia ¿ k Ti^cpidboc ¿ r r ic toO TÓnou finou {(paifov
t ó v ápTOv €ÍixflP*CTyicavTOC toO Kuptou * 24 6t í oOv elbev b JxXoc fin
’lqcoOc oók fen v ¿k€í oób¿ ol Ma0r]Tal aóroO, ¿v¿^r]cav €Íc t ó nXoia
Kal f|X0ov tic Kanepvaoü^ Iiito O v tíC tó v ’IncoOv. 25 Kai tópóvrtc
airróv n¿pav -rfle 0aXdcciic elnov aim |i * í>app(, nÓTt Jibe T¿tovac;
26 dncK pt0n aóroic ó ’l^coOc Kal cTkcv * dn^v dfj/|v X¿fuu ó^iv, I h tc í t^
172
Johannes VI-1-26.
VI.
1 Afar p a ta galaip Ieaua ufar m arein So Galeilaie jah Tibairiade.
2 jati laiatida ina manageina filu , unte gtaetauo taiknins pozei gata-
v id a bi siukaim. 3 ua id cija p an ana fairguni Ieeus ja h jainar gaóM
m ip ai'jo n ian eeiraim . 4 waauh p an nehrn paaxa, ao dulpa lúdate.
5 p aruh ushof augona Ieau B jah gaum ida pam m ei manageina filu
iddja du imma, qapuh du Filippau: luapro bugjam hlaibans, ei mat-
ja in a p ai? 6 patuh ])an qap fraisanda ica; ip silba w ista patei
h abaida taujan. 7 andhof im ma Filippus: twaim hundam akatte
hlaibos ni ganohai eind paim , J>ei nim ai barjizuh leitil. 8 qap aina
J)ite aiponje is, Andraias, bropar Paitraua Seimonaua: 9 iat. maguía
aina her, aaei h.*ba>p ‘e* hlaibans bariseinanr jah *b* fisk&na; aLei
])aU loa ist du awa m anagaim ? 10 ip Ieaua qap: waurkeip pane
m ans anakum bjan. waauh p an hawi m anag ana pam m a alada,
p a ru h anakum bidedun w a iro B rapjon a w a a w e firn f pusundjos.
11 nam ub p an pana hlaibans Ieaus jah awilindonda gadailids paim
anak u m b jandam ; samaleiko jah pize fake, ewa filu swe wildedun.
12 p a n u h , b ip 6 s a d a i w a u r p u n , q a p d u a ip o n ja m seiuaim : g a lia ip
J)oa a f l if n a n d e in a d r a u h a n o a , p e i v ra ih ta i ni f r a q is t n a i. 13 p n n u h
g a le a u n jah g a f u llid e d u n ib* t a i n jo n a g a b r u k o ua fim f h la ib a m p a ím
b a r i i e i n a m , p a t e i a f lif n o d a p a im m a t ja n d a m . 14 p a n t h pai mana
g a a a i l r a n d a n a p o e i g a ta w id a ta i k n lesna, q e p u n patei aa ist b i tiun-
j a i praiifetUB aa qiraanda in po manaeep. 15 ip JeauB k unnanda
p a t e i m u n a i d e d u n u a g a g g a n j a h w ilw a n < i n a > ei ta w id e d e in a ina
d u p iu d a n a , a f id d ja a f t r a in f a ir g u n i is ainB .16 ip a w e a e ip u w arp,
a t i d d j e d u n a ip o n jo a ia a n a m a r e in , 17 jah u B atig u n in skip, id d je -
dunuh ufar m a r e in in Kafaniaura. jah riqia j u p a n w a r p j a h n i
a tid d ja n a u h p a n du im Ieaua. 18 ip m a r e i w in d a m ik ila m m a
w a ia n d in u rra iB Íd a w a a . 19 p a r u h f a r ja n d a n B awe B p a u rd e k ja h
•e' a i p p a u I’ g a a a ih ja n d lean g a g g a m la n a n a n :a r e in ja h nehja B k ip a
q i m a n d a n j a h ob te d u n bíb. ‘2 0 p a r u h ia q a p im : ik im, ni
ogeip izw<8. 21 paruh wildedun in a nihian in akip, j a h ao n B aiw
p a t a akip w a r p a n a a ir p a i a n a poei eia iddjedun. 22 if tu m in d a g a
in a n a g e i Bei stop hindar m arein, aehjun p a te i akip a u p a r n i waa
j a i n a r a lja ain , j a h p a t a i m ip ni-qam Biponjam seinaim Ieaua in
p a ta B kip, ak ainai BipoiijoB ia g a li p u n . 23 a n p a r a pan akipa q e m u n
ua Tibairiadau n e h ra p a m m a Htuda, Parei m atided un h la if, ana pam-
ínei a w iliu d o d a f r a u ja . 24 p a r u h p a n gaaah) managei p a te i Ieaua
niat jain o r n i h s ip o n jo a ia, g a a tig u n in Bkipa jah qeinun in Kafar-
n a u m aokjandana Ic b u . 25 j a h bigetun ina hindar m aiein q e p u n u h
du im m a : rahbei, toan h er qam t? 26 andhof im Ieaua jah q ap :
am en am en qipa izwis, Bokeip m ik , n i patei sehiup ta ik n in » ja h
173
Johannes VI, 27-54.
|i£ oúx fin tlbcT f o ^ t i a , dXX’ fin ¿(pd-ffxt ¿k tiIiv üpxujv ical ¿x°PTd-
c0rjTí. 27 ¿ p td Z íc 0 í ^ t V|v ppdüciv t ?|v dnoX X u^vrjv, dXAd t ^ v ppiuciv
if |v ^¿voucav tic 2a>^|v a ld m o v , f\v fi ulóc toO dv0pdm ou ójiiv bdjcct *
toütov ydp fi naxfip ¿ctppdriccv fi 0<óc. 28 íln o v oúv n p ó c a ú r ó v •
t í TTOiiujJtv fva ¿pYaíií))i£0a r d I p j a toO 8 í o 0 ; 29 dn<Kp(0n ’IncoOc ical
d n t v aÚToic • to O tó ¿ c n v t ó íp y o v toO 0íoO iv a u i c t í ú c h t í tic 8v
ánícT tiX ív ¿Ktivoc. 30 íln o v ouv aú riji • t í oúv n o itic cú ctimííov fva
fbuijitv Kal TncT£Úciun¿v coi, t í ¿ p jd T q ; 31 ol naT ¿p tc tó p d w a
í<parov ¿v tíJ ¿p/ipip, Ka0U)c ¿ c n v y c rp a iiiilv o v • fipxov ¿k to ü oúpavoü
ÉbuiKtv aÚToic «pattív. 32 «ln«v oúv aÚTOtc 6 ’lqcoOc ' á p ^ v d p ^ v X¿yw
ú*i¡v, oú Miucf^c b¿buuK£v úptv tó v A prov ¿k to ü oúpavoü, dXA’ 6 n a n \p
pou blbiuctv újiiv tó v ápTOv ¿k toO oúpav o ü tó v dXr)0ivóv. 33 ó td p
fiproc toO 0íoO ¿ c n v fi KaTafSaiviuv ¿k to ü oúpav o ü Kal Iiu ^ v biboúc
TÍp KÓcjxqj. 34 tln o v ouv n póc o ú tó v • tcúpie, n d v ro T í bóc f|*iív tó v
ápTov to ü to v . 35 í l n t v b¿ aÚToic fi ’lncouc • ¿yd/ íip* ó íp T o c xf\c
CiuP|c. fi ¿pxóntvoc n póc )it 06 nítv d ci], Kal fi ttic tíú iu v tic oú
jan buy/|cij ndjTtOTt. 36 dXX’ tTnov ú|¿tv fin ¿iupdKaT¿ j¿« Kai 06
TiicTtútTt. 37 ndv 8 bibuuciv j¿oi fi iraTÍ|p n p ó c ¿i¿¿ r^Eet, Kal tó v
¿PXÓ|íívov npóc |i£ 06 ¿tcpdXui ÍEui, 38 fin KaTafS¿PnK<i ¿* to ü
oú p av o ü oúx iva iroiüi t ó 0¿Xr)pa t ó ¿|íóv, dXXá t ó 0¿Xima toO n¿j¿-
H»avTÓc 40 to ü t o b¿ ¿ c tiv t ó 0¿Xrma toO n¿*nyavTÓc iv a irdc
fi 0£iupúiv tó v ulóv K a l m cxíúuiv tic airró v íx*} Zuji'iv aliúviov, Kal dva-
c t^ c iu airróv ¿yd» ¿v t f) ¿cxdn] ^M¿p?. 4 1 - ¿ tó ttu Z o v ouv ol ’loubatot
irtp l aÚToü, fin clircv ’ ¿yd) tljii fi á p ro c fi KaTajJdc ¿ k to ü oúp av o ü ,
42 Kal {Xrfov • oúx o ú tó c ¿c tiv ’lricoüc fi ulóc Mujct'iqp, oü fútete ofbapcv
t ó v naT ¿pa Kal t ^ v prvr¿pa; irtiic oúv X ¿y« o ú to c fin ¿ k to ú o ú p avoü
KaTa^¿Pr)Ka; 43 dn£Kpi0ri ouv fi Mr^coOc Kal t l n í v a ú ro ic • jar) t o i t ú C í t í
P« t ’ dXX/|Xiuv. 44 oüb ílc búvaTat ¿X0tiv wpóc p í, ¿dv fi ir a n ’ip fi
n é p ^ a c jxí ÍXkúcij aÚTÓv, Kal ¿yd» áv a c r^ c iu airróv ¿v t ^ ¿cxdrij ^ ^ ¿p q .
45 f c n v ycTP<>MH¿vov ¿v to íc irpo<pi*|Tatc * Kal CcovTai itdvT íc b ib a x ro l
0íoO. irdc ouv fi áKoúiuv irapd toü irarpóc Kal jia0djv ípxtxai tTpóc
46 oúx fin tó v irar¿pa n c ¿djpaKtv, ti pfj fi iLv napa toü 0toO,
oútoc íibpaKtv tó v naT¿pa. 47 d|i^|v dp^v X¿juj úpiv, 6 niCTtúiuv tic
¿p¿ tx íl íiuí|v aiuüviov. 48 ¿til) tf|ji fi ápToc tí^c íiuf|c. 49 ol naT¿pcc
úpdiv {(pa^ov t ó p d w a ¿v t ^ ¿pi*|M4i Kal dn¿0avov • 50 oírróc ¿cnv fi
fipTOc fi ¿ k toü oúpavoü Karapalvujv, iva n c ¿E aüxoO (pd-p] xa¡ píj
dno0dvi}. 51 ¿Td) £l|ii fi Aproe 6 Id>v fi ¿k toü oúpavoü Karapdc • ¿dv
tic <pdip] ¿k toú tou TOÜ áp ro u , Zi^cíTai tic TÓV altüva • Kal fi ftpToc b¿
8v ¿fdj bdicuu, f\ cdpE poú ¿ c n v , f\v ¿fd) buücuj ú n ¿p Tf^c toO kóc|íou
Ziuf^c. 52 ¿tidxovro oúv n póc dXXV|Xouc ol ’loubaioi X ¿ to v tíc • trú»c
búvaT at o ú to c t\iiiv tÍ |v cdpxa boOvai eporftiv ; 53 t l n t v oúv aÚToic fi
’lricoüc • d p í|v áp#|v X¿tiu újxtv, ¿dv <pdTiiTí t ^ v cd p x a to ü uloü to ú
ávO pdm ou Kal nln T í aúroO t ó a lp a , oúk íx « t« Ciuí|v ¿v ía u x o ic. 54 6
174
Johannes VI, 27-54.
175
Johannes VI, 55-71. Vil, 1-10.
V II.
1 Kal n tp i t n d T t i ó ’lqcoOc >i€Tá T a ú ra ¿v r f | ra X tX a íq ' oú yáp
f^OtXev ¿v Tf| ’lo u b a íq n tp in a T tív , f in ¿Zi’jto u v o ú tó v o l ’lo u b a ío t á n o -
KTCivai. 2 ?|v bi ¿ T fú c t\ éopTÍ) tu jv ’loubafuuv, t\ CKrivoiui’fía . 3 tl n o v
o ú v npóc aÚTÓv o l ábtX<pol o ú to O • ^€T dprl0l ¿v rtO O tv Kal O na-ft tíc
tV)v ’lo u b a ía v , iv a Kai ol |aa0r)Taí c o u O ttupi^cajci T á í p y a cou d cü
n o itíc • 4 o ú b tlc y á p ¿v KpunTiit t i n o i t í Kal Ziyrtí o ú tó c ¿v n a p p n c íq
c lv ai. t í TaÜTa n o itíc , q>av¿pu>cov c ta u r ó v tí}» KÓciaiu. 5 obbi y á p ol
ábtX ipol aÚToO ¿ n íc r tu o v tic aÚTÓv. 6 X¿Tti oú v aÚTOÍc ó MncoOc • &
Kaipóc ó ¿ n ó c o ú n a j n d p t c n v , ó b¿ Kaipóc ó L>n¿Ttpoc n d v ro T ¿ ¿ e n v
é to iijo c . 7 oú b ú v aT ai ó KÓc^oc |a ic tív ú^dc, bl Micti, f in ¿ fd j
laapTupiíi n t p i o ú to ú A ti t ó Ipya aÚToO n o v rip á ¿ c tiv . 8 ú^icíc á v á P n T£
tic Tqv íop T rjv Taúniv • ¿ydj oúntu ávafíaíviu tíc TÍ|v éo p T ^v Taúrr|v,
8 t i ó ¿|aóc Kaipóc oúntu n tnX riptuT ai. 9 TaÚTa bl tíndjv aÚToíc í^ tlv tv
¿v tQ faXiXaíq. 10 ibc bí áv¿^r|cav ol ábcX<pol o ú to ú , t ó t c Kai aÚTÓc
176
Johannes VI, 55-71. VII, 1-10
177
Johannes VII, 11-37.
178
Johannes VII, 11-37.
vm.
12 TTdXiv oúv aírroic 6 ’lncoüc ¿XdXnctv X¿'puv ¿tUi tlfix t ó qulic
t o ü KÓcpou • 6 dKoXouOtliv ¿*iol oíi pi1! utpmar^ci] ¿v tí ) CKoxíq, dXX’
íEti tó eptfic Tf|c tiufic. 13 tTnov oúv aírrip ol <t>apicaioi * cú ntpl
ctauroO pap-raptic ‘ papxvpía cou o íik {cnv áXriQi’lc. 14 ántKpíOij
’IncoOc Kal «Intv aírrolc • k í v ¿t«Jj fiap-rupil» ntpl ¿naurroO, áXnfli’ic ¿cnv
í| naprupla nou, fi-n olba nóGtv 7)X6ov Kal noO úndyui • ójitic b¿ o 6 k
olbaTt nóGtv {px<HJai f| noO úndyuj. 15 úntic wrrd t^v cdpica Kp.vtTC,
¿yd» 06 Kpívui oíib¿va. 16 xal ¿dv «pívut b¿ ¿xd>( f| xpíac
dXriO^ic ¿cnv, fin fióvoc o 6 k t(n(, dXX* éjúi Kal 6 ncVvac |i« narrip.
17 Kal ¿v Tip vóum bí Tvfi ófitT¿p4« x¿xpairrai fin búo dvOpdinuiv t\
^apTup(a AXrjQi'ic ¿cnv. 18 ¿tiíi tt|ii 6 (laprupárv ntpl ¿(íoutoO, ical
^aprupti ircpl ¿noO 6 ir¿fjyac ut ncnV)p. 19 fXcrov oOv aím|> • *o0
¿cnv 6 ncrrrip cou; dntKpíOr) ’IncoOc • oOrt i\xl olbarc ofrre t ó v naT¿pa
fiou • «t ¿p¿ Qbrnt, nal t ó v wax¿pa ^ou QbciTe fiv. 20 TaOra Td (n’^orra
¿XdXnctv ¿v Tip faZo<puXaKÍ4> bibdcKiuv ¿v ti|i Upt|* * Kal o6btlc ¿iríactv
aÜTÓv, C ti oühuj ¿XrjXúOti (üpa aírroO. 21 tln tv oDv ndXiv aírroic 6
MricoOc - ¿t<JLj úndyai, ical Inr/|ctT¿ ut, ical ¿v rfj ápapnc ú^ibv dnoOa-
vticOt * Onou ¿tvü úndyuj, ófitic oí* búvacOc ¿XOtlv. 22 ÍXcrov oúv ol
’loubaioi • n«Vn ánotcTtvtí fauTÓv, 6-n X¿xci * finou ¿yU> úndyui, ú^tic oí»
búvacOt ¿XOtiv; 23 Kaltlncv aíiToic ’ i)|xtic ¿k -nírv Kdxuj ¿ c t¿ , éyú> ¿k
TÜ»V ñvw tíní" Úflttc ¿K TOO KÓepOU TOÚTOU¿CT¿, ¿tU» OÍIK tt^l ¿K XOÜ
180
V
Johannes VII, 38-52. VIII, 12-33.
vin.
12 A ftra du im Ieaua rodida qapuh: ik im liubap m aaasedais;
aaei laiateip mik ni gaggip in riqiza, ak habtúp liuhap libainais.
13 p an u h qepun du imma pai Fareieaieic: pu bi pu k e /b a n weit-
wodeis; so w eitwodipa peina n ist su n jeira. 14 andhof lesas jah
qap du im : jah jab ai ik weitwodja bi mik silban, aunja ist ao w eit
wodipa m eina, unte wait hiapro qam jah hjfcp (jaleipa, ip jn s ni
w itnp hjapro qima, a ip p a a h)ap galeipa. 15 ju s bi leika stojip, ip
ik ni atoja ainnohun. 16 jap-pan j¿bai atoja ik, ataaa m eina sunjeina
iat, nn te ains ni im, ak ik jah aaei aandida mik atta. 17 ja h p an
in witoda isw aram m a gamelip iat p a te i twaddje m anne weitwodipa
sunja iat. 18 ik im aaei w eitsodja bi mik ailban, ja h weitwodeip
bi m ik aaei Bandida mik atta. 19 qepun p a n du im m a: b a r ist sa
atta peina? an d h o f lesna: ni mik ku n n ap nih altan m einana; ip
mik k u npedeip, ja h p au attan m einana kunpedeip. 20 p o waurda
rodida in gazaufwlakio, laisjanda in alh; ja h ainahun ni faifah ina,
nnte n au h panuh ni qam toeilft ia. 21 p an n h q s p aftra du im Ieaua:
ik galeipa, jah aokeip mik, jah in fraw aurhtai izwarai gadaupnip.
padei ik gagga, ju s ni m agup qim an. 22 qnpun pan Iudaieis: nlbui
usqim ai sis silhin, ei qip ip : padei ik gagga, ju s ni m agup qim an?
23 jah qap du im Iesus: ju s us paim dalapro sijup, ip ik os paim
iu p ap ro im ; ju s us pam m a fa irh a a sijap, ip ik ni im ua pam m a
181
Johannes VIII, 24-51.
182
Johannes VIII, 24-51.
183
Johannes VIII, 52-59. Lukas VIII, 4-15.
iVtv, id v TIC TÓV XÓYOV TÓV ¿^óv TTIpnCI), 0dvaTOV OÍ» flíj 0€UjpiíCQ etc
tó v alüiva. 52 tlnov oOv aírn^ ol ’loubaioi' vOv ¿fvdjicancv fin bainó-
viov íx«ic. ’Appaán dn¿0avcv Kai ol npo<pfyrai, Kai cú X¿y«ic • ¿dv -nc
tó v Xóyov nou Tnpi’icij, oí) ^ YfúcnTai 0avdTOu tic tó v aliiva. 53
cíi ntfíajv ti toO naTpóc #inil)v ’Afipadn, Sene án¿0av€v; koI ol npo-
<pr^Tai án¿0avov* Tlva ctauTÓv cú nótele; 54 án€Kp(0n MncoOc • ¿áv
¿Yw boEdZw ¿nauTÓv, bóEa nou oí>b¿v ¿ctiv. íc tiv ¿> naTT|p nou 6
boEdZwv 8v ó^€tc X¿y£T€ 8t i 0£Óc íjhüiv ¿cnv, 55 Kai oí»k ¿yviíj-
k o tí aÓTÓv, ¿fdi bé olba aírróv • ical ¿áv flnw 6 n oúte olba aírróv,
¿co^ai íínotoc újjuúv «víúcnic • áXX’ olba aírróv Kai tó v Xóyov aírroO
TTipút. 56 ’Af5pad|i 6 trax^ip ú^tüv ^fttXX'dcoTO iva íbij t^ v í)M¿pav tViv
¿m/|v, Kai flbtv Kai ¿xdpn- ítnov oOv ol ’loubaioi npóc aírróv *
■n£VT^KOVT<t ít h oOttuj íx«ic Kai ’A^pad^ édjpaicac; 58 tln fv aóroic 6
’IncoOc • án^|v án^v X¿yu> únlv, nplv ’Af)paán Yív¿c0ai ¿y»1i «luí. f|pav
o&v X(0ouc, iva pdXuuciv ¿n’ a írró v ’IncoOc bé ¿Kp6Pn «tal ¿Er^X0ív ¿k
toO IcpoG buXOuüv bid nécou aúrwv Kai napP|fív oOtujc.
LUKAS
184
Johannes VIII, 52-59. Lukas VIII, 4-15.
LUKAS
4 gaqu
m anagaim ja h paim paiei ua tjaurgim galddjedun du imma, qap
p airh gajukon: 5 urrann aaianda du aaian fraiw a aeinam m a; jah
inippanei aaiao, aum ir&drana fau r wig jah g atrad an w arp, jah
fugloa biininia fretun p ata. 6 jah an p a r gadraua ana ataina jah
u&kijaData gapauranoda, in pizei n i habaida qram m ipa. 7 jah aum
gadraua in m idainai paarniw e, jah m ipuakeinandana pai paurnjua
MÍhíapidedun p ata. 8 ja h a u p a r gadraua ana «irpai godai jah ua-
keinoda ja h tawida akran taihnntaihundfalp. p ata p an qipanda
ufwopida: aaei habai auaona du hauajan, gahauajai. d frehun pan
ina aiponjos ia qipaD dana, hia «ijai ao gajuko. 10 ip ia qap: izwia
atgiban ist kunnan runoc piudinaaaaua g u d ia; ip paim anparaiin in
gajukom , ei aaituandaDs ni gaaaihiaina, jah g a h a u a ju D d a n r ni frap-
jaina. 11 appaD pata iat ao gajuko: p a ta fraiw ist waurd gudia.
12 ip pai w ipra wig sind pai hauajandana; paproh qim ip diabuhw
jah ueniinip pata waurd a f bairtin ize, ei galaubjandana ni gaDi-
saina. 13 ip pai ana pam m a ataina, ize paii hauojand, m ip faheidai
undnim and p a ta waurd, ja h pai waurtina ni haband, paiei du mela
gal ubjand jah in mela fraiatubnjoa afetandand. 14 ip p a ta in
paurnuna gadriuaando pai aind paiei gahauajandana jah af aaurgom
jah g a te in jah gabaurjopum p ito s libainaia guggandana afhsapnand
jah ni g aw riaq an d .^1 5 ip p a ta ana pizai godon oirpai pai eind pai
ize in h airtin godam m a jah aeljamma gahauajandana pata waurd
gahaband jah akrnn bairand in pulainai.
185
Luckas XV, 11-32. XVI, 1-2.
11 tln tv bl
búo uloúc. 12 Kal tln tv 6 vtiim p oc aímDv Tip ncrrpi • ndrtp, bóc >íoi
tó ¿mpdXXov >i¿poc rf^c oíicíac. Kal bitiXtv aírroic tó v piov. 13 ical
jitr* oíi noXXdc /|M¿pac cuya-fa-rubv dnarra 6 vtiirrtpoc ulóc dncbi^rjcív
tic x^Jpav ^aKpdv, nal ¿xti bitcxópm ctv t^ v oíicíav aírroO ítliv d a b n u c
14 banavi’icavToc bé aírroO ndvra ¿f¿vtTO Xijíóc icxupóc xard ff|v
xdipav ¿Kt(vr)v, Kal aínróc f|pEaro úcrcpticdai. 15 xal woptuOtlc ¿koX-
Xi'ien ¿vi itíiv tioXiTtíiv tP|c x^pac ¿xílvnc, ical ín tm vtv aírróv tic toüc
dtpoüc a&ToO pócxttv xoipouc. 16 Kal ¿nt0ú}ict xopracQ^vai ¿k n liv
KcpaTiujv tLv f|c8tov ol xoipoi, xal oítbtlc ¿bibou aím|>. 17 tic éauróv
bi ¿X9djv tln tv • nócot nícBiot toO narpdc >íou ntptcceíioitciv ftpTUJv,
¿yd) bé Xi|X(|i ¿nóXAufiat. 18 dvacrdc noptíicoiiai npóc tó v nar¿pa pou
val épd> aÚTifj ’ ndrtp, f\naprov tic tó v oópavóv ical ¿vtlm óv cou.
19 oíixén ti)xl dEioc xXqdfjvat uldc cou * noirjcóv ut újc (va tiIív mc9(un
cou. 20 Kal dvacrdc f(X0ív npóc róv ncrrépa éauToO. í n bi aiiroO
paxpdv dn¿xovTOC, tlb tv aóróv 6 ncrrt|p aírrcO xal ¿arXorxvicOrj xa)
bpajidjv ¿n ln tctv ¿ni róv rpdxnXov aírroO Kal K0rc9 U.nctv aírróv.
2 1 tln tv bé aím |i 6 ulóc ■ ndrtp, f\iiaprov tic róv o&pavóv ical ¿vd>-
móv cou, oíixén tijil áEtoc xXn0P|vai ulóc cou. 22 d n ev bi b narVip
npóc to ü c boúXouc aírroO * raxú éEdféyxarí Tf|v croX#|v t#jv nptlmjv
xal ¿vbúcaTt aírróv xal bóre baxTÚXtov tic t? |v x<*pa aírroO nal ín o -
bi*mara tic roúc nóbac aírroO, 28 ical ¿véYxavrtc tó v ¿idcxov róv
cirturóv e ú c a r t, Kal q > a r ó v T t c í6<ppav0üj^tv, 24 fin o&roc 6 uldc >iou
vtKpóc f\y xal dv¿£nctv, xal dnoXwXtbc f|v xal eúp¿&r). xal f)pEavTO
í6<ppa(vec9ai. 25 f|v bé 6 ulóc aíiroO 6 n p tc p írrtp o c ¿v dxpi¡i ‘ xal ibc
¿pxófievoc fjm c tv “í1] oix(q, fjKOuctv cu^upuuvíac xal xoptliv, 26 xal
npocxaXtcd^tvoc ív a tiíiv n a ib w v ¿mjvBdvtro t í tlr) raO Ta. 27 6 bé
tln tv aórijj fin 6 dbtX9 Óc cou f j K t t , Kal ¿ d u c tv 6 narV|p cou t ó v jidcxov
tó v c i t c u t ó v , fin úr>a(vovra aírróv dnlXaPtv. 28 ibpYÍcOn bé Kal o í» k
i“|8tXfv tictXOtiv, 6 b í na-rñp aí>TOü ¿EíXGujv naptxdXti aírróv. 29 b bé
dnoKpidtlc t l n t v t i | i naTpI • iboú T O c a ü T a í t t i bouXtúuj roí x a l o&blnoTt
¿vtoXi^v cou napfjX0ov, xal ¿poi o 6 b ¿ n o r t ¿biuxac Cpitpov, Vva utrd rútv
cpíXujv ( í o u €Ü<ppav0tL • 3 0 , f i T t bé 6 ulóc cou o ü t o c 6 xara9 aT»liv cou
t ó v píov j i t T d nopvaiv r)X0£v, £6ucac aÓ T if» t ó v j i ó c x o v t ó v c i t c u t ó v .
31 6 bé tln tv aírríji • t ¿ k v o v , c ú ndvroTt ner' ¿^oü ti, Kal ndvra Td
¿nú cd ¿cnv • 32 tí»9 pav0^vai bé xal x“P^vai íb ti, fin 6 dbtX9 Óc cou
o O to c v tK p ó c í(v Kal d v & n c t v , Kal d n o X iu X tlic x a l t ú p l d r ) .
XVI.
1 "EXítív bé npóc to ü c jiadívrdc aírroO • ávGpwnóc n c ?|v nXoú-
aoc, 8c cíxtv oixovófiov, xal o&roc bit^X^Gr] ibc biacKopníZujv Td
únápxovTa o ó to ü . 2 Kal 9 uuvil|cac aírróv tln tv aíiTtJi ■ t í t o ü t o áxoútu
ntpi cou; dnóboc t ó v Xóyov -ri^c oiKovopiac cou- oí» ya P buviíci] í t i
186
Lukas XV, 11-32. XVI, 1-2.
XVI.
1 Q apup-pan du aiponjant sein aim : m anne srnnq waa gabiigf*,
saei aih ta fauragaggjan, jah sa fraw rohipa warp du imma ei distahi-
dedi aigin is. 2 ja h atw opjands ina qap du imma: dutoe p a ta
hausja fram pus? uegif rapjon fauraftaggjis peinis, ni m agt auk ju
187
I
Lukas XVI, 3-12. Markus, XII, 1-12.
MARKUS
X II.
1 Kal f|pEaxo aúxoic ¿v '-ipaPoXaic X¿ytiv * ápntXDva Kpúrtuctv
dvOpuinoc xal ntpi¿8^Ktv «ppatpóv ical .puEtv únoX^viov ical «pxobá-
prictv núpTOv Kal ¿E¿boxo airróv TEwptoic Kal ántbiípriccv. 2 icai
¿n¿cTtiXtv npóc toúc ftujpToúc tvJj xaip$ boGXov, fva napd ti&v ytiop-
•fiúv XdPq ánó toO xapnoG toO ápntXibvoc. 3 ol b¿ XapóvTtc airróv
{btipav Kal án¿CTtiXav kcvóv. 4 Kal ndXiv ánicrtiXtv npóc auroúc
AXXov boOXov. xáxtivov XiOoPoXi^cavrec ¿xttpaXaliucav xal ántcTtiXav
tF)npu>p¿vov. 5 xal ndXiv dXXov án¿crtiXtv * xáxtivov án¿rrtivav xal
noXXoúc dXXouc, toúc p ív b¿povTtc, toúc b i dwoKT¿wovTíc. 6 4 n o&v
iv a ulf’ v íxujv áyanriTÓv airroG, ái ¿ctuXcv ical airróv npóc airroúc
Icxarov, X¿fuiv fin ¿rrpan^covTai tó v ulóv pou. 7 ¿xtivoi b i ol
ycujpYol etnov npóc íauroúc fin o&róc ¿env ¿ xXripovópoc * btOrt áno-
KTtlvujptv aúxóv, xal f)ptí»v Icrai xX^povopla. 8 xal Xapóvrtc airróv
án¿xríivav xal ¿E¿paXov airróv ÍEu> toO ápi «Vi&voc 9 t í oOv non’icti
ó xúpioc toO ápntXwvoc; ¿Atúctrai xal ánoXicei to ú c fíaipToOc xal
bdicci tó v ápneXáiva AXXoic. 10 oitbi t#|v yp«9 /|v toúttiv áW jvw re •
Xíáov fiv ántboxlpacav ol otKObopoOvrtc, oO toc ¿ytv^Ori tic Kt<paX/|v
fiuvlac ’ 11 napd icuplou ¿t¿v€to aOrri xal Icn v Oaupacn*) ¿v óq>6aX-
poic ^|ptbv; 12 Kal ¿Zi’itouv aúróv Kporn^tai xal ¿<popi^0ricav tóv fix^°v-
Ixvujcav fá p fin npóc aúroúc t# |v wapaPoX^v tlntv. xal á<p¿vTtc airróv
ánf|X8ov.
188
Lukas XVI, 3-12. Markus XII, 1-2.
MARKUS
X II.
1 Jah dugann im in gajukom qi|>an: weinagard usaatid* m anna
ja h biaatida ina fapom ja h uagrof dal u f m esa jah gatim rída ke-
likn ja h anafalh ina waorstwjam ja h aflaip alja|>. 2 ja h inaandida
du paim wauretwjam at mel akalk, ei at paim waorstwjam neini
akranla pia weinagardia. 3 ip eia nim andana ina uabluggwun jah
inaandidedun lauahandjan. 4 ja h aftra inaandida du im anparana
a k a lk ; j a h p a n a s ta in a m w airpandanaT g» iw iak o d ed u n ja h ] h a u b ip -
w andan tra h te d u n jab inaandidedun ganaitídana. 5 jah aftra in-
aandida a n p a ran a ; ja h jainana afalohun ja h m anagana anparana,
aum ana oabliggwandana, aum ancuh pan oaqimandana. 6 panuh
n au h p an u b ainana sunu aiganda liubana eia, inaandida ja h p an a du
im apediatana, qiponda p atei gaaiatand aunu m einana. 7 ip jainai
p ai waurstwjana qepun du ais miaao patei aa i«t aa arbinum ja;
b irjip , usqim am imma, ja h unaar w airpip p ata arbi. 8 ja h und-
greipandana ina uaqemun ja h uaw aurpuo imma n t na pam iiia
weinagarda. 9 h>a nuh taujai frauja pia weinagardia? qim ip ja h
uaqiateip pana waurstwjana ja h gibip p ana weinagard amparaim.
10 nih p a ta gaiuelido uaauggwup: «taina pam m ei uawaurpun pai
tim rjana, aab warp dn haubida waihatins? 11 fram fraujin w arp
;a ja h ist aildaleika in aagam unaaraiin. 12 ja h aokidedun ina
undgreipan jah ohtedun Po m anagein; fropun auk patei du im po
gajukon qap. jab afletandana ina galipun.
189
Lukas XIV, 16-35. XV, 1-5.
25 CUVtnOptÚOVTO
bé aí)Ti|» iroXXol, Kal crpa<ptlc tln tv npóc aí»TOÜc • 28 el n c íp-
X€Tai npóc M€ Kal oíi miccí tó v tra m p a aírroO Kal TÍ|v MT^pa kc^ "*^lv
T uvaixa Kal Td t¿ k v o Kal to íic dbeX<poúc Kal Tdc dbtX<pdc, f n bé ical
ti^v éauToü h>uxAv, o i) búvaTal mou Ma &ll Tn c d v a i. 27 x al S e n e oíi
PacT íilti tó v CTaupóv oíitoO xal {pxtrni órrlcui m°u, oíi búvarai d v a í
Mou MadnTi^c. 28 t í c jáp ¿E í»m«I»v 6¿Xujv núpfov olKoboM^cai oí»xl
npürrov xadlcac i|»n<p(Ztt tí|v bandy^v d fx€l T<* d e dwapncMÓv; 29 iva
Minore 6 ¿v to c oíitoO 6cm¿Xiov Kal m<^) Icxúovtoc ¿XTtX¿cai ndvrtc ol
6cujpo0vT€c ApEujvTai ¿MiraUciv atm fi, 80 X ¿ to v tíc fin o ú to c b &v6pu>-
noc f|pEaTO olxoboMtiv Kal oíik Icxuccv ¿KTcXécai. 31 ^ tíc fiaciXtúc
TropcuÓMevoc cuM^aXctv ¿T¿pip fiaciXci d e nóXtMov oí>xl xadlcac irptlrrov
PouXcúcTai d buvaTÓc ¿cnv ¿v b¿xa x^idciv dnavrf|cai nfi M€Td d x o ct
XiXtdbujv ¿ p x o m ¿ v i4< ¿ ti* a írró v ; 3 2 d b é m<Vt<> í n nóppu» aírroO ó v t o c
npccfklav dirocTdXac ¿pwrt} Td npóc dp/ivrjv. 33 oOnuc oOv ndc ¿i
úmüiv 8c oíik dnonkctTai ndciv to íc íauroO óirdpxouav, oí» búvaTat
dval m°u Ma 8 rVn ’lc - 84 xaÁóv tó dXac * ¿dv bé tó dXac M^pavOQ,
tI v i dpTuO^ccTai; o 0 t€ ele ff“|v oO tc tic xowplav
35 c O B c t ó v ¿ c n v {Ea>
pdXXouciv aíiTÓ ’ b Cxwv Jira dKOÍiciv A kouítu).
XV.
1 ’Hcav bé aíiTi|i ¿rr& ovT cc n d v rc c ol TtXüivat Kal ol &MapnuXol
d x o ú tiv aírroO. 2 Kal bicrÓYTuIov ol <t>apicaioi xal ol YpaM M artk
X^^ovacc fin o& toc áMapTuuXoúc rrpocb¿x*Tai xal cuvccOUi a ír r o ic
3 t l n t v bé n p ó c aírroúc t ^ v n apa^oX ^v TaÚTT|v X¿tu»v 4 t í c &v6 pu>-
no c ¿E ÓMiIiv (xu»v éxaTÓv n p ó ^ aT a x al dnoX¿cac t v ¿E a ím liv , oí»
KaTaXtlnti Td ¿v c v ^ k o v to ¿vv¿a ¿v Tf) ¿p^M4> Kal nopcí»€Tai ¿n i t ó
dnoXiuXóc, íujc tfipi] a írró ; & xai tú p ü jv ¿niTÍB^civ ¿n i to ú c Jimouc
190
Lukas XIV, 16-35. XV, 1-5.
191
Lukas XV, 6-7. Markus XIV, 4-47.
MARKUS
XIV.
4 . . . . ándiXtia aüxTi t o ü iiüpou ^ ¿ y o v e v ; 5 f|büvaxo y á p t o ü t o
t ó yüpov npa0f|vai ¿ndva» xpiaKocíwv bnvapíwv xal bo0f|vai to í c im u-
Xoíc • Kai ¿vtPpinüi/vTO o ü tQ . 6 ó bé ’liicoüc «intv • &qp€T€ aún^v • t í
aüx^ xónouc n ap ¿ x * T £ ; koXóv íp y o v íípYÓcaxo ¿v ¿jioí. 7 ndvroxc y ¿P
to ü c utuux o ú c ¿xtT£ M£0’ íauxwv, Kai 6xav 0{Xiit£, búvac0£ aÚTOÜc €&
noif|cai, ¿n¿ bé oü ndvxoxc Ixrrt. 8 8 ícx«v aüxri ¿noíricfv. npo¿-
Xajkv nuptcai jiou t ó cútala cíc tó V ¿vra<piacfióv. 9 áfii^v X¿yw ü^iv,
ín o u ¿áv KTipuxOQ t ó £ÚaYT¿Xiov t o O to £Íc 8Xov t ó v kóc^iov, xal 8
¿noíriCÉV aOrq XaXr\0/|C£Tou £Íc (ív tjiíó cu v o v aÜTfjc. 10 xal 6 ’loübac ó
’IcKapuÍJTric, ele t w v bdjbeica, ánf|X0£v npóc to ü c dpxicpcic, Vva napabip
aüxóv aüxoic. 11 ol bé áxoücavT£C ¿ x ^ P ^ c a v Kai ¿nrpfYílXavxo aüxty
ápYÜpiov boüvai. Kai ¿I/¡T€i n ú c fÚ Kaípwc aüxóv napabtp. 12 Kai tQ
npdixij ^||i¿p9 tw v álúnujv, 6 rt t ó ndexa í 0uov, X¿youciv aÜTCp ol
(iaGryral aÜToO * noü 0¿X£ic dn£X0óvT£C ¿TOi)idcuj|i£v iva «pdYijc t ó
ndexa; 13 Kai dnocxlXXci búo xiuv (iaGr^Toiv aüxoO xal X¿y£i aírroíc•
úndY€T£ £Íc tV|v nóXiv, xal dnavT^cci újiív ávOpumoc K£pd|iiov Obaroc
PacTdZuuv • átcoXou0i‘|caT£ aúxt|i, 14 xai 3nou ¿áv £Íc¿X0i], eIitotc vty
oíxobfcnóri) 6 n 6 bibdcxaXoc X¿Y£i * noü ¿cnv t ó xaTdXuMa, 6irou t ó
ndexa jifxá tóiv naGnxwv jíou <pdyuj; 15 xal aüxóc ú(iív íkíEéi dvdY<nov
H¿Ya ¿CTpa»n¿vov ítoi^ov, ¿tc£Í éxoindcax£ #|nív. 16 xal ¿E|X0ov ol iia0r)-
T a l.......... 41 . . . . tboü napabíbOTai 6 ulóc t o ü dvdptJbnou ele rd c x£ip ac
Tátv ánapTwXüüv. 42 ¿yelpecde, áy w ^ te v íboü 6 n ap a b ib o ü c fit fiYYl|Cí v
43 xal cü0¿w c { ti aÜToO XaXoüvroc napaYÍvCTat lo ú b a c , £lc tó iv bdibfxa,
kuí ji€ t’ aüxoü óxXoc noXüc u c r á ^axaipiiiv x al EüXujv n a p á tu iv dpx>e-
p¿ajv xal tü jv Ypa(i(iaT¿ajv xai tü jv np£CpUT¿pujv. 44 b£btbx£i bé
ó napabiboüc o ü tó v cúccrmov aÜToic X¿yujv • 8v dv qjiXi'tcuj, aÜTÓc ¿ c n v •
xpaTr|caT£ aúxóv xal ánaYd'f£X£ dcq>aXüjc. 45 xal lX0d>v £Ü0¿uk v p o c-
£X0ujv aÜTOJ X¿Y£i * (>appi { la ^ í, xal KaxtqplXriCív a ü x ó v ' 46 ol bé
¿néfiaXov ¿ n ’ oútóv tóc x€<PQC t a l ¿Kpdxr^cav aüxóv. 47 ctc b¿ tic tiíiv
192
Lukas XV, 6-7. Markus XIV, 4-47.
MARKUS
XIV .
4 .............teine pia balsanis w arp ? 5 m aht weai ank p ata bal-
aan frabngjan in managizo pau p ríja hunda skatte ja h giban unle-
daim . ja h andataurraidedun po. 6 ip Iesus qap: letip po; dulce
i xa u sp riu tip ? pan n u gop waurstw « a u rh ta bi mis. 7 ainteino
auk pana unledans hahaip m ip izwis, jah pan wilelp, m agup im
waila tanjan; ip mik ni sinteino habaip. 8 patei habaida «o gata-
trid a; faursnau salbon mein leik du usfílha. 9 am en, qipa. iz<vis:
pisfoaruh peí m erjada so aiwaggeljo and alia m anasep, jah patei
gataw ida so rodjada du gam undai iros. 10 ja h luda* Iokarioteis,
ains pize twalibe, galaip du paim gudjam, ei galewidedi ina im.
11 ip ais gahausjandans faginodedun ja h gahaihaitun únma faihu
giban; ja h sokida k a iw a gntilaba ina galewidedi. 12 jah param a
frum istin daga azwme, p an paska aalidednn, qepun du imma pa.
eiponjos is: toar wileis ei galeipandans manwjaima, ei m a^ais p a ik a ?
13 ja h insanilida tw ans eiponje seinaize qapuh du im : gtggato in
p o banrg, jah gainoteip igqis m anna kas v/atins bairan d e: gaggata
afar p a n ma, 14 jah padei inngaleipai, qipaits p am rc i h& m fraujin
p atei laisareis q ip ip : loar sind salipw os parei paaka m ip Mpanjam
m einaim m atjau? 15 jah ea izwis taikneip kellkn m'Viia'a. gastra-
wip, m anw jata; jah jain ar m anw jaip nnsis. 16 ja h u id d je d u n
p a i sipon/o# . . . . 4 1 .......... sai, galew jada s-n u s m&nc in b»n*
dnns fraw aurbtaize. 42 urreisip, ga^gam ' sai, sa lewjands mik
atnetcida. 43 ja h sunaaiw n a ih p a n u h at imma rodjandin qam Iu-
«las, eums pize twalibe, ja h m ip imma m anagei m ip hairum ¡uix
triw am fram paim aubuniistam gudjam jah bokaijam ja h únistam .
(4 a tu b -p a n -g a f sa lewjautfs < i n a > im banJwon qipanda: pam m ei
kukjau, sa ist: greipip p aa ja h tiuhip arniba. 45 ja h qim ands
eunsaiw, atgaggands du imma q ap : rabbei, rabbeil jah kukida
imma. 46 ip eis uslagidedun handuns ana ina ja h andgripnn ina.
47 ip ains sum s pize atstandandane im ma uslukam is hairu sloh
akalk auhnrn¡atina gudjina jah afsloh iinma auso p ata taibswo.
193
Markus XIV, 48-72. i
194
Markus XIV, 48-72.
195
Markus XV, 1-31.
XV.
1 Kal c66¿ujc ¿ni t ó npuil cuppoíiXiov noii^cavrec ol dpxupflc p ttd
tiíiv Tip£cpuT¿pujv Kal i ,pamiaT¿iuv Kal flXov t ó cuv¿bpiov, bi'icavTec t ó v
’lrjcoOv diri’ivcYKav Kal nap¿bwxav n |i TTeiXdny. 2 Kal ¿iniptimictv aírróv
6 rUiXfiToc' cO ti 6 paaXíúc tiíiv ’loubaiuiv; 6 6é dnoxpidclc elwev a ím |r
cú 3 Kal KaTryrópouv aírroO ol dpxupelc noXAd. 4 6 bi TTéiX<1toc
itdXiv ¿tnipd)nic€v aÓTÓv X¿tujv • o íik dnoxpívij oíib¿v; tbt nóca cou
xaTapapTupoOciv. 5 6 bé ’l^coOc oÓK¿n oíib.-v dnexpíSq, tficTí Gaujid-
Zeiv t ó v TTeiXdTov. 6 xaTd bé ¿opTf|v dn¿Xutv aírroic ív a b¿c|iiov fivncp
^toOvto. 7 ?|v bé 6 Xítómívoc Bapappdc jurd tü>v cucraciacnliv beb«-
p¿voc, oínv€c ¿v TfJ cTdcei 9 Óvov it€Troii’|K€icav. 8 xal dva£o^cac 6 ¿xXoc
f)pEan> alT€tc6ai xa6ii>c del ¿noUi aírroic. 9 6 bé ITeiXdTOc dwtxpíen
aíiToic X¿‘tu iv ' 6¿Xíté dnoXíicui úpiv t ó v 0aciX¿a níiv ’loubaíuiv;
1(J ¿yívujcKcv fá p fin biá <p6óvov napabebibxeicav aíiTÓv ol dpxicpctc.
11 ol bé dpxupeic dv¿c£icav t ó v <5xXov, fva pdXAov t ó v Bapapfidv dno-
Xúcij aírroic. 12 6 bé TTeiXdToc dnoKpiSclc ndXiv elrcev aírroic * t í oOv
0¿XtT€ not/|cui 8v X¿Y£Tt 0aciX¿a nllv ’loubaíuiv; 13 ol b¿ ndXiv fxpa-
l a v cTaúpujcov aírróv. 14 6 bé TTeiXdTOC fX ffív aírroic - t í fáp k o k ó v
¿itoír|C£v; ol bé irepiccoTépuic ¿xpaEav • cT aú p aico v aíiTÓv. 15 6 bé
TTeiXdTOc pouXó)iívoc t^» <5xXiy t ó Ik o v ó v noi^cai dn¿Xuc£v aÚToic t ó v
Bapa$$dv Kal nap¿buiK £v t ó v ’lr|coOv (ppaffcXXdicac, íva cTaupuiOf).
16 ol bi CTpantliTai á n riT a x o v aírróv leu» Tf|c aúXfjc, tt ¿ c n v npaiTtúpiov,
Kal cuYKaXoüciv 6Xr)v Tr)v cneipav. 17 Kal ¿vbúouciv aírróv nopq>úpav
Kal n e p m O la c iv aiiTi^i nX¿EavT6C áxdvOivov CT¿<pavov • 18 Kal (“ipEavTO
dcird£ec6ai aírróv xa*pt> {JaciXtO Ttí»v ’lovbaíujv n 19 Kal Í t u i t t o v
aíiToO tt)v KeqiaX^v KaXdjiiu Kal ¿v¿irruov aírríp Kal n0¿vr£C t ó TÓvaTa
npoceKÚvouv aíhrty. 20 Kal 6tc ¿v¿nai£ av a ím b , ¿E¿bucav aírróv -rf|v
nopepúpav Kal ¿v¿bucav aírróv tó I p d n a Td Ibta Kal ¿Edfouav oótóv,
ív a CTaupdicujciv aíiTÓv. 21 Kal d r y a p tíio u a v n a p d r o v r d n v a Cíuujva
Kupnvaiov, ¿pxópévov drt' d rp o ü , tó v traT¿pa ’AXtEdvbpou Kal 'Poótpou,
Vva dpi] tó v CTaupóv aÚToO. 22 Kal <p¿pouciv aírró v ¿ni roXfoBd
tó ito v , 6 ¿ c n v McScppnvcuópevov Kpavíou tó w o c 23 Kal ¿bíbouv a ím p
meiv ¿cpupvtcp¿vov o l v o v 6 bé oíik fXafiev. 24 x al cTaupdicavTec
aÓTÓv biantpiZovTai Td lu d ria aírroO, (JdXXovTíc nXf|pov ¿ir’ a írrd t í c t í
dpi]. 25 7|v b¿ tüpa TpÍTT|, Kal ¿cTaúpujcav aírróv. 26 Kal 7|v ^
¿tn^paq)!1) tt\c aÍTÍac aírroO ¿ m T € 'rp a)ip ¿ v r| • 6 paaXtúc tiíiv ’loubaíujv.
27 Kal cúv aím|* craupoOciv búo Xijcrdc, íva ¿k bcEtiDv Kal Iva ¿E
ííiujvíimujv aíiToO. 28 xal ¿ixXr|pdj0ri f) tpacpí) ^ Kijovca ’ xal ^crd
dvópujv ¿XofícBr). 29 x a l ol napairopcuó^vot ¿^Xactpi’ipouv a írró v
KivoOvTtc Tdc K€9 aXdc a íin íiv x a l X¿'fovrcc • oíid 6 xaToXuuiv t ó v vaóv
xal ¿v Tpiclv í)|i¿paic otK obopáiv, SO ciDcov c e a trró v xal xard^a d n ó
toO CTaupoÜ. 31 bpoíujc x a l ol dpxupfic ¿pna(ZovT€C npóc dXXi^ouc
(íétA TtIiv fpaMMar¿ujv ¿Xéyov * AXXouc I cuicív, ia irróv oíi bíivaTai ctlicai.
196
Markus XV, 1-31.
XV.
1 J a b sunsaiw in m aurgin jr-nm i taujaudans [tai aiihumiulana
g a d ja n j mi{> £>aim sinislam ja h bokarjam , ja h alia ao gafaurcfa
bindandans leau brahtedun ina a t Peilatau. 2 ja h frah ina Peilatus:
J>u in {ñudans lu d aie? i{) ie an d h afjard n qa|) du im m a: {>u qif>ia.
3 jnk w rohidedun ina |)ai aahum istana gudjans fila. 4 i{> Peilatue
aftra frah ina qi|>anda: nio andhafjis ni w aiht? aai, toan Slu ana
j>uk weitw odjand. 5 ’J) léaos ^aoaoi*ia < w aiht > ni andhof, awa-
v e aildaleikida P eilatus. 6 i{> and dul{> htarjoh fralailot im 'tinaua
bazidjan f>a.iei bedun. 7 wasuh |>an ,’a haitana Barabbaa m ip £>aim
mi]) im m a drobjandam gabundana, ])aiei in auhjodau maur])r gata-
w idedun. 8 ja h ua^aggandei alia m anagei dugunnun bidjan, swa-
awe ainteino taw ida im. 9 if> Peilatna andhof im qi¡>ands: wileidu
fraleitan izwia {>ana ])iudan ludaie? 10 wifisa auk ^atei in
atgebun ina {>ai auhum istans gudjana. 11 i|> {üai auhum isians ^ao-
j a n s inw agidedun £>o m aüagein ei m a i s Baratoban frajailoti im.
12 i{> P eilatus rftra andhafjanda qa{> du im : lea nu wilei]) ei tau
jau ])ammei qi{>i{) ])iudan ludaie? 13 i]b eis aftra hropidedun:
hr&mei ina. 14 i{> P eilatus qa¡» du im : lea allis obilis gataw ida?
if> e s maia hropidedun: usnramei ina. 15 if> P eilatui wiljands
|>izai inanagein fullafabjau, fralailot im {>ana Barabban, i|> Iesu
a t g a f usbliggwands. ei ushramifia wesi. 16 i|) uadranliteis gatanhun
ina innana gardis, Jiatei ial praitoriaun, jah gahaihaituu alia han. a
17 jah gawasidednn inu paurpurai ja h atlagidedun ana ina £aur-
n e i n a wipja uswindandana 18 jah dugunnun goljan ina: hails,
{lindan ludaie! 19 jali slohun is liaubif) rausa jah bispiwun ina
ja h lagjandans k n iw a inwilun ina. 20 jah bi[>e bilailaikun ina And-
w a s i d e d u n ina {)izai paurpurai ja h g a w a B id e d u u ina wáatjon» swe-
ttaim. ja h ustauhun ina ei uBbramidedeina ina. 21 jah undgripun
n m u a .ia m anne, Seimona Kwreinaiu, qim andan a f a k ra , attan Alaik-
b a n d r a u n ja h Rafaus, e¡ nem i galgan ia. 22 jah attauhun ina a n a
Gaulgauf>a sta{>, {>atei ist gaskeiri]) toa;rneins atajía. 23 ja h gsbun
i m m a drigkan ~vein niij> >mwrna¡ i{> ia ni Man». 24 ja h a i h r a m *
jan d an a i n a diBdailjand wastjoa i s w airpandans hlauta ana Jjo s,
to arjiiu h toa nemi. 25 wasuh ¡>an toeila {>ridjo, ja h ushram idedun
ina. 26 ja h v a s ufarmeli fairinoa fs ufanneli]): s a {>iudan« l a d a i e .
27 ja h mij) im ma ushram idedun tw ans waidedjans, a i n a n a af taihs
won jah ainana a f hleidum ein is. 28 ja h nsfullnoda |>ata ganielido
Jíata q i{ > a n d o : j a h m ij) u n s i b ja i n i rabni{>B w»s. 29 jah ¡)ai fa u r-
gaggarr’a.'.B w a ja m e r id e d u n in a , w ijío n ila n n jaubida seina jah qi-
J ) a n d a n s : o sa g a t a i r a n d s {>o alh jah b i í> n n a ^agani gatimrjands
30 n a s e i J>nk s i l b a n jah ateteig a f ¡tamma galgin 1 31 aama»
leiko jah J)ai a u h u m i a ta n a g u d ja n s b il a ik a n d a n n ina mi|> sis m is»)
m ij) {>aim b o k a r j a m q e f u n : anbarans g a n a s i d a , i|> aik silban ni
197
I
X V I.
1 Kai biairtvoM¿vou toO cajípdTou Mapla i] McrrbaXr)vr| xal Mapia
#1 MaKiLpou Kal CaXdipr) ^yápacav ápw para, Vva ¿XBoOcai áXdyuKrv
aÚTÓv. 2 Kai Xiav npu>l rf|c pide cappdTurv fpxovrat ¿ni t ó pvr)pctov,
ávüTtiXavroc toO #)Xiou. 3 Kal ÍXtyov npóc éaurde ‘ "de ánOKuXícei
#|piv tó v X(6ov ¿k Tf|C dúpac toO pvrfpciou; 4 Kal ávapX¿^>acai 6tuí-
poOciv fin ánoKtKÚXtcrat 6 Xidoc • r|v yáp p¿fac C9 Óbpa. 5 K a i tlctX-
BoOcai tic tó pvriptiov tlbov vtavicKov KaBi’iptvov ¿v to íc btEioic ntpi-
ptpAr)P¿vov ctoX^|v XtuKi’iv, Kal ¿Ec6apf)i^6r|Cav. 6 ó bí X¿tti aiiraic *
pi*) ¿K0apPttc0t • ’lrjcoOv IrjTfÍTt tó v NaZajpaiov tó v ¿cTaupu)p¿vov •
HT¿p0n. íc n v Jibt • Ibt b TÓnoc finou ÉOrjKav airróv. 7 áXX' ónd-
198
Markus XV, 32-47. XVI, 1-7.
XV I.
1 ja h inwisandina eabbate dagia M arja so M agdalena ja h M arja
so lak o b is ja h Salome uebauhtedun aróm ala, ei atgaggandeina ga-
ealbodedeina ina. 2 jah filu air pia dagia afarsabbate atiddjedan
du ¡>amma hlaiw a a t urrinnandin e u n n in . 3 ja h q epan da aia
m isso: hsaa afwalwjai uneie pana stain a f daurom f»is hlaiwia?
4 ja h inea'faandeine gaum idedan pam m ei afwalwi|>a iat sa staine;
Ras auk mikila abraba. 5 ja h atgaggandeina in |>ata hlaiw gasetoan
jag g alau p eitandan in taibsw ai biw aibidana waatjai hoeitai; ja h ua
geianodedun. 6 |>aruh qap du im : ni f&urbteip izwie, Iesu eokeip
Nacoraiu |>ana uehram idan; uist her, arraia, eai |>ana sta p parei
galagidedun ina. 7 akei gaggip qipiduh do t- jonjam ia ja h da
199
Markus XVI, 8-12. Lukas XX, 19-28. Matthaeus V, 15-20.
TtTt {tirare role jiaGnraic aúroü ical T14J TT¿rpuj fin «pod^ci ú^iác tic
n ’jv faXiXalav * ¿xtí aírróv <5<y€c0t, xaddic tin tv újiiv. 8 ical ¿EcX0oOcai
ícpuTov dnó toü iivruulou, dx<v bi aírrác rpó|ioc «ai (xcTacic, ical
oúbcvl oiiblv clnov, ¿(po^oúvTo ydp. 9 dvacrác bi npuul npiim] ca0-
flaTou ¿«pdvrj npuÜTOv Map(<? tí) MaybaXnvfl, dq>' F|c ¿xf3cf3X^xci íirrá
bai^óvia. 10 ¿xtlvri noptuGcica dmÍYY*l*tv Toic fitr’ aÓTOb Ytvot¿¿voic,
ncvBoOciv ical xXalouciv. 11 xdxcivoi dxoikavTCC fin ZíJ ical ¿0cd0r| ún’
aÚTf^c n^lc-rncav. 12 jiító b i TaüTa . . . .
19 ical ¿Ci’iTricav ol Tpaji^aTtic ical ol ápxicpíic ¿mfiaXciv
in ' aírróv Tdc X( ipac ¿v aürfj tí) ifipq koI ¿«pofS/iOncav tó v Xaóv • ífvui-
cav TÓp fin npóc aírroóc tV|v napapoXi^v Taúrr\v tlncv. 2 0 ical napu-
TT^pi'icavTtc dnlcrciXav ¿rxa0¿Touc únoxpivoji¿vouc éauToúc bixalouc
clvai, l'va ¿niXdpuuvTai aóroO Xóyou tic tó napaboOvai aírróv TfJ dpx$
nal t<J ilovclq toO f|Y<M¿yoc. 21 xal ¿nr)ptiiTr)cav aírróv XífovTtc ■
óibdcxaXc, olbajjtv fin ópBiDc X¿t<*c xal bibdcxcic xal 06 XayfJdvíic
wpócujnov, dXX’ ¿n’ dXr^Oelac tV|v fibóv toO 0toO bibdcxcic. 22 ÍEtcnv
/ijiív xal capí q>ópov boOvai oó; 23 xaravoi’icac bi aónLv tV)v
navoupflav elnev npóc aírroóc * t í ¿ic ncipdZcTC; *Í4 ¿mbc(Ear¿ jioi
br]vdpiov. rlvoc íx€i cixóva xal £ rtrrpaqpi^v; d»oxpi6¿vTCc bt flnov •
xalcapoc. 25 b bi cltrcv aóroic * dnóborc rolvuv Td xafcapoc xalcapi
xal Td toO 0toO tiJi 0<4». 26 xal oúk (cxucav ¿mXaf$¿c0cu aírroO f>/)naToc
¿vavTÍov toO XaoO xal OaufidcavTcc ¿ni Tf) dnoxplcci aÚToO ¿cl^mcav.
27 npoceX0óvT(c b¿ n vec niiv Cabbouxaluiv ol X¿yovtcc dvdcraciv jj^j
tivai, ¿nr)ptim)cav aóróv 28 XífovTtc' bibdcxaXc, Miocftc (Ypa«f»cv í]uiv,
¿dv n v o c ¿btXqpóc dnoSdvq íxuiv yuvaixa, ical o&toc áríxvoc dnoSdvg,
Matthaeus.
v.
15 . . . . dXX’ ¿n i t# |v Xuxvlav, x al Xdjinci n d a to íc ¿v tíJ oltc(<f.
16 oOtuic Xaji>ydTU> t ó 9111c újiiLv {^npocB cv tOúv dvOpdmwv, finuic
lbu¡civ únüiv Td xaXd I p x a xal b o E d cu u v t ó v n a r í p a újiiliv t ó v ¿v
to íc oópavoic. 17 jiV) vojiícryrt f in 7|X6ov xaraXOcat tó v vómov f) to ü c
npoq>iVrac • oíix 7|A6ov xaTaXOcai dXXd nXripiXicai. 18 d jif|v ydp X^rui
ó jiív ' twc dv nap¿X 6 i] b oópavóc xal t\ Iiírra l v f) jila x cp a la oó
nap¿X0i] d n ó toO vójiou, fuic dv n d v r a T^vriTai. 19 8c ¿dv o&v
X úaj u la v tü iv ¿vtoXOüv to ú tu u v tú jv ¿XaxlcTuuv x al bibdEq o ü tu jc to ü c
d v 6pdinouc, ¿Xdxicroc xX^Gi^ccTai ¿v tQ paciXcl^ n& v oópaviúv • 8c
l>’ dv noi/|ci] xal bibdEi], o& toc M¿rac xX^O^ccTat iv -r^ PaciXcl^ xiíiv
oópavüiv. 20 X¿t*u T¿P >V>v fin ¿dv ^ n tp ic c e ó o j újiiliv #1 bixaioc&vr)
nX íipv tü iv YpannaT¿u)v xal 4>apicaluiv, oó €lc<X0iiT€ «le tV|v p a a -
200
Markus XVI, 8-12. Lukas XX, 19-28. Matthaeus V. 15-20.
Matthaeus.
v.
15 . . . . a k ana lu k arn astap in , ja h liateip all&im paim in pam m a
garda. 16 swa liuhtjai liuhap izwar in andw airpja m anne, ei gasai-
luaina i i v a u goda w aurstw a ja h hanhjain» attan ¡zw&rana pana in
bim üuun. 17 ni hugjaip ei qem jau eatairan witop aippau praufe-
tuna; ni qam gatairan, ak usfnlljan. 18 am en auk qipa izwis: und
p atei usleipip hlm ina ja h airpa. jo ta ains aippau aína strik s ni
usleipip a f witoda, unte altata w airpip. 19 ip saeí nu gatairip
ain a anab usne pizo m innietono ja h laisjai swa mana, m inniata bali
tad a in p iu d a rg a rd ja i him ine; ip oaei taujip ja h laisjai swa, sah
m ikila b aitad a in piudangardjai him ine. 20 qipp auk izwis patei
n ib ai m anagizo w airpip iiw .'aisoa g&raihteins p au pize bokarje ja h
201
Matthaeus V, 21-45.
202
Matthaeus V, 21-45.
203
Matthaeus V, 46-48. VI, 1-20.
6o6c tcal Pp¿x<* ín * biKatouc xal dblxouc. 46 ¿dv yáp áyarrriajTí toüc
á'famüvTac újidc, rlva (iicBóv Ix<tc; oírxl *0! ol TtXUivai t ó j ó t ó
noioüciv; 47 Kai ¿dv ácrrdcqcdf toüc «plXouc úntflv ¿lóvov, rl ntpiccóv
noicÍTc; oírxl Kai oi TcXtfivai t ó aírró noioüciv; 48 ícccGt o&v ú^clc
t¿Xíioi, ilicntp 6 ü)i(úv ó ¿v to íc oópavoic t¿Acióc ¿cnv.
VI.
1 TTpoc¿x*TC tV|v ¿Xtnnoc6vr|vújíiíiv jíi*) noitiv Í|ínpocfcv nOv
dvOptbiruiv npóc t ó 0ta 0»^vai aírrok • cf b¿ mAy*- MiO0óv oók (x«t< napa
Tip naTpl ú^úiv Ttji ¿v to íc oópavoic. 2 firav o&v noiQc ¿Xtnpocúvr|v(
caXnlcqc Í|inpoc0¿v cou, (Dcncp ol únoxpiTal noioOciv ¿v Taic cuva*
•furfaic Kai ¿v Taic (>ú^aic, finuic boEacOúiciv únó tú»v dvepdinuiv. dnnv
X¿yui ú)iiv, dn¿x°uci t ó v )¿ic0óv aímíiv. S coO bf notoOvToc ¿Xtrmo-
cúvr|v )i/| yviíitu» dpicrcpd cou t í noici t\ bcEid cou, 4 Anuic Q co&
#| ¿Xc<iiíocúv>i ¿v T»|> KpunT<|>, Kai ó n a n ’ip cou 6 0X¿nuiv ¿v Tty xpunnp
dnobibcci coi ¿v t»|» <pavcpi|i. 5 ical A tov npnccóxr)c0c, oók (cccOc
d&crrtp ol únoxpiTai, An «piXoOciv ¿v to íc cwcrfurraic nal ¿v Taic Tvuviaic
tiL v nXaTciwv ¿cnirrtc npoctóxtcGai, finuK dv qjavúici to íc dvGpdmoic.
diii’iv X¿tui úfi’v, 8n dn¿xoua t ó v pic0óv aim&v. 6 cú b¿ flrav
npoccíoO]» ciccX0€ ctc t ó ra)¿icióv cou koí kXcIcoc tV|v 0ópav cou
npóctuEai t<¡> naTpl cou 11)1 ¿v ti|> icpuimfi, xal 6 narV|p cou ó px¿nuiv
¿v n |i xpuim¡i ánobibcei coi ¿v t<J» <pavcp<J>. 7 npoctuxójiívot bi níj
ParroXoT^aTTC diento ol ¿0viko(* boxoOci ydp fin ¿v tQ noXuXorlq
aírrúiv clcaxoucO^covTai. 8 o&v ó^oiijuefyr* erfnrok • oTbtv yáp b
ncrrfip úndüv (Lv xpdav ÍXtT< wpó toO újidc JtA c o i aírróv. 9 o O tu k
o&v npoccóxccOc ó ^ tic ' ndrtp 4 ¿v rote oópavoic, á'pac&nnu t ó
óvond cou. 10 ¿X0¿tui flaciXcta cou * y c v t ^ t u j t ó 0¿Xrmd cou d»c
¿v oúpavt|i xal ¿ni Tf|c 11 tó v Aprov V u iv tó v ¿moóciov bóc
f||iiv cfyiípov. 12 xal d<j>cc #mlv Td óqxiX^Mara #|pu,v ibc xal ^ptíc
d<p(c|itv to íc ó<pciX¿Taic ^ifidiv. 13 xai n#| cCccWyxijc *nfic ctc ntipa*
cnóv, dXXd />0cai #j(idc dnó to O novqpoO, f i n coü ¿cnv f\ flanXtla xai
t\ búvafiic xal bóEa tic to ü c aid&vac. dfi^v. 14 ¿dv y d p d<pf\rc to íc
dvOpdtnoic Td TiapawTvi»naTa aímbv, d<p^c(i xal úfriv ó narf|p úfiiiiv ó
oópdvioc. 15 ¿dv bi |i/| d<pf|TC to íc dvdpibnoic Td n ap an rib ^O T a
aónbv, oóM ó narí|p ú|i*Av d<p/|cti Td napannbaaTa úfidiv. 16 Arav
b¿ vr|CT€Í»r|T€, (i/| *flv€C0€ iljcntp ol ónoKpiral cxu0puntoi • ó<pavCoiKi
td p Tá npócuina aímíjv, Anu>c «pavibci to íc dvdpibnoic vr)OT€ÚovT€C.
dpíiv X¿t*u ú(iiv fin dn¿xouci tó v |íic 0 óv aírriLv. 17 cü b¿ vr)crcóuiv
áXtiyaf cou t#)v Kt<paX^v xal t ó npócuiifóv cou vlyat, 18 Anuic
qpav^c to íc dv0pd*noic v^ctcóuiv, dXXd Tt|> naTpí cou t»|í ¿v n p upuirn}),
xal 6 nar^ip cou 6 px¿nuiv ¿v Tí(t xpuirn}* dnobtbcti coi. 19 )i/|
0ncaupl£tTt üniv 0r>caupoüc ¿ni t^ c t^c, Anou c^c xal Ppuiac dtpavUlci,
xal Anou xX¿nTai biopúccouav xal xX¿nTOUCiv 2 0 erjcauplZcTt bi
204
Matthaeus V, 46-48. VI, 1-20.
46 ja b a i auk frijop pau«s frijondana iswis ai ñau a, too mixdono hab aip ?
n iu ja h p a i piudo p ata sam o tau jau d ? 47 ja h jab ai goleip pana
frijonúd izwarana pataín- , toe managixo taujip? n ía ja h m otaijoa
1*“ ** sam o taujaud? 48 aij&jp uu juo fullatojai, awaawe a tta jxwar
aa in him iuam fullatojia iat.
VI.
1 Ataaitoip arm aion izwara ni taujan in andw airpja raanne du
Raitoan im ; aip p a a lauu ni habaip fram a ttin iswaram ma panim a in
hiininam . 2 p an nu tanjaia arm aion, ni haurnjaia faura púa, awaawe
p ai lintana taujaud in gaqum pira ja h in garnnaicn, ei hauhjaindan
fram m a n n a n ; amen q ip a isw is: andneniun mizdon aeina. 3 ip p a k
tau jan d an arm aion ni witi hleidum ei peina, loa taujip taihawo peina,
4 e¡ eijai ao an n a h airtip a peina in fulhsnja, ja h atta peina aaei
aaitoip in fulhsuja, uagibip púa ¡n b airhtein. 5 ja h pan bidjaip, ni
aijaip awixtfwe p ai liutana, unte frijond in gaqntnpim ja h w aihrtam
plapjo atan (andana bidjan, ei gaumjaindstu m annam . Amen, qipa
izwia p atei haband m isdon aeina. 6 ip pu p an bidjaia, gagg in
hepjon p ein a ja h galnkanda haurdai peinai bidei du attin p^in airm a
param a in fulhanja, ja h atta peina aaei aaitoip in ful han ja, usgibip
púa in bairhtein. 7 bidjandanaup-pan ni filnwaurdjaip, awaawe p ai
p indó; pugkefp im auk ei in flluwanrdein «einai andhanajaindan.
8 ni galeikop nu p aim ; w ait auk atta isw ar pizei joa p an rb ap ,
fanrpizei jua bidjaip i n a 9 awa nn bidjaip ju a: atta unaar p u in
him inam , weihnai ñam o pein. 10 qim ai piudinaasna ['«ina. wairpai
wilja peine, awe in him ina ja h ana airpai. 11 h iaif unsarana p an a
•in teú .an gif ñus him m a daga. 12 ja h aflet un» p atei akolans aijaima,
' awaawe ja h weia afletam paim akulam unsaraim . 13 ja h ni briggaia
una in fra/a*ubnjai, a a lanaei una a f pam m a ubilin; a n te |>e¡na iat
piad an g ardi ja h m abta ja h wnlpua in aiwina. am en. 14 nnte jab ai
afletip m annam mijwadodina ixe, afletip jah iswis a tta ixwar sa ufar
him inam . 15 ip jab ai ni afletip m annam m ifsadedins ixe, ni p a a
a tta ixwar aOetip m iasadedina ixwaro». 10 ap p a n bipe faataip, ni
w airpaip swaswe pai lintana gaurai; fraw ardjand auk andw airpja
aeina, ei ’aaaitoaiudau m annam íaatandana. am en, qipa izwie, patei
Y idnem un mizdon aeina. 17 ip p u fie^andii a albo haubip pein ja h
ludja p ein a pw ah, 18 ei ni gasaitoaizau m annam faatands, ak attin
peinam m a pam m a in fulhanja, ja h a tta peina saei aaitoip in fülhanja,
uagibip pos. 19 ni hnadjaip izwia huzda ana airpai, parei malo ja h
nidw a fraw ardeip, ja h parei piubos nfgraband ja h hlifand. 20 i]>
huzdjaip izwia huzda in him ina, p arei nih malo nih nidwa fraw ar-
205
Matthaeus VI, 21-32. VII, 12-22.
vn.
12 . . . . noitLciv ú piv ol &v6puj«oi, oOrutc xal úpete w oictre a ú ro tc .
oO toc feip ¿ e n v 6 vópoc Kal ol npoqjfynn. 18 cIc¿X6í t < bid Tf|c crtv ?|c
itúXr|c fin nXaTcia /j núXr| koI cúpúxw poc f\ óbóc d n d y o u ca tic t#|v
ániJüXciav, koí noXXot cictv ol tlc ep x ó p tv o i b i’ a irrite. 14 x t crev f|
núXrj Kal Tt0X»pp¿vT| #| fibóc #| dndT ouca etc t ^ v Cuji’iv, ical ÓXÍtoi elclv
o l túpícKOVTtc a ím ’iv. 15 npo c¿x tT t bi á n ó n b v vtubonpo<pr)Tiúv,
oV nvtc ípxovT ai n póc úpdc ¿v ¿vbúpaci n p o fld n u v , IctuB tv b¿ t í a
Xúkoi dpnayec. 16 á n ó tíÍiv icapniíiv aím íiv ¿myvibcecOe aírroúc. p ^ n
cuXX¿xouciv á n ó áicavBátv cTa<puXác f| á n ó TpifióXujv cOica; 17 o fin u c
n d v b¿vbpov dyaBóv Kapnoúc koXoúc iroiet, t ó bi can p ó v bevbpov
Kapnoúc novripoúc iroieL 18 oú b ú v a ra i bévbpov áyaBóv Kapnoúc
Tovr|poúc noietv oúb¿ b¿vbpov c a n p ó v K apnoúc koXoúc noiciv. 19 irdv
b¿vbpov p /| noioOv Kapnóv KaXóv ¿KKÓnTtTai Kal etc KÜp pdXXtTai.
2 0 &payt d n ó tuüv K apnújv aÚTibv ¿ntTvtücccO e a ú r o ú c . 2 1 o ú n d c 6
X¿xuuv p o i • KÚpie KÚpit, tíceXtúctTai e tc t ^ v P a ciX tía v n l i v oúpavúiv,
áXX’ 6 noiúiv t ó 6¿Xr)pa toO n a r p ó c p o v to O ¿ v o ó p a v o tc . 2 2 noXXol
¿ p o ú cí p o i ¿ v ¿ k íív i) ^im¿P9 * KÚpie KÚpie, o ú n{i ci|» ó v ó p a n n p o -
t<pr)TCÚcaptv, Kal t«{* cip ó v ó p a n baip ó v ia ¿E tP dX opev, Kal n }j ci+i óvó-
206
Matthaeus VI, 21-32. VII, 12-22.
VII.
12 . . . . taujaina izwis m ans, sw a ja h ju s taujaip im : p a ta auk
ist witop ja h praufeteis. 13 inngaggaip p airh aggwu daur, unte
braid d aur ja h ruó.a winfs sa brigganda in fralustai, ja h m anagai
sind pai inngaleipandans pairh p a ta . 14 luán aggwa pata daur
ja h p ra ih a n s wigs sa brigganda in libainai, ja h fawai sind pai bigi-
tan d an s pana. 15 a ts a ib ip s* e p a u h faura liugnapraufetuin paira
izei qim and a t iswis in wastjom lam be, Ip in napro sind wulfos wil*
w andans. 16 bi tkranam ize u f k u n i- ip ins. ibai l: >anda a f paur-
nura weinabasja aippau a f wigadeinom sm akkans? 17 swa all hngme
godaize ak rau a goda gataujip, ip na ubila bagma akraoa ubila ga-
taujip. 18 ni m ag bagm s piupeigs akrana ubila gataojan, nih bagma
ubila ak ran a piupeiga gataujan. 19 all bagro o ni taujandane akran
god usm aitada ja h in fon atlagjada. 20 pan n o bi akranam ize of-
k o n n aip ins. 21 ni loazuh aaei q ip ip mia: fraqja, frauja! inngaleipip
in p iudangardja himine, j : aa taujanda wiljan attin s meinia p is in
him ina n 22 m anagai qipand m is in jainam m adaga: franja, franja 1
niu peinanim a nam in praufetidedum , ja h peinanuna nam in onhuipona
uaw aurpum , ja h peinam m a nam in m ahtina mikilos fataw idedum ?
207
Matthaeus VII, 23-29. A los Tesalonicenses I II, 10-20.
A los Tesalonicenses I.
II.
10 . . . . x a l 6 0 e ó c , tbc óciu tc x a l bixatu tc x a i dp¿pnTUJC ü p iv to íc
ntCT€Úouciv ¿y£vi^ 0n n cv, 11 u t ó d n c p olb ax e tbc ( v a Ix o c to v úpuüv «be
naxi^p T¿icva ía u x o O n a p a x a X o O v x ec t y id c x a l * a p a * u “'i< jp « v o il12 x a l
p a p x u p ó p c v o i e ic t ó n e p in a rf^ c a i ú p d e dEitoc to O dcoO to O xoXoOvtoc
ü p d c c(c t / |v tauToO 0 a c iA c la v x a l bóE av. 13 b id xoO to x a l ^p£ic eó-
XapicxoOpev t4» Octp d b ia X c lim u c , i n napaX afóvT C C n a p ’ fip ü iv X ó y o v
d x o f|c toO 6 e o 0 ¿b¿Eac6< oí* X ó y o v dvO ptbnunr, dXXd, xa d tb c ¿ c n v dXrj-
0tb c, X ó yov 6co0, Be x a l ¿ v e p y c ír a i ¿ v ü p tv t o I c in c T eú o u c iv . 14 ú ^ clc
y á p pipryral ¿ y c v ^ d n r c , d b tX ip ol, Ttbv fe x X i| 0 (b v toO OcoO Ttbv o&ctbv
¿ v Tf) ’loubalcp ¿ v X p ic n fi ’IncoO, f i n Td a irr d ¿ n d 6 e r c x a l ü p t lc ó n ó
Ttbv (bltuv cup<puXení»v xabuu x a l a ír r o l ó k ó xtíiv 'lo u b a iu iv , I S Ttbv
x a l t ó v x ú p io v á n o K x a v d v n u v ’lqcoO v x a l to ü c (b (ou c « p o ^ i^ r a c , x a l
f)p d c ¿xb itu E d vn u v x a l 6ct)i p f| dptCKÓvxtuv x a l n d a v dvO p U m oic ¿vav-
xluuv, 16 xtuXuóvTtuv fip d c T ote l& v ta v XaXfjcai ( v a c iu d tb o v , e le t ó
Itp S a c tv b i ¿ n ‘ ainoóc #)
dvan X n p<b cai a í m b v t í c d p a p r ía c n d v T o x e .
ó p y íl e le t¿ X o c. 17 #|H€ic bé, ábfktp o ( , dnopq>avtc6¿VT€C d ^ ' ú^itbv n p ó c
x a tp ó v i&pac n p o c iín n p oO x a p b lq , n c p ic c o r t'p tu c ¿cn o u b d ca ^ icv t ó n p ó c -
u n ro v ú p tb v ib e iv é v noXXQ 18 b i ó n f|6cX i^cap cv ¿XBclv n p ó c
ü p d c , ¿ytb n ¿ v ITaOXoc x a l d n aE x a l b le , x a l ¿ W x o y c v ^ p d c ó c a T a v d c
19 t( c ydp fyiiliv ¿Xnic f| xapA íj cr¿<pavoc xaux^ccuc f| oítxl x al úpete
¿pnpoc6cv toO xuplou f)(iibv ’lqcoO XpicroO ¿v t ^ aírroO napoucb};
20 úpeic ydp ¿ ctc f) bóEa ^ t b v xal t\ xapd.
208
Matthaeus VII, 23-29. A los Tesalonicenses I. II, 10-20.
. A los Tesalonicenses I.
II.
10 . . . .ja h kxiiwa weihaba ja h garaihtaba ja h unfainnodaba
izw is paim galauhjnndam weaum, 11 atoatwe witup ain.'varj.inoh izwar a,
swe aita bam it atina, bidjandans izwis ja h gaflaihandans, 12 jah
iceituwijandans dn yayyan izwis waitpaba gudia, saei lajk>da izwts du
seinai piudangardjai jo h wuipau. 13 dufle ja h weis auñliudom guda
unetceibondane, unte nimandans at una waurd hauseinais gudis and-
ntmuP n i awaaw* waurd manne, ak awaswe ist sunjaba waurd gudis,
fxiU i ja h w aurk*i< ^py in izwis ju zei galaub*%p. 14 ju s auk galeikon-
daña waurpup, hroprjus, aikklesjom 'gudis }a im wisandeim in Iudaia
in X rista u leau, unte flota samo wunnup ja h ju s fram t zwaraim in-
kunjam swatwe ja h kWi fram Iudaium, 15 flaiei ja h fta ty in tttqent*n
le m a ja h swesaim praufetum ja h une frawrrlcun ja h guda n i galeikan-
dans ja h allaim mannam andancipan, sind, 16 warjandane uns du
piudotn rodjan ei ganisaina, akei du usfulljan se¡M¿ frawaurhtine ein-
teino; aflPan snauh yana in» hatis gudis und andi. 17 appan wetr,
bropijus, goain[ai$ \nldni a f izwis du mela heilos, andwairpja n i hairtin,
u farasm u sniumldedum andaugi tzw at\a] gasaikan in managamma
luetpu. 18 unte wiLiulnm giman at izwis, ik raihtis Pawlus ja h ai-
nautma W n/a ja h twaim, jah analatida uns Sotana. 19 h a auk ist
unsara wens aippau fabefla aippau waips hoftuljos, niu ju s in and
wairpja fraujins unetiris Itauis X ristaus in is quina? 20 jus auk t i u f
wuipus u n ta r ja h fakefla.
209
A los Tesalonicenses I. III, 1-13. IV, 1-10.
III.
1 Aló nn»<¿n CT¿yovrtc tfiboK^cantv KaTaXtupflf^vai ¿v ’AGi^vaic
MÓvm, 2 Kal ¿n¿MHiaMev Tmófltov, tó v AbtXipóv fifiwv Kal btdKOvov toü
fttoO ¿v rtp tíicrrftXttp toO XpiCToO, tic tó crriplEat O^Ac Kal n a p a K a -
Xt'cai ún¿p tP|c níCTtioc újuiiv 3 tó MH^va ca(vcc8ai ¿v Taic QXÍytav
TaÚTaic. aü io l yAp olbcrrt 8 ti c(c toOto Kt(|it6a. 4 xal yáp ótc npóc
úm<íc rjnev, npotX¿yoiitv újdv fin j¿¿XXo|itv OXffltcdai, icaOubc ical ¿y¿víto
Kal otbaTt. 5 biA toOto Kdydt nrjK¿n CT¿ywv in tu y a ctc tó yvtlivai
ti)v n lcn v úniJüv, nnrnuc ¿ncfpactv CipAc fi n tip d lw v " K a l tic kcvóv
y¿viyrat fi KÓnoc #ifitliv. 6 Apn bé ¿Xflóvroc Ti|ío6¿ou npóc #mdc A<p’
únuüv xal €6aTrtXicaji¿voo #)jiív t ^ v n fcnv Kal tíjv Aydnriv újiiliv, ical
3ti ¿x(TC MvcCav /)HiLv AyaG^v ndvTOTC ¿ntno0oOvTtc /jfiAc íbtlv icaOdncp
Kal f)M(1c únAc, 7 biA toOto napt*Xr|0r|H€v, AbeXcpoí, ¿<p* újiív ¿ni
n a c í ) t I) QXÍytt ical Avdyioj fm iJü v btA t ^ c ú m & v n fcT tu K , 8 fin vOv
íiíiMtv, ¿dv ópclc c t i ^ k c t c ¿v mjpíiy. 9 t ( v o yáp cúxapicríav buvdfitfla
Ttp 0£i|i AvTanoboOvai n tp l ú^idiv ¿ni irdci] x°P4 4 Xa^P°M(v ófidc
ífinpocfltv t o O 0toO 10 v u k t ó c K a l f)n¿pac úntptfcntpiccoO btó-
litvoi t(c t ó íbtlv ú jí i D v t ó npócumov Kal KtxrupTiccu t A ¿ crep ita ra
T fjc n lc T C iu c ó j í i L v ; 11 a iiT Ó c bé fi 0cóc Kal nar#|p ^ O b v ical fi K Ó p io c
rjfid&v ’lrjcoOc XpiCTÓc K a T t u O ú v a i tV |v fifióv ¿uuDv npóc únAc. 12 ójiAc
bí fi KÓpioc nXtovdca» ical ncpicccúcat Aydinj tíc AXXfylouc ical tic
n d v T a c tcaOdntp Kal ¿mete tic ityAc, 13 t(c t ó crr^pIEai óytfiv tAc icap-
bíac án^nnrouc ¿v Ayiwcóvi) IjinpocOcv t o O 6co0 Kal narpóc fyiiDv ¿v
tí) tiajiouclq toO Kuptou /|jii£iv ’lrjcoü XptCToO ficrA ndvnuv tújv áyíaiv
aÚToO.
IV .
1 A o tn ó v o u v , AbtXipoí, ¿ p u m íij it v újiAc ical nap atcaX oO ^ tv ¿ v Kupíiy
’lrjcoO, Kadüjc naptX d^tTC n a p ‘ /ijiiü v t ó nd>c b e l ó jiá c n t p m a T t iv Kal
A p lc K tiv fltiji, iv a n c p ic c tú n T t ^AXXov. 2 olbaTE yA p r ív a c n a p a y y tX ía c
¿bduca^cv ú jilv b id to O K upíou ’l^coO XpiCToO. 3 t o Oto ydp ¿cnv
6¿Xr]|ia toO fltoO , fi A y ia c iió c újkíiv, A n ¿ x cc 6 a t ú jid c A n ó Tf\c n o p v c ta c ,
4 t(b¿vai ík o c t o v ó^iliv tó íairroO cictOoc k t A c Oo i ¿ v á y ia c n ty K al t iu Q,
5 ¿v n d flti ¿ n id u p ta c icaG dntp ical tA £6vn tA ^ tCbÓTa tó v 0€Ó v ,
6 tó ú n t p ^ a iv c iv K a l n X to v tK T tív ¿ v t»|» n p d y j i a n t ó v AbtX<póv a íi-
to O , b ió n ¿K biK O C fi KÓpioc n c p l n d v n u v t o ó t u i v , icadubc ical n p o t ln o ^ t v
ó p ív K a l biC (iap T u p d (it6a. 7 o& yA p ¿icdXeccv /^ A c fi 6 t ó c ¿ n i A ica6ap c(^
AXX‘ ¿ v A yiactity. 8 T oiyap oO v fi AOtTtDv oCik A vO p w n ov á©tTtl AXXA
tó v © tó v t ó v b ó v r a t ó nvtO ^ia a íiT o O tó d y io v tic ópA c. 9 n tp l b í
T^c <piXabtX<p(ac o& xP^^ov fx°M «v y p d tp tiv ó^ iiv* a ír r o l yA p ó p t t e 6 t o -
b (b a r r o ( ¿ e r e e tc t ó A y a n d v AXX/|Xooc. 1 0 x a l yA p n o i t t r e a ó r ó t i c
n d v r a c t o ú c A btX ipoúc t o ú c ¿ v ÓXij T fj M a x tb o v l^ . napaicaXoO ^icv b í ú|iA c,
210
A los Tesalonicenses I. III, 1-13. IV, 1-10.
III.
1 In p izei j u ni usjíulanJana panamais, gaUikaida uns t i bilipatiai
weseima i» AJieinim aituii. 2 jah insandidednm Teimaufaiu, hrofar
ttnsaranu ja h andbaht gudis in aiwaygeljon Xrinta ts, ei íw ím gatulgjai
ja h bidjai bi galaubrín izwara, 3 ei ni ainshnn afagjaidat in paim
ayyu'if>0M; silban» utik icituf patei du pamma natidai sijum. 4 ja h
<iith p<m tcesum at izwis, faw aqrpum izwis Patei a n a m u tp tras uns du
winttan aglipos, swasws ja h warp ja h wit»p. 5 dnpfie jah ik j u ni
wtpttlan<Z¡d'2>8 insandida du ufkunnan galaubrin izwara, ibai aufio us-
fa ifra isi izwis sa fraitand* ja h stoare wairPai arbaips untara. 6 ufi-
p an nu at qimandin Teimauftaiu at unsis fram izwis ja h gaUikandin
uns galaubein <^jah^> fñafitea izwara, ja h patei gaminpi untar kabaip
.god sinttino, gaim jatuians uns gasaiban, ■was'ce ja h m ú izwis,
7 iimh pin gaprafstidai syuM, broprjus, fram izwis ana alia* n a ip a i
ja h aglon unsavai in isica^nizos galaubeinais; 8 u ntt sai liban, jabai
ju s gastandip in fraujin. 9 h a auk awiliude tnagum ungildan [fraujin]
guda bi izwis atta allai fahedai p iz a ú i fagina<m in izwut'a faura guda
unsaramma, 10 naht ja h daga uf«ra**au bidjandans ei gasatbaima
andw aiipja izwara ja h vsiiuhaima waninassu galaubttnais izwaraizos?
I I appan silba gup ja h atta u n ta r ja h frauja u n ta r lesus X rittu s
garaihtjai wig unsarana du izwis. 12 a f f a n izwis frauja mmnagjai
ja h ganohnan gataujai friapw ai in izwis u isso ja h allana ncatw* jah
weis in izwis, 13 du tukfjan hairtona izwara uafairinona m wtihipai
faura gudn jah attin u n sa ra tm a in quma fraujin» unsaris Iesuis Xris~
taus m ip allahn Paim tceikam seinaim.
IV.
1 Pannu nu, broprjus, a ahaitatn bidai izwis ja h bidjum in frau
jin lem a, ei awastre <mdna¡atfi ut nns hHiñen s h ih ij jaggan ja h galei-
la n guda, ;*«•'«] ja h gaytjaip jah gaauhiip mais. 2 tritup auk
harjos anabnsnins ittgti'nm izwis fa ir h franjan le m Xristu. 3 pata
auk ist üñlja gudix, teeihipa izwara, ei gahabaip izwis a f kalkinas8aii[s],
4 ei u-iti harjizuh izwara gastaldan srín ta s in tceihipai ja h íwertpai,
5 n i in gairunja Instaos, sieaswe ja h piiulos pozei n i kunnun gup,
G ei /vas n i ufargaggai nih bi faihu . .ol.. bregar sehtana, unte fraweitands
franja ist allaize, stcaswe ja h fauraqepum izwis ja h u'eitwodidedun».
7 unte n i lapoda u n í gup du uuhrainipai, ak in weihipa. 8 innh /»»
nu saei ufbrikip, ni mann ufbrik*P, ak guda. saei g a f ahman seinana
iceihana izwis. 9 appan bi brcpruíubon n i j urbutn ineljan izwis, unte
rilbans ju* at guda uslaisidai siju¡ du fr i jm izwis tnisso. 10 ja h auk
taujip pata in allans btoPruns in allai Uakidonai-, appan bidjam
211
A los Tesalonicenses I. IV, 11-18. V, 1-22.
V.
1 TTcpl bé nbv xpóvuiv Kal nú v xaipüiv, dbcX<po{, oü xP( ^av *XtT£
üpiv Tpd<pcc6ai. 2 aírrol yáp dxpif)(íic oíbaTC fin t\ f|p¿pa icupíou ibc
KX¿nrqc ¿v vuirri oOtuic ípxíTai. 8 fixav ydp X ¿tu k ív • clpi^vq xal
dc<pdXcia, tó tc aí<pv(bioc aüxoic ¿(píctann fiXcdpoc i&cncp tLblv tQ ¿v
TacTpl ¿x°úcij, ical oü p#i ¿Ktpüyuj <. 4 üpek W, dbcXtpot, o ü k ¿ c t í ¿v
c k ó tíi, Iva t\ f|p¿pa üpdc ibc kX ¿rttic xaTaXdfSi) * 5 ndvrcc yáp üpcíc
ulol «puiTóc ¿CTt ical ulol fjpípac* oü k le p iv v u k tó c o iibt CKÓTOUC.
6 dpa o&v pfj xaOcübujpcv die xal oi Xoiiroí, dXXd 'fprj'fopüüptv koI v^-
9 ujpcv, 7 ol ydp xa0€ÜbovT£c vuktóc xadtübouciv, xal oi pe0uc«óp£vot
vuktóc pcdüouciv 8 f|p£Íc bé fuiipmc ¿ v t c c ' v'Vpuipev, ¿vbucdpcvot
Oibpaica « íctcujc ical d^dn^c ical n£piK «p» atav ¿Xníba cumjpíac, 9 fin
oüic í0tTO f|pdc 6 0íóc c(c ópT#|v u U «le «cpmoíqciv cumjpiac bid toO
Kupíou t|púiv ’lqcoO Xpicroü, 10 toO dno0avóvroc üiríp f|piliv, iva,
cItc Tpnyoptüptv ch e xa0£úbujp£v, dpa cüv aÜTty Zi’icajpcv. 11 bió
irapaxaXmc dXX^Xouc Kal olKobopdTt ele tó v Iva, xaBújc xal yoicTtc.
12 ¿pujTÜipcv b¿ üpdc, dbcX<poí, cibévai toüc xomárvTac ¿v üpiv xal
npo¿CTap¿vouc üpiítv ¿v xupíqi xal voudCToOvrac üpdc, 18 xal í^íicOai
aÜT0Üc üncpcxncpiccoü ¿v dychri] bid t ó tp fo v avjii/v, xal €Ípqvtw^T£
¿v íauroíc. 14 ‘KapaxaXoüptv bé üpdc, dbcX<poí, vou^ítcVtc to ó c dTd-
ktouc, wapapudcicOc toüc ÓXifoipüxouc, dvT¿xcc0c TtIiv dc0cv«Dv, paxpo-
Oupcítc npóc wdvrac. 15 bpdTC prj n c xaxóv dvri xaxoü n v i ditobip,
dXXd wdvroTC tó dyadóv biibxcTC xal efe dXX/|Xouc xal ele «dvrac
16 wdvroTí xaípeTC, 17 dbiaXcínrujc npoceüxccdc, 18 ¿v «avri cüxa-
picT íÍT f toOto jáp e¿Xqpa 0coO i v Xp»ciC|j ’lqcoO t k üpdc 19 TÓ
RvcOpa píj cpéwuTt, 20 npo<pr)T£Íac pf| ¿Eou0£v£ítc 21 «dvra bé
boKtpd£cT£, TÓ xaXóv kot¿x£T£ • 22 dnó navróc cTbouc novr^poO áwi-
212
A los T e s a lo n ic e n s e s I. IV, 11-18. V, 1-22.
iz w is , brop> ju », b ia u k u a n tnaia 11 j a h b ia r b a id ja n a n a q a l j a h ta u ja n
sw e sa j a h w a u r k ja n handum iz w a r a im , tw a sw e ja h iz w is an abu du tn ,
12 e i g a y g u if g a fe h a b a d u p a im jx iic i u ta s in d ja h n i a in ish u n luis
p a u r b e ip . 13 a p p a n n i w tle im a iz w ia u nu-risana, b ro p rju a , b i p a n a
a n a a le p a n d a n a , e i n i t a w g a i p ¿u * p a i n p a r a i p a ie i n i h a b a n d w en.
14 u n te ja b a i g a la u b ja m P a tei le s u s g a s w a lt ja h usatofl, tw a j a h g u p
P a n s p a ie i a n a sa isle p u n p a ir h le s u tiuh{a}i/) m ip im m a . 15 p a tu fl-p a n
iz w i s q ip a m in w a u r d a f r a u jin s , P a te i w eis p a i lib a tu /a n s, p a i b ila ib i-
d a n s itt fu m a f r a u jin s n i b isn iw u m f a u r p a n a a n a sle p a n d a n a \ 16 u nte
silb a f r a u ja in h a itja i, in s tib n a i a rk a g g ila u a ja h in P u th a u m a g u d is
d a la p a ts U ig ip a f h im in a ja h d a u fa n a p a i in X r is ta u u saU tndatul fa u r -
p is . 17 p a p r o p a n w eis p » i lib a n d a n s, p a i a flifn a n d a n a su n s m ip
im m a fr a w ilu a n d a in m ilh m a m d u g a m o tja n f r a u jin in lu fta u ja h
<^swa^> fr a m w ig is m ip f r a u jin w a ir p a m . 18 aw aei n u p r a f a te ip izw ia
tniaso in p a im w a u rd a m .
V.
1 A p p a n bi p o p e ih a a j a h m ela , b ro p rju a , n i p a u r b u m ei izw ia
m e lja im a ; 2 u n te silb a n a g lo g g w o w itu p P atr¡ daga fr a u jin a sw c p iu b t
in n ah t sw a q im ip . 3 P a n q ip a n d : g a w a ir p i j a h tu lg ifia , p a n u h u n -
w en iggo in s b iq im ip fr a lu s ts s w a 'w e t a i r q if/u h a fto n , j a h n i u n p a p iiu -
hand. 4 a p p a n j u s , brof>rjus, n i s iju p »n r iq iz a , ei aa daga izw ú . swe
p iu b s gafu n a i', 5 u n te a lla i ju a su n ju a liu h o d is s iju p j a h su n ju a
d a g ia ; nt siuj> nahta n i riq izia . tí jx in n u n u n i sle p a im a sw e ftai
an¡>arai, a k w a k a itn a ja h w a ra i tñ ja im a ; 7 u n te p a i t i slc p d n d , n ah t
alep a n d , j a h p a ie i d r u g k a n a i w a ir p a n d , nah ta d r u g k a n a i *oairpan d.
8 ip w eis d a g ia w is a n d a n s u sa k a w a i sijaim ta, g a h a m o d a i b ru n jo n g a la u -
bein aia j a h fr ia p w o a j a h h ilm a w e n a i n a ^ t]e m a is. 9 u n te n i s a tid a u n s
gu fl in h a tis, a k d u g a fr e id e in a i gan isU U t, p a ir h fr a n ja n u n ta r a n a le s u
X r is tu , 10 sa e i g a s w a lt f a u r una, ei, j a p p e sle p a im a j a p p e w a k a im a ,
s a m a n a m ip im m a lib a im a . 11 tn u A p i s p r a f s te ip izw ia miaao ja h
ti m r ja ip a in h u r jiz u h a n p a r a n p a r a n a , su a stv e ja h ta u jip . 12 a p p a n
b id ja m iz w is , h ro p r ju s, k ttu n a n p a n s a r b a id ja n d a n s in iz w is ja h fa u r-
sta s s ja n s iz u a r a n s in f r a u jin ja h ta lzja n d a n a iz w is 13 ja h ^ > s w t -
r a i p in s u fa r a s s a u in fr ia j> w a i in w a u rstw is ize j a h g a w a ir p i h a b a ip
in iz w is . 14 b id ja m u p -p a n iz w is , h ro p r ju s, ta lz ja ip p a n s u n g a ta ssa n s,
p r a f s tja ip P a n s g r in d a f r a p ja n s , u s p u la ip p a n s siu k a n s, u sb e isn e iy a i
■fijaip u 'ip ra a lla n a . 15 sa ik ip ibtti /vas u b il u n d u bila m m a h a n im a
u s g ild a i, a k a in tein o p i u p lu ia tja ip m ip izw ia m isso j a h w ip r a a lla n s.
16 siu te in o fa g in o p in f r a u jin . 17 u n sw e ib a n d a n e b id ja ip \ 18 in al-
lam in a uun7iutlo{). p a ta a u k is t uñlja g u d is iu X r is ta u le s u in iz w is .
19 ah n ta n n i a fh ia p ja ip . 2 0 p r a u f e tja m n i fr a k u n n e ip . 21 a p p a n a ll
l u k i u s a i p -, ¡xUcx y o d r i j a i , g a h a b a ip . 2 2 t f a l l a m m a w a i h u
213
\ los T csa lo n ic c n se s I. V, 23-28.
214
\ los T e sa lon iccn ses I. V, 23-28.
215
i
G L O S A R I O
GLOSARIO
gótico-griego-español
Abiaj^ar (n b . p ro p io ) ’A fh á ^ a p .
abraba (a d v .) o(póSpa: “ m u ch o , in ten sa m en te” .
A b rah a m (nb . p ro p io ) A [ip a á (i.
a b rs (a d j. -a ) ioxupÓ Q: “ fu e r te , in te n s o ” .
a f-a g ja n ( v .d . 1) o a ív e o ^ a t : “ a te m o r iz a r se ” .
a f-a ik a n (v .r e d . 1) á p v e ío i9 a t : “ n e g a r ” ; ávai98(x a T Í^ etv .“ d ecir ju r a m e n to s ” ,
a f-a ir z ja n ( v . d . l ) á r c o n ^ a v á v , nXa v á o tfa t: “ d e ja rse in d u cir a error, d eja rse ten tar” ,
a fa r (p r e p .) 1) c o n A ., s ó lo tem p o r a l: (x e iá , eixa: “ al c a b o d e , d esp u e s d e ” ; 2) c o n D .,
s ó lo lo c a l: ó n ío c o , é n í t i: “ d etrá s d e ” , (a d v .): a fa r -u h |)an: “ d e sp u é s d e ” ,
a fa r -la is tja n ( v . d . l ) á K o ^ o u i9 eív tiv i: “ se g u ir a a lg u ie n , p erseg u ir a lg o ” ,
a fa r sa b b a te : (G . p l.): M e. 16, 2: ttíq (xvóte, oa|3|3áTcov: “ al d ía sig u ie n te d el s á b a d o ” ,
a f-d a u b ja n : ( v . d . l ) ^ a v a T o ü v : “ m a ta r ” ,
a f-d r a u sja n : ( v . d . l ) K aT aK prnxvíoai: “ d e s p e ñ a r ” ,
a f-g a g g a n (v . d e f. red . 3) á n o (3 a ív e iv , á v a x c o p e tv : “ m a rch a rse d e ” ,
a f-h v a p ja n ( v . d . l ) o u ix n v íy e iv , á n o n v íy e tv : “ a sfix ia r se , a p a g a r se ” ,
a f -h v a p n a n ( v .d .4 ) n v íy e tv , o (3 é w u o ^ a t: “ a s fix ia r , a p a g a r ” ,
a fla g e in s (fe m . - i / - o ) a(peoiQ: “ re n u n cia , a b a n d o n o ” .
a f-leif?an ( v . f t . l ) á v a x c o p e tv k t ^ ., n o p e ú e o ^ a i: “ irse, h u ir, m a rc h a r” .
a f 4 e t a n (v . red . a lt.) á n o X ü o a i, cupiévat: “ d eja r lib re, d e sp e d ir , p e r d o n a r ” .
a f 4 if n a n ( v .d .4 ) n e p t o o e íj o a i: “ q u e d a r s o b r a n te ” ,
a f-m a ita n (v .r e d . 1) án oK Ó \|/at: “ c o r ta r ” ,
a f -n im a n ( v .f t .4 ) a íp e tv , á n a íp e tv : “ q u ita r ” ,
a f-s a tja n ( v . d . l ) ixeTaoTatfcb; áno'kvoav. “ d e s p e d ir ” ,
a f-s la h a n ( v .f t .6 ) cupeí^Ev; án o K T eív etv : “ m a ta r ” .
af-sla u t> n a n ( v .d .4 ) £i9a(i(ÍTÍ^rioav: “ a ter ra rse” .
a f-s ta n d a n ( v .f t .ir r .6 ) ¿(ptOTÓvat: “ q u e d a r al m a rg e n , d eja r a l m a r g e n ”
a f s ta s s (fe m . -i) á n o o T a o í a : “ a p o s ta s ía ” .
a f t a ( a d v .) ó n ío c o : “ d e tr á s ” .
a f ta n a (a d v .) ó n to ^ e v : “ d e sd e d e tr á s ” .
a f ta r o ( a d v .) o n to ^ e v : “ d e sd e d e tr á s ” .
a ftr a (a d v .) 1) g e n e r a lm e n te tem p o r a l: náXiv, 5eÚT£pov: “ d e n u e v o ” ; 2) lo c a l b í q t o
ó n ío c o : “ h a c ia a tr á s ” ,
a ftu m is t ( s u p .) e c x o t o q : “ el ú ltim o ” ,
a f -w a lw ja n ( v . d . l ) án oK uX íoev: “ a r r o ja r ” ,
a g g ilu s (m a se . - u / - i ) ayyeXoc,: “ á n g e l, m e n s a je r o ” .
a g g w i|)a ( fe m - o ) flXIyic;: “ e s tr e c h e z , o p r e s ió n ” ,
a g g w u s (a d j. -u ) o t c v ó q : “ e s tr e c h o ” .
219
a g is (n . -a) cpó(3oq: “ terro r, te m o r ”
agli|>a (fe m . -o ) “ a n g u s tia , a p r ie to ” .
a g io (fe m . -n ) ,?A,U|n<;: “ a n g u stia , a p r ie to ” .
a h a k s (n . -i) H E pioxepá: “ p a lo m a b la n c a ” .
a h m a (m a se , -n) rcv8Ü|ia: “ e s p ír itu ” .
a h s (n . -a) o x á x u q : “ e s p ig a ” .
a h ta u (n u m .) ókxcó: “ o c h o ” .
a h ta u te h u n d (n u m .) Ó Y 6 o f|K o v ta : “ o c h e n t a ” .
a h tu d a (n u m . o r d .) o y ó o o g : “ o c t a v o ” .
a h v a (fe m . - o ) n o x a n ó g : “ r io , c o r r ie n te ” .
a ib r (m a s .) 5cop ov: “ o f r e n d a ” .
* a ig a n (p ret. -p r e s.) e x e iv : “ te n e r ” ,
a ig in (n . -a) x a ím á p x o v x a , o ü o ía : “ p r o p ie d a d ” ,
a ik k le s jo (fe m . -n ) £KK>tT|oía: “ c o m u n id a d , ig le s ia ” ,
a in fa l^ s (a d j. -a) ánk oü g: “ sim p le , s e n c illo ” ,
a in h a r jiz u h (p r o n .) ekoigxoc;: “ c a d a u n o ” .
* a in lif (n u m .): “ o n c e ” .
a in s (a d j. -a ) eíq : “ u n o , a lg u n o ” .
a in sh u n (p r o n .), s ó lo n e g a tiv o , c o n ni oüóeíc;: “ n a d ie , n in g u n o ” ,
a ip is ta u le £7U gxo }j í : “ c a r ta ” .
air (a d v .) npeoí: “ te m p r a n o ” , c o m p a r a tiv o airis; nákav. “ h a ce m u c h o , a n t a ñ o ” .
a ir^ a (fe m . -o ) yp : “ tier ra ” .
a ir zja n ( v .d .I ) nk a v á v : “ d esp ista r , d e s o r ie n ta r ” .
aifrei (fe m . -n ) |4.f|ir|p: “ m a d r e ” .
a i^ s (m a s. -a) op K og: “ j u r a m e n t o ” . -
a i ^ a u ( c o n j.) 1) “o” , “ b ie n ...b ie n ” . 2) I n tr o d u c ie n d o a p ó d o s is d e p e r ío d o h ip o
té tic o irreal, a v ec es n o irreal,
a iw (a d v .) s ó lo n eg a tiv o : ni a iw o ü ó é h o x e : “ j a m á s ” ,
a iw a g g e ljo (fe m . -n ) eoayyékiov: “ e v a n g e lio ” ,
a iw e in s (a d j. -a) aiców oq : “ e t e r n o ” ,
a iw s (m a s. - a / - i ) aicbv: “ tie m p o , e te r n id a d ” .
ajuk du |}S (fe m . -i): “ e te r n id a d ” .
a k ( c o n j .) , sie m p re e n c a b e z a n d o fra se , ca si s ó lo tra s fra se n e g a tiv a ákka: “ s i n o , p e r o ” ,
a k e i ( c o n j.), e n c a b e z a n d o fra se tras fra se p o s itiv a á’k ’k a, 8 é: “ p e r o ” .
* a k e t, d e la t. a c e tu m , ó ^ o g “ v in a g r e ” .
ak ra n (n . -a ) K aprcóg: “ f r u t o ” .
akrs (m ase, -a) á y p ó g : “ ca m p o la b r a d o ” .
A laik san d ru s (nb. p ropio) ’A X é^ a v ó p o g .
ala[)arba (adj.): “ que p ad ece tod as las n ecesid a d es” ,
aleina (fem . -o) nfjxut;: “ c o d o ” ,
alew (n. -a, prést.) E^aiov: “ a ceite” .
A lfa iu s (nb. p rop io) ’A ^ípaíoq.
alhs (fem . en c o n s.) v a ó g : “ te m p lo ” .
a lja (co n j.) 1) ei jj.fi: “ ex cep to , si n o ” ; 2) prep. D . rc^fiv aüxoO: “ e x c e p to ” .
a lja le ik o (a d v .) éxépcog: “ d e o tr o m o d o ” .
a lja n ( v .d .I ) oixeúeiv : “ ce b a r , e n g o r d a r ” .
alja r (a d v .): “ e n o tr o s it io ” .
aljaf? (a d v .): “ a o tr o s it io ” .
aljaf^ro (a d v .) akkaxódsv. “ d e o tr o s it io ” .
* a ljis (a d j. -ja ) akkoc,: “ o t r o ” .
220
a lla ^ r o ( a d v .) r c á v io tfe v , n a v x a x ó ^ e v : “ d e sd e to d a s p a r te s” .
a llis ( a d v .) 6Xco<;: 1) “ en g e n e r a l” ; 2) c o n j. p o s tp u e s ta y d p : “ p u e s ” .
alls (a d j.) n ác;, arcaq o X,o q : “ to d o s , t o d o ” .
a lc é is (a d j. -ja ) yép cov c o m p . a ld iz a : “ a n c ia n o ” .
a m e n á^iiív
a n a 1) ad v. “ a d e m á s” ; 2) prep. eí<; xi; kní t i, ¿ni t i vi, ktX,: co n D .; “ sobre, ju n to a, e n ” ;
c o n A: “ h a cia ; te m p . “ a lo la r g o d e ” ; d istr ib u tiv o : “ e n tr e ” ; a v ec es c a u sa l,
c o n v. d e a f e c to ,
a n a -a u k a n ( v .r e d .2 ) rcp ooT itfévai: “ a ñ a d ir ” ,
a n a -b iu d a n ( v .f t .2 ) S ia T á o o e iv , e n iT á o o e iv k t X,.: “ o r d e n a r ” ,
a n a b u s n s (fe m . -i) £ v to X,i í , e v T a X |ia ...: “ m a n d a m ie n to ” ,
a n a -filh a n ( v .f t .3 .2 ) 7 ia p a 8 i8 ó v a i: “ e n tre g a r, tr a n sm itir ” , “ r e c o m e n d a r ” ,
a n a -h a ita n ( v .r e d .l ) én iK C ^ E iotfai: “ lla m a r , in v o c a r ” ,
a n a -h n e iw a n ( v .d .) Kmya<;: “ in c lin a r ” .
a n a -k u m b ja n ( v .d .I ) á v a K e io t f a i, k t L : “ a c o s ta r s e , r e c o s ta r s e ” .
a n a -la tja n ( v .d .I ) évéK oiyev: “ im p e d ir ” .
a n a la u g n ib a (a d v .) é v KpurcTCp: “ s e c r e ta m e n te ” .
a n a la u g n s (a d j. - i/- j a ) ánÓ K pixpoi;, KpurcTÓi;: “ o c u lt o ” .
ana-nan|:>jan ( v .d .I ) ToX^iav: “ ten er v a lo r , a tr e v e r s e ” .
a n a - n a n f ) ia n : iy y a p e ú o e i: “ o b lig a r ” .
an aq al (A . sg.): “ d e sc a n so ” .
a n a -s le p a n (v .r e d .4 ) óupurcvouv, K oi^iav: “ d e sp e r ta r ” .
a n a s to d e in s (fe m . - i / - o ) á r c a p x n , á p x ií: “ c o m ie n z o ” .
a n a -s to d ja n ( v .d .I ) e v á p x e iv : “ c o m e n z a r ” .
anaw airf>s (a d j. -a) é p x ó ^ ie v o q , ^iéX,Xcov: “ f u t u r o ” .
and (prep. A .): loca l “ a lo largo d e ” ; tem p oral “ e n ” .
a n d a n a h ti (n . -ja ) o y e , ó iy ía : “ a ta r d e c e r ” .
a n d a n e i^ a (m a se , -n ) evavT Íoi;: “ h o s til, e n e m ig o ” .
a n d a s ta u a (m a se , -n ) ávT ÍSiK oq: “ a d v e r sa r io a n te el tr ib u n a l” .
a n d a u g i (n . -a) 7 ip ó o a m o v : “ r o s tr o ” .
a n d a u g ib a ( a d v .) rcappr|oíqi: “ lib e r a l, a b ie r to ” .
a n d a u g jo ( a d v .) (pavepcbQ: “ a b ie r ta m e n te ” .
a n d a w a u r d i (n . -ja ) árcÓKpioiQ: “ r e s p u e s ta ” .
a n d -b a h tja n ( v .d .I ) S ia K o v e iv : “ se r v ir ” .
a n d b a h ts (m a s e , -a ) teiT O upycx;, úrcepéTtiQ, 5k ík o v o < ;: “ se r v id o r , s ie r v o ” ,
a n d -b e ita n ( v . f t . l ) é r a n X fio o e iv , éniT i^iáv: “ a m e n a z a r , in s u lta r ” ,
a n d -b in d a n ( v .f t .3 ,1 ) Xúeiv: “ so lta r , e x p lic a r ” ,
a n d é is (m a s e . - j a /- i) a K p o v , TéXo<;: “ f in a l” ,
a n d -h a fja n ( v .f t .ir r .6 ) á T io K p ív eo tfa i: “ c o n te s ta r , r e sp o n d e r ” ,
a n d -h a ita n ( v .r e d .l ) ó[io X ,o y eív , é^ o iio X o y eT o tfa i: “ c o n fe s a r , r e c o n o c e r ” ,
a n d -h a u s ja n ( v .d .I ) a K o ú e iv , ú n a K o ú e iv : “ o b e d e c e r ” ,
a n d -h u lja n ( v .d .I ) ávaK aX Ú K T eiv, ánoKaXvnjew: “ d e sc u b r ir ” ,
a n d iz u h ( c o n j.) “ d e o tr o m o d o ” :, "n— TÍ: “ b ie n ...b ie n ” .
a n d - n im a n ( v .f t .4 ) : “ re cib ir , a c e p ta r ” .
A n d raia s (n b . p ro p io) ’Av8péa<;.
an d -saih v a n (v .ft.5 ): “ m irar, tener en c u e n ta ” ,
an d -stan d a n (v .ft.ir r .6 ): á v flio T á v a r. “ o p o n erse a ” ,
and-stau rran ( v .d .3) £[iP pi[iav: “ m ostrar m ala volu n tad hacia .
an d -tilo n ( v .d .2) ávtfé^eT ai: “ ser a d icto a ” . ^
and-j^agkjan (v.d .irr. 1) l)refl. con sik eyvcov “ ocurrirsele a u n o ” ; 2) con G. “ acordarse d e ” .
221
andw air| 5Í (n. -ja): “ p resen cia, rostro, p e r so n a ” .
an d -w a sja n ( v .d .l) t¿,É5vauv: “ d esvestir, d e sp o ja r ” .
ansts (fem . -i) xápiQ , x á p io n a : “ alegría, g ratitu d , gracia, fa v o r” .
anf>ar (a d j. -a) &á,á,o q , fiie p o g , S e ú ie p o g : “ o tr o , se g u n d o ” .
arbaidjan ( v . d . l ) KOTuáv: “ trab ajar” .
arb ai|?s (fe m . -i) kótioq : “ tr a b a jo , a p r ie to , p e n a ” .
arb i (n . -ja ) K X rip ovon ía: “ h e r e n c ia ” . .
a r b in u m ja (m a se , -n ) K X ripovó|aog: “ h e r e d e r o ” .
A reim a|}aia (nb . p ro p io ) ’A p m a tfa ía
arkaggilu s (m ase, -u) ápxáyyE X og: “ a rcá n g el” .
arm ah airtijpa (fe m . -o ) é^ en iaooú vri: “ lim o s n a ” .
arm aio (fem . -n) eA^oq , éA£T||aoauVr|: “ m isericord ia, lim o sn a ” .
arm an ( v .d .3) éXssiv: “ apiadarse d e ”
a rn ib a ( a d v .) áo(paX ¿jg: “ s e g u r o ” .
a r o m a ta á p c ó n a x a : “ e s e n c ia s ” .
a silu s (m a s e , -u ) la t. a se llu s, ó v á p io v : “ a s n o ” .
asneis (m ase, -ja) hioíKotóq: “ jo r n a le r o ” .
at (prep .) 1) D . local: “ desde, ju n to a, h a cia ” ; tem poral: “ c u a n d o ” ; 2) A . s ó lo tem poral:
“ en el m o m en to d e ” ,
at-au gjan ( v .d .l ) S eikvúvcu , (paívEotfai: “ m ostrar, indicar, presentar” ,
at-bairan (v. ft. 4 ) (pépEiv, 7tpoo(pép£iv: “ llevar, traer, ap ortar” ,
at-gaggan (v .r e d .d e f.3 ): “ dirigirse a, ir a, lleg a r” ,
at-gib an (v .ft.5 ): “ entregar” ,
at-h afja n (v .ft.ir r .6 ) K atfEtew : “ bajar a a lg u ien ” ,
at-haitan (v .red . 1): “ llam ar a alguien h acia a q u í” ,
atisk (A .s g .) oTiópi|aog: “ se m illa ” ,
at-lagjan ( v .d .l) : “ co lo ca r sobre, im p on er, p ro p o n er” ,
at-nehvjan ( v .d .l) : “ acercar” ,
at-satjan ( v .d .l) TtapaoTfjoai: “ representar” ,
at-stand an (v .ft.irr.6 ): “ estar ju n to a, entrar” ,
at-steigan ( v .f t .l ) K aiaP aívE iv: “ b aja r” ,
atta (m ase, -n ) Ttcrníp: “ p ad re” ,
at-tekan (v .r e d .a lt.) á m e o d a i : “ to c a r ” .
at-tiu h an (v .ft.2 ) á y a y E iv , e ío -, Ttpog-, K aT -ay a y E iv : “ atraer, traer” ,
at-^in san (v .ft.3 ,1 ) ¿X k ú eiv : “ atraer h a c ia ” ,
at-w alw jan ( v . d . l ) tipo o ek ú X,io e v : “ arrojar h a c ia ” ,
at-w op ja n ( v . d . l ) TtpooqxovEÍv, (pa>vf¡aai: “ llam ar h a cia ” .
Af?einim (nb. p ro p io D . p l.) ’AtfrjvaiQ,
a ^ a n (co n j. a d vers.) 5 é , aX X á, h ev to i , TtXiív, ouv.
a u f t o (a d v .) n a v ic o g , i'ocog: “ d e t o d o s m o d o s ” ; “ c ie r ta m e n te ” .
a u g o (n. -n) ó(pj?aX|aóg: “ o j o ” .
au h jo d u s (m ase, -u) tfópuPog: “ ru id o, ja le o ” .
a u h jo n ( v .d .2 ) t?opu(teíot?ai: “ h a cer r u id o ” .
a u h s a (m a se , -n ) P oüq : “ b u e y ” .
auhum a (co m p .): “ m ás a lto ” .
au h u m ists (sup .): “ sup rem o, el m ás a lto ” .
a u k ( c o n j ., p o s p u e s ta ) y á p : “ p u e s ” .
a u r a h jo m (D . p l.) nvrnaEia, |avií|aaT a: “ s e p u lc r o s , m o n u m e n to s fu n e r a r io s ” ,
a u ra li (n . -ja ) la t o r a r iu m , o o u 5 á p io v : “ s u d a r io ” ,
a u s o (n . -n ) ouq : “ o r e j a ” .
222
*aujieis o *au|:>s (a d j.) epr||io<;: “ d esierto, y e r m o ” ,
aujpida (fe m . -o ) ép r|(jía, eprm oq: “ d e sie r to ” ,
a w iliu d o n (v .d .2 ) 5oE,óC,eiv, xópvv e x £lv: “ agrad ecer” ,
awiliuj} (n. -a) xópvq, e ú x a PlaTía : “ g ra titu d ” .
*azets (a d j.) t ) 5 é c d <;, eiiK om írcepov: “ lig e r o ” .
azw m e (G . p l.) d aga azw m e, f|(jépgt iw v á^ú|icov: “ en el día de los panes á cim o s” .
223
b i-le i^ a n ( v .f t . l ) : ¿ (p ié v a i, K a x a X eín e iv : “ a b a n d o n a r , d eja r a tr á s ” ,
b im a it (n . -a) 7 ie p ix o |if|: “ c ir c u n c is ió n ” ,
b i-m a ita n ( v .r e d .l) 7 iep ix é|iv eiv : “ c ir c u n c id a r ” ,
b in d a n ( v .f t .3 ,1 ) 5 e o |i8 Ív : “ a ta r ” .
b i-r o d ja n ( v .d .I ) y oyyú ^ eiv: “ h a b la r su su r r a n d o , m u r m u r a r ” ,
b i-s a ih v a n ( v . f t . 5): n e p iP ^ x n e iv , K a ia v o e iv : “ m ira r en t o r n o ” ,
b i-s a tja n ( v .d .I ) rcepiétfriKev: “ r o d e a r ” .
b i-sita n ( v .f t.5 ): “ se n ta r se , v ivir en to r n o a ” ; p a rt. su sta n tiv a d o : “ v e c in o ” .
b i-s k e in a n ( v . f t . l ) rcepiXáiirceiv: “ b r illa r ” .
b i-s n iw a n ( v .f t .5 ) (ptfaveiv: “ a d e la n ta r se a ” .
b i-sp e iw a n ( v .f t . l ) : “ e sc u p ir a ” .
b i-s ta n d a n (v .f t.ir r .6 ) : “ e sta r a lr e d e d o r , r o d e a r ” .
b i-s tig q a n ( v .f t .3 ,1 ) n p o o 7 u n x e iv : “ c h o c a r c o n t r a ” . -
b is u n ja n e (a d v .) k ú k Xxo: “ a lr e d e d o r ” .
b i-s w a r a n ( v .f t .6 ) ópKÍ^eiv: “ ju r a r, c o n ju r a r ” .
b i-tiu h a n ( v .f t .2 ) rcep iáyeiv: “ llev a r d e u n la d o a o t r o ” .
bi[>e 1) (a d v .): “ m ás ta rd e. 2) c o n j. reí.: “ m ie n tr a s, en c u a n to , d e sp u é s d e q u e ” .
b i-w a ib ja n ( v .d .I ) nepiPáA A o): “ ro d ea r , r e v e s tir ” .
b i-w in d a n ( v .f t .3 ,1 ) o n a p y a v o j iv , éveíX r| 08 v: “ e n v o lv e r ” .
b i-w isa n ( v .f t .5 ) : eixppavtfcb: “ a le g r a r se ” .
b lin d s (a d j.) xu(p>.ó<;: “ c ie g o ” .
b lo m a (m a se , -n): “ f lo r ” .
blo|:> (n . -a) a í |i a : “ sa n g r e ” .
b lo l> a rin n an d ei (p art. pres. fe m .) a i|io p p o o O o a : “ h e m o r r o is a ” .
b o k a (fe m . -o ) y p á |i | i a “ le tr a ” ; en p l. “ esc r itu r a , c a r ta , lib r o ” ,
b o k a r e is (m a se , -ja) ypci|i|iax8Ú <;: “ e s c r ib a ” ,
b o tja n ( v .d .I ) ¿ x p eteiv : “ a p r o v e c h a r , ser ú til, m e jo r a r ” ,
b ra h ta (p r et. d e b rig g a n ).
*braif?s (a d j .) 7iXaxú<;: “ a n c h o ” .
b r a k ja (fe m . -jo ) ná^r): “ lu c h a ” .
b rig g a n ( v .ir r .ft .d .): “ traer, lle v a r ” .
b r in n o (fe m . -n ) nupeTÓq: “ fie b r e ” .
brom ar (m a se , -r) á5eX(pó<;: “ h e r m a n o ” .
b r o (ir u lu b o (fe m . -n ) (piXa5eX(pía: “ a m o r fr a te r n o ” .
b r u n jo (fe m . -n ) #cópa¿;: “ c o r a z a ” .
bruj}fa|?s (m a se , -i) vu|i(pío<;: “ n o v io ” ; vu|i(pcóv “ c á m a r a n u p c ia l” ,
b u g ja n ( v .d .ir r .l) á y o p á ^ e iv , n c o te ix a i: “ c o m p r a r ” .
D
d a g s (m a se , -a) fu ié p a : “ d ía ” .
d a ils (fe m . -i) iie p íq , |iépo<;: “ p a r te ” .
d a im o n a r e is (m a se , -ja) 5ai|ioviC ,ó|ievo<;: “ p o s e s o ” .
* d a ls (m a s e .) ú noA riviov: “ la g a r ” ,
dalaf) (a d v .) kóxco, “ h a c ia a b a j o ” .
dala(?a (a d v .) Káxco: “ a b a j o ” ,
dalaj^ro (a d v .): “ d esd e a b a j o ” .
d a u b ifja (fe m . -o ) rccópcoou;: “ so r d e ra , e n d u r e c im ie n to ” ,
d a u h ta r (fe m . -r) tfuyáxrip: “ h ija ” .
224
d a u p e in s ( fe m . - i / - o ) 3ct7mo|K><;: “ la v a d o ” ; P á n n o n a : “ b a u t is m o ” .
d a u p ja n ( v . d . l ) P anxí^evv: “ b a u tiz a r ” .
d a u r (n . -a ) nú\r\, nv\(hv, tfúpa: “ p u e r ta ” .
d a u fie in s ( fe m . - i / - o ) véKpcooi<;: “ m u e rte, el m o r ir ” .
d a u fis (a d j .) vevcpcx;: “ m u e r to ” .
d a u |m s (m a s e , -u ) tfávaxoQ : “ m u e r te ” .
D a w e id (n . p r o p io ) A a u e íS .
d ia b a u lu s (m a s e , -u) 5iot[}o>.o<;: “ d e m o n io ” .
d is -d a ilja n ( v . d . l ) 5 ian ep í^ eO i9av, 5 ictip eiv: “ p a rtir, rep a rtir” .
d is -s k r e ita n ( v . f t . l ) 5iappií£,a<;: “ d e sg a r r a r ” .
d is-s k r itn a n ( v .d .4 ) o x íi^ v v : “ d e sg a r r a r ” .
* d is ta h e in s (fe m . -i) 5iaorcop ot: “ d iá s p o r a ” .
d is -ta h ja n ( v . d . l ) 5vaoK opníí^Eiv: “ d isp e r s a r ” ,
d is-ta ir a n ( v .f t .4 ) : “ d e sg a r r a r ” ,
d is-v v ilw an ( v .f t .3 ,2 ) 5iap n d t^ eiv: “ sa q u e a r ” ,
d iu p e i ( fe m . -n ) P ó ^ o q : “ p r o f u n d id a d ” ,
d iu p s (a d j.): “ p r o f u n d o ” .
* d iu s (n . -a) tfr|píov: “ a n im a l s a lv a j e ” ,
d r a g k ja n ( v . d . l ) n o x í^ eiv : “ a b rev a r , d ar d e b e b e r ” ,
d r a ib ja n ( v . d . l ) OKÚXXeotfai: “ e m p u ja r ” ,
d r a u h s n o s (p l. fe m . -o ) K ^ á o n a x a : “ m e n d r u g o s ” ,
d r ig k a n ( v .f t .3 ,1 ) k ív eiv , n e^ úoK evv: “ b e b e r ” ,
d r iu sa n ( v .f t .2 ) n ín i e w : “ c a e r ” ,
d r o b ja n (v .d .l)o u o x a o id t^ C ú : “ p ertu rb a r, a g ita r ” ,
d r u g k a n e i (fe m . -n ) n é$ r|: “ e b r ie d a d ” ,
d ru s ( m a s e .) 7ixd>oi<;: “ c a íd a ” .
d u (p r e p .) D . lo c a l “ a , h a c ia ” ; te m p o r a l “ p a ra , e n ” ; fig u r a d o “ p a r a ” . C o n in f. “ a , p a
r a ” o sim p le rég im en v er b a l. A d v . “ h a cia a llá ” ,
d u -a t-g a g g a n ( v .d e f .r e d .3 ) n p o o é p x e o t f a i: “ ir h a c ia , a c e r c a r se ” ,
d u -g in n a n ( v .f t .3 ,1 ) a p x e o t f a i: “ e m p e z a r ” ,
d u ftv e (a d v .): ¿ “ p ara q u é , p o r q u é ? ”
dulf?s (fe m . - i/- c o n s .) é o p x ií: “ f ie s t a ” ,
d u m b s (a d j .) KCú<pó<;: “ m u d o ” .
duf?e (a d v .): “ p o r e s o , p ara e s o ” ,
d u j ^ e (id .)
d w a ls (a d j.) |¿(úpó<;: “ e s tú p id o ” .
E
ei ( c o n j.) fin a l “ p a ra q u e ” ; e x p lic a tiv a ó x i: “ q u e ” ; c o m p le tiv a (en g en er a l fjatei: “ q u e ” ).
E sa fa s (n b . p r o p io ) ’H o a ía Q .
F
fa d a r (m a s e , -r) n a x iíp : “ p a d r e ” ,
fa g in o n ( v .d .2) x a íp e iv : “ a le g r a r se ” ,
f a h a n ( v .r e d .3) máaav. “ c o g e r , a g a rr a r” ,
fa h e ^ s (fe m . -i) x a p ó : “ a le g r ía ” .
225
fa ih u (n . -u ) K x r íjia x a , x P ^ n a x a : “ p a t r i m o n io , d i n e r o ” .
íaih u sk u la (m ase, -n) xPECOipeiXixriQ: “ d e u d o r ” .
faih u |)raih n a (D . sg .) ^ajicovgí: “ riq u eza ” .
fairguni (n. -ja) ó p og: “ m o n te ” .
fa ir h v u s ( .n a s c . -u ) k ó o j io q : “ m u n d o , e s t e m u n d o ” .
fairina (fem . -o) a it ía : “ cu lp a ” ; jiojiipiy,“ rep ro ch e” ; Xoyoq: “ ca u sa ” .
*fairneis (ad j. -ja) n a X a ió g : “ a n tig u o ” .
fairra (ad v.): “ le jo s” .
fa irra |> ro ( a d v .) j ia ic p ó d e v : “ d e s d e l e j o s ” .
fan a (m ase, -n) ^ ók o q : “ c o s a ” .
faran (v .ft.6 ): “ viajar, ir de un lad o a o tr o ” .
F areisaius (m ase. -u /-i) O a p io a io Q
farjan (v .d .I ) ¿Xaúveiv: “ ir (en v e h íc u lo )” . .
*fask ja lat. fascia, Keipía: “ b a n d a ” .
fastan (v .d .3 ) 1) xripeTv, (puXdooeiv: “ tener, so sten er, observar, v ig ila r" , 2) vrioxeóeiv:
“ a yu n ar” .
fa|>a (fem . -o ) ippayjióg: “ verja” .
faur (ad v .) “ d ela n te” ; prep. A . “ ante, antes d e, por d elan te d e ” ; figu rad o “ por cau sa
de, acerca de, en b e n e fic io d e ” ,
faura (adv.): ‘'delante, a n te s” ; prep. D . “ a n te, antes d e ” ,
fauragaggi (n. -ja) o iico v o ^ ía : “ a d m in istra ció n ” ,
fau ragaggja (m ase, -n) o í k o v ó j i o q : “ a d m in istra d or” ,
faurahah (n . -a) K axaT téxaojia: “ co rtin a ” .
fauram a|)leis (m ase, -ja) fipxcov: “ m agistrad o, d irigen te” ,
fau ra-q im an (v .ft.4 ) Trpoépxeotfai: ” ir por d e te n te ” ,
fau ra-stan d an (v .ft.ir r .6 ) n a p ío x rin i: “ presidir” ,
fauratani (n . -ja) o r ^ e ía : “ m ilagro, p r o d ig io ” ,
fau r-b i-gaggan (v .r e d .d e f.3 ) Ttpoáyeiv: “ preced er” ,
fau r-gaggan (v .r e d .d e f.3 ) TrapaTTopeúeotfou: “ p asar” ,
fau rh tjan ( v .d .I ) (p o p eío d a i, eK d a jip eio d e: “ tem er” ,
faurlagein s (fem . - i/- o ) Tipódeoig: “ p resen ta ció n ” .
faur-qi|m n (v .ft.5 ) Trapaixeiotfai: “ d iscu lp arse” ; á d exeiv: “ can celar” ,
fau r-sn iw an (v .ft.5 ) TrpoXajipáveiv: “ hacer por ad ela n ta d o , preceder” .
*fau rstasseis (m ase, -ja) Trpoíoxájievog: “ el q u e p resid e” .
faur|)is (a d v .) Ttpcoxov, n p ó x ep o v : “ an terio rm en te” .
faur¡7Ízei (co n j.) npív: “ antes de q u e ” ,
faw ai (adj. p l.) óX íyoi: ‘’p o c o s ” .
fera (fem . -o ) jiép og, »<A.íjiaxa: “ la d o ” ; “ lo s a lred ed ores” .
*ferja (m ase, -n) éyKotdexoQ: “ v ig ila n te” ,
fian (ver fijan ).
fid u rd og s (a d j.) x ex a p x a io g : “ q ue dura cu atro d ia s” .
fidurfal|>s (a d j.) xexpa7rX.o0g: “ cu ád ru p le”
fid w or (n u m .) x é o o a p e g : “ cu a tro ” ,
fid w o rta ih u n (n u m .) S eK a x é o o a p e g : “ ca to rce” ,
figgragul^» (n. -a) 5 oikxúA.io v : “ a n illo ” ,
fija n (v .d .3 ) jnoeív: “ o d ia r” .
F ilip p u s (nb. prop io) O í Aititioq
filleins (adj. -a) S ep jiáxivog: “ de c u e r o ” ,
filu (adv.): “ m u c h o ” .
filuw aurdei (fem . -n) 7roX.uX.oyla: “ verborrea, v er b o sid a d ” ,
filu -w au rd jan ( v .d .I ) paxxoX oyeív: “ hablar m u c h o ” .
226
f im f ( n u m .) n é v x e : “ c in c o ” .
f im f t a ih u n ( n u m .) SeK aTrévre: “ q u in c e ” .
fin c a n ( v .f t .3 , 1) yv/vccaKEiv: “ recon ocer, en terarse” .
f is k ja (m a s e , -n ) á^iéúc;: “ p e s c a d o r ” .
fisk s (m a s e , -a ) ix^úc;: “ p e z ” .
f o d e i n s ( f e m . - i / - o ) xpoepr): “ a l i m e n t o ” .
f o n (m a s e , irr.) Trüp: “ f u e g o ” .
f o t u b a u r d (n . -a ) útcottóS i o v : “ e s c a b e l ” .
f o t u s ( m a s e , -u ) ttoúc;: “ p i e ” .
fra-b u gjan (v .d .ir r e g .l) 7Ti7tpáoK8iv, ttcoXciv : “ ven d er” ,
fragan ( v .f t .6 (?)) 7i£ipát,8iv: “ pregun tar” .
fra-gib an (v .ft.5 ) S iS ó v a i, 7rapsx£iv, x a p ítg a fla i: “ perdonar, regalar” .
fr a ih n a n ( v .f t.ir r e g . 5) T ru v tfá v ea d a i, ep co x á v , ETrepcoxav: “ p r e g u n ta r ” .
fr a isa n ( v .r e d .l ) 7reipáC,eiv: “ t e n ta r ” .
fr a istu b n i (fe m . - jo ) n e ip a o n ó c ;: “ t e n ta c ió n ” .
fr a -ita n ( v .f t .ir r e g .5) K axeatfÍEiv: “ d e v o r a r ” .
f r a iw (n . -a ) o n ó p o t;, o n e p u a : “ s e m ill a ” , “ d e s c e n d e n c i a ” .
f r a - k u n n a n (p r e t . - p r e s .) e ^ o u d e v e iv , K a x a c p p o v e iv : “ d e s p r e c ia r ” .
fr a -le ta n ( v .r e d .a lt .) : “ d eja r lib re, d e sp e d ir , o m itir , p erm itir, p e r d o n a r ” .
fra-liusan (v .ft.2 ) á n o ^ éa o u : “ perder” .
fr a -lu s n a n ( v .d .4): “ p e r d e r se ” .
fr a lu s ts ( f e m . -i) ó t e t f p o c ; , á r c e o s l a : “ c o r r u p c ió n ” .
fr a m (a d v .) en T rp oad ev: “ d e la n te ” ; p rep . D . “ d e s d e ” ; fig u r a d o “ en to r n o a, a ce rc a d e,
p ara” .
* tr a m a r e is (a d j.) áA A óxpioc;: “ a j e n o ” .
fr a m is ( a d v .) : “ m á s a l l á ” .
fr a m w ig is (a d v .) Trávxoxe: “ c o n t in u a m e n te ” .
fr a -q im a n ( v .f t .4 ) ó a n a v a v , á v a ^ cb o cu : “ d ila p id a r ” .
fr a -q is tja n ( v .d .I ) áT roX éoai: “ ec h a r a p erd er, m a ta r ” .
fr a -q is tn a n ( v .d .4 ) árcóX X u aflai: “ m o rir , s u c u m b ir ” .
fra -q ifia n ( v .f t .5 ) K a x a p á a d a i: “ m a ld e c ir ” .
fr a n ja n (v .f t.ir r .6 ) : “ p e n sa r , c o n o c e r , c o m p r e n d e r ” , “ ser d e la o p in ió n d e q u e ” ,
fr a u ja (m a se , -n ) 5807róxr|c;, Kúpioc;: “ s e ñ o r ” .
fr a -w a r d ja n ( v .d .I ) : cp^eípEiv, ácpavíC,8iv: “ e c h a r a p erd er” , “ c o r r o m p e r ” ,
fr a w a u r h ts (fe m . -i) á n á p x r in a , á n a p x ía : “ p e c a d o ” ,
fr a w a u r h ts (a d j .) án ap xco^ óc;: “ p e c a d o r ” ,
fr a -w e ita n ( v . f t . l ) 8K 5iK rioai: “ v e n g a r ” .
fr a -w ilw a n ( v .f t .3 , 2) áp7ráC,8iv: “ agarrar v io le n ta m e n te , lle v a r se v io le n ta m e n te ” .
fr a -w isa n ( v .d e f .) óanavav. “ d e sp ilfa r r a r ” .
fra-w rik an (v .ft.5 ) s k 8 i c ó k s iv : “ perseguir” .
fr a -w r o h ja n ( v .d .I ) 5ia(3á¡U,Go: “ d e n u n c ia r ” .
fre is (a d j. -ja ) eX eúdepoc;: “ lib r e ” .
f r ij a f w a / f r ia f i w a (fe m . -o ) á y á n r i : “ a m o r ” .
fr ijó n ( v .d . 2) cpi^eóv, ayanav: “ a m a r, q u e r e r ” .
f r i j o n d i ( f e m . - j o ) cpíX,rj: “ a m i g a ” .
f r i j o n d s ( m a s e , - n d ) cpí^oc;: “ a m i g o ” .
fr o |? s ( a d j .) o u v e x ó c ; e t c .: “ li s t o , in t e lig e n t e , a s t u t o ” .
fr u m a ( c o m p .) Trpóxepoc;: “ el p r im e r o ” .
fr u m is ti (n . -ja ) á p x ií: “ c o m ie n z o ” .
fr u m is ts ( s u p .) npcbxoc;: ‘’el p r im e r o ” .
f u g l s ( m a s e , -a ) T r e x a v ó v : “ p á j a r o ” .
227
fu la (m ase, -n) ttcoXoq : “ p o tr o ” .
fulhsni (n. -ja) tó KpimTÓv: “ lo o c u lto , la in tim id a d ” .
fu lla-fa h ja n ( v .d .l ) ík civ ó v no\x\oav. “ hacer lo su ficien te, servir” .
fu llatojis (adj. -ja) TéXeiog: “ c o m p le to , p e r fe c to ” .
fulls (ad j.) TT^TÍpriQ: “ lle n o ” .
fuls (adj.): “ p o d r id o ” .
fu n in s, funin: G ., D . de fon .
228
g a ia in n a y é e v v a
g a ir d a (fe m . -o ) í^cóvr\: “ c in t u r ó n ” .
g a ir n ja n ( v .d .I ) £7unoi9£iv, etu ^ u iie iv : “ d e s e a r ” .
* g a ir u n i (n . -ja ) n á d o c,: “ p a s ió n ” ,
g a ite in (n . -a) gpicpoq: “ c a b r ito ” .
g a j u k o (fe m . -n ) n a p o i |i í a , n apa(3oX ri: “ c o m p a r a c ió n , p a r á b o la ” .
g a -la g ja n ( v .d .I ) S icúkeiv : “ c o lo c a r , d e ja r , a c o s ta r ” .
g a -la is tja n ( v .d .I ) a u y i-c a X a v , a u v a y a y e ív : “ c u ltiv a r ” .
g a - la |io n ( v .d .2 ): “ c o n v o c a r ” .
g a la u b e in s (fe m . -i) k í o t i q : “ f e ” .
g a -la u b ja n ( v .d .I ) 7 U g t e Ú £ i v : “ cr ee r” .
g a -le ik a n ( v .d .3 ) á p é o a t , eú S o k e ív : “ c o m p la c e r ” .
g a le ik o (a d v .) í o a : “ d el m is m o m o d o ” .
g a - le ik o n ( v .d .2 ) ó ^ o io O v : “ c o m p a r a r ” ; ó ^ o io u o ^ a v .“ ser ig u a l a ” ; n iiiE ia tfa u 'M m ita r” . -
g a le ik s (a d j .) n a p ó |i o i a t o ia O t a , 6|ioio< ;: “ s e m e ja n te ” .
g a le ila ia (n . p r o p io ) T a X iX a ía
g a -le i|)a n ( v . f t . l ) : “ ir, lle g a r, v e n ir ” .
g a -le w ja n ( v .d .I ) n a p é x e iv , n a p a 5 i6 ó v a i : “ tr a ic io n a r ” .
g a lg a (m a se , -n ) o t a u p ó q : “ c r u z ” .
g a -lisa n ( v .f t .5 ) o u v ó y e iv : “ re u n ir ” .
g a liu g (n . -a): “ m e n tir a ” .
g a liu g a b r o p a r (m a se , -r) vj/euSáSeXcpoq: “ f a ls o , h e r m a n o ” ,
g a -lu k a n ( v .f t .ir r .2 ) k X e í C , e i v : “ ce rr a r” .
*gam aif>s ( a d j .) á v ó n r ip o q : “ d e f o r m a d o ” ; T E tfp a u a iiév o q : “ h e r id o ” .
g a -m a n w ja n ( v .d .I ) K a t a - , napaoK £uáC ,E iv: “ p rep a ra r, d is p o n e r ” .
g a -m a r z ja n ( v .d .I ) oKav6aXíC,Eiv: “ e s c a n d a liz a r ” .
g a m e le in s (fe m . - i / - o ) ypacpfi, y p á |i|ia T a : “ e s c r itu r a ” .
g a -m e lja n ( v .d .I ) : “ e s c r ib ir ” .
g a m in ^ i (n . -ja ) u v e ía : “ m e m o r ia , r e c u e r d o ” .
g a -m o ta n (p ret. -p r e s .) xw pE iv: “ en c o n tr a r lu g a r ” .
g a -m o tja n ( v .d .I ) á n a v t f i o a r . “ e n c o n tr a r se c o n a lg u ie n ” .
g a -m u n a n (p ret. -p r e s.) | í v t i | í o v £ Ó £ i v , |ii|ivríoK £O i9ai: “ a c o r d a r se d e ” .
g a m u n d s (fe m . -i) |iv r ||.ió a u v o v : “ re c u e r d o , m e m o r ia ” .
g a -n a itja n ( v .d .I ) : “ in s u lta r ” .
g a -n a sja n ( v .d .I ) la o t f a t , acóC,£iv: “ sa lv a r , c u r a r ” .
g a -n im a n ( v .f t .4 ) : “ lle v a r c o n s ig o , o b te n e r , re cib ir , a p r e n d e r ” .
g a -n is a n ( v .f t .5 ) ocóC,£Oi9ai: “ sa n a r , ser s a lv a d o ” .
g a n ists (fe m . -i) o c o tr ip ía : “ s a lv a c ió n ” .
g a -n o h ja n ( v .d .I ) : “ b a s ta r ” .
g a n o h s ( a d j .) í i c a v ó g “ s u fic ie n t e ” .
g a -q im a n ( v .f t .4 ) : “ re u n ir se , lle g a r ” .
g a -q iu n a n ( v .d .4 ) avéC noE v: “ r e su c ita r ” .
g a q u m |? s (fe m . -i) a u v é S p io v , ouvaycoyrí: “ a sa m b le a , r e u n ió n ” ,
g a r a ih te in s (fe m . - i / - o ) E navóptfcoaK ;: “ c o r r e c c ió n ” ,
g a -r a ih tja n ( v .d .I ) KaTEUtfüvai: “ o r ie n ta r , e n d e r e z a r ” ,
g a r a ih ts (a d j .) S íic a io q : “ j u s t o ” ,
g a r a z n a (m a se , -n ) yEÍtcov: “ v e c in o ” .
g a r d a w a ld a n d s (m a se , -n d ) o í k o S e o 7 i ó t t i < ; : “ se ñ o r d e la c a s a ” .
g a r d s (m a se , -i) oiko<;, o iic ía , avXr\, n p o a ú X io v : “ c a s a , fa m ilia , p r e to r io ” .
g a -r in n a n ( v .f t .3 ,1 ) : “ c o n flu ir , correr j u n t o s ” .
229
g a ru n i (n . -ja ) o u n fio ú X io v : “ c o n s e j o ” .
g a -sa ih v a n ( v .f t.5 ): “ m ir a i, v e r ” .
g a -sa lb o n ( v .d .2) áX eúpsiv: “ u n g ir ” .
g a -sa tja n ( v .d .I ) : “ c o lo c a r ” .
g a -s ib jo n ( v .d .2): S ia M -á a o c o : “ r e e c o n c ilia r s e ” .
g a -sig lja n ( v .d .2) o c p p a y ío a i: “ se lla r ” .
g a -sig (g )q a n ( v .f t .3 , 1) 5úevv: “ h u n d ir se, s u c u m b ir ” .
g a -sita n ( v .f t .5 ) Ka^í^co: “ s e n ta r s e ” .
g a -s k a p ja n ( v .f t.ir r .6 ) ktíoou : “ c r e a r ” .
g a -sk e ir ja n ( v .d .I ) ép|xr|V£Ú£iv: “ a cla ra r, e x p lic a r ” .
g a s k o h i (n . -ja ) ú n o S fju a T a : “ s a n d a lia s, z a p a t o s ” .
g a -sta ld a n ( v .r e d .3 ) KTÓtotfai: “ a d q u irir, r e c ib ir ” .
g a -sta n d a n ( v .f t.ir r .6 ) í o r á v a i: “ d e te n e r se , p e r m a n e c e r ” .
* g a -ste ig a n ( v . f t . l ) ¿ n -, K a r a fia ív e iv : “ en tra r , m o n ta r e n ” ,
g a -str a u ja n ( v .d .I ) O T pców uni: “ d isp e rsa r, ta p iz a r ” ,
g a sts (m a se , -i) £,évo<;: “ fo r a ste r o , h u é s p e d ” ,
g a -su lja n ( v .d .I ) tfeneXvoüv: “ fu n d a r , ten er el fu n d a m e n to e n ” ,
g a -s w ik u n p ja n ( v .d .I ) á v o u p a ív e o # a v , (p a v e p ó v n ovfioav: “ d ar a c o n o c e r ” ,
g a -sw ilta n ( v .f t . 3 , 2) á n o tfa v ev v : “ m o r ir ” ,
g a -ta ir a n ( v .f t .4 ) X .üoai, KOtTOtXúeiv: “ d esg a r ra r , d e str u ir ” ,
g a -ta u ja n ( v .d .I ) : “ rea liza r, p r o d u c ir ” ,
g a ta u r a (m . -n ) o x í o ^ a : “ c o r te , d e s g a r r o ” ,
g a -te ih a n ( v .f t . l ) : “ a n u n c ia r ” ,
g a tila b a ( a s v .) euK aípcog: “ o p o r tu n a m e n te ” ,
g a -tim r ja n ( v .d .I ) o ík o 5 o ^81v : “ c o n str u ir ” . -
g a -tiu h a n ( v .f t.2 ): “ irse, llevar c o n s ig o ” ,
g a -tr u d a n ( v .f t.ir r .4 ) KaT£7torní#r|: ‘’p isa r , p is o te a r ” ,
g a -tu lg ja n ( v .d .I ) OTT|pí£,ai: “ fo r ta le c e r ” ,
g a tw o (fe m . -n ) rcX.aTeva: “ c a lle ja ” ,
g a -fia h a n ( v .d .3) o iy fiv : “ c a lla r ” .
fa -|)a u r sn a n ( v .d .4): “ se c a r se ” .
ga-(?laihan ( v .r e d .l) n a p a ^ u tfo ü v : “ a d v ertir , c o n s o la r ” .
g a -|> liu h an ( v .f t .2 ) (peúyeiv: “ h u ir ” .
g a -|? r a fstja n ( v .d .I ) n ap aK aX .8iv: “ c o n s o la r , tr a n q u iliz a r ” .
g a -|m la n ( v .d .3) n a tfe ív : “ s o p o r ta r ” .
g a u ja (m a se , -n): “ h a b ita n te d e la a ld e a ” ; en p l. n ep íx co p o g : “ lo s a lr e d e d o r e s ” .
G au lga u |)a (nb. p rop io) ro X y o tfa
g a u m ja n ( v .d .I ) : “ ad v ertir, d a rse c u e n t a ” .
g a u rs (a d j.) X u n o ú ^ e v o g , o k u ^ pcotióq: “ triste, c o n t u r b a d o ” .
gaw airf?i (n . -ja) eipfjvr|: “ p a z ” .
g a -w a n d ja n ( v .d .I ) e H io ip é n e iv : “ v o lv e r , v o lv e r s e , c o n v e r tir se ” .
g a -w a s ja n ( v .d .I ) év 5 ú eiv : “ revestir, v e s tir s e ” .
g a -w a u r k ja n ( v .d .I ) : “ p ro d u c ir, h a cer, p r e p a r a r ” .
g a -w e ih a n ( v .d . 3) á y iá í.e iv : “ c o n sa g r a r , s a n tific a r ” .
g a w i (n. -ja ) n e p íx c o p o g , x<í>pa: “ z o n a , p a is ” .
g a -w r isq a n ( v .f t .3 ,2 ) TeXeocpopouv: “ d ar f r u t o ” .
g a z a u f w la k io ( D .) ya^ocpuXaKÍq): “ c á m a r a del t e s o r o ” .
g ib a (fe m . -o ) 5 ó ^ a , 5(bp ov: “ r e g a lo , d o n ” .
g ib a n ( v .f t.5 ): “ d a r ” .
g ild (n . -a) (pópog: “ im p u e s to ” .
230
g is tr a d a g is (a d v .) a ü p io v : “ m a ñ a n a ” .
g iu ta n ( v .f t .2 ) (3ó >A e iv : “ v e r te r ” .
g la g g w o (a d v .) aKpi|3<i)<;: “ e x a c t a m e n t e ” .
g o lj a n ( v . d . l ) áoná&odai: “ s a lu d a r ” .
go¡?s, g o d s (a d j.) á y a t f ó q , x p t|o tó < ;, Ka>.ó<;: “ b u e n o ” .
g r a b a n ( v .f t .6 ) aKÓKTeiv: “ c a v a r ” .
g r e d a g s ( a d j .) neivcbv: “ h a m b r ie n to ” .
g r e ip a n ( v . f t . l ) K p a x e ív , a u ^ a P e í v : “ aga rra r, c o g e r ” .
g re ta n ( v .r e d .a l t .l ) Ktaxfeiv: “ llo r a r ” .
* g rin d a fr a f}jis (a d j .) ó^ iyóvu xoQ '- “ p o b r e d e e s p ír itu ” .
g u d h u s (n . -a) íep óv: “ casa de D io s ” .
g u d ja (m a s e , -n ) iep eú q : “ s a c e r d o te ” .
g u m a (m a s e , -n ) ávríp: “ h o m b r e ” .
guf} (m a se, -a) tfeóq: “ D io s ” .
h a b a n ( v .d . 3) e x e iv , e tc .: “ ten er , p o s e e r ” ,
h a fja n ( v .f t .ir r .6 ) a íp e iv : “ e le v a r , s o s te n e r ” ,
h a ilja n ( v . d . l ) mpansúeiv, láodav. “ c u r a r ” ,
h a ils ( a d j .) ú yuíq : “ s a n o ” .
*haim s (fem . -i/-o ) kcó(xt|: “ aldea, cam po
h a ir d a (fe m . -o ) 7toí|xvr|: “ r e b a ñ o ” .
h a ir d e is (m a s e , -ja ) 7toi|xf|v: “ p a s to r ” .
h a ir to (n . -n ) K a p 5 ía : “ c o r a z ó n ” .
h a iru s (m a se , -u ) (x á x a ip a : ‘’e s p a d a ” .
h a ita n ( v .r e d .1): “ lla m a r se , lla m a r ” .
h a iti (fe m . - jo ) K¿Xeua(xa: “ o r d e n , m a n d a to ” .
h a i|}i (fe m . -jo ) áypd<;: “ c a m p o ” .
h aif^ iw isks (a d j.) á y p io q : “ silv e str e , s a lv a je ” .
h a ld a n ( v .r e d .3) P ó o k e iv , n o i|x a ív e iv : “ c u id a r , a p a c e n ta r ’
h a ls ( m a s e .) xp á x T |^ o g : “ c u e llo ” .
h a lts ( a d j .) x “ ^ ó g : “ m a n s o ” .
h a n a (m a s e , -n ) áXÉKTcop: “ g a llo ” .
h a n d u g e i (fe m . -n ) ooepía: “ sa b id u r ía ” .
h a n d u s ( fe m . -u ) X£ÍP : “ m a n o ” .
h a n d u w a u r h ts (a d j .) x£ipo7toir|TÓ<;: “ h e c h o a m a n o ” .
h a n s a (fe m . -o ) nXf\doc.: “ m u ltitu d , c o h o r t e ” .
h a r d u b a ( a d v .) 5eivcó<;: “ fu e r te m e n te ” .
h a r d u s ( a d j .) OK>.r|póg: “ fu e r te ” .
h a rjis (m a se , -ja ) crcpaT iá: “ e jé r c ito ” .
h a tis (n . -a ) ó p y fi: “ c ó le r a , o d i o ” .
h a tiz o n ( v .d .2 ) x o ^ a v : “ e n c o le r iz a r s e ” .
h a tja n ( v . d . l ) (xioeiv: “ o d ia r ” .
h au b i|> (n . -a) KE(pa^f|: “ c a b e z a ” .
h a u h e in s (fe m . - i / - o ) 5ó£ ,a : “ h o n o r ” .
h a u h is ( a d v .) ávcÓ Tepov: “ m á s a lt o ” .
h a u h ijia (fe m . -o ) ü\|/o<;: “ a ltu r a ” ; 5 ó ^ a “ h o n o r ” .
h a u h ja n ( v . d . l ) í)\|/oü v, 5o£,á^ eiv: “ e n s a lz a r ” , “ h o n r a r ” .
haurds (fem . -i) ¡?úpa: “ p u erta” .
haurn (n. -a) KÉpat;: “ c u e r n o ” .
haurnjan ( v .d .I ) oaA.7ríCco: “ tocar el c u e r n o ” .
hauseins (fem . - i/- o ) ókotí: “ o id o , rum or, p red ica ció n ” .
hausjan ( v .d .I ) ÓKOÚeiv: “ oir, escu ch a r” .
h au sjon (v .d .2 ) id. ótKoúeiv
haw i (n. -a) xópxoq: “'h e n o ” .
hazjan ( v .d .I ) ctiveív, árcaiveív: “ a la b a r” .
h eito (fem . -n ) rcupexÓQ: “ fieb re” .
h eiw afrau ja (m ase, -n) oÍKo8ea7tóxr|<;: “ señor d e la c a sa ” .
H elias (nb. p ro p io ) 'H X íaq, 'H X xíaq.
her (adv.): “ aquí, hacia a q u í” .
*H erod ian u s (nb. prop io) 'H p coS iavóq
h e|)jo (fem . -n) Tajiieíov: “ cá m a ra ” .
hi- (tem a p ron . d e la deixis d e I a pers.): “ e s to ” ; A . hiña; n. hita; D . him m a.
hidre (a d v .) (b8e: “ hacia a q u í” .
hilm s (m ase, -a) 7t8piK8(paX.aía: “ y e lm o ” .
him ins (m ase, -a) o u p avóq : “ c ie lo ” .
h indana (a d v .) rcépav: “ detrás, m ás a llá ” .
hindar (prep.): “ detrás de, m ás allá d e ” ; co n A ., d ireccion al;con D ., lo ca tiv o .
hiri, hirjats, hirjif) íim p. a d v .) ep x o u , 8eGpo, 8süxe: “ ven ga, vam os, e a ” .
hiuhm a (m ase, -n) 6%Xoq: “ m u ltitu d , m o n tó n ” .
h laifs (m ase, -a) ap x o q , i|/co|alov: ‘’pan, tro zo d e p a n ” .
hlaiw (n. -a) xoupoq, n.vr|n£íov: “ tu m b a, m o n u m en to fú n eb re” .
hlauts (m ase, -a) KXfjpoq: “ suerte, parte, h eren cia” .
hleidum a (co m p .): “ izq u ierd o ” .
hleidum ei á p ia x ep ó q : “ la m a n o izq u ierd a ” .
hlei^ra (fem . -o ) aKfjvoq: “ tien d a, c h o z a ” .
hle|)rastak eins (fem . - i/- o ) aKrivorcriyíct: “ el m o n ta je de la tien d a, fiesta de las c h o z a s” .
h lifan (v .ft.3 ) K t e m z i v: “ robar” .
hliuma (mase, -n) cikoií: “ o id o ” .
h n asq jaim (D .p l.fe m .) n.aX.aKÓQ: “ b la n d o ” .
horinassus (m ase, -u) rcopveíct: “ ad u lterio , p r o stitu c ió n ” .
h orin on (v .d .2 ) n.oixctc¡¡?ai, n.oix£Ú£iv: “ com eter adu lterio, p rostitu irse” .
hrains (adj. -i/-ja ) kóohioq , K a^ apóq: ‘’p u ro, h o n o ra b le ” .
hropjan ( v .d .I ) Kpctuyá^eiv, Kpá^siv: “ llam ar, gritar” .
hrot (n. -a) oxsyri, 8cbn.a: “ tech o , c a sa ” .
hrukjan ( v .d .I ) (pcoveív: “ cantar (el g a llo )” .
huggrjan ( v .d .I ) rceivav: “ tener h am b re” .
hugjan ( v .d .I ) von-íí^eiv, (ppovsiv: ‘'pensar, o p in a r ” .
huhrus (m ase, -u) A.ih.óq : “ h am b re” .
huljan ( v .d .I ) 7t8piKaX.Ú7txsiv: “ o cu lta r” .
hulundi (fem . -jo ) c¡7uíA.aiov: “ cu eva, g ru ta ” .
hund (n ú m .): “ c ie n ” . N .p l. hunda.
hundafa})s (m ase, -i) Ksvxupícov: “ cen tu rió n ” .
hunslasta})s (m ase, -i) ¡Juaiaaxripiov: “ altar del sa cr ificio ” .
hups (m ase, -i) óc¡(pú<;: “ cad era ” .
huzd (n. -a) ¡?T|aaupó<;: “ te so r o ” .
huzdjan ( v .d .I ) ¡?r|aaupít,eiv: “ ateso ra r” .
232
hv
h v a d (a d v .): “ a d o n d e ” ,
h v a d r e (a d v .) ttoü: “ h a d a d o n d e ” .
* h v a ir n e i (fe m . -n ) K p a v ío u xójroq: “ c r á n e o ” .
h v a iw a (a d v . in t.) Ticbq: ¿ “ c ó m o ” ?.
h v a n (a d v . in t.) ttóxs: ¿ “ c u á n d o ” ?
hvanhun(adv.)rtcÓ7TOT£: “ n u n c a ” (c o n n i).
hv a r ( a d v .) ttoü: “ ¿ d ó n d e ? ” .
h v a r b o n ( v .d .2) n e p m a x e iv : “ c a m in a r , p a s e a r ” .
tiv a rjis (p r o n . in t.) xíq, Troíoq: “ ¿a q u ié n ? ” .
h v a r jiz u h (p r o n .) eK a o x o c;, nác,: “ c a d a u n o , t o d o s ” .
h v a s, h v a , h v o (p r o n . in t.): xíq, xí (p r o n . in t.): “ ¿ q u ié n ? ” .
h v a sh u n (p r o n . in d f .) s ó lo c o n ni: “ n a d ie ” .
hvaj) (a d v .) ttoü: “ h a c ia d o n d e ” .
liv a ^ a r (p r o n . in t.) Tióxepoq: “ cu á l d e lo s d o s ” .
[h v a p a ru h ] (p r o n . in d f .) la t. u terq u e: “ c a d a u n o d e lo s d o s ” ,
h w a p r o (a d v .) nómv: “ d e d o n d e ” ,
h v a z u h (p r o n . in d f .) Trac;: “ c a d a , t o d o ” ,
h v e (a d v . in t.): “ c o n q u é , c o n q u ié n ” .
h v e ila (fe m . -o ) x p ó v o q , K a ip ó q , copa: “ m o m e n t o , h o ra , t ie m p o ” ,
h v e ila h v a ir b s (a d j.) TrpóaKcupoq: “ e f ím e r o ” ,
h v e its (a d j. -a) teu icóc;: “ b la n c o ” .
* h v ela u })s ( a d j .) jróooq: “ c o m o d e g r a n d e ” .
hvileiks (adj.) ttoíoc;, noxcmóc;, Trn^íicoq: “ cuál, de qué clase, có m o ” ,
hvoftuli (fem . -jo) KaúxT|(ia, KaúxTimc;: “ la fam a” .
233
inn (adv.): “ hacia d e n tr o ”
inna (a d v .) soco: “ d e n tr o ” .
in n a n a ( a d v .) eogo^ e v : “ d e s d e d e n t r o ” .
in n -a t-g a g g a n ( v .r e d .d e f .3 ) e io é p x E o t fa i, é |i( ia ív E iv : “ e n tr a r ” .
in n a|?ro ( a d v .) e o g o ^ e v : “ d e sd e d e n tr o ” .
in n - g a g g a n ( v .r e d .d e f .3 ) E Í07i0p E Ú E 0i9ai, s i o É p x E o t f a i, £ (i-, n p o P a ív E iv : “ e n t r a r ” .
in n -g a -lei|:> a n ( v . f t . l ) Ei0Ép% E0i9ai: “ e n t r a r ’ .
in - r a u h t j a n ( v . d . l ) é v E (} p i(if |o a x o : “ e n c o le r iz a r s e ” .
in - s a ih v a n ( v . f t . 5 ) é ( i- , ¿ n i- , á v a ( iX £ \|/a i: “ m ir a r ” .
in-sailjan ( v .d .l ) %aXav: “ atar co n cu erd a s” .
in-sandjan (v .d .l) áva-, áno-, 7rpo7iÉ(i\|/ai: “ enviar” .
in-w agjan (v .d .l) xapáooEiv, ávaoEÍEiv: “ ex cita r” .
in - w e it a n ( v . f t . l ) á o n á ^ E iv , n p o o K u v E iv : “ s a lu d a r , h o n r a r ” . .
in-w idan (v .ft.5 á p v o ü v a i, a n -: “ n eg a r” .
in w in d ifia (fe m . -o ) á 5 iK Ía : “ in ju s tic ia ” .
in w in d s (a d j.) &5 ik o <;: " in j u s t o ” .
in-w isan (?): “ estar por d elan te, estar ante (? )” .
Ioh an n es (nb . p rop io) ’lcoávvrn;.
Io se f (nb. p ropio) ’lcocrnq).
is, ita, si (p ron . an afórico): “ él, ése, á q u e l” .
Iskariotes (n b . p ro p io ) ’IoKapuóTr|<;.
Israel (n b. p rop io) ’lo p a iíX .
itan (v .ft.5 ) éotfÍE iv: “ c o m er” .
if) (co n j.); siem pre en cab eza de la frase, en general de m atiz adv.: “ p e r o ” ; tam bién in tro
d u cien d o o ra cio n es co n d . sin co n j.
Iudaia (n b . p rop io) ’I o u 5 a ía .
Iudaialand (nb. p rop io) ’Io u 5 a ía .
Iudaius (n b . p rop io) ’Iou5aioc;.
lu d a s (n b. p ropio) ’Ioú5ac;.
iup (a d v .) ávco: “ h acia arriba” .
iupa (a d v .) avco: “ arriba” .
iu p a n a ( a d v .) avcotfE v: “ d e s d e a r r ib a ” .
iupaf)ro (a d v .) avco^sv: “ desde arriba” .
iz w a r ( p r o n . p o s .) ú jiéxE poc;: “ v u e s t r o ” .
j a b a i ( c o n j .) e í , e ó v , d y s 1) in t r o d u c ie n d o in t e r r . in d . “ s i ” . 2 ) c o n j . c o n d .
j a h ( c o n j . c o p .) : “ y ” .
j a in a r ( a d v .) ¿ k e i : “ a l l á ” .
j a in d ( a d v .) : “ h a c ia a l l á ” .
j a in d r e ( a d v .) id .
j a i n s ( a d j . p r o n .) ekeivoc ;: “ a q u e l ” .
ja in f> ro ( a d v .) ¿ k e i ^ e v : “ d e s d e a l l á ” .
ja])|^ e ( c o n j .) e ít e : c o n c e s i v a o h ip o t é t ic o d is y u n t iv a .
j e r (n . -a) x p ó v o q , Éxoc;: “ a ñ o ” .
jo ta (m ase, - n ) larca.
j u ( a d v .) f |6 r |: “ y a ” ; ju n i, (ir|K É xi, o u k é x i : “ y a n o ” ,
j u g g a la u j ís ( m a s e , -i) v e o v ío k o c ;: “ j o v e n ” .
234
ju g g s (a d j.) v é o v e á i x e p o c ; : “ j o v e n ” ,
ju h iza (c o m p .) veoínepoc;: “ m ás jo v e n ” ,
ju k (n. -a) Ceüyoc;: “ y u g o ” ,
jile a n (a d v .) “ y a ” ; neg. |ir|K 8ii: “ ya n o ” .
K afarn au m (n b. p ro p io ) K a<papvaoú(i.
*K aisar (m a se, -a) lat. C aesar K a ío a p : “ em p erad or” ,
k alk in assu s (m a se, -u) n o p v e ía : “ p r o stitu c ió n ” ,
k a lk jo m ( D .p l.f e m .) nópvr|: “ p ro stitu ta ” .
K ananeites (nb . p ro p io ) K avavíxriq.
kann (ver k u n n an ).
karkara (fem . -o ) S e o iio m íp io v , (pu^-cuaj: “ c á rcel” ,
kas (n. -a) K e p á |iio v , |3áio<;, oiceúoc;: “ recip ien te” ,
k au p atjan ( v .f t .ir r .l) KoXa<pí^eiv: “ a b o fe te a r ” ,
kaurn (n. -a) oíxoc;: “ tr ig o ” ,
k ausjan ( v .d .I ) y eú eo tfa i: “ probar, c o n o c e r ” ,
kelikn (n. -a) Tiúpyoc;, á v á y a io v : “ torre, c o m e d o r” ,
kin d in s (m ase, -a) fiyentóv: “ g o b ern a d o r” ,
kinnus (fe m . -n) oiaycbv: “ m e jilla ” ,
kintus (m a se, -n) Ko6pávxr|c;: “ c é n tim o ” .
*kniu (n. -w a) yóvu: “ ro d illa ” ,
knu ssjan ( v .d .I ) y o v u n ex eiv : “ caer de ro d illa s” ,
kukjan ( v .d .I ) (piXeiv, KaioupiAsív: “ b esa r” ,
kuni (n . -ja) yévoc;, (puX.rj: “ estirp e, trib u ” ,
k u nnan (p ret.-p res.): “ co n o cer, sa b er” ,
k u n ^ a (pret.): “ c o n o c e r ” .
K w reinaius (nb. p ro p io ) Kuprivaioc;.
lagjan (v .d .I ): “ c o lo c a r ” .
laiks (m a se, -i) xopóc;: “ b a ile ” .
laisareis (m a se, -ja) 6 i 6 á o K a X o “ m a estro ” .
la is e in s (fe m . - i / - o ) 6i6axT Í, 6 i6 a o K a X ía : “ d o c tr in a ” .
laisjan ( v .d .I ) 6 i6 á o K £ iv : “ e n señ a r” .
laistjan ( v .d .I ) átcoX oud eív, 5tcí)Keiv: “ seguir a, perseguir” .
L aiw w i (A .) (nb. p ro p io ) A eu i.
lam b (n. -a) n p ó |3 a io v : “ co rd ero , o v e ja ” .
land (n. -a) á y p ó q , x w p a : “ p aís, c a m p o ” .
la)x>n (v .d .2 ) KaXeiv: “ in v ita r” .
lafxm s (fe m . -i) KXrjoic;: “ in v ita ció n , v o c a c ió n ” .
laun (n. -a) niotfóc;, x ó p iq : “ paga, agrad ecim ien to, g ra tifica ció n ’
la u sh a n d ja (a d j.) Kevóq: “ c o n las m a n o s v a c ía s” .
lau sjan ( v .d .I ) p ú eotfai: “ so lta r, salvar” ; “ dar (d in ero)” .
leih van (v .ft. 1) 5 aveíí¡eiv: “ p restar” .
leik (n. -a) o w ^ a , o á p ^ : “ c u e r p o ” , “ carn e” .
le in (n . -a) oivócóv: “ lie n z o ” .
leitils (a d j.) niKpóc;, ó X íy o v (n e .), P p a x ú g , £X,áxioTo<;: “ p eq u eñ o , p o c o ” .
lekeis (m a se, -ja) iarpóc;: “ m é d ic o ” .
letan (v .r e d .a lt.5 ): “ dejar, soltar, p ro ferir” .
lew jan ( v .d .I ) 7 ta p a 5 i5 ó v a i: “ tra icio n a r” .
libains (fe m . -i) aícóv, píoc,, C,coií: “ v id a ” .
liban (v .d .3) C,fjv: “ vivir” .
ligan (v .ft.5 ) K eíotfai, (iepX.fjo^ai: “ yacer” .
lisan (v .ft.5 ) ouX,X¿yeiv, o u v á y eiv : “ reco g er” .
li)5us (m a se, -u) nétax;: “ m iem b ro ” .
liudan (v .ft.2 ) liriKÚveotfai: “ crecer” .
*liu fs (a d j.) áyomr|TÓ<;: “ q u e r id o ” ,
liugan (v .ft.2 ) \\izú8eodav. “ m en tir” ,
liugn (A . sg .) y£06o<; : “ m en tira” .
liugnja (m ase, -n) y£ÚGTr|<;: “ m e n tir o so ” . •
liuha|} (n. -a) (péyyoc,, epebe,: “ lu z ” .
liuhtjan ( v .d .I ) cpaívEiv, X,á^n£iv: “ brillar, lu cir” .
liutei (fem . -n) 8óXoq: “ e n g a ñ o ” ; ímÓKpioi<;;“ h ip o cresía ” .
liuts (a d j.), sust. liuta ímoKpítrit;: “ h ip ó crita ” .
* lo fa (m ase. (?) -n) p á m o |ia : “ palm a de la m a n o , b o fe ta d a ” .
*ludja (fem . -jo) Ttpóoconov: “ ro stro ” ,
lu ftu (A .sg .-u ) áiíp : “ a ire” .
lukarn. (n. -a) lat. lucerna, X,úxvo<;: “ lám para, lu z ” ,
lukarnasta^ a (m ase, -n) X,uxvía: ‘’c a n d elero ” .
lu ston (v .d .2) ETUtfuiifjoai: “ d esea r” ,
lustus (m ase, -u) ¿Tutfuiiía: “ d eseo , p la cer” .
236
m a n n a h u n (e n c o n s t r u c c io n e s n e g .) : “ n a d i e ” ,
m a n w j a n ( v . d . l ) K o tx a p x íí,£ iv , £ x o i( iá í,e iv : “ p r e p a r a r ” ,
m a n w u s ( a d j . - u ) exov(ioc;: “ p r e p a r a d o ” ,
m a rei (fe m . -n ) d á X a o o a : “ m a r ” .
M arja (nb. p ro p io ) M a p ía .
M ar[)a (n b. p ro p io ) M á p ija .
m a r z j a n ( v . d . l ) O K av8aX íC ,evv: “ e s c a n d a l iz a r ” .
m atjan ( v .d .l ) (3e(3ptoKÓoiv, xpcóycov; éoiJísvv: “ c o m e r” .
m ats (m ase, -i) (3ptbov<;, (3ptó(ia: “ c o m id a ” .
M at^ aiu s (nb . p rop io) M axtfaioc;.
m a |)lein (A .s g .fe m .) XaXiá: “ form a de h a b la r” .
m au rgin s (m a se.) Ttpcova: “ m a ñ a n a ” (su st.).
m au rn an ( v .d .3) |.iepi(iváv: “ cuidar d e ” .
m aurfir (n. -a) (póvoc;: “ a se sin a to ” .
m a u r f )r ja n ( v . d . l ) cp o v eú eiv : “ a s e s in a r ” .
m a w i ( f e m . -jo ) Ttaü;, Ttaptfévoc;: “ m u c h a c h a ” .
m ein s (p ron . p o s.) £(ió q : “ m ío ” .
m el (n. -a) xpóvoc;: “ tiem p o , h o r a ” .
m eljan ( v .d .l ) ypácpsiv: “ escribir” .
m e r in a ( f e m . - o ) cpií(iri, q k o t í : “ f a m a , r u m o r , n o t i c i a ” .
m erjan (v.red . 1) K ripúooeiv: “ an u n cia r” .
m es (n. -a) lat. m e(n )sa) xpá7isC,a, Tiíva^: “ m esa, b a n d eja” ; ím oA xiviov:“ lagar’
*m idjis (ad j. -ja) (isooc;, xó (léo o v : “ m ed ia n o , en m e d io ” .
*m id u m a (fem . -o ) xó (léo o v : “ la m itad , el cen tro ” ,
m ik ila b a (a d v .) (leyáXtoc;: “ m u ch o , en gran m ed id a ” ,
m ik ilja n ( v .d .l ) n eyaX úveiv, 8o^áC,eiv: “ honrar, en salzar” ,
m ik ils (a d j.) (léyac;, nolúc,: “ gra n d e” ,
m ilh m a (m ase, -n) vscpéAxi: “ n u b e ” ,
m ilijí (n. -a) |iéXi: “ m ie l” .
m i n n iz a ( c o m p . d e le itils ) (iV K p ó x ep o q , é X á o o t o v : “ m e n o r ” ,
m in s (a d v . c o m p .) : “ m e n o s ” .
*missadej>s (fem . -i) 7iapá(3aov<;, 7iapá7ixto(ia: “ d elito , m ala a c c ió n ” .
m i s s a l e ik s ( a d j .) t io ik í Xo q : “ d iv e r s o ” .
m i s s a q i s s ( f e m . -i) a x io m a : “ d i s e n s i ó n ” .
m isso (a d v .) áXX.iíXtov: “ u n o a o tr o ” ; éauxóóv: “ a sí m ism o ” .
mita|:>s ( f e m . - c o n s .) KÓpoc;, (lé x p o v : “ m e d i d a ” .
m itó n ( v .d .2) |3outeÚ£iv, 8iaX oyíC £ai?ai: “ evaluar, considerar, reflexion ar” .
mil? (p rep .) c o n D .: “ co n , en tre” .
m if)-an a-k u m b jan ( v .d .l) : “ sentarse, recostarse c o n ” .
m ifv g a g g a n (v .r e d .d e f.3 ) ouvava(3aívevv: “ ir c o n ” .
m ij^ a n e i (c o n j. reí.): “ m ien tra s” .
m if)-us-hram jan ( v .d .l) : “ crucificar c o n ” .
m if)- :js - k e in a n : “ c r e c e r j u n t o c o n ” .
m iz d o (fem . -n) (iioiJóc;: “ sa la r io ” .
m o d a g s (a d j.) ópyiCónevoc;: “ e n c o le r iz a d o ” .
M o ses (nb . p ro p io ) Mcoorjc;.
m o ta (fem . -o ) xéXoc;, xeXxóviov: “ p u esto de recau d ación ” ,
m otareis (m a se, -ja) xeXtóvric;: “ recaudador, p u b lica n o ” .
*m of}s (m ase, -a) i?u(ió<;, ópyf|: “ c ó le r a ” ,
m u n a n ( v .d .3) (léX teiv: “ pensar, ir a hacer a lg o ” .
N
238
p lap ja (?) (fe m . -o ) n X ax eia: “ c a lle ” ,
plat (A . sg .) enípX rina: “ zu rcid o , rem ien d o ” ,
p raitoria u n n p a u c ó p io v .
p ra u fetes, p raufetu s rcpo(pf|xr|<;.
p ra u fetja n ( v .d .I ) 7ipo(pr|xeúeiv: " p r o fe tiz a r ” ,
p u n d (n. -a) lat. p o n d o Xíxpa: “ lib ra ” .
Q
q a in o n ( v .d .2) nevtfeív: “ llorar, lam en tarse” , “ hacer d u e lo ” .
qairrei (fe m . -n) 7ipaóxT|<;: “ m a n sed u m b re” .
qairrus (a d j.) ri7uo<;: “ m a n so , a m is to s o ” .
q en s (fe m . -i) yuvií: “ e s p o s a ” .
q im an (v .ft.4 ): “ ven ir” .
q in o (fe m . -n) yuvrí: “ m u jer” .
qij^an (v .ft.5 ): “ d ecir” .
q ifm h a fto (fem . -n): “ em b a ra za d a ” .
*qram m i))a (fem . -o) ixuác;: “ h u m ed a d ” ,
qu m s (m ase, -i) én u p á v eia , n a p o u a ía : “ v e n id a ” .
240
s ita n ( v .f t .5 ) : “ e sta r s e n t a d o , s e n ta r s e ” ,
s iu ja n ( v .d .I ) s ju p á jiT stv : “ c o s e r ” ,
s iu k a n ( v .f t .2 ) xaiccoq e x e iv : “ esta r e n f e r m o ” ,
s iu k s (a d j .) á o tfe v iíq : “ e n f e r m o ” ,
sk a l (v er sk u la n ).
s k a lk in o n ( v .d .2 ) 5 ou ^ £Ú eiv, ^ a x p e ú e iv : “ se r v ir ” .
s k a lk s (m a s e , -a) oiK érriq , n a i 6 ó p i o v , 5oC$x>q: “ sie r v o , c r ia d o ” .
s k a m a n (sik ) ( v .d .3 ) a io x ú v e iv : “ a v e r g o n z a r s e ” .
s k a tts (m a s e , -a) 5 r |v á p io v , |a.vá: “ d in e r o , m o n e d a ” .
sk a |? ja n ( v .f t.ir r .6 ) á S u c elv : “ p erju d ic a r, d a ñ a r ” .
sk a u d a r a ip (A . s g .) í|4.áq: “ c o r r e a ” .
s k a u ta ( D .s g .) K p á o n e 5 o v : “ p u n ta , c a b o , e x t r e m o ” .
s k e w ja n ( v .d .I ) ó 5 o n o i£ iv : “ c a m in a r ” .
s k ip (n . -a) n t a n á p io v , n^oTov: “ b a r c o ” .
s k o h s (m a se , -a) Ú7tó5r||a.a: “ z a p a to , s a n d a lia ” .
s k u la (m a s e , -n ) ócpeiAérriq, e v o x o q : “ d e u d o r ” .
* sk u la n (p r e t.-p r e s .) ócpeíAsiv: “ d e b e r , ser d e u d o r ” ; im p e rs. sk u ld ist, e ^ e o x r /'s e d e b e ” .
s k u ld s (P a r t. p e r f.): “ d e u d o r ” .
s la h a n ( v .f t .6 ) n a í o a i , tútiteiv : “ g o lp e a r ” .
* s le id e is, sleif^s (a d j.) xa^ n óq: “ m a lo , p e lig r o s o ” ,
s le p a n ( v .r e d .4 ) K a ^ eú S eiv : “ d o r m ir ” ,
s m a k k a (m a se , -n ) o ü k o v : “ h ig o ” .
* sm w rn (n . -a) o|o.úpva: “ m ir r a ” .
s n a g a (m a se , -n ) í|4.om ov: “ v e stid u r a , t ú n ic a ” .
sn a u h (p r et. d e sn iw a n ).
snei|:>an ( v .f t . 1) tfepíC^iv: “ c o r ta r , c o s e c h a r ” .
sniumundos (adv. comp.) OTtouSaioxépooq: “ más rápido” .
s n iw a n ( v .f t .5 ) ecptfaoev: “ v en ir s o b r e ” .
s o k ja n ( v .d .I ) C,T|T£!v: “ b u sc a r ” , “ d isp u ta r ” .
sp a u r d s ( f e m .- c o n s .) o x á 5 io v : “ p ista d e c a r re ra s” .
s p e d ists (su p . a d v .) O o x ep o q , e o x a x o q : “ al f in a l” .
s p e iw a n ( v . f t . l ) n x ú e iv , é|o.7tTÚeiv: “ e s c u p ir ” .
s p in n a n ( v .f t . 3 ,1 ) v lítfeiv: “ h ila r ” .
s p r a u to ( a d v .) x a x ú , t axécoq : “ r á p id o , p r o n t o ” .
s ta ig a (fe m . -o ) xpí(3oq, (5ú)o.r|: “ c a m in o , s e n d e r o ” .
s ta in s (m a se , -a) n é x p a , Xátfoq: “ p ie d r a , r o c a ” .
s ta n d a n (v .ft.ir r « 6 ): “ e sta r , estar en p ie ” .
s ta |)s (m a se , -i) x ó n o q : “ lu g a r , s it io ” .
s ta u a (fe m . -o ) Kpí|4.a, K píoiq: “ j u ic io , litig io , o b je to d e lit ig io ” .
s ta u ta n (v .r e d .2 ): “ c h o c a r c o n t r a ” .
s tib n a (fe m . -o ) cpcovií: “ v o z ” .
s tila n (v.ft.4) kA¿tit£iv: “ r o b a r ” .
stiu r (m a se , -a) |o.óoxoq : “ to r o , te r n e r o ” .
s t o ja n ( v .d .) x p ív e iv : “ j u z g a r ” .
s t o ls (m a s e , -a) tfp ó v o q : “ silla , t r o n o ” .
str ik s (m a se , -i) K e p a ía : “ r a y a ” .
su m s (p r o n . in d f.): “ a lg u ie n ,a lg u n o , u n c ie r to ” .
su n ja (fe m . -jo ) á ^ iítfe ia : “ v e r d a d ” .
s u n ja b a (a d v .) áA,ti#cbq: “ v e r d a d e r a m e n te ” .
s u n je in s ( a d j .) á y a # ó q , áX jitfiv ó q , áA,ti«?fiq: “ v e r d a d e r o , v e r a z ” .
241
s u n n o ( f e m . / n -n ) fiXioc,: “ s o l ” .
su n s (a d v .): “ d e p r o n t o ” .
su n sa iw (a d v .) eütféíoq: “ in m e d ia ta m e n te ” .
su n sei (c o n j. re í.) (bq: “ en c u a n t o ” .
su n u s (m a se , -u ) u íóq: “ h ijo ’.
sw a (a d v .) oüxcoq: “ a s i” ; sw a -sw a sw e : “ t a n t o - c o m o ” .
sw a ei (c o n j. c o n s e c .) t ó a te : “ d e m o d o q u e , e n c o n s e c u e n c ia ” .
sw a ih r o (fe m . -n ) n e v ^ e p ó : “ su e g r a ” .
sw alau |> s (p r o n .) x o a o ü x o q : “ t a n to , ta n g r a n d e ” .
sw a le ik s (p r o n .) xriXiKoOxoq, x o io ü x o q : “ t a l’.
sw a m (m ) ( A .s g .) on&yyoq: “ e s p o n ja ” .
sw a ra n ( v .f t .6 ) ó n ó a a i , ó n v ú e iv : “ ju r a r ” .
sw a re (a d v .) e í k t í , eiq k e v o v : “ en v a n o , sin m o t iv o ” .
sw a rts (a d j.) i^éXaq: “ n e g r o ” .
sw a sw e (a d v .): “ c o m o , ig u a l q u e ” ; c o r r e la tiv o d e sw a .
s w e ( a d v .) : “ c o m o ” ; a p r o x im a tiv o “ a lr e d e d o r d e ” ; c o n j. c o n s e c .; c o n j . te m p .: “ c u a n d o ,
en el m o m e n to en q u e ” ,
sw e in (n . -a) x o íp o q : “ c e r d o ” ,
sw er a n (d .3 ) r iy e ía tfa i, xi^iav: “ h o n r a r ” .
sw eri|}a (fe m . -o ) xiutí: “ h o n o r ” ,
sw ers (a d j.) é v x in o q : “ h o n r a d o , r e p u ta d o ” .
1. sw es (a d j.) í8 io q : “ p r o p io , p e r te n e c ie n te , c o n v e n ie n t e ” .
2 . sw e s (n . -a) o ü a ía , P íoq: “ p r o p ie d a d , p a tr im o n io ” ,
sw e ^ a u h (p a rt. c o n c .): “ al m e n o s , s a lv o q u iz á ” .
* sw ig lja (m a se , n) auXr|xf|q: “ f la u tis ta ” .
sw in |)a z a (c o m p . d e sw in |)s): “ m á s fu e r te ” ,
sw in p s (a d j.) io x ú to v , ia x u p ó q : “ fu e r te ” ,
sw ista r (fe m . -r) á5eX(pri: “ h e r m a n a ” .
* s w n a g o g e (fe m .) au v a y ío y ri: “ s in a g o g a ” .
sw u lta w a ir |ija (m a se , -n): “ c e r c a n o a la m u e r te ” ,
sy n a g o g e (v er s w n a g o g e ).
242
T ib airia d eis ( N .p l.) (nb . p ro p io ) “ hab itante de T ib eriad a” .
tigu n s (A . p l. del n um . de la decena).
timrja (mase, -n) tektcov, oíkoóoiioüvteq: “ carpintero” .
tim r ja n ( v . d . l ) o ík o 5 o |í £í v : “ e d ific a r ” .
tiu h an (v .ft.2 ): “ tirar d e, c o n d u c ir ” .
triggw s (a d j.) n io ió g : “ fie l” .
triu (n . -w a) ¡;úX,ov: “ m adera, p a lo ” .
tu g g o (fe m . -n) yA xoaaa: “ le n g u a ” .
tu lg ip a (fe m . -o) áo(páX £ia: “ firm eza, seg u rid ad ” .
tu lgjan ( v .d .l ) oxripí^ai: “ fortalecer, refo rza r” .
tu n p u s (m a se, -u) ó8oú<;: “ d ie n te ” .
twaddje (ver twai).
tw ai (n u m .) 8úo: “ d o s ” , d eclinable: G . pl. tw ad(d)je; N .p l.fe m . tw os; A .p l. tw ans.
tw a lif (n u m .) ócúóeko: “ d o c e ” .
*T w ra (nb. p ro p io ) T úpoq.
243
?iudangardi (fem . -jo) (3aoiX£Ía: “ r e in o ” .
?iiudans (m ase, -a) jíaaiteúc;: “ rey” ,
ñ u d in a ssu s (m ase, -u) (3aoiX£Ía: “ re in o ” .
*Jriufs (m ase, -a) k Xétittic;: “ la d ró n ” .
}>iumagus (m ase, -u) Ttaíc;: “ c r ia d o ” .
*)^íus (m ase, -wa) oíkéxtic;: “ esclavo dom éstico, criado” .
?iu}7 (n. -a) x ó á y a d ó v : “ el b ien ” .
ñ u )eigs (adj. -a) £ÚX,oyr|ióc;, KaXóq, áya&óc,: “ b u e n o ” .
)iu p jan ( v .d .I ) eú^oyeiv: “ b en d ecir” ,
hiwi (fem . -jo) TtaióíoKTi: “ cria d a ” .
)rafstjan ( v .d .I ) 7tapa(xut?Eiot?ai, T ta p a x a te iv ; fláp aei: “ con solar, advertir” .
?ragjan ( v .d .I ) 6pa(¿eTv: “ correr” .
?ram stei (fem . -n) áicpíc;: “ la n g o sta ” .
^reihan ( v .f t .l ) t?A,í(3eiv: “ em pujar, estrechar” .
w eis (n u m .) xpeü;: “ tres” ; P l. A . J>rins; G . ^rije; A . }>rija hunda (M e. 14, 5).
}ridja (n u m . o rd .) xpíxoc;: “ tercero ” ,
m its fill (n. -a) ~ké.npa: “ lep ra ” .
?u (pron. p ers.) oú: “ tú ” .
^ugkjan (v .d .ir r .l) S okevv, cpaívsotfai: “ creer, op in ar” ; im pers. |}ugkei|7 mis: “ m e parece” ,
w la in s (fem . -i) 7tát?r|(xa: “ p aciencia, d o lo r ” .
)usundi (num . fem . -jo) x ítaoi: “ m il” .
^uthaurn (n. -a) odA-TuyE,: “ tro m p eta ” .
)w ahan ( v .f t .6) vÍTtxeiv: “ lavar” .
>wairhs (ad j. -a) ópYtotfeíc;: “ fu r io so ” .
U '
u b ila b a ( a d v .) kchkíoq : “ m a l ” .
u b ils ( a d j .) k ok óc ;, Ttovripóc;: “ m a l o , m a l v a d o ” .
u f (prep.): “ b a jo ” . C o n A . só lo local; co n D . local: “ b a jo ” ; tem poral “ en tiem p o d e ” ,
ufar (prep .): “ so b r e ” . C o n A . o D .
u f a r a s s u s ( m a s e , -u ) T te p io o o ié p ío c ;, Ú T tep T tep io a ftx ;...: “ e x c e s o ” .
u far-gaggan (v .r e d .d e f.3 ) T tapépxeotfai, Ú7tep|3aíveiv: “ pasar por en cim a d e ” .
u f a r - la g j a n ( v . d . I ) ¿ T ié x E iio : “ r e c u b r ir ” .
u f a r m e li (n . -j a ) éTtiypacpfi: “ t í t u lo , e n c a b e z a m i e n t o ” .
u f a r - m e lj a n ( v . d . I ) ém Y p a cp eív : “ e s c r ib ir s o b r e ” .
u f a r o ( a d v .) : “ p o r e n c im a ” ; p r e p .: “ s o b r e ” .
u f a r - s w a r a n ( v . f t . 6 ) é m o p K E iv : “ p e r ju r a r ” .
u f-b rik a n (v .ft.4 ) átfexeív: “ despreciar, rech azar” .
u f - g r a b a n ( v . f t . 6 ) S io p ú o o E iv : “ e x c a v a r , r e v o lv e r e l t e r r e n o ” .
u f h a u s e in s ( f e m . - i / - o ) Ú T to x a y ií, Ú T ia x o tí: “ o b e d i e n c i a ” .
u f - h a u s j a n ( v . d . I ) ÚTtaKoÚEiv: “ o b e d e c e r ” ; á v x é x E o ^ a i: “ a te n e r s e a ” .
u f - h r o p j a n ( v . d . I ) ávéK p aE ,E v: “ e x c la m a r ” .
u f-k u n n a n (v .d .3 ) (ém -) y ^Yv ^ o keiv : “ reco n o cer, c o n o c e r ” .
u f-ligan (v .ft.5 ) éxXEÍTrriiE: “ m orir” .
u f - r a k j a n ( v . d . I ) ¿KXEÍvai: “ e x t e n d e r ” .
u f - s n e i) ) a n ( v . f t . l ) tf ü a a i: “ s a c r if ic a r ( g a n a d o ) ” .
u f t a ( a d v .) 7toA,MKi<;: “ f r e c u e n t e m e n t e ” .
u f - w o p j a n ( v . d . I ) cpcoveiv: “ e x c la m a r ” .
244
u ggk is (A .- D .d u . del pron . pers. de I a pers.).
-uh (p artícu la en clítica c o p .): “ y ” .
u h tw o (fem . -n): “ a m a n ecer” .
u lb a n d u s ( t e m a -u ) kcÍ | it |A,o q : “ c a m e l l o ” .
u n d (p rep .). C o n A .: “ h a sta ” ; c o n D .: “ p or, c o n tra ” .
u n d ]natei ( c o n j .) : “ h a s t a q u e ” . ,
u n d a r o ( p r e p .) ím oK crcco: “ b a j o ” .
u n d -greip an ( v .f t .l ) K p a x fjo a i, A,a|3svv: “ to m a r, agarrar” ; a Y Y a p sú eiv “ requerir” .
un d -rin n a n (v .ft.3 ,1 ) é7u|3áAA£iv: “ caer en su erte” .
u n f a i r in a ( a d j .) &|j.£|j.7rTOQ: “ in t a c h a b le ” .
u n fa irin o d a b a (ad v.) á|ié|inxcoQ : “ in ta ch a b lem en te” .
u n gatass (a d j.) áxaKxo<;: “ d e so r d e n a d o ” .
un h aili (n. -ja) |iaX,aKÍa: “ d eb ilid a d , en ferm ed a d ” .
u n h a n d u w a u r h t s ( a d j .) á x £ ip o 7 r o ír |x o Q : “ n o h e c h o c o n la m a n o ” .
u n h r a in i^ a ( f e m . - o ) ó t K a t f a p o ía : “ im p u r e z a ” .
unh rain s (ad j. - i/-ja ) aK átfapxoQ : “ im p u ro ” .
unhul|?o (fem . -n) 5 a v |ió v io v : “ d e m o n io ” .
* u n le |) s ( a d j .) ttxcoxóq: “ p o b r e ” .
u n m a h t s ( f e m . -i) á o t f é v e v a : “ d e b ilid a d , e n f e r m e d a d ” .
un s (D . -A . del p ron . pers. de I a pers. p l.).
unsar (p ron . p os. de I a p l.) r m é ie p o q , rmcóv: “ n u estro” .
u n s e le i ( f e m . -n ) rco v rip ía : “ m a l d a d ” .
u n s e l s ( a d j . - i / - j a ) ttovtipóq : “ m a l v a d o ” .
*unsiljis (adj. -ja) a v o iio q : “ im p ío ” ,
u n sis (ver u n s).
u n sw eib a n d s (part. pres.): “ in c e sa n te ” ,
un sw eran ( v .d .3) áxv(j.ói¡evv: “ d esh on rar” ,
u n te (c o n j.) tem poral: “ m ien tra s” ; causal: “ p o rq u e” ,
u n triggw s (a d j.) fiSvKo q : “ in ju sto , in fie l” .
un^a-J^liuhan (v .ft.2 ) £K(peÚY£iv: “ huir, esca p a r” .
un)iiuf) (n. -a) xó koikóv: “ el m a l” .
unuslaisif^s (part. p erf.) m-T! ^e^ai9T|KCÓQ: “ in d o c to , ig n oran te” .
u n w e is ( a d j .) í 5 küxt | q : “ in c u l t o , ig n o r a n t e ” .
u n w e n ig g o ( a d v .) aitpvíSvoQ : “ in e s p e r a d a m e n t e , d e p r o n t o ” .
ur-raisjan ( v .d .I ) ¿Yeípav, 5i£Y£Ípeiv, á w o x á v a v , é £ ,a v a o x f¡o a i: “ levantar, despertar, p o
ner en m o v im ie n to ” ,
u r-rannjan ( v .d .I ) ávaxéA A siv: “ dejar salir” ,
ur-reisan ( v .f t .l ) £Y£Íp£Ot?ai: “ levantarse, despertarse” ,
ur-rinnan (v .ft.3 ,1 ): “ salir co rrien d o ” ,
us (prep.): “ de, d esd e, fuera de, a partir d e ” con D .
u s-bairan (v .ft.4 ): “ sacar fuera, produ cir, resp on d er” ,
u sb eisn eig s (a d j.) iiaK poiW nsvv: “ p a cien te” ,
u s-b lig g w a n (v .ft.3 ) 5épevv, (ppaY£A,A,oüv: “ a zotar, g o lp ea r’ .
u s-b u gja n (v .d .ir r .l) aY opá^eiv: “ com p rar” .
u s-d a u d ja n ( v .d .I ) orrouSá^Eiv, áYcoví^sotfai: “ esforzarse, ir tras” .
u sd a u d o (a d v .) orrouSaícoQ: “ c e lo sa m e n te ” .
us-dreiban ( v .f t .l ) £K|3áA,A£iv: “ exp u lsa r” .
u s f a ir in a ( a d v .) a|i£|j.7rxoQ : “ in t a c h a b le m e n t e ” .
u sfilh (n. -a) évxcupiaoixóc;: “ sep ultu ra, en tierro” .
u sfilm a (ad j.): “ a terra d o ” .
245
us-fraisan (v.red . 1) rceipáC^iv: “ ten ta r” .
u s-fu llja n ( v .d .l ) rcXripoüv, xeXeív, áva7iX ripo0v, etc.: “ cu m p lir” ,
u s-fu lln a n ( v .d .5) 7iXr|poúoi9cu, yen ít^ o d cu : “ ser llen ad o d e, cu m p lirse” ,
us-gaggan (v .d e f.r e d .3 ): “ salir” ,
us-gaisjan ( v .d .l) é^éoxri: “ asu sta r” .
u s-geisn an (v .d .4 ) éK tfa u P eío tfa i, é ^ ío x a o ^ a i: “ asom b rarse, aterrarse” ,
u s-giban (v .ft.5 ): “ p a g a r” .
u s-gild an ( v .f t .3 ,2) á 7io8i8óvcu : “ reparar, p a g ar” .
u s-graban (v .ft.6 ) (Spu^ev, éE,opúooeiv: “ ex ca v ar” .
u s-gu tn an (v .d .4 ) étcxeíodcu: “ ser v ertid o ” .
u s-h afja n ( v .d .l ) a íp e iv , én a íp e iv : “ arrebatar, m archarse” .
u s-h au h jan ( v .d .l ) ú y có a a i: “ en sa lza r” .
us-hramjan (v .d .l) oxaupoOv: “ crucificar” .
us-keinan (v.ft.d) ¿Kcpúeiv, cpúeiv: “ germinar” .
u s-k iu sa n (v .ft.2 ) 8 o K in á t£ iv : “ p ro b a r” ; c o n D . ¿KPáXXeiv: “ rechazar, ex p u lsar” .
u s-lagjan ( v .d .l) ém PaXerv: “ c o lo c a r ” .
u s-laisjan ( v .d .l ) 8 i8 á o K eiv : “ en señ a r,, a d o ctrin ar” .
u s-lau b jan ( v .d .l ) KeXeúeiv, é7uxpéi|m i: “ p erm itir” .
us-leifuan ( v .f t .l) : “ m arch arse” .
uslij?a (adj.) 7iapaXuriKÓ<;: “ paralítico” .
u s-lu k an (v .ft.ir r .2 ) (8i-)ávoíyco: “ abrir” ; 07iaoá^ evo< ;: “ d esen vain ar” .
u s-lu k n an (v .d .4 ) áv£cpXi9'nv a i: “ ab rirse” .
us-maitan (v.red. 1) éKKÓ7iT6iv: “ cortar, podar” .
u s-m erjan (v .red . 1) SiEcpiímoav: “ a n u n cia r” .
u s-n im an (v .ft.4 ) a íp e iv , K atfaipéív: “ q u itar,-arreb atar” .
u s-q im an (v .ft.4 ) árcOKTeívsiv: “ m atar” .
u s-q istjan ( v .d .l) á n o X é o a i, árcOKieívai: “ m o rir” .
us-qi}xm (v .ft.5 ) 8ia(prm íí^iv: “ extender u n ru m or” .
u s-saih v a n (v .ft.5 ) á v a - , 7iepipXé7ieiv: ‘’m irar” .
us-sandjan (v .d .l) ¿KPaXeív: “ enviar” .
us-satjan (v .d .l) cputeúeiv: “ colocar, plantar” .
u s-siggw an ( v .f t .3 ,,1) á v a y v íb v a i: “ leer, recitar” .
usskaw ai (con jetu ra innecesaria para u n sk a w a i, p l.): “ so b r io s” .
us-sokjan (v .d .l) épeúvr|aov: “ investigar” .
us-stagg (im p.) “ arranca” .
u s-stan d an (v .ft.ir r .6 ) á v a o x fív a i: “ levantarse, salir” ; “ m arch arse” ,
u s-steigan ( v .f t .l ) á v a P a ív e iv : “ sub ir” ,
u sstiurib a (a d v .) áocóxcoc;: “ sin fr e n o ” .
u s-tiu h an (v .ft.2 ) k ^ á ye iv , ¿KpáXXeiv: “ con d u cir fu era” ; xeXeív: “ cum plir, llevar a
térm in o ” .
us-j?riutan (v .ft.2 ): “ poner a sech a n za s” .
u s-|x ila n ( v .d .3) á v é x e o tfa i, a x éyeiv: “ so p o r ta r ” ,
u s-w airpan ( v .f t .3 ,2) ¿KpáXXeiv: “ ex p u lsa r” ,
u s-w an d jan ( v .d .l ) á7iooTpécpco: “ v olverse, sustraerse” ,
usw aurhts (a d j.) 8 ík c u o c ;: “ ju s to ” ,
u s-w in d an ( v .ft.3 ,1 ) nX é^avxe<;: “ trenzar, tejer” ,
ut (a d v .) £^(o: “ fu era, h acia fu era ” ,
ut us (p rep .): “ fuera d e ” ,
u ta (a d v .) &E,ío: “ fu era ” .
246
utana (adv.) s^cotfev, s^co: “ desde fuera” .
uta|)ro (adv.) s^co^sv: “ desde fuera” ,
uzanan /us-anan (v.ft.6): “ expirar” .
247
w einagards (m ase, -i) ánTistaóv: “ v iñ a ” .
w eis (pron. pers.): “ n o s o tr o s” .
w eitw o d ip a (fem . -o) n a p x u p ía : “ te stim o n io ” .
w eitw od ja n ( v .d .I ) n a p x u o sív : “ dar te s tim o n io ” .
w e n s ( f e m . -i) ¿Aj u q : “ e s p e r a n z a ” .
w igad ein o n ( D .P l.fe m .) a ic a v d a i: “ c a r d o s” .
w ig s ( m a s e , -a ) ó 8 ó q : “ c a m i n o ” .
w ilj a ( m a s e , -n ) tfé A r in a , P o r r i n a : “ v o l u n t a d ” .
w iljan (pret. w ilda) i?éX,8iv: “ querer” .
w ilw an (v .ft.3 ,2 ) ápTiáí^eiv: “ robar, dep red ar” .
w inds (m ase, -a) fivsn o q : “ v ie n to ” .
w innan (v .ft.3 ,1 ) ó ó ú v s o tfa i, Tiáoxeiv: “ su frir” .
w in tr u s ( m a s e , -u ) x ^ w v : “ in v i e r n o ” ; s x o q : “ a ñ o ” .
w ip ja (fem . -jo ) oxécpavoq: “ c o r o n a ” .
1. w isan (v .d e f.) sív a i: “ ser” .
2 . w isan (v .ft.5 ) sixppavtfíivou, E ixppaívsotfai: “ alegrarse” ,
w issa (pret. de w itan).
1. w itan (pret. -pres.): “ sa b er” .
2. w itan ( v .d .3) áo(paX,ioi?fjvai, iripoüv: “ aten der a, vigilar, guardar” .
witof> (n. -a) v ó n o q : “ le y ” .
w i|x > n ( v . d . 2 ) kvveív : “ s a c u d ir ” .
wifjra (prep. A .): “ con tra, h a cia ” .
w lits (m a se.) Tipóoam ov: “ ro stro ” .
w op jan (v .d .I ): “ exclam ar, gritar” .
w rikan (v .ft.5 ) ó k ó k e iv : “ p erseguir” . -
w rohjan ( v .d .I ) K axriyopsív: “ acusar, in crim in ar” .
w u lf s ( m a s e , -a ) Aajkoq : “ l o b o ” .
wul|>riza (co m p .): “ m ás v a lio s o ” .
w ulfm s (m ase, -u) 8ó¡;a: “ g lo r ia ” .
w u n d u fn i (fem . -jo ) n á o x i^ : “ h erid a” .
. Z
248
ABREVIATURAS UTILIZADAS:
Págs.
Prólogo.
Introducción: •
1. Noticia preliminar sobre los godos.................................................... 3
2. El obispo Ulfilas.................................................................................... 5
3. Fuentes de la Lengua gótica............................................................... 6
3.1. La Biblia de Ulfilas..................................................................... 7
3.2. Otros manuscritos góticos.......................................................... 8
3.3. Documentos epigráficos.............................................................. 8
3.4. Gótico de Crimea......................................................................... 9
4. El alfabeto de Ulfilas.......................................................................... 10
4.1. Origen y variantes........................................................................ 10
4.2. Valor fonético de los signos: fuentes para su determinación 11
5. La lengua gótica................................................................................... 12
5.1. El gótico en el marco de las lenguas germánicas e indoeuropeas 12
5.1.1. Lenguas germánicas y protogermánico......................... 12
5.1.2. Lugar del gótico en el grupo germánico...................... 15
5.2. Estructura de la lengua gótica.................................................... 16
5.2.1. Fonética............................................................................. 16
5.2.1.1. Oclusivas y fricativas........................................ 17
5.2.1.2. Semivocales........................................................ 18
5.2.1.3. Vocales................................................................ 19
5.2.2. Morfología......................................................................... 23
5.2.2.1. El sistema nominal............................................ 23
5.2.2.2. El sistema verbal.............................................. 25
6. Cuadro de las lenguas germánicas..................................................... 28
7. Mapa de las migraciones góticas........................................................ 29
Lecciones:
1. La declinación de los temas en -a..................................................... 33
2. Presente indicativo de los verbos fuertes.......................................... 36
3. La declinación de los temas en -ja.................................................... 39
4. La declinación de los temas en -wa. Vocales etimológicamente breves 42
5. Pretérito fuerte.................................................................................... 45
6. Las series de verbos alternantes (verbos fuertes): Serie alternante
I. Los sustantivos en -o...................................................................... 48
7. Tratamiento de las antiguas vocales largas en sílaba tónica.
La flexión de los temas femeninos en -jó................................ . 51
8. Tratamiento de los antiguos diptongos. Presente y pretérito débiles 54
9. La declinación de los temas en -i.................................................... 58
10. El pronombre anafórico is, ita, si.................................................... 61
11. El pronombre demostrativo sa, ^ata, so........................................ 64
12. La declinación de los temas en -u. Serie alternante II de los verbos
fuertes.................................................................................................... 67
13. Optativo de presente. Serie alternante III de los verbos fuertes. 70
14. Pronombres personales. Pronombre reflexivo. Serie alternante IV
de los verbos fuertes........................................................................... 72
15. Verbo “ ser” . Serie alternante V de los verbos fuertes................ 74
16. La declinación de los temas en -n masculinos y neutros (Declina
ción débil). El sustantivo irregular m anna..................................... 76
17. Optativo pretérito. Pretérito reduplicado. Dativo absoluto........ 79
18. La declinación de los temas femeninos en -on y en -ein. Serie alter
nante VI de los verbos fuertes......................................................... 82
19. Voz pasiva............................................................................................ 84
20. La declinación de los temas en -r. Pronombre relativo............... 86
21. El adjetivo. Flexión fuerte: temas en -a, -o................................... 89
22. Flexión fuerte del adjetivo en -ja/-jo, -i, -u................................... 91
23. Flexión débil del adjetivo. El participio de presente.................... 94
24. El participio de pretérito. Las semivocales..................................... 96
25. Pronombre interrogativo e indefinidos............................................ 98
26. La formación de los temas verbales con flexión débil................. 101
27. Los grados de comparación............................................................... 103
28. Los numerales..................................................................................... 105
29. Adverbios. El verbo wiljan................................................................ 110
Apéndices:
1. Paradigm as........................................................................................... 125
1.1. Flexión nominal.......................................................................... 125
1.2. Flexión pronominal.................................................................... 127
1.3. Flexión adjetival......................................................................... 127
1.4. Flexión verbal............................................................................. 129
2. Sintaxis de fonéticahistórica............................................................... 133
2.1. Las consonantes.......................................................................... 133
2.1.1. La mutación consonántica del germánico................... 133
2.1.2. Las fricativas germánicas en gótico............................ 136
2.1.3. Líquidas y nasales.......................................................... 137
2.1.4. Semivocales..................................................................... 138
2.2. Las vocales.................................................................................. 139
2.3. Leyes de final de palabra..................................................... 142
2.3.1. Problemas generales...................................................... 142
2.3.2. Reglas................................................................................ 142
2.3.3. Algunos problemasde los Auslautgesetze................... 144
3. Sintaxis................................................................................................. 145
3.1. Concordancia.............................................................................. 145
3.2. Usos de los casos........................................................................ 145
3.3. Uso del optativo................................................. .-...................... 146
Bibliografía.......................................................................................................... 147
A ntología............................................................................................................. 157
Glosario: gótico-griego-español....................................................................... 217
A breviaturas........................................................................................................ 249