Está en la página 1de 15

MORFOLOGÍA NOMINAL

1° 2° 3° 4° 5°
f/m f/m m m n f/m n f/m n f/m f/m n f/m
N ă ŭs (er) (ter) ŭm s/ø s/ø s/ø ø s/ø ŭs u ēs
ae ī (r)ī (tr)ī ă ēs ă ēs ă ēs ūs uă ēs
V ă ĕ (er) (ter) ŭm s/ø s/ø s/ø ø s/ø ŭs u ēs
ae ī (r)ī (tr)ī ă ēs ă ēs ă ēs ūs uă ēs
A ăm ŭm (r)ŭm (tr)ŭm ŭm ĕm s/ø ĕm ø ĕm ŭm u ĕm
ās ōs (r)ōs (tr)ōs ă ēs ă ēs ă ēs ūs uă ēs
G ae ī (r)ī (tr)ī ī ĭs ĭs ĭs ĭs ĭs ūs ūs i
ārŭm ōrŭm (r)ōrŭm (tr)ōrŭm ōrŭm ŭm ŭm iŭm iŭm iŭm uŭm uŭm ŭm
D ae ō (r)ō (tr)ō ō ī ī ī ī ī uī uī i
īs īs (r)īs (tr)īs īs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ēbŭs
A ā ō (r)ō (tr)ō ō ĕ ĕ ĕ/ī Ī ĕ ū ū ē
īs īs (r)īs (tr)īs īs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ēbŭs

PRIMERA DECLINACIÓN
• Género: en su mayor parte son sustantivos femeninos, excepto cometa, planeta y
los nombres y oficios de varón: nauta, agricola, incola, poeta, etc. Carece de
neutros.
• Número: algunos sustantivos –llamados pluralia tantum– tienen solo formas
plurales: divitiae, nuptiae, tenebrae, Athenae, Kalendae, etc. En estos casos su
enunciado va en plural.
• Locativo: algunos nombres de ciudad conservan el antiguo caso locativo con
desinencia -AE (si se enuncian en singular) o -IS (si se enuncian en plural):
Romae, Athenis.
• Desinencias particulares: los sustantivos dea, filia, liberta forman a veces el dativo
y ablativo plural con desinencia -BUS, para evitar confusiones con los respectivos
sustantivos masculinos que pertenecen a la segunda declinación: deābus,
filiābus, libertābus.

SEGUNDA DECLINACIÓN
Se divide en tres grupos: femeninos y masculinos con vocativo en –e, masculinos
con nominativo en –r y neutros.
• Género: en su mayor parte son sustantivos masculinos, excepto los nombres de
ciudades (Corinthus), islas (Delus) y árboles (fagus), que son femeninos; y los
sustantivos vulgus, virus, pelagus, que son neutros.
• Número: algunos sustantivos –llamados pluraliatantum– tienen solo formas
plurales: liberi, Fasti, castra, rostra, spolia,etc. En estos casos su enunciado va en
plural. Carecen de plural los sustantivos humus, virus, pelagusy vulgus.
• Desinencias particulares: el sustantivo filiusy los nombres propios que tienen
nominativo en –IUS, con i breve (Horatius, Vergilius, etc.) forman el vocativo
singular en -Ī: filī, Horatī, Vergilī.
deus, -i vir, viri
NOMINATIVO deus deī / diī / dī Vir Virī
VOCATIVO deus/dive deī / diī / dī Vir Virī
ACUSATIVO deŭm deōs / dīvōs Virŭm Virōs
GENITIVO deī / dīvī deōrŭm / Virī virōrŭm /
DATIVO deō / dīvō deīs / diīs / Virō Virīs
ABLATIVO deō /dīvō deīs / diīs / Virō Virīs

TERCERA DECLINACIÓN
A) Temas consonánticos
• LÍQUIDA (L / R): nominativo sin desinencia (grado cero). Los sustantivos pater,
mater, frater sufren la caída de la E en los casos con desinencia.
• GUTURAL (C / G): nominativo sigmático (g / c + S = X)
• LABIAL (P / B): nominativo sigmático (p / b + S = PS / BS, con o sin
apofoníavocálica)
• DENTAL (T / D): femeninos y masculinos: nominativo sigmático (t / d +
S = SS(asimilación) > S, con o sin apofonía vocálica). Neutros: nominativo sin
desinencia (grado cero), con o sin caída de la dental en el nominativo / vocativo /
acusativo singular; con o sin apofonía vocálica.
• SIBILANTE (S): nominativo sin desinencia (grado cero) –con o sin apofonía
vocálica. Rotacismo (S > R) cuando la S es intervocálica.
• NASAL: nominativo sin desinencia (grado cero). En los sustantivos masculinos y
femeninos, la nasal cae en el nominativo y vocativo. Con o sin apofonía
vocálica.Hiems, hiemises el único sustantivo con nominativo sigmático.

B) Temas en -i
• SUSTANTIVOS MASCULINOS Y FEMENINOS
• SUSTANTIVOS NEUTROS. Los sustantivos canis, iuvenis, vates, mensis forman
el genitivo plural en -UM.Algunos sustantivos, generalmente agrupados bajo la
denominación de “lenguaje técnico”, conservan la declinación arcaica en -IS
(ejemplo: puppis, -is).

“Sustantivos técnicos” en –IS(sustantivos con declinación arcaica en –IS)


Sustantivo Traducción Desinencias
amussis, -is regla, nivel (ad amussim = exactamente)
buris, -is (f) cama de arado
cratis, -is (f) enrejado
futis, -is (f) jarro, palangana
Neapolis, - Nápoles acusativo singular en –IM
puppis, -is popa ablativo singular en -I
ravis, -is (f) enronquecimiento, ronquera acusativo plural en –IS
restis, -is (f) cuerda, soga; ristra (de ajos o cebollas)
rumis, -is (f) esófago o primer estómago (de los
securis, -is hacha
sementis, - simiente, semillera, sementera
sitis, -is (f) Sed
Tiberis, -is Tíber
turris, -is (f) Torre
vis, vis (f) Fuerza
clavis, -is (f) llave
cutis, -is (f) piel, cutis; superficie, envoltura acusativo singular en -IM /
febris, -is (f) fiebre -EM
navis, -is (f) nave ablativo singular en -I / -E
neptis, -is nieta acusativo plural en -IS / -
pelvis, -is caldero, vasija ES
strigilis, -is lima
El acusativo en –EM es constante en: todos los sustantivos masculinos con nom. sg.
en –IS (excepto Tiberis: cf. cuadro); todos los sustantivos con nom. sg. en –ES (nubes,
-is) y en –ER (imber, -bris).

C) Temas mixtos
Los sustantivos que pertenecen a los temas mixtos declinan el singular como los
temas consonánticos y el plural como los temas en -I.Pertenecen a este grupo:
• los sustantivos de nominativo monosilábico terminado en -NS, -RS, -BS, -PS, -LX,
-RX (mons, montis; ars, artis; urbs, urbis; stirps, stirpis; falx, falcis; arx, arcis);
• los sustantivos de nominativo monosilábico con vocal larga o diptongo (dos,
dotis; faux, faucis);
• por analogía los sustantivos: fraus, fraudis; nox, noctis; mus, muris; nix, nivis;
mas, maris siguen la misma regla.
Los sustantivos penates, parentes, Quirites y civitas pueden presentar un genitivo
plural en -IUM o en -UM.

D) Temas aislados
vis, vis (f) bos, bovis (m/f)
Iuppĭter, Iovis
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL SINGULAR
NOMINATIVO vīs virēs bōs bovēs Iuppiter
VOCATIVO vīs virēs bōs bovēs Iuppiter
ACUSATIVO vim virēs / bovĕm bovēs Iovĕm
GENITIVO (vīs) viriŭm bovĭs boŭm Iovĭs
DATIVO (vī) virĭbŭs bovī bōbŭs / Iovī
ABLATIVO vī virĭbŭs bovĕ bōbŭs / Iovĕ

CUARTA DECLINACIÓN
• Desinencias particulares: los sustantivos arcus, artus, partus, tribus, quercus, acus
y pecu forman el dativo y ablativo plural con la desinencia -UBUS: arcŭbus,
artŭbus.
• Domus: tiene una declinación particular porque combina formas de la segunda y
de la cuarta. Tiene además un locativo domi.
NOMINATIVO domŭs domūs
VOCATIVO domŭs domūs
ACUSATIVO domŭm domūs /
GENITIVO domūs / domī domuŭm /
DATIVO domuī / domō domĭbŭs
ABLATIVO domū / domō domĭbŭs

QUINTA DECLINACIÓN
• Número: con excepción de res y dies el resto de los sustantivos de esta
declinación rara vez se emplea en plural.

ADJETIVOS DE PRIMERA CLASE


Se caracterizan por declinar el género femenino por la primera declinación y los
géneros masculino y neutro, por la segunda. Se enuncian por el nominativo
masculino, femenino, neutro.

ENUNCIADO: iustus, -a, -um


NOMINATIVO iustŭs iustă iustŭm iustī iustae Iustă
VOCATIVO iustĕ iustă iustŭm iustī iustae Iustă
ACUSATIVO iustŭm iustăm iustŭm iustōs iustās Iustă
GENITIVO iustī iustae iustī iustōrŭm iustārŭm Iustōrŭm
DATIVO iustō iustae iustō iustīs iustīs Iustīs
ABLATIVO iustō iustā iustō iustīs iustīs Iustīs

ENUNCIADO: tener, -ĕra, -ĕrum


NOMINATIV tener teneră tenerŭ tenerī tenerae Teneră
VOCATIVO tener teneră tenerŭ tenerī tenerae Teneră
ACUSATIVO tenerŭ teneră tenerŭ tenerōs tenerās Teneră
GENITIVO tenerī tenerae tenerī tenerōrŭ tenerārŭ Tenerōrŭ
DATIVO tenerō tenerae tenerō tenerīs tenerīs Tenerīs
ABLATIVO tenerō tenerā tenerō tenerīs tenerīs Tenerīs

ENUNCIADO: pulcher, -chra, -chrum


NOMINATIV pulcher pulchră pulchrŭ pulchrī pulchrae Pulchră
VOCATIVO pulcher pulchră pulchrŭ pulchrī pulchrae Pulchră
ACUSATIVO pulchrŭ pulchrăm pulchrŭ pulchrōs pulchrās Pulchră
GENITIVO pulchrī pulchrae pulchrī pulchrōr pulchrār Pulchrōr
DATIVO pulchrō pulchrae pulchrō pulchrīs pulchrīs Pulchrīs
ABLATIVO pulchrō pulchrā pulchrō pulchrīs pulchrīs Pulchrīs
ADJETIVOS DE SEGUNDA CLASE
Declinan según la tercera declinación.

A) DE TEMA VOCÁLICO:
Se caracterizan por declinar el ablativo singular en -I, el genitivo plural en -IUM, y el
nominativo / vocativo / acusativo neutro plural en -IA.

Tres terminaciones genéricas (masc, fem, neut) en el nominativo singular


acer, -cris, -cre m f n m/f N
NOMINATIVO acer acrĭs acrĕ acrēs Acriă
VOCATIVO acer acrĭs acrĕ acrēs Acriă
ACUSATIVO acrĕm acrĕ acrēs Acriă
GENITIVO acrĭs Acriŭm
DATIVO acrī Acrĭbŭs
ABLATIVO acrī Acrĭbŭs

Dos terminaciones genéricas (masc/fem y neutro) en el nominativo singular


omnis, -e m/f n m/f N
NOMINATIVO omnĭs omnĕ omnēs Omniă
VOCATIVO omnĭs omnĕ omnēs Omniă
ACUSATIVO Omnĕm omnĕ omnēs Omniă
GENITIVO omnĭs Omniŭm
DATIVO omnī Omnĭbŭs
ABLATIVO omnī Omnĭbŭs

Una terminación genérica en el nominativo singular


ingens, -ntis m/f n m/f n
NOMINATIVO ingens ingentēs Ingentiă
VOCATIVO ingens ingentēs Ingentiă
ACUSATIVO Ingentĕm ingens ingentēs Ingentiă
GENITIVO ingentĭs Ingentiŭm
DATIVO ingentī Ingentĭbŭs
ABLATIVO ingentī Ingentĭbŭs

audax, -ācis m/f n m/f n


NOMINATIVO audax audacēs audaciă
VOCATIVO audax audacēs audaciă
ACUSATIVO audacĕm audax audacēs audaciă
GENITIVO audacĭs audaciŭm
DATIVO audacī audacĭbŭs
ABLATIVO audacī audacĭbŭs
B) DE TEMA CONSONÁNTICO:
Los adjetivos vetus, -eris; pauper, -eris; particeps, -ipis; sospes, -itis; dives, -itis;
superstes, -itis siguen la declinación de temas en consonante. Tienen por lo tanto
ablativo singular en -E; genitivo plural en - UM; nominativo / vocativo y acusativo
neutro plural en -A.

superstes, -tĭtis m/f n m/f n


NOMINATIVO superstes superstitēs superstită
VOCATIVO superstes superstitēs superstită
ACUSATIVO superstitĕm superstes superstitēs superstită
GENITIVO superstitĭs superstitŭm
DATIVO superstitī superstitĭbŭs
ABLATIVO superstitĕ superstitĭbŭs

• Genitivo plural: los adjetivos celer, -eris, -ere; inops, -opis; memor, -oris; supplex,
-icis forman el genitivo plural en -UM.
• Participios presentes: se declinan como los adjetivos de una terminación genérica
en el nominativo singular. Cuando se emplean como sustantivos o tienen valor
verbal, forman el ablativo singular en -E.

GRADOS DEL ADJETIVO


Categoría casual propia del adjetivo. Se divide en: positivo (grado cero, el que otorga
el diccionario, excepto los irregulares), comparativo y superlativo.

COMPARATIVO
El grado comparativo de los adjetivos se forma agregando al tema del adjetivo
(tomado del genitivo singular) los sufijos -IOR (masculino y femenino), -IUS (para el
neutro). Se declinan como un adjetivo de segunda clase de tema consonántico.
iustus, -a, -um: gen. iusti, -ae, -i → iust- → iustIOR (m/f), iustIUS (n) pulcher, -
chra, -chrum: gen. pulchri, -ae, -i → pulchr- → pulchrIOR (m/f) pulchrIUS (n)
acer, -cris, -cre: gen. acris → acr- → acrIOR (m/f) acrIUS (n)

iustior, iustius m/f n m/f n


NOMINATIVO iustior iustius iustiōrēs iustiōră
VOCATIVO iustior iustius iustiōrēs iustiōră
ACUSATIVO iustiōrĕm iustius iustiōrēs iustiōră
GENITIVO iustiōrĭs iustiōrŭm
DATIVO iustiōrī iustiorĭbŭs
ABLATIVO iustiōrĕ iustiorĭbŭs

Sintaxis
• Quam + 2° término comparativo en el mismo caso del 1° término
Pilum longius quam gladius est
• 2° término comparativo en ablativo (sin nexo)
Pilum longius gladio est

SUPERLATIVO
El grado superlativo de los adjetivos se forma agregando al tema del adjetivo
(tomado del genitivo singular) los sufijos -ISSĬMUS (masculino), -ISSĬMA (femenino),
-ISSĬMUM (neutro). Se declinan como un adjetivo de primera clase.
iustus, a, um: gen. iusti, -ae, -i → iust- → iustISSĬMUS, iustISSĬMA,
iustISSĬMUM

Sintaxis
• Genitivo partitivo (expresa totalidad)
Caesar fortissimus ómnium Romanorum est.

• Inter + acusativo
Caesar fortissimus inter omnes romanos est

• Ex+ ablativo
Caesar fortissimus ex ómnibus Romanis est.

FORMAS ESPECIALES DE COMPARATIVO Y SUPERLATIVO

• Los adjetivos facilis, difficilis, similis, dissimilis, humilis y gracilis forman el


superlativo agregando -LĬMUS, -LĬMA, -LĬMUM al tema del adjetivo (tomado del
genitivo singular). Se declinan como un adjetivo de primera clase.
similis, -e → simillĭmus, -a, -umfacilis, -e → facillĭmus, -a, -um

• Los adjetivos que tienen nominativo masculino singular en -ER forman el


superlativo agregando -RĬMUS, -RĬMA, -RĬMUM al nominativo singular. Se
declinan como un adjetivo de primera clase.
pulcher, chra, chrum → pulcherrĭmus, a, umacer, -cris, -cre → acerrĭmus, -a, -
um
miser, -a, -um → miserrĭmus, -a, -um

• Los adjetivos compuestos terminados en -DICUS, -FICUS, -VOLUS, forman el


comparativo agregando -ENTIOR, -IUS al tema del adjetivo (tomado del genitivo
singular); y el superlativo, agregando -ENTISSĬMUS, -A, -UM.
maledicus, -a, -um:
gen. maledici, -ae, -i → maledic- → maledicentior, -ius
gen. maledici, -ae, -i → maledic- → maledicentissĭmus, -a, -um

• Los adjetivos cuyo nominativo masculino singular termina en -EUS, -IUS, -UUS
tienen un comparativo y un superlativo perifrástico, es decir, forman el grado
comparativo agregando el adverbio MAGIS, y el grado superlativo agregando el
adverbio MAXIME.
idoneus, -a, -um → MAGIS idoneus, MAXIME idoneusarduus, a-, -um →
MAGIS arduus, MAXIME arduus

COMPARATIVOS Y SUPERLATIVOS IRREGULARES

POSITIVO COMPARATIVO SUPERLATIVO


bonus, -a, -um melior, -ius optĭmus, -a, -um
malus, -a, -um peior, -ius pessĭmus, -a, -um
magnus, -a, -um maior, -ius maxĭmus, -a, -um
parvus, -a, -um minor, minus minĭmus, -a, -um
multi, -ae, -a plures, -es, -a plurĭmi, -ae, -a
facilis, -e facilior, faciluis facillimus, -a, -um
difficilis, -e difficilior, difficilius difficillimus, -a, -um
super superior, superius
infra inferior, inferius

PRONOMBRES PERSONALES

1ERA. 2DA. 3ERA. 1ERA. 2DA. 3ERA.


NOMINATIVO ego Tu ― nos vos ―
VOCATIVO ― Tu ― ― vos ―
ACUSATIVO me Te se nos vos se
GENITIVO mei Tui sui nostri/- vestri/- sui
DATIVO mihi Tibi sibi nobis vobis sibi
ABLATIVO me Te se nobis vobis se

• Refuerzos: los pronombres pueden aparecer reforzados con sufijos como -MET
(egomet, nosmet), -PSE (sepse); -TE (tute). El pronombre de tercera persona puede
duplicarse en acusativo o ablativo: sese.
• Circunstancial de compañía: los ablativos + la preposición CUM enclítica forman
circ. de compañía (mecum, tecum, secum, nobiscum, vobiscum).

PRONOMBRES POSESIVOS
Estos pronombres siguen la declinación de un adjetivo de primera clase.

SINGULAR PLURAL
1° persona meus, -a, -um noster, -tra, -trum
2° persona tuus, -a, -um vester, -tra, -trum
3° persona suus, -a, -um suus, -a, -um
DECLINACIÓN PRONOMBRES POSESIVOS SINGULARES
1 ERA 1 ERA 1 ERA
M F N
N Meus Mea Meum
Meī Meae Mea
V Mī Mea Meum
Meī Meae Mea
A Meum Meam Meum
Meōs Meās Mea
G Meī Meae Meī
Meōrum Meārum Meōrum
D Meō Meae Meō
Meīs Meῑs Meīs
A Meō Meā Meō
Meīs Meīs Meīs

2DA 2DA 2DA


M F N
N Tuus Tua Tuum
Tuī Tuae Tua
V Tue Tua Tuum
Tuī Tuae Tua
A Tuum Tuam Tuum
Tuōs Tuās Tua
G Tuī Tuae Tuī
Tuōrum Tuārum Tuōrum
D Tuō Tuae Tuō
Tuīs Tuīs Tuīs
A Tuō Tuā Tuō
Tuīs Tuīs Tuīs
3ERA 3ERA 3ERA
M F N
N Suus Sua Suum
Suī Suae Sua
V Sue Sua Suum
Suī Suae Sua
A Suum Suam Suum
Suōs Suās Sua
G Suī Suae Suī
Suōrum Suārum Suōrum
D Suō Suae Suō
Suīs Suīs Suīs
A Suō Suā Suō
Suīs Suīs Suīs

PRONOMBRES POSESIVOS SINGULARES

 Los pronombres posesivos masculinos y neutros declinan por la 2° declinación.


 Los pronombres posesivos femeninos declinan por la 1° declinación.
 El vocativo singular de 1° persona “Mee” es suplantado por la forma regular
“Mi” o también “Meus”.
 En el pronombre de 3° persona para los casos no reflexivos se
usa el genitivo de los respectivos pronombres personales: “Eius” y “Eōrum”, “Eārum”,
y “Eōrum” para el plural.
DECLINACIÓN PRONOMBRES POSESIVOS PLURALES

1 ERA 1 ERA 1 ERA 2DA 3ERA


M F N
N Noster Nostra Nostrum
Nostrī Nostrae Nostra
V Noster Nostra Nostrum
Nostrī Nostrae Nostra
A Nostrum Nostram Nostrum
Nostrōs Nostrās Nostra
G Nostrī Nostrae Nostrī
Nostrōrum Nostrārum Nostrōrum
D Nostrō Nostrae Nostrō
Nostrīs Nostrīs Nostrīs
A Nostrō Nostrā Nostrō
Nostrīs Nostrīs Nostrīs

2DA 2DA 2DA


M F N
N Vester Vestra Vestrum
Vestrī Vestrae Vestra
V Vester Vestra Vestrum
Vestrī Vestrae Vestra
A Vestrum Vestram Vestrum
Vestrōs Vestrās Vestra
G Vestrī Vestrae Vestrī
Vestrōrum Vestrārum Vestrōrum
D Vestrō Vestrae Vestrō
Vestrīs Vestrīs Vestrīs
A Vestrō Vestrā Vestrō
Vestrīs Vestrīs Vestrīs
3ERA 3ERA 3ERA
M F N
N Suus Sua Suum
Suī Suae Sua
V Sue Sua Suum
Suī Suae Sua
A Suum Suam Suum
Suōs Suās Sua
G Suī Suae Suī
Suōrum Suārum Suōrum
D Suō Suae Suō
Suīs Suīs Suīs
A Suō Suā Suō
Suīs Suīs Suīs

PRONOMBRES POSESIVOS PLURALES

 Pronombres masculinos y neutros declinan por la 2° declinación


 Pronombres femeninos declinan por la 1° declinación.
 Los pronombres de 3° persona para los casos no reflexivos se usa el
genitivo de los respectivos pronombres personales: “Eius” para el
singular y “Eōrum”, “Eārum” y “Eōrum” para el plural.
PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS

hic, haec, hoc M f n m f n


NOMINATIVO Hic haec hoc hi hae haec
ACUSATIVO hunc hanc hoc hos has haec
GENITIVO huius horum harum horum
DATIVO huic his
ABLATIVO hoc hac hoc his

iste, ista, istud M f n m f n


NOMINATIVO Iste ista istud isti istae ista
ACUSATIVO Istum istam istud istos istas ista
GENITIVO istius istōrum istārum istōrum
DATIVO isti istis
ABLATIVO Isto ista isto istis

ille, illa, illud M f n m f n


NOMINATIVO Ille illa illud illi illae illa
ACUSATIVO Illum illam Illud illos illas illa
GENITIVO illius illōrum illārum illōrum
DATIVO illi illis
ABLATIVO Illo illa illo illis

is, ea, id m f n m f n
NOMINATIVO is ea id ei / ii / i eae ea
ACUSATIVO eum eam id eos eas ea
GENITIVO eius eōrum eārum eōrum
DATIVO ei eis / iis / is
ABLATIVO eo ea eo eis / iis / is

ipse, ipsa, ipsum m f n m f n


NOMINATIVO ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa
ACUSATIVO ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa
GENITIVO ipsius ipsōrum ipsārum ipsōrum
DATIVO ipsi ipsis
ABLATIVO ipso ipsa ipso ipsis
M
idem, eadem, idem f n m f n
NOMINATIVO idem eadem idem eidem / iidem / idem eaedem eadem
ACUSATIVO eundem eandem idem eosdem easdem eadem
GENITIVO eiusdem eorundem earundem eorundem
DATIVO eidem eisdem / iisdem / isdem
ABLATIVO eodem eadem eodem eisdem / iisdem / isdem

PRONOMBRE RELATIVO

qui, quae, quod m f n m f n


NOMINATIVO qui quae quod qui quae quae
ACUSATIVO quem quam quod quos quas quae
GENITIVO cuius quorum quarum quorum
DATIVO cui quibus
ABLATIVO quo qua quo quibus

• Concordancia: el pronombre relativo concuerda en género y número con el


antecedente. El caso depende de la función que desempeña en la proposición.
• Sintaxis: el relativo encabeza una proposición relativa atributiva que modifica a
un sustantivo antecedente. El modo verbal de la relativa es el indicativo. Si el
verbo aparece en subjuntivo, la relativa ad- quiere un matiz adverbial. Si el
relativo carece de antecedente, la proposición relativa se sustantiva.
• Relativo aparente: después de puntuación fuerte el relativo se traduce por un
pronombre demostrativo. Circunstancial de compañía: quocum, quacum,
quibuscumindican circunstancial de compañía y se construyen con el pronombre
en ablativo y la preposición CUM enclítica.

PRONOMBRES INDEFINIDOS
QUIS (QUI / QUA), QUID (QUOD) = ALGUNO, ALGO
singular plural
m f n m f n
QUĬS QUĬS QUĬD QUĪ QUAE QUAE
NOM
quī quă quŏd quă
QUĔM QUĂM QUĬD QUŌS QUĀS QUAE
ACU
quŏd quă
GEN CUIUS QUŌRŬM QUĀRŬM QUŌRŬM
DAT CUĪ QUĬBŬS
ABL QUŌ QUĀ QUŌ QUĬBŬS

Las formas señaladas en cursiva y negrita se utilizan solo como adjetivos; las
restantes, indistintamente como pronombres o como adjetivos.
Sobre la base de este pronombre se forman otros pronombres indefinidos tónicos,
que se componen mediante distintos prefijos o sufijos invariables. De todos ellos, se
declina solo la base (indicada con subrayado):

• ALIQUIS (ALIQUI ), ALIQUA, ALIQUID (ALIQUOD) = ALGUNO, ALGO


• QUIDAM (QUAEDAM), QUIDDAM (QUODDAM) = CIERTO
• QUISPIAM (QUAEPIAM), QUIDPIAM O QUIPPIAM (QUODPIAM O
QUOPPIAM) = ALGUNO, ALGO
• QUISQUAM (SIN FEMENINO), QUIDQUAM O QUICQUAM (QUODQUAM)
= ALGUNO, ALGO
• QUIVIS (QUAEVIS), QUIDVIS (QUODVIS) = CUALQUIERA
• QUILIBET (QUAELIBET), QUIDLIBET (QUODLIBET) = CUALQUIERA
• QUICUMQUE (QUAECUMQUE), QUIDCUMQUE (QUODCUMQUE) =
CUALQUIERA QUE(RELATIVO)
• QUISQUIS, QUAEQUAE, QUIDQUID = CUALQUIERA QUE (RELATIVO)
• QUISQUE (QUAEQUE), QUIDQUE (QUODQUE) = CADA UNO, CADA CUAL
• UNUSQUISQUE (UNAQUAEQUE), UNUMQUIDQUE (UNUMQUODQUE) =
CADA UNO. Compuesto de unus, una, unum + pronombre de base quis +
partícula invariable. Se declinan simultáneamente unus, una, unum y quis.
UNUS, UNA, UNUM declina como un adjetivo de primera clase, con la
salvedad de que:
genitivo singular: unius, para los tres géneros;
dativo singular: uni, para los tres géneros.

OTROS PRONOMBRES INDEFINIDOS: Todos estos pronombres hacen el genitivo


singular en –ius y el dativo singular en – i, para los tres géneros.
• ULLUS, ULLA, ULLUM = ALGUNO
• NULLUS, NULLA, NULLUM = NINGUNO
• NONNULLUS, NONNULLA, NONNULLUM = ALGUNO
• UTER, UTRA, UTRUM = UNO (DE DOS)
• UTERQUE, UTRAQUE, UTRUMQUE = UNO Y OTRO (DE DOS)
• ALTERUTER, ALTERUTRA, ALTERUTRUM = UNO U OTRO (DE DOS)
• UTERVIS, UTRAVIS, UTRUMVIS = CUALQUIERA (DE DOS)
• UTERLIBET, UTRALIBET, UTRUMLIBET = CUALQUIERA (DE DOS)
• NEUTER, NEUTRA, NEUTRUM = NINGUNO (DE DOS)
• ALIUS, ALIA, ALIUD = OTRO
• ALTER, ALTERA, ALTERUM = OTRO (DE DOS)
• TOTUS, TOTA, TOTUM = TODO (CON IDEA DE CONJUNTO)

También podría gustarte