Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
1° 2° 3° 4° 5°
f/m f/m m m n f/m n f/m n f/m f/m n f/m
N ă ŭs (er) (ter) ŭm s/ø s/ø s/ø ø s/ø ŭs u ēs
ae ī (r)ī (tr)ī ă ēs ă ēs ă ēs ūs uă ēs
V ă ĕ (er) (ter) ŭm s/ø s/ø s/ø ø s/ø ŭs u ēs
ae ī (r)ī (tr)ī ă ēs ă ēs ă ēs ūs uă ēs
A ăm ŭm (r)ŭm (tr)ŭm ŭm ĕm s/ø ĕm ø ĕm ŭm u ĕm
ās ōs (r)ōs (tr)ōs ă ēs ă ēs ă ēs ūs uă ēs
G ae ī (r)ī (tr)ī ī ĭs ĭs ĭs ĭs ĭs ūs ūs i
ārŭm ōrŭm (r)ōrŭm (tr)ōrŭm ōrŭm ŭm ŭm iŭm iŭm iŭm uŭm uŭm ŭm
D ae ō (r)ō (tr)ō ō ī ī ī ī ī uī uī i
īs īs (r)īs (tr)īs īs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ēbŭs
A ā ō (r)ō (tr)ō ō ĕ ĕ ĕ/ī Ī ĕ ū ū ē
īs īs (r)īs (tr)īs īs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ĭbŭs ēbŭs
PRIMERA DECLINACIÓN
• Género: en su mayor parte son sustantivos femeninos, excepto cometa, planeta y
los nombres y oficios de varón: nauta, agricola, incola, poeta, etc. Carece de
neutros.
• Número: algunos sustantivos –llamados pluralia tantum– tienen solo formas
plurales: divitiae, nuptiae, tenebrae, Athenae, Kalendae, etc. En estos casos su
enunciado va en plural.
• Locativo: algunos nombres de ciudad conservan el antiguo caso locativo con
desinencia -AE (si se enuncian en singular) o -IS (si se enuncian en plural):
Romae, Athenis.
• Desinencias particulares: los sustantivos dea, filia, liberta forman a veces el dativo
y ablativo plural con desinencia -BUS, para evitar confusiones con los respectivos
sustantivos masculinos que pertenecen a la segunda declinación: deābus,
filiābus, libertābus.
SEGUNDA DECLINACIÓN
Se divide en tres grupos: femeninos y masculinos con vocativo en –e, masculinos
con nominativo en –r y neutros.
• Género: en su mayor parte son sustantivos masculinos, excepto los nombres de
ciudades (Corinthus), islas (Delus) y árboles (fagus), que son femeninos; y los
sustantivos vulgus, virus, pelagus, que son neutros.
• Número: algunos sustantivos –llamados pluraliatantum– tienen solo formas
plurales: liberi, Fasti, castra, rostra, spolia,etc. En estos casos su enunciado va en
plural. Carecen de plural los sustantivos humus, virus, pelagusy vulgus.
• Desinencias particulares: el sustantivo filiusy los nombres propios que tienen
nominativo en –IUS, con i breve (Horatius, Vergilius, etc.) forman el vocativo
singular en -Ī: filī, Horatī, Vergilī.
deus, -i vir, viri
NOMINATIVO deus deī / diī / dī Vir Virī
VOCATIVO deus/dive deī / diī / dī Vir Virī
ACUSATIVO deŭm deōs / dīvōs Virŭm Virōs
GENITIVO deī / dīvī deōrŭm / Virī virōrŭm /
DATIVO deō / dīvō deīs / diīs / Virō Virīs
ABLATIVO deō /dīvō deīs / diīs / Virō Virīs
TERCERA DECLINACIÓN
A) Temas consonánticos
• LÍQUIDA (L / R): nominativo sin desinencia (grado cero). Los sustantivos pater,
mater, frater sufren la caída de la E en los casos con desinencia.
• GUTURAL (C / G): nominativo sigmático (g / c + S = X)
• LABIAL (P / B): nominativo sigmático (p / b + S = PS / BS, con o sin
apofoníavocálica)
• DENTAL (T / D): femeninos y masculinos: nominativo sigmático (t / d +
S = SS(asimilación) > S, con o sin apofonía vocálica). Neutros: nominativo sin
desinencia (grado cero), con o sin caída de la dental en el nominativo / vocativo /
acusativo singular; con o sin apofonía vocálica.
• SIBILANTE (S): nominativo sin desinencia (grado cero) –con o sin apofonía
vocálica. Rotacismo (S > R) cuando la S es intervocálica.
• NASAL: nominativo sin desinencia (grado cero). En los sustantivos masculinos y
femeninos, la nasal cae en el nominativo y vocativo. Con o sin apofonía
vocálica.Hiems, hiemises el único sustantivo con nominativo sigmático.
B) Temas en -i
• SUSTANTIVOS MASCULINOS Y FEMENINOS
• SUSTANTIVOS NEUTROS. Los sustantivos canis, iuvenis, vates, mensis forman
el genitivo plural en -UM.Algunos sustantivos, generalmente agrupados bajo la
denominación de “lenguaje técnico”, conservan la declinación arcaica en -IS
(ejemplo: puppis, -is).
C) Temas mixtos
Los sustantivos que pertenecen a los temas mixtos declinan el singular como los
temas consonánticos y el plural como los temas en -I.Pertenecen a este grupo:
• los sustantivos de nominativo monosilábico terminado en -NS, -RS, -BS, -PS, -LX,
-RX (mons, montis; ars, artis; urbs, urbis; stirps, stirpis; falx, falcis; arx, arcis);
• los sustantivos de nominativo monosilábico con vocal larga o diptongo (dos,
dotis; faux, faucis);
• por analogía los sustantivos: fraus, fraudis; nox, noctis; mus, muris; nix, nivis;
mas, maris siguen la misma regla.
Los sustantivos penates, parentes, Quirites y civitas pueden presentar un genitivo
plural en -IUM o en -UM.
D) Temas aislados
vis, vis (f) bos, bovis (m/f)
Iuppĭter, Iovis
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL SINGULAR
NOMINATIVO vīs virēs bōs bovēs Iuppiter
VOCATIVO vīs virēs bōs bovēs Iuppiter
ACUSATIVO vim virēs / bovĕm bovēs Iovĕm
GENITIVO (vīs) viriŭm bovĭs boŭm Iovĭs
DATIVO (vī) virĭbŭs bovī bōbŭs / Iovī
ABLATIVO vī virĭbŭs bovĕ bōbŭs / Iovĕ
CUARTA DECLINACIÓN
• Desinencias particulares: los sustantivos arcus, artus, partus, tribus, quercus, acus
y pecu forman el dativo y ablativo plural con la desinencia -UBUS: arcŭbus,
artŭbus.
• Domus: tiene una declinación particular porque combina formas de la segunda y
de la cuarta. Tiene además un locativo domi.
NOMINATIVO domŭs domūs
VOCATIVO domŭs domūs
ACUSATIVO domŭm domūs /
GENITIVO domūs / domī domuŭm /
DATIVO domuī / domō domĭbŭs
ABLATIVO domū / domō domĭbŭs
QUINTA DECLINACIÓN
• Número: con excepción de res y dies el resto de los sustantivos de esta
declinación rara vez se emplea en plural.
A) DE TEMA VOCÁLICO:
Se caracterizan por declinar el ablativo singular en -I, el genitivo plural en -IUM, y el
nominativo / vocativo / acusativo neutro plural en -IA.
• Genitivo plural: los adjetivos celer, -eris, -ere; inops, -opis; memor, -oris; supplex,
-icis forman el genitivo plural en -UM.
• Participios presentes: se declinan como los adjetivos de una terminación genérica
en el nominativo singular. Cuando se emplean como sustantivos o tienen valor
verbal, forman el ablativo singular en -E.
COMPARATIVO
El grado comparativo de los adjetivos se forma agregando al tema del adjetivo
(tomado del genitivo singular) los sufijos -IOR (masculino y femenino), -IUS (para el
neutro). Se declinan como un adjetivo de segunda clase de tema consonántico.
iustus, -a, -um: gen. iusti, -ae, -i → iust- → iustIOR (m/f), iustIUS (n) pulcher, -
chra, -chrum: gen. pulchri, -ae, -i → pulchr- → pulchrIOR (m/f) pulchrIUS (n)
acer, -cris, -cre: gen. acris → acr- → acrIOR (m/f) acrIUS (n)
Sintaxis
• Quam + 2° término comparativo en el mismo caso del 1° término
Pilum longius quam gladius est
• 2° término comparativo en ablativo (sin nexo)
Pilum longius gladio est
SUPERLATIVO
El grado superlativo de los adjetivos se forma agregando al tema del adjetivo
(tomado del genitivo singular) los sufijos -ISSĬMUS (masculino), -ISSĬMA (femenino),
-ISSĬMUM (neutro). Se declinan como un adjetivo de primera clase.
iustus, a, um: gen. iusti, -ae, -i → iust- → iustISSĬMUS, iustISSĬMA,
iustISSĬMUM
Sintaxis
• Genitivo partitivo (expresa totalidad)
Caesar fortissimus ómnium Romanorum est.
• Inter + acusativo
Caesar fortissimus inter omnes romanos est
• Ex+ ablativo
Caesar fortissimus ex ómnibus Romanis est.
• Los adjetivos cuyo nominativo masculino singular termina en -EUS, -IUS, -UUS
tienen un comparativo y un superlativo perifrástico, es decir, forman el grado
comparativo agregando el adverbio MAGIS, y el grado superlativo agregando el
adverbio MAXIME.
idoneus, -a, -um → MAGIS idoneus, MAXIME idoneusarduus, a-, -um →
MAGIS arduus, MAXIME arduus
PRONOMBRES PERSONALES
• Refuerzos: los pronombres pueden aparecer reforzados con sufijos como -MET
(egomet, nosmet), -PSE (sepse); -TE (tute). El pronombre de tercera persona puede
duplicarse en acusativo o ablativo: sese.
• Circunstancial de compañía: los ablativos + la preposición CUM enclítica forman
circ. de compañía (mecum, tecum, secum, nobiscum, vobiscum).
PRONOMBRES POSESIVOS
Estos pronombres siguen la declinación de un adjetivo de primera clase.
SINGULAR PLURAL
1° persona meus, -a, -um noster, -tra, -trum
2° persona tuus, -a, -um vester, -tra, -trum
3° persona suus, -a, -um suus, -a, -um
DECLINACIÓN PRONOMBRES POSESIVOS SINGULARES
1 ERA 1 ERA 1 ERA
M F N
N Meus Mea Meum
Meī Meae Mea
V Mī Mea Meum
Meī Meae Mea
A Meum Meam Meum
Meōs Meās Mea
G Meī Meae Meī
Meōrum Meārum Meōrum
D Meō Meae Meō
Meīs Meῑs Meīs
A Meō Meā Meō
Meīs Meīs Meīs
is, ea, id m f n m f n
NOMINATIVO is ea id ei / ii / i eae ea
ACUSATIVO eum eam id eos eas ea
GENITIVO eius eōrum eārum eōrum
DATIVO ei eis / iis / is
ABLATIVO eo ea eo eis / iis / is
PRONOMBRE RELATIVO
PRONOMBRES INDEFINIDOS
QUIS (QUI / QUA), QUID (QUOD) = ALGUNO, ALGO
singular plural
m f n m f n
QUĬS QUĬS QUĬD QUĪ QUAE QUAE
NOM
quī quă quŏd quă
QUĔM QUĂM QUĬD QUŌS QUĀS QUAE
ACU
quŏd quă
GEN CUIUS QUŌRŬM QUĀRŬM QUŌRŬM
DAT CUĪ QUĬBŬS
ABL QUŌ QUĀ QUŌ QUĬBŬS
Las formas señaladas en cursiva y negrita se utilizan solo como adjetivos; las
restantes, indistintamente como pronombres o como adjetivos.
Sobre la base de este pronombre se forman otros pronombres indefinidos tónicos,
que se componen mediante distintos prefijos o sufijos invariables. De todos ellos, se
declina solo la base (indicada con subrayado):