Está en la página 1de 6

COMMENTARII DE BELLO CIVILI

C. JULIO CÉSAR. GUERRA CIVIL


LIBRO I
Durante la ausencia de César, Pompeyo y el
Senado han aumentado su poder en Roma, por eso
César pretende ser candidato al consulado sin
abandonar su mando en la Galia y su ejército, a pesar
de que esto no está permitido por las leyes romanas.
el 1º de enero del año 49 a.C. comenzaban sus
funciones como cónsules en Roma C. Claudio
Marcelo y L. Cornelio Léntulo, enemigos de César.
Ese mismo día César les envía una carta con sus
propuestas. Son rechazadas en el Senado, debido,
sobre todo, a la intervención del cónsul Léntulo y de
Escipión. Esto y la posterior desobediencia de César
son el comienzo de la guerra civil.

El Senado decreta que “César deje el mando del


ejército antes de la fecha determinada”. Los tribunos
de la plebe se oponen y Pompeyo comienza a organizar
a sus partidarios.

Sic vocibus consulis, terrore praesentis exercitus, minis amicorum Pompei plerique compulsi
inviti et coacti Scipionis sententiam sequuntur: uti ante certam diem Caesar exercitum dimittat;
si non faciat, eum adversus rem publicam facturum videri. (7) intercedit M. Antonius Q. Cassius
tribuni plebis. refertur confestim de intercessione tribunorum. (8) dicuntur sententiae graves; ut
quisque acerbissime crudelissimeque dixit, ita quam maxime ab inimicis Caesaris conlaudatur.

Misso ad vesperum senatu omnes, qui sunt eius ordinis, a Pompeio evocantur. laudat
<promptos> Pompeius atque in posterum confirmat, segniores castigat atque incitat. (2) multi
undique ex veteribus Pompei exercitibus spe praemiorum atque ordinum evocantur, multi ex
duabus legionibus, quae sunt traditae a Caesare, arcessuntur. (3) conpletur urbs et ipsum
comitium tribunis, centurionibus, evocatis. (4) omnes amici consulum, necessarii Pompei atque
ii, qui veteres inimicitias cum Caesare gerebant, in senatum coguntur. (5) quorum vocibus et
concursu terrentur infirmiores, dubii confirmantur, plerisque vero libere decernendi potestas
eripitur. (6) pollicetur L. Piso censor sese iturum ad Caesarem, item L. Roscius praetor, qui de
his rebus eum doceant; sex dies ad eam rem conficiendam spatii postulant.
Tras informarse sobre la intención de sus soldados César avanza con una legión hacia la ciudad de Rimini y se reúne con
tribunos de la plebe, ordenando a las demás legiones que le siguieran. También acude Lucio César.

Cognita militum voluntate Ariminum cum ea legione proficiscitur, ibique tribunos plebis, qui ad
eum confugerant, convenit. reliquas legiones ex hibernis evocat et subsequi iubet. (2) eo L.
Caesar adulescens venit, cuius pater Caesaris erat legatus. is reliquo sermone confecto, cuius rei
causa venerat, habere se a Pompeio ad eum privati officii mandata demonstrat:
César encarga a Lucio César y a Roscio que transmitan a Pompeyo su propuesta de que ambos (César y Pompeyo) retiren su
ejército de Italia para que haya unas elecciones libres.

Proficiscatur Pompeius in suas provincias, ipsi exercitus dimittant, discedant in Italia omnes ab
armis, metus e civitate tollatur, libera comitia atque omnis res publica senatui populoque
Romano permittatur. Acceptis mandatis Roscius cum Caesare Capuam pervenit ibique consules
Pompeiumque invenit; postulata Caesaris renuntiat. (2) illi <re> deliberata respondent
scriptaque ad eum mandata per eosdem remittunt, quorum haec erat summa: (3) Caesar in
PINAKION  ME  FECIT 1
COMMENTARII DE BELLO CIVILI
Galliam reverteretur, Arimino excederet, exercitus dimitteret; quae si fecisset, Pompeium in
Hispanias iturum.

Como es lógico, a César le parecieron injustas las propuestas de Pompeyo y del Senado, por lo que comienza su avance por
Italia con el ejército. A partir de aquí se suceden diversas acciones militares. En Roma el temor se apodera de muchos al
conocer los éxitos de César.
En el texto que sigue se cuenta la huida del cónsul Léntulo sin darle tiempo ni siquiera a coger todo el dinero del erario
público. También huyen el cónsul Marcelo y muchos magistrados. Pompeyo va a reunirse con las legiones que tenía en
Apulia, que eran precisamente las que había entregado anteriormente César.

Quibus rebus Romam nuntiatis tantus repente terror invasit, ut cum Lentulus consul ad
aperiendum aerarium venisset ad pecuniamque Pompeio ex senatus consulto proferendam,
protinus aperto sanctiore aerario ex urbe profugeret. Caesar enim adventare iam iamque et
adesse eius equites falso nuntiabantur. (2) hunc Marcellus collega et plerique magistratus
consecuti sunt. (3) Cn. Pompeius pridie eius diei ex urbe profectus iter ad legiones habebat,
quas a Caesare acceptas in Apulia hibernorum causa disposuerat. (4) dilectus circa urbem
intermittuntur; nihil citra Capuam tutum esse omnibus videtur.

César se dirige al sur. Después de tomar Firmo, ordena que se busque a los soldados que habían estado antes con Léntulo y
que se realice una leva, dirigiéndose luego hacia Corfinio, que estaba ocupada por cohortes de Domicio, cuyo acceso había
interrumpido.

Recepto Firmo expulsoque Lentulo Caesar conquiri milites, qui ab eo discesserant, dilectumque
institui iubet. ipse unum diem ibi rei frumentariae causa moratus Corfinium contendit. (2) eo
cum venisset, cohortes V praemissae a Domitio ex oppido pontem fluminis interrumpebant,
qui erat ab oppido milia passuum circiter III. (3) ibi cum antecursoribus Caesaris proelio
commisso celeriter Domitiani a ponte repulsi se in oppidum receperunt. (4) Caesar legionibus
transductis ad oppidum constitit iuxtaque murum castra posuit.

En Corfinio los pompeyanos enviados contra César se les une Léntulo, uno de los generales, parlamenta con él y le recuerda
antiguos favores para que sea generoso.

PINAKION  ME  FECIT 2


COMMENTARII DE BELLO CIVILI
Quarta vigilia circiter Lentulus Spinther de muro cum vigiliis custodibusque nostris conloquitur:
velle, si sibi fiat potestas, Caesarem convenire. (2) facta potestate ex oppido mittitur, neque ab
eo prius Domitiani milites discedunt, quam in conspectum Caesaris deducatur. (3) cum eo de
salute sua <agit>, orat atque obsecrat, ut sibi parcat, veteremque amicitiam commemorat
Caesarisque in se beneficia exponit, quae erant maxima

Cuando Pompeyo se entera, se retira de Brindisi y recluta tropas. Manlio y Lupo huyen.

Pompeius his rebus cognitis, quae erant ad Corfinium gestae, Luceria proficiscitur Canusium
atque inde Brundisium. (2) copias undique omnes ex novis dilectibus ad se cogi iubet; servos,
pastores armat atque iis equos attribuit; ex his circiter CCC equites conficit. (3) L. Manlius
praetor Alba cum cohortibus sex profugit, Rutilius Lupus praetor Tarracina cum tribus

Mientras César continúa con su avance, Pompeyo prepara su retirada.

Prope dimidia parte operis a Caesare effecta diebusque in ea re consumptis IX, naves a
consulibus Dyrrachio remissae, quae priorem partem exercitus eo deportaverant, Brundisium
revertuntur. (2) Pompeius sive operibus Caesaris permotus sive etiam, quod ab initio Italia
excedere constituerat, adventu navium profectionem parare incipit.

César envía a su legado C. Fabio a Hispania al frente de tres legiones para que le quite a Afranio el control de los pasos de
los Pirineos. Así lo hace Fabio.

Dum haec parat atque administrat, C. Fabium legatum cum legionibus III, quas Narbone
circumque ea loca hiemandi causa disposuerat, in Hispaniam praemittit celeriterque saltus
Pyrenaeos occupari iubet, qui eo tempore ab L. Afranio legato praesidiis tenebantur. (2) reliquas
legiones, quae longius hiemabant, subsequi iubet. (3) Fabius, ut erat imperatum, adhibita
celeritate praesidium ex saltu deiecit magnisque itineribus ad exercitum Afrani contendit.

Fabio procura ganarse el favor de las ciudades cercana y construye puentes sobre el río Segre. A menudo se producen
enfrentamientos con lo pompeyanos. Una tempestad destruye uno de los puentes.

Fabius finitimarum civitatum animos litteris nuntiisque temptabat. in Sicori flumine pontes
effecerat duos distantes inter se milia passuum IIII. his pontibus pabulatum mittebat, quod ea
quae citra flumen fuerant superioribus diebus consumpserat. (2) hoc idem fere atque eadem de
causa Pompeiani exercitus duces faciebant, crebroque inter se equestribus proeliis
contendebant. (3) huc cum cotidiana consuetudine egressae pabulatoribus praesidio propiore

PINAKION  ME  FECIT 3


COMMENTARII DE BELLO CIVILI
<ponte> legiones Fabianae duae flumen transissent, impedimentaque et omnis equitatus
sequeretur, subito vi ventorum et aquae magnitudine pons est interruptus et reliqua multitudo
equitum interclusa.

Lucio Planco, al mando de las legiones, toma un lugar elevado y coloca allí su tropa, de modo que no pueda ser rodeada,
consiguiendo hacer frente al ejército contrario.

L. Plancus, qui legionibus praeerat, necessaria re coactus locum capit superiorem diversamque
aciem in duas partes constituit, ne ab equitatu circumveniri posset. (6) ita congressus impari
numero magnos impetus legionum equitatusque sustinet.

Cuando llega César al campamento con los jinetes reservados para su defensa personal. Ordena que termino de repararse,
de noche, un puente y deja una guarnición de seis cohortes.

Eo biduo Caesar cum equitibus DCCCC, quos sibi praesidio reliquerat, in castra pervenit. pons,
qui fuerat tempestate interruptus, paene erat refectus; hunc noctu perfici iussit. (2) ipse cognita
locorum natura ponti castrisque praesidio sex cohortes relinquit atque omnia impedimenta et
postero die omnibus copiis triplici instructa acie ad Ilerdam proficiscitur et sub castris Afrani
consistit et ibi paulisper sub armis moratus facit aequo loco pugnandi potestatem.

César fortifica su campamento y ordena que se le aproximen las demás cohortes. Una llanura se extendía entre la ciudad de
Lérida y la colina sobre la que Petreyo y Afranio tenía su campamento.

Tertio die Caesar vallo castra communit, reliquas cohortes, quas in superioribus castris
reliquerat, impedimentaque ad se traduci iubet. Erat inter oppidum Ilerdam et proximum
collem, ubi castra Petreius atque Afranius habebant, planities circiter passuum CCC.

Se ordena a las cohortes de Afranio que se adelanten a ocupar el lugar y éstas, como resultado de la batalla y de la toma de
un alto, obligan a las tropas de César a retirarse.

Qua re cognita celeriter, quae in statione pro castris erant Afrani cohortes, breviore itinere ad
eundem occupandum locum mittuntur. (5) contenditur proelio, et, quod prius in tumulum
Afraniani venerant, nostri repelluntur atque aliis submissis subsidiis terga vertere seque ad signa
legionum recipere coguntur.

César, tras animar a las asustadas tropas, lleva en auxilio a la IX legión,


obligando así a los enemigos que las persigan a replegarse en la ciudad de
Lérida.

Caesar paene omni acie perterrita, quod praeter


opinionem consuetudinemque acciderat, cohortatus suos
legionem nonam subsidio ducit; hostem insolenter atque
acriter nostros insequentem supprimit rursusque terga
vertere seque ad oppidum Ilerdam recipere et sub muro
consistere cogit.

Mientras las tropas cesarianas resistían, los enemigos renovaban con frecuencia a sus efectivos cansados, por lo que César se
veía obligado a hacer lo mismo.

Tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant. (7) augebantur illis
copiae, atque ex castris cohortes per oppidum crebro submittebantur, ut integri defessis
succederent. (8) hoc idem Caesar facere cogebatur, ut submissis in eundem locum cohortibus
defessos reciperet.
PINAKION  ME  FECIT 4
COMMENTARII DE BELLO CIVILI
Una gran tormenta destruye los puentes que había construido Fabio.

Accidit etiam repentinum incommodum biduo, quo haec gesta sunt. tanta enim tempestas
cooritur, ut numquam illis locis maiores aquas fuisse constaret. (2) tum autem ex omnibus
montibus nives proluit ac summas ripas fluminis superavit pontisque ambos, quos C. Fabius
fecerat, uno die interrupit. (3) quae res magnas difficultates exercitui Caesaris attulit.

Dadas las enormes dificultades para el avance por


tierra, César ordena a sus soldados construir naces
de fabricación sencilla y de material ligero.

Cum in his angustiis res esset atque


omnes viae ab Afranianis militibus
equitibusque obsiderentur nec pontes
perfici possent, imperat militibus Caesar
ut naves faciant, cuius generis eum
superioribus annis usus Britanniae
docuerat. (2) carinae ac prima statumina
ex levi materia fiebant; reliquum corpus
navium viminibus contextum coriis
integebatur.

Estando César en Lérida, muchos pueblos de la


zona del Ebro se ponen a su servicio. Él les pide
trigo.

Interim Oscenses et Calagurritani, qui


erant [cum] Oscensibus contributi,
mittunt ad eum legatos seseque
imperata facturos pollicentur. (2) hos
Tarraconenses et Iacetani et Ausetani et
paucis post diebus Illurgavonenses, qui
flumen Hiberum attingunt,
insequuntur. (3) petit ab his omnibus, ut
se frumento iuvent. pollicentur atque
omnibus undique conquisitis iumentis
in castra deportant.

Petreyo y sus tropas, ante el alboroto, suspenden la


marcha y se retiran. Al día siguiente, explora el
lugar, como también hace el bando de César a través
de Lucio Decidio.

Exaudito clamore veriti ne noctu impediti sub onere confligere cogerentur aut ne ab equitatu
Caesaris in angustiis tenerentur, iter supprimunt copiasque in castris continent. (3) postero die
Petreius cum paucis equitibus occulte ad exploranda loca proficiscitur. hoc idem fit ex castris
Caesaris. mittitur L. Decidius Saxa cum paucis qui loci naturam perspiciat.

Cuando los enemigos comprenden que no pueden conseguir víveres ni pasar el Ebro, buscan otras posibilidades de salir de
allí. Para colmo se enteran de que la caballería de César atacaba a los que habían salido en busca de agua.

Postero die duces adversariorum perturbati, quod omnem rei frumentariae fluminisque Hiberi
spem dimiserant, de reliquis rebus consultabant. (2) erat unum iter, Ilerdam si reverti vellent,
PINAKION  ME  FECIT 5
COMMENTARII DE BELLO CIVILI
alterum, si Tarraconem peterent. haec consiliantibus eis nuntiantur aquatores ab equitatu premi
nostro.

La obra de fortificación de César va muy adelantada, pero los enemigos tratan de impedir que la termine. Por eso César tiene
que hacer venir a sus tropas del trabajo.

In his operibus consiliisque biduum consumitur. tertio die magna iam pars operis Caesaris
processerat. illi impediendae reliquae munitionis causa hora circiter VIIII signo dato legiones
educunt aciemque sub castris instruunt. (2) Caesar ab opere legiones revocat, equitatum omnem
convenire iubet, aciem instruit

PINAKION  ME  FECIT 6

También podría gustarte