Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
QUIMICA INORGANICA
Introduccl6n a la Oufmlca de coordlnacl6n,
del estado solido y descrlptlva
•
QUIMICA INORGANICA
Introducci6n a 18 Quimica de coordinacion,
del estado solido y descriptiv8
Glen E. Rodgers
Alkgbeny Co11e&c
McGrft\o\'-Hill
SOBRE EL AUTOR
,
Pr6logo
Nota general de lo~ traductores
""
xxiii
1. Evoluci6n y situa ci6n actual dc III Qufmica I norgiln ica 1
Roumen 7
F&<loreo ......Io<ud
' I~O
T 'ww\o! 11<, ..... po cn., .....
. . . .'P'''''' "" I•• _T"
1m"• •
do
10
~
"
_ d o I _ p o « 'h"
Pro, '·h"q .,,.,.. ""
..- ~ .... ~ 1"""'" de 100 """'PO"",," 4<
1',"""",..
"""d.lKi6a
,""
!!. Velocid.d Y IIICCIn;,mQld< 1>1 n:"";onn d. 100 oomput$IOl
d. coordinaciOn 10J
5.1. Uno bu, •• ioi<\n oobr< ,.. "PO< do .. """""... 101
U Compunl'" do """,d,nw6n "bi.... ""',...
!..I. R.."...." .... do ....,"-., do ......
Me<:LII_ do: oeao:iOfl pOIiblo<
'*"'"
OC1Xoj""",
til
114
114
C"""ph,,'i: 5 upo1UIICOI..... 116
Ewidcac:ia <Ie: ... ....,.0_
<:Ii .......,....,. 11'
Ex, r -ci"n ok __ ,? ..........
1...... Wbilro 116
SA. R"",," ....... <loin: ' ...... """"<600"",
Il0l''''''0_
MeN·
do:..... .......
'...............
1)0
1)1
1)0
II ....... 5 de ... tillK06o ... <Gml'kjoo pIuo (Idodrodoo:
a..tuco lid dooIO ,... 116
~~::~:-::::. :~
iF Aplicacio .... de 100 «>mpue!l01 <k 000rd,flXi<SD 151
6. t ApI~ ... <Ie """pie,.. (lOft 11,..>d"" !!IOrIOde.,adOi 1$1
U 0... _.,. ...... _. - . '" _u '," .. 100 .........
joo de, o ... :k , .. _ . '"
'-'-1 _ d'.... 11:L''' I" US
El do<to quoi.rlO IS'
U
6.4.
A~.""',"
Leo . . . . .
!.;..._._,
quoIa,'" _ . . ' ..-
_ :k _....... IS.
161
U ApW'><' :" I ... 100 ..... ,,"""" de _ _ '" qn':::;'"
__ ""WO "•
...."'_,'1«""""-">.... O<ci:!o: ,..... ';... f..... , "'" _ _
,'''
....- <Ooi
,.7
"'-I<> an'''....... de .... ' _ 170
R.."""" 171
PrOOIotIIl:. 114
.,..
1.1 ...&1_ oo6noo 1...'7
U
,.
no
u
Parte C. Qllfmica descriptiva de los e!o:mcnlos rcpresentativos
•...".,;.:.
-
.·_nld<u"
..'"
.lru
~
11.1 0..,.,.,
C .1>"""",0
I'.sIa<k> ... ,~ 0li0<, ...... P""l''' d,d,· 1 .plO<a<I<l
'"
'"
,»
m
ll~ " ' ' ' ' ' ..".... ,..,.."... m
!lido y ..... IIq."'.
EJi"""'"nt de: II moI6o:ull d< ....
324
Sol.btbdod d< Ia> .... I.ncia .....,""
"",,,,,,ni,ariOO del 0,"" "'"
1U 1;1 _
........
'n1c bo ..... 6._ ~ ~ . """ .... 0<>61>
)]I
()udoo:"'po<ta"'" ..-- • _ ... 10 mI ... icItu
10k,,' . '1" III
o..doocnd, · r . _ I _ , N , ll2
ElI"'l'O I>-O-H .... I: . ',.« .. llj
u . . . . LOd ... -.if:o ... ' ·"
_,J", • 1, lM
....
itA. FLo.... :do...........
0>0A::>J0I
NoOK"""'U" ... 1.. o.<*i<\oo, _
~:d_ .. 001_
«>rt<>pO<Ldie.,CI"'"
"'
lJ1
-
11.s' Orooo lM
11 .6. El"-""" ,.,,"....;m. ~
R.......... WI
,.
11. 0 ..."" IA: k:iI mcules .bl>LL(Lt "I
Ill. 0 ,.. ",,_...:::1::.10001< ,.... ill
III l"o", :1 .....
• "'Lltl,_
(".I'
."" ... _ _ , _....
... , It .... do ......
.Ij9
H_ ~ )!L!I
Il)
12.4
~
__
,I
---
I'pom!>._,
,
s.:penb>cI..
-...... :IeI ........ fOO ... AI ' r.u.J , III ....
'leo do LOdLL<ri6n, 10 .... do ....... ;.,.. ,,1
.v;rtt<!,,,,,,,,
d")601
)7)
'"
)73
l76
lB. ik<at<:ioLL<>, """,p""", do io..m po. . . . p/:<oa<>o:<J l76
Il6. T""" ,01.« ...'" p.". ,,"0".
pro(LU>d:Jad • ......,..., do
....... 1.. en ,moo*"> )71
R........ 331
~rot,l:.-:us 332
III ""'1
-
CoIc:O, bono 1 .... . . -
Iot.,-
. ...
Hicln:roo,
~_
6._ .. leo,
1:1<1,6._ ,'" ..
It.............
)J~
,..,
~
"1
)9)
J96
S:::pb'-doI_,LiI ',.:Iio~""dol'-·'" m
I),), 1..., , _ 1 """'. , .. :10 ...... pot ... " ( ; .000
EM,=·... :lelloonIoo ...
Api ....... , , , ' - b _ .01
A"'..... ....It,poo. «II
F_ .".&;.0", 1""" X OIl:!
" ' .... du," "OJ
13.4. Trm>. ..1=;",,0<10 J''''' ,,.,,, on ptofundn.d, .ph<a6 on..
""""'''''"Its
d. 10<
CaCO, (",Iiza.)
"""'putS"" de cal",o 4(lS
..o ~
CaO (cal . i..) y ~OHh Ical 'pa&>""1 <lOS
Re'"1D<ll 0109
PrQbImw ~ I'
I
-
IH . Doocubnm .... to y sopa,acic)n de "" .le",,",<><
Alum;",o
0 .1k>
Ind,o y .. ho
~ l~
...."
~ I'
W
-.
Aspoct"" t;lruo:M"ko d< Ia qulmico dd ",,""0
AI6u,,_
110.. ,,,,,
IH. AI"""nio. ,llk>. Intlk> ) 'lli'" n:attXlll« y <OOlpue<'''" de
in..... PO'!Wi . plicOClOlleS
~21
'"
4,3
'"
~)2
AI"mini<> metal y aleaci""".
'"
",
AI"m""'.
AI~mi".
C","I"='''' de plk>. mdi<> y ' . "0
",
••
I•. ~ . T ...... «k<:ciI>na<lo pa ...,ra"t.nptol"ndidod: OOIJlpu<S''''
R.,umon
dotk ,. ",.....10<1<011<5 ••
~
P",bk-m .. #,
.ro
l H. Silea,.,., ,ni", 1 uwnioMiln,o<
S,J""' o>< ~ oil""
'"
."
Al um,n .,.,LOca,.,. '"
1>.5. T....... Ioccionado PO" "'".. cn p-rofu"";d.d;
>cm>ro1l<l0Clo"," y .I<loo.
'"
'"
.-,
ScZ·"IMIIOCIom '110
y",~ ...,
..,
16.1.
_..
,--
A._' .........
~,-..- ....... ',""
.,
,.
~
IOU,
N;,,61<"O
I'rorllhdrf f.od ........... ' ... ,«$ de """'"
El pri"""", ... " 'I"tariclod
('It"" I;Onlpon<ll'e, ole 10 .... ole iJ.U
.'",
~
~
HiJrur ..
O,oloo y 0 ' _ .,.,
~
~-
16.),
.,
~
'"
'"
"_', N,o, J """" '"
'"'"
lU,
:::
~
~:~::::
" ~
N,O,
... J _
'"
'"
'"
'"
'"
'"
'" 1"0"1 ,,,,,., '" pro/undid"" ; ",,01.",0
-,--
N~ ~
UaoJ
LI~
Tdaro 1 _
""j _~'1,m
(Tiorn,
~
......
•• Iotod6ruJc:u del .... ilio 1 del icIuro
'"
'U
~
~
.,-
elo>ro
''''',
"~
Ao.. ,,,
'"'"
'"
IU PropNIod<o fu ..... _ ..... Y 10 rt<I ok """', '"
'"
"~ >N
~
,u. .,m
..'"'"
'"
,u. -'"" •
. ....rkaaona
m
'"m
~,
61a1'lQII<lOn I..
BromUf""
'"
'"
18.6. T."", .. Io<cooDIdo 11'1" 1.. la,.n ]Il"0l'.,.:1>0:1001: '"
..- doIoIt"",,,",,,,.bo,,,,, (C."Oi) un ............ ~ .... ca,..
... (, "",0
Plobk .....
....-
19. Gm"" SA: los P"'" nobles
191 Deoo:ooo ......... I.. ,~ ... Ioo.k .....
..
""
""
".
.....
Kripo<lol, _ y .<D6a
'" ,. Ole
.,
.,w
.,.,
- •
PROLOGO
E .... b ... "" Y conci.. Int rOOuoci6n • I. q"(mica d e <:oordi""ci6n. • I. dol ",... do
oOlido y a I. in<><pnica <le!rcripliva de los clemen'M rcpruen ... ,i,.". $< ba
""""" bido .,. ... oJ ... ud;'",. ql>< fa h..... Iizado un "",..., <It m;";>C!dn. Se ha
l=Iizado con IIUllerial obtenidQ por proksorcs y estudian'lS, en cb. .... "'mi"".
rio!, >esioncs de "'p'''' Ydiocllliones denIm y r...... de la. IIoras <It ,rabajo..<1
"""'" """ 100 ~broo de 1«10 oonn:tImcnto u,ili",d"" . . ."011 Co"",.
EI princil'll objetivo d. OSt. libr<) DO '" .'pone' 100 res"had"" mt. recien_
tes <n qufm;';" inorg;1nioa, 'InO mi. b",. p''''.''' de Un_ fortnJ d.f""'"le a
I.,. nue""" ..,ud;'n'" una parte importan '. de <Ila .ub<!i.dpli .... o; .. ~.do y
""",;10 piJIY1 ~iludiam .. m:ls q.... par. profesorado (que, despoh de .odo. ya
00""""" I. mayor parto de <St. mal"';41~ e>te libro induye .,plicacioooo
dcUilUadu IOnl" IRkas co"", qurmicu, .!a""radas espt<ialmen<t .,. .... UD.
a udicncia d< .lumno. d. segundo oflo. del l1PO d. &quell"" con 10. que yo me
lie: e.",:te.id" durante mt. de voinle a~o._ E.pero que .. ,<>< Je<:to,es. cornC>
I. mayor po"e de mis alumnoo. <ncuen'"," ,U pros> ronversaciona] ftoil y
.n'... tenida d, k>e, 1 d. en'cnder. RealmenlC <$pC'" quc """. ieclOres pron,,,
Ii<!!""" • do .... "",,",g <Ie q .. dClnl, de es,,.. ptrnlfos y .. pI'u .... hay un ..r
humano >;,'0 quo . ma 01 des.fIo, ,I .. be, r h" apl;';"";o"", de cOla di><iplin.
ll.mad. qufmioa inorg:lnica y que ha inlen,.do, con . It!~n ai'o, <i<m""rdr •
• us Iocrores por que """",nlra ruciDon,e su ""gn.'"'" d egida.
A la vet q"" .. h."" .oonibl, una part, importa.1< de I. qUfmica ino..p.
nie•••1 " g" ooO obJ<li>o del libro .. forn< ntar a I"" ,,,OO,on,es a org:>niLllr
I", =ncq'lo> cn '11> menlC, y no s6Io "",mori"or un "upo de h<clIos 0 id •••.
Para CQn ..guir esl. obj,'i'''' los esludi.n,es CQ"",nu ran • in tegra, I.. 'deas
p""'n lOdas aqul con los CQ""'",,," apr=dKlos cn 511> ru..". de iniociaci6n •
,rii
I. qulmiaL Una lomla de f.vor=r ..t" i"t~cI6n '" it formulo""" prellun·
(U a 10 largo del te.t" 0.: .. ta fo,ma. "" anima a I0Il cst udi.ntcs a 'I ......
• ayan ;nyolucrando y ponsalKlo e\ contenido • $U manera. Oua (onna de
fomenl.r ..11 inteiroci6n y conse&uirlo." plan"., un numoro de prob lem ..
de d,f",ultad "onable ,I fin.l d.\ capitulo, Mueho. de 1.,. ma de noy"",o.,,,.
probl.",as mduid", .n .". libm .. han elaborado oon pregHnt.. que he
induido cn mis prop;"" en<ueOlu y .drn<nes. Como ,ob, pretenden mOt;YOf
a 10$ .nudia"t.. a que apliquon en nue"os oonte"O$ 10 'I'" ya han aprendido
ya Ia .a """,t",)'on un me.in< y mt. ]>t'OfundQ e",eMimi.nlo de los ooncep·
''''. Adem ••. en un consid.,.ble nurn<m de problema... pi"" una cona e'·
phcaci<ln. 0.: esl. fonna .. rern.a"", Ia impononcia de 1.:0 =ritura en la ... gna.
tutll de qufmia. Los problem .. prec«lidos PO' un a.terisco son oquello$ que,
en mi "perieneia. po= pianleOr mayom dir.cultade. a los alumnos.
Un 1erocr objetivo dellibro .. int",ducir una persJl"C1iy. hi$'6nc. "P'o'
piada, los oonoomientol.. I...... tudilntei amencanos, m;is qu, lei de 01",.
pol.... ,uele. ""'= d.1 'p,ocio I sigl'" de .'r.... "o. humanOJ 'I .... nos
han II".""" I II compnnOt<ln actu. l del mundo d. I. qulm"", que nos rodeo.
Este Itb,o inlenta, mod"".....,n,e, da, un. np'eciaci60 d. <6mo I. quhr=a
morlhica .. ha <Ie>o.,roIlado Y q~itto I. h. desatfoli.do. EI contenido hi<l<l·
rico no Ie prtoenUl 5610 como un .~ndK:e. SIno 'I"" .. utili"" I ment><lo Como
un (,,,,dam.nto por ••1 con,enido posle,ior del ""pkulo, asf como de I".
probl.m ...
Un <uarlo OOjetivo dol I<xto e< d<><rib" 10 aphcacio .., de I. qulm;ca
,no,!h.ca de una forma a.nctin y apropiada_ Eo... porspecliv. prtit:tica del
malenal no> ne.. a di.ocusion<s de asunlo> Ion diversos como 1o<icida<J y
on,klo,O$ 01,101 met.les peSltdos. .gentes quda.l .. In'ilumo"'le$. II e<:oo<>mfa
del hid,6geno. ("';6. nuclea,. leenic.. cineliea, 'adtO<Jufmica.s.•1 .f<cto in ..,·
.adem. I. am.n . .. del Igujero de orono on I. osttll1os1era, agua du .... fuego.
a"ifici.1es.. mat."ab de in.cr<:ambio i6nm .eenalogfa d. balerl. .. flua,.ei6n
y el rad6n como C11K'C.fgono.
Como "ainuam"" anl.riomlCnt,. 01 m.terial presen'ado oqtlf no 'iii ,cI._
cion.do con nin,,,n cono<:imiento obtenido en un ,urso "" qufmi<::l orpni""
o ~ica normal y, po. tanto. 10 pueden uull,.. , &quell", ..,udian, •• q.... ",.li·
nn 'u pnm<' Cut'" en ino'ganieo ~"Ies de ",ali,.., es,,,, en ..... di'''''''_ISe
.. poto q .... los estudtanl .. qu" Iuur ..... lizado ya .. too cur",. ,n<:llcntron esle
lib", mucho m," didaOlJeo POfll relocio .., 00"",1>'''' con los que Y' ban
I,.bajado,)
El «:to c<p«iaJ de I. qu(mi<:a ino'gani<a os iU lsombrosa di"r:sidad. EI
""0 pora un oulor de un ''''0 de qulmic. ino'pnica es dectdi, 10 que inelu)",
eft uo libro 'I'" p"""n'. a 10. «,udLm' .. de "'" subdlscipHn. tan exte.....
En """ 'odos los • ...,. be docidido. cuaocto llegn ma,.",,1 para IiCr induido
.n ."a, ~ginas. q.... _menos es mojor qLlO m1 ... fupcro que cot. filoooffa ""
disu.da la ulililaci<ln de .<1, libra, .i"" mu bien qt>< oc. "isto como una
oponunidad PI.ra oon"rui, y ptelCn,a, .onccp'O$ y Iplkaciones que.1 pro·
f..." .neuen1'" pani<,'Ul.nnonte imponan'<s y f.scinan'es. Y I" que .. mh,
'It>< los "'tooion'.. ~ ... I.. n ",'e bbro ll<guen a 1> conclusi6n de que mneboo
prof..., .... debett ampli.. y <iesaffolla, .1 material aquf prc: .. ntado.
En oooOC<'\lCncia oon 1. folosofla de que "'enos." "",jar q"" mU. e$le liMO
DO conliene los ""pil ul", de n:vis.ido tradicionaks. ni lao e.plicacion." de 1.
<>lructu .... aldmica y mol=la" ni olro. !e... "" V. que .. !it"..1 puoto de
.ista de q"" e""" !emas son desarrollad"" de un. fonna ad«Wlda cn Ia mayo,
pari. de 100 cuI'9O' de inuOODCCIdo y en otr"" lih,,,,, do ""0. no li.n.n PO'
quo .bo,d."" aqui. En conrordancia 'ambi<!o con uo tex!o de :wgUMO allo .
.... libro no con!i.n. 100"" 100 n:cu!'9O:l pedag6gico. comwxs que '" encuen-
Iran Co los 1..' 01 M,icos. (So Incluyen ",.Umon.. aJ fon.1 d.1 copl!ulo. per<>
d. una forma m:i. narrati~a que "sumida. EsI"" ,...Om ..... u.mbitn .. th
",die_dol; pa .... ",,-vir como io!roduccionos uh,",uvd> II capllulo yl o a las
.isiones de eonjunto.)
Una impon.nt. carlcteri"i.. de I. o'ganizaci6n a tene, en cuenta .. que
el ~IOOI de las prin",pa"" ~",as looordinaci6n, .".do s6lido y quim,ca ;!}(Ir-
gjni<a de<cnpliYI de 101 smpo. princIpal..) .. p"''''.!' en ","""ones .. depen.
dienl .. (Capltul"" 2 a ~ 7 Y 8 y 9 • 19. respec!i,'amc.,.), "J>OCff""'"",nt<
=rilo para que el ... "di.nt. p"""a abri,.1 !ibm 01 romitnzo de cualquit ..
d. ,liD. Y I... , oin " nli"" fru"'ado por ref.",nci ••• COncepl"" .nteno.... , ESII
presenlact6n lamb.!n Ie da.l profesor la oponunldad d. <lecidir en qu.t orden
preoenlanll. m.teria, 0 cubn' 5610 uno 0 do& de la. """'0",,", en ... d. "'" I .. ~
I.lt *«i6" ~ cinco ""pit.los oob .. I. qu(mico de 10 coo,dinoci6n ~om·
pm,de hlStOri. y nomenclatura, <structura, tearias d. tnllce (pero no do
o,bil.le, tn<)1.culart:$~ w:locid.d y rnec'ni,mos de ..."d(;o y .plicaciollei. La
ltCCi6I1 de do& cap/lulos sob .. qulmoe> del .. tado s6lido .. divide en aspect""
<structura"" y .".r¢licos.
La secci<'in de on«: capitu"" sobfe ~riPI;v, de "" ele"",nloo rep .... n·
lalivos abonla la cooslruo::ci<}n ,istemttica d. un <conjunto d. ;d •• , inletT.Ia·
cionad ••• que con ilu';6" inrunde oonr.a= en eI k:ctor y q ... forio uo enten-
dimit"IO profundo de I. ta bla peri(\dica. EI ronjunto d. id ...... p .... nla.n
d c.pnulo 9 y en p&ne de los Capllul"" II y 11. LI qufmica del hidr6geno
y del oxf!""" '" aborda en los Cap/lulns 10 y I I. "'pec\ivamenle. Los ocho
capllulos sob", los g'"pas ",prosenlllivos inclu),en cad. uno seccionel; S<lbre:
I) III hisloria y dcscubrimiento de los el.mentDS; Z) ,us propitdad .. fundamen-
tal .. y cOmo st rdacionan con .1 conjunlo de ideas in!.rrtlacionad"" (S<
in<:luye un ""umen de los hidrUfO... <'irides. hidr6,;d"" Ylo oxo;lcidos y hllu·
r"" del grupo~ 3) ",.<rio.... Y comp .... IOS de inter~ pol SIl$ aplicaciones, y
4) I.ma, de inlert:< panicular dentlo del IfUpo dado. Cad. uno de .,10. ocho
capiluioo a<abo en un. secci60 de Temas sek:cdonados "'Iad"" en proCundi.
d.d. que nos proporciona un. oponunidad para .er un lem. COn "n" pro-
fundidad mayor de 10 I>Onnal,
AG II.AO£C IMIEl\'TO S
En eI mund<> de las publicaoones, "'oy tierl ...... nle en dcudl COn 1C>d.,.
los ••h lon:. Y I. S'd,e de prodU<ci611 de MoG ... ",,-H .u. PO' s" pacieoci. y
buena volunlad allr.bajar con un au,<>< no,.I. V en .. I. 1"'"",10 mt gU'lana
I grad=r . Ray Chang 5U i.ten!. y ""raj< cu.ndo ,I procew de llevor un lLbro
• impronll" con>jert. pa l1 icul"""""o on .niIlM1k". induw d..alcntado.,
M. ,"".rIlI aSf1decer a los .igu;'.,.. crf.i.cos quo oom,nl.ron libremen" I""
variad", c.pituk>o .. letcicmad", " ,I te>:to compi<10. en ""nicula. a'lu. ll",
q.... I",garan m.is .n~ d. los bllsi.", ,~" .. imie"I'" d. rni$:l. coDCien,uda-
mont. I", ""que~os d...IIe!. hici, roo Ia escritu,," mi, da .... y precis>: Jame>
P. 8 irk. d. I. AriLoni. SUIt. Unim-,ily: Donald L. Campbell. <Ie Ia Uni •• rsily
0( Wisc<>noin·Eau a.ire; John E. Fr.y, de I. Notll>em Michig.n Uni,'elSi')';
Frank 1. G omt>a.. de Ia U.S. Na,'.1 Aoatkmy; TUIlolhy p, llanusa. de J.
Vandt,bill University; Robe" H Ha"is, de 10 Un;'."'ily of N.b .... k. ; Rona ld
A. Kia .... de \a Un;"er."y of Connecticut; Ed ..'.rd A. Monel. <leI Koo<
lI .hnan In,'''.'<: of Techn<>lo&}'; Ph ilip H. K"g<r. d. I. S,,,,,'n Uni,·."';,y;
Ch."•• Scaife. dol Union ColI. ge. ~ S.. v.n H, S'ra .... de I. Colorado S'o'.
Un"'.... i'y,
Tamb ....... to~ a~do P'" add.n,ad<> • aquellos quo " pe'o comen·
,.,an oon li\>e"ad el libro ). ba,an ,u8"",nd . , paTa su mejo"" Tl n'o a
e.".di.n,<s romo . p'of<;$Qrn I•• animo po,. quc ~ ".",Im Sus COIII< ..... ,;05
III Depa"m.nt of Cherni"',. AII.glr< n ~ College. Mea dVille. PA 163JS. i>or
/av" ....... lan'" _blOlulament< libl'C5 d. ha"",lo. Q ui .... , u O$Iuo"o '" vea
rc<"mpen<odo"" lu.u, •• c<hc:ioneo rouy mejonrdu
La fam,lia .. Jiempre .. peciaJ. ""0 III ",I. J<I" MT 1a mcjo" M .. hip <.
Jonnifc:,. Emily ~ Rel>ec<. ademols <Ie una ."""In" {"""Ie de aleln. ~ ",,"110..
han a)'udado inmensam • • l. protegiendo I '" padre con'«1ando 01 Eeltfono,
,"ardando ,ilentio en O">a. 1'C501viendo ""I •• IIIluflO5 probl"m", y .oport. ndo.
•in par=r1o, la. in'<lmin,bks hora. de _Paptl .." ambo "'lIdia.do • . II rni
e,posa. Kathleen; a .Ila Ie deb<> la mayor pwe do I.. cosa. buerw; q IX me
han .I.lOCd,do duran'. mi vida odul'", En esr •• mpello. ella ha '.nido ,iempn:
IIempo par. mantener iocontabks com·.rsacio ..... SOM I.. in<ert>dumb, ...
lru.. ra,,;o ...... desallos ~ alev l.., de I•• ida acod¢mico .n .. noral ) de I•
• "" iIU," de un libro cn particular. No podna h. be, . Iconzado nune. es', me"
nn .u amor ~ un su _poyo,
Glm E, Rodgm
NOTA GENERAL
D E LOS TRADUCTOR ES
~ II> ;"'11111.0<10 twltr ..... tnd..;06. 10 "'" r.d pooiblo .. onp .... dol
p.. 2'" Gim f-- R..... ' ... c-.o '" ........ lfir"l'll&, ..... I 'I'" .. IUPAC hi!
f
,,,,,,,, ... -..10 dnognaci6<l do t.. ","poo de: b LabLo. p<ri(\dica de! • IS. o!I
uhlin. tn ..i. Ie,to II "OIAMO •• l,"d .. US ...... dwr. lA-8A y IB·88. De
;pal forma. 1 po< ;,u&! mOO, ompl.. como nOlllC'l>dalura I"ra Ia. £ami!.",
de .Iomcfo'oo l<alroteaOl. pnio:lp: ...... _, .. "",brei. q .. Ia IUPAC "" ' ...........
... II ac,widad.
SIn tll>bol~O, mo,hr~ OIl lodo d "'~Io Q'"...,...,ndatun, pooibilidad
"""templ.da po. d ''"PO de 1rad"",O<ti, no .. h. h<!<bo, p<>tquo .upnndrl.
problem .. ;mpo1100 ,.. en 01 dnorrotlo del libro y fa>orm:rf•• "'" bispono-
pula ..... 011"'""", """ ~]l<C1o. 100 hispal>Oplrion,a lmenca_ 'I'" .11 $I>
mayorfl "'il ...... II _ ... nclll" .. aWIda, USA Por all. ru.6ft, hemoo opllo
do pot manleOCr II nomcndolun de on.." lid IUIOf, """'1""
~
1100 1«10.", hi.ponop.o. ..... n'......
fO!:It<>I ""bm...... o,ili.., II. 61"111&1 no'-
mao d. l ~ IUPAC. 'I ... ..". I.. cmpka<las habi, .. h"." •• ." EUropo.
0. ~.. j 10""" .. han man"Dodo ... void"," u,ilu.ad ... por.1 lutor. PC'"
.. "" .r.adJdo UDO __ de tradlOCl<M poaiendo 10 equi .. _ ... eI Sis1tma
1.t<:rmoon"L
En <'Il.l"l<) al <fI1"",, de abn: .... 'u,..... han rna.',nido las ""ias <Ie II
palabn lnllcsa. por CftCr os m~' h. bi,ual pa,a prof.", ... y Mooia nleO que
<.,n,ullin blbbogrl>lia Uliooajono. N., obounle. I. pri ....", ... que .po~n
.. cll..,., .. u n ...01040 0;)11 u" nou de 'n~ ......".. Suo embo,.,. .. han
leDido 'I_ ","",,, alp ..... nuepcw .,. Uti.... de "'coder. _ .. comprobo-
ri. PO' cpnpl" .1 n....' 01 Cap/lulo 12. eo II. ab ..,·iaIUnu L EO. G£R..
LEO RA Y GEROA.
...
En cll3nto a tr.dua:i6n <It r-aJabros bitn enendidos en nUCSlfll
que habitualmcnl~ "" "tiliun on longu.
bemos dudadn buscarles un~ tradu<:<:i6n
do 01 n(>lt1brfc ingib. T,.,
cirlas por ~n.blumo .
esla deci.i6n allee, 01
es mucho mb dud""",. pese • que 10 hemO$ C01llultado y ,.
mente, po. 10 que d It<:tor es muy du<no de donde PO"" _""po$>.
enl=omiJiado. ulililar la pa.labra inglc ..... clu't." •.
,
CAPITULO
1
EVOLUC ION Y SITUAC ION
ACTUAL DE LA QUIMICA
INO RGAN ICA
,
•
prQfanos I*:n 'n(orm.dos, «lud'anl«.• induso qulm;co. prof«'onal.. pien_
san sob ... Ia "",ncia de la quimica. De becho. 3 los qulmiros a menudo St les
d.sifica y .,ique' . por la subd isciplina de la qufmica que pra<:1ican y PO' 101
«"... lpondi.mOI y ,daliv.meme pequenos subgru,.o' de: I) Cuf$()$ que han
recibido y qui,j imp.nido; 2) revislas cienlfficas quel .. n. ~n ... n y en las que
publican. y J) libros que I..,n. cd;tan. .""riben y ron los que cosellan y/o
aprcnden.
Am>qu. >-ir',. pant algu .... funcioncs 111;1... ia ruvisidn de Ia qufmica on
ClDCC subdisciplinas fundamenlales nO es Ian ,impl. como pudiera pa= •.
Principalmenle eslo .. debe. 4"" c.da ,ubdivi,i6n fu ndamenlal a bar<:a a~n
enormes , .... s de ronOOmiemo. Indus<> la qulm,ca orgtniclo. qoc .. re5lringc
... ncialm.nte al estudio do )"" comPU .. IOS de un demento. 01 ca,bono, ..
d;ffcil de dcscribir y .. n«esil.n much"" al\ru; para poder dominarla. ima -
ginal. onloDa'<.1 ",10 d. describi, y dom;n.. II qufmka irwrgdnlca. que., d
..10010 de I.. eS1T11<turas, propoedades y re.accioDe< d. lodos los elemenlos Y
de su' compueslos con la '''''''l'''i6n d. los hid'OCII,buro. y de suo do'ivadO!
inme<iialos. iTodO! los Of"'S elemenlOs.. los cienlo nuevo reslanl ... se encuen·
lun dem,o del reino de la qulmi,," inorglinica l Eslo ronviene 0 II qufmica
inorpnic.. en un onO,me paragua. que oubre un .mplio y di'erw campo de
"'0010. M:is aun. pocde ser que la gran di'·ersidad <k la quimi ... inorgli nica
10 h.ga Ion last;nante Y l lrac,i .... PooStmo, en el po'q1K! y eI romo cl mundo
lunci"n. de l modo on qoc 10 ha~ y e. ba"ame probable que ~ tnlienda mojo,
graci ... 01 conOOmiento de 13 qufmica ioo'glioica.
Para apretia, mojo, el pr=IO y eI fuluro del mno de Ia qufm;ca ino,l'I_
niea pU«k s." in","e,ivo in""S1igar brevrmenle 50 posado. i.Qu;~ncs locron
los pnmerO$ qulmioos inorg;inico.? lQu~ "'udiaron? ..C6mo ~0lucion6 has-
la 10 que <> hoy el ",ino de 1. quimica inorg;lnica? i.C6rnO un mojo, ronoci -
mienlo d. la qufmica ino'~nica nos podrla informat d. romo funciona el
mundo de la fonna que 10 hate?
Anles de que Ia qulmica luera una disci pi ina scparada.. de hocho . nles de
la revolucidn cionlffica. cuando sc cmpe:zaba • "",n,id... , ala. cicneia. Area<
de estudio Stpa,adas. la especIC humana eslat». in"e'ligando el Icndmono
quirni.". EI ..so del I""go y el one de la cocina, Ia lransfonn.ci6n de minc.aies
en melal .., 1. producci6n de akaci"DCS como el bronee y la16n, la prcpamci6n
de ";driO$, cemen,os y e. plo"vo •• ran 'odas arca. d. invcst;gaci60 qttimica
am .. de que se , .. onocie .. a la qufmica como un. dt";plina scparada.
I.En que pe,lodo de 'iempo pode,no. d..., qoc I. qufmica .. ron,·ini6 en
Dna discipl;na acad~mica scparada7 Aunque las "piniones sob...1 eslabl ....
mienlO de lal periodo de l;empo y sobre 10 que de hecho oo""i,uye un.
diiclplina acadtmica independ;'n!. naluralmen!. que variao. un momenl"
adccuado pod,f. ~, duranle la vidl de Antoine Lavoi,ie' (174J-I794). En
1743.01 .fIo del Dadmieoto de Lnoisicr en Paris rolo habra lrecc elemenlOS
conocidos y duranle 'u vida esc nQ"",ro _pro. imldamenl. se dobl6 (0 unos
v.intiocho~ D< Ia mayor imponaRcia luc. y eo ~ran pane debido a los <Sfu.,-
zos d. Lavoisier. ol desarroll" de balanz.. exacla. y r..b~ que permitie'o"
med;da . de rna",. reproducible,,- Con la "yuda de es!o a"a""" tccnol6sico.",
cnuncia,on las leyes de I•• onscrvaoi6n de la maleria y la de las proporciones
•
qulm"'" _.,<.
madan><nIC a finales del pnmer I.rcio del lislo xx. d podorooo carnbio de ..
,,,,,,,,nica .. h;".o En pn ...... lup., 100 q ....micos Ino.pll>COll
tell,"" 'III< quit .... ll>ndo lao p",poed..x.. ... noeI ..... y ,.......; ...... de ..
crocienle I..... de .lemenl"" 1 .... <OfiI(>Ik$IOl. """"""- , ........ que racionalWl'
b qufm.,. ~ ."m .... D......a$ !COrfU aldmicao y do mbc:<. Pot 01",,,0.
!rnlan que """.-en........ bla pon6dic:o on "". berra .......... JIU" pndear y
orpnl:r.a, Ia qulnlica cIe 100 c\emr:",0l. La "",.",olaci6n de Ia quimic:a pon6d.,.
de 100 .I<menIOC II! I!a """ ... It"'" on .. m.yo< Io!tO m" rei"" cIe .. qulm.,.
ino,.b;"" La ~hl"'" ponc de c.l. lib", (Cap{I"1oo 9 . 191 os'" dcdicalla 0;
I. una inUoducciOn muy deloUada de I. 'lulmia de los .lanenl'" n:pn:ocnla·
livos. <> d. "" l"'poI p""Clpol .. Y .u. romp"".I",- 1 21 las /o.mao en quo
..I. qulmg .. pue<Je mlende, • II I", de Ia labl. pcriMica moo.ma.
Olro . .. nco en ta qufm"", '''<><sf""", que lU'" lup' en el period" 1900-
1~50 '" denv6 del ... boijo de Frr<krick Soddy q","IL'" 1913. lormul6 Ia odell
· -
•
de] ... iodo<>p<». En .. qu..,.'e dk:oda. pn..:.palmtpu. ,,,,,·6 del u,.bojo de
Fraftf;is Asloo Y w ~ne de cspr:clroaratOl, "" in_up.on y duiflClron kl&
i56IOpM d~ Ia mayorla de los .Ie"'....,.... EI neu'f(\n .. dc:.cubri6 en 1932. 1
poco despiXs Harold Un:y d=ubri6 b is6IopO$ \kl hldml""'O. A fiMIt5 de
los alios 're;n" y ""n,;nund.., duran" II Scgunda G ... rra MundiaJ Ie <k!.cu.
bri6 la fili6n nuckar y SO inVfSligd profo"domenlc. Lot: .a<iioi.$dlQI'OI ('Wlo-
pas de elementos normal"",nt...,abies) so .inteuu.on y .mpenron I Iplica,
cn mcdicm •• in •• ' tlaaci6n. Todos ••u,. .var.c:« leI dieron mucha, nu, ...
opor1umdad .... los qufmic03 iDorpm".,.. Po, CjOmp!", en 10' I~OS ."" .. nta
.1 mtlodo de fccillodo del carbono 14 f... pc~nado por Willard LIbby.
Los dcs:orrollol ... qulmica nuclear l'C'Iui';e.on """.... rorma. pan. .. pa .... , kl&
,k_lIt.... lsi como n.....OS ma.criaIcs alpace$ de soporta. 101 <:iIflIP de La
COf1'OOidn Y de III II,., , ..... pera'uru. 1..1 ad0ci6n de nl>eY05 ok_o,oo ""i(, ·
dales lkYd eI 00l1li:<0 de (i(;.IXUlOS par enam. de II ttnlena.
Sc hlW poco ell alaun ... D""-aJ ,~ de mu<lIn no C\lbienas en lao
pnma05 ejlll'ucnt.a aAos del $lilY<> Xx. pt.o que Mlqulrirlan pan ImponollCll.
en los Stili"""" ancuenla III\>$. Esla$ ~n:o. ,oclu)'C1\; Ilia lIamodo. de al~
de ANbcnll'" ,.,I<renl. II calcnuunicnlo de I. lun61rcra d.b,do .1 declO in·
'''madcro 11908~ 2) la invcsligacidn definil;". de Allrod Siock en 101 IIldturOl
de silicio y boro Imlclada en 1912~ 3) Ja cOMI.ucci(\n d< Ia primer. plama d.
sCntcs .. de amonl.co por 01 proceoo Hober.BoIch 11913~ 4) <I dcscubnmICnlo
dol OUlno <n II alm6tkr. pQr Charles Fabry 1191J~ 5) Ia ~fnlcs", y "'0010 de
RESUMEN
El ,<;no de 1. qul,",c, ,norpn"", ha e,oIuClon.ado inee .. n'.""'n(e . 10 la"o
de I", anol. A meJiad", dol siglo XIX. la qulmica ino,pniclo '" definid como
una de I •• sobdisciplinas ru"damon' . l<s de I. qufmic:a, En]a ~It im . patto del
" p o X1X. los quimioos ,norginoco . .. 'ahan pnnCip.Jmen(o oc"pod"" "'F ni .
... ndo y ",lIon.ndo los eopacio. cn blanco de la tabla pe,iOdica. ()u os ..
in,..-esaban principa lm.nte en ,I desarrollo de una co,rionl' conSiant. d.
mejora. en 10. proo:esoo ioo,pniOO>.
L. primer. mil.d &1 ,i~o xx "io I. "PAn';';n del mno de I. qulmica
inorpnka al inclu" 1", comp""(o. de roo,dinaci6n, 10. r:odioi«s,o_ la •
.. trnctura. Y.""'lIa' de ",'ado «stido. "" romo I. in'·,shKacidn ",I.cionod.
coo.1 ad .. nim;'n'o y de ... "ollo de I. fisidn nl>olo.,. Se pubiiearon tr.bajo.
inici.les y ..pocffico< sob .. <I declO in .. rn.der", 10< oorohidrurOl, I. slnles;.
'del amonfaro, <I o.ono .'rnoai"triro, los cloro/1uoroca'bonos. 1:0. nuoraci6n, 01
P'''''"'"'' ;>; "0' Y los ".n'i~'o, •• , Tambitn .n la prime", mi'ad del .i~o xx,
.. dolini6 cl princ,pal desafio de 10< qulm,co. inorpniroo: 1. ""mple.. in'·..•
ti~aci6n. comprcrui6n y preJiccidn de I. quimiclo do 10. dementc< y ...
compu,,'o< a ]a In. d. I. N .. ob;(,dnk/l de!. ,abla pcriddic:a,
En I. ",sund. mlla<! de! .iglo xx, nue".. • • "",id •• de in""l,gaOOn han
conducido • 10. nuevO. campos dc 1. qufmi<:a orpnomct.1ti~a Y bo"'OO'K~nica
, QIJ1!o1I<:~ (NOO.OA~ICA- L! " ... " . ' _ . _•••_ ...... _ . - . , _ , .
Adt:n'IU. 10$ ",",vOl com~l01 dr los pIeS .,l'Ierlcs.. (lhora lLomadoo n"~
A
QUIMICA DE LA
COORDINACION
CAPITULO
2
INTROD UCCION
A LA QUlMI CA
DE COORD INACION
U.. do 10. jrns do ... ".."17 "i6a "'" prodllCU .... til el .."" XX .... lido, COftIO
11' .. dtp ....1 Capitulo 1. ,I ......10110 do II qufnUa <Ie O>OtdillaCi6rJ
pol' AU.... W......,,-. B bocb.o do " ... oJ n~mtro••• ....ud 1 complqidad <Ie
"""'I....>!O> de <00«1,_ """.ida. ............. ,DOl""" dnpo..o!l do habeno
CIIIDph<iO cl p"'..... centmano de \os I r a . ,niaa!a. d& .... mcdido del
imp~l ... dado po. """moI" aI ,.lan''''''''/I'O <Ie II qu!tnloo ,.",,""""'. Anla
de p,oI'UD'"'''' .n "nil pcrspcc. ;v. h,,'dricJ d..... pon. impo,unt. de
II qul",k. '"<><P""". TlC<'an"",," <>lll>l<a:, "nil "'fie d. definicion.. 1m"
po"onoQ;.
/AI Q",..i<a u roonii""d<>n 1n11. de """,pu,,,,,. on I"" que un pequeno
n~""ro de rnoitooulas" ""'"" denommado. lig<md()l rodun . un K)n Q f'omo
..et,li«> <c"'~.l CadI lipndu (dol IllIn /IfI<n, q.... slsnilka •• nl"",r-) cedo
u" par de .lectro.... aI m<t;>1. £1 mllKe hpndo-m.lll QI>< • m<nuda $I:
"pre""" ccmo M - :1.. OS u" ojomplo do .... Iac<' «Jf'Qr..r~4CNlutU" ....1
q....1IIboo .Iea"""" P""""""" del m.. "", 'tome>. EI _ .... ~. c_~j""""'"
Of tI .~""'r" de ",.""", " ... """""" • "" _ "
""mu......... """".. " .no (0 • _
',omo me\jbco dado. l.oo
...Iota _
_ ~ EJ _ ... to de bl"Me.. _t.,.. .. 01_ ndm<roo ... _
~ Ik __~i-;" , .,
incIu)'.a. J1IBIO <:0lIl .......... en'", <O«tw:tcI _lido .. eornbe Ia r6c'muia
onoIecul... POI <jcmplo. .... 0 rdrm'" "".KI<<k!O pO<irfo . . (M~X. 0
M.[ML.). dondo "f OS .... cat>6a fII<~ ttfIClIlo J X p<>«k oq>ramW •
..1ioI ... ionos. 0 ' ... q...... II """"". l1mnub b ........ _
Y <I .......1 M """,.itu),<n .... "".i6n. .... I<~!fU q ...... b _lido co .... "ur<a
un . """". A ..."" iones .... lJli<oo <oo«hlladol • k$ ... _ ..... >=lI amo ....
o gUO""" <_,I<i<u.
"
Loc cornpueilOi de coord,naci6n" caraclc" ... n por preKnlar una Impli.
pm. de coIorq ;01• ..-. Cuando variln .1 nd",,"m y lipo de bpndos. •
mrnudo hay un cambto "&pifocaIlYO en .1 color y cn las p,-opiotdlIdes magnt-
Ii",," del complll.'Slo. En cursos anlenortS es posiblc 'lilt 1Ia)"a5 elIudi.ldo
ejemplos dc , _ tOOrd"lIIdos (0 rompkjos~ WInO pol" CjeIIlplo eI o;alt6tl
1110010.0 AIINH.); (estu(ha!lo junto c;on oJ ,TUpo I de II man;ha analfhc:l
cualJunivl~.1 ion nul OSCUrO Cu(N H.Jl ' (un buen 1e01 para la idcnhficac«ln
de iones robre en "'l uci6n~ 01 ion rojo OJCun) F.SCN ,. [lts1 muy .. n!lble I
la p~a de iones hierro(lII)]. y calio...... coosos lfpi<:os. por ejemplo.
Co(H,O)!' y Fc(H,O)! ', que .. ~lItlrn abm'iu como Ca"(aq) y Fc"(aq)
respcctivamenlc.
Quid, en un non<> de qufmica general ""yu ,·;,1\1 anleriormenle com_
p .... lm de COOrdinaci6n (Ilamados COfrOpU1os II, _Illn dr "....ui('/6fI~ Eft.
lema.'; eo 'lilt Ie Inn. cn Qle lipo de CUI$OC, .... hod", de una mantra mu)'
luperflCial, ...... ralment. por I""bIe<n .. de liempo. Sin embo.rso. cn La pn .... '"
par,c de "'e libra (Cap/lui ... 2 a 6). La qu(mica de coordlllacl6n $Cri n_Im
'nico PUnlO do: alcnoon, Por , ..... '0, esll..,lIa..."..05 de un modo lUtcm'hCO I.
hi1to.i&. nomenclatura. eslrucluru. I.orla, de onla~, =ctionos y.phcacionel
de estM compucslM. [fr ... un curs<> de qufmica fbica se pucdcn de$D,HolI.,
muchos .upeelOJ malcm'liC<)$ y 106ricot.) En .SI. eap/tulo dartmO'l una pc..
jl«li'a hisl6rica de ClIM compueslos. introdllCirtmO'lllgurlOS ~gand", cornu·
r>es y desarroUarcmol un ,hlorna de nomeoclalura.
I .. pruenlan
,
la partc ,u,,"nor
.. ntan
;
I COOCrtta, •
Jobn Oahon. Dalton iUpu!oO qllC los ," omot
simila~ a mtnliscul.u bolas de blUar.
de espccul •• fObre 111$
carltCl.rizaron m's de cuarenla
demenlot COIlOQOOS d&ada
una serie de InlenlOI para O!,", .. ~I~
dolcev. baSoindose on .1 Ira~o de OlrO, in~"i"doros
propiedades de 1:'11'" d~menlOli pam:ian variar d.
publK:6 SU pnmcl1l I~bla peri6d;.;a en 1869, (Pan
Mendelcev r '" tabla ~r Capitulo 9,~ .. 256.) A
mu aoel'Cll de la. propied..... de est"", elementos.
.'0fII0I quia Mendo un mi'ilerio.
-" ., I' '1 ~.. ~ •• lIlI I
,II·l -I !,
••, _ i I
i'jl ~
~j~~} ~ .ir~l:
! '1111' I
j, j
I, 1 ,"lH g;;
I' i I I
lii!!;!j
de.lI H
;
't::~l~~ J: !!h;
j ""'"j"l!"
,:II
"~
h:J.'~"'J!~
-
~i
•-'" -'" -.
.II
•
!
•
!
,, ! ~ ~
I
i !; • •
~~ ~31 · C
. J' .j, •• •
: I;!i§.H
I.
~~lI:lll .~ !]:li~-II~~~-~ . 1 -
~dl~alll~~ ..
,i,-'I<' ;,,!!I;!1
~~ l_t8~ ~< ~< ~~_ ai. ..
-8
t1:a. .. hJHi 11 1
lIl1-.
1I .:
..
N
:l
_.
~:;;~
'" --
,- I !
!;; -
l
":1
•
~
~~"iH-i ~1 ~
I. ,- !•
!i.- - - -- ~i!:U ,I
,-~I'
- - -~ - -
•
!.l
Hacia finales dd sillio XIX. nUmeroSo. descubrintienlOS hicieron que se
empezara • demostral" que habfa algo denlro de lo! 'lomas. Balmer ide6 una
f6rmull, basada en una .. ric de nume,.". enleros permitidos. que organiz6
(pero no jusliflC6) el especlro visible del hidr6gono. R~nlilen y Becquerel
dcscubrieron los rnyos X y la radiacti'idad. rcspeclivamenle. J. J. Thom",n
dcscubri6 los electron.. eran un componente fUlldam~nl.1 de loda la
maleria. I RUlherford. de "cr 1... multados al ineidir partleu! ...
alfa por sobre !~mina! fin •• de oro.
los I eSlaban
de J (Niels ;;;:;;,.;~.
mediante ruerzas
orbil.les al6micos son
los qu!micos en el modcl0 del ~Iomo de
ESle I bien la n=idad de utilizar numeros
euAnlioos) describir las linea, de! espectra y la labia pcri6d,ca.
En I. columna de la 2.1 sc exponcn .
I I' enlace. En la
,
los ~!Omos. 11
aim •.
pumos
Como ... ,.., en I
cebir nue"as ideas , a
PIleSI,» baSlldos en el carbona.
elgrupo melila. CH, - , a el grupo il a
cal .... que ... Iuban pJ"(Csenles en un gnln
intacI"" desputs de varia, !"Caccion •• qufmicas . A I .igla XI~
acepI6 eI conceplo de una vaJoncia fija asociada a cada 11Omo con ob~lo
jUllificar 18 natu",leu de los compucslos orgAnioo! y de los ["',,"enlnt
los canSlil uyen. Como dijo Sir Edward Frankland, ~so:a cual sea 13 I
de II uni6n d. los 110mO$. el poder de combinaci6n de los elemenlQS. ..
compcnss siompll: con 01 mismo ndm"ro de dlomob. As!. Ie penro que
carbono .icm pre lenla una valencia fija ~. c1 oxlgeno 2••1 hidr6g<:no 1 y
.u=ivameme.
A finalCS del siglo XIX expcrimenlos con 13 eleclricidad indicaran
probablemente descmpcilaba Un papel important. en el enlace I
De;;put<s del descubnmiento del eleclr6n, G. N. l<:wis propuro que
pcqueMs part!cula, ""salivas podlan ser las responsablcs de que los
so: mamuvie.. n unidos. El mimera de eleclrones de 1", "",ientemente
b;'rt<>< ~gase. inene._ pal"eda sel" especialmenle eslable. La del
lleg6 a scr la gula del enlace qufmico. Sigu'.ron
en los ailos I",inla. Nevil Sidgwick propuso que I eleclrones
tl:p<lc:nc en're of y de5<mpc1lar un papc! .i",ir"",,;,"O en I. d<'erm,n.<i60
de II forma de una mol6:<l' •. Linu. Paulinll Y o'ros propuu..-on que el
ooIopam....,1O d< orbi ..1es .'6micoo especollies 0 d. orbital .. Iofbri.k. podia"
eola ... r un a,omo con olro. Adem',. <c: de: .. rr<Olk! dUfOMe .". ~poco I.
,eon. de qoe las molt<nlas podian <c:' nn IIrupo d. nokleo. que <c: m.n,;""en
unNjos PO' ondas . 1..,,,6n, ••• !omll.du. lIam.da. otbi,.\os mole<:ula,... Ino
.,omi<o.~ TOOa' ...... idea •. d.sde I", d'all,om •• ol«:"ooiooo de pun,os
hasr. las teo,I•• de Is ropuloi6n d. pan:< de <I«tron., d< la capa de val,nci.
(VSEPR) '. de enlaoe de vale"",. (VB)' y de: orbi,aks tnolocula,... (MO)' .
","en ayudando • los qufmiocos ",Iuales a dc.\C,ibi, 10
de 10. com~ueslos.
<I'''''''"'''
Y 01 enl ...
Hem", 'up .... to q""ta. od.as anlenonnenl< <J.P""'''''' I< IOn m4s 0 men",
f.m ilia..,.. (D.l<m", un b..... "'paso de <:ada lema. pero t$ pOSiblc que
I\e<es,t.. con,ult.r ,u 10\1<0 y IU' noW de qulntica son.,.l) Sin 'mbargo, 10.
compucs'''' de eoo,dinaci6t! que '" e.plican en lonninos &"llCrn<> en \a
"fCtfll colntnn. de 10 fill"r. 2.1. '" prol;>.1.blc que Ie .. an meM' lomilia,,,,-
~C6mo y PO' quitn I"",on d<M:ubieno. eslos «>mpue.'''''?"~ ern Ia '''''''0
de I. cadeo.1.Por que »trow I.. ote ola leon. de la cooromoci6n <10 Werner'
~s. podl"n ju.]ir",", .. ]os compucsU>s nu,"", y dire ... , .. "tili ... ooo compo·
"",,-.,.,.,,10 las ide• • que Ian bie. hobl.n "abaJ'ld<> I", qufmicoo orginirod
~C6mo con,ribuyeron.1 fin.lb, ide .. ",,,,ru. de <>I"",,"," aU:lmico y mole·
cular a I. comp .. n.i6n de <>'os compueslOS? En I. 'ilIuien,c secci6n '" rn:ogm
I.. =pues'" a ,.1.. j>fq!un''''
Muy • nn,leo del oialo XIX T ..... ". un qufmico lIan,,", 'OIl olnd. d" en \a
hillor;. de Ia qufmica Que '" desconoce.u ""mb~ ob<c:",d que combinando
.monfaro con un mi".ral do cob.l,o '" form. ba un prodUCIO de color cacba
° morron rojiro. [',ob.oblem<nle •• Ie .. ria 01 prim .. compucsto de COOrdUlO·
ci6n oblen ido. Duronte I. prime,. m; .. d del .iilo Xl' .. p"p ... ron 01i01
m""hOI comp ...."", 1lIIIOni",.I" de cob.olto, \IOn.,almente criSl.6nos. £010.
oornPUCS'OI pr=ntaban rolo ... in'o""",- y .us nomb ..... "laClonaban COD
<S'o. color<:$. por .jcmplo. ,0$CO-, lutoo- (de l l.lfn ,., ...... amarillo "",,uroo)
y cloruro. pUJpureocoMlticos. Sin emb.rgo, • pes .. d. I", numewsos inl.n.
100. no >< habla desarroll.do ninguno base '06ne. que jusloficara .. "sf.Clo-
namenle "'OS mar •• illo",. com""""os.
Debido el o,ilo que ,.vicron los qurm~ orsinoOOl . 1 d=:ribir las uni_
dade •• struc1ural .. y Ia••• lenci., .16mic.. fij .. de 10. com['ueslOS bawd", en
eI ..,bono. era nalural ptl\l-llr que ",'as ideal '" pudic"n .plicar. los com ·
PUCS'os amoniacalti. Sin embargo, los mul,ado. fu<ron decepcion. nt...
,. , ,, , doll r,
"'''-'0-
'" , I"
,,
COO, 6SH.
CoO.· ISH.
COO.· .... H.
IrCl,·JNH,
...
,~
M_
~
•
Ob$erva los datoo d~5icos para los doruros amooiacales de cobalto ••, ~
~numeran en la Tabla 2.1.
La. I· que se ulilizaban
,
I»n molar
estos compue>tos
• coosidcrarse como
oOmero de ,ones
que sc proollttn en disoluci6n. El n6mero
iones cloruro que precipitin CIlIndo II" adiciona lllUI soIlICi6o ICUOU
trato ck !)btl SC refiere • ]a reacci6n que sc '"P' -nil en 1a
,OJ
),ll,-a
(1) Coa.· W'H , c",NlI,- ~11 ,- Nil , -I'<II,-a
~ll,-a
a
"
1<a NH,-NH,-Nil, - C
a ,-
0. - . ,.. ' ''''''''"''''''' 0. 00"'0. l.o,
NII,, _, I/0
«) IrQ,· l NII ,
Nil "
•
a
I •
,~Ir _ ,
-'NlI
•
!
I
primaria. mien •.,.. que 100 amon/aros compen .. n Ia $CCurda ria. En.1segundo
oomp",",IlO (2~ un doturo litn< u"a doble fullCi6n y ayOOa. com"" ..... ' ambu
"'kncias. El dotu'" que rompcn ... I••• lencia _undaria (y .. U dirttlamen",
uDido.1 ion eo'") no puode pre<ipi13r con 011"'0 de pl.llI. EII.,«, COlD-
pucslO (l~ lien. do. doru,o. ron dobk fullCi6n y sdk> ""0 ru'p<>niblc par.
~ Et.~ cumru,,-,,, ~/. "" .,;"""'" wn Ii """',. ><:rrd un ""nI p"""
to lI<ulro sin do'.'''' iODizabies. Eso era cXIlC1amcnlc 10 que J0 '~.,..n habra
oMc:r>'.cio cn <I compue,to d. iridio.
[nm«li.,..men", dcspu6$ We'''''' cmpct6 a 1mbajor c" I. gc<>motrla de I.
, .leocia O<C\IOO;oria (0 .1 nOmero de '(){I,dio.ci6D~ Como"" ob",,,,. en I.
Tabla 2.2. 100 .. is amonlacos que: rode•••1 ~Iomo <> ion motilioo etolral
J>Odri.n adoptar "Ill> de las 1m ,.,.,mo"la. habituate .. plano bcxa&"nal pri,.
rna trigonal y ""t~dri.a. En I. labia", compa" I. inform.tid" acorea del
"umer" de 1<6m.,.." p""hoho Y d =1 para dive,..,. romp""'o. de coordi-
naci6n.
IllY p<><OS com.otano. que Ie pUMan haecr acc""" <k Ia informlcwo 'I""
I<- rcc<>!!" en e5l. tabl. &nt<'.l de que "" di"'"la 01 ,ignificadO) de Ins datos.
Ffjatc primerO} en 10$ .lmOOlos. en los compu.,;tOS M rep",,,,nt. cI metal
cont,.1 yAy B los dj"",..,. ~gandos. P.r~ cada oom<ro. 10. mlmeros ont ..
porent«i. Indican la. posiciono, .-clativu de los ligandos B. los i.>6In<",. ..
d<fin<n .qul como COmp""'1OIl que ,i • ...,n.1 misrno ";;""'to y ripo de <nl.ce.
qufmicoJ pcro que djr.en:o en la dj,po>ici6n •• patial de c>os ... Iacc •. lEn "I
Capitulo 3 so re.1iza una disru,i6n mj, d"'all.da d. 10' oom<ro<.l El n~m.ro
de io6mc..,. prroioho SO rcfior••1 ndme,o d. d"P<"icionc. geom':tri""" en.1
T.1>Ia U . Numoro rnl <Ie iWln<"" f.... " oj p<<di<h<>.., lu ''''' Iro<n<1r/a, dlf.,<o, ..
~'" un O~""'fO
-
<le coordtflltci6<t 6. [Roi. 21
eo-
"""'-'
._, 0. .. _ .
:8:• :ca •
N: . , ' " .'" ,.....,.. 1100
!-~J
.... ~
, "''''
' ,
....... .
..... ...... _ _ •• 10 ....
-~ )
;,;"
N.· ... ' •
Wo., ..
,-
,- "-
,- ,-
~
,-
~
It. 2) (I.l) I1. '1
1t.J) it . ' i 11. 6)
MA,8, ,-
I'. 4j
1t.2.ll
,-
U. I;)
n.2.J)
~
11.~ll
11.!. 41 it . 2. ' I 11.2.1;)
II.~SI " .~I;)
',p.CIO Gil< "'" po,ibb t.6ncam.Dt., Por .}Cmplo, .n d """"" MA,B octO<!-
dnco, 0610 hay una II«'mcltfa posible au"'l"" bay mueha. forma< de n:pre-
"""toTla, L. Figura 2,40 m .... 'tra "es form .. «I"i •• I.nle. de "'presen,or cada
ks6mc:ro. En caW ca<o. I. mi.m. connguracion .. mpl,m.nt. ti,n, dif.... n«'
o<ientaciones "»OClales de forma Gue, un ligando B ocu»o eU']qu"" de la,
"""cion.. "xi.1os (I ",",Iquier posoci6n ",,,,,ton.l En Olms palabras, I.. """
posl.iones octaedrieu SOlI «In, •• len, .. y no impona I. po.icion q.... ocupe el
hgaodo B. L. Fig.", 2,4b m ....". n .. posibb oonfi!",aeiones «Iu;".lent.,
PO'" el pnmer is<Imero MA.B" mienl'" qu, en I. Fig"", He .. oboe... el
mismo nOme'o para ,I .. guooo i«lmero,
Ahora podem<>s analiza' los data. d. la Tabla 2_'- En ,I caoo MA,I!. en
la ..... ""hd. d se pued. !'f.para, .. ""rimental""",te un dnkt> is<Imt'o, 10 q ..
• , .oh .... nte .on "" , ... , gwmOlri.. plOpuesta>. Sin emba""" Wer"", ..610
pooo p... p.,., dns i06mc,oo pant <I COmp"<$to MA.B, . En d caoo do "na
B"""""ri' ",-",""dnco,.1 n~""'ro real de is<lmtTOil y.1 ,06nco <:oiDCiden. POTO
en 10\1 ""SO> plano h...,onai y prima ' rilonal. ,c:6ricam.n,o 50n posibl .. 'rco
iO<)me,oJ- A"'pta"do q ... WCl'nc:r no oh'id6 ningdn iWm<ro. 10< da,os indican
G"" 1. geornct rla de I••• poIJ<'iODn fiJo, en tI ospacio. de los sci. ligandos ..
OCIoKd,i<:a Pant <I "'-so MA,8" d ",i","o up<> do an'li,i; o;,ndua: _ un
.... ultado .. mojanl" Unic.m."" la ronfisuraciOO octa~ri<. Ii... lin n~mero
do io6m<"", i>;ual. 101 quo se pued." preJ'llrar en n:ahdad.
" p.rti, d. osos resultados lobl.nidos al analiza, m"""", setie:! de com-
P"""'''' d. coordinationl W.. nor fue e.paz de prt:d<ci. q ... se tendria" quo
oblon.. <los i0601"'" para d comp."lo CoCI,·4NII,. EsID! er.n dineil..
ok pr<pO"", poro finalmeme en 19(1J We .. or 10 .on,igui<). P¢scub,io d",
..<1m.."" ""0 , .. ,d. cl.. o 1 o!,o de toIo. ",olel' in!.noo. Abora IM<n. I pe:sa'
de q .... Iod<> .,.!o podrll SO, C<>I!o.KIcnIdo romo URI ,.idcr.cil ."'llli,.. (10
COII!rano de UOI proebo condu)·.... ~1 po< UD fllOsolo de Oeno:ia (.ra II G"" .....
de un ll'lmero Ia que COD'hlu(a Ia ,ndc_~ II _ de II coord".1O<Sft 11>1
oieodo nil. ,... mb QOII'; .........,.. La pnoo:l>a _'"" de .. lcoria de W• .....-
Ie d'5CU,,"'.o.1 p,<I,im" "ph"1o (",p, 48-49) cuaodo Ie ... »<1,. IIk1,,·idad
6",,,,,, d. 100 rompoC$lO$ de coordiTU(idn. Sin eml)lUlo. II pn><"" .... pli'..
r... ,uflC,.n" pa'" )_..,n .. n. En 1907 deJd d, opon,"e I 10 •• udal.. !.ona
de 10 coo,d,TU(i6n d. W.rner.
Tod<> alo cIemoolni, como lin. . 01 ... vua.o ,I cuo de
.... ocaSOO1lCf ...........""'" . Allu ....
oueo,,, inlwci6n. ~,;;;;-.;;
lorm. de PC""" "unq'" no muy n""" COn ot.,elO .... li.z.:l'
aulm,ka~nl. ""ol""iQn.ri".
81OftU,lnnd y J.... Dsc'rI ;0 ....... _ apli"", I.u ide.. de 10 qulmlCll or",,1CI
sou- JIlG,f....... 01H_ eompoeslO$ de wo"IiIUcid .. Y roa clio. IUnq ...
siempre .. podrla ........". d..... tnD)'m)n ... ''''''''''" de 10 eomprmSi6lo .......
,amo de '" qufmica. El _relo .,,,,- PO' >upuest<>. en llbe. cu;tndo hi' qllt
Ipliao. '"" id.....lIblccid •• Y culndo hay q ..... pll ..... d••11... W....... ,
.lij:i6 II "lunda opct6n y. ""nle allot ooput .. en J9lJ. r<cibid .1 I'rem",
Nobel ... qabru<:a.
CoCI,·6NH, [Co(NH.l.JO ,
'"
m C<:rCI,·SNH, [C<l(NH,),OJO,
'"'" CoCI,·4NIt,
CoCl,,3NH,
[Co(N II,).lO,JO
[C<l(NH,),O,)
l..a$ n>oIr!.:uIas ... Irnooiaco Y lot IOIII:S clon..o que 50 indU)'<"B enln:
corchc1et. romp<n .. n ol mlmr:rn de eoordinaci6n del ""baho. Lot cia",,,,,,
q ... lorman pane (\0 II .. lera'" roocdlnaci6<l rlel<mprilaa U!l1 doblc fUl>Cld ...
yo q ... ""'mi , .~ud." • ...,mpo""",.1 .S1""" (\0 o,;d .. ;60 + 3 riel <><">balto.
l..oo elorurot q"" <$Itn ''' .... dos I...... d, los C(>fehe1et. I • ..,.. d.nomi....oo.
.................. ~,. COR>p<m1O ... ~""" rIe o.odaacIa. &los son lot Q"""",
doruroo i6nocoo que pucdeo pr=.pow «HI a"'olO de plata. Po, ...... pIo. li ..
di ... I,..." agou. ~ oomp~IQ (2) y.sc aNHl<n ,""u"ione< pbla. 10 r<:aroO. 'IDe
l;eno lugar .. podrl. repre>enlar medianle l.o Eouaoi6n (2 , 2~
Aunquo 01 lOrna mi. f,""""nl< d. su programa cit in,.."ig. cidn lum:," los
compue.ll'. de 0000110. W. """ Y ,u, colabo,ado",," lraOOja'01I tambitD con
olros me,ales, COMKle",. ""'"" un <j<mplo. l.o $llulon1O $<rit de compueslOll
amoniacalo. d. piauno que .. lormol... "BUD'" oomcndatu", a«ual. f ljat.
'I" en ""to cuo fa .. ric inclo)'<.dcmt$ .niDnco complcjru, los oont .. io"<S
." los dl"mo. tJ<mplo<, comp .... lru (61 y (7~ "'" •• ,io"", potosio:
[Pt(NH ,).]0,
'"1" [Pt/NH ,),OlO ,
",
(6)
(Pt(N H,),O.l
K[PIlN H ,)CI,l
K,[I'lO,J
Tambi~n
'"
SO in~Ii&aron compleJO' cit eromo, En 1901. Werne, utiillO los
""ull.do< obtcnidos en la, determlnacione, de pes<» mok>cul.",. Y ."...
dUClivid.dcs. p.o'. p,op<Jn<r que ... dos ."mpue'tos conocido' do (6,mul.
CJCl,. 6H ,0 .. podrlan represenlil como [CrjH ,O),)CI, viole.. y
(Crj ll ,Ol.CI,)CI, lH,o , .. roo .. me,.lda.
VerdaderamcnlO. el amonr.co h• .wo uno de los lipnd". m~' impon.n l...
oJ hobo, sido ..,"di.d" amphamenl< PO' Weme •. S. C<>I\Sidl". un llgando
~nrMo 'I .... dor,,,,, como ""ud que >610 cede un par do olc<:tro"", al
1roma 0 ion met:!lico, L> palab.-.. """""""'000 pro,,,,,,,, citl Jri<i" """"" y
del laUn !k<tli' y. oomo o. de "pc.a" 1i«.-.JmeD!e qui"" <kci, .un dieDte •.
Un ligando monodontado. PO' tanto, >610 tiel'lC un PO' de ek<.1roncs oon d
que .oni=. 31 """ai, En I. Tabla 2,3 ... mu"'ran .lguno. hlalldos mono-
dent.d", tomun<>- (L> nomenclatu.a utillzad. POI" esl", ligando< .. di"""lirn
en I. oecci6n ' iiulento,) 16aicamen'e. tambien hay ligand", bidenlOdos. tn·
dent.dOl y. en general. pohdentadOl, ED 10 Tabla 2.3 .. m"",' ran odom~,
ailluno. liplldos ""Iid.ntad ..... <omunes. Entre partntesi... da . 1 nOme,o de
~ ' ''''''''' dado"" cit ...", Hgando., Po, <j<mplo. par> 10 ttiitno(hamin. eo 2.
La et;k:oodi.mina. que .. pued< ,... on I. Figu.a 2.S. ha ';do un lill. ndo
bide"tado muy impo"ante en " I '",OOjo ,anto de Wer .... como Je 10'I<n.....
Obsef'" q"" 10. do •• tom<>< de nitr6geno de 0". eompuesto tionen un unieo
par de elo<:"o"", 'I"" pucd, cede, .1 metal. Oboe.", tamb;tn que. cu.ndo
ombo. pa"" de ~"",.<>ntS intero<cionan con 01 mi,mo me,.I. ="1,. una
oonfiguraci6n que rna. bl<n parocc un •• ngre.i<> asamondo. 'n ./<tuna. Los
IipndO$ poliJ enl.dO$ qllC form.n uno 0 mi, .n;IIO$ con un 110m<> rne1.ilieo
QUIMKA DR U. COO~DIl<AClON
n"oro
.,~
'00'
<11'""",,'0
ni, ....o
",m'D
"",ulf.,o
-.,
<>'bottilo
-"-
p<rO.o
hi<lm",
... ido
~."
-
o;lro
• .,1 ..
"",iI'mll>ll
lrikDilfo./i.o.
,,,feni .. ,,,,..
d,n" .......
d.o, .......
01,,00;10
.. ii,,,,,
,- ,
NH,CH,CH,H,
CH,CCHCCH,
.,ile.oodwn'" 1""1
_ , 1 .
oo
(0) (.)
.. dofin<n como aq",, 'loo 'I" """,!lentn dol p.1:"" d< """"-rones 'I"" aoden
..",ullineamen'e. doo 6'0""" me,tlowo, La in~ <ntre .. '01 h,.lIdos
Y I"" ',omos d< me1~1 .. puede '.pre'o,u., """,0 M _ -I.; _ 1\.1. liJl'ndoo d<
lip<> plI<n'. pue<ien .." .mido (NH , ~ earboeilo ICO~ doruro (a-~ cilnuro
(CN ~ hldro.kIo (OH -~ .;,ritO (NO, ~ d.ido (O'-~ pord,ida (Ol-~ ,,,llala
(SOl-, r h<><;'0.10 (SCN - ~ Werner ob,"yo numOrOlO1 """'pueslOO de ~bal,
'0 con .""",Iato 0 .. iknooi.m",. y CI,e "PO de lipn<!oo. EI segundo ,;p<> de
hpndollo ~n"i'u)'<Il ["" I~ IImhUt",4d~., Son bp"""" que, de~n'
diendo de I.. rondicioDCI y del .....1 ompl.....to, puedm aoder 01 ,'oroo
meith"" eI pu de doa".,.... de Uoo <Ie .u. doo " ........ donad""", EoIe 'ipo
de lipndoo 00 poak "P' 'E",", como "''''' )- pllCden Ionrur 1m<> de .." ..
dOl mlaceo ".,nlto.... coo"hnad ... """bIco ~n "" '10m" mettJjco, b....
tool _ :AB: 0 :AB: _ 1\.1, Lopndos ombtdentadol """'''''''' IOD <;U.DUI'O, 1ioQa,
""'0 y ";,ri,,,-
' Ip
,. , ...............
a --
IJ:w, , . " . " •
, ow ~.
•
OSO-
.-_
oj"". .. ""
""• .-_. -
.~.
ow w •
0'-
_..
•
••
,
- -
,10.,.....
.
II.-m o S,Ol·
~. ~.
• : ' ''M
"".•
.. CO; ~ .
.-'''
1J:w,,,,_ .."""" .. _tn. ___
O· C 0'0 _;' 0·""
H. •• CH,COO' ~
". .
"H NH' Md~
.
. ' ,.' ,..
mSO,l-O NO
$.. ;
°
' n ,... ....... 100 • ,.,.. .,~,...
~. M ... , . , , _ "'"
.,
J. So ""hea tI dm<w (l, 3. ... ~ I) 40 - . llpo 40 lipod<> _ _
.)
'"'".............................
01 ,
--.~~.
III 1;p,' 'I'''1O · •• _ ............ oItI..-bpoj .... fri..<Kl
III I .... ,~
III I 2 100 M
d . . _ '.... _
_.
..
$
......
.. ,.rto<uI.......... 1nrp
...
Empnamoo nomb ... ndo eI a.16ft donIro. ... torll.nuacKin """,bramos.1 ",.
h6n complejo. l.oo hg>nd"" .. IIOmbnl.n ... ordrn a lf.t.!o<o, pmner" anlln"
, ..,...eriormo<n~ doro. Hay cua.ro aonon/a(:(Jl y dot doru..,.. pot 10 quo ..
~til""'n IoJ pre(".... .ft,.
,III- El colado de O..d""",,, del .0".110 tt de ....... ,Ra
IlaciClldo <:I bill ...... de co ...... de Ia Ii.u .... '. forma. 1...01 carp. ...... del ca.o6<I
complojo II.... quo IItf + I PI' .... """'po .... , Ia CliP - I del anoOn doruro.
Como hay dot cionl',," con caIP -I en II ar.ra de roordmaa61l. \0 ""I
cobailO deb.< ttl +) para q"" Ia cars>"''' MI call6ft ... + I. TcnJ<OOo ,0<10
... 0 co elK"'a. .1 110mb", compl«o del rompuel'O el
h..aISOl;oaanampbllna,o(l V) de 11I10III0
En .". <""~"'. 'anlo.1 a",6n romo. 1 ""116n.on compleJo<' Emp<l. ""'" pur ~I
am60, 100 do< lisan<lOl """0 laBu,,)on orden all.bf1ico van dol.noc de 101 dot
~gand", 0 ..1.,0. Mlnp""'" pas> a .. r ma np""'" porq"" .... ",..",1 rMm.
pa .... d. un ani6n romplop. En 01 <111160. 1ta1 dot bsandoo _lil ...... ,," que.,
""'all <:On eJ pte/iJO w, .. Los .... de< de o.M!aa6n tolldni" vokxn COli 10$
'I"" Ia rdaa<!a _ <2'o6n tel II PQdrfld $Or AliI) MII4I11~ A!!(U~'M.0411L
o ..10... oilIIiliares para .... VI<. com.o ... O$lC ...0, 10 ....... de ...... tad.,. de
o,,,d>a<Sot _ de • . T enoendo ... cwoll 10 q..rwca "" Ia plally ""I mlo .........
d ..1or _ aPl""Pado ...1 pnmero. (Coo.J '..."po, " .. _ alts 10 sufoaeo·
lemen'. flmiliariudo ton ............. de o.odaci6n "'b.,uaJes de los ....11...
de ".nsoa<ScL. flO neoesitarb dGtt."', <It.,. .'peclot.l El """"IKe """pIoto d.
a'.a>m~o ..
OH ~ y NHi" son hgaridos puenle entre los <.:IIlianeS hoerro y robalto. La carp
10lal de e$le cali6n Ian 1Bnd.e es +4 (+6 de los dos CIIlione< +] y - 2 do:
los dos aniones - l~ Por tanlo. licne que h.iilxr (\os sulfalOl - 2 en la f6rmula
que R mUC'll1'11 • rontinuaci6n.
/\",
I(NH ,),Cr 'o/FC<eO)j.SO.1 1
RESUMEN
los com puestos de COQrd,naCl6n sc caraCleriz.an por presenta. una esf.I'II d.
coordinaci6n. ",,,,:rnlmente de cual.o 0 $CIS hpndos, que rode. a un Jlnm o
o ion mel~lico. Eo cste capflulo se ioicia unn investiaac,6n "stematic. de la
qufmica de coordintlci6n. haciendo una pcrspr:cllva hlSl6rica. introduc:icodo
algllnOS ligalldos frecllfotcs y =pilando lal basC'I d. su no~ndalura.
EI des<:ubrimw:n'o y la uplicaci6n de los compuestos de coordinaci6n It
deben estudlar teniendo en Cumla el conJu .. IO de 10$ conOClmiC1lIOS do: estr~
lura ItOmx:a. labia pcri6da y cnlaoe In\lJec"llIr. La. aponaciones de Proust
y L,avoisjer. eml"C" Olros. Ik''aron a Dallon a formular la pnmcra tcoria 8t6-
"'... 001 .. ' ..... 0 1801. 10.1. _ _ publi06.u pn"", .. t.1Ib peli6dico "" 18611.
C"" cJ <kfcubrimi<a'o <II: 1M ")'01 X. II rad,..""iIbd, 100 ek<:t.ao<ll J <I
noleleG • 6 _ del "!lo pasado.....pu6 0 .... $i. en los aftoo vein", II
..,,,..1 n:pra<otaa60 IDCCI~O'ICII del "0""'.
EsIC moddo d& ..... e1.
pllCllti6rI te6ri<:a d. \as U....... do ... ..".ams ot<lmicos y d. II tabla ptM6-
doca """uoJ.
Lot qufmialo otth ..... abnt.on WI cam'lIO pu1I I...prtSOIIt""OO dol
",,1_ ...,1cc,,1a., C""...bIut con co....."''''' como .o.do:alts (los cualo:o man-
,enlon ... idrnhdod dtsputs do '""nu .....10.... ) y 'ta""'" COIl una ...Irncta
a po<k.- de .a",bi_ fQ<>. Una _•• dollCllb .. no .1 .k<:tr<ID en La PIIID<1Il
pine lie .. t. silk>. 1....-;. r..."'P""
do ..pi"", ••1,"""" Ooptll..1"" del .. Iaco
DasIor.dOt< on .... d .. gromlU .k<:tr<lnlCO. do 1'""101 Y en 10 "'!I' d,l OCI ....
I!n 101 olIOS t",in ta .. d... rrollll.on Iu t..,ri.. de repul.i6n de P"""
de
dectro .... do La Cllpa de """neil! (VSE P R~ 0,,1_ do ,..ler>ci. (VIl) yarbi,.1es
rnoIecull"'" (M O~
Lot prilD<'oo compUOl"" de ooordrn •• i<!a .. p"!"II ... n I finab dol """
KVnt. 0","01< 01 oill1l<n'. <iJl<>, .. trn, ..... ar"" y c>"""<riz.a",,, m..:boo """,.
pilat"" pc.o ....1fIl<1 po«> ." 10 formulacodn J .. pllCOo<Idn do< OIU """"'ura
mokcul .......... plicar;io6o, de 001","",'" \Aiel; c<>"'" qd~ """"'" """"".
t<nIdos y ...... """ fija roD .... O.. (tod&/; \as __ quo IlabCaD dodo bueoI ...111·
tado en I, orplllUlci6o:r do I", compuotl'" .,...._1110 (1m.! palll apbar.
100 <Om""""'"
... _
de """"'i,.;oo.
do Ia COD<aI<naci6o do 81omst"'nd.J....nle1l hoc Ia 'I" ""-
hita t...... mtn: \as prime"", ,..,.. qu< """" ...1)00 .. plicar 10. Kri< de """,.
PI'C'It'" ~ do .....1'0 'I ..... COIl"""'D. ~ teOrfli ccmbrnlba "0-
..... do c<>bool,o 'nvalrn,a. rad ....1eI; amonraoo ..:I"... Ie.., ... J dono,... r1IOO(j.
..lentes pa", obt<n<r c,""",,,,,,,, ..:onkl.on Ioll6rmul.u, OQoductindldCl Y
~ de <>'00 ""mpunt ... S,n tmi>ll.rgo, ..... ndo p<1T r.n .. "n,<li.4.1
ontlo",. ~n compu."o <letcrmulAdo. I. pmha:i4n de lo .. on.. <Ie I. """ •••
,onaek!n DO .. curnpM ~ tmpc.6. pc,dc, ~""i4n.
UIO,.lm,n' •. Alfred W.me, 10M .on t. ,co,1o de 1"" comp""oo de
<oo,Jon •• i6n "",uoJ .n 1892. Prcdrjo 'I'" 100 ""'t.1" t.nl"" do. tipoo d.
valer>ci., a I.. 'I'" hoy "01 ref."",,,, como ..,.do <Ie 0.idaci6n y nO"",.o d.
coo,dmoci6n. Algunos lrgan<!oo compcn .. n 16\0 .1 nOmero do ooon/iru,ci6n,
.,_t... 'I'" OI.OS c<>.,pcn .. n odemU <I ..,ado do o~!da<r6B, Eot .. ode..
.. plICIIn por quo! lUI"" c\onrroo. en los don.."" o""",,;ocolo:o de <Obalto. "'"
ion ..... bIr:I , OUOI 110. COItIpa,ando eI ag",."" de -....01 q ..... <:<>a<><:t;m
COlI <I 'I ... ...".. posibk to:lri<>unen .. PO'" ... rias ..",aetr/u. W...... fue ""'paz
de dttcnn"..., q... I", .... 1.... <100 ." !oJ """'PIICf"'" amonr.,..,1eI; de oobaIlO
tenilln .... d~ 0<"LII!d .....
f.1 .m.... raoo OS ua cjrnIpio do< ••".., rtIOIIO\krItado. qK ~ q...
puodc DOdef un d.niro pa' de .....""_ 0 lUI ''00lI0 """'tic<> dado. P.........
pon•• 10 .. 'Ienod ..... in.o .. un bp"do brdoo ... do. (\anda 100 <100 t,CIOIOI do
n,u.,,, <ednI ." PO'« .ka.""", ,I "'.IIL Jr: ro.....
un aniIlo en d q...
.." ,,,,,Iwdo e\ "omo ro<Ultco. Loo ~I'_ 'I'" Ionnan &niP", d..... forma
.. r.\<""",inan quelo'"" 0 "¥"lItes q ... I....... ~n 10 10,,, de hp"",," com""",
(Tobia 2,11" don ,'ari.,. lilll><loo polldentldos. puent. y .mblll.ntad",-
L>. IKIID<nda.U,. do COIIIpursI"" d. """rd,","""", tof:I>nlb so ba d........,..
Ibdo baoendo .. k", ;.t.1i,pndos """'roo c i6tt ......1 dmoro do ald. upo
do lipndo Y .1 0>1.00 d< <>Iidoci6a tid OIOOIaL 50 bafo dado unos """.H,•
.;..npiol p;o,. nomb,., QOmptoOOl"" y 01,.,. poo,. ~bo.,... r60mulaL
PROBLEMAS
'2.1. Dcocnk _ .....tt..... ,o. PfOPito ....I. M", Ia ttoOoia .,olauCO
d< 001,,,,,"
,como .. podia lube< "'ilifado <I eo«q><o d< "".,'" <It andaj< pat>.
Ia .......,.", Ik -...... _ """ 100 ,""- quo ....JOD<l DaIt<>1lT
"pi"",
". kiI"" ...._...-1Ila
l.l. 1.0 loy lit II
__ -. ......p"Io-
o· f die:< ... 10 ,,0;
". fJ ....... lit lor.
• • c_; .• ,.. ......
.... ...-... 4 I I· ..... ,,"M ,00 d< ... '" Ibo • ptr\or d< ... 01 •. . - '
II u
-~
""' .......11" ••
mp.....,
'U fuplicl bre>'< ..... tt _ <l «p<ri"",,'o . . .1 que ,..nleul .. IUa ;ncidl,.
lOb« ~mi .., Row ok 0<0 110>'0, Ema. Ru,lottlool . ,"., .. C' q"," "omo
"""milo "" ."Ito.
II Eoo:rib< •• "'"'"'" ""' ...... <>pIicando> _ .. ; h~ ,pIicao 100 , .. I ....
... _ _ _ _ , · __ 1It S<IirOdaqtf PO" nplo;o' los " - d< 100
_ .... lit ... _ lit "'" I ••
0u. £><rib< ..........0 _ , "/'-''''0 _
,I'< ....
,fI... ie .. , .. <Uatro A ... <lUI.""" los ..................
Ik", ... 10 _ dolo ......
.... 'Id'· ..oN!.
1.7. E,pIoca bn:'<mmt< _ .............. lit ......... 11<>01 • "'oar "'" ,,_
.."..,.,. <II "', _ ... II p<inoeno labl.o p<T\6dica ok M."dd.".,
l)l R.....,., br."tmC"I< o:6mo I.. ideo> de: lol """"" ... ""...,. de ~_ lbl
,...k""~ ~j ...it" pIoo !'Om 'odooo "'" ,,""'.,.. 1 l. I I"''''''' ... I '0""'" (. ,ad"",·
lei_I <Oft C:&l"<od.d'" COIIIbuI.ot:i60 r.». U.. ~ .......,"""" oIoc<l"'i<>t»'''" ...
Lo EC ......,"Kiolo ... "'" 001II,...0>100 Ik coordi_
~. SO kuboeno ..........1 ' - d< ..... _ . 6noIc> Ik 119(t._ ... _
_ .. """", ""' ..... ;..0. ,... _bit> d< CoO.'~NH.'
1.1" De Lo ..,~~,~
.
~-
II) <:.o,-6II,Q
III <:to,'Il',o
1'1.· ...... 0
.... JpI. I ..
,,
I)) <:to, ' '',0
•
«I) E"'"to< .... ~ 'I) ........ puo .. " ... ,060,
"'Ie d "'2 ~' ...'" ,,, ,
_ Leo" 'o! _ <Ie p.. .... "'a"'O"",~
. . . . . . . .' "
, ,_
...... _ 0
po"~1
_ A&-"'O,
,,
' 7
,, , d"
, , .,.
_. ,,
1'.' .. '
-,
,,
~. ')<''ll,
'"
"'" ~. lSH,
~. :""', •
!oJ f.ouibe las 5i!o E ' " _ . . - do _ .... _,........ qooo - - .
....... , """_ -....ud J ..... a
I~) Eo<riboIu!60 !,r ..u.o ............. ', i = ... [i..d_lao_
;>1.",. del.. , ""0 lJil_ W.... habrlo _ . . .~_.
I,) ~ lao roo., ,I . . . . . . . . _ ... , _ . . podrioa """_alat 1H>y,
, ... , _ _ La .-";In. __ de, pIo'"'" .. pia'" <Uadnda.)
·L I ~ tOe qUI! Iotma •• &<fi'IIII ...... """'r6 en d po """'0 de W...... b. .......
J..., d de ,;,.., 100 _ _ "'<II" mol" ...."'" ok! """"' ... «pbaIoo 1
loo rnA> «11<1;"'" .". 10;0.1
1.11 Loo """"",,'00'" c"',,dina<><\o. ... 16,",ul. M.... podtlao .. r plano cuadrado<
" .."a«I.;ro,.. /.Cdo,,,,, io.6meroo dLrl., q . . . .lll.n po.. k>o <Omp"""'" <I<
fO,,,,'"
MA,B, ro • .,.., <100 _ ... ,riaI), St: ""'_" dol isdo, ... ". del """.
JIUOO'. ",,"'H,I,a,. nti<ft" •• q'"" _ """ <Ie (CoB,,].]'· _&pc<ula COlI l.u
"'''''''0'''' <Ie ...", «lfIIPI<joor..
_to . . ,. """.. -. .
1.1"- 1..... ' ... q ... 1a It.,""'.., (........ ...,
ho<:1ak>o_ ..... "......... ... .. Dibor,._looioJ " ,,,,,," -"
_o(l1I~
1.15. lM1I1'N q... Ia tI _""'''' cIc W.... OIl ....... <t;,..,u """'" ... _
·.·r.jclc W..- .......... dir·!I''a
...
dol
.. " " " ' _ DitIujoo!Oiloo 100 ,.. 'N po»iI*o old <0Il600 ................ ".
pia,j ... to(lVl-
1.16. ,<",p"q....... _ ... "Ihd ......... ' • . . . . , . _ ...............
... ..,. ... ortaofdriea. DiboooJa J _to ..- 100 ,",, ' .w poo;l , ...
CI(CO)P,·
1.1'. ' ......... q .. 1a .d•• ......" d< Af"d W.... ,~....,. _
.. •a ... orta.fdnca. Di ...... y
cr;cot,a,_
_obr.
... prionu. ",• • •
,Moo ... _ .. ,.. _bios tit
1.11. Dado eI " " " " _ Cl('H,o).C\~
401 0. ..... _ ~ q....... _ _ podia "'"bot '''" __ "'<me<
... i ? Eaplica qo.! ~I ' .. NWV !P' lao..... ", pr..alia ,
~
(.1 .~"".'
*lIMn_ ....'"
7 .... do _
!."""" do O(H,O),O_ 1""'_ .. 10 akro
"""'P''"''. lIMn.. • Ii.- ". ..c.w......
_~ , ..... I ............ di........ .....-- dor",,-
I.lt. Compo .. ,dik"... I 0 0 _ ' ......... , ) ' 11-.
'LA OobuJa ......puIa amilot oJ do Ia '"".. 2..S po'" .. lop .. '" _.UIdG
"""",... (..........n.s... Eo..._ ...... <11,00<'' ' ' _ ....,)
UL . AI ,ombo ... , ooboolto(lII~ ........... , ........... "~"'O (1'010,1, .,.,.,.,.._
(I: ') "" Jofll1l uoa .. rio ... 0IcI< """'P""'" _dl_a.
<I<
{'J Eocribe ... ~ "Ia. KI ........ ..,. ...."'!>roo de ..", ..... (Aclo:in><i6oL
All",'" 001II1''''''''''' no ..... ,...... 100 """.0 """'_,...." ....... 0<1 ....)
(hi ,Cufn,,,, ";,';1<10 00000:". pc><Irla lul>u ...... uno do ... '" «>'"P' "",T
1<1 In.",,~ .. de <ado """ ... 01100 podrl&. _ . qlO< bol Ii ..........
..... Ia - . . de _ _ . . . . . . . n.:d
Ul. AI """"-.. "'m.(1I11t,o. 0' , Nit; .......... "" ... 1Om< de .....
"""'" 01 de """,. ...... _ d< 100 _ .. [Fo(H,o!JC'I.-
.,
101 .... _""', ... _ do .... "'...... _broo ........... IAn..
UJ,.
.
Nombno 1000 .. ,.i<n<a.
<O&p.~"",;
I~I [1"(N1I,t,C1,]SO.
(b) K,rMo(C NI, t",]
1<1 K(CoII:DTAJJ
bll [Co(NH,),(NOJ.l
1<1 WdenlJ[l tO.l
LU. Nora ..... 100 ..t -.... 00""""",_
'01 (I"(to1H,)JQ.
fit [ N~ __ UI'(C.HJ.i.J:'-O,
1<1 (NH.IJFo(C,O. I,J
101) wtOOlJNOI,
C<I (\'O,(eoI,]JT<iCJo1..l
(oj ( PI(Pll:.II,J,J.JICH,COOj.
eM C.,(A~S,O')J,
1<1 lll/A'(C,JI,),),J.,
(0'1 qCd(II,O),(NTAU
I-I (AJI~ Ii.IJ,[O:I(NII,)ONO.)
•
l.lIIo. M ' - ~ II< 0>0<dI_ If ............", _ . . .'" PO' .. . -
0""," "e 11< .. _ q............ wI po. P ' ........ ]'ko......
OJ
_1"='" t< ,"or,. ,d". , 10 , ..... oda .... 0<1_
loci ""' ••_ ' (CofNIIJ." ,Olllo ,
,.. ,*"_ P1ip11l"<""",,,.... [C"'''",',O)C'I,
I<l JIll ... ~ K[I'oCI,IC,HJJ
foil ...... v."'! ...... [I'd\S HJJ[I'dCI.[
:.n. _ ........ """"'leO .",..p,",'O"
'" r-
{' '?
)-~- --
(H,0'1' f"'H,01,
o'c /o
,
~,
l..ll. '"
Eoail:c 1.0, f<lf'mul.o. <10 100 ~J""'"" roml""""'"
10) ,\oruro <10 II' ""","nocronoo(lII~ "'" Od,o'Of'<."ml ""'fOmo(lII)
G (~) t.ro.m'"' dot d.. mino«tiienod .. mi ... )<r_III~~. booId;"'l...., ~ ... .,;"o-
<ObaJ'o(ll1~
CAPITULO
3
ESTR UcrURAS
DE LOS COM PUESTOS
DE COO RDINACION
Ea eJ Cap/lulo 2 .......... n ........ 'n> _ " •• ' Ia .... uraleu de 101 <Ompuat"" de
MOtd,,..,....,_Vimos 'I'" W.m..- r... ""pU de j .... if""'. II. 01<
wrur;tu,,",
kit <:Omp''' .... _"",.<aIa do ...blotto "'POIIomdO <I"" .1 ......1 lie ... dOl
'i.,.,. de YlI<n<:iu • II. que boy d.nocn,,,"_ •••ado de Olidaci<!n Y oUm.,o
do coord"'I<-KlD_ OosP"" de dar I. ddinlCl6n de io6rne'o. ~"' ...... 'I"',
ouum.....:lo u.... """r.,,,,aci(\n «IIMrica de lot ooil .... 000, .Ireded". dol
.:01>0110, f610 SOli poiibles dOl oa6me,,,,
pal. un <:Om"",,"" de [<Smml.
"'''.B ,: Debido • 'I'" w.,,,••
0<110 pudo oblen.. do. iWmeros, I.OHlO tI
... mo olros. <>labao con,."",dOl de '1U' I. <onrtguracioo OCI"""riCI .r.
","«lO.
En <>Ie Copllulo l. ,..Ii........,,,, "nl In.""ipcid .. "s l em~,i<:a de II. cs-
IruclUra$ de 10. "'''PUC''''' do "",rd ,""cI6n. C" ......... rel1lOO 00111:1000 lao
dn.".'OI'i.,.,. <It io6me,,,. posibia Y1 conun""';oo COII><IIZlrtmOO. dcscnbir
101 116,,,,,, ... de coord,naci6n m~. " ....1eI. V.......... '1 ....1 I\drno:ro <k COOldi-
....o6D 6 a>n<sp<>n<k ..... ,.lment< • U"" ... ar..u....w. OCIKd~ montl""
'I .... .; el nO ....... d, coordiaaci6a .. 4 """ poiibloo II"", " ... (IOCIU",na
.....-..6dnca como """ pWt.co euad.-ad.a. Somul''''..mm'. $CO d<::Iarrollal1 II
,IOI,IUIda'UfI'.' ria par1I nambnor 101 io6me .... """ YI)_ _ o.
3.1. £ST£U:OISO:\If.ROS
~n .. TIbia lJ .. an...... II ..1Ici6n en,,, lot d""nlOO toPOl de >I6oo<,os.
I... pal:obno ;s.s" ... oo (del ariqo 00" .... ) 1o,... lon... ,••i ... r"", <III< tieDC ~
iloWts. .. doci,. _ compuc<loo SOn io6mtr... $i limen .. mi$rno lid ........ y
"
Tow.. J.I. Tipoo do_oo
-
..... y top.> • _ ..... _ ~ ,........... 1 "P'" ... ..-4_ ~."I«'O.
........... ,
60110 ........ '"01 .,;,;.", wI .. 0I0_
.. r:a .... , • II 'I "CO"'"
M . _ ... . , . . ..
.--
_-,
.. 10 ' DO ...... _" ""'
~7 . .... _ _ .. - . . . .. . . . .
OJ
- _""_qIOf_
'oG ....... '. ~ qui
............
If
"""" - " " '" ,,"" ,"' I ... .. ,, _ _ ...."",_loio ... I ....
... _-'1
" " - ok ...... 0 " " " _
, ..... ..
... . . '" ",. ,...
_,LIn 'I 1........
,
.. H DO. '0;'_' "" _ _
..... ,I ~ ............ q.. 100"'" ..
, wo.. "",-
!ipo d. porl." .n ..lc 0::"-10. 4/0""". Como '" "hoc",. en la. Tabl; J I I<>!
...sm.'01 .. puo:dcn subdi.idi, en dOl lipos prulc:ipolcs, <kptod",nd(> de ..
........ 0 DO el mismo admen> J"pO de .,hoa.,..cnoiron. 1.00 q... I....... d
m.sma .a....... J llpo de ...bccI .. "'nomlna" <St¢reo.i6fn<t"os y """ d
objtli.o de .... SC<:CI6n. Los oomeroo es,,,,",,ura!es, que lienen dir,renle nG-
"'",0 y lipO de ...,1>= .. eoIudiar'" en It. Sccciolft 3.6-
Lot ..u ..",;'6 k . . . . . . difcrmc.uft en It. diJposOCi6n c:spaoaalde ,., enJa=-
S; la. dUpooi<;>6oI "pc;'1 da camo """Itado dilorenltS ....... 'fbs,..,
COftOCft
lImpkmenle QOmO /o6mf'M fI'~,I<-M. La no_no::b,"", pa'" es'oo 1$6m<.....
d,J\m.... enlre 111$ d .. PQSkiO .... ge<:>rru!lrica. pO$o.blc:. alladi.ndo un prd.jo'lll<
I.. describl. <0<1)0 r.... " ....... __ of"", anI .. del """,ton: dcl «>mp!.I<$C~
Vore""", qen;pIoo toOC""...
<X>Dfonn« QlI""'" ..,udiando "" "pol de . . . .
do woodJnaa6n nab ....... .....
•
'"
•
r1
-,,'
" -- V !
---
~
--
~
,
......'"
61>_""'"
' ..... J.l EI ....., 00 !> I.. """' ......... ,,,... ole .... -.on ... """""" 0<1 ... _ _ ....
01 pb.. '" , J . .. _ ... ,I .... po c!ktn.o I. d pWoo "''' .""'" .... q ......... "'''po
""P'>«. q.. 00 . . .. ...,,. . . .. fl, "") ...... ( " ... , .
.. ,
."
I form. que
• travts de
,;coen un plano
planOf
,.I."a·
,
dol nomb", de UD <'Om-
de II I... polarua<l . . .
La d 'illnifoca d~~,,6-
que '"oif",. 1r06glro (giro
had. I. j>q"ierd.~ (So teo.' en CII<1I'o, que no ba) una
rorr •• ponde.",a d'recla ,ntr, las tormmologra. RIS, y dlJ.. E. d."". po.
<,<",plo. la, mo~"l .. di"'"" [R) nQ li",n skmpr. I. I•• polari"da haci.
•
,.
' ' ' ' ' l.l. (_I ~I _ _ 0 .... . . PtCl'- t ........... p<>.""~,,, ,., .. _ '" '"'
Ii..,. .. .."..,."'". ,.... de""00. 0<11<", "'"" "".:''11'"
(I>! [Zoa', •• ']' in""""~ .. d"i<It
PO' 10 .. ;,00;1 .. "", • ., (1.Z • .a. (<I ClkQFI "" ........ ",.. 1'1... "'poNW t ..." " " y. pol'
''''., .. q"''''.
la Po. 611;"'0. las ~ras IIT;'lIaS to y {\ lambl~n .. uto l;n" • "..,.,
dere~ h a_)
pa .. indica, la qUlr.lid.6 de un compue'to. A oonlinu.ci6n. S< Qludia,:ln
1•• Iwmelrr•• de la, csre .,., de roo.dinaci6n mt' free"'nICS ~ I. nomond. _
lu," de 105 ejeml'\(j$ con<rel()li que .. ".il;.,en.
, a
a
,.,
...... M. 101 ~ I "'olA """........ '" donJr. _
...ooicIor ....... ~'"1Il1 """ "" dol 1iD_
......... "" "''''_ I~l OJ .. ,,,,,, ..... ",_"",. I ............ "''''' . - too _ "",..so. I • •
'Oy_A.. boo-."'_.--., .. _ _ ' ........ (Mlr""_; .
•
dc:n,adot, PO'o of q ... debemoo OCK4d .... Uo .,...,pIo qll< lenp io<\I,""Oi
11.'0 "000(";,,,,. WInO 6pl1OOO. C~ d coonpqo de f6nnulll ...,eral
MA, Bt.C,. un CHO :dgo rna rompboado q ... II» q ... bcmoo ,,,,,"do
haul
o/lool. U ....". vet II. pooibi(;da,b ,,,,.,,.._,,,,,",•• fmlJ<Zl'l<m<>l ",... lIdo
101 lip"""" A .., d~n " ... <n <ada ~"" de en"" y • conliuuocidn
oolocan:nx. loa tisandot B y C. En II' FI," •.., 3.6.0 Y 6 00 mues'''''' IH dOl
IlluaaOllQ posibb d. los lipnd ... B 1 C En la prime"" los lipnd<:>$ B 1 C
dl!n en di.pooici6n ,ran., mo.", ... que en J. ICI"nd~. II Y C ..!.in co di.po-
'."d..... FijI', que no os posibl. ,I CQO en tI qu<. por ejomplo, I", lipndOil
" eJ,tfI en (no .. y los C en o;s. (Ootle ..... ClI~ de ""n .... """n. a Ii m;""o
de q ... ">'0 os ."dod.)
So nO< rljamos abo", <II oJ CQO.~.I q... 100 A cod .... cia, F" ..... l .b<,
os"'"
......,.,. q ... los B Y los C en 'J'i"'l. en Ia Hauro HJ 100 C .."'" en 'ro ...
y los 8 en cis y en la Fi....... 1..... ta".o los 8 como los C eotJ" ... C#. Hay.
po< ""'0. cinco iot)."",,," ~Q"'f'_ ... ale .,.."pIo. j.A~u.., de dloo eo
q ...a11 Ell w; 6". ....... m .... 'ran pia"", ..pe.:ula ... inlemoO CD lOdoo: "'"
casoo <=plo m d ~!"mo.. Po< larIlo. d If6tn<ro a......a. a qWnd J tic ...
..00.... ,," 6po."'"
Abor:a debc __ ~ bo .."..,.nda'u .... para 01 c:uo &II""'''',
eo.-a., ••
el compKolO clorun> de diaminodiacuoodocia"ocoboho(m) 'I'" """ticnc o!
a,i6n [Co(NH,),IH,O),(CN),]' . Lao pc>llbloo ... rutluras SOIl lis 'I'" Ie
m .... 'ra. en Ia """'" .1..6, dond< M - Co' ·. A _ Nit , . 8 _ 11,0 y C - CN - .
Loo """,bros de los ci""" _.os p:orntlricol. 'I'" to don • <on'inuaci6n.
dtbcn jDd"",. darlmen'e II dj'f""Ia6n de 10. ~pndoo m coda <=0.
•
-
"
"
,.,
'"
"
,.,
'"
1""__ U. l<>o <0"'" W .... pwat<riooo ... MA, B, C, .
• ~ ......... , , _ """ .. " . q . . . . (' j, 10/1 y W •
~. Ion 111100 "'"be.""'" .......
..u ... ~ ... Do .... jJ) , ___ ,....,.
.."...,.. ... ' " - - pno .... ' '" .. d .... todoo ... <H (.) DO , _ ..... ft, ". 1 ..
...aI.
F.J d,t\cil /ftoI.,." 100; .... nl16me'OO .....,. "pO de comp .... ' .... 0. hccl>o. <>1<
OJllmo oompun'o "" .. reooI.,d ha'lI 191'9 .
tby m"""'. com.,....."" do coord;!\Ioci(\n 'I"" 161<> <X>fI '..... n II~' '''''''
rnonodontodos; "!UROO " " ..... un nolmero inll'R'ionan" do i>6mcroo ",otnt.
•rieos y dpticos. Po. ,*",plo, un compue>to de fdrm ula M A, BCDE , ......
nUfil! io6m."" ~om"ri""" .." dc 101 <• • 1•• ton q"". k .. EI romP". 'k
MABCOEF ' ' II<
quiocc i06 .... 'oo ....... >l1rioos, ,0<1.,. ell"" ""ifllts. En .. to<
<1101 ron IOn •.,. ;.oo.erO$, eo oo",plOca<lo ""hu, I... prdiJ<ll ti. Y
'u 1......-... mts adccuado empl... un Ii!lC'llll de "."""';00 como d que Ii<
,ram.
Eo
rnllQ' ..... la FI,,,... 1.7. U'il..... lldo .... oUlerna..1 ca ... >n'<nOt ~
.. donom..... ~ S· , .2.d.. _J,4-<Ilac ..... '.6-dlnonocobo.ltolm~
No ton
n..nclo est<> to
MIA- A),B,. d
II Fop", ).jI .. "' ..... lin
Irs ... IJm<
Y. par talI10,
S,
r6plocametI
'n:>
lipndos
........ de btl ....
........ En >'<L ,!~'S:~:~~;;:;;::~~.:::iS2
b
knOfllloloc>bo.l.c(III) y d
,
Fill.", .I
I
com.,....,""..,., qu.inlk$.
R.......ro. (Capllulo 2, pi .. 21) 'I'" Ia <Ompolraa6n m,n: <I 06"",,,, ..,I
,_roo ~,ic...- ~ich"" Y d "~ ... ro de isOO .. ,,,,, 'I .... pueden .mt<_
(.J
".0
0
," - 0'- I
\ c ""O
,,+c\
o ~',0
".0 "
\ <"" 0
o. '-/
•
o
"'
, _ , loll. C_ ..... ,..A' A)M "'" """'"
'....j ' N. "'" Ia . ...... <Ie ... _
.r . . . ., (.)"P'<'<'I'_ y q........ .. 10
{hI ~, S- ,,,,,,,"--""'o _ .o(lIl ) \<j " .., ...
J\ s.o rio("iImod"IIIi .. )m>I••"H11 ~
- -
- -
r..,.
-
A, ,,", ""M dooo<u
<MI6o_;_.....
que pJ'Odud. jg aC1iVldod 6p(;oa, .in" una oapaC>dod .. peClal de )", ~t"mo.
d. carbono. Para d;sipar osta iiltlm. dud3., Worne' dtud,6 "'>01"", un rom.
p.<m, de roordm""wn 6ptioament. "",i\'o q,", no "Mluy;,," niniun ~'omo
de carbono. En 19l4. We,,,,,, y Sophie MDI"". (Wcrnor rue una per$O<1a
1"01'''''''1'' pam ,u t; omp<:>. ya que ,"pe,,-ISON.l lrabajo de rnu<bas m"';' ....
es,udia",<s dt <k><-Iorado) publicaron Ia resolutidn del compue>IO .sombroro
que .. mum .. en la Figura 3.12. (I.ooi.. m<n •• , ..,. comp .... ' o 10 habran
Iii"'eli..do dimitis afto. ant .. J"'gtn""n Y"'" <"oo;ant.. ~ En oste comp ....·
to. I"" Iogond". q"dant •• oon • • u ,<z cationes complejo. ron , 'U!",' hidr6-
,ida p""nte ~"lre d I<ln cobal,o(llJ) pcriforioo d_lligand" y d ion ooballo(lII)
cenlral dol "",d.dem ""mpkjo. Ffjal~ on quo esl~ ro,"pU."" quiral no COn_
ti.ne nini~n ""11'1(> d. ""rbon",Nunca ma..., pudo aSC:8urar q .. la qui",Ji_
dad r"",a una propro<.i.d •• ci",iva d. la qui",,,,,, del ca,boM.
.
"~ I
.'x',
")
Debido • 'I" I", cull,o poucione;l ... un 1..!"kd. O son adyaccnl<5 ~I~ "-
po po.>o<Ie habet il6m<ros ~ ci>,lroN. Pa .. oo~.<_n. 16 milll"lO do
'1110 OSlo .. verdi"" comidna .... eon(""liIci<I. ItUafdria. lolA, J _nUl"<
an l,p_ A pOI" un Iipndo B. La tonIi,ul"loC16n resallatlto MA,a. .. II
m ....... sea aoaI ....1 bga""" A q... .......,placu. A ....... lUUllu)"C un ..'u ......
IlpDdo A. 0. n........ do '8",,1 cuiles .... n I"" d,,* lIpDd", A <I'" qUoCdon. 0
.. lillando A 'I" .... rnpiaces .•1 .""ullad .. <5 "'-'lICII"",nl••1 mismo, MA,I!,
L..o. lipndot B "" p""""n .. Ia • ..,I.. nle uno d... lfo on "n.a ""'''''ura y .. Ia,
.1 O"Iilll"lO Iad<).n 01 ...
H.y:ol _ (\os ro""", lit F''''''' ",no;:tUm ... rKdriQa qu'rab. U.
~"'PIO ..... pn:-n. oerl. un -.._10 simila, II b,OlhOdOfolllKlrOyOOo-
....,.. .... q ..... ''In'"?"I'''' Ia Fi,ura l.lc En los <lOmpues'o» de CSI. upo"
"omo conl",1 .. un ""'Ial d. lranloci6n J oon dilklla de I""<l"'ntr. pero en
pnn.cipio ton qui ...... La qUlflJldad IlImbttn .. po.>o<Ie """"'!")[ "uhz.ndo
h~'" qudonl .. asimttlJcOl. En .. FIgura 1.16 .. m ......... dOI I,.onJ",
......tuicoo de I<lrttlull FDC,"I A_ 8 lorma""" un <llItl110 con .1 '",mo
....1'li<;o f"~II" <II 'I"" .. atructu .... "" COlli ..... o,n.ao plano ",peat'"
;nlerno y. pOI" 'UlO, C$ qu ..1I.
AU"'!1It ... ,ro...."1.. 0<"Ut6driea. pl • ..., """"radrt J IC"a.6drica fue.o" 101 mil
romu .... q ... ellCODlraron W........ J .... ccnlmlpodll«lS, ~'J una 11011 de
04 ... diktonl" 'I'" ..... au"""".ndo. MiICW ... 01 ..... liIo descubonlo
dd>i<Io I II .rectOn'. mlroduca6 ... en los 1iI0i ..... n.... de mttodOi "'h.......
pora II det.",,,nICl6d de ftl"""u .... """'" IOd Ia. 'knicH de dif....::<;i6" de
.ay'" X. En II Tabla 3.2 y.n I. .. iIU .. 1.17,. dan los n~,"""" d. coord i"a·
<:i<ln m4s Tei>"*"nlo'i.", y'" 01"".""" 'I ........ corrO$J>Ol>d<n.
EI n~n><ro de coo.dinac:i6n 1 .. muy p>o:o I_,,, en' .. 101 OO1I>P1><"OI
.............. de 'ra"..aM. Co",",,,, Ye ..... Tlbla)..2, eI ,,6me.o 'I'" .. m. de
...... npoaes ., ~"" ••• n II pr1Ict"", aduoi ............. complejoo de p1a1l(1~
onJ(l~ m<KUno(lII , oobr«l) ('I'" no .. m ....I1.~
Aunq'" :oIIU""" 0011>_'00 poreo.n ","""nl" un nOmero d< ooord'nl<:iOO
l. "puts d. un ~""IO culdad<Nio .. dedu~ 'III< 0610 hay un". p>o:o' que
.. almenl. 10 "ento. 1'0' eJ<mplo, "I trido,<xup"Ia(II) de ~sio. C. CuCl •. "I~
... Imenl. eon.muido J'OC" cadenas d. uHid .... ,.I1a.6dric.. Cua; - unidas PO'
do"' .... puenl •. 1..00 ,-mladc .... e,.."plos del nd .... ro lit coordiDlCi6n 1 I
"",,,lido OOiItialm lip ... ,... ""Y voIumi ......... E. II Tibia 1.2 .. dan dol
" .....pIof Ill .." .... """". senc:iJ1 ....
EI nO .... .., ... ooonIinl<><lrl 4. como ya bern", '"llio. mel .. )"" pO" .. IrU..
'1llI' .. telni6;lricN COmo plano cuadrado. La pnn>< .. IC da ",,,,,",I,,,,,,,,. en
I,.. config" ......... d •• tr6nica, J'" .' •. mi.nlOU qll< 1. il:iunda, como II! IIa
Indicado anl.n"nncnle. $C do "',. I men ....... on 11'1<\1'" r y ""'.......1"'."••
,
,
... [ .... 'Q ,'
11"'4.'"
("<ojNit,~'
~OIS,CiPlo,h
to,
,..
_be I
L' '
kb ,
•
---
Do'
........
-.-
,
''''""",,,0
h
""
.n r. Mac","" ''''''" ... diiorenc ... <Ie ene,,,," enlu "I" <los oonfiguraciones ..
m"~ pcq ... fI&. En Ia Tabla 1.2 Ie dan al.unos ~plrn r-<pre>c1ital,,·OS de os ...
do. ...,.,..111... Loo oompuc:SIO$ do: """,d,,,,,.i6n q ... ti,,,,," un nllmc:ro de
c:00td,naa6u , ......... orJu_ ..i, ,...."..nl .... doipuft ole 10:1 de ndmero
de c:ootdon&a6n 6.
EI n(!noer., d. c:ootdillac:i6ll 5 LaDlbotn pn:$CDI ...... ~mdrtas pttdoml'
""nl" ptrobnode ...... dI1<l.a y Iiiptl1"'1de InJOfW, q... lienen _ ."","" muy
.. ",,1&,. De I."d.o, los """'Ji'UOSICiI p..."..,...,td,,,,,doo ..... mucbas ....,.. qo ....
pIoo de __,.,-SlCiI JI""~ too r(p:ICiI .... ""XI.. r..........,..le). aquellos q....
°
... Entan dos lid. ronfi ........io6I:s <qIllViIeftI.. " .. rmieo"""'le 'I .... or ;nl ...•
""'''"1<''''''lin I1pidalllClll< """ 110 "') ni"i""" ","""dl R<oao copoz de d .....
tin,,, .. una <Ie 01 .... En I. f i.un. l l ' '" "'_In. d deDOlllinaOO IDCUUISlDO
de Ilerry P"'" ... Inl<TO)ll,·• .-...dn <Ie Iu d", Iorm~' del ""nlaarliimilo de:
hierro. ~ <lCO" ... n """' ......'0 nu,;"",,1 "pl"Ht1llaMo. f fJ" • .,. que ...
,.,
_,c'''',~
'"
,
,"v.\II,. ,
f _~ '
" 'I",
,-
, '"
-p
lI'ti'.l'-
"'
\&)-.-:-:..,.~
, ,
--";'
H- , : ~t'
111'
,
, ,
, "
"
., I.........
"'
...-
do aiD" "" III ..It •• de roorlhn..,,61I. U"" vu r... ,a de II ab" d. roo""·
Dad&\. I", ligand'" "!"" ...1•• noFonnan en molkuia> d. II"" de hid ..•
~.~ 1"""'0> * .........0 ""I"",11oa q""'''' cIII. "",lido un tipndo l",bidnI-
!ado (~ C.pftllk> 2. pill- l5) ......bi;I; I. 'IGInO otoord,nado. El I",m", oJOmpl<>
'I'" ., loa des\:.i,o de isomena do en~ induye II ioJIo ""';'0. NO , . La
estlUClu.. "" lewis do ..1e 1 _ ,mploo:a lao ............ " .... dr O'QOOllnao 'I"" It
m ...Slran.o I> FiIU" ).20... El hlbrido dr _,.,u. FilUra 3.:!Ob. jN ·011
La denudad oIocIl"6""", ~ diolribu,<!a cn're 100 ,,., '1<,,,,,,,
del ,,,,,dn. La
n.n>ct"ra del hlbri<.lo indica que I", ',om ... de 0'1&<"" t de n,ll"6",no ,i'1I(1I
un 1"" do .1ec1,0,,"" q;;c pueden don .. . 1 "omo rnc,gl;,;o. Si ,I ~IOmC de
nil,dao"" cl cl ',omo 'I...... coord,n&. cn'l)/"IQt$ cilip»<lo .. (It""minl OIl,,,,
mien .... q ....i .. ,I o.r,.."" ,I '1 ........:1 unldo, clliiOOOo .. drnomrnl Nlnl<'
L... a;mpleJOl con ni,ri,o "" $610 I'ueroot los p r i _ &ino q.... lod:ivl. "8"'"
~>tdo .. .;.mplo "'" co",oIn do i.omrr!I> de .n~.
Ell 189'. J ...It...... prqram doo ronn.u del com"....co 'I'" acloWrncnlC It
(<>nnw... romo (Co(NH,J,( ""0J]CI,. Un. I"crma ..... amanIIa t 10. OIra.OJI-
Eo>c pad • on ,I prune" CJCmplo de: ,o.omttiI de ",lace cooccido. Uno co 01
nilro ( N......."o~ cl OUO oilnlo ( O-uniclo~ Pcro i. ~ .. cu,tl, J......._ )
W........borda.on jWltos .... prol>len;a. 1""0 '" impo>1al'll< <wltar 'I'" ol k>-
IlO di.ponlall de lI,n.""" de los rn.",,·ilkJOS inll"'~'OS 'I"""
01ll'lIn 110)
en dl. p.o. .. dilllnl"" cnl>1: ambos i»l~rot. No 0,,"'"0". eomp.o.r:tron ""
0010'" de lal doli ronno$ con 10< de 01"" romplcjco ron"",dO<. Loo roml'llC$"
'01 'I" $t sobi. q .. conlenf.n .... 'n l... cao .... Co'· _ N. COmo 100 "";0"1"'
[Co(N H,)'J'. y [C"'....),j·· > eran s",mp" . "",riUo.. Po< o.m lado. los com-
PUCS'OI que COfItcnf.n c",eo cnIa"", Co' ' _ N 1 un enlace Co '· -0. cotIIo.'
[Co(NII,J, II , Oj" r rCo(NII,J,NO,]", Ot1>n m;iot. POI unto. dc:dl\ltlOO
, (1111
[ " I"
Cl(NH,)'Cr);O:(NH ",0
I'Q,fj"o,r
[
l,a,ii'Q,r
(., ("
PIWBlEMA S
11. La f6nnub. dt <100 ""'"-P""'''' eo C ,H, O, Uno .. <x>ooco """" olwh<>l II< ",.,
",ta"'" y .. I"",,", PO' Ia "m<lll dtl ""'ieal 'hI<> (C,H._loI grupo 11>01'0'00
(--Ol!). ,fu•• Ua. q .... <I ><gUm di",,,,ii to". qu< .. un di",l,.nl. otP""'"
mu)' voIUil no ' plO ""'" Ia '"1"1';,)0 hum' .a. .. 10 ..... pot Ia u.;oo de d",
l'"pM """II<> ICH,----I ' U" i.ome de o.r,.,oo "".,n.!, Cla>or"", .. ,.,. rom""",-
,""' ;.son 1_) io6me'"" Ibl ~ro> <>lrUctuulco, (r) <>1<t«>is6t11<f"" S< I..
podria .plic" .... II< uno d< """" ,tnni"""
11. <at "
Cooui<\<,. una hllll\llCl. rome \0 que .. u,ili .. ",n,,,,,I,,,,,.'" "".. __ ..
"'" en drll> <iltdos de """"0. S< J>Il<d< .,,,.nder ....., que p..".",c u""
""'"'lu"d«I .ptO.;"'. d• ....," plana .. meJ' .« , .oa earni, .. " .. p_
h>«.- 1"""'" uoa $ilia,,, .. pu«k pic,,, PO" .,,,,,,,,",,Ia.
.~ quo! .. PI""""
"'. . . . t.. ,~ form .... 'oo ,<6 ........ ..""",u,,,1« " • los ....' _..7
Razono "",-.m,"t< ,. ""p......
1'. C"",ide", las dOl fomtubco ..... , .. """,eo, !i<\l~" b. ,«><1.
de b. """""" •• KiOn,
de 1.1 .. ,,,,,,,.n
do: C<>O,. 6)<1'1" ,S< .,.,..,.. coruidtr.o, i<6mm>< eo,,,,,,,.,,,...
"_rrodd,,,..,.., bpti<:a 1>0-."..... « IU ",p"",".
),,11,-0 /NU, - NJI,- a
Co .... NH,- NH,- NH,- NH,- O Co .... NH,-NH,- CI
NH,- CI NH,- NH, - a
1 ;1. leo !>Om<rOl q""" ..",,""" "" 10 Tab!. II pan lao..!..... dt c o o ' _
pI'"O "''''''''''"'' , pn>_ Inl"ooL I."'" i.oo.,,,,,, ."rue,.noI.. " "'''f_
"""",' Jusuf"" ""'cm<n'" ,. ",.pucotL
II M,,,, coo ..,,,,,,OJ,o"n ra< do "JO,n .T ......... 0 00 un plo"" <>pe<II1 .. ,.k,oo"
En 1»« . "" .t>«n<~ lao ,000 "je'"
qui<&lei" ",,'
J.6. hrri'" ""dod"",,,,,,",, en un pdrnt.
l><n qo<! "JII"'"
'*.
pensado y <0" ' 0; pcop ... paIa_
dro, qo< un. "",l6;:ula .. 01»1< ..... '. ""'"...
l.1. L"" r>6rnero> que Ie "'_tron <n I. Tobl. l2 po .. ..JerI> do oootdllU.COj,o
pI .no 1ro"lo••11.""' '<6me",.
r<~'n«:a. i_ '01 6plrroo? En caso do
q"" . Iga,"" do clio< ""'" _ " " p>m<,noo., ,,,,,,,I
eo quinn J .. tiJia
1>«,.. ...." '''' 1<>pu<>1. . ,
:u. En Ia Tabla 2.1. >< moo",,-" _ 'OO po ... ..reno de coorJ,G>ci6n rI< pcistna
"i£•• oL L"'. i>6mcror. "",mftricoo 0 io6m,,,," dpc"""1 E."..., de quo . 11'-
_ do ,lk>o .... ii6m<'01 ....... rtlrkOOl. i ",.I .. quino/? I."rr"", b",>·emc.o "
""P"""'"
I ..
<
•
J.l'l, EI ..u'iIoI_'o (STA~ l(CH,COOlj- ..... ~p_
.,................'" . ..-...-""' .
.-"/
,",000
CII ,COO-
CN,COO'
,.f
(~.
_bn .. _to.
Dnttou ..........." do dOL...
Iucn - . Dod_ lI.
,;0,. ..
Mi,ew ..... d« P' ruo ..too-
do '1 .. ql>< _ .........
f
".
_rio
)Jl. .c.6nI...... '" . . ""', .. _
_
~
d """'",'P'O del "':t'
r...... do po POI" In,-' Dod_ .. . . - . .
ll9 .... _
de.., .,"'" _ "",.
.I..l1. Dado" """'_10 N(;I,'I, .•sm. 6po~1' .... ,'" Ii rucro l<1rXdrO:o'
IV .. rum. p..110 cuadrado' M." ....'" b«,...,.... '" ""P"<'1lL
J.Jl. 10) Oibo... 1a ..""',.'" do Lco." del i"" "',,.,,, , ""u"",," ,. apxwllod <It
(hI .Po.
.'''0.. """'" un hpnd<> .", .. ",.,.do.
q'" "".",.on Jorge .... y W...... , ~". 01 00..;6. ''''''pI<)<>
(Co/NH,I,NO,]" "'., •• '" <loco in .. ,KO"" ... C,,'·-N y .0.
C..··--Ol
l.JJ. tJ.1*<o boo cxal< po< q'" d don."
<It t:apik "'''",:,,,,)diooirn_·
'o(llI~ 01 ooalran<> q_ d donIfo ... btI(oI_l<JI,oit.-.c1ll 1
dttlulo .... dol _...., coIoo q... d donato cit ",-.. _ _ ... ~_
l>aI<o(lII~
l..J.I. C_o (doth H_pbtey... 'udi.an ..... W",-, ..." .. ..,s po< pmntll_1aI
.... _pI<po do 16nD.... {Co(mJ,lNO,).J)I. pemoroo> q .. d .. "MO .....110
,.'m d' po<" 0 10-...... I'"".nonwn .... idrno.r""",n enlaca """ .. ~
(N . ..,i<I<>~ f.$<;rib< .... I<)nnuw y """'bn 100 ..... bOO>cr<JII do <III_ d< ... ,
<om"""" • .., d q ... X co AoCl;.
J.,lS. o.bup Ia .""""UI'II do !roo;' <Id _ looaan",o~", con' ..... "n .nia<'<
corboeo-NWarn. 5i eI liocuo ..,o .. """. on melt/a ,,,,.6
<1<\ " ' - ' lie
' 'pi<
.......... 100 ~_ ......."'" q"" eI""" M-S-C <s .pro........w..."'.lIe
101-109". POlO Ii ....... ",,>to <1<1 , _ <I< ....,. '" eI......., <1< .....
M_N-C .. ~ ..... r.. _ • 1.0 ~NCI_ <I< Leo.1i PI'" SCN' . ........
bot.
l.J'. 0."""
u _ ......
I ..... ' . "......
\0 .. lnI<1ur> <I< 1..- lid _
Ionn»<iaDo.isoei ........... ,..........
..... _ CN ' I.~
- - . M- C- "
q......
y M-N-C. ,.,imoa
I".,.. ianl 0 .........., ,.,or""
t>o ............ "'W ",.
'.ll7. En bo .. a \u ,""""",a.~ ....... dado. 10< " ' _ l_ n , HII. .......
de 10 que .. I>« <1<1 .""",It«> CC<lIO lillnoo. dod_ "'" ~~ ,n <l
lColNH,),NCS}CI, eI .ic>Cian.,o .. """ PO' <I .'''6I<"Q
(N.unidol PCfo tn . 1
" JC",CI'I,SCNj .. "0< por.'
S rS.""ldo~ Ttn t. """.u ... I. _ ' "
.. eop><Kr qll< """""....to.. fo, .... 4<11"",,",,0 '_'er. Souruclo y N·."odo
J..JII. fJ " .... t.~ .. Ilnood .."".. )J""'""..
'D«ltIn(IIl 1o".. '''' W oc,'" <I< .....
l'iaibo'" _ ....... """.roloI Y _tift """'" ,A 10.
;u,. LCU., ... 106
lA.
... de _ _ ......... "'""". I'In...... de
[c.'NH,).)(PllbJl Eo<OtO< Ia _ ... ok .... , _ , _ _
EocrIIIoIa_Ia,_tn.;"
* .... """I "0' • ....,
\oil [Co(NH,),(NO,)J50.
ookOo',""" _ _ *_
1M (t't(o.!,It't(C,O.)J
, _ d lipt> * _;.;,.-"••• pIi<oblo. <3d.o ~
),.<,. !'.>milo" f.lna .... , """,In .. ~ do< m""""'" uno de _ _
de k>I """....."" ..,oitJl_
(01 [I'1(NH,).C1,]Br,.
101 (0.>(NH,),][I'IO, 1
1ndica .1 tipt> d• ...,1n<f>OC/ol •• pIon ..... <O<U .....,.
JAl. 0. "" .jomrlo d< ' '''"''' "" "PO< do _ .. q....." ..,.;_...,....,,,,,,,,,
61"1<0.. d< ......" _ , - . ..........0t60 1'1" d OIldIpu<>1O <Ie /dorm ...
(1'1(I<H,I"(C,O.)(1 .. <><nIooon<lo la, Iclrmolo, 0 d>bou.Iondo los <I"",,",U
_ .... c:odo " " " _ ql'< .., ....., .. «nO ';'pIo
lA.l. Do .. ';-r\<> de l<l<Io> 100 """" de ~ ......... pOUbks; .,....,a"""",
6"' ..... d< <aIoce. 00001 5 icI" • ...,,. , ~ .. d _ _ de_oil.
[NI.,mJ,INO,),)._' I" ' " .. rOo I" od,I-,._ .. _ ....... __
In <3d.o" 4 50 ..... "'" " r. .. . . . - jrw'p"M< q....... _
.,lnlOq......... _ I . t ... _ _ IO-...t.oIOdoo .......
por<lNOpordO.
lM. Do .. q II" de _lot. """" do~., ........... r 14 ...-r-
~ ... ~ ...-,Ii- ' •• " ,. por. d ' " ; '" de Iolno...
~'!:)~~: :~,::.:~::>.;' :'~,~,"t'..lao';.":::,:::-
''''''0 q ........ ...-. I S· '........ """ .......0"""" ••,b _ ........
pordNopotdO.
CA PITULO
4
TEORIAS DE ENLACE
EN LOS COMPUESTOS
DE COORDINACIQN
T""," ,kid...
, " .. d. Lt..is
s.:,dn IC h. rq>resomado on la Fill"'" 2.1 YOSCIuemali ...do on d ~utJ'l<n del
CapO"lo 2. las leori.. de " nl."" yiables empezaron a iU'ii' en \0$ . n", ,'. ;nl •
• par'" del mooelo meoano-cu4nlico del ',omo. G . N . U\\"1S propuso en I""
ano. ",,"Ie 'u' ahorn ramiliares dIagram .. etectr6nlCOS d. puntos y I. regia
d.l ""'et. p'''' compu .. t"" <impn y a finales do I. de<oad. Nevil SidgwICk
aplio6 ",,,,,, reg! ... a "'" rom(>\><Stot d. coord inld6n, Y rue tot. quie. propu..,
I. idea del enlace oo,'.lon'o ooQ1dinado al que no, homo. rdolido on c'pku)(>s
ooleri<l=
rara silU" las d',........ dcsctipcion .. del enl."" M-1. en . u pe"peo1lV""
hisldrioa, empezarno. COIl un. breve .. vi.i6n de I., teoTla, icido.bas.c. AI fin,1
del sigJo XIX, I.. ide .. de Svant< Arrhenius '~I'" de I. eXIStend. de 100<. en
lM ..,luoTO""" oouo ... de ",los. fudo. y bases oonduJCron a III olll.if><:aci6n de
°
icid"" y baso. oomo . ",,,ncias que libemn Ion .. h,dnSiono (H') hidro.ilo
IOIl-~ "'peo!ivamenlO. '\unq". hoy en dia ~ COIl,id<ran limi,.da .. I•• ddi-
nidon .. de Allheniu. tod."r• .!<)n dlil.. para cluir""" algunos oompueslos y
las ..accion... la. que dan lui'l" Posleri<!rmente. a prindpi'" de 10•• lIo<
"einlO J. N. BIlIn<lcd y Thorn .. Lo .... ry> Independlentemenlc. propu"eron una
teorit mi. g<nerol que duirtcaba. 10. ""'do< romo donado .... de prolon .. y
• I•• ba ... como accpto.... de proIO ..., La leori. d. B"",,,.d.Lowry no ..
limita"" a solucio... acuosas. no .. queri. III pr=r.cia do KJUP'" hid,6,ido
on una ba .. y .barcab. rna, rom(>\><St'" oomo acid", y balCl, DemoSlro S<"
m;ls ampl;" y m;ls dlil como leona "'ido·ba~ que l. d. M,hcn iu•.
Lowi. propu.., una teo<fa de "'idI>$ y b.... loday(. m:is "mpli" y dtil. 01
final de \0$ a~", .oint. y pnnc poo d. 10, t ..;nl • . QaslflC6 10< kido. <XImo
'''''pto,.. de paT« de .lectro.... y la, ba ... <XImo donado«:s de PO'"' de
010<:1'0".., lihc .. ndo.d total"",nl< a I. leolia ~cido.ba", de .u anterio, de_
pendenei. de I. p, ... r.cia de hidrogeno. La .. ntaja de I. toori. de 1.<:",;, OS
que pe,mite d asif>ca' oomo .cid"..ba~ un mayor ndlllOro de «actiones "Iue
la. I<o,ia. y denniciorte! de Arrhonius 0 de B'llnile<.!·Lowry. EI ejemplo dhico
que SO uliliu para demosl," \a narurole .. rna, 11""".. 1 de I, reono de 1.<:"d,.
os la ..acei6n en faS<' sa",o .. enIT. l rinuorum de bo,o y amonfaoo que ..
"".-nt• .., I. hu.ciOO (4 . 1~ Observa q ... BF, no pued. apo rta, ion<>
bid,6gcno cn ..,Iue;oo ni se, un don.:odo. do proto.... romo" «quieT< <II I..
too,i.. de Arrheniu. ). B'0n"ed·Low'Y. re,peoti .. mente. An~logamen to . d
ilIOODlaco 00 puede aporta. i~ hidro.Uo tn iOIuci6n nj at\UI! como
aceptor de prOlOftCl. Por tanlo. esta ructidn 00 es una, (i6n Jcido.b
~J!:an «tu dcfinkiones mu n:slrKiJ."Q. Ellnnuoruro .... boro co, .. n "mba.
un ao<plOr .... pam de electron", y d amon'a.co un donador .... palU
dtCIrones. por lanlo .. reaociOn pucde C'lllI'fo ... rst como ~bato Kldn
dcfinicioncs de 1A,,'iS, (En cicrto modo. cl produclo dt la K~ccioln cnlre
l~ido de lewi. y una base de lewis It podr'a d~nominar una..,/ d~ l./<wis,
emha'lo. eI I~nnino m il locnico !)lira eslOS proiluC\os oS lin ad~riO d~ Lt"
II f .Ig) + -
_Ie
f,B_:N H,j.)
eo<><>rdmodo
,
--
E r IN
A<q>lO< ""
=,,~
....... i<ooSo Y
Tf<M1u d~1 ~Impo c, "" .liDO. ~nlaoe de ,alene;' y .... bi,.I"" mol«ula ....
Paulio" _*n""
I..IICQria de enlace de va(encil (VaT). en un prt""'l"o d ,raMp de LrNI
qlloC d ml_ .. canc:le.... ba por d ooiaplml<oto de
orboUl'" .tdm..... 0 hlbOd", de 101 flO ..... tndividualcs. (Loo orbolW II';'
mic:oo .. denomin.. alluna _ orbital<> _nall_ -----los on,;Mln 0 pe.-
tCMcicnl". un ~IOOIO li~ mieftt ... qllC .... OI'bilalcs htbridos procedtft
de Ia. combinaao .... hnelle:!; de eslOO o.bi,"Ja a.dmicoo R''',VOS) I,..a VIIT hi
,ido adoouad. pa ...... phca, la .. truclu .. de m",ha. mol6culas $imp .... lOb,.
todo d. la, qllC Ie ... udia n en q ulmlCl o.pnic:a. Para un <;omPllO$IO ".
coo,di...a6n OCla6:1rico. I. _rio VIIT P"'~ OllOlap;lmionto enUe lor: orbo·
J'.,'
t.... Iltbridoo del .... Ial de Iormo OC'IIU,iQ 00" 101 orbita'" atdm"""
o blbndot Ipropador: de 100 hpndof. EI ..... r>do cede 101 <100 elocttonOll que
cons'il.,,,,, d m'- M-L A pcw.' de qllC los qurmirol ino,pnioooo vi,uab-
... ron d enlace.n 100 comP"""OI de roordInaci6ct ham 100 IIlIor: ci .........
pnnapa) ...... I. medilln.e b VBT, <SUI teorla .. dcjO de utiliu.. debido • •
,ncapaadad pi .... pIica. dlm"SU propoedades ma~ cIoct.6.icu y ....
pocm_6pitaJ de ... 05 com" .........
.... .... rfa de «be,.", mokcubra (MOT). .s.,a.. oIlada poco. poco pot
mn.o. qulm><=", y rr.;co .. rep ..... nt. I I", .kcuo.... q ... cOlI$ti!u)t1\ "flO
molttol. me<lIant. una ... p , .... nl.ci6n ",roca de I", 11m".. de .,,1 ond ••
eloct.6nicas "")0 I. InHoc"",. de do. 0 mi. nlle ...... EstOI orbota'" ItII.>IN'UI..
La loorla del c.mpo cnst.lino 11Ip<!n< q .... '00 ..< l.u inl<raa:;o"cs M_L KIn
de """r.leta puramenl< eI«1r""I:hica. M:b e'pccilicamon ,., ,,,,,,.K\et-a eI cltc-
to elect,osWieo d. un campo de li,"nd", en I.u encr,l.. de I"" o,bil'Jes de
II capo d, valenClll del ~.l. Pa,. «,udi .. I. eFT «\10 n«:esi.amos letI<'r"n
..... nla dos co<>erpto. lund.montal"" I) I•• eoria eul6mb,co d. m•• raccio ....
d«lrostttica.. y 2) la lonn. de 10. orbilok> "" vale ncia de los mClain de
l",n00611, que""" ~ o,bi,aJes.d (n - 3 para I"" metal .. <Ie I. p" .... ra ..1ie
"" Iron,iCl6n y"': ",,,,,,,,vamonte). El p,imer co"""p'o 0610 implica I. familia,
ide. de ",pul,;On y .,rocci6n enlre ca'i"-' o1&lri,... Cu.n.ita.i,.,.ITHmlO. I.
,""rai_ potencial de dol cargas Q, y Q, S<pO",d.s po, una dillaneia , ,·i.""
dodl. por la 1<I,mu" que.., mueslr. en la Eru.ci6n (4 . l~ EI segundo ""n",p'o,
1a. fonna> de 101 o,bi,.l", tJ. roquio,. un desarrollo mo. .mplio.
(4.J)
w.....
, \])
1'. ,,"''
,, ,,
0>-':,
, "0
,
,
,,
' 0,
" "
• . u.,
L.oo ......... ......,.. "" !IO,.. lUI, 100 _ _ , _ ' ..... .. koo
_ , ... In' 2 _ "I.......... """"" 010 .." ... ,...,.,._ ......-... L.oo _ .
_ ..... _ d u-y_"
hod'oeenoodc. (Jen.rados PO' un ... tomo do un OnlCO ek>:l.dn. d. 10. q.. d
m:l. ca.a.; •• rf.lJ«> .. d 'IOmo de hod.6tm<>~ En!. Fllura ~, 2 '" "' .... 'raD ...
....,"'"" rftaU_ de los 0....".1es b, b, 2p. 3J. Jp. .... 1 U ... WI _ I de Ia
prunel • ...,. de I..." ..........
Eo " 'no noeodono. alpnoo dell.l1es ICt'I'OI de .... ","tab q....
tr:prne1lllR ........ folu.n Pri"""o, <l<brrtal '->"""'" (no .. fiB.'" '.:lIla
"'P",,,,",....w" ca'aclerf."c. de un d"I,.ma de "m,1es de e",,<¥I'. En un n; ~1
(o,bilol<$ con d mi","o nO ..... " <":lnI;OO prir>dpal ~11oro orl>1ta1ts .. dnic:l< •
." wbalvcln (lor. qllt ' ....... <l "'Gmo .(\mom cut"toco o.bi",l/). POI ejemplo,
kro 0.l>1~ <I< ~ - J .. dnidrn ... oubrli.eIo$ Jr. J, 1 U qllt ............. ...
.... rp..1 .......... , I de O. I ,.2. [kbc ..... r«>Orda" lambotr>, q ... 100 'tel
o'....1es J, &Of como los """'" om.'al .. U ... tn dera><r><Iot.; ..." q~ .. 'e
dOClr Que lie""n .. mi,ma ...."'•. EI .Iet.o tit un compo de Ii.o""" en II
."'gI> de 101 """" o,bl",1et "" •••1 prir>dpoJenf<>q1lt tit II CIT
AI '""'mi .... dctr.1lada ......... II r ip .. ~ I, .. puede OO<p'.ucIn II IonnIr
cui "",oar (0 arculaJ ...... d .............. l de 100 OIbilab" J. E. III .....
C\ItKIO I.trod ............. (y poi" .............. PO' 100 IIIOdrioo q... JOe "' ........ n
, ..... Illmrn,t OIl ... os ""nost ...... <><to •• 1eo !'".<ern bolo"", .,adoo al nlldto.
Dc bc<ho, un. tr:pr=ntad6n y;l1i<:& mt. prta$l eo I. q""'" do "" I. tllu .
... 4.1. C.da UrIO tit e.'o •• ,"\ales, tr:ptr: .... adoo ttl d"sra ..... bid,mcn';""
""... de una JIOI:ci6n tranl'·'n.al. pare<:< como oj JOe hu",""" ru:ortatlo de ~""
_ amllor de _<do •. La! 11",* Ulerionl< ""'" IA • " ...·... DlU ..
wperfioc:oo limo.. del 90 pOI' 100 (den.m de 1I......t d <l«1.ro.. CfUr.l" 90 pOI'
100 delll<111pt>~ "'",n'''' 'I"" .... 11.... """""',in .... rr:pteKnl&" _ .... 'n:I1$
on I.. q... 01 .lectron , .. ".~ ... p.oh .. lidad de: u.a. de cero. los sigooo mas
y mol1O$ indican to. r... okl ~, b" al On un '~ dada. mienlnr. q ... 100 peq ...1100
,""',wot "11<$1= 100 I"'ntoo d. rnhim. probo .. lrdad olo!cIr6nica m un
.ldbulo, deI.rmi",,"" okl o,bua!. los 0 ......... ndill .. ,_.ks .......... ..
pued .......ual"•• """ndo lot IdbWos tie 100 d..l<U1u bod ..., , ........ <I< II
_. - - ---J.I
---~
-- -,~
- >
, - - -,~
-h
' .... 0.
.... -..-.---
~ _ _ _ ... Ioo ...
" _ ....... _ ' . _ ... rn . ·11
_
,+-
sccci6n lran$Ocrsal, a lred.dor dol oje 0 de I"" ejes apropiados, Por ejemplo. .:
orbital 3d~ tridimensional .. genera rOlarKI" In >CecOi6n Iran.-.".l bidimen-
.ional .lred.dor del oj. z . • "mo .. muc<lra en In Figura 4,3. No 01 m "~
sorprcndentc que. d.bid" a las formas indicadas, la .uma de las prohabilid"d ..
eloclwnicu cn un subn;,..,] dado (JI' 0 3d, po. <jemplo) ..3 una .,fe",.
Una dc las principaJ.. difercnciM enlre 105 I'es orbilales p y los cinco
orbilales d cs que, mienlra, cl primer yupo liene tr.,. orbilale. iMnliaK
oriemados rt!pcctivameme a 10 largo de los ejes x. J" ' . 01 dlumn grupo tiene
cualm orbilal.. iMol;"", (Ii.,. Ii". d... y 11.,-,.1 Y uno (el d,.) que partte st,
especial. eslO 0$. algo dif.",nte de I"" Olms CUlllra. Estl dislin<:idn emr. 01
or bital Ii" y los ow» CUlm" !II: debe eJlpliear m1! detalJadarmntc ya que, para
la comprcn,idn d. la CFT. os ... neial un conocim~nlo mim.cio.'Q ... Ia.
[Qnnas de IQS Qrbitalts d.
En realidad. par= claro q"" el cllculQ de Ia probabil.dad de eoconlrn
IQS electrones en varias Qrbitales. que realiz6 eI malem~ticQ Schrlidinger. "
pucde e[ectumr de di[eremes [Qrma! Qbtenit ndose vanas soluciQnes. Los ci oo:-
Qrbitalcs 3d descritos en la Figura 4.1 SQn un grupo de orbitales posi Me
IParecc claro. que SOn eI grupo m~s con,·en;en t. por rUQnes que no. es neu·
s.ariQ e~poner para las "guientes explicaClOnes.) Olm de las SQluciQnes del
matem~lico Schrlidinger CQnducc de hecho. a ~is Qrbitale:s drjWMiem ••. Los
Qrbitales dependient"" 51: llaman ,.,1 porq"" cada uno. de ell05 .. pilede ""pre-
sar como. una combin.ci6n linea l de QtTOS dos. Est05 liel$ Qrbitales d depcn·
diem .. >On 105 Qroitales d' d" . d .. yd ... ,. que SO ml>e!ltran en I. Figur~ 4.1
r
mob do.. m~. parecidQS al d ••• ,.. denQm;nadQS J~.,.. Y J" .,. ESt05 do.. ~ltimp<
orbital.. dependient.. >e m uestrao en la parle superior d. 13 Figura 4.4. F(jate
en que CltOS. al iillal que el orbital d,. ,.. tienen sus 16bul05 onemados a Ie
largo. de 10.. e;,s q..e SO dan en sus denominaciones. l 05 :;cis QrbitBie. d
dcpc:ndicntes. como. tOOQI 105 que peneneccn a un mismo subnivcl. eSlAr
degenemdos: esiOes. tienen la mi . ma e" .rgla en un atQmQ 0. iQn ""'1~licQ libre
, ,
,, , ,
, • ,,
• ,,
'"
, ... ,. ........ ,
,, ,,
I"opro U R......-.l •• ~_ del'}e' <It I> "'pte><~<XiOO'" I> -a.J.o lBn.., ..... <k ""
",bo,.. .w,. _ JCD<"'."" r<r«><n'..,;o" ,,,.1,,............. <It "''' orlliw.
,,
,
,, ,,
(.)
'b)
"-'KU'.4.4. (,,) lO:l ",bi(,,1c> dependiemes d,, __ • y J" ~ (b'jlJ orbital J.. que .. obtiene de la
combinaci<m li""",1 de Iof, dO$ o.btlale& deptooietllc> antmo .... FIja.e en que ~l o.bual 3d., liene
cl mismo tamaoo 'I"" los orbitaJes dependienl" de 101 que J>fo~icDe pero liene eI dObIc de
probabilidad de cnoontrar ,I electron a 10 largo del ~i< ... : y - o.
C.mpM octaHricos
Supongamos que empn~mot con un ion mct.floco de la prime ... IItnc de
tran.ici6n. M·-. que conticnc un numero indelcrminado de electront:$ 3d. L.a
CFT considcra 10 que podrl. liuo:c<kr roando It constru)·. un c:ampo df
ligand", oaUdnco Ilrcdedor de est. metal. SuponlC1Klo que cadit uno de: ....
~is ligandas liene un par d. electrones para .dona", al melal. habr.! q~
rons.i<krar un tOlal de: dog: clccl.o,," de los lipndOi. En la Figura 4.5 lit
mU¢Sl.ra ta conJlruc:ti6a fWca del campo octa6:Inco liredcdar del mcu.1 en
cualro clapas y la enerlla que Ie oormponde. c:ada ctapa.
En la .,apa [ 01 metal y los dog: electrones est~n ~iluados a una diSla..aa
mfin,ta. los cinco orbitaics 34 del ion mel.tJico .Ii~ no esla,'n afcc1ados
de n,nguna manera po. los ckctrones de los lipndos 1 pcrmanettr;1n dep-
nerados. Consid.ra~mos I. cllC'.&fa de nla primer. e1s pa como.1 o;cro y lit,",
.1 punlo de .efcrenein para las otrl S tres. En la elapa II los dog: electrone$
de los ligandos esUn iit""<Ios IIr<>dedo. del metal. formando \I"," c:apa esftnc:a
• u",," dist.neia delermlnada M-L D~do que los dectrones de los lipndos
estdn diltribuido. en una nube simElricameole esfbica, c:ad. uno de: los orbt_
!ales 311 del melal est.d igualmcnle af«lido Y Kguir.!n .. cndo deSC'ncradOi.
Sin .mbar..... dcbido a que . IIU"",", .kctrones de: c:stos orblUt.1c$ 34 v.n a K.
~pc:lidos por ]os elcctrones de las lipodos.. la enerpa. poICncia] del "'item •
• umenla.'. [TanIo Q, tomn Q. de la ~uaci6n (4.3) serh ncaat;vos y. por
t.nlo. Ia mo:r&fa poIeno;ial del sistema IJCrli positivI.] Hastl .bor. no se ~n
tmido m CUeflla ]a$ llracciones elcctrOM.itic:a1 ent~ el ion met11ico JIOSIUVO
Y los doe<: electrones de los ltpndos.
En Ia ctapa 111 los dooe e1eetroncs cSI'n ,il",dos en un campo oaa&lric<t
.Ia misma d,slancia M-l que C1I Ia napa II. (POT convenienc:ia.1o$ lipndos
se dibujan m los lre$ e;eo de oo<.mknldas unesianas.) Pueslo que lit dlS"no;i.
cntre el mClal y los electronc. de los lipndo~ clla mism3. I. cllC'r". polcnci31
..... del Siilem.1 110 cambia. Otra foOD. de dear eslO es que cI barlc....lro. la
enertfa medII del grupo de orbilales del mismo wOO,ve!. pcrmancce conslanle
euando .amoa de la etlpI II • I. et.pa Ill .
101 dia"",ma de nl",1es dc encrtfa p;tra la etapa III indita que t~s orbilalCI
34 ~nden eo mo:rpa (en ~1aci6n a] bamntro) y dos ascienden ... Cutles
$On los racto ... ;mplic:ados m eslOS atmblos de enerpa.1 Fljate en que los dos
o rbilales (d.,. r y d,,) que a$Ciendcn en cllC'rgra esl~ n .iluados en los ejc$
c:anesianos y. poT lanlO. se dirigcn d ireaamente hacia]os hgand05. Cualquicr
rknFf¥> *" eslOoS O, bolaJes sed ~pelido pot" 10$ ek:oo;trones del lipndo; la
enerpa de esl", orbitales cs. por tanlO. mayor que Ja dd banoontro. in
prcocupa que do~ orblla1es de difercntc forma II,. y d" _r tengan la milllla
cIlC'rp7 No dcberfl. Rccuer<iJ que cl o.bicalll" cs IOlamenl<: u"," combinaci6n
IlIInl de los orbitalcs depmdicnln II" _.. y II" _" que $On 'iuak:s y tienen I.
,.,
,~,
...... "
M", ,:
lipo<lo>. ..- . . copo..,~
'''''''>UK''
lor.....
__
r.o. 12 ,,,",,, '" "' ...
"'". .... . .
............. 00: "" hl'">lo< I.. , , ' , _
t
.............. '''-'
"
M" H'
-~.
-.~
li ~
.. "'"
.....
01; ....... , .. ,
• ,./
,..---- ___ ~--!'~W~-_
,_.-" • ,
.
_\,1'
,,, ,,
,
-----
" '"
mi:<ma en"JIli <I"" d •• ,"~ (UIOS "<$ orbital"" '" diriJen di=amc:nlc I ,...
hgaoo"".) Pm t>nt o. ""ulta que 10. orbilalos ~,,_,. y d~ dtbon tenor 13 mi,,,,.
e"",ra F(iate en que o>los d", ofbn"ic. II< conmcran d ""po ~~ La! bootS
de .,,~ oImbol<> dcri ... n de .rgulncn,o. do 5imclrl. q"" no sc Inillnin aQu(
lm t il" orbltal« (d". d" Y '.J
que <Iesci<1lden en ¢1lergla .. Iali •.,. CO<!
l'C'pccto aJ barK:cnlfO. IIC e"",enUon en'", los hpnd"" y, PO' tanto. los
clOOlfO""'l del me,.1 que Ics ox"pan ""n
mi. Iej.o< d. 100 .I«u.,.... de los
76 QUIMICA OI! LA COO.OI ....CION
,.,
I'
Of)
, ,
o ,
0--. ..'.:._ 0 _
'Cf"~Y
.ft¢
Compo utI f1"",
"""eIoop;:i60
""-
'" __ d,,_r' ______ - "
," .,'-,'
~ •• _..
____ __0_____
-±- '<::::", =:.:__-_'_------"
d,
'"
~«~ ____
__
d.. __ ,- -__
'.
..
d.,
~
- - __ w _ __ __ _ __ - - - --_
d., d" I" ----___ _ _ __ _ -. do'
I" d" - -- _____ . _~ ...
d,. I"
fl ..... u . 1,01 t..o,..woc>6o p ...... dt 100 tip....,. dtl <i<, '" '" ' ....... 0 tI<t<k on """II"
de t i p _ "'....""" •• no ",..,Cd""" "'" ..... POOO trt~ • • ...., pIo"" """'..00. t'I
v"""",,, de l.o ........ do \00 ",to .. ", d dol , _ 0 "'" .... iliro ~'" "" ... por><\< .........
"""poL ((/01 dt"' It{ .. "" .1>41J
lIoh·.. ndo .hora a I.,. camb",. energeticoo 'I"" .comj>l~.n. I. elong.codn
tctnlliOllat ""umi",,,,,,,, quc d movimiclllo ';mw,.""", de I", 5Oi. lio;:>ooo:o deja
d ba";""n!fO d.1 campo .Io"",do !c,r.,on.lmcnle <n d mismo I".ot '1"< en
01 campo octat<lrico original. Obs<,,·. 'I"" ,odos lot; ori>llal.. con u" compo-
nent< en el 0,.
0.,,1Il- Eo,o os
=(<I,. • <I... J~) SO hacon m;\s .",ble.; e. """'" d"J[lInll~ '"
f~cil de <olender co '.rminos eloctrost,j' ;<:m- Cnndo [",
e!celro"", de IOJ lipndos del oj< : KIn ropclidos, un elcc1r6n del metal 10
ocup",l mu {_oilmen.. , iX" e,emplo.1 orbit.1 .~. PO"!"" .bora hoy meno.
",pulsi6n interel<ctrom<:a y 1a energra pol."",al Kl'f ....110'_ iii c:unb,o en I.
en.'lll. del orbi .. ] <I,. C5 Dotabkmcnl. rna)'or 'I'" cn 10' ".bilales </,. )'
d"
porque.1 primero $< dina<: din:ctamcn ,< .1 oj<: Y'" ....rgr••oll mas dirco-
lament••!ectad. poT.1 mo,imien'o de l<>< lijllndos, 10 I"io <Ie es'o OJ<. 10I
orb".I .. del met.] en.1 plano xy ..ci.n<kn en eDt,!I. po"! ... '" <>cupa,,6n
"flgina una mayor ",pul.i6tJ interelectronic. 1. cn consc<u<:ncia.• omenta ••
,n"11a """,ndal. La .n"grl dd o'bital d" .. $< ar"". to<i,,,,fl mM que 1&
dol o,bital d., po<que ,I primero .. dinSe di,ect.mentt a 10. lia_ndos d. 10.
'PXO)'.
(Qut <><u,,,," oonlinuamo. lIlO>i.ndo los hpnd"" • In wi<> del oj< =
hlma q .... hayan ,lejado totalm •• 1e del metal1 1:1 ,"ultado...,un sc
mue" .... en 1. Fig"," 4.6. e. un campo d. ligond05 pl.no cuad,ado. Fijlt. en
que .... orbitale! d.1 melal con un componen'. =,igll<fl ... ndo rub ",.ble>
Idisntinuye 'u ,ncrgia ""'e",,,.l) Ita.ta .1 Pl'nlO q .... 1. , .. ,lII_ del o,bital ~~
.. ha"" melIOr quo II dtl d.,. Las dilerenei •• de ''''l'IIa en'", 1<>5 di"i"01
o,b".I.. en 01 ''''''PO plano cuadrado .. indIcan en I. f'gu",. Oboe"", q"" no
pod<mos uwni, q"" I". b.,;a,ntro. del campo plano cua<I",do y del eclat·
drico ..,.n de I. rni,rna encrlfa po'qoe Y' no hay .. is ligand ... a "Nt di".nei.
M- L sino >dlo ruatrO lipndos • "Nt di,l.nei. M-L .1,0 (Ver elme"",.
Problema 4.21 para .. "" romo e.k:ular I. po.id6n del baricen"e en un
cam"" cri"alino plano ruadrado.)
, ,
--f- - _ _ I ____ {-M'"
' ,. --'---.-<--j-- - -"
_1 ' ,
f~ (.7. Od.., bp",k .. "" ~~
//,/ +
l--:Oi--
. , ------- dOl djbujado!. "" _il.
camp.> cOboe<, .\t<dtd<" <10 Un 010-
"'U 0 ion ....... ilioo <:entIoL Lo.~·
,n
«pI ......
""'" de \"" <100 .. ,noodf'" q"" con..
",uY'" \I " CO"'I'" ""h' c".
""" .... no< ..1m ~ <ad. . .~ <kI
Leo 'io>
" ..
PaI~ haecr una dislind<ln cnlr~ grl'lX>' d~ urbital~5 COnlO hemOo hecho cn el
Coho oclaCdrico, ... indiC<l en la 6gura ]" di,ulDda dC'>de «Ia punta" de un
orhila l dado halla un ligando. (La. distancia $C da en l<innino. de I, la longilud
de la cara del cubo). Frjale en que la parle 5uperior de 10J Ira orbilales (d.,.
do> y d.,) esl~ a una distanocia de cAda ligando de (/12"') 0,50 /. micmras que
el g:ru po inf"riOl (d.,_.' y ,/,.) e'IA un poCo m'" lcjos a (1../2(2 -) 0)071. La
,:....-~~ T A-
'' ,
\,IT
. , .,
,,
,'......,,-,,,
-,-'
,
" ~---- , -. {!J
--" .'
-..
,
",
no'-
J1,
...,- - -
,,
t / - 1
I
'',
.-
- - -~
...-........... - .....
f .... U . n '·'h-;'. IO ""
_pO <>ioul ......... """uloo
EM..,.,'" cIndobIamiN.o cIeI n mpo rr"'aliH fro .... . - '"If*' do . ,.. .....mItn...
Empe>am()f con u" o:uo senc:iUn. SO"""".....,. q... nos dan dooI ni ..1et <Ie
.ncr,.. <Ie 101 <1«"""". <Ie vakt>cia DO d<~ llamados f, Y f, . ..,...
rod.., pot u ..... dire"'ocil <Ie .ncr,.. dcnominadl A. Se,nn .. m""''''a en I,
Fi,,,,... 4 10, q........... oonside'at dos dectro,... .it""",," en lot .,.bi,"1es q...
rom.po""",, • ""OS nj~k1 <Ie ",..,!.o.. EI pro ...... oltel.6n. como eo <k <$pC ....
OCIipani eI "~I <Ie ..... BO' eDtfli&. f,. La 00100:..::0600 <leI "",undo elOCIrOn.lin
embarJo. _ I I Il'u ..... di..,,<i6r\.
-,--- "
•
'.
', - -
--,
C... II
(~.wllil
•
"-+- -]--
-+- _~_
E,
•
TEOllAS I>E I" 'UCE EN lOS COM PUESTQS l>ij COOll>I"A{I() ~
T ,bIo 4. 1. ConIilUraciona ..... t"OO"' •• Ymefl!l".. de .,'abiIOlaci6n del .... lIIpo en. t'' ' -
II< iC>dt:l meulb.;.,. "" compleJoo 0ru06:lncos
, .,ttt . "
, 1. ___ _ 1.-- _
(14.1
, 1.1. __ _ 1.1. ___ ,I.
t t l .t
, 1.11.. _ ..
'•
• 1.1.1.1._ 'l••a. 1. 1. L. 11. 1. •
',.
( l ~.) (, l . - 1'1
, 1.1.1.1.1. 'i.-a.!.!. 1.1. .1 \ 1. __ ' i.
( \"l . - 11"
• .1 1..1.1.!.
'"
,1.,;.1.1. 1. 1.!. '.1.1 _ 'i•
tl l ..l t~ 4.- II'1
, .1.1 1.1.1. a
'i.• 1.1. 1.1. !! ! 1.."" ,:
(14.) tI". - 1"
• .1 1. .11.1. ! 1. '.li / ·i.·:
• .1 .1 .1.11. .1.1.1 1. 1. 'i.';
t! ".1
" .1 .1.1.1.1
Para d taso.r la, CfSE SOn dir~n:n'cs para lai " "la.do...,,, de alto y bajo
cspln. En I. ,ituaciOn de bajo ."pln hay cu~lfO ele<.:tfOncs en el gJUPO ', •. pero
dos de elias deben n l"r Bpareados. En cl eslado dcsdoblado no cs nc:cesano ~I
apan:amicnto. En conoccucncia. la CfSE es 4(i<1J mcnO$ P. I. e!IC,,,"a de
aparcamltnlo. EftO ~ PUCSIO qu< apan:ar dos c~rones requien: un COniumO
de c...,rtla. P deb!: mtarK de Ia me.sfa de cs\abilinci6n qllC rC:Sllh. de ""llIar
cua"o clei.:tlOlI<::I en cllrupo ,,", Para I. siluaci6n de l]tO esprn 1m electron..;
limen una eMrai. iA.. mCl\(), pero ullO liCdII: II .... c .... p. j d . mayo,. Po.
taniO. ]a CfSE es .\(idJ - IlIA.). 0 j.6". Una ,~~ calculidas esl ... CFSE.
~pockmos dccidlt qut confil"raci6n <s \a mil "Iablc~
Como m eI ca50 110 degmerado dcscrilO InlCriOlllXnle. Ia e$labilidad reI,,-
liva de las do5 oiHllciones ,~ndnl. delCnmnada po. \a dlk«:ntla enl", d. Y P.
Pam """CSIO. K muesll'lln a COf)linuaci6n las C~~IIOI de CFSE en cada caw:
< NCS- <: Illy <: C,H,N < NH, <: en < NO, < PPh, < CN- <: CO
I''''''"
("'00.1' - It.lOO
Crllt,oJoJ"
C~NH ~)J'
(C~"I,\ •
(CriCNl.)' ·
00=0 0.0
•
oa-
o
fii"'" ~ .1 1. Alguna. inl<raccione, m<1al.lig,ndo ~)' r.1""ible<. En I. 1'<"" i'quiorda '" m"",·
trOn 1<)$ orbiWI.. del meta l q'>e 1"'''"''1',,", m .. nlr" qUt on I, pw ..... 'ed ... don 1<)$ orbital<"
d< 10< lig.ndos (do cualfo lig,ndo< "' p rclC n t. tiv o~ H,O. CO. (] Y PPh ,~ Lo. do<tronc< do 10'
en l, e« gigm, (~) ,on <edid"" por <I ligando. lo, <Jectrone., d< In, ",lace, pi (~) pu.ed en provoni,
' anto del mel,l como del li&:ln<!o.
""
"
,
,II un
'"
--,
- ,-
lip> ,~
"'
00'9
. .- l> - " ' " de ""-"-
M _ I - ........)·.
,. poIarida<I del .......
....
o~
_.
o.Ioit>.l d
~
_..............
M _ ~y...,.""
1- .... _
p«><io« ' - - -
,~-
...
..
eFT ""rmite oxplK", al, unas do I.. prin<ipale. ; ..... &ularidade< <k ... «ric
esp.cUoqu!mica.
polonte im.in, tltillZlndo unl bal."", ..".,w., .. rruden las """"" de l:t
m.,..tm CO" Y lin campo mapttko, A partir de b dil<",nc:ia <n'rt: "'as m~""s
so Qbliene un 'alor do ,uscop,ibilidad gram,,:to OOn I. 4'" po<,oriormon'."
ca tc ula I•• ~soeptibiJidad mol., l .. ,
£1 dl''''''~~tJj""" .. uoa p",pio:d ad in<lucidl do tOOos 10' comp.oSlos q ...
re.ulta d. I. repulsi6n de un •• " "and. POf un campo m'gnt,ico, £1 p<U~.
"",yotris",,, os una propio:d.d de los compuesto. oon "DO Q ma, electro"",
desap.afe.d"" que fe,ul,. de I••" . <ciOn de una ,",,"nei. 1'(1f "n campo
m.gnetioo a plioado. 101 pa famagneti,mo c. de uo orden do mogOltud (apfo.
,im.damcnlC de 1(}) m.yor que eI diamagll<,i,mo de tal modo q .... <.Indo
un. '"".noia pamm'gD<,io. . . "rafd. POf un ca mpo m agn~"co oplic.do
pafOCC p<Mf mt . q ue sin Ia acci6n del campo. Las . u,tancia. q"" 5610 son
di.maa.-.!tic .. pa rocc q... pes.an un poco menOS con camp<> que sin camp<>
magno!t;o.;,
L. '"5CCp1ibilidad motaf .. una plopicdad macrooc6pi<:. que ",nej. d
mOmento m.g n e,Oco~ , q ..... una p ropiedad micrO<Cdpica <Ie los electro .....
La relacr6n general en'f< l" ~ ~ ,-,e". dada por I. Erua",6n (4, 5~
(4,S)
T.W. 0. M · T ·:Oo IU, '.." de eopla de
...... """" ........ <Ieoapu<a<b
'II
, b=,
+-",
, ..
e,. ._-
--
"
".
,
•,
,-
w _ NG ...." ... cicci ........ desapamodoo.
,.. - MOfnCIlto maphoro de eopfn. en \IlOIIIada; .... _ <It - . (MB).
......... nw"" "'" ~ ...... do campo fuc""......"u •• que 100 m__ .... - . de
,,"IIIPO dothol AdttnU. d F.' '10/') fIIi'tde ...., ... *"".
K I do .lto y II¥>
5 :
.. pin.. por ' .... 0. 00101 to/IIpu<$tos p'.,l Ld Inlet coMp ................"1; ' . "
dolt ..",.. ,. por \aDO." 1"",' ............
pt\l<u di ....., ... S. _ . - 11 __
cq>Iibil<dod molar « ...... ~ ..... ,....p<f ••• '" "",bono", (2j"C1 (ji _ ..Ii"""
""",nbuc"""" d........pt\l<u ,mllb<*d..... c:.d. compkJoL ..
Las d ...... ' ..
~1Iado ..... poW ........ n... 1,41 ~ 10 · J Y 14,6 ~ 10 • (M HI''' '. Utiliu..·
do II ~ (4.!~ .. pc .... .., cakuW \00; """,,"n'OII111pt11OO< que oSm"••
de 101 d.l,," e>por;,,",n'aks, >q1ln Ie " ' _ " , _".wocodll.
"
""YORl r....,... .... .. pn "' ... on 10 FiIU'" ~. , ..... M~ par GIro WI<>. panu
.Noib<. I... ,.,.; .... do<".....". me,pa. R..........Ja quo 10 rlUWl>Ciol • _ _
.,., ~nICIlmmtc ~\arionada """ 10 .... rsIa .boorlnda PO' £ a ".. . ............
prop ..... lIIic:ia....... tc par M:u PIa""". Pot "''''." _
po ..... q... !la, ..... dik ......... de....,-pa "",~ lot ",..ies do<me,..
.. indica ..... Ii,ur&,
de ML,
'lilt ... M~ .... c.,,: de: lot coIoi ... d...."" ....... """,101'" 'I'" <SI"" oil'<ies
de .....p 4re<po ..... bIn do< ,•• Moo.o6o de .. ,., "lSlblo 1. par "'nlo. dt 101
coIo!ts ,,",,'idOf~ .. "';,ru.n a los d i _ l"'poI d. orbt, .... J de".........,..
'1 ... 10 ,-"t. dd <:ampo cri$"'~DO .,ribu)'" . lot """'PI""I"" do coord,nacl6n.
Una ""1'1""";00 de ,. dIkn:,."a do< colore! .n'~ MI., y ML;, podrl. . .,
'lilt I: tI'u,';'", an'", quo: I. <fI 10 Ie.;' osP<'C"",,!u!m, ... ,. PO' lanlo. ML~
oboorb<rl. 'U, d. mono, f_ncia, 01 .. POli!lilidod jlOIIrl'a .. ' 'I..... d.b ....
• un ... rnboo.n I. lromwf. del ""mpo cns,.hno. qUOIt! • un campo 1."....
dricu •• n .1 que 1& dir... ,..;. d•••1<"11.0 <nl« " If""" de orbit .... d eo
hgnd.... " •• ment< _ 'lilt on un campo octao!dnco. I.ot dif... n... combo_
--'.
--;---
~lA " ~" •
••.--:-',. . ,
.
I
...-- _ rt,
--
------,:- -
RI'A"A1A"
,H
J
.' ' h
• Tn
. nn."...
...
_.-
- -',
-I~._•
• _1. r..
C
*<--
")00<''1 ...
= ""
Los colares de .".,. do< rompl<J.,. <Ie r:oboolto(lI) .on <hk ....,," po'q'" ..
un .Ium"""'" Iof ..,. lipndO$ 011"" J ¢Io q""'" un ndme,o hmil.do de
ion .. donoro. 8 complejo be..... C"'" ooo«lrioo .. c:a""'I,ri ... PO' un va lo. dc
... alto parq ... tI llIu>,," <kop~ 'I" ,I d",",o en Ia ..... "'r>«IO'OQufmka
J PO,,!UC d campo .. O<:ta6lnoo. 1.00 d',"""'I" <ksdobla .... nlOi del campo
<."fi<I&Iioo. PO' ta.'O. """ responsableo de los di~nl" colares de 101. dos
complq<& La .., _ . . . . . . . uta. _Cln.....-io6<L
((;0(11,0),1": • A, , ,I , , '-'
• ...;..1. , Al ..
,
No DOl debe ... .,.... ....... 'I'" 1& .. pIxa<i06n ... tcrio< .u ........ : uta<i6n
mUl' oimploiliada .... ~ ny
coordi_, c...ndo .... petamoo;. , . . m,na, los tct_
cit los dlfemo ... """"'" .... 101 """'puo>IOI <Ie:
"pcc1ros "~·,",,,blt
dr: 100 romp ... l", dr: coord/o.C>6 .... m",""an • SLl'l!i, allunos dr:I.11to y
cornplic:a<ione. lilu. >bible. po, 'UPI>OIO'~ A'iuno de 61<». po' c}<mplo ,I
""""'0 de T~lI,O'l'("'I) q"" .. d•• n 1& F'lIu" (.IS, mu,"'" un , .. laci6n
~i""la .n'''' ,.1 f"""","".as " ... ""iud •• ,.1 col", quc pn:oo:n'L 1M d,,,,,I,,·
"'''''''" dr: T.'- o'*'<btto ... Ia f"""""""" .... 1 .. rde Y ,ran"",it< eI ,oja , ,I
..ill Po< 1&nlo. 10 ",moo; dr: a>Io1 ro;c.. .. okI&. La kotopl"" dr: onda del
_ 0 de aboomolon .. dr: &l1ftkdor de 520 .... Pero.to.ono _ . in.....
lop. c6Io1o a pan" dr: estOl .''"x''", podcotlOI dtdua, 100 0lI1onoI. dr: ... en
comp/q<>s de ~ dr: ,1lUISX.Wn.
Pnmero. d.,.,_ alto d< las "rod..... doloftai,ud d< ooda, [rer;uenci.a r
".,p quo .,~,"""'" ~&.., ..La Inl •• preUO<i6co d< I... eopeetru5
~ .. ';"bIe do 100 comp In< do ClOOfd ......... U 10"1.. 00;1 de _ .. .....,
.....-.- en "'_I'0Il (I 1I.&DC>mt1", " 10 • _"'~ U r.........". I<I1a de
"'pen. quo .. nptalfl ... hcru (0 ric:IoI POt ..," ...... ~ ""....... unjd.......
"""'" . . >'e en La Ec:uaciOn (U) pon d ""'" <10 Tl(1I ,O~·. daft """'" ... allado
un nd ....'" poco ma".,.bIe:
En 'u lu .... I•• In>ruen<;i.. (y lao -fila. obl.nod... PO" " de .11.... )11<
labu,an en ball<. """ unidad espociaJ do"""'ina<ia mlmtro J. o. da, i . quo os
.1 in ..' .... d. I, lon&ilud de ond. en .."'Imol..... Lot lrecuc:Dcio • 10 q llC
.boorbe.1 n:lI ,o~·. po. tonIO.II<'" I. coku!oKlllI<.h II EcIaCi<!n (4_~~
, ,
; (<'011-') _ A- (S2O' JO-' ",.100aII/"')" 19.Xklcm -, (4.9)
Po< rare " <10 conleJ<to Iiou,dnro, Wi>_ po. """ ••• ....a., boo .....po
<10 d..,.w.a· ....... to <101 """'PO aUuiillO /11.) ......,........ en las onionw 1Iltid.a.
dd. Para a1J.....,. ;.,...,. <10 melalos do 'n ..... 600 (POt .,...,1'10, """ """. """Iro.
IC1S , n...... doti.""", 01) ba~ una ~ d"'CCta ....... bo ........
I
,•
•
,.
,.
,.
•
, . eo" (4')
(OJI'21M Co(BF, ),)
,•
I . . . . .' ..
. . . . . . . . . .'
"'a
)w
M.,. e'·. __
eM .... ' .......... ]
._'~~.)oo." ",.. __ .... ,.___
q. . . . . .be y 11 ........ 11 de desdoblam .. nl() del oampo ai.Iabno. p.,..
[T~H,O)J· ·. 6. I..... ~n '1110. de 19.200 em " , Se P<*k calcular.1 valGr
de 6. e .. kiloj~lios pot moI ..pn .. muesHa ttl 11 Ecuacida (4 10~ pm> aw
~nidadl'S no .. wciliu. trn<raImenle po.a Up<eSl.f 111 ..... II&S de dc!dobla·
m.... eo. M'" bien. ...CIn ,-imos ... 11 Tabla • .2. .. dan ... eJ in''CnO del
oencr....,.o 1m - '~ () ••""'to de <>neIn
~
A.ttJ mol) " -;- N (4.10)
<
16.626. 10-"'J- ' Xl,oo" 10' m,11 0 "'
-, 520" 10 -' m , "~
i]
in • ;1
.'J Hu 11
'
!ll!
!l
! iF'!!- j·~li"! ~~Hh~jilJi3. !Io !'i.' '11'I JI~.'.
-e ~ ]~~~
8, . ~~"1lo..!!§.
";~I"~ ~1.'Ii-l·tl~ !'~'tUe!!!1~' 1,; , , ' .I-l
"'~ all .. IIII~-
6 -IIi ~{.. !§g~Jt-_=;~
"!i~~B~..!I &"l:!
.Ii!
::s
'" ~ ti -"" eSt; "Il~ a -lI
:.;..!I."v:s:~t 3]'B"~
• !".3""ee!!
• • • •."" ~!a"
RS1!~<L;j Eg-E 'i!J t!H
;5 h ~1:5i
Jjii
:i II
i IW.il. !~H{!~ ilH tH! :H!~~
<>
\jC!l.J.:lII~ gac !!lia I!~..!I~ ~;ao"o~~
fH~ jih. i!l~il
i~l~l: i~~d ~ij·i
:si:O ..
..~ E":'~:::E~!I
o~"IlI~1!.
.,,"0 _~
-i""'il c 'f"6
,!t ..
.... t!;;.jjSaj:'
.. lI"
~..!I~ :!"'",,::
_
.. _ ... ",!!.jj
"Ai:
"lj.§l.II,-lIs..,;
• 8.·110"
',,'"
;~ 'd
i! II .h.s Jl
&1l1;6=e~ '111~;~~;~~~~~!.!.~~~,-iiJ~
o~oiel~~~
E ~~"'il
i~~"'il~f,.-~S~i
~lf"-"~II.S
~l'-lI~jl
z; • • -;; .~-lI .. "_
~Q~!.!l~-..!Ie~~~e~~~e..!l~-lI~i~6~;~~~n
I ", ~~'!'
"" 1;5'" ~Iju
~lj-:~ud t'ai
",-
~j~ ~1 ~J 6~jt!1.g ~..!!!fl §.i;3 t-:!ll ~ II l~ ~ ~ ~
'§E~.l:8.g1ll.§ .g!:111 III]~ <,..!Ii·Cltt ~ .lg.lj!l '"
<
•
~
~
~
CaIcwIo d . - . . ..- . . oIom ... lEAN) cId ........ cad>. .... <I< 100
_~'".;,;;;;;,.. cit _.O' . ., ...... "
,., . ' )'4
,.
'""
'"IN' de ..... "p<C><I"~" La >til' HAN!
.C'
-." Ca'"," d n~IDO'" .,<Im>«I cfecI;vo (!!AN) <lei _oJ en cad.o """ <I< I",
uS"'"'" """'_'001 II< " " " " ' . _ ., iooIot OOIDpIojot.;
.01 IClI(~H,l.],
'bl rAt(~li,),J"
1<1 (FdCNJ.)'-
III (Mo(CO),J
IrI [r...c,oJJ' -
;,Cd> ........ "'I ..... La ..... [AN'
-'7. &pli<a bo.. I<. • .-liii0
Ia ley. C-'b (I:c " ..... «I.J)~".,.. qoo!.
_ .................... -1 '"~1'''''''''''''''''''''''
, ' - - . ._ .. - - _ - " . . " - de bJ<II~S -
...... &1'11", IN", , .... ,,;""d' Ia...,. ... C........b IE....,,· .BI1.".,.. ..... 1
d_ q.. 1a ...... PO' "I ... "" _ - . "'" """ _ • .....".. ,,,.liii0
.. 0«..-"'" oJ 0lI0.- ......... :. i.h".,
01,,11. ~ .... * .... d<Ulladamm.. "'" or.... ~ :W.. 1 U" .,.
-..1. ~ .... OO<II,. <I<I>lad.ln'l<llt< """'" "'" o'I>1"~ U q.. ""'" ..... d'" ""',,, k>o
ojeoa' ..... _
"-" . R.pr<Oa\I. ",,"Ibdlmrn,. , _ "'"
.. rt<~ . 00I.
.,.",leo U q..... ~;n.... hot;, .'" ojeo
"-12. R'l'f<O<1Ita dru.1l>d>"""l< """'" ..,. ort. ..... " 6rJllro" Jot il<p<o4>rn ... q ...
.. dori .... boa.o "'" <j<o .. "a.......
"-1l. &.pIica """ ,., _ . "....1>1.... ,....17.... q............" d ortotal U~ Y
..,. otroo CUOUo ort. ..... IL
u,,- ui*<a "'" I..
0.-'
propiH po."!no _
..... " " ' _ " " "..... :w;"....= j l . .. q......... "."
100 10K - . . U ""'" :- • ..,. ..
"-15. ..£:.I.> .. p;.tnu.. .,.,,, ... "'''' ..... 1,." .. - 1.. ~1 J..,or.oo
"'eo " I . . . .p' .....
U"
--
l/<~... " "",..u otbouIoo ~ ... , ,. .... ' - ' ' ' ' "'" a_ .......... _
(_, 0."",. ....................... po ....illlado ..... " ' _.... c' ,·'-......'0
... "'" """ orto ..... ~ ... "" .. mpo _,lOll. Sc\o" &. • i<ooko. ..
ro-i6n.' b>n<>m.ro <lei ........ el
nO~IAI Ill; P'I.ACIi E" !.OS CQMPUI'S'TOS oR COO~I)I~AOO" 101
I'
."
t
1I
".21. Ulili .... Fi,U" '.6 po,. dci..,.""na, Ia po..,06n del borUnuo en un campo
m.,"~1\0 pUrw> """,,,..do. (A""""" . . R<CUCfda q... d 'u"",nlo de ""0
....... R$pOCIO II bonc<aIro lie ... q ... oc, ipaI ... dU,"'n\lC06n not&.)
.01. R.I" I<~" ... d..,n .... de ..me. de cnc:~ do lot OIbu.1et l,. ""
campo
pIaao C'Lldrado $Oluado ....1plaDO " 1. Scaata ,odoo lot omo,,1e$ y ............
rebu .....
"-ll U. """"....,., J" donpdo I.... _.I..."U~ ....., 0 _ _ o.""bIe q.. uo
com~ OCIMdnc:o' OobuJO om doapama de ...... bIa ......"o de llime. de
.""' . . po .. ./t>IloIk:a, IY rap'''''''
U.(. (.» Uliluando ... """,drnacbo ""i1aIarw reb)I .... lot ocIoo hpndoi de lot
Vi!nlCa de .... Cllbo q"" or m..... " .. ctI Ia F'.. ~ .... 1, molicl eI ~
.......,0
de 100 orbo ..... ~ ....... ClJDPO de lip""'" ....,)~,
(1)) Uuli.llndo """'" ejemploo lao orbo ..... I., Y ~.,_ .... npli<:o I"" qlN! 100
<OIotuI. dondo 10 hociliC"n eI di"l",ma de ""..,.,bI. mien l" del Clmpo
em,.li."
us. bd _ [PaFJ'D 100'.,. _ _ r;h, 01.,. _ .... po ......
do>r< 'a <1lbQ.
'0) LCUJ .. ddil..-deltdot .... _O ... _ I ...... _.
I.) ScfIobolpr\o<ipaldf'!<t ..·_do" "", .. d b '_a,.0IdI>ca
--
01 "" __ "" 1 "" , I> ---" ........ _101 J _ ..... ,
Io'to do 100.,..." + 1 -
..... """"""....
III A~"," <w' .... I do ........ 01 .,.... , JJ oP'""""",, J",,6:0 ..... ..,...,,,
"00
-I"'"
,.) 0. ' _.. 'I"" b _
--""
do """,,," did dq; •• do 0J>d<> do '..
·"a ... " .. _a .. II ~
oLl7, D,l4 ........_ ..... -, , do ........ panrloo _ _ ... I ... :' ..
.... _pocno.-- ...... r............ _I000 .... hl... " .. '''''IDea
01 oj< , pooitr •• 1 ntpUvoj. Si .... 01 billion"" .. Ig _ _ Rnont.
b.. "._. 'u~:Ie ..... ell •• ,....
.1.:11. l'lib<IJo on tIio ....... oIel.o.." ~ ........ _ ....... n>mp<ti< .. Inplo
do .... ""-;OO .so 100 _ , ill u . ,...... ~bto
P<" "" ""'"PO de hp_
......... - en .. <jo ,_ s.,,,,, .... , I'W'> ...1 bI""""", 1 .. ..,.,."" do cad.o
"'''',., '" ,"-';6. do .. """'PO do <bdob!'!>\","10 ... ". eampo
'iooal, d~
lioo "i,..
l ,n, It """"" ""~ I< m.... " . .. d"I''''''' dcI tlooOObb,,,",,,,,, de "" eampo
«" ..".. . bopd-im;,;., ' .......' It panl' de 10 ;,.(",_ <boJa, <aIcuIa
tOMt""'" ." .. ," ; yo del bI......"" ,I> W_ ill pun' OI tDdi.<> .. ,;,,,.
t'
T"
-, ---·l~~~-
-1-
4,1 , <I..
,~
4"--4,,
f,JI. lot"', 1 : . _ <10 .~o ..... _ _ _ 100
CO<! .......... "'"
:.",._~_ ...... "o ... bojo..,...do ... ,. '-dcllI><UI
1" doI ..... <Io 'Coli .... .,,.. ,..060", po-obobbe ........... ~odo "1'1'-
""......1
01. P....... q .. _ po.ibb Oi: p"joo l<lnoidriooo ,. .,. cit oh. como cit bo;o
.........C.h,.,. dca ....... 4."...lid"",, _ .... _hiM ..... cit ..... 1 ~
,""",1 ""'" _ t. -P' ... 0Knb< ... ~ ~ do
_ _ .. ' ..... ""', I .... ' . ' ...
0;1. 0 . - . quo co .. c-.dc .. <l!!!!PO plano <UdtUoo. ," b" d _ _ •
................. ... ";vcb cit po "'PC''''''
~dar ojt_iuo .........
1too"P'
II¥> .pIo,
' I
.-...00
<i«1_ 4."....... rlo<I_ .... pe.Yrl
t. ""P''''"
J''''m 1 •
~ ~.
un """po do .imIdo ,. . ,. . ,. " "',
qat .. do: •............ '0.", . . 100:_ ....... cIt ..... po ,u""iuoe> CO>
til . . ' .m """""
<1>, _"""'" • de
.110 I bo", .. p/D, I~"'" elo<u_ 4. ,., ,,""!Ioo .... bo. pooibdododeo'l
J."'r.... _"'" 'u .....,....,..
' .36, ..a..n... ,1m,."... ~ 'irnon "'" ",ui.."" .,.,.. en ,.
Co", Pd". p," yC.'·T
ClI"" do ,.I<ncia: Cr",
4.35. .C..-.,,,, el«1rooos &napa ...""" "b,' on oo.da ..... do 100 ".Oatld """":
,.,
.
,,''"
"
~ . . ,~,. 2 .. _~:::...
4,Jt, CaIoWo 10 CfSIO ....... <aKoI JI J I' oc1 t,
4,J7, C'T'j , ... CFSE q ..... _ . . 10 Tobia ~ I ""'" 100 <aKoI1',1' J r
1_'"do .... «ImO <It II¥> <>pM).
..... D<IenrI_ 10 _po cit .... b;l"...,... . . CO "'"
,. po .. ""'" .... ok 10< ..,..... ... _
ho_ do 6, ">1_'"
(~J W~CNlJ".
'" J' ·'
1<1 IhINHJ.
Co<NII,lJ".
En 100 co .... rn q'" .... pOIlt>Ies
_ _ n1< , . 01«00. p&1'II 01 dlculo <It Ct"S1!.
,i,.-...
do O'l<. Y boJ'> oopIo. j .~iIIo:a
~ 0. .."" ... 10 MefJIa do ...... ,,,,'60> de,"",""" """oboo ttl r.!Icidor <It" J
,. para <ada 000 cit 100 .. ~.;."... . . -
,
4.. 1. Uri'""'''' lot .... kodoo <lei f ' r _ .. ?t, ..
<lei,.. I' aiM'."" _10 . . . .
do .. _ , .... :z r. 4o""",_ _ I 4Si_
~ do ........~
....,
z
.... 1. Dodo ... ;.", _11' do conIiI_ • 1 .... " ~ ..... cIol die .... riel
P,d' I~.:on. _.. aII ..... >I J" C- riel no I> _liM PO"
......1'0 _ , ... COIlIi~ 01< .Ito <>!'In.
4..u. ApI>OI d ,1''"'"0 "'I"'I'_~ ",hko • I.a oko<r'po:>OO dci ...",......'Q4o Ioor
~p""'" oI<t pia ... ", ....... «omprooiolol IClro"..al
u. ....t.Wdo .. '""'oI..l"'...
4AS.
,PtBrl
0"" 0 bo,i<rft
_N"S..,i/'on"","JlIXlO.?t.O)Q,lS.ooo<rr>-
!Orlele
k'l' " ..
.........."
I '0 Ptfi·.~·
,.EMao _ _
HI", ••10... """ ruptaQ • lot q . . . .
...,."" ...... Tablo ~ .l.
4A. I.Qo.t .. _ .. d -.pIoJo (.-.o/'-IH,\".)'·. _ ... _ do"'~ 0 do ....
ospr.' Eapka lon, 'orr ,., I '",..
4Al. e _ I", iI."O<II'" _
<0 ordeoI Ct«ito,.4o I<",,*,",,, no, .. loo ..... p'"
do .,...",oJ.. J r.. 1 ' . " 01«;,. <It orden cree""''' de ~
(c...or z
[C<>lJ'
[Mh(U,oI,J"
{.bfC.'Nl.1'
a_--. . .....
~.
do<
rJ:.'J'z -~,
[I~CN~"
......
... "*' oLo_
Jm,. ' "b...
.. d Pwll60 q.• 04""""PO. 1000 tL
a ....... .. __ C'y,. ~ to 1.0 .....
[Mn(CNl..r
[Mn(CNJ.j · -
...
[M r.(NC'S).] '
rM 1l(.<~C),] '.'"'.0
4.56. EI complejo RuL! de Ru h (<f6) y de geom etr(a pini mide cuadrada, tiene un
momcmo magnetico de 2.90 MB. CaJcula Ja CFSf. de e~le compl~jo. (Aela,a·
ciOn: Silua los :;cis electrODes en el diagrama de desdoblamicnto de un c.ampu
de pirnmide cuadrada que sc da en el Problema 4. 26.)
4.57. ~CuaJ de los wmplcjos de yodu de III Sl:ric del Problema 4.47 presc:nlani mayor
~U5Ceptibi1idad molar? Ex pl fcalo brevementc. Calcula el valor del momento
magnetico de espin de cste compl ejo eomo parte de tu respue~ ta
4.5lt. Un complejo de lIiqud( I IJ lNiCl,(PPh.J,), liene UD mnmcnto magoclieo e.:pe-
rimenta l de 2,96 MH. El l"Om plejo an~ol!o de paladio(1n es diamagnetico.
Dibuja y nombra fodos los is6meros posibl es dd compuest o de paladio. Ju s-
{mca brevcm cnte IU respuCSla. (lma gina que todos 10.' compuesh:>s tienen III.
misma goomet rfa alrededor dd 1I10mo cent ral.)
4.59. La•.~usccplibilidades magn~licas de 10$ sigukntcs compl ej<>< de rutenio.
[RuF.J4 - y r ll. u(pR ,)~l2+ son re~l't'ctivamente, 1.01 )( 10 - ' y apro~ imad a
mente ceTO. i.CU~nIOs elcctrones dnapareados eoncuerdan con estos resul ta-
d",? (Imagin a '1ue T_ 298 K.J Justifica bre"emente tu rcspuesta.
4.60. Expli<.:a brc,·c y cualitativamente por que: much o! ciano eoruplejos de iones
rncuiliCOi de transici6n divulentes son amarillos, mienlras que muehos aeuo
complej<)~ de los mismos iolles son 1I1.ulcs 0 verdes.
4.61. i,Te sorprcnderfa vcr '1"<: todos los complejo., de la serle quc se e1ahor6 en 01
Problema 4.41 pn:c<entan diversas ton aliduUi:.< de magen ta (rojo purpura)? Ru-
rona brevemellte tu respuesta.
U3. U.. Mh M <k (I"iIH,ot.J' · .. wrdo , pat.m.""'","1Jo _ 20\10 MB~ """'"
'raJ q.. oM .... .....s.. "" (N(CNl..J' .. ,•. +•• ,dia......,tl .... Sup,", oM
"ph. ,,"ouoI".~,.. <k "'0111,>:1_ I"do)< ... ,." '" ...... __ di.", ...
qu< m .."", 1.0 soom<'N. ""*,,.1.0, f 10> ";\,,101 do: "'''''Ifa <10 k>o 0,1"' ....
• <II <>,0> ...... compic;<pl
~ Eo." b .....
11., __
,,_In, . t . "
.. pot'" _Ia q.. coafinno. 10 '"""" dd ~
a aN. 7
5
VELOCIDAD Y MECAN ISMOS
DE LAS REACC IONES
DE LOS COMPUESTOS
DE COORD INACION
,~
108 QUI\11CA DIt LA COO ..,,';.\CION
(ML. ,t:r-'" L
", ' I'~
(ML. _, r ' .:::.. . (ML.Cr·
..-!
, '
........
'\{= I'Ipn. 5.1 . C1_ "pot d"",.,,,......
.., T',
("!L.t··,,·
o
IML. _,L:r' cioIe.: _ _ _ _
_
m..
<Ie <OOIpua.loo .... _ .
Co,. ,. .~ ..
_ dou ' .. , ....... I 10" "
IMt.r· - "· 1 .... i j ....."lip""" <OO«I1I1MIo.
pard.1et 'II>< lupo ... n la IUsliluOOn de una moltcula de Ijua cad. va. como
.te ,ndo ~n Ia. E<;UacioI\e$ (5.4). (S.7):
K,
K,
K• '?
... conslanle de cquilibno K, pi'" coda una de Iu IUllUUCioneo de un
lipndo poT olro .. d~nomina COfUl/lltU d~ rqM,llbrio ,..,~wl. PUCSIO que cslllS
ruooioneo .. llevan I cabo en disoluci6n lCU.,... donde I. oonccnlracl6n de
"llua Ie pucdc <:<)niid~r1.r pnlcticamenle conSlanle, I. cona:ntr.cldn de agua
[H,O]. no apar<:a: en IllS oorrespondicnles oou..:ionn de balana: de masas.
sino que se iMroduce cn cI valor de cada K. (Debes nt.r familiari,ado COn
e.le lipo de apro~imacionn por los oonO<1mitniOS adquiridos antcriormenle.
por cjc:mplo. las Clp<eS'O .... de K , Y K, u,ilizada' en 100 probkm.. de "'lui·
libriol Kido-bue en tm<lio acuoso.) ... IUSlituc06n 10111 de I.u cu..lro mok!·
eulas de ..... como ligando por amon£ac:o como li..ndo [Ecu.106n (H)]
puo:<Jc dc:aeribine pM una .--..-""'. d~ "'I"J/tbtio lOUrS. I,mbo/illlda par /l.
Pucsto que ban I>do .... tituidos cuatro hpndo$. .. dcst",a PO' fl•. ... oons-
tante de cqui~brio IOUI c:s naoctamente eI PfOOIOctO de 1., cualro As,ames
de cquilibno pamalcs. oomo i¢ ind>ca m Ia &: ...000 (S.8~ ."
, - [!Cu(NH,)J"] .
- KKKK (581
• [lCu(H,O).I'·][N H,r .". .
Las ""'I'<io ... ~ ~j"""i«illot. _rod .. eo III po'" «null ,,~ul<r.Ja de I.a
~I' "" 5.1. ,mplican "0" d"minuci6n en .1 nd.,.,o d. i'pnd", y, • VO«.,
a unQ"" "" "''''pro, una di.minociOO en 01 "dmtra d. coord,n.,\6n. Un ci<m-
pia en eI que so prodlLCt una diun;nucidn en.1 ndmc'o d. coo,din.cidn .. I.
1'CItOCi60 de I•• ,inta invi.ible. dro>cnla en oJ .'P/'"Io I nten", Y f«oJlda en
I.a &.Jaoi<So (11 1 ~ "" La &uaci<5n (iI2) .......>lfa ulla ,ucci6n d. dlfCCia.
0:600 ... 1.0 q ... ,I ndtncro de coordinac:iOO no dilomr"uY" porqut .. prod""" ,.
_"udIIn de un tipndo b.... nladn I""" de:. bpndoll mOflOdon'ados.
o • ...
2[Co(lI,O)JO,_Co[CoCW'" Im,o
- (.11 1)
las ,,_'" ", u ,,~jf /6" " " ' _ , , u.~ '" .......,,_.. q""
.. ;rodoeon "" .. ~M. inIerior i>quinda de 10 Flpra S. I...pIrcu .. o..,daci6<r
" ~""c;.s" de un 61"""" " ion ronilico do ', ... Uci6<r coord_ ED I:a fi,a"",
.. "1""'''10 oj caso nW ""';10 de t"'nokrerot>ll ekcl«!<lo<:a m d que <I
DOme,o do root<l:".<tOft pc.........,. i""hendo. lit Eo_I5.IS) ...n, qoem-
pIo on 01 quo 01 io. ""uminorutcn;o(llI) .. ~I>cido por I:a todoci(\n dol ion
Otomo(lI~ m....,lra. q ... en II Ecuaci6n 15.16) oj ion <»mpieJO h.. aci.no Jc:,,,,. \
10(11) eo •• ieI."., par la accieln dtI ion be.."lorOlrid.'o(IV~ En nin~uno do
!oJ dOl u.o ... pto,h"", una modifocaoMSn en .. n~",.. o de <oor<!ina<'ioo.
[Ru(NU,IJ" ... Cr'> -(Ru(NII,J,J" ... C,..' (H5)
{Fo(CN)J' .. (hO,]" -[Ft(CNlJ'- -+- (1rC\,J,7 (S-16)
Hoy caso&, DO ... po ,,~,""'" "" III Fill"" 5.1.", Jo. ...... Lo oud.oMSn de
°
Un "0010 ion m«']i<;o O(Jmpkj.1.do .... ""","pa~.d. <Ie II IdOci6a <I< uno
o ",," IigandOl, .umen,'_.1 ollmotO <It <:O<><rli_.
EM •• rea<cioncs
oon bIIsIante 1...,.,.",0::0 Y .. dc:,,",,,inan ,"""._ rk ....1<160 ~"U~Iin:L &0 I.
~ (S-I1) .. ind... "'" de . . PfI'''''u
fa.c:aoan de QIC bpo q"" I...
<arK'enuda pol 1. V.o1< .... 1960:
,,,,...(h(COQPPb,I,] -+- UO _(h(CO)C1,U(PPh ,),] IS-(7)
1M "' .... io ....... 'if ' 7'., .-.I.....",. _,odu <II. II pIIf1C iakril>< doro:
dIo de • t'p S-I,""" '""'""'"" de "I>1': Nk> """ ........ lup. MIl II. . .-
<lei enb001lltUl-bpDclo. La ~ IHI) "' ..... ra II -""" de .... 1ipndo
............ ion Maacuo crorno(m) """ "" ion bodro.t.ilo pllra p.oduar oJ
"""""'pond""'" bodra,oromplojo. Aqu!. d enlao: C,-OU, 1'10 .. h. '010. per<>
<l .,"" ho perdido un prol6n /ormando ell~ndo hidro.o. La I!<IIa<i6t:I (HO)
"'.... n. II rucci6n del ion pmtamino<:o.rbo""locobakollU) ~ un 6cido para
Ion"", d ion penWlll ................. I'o(IU~ E&ta . ,'<4 tiont 1"1"' lUI It ruptuno
dtI ..t.o. Co-OCO,. Otro hpNk> "YJ """,om quo<" ;. k .. ..,..,,1 ... ftlt
","""""nodo .. oJ xetilacel .....1O. La Eaez r ~ (1-2 1) m........ III Zil$ldllCl6n dt
un ''01lI0 de bod.6v"" dtI _lilaceIono,o po. ~~ .1","0 de bromo.
Cr
0-<
, C-H .. lBc, _ 0
, C- 1Ir
O-C ....
.. JHIIr (S.21)
_to.
rcIaao!wIot <OIl 100 """''''''' de '""'Po bbrc. eni-llpfo J u'",p(a del wm,
Us ,oaa:iQMo 00" un ......'lIdo .. I... MpUYO de ""'Po librc J. en
~ "" 1110 ....... de hi ~1lI>lC ... oqwlibno, .. """,uocn <SpoD-
•
" .... mcnlC; 1M """,IOCIOI de .., .. ..,.,,;onet .. ton:tidenn mU .... bb «tIC
I.....act ...... La .. rioa6ft de.....pa tibrc CSI' .. Iacion.ada.on I.,. eambloo
de """'P" Y ""~Ip/a (=>IO.d. q ... A G .. ... II - T", S'I-
Po", "",'n" Ia dif...ncia on' .. labilldad d~,;';. ~ ..,abaid.d .. ,mod,"'·
mica ..-amos 1 c:oosidt ... algunos .jemplot. [I d'''''' "",id" complojo de
w."", •. h=amincoballo(llI) (Co(NII.l.l' ·, 1'CKIciona espon'_~'. 00II
~n - . En .~o, Ia oomI2nl< do oq lli~brio _rrspon.di.,,,~ Enl.·
ri6n (s'lll ,iaoe." ...... ".J pDde. pr6xmto. 10"": t
•
[Co(N H,J..]·· + 6H,O·_[Co(l l , Ol.l'· +6N H; ~22)
Po••• n.o, podremos dtci. q .....Ie ca.16n .. ),••:....w. lrenle .1 .Iaq ....
6cido. 1'0. OIro Iado, con",uIl qu< ell. rea<X"i6n .. p.oduza do un moclo
si ...ificall'o, ind ..... coo HQ 6 /of • ,....1"'....,..... ambO<nle. puede lie.......rioo
dill •. 00 ilCU<rdo COn 10 On'enOl'. I:a ft\Q<;dad de 10 reao<:i6n .. ,.0 ko .. q ...
• 1 complejo puodc 0<, eahrlado de ;.....~ .n o>lao ooodiciones. Podemoo
cond .. ", q... CSI. call6n rompkJo ... Inntablt (I«m<><Ilntmocamen") < inene
\dcode.1 punlo d< ,·illa Clntliro) frell" . t ""'1'" itido.
En ""n'.....c. """ oJ lo.m<><. d ion ICtraaallOo"luda.o(JJ) [N~CN41' ."
•• ccpciollllimen" ... ubl~ (d."", .1 J>IIn.o de ,·i". I"modl"'m""'~ Lo ..,...
'aolO de Uluihbrio de ro.m..ci6n. reprueo.ada <0 Ia Ecuacidn (S.2J~ <II muy
<levada. "unbo!n prII,i .... a toN:
K " 10'"
ML.X+Y - ML,Y+X
'" ML, X _ -
'.
M I.,~
,
,
X
"J
-
MI., _ Y ~ ~ L,y
'.
,
-
Vriocio;lod """ .....NIod dri po><> _ _
dell.,1 ""'(')
__
.
~lML,x l _ t,lML,x/
c.\udiados en CUl"SO$ anlenorcs. Rn:ucrda 4uc e1 paso delLTIllinamc de la
,'elocidad dc un PT(x:cso. Hamado II v~s cuello ,/.- /.>oul/". c. la rcaoci6n
elemenlal mb lema ell cl moxani5mo 10lai ,,k la reaocion _La velocidad de c.le
paso dClermin& la ,-..:Iocidad de la reaeciun.j Ob'!CT~a que cl mecanismo <.1;$0.
ciativo suponc que la vdocida d de la r~acci6n de sustiwci6n tOlal dep.:nde,
e~clusivam"nle, de la cOIlu:ntraL~6n del complejo inilial [ ML, X], y.:s inde-
pendienlc de la concenlnlcion del ligando CnlnlD1C [Y).
E! Olro prou;so logico mediante d cual sc puede producir Ilna rcacci6n de
~ustilud6n, es cI lnecauismo asociali,"o. En CSlc ca>o, d paso delerminantc de
13 '-c:locidad cs 13 oolisi6n Cn!~ cJ complejo inicial, ML, X, y cI I;gando en-
trante, Y. para produci' un intermedio hcptaeoord;nado, ML! XY. (ESle ;nler-
medio puwc acloplar Una cstruelnra de ~octacdro bi-apicado~, en cl q ue 101
ligandO$ X e Y compartcn uno de 10:. ,"trticcs dd OClacdro. 0 bien. adoptar
una geomct rra de bipir;\!n ide p.:n tagonaL) EI segundo paso. mas r.\pido, con-
siste en la disociaei6n del IiWlndo X dando lllJ!ar al flroductn de la reaccion.
[sIC mccanUlllO se illl$lrd en la Figura S.). Observa que c1 mecani5mO asocia·
I;\,O lupo n" que la "cloL-idad de la reacci6n de SI~<litucion depcnde taoto de
la con(:entrdcion de ML, X como de Y.
So:: pu~-dc peusar enloo(:e$ q~. ~idir si uo mt(anismo "" asociativo 0
disoci~tivo e5 rdat ivllmCnte £l\eil . rarccc que lodo 10 que ne<:esilamO$ .aber es
~u:ll es Ja ley que rigc Ia vclocidad de 18 tcacei6n. Si la ,"elocidall depcm!c
c~c1uj;hamenlc de [MI.,X] es disociativo. peTO si 13 "dOOdad depende lam-
b;.n lie [YJ CS asociativo . Re!ulta evidente que la cintlica de 1M reacciones
de 1m oompue.tos de coordioaci6n no eS tan sencilla _ Hay dos cueSliones
inmcdialas que nO!' indican 10 oomplicado del tern .... En primer lugar. el
(') ,
M L X-y~"'MT XY -.---.,
•
,
,)i./
,,
o
,,
L? I .... X
V"""idad '0(11 • ve l"d.,.,., del ",00 dele"";,,. n." "" I. ,·.1"","0<1 (I)
.lo[ML,Xj
- - ,i, - .,[ML,XJ[Y]
F~ U M..... ni>mo • .,..;;"ivo (AI part Lo "","0060, <I< UD hll""'l<> "''' 01<0 en un .:ompleJO
.".-t~""". M l,X (t lipndos iDOnO<. X _ h8l1>d" 14boL. Y _ h..... "" .ntnll"e~ FJ IO<aOn""""
a<u,,", que d r, i"",r 1" '" (ll I. to'm •...,;do ~, "" .01><:< M Y PI" lonn>r d intenno,Jio
h.:pl.<Mrdino4<> ).It,XV." oj 1'"10 <Ie ..
. .
"","""1< Je l.t velori<lad. u. "kI<i<I.J d.e .. r • .."i<I"
•. •. , ._-_.-................. ~_ "";linal rML.xl """"" <I< Ia ""..,.Ql";'1o) dol
li"l lllldl·I!!i!iS!"i}I'!I!I~.!~1 ~.l! i~
~ .. ~~ is:6L...I!61~ ~tl S1:-::<~"oJ!8.§U6CP~~"'iI _>fItS
~R]I·~:~i~~i11~:~11~8~i,~~i~g;.;~~~I~ _~i~E
,_~'2!~S§~l~·~ .f~ll~r~§<ol . . ~ .
,1
Ilt '-"!l!l!,,;" ~I
" iI
'H~
~~~u o~'''l!'~ih'!!.:", 1
~]'iI6 ~1 ~ ~~:goc~Ji~ 1(1~E-:~~S~ ~~8·~ ."
"!~I~~'~~~~~j~:~i5!~~; I~
1!;1.: illn~ ;~.-.!ili.!,j~f~!·l!tii filii!!i1-; 0,
... ee ""':<
i1i,-
-II . Ot:i' .. 8;; '_"I::",,,i
r, I
dk!'s! ':ii!!
2! Jitl=o
-~61l1' '"
H
'.'j ," - --'1,- ;~1!1!
-!".~'1~'litl,,-'I~
""!"l "'''! ,.,.,,}-!., {·-1"~ ~~.I".
! ~ !'U"~"j'
". ~j
t·' !1
'I
~.
i~.S!':~,",~-l:l~~ 9..l!,i!~~"'-8~i"' .. ti~o~~.g~~B!:;:; §lr",,~ '! eill~EII ~ ..
.'
11- Q"- - :! rJ ::l ~
II 'CO '" ~ '" I!- 10 0!l, E 110 . .,,~~-.. -e-i ..• 'I•
1'·!!.,'~i!'·'lll·1i~·~!!.ti
~~,,_, · ~i]'I",~:l':
~
•. ;,ih ,: ,d
.!!'.
,, 5~~ ~~~~x,.
1 -"-"~
,.,d. "".>iI e~~I. - ----
X 'a
I .. "
.!I!
"' ....
_,
~,
h, hi;;! i,~,
.c 1.0.'"
]'
i .I,
~ ••,•
•- "~
-
""ftdI q......01 _""""" podC7. ...... Ucil""'n'~ Ki<n"roaodos ..,001 ....,... ..
I. ~"",dad <1<1 prO<;<!O depondf. " no de Ia """",ntraCld. del I... ndo .....
"'"<c, y S,,, emboo..... """"" )'I ........"._ .... , .-io esc"" .., I. posit...
Io:WI ... q... ...,. IItpcnde_ .............,..rada por \as """""';, orr ~Ipori.
"""""'-
Un .jemplo bod""".
rom~n de otIC .~'amio:n'o "'" las ....,.,io_
_ tooaI lit Y pOI' X en d """,..-." ML,X. <:<Nm> m ....1r1 10 "IF"
lie""",,, cabo ... d,ooIuclOn a<UOIll. St ""'aide....... n............ '. 10 $U$li'p.
.. p,"""," prod"";, doI1t'a<aO ..... d"" ... ,.. q .. determ,nantn I. vtlodd>d de
H .
(.) Do. __
y
LL_f-{ -• , L--'
I.
, . ,. . . , j
*",' ,"
..
,
'__ I~ ,'........ J - l(IoIL, X!
_""........"" ' ,
,
•
,
•
• ",0_
, ,
,
'--I -"":...' 'J _1"(IoIL,X)[Il,O) (J.:I1)
- [I"[",o1)(1oIl.,X[
La reac:ciOO dol complqo inicia! con una l'MJIInJa ~~ .... pal'll 01 mea·
""n>O _$<>Ciau,... OS el paso do .. rm,nln .. de la .elocidad de la ~aa:i6n.
A~um" es,e Im:ho no a cuulI porque la toncenlnlCl6n de agua til UIIII
diwluci6n aCUosa dlluid~ 01 muy ,,,,"do:
(aproJimad&men .. n.6 .If) y muy
lUptfior _Ia """""oltoci6n de Y (pnooblcmcn,e altededo, do 0.1 .If~ Po, .In'o.
la probobilMlad de que.1 aunplejn 'ruNl col....,.,. ron una rnoI<!cula de ICua
OS muc~o .... yor q ... La pil0b0bit;dod de q ... coli ....... ton Y. CDnID .. mllClll'II
til II Ecuaci6n (5.21),. la .cIocidad de es .. pUll dependt IInio de II co_n·
,1'IICiOn do ML , X como de II ooncen'l'IIQOn d" H,O. Pc,o bern"" de ..... r til
c,",nll', t;<lrnO yo ,,""" previamcn'. (p:lC. l~~ que [ H ,0] " 'an .Ie.·ada que
puctle consid.""x. en estl liu,aci6n. p,,,,,amen" con".n'e. Por l.n'O. II.
liDs consllnla de la £CUaci6n (5.27~ k' Y [H,O]. '" putdcn e"a1obar en una
ool. const_m .. com.o Ilu~lra III fu.adn (5.2l!~ OWtrYI q.... aun c.......:lo .1
",,"'lido para>! ",r do p ......... ordon a6Io rupeoIo I [ML,XJ, sabernoo q ..
•lmW<! 10 os rcspocto • [H ,0]. Sin emt-rao. esu. tllti .... dopendcocia III "do
e~rada u "",,1.1d. pDf la nalura!eu do las co!ldicio_ upcrirnonlila.
Po, HI. raz6n. ... Ecuaci6n (5.28) loll donornin .. con r=uellCla. reacci6n d.
<p:!eudo. p,imc, orden. En los ca"'" d~UlidOi bu •• Iocidades. lnnlo de 101
meanurn"" dl$ocia"'·'" COmO aso<;IalJv.... IQfI. iMn'icu. I eftctO$ pr4c:Iie05.
En es'"50'uci6n DO"
pu<de deadi, cW.I ael mcanilmo q ... ng< eI p<OCCJO
medilnte eI iNlisis do I.. !eyes q ... rip Ia .... Iocdad.
.-. ~.'
U'
1('
0.'
11<" 14"
~ ..
.....
-'::'-------~(M'
.,
c ....
-,
ok ,,1.<,
-~ -1
I "~"
0
__• _
1 • & 8 10
....-.Iot. (U"C. ,-')
,
,-
. .'-,
8 ~ to'
...
;.,
SC "I - 6 • 10' ;.>
C H,COO .J()' IO' 4,:\
",0•
"It J x Ill'
2S x to"
,.<.<,
]}O"" """"4",, '" R.. G. " 'ilk:... tk<. C"'"'- 11.<0, .l<Oll
il_7\Ij.
lCo{N H,),L]"
. - • 'rCo(NH,),(H,O)]I' . uo + 1.-
- H,O (HZ)
La Tabla S.2 recoge algunos da«l ~ cin~tico> 'j te rmodinilmicos para cstas
reaccion~,,- Ob!>Crva, en primer lugar. que las constantcs de velocidad. u pesar
de 10 discutido preyi<lmente .wbrc las reaccioncs de anaci6n. varian de un
modo baSlanlc significali~o con respecto II lo~ disriotos ligandm, L . [sta
variacion es con~'tcnte con que cl p~,;() deferminanle de la velocidad est;i
,,
,
..• ..-
to' ' "-' '
Co" or: M--1.
--I
\'-"'"
. . . . . .1 : 7 ",. , 10 "
.... MI-'
'," .. -.
u_ II"
" ,~
-
U . .O· w
I,l • ICI •
."
--
,-_ J 1,1. '0 "
<le",,_
~_., ••_ ..... " h . , ' ... 100 ... _ " ,_ _,• • • II
Lao"!!_
,-
...... 1: ... _ _ _
,... ...
,
of""; " "' _ __ ,'f",.•IC_ _
(:·U.1)
-, -, , , ,
" -.
-.
.... -,
-.
V.loddod
.... re>«i6n
mu rip1do
-,
-. I I I I I I I
I -~ s.6. Rei'" h1.lO/;o6B 81M"", d. K. [""" ... loS 1 po'" dlkr<Dk'> <olio .... romplo"", del
,.po pcn!OlIUr>u(lipn<loJ«>bal,o(JH). la, """ .... m .. de odoadad.., 1<r"",",. I.. sig......... 'OX-
ciooeo de oc..aciclob:
LC<>If'>.H,),L1" + H, O..!...[<:o(NH,)jH,Oll" + 1
t •• COlI" ".'" de equibbrio. j(~ "" ,,1im11 0 I•• "'\IIOnl~ ,"*'<i.... de oJUlci6n:
.. -, ....
0
~' .... " ...,N... Y_C_PoI&
•• acT .I¥=c
0
Obse",. " .... a medida '11K aumema d n~zntro de lrupof rne,;10 (y. po.
"'nlO. el .a maho de I. amina bidcn.ada) m1s n!pida os L> rtam6n d. acuaci<\n.
Para "er s; esl. observaci6n es ronro,danl. CQn 01 meoanumo dlSOCiall'O 0
llSOcia.ivo CQnsidc,a d "&II,,
dtl.nninan •• de I..... ,ocidad. CQrno mues'''' III
filu,a S.7.
En III f;g,.f'II S,7a K in<bca.1 paso dc'enRlnln.e de I. ""Iocldad sqdn el
~ loocill1\lO. ,Quo! Ie ocurnn!. Ia vekridad de csl. reaa:i6a tuando
d t.amafto de II. .m.... bi\Icn.adI ...",e,11.1 En tbmi""" senciIIos. d ~pntk>
qua cnlf'llnl. cnconl ...... mayor dificultad PO'" .pro~,ma .... II mellli y f""",,,
.1 in •..-medio hq>lIO('JOnI'Rldo y. po. IlInlo, II .docidad de II. ......::ci6n dis-
mutuinl. ElIo no OS 10 'I'" rtfIcjan I~ dalOi cit II. Tlbb 5.3. luogo no 10<1
concorda,"es ron un mn:anismo .,.,.;:iauv".
Po, 01<0 lado. III fi,u,a S. 7b mueslra eI p.o.'" delcnnnllnle de I. ""I""""d
liguiendo un m""ani'mo disocial ivo. En Olle caso, . 1 lu menlo d. ,ama~o de
I. aminl bldcntada aumeman! el ImpedlmentO nl~nco . Irededo, d.1 me,al
ron.ribuy.nd<l • r"na. I. . .Iida dtl1igando cloruro cit la .. rera de COOJdlRl,
ci6n. La disocilooa del li",ooo dOfllro Iert mob ravonIble ctlIJICO mtl
.......... c ~I voIumen de II imina y. po' IlnlO. I..... Iocidad de Ia ...::adn
debe" ... mU "pnb.. UlC IUmctI'O de ,-eloadad con el lumm'O de , -olumen
del hpndo os 10 que Ie rdlcjl en Ia Tibia Sol PodcnIOI""ndutr que 101 dalos
son """""nlanlCS con un ""","rusmo dioocia,ivo.
f·inalmcnlc, "1I1l0l • comKkra, tl cfCCto del cambio de Ia (:a'P IOlal c~
UD complejo, En eo •• Knlldo .. IUIn ... ah.ado numerosos ",.ud,os sobrc com,
plejos <k OOballo(lII). Ob6c",. que pam 1M dna .. _ion« mos't:ld", en las
Ecuacione. (S.34) y 'DS~ I. mayor v.locidad 1mayor CQnSCanl. dr ,-e1ocidad)
ro"",po""e a I" .. ac:ci6n en I. q ... I. ca.p ne!a e. me"""
(oj " -... ___ . . . ,. _ _ ......, ______h "
~"
...... ptu,. _ 0 •• .,..n.u PfqumLlS quc not hO<i",OJ an", .... " ."ne &O<f'ta
de lot COnIpkJOO li.boks . IIX'1teS- Como ya .. dl,o. 10< \fmI,,,,,, li.bil • lnoerk
"'"' olftl!,icDs , to maao ... n ton La ..:toaclad de tal fn«""'" de los com·
puc.lOJ de ..,."d"...,i6oI. L.ao ",,10<:>dades, _ reco.danll de o~.- an"";.,.
' .... deptnden de la m.",ilUd d< Ia rncrJf. dc "",,,xo6n. E.. del paso drto,·
miNnt. de I. "eIocidad.
Lo. rilU'" 5.8 muest .. un pcrf~ 1IPI«' de "till ....:cicloI, 0' dea •• un Br.lr"",
do ''''''gl'Q pOI.lICi.l r.. nt •• I, rr.jIt'rID.j~ J. 10 ,..«I6ft. R""uerdo q ... 10.
"'<Ion,.. deben lransformo, lO: ttl un """,pl.", ""h"<>% 0 '''OJD~' ,,,,,,,Irk!.
0.'" de 00.,....,1' .. n prodUClos. LI difc<t"". de oncrJf••• , .. 100 .. act"", ..
y 01 complejo KIn.... " .. do"""".' "#Tgi. ~. ",,0_1601 1 debe .klln.....
ani .. de 'I'" La .....,.;~ «op lu.... En ...... ,ol. 10. pill()l de'.mumml .. de
III vdoodad .n .....,.,..,.... ...."" .. I;1JXI ..... D 1"» pmctI,", ",,10<0 o~OJ
dc II .... , . . de ... ,;...,6a, mien, .... qll< Loo dc Iu I .......... npodas. por
.1 «)II"'rio, I............. res de me"'" dc ... h......clol btjoo.. 1.0 ..-uaci6n de
""hen.... t - A • ..... IlOl do La dcprndenaa nacl. de Ia <:om.lUi. de
vol""ldod (,. pO< tanto. de La pn>pia ",lu<:ido.:I) f""IoP""'o • III ...."'" de
"""".n1<
00CI,,-...6ft. til .. La de I... psa.. T" tt"'pcral"ra ttl lrodoo Kdvill,
Y ......tII con_ Ilamada. ~n!C.. /r«."," J. <~,
Para ..... ..aa:i6n de ,u.btuci<llo en I. q ....1 palO ...... rm"wn. de ..
vdoadl~ .. La d, ...... Ki6n de IlI1 hpndo ''11>!! flClora """,ri",,)'.n al ,-,,)00-
de II • ....-p de "",,,'Ki6D' ''11.Il0l de dIM III" ...so ..,udlOdoo , ""'00.-
mnt •. p<<<> 1\0 ... d o;ontnlO de II ..... fpa de KI,.....,,6n, POI' <J<mplo. fa
_ o:omcnlldo .n«rio.menle q ... eI tamal'lo y La ..rp del coli~ """,tbeo
innu)'on on la r....... dol cnl..,. M- L ...... '0 quc ",.. .,,1000 .. rompc du,"nle
. 1 p.o.'" d".fm i.onl. de la '~loo d.d. podcmos deaf ahora qu. innuye d"",,·
,amonl< sob ...1 ,'alor de E~ Lo. lIICtal •• CO<1 delliidadcs de ca ... (0 .. laci6n
"",...... dio IZI'~l .lI:voo... Pf"OCntan Clt lo.,., M- L ma f"",,,co. oon . l,os
,,,lora d. _rpo de octlvocWn Y. pot" tan'o. la, ""lodd. tIeI de lao rc.occio<>c>
de SU>illtlti.6n serio lont, .. Tombltn ~ d""uud" Ia I.n .....no dtl declo
, oj<. • I
1
1
,'01.0<'1""0 • NKAI<IS.\OOS DO. LU II!MX:1Of<I.I DO. LOS CON"" ..... DO ~ I Z1
del IIIIptdl....... O . .tnco sob .. eI .... tIl J .. on/homaa de .. carp cOla! sobrc
eI compleJo. ... 0UIIt0 I ,. doteo sob .. II ""Ioud.d til II, "'3'6· de
_"..c;,s ... los com~ con un .....so Imp............ c" "'f""" 0 IlOlI eItvad>
carp cOCal. ",e... "'''''' enlaoes M L fuen... lu<JO crnd"n .... yores nl<>rn
de ....,p de ac:I,,"8ci6n 1,.11 co.....,...",,;,. las ""Iocidlldes de rao:i6n $CdR
mU Imt....
Da<k>s OSIOO 1'''0... <pOdomOl •• plio ... ""mO Y' I'lOl p ..,unlamos onl.·
riOl' ........ PO' qot! lot .... c.1es d. I. p,ime", .. rio de ulinJitidn (oon las
.. oepcio.... de Co" y Cr"f _ ......"'Imenle, ltbiles. mientru q ... lot do
.. KJluoda Y" ' UI ...... do 'rln.ia6n oon "",n..1 IladndOftOl en los facto","
<k>cri.... "",ri.",nllc. pode", ... d«lt>ar.... pane. po< qllt! 101 ",...Ies rnA.
pcAo(IooJ son "'" ap.os pll. CQlllport ...... """"" . - p_", quo: ..,.., ....
giflClbnmeo'C. III" , _......... quo: lot ._,oo de II PlitlKl. ocnt: de
,ran.:i<\n. boy _ ompet!ln>eoI.O auna. ...... 100 lipndo< , ; , _ aI ...
dodo, d. dI<H ,. per 'U'''- .. 1<1"1 ucia .... dmu ... doo de II ..rna de
coordinaci6n. POri on lipndo dado. ocrJ "",,-. Ade"" .. 05101 moecaIe&. en
....."'L preocntan ma)'Of aup q uo: I •• COI>p'nt,es de I. primera O<ri< de
Inu.. iti6rt. permiuelldo I, 1ormaci6n de enkacn M_L mJ, fuo:rtes que han de
oc, rot", durante.1 p..o de10rmlnante de I. ,·eIOtld.d.
Asumiendn u.... conl.ibucidn "'.oiflClli>. del car'clcr co,-alenle en la inter·
aa:i6rt del enl.". M-l (pa.. mayor detIlle ""....11., .. discusidn del
Capllulo 4) llay u"" .. <dn .dttional pi" e.plicar eI carjne. inn« de los
....cales do .. I<luoda J '...:en I t... do cu""';<\n. Ell ............. g,iIiz2n 101
o. ......1es 4i y Sol." ..... ;"",.IoXiOfta ,;gma 000 cI hpndo. "',,'" orbol1les """
_ woI""';I>OIiOI J SO ..... odell adn "'" h.a. 01 baancIo. pamilimdo un
....;or 1Ob""",.... CO toll 100 o.bilaieo de ate. Eo! ~ .... CODlribu·
t:>6o odiaoaal <lei caricc .. ..,...lenl< IObrc Ia I... ru del ...1800 M-L. baa:
quo: ...... cobcu (donde M - mctaIes de .......l1li. 1 .."""" ..... de I"' .... •
ci6n) sean mJ. I....... Y mi, diflciles de .000per ... el piKl del.om""",ce de Ia
,..Iocidod de 10. tcaOCIona de dtSOdacidn.
Abo'" q"" entendcmoo. un poco mejor. pot ql>l! lot _ales de I.... unda
y !CrUnt ..ri< de , .. mici6n son i ...... <I, podelJlOl vol'·... I, d;lCu.;dn I nlCrio,
aa:fat de II. l.bilidld ...1.I;vo de los 10.... do I. I'''..........io de ,,,,t»>Ci6n.
R...,.,.,... q".10 m.yo. pi". de a.0I11Od ~biln. UCCplO Cr' y Co" que
_ ,...""'" ~P", <rill! OC\Irtc ""0' La II",.. de ..", ",,,,..no La _'ra""" tn
el <:ambio de ...... po de ""obiliD.cida <lei ca"'PO <nfIobDO q ..... prod ....
al pasar del I"QCI.... ...cDd11to al complejO ...,,-..10 pta~nado. La
Tabla $.4 m"""',. la, Ct'S£ ... campo O<U6dric:o J de pinlmtde cuadrada. La
",t. ;mportaA<e de ",I< • ...,.......10 .. II e_idoI de Cf'S1' ... coda coso. Un
SIp'" pDllIlvO indIca q ..... ",odUtt """ p""_ de CFSE al po .. r del
re.«anl. OCUttdnco al inlennedl'" PI"mtde cuadrada. m.."I .... 'I'" Un SlgnO
""¥"';V(> rep •..."I. "n~ pf.dtda en" crSF.
<Qut oo" ......nti •• liene el hedto de q ... '" prod .... un. pfrdida 0 un"
11"""""" en 11 CFSE. I pi'" del .... ... n.. ocI~rio:t.1 ",..do de tra"skidn
,",.mid.n r. rnzonable pen .., qU" SI bay u"" p"a".,. en 10 cnttJf. do
""1.bil~ de! t;mnpo <:mlal;"o .n d <>Iado de lrall,l<i4n. IU ronnaa6"
a'.r;! 1a\"OI'fl(>(Ia J. <I piKI doc.rm;""" .. de II ""locidad te" "'"
,ipid<>. Por
,~ C;t'Sl:
, -,
MI.. M I,
,
,.' ~
••
~,
'"'m
"'
.--=
"CI"SI;
.0,11
... ,, ,
- 'F
,~
AIoo-;' , 2 -.
0"
"-...• ."',
,,~ Cr!lF. O-SF.
.•u,
'" "" ,
Ml,
."...
,~ , ~O'~ ,~,
~~
,
,••
,
1.60~1'
UI) - : ,
1..0)- U'
lJO- ,
'M
I." . "
%po) - II'
"1 - I'
. ~
'0.11 ...
•• •
."'"
...
.",
•
• 0."
em : CIs.;
,,
~I'"
,~,
"-
...• "'•
,~ ""'m
•••
olro lado. ,i ~ product; una d,!m'nllri6n dt I. CFSE en d ..udo de , ........
ci6n. respcc10 I '01 ~Ktanl'" habr1l URI mtoor w.bilidad (mayo.- encrgfa
.,.rlO~I oomple)o lleli,'ado) 1 Ie,'
mt. difkil de 11<:&1Il.I.. <$Ie ..!ado. 1'0' 1411'0.
11 reaCC16n ..11 mas len.&.
Pa .... ~r. ~ <""..nenle,.1 cf«:.o dc \a .. naci6n de I•• ncrgfa d.
hr.aci6n d.1 campo c.... '"lino(ACFSEi. wmidt",..-Ia l.a7"dn de lIUtJlllri6n
","b!.
.. nnal que muesu" I. Ecuacidn (5.36):
.....,.
r ---------;·;;· -..
t: /
...•
.• ;
J •
- -- --~ - .I<> ... ",.
• •
'--'
Jr----- ~
U".
,-
oS;' nil.,
L._
........... ,- -.
' .... 5.1. _ .... _ " , ... .. $ ...... $, ' " '!",
,,' I'
! _ $ . . . Lo ..... , ... _
"'cnE_ ..
•
..............
Tow. U. Ie' --......... inri" ' tie ............ pot" .. .-:a_
l"d ........
t.ll.olCN\I '
['oINlI,l,l"
~ 11oIojp<IJ'- - l"'otICSW'-
[1oQ.]' • lItO.!' - _[100.)'- • [110.]'-
t [J."",'H ,1.1" _ [. .,NII,I,}'·
~ p,oo!CNl..l'·
t (lo('<"lI,IJ"
....
l. ... '.
.,
0, _ 10'
[T.a<I.J'- • [rolcs.)'- -
(~"J,J"
[F.;cN).l'- • [roles),)'-
[1 ... UPlJ'· • (",II,o.IJ'· - [lue",OjJ" • ,..,11,01.)"
(C"",01.)'· • (c.cIl,oJ.j" _ (C<>4I1,O\I" • (C .. H,oJ.j'·
• (C_I,J" - (<:<>4"1.)"
(<:"<>4C,O,I,]' .. [C",C,OJ.J' 4
~ (C<>4"'),J"
[C",C,OJ,]' • (CO(C',OJ,J'
..
.7 _10'
••
,,1'10
~ 1 • 10 •
•
(CJ(If,OW" • (C~",()j.J' · _ (C"H,Ol.I" .. (cn:It,O~)" .. 1,'0-'
1C'WI'o"U,I,l" • {Coa<IIJ,J" - iC'W""..t.J'· • (Co(IoIH,lol" . , . 10-'
(~.a<I.J'
rc~H,OI"J"
• [110,.]'- -[F<oIcl<lJ'- • (1oOJ'-
• (r.lII,ot.)'· - (CI(lI,o~)" • If"IIPlJ· ·
o.,
.2> 10'
IQ'
(ROI(II ,O' "W" -+- (RII(H ,O),J" - [Ru(H ,0' "l.J" ~ (RulH ,OW" (S.)1I
I.aJ re..:c;o_ de .. «: til'" .. puoden mCn.\oriu. ulibundo un 00101'"
radi.ct,..., romo marador en uno de 106 compleJos. En .. te cuo. lao rnoItcuIas
de alW' oXI.;ompkJo re:a<:I.InlC de Ru" """ll<flrn cl io6topo 0" <II lup. del
0" aormal. Se h.I delerminado qlll: ... ta reaca6a os de prime, onlen respect<>
a lao CO_"If.cionel de ambos reactantes (de I<gu!'ldo ordell COOSIde •• da
gjoh.llmcnle) y tien< un •• 10. de ... M-'. 'pan]a ronltant. de .. Iocidad.
Po. 01<0 Iodo. I...Iocidad de cambio de qUi 011 eI oomplejo [Ru(H,0M"
es a>f1SOIkr.obk:..",m. (11j$ bajI (<:011 una rotUI.I~1e de ..Joc;dad ... tre 10 ' 'J
[0-'. '. de acuet'do eon II Fi,un S.Sj. La ..Iocidad de eambio de a."a pon
d [ RII(II ,O)J'· debe leT aun mal lenta. a oonsee ......... de ]a ca.p + 3 del
iOf1 mel4lico ",ntn]. Dado Lo relalt'·. knliloo de ..I.. ruedo ... de CIImbi ...
.., dod...,. q ... esta re~n "" puedc: t ...... lupt median]e un m""""ismo q""
impl",ue Ia rotun de los .nlaOtl R... • -Q1l" (01Ke,... q..... las molkulas
de ..... '" disocil1nn de .... c:aliones ""'''''''', • .,., 1.. nt<>II/ailao de H,O" ..,
diSiribu,rlan ,I UIIr entre los prod ... l", y no K ""na:nt",rlon on eI romplejo
p.odU<:IO. io" bO'ae\1Q"lt.nio(ll~l Luego qutda claro que el mecaDi,mo mis
probable pon all ~6D a eI ,je una tnnsfer<:ro<:ia de .I«uo_ O11lre las
osImts d. wordinaco6n de amboo complejol..
LC6mo os d mecandmo de In ....... nc:ia de .Iocuo.... de Ia eDna Cll~'
El primcf paso. replU<ntodo en I. Ecuoci6n ts.38~ ronsttlc 011 ]a roh$idn d.
klII dOl io .... coo.dinados reactant", paralorm •• un rompl~jo d•• l!tTa ~xltl'·
.... (I lambio!n U.m&do. • _ fNlT i6t1i<0.... cnalinuaci6n. tie1x [upr t.
II\IIl$futacia doc:It6IIica. i"'..... ljnumcntc. elmlro de ..1C po. i6nico. como SIC
m .... ln en II Ecuaci6n (S.J9~ 1'", 6himo, como SIC iowl",", OIl Ia Ecua·
0;0" ".o4O~ los <los p,odoC101 i6nicos .., $CpO",n,
(H5)
(Hl)
SOOn "'.. nq ....... '"' ..... hay mucbu ......aones pooibln 'I .... ~_.
en conjunto. proportion>n un "1"1%1<0'0 ...rodeot. pot. el m<ani""" de
..te .... int.",. 0 <kll~o ""''''t. Por .... rop/o.li X- ".1 ion cloru.o y ..
""'''''' _6pica"",nr. con 0,.... puede oboer.... r que oiompre .. 'ransf.....
Ia <Ifent de coordinari6n del •• 0100. Si la reoo:ci6ro ..... Ii", en "nl di..,luci6n
'I" ""n,ien< io.... dOlUm "",....sos. tslO' no .. de.«1on cn ninluno de 100
producto. de II I"'"IX"dn. S; X a S,'iocianalo. SCN . el ",oducto oonlie ....
.... yorit.ri.m.." .. ""'''00.'''",0. NCS- • como os p..,;ubIc ••1 bp""",, SCN
..,rIa oomo lipndo pu<ltle. (El Problema 5.50 of"""" lUll. bo .. N oponullidad
PO'" tnbajlt -."1< IIIOCOniomo.) La Tibia 1.6 m ....n. Ia .. _ de lu
vdoOd.-b de lao reao:aora IIIl<nora ......to X un ion halUftl. ~Podemoo
dod"';:;. ai£uno .............sn.lObrc 10 ao~dad ..!au,.. de ...... bpnd.. PI'"
Iacili ... el po.tO deI .......... o •• de II Y<l<Hi<lad de 10 , ............... de .lectro.... ,
Pane< que &l I U""," •••• I ,.mofto del ion bolu.o I. ~Iocid.d a IOU nlpida .
• !'or qut <>cum: <>10' La ru<\n paaa: ......11 la pcoIltu.abdodad del ""l6ft
hol"ro. IL. polarl'~~lIIJoJ OS 10 racilidad oon 'I" .. pucdc dei'or""" I. nube
.kd.6nica de "" "omo. ion 0 motteula .• pa ..... ndo un mom.nCo dIpolar.
En lC11C'aL I.. esp«: ... lOt, ,·olum,oOJa' y dir...... eU}I' nubc:i .l«trOnicl'
aun pOCO .... nida. par IU' ""-'PO nucleate<.."" mq poIanzabies que "'1".
u.. .._ que "'" peque/las Y compkW. F.... propiodod .. d ....... 0:00 un
_ ..U_,....-.u-.
... "'"
T .... 5.6. CORa-I<> <I<: ',:lui'"
I .......... do
,wdo
qQa
01 -.0<10_ do - . i I I _
(CoISU.l,1O'· ~ IC~· H,OI.)' ·
,•
' ', " ' ' ... _'.,0._ . . . . .
_~,
,..~
__
.. _
." " .....
''', 10'
~O .
'~N_~_
y .... , _
-",
po<Om'. de deI.lI. tn eI CapOuIo 9. p.lp. 22~226) Un" \ott Jonna<lo eI
;n.«modl<l puo:nIC. Fil~" 5.10. tlluJ\If<I puood.o OCt poIonUodo po •• l CI';(\<I
Co" q......... IRa)'Or carp. E . , , _ el dlpolo i .... ..acio 00 01 I<ID balur<.,
.".. on tkar6n _ d cr' y I).dli1a II ,.. noltrmaa .~t(\<la. 50: puc&:
d<dUotll q... _"'0 """ oolu ............. oIluJul'tll. pol' WIG. M polanu·
bit. IRa)'Of OCt' 01 _~IO dipoIat ind..acio y _ 16ci1.......... "",Iidnl 10
, ....' .. ,.... tka«lll>lCL
00,
(5.49)
Mientras que en la Sceci6n S.3 hemos ViSlO el aplauanle volumen de
hecho, que evidencia n Qut: la mayor parte de Ia:; reaecione-s de susliluci6n en
oomplej~ ocla&lrioos lienen Jugar lDwianle un mC(;<.mim.o disociali.o, la
ma~or pane de los tTahajos Il'alizados con complcjos plnno cuadrados rccogen
hi lendencia que licnen ~tos compuC:Sh'" a >eguir un mocanismo asocialivo.
ESla difcrcncia no es parlicularmenle sorprcndcnle. DespUts de lodo, los
complejos pl ano Clladrado. lienen c10s posieione~ (por cncima y por dcbaj o
del pla no de la mol~cu la) en las que se p uede producir, rdpidameote, el a1aque
de un ligando Cnlranle sobre el melal p;!ra formar un inlcrmedio pelliacoUT-
d inado.
Como ya hemos visto, los compkjos plano cuadrndos se fonnan. normal_
menl\; ~..... n me18k:s Cllya configuration cs d", como Pt(JI). P<I(II), Ni(U) y
Au(rrn· l.os oomplejos de platino (II) son especialmenlC incrle~ y por clio han
oid" ampliamenlc C~l udiado> ya que, al ser 'us reaeciones f>asm ntc lentas,
perm iten que scan seguidas tanto por metodos tradidona les como poT otT~
m~s directos.
Una cantelerfslica part icular de esla$ reacciones de 5USIituci6n es la (;,
....,ie" del Qedo 1,,,n1, definida como la TCla~,;on enlre la ~e1ocidad de su~
litOOon de los complejo~ plano cuadrados y 13 naturak>:a de la~ csptX.';es
en posicion trans (joe son desplazadas 1"" onos ligandos. I'~ ra oompll'nder
mejor estc cr~-.:tu. considera las !\:llcciones generales indicada s en Ia Figu-
ra 5.11. Lo ~ ligandos A y B, no l:tbi les, pueden c1asifiCQNc en fun ci6 n de
su capa~, d~d para desplanr 10J lisandos en posicion IraM re,pccto a ell os.
Por cjemplo. si 01 ligando A, no Il!.bil, ~, un «oricntadur trans» m~jor q ue
B. OK produce la rearoon I. Por eI com ra rio. si B e-s mejor orientador
Iruns que A, C1llonces clUgando en posicion trans re.<pectO a B es de.ptH1.lIdo
y liene IUllar ta reaccion II.
Despuk de ~aliur numerosas npericncias comparnti"a;c, '" puede COni-
fruir una .<eri~ de Qriellrlldore .• mm.!, como la Que sc indica a continua cion:
Esta ,.,rie, aunque obtenida c ~ perjmenlalmentc>, pucde ser muy util para la
pTCparacion de isomeros de complejos planu euadrado~ de alta pUrl:la. Para
demostrar cste hecho, .. amos a comenzal con cl iOIl Iclracloropl ati natu( II ),
I' tO l-. y vamns a cxaminar alguna< rcaccioncs Ifpicas de sustitu ci6n. En
pri ..... lUI"'. un <It ......"'.., CUM" do< bo<h"" ''''pltioxIo. II e, "'" lkiL
.., gmo •• L .... bl1•• elli.I.... ~ dorwo .... ido 01 plauno(lIl quo 01 ... 1'1>_
Eo <k<:ir. que 100 Iipndoo dot ..." _ d Iphndol por 10 .... ,.,.. po.m de ... ,""
I...""", J ,I \lnia> modo de lUI,.., I. r<il<ti6ft in ...... eo ... ,u .... " ...tem.
""" un ••<eIO do a· (un opnplo del P""",pio de u Ch.td;"'1 com" '" indioa
00 I. &uaci6<r (~.5(1~ on '" '1"",.1OQuilibrio "'.. mUJ ....pta..do. '" dem:b.&.
0.....
0'-"'~'0 -_on.....-"'_-
....."0, _, 0..... .....NO,
.
1<11, '0
".-
11_· rooj ...
_ ""oIU . " b _ •
. . _. . Id_._. . . ·. '._. . .
'_Sou. '"_
~J)
__
.
.... ,; '"
...... ..,... .............. " ........, ... _
jA "1111'
... _~
, ' 7J,,111- _
;,._.,
' ........naa .Ioc:t.r<!ni<:a. II poIari..r.abilidad puedt fl1~ <01lIO 10 r";ljd.,.j
to_ II q.. puodt iDduri ... WI d,p<>!o ..... unI> .............. m>mad.. La
II,. .. .ill ~ .... ra .. lCOriO <It II poIan>aciOL EI pri~ palO " . d'1<'" ..
ind_ <It UD d,poIo _ ..... w..o """'" cI lip""" onmtadot , ..'" pot cI
..,,6<0 pIa'i ..... EI nI..,. 1'I"--C1 ~ • dobi~l.l, <fl ... tt.o mt<lJ<k po< II
ttpulsocko <fl'tt tI lipndo. c:orpdo ...1011......... ' •• 1 .. <O<UI de c:ot. . pon::ia~
.......,. _,j ... cltl dipolD Uldotido . . . ,ado. Por 'In'o, 0' donoro to 'r1lD!
ra.ptC10 • I\. os eI q ... '" .....;'uY. ",tbtnletll<n" , Eo.. 'corIa .. vc rtf..........
iii oboc"amoo II...-it oritotadon 'nuL Loe ",.nd", mN poIanuNcs. romo
SCN y 1- . 1 101 lipndoo q"" ,ic;n.n nubts .Ico:ltooa.. (pot tjomplo, CO
Y CN ~ , ....... un "'"yo, .recto onon'odor '",IlL m><n,.,.. quo 101 m<...,.
• .,.
•
•
• o·
•
,.,
•• •
•
.-..•
• • •••
• •
•
'"
• ." o·
,,'
. .... 1.11. . . . _ .... . . . . . . . - _ .. _ .. , _ _ _ .. ,' ,
JI>M . .. .. U' ~'" '"' El .. _ ... , ,I') 0001_ ......... oIlu_ .........
...... U·.. '........-·IMEl~ · ' -, , _ ...... · ' A _ _ _ _ _ d
... ""',.,......... ,.". It1 El _ -.... .. U... ,ro, A .. _ ... U II
"""*' ...,........ _ ......._"'
t • •
poIa" ... bk> como om<>BIaco Y "lila. ",'Ko'.n mmor"'" ori...".dQr " .....
""'ro do 1IItrn<. 01", nI:lM q....J>OY'I .....--'" procedo do II oboenaa600
do .... lot eomploJof do pIouao mll<5tnUl .... deao ....'" mil ptOl''',., .....
q.. lot do ,wadloill) Y nlQud(li), q... """ Clliona ........ poIlNab ....
;:SUM EN
F-,~ Clp/lulo """'"... COn UIIO bre~ "','isleS. IObre ci..oo "pot do I : ron ....
de 100 compueslOl "" <OOI'<i!."",oa: I) .... mto<l6n; 2) dlloaaci6<t; )1 odici6n;
.) procesos rod,,, 0 do ,,,,ns('f<n<ia. de electr_ l S) ,.Kcionei do lii'Dd",
"""rdlnadot. La toDd,.c .. de un comp""'o de """NlnaCtOO I ...ah"" "'"""
aones de .... 'i'uci6n K pu.d. deducir dol elludio d. 10. . .10.... d. I•• O(>n ..
lan,et "" OGuiliboo 1""';..... 1 de b con".nl. de "'lulh"rio 10tal U. ~ac
",onco de to<uaci6n 1 . Mci6n 50n .j<mpl", <Spc>Ctaift do 10....cc;.,"" ""
.... "'ucidn, 1.&1 ",ac:cioc>cs do adici6n 1 di~ implican Ia odia6n <>
.hn'lttLal:i6rl de l'ilndOO de 1& <Sf.", de c<>onIl~ """.""' qu. los rae-
tiono> de mI-'6. 1 o~ """Ioi/.I<II en b odi06ot 0 ptniid. do "k<:uo-
.... <IeI ..... at Las reacciones<l< Idid6n _ I I ... 1e1,mlna06n rodllCliva, SOlI
una oomboDaci6n de las dacnw &IIlcnom>all. 1. kIp:amcolle. opuo:!I .. all'"
IlL Las .. _ _ de 100 lipndos c<>onI_ lienea I.,., Ii. q ..... prod"""
II "'pt.ra 0 1& Ibnnaa6tn de nl""'" -w.bpndo.
l<>I Itrmlnos WW • - ...... cintlicos Y dalll!1\caa I 10< comp .... IOI <I<
coonIlIIIciOa en rvr.;.&o de """ ""XIO""" nlpoda"",.," <> de "" modo ieoto.
EoIOlI~rmi",," ~'icoo 010 doben codundi.... COS! 100 Itnni",," 1<nnodlntmi-
.... de ,,,.,,., .......".,. 1.0< a>mp .... '01 poedm .... 1<nnnd,rWnlc1m<.1<
,_,"bIa Y ci~lClImm'" incn~ 0 at <On,,,,no. csllbleo pe'o "bit... Loo
COfIlplojos de 100 ..... alt;:< de;" primor:l .. ,ie de "".tici6<l, «t. la ucepci6m
del Cr'· Y Co,· • .an. .... Ftxr.t!. Ifb. ..... mi.",,,,. que 100 de I. "'lund. Y
"ftC..... no <I< llIIIii<:~n""" incr1C$_
P:a ... 01 ..,0<1", d. I", m«:aoisnt<>< de la. ('0""'0,," de $U$h,uci6n .n
<:QnIpkjOS oc,atdtiooo ..", poIible> do> punlOll do pa,ltd ... EI PO'" tlc!crmi,
""nl. de I••eloci<bd del m«.nisnto d'_i,,,.o lD) implica I. "'pt"'" de"n
ml, .. M_ L pot. Jonn.:tt ~n Intormedio pmla.coo,dlLWio q .... "PHI."",nte.
odic:io"" un .....0 lip""", En tI mocanwno uociltiVO 'A~ tI pit'" OOormi-
nonl1 do II .,Io<>d:.od eo 10 roItsi6tt del ......... hpndo COO! eI InoCtAOte "",,~,
dna> .... ocI ......""" "" inlclllWio hcpt;acoordin.ado del q ... uno do 100 lipndos
orillnllot 50 ,h",... r:llpodamrnte. EI meani,mo D• ..... I'~ quo b ~
....t.d de ........ &0 hr. de OCT de pnm« ord<ro ~pe<to at r;<IIDpuo<Mo de
.;oordinari<!rt I........ <lobe'" Kt ra:ilmenl<: dUu ...... do <lei tneCln ..... O ......
.. quo 10, y"'" hr. de K' de pnmtt ord<ro ' ........ 0 I • AN' , .. ot ....
Sill ...be.... lIoy dos compbcaciOfle:t .. pen .... nt.1ot quo <lir"",h•• b di·
fcmlciooc:i6n m,re 100 doo meani.mos. En pn .... t (upr. 100. mecan_ ... )'
D. IOn ..,...."...... .,..Its J .. cai""'0111< IImpli'tcod .. Lao reaccionc&, de un
modo "".....1. tientn lupl tnedt:on .. \I. me<:onilmO de ;n.. ~"'boo (1)'0 tI
CUIII II ",prun J b ~nna.c:;6n del .,,1..., .. Pl'od,""," de un modo cui
IImulttneo. 51 ... , ~ ra",mcida II rupl"'" (.u .... u. 500 lii< ....... n'<~ ,I
rn~ln;Srnn "" denornina I, (imercambio disocialivo) m;enrra> que si CSHI fa-
vo~cidn In formaci6n, se denOlllina I. (inlcrcambio asoci3li,·0), EsIO!l dOl>
ltrminos e.• l~n particulannente indicados en 10li ca!IO$ en 10$ que no:;c pueden
aislar los intennedios penta 0 hcptacoonfinados. La :;Clunda complicadon
e~ perimental implica el enma!lC3ramiento de la dependencia de 13 vdocidad
respec10 a 13 conccnlnr.don del ligando entrame. i3slc declo es muy comLlIl
en las reacciones que lienen lugar en disoluci6n aellosa.
A P'-""'" de eSlas complicacioncs, hay sulici~nlcs evidencias (obtenidu II
partir de 1o, amili,; , de I a.~ reHcciones de cambio de Igu.a, anaci6n y acuaci6n)
para alirmar ,!ue el mecanismo m;1s favorable es el disociati.-o. En primer
lugar. las vd(),;idadc~ de las reaccio nes de eam hio de asua son concordantes
con un mecanismo disociati.o <:'II cl que el paso determinante de In vcluddad
ell la ruplura del enlace M-OH 1_ Este p350 depende, entre Olros faClo~ de
la deniidad de carga del ion mcl~lico_ Cuanto mayor sea la densidad de carga.
md$ fuerle eli el enlace M-O H] y el paso dctermi nante de la velocidad es
m~$ lemo. Las vclocidades de las ~accioncs de anaci6n de los complejos
hidratados esl;in de a~uerd(l con '!ue e\ paw delenninanle de 13 "elocidad )'
el proo:so inicial. t"S la ruptum del enlace M-OH J . Finalmeme, las vclocida-
des de las r~accionc, de H~uHd6n depcnden de la fuen,a del enlace entre el
metu l y eI ligando que va a seT Sllslituido. La s velocidadcs de las rca~done$
de ~cu"d6n varfan consJderablemcllIe COn la lIaluralcUl dclligando desplalll-
do, pcrmanedendo en la csfcrll de c-oordina,ion los ligandos wlum;nosos e
inertes. y vanan 1ambitn en funci"'n de la carga del complejo_
Una ~, que se ha Ciloblccido el mecanismo de las reaccione.s de s~1ilu
don en eomplejo~ octl&lrioos. iC puede eJl.piica r La labilidad de elito, com-
p~tos en l~rmi[}OS de la energfa de aCli.-aci6n del paso correspondientc a la
ruptura del enlace. EI lam~l'iu y I.. carga del ion met~lic(" asf como cuai'luier
voriaci6n en ]a energfa de estabili,aci6n del campo cristal ino (Cl'SE) al pro-
duelrsc la disO<,;ac;on del enlace, inl1uyc sobre la cnergi~ de acti'·aci6n. t:tili-
l..1ndo eS(Qs panimet ro.1 "" pueden razonar las le ndencias, rcspccto It In labi-
lid ad, de 1o. compuestOS de coordinaci6n.
Los complejos de Cr" (d') y Co" (~). coneretamenle, wn incrte! por 511
elevad a carga y por III perdida sil!.llrncalin de CFSt: re.speao a la di!lOCiaci6n
del enlace.
H ~nry Taube rormul6 dos mecanismo! par.. Ills reacciones de transrerenda
de electrone'l: eI de e.sfera Cllterna yel de esrera interna. Hay UDa gran variedad
de reacciones de canj<: y rcaocione:, eruz.ada!; que {ienen lugar por d ml:Cll.ni~·
rna de esfcra e~\cma , Despu~s de la formacion de un par i6nico, fonnada por
I()s d o~ reactantes con las eskra, de c(){)rdillaci6n intaclas, <;c pwdu<.:i: II!
tranMerencia electr6nic .., y el par i<lnico se di!ocia. I.as reaccionei redox de
csfera externa m~s r~pidas, son aqudl~. en las que las dislancias M - l sOlo
necesitan aju starse ligeramenle en eI curso de la rMccion_ EI m e<:an;~ma de
esre ra intcrna implica la fonnad6n de un complejo pwntc en el que el ligando
puente racilita la traruJ"erencia electronica y, II menudo, es traIL'<ferido de un
melal a OlrO. e uanlu m~s polariuble sea el ligando puente rna,; r;1pida es la
•
medlln" WI m<aJw.In<) ........ 1i~o. Pan .., ...... ' .. aDflICl del dorIo tl1nO.
.. pucdcft a>mW"" INIb ...... til lao que Lq .. _ .. """""a ttl fIIao::i(I"
de lu <aPl"'.! PO'" ba:r llbiles .....pndof ttl perin'. In ... rnpoao.
du ..1mlU. UliJ,<."OO ............. puodcn .............. iI6oIC'" pIAno .... _
d...... "'" un alto pado de puouo. 1..0
hpnolo """' dirutamtDl. ",booD3da "'"
"1*""'"
_aladon , ...... dc \III
.u po!aruabobdali
P'lOBLEl'o IAS
1-) 1 _ lao .... """"" q'';""" J w'" ~ ......... pu' ""'" ....
... \0.,..-- .......bIOC>6n ... 100 - . . . . . ........ po" ... 'ffi
tt) Eoml>t_" ,. •• "'.......... , _ " " " .......... ,.1', .. * ....
""' .... ~pl .... ' . --'f. .. ..... 1\. ... ' ••"' ..... _ _
,,,,.Leo opal" prN' ·h,do ....... _ ............. Tbo .. """",I:<
••
SoJ o!. CIo!.i""" I.,. ~."" "'<> i<>nc> co"'pI<joo <>OnIO ....... 0 Ifl>iln:
(.1 [R",NII,),I')"J"
(&) [C~K&<),J
«) [C~"'I,JCl
)0/) (""oICN!"jl,
I<l (V(II,Q!J'
~ IM.f"J'f
!. J!. 0.""'_.:..u...........
• Ubli , ...n,'
,' fA (","0)00'1.1'. (Mo{CNlJ'
J_ fhi.. ...... , ; 'aU
r(C~a."I.J' .<WI
'"
'5.17. SUp<l<l ..... ., ""'" --....,,,, de Ia ..... 1"..,10 r-""", H .. d "Jllodo.
<.
d q......... n'IK<Iio ML •• y ......... "" ..
,<I00I1 a 10 call - 'or, q... "II< 10 1d-"_ ole! p . _1
f_,., "'.........
0 Eo .... ....,
'5. lIl Sop<lo q.oI ...... _"'twlL •• " ~.... a d><ll'"
'5.1',
........ d;" .. L'j ... ~' rood; .. t.
__
<II ..
;.~.Io"
""'"
· _ ....... la n -
s.."""qu<q .....<I i.o,<I'III<'<Iio
~ _on
... doe ...
\lL,'V £to
SJO. o;bojo '"' ..."... q. ""'........ _ _ II< ~"'" (II <II ....
"'"--
(01 La oi •....:i<!. rauII.nto 1 " p'* ... q ... on ~taM<> ..!mI", y, """PO: I •
•";0.;......._ ......... <10_<1<1" ;'1O-'ML,1I.
(~El _ _ dd .. _boo ..... d~p7" ......... y, .... ,. X.
""' ...... 'z:nz )!-J(I!o1_YIOll_' ' ... .,.10 _ _
1<. La It/"tc 6. 1"1""" do: QUO d cnlaoE 1>1-.1: ha)'>l lido •• ",,",10 po< d
,Il10<:< Moo Y. 1'<.0 ..", d IIprodo> X .., . - Juu<> r"" . ... Ia eoImo do
OOOIdino<I<loo dol 1"<><1... " Mt.., Y.
-, " to
5.l1. do .... do .. ",.", is ,",-iera. '''''''
.... <aiO 10' al ..IIICIlW 10 carp del ..... ..
10 ,.10<....... _ " " . _ ......
!I..ll R _ ...... "'......... _ _ Ie -'"' ... 10> 'U' "'1 que iodica. que
.. I....~ '" _,,~ ... "'" """pIojo> O<1oH,...... d mg .... , "*....
r..ore<>do .... d~ .. ,.., <> ... int."""""", dOOciali..,.
5.l4. " "'" \ :;:;'!:;!~"~
.
'-...-.. ".,"'"'
U' .0 •
I.T • ,e •
",.,.
' .. 1
.. _
•
10 •
.. D
-<'
,-
-"
-"
~ £0 la ..
/"' , • •
IIIa...-.... ........ _Iu_.,,~-''''\O ~'-qpor.olu
-'.dd" r'JO[Co(~H,),H,oJ"_ .... ·, <He-
1>K>....,..,. ••
,,..,1 F he .... «c """ po .... """" .... ,
B« I ,.., 5 _to.
... _ Eo<"' ...... .;..w.cIo.........sc,_ •• _ _ ' h""O_,
"'''<
$<10 .. 10. hd "' .....
'" , .. ~.
1.0 • 10 '
~,.'O'
1,4,'0'
.......
......r' - ........ - .,,_,.. .. ~"
€ _ _ " " ' - _ _ ,"~",
.-
(bt
1<1
IU.... 'o.
lOot" .. , ;.. x P' .1,. dtduru. ""n" do 100 .... '''1 do "" ...........
"""
... oj" •
~.
0 "" '" .
1." ,. '
1,11. 10 "
-'.1
•
T _ ... _ _ .JTO' .. , ........
_ J . - . _. ........ ,
~ /..I " I'. .... .... '. ... _ ... <I .-pIoJo (Cr(H,OjJ" ..
J"O" -"!S'CC· ,_. _ _ _ Ioo_dtlJ·ng '1..'1.
, Qat...:lo: p ........ - . . . .......... poo-oci6oII
_ Ot _ ... ,.,. ... ,...,. ... ,,.,., _ l
,
[Cc(1ro11,1, II ,Oj" + L·=[CO(NlI,I,L]'· ' H,O
q.... los " ... "..,.,on:ioo.1 • D. .... ~.."..,..... qlOO f>(i' • f> II" - T!l S' Y
q .. 4(7 _ - itT I. K _ - 2.11lT 101 K 0.,...,.. ....
en P""" [.pr, Ia rdoa6.
enl", 4fr y 1.0 /gc,.u <Id .tII.... M-L (D.....J. AlW'tando qUot .tII..,...
"""pm Y ~ .. Jormo ........ rca<:ci6<I. Sup6a q.. AS' ... apro ..... d••
_ ... « .............. "1"' ... "'. '''"
5.31. Eft 10 ......... labia .. , " # " 0 tar. roe,,".'" do ,c[' .I'd, • 2S"C. fill'" lo
.. uati<I" lie 100 comJ'Iiq<JI do f6rmula ...... I [CoCI(LXm),1"'. Lot"" dot'"
..."n <Ie "",",rd. COD un me 10;"_ d .......li...... ...,.,.."....! II....... Ia
I""f PI••
, 1. . -1
U·IO ,
....
ow
a ,
2.4. 10-' -"
-u
NH, • 10" -0
'_401 ,_ '" '" I. , ........,,..
_ .... -"'---.-1-
5...ll. Coo>po"" ........ I00...-<ieb.o" ,,,.......... 'Mhdpuolurrr •
_ do ....... 06. de: IoIItfW<1OIe1 ,."""........ ok r~lIIt
Ul. F..ocribe un p'rr.ro """""". utili ..""" "If "'.".... polabn~ •• ph,,"lklo I.
----- - .,"""
""riC...lltO
-'''''''
- O,'S7d
5.J5. U,lI".. O<Io" d.."".... <Id _bbm;"MO pot _ " del c;&nIpo <riolah..,
pan oJ COIIIpIojo jod.,....... d ... _ .. .s.l'. <:00, ........... C1/IIboo ... 10
CfSE _ .... Tabla M po ..... "'" _iboo oX coofipraa6<l <10<:1_
, do ...", <IflI'''.
s.J6. A oon,in!'0Ci6... I'll ....... un d..""",. ""'''''pondoe"l. al okfdoblamoe.'<l pot
.. _ del .. mpo rnsuoliDO ..... un <»nI""""
oX ","'01<10 d< b;pI,_
."
~, ,m.
-, ------
~ ... ,._ - I ..
Ba ......".
- ""~
I~ -'- I" -(\J7U
,-",. UI~""1WI<> el .... .,..... lid Pod"".. '-l6. _ d canoboo .... CfSE ptn
•• "'" M" 1') ........00 d "''''PO OIImbia do
,...... nt,1 .. de oI,o..,r.
"",>H,,,,,, • ,"porl.O'Iid< .,;..,...,
(., LPo4tb ~"ir .. 10<1 cinCt ............ i.......,
q ....""" .,...,
!lol LPodrra _ _ q ..... do "a_d.... _ r.....1Ik PO'" ....
nood<ado'."'"
Nt "
,.. t.oo. _ F." 1 V" , "'q.. , ...... arp + 1 _ c," r Co" , 110 ..
_ .. _""'" E>pbco bi..a ... ,,, pO< II-'-
5..J9. 1.0< _ _ pIojoo 01< Ni" _rIooo ... I< dalili<.a. 0XIm<> i .." ... . ~
d<q .... prod_ .....,- b.sCFSE . . pi.. doQ .... '. ........
Ex""'"
5 """ . . O'l • •
5M. lao .rd.N' de 110 CO< 1""'.. de ..1<>' _ _ ... Ia Tabla , ., L_ ..,..
00<110 . . .. """ . . . , , _ LQt&I ....., - ........, 'ra IE !til PI Do,.
SA. ...... cada .................... «.
. . . . . . . . . . . . . . .' ..... 0 .. .,' . .
. i.we. oj ' ...... ne <00 . . . . . . . .
lao_laII_*" hd,_".,,_x'.r·.CI'.IIr' f_
.... , . . . . . . . . Io'.··...,;·f-,',ytu<.a .. m
, 1.-..100 ......
... 10 , ... ' • ." • ,,\;0(_ <00 I """ .....""" .... poOp '0
,
§.5J. U'i~ .. _ to "M'''' .... tkc?o ' ' - tndoca _ "....;en p..epillano 100 ,....
_ .. J«><D'!' ' ' ' ~_ dol . ",inobt<nodoro(rM'kliO>Jplo'iooo(ll~
5..5S.
_0 . . . . . . ,. ,. . . . . _. . .
s.S<. El -<io.pb_, tic ..... -.ulWl(ll~ .... _
. .. locloca _
,owmdo. _
modo
puocIo poq:oIIQ'W; _ , ,......"
"""~
ado,...,., .. "" ,....
La , _ de .. poIotl.<onOoo ""pIi<> ..............I ...... '''' .... f . ph<a ......
.... rIo ,;, ........ ion 'od,~,i<Io. olr. '" to .. no •
......... " " ' _
did
..100.-.1""" ",,,,.
.-
s.36. o.tlo .. -.:0 II< U ~ quo po ..... aplQr 10 c' ';;.... did efocto
..
_ . _ ............... _'*$' .......,5.._ ............
........... "-" /,.'
w. l!>d>co"" preduaOl .,.., .. _ eft "" .. 10 ....... , .......
COIO.'·
(00) ' .... + PI' -
CAPITULO
6
APLI CAC IONES
D E LOS COMP UESTOS
DE COO RDI NACION
'"
.,
Ecuaci6n (6.1~ Dado que el elm"", de plomo(llJ y d derure de mcn;ur;o(l)
no ,...<:cionan con 01 .monfaeo. la pial' oe oepar. de I<>< otros dos l:lcilmcnlo.
EsIOS d"" 611imo< c'liones roordmad<><, roSCN" y Cu(NH ,)! •. son I"er.
IOmtn« coloreadol por SU gran absorcidn do luz visible. Ya sabem",,- rlesdc
el Copfiu!o 4. que la. tlife ... trias de (""ifa Cnl!,!: los <>rbilaieo d. como con -
oe<:Uencia do los difo ... n'.,. campos crislalinos. oe corre.ponden CO" r=nciu
d. I. wna . i,ibl< del hpe<:lro. Per tanto. 10. complojos de mOlal .. d. lran.i.
cid. son. en I .. mayor pane. coloreados. D< he<1w. esla propiedad ha permi -
lido 1. utili,.a<i6n de dislinlOS compueslos <le coordlnaci6n de mel.los d.
lranoioi6n como compo ... nt .. colorantcs de pigment"'- linl<s. lint... y pintu·
' .... Por ojemplo, 01 azul de pru,i •. d"""bicno a principios <leI "Slo XVIII."
un complejo ci.nurado de hi.rro que i t forma por adici6n d. hc •• ",anokmt -
10(11) a cualquier sal de hiel"fo(lII} como oe mueslra en la Ecuaci6n (6.4).
Duranle mucha ti<mpo oe <n::y6 quo cI unl d< Turnbull era un romp .. eslo
dire",nle. 1""0 hay dfa "' ... be que .. id.!nlico aI ozu l de prusia. Se forma PO'
adici6n de h""aci.noferrato(lIlj de polasio a ",,"!quler ..1 d. hierro(ll~
(6.41
(A mediad". del .i~lo xlx ... io q"" ambos pigmcnlos podl.n imp"'8naroe
en 1"'1"'1.. cspe",.\os. IlamadM p<l1"'1 ",leo, que tncQntr. ron un n, o e'pe<i.l
to I. prepamci60 de mtlilipieo copi ... de un modo r~ptdo y baralo. de d,b'\ios
....... ...... ~~~ ~~ ._ . .• ~ ." .. ~"u., '''' V~ ....... , .... d, ... , ,,,"V 17 1u ~ e ul;lI lIJ~llU 4u~ Sil
estructura cs In que nparl:<.'C en In Figura 6.1. Los ligandos tianuro actuan
como puente:; q ue manlienen unidos a los caliones de hierro(lT) y hierro(lII).
Los complejos cianurados tambi~n se utilizan para scparar el oro y In plata
de sus menas. La mena lriturada. que eonticnc peq ueilas cantidadcs de mctal
libre, sc somete a la acdon de una solution diluidn de sal cianurada mientras
es, simuitiineamenle, oxidadn hnciendo paStlT una corrienle de aire a lral'ts de
la solution. Como result ado sc forman los complejos solub1cs diciano argcn-
tato(l) y diciano au rato(l), como se indica en la Ecuaci6n (6.5). La plata y d
oro (0 algunas veces un a aicaci6n de oro y plata) se aislan. poslniormcnte.
par reaIXi6n de los complejos anteriores con un bllen agcnte reduclOr como
el zi nc, tal y como se mue~tra en In Ecuaci6n (6.6). Como se detallarii en la
Secci6n 6.5, el cian uro es una sustancia cxtremadamentc toxica y debe mane·
jarse con gran precaucion.
Fe"!
Fe"
Fe"
I
~,/<JFoe'''. Fe"
Fe'" L _ ___ / /-
Fell
Fe'"
OliO metal de ''''nsici6n.''
DIq .. L .. purii1ca po, .... pow " kJrm..J.do.
'1lICWmrn'.. por L.... WlfI 1>1""" m 1890. lOa eI ""'~IJ(J .\1_."
10:0 ;",puro .. ~. 1a.ca6at de """ _,"ole de 1IIOIl_0 de cartlono
n1qlld ..... J.
(6.7)
100 _ lit 100 Ik:iokoo y bases doaroo YIobndoo y. 110 ... WIda. os d .r.ao qmeblo.
..
~. ~.
•
, , ~,roo
II ~.". Co". Ni".Co'·
1.'·.SO" ..... '
NO" SOl
'10 "
1.".1..10",1.."
C4".HI1'.Hc" ,•
Co· .... •...... 11' CN .C,HpCO
N". Po". Po" N ...... I". UH
M"(&_ ..... _ leN .5,Oj·
,
do. Ni" -N .. de
Ie.
$<1,
_t.
La "" ... de .... ,ram d,len:naII <0 ........ , ... e<llhilidtd
,,,""""_ita! o..p,," de Iocio. d de tIIIaoos """IJeotc> .",.".-dina_
~ los ptodU<l<:. de ambu '..ee;., ..... PO' 10 q1l< .u,
,-or*"> .... de <n ... (pta (611) de:be .... , bam",< ",mUareo. L...., poRtt qlO<
c:s La C1Ilropi. La q ... pued< ..plica ...... eI .. deao. Efec1in...... tc.Io .... 60 dd
d'«:I .. qudll0 .. piIOde .... '<nder de d"" fonn ... omb.... Io,aon""", ron I••
p'o,,"billdodto .. I,,,,... de q ... La, ... ccio .... """..... C~ en pri.
ma h....., ri De ....... de racuola y prod_ "" 1M dol rea/:cIoo'IeS. Cooroo
.. apro:it. <n Iti Eculocionc:s (6.11) y (6.12~ tlCnW <XIII mb del.,k, par= quo
., nO_.o de 10".. Y moIo/c\Ilas dl>",,"'" <II .......'''''u •• dd aaoa en 10
pro .......~ permIIDKC _D"I';'~ .... '0 OIl .... , ...:II ..!et _ OIl
100 prod.c101~ Sin o:mbo.ro. <n La ....,nda .. aC<'l<\n. ''''' mol6culti de: eli....
n.odiamina s"OIi,u)"n I sei. mol«ula. de ' Ioa on I. <Ok •• d. <oordina<'.6-A. y
eI n~ ..... '" de po,lIa,).. d _ , , - '" azat ""Ia JOIuci6n _ 01Ulleld.o de
..... '" I ..elL EI "'aye' o(\m<oo de p.onkuw dl"ribwda, III .... <n ,.
",1"",611 n:p ......... 11 un ..,&do de may ... pmbabilidod .. m0)'O' ... "opta ,... ..
100 prodU<lOS de II "'Iundo n:aotiOco. Poor lan'o. La >qunda 1t'IOtiO.
law. , 10 ~peclO • La pro_" po!' d cb;to de La ",,'ropIa,
ai'
(NilH ,0),.]'· + 6NH , _ (NilNH.l.J'· .. 611,0 (6. 11 )
~ "
1. _ 1 .,..nnlu.
-
pa" Plrk. ri ""')'01' _ _ 0 d< ~ Ia <OnIIAnt< de "".bilidad 'otll de Ia
,
158 QUIMICII Ill! .... COOIIDl"ACION
,
/~'
~1',
'CH,
I --.. "",.
/
\ -NH,/Ol,
'01,
I i~ -- - ." , NU,
\ ""11,
<.) <"
EI 1<1"""" P"JIO ..."" <I< """-
,f....ie'" U
opkja., ""'fJ,.jo""'''' qu<l>'o.pan('1Ie",
~IJ) ~Io
... un ..
0>016<10", <I< <ti1C1lod""'''
<It <...:0 """,,11«>0.I~I U.. _ .... """""""'
<I< >lI>OBI>oo ....,. ,I ......., """",- ... p'''''''bibdod do q .. """''' .. pnm<n> . -.. _ _
,.,...,.. .1 ,.",_ l..,mo .... vudo .1 .......1"'" II """",, ""'!.,,~
cId I<lonolo ~~ """. P'" .... ~ dol.,. """II,,,., ..."" .. d pnm« ......
... _"om. """'"
d. lewi, (un .. gundo ligando monoden,ado como. por e-,"mplo. el amo"laco~
e"u.ie"" errante y al azar rn eualqu;tr lugar de Ia soluci6n_ A menudo...,a
li'uaci60 se .,p..... on '.rminos do -.conaonlr.ci6n d"",i.a. 0 .Iocal. del
segundo Jipndo, En 01.-.., p.l.bras, Ia concenlraci6n d. la "iunda bue dt
lewis en las pro~imidades del ion me,1lico <'S, decu"amenle. m.yor CUlndO
el -"'iundo ,rup<> e$1~ enlouoo al pri ..... o po. uno c.den. carbonada ... Iati-
.. mon .. corn.. Por tanlO. la rea<ci6n con elligando bidonl.do a rna. proba_
ble y lienc un. const, n'e de equilibrio mayOl.
Dados 10. comonlarios ameriorcs aeero. de la coneemraci6" local. no e$
sorprendente que Ia 10ngilUd de la cadena del qud~to tcnga una ... laci6n
dir«t. con la probabilidad de que la segundo base de lewi, lorme un .nbee
"",-alen'. coon:linado con.1 metal. El hgando etilenndiamina ti."" dos a'omo.
d. "arbono en,re las bases de lewis y lorma un an'lIo de cinco miembro.
(incluido 01 melall cuando 10. dos grupoS amino SO han OO(I.d inado_ Esla
«nudura en lorma do . nillo '" muy e.lable. lru; "",1100 do oti, miembroo
,ambitn son eslablei, pCfO ClJando las cad.nas y 100 • • ill.,. son m'yme< I.
coneentraci6n local di'm;nu~ y los eomplejos rtsullanl"" son m4< ine"al>l ...
,.,
.,
.....H ,.._.. _),
.. ~,.-- •.•. ~,
,,)
.... r...... ""rudai I ......, .... o.no,-OII, rio&. ... anq .... J""'"
nu:i6, IIIlIef cIe .00" .... de iaofatos.lIO ,n......... lao plantas poI&bilirado.
AIII .. ..;o q....
... '" roof.tot ..... 100 reopon .. bIn <k ~ n eM'""'" deu,rr<>llo do l ip. ~ 01 ....
pl.onl~' ><"""",. O"nIO oon olr<>J much.,. y muy "I';.wOS nu,ricnte< """'"
""""011, ""ri,os y &m<)ll1Ko pr--.knl<$ lit fl><O'''' ~IQS. ""' .... nllos.
.... 0>m0 100. foofl1oo p<oc:edt .... de: .. Ifric:ult....~
o..Ic princip;o. de 100 .110< ........ , .. 100 .,.,.......ta """ kootaloo I< CO<>-
oidtran ....... de Iu a _ I """troI. bIet 1 poi ....., ... de Ia ,"Inzacli " " ' _ .
ci<\n. 1..0 "'n>/l<'ad6" por .1 m.. ma .. un pro<:<", .0,u",1 med,ln' ••1".a' una
"'U&,
ze .... de: ron d .jcmpo. 1< ... 1...... nd<> oon pbnla< KU:l.,,;u .. ".... y ..
"".\'it" .. ......,...ItnerIIC. on una ""'. Pld ........ 1. r..w.r.rn ... m au ~
... NonnaJr.n... a" po_ DOCetoiLa ....... do.~ pb1I , , ;I,,> .... La
....r<!I'ir.n&o -=............. acckra<06n del po_ ... ,,,,,,1 on.,nad.o. por
una sobtd".r,ih.a06n «>II "U" .... , .. que dn lupr I lUI cmclmicmo "",do y
•...,..;vo de planlaO """'lieu .i.a.. A ""ula de 'u relaci(ln ron 1.0 .ulroflC>.oWn
,,,.'0<1", eI "oo do 1oII1lt1. ....... <:0<1 fodatoo ru. "",,lido.., .""....
• ied ..... d"",...o.. cd ou ... Iot_ ... adoIl"o .."lprna kycI """Lando d
'teal
_"Dodo ... ~ro do 100 deI ....... ta I ... 1l,7 pot U)). Jo que <Oi,«paadt
• un).t por 100 d. lripolil<lifato de .00""
La IHvQllpct6n .. d,,,1PO haci. 111 iHl"llX<l. do 'uJ"'u'''' de 100 rost..",
"""'" _ I .. <10 los <kl<,,.n' ... P'<><I" .IId G&DIbit dooarrolk), <on ~n <:<»I'
.......... "'bIo, ..... n"",,> ""ndida,o. ... IF'''e qlltllnl ............ ,Ido, d j(:xJo
La Binq~ Ia qllfmiCl de los .... c..... .,...,., I.,.... pane de ... inr",•
.... eMS .. del a>nocim,cnlO de .. qu£mJco ,oo"'n_ ........rIi, J <It Ia qllfmtCI
<It wordinacidn. ell pamcul., 0. b..:ho. Ia qufma bioinorpnlCl a un
.... po de .. Qufmic:a. relativamentc: "ueyo • inlerd;,Qpli ... , . en CO",;"",,
desarrollo. U"" de lu , ...... mU producti,· . .. ,n.-allgada por los qulmicotl
bioo".,,-p.nlCOS en los dUnn .,. I",m'" aftos. " II nalurale.. y ac<:ICSfo de II
hemo&lobinl en la I'C$pintei6n. Olm iDCluy.n 101 " FnI" q .... lan'" con l<>;Id"
, •• aptuti,a 11.,. agenles antitumoral.,. d. plalina,
La n$pIT.:i6a" n d proc:ao PO' <I q ... IlD 0tJIUIIS"I0 vivo 10""" ad""", y
~Wru'" di6.\ido de eII.bono. En II mayo, ~n. de 100 anunaln ... prod""" PO'
lto6n d. Ia hemo&lObona. una prolrina lell'llmera coa un peso l1M>Ii:cular
clc,__ (II me ..... pull un qulmioD iQorp.r.ico) de OI:~ de 64.500 u.
E n Ia F igur.o. 6.6 .. mu<lIIan doo "Iojona de II hemo&1obinl, La prime' •
.. una repracn,aci6n &lobol d. I. moI.!cula .n,en., diU.il d. h.cer con aran
delalle pa,a una molo!cul. d. . . ,. tamoM, La mayor pane de 10. cualto
t<1r:lmt.oo 0$ prOl<rna 1"'" vamos a "'''"flo .qul, pc.o embebid .. en .,.,u
eadcnas de protd"" bay CUlIrO diJcoo planos. dcnom"..dOll PUP'" lit .... La
FilJUta 6.6h m_I,. u"'" visi6n mb <kI.llada de uno de clloL En cad. ar-".,
hemo. cualro ato"""" de IlItr6Fdo ."',, coorctinatlos a uD ""ido Fe" ""'"
!
....
.' , '
,.
OOC-Cli,-Ol, m,-ot,-COO
.... disP'*"'600 oud ....... plana. Po. <IebIp lid W1600 Iuc:tTO(lI~ .........,
hilIMI, ..... pon"-"< __ 6,. a La "'l\OC1~", de Ia PfOlefD .... w>o al ...I.ll <X\O~ndn
una q,,"p,," "",,",,,, de coonbnaa6n. La ...,. [""iri6a <I< _inacid ....
loma .1 h.",o es copaz <I< mn •..,... , u.......itcul. <I< oli,.,.., deode 1M
pol""", ....plln 0 d <><l< la potI <I< un orp";>JllO b .... 10, ",.11, ~"" 10
"'0.,.•."".
I!n IQI .,es bumanQl y on Is mayo. "" " . do I"" ani",.!eo, 1a he"",t1obi ...
'" o""""nlr • • n La ... nJ" Y. de hoctIo... Ia = pon .. bl< de '" cd", 'OJ<>
<arKI<rla,,= (ED las .. pcOco oin he~n .. Ia <>nl" os <I< d.r.nn .. 0010<
o ,ncok>r>.) En Ia [~ (6.19) .. "P'".''' do "" moclo ... , . . . _..
..."pIoftcado. .1 pr""""" <I< Ia ~
(4.19)
EII ... o .,.,a&\n. Hb "pl' 'n'" uno do I<:. oitios homo <I< la '.""0"0'> ·.....
( I OlrJeI>Q r Ia hemoJlobo ... (de 001", .oj<> pOrru", OfCO.I"') ... an ... "'Iuilibrio
Ii"
""" Ht>O •. !>. o.iherno,k>bo .... ("""rial, b.iU.nl.~ Cuondo 100 SHIOO hemo
de la an"" .neue"I"," .n•• ,,. OO""O" I11*,,iolon 0 un.a &1", preooolon
""mal dc odje"o p. en I"" "''<0100 (P<G""~" boI ... ole .ire de (()I PIl i"""
not) , I ... .,10000 .. <kspIaza. La d • ...,hio. C. ,""o Ia miIK"""lobo ... 11<1' •
.... <:tlula. on II q"" II ...... odn l'lmal d. O. {je1lO .. baJ&',' "'1",10000 ..
;", .. " .. '" d.. piota I '" i"'l."rdo r tI o"JeI>Q" ~b<n.do.
II. bobodo p1ID ca.ot>dad de dueu""""" CD~ los qufmicoo btoO .... 'pniDoo
dura ... oa.. - . o:!mo .. prcd_ <l enlace ... ,re La _'1& de d"' ......
rei r," del ""po hemo. Coono m.... I'" 10 FiJW16.6b.La .... )W pont do
... " " " ' _ p&rCC<D cow • £0..,.. <1< ........ noeI . . . an",la, •• Ia q ... III>
, _ <I< "'lin><> cedoo "tIO <I< .,,, Pires <I< dec1roues al lunto. La co~
de coda ""po homo PI"' eop''' .... ~ <I< =111""0 ~reoo dopoad<r
de 'lilt los otroo Ira 1111""" b<mo <SIt.. """rdj" odoiI • ot .... Il'IOitcuw <Ie
01<1,...,. E, dea,. "'" """,topupoo heino I"rt<CD ururl& . Iu moitcul.. do
o,r...... do un modo 0001""''''0. CUlindo un srupo hemo <'pI> un 0>11''''',
lot Ollot ''''PO> .. hio«n mts """'P"'os "" ... 0" 10"'" un '"Iundo 0.'""".
Ilviden"",,"'c .• J elllace COlI u"" de 101 o. !&toos. • Uaoft de un . .."" do
PI"'" .... bien o:onocidos..t.r. ",... Ios honendo IftH UdJ """ ot.as molkuw
<I< 0"""'" IIqU<1l a los 0(1 .. """"" hemo, SoI"pn:nde.,......., ....... odo uno
"'"'P..... olk>""" dotall<," 0 ............. o...lad re" • re" E............. ...
La ........... <I< Ia p<OO<\DO Ie ptOpOft""'" prot.",.,;,s., lIm... II. 0 ..... _
ED ,'n ' j. <1< .... I"<>ali...........1 h."", .. o"da y ao ...... al 0.1........
ED h.p' de WI'", al o.\f<nO, ............ _ a <I< ..... JOrmo.oo WI
..,., ...... '0 <I< <:0100- "",,,6 ... (Eola ItU06n ta ... boto ............. fut ... <1<1
0' .......... r eo Ia respoasablc <1<1 col", de I. . .n5'< ..... Y de b eome
.n......"'.)
Cuando I. heinolk>bo"" .... pone ,.nto.1,,,111""0 eo"", 01 molld.ido de
eo,\>ono .... .. fo,ma prfl"o.enl<men, ... «>mpkjo ron 01 eo,bonolo. lI.mado
"",,,,,,;,,,-101>;"'. Est. reaco:i6n .. rd\e)a.n la Ecu.ci6n r6.2(1~ La COn"On"
de "'Iuilibrio PO'" I. rorm. ciOn de 10 eorbo.ihomoglobon. to unu d""".n, ..
ci ... """to....". .... )'0. q... La de La I~ os. ,,1ihen>otlobi.... E! ......,""'"
•• que I. respiraci6n en pro5Oncia d. mon6.ido de carbono impide Is negada
do o,fgeno a la. ~Iul"" y Ia .raima sufre _sr.,ia,
"" ..... _ _ 60>,' ,............' _ ....... _ _" ' .... '-·rl"b ... _ ....
...,.. .upnio'" a ..,. ""","1_ ...... mo ..... <JlpaaL (VOl" .. - . . I!.J
1"''" mayor ,1If.,.,,,>Ci6<lJObr< I()O oomputo;i"" de pIomo y ... ",000/.)
Los
",""'" """ I"''';.,ul ......... , lI\l=plIbIes. I.,. m~thpl.. ,1«'00 <1<1 .n'...... •
00;""'0 po. pIorno: Iol .p.. 1<",010"". dlf""I".da mQI=~ d .... 'n\lC!OO dol
ooofo6e"" ", .. I<c1 ... ~ , ..... po>$ <It r _ _ len .... r """".1OCi<Ioo lit los
...,.. ""oW... El . . - wnbOhl .. "pAl de .,,,,.-, .. N<ffi'O lie .... '
IOc'n<:<Woca onpollldo _ """bBloo)' ddtaoo ... los nn60 n,"""". &0
ai<IO JC>UOO ~ pood"", ........... do <OCIII Y Ia ..... ne.
E1" ' '';IIIM> d. 0«>60 dd pi"",,, J do 0"" m<taks ... "dc>! • ..,......
... u";',, • ""Ii",,,. .milloDKMlos q... IormoB put< de IL1 prnle/... ~ Lao
pt<><eInas "'" ",""""",,,,,,,I.. btol6p:M q ....",,'mb. u... 0"1'10. p .... de
funcion<> f .. ",I6t;i<u. "I",,,,,,, ron". " . ""pol ,ulluro q... pt.'OIkn "" ... ,
..
como ba"", d. Lc,';~ I ... ,<,.~ <Ie choq ... ullh ..... COO m1. frO<UeI>C"" b
odmini""",;6n doc EOTA , Como YIn".. .., 11 ScuI6" 6.3." <lcido elile"""'"
miftolol....::tU<o ..... <.. ' ,Ie "_'" qUC'la_ hc: ...dan.a.,. ~" ekcIo, """",
p..,. y_ .. , II .... yorta de los a>e<aIer eo. . .1ado de "",I...,., ~ Z J
.. .\ uod_ ......... M "'" ..... ruM. .. EDT A no puodo uLili.u...... _
!no.....- ",""""'",,00; OS "" ...... quo _ , * " los " ' - do ... """'"
illdisaimUudG, 1 ..r puodo q..,lo, ............... """'" 01 101,". fe' ·. C\o"
J. '"'" lDlpooantt, .1 Ca' -. (P. ... <OdIptnOOt .. ptnI>;I. II< Co" • .. EDT"
.. admi";'t .. CD forma do .. Ie< do oalti<>, C.H,EDT" y CaNa, EOT",J "d<-
m", 01 EDT" "" .. rued<: ad .."" .... , PO' .c. onl yo ~U< cI pl<>n>o. m cI
1f.<I" p'tt"'ntatonal. puodo "'" complcjlldO 1111 d .. po ..... "" PI"" "!II<, d,l
_";''''0. So admin'"'' po< ria oM"''''",,",,'' O"u.moucula" La ..... piII """
EDT" t.onlbiko .. utiin pua Intar .uo""", •.,.,.. con 110<,......... npneoo.
~ no><.. b.. iIio 1 <ObelIa..
de I~'O rm. .. 01 "'~IO <0<1 i*'
La "'..",... _
taIiza """ ............. <i_." ,....'1
quo .. Ia
e
imp<ot'Wl .... 'II>< con.;. ... uo I.""", d ........ m ... <>tnI<tu"" do """'" quo
,I ""Po """capte pu<d< po,do, un pro'<lD Y deja, OlIO 1"" do .1«1'0 .... lobi'<
..,."" <I 1<.1.. , I.. Lnl"ocd<:\n b .. ndo·bIondo .n'" ,I 1"" do .Ioolf.,.... <1<1
. .of", Y ,I c,o.i6n Pb" Iuooo de Ia poni.cilam,na un 0.<1"010 mU .. podIIco
pora .. plomo, ... ,,"' ......1<. p: ""'" quo ..u Arielos bIo_ eotno"
_ ..... 1 "",mono.. La p:.,;c;I.m;n, .. wI"bIo ........ 1 pu<d< od .... "'.... tI<
oro.
~~-
0,,0 .... ,ldOIo """". d """,""" .. M L IOD_'" bri"nleo~ Su do
"""'''''' II< .......... m 10 FIP'''' 6.7~ Se _ _• "'" "''''''_....
2.J..<!uD<rcoplO propanol 1 _ doo snpOO """"'plO !--SII~ t..... bIoondu.
_nollan au ..... 0 pon .... I." >obi'< 101 ... ,..... """ "",*,u do - . . bIooDdo,
50 _",,116, in><>almon .... duran .. Ia Prim"" Guo". M undial <omo 0.,1do,0
con'" "F.'" quo PI""""I• • ampolla. IJ oon' ml,. arw"nxx>1 rome \a ,... ">I'D
(.... I.. n>a<Ia .., honor ... W.nt",,, l<e le..... qulmic<o . "",ricono) y .1 clont,o
(.) ( .)
1111 QlJIMICA 0l1.A COOIDlNACION
,., 01,
,.,
~'-~ - CII! '
0-5-0 SH II
.~
F"__
,,'
u. OI_ .......... ~ 1·.... _ , I ,...pto. ..i~"'."''''''''''':OiOdt
.. >OK _ .... 10 _ _ , '''''' 01 .... _ .... $ ''kc: "', i\·...."IiJ,. .....ri ...,... fNAPAl/Ioj_
l.).di",.... plo _""'" (1))015.-1.1'. f 1r1l.l4.... ' ... J'IIOIi«>PO_ I· ... ffi.>ooooo (OMI'S,
"" \.INIUlua":UJI1, I.jue fllpldamente se denomin6 cisplarillo, era capaz de dctener
totalmeme el erecimiento de diversos tumores s6lidos. panicularmente, los
asodados con lumores en testfculos y ovarios, ESIUdios adicionales en anima-
les demosl raron que tenfa aetividad fn;nte a una amplia garna de carcinomas_
Como la mayor parte de las drogas antilUmoralcs, 51.' vio que el c1spllltino
producfa serios efcctos secundarios..~iendo el .ms nOlable el dal'lo que produce
sobre cl riMn.
EslOs dcscubrimienlOs hlln pcrmitido wncentrar el esfueno de 10$ investi-
gadores cn el mC(...ani~mo de aeci6n del cisplatino sobre los tumores. Se ~spcra
quc estas informaciones sean !Hiles para permitir haecr modificadone$ estrue-
lurales quc 10 hagan m~1:s efica7. y menos severo en euanlO a efe<:los secunda-
nos.
En la Figura 6.10 se mucstra el (..;splatino y aJguno~ compuestos antitu-
morales rela(;ion~dos. Es importante o~ervar que todos el!o~ son com plc-
jos cis. Los correspondientes complejos trans no mucstran actividad antitu-
mardI.
El me<:~ulismo de at'Ci6u dc estos compuestos (rente a los tumores pa.rece
cstar rclacionado con su capacidad para formar cornplcjos con algunas ba<;es
ni trogenacl ns del I1cido desoxirribonuclcico (DNA)', uno dc los soportes b4~i
cos moleculares dc la vida. De modo espcd1ico, cuando el DNA se replica, se
desdobla en dos cadenas, cada una de las cuales ha de seT cxactamente
rcpJicada. (Una cadena simple de D NA c:.qtl1 compucsta por una seric de
nucle6tidos, cada uno de los cuales se compone de un grupo fosf~lo, un ~zucaT
H,N, /0
/M,
H3N 0
(0)
(d)
Fi2ur.6.10. Ci.pi;tino y 118\1no5 comp"""lo. al"ilumorolc. ~la<iona'! .... ron d: (oj <;'·aroin<l-
did<)fo alino(IfL ",,,,latIno; I~I ri~"'id"mI ... ;""'~I;~~'w ' .....'w -l." . .•. ~, ' ,-...
I on
y IUI.I hue Blue .." "" .J 101 ordeft ",lauY<> de ""OJ eompootII1C$ cstJ rqn-
.... wlo ... 10 Foau/'ll6.11
Em Ia FlI~/'II 6.11 M "".~,"rnla uno de "" mconlOnlOf Pfopuoestoo ~/'II1a
""";601 del mpL'lI;no J ..... ckri'-' Como .ilnOl en I. Secci6n 5.$, lot;
complcjos pI.no o;,Iad.ados de plalioo ';. ... 0 hpndot <:Ion&ro ex~pcio ... l.
ment. ~bilc:i. EtIOl dorurot puoodco .., r=npl:uados 11'01 "Qf1IOi de mlt6-
",no y o~{,<no P<rt • ....,.. n' ... los ba ... ""'Croo:li:li<I,II;1t"Fnadas del DNA.
(Vcr pag. 158.) CO""",'~",.n". un" base que reun. alas rond,<ionC'S II <,
s ... nina. T.,no .1 01111"110 como Uno d. 10$ ni,rdacnos de ..". !we ",m",,·
nail. lorman un complejO con ,I cohdn plalin<>, y dONA Y. IW JlUI"CI<: "'Sui,
repl~ a pan;. de Qle punto. LllomllCi6ft de c:\l. complo]o lupone un
onor (0 mlllaCida) en II rcplicaci6n del ADN Y II dcslfWl:i6n d< La. ctlulal
ca,.... ,<>SU. Po< falQfIC:I " ... no csUo toUlmenlC eso;:!ln""'d.. I.. <tlulao: con·
Q;'O$U """ inca.,...,.. do COO ,c ... , cstos .rro... wfocim'tI'KldC drpri<a. como
\0 baccn I.. ctlula, nonnalcs 0 .. n__
los (ltO'''''' de prodlll>:l6n • LD,-es~pa6n '''''an do IInleU..,' derivados de
<i.pI.tino (j"" p .... nl<n UM buefta OCIindad uII,umO/'ll1 J monos elc<:1..
"",,undon .... los COmpUKII)f 'I"" lit m .... ' .. n cn II ~'iIU/'ll 6.L1k Y J «In
ejemplos de di"intOil romp ....,'" 'I'" ~I!'n <lCndo in"tllipdos.
-
,--
--
-
Los CQIJlpueslOll de coor,hnacl6n litntn un •• mplta. •• ri<dad dt aplica<.ionn
Los ""mpiejoos con lipndOl monodenladOll .. uuh ... tn anili,;, quim"",
cualillOli.o, ilknlirlCaCidn de «>Im(I1) y h;"rro([]~ colo,anlt' [azul de pro ...
(0 d. T urDbull)). "'pllr.ci6n dt oro y p1a1lO de .... mtnU, purir>C0ci6n de "!quel
y """,,0 fi}8dora ... fOlografio tn bianco y "",,0.
.uc,,~ 4UCayuulllI a Cn!C naer mCJor las dlSl mtas aplicaciones de los .::ompuestos
de coordina.::ion. Los metales (:iddos de Lewis) y los ligandos (bases de Lewis)
se pueden clasificar en duros ). bland os. El concepto duro se reliere a sustancias
con nu bt:s electr6nicas de pcquei'lo volumen, compactas y diffciles dll distOT-
sionar 0 defo rmar, mientras que las suslan(..ias blanda.' son voluminosas, difu-
sas y f<icilcs de deformar, respecto 3 sus !lubes eleclr6nicas. EI efecto quelato
sc refieT~ a la gran eslabiJidad que prtscntan aquellos compuestos de eoordi-
naci6n en 1m; que los ligandos son polidentados. Esle efecto puede Il:tplicarse
de dos mOOos direrentes, ambos relaeionados eon los eambios de entrop(a que
sc producen al fonnarsc el comp lejo.
Los m~IOOos analftieos oomplellometricos se basan en un buen conoci·
miento de la qufmica de 13 coordinaci6n. Los m~tOOos comp1exomctricos
gravimetri~u, incluyen la producei6n. separaci(ln y pcsada de un compuesto de
~oo rdi nad6n e implican, con frecucncia. agcntes qudantes polidentados. Dos
\ljcmplos de clio son los an ~Hisi s de nfqucl con dimclilglioxima y el dc hierro
con ll-quinolino1. El mejor ejcmplo de valoraci6n complexometrica es la uti·
lizaci6n dd aeirio etilcnodiaminotet rac;ttil:o (F.DTA) en la valoracion de mu-
l:hos calioncs co n carga +2 y +3, en presencia de los indicadores complexo-
metricos adccuildos. La esptcial cstabilidad de los complejo> M-EDTA
pennite difcrentes apl icacioncs de este erecto quelato del1igando hexadcntado.
Los detergentes 5in t~ticos esl:in formadoo por un age me tcnsioactivo y UTI
sOjXlrte. Este illtimo. con freeucncia. es un agente quclante como el ion trife-
nilfosfato. Su cfecto consiste en sccucstrar los catione.~ del agua dura, y asf
impedir que interfieran con el agen te tensioaetivo. Los foSralOs, sin embargo,
so n nUlTientes y estan considerados eomu unll de las causas principale.~ dt
eutroficaci6n avan~.ada. Sc han realizado diversas sustitucioncs del fosfato por
otras sustancias que tengan las mismas propicdades. inc1uido cl controvertido
nilrilotriaeelato (NTA). Un soporl ~ utili ~ado de form a bastanle generalizada
es d earbonato ~Odico suspendido, a unqu~ lo~ fosfalos ailn se emplean en
muehos produClos.
Las aplicaciones bioinorgMlieas de los compuestos de ~oordinaci6n in-
cJu}\ln la hemoglobina, los agen les quelanlcs con aeci6n lera pCutica y los
compUCStos an litumorales. La hemoglobina es la rcsponsable de la respirad6n
o transporte de oxfgeno en la mayorfa de los animales. La 1.0na aCliva de la
hemoilobina es un grupa hemo que contiene un eati6n Fe)· coordinado a
euat ro :homos de nitr6geno y un grupo histidina. La sexta JXlsici6n de coor·
dinaci6n del OClaedro se oeupa eon las mol~culas de oxfgcno. La inlcracci6n
cooperativa entre la~ mol~ulas de oxfgcno y los cuatro grupos hemo de la
hemoglobina implican un enlace Fe-O= O, pero sin prOOudr~ 1a oxiclaci6n
de los ca tionc~ hierro(lI). EI mon6xido de carbono y los ani ones cianuro se
unen eon mas fuerLa a los cationes hierro de los grupos hemo de la hemogJo-
bina y de diversos citocromos. respcctivamcnte. que el ollfgeno, po r 10 que son
n ~I r~1 f m~.1 om"nt~ "", (;"rM '"
tI ....... """ a .. n, ..q...... ",.,. """"> <I EDTA. I. pon""I"",ol y 10 a,,';low;';,.
bri,tnico (BAL~ EI EDT II cs ......."'" q........'" DO ..JocuYO Ydobo .... u, ......
r;lpd . .... n.. PO' III ponlCll."""" 1..0.' IlAL quo """,icnrn
.ni... bqc bloB_
da. 10 quo lei ptrmi' .... mJ . . .lo<:1i,o. rrcnlO a 100 ",\!,ones d• .,..aln
pc ."", La <1Iftnn<dad <k \\"obo<o Y d ... """" ... mien,o con ... ",orio 1ambiht
.. , .... , •• toll "lSI,",,,, arm1.. qllda...... 1....P<'oI' ........
Ill'" c.., 'mn'" 1Il0l, .. doo.cubri<) q... d ",.pI ..,,,,,, un """'pueilC ck
coordi_ pt."" <WId •..,., de plau"o(ll~ .... WI riect'IIO
not E.i<!on ..... l>1 ... rom.. oomp1c)Olc:on aJ,"nu do las _
'"D'.
an"'""","
ni,,,. ..... dol
DN A. prod""""ndo mu'OCicncs 4.1111'. Ia ~6n do 10. otlulu cal'>O:1'O-
- . En 10 ""ualidad . . .,'" dcarroIl. ndo don,-.d"" do1 d.pI.tI"o q...
",T"''''' _ an,;,umotal pot" ........ Il0l dO:Ios occundarios.
6.1.
I <lc 10 to_
E>pbca, ....... lot. . ~."" 16 ...... dolo.~""" .......~~'~.::'~
okl """""
;"'+00 Y <II ......... -.0(11 ) .. _ 1
m."".o.
WOt q1O! el OQfIlpl<,. _DO rb'*ll).
_.r<!
.. -
~ F.I .... """ <I< .... ""' ..... 10 ... _ _ • <I< Ie boA. ... ""'" .'IIon.
a60a <00 • • ,,' - _ ok .... " <OoCOO f'7 =... bJllo <WI
.. d r...w,,,,,.,o
<I< .......odo
....._
uod.,...., ....
~ qo' «18>0 ",rIC
l ............. ""'" pOIor%, po. ~"' ............ I •• ' .. "'" '"" _..,._
.. ...
6.1.
"nt.. .. IN '.'er....-ion<> k"ido-bo....b!o odo-lllo,..;.,~.... ,.. d\>!M"rn.
h_.~..
<OoCOO
po<
<l ""fUno ......... _
q_". "".... 1oo.x.1'Iojoo
<01
S~;--
'."0 .... ..m i l'
<1<1 "PO N~ .. -"., ..
_ 0 .. "'""""
U.
_
""""'"to
L..o do "I ,ii. t>rio '''''' "''' Ia ~ ... hH""'" hie'roIlI) «'" 0100
1Ii>o=I'",.,,_
<I< -.to "''' fonu.r hmo(HI , _ • • nlrn- <10
_ _ Ie. -.oIr...... poora Ia ,n.""" __ ... -1"",,,
=",CUO .II ...... " ''''' .... Eoait>< ... _ "0 • _ .. ,. »
,~
..... _ . .... t>os _ r ruo .. Ia M ........ "" 100 "'~ <lc II> cono-
...
....... do .;0,,-;-'
6.111. L..o _ ...... do "1'_ ""'" poora 10 , ' <I< k.....- _0(11) COlI
doo m<>k> ... "'""to PI'" Itmnar <I "'_010'''""", -0(11) ....... ,caloo-
... . . - .... _.".~ .. Ia "' .... "'"' """ 0>01 ok 0 .... '0. 000:00- ...
............. Wx _ ~ ..... . I ..... ' 1.................... . . -
" ' - .. _ _ Jo .l;fo:"............Ioreo do ... .. ,M,..
<I< ~brio
"" . • ~ "'""...... 01 bee""<10 q .. 100 ~ dot - - . O I,CCIl .. no
o
- . _ _ ,. <><.obi<> -..Iou quo .... dot _ _ '" 0/ 10 IOoL
f<_
. &10 w-- '. t.,"'_k ...... · , .. -, .... J_.p ,. I Ii • •
".4. Utlliun<lo I<lI
dot .. "'.;..-,,,
.sa,.. del YmI:>k .... 6. .0. dot, ...... ;.. 10 """'~" <10 tG ,,;hbno
:!II ri dot _ x ...... quo _ ' ..... 1610 pI-., cadnooo _ _ 001"""0
d< EDTA. 0»2 M. MeOOo __ nO< 43.'M'" dot .,.. 011" .... pa .......... <I
~ . .Q . . "'1"' .... "'& Si .. _ .. . . - <10 aanuro. _ _ ~
ll.S7 rat del _ -- • {OTA. puo "let· .., <I ,...... dot t ',ok •, c.I<oda ....
" .u.... _ ... "" ......... , .... ·' ........n l . _
6.lIt. 5< DrCnita. 0.21'" do ......... u,06. do 1.IG-far.o.lr<II.... 0.1 M pua .&!on,
u" '010'0;00 0<\0000 do Fo'· .•C..... , . . . . - . ~1tFTO Ita, ... _ ........
ti6oo.
6..1 1. C _ ..... d""" ........1 ...... 00 ........ do"5· 0 ...............
.. «>nUpOIOIk "'" ...... poi" .00 do lnpOIiro.r>'O ... ....s.o.
Na,P,O, ..
6..11. EI poroIo<I'•• O do ood.o. Na.(O,I'OPO,J. iaN _ .. _ _ In"' •
..... <"ta d ~o cundoo .. _ .... pota, ..... «l<1ICn:L EO .......
-....'o .. deb< a" "'"""""" do •• _pIqo do lorn ... Do""", ... 4"",,0
... on ......... m""''" .............. do ... """,piqo. _ .... <do.
ISM I •• Fe-pirnfosfato.
6.U (Alii"" a .n ...."'w... do _ _ q,.. _ ........ 01<1>:16 • • '0 do .....
qoEmka PO' qllt !oJ Joora'''' ban ,kiD un «:wnpononl. imponanl< ." !oJ
de'''I<"1<O ""'~'OOOL D<l><n '0 ... ' ..... de"",,, pnoca.""'' '
1"'" OOIIIp,oba,
QtIC .. "p'~n .. hoa P<""""""".
'"U 1..0 t.al P<",UIldICO de. 6<>.10 dx,dtn01""."nopoO"<toooo .. put><!< .,il;", pota
tonlpl<jar lot ioneo <It I....... d.,.. Y0" 0110_ do ..... aleo. "dOl. Oobuja
.. _.ao ... noco.,,, do .... ~pl"do POIid<n' ...... ~f.o do aptn, ......
• ,,1Ien '0'" '''u'' """'" 100 pooiblo< I'opol toOlploja .... do .... mel!, 4.
, .. ndo .... rK<>OIIII_
lot .... " . - '
'-lS. E>plo:o 0 _ eotlOdWo ..... ~ q... ,. "'0 ....... udiot eo .. ,. . . .
peN qtot 11 ......... _ ........ _ . . . , . . _ .. 0 ................. ....
PI ', ...... , .... doro ......... OAk: ....... PI. I .. «>nLIlIL 0dI<D '01.'''.,.
... dol dO' PRO";' pull """'p«>Ioar _ to ••p I _ .. '-" _ .
~,.'"
6.l6. El .n,op<"".'~ oM'" "'.,[F'oICNl,NO). .. o'i\wo po .. """troIa. to "''''''''
_ _ .. np&oea. &1< ............. ', ..... CN d-op'''' do '"
[Api .... Ub ,.&10 ....... Ita okdd, ,odoo ... ~'",do .. _",,;co. pot
odruI"',_
'lilt .... bocbo plied< ... un ...10 ,.""" ......
·W. C..""", """ moI6<.l. do ... f _ .. """ • to ~obi .. u y ... dan.
.,"""'.. do q.. ,I h><rro(lI) ", .. br. do 0" .. ,0<10 i' do bojo .. p(. , un .. tado
do .,'0 "pin, iC6mo .f<d' .... hecho • • 'omafto ",I "",i()n h""Q Y 0 'U
.. po.cida.d pallO ",,,,,, .., •• lup r plano ""o.Jrado del ~rupo .... ""'1 It oy
•raU.,
.;do",". do q........."'''''' do q.. iOO(>&"
UINIAI> ....
.n',. .... """<t,, ""pol homo de .. pro«I... ,
,o'.~n ~
~I. 0. 100
_~
"'"'1""''''' EDT...A. pon.ala..",. 1 BAL. ..NiI<s to. 6ptica",..... oocb·
Rawua ,. _
....1. Uo blo1j,d,no y .. o."ino .. ",U'lOn """,,.. la, ' . ' N i < _ COlI robellO.
B.",odo!. <" "" """""'"" q.... indialn a WIIhnuaci6<o. """"' ..,. _ .
NH'-fH - COOH
j'"
,c.
Hl< "'c
t_JHod ,. ,
OJ. E.,,.. 10 10""'" ,10 CUC< ... I .... _ <>IructWU ..... I'robIn:na 6J2~ .....
... lao cIoo O<ri • • -:io< ... lkIoco "",'ra ........... I "'T
6.J.I. A _no, ~ ... m........ ,..... ruc1 ..... do: 10 ...... Y ";I1cmo. , .wI do
_,a.
..,"' ................... om! ...,.... . ",ldol. <00'" "'" ...."'... ~? 1 __ •••
NH, -CH -COOI! NII,-ell-COOl!
t,
I
&.
4.JS. A
- -k,
"'."Q_ .. "'................. __ ... 10 _ _ _ ,I0. ........... . <Uil
do ....,. dol ....... _ "'" ...,.. _idol<> _ ".. 100 _WeI ~
NH,-Ol-COOH
ju.
r'&. NlI, - CH-CXlOIl
.,-
I
a,.
I
•1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I1I................................I1
~
PARTE
B
QUIMICA DEL
ESTADO SOLIDO
7
ESTUDIO ESTRUCTURAL
DEL ESTADO SOLIDO
Los «i.tab '" .uclen da,ir.cor por el lipo do inleraccionos que exislen enlre
I", t lOmos. moleeul •• 0 iones que 10. lorman. e"a. interaroo,,". inelu)"en
lanlO 10' enlac:es i<lnicC>. mel.ilico y co,.lenle, como las ("e",BS inlermolecu-
I.res, lole. como 1o. enlace. de bidrdgcno. las lu ..... dipolo-dipolo y I..
[ue",as de .-an der Waall.
112 QUiMICA Dll fST~OO IIIOlIDO
Cri'! •• 1Q i6nicD!l
Po<" qufmica ceoeralsabemo$ q ... cu.ndo .. oombtnaD dO$ eIemen.os. uuo
r
de ellOi un mOUlI coo una ....p ...."'" d. ionlJaaoo .1 OlrO un ............1
COli una aJiuodad d ..'no....,.. m~r <_Int".,.. 100 ....., •..,...... 'DUman. ""''''
formar amonos y aUo ..... Es'OII011C1IC man ........ untdos po< ...... fuorzas
no-d.r=io .... ks y doc:lrostJllalS conoadu ODIIIO ",Jara i60Ur.... La ~"".
,. 7.1 il .... '" una "":o.g<n bipotttic:o de .. fo""ac.6n del doruro de oodio,
NaC\, a pani, de .... i.omos conSlIIU)'01l.a; postblomm •• <!s •• """ d qnnplo
nW f,ecum •• de ens.a! iOnlCO. C"p,ndo cualqulCf ou6n de oodin at IlUr.
fY'JI01< «Smo d ani6d <:!oru,o j>\I<'de .pro.im.'W de,;dc c:ua.lquicr dirc:«:i6n. 10
que .i,olr... que no hay n;n~uoa direa:t6n p."irular en la q ... I. inle",cci6n
cali6n'ani6n sea mts fucnc. exp ...... do d. 0". forma, "I an,6n pued. dmai=
had. el ""';6n d..de cualqu;', direcci6n D pun.o ""I esp.do y experimentsr la
mism. flit ..... 1t<\r"'I~l ica. Po, ..10 dtctmos q"" .1 enlace idnico es no-
d",rciQIuJl, Como VtttmO$ mi, tarde, II dl$1rIbuddn de I". IniOl,., alrededor
del ""lid<! 1\0 ,itll< delerminada JIll' un. d"ucidtt prrlerida I • ;es.ana
J>IoITlI
qllt Ia in ....a<:ci6n i6na..a mt.ima, sino nW bien po< In tarp' Y tamallos
",lallVOI de 100 ""tio.... r Los JOO<f,. "l,,,not qnnplo< <k compuostos q ...
fonn:on costales iOnicos ..... eI <:!oruro de.,...., (CICl), el OIM>l'\ltO de c:alc:.o
(C.f.~ eI ni'TlIto de porasio (KNO.~ Y eI doruro de lmoni<> (NH.a~
Cri",.~ ..onlentH
Un rmral rorairlllr eoU romp .... IO PO' ito""" 0 ,""pos de .('OIJIO!I o.-pn;.
udos en una red en.uli.,. q ... sc manl ..... unidl PO' una red de enl..,..
oo,,,kn.,,,"
..nm.o UTa<>::n!lAL [)(L I'STADO JOUDO 18J
,'r
o
~
. .......
."' .•
•.••
. "' .•.
' .•.
,
.•
•.....
- ' •. ' •
, .'.
- .•.
•
• ...
'..... ,.1. r._=% 1>, __ •
10... ..... ~ ' I::............. "" do-
-,,, _"")<II'" .', . .... 100
". • , ..... ,,, .. 1 " _ . ""
__ -.. <11'' ' "" __ ..- 1 do-
CO"" (K<I. III
0,'0
Co
•
o• o •
•,.... ',1.
$>0< .......... _ " ' . . .,"" . .,,,""' .. I .... , ...11<. 1._ .._. . . _
c->."".... rijct,;", .......... _ , .... L.o ..... '" " ' , _ ....._
I"" ............ ~ .. - . pM . . . . . . . ., ... . [Moopo .... "' .. ~"'. I),)
......
.,
...... l.l. & 0 _ dol * __ . _ .... ""'" _ _ ..... ..,j ...:~,.,,,,
<0_ ""
~
Cuando 101 'Iomos 0 moltc:ulu de una red l;1"iSlalina K manlocnen unldos por
fuena. inlcrmolecularcs ",Ialivamente debiles lale. romo (en orden (",citnlc
de fueruj las fuen:al de dispersion de London, la, fue!".! .. dipol<Hlipolo, 0 los
enlaoes de bidr6geoo. resulta un crull,} a/6m1ro 0 lftOlendar. Quilb qUlCraJ
volveT IIIii y ~r en tu curso de 'Iufma ,"neml esla, fuerus. !..os enlaces
de hidr6geno, particularmente cuando IC produoen en d aglla, se recolen en
d Capfluio II. Las fuerlus intcrmoleculares pueden SCT nlKl"..eccionale5, como
en 01 caso de 1<)$ crulales de ar&6n (Figura 7,4<1). 0 dim:aonales, como en el
QSO del luclo (Figura 7,4b), En cl Ii'limo taSO, cl in,ulo H-O---H es de
109,$', un 'n,ulo delermmado pOr In geornelria de II" molt<;uiu indlviduales
de a~ua. Olroo rompueslos que forman crislalcs Bt6mlco·moleculnres lOn eJ
hlClo seco (CO,) y lal formali s6bdns del melano (CH.). cion"o d. hidr6geno
(HO), y d fOsforo (PJ.
(.)
• • • • •
• • • •
iZ~ • •
.JJ • • •
• •
. ~-- .
(.) /
'" • •
• • •
Lj:~<IU
•
(<I) \
• •
• • • • •
• • • • • • •
• • • • • •
• • • • •
...... 7.5. Pmu&. do rod "r-nol ... r "" t _I q___ Ira _tro ). 'II aIo\oI
. ' hd, (001 .. ,moplo ... "I ,,~ ~"" ....
_ . __ II rod _~ ......
=. r .....
Roots d. tipo A
U.I ",au Je .Ip<> A 101\ aqueU", en las CII.1c$ todOi los ~tomOl, ;0"", 0
moI6cuIas de UD «i<1lI son del mipno tipo r tamallo, .l1po A•. Anali .... n:mot
mu<;hu de las .,ria• ...des que w n posiblu de esl. tipo. ,I mil ,imple. ~.o
antes. .in emba.ao. dchc.bmos consodcra. brcY<1mnt. una importante slmpli-
I d, I
-.y' 'r
)
(a) (b)
• • • • •
• t --.. - - -. •
, ' ,
•
t--t] •
•
•
.--
• • •
•
•
"' '"
(001II_, ' ' ' ' _ad
..00. .... la oddo
__.....",._ ..""..,_t>«"""" ... .....
f""..... 7... Capo de u .. ..d ...!boo. ........ (.) Capo de ... , . . . . . . qo< ... ..... d>.!o
""'~.
~
,...
"~
"""roo <"''''
co" ....... 0" ..,..... ... .,. <10
ooot<fj •
"""OS, "j."....... ""'''''<k cad ••'" <i< 1>. ""''''' """' .. 1. pot <>..01', . . ,oW <I< I 1- ' • tl
..Ion Lo ..fo .. <114> ...... ""'". ",\du omododn .. ""' .... (._,..wl-Ibl """"'" .... ,,"
~ pon .. "PI ... .".,.,,.,,... ... ,, - . . _ . 011 .. 1m _ , . nodod " ",.,..,,,. """
_,4""",,".UOL
Si colocam'" oUa cap" d . . .fe r .. d'rectam<:nlc cnama de: I.a primeta. lell<-
mo. uno ,..J cUbiro J1"'pI~. L. Fil"'" 1.7a munl .. una pOrci6n de "'0 red.
la cual iluma que .1 nll"",.o de cO(>rdiuci6n de cada .,fcra tS ahora 6. La
.,.lda unidad os aho •• un cubo <I"" 00""" los <.""OS de oell<l esfcras. la
Fi,ura 1.7b no, cn$<fta un primo, plano de una csf.", dada que il"SI"" "ue.'
wI<> una OC1a<a pari. de I• .,.lda unid.d. La Figura 7.7c ",,,,,,ua una porci6n
de Ia correspOnd;':n« red .'pacial. NOla <1"".1 punlo de:>lac:ado <Itt tn ocbo
",klas unidad (la, olfa. ,icl. <:sui" maro...... """ Un,,,,, d, t'Ol"') Y po ••..,
1610 puedc ..tar una DC,a"" parle on la ""Ida unidod d~ Do 1011 do.
ar,uo~nl<>S antoriQrO$ 10nO"'05 que d o"",.ro co",plelo do csfom. en la ""Ida
onid.d « I 1- 8 ~ iJ.
I 4 I ,
:.
. . '-.--,"
, --"""'I"--A
-
h~' )i""
",, ',.', :
~ ~-" ·d-...
'_d-<o'
r, ,,
f ~ :
----~
,- • -
N.... "n/"...........
.-.....
,. . . ...
nI....
Lao
.....r....
r.,,...- ..
C-
-" • ,xl _' Mt". de
.- - !- ~
[1 0(.1/1)'] • I
"
'",.>0 (P.A. o,ol " lo"I(~;'",,,,o\
'-'
c-
"'.,...t. '"
...."'' ' '
,-,
• -.
1 +(1 _ 11
"-"'
.... ""'PO
2< _ Ij2 IUjil'
- OS1
n":'/2)'] • l
-w
l • ..-.. (P-",6,O) • 10"'11._1
{U,.jJl' <0>'
-. ·r-tI· •
.-..,-,-
E.oopaq .. ",.
m;.rno
~~.
" 6o.j) + 11.\1
......
~~,
_ 101_
"
l,fi
U...
{I,fi)'
- 0.14
",.,-,1.
..-....... " -. .-
"' ... co ...
~,
-, M~ ~
.. ,I,.....
~ ..
... <>Ien.
~
f,.,... C_,
7J!,.
-,
... co .... L<oo
'" -.
' iii
T ,. u,
..............
1- ,
,.,
."<opoO
"
~ HIa_
.. ........ ly.)
., "1.00_
'-"'0, . _-
'" ...."'. . . .
_ Iooio
......... f
A .. . . , _ .... _
~,. "'....
- ..
de " te""",
:.~;:;:~.,~.
••
,
••
...........
f ; ,
·z.
C f , , "' ..... '" ~
B eAlco CO": 10
.J). ,-, (.k)
. $ 4 "
" .
~nod.d <fD, .... .,. lou ....... (una cclda
Imi<bd o;olbo<io ton punlOt IIdicionab
C11 oJ <e.I1 ro do ad> ul'lO do las ... """" del cubof" ha<z opo,..., • . La F~
I. 7.1 J mUCSIra cia ... "",".. q ....J ndm<ro do <XJO<d,,,,,,,,6n do un. O>kr.a dad:>
.. 12 Et muy impo,l.nl. <;On •• nce, .. a uno m;""o q"" una clln.>eIu," do
,ml'l'q""lamionlo odboco wntp ... o II<"" unl celd. "",dad caboe_ <%fIl"''''' en
las conu (r<:<~ Un bu<n resumen c, .. _e<uaa6n.
,
•
,,'
_
'" '"
...... ',II. T ... ri" .. do Ia " ' _ ' " do ""poq ...._o -. __
............. ,."", .. ot ....... lao , .... '''''' ~ \<I La ,,.. _
10<>:1 "'" ' -
AICAIe. (bI v~ .. dol
u.-Io _ioI do 1a ..100 _ ' " ""'~ .. .. _ .... '"W ... _ do"" <>pu AOC.OC. {<, v;,,.
,m'
do .. "'" .. do lo ............. "" .... "''''''"' ABC.Be,
,
,_.7.11 eM ........ ~ .....,'ado .. lao ..... "'" nkn.o .".. "",. - . w ... "",d
_ ....... AIOCAK_d ...................... _ ro "" .. _ " ............ '"
• _""''''''''' do 11. {~ ..., II.]
La ""Ida unid.d cObka =,radJo<'II la. c.,'" q"" tamb.rn so moc<tra 011
1& fi~Ufll 1.8 Junto oon I. simple y la cubica c<ntrada <n <I cue,!", con'io ...
un lOla] <Ie OIllU,O .. re .... COm<) en I. ,,~bica . irnpk. los ""bo «Ioras <Ie los
vertice< SO" un ""'",'0 <Ie I. «Ida uoid.d. La ..... nr.... <Ie la, """" del cub<>
.on ca<!.ll una I. milad en un. «k," "nidad dodo, COJl>«."1I<n',m<n' •• como ..
mumra ..., I. Fisura 1.IJa, hal' 4 [ - Ilj 1/&1 - 6j1(.l)J ......... 1"" «!do, Nola
lambitn que ahora las .. fcrll$ co""
en contaeto a Iravto d. la di'aoool de 10
cant. 10 cual no. !Ie••• como m"..". Ia FiJur. 7.1 lb, 0 I. ",l.oci6n I - J .ji
Como )'a hkimo. p.el·i3menle en la e~bica , impl. y.n 1.0 cllbiu «"Irod, 011
.1 <"''''PO. po&m"" utilizar e.to resul1ado para racion,lizar la. <>prelio ...
sobn: Ia lrao;ioo de espacio """",do por la. csfcras y la dcnsid.d de una odda
u.idad clbka «"".d. en lao ""ras ( _ = j como .. mUo<S'ra en Ia T.bla 7.1.
I~ Ql1IMIC~ t)U ttrADO SOUDO
,.,
•• idolt
Ob5cn·a que b. celda urudad CIlbiQ. ""ntrada ~n las Qru (junlO CQIl el cmpa_
quelamlCnto heugon.1 compaao) es la ma""fa mb eflCa>: de cmpaqueljlr
esfera. en un espacio tridimensional (14 por 100).
Volvamos abora a la Figura 7.IOb. $; las esCoras en la ten;era a.pa C:S1~n
coloc:adas en los b _ /I, ~""ran Oln! o;apa A. y mull,. el aqucm3 de
ompaquetamienlO ABABA9 mosirado en Ia Figura 7.l0d. Este cs un cmpa_
quetamionto hexagonal compacto (ehc) y os la allima d. nuestras eStructura~
d. l;po A. La Figura 7.14a muestra un prisma heugonal celda unid3d del
empaquelamienlo ebe. La Figura 7.1% mueslra ql.lC cL n(1mc:ro de Ql)()l"<jina-
ci6n de una est.ra datb 0$ 12. NOla en b. Fi,ura 7.14(" que My lie"
esfc .....
por celda .. nidad. El volumen de II ""Ida unidad es 01 dado en la Tabla 7. J.
Para '~r 105 d.lallcs de e6mo lIegarnos 3 esla o.prcsi6n 50 puwe vcr la solu-
ci6n del Problema 7.11. NOla Oln! ve~ que en las redcs ehc y '0;<; un 74 por
100 del cspacio eslll ocupado y.son, de lodos los cmpaql.lClamienlQll posibLes.
los mAs erlCll(le$.
Ello complela nUOSlfa delallada de~npo;i6n de lal redes d. lipo A m~J
imponQnles y sus celdal unidad. Un anlilW. de la Figura 7. IS nos muestra
que ~s d.1 80 por 100 de los elementos cristalizan ~n una de osu" cualrO
redes. Ademts. clenas IUSlancias moloculara en Las ~ualcs las mol6cu1as indi-
~idualcs $e astn"ICJan mocho a esCeTal (como. por ~mnlo. CH •. HO v H.I
,
0,.'
--
<,,,--*,,, , ,,"
,
,.,
< , < " III <,
f ..... 1.1 <. n ............... ~ <tId> .........1 .... J>«l .... """" ...... _ , """ ...... 0 ...
......,." joJ EI """'*" .. "'JW "B~~A'" I')'''' d "''''''0 01< _ _ <10 ... <lie,.
........... "" ... _ _I <> II•• 1<1 "'" d .....10 ........ , pot - . ....... CO .. U.,
Rek_ .. 1/1: (.) hI. 1\,1
> QIJ' ''IC< on .... "., '''1.100
"-•...• _.
• , ,
" • ---
,
- 0
~
*
~
~ n, ••
".. - -". •. - - •
-
~
•
••
•
"
•
• -
•
,
~
- a ~ ~
* •
•
Q
"
••
u .-- --. .• ----
--" --• •-••"," -- ~
" , --.. ----
•• " "
" " --
-• • ---
•
." -" --"..
• " ~
n
•
•
-*
.... ".10 .. " '-"" u _ 00I>K0 .... ~ ... _ ' .. fll......... ct_ """""'''
'
",... . .... . ..." " " _ ' " " " _ ' _ .... ""' - ... 4
... . _ ..... ,_ - _ _ ".
d _ ~ ........... - .... n ...,,;.; .. """'" - ""'"""'" ..
. . . . 1.15. E"".,".......... _ "'" ...._ ~.. ............' '0"" .... loot _
-'<>pI.~ .... , alf\I<Iurn Hay KluaImo<"", ""ora: hpoo potobloo !lot JUles de
Upo A. r ... ",ulldaa por prim<n. .... par M . A. 8 ......... !Iso. .oda.v. 0< las
.."..... como ....... U ~ y..,mlOOOl"," on la ....... 1.16. Valt'nd=-
....,or .,. 6ft de orimmao • dIos ",.. ndo d«uwnw 1M JUIcs dol II"" AB,..
Lu dDl.lnau ,"",",,6mie.u c,"" dot """"'" ... """taCt" e" nalqlllCn
do aI. . mIa .. po<dro deLftIllUW par dlfl'8lOtl6ft de ""00 X. Moenl .....
,..;Ii;) de lin i,OfIIoO ·id·do <s <xocialmcnte onIiollo.. .1 l'IIdoo dt UD ,,"""" eo
""",Xlo COlI un '10m<> ...aoo "" ..... red eo jll"o II .noI.cI 6t .. dmallCia
In""""''''''''' _.no Sr Joo _n,,,,, ...., .......... labia ........ .r ..no.
ell...
..... "' ...os; .. d _taI_tc <" it"""", cniuad"I<,1I< ....... n'ic ..... ""id",
II<>
por Iu fu<nti ,n,«mOkaalares de •• " de, wuls, _ rWK>6 .. ""...,...in.artn
de I"CI'" dOT W""I.. En 101 ~;".. Ies """ .... n'''' J. per tu~o, e" mol6oula>
d,iIo:1'<'u, los ' Iomos •• Uln enlazados """alent..... nl. y, PO' tanll), ..... radi.,.
.. 1I."",nln "" .. I,""..E,,<>< "0. """" de ",diOll" teC<>pilan on 10 Tabla 7.2-
. HOIla qut punlo .. bueno mo mOOolo de qulm>CII de ella<k> adWo? Para
demOlI""lo '.mOl. cakula, la donsidad de un olom.<uo q ... Ie .""... nlre on
la Fi.ura 7.15 y '0""'" a oompara,lo <X>II .u den.1dad oonoada. Vamos a
<loci' como o,.mplo 01 cob<c. Adopta u,," nllllC1ura de empooqll<lallll<nlo
~bico eo<npa<l1), 10 quoc ..... ir... que li< ... u"" cekllo UI1idad ~bioca centrad •
... 1M ...... EJ valor ...-pIodo pan. .. radio ....."h." del oobrt. como m..... ra
laT.bla1~ .. 12BA.
Sobemot de _ r a dil<U5i6n ptt'i.t. q ... hi",", a>ol<O '10ItI0t de eotn
par oeIdI unoobd 1 que 101 """"'" It loato a 10 Ia.,., de II duo....... de II <2 ....
liliLiutndo 10 uptai60 "'"'" 10 <1m_dod q..........., ......,. OIl .. Tabla 7.1.
podcmoJ .. kula, II densidad a><no .....,
(7.4)
•
•
-'-
T........ •
m -'" -,-
Oo .. ,o!< : "0 0,,04" : ;;,
m
....
,'<
'"
1'0I0I0 7.1- 5<_ do ""'iOo ....,.0;""'. <It ....... W.. ~ Y , o ,~~ .... 11_ 01 "'~
" "
.~
'.'
..-.
~.
, • , •
".n •
1,)7 I.U "
'... "".
.
I." "
~~
-.--.
't , ,
_ ... _..
••
.............
.... "',.. ... ,.,.. k
I,JC IJI 1)1
.'," • ,
W
'~1
0.11 0.11 " " 0.11
• .,
0
1,2' I.n
'.00
" ' " .. A; 'M ~ ,M I."
''>< 1.lO
•
l,.l,
". ..
I," 1.7'
,.
Co
1.01
0•
..
oJl
," ,.,~
..
'. ..
. .. • " . .. ... ,.. '" '.. ".. '.. .. . ."
,n , '.
••
0>
~
I~ " ~
IJI ,.11 ul
•
,..oJ I""
,. . ,JI
~
~
'"
~
. ..
~
:uo 1,1 ,n ,.., u, " w ",
.,• ••. . ,. • . . ,.'" ••'"'. '.. '" •
'" "
1.11
.", '" 'n ••• '" UI .... 1."
••
1.11 I."
". ". '" on 'A I .M UJ 1)0
'•• .. ....................
' . '.
"
• • • •
1.72 U<
W"
• Coo ....... ' 7
_
,.
'
.... _ _ _ .....
u'
,
0> ..
'. '. . _'.. '" - ."-._-
,ft
".
e "
oJ'
... .
'n
"
0>
I."
"
"
•
1,"'n
I,"n:
IJ: ,...,
•
'
I..ai ...... k II,.. AB.""" "'I.d........... q ... 1M <Okra. qooc: 0<,....... 100
'",m"", .,.... " .. nlt<:ulu ..,., do <los ..""'_ M "",co, EI <J<mpIcJ ra4J
«Im~ " <k .. to, r<do ..... 100 <mlOla i<In_ en '00 cu .... oJ .ni6ft .. not.
S""n<k que: c1 "",,<In. ~".,," <UO k> rT1<J"'.' d,~, 10. onlO,," "'nn.ondo
una ~ d. tip<>" 1100 "'" ...... ""or'''''''' en loI.hu<cCd> <k dld",~, '!II
Lo n>«I;dI .... q ..... <riIoal _ p"r:o"...,1< i<mico." =PI'I.......,•• odop- ,"o
,ado po< lot ......... _,IdcI ...... ..adQ ........ PO'"
pol ...... _
fClou",," de .... doo .._ Eoto co. 100 Iouo<:oI ... 10 Rd. . n ....... <let- .......
.. '.m........ qd,,......, ri .... ' ' ... • ........ 100<0110.... 1;1 .. _ •
...... q... _ , . _ debotit os, "'" .... ..,. .. "" • '0 1 ""'" de h _
, . ...... teo ........... do 111'0 II.
.;nUOlo .!>RliCTu ... ~ PU l.H"" SOllOO 199
EI rad,o de l h....:o lIS m~' 0 menOS Ires ellaliOS del de las esferas que 10
forman (ve, Problema 7.18~ Anlenorment. condu,mos que hay una ",fefa por
cada ""Ida unidad cQbica simple. EI hueco CIlbko <>cup;!.1 interior de I. ""Id.
unida(\. por \0 qu.e s610 bay un hu«o por cada cold a unid.d. 5e de<.!uce q.,.
hay un hUe<:<> c"biM por cada e.fern de I. rod.
, ,
"," ,, "
t" __ _,•
'':[
,, ,,,
, ,
,., '"
, ,,
,
"
,.,
'11" 1.18. Dif<"'.... fonu. <k ';"""Iiar
.nt6<I_ .. tI """to <Itt \01) ......--.'" _ "0","o.Jnoo.
,~,o
~ r U.
1<Ont6<l11«IO.
.... 0.11» "" ,t'40JUlo do . . . .,
'0-
oo
~""'"
<0 • •
,.."......... po< <0<IlOO.
oaXdrit:o
r 1<] '" ... .,[,,'"
t"'"~"'" ..........
~,....,
d _ " 0 " III '" 0<111«1 ••• islo """" .... ,ro <>/<'" "" DO .-I",do <01I.DO
ell
U. h......,
<-""MO..
I<IlI« Y OCrl ""'" a y It) "" ocuo;j,o ,~,o <OmO " . '''''''''''' de - - . . oo!oco""..,... "''''
trW"''' de ..se,.. """"" ;q "'"",'0 ~ """"' ..
L.<x ~_ .. lou rodeo 00Il ""'pooq_'01 Cllbooo Y ..... _ ' alIQ'
POO'OO 10ft 'o,rXdn«>o u OCto6driooo, P.... ~hi"''' II<> 0610 qll<fmlOl .. bot
dOndt <Sllill """,lindoo"" bueco .. "no .. mb;to <u'n,,,,, hi' PO' <ad. e<I<,.
... f"" ... Us. iI....,. ............".w.;.., q.... tKunlU. on d in'ori<>< do
"" IeItxdro /onnad<> po.- lou ...... "'" J'lnrIto. " ......- . """.do ""'"""'"
"" dibo.tjo " m<>oi<l" do ono ,od ~ " oil<, 01 «"oodro .. k\<n"r.;,. 0 birn
COIIIO ......... q .. ddca_ ell d...,..,o . - quo qucda ... ,re "',.. 'fQ
(F"'IIu", 1, IIbI. 0 como d 'Nnplo do ,ra "'ru ubicad •• ....,;... do 1IDII solo
(Fi,ufa 7.Ulrl Un "," •• pondo al ;nl<";". d. UtI <><1aedro do
~"«Q ""r~ . i<"<>
"'*'- "'" p.",,"*- 1 P _ rio .... i.r."" boon como un <_.ado de .... "0
.4<,. COlI .... q"""" y uno 11<>.11 .., ........ pot .....1IlO Y pot " ' _ _
.' . . .,.m.(Filuro 7,1&i), bten como un ,ni.l.lo do 'res """'0' dcteansando
....,.. UI KJIUIdo .ntDtiuJo prado 60" ....1*10.1 flrin><1O (Fij:"'" 7 lllt~
.D6rJdc .. sitlbJt ..,,," Itutaoo ' ....... 0<101 Ilon'ro do iUiIi rod de .... pooq_
ta,.,ocnl0 "","pot",'Vol.i<ndo a II Fip" HOb, dootocrlu., cop.>. ok con-
IirmIr q_ los bllOC(lf ox:to6drioxos 00. 101 ospKio, _.am ... "".." ... q ... los
b_ ,.,ro6dnooo00tI lao b . • ~n'.,. b _ Illy pol ........ C_.ook'UIW4
Ia <tid. u.od.d <=,,.d. en I.. o::oru ok una IN d• ..,,1*I ...... "'i.,I1o coiboco
"","pa<:lo """'0" ",,,,,,,,. <" Ia f i,u,. 1.19 It.......,dl que b."""
dc1ermi,
, """
_ ... t ...........
n.do (ver Figur.> 7.1 1) que hay cuolro .. f."" PO' cad. ""Ida unid.d fcc. Not.
quo hay un hl>OOO oct.klrico en.1 centro de I. celda y olros doc< locolizodos
en .:ado .rill. del cubo. C~d. "110 de .. los d<>ee hU«<>$ 5C compo"e por cu'''",
""Id ... unidad oomo .. mue",.. •• III figura, por ,onlo, c.do "no es un. etlan.
partt cn I. "dda unidad dad._ Como .. indica en I. figufll. hay un loLaI d.
C",lTo hucc<>s (><1..a&lrico. PO' ""Ida "nidad, Eslo 11 ••• a I. rone]"'6n <Ie que
boy un solo huero octUdrioo po... r.no. Hay un hue<o I.".tdrioo a oociado
• ""d. uno d. k>s <><ho ,,'nice. de I. otld. unidad. De (orm. similar <:>to "DO
II ..... I. ooneln.iOn d. q ... hay d.,. huoro. Ic,ratdricoo po • .....t •. EsU. •
.. lacio .... d. huoeD< por .....,•• son I.. m"ma, para II .,{ruClu" de empo._
q",,'. micnto houlIOnal ooml"O<o.
Puede Que y. hay .. "olOdo quo un hu«o tet ra6;lrieo cs bananl. peqoello.
mienl'" q ... un hueco oeta6:IriC(> C$ un pOOO mh lV"r>de. (R".1I0 q . . .1
primero eo 0011>0 un <:>lan" del radIO de lu wer .. q"" 10 forman. IIU<1llras
que tI octatdrico <> como "",' ro dtcimos <leI adio.) A>I qu, pod,mo, o,~
sar I"" l.m"1Ios rehori."" "" I"" huecos como:
•
-- •
S; una .. po:cic mts P«Iu,n", como un calid ... lu,';"", i ...'o eI tamall<:>
adocuado p.o'. li'"orse cdm<),b .... nte sin hoi,",•• n uno do "'0$ huoros,
ltndrla el n"mero de coordlnaci6n que acaba""", de indica,. N<>t. q"" el
DUmero d. ooo,dinoci6n .. d i'o<tom,nte proportional al lamall<:> ""I huooo_
~Cdmo pode""", <;alcular el 'l/n. M "Ia,;", de un huooo Y. por ,on,o, del
cali6n que oncaJari:> en tl? Con""" .. I. Figu .. 1.10. que mueslI. una sea:i6n
de un huoco octatdrico 'omao:ia a tr.\·~. "" su p lano oc"",onol So mIX'U"
un catidn que tic"" juS!o eI """.nn adecu:ld<> para ocupa' 01 hueeo. Un poro
de gwmotrla .nallli •• y de tngollOlIletrla 1\01 d. como .... ul\ado que 13
,oJ.",60 del r.dlO del "'titin . 1 radio del nni6n. ,uponiondo que WIt I..
..pccieo ",,_, arandes. os de: O.~14. C:llcul"" ,imi!a,.. ~ra huo:c<>S 'rigonales.
telratdricos y o~biOOl .rroj.o las ,igu;"nt.. ,<,I.clOn .., (Un h"""" trigonal ..
• 1 q "" quod. en d ernlro de un 'riMjulo de core ..... y CO Ian pequeM q ...
,"ramente '" ocu~,1
T......
Teo,...,riM
o,'lJ
o.m
0.< ..... ""
C\lbKo
0.,,'
o.m
,., - ... ...... .
.. loll
11, _
01_ ...
'
... """"
11_
"
., ~
, ,~
--- ...
.-~pI " •
I
,'" ~
..... 0,., ..
....... .-,
. 11<'-''-'" <k _ _
T . . . 7..J. CorrelKi<!oo ..,'" 1M ...
,'r
,
""~t'"'' tip<» ... ",.". OCIIpoodo<
0,111 , ~ • ~" • lUll • -_ .....
-""".-
Wh
" • • • , •
••
'- ' T ...........
-~ <-
Nou. """ 0.414. ,,"10< ell" rdaci6n de rad .... q... a.lcuw.oo ruarodo d
a.,idn <:n<:OjIo juslo ~n el ~"""" OCIJob;lrico ell 10 ",.j ui6ruca de "PO A." oj
1MUt. 1If_ <leI in_1o dondo .... h _ ""u,6dncoo onfIn ocuP"<lOl. En
01'" palobnoo, lao rei .....".. en'", nd;os puaItot "'" wpcm,rd, pen> no
,nl'erio"", q... oj ".10. i.... l lo P •• qut ocu .... ell011.Q\Ij! debo ocurTi. pa ••
q ... I..... I.clones de '1OI,Of" de..ieo"'l ••10. ideal do 0.4141 Si el ca.i6n
lumenta de ,am.1I<>, ""asionaod" ". ,,,,, ... men'o en I. ...1•• i6<I. fuc: ...... 100
. n'o ..... poNe! .. con'tc'lo ..,t ... eliOi. E ... l'!lIa".... nle. ..'0 .. r.o.."",bio.
porquc: lepa.'ndo 100 .0;0_ earpdoo ""P""IIIlCflle. III fucnas tq>uhin.
eD',., eJloo .. ...doom Y .... ull. una Rd mll_hnl '"" "'taw.. Dc <$Oe modo.
aunq ... cI calJ6n ... '"" "Indo " ... d hue"" OCIJob;lrico i<Ieo~ Inr'>irfo I loll
InlOllCS I .. po"' .... Y oonlln .... rIa ocupolMio .... lillo.
EmpaxWOl 01", "" ' ...... ndo como ..bci6D de radiot 0.414 de tal r""""
q ... el atiOrt """"J<JlillO C1l" h-.. OCIJob;lrico de 10 Rd de Intones. V .......
• con"d"",. qut ocu .. ina N el al",", dismiDU)'I! ... lOml&\> bl' ' ado qll< ..
... loo6n de rod_ d ..... 'nu'l Itasu Ud valor ,"""", I 0.414, Loo ID""'"
.odovfo .. ';"'1C1l .,,,,kJa, poor el alKln. d cui eltj Ih ...... dlad" l'\Id, ... .
en un h"""" mis ,.onde q ... 6, Loo an.ones . . . pclmau.rin aIRded" ....1
."i6n y, PO' .. nlo. SO ,,'~nln 'ocando ulIOO con 0"00, £S10 n.,. oondoci.l a
i.l .de.....,.,1."' ..... enl .. I., nubes de cIc<:.1'OrIOI de 100 llJIiol'l<$, 10 q ... "rigi.
n..' unl Ji,ulci6n ..... r¥t'icamenl. dtsl'••"",bIo, C"'-... D•• ......,.e.II el "'_
li6n .. m;\i ptquoflo q... 1 h"""" OCl.I6dnco Hkl lll,....,...,.. • .,.. !.." ... bIe
.. " ... el""_Ie
do berilin. lIeS......
iiI'" C1l un hl><CO "'" ptqU<flO.. Po< ejemj)lo • .., 01 .,,!fun)
radios os o,n Si .... ClI'O!>IIf beriho
5 '. . . . . . ., ' " r-n I
"""por ~\ICCOS oetMdneos ell Ia ""Ida de .... _ "...",..... ,.. """"pacto de kIo
.n....... sulfur-o. ... _ demwld' .. plll$i6oo ""'''' 101 .nioaes,. 1105 ""Uo....
borilio ,rlan" «upo. h-... ,euo6lrioos par.o. prod...:., u'" .....,.;<\ft ..... ,~
.ica _ ... ,,,..1>10.
F'inllmeolc, .am~n dcbertas not •• QII<'" T.bla 7,) indQ eI valor """xl...
de ooo.dioaciOO 1'1" unl mlci6<t <Ie radio< dado, 1'<). *mpl". en el ZnS.
dicha .. lJo';()n "",.llt .. r o.S2. ;oo",o<>do que.1 "Ilm •• o mbim" d< coo.di-
""ciOn de 10. """".... <Inc: 01 6. Cn oonrord"""io [:On Ia diSC"liOn anltrio •.• l
nGmero de coo.dinacioo no puede Ie, I porque "I """dn , ino de ptquc1lo
'.ma/lo, vai ...... po< un h..... tObKo '"" V:mde. [I nOlll<1'o de c:oo.di.,...;o"
podria. ';0 om"''!o. ..... a>mo ocurrut <II k>I ioIlCS oulf",,, IS' -I o'lIaiu·
d.,. en "" 1",....ct'D 11........... del Clli6n >nIC. 0. - . ~u"" que ....
(:I."'...... DC ocupan h _ 1e1",6dncoo r _ un "do ... ;" de ooordi-*
de • . l.u ... <IICl ..... aul.lb .... del ZaS .. n.. dioculodas _ .... yo< dctalk en
... pr6x,ma ICCci6n.
La dlSCl.lSiOn qll< KIINmOl d. hace, ilu.lf"lia Ullbdad ..... ,01 d.... T._
bIa 7,1, pero ell' claro q ... debomoo """,.iR\U1lOl I 01'01 p.abkmas Mn
m"""I,;m. prec:allcidn, En YOI oca:i<kl .......ri,,' (1".. 211 ) ....""'" q ......
rornlacillon enl .. 01 ••10. ",~I d. eo<>.d,n.eidn y 01 pRdieho po. 1••cladon
dt rod,os nn. de un JJ • un 100 p<>r 100 "o",,"diendo lit Ia a,ruelUnI.. En
1"0,,,,,1. Ia oor",\ocioo .. d. dot I m ... Una de las •• ro .... po. I•• q ..... Ta-
bla 7J pucde wnoi<ienrao sdlo 00101) i"I> . . . U indelerminaei6!l pa •• dOleT_
IILIDI. <3<1"", i6<0lOOt.
C...., 1& ;.". " _ """'{poIJ. I%) ...... d!Icu,_Ioo'- ""'1"",,
de _ de. lit .." Y C<m!Irn,os. Ia d,h<:a6o! de ")'0< X """,,,,"175 'al< ...
• _>Ili>ull/Jo ~ p«<:i<a de W dioun<ia hI .... '6m""",Ea 100 en.-
IOta ~i«!t. 1lo '''''KlpI ~j,,_ IrIIr>i6o!k", ,.",bot" ..
""B conocido
............... ",,,,h<las. La q'" no >< pudo dc<orlll,"ar, ~n .",N,I". r", d<Ir>d<
ocabob. "" "'" Y oomctIl.ON eI 01"" &'0 ... OI>IIOO!, «kno d;'nibui ...
dlll.ncla in' .... ' <lmi.c, ,n' .. ri ca.i6. "I ,UII6ft.
Mfo ...... ,....... ' .... h,. r<aluodo .. ,ud." de d,r'KC!<!n cIe ... yoo X dc
,I,. "'101ua6n 1.\0< <X>!IH> d quo: 1< .. <><>' ..... I. Fil"" 1.21 ]10. ....1 N.C!.
Lo:aUnl>do Ia deruid>d m.Irn.m:o del .Iectn! • • !o la,,,,<It II! di".<><i. hlltri6-
"'" .. pu<iltn 0 .........~ <U<los po •• d radio de .111""" eah<!n J 000(\1>.
El, ... <Mud..,. _ .. bo .. de 100 !ad,,,, _ de Sll.n_'P"'. i" !<a>pl""
... '"~ Tlbiu , .. 0 1.6.
Noll q...... L1!bW m ........ q.. d . - . _ ,'alii .. POCO"""
,....1.1" _ . , .
*_ .... I ......
.-..._.,.
.. , ..••_, _ II * __ X...... ... ... _
-
, , ~. A~.I0""'."'_*
n : .... ... ", .. , " "
~_ ...,. ...
ollmoro de coord""'OO". A conM...a6ft Ie ....... '" ...... lnaD6D para d
~.-
.
~.c.
~
,
_"," '.A
'."
'.11
'.Jl
l.o T.bIa 1.1 .. , "II ,,\$orma<i6D oobrc \;os ~ de ,0<1100, ' ' 0 _ de
it..
coonIi_ 1 \a .."uelll •• de . mbos. ca'"""" y ........... para CUl'", mk5
i60> ..... "IlI,... , del Itpo AB La Yip •• 7.22
.... do <St ......... Ell <*III <UO, debedu
",,,,,,,,,,.n
com,...,.,
6'''''pdoQ4a
IN udo"......,.. dacLu
po< ..... d"" flcol<l 1. Ii .. poo.ible. ",",""ia. WI _ 0 de \a red ....... , ...
Ita lao oiSUim'" tSeocripcioDoL
El donuu de 1Odi0 0 _, <ODI1Ia_ ... u ... de Ia.... """u .... AB mit
r"""""' .... Como y. be""" .""",ado p........... ,... '" rcllC>6n de rodioo co
""n,"""",,'e con I. 0<"IlpKi6ft de: ..,iona oodio en 101 ~_ <><Ut<Inro. del
""paquetam.. n,o e~boco compact<> de .ni""", <10''''0. l.o ~'Iu", 7.221> m.....
,ra I••"ru<luro d. Upal ABCABC d. eloru,os, \a cual .. """,""""nt< con
un. ""da ",,;dad ..... bi<. ""."ada.,, I.. ........ Los io ..... oodio "" l.i'dan en
"'" h _ octa6cI"""" lon'o ... <I <XlltrO de: \a ""Ida unMbd como en lao arioIao
de: b. ""ldl. La ~-"u ... 7.211> m.... ' ....... I'OI"I6n """ lro""" de b. red
........, _",lido n...... onen .. d enlomo _nco &1 ....... 00 de r;ad:o ca-
li6ol. Tambot!o m .... ' .. 'I.... <rif,tal .. !>U'OIIo ",_nta, par u... cdda lUIidad
aNI iooa _ en _ ...""".'" b: • iooa donuu ... 100 h _ _ ......
Dot>rriH coo/i""". 'I" d " .... to de """rdt......wo W>IO de ioneo como de:
..tiora eo de 6.. 1 "II< hly lUI 'otal de """ItO io.... don,o (1(1) + 6(1)J 1
"""'ro ioneo ood,o (I + l2{iI] po< cdda " .. odad.. 10 'I'" COi,a,-de 0 una
<Stcquiomc'ria 1:1 p.t."' .... com ...... o.
Utilizaodo ..,. ~npci6n. deb<riamoo Ie, capo.,.. de calc"I •• un .-.lor
p.t.r& Ia den,id.d del <1"'"'0 de sod;o. Tomanolo 1"'''' .... ,lfo P'opO.ito I.
"",da un!dod romo b... (como Y' bicim<» pono I., """""u,.. de ,;po A~
podcm"" c.alcu\a' I. ma .. d. w ...o f<!rmul.u unidad del N.CI y dividir ,000
ello po< el volumm de \a OlId. unidad.
T. .... 1.... Rad,ot idnicoo de SIIannGfl·Pre,,·iu pill' cali"".. ~n ~Didldet ''''III'rom (A)· . (Rd. 2.] La
""'gII de lot ClII<NIeII .. Ia mlSml que eI n~......., de cropo notplo _ 0 ya homos DOIado
. . . . .
Oft lot acdnid ..
~-I-" u » u
~ g ~ u u
• , ,
,, -u •
• ,.
'"
,.. ..
~
,'"'".. -.. -=
~
-
u, , , , ,,,a
" ,- '" ...
~
• I.U
'",m '"'m ~
•, 1.16 ~ ~
- - '"- - '"-
'", ,
.. . ... .
...
• •
,
'"
•, '"
"- - •
"" '" .. .. ." - .. ..
'"' - '"- -
1,1'
" M.
Ok "
TI
."- '"
~ ~ OM
~
,~
~
,
- - "k
~
"" - '"-
.
,~ ,~ I.!IIV ,~ -
, ,
•
, - - - -" "- '"- "-
• - - - '" ,. '" , . " "-
'" '" . .. »
-" "- -- "- -
•• ,~
I.n
I.'" ..
,~ ..
.. ,~o.
'"- - . ...
,» "
OM
'.<)
'"
. ." - -'
1,1'
1.16 " ~
~
~
,k
'
-
.
'M 'M
, "- •- - • mn -
• '" '",. . , ..
.... .
;.
'"
w •
'
',Ill
- - .• ..
'"
••
-
-
..'
.
"
I,"
,
n
-
••
-
~
• - -"
11.,,' - - "-
, 1.10
,W
~ ~
• '" '"
,~ 1.11
." . ,-
•, I.m ',U -" un - ". '''' ". ••
l.IJ
~
,-
,.,
~
'"
1.11
'M' "
'" ;. ~
,~"
".,
Th
,~ ,~
~
,p
•• -
,.,
.~
,~ ,. .' . .• ..,. .. ." ..,.
,m
u· .,
1.1t
'
'" ""
".
, ~ "' "'.
,. '"
,~
D"
,
1.11
.-
'"
, V......... R. (l 0 • m ......
'"
C.,,,,',,. All1)II'"'' '" rdot'"""" _ ......... _ ......, . ,,,," 1 ," ......
_I .. );0
E51lIDI() EST~UcnrMl DEL urAlX' SOLIDO 207
Tabl. 7.5. Radi"" js)nicoo de Shannon-!"re ... itt d< OII,iones con ",ad", d. ,... daculn variabl .... en
unidad .. AnplTom (Aj' . [Ref 2 ) N C _ 6. no <er qllO <e iDdiqllO 10 conlTllio
1<-
do .,~
~~
, '.00" , o. •
... ...
M. ~ ~
,,,.
".
0
" " " " "
'" '" "'''
0..71(4) 0.12(4) 0.111') 0.14(' 1
,,~ 0.91
."
~
'" 0.6)('", 0.11(4,..
... '"
!HI"
, ,m .m ,"...
1),110 ,~ 0.111
'W' '"
.~ '" '"
,. 0,61\4)
,.
•
,,
'"
0,14S
'" 'm
'". . 0.62"
'"
'" '"w
-
.
-
. ~
- 0.9':.'"
- - '"
0,1t(41"
". ". -
-
0. 7SI
'"
MIlO.,. -
-
TI
1,22'(1)
-
~
""-
-
..-
-
.
-
I,ll
-
,, - ,.- - - - ...-, '"
- - - --
- - - '"
0.14(41" 1.1'
- - 1m! -
,-. .
- - - - o.s1(4.,. 1.11
• '" '" ,n .m -
•
~
"" 0.161 0.911 'M
,. ,,'
..
~ ~ ~, ~ ~
O·~
,"" ~
o.
· '" ....... c,"'
,
• , '. .. _ .. l. D, Sh
'" .......
1.111
'"1.11 1.1 0
,.'
ow
w
.
l,sl'
.• . "
0"
'"
(N.C. 4) ,",'" 1.19
0'
",
,~
1.67
• I
,
,-
r_ .,.,
--- -
d •• r..... _. ~ ••• ~
1.1. • •
'-'"' ... ....,
W
"--
. ",
~,
,.>
•
~.-
•
,.. ..._.-
I,.. , I' . . ,
. ~,
• ..L"''' •
. '"
W .......
, ,--
(ZnS) ,.>
--.--_. -
.,,, 1' ....
~,
,
~"
,~
'"
'" . ,~
,-
.... ,
., .' - V )
' .......... r<.e _ •
~1291lJ + ~J5.45)
6.02 • W' ,
Den.idad - (5.66 x 10 ')' t"" - 2.14 I/Qn' (l.l)
1..0 denofdad ... ) del !Ii.a co 2.16S ,,"em' 1.1 diJoreflCia , .. I.. II ra) 1 hi
cakulad> ..."'o..mad.a ....... '" de"" ) po< 100.
MICOIUM <I"" ,I n~"",", de coonI,·0Q6~ del call6 .... ci NaG ...... a ....
ci ,..kllo pO< II ..1aciOO de radios, y II densidld calcubdl ~n ci NaCI
es<t ",ur pr6.lJ....... <-.lor 'til .. lII>IrII<I .. o .. be. 10 but... 'I'" .. II
"",rdoci(\olen'tl! III dI""' .. ," conoada del ai.ulyla OOI<1O<Oura ~ir;fto. pO<
ci "'k:>olo de II "".-Me de rod_ .., ,I . . 0 de IN .., ............ AB, qut
diooutamoo. 1..0 Tabla 7.1 mutOlra <I"" ,I SB po< 100 de 100 __ '1'''0'01 quo:
""""aft
de II
una ..,,,,,,ura tipo """"'''' de JOdi....,in de &<IIItnlo ..... d "'leulo
rtlao6n de rad>o&. 0.", "'" _ 'I'" u ...... lao rdaao .... de nd_
"'" UIII buena """, .. do:bcmoo '<0<1" cu16.do ..... Ddo SIll ......... amd"oionos
pat. ",""'u,N o;ns,a1iJIN' ponir do: "" _10 de .. Itn. rlplas P"""""'"
i6n,eo.
POI'c...." ..
f.",""' .... CompwolOO <o<,clu i".'
• ......... ..,;0 d. ~"" "'''' 100 ... ... I., I ' \(>0 <It .. ~ioo " ""''''1"'''''< _ t..
deQr," COM>OI .... "''''' b <><",c'." """""!e. T""",do de I, C. ...,Irau, J . cw... Uw.
6lI.'UISl19f;Sj. , ...... d< Sh_ .... ~ """ PO" N,C. 6 """""''''1'"''' . - ... co,.,.,
I.oo , ...... ...,..".., """,ran ~c D">dr, .... ,..... . - dOdd<.1 _''''''0 do
_ """""" do< ..... ;.", '" ..... '" .......
• AJao_ """"" .. ~." Rh~ )' " eo ... ..... <0"""" ..i, &f'od .. Q. . "'" """""'-
• Est< , .... lAdo .. 00" .. bI<D.1.. , b "" ...... jo.ow.
La relaeion ue rauio, del sulrat o de ~in~. ZnS, e~ 0,52, 10 quo: indica que
cI maximo ml mero de coordi ll a~,6 n dc los catjoncs Lin~ dcberfH scr 6. Como
ya herno~ dc!;Crito prc viamcn te, los c~ltion es li nc ocupu n huecos tetra~drico"
y n" "~Ia~d(icos en la red ~ul rur<l. Si (os sulfuros elitan ordenados formando
un cmpaquetamicnlo ~ubi~"O ~ompacIO, la red r~,mhante se llama ble"d". Si
(os 5ulfut06 ronna n un empaquetamienlo hexagonal compacco, la tcd "" (lama
"'IIr,: ;/O. La Figura 7,22c- ~nmle visualitar 13 estru<;lura blenda destacaoo.o
tanlO la coloca~;6n de C>lpa5 AllC .... OC. como (a cclda unidad ct1hica ant...da
en lali cara~. Kota que los caUQl1>!S zinc ocupan cuatro de los ocho hu~
lelra~riC()fi. Uno de esos cual ro huecOIi \'ados !;C indica en b figura. Nota
lamhi~n que 105 cua lro hut'C,,> ncupados forman un lClra«iro. l)e aellerdo con
un a esteq uiomCl,ia 1: 1. huy cuatro P3({) + 6I!-)J iOIl~s ",I ruro para emparcjar a
los CUillro caliones Linc cO'nlenidos en la cclda ull idad .
La Figura 7.22d mueSlra (:, estructura de ]a wu rt7it;l. l.os sulfu.-os form an
una estruelllra de cupas AHA BAB (ehe~ y It\'; calinnes z.ine ocupan (a milad
de los hUl'(;Ql> let ... tdrieos de la red , Do,; aeuerdo a una cslcquiumetria 1:1. hay
'lCis [12(!J + 2(!) + J] anioncs sulfuro como t ambi~ hay scis [4 + 6(i)] catio-
ncs li nc. La Tabla 1,8 mu,,-,IT'd una l'Orrelaci('in muy dthi l (33 por 100) enne la
QCI.. "'" bll .... .00 SOUOO
'«No'_a ..
'1--
1«0"_101.· ..
.-",'
b... .,.""Hri<..
'"~
o ·y
..
0 -"
•
,....
O·~
-
", .'----
" _ '*Ko
.......
.-.-.-
.IOW.......
... .
0 .0
.., .... ,u,. "",,«.I. y 10 reloaOO do nd..,. ta .......... pon las e&1ructa,..
bImdo y .... m i'L U ... ru6It imponaIM' PIn •• pla..... dtbol <;:Ondaridoo
pam>! ....... catJet .. ",,"oleal< <Ie \00 ... Iooccs en tnOIaln do: nle Up>. EDI, •
.. c>'w ' ' io do: que en d sulfu.o do: .inc:, 100 I,......,. <Ie <in< r uuI'",. MIoptad
o.b"aIeII hIbncIoo . . J'" """'1"'""0 deb<rla ..".,"'........1 'I'" <II dia .... " ...
"""'" ..... red ,n/"onita DO>'ako,< "'" que """'" u... red I(\nQ pu ....
EI dono.o de ....io lime u'" ...1aci6n de ndio< ... l,OIporq .... uhliundo
los rad,os de Shan.o",,-P"''''l~ d audo <><S/O . . " ' " "lode 'III< .1 oni6n
do,,"o. En .... aoo <lebert.""", calalla., " ( - 0.93) y a,um" 'III< los
callO .... 1Q'.... n UIllO red de "PO A J Que 100 dON'''' ocupon los h"""".
odo<'uad(>l. N",. 'I" 0.93 po".n= I I ~"""" CIlbirolN C. - S I;()m<) Ie oboe,,'a
en .. Tabl. 7.3. Como mut",. I. Fisun 1,12r. 100 ,onco <Olio fo'"",o un =I
CIlbioa oimplc y I", .nlO.... do.u.o ""upan los h....:os .. ~bio(>l . AI,omati"I_
"","".10' In;ono. doruro pl><den d,bujl". como formilldo II =I dt "PO A
COlt I"" callOne. cuio <fl I"" hU<>Ol)$ <>lbO>os. U,ili<llndo 10, U..... oon'in ....
como .. odd:t unidad, obten. que <1 IId .... to de coordillKi6J> de .mro..
calIOn J uKln, .... Nota .ambitn 'II>< ","y un ,,,,.1 do: un [~j>J dow.o pot'
odda unodad y, po. supues.o. UD a,i&! oesio en .1 aoerpo de leuordo """ """
"Ioq"_'n. de l:l. La Tabll 1.8 m........ q\IC pon" ... ,uct..,. del CoO
Ie do"""'tma c:orrd>ci6n ClOG por 1(0) .... ,., .. O$"""'u," t;OI>OC:Idl y ..
nlaa6a de radlOI cakulada.
La Tibia 7.I ..... botD "' ....
.Iructuru AB. La ",ntClun.
'n
\III 116 ..... 0 de """'1"""''''
'I'" 0.1"",,,,, \as
del di,mmt< .. ,..,.., como u...... ruct" ••
bImdo cIo!Idc. po. "'FWI'o. todas lto$ ",r ' . . . . . . . . . d lIIi,,"o .0 ..... fIo . li:efiri·
""""'" .... F't';''" 1.;1. J veIIn{)S" pu<Oeo DDtWirmar .... aNnPO'1IC'I6o. La
"1UKi6n tambittt co """,I>I<Q'<.:on d ""fXI" """"lcftlC Iinio del dilmlnlC
como dol ",ifuro de .. "'"
"""'u... AB,
La Tobl. 7.9 J .. ~I,." 7.23 no. >.mlnt" .. n mlornl>0I6n y d,bujos de la •
• "'u,"u,11 A8,. An, .. de oorui<lerilr p<>r Iurnos cada"IUI de .11 . .. 'am", I
m"," «III ",il delallel. relactoo enln los .am""" de ...,.,.d,uc.ru. <leI cl1i6.
y d alU(\rl.
En l'" """'puesI'"
AB 100 ot1m<.oo de coord,<'IIIOI6d de ""da i"" e.."
odtnlrcoo. Etto .ion< a ... una aplicacil!n de I. rdacI60t en II _,ndo
("".<IOft p.6'\.
'_.'." .
,. • •••
-._.
"'''
"_.
,'/0 •
--
- , ,."_.
-
1.1<
I."
.~
I. Co""
~ T_'"
= , ."'
• ,
~
- --
... '0/<. .....
-
<GO"
,~
~
·W
, II
0
.__ ...
0-
(T.o,1
- o."l
,~
.~
_
1,"",_'
.... >U; .~
, "- T
0
o .n.'.
e -,
~) 00 ,
._a
0-'
h) b .... no,
0 - 0
0 -'
1 14 QU""CA nEL ..,.,,'" SOUOO
..""'JC""_.
'''''~,
'. . . _ . .' ._
..--.
.. .-. . . . ,-.. . . ...
_. " _ ~"' _"_ . _,T_.!"CN
0>1"-''''''"') •..." ... ... ,..,..... ..,.
~ C - .......... , . . . . _ ... _
, ,,,,,,,,_ .....
j
-~-:~+
,. ~--
, .... _ ....... .. b • . ' .. ,..... , . . . . ,"' __ , ... _ _
., ' .. . . . . . b ......
•
0
_c
_0
'" '"
o -x'
0 .0
,,' w
•
0
-,
- c.
~ 1.lot. b,,,,,-""tIlriU ron ""oIo!cubo. 0 ioo .. poh.~ {uJ 11".1.. """'" 00.1'1_ ...uItaJ1oo
rl_ " " ,;.",•..;, "" " •• ~ ... _ .M_""._ , -. a.. ."
d. CO, ........ (b1oln0uci6m b:. (~) 1l"' '''''''ropia''."llI(lV) do po<a.Uo, I( . ... ;::n una "'''"''u''
~ ., - .
La F il~ra 1,2-41> m""",. ur>a <%Ida onida<! lit htudoroplaunoul(IVj lit
pOlo,;", K, I',O " ..I cul l , ..... un an,6n com pll'jo ocul!dnco Pl O: IItl'ipo
di><-u" do ." el Ca p/rnk> J . El OOI'IIp<IC"o cti.",t~ en "na "'ruc1"ra (Ie
u,i/I""ri .. _ los .nio.... PtC1; en " "'" ",Id;o unidad c.iboca =,rada en
.... ear... J "'" Ko.... po'uio eO ,<><lot 101 blXCOl ... ra6i,triooo..
M_ c:om~os _ lilt ea,06oo Y'o ..... poI ..,jy ' w adopta.o ........
,ruttura 'ipodo.ruro de sodio. &to obara <koded KSM. KeN. r F<S,. donde
"'" i...... polil,dm""" SOD bu,on ...impks h~ Tobia. 111 r 1.101. 0 un
ejemp)o mit a.>mpheado. como 1'1 de ht •• minocobal1o(1I1) ht ..<lororalo·
lo(1I1~ [Co(N H,IJ(11C1J. donde Imbos. ea1o<l. y •• ,(jn ••,m ion« <,ompkjos.
En lodoo .. 'os ~ 101 aOl<lneo adopr l n ..... tol.oM:1ura dlbiat =,rada en
las ea,.. y los ea'i ...... ocupaa "'" h _ ""'ao/drocoo.
los.,...,pIoo rIoo.d. b sunclrfI trlbiat ba...so rotl lOtI .....pkmcfi.....
...... ado n""",NOOO pora .., 'ratadOl aquf de un modo .;sIemS''''''. 000
rjempioJ."n ....1>orp:t, 00".1 ".,bulO dr cabo. cae, (q..., COO" .... 1110i6n
q ~ y . 1 earbonat., Ilt calOO. m"",ad", on II tolUra 1.24<" y d. La del
pri m.. ro" una ",ldl unid.d '.''''&Onal. mien' .., que I. do! ..gundo •• rom ·
boldrica. lit< "Iura 1.16 pa", los d,,>.II., de tol .. o:ldu UDi<bd,
II ...... t. I"'oto he""" ,",,,mid ., q.... 10' sdlidos ,lemprt forman rodes ,,"'.
t.li .... pe!1ect . .. Dodo 10 q.... y. hal .p... ndldo ..,bre I. "po.'anordad d. las
..ao:rooeo <n qufmic:o .......L ...... hIe.Kille podrf.. prodeci. q.........,rut-
, ...... donrk . . .. t.a .. rioo def«tos di... ibuKJ<:. II ou. po< b rod. ' ..... D
po probobolrdad .... adiotrca. .. <1<0 ••• Ira ..,tropla. J po ." form • .,. .o.
m"""" dUraollad. Como ejemploro lit dd:<1os I.... moc: I) Ia • ....".,.... mp&a;
2) III """patiOn it "1' ,ado de SOIios 'n ...... >ei.1es; J) II '"",'"",&elM de om·
puro"", es'o ... i 'omos 0 ioneo d ,fi:ron t•• d. 1uo IItI en,' al madre. y 4) OIros
defOCIOS lit II red,
Cu,...do Iall. an J,omo en an orn,&I .... 'il;..., 0 conlolt .. . un PO' de
10.... en un """,,I i6nic:0. II< d"" ~ .... ui>re un ~«lQ Sr.\oJl'ky. q..... ....-no
en b Fip'" 1.2""" E. WI 44«.D FmtUI. ~ ..... Fipn.
<::I, ..... R II I.... de sa ~i60 _ I .D ur. red i6tUcr. J paoli • ocup.o.
1.l,..UD
'" "cjA,n,
Dot""" """"'"
•
•
• • • •
• •
•• •
• • • • •
0·· 0 - ...·
._-
I"a.-_;.::.
e ." ."
- -••." ."• • ." .• ••.' •
•,-, • ~ .
.... "",,,,0
• • e• "
. - - .,. •
~
~ " ~.
.
~)
..
...0;010<_
..;
..
S QCI"""DfLDnOO$OUOO
0-·
1'>,:0 .....
MI,O,
0 -·
0 - 0
I..... 7.lO. ....... . """", .. ,... ... ""' . .......... <'''8;''0,1 ~ _ .. loo """-
A(UI _ _ '~cIool "'"f'O_.!o< tIo ... """'. . poO ..... _ "'r>6J""" '"
... oc,"", . . loo "-", "'''''''"''''I y ... ..-... !!(lltll""""" .... _ _ i "",,,,_
.-'" <10 ... ocIIo po>O ..... pcooi ...... ""_"'" \0 10 "",OIl tIo loo " ...... O<'ONd...,.,q. ( U, 10 J
Uo r..".". IIDp(>rUom< pan. d.",,,",,.., .. una <$pIntl. . . . . ., 1>0<"",1 0
in~ ..... I, ""1)1& de .. tabilit.acidrl del CIImpo cril.al;no (e r SEj' de 10.
""'>onco que """pan 10$ hu<C<l<l '<lrotdricoo ~ cx:.a,tdric<lrl. Elija""" como
cj<mplo tl N, r c,O •. EI Ni" ,icnr; "1\11 con",urlOCWn 4". tPrek,ir.l .1 h...oo
IClnIMrico q"" OCII~rlI en una >i,...nM normal 0 pucdc q ... lei mi< ..,able
en .... bucco ~nco~ Como IIoerrooo dQarrolla40 <II 10 Seoci6o 4.3, 10 crSE
to calr;ulo oomo ml.rC$lra Ia r.,un 7.27", NolJ q ... 100 ... ,.....,. """ ~pndot
de ampo d<':biL y oomo Ioiemp<e. d dc:ldobIlminuo de 101 orbolate. <I en un
campo ocro6drico .. ap,o. imodamen •• eI doble qll< en un campo ",.ratdnoo do
ro, mGn,,,,, lipndO$. U .... ul1ado .. una mayo' .....,gr. de e$,~bih'an6n " 01
Ni" OCIIpII una ~ cx:raatriea. Ua ~lculo "",,;10. pII".1 F.. •. tollfiln.
ntddn <I'. to da en la Fllura 7.27b •• indica que eI Fe'· no ml.rC$ltl I".krcocia$
t.ad ... n Ii CFS£ C~_ ... .Ii .. N,"
oc:upa I&/; 1'01_ - ow ..........
dneas en vc. de 10 "';rad de ioonoo Fe". I'I$uhar.i ""...In>l:U'''' "'" estabk
0. h<o:ho. d NWe,O. adopuo"na .. I""""", de .."'....10 InverA: \00..,.,.. N,"
"""pan"na CUlna pant de 10$ b"""", OC1a6:IntoS, rrum.n. que.1 Fe" """PI'
""" CUlIn. P"''''
de 101 n~~ ....... ~"nII octa ... pllrIC de los '<:I,,,,xilioo•.
Nota ql>t 100 "'kulol y r:on:;:l.,.;o .... U(>l>tstos suponen q ... tl "'"to de
rlClortS .... ~icoo .. man,omen aNI"......
EMo """"" nO CQO dotodc .. No
_pi"""'''' n, tl "'o~.." .,..,boljO, 10 ~ ""I.. lao <>InK-
0
'_oaf ruJts 1 IH ~ichlOl ...."-"rna.......... '" bucna. EJIe ...... aMI " ' "
donde la u""ord .... na I>on~ do 10 leOI1a del campo cmLa~oo Jw:c ""
.nitbo)O e",lenl. p....'bci...<lo Ia. poop-dade! de oorn ...... IOl ok eoordinar:i6n.
,,!lItt" " t t
'~-i--;-~tt
• _____ 0000 _
• '6, II II •
"'!6ol - l(l~ol
."
CfSll· «/6,) - «16,1 CFSE -
- I'. - I;>"
EI S-... ,..,-.....1_."~'.'._.
" t t
--------1'"f;>"
'I< t t t
_.. I
c_ "' ..
-..,,,_0l0i
, .... 1.11.
5 tcFRl 0loi
<:I'$Ij • ut~.J - J!ll.) (HE - ,q..., - }II.., Io! ,",' . Ii') I r.. r.. • (1'1
- 0 -0 .. 1 - _ " " ' " Y ..",
I'o~ .. _"'" pnf.-o, po<>< " _ ' " . , . " _ , " . . . . .0 """pO _ .
MESUMEN
PRO BLEMAS
1.). [,.. .............. " Y'"""", •• ~ .. ,.....~ .. ~"'f< (alla. I.mo. de d ~".,·
106. <k L.oedoo (I;. I.. I"", .. di~roI<>. 1 «I los . . - de ~
1.... C...ocIo oJ _
.. w....sa..........
.. cIeniIe ... __ ... I' I" wi # ....... _
do
z:n 16: I r 'n 110 1'""_
' - ' - _ . . .
*"'" ...
",.~ .. p«oIa pur q.t 10 _ del _ .. "")0< q......... DIe>.
1J. o..s. 10 ~J.1C1I11: Ji>rmo<;I60 boiIi"",."".., do 1"'''''' r .., ..... PQOibi<> _
_ oidod, d~ .. .........jas 1 los """",....... ,• • _ pOoIbio td.Ia. ' , ...
• a.6I do_<n>a ~", .. Io _ I ,.,
• • • • • • • • • • • •
• • • • •
• • • • • •
• • •
• • • •
• • • • • • • • •
• • • • • • • • •
• • • • • • • • ·, •
• • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • •
1.1. .md' ..... car .....
'.11. S.plo q_""'" .oo ",.,., ' .... , ...... b............ p .... _ II «IoIt.
...t'" ...... ""' ...... ,,_d< ... _ , ......... d< .... /o 1 ' _ ' "
.......... d< """ ...CWI. 10160 . . . . pIriao7
" .• ,. SOploq .. _ .......... d<ndio, .. _ _ _ _ . . . . . . . .
_ _ ... ~ 'I ' 1<OOtpo<tO..
IaI Oh i .",,,
1'''''''<>
.. .t...... , , _ .... ' 10\00,
(It C........ II 11"""100 d< ""' .... " " _ q .. "'" 010 - . 0<Up0da
olt:<crnuNi .. oIIora do" «lela ..... . d
. ... II... " ·....... )
I_
poi" ...
r
1.11. EI oro cru, ....... 00 •• "",,",ura ,dbica "",1»4> .. iii< 00''', La Io<>j;itUll
_ " ..... 11<", .. 1eI. . ._ .. d< (,i)1O A-
(oj Cak. d "."., do .. '''''"''' ok _
(It CaI<!tIt",......wod oW oro..... .. poi" _ , _ , .. <11_
' .Il. (l 01 _ _ <n",h ............ _ _ c6boot. .............. car .... SO ..
• 1,1,t,... 1 .... iII.'1 • ..... 2,7I) .. CIO' •••••• "'.',poq
..... ·Il00 ..... - . . . '.... '71<0_ .. I,M,. )
1.1" EI <UIopi<o ............. " " " . - : . . . . - . .. .. ..... J,.o 01.. , 1,' ok!
.....,.,.., .. d< '-26 l iClO',
I.) Cai<. II ..... " ... ok II ............ «Ido .. odAd.
(.) Cak......... ".,. d <Wl>o "6m",, ...... , .......
' . I!. EI di'I"'" .... pol ... d< d,lno.o:ci<I. ole ra)'O< X <1<1 kn~ _ "' .... , ... q ..
..... " .. w.,;. "M,. DO ."'po.q"",",;"",o <1Ibi«> '""'1'11<10, La d<n>idad 11<1
I; ri .. <In ><!Ii<k> .. ok)J alan'.
(.) ,CUio"'" "....,. <I< k"""doD eot.Io _ ... .. ... _ ..... d.
() ) .0..Il00 _ lao 01 "" d<", 0<I0I0 • ..!ad ........ I;ripl6o_7
(e) Eo.tlmo eI '""" <It! Ie_ do .... 60.
1.110. EI"I '_"'-r~'_'" · ,.010'_ ...........
• -. 1.00"'_'" "',.,. X _ ........ II I
<I< J..2Ol .L C • . . . . ..............1 .t'd oW no _ UI ...
.. n' M J-M~
(La
,~, H" • I ...... ."'S ..... ',)
1.11. "'''''''.. _ lao ho_ (.j ' ............ , (It ... 'o6iI ............ ~_
..... '" ro.-.po«O p i " ..... ""'" tsf"' .. ..,.. ,odtoo ............ 11< o,lSS
,lUl
1.18.Dibu,.., d",,' 1T\II .1"0.....0 , ""leu" I. . ._ do r»diOO iIo on bUK<>
albi«>.
1.", ,C."," •• _ .... .. .,X ....y po< _
~" .oodod .. lao ... ruct .... ,
(.) bleOiSo Y (~I .",..".1
La b .,. IoIX, Ioor po<...... hel ...... _ .....
. ,. . . .()01"'""
(.0,<1< La _,lI+d<I_'
, , : ..
-' .....
.. _ N.' 1 _ , ...... 100 buooot..... . : _ 1 _ _ ' > ~"""""
• • a- o -~
- . -,.,' • _Dl'
:.. ~ro.
""'«>
.Tom_ ..", .. <it,,,,
7.27. ( , l> .."""'." do :. " ' _. :"" h"""'" "'",Id"""" ooupoAo< ro,,"," on
'D 10 .."""'.,. .. 10 ~"'U"" Si .. 00/,
d .... ~"' .. I. COl"",... de La w.,ln1.
qu<" ........" ... &m .... Si
..... 00/, ;,/0"",. 100 b _ """601,..,,,. ~ ........ 0". r....... trid~
_, 1 "", ....... - .C...•
__ .r'., ..,"',;
7.11 CuaaOo """' ........ lao .. ,,"" . . . . . t. II,,,,,,... , <I<l
V""" ..... Io,_<kq... O<IIol.ooutaol
"" ."" h _ e(;bioo< • OlUldn«JO ....' _ .,..,podoI pot 100 _ _
,0<1.,,, tit: * ..",
1.Jf. too .. diot _ IF"'rI N C ... 6J dol Co· ,dol f _ l.I' 11.19 A - :
b. ' ... U,iIi"."''' ..Iacio<I<Ie !ad.,. ....... ,,_. ,.., ..""",..u.n,,,,,
--
tIibo!o ......,...... q.. __ .. _ .......... Do"' ......... " UF. ,5< ..
0<"\U>'0 "',., ... ,"" ... """ on ........... """ <1 ...-,........ ,. "",..,..
7.,l1. (. """~,. <Ie ",""_ U ' ............. ""'~ ............. dol..,. " ' ... """
Lo dtnNd-od dod ~ f .. do 2.0161 ,'",,>.
(•• C"",",,'" do" ,,, , 010 .. «lola ",,"" dtI Kr.
,101 I:ocnbo ... t.", ... qLO< ,..,...... calc\oIa< II rn«0l0 ... "'...., """""'"
po>< .. = . .. cnotoI <Ie K r
1<) .T. OO",,,. dZiIil q ............ 010;0 dt: _ """' ... _ _ .... &oa>oIa
. .,.... tk illSI ."'" q""
l.,l!. S; .. of'lUll . h , '" . . . ..,.._0 MX ................ CoCl ..
"00. ........ rio 10"".,;••'
l..ll LI. _ pO.""I" bcM _ . ._ .. I ............. , , _ w ..... 0010-
_ ... 100 _ <k •• ",bo. ... 't"""'"
0 ..... <rD'' '
010 ....... ,... ,
.... _ No ..... """ .... <10 ... ""'- ................. a <10 lM A.
(0) .Coll eo Yo (On> ... 01< .." ""', ..... ,
, •• oC. . . . 1o 4eo.Nd-od ouSo;"'1
loW. C.Ic."
_
<1 ........... " .
Iz'l
_.d dtl ({C. 1Sua< ........ ,rotoo" """ COII_
7~ P,"m." ........ '" <Ill Mill .,oIU~od."''- PO'" """"""'" II. d •
_ _ dolo ""'" ,eI . - . . "" .''',1M
<Ie II I6rn!toIo "'" caola «Ida .,0<l0<I.
"7~ lAo ok ' .... ok),.IO,«O·.
"~.
8
ASPECTOS ENERGETICOS
DEL ESTADO SOLIDO
1.00 ml..ca 06uw; ... Y ro,'2kD'c:&. ",",·como kN ............ ylao fD<fZ.llJ IDI<".,.,..
1caI"'~ iOn w; priaapab 1D1.,oa:...-, ... 're .... pankuW 'I"" OODS1Jlu'<II
uo «'lido. E.n cstc .. pIt"1<>. """ ..... ,~ <II d ..".dlO de: Ia "",urale.. do
1M cnaoJn i6ftiooo> "" 100 cuaIt< <I .... _ fIIndam,;:ft'UnnIIe '" dobo • Ii.o<n••
tlonro.l.il""'" .." ......... do carp 0.1 " •. 0. "...11<>rm.o 'I"" <II <I Capltl>-
I" 1. ,.~ <I mooIrio po< <I <:uaI kN..-.. ... ,,.un como ~ rfa:ida> Jo
'I"" ...,. ocn"t com<> "" bue" pun,,, do 1""0<1&. -';0 01)0....1<. '" coaIpiM:;o"
pot'" .) .. coaIpIJ"" ""...... lfo Ind,me~","",1 do . . t<dn npocilJlc>; Z,1a
_ ... "',,,pren,,6n de q... 100 10... no IOfI carp> PU"'1Ub. "110 ...... hom
n" .... oIect,6"""" 'I"" puodrn .,."'" pulen'" f...., .. <Ie .. publ6n a rono
.k:.n«. y 3, b. cootribul.-i6n d. In'...""~ C(W.~ntot ont ... Los '0 .....
Co ....",,"''''''' 0>« .. guod<> y Glnma c'J'f,ulo..,bn ...... d~ "sbdu con
'" de:'«m.n0C!6n twrk. de" ..... ,..:r. '<llCul., S.~u,d.m.n'. <uD.ide .... m""
~mo ... nerlf. re'lCular '" putde determin" "I"'n ..... n'.l ...... ,. ""Il .... nda
100 pnl>C1l'*>' de l<rnwdinfmi<::o quo .p«nd,m on tu'*'" 'n"'''o~ d< qumu.
OIl. ("on',n","",m"" «10 una d,1C\ISI6ft do &1."_ ' ...... I.... como d .rodu
do ""..1onciI ell ai ....... do "",kler KIo1_ ., on@:<" <Ie 100 ,"3lo.a de
.f,.............
Ie<:tron.,.., .. ~-.. de ala ... do fmmaci6n de: CO!IIpwslOi
~ Y •• <St:Ibi=lDICDto de r..t1Ol ttrmoq<>lmicoc <Ie iones PO""'O-
m ....... Pock-... CODduir """ ulUl ~ ""'1'<'-"" ........ 100 ...... 01 d<I ...... po
""""boo ell lao tIodlUl de: k>o metala do ,,·o n_
1 La ""'pas rcllCllWn.
m
cargo nnwod, como d c1oru'o de sodio. 1a ..... rgIa ,,"eular '" la encrgfa
""f~pond .. nl' a 10 ",acci(\n """""...,tad. en I. f.CILKi6n (8J~
,. (Z'.I(Z .)
, (8.21
dondo-
/.- ""'S" del cali6"
Z- _ ""rg> del oni6n
< - c.'p de ull .1«1r6n
_ 1.602 x 10·" C
r - distanci. inlo-ridoica m«Iid. desde 01 c=tru del ""l.un 01 "'"U" del
.niOO
Si quc:",mos 'I'" la dj".ncia Lnle,-;onica .. a en unid.de> Ani"'om )' b
o.... rgia en k,loJuli05IU~ I, e'p ..... dn de I. Ie) de Coulomh PO'" un PO' i6nioo
' .. -C!- ",""" dad. PO' Ia Ecuacidn 18.l~
AZ ' Z
e ~
, (8-'1
dond ..
A - 1.lOII ' IO · w
Ii - eoc,-p.
kJ
r - d"IOnc.. ,,"enoln ... , A.
la <""'gi' 10tal couiombiana uociado COO un ""tieln aod io d.do. debe
con,id.." .. too .. la, U]>OCteS oa'i"do. del .nlorno del "",i6n. L. FiBur>. 1!.1g
t'tWua.lo 10, . . _ ,lot" ~..,. do """"""" l<>ou. .. 10=.0 c - z · z ...1.... ' """'"
....,. L>. [ , . _ IJJI >< ....... , _ , ""F"'"'"-" A_,_
. ,...... , .. ~_""" • "..".",.......... U!-< , lG-" C' •. , / . " , ..u ..
J'" '--"
_ 'co , f ..
m............ romOO de \a n:d ";«,1 ~I'and(l U~ ",'w)n """'io dado_ La
F""ro 1.1. m".""" las d, ......... d<od< d ':'!lcla. al&un<>i ___ cohnd,,, .
..... •• m" IIciones tomO cali<KK">. " ..... 'I'" MY .... In"" ..... una distanci.a
'. "",".so.:. .,.too..... Ia d....1I<iI de".t ""bo an .............. 11i... _
" J. lIN calMXX> • b dosta ...... g. J uS ....... '-amon.. La IWIlII de .ocia>
"U, ,"tt .....iooei """Iomboana...... Ia .......pa a.ul<>mblana IOta! pan un
.:.ucla lIOdoo. £.-) ..."ht dada po< Ia Ecuaa6a jUt
Arr
~_-6
,
- +
,,'
An
,~- , ) IKSI
(861
_.-
1:.0""" ......... 1Iroo
.-. 1.7"11
1.7~J
.-
1.00S
Vi .. ", ..
'N'
l.m
•1"""..
,
,.--, (8.71
donde;
B - una ron"anl<
r - dlSlar.ci. ;nt<nomic>
w _ " .. potIenl< de 80rn. que plledc lorna, ,.10 ... deW" S ha". 12
C"ompaf:tndn 1. depcn<kncia in'·..... de rt." 1 ~n d t~f11Iino E_ ron el
",la';I"O.m"n'" allo I'alor do ", "'I'OTIlmte de 110m (en'", S y 121. "" pt>«le
dcd..::ir que £ .....,;I muy peq .. fto a Vat>deo; dlS1anau int.ri6niea, porn se,j
"gIllflClOl"O a pcq .. na, dIS1a"", ... imenun""". En olra. pal.t>ra .. £ .... se"
una fuoci6n muy !<nsible de I. dl>t~""'. Inlen6n;ca y 0610 Importanle a muy
ro.u, di".oci .. _ .rono 01=_. " '" puede ..urnor • parti' de mod"'.,
de romp .. ,ibilidad en la, q ... 10 pre.i6n cambia cI volumen <k una .ustancla
i6mca. So eb" ..... rep .... n'acion<s como I. que .. m .. <lm on Ia Fi8Urd 8.2
Nota que en el pun,o (b) ,I c,;"a1 11e1l"'''' muy diflcil de romprimlY; ..'0..,
CI nroos:ario un cnot"me Incn:mcnto en Ia ~n pam comprimi, 0 di5mi"ui, cI
voiwnctl <kl cris,al un poco milo. Se It.1 "nconlrado quc 100 .."""""It> de lIo,n
<kpcndcn de ,ales m<dtda. y ..,~o ,elationad.. ron 01 ml_,o oo.1oliro 1'"""'-
pol del el<x1.,Un m:ls e.le';", de un ion. COmo"" muc>lf. en I. Tabla 81.
'"
.... I·
1"''''"I.,.............. ".. ;..,
". .. 01 1"<>1.-.. Eo d
"to
'" co U. "....,. ..... i ,- d cruuI
...,. - . Lot """" • ..,.." 40 ...... __
dodo, .. _ _ .... . ....... , roo d .....
..... 40 80<0 .... "" "'" _
"""ftgllr.... '"
,-
<I«I,~,,,
_.-
,,
-
NO piw',.'
r........ _
, , lid .... ' ...
.1"." ,
", ,
.."
",
C,'
,,
,,
rH'l~"lr'
l"'P.'l,'
r""1'" ),0' .... ' .
• ••
'" ,•,
[M }!>' ....".,.
l~r""'"
[KI'jl.>'4oI" J,' ""
"
,"' IX.] ......
""
upresar I• • "",,,,,. p<>r mol. .moo. f._ y f. .. !iC" haD mUlliplicado P<>' .1
n"mero lie '\"~gadm ,\'
.
(8.8)
, NAZ7 .II"", SB
,
,-
Y I...... ullanle {i K mox>lr.n en I. F,~u .... g,]. Como '011<'11'1'
f,_ f."'!'
b.m<><.1 inocio <Ie eoI. ""';6<\. .1 proceso d. fonn""i<-. <Ie Un 56hdo 16nico
• po"" <Ie " .. io ..... porosos 0> e,olbm""" OJ><.,.... lamb"'" 'I'" U .!caM.
un , ...10' minimo a I'~ <oHOOd. como di ... I1C;" i"l<oonoca <Ie "'luihbrlO_
lJep<oo"ooo"" 'n conocim".'o de caleulo. «Iact. m.u 0 me"", fam, I.. ,.;,. _
do co. I. O&a <Ie 'I"" I. demod. d. urut rUlI<"16o .. iJ",,1 • cero ",",nllo I.
fuoci6n l.,"de I Dn mfnimo (0 mhimo ~ Tomando .. denvad. <Ie (I ron
re$pec10 • ' ........ 0 ,goal a co,., PO'" , - ' .. iC Cllkula B. y su"itD)~""o.1
.... ult.do obt.nKlo en I. Eeu •• i6n lUI .. ob'"",, I. Ecuacidn (8_9~ q ....
ronO«: oomO ",,"acido d. Born·UmJf.
N"'a qL>< hem", oombi.,do ,~. y A , 10 que d. una oon".n' . <Ie US9 H
.imbolo {i" indie> 'I"" ...... I. cncrgia "'locular oaleulada a,~
don<k
(I, - U89 r Z-.lf ( 1--')
" .
v, - ....,gfa ret",oll'. kJ'mo!. caleulada . ' ,
z'.;r _ Cll'gu <leI Cll, i6. Y ano6n ""P«"";u.... nlc
.If - constant. <Ie ~h<lelong
(Tabl. 8.1)
' . ' di".""," i" te,mn ... <Ie .... u'lob.-.". A
" '''po<><ntc <Ie BoI'n rrabla 8.2)
,,
,
,
",-
,,
.., ....
. -
.'
,
'.
,,,
'"._~ - '4
,
,,
•
,,
• • -.
-~"- ~L
••
:
:,
:
:
:
,•
...
'::::~':~~:::~.....,OF
;:
.,04 i_h.. . ~,
t . .' j . . _ ..
, , _ , «rom d -hop,
• .........."".""" ri
(8101
o.:WS) (8 II)
'.
v .. ....'PI rnicWou-. kJ mol
... Dol .... '" do ....... pot r6rmula ua>dad dcl <:Ompucoto
Z', Z .. ........ <kl <:au600 y dod .... cIa ..."""" .......1<0
, .. tIi>..D<iI inlcri6ruca <Ie ",ulh~no. A
Eft uNO taalIci6a ob!cnlda empfnca ...... 'e como 1IsIa. Ia ...,.""".. d< II
~ do II ~ "'1CU1a, ""'.. /.'. 1 .• 1 r,," COI>OC< ctWI1a"·
.........,., OnlOf1<n .. tI, .. n ... """,an ..... ,. ce ......... 01 m<jor acuoo,do
..... " " .'" 1/:;1'11("(111 OU ESToUIO ""-IPO ll~
--
i-
~
....
1-
••
-
i• ~ ..
•
J G
g
.....
'U
~
~ o~
, ,
u
"
t.......... un, "".11 _ _ l 2'"
d_
,:, . . . . _ .. . . - .......
l - : ...... , , _
:w, .-•
... _ .......
""'"' ....... '" -.-"
".iF ;."", ""~
d u .... _ .." ". . . _
:-r ............
• _ ......
- . . . d """" old _,,_ ... old old _ , .. _ _ _ _ " d - .
"" _ _ _ "'" "" tamaO.. oId .. _ , .. _ ... , ..... 10; PO"c.a _ ,_, .. - . .
.....
iF",__I"''''''''' u 0:- d"_ _ ............ '" ....00. .... ""P • '" ...
old .. d"'" Y old _ _ ..... ""'" _ _ .., ... ,,0... ;,. 2 _ " " [od>.pUOOoIo h
"""'" JI),~, 'dill
,).1"1.\11 + X'
,
IQI~ MXr,)
,
i"£"
t ~ -'B--'·'"
:l5
"'~ I ••••• ,
1!g_~~ ~
•
!
• .,
,I'
·'1}
15~
~8e.
-II.!! .lI~jgE~.!l~~"
~ ""-:'~i=
'l:~1!~o!.;cl!':;
~~o.""~I" ..P
.11
,-
... .!l ... c- ~ ~
",~.!!~-:;~
d
~t;..!Ie
~t.-!I~
.§
..!I-.!1 ;.:;~g-"".f
..!I~jlg~ia!~..!1 -
.. !t
•
•
.,
lji
'-IH 's! ...
!!..!I -"~
!. !"'i!SI(~_!i'"
"i, i
•
•• •
]j!J
~ ~ ~t
••
'.} i
I!~~II ]I!g .. ~~t .. -!ll
11.11_ ... 0 ~_
III i ~:! .... ""li ~ liI
q!i i"~B.~~~-!q~):
,. I 2'" a.l
I '·'
~
•
I•
" .jI
j.j 1- ~"·'i· ~ l~ I
~·n~ ~i:;~]~ii l! i~ ., ]:i:li':_
I,
J ..
• 1,e
e H'l.",~1 }
.-• -- •
;j
.i.1iii! B
h,.'.:d-,
8'" .. _"3 ....
~ ~ ',! § E-
I! •
! Jllljl 'iil
~. "-II"" ~H"
.8_.2'2 E
I t .:.c
. ~ .. !I'Il-ll ..
.. ·~.HI .§ ~e:<: ~"E ci~ ..
~ 2, •
.. 'i-lljeia
•
.,
,! " 8.0 - ~ Ill!J·],,!:.J: 1<11
.; .:II ~i!.tJI!.~]g~~p'2
lie .... ~-" c~:! ..
a •.H: 'ij~ t.-!I!As 8-8" §
i ~
•
, ;. tl.!!lt ;11'
·,·'.~"tl
~.1"'~
i =11
i
i
~
T aW. 8J. [}at", tmooqufin""" Y rnerzIa, T<'IlWlo , .. ~r> k>s .. I.""
d< "" n><t:Lk. """h"", '
,.
cc
-~.
-
- -
..", -
."
,W
"
,. •
a ll.1
,",
10')
'" ." -'"
I"~
'" ."" ., I
"1.'
",.1
Ill.'
"',1
. jll,tl
~,
~,
-1111.0
-111.-
".
.co
-m
,"0
... '1
"
~, III.' -- 12<.1' ." ~
· .l-u -OIl
- ."
-m
"" ,'"'... "" U
,'".
.,"
- .
••
, ...
~
•.
-~ll.6
m.'
- ))1.1
'W
.01)
.,-10),1
09J.'
JW•
,~
,~
,~
,
,~.
~,
m.l
-191.,
m,
-l'Il.l
'01.'
· '1\1:',6
-"'-1 -.
", "'
-'HI.' -~
..'"'". "'.'
'"
'" '"
."T'..............
.
N-"'., '-'-> _ ro,,",, " .... '_'10'. ~ 0_ C _
........ . . -.
" <', ..
',.
~_ ....
... .:.a..._ .._, -...., _, ..........
"",_,.'
... ~....
--~-
.
"'_'--'<
....." . "'" '...... _ ___t· ::.,.::.,":
.....
,
0' . .. . . , . _ . . . __
,.-.- ... ~c-~
-~""
.....".....
.......... ...
o'M" ' , .•",'_""' .... d ...• ·
"ta$ ronoci~ ""no ky doc III sumo d< cal"",.. I. ,urn. d. I.., .."".1.0 do "','"'
_ <lebo >0,i~u.1 oJ calo, & forrnoci6n ... ~nd., "'Hj <om<>" m....tra en
I. h,0;a66n 1&.1 4) cn I. fillu", Con I. oxc<pci6n de Ia cn<rlla ruicula,.• <><la.
1.0 ""nud.&> OIl III E<uac,6n (&'14)"".:ono<rn. y PO' la"',, "" puro.: ""k:ulll,
un ...1", 1"'''' III c"""Wa ",.ieula, ba<a<l. en I"" >alo,c> CApcnmcnt.ic> 'emo<>-
'1ulmi.,.,.. (M .... eI Problema 1!..18 para I.... ' una ptnptct;va hi>16ri<:a <Ie .. I.
p'"""",,,1
La Tlbl. 8.3 m ........ I"" datos y ""ullad"" e.".,imen,oJe. <10: I••• "., -
B1a> rel",ul., ... ,I>{!"",d"" tomn (I .... 1"'" I"" 1>011",,,,, <Ie los melab olea -
h"",,- L.. 0"0'11'.' mieula,.. <10: 8orn-Lon<\<! IV . J y de KapuSl,n,h 1L',.,.l.
amba. muy "m,I ...... I.rnb,~n "'On !.""I&<l.., U ....". qu< ~.- ... , para
1'i1('1 r 7ij7 kJ mnl) .. wlo un 4.6 PO' 100 may", que 151~ ' mnl
•
D8 0< , ...... til, ,,,,,.11',"0. "'"
011 .......... , ".DIe" "",'n6<l do lC<>rn,undi. .. ...-L _ .. kmoo, HUm<
..... ;",<.-i60, d'rtr<><llI.lica "'I~ .,... 00"[ <-,od", como ale ... r1p'"'
""I>< """'.,....1<». ..
E'le ......r<io, si birn "" pr1I<b.o .. iofticIdad ... ti<n.,
_ " un .,"'" 11..11_ <Ie q... "_,,, <:Oa»do;, ...."'" oobro boo """', ...... '
"""... 1 .. ".'tk m><UIa, w" _ _ '" "'" Itu ~n<> lain<>:
,it,.,... ,....
qu(", .... F" _ .. ~ Ia rn<.pao re1;"''U!a"" .. (L'u) CD Ia Ta,
bb I.J I11rI de: an 4 • WI 6 po< 100 ma,,,,,,, ( ....."" .. '" "plica" Itu
<11"'"'"
COl' .... ' ...... dt Itu fucrza. dt nn .... \\- .... , '" ...... po on OI:m)
4"" "'" 'a""", t«ltiro<, por ~ _ ...1 '" d,r.m..", .. Ilribu.~ • las
""""'h""""", ",,"lien,.. I ....... aJ. ""lCIIl..
• lhjo q"" oondicione! dobnn ..... pe ... ""n";""""'~ "".~lc:n'" "xni6,
'"u ...... 1.0 rn<.g(;o ,.,KUla.' Ap~nd"'C .n I", ... ,...,. ..w,,,,",, qu< 100
""",pue>l,,, ;61.;_ .. mrl.. '" fornLlln ,........, ","ulu.d" do 1. ,"'.ro>ca<ln d. SUi
"O<'!l<N oonl1ltU)'CIl!<:i cuando 6i'<N r,*""n "In irl<llti ••• d,ft: ... n<:ia. do eJ<c.
'''''''mol
""O<P't\'i<Iad, Como UM tqb ,,05et'1
11\'1_ <:ualqw<. valo, 1IIa)'0' que
p' ....dad, &,.
I.' romo .d!k~lICi.l significa,
I'''' OJemplo, .. d,ft:~DCU. .., .Iea........
<.In: cI II<l<iIo Y ,I cIor<> a 2,lr HI 0.9], Vc """"rOo C<>II
"'0, cv.aodo loa ,,"""" do al\lO d ... 1010< .. oomboDAII j.." h~".a 1.IL
O$j'IOr.OlnOoI que .. ,......r..a • ...." ....... ~ 00<l>(I """I...so .. 10m>< WI «>m:
",.,1<, 0<)<11<:0. Abo .. poaln '<wool.. qllC ...... un.....,.., de ""... do «>lace>
q... ,., ....... c:onkrl... puroo.".jn""", "".... , que n,,,fI'''''''-'' , .....'
1I<nuDrn,. ,00 p<>t ,00 i6ouoo. Hat..t _pre 1 ' - dt ... .. en,alm,.. ~
N(\ co. ... ~ de .... he> <i«"olnH:., y " " " ' ' ' ' ' _ dr ~
P<><k1rM>< ."..... po. qlll< d fOdo do 0.,,,,, ........I<ft,. do:b<1i ". aumml2Ddo
«>fIfcnD< In .1ortroocpu",'''''' .. nyaa l>a.:lt1Idn m.I> wm,lafn y. po<
'.a'''... pc .... ~D< <..... un can....
"'~. ""..
len" ... 1'.1[.1.2 - 1.6] q ... rn
"" [o\X - ~,Il Soft <rI'I1>o, ... '''"'0" ...... ,...... 1.0 T.bIa 8.4 .•1 por<t'il'~
do d,I<r<n<u '.'~ t' .... Y t'~, 1'>''' Oft"" wmpoJ<>'oo .. a<nct.I.I""",,, eI
m, ....... Po ..... q... Ia o:orrd:w:Wn m'" L . . ), t'., no .. una m«IKl> pan~
cul .. n",ol< ocn.,blc <le) carkta <mal •• ," ,,,.ndo AX .. moe"" "'"jo. que:
I.l. Potde muy!>ten dol><". . Que:" «>.,,,bucWn
i6nM:a' Ia ......;f. ~(icula.
dummu).. """lido I. ronml>uct<l<l """"'n'." ''''''''"'0' •.
Sm <mba"" . ...,Indo l>l cae 1"" dt~ <I< U. \0 Tibl. 8..4 mue<'", q...
<rl'lpeu",oo • "" a1luna ",,,,,,I&c>l>n ..., .. 01 ""j>IIC>'O I'ado '"" litO do
QI.'*ter ""Vll<ole y d po<C<DtlF dr d,Ie..... ,•• "'~ l wo Y "'. " Po. <,icmpl<>.
fl'JIlI< q .. \0 d,1ctcnaa do ....".o....' ....<lod .." .. pia,. ).
)000 <s ~ (),6
Y L u '" .\Q4 po< 100 ....)'" qllO l'." Af(,1 Y A,B. "' ...., .... -...I'ado.
...."lora a 1<>0 dr t.. gJ<> doruno. "",,",u,~ 1 )'OOUN dr Wi<> sipufJcatt.. ,
",ntt. ,.........,....
hI . . . un IHc<Ilup' PO'" octIalar~ ..... pen ........... ""nof.... '.'" dismt,
allCld<> del ~ ronlerttc ""........ If.,o'" ""'" laS. JIlIn 0' <JlIO"'I"
><)leo Q.9 [:'<00 .. dtopot>< do<"" .."'. po .. la '<pllllll.rmitbd ..... n)ro .... dot
"""0,
o;",r", IS· - S,·, lIlllcprndJmle do "" ado de 1k<r", lIabcr. po.
pocka_ ""'"porar t· .... y L'.,
OIl .... <11..,.] ","0" =,.
,ml< <OIl cl
1>0
'ii~~.§
"I'"
t
.::! ::;:1
,~ •.• '
§e~"'j
"'i!i : i!lJ "
'i
'I'" t§ ,5j]
--.,~ .., . .. "' ..... i I
sZ ,i ! .. "''''--
j
<>.
."~,, _I
i:!ie~tltil ~ 1
! H
~
,I'll", '" Iii I" j"'
-GO __ d
i :"1 f""
Ol!, '
..
ph·
fIll!I .!IIH~
"'" ~:!.'Jb .
~a! H ~
i K:~.g ;;, ~
j t1ii
.IE
3
.'3
~
""';'"
i·.. 'It,,0
.'3
-II,j • , ,.
h~ljl IH~~
JJ r , !I"r;o~
!i\. .. "'•1 "'"
!!j ..,,"'''' 1'.
.. ",' 111 I 11,:
''w" I;H! ~~~~H l:h
I~,;.
~w I,
i';! <-,I .
u~l. I Hi, ' ' h~'i ]'~
~L
1
;" 'I
;)1; Sb
'J''''l'
~~E ;,1:'1~!:!
•• .. , ~
~t.-1:
2h.;;~
J~j.~jf.
~.j !-' ' , ..!;,.
" i!'l
" _E"a
'iJe .!<
~
-.h
< a~.., ~
d
1
i:':il
,1•
•~
<
"'-"WHo> <XJD>lruu .... aoIo ",~"'nuoo ,.... 0/"""'....., • UD 6IJdo
" "11_ F-'" el oual ,<><Ia. !at ca""dodn • ..,.,.." t. ~ .finid.d doc·
, , " " _ . . CWWXU' C<~~l< o.... catO de: b m<rI1a rrl>CIaIaJ.
obl<OO1b1 po< Ia .... '>CiOO de: Born·La""" 0 K.p!>I\ItI>Iui. En b hI'"
no ~.6 .. m .... " ... aoIode6IJdo de .... '.0 II MrO odoplJ .........""""'"
"r<' _on >lid ...... y.u , ....... rtIJ< ....... obl ..... de b...-uacic!n de Bom-
LaM<! """"" .. ",_no ... 10 htt' 'o6fllA-19~
, 1.J!9
r 21( 2111,74.!1 (
n""
'.....,..~I >,
•• I ' 1910 kJ mol 18(9)
.,. • !
•
0,..., ~
•
....'
-·1•.,
•
"- ,,[
0'(.) " o'(fJ . 14"(0)
,HM oo"';dNad" alg~Rll "'" J>O' qtlt <icmprc .. asum< qllO rl >Odin yel <10m
fom\llIl N.Cl Y no NaCl,,, por que ",leio y cloro forman enCl,)" no CaCl"
CaCl,' [",,. ,,,,ultad,,,, normolm<nl" '" diICut<n en I"" cur50. d~ inicu.ci6n
rn ttrrn in"" 00 I. <>peci.1 <>I.bilidad <Ie .. coofisumci6n dCClr6nico de un I!'"
noble. Abo .. OlII.rnos en ",,""!cion.. <I< ""kula, d ""lor de: formacidn P"'"
«la. difcro:n lcs poo;;bilidade. y ""ali"". I"" te>ul'ad<». La Figura 117 rnue.lno
un ,;"]0 de Born -Habe. para 1. form.ci6n d. CaCl~ dond< ~ - I b..!a 1.
Poocm"" usa, 1. ocuacilla d. Kap"'11n,k" par. calcular <!>efii" ,..,,"ul ......
[I ",dio d. Shanfl<ln -I'n,w;tt (KC'. - 6) para Ca" y Cl co 1,\4 y 1.67 A.
respectlvamen! •. C.' deb< "" ';g~ ir"",'i\1lmen .. mil, lIrand. q ... Co-' d<b;d"
• 1« .dici6n de un <lectr6n 4<. Con <1 propOsi'o de hacer un c:IIlculo apr""·
mad". uli i,u",m<>s un~ .1«ri6n un po<:<> ubi,,,,ri. prm flUonabk, .rntm~n.
dole oj ... Ior do I,S A al r.ulio do Ca'. Como" qui ... , """ <k 100 .ru
_,"""one, 3p dol C." DO debe produci, ~n rioe'o r.nicu l.fTl1<n,. ""ndo. d
Ca" "'"be .,,,.610 ~n 1""-" rnb p<tjuoik> que C. ". par "'nto utilizamn<»
un ".10, do 1.1 A. En I~ ( 0uaci6n (S.21( II< mu""',,, <I dlc"l .. de U • .,;
U ....
1.201\" + l)(+~)~-ll[
·~',',C.'"."."'.',C.,,C-"
0.:145
1- "Ca') + ].67
1 (8.m
~.,
'.
[.
oO:,J '"' _ .a 1,1 • Co"I"
,. I
•u; -.,,:,,_ •••[ 1"d".'.A.u
•
' leon 1.7. ............ 110m_H . ........ (''''_. - t, '_ " .. ,,,...,, ..... ,~ ..... , ol lit;
. . . . ...,. .... """ 'OJ.
Los resultad"" de U~ .. y Alii" mue,"an en I. Tabla 8,S. Not. que cia
e. un "",n)'lUesto lern,ooi"'mio:. mentc f''''ible, 1""" que Can, es mt> .. table
y. por tanto, mL< f.ct,bI<, Hem"" vlSlo que I•• ,...gla <Ie Ia ioniuci6n e.,ra
"""",.ria para p,oou<i. ,a" ",<:1 m:ls q"" ooml"' .....da.n la ''''''BU. ",tieula.
hberada en la form.ci6<I de I. red <Ie C.O,. (,,,CI, no .. ""moo ..;lmicarnen,.
f.ellble <lebido a lo ."",m.olmcnl< alt. G'"' cs la torcc,," e"",ge. <Ie ,on i"' 01 6n
del calei<>. q"" e< . 1 "",uludo d. 1<"'" qu< Omtm,.. un . 1«,,6n a I. ""po.
.ompl.,a <leI No. dOl>d ••1 or«10 d. I. ""'II'
noclca, .. mu)' allo. Au"""" Ia
e"e'gl3 reticula. <leI CaO, es m~. <Ie doo =
I. dol CoO" <!st. nO CO
suficier1,. para oompen ... ' b term-a .nergr.
d. lonwtri61L D-.d. I. di", .. i6n
an'erio., no .. "''l'",r.dente que no "j".n ni CaO ni CaO"
11_., ilJIi·
~c .. +'; A
'""
,,~
"~
C~ .~ ,"'
C~,
,~. ,"',", - '.1lO
",~ ,-
-7'11'
Coo I"" ,-.lo,es <Ie .""'gr•• re'l<ul.re, " .. Tobia 8.6 par. algunos ,,,lor<>
repre><nl"I'<><1 de I... ri< de ..1es de .!CUI.. akal 'I\OIOfTW5 in,·oloCl •• do 0
'oDeS poh,'omicoo y 01'" Ales d. """""" poli>!ilmicos. I. =ad6n <Ie
I( .pw"n,~ii pocd. utili .. "", para csUmOf d ntdio <Ie """ io,,",- U" 'inndo
100 HID'" t.bul.d", pa'" 10 • ..."gf. mieulo:r do N.aa, r-6H IJ mol) y.1
radio d. Shannon·Pre"'in dol cation ood", en 1. ccu.ci6n de Kopw;(in<J:ii, '"
pudo colculor d ..10, d. 2,19 A p.nt d ",dio dol ani<ln I"'relOntlo. l"" ,adio<
cnlculadoo d. osl> m,me,." lI.m.n _radio> "',m"'lulmioos>. A1Fun", ... lom;
rcpr=n!ati,,,, 000 p..,....,l.n "" II Tabl. 8.1 , I.a IlI"rp""aoi6n do c"", mul·
tad"" debe ",ah",,,,,,,, "'" preoou<'i6n. peru nos d,n al~u"" 100;"01<i6n del
lam,1Ie dcctivo do los io".. poliat6mico"
0._._
r"' .............
.........'o._
10.,,11 ,
• .. -
c._," ......
'dill,
"~I •
",CO,
-Olt
.,.
...
,~
- ,"'
"...0,
.."-
"
,~, ·m
""'''''''
"ol""" '" ...... ".11
)<.,011 .~
Ilol"',,,,"" """"'
,,",.., '" ...tio ... ~O,
.. ,NO,
N.,o
N.oo, .~
"'e ,~
N.,so, u'"
-"
N.so; .~
" ,1'Il1.
'11.'-0, .,..,
' ,W
.-
'H.~lU. •
',,"KDa_"'
. ' ... "_ ....
_ •._ _ ... _ ..."""
c-, ..•• " .. ,_'.... . . -
.~
T ..... 1.1,
~
._,
St,
._ .
, ... do rH>oo 'ormoqo",""",,·
'",
".
'.91 ~,
,," '.t:
to;
~
'"
',' 00. ••'"
' .91
"W'• 1.91
.,
0«,; ,~
,.
00. ,.UJ" AJtl,
~
'"
."
),,11
'-'3
"'"<_ . . . ",...,"
),11
"0, I.'" "n,
• DoK I)' __ ,~ • _ .. J
"'
us W..."" d _........ <k La F...... 8,1 m.......... IDI; nlorn ..... , ....... <k
los r8dlOS pan los ....... M" ) M" 0. 4,,1m..,. pt,."aI (IDIra wnbotn La
d...,.._ dol C~pi'I"'" 91 .. bes q... IDo <ad"", (.'<Imicco 0_I" "'rna
4"" dosmmuyan a 10 "'''' <k un ... t1<odo 8ttw<mm1c, CI'O .. au porq ...
tu>ndo K alladoe!t elccc,oneo • un .ubn,~1 l.I. ""01 """"roD<>.
4"" _ ...
~.omc:.l ... la mt>Jt>iO d,>I'ncia ,I noldt<t, n~ ... panLoIl.n pa"icu1anDrntc boCtI
on'" 01100 dot D.:.cko. U nGmtro do .lec1ro .... do pan'albo ''''' .. de [AI)'"
I
",
•"• , .. ." ,
,, "
" --. _.
I' " ........, _ ••
----f ...,','--,
,, "• , , ,
'••.
_ ""'" ... ' $
, • -" ,
/ ''' -,
0
" _L
• • -- -- (
.;.8-,
••
I• •• "" ,
,....
~
-"" .
....
.-. ,
•
e"
.,.,
',,''L '"
.I!f-
,~;;;:,--I.'J
'1.<;
'I••;
J ••
I ~
..... -.
~'
""J."
n" v" n" _,. r.'· Co" ",,, CO"
...
.. "
<
. ,
••,
0
•-
••
••
',0
•
I ••
1
,,' .-,'! "" U,. _ ...... C." ...
r .• _. , , • , Co" ",,,
, • , •
•
........
_ 5 h'
__....-.....
V' . • •
... o"n~ _ _ ....'1"' _
............. <0_ '"'
_ _ _ _ M' ...,,,'..,.
.. _
-'_10' ,,.,..... , ..... _ , _ _ ........ -.c..... J ' _ _ .-.-
..,,*....,.""""', ... _
. . . . . . _ _ • 7 , , , . , , . . . . . _ ... _ _ , _ . . . . . _ .
10'--·'--
,,,
-- - ' .
•
4.. I" J"
c-_.. : do, .. : OF
,,,. ' ....... . - . . ...... __ ..,. _ ......... 1:0'"'" ""'""'" ..... _ _ _ 1/>1 >l ~ ,
...... ",,"".
~ ~
_"' ____ ..... "......
',._.; , '...........1'1._.110""
ojo,..,_ 100<;0 ' " lot ......
w,,,
1"" ,...,.
5 '","*",
RESUME......
YII O RI.L\lAS
"I. ,., loud<> 10> 001<>0 - . . . ... ~_ ........... , .. ~ To_ 74 ) 1.',
odcatWc> 1 ",loon, """ roul>I< "' ..... on';"'; "",. ~~B~ ,~
'~I
t: .. ndo 10 ~ odK;., . .1 .-." ...... '" It, T• .,... l!) 1.
uA,"", b """.-po "'"",b, "" ~.~~., ....... " b ...>1 ....1. do Born.laodo'
r b " ' _ II< "" 1'"",,,,," ...
U. t-.kol. It ..... '" m><uL..- <l<I )''''',m do ii, ... ""!,"'"",, ...
1>0> "'............. 1.0
II< "'--"'"-~ y Ia II< K.I.,....,,,,," .. ('_pora __ ..Iomo <011 ~.- .. ....
_If"""' .. !.o Tablo 1..1
,
,-,
I.A. Sopoloi q"" !.o _ u n ..... ' ,h •• Ioo:>noro II< I."' .... III~ l.o.l'. ...... ...
c.iO.U"h" ',1.0" '"de ".~ ·.......
cakiolo ......... mo...... .
U
_.- 10 .01,_ rer"""_ .._ .......
A ....... dc_d _ _ _ ..., br""bIo .. r<q ....".,............. ho
5,_ ,,1t po.. ..... ,
lot Uw..ar.lo> d • ...,. ddl.91 ,I, po .. d '""'" ..... dc In' - , .... , .....
r.d ..... .Juu. ..-.>t.... •_ 1.0 ....... do 1.0 ...ta.:.lG old ..too. ~ICUIO ..
..... JIa lt1"""'"
old oIoO'oOO,Ie hc';'<I.,lVr 11>0,.
1'1 ""rm- q'" Ia fCJla il<!.o .. ,.. ~>n de "'''''~ "" ......... pIo 1 ~"" d BOO,
,,,,
....,....,.'1
forma ..... m.l "1'" Y'''" ' Odo ","""". ,0 ... Ihft_ "...... ," "" '"
(-""'pot ........ ""'" de .."", ",.. I". 01>1.","", P<"r 1.& " ,.-i<\n ""
Kol"'"""ku.
U. r,,...,. Ia• ..,..... ... _
.............. ~,..., do ... ,..,.., 1\t!!OI, d fturoro
"" - ,,,.F! ';""" b .........."""." , _..... t ....", _
_ .... r- Iiio ... _ \1,0 a _ d<1i ' - ..... d"", _ ""I'. U>o
.........
_ _ de _ dc \1,0, ~.f _ H~l ~ '1'1"(. ,_bOUO<lll<. Loo
, .. okrl-"' .... d<MtO) .... f_MOO)I_T.' .... ',., ,.
U. l'. .• .........._ d e _ t _ _ _ ,." ........ ,.~""
.....-1 "' _ _ _ d\tSS_ .. 'I'_d_'r..to._ ....
""I ..,... "'" d L ... • ["U" 0,<10. ~\I."I-o.a. ..... I - I !
.. ~ 1.,.70"-J.P ' I" ~ ...... iIoo'jT'·Ia_a.lnI<i.,.
..... - • .p><~'"
..... Mor ..., =.., do._." ,......, • ~ .... ,....to f"<PIlV .. ''''I!F "1'0
......_ _ ........._
_ . . . . 1.>_.
_ o k .. ps _ _ 10 "" I Q."!.ix.'~
lI.pIII'.·' ........... Ia ... ,.. mo..... , po ...... "'po-
1tI"",_ 'o.TcaCl'",' · '_a..oupzn ,,_bopspan ...._
."
"" • .oIo>rpo",d'-' _Il0l Xo'
C..,_,............ oIrrn.odo do "",,,- ••
1:.1.-....,....,
",III OIl II T.bIo ' !
M
( ' _ d ,u., pan" " .... " " do \l..s.i 'I do ... '''''',
_ '" _to. . . ,.
• • • •
«_
lIoU,. 1,_~'iO:!.1 U .. ~; ' ..... \I6IJl UmoI, dH'.,.I1Io1_11l.6 UIDOI.
- "-49,0 .u IDOl; I :0, , • MIIII _ 1".0 kJ IDOL O.cI ,1 _ MIJo
1\"
- - 8lU U III<Il ("",pan ,. ,..,._.a <"" •••
~ IL. ""kwIoda ~'iIWl_1o
d< Bono·I.~ ,"_ .teCI."~,,, do ........... , Lo """"' .... <rullI.
bIOI do ..,. " " " , _ . '
Ul. 1:.oa,II< _ a<Io len' ...·.·'.. pa .. d ",lor do "'~ do K.\ Pot> ....
....."...-. \ - F , a." ,oro Io • .r... ' , E......, _ Ia CD<qfa II<
~ X-'I; 1 ............ r<U<\OlaN. ,.Ie ......... 00Ii0 dr Bono-I .. odt, Co-
-.. .. 01 _ do """ f, '" N' " .... .-oq", <la,. _ do ~O< .... < ~
1<:.,....,.,." "' q. . .M ..... " " " '. . . . . . . . . . f _ ..... fttnICI. .... bpO dolt.....,
do -.0.1
"'4. o..Joo "'" ............. <1.0,.,.. _ . <It .... <It I..
, ..... par. d _
"Wo,
<1<1 "",,.. nk\oLo un
do 10 ....... II<! Q."",,~ <lo <" ..... l~ C"F, r•• _ 1~',1
U mot Mr:..;c •• _ JJlU H 1IH>I ,I ... _tfO ..,,,,.10, old C.F "" deb<
de"mI''''' "t~t1"ndo" o< •• ,;,jo, d. 8.><n·l..ot>d< (oF oOOpI.!.n> «'ruOl.,"
"I" bIrnda.1
11.1 5. l . ""'"" do "'"""".od. do I. _ . 1 . "" Clr., 1. M U m<>I. morn',,'
q"' cl calo, de fQ"'~.... ,~"'\o, d. CI.,~,.. ~,' kJ 'n,u" Coo"',......,,
q" t...." " . <Ie d".,ctatu!o "" CI, .. :.1.~ l J mol. "til". "" <>do 10m><>-
d, ..... ;.", "",. cD.,,1u \0 _'." .... d,,<>CIa<odo do • •
I.,t. C.1nIIa u. of,oO,iod ",<>t."''''" old .""",tK<>. 'iJt~., + 11 >1.)_" 11;,...
_100 .... _ ... do"", ''',F,now... ......... non ... z.s I.~"';'.C
d .. ro ....." ck lioi1i ck, ""....... ~. to " .... _ """"" ...". to. _
-...'" ) n""",,,, .. lS6 \, to ..... lpI& do h , ..... del I'>II.f'<) eo <61.6
U mol to ....... rto do 10....."'. <It, po _ " .. - r t7l.S U m.ot
11D• ..l &/fo~)l'" !1K.(t H "",1. I " .. I >OM H""", 17D.,{- ... ,.J"
~ :'\1.0 U IDOl. A, • . J.:J LJ-"
' ..11- .C,,-" .... ,m:rta. d """,,,", "" .................., dd p t . - C.n ,.....
_""I_C.o 1_ ".tIl'
.. II. c..odo .. ado do IIon>-U.bof • '"
, .... tntodaolb
ret".-",,", ) 10
I" _ ... , ..." " ' -
U'
....,'-1
'.0,_01_.....
r-" _ ... ."'-
......
..........
~~,...,........
"" ,_......
..... """'
-"""
..--
.."""
...... t , . " h d .....' ...... II .... .......... - _ ..
IJ!..
_~,...
c
!I .... -,,,,,,''''1
u" _ _ .. _ . _ _ :
_ ..... <1 : - _ _ _ '" ,- ,
-0. a - _ _ . . '" . ,---
•• U., _.=.........
-
, ... "." ·p
5 _O
_I_
. _ ..
_ __ • l __
. -. ".
.~ I.~'.U
.,,_ .. ,oUr.,...
[,. . ',. 2...............
l'oO, ... -,,,, ... _
_~_4
...
:
u
. . ._.
III
, 7." .....;............_00.:.
_.'
.... Eo .. ',,,
~ 7
.,. ...... _
: _ _ ,,_'
.. ,5 ... _ _ , .. irA
... C_,,_".
"'_
* K 4 ",
' ..... 11 ••
4
$ "Io
7
:
. . . . . . . . .
"
5 _ _ .. _ _
_
_ .. _
' , '
..
" ;_ _ _"
~ : "
. . .-_10_
Lo_
" "'."5...
..
. ...-.. _*_
2 . . . . . . .'
<:0< .......
l';
u" u c:_ .. _,...,,_
7
..,QoooOo_
-U'" ...,.. ,_ _ .. _ " ' ...... _
7
-'''. -,-- ,
_ _' " 7 _ . . , ' _ _ _ " " " ,
-
....-,.-, ,-- ~
,.
., . ,. '""
'"''
'""
, ... L'
,~
' "
.~
• •
. . t"~_.~"~;';'::::"~_
~
-.
_ _ _ ,L '0,," ' 7 ' .... " " _
. ' p , ' I' ...... _ _ ... _
'E _ .. _ . _ . . ' , on 'P'
...
_./"·,,100_"'* ' ,
, , ""...
• -- ....
••
~
.,•....
,
-. .- ••,.-
c."
• ••• ".
" , t ..
.-
, ,"'-,
,,'
u" ",....
,.
"
"
-
'w
- PARTE
c
QUIMICA DESCRIPTIVA
DE LOS ELEMENTOS
REPRESENTATIVOS
,
"
/'; '.
, , ,.-
, ,
'--,
-~, ~
..""
.""
""
- •
CAPITt; 1..0
9
CONSTRUCCION
DE UN CONJUNTO DE IDEAS
INTERRELACIONADAS PARA DAR
SENTIDO A LA TABLA I'E RI OD ICA
l· .., . . . . "pm'"
""'" .. _ . <Mf< "
..., w,,'
l.... ... ......... " ..... '" " .... ___ ..--'"''''''
.1.;
"
" " '. . ' """'" II< " """".",,,,, - . . " " " ' . . '-"""'...... 1ST
._-
•
-'.
•
-• pot 100 pol«o do _ _ IN,' , .. , r"""", , .... , .........._ Lo __
Hoy_I"""-"lolool,
......... c_ • _
- . , l> ",do .'.
t''''
pot Me' ltc, """'.",.....
_
pot eI
... _' ...... '
"""'_ .....,.
<I<
"
cot'"
,.......'·'bl
do ......
A"" """"""
•
I-
I -,,,,,,-
j ~.-
,L -
. .-_.- -_- .. --
,. ,
._u . . --,
_._- ,....,.--_.............__.
!I
.
-:T T '""""J
. . . . ~ . . )I ...·, . . . . .
. '~
}I
f'
····.. ·· ; '·)'1
• '> , • . .'!t':
" " •t- I
, .... I I
, .1..
•i ,~
.. . I I
I,
;
,
....-.
...
~ ' :,
~
i
tI
• ,
!
--
~ .,."""" """'*""'" .. 100 .. ,~, _ _ .. ..... "''''00
• -•
• lA .... ... ... '"
I Ii
II - .. ~-- .. fUI
-. ~--
,
l
,
-.~--.
Ir
I
1
,-" ,"---- ._, -,.::.:.:.:::.:::-----
•
- -.
. - . - . ......... GO' , • . . -.... , ........ " ... .. '"""'""""'- :.,
d<p
I .. , _ _
57 . ' . . . . . . . . _ _ _ .. . - . . . . .
~-
.,..
! I.,'l •
' 0 __ ."
,
.. _ _ _ n
"
--
~
, , ,
_ __
... .. -
. ....._- ...
l.j_OO t" ~J""l'U"l"~'
"" ...
.........
... 1
---,-
••
............. "" .__.._.'.
-,..'.'- ---- ___ E •
.. _---'"'-
.,
, ib' lIo'I'''' ~,W' .. ,..' ...,
Ir· '~"" ,'" .....' .,,,. I', 1-'.... ••
La Fia"'. \l.S m"",tra la uriaci6n de radio> .16m""'" en los .lemomlOS
r<pn:",nlali>"" Ikb<:rlam<>! "', <apatt. de utili,a, cl t""""'PlO de cargo. nu·
dear dedi,-. qu, .cabamos d, pr=nlt' para ,,,,-jon.lilar "la, ,endenciu
Fij.te que llo carga nuelear .recli'-a (Ia cual podcmo< """,,ar l""""ID<nl. ron
.1 numo", d. grupol '" incmnC"nI' • ".vb d. un perlod" l que ..,e incr._
mCT1lu proJ,,:.. una d",mlnll<.16n C"n "'" radiO!l ..6mioo .. Esla di,minu<i6n li.II<
.oenlido po'que I. nub<: d •• Ioct",,,,,,, de I", o,b,lal.,. que .oe liena" a lra,"6;
dol perl<><lo 50 conlrao" .1 ill"") que"" ;ncremen,a To carp nuclear decli,.
posjli,·. en 01 centro. (Vor Problema 9.1? pant I"" ,,,,utrad,,, ""ando la. n:gl.,
de Sla,er Ie ulilizan palO ",leul.. la carl!" nlKkar clce1i"a a Ira> .. de un
perlodo.) Cuando '" cnmirn7." un "uem perlodo. 10. ,ad;os a16rniros '-uel,,,.
" un "alur too ... f. rnlL. vande d.hldo ,,) inc'kmenlo d. tomano de I"" orbi_
tale> al6mico, con .1 >alor dc '" "I nolme", 0<>101ioo pnntipal. y lo >uella "
una mcnor carll. """Ioor cfccti,-... Ffjate. por ejemplo. en 1"" radios .lornico!;
do 10> elementos dol Grupo lAo EI radio al6mie<> del pota,;o os m15 grand.
que el del .ooio,}' .01 ,=,,".m<n1< conforme sc baj3 en el Jrupo.
Probablt:m<nte ~.)'a, ""lnd" quo muc~,," estudianl... intenlan mem",izar
u:ndencia. cumo lOIS prescnlada. B ronhnuariru., C"nfonne nuestra roJ so:
de",,,olla. la, .. laCK"'''' como la de la Z.;)' las rad,,,,, al6m",,,,, SC harin mi,
. .
dar ... Como s"sorimos p",,·iamcnto. Intenla amSlrui, un ~rrar" «plicando
-, " ~
" , c , , ,."
-, ® OJ 0 0 0
0
() V V
F.M.gb de inni~.cHln
T.ndcnci ••• imil ••.,. en I....... gr. d. ;onlZaci6n. ar.nid;ul dtct.6ni<c... )' ek<:_
""""8.I;y;d.d .., p.u:d<n «pi",,", PO' ,.,(ncnc;a, 3 I. ca'S" nuclea, efecti •• )
<l1.m.~O de 1o. t,om .... ConCl!nlral. en la. l<nden<; •• iCncralcs m""".d", tn
co.a, rlll"ra .. Rcc"",d. que]a .,,"~i~ J. WiltZ,,";,)" os I. o<cc<>na para art. ncar
un clwr6n de un ~!Omo S"SC050 .. tulro. V.rf. ron 01 n"mer<> aI6m;".... <;omo
.Ie mLteStra cO I. ~jgu •• 9,6. Ffjate qu. el ,"o,.menlo BOne,.1 en la Z,r ' "nil>
do un periodo dado ju,tirtCa que La trlCrgf. d. iontlaci6n se 'n<:rement. de
"qul.rda. dc=~
l."" «cepcioncs .. est. tenden";. ~t""""l. 1"" ojempl0. yondo d. «k . 1
ben l'" .1 1>0."
0 d. 1 n,trt'i~cno.1 o,rgeM en el ~~undo perCo<Io. lIOn f~cilmenl<
ra";,-,naliLada~ 8100","" bla' rn "",<:rio"" """'"
de qulntica. y no gas\a'rnIO'<
much<> l><mll" • • ph:;~..oola, aqu( F, .ufocientc roo dec:ir q"" La .""'J'ti6n
enlre "'" Gropol 2A ~' M """".. JIO«I"" ohm. sc amme. un oloctr6n "P
en "CL de uno IU. Un cloctnl<t rn un orbit.1 PIP lieD< ma)'Of ......gra q"" uno en
_.
uo "rmlal ..... y consccu.mtm.nle '" neccsita men'" encrgf. ]>Ora arr."""rlo.
,
• , p",;.,oo 1 lb.,"" , Ib;.,oo • -,
•
,
•
'tr " 0 ,a •" ,••
, "• '"
11it'
U
'"
,
'"
"
'Ii
•
" o.
~
•
N..%"
• '"
,.1
'~
n
iii .'
'•
'"
\
'"
• , I"
" • s,,,",,,,_ •
~ .... t ... G..... ... "" "'"' ... """,_ ' to ~ "'" _ I """ "'f""l'"
. ' ow" _ U. , ...... do _ ' . . - _ _ .. ",,"n'''''' I",""'" on 'e .....
lot
f """'''.)'''' to . . ""I'<'
La C"'p.;:o6n ...". 10. Grupoo 'A y loA ....pI"", ..... eI <Il10_ do
OIb"a ks pfln olemffllOi del Grupe> 6A moo,rade>. conunuoci<ln
J _ .!.Q2 -L --'---
... lip, lip, ,.",
D.o.," """"'. 'I'" eI .1«.-tr6ft 'I"" ..... lin""". lden,." Ikl dmal"l O<"IIp.I
.1 "'LYDo ,'0/"""," de cspo;oio (y a" If'l~adol 'I"" eI 0''''' tb:cr6n ... ~
orbolal El d«.1.,6n "Po &n"o dcl 0;1",,,10. es ml!. f;k!l de .,'l".."a, Ik 10
-.-"
",.
M
&
(2AJ)
M
•
-n
~~ ~
e
-on
"
,,. , , a
"•
m,
0
0
-142
",
-ill
.,
«1)
•• ~
.,
M
(m, -" m -~ (l5)
, ~ o. ~ " • • M
-n -'"
( -l'll
, (.,
-.
-0 (IS') -llS -Jl4 (J9)
-"
~
"'.1.
(lW)
&
0"
n
-"
-Ill
~
_101
-1~1
- ,.
0,
,
~ A<
, "",
n.... V...-60. <It lao 0[,. ." .... ~ I.. . dOl ...... ..,.- ..oI) <It \00 '~1" ....
~J<mpl<>. d RUoe ,ien. _Mf afinidad eIOC1r6ni<:a ~ - 333 kJ mol) que 01 dora
( 348 kJmoll)
La prirnem C'ccpci6n '" <>J'he:o utihlando I". di.g.rama. de orbilale< de
los elemento, de 10$ Grupo$ 1,1. y 2ft. mosa.do. dcb.ajo. Dale cuenla q"" '"
el,,,,,6n em.anle cn un demento d. Grupo 2A debe OCU"", un o,bil.1 ~p que
es de mayor cnergia que 01 ... que OCUP'If' oj ,Iee!r"'n <nlranlc en un clemento
de Grupo lAo Com,:o;UCD1emeDle, meno. cnergfa "',' hberuda CD .1 caw de
un 01<""'010 del Grupo lA.
,
2A: Ig" ooblrl
"
ru
~-
~, ~, ~,
_ 01<0;""'" entrant.
-- ,
~,
-
~,
I
~,
~"-:II"-'-I
"
ru ~, '0, ~,
I
= .!eeI""" .......nt.
1..0 UC<JlC'4n ,0n>C&l ~ del btcbo .... q ... los 010"'..,000 del..,..-
pnIodo ,..... "'lICbo mit fI<'II ........ q... los ,10:_4'''" del \eta1 pt, Judo, ) "
",ox.-bo "'" ddlo.:oI """ ...... 'lernen'''' mit pcoquel\.,. _pOc. un 010:<1.611
~.b;d" • m.,,,," "'I"'I~",," 0"",,,611..:10<"00. o..c,mmMIS .... ode. """
.... yor de,oIlo: ..... ,ro de poco.
Do~ cuono. II'" "_,.. capolCldad po .. comprendc:, )' p<Nca' 1erI<k1IcIa,
pe.l<ld.:,.. SO baI.>. .., idOl' b<;....." "",IUn'O .. mpies ""!nO """fiIlU'"""''''''
olo:<:1.dnlCU, co.p .""Iea.
rfe<1I'L 'a .... _ .... \.,. orbiLaIes, • ",t<.:acciooco ....
Upo wulnroboillO.
• ,
a
1'
!t ' ."
u ,
• " • •
Para tnwn" ) onto ..... ,u om""" • ....-io PO" nPO>ln red de ><ba. I..
10 , ..... If p:notaIncxpuoouu lie ~n <n II I "un 9,9 Em r'l'u" DO deho
... m<rt'k>nzad,il..
--~
~-
...
,-_u. ~"""'''''''''''''''''''j
m:o, .. "" ,.,J"", "
' .. '.........r~ .. Io ..
" " ' _ ... ........ d< " " " ' _ ...... _
,p_
""",__ • , 10. 010..... "
-,,~
h><!uw un. referero. ca ....1a I. HguTa ~_s ,,>< 1. <I"" los prime"" elemen',,"
>0" •• cer<ionalmentc l'<'Iocno< on rom~r.oci<\n "'" 'IIS """~",,r... uta
lfomenda difermcia.., 100 tam:tll"" no> lie .. a Ia correspond;'nl. dir.r."ci.a
ott la •• fin,d.de.. olectr6n"",,- Dc hccho. Ia. afon",.d", .leo:tr6nia< de 1",
pnme'"" ole"",ntoo "'" 'n<>p< .. damcn'. boja., (Fij.le. por ojemplo. <I"" Ia
afinKlad .I«:I,6n"", dol n<lo, no .. moyor Que I. <101 clorn. como ca!>n. "pora,
do nues"a di.!<u,i6n r""i>- to m,,.,,,, OCutre con oi o'(",no comrarado COO
d .. ur",,) L"" .10<;".,.... que K .""0 • ""OIl ~'om"" pequeoo. y oompac1os
<10 II. parle 'ope"'" <Ie cada grupo •• penmen,.n mi. "'1"'1';0".,' 0"",,,6.·
dect,dn. y po< tan'o .. un roc<> mt, d,flcil a~.di, nn . 1.."00 ...,,,,, 1,omos
G<>C 10 que <> cl .ftad i,lo • algu,," do ,m conFoc,"",.
DIm "'1"'<"0 do r.. ..
"pl.,idad de I", pnltl<TO> el<m<tI''''' (ranK1lI.rm<nto
Le Ik. B. )' C) qu< ..'" rd'Clona<lo oon ... iou,uol J>C'Iu<no '.mano eo 01
,d.,iv.lII<n'< 0.110 lI"do <Ie ca'i<1cr ,,"wal<.I. <nconlrade en ro. compunlos
de esl"" e!.ernen'.,.. lln .. ,ud"'nl< de qulm,CII pnr><:ipi.l.'. "'penon. de manora
normaL por <j<:mplo. que I<>rr COml"'l"""" O. "'" /j",I"" IA Y 2A. oI=eolO5
de hoj. rnc'¥f;o d. ioniuc;dn. rue.... pri"",pal"",.,. idnicoo. Dc becho, ,od""
I"" .orrS<ocrc. del ]i,"
r cl beril., rorm.n compueslos coo un 01'0 ""do do
canlde, idoi<:o. pero <>1", d"" .I<m<n'"" llon<len • form", oompue>'o, run un
mayor oanic'c, conkn'. que <1 <spcrado .•.I'm qoo! """Tn: ..101 Como ejcrn.
plo ''l't=ntalivo consitkr=<>< 01 doruw de lil,<>. Lia. cI <ual podcmo.
'.pone,. ba<.tndOl105 en una hoja .... 'gla do .,niz.a<:i6n pa .. oJ li,io y una
af.rudad olo<;trdnica altamrn'c o."'~rm,c. para tI <10,0, como Li 'a-. La
F,su," 9,100 mue.l", 100 taman"" ",la,i,'OS dol <lu60 h,io ~ dclani6n olom.
,.,
a ••
--
" ;
'"
,.. ~ +
0<_ .
.... ,......, . . . . _
_ ... (1 .. _ ...... " '..... " " ' "
,,' -
Ii '; "," " " " ' _ I'&" _
........ "''' .... 12•• .&of ,,,
..... 'r< ""
(1- oJ. _I";,,,;,","
Ih'e cum" q... oj P"'I-......o t;2UOO h,lO pu«k lkp. "'..,. ~ de 10 aut..
.lecI"~",,,,, )lena dd .",6<0 ckno. Tan "" ..... de brcho. q ... 10 IJlln 1 all" d'f....
nube .k<'l.6nico <lei <1"", I<" rU<dc: ."'(1f'>i<mm.
""p"I.ru.a'" po •• l ""twn
b,,,, as-pdo _u"""",,,t .. <OlD<> m....'''' \I 1,1"'" 9 106 ut. d,,,,,'-
lIKe _ cb:1"'o d "'(1O-IQIm'O <",,,,
s.. "",,,"leo <It s.. ...". ""'""- U
"""pa"'''''IO de ",billies 1 la """"panoriOO de .lecI ....... .,.".
W d<>o .....,k.
I«>IIM> .. m.....'''' .., la h ....... 9.10.') os. romo )' ... """ de ..1"",.,,"'....
• nt<rioou. anctn&..... de WI"""'" "" •• Ic:Dk
El poq_ wna6<> <Id cal.oo )"", "" 01 III ItoiIona """pIot'"- CllInt" mlII
, , _ .. III ca.p _"., dd "",lI6n. m.)"' ... u poodcr de de d",,,,..oo.,,
p<>bn, .... 6n,. uI ",,1M un mayo, ca,""., <m.lon," 0.1 .nlac< .... o!!rullrn<n'<
01100 cb:1o.!I< reJ"- dicoc:""" 4"" OUIln' " """)0'" la n:Lo<odft a. ........b"
1"- ,)<1<1 an . . a _ rdendo <UnIO 1& Jc H h<Wj<II • ....)'" OI.U podc.
de p<>I.,,,>a<In. 1\'" C.pIt~k> a. ..
~ V,", I'Ont 01", <"."..."
<Id term,,,,,
den..dad de •• "".) U...1I••,""" Ia. ""n!'.<.,.",~ •• d< .. t. o/eclo .n ....
","pAulo. de k>o ''''PI'',000''0<1<I&l00. PC:f~ ""'" "",.1Ion q... n...... r:o rtd no>
da 100 m ' ' ' ' ' ' pulO" , • 1 m por qat .. LoC1. pOl""'- de <'''''''or "'",'''',
UnlDt:1l1e "",...." ......... «>Iubl< .,. ..... ,.,. ""'. DO poIare< I.II:ub"'""- PO'
<jc:mJ'loI4uc '" qu< .. brI. "'per,t •.
C • "lC • 'J"
C :JC :J
cio. do ....... _ d,~ } 'npb..
,,'ib ......... ,"n,,, .......
!.a> PI """'" Joo
"""... en II q"''''1C& do .... pruner<» ,It 'n,,," tC'-C. C-;C. 0=0. C=O.
(~. l' N. ''':.1 q...... 10 do .... c:onttncra.
1.0 'cn:cr. ruon 1"'" II "ngula.id.d d< I.,. ".un,,,,,. ,I, .... ",,,,,.., cad. MrupJ
eo II ....."". de dll""n;bilidad d. "'bi..... II CorncrulooO ron .km<.,M
...""., <l illlCtO. ~I 160(01" of Il.lWrr J <I 0101"" J ",,111""'000 CD los pcrlodoo
po>Ionom.. _ , , - q....... ofbilllia. 00<1 do ..... ,,p. .oIiaml""""''''
J"
bap.,..., ~ ..... """po6no <In un "'''''''0 p>IO de __".. .... ,.. , .....
b '''''PO no' Ina pon _promocooru. .. un ~,6u de UD orb ...1 oJ< mh ba)1
'''''Sk. ulIO de .......... 'Ik.pa, 1.0 d........,biw..J oJ< <bcboo ".bilAla II ...
los «><Iai.g, .. IDOl. I ..Joo. oJ< <:ada ,....po IIace ,.....Nt to..ocIctn ,.pool,.
00.•. mo<"lfl.' q .......... mg, ,10"",,,",, 110
Hay muctl&. ron~ q ... don •• " d< ..,. d"""naa ,n b d"p<>-
",bo!.!,,! d, 1<» of bu • • . Po< 'J<"'' '<>' " ,;:,,,bon<! i<lIo puo<Ir forma,
ron',....,.,o. """" of cr,. pew d .. 000 rued< IOf","' o:l jon 11<",111,0"",;100,"0.
s, r :·. cornn .1 r-;I,S, ~· •. 1'. I~'m'n'.. <Ie I. ,torla oJ< ,.1.", de ••1e0C!•.
b "ib~ del """'0 <Ie "",bon<> en n· . .. 'fl' (f""u,.
,I rfa 9 12<1).
miocnlfO' 4'" ,I ',om<> IF"",.
de oibcIo ..rfa ,p'J' ~.IU>~ Un Wlund<>
ejomplo ,n",''''''' ... ~u/mi<a <Ie 100 ba~. U fttior "...ro..... ,...g,.I.
iormat s6k> flIlac:eI; IJ<'I>OiII<>s «l1li ..-uUj..... " ..0 .k..... ",o como ... o:l F,
" d H~ EI doro. ....... twto. puedc ........, "" __ .0 de ...... pIICSI""
'" lao ...... cod "nodo ~ "'''''' I"" .,--. ,,<or .,...~ of tnD"""""
do cJneo. <'1r,. en" tuaI.1 n ,...... h,bnd.o.._ 'p'.,F,." .. 9.'lo-~ lI.y
m!ld>ol ,"",. "'""'plot & d&kn:1IQti afi_ ,.,,~ .. pn .... , d<mrn,o d<
coda '''''''' J Iw. """ai'''', .... Bti1aloi ......" ... ...,,' ........ mOl uucst".. .x..
cripci<mc< <I<: 1M d,,~,...,. ""po<. !P.", 04",,1100 que h.lIt" lcfOO "" Copflu,,,,,
l ... 6 .n qulmOOI & ooo,d,rIM;:I<In, ,lebo",," rtC<>,<Ia, quo fa ra,6n 1'<"
I. <".1 .... l.,.{inoi. PR,. "'" mrjo ... "pnd"" 4"" .... a m'Ul<. ,.~ «omo
01 .""",!&ca. Nil , ... ""'4'" "'. prun<nl' puedon '"ter""""," .. o;:on " 0"''''
, _ &1 .... '.1. Ir.vto d<.us "'bola .... >1Cb! J)
1.0. Ira , ......... para Ia .. ngularid:kl &1 pn ...... Iemen." & ""do 11"""
"" raullJcll ..... tiMUn 9.11 E.ouo n"". 110 debe ....... ........,rindL
1.0 loy pon<ldr;:o Y10 .",wandad & IoiI pnnIn'(I6 .k.... ",,,, doc cado ''''PO "'"
do. <Ie 100 rn""'ptOI Offllruu'''.... de ...... f. ~ .Quo! OlIOS bay' EI Ie""""
eo" <fmQ J~I. d cu. , ..... bka que "".. un. rela<:Wn <lilIfonai "'I~"
qurmota <leI """"" demen." tic un gru,.., y Ia <leI ""'000 <leI grupo "~""nI'
En ,"Mad 0$1. o/e<,o CO odIo ""porton" 1"'" to. (r . . rnrn<m< Brupo<. d"","
cnc:on'","'OS q..... "10,,,
y .. ""'I' """,," .....
pren<kIll<m<D,< 5Imilo=. como
ocu"" ....... benlo<> y.1 .1""""0<> Isf como """ ,I ...... " y of oibcio.
o o
0'01\
•
o ,., o •
"J
o
--, ,,
-
,.
, ..
o· ~-- - '
."
8° •
0,.,
",I.
f ..... 1.0 di<poeob;hOod '" _ ..... ~ .. .,. """"""'"' .... , """"'" '" 100 '" '"
c' 'O!oo"'" """ ... "", O<t<tco ........ !no I.' "-l arlooDo ro. .... _ , , ' to tI cr, (101
Fl _ _ _ ,,'~ .. ~ Sif; ,k) EI <l<oro Iom.IIltI>f>loo >1'1 "" tI CU-, .
,- ... - - - -
-_ - _.- "Il_._
, ...
...
,
-' .. . .
•...
..... -~ • • '£'
.... "w
........... ..
)
"
_............ _-........
..... " '~ 1..-." 1» " " ' ' - oM 1"""'1""'" ~,.,,' ........
_ " " ..... _ " " ...... """f"'~ , ,'Ik.B,r;.~.O, ' ,1'<1 .. 2 ' .. "",. . ."
dri 110" 10,41 AI os 1M. "mila. al del AI" «(l,.Il AI q"" oJ dod \t~'· 10.11 A~
&10 "",J!ka que d bt<11io Yd .lu""N<I dtben ..". "'" iJI'm::ombiobb m _
<7l,'.Im:o. qur .. b<nho Y 01 .... _ de .... y..... ,amillo I\'.,- Sca:>6n 7J
""'" fy.unI il>iorm:>ci<!n del .... J'IOI de .. ",1O<1on dc: r:od"", para <lei ............ II
..tlbIhd.d .. Iou... lie d,."",....."""u ..... "",.lIm...,
~ <1",-, ...., <It de<1roncpl"~...,,,, 100 , , _ """ puuapu on ""
rnlacr q_iro .... ......",,,•• dol "' ...... ""' ......,. rdau", do: d.d.,, __
DAdo que taoIo cI bonloo a.D .. alu ........ IlCIIet\ un.a d«Iruocpu,JIbd
do I.~,'" do.ch..., que b <nboco 1\0.- '() >J...-\ ltD 100 ..... " ................. ,.
un no ........ , d<t>mafI ... , qua col.l ba.., de .... I . . caric.ur """' ......,
Y. ductw""", to dc:n<od.od II< ",up Oft <I<>< """!<,,'" aDt~ I t co ......
(kn.od<> I&i impli<:aaonco d< b ",'"",_ de /I<I,. -H .ber par.>. Lo <o<'!If.o
m ....",.. ICap(tulo 8. piI. 2M. Y 21 .'ri""ndo I. pm"... raw.. po< Ia cu.1
ZH Qt""" , "'''' .,m"A DIE LOS ELU,,.,"T,,,, . ,..... " ~,. ""''''
k>t J>rUlK1'OS elementOl do oda gnlP" "'" .,n~ularn I"'~ l1O\. Ot.n'. at
10 lobb 92 'I"" las dorniy\cc do (:IItp dol boribo y dol .ho"'1110 ""' 4.'i
1 S. 7 ~I •• mm'<- Loo dOlI<>l>C:!o ~,brot poIII'lUdn. por l.nlo. d. Iorma
.. nular.1 "omo X Oft .1 .~ M X) obnln I.... ' • un (:llnIc1er co ....... '.
~aJ oqUlvaJen,. V...... 'I'" 10 rdaco6n d",I<'''''' lie Al ~ 'I ... ..
prod_.• n (hiD pone. PO' las tm\JIJnl(\es lit> t'I 'a.... ,.., i6nico. b .kc1,..,.,..
p~.odad) 10 do:n9<bd do: <:up do Ci'OII ,tom .... En t'I C.pI'~1o 13 ... ",n...
mnoo 1& ......Imod .., 10 qulmoa. die ... e<>mf'lX"'oo ... <0'00 dOl <kwu"OI.
T.... '~ (:,,'ro ",,,,,,,,,,"<leo rclcu.lft <Ie to. ,lcmtn"" ~ poi d """~
d .. """,l
,
---....-
......
• ,
_.X
, ....
f.to,u=,_ . ..
"'
.,
on
"
•.,
,."
•., ..••
" " "" "
"
-------- ---------
..
- - • - -
_.-. -
"-""- X
~,
•
,,
......
...
..
.,
."
"
•
•
,"'
~
,~"'
"
r;-
••
•
••
Sc puru. . .,""",nta, d. rn'ml anal.'l" )10. ... los on.,. po.ra III M.
,
"
,
). tI_S,) 4"" mun'"," una relacldn d;atonal. IJcbortom.,. ",,'ar aqul .. rio,
.,h..rw,cios. Pnmer~. no 1< ol"d<. 4"" lu, rel.e",n., <nlre i'upo< lpor <jom.
pin_ <nlre <l bon~o y .1 m.g ........ 1 ."n 1<><1..1, .1 I.e!", domin.n, •. I'or
<"1"""10 quo ",rem.,. '·ar .....jomplos do HIO tit los ""pi,
"I.,. 1""1>"" dr ,"ad.
srur<'· '\c~ndo. \os iooH 1",0(1.... n Ja Tabla 9,", parUCu!arm••n. I", do
Ma)or C:OTP 8", C" )' Si" . nl> o,,,ton rut"",nl. """''' .aic<. Tomem ....
1'''' "J<fI1pio. d BCl, S; ."" ..... m" .... n'j ...~.....". 00"'"' D'~JC1- o.;Dico.
__ - ..1_' ....."-.(-....
flpn 0, .. LOI - .... I dol ..... ' . " uo;."
.• ",
r ...........
,,,",,I I .-"1.
.-.,
l , 0"""",,,",
~"
,"
[H<J1>'1.o'
1""1"'"
["'I·"'''''''''
[K.}<oj""""
[X,,,,",",',,,'.,'
..
"'" I~ U/wool
'0''
.",
..,,,.;
.m
m
~
"
·L.. _ .. .. _
ele<;!",,,,,, ""y"
jde<put. de los 1",,'ioidOl)" J~7 J., 1'.<10 ... tod.a una ,nd"",,,6n de qur 10.<
DO s610 DO >< opaol.lI.n uoos a olros del n(\cleo lcomo era
"'I"',a<\o) .ino q'" .. mpoco apanlallan muy hie" a 10< 'L>Ce< i,'n •• Ie<;!"'ne<,
Si 10 hiciel.rn, 100 <lemenlO> _!tuad", Jcspuh de 100 t.nl'nidos .. ,fa" m.t.
S",nd.sde 10 qUI: """ ... QUI! '"imr"", nlo ",n mp«I<>.t .k<;",
d,l pa' i .. " ,'/
Simpkme"le "'pilie' 4" los elc<:l,one. 4 ... ~, Y 6, ftciben una m.yo, ""'P
"ocle., ooli .... J, 10 «perodo y. comccuenlCm<n". !.Oil mi. Jifkll .. d,
-, _.
arraoca.,
,
.
,, , ,
,
,
- I'c, .1".
,,
, t- • 1/1 ~
.~ • J1:
..r- "
, ,
1'=
A, ! I II
. ~~ Y=<"'d • 1... 1 ;", t..-FlI
"
'" '" •
.......H. ____ "-""''''''''''''''''''''''''''0'''''' ., ....... ,. [A"'_""
..... 16.1
EI .. gurid<> a.pe .... o <1l ho .. plica<:idn del efeclo det par ;oc:n, .. '" tenden.
cia co laJ """rpa' de .nl."" • ir di.,,";nu~erodo en un lImpo. romo 01 Grupo
JA. La, .......gf.. <Ie rnl.." ""no los cIorn"", I"" <u.~ loma",,,,,," como
"'prestntou,,,,,, tamb..!" .. mueltran .n I. T.bIa 9.J, L'peramos uno d;son;.
nLlCi~n "" la ....... tgf., de ,nt.a: .. gUD bajamoo ,n UII gtup<> d,bodo .1 ;ncre·
mento en el tamano .,6m;',,, ). po. I."to.... I. dJ" . 1Icia de enla"", Co",.,..
c......1<",.O,•• los .10<,,,,,... de ."Iace, .n la "11160 de sol'paOli.o,o de I<>s
orba.Io, de ,·.I.~a de ,,,,,,,,, ~'o""" grande<, eMn mh Ioj"" de I"" nud«"
de I"" 1,,,,,,,,. Y lie"." ""''''''' pe.ibi\,dad de ""'01 .... ' I<>< d"" nlkl«>< uru<lo •.
I... combin.ci<l<o de ""o.
.r..... "': 11 I. . . nerg/a, d. ,,,,,i,.ci<l<o 1M' alta.
que 10 '.po:r.><!o p;t...1 Ga .•1 In y.1 n Y :!II••• ncrgfa. de .nlace rna. ~j ...
,<»
lcomo ",!",r:1~m<><1 p;tra <:<>mp"""0!1 q .. con,.nR'" .. .leme",,,,, .on .1
meno. p;t,ci.hncnl' respenoables del erec10 del par in." •. En 01, •• p;tl.bras.
para , I taJ,o, po< ejrmplo... ~'a mucha .".rgf_ p;tra c<>n .. ~u" que I",
.te.t"'.... 6s ror"",n enlaoes. y no .. rem!",,, IOn'a ....,Gr. con I. rormaci6n
d.1 .nl.ce. Po, tan'o. l"" compun'''" de ..110(11 >On m;is "u"""""'" d. 10 que
c:tbn.. .,]><r>f de un .k"",o." dol Grupe lA,
EI .r..,o del P'" incrte!i< """"'" en I. Fig:ura 9.16. Esta r.g"fO no debe
.," mcmoriuda,
Il •
I •
• :1
, " --
0
-
......... ,.',"""" DO ,... ro'''l-~TO lit. 'DUJ'~"'''HL~ :II
de .,.,.taI:".
01 dOl 'lD~I .."" inknor q ... 10 OIpnadfo .u- del ""po. u..
do< <vone> rn ... ,paln 1"'" a'c Ocao .on. I) 10. ClO.",. """kun ck<:llla.
mayom de 10 M,mol cn ..1<» <kmcn"".
y II _.JI.a'
dc cnloa: "'" bop.
on .... """"1' .... "... , Ll qO!o,o """ponen'. <II: """"Ill .ro <> ounp!crncnlo 13
dll';uoo d. I. 'abla pon6<I0". <n rcgior.ct do OIelalet. no m<tak. ). mc:lal",dcl.
Lo hiU," 9.18 Of una ttp.<xntaci<ln lie I,,. pri .... ro. ciJU'" cu"'po"'''I''
de I••«1I~"",S '" ,n'rOOotirtn <II "'" p.6.imOli capltul,,",1 Es I. """","u,,,
""brr La """I <OrI1"'ur""'''' O.... ,ro .. "od.,
en qui",,,,,, .......,.;1'"... ("""'"
cualqW<.T '''ro<=J_.u,a '.... mlo >< k,· ... '. pot pnmtra '<l, como 01 armu6n
... UIIO ..... " ,IICI_ ... WI ~ , ..... ",,,,,hot b"""",, alooMOI. ,s ...
..... 1>o.,O'"'Ia OItruo;'lu'" "'.... _Ia ullO ..,"""ura mrntal a .. q ... podt ......
If ._!<IIdo ~ poco I poco en 100 aplluloo ... " ......... Si ton'III""...o.
aI'wbcndo .. """""'''' .. ,,'" l4oa<JDOl I ,,"""'" rr<l. 10 .... mow,aci6ot debe, ,
.... mllllrtUl 1. II <al tondrcltlOf un ."",knl< ,"""",m...,'o de Ia qufm.at de
"'" .kmcn, ....
'.1. (' ... ...so M...J,k,. I"cOuo IH Pf"P""'''' lie •• ' I """", ...... 10 b"" p<"
..,erpuIa<....". ......... III ."""d" IH ","fIOC';!..Joo ok "'" .k.............~ ,
""'not, ..,.-. .... d< 100 do
Sup"'~
,,"" ".",rio,.
1 ....,...- oJ d
.... ", •. ~lo.... _ _ , _ _ .....' _... U"h .. I· . . . . ·
...,
..
tA, 100 _ _ . - ik , ... de .... _ prit· : ,I' I)a
rv.-, 10'01) COl ........ ok _ . ._ _
-
9,0, 6tt11C1 ,./,,.,...... in un bll<ll dk:C,Ono"" ..So 00 or . . . . fUrl- <It "",,,,,,,.,1..
mil' ~ ~ do, "n ..""f"oJ.> po .. I••• " ) PO" . 1 ,uf,,., 1< 10 pobt>r • .
F.I'<""Io...or. p<" ~L>l! .. _ _ 001 "" <1<"".,,,,"
Ikl c,"'1'" ~~
9,7, 8-.. Itoor.<y. ....... bu:1I1A>,....... "', f'f'OCl'lo ,.,.~ ... '" <Intpo .... kL
do ,~ .. !lei c,"'i"'" 71..
bb
' .1" Sop6oo _ " " " ' " doLI .. . - . . - . . . . .... nohooIoo;o ..... _ paojod<> ....
p&;o doLI P .....". 9 9 ,1'<01 ....... _ _ .>Ior PO'" ..... ,Eo qol - .
'M" 1 ••
"" . b"'......... ~ ...... , =.< ,.,.""'_"'=-
pl, ...
100' f<lod<lro
,.. C.""
1<1 ,1.,_
~ ,~
9.' :' I:>rnl>< d d",,.,.... orto ..'lp' ........ " ~,!01< '"'u< "",<b<t", oN. 1..,
I"m,'" "" ...........
010<0, ..... <10 ... ~ 1",,_ e."Pn>\obnoo 9.11.IP."••.
"" OIl,. ><pOrn ..... <k!iao;:o(\. do u .. pomo (~\>o ..1 mfrlolo on ." bbro <I<
qulnuo:> ..-roll
' .l l. ~ "'" _ ) .... """"" do "''""'''' .no <I<oo,••",.lo, """"" """"fop!''''''''''
do p. 1"" .... I • ,s'lo{","'" PI f" 1 _ '
t
., ,-
•. ,~. ,1.'= I...........,... 01 ~_" do " " " . - """ .. ,.....,., "' ...... ..
..... " _ , _Uta ~ ...
...... """bo .. _ ' ' ' " 01< ... _ "" ",. ......., ....
,.,<..
•
•,1'
hoi
-
C....
,u","
I. q ........... 01 "",=.0 dot ....... , _ ...11 ., _ ~ ..
..... ...... 10 ~ _ , ...... ~ .. «<:>10< 1001 ." _,,..., ~ ..... _ •
.. ,..... J. do . . It.-' do ""In,
11'1 _ _...... q ..... qoon.o de ""_,,'
~ dol _0 <I< .......
I • .-r;"",.....la _
C.-··,· ,.. ,,,.1''' ........
dol"""", do _
<I0I0 ..........'W .. '"
-
9.1.. UIilu.odQ ... r<JIao 0. 5l11<e <&lculo "n ,.k><
1"''' ..... ,.,. nuci<., """,,..
q.. """b< 1.1 un _,,"'" q . . . . . IIad< . uo o<boLO!.I.! ok ""."""'" o k _
y(~1 u.o riKt,,;,, qU< .. qu," 0. U" orbo<a.l 2p de uo ,II""", rio _ . C"""", ..
I., ,owI .. d .. .., reloa6" 1 II "".1>1.,0<1 de .. coolil"'_ .1«,,6...,. rIol
t"""" 0. ..00
9.11. Cirkulo II Z" po.. kra <IK<..".,. do: .,,"""" ... 100 """"" okl w III N•
• ,ilwr<>do lal q"" ceo,,""
>.I n""""" dc ci«t'oae> mAs ibll.u
rr:¥l •• dc Slat" o,buJO amboo bioqu« do: ",.h.b co to mI>m1 pMoca )
lo,,,..,. }'
6;,."",<100.
'.18. [><tiOo.o pI,rafo "''''''''' .,pIr<a<>do
lao I<nd<_, '" 10 = p n.<ln, ef<r<..
ti",. 10 10,,0 del ",!uodo pcrlo<lo ILi • )o;<!- L. "'f>\'<I"
dcb<rilt 'I'<ioi,.no
defi"""",,, ",n<i .. ,'''p
,t. "",""or """,,.•.
'.19. l.tiliun<lo 10, rc,... do Slater. cakulo) ""'"ra'" lo 1.,/ polO 100 dc<'roo<> -Ii
f '-I do:l "","0 do: ""~' (J,,,,",c 100 , .. rJ.lt>drlo ",r.""" . 1 !>oct><> ,,,",>Or<l<,
que 10. <i<c1,.".", 4, r.<Jn~" poi""roo Que .. ,1 ... 0>. •.
9.lG. l:,ihuodo". ",p., doc Sloter cakr.t;o ... Z" pO" k,. ciot1,oncr " y IIK!n
... Jp .l<l <ala", o,><Ul< los =.11:0<10. ..
..... f#a' de ;00,,""""'-
lI,,,·,,,, •
Ia prim< ... "'lI"""_
Y ""',,,..
"'Ill Ron>e,1llI. po< q.... la 'ric'", <Ie "" orb".1 '" ...... "'" q"" 10 dc """ "po Utih..
..la,rtfum>ati6rr ...... """",ot
por ~u< ""oo ""bot.I<> .....,"'< ..
oo, .. dt , ilJl
"""'" ""Po i.,. ",) <tl 10, lOlJla> "" st., ..,
'4.2-1. o....jO .. "'''''''''' u"" Il'~"'" "" I. proo.bti"bd d< .""",,'n, <Io<l""""" ,~
Jp. lot y 4.r
j\<{lh;r",hdades
ell lunciOO d ... dill'""", TlI<i,,1 ""'" .1 .oid<o.
<It _ .
D..<." ht2>
los .. ,.., 1<", 1.</ do: lao ,...,., dc SLo' ...
J
I
!
I
•••••••• '. Or
9.15. E><."Tlb< on poI...ro 000ClJ0 . . plicando la ,<ndencia j<ner.ol.., "'" ,od"", .,<!--
.ruco. <k
{"I '""" ek",,,., .. dcl
(I,', 10"" .",..In . I ""~",,,
'et«< pmo.lo
9.lfi.fo.ocnll< u. p;:ImUo """'_ "pbcaoda Ia> 1<Dd<""".
",,,,,ok; "",ocal 1 ~~
<0.101 <0 I.. ~ <Ie "",kOCi6IL 10 ""f'U"'I-
<1<_ ;Mu;' un> <\tf,niciOn
<I< """'JCI <I< ,0'""""';00.
9.l7. f.....n\>< to. ""'"'I"'ado.... d<ctr6<Uca> old ..."""'" 1 ,I ,I " m,";" Ex[>loco
bt-< ... meo" por Qui Ia ..,""" <Ie ioo, .. ciOO oId,lum,nio .. mrno, ~"" Ia 01<1
mapnio "",,000 Ia .. 0<1<".,., t<n<Tol ~"" 10 "",,,,,,io.
9.1lI. """,,,be ",", roofi.lu,"""'" 01«1,0<1"" dcllMoro y <I nuf", F,pI"" """ ...
"""", pot qot Ia """",. <It "lOU"'''''''
<Id Irn./"..... "')"'~"" I. old .. LOll<.
t.19. E>cnbc: u" "'''''fo """""'" <>pl""'ndo ~ 1<"';"",,", From."" on la afll1ld.><l
ob;,r<\n",., L> ""puffi> _ ,00"" u.... dtliruOOn 11< .... J'f<l'PK'Iod
f.JO. Sin 1. me,,"'-.... <k 1.0 !'\I"IO 9.7. prnl"" Na! <Ie j", "iol!><"'" 're>
<I<m<"'oo.
~' ''m i .''. .uocoo Q fMOTO , ,cndrla b .finidoO <I<c!,On"" mO. "'V';, .. V.nf.,.
'UI """Itad'" !'Of rdnmo...., . 1.0 ~Iuno. F.,pI"" b"""",,",. k...,""" reta·
",," ok 0.'" ooIin.Oo,lod<t <\ect,6ori~
'.J!. h;rib. \a. """('Iuta<><>"", <l<c!,6."" 01<1 ,0,1;01" ""'......" uplieo b<e-
.. nI<.I< pot qot I.. aflllidod .. oI«1ro.oca;r ok ...", 00. <i<m<.t .. no <$1.1"..,
"""""6",,,,", _ t", '<n<k""i.o< J!<""'"''''' ~~~
""'=-""
m co!>OOr<Uncil
1"" qoJ la,
<0<1 . .
.n._
9..11. EI<f\b< lao oonf'IU~ oio<r."","",, dcl ",,\><:>no r <I ""n\gMo. Elpbo::a
<Io<!r6It"" d< «to! <los
1<1I<kn<ta, ",..we. <>p<ra<I...
.1<...
nt", "" ...,.
9.J.l, E,bou ..... bIz. "",;.xl""" ,ndICOOOo" "r><Irnruo d< I,,, <I«'ron<:p"'~
d<od< t" mlI' Iooi-o'
alP •
Ia "'" oJ .... R""""",,, ~<rn<l1"
...,1<>., ri<ct;u y"
ta!tt4lIo at6mooo. La
"""" .. _ ..., <OIl "'"
"'puoo" "'borla incIu;, uno
okf,nici<In <0ft<WI ok <\ect'<>D<PU ___
9.34. E.<ph<>. !>r<,<ID<o1< "'" qui <I podo, d< POI,Ullxrol.o d< u. """o)n <"••
l<r<-
to""",. r<ia<:>o ....... "". '" ,<1_ ""op-"<fl<'," ,Ie<t~!~, "''P.
9.K ,Cutk. ooo 100 uw.!""'" ok I.. Jon,,,,,,,,",, <I< """" dWo. '0 I. T.1>I.o 9.!'
'.)6. ,Cutl """ qo< ",", 1It1, «,,,,1<.,,.
<l1kO," <I Mtc\,· ~Lo w; ~""""'"
Jo 'u ""1"""'" ..Ct«. quc d AlCl, ",", m.a. p.ototido.al 1kC1, 0 01 l<11C1,1
DIs<1J .. b",~.,.o'< '" f<i.!'O<'1>
9.17. EI JUf!lO .. u... roO d< .mlJ", b...o£OooIoo ok cubooo Quc " "".'=<0
"OK!O>i 1'01' ""I""" Lll r"""'" m""""
pi. t. fog",," ,Ilk"", ,....
IJtn, .... , ..
"',,"'_" un"""
• Po< ~oo DO U",,<
<." ....
PO' 1.0, r.... " ... ,""fdIOI<rul."" do '"" ok, w.....
rtin..!""
' niloto 01 polito <n <l ..oc,o'
_. . 'c _\c / \c_("/
~
'c_r!
I \
'c_r!
I \
'c_
I
- C C- C C- C
\ / \ I \
C_ C C-C C_
-d\ 'c_.f
/ \
'c_r!
/ \
~~i
~5~
g-, ~ ~ ~;~ ~i;:~~~ 2!!~;; 'i ~!o'
II,' , •
/ 1"-......
~~§?~S~
, >,
;
~-...,::, ~ i f ~~Ir~ -It!:l~~-!l.·
5'
~::. "S~!!.:;Q It'- "',1 /
IjlH "
q'~o,
" -Ii
. .G
i~,d!, I'!
,~
,.. ql [d~
ph 3if !
.on r. II! ! mI~
~ It i !~:t. ~"-O'"~3 0 <>. ~'"'~
C,
~
I; '~ '!;l1
R-~g. h':!>.
},r !i:~ ~ i:_", ~:n~1;' Il
CAPITULO
10
HIDROGENO E HIDRUROS
••
dcs'l./W" • 10 ...., . _ • partir d< II <>Ial .., rn:6 d ""'......... En .1 ylono
utllflI .. d" ...... pall"..... AJaw>os, COfIKI prot_ lIOul..-s Y 1"'..........
lrOO-l"""<6n, como Qufm""", 'I'" _ _ II. ~_ 0 ..... como Ita·
droneo y bot""""" 1I<".... «b oj domiuio do La R...... de """".... Los .... bnl>Cka·
reo.. AW:...u do ~IU , 0",,, p,,,,kul....1 I 10m """,enla ,odo La .... rgla
11CC<. . ,i>. p.or form.r 01 un",:",,: lroo ""0. on un '01011><11 no mayor Gl>C I.
cabe.,. d. un . lfj ~r. L ~s ,"oria. mu d,fn",hd ... ;00"'. 0 que probahlomon' •.
on "" ....,..,..,,0 dod". hat:o un", Qui""" a ''t,n'.m'U" .... do .~O!., . 1 lkm
•• pio,d on un. ,n,ma';lU.bIr: r.sdiotaOn do It.. I ""IOf Conform<.1 uoi.<t>O
.., .. pandu <kWe .... orilF""' ,1oku,,,,, II ......JI,a 10 ibo """in....:lo. "
pod.umu. dog,~ . .., m.otcno at ......... do aprotim:tdlDlClllc dos
pan .. do hod,,:ll<oo, ..... do bellO. Eow ,urbt.tlo'rM.. nuboa do ,(,"-"* IIFro<
.,rD;ta, I"'" lit! funus I"',i""_ pAra .... pour • r"".,..- Iu pI.....
fueron
Y W C>I ..1IaI. 'I'" 1M "" ... ,nuJ=. POI .....,,,... PIt_ 'I'" d
...... It.m _ 1M J"flfI'IOfOI ek_moo I .1 ""'nSJ<no. d ""'"
bid.....,
._0'" 1d
--
!'roo"" , _ .. ""''''''''''' "
"~
'"
,
, , ,,-
~
U101»
Part .......... 1_""" .. _, ;U. <.00"
~.,
n=ci6n de f~<i6n de 1& E<uati6n ([0.1) pmduoirll 9.9 ~ 10' kJ mol' Por
tanIO, 1... r<accio",", <Ie f",;6 •• u,:"''' proou....'" del ord<Jt <Ie 10" 10' '''''''
rna. encrgla que las "'aCC'Iancs qulm""",.
Las 1l<:ll1K:iones 110,2) y (IO.)) m"""Uo" do. .... <:Cia"'"' odIClo"a"" de fn·
OOn que '" cree q'" """, ... n e. cualqul.r ..1... lta como PO' tjemplo .....,.
If" Sol:
(10,21
(liB)
E" ... Ire> '."""io .... <>cu"en de forma secuel>CiaJ. )' .1 .... ullado nelO
L~ 10. J)-I- 2j 10.1) -I- (10,31] .. cono« como el rkU, l"'oI6~ · pr"r<RI .,...(",do en
I. E<uaci<ln (l0.4~
,
, 'H (10.4)
1105)
--
,,~
-
COIgI + JH;Ul17CII .t~I' fI ,Q(g1
OUOI colllh&aclorn Pfoporcio ...n hod,(JO,lt. bu.OI dJkrn,~ h JO'. q<>< Ia.
re,,,,,,,/,,,•• on'<n<l«> tajuio<rnt ta uultllCO(\G de eal.l,..dono meUhcos. La
,n•.."ipcl6n 1 desarrnIIo <I< co"!WldnOQ mJ. of"",,,," Y u........jo< mmprto>-
I':lol ..... •p< ..... _
"")R""f"<>' H',,"uOil !93
.iiln d. ,u pal"'~ .. un lema de wo;i<lc .... bl< in'nto "" d .,<>Iuti,,, (;lImpo de
I. q"{rn ica inorg:lnic • . M1> infonn:tei6n =rca ill: I.. apTicacionc' <I< 1<><
onterio"", P''''''''''' ~ pU<de "I>"",ltra, en la Secci6n 10.6 IIOb", furnta d,
e"."gfa. altero"i,... ,.
La rn.}O' .pllt.ci6n dol hidr61!"1lO .. Ia p,od"""i"'" de .monlac<> PO' el
P'OC«<> Hlbor [E ..... iOn 110.11l] qut.••" VOl, proportion. Ioo produc{". dc
parlid. para di,',,,,,,, oornpue"<>< ~"Io< do "i{r6~e"". lale, como knili ... nte.
r .,pI"'i,''''' La ml)"OI10 de .. t", ,~rnp..,.!<>. . . ~n cnc<>n'r.u "D d
Cap{'ulu 16 en '" ~ulrnica <1<1 Oropo SA ,
(10.111
,10.12)
En la Tabla IO.~ '" rorogtn los Ire! i>6lol"" que forma .1 b,d,"_
«uterio r... d=ubicno en 1931 PO' Hamid Urey Y .Il. co\;Jbo,ad"tn ~
fOIl .vapo"" roat<" lilt'" M hidr6~.DO liquid" basta ak:a"u. I
liquId" q"" p"""nlab. ,"oria. Ullea, d~l>ile£ d. ahsorcion (en I..."" ';~';'~'"
ml"_
lIalm.,) &dermis de b.' del hKl.<\gcno ",dinon", C~kul", me<:an<K',1
confirm.,,,n que dupliolndo Ia ma", del hodrogeoo 1.t jll"ir"",,,,," Ia. • ..,..
linea. t<peclraies. Ell lrili" no podia !oCT dOl"'lado del n><xlo ani'"
preparado por prim.ra Ie' po. MarCil' Oliphant en 1934. mcii1m.: _
I",n,mutation nuc~", (,er la Se<;<.:i6n 10.4 ",bro procc •." nw:ka,,,j, Of-.<.
que mw,ntra, q\IC la malon. de ICIS .Iement'" Hcnen una s... n "ar><d..w..< ..
Lo6topoi, ",lament. los dol h,d,<'Igenu pr.senlan nombm<)' slmbolru ........
Ies. (Loo nomb_ F"'i<!. J.ul",·" J' "iii" proced.n dol &riel" j>/l)''''~.'
y Ir;."•• que "8niflc•• 'primer"., .""gundo. ~ _1."",,,,., ""'petln-''''''''l' I
nombre, especiale. '" .. ignaron al hidrdgcno ! y J porq ... I.3s dlfetn> _
ilgnirlCat"·", on '"' masas "'pe<to d.1 hidr6ceno ord,n ..'" Irdaci6n 21 .
pro'oca. ."mi'mo. notable> drk""""a. en la$ proPlo<i.dt$ I(;,c,", Y <I .,..,...
t.l .. <om" dcn"dad puoto de 1",i60. puo10 do .buU,ci6n Y calo.-cs de """' •
y vaporiuci6" (\Or I", Problom .. 10.lO y IOU,
-- -
T.bIrr I O~ I"s,opoo del hodr6g<no
....... Shllt:
~ I ...
~
'"
nla_.
,., .'
« •
t.
," ;)
f.-..""' ..... _
r--
/--
-, .....
:(...
,,-
Q
,-,
• •
.............
'"
'/-'
.'0
,..,
.," ~'H'"
, ,.. ...., ....
Oboe,,," <lUO III ",..n611 nll<loa, ... _ .J"~.d. como .. ba dcoc:nto pro" •.
=n,e. I).. <:It I mlncnl SO dod""" q ... Ita)· dos I'POS d. dc>.Int<v~ci6n beta. 1.0
destnl<llr • .,6n i>ct. P"'"'''lq ''' prod""" u" pnoil',\nl y I. <iesinlogflci<Sn bel.
ncgat, ••. <luo p,od""" un eltctr6n o"It""",,. SIn .... bo'IO' Hj.l0 quo .. I.
tkctr6n. md"lon,UI\>le de C\l&i<tuio, olm <ltctr6II.'" d prOOUCIO do 1.0 dc>.I ...
1<pu;6d <> dc<mn"''''''''"''t<> do: un nllde". LI, """'nlqncioo>et i>cta ......
ti ... ). bout pO<tlll' .. U>Cb(:a" toIocandu II"" fJ 0 una fJ' iObn: Ia fko:~. I..
des!nlq,aa(\a dellnllO po< """ de. ... IC"aa6<t bout tlCPu.~ ~ , ..." " ... II
Ecuaa6a 110.161
, • .,, .
' H ~' . .' H, 110161
CD <}tf1>rl" d. un 1,.:lI<>flO quo itO dcsi"I<P1I pur"fII ..,." .. 611 bela """,'"
r>.1 bow ~. 01 'WIOPO .. doarovo m.:h du,ad .." dol Ioor<>. UI ", ...-ci<lft !"' ••
• u desinl<pni6n SO ",p,«cnta <Tl Ia Ecuaci6n (10 11~
.,, "",
~.,r+. tin I"'
!H~a!~W!H
.H ~.~ ~!. o.! I, 'k-]
lim]
i.
1(W'p,i.1'
']'-' .1
1- .. : i ,,""
t ~." ~-!!1I
1i~~
i ~Hf!1
.!I " !I"
~
M
!Dt1k;P,,<
. i 'Hi"";~ 1 1".iH
,,, ",i..-. -',-
~O~i-!l'" i",[~H
'!'~p.,"
l l~!' • f H,1i!
JllltH ..
•
~"I-'"
H~§J-1 ' i' ',out
-'I
~ '.
.U i iP~*'I
~
'-
l-i&'4~.I;'ii
!.it!,
0'
-I
.. !i-·U!t:
!!jiH
1 .!I~.!I
!, 'i
e F
Jll!iS.34i -a.:!'
..
!, ; JloUb
",,~r
- - - - -..... .
00,. ; . ......, ..... _ ... _;;I
~ t ~.;;
1j 'jlri
- ".:;~
11.3 lief:
,,
•
£
T.1oIo ILl. MIl ..... ptup= ·"Ito .. "",,., 'd" lid It..l.........
,,,;0) nolo<
~ 10;'"
,-
• .~
10'10' :.'1,'
,n
1,51
','.
~,
Ll) ,H , '"
llUMI'j,H'f
".,
0.' "."0011'-' '".,
U"H"' ~
,_
._-
,,-.... ..
.... , h ..... _
,
,'--,
,,,' ,
III ,~
,,-
,,-
•
~"'JfO"'_.\-~ ...
·n
,~
'"
To V C.':M' .,
1, .... [lId T, R.
Ilf t. I"" ~. 'h
-I ~
,,_ ..'.- =,' , 1 ,
1 • _ ,
II jdru.os I6n;"o..
.... hbla lO' m.... '''' qI>C 100 hid.ufos t6n;.a. a.."""ruados
1"" ..... oJ
1tidr6J<!I(J on 01 ..,ad<J de ,,,idoct6n -1. o","n soIa""""c <:OIl " " mc1al<>
....,..,. clca.nnep" ..... 1011 <It..,. G",,,,," l~ ) 2A. [D La T~bIa 101,.
_ , ... que I. oJinxbd ...... _ del biodm,.,.., .. bI)lttl <OIIIpuon6a <;<III
I. "" koo 11.0161<"'" I<onl<> .. 'ndica pa .. 01 nllo<) I.> que "R",f",_ que """ndO
.. 10..... ,I H .. 1 ,!",ode rclati'.m<"(e P<I<" ..... ~ Es .. boja af,,,1<bd
<Ioc:"6n",,, <>lJ "" ,.".,,,do
«NO d
poqD<floJ W1I&IIO d<l
"OlD<> tk bId,~,,,,,>.
tk..ooo 'III< ""''''''' .. odiciono ellltjlundo ok<:lfdn I._ ,.rre un. ,mport,n'.
1'<'fIUI<J6n ,io<:tnJo.do<1rOJt del pnmtr ...... , ... l.a ..",.,1_ ,io<:t.<lowI«t.6n
pt"l"''''''''''' un. 1ll6n po. to """I d radIO oUlmlCO tkl hid.,)....... 10.12 AI
............ IlD radIO i6nio.> tk .p<o"mad..m<n •• 2.08 A .... 01 Ion htw. H
En ~"'" caM>. .. 11<>". <k$pra>dt m..."" .... rJlo en If. 10.->601 tk II .
~II<>""",,, eo''''
"""'1'1>0"00 00 put<!< pOne'" to J""~'> ",,,,,h • .".,.JIa. por
""a po"<. ,I """. de _ 00111 po."",,- Iu <IIaI tenderl• • r<l<tru<'
compuo$'os m''''~t' ,......1>Ia. (lit l"" "'" nludoadu "'" 'Ip«1Of <DC"j-
1M""" d.latod<> .6hdo IC.pll"lo 8). bub ""pa •• do 1"'" h.ec, [,e"to. <1•••
" " " ' _ "" bal._ ""'F'''''''' eoro maY'" dculI< J tkba
""01>", I... I'fOblcm •• lo.J~.1 10016 al fln.l ""I copflulo.]
'"!<fila.
0..pu6 <k "b><n-a, 'III< d u ...... o "" hoi",,,,," MIn""" (. '''''''' \10",0<1 ...
Iud""...... 1,.... I"" ... <:ari<.1cr pa....-.do • lao .....1 .. buu"1< ~1Ocido.
podrt."..,. 'prccu;' 'I'" hal' ."" b""", CVJdcr>ei2. "" q1lC
reaIJt>rn .. _
Oi'''' romp""""" M>I\
11 klOI hid ........ j(\ft...,. 1"1>IiidoI. """"" Ia......... ooo<I"",n
bit" I. ,I«1rX-klod. 10 'Ill< ,mph,. Ia , ........... <k espcacs ..,pi" ~I cl
rundKio htocn. hidnlfO"".1 tno<lo I><"'U"o en I•• k>co.61,~~ cu,";"." •• COn
"pee><> 11 • J 31 "" ......... por n)", X III ..... ,. 'I"" ttl d 1~ 1l. eI 110 po<
100 <k I. <1<""<1 .... ,lo<tr6n;';' del huo '" tr.".r......1 h,,"6S<'"'. "'" 1>1,.
parto. "'" ......h..le>< <I< "'Y"" X "' .... ' ... 0 q ... d radio cfcct;W) <leI ion hKllUro
1.1eo ~putstoo .,. >ill<> de Ij A ap,,,_,,,,,.d,,,,..,,..... "" do :'.08 A
(II
o. lculado 1"'" <I ,on hb •• II b dom. "" .!)d. I. dcnlKlo<l .1oc1t6n........
•n!UIicR aI IudnlfOIK> Y" IaI 'n .. ~ ion. 'Ill< ,:........... WI<> de< c\ootrooc<
en un ,,,n .·olu ......... muy '"OIIlpm.JbIc.
1.0. hW,"<", i<I<uooo. ~"'Im<n\. o6h<l", bIa""",
""",t._~Gn d, ....... dd ......1 • Iud"""'" •
a"'..... 10"".J.... (>OJ
al.~. '""I""""'u.......u .....n
tooIo >gen.c< ..... "1 .. y ~1IC\'>rn. ,"VmO ""sa r... " .. y 01,1111'" <ORK> r......
..".... de ~Jd.6p:= II"fI'. t I C. Il .... l""iculotm<"DIC 6.il rom" "FDt •
.... nto po ... oot",nt<' OIP" ..... , ,> ..-ndo .... ,CJnClltc """ d ."'" """""
. . ~gC en]a I "".oon 1I021~ fJ COli, ,ambit" red""" "" 6,01", "",~h<",
aI "",01 ~ .. "",ma
ttl 10 E<:uaadtI (1o.2l~
(10.22)
{l0.231
,-
-- •
II
,
.,. -
........
• •
"
"
(10.2""1
1111.2""1
Oua <l< Ia. UI~ del hocI'<IJ<'" ""1ft(> futu," fuenl< de .....&fa depo"""
de .... propttdadn 1t»CO.> ..... q... de las qufmocaL Como hem ... dlS<:ul.oo ...
Ia Scu:i6n IIlI. d S<II ... hme.". por Ia f _ n,,<la. dri bldrdfo1!o", bebo
[~HOa,! En Ia dtnd. de 100 .. neue",". 101 huma .... opn:ndicrnn
romo 00II""1,,, e.la. lue", .. par> pt<:><lu<::i .... bomblt de hld'<IF"'" .bon.. en
I. Mad>. de 101 ",w.n, ..... prn.m0l apm""' .... rl .. 1"'" proo"",i, un. rue"'.
de ..... gl. hm~ y WSUflt pon cI r./lm,,<> "~o P... que dOl nolocleo<l
fu.i...... n. deben tbocllr ron un~ en<>",," . . Ioadad PO'" 'Ui><'~' la. (... " ••
•..."....u...... .... I... , .....,,,, .11ot. El1< roque"m".lo ~ lIad...,. ... dOl
<>b;tet.. ", po< cad. . . penmen.o de fuso6d. D ntkleo debt OWl" ' .... pcr... UfU
ul""".d ....... le aIw lao. mdloftts de padOI~ Y eI ' .... n taWtanl. cntldco
.............. 0 de ..... Ioa, ...... , debe ,.....- lID ••1... denstoo.bd. Pa .. aka", •• 1....
..... per.o ........ to ddle .pio;It...... clc"ta<b eonildad <It ....1JIa. porn una ' ...
q ... Ia f<I$O(\~ empota. lit .....",00 A<cl uOl~muca y IUloso>ltruda. Pa..
• lean .... ambuo <>bjott""" .,muJ~me,:u .... Iwon """","",0 Uft ..... IIUtnetO
de ,tc.IICas. Alll"u, Ind").. " Ia u.i!j,aci6n de .... '""' PO'" Ik::o.rwo. Ia••1.....
temper....... "'le"",O<Io.1 (II ........ eo en,....., "'"Sflt'""" y .. pc~. In)-...·
lando 01 <;<Imbwllblc en form. de diminu, .. pa.ltllh
Alllu"", de I" • .-eao;;ones de fu!oi6ft ..u., r<omcle<!ora... '"""lien ." I.,
[macio .... (10.2$). lit (lo.27~
(1IlH)
Ht"'{)(;'. ,0 " ""'Ill """ .119
RFSl..'JI. IF.N
S. cree que el 1tid,6l!.no rue el prime' .Iom.",o ,inleti"ado en el bi~ Danl! Y
el ekmen'" mb abund.nt. en <I un,,'.,...,. A {r",·~. d. una [",,6n Duclear.
p"'P<>l'tiona lu, y calo'. que hace 'I"" <e. posible 1•• id. <n la Tie,n. EI
hidr6gono. ai,l.do y oaracte.iLado p<>r pn .... ra "0' en el 'iglo XV{{{ PO' Honry
Ca'-'Ddi,h... gene. . .bor. en grand." cantida"",, para ... prod<lCC16" de
.ynga! yo"", oornbusublcs. p,odtldos o.pnico •. amo"laoo y ni'rato!' mela-
tes a pan" de 'us mena! y elect,,,,id.d.
EI hidr6geno forma {res ts6,opos; pro{io. deuteno y Inlio, EI 1"0110 Y
deatwo .. I""'den ",para. PO' , ... rio< P'''''''"''' Irsioos y qufmJOO5. £1 hid,6ge-
"0 oro",.,;" .. pttede .... mplau, on 100 enloces H- X po. deuterio. I" q""
con,,;tuye un mcdi" p.ra 01 ",suirrucn,o del a.aocc de ""ria. reaccio ..... EI
a¥ua P""-'-da .. u'i~l3 como un m""",ado, on los react",·.. do fi,i6n . EI tnt;".
r'oo~cido de forma na{u,al on la atm6;[ora y artif""alment. en 10< rea<:1o, ..
de fi,;6n. os un emiw, Ixt. bontlP'O Y" nlt]i" oomo ma,cado, y para h."",
pin{nra, lumin""".
Au",!"e Ia mo~ub do hidr~geno ga.< os «'110 hgerament< ,.::.",i,-a eI
bidr6gcno form. mll> <ompu.es{os q"" ""alqa;,,, otT<> .Ie"",",<>; k» hld,.,o<
.... ul,.nt~ so cla,if";,,n. mmnalmcnt<. como covalenJ ... i6mo"" " m<tili",,,.
Los htdrum. co'alen{os e ;60""", ... n los meJO' comp,endtd", on relaci6n .1
conjU"to de id.a. i"{.rrdae~"nada, de<arrollada; en d Capftul" 9. 101 onl"e..
en 10. hid,u,,,, met~lic<>5 no .. e"Bende {od",'fa bien. 8UDq"" ..,'" OOmp<>t5-
to< Ie pucdon ulib .. , para purif",ar y .lmaccDa, hidT6g<n".
La producci6n.•Imac=amietlu>. ""n'pone y uulizaci6n del hid,6ge-no
podri. ""'"'0''''3' {ooa Ia ~nomfa mun,hal La fu>.ion nuclea, podria s.c, la
fll<me fundamen{al do cnergia del futu,o. Un ooooctrn!en{o de la qufmica }'
fl<J<a del h,dr6g<no .. [undamen{al pita comp",ndor d futuro, .<1 como el
puado y 01 p'CKnt ..
I' ROBI.EMAS
IJU. Dt:tcrmio. <I "ume", <k pro"'"", r o<utron<> <II 101 ~J<",<> "ti<aro..
\OJ 'lll
{~I ';0
kl ;~o
(dJ 'l!Pu
101. A<k1lW "" 100. "'~ ~"" '" 'Umall <Il cl cid<> Pf<>l6o·Pf<>lOll [r.....-
cWn 110,411 10.0) <>I'.. f""ib\os rucci<,...., "" [oOOn ",,",. dOl d< 10< , ...,. '"
"' .... ,,"". <"<,"hnwoci6n. r." <ad> "''''' rompku cI reacti", ~ prod",,"," ~""
.. Ito y ojo'" 10 '0=0000,
I~I jH.
Ibl 'H ·IH~"".:-C':""-~
~H_:H"
1D.3. L.. "I.,;o,,\<> ~"'" [0""". pall< dd <Ie" d<i cubooo. 0 un comlno
dd,mrl< P"" 10 ",",',,,jOO .1<1 hoJ,<)g,,,,, rn Odio En..-ad.1 ~n, '"' '"
_ilj<l<> U" I"""IU<to ~ on .. ""j", Aj""'O&> ""d...~ wml*'" <I
"""" .. 0 g cl .,.-0<1""''
quo 1>1", ~ ",,,rICO q'" <i ",,"hod<> dd ""'" .....
"'.,.~ <kI hOJr6F"" '"' 1><1",.
,., "C •111_:.::::;;;.
,,',.'" ,",~ . '·'lC+
:;;;;~_ ,~-;
.
,!~. ~';o
c _
"0 - ___
• "N ,.
" .10'....
if>
~
'~:-.;+lH~'lC"
1«1 Ilu<.. 11 b d", »<000""" >< prod"", <k 10 '"Oll>i<\n "" un Pfo'6<>
com"", I!.
I~I '-'to> ~11)' 00. nLld<os II< 11<1;" 4 r un pwt6nl '" Pfw"" <l< 10 <oIj ......
.so un nUd<o do "'b~ 4 Y ",or"""" I!,
1113. u. <!<funo rnUooo do una u!>Id2<l do roo ....;lrn.... I.,m.>.) ""''''"rood< a II
libo,ariiln do U!<4 x 10'0 kJ _ , ConOCO<i..b I., =<aj <l< "".1l<Ieo< on 100.
Tablu 10,1 y 10l. cakul ••1 <l<ft<,o mJ""o I" "";.!""...,601"", cIo .....'
J' 1.0 ... ,'"'" bb<,wa por mol _.,
lal :H+:H_:H+~,
Ibl iii cicio proWn-f'I'J"\<ln,
1M. ....,""'" diu cl oornb",.1 o,(gmo ...--.:y""Ju quo en un rotn»OO<tll< r>«e>.",.
<10 ~,. 16d,... ~"mbra
yal _ _ _ _ "~
_'t<.
~ ~n'''' CQII I, OJ'ini<\n de 1.. "oi,~'
. ..
Cllrlfi'oH- H ,0\lI) -
,
COIg) + H ~gl
10,19, AnI\Flllmtn ... ri 'fDp< 1m ). H,) .. ",d,,6 du"':"''''''"'" «mIO """.... ',010
Eocnbo" ... ~ pon 1.1 """' .... 'NIao do ... ,,. ~'" Floes Y cU:Wa" o:ak><
do ,. ..-.....-.60 utiliuDd<> los ",lore. do I<>,-.. w.. ..uoo.. q"" .. (IUOdt1I
_ I t ..... OIl bb<o de " ' ' ' ' ' ' ' _ 1 10 qulm .....
1.. 11. Eo 10 .-.:a6oI 110 ... 4>."'" de .0 -....11.111 '"'" ~ po. [ _ ,
""'" uo 121 rqo<"" ..........b . .' ·.. _1 .C~ .....o:I:o'.cUI .. ",,_,
r-fCl"iho ..... ~ -, 1>- 1"" 10 rcd_ ... los 6",1<>1 II< ....... 1
_",n,
10.12. II I"'n,,,piOI <),Ido .Ie m<>IibdCDo .... MoO, ""'nil< 10 r<ac<:i<lu "'.. 1&
....10""";\0 .Ie ..,< .,""" 00II hid .......... p •• !!IOI,bdtno.> ) ag ....
10.1 J. (1 """" 1100.,,-0 del ~lId,<If<"no" ,0<1"" """" 1.008 ....,.a. O,K\!1O .". ,..\0<
<11 lu",,16" tic l.t ,BI.""",,"," clod. <11 1.1 T .bI. 10 2.
10.14. ~J 0.1..,.." """'" 01 h,~.-.It<Do. I..... IreO J'f,,,,-,palco ,...;topoo. Ol&. 011 )
Ol~ """ ....... ,,"""'"'" 15.'195. 16.99'1 Y l7.m ""'. _ , , , ......u.
C""'""rI <I ,"""""0 do-l ~I.IJC'" ..... <ko&: 01 016 01 017 J 01 018
"""' .. """""',,''''''' 01 bidi ........... dno ..no J om ... •U"'",o ihknrlu lao
~ 110 d"_ " _ ""'" los 1t<!!"f'OO II< a.~ .,. 100 .... los
io6I_ .... hod..".. .... , rA,- o=ocnIo 10 Ie,- de 1.1 " " _ de ~ I
'IUS. Lao P'I"'''4o _ , . _ del 0,0 "'" l.S, 101.0 "C. ~_ ..
hrL"'" 111<; ........ 1< <>too ,.~ rorn",~ <»II 100- &1 II ,0. ~"P<'II q...
U" ..... O----H ,..... 10 m • pt>Ionclad q"" u" <~ ° 0
19.I'" UlIlinoo<.l t.... ........ ~mo del 0,0) 11,0, ""leulo 10 m..:.6o II< lao
.. ~ mod .... ,'. ,"'c",. q"" eo 10 _ ~ ... b reIoodn do 10, ,·dO<1-
dada do ..""tin (> d,luOOn, do ..... oJ,.,. n><>IKul ••. nploa bn:vrnmli. p....
~"" <I It,D .. ",;q><.Ira m;I. "'rNd-oiIKnlO ~"" cl O,D, rAyuda: ...,...,da 10 loy
II< 10 dol"""," II< Grah.lm,1
10..17. c ..ndn .. "lI"-' ......,1rolizo. '" ..... ...s.d '_011 grar.!" d nl •. E.."fill< "0
('<q-' J'lnalo _ <>pIoj ....... ct,,, .........
ILIL r ....... II C l'..., ) .... " " " ' _ """""" par po ,. "" el .,...
""ad' ... IOIobooJl "UJ .."" ... .,. .. 1.0 'j ,..In• ....... ca_"... d
h.ll......., 0 <I .. ,;""",. PudiWI okoc1,,~...., <I ..... po ,d •• r.;d' . . . . . )'
"P' d.., _.... P'f<} "" ...."'n ........ de .. rompoooci<lo de 100 p_
I"'" .....)lIo, el Iud' ....... podia ... H,- n n .. 1 <I ~DO pod!> .... O~·"
D~·. 1nu.I'no,,, ~"" hi<xwa =.""""'" 1<00 r>«>d"""
do b M1t<)ti,,, ...
• JILO f'O'Id. """ .. hKfrop,.., , ud...... Md,""n. iWmo podrion .... toer
<l<1<rm,.1Ul<> 10 "" ... <>.... .Ie 10 ._Ju. ,Id ......... ~ ••
II. 19. E" "",h·""",.I.. plo_ do 'pI! 1>0, .....""''' un . '''r- <k 1),0 ,n,.I.,,.
...".,. do .... ptwrJ. 1>0;' en los __ ..... dcl ,"u""'-" ,n "~""",,, '''''',.
100 .... _ ........... 3.2' 11)' km', 11 '''r 'O.2J b""" I pkIII J,n
b,,,,,, d "oel .... 1),0 _ I.lO 11Dl.1
0, . . . en. ,:.... J.>q ... , ,,,~,,,,, ... ,, , ...."'" "'Cllq " ......
,.pb:a q....... I , .. "" .. n, ..... do Ii .. 0, r I , ... 2Q..I, 21.7 t :ow K.
~'"2IKII!C
' UI. S.. 10 .... d ii, t 0, _ _ I ... aJ<.oIo .. ' d.d . . . <Woo
.so. p_ J"-pac>
In_ .
.... In'IIk_ ~I!orn' - .. 0....... ,0l00<0 , .... _ do
Q.OII9'J t 0.110 ll!tro ...... ""., ... ,.. '" ....... '
' I •.ll. .QOO&I rw-Wll . .,... 1'" .. "" .."". 01 II~~ 0 D~'" &pb<o ,_
Ifnn_ "" .. ...,.. _ , ............oa.
1iUl. t.. . ."""uro ..... " ' _ 1..-'" .,.... ',... ,. ...... 11 .. '",...Out .,~
d< Iud,6t<D<> .. podrlul ............ , "'" , , _ "" ..." ........ p", ~ ...'
1n.J/i.
"""" ........
I... ".....,.. de ;.,~ dd .. ",",yo< QUO 10 del I",,," ;otlu..,
~,.ttdF"'"
C""'",.,"" \!!,II,
"" c.% ".It '" '"" hH
'IOJ'J.
(""
C,
,"" .."
... <hr<"""",- d<
c~
" "
'" ~
"'
C<>Il CUI tOO"" 100 <icmeo'<>I <Ie 10
tabl. i'<,,(jdOca. ioo Iud",,,," . . I.. ", ~.o.uro. '" r<ltrinl"l' a 100 ri<mr:.,,,,
<I<
to., (;"'1'<" tA) M. Oem ..... , ... ",,,"""';..,,,,,n1< PO' qui ..,,, .. all;
\00 .olo<e< ok \os .....1"" d. ""lac< YI... r.rHd.d<;r cloi.1r6ru<a> <1<1 h><Itdjeno
.,,'iLI
J fttlor _os "" 10 Tabla 10.3 ". ... <ok ... , I. rno:'Il> dol ~"'< pro<:<o<>
,,"d<UalX _ Hy~
u..cuto cO<oo ""'" ""ulu.l"" 1m",;';"" ~"" I", h><lruros i6rll<O'" (,,",,",d.n
.ole con lao _at<.""" 01«1",1''''''''''' I~ """" .. d«If"""""i,....1
10...0. I'.>crtbo un <>do de IIom·II.be< PO" l.o 1<JmA<1<lIr ~<I b>dfUro de poY!JO,
KH. )' "tlu,.o.lo p.va cak.L" ,. .... rgI.o I<'ti<ular d< .... """1"'<"0 LEI <lto..
<II: r"nn0ci6 .... ~r <1<1 KIf« 17.! IS mol; 01,,,,, d.,os t<flDOdm.tmoroo
.. pu«i<n ''''''"lr.i.'
<It lao Toblo. 1.3), 10.,'.1
10.41. Suporuell<lo Quo" KH p..... o'" u... <>truc'ur.t upo N.ct. Ia ale"" '''''rP
rct><ul.ar .W=ndo II .",,,.o6n d< Jl,.'m·l..olldt f compo .. til "'p<IO>l> roo
10 ot>tenid ...... Pro"""" 10.*1 (1.<>0 rWiot!Om<oll Ii< puako """",'ror •."
10. Tabla> H Y 10.1.1
,) 14 _ ...... IlEOCIJrn ...... UJ' .., ... , ~'Oi .,,,,,gp;•• n.. "
1'-'1. lomb< un ... ~, de 1Io<~·II'''''' para ... ro~ Ilol Cull y ulili,.1<> ""..
_tit 1"1.<>0'-,,,
T.bW H) ,nJ
'I6.-*. '-',dillo><!<> lot d ..", _rod", • «Hlt,"u..ct6<t , un _ dc IIo<n-1 r..... ' "'''
.. ~ del IWntro 1 cIontro de ..""" ...... h .. I ".... dc " " _
ado ..... Qwo!......
. . ·pd·. . . . '0 ...... _ ..... , hpla In........ ,<
.... '" I ........ par. II,., , .dc .... t·,M II. ~oIo.b-
11<"", ......" ...... <.C.... q... laod· .., ·ttCllIo ..... ,"""dc"'~
pu.:oka """,boa, ,... _ " _ . ,
',lI
' ..(1
~-
10'.)
10'.J
,
~
~~1~
21"'~
I2I.J
• -
•.....,. Elludnino dc_"' ........ ""fa .-...... ~',..dc ,.".... T.,O •. 01-..1
""'" b .. "", "n, """""'" po ...... I"0<a<I.
'L\l.4S. So Ita 1"'01"'<"0 <I Y&w<"" .",1<> ,..",,,,LIIm,,,, "'-' un _odo ...... Ia
d,~",taaOO dcl .... no k>o .k""""",~,,, to '"',.'''.''''' n.m ....... q ... <I
""""'" .... "*",,.. __ •• _ .,,,'"',..,,,., ... 10. <00II.- ..._
muilMlo ""~ ok "" PlO< " .. II prod _ _ dc _.....- J 01" ') ~ ...
h ,;.
a •. u.·............. ","".. ok """'" de «0 ....... ,"" ..u ....., .:aIo;.to <I caI." ""
....ta ",,",,-.,," J <I <I< .. _~_ """
~;. . ~~"g!:.
;; ~f:; I: H~II-
"~ ~~~1
.,,~ 2~R~
~ ,~ .... ~-.
i -:if~iho -; ~ !!.u it
;~~~t 9 ~i~ ~ n ~~: '5 ,~ II-~~ ~
h-;
i~8 1-'
ell-i- =
.?
€
"ii~"29~
~II-;~n -~ ~ :t -•
. ~-~~
:;:...
.1
q J<- ;;
~L~~l:2.~ i ~ It 5a r;
~:>--~i"~Q .:-'
-O!f[1I
~"'~j'"
~~~~1~~~ IJ jl It F:t '!Iii!;"
".~'e.!~"
IT ]I II .~li
jI<1.:«
~'f~~iQ~
.- .
€~ ? -:g~~~
P If I'
O'~8.-"j
~ 'i
o 0 , il!
,
a
tc
~ it~""
~1q ;>~~~
~,
;:'p
<>",-
~~~
+
:::
~
'5;1:
.:, - tPl'~fP
+ ~ II
~flli-S~
·"g "it
"-
!;:.
+
- ~-
:0-
.. ~
+ 1
~f11i-
;tp[
I,
•
F - tJtg ,
,b:
-. _ ~
;r~
~ ~ 3
~~!l' 0<.
~ ~ - c •
g'~.11- ;!, ~
i - _=• g' ••
... ;; ii"~
3r a i!l=
§'lr,,"~11-
f~~ "-
.,-
.,
30 9 _
~-~!~
... H
-
i
0'''',,"
ill-~g
~t~
~~
~i:.
'
El.2i'_
H··l
••• •
-
'0 '!O-
,'I'.
!!. 2
itH
-f
• -
•
iri'il!.10 •
CAPITULO
11
OXIGENO, SOLUCIONES AC UOSAS
Y CARACTER ACIDO-BASE
DE LOS OXIDOS Y LOS HIDROXIDOS
11.1. OXIGENO
Oescubrim-icnto
-....
ft\:On""" a SclIeoIe tom".1 ............ bndor del d ......."o. UIIII mo ....". <Ie ....
",",,,no .. '<>mI......"" .1 u.... WI CIJadtrno de lob<>nlOno ordcllAd<> y
J-rb PrIft1Ie). quo rr:a ua IftC<Inr" ........ del iOJIo ~'"1 ... Inslal .......
..,.s • ....ru. botneUjO a \a Igbla <Ie ....... Ic"", y •• ro..-uencia .. p.<>h~
~ ...on p'''l<~' a R,ng""" <Ie Ia. jIfIIoda uni,n1ida .... 'n~ romu 0.-
rQ,d 0 Cam!>nJj't. 0. heel><>, "" .~dic&1ott OlCOlK"lai .. Ii,....,..), polf1><a< lpo'
.",.,pI<>. ,.;rnd.;) in~1b. apoyaba Ia R.,·oIucioo A....'a.... <Ie Ia dtado de
I~" IDOIa.on l00a ",.;,u cumo WI de<"',,_III$" q ..... f\lO 1 Amo!nat
... 1?\IoI. A""'I"" rue cd"<2do roIII<I un ""'.j<_ )
prallC6 ... ,;tria, 'I'"'''' <Ie
,<>tb I."" ...... pO. 10 q ... m;,I, .. r<>ru< .... a ",-.. , os po< JUI ,rabajoo on
. . . <><D<1.U .'''''n............. F... "n".>ad<) • IM'''Q"", C<>II "" ,"'Cl'C08
"", .. ,if""", 1"" llelij&lll,n F.anklln. I quen wl>OCi6 ... L"nd ... cuaDdn lue
por.. d",,",ir ..,b", b 'mp ..... '" ent ... I., roloni .. arne'","." y I. <<)fon, d.
InalllOffll.
(' ..""" Pne<'''y '''''k'wI • '''~)I' roD .. _ <> Com<> .. ILtm.1Mn
.n'........·
..",m,. 5dIo >< ""......" .J .,t< com';; ... eI 1boI,,,,,,
de ca.bo..., 1 d
~Id",,-- Su '''''';0 par>. '«caLl p_ WI ... ..,tft ......:uno """'" """"'
...... Ie pefm,,_ ..... mlK"llot. p ... "'*ubia. ... ..... """"".1am<>n/ac<l.
eI d,otod<> de: ",oft.) '" dorn,,, de h><l........,. Pria')or ,.ncn.ha 0'[",,"" 110
que ~llIaD.. ba _.i", d<Il"l"t""'~ .... ' .. lido." <I "'.... f... >I~""'nt.) pO' I,>Ca'
1".o<l6n <Ie Ia II" ,,,Ia,. If",.. de poJ.,,,,,,.Ien'n",,~ un. m ...... ~. de 6 .. dn
\IU' ~,) 'ou.. "'~ .. "',.,,", Y " - " " ' ' ' " .........a", '" t ..... """""' . """ .."'.." .."''''' 3"
,itlltutba .ain: dd!oai" ........, I.. leon. 1klsI.c.... de .. """,OOI1,<ln. .. '" ru.
p<>SIt>Iad.a par pnntC'<lI =por G<OtI S .. M hlcia e1.60 170Q ..,.,..... '1 ....1
<1."""''''* <>1;0100 .. ..",t1............ _ IlImW.o Ilo!do""" y 'I"" CWItido tI
.,~ K .. ,,,,,,bot
de .Ilo. .. combo"u(\rt .... ~n ...!a. EI .in: qtlt manl<nla II
"""""""';(\rt ponteol.""." •• bot" .. <1M. can:nl. <Ie Ilop'o 0 de/1op"'caolo,
C.,.nd,,,,. So:hede ). !'I'ie<,k) fl><fQ<t OII'U ........ I del f\os:t"o durul< toda In
>Ida_ Volios ....... despu& ~. atSl~r !',... ,ley.u n... >" '''t. tu.p La "I"'rt.-
ntdod de discutiri" .n una "" .. ..r""'~ ,\)" . .
".ui .. Lay"'';« en Pari" Fit<
,... oi,;', quim re<:<>ItO<i<l qklt Ia '«1m nosf"lCI. ". ",.uf"",,",. 1'"'" . 'pl """
Ia oombu<1tOO y q ....1 a,n: de P""",Ie)... I ~ ... la,,,,,,...
Ibmel "d............
u" ".... 0 et.n .. ".o
'III< .. """,btn.bo COOl ..., ma, ....... du ... nt ••1 pr(lON'l
de II rombu>u<ltl.
1-"";,,., ""'n'u", Que: dcbl<lu. ~ue fI fue el pnme,u e., """'"'te." et
"oJ,....., como "0 ,,,,,"0
de_nlo. debe.l..., .'OMide,1Klu CUIII<' .n ,ttd •.
deru deoc:ubndot. per<> llaMa hc» .un .... Io~. lido EI """,brei <1M eIem",,_
,<». kl<l,o,rno ) ,,*"0 .el 611""0 l'I'''Iue e,. un .prttdllClor de fcidO'i'~
rorm"ld Ia piarntt: lCoria do Itt """,t"nnM" • k~ I"" ... «H:I111buc::ic>aeo •
.. n..... txl><U. d< .. 'Iumu.:-. 'III< • ~ .. Ie coo",", """'" d podrt cit
ala dIotJpIiDL CODMU· ... tn ...... , .... ,,"-.... e1 ""pOul" lD,rttdDCIono cit
051< I,br" ulili ..... V1IIo d•• a."h:Ier para .... 'ca'.1 priTlCipio cit 10 qufmc.ca
""_ aencia incltpend .. nt. Son ..... 1>0,1"'.' pt»t, <Ie tod ...... apo"''''ones,
nu",,", .cal,,<l1a .mbic:'~n de! .u "d. d. <Iescobrir un .kme",,,_
Fn I~.
l~,,,,,ic:t r"" drapitado dtl>td". lUI r.<,,,I<l.d .. tit I. fronci. 1".".,·,,1._
tionati •.
I'r>«,ley ron'moo ,,"c,endo apuuaClonco • "' q"lmtea. Cuondo '" nLiU
oa,iO de una parr"'l""~" L«od~ "tu.di. on to roue'" d•• I lado cit una ftb,lCII
<Ie ""n'c,". trabojO .n ~I «a,,,, f,)o •. 0 d,6. ><ko do ca,."" ..... et cUltI ,. em".
","",0 un prod""" de! 1.0 Iom'""'",6<I. "r,,,,oehatldO ..,. opurt.ru<!ad 'III<
It Ie: r.coentaba. !'fat"" .....·.,Dtrd un ... m,na para .,mprtt:tta.. d a..... '''''
...., P') obt..... Uftl apia, "1'11_ ) lIo. .... n.. 1Wn..".·~ bobtdo. 'I"" hoI
~ C<l<IlO ...... de.oo... I'", eoo. ~1>ruD.m.o. Ie: Ie pu<dc~_
.. , .1 I"dn: de fa lnc:iu" .... <Ie 100 mrnoo........>clc: ......... y """ "" ~unta
""'pi wal ... prdic:n: C"""~" I'~r-' !,,,,,,btta fue eI pn-.u CD """""
(:tI ~ue ..... ~ para Itt ,,,ja ."' ....... per<> ~ ... ex" no &in: pudfa
.... "i<'""iOcl" pm- ... pLm~ ....... que ........ m... tI.
fa INoI, desptot> <Ie ...... '1IC«"1tO deso~bIc;s 01nl'oWdoo a _
, _ poIItXai) ",h_, P"....Ic) .... ,peI.100 E&t.dos L·1Itdoo. De,<I
I........... 1610 Utut KIIIaJta ~nlC<'" Q . . La.--. ru.", ojo<utod" en F ...........
Sc: tn,!Old CD /Ooorthumborlartd. """ ... )1'4"''' do_ cJe.cubn<l et ~t4.,
... ""bono. I"" con"dontll" "'....., '~DdO<Ltt'" 10 p<aodellCla ) de<arrullo let
"" .... cltl Ln,!O"""",, Su """') JU 1I""',.."un ...."'" pr,q<g>d .... J U I~'~.
rnucoo. qufm><:oo ["""'" a Nonhurnb<:,land • ""k:bra, cl «menano tit su
ok"""brimicnto del oxfcro<> Y I ,,"~bkct, las bald; po ... II fundaci6n tit III
Soci«lad Arne';"'n. de QulmlCll .
I...,. i«\10",," notutale< del mJacoo .. ltn elasiflCiOdoo en la Tlbl. II.!. fOate
cn quo <I pon:cntaj< tit abuodanci. ".rI.
qO" '"' d ,rerent .. orlgenes, t..
exacti1ud de l.o rnasa at6lruca del clemento .. tiI oliO hm;"do PO' .., ..........
ci6n. PO'" ,in cml><"JI<'. II rna", ."'mica del .len .... 'o "",,6 romo moddo d<
rompar. ci6ll para otros elemen,os h .. ta 1%1. cua!!<lo fa Uol<ln Intern."""",1
tit Quilm<o PUra y Apli<ad. (lUPAO' adoj>tO el catoo...:. I~ como """"0
moddo.
..
Tol>lo 11. 1. la6Iopo< co ...... 0<1 0<11<"<>
to b , Sf, •
'1 .... ..... -* "
• o' f,
"" .....0\0 601 1\
' r, •
0...,.,., 16 ';0 " .....1\ ,",'6)
"0 , ..WIlt ..
0.., ..... 17
•
"0
~"
om
1>.0'''''-'-'<'
o.,n-R,.W
".WIII«l
0 ....... " •
El oxlgeno <> dele_oW nI:i. abundan .. en La <,>rIC',. 'ero'e>lrc ~ en ,."
octa ..... LIt .unW.ra tic .... bora "pfO.\JIIiadamonto 01 21 PO' 100 tit oxI8""'.
poro "" sicmp'" lla.ido .sf, U. .'rn6>Iera onp".1 de I. Ticrr. mXD lormad ..
""n'cnla muy poco. Todo 01 ox!~en<> ok 10. atmOsk ... octual '" d =ul,8do de
la ac,i,';o"d biol<¥<>-... doL".
<Ie 1a ......"i<In lotu.lDtfhca [rept=:nta<la en Ia
Ecuacion (11.1)] 1I.,ad. I cabo por ""'mb,o< del rein" YeFtal:
II'" d mb6i<'k' '" "'''JII)fa prunerO . .,.""'" CUI '0010 d 0111"00 b aillO de
afJ6n~ EI ,,>./"'"'"n<>nnillrnen~ se alll11lCn& 1 'l1IMporta rom<> 11'1"""'" I~T (
hal lijado a1gIlDa >,(, en I"" La"'l"'" de .. dFOO 1lciUldo~1
En d LaI>o.. 'OI1O. el 01l1¢1IO """'U"""""( IoC prod""" ror dcocom"",,1CJ6n
¢flip"."" -
2KQ.) ... 30,1..111
d. forma ruunana en 10, pd."''''''
de 1.1>0.... _
10110 del pnm<'r I~O d. '1"lm""" per.. bI; <11:,,"_
de e:<plOAioneo aisblia.
r""-fJl'on. 'I"" oc ehm,nant. II. de "'lICille ""n cu,dJIdo al prtpara. oj odp:no
dc ..... III''''.'''•. Un me',odo td5 .... om OS oddll 111\1. loOIuo6oI d~wda de
pu6~ido de 1Iid.~ COlI penn;onpoa'" II< pou"" m " .... loOIL>CIda 'codl
como ..... _'" en 11 EcuaaOO (( I.J~
311 ,0:1""11 + 2M nO, 1"'11 + 611 . 1"'11_
5O,(q) + "Mn"(<l<jl .. 811 ,0(1) (11.11
Durante mucllo , ...... po >c ",,""';6 que $.0 lie podla obtrne. Ul18 cmnWoli<ln
oompleta de los combu,"bleo I6sib. La ronllmmaci6n.~ ..rla Ilzo
del po'P<!<>- MH ,ec ..",CIIIIrn'" .u. emba'1u. .1 ill6,do de carbona .. 1\1
c:o~,idcr.ido una de las co...., del deao ......... do'" )~ nw;,ocionado til el
capftulo .n'enor, 1-011 dculln de C$1c: n..;,o ) .... ~bIr;. ~.
amboeaw.. ... pueden moon";,, CD La 5 ,o6oi, I .6_
EJ <Q{Jeoo eI uno de I"" prod"""", quCnncos .1Id .... nak1I mH,mpOr1..a", ... ,
.'it ullliz.a CD d ~II) !>d>icu h o_,(gmtJ (80 PI para COfI,e .. ir ll11got .. de
hierro en aDe. n Olidlndo vlnu illll"'''''"' de "hcio. manganellO. f6sforo y
lII1ur",_ lEI hir"o Qb,enido d>!'ttlamenlc de fundicto<>" <oHa s..- moldcltdo en
larK'" mollks llam,d", "n",ln.) Tambiotn ,., "' ili.. PO'" reali7M una gran
,'ariedad de !'."De..., "'Pnict><. en Ia respiraci<ln Ul$lida 0 como combuttib!oe
en cot><Les • propulsidn. y rn sopIr1cs de IIIeIlno-olf""",. o.ihid~oo y
... l8oI:CIlIetlo. 1:1 ooPe<e de .... _oflll"'O rEnlan6u (II SI] norrnaImc:nle ..
utiltzit para fundi, 100 ......... de bo."",ltatlo que ... aSia .... 100 Labora",. ...
cienlff,eoo, m;.n1 .... q~ I"" sopl<1" de oxih,dnSgeno son de lempe"'1U", mn
ele_ada y se uHlin" pom co"a, y sokla. "arios melaies. iii ..,plele de "'i-
.cctil<no [uu'Mn (11,611 ~Ico"", lemp...,Uura, .oJn.nt. <I.,.d., y"" utih ••
en Ia <orutrklCa6n.
" /
Ii ; 0 '
, ,0, ..... II.'. Roe,., ...!"""."
" -,.,
"< ,"'..." _,1.,
11<100 <nIo«> <I< ... _ _ de
y """"ut. de !.<>oi,
,., q.. """",.
... ",,<1<<1<>0
<Ie ""-,,,,.
go "",, ..
,,' ,. 0 ........
... 1"'''''
Do. <I< "''''' ''''"..-
<I< doo:o,.-, DO "' ...
........ ...... "u q'" "" OIroo
..... -"""'" porn ••ll.!"",-
o 0• t
O-;--H - 1_ Z,1
It
<0"It
l - ~j \ .... ,_.
.... , .... <Itt"" .....
.... ~m,...
,-, ~
'". ., .. __ .....
-_.
,-__ 11~ ,., F.a-Q-H _ .......... _ _ ...... ';; _
... " -h_1*
oIodo.,,,.- ,eJ,.,"' ...... _ .. "d ' ..
p"
y D<pOU'" """' dol poIot d ..uo,OL 0 PUDUM eft d eo"""",. 0., ~ """
c,
.... '" "" d;'" q ... tnJac:oo 0--11 po>«: un "'''''''''''0 d.poIar d.npIo lucia tl
"'f......,
J'OfT)(O do: <o)n\(I '" mID"" CD bo r. ... r•. ~ 1\1 """fU'l'lado q ... ell ....
.. uo compueSl" polar "",,0><10 'oo <los ""'''''01"" d.polao'<'> 0-11 ...... man
vectonllmcnlC '" oboe"" <I momen'o d.poIor "till "'pR'Stn,.do pot una dab'"
Ik<h. m<»l .. d. cn I. hgur~ 'l.2b. Si bo molkull hubier •• ido Ii""."
I... d",
momcn'oo dipola .... '" hob.,... anulado.1 Un" .1 "t"~ .1 mom<"to d.p"'"
1><10 IIIbrla I.do .. ,'" Y I. moltcuLa ..rr.. """Ia.
b..<tO~"o'
I 'I f '
I..... IIJ.. ............. <Itt _ .;.1.o;ro
,, ,
'
• Ioodt"""", "'bo.Jodoo ..... _.-.,,""",
1'" .. !o.]
Il-- ··X H (C'1I cI 03100 dclalU& X - Ol """ lie"." uNl eslru<:luJ1I dd hoolo
C1rackru.ada par ...... C:;"idad.,. ht.1jOIII1cs bamnt. "andes. La lonna de
.... oopoS de n",,~ ~plo _",do ... " hlu .... 11.4. rdIc;a b .. me1N
h<~IfO"" a ... vel molecular Cuando cI hoek> .. demit. CIguDU ~ de
qua., scparan do II .'''''',Ma dol tucloo) reDeoIu las ca~ ~
10 II"" ronllna un alDllC'dlO dc oiMwoc!,d (m eI panlo de r.....sr., del qua llqwda
I""". aI h....... ble '....IU'.. nlO de 11 denw.bd C'1I Ia fUSl6n os mu)" onUS\&l.
[Tamho!ft debcrlu recordar quo ... a d~ de: ~ implic;l una ;"usual
p:nd .. al< DePI"lI poJ& la Ifnea d. eqwhbrio lo(\Iido-lkjuido C'1I eI d"'gmma de
1:utI 11<1 '&UI y. 1\0 IoCci<lontalmente. lu"",n1. II. JIOl"'1andad dc .Igun .... d.·
pori .. como.1 palinaJl' anf'llCl~ 01 ho<~.y, y bo pnca on hiek>.)
m "gua If4uida .. d.bu)a eomo un, mOlel. de mol~ul "" do"de hay. 1)
_a.ol''''.' <I. mol6cuI•• unid •• PO' onl."" de hiclr6i1eno oomo en d hido,
)' 21 moliculu tiMes" no unid" 1"" ",,1= d. hld~lIO. En un momrnto
" ",
,
.... Q,. ~_Cl,
",
" 1
"
l'" <nl."", do IIl<Ir611<11<' ",n la_ I... " •• tnl<rmol«ulafd rU. fum",_ b
. ,r , ,_
"""''''ft. mo •• n<r~1a P'fI romper <>I .... enl..,.. Q"" p;ira haemn .n ""1)1;
"""" de ("" ..... in'.rmolecut. ..... ) ok .hl Que <I .~ ... 'Onl!-' un ca10' d. fu.idn.
color de ."po<».a<-.6n } "III aLpal:od.d ""lotilk. ;nu .... I""",I< lita. AdcntJ.
). debena. nlor fam,I"'",.,Jo >on .1 acus.tdo of.."" de k» .n~ ok 1oJ.6-
...... "" lao pIInloo. de d>ulli<w!a de '""'" hidru",. ml)l;,,11<100 ... Ia F•• u.
ra II b I.... pun'l)I; de .bulb<><Ia In...... lmrn .. ai,,,,
dol ....... """",[are., 1 del
ftMMU.a de: hod,,,..,.., .. de ...... II ",'2'_ de 100 o.L.ca d: h:d«\tlnt<> Q""
,"
E •
,•J
-, -,
",1.
I
• -,.
'"'
(;'"1'" SA ",'
~
",'
-,
"'
GNp<l4~
rn,
-m,
,
tioH,
, 'o-
, ,
<lemon,,,,
_.0 . __'"
f .... II ... r ,"" .... <I< " " ' _ d< "" hoIn>m< <Ie 100 <I< 100 (J,ur<>< .~. ,~. M)
11.. NoUI q .. 100 """,.. <I< . t>..uo;:;(>o <loj Ht'. H,O. Nil, yliO "'" "'" ...... ><luo <It Io"pn»o
""","n anI .. d. que I"ri<:<ILcy <Omc1I711ra SU lrabajo. Po. ouo lado. tl pudo gene-
ra', ~) ClrdCle",,,, un m'meT" de gases (KH" HQ H,S. NO, y SO,
~l'" <>t,,,,) 'III<. como '" "'" postcrioTm<ntc. cr.m "",Iobles en "¥I'" peTO ill5Oiu-
bks en.1 m<rcuno llquido 'I'" Pnesliey ulilizl1ba mu)' a menudo. Esto n<)J I\c".
a coll5iderar la CutstlM de PO' qOl! .1 "sua cs t~n buen di<t>l"cnlc lI,nla> ""til.
su"ancias y oomo mcion"'i .. , la. solubilida&s co agua dc d,rerrn'" solo' ....
La regia gene .. 1p;lra prro""" 13 soIubilidad de d",inlos ""Iolos con"'n,..
eo 13 familiar «5Cmcjanlc di.ud'" a KmcjaDle•. Los WlU10S ""Iares:le d"ucl-
~n cn di""l •• n'es "",ares (."""" 01 agua ~ y I... soluws apolares .. d" ... I."co
cn d,,,,lvcnlcs apol."", per" 100 pol."", "n 50 11;';11<:1,"" en """lares y .ice·
-.r:<a.. i.C'uAI to 01 porq~ de ~""., (Vim<>s un • ..,.!ICt en cI capUulo anterior
cuando hablam<>s robre la deuteru.aci.ln <It ... ari", romputstOl.) Los enlaces
de hidr6geno ro" r"",laS tntermolecularc, r"",'e", y las m,,~la. d. agua sc
."""ian "",re ell.. )' .xdu}'en a la. mo~l .. de IIOluto. a nO SC' que d,cho
soluto putda forma, ~Ia"". de hidrogeno 0 (... nos lue"as dJpolo-dipolo con
la. mol6:ulas de agua. Esta situaci6n sc ha ejemplificado ulililando m.lgoRo
y amoni""o en ]a FiHU""~ 11.7, ron I. Figu", l1.7a la. mol6:ula. apol.res del
odgeno no pu<dcn form .. cnlaocs de hid,6geno ron las mol6cula. pol..", de
asua. qUI<"'" '" allOCian enlre sf tMdianle cnla"", d< bid,6g<:DO, Las molt<:ula.
de oxiscno son exciuida" y po' eso el gas es insolUble. En 10 Figura Il.1b. lu
molkula. polares de amonlaco (d<berra. podo, "rir","C I. ""'ruel"", del NH ,)
lIOn ""1"'ces de panicipa, en los enlaces de htd'6g0DO Con eI agua. Dtbtdo a
OSlO, 01 omoai.co SC introduce en la e"ruclUra del agua. y po • ..., .. 5Dluble.
.-.
.-. "- • ,"
" " "
K/O"K V "
"~\ " f ,"
·'0 ....
III ..,Iubohdad <I< I", lI<\Woo .. alp N. ,,,,,,plocadL Lo. ..slid<>< apolo .....
"""'" '" ~r.b.o. no .. dLWcl'<B on ...... l>d\trl~ ..,..rat ~uc kI> .-Ibdoo
poI&l'e'\.lnda,....oo 100 oObdoo .... ~ ..... ,.,.raft "..~,. """bIei •• "IILL
""'" 6"" DO .. d cuo. IA ..,Iu ... bdod <Ie un .... ul" ""'oro '" d<ttnniDo 1""
un bo. .."", buuo~," dofkil do ~" ... , .......... po "'.. _na paro. IOIIlI'<'
II n:d de 100 ......... d _Ielk,'" .... i<:oIIarl y II """p. hberada """ ......
100 10.... or ""';'Il, 0 Ie bid,ulft. po! las moIo5ouJo. de opa (oflO1'Jlo de
bod",lKIOII~ \lI<Dl"" que ombu ..... "'"'" ""p<iid<a <Ie II damdod", cup
I"" C~ilfI"lo l. P4 !).t, l d C.plllOIo 9. r4 ~1OL tl bol&l= mur en. ..
mUJ ...... bIt, ) ."" dotaIb ..,., ~ pro-p"" do lo fioioro..<!uImic::o. qD< de Ia
q""""'" 'ft<><pn"",- I'.s ,mpotlanl., "" om"'"", ..... , aJf\lDO DO<."M)n d. quo!
0.)10<1", "'" ",Iubb CD ..... Y Cldb ""- La T.bI. I U ;nopomoo.......
1""1...110 ru"~ 1D<DIO<'U""
, .. ':=-
. .. "',":":.\~I~l:'l:""''''''<abo'''' .. _rC_',1 fJ
,
• ~,'
, I, _1SIY.-1 _ _ loIl
•,
f_' ...... _ _ ..... -(>-_ ..... ~_ ... ~ , ........,.
... QIIt o<or .. """ndo un sc'ilido i6nll:" II< dlll.. I•• en a~ua'? Con<tdera I.
di",ILlCioo d. cloruro de oodio como mucslra la Figura 11.8 rumo *mplo
.. prcocnta!Ovo. El sc'ibdo NaC\l.! OS Una fonn..oon .. gular 0 una red <n".I1""
de IOn .. oodio y doturo .!tornado.. {Vcr CapOulo 7 para I"" ""talle. "" la,
redc$ <ru".linn) La. molkula. de asu" "t~an 'us 'tnmOS de hodr6gcno
paroalmente posl1lVOS alrededor de ~n an,6n 00''''0 en un •• "emo d. I. red
Y d oon)o""o <k .. la' inlerao;ci""". . . ,uperior .""rgtIICamonle al de Lo,
inler~<rion .. ion""". ent ...1 c\oruro y 'us ,.<rin", 10. cali",...,. OO<Ii", EI anitln
doruro .. Ia hid'MadO. es decir. ,odeado d. mol~l •• d. all""- Y """I'" un
1ull"t en Ia ..lruOlum de tot •. En <I olro exl .. mo de I. red. I,.. calione • .oo1O
SO" u.1h;>pmcnt. atacados p<;l' mal&ul., "" a! .... ql>< ahora orienlan ""'
ox"enm; paroalmenle '!Cpl""" hac,a cl <"""li60 , Una ,'e' hidr.tados 101 "'"
Ii""", sodio. blo. lamhito "" 'n<orp<;lran a Ia esl'tlClum dol agua. Pam .1
NaC!, Ia energ£a de hidra .... i6n libcrada cuando 100 iones <odin y domro .. Un
rod.ad", por moleculas d. "gua. debe OCr mayor q"" I. <nerilla n=sa.ia pa ••
,operar Ia <""'gI_ .. Iirula, que UIIC todo el cri'tal de daruro d. oodio.
N, ·I..)
"001._'
"-
-~ ,
--
....
_
._, -
H, W ,O -
..... .......,
It ,0'(11'1/) + Oli (1I'Ij) (11.7)
<lido "'" 1ud""'10 ,,"r 11~.6 1.0 ~ 10 ' - I ''-6 ~ de mok'o:uIu de ."",.
To! ,-.zhal ' ..,0" Ef;UKl6D (ll 71 do""" ~ htm> .... o.. d"hr". A
,..,.. Ia autoiooruuadn \1<1 "'''' .. '(pm<n1" rom!> indo I~ E"".ci6ft (11.8)
1I,o~ II '("'II + OH ,~, (II 81
w /'
"-,,
"
! "" ,,-"
-, O-U
" '0"
"
H
w
"
H
p" J'
0 ,
,-.
"
"I-I " (0)
.... II.'. ' - """''''''1_1_ 'H,O'I, I'"
""""_101'_" ___ "'_"' ..... _" ,Ol! I L.u .... 11 ..... _
.. _.iI.
1:.0'0 .. una sunphfocon6n de k> q. <>CUlT< ""Ime.>!.
en la 101""'00 ~!Ja~
til 'Ill< d "'" Iud...."" 0 proI6u DO • .,... bin .n dlSOlua6n • .,..... Hablo_
m", de lou 11IZOI>eS <Ie <lil" ",lJ1<k> C01O~mo> I... hId"' ..... "" .... lc:nles ....
• 1 C.pflulo 10. La dcn,idad de ""'illJ. un pro,On lob,. (1 pOr 'an'O IU pudtr
de pola ..... (:i6PI a,." v.n<k 'III< inmtd",_nlC "'''''''' un enlace "",alml.
CUll <u.olquoer otro que ""to! preII<nle.. til ""Ie.-.o COD la, moI6culas de aguo.
FI .....,,1I,do CIt 01 ion 11,0' "al,un .. 100 tnt. c<>mplcJo, Dc las sol ....'''"'''' de
'oid". fuc"e. cumu II Rr 0 <I HeIO •. sc: hon a;,llIJo los C.lI;o"", H ,0; . II_O~
) H.O;, Eolos rorm.poodcn 1."lre I 11 moIoX-ul;o" de '1"" del 1;110 diqlll!-
IlIdo como (i) en II Fi~u,-, 1J.'ht 'I"" .. ai>lan "'" d "'" hidron"" Mu)" •
m."t>do USOlrrn'H" 11,0' pora ItPH -n,a, la. cspcac, tcid .. on sol.o6n
I.U<>iII. 1"'10 ~ m.<Il tnlportanlc d.ne tilt",.
'III< Ind uS(> Q/ os tnt, 4UC una
U>brnim pIillcac-.dn
EI 01.1......, forma COIDpoc>l"" COD ,""'" !no dtmo"'05 •• oqn" con d hcIio.
IkOn. 1fJ6<t Yknpt6u, R_rlOllG Itncu,,_ftu con ,<>dol !no clemo",,,,, C>.<rpIu
e<>n to. ~16t«nO<. II&uI\I)II .... tlleo ""1:>",, ""mo II pllll Y el "'0 y CO" "'"
" ...., lIuhles. La TIbIa 11,1 mU<'Slra ("" Oxidos bt.DOrios m.il impOrll"''''' de
"'" e_",o< rtprncntob'oo. Como ..- ... po ... debodo. nUCSlrU ... ~
e,~ de 10 red de ..sea. (ClIP(luio 91 y de b hid"' ..... (Si:ca(!n I(U~
no n", sotp",n&: ~noonl'-" U"" 'n:m~nd. ""ncd. d de llP01 de enl."". en I""
O"dot. Como ,nd1<lO "' Tibia ILl. I"" 0.1d", <Ie 100 me ..'" IOn Io6bd""
i6t0ia». nuco, .... que In< 6>.odos de to. no mculco ro..na.. mol6:ulu ducrnu.
ttmllc:nl6, lIqu.du ~ IP_', '-'" ()lId ... de los ftO ""',.... mn 1 '<los Y
de \os loC'I!1 lmctab lltOdcn I acr wild ... POlimt!nCOf "",... lc:nlC<. I .... o"d". de
I", met .... de 'r~"",,6d I ,,,.,.. 11<>" no "'cquiomtlricot. (V ... d CapllWo 7.
ptI""" 216. pant ol>lcnc. nW \bI<ll de ~ ~Iumo upo de """'pucI'oo.1
,Dc qui! otro modo podcmoo csp:ilr quoc: 10 red de Idcu sea Ipltcablc: I
los Ol idot? ~ ... "" .... <0 ~n d pnnCljllo de "ngularKlad, Inl'lllSO con n""'lra
lim;lad. upcncnci.a podcm ... anlicipll' que: "" com"",,"I'" de Mf..no .......
,.. "" un etc-.~do pdo de Ql,rkle. ronlcnt. y UIlO "",.",..u, "'M E",," •
ronnar enlaot> • (con !no orf>t, .... , del ",IF"". I"'ro no e<>n "'" I). Sobre I.
b... del r;kcIO del PII' ITI<" ••• "!'Onemo< 411< los ok""'''''''' m.1. pcs.o.dos dc
los G",,,,," lA. 4A. SA Y 6.11 ,eode. in • forma, d.udu. ron un otaolo de
().I.idat;>6u Inknot U dos .. ndade< II nolmao de pupo. f'1,,"1"'C~'''' "" ....
oorprcodcr.l """""Irar .... al"icdad en 1u p'Oj1icdadcs de los Oud"" comO
"''''''',.-. I. Tabla! U 01 4"" la. p"'ple<iadCl 'cIJo-b3sc: do I"" O"J", ."
ooI""ldn ~ .... ""'- att!> muy r.lacionada> CO" la p<»toei6u m.pc>£lo a la J"'i$i6n
mct&1·no mtI2l. La .... )0< pa". do 1M dctaI ... 'OOn: "" Oi1doo ., dlXll'.a
en 100 Ie""" de I", clemen' '''' rep .....","""''' de cada IfUpo ql1< .neonl"'''''
cn 100 ("uri'"'''' del 12,1 19
& >"
0.._ -' .-
-- I
ro ~,u.""
,
"
,
p. ,
"P
~,
"P ~ m,
'"' ."
w, rc
,,",0
"'" ~,
(1,<'1.
OP
...
.p ,~ 00,0, ~,
~ "A ',' ~,
.p ~ "P,
"P
I I
-
~- ,, ,
--
~-
-
O..idos ... ",hori6lo _ (Kicloo J W"" ... )
L"" ck lot ..pect"" nW omp""a.,,, <It Ia q"lmo<ll de lot d. i<Ioo..,., ....
ro<op.Nadeo iIciclo.bue. M""b", 6",100 "'" «Iml"'<>'''' ck adc:,er kid<> 0
1>40":0 focnwlDi al chrninac cI qua del ror,.,.",,,,,h.",,, kido " base. Com_
panlndo lao Tabla. I L! ~ 11.4. obl;o".""" q... 101 dli<l", odn""" normal-
""'nte "'" bIII,ie<><, rrUcn""
que 1.,. d."' .... «Inltnl.. n<><malmcn'" SO" .tel.
<100, Al&unotr 6. ido< <It .. m,mcl.k1 "'. o.fdl.r<». ""~ d. "",.ar como
IIadu 0 como two. <lep:ndictldo 60 Ia. e,rcun>lar.cia .. D< """"cd" con csto,
R ",... moo.., leo; O,udoo'" "" ",clod" oleI.'m'~. por cjanpk. oJ Ie""'ro,
onoont....".,. ".... pr~ ordonad>. de lAs "",.....,cr1rc',.". 4.c>~ ""me
.. munl . . . COIIUD..acod,,,
Na,O
- ,- M,o- AI,O,
"'_n
los 6• .00. o6r:I ..... I< . . . . . . .
_SoO,
POll Ia
P,O.
CI,O,
~,
'P ~,
Op
~O 10,0, 1,0,
- I
r qate en que ot 'hid" con carg" 2 ataea }' forma un enlace cnn d jlomo
d. hidro!<no. par<.ialn1<n(e """iii",, <Ie Ja mol6.;u1a de agu.. La """"¥u",,,,.
ruplUra (representada po< I en "I enlace) del enlace 0 -11 prod"",, d"" io"'"
hidrm,lo. La COn,taole d. etjUlhbrio <k I. Ec".ci6n (11.11) c< '''pcn,,' a 10",
po. OS<> 13 ... acci6n .. despla,. a I. <krecha. Tom.odo como .jcmpl".1 6xido
M .."ho. t. reacci6n <ompiOla de un d,idn ;.mioo con .1 agu. se repre.. n,.
cn La l:cua~'i6n (I !.10k
(ll,tO)
---- "',O'~"'''
",O'~O1l
II>,O'llbOH
'1rQ'".om,
C.oC"OH~
St<)~O"\, '.,O,'''OH~
,._.. _-,-
,-.,0 CoO"
,- EIo() IIo<OH1, ",n,nOH>,
, •
l'•w.. II ... AI
- ~~ M
.--
'<,0,
~
• •
~
CO,
N(~OHI
,
mO H "
-- 1I,CO,
•
HNO,
11,110,
~-
A< .... " " ' _
'.,
1'0,,01ll
•
U'<O,
~_ "",;00
~, 0,' 00 ,
--
• •
H,SoO,
_ _o 11,£'0, ",S"',
,""",,,,,,
~,.....,
~
P,O,
",,"011<, SO"OIO,
""
•
H,PO,
•
II,SO,
~""'" r...£\<"" ~- """""'"
quo.1 0"1l"00 dd ,S,ido OS atrordo PO' uno de 100 ~tom'" d< htdr6geno det
aguo. l . rupturn dol <".bu,,, 0-11 <let al"" produ<iri w> o,oicido que:. ",-"no
.'p'h""rt:mo. b"',.. mc:nlo ... diwctao par. prod~r 10$ COTf't'Spondicnla ani.,.
no •• 00n<S bidronio ac"tJ<>SOS:
~ '''' - H I ·
, +
'·/'IM •p'f (11.11)
'---/ "
Las Ecuaaoncs II 112) _ un <jempJo "'P""""o:o. que <:OmJnI.l.aO CUll d
d,odo I><l mo;tibro 1nd1111o do u..r", q"" produce d OIo6acio Kido Jutronoo
q..... coo""uaac)n. .. dl>OCia en ioneo ..,)flln ~ h,d.onlO. En ~~ caJO d
Indxido do aw(... 6 eI dl'do _ " dd iadn sulfOne<>. La Tabla 11.6 , ... eSC
olgu ........ k,. 6..d", Kid ... mj, comu""" ) .... co."",,,,,'''h~nles o,<>lIcidos,
~ ,n,' HA-
I +
"~ • .0"-
:P;'~-'H
Too,,'"
.~ .
-•• lit .0'
(II ]2b1
los dlld ... Inr61~rOI"'" • ""000" 6~111 ... de .. m' .... ,a~ Ml<n,ral q....
los prop;... 6tlll.... ..w""ldo $On ,,,,,,Iubln 1/11 aa .... Io!. ror""pood;""l ..
hid.6xidos puedcn KI .... r I.1nlo d~ _ 0 como do ba ... E] IudrdJJdo <k
.]IIm",,,, ~'puc:U" 1/11 Ia F.<:UlICI6rt (11.1 JI eo uo .,..,.pIo. Fija,c en quo< acub.
taolo de baK ja.ando ~na con ]'" iones htd.6go».o1 como de 'ado
(cu;lMO ",.oxic".. I/IIfI Jo. 1011.. hidru"ln~ ~ Imrh.., ...... sob ... III nlu·
rak-za d. eslulu>,allCllll .nf61.... ...,]os ""rhul... <Ie [os gTUpos roT .... pon·
dicnle1
(lUll
Como . . .'plH:d In'Of;onncn'<; ,an'lI lot 6.id ....... ,'liros <:<>rOO I", no
mcUUiC<lf rc..:cion3n «:In el alua par. prod~1f compue"'" ""n d INI'"
E----O--II. S, I! eo un metal (M~ "I ifill'" acttl.l como 1>1.... bberando
10.... hid",.ilo en III d .... l~ moen"" q ... II E os un 1>0 111<111 (N M~
Ie j,brnln ""'" IudroDIO. ;..A qUI! "" tklx eola d,krt_~ ,C6"'" detcnru ...
Ia ""Iunle.ta dd "0010 F oj eI ""po ocr;t :kido. IIUoco \I anMlC1"O' Pa ..
_'"IIW>S mIra, ('11!d"<k*mtrlIC ""' okd,,,..... U''Id,;wko ,d''''-aI
..,. COlo..
del p"P<>-
So t ...... meW. IN okd".",PUI'(I •.f," ma" ... I< ........ III r-,.,..
ra II 10. I... put<" ta) <Ie: Ia "'ra "'....... q... II .... yur <ItbentuI de <karo
ICpI"o;1acI .. ria ... In: tI on<Q.l ) oJ oll....... ~ .. ndo d ... Ill"" \I 0 _
polar tbastll oJ pun'" de q... putde ,." dafd'o:acIo "......, onlIocc p<rdO'DlO....
io)ft ....,,~ [,to. ... ,,,,,,10..... 11aJD<n~ poIa. tcaoi l6<n.o)I< indICa haciendo rid.
1':u><In 100 ""'bolos <Ie: III corp "",.,aJ ~... C'l ...Iaa /101-0. Como ..
", ...1", .n II. P""" IhL.1 .nlate 1>1-0 oM, polar eo mti """"I'ubk de .. '
.I&eado I""" rnol6<ula. pol>. .... de ...... Y eI ....lI1,.do do III ruplu,," del <lila..
M 0 I'fl."ducc """0.... """:I.]"",,, Y ."Ioneo! hid.".,lo ac",*", en la di>ol<1C1641
comO .. mon'''' 1:11 ta P""01<1.
••• .' .
.. - 0.... ,.
...>-u ... "
_""""-
•. L.,...
fJ ..... M 0
. dol.,...,.,..
" *" ..,....' -
I.,
".
_.-
1:1""''''_0
--.~';".
,..100 __
I
... ~·",,·OM .... " " I~LI>
_110 .. .. ... _
I... F,l"'" 9.18 n:pn:ooonLll .... (C$'I I"~ de 100 ",nco com"""",,'" de bo rrd de
...... lOtottdac;o... dao dtoarmlloodo • ..,.,. cap/Nlo PO'" iDlcior III comp<ra·
....... de Ia IIbllo pcnddlCl. Et con.c!<.
'CKlo-bfo .. de 100 6>.iduo m<1!liooa J PO
""".h"'" ) 'U> ""'.... pon<benl .. hl<inS>id"" .. de IIlI impon.1ICI1 q""
,., .'
""
rJ..w.:. 0 11
......... poI .. " ' -
.~
.....,"-,...,-
... .,... dif«N<io
1iI _ _ poIJ;f 0- H
.. _..so
'" po< I., ..,..".,..
pol ..... "' ....
O-H
I,
,,'
I
ne" 11.11. hh1o.,.; ..... ",t.-o d ~"" NM-O-It
""ora lkg. a ><,.1 seXlo rompoll<'nlc de 1. rro. flo. .51. c<>mponentc Ie ILlma-
rem"" ca,,!cter tcido·basc de lO$ oIiirlo<. La FIgura 11.12 rnucstrn el ~llImo
,esumen d. la =:I de idea., Ffjat< que 50 ha aftadid" uno indiro",6n dol
""racier b.!.>ico d. las 6,id<>s de los meta"" y del earitttr ilcido d. 105 6.idos
d. I... no mctaks a ambos lad"" de 1. 1lnea metal-no metal. y que la ruptu",
del ~'upo b----O-H. como lupe;6Jl de 1. M\uralcn d. E. !amb;en .. h.
;ndicado cn cada oaso.
La Tabla 11.7 rep,. .. nta la, ..lm.tura. d. algun"" d. I". o~o!<.'1tl", ,n1,
romu""". Eo 10 ..rod" anterior vtnIOS c6mn looOS esl05 compue>tos ronl;e""n
uoa ""idad NM-O--H 4"" .. di<;(lCia entce los atom'" de hidrol!"no y rlc
odgeno por un ntaq"" del agu. polar. Ahora pod<rnos e""lInu", in"eslipndo
do. factores adkton.ies quo ~,ermi"an.u r""l7-" ;kida fOlmi"a. ",,'»
fac'o""
",n: ilia e"""",nepl"'itia<l del flomo ccn".l, )" 11 oj nllmc:to de enlaces de
odgtno no hiJroxfii= (011) con 01 ~tomo central.
&g~n .~m.nta la dcdm""gotividad del j'omo centml. en ..,. IIllima
mroida .umenUul lamb.!n .u capa<.~dad para <Ii.m,nuor II den,idad .~r6-
T
I.!
J,H .
If' I
!Ill
til,
"I'
-I
o :
j
i!i•
(ir'l;li,
,
I ~
,t ,j ;j}j
~
.1'
, t'l
" .jil
<
..-'" !"
.'it
!, II
!:
:11
,.
r'
1
• t.h
eH I
iUI
~I ~!
<: :til
..1't·,
,Ii
0 ....... 0 - ..
o
H~O,
hKlo olO'ioo
,,
0 ....... 0-11
HNO,
",;000,1",""
,
1" t. , I' 0
, ,t,. ',
, ,,
H" .... B .... H, ....
o
,-"
0
" "
"'o""~,....~
,
H" ....
"
O""~ ' 0
",BO,"
AOJdo_
-
11,<:0,
- , -- -,,-
~-
tI ,po.
,
H.SO.
..-
"~
~,
, " 0
"
---,-
n ,1'0, H,SO, 1100,
,~~
..- Acid<>
..If.."", I
,"
1 1 .\
"
, 0,,
A"
.... 0 .... ' , ,, ,",
II........ S< ....
' ..... ' ... 0,
,
11,""'. .. ,s«>.
~~
,- ..-
,,~
~
&~
n;I"<""'"
"A,, ,
H
, ,, , ,, ,,
" , .... !if ...
' 0 .... ' ... 0
,
, """"--._"''''' -,- -
"""'"- .-
,-H,A>O, tI,s.<.>,
Aunq ... ,"1 '"., y:a to hayon cn><~.do I., ""o><o<IOIu,," do]"" o.o.oI";d"" Y de
,us oo're<pondien'c, sak> en ,urwfln,uio... ltay un. lII,p Ii... do """,bra
P''" ~p"'!Id<"", E,-iJrn"mente ")",\a I ..... ' u" 'nf"'l"" li:nom.1lica para Ia
I\OIrltndo,unL EI mlro\& q"" • prnr"l. aqul com"""", con los lJamadoo
04cod<>t •..., "'f"1'O'<o'ali ...... "ombradoo en 1.0 TII>la I U, F~ll' 00 q ..... ,""
CInco •• ,dor, I..u. conhlndo d _ I1ITncol ton 100 6"""", q"'" hoy q ...
'fW1!dc. de _"10"", EI m,a dc kilo o,~ .. """,bnD ulili"""" iii
. . . de .. IIbIa. Otro _de ,,,,.w.u, eal• ...pu .. COl! Ia """",,,"'''lura
q.......... rn "I coq ....... <It Ia I '8'''" 11,11 Po, qnnplo. """"","""do ""'"
of """" d6n<:o. pook""'" """,bra, ri ralo de lot OlfoM-;doo q ... """bmeft
ck>ro "J1Urnd<> d esq"""', A_oeMO un 0.1,""" Ir k!do d6nco .. obIJ ....
of """" perdtlnco, HOO. Qun ...... 01"'..... obIXltaI d icido do""""
HOO, Y despuo!s e11kido h,poolo,,,,,,- IIno
Fll'<""""" .. d misn'lo r-ra eu&iq",", ""'" cu)'O .,,""" """,,101 per1m<""'"
• <U.l.iqu,"" de IoiI i"'P"" ..-lradoi en Ia "'ilia. I'".. ej<mplo. po< .naIofIa
con ri koJ" ... ifli""", 1I,seo..... ri lad<> ..lt1>ico. t iii ,. qwu. un oUiCD<'
... .
;-------~~~-----,;'~'~--...
!
. . . - <10
s..."..-.60 ....
lUI 0...,.., .1_ "'*'
o~ .... _ · _ . , _
)\<'" ... _
M..................... · :
I l.oI _ ~'" _ " <II.Joo" o""","n " " ' . - . q ..... "
.. __ .. .-..._ .."7"q.. k'
no <'II .. ' "
l l.oI_~ ... _ •• ..,~,o
J
,
1M.
l.oI"
'"""",_ria'
... _ 0 _
,,,dc_,'S ..
wm.,..."nIr......
.. _ _ ..... o.uo<I<> ........... _
ro. _
ho.' IS
OIl • . - , ho" """ '
dd .. 7 ' . . . . . ~_..
! • ..... t ....
•
I • Ia J lO.... ' • _ do 100 ""'..- ""'de' 01_" ,,5 ',..
, H'-O, _ _ • , ... _
"""'" ...
.... _ ... 1 .......... , .. _ _ -
oblrronn", <I H,Sc:O,r quo "" oJ indo SC'!to,oso. 0 por al\lllog£o conel jC1do
ddriro, lIBrO,: . . .1 fado b,dmoco. AI\,a<l.endo un od[!C"" ... "bum., d
1/8.0.: ""do pcrbr<lmioo, y quilando "'(","<1> prud""" H8.0, ••1 kid"
bromooo, y II RrO, .1 ~cido hipob.ol!lOS(l.
El sIstema tambibl organ;," .1 nom h•• d. 10< co,respondienlcs amullC'S I)
po. eon.i,luicm. d. la... lei) d.los o.o~cid""" 1:1 .nido .. obl;.n. elimm.ndo
,tOOol ,,>< ione! hidrd~cn" del ""do. PO! cjtmplo, ""ando Sol quitan 10< d",
h,drll,enM ,1.1 ~cido ","rb6~ico. H,CO, .•I .... ullado eo Ia .. peete CO;-
•
1'<,. -;.,.. ~
-
- -
I-.po~""
I~
..., , .
I·~
~
-
Ac.do """'" _ y_
",,,,
Hay 01'" poOh' a t .... ' en <lIenta en La n<>mC""I.IU"', i.QI>t """r~" no
JC .hm,n,. 100.... 106 h,dr6Jtn"" ~ Po. ej<"'p!o. (,qut OCII.nrl• ..: >610 qUI'-'ra.
mot uo IIldrdgeno del H,'O, r-ra obIenc. IICO;1 L a . pora ".,mbr ••
, ,"
tit >, a-I!
I
.,-,"......
II""
•I
'. _ II... ), .,,_0,9\1),
1" - 1.D
I, - 2,1 X, - 2.S
•
,., ," 0-" •
"' .. - '"
"1,20),
" "
' .. - 1.1 .... ' .. - l.lU
I•
1.. - 2.0 1.. _ 1.' X.. -1.lI
,-"
', - J.1H
X, . II
r.." .......
A_",.jo ~
•
dd ~nla"", m~. ~b,1 "",11a fuerJ-'! d. dicho cnlace. iTiene tSlO alg"n senti-
do? sr, porquc como se mu~tra "n la Figura 11.14. segOn aumenla la
I"ngllud de cnlac".•1 par d. d":'f(m<, .,lam m;!, lej"" d. lal tuga.. nuc\ea-
tt'S de 10. do>< ,Uomo., y nil "" pUMen manteo" uDid ... tao bien. Segdn
di.m,nuye la f,,<ru dol enla", .1 baja, en d grupo. dimo enlace sen! m~'
f~cil de romper, y d< .,le modn In, j<;idos5O har~n m~. luen ••. lOU<! decto
... cI domoname, la disminuc;6n do la cleclroncgaLi,;d3d " .1 aumento det
radio? La rcsp.',,," ",.nlta ',:r
1. ,lilima. La d;,minucion M la rue"", de l
enlaCt '" I. cauS<! de que ,,,. 'kidos sean m;j. (uerte, al dcsct:nder en.l 8mPO.
El icido dorbidrioo .. mg, (""no que .1 ~cido nuorhfdnro .•1<ullhfdnco (H ,S)
os un :kido mds fuert. que.l agu3. y as! .uct:s,,'amen\c.
X-;-H
o
;',
'-'
' ' ' ' IUJ
_
,.,
.. , , ..... _.0-,.'" . . __ •__ -,. . . ,_. .
" ", c., ,..... 1ft ... " •
".,'
"= .......
<1<= pot Ito _
...... 0 0 0 .. _ . ' 1 6 _ .. "" ...... 01 _ _ .... "
,'SEP'II n
l..:o. eoIJUtton> do I.c>o" .... "'Oft" K mllCSln II F.JIU'l II Sa. I r;.t!< 'I""
C'II
.... ) d", "'".... ' ......a." .. de II moWcubo Fl 01, .... '" ><tun" VSEPR mllC5ln
..........."'" dol hlbndo <Ie ......"'"".. F""un> 11511. """ ""o>e UII Ululo
mmo. dr 120 fRdoo debkl" l]a ~r>alI del .... ' dr <la:.rona >.in """,,,,,nU"
El ""....... P"1"'" po, "",,!<In de u", dc<nrp .Itc!nc. 0 de .. IUl
ul":..-'ok:LII (L-V) "'M un od,.no d"'<lm .... " o""nlti" com<> >c I. md,a,."
Ecu.oi<!n III 14~
(11.141
"" 10 bue de u. te.! """,Gn pan> .1 """..,. ""rq'"to. prnr ..... de 6uOO de
mcmano """" qll< d "",,~lllqu>do lieI""'" d< .1'"""""'"' ...."J .. ...no..n
• In po ...... dell"bo de .....}O
,IUSI
En .... (<t.dos Unidoo. .. ai' ..",........ ndo f~' ..... " •••1 "'DfIO
"""'" un .u.lo'"H. old .... cIom, C1,~L r>IOrlt to. ]lUnr..... ....m y.1 In'"m_·
,n ... , ",UI.. (YI .. c«a utililindo pa'" OS'''' ~''''' on m""b", pof>a
~~ropeoo.l Ii.J IWlDO l.e~ <los "C1tUl)U wbn: eJ dom, II No rcamo .... 0(10)
hodroearburos J:ar~ pmd"'tu proo....:t<» dorados lcomo eJ dorol'onM, CJIC1 ,I
q... un udo n:1acionado< <»RIO (:IO~rI~oe. y 21 non. el de!;apdablt sabot
y oIor. doro del agu.a. s.. pnl>Clpai ~""'ll\JII '" ~l wol<_ EI ozOllO lambom
toe uult,.. romo blanqUCI.D~ J:ara d,m,nlr oIora J como ""... "anle..
En 1"'13. el nzoao fuo dcocubotno en Ia '0"'" m10 "h.
do: II .un6sknr., Hoy
til dfa SO 0",.. mucw d...clI ........ tobre.1a """J:a d<~. !'eto cota e~r"'"
I0I6\l (:I01'UlI' d< "rrurlCado, La ..ull"'" concenlraa6n en II comuOlilcn
115·50 lm JOb .. Ia linnl" J6kl de 12 pari.. POr mill6u. u_.lO km, ;&1"
.pcn.1 ""MlnU)'e una capo' Aunll'" I. co_nlra<:lOn .. J:t;aja, ". de una
Impon~ncia 'ilal. PO"!"" lanlO Ia formaClOn como I.
dc>trut--",:iilll del 0'''""
en la cslral",fe", da on,," • la .""'m6n lk Iflln canudad lk pcli",,",,'
radlaciona solam U,', li.l o,ono" lonna coando tad ... <i6n u. II.: !>aj. lon,nud
de onda (140-J.OO oml incide lOb", el od","" d",«\ml"" para I'roducir 'IOII\Ol
de od"no oomo "" mllCltra en Ia Eelllloo" (II, I bol EnlO""",, OSl ... jtom<J<i
renelh,.. "" pued<11 combinar oon Oln" m<lItalIU II.: oxf~o di.,,\m;"D para
prod ...,. OroOO como ... '"dica <11 I. Eel13Cl<\n nl.l6b~ La deslTUCC>6n ""I
0>000 I.mblbl CSI' """",ada ~ I• • ""'reldn de radoaciones U". peru nta ''',
do: .... yo~ 10....1"""" de 0Dda 1200-_'60 om) como ,ndica II E~ jll,17l
0,(,1
,----,.
"'"'
0(.) + 0'(1") - 0 , ( , )
20() . ),.
~-
". (IU6o»
(11.I1i/I1
_. 0(
0,( ,) ,-. ... _z 1") I 0,(1) )~z,,=;o!a jl1l7)
n 'Iom<.> de: odg<oo aqlll aenendo a~n pucde produor mts OLOOO rep'_
t",f\do Ia Eruaa6n 411. 16b~ 0 puotJe en ...... r "'" un ><luf\dD 'tomo de od",nn
40 una moh!cula de Olono) y vol ocr I rorm .. II mol&~1a doa!<\m;ca ",mu ""
muema en 13 Ecuaoon (lLlR~ "<>In que el erecto 10131 de 'an"" de e~IOll
procesos.s: IJ I~ ai»<,rci<ln II.: f1Idi'~ID""" "'. II"" de olro modo Ikgorlan a
la SUrerfICK: de la tierra, y 21 quc no hII),a un .. mlno ...,10 en 1,,-, <.~,,,,,,,nt""
c,ones de: "roOO esI",losH!"",,_
O(ql'" OI~I-O,l1/)
OIQI'" O,(qI_20,lg1
"
1"\,//
.50 h.a l~do l"'''' oum ... d doc1o 'Dn: .... dero~ Alau"" eJ.P<'f\'" chorD
que )'0 berno. "enid.) a I• • un~ra lijrK."im'c .. ~ <It CO, ImP Y nUl
oob<e "'" Dl,,,10 "",uraleo)" pres." ... , pa .. c:o.lLIolr un !lian;r"",'i,'o lummlO
de .....,prtllUra. 1'0. . . p....,"- puoodo rnulw qut .." .... cq.,,,OC"'b.
Tal 'CL
110., 01_ conl ..""""n'......... 1'0< .,...,pI<>. a 10....,.,.. ,rand.. caD,odId.. de
d;6J,.1<lo de carb""" p.-n 11<' aboorbod .. po. 100 !IO!anos )11 'I'" ell"" "'Iulan
cl cal<>< 0 qu,,' Jlllodes caDti" ...... de ,-apt>< de.~ en la a,rn6!ft", p,o-
d..art" ..... pcsIda RUbe 'I'" orllqort .......... ~ toIa= pf[~",e<
de I. ,.rNa. Sc.I.""", 'I>n,OI .. dO)ot~OI es,'" h«bOl .1 '"''''_ loo desoenOl $t
u,,,,,n prodilO<l>do a ""'" ,eIoa<lad de qu.""" m.llo)De> <Ie acres ~I .~o_ La
""""dad de dJ6udo do: .;a,b,,,,,, II
en o,rn<Wtra .. ha dendo d .. rdllCl ...... '.
AI' ...... c.odcntia. ",.la .n<bno" 'I"" II ,,.,... .. c.., u" "ado r """ cakro ••
"")- en dr. 'I"" 11 med'a que tub/a haec ... n .~'" l'u"'1"" ..,." '" puetl< <lobe •
• u.......riaadn na,urall_
"'~"'1DOiI ~_ 'coeU,"n><_ q~ Ibicof.. bio6klp. ~
'''" y <1<n, .....'QI med'Q amb;en",)'" 'I'" "lI''''''
tofIS1U,emonle aw p....b1emo
pol<"",oL C"" ""01 dllO<. D.die pLKXle dar por sclum que eI cfec'Q tn •• ru-
dero 110). comemado. per" debclno>; cotI"DIW" ''';lando C"l media "",born«
J dcsartuUar pol<1Ile:O I""D'" ....... ,--p. aI«maun .. Ell "" tiempo. puak
."n,,,. .ltaJO u.... pan. de 11 pobIacim. M",,'- pod""" ••"''''"'',.,
'I'"
... ~"">$ dq'o~".ndo RIoh d061"'" de amoo.o en 1. "m6ile.......""bland".
,.,,'des .lannl"'" D..... ros t.u.q ..... y all ,,,,,,,,,'-.mmte. porqut hay derna-
"ada rente en eI muno,J<,_ .... ~ I>UIl>O"" <kttI: darsc turn.. <Ie que: un
com,,,,, par. ,ralar el .I",to ,.""m.d.ro Y $" pal)CI pct ......1 I'; ,OOa.-r. no
.. hi probadol at d caicol<lm"",'o. .. <"0111 .... ' eI ~""...., de I. pobla<i6 ... A
10 -;o..1kp_ • ...-.-. com<> 0 .... ' . . 10 my) conoada r.... ... Pop>.
que: dlJO' .U"",... <"OoOCKl<>.1 '''''''''1''.
y el """m'J" """"" _rros-,
EI od..,.." fuo <kot-uIHCflo 1"" Kut 1'"lhclm Scheo:l<:) JO&Cph Pn<$tley. pe'"
foe AU1011o;: 1..1,-"""" d primo'" q"" defmb06 COfn<UII>mIC SU plpol ell Ia
rombul1I6n. IndllSlnalmeftl<. ~J Odfl<'DO. obu<n< po.- de>"t..;,6n r"lotCIO'-
1'4""
pol"""" del per6l:.1(\0 do: Iud....,.
<leI aln:. mien, ... <I"" cn 100 IIobor;oton,., .. RC'.". a de do,",o de
EI 0.1....." , ..... ,~ ..... apbcaa<lncs. II
.... )<>ria II< elias ba>a~ CD III poJ>cl OIl II ...... t.u.b6tL
n oau_ OJ.1 ~.~o m1s impOna» •• La ..'fU('\un. ""lIgLo, <Ie una m<>lkuLa
ind"kluaL ... COfl~<u<.lI. m<><nC:OIO dJpol., y 100 ru." .. cnlaen int.nnoltru·
lata d< hId.dp"" en Iu Iueo lI<.iuida y oOl.to Ie COIIfie<eto u.... PfIII"'ol""",
ilolC&$ como dllOlm>'. y como mcdoo pin ''''''''' ) ""_
"''''''tI'' red de >dt.1 '" pll<'dt apl,nr a I", O.id()$. q.... "" d"Kku ...
I11III1"""" i6rucoo Yno ...... 'her.. ""'~, ... Lo. dud", ;dn1QOf oon de .... ,:let.,
~ y pn>d1loCell hidrdudo< 8Wt.I1JOOO.1oaa ludro.ilo CD 'IOIua6n II<U<IA-
Lo< 6 ..doo de I", "" m<1aioo oon de corkier _...t"
y prod"""" ",,,.ado<.
"'.... hodtoo,,, ttl ..,llICt6n &COO<I Eota! rei""",,," ball I.. ",do ~ .. , d 11<:<10
COIIIpoiKD1C de a_tn Kd de odEas. La funu "dlh'" <It k>f, ",nki<k>o) t,k
1m hidr.kidos IIC pued<:n ",,;ionahu , usando OWlS component.. de I. red de
ido'>$. Un. aplo.,imaoi60 'IStCTIljlri • Ia nomerld.tur.! d. los o~o.icid", est'
basada "" I"" cinco 1cidos . jro ~presentati "o>.
EI ozono es nn al6lropoo im pcnanle del oxlgeno y .bs<>,be L1< .. diaci""",,
u~ en la, roo .. mu olta. de 10 0Im6,re ..... Se detalla" ,'.rios a.p<>.:lus d. la
.capa de 0'''''0_ en 10$ capitnlos po>!e,io'e<. El dilhido de ca,oono" con-
.,,\erode .1 pnncipal can .. nte del crecto m,'.mad.",. qu< pu.cd< calc""" ta
lior.,. y produci, ,'.rios cfcctos dram'licos.
"ROHLf.MAS
11.1. brnbc WI.i ""u><~n qUo< "'prete"to ....... ,<><1., J">I eI ~ .. Pric:>lIe) 8<""r6 ,I
001_ "'~ T "" <n '-"""nl« ~ ... t! "" ""b(> q... ef> """' moI6<:u!a d .. l<\on;c..
["" ow >< .".bl«ol d<fio,!! ......... « Iw.. eI pnID<' COOl""" Int<IDiICKInlII
1l.l.
de Ou!mi<;o cn 18«1.
Pria'!cy 01>5<,,6 q"" eI .If. .If.
GI>< "'p,um"" I< bada nipidamcnl< inackc ... d"
polO ,n _rior u'ililiK:tOO •• !a ,..., '''''''''1, ,,<m~..., , .. m;;mo pod!>
.. , reab>o,b"'" PO' pl.m •• "rue. "n <='m",n'~, ['PI"" b""<m<n,e '" qo<
oho<;mj; ... un. """"'<l<I Q~"". '"""In de 'n .... pb<.-.ci<I •.
11 _\ P'~'l<y proM !a .I>on<h<,l. dol ""'. e oome 10 Il>.morl>.moo '''''om"
<I ",,",<nidn ,n ndg<n".... <><In 6Ud~ nltric:o. 1'0.• 0 ps rnc:oIo,o G'"
Ie oombin. ron el o.lgrno PO'" fomu, <I ~ •• d~ooo "" 0"'61<00 d<
colo, _ml,,",,,!,,,,, NO,. ,,1'0, q"".1 ..,,' d<Ilng;>I;o.,J.o> ",-,","nllo. """'m
o <tr.co '''''''' mi., ~udo nn""" qu< d -.i", """"in.1 Etoaibc una ~n
rom<> 1"-"' de '" ',"""",to ,
IIA. h>duwet1 oJ hemp<> de S.. lI~ .... bIa q ... "".ndo los m<t.Ico .. rnmohl'ct""
pna""" pe;o. 0."" 10 que .. ttn JOb«. !a ,<or!> fio&flu"" .q"" roOOU<lOlte<
podrta. ",'"oer 101m: 10 m&la del .Irrn<n,,, I\otf,,;o.,'
113. El 00'0"" ",dJ.<u,'o del ",I""" <I< \'$ media "". Io'S' '" .t 01 I. q .....
""',nt<", ,la .mW6. bola I"";h,'" COO una ,ida mal;" de 1!4 <. [sa-ilx
u"" ~ ""''''or 1""'''''' rro<t'" tit: daint<JfOci6n-
Il.lo. II 0>11''''' I~ .. P"'I"f1t bomboflkand.o ",Jam<> 16 COft pa,ticuIas de ..Ito
J """"p.on.d .. I"" 10 <m.iJiOO tit: portlcuw do. f;$<libo "rut O<U>Ci<ln nLtC"'..
de .!t< Plocac
11.7. u,".oo cl ",,=n'ai< <k .buod.ocu dado '" 1.0 T .\>1.11,1. <."'ul. <i l'C><'
'n ,_"ado
"",!M_
.,tlnuco !Md,o del 0.1,,0<>, l'otnf'Oc,
..bitt
fC>ultado COlt <I CD Itt
IlA Supcln qll< "" una m""" .. <It: 0.11<"0 d 0.G41 PO' 100 '" 017. cl 0,106 P'"
100 O l ~. <."id., .. fC>'n 016. CitJcu1o. ell>"'" .t<lmtoo m<Ili<> <Ie d.::h.l """"' ....
11 .9. 'o
las """'" Ign<lt~ q\O< <,.;,,.\iLOrun du"'"t< ,I ."fri.om .... do I. T .. ".. ""m,_
hq, ,icoat dement"" <om cl .. ,ado <I< o,,!i>ci<in m;. "';n f""th~ moen"'.,
que la, ,OCltlt oaj""<,"",,,~ que f..,.", uer<><> ...... rna, .. nk y "","",id •• •
10 ""'.,00. ,ionrn de"""" .,. COO ", • .to de e,idociOO mi., olIO l"rop6D on
' ..."'m.m .... '" p.<'" "'...
dikr<n<t.U en eI..udo <I< oud><><l<>,
Il.Ill K.,.,.,.. ht<" ..... nt. PO' ~"" cl P'JOIO de .bulhcw" <1<1 "",6,...., di..>1M"""
(- 195,ij"Cl .. 1D<tt\), ~"" <I del 0"""" d,.Mmi«> I - 1!,1.1l'O
11.11 . btcr,1x un.. " , , _ $ ... to I. """'-.<In
oompleu. d<J 1"'"13no. C ,H"
1l . ll Bl<"<m<tlle, ..<u.ll .. Ia d,kn:ncil< "'n: <l hxm> <I "",01 ~ .Q"
ful!Ci<)n
_mp<~.rlo d o,~ <n II Ir • ..rormac.6n <Iri h",rro on _«10' r ~".. ; ..1
"', qu",,,,,, roM"lUI un dicao .. rio " "'"' rnciclopalla para respond", eo"
p<q!un".1
11 .13. P ,I><I}, Iii La> .."""tw.. <Ie 1.< ...... Iii) dlaif3l>l" q"" m.... ' ,... Ia ",,,,,,.ula
..... Ib;... ' I) Q"" """UlaD .... lilljtulos <I< enl><e 'p'0uRWlOO) y 1;"1 1m
diqr.m", "'1I~n ~ I.... "" "" , n("", "" ;.10"". ~O< mon".... <I ",.."","''" '0
de "" orbi .. leI ..6m_ )_u k>i u,bi ,.1<s hlbrid"" de "" "ilui<nlo> ~"""'
,., "',
• '<H><J;
,",. co,,
l..j
ro,
0.
1'00;
'",n ~,
T:n ad> ca"" Lntlo"" .. I.a ",pecic .. poLor" .pour. f en "'1",,1"" don<k "'.
pobr, "''''''". ,I fIWt"<n to d,p<>b., ",,10 oobr." dia&:t'>m.o <I< ..
m<>l«ulor.
,..,.,.,rIa
II.U. SeII....1 t,i" <I< ,,.bOule< hibndo> ""1=<1",, PO' ,I ,"'''''' """"aJ ...
cad.>.
un. <Ie ""' "",\;('01.'.;0_ iO<lI<2<l'" en d P,ohl<fru IU~_
II .I!. E,pio "'" tu! I'I'<'rU' p.ld..... P'>' qL><' un par <I< d«,,,,,,,,, nu ... Ia,.....
,n un "001" 0:."., """I" m.... ~o q... un por <I< .l«1m... <.lImotos-
11 .16. cu..do ~ritMO><>S «lm<> (lop""'" a <.'on<.!<, ,I .t"' "'""" un "'"'1"""""
polar. «>mc:n'~m'" b.."'0<\C>tI<>< en q .. Ia .1e<'''''''''i',;,id.J okl ",fw:no"
mayor q.. Ia del hidrtll ...... S;n "'0<,
q.. mnn~';Ta' 101 ,·.I~,... de: <kc1rn-
I><pliv"'d. "plica Ia dif",nci. do e\ru'''''''lali''''''d ,ntn: "'" dOl lI,om""
° 11 .17. S,)" half <fludlado <I COri,ul" 7 "''''' la, ..",."ura. de ,,' oda ~"'"
do<berf•• pod" co"",n'u Ia "lKrOO en", Ia eo'"",",ura dol "'do """,,.d. ,n
Ia ~'IU" 1111 }' Ia ""ue'",,,do Ia ~-unl.l" """,,,.d. ,n
Ia hAUnt 7.1:lJ,
11.18. "Cu.il C' Ia drl<r<tlCII 'n'T< .... r""I7~' I.,,,, mol=o l,,,,,, r Ia. Il0l,. tn<>I.=lla·
f<>" [I. un 'J"IIpio de: <ado "na. (No'" un d><ciono.rio OOfmal _<I< 1<, mur
dul oQul)
11 .19, "C..tl" hay &1.1"""
d< la, ';~""'l<> moli!cuw d<broaD .."" urud.u PO' UD
,nbcc de Iu<I,O#,oo':
("I CH.
Ibl C H~ )
i<) ('·H,OIl loom" d.,,," per<> un FUP<> """ilo. -("I I,. rmnpla," u .... dc:
I<» :It"""" do hod'OJ<t>o.I
(oll 01""""," im,,. \a ("U"" del Prot>l<nu I LJ9~
(f) rH,HX}I!
M.... '''' un d"'I"'''''' en coda cuo_ j''''-' T", OIIidadn. , I,"",," ~I"""" de:
hod'<\j:t'n<> on all"""" do<...-"" ''''''J't'''''.. f">'<I'"
I"'ftt<tpa' on 01 ,nIa« de:
hod'~ m .. "' .... q'" "'_ de: .. ""'m' molfuolo pl>«k:tt J>of ba",rlo.1
11.2G. r'-'pHco. """ 'u,
1""Of'd' I"lal>< •• II "'II. fONn.
II .ZI. lI';loundo Ia. ",""",",u'., moltrul . .... "pI;'•• un odulw _ ~ut no .. d
h;"lo. (So putdtn do, punl"" ." .. .; \a d"""""n .. ~n de: <flo .,poaciOn.
OPO'" dc:",..~ eo .. rntoOn ""';' • .1
IUl. En ",k",,,,,ia a la FIg"'" ll.~ q.... mO<Stra c1 e"'orno do "ILl "",~la do
02"' dado CIl "I"" Ilqutd,. <lICfibo un poq .... ~o J>'rroro deicribirndo k> quc
q""'''tl<ct, la Ira. . .modo\o (101 IflIpo nuctu.onlco como 'ph".ctdn , ..
<\.I""".", dol ",...
1l.lJ. En I'<i<foncia • la ~'I." 11.6. I,P'" qut rtOdri...ptnt ..... ]lO' oJ<l"pI<>. (10 100
hiddctOOo (101 8mpo IA. que 101 PU"'OI (10 obullicHln ."""",1H<1I CIl".1 ""'"
""'~lat1 NQ len",. en « ..... 10< ~OI dol rnlao:: (10 IOOror<no on b.
mp;>eol. . . .I. prel""IO,
11 .2~. F,pI""']lO' q..! .1 08"" ,.. "" un oalo, (10 .... pori,>ci6n ano,."I"",",. 011<>.
II .~ I..... """", Itda<l .. <1<1 ("O,IJI< SO,IJI) r NH,IIII"'" mlptct".m<nl< 8-8. ).9)7
). 11).000 h"01 <I< p. por cada 100 II' ...... <I< 0,'10, Run •• .",os .olom
relOli,,," "" lfun""'i <I< la <>I""".", r n. luralo ... do 1"" ",Iu,,,,,
11.u.. C.",",h,h pudo l'eOO3<l H,IJII ><Ibn: cl ag""- 1.& lsln ""'p...do,,,. " n07 S<'
...,..,1f1OO.
11.27. Como s< '10 en d I'robkm. 11.3, r ..... lley trudi6 10 que tl 11.,,00 .b0n63d.
<1<1 p. """".tomel'"
prtpallldo pol r<accHln ron cJ 0 ..1<> nllne<>. NO. pal'
formor NO,. un I"" m.rrOn. q ..... """blc:
<II OIUll. Ho~ <D dia .. n:pr<><""
<>1< procew <0"", si,,,,,,
N~,I + \O,\!/I~NO,M
fl d,6.o/In <I< "",6J1<nn. "0,... ml>Cbo "'" 1Olubl<.n .~ ...
que eI 0,191"
c1 NO(g, R""ona ..... ooJubthdadeo," itrm""" (10 <SIr""lu," moloi:ul., y
do .. ".tunl<a del 08""· Dibu", un dtal!I"m •• 0;,,1 "",locular (<1<11'1'" <I<
la hlu" 11 7) q"" m.,.."" oJ NO, d"uell~ eo .,..... Tu d"lf!'ma debrn.o
;nd"i, UN poq...n.. '"""'>6n de I. ftlructlUa <1<1 '8""-
J 1.llI. C<»I5I<k,. 01 <ambon do <1Iuopla ~"" IICompalia • ]a d",,11ICI6n del c]mu",
de """", en .g.... ~E"c foe'o, .. r.. n .. bk 0 de<f.. orabl< para.1 pn>C<OO <Ie
d""]lICIoIn' hp<ln "n:'~""'n'c tu res_a.
11 .19. L, JI"",,"", C,II"O,IP\! - 110 u.m.:L~ , ..... la ,,"""'ur> q""" ,,,.."'.
<lcbajo, Elludroca,bu,o iIDcal CH,ICII,I"OI, lim< un IIC'" mola:ula,';·
mil.., 1184) <n... 1 ..,J mAo O<>Iublo en o,u,' E.poc. ...." ........,. '" ""pueola.
1I..l(1. Dibujo k>to d .. pam,,, d. los .;,U><nl.. ;.,....- htd .. tad", on ogu •.
(~) ("0'·1"'11
(bl SOl 1"'11
Id " H;I"'II
Iii ~(),
_>. .
1",0,
W,
1 .... 1. 11>(11<0." ___ , Ik """~" .... eo dcaI'. d«alla;. DI..t <k «IaIo
d .........,. &I In.!.?do do n,udt<_ 1",0,. CI,r)'I ........ "'" I< .........
• baJO. po .. ptod.,.,;,,,,,,, rut"'"""
IOIU<1011 1l1li"" 'ombim .... proo;I..., ...
do Ia IO<I~ ....... cltl Plallo "n"""".
~uo lim< 1 _ """ndo eI ~,?do ... C>""_ I< .... rnd_ ... ......
""!!. "-- d Capll,IIo 10 ... 0 4 _ I,p _ ..... do ..,. Iodr1U'tlO ?6n«M <II ......
L .... , ......WoI '" ....... ,,~"' ... Ia .... hod",,,, ok ...... _ _ .. "_fa
.bo",
... """" 10 qIX bo, 'p .. no;IPdo ",p".. Ia. ~ ... ~I"" ..... <Jphcar_
podna ocwnr ......., ......
." ....
F......... kK ..............
~ Dmnuto.
(61
·.·_.
12
GRUPO IA: LOS METALES
ALCALINOS
En 10 FIgura 9.2 .... lam"" una repre .. maci6n gr:lflQ del n6mcrn de clementoo
cono<idos hote aJ , .. mI"'. En 13 Figura 12.1 .., ,upcrpooc.lIObrt osle mi,mo
v-ffIOO. inform""'tm sobre k>S dCSC'tlb.inmnlOO d. los ""'tales akahnos. 011-
,"",a que '" ha lard.do mJ. de cic:mo lre,"'a .~os en compl .. a, 01 Grupo I A
tal y comO 10 COno<:ro'l<l< hoy on dr...
'"
I
1,
I"
. ...... ttl, f' --."' ....... 0 010"" 04 'Ie. .............. '0 _ , . la ",>fia. d<I , _• .-
. . . . . . . . . . ." " . . .! + r....... ",-,.
i Los qufmiro!t j6.'e"", ponen ,I oora:z6n! El htio f"" dO'>Cubicrto por J"h'n
Arf,,'OOson. 'ue<;<~ imIC"I .... p"'par4ba .1 segundo anA~ .. , m,ncral6g,co de ""
"idal En 1817. a la odad de "cmlicinro aftos. Arf.. edso" lrabajaba como
a~udame en ellaMralorlo de Mn, JakOb 1Ie,.",liu.. uno de los qulrnico> 'nU
mn")"""I"" de 1a prinlera mnad del "lin ~IX • inventor de 13 "mbolO£l"a
qufmi<:a modema d. 10$ elemenlos, .uando oom.nw a anahzar CUlInmati," -
"",nle.1 miner.1 pc:lalita que habra ,;do ..... ubicrto pocos alIoS ant .. por un
m<lllhirp:o bnMI<IIo. Aunque Arf>oed_ no p!Ido &iKa' d ....... ~ ... Q"
dcnoftI'M PO' III palllbra ,nep IilIM>o. q.........."'" -r-J"'" fl COfIOOIUI<i .....
mcd.. docona de I .......... OboeI'd ..... anoa ...... b'ud "'"n: ........... ) ..
del ~ na.,. C<lftStIw6 aIoIa. "!\II poquoetla caatidad dt lioo pol' dec.
,r6IiK> dt aJboaato dt huo lho, .. u"hu doni", dt blio~ EI blia rnu_
COlt d apa de fOllDO. n.,'M' ,,,*,,,. 'I'" d """'" 0 d patHio.
EI rubidlo J d """'" """"" .. "0 OIl III Fila.. 12.1. flXroll dncubcnos pol'
10.- q"""ico> akma..,. Rn/c" Ru ...... ) Gu,too, IUrthllo8". """,.,1U0 de
d%.-.do dt 1!I6O. An",,,,,men'e. III ".,..bo de III 11a...... utilinba ru,i ....,.
""'"'~ ... ,. idc:.,iflCa' ....... 01<.... 1'"" ~PIO. I....... de oodio <laban IlH>o>
llam... m.rilla, CO"""."",,,,, .. ",.. n" •• 'I'" 1,1 de 1....leo de pot..io 0....
• ,ul I.... r>da. Bu."," habra ,n'.nt,do <:tin .n,. rio" dad IU famos<> moe""'o
'I'" '" ("" ~,il pam ..tos .'pe"""'.'''' yl 'I'" no .nadla ni,,!"n 0010' y no
i.,.n.rM. cn 0>'''''a' de I. lI.rna. K,rthh"tr, unM ' rro: an", mA. jottn que
Ku""," (II< II f... n" de .an .. perttpeio .... d ..u en 10 <:tIlaboraoidn. SUJlnd
que 10 luz de al:l pru<ba .......n I , .. .-to de un prioma, Lil' rue eI pnmoI"
<>p«1'''''''''Pi<> de: BUIU«[·Kirchholf 'I'" I'O'te'o<>rmente jupS un popel impor.
I:Inl•• n ,I cko<:vbrim;"',o de un Inn nQnwro de d,fom:o,es '~n',," (Tlilt.
Gil. H •. Vb. Ho. Tm. Sm. "oJ. PI , L. "'" ...... n<)< de .IIM~
[I =in "" idrntifJC<l <:tI I B60 de u...... , ."""" del ..... IDlI><QL 50
""trI<:Ierw! pol' >anH IIuoao espc><1 ..... uul "",1<1 q...... aq...tb, Cpoc:o ""
ode",diaolMm I tUn_ atr.I ...." ' _ $" nomh .... den •• dc:IlllfD . . . . .
q... oopifio,. ."" uulado •. J II paLabn La .,d;'..,,,,, 8 un'\etl} Kin:hhDIf po ..
·d 111"••1.... 111 de: Ia part< ... penor <lei firmament .... EI rDeUII flO [II< lWado
",,",. uaUl '-...n" dOl dapu6 u uno de "... ".,...,. metal<> "'-I1Odo!. 0
I.... """" ... ilIltbK:n" junto """ rI .....-runn J ", pho, EI rubtdio .. idrn,uot<l
ua .fto desptt6r qu< d <:eoio ... oJ mlne ..1 "'pod"'"" Oabot .w. 1/".,.. rojo
OK.,o r .. nombrd tiel latin """""' q ... "'tt\,rl(:ll '01 r<>JO '"" oocuroa. En
..ta <>CUlM. lIu""" } K,n:hbnll" pud"'ton ltili.,.' .lernen'o pm .Icc'~
K,,,,hho/l', pot ... no. ""lUilu,t1 tdtn"Iit"...... ""'~'OI dol ",1 ron II ~yllda
de un me;o' .. pe.:1r""",,pto.
!l ubo mucoo. ;nten '", qufmiw> ""'" .i"., me,.Ie. alell,noo !IUs 1"""00..
qIC SO ~""raron PO' <l 'crmuro .... """10" • ..., .ko~um duran'e muc",,"
.nO$. M''1ue .. te ".rt)' tie l-r.....--iio q""nbapba tn .1 1...",u,o Curie: de: Pori.
on 19:19. ""I".ndo """''''''' ,•••bOctu,mlCl. tIt::ocuhrt6 qIC "'ta de ull I pol'
100 dc: 0""010 221 so <laln'<pa PO' Itt omuKia olra. como .. mucs'", ... 10
b:""'-"Idot (12.'1 pora podurn Jo q... clio denomlt./I rnnao. ... -...- • iU polo:
....
»- . ,"':" "'F,"
" ,' H, 112.' 1
l.a FiIlUr.l 12.l muc>lr.l lOll melUe, alcahn"" repmentad"" IIOb ... i. red
de "leas inle .. elacion.da, t.1 y «>mo la dej.mos en 01 cap/luln anterio" La
Tabl .. L2.L mY""t'" aiguna, do \a, prepledades de 1<» ekmenl"" del Grupo 1A.
01>00"". en prime, lu&", 'Iii< cJ "wi(~ La en<'gIo. d. ioni,,aoidn. la .r.ntdad
cleclroniat y I. ekclronqallndad "arlan en el grupo. tal ) romo cabla .'po,a"
en funcidn d.l" C".lrg;. "ucka, dc-<li,... y dol tamaftn do I"" o,bilako do ,'aleoei.
o<opad05. Hay un. P<Gue~. dif.re""i. en la. p'opied,des UI.riO .... en .1
.. btdio_ .1 primeT <kmenl" desputs de la pnme,. lleric d. Joo molale> de
tran"ci6n. Po, ej<mpln. I.e ohsen" que I.> ene,gf. de ionl1.cidn di.minuyo
menOS al p:wlr d< po,asio a rubtdio que oi oomparamo. <""Iqu .. , olra parej.
do elementos MI gmpo. 50 disrnti6 b.., .. r=nt. en . 1 Copllulo 9 (pjS- 2HI Y
U.gamos. la condusiOn d. que los ekctrot>e§"J)'..,rno lie "panlalian uno a
orro ni a los elect,on" ,lKfli,'"" del DU<l<'O I.nlo comO 10 q'" $0 . ."",aba.
Segun 10 ,'iSlO on los """,1010. anlorior<::> del b.d,6grnu y del o.l!!Cno... lomos
ahora en di."""icidn do ."oo.a, la qulmtca de I". hidru'os. 6>idoo e hid,dxi_
do> do esle y 011"<,. lrupos ulili",OOo el ""10""" de inte ..elaci<>ne1. Po,
ejemplo. de nurttr. discusiOn sobrc ca,S" nud.or .f<Ctin .. Iali,". en<Tgfas do
ionizacidn. afintdades elect'dnicas y ckctronegahvidades. esperam"" que laDlo
I<>s hidru"", ""1110 I"" d.td ... <It 10; .... tales akalinos .. an de naturalen
iOnk,,_ l<>o O.idoo. M 10. cuales no too"" SO pwdu<:cn PO' r..coiOn di""".
eon ollgeno d.al6miro I"er Tabla 12,1 y la disrn$i60 de los pe,6xidos y
,upe,dxidos en I. Secridn 12.4~ lIOn M,icos lal y como lie cspe,aba. Los
hidr61.idos, lie carael.nun po •• u. "n.dade. de: M -0- H. Son bUicos d.bido
a que cl onl.co 1>1-0 .. trui, polar que 01 enlace 0-11 y per lanlo nlU
''''''''plibl. do $Or alacado por molteul .. polar<::> de aguo. Como los met.IOk<
.. vu."'<n .... n"" okctronegal;vo$ "Bun baJamos en .1 grope. 10 cnla=
M-O so \"\.. I,""n incluse m1. po l.re.. y los hldr6x.Jos mt. b.ib1<OS al baja,
on cI arupo.
La, ,eamo/lOS enlfO Joo htd,6xidos (I.tOtI) y cl halum de hidrdgeno
correspond"", .. (II X) prod""" rl.I"damcnt< eI haluro drl me"'! alcalino. Mx..
Como pucd", ,,,,,,,,da,, Joo halu,.,. '" ca",<lerillln PO' un eslado de 0,1daa6n
- I que oor""ponde a I. od",,6n de un ekcl'dn I"'ra ""mpkt~r .u ,-al'" de
valeocia. 0. ",-",,<,do oon .. tn. la, 16nnol.. de los d"t"'l05 halo,,,,, dan UItJl
VI ' .. K. ," ".:.,~" . . Dt 1.<>0 n ....... " .... ....... ".,",...
••
.
S
H
• •
11
.,
n
li..
~
I ,
1 II,
I.
- .
0 • 0~
I
• 1
,\
i
,. I
I
..,I
,
•< ,!l.
,,
,
J• ..
•J
Ii
,J
I • H~
., i
I"
ojl
..
'j'
, ~ ~
!H
(;~C'PO IlL U,. ... HCES AlCALlNOS
'"
. . . I.!.L P""",pah propotdoda <k 100
~-
2~1
,- .',,-
-
,, .. 0
•
0
"
0 6.""2 "
','¥~lS
" "l' ]00 ~n\'
.o,Q.OIl$
'~,"~I"
1J,"'~l
"
1)'100 "
1:.'·I~
" ·.,111
• • •
-. .'.' .''"
0
'''' n'
.,'
19.10 "
""0
.. "
lJl.9 1111]
0,'
"
U6. J J2<i 9'J , .. ....". ~w ~.~ " 6",
,m
., , '"
(U!' ~,
'.9 , U.
• 9'00 - - "","ole '" '" W
1,8,,0<
0,''\') 1,1~'1 1.l1"j 1~6)
..,,.,4001'" P.,h..
..... ___• ",r", ,*"""....
I.....w '" " ~ M
" "
,.
--'
,.e",,,,,,,,,,,,,,, ..
'0'
-'Jl'
,.
M'
-!11
, , ..."'" ."..
.,,, ~
- ;"~J =.,
-1,0l
".
- ....
~ ~
.' '" ___ u mol
. ,,""_ U..,.
., "",."""
- '! ." ."
Arl~ ......
ISI1 ~"
'W ""
,m ,"-
,.,- , - ". ,~
•
.' ,,0 -
_
&...- ...,.,.. . . . " "
"h
~""o
'';,0
".
l" " -
No,"
l<,
,.,
"
,0,
...'- -."X
K,O,
~O .
1"0,
M
...0,
".
,.,
• 1 ,x
,,,
'" '0'
.... I 0 lil'
'" '"
N.JI
',
pi". importantc de las ,'alctl<;a, prulODlInan' ", que .. e""uentran em <I grupo
dado. Todos 101 halur", de 100 met.ie, alcahoos muestrao una ..1.<i6o 1,1
IIICt&l ,baJuro que cor..,ponde .J casi uni,.. t'>3J <.!ado tic oxidaei6n -I- I <I<:
",'O! metab. Es,,,
cOIICuerda Con los bajos "0101('-' .. Io,i,o, de ... prime ...
~"''l!{a de ,on",.ci6n <kl l!'~PO. que corresponde I I. ~rd,da del ele<tr6n '" .
U. se8ur><la ~ >ll!~ .. n'" e",,,gr•• de K>CllacWn (no m",,,"da' CJl la To"'" 12.11
lOon mLl<hu rna)o,"" debi~~ ~ G"" 10' cle<!",_ de las capq 'ododa complcu."
p"""",'on ,,1m.. de tarp n""lea. <1"«11>. mucbo mayo ....
A>I que ha) muehw; ",,1. co.,.. ""b,~ Ia quirruca d. los me!a"" .kalio...
que 10 que "pe,(bam... ~~n lal di~ ... ion", an'orio .... ..,b ... la, p'op><dadcl;
pen6d""l, la diy..wn "",,"1'1>0 me ..1 ) el Clr.!<1er ioo.,.ba>e de Ioi ,hoJ""
"Qut DOl q ....... por dilCll,ir ""b,,, <>,.,.
<lnnc"'",? [Quo! b:t) >ob", d
priDCip'" d. 5I"sullndad.• 1 efocto d " g<>n.1 y cI d.."o del ra' i,..".~ Fsu
ulllm" nO '" \rl 'anl. .qul (>O'que no tcTIC""" un ra' de .Icc"""", co Ia , ub-
eara ." pe'" "I p'''''';rio de . iniula,idod y.1 erecto dlllgon.1 01. Losn.' . ..·
no"" jun,,,,, cn I. "'iuiCtl'. S«.'I.'6" t Qut m.b? <.QLJ<! hay sob.. I"" polcncialeo
d. rcdllCCilln que 'pa''''''" en l> Tohla 12-1' Tenern"" que diM:Ullr Iy . . o rev"'''
.... co"""pto. y el conOClmienlo de I"" pot<n",.k:s d. red"""i6n sed.1 ~".
m" )' ultimo <X>mponente d. I. red de ideas. Po, ~ Ihmo. "Qut 1"'.... ro"
aquclloo compoes,os dc f6rmula. aillo n'ral\a, quc .. ob',nl." como p,oduc·
to de r•• cci6n de I"" met.1es aJcahn"" ron d "xlgen,,? Son inesperad"" scglla
lao bases de nO''''ra red dc idea,. do tal f"rma quc debcrtn .., tr.,ad", <:OD
mol, 6e!.1k. Co"".""nooo ron el pnncip,o dc .i. gul.nd.d )'.1 de<:to d"lional
,,""
".""'0.:,. II , ·
~.... '"
III l.oo..,.... do ~'''' , m' I""'" .. ,efW' ...... <00 ..-w... 0. ...... i.1 En
U<:.1O, 111,0. 600 ca<lo<le. do Ii'", poq ....... r "'"1 poIari.ta.o.'" .. _ """u.d« ... 0.
... , ... - . ....... 0. ...... (01 Eo ",,.OOJ,·6H,0... <otWo <It"" ........ ~ , ...,
pO<anLtn", ,o<...-..moo.o..","',,;' """"""'"' <It 11,0.
Ambos forman 6xid"" "ormales an'e. que 1o! p"rohid(>S y .upo,6<H1", que ""
forman ron I()!; metal", ~k·.din"" rna. pco;.ad"'- La es'al>ihtlad de 'u' sal'"
"""ndo cakn,amo •. '" d=t 'u> ~stQbiliJad~, ' .... mka.o. S<>" 1""«''''''' Por
cjcmplo. ,an,o los n"'alos de lilio romo los de ""'owes;o '" desromponen on
01 6,ido dol motal y 'ol ..6,ido de dinimlgeno romo '" mueSlr. en la E<"u3-
ci6n (l2.5~ mien,m, que "moo. ca,lX:ln'I"" '" dcsromponc:n en.l 6XJdo del
mel.l y di6,ido de ca,boDO eomo '" ob$<c"," en II Eeuaci6tl (11.6). Tan10 La,
saks de lotio como la. de ma~nesio eslAn DOrm.l"",n'. muy hid,alada>.. mien-
Ira. que las .. les d• .00;0 no.
.Cojj es I. ml6n d••"as .lIIl,lnud.. '1 Ion I'n!l1<:r IU]!Jr. '" un declo del
'amillo. l.o! io",," ]i,io y m.~o (radio 16niro - 0.73 Y 0.86 A. I"OSpeeli,'a-
men'.) «>n dol tamano ad..,uado pam .""aja, en Ia OS'melU'. form.d. pm-
I,,, jones 6xido (rad,o i6nico ~ 1.26 Al d" 'sl forma quo la a'raa:i6n de I""
callo"",, y an,ooos Iu"",nt. y lao "'pulsim"" cn,,,, I"" anim ... rna)o"" di,·
minuye. (Mira el C.P(lUlo 8 para 01>000""' mas detoJles rob", los a,peeI'"
eneq¢hcoo 01.1 .. tadn ..slido.) L", " ninnes "",boMto y nilm'o Imdios - 1.78
Y 1,79 A. I"OSpech.. mente~ "e""n jU<lo d I"maftn """"""rio rara on,rar uno u
O"o. y 'us ,epulsio"",, mutua, '" coov",non e" un fac,o, dom,oaote, De
acueroo con eslo los ca,bonatos y IUlm,,,, .. descornponen en el 6xido_
enc:,gtlicamenl. mu rl""r~bl • .
Lo Icode ...;. <k las sa ... de 101,,, r mlgnCllio a hidmta ..... basa en la
IlUSrna .,pllcaci61l EI,os iol105 pequeAo>.. muy polanzanlcs. prodklC<1l1o,.rac_
c;on .. m;i, h .. n .. con molkulas de ago •. de loJ forma q"" ~"a. a 1"''''.
forma, parle de la "'nl"',,radel ..slido. En ronse<"enci. el porclo ... to de
Ii'io" cncuen,n ,nludralado, LiClO. · JH.O. 1 cadI una de las 1,,,, molt<:ul,..
<it agua '" a\.Ocia con d"" cat,o"",, (,"0. rornn .. mUOSlra en I. FiB"-
ra 12.3<1. De forma ~Imilar. el pen;lonlo de ma~"""o .. <neuen"a como
hcxabidra,ado_ Mg{CIO.),·6 H,O, ron una .. truel"m ,imilar. la sal de 111'0
roe'" coo un Mr" en elillga, d<: d", catio"",, U" como .. 0,,"" .."" en Ia
Hgum 12,Jb. 8'a. luertes ;nlcracciones "'n-.sua SOn lao ""Jl'Onsab"," dr que
las "a,. do hlk> .... tII OD'''' las .. Ies ..... hll'OO<6po:8I ~ (
"""""'" ••_be, ..... dd .,"" Po< .,...,pIo, Wllu 1./(1 """'" L IBr to III
como "."..,.".., por ct,...ro... Tambotn ,,,..,.,,.,. Oft II St:Ig ....... XUd
..... i"'~ h,tO-aJ,g, ..".p;t<>...I..,..". ,.......... I"'rcio1m<nle rnpoo
No do \0. ,a,,,,,,t6n de "'" pol<1\a;l"", tic rrd"".. t<l<1 dtnlrg dol ""I">
11.3. I'OTL"'CI AI.£S DE It EIl UCCIO)'. Y LA R£D
In" IDE.~ ['IT £RltU..ACIO 'lADAS
Anteo do dllCw,," .... pol ....... "'" do rrd~ de 100 mnaIeo akal.- . .
brJWnoo roconlar .WU.... defin";."..." rdanctowIu COCI ... r<a«>OII<S •
0l1lbci61Hedll"06n D n:do,t, 1__ " _ ..... ,., ... 600 "'p<rftaal Pucde .. _
"""",,l<S ""IU.I,., ,. hb«> do introti""",6oo D I ... lpoD'" do da .. ~ Rrc(Nde
""'" G"" .,,"noIo.1II. .u.........
II< ml,.,.. ",..,ado II< 1"Hlaa6ft 'u
eI .......
do ",i<I>C>6~ de algQn 01""'.'0 COCI,,",u)""ol d, ....""uy•. c ... t>do una ...., ...
.... oc ~.""'. 01..,odo de o"daci6n .wnen,., La rrduo:ci6tl '" ,.lacio<tA , . .
Ia pnaDci.a de el«"olld. m","'r,u que 10 o"dlCl6n .. """..""ode con pal
perdido lalsu""" ..",dllnl.. "",mari",," .. LO ""hundu u"" L<!cftica ~
nia. .ptO d. Gl R•. ~"" .io<n< <Ie Wrdld.o <Ie H'd'o ..... Olid"""n. G ......
.... II< I:I«U" ..... Ikducci6t>_.
0"01 """,,"pi,," uhluidDO pan ......"h" ~ ..... redol """ 100 .-
"-pic ""d.on'. l redun<>r. L'n ..,...,e redllCtOf prmOCl II red...".;on <Ie .....
• , .... ",... )' 10 <ale ...... "'..... Y. q ... d ate"l< redllCtOf poe"'" elrctr___ ~ ...
<ale .......!anna ..... SO red""". II< tie"" MJdaIIP[OI ll< l,uaJ rom.. ..
"F"'" o1ldan,e J'fO' ..... Ia o,id..;.s" de 01" ...... ""'" ""p"aodo e\ecI"""",
de .... ' ...... 1OCOa- h q... eI .~'C oudlo" p ... cka,.",." de ..."',.....",
q ... Ollda_ .. '""""" IGfll' (PoJ'moII .~.d" ..,. Iniotmaa6n . . . rrata
... mo!t<n"", d"""l><Io I'LO"II da G [ RAO que flJI'lr...'lI Wnlw de Elrclr",...
O.ud"",nn. Agon .. 1I000,.,,,,r y Go"""" .. lie H.<lto ..... Red~n. Ai<nl<
Oudio"le_'
CO<I1O un O)CfIIplQ de .. uulir.aci6n de eo,,,,, t<mnu,OI, conside""""" 10-
= 0 0 r'edo, ",p",*,.,oda <D Ito E<l>Xldn (l2.n
--c·;c;;;·;;.,.....·..· ...................
obsolutL i.Por qut I>O? Porque cO II Ecuaci6n (12.9) <610 huy una ..".ir~a<_
c-iOn ). no puale p",..hl<:tt:« por or mi,ma. Loo doc.rn .... no.., pueden deJar
libr.. en un ,·a", d. P'"ecipitodos para combjllollfR con los iones ~tio. L...
ok<;trones deben pro,,,.ir de una .ust.ncia que No perdido <u> ch.rullCll. C>
<!e<ir. que .. h. o,tda.do.
P...... <ignar un ....1..... a C' pa .... una scmirttaai6n <lad ...... han r..h1.. do
'On.O uperimcnt"" COmo cilculoo.. de .al forma qa< cada scmir~.<Ct6n "'u-
diad. en panicular.., h. eml""jado oon un cloctrOOn denom,n.do nonnal.
Pm In 80""",1 .. ha ".ih,ado ,I ~1<-t:,roJo "",,,,,,I d~ hW'6iJmo .1 qu< cor ...·
ponde I• ..,mir~acci6n que.., mucot .. en I. Ecuacu!n (12.iCl~
So":,,, .. , . . ti',\'
m
Co"I..,"l,· -.c." ~,
,
PbSO,r'I";o. - Pbj,) ... 1..,1
So"I.. ). ;0. , _ Sob)
I'b' '1..,1 + 1<' ' . I'b( 'I
:'0-0.., + ,-
s.o' ,..,." _2SP:
~ £0"1"",."
!O,' • lH 'I..)
-
~
"hi
,50' 1..1
k' _ H,so.,)
'0(1
.- '"
-lI.ll
~
, <I."
+0.1<
""
.,.
- <I."
! O~;' ~ lH,O + ... - _ oIOH ("'"
I•
co,,) .. lJl " ..., +;0. _ Q,l + H,O!~
IM,;o.-_1I'(.. )
MoO ,I..) ~ lH,O
O~.I'"
~ ),' • MoO},)
m '1"'1) + .. - _ H,O,J"",
ro" (.., •• ' _ h' 'o..r)
+ oIOH ''''I' ....
+0.11
'"
.,·,n
• .0.,'''''1,,- -,All')
.....
"~
•
I
<
~""':'1oOt1 T lW(..,1 ~ ,
uu ("'I) + H ,~~ + u
NO~ (""I • 4H·I..1+ :It - _ "O(g)
B'~'I' u " lBt ''''Ii
' 1',0,('1 + II,DI~
CI (..,1' .1011"1..1
t m,orn .,.
·m
',m J
0,1001, .1t'~ ..1
MoOr.1 ~ ~II '("'I)'" 1<- _
+...
'1H,0(~
M,,' 'I.,) ... lH,O(Q
!)JJ
+UJ
0,0, -1..., ~ I~WI"'l' ~ .. - _lCr" ("'II. JH,O(~ +Ul
Cl,u.,,,, z.- ,lQ-I"'I) ,,~
1'bO,I.1 ~ .H '1 ..1~ ),,- _ Pb, '101/1 • lIt,OIn + I,~
M..o;I..o + .11 '("'I) + 5<- _ Mo' '1"'1) + ~II,DI(I • 1..11
C... ·I"'II •• - -..:.' ""'II • 1,61
lI!~"'II'" m '1"'1' +;0. _ Cl,(gl ~ lH,DI~ 1.61
1'bO~'1 + .11 -''''II ~ so:
1"'1) • u , PbSo,I.)'" 1H ,~~
s,o ("'11+ m'I..,I' '" _ B.o ,,,,,I. H,DI~
t
• 1.10
• 1,14
lI,oj"'l) + l H '1"'1) + Z. -lJl,6i~
• 1.17
",0.,1 , m 'IOf) t '" _1>.u.1· Jl.DI~ • 1.71
en' 1"'11" _C""I"'II • 1.!2
S,O' '"'II' z. -lSO! 1"'11 -1.01
OJJiI , m' 10',-' ,z. - 0,«) + II,DlI, ·11)7
X.o~OfI • 6H 'j§q' 't..' X«g) + 3H,0(I) + 1.10
X.f,I,,) + 111'(04') + l.- -xo:VI + lHfl"'ll + :.60
F,III + z. -_ 2F '(",) 'W
PO' ]a Ecua6dn (IZ-II J. La. ,nlerrdacionn enUe I"" POlenciale:! de rcdO<'Cidn.
<I ;ole""",bio de energla ~I>ro r I. «p<mta"",dad. II< n:<umcn en III Figum l2.4.
c_ ",.
"' 262 .,
- , '"~ %.S
- ~271 V
Ah('>fa en sol""dn .....""" ;,qu~ .. 10 quo .. rued< rr<!""i, ""n.1 sodio? <>
d>c1Io de 111", r<>nna i.qut 'u'la ......... Ia qut p"edc: gau, 10, ek<'I,ono,
cctlid", PO' .1 oodi<> on I. E<ua<-;,ln (I ~_1J17 S:.bem .... PO' I. di""",idn anImO.
en I. Seo::i6n 121 que la "'p""'la os el .gua. L'n" rnp,da obsenaMo d< la
Tabla 1~.2 nOS moos". q"" la reduo:6<lll del .gua a ion bidfd,ido (acuoso) e
hid,6geno gao presen1a un pol."",al 11=.1 de ,e<lUC<16n de 0.83 V Cuon<lo
~ G" _0
..,.,.--
R,.. <i60 .. "",'hbM,
eooi"" . . . ""
r. _ •
cambi,II\(}$ Ula. do< ... mi"eaccion ... ;.'" confirma I. teorla quo y.... b!amos
por 1a pr!c!ica de que 01 sodio ~ac<ion ••,pomtne.mcntc con "l!U" ,,",a
pr",Juci, h,d,,,)!eno ga.~ Esto <'S, /-ob •• ".,mo< un E" """,Ii'o que "",responde
a un "G' ""gati,·o? PI c:ilculo "" mue<;!ra a <>IntonuaL'''n.
S~,"iru~,.dm. d~ ,~d,/CdJn' Cuand<) ol a~ua se reduce, capta do< 01"""""""
AC ' - 36J kJ
E" m -nf - CC""",,,iii,,".",~Ni) - 1.8g V
Como 'omos los c~l<ul", (que obtie.." un "alo, ..gat,.o de t.G" ) (>OSI-
ti,'" de f'") ""ncUCIlLm cen d ,<sultado e.pcnm<ntal. EI oodi" metal redocini
.1 agua ~ producir rud,6geno gas • jones b.idrorilos Ie""",,, ftoo". ""
cendOeto"", normalest R<$ultados pam:id"," obiienen para too", los meta-
leo mhoO<. Tooos .Uos iOn bt>Co", SSt0I.. redllClO .....
"'ho", podern", pa'" a con.id ... , las rmd."...ia. on I", pot."Clales d.
redU<Cidn del Gmpo lA. An,., d. ",Iudi .. I"" >alm-eo d.... en profundidad.
!,"'guntate quo' lende"",,,, '"pones que hay. Por ojcn1pl<>. de I... sri, .I<"",nl",
doliTUpo. ~cr ... que 01 litio .. rot .1 rn~s facil 0 el rn~1 dilTcil do o.ida,~ ,)"n
qut facIO"'" '" baSIS 1"'''' en>c' cs'o' Ahor. ,'eamos I", ,'alo"," de f:" en la
parte uqulOrda de Ia hgura U.S. Como .. mtlCS"a .•1 ~Iio tieoe 01 pol.ocial
de re<luccidn .. ~ativo mh bajo. Como q,bemos. 0"0 indica que tic"" II
m.nor tendenela a red"e;"", <> la ""'YOT tend"""", a ""dar&<.• To iOrprcnd •
.. t. f'C>ol!ado'! M ")" b,en podrfa >e' a.( en panieoll,.i has basado !,nocipal.
mento to .ujIOSOeidn en I.. enc.-gfa, ",I>livu de i"nlzacidn do los elem""los. EI
lili" Uen< la mayor '''''8Ia de toniLacidn y por lanlO." "ende a <onclui, que
dobe "" 01 m~. di&il de o.idar. no 01 rn~' fad!.
Para "" por quo! .1 Utio .. 01 m~. f,dlmenl< o,idabl< d. los melal ..
akahn"" y para ."I<nd.r 14S tendooci .. gtobaies de I", pole""iaies n"nnok.
d. ,educc;dn en el grupo. n=<ilarnos fijamos en algun", r.ctorcs. lales como
tamaft" i6nic". densidad de ""'l!a )' poder d. polari,acj6tt quo. junto con In
.neraJa de 1001<3",6n. contrJbU)" D a]a ,'anaet6n de los poleflClalcs de redoc-
cWn, Btos .. resum<n en 1. f igu", !2.5. Obscn·a que conform< descend.moo;
en d !!rupo. I.. eneT#a' de ionizaci6tt dC>Clendcn. como "p"rotbamO<. y cslo
os a.f porque .. rna. f~cil amtncar los o1«1wnes no ' d. 'us ~lomos ~as<ooo>.
Como tndic;lbamos antes. CSIC '"' un faclor quo !,uede h.hen. l\c>lldo a
prcdect, quo d lilio 1M a"" pa,hcu larrnonl. d,ffClI de "Aldar. T.mbi~n podrla
IIe""rto a predoClf (equhocalmlltc. rom<> "",omosl quo los m<tab .I""linos
.. rian mb facile. d< o"dar ""nforme .. dcocJcndc en cl Impo,
EI tomano i6ni<0, ... n embargo. OS olm ractor partieol.nn.nle Importante
q"" 'IOn< una gran inft".ncia en 1. tondcncia d.)", pote""ialcs d. redl>OCl6n,
No no> sol'J'l"'lld.rfa " pICn ... , q"" los O3llone\ de I". melalos .leahDoo;
aumeman en lamano al dosoeooor en el v"po· Como ""nsecoeneia la. den.i_
dade; d. carll" (,daci"n., Cll'p_rndio (Z:rl] )' .1 pod .. ""loril1,"le de .,10£
calio"", di,mino),.n. fit" "'" lie •• a un do ...."", en I. foc,,,, de h , inte",e-
cion .. de ..los calionos con I .. mo~.uJ", d•• guo de so ontorn~. Con,idemn·
do .. I. md""" d. h""ho£. podriamoo llell'" a e"",r Ic". . . . aoertada",.nle)
qU" 011"'0 doberta .., 01 rn.1s faCllment" o~.bIo. ya q"" So •• ,,6n h,dfatado
in'er4"-"I<)n. muy f'lOncm<nto COlI .1 ag";' d. hidr.>laoon que Ie rooea en una
001""i6n .Causa. hlr.]J<llanJ" CSI., trnd ......, .. pant d BTlJpo comp~to. '"
pod,t prcdccir que I", metal .. nk.. ~n'" ..,on n,.1. cltffctb de uxidar ..gtln
baj<mo£ en d gmpo. Po, 'Onl0. para ,,,,umi, hasta cst. punt~. tenemo; UTll!
,ituaei6D dODde la leodcncia d. IA. <ne,gfru; de ;onlz.aci6n indican una tenden-
CIa d«"",i""t. a oxid.""" mient"" quo I", con,KI.raelo,,"" al lam~~{1 n'"
Iball a una ccme1Wli6n {lPUCS".
La fillU'. 11,S n<>< n,"","a roRl<}'" .... u.I"" <,la, predl,;ones contr.di._
torias.. So: indican tros "'g;o.... en 1.1 parle ba~ d. la der..,ha de la figo,.
GIL'PO 'A. LOS "'ETA"ES ALCAU",," 3 11
,' . _'-"v
EI d,,"'I" "'I ,II« <10 IHlICfJfo
do "";'...,060 _ _ <00 _
<00.,.... .....r.. .w,""'_,-
.... 11< •• , .... • ,,)"<It ......" ' " ,<1.\_
,-. . . III r~ , old ""'~ ,.. , .1 do ud_ " ' _ ... 10 " ...... do .... _
, - . ' ..'" ~ po<\<f polan,nl< y .. ""''If> q"' OC 1"00"'" por .. 'n~ coo
'S6Io ..
oooIIcu .. , ok ....
<lari<lool.J
m.... ',.., , ..". _ ok ..... ' '"k'''~J' <><10 ... pol' _,0<
En I. rarr •• Ira dd .,-upo domina . 1 calioo 11110 de lamafto ,nu,ual"",nr.
poquofto, A pcsar de su gnln eocrila de lonilaci6n, 13. sran ",rablJidad de los
"ariones hidraiRdos del litio haecn QUO .. Ie .!.menro sea I'tlarivan;"Dle r~ciJ
de ox,d.r. A I. mn.d dol grupo,.1 factor m1, imporranrc" 01 r~pido d=mo
de la mOfgla de ioni',llci6n. y los elemenr", sod,o, pots,;o y ",bidio (muy poco
abundante) oon •• ucca.i ..Utlen lc. mb r:icil.. d. oJ,jdar, En \a parr. m;i, baja del
grupo.•1 dO!;ttn'" en 1.3 oncrgia do ioni,aci6n .., n .. ll"C "",nos pro"unciado
y parttC cquihbra..., c"n I. p<quch canlidad de ooor&1a prodllCid ..... ndo
I"" calion.. rna. g ... nde<. mcn()j; poLo';?anl ... inreractiona" ron .1 "Iua,
A'iS .'cm"" que d COOOClmK;nlo de los polcncial.. nOTmalc!i de redU<:ci6n
on .soluciones acuO<a..< nos da Olta krramifnla con la que aDalizar I. qufmica
de 10< mClal", .. I"",hnos. Conformc '""}',,mos di.scu1I"odo en 10. pr6X1mos .ifl.
capHulos. I. qufm,ca d. grupo d. 1<» ""00 .lemontos "'prescntall"05, il'tmO!l
• 1
i• 0>;
,"
1 ._I' 1,
II
<
i
•
". -•
•,
••
J
",
~!l1 r
1:!:j:
~:
If;!
-. . ~
.>m<Iu~ ... e'>le ",!IOCIIIl'orUo C(lououanl wlldo de .ran ".10<. flo kecho, k>I
pooo""",,100 _100 de mI...n.:m ..... tan "'~OIOO 'I'" &bon. k>I lYre""", 01
ofpI,mo 1 ~I""'" """,.-ole de nlla.ro mid< . . . . La fipta 12.6 m .... ,ro
II red de Ideu ooa ..... 41_ "",,,;,,\,,,..
fI~} ..... ot.rvaci6n rmal 'I'" debemof haC<1' ... reill<:oOn toll II ~ ....
dad d< b II'I<ta\c; Ileal""," ......... Todo 10 dlSCUllOo I",,,,,,,,,,,,,,nl< ..
'tlod<>.PI""''' ba>a >Oiam<rIle ea Ia .........'-..8. PIn ...... , _ com,*",
) ..... , ... IIlUC1i>idad. d<"b<m", MIlSICkrar II C1~"'" de II .. ,uaci<\a. Rosall.
"ue m.. nlrat elillio ='0"" ttlD "'UI ~I .._IAMa .... n... en uo "''''lido
,.m>O<I,ntmlCU. Ia .eloadad de OIl 'C~ <011 I~UI .. mmo. 'Ill< Iu ,-eko-
<HIadtt <k .,.. oool¢oo= mu pe'1d", (La ,..,laadad okp<nde ooll!rado de
,..,nl;«IO on". eI ".nol y d ~iu,. II ,,110 , ..... un pun'" de lu<i6n rnlI. olio
~ ...... ,'-'n~ ... r.. y po. Ianlo no .. lund< ni .. 0,1 .. 1,. ,n.1 alUl 1iC>lm<nle,
po'''''' ....
E.J ~ u •• H>cidao de rew;:i6n es 1I'I<1t"•.) De hecho ",'a, ,..,locid.od..
lumenll n """"dtr"blc"",nl' al baJa. en oJ"upo. &Of 01 00<1'0 ""'Ial r'a",,"""'"
""" .ijo.""""",o" 1""" nU pebl,ooamcntc oon.1 ••
CUI""" .. po ... en "guo r loll coo"''''''''' m" ua..' pol."" metal ardc
pe.ad", reactio""n Uplo<l.'I-
IIlnn. on .......
La TIbia 12.1 m ....'''' all"""" I"'",hoc,oo bulan .. ,lIlpre''''''' qu< I< pro,h,-
am """lido 100 mctales akalt""" reocaona" ron ,,"IF"" molecular. F.I It,,,,
romu. d 'h..... "urmal, pe.o cuando el I0Il10 ~ 0011 d uUFf'O, pam-
twll''''''''I'. temp"''''''''" <k,ada .. 01 prod\ICIO ell ,llmarino 0 hil!l"ooc6poco
""rd.1do d< I0Il00, Na 0,. Cum" .. m .... '''' en Ia "j""",IO eo'"",,ura ok
bj - ....
I.e .......1 ,on ,.,,,\";<10 per. que "lip un <>nkn de ... 1. .... UIIO:
-
d""""mpone ,jokntamcnte on agua ~ oAlgen" ¥a< cu.ndo "" ~~lienla:
Ow"'a qoc c"ando lenemos una re.",,;(\n redox "Ju<lada, los poI~ncial ..
norm,k> de rWuu."i6n oe <Oman. (Si nu <'$Ub c<mven ..~du de cstu, debe< iOlen,
lar caJcul~r los ,.,G' de nda scmlm:acci6n. sumario<; y oblenc, 01 ,.,G' t01al y
""leuJar el /:.- ""uhanle.)
TanlbitD CD La Tabla 12.2 vernos que el 11,0, se puede olJdar a 0, 00 UDa
06luci6n gcida [Ecuaci60 (12.201] y pkledc ulil;,,"rsc sel.cri"amcnle como agen -
Ie rWuolor
.. " ~
,0., •• ~
+, ~
+ ".
u"r (11 0/.) (1 2.23)
,"- -
•"
S~ ~
-, ,•,
iq ~lI."OI!.a.~[i'~:~
-
:..,-
0, "'''a- I•
'i~
n~';!~~'!:=-1!:!!;=
-•• ~1;~m"~I~~£hZ-1
[~O-If~
~,:h.
7 "
~t!l~ "i; i
~ iOIl' '" 0
0"
.. 3" S'
~~~9~;~eaf~~~i~§~
"~~i'f':"i'" Ii t 11~
, ~
f p! 0 ""
ii· ~! "ii" ,
Ii n Ii":l
•,
••
•
••
-.
'i q:Cli!l'li"~
:;.~e5.2::1I!.F ;!-!
'"I,H!'!!'l , e8 l','..
!""2. >'
~. ;;~I<
rO j 1
i.~h!'-b!t!,
i;I
~-
a
'1l~-1i
" ,
r-_,~. ,,_ ~ •
,
~~
,,:;~!
i e-
~]l
-~I'i
,.
sr ;""&.
i!i!.O
,'1
d
iliaE3
§ :'''.;.~ ~
h
~!!il
~
. lC-ili:rlfrll
• :> ~. ~ in!t
g-
••
•
i~i!n~~!Ji~P- ". •!"l
~;
~!t §.tl:fl~ I•
~. ~.
0
r: t: slO'r ...
~IO~;;-"~~
7-; ,~ , •
'!,- '1.- jl~ ~ ~~122~1!.1i"~i •
a'SI'Ig.K .~ ~Ii"::' f~ ' ' ' ' ! • !
f[~~'~l~li"li"i~~'; o<-;.
~ -," I. ...I I.~ .~!q~~~Hll •
"''if~ I l"~~li"j
.. ", " ~
E" ~
•
.-.; ~!I"H~!~;-
Ollc.si"~~lbi
!'" "" !:l'"
_r
"l! " "•
" " 't
a "'Il
~gR~iJ:.~;~~~Ji$
," -.= ""-
~ ,
0,
ll:l~E"'tl
gc;,,~R- !!
~~i1::-~""
f5.!a~;P
•0 -, ,. ~:t f!~~~il! t.
~~~ t~i~~~i;~!~!
;~~ ~~~ ~nrE~ •!
p ~J5i ~ irl'l'i p l r!l ~ "r, ;1
"fr;;-c,"acc.'8~ .. ~
~ 1r~;'::
'"Q.h.~:::~
~Ii" '-H!'O~p ~ ,[c
7.
~~r
->
c ."
~1irQ.
0
0
Ii
i.
=0f
i'l ~~;i~!'!~~~~,
f! ~Ii;~!;il~
>i
~~;~'L r~~~i
0; .. ;:
\: -- -- ~!i i1""~!
!i3Q:i';j~" ._i:i!
i
::l i!I
~~d
l,
h'·
"" ~ '") ..,,,,.
.3d!r.,,~~$" ..".
.< I' !-
"~ "~
t· " !.::!;I"i
~;. . .. ~ !r~<i"!!.!i 11'~ . .
~!f
paramagnthcas. <k ao"".do ron d .Io.,.do n"mem de cleelron", dcsapareados
que hy. pe,o sc vuelven d,amagnt,ica. l p"', •• iormen,e de ""''''0 paflimag·
nt!ica. ruando sc Ie a/lade melaL
lC".1I OS la e.plicaci6n de es'.o prop",dades? I.a Eeu.ci6" (12,26) repK'
SCnt<i I~ formao;,6n de ",Iuo;,on~ Obw,,'a que (a",) ... ",ilila de forma a0110ga
a (aq) e".ndo ... ,rala <k <'Sias soluciones.
M(l l'""
-'
_ M(NH,); .. [tlNII,I,.]
--
I.a formaci.6n dol ca',on .m,nado no .s particula.meme sorp.cndcm •.
pero cl seguodo produc,o, denom,nado 01 clecu6" amiuado (0 en geoeral cl
U2.26)
eleetrdn ool,alado) es rn~. bien iDesperado. EI oolor aLul par= que .. debe
a ""ta "'Iltt'•. ii,Sjgn,r.ca ",1(> que los d«ln)MS ",Iv.'ado~ sOn a(ulcs?) EI
el«l.dn .. cncuent •• ap;"enlemeol. en un •••,idad de la ",truelu ... del
amo"laeo IIquido como"" mue,t.a eo la Figura 12.8. Obwrva que las cavi·
dades ."~n formada. po. eola".. de hid'ollCOO cnt.e la, mol~cula, de amo-
nlaco y ..," 10. ""pon$abJcs de! inCTe""'nlO del volu""'D ). dd dc=oso de
la densidad de la 501uc,60 en oomparacidD COD la del ""I.-.n'e puro. Los
espines el«ltdnieos individuales50 disponeo de forma pa.alela pero a ,·ece.
forman par.. que .. '"p'"stnlan como ~i 'Ill"') Y que lIe""n n un tnlCrmoo,o
dia m agn<!lico.
Btas ""Iucio".,. 00 son panocu!~rmeDlc "'tables y '" ,,,,,"'eo cu",pc,onal.
monte buenos agent'" .eduCiO.es <k un ele<:trdn. Cuand<.> cualquiet .n'puro~ ...
davo ,,(jdado 0 pn"'o 0 cualquteT eusa 000 un ~ ..a superfICial ele'·ada. 50
an.de a la solucid" anterior metol-amonlaoo. st produccn hid.dgeno gas y una
amida solvatada, tal y oomo "" mllesl", on la &ua<1dn (12.27).10bscrv. que
en .,te C8$O eI hidrdgcno "" ha red""Odo a ~u cstado elementa!.)
,T
Il/ I 'H
.... 11 H II ....
,
:-N _ II " ,
I! - N-,
" 11 ,
,",
II It
', ....... l
<Ie .. "''''''''or, 1Iid,,,,,,,,,
<Ie......,.. <Ie
110\ ~ lIqu.lo,
Q') 'M'C. D£5<'lll'TlVA "" L05 ElEME""TO'l npU' ~ NT'T1H"
II, H,
C-C
II , I \ II,
I
{;_ o, o-
1
e\
lI ,e ',' CIt,
\ '. I. I
o-- --M- - --o
I " \
H,e\ ,
" \ I
ell,
" e- o o- e
II , ' I II ,
c- c
II , II ,
(., ( .,
..... 4tomot de od...... en un aruIlo "" dl«lo<=110 moembrol. ([I oombre ......
dol bedto ok q ... "'11lI com"""",05" putcm "" alll'''" lonna al dtbujo ""
una co ...... COlI ... , . _ ok <><f101IO en las PUllt ... ) La a.;.!ad okla p;lrlt'
lUp'"'''' de La .eorollol_ ,..ria de lamdo d<"prrw:llClSdo del nlhnoro de '1Om",
de oxr,e.to Por .ulo..1 ",,,,,,flo de Ia c&,MlIId pucde IjlHtlne para 1HXKIIOdI.
all<>ne:l me1~lioos d< d"h,,'O$ "''''''ftot. Uultando l!k<>rona-6 y oWo. 1.t
ooI~ upl O9C\lra del amoruaco lIquldo • I.ulfortn. en un >dildo pI.'.-
rnapttiro 01,01 ",",um de flinnula rCJ(l8-comna·6Ir • -, i Eo •• eo un .jCmplo
de un ,I~l"''''. en d que: d con.,.,idn os el electrdn' I II intcrocc;"",," ...,n_
dipolo ""IIt.1 ion m.t'llCO) to. 110m... de o.taono parrillmenle ...pI"·OI,
mantic ... " unodo eI tali~ romplcjo.
Los cnptandos, cont ........."""" ",,,to dt 101.,."" oomo de odl!"""
""",nd", po. <:adtnaJ ca.OOoad" os"" t6lo un poco mol, cscondidos t'L
""'" forman .Ip..... ootrIpue,uos ",duso .On """ o.ra_ y rotot. ll!-
rnpUndo a II pane de"",ha po. La q"" to! u"", .1 ah6rl Wi<> las loh.ao",,"
<k ttilamina l"",plcmcn1e u.... molo!cuLa de a""",taco COlI un "orno de hod,6-
...... IWlhl",d" por un ,",po Hi!. CH ,CII - ~ "",Iio y 2.U.mpoondo dl"
lup •• un ootrIpues,o de fOrmula ["<a(2.2.2..;np'.ndo)J'N~ . q ... h.ne una
ronn.. ulOn"", del IOdin que ... deoom".... 16p:.meRIe. -sodium. (~~ 1I
c&li6n pot..io .. un 1"'<0 mayo. porn el c" plando. PO' 10 que d adlo.o
[K 12.1.2";"plandolr J( • """"ene un . " i6n .poIUW ...... meBOO .. Iable I:.n
gro.raJ 100 .n........ de ... m<taics aIca~n' .. "" denominan <Jlro1i~urD"
I'H081.EMAS
11.1. S<~~n ta ,nformooon ... mulI•• rm. <II I"" C.plluloo drl 10 .1 12. ooIoca I..
f'f'n<ipole. """"buct<>_ <Ie A,I\«I$on, Bu"",n, P,hy. C.",,,,,,,,,, KirtlIboft'.
Lo,oioio::" M,nde"" .. y P,;c..lle, 1"" ord<n <fon0i6giro,
11.1. ,Cot",,,, me,do" ."'alu.... it h.b/on <Ie",.b,trlu <II I. lpo<:II <II q .. 1>1"""""",
Pl'bhOO ,. prun<:" lablo peri<l<i>.:a '" l!Ui91
n ol, ,Po, qut no< rofrn",,,,,. u... pila <On\<I ""a pd. roI,""'. "".ndo
oksoriJ>;oIO<
of «penmen •• de Dny par. prod""';, sodoo y "",",KI'II~.~''''';''; Comicnu
1"" un b ..... d""""",no~
12.60.A peu.' do que ,I 1ra"",O" d prod ....1u <I< Ia oksont<JIn&<o<\o alfa dol ao:Iini"
la ""'f'"
pone dol nocleo <1<1 Klln'n .. ~nl.lIra)XI' .... i.'oll« be .. nogali·
.... Eocribe u"" «:Uaci6n 1"''' ",t< I"ocooo.
12.7. EI F ..Dti<> 2.!1 "" tk>,nltgra tonlo por Ia vi. de ..,,;';<$n alia como bet:L fu<nbe
«uw"",," para "'",. d"" ~
III k,pt=flto los ,'ala"" de (oJ rod", Ilojm;OO. (0) ",,:rila <lc: Klnllaci6n. jr)
llinid.d olectrOnic-. ~ (0) 'l<'CIro .... l.ti,ida4 PO'-' k>< .I<m<n"'. del Gmpo IA
(rrn'. oJ nolmew '!OOoio;o, I),.,.-u'< ... lilt<T'U aJlom.olW que p<rSCDto ol ",boW<>
rar«1<> de ..... propie<1adt!..
12.9. Hemm ot..., .... do q"" I"" hidr<$.""", de 100 """.1<0 .b.I,"o<" ,'url,'.n bases
""'" (""rt<S cun/"""" .,...,.1>Ckm"" en <I JrUp<>. Sin embargo. ind..., <I bidrd·
'idn ,I< oodio .. con<!d<n> que <<t~ ,-ompkt.menle ioni_ en ><>1"",6" "".<>-
... "Po<Irf:unm medII W dire"., .. ba.ocidad .. de los hKl,O"d"" d, I"" mr1ales
.\coti",," eo ",Iucionel ow",",? iQuf Otro up" <k ",heot<! podn. d.moo
w
.u. ,n(onnaci6n ",1m i>a,itidade< ..itti.... de c>t"" compueSh>s' I:lpiioca
hr."""",nt. In ~ •.
12.11.
......
12.10. Eocrib< una oru.u:i<ID q"" rep, ... n .. la ..~6n ,n'" 01 6,;dn do pota,,;o ~ d
I2.U. AI ",truro de Iotoo. Li,N. _ "",n""o « I< don,,,'''." ml"'''' ",Ii.,., JI>sj,ooI~"",
!.:t. disculione> !'fe"i" "'Or< hidrnr"" )' O.id05. dil<"'" bf.,-. ..... nt<
<D .,to
<I<""m,ruoti6n.
11.1~. S, d n"""o lie Jodi" .. i,I"".
j)<rf. m.t, 0"""'" wIi .. Q"" oj nilfuro lie
htio'/ Ruon, 'u res.,...".,
12.15. I!:odod01< <TO tu propio "p<nrnria ,eo .1 eIo,u,. de 50<110 h,V<>OWpoco"
....,...,u.
ll'odn. se, tan h,,,..,...opoco tomo <I clo"",,, d< liM'1 ~.pl.,. b"'"<mOn," tu
12.1 6. hpl;'. con tu. pm", .. p"latmts l>. rtW' ",,",ot«Die. PEOAk ila Gt:kAO.
1l.17. "Po. q~ cl polenci.1 nonnal ok mlucci6n okl lil' ("'II .. ~' ~ 11#1 .. «fa
.'~1!i"'1
11..111. ('on,,,," .. '" """"KIn om" I", ""'c> huo < Iudr6$<"" on ><>lUCIdo,
11.20.
",",,""""'.
l\.u;loonto rn ,).ollo,,, <Ie los poI<DCIakl DOmu.1oo d<:...J""'-"'On. ,,,,ria,,,,,,
o """'"" dir..,1 elec1rol;"f clOfUrn <k hi;" _ I"", """"I ° clamro ok ..><100 .
oodio m<l.l?
Ill i. fu.pba <'00 , ... P I _ pIOl>bn\> flO' quo! '~I k>o pol<ro<iales n",mu-.
r«ILJCci6n <1<1 po''''''' rubidio y ocsio """ WI "",dom< y (b) por qUI! d pc ~
,.... , norm.' "" r « I _ dell"", os ton dil«<tII< do !os t,..,
.nt,no_
u.n. r,rmodlftim><.m<nl<. d bho os _ _ 'Slab!< en "I" q"" d """" .-.
",ntlicament<. ,I ''''0 .. 1IW <> •• bk. Expl"" "":>=><fI"
l>. Jikf<~
12.l!. "C .... quo d »Oro.lIl<> do Iud~n<> .. soIub!< '0 a~u.' .. I'or qUI!"' b
M:><mc:ole III n:>p<><>ta.
12.U. R<l>ctOfta La r<>taa6n impaM. <kI pcrfuido d< hi"r6ja1o <XIn <I PI"UlUpo< "
.mB"lorid.d.
n.H. EI COfJIpu<I'o H,S~ a P<">r d< "Q "I" 1"",,-uI.m>01II< ..... b!<. "" """" .. ,
rot.>ci6n impodida. !'.xplit-, """"""'01< t»r qUI!.
11.26. El .... '6,idu <10 hllll"dl<tlO pood< pr"lW'll"J< hacicndo reaa:io!"\a, "",6,,<\,: "'-
borio con u"" ...,I~n &cu""," d, '000 ,"If~,ico. be,;b< "na "'"'00. 1'0-•
.... rcaca6n.
n.l7. 1'"",1>0 I" d", ..,m",.. ccioDC> 1"'''' to <k>o..>m_ici<lo <101 1"',.hidQ ok .
d"\1<1Io on .,"' ) 0,1,.,.., d",oolloo. AI"'" l>. ",,_i6n. L;tiIw!OOo _
T.bl>. 12.2. calcl!1. I: pO" I. "ao:I6n Ji-obal.
lUI. t;u reaa:ione> do oopr<>porci<\n alpn.. ,-..:a '" dmomina • ......,i<>... ,..
"o'<H>,idaci<ll\. E.pba brew""n" POl" qui.
-
12.19. U,ih,~ndo!os 1>".. ""'.... ""'m .... d< oo..",i6n. dKHl< ...1 p<f~xido <II:
hidr6.... 0 '" """d< utili>: ... pIOn o,ida, Co" • Co" tn "N ..,lucO)n ."""""
I2.JO. U.iliund<>!os p<>i<"""'-"'" 001 ...1<> <I< redu«o6.n. d.ociJ, " .1 p<f6Udo dr
bidrdll<no", p<>«k u,;Ii", pIO'" u,id.o, <I ocrW(IU). ,,,,;a:IV~
12.31. llhhando 100 po.ooc;'1<> norm.ics d< mlue<i<ln. d«:j<ll: .. <I .00,0 ".,..>1 ..
1"""" 0"1",,, 1"1> «<IOCII".I AI" a .Iuminio m<tai.
'U1. .l'OOrta u,iliurx ""6,",,, de IIldrojfrno POnl <>ucb, ",(Ii" me,.I' IWJ. t.
=~... ,n La "uhzaci<ln de Jo. pol<ociaics n<>rmaIc, de " , J _ .
IZ.ll EI »Or<),ido de hi<lnJsMo po«Ie oct""l" romo "F"t< o",u"t< 0 como ,,.,,1<
""0C'l0, del"''''''''"'-''> " qu..!" .. ,,,r"'"I<. i.C6mo octu.ri..... <nr... n,ar. COlI
M po"""n,,, ... '". MnO,. ('1 y""",,,, I' (""fl E.. ,-;I>o 1.. =1I<io ..... q'" l<-
prro<ft •• n ..... 1'<aOCI0ne5.
1l.J4. Do,.m"'la "" .. <ados de ",.t.ci6n do 100 Atom"" de o.l~ del,,,,, '"PO,·
dUd<>.
'U~ D!"i<!< on "DO ..",,,,,,.ocioDCII La ",U!CD" ocuaci6n 1"'" I. ~ enll"< d
,u"",6,.tu de I"~.>i<>
Y"J'"') .joiotallL I~""""I"..-ia: Dot."","" d papol do I".
10"". PO'""o cn «,. """,'Ci6n.1
1(0,1 '1 + I!,O(~- I(OHI.,- O ,(g)
IlJL EI sodio ..... al« prq>a" por el<c<r61isi< de clorura de sodio. me,.1 y dora
iM- 1I.ilizondo los po.encial« de mlocci6n de 10 T.bi. 12,1. cakulo E: ~ &G'
1"1'" ",10 ",oc"Ci<ib.
1l.J9. El sodio 0<: p<>«lc ulilil4r 1"1'" mJ",;r 6.id .... de: (al cromo(l111 y (bl .1~,,'''
","Hll) a metal, Eocnbe I.. o<uKio ..... aJumd .. para ..!os pr0cew5.
12...0. EI sodio II< p""'" u!tuur PO" ,«loar do,.,o de lal man;o(IV) y (b) CI=-
nio(! V). ""'1.1. f..ocnbe las o<uo<;" . . . .j . . . . d •• po.'" .,,,.. P''''''''''"-
12.41. En I. "yult"l' ",acci<)n glohol .. m"""lr. un.o ",.cdOO ,,,,'erune>. ""r>. uJLO
1"0...... <10 ... ba.ert. de lnio. !'.scribe las s<mirrrac"",,,., para CSUO ",.o:.i6n •
id<nulka .... "",n'cs owan,. y red ..... "r. ISIIg<'I"_i<>: EI rrodUCIo «>It"e ... cl
ion dnioni,o. S,O; .1
ILl2. E.plico oon 'u, pro!"", ""Iobno. <"limo II< utili"" cl mttodo poto"o.or,~. 1"''''
""leul., k<ha ..
lUJ. to) EI DC'Sio JJ7 .. un prod""!" de Ia r...6n n",,1.. , 50 de»n'<"" P'" b ,'10
de: .m",,," be,. ""R"'''''<:on on> ,KI.
media de"""" '",,"'a alIOS. &cribe
un.o o<u.r:i<ln ""TO e,Ie p'oceso.
IbiS.""", que "'" prodoc'", de 1. rtoiOO ckben•• acumula"", duran", un
,=
!iempo de ..... \'em'<
dojc de: lie, 1'<"1,_. ,Dura",. <.,",,, "',<0
b "ida mod .. de: ~"" '" ",d<><l"id.d
liempo debeli.m"" alma""",, oJ
"""" on
12.+1. E"umera ",,"lro propicd,<Ie:i "",."",Ii,tl<", de);', solucio,.... """..J •• "","!.>co
de 10< "",,.Ieo .!cohn",)" ","Umt en po::>ca' pal.b, .. <6mo cad, I""pi.:d.d lie
°
de",', del modelo IT""", 1<6000 do .. la, ""1""",,,,,,-
IUS. Dtbuja la .. t"""."
del ttc< "",on. 11..".-0",,-1. Rdlo.lOn. ",I><. '" u,iJod.d
... I. formaci6n de el<cuodo;< de =i.o d< I. mtS/!lll fOrm3 q"" 10 M"" d
lS..:ow ... -6,
JlA6. Nomb", <l .. ,uionl' wml''''''tu. (S ....."'.,,'" iCuod.do. CO unO P<'8""" de
pegal)
Il.41j.
.".
r-,,,,,,,ra 1m .n,ones de cada uno de .... ,"",.Ie< olClt l,,,,,,-
CAPITULO
13
GRUPO 2A: LOS METALES
ALCALINOTERREOS
£lie capilulo ronllnlla n ......o 'II", por 101 d"melllO'J ItINCSCIl",m·os. los
rneulco .kahno'~'reoo ' lbenll(>. ~• .::..Iao. ""0"""" bono l radiol 'IOf\
SlIIuLarel a "" metale> alcal,,, .... en ~ut llaS rompueslOS" conocfa.n dcsdc 1.
a .. uJIltdad. pero Ia malor ~m \I( los metaln ..., ,,,,,'0" • ..Lados hUla .1
",10 XI~ En ambos l"'POS "I ronatn«e mils pes;Wo '" raro y radixI;'" Dc
nut.O ompe74romO$ con el ,elalO h"Idt'"" de , ... dcs<:"brimimIOl para. a
oon"n"""oo. ""sa, a 'rabi;" con I••ed d. Ide.. ~ut n<'loI permila p~r y
.aelCmah,a. la. propjedad.. del "upo. L. Icy peri&hca. "I prine;",!> de "n·
,uland.d. d .1eclo dia~on.1 y ,I carn" •• '"do·base de I"" t\,;d". y. <n meno.
m."j,da.)us poleneiaie. no.males d" ...dutti(\n iOn la. pane. m~s importanl..
<.Ie Ia rM n«:esarias po11O orpni.<" Ia qulmicl de <II" IlnoP<). Pd' dlumo. una
JCCCltln lOt"" W a~o~ """'1\C8.1 de ""~ ... ltmcnh" y sus com""""l",,
""Bulda PO' un I....... IralaUo .... I"'ofundidld. d ..... c:omeraal <k l.. romP"<"·
los <k calcio.
La flp'" 131 _Ib ,,,r<mnacsd<l IObR Los dcsa>bnlfu"."", <k I... mew..
.lalll,ol~,",'" IUJ>C1ll"O'Sta • Ia ""fICa del ntlmcro d. "kn><:I>IOS coDOCMlol
r~nle .1 IlmIpo. Obsc .... que ... nque '\1:1 rompueslos .., ronocfan dndc La
.nt,.IIcd>d. La ..... )ol1a <k es'os dCll"IC'IIlot han I-KIo ...ladO§ .... "I .."" ,,~.
-- Ii
f....
_al_' ~""''''",.'z ill
IJ.(,,':":':.:'::'.::::::'~","'''' LE' .... _"',C,,_ ..__ ".. 10..- dd
0.,'7 '.
l<,. tl'pcios "lOllI.ban )OW. 10 IIUO h"y~" dr. ""fIO(:emo» "",mO .ulfo'o
c:tlciro h,dralad<J, para Ia .rpma.. 1 d eIoIuco .... Ia!. p,,1om!dQ de (;11.a. 100
,.....""" de Kamal 1 Ia lumboo do T u!a"hmon, Los f(>IIlIO""" ~"J"""",
<~Iins Y """,,01. Clt""""10 de <alelo. I""" .... ....."If""" ed,rKioo. Su mOf·
,ero 10 prcp;lrab..n <'on .rena 1 ",,1 Idlldo de ""kio "b!cn,du II< alita.
lI"""",d.1 " c::olo.1nadal~ ell.nod" no h:lbl'a IM'muI dlSPOfl;bIc. romo wad ..
... cl DOn. dc F.~r"",- 10< uhha.ho.o bIoq .... do: lreru!ICI. r«pal3doo DDfI un
mort~ro de cal obtmido de marp'l ... mbotn ""monal" de clk:>ol qot. dnputs
dc o•• raerlo, "" deJaN on 8""<ics c.... ,·4O. Hoy. ul.una. de .. ,a, CU.'FU en I.
I"'DV'''''''' de Champa"", en I· ,~ ....,a .. Iuon ulili1~do pora .lmaccn.t "'illone>
<It boIclta, de "" " .... blaDa> ch"J>OrrOlcaDIC ) ",",bujnatc ,Lomado como b
pro,-u.c.a de origm
La ""I .. una II... ,~. qt>e porn los mr,,;ro, .lqUlm"..., de 10 F.dad ~kd"
(no confuoo" <On lot ."Ionla,.,... qu/mlCOS de m.,h"na-cdJd. er. Uft& ..... an·
eta 561, .... II"" no fundla) no '" 'ra .....OOI\iIbo m ou'. SUiUlfI(U al arlkr. Loo
'kalis Ide! 'nbc 1II-q,1i, "ue ".n,fica .""0'.... de bamll... u"'" plant. que
,rea en rna";,,,,,,. AI,n"l "" conocton por [<:1ICr un .",10 amar"" I. capa_
<Idad de DCUlr.liar llcidos. Los ~lcah, q.,. no ~ fUndl"D f... ron, por LaDto,
deDorninado< ak:alonO!~r~ e ,"dufan la binLa IBaO~ benlo. (1k:O~ cal
(CaO). magne,ia IMgO~ ). 10 .mor.cia .... (srO). La mayor parle de I.,.
qufmlC05 del siglo XVII]. pensaban q"" osla. Ii<:rras or"" clemelllos. porn
La,oj,i<:r .upu"" (corrcclamcmcl que eran 6.idos. Jo~pb Blae!:. un qufmico
escO<b. dcscubri6 en la d6cadR d. 1I'iO que 13 "" lILa. c"ando so ... lemaba
para producir cal. 1il"leruba tamb.~n _an" r,jo. (Rlre que podi. fijarse 0 mmo-
>ili"" ... cn una forma rolidallo que hoy conocemos como di6.ido de carbono.
RccucnJ. q"" Pnestley utiliz6 osle aire para fabricar agua carb6nica. Los
relaci<>nc< cnlre CIIh"". cal l di6.ido de carbono .. mucotnl" ... la Ecua-
ci6n IllJ~
c_ CO,!,)
CaCO} <) c..0(.) •
",
~
(.dit.l ..,,"',('j<>
(lJ.!)
I >1,0
i.Qu~n crc<!i. que fue ~.pa, d. "1Slar ""'tak:s d••"as lie.nI' .lcalin",' Quitn
rn~. que Sir Humphr)" 03\"). naman'e po"U ~"to de ai,lar sodio}' potasio.
RO"SulT<"1 q.,. era m<ls diRcii ai,lar 1"" metales 2A pem. ron la ayuda del ,nli>ajo
real!,,,do por IkfLc1lu, }' Po~'io. Ie fllC posible. eo 1808. elec1roli,-"r cal htl·
meda en presencia de <l'ido de mcrcuno para ha""r una .m~l~"~ "" decir.
una aleaci<ln de mercurio. roo la que obtuv" calcJo mClal de col"r blallCO--
p(atead" con difocultad. Hoy el C3kio '" prepa'" po. de",r6(j,i< de CaCl,
fundido"" p,..,..nci. do CaF, que '" ahailo paru dism,"u;r cl punlo de fu,;6n.
romo !Ie mtIC"ra en Ja I:cuaci<ln (I J2~ 1:1 nombre <aldo. inveotado por D~'·y.
"ienc dd la,In calx. q"" significa """I •.
((3.21
Ik-rilio
101 on.. ml benk> .. oonooc d.,ode la .n,igUedad. Prese"la una varied.d d<
"elom dq>endiendo de la, impu",,,,,, q .... tcnll" EI :uul dam u cl ymle:
aLulado "gua""nnu "" benlo «10 .anlldade:! ,'va de hierro. mien".. qll<
cI "Tdc osruro " e,mc",ld.3 pr...,nla pequefta, canttdadC'l de trumn, L..
a
(l~lKt 1", ,"" .. ET ... ".""U~OT'~""" J9 1
<lmili lud enl ... I.. es"","'ldos y las 01 .... fonnas d<;l b<rilo rue 10 nll6n por I.
que <;I ~ufrm.u fr~n06s LoUl' !'>,coIa. V.uquelln en 1789 de$llrrolld un ""ida·
dooo anAIl'" cu.onlnall.o que dcm",,,6 ]a preseneia de un nuo.o alcaJinOlt·
rffil. Debido oj sabor dulce de .u. sales, Vallqucl in denom in6 a esl. Uer",
_~I"'-·'n •• del grit-go 9lykys. .dulce., (iUn DIOmtDIO' ,No .ig.. los J>UOI' del
ltmerano Humphry D~'y! No inlenl., probar la. ""~ de berilio . No $610
",n dulces. ,ambitn ",n .""'mada"",n'e 16,ica.. como d,s<uurertlos en lit
S=16n 13.3.) Fne<lrich WOhler)" Bussy. indepcndicnlememc.•"laron po.
primet. '-" csI. mtla] en IS2S. reduciendo 01 domro cOn pol~.i". o"m" ..
o"",,tn en l.a Eou.ool6ro (13.S~ WOhler prefiri6 el nombre: de berilio. giOClnlo
porque lao sales d. ""OIl mel"1ts, COmO cl [trio. ""n lamb~n duk:e5.
(13.5)
• 5
La h"lo~ del 'rab.ojo de Marla Sklodo..-sJr.a Curie para ~"I"t.1 .... d,o de la
11""11" del uran,,,. III pe<:blcnda. OS una de la. m~. ""I<>ri •• de la histon.. de
I. qumuca. Emii,6 de P"lonw para t:>ludiar til 1;[ Sorbon. en 1891. conoci6
al prof""'r Pierre Cun. y .. caw con t1 en 1895. b rck,anl. que Pi ..",
rAp,damtnle .. dio <:urn," de \u " ' ''Bordm.rio lalento y deI6." lraNlo sob",
10 dependencia del mag""h.mo con la lempe",! .. r. para com-e,Unc en .11
ayudanle. La existeneia de ray'" prOCC<icnle> de ,'arios mineral .. de uranlO
nabla sid" ..!ablecida pOT l\ecquerel en 18% perc fue Marie Curie qui"n
""uM la palabm roJ,actJ"idad tIcl latfn ,aJ,"•.que .i8",fi"" .ray.,. . lkspoa
del nacimienlo de.1l prim.. nijo en 1~97. Mone comtru.6 a ,ov"'hsa' eo Ja
radi'C1i"idad de .a,ios m,i!ICra1e< d. IImnio. Enonn"6 que algunos de ellos
eran m""ho m:to aoll>ol de 1" que deberfan se' basj,nd"", ><>lam"" .. en .11
""n,enid" en umnio, Enunc;" 1.. ,,:en" d. que ",los mlnerales d.bun conte""t
muy p<>CIl cantid.d dc uno 0 vario. elementos desoonllCid", de un. rad,acI,_
"idad ..".ordmari""",nle iDieDsa. En 189!l. los Curie IograrOfl anunciar el
de""ubrimoenlO d. d<>s elemenTos. a I", que donommaron polonoo. en hon"r
del pal. de M:1tH: y ..d,o (de ,tuii".•~
Siete 10""I.d., dc ganga de uranie denomin.da pe<:blenda .. n=,laron
para prodncir un ",,10 gramo de radio. La mi,m. pe<:blenda era dema.iado
cara par.. que 1"" Cum pud ic,"n coml'raria cn ""n,id;td .. ,ufloiente .. a,f que
I" .. eron que lrabaJ~t ITln I"" ",,'mu,," quc dejaba ]a ganga u"," 'U procenda
en I. min,," Desputs de pall"r dc ,II prop;o 001,;110 csle ,esiduo marr6n
c.tr.. ld" de las minas d. SI. Joachim<lhaJ (cn 10 que ha'la haa: poco era
Chc<"'lo,'aquia~ In pr~han en un cobe'luo pObrtmcnlC «]ulp;ldo que ..
oneootrabo. en un callej6n d. Part.. Trabajando con oanud.ru;, lp,,,,,madu
a cien libra .. laboriosamtnlC redujoron cI mat.rial a bano ;"",Iubk y a caT_
bona(Q y ,ulf,\<> de radio. ha"a que fi nalmcnle rn 1902. ."laron 0.120 J de
doru'" de rad,o ca,i ruto.
En JUUl" do 1903. Marie Curie oblu,o .u dOCIOr-.. do. En diciembrc. elb.
Pier ... y Bccq""re:1 compa'heron 01 Prcm;o Nobel de fI""" PO' 'u CSlu.dOll sob ...
la radi,ct;,idad. En 1911, Mor.. """;bi6 01 Promio '1obel de qulmica pur la
ICpat"C16n de rad,o y polonio.
En aquclla cpox:a .... d;o ... bla 10 pc!JgrO$O qu< ~ra la radiacti,-,dad, EI r.d",
os un erni"" de ray"" alfa .>lrem.da"",nto podoros<>. romo.., muco'ra en la
E"",,<:i6n (1J.6~
( 1361
Suo .misio".. KIn tan inten ... , que co"'an,emcn1e ionLla cI ai", qu< 10
,od.c-a. produ<:ic:ndo incand.! ..,,,,,ilI.
(La F'llun Il2 mue!tra uno fo.ogrnlf. de
'ano. gramo. de brurn~.o de radio ,oblenida cOn SU prop .. lou!) !.os Cune
""",I>i<ron ~~e ,al "'gresar a s" cobertiw·l.t>oratorio por la """h" ,don I".
dostin,,,,, I""". =pJandca<:ndo en la ,"",,,ridad! El radIo penna"...., PC'''''''
""nlOmente ionilado. omil" I"'J<kr""'" "'Y'" a IT .... de Ia rna«ri •. 1 ,q"""'"
Ja came humana >io scnUt calor ""ando "" loatl !.os Cur .. esl"'-;o.oo cOn"
lanlemonle """""d"" ..... radia<:i6n ion;,an, •. y.1 cuademo de [abormon<>
<k Mari. no "It boy en df. d"ponlble pam <0",,,11, di ..... la dehrdo a qo<
penna"...., conlaminado pur I", m..lcrialts con to. q ... ella Y ,,' Inando
lraMjlIron p,k1icamcnl< ,<><I"" 101 dfa .. ITlCluso "para' .. d. su ...i.. publi.
,-__ III rot".... do< :.10 do< Iwamu .. .Ie...oo, oM. ! ' " " " ' ' ' PfO!>io. ...... " '" ,..,,,...
do< .~11. [0. "- "'ott...• roD IM<!..-.I h , " _ c:_ .........'" 1. ... " ' _ '-0/001., I, c:__
Uoc. U;7) ~I ,''IiI). "'_ <00 .... _ do to. ~.<Ia,,," '" ....... , '-I, ... C""" P.m.]
~ada cn Gra" " ",!.aft" en 191)), debieron so, analuada< y~ q"" r<><lrian hah<:r<c
uliliUldo en I~h<m.tori<>s C<'nlaminad"" de radiacti, idad en (odo .1 mundo.
No ...,. ellmha por ,.n'0 q"". \hrie Curie muriera de una leu""m;a ,r><luc:.da
por I" radiaci6n a 18 <dad de .... nta ah",_
EI radio .. puso de moda a pnne,p',," del ~iglo xx. 50 enconm"on nu"",·
rosa. "plicae;o"", para fI, I"""ndo dcsde ~n (nllami.nto comra el dnrer
ha'ta una ",n,ura ";sible en la OiCundad para csfcr.u de ",Ioj. Desgraciad.·
mente. 1m lra~.dorcs cIlCIIrll-'dm de p,ntar la mamlla y los n"men'" de I""
relo.iC< con rin""l .. finO$ (que metf.n en 5U boca pam oble"", un puoto fino)
paj!.aton muy c.ra I. ,,,,,,fan.;a de I"" efect"" de I. radiactividad. Como so
mc""on6 en el Cap/(ulo 10. el .nl,O mcmplaz6 "I ,adio en .. ta, pinturas.
Deb"'o • ,w, apl;eaciOllCS )' a ,a ""'''rnlada 0$< ..... el radio pronto .. con·
.i,ti6 en eItrao,dtoariamente caro, A COminl7OS de 1. Mead" de 1,,, ~ft'"
,'.inle \f adame Curie no podia permiti ... el lujo dc comprado_ Y,aj6 po. IOOa
Am~ri<;o do. ~=s, Y lias mujere, que ".;'Han a .us eonfe",ncias Ie die",n
decena. de "" los de d6larts para que La _dama dol radio. pud,ora com pm'
2 g de radi" para poda conlinuar .u, investigaciones sobrt oj ~lcmento quo
.lIa mi,m. habla dO$<ublorlo'
ml
, Ii•
I 'J
1,
~.
-I 1 ' '1
t!
•
o , -
,!,~
, j•
• ii·
!ll
1 ,
l,• "
i
•
lili:!
~
• 'i'
"I
j!'"!l
<
" j
-" - •
.a~
wi ~!3l l'
.t
-- ,"
>
<: "Fro j"
,J!
I,;;
1,.
, • • • - j-
~il
... -!llI'" t
G.\:PO ,~.. lOS "nAC'" AlC"U~orr"EOS
'"
~"'"'
-••
f"nd.o"",o"'''' <I< 100 .I<men'", <1<1 Oml">!A. [lId.24J
,
Mo
c....
c. •• ••
.-.•
" "
9·,00 )"1,%
Y,·24,'19
"l~
.,.
-1096.91
41.<),4oIC
4!.<l.113
.t.6,U,U6
"~
~<j,~
Il. 7.02
1lI'~U6
' JOnlo,
1'1 QJ)91
''''~l
1JI·tU'J
1}6..'..11
1..'6'100
. . ..
4! 0.11 111-'lI,J2
1,..71.601
• •,,' ..,. •
- 9.012
1,'
1.281 ~,971l
'00
6~ll-I.l20
U4
.,'
1U~.1,41O
UI
.',. ,.'.
".12
71'!).-LllO
.,,1
Ill)
111 Ih4Il
1m,
J,'
,
100 I 'OIl
'"
1.12 ,~
'"
1.11
- ",-
,~ ,~ ,~ 1911
_ _ dd_ ~ MoO C~ SrO.5,0, '0, ~
~- B.o .. <kbil
••
'»,- ~1,r'L Co,", 5<,", 1<0,1',
.',
11.0,1',
- - -
MIX, C~, •• X,
Nm.....,
~
\t,H,
,k
r.H, ~,
'",
, ,
._ _ '" , ... mO ..
Ie '" ,
- 101",..,_ .....,
por I. ~ntrgfa d~,p",ndida "<lando el ion Be'· "" hid .. , •. (Mira ~I Proble-
ma l3.23 pam haecr un a",Ui,i, m:!.< ""mpl"ol.
Como en too mtlalos alcalin"" 1", poleo<:;al"" norrnaJeo de rWucci6n para
los melaies a1cahnOl~rreo, Indican que ..tos clementos rc.ccion.r~n nlpida-
memo con IIlU<\' Dado que 105 "alorell d. I:.~!;e "uoh'en m:l$ negalll'" con_
romlt d<'$OOmkrnos en el lImpo, suponcmos que SU n:a<:lmdad dobe aurnenlal.
E,Ui prW;~,6n lormod;nfrn;ca!;e ,uslonto en la qufmica aClual, Los metal ..
alcahnoltrn:o< UCI>Cn rna),", ck:ctlOI>Cllal;.idad, ron mjs peque~", )' mtn...
reaeli,'os qll<: 1". m0100 alcalin<>&. per<>. al d<s<%nder tn d ""po progresi'·'·
nltnlt .. 1'1>,,1<0. m1. reaCl1.os COn .1 ~~""" Fl benho no "" '" afe<tad<>
"""neialrne"lt oi po. el vapor. ""on Ira. q<>e cI rna"""", n:.cciOIlll kmamomo
con el vapor (poro 11<1 00" agua rna) pam producir.' ".ido t h;dr6g<cn" p.s.
EI calcio reacciona nlpidamenl.)' d b4no \"i"lenlamenl. ",du.>o con "l!u.l Irf'"
Hidru ...,.• •hidos. hidr6xidos )" luil" .....
S.gutCndo tI p'''''''''cnlc ""nlado "" Ia d,seusi6n d<- "" c"'mcnlOS dtl Grupo
I A. oonUn ....... m'" ahora ron una .i$i6n de los hidru,O$, <'i'ld"" hld,<'i.idos I
haluros de esle arupo.
SupoftCmo> q"" oj hid,",o do berilio (basaooon", on cl principiI> <k "",.
¥ul."dad) y h...... cierlo punlO 01 rnal!fl .. io (bas<lndon.,. en 'u 5Imilitoo dia-
gonal "Un oj liliu) ""n co •• lenl ... m... If", que 10< <onF""'" m;ls peoad..
d<-borl.n se, i6nic= (\...0, cJ-';flCllcio",," de loo hidru,os "" m":I1mron 00 Ia
Tabla 10.. ,) bll .. la hi"olcsis. EI hidruro d<- boriho no .. Iorma dircclamcnt<
al combina ••1 _.,men,o oon hidro,eno. b un h,druro pohmtti<x>, oo''3.lont<
Q"" .. cameteri,. por enlo= d. un "PO que looa>1a no hem", .nu"""ado.
So< dcnommao mia,,,, defiCIt"',,,,, d. 1m.-<:cnlfOOHlos-;:I<:<lrones. Son moh ro-
mu""" en J. qufmi"" del Grupo M. tambi<!n ,""",-"rdant. <rut.1 .fcclo d'"B<>-
n81. y .. lralar:i.n en profundid.d en la Secci6n 14_5. [l h,dru'" de m.g~·
lie"" un ""r:i.etcr intermedio ron un gmdo import.nl. d. caciet« c'nalenl"
Los hldru"" de calclo. esl"'ocio y bano son i6nic<>s como .... plied en '"
Capitulo 10, Sc lorman ri",damcnlc PO' Ia ",accioo del meral con h,dr<'il!e",
aa .. ). rea«ionan eon agua para liber., .1 hidr6geno d. "u • .-o. como Ii<
m""'tra para 01 ",leio en I.. EcuacioneslJl.1) ~ n).8~
I'.>liI .."""j60 del magnoio ton <J o.fgcno prod""," u"-" llama brill.nt. )
eW'emad,mente caliente y os I. ba .. de In apUcaci6n del mas"".;o como
bomba .na:ndiaria. granada. cl .. Taoto MgO COmo &0 "" utilizan COmo
refrac!arim.. material G"" .. dlffeil de fundi,.. ~ucir 0 I",baja<. EI 6xido de
magnesio .. ulilin para Cllbrir los cl"""'OIOS que .. cah"nlan en <I t<ndido
.It<1nro. ja que t;';ftC un .levado punto de fu.idn y ronducr bien el calo,. los
6xidos de .ok:io. esltoDeio y bario "'0 ioo;a,,; y b.1siwo ""'"u .. cspc,.ba. EI
6.><10 do ... Jao, cat K uul"a I"'ra d ..""nulr Ia aadc7 do Ios.uelos Y do ...
lap aJ<.:ud.ot PD' Ia Uu,'" fC1Ih. F....e p.ooed""",nlo de .bdi....1 pari
d"minui. Ia .adc:z, ....,.. Ie dcoomlDl ~. A ,Lt,'adu tcml'<r.IlU~ d
bano ~DI COD tl o.~ dol .i~ prodUCIrndn oll'<.6XKio antes 'I"" d
6iJdo. £1 H,/um",ooo Ra' forma W\a O$Iruc'luri mjj .....b~ COfI .1 IOn
1'<.6rido. do may'" lam.1\o, que si I" hac.: ron .1 tludo, de mrnor lam.fto.
El po.tI. ido do ba.i" reaC\.,on. ron '8ua pal'l I"nol'l' 1'<, 6,id o de hld.tlgeoo
I,n Capflulo II) Y PO' I.DIO, como 01 miimD H,O~ ..
agenlc midl>nic Y romo bl;t"'lueaole.
tv.
com<> un J>O<Ic,OiO
IIlIOj
La cal CaO... _ . ron 01 qua para cia •• cala"".adlt •. Co(OH l,. EstOl
1ud.6xidOl""" buena. "">OS, 1'<'" 00 ...peci.l"",nte ",Iubles en agua. DlIlOH ~
.. un' b.>e cal< Ian fuene como I", hidrd.idot d. 101 ",etal.. ale.linos l SO
ulili.z.a como b;ue hld.osoluble.
Loo halu.OI de lot "",I;lies alcalutot~.""" .. "nt'luan rjp!damcnle po. I;t
mocci6n d"... la (a JIk'tIl>do "'<>knllli de lot clemenl ... 0, m,b ",,,pIe •• 1 Irat"
los 6b:1oo 10 hlclrd"ldo<) ron .lludNl<>clo .po-~o, /IX. t;On10 .. m_1I11
en b f <UllC16a (I ,l lli pllra.1 bnlmu", de """,",""
11.1111
1:>'01 halu, .,. J(Hl 10001 dc r6rmula ..,.... ,,01 MX~ llceho 'I"" deDI .... I'"
una "ez mt. el ,,-.]0 ."".1 'I"" el cstado de 0~id:lCl6!l ·2 domina b qulmi<:a
de 0$'00 ekmc:moo, (Vc, eI C.r>itul<> 8 para una dlSCu"6n IcnnoqUrm .... u·
ten", ",bre PO' qu~ ntoo ekmcn!". nO (o,man ute, ni M X nl M X,.)
Debido 311 tam.l1Io •• cq><ionalmmte pequtfto , .1 ole .... (\{> p<>de, PDb.-w.ntt
del benbo, SUllOlkU!OI 'I"" Ju> rolllpueolOS ..fin ~ ",\a""'"" 'I"" 100 <It
.... ~ y ur .'1"II'de "h,1 1 <:om<> acabamof de "". d bid",,,, de
befilio, d tI,ido ) d bldnhido t ......, un ca""'., pn\I()IIOJJOlIn'cmen' e ",,'1-
Icule. Dc bc:cl>o. b idea do un IOn Bo" .. p.anodu OS ~almeDte una formabclad.
u i'ticndo puca. p,,,,,b:o.de que tat CSpo<;>e ~utda ~al""'nte .. i.....
La e<truc'lu.a de I", hal""," de berilJo. !leX, ~ mues !ra en la Figu", 114
ultb",ndu (a) una est.,.,tu,a <k Lu;s, (6) un d'"irama de Ia geom<lrf.o bneal
de la I.... I ........ como SO deremlln .. flO' VSfP RT. Y (,) una <lese"!",,\n d.1
C111aa: <k "'~ • • EIIos compuestos ""n dcf"oc;enln eltc-u6n""", cora.:!Crfo,,·
COl!., " " c:omplcran 01 OC1ere ttl Ia ...If"elu", de Le\I.. . tOl hal""", de benl'"
..,., a mmudo "'" pnme"", q""" ulmua pal'l 111101""'" hlbridos., ttl 100
.. "
..
:atBo:~a:
"
0-&-0
'-----./
,.'
,., ",
"
II
, , , , .
0, 1-
., .,
,
-,
,, ,, " ' Bo: ,,
,
,, , ,
U "
,, ,,, ", t , ,
't "C " ~
0
'" '.,
,, ,, , ,,),-/
- -•
X-F,C1.II, 113.121
..'0
,
.. .
f " ',/.,
,/ 'VV " ,/
'0.
.
'ct
/'
"0
tt
(t)(AK.l,),
tll .... IJ,..... 1.ll.oI "....'" do ''''0 ",,« Lu _ " I .. do <10,",6 do I"",,", oompl<l.O .n
0<"" do rie<t,o_ 01,.,10.10" do .......... r 1 JCtImI. 0" "",""'""0 honl do ...d,.. iAIiaI..
111«'1,1.-1)1 u .......... oX ,.,,~ -'>t ... d d,.""., do .1_.... pr"""" uo dlmtro IAIC'l,I,
o Al,a •.
f .... IU, f(
... _
'" ...." - I _ ...
.0-
"""'Q """'" <10 b<nIo
OBoJCII,I.'OOl,.. ....... 0' l WI """'a! _
........b,"cit ......... ,,., cit _ _
""""".. r. ____ _
canol dol _
[Ad,P' .. cit .. U!Ol
III REACC IO'\ ES ' CO \lPL'ESTOS DE INTERES
I'OR SUS APLICACIO:>.[S
AI ,.ual 'I'" tI wdio r tI polas><>. 1m ""mpuolos de "",r osio y de eakio_
lbundanl .. en Ia llaluraic,,a y lIOII .......::iI1n pi'" Ia >id.o. rom<> )"1 Iw:ma.
,,,10, t... iooes hidr.uldos [MIH,OIoT'. dor.Ik R " I ,,2. puc<kn 11""n&f
d".ms bo.rrera. del ~l' po. tanlo prodlltl. Ulla oo"'''''t tl6ctnca dd
llpo nt<:tSano p;l'" la mturoltllllntlS,!!n. fI maJRQio c< t.. pall. <x01",1 do
ta mok!cula d. dorofila, .rspon",blc: de IA lOll»lolI:S,,", " I coleio ., cI «>nI-
poMnle ca,i6nic(} de I... bl>eS<.>J Y docnl.,. 1 os ,mpo. l>nl •• n I. o<lm,J.ad
cud,;u;;" om I. co"l",cci!!n mu<cula. y lamt.ltn.n la I •• n.misi!!n del,mpuL..
I1¢rHOS(I.
03.1l1
03.14)
III magneSlo .. u"11",, lamtn~n para ai.lar aluminio, umnlO, ci"."omo. be·
nlio I hafmu. cnln: ,,1'05,
Ademb de <e. (ucnn y de ~ dt .... .tod. Ia .1ta<:Kmoo do benho no::
.bootbcn ntIIU ....... Y po< Uo!o .. uulu.. n ... 101: n:ac!.- nl>dea .... w
d ->Del d< ""'~ tambotD "'" hI""'" Y fi>tn .... y cado "" .. u!ill.l.O..ll
M
F~ ""irociale!i y "''os X
1...,. mellie, dol GtUp<> 2A J ...... un important. popel en I", futll<>' M.l,fIciaie.
)' PO' ,"n,o en .. " IpilCacione>. l<>o fuqo> anil\a.oJc:,r <;on\l~n de un ",,,botll.
\III """,but,,""'.
O)lo.ldlc> ) 'ano. "I"'"' de &pin de "nwll. La. ..Ie< do
p<>1ui<J. ttano y .$Uoncin.
d(ll1 ",n ug.nl ..
to"" oomo (Vu
,,~id.n'''' "O~nles.
n<inHO>, eloralos, "".clora,,,,} ""r6~i.
hoomO:l .l""u,id" 100 "",6 ..d"". cn
""pltul", ","len"," in'c:>tipmDOI b., l"uplC"llades ,,,,dan," de 10< nur..""
cIora,,,, ) ""mora''''.l I", O)mbu<l,Neo indu),,,, ,I .... "h •. earl>m. bore .
..... P'C"" ). alum,"", Loo colDf8.nt<> <OR nOm,.lmeol. $.Ok> de "If()II<>,'
....
1.... ',.1J~ leio I'oj" Ladrino~ ban" herde), cob", (~7uh"rd""'), 1Odio (om'·
nU,,)) lumbitn ....,....;0 metal (bF.","x'l. Loo ,.'nuloo de hlCrfO ) MlufIlJruo
I< 'DCh ... rn;"pa$ dO'-4d.u ~ 1:01&""" ......... ,~ ~\IC to. u",..
otpl\JQO> >On
I", re<pono.ables de: to. hum"" ""I"... J"" 1-1 !>Ian,o .n ~"o eI eI q ..
prod""" ,I tU,Ii". l.a, apl;.;a",,, ..... ~"" $C rd.u;;"nao indu)en <:a,.,,,,h,,, de
",fta1eo COt! dc<;1,1I.,. rojooo qllC '" haoxn ""li'and\l""on.:,~) . .., ou"" , ..... .
1'<'" n .. bes fo,,,,,,!\cos de ............... 0.')' pudm '"Stu. '· .... &loNrod, .... de
Iu> d'rncnlOO q ... ~I .)uM •• "Iat'
La !ccnnlngla de 101 ra)". 1( . . "'0 nltJ"rada 1"" Ia 4ulmlOa de k.. mctales
""I Grupo lA. FJ lxnbo ,"",<be ra)VI Ii Jo6Io fn muy pt(fuCfoa m~"'''od ).
po< coo.., uuli ... tom" ,.., ... "" en k» 'u"''' de '")'" Ii EI ,.ifa,,,
de bono,
PO' OI.to \ado co """CO
a h.. '.Y'"Ii 1'.... """""Iu it un. fNO""fl. df btl...
cabdad de l lr~,",n d'i""i.,, I~r FiilU", L1.?I .. ,umin;',r. 01.,. 1'''.:;''0'"' una
,",,,,,,,,,,,,, de ..,lIa'n fin."..",< puhen,..wo. oo ... ltIda <""'0 -p.lf'lilo de ba-
no_ '<;n ,,,d... 1u ..1ts.., "'no "'" t.ln P""" tn ...·"" como eI ,ullato uuolu-
bl •. 1:1 d,'tUto ool"No r<OOu"" robrila,-inn '~'n,ul.r. un rchgfOMl fallo <lei
mil.>cul" CII.doaco.
...... 13.1. a.....Io." """""te bob< popiJb '" ",no._
... , ",,,,. """"" '" IhSO.. """0 """,..... ","""
opooo • 100 "'OS X Y ..'ff ..'''",
<II
..." """"'" ,,0/' _•
... d"""""" ,u".. \'. 80'1 " & ,.,...,""•.
<)
. . . . .fa
1A."flI'''' JUT,", cootie""n iones calei<> y.'o magn."o. Las ag"""' blandas no.
Eo eonemo. los ion .. caki" "" erIC""nt"," en d "ll"" PO' I.a dtsoltrci~n dol
carbonat" de ",,160 en pre,"ncia de di6IJdo do carbono. El di6,ido de ",rbono
.. ellCU<:nt", en el ....10 ,uperflCl.1 dobido a la aCll~idad NClcri.na. Como _I
as'" de la lIuvia '" fill,. a Ir,,""
del .",,10 .uperl"lCIa~ dim_I,.. y tr.n'porta
el CO, 000 ella hMta et1contra, uo depOsito de CaCO,. El CaCO, "" d .. ""I>..
en uo P'''"''''''
de form.cidn de hI"",l>on3to. como"" mU<:'llra en I. Eeu. -
ci6n 113.17):
I
-- - -
HCOj(aq) + HCO,I"'1J_Il,CO,iaql -+ C01-(aq~ (13.18)
J
Il,CI(I) + CO,I.JI)
--
CaCO,(.) + H,SO,iaq) + H"a _ CaSO, . 2tI ,0(.1) -'- 11 , 0 + CO,(g) (13.19)
Flpno t.U, fl """',' "'I ..., '" ('i<~" "" .n. ""'''"'' do , ...... '" p<><& --...-.,. lao
"",,,,,rio. "",,",u, " .. _.,. 1 .. ""'" do d~ m 19I)J "'"'''''''''''1''' 1969 , _ I
'M'""iI/j""",..,, fW D. I !~. .II-'. .Jo -; ' 1
Las Fi,"".. l3.!O Y I.lll , .."me" much ... <Ie 100 a.peel,," com<rciain <k
II qulmlo. del o.kl", La I·j,"", 1),10 muc,l", I.. 'plicaci"".,. d. la colin.
CarO,. "'gu,"", <Ie .\1.... han moncionado en olfa. PII.lt:s, po.o d P'''''''"''
Soh.y, I. ch,me ..... puriflCO.d" .... )· 01 comenlo Portland n><r«:cn una •• plica.-
",6. posterior.
._-
4M,""",""""_
~.
v"",{SM.I
•
- ,
• ! ) C.<:O (' ) • (oOb)
~
"',"'
(/,01 00,1.1'1 + NH ,(.." +
• CO,(,I
H,o - NH, - (""iI' HCO. ,,,,,,
~
~
,1
'ill
+L --
\<1 N'-Ioql + IICO, -\oqI-----d
I\onf.............. . . . . - '" ..
_~_'~IJ~I~
(01 SO,trl" c.<-'O,uJ
- caSO,(.' + CO,(,)
,
C- \\...n>l<$'" ' ..... «010
----
(/,0) '\0,1.1'1 + O,(~) + CaCO,l')
- CoSO,!.>1 + CO,trJ
C-
C- }'plOc",""'" ooono .. to "i<lo,
(6 . .· _......... ..,.
(bl _ _ «In'Itori&J ..
~
<>I ... "
,''''''''''''',-
U2"I COO)
"'<1 ,
". It).w
.~
1<')","''''-
ok-.l _ _
. . ok ..",.
.... ,' ' ,. '"" II....
,.
h ok "
II>" , , 1J,1l~ ~I I ... _
-
)'1' ..., , , .
Cao") " lC"'-l
_ CaC,' CO
CaC, + ZH,O
'" _ C, H, . Co(QH},
C":{)IiI,
-
<" ..... odo
I
,- r .... I
","""' Tn" ' 1 _... doI
HI 1 '''.
Co(OOhl"
• CO,cp
_ CaCO,h)
"-
Ca(OO),'
'lHCO,ea.l
C~', ~
, '" Ia,..pt, .. _
'''''-
_""1,,,-
)(;&(OH),
-Co(OCt1Cl
- lO,W
II'.cwI'o6o 1l.2")
".Ioalua,
: '
_x:.co,'>1 C.(OII), • CO, ,,,,,,C I'" ",
_2II,oCl) .11,0 _ Cal'O,
II.; _ _ I',;\<, ,1>.___ IJ,~,
.:11,0
·1.;_.",lllto.
: __ 1.\11. Ma = ",I ,._,,,.................. (:.0. 1 dt .. cal • 2 '
( ..ot!.
I:.l
pI'(>I.Xo>O Sohll)' [ECUKlOr!<1 (I ,\.2011 ""'" II prod_ .... car~I,'
a6d1CO t'OlIU<:lta: 10). pani, de 0.." 0 PlOd". cahu IC.CO,) q ... ~ «IIIionl.l
1"'''' I'rOOucir cal vj~a (C~OI)' diO.i<!o do carIK",,, Ihl EI dic)XJdo .... carb<>M
"" ".,mh,"" OO~ amonlaN> OCUOJOO 1"'''' I'roducir ',,"e-
am""i,, .' bica,bon.olO,
408 QUl"'C"" DESOIPTIVA "" lOS El""E"-Hl'S n.~ES£NTnlYOS
~,
C.SO,· 2H ,O(.) C... 5O,·lO(.)
,- Yo",'" pari> (13.28)
I ",0
I
1'1I0IlU: \IAS
1.\1, 1 t , h,~"" IPuC"II diD.""",,,,, par>~, .. po ...... h..c u.J.idric<>. .C_ ..
.._It'.. "'"10< .koJ".o.h .......
I.U. • 1'0< q.x b. uprao<l<1'."""",ma oJc """<:II''''''' .... UDdon1r:' ,-Out "".
""",Ipmo .. ""I... ""a":'n",.,,.. """" 1""""",,.1k """'tIlIIo'
1.1..1. 1:>0,,,11< ..... """~l"" PO" ri _O<ko"..on .. c...... 0." .wo_.
I.U. F.l .... -.eo .. po...!. wabotn ""' __ ......., " ' . dd 6DIk> ... .....,...;"
1............... 1""" .ol...",,,, Umll< ... « ....- poi. . . . . P'''''''''
1\..'1. T ...... t.no _ OOIn........ pO! hoi ..... " I 01< _ _ ... COD lIIum'OM
F
UFL En" Capftldo 10 .. ,\ , .oJ~ .. """ "P>" ... 1""_ ... ba~ ""
"""'''''''' 1 "" bo11Ol1C'>r" _".""" on .. limo. 1Ia~ ... "" """""
"""_'''''.dquUldao <II .... ,,"pI'lIk!. ,<uiI ...... '" dos to",," II< putOicolao
,,_ q... ..,.,. 1.0 ...., ~' tt.,,-...... I>r<,......... 'u r<Sp<OOil1
,.t'. ,Colo'no> po<!rIai fWPII,ol ..l ... [ _ • pa",,:1< "'.......?
III Com<> .. met>ti0D6 co II. Sc<X:i<Ia Ill. cl oIemano ml~ ,om. ,u nomb",
<lo M'sn<';"'.na pro.;"",. d. T_.:a. 0,..,...
,F.. l". 01 mi>mo lup, en
01 qI'C el "'p<lo.IoI Sa. P.blo =rib06 • modiado< <lol <iilu I' Ju>,irou '"
~pue.!JL
Ill. EI I,ua de """ ('0"';''''0.13 PO' 100 Ie" p<><» <k "'[p>CI.i<>. Si ",wtramoo
."raycr>do map<Oio <D II mi..... ""nt~ lal...oroo< de 100 mil"'".. de
,o",,!ada.< IftO) "'~"' • .., tardarf. CD ...0",," <i ",o«OI'}O 01 0.1:! PO' lIllY'
El .01"""," de "" marco de II ".NI .. oprp"mad>mcnf< 1.5 ~ 10' I.m'-
Tomcm<>'! I. ,.... ,id.od dol "I"" do mu como I.OlS I em'.
13. 10. l<i>c ...... 1898, , .... eI """,.,. . . 0-1)" .... br,il; •• Ioctn>U'>ClImcn,. 0 p.ortll
<lo nuo ... '" <I< brriho mczdodo roo n""",ro de ><><I;u 0 po"""'. benbe uno
"""",,6" P'"" Ia rnu.l~ Dod""" Ia lu"""'. de la, .. leo de 101 mel1lco
l.UI. .""'"""'"
~I brnlio I< pucdc: "",,,"', do I. ",a<Ci6D de.u nuo",ro con .... .".."'. EJ..
cribe uno ..,....,60 po. .. d P'occw, Dc .. ",,;,.. eI Mt 1"''' Ia reacci6n .,iii·
... ndo I.,. ';~icnl" dol". """<>qulm""", &G'fllkF ;.1] - 979.4 I<J 'mol;
"'Gj[MIlF ,III] - - L01O.l iUlJIOL
13. 11. El raJ,. IDc",1 r.... 01dadO PO' pn"",,. , ..,. PO' .1<ctr6hs .. d<l d",.,o en I ~II
F.."t>r un • ..,uocicID PO'" eSl. 'ncci6n.
1).13. EI rad,o .. <m;"" <lo I"'flJcuL.. alf. Y beta "",..Ii'lL b,-.ibe una KUOcid.
p.o'" .u dco'"!<p;>cWo bcI~.
1l.14. EJ ",d"' .. un produc.o do Ia de!in1<&raciOO del uranlO 238 q .... wire doo.In_
"'Ira.cio ..... """"" .... olio. bel .. bola, aU. ) .U• . Benbe I.aJ cinco ecuacicnos
q .. represc:oWl .... dc>"' lc~ occu<no: .. L Toda. 10. em''''''''' be .. lID_
pbcon p.ort!cul&> bel. ""ga"....
U.15. [I ,.dlO co un <mOO, .Ir.. oon UM ,·id. modia do J,il dr... f.J<nb< una
«u.0ci6o p.o'" '" de!intClf1lC'i6o·
U l i. Man< C~n< detc,m",6 <I peso .. _ del ,ad", <on ... notnd~ ,,,,,nlil1"''''
menl< <I dorum do rit<l;() <. <Io,.,~ d. pial'. Pan,6 do 0.10925, de cloru",
do ",di<> ) ,.,min6 ron 0.10647 • do c"'rum do plaia, Dc,<,.,.;", <I peso
.16mioo del n<lw ",;Iiz.ondo <>1< d;ol~.
B.n.
_!'Idol.
~ oc;Mal ,," I.aJ ",t.cio".. de to. .. dioo. ,.,:rP'" de ;"n,_;on, af,",dod<s
dectr6ni= ) ckcororq.I\;' id><Ie> oJ< I", <leme"'.,. dol Grupo !A
<n 1• ...0 de ,,, ....
13.18. "To iO'1",nderf. 'p«nde, q .. ,I ~~o .,",Ie .IecI'O'" to.n UCUmcn" cuor>do
'" Ie ",h.nt-a qI/C 'u, .le«"""'" .. uliIuLo CD 10> ek<trodOl <Ie Ia. bujr ..•
EJ.plJcalo "'""""",nt<.
'13.19. Los ofIlill.da ek<:udnica. aprm,modas de \00 """.Ie<
alcahno'~rr..,. iOD
"""""....".""a, que la, de I.,. ....w... .leal,""" 50D ",pti,''', Mo,,,,,.
b.....'eOlft1 .. .,u <liIcmn::u. <DtR .. I", des I"'''''' de .1em<"1,,,-
ll.l(l. ...u"'I .... I.. t01\do"",,, de I.. pun'''' de rlW<l. r ebullJti<ln oJ< I..... len,"",,,,
dol GIUpo lA iOn "fel!"!.re> ) d;rr..ib de .'pi""'"
iO" ro,,,,de,,,bkIDCn'e
""" .11.,. q.... to. nlo ... OOIT<>poodl<1ll.. d, 100 "",,.Ie< aleahn"'- RatCII~
b"''CIDOnt. "'e """'" 15"11<"'''''- R.., .... nt •• ' «>"""1"" d, <"I>", m<1tlicc
lraiado en , I CapUulo 7.)
1J.21. ... .. I;a kI q.... 1< ,ucedc .1 ",leo" c"ando .. I< .~.de 'JU" ulilwuKIo 1<»
Po' ''''';''"' normalcs <It rcxluca6n dad", en Ia Tabla 12.2, C.l<ula 10> ,-.lore>
'0 ....... de .E" ) de ltC' p.or. Ia ~6".
'1,1.11. EMaI:lle« lao cidoo lOrmoq_ PI" 10 mllItC><I<I ... "'"""""" <k aIao.
~ Nno • _oJ hbR. 0 . . -... II ...uJpta do <Sb> «<1_ ...... "
............
~H.J.C.~ d H.... S,) ) "'1I.J1J,o~ ~1""'1Klo a
dalOf .............. - .... 10
.. bIL • . - 10... _ .... nlO . - . - """ 100 "",..nab .....--.!a do
red .....- II< """" I.... <"mal''''"
'. '. ::.:. ~- <. ,
".
~ ~ ~
-
c-
E,,,_ oo
~
~.1
,""
on "••'"
,~
~!.l~
-ll~
W
,m.
'un. E. ... bIooc: <:icl", ICrm<l<jWmb>o 1'0"" .. mlIOCCodn dol Lj-Ioql' l ~' I ) <k
110'"''''11 • ~>l 1),0,",,,,, .. '" <ntolp!.l do .".. rWowo .... M I,..Il.J) Y
"' 1I.J.Bcl ""huooo I"" dadm ''''''''''Iulm.."" dod,,, • <:o.tio.ocicl<L R.taci<>-
1">1.""..
... boro'·........, .. ..... mullad", ron 100 101 ""' ....... <It ml!>C:l<:iOO ...
nIOI> drnx.,oo.
'. '. w_
-
~.,
~
~31
~
~
.
,'"
~
..
~
':.
~-
~
-~
-1.*
<. ,
JJJI
'"
H.LI. EI hodIW'O'" caIcio .., ""'''' ..... _ H ,d~ roara TOIl..,.. .".-
'hodoo ..... ..,......,~"teo ......100. ~1Ct>"" g ... " ' " _ ",,11 lao, .......
... do c:.I1, roo. IU''''' (nO,1 ) bHokyu 1/.10,1
U.U. MU<'OtnI DII mecao"""" I" <I<oc" "n" ...........u do."...,... niod 111<.",.:"10,,
po .... re:w..i<l<> del hid""" do< ..1<1<1 """ .~ ... po,. prod""" co.t",- OIl"'"
... """'" ··"c hid!6, • ..,. ••1 "''''''' mdr~ ....... PI-
1J.u, M ••m. un m~no>mc (eo dear una ""L><n<WI.k .<>CCO<K a "".,,1 ",,,1«:.10,,
po •• l;o ",,,,,,,l<1n dol 1\;l0 "On 'J'" PO" l'I<>d",," .. IK'<><> biln., >cu",,", )
>OK'''''' ru.Jr~'.oo..
u.n. bpi .... J'lI' <tot.1 hodr",HIo ... oa"",,, .... 'nbc ,om<> C,ljOHI,.~ '" <k
fI £.0, I '" ulifu ..."'''''' "'.. ...,." ~,. C<'<I><> ;.:..t"
l,l,l& i.C<Imo '" p",hi.n ....lruur ~ .. Jo.. t.al~"", do .. J.,...., panXDda <k
)u. 6>..t<><' Da .........' I ;"'1 _,01 po ........ ~u."-' (omtI PO"" <k lu
~poN"
1.u9. BIl...... 10 polu... """",,,obd· R"I_1o _ II <u.tmcia "" I"" ..__ Be'
LUI. E.I ""liOoo benbD ..........1<la .. _ '" mda do ","'n> ........'UI:oI 4< ....
"' ........ q ... 1M "","""", IDA,,...J,,, lit .u ...,.po '" . - . <k"';"E> deo:i •.
lie' ',,,,,,,, ..... po_ I BdH,OI;', 1M MID qu< .... 1X4I',,"'._
\1,11,00:' llaIuce ..... JaI .... po ....... d........
l U I. loco .... u,," e<..aci<Io q ... """Ul> 10 fUca(on de un "'" be,;l", .... ""'" """
UIiJi. bai< 1u<Jt< PU4 ~'''''''' BdOHlj I),buJa W ""JUClUi1I 4< t.eo. ...
VSI.I'RT I Va T G"" "1""'n". un !Oil "".b,d,"",,,.,,,.\(>. C.1mb. ""
, ... uloo de cnIaa: OOl,m.oo. til d .m6n.
13..12. 0.. ~n • .,phe.ciOn par ••1 1>«:1>0 <Ie qut <I llel; no '" forme: mlrnlra. qll<
"""'J>I'<"'o. ,unil."", ron ,,'!'Of
bo~'" of, ",I y """"' .. 111""'''0 <II bo
Ecuaci6n (1JJ2~
1.l.J.I. hploca por ~u<! ]a ,nge>l,6<t dol boriIio >.I~,,,,,,, '= pro,,,,,,, Lo formac"~n
.,. ]')I«lras Q"" conu."." ""Icio en d ril\6n,
· 1~ C<>m" ron!<Cll<n< .. ,nm«l,ala II ,k...,,,, de O!<rnobyl Ii< prndujo pr=cu.
paci6n <Db« I. canti<l.od de .",,,r.cio 90. =io Ui .<1 wlllO <Ie: )odo I Jl ."
La m"h.n« ""~ r.dia<;1i,'" 1:1 yodo lJl .. un emillOr b<la o<p''''o qll<
ro ..... un. ,'ida mod ... de 8.0 dr... FJiCnbn: uM ""u_ f"'m.u de<ontogm-
000 y d........ I.,. I"'l~, q ... podri. plan«.. compam"" con los del eo-
t'oncio'lO,
1.l..I6. EI .hlIIllnio '" ....Ie ob'rncr por r<ducci6<t de cloru", <It alum 'nio con mal·
"""io mrt.l, EJaib< u"" """"ciOn pa'" ..,. p"'''.so.
13.37. Esrnb< "",ocion<:! qox "'p"""n'.o bo utJlJ<I.od old malo><sio pa ... ' P""'"
tiftoni" ) hafni<l .... '~I d<: ....01","'....
13.J8. C .... od" M.d.mc: Cu,ie ""p",6 I..... le. de radio d. II pocbknda. • m<nudo
pr«:tpltab.an ,00 I.. sales de bon<>, Con'lOuO ,,,,,",,,.Io,aooo wt. qu< .u
cIo'UfO de .. dio rue "pool~on.e 1"'''', ElIpIri 10 que: ,ipiflCll. en
..,. CO"'~"0,
13.39. LOll foota ..."" pocdco limp'"' I.. e.""rio. "".. ra. de I", dep6sJtOll <le ""bo·
na,o <le ... k1o uuli .... odo 'ado dorhldnco con ",KI.<lo, Escn~ uno ,",utci6n
p"'" "'e «modio.
13.010. En 01 Capitulo 11 deliolm", .Jnl""{>f>r<w.o ""mu una ",;tCci6tt CD I.a 4"" un
<klllen'o",,]a .., o.u.!>do y ~l>Cidt} l'n. «a<cidn """",]a «pres.,,,ada
." la Eonaci60 (ll.IS) r q"" lie "'pit< <I<~i<>" dono",,,,, I.m~>!n .1&<1""
''''''''' "","0 <i«pr<>p",cinD.<:Wn,
I!I b"""bOD.IO '0 <lol. ",.rodo "o.i<I.a 0 rcdllCt' S. no. en QI>!! "'nudo or"",
que de'pfopo""On.a~ U E"".ci(\n (11.7), I. """'-'on,,,,-;60 del "I'"'. Ilauno.
''''''' l.mbolo iC moo", • I.a d .. proporti<ln. ll.:o que "'"rodo .. M« .. la
d ... ",.lCido~
1.l.4J. p",p6ft un m<Caru,1DO IUD' oocuoO<"ia d< .t>Ce!'O< . ""'<I
",,,10<",,'1 pa ra 1.0.
..uto-,o.,,,,,,.;. 0 <Ie'p«>po,ci.\n <leI !>i,... ,bonato .",,000" ",h.n,~.
13"1. 01,.. fonna de el,minar Ia I<mnlcion del prrcip' .. do bbtlCO. Kom""". qut""
forma ." ••• I", ""I<"
~e a.Rua dura y <I ,j.oi>6n. . . .~adir """ P"'" bo .. f.
:-;a,CO,,!011,O. I 'phel por ql>!! <ite proccd,rruen,o funciona,
1.l.43. EI ca,bono'o de ClOk10 . . .1 on~""hen'e .cu,o en u"-,- llro" oanb<t>d d<
an'J:!cid", oon<>ct<lo.. induy.ndo T""" 1 Rol.i<b, Esai~ un.o ow.cioo I"'ra
La rcaocioo dc C. CO, COD JURQ gt,ln<:O IHCI).
13.44. ..Por quo! much •• pts>crw; cructa" ru.:tr>do toman TullU 0 Rota.!.'
EI bicI,bona,. do:: sodlO "" 'ombotn"D ..,.1icido. Eocribe una ~ PO'"
... r<a<:a6o coo d i"1'" ~"'i<oo IIIG~
,~
,1'<>< qLll! d ea,""""" do """io ......""" oolublo <1l una ""1UC>6n .. ,.tad.
""" iOf><S >Odic qoc: <II . , ' " " ". . 7 D. till """,br< po. ... <ok Jrn6".. "" q ...
",,,bobkmc...... LId_,. rn lUI pn"""'''''
<>pet''''<'II". ~u1moccs.
IlA1, EI car"""",,,
ck S(Id", >'<¥'l" ri e lK /lall4l>oo1< cf C_'''y """ Pily"", ,..".
uO> wlubilidad oJ< 7.1 J -100 om' ", quo frIa. c.kul.> .1 .... 1<>1' do: " .. PO'"
~~
lJuloan<l<>.1 ,,~ calcu""" ." oJ Problem. 1 H7. ",leu!.>. uno ocu:KiOO q...
<""000 '" reI'''''\-', !>OJ II<! UD ,,,lor ....... ..,MliWod de! a,""",," oJe 50<ho
<IIu" ",I....;on do: oiorufO do )",bo 3,0 M. "Ic.I .... <CIlut>ol""'" <m:OIlO • 5.0.
0.50, O.(lso. <> o.OOSO ~p R.,,,,,, br<,..,ntnt< '" " • .,.... ••
IA ".odoms "'pr'''nll'''''' on ... [cu.""'_ (1J.2~1 1<1< .. h g"'" 11.11)
.10" ~ rodox' Si 10 "'n. .qLll! "'activ"" .. o,idan )' ""'..... T«l ..... ~
CAPITULO
14
LOS ELEMENTOS DEL GRUPO 3A
1'1 Grup<> JA no lim. un n"mb~ e..pe<:ial como los mcul .. al,,"lin~ )",
mtlab okalin<HtITCQS 0 los haMsom ... cn ranc dobido" q'" born, alumin'''.
galin, indio y T.ho no son ,inuJ ..... qulmicamcnl< ,nl", $1 'omo 1", <Xu'ro a
los ."'memos de I"" I .... S'l'1'OS mencion.do< ant,ri"""""t,. A continuaci6n
13
de hahilual ~n ,,,b,,,.1 de'CUbrimicnlO y separ.cidn dc los ,"mcnlos,
Y",om", oomo lodos I"" domento> «",tribu)en .iiniflCali"arncnlc a una com -
p",,,,,i6rt de csl< 1l"'P<>. Est"' ron,ribucion", SOn ra"icularmen'. "-lokn't!.1
<slUdia. la< proriedad...- de los d,id"., bid,dxidos y halu,as. Dc'pu~. de 1.0
diSC\l'i<'ln de los a,p<c\os cstruclUrales cspeelslcs d. Is qufmica d.1 born, ..
~riben.1 alumini" metal ,u! alcaoioncs, los alamb .... ,-!J .IOmin •. EI terna
,ratado en profund,dad cs.1 "IUd,o de los romp"",',,, d:cl;ei<nle> en cicclro-
nes. I", eua!es ,.on pred"m inantcs, p<ro ci<:r1amenle nn excl"';,-". <k b
qulml<a d.l Grupo 3A
Born
FJ bo'o era cono<ido PO' 1m onli8"'" en !:t fonna <k b<lra. qu.o (II< uult'ado
pa'a ,idri". Lie '.nl~n" y "I"" til"" d. \;driOL El bor<> '" eneu<cnlra o;ao;,
>.ielOp.e enluado Jir«;lamontc aJ "dgt"" y CO dirreil de p'"1"'rar en fonna
'"
,.
I
J, •
I
•
,
""
....... &" ... ,... ,
to.
7 •
\Iuminio
EI alum,,,;o 10"'" 'u nombre del alumbr •. KA~SO.J,· J2 H,O. que I", anh_
BUo. usaban como aSlnn",nlo. 'I"" os una suslancia q"" conl",e 10> Lejidos y
'I"" comrola d nujo de: SlIng'" mediame la conLracci6n de los '·a .... SlID·
guln.",. En = tpoc1 Davy fue incapar. de ai,laf d elem<nlO pero en 11\07
prop"s<> .1 110mb", de "I.m;um y mA. la.de de alum!",,," pa....1 elemenlo
,,><Ia,fa o.in descubfi •. A Friedrkh WOhle •. que .,,16 d benbo. se Ie Rlribuye
gco.",lmeme !a ..,pamci6n CtI 1828 de "queUo finalmellie Uamado al"",j"lum
(.Iummio en e.... Lfl1an"~ L6gicamtntc. ..,gun 10 que .. bemos ahora. 10 hi.o
redu<:i<:ndu AILl, ron poUI.i" mclilk" par. produci, 01 ""'Ial hhre. E.I _u)
del mundo conlInOa deoolllJrulndo 81 .lement" alum,n,u. 1'='" on 1925. 10
Socicd.d Qulmica Americana d«:idi6 que 81ados Unidos debena usa. el
aluminum de Da,·y panl numb,a, .1 clem.aw. Inel.,.., ho)·. osla di,paridad
ccmd ...." ~ alg"n~. conf"';o,,,", d. I"'nKla y •• Isum" probl<m",' de <"OmpK1l·
si6n eolre los aOMlopa,l'Dles d.1 muod".
L.,. mtl00"" .rlCa"'" P.~1ll prepar.r ..1. m.lal. 01 mAl abundanl. de !a
oon"a 1.""'t' <. SO dcsarrulla,on ICtllameme. Fn 1850 ...o",;deraba lodave.
un melal p=''''''').!iC pre"""10 como lal en la .'I""';';(\n do Pari. de IH55 .
Sc ha publicado 'I"" cJ EmJICrador LUI> ;>;apok:6n III ).• n' hLt{.po<l .. COl"'·
cial.. utHi,.. ron cuben.rla ). '''jllia de alum""o co OCtiIOOC. de e<lad" Im;eo.
l'a. '1u< I", in,·illld<>< men", import"nl.' 50 l.nfon q"" conlcnlar con la,
...... ;0.... de plata n oro) Y qll< '" hun Jugabit e<>lt un ..,najc'o de a luminio.
Una p!at>eba de ",.n onza, d. en. melal P"""""" Ill< lambitn ,ituada ea d
Monumen1o a Washington finali,ado en 1885. i.C6mo5O ooo,·,n,6 ~l aluminio
on 01 m<tal comOn y ""Ii d,~nn 'I'" conocemo> hoy? [n [886. Cbarles II.U un
qufmiOD que "",bIoba de g.adna"", e" cl Oberlin Colleso .•"""nlr6 la forma
de prepalllr Iluminio .I«trolfliatmenlc ("hllando d<etroooo de ~rar'lo) a
panir d< una me,da de Nuxila. una mona ,mp"ra del 6xido hidral.do.
di,,,,,I1. en criol ita fundida. "a,AI F•. La reacci6n global para eslO p.oce",5O
mu","". en Ia Ecuaci6e (14.n
Gliio
,••
..
'"JII."C
0.,0,
O~.
, C .;
'I
•
I, ,I ,!
1.
~ i~i
I• 1
'1
I ,
,"
• "
"
<
"
J
•
!
- ,-I
'
11
i !
i'i
wI I •
• ~ t"
ilJ
••
j"
••
,1 "!
i ~_ ii·,
[!J .' i
lfi! (: =J. .,lit
i;
LOS HI-.'" ~"f\" '''.'.0"'.'''' M 421
-,
01< 100 <1<"""">1 dol Grupo lA. [Kef. 24]
,. c•• ,- .~
-o,-.,·..,.......
~-0
...A,""""
9w .. ' - " "
" 8 19.11 "~I
"" 100
""
.'(".... toO,' •'"
''''In ' .21
""
''''T1.?I.5O
" ..... ,
"a lV2 , . '0.,)9,. "'1,,9J,1l '''TI'7Q50
'_c ,out 110 oKltopoo
-'.t6naro "
.,..,'
"'.n " "
.'"•
~.
~"
,~,
"'l2
Do.."""", do .. It , .• 1>"" h"p' l-t'!,' 60'6,'
_110 ~_o eINIll<Wot 'C
0. oded 1,"" ,.
UOXI.'l55O
,.
OW:!.";)
,
2),1~.'1AOl 1S6,6'~JlIO
'.ll
3'''-')·14J1
II)}
bOO • •t\nDoo( ....... )A
bOO ;6a;o." SN.o"",,·Pmnn. A (',-,.c.' j(lJJlI<1
t •• }
1l.l.ll· 1 0.'''.' '"
o,oN<6 ,
1,'1
(. )111111.61
EJo..,,_"'~ de PulmJ ~
..,,., '.' .., ,.,
( , 111.6'161
--
&<r".110 _ _ OJ.'....
AAot.Iod ..... ,11<""
>I. mol - ]J -
......,
'" 11'5
,.,
,-"'." ,- ,- ,,' ,-
Do-tcubomo po< f«Ilo G.y-l......, ~,
,"'
'm
-
,~
a.,o,
C.....-.-_ ......... _
"" 0,
B,O, AI,O, In,O,
,~.
",0
"" 1',
AI" ~,
.
~"'_
I'f<
ht"""on emu"'"
-- ,
L"'l.d, . ,
."
'_... ,
"' .. ,,,,,,",," roo
, ..... '
,-
II,....,....
"
, ...... "00,, _0; "
T,,, •..,...J
•• ""'_ ""' ..." . " - ""- 0.. '" n
11.....-1
.. Iud ..". de nUCV<l, IU"'! ... de una ~rma m:h "mpl"ll. """ Las ... ~
de 'lac: las subcapu Nt'" y"'~ 1>0 $On fI'Irn';..... """".., boenu como IfI'IlIta-
l"'nlOSIIos .lec1roncs poo.l.""= de leo .. rp nudn.. ofecI"... (V •• ~
Capllwo 9, ",p. 2~s.2n.)
1"0 resul .. 5Orpm>donl. '""""""' '1110 .1 bo.o .... ngular ea .1 ,... po. I:.
"'IWOCO ioa II" os ...... <">I'<"'" 1'"'1II<"1I.I Y <Oft Ilia carp form.&! J 0110 fM><Ier
po!aru.lla •• , Loo rompun'OI do boro $011 '0001' pmIom'n~nlmlenl. co,;oIoc
,It\.. H al"m,n.o .. de cal'kU. ,n'.""",,,o per<> !1IIia,1I.. <:Om<> d I>o<ibo. •
_""no romo .. II ....... l l.,. mlln," .~mnuos _ dar-lITnc:nt<: m<t;l.1er. ,
.. de .. pe~r qll< .... 6:<""- • hld.dlldo. rca<:rioncn de ...,.....ro a ello I
",,"do <It o>.Jd_ + 1 prt<!ominl para ci.lum!lIio, pero tI + 1 IoC tw::.: .....
,m!"'<tan'. 01 ir baj.ndll.n .1 ""po hUll con"crt'r>< rcal""'"te ~ .1 ... ,,.:
de 0.. "",.,611 mi. com~n l"'ra el 111,0, Ohocn', 'III< TIX )' 11,0 ..,,, ....
produc'''' de rcllOoi6. h.bi,,,.k$ &1,"lio CO" los haI611''''''' Y ol 0>111""0.
!' ,
• 0-...,t;.-o--H •
T '2- H -
/
(
' .... 0-1{
II• .))
o
11,.-· H-O 0,
H
Nolll. qIK .1 el!1'tmo ""PltVO del h,d"ll,do, tI ',omo d. odl!<1IO, ataca
.1 "omo ... Ix>ro dcl ~citlo pa.rialmtnte I""ttw" I'rodllri<1ldo un ..... no
mi."" B--O H En.1 proce:so d '1f,",0 de boro """pIa la hibndaciOn .p' en
poe$IO .. _-!
c, prodUClo finaI. SoIamrnl~"," a« ..... \'" ,",I"> OH _ 10 q... "'e com·
'M"o J no 1Ii"-._ como .. pod""
f6m>ula H ,110 •. Por I~nl<>.. cl KMlo> b601CO ....""lar ... _
_pecha. ~ plrt" de Ia
si/fcico SilOHI,.
"""",,,,. q ... .u0l1l,. CUD<> pucdts n:cordar I pan .. de 'II>
ftludXJo pon1<IO
de q'lIm!co .. d 1IId_ do: ... """""" "" d _ a/I"n6.ic,,"_ y .. .....,..;a).
IIWftlC gill ...., <>On aIJ'In =- 0"1.11"0, L<>J R$l.lfI'" 6.""", c 1>idn)",Jo,
","'0 .. eoprnoba a partir de II\I05InII 01...,..;0,.,. , •• na< en eI Clpflulo II (pa"
1'..... III YILl .. baoen ....,....._nle "* ........ II bapr "" cllJrUpu 0.
acumlo toll cl efecro del p;I' " .. nc. eI 6 ...... c hod,6'"do ""'" ""'bIa
del ",I.,
""" n,o y nOH, 0011,0, y nmll, [I 6 ..do de '~II" un dDdo_...
_ ... """""'I> Que d hidm..odo de ",ho(ll OS "III base modcr""""'1I1. luent.
L", Ito.!",,," d. bOJ'o. B'<,. "'" «''''I'H'<t'<)oOo mo'c.:ula_ 'oU,ilcs. 0"''''''"''
'"ct"o .. cnl""""" C<ll ... " ...... ", .. Ill'. OS "0 (1110. BC'1, )' BB" oon Ilqu"lU>.
",.,"lta" III, .. un 06hdo b/;1nc:o. I'JI~' I""", rclkJ.n I"In".. de: fu>i6n) ct,"_
IhCl<ln que lu,,",ntao ... lumen,., ,I peso m<>locula, y I. Iottakza de lao fueru..
,nl •• molec-ulares de .... n de, W •• I.. F.t •• ",n. de "01 forma DO i'""ll<"<h.
COmo .. m .... '''' CD I. F;~ura ' •. ~. moIkulu _pOl,,", !II""'....
I.. que.1 Aloma de boro preSto,. bibnoUcioln .,'. L... d,,,.naa. ole enla""
pQn ......
'tl
.... "l.il 'I"" "' ad", co.$O. ol "'-'",-., nepll'-O" Ia pane rna. ..
1I<'p1l"" del ,.:acme>
"".Imen,.
F ,.1 cklruro del ('I1,ct..,.1 ".fgtn<> doll OH en d
!kido nhli«ll al""" al bur<> "'"1 ....1del Lrifluorum. I ~ ellj y r-O; resultant
1('1 00II ...""madamenle lillie. en <folesis orpmca ra que rrodUttn Yla5 de
sfn, ..i, eronOmicas par. un" ono""., ,-ariedad de 1"00"<100 ur"n""", In_
du)"ndo un IITl1" n~m.ro de polfmcros-
P"""lu 'I"" RF. es un SO' reactn" Y ""' 1'OSI.o, CI d,flcil lna!lC]llrlo dire<,;-
Lamml._ A """,udu Ie ulll". en forma .It! &duct" roll dtml!'d ... cr (moo'rado
"" Ia Figu.. 1461 ""'" "' ..........1de leTJs. El <10m .... "" u"" ...1 q"" 1IIo~
a l!6'e. Too ... Ioi hal",.. do hom, ptm panoculannrnl<O 01 de",,,,,
J br<>-
murn. TeaCcionIn ron ."'" pa .... prodUCl. &r:><Io b6oo;o y d hidrici<lo del
bal6grno corre<pol!(hcn'. OOI!IO II< m ....l ... en II f:cua<1(\n 414.8)
_ _ _ 0l,O<'H,
AlCI,. como !IF,.:Ie " til" ... o>1on",mont< en Gulm,ca o.pruca preparama
Cemo :Ie mu<>t.-a on 13 F-"""cidn (1 4. IO~ A1,CI , ,ambit1l .... orion> eon hid",-
ro de lillo p;lra product. un .hid,u,o oumpkjo,.. liAIH.,
Al,CI, -t -
&liH~ 2liAIH. -.- 6L,C~.) (14 lOt
EI LIAlH. 0 .litil~ como Ie ..... "'" lJama, los qui""""", urg.ini""". al is'''''
GI>< "I ,;mil;u NoBH., "'" _lCnl.. n:dLlClo'<:$ ""nJ1iio>.. ["" •• do "I l,AIII•
..,<rio", COIl .1 dlme,o de .Iorn.o de al"mini<>. '" IOfmon 100 hidru,o< de
alum in;" Q .. Ian .... E"", ... ncuen'ran cn,re 1<>< moch"" oompuestoo dofJci.".
,.. en elccl,OfL" que: .. dillCUti.-tn en 1a Sc<;cidn 14.~,
LOS ElEME),,'" ML G~UPO JA 427
__0. 1"".'" _0
r ... ).u, l.a .. (~.~ old
.1",,0"
~j,,,, . ... " ,,,,,,
em", "" "'" " ...... ""
...primc~ '-'st•.
par= ""ho,
un conj"n,,, inrompren<.iblt de 1<>< !)'If"",.
me{~liooo bin.nos, pa... nd" des<k MS. MR, Y M,B Y au"",ntando hOSt>
combinaciOll" oada "OL m'. nU.JIa, tal.. como M B•. Mil". B "C l • ;ndu.
MB ... Es'o< compue>'<><!C prq>aran PO' u .... amp/I' .. riedad de ~od"'.
cnt .. I", mi, [""'utn'"" s< rncu<ntmn, I) I. romb,naci<ln dlfe<:la de los ....
menl<>$; 2) Ia rtducci6n de los rorrespond~n{ .. dudo <> oloruro mcIli1"""
(a1110na, ~«U metel.do COD 01 ror~pondlcnt< 6xidu de 00'" (} dormal roll
boro. ""bono, oa,bu", d< boro u hidr<l~cno. y J) \a .lectr6Iisi. d. I. salt,
fu!>djda,. Brc,cmmIO.
aplication", ,,,,oon'
,,""'Its
>on Ia..."",t"ra> de cstos compuestos y q...
l<>o berm.,. ... preocnlan romo MemOS .;,Iados. OOftIo ""res ."lad.,. dr
~lnmo< (II,~ COmo cadena. de alOIn'" st!lCillas., rrunir!Cad .. )' dobles. <"m
rt<Ics bidimen,iona!es tllambrada de p!hncrol y como rodeo trid,mcn'lOnalco.
Too., e.eep'o 1... olltimu .. representan ""'Iu<mJ)tcomenle en I. ,',gura 14 ~
L.a. F'l!uru 14,11 )' 14,11 mU<lotTan <j<mploo trid,menS!oll8le<. No hay o,t<
• I
•
•
• I
•
•
•
,.,
'"
...... tU. U .. '"
"p' ...r,.",\o
'"' '"
.........""' . . . . ,'• . - <Ie .,.""',"" ..... _.-''"
"" ... _ """'"""" '"","""" oeociIIuo; 1M ..... ' ''1-""" cit: , , _ Ie) ~I<",,,
II) ""'""'"' ........ ,. • ~j", I') _ _ cit: ,..,.,.. f.!'t """ _ .. bid'
..."...••
,_..... "".,11 ·""lM· .. _ ........, "'I
LQI; HEME><I'OS DEL GOuro,.. 41'.1
Flpno IUO. I..,. ""rod." "" "".I._...ub<oo MR" I,M ,d, I"" "'1'1' II<' __ '~
1'1'_ r alt<rnad.u <I< """""' ~ r ' ' - <1<""", [ Rd. 21.]
demenlo qut m\leSl~ ,,'a varied~d de eslruclu,ao en 'us compuewo;< b,narios.
POI ejemplo. 105 diboru,o:;. MR,. como K muos,ra en la Figura 14.10 lienen
una ""meln'" qut con.i"" en cal"" "',agonal.. ahemad .... y paralela, de
~lOmos mel1~co:; y tlom'" de boro_ Cad. ~Iomo ok boro K cocuenlra en
comaclo con soi, ~I"mos mew:lioo .. es,o c<., lien" un n~me,o ok coordlDaci6n
(N,C) do 6. Cad. melal ",U cn oon",,,'O con d<xc Jilumos de bo", {N .C - 12l
las redes lrid'mcn,;onaks de I", bom'''' esl1n muy relacionados con I",
es'''''''ura. ok la~ ,\ai(; i6nic:os """'-"I .... ",'udi~das cn 01 Capftulo 7 y qui:tl!.
con alguna de lu< eXp'nellCla. previa, en qufmica, La eslruclura MB •• mo<-
Irada "" I. FigUTa I~.l l .. una ..,ruc'ura ,'<:nlr.ula on d CUe"'" tip;> C,C!
(,"" FigUTo 7,220) dondc la, unidaok< II, $C .""""nlran cn ellugar de los iollC'l
C'I . "Ola. -<in =barg" que Ia. M,d.des II. ""'~n ."n"dadas ""Ir.
,I de forma
que I", ~tomos de boro fonn.n un conjunlO ,nfin"o, Ind,mensional yex,re.
madamcn,. .,table_
!:n Mil, ,. moslrado en la Figura 14.12, las uoidad ... Hu ""n cubooc!at<iros
qur: OU<liluyon a los a - cn la ... trllClura del Nan ('er Figura 7.21d~ En olr..
palabras, la, uDid.des Hi' formao un empaquc!arnien!o ""nlrado eD Ia. caru
ron "" Ilomo< M en 10< b"""", ocIKd.om<. Una "e, m~i I•• un5<bJ<:< II".
dol mi."", mooo II ..... Ia> unidw.. B. anlerionno:n,e, «t'n en'ln'b, Junl ••
formand" un eml*jue5amiealu i<r ....noo. boniru:/ unlenodo.
Dado ~u "'luf'IIk,. CII,rdaudo mu,e"er>dido. no to ;orprendcttl. II ..... ""
boru"", "'an maten"l .. mu)' durO$, <on ai,,,,, pun'l» d. fusinn. no ,,,,,,,,b)'
qulmi""menl. iocrt<:<. r DO boru.os pUoC:\kn remtir un. alPa ,.ocdad de fuena,
,ndu),mdo IIIUy oJ .... u·m"''''''u ..... y...-dOl do: fn<Xi6rl 041 Q)mO La ~ do:
"""'" r..... rteo)" ",It!,) """"Ie. fundidOl. I'ieIWI en oJp ..... , ... rido dondc ..
'C<juim1n es,os"pof de ="C.C" ff;ic:\ y Qulm'" y prob.bltmen,e .. estarto
ul.lizall<l" Los bolurOS. Las opl .....,;"""' indu)"n .'pU de lu.bo ...... luber.. de
cubePeo. ICCipoeDlClI """'",..,.,...... a oJullempt"f'iiluru (....,'eCllIu •. cruoIo-..
e,ctre"'L pol."" ""'''' pulir y molt •. ""."Ua. de rre"OI), .....1>f1Ig...... 'ncI .....
una a ..... '. gencra<:'i6n de ch.1eoos .n,.""I.. d. bajO peso, 1.01 boruml 000
,.mb~n boco"" ro:>d ..... ,orn <It La .I<cI!'lCldiod , .""""ntraft "ti!H.b.d como
el<cuooOl 'nJ .......1cI duro. l rais~",,,,,
Adcml. de CSla$ propo<dada ffsic:o.. Y qulm.,.. •. el bo't! I..... JH'O!lOOd.dn
noclearei que .umenlu 'u utd,dad. El io.oj,,,P<' de bo".o 10 aboo,be ...""0....
eflcurncnl< "lou: " ... Los produe501 de II .bsorann. mDllf'ii\los en .. E"",,-
C>6n (14 12~ I0Il os6topoo DO r.dlacl".,. delll:bo), lili<>:
'M - ,0B_'w'"
v·, . ,'II.
0. . . .,..0, .,..0 •
' ,
[)'or 6,,.,..6
0
,
", ,.,
, ,0 0
.~
?II "
. ~
,,, , ,, ,
0-'
0-'
0-' 'II 0
o / ........ 01"
9
0 " 0
'II ...... ~O
,
11'.. 0 "
'" ",
,-......n v."""", do
'" "" ....",., '_j _.10 IK)~ -, (101 .....
"'''''''0''' _.10 -..
a,~ ; _ ....... <II ......... 110;, WJ "",_,," [8,O~0Ilj.J' : 1<' bMu. [8,O;OH',I'- .
..... qtmplos ,.nctlk>s. ""["" ....... en eI bolt..... "'a,{1I.0,IOHIJ-JlII,O. q...
conlX1le ~l u,"'n l8.0,IOHI,]' q ... ~ "'...., .. en II I, "ura 14,13<0. AI' .....
dtl<<Fn'", Y .bluqlltant.. <It qund:od. jp.l1'1l "'PI de toIarl toIIllOllOll
p<rbotalu l(Idoco II"''' h.Jroll7.a en "IWI mur ",,10:"'0 para forma, 1"'f'I.><i
de IlidrdFoo 001II0 Soe "' ....Ira ...... licua<~o {I~.13I:
-
[B,(O,I,IOIII,]" +- 4H,o~m,o,- +- 211,80, 20W (141
Poi...., : _ iW
i,
r, ,"" ' I " ..,
, , _ e " - ok C. ~_ : , , _ -.,,,,,, I U_" , _ _ t ''''
<too, . . : . . _....... Ioofloo •. "' ...... " " " _
PO'" ,rabo,.m
Nt. M .... .,'" ,...;,.,__ .,. A." ...., ''''''I''<'' ok w, h:h.
Iro<!_ _ I .,...,'" ....,...... ;wo •
...... 0100100,'"h .... ," •
.. 0100 100 .. t ' ... 5.0,_
r_.. n"
•• £. d" _ _, l', "I'" 010 " .. _
-
...., .....puoo_
""""""" - . ca· ""'" £ r. i ' : <100 aI-
hd £" _ ...... ,,-.. I
"0
__"'''''''' at<>4>o!pon
: , .. _
color. - . _ _ ._-
"~"'.'
, -.
_ d o _ d o _, -'"
',.. , •,, -- ,
'd
.-
__
rOO • • " " " .. :a -~ ••
:" .
,
a.,;.
i
... _,,",,
r",,.,.
.... _
:""""""""''''''''''
...........
---
"_~ , ... " ' _ J "' ....
..,"" ••----.........
-,
.." " ' _ J"'''' . . . - _~
0'" ........,.. • " "a' ,h
"pI-- .. ......,."" ...
. . . - r",doolao ..... ,""""
............ focn. ' ..... bIoq_ do _ " )
,",Eow
nlpida r uPli>enlPImrn:~
mundo CO<no ~I Plpd .!unuruo.
.1),,0_
Y proterpdu en olra CI .... de: papd .Iumzruo. P<>COIo product"'" ",... $100 Ian
en los h~rtS Im<noo_ y d:;:1 "",10 old
(I' 1'
u"'" rcp ..... ntaci6n m"- adccuada de La llI,uralc,.oI .nldle", del bidr6.ido .:'
ahunullo. q~ ... ~.I""'nte A~OH),fH.O) •. No,a q ... eI H -("'I) proto ...
hidr6 ..1o tkl hodr~ ..do hodratado. """ntra, el OH - (Iiq) arranca un P"*'o "
una rnol6cula de 1(1)1. coordinada en eI romplcjo. 1'0 . . romP"" .,.t..;eo
AI-------O durante eI pc<x., o. 01"", hodr6>.od.,. ",lIdt.,os Inclllitlos "- de benbc:
(nota lOll'" La ~laOOn dlall'n..JL plio. lUIC. ataftoj III ) pIomoIllL ra.caoaaII
de La ""..... manmolS, ku ';SI0 el Cap(,ulo} ",oboble,,,.,,,,, ~rU""
reat:CIO",", cornu 1.0. d. \If\ Iopndo """"',Aldo.l
,
H, "H
,., '"
"~OH))(H,O),
j., '\.
H, .... H H.... " II
" "
"-"L+
I
"
) I""H,o~I"
~Iumbres
Las ",Ic$ luJ!alad.. late. c<omo AIX,,' 6H,0 (X _ Cl Sr. I) y la>.<ales doble.
o .lumb ... MAWSO.),·12 H,0 (M - una ,ariedad <it cationes uni"",ili,,,,
mcluy.odo NH:~ conlio".n el ion he,,,",cuoalumtnio ~ Olm' ""Ilona M~
h,"rol.d<>$. Lu I'fopiodad"" a'lnngent"" de I", .Iumbrn utililad", do«k
liempo. anl i~u<o. ya han .ido mencionada ... En c",no modo. alguna, cusa.
nunea caml»an. el .ciorhidr.. o d. alumini<l. uno de I"" tngedicnles 3<1i,''''
que .. inciUYI'n en urul ",,,ed,d <it desodorante. an''',..nspi .. nl .... ulllou I.
m.. ma propied.d de 10$ comp_'''' de alumlnlu, b.deolemcnlc .. tal ..II:<
kl" astringen',," en "lnOO del ht<:h<o de q ... cierra" I.. gliindulo. sodor/pan"
por aheraci60 del enlac< de hidr680nu en're I", rnul.xula. prolelea'.
SoIucion., $alur.d"" de .Iumbre. maoteOld ... a tcmp<rolura constante
produce" graodc-s y bonilos cri".k> de nrioo ""lor... que", p,oducen pur Ia
,,,,mood,, parci.l de ,'anOS callOIleS de 1IKla~ de uon,;';i6" por d aluminio
en el aJwnbrc, La odlCidn del .Iu mb« de amooio (doode M ' ~ NH'-) al
"gus prodllOt un pm:ipllad<o ligere ~ gelau""",. ° flo<. d. hid"hldu de
alummio que punr.ca eI aB"" de beber, La n'luraleza e,tx'"JO'" )' poco
cohesion.d. del A~OHI> '" ""ibu)'e B menodo.1 e"'"e d< hidr6JIono .nlre
. 1 precipitad" y la' molo!<ulu de agua .
... lUmina
La form. POi'll del AI,O,. llamada al~mlflll," un s61,do blanco que pu«lc
ru'ti, en una ~ro" ,'ariedad de pohnlO,fo .. I'oli"""io '" refl"'" a una particular
fonna <rulohno de un comp''''w. m.. nl[as que alt,,,,,tx'. dcr.nldo por prime,.
,c, en el Capi!ulo I I '" ",rlCr." un. forma mol"""la, dife .. ,,!. de un .lemen·
1o, (Moifo pro,,,,ne del gnello """phi'. q ... "gnifica .forma •. ' A!I, el AI,O,
<n'tah70 en ""na, r"rma. J ,fm:nl,," qLH: '" .".k" d",;pa' con Ie"as grioga'
romO prefijoo<
En I" . -fll,O, I,,, ion"" 6xid" forman un cnlpaq"'lamienlO compac!" y
)"" i"n"'; alwniniu ".:upon los hllOCOS octac!<lrico!. La ,·AI,O, '" una ... true·
lura e.pinela ron d<fw". on 1a cui no hay ,,,(,ci<nIO'< calion.. pam ocupar
la rraa,.;<\tl n",",al de huecoo 1etr.~dicoo y<octaMric05. EI AI,O, que .. forma
en Ia '"porlicio del aluminio mel,,1 <5 un IOrocr polimorfo OO",do en la "'!I'\IC"
tum del NaG dcnde faltan un lorcio d. io .... aJumin;o del empaquel.m>nt,,,
c~bico comp3<1o do los 6xidos (V" Capitulo 7 par. mi. delall« d< la .,true-
lu" en'1.li"0.1
La ,.Al,O, .. e/lC\lenlnt en b. nalumle,... como ,orindd" 4ue .. "ul'la
como abrasi'o en produclos I,Its como rueda. d. molino. papol de lija y pa,t.
do dicnl ... , La. forma. cri'1.lin.' imp""'. de AI,O. (con las impure'''''' dad.,
entre pan!nt.. i'l SQn ,'ahooa, y bonllas ~.m'" <nl<e la' que"" e"" ... mr.n <I
",bl rojo ter' '), el lllflre .,ul (Fo' + , Fe" y Tj"), 1, e,meF"lda onenlal "c,de
(e," y Ti-") Ia a""'li,1a oriental ,"oleta (0" ~ T,") ~ d topacio ori<n!al
,marilto (Fe' ' ). EJ ",b( )' .1 ",fire .. p,oducen !ambitn iI!dU'lriahm:nlo a 8",n
escal, oomo un <or,"d6n o"n cali"ad d. g<ma n.mad" .1guna. "..,." ;:ufl'"
biD""",
La .. tabilidad el1rem. de Al,O, haec aJ a1umi"io ulil para la mI"",,",
de Urul ,'anroad de 6,id<>< """Jlie<>5 a iUS rorrospondient .. melal.. ulil"._
una reacci6n d. al ....inQ/""";4. Va,;"" ejcmp!<>< de I. r'<:aoci6n 50 dan en bt
E~Ulciones 114.16)) (l 4 1?~
.-
' ..... IU
.-
........
,",
.......
"
"'_Ot
-
Td,obo<'''''''01
~
• ;s"C
~
~
-~
t''',.·bI. ",,.,.........,,,,,
Elublt ~ ..,. ""'"
• ;s·c
"'",,'" _bI<
So - . ' " , _ " .. do "'0"
r..1Obou",,9> , "I"<\<> ,nfIomo.. . . .poo1_ ....... fu"blo
.... "
.... ,. ""'''_''J "- I.a........ _ ... So t hp"" ,lpid,v'"
,,_ . . . . . . . . . . . . . _. . . . . . . . '"'--
",.. _1mb ..
~,.
Hm.bo....04101
"""'00.."" 1'1 """'"li<\IiOO
btalolr
",) .... bI< ",,~
)~_.·_.·,·E
•
un $eriD ""«rioro mcolal. Dc hedKl,.1 final de $<1 "ida, SI""k pon:li6la e~bc,,,
Pera ha.ta 1924, quinoc aM. Ikoput. de qu.c oom<"1.IIra 'u lrabajo en tsOI
oompuem ... nO $e diagnosl;oo rorre<:tamemo esc mine,;"", oonjunlo de
,fnlom •• como debldo al mercurio.
SHICk dediro mucho de I... Iltma I"rl< de .u vida. ,nv,",liga' lao.:ausu
Y 1>'1',·."",(1n del CTlv.""namleolo por metalrio. que tlllamd Qutd"iI".., ......
9lfi~"II. Alfred Smel, que DUnca lecibid 01 Pr.-mio NobclluyO gran ,nlerts ...
la nomend .. u ... y so I< "o"m por la "o,,,~",,I~,,,,~ b S,,,..k de la q"lm' ....
inorginica m<><lema que '" "tili,. 'e'",,]menle. F... lc "" d ,i,l.ma q"" Iw.
ap"",d,do tn I. qulm",. b;to;ico y por .1 o:t1aJ com""""los lale. como TIl .
SnCl. '" llaman yoduro de lahoHi y cloruro de .'lano(]V~ ""petti,·. "",n, ..
mojo, qut 'u, ""j'" nombres de rodu,o tali"", y dorura r.1!nn",o.
lao .,lruel"r•• de .lgll1lO!l de los boraoos rna. scncillos '" m"",tran cn
Figu ... 14. I). Una >"' que ..... estmetur •• "",u,'i.r<m biom .. tab~,d",,- h
qulmi"'" """'proharon r~pid.m.nlc q"" d .nl= en dl", no podia e.plica ...
por 101 ""Iuema, tradicJonal ... Un n~mero l""Iucfto de elccttotle!l era 1••• _
del ploblem ... [Iij.moo d d,bonrnD como I"otolipo. Cad. uno de los d<l.
Atom", de boro .porta lr.. ekel'o,," d< ... k:II<.~" Y I"" sc;. hidr6;tetlC'
."",'tan un" .:ada "no. I'.oto oond~ a un lotal d. d""" electron ... dos mono
q"" I"" nccc.anos ""ra los .nlace> con"en<;ion.le< dos-«nt''''..d'''..,leclW....
(20.2<:). ~D olra, pal.b ..... """,''os o=tantos caloro: elecltooes para un
.. tru<:tum t.l como Ia "noonlrada en la Flllura 14,16a.)' no Ic""mos .urlN"l'-
"" EI compuesl0" deficienle en eke'ton.,.. .. C6m" "" "",,01,< ",Ie problemll
," ...
,., ,.,
'"
,,' 'I>
,-..,. ".1'- t..u """"" n. 60 .... bo>tMoo mi, _ ' " ", ~,bo<..., . 1 ~1 B,lt,.
I ~ u,n " .l.] B . Il, ~ \f\ B"H"
,--, Is
, ,
•
l'_.>- .."• .
II ' '"' ,
,
, •• •• • ••'0 •• , '-~
" ,"
0
'c'
" (0)
(0)
) "
..... ,•.,.. T"" <q><""""''''''' del......,. on 01 d>_. I_I L<>o ""'" <10<:1, ..... <IHplniIoIm
I'~ de ca<Ia .oro, ~"""" "",.k>< w de lo< ..... Iood,~ "'" w "d.. """'" Icl>culoo
!'w".adoo) Q" 100 """ .. no. 1"''" loom, "' ..... ~"...oo.-<kct,""'"' .~) "" ", de ...
t''''''''"
de bot<> fornl.! . . . _ «I'"'''' ""'"""',,~'O""" ......
k>o """'" <l< IuoIt<lw<oo
"",,"nob., 1'1 oil"" de _
"'I-
""' ..... uu.,1ct ,""" ..... ca.la .... i<IcIu)_ &>. """"'" de
t><m> 1 " i _ de ht<lrt\sn>O. [1<1 ...." . - ok Rd: • • !'P9.]
~ --.. 0/ , ,
t:..a-" H "x-le
I:l>Iooc H-B "'_le
,_.
II< <k<h . "
"''f'''''bI<
40 : ll<~
](111: 10.-
n,
involucra un solapaJT\ICnto do uo orb ital hlbrido _,p' de ,ada unO de 1o, Ires
a">n"" de bol'O Ot>serva que 10 estructura mOSlrada., !!<'ilo una de I", cualro
posibles forma, r.,.,rnan''''' E.ta. "" "=silao par. c~)n'idc""r d hecbo de que
looa. la. di.lancia, B-H In.olucrnndo aJ ~tomo d. baro qut sc .~nlr. en
01 "onice de "'la molteal. con forma d. pinlm,M cuadrada 1'.1' 13 Figu-
ra 14.15< ""I'.
><, I" .. I,,,,,lura ",.11 """ 'ilua~ lIay d,bujos de orbital",
moleo"Ja"" dt c,l •• mol&lll .. que ""n bastanle ~til ... peco q .... sc eneuenl,...10
mil.< .11~ <ltl ambito de esle libro.
lIay un graD Y 'I'memc 011"""0 de ooroo", m~' rompkjos. Dc II«bo• ..,
purdc dec:ir que I. qulm;"" de los horanO$ y IDS c,uooranos relacionados len
I", cual.. uno 0 m"" alOltl{)' d, "",bono ''''''''pl''''",n d mi,.no nOmero de
glom.,. de oorol han oorulilu,do uM d< lao if"'" mayo"", MJ crecimiemo de
]a qulm;". inorgani<.-. en la, 11ll1ma, Ires dtcadas. La ma}orla d. 10' nume",·
"" Ix""n,, .. nc"".,. °
anidn,cos. puedcn ... r or",IIL/ad"" eo cuatro claoes
IdOSt>, aido. arachno y conjunctol d. compuestos como .. muestm en J.
Tabla 14.6, los carboran0J5 pueden scr organilades de la mt""'. ma""",_ lo.
conJumos de ~Iomes tamo cn boranes como cD carbo"lno. pued.n • mcnudo
organi,a .... como deri,'ado. de una de la, nue". es1ruetu.-.., puhttlricru; que
so mue>lran en la fi~ u'" 14.20_
Como obsen6 Stock. los be,.a"os ..,n pe~sr"""mcnle rcactj,os. y deben
10marse 1M ad"" ... dM precaucion.. eu.ndo se sinlClllan. EI dtborano. que ...
• "CUtnlra cuando uno d.berta .'poerar 11I1,. puedc SCI prcparado a panir de
,
• 3<·2. B~&
2<-2<
8.
,
' .."'" " ,19. H...."......
"
24, .
_~ po .. B.H .. 11'.>1. a """ do 1M _,<0 __
...,11<1.,., ,.............,
T_ IU, C\oouo ....... ,NrI"'*" 11< lot. bono..,. ........ , __
~
_,,',',''--__ D, .. , .....
'" '"
,.
.. _.-
a.-. ""W. ' !'
• HT,
~ ~*r
a. , ... •.,
~
. - - - Ooupo.oo
,.' ',,.....
,
_11<1",.
, 'oL
.l
JCp
•
• •
..---(.)
~-
(.)
,.)
,,-
po
")
SO t
(I)
~
"',....."'., ,wOo
,--
.-
doNi
'd
I .. '" ' .doO
, (" , ,
LJ.uln que I"" enlaces S-H lpani<:ulannerl,e I", enl_ )c.!eI5Ofl bblan·
te d<!bdcs len Otrl" palob.,", 1\0 '" ~nl mucha ........ pa'" rompnios))
ao. ."Il<>;s B-O ..... muy runta Ie" ot .... palabras. lie b"twrno mucha .......
cuando .. lannanl DO .. wrpm>dmle <I"" las rt:a<XiolWl dtl dibonrw COD
u.l,""" Y.,U' [E~_ (l~.:nl y 114.24)] .., eDCucnl~n ent'" las ""cc\o-
n<:> m4. t'Ot~.mfCu 00"0<'1<1.,.
(.)
(.,
(')
O-Ot,
RI::SUl'oll::l'o
Como I. m.)'orf. de 10< metalos akaho",,)' .Ic.lio.,.te.~ I"" e lemontO" del
G,"po JA .. ai,la,on PO' rrooc<i6n ~OOto) 0 dea,6h"" ~alumm,o Y 8"hOI,
I nd,o y laho I"".on iruciahmn,c id<ntirlcado< PO' <>pttln><copia. A <Iikml<:i.
de I"" mc1al. . .k.liDOS y .1""linO-It,rtOt. no nisI< un ,,",to elc!Mnto ron
"''Frendenlos pro.,.aladcs ,ad i"",i'·as.
L,.. el<menw< del «"'PO 3A "enco co""-'ione; COD tod"" I"" componente>
pntlClpo,b de I. red de ideas. E! bo.o. un mtla/O;dt ",uado PO' encima de II
f,onte .. m<tal .... no me'al ... es ".aula, y .. ,claoio .... d.agon.lmrnl< 000 .1
loihcio,
EI aluminio l;en., un CI~,e, intermedio con .imiiiludc. COn 01 bcrilio,
JodlO y ,a~o p,...:nt.n e>l.d.... de oltd.ciOn iolerio,e, en d", aD;dades que el
r<:$'O del grupo como...,. de <"rem, pm d declO del por inone, E! prromrunio
del ."ado ... I .n 10< c'UTll¢ne,o> m~, pesad"" "" .ubr:>.J'l' IJ consid."" 10$
potcn",ok> eotlnda, de rcdu«i6n, Lo< 6.i<l"" de esl'" '~lIICnt'" "arlan desde
el 6.ido ;kido B,O, pasando 1'<>r el .nI6t..o AI,O, haota d b.isico Tl , o. L",
hi<lr6 .. td", pa.>an de>de e11l016,",0 hid,6.ido de alum,mollll) .1 "i<l.6,idn de
'nholl) luc rlemtO,e 114Mro. L", halu,,,. voru.n dc-sde eo,alen'e, ,;omu d OOm
tri,'.len'o y I"" dlme'o. de .IU!I\JLUO. ",tio • ind,o ha<la I"" h. lu,,", idnoc'"
mono,... lool .. de 'al;o. nx.
FI ooro pracn'. ailluna, .. tmet" ... perlOCta"",nlo dil.rent .. '100 ,'an
desdc el . 16tropo B" dol motal ~ndo po. una "anedad de boruroo bin."",
ba". 10. 00."", on.,.. meta· y tridH'ocn,i<>nai<->. us ptoptedades nud.a ...
del born 10 aumentan I. uhhda<.! SCnc,al de .., .. es'"",tu' ...
Po,.1 m"mo eI .Iumonio n" .. poni<ul.rmont. (""ne" du .. deto. perc ""
combin;oci6n OOn 0'"", "",,,,Ie> se h. coo,"",do on uno do I"" m~tori.1es
di'ponlblos nt<l. ".""'tile<, Sin .",ba'1!0, ",,'0 ttaoe p.SIar ,undes oantJdaJ,o,
de e!.<tltiCldad en .u manulacto .. )' actualmentc .",jimol ..... rado en I. P'o-
ducci6n de di6<ido de ca,oono y 6,1<1"" de azul.. Los olombres son aSlflo"
/lCo, .. y fonnan bontlOS <""tal ... 1;0 . Iohn",a. eI ,h,oo. presen'. un. amplia
"riodl<l de pobmuri<>< o"l"",dos como ab"",;vO!! ) da b\lm,,,,, mtn""''''' ron
cal1<lad de scma.. Es ,aml>i~n .1 prodOCIO r.nal d< I. rcacct<ln de alumifl<llCT·
mi. (""nemtOtc uot~rmiCII_ Los <ompues'O!! de pho. ",d,,, y ,.100 no ,i."..n
<lema,iad.. aplicmon ...
Los rompuc"o; dcl"oc:teDle> on e!.<t,ro"" pucdcn conleno, 00'0. alumimo.
plio c indio ..1 como lilio, ben!io y ma~\O. T.I<, compuesl'" esloln carac·
,eriLaoo' po •• nlace, multi<intriros on I", eoak! d", 01..,"0_ man"encn
iont'" IT .. ~ • , 0 = ho". CUOtrO ",,",roo (ot'<>mo.~ LO!! OOranos. 0 boro-
hid.u.o •. "l" I". m"-s "pr.sen,.,i,,,.. de ...,. rompue,tno, PreparadOi po.
prime.. ,ez po. Alfred SlOck. e>o, rompues'''' II<' pueMn de5C'ibor PO' I""
""air" .I."",nto, q"' un," I" ."".du,,, de Lipscomb ;"dutd", on los d,a·
grdm .. semi!"pol6gico&. La, ",,,,",'u,,,, de e$OS compLICSIl>< y 10. ca.b<>·
r.n"" ,d'ciunad", e>t.;!n den,ada. de "UC>'.es!fUelura. poiiM.ica. en el
'"!",Yolo del '."lod'Q 01 ieOll.aedt'" Los boran'" ",n alta,""nt. ",ac,i",,. y
bat" bempo ~ pen«'i que podran .., ,uper-combu"ible> pa'" colle, .. "'po .
cial",_
lOS [['-", ...,.OS Dfl GOU>'O .IA +17
PROIlL£I\.\AS
•
It,,
• 0 •
*6
-<9
• * - Alrl- ""_
0- '1,-
'406. EI .."" l04" un em"'" t><to oon "n" ,"', m«l;. de loBI ,11<>1. E",,,I:>< un.>
=,ci6n qu(rnko. "",""II po, .... 1"""'"",
IU. COl"~ , I 00", 10. ,I ];'id 6 .. mb .... "'p,ura """Ir"""') <mil< UD. pont""l.
11f.. f-".'rit>e u'" «u.<>:In nud.. , po" ... 1"""'-'''''
IU lndK:. dOlI <j<mplOl de ..1< •• ",,"10 qll< poodon ,I...,..., ",,1;1. uno de k"
p,;"";",,I .. rom"""",I" Ilt:y pen6d,ca. ",'n<"1r'O d ••in~uland"d. d",""
w.." .... l <I<",n.s.l PO' iorn. y hon,." m<taks-oo m<t''''I'''' I. TN '"
Idca. ,."",,,,, ... ,.d •• ""'-'n-ollod. '" el Copl,.lo 9.
'''',- 1I~''''''D.e IIIdo<:a r .. ploco'" ",,- '''' ........ ntl COponda p.>n lao .... ,p
<It_,,,ti61!. de 100 .kmno,... IItI Grup<> 'I, ~C<»tl'; .....a 1oo.~ ..aIeI
... lOD<Itana .......1' "A ~..t. .. "'~ -.I ......... doboD Iao .. ~. L.
iCn<lm<-.. .....,.r B,,,,,,,-.'e ""'u,,, "'u <\pI.aa6D PO'" nu e..",..
""""'~
1"" 8f<'\n"..110 ........ r upl ... 1I1<1OdC'IICII _al ..... ra40 PI"'" Joo . -
.'<IBucos'"
Joo .... _m'" "'p<eII<""
y ."........ debe.
dd O"'p<>.II\•• C""r.nru.B 10< nJoreo r<alo:< ....
.. ode ....... , ....1. iA qat... la, « ...,.......... II
14, II . -
......, .. ia CO ..ntl. II ............. u ... "1''''''''''600 ""'" .... , e«q>
g"' ........ ,. """"" 1 e.pI"'" Ia .... dellCt .....'., "renda "" ... la.
...... i.id.deo d< 100 ,"""".1<111 ""' Grul"J M <. Confirmu I"" ".10...,. ...""
....rndcnci. "' .......1· ,A qat." h,)' .,,"".. '" dobm 1>., .. C<JlciI> ..... II
<I<ct,.,.
I.ndo",," .......,' 8r... mo ... p .. son •• "'" .. pIIC0<16. p.co .. ;oJ '''''1'
,""nco,
,,,1. hI''''' de,.ll>.domen,. 1">' ~uo!., ""'" ""
8' ·Cl;.
r"""...
les i6nlCH""" """'"
,,,,,3.
J;,pbc> PO' Quo!. 1 fleA' d<.u r~rmula. d H,IIO, .. u" _ olni .........
m"""l"'6""".
14.14. f .... pIta"""" ot 001II".,...",' dc" ,od d< ..... QOI< .......... 01 co,..., .. _
_ <It 100 dul.,. do 100 _ I n r lit 1M .........10. •• pIia pol q_ "
6 .. do <It bo<" .. k,d\) _ ... q .. 01 6 ....0 <It _ .. _ .
"'5. II ............. ~be'- po<J"'" ""P"......
... punta lo> «:uaac>_ po ...., •• 1"'"1'""...
'C..,".O. l TKl. lad~,. .. II
14,16. E>crib< los ot'UOoCiODOs q... rejA"'""'" los obtcoo<ooa<s <It AlCI,
AK·I,·III,O.
"'7. (""" 'u' ...... pia. paIob... ",pIia pol QIIt ot hid,d,ido <It 0.1"""";,, ..
.0:0111, ml<n" •• 01 II>drd",ln de ,.,,,, .. TIOH
14,1'. • Pd' quo! la "'n,,,ud del .. i;K< II r .. m""bo m,.I.,1" eft BF. ~.., ..
H~,' ~n 10 'e<f'Uelto. dlbu,'"Q dl>Allma b .. n oliq .... ado mos".ndo 10
",,,,,,,,'rf••
po ... I.
hibnd..,><'in 1I11 1",..J •• n , .. ~ ..."""",.
1'.It. &.;ribt un m""'",mOlel d«". "n' ""... <11
"'~n ,Id .nII""""" de be,a ~
de._. ni .. l mokcub."
., <10"'<0 de "",.do q ...
"p=ecllO .D I. t:"""""" II H.
l~.l$. OIbujl d",pam.a """lfondQ 10 b,bnJ-.. II< ,,,,,.,. ,..,. (",mOf <II .,
ItO
.., ...... 0 ro'II
1~.17. C. B. '>0 .. I...,tu<1ura oti<t.lr ... q .. II<: "' ....,,. .n i. FlI"" i4 II. 1.(",",0 -
'Oll i<l ... Gr" y B! b.y PO' «kLl unidad' E'plico. 'u ruon.uni<.'o.
1• .28. ScD" ,ion< ....",,,""'" m"",,,,d. on I. FiE"'" I~,I l. ~C"'nlO' ,,~""" do
<o<•• dl0)' gru"", b" o.y PO' cdd. u.rdad' b pi"", t" ""ooom".'o.
1•. 19. [.ph,," do"U,d.m.n'o con 'rIS pr~p l " pol,l>ra. por qutl", bo,uroo met(-
liros >0. . ."",:tu, •• ,... " i""rt«. du,.. r """ al.o. pun",. do lu,,<In.
I ~.JO. D,bul' I.. "''''''' .. " .. pO", 01 "."'0 clcllOO do anioJlco.n I. . . I K ,H ,O . 1
el 0,.;6n ,. codo •• on (".0,0 • . ~:S,jm.a ,I "k>, do ,od"" I", ~nlu"'" do
.n''''''' e rndr<:a La M"",."on d< ,od"" IN "om", do born.n <.110 .. ,,""-
'Unl.
1~ .1oI. ,Por quO 01 .Ium,noo .,.101 puto no . . . mpl<. ,,"'" "" .. t' n" ",~n .. n
uMor<. d< .. ,,,,,,6,il<> ~ IOn qut 10TmI ). compo"ci6n .. 11M nomr.lmrnl<
.1 alnmini<l ..."' ..... ' plic."",,,,,,,?
14.J6. .Po, q.t <l al"m'"1<1 t. rni"<nt< al .m: 1 "II""' mt:iUJO .u<>GII< .. o.tid.
mu bien ficil"",",.1
14.J6. An,li .. 10. polO,.,;.I .. de ted..,..i<ln <rol:ln"", del oJwnini<l 1 b .."" PO'"
rkmOSlr... Guo <l .I"minio •• mo, r:tcil do . Aid .. q"" <l homo. Sup6n q ...
01 h",,,o !I< OAlda . 1 .... do + 1.
14.J1. U,iliz.ntW I.,. po .. "ml<> do: f<u"""i6 . . . Undo, dot.,""". I. All' d< I.
Ecu.u:idn (14 1511 quo.., "P"" ",ntln",,,6n .
1'..J8. o..cnb< 10 q ... ocu'r< OLando ol AICI, I.hid," .. d;'",l>. '" .,"" ). to
001""i61O >< b""" pr"""" ... m<ot< m.I. oJooJim a pH ,I.
IUf. 1'1, h _ q"" ~_OH', ' 'III ... _ , . . E , ......... _
t .....
... '""""'" .~, .... E , ..... III pl&Iaa 4)S
lUI. n """""hod .. ,,, <1<., ••• , . . . ~._ .. hod".. d>nr,o <Ie: .,.....,"'"
~~OH ',(1 0 Q"ub AE~o:",n 111,0 r tpt<'" ",tr.o III <>'.-gno .,.".,.,..
J><IiI<I ....,....to 0;\1" .... fiHmula "",.....1.0,
IU ' . R",I". '"'''''p<;6a <Ie: 100 <I<..... '''an'..."''''•• '''" .., ..
una "W,,","'.,
po. '"' om,.o, 100", ' ... "0 ","00""'''' d,1<I<"'" Y,u, "'Irnd"'Ie' 001' "''
lUI. 1.01 ..10... <Ie Jo"""*> ...,""', a, ~.,O)., (;.,0,4<1 Y ~ I .O ,"I "M
"12.2. I.'l~. ~ Y L6'U ~ J""" .........1" ....." C.1<\o.Ia 100 ..lor..
(,;,_" =.
<I< .......... <Ie: lao doo ~ ok .,"""""' ....... «_"'<I.... 100
114.16, 1 II ' 11l. q ..... "f"""' _ ....__
:A~,'. h,O~>! ~~I,O,rO!. 2• .,..1
:~~.' ~ ("f,0~"- tAI,O,IO! ~ X"".
i U.I. S .. l;jartt ... cI ""0, aomb< ... <In<nflCl'lol <It un 1'1".10. o<oo>poe',h ok
d",1fUIO> ~ .... ""1"''''<1".. ... qut .. ,., ....... II<'< u" cuiK< ..... kI,.·,
"","0" _ " . " " . " ,I d;oo.""" lOll.., 0"'" .,,"'''"'' ~ i"; "''''
I ~.u. n,~"Jl u" " ..... m. i<mJlopoJ6.1OO po •• •l h< .."" •• aojJOI. B. Il , ..
.
, ~~
~
O1k,,."" ~ .. ~,.'" .....;'''''''16...., 1'1"" 1'I<0 .. bon."Un B,Il" .
......... ..r •.
, • ..,. U....o ......... _ I I , ,II :;
.... To"'" 1 ~ 6. Mod ................ <Ie I""
_"""notIu,.·
"ncoq...... ''''
.1000,_ ... ,..
I •• d"J" ,•
...... ...11:0 .uono""
q.. cI ~ .... II, ,C, H" """ ..... uin,'"
Ell ,,, ..
""" ..... I'<"' ~'" _"" reo""""""" tie ..,. "",lkult..
,.A. o...:,,1:ti I.. ",,,,,,r,,,,,cio,,..
.,tfLf<1ural.. ~ .. puooden d ..... o .. ""' .."'...
B.Il; -. H,II ... H, Il ., oomO x ,,,,,,,,,",,.n ,n I. T.b.. I' 6.
I ~. lI.y.1 ......,. 0""" _ _
B" II " ~,.. M,.
'*" .............."."
m_,." ..... T....... 6
....... <1<1 OOIIj<:o<,o
0I1:o:ja 100 di...-w ,
doornl:ti ..... dot - . .....
1.t.5t. ..("., .. d _,......Jo
d< roq>IIV d,Ioo .................. """'. r__ ~
« >0100 I'<'i' ~ C_po.. <"< .t\odo "". cI .,;1,,0<10 I'<'i' 51_ "" ••
oto,.,..., .. "'.."....
7
" , .51 . O'bojO ..... tfLf<1~'" de IIcI BIl.I, YA~ II It.). ~ c.... ..
,oocJO)< 'm .....
Del m""lOto"',,,.
del "PO P 11_ ).( . d<>n<lo M ~ I:<nl", 0 ...,,"""'.
, • .51. II<B, Il , .. "~ """"''". "0 ~ ""'0 ............"ndo ql>< 'u ... """"' •
.. d,",",1 <Ie <1<1<=, ..,. M"'.. " " I. """"I .... .." .Io<!'<meI, <><."I,b< doo
1"'''bIto d"J!"""" ""'riopo16Jiro:: .,.....,. """'iI<'<"u, Uno pod, .....
.... "110<1< b....1 m 1.0 cu.1 cI 1>010 1 100 ...... t,,,,,,,," de b<rilLO 0< .....,.....
Ir. . . . . . . . ~ ... " " ' . , d ....l><Io.no .. ".... " ..., .... , q ......M II<'<
.......,.. k·:"
1.uJ. E<pecula 000 la ",,,octu," • oorn.ros <k ICH,),B, 11, D,buJ" un d .. ,,,m.
bien '''quo!Odo m""t",odo "" ,n_ul.,. oJ<- ""]a",, e."",.<1<>< y los hlbndoi
ubhudu> PO' 1""0>< I", ,,""'''' oJ<- bur. ~ CI.,OOno, E,t. molt<ul. "'0 ' ,,,,.
rnJoca B H B ti"" Jc·l.
14.S'. En <I Capnuto 9 .., afjrm6 qll< los porime,,,,, <itme"'"" de 00<10. """" no
..... I,.. mt. ~", ... n!O',..,. dol VUr<> OO!IHI unHbd y qll<. de hecho. UYIlI
.r.rma<i6n mb c"'''''"... qUl>.1 "fOndo oi<m<oto .. 01 mt. ",,,,,, .. ntal;.o .
.. E<tll< do ."""roo q""os"" pa'.
<1 C2'" I.... elementos cltl G,ur<> l A'S<
==to,
CAPITU LO
15
LOS ELEMENTOS
DEL GRUPO 4A
los ele",enlos del Grup<! 4A lea,bono. ..1JaO. ........ nm. ..ta~o y pi<voo)
COflunu..n Ia 1<:nde_ trcc:,,01<: Ik prnoonlar una pan ,;onedad de propoeda-
des ,,",,1m de un I'IIISmO Vllpo· COItIO ... el Grupo 3A. .. los .10"""101 IOn
Ian II",....,. .. ..., ,I ""po 1101...... WI """,,1m: earKl«fMioc<I COmo los. h.ol6trt-
,.1eI
IIOS 0 los. ..... .1cal,POl- S.,u.rnrlo nues1ro prtcUQ comu ... "",,,n..;I1Il(>O
por Ia dbcul.6n del <letcubrimKIIlo ~ Stpaf3<i6n de lot de''''''"' ",- S.,u"ndo
po. J.o aplicacidn de n""'tr~ red de ideaL Como 1\Ked,6 l"'''' el eaw <It los
eltImnt"" del Grupo lA.los '.:le component .. conlribuye .. '"B .. irtcalL,·.menlt
• I. comp~n,,6n del a'upo. En panicul ••. I. descnpa6n de los Iud,uros,
d.id .... hiodr6 .. dOl t haluros 1"O,.la un amplio abanico de propoedad .... [ nll"O
"" muo:haJ y d"',,.., aphoa6QDQ prjctoca' de "'100 elemelllos desl"""" LI
eapa<:>d.ad dd al6lmpo ,rafil" como lut>ncan1<:) del d'a ..... n1<: como amador.
los. mttodos de itdudo radooqufm"" y 101 anunulldom. de pIomo. to. dis-
cu..oo ..,.".., II ..1nK1uro y proptedadcs de Ia .;filtt. solICIt!'" 1 alumi""';bCllOI
mem:e ... propta >CU;K)n IlI'Ine E1lema ..1cQ;,o.nado ~ra '"na. eo prnfUII-
dodad .. eI de KnIICOndtoC\O~ ) \'ldnoo.
15.1. DIiSCU BIU.\ IIt:",O y SU'AII.ACiO ,'" DE LOS U ••• I\-U:r..' TOS
La tilU'. 15.1 muntra I. ,nJ'onna<;6" ~.bit".1 sobl"O.1 delcubrimlt1lto de
<$lOS elemenl,," 'Upc'pue>IO a nlKSlra anlrlea cr""o~ del no1mero de
elementos ~ O""'",a q ... pot j)Ilmera ""~ .nron.ramo< ••• ,.,m"
c:o<>o<:idos desde II IntiJlledad lea,bono. es,&fto y pIomo~
.I",,,,,,,.. do! Gnopo
f1p.. 1~1. 121 """' ......... '" do to. 'A ",,",'F Olo." 11'''"'" ...
• - . . . do _ " " """"""" I...n. aI """i>O.
Silid...
101 ,·,drio. <1<1 oUII ,I "IICin en forma de ,n,,,,, "" un tolllpo""nt. p';mono. 50
ru. cunoCJdo deod, ,I 1$0) I,e. TaJ y como Ie d",<uud.n ,I e.pnulo 12.1",
.I.. na.s. II"" COftltn/an sllict .IlIn COf>I.Ukrado. po. m""boo IDnK> olctnenloo.
pet" Da,'J "" .. tabo de acuettlo, ,ud_ • pear tie II"" 1M> podr•• isla, II
.....wo.de O)i ,,,pondlCft" de 10 ..a;",. utilinlodo .11 1"10 ."I.aa III haa6>dolu
reaa:cinuar COlI putUlU. [n lSI I, Ga).LI r jim'''"
1 Thfftatd, q"" anb,_
boro L"" _ uta. In .... I~.Oft baa:, rr.occioowIr <i 1C1no/l""",ro tie ,,1100
~ lat&lado (lOt Sthetlcl COD puta_ peru 0610 01:>111'.0'011 una r..rm.
""p"ra del sobao -1M> 10 our...... t ........,. pwa """'" pan. -=di ...... d
deocubnm .... lo En 182'. 8e",:u,"" I"'nfW:o.odo pacen'o ........ lot prod<>Ctos.
"",,"lgul6 .. ,lor ,,1.00 amono cuando olr", Inlcs q"" tI haitian rr..:..ado
~no,,"n6.u """v., demenl!> .. ,I""uIII. del lalln .,I/e,', pod.rn"~ II pnne'PIII
fucDle <I< sIi""" FI nornbrc tie ,,1i<lo .. propus<> .n IBl!. con 01 .ufyo "I
'uotJ,u)1:ndo • ·I~ .. pi,I," es.abltur uo ",... kh,mo con bo.a y ""rbono lin·
lIa .. te. '"""I .... ....,.., <rulalino, .1 "10",,, II<> .. l'ft'Pi.6 b>..ta """ """"""_
aftos dcspIots. Ho)' .1 ,,1100 •• ",... I*" .. alO pu.o .. prcflOflO PO' teaa:>""* de
.fl"", con ",d,ollO en un 11O,no ol«lrKO como 50 repre",,"!a 00 la E<u.·
";<In II~.I~
La Fig" ... 15.2 mues!ra los ole"",nlos del Grupo 4A ,upcrp=!", a la red or
.duo. Y de hecbo <I .,""etame"1< illuol • la Figura 12.6 e.'pues!a deoputs '"
que 1. red .. hurne", romr>!ctad<l. EI G,upo 4A. cnto""" .. <XImo el .lA,...
ajll'''' rnwnamcnle an""""" eoqocma <k "rp:ni>.aci(\n de ide ... Una rt, .... ·
cuid.:ldosa de la Tabla IS. I. I. tabulaci6n "<lrmal de I... p'<lp;.w,des de ,",po
,.,·el. I., lrama. pcri<'i<hCIIS <>per-.ul.. oon 0610 pequcn.. i,re~uland.des.
.
'OS I ,UI£'otlIl ".. '0.' ""'. "-'<1
,--
J
i- j
I• o ' -
,I!-O.
I ~t~ ,~
i,,
•
- -
~l ~l
"" .. --
........
_0'0> dol Grupo 4,.., [ Ro£ 2 ~ 1
-, -•• -""
T ..... 15.1. PropKd.d<s 10nd.o"""..1<> do 1M
- ... .......
C.. _ ~
, ~
" _ 0 .........
'''''''''''' , •
"C'9U') "
"50.91.21 "
''Go :lOl.ll "'Sa ' • .)0" '''PI> L4&
A'.. . , 'm... ,·c 1.11 '''S. ','iIl ·.... ·~1,O "'So 1,01 - PI>,lJ,
"Sj",no ·'G.1.16 "'So ~<Jll "'PI>. :11.(0
""G<>o.!' "·S• .-i,~ -"" J1..l
-"<,,,~"-,,; "'so. 'IJ"
"'n.:;"
So ,.'"
, •
',,,",
" " m,
"
, _·c
"JOt
l"lr'
'.j"'1.1"
.•' -
>~
1,,')'"
1.'1",.1)'
1..31
''-''
.".~,
'lU"XI
-'J,
ll~
Ill'
""p'
21)(1
1.l<t
. '.,.'
1:'1 l.'l<I
lUI
,n ,~
1.1,
'ft
1.0, L.1'
L"
~" '"
(1."':'1, (I,6~'1 ,. '.(I.'~ OI
j+'''.l1lI,
I'·IJ.~'
( nil J,~.'
EIoc'_",.Io<I '" "'_
D, .................- t'P'" "" "" ..." (. ",~.t '""U
"'1\,1
-. '"..
doo """"'" "".;.,;l <It ca,p' (~lll" ,~
".
'.
F;", \' ,\to, _ \t, .... "';,)0_1
• '"'
• o,zl ~, IU"
E>_ <It .,,,,,"--
-.
-" H ~<, ~ . +<, ~ • -', + ::'~ ' +l ~.
'",',
,~ ~
EMr. . <lt1OllW<l/OoU-'
A~ -."""",- U. """ m ". tll
0...:..". "", . r...'l>o
,- -' - - -..-... "",(I><do<I
A",.oodad ", .. ,In Aot_
,m
,,-- ""_.-
lil'
i"'" 0, CO. CO, 'iiO, (;,,0, ~, ~
CifKw _ _
.-
dtI~_
s,,".
-. -
$o,~,
..
~',
.',
-
p..: "t'I'"'' a, '"x, GoX. ~,
I"" '''''.......
I,,,,,,,,oro ~
.....
\CIl,
... ' - ' - n;. _ _
·'.-. . ...... . d_
'Et _ _ _ , ... _ . _ . ,
'v_ _~--
"-od"""" ~'''' ".,
. --
_
• rt.O,_ ..··,..-_I...... 1
'",,~-
-,
i.~ ."..",.. """ 10> 0""" compon.n, .. de: la rod de ide... ? i.E!; cl ""'bono
.,ngular en ... IfUj)O? Re. I"","t. 10 OS- ,Ningdn oUl) .I<men'o .. Ian .. pocial
<I .... hay. ere.do una ... rna de I. <lufmica en 'om" • tl' EI carbon<>., ratl>-
n.dament. eI OJt'IIlplo m~' lIamal"'o <I .... podomos etl<On'N' .n Ia tabla
pcri6dita de un ckllltoin difc",otc a " .. """g6>c:teI m.i. peud= E!;,o .,,,'
part"",-I>.nncn,c nideo'e CU1J.ndo cxplorcmo< la fac:ilidad dol carbona pa'"
con<a'ena= (formar enlaces ""n .. go m"mo) y de formar enl""",. ~"
La d"is.i6n metal-no mel.1 .l ravi .... el cenlro del IIf\Ij)O , .. odo b.. n co-
nDcido 4"" cI ""rbono os un nO moLal y q ... tl 1'1""'0" un mruol. En mcd",
prOp_ cD oJ 1'0_
bay dOl me" ......... f"bao y ,,""""101 ) .... meul ... II llna. ,cst&lIol La
jQdo..ba< do 10$ dlUdOl cit 100 ,"LiKO',," aom',y
.lIn IOU Ia lrwnl!Q'ko <b<l< .... 1IO....we.. 100 mell .... I.... f6nnu~ do \00
d.udos)'" halu ... m..... ~n I. ,mpona_ """""nle .........y, do o,td.ada
.2 5CJIln R do ..rwIe en oJ If\IprI. Yt$to ,. m\lC'r....1COD<Jdcra. 101 potm.
ctalel; notmales de mluca6o.
Nc=itamoo "'" !<>doI I.,. eompun<nlc$ do la red de ide.. pa .. man,cner
orpn=d ... «101 CkIl1<nlOfo. 0""',,,,. oin emba,JO. qut cI ck<:to di'l!O"al I'\(J
os Ian impontnlc ohm. COm" 10 I.., ... 100 IfUpoI p~nl"" Hcmol '''10
~"" <I oilicto .. m" p>=td<>.1 born. pe.o oJ .... bono "" a "m'I...1 f<lJu< ...
1.: .... """'""""" ~)'O< (lei complo'o pede< o.po .... "''-' cIo Ia mi ok Kku ..
.......1.............Ii • , .......... siguimtes do ... hod"' .... ,... ;.1.... hod.d.idut
) halurua ........ kaKuI.. del Gnopo ~A.
llio1f1l~
li omoo ,·i .. " ... 10. ,~",'ukoll abccnoru (PO' oj<:mrl". ' ... b Tabla 10.4 y b
d,...."IJ>l6n q .... Ie .coml"'~'J q"" \"" hid,u, ... mnon"" d< lilin. ""liho y bo. o
... anzan de><lc I ,II. qu< muo,l .. un "Bn,fi""",,, tarnC'ef idnioo. p.... ndo po.
,I polimtrico lk ll , Ills •• d pro'''''po bo""hid,u.o II, H ~ lot d", 6Jcim", '"
caract.rizan po •• nLaen oo"alonla molloofnui<..,.. Los hodru.", mulii<:l!nt""'"
d< I... d.men .... ,nlon""," de 10. (ifllpoil I,. 1 2" _ pml"""nanlm><nl<
iOOKos y k> IOn .On mJ> runt....... ~ d<scimck en ollrup<>. mim ...... q ... I...
dol 3" COIbC'f'OR u .... <...rt.I deficooocio. .1ccI.do,... pen> Iambltn .., , .... " ...
1""""''''lII'InI'' on.I.. t6it1COL
Elludruro do a.baM "~rW "'" oUo 10010 ...1.... 'ano, CH~. 10ialmetlIC
"",alo:1l ... ,I nU' tcnallo do miles do ~klolKK de f6rmull ..Dtr.ll C.H , •• ,.
AUDIj"" ot,,,,
h.blaft pl'Oparad<> anle> 1011 oo"<'SpondlCn',,, ubn",,- S.ock <fI
1916 rue ~1 poimml on <lc:>..<rrolla. una ;nl~!ipcodll ....lema!!cade.lk>s ron I.
lyOOa de.u II""" ... ,· ...1") .u. <'SpIt .. ) ,i!.·"lal aot".d •• po. rnc:rrun". £n
a_neia de ai .. y allU;>. hm, .tattiona. ,iloc'o".... m<,gli<;,,. leoma biu> roo 101
boru""I'''''' d'f..... I.. '"d", como .... p..... nla.n 14 F<:naooo (is.l~
1153)
F...,a..,....
S.ock q.......u.pnd q ... " IlamIran Iud....,... do "Iocio a ...
,,1a1KK pol' analopl.- 100 .Ic;o..... s... .......".. moen, ... squfa OSUI ......
mooaa )' """"n...bo 1Iarna.oodo I ......... "'"- de """'I" ' 01 de ron...
a~ Illy al"' .... d!k,coo.... qulm""" ilbColi...n.,.. ...... U ... dik..-
.. q ... 100 .klollOl pucdeoIlorma, eade .... m"""" mt. II .... y nU......Il10.
"-n ~Io.",'" .Iea... " pocdc: slcan ... ' .... \o1eI de e,en" mh mien.,u
~<>< ... I,. "Ian", " .. redu<:<: • un dnioo dr"lo. Una qu<!da d,fomlCOll
on,o.io. ..... ~ q.... ''a' con .... reac1"' odad .. ",latovu do In!. ,il.nos ) de lUi
""rrospondoenl" .Iea".... ro • .,....pIo. d Ikon" con " _ 4 eo bull"". C. H, c
un ps muy ."",1>10. m.. n' ..... 'I'" ~1101"""lan". S,.H,,,, .. un IIquido qllO
roacciona "'*"111.......1.
La ,._.... ____ II" dell... CI>m<> In '",,,,,,1UbQeI do u.n ~k".,o.o para
[ormar rndrna, Y ooilloo. El <2rb<m" po. I.:Ioto. ';gu .. odo 1& dlSCll5i6n anImOI' •
.. 01 co.><,,,""""'" mI.5 lI"'ndc d. todoo los toempos, much" rna. Gil< d ,il.....
10 cI Ill,",.. , born. f<l4oro. gcrmanJO)' ..... no. los 0"0> clmtml<>5 q ... prose" .....
.. fa capacidad~ {Por qut "'nI ...' J.j na comp"l1l<:i6D de las .".r~la. de ..,1 ...
aJlf'OPl300s <lei <a.bono )' del oilio;o '" muosuan de""jo para aj'llda,I\OO.;
Oboe,,'. primero q ....1 .nlace C---C eo mt. ruetlc 1m1s del 5(1 1"" 1001
q"".1 cnl."" SI-S" blO .. d<be. que I. longJ!oo dol enla"" awnrnta)' P<"'"
1./110'" m<nos de<II''' d ""I.""m"'nlo <Ie I.,. ",bilalcs p (0 sp']!"' ... lomw
d en]""" a cn los "la"I», ILa di.tanci. inl<nlud... , C-C CO 1.54 A. mion1<'"
qoc 10 d,,'ancia Si_Si OS de 2.34,l un 50 PO' 100 rnb larS,',1 tn ><&""M
lugar. I", ""Ia= C-U «In m~< r",,"« (olrtdeJor d. un 4() PO' 100) 4u< lot
co'rtSpond><nl" .nlace< Si--II. Mbido de "".,'0
al menor solapami<"t" '"
bila] efect"" del ultimo. 10.]00 enla= mb CO"", Y P'" Un'" m;!, ruen",
C-C y C_H lIOn roalmonlo los pm><:i""h [00'0[0 !""a]a mayo' .. tab,hdad
dc la, cadcna, (ofIn.d .. cn 100 akan", ""mparada. con I•• de I.,. .i13no>-
Con"derem.,. ahora .1 """" pa«<ido de PO' que! I", .ilanos .\On mil<
react;"oo que 1m akanos. 0"'-,.... que la ene'g!;I de cnl."" c--c .. """
q"" I. d. C-O. m"'OW., 4"" la c.,.rlfa <Ie: cnla"" del SJ----S; eo considerable·
n,e.,le ~_ qu. I" del Si_o. E,\o .;~nif!Ca GUo< I"" onl."". C-C \;.n<,\en ."
.cr .. tables en relaci6n ,on 10' enlaces i,impl .. ) ('-0. m","lra' GLIC
,nl."". ~i_Si ",n m.nos .".hl .. )' tienden a p.o"" a enl""", m;ls fu<n.,
S;----O. Ya qu< el o'(gena .. tt "empre pre"""lc, OJ.Cq>lo baj<! condiciO/l<'
,,,ntrol"d.... tri'lamenle, I", siLoooo reaeciollllr.ln ""l"'nIOneamenl. I.. <i
..,nlid~ tcrmodinlimiro) para form., wmp""'to< ,ili<i<KI,rgeno,
Pe,." po<Iri.. muy bi<:n presu"'a" •.• Po. q~ los enLo",. Si-O son "",.
f""rlc> comparad ... CO" 10> enlaces Si-----Si? La resp ... la a <st. prcgunla r""",-,
porte de "n" Ir.m. qUo< .. volv.,,' cad. ,.,., m.i> .mf>Onool. arum. que n .... ,~
,i.je PO' loo etemeOlQII rep'''''''''la",',," Ill< cruzado casi I. mitad de la rabi;..
periildiOl. IJc nl>e>tr,.. tun,id, .....",,,,,, ""bre .1 p,illClpio d... n~ul.~
... bcOlO. que I~. i'«I""ftoo otcmentos d,l ..,undo periodo Icn pani<ula, de C
,. 0) forman l""ilm'ml0 enia= ~ enlre sr, (L;r. Ilpo de enl""" pi enlre
orb.rate, p "" a menuJ.o <itnuminaoo enl."" ",,·p".1 Tamt»t .... bcm", qut I· ,
elemen,.. m:t. pcsad"" <Ie: cada """Po ran "cz forman <.10= • en're <II·'
del>idn oJ oolapamicn,o n:'I .. i,am.n1C incfi'-V. cn'", k>:! m.)",,,,.- ",bilale. p do
esto> "omoo. Pcro ahora. ",,!un n", m",.. m", hOCla la dem;,ha en la t.aI.h
lie""""", ol punto donde debern", cOIIS,dera, 1a 1""ibijidad de fnn... , enl."
~ entre un . lernenlO del "!lundo periodo (utili"'ndo .... orb.. "I .. p. men .. :
11,,,,,,1 y un .Iem.nlo milo pesado lutiliLaooo,us ort,; .. tes d _io.~ Uu ertlaa;
pi de .. Ie lopo .. designa. ""'nudo f>O' enlace p~-d" ooude ambos ckel, ......
pro"cnCrt dol <lrnlon,o mb flC<iUCnO, La COIIlribua..m de es':! in'er.eci6~ •
cn cl on~ Si--O (ademb del .nl.... "gma n""",,1 Si-O de ma)"or imP"'"'
WIELEME"fOSOEl<i.Lro" 0161
'ancia) oS la nmjn d" 'I"" ..,•• nlace """ ma. flltne qut d de do. ~lom05 <k
,ili<:,o. 1::1 SOlapamle"'O p~...r~ posible soIament. en "I "nla", Si-O IY "0 til
cl S1-Sj) aumenla ,u Inc' .... Y 10 hac< mlls .,table.
Debemo. con,i<k .. , otro pnnto m.1J que. aunqut de un. forma incidental
a ... t< a'l!umemo. os =I"",nl. imponante a Ia la'ga. [)tmonos cuenta <k '1oe
a I. "~ que los clemen"'. m~' ,·olumlOo5o< .. v""h'oo rnA. ptq",,~os "n un
perl""o dado lpor o",mplo. <k Si a Pya S en .1 te""" perWdok "I "'Iapa.
m",oto p•...r" .ulrt un Pf"l(rtSl"o aeonamiento y disrniou)", la d"tancia <k
enlace. por 10 que so vol"er.! cada YO, m1 •• r""ti>o, En los p.1rrafo. $Igu;"nte.
"retnOS "I of"",o del sol.pam .. nlo P'I-d~ en los tIllaces S,--- N q"" os bastanle
'Hmlat a 10 )a di",uhdo par.>. 1011 .nlaces Si------{), Sin emN'l!o. en eapUul".
pestrrio ..... ,'erem"" c6mo las interacrioncs P~'P'I juepn ioel"'" un papel mb
,mportante en el i""rement<;l de I. lue= d. I". onl3_ p-O. P-N. S-O.
S-N y <;ItT"" enlaces. Anali,ando "I io<:rtmo"to <k la lue,,,,, )' I~ importKncia
del c:nl."" p"...rn cootiou.... mos n....'ro ""jo per los elementos rtprt:OOntati>os.
Lo. rna)'". reachnd.d de I". ,il.no< .. debe cienamente. e" una gran
medida.. ruones t",moqufmica •. S,n embargo. hal' facto,.,. cint,i"", relad".
nad.,. que '" deben ,eocr en cutllia tamb.!n. Tomemo;.. por cJCmplo.•1 mc'a·
n<;l)' ~I silane (0 monosil.no. como .. 1e d.nomina a "=~ 101 .tano Iprincipal
oomponenle del gao. naturall nO reactiona f~cilmente con .gua. )' =t1a un.
ILoma 0 un catalilltdor para ,c,,,.-,wnar oon ..1 ods.no, £1 .il"no. PO' o,rO
l.do. p,end~ rnpidamc'le con aire sin nJn~un ""'ali'ad,,,)' rcaccinna .iolen·
,am""te <em .gua mduso <t 0610 hay pequeftao ""nhdad.. "IlZ.:o de basc. 8tH.
reacciODCS" rcpl<'>Cnlan on I", EruacioRCS (15,4) y (15.S~
(1541
(15.51
I..ot balu",," i6n;eo. s;gotn !a.I norm .. en ~I a<o <k los oltmcDtOS de 100
Grupo. IA y 2A. o.iondo I. ~Di .. "",pci60.1 BeCI,. cov.len' •. polim~nco)
<l<:rl<;o"to en .ka.ooes. ED 01 Grupo lA. 'in <1I1bargo. I. qu!mica de los
halu,,,,, sc vudw mas romphcada, l"" halu,,,,, de bo'o cmD comPoKSt'"
.",,,loutes. deficient .. en clc:ctro.., que oe comportabao como acidos de lew..
lue't ... Los haluro. de alum inio, p~o e IndIO. M,X .. >< cal'aClCnz:obaD P'"
I", tiL"""" de hal6l!e"", pIICnt., AI fi",,1 dol ""po. ol ostado <I<: o.idaci6n + I
prNomina. dobtdo . 1 ck<:1o del par i".,LC
los d,'Orsos h. lu,,,,, de ca,bono. de IDll)'O' iIlCum!:><ncla pa ... I. qulmiC:O
orgllotca que para la ITtO,pnlCa. .iiuen la coDunWlCl6n 16Ji<;a de la Lrama
horil.Ontal. de uqu,erda • ~h. aum<ntB.1 .,.del« "",,,leDte. No wlu ..
""n"""" I", compue,to< CX. d,sc,.t"" de lod"" 100 h.lu, ..... ,ino que tambito
la ""lICal""aci6n es romllo. uno de los mcjores ejemplos es d polfmcro 'I.noo.
que sc caraClema por caden'" la,S"" -iCF J-. 1.01; cloronuorr>r;a,lxm,,>
CF~C1 .. 0 0610 CFe .. sc d"""ltnin en.1 Capnulo 18 (p.1gs. 596 Y ss.)
I.os halu,.,. de ,ihoio sc propantn haciendo I<,o:;;on,,, <i li<io .1""'cDtol 0
albu.o de .i1icto. S.c. COD los haI6w:!KII. I. ... halur05 mues,ran mayOTa
cadena, Si---S; que los hidru''''', Se CODO<eO ""mpues,os como Si"F,.,
S"O .. Y Sl.lIr ,.. Como sc ,upone de I. d~6n ..,I>m los hidruros.. el CF.
rOn o,bttaJcs J liln .. del ca,bono .... rclO"II8lIleDte IO .. te. ml<o"" que el s,r.
es .. t",madamcnle roaClivo. Po. q"mplo, c1 ,,'ranuoru'o de .iliCIQ feao:;ian.l
COn d nuoru.o de Iudr6&<Do para prod""" H,SiF•. q"" sc carac'eru.a por un
octete ..""ndKlo oln:dr:dor <I<:! ,Uamo de $iliao. 410 &610 1"'0« sc.- poaibl<
con Ia pan""p • .,"n de los orbtl.ies d del ttomo d<: .ilicio,
I.... halu,,,, ,.ml>i<'n propomon.n m;ls ejcmpl", <I<: Ix cm::tCn'c estabtlldad
del es,ado de 0.;<lod6n +2 ronrorme .. de>Clende en .1 grupo. I. ... ,e"ah.·
lu,oo de gr:nnanlO >on rna ...,abies q"" los d,Raluloo, peru en d pI~mo 1<11
<lih.I."", pmdominan. L"" ,,,tnth.lu,,,,, de gr:mIanio y es"'oo ~ p'e""nn pol
re:occidn di'«:t. de I"" elemen'os.. EI ".odo de gr:nnanl",IV~ GeO,. ''''t8<lo
con un bolun' do hod,6gr:no. HX. ,ammr'o prod""" tc'mh.lu,,,,, S'D emba'go.
CIIando 01 Ger. 0 el GeC1.. .. combinan oon gormania elemeotal .. prod~a
dilWu,ot, EI nuoru,o de o"a~oIJI~ q ... ba'ta baa: poco 'i<mpo .. u1llizabo
como un adi1lYO de Ia I"'''a de dienle> 1"e' Capitulo 18. pt~ S93~ sc pml"'rabo
P'" rcacci6n de SoD coo..o pot 100 do HF ICIIOSO, E<t.~o demen"'] .nad,Jo
• cloruro de h,dr6&<no 5CCO produce SnCI,. no SnCl •. Eole elemento mas )-0&.'
en Hell.lf prod~ Snl,. t:I tetttlhaluro de plomo eo mu) diffi..,1 do prcp.-rrar
y cl ,wanumu,o os d uniro estable de \os ouatm. Los balu,,,, de plomo( lI ,
50 pueden ."Ia, Itdlmcnte afladi<ndo d,roluctOfl'" ",.<>SaS de h.luro de It..
drogCl\o II ,.n •• ""Ie. de plomo(lIJ ""Iubles en Kg"".
La e""enda de I", d", .. tooo. de o'''i.>ci6n • 2l +4 en la qurmic!l del
gennanio, est"oo l plomo noo lie,'... pmgun,amos c6mo mrum ""r>< """"
pue"",- en ""nteul., C1l 10 que =p<rta 31 car.1ctCT i<Sniro 0 "",'.leme. Ba-
undo,e en tus conocimienros i.q~ .upones~ LI."" rompllt5."" ron O<lodos de
",ida<"r6n m', altos tcndc,jn A 1Oc, mi. 0 monos 00 .... 1e.,.. que I"" que ,iecen
.. tad,," de: o,idaci6r:t m;\5 baj",~ .. Te .yOOaria sabe, que 100 .. tados do (W.
dw6n "", 0.1,0< li<TI<n rna)o"," .. Iores de I. rel.ci6n ca'ga'r.tdio (Z r) n
deo,odad de ca,&,,' i.E< com,,,,, ~LI<' ","yor de""d.d d. cal'll" e' compuc""
>lea m~. co ... lonte7 R.. ~ha 'I"" I"" compu<>'''' coo .. tados de olidaci6n m1.
0.1,<>< ..,,, I"" m~' .",.. lent"", Po, ejomplo. d nu"rum de ..,a!lOW) "" un
compunlo i6n;ro J"',o;;do a Ia sal. m"n'ru quc.1 nUOfUCO de "".M([V) a
C<I,.I.nle. La gran 5Qlubilid~d <It: Ia ...1 i6rua de .. ,"~o«(li (a haec .," un
buto ,",,""0 de nuorurn en las ~a, de dien'"". en las q"" la de ,,'afto(lV)
no a I" ,uf","!CnlenIC"l< soluble pora .. , oIeai"",
I\.nl" de dcjor CSt. lema de I...Utb, l,dad re i,,,,,. y dt! ca,'clor de 10<
"lad"" do o,idaci6n + ~ frenle " + 4. "eremo< 'lilt '" I>""<lc de<iuci, obsc,-
,..,tdo I"" polc!lCiaies nonnaJn de mloc<i6n de <>,0< oomp""'los. ~ I potencial
nonnal d. rrd"",-i<)n del S"'-("'II CUltodo .. redo..,. So' '("'lIt< +0.13 V
C<lmo .. muestfa en IB Leu"ci6n (15,6),
Esto ;lIdit. que el 6.ido d< plomuilVI e< un .gent. ,,~odanle rue"e y que
01 Pb" itlql co una .. peci. n:lativamcnt...'able on ..,10u;i6n leu"",,.
En un princip;o era diUcil pa,a los primcro< qufmicos imalinar que el grafito
y .1 d,amaot ... INropo, dol ca'hono. "ran "alm.n .. ronna, dik .. nl"" del
mi.mo clement", EI vaJito .. de aparieoci. mettlka}' muy blando. mient""
que 01 d, .. manto "" '",n'pan:nt. y una d. I.. <u" .. uci .. m.is dun.. ."n<><ida.,
La estruclura del dia"""'t<. dibujada en la Figu ... 7.3. "" un cri,lal co,ale,,"
tndu"on"onal fonnado PO' onlaces oimpl .. C-C inlerconect.dno, (S, )'~ has
<s,ud,ado lB. co"u,",uras del ..,ado s6/,do. 'e ..nI posibJe vo, que la ",Ida
UntdaJ dol d,amant. eo la mi>ma que IB de IB blend. d< lIne. c,cep'o on '1110
toda, Iu ..Ie"" "'pr=ntan "",bon", en luga' do Ia alt.rna""i. e.'''' <II""
nufro La ecldo u",dad de Ia l>I<r.cb del Ii"" .. mueslra en I. Figu ... 7.J2<':)
Ya que es'"" enlaces C-C ,nlercon«:1.dm .. """,<>deo. tra,'o!o dol en"al
podcmm deci, quo cl d,amanle c> una mok'cula gig:o.ntc_ NUt dJspoo>ci6o de
I.,. enlace< .. I. qo>< haec <1<1 di.manlC, dum )' de .lln punto d. fluHln. tin
ollil "" ~,rami"'l1" conant .. )' .bra."m,
U. «1ruc1ura dei ""fit" >c mu.s". en Ia Figu", IS.S. E. U"" .. truc:tUri
I~minar q~ .. """,..,en.. PO' un ~nl""" ~ deilocahzado d,n"o de cod>
I'mina y unKia, «110 po. i'bena, de ''On deT Waal.. La ""'Urlle,. de e.W
fu.erz,a, .. rdkja cn lao di".ncia. C-C q~ .. mue"'an en la [],uTa, Lao
pmpiedadc<i ddctiles ). lubncant .. del gralito ... 0 dcbido, • ",,]a, limina.
~do latil <eparar ona, do O"U. El I~pi. oplomo> .. 13mbi~n grofito (me,-
clado ron artillal que .. confunde Ijcilmente OOn cl ,ulfum d. ptomo grio
""'orO. Al p,..;"nar !a punla dol IiplZ II< d""pro ndcn I~mlna. d. grorl1o """
quodan en d papcl, EI "",bOn, , I holl!n y . 1 tIoUrn d. fe.,na >on partf<:ut.
muy JIOGuefta. de gra[,IO, La. irandos .uporf""'" de ",'os m ... rial.. Ie> h.oen
util"" pont abO<lrbc:r dj,,,,,,,,,~",,,, y ... Iu'm<.
T.
,~,
\' uobos obJ<"l> m~y .nU"''1ad", pam ",!uipam ionl0 deponi"o ",mo palos
di: JoIl, mquota. do teois), squash, as! oorna carta. do pcsca '" anuncian rom
I.bri..'.d •• "'n hger~, r,br~, de gTlfilO. j,P"",;Ie .. r ..Ie ~I m"mo 1V&~to q""
cI dcscrilO anlonorm.nte' No, d. hecho no 10 '" 'U. bien. ",Ie mat.ri>.'
IiBO'O, flh,,,,,, )' mU} resi"enle .. produ"" pimlizando Icoknt3000) fobra, de
pol!mtros orgAn;""'.
Cuando .1 grnfoto .. "aporiza en uo lli<cr... r"""a una ,.r>e<lJd d·.
• grupo .. [Uan&. con ~n mlmcm ooostantc de :horn", d~ carbono. Uno de
I". mb <:(mIu ..... do .. los. C,,,, .. un iro"edro lruncado. que .. ""racte';'
por le""r .... nta ,trliecs. trciola ~ d", = .. d<>e< de la, cual<"S <00 penl~~
00>, St pa= moch(simo a un. polo .. do llithol " a ~no de los icosaodro
que Buchmin.ter Fuller n.uo tao lam""," en la oon"ruccion de .u dOli><
@C<>M<.ico. De bttbo, C"" !oe: d<nomma abo,. f.U,,,,,,, J~ buck""n.<t ... 0 • ",,,,,, .
• >f<ro d. """k pa," abro'·lar. Coo .. e.c:ncialn><nt< una porcioo d. Va(;'
~nr»>C3do 10,n].OOo Ona c.lnll. C"""",u Ia nal~rale .. d.. IOO1Ii",Ja dol JT>
filo. y ]anl" 'u intono, cnmo <u ettenor SOIl. un rna, de """'''00''' ~, [)c<
~I descubflnlleoto del pnmw> de ",1<,. "1In"""" medIad"" de Ia dtcad. de
I<l> ach". oclH:nl.... han p ... parado una ]oe,'CIblo .. ricd.d do ello<. Su t.ma
''''' " "",~,o> ,1Ft c•• , I'(l .,. 467
oociJa de.de C" a algunos foil",,,,,, giganr .. que oon,ieJleJ1 ",m,. de un mIll""
de 'tomos d< (>1m",." A1gonoo; de "'M" mUa'rao eo I. Figura 15.6.
c"
I .. t,. - 1.f<Jt ..
~ QO ., ..>C. "UClJ",". (Jt ...'" , ., E"E",(", . . . . ' ..·~T.T1Wll
\ plmocione. nodiuqufmica,
,' H (15.9)
,
"C • - 0.+""
" ," (15.10)
Aunquc p.... nl. en una can~dad muy P<'I",,1l:l, 1.2 ~ 10-'·0" en 1""".
<! ... oono 14. en romp""""" <:Omo en cI ' ''CO,. ~rltcip. en I. rot<>sin!..,;"
yen la••u , cionn del cicIo del carbooo. I)c cola form" lie mc"IJlO'" ""m' an_
,emeote en (ooa. 1•• pllola. y en Ia ,ida animal rero '.mbi~n "" ~intqra
<:on'inu""",n",. d ca.bono 14 ,iemp'" COI ~ pre",n le en una ooncm!mci6n
ronst.nt •. pequefta PO'O detectabk. Una 'e' que cl o.gani,mo vivo mue ...
$610 oon'moa Ia dC$in'ograci6n, y la canltdad de ,s.)topo "'''''itode ronllnoa_
monle con una v,da media de cinco m,1 Ii<'CClctH<>S tremta a~os. Libby rcali16
~n """Usi. do I. am,id.d d. ",,""'no 14 (0 de 1. t.laci6n "C'-"C'I q..c
q""".ba en cualqu"" ma,.",.1 qoe al~"no , .... ,,'UVQ ,'h'o (pcrgam,no. tela.
made", .• 1~un3s plntor.. y COS"" . .I) que .. podIa relacionar con So cd.d.
"umor<>sos obJC'os. la1.. como pergam,nos de "arias manus<ft1os y mad.r ..
.-
'" 1M (umba.) ban:us. .. hon fcch&la <Ie "!I rorma La uuWad del mttooa
I\C hmi,. ~ ",,1>0 0 nunc "cceo I. vida media. aproximad amcn", oin,u,n'a mil
I.a' Ire< ""ric; 'ienrn una "ida mroia de 4.S. 0.11 Y ]3,9 mile« de m illo"",
de aft"" n:'pe<li.amcn'e.l""'c" romo ba ... para d <ntloJ" del pjo"", 1""",_
que '" ulilil6 para dei.,mi"ar I. od"d de los ""'IMritO'- la Luna. 1:1 Tierra l
por extc",i6n de 1000 d Sistema Sola" La. can,idad", de plomo 206. 207 Y
lOS en una mUe«tra dada dependen de la canlld.d de plomo p"""nt. m.i. ,I
geoorado PO' una" m.t, de lao SCn.. an'erio,.... l.a e,i.'C1\Cla de un ""a"o
i,6lOpo de piomo nal"ral. Pb 204. que no t> p,<JdlU.'lO de un esquema de
de!.Jntegrnei6n. "",mile medi' I. cant idad inicial de plomo en una mll<:>,ra, Ln
I..., muestra. que ",n,icnc" unmic. 1.. ",Iacio"", de ""Pb:"'U y ,. 'I'b ''''L'
penni,.n <\I1.Jma, la od.d de la, mi,ma,. Cuaodo esta. ",Iacion<:< roncuerda"
los fe:Suliad"" .. dice que son concordante, y con<!ucen al mi""o perlooo d,
liempo Ide aqur.l nomb", tie i""",ono) para <I orige. de 1a mueslra. Utili·
undo .. to< .mtooO<, .. csllm6 10 edad de I. Tierra y d, I. Luna en ~,6 mil<>
de millonos de an.,.,
Coml'",icionh i",uSI'IC3.; "" pucden utili"", ,ambi_n como m."",clore'<
para del.rmin .. lao fuenle. de contami •• ci6D PO' plomo. Por e,ICmplo. cum·
p"""t"" de plomo 1m;o)1Jntoria"",n'o bromu,o,)' algun"" doruros) del torraetil
plomo milizado como Idir;"o anr,deto.anlt pam 111$ p,asolinll$ hln .. do 1.
f"onte primaria do la ",.taminaci6n por plomo, Esla fuente de plomo '" puede
di f<~",-iar d. la qLJC deri,'. ,I. I. ""mbu,ti6n del carMn (qu. contieoo impu-
reLa' de plumo y c,,""itu)', 1. . . ~"[)da f""nl. de .,mtaminaci~n por plomo)
o d. los diferenl.. prOCCSOil de fundici6n del plomo,
los 6. i(l0$ del o..-bono...., panicul",.1 di6Xldo ... ban diocut,do en capitulo>
anteriores. prillC'pa lmcnte en eJ C.pftulo !J. Recuerda IpAg. 3191 quo J"",ph
PnC'l,ley trat>:oj6 con _a',. r.JO' para producor aBua con rod., la ""rbona.a.
oi6n ~e 1.. bcb,da. ",f~nt", c. t"w.. r. la <Cl!unda aplicaci6n principal del
CO" ILa "ri""ipal .pilcaci61l c; en forma ><slid. <:om" hido <o:co rofrigerante)
CO, "" 01 prod",,!o de I. combu5li6n total de lot h,droc",bu,o, (Capitulo II.
pilgina 321) Y juega.1 papel m.is ;mportante cn d ekero in'wrwicro (Capttu-
10 I I, pl\glnas .'1#-3481, Anteriormonre d'lClltim.,. ,I paptl d.1 ,0 Y dcl (0,
en III pm,Juco:.;6n dcl s)'nga' (Capi,ulo 10. pAg. 292J y la gasjlic=6n dol carMn~
En.l Capttulo 6 o",","'am"" la utolidacl dd mon6.idn de cari)(lnO (carbonilol
tVmO un ligan<!o eo .1 proccso de Mond para la purirK'a<;6n del nlquei.
Loo carburo< i6nic"," que ""n".ncn 1"" an,ones Ci- 0 C' • a menodo"
preparan haciendo reaa:io •• r 0 I", propio$ .lemen"" 0 I"" 6.id"" metalicos,
COn carbono cn un horno , Jtcnico • ,Ie.ada. tempcrdt"",,,- Fn procc-<oo
,ndll>triales Sf: pueden hidro];'... , para proou<u dife,.nt .. h,drocarbur"', Por
l'" un"",,.,,,,, DEL IlIL'l'O " 4"
ejcmplo, cI <::I.rh~ro de ,,,io,,, <-'aC ,. OS I" ma)'or f"co'c d•• ce'ileno. como ~
mu<,lra on I. b:u.oci6n I I S. 14t {J d..,;cuI,,1. I:>r....""''''. co eI ('"pllul" IJ
p1[t1na 408l y cl ca,buro dc aluminio. como '" muosl", en I. Ero3ci6n 115.15~
J!C""'" melam>:
CaC,I.t -t H,O(~_C,H,(g) -t C.O\g) (IS.HI
At.C,t.) -t 12H,O(I)~3CH.19t -t 4A~OHt,I') 1I~.1~1
U.l6 ••)
~ __ I~ I~{b)
+ l H,OOJ U.I~«I
, .... ',\,,1. L .... <10 u.. ..,. oI!w... do DO ><am.wio, '" """"" do '1 · ~. r ..""" Ia "'..,., ..
doooo'P 1"","""""wwIo., ,"""" ..... , _ ! eI -.,. do .......... ",,,.-.-.;l _ _ 10 . .
,
f>Iomo .... .., .......... . I.. _""'" do '"' ""n... '" pbDo .""""", J .,,,"'''''- ('...00.. Ia
ho", ..... """p, ~ ,.-060 JIobo.l .. """"",,",-
EI pi""", .., lboorbe por los pulmones 0 po. el tneto gastrointesunaL
I"'ro en PC"""" nOrn\aks .., excreta ca,i .malmeote tan pronlo como ..,
ab>O,be, De a"ucnlo con •• to.•1 plomo '" """mu\a. \tn'timrnle en d 'eji<lo
6000 don&: pcrman= rdatinmrnte inerte La, I"'rwna, que .st:ln e'puesl3'
a ~rand., cantidados mLleSltan mayo"," oi,,,I.,. de plomo eJ! la .. nJr<. Lm
prime"", .rnloma. de .n,.. ne"am;"n,o POl' plumu cn los .dui!o> >on a"",ma.
r..ip. dolnr de <:abela. ~rd i da de peso ~ estrdwrucoIO. Dajoo d. "".Ie<
plomo .. m<nudo han . id" mal diagn"" ic)dos como problema. P"licol(lgieo<
L"" iio!oma. <j"" acompaftao a gmnd .. .,."lId.des, de OUCH) en Kduj!~ ""II
dan", fl<Ur<>kl!!;ro.. I""" oin.... part ..... la""""t. 0'1",1100 d. t nlre doce) lmO·
!a) ,.,. ,neses, par=n .," m~••uscepllble§ 01 en"entnam,cn,u po. plomo. )
mo",' .. " daft", TlCuron"1e< 1I14. ',,,.roo ~ue 1", adul'"" ","",udos a UI1.J.
.'1"",";60 "milar. I.. dife"",," t,,1I\, I"" efm(>(l en los arlullos )' tn los Dlft",
nu "" cnuend<: bltn. lEI "'" 'c"'ptuhCO do: agcntc< qut'an'" COmo aDlki"L<>
parcial ron, .... et1'''ncnamienl", I'OT pklmo Y 0'''''" ~1'1es peso""'''
discu,.
'D Ia Secci6n 6_~,1
' . -,
.- '
"',0;;0,. ~""""
7",SiO" ~ilfttU ..
Zts;()~ "''''''-
.W . ' ...'iiO,. "'''DO
M" _....,._.... , M.'·
I'" OJ" ""],IS,O,I,_ ~ ..
M'· _'-." ",' ,M,"
M" _ ~l",C," F,"
~.
=-
s,p;
s',o; ,,, ",",0., ""'>~t,,,
"'T'\.i,O.. _ ..
>i,O:l AI,B<,\.i.O,~ _
CoJ<o.>.,
S,mpio ~, .
, , *"""",
P,,,,,,,,,,,... "'"
M.s.o,. """'"to
LiA'500,.~ "'f"'d"'""'"
C.... ~S'O.I,. 1"'1""'''
~.."".., "'" .,...,po,
CO"OHI,M.,!S(,O , ,I,. , _
i'."OHI,h.{S..O, ,J,. ,-ruaoloIo:..
"',0: , >.t.~OIl.,['ii,OJ. , ...."
'O~""'"
Los onooilica,os .. fOl'man con una "nulad di>1C""a. SiO: ,(Ver la discu-
."m sob", los bo.a'OL Cap(!u1" 14. !'ill. 431. para una pequella diKusi6n dol
p",f,j" ""0.) La "'runura l<1ratdnca d< panido '" m....". on I. Fi~ura I S,g.,
Lo, poco f,eeuent .. pi,,,",li<;a'''" (0 di.ihcalosl .. caraCleri,an po. """pan;.
un "'(8<'no de cada "nodad SiO: para pwducir el ,on S"O~ . mou •• do en
fa hgura 15.&1>,
"'iI''"- ..A
~-~"
--1)'
H
(0' (" (0'
( ., (. )
u, (,)
,- _ ,s.&. Utn.orl."" do "" ....'..0'01 orta s.o: ,'" ,",0 ",o~ .1"0-.. "',0: .1.11
...... ".0:: ,1"_ ""U'SOO; .lO\.,.,...,., •...,s;.o;, rlfl' m"S;,o;
Los .dIClI"" del",,," prcsoolan dQS odgen"" compartidos <kl SIO:- for·
mando el onillo de .... lI1Iembr05 Si,O;- I~igu", lS.llcl y d 0",110 de: d"""
micmbm$ $i.O:; (FiBu", lS_8<l~ Rerordando I. anlerior d,oeu,i60 (Capltu.
10 13. J"IJ!. 3901 relalll'. al berito. AI,ik,Si.O", Ia !1U;lilll<i6n parcial de 105
caliones de aluminio: () por los dc <romo ""raclen.. a I.a< es"""aida .. y 21
por I"" de hlCrr" <a"",le,i,,,, • I.. aguam.nna ..
En 10> >'weal"" de ""d.na ..,nclll. lamh,~n "" '''''"cnlmn un,iliod." SiO!
con d", oxlgeoos rompartld<lS pern no formando Un amllu. La unodad
d. n:pelici6n de .... ea<kna lIIfini,a os SiO: . ..,~alada on Ia fil"'" IS-Se, EJ
.,podumeno. UA4S,O,),. elO uno de I", PO<:'" II1Inemb .mportanl", <k hhO.
1-00 ,il;";"",. de co<kn. dol>k, mo,",ados c" I. figura IS.8f, pre<enlan
.. Iguna, unodade> de SiO: 'I" .""'pa"en d", odj!Cn,,., micnl'" que OITIU
rompartcn lro;;, La u"od.d n:pelil"'" ., 5i.0:;, Cmco 'ili<:--~I"" d. rud.""
doble Itn:",olil~. lfUnerit ... ,"""idolila, ~ntofilita y ""Iinolita) ) el mine ...1
"'pen Ii"... e"globa" hojo el nombre ge""riro de ~We"OJ. l. O>Iru<:lura a
ru''tl mok<:ular de .. I", maleri"l., sc .. neja en '" oslruCl"ra maer0sc6pica
fibrosa- los e... io"" localizad", en.,. la$ coden.. <argad.. negali"amente
man.ienen.1 m.terial un,do, .unqll< .. putd. romper f~cilmen •• para formar
un malerial r,brow ¥ len." EI asbestos sc ha ""lil.dn para d,,'crsa, .ph<3-
cio .... rom<> ai,lanle <kl ",,101. dcsde para ai,lamienln de tdil,eios h.. ta para
lorra, frcoOl. Su nalurale ... fibrosa lamb<tn Ie perm,t. so, (cjidn pam h""",
una lIfan ,'ariC'd.d de prouda. ai..rant"" "" innamable .. So dice 'I"" eI i,an
Emprrador Carlomagno (742.814\ Nnqu'$,adol de 105 lombardos .1 Mrte de
hahs y de 105 saJones del noroeste de IIlemania. ""prestonaba grandoment< a
los Mrl>a",. que invi .. ba a ccn"'.• inmdo al fuegn los m.nleles le'li"". de
... bo;;l .... para limfllari"" Huy.n d,"- lie, ar " m<iUS(l l<>Car ,ejid", de asbesl'"
" OCIlpa' un ed,focio Ctl)" inlci!'idad esl'''''lural del .i,lamicntn dol asbe<l05
'" h. ro'". se conlidem inseguro. debodo a ,u nJl"rale,a canttnJrtna.
los siltcatos lam'Dare. lienen eao, la tOlalidad de 105 Ictmod,,,, SiO:-
Nmpartiendo Ires odgenO'l par. forma, una u",dad repeli'i,'3. de Si ,0; que
"" mucslr .. en la Figur.t 1s.8@_Ellako 0 e<,"~li," e, un ,ilicalo lamu>a. lllual
'Ill< .1 mineral prlaht. <kl qll< Arf",tdson ai<J6 I'M primera '"ez el litio (vcr
Cap(\ulo 12. p;lg. 358<
La .Oia:. S,O, en la que 1", cualro o'(lIenos ,10 I" unidad de S.O: - ..
<emparten. tiene ... nos polimonos de 10< que I", d"" m;l, """,bles: son el
'-<:""flO y 1.0 /!-<:rislOholiu, La eslru<:1ura de la /l-<:rinub...hta. m"'trada en I.
Rgura 15_9"....imilar a ia MI diaman •• (o blenda de .ci1lC~ Nn I<l) ilumo.
<k ,ilioio OC"pando la, posociones de I", Alom"" de <arbono pero Nn un
ods,no pu,,,'e enlro <ad. ,iii.,,, (Si-O---S.~ E1 «-<:"arzo, m",,,.do en i.
FiBu,a IS,%.'\c presenta en dOll (urmalL, .rmll.do ""cia 1. dcrcclla y a ..oUado
ha<ia I. izquierda. (Vcr Capit~lo J oobrc 1a d,><;u,i6n <k ""a",i6meros, 0
is6meros 6pti<O! ~n romp""""" inorpoicos.) Obsc". que la htlitt formad.
PO' la. cadcu" _S.-O---Si-O--- pncdcn leT h<!lice alfa, como 1a m"'Ir.da.
"Mlice Ilc'a. F"a, dos form,.. """ analoga. pero Nn arrollamicnlo haei. la
d.=ha 0 .,rull.mien'" h.cia Ia i''1uierda y .. putdcn scpara, mOC(\nlCamcn •• _
EI C,",flO OS el oo"'po ... n!. ",ayori,ario dol granito )' de la, areoi..ca •. las
form ... incolora. del ,oar", ... con"""n como d,.n\llnl"" de imitaci6n. mien.ra.
:'1~~'"
:'-, ""-'-'~j"
:A"
"
,'-
' \ . '- --- , .
,' . A "sot
,
"
, 0- ./'"
\ '
-----------, " --,.,
,
,
,'Z~· :
' ---~
-A. .
, 0
,,
,,
o:p
. 'I
... o;~' •
~:"\, ':_ -----~ ",. .,
0'" >-,_,
'
0
,00:---- :-:-?l\0,
i\\
, "/ , _'_,_," \ I , ,
""
'~
' i ",~.\o"o
" 0,
,;Jr..\ .' '''0
o .' " 0
o?(:---_,
0' ~-_
,,
0,
'
I
"
'90
I '. '
", : -----~:'I
<>-7;..
"". '" ;41
0 __,,"- /' ,-," :
=[ -'-.
_ 0 "
• - '0 ,,
----,-o~.' ,,0
\
Ill" ,,... "'" rem... ~""" do .. ..w,.
",
SiO,' '"' .-,oholi.. ,
(bO 00. <dolo,
~ . . ....,..,..,. La .... 0Ium.. .. m ......... boo _ - . . . """_... do - .
O_s.-<J.--So-o.-. _ _ _ do .u... _ ......... or ,eo. '-'" _ 000 - . .
ob, _ _ .... ......".", ,,,,,,,,,, ...... _ "'" posIbIe>. , ..... 00. - . It p<o«Ieo ..,..,.,
e-....... """It
Q~ I., forma. nlDfad .. "''' ama!;Slas. L.o. varicd.d rosa 50 Sue", dcnonlm ..
"""= ","do,
Foc Piem Cune:o a com!.",,,, de Ia dtca"" de 1880 (0"'0> d. con""", a
Mane S\lodow.h~ Qui." d~moor6 pnmero Que: el cuarlO ~ .. c;opa. d.
~ncrar pinMifflri<iJlOri. la eioc1rkidad resul!a"l. de 1a .pl~.ei6" de 1'1'e'i;6"
medni"" 001>... U" ori".1- El .focro '''Ille O\I""do I", ori.lales prod"",n C"dfga'
clc!dnca. en ,<IS ,uperf1tie> cuando se compnmco en delOrmir>ada, ditcC'Clon ..
o .ibmn de o~n. forma. £11", eri".",. pucdc!! <onvon i, "ibra<"ior><$ 00
.. ~al .. "J&triea. y en .. Ie cas<> elK",,"lran aplieaci6" ro.no ,,,>Cf6f01lOl d.
ori ....1. .guj •• "" fon6grnIOt y dis"",j'i"", "",<Ct,,,..
d. vi~mci,,<><> F.l dmo
,,,"Ita rio... de<;ir. <oB"eni, senales . Iectno:-"" .., ,·'bracione:. ",pedf"".. so
uttllt. en auncuia,<:$. altay,.,... y cabcus col'llnles ""ra ~ral>a, di$C(><. Fn.
propiedad .. Illmb,tn Is base de 105 ,dop de ruarlO, Una """"00 de un "r..""
de <Ult"'" <Mado ron prO<'lsldn ... il~a tn un <i,,,,il" .l6:ln<o I>SCIlanlc
(FOe,ado PO' una b.alcria " pOT .mrien'e el&lrical y ,·,bra 000 .u rroJ>"
frecuen.;. caraclerislica q ... SO puedt uhli,-", para m"'.,, un d"posil"'O lorn_
pori<lldor. Lu mdKts de "nda oona (C8)' oonh.II<:n erUlnl .. "",nad"" de la;
m.Dera q...."gu,.n un3 f'oeutr.cia caracteristlCll q ..... anico para ...
.. laci6n """naL
Dcbcmos _oclOn", .qul. 0""" dos male",,"" n:laci"nad"" con I. ,fi,,,,,.
Cu.ndo la >11,<:<: .. cahenta oon CI1,lx>na'o de rod,o ... form. uo fundldo de
CQrnposici6n vanab~ qu.e eo ""Iuble en Kg ... )' al que a mcnudo .. Ie denorntU
.ilica,o de M>dio. La. ,olucio,," de <iliealo de sod,o.., contXtn COmO vidri<
",Iuble y SO han uh1izado para una di,.rsidad de u"", durante a005. Po,
ejempJo. '" ba u,ili,.. do comn agen'. ' ..... ,.O,e
al f""BO. pant apr.. ta, p.:tpeL
y ""ra proteger nu."os. Una ",luci6n a"' .... d. vidrio soluble. >610 un pow
mM deDS<> que el agua, os un mod,o •• eeknte en el q"" cr=n ienlamen!.
<... tal"" gr.tlrnles y ~",,05(l'< que a V«eJ .. dtnonllIl.1 Jardin ql£tmko.
Otra fonna de SiO, ej d dcnominado silkD fl<'1. Cuando una $OIucl6n
acuo5a de ,ili""lO de sodio .. aeiJ,f"", Y .. calienUt 0 seca pa,a extra .. ]a
",")'0' oantiJad del ...,""" de "~u.a '" obt"nc un pol>o blanco. ammfo in"
cnstalino) do alta po,osldad <lenommado .n"", ttl. Dctndo a su natu,.Ic:za
"nhid,il. altamonto PO"'''' 01 sllKa [ttl .. utili", cn I,an cantldad do aphca-
<1"""," taies oomo dc>«:antc, ""tahado' y "'porte croma'o~,;If"",. Po, ]a,
mi,m," ""'0"'" parecida; .. utili", en 10$ ..... read ... como ageote antl.ndu,~
cedo, <Ie prodoCI<III alimenl";'" finamento pul.-erizados como cacao m"lido l'
"umos cit frula. pull'cri,sJO$,
AlumilM)§ilical05
I
I
I
(.) (')
F.... (~"_ u •• bI.<~ d< .....
""'" "'" ""..-." .. ""'.....""""t,;,,_ .. ..-. ... "
....... '" fl .... • .... · t . '" " ". . 0. "'""""""" <01 ...... "'_"""'"
_u."""""".0..,
owg. ,,' '" l<>o.-. .. c." Y \I,"
)' _". . . ".......
do , " _
po< . -
4<
"""""" "".... 'mn <Ie ........ p.u........ "" ..,., """" • """''''....... "" _
, <:<01<;-. '~ ... !II
"'L
,I ,umini'lro <k .gua, o..puts do Un cicr10 \i,mpo .•1 abl.ndador de Rl!ua ..
<kbt ""~"n.rar lucitndo rasa' una soluei6n roncc"lrJda <k cloruro <k oodi~
sob,. I. zeolita 1"''' despla"" los io".. <:alei,,) mag"""io, En.u ml)'or pa,t •.
1M «,,111" han ,ido , .... "uida. COmo agentes abl.ooado"," drl agua pot
,'aria • .-.-sinM ';ntOt""'''
L,.. nI,cas son lammbl alunuoo,ilica,M. Pot .jemplo. !a rn"",,O'lt:L
KAI,[ AISi ,O,.J\OHl,. 105 cation..." ..... '" localiza" '"In; 1.. capas de al ...
rui"""ilicalo Ini6nic,", bIt malmal .. plXde exten<k,.n cal"" Ian (ina, qll<
",,0 n-cc«ari •• mil pam haec, una pib <Ie 1" altum de una. La ,'cmti,ulita '"
una mICa h,dra'.ci. q""" divKle en coJlOS bland05, CS(:amM y Umina. ",,""do>
". dah,drata R."ull. un <""knt< malona1 de embalaje 0 pa,a acoooi<;"DiU
,u<los. Di,'.rw. mal.,i"l .. lales como .rciJI... 01 fdde,pa'o )' d tok<> """
tambitn 81um,nOSllicat". a<f com" 01 aboo,bent. u';~,ado OORIO .""na t>"ra
ga'05.
..
, , , ..
(10) ", .. r
"1«;,_,
,
, , ,
, ,
,
0
,
0 0
"- --- .-.-.-,-.-,-
,
, , ", "
0 0 0
H.....,. ~ AOOOOO
" "
,
,
, , __-"_'C",,',,'-"__":--
,
,
,
,
,
." .... ,,.,1 ... I""'*' Yd _ _ 0 '" .,. ~ '" "" ""'..,.,..""'" , . , _ 10)
" "'1" .... ,.,.-., ... """" "" ""''''''''' _ . ""pbc><loo '" ..!aooo ""'-Oft""'- t... bo..". '"
nlmouo .... , I ' " , .. _ '" rond_.,.' ..,<0_ Noloo, _ h .... , ...,.... ...,.
"" """"" """"""'"' 10 "'OOd",. 0101 A " .. _,~'ot." oW .... ~ 0l0<'I..- .... be ........
do 100 eo' • <O'>ole., .. Y .. _ _ '" .. b.A<I.t . . ._ . . . o.odo <Ie ~_ Pot
..... d<rt,.., " _ <10 .. . - , . "'~ ............ on • ...., "" __ I') ru.n4o> ...poco
..... _ ..... ,., ., "'" """""'*"""""""'0
""'""" ..,.......... ri .. _
..
,-, n
'>C. ho<u d , ...... I ~ I ..... " .. q.. ..,. h""""
eo
dc""h" de ... pan< (bl- Oboe,va Tam~n ~n La pane (~I qu< <Wlnd<> I""
.Iec'ro.... 50 mue.tn a I. t>liD<ia dc oonducci<lfl, d.Jan ~lgu"" .h""""". en
los CTIla= co.a]"",,,, y. por tanlO. en II baucla d~ ."kocia.
Ahon ....... ~""" '" .pI"", u"," dikreDCNI de pol.nall al CIbIal com"
so m....lf.. ~d cI \ado, "'Iu~,do de Ia pane I<~ Io! • ...,,101><>
pu«Irn ..I ..., de
bllOCO' hucw J.~ .... ""dud" lnln<pona. Ia oo,net>!C 0\><00,,'.
rambotn ...
cllado "'l""rdo de Ia p.1ne kl 'I'" ~r>do un .b:1.11f1 de loltl>tia 0< 10""",.
!'Ira lie"". un hU<c<l, ;Ipa<= OlfO bucro de donde ...Ie. A .... """forme los
.b:1",'leS" m....' ... •n una du".;<;i6f\. los h"""'" pam:en movent co 1> d"
~n ,-onln"" r>lQ lam\>K'o .. r.p,.....,nl. en .lladO dctttbo de II pa,r. (d.
Fl ge,manlo ). 01 lihcio II.",," c l ~roneo de ,.Ioneill que ...~Cll.n ""n
ba,tantt faClhdad a t. bandl de oor>dUC\.~"". Conf",,,,. nM mClt"'O< hacia la
pot". ",perio' dO!'f\:ha de ... rabla peri6<hQl. t.o. .1«..""" d . nk""il .. r~n
bolO 1> mJI .... ~ de un. Iran ca.p ""d... , ",",,, •• ~ 11<1 ot putdcn e~ ..,la'
UoiImrn,C. De ..,...,do """
"'h>. en ]"" n<> mer.in. io<-I'"do d ~ .... <I
apatio tntre 1M banda. de ,.ltncia) de rondoo:.6a lie dn 'lilt os ... n V~ndt
'lilt 110 putdert ror>d""" Ia olterricidad a, Slqll..... a mil) alt ...emptralu .....
SolI m1an,a. En 1oI ....1Ib. p<>r otTO boo. b ballld. de ulcnci:o e.U lnevon·
pItla. p<>r 10 'I .... lie ""mpon" l,t>al 'lilt "till I>IDdI de rondllCCNln, La. ~
ton ron<I"",,,,,,, '''''I ......
b;&ja. temptra,,, .... ,
Doput " .. ~.J" delomlln.dIs ,mpUrtlU • un ..mlCOndllClor ,nlrfflttCO
puodc: nmenla . ," ",'ndoo,,,dad. En uo _k""J"d<lr "".,. ... un ol<"",nlo
dol a",,,,, ~" Ino,m.lmonl. (M"ro 0 ....tn'co~ .u,lilU). un cilicio 0 un
... man,o en III •.:d rom<! .. m..... ,ra .0 Ia f ll"'" Il.ll~, H '10mo de P " de
A •• por1>. un 01«1r6" 11(11'''>'' .x.,.. a b bond. de .."UDd~n Id. "'lui 01
.tlmino li".,.~~ I'n un ....... ,·Md.....", Ii".,.,. un olemtntn del Grupo lA I"""
malmocule bow 0 1'1101" ..... na 0,. II red del .. I..-m 0.,.,1 ,."""oio como ..
monl", en b F'flIrlit IS.Ob. E>~ lipo de lmp"re,. d. un dKlC'll de un ,,10.;110.;
) PO' ....HO #'~'. WI Itueco .. ,ra etI .. ba ..... do ,~..,.. ICO """''', ... de
eI ,kt'r>IOO npo-pl. h cadll QL..... I.,.
"'1,,( .Iter,,,.....
J Io! h"""'" puaIcn
n>O,'"", bl,., b .nO"",,"'" de un compo tI6:'n«r apl>cado.) ellILIltrnal a un
....",..,Dd..oto •.
La olilidad rtal de ",t". ",m"",,,duc.o... St pone de m.nlr""IO cuaooo ..
rombtnan. Unio""," ""luna combtnaci6n de un otm ,coJ>d",·lu. lIpo-n con orr"
"po-p. CO" un" i,,!Crla .. ,'''m~nl <"<>nduoi.4n b,en en una unicit dlrecci6n) "'"
'anlo coo ...".n t. ""nt"'.
aherna (acle" CU",.nlO .~nt,",I" (del. La un i6n
[!tip 0 "I'" pllCde "",..,." eMln una ... iSI<no,"" 101«1". 1"''" "an"-,;, y. po •
•:lII.o. .ml'hr""" un;o >otIUl 01«1.6nico en uDl d""tl."\n dada. E'.s1e dis.,.,..,." ..
SO deOOnlHLII "",,,,,,,,.. Y rulu.a en uo .. po.CIo muy ptQllt~O 10 que en un
pnncirio hadaD los ,oIwn"..,..,. J calitnl" h.""" de 'KID_ Los '11""'1"",
Yor .... d".,.,..,lnoo tomo eO", IwI ",,,JlIJCIOIlad,, Y ,""o ... unudo Ia indll>.!n.i
cIoct.6nica J de: "rdtudo.... Po< dopojt ..1«1"0 de un ch,p do .. b,;,,, pu'"
(0 #mI.1nio~.., puaIcn prod""" dikrtn1e> ",\;,.,1<...
1<c.rO/ti<oo au.""",,'''''·
°
dOl in1c,.,..,...." un 'ru muy JIC"Iudla (, •• n&u'" lS_1 4~ F-'tOi ch,p""
hon ooo,-e"ido .n
los romlK'nent<> l"im4rios de 101 mIC.oordcnad"IU. till·
culado .., de 001,,110. rtl".res . 1""'116"""" y ctlulu lOla.". f"ln .. .,h.icfI., lin
mencion ......di os. .elcv Lsioncs )' ,,'.-us equipOS .I«I,6nl~
Los In.o';om dLlp""m,,,, <emiwnd ....1mn ""I"re.en Ir.. ndeo; ""nudadt:! de
..tlCio que debe P<J I " un~ pun:zl <It una pon.]!Of mllkln Pa .... """""Iw...!a
purru <I .wao ~enlll<' de .. reducci6a de o£in f:fIn Cltf>ono [I'.cuaciOn ( I j, I)J
iOS l a " ....,os DUG.UP<)"
, ,n." ,• , ,
,• o.,• ," ", • '.)~
-
.-
, ,., , ,"" , ,.,"
.-
. .
~ 000000
( .)
, •, ,
, , ,
"
n~
, ,, 0,•, ,
, , ,,
•
-
.- ., ., ..
, ,., , , ,
(.)
f~ I~I .I. la,......,..,.., .. __ to de .,. dr("""" . . .,... "",,,,,,,,,,,,, II ! .
,"" • RUt .oJ","" ''P'>"'' """'" , ...... " ' - 1I-.. de ooboo .. _""OR .... _,,~
old O"l" H C .... " ' _ de _ ......... u. "",,,<n ....
Q'" """'" '" _ . . . . . de
_ _ 1M u. """"-""""'".. "ro·~ ,...." , _ al"""" ,,,,,''''' de.mo.io,.,. ..." _
........... '''" old ON;'> \11 ___ d - . . , ...... " __ ,;,""'0,.". .. tIo<!roo......" 0-10
"""" cnuI,"""" .. ~""'" ......
lo buol. .. "I '" I, ' ..... ,.;., dd So. • _ d<ru60 .sol
- . . . 0 old b<flo,' - _ _ ...., _ ~ . ~ "'*",1
(IS.!?)
l:t Sin, "" des" la rOJ'Oudamen!.)" de,puk .. red"", ,on magnc><o. obl.-
nio'ndu,"" sillCio ba'lant" puri[,cado ~omo '" m.... "':O eo la E,u.ci6n (lS.18~
(ISJ~I
Vid,ios
Cu.ando la oil"", wlida .. cahcota PO' """'nla d•• u p~n!" de f"..6n lapro-
.imadamrn<e L700"C~ mocll"" de 'u, cnlo= $,---0 SO romJ'On. OCOp ..... de
enlna"", I.,. ""I~. """, ..",an I lorma ... de " ........ pe", "",I" ... a tempe ..·
1~.a l si.t<II.r",.u ... "...n~ .n,"...,..,. a IU punto de lu>l6n. el ..\ado <ri>Iab",
fo1"""fwlo «>In un d,t' oltam""," orokrwlll II<> .. pu<d< rc5Iablo<rt <01\
nJ"" eo IfD"t.ado ~
b,·did.d fon '" I..... ., /.,.".. WI ,idno, {-n
no cnmol,no porMdo II <k ...""lloo 1"1....... "')a ,,~ad .. IlIn eIe..da
II"" pam:c1I rIplo. dU""1e Ia.... pe<fodoo <k IIOmpo , Aunque .. r..rm.. ....
P<'I",,/Ioo ,,1k:1co... """ob ..... en .1 'Klrio. II lUI .. rd\eprfa ~ d .... ~rW
J".axrla bI&nro 1ouP""><1ldo que DO I< I~" Iooli' ...... de ond.o "'"
bI«\. En un ridno. loin "",bo'lU, 11<> . . ( " " " . .. H101 JUperfltieo rclIe<:t.n'e<. ,
.. perm,te e1 1>"«1 ok 1_ IUL • "ub del matefUiI. .. deci •. el mate"oJ ..
IIlI"'p.o.«OI< • I" lUI ..,.,b1c,
L.... idriOll mu co,nu"., COnI..,.... >11""1:. S,O,. como C1)mpunen '. pnll<"
pal La .n,« en of m""," .. ",,, l>u<:u "io.Irio l"d'iI> de .-". """ >IIi<% lundld.,
II ' 1
. . . . _to _0 .
~_
,"'-> '" """'" ""
' .... , 0..,0..
"".. """fI'" w.;", t ,.. "M>'
f*"I ..... ~
. ......
....If. In"" .so 0.. <>pn.l "" .... "
....'on."_, h,...
f""',
I
' .
.... _ _ .... K I.l>k•
,_" .
~
--
hcuaci6n (!5,19~
Pm primo'" ' ....... noe'<l ' u , ...jc a 'nn" de los riemt,no< ""' .. <"""" ......
rncoatramo< v.rios 'I'"' ... CQfIOdarlde!.d< Lo InlllUcdad [ I a,booo. 01 CSlaM
y d pk>mo Ie Cl!IfIOCm co." ronna oleme.wI deool. """" m'les de aoo.. Ea Ia
d&:ad<I de 1820. Ie ais16 cI IIhcio po. mI~o del n""",ro 000 pot....,
mlCnlrti~ ... d 1"""',"10.• ka·';!Jao de M.odelc:e"", •• ronlm ... "l1li .......
de pLow "oo.....mlll aft"" d.. put..
El GNpo ~A ..,lin,,,,,,,,,,,,,,,. ,n,.rrelac>onaOO ron Io!o S><IO romp<>""nlc>
de n ..."", mI de ,deal. FI carbono os.1 O)MI1plo nta, lillllirtcati_o 'I"" poole.
m"" .lICOol"" del Prlnc'PIO do ";n~ul.n<bd. ("on I. d" .. ;6n met.l·oo metal
.,"'...... 000.11'<'0,10 del ,'''po. cspc",m", una I'"" >lI.iedad de prop;roadOl,
,"du~.ndo 10 .. nacjQn d. lu prop,edode> ~ud'J ha.. dc I"" 6I1d05. 1..1
relact6n d,a,...na1 del .,loe;" ron d bo.o rep.-nil Ia "",n,... 'nnuoncia dc e<1~
«,,,,,,,,n<n<c de 1. ffil de ..tea.. De """'fdo con .1 .ke,o dol »I' ' ....k, '"
..,;>do ok ">.>01..,6,, + 2 .. """" d mJ. CSlabk baot. domillll' Lo qurm"" del
pIa",o. Lot pot~ ....mnaln do rmuo;ri<ln 'lOS .)udon a cuantirtca. lu
..... bilidades reLouvu de est05 ..Ltd", de u,,~.
La con ....."'a6ft de "'" hodruros """,,Ilia Lo "n!ulandad del a,booo l •
• 1 "",jo, <:<>natmado. de l<)doo los d.mnllo:>s. Los .. I"""" >on rnU m><I'n>1
'I'" Ius alan .... I.nh' po. ",.ones I.rmoqufmlO2' oomo C1f>tUcl!. La ",la,,,.
ircicctJ'IdlId del .. ,l:op;im..,n'" p~.p~ asf oomo I. ,ntroduc<.i<ln de imeratci"nn
rm-dn Cn lot romp""''',. dt silociu jLIC~" un papel !mportante en ." dir.... n.
eiaci6n ron tUI 1>'1"0(1 conl!~""m m~. I,~.ro•.
EI cankl •• 'c,d"...t>a", do to. 6,id"" a_anll dddo 1M kid", COntO I,,.
d;d~id", dc a.bono y "baD. ba.ol. to. ."l"<I,c.", d"do< de I"noani" y """roo.
y Ilep llail. cl au oomP!<'.mnlI. bboro 6"dl> do plomo. l.o< di6~ido< d.
oill<1o y a.borIo "'" C<>mpuolO'O< muy dif.",o,t!.. de 0 .... 0 dtbtdo a Lo Impo-
oibtli<bd dol .. boo de rom.u .... Locn "".po:. 1OI6~td", t.;o:mbih ..........' ..0 Lo
--
I...... ,.,., •• II "1.I"'I""'d del ... tado de olldact6n ~ 2 .... to.. congfncrcs rna.
La qufmlO2 de los halul"QI ,,; ...... »I"" enraM •• lan,o Lo oinluland.od del
carbono corn<> II dom'na""ia del .reclo doll"" '''''ric ... "I ..,aft<> y en d
pl","o. I.... rompt>eIlOS de .....110(1) ) y de pIom", lI ) >on mks ioolCOS 'I"" ,ui
romp"""o< antl~1I"" CDn ..,ado d. ox,da".dn + 4 l.os potencial.. no.mok's
do m1ucci6n prucban de " ... ,." Ia ..,abiltdad <=it"'e d.1 .. ,.do
de 0lldaci6n
- 1 cn d ..... ft" Y CO .1 pIomo.
l.o< .1Ou""", del ca,bono. cI P ' o y.1 d .. "",o'. ''''''''" I"ln d".,.,oJad
de .pIi<aao..... EI dlllman, •. CI ...... entado po .... ' - ' "mplc:i l: c. .. c,·
Irt"madamenle duro l de alto punlo de f""i6n. El gr.1fito. ca",c,.rizodo PO'
el"""o",", p~ do:!;Iocahnd"" "" I. forma hl.lnd. y lomina, del elemento. Cuan·
do cI Krafito SC '"p<J/"Wl en un 111:1<,. OC forman los denomioad"" lullercn''',
FI mu imporl. n'. de olios OS <I all.menle si.m1n.:O y eslable C..,. Ot",. lema.
de Lmporla"",. pr.l.clica rcia"",,. a ""'OS ol<:mcn'os i"cluy"" d mal dd .,Iafto.
el mOlodo pa,a fechar dol carbono 14 y el mttodo del piomo ,>o<rono. Com-
1''''''''''iililO$ OlIn .• o~ 0""". I"" 6,idos de carbono ""''''''on.d"" on capllol ...
ant. rio .... los c.,bu",. i6niros. eo"alente!> " inl."" ...,",." y dlferentes oom-
PllCll'OS d< plomo cn pmtu ... )' ~n cl ,",,"mul.dor de plnmo, EI plomo ...1
""""""0 de 100'" pan ... y p","oca una diversid3d de ,{oloma .. Ill"" seve.os
en los ni~os "IloC cn ]"" adullO$.
LOLl eol.ces de .ilido-oX(RCOO dominaA Is q"(mica de I", silical,,"- .nice y
de I", .lom in"';I"""O<. La, "oidad .. SiO!' se pue<kn uni, para fo""a,
aoillos. cadeno .. III""na. y fo",,", tridimen,ioo.l ... A,besl"" os "I nombre
IICn~nw de un 'ipo de . ili,:"", d. codena doble "u". hall> hare ]>Q<'O. se
habi30 utdizado en un. ~ran vanedtd de "plkaciooes. La ,nice se lran.fo.ma
en ,,,rios polimorfos ;nci"yewo "I dpticamenle act;'·o ~-<:u.t"lo. El eu.ln.o ..
1ambito pitroclt<tri<o. fl ri<lrl" wlu'le y 10 ,f/ka qe/ licnen una ~rao ,aned"d
de aplicaciont5 prActica<. Cuando .1 , Iumin;" ,ustimy. olsunos ~tomOS de
.ili"io cn u" liilieal". ,o-.ulta un alumina",lioato. E.t"" induye" lOIs ,-""lita< y
las mica ..
EI .,11Ci<> Y d gtnnaRlo ><>n .. tnocondu<,oru m'rl~ Su ""p"<idad <l<
t,."",mlti, la ro,neRle .. deocnbe mejo. ""I!lando I. ua'i~ J, baoJ,,, en I.
qlloC los electron<:< poco.loo <>cura' una banda d. "alenci~ 0 UJ\a ".nda d.
eonducc;do. lo5 .h,Clrones de ]a banda de <ur.ducci6n y los nL/CW5 <Orre:!-
poWien ... en la I:>anda de ,'.kncia .. muc'cn en di,=io ... opuesl •• cuando
.. ~plica una dif.......u d. potencIal al ,,,,,,La!.
L"" semiconductor<> de ,,!,,>"w
y d. I;I'O""P mult.n cnando d .. Ii<", 0 el ]!C.m.",o .. dopa" con eleomnlos
d<i Owpo 5A ".Ioment"" del Orupo JA. rcsp«1i"~mont •. 0;"."",. uniones
P" 50" la b..., de I"" ,ran.iitom y han ,."o luciooado 1. ;.dustna eleclrdnlca.
Silicio y germaru" ultrapll''''' ... p.odu",," medianl< /u.Nm po<" """"'.
EI "idrio IICncralmeme se compone de .Ilicc.
dxido d. wd'" Y <'i.id" de
caleio. Vidrio< cs""",oJiz.ad"" y porcela"a! "" prepa,an dodiondo di,'."",
compo"""'''' 1..,
fib"" dptica. de ,';dfio han , • .-olue;ooodo la Ind".",i" de
las com"nlC8.,-",,"~,
P ROHU :\IAS
15.. 1. ~'"mi<noJo q"" ".. «nil.;t. <if 1.1 m:ad< ... qU<1ll.Odi proporci"""nc:a'''''''''
oromo ...,",. «ducto •• <><110. WI. ~n "',. l.o 'rolo<ti<\n IleI d,io.\o> <I<
nla6o(lVI a ..... tal q ... <>1»<",."", n•••"oo onl • .,...oo..
15.2. Coa,.ll. 1.1 LMI<iop«lu. Bi<>II'<l{I< • •• {. Ctnon. 11<1 T.... ...,jogI~ <I< 10..,
AJimo, Y ,«!act.
bte,.",..,e <<\mo WI)hi<, d.m",,,6 que "" podb ""ber
p.,' ,rrut
...
doo 11po< <It i<}", un.
"
1:0 ",ao..,a Inani",""" yo,,. .,.,. 1.1 ....
lU En" ....... a u" 1""""'" ok quInt,", OTJ'ln,",,"", 'U <i<po.nam<n'" y d ....·,
to. dil."'....... 'nl'" 1.0 qulm"", '''''!po'',,) .. orPoica. Resume br..·<m<JlI<
'" d""u.;..m.
15. ... Schoelc pr<pard ,,,mlDO""" 60 sibcw p",,*, a PO"" de """'" Y ~,..,.
n ... rhldnco, lomb<"". "",.am PO"'""< proo<>o.
1M. Escnbo UDO «uaci.lo> porala pr<po,aci6n okl odicio ok 110,«1 ,....
15.fi. (" .. IKI<> dtc<mO<\ q .. fl<fLOll .. kli'~ ."1,, ,,;li<>n •• mort,,> • ..quo! .iilniflea'
15.7. ,1'0' quo! <1«. quo , I Ge..., s< k: 1l>m6 J<rm<lD" quid ..,rm.rOOn orr lupr
""' l<fTIlan,,,1 ~ ok tOOc'. <1 "Iiorum " moornOrd COIOO silino ...... fIoo
dapuf:o ok '" dco<Ilbrimi<.,,",
I U. humin.> ""0<10<1""""",,,,< la rd.c06n ""' 100 ",<boo ,6nk:05 do "'" dol .1<"",,,,,,,,
Grupe 4,\ . .. So "I".. to. .......laoOO' .. 1I.y al,Gn,..1or j"",I"rado' r"pbca
br<\""""" '" ....1'........
15.9, ~ .. ru.o .. wod.au_"",,,t< La ",""--;00 de Ia> ,1<C1",,,,,,,,'' 'oJ.<do. ok 1'."1<..
de 100 .1<""",,,, del Grupc 411. LSo <>po" ....... ",\acimI' ,lIo)' . Ilf'ln ,~I«
;""'r<no<in' r,p)"" ",..,""",,'" '" ""J'IU<""
15.10. Ex."""" c-wd:id_.,. ia n:1aci6n d, lao rn<rp.. <Ie ioni=16n <Ie lor.
clcm<.,,,, 601 Grupe 4A.;.So ...,."'100 .... "'!.>."16n' ,1I.y a l i~. . .k>r ,,,...
F"''''do~ Di.J<U .. br<\-.mrnl< '" respucsta,
15.11. tl"'"-"'" cu.1.od"""",ol< la .. Iooi.oln (It ..... finl\l.ll<!<> .1<C<ro"..... ""
100
_ . , " " oIel {'lUI"> 4.1.. "So "1",.100 .. ,~ .. I>ti<),' ,110)' alJ~" '" ... , j".,..
1',,,.<1<>1 DiIi:u'" bt<"""",,,, '" ...
put< ....
15.1l. Mo."'''''!.. """'""" "" d ",ojf"" i6n.;u 60 lor hid,",,,,"", 10"" benlio.
bo," ) ca,bo"",
15.1J. 1t<>U"", Ia ,d.ado del <0.""'" i6ruco ok 100 hid,u,,,, <Ie to. .I<""",,,, ...r
GfUpe .'\.
15.14. &"OOOle en Ia l<C1u .. do '" qofmo<a del ""'" en .' C~pll"lo I., ......
Ju"iflC&do 'DeiU" ..,. _D'O romo UD """,,,'<o;..I<>t'I
COl;< .,idrn\.Ys ~""
d<mLO<St"n 'U """"lu,iOn'
15. 15. Todo" q"" h.>ya 1<100 al", soh .... o<1\C" roe<i6n ",;>1" <l eptJOdoo 60 51 ..
rr.l . EI Do"","", e" .. Oo<u..ad. - . <i _otIu-uo do Hen .... be q'"
hay ',,>1,"
<Ie Ia Jm,.,. <Ie ,·id. _ ... en <llliicoo. cEo =.];" . ..", P"""
l;..!od1.PO<Jn.n "".,....,kon<;. """"".ma>UI pan los hu""noodH' ,Strto
I""'bl< P;O'" ,1kIs ,n .. d" I. bef"? Comtntalo 10«"""",1<.
15.16. f};bup. ,oda,
Ia. """,'u,,,' ddm:., .. pcsobkl PI"'"
lu) T<\.",","oo, Si)!, ..
!~l I'<o,.;;lano. Si,H",
15. 17.fI me"no '" ,Ior.o "'" ""n. dofocultooL OW<ntfa> qu.<" ';1."" ,.....,,""..
"'*"'"""""C<''' cl dOlO, l'lisctl1< ",. dlfe ... D<;ia, ron .... lenn",,," <Ie It mI
de KIeo" "uemlac>onadn
15.18. EI m<lono no ",acciona J:\cjlmrnte COD lui ok»h<>l<o ron\<> d ",,1mOI
°
" - CH~I c1 ."nol (R - CH ,cH" I"ro of 'ilo"" 10 h.>", oomo .. mU<>ll.
debojo C"""",,. .... ddt,.,.....
IU5.
_0
n eo. _ _ .....1><1.... C,O, ~I PO"''' """ .......,
.~ 11<""""" U\o<"", .. _
udooo!.o lid .. _
"'t" , PO'" 10 •• ' .. "'".., .... a..
LU'I.
.Cuin"'" ,«j'Qpoot ckl
R.rllll_, Ia
"""""«
"""""',.. ~'" "'''"''",... proo...,.,;oo ok
0<Ctl<I>CU.
100 ....
<1<"""- olf,
,·os ;o6topo< on ,,"<La
prod""", o. La ....... l>CIa.
I''''
1 bola ~'" >< I"oducrn en La
u • ..rO<1lW."OOO 0101 u"",io 238 • plomn l:06 mo,,,,,,,""'" "" d ProbItm. 1.< "
corn<.ta PO' qoo!.1 de<cubnm;'.,o <1<1 ... do~ PO' 100 Cu'"'.., produjQ "" La
"'".. 0101 ",...io I "'" <. <kpohi'''" oJ< baI"oo oomo '" po<Itf. Cl"".t PO' .'"
oimob'odn qufmicu.
Ls.-IO. ~" ......... II< "'''''''" •• II< """" de La rob ".''lI'" •
La ma, m<><kma."
"lotioln '''1'"0.'-1'"0 !'wn<nW1l. d,om,n"ooi" p<rm.on«:<fA "","""1<1 J",
uf"" !>f<,.......... 'u _ , • .
1 5. ~1 . •Po, q.o ,,11. quo cl ro"", ,..,'~pioo qL>< de,", 01 pk>m<o d<" oornbusMn old
",rMn .. M<r<:nl< dol ~"" okjo <I< .. f..i<I" ~ .p.". q.o un rundodo, 010 pIom.o
"" M " KHon prtod_ LIft> ,,~ d< ;sdtopos ck pjomo d"".," •La q ..
"", ..,.. un fuododot on Califotn;'"
LM l C""""'ta 1"" q.o .. I"'" .. <\micn old pIomn """' ..... <1<] "'; .....1 <1<] q""«
,,;,La.
15.<l.l. ["" ,be una .... "', ... <I< 111<"- un d;',ro",. VSfPR 1 un d , .~"", vn
dol d".lfu", d< eo,bo;>no.
Is..u. r oeti .. u'" "'''''''.''' <I< ....... ,.. u" dial""" VSI:PR ~ u.o dl.l,,,,,,, VlIT
del r",,,,,u. coa,.
,5.45, [ '<tiba una """e,",,, <I< 1.<",... un dt.>I"_ V5EPR Y tin d;'~ ..",. VBT
dol ";'""'0 <I< hidTO""''' HeN.
LMO. A.,,,, 010 q... 10> o.rumuLaJo ... dt pi""'" '" ",11..,-. .. d <"'lado <I< una .. ,rna
.. de'",""",1>0 m";'ndo La <l<ru;'bd d< La ~..,;oo ,i«t.rolilia dd """'"
,ulfuric<> roo un big<lm<tro. U.... <l<osKl;ul "I.",."""", t..", .,od""rlo Q""
II "',,<fa ...,..,,,'" . .
Om-.".<n1< ,,,
rp .... 0 Q'" .. to ... """'",",""""", .... rp<ia. hpl ....
fCll"'<'lO.
13.41. C, ICU.JO E:. AfJ d. La ,,,".00 11$1 <I< 0" ""'",0"'''''' de pK>mo.
1s.4 D<bojQ '" dibujon di» "I""",. de <adrnI do .... d ..11.,,,, de "" "~'''I''''
"" \0 Fi~"'. 1~.!f n..,,,,,,,,,, I, orudod de r<po1l<i60 "" cad.> """ do d ....
mm
15.-/9, f,pl;"" b",'<"""" por Q~ <I roofolO <I< ","""",,, "'I po•. f""". "'''''''"f..
de "I"> ,....'zo ",me SiO,. Is-. .."" ,-COma '" ",ta(;ona" ,Iro ,~nicarnrn"
d .Iu",i"", 1 d f6!(om «m <I ,",,",,11
'1~ bpi"", .......~mco" PO' Qoo! lI<F," """"".1>.1""",< ~mill, oJ SiO ,.
1~ 1 . lIadDdal< "" <u' ..,_tu,,"\ "pi;"" .......... 01< PO' Qoo! olJ""'" ~1i13>"
""'om,"," ' ........... lo"tobz.o on di<cioDono ..... busca,.1 "In;r~ d, tlmi,
,,,,, U '" 'l'OI51)U IlKIJPO<A 49 1
I!.!l.
-
Expbca bre>.-..oe 111 dlkRDc:io .. ,~ ... ~""'Of mo' .. J .....
I!.!l. .. Pod"" ..... d ................. pbo .......... pMO' ....n ....... <1<1.,... .C"""" ..
podrfaa Jab""", • "''«''''I ..... "... ... 10"" • ) do hpo , a partIr ... o!I'
15..Sol .. POI qut 100 mtlalo!o._ de las ',.,,"UI.. loOa"'" 6<1I''l00 <11111 ba.. q...
rn!a po ....,....
15.55. Eo lup' de Otldo de ""'10 ~ 6,><10 de: cola<>," ."h..n 001'lIO COII'IPOfM'n ...
de:1 "Kim. "",.,"'.,••' .,,,b<ln.,o de ""'''' ) I. pted .. cah ... , hpl"", ..."" .
..,.n~ pOI' qut,
CA PITULO
16
GRUPO 5A:
LOS PNICOGENOS
."
,.
...
1
I• •
,I
'h' 0loi
oJ .......
- . _. """" . .
(;'opG !. ~~_r
10001 .. COIlOCltroll .nt.. de 1. fund'Cl6n de I"" r ... d"" UnodO$- Tres de ell.,.
(r<lost",o, arotnico )' an'imoniollJe".n .randes ron ..io ..... con I. O!qUIII"'•. Loo
_)quom .. ,.. ''''"''''-<lulm""", <Ie b Edod Mo(hal .. dcdo:aban I II 1>oHq.......
de Ia r-fn. filoooCol q"" podrf.o ron'or'; ...... """aiel ~ <D or<> J d cluJ,
do ....'KIa q"" podrio 01"",,< If, """o''1Ilod&<l IJ ulimonio ru. suan;bdo
"""''' un _relo de "" alq",m .. 'u. ",.... ,,..q... "" <ko<ubod.oreo del .«t.
""'" y rOJOro lie .. ,,,,, cQ . . . . 'penlncn'", _\qur",,,,,,,, I "',"" ",,-e\a..
BismulO
Como on al~un'" <k "" con&l!nercs. I. loch. euCla de 13 separocidn de..,<
mel.1 poe pnmre~ "<7. ",Ii enl ud" tn un m"'lerio, La pal.bra altmana ~'~i, ...
''''''S<". rnA. lard. ""mulh )' la lal in;,ada hi",mntum. podrian dcnv.r de II
palabra _molal hlan"" •. 1:1 bimtnl" "" claro ."t.1. un melal blaoco en'I.);n,
con Ud mOlu ros.i=. P.~ hlI~' jugado "n papol en la n:""luci6n de:
alfabot;zaci6n aooci.d" con 01 desarrollo de la ,mpn:nI3 de GUlen~rg .Irodc·
dor do 14-10. Hac;. 1450. $< conoci6 un TIltI""" .....,..,1" pam labricar car.elens
de ;mpn:nl. a por1lr d. una aieaei<ln de bi,mulo,
Duraote sigJos. d bi.mulo ILIC conrundodo con .J .. Iafto 0 plomo. I....
alquunl>la. ere!an que el bi,mUIO podria ,ufn' una lran.rormacidn qu< lentl,_
no,la en plaia. A>f p""'- ""ando to. mine"" diero" por ClUua~dad con d
bi,mulo.", lamrnlaron _Ay do mi. bCIJloo Uegad" dem • .;.do pron10', H ....
115.l Oaudc.fra~o", GroO're). realiL6 una in,...llgaddn del bi.mUIO tan
",ha"'I;-'a. que fr=nlemcnlc con". como SU dO'S('ubrido<-
La, prmlilil'a. aphCllCtO .., del bi,mulo inclu!a" S" adici60 . 1 ..,afto I"-ra
aument., .u dun: •• y bnllo, Tambi~n so .lIaduS • ""mpanas mCl~lica, de
""Ido y bron<>: par. p'odLl<;' un ..,oido prof"ndo y ""noro euando '" 1101_
poar.n. La •• k~ci"""" CO" un ooolenOdo ap,=abk de bi>ll1ul<> lunden a N}as
lemporalu", y en Ia act ""Mad "" utili,"" en d"p<><oih",. de ",~uridad para
I. del=:i6n de luogos. on ,i.lemas de lIuli •• nlfKiaL asf como en I"sible<)
v~h·ulas. Uri. eucharil", h«;h. de melal de Wo<><! (~po, 100 b"mulo. H por
100 p/orno. I2.S por 100 .... III' Y 12.~ poT 100 de ""dmio) rund. en un. la ••
do eafc. (i Dcndidamc:n,". ~~r ..10 bn:ba)e oopll6; ",ria d....,on"'j.bk!!
EI prin"'pio de .inguJarid~d
"-I nllfogcno. pri mer 11"-' qu-c eJtconlrnrnos en nues,ra in'pccci6n del grup.:>, os,
como"" copemba. smgul.r, au"'!"" ..1-' m,b r<lacionado con 'us conf¢ ......
q ... d carbono ron los <Ie 'u gntpo. Por ej<mplo .•1 nnrogeJlo "" .. m""ho
mc,;or runca'c""dn' que el f6«oro. I dife..,,,,,;" de 10 que OCIIrre con .1 c.IIrbot>O
coando .. compara con eJ iilicio, Los ~"I""", ..".ili", nilr6~cno-nilr<IFt>O
""" ."Un .. Jcrabkmcn'c m4. debile, qu< los "nl.= ca'hono..:arbono. hed",
q 'l< '" .,ribu)" a las repul"o"", cntrt 1", pares de electron.. 00 romJ>O.nid05
p"""n'.. en los pcqu<~'" 3'0""," do nitrog<:IKJ ady""""'''' Por olTa pane.. a
dif• ..,ncia de] fd.foro. presenl. en much"" cj<-mplO$ una gran , .. l1«lad de
nOmer .. de o"ifaci6n. , .. riando dcsdo 1 h.. ,o + 5 (tema d. l. 5e<:cion 16.3~
una gntn ra"hdad para forma, eol""'" P" y no di<pone de o.bilaies 3d
La ele"ada facilidad dcl nitro",no para formar e"I.o<, p~ os obv,a. dada
Ia «1"'-,.1 «'abilidad de Ia moltcula dta!6mica. 1'" .... altl ..... ~• ....., ....da
COI1 el lriple enllK'C ~ II ""rono;ahk dO' I) q ... <l ni"(\geno m"k<;ul.r
,1
~
\
-,
i Q •
<
0
•
. it
wI rI
"
it"
• j
i!I;
I• =
o ;
1_°
,. j• 11
1i I ,I ,. jll
•
~
I, ill
·•
"<
".
1 AI
J
J I ~i~
• -
"
hi
wI L Hi
~1I
]""
• , ji"
.j~i ~m ·iJ
.."'j-,
II.'
.. .ali .. • ¢
.,.
j"
" ... ' i
,, ,
,-. •
!II
,-...- '•.'
~~
h.w,p"....,..
.,. .......... "'...
0\00, "NW63 ",
"P ,00 "100
.,~,
"
'''5b'l7~ .~& 100
r-._
~
111-1
y~
"
~,
""fI,'
I'IImo do fII"o'q'''''''' tI>IIlb<tO<! "C
0<""""", ,,,,,,',...""0001 It
'"''
-lIO- -1'0(.
"= ' ....bl, ... .11·U!lO 111_1.500
. _ •.....am
1~ !t."'''') UP'
'-'" ~ ',7l
.""" "•••,.•
(U~~, IU~<i1 1+ '(1,60'1 I' ),0.'''61 ,·),0.'100)
I+J)(I.1:\61 1+)1(1..""" 1+)11.1'1'1
a..doo an..... '" A ,~ ,~ ,~ ,~
, !'oobl W
'''I' "
.....
"
..""
~ I~J06.'
do
~"'''fp..'A
IcatP -todio ...,.", I-'-JIO
Id~.:' (~ J~.2
I~'~"
Id12.6
r: v .~, ~
E,'.oo. dc 0'''_ '" ), d ~ I
'"
J.• J
-,"
H. t!
,-,."JI.o dc ....... """" U ,~ m
...ol I 011
"' '"
~
Moo"''''
~utwno pod",...
u <*>I
".-
"
m,
.~,
.' '1 - 101
~."(II<4ad
-,ro
,-,.,.
m.'
.- .-
,~ , ~
--. ,-.-.
0<'0, w p,O. "'.0, Bi,O,
1<0, ~,{I,.
;..,;00
,<;"- ,,- "m~
px" PX, '.,
/t.t·~ ~IO,
~,
Sbf,.SbC1,
~
lIiF,
...... cl',••,,,-..
'~ ...
NO, _ h"
~- ....
£0; .' _
.... _ .. 5 .....
E. • _ P, ..... ,,"OHJ, _"" 0.,0, _ .. _ . . ~.... """',
' "'"
um'ht~ya ""na dol 110 pOf IOU do I•• tm~r.",; 2) Ia dirICullad eo I•• /iJae,6n.
del ni!J"g<no. os decir. ron,.n" el nnriljron<> mo~ular on o"os compueslos
de nitr6gcnu (,~"-", I. !"I8ma 517). } 3~)as n:acc\O~ tan o,ol~nn"", .. ~ a
menud", .'·pi .... i"""
que t"non lugar <'!iand" el 'I, eo un productD de I.
rcacci6n (,t'a<c I. j>OJin. 518~ l..o r""ihdad para rDrm.r onlacd p~ da luga"
uoa aran "a,iedad de rornpueslo, dc "'''t\jjcl>O 4ue no ne.e •• n:ll"llos entn:
I"" rongmcfC$ m;u P<t"d"" del Grupo SA- blO> ,ndoyon: II .adona< cnlaza·
da. que impltc•• enl"""" .. nciU",)· d<>blcs allcrnadarne.,e. como por ejcrnpk>
Phr.;=~ _ NPh-'1-'1-NPb-'1=Nf'h Id",.d. Ph - C. H;~ ~I una enor·
me "ariedad de eomp"""''''' de .xr~c"" (6,ido<, ow:icidO!; }' los correspon.
dien'" "'D.n'D""') qu< imp!;ca• • ola"", N==O. 3) ;I";d,, cianhfdrim.
H~N ). I", "".n:'pondlenl" <i.nur"" C='1-: 41 ;]ciJ" l'U<1anMdri<.~'.
H-S COF'I. Ylos ."rrespondLe.'e, (iocianal"" )' 51 una ,anedad d. nllrur",
d. azufn: ) fM",,, ~U< <,,",ienm enlaces dobte. oon d n,tr<'igc"".
Po ••1 conlrano, I. qulmK:a d.1 fMoro y los "'nill'n<res mts "",,,dos, est
d.,mninad. po. enlaceo ><",-;11"" eltmento..,iem.ntn (E-E) y_ particular.
m.nte en eI caso del fr..foro, I. di'ponli»lidad de los n.bnales d para fonnar
.nla= dobk:s ",,-d~ ",n un. llran ",...i.dad d. ou", "omos ",mo.1 od~n<
nllr6&<"nn y l.1.uf"" U parti<ipa66. del orbilal J ",nduct. OClel.... pand,do
como los que .. el>Cll.ntran.n comp,,",IQl; tales ",mo rF~ SbCI,. X,P==O
(dond. X - F, a, Hr. n I"" OXNcid",,)' o.<>.an,on<:> de f6!lom y un. da .. do
rompueslOS lIamad()$lo. fosfa""n"" E.los ~himos, anlc.llan,ud",/a,y""iml,
contie ... n ~tomos d. N Y Pen 10 misma molttula.
[-""'i'ufau",,", "In comp ... w>< d. nl1rogeno--f6sforo ddioo< 0 en ""d<",,-
d. f<lnnula £O<><ra] lNPR,J., dond. R - F. (1, H., OH ). una van ......iedad
de ","pas o,g~ni<:ot. los fosfaceDos <1<1",,,, ""'jut conocid"" J(In I"" lIime..-.·
y Iet.~me.os l'tCOll-'d"" en la FiMura 16.3a y b, Ioslas molteul., so r.p~nl.im
con ""laces P_I\ soneillos y dob!es (,rn!-d~j altemado .. ouoqu. \(>d", bI
di<!ancia< P-N son ~el orden de I,S A. m.Dores qu< los cnlacn P _"
may"res q ... I", rnbca P N, Lo. jln""", de nit.<lgeDo pr=nlan hibnda06a
J,r, con .Il....,.r orbllal p no hibndado formando I", ""laces dobles. Por oln
pane. 10:0; itomos de IMoro presentan klbridaci6n .p', "'" un orbi'al 3d for·
mando 10. doblc.- cnla<:r;s. Tambi(n >< ",""""n cadena, poitmtnca, hne.tln..
como .. m....l'" en Ia FlllU," 16.k Estos pol!m ..... mocpnOcos, con Ulla IlfU
>arirdad II< ."Stituyenl" que en alguDos casos proporcionan un <nl."" ...... ·
mlOnlo q ... recutrda aI dd tauoko., .. Un sicndo "",pleados cada ",,", m;lol, ...
Ulla ll"'n ,--.riedad de fibt .... caucilos, ,ldrios. in<ll1'lO en .UtUfaS biodcgrada.ble>
Hid.uros
La difcnm<i. entre el nilr6B"no y d fWort>, ... t.i """n.d.",.ol. rcpre",nt>d.J.
en .u, h,dturos mb "mpte.. .1 .m<HIlaco (Nil,) y la (osfi." (PH,~ £1amolllaco
.. el hldruro co",lent. <on I. forma J>iramidal clA,ica, \'. ""mos di""""do ...
I
._a
(.)
.. a
(.)
-s .. ~( '. f .....
't. .
fI .. p
(
f;".'-
.
(.,
' ...... 16...1.
....... ' '. r._ ......... _ .. f ... 1~1_'o/,_r " ,,"_,_ _ _
Oit"". _'-'<>nC!I
de ",Ie lib",. IU tapooCMbd PIo" fOrm.lr ~,,1Kes de hidr6acllO
{Capitulo ] I. pot, 316~ ("'",ar romplc:)Of ICapfl ulo 2~ d,,,,,".,.,., ttl . , " "
I FI'U"'II_7~~I<_
M ~ntr•• que IOdos .. tan"", (~m;Ii'~n>:.ldos COn 01 ''''ODCoro )' reconOct.
m", 'u ,","'<1.r/"i«, olor p,cante, 01 de", r06fin~ rncuerda &1 dt! pescado, fk
borho, h",,1< romo 01 "",,,do pod,ido. S. p~para COOl"<o;"n1<:m<nte pot
~accidn <k a~ .... CO" u" losIu'o idnicn. como !Ie =:OJ< cn Ia I:'CIU'Ici<ln (16.:1
para 01 cakio . Como", m ...... ra en I. lctJaci6n (lfi_3~ al oicc libn:. e\ mona\--
mente "CDCOOOO sa' 10000n. mt<;cioml inn...lia",,,,,,n!c con.1 odgeBO (y • .-de
deb,do a la p"",,"cia de tra"" de 1',11,0 f&<fum .I<m.nlal~
(16.6
La ",(iblll!, SbH ,. )' la bismutlna. S, H " "'n ""'nOO o<oLablcs <I"" ....
"n!l",,,,, mt, li~c",,-
O"id", ) oxofjcid(l<
<:fpen.rq ... a,OI .nodOl'u ....... n Ia. f6nnulas P,O, y " ,0 , y, "'rd>";k~nl~,
muy. """,..do _ ,",nlllOl • eo"", ()(>m1"W""JIl <;(Ift10 ,n6l odo de f6$f<)fo y
prol6udo "'" f6o;l'<'I'o. S,n .... 110 ..... Iu f6rm...w moIocula .... >on P,0, Y P,0,,,,
~pccti,'lUDetI~ Como.., mila''''' en b. Fi", .. 16 ~, tI fMom bbnco, " .. l
1m dos ,bidO!l .,d,n e<.ru<:.u .. I""",.e relaciunadoo. 1'1 r, eo un .eI ..edro de
'Iomos de fllsforo y e! .. ,0, lien< ...is ~.omOi de o~!g<:no puenle eo lao ans'a.
del 1•• nocdro, En <I ..,0 .. ... han a Aad;d o IO!I cu~.,o enlaces I"C'=CO
'erminal .. (del ,ip<) d~·p~), ("omo "" mues'" en las lcuaClnn.. (16.1) Y(16.~~
os,,,,, 6>idOl1lO0 100InMdndo; dol ilidn fos{o,O$O, II , J>O~ y ""dn !"",6n",,.
H ,PO~ ruprc1i,",""'"'.
<I>•
(0) (0)
i
..... ' , .... H
o , 0
, 0
" '-"
,.,
I
,.,
", • '"
:~rtoj \ o-l.o j. . .
[ "'J. , ;;;:r
.-, . \/--
,..
,., u,
...... ,0. A<idoo _ .... , _ _ ,,, ........ """"- H roo Itt ...... _ _ <k """"
""""''''' _.n ........... wJ. • _ pm ""- Oodo,,~ ".p,o" ." p""""''''
lilln<'~ .i>'<>; 1<,
f _ . VI poWooiol,',
"j "
(fa'" ,
, -\1)'1'0'
'"
0 ........... 0
I 0
0
,
" ,., " , ,.,
' .... ,.... '" A""" _ _, 11.1'0,. ," ..... _ ....... 0<.'>00 lo01.>oooo ..... " . ...
-.... ............ I,.n." '<I """" ~C"' ''' II,P,O.
I,,,, ,hid"" 'cidos <k _""',,'"'} Y 1"" ..:>rrt<!'(NId",n,« o.o.iadoo """ oom·
pi<ll""""c .. mila=. • "" an'.no .... com",,",I<" do '"",,,ro. FJ """ (al"itftlCO
",.!), .... ,.O.'>enrn estruclur... ..."III<> IU' anil~ <k 1M",,,, au"" ... d 6.ido
de • ...truc<x\'J es poIim<'''''..,. Sc """"",,," el xodo .,...,..,""" H .....O). Y.1 iadG
l..tnl<'<' lL '00. uf '"""'" 10. '''"''''''''''' ....1« ..,..,..it<l$. MOl ,) ......'•.
I(>\. \00! 11""",,,0 .,siados 01""" .......11 ) poI,."..,"'<><'1.,"'1'" k>o
lnillof ODD me".".,. y Ia. cadeus mU con .. 4110 ........ oj......,.
do rdJoro.
C ...""" .. an'i.1iOiOO 1 .... mo'o .. oodo ...1 Ii"", _...",. >c Iofman \oJ
~\od ... COlI aOmeroo de o.i<bo6n + J ~ I Sb,O•• nf~ ... o. .. <SlnId1l.almen,.
<itntb,.1 ,bod<> de fOd..mllll , puede ..... ",.uuo,
ron .lluna difirur"'d. al
6.id" pohml'KO COlI nd .... ro de o.Jdaa(\n .. ~ EI 8,.0"~. odniro. .. muy
dlfrcil de 0 .....1' Y p<n<till un "",'C'<f clara!!>tn'e tw;ro. [] bodn:l.Odn de
hi,mulo. 8ojOIlI,. U"," ,'.rd.JeTa "'>C,
1"'<"10 p"""puarx a ran ... de """""'"
~ b4.iou de >ana...los d. bl ... UIOW II.
1.. 4u1ma de los dI;doo y 'U' OQ.""""l>IIoon, ... ".""'-"Idos (.n.1 c;uo dol
bllmuI".•1 """""""nd;.,n'. hid~.id"l (kmlll'll .. n ql><: Ill • ."tubih<l.d dol
ntlmero de olidaci6n • 5. Y 21la .ci..k. de (IX 6.idoo di,mi,,~Y" rq!ula"".nl.
~I ...,.",ndc, en eI irupo
'K: """,OC<P "" on"""" _ A I <It tLoJuro.<lt1 GRIp) ~,. pcroo6lo """" pocoo
'" p........ dcuUar aquC. Como . . . . . . toe. d ""n:!Fn<> rorma ",lame."e
,ttbal ...... prram.d<oles. 1& q... no ......"'. orboliln ~ dupotuhleo 1"'''' ampbv
d <Xl.... El """ <>bible os d n""ruro de ''''' .... 00 ...,...,.., 50 1""1"'''
"""..,.,.;rio....
1I..:.. d atno><>la<.... """ 0\10.)< ... I•• "'ICLII <It o;oboT """"0 al4_
h/.ldu •. EI tIoruro. bfO<lmro 1 yodun)"'>11 ronuad"" .,pkoor.....[I In~oduro
". M • •"", 4110 '" obIoo"" rom<> un adooo de ."",.,1aI;o <It r~nnllla
.... 1.. ~II .... DIU} ...... bIe .I koo. ",I..,.,. Y "pl"'" dando lupr .I . . " " " "
pU.pU'" do yod".
F.I f6<Joro lonna. COOl lot cualro ha~ lanlo lnh1lu ... poranud.oleo
rom/) pcntohalu,OI <;011 bma de bop..;t:modo InJOlUll T omando lot dono,,,.
como e.JClllpW, II reacri6n del r.wom ~. P,. <;011 u......... udad ~m"""
de doro JU. .... lup •• "d IIquido inooloro, 1'(.1. moml ... 'I""'" u""" de
dDro, .. fonna lin wlMk> blal>CO-ptda:o, J'C'I, Como "" m ....l .. en 110
Ecuaci<>11CS 116,91 ~ (l6.IOL .Ilri~.luro '" hid",I'tI a Ik1do f<»fo'"",,, m .. nl .. ,
que.1 ponl.bal"." forma 1,'1<10 f,-.;fdrico. 10*'" que 01 "UIIle'" do o"d~
c:i6n del f&>lo'o no camb ... eo nlnJ"n" d. "'"' ,ueaol\ei de hidr6hsi.,! 1'n
la forma wlida, .1 PCI, .. It ",almon " ""n'llluido PO' los iona I'CI; ,
1'(1; allcmad"",
(169,
.,>
1'.1., .. 10(1 :l~I~ 41'(1,1'1- II ,PO. I ' H(1I 416 II!,
"'-
El h<;cho de que 1<:» d"",i!io"i< C<)mI'UOSIOIO eX, IL - I', ... .. Sb, nrc x - l
n, Hr , II .. I"rmoo, rem ..010 .1 IMo'o lormQ peolah .. lu. ili con los e""If<'
haldgenos, mllCma I. d"mlnuctdn d. la <:Stlb,lidad dol ndmero de '"id ....'''''
.. 5. [J 1lJ'lo<!nlCO y anumol1lo I~.-man ...... ment. eI Pl'Dtaf]uoruro ). Pl'nll><\''''
ruro, m... lra. qllC 01 tII'mulo ~ fomv. oJ pmlanllOru.O. t:k los pcnlanu,"
"""'" de los Ires ~_ mfcriofn. ooLa .... nl ••1 M F, eo ...... b,pon.mMk
InJOIl&ll:l SM· • ) III r , son poIIm..-os «>n~lIluid.,. I"" oetaedruo EF... IUd,,,
pDf tlomos de nu.>r 1'.....1•.
Los uihal ..... mu I""*L .. de IMom IP),_ X ." (1. Dr, It .. ~pa .. n pDf
~o .111,..,1•. 1'''1 oln pa"e. d ,nf1\1Ot11.o .. >tote"'" ....j<>r I.. tando
.1 lridorur" 00 .. un n.."",. " "'>0"",, rom" po. e)tmplo Ca t . " l..nt. ! '"
Inn"""' .... de • .wnl<\), anl""om,,}' b'..".,ulo '" pn"paran aft.dieDdu n..
de bid'6scno ~ I", <I,iIl"". lSi", UtWLa d nu,,, ..... !" lonna ,I pcnt.n""ru.o.1
".I>'"
l<u 01 ... \nhalu.u> de ~t'><'n;"" }' amlmM,o "" ...... d.n "bl'''''' po. halo ..,
1>00160 di1"C<.1a de cu.lqul.ra II<: I", .!.:monlot \} do "" lrilhid"" mieo' .... qu.:
101 lrihalufOl de I»,mllio '" obI"","" mejor pot Lo ......."In dc ul'IlI ",luci6n
'""u"'"' de Io! halu,os de hidrd!i<:no ",h", .1 111,0,
Los dos pnn<ipak:!. ti""" d. romp"""os on 100 ""aio, <l oil,6gt"0 11."" 01
nume,o de oxidaci6n -3 s<>n 1<» ni""roo y el .monr.co (in<I,,)"<odo la... I..
d. amon,o~ Lo, niau,,,, pucd<n ... di,'idid", <0 ;6niw>. co,.iom., < in'or$-
1k'i.1<s. de Ii. mem,. fo,ma G"" p.onlO v••emo< 1"'''' k>s hidru,,,,, d, ;doo )'
ca.bu,os, S6!0 hal' un'" <"ani ... nil"''''' ;dn;';"" , iendo 1", milo impo,l.nl ..
los de ~t;o. 1", d. I... mclain ab.li"ultt~ y I"" de lin<, So p.cparan po.
",.ccid" di,=a de 100 elrm<ntm )'. <-omu .. mu«lra en I. bcu>CIdn 116.1 I,
nlpodamcole lie hidroh.c.an a amonloro, Obscn'a qu< <I ioo N" act1la como
"Q" base dr B",,,,,«\·(.u'''l en .. II .eacci6n,
(16.111
Los ru'ruros co,'.kI1les m~' impon,nl" ""0 I"" de t>o.a. azufn: y f&sloro,
In I. ~6n antorio ... dlO'o" al!una. ind,cacio"", sohn: I. ""u",kn de
10> nitr""'. de (o.foro (fosJllCC"OSl Los nitro.", dr bolO 'IOnen (<I,mul,..,
bastan« """ila.a aun~ .. ,mrh""n ."I~ces B-1' del ,jpo p~.p~ 00 l"~a. del
dn ·[J1t G"" .... is'. eo "'" ""Ia<.. , P-N u. I"",,, 16,1 mu..'''' I. bolUl!l.1, a
,'O<.'CS ronocida romO 1>< ••",,,,, i_gJ"itO. I'!jato 4"" para d=ribi •• "a molt·
cula uhh.c.ando"" co"""p'''' de la 'rona del cola"" de v.kro.i a""n ~ri ...
dos .." ...lU •.,; ''''''''.n' .... E1perimemalmcn'c" oboervo G"" Indo;; 10;; enla·
= 8--N ,.,,,,,n la mlSm. 101lg"oo de enl.to. ,n1<,OIO<iia en'" las 'fpica. dr
enlace ,""cillo y dobk_ En <1 pr6uIlI<) capftol<> "" d,,,,,ul".1o los nttro'", de
a,lUfr<,
! !
It ,
H
j'
",:-I, ... 11
?"
•
.... N~ .... N ....
II "
"
....S,
'..
I I , ... N.,
"
" 1.1 "
..... ,"7. L.o, Joo "',""".... """...........
"J
be"",., _fSl.""',!" If""..., ... ,
~_
. _ ..... """"""-
B,N,H •• ~ ""~ "4' « . 0
tJ clm.Io~ ... 100 .... ......."
B ,,_ "".."k,,,...
,
A monwo. 100 metalos de lran.H:i6n Iorma. """,,,," ;n ... ,SIIci.le, no;> c..
toqUlomftrico> en los ...... , 10. i,<>mOI de rult6!!<oo """pa"
k>< h"""",, de
I.. rnd"" del =paq ..,amoenlo compac10 del me1aL
La Tabla lb.2 m....tra un. r",ha del 00011"'"'10 'fI1Qnl."". N U,. F... un
hid""o mokcular p'ram,dal & ""paz <Ie fo,ma, enlaces de hLdrdJl'tIO fum..
00";10 m""'" Y 01"", molkuJ ... fundamenta!menlo a~ua. 1'.... "'mpor los
en l.ces de hidr6gc-no del Im""Looo i!4uldo '"' =;10 m""ho ...10<,)" .''0 da
romo multod" un .110 ",,'m <k '-.poorizaci6n. De acue,do oon toto, y.unque
.1 .monfaco lI ..... un punt" de ebulli<:i6n de "",10 J3J ·C. '" "'''-1'<''"
mu~
Ie"'amen'e, y puedc ser ma!l<jado (toil"",",e en un tenDO Du.-., " ,;mil."
--....
I>n="""'~' Go._o
""" """ _nO<. .... ""'" ..
""'''' -.
~,_ ""'" '"
~- -"',.. ;
• ,.. .. m. I"" ........""
.. " ..., ......... r--n ~ .. po<
.. .... 1I,be<; ," .. '10...., k _ .. } .....
......., .",>t""
•
(1617)
K 10-"
ici,"";o;C " i-i7iii'
K - ". del Nil, Lli' 10' ~ ~ .6 ~ 10' ,.
(16.18)
. ' . _ 110,,,",,,,,,
......,.,"'.... fU;< .. LIojwdo _ . , .
I\om>.", __ "-' ..."""'''''''
......"' ...... '" ..........,...""""
"1;'~\1"
..
~"""" '" I~ "'" T C ..""" ...... _
rWu<"~. "" ""';'''''''"''''''''''' '" OJ,;,,"
....
"""" """ .,"", ",",. Mjri<o • "'.
uul1Za Rmphamente como un "II"nlc rrooctm . Il< hoehn. Ia hidracma )' ".,
rnc.ildt rivadoo son roml1nm<nlc "",pl.ados rom<> combu"ibie> para "ol.. tos
La , •• cci6n ,eprestn .. d. on I.a hua<:t6t1 1\6.21) utib,.. l«rd,id" de J initr6-
11"00 como agent< o,idanl< y.,. .,,,.madament. "Ol~'mka. debodo (unda·
n1<nl.lmenl •• la "In cantid.d de .""'Sf. hbc:rada "".ndo '" forma d lril'ie
cnlac<: oitf'6lcnu-nitr6J<:"". lo. mcli,deri,'ad"" d. 1. hidraClnll (eH ,INHI'II;
Y (f'H,J,I''1H~ Junt" con . 1 '0,,6.;do de dtnllr6gen<> fll<too uliluados.n .1
m(\dulo d•• '1'10"",160 ,u"'" (~' EL) "mlo para .1 ",e,nla", romo par.t cl
\I.,,"'.
Est"" reacti" .... ..,,, hil""gd/f(w 0 <.'0" autocnooodid6. Tado 10 quo los
ISt,onaU1 •• tenran q ... IIICI".ra abrit ,0<
d;'.;oto> .anqllC> q ... """tenlan los
react"", ~ "'J>Crar.
[n Ia T.bI.!. 16.'", """"lIt III f>.:1uo dol '"""J'OIeOlU 6"d" IlIlfll<O. las .. t""'u ....
de lcoolJ ...,.. mPCbo qll< <b<~. deocnboondo o[ C1Ib<% OIl .1 1'0 :no quo
fOIl' ..... un ndme1"o """'" de • ...",....... "'"", "'rp",ndtnto q ... ""pMl"• ...,, •
.,........ uo ...... 'iln po,. prod • ..,. ~I NO .100 ""'''''''''''. quo .. isoelectl6nim
Clon.1 CO, , ..... uo orden de "",.~ 1m.
T ..... 16.50~->clM <lc:1 ""mp"",'o NO
""""'" do "",,",.0.. dol .. , _ _ ~~
~"L-4.! 10-"
JCu('J' 11I"0~aq) .JC\oiI<O,J;.. ' ~ 'H,(~~ ~ ~~<x.I1 1'~,!11
ddvido
II6-ZIII
l"O(~=N,o~n II6-JIJi
"O~
.,-
"0' ~,' 116-,"1
p..V:'",""'''1'>«~
It~O"
N,o,
_. I. . . _
1Iq,"'""""'",
" " .. "....
....."....
'n'"" ... --.. hi'
'" ....,or. "" .. •
","", -. .. --.,pI.....',,,..
I.e>
..
""n'., ,..0<""
jo.~
,,",,row"",,"
..,..,. ","or
<It_
""'"',_
~
',o~~ n,on_u."o;oql
+
... ~o,~. n,so .... ,~.;"'NO~ ..I . 0..'>(},"1
N,O,=NO" '10,
II NO, .... , • 1I,00n- NO; I... ' • H .0'"""
, . _ I>.h>do de.",.....,
:"0,,..,"" 1'1,0,10"'
NObf-=-"",O.". - 0I,r1
--
.. "Iuoo ...
," .. "
1'1" 0, .1l,SO,
~#I-r'()I-I'-iO,I '
,1Jl'O,'
.H'O,
'""'SO.... '
,,",_..... ..",......,
~-,--
.'-0'''',0
Ec\La,i<\n (I t\. 4 ~). (;os rea<cw"", q .... p!\l'IJ,,,,,, •• ulfm,. .nsoIuble5 cond\lCc"ll a
tao m\lelol ... mu PUr.wi <1:1 i<ldo acu<N<).
COllIn di""t lm"" to.1 C~pllUlo I I y .. reprnonla on to & ... "'6n 116,41).
.1 'cirdo nnnco .. un iciclo lutrt~ rom .. <I .u lf6nco y 01 datll/drieo. S, •
• ",ho.fl~,.1 H"IO, ' ...... Ia ,·.nto.l. """"u"a l <k ocr un ..",lcn'. "g<nle mi,
""""': 1,.;0 E<:u>.",oo (16,44) m.... lrlto IIOCI6n del ' ",do «lb,. cromo "",!'boo
Eo uo """'" I>n IIrrk) tan bum ~ .. nt. U.\lJ.nlt (dchod" II "'" ",,""U) ""
>d!<>.1 'OIl hod'• •"1 """ [l<><lrlo o"d". , odelM' d"oi>c-r" 10 mayon. de
los ....", .... n., bocl>o. ... U{ihla 1'1'" d,ooI",. Iu '-..nll •• de com_ibl<
1IlI>"d.u de las =,raIts oude.lret. utI> •• rUIu ""0'........ ""
de (m.", "nco
..10.00. <:__ ., mU5lra "" II ~ 116 4 S~
promod", "'"
mrtalto d,fc-mold. ) d "-"do IIllnco d, .... I•• """'" YO<> de
..... Jo .. IIIIhl.a como qml.
ouJa..", cl '"do l1I.nro ron<JtII111i<Jo, d " ...110 .. ""h~.
d.o ..do de IIdr6r
.................. 'I'" aliti """",
d !lado on""" d>l1Udo., formI 6J<ido 011"",,_
eva...,., ......doIOlucidm del *"""
c«<"",ndo . . .llIIIrotna en boIclia • ...,..
....... a u... foone luz sola.... ,. 01Upont, cocno .. ' ........ til to E<:u>.,
oM<! 1 1 6,46~ prodocienrdo d"""do de IIllrosm<> qllC .. " .. ud •• da...,., a La
..,1".,i6n un colo. amarilltnto) I ... noo .... "",,,... ,,. <Om<> un p" "",,,6n·
,oJ'''' "" d ..paciro libf<, de to bot.lla.
"~UOlAlOS,",'eo<a""" ~17
-,--
••• \ If' - 92.6 kJ mol
51 8 0<.""'" D£S<:"I'l'1'" !)[ ".f""'-""" ••••l>'L~" moo
LOS
"itnt"" y nitri,o<
L"" nilra''''' 110", ..""ralmen,., .. Ies ooIubtn Y" mn)" ..10 .nconllarl.... n
b na,urale ..... So O"IICtIe1tlran en .. sin".. ~r;'Ia, romn los d....,n",,), en CU<,.....
pcrc la m.yon. . . prod"",," pol I. a<ci6n del ;k;do nnrico sob .. d,feren'n
bo .... , !.os Olt,",,,,,, ~I .. r r.,.,t .. agent .. oxidan' ... h>.n .ido u.. Ti,.ad"" .n
<'pl""i • .,., <:<>mClILando con I. p61.ora que .. desarrollO duranl< b Edad
M.di •. L. pdl""'"" es un. combinao6n d. ni,,,n" de poto,in. "arbon<> l"
",urn: Aun4uc" dilkil haoerll .. plo"'" I. ",id."i6n d.1 ""rbooo al mon<l-
>ido y di6)Jdo, ) d.1 ""Urn: •• ulf...,., combin,d. con " rt<l""","n del oi,,,,·
'0 • dlnltr6ie1l<>, COmo .. muem. d. fo,,,,,, muy ,impiir""d•• n la Fen, '
':;60 116,~~ es muy eXOItrmica d.bido. la form."i"" d. enlaces muy r.. n ..
c 0, (=0 Y N""'"
J4KNO, + ISC + lS _
,K,CU, t K,50. t K,S + I OCO,I~1 + JeO(g) + 7N,M 116,~)
(.,
/" p __
(.,
,'....
.... I .. , .. f""""" .. "'''_........ "" 1.1 _ _
roo 1. ..,116d6ro"""", r~,. ,~ ... '''''' Y'" _ C-p........ '"",,"'
,.,
CajH,PO.), + 2r-aIKO,_
C.III'O. t "1., llI'O, t 2("(),lgl' 211,0(g1 116.~,11
e~
:,
.o~
~ "'" 11;(1-"- -"","." .. ,,~
0.."'0.0
-~h~§~1 K_~'
,,,,f"';!'I")~-·"-a.,
o.~ ~ ~ .n il~tr~i~4~,i~~!~!il!~I~c i
~o::'$l-~~n·~=.
;~ ~~~i~~~~Wg~~I~~~~[S X _~~ ~ __ l l : QOi31"i!,
';""' ~ ",.i3
,, - It •
,"
.. l:: ~if~1i-g ~:f"'~~ 10~~Q.~ c, ]l;~i~I~~~ ~!~"" ~I~ilr~
....
~~
'~-
~:'.1io.~ ~~
~3l",-.~~;;i~Hg~.~=~~~
:;;;1
=a .o,,,oO;'~";!f'_&.:;~Q.i~;;:t~·P
-;I'- !;: ~~~"'8 _ !:Q.i3,<1
".n ~..c ""~ ~~oll.,-~~"'~
•-: J;"-
'
.i!:
j '
_ J 03~e!!.~~""a
~~~ "~I~O_",~" ..
~"Ii!:Q.
;~. ,,6, iil:i" ~O~_~~"jii
0_ ~
S0 ~~~~33}~~ 33~g~~o~~
i
_
n~
" ..
~""
~:;.~og_:;la_".~c¢._,ft~ l
• ~-t3' ~ _c9"i~
".~
~-
~~;..,::;,"~!!.~3 .. ·t8_o~·
IT!'.' ~;>;ir"r.t°Cae ~~ ...
"5l:Q,"'g-~O~5!:H &.i~ 3=_~
~ ".oi{.~.'"
g.s ~ ~ ~ o~"g ~ &. ~ ~ zg-~~;-1 i;':~
111 i~f~~!~~iJ ~;I~~~i~~~~
J
~
.,,~~~ "coil :?
!
It ij:~i·il~~,;~~~~~nn~
n; !"!!.a
.2 l-~>"33"3~ g."Q.!;-";1" )iC!!.~~
~]~[H~~~ ~~~~8-~i~~ ;
=-8 .... -"'8g~ ~i~'" + ..~"'"li
,,0 "i'~ ~ g- s ~..c ;j'~
1iFr
t=
""0
2~~][iiE~~gJ~g:P't;liti '" 5.5"a$l-3 ~ _ ," "6" 0." I
_~ ~go 0 0 0.'
"'''''g''~3
_,,- U~~ ... __ ,,~Q_. ~'" ~o :I:
artil..~~,"Eil3d l!ii!;-q~S§-o =.
a.l
0" ~~g:-~t3gg~::5~~"ii""~
_><. __ ii ~"". Z~ ~ll~"", GO "J;"8.~3iiPP li!:ii!~~,~,,-Ir
'0 1"
"p q:i~[g.~~Dg3H£'!~~~~ - ~';i[!~sJo'8 qz~"i~DS if
~': ~ 03 li
:i Q.".2 ~ g! 3 ~ ~,<>~;; 'l~~lroo.t~ g. ~~;"-Ji> if
~ i1
g~ " ..~~_";;"".2-
0 'ii' ". -'\'I !I ~"_'. <> •
=-'" ~o8!J":I~~'~- g.li:ot~~-",;;o~ ~
.. 0" -, 3 ~~~~~~~~~ ,~a~~":I~lio~
~~ ~il§~i8lrgge-il~BriP'~ -
0
~~~~a"Oa Q.- .~
3 3'~~,g;:;~ ~ [~~8 &.a ~(l
g, "
f
.... ).""" de: lao a'.'"", del mundo. EI d>6.udo de ftllr<\getlo. d prune'" do
... con",,,,,,,,,n,<'$ I«IIDIIanoo Iprodll<ldoo por ~ COtd<Xuti_ 'I'"
,mplicaft .... a"u."" ..... "" primariool" d .dlSl"'l'1Idor. de muduos de IaI
~ IDlpbcado. ~n I. l'<odlKlCl6n o.kl ncbIumo fo'oqu.lmia>. Como lot
,"wgo: ." III ~i6a ,'6.40k .. I", $OIa, ',,'"e
para d,lOOar cI d,o"do de:
ruU6$<"oo Ob 0 .."" niln'" ~ odJ!'On(I a'6miro .. '",m.d~men'. """,i,·o. H,,,.
(,,,,nos de o.fll'n(I. t;<>fl 'U, dOl e""""",," def.llparudo». rca",.ono" ,,,,n cali
,odo 10 l'1'eie1I'e en I•• ,mOOk", p"ra prod,.:" un "'FJ!'1'ndon,. n~me,o de
product"" pd,~ Quod. mucho 'rabaJO I"'" h.:i".,. P""' e.plicar I... mu
,mportan,.. do' I.. ""', de """""'01" """"""'lin qulrrucu q .. tJeOC1l lu,or ...
dsfe,..." .. coodlC>O<lCll m<1_~ ~ ~ICU, "lorn'... "'ntO, ........
bIt;cc lUI ,.....J..- atln debtdo • 'I'" d owo aflnco, "0. puede ... ,...,,,<I.do
r forma, ""'. d"h1do <Ie "'''6j;::uo. ~O~ 'Ill¢. • '" "'... >c di!oaa /<>1'"
qull""eame.tlc. II"'I"flIndo m.b 1 "'" od....... ,~""'.
A""'I"" 10. deI.11n de II complocod. F<>''''Iu/m"", de /"""ac>OO del ... blu·
!DO 'ardan. . _ en dctct!rattt. pos= <:Iaro 'I'" una de lao 1'OlI<tio.... "'"
.... ponlo'.... II 'I" ,.",. lupr ""'" "" 1,omO'> do' o>l,.no. O. y oj ",flerlo
°
molo<:ular. 0, (otl pr-«<ncil de un Ie"",. "omo moll/Cllia. "'P"",,",ado conw
M en I. E<uacOdn IIILS"] P"fll prod",,, o'OnO:
o 0
como PA"'l dondc R ) R' "preoc:n,an Urul 1I'1In ... ,,«lad do radll::.k, ""n·
,.niendo ""rhono oomo.1 II><tilo " H i~ "')0 It,ll, ~ clc. F..,os OOmrue<II"
,,'If' ""
..... exlmnodam<nl. ,rnUn,.. oj"" Y I"'ln>O ..... Y~bo6t drbal,,'~'
at_
l5<>Ciadoo COO'I .1 au""",O de co .... dr c:l.na:r y dot .,,/oorm.<LIII... "",nlilC'". lot
PAr.;, ~Wa """[nbot) .... " In ~ ""P'"'ton.u y .... be 'I""
p~ IOenO iWIo " pIm'. 1 , _ 1'",.,...,pIG. 100 booq.... en d '~a de Loo
A"F1ef tw. oicIo ",......,.t< .,.,..,oradot;
Lo f,pr:a 16.11 '''"''II'' lao ,..".,'........... ",,",.dad de amtarnlrwrlCO
pnma'- y I'«"IIDIiariol "" <I ""-"rtO de un <til- I);uIo 'I'" d ,r:tr...,
eotna ..... fIDI" ... _""",, d 1"'....... de 100 """,wn,nanla 'I" .~ .. d
6,,<10 nRriln EJr ..ta.< ",imEI", II.oru. ,...,botaSO lOnna <I """,I).id., de
ao,l>cno. q... 8., or "''''''''''' ). 'III< "" _~OO& ''''<><;ulmo<:o",••'' .. A mod ..
",.IIM>, .. d<t«t:ur 100 bidtncolbu,.,. b..."" Jun,o (Oft .. ",;"""0 de I...
<>On' a",,,,.n'" ~ of <I"hodo de "'''(\t«oo, A rrw:did. <I"" ..... nn. .1
dl •.• mtx'''. , lormarx OlOI>O ) Of,Of, olidam<l. olcon .. ndo of m:himo ,
prl,,",'" h", .. de ... ,."k: A ""'Mud.>. .1 ,r,iIH.'<I de ..... rd;; prod""" 0"0
mhl ....... d. 100 contaminan'" prhn.rIot Y'1.,,41 d"hldo de "",6grno. an"'l'"'
con I. <.Id. del "', .. p"J<l""," mny p'.:"" <on,an"nan,« II<CUnd.riO<i.
I 1&&' 1a4
,
'-- ,
• • • " "
••
' ..... ,..,1 """,,,," II"'-no.le.~
,_ _ . _ ....
• •
..
_1_1«0 """"... ~ " .... .Ie
"""'l_ I .... :11
""'~I' "" .1"",
M«IJ<l ......... d "",,,<>I de ... "",o<Ie ••u dol ... hI."", ban sido dlfkiln de
' ........ , )' mi. <hIbIei de potIOr ... rri<lQ, U Ac,a de A... L.mpoo de 1%1
) la, P<"l~ ""m...-ida. de 19"'0 Y 1977, .... bIoct<I limite< "" ... I... .,.,......
_ de p ..... A COIItrD~" haD .... budo ....... ~ ....... ,tel )
.... ,l<'ma do .....1'0- t-nll'< bla.. II p"""'pal .. II ""~n de un ca .. liudor
qllC ollda """,plefamenl. 101 hid,,,,,,,,bulOf • dodxido de carbo<><> Y "I"",
"D'en.......... o. ul~".ban «,ml"l«'" ca,.. do pI.tlino y palomo. ''''''1''''
rcaoal .. mqo .... pcidrfan """'" ............. oMc I: '0- U ",.. ,,,,.do, de paIo-
d, ... pi.oll"" ....".... ba Ia ohmln."OO de 1M """' ....... '" do pIomo .ntid<to-
nan.6 de I. sa"",,"" lPa~ una d"c....oo do II "",,,,,,,,,,,,,,60 del pIomo.
m". ~l CapilUIo I~. p:lp.. 4"1O.y P4>, HI ... 74 1
El oontrol de 101 o.id", de nnrntollO de 101 .ubol de """"PO de 100
~"10m6 ...1c; po....,., ... r UII probk:ma m.bd>fk1l.u"'l ..... haD dlXftado '.,..,.
lIS1ema, ""laInlCOl pon dlM>Cla. eI .... 0 ... n'I,,1>O y OUl<no "",I<ndo~.
S, q~ so!lIQC>\Ia........ ~'" .. 1Is(1('1""" el problema del ",,!.>jum<>
1<lI"'IlIfmiu! debe efca ...".. u... inl ...... UI""",padn bh.,... y I plicad. de 10.
de,alb de II lIufm..:a del "'''~ en .. Ie m«ho,
1u:.sU.\llN
I'ROBLD IAS
'6.1. <1'"'''''' """r"'"
Ib.>irl<lot<.., Lo le<tur. d< .... <ap'tulo. (!;fc",~"" Joe ...
..... "'" 0 roml"""01 q .. bacon q... "'" .,ioernbr", Joe! Grupo 5~ r«itt.<lol
""",br< do ~.
IU 1Ia><a cl t<'rmmo ""roq ....... d iQul! <"",",,~" rodrl.o.. """"nor q"" m,," C1It",
.l~u"n"t .. e I.t~u(micos··
IU Un, =<ta tip"" 1"" Ia prodt><CiOO II< •• tomon,o "",,:111<0 ><ria alcin.., Ia
est;",.,,"- Sb,S" &l 6>.idQ Y d<>p.o. ,..,.j""ir\.,.1 "", ..I. Eoc,H,. I•• eou:IcII>IIc>
potO ""a
<='"
IU I'"",he 1>.. ecuacIOD<> do 1•• "' ...,;,..""" <lcl """""","1<. A.,S,. 00II <lIocaru tl<
h ..,·o ((" •• 0,). y. OOIIunuaci..lO <OIl "",bOO "<JeIal
16.5. F...,.,I>< uno !'CUa<:l6n I"l'" I. fU ...i<ln <lcl ...,,"" Y "''''0'' '(IX", fT/o. tl<
8",,,,,, ron <I .... Ildloi"tic.do tl< I'n<Ilky
16.6. !)aoi<l R.'berlor-d 1.,0 .lg""'" ~,r",ull~<l<> .n fIolU"k .. CO<IIpkt.""",,,, ,.
"",,.~ ."". DeJ<l "n .. ,(In ,i,e on lir< """'~n h .... ~U< "'"00. ~
q<><m6 .n. ,',Ia y (6sloro ... .st< iii", r fi ... lm<nto \T.I<I <l prod"",o 00II una
biu< luone Do",,,he <. tlrmln'" do 1.0 qu/mica modcrna ... r<..u''''''' q ...
11<,0 a cobo.
1&.7. [Jrntt5ca y di",," .Ifurw ;''''luL1ndadeo on 100 c.oJ_ <ocriW (Ie ;oruaOOn.
afini<hdn cle<tr6ni<= y <1«ITo",&,,,,,id.Je. II< los pn;oopo..
16.8. o;bujll la, <>t""~1lI1U .. ,~" I. trorJa "SHRI de: Ia h-.lrati .. Y II<I .... no!
Y d""utc .. r.uoo 1">' Ia 4"" 01 onl.o", N_'-. "" COlli""'''' "",. (ltb;1 quo eI
.."",C_·C
11o.¥. Desrnb< [. molO<:ul.o II< N, ",tfu:u>do Ia trorl.o <k u..'" y Ia dd 'nlaoo do:
","'neilL En 0'"'' -=tio uhli.<. d"~"n... "1'1"''''_
110.10. fl ~SIH.I, '" p',omtda!. mien',.,.. qLl< d 'IS!l-I,I, <I pI.no, 0;",,,,, .... ,
'''tlK1.",. <n lu"""n do Ia f ...'I .... J de: fo''''''f ,n\a= 1"--<1 ..
16.\1. [," 6,;.J,~ de I. I",fillll. 11.,1'0. ti<:nrn Ia dlStan...... do: on]""" P-o .,""" q<><
Ia ro,~"".,hc"" • un 'n"", .....-illo. D iooJl' lao .. ,"""""" de 1.<'\\· ....
"S~l'K l' ) "In de «,,>< ''''''1'''''''''''-!\;I.dOOO1< en "'" ..truct""'~ di>cut<
"' ;nl,,,,,,,,",,, rona ""'!allcia <lcl ",,1_ P-o.
16.1l. Lm "".:1>1,,,'00. OCN ,nO "''''" .n.!1<'3'" de (<)In,o. D1bujo I.. <>''''''tu~
de t< ..... ~'SEPIlT) YilT pit'" ",,,;,,n) d,,,,.«I,, "" 'trmino> dod prlD<>pio
II< "n~"land.d,
16.1.1. l", <;>cIoI"os(><:rn<», R,P.N •• OC """,,,.""" "'" P"""'~ , .... m<d,orIoo do b
~ II< I", ""ben,. s.c..; moI<cula, pI.o",,' COO ~"'ta"""" 1'-' prirtIct.
m<nlo ;gtc<[ ... o;bujo 100 d .. _ <k L:~i>. VSEPR T y ~ n P'''' «I< "I'"
do: m'>l«;.l,. ... QuI: ",M.le> dol n"'~,,",,) f~oro K utWu.,tn m d m!aooo"
16.1~. D1h'ja "'" d;'i',Ir\d, <k L<~'l~ \'SEPRT) VOT dd.,n foolQ"", I'll,
11o.1'!.. ('on<!dono..1 .,."."f"". y. I. Ios(m. """"nd!> romo "-;..J,,. I"lno. prod""lf ",
CO"""!"""!;,",,,, ba>O> '''IlJU.IIoJ.Ji., E!l" (Co.l[ IiCl1'.o 01 ik..J. on .. r",,,.·,.t
I>H, " <I PH,' I","r"", ~"'''"><Dt. '" ""p<I<S1'.
16." [onoc.., moO<l<>l>6 on <I Cap(\ul" 10. 01 ~,id" tl< dc.,,,,K~ D,O. '" pr<p>'"
pDf Ia _"610,,, dol OfU>, ,C~mo "'Ofl"rIDo' ,I romp<l<S1n D,I'O.'
110.". ;.C."! >crt. cI kid<> m,I, {"",t<. <I ......!o ~"",Ioo;., n eI ."-<!IlK'" I",,!",< Ia
... tlK1ura II< .,,'" tcoOOo '" ,. "'f'UC"''" .
16.111. ,C~I ""'-' d dooodo mh f<JCf1<, cI ;\O!do 10<16,,,,,, " ,I roofOf""'~ 0;..;.1<
brev<mont< '" =P".....
16.[9. ( .... nd.> Ia rofKen .. >Ci.\n de "';do Ioifunco <n sol"",6n di!m"'"'~ r"" ~<,,*,
dot ~ flO< 100. cI ""lao< do 1Udf<lFn<> .... , Ia; ot0i6:ul.o. d< 1<"", ~. m:nIpIu~
•,
~
; ~ G ~ ~ ~; , I•
$'~ ~ ~ ~
~ ~
,II I
q ar!:i~h h h~:: ~~~ i·:=P: ~fn~f~!~ _~;,,~.! ;!'tU ~h ~
"
'~i o! VI r ~ Hi HI I! i B'i"m~!
I"i'1 .. , .... i iiinH I
<,0
t t ..
«
cr,
r '!.", " I,
·1."•
,' ';0 . !l.1"e- .
;a
"'"
',1.,'
~ . . . . ,1~~
;- ~ ~ ,;.'1
0",'
alrH
"..... co. ~
C
"iI -"
~·.,··t'
n',l!
~It,
...
f. 1I i"
- 1":;
_ _ ~. "s... .'-
;~
11"
I~Ii',a
."' !!';! I
-.~-Ij
;;ij
§~-.
g ,t :;:i
IIi.' iI~
'I
~ ~'lt
._ '
!
~ '" ."
-, p
h"'i:~ii?g8
H.,
!5*~
~ .• g
"JUra ''-lOS .SJCOGESO$ 5.1 1
~ - .o.21\'
lu) ,PoIIru. "" I....... gO>. ooIL1<iOO 0<Um.0 kida do< hidlarull! po •• r«iUCI' ol
" . " . Fe'"
Ibl .y.1 M nO, 0 Mn'"
1Ll'it. iii pol<J>C\aI <><>mW d, t<d~ <10 I. hid ........ rn JOIuciOO ~ ><,J., •
ro"';n~n . ,P<.>dno ",;1".,,,, It< hidrxina en soIuci<ln Msica pot:>. r<duci,.1
MoO, • \lnO,l
c:- l.I~V
IfoAI. Oi=t< b proh.oblh.bd de forma.ti<\n <10 ,nioc<o de hidr6&<RO CD 1.0 IudlO ..... •
m' ......llodo. '111,011 In.;luy< Un dialJ'.'" ,n'u 11,,,,....00.
16.41. Cakul.o <I poroonla" on 11"'0 d, o~ .... '" <I.hid. ni lroo/>. C""'I'Il'" '" ,·.]or
co. cl dd ."''- ,.PcrmJl<O 'w.
cikul,,, aliflllOf d h<cloo «penmen ..1 <10 qUI:
una ,,1.0 1><,11. "u. •• o 6.;.I~ n,"",o'
16..41. Aj ...... to ,.-i6n """'Ir.ldo • conunU><i6n "" to ~U< <i 6.udo nU".... ..,
oopropotciono.. ,n ",]oci<\o tad.a .• dm ,n6j!C1lO 1 6.udo nStti<:<> ULiliu lOll
pol<n=l<s _male> de r<d""'"ln dad.,.. P"f1' <let",.., .., iii to ''''''''00 d<
ooptop"'<ido ocumru. rnl"",nl< ,n ootidK>.>...... t.1nd.>,
1'-,0
N,O_N,+1'-O
'~Il
-
_ N,_ H ,O ,- > I.n V
~. + 2NO + !H·_N,O. H,o
1t.A3. El K!do b!p"""""'''""'' ,,,,,lkul. ,~"'" do< f6rmuLa N~OHI,. U,buJ1
100 <I .. ~f2Ino' J< 1.<>. ... VS~ PRT Y VEIl de ..... moI6ctolo. lnd~l"~ 1M 'n~ul'"
ok _ .., , _ 'n I. m~l. ). to lubn<looon <10 100 "0",,,, '" """Jgomu
)" 0',#00. o;,,,,,,,i... """lIKn I", "~""''''' do o,Obticln <10 "" 'ItmH>O do
not"'""" en e>'. fIIOII'<:" l.
16M. EI AS". ~ K po,. 1.0 te.><ci6n II< k>o. ..... d ... 6mioo< o.IJmO y not"""",
<lando Ingar. 6 ..10 oft,,,,,, <>!4.7 J ,mol KI. bJ """"'010 .., 1.0 ptod~n
d< 6,,,,", .n,..-o i," [0'·0","" 0,.. d,. . aio,«< 0 a1, .. '''''fI<"nu",,'· Thocul<
10"'·00"",,1< ' " ""r"""'"
16.-15. EI iJ.Ij' 11< ... dLIDCru;oci<\m d<I NO 0 /';,0, n 51.1 U m.oL DI"",'" 10",,·
"","le to o.'u,..l<" , , _.... de la f<KCIOO ,d.oo"-'OOo!.o <:0 . . . . ~
lie .nI.oc<.
H <0'; HI!' jlllj H; I ! • F! 1 I !l
"
jS ~i1l~ !, r"~
'H" .~§ i!§~
'il~'a';c~
....
-;;31
t~~ :>
~
~OiO
'E
c·~
i
~ "!!.!
.g
Ita]
~
a ~~
!'I~
-
, ~C~1
'!
-!!.IL
-_
","","
r
... "l~
G2:~"l!;;
.
~
'-~
0
".
-II
o~.'!I
-_
'2~-.
"2~1"
~
~
-
.... u~!io
.~.~ii;j~
~
+
t..-i_
~~ ~~
~{.l1,"1i"o~
.!! ~
l~Q
_'at :g;~
~~'"
9~"
l
~
~
=:l t ~5
C]:!" ~i--:
-.
a~O
"!-II..,
"
-"
E
~o
,
,,"
:. ~ ~ ::~ hi ~~i ]11~ ~ .g~il ~. ~ ~li
o"~
"
-
I ~~
lo1~-
c~
~~
I ~~.§..f -+
,,~~
~~.!j ...
"'-.IJ~'e-l!;i
I u~ -lI,,!:
-~~I:5 :.-f-: "(~ ] .~
~l iq.::li ~~
l.~, 1';! , !Pf~-11 ' ""
.d " ca" ~§? - ~ ~ _ .§
r.J1~c~":: ~-~! !
,,
,
!'-
- . " ' " ,- p
~~ ~j!;;-ll9~~~q o 0 o' l~ ~i!i ~.Q.
• • •
;.
•
+ -."'
.~ -
11'
•
"~!
' " j '- ; ".,i
'"
~cJ.'
. ..
!'Ie] '" ,.
.l! -!!l!.jI;..J ,,£ ~ ~1 , , " . ,. . j ."' ~. !
! ' 1 •
=:1: '" -~':i 1'.R! ·~l· c ~
a
12=
, ; l ...
i, ;j:!
1:10 .
~
~~:::
ij~ ~z. i f~ 1L,s
-l:'';; - "Ii.
~h ",s \il", 06 t~ [k ",8 tZH! d ~
i
5-ll ...
i
j _
1 ,I
. -II '"
! -j
j·U:l
$ , ~ ~ l
- ~ i i
,i
:;
,
16.60. ••
"'", .. d< Ia .., _ ok I. Ie,.~" ~"!m>ca. II< uuh,6 UIU """''''''''00nd<
«<IDOl ,truro (KH(',II,U.., ~ bo:;;o"'''',,'o <k sod;" 1"''' ..""np.' .. pon,
&;;ri'" u","...-...cHSn PO"''''' ~.
lUI . Exri"'.IN ecuo.c16n "on Ia oJ"",_ <1<1 fluorwo soluble <Uaodo oJ flLl<l-
"'TIl do: ood,o '" """d. coo.lUtl'~"" !<Mlo d< oalcio d,~"d",.do
lUI. F<I'<"UI. """'" .. "" ",, 1<:>..0
,Id "'" monoft"""",,.r..,, PO,F" , i.C"" ~ot
,on W .. ~ <> 1>O<1"",6ruro~
1fi.4J. f..plio> "r,:>emao!< wn 'u' JHOp'" palobr •• Ia. . . ri ...i<m<> ~",n.. d< ..
ron<rn'"",,,,,, <If 1<>1 _IOm,n.onle> JHtmanOo ) to«u, .... ri<" "" .! ... Ill""",
fo!oquUn"" r=<>¢>' <n I. F~" .. 16.11.
CAPITULO
17
AZUFRE, SELENIO,
TELURO Y POLONIO
t.o. ele ..... nl'" del Grupo 6A se conO(;"" ool«tiramen1e como 10. c~I!'d!I.,., ..
un nombre que .. gnir"" "p""ducto...,. d. cob"",. [O! nombre. "",n"mt1Ite, es
.",o",ado par ••1 OLuf, .. )a <I"" el ,ulrum de eobr... un. mena priman. de
wlm::. El .denio ). 01 tduro tambitn '" o"'lItn"an cn combina..,6n con ]'"
m.tales de acoftac,6n (cobre. r ial' ) orol y <on wnsecuen,es con .1 DOmbrt
del srupo. EI polonio y 01 oxliono. por OltO lado. "" so ca .. lo~an 'an bien
por "'3 denominaci6n. El polo",o C!I Qlro de aq .. ll", con~tn.res allament<
radiacli",. )' pes.ad", que nos recoerdan al hoc," y al ",dio do los Grupos
lA y 21\, El oXlgeno .. "no de los mcjo"," ojemplos do un okm.",o .. ngular.
collen d.1 grupo. De h""ho. es Ian espoe,al 'I"" hemn, dccidido I""arlo etI 01
Capnllio Il como uoa Introdocci6n <1< 1 '-i.jc por los J!TIlpo<. La qulm,,,,, del
odgeno .. mention.r:! 'qul como un punt" de l'1flida para la d""",,6n do
,n, <"Ongtn<K< mi. pcsadOS.
I.... d", I'rimtnl. scccimle' de Ut. ",pltolo 'On la, hab'luales ..,brt, 11 d
<k>c"bnmicn'<> y ]a ...pa.raci6n de I", elemenloo<. y 111. ap-lica.:i6n de I. red
de Odca. a I. qulmita dol Slupo. La 'or""", ..,cci6n. DeceM"" d.bid". III gran
""I"'OO"d dol "-',,('" pam form,. caden ... "" tentra en I", al(\lrop<>l ) en los
camp""'t'" que presentan enla"" clcment<>-<lcmenlo. La ,iB~lCn'e .. un:o
,.,.-"<",6<\ corta ""bTC los ITlali»ment. nue,'O$ y potencial mente iml.. Mru'''''
de atofre. La; n:a,.-"i~ .... ) ""mpu,,,',,, de ,mport ......,a pnkt ...", d< la """rt~
"""",611 ,,"'luyen los pil", do sodio--azufre. "" propiedades fo,oel6:!nc;" dol
""Ie"", }' del tolurn y oJ prod"",,, qllfmico com",,,i.1 rna. 'ml'<'rta",< dol
mulld". "I ~OOO ,~Iftlrico. E.-llon'2 .. b:<.~on.1do 1"'" tralar on p",fund,dad co;
la p,odlltct6n. ofc<:.os ). "",,'hk wnn<>l de J. lIu,·i. 4cida.
SlIi Q< """., '" ,,-.,m,', '" "" ,-'--'-", ~-m. ., ... ,_" ~H"V(M
17.1. ot:SCL8RI'm:xro Y SEI'AIlACIO' I)E lOS •. U . \ltSI OS
Ion 1.1 t 'pra 11.1 .. del dcKubnmom,,, d< .0<1<>0 100
iii ............... " " ....
nJo."O,:... mdU}~D<Io II ~ S6Io too ''"'""''' <Io:ook II.
.,ur..
d II .n",......
[I u.IIt"" 10 deowbn6 Pnntk~ 11 s..-htd< "'" ~l a rom .. rmos
de II dt",uJa d< rno. eI '<"lulU. com><tuOi de II. <k'I:ada d< Il1O. d .. kruo
... 1811 } d poIl'"OO r....l0an00 ""'" d .. ~~"
,.
I.
I• .
J•
,~
_-
u,,* __ _
'''''0 ,... ,...
" ...... _
_dol " ...., .......
... r
,dd"'-M,: -.
Ea d ~bro del ~ 19:14 .. deo<nlot II dea",,_><):n'" 50..",.. 1 Gomorra
"'" ., ...... 'fU< bl<hlmrntc ';,..,60;-~ .poeclr;a q... q...... ,. U cen",,,,, oohrnn~
_ ........ d..:u ..... ck:.fuqo) ",11/, •• """ .... ".hoatnl q<><;rI rom"",.
1lo...."II" ""'<qlIabk: ""'" _""';pdo <OUt ~ ... r"'$IJc ..,:>& pcnn.""" .. .., un
h'"" IlIU) ",henlc:" rpro' I.,.. po<dr. de "',,(ro .. II. Inc"". dcnom'~n
.
de 02.0",. 1 ambol roomtore.. CD lJ<m»O'l dllo,UUOl. .. "" .. ,,"luado ronN'
,tnru""" lE""'uleo 1""'" IU<t.lIlCla5 combuouhlel fn 111~. La_.,..,.". m:<II'I<>C>oi
q... eI ain: dcI\opt1"'*'<> de I'l'iestk) cr.o un n .... o .kaw:1I10. A<-..n
1777. eI r",,,,*,, rccldm<l eI """"" .... ,'" IOU' oJ ~,.on: r<'" fut recu!oado PO'
Humphr) u...y 'I""". """" 11109. man,,,,~ q... ron"nli.l tan'o tud~ tnI"M
oJ 0"""0 o.r,a.o, La "",ur.k/a .1emm ....1 dol ann", paroce'l'" n"",," .. ""
n:balidQ despuo!l de un C>1I"1,,, pul>li40dQ pOI" G.)·.L ...... y Tb<na,d.n 1!I09
[S,. i6Lido Amanllo i!l(Jdom. I""iptd<, ... po1l'Ot tflCOntra' en forma Libn:
.n rona, <oldnlC"dj ) en fuen' .. '.,males. LI ,,, Ifuro ,10 hldr6g<no. po'o",
pane, 1.01 y como J'Odrfl. ,..hmoruar cualqu.,,,, " ... lIa)a """,do on un !abo",·
IOn" de '1 .. fm""" de un InolUulo 0 en eI p,,,,,,,,, N~ de Vel""",,,,,,,,,
CIC"IIamcn1C DO .. lnod<>n•. Pm> eL ......um de lud".,,,,o no .. MIo """ moIcat..
onron~IC. Es IItII .,..",,<> ""fI'.'U.... ""Iuu _ 'I"""'"
Lan
IfO< pOI" otto \ado ardo 1unJ>iamcnlo<. no .. pw:d<
<k,.. OIlunJ ""'Io<naL.
combuwbk A
finale;! de .. dC<:ada de I~W" jo."etI emipul' d:man lIaman F","'" "",en16
"" m<'todo pa ........"Upu~r UIIC", <It kb ...... oo dq>.'\>"'" do p" ",""",1 " ......
cnr;ontnl ..... e .. I ""..... 01 ) Te, ... A C'""><nws <It III ........ ,1. do 1M <X>nhnl>ll
ha.ta perftcaonar un m<'t<>d<>. Indo.'fa IlIImado pro .. ~.-..ch. para ""'-"1"'''''
""or", .... 101 !1\01'mI$ dep6slIOl bo..... "'" I'"'nmllOl y Iu amt ... mo'w"", de
Lou, .... nJ.. In"'nI6 una forma pa'" bontboar iiII'Ll oobr=IMI3d. a un<>< 4u,-
n~I'" pies' o~, por dcbaj" do nI"' .... p6:>l" .... n ",,,nde,. fundr •• Iatuf,.
r «0 ("...ado 0 IIcjM • Ia ,uperl"ri< como un Ilqutd" umarillo-l>rillanl~. FI
P>tr.odo do hu.:h h.o .oJ" OU$Illwdo vad ... lnICnl~ pur n"",,'" rntIOtloo. de
R!CUpcTacic!n de ..or.... pan" do pelroito Y do,. "",ural
!l ... Ill"", /wi ~lICOIlllllo;lo dn~1UlI "rh<-"""'" dullla"' ... .....,. ~n los 'I""
.. ha COOOC>do_ Ho",uo .. rdiere ...... ",,", _ fwrupn', on Ia (;<n;>lI
d"ica Er." <X>mJK>fl<"IC pnm."" de La poh"~ q"" lie u,ilu6 por pnm.u
\'a on <I "Po \111 ~'''''' C.fJIluio 16. pal- ~I~~) <k Ia. oorilla, q ... JUfJIeJO"
0.. 1800 I'-or C.pRuk, II\, pap.. ~19- 5211 A 6nales del. oJO.:..da .... 18:10. (1.... n..
(;oodl~r dac\tb",j un ""'Iudo (>lira aJenlOr 1111. It"IC$la de IIL"('" )' ""ucb"
""fa prod""i' un "..od~'o .cw. 110",*_ onm~nlamem. 'o,..alli. ~(;ood) oar ''''
(fbl ...·o boner",,,,,, do 'u dn<uru;"""nlo. I" q ..~ hn)' COnOttm", como La " ..1.
""ni,a...""i6n dol ca",,~,\. Mun<! pobre. 8ctl,LIumn (;.""I.-.:h. ~n Ia d60ada de I Po.
Iuro ... fortuna ,....•.,J"""'ndo) cou,",,;ah,... ndn 1","'''''1''' do ca""oo • .,leant·
..oo.f La aplH;a"'o ...... Im!",rlanlC ). "'. . .,,,,noJ>dlI dol uuf~ .. "" ...
Iot>ncar k>Oo .uifll,,,,o. q .... '" <k<o:rib06 por pnmcn. "" Il:ku" lJOO 0....,..
tunDoo 10 pmducti6a ~ Ia. apll!2O<>l><'" del "-"'d.) ......1inco en La s..:.._ P ~
POIODin
Sc ron ...... " I.",'",el. iodlopos del pol<>"",. ",nIUM d. ellos ..,able. 0610
cI pulnm" 210 .. h. p.odueido en """,iIIad.,
In,,,,,,~,,,,,,, 4ulm"", ... Ikbido •• u capaadad 1'<" ••
.ufi"e"' " ImiligmmOSI
"."'1 ...""'......
p;I'
1 polo-
"
nl<''' UM f... nl. JIO,enclal do> ""I".. lil\'<'" 1*'" ... ,..an.... """';ales y lunares
La ~ "u", 17,~ m.... 'n< Iuo ........... '01 del GNp" H ooh.nmpttSOS ... \a mI
de idcu_ An'e< de oon,.u.rn. algOl'''' hillN.{>\, 6. 1<1 .... y "'lu,as f.ptesema-
u.". anahLln:rno, ~re".ment. I. posjeioo de ""Ja t:<lmpof>l:nt. de la mI en
rcl.ci6n t:<ln "'" ca l,6Keno., Corntnz.oJldo COm" "omjlre ron la ley peri6dlC3.
no "'" ""rpreooo .et 'I"" propiedadoeJ ,alos como <""'iJla d. ionizaci6n.• n_
nidad c\octr6mo;a. .k<t'''''''Id""w.d y 1';11;."'00 dol rad<" \loda. Ie mue$l'in
Juo.n COlI ocra. pn'ro«I.aJe. fundamenla\tt en 10 1.bI~ IT II varian ml><M til
re\aci6a • 10 'I"" Ie "'f'CTl'boo. I.. OCPO'aeOn """.01·"" .".,.1 ha ido deoo."C'II-
dlmdo "" <3<Ia .... po .. "" hcrnos aoruldendo. !lsi rcsul'" 'I'" III poi<>ntO.
.""'1'" nidtIctovO) dA111k Ir:ohap' COfl o!L muI'" Ie' "I Ii"",,, ek"",,,,,. 4""
'" .prolnlSll an poeo .1 ca""' •• mcUI""" Tamboal ,,,,~h .. 'I'" d _ doe
\no 6"d ... ""nnena I ...,.,t,rlU ..... fuenemefl,e pe.o ...'I><I",n InCIIoL>\ lic...w.
,,",un dtI.:ooo.mOl eo eI arupo. ~hC!"ns.n Ia FI_"n< 17.2 '" ind.,. 'I ......,..,
.1 poIonlo Ie ". ,nn ... ne,ado dll-.clan>en'c: po. eI rico;tO de! p'''·lnert<:. c:1 <>taJ.,
de ".idlL<"i~n .. 6 dco;r= I" .nobilidad ,m.ria blemcnte "aU" '" deo....... Je en
.1 INI"'. ha.ta 'I" •. romo Ie .. peraba . ., mur raro en <I poIomo_ D"dQ 'I""
<I okct" dla~onol Ie no-mb.6 por liI,i"," v., en la 4Urm>CII del GrllPO 4-' ...110
bemt>s dcpdu PU' ..1, ...1 ptlOClpKI de ';n.ulandad y olputoncial """""I de
"'''"'''''
"
~ 0'-'""", OO'lCR1P'TW. "" L06 Il.ENll'oTOs ... ,."'.'" <TI""
Ii"
I'
l-
~H n
"
H
1• •I J, H
, - j• Jjl
o •'" ;:0
1 ,I ,,
i,•
,
0
ill
'I '
i i~
",
J
,;I
- -
FI
, I,
o~l~,
-r
,"''''}II 1',j!1
2~
]H"
1", ,
tD! H
!~~
If;!
, J,
~""\, , <: ==.
H'I
~~
-.. .-"
T. ",. 17.1. 1..0. rrop~ IUOOam<1lule> do los .I<n.. ", .... del GIlIpC> 6A. [ Rof, !4]
,,
-.. ...
PI
'<-~,,-
l>l<opoo .. , .......
-......
•o
·'C,W).
"O,~,(lJl
.•
"S '?J.D
"~1l.1.
·'So,1l.B1
"So 9.0,
"
"'l't-ll,_
M
~
"'P",!OOI'
,' "'kl."
'",,\\..'(\I '''i ,..11 "So·7~ "'1',\1.81
'"sM .. "So!2Ul "'lo <.1>1
"So -I9.1l "'1'0:1>.9'0
..... ,,-
"S<-9.1~ "'T,1I,11
'''Tdl.l9
r<>oIm<fo ,o<aI 4< ioIIo""",
Elo<!rooeo 4< . _
"""'" 4< _
DwH .......'em'
, _'" tIIollbc>.l. "C
".J II.~"OI
"
}'.o1
b'l"
lIH...
",.
1m
...,""
~."
111'1>11
"
m .•
\,""
''0,'1\10
~
...."
'
'1101
z.~.'I6}
'"
l>cI", i6moo. S""' ...... l'<nnrc A fN ,U '" O.U~I
~"
1.16
(, .,U
1..16
1+6,(l.~61
1161
1~6,(l.!h61
i'''''~61
1,! 1.0
[Io<!"""l"" ....... "" P.....
1km0U0l 010 ""1" lcup,....oo """"', " "" "" 1~61U 1,6".,
"xWl "" "''P A
f_'_' V
, '"
I,ll
. -Ill\
I
-,.
",\1oIl I H ~7I'i
-"
_.-"' ..- o.
f~1&doo ole 0 . .' .......... - h .. ~ -20 +6 -I. ,~
~ -m -,. '"
~-..o rur """'" -"'" '"-"" C,'
M
-.', ,-
m.
-
!!17 1111 'M
,.-
pic' 0, 00, ~, .~,
~,
~
Cot"", lid J.ido ~.-
~',
po< ."',- . .
r<>o, NO,
n,F, '<'","""
SF~ SF.
N;"romo
To".
/<, .......
foX.
S,C!, •
"" r,~ Pol -'" ro8r,
'-
S,B<. s..C!~ s. ....,
P« ~'i\o!mo H,C)
',' fI,S< ,~-
-
Utruc ..," =01>1, ... c_ ~,- Uon"""", U... ..,..., c_
.,..,. ......
"_'~ _ _ ""'_" TI _
. ......
, '" - """", , .....
;o,_H,O_'_H," ' _"""-T~"'''' I .......,
I.... poI ........ ...,...w., de: .... """"'. - . til .. Tabb! n.1 _ _ _ -
dc:n a ......"""". dd c:k_"'" .... lIod",ro. """"" .. ", ...11......~..
en .. [""""",,, (IUt
,
EI .'alor de: + C3 \' pAn 01 0,1,...., C<>"''''t,d. ron que .1 0, .u "n
,,"""nl. "sen'. ",,><1.1.,"', {l'reotnl.l """' f",,"o ler>dmcIo ..... ocinJ:. "I"" y.
put lon'n. ",ida U<iltt>rnl. a 1",,,,,,,><,,,1.) 1'4~ <I ;uof... , <I poIODCial ""mul
.so f'\>J"",,<I<i .. 01.",1", n"'n"," 10..141 VI ~") !!\do,Im .. un valor po>I1I"o. Al
lIu1'... "" '" I< c<>n<idera .,.".. "10""",,,. ' ' ' I<! un huon ... n' •• >id;u" •. Se,un
.. dc:o<:o::I><l< ... <I &mP<>. ." ..... ,cn<>o ... de n:d ...~1<.ID lumrnUI! ... r.tloo- ".p..
,,,~. 10 q"" rooc.-ucnl.o "'" q"" "'" Iud"""" pm.<n,"" "no .....biIidad d<cre.
<0:.,.... OOOIparaci6n «m )no [l<u .... I"" hbffs. roo.. III ""-lI """ lk, ......
di>c_ "',.. <leta1lAda t<>brt J.>.ludrunl> n" """",-,o!'lOd.co :;PIl<r> dc: <Ix""'"
) h.aluroo. Ulo """'''''''''''" ronClI"'...- '" dbCUltII ... lot St<:ciOO 17.4.
HioI.......
El ... 11...... de: Iudr6p:DD .. """"" <I ""'" """ ""-*'.-,,10 ."pIIl Y c.,.olmoe.
pen> pO! OIrn !ado lin>< poco ma .... «>m~n a>i!! <I _ ..,.. parioDl<> iql1I<>I
510 tmhoi,.., os <I ttfI!-..etII.l""" de ..,. u'r<)f !lid..."" dEl GlUpo 6A [I olor
""...."'nU«> <kIll,S DO ............ , .... ....,.,. wn "" h"" ..... podndol. (".......
<10 )no hue,,,, '" "" .... n I pcn.kT. Ill. """oln •• q... <:On' ..... o Olur... '" do-
'!IIIIpooer1 )' praduc= p«juofl>. <aJ1"d.dc> do H ,S p i De- un. I""". i:r<ln_
~I.r hlt,."n>rnlo all,S", un 0/"'0 ..1 do blood ...l...t, It .1, .. renee.Ir."'",,",
eo', 0010 ... Iur. de: 1.1 lo,m ••1 "'''ou dol olf,,,. quo.1 poro 'iomp<> nod,.
10
1<>"",11. En UI< caO<). Ia. COI>L"n'r~'","'" <I< ..," po. LIn I'd,......., ""m<>
ol
",.nurn de h1dr¢i<no .... ""hon ~h8r.,.... pi" la .ld •. El uk>! '.n I><,,""on·
I. del It,S lui"" q"" 01 de I", OIroo hod,u •.,.. put """,.,.,o016n. pare ...
!>.ulan.. apada~k
H .uffuro do b><lro.,DO pu«k P"'pI""~ a.....,..,-.. .. •
parur "" ""
el....e.I1"" pero . . . _" .... ' "'"" "'" b- ' "><I,, """""""" diftn,n, .. ,w-
fu,OI .... ';lbcoo con _ I....... lu......aoroe...- 10 rc~U<b en 10
h'~ tl7.lt para <I wlf\lro de ""',,' , 6ad<I dnthfdn<o. '" IwI. ....pI<ad<I
~u",ntc .....:boo _.,..... ., H,S I ' *' .......
n''- , cu:dJla'"'' Do
_ Joo ~n"!"'" ~ I.'I'P- ~ ,CIdo,1O ......... "'ran ... 101."..
........ .,.,udoo do: Ia _)'" pono do "" lal><>r.. ~ de: ....... ia. ~ d_roG
.,I'f"'I'!
,,,,n
..... to <XlII d ......".,. "'ad ..... H,~ de: f<Mml ........ tSo """'" .....
l1li ....,.. •• .Jot ({,pop. """"","'" I. ~I") . .. riJUI Ii oItu ....
.. bo d _ '>C puod. _'rar ."",)
H,S .. un ~.,d" dlpr<il;,;o d<!bll coo an~ I.., = 1.0 • to ' y au
K" 1.3' 10 - ", 1:1 .nJ.\op> H ,So 1"., _ Ipro.,m""nvol. IO-"L umilotft
E
OxidM) o\o4idclos
EI clldUdo de ... uf", ) .1 In(';'KIo de azul", I0Il cIoo de 100 o.lldos de los no
metalei "'" ,mporlaa'a., M: ",<>CStran en La Tibia I I 4 y.., discuu.roo e .. d
C>po'lulo 11 I~&S, )H·J:l6" Ambo$ "" .... 1VI.n'.n PO' enlaces fuoncmcntc
<k'>l<><lI1i,~<>s ~ y...., .nhfdndO$ <Ie AtldO$ I, •• Tabla 11,61,
EI d;o~odo de a,ur,. . . un gao ir.colom. '0''''''. coo un olor ptne"O.,I •. So
produce cuando .1 ... " fr. JIC quem • •1 a,,,, humodo y •• d. impo"aooa
prim"rdi.l en la fonna.iOn de I. lIu". "'ida. cum" .,pbea,.mos m.il !ar<lt,
1.,.,1>otn COl un proouc,<> 5«undono com"n cuolldo d".,.....ul["m' m<Uhc",
... ' .... 'In. l"'ace"","" ron .1 OUFRO del •• "" pa .... con'tr!m.c cn 6,..!",
que puedea de .. ue'O rtd ....... a metal bblt. com<t .. m....I'" ... las [ cu.a.
c><>_IP41)!lU~
A1~um" ,ul[ur"" 1'''' .j<-mplo. PbS, HiS. tOeS"~ Sh ,S, Y d .rul< importumc
Cu,S. rea<>cion.n <I"""lomon'. con el oxlgeno 1"'''' prod""" cI m... l hb ••.
comn '" mueSlrR pol .... eI cob", en I.a u:u.",(';n 117_61, En .1 'abo.alo,"".•1
dj~"do de a'Uff. R Jtne1ll .ftadicndo klllo' r~n ... K 10$ IUlfil'" como ..,
r.-prcsen,. en La h,,,...,<lo 111,1~ &1" p. SC ulll~ ,....... ' """,'e I>Ianq~anlt,
adllim alimonlafl,O pa'" c";,., "I o".;"fCCJmI<'D'('} ..-UmO funJPOd. )' anll",,·
w...c en I. indlUma del "no.
Cu"s..! + Ozl~I - X"'1 + SO,c~1 1111.,
~Hn"'l! ".,SOJ(o.q!-SO,I~I· 1I ,()l1l + 2".O<Oq1 1111)
La nt,u"!!,,.. del d'~xida de .,uf,-., .. m..... I,1 en Ia Filtu,a 11._1" Sc
ncasita" d.,. ""T\>I:I"'~ •• ~nanl .. par. upl,,, •• <ollie I", d", e"l.m S-O
",an iluain)' de ".10, ,"1C.mod;o en .ncrJII ~ 1008",,<1 e<lml"'",d", ",n I.,.
"al""" "~l""'jIl'nd""!rlJ de los o"l<Iees ~ 0 .."",lIos)' dobb que '" I',•..lu.
oxn en 0"1» "~Iml'l't'"'' EI hlbnd" 1tS<'l\;In'. ,mpha "lUI den;;.lad d.:"",,"
nlCa dcsJocaluaoj" ~,b," "" 1m ,homos de La "...k!o,;ul.o. """"" ... m ...lra ""
b Flgora 17 _l~.
(.)
'''S:
I
.s:I ..~
0
'"
I
0 0 0
(,)
'"~ H.... ".J.
I·~'-····
bo""' . . . . . 0,"""
•.• ....,..
, ••,...," I-I ... "",......"""....
"" oM,,,,, ... •"J", 1 ' 1 _ ' "
( .) (I)
..- "'.- ....... ""'.
•
_~
-_ "" d».u.h> ok ... u&. 1<'
......., _ I .. ......
~"yll·_o.
El di6,ido de: >clro'D. SeD,. Y d di6,ido de: Id~ro, TeO,. "'In pollmc""
sOlido< bb.""", G"" '" "ri"nan 01 G"""m. !O!I ~lomonl,," lib"", on el ain:. El
SeO,,, un polfmero en ""dona que con',"", on]...,. dat!",," r.."es ontn: I""
JfUp<><. como .. nn•.,m. on l. Fl,ura 17.k El TeO, es un. ml tndml¢n,,,,nal
formadJ po. to> enl.=- do I", !torno. J.:: Idum G"" II"",," "" mlmao de:
cw,di".c-WJo 4 El didxiJo de: pol,,",o. P<>O,. lambito .. obti."" de I. com·
t>inKi6n direct. de 10$ dcrn,",,," a 1"",1"""'"'"
ol<,·ada<., ado pl. I. . ."u,,-
lu,. de n"", ila. m~' trrieo de 1<>< enmp .... lo> ionfC(l>. rv., I';~u'a 7.!4 } la
dUeu,ion q .. Ie acompalla para m4. detalle< ",brc tslU ",'ruet"ra' "" ..!ado
~lidD·1
EI di6.i<Io do ",,,rn: .. 01 anhldridn dod acid<> .ulfu"",n. n"mI3Jm<",,, ..
n:pr=nta como H,SO, pcm "' rna, m.",~o 1.1 fo"". hldralad •. SO, II ,D. So
compo'" romo "n kido d ip.otico d~bil (K.,_U < 10 '. K., _6.3 • 10 ."
L.,. 1crd.,. do sclon,o y teln'o sc tsCnben oor=;tnmcnl< como H,SeO, )
1l,T<:O,. re-.pcl:i"amo-nlo. La o,lruclura del "<:ido .. Ien i"", .. m"""", on Ia
Fi~ura Ind. J'Ofu no .. <:un<xx: I. del ~<:ido leln,,,",,. La 1'uo..,.J :kida de: esl",
~",~<:id"" dec",,,,, al do.\CCnd .. on d ~rupo. ""'M '" ,uponr•.
J... nculrali/a<;~n 1"'00 a P<t<-o del kid" ,"1£u1"O>o prod"", I", ani<>n<>
bi.ulf,lo, IISO,. l '"irtlD. SOl . q .. p.... nl"" 10., <>'ru01""" momad .. on
la, partes I.)) In d< 10. rig"rs J7.3 El."lfito "" un .genle red""lo' mod.raJo
y .. ""bz. ",,",0 funJPcida y como """"""an'e d. f.. la, y ..,du,.,-
EI t';,;'ido de ","r", "" ooli" ... a 1"""
de la o\idocion Oila!nica &!
di6,;do. s" o"ru01Ufll'ri~on.l plan. reIIU""" 1.-<:> ..1ru<1ufIU .nc"an'.,. ra.a
de<cr,bt""" La ioO$lnid det enl""" S-O <> 'an pcqur"'" q ... pod".
~u< I",)' algun"" ,,"enwciuilO> J~.I'" ...km;' de 10\1 enla= de->loc.h'Jld", P"
mdica.
<>p"rn.d"", L> un .""ole mid..,l. pOOt">O<l. "'unq ... d .. Ien,o ),.1 tolura "'"
moo"" .. table< quo 01 amf.. "n cl .. lOd o de o>id.cl<ln + 6. "" puclen ublen ..
lanW <I ScO, ""mo.1 TeO,.
LI ;kid" ,"lf~I"1I." >< ,,~t..-nc al I,.la, Indx,do d. "ufn: oon .,,,", [EI
A<lt . . ,St... " " » " '",,, "'-'1.0,,"0 ~5
12q.)·IIH,O (li.8)
t- ~ + 0.20 V
r119)
so~ '(<1<11 + 8W(aq) + 6". ~S(JJ + 4H,O(Q E" - + 0,37 V
117.101
Halu ....
Ape .., d. que hay un. ~"m ,..,iedad de halu"" de '''k-6jjcn<». m""no> dt
olios oon ro~,enad", ) PO' .~ .. aoorda,tn CfI Ia 1I«ti6n .i.guienle. EI
he,anuo'"'" de a,u/'t CO Cltrl.",.nl. uno de l"" oompucSioo no OOnealtn.dO>
rn.i< imporl.n .... So proou« PO' Ia fl""raci<ln d'rt<:la dd "--<of"" es't p.
butamc i..."o II< ""mpone dt I..,. """,,,,,i"", mol&:llla. ""t.<'<In",,, de I.. 4""
'" n.hla en cui lad", I.,. =...,. de in"ad""",<\n. AWl'l"" II< ,",""ICri ... PO'
r... " ... nl.~ S-F. I... ,abjlid.d de ."c "","p"""to co; fundamentalme",t
ClDtloca m~' q ... 1•• mudln4mica. La cn.:r,fa de ~1\3ciOn de Ia •••• ocio .....
que: Ind"y"n SF. . . . Ie>'oda dcIHdu a I. dificul,ad de prodocir un ",tado de
1... II<>CIdn tn eI que d ilomo de flw, .. pueda ''''olu''_
OeM .... ' u .icvado peso ""'10=1 ....1 SF, DO ofu""" ni dlfunde r~c;I·
mooto. {R",,,,,.da I. Ie), de Graham,) 10;'0. oombin.do oon '0 natura",'" no
16 . "",. i ... rt. y "" OO1lduc1u •• '" ha ht<:bo ~Iil como ."I.n tc 1">='>0 en I""
_do"", "" all. t<nsi6n. Adem:l .. I.. m.tCl., 50:50 SF •.•;« tamboto ..
han ooo,id.rado como '¥I'nt .. comp,...,,,,,, <Ie polo'" d< lcni l. euri"",mcme
..... pcloW., omilm un ."Ibido. <".ndo .. lan","- La f.«"."",. riel 'ilbido
.. in,'."amcole p'opomonal .1 peso mo\cculor dol p. compn:><>r 11o"'!""
no ho)' "n;llogo, del SF. con duro. bromo oj )'ooU {sao bal6gmo. mt.
i •• n.... 110 coca.... n llralalo, .leI a"ur,., 100 OLlO'U'''' corTnpondicnle •• J
..lenio y al teiu", >I.",.lOn, pcm <on bulan,. ~1.bIc ..
I.", hen!luoru,oo .. I.,i>o",onto iDC"", t:unlra< .. n mucho con los t.tra.
nuoro'''' ." .. mo""moo,. 'tael"",- los ......."0 ItI,anllOJUJo:! .. pucJen 0,,"
t ...., cont",l.ndo d"'c<:ta",,,nlc I. "00<><i6n. pe.o .us •• If""lu"" '1lru.n bu.
t.nt. Como .. dalu<e PO' 18 lcori. ""I VSIOP R.lanto el SF. como.1 StF •
• >.is.l<O COIlIo ""rat<\f(" diSlofSionod<>s. «"""Iunl m<>s,rod • • n I. Fi.gu-
r. 17.4a. EI Ilnito pa' de ."""mnes tlhaparcad<>$ <>cup. una posia6n ea>alc>-
rial .n un. bipinimi<le 'ri~on.l. n ToF. OJ un polllnoJU monooim<n,i<>ll.1
con,,"uido PO' Ia uni6n d. 8'upa> eu. d.-.dn plan", TrF, m"""ad", ~n I.
Figura J 7 -lb. mien"... q ... cI PoF. no ,.. h. co"'C1oriu.do bien, 101 ;vo/.. ""
form. Olr'" 'clrah~IU1"". pert> los mayores. !ekruo. tdum r pok>"10 ,/. La
.. Iroc!"", <tipo ruba"". del TeC1 •. dad. en la Fi~u'-' 11.4<'... Upica do los
cioru'o. y bromu,,,., I.". yodu,UlI IUfTnan CS'ruclU'U auo rna. "",cndi .... ,
b,o. ....... en unidade:; o<.1af<)"""" EI,_
,,
,:W:
' ,.
0 .. :"
.. (,> . I " ••
.t·O·f.
I"':
F
: T:
'F-
To.I::
"i~:
f ~ '''' ,I' '
F--t-F
o >6
0
.
0
0/'0
,,/ 0
('J ('J
.,of""
fit-> ,1.... ",.,,, ... "~'"' ' ..... ok o..t_ do ............. ,' ..., - . . . . do '~I
.... ~'"'OO _ _ .. ..-. .......- . . ... !dol" Ld '"''.''''' .. ""........, old - . " ' ...
......... (lIdonoro .... , ...... , ' '''''''''''''' ... .....,.
117 141
La F,,,, .. 17.~ tcOumc la .... )""" de ".. akII,_ del ",tin: que .""m m
' - o6bda. ""Ihda ) pootOOII. La f"""" _ .... bk .. II ~ .. ~ r6m""' ..
4\1e au ..-!punlo pol _ _ de I'pol _om S" 'I"" .. mDeSI .... en \a
t· 'Iu,. 17.6.>. CaJcn,aDdO. 9S"C .. .,.-0011« I. 'I>nIU II. air<> _ _ mad ...
"f... _niota. COIIlPU<>'" I.mtotn pol onlll", S•. EI ",uln: en "niIlos '"
" ,."""" """""'10"10 , .... Ioa:"",~ ) s._ .....
AllfU.imodamcolt" IN ·C... 1"""_ OIpcd!icaIllt1lIC. ddOC1a.,qr,.
un. f.... Ii" .. ,d •. <amb!c. de coIOf
.m. "llo claro. q\le I"" •• fa COn ...... Cn ... IIIOyo,l. ,'ICI""'ozuf", pero '"mborn
d"llnC .... omll.» de OlIO!! IH",allM q.... on do .., •• """" .<in" . Apro.uma.
dimenl. a lOOT.....,. .niI!", >e rompen para f<>mlor ,a;I,,.,.. dirNUlCal".
~"" ",~",r"", q ... 01 ,"omo de .,,,ftc <k ""do "'''''''0 de "na adm" <hd.a ..
un I1o\lICal. eo de<1" pose< un de"",I" <It\.apart~do. Como ""bf/a «pe""_ La
~i.I de: e.lOS e1«lront; _po ........... loa.., q ... <>1 .. cadena>. .<a.
'io.,1e:! de .......... roll. eUa<1Ormood<) ...""lUdo".. cun:mad.:omc:nl< lup.. F!
rn./;,
_r
"'......"""'cc ... "'''" hob d'. "" prod..,.. ........
pIMllIXI" Eata. 6bras PI"""'"
f,,,,,, ........_ de .:nuf~
I........, .. pol ""de ..... bcbroKblro han>
.. den:<IIo) haci" \a I,,!U...ca 101) """'..... It", . . . . . . . . F;,un. 17.61> Y
IOn un .,...,pIo de un <1:.'",.,s...'......m ,10
H •• por """' ..... de "\Ie." ".. odo.dcs """""'autre...... "oill"" del onkn
de dct 0 d ..~ JIOIIKIL Loo aJ>ilIot S. pled""""." e" cI punlO de ebullOO<ln.
PO'Q cI I.m."" de 10> ""ill"" d"m,""yc .1 .u","",.r \a """po"""". Sob~
S, (m. , .. ,,,,",,, )
--
""10,,," _;n" _-..........
Sa (~~IcIi«»
!1:'i)'C
f~.-
_ _ ...,."",j
.-_-,jl60'C
Sa 'I.......,'.
--
._. _ rojIlO •
.-i,om' .....
I .". no<EiooJ .. fi1l'll..
(";oro<odao! """,,,, , 10J 'I:'
S. ,,..l
• • 1-10_ "~"' _ _ t'"".
a :.... do _Il00 S,
,
"
('1 (.) ('1
,.
(d) <.J
FIpn '7-'. ~.,.,_ 1 ",t..-. _ • .....!oJ ok 100 eo; (I • ,.1 """"",no. s~ ,;, ...1..
~_, S. ,,' ~:'. ~ - s. So, , k ,/I S;', 1 "I T,:'
,
_D_n -
~~,·,~"Hn,[ S ~~!!.3~ 8iE&5'~o
'< '"
-. _
;rtl!'
>~ ,~<;."
s. ~&."1i"~"".
' <> ~ "o!~~w",,"5'
!II" "g,,""-~""- -·s~·
- ~;!!!.~o~e8,'~n3~
t~~!ttl .. C'
,,~~~ i
2"i::'f!;lo'"
!;.. .. .. '<N~
!_;l~~~ ~ P'
""~~..,9-,,.=.1}-g~~~-
aen... !!-!:~~ ~ p;o , 0';;
""S"c.~;;fi.;;
~ ~ ,.,-,,-'1"
s ~;;-~
iI·o
iO''',,"~];:
_~::I,,7 '"
',,' ,,!
c
- ... -
-!Le.~
iHiit;':::;5~~8
~_:; po;jO~ ~!eli~.,,:'§'"
~iIt"" ;r""-ii
:~8~ ~!t'"-
it~ r;-~~,~ ~ =. ]"~,,~~,,,
~ ~
a;!,;t'~:I:s:a "0
;;" Q.~ ~.
~ .. >-~
r·'"il· "
~-"~ ' -
n
" 3 '", O!!-'.l~,!
= ,
"!
;..
Q.
"3~o
a" ~ .--:t Ii:
10 ••!
!: '<"'B~ -15';1 ~
g 1 !a ~
~e~~e~~~
n
n~_"O!'"
1;"" '" ".
nAi ~~~I-"t~:
!:- ';; ~
.~ll
~ 00 0:"
""_, .!!-,,!L_ '[~~:ld
1l1i"~ h ~e-~ ;;~--.,,"
_t<.,
~"O·"
-I.n"
j:i
a~~~~~~~ ~:3~~~~~~~a~~
i
.. '" ··c
~
RlitE~_;j
~,, __ ...,!1 '1~
~ ~ '" '" '" " .~
st'"w ~:Y""~~
, - ,
~_l<_~Q"~
~"lS
." o.~ ~~ .. ~
A§::~:''''''W~3:t
~fi?!!-" ~if~l'
O"~"-'';
.. ~Q.
_ _0
-
i" -.
.. n~~
s"~ll
~
~"''''~."
~
~
,,~1i~,,1>!!. 8 =.o~
::1 '" ::l -g
~ ~ .."!J ;: ..., ,... :<: " "'" if 2. !!. Q. "'c~~[!/:
. 2~~~~ ~~~,,~~~O~,"n_~
"'~8~~~;re3 ~_ "'" ,,~. "'~.., _" ~_EO" .. , ::a~i~8
gi5~8~~!'.."~ ~~,:o!l.'!.'" [~Ii: 1 ~"."2.iI~.=.3"_, .. _ "c
,,~~:> ~~ ;;-t!; s
s:!O.~'" ~=i'!
..,~~!l ..,,012
3
m ... ",-~
~';'!i:
~ II
;..,>.,
, ~,,"'3],,:;:·
~~
S ., "2.2 --g 3:!i::;3;o;
.;.·311 "'·""'-
g ll!!."'· ~'E
'J, 9-w->~
,..'l!~_
"-,-00
. n"
n~_
n2
M
",, ~
,,~;z:~ .. E:.
.<:
~1I-2!l.ji8"E.
_ So, ~:>!j"
"ew~'-~-
a~">3~rJ!L
Q. n _-~
~fiH.:':n";~~ ~If
-::10.~
"~,, ;5'3
~3~05;~g'l!l :J1q~3t:
i:il_~..,
2 srfrF Ei.,- ~
~~'lI",~"o_'"
i). [9~it~'E F !!.~~'§]EO~ j:I~ ~.'o· '"'~<O.
..~ "1> 'l. .... "
~"C-l0 ""''2.'''~IfO
:I
,,~02~"~"
:t-~ nO! n~~a~t~' 5g"'~-~P~~1~i~ _.,"
~o:.;::'l.~·3
"
,,:>-~iil-S: ''''
-5'.,-= .
"~~"'~-"''')(
",,,
Ii: _~OQ'
. ..
,,~
o.~
.
.., .,.
;~~~~o:" ... it ~~~~t~8~"inSn
H~&a~i
~". j"~T_
~t\~3'~g-!·~i~~a
. , l1,mo!!-~oS .
- 0: - e
::;,.fra~~
""",El~
ilil~!'l~·~
grado de ""ri<lor dt doble <olaco. 0"", hol",o> iDOluyen .1 S,F. l d ol"",ro
oon .. 10= de" ,upo,io"". 100. S,F,,," un po mur "I'ie<>.« puede oblc"'"
"""'0 ,ubprodO<"!o de I. nuoraci<lo dol a,olre, Su .."""Iurn" m'le'itra co la
Fii"r3 17,k los hAln''''' concatenad", del .. len;o}· del leluro """ mocho
mj. dillciJe; de pn:pano~ 0610" ban cataClcruado hien 01 5<,0, Y el s..,II.,.
l'" hidruro, roo'-""tcnadr>< del azure.: .. COfIOCCO como to. po!isu((an"'- de
16rmula gc"" .. 11I,5•. " _ 2 a 8. "Igun", d. "'''' l!quid"" amarillo. ,.=i,,,,,
"" pucdcn p"'po.'.' calcm.nd., .ulfuro> con •• uf,. )' • ron!,nu.ci6n acidifi·
.ando, cornu", mLJC>lrn cn I. Ecuaci6n (17, 15\ polO '" idearon '.rios .m1od""
mi, ..,r."icod"" • panir de 18 dtcad. dc I"" do> .'''''''''01,.. Lnclu)ondo 01
Irnlomienl0 del S. CI, con H,S eOmO Ie mueslra.n la Eruaci60 117.l6t
,.... 'f'.'
Q
• ,~~~ "FPI"
"LA ,., ....
F/'~x S'-FJ.,,. H--'~'
.,. /\ F"'~
(0) F'ISf (' 1 :;sF, (,) S, F.
t.... 11.7. Fl-... •• "''' _ _ _ "'IO.tlaonuo" ... , ...... HiF I" """' .. 0"
L"'"",*, 'S ' , ,,,, -......" .. ""-<01«. S,F, ~
U Tabla J7.l no>< mue,lno los f6rmula, de 1"" 0.<>16doo con ....1.oad". <Ie
.luf,. y un. CStnu;,pra resonant< <Ie cad. ani6n co.rnpondicntc. Oboe ..... ."
la tabla q .... 110 tOOos ..1", acid", .,"Slcn en esl'~O hb,e, PO'" todo' I",
;lJtJones .. conoccn blen, NinKUM de ..({t. ;icod", 0 "nione> llenen an~log",
dt ""knio ni dt loluro <"It I", q"" IMO. 10> flom". de azuf'e <c '1I1Hlu)'00 po.
oon1""nr= rna, p=odos.
FI :icido "",ulfu""" H,S,O,. no .. p..roo pre!",,,,, como un :icido lib",
eo ..,luci6n acucosa, PO'o oj inn 1i",ulfatQ Ie puede obtenr, lte.. ndo upfre
clomen!.1 I el>ulbci6n con so\uciones a<UOS3$ de ,ulfilO OXlmD <c rep .... nla en
1. Ecp."6n 117.!7~
Oboe,,'. q......1. re.cci6n '" rc .... ",ihle. 5,0;- .. un an..:'in lei raM"""
RnMogo .1 ,ulf.lo pern COfI un o,(geno ,u,!ilut<!o pot un 'Iomo d...'ul....
!5! 01'''''''' or...,.,,..,... '" '(K f! .......,.,. ' . . . or..., '''"•
., _ 1 1~ .~ OI' " ,..,..- "I·... ".."', .. ) _ ... ,."
-
"" """" J " ...
T ,,,lOt,,. 11,5,0,
"',w_.'
. ~. 11.5,0. ~
s,o;
II,S,O,
_--
...'--,
-_.,,"".,
"
(Ionboo s--o I""IU:<: ,< ..., WI ",nof""",,·o C1rkoc, II< 001>10 enlace ,J __".,
..."no .. osporabL PO'" cl S-S"" lulld' '''''''almento un cnlooce ........110. ()h..
~na 4"" cl <>lado lit o<idal:wn!rl<doo dol uu/re en 01 "",,,1/,,,, .. j 2. PO'"
,I del ',,,,no =". 1 "" "L"r", 00 • I. micntra. 4"" ~I 11<1 porirtria> c, 1
U ""10"''''00 del b"""lfa,o lie .00;0.>1 ""mn I. <1<1 h,p"'u1r.(O de .00",
cn I. r"""VOn. en bi<lDC<») ""$'" .. de",rt'" en .1 Capitulo 6 lpili>- 154-1 HI
I! lombok< on .genlc n:d\ICI'" mode .. damc"" f""no ~ .. ""h'" ,,, .. ,,,,ria_
""""c par. de!crm,,,,,, "",nliJal; • ."...",. cl )odu,o p",dU<>do c" dofc ..... ' ..
PI"'"""" .... lI'ucos. U ,....,.,,601 dol "","If.." """ cl )i>dn '" mltC>,ra en 1.0
, """,:060 1P.ISt
(l71~'
La tslructura del ani6n d,I;OOI10, 5,0'; ,<:Omo.,. ".,.,e$1I" <n la Tabla 11.2
os notable por I) el ..,I.co S---S milo largo (2.39 A) de tooos los compue't'"
con<;atcnad""~" )' ~) ,u e.lrutlura que ba<:e ~u ••1 "nire par libr. d. <:ad.
~10mo de azufre e't~ muy con;a uno de <'1ro. Las soillciones de d'llOnno """
agentes mloclo= buen,," y r.ip,d<>< en ",Iucin",", M,iea .. Su pot.""al ""'_
mol <k re.;!uo..,6n con res~o aI ,u lfoto en solucido ba"".os 1.12 V.
La~ "'los d. dliion'lo oc pucdcn proparar no< o.idocHS" en medio ac;do
d. oolucionn <k ,ul(,IO con d,dx,do de man~anc<o com" <oc mue>lt"II. en la
[cuaci6:1 (l7.2(l~ EI ion ditio"OIo S,O~-. os ... tabl< en ",Iucidn y.., utili ••
OOIDO un <"(mlrawn <k taruafto modio para pm.'l"lar calione> de lamafto
.i"ular. EI1cido d;lidni<o libr<. H,S,O .... puede prepa'" PO' natamicn_
to d. >ol uc,nno, do diuoolto ron ~",do< cOmO .. repn::senla en II EeuI-
"-mn (17.21~
MnO,+2S0i +4H' ~ \tnH+S,o! + 2H , O (n.lO)
'" ,,'
,mer una ",'NClu.. q"" n<os "'<'UOrda a Ia del S, )' sl' 1"""
con una d .. po-
oici6n <uadr.d" pi""" de I,,, nn,6genos. ~ntando 01 ml,mo , ...1110 ero.x.
,rice> q"" oJ IclrKd.O de los '10m", de Llufn:, T<Odo .. los enlaats S-N - . de
..... Ion,nad ,n, .....o"h, oot~ <i <iliac:< !IClOCIU" (I.N AI r DO cnlac:<_
, .... (154 A~ 10 q .....upon< u.... " ' . .1",••>601 """"runic alrededot del
....illo, La:. d,\Ul ........ s-s (""",ndas COD linea, d'>COflllnuas) SOft ll:d:lbotft
dnoHiIdo con.. 1'1" qll< los it"""", no fom.,,,, mllcos. In qUI: impbc.rfo
..... dtbil
onillo)'
,"",_i6"
0",'" al .... ~t"""'" de u..r", ' .......'m'''= (I 'ra,"", de,
Si .1 S." ... caiIfOI•• ,acto Y OC 1'1"" ...,,,,. .lan•• de pilla, romo '"
prescot. en II ecuaci6n (17.2.1), "" pueden obi."", <fuul ... ,ncolo, .... e.pI ...
"""'- do d",,"ulO de d,.,ufn:. S,N,.., .. enfn. ,'"",arrl<nle el ,apo' ,esul·
Ion,•. Eo'e ''''''!"""In Ilene una lonna pia"" .... dr,od. dilloniQnada. ,.."...
lruo.~ur.l con d S~' "*,,ado eo II F'l!u," 17.8b:
CiJ.2J,
Si <Iep..- _I S,N,. _ G'e d"ranle .,"'" diu. Ie Ibrma UD poIImrto
de rulrUm de ... ufn: metah", y r,hrooo (Sf'). La es<J'U<lu,a <Ie ",Ie poIbnotro.
porecido I 10 del a.uf" r1iotico, '" m..... '''' en La bll"'" I7.Il<. Oboe.-'. qUI:
.. J>II"'Im ..... unodadetl adya<t"OIOll de S,N, en Iu q"" los enlaces >< t..n
di.p"",'o pal1l form~. "Ill/. """<nl ""oj rec" de J,o""" ,hem<>< <Ie nur... r
"'"6F''''' De n.... w. 10. enla"", S-I<. SOlI de un .. IonlilUd ,nI.rmcd .... 10 q ...
,~pone "n' """1 .....1".<l6n comp1ela de 1. dcn,od,d .1e<;lr611ico • tQ la,&<> IItI
e;.: del
polfmc",
&u ""'lena! OCIU ""'..... men'e """'" 10 q.., pod",,~ den""",,". ua
moW unidlllX'DlioDal. POI' ~ '" de roklr meuloco dond...-broni;o: c.III~
do I<: <,,*, .~ bural ....... ",. pet<> IICJI'O cuando .., ". de frmle. Adtmll. we-
dua: b e\cancodad Ian boeII """'" cl "",monO PffiI 10610 • 10 Iar.., del qe"
p<>luntnco. Y oJ.., loda'·j...... In'nganle. cu.ndo ........na. una "'mpo"uun
Dm:ana .1 =0 abtolu,o, poerde ,<>llln>rnle ... to$,~tt;~ .l«,nca 1 .. """,.
,!Cu . cD un '''I'''"",OOIl<IIJf.
Num<rosoo den •• dOlO de em.. OOII'lpt><1IOS .. luIn pn:puado tn 100 .!hID"»
al'loo. I'or .... n'plu.•earn"" 1,,0 cick>'ia~nOll.ntl\l&OO a I"" .1Cl.,r<;JSfactnosl
I Nsn,l) INSF). m... l",d ..... n I. Figur. 17.8<1 y t. EI denVllOO .lonOO t!C!IC
.nl,.,.. S-----"- de>l....ah .. d"" PO'" cl (r.SFI. htne tnl~ S-----... de 1001'1l>III:0
1ks;1.wc... '" 'I'" ,mph"" nlaca m;I. kx:aLindOl 5-N } S Nola-tn<. Ade-
.... pan lu"''''>!'' II 1ioI.. de dm'lI<loil. by ,.mboto ............. anedod de
"""'". , S.N. neUl ..... ""lo6aicaly anidNal .. LIN 00100 ... trnI'InID.O fIOn
.'ph""....... tu ....,... dtI nixe y 1u reacciDnes qU'micQ de CSlos com .........
1l.<uf",-OIl.tg ....
LcIaaadoI 117-1.). Lo <>!Iub. "" pucd< mea,.., 'b'"lI.nd" Ia d1JC<ci6b del nuJO
do "" ....... tc.
~ ... ::.OI V
-' "n,n cl ....,,'" como d .,Ium "'" .. mOC<>lld""'.,...., r",,,,,,,,,,,bIe.; .. d«>r. 'u
""0<1",,..._ dktrico .. _blemen" .... )·or I;WIndO Ie encueolru .x.,.......
, ....... IUI_ F.n d Jcotaaj.o<k b. lOO<fa ...... laao. .. ",d~ ...... rom.pt,"""
"Qpu.d<fM""~'_~"'''M .. ",~ I bond ..........
d...a6n. (Vcr en" Sca:iOO lB Ia _ 1..,.
de har.d •• , <oem,,'OI\d""'OI'e>.f
proP'< '''' bace quo ..,.,. d", 'k OcRI.,. (1 .1."..... de JU. «ImP........1""p.
,nl.""",""", .pbe.cion<> en ''''''''''lulu. ttlub. ""...... ''''",,'>I........ Y ~
doom., ... y """"0 di,.',,'imo> ..... C. p(lulo U.) l;un~ Oft d P<"""" X.rox,
" rom" '" Ie conoc:< ""mlinmente, rOlocopa
0. lrundo con 10 &,.;rit" Inlcnonnonlc.•1 ,,""oni<> y .1 "I""" "'"
",mi<:cnd..ctora in,rfns<c".. Dopjnd<>k,. <'<>1\ ....... n'''' <leI urupo ~.~
to ".dUfO 6A) K """"",run en .......a>odudO"" dt upo-... miomtr:u q....
llIIIdm.... n:m.n'OI dd 0",,,,, 3A 10 induso :!A) ..... tk Itpo-, A<IcuW tk
atDS ""'rena ..... COntptlCO'DS fO<ma<los pot .,....1 cao,odoId d< ,k" ....... ' ... del lA
) dol ~A. dcno<t110W0t """'I'<JC""" Ill ·V Idtbodo. II .n"Iua 1IOIf""",latu..
de numeraado rom""" dt ... tnJpos de Ia ,abla ptn6dtc:l~ ... " IM>trlOtl
S<1!li«Jndudo,,",- 1'". <JOIIlpio, eI onen;u". dt pli<> (GaA.1 eo un semiconduc·
to. 111-V <Ie ""1">"""'" """",nt. en .uperottltnadnres. Lot ""mp ..... 'O$ II _VI
~ ""'"000 a'!n <:<"Imp ....'". po.- ekmontos del G.upo 2B (ZInc. cad mio y
"",,,,u.iol y del a.upo 6A (<<peci.l"",n,e ""ur",...len", y 1<lu.o~ El .uUu. o
do: IUD<: (ZnS~ d ...... 'u."
de zj"" (ZnSe~ d telu,.,o de zinc tZo Tel .\CleOI.'O
de ""dm;o ICd~) y ~,""u,o de .... t<"Urio(l1f mJSc • .on ,ados .;cmpios tk
.ICItUOOIId""-"",,, II·VI EI oelentu.o de codm", OS p.lnJCUllrmm, • ..""bk •
la I", .;';bIc l ItO ",ilwt ~ acti... , lou I...,.. de Ia calle en eI tl'tpOKu.io Y
en rnedodorel de .. p<IOIC16n ok dmaras. Ot, ... <'On'IpcI<1'''' .... trIM ....... bb
• II luz ",f.... o,!' 1 puod<tr. "'Wnno: JlIOIlI monl1oru&. lao ptrdidao de ""lor
de edtfocios e 'Dd .... en "'.. mao de dia~...., PO'"
Ia dctecci6n 1="'" de
d_, de "",ma. (l u ctI ...... ,umotU,; prod~n m~. talm q ... las OI!lul~.
no<m"lc!-)
La ..ros.afia ldo",.. do de las palabn.. If~iU par•• """ti'"'" """'.~ la
d .....oI)6 PO' pro"k'ra ... C F. Ca,bon a ""mICnUllO d. la d..,..oda de I"" .~""
,,,,,"11. 50 ba", cn l:o ,"••",bolodad a II Iw qut preoeQ,an pelr<:ula> ddpd .. de
oelenio. b «" proce>" ..... ~mpa ... de II,. ,n'<n.od:od ' Ium' .... u.... om.,...
<lei doct.tmen'o q .................. copoat. que pKKnllt Un I"'n """,,,,,,, de I~ 1
.."ridod.. oobf< u.... pelkttla <kIp"" dt "'....10. Lao traJ del fdmIo foe<>-
..... 'bIc nput>"'" ~ bt lui ... C<lrptI dt Una ta"'odad d.c..-n.,,, q"" aqudlas
"" C<p' ....... F.'I>tt 1rI'da<'"o~. de carp K ltKIbIicrcn. un popel to qUldo.
una ,,,,n<Jl'lltnctal ) oe .""'do un t<l...,. "'tI-pdtt que K -.dtucrc (1(\10 a lu ""'..
"""''''~ El "",priola prlkulo St: calil:nt. bn"~n!. pa •• fundu "I ,(\"".
permanen'""",n" .... I. IUpe.-f1Cie de I. cup,. ,.rmll,ada. 101 .(\"'" pucdc ,,,,,
""goo, 0 en un p'caso cad. vo. m.b com~n, de ,'a.iOl colo"", para pfOd"""
un. ;m.gon a ,<>do ",,10'.
'10 podent.. o.caba, ... oecri6n """" Ia lQ1pOnu..... prit<:tlCl do los com-
puestOl de los ,Im\I:II'OS dol Grupo 6A lin dlJC1tu, oobrt Ia rwoduo:ci<la 1IId.....
' .....1 J las .~ dol tIado ... If~""". Enoo,_
(:aDudadrs (mb do 10"
r"",lIdul de at. poLf&a!t....., ,"",,0 f... ne 1D",cnll .. prod""", en t<>do eI
muDdo cadit 1110. btl \lin In'rin...,.,menlC IInp!....to .... ,an ~D y '11",,<10
n6mero de 1"""""" & prod""",oo q ... ]a <:anlldad prodttad. PO' un del«·
minado pof, &c lorna .."""" un Indicado. ,-.t1IJ'
d. SU deiarrollo =n6m...,.
EI Icido ,"Iftl""" .Ie produce po. un proce>o Ik """'"C'O. Tal ). como
ruICU""'DS aO"(>O"-O,<. d qucllUl' ""urlt " ""Iontat s"lfu,.". rEc ....
ci6n (17.41]""" d ... do I.. r"""ln mio Irnponan'a de di6.tdo de azuf"'- La
0"011 prod"" ... con"".,.loJ 1"'""",,100< onn Ia ")ud. dol 'ado •.,lI'unco
,,~, dc,o'l<n, ... ra,m>w.. lin' ... "pl,.." ... , JItaci<ma ....!thea.. popeL de,i_
,,00. del 1"'.. 6100. piS""'D''''' Y pI",,,..,..
!S .,
17.6. 'I . :\1,\ F('(.' IO"'iA 1)0 PA R,\ TRA TAR EN rROF t,'1 IlIl) AI):
LI. l VIA AC IDA
I,. II .. , .. ""'" a uno <k 100 e,,",ru prubiom&l "'" ''''poilU'''' de "".HamJ.
IUo<Ida II"" .. ,ieI ..... que 'iocnc: que cnfn:n ..."" 10 _ a d lIIO<kn>a. l""
1)1'00 .... 01 """, .. mo rot""uImocu (~ 16 S. """- ~n·S~h III <k>tnro=OD
d< 10 "" ... d< =>GO (Clpflulo II. pA ... )4~ ..~ , Capilulo 18. pII,," sw..m.
l d .c.cr" ,n •• modcro 1Scu.,<ln II 6, pOp- l46.)4g), Eft ",plh,loo ... «nom
homos ,.... ""'" lomas rtiKi< 'dc\ COlI 10 Uu ... _ . II d lI0I>I<1:0lI0 de l<Ja.
n
dlH IC'rnulo 16, N 5231 ~"" ,..,..' ..... ac.dc <uIfo1nto producidc flO" ..
4....... II< ""rb6a ""'" aho COlI'''''''''''' uufn:; 11."",' dc iii poodra. (Cop''''
10 n ....... ~cl dec10 d< .. U.. , .. ,,~ ... 1Id1lkr"" yaUl .... "'tmlKIat
po. ClCO, l""'nooI Y""h"'l Y JI 01 u>o tid ea ........ 'o de "'lao .... dcpI>--
t"adon:D dtoeflooo. para COUlrola . .. propora6n II< d>doo de ..,.. rn: dc !;o,o
<hom ...... de Ia. ""nda «n".1e< <""Il!'u. ICapllulo 13. pta. 408l
La Uu ..... 6ada .. puede <kfuu. """'" Ia pnoapi'aco6<l (UuVJa, hmodad.
ai<bIa. etc.) q"" M h. hccbo Ikid;1 po. 6.id", do a"l1'", y d. ni1r6po>o. La
rucnl. prim.ria de Ia lIu." Ikid;1 CUIIUmu roR eI did.11lo de .. urr. (1 al,un",
1<>6..<10. de uul",) qll< "" .;",,"". Ia .,m6ofmo pot d,.....,... pro<aOO i .... u..
, ........ E] ...... ,mponanle dot ..."" .. Ia q....... do COIIIbutI,bb ftl.ole<. rnn·
"'1'"1.,..,.1e "".-b6a. I'"u prod"",. oleQncidad EJ POOR",. do :uul...... eI
CI.h6n qrla dot o.s • S.o en lot Utod05 Vnjdoo. d """"'" del .... del rio
MlWSSlpp I..... un ",,,"enid,, ..,...rlCltl.........lc: .... ~or.n .,uI", quo.1 c;o ••
b6d del oa'e. I.. quoma do caM. ron """,enido <It uul", >"pone 01 60 1""
]00 do au r""n, .. do didltido de uul... p",,:h>eid .. po ••1 h"",bn: . EI p<1'~1eo
IlI"'bOOn p,.xala WI nriado ron.enidu do uur... JU tdi ... I111<'f1'O l ...,."bIll--
,16ft .......... otto H "'" 100 del SO, ."'rt>p<>ti!""" Iproduado PM.I bomb.d
La .ulldici6a .... """'" [let Ecuaa ...... (IH) y 117.41) f\Ip<III< .po-o,,"" .....
""",Ie Dlro 12 pO< 100. .......It•• quo La prodD<ci6d <It 'CIdo ;u.-uno::o ... po ...
... '" un 2 po, ]00. El cfa:I" .... 0 dot _ po-_ ... Ia emisi6n do un",
ancum'. a ....n'. ,<>nda<i&,
m,lIn .... de dot SO, a Ia .'m<lde.. po. lIIO, E$,o
..,' C&l.i eml'"toj.odo ron lao lurn."" ..... u.aln 'a~ romo Ia bicidqndaci<ln y
Ia .....,l'idod .oll:;I~.
I.. Midacitla a'IIIOOI',ico del dl<),,<Iu ... uur", I ,n6l»o .. tod;o""" ott,:to
de 'n' ...... OSIlid,,,,, pet<> I........ q... x cfa:ltio I .n.-a ... ~anu ......
COlIlplcj.ts ... ~ t."" de ...., 1'"""'" <ct. I prtllXU .......... D• ....."..,.,
di ...... del di,hl1lo.1 .n61idD. pc-ro .a....... ""~ I"' ..... "" de olb """
1"" if mi,,,,,,, <X>nl.lmi,..o ... al""~""~ 'I"" "",WIn 1"" mc<l", de .....:a-
ni>", ... ,OO,M. no 01 •• "., h""'" ~IIO 1ft u.... ""' .... 6n poco ronocidl, 01..
IC'rie de ~ '1110 ."""""an Ia t<a<:ciOd .Iobal ~ CD Ia F~_
ri6n 117-29~ ... pucdo inri·tin. pOI' Ia l'oI<><titociwcida dol wnno "D~
• n ••....., IIIOkadu y .t6m;w:
••
Wig) + O,(gI-SO,lql + Oal~1
" ~
, If-
",
''', u
,
"
-_..," i
r
~
" \.
" -
I
"
f
(
.-
~
I
u" - :a u ''j
,
EI II.>olun) de ... ulre ror>ca ~ mado mU senctlk> ,....., por f6rm1l1l S,}(,
(X L CI Y Br, 101 nuoruro e. parli<;uI"I'II(ntc ml~rnanl.)'1 '1<1< '" prntnta
c,,"'" 01"" i>6.mros .."""luran S,f, y S,F,. t~"'bttfo con(,.",," ento",,",
'""t.
IlIlIf...... So ,0, Y ~, 8f, '<In k>t dnll'Ot ""-I .. ,,,," rnnnoltnadOO <k ..k: .. "",
So he .. ntntudo pol ....""",,, (I hodru,'" de Alllh de l6rmul. H ,S.III - 2-l1r
l os o.(IK>d ... co"",",mad.. ,ncluym 1I.,."lfdJ'1l:Q, dnlQllOtO. dJu6ru<o y poll'
u6a1tOO- 1.00 0'''''''''''''''
~""la ".nen ana d"W$Idad
de propoe-
<bcla l tilt"",,,,,,.. TanIO .1 """"If.,,,
como cI dl1ioni'(I SOlI ...... ,'" toduc-
lortS modcradamc .. IO bu<no;, mie"lrU q"" d 0111100110 .. 10 .uflO<nt.m<nle
estable ccnlO "",.. "'. un I>uen COIllra,<lfo
Lo. IlIlfllrot de alul... ..,., S.N._ 5 , "1, ) (SNI.- T <>dot 111"" >< """"".n,,,"
por .I«uo,,", • .Jc.1"...1i..dos Y po. ,."..,. ..cruc1uru """ n... """,",<I,m a
lao <k los alOI"'J"O'I (leI ..... h. El llI1[ur(l de azul", pobmtnro co do ,n'trt.
p"rllCUW 1""''1'" "",011 como WI axul m<>nOdtmen""",,1 too aclol~
IOn _",loa"" a I", ""'lcfosI'aoenos.
fnt'" ,..., r.a<:cio"",), oompunlO<o de Impona!lcia pr:kl)C;l .. melu)'." III
ba1<ri.> d. ><><1;0 •• , .. 1.... 1.. aplic>..,,,nc< foloeltttri< .. dol ..1<"1<' y <1<:1 [duro
} .1 ,cod" ,ull~,ioo, u.. balcnu de sodoo-;uulro he".n '" cofllClorlotica de
....,.. que 100; ,0hJculos oltttricoo ",an com""bb.", ron 100 de moIo. de
combu..oM i","",- Elldtruo y <I Iduro $011 _orond"'1~ foI_'iI,bIn
glib a>rno I'otoctlulu. dlul." lOb ... Y t .. n.liI....... U ormlCOlldueto. jJ· ... l
...Ieo,u.o de cadDUO K UU~LI. porticulorrn('Bl<: '" dete<:1ores de lw; ,iltibk, 1::1
P"1CeSO XOro1 de""ndc de I. rondllCt,,,dad cl6: .."", del ",kn\(! que ..... n>ll>lc:
a I, lu~ 1.'1 ~Cldo ,ulfdnco ,. f.b".... po. un P'<J<)CO<> Je COnllC'O YJoci" un
popel cada .oz mu 'RlI',,,,,,nl<: "" 1;0 ,lIdusma <lu(m"",.
t . prodlXCiM ..... lIu," tIcld. <'Om>ett<a .:uando.1 d,,)u,l,, de vufn: d.
II .. ....tik ..... "~ •• n", odode az"r.. po< una ..,..,complc)a de I"'l'OO .....
Fntonootl eI SO, .. hod.oI,,~ • 6c:odo ,ulfll""". FwntH .nu......,tlllg•• de
d,,)lIdo <k azWrt \(>II, ""In: "' ..... la Q"'"'~ de co.bdn. 01 refinamtento )'
quemado de petrOl",,) I. fundici(!n de meno' de oob.-., 1':1 I'll tiel .~ua de 14
I1U"i. cn 01 nora" do' I", lSl.dOl LnKl'" Y de 01 ... 'rtao!lajo la inn".lICia
de: ,,'a. fuen, .. IIa de<;=1(\0 • ".1""" ..,"0 J Y 4, Co,,,,n p"-";,.,,,I;o, ..... nle
""10 III "","-, ....... ~f... \ que pI1:O<nun un.> prQueftlt ClpriIIC.u:.d nal.nll ~rII
..... ,.. h.,.... eo ... prtOr<loci6a icida .... ..,n" pia",. cl conlrol de 1;0 UII'" iad.
"<!II"" <011 Ia. PU"1icaa6G de Io!. p k ' tflu),<,"'a de III <:mlraieo ..... #I.:at.
para 0"""'" cl dll'l"do de azufre. ... I• .,., plv,,- K debed" detarrollar nue .....
Ia:nol..,ra... 0 qmd Inll8u,\I. ,aln ""mo I•• ""f~n del <•• !:>,)n.
1'1I.01JLB 1AS
17, l. *' d< 10 ~... IIaI. I<ldo ... lot (.."",_ 16 7 II. lot ~"" ..~ Ia
f').,;
,.....
plot""" , _ ......... i''''''''.'' ...... oj uufn: """'" I
. rI
uti ",' l - .
17.1. 1,,,, I'"'" ""'''.'''' <II: Ia <OCI!.o do II«l.dI ... '" m.<K'IIUIO ,oJ<>. "",., lie'"
JII<I"'''''''!'i.t".,.",.
...Im"", <Iol ~,(....".I cuaI '" ... d ~• ..". do: I(XI Arm-
"mad,"",,,,.. ,q"" .,4m....,,, ""'_ '''a-J.>.
pco<>
.J"'i'k!._obnr,,1 xl< ' _"'"""'''''"....---,.
k» c"""'''''''q... '"
17..J. C.......... 10.< '·,.ddrr ........ :m ., ........... o.St ..1oeIkI< quo loIDilot
1oo,.. zI I •• , _ .... _ " " , _ .. I ,iooldlClwo'
11.01. (I,*, ...... ___ ..... ,...",.oId .. , ".+-.iI.-.....
....... _ _ ''''Flp_lIO .. I 'Z' •• ' __ _
' .......... I .... 4laE>mbo_ ..
.r ".po,. .. 1 '''' .....
-
IU. 0........ IH r d ' • lao I ..... 010<.• ...-:.. do 100 Col" . . . '''''''
... '" 060 .....", ... _ ................. ' I .'1 ,-
·!A.5,"< m,Oin
".11.
--<ftCI_ ..
,-
~L>/'-'
1uoI.-...
del -...010 do
<ko<hkl""" [X"<ib<
10. ~ -,<>~"""'" ~ ..,..
17.11 _ _ .., I. 'rnI!.oI ok'~ ~>Il'_ de""""", ," .. C.mok> II. ,<to:<>
~"" "" 11.1",,,,,,
dt ",<.Of... ><~.'" 1 'd"," _"IOU '" r....... "'KIa m.II
fU<tto" "'" MIld """""""' .. 6<"' .. """ .... ""I""
bonO. ,.,.,.,;,-",., .1........
1>.. !'o''" 1;0 ""1,.,"*,,,", <lo I>.PO"'" 'F,S,I 1 dtI
", .... tw-oo m&Sl' _,o!<> lob«>
' Il l " doo.!"""
_tJ ok ...,.('"
ok L<oorio. Doornbt"""'"
_ ."",,.,.. _"""'"
~
. . """" ok u..;"
f'C'«toI< 0 """'" ....
1M!. bent.. .... '" .", q"" ",,...,,..,. .. Ito ...-,. _ _ ok _ _ .....
dod ""'" _ _ Jo _ .,d. I""'bit "fOCO'
. _a ,_ . . . ._..",.
17.'" _"._10 ..,........ _ ...... _ _
'" - . . .. 1>. ...... IH.. ,,,,,,,
• I rO _ _ . - " .. , , _ ~
7 ,,"~ ~ "SEPI de .." .............
k' ......... ..-."'Io
. . . . hIP' pa".,-,.I>.>
~_
='1 ...... .,..,<1 .. _
r ...
•
0'''''''' Ooloojl ...... p .... do '-""
Illl. --
bpio<. br<,.....",. r<" qtli! <.I x.oo ......~""" a un 01<0<10 m', fuonc:
.olf~1lCO
",I""", 1 n> frio <>""1'" de 0''''''' _ _ po< <Irb.o.,., dd
11' cn .. "t>Io <k k» poI,,,,,,~ oN"'.... do ""'",,:1<1<1. prnl el ",la<\o de:
..,,,,,,",OJ" <kllluf" "" """hili IIC«V.<io""'n .. .., .. ,•• 1aCl"IoOII<I.""",De
WIll
~ q.. f<l'I" ........... ,,1¥'60 dd M •• "'" """P"""" po<"
ao;do
",~~n<o nlo.-..t. uti • ...,. ok c: para .... """'... 1\',01"... T.t>Io I!lJ
17.u. 1·""'"ooIo> ..... t>Io .... loa I"~rncioln _lea.le .a,! ••,.:x)o lpot o;..nf'l"
.. Tolllo 1!h ......". ... .."..._ q"" •• , ...."' ... 1_, .. _ oIeI
..,.... 0....,..11' otiI•. - _ .. ''''...- ok "'" __ iIodoo)pbO.w
....,., ......_
. . . -.. .w _
t ...born
-'-'n
I~'" ~
dd.ado ___
....
·.~\Vt _ _ .. pock,
17.l6. C _ ., .... tn. _ .... , ... qor. ttduco:o.ln .... _ loci...... " II,! dtI
blo .........., "" r-I< o....ut po.- >I .......... ""'"" ID<Lll a C.-II, "' ........
quo .. ttd ............ llel I0Il • ..u.'o
oIeI H.SO, • SO, If puode IUblu.a lot
poIrn<I&In ........Ie. J< ... _ _ .... ~ T.t>Ia Il.~J
JUt. [I ki<Io n""'l'('LIull.!n':Q H()~()H~ <I on '-.-..1.> m"y f....... E.ocribc .IIO
.."U<i • .-. d< I...." po ....,. rom",..... Y disc.", lAo.-._ 01< ," ... ,00.1<
f",.u k;.!a
l1ola. Uo .",,,,_,, !It. 'I.SO .. ' .......... """"".,a "mila, ...
01<1 "-"'.I<.> ""folttw
Oobyo ....1'...... <I< lAos,. ~>r~ po ...... ..........
-0........
J1.lt. EI "'-;10 ............ III,'J!IO,H. Il<00< .... ""....... "e'" ... d d _
( at
I~I
DLtIujo ... d..,...-. 01< ....... Y de: \'~rp. pano ....... o4o\ ,..
po< q>lt .. "",-, nom>oI _ ' ' ' ' .. .. """'" _ _ o.l
H, :'<SO;. ~ .... "'""" - . . I., ........ "
11.Jt. u;oo."'-' """" ....,.,...... <Ie ... r..cn.. ,~ ..........-..Lo.... q... "'........ <l
iIeMIo III",..., Wlo.!o.
lUI. DL!luJoo ""'F."..... do lno.., VSHR 1 \' BT old .... poro'''''i>uIf.o'~.
~ • ~ ~ ~ S f~ i ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
• n'
"
.Ii~
",Ii .
fO'
"If , t ,..S'I"!P~
I ' ..Hf
~~. ·.0,
I;
,I
,~ .. " "-~ ~ I' !"'!"I H'
ii'I :::-1z"l
"'::l I:
...
"-~ _ F ~"'~
~'"
-2 -
f Ij""
"ts"t -!ii
17..0. DtbuJO ........ ,ruct.fU ....., •• n' .. 1""'" S,N,. I<nOCl'Odo 'n ,.""."':
(001 Que kao Io.oP'''' oIoJ rnIa<c !>-N ><>II "'........" ... 0lIl", lao ... "'"
_ S Nw " , __
1"1 ...... "" "!>-S'!"'I< ... ' ....... =', ......
nM. ,C".....'" eI . . . ,u de ok<u""", <II S.'. 001> doleS, , Sj " i.e_poD
","00 0>4n...... <O!D "admen> dc ",1<,...""". ' ....... uLoreo S-S" Anal ... 1.0
rda.o:oOO ,"or, ""01 ""ul,,"O<. IS, i'""""" Po . n' ..... oIe!u ""met"fU ole
1..--11 to .-l< raoul.., ~"I ",,,,,
' .... r'o·I.,1.>19.............
lUI. Dolo.ojo lao ",lWCIun. _ .... dcl duu,,,,,,, ole dlHUf... S,N~ 1<1t....so ...
"""". que Lo,Io!w,udoo ole rnI»«..,. ,n..nnrd.., on'''' I.. de "" ........
S-N .. "",Ilo y <loNe
'IT ..U. T ...,,, d o"*,",, """'"' eI .,""", ..,., "Mi' .. ) ""boo ro ....... '" I '''''
"" _lib empI'tn IN , _ E - ..,. . . . "..,." """ .." ....... U . .
. . - 10 q...."" _ ... II .............. atN<I"", , " IIp<I ... . -
.... hr""" <II ...... - . . ,. 'g,,- eI ~I"" d< ......nd><L
17'» An."" 1.0 rdooa<Io OIl'.. ,I ...... ,.ro ,.,."..nlQ y
d< 'u," ......u'"
de fOl.,
... tit". ,T .. ", .. ""oo~ ... <I (;.A" .1 loSe leOn LIm'*" Iou<""" 0<aU<0II.
dll<lOfft'
n~ I.e.... q"''' I0>0I"_ do.1 ,_ poolrIo ... All '1OCWf"' .."" q..,p
11-"- I>D<ut< Lo ..... pon1_ r" '''' "",,,,:,,..,,"- de ",IFDO ~ ,£Ita."
"'.... , <O!D100 _ .., "" .. " ma,,,,,,,
dt 'fI(\...so de """" Ide Ia .,,_ _
lid d"',11;10 do LlW'" "'" ""F"" -..!.of, COIWdofO ... pun'''' do , ;".
,,,........I i _ y <, .... ,"'"
,,-" R _ .. ""'"" ~ """"""'" "pro.!ua:>olII ;"d."ritJ ...........
-...", • """" del and"",
17.57_ Tal J_'"
prq>on' ..... _
h ,;\0;6 ... oICoph,., In .. .s..lodockwl<n<l. D,O.I<~
dd ........' ' - po60i00 prq>ota, eI """punlO
D,SO.T
IT.5&. AdonWo dol 1001.10 It,pIc) oIel..,imIo ""'""",,, "II6in1' .... nl< '"'l""'.n, •
.. " .... ,~ lie ... , . A ..",. """" .. JIOIl" p<oo_ ....,....... "'_
17..... ,1'0< q",,,,....>bkma cIr .. """. - . .. _ ... "."...." <II 1.0 """' ........
d< "" f ....... l ·...... """ .. ~.I<'I .... ....,..
11.61. ,C ..... """ ....""""'" do II, ... -... d rll old 'J'II. do 1.1 D."" _ TIJ1
hpllcalc ... ,....,.""
17.61. A".,.., ole qllO II< "ut, .. 1IUOIotW ......... oll.n 1"'" ~,"... , 100 = ,,..
... 1bO,0I0 do: .. uI... do 1.0, ernlr........ ,O'!'....
<It _ _1>1« ..........
,_./0
.010 ,
ronI""''' "". I"~_ Idrn.o/ico , _ bo ... pro- """'I<....,
CA PIT U LO
18
GRUPO 7A:
LOS HALOGENOS
Los ~Im>n'''' ckI ONp" 7". 060" dofo. bow",,,, ,00<» UloIo, I< " " " " " ' "
<,*<,n;unonl. """'" ""'11' ..... q ... "plr"", 'P'odIlClOfa dt oaIc». EI Mm·
M Ie IpIic<I prime«> aJ cloro deboOO • '" aptlCOdad <It """,bo""IX """ 100
.....,.te. PO" lonna. ",Ie<. s. .. be: q... 'odOI. """PI" rl ~>lmtll<hmml<: rat<>
y p<XO ~ ••1110. \...,." t:. m""" apaadld "unqU< .. 1"00",," II
,.n ... i6I\ ""nn.1 <It I., I'rop;ododes <101 !'u",," 1&, WfJ>rl'OOcn'" .. mih' ....
enlre 0$\01 d"mo"'''' "'" """"rJ.n I I... me,.1d .!..-altn"> y 11c:oJtn<>,en<OL
O,'J>IioI!! d< 10. """",nfl<.l n"",,'1eo ..,b", I. hu,o". d< 100 d.ocubrurt .. nl",
y Lo Ipl",.."'6n <Ie 1. rod d< aka. • I... h.16j.nOl, Ie con"n d. ron !CCci......
<>v«,.1a ""brc: 11 1<» n,o:ktd"" )' .UI .. Ie..) 21 I.. <0lIl'0'''"0011<> inlcrh._
~ad ••. La II<'Cci6n .ohm Ia. n:::a=n .... y lOiI romp!>ell<» de 'mpo" ......
prkl"" .... CO"IOn....,;oo y, 1"" dlumo ••1'..... ~ .. d" para ,,,,'Ot..,
po'~ ~u< .. d<dica • II • ....".,. d< 100 do.o.hlO<"o,, ,_ para Lo
.. po<le~.
,.
I
I·•
,I.
~""".!o~.'" "...,
' .... . 1.1.
on , ......
[ I . . ... .. ......
' ....... " _ " _
100 ' "" "" Un!po " ~ . ...... _ co"..- ....
D...
Fl doro k. dcK-ubri6 "" qufnllCO aJ q ... ). """"'" ,,,,,,,,,,I'l<10
an= K~rt
W ,'IId", Scbede Sdoa:I<. a-. rtCOI'dotll ......... ud" .....", a puD'O d<
deocubnr n'..•..01 e",", .... ,,,,) o/kub""ue .. I< CIIa a-. <I ....... bnd .... del
' 'fJItn<>jUftlO rna ......,It} E>to "" <I qujmlCO " ...." p...s .. p;>rtob El
doruto do 00<110. romo puedoo .....,.... •. to hollla """'......., donn" up><- FI
m""", Pnoslltr r..c
d pnm<ro Oft "".mub. ,..,1In
""''''''no) <I do""" II<
h.b.... sa_, ""Iubl< '" opa. obi"••" .. po>r , ... wni<n.o II< ,",,,..uoo de
"""'" <:on ,,""'" f........ Dos ....... dooput:<, on 1n 4. s;.,;b..de c:oltft'O <ioruro
lie"""10 tim _0 .ulftIn«> y d",,,<I,,
do _ ....""'" n "....., l"on'Q ad.Ju'rid
,
WI 01 .... """"'a,e, r """""" ....... DoW ............... p> ocnle p<liodo ""~bIr
..lIo hF<_~ til ,.,.... ..... ~ _ _ de Sd><cl<, loda,ia lUI """odo
dho<o <Ie prtpllnal .. <Ie rcq<><l\a. call1Jdack.; .,. <10m. ~ r<prnm" til Ia
F..cu.ocwn ., S I~
"'_.-
... <1<> 1',6'0«). ,.mJ>DOO ,..,..,eril.a odp!tlO. Dur 'upnd ..... k> ~"" ••• 01_·
, •• h""" de \of "'-10& Of. d Iud. ."", .... eonct,M<> q... " ..duro d .........
,...
8t ....rd C"",non, .. ulmoo<> rnno/t, ..cabo " ..<>1"",0<10 eft II r.o_ ....
nmalo'" pOlO,'" I.. ltlul. pa"" del carbon.,,, <10 PO'"'" Ip<>"'" <om~"-
.... nl< obI< .. odo dt la q....... de:"',.. ............ P.". del pc<>o:>t"dim...."o ,mp!<·
cabo b <1, .., _ d< "" .... rn.o ..... <:ak:to ..... ,'n,o de to ...... """ ":.,,,,-
fn ..... 00_ I)ft eft II! I .~oti ",",nraM _ ",""rico,. Pl'rI$U_pte;.>..
pn>d"JO un _""..., 'apor ,'t<>Ie1 .. ""n un 0/0. prn<'nrn« "milo, .1 dd
elora. ['0' uillmo <I ~ po pol'1"'''' rotId<ru<S eft enot.1eo """u ..... bn-
lion'''' CO>! meI.locos. Sn.poo;I>oDd<> ..... _ ... II ... DO WI a ................,<>.
(".... ,,"" ",.I.w alt""""' aptnm<'D,Ot prelim.".."" 1""0. fall" <II: <:oafLOn.a,
_I,d """ ~1f0il q ... caw 1e:."'-moI OIl deocubnm ..." ...
0""" .... III DOIIIumbn: II<IImaI til aqucl ......1""'- aI r.naI >c Ic: romllltd ~
0.")' 0. ~ ... , ... Iluo b 1lJp60<>l> do 'I'" ••~ 0"0 I ..,010 "''''''''. al cuaI
Ibm6 I""". de II ""bin G"... ~,. q...... n"'"", .,IOIkcu.. La oompo.
,106n Oft'" k>I .ngIeses ) 10.r,......,...
"'~hn ... 1:No. G.~·L""'" >c quocjO dr
q ... B. J no 0.'). bobla prt>pue>Io .a'" q... d)odu .... "" dn".,,'o. 0.
" .... 0. "" WI ,,00/0." r~ p<rpIm )00"10 dr b,drOtmo. OIm:lcido quo
II" ~1.,,1a ollICO<> y <ll:mo<trd q,", <"\I.ndo ~ Ic: .ftodlan """alc:<. l< _
d......an ." • .,. )oou,,,",, bKlr6tlc"" p •. u.. b,uulill. ""re rro", ·c. c inJloooo
no J<\IQ ror.cffIIfan I k>I trm'On", drl n.. oon mundo "I\<) 'I" I.mbi<'" '"
•• ~d"" .1 ,"undo de Ia C><nci.lO.
Relu l.. qut.l yooo l< .nr",,",ru ",,,",nl radn en la •• 1.... man"" .. 'I"
h,'y ,n df. """ttnO, .... noo u"" dr I., r... ,.. I'nmo"., dol el<lI'I<"'o. II
",m,."WI del .tKJ<:. "'111. ," m!>;tn .., ,.bI.
'I"" Ia ac<pon," q"emada. y 1.0.
"""".. , de lal 01 ...< e,... renl«l"", 1"'"",,,," p;i'" .1 bocio. nombre quo "" d•
• 11< ,nfllmaa<la de 11< ",1Iod1lla ,,1"<>I\b de I. b... del eutlio. La Jedl. ""'0 .
• al ..... , . . . 1""1001.1>0 " <>I'" d"" _.;!w>podrlan ~'f><, 0. hD<bo.
IhollO """"'os 'I'" 11< ~ula ,uoodctt prod""", ".,," ..... un 0IIIHI06cid0 quo
",nl,.". .ndo) eo _,..1<1< dr Lo ...,.,1.oaO"
del ........ m .... l ... C ... odo b
" ........ ,,;, _ " ' " tuliaealoe lodo . ....,. PI'" 'a' ....... ,' .. ,u",o'ar II. "."".
dad de )'odn q... "'""rue booojulm''''' ........ Hoy u.... requoll<l """,idod dr
~u.o de pOOI>OO liladoda ~ II ... do ............ boft"<'l6a de""""n .... mJ
~ 1'fOPOI""""" b "".,wd de)""" -..na pari po ..... ~. d bocio. 1.:_
MlIuoo. do 1«1 ~ I. rn alcohol. t\<,,,",,,_L, ",'''"... d~ """'" rue du",,,,,,
m",,'- alloo oJ ' ..... m.... '" Q><n,"'" ooatdn po ... I",,,,. IIcnd.. e.tn1IaII
"..-
.... f. "''' cI a~o 18:!O '" conOOun dl>J hal.n .... iHal>l. N",,? En 1~26.
"'nlo,ne U.O .... llalard. un to",n l)uJonto ~"rmi," r,..oc& ;nl...... do po. la
qulm,,," dol mar. pod u"" "" ..... n•• do dolO p",,*, • ,,...~ de III >ol~
n,.d", (III ><>Iuti6n ..,"""'"' que q ....... <ieoru6. de Ia !'fl<"ipotaci6n de u"" ... 11
de a l,u"", ..1m""... COlI b, 'I'" 1t.ab/.l ..,ado 1..I>.o.JOndo. Ill: ~a ..acri6n
.,oId un bljuodo IIUI"OO "'.litO 'I'" >< ,."'..... 1>0 /koho.",e. un "apo< de
roIo. tup <Ie: 010. r....... 'm"''''' que reoonl.ba .. del dON Dtc Ilqwda
'mil prupo<d.odcl aparto'cm<ntc ,n ..",ICd ... enlre lao 'I'" ...... o... b.oD d
ekNO ......... 1 d yodo i6bd0. Ill: 1Ieobo. d ...... '. un unnpo IbWd «"'1'0
_",ootlo de q ... babta ·"lad" un ...... f'ut"'U do 1ot1o)· doro pero. r~plIl;o.
_10. 10 I'<'l>d....;or 1 &DUooO que 1IIfo"," dacuboeno un ..... 0 .Ic:Imii'o.
U~,'u, ."" 1..0< ..... lID qulmoooo a_" .1 quo "" IIrm<If I<nKlo 0<a>06a d<
" " ' _ ' anlcnOrm<rl'o. tambotD Itol>fa .t<lado ..... m....... "'>!alICIa.) Pc-s
quo .... doN'" <Ie: )"0<10. b;t.~ «>10 .... 0'. kI ""'" ... lUll bOIdb COD b
""1"'" 10, ",ntlm06 """ sa ".bop Oeopuob del on"nco Jo IIaWd <kon>.
~ q ... t!1 ,.mbKD haNa p",pa.ado .... demon,o """vo. PO'" que "" ..
•
,
"""'" dado curntlLl \t .... ,ru. IIaIvd .,"",,,,,.01 a '" D....O <Iomen.o ' ' "0>-
de>. .bido a ... oriF" 0DUlD0. <I ~ bal.Ie<"" "'......., .......,,")'\ (Xlmf>
•• " ' . de .. palabn. Jlitp" de _Skldo ..
T .... d deoaobrimicoo,o ckI bromo. d DUmm> de
,..,. du ... n.e .......... - . So teC(III()C:I6 ._1'", .......
""lOp:_
<:OCItmoo <irndo
q...... PO"1 hOO ckI
b..: co ...... .. , _ en,re ... del do<o , 10.. de )<ldo , a)'Ullaroro a "<nIJ.:u
.. ""'""" do q... 10..".«> nan .................., 1"'1....... ""tI: sf. &u. Loiacla de
.kakUlOl OOD10 <:OCI OIroo <01lIO I'HO, .IO)Cbo Y poUtN<>; alcio. ... rooao y
bono; y orulre, ...... "" .,1",011.... "" ""nc ..... ~ <OtU,ru>do 1""'0 Y
~pda .... n.< "" ... ", ... hIro;r Ia ... bIa "".tlIdoa do: k>o elemm,.,.. Mcnd<l<cv
1ut.1 pnmc:.o m p.OJK><t<'. <1 o.<Im d. Ia labLt p"n6<hoa tnOdenu. en .. dkad.
do 1870.
Fltin.
c ••
-
Cat-) •• + H,SO~""I_ 2IIH"'I1 .. CoSOJ"'IJ
0131
"",,,,,"
AMa tO
,,, ho,' 'O'opoo ......,... del hiI~ IDol" 0.10 So J'nPl.d po< po_i.
~/'" 19-10 po< 0 R. COfIOIl, Ii.. R. M ... K~ .. J F 'iqrt pot bombonlro
u'"
air. de bo .... rom" .. m...... ", on La t<"......:.o 118.5,
'"','+
".,'Hc_". -". " "tAt
~u """'h", de" •• ".1 gr1<l'" a,W/~ •. quo ",",Ik. ,i".,lubk,. ilunq .... hoy
,-cont. io(\lOpos <o<>"",d"" del a"atQ,.1 ii, 21 1. .on unl ,-,da mrota do 7,21 h.
"'ultA ,." un" de "'" mil, .. tabk,.. Dad. 1. tn<". ~,"d.d de c.l< olemenlO. no
,.."11. ",,'prend.nl. Qut ha)a p,ob.>I>kmcnl< ............ de u""' 00"" d< "Iato
on I. _tc,. te, ..... u .. hacitndok <I do"""nl" t.,,,,,, .. ","" ... ru q ... so ptl<do
."""n,,.., fn rOl'll1l "",u,..L 50 .. 100 ""'" ....... 'u qtollllJc,L La ""'Y'" "'''.
<It bo • .....u. q"," '" <X>OOCcD I< <Ie""" .1 In.~ ..... I,,;odo """ 001"""",",
............ m"y Mulda. (alred<d,..- do 10 - " \'1
La T...... 18.1 DOS mU<>Jr.o .... ""I~ IoObrI.'Imp....,.. ... 10 red doe . . . .
La hbl. 111 po "I. bo rdaaM "",mil", boo poop.!OIde<; <Ie wupo q ....
"".. >61 d. un nlud", prolundtl. hall ~uJl;odo ;Of Lon "<III0ItII<:S com<> .. .
...."nutd.. "" IDs Grllpos Ii\. Y 21\.
h
na'I'O· ... I.05 .... ,<IG£'IO:'I 57!
wI
; J
1• ."
-J.
1
I•
,
~ .
•
•
i
.:· 1'\!I
-•"
T .... 11.1. "'., • 1 : f..d.
': : . , ,
' - oar._
: • "" " "
" ".... ~
..... : : .."
,- .."
hM, '''f" :00 "('1'1<' .,.: 51X!
-.-
. . . '1(1."
'T' , . '
,_"",. """,0 • •
·. . .
_ -··-.W~.
• .",
0. •• .., .._
h.I."" .._. I.
. • ' "C
" ..". L
:"1,'
- r.:: . 5"
.n....., ,,,,.,
1.11 ..1
" "-..
b",'
·,0,
\,2: &!
~
4<""
• '.' ".1
\,2,_'
1,1'
"
,~.
I,"~,'
: " ,J,&
.... J ... '
...I"'"".,'
JOl ))1
_ _ _ .................., A fC '< :
_""oIooI .. ~ ' _I
:,:
~
5"~,, '"
~.,
f .....
D. "1001 .....,. ,.. ,"" ...... _ ~
••" "
'I'S ••"
~••
_
_.. ,.,.-
V
' .. ,... '" .,"-lo
......pA
t "" , ..,
, :,10
: "m
: •• 1
.~
I • .,
.0
5. • !,
.-
+ .If'!. +!
•.... l.J ... ,~
I ."
".
"-
'" ',d ","",-. oJ_ .~
,-.'
,~
'" ,".
~o.
r .........
"'" ",
t I .... .,~ . . . .
-'- "'--
o,r, "'_
'--
•" '-
. -,:
---
I'a ..; . : . . : . . _
"'~~-
" ""'" 5If UO
I
".
0. ... ,. I
..
III 51."
... . -..._-
pI.) ..
",-,',--
I , . _ .... ~. .
-
I'~r p<imera ,~, dosdc qoc np\ldl.!IlOlIOJ mepaies akalrnol~rroM. <"""0'
tram,,, un ""1'0 qoc no .... d"'idoda f')' III d""I<ln _Pal·no metal Po,
,an,o, 10000 k>s haklgen<'> >on no "","I... ounqoc <I )'000 y p,obablclIl<D"
.1.,;.;1'0 ",,,,,,,"en .1,"""",ndocioo do ca,ic«, _"he<>
Po, <popio. cI )000
t6bdo ro ....:,. .'pocIO ",."'be<».
blJO trnaIP COfIdIOODeJ. ud Cl,i6n compk •
.... I' A dc ..<bs p.......... cI } _ oond_ Ia .....1no.'Idad 1'<10 <!>too """
<lCO~ Lao ,.opord ..... de esI,," eklDCtalOl, :ncluyendo III y<><Io. iOII
,<rdade",m<D'" "",.,.....tan"'" ...... u clU.rlCKi<\n C""",,, II<> 1D<Iab.
"a hoemoo5 ''''0 que eI n"", rue do 10. b'M1tP1<A OIll1b1ei d """ dilki! <k
...aa. dobodo .... <lI,<emadam<"'" aha .....""odad Llle n >610 lIDO do 100
"" .... hoot .,...,pIoo m los que .. ot>ten-a que ri flllor , ..... p<<>pi<da<I<> LuI
~ ... q ... "" '" pu<de ""'«focal" oaual que "" u, ..... ho~ J'OT lo quc
debotfa dc, ..... ,,;"",'" ""'I'"~. En un "",,po do ekuocdlDO rtaCtJ'M. 01 d
"'p"rrr.oClim. Sc romb;ot> """ ,""'" ....... k."", .... """1'1<> curo d bdio. d
"""" • """ <1 .,g6n.
EI flllor G",,6rnoco 01 ,ad rea.:tl\·o q"" om.."",", """
",~~ta de h>.l~<no de '001)<, " .. romr""'h" "«ph' <lei Hf Lo. madtTo.
cl""",,1 ~ UId ..... cl al"" prntdco 0" 110....,.. cuaDdo .. o.ponen • UN <X>n'1<Illo
<It nlior ........... I..,. mnolo< =-erinnan ,,,,,l<nl. ,,.,...IO 1"''' prod"", ... b,
"""'1"" ton un"" ~ com" con 01 oobre, "tq ..lllum inK> y n",rru, I""",,
UI\lI ea~ proteelor" de 0110. que ~(\;O • 10 dt .1"m.olO y O'~DO,
,.I' ..... ~ ... d nokl • .-Iu> w:. mll<lOO ... """COWO 411< .... """F"o,cs~El
pnmef factor .. 10 drb%'od dd .-h ... I· F de II .... ,., .... d .. t6mK:a. La
d..c.naa ,"'ofind... n..... ·II\k>r .. Ion poqlXf>a q ...... reo q"" 100 """" de
dtct ........ no ... luanl .. dt cada 'Iomo 50 .. pen En II m...... Ifna. de
.I...... m .. n,o, ~ • ..,.,.(\;0.
d,,,, ...,,,,,.. pre«<lon,e>, que Ie pllCde . phea.
~ 100 enlaea oiemcnu""l<m<mo de I. hod .. """,, N,H~ Y del pe.6"d" <Ie
hod,....,...., HD._ lMlIlI .1 Capflul" 11. "".. l7J. ""'"' Ia <SIrue' ...... IItI
I"'.o.od" do 1ud,..!IO,IPo, """ lad .., 100 enlKn bo1..""ucIcIlCI E F .....
•""'p<tOftIIlmen,. ,....,... La al.a dcarn ....."'·_ &1 dl10r aftad< u" rom.
FlO....,'. mu} P<>Iar " I(Iruco a , _ 100 enlacn E f ....... & II , ... ""
!lOnna! dol ....1_ "",-alenl •. tJ ....1_ "><1.....,.060....... UN !'<"w;"n....u.
do-o.o!o .""f}Ifa
.s. onlace 1$68 U mol. 10 q ... I< hace '." 01 onlace .."",Uo
m" Iu<"o dt los """"""',"" PUT
Lo m"fIIA "u6n. Ia> '"'''''0''''' dtlRoo. OOn
101 !IO me'ab Iq"" J'fod .... " ml>cn <Xl,·.l<n,,,,, Pf'b.-... t- -F) >011 lu ""I>
l .. or.bIe>.
C""odo tl n..... d'~I6auL".-.-"""' ...... 100 melales, ... """"'" IlDontroo
.:.ruu", £>I... ,.... bon! "''' n<%p<ion.i.I ........ cstablo<., y Iu I'""C....... q ... k>o
p.od""''' "'" po< '.nU. r.."",bIeo. La c>wbdodad dt 100 ROOf .."," ,.)_
puo<do Olribuino.1 U«1><i,,1LlI ~"""" laman" del ",n R"",u.o, q ... 11<",,,
un" .ie".da den'odaJ de e.,s. iii I. compa"""" COIl I. do nlto> anlonct.
R« ... rdI. de 0 ....110 0$11><1'0 de Lo ecu",l6n de Bom·Londol! Klp',ul" ~, pi.
J!r"" 2J2L Q'" llII& cl<.ado d.:n<idad do a.p "".rnpood< a UR .1'0 ""lor de
mcrJIa m ........ 10 UK'Fa q..... dnprmdt cuarodo >< "'"'" UIUl ....,..,u....
Ill'"'''' I ... "" do 100 """'" p _ de ........... IUujn1O$.
La. ~t>drnaa. do "'" FIOlenaaIos "",,,,,,101.
do redllol:C6ot ... 100 hal6p-r>OI
00 .. I"""",R Inlun.menlO ...... b .. n.o;ulandad dd n~o< tin. m",,,b r.lp<do
<Ie II Tabla 18.1 """ m"""l .. que.1 flllor I,."" cI p,,,~,,,,,al 'k"",,,1 dc redue·
ci6n mt. all" del!l1UFIO 11.87 VI y~ ....1 ckno ...IKK"od" 11.36 V~ oon. 1
.... hl de I"" wal""," d«ra: .. nd<> dade 1.01 II b.ast. 0..1 V. Ob.o,,~ q.... 100
polenaaleo OOfnWes de ,<d~" CO,Tt<J"OI" ..... II """'''': ",000 q... 00
Tn ..... , . trill ~ (18,'~
Scpo a .....' .. <:OIIumllre. p........... "'" 'k!1f 100 boo.!ru" ... tI,odo&. OJ.oK> •
.... , Ioal~ .... dd _ . '10 ob6tIn, ..... qllfmil:a do lot O,""-"'do> <Ie !no
hIk!t<_ .. '~n .~, .... qllC .. Se<:aOn !IJ .. docha <"h... vammt. I db..
Loo hod.~."" .. pu<dm prod ..." po. combi_ d,....". de k>< ILIItItem>o
<:OIl 1lid'l.\sCno El n(\(>t y.1 b",,~no '" com"'",,, """ ulU f""rza elplOlolVI
~ I., """cia. d. clo<o con h,dro,.no lie pu«kn ,'oho. "pl"",-u';!Ie "pone"
• 10 lut- lof. ptOOUoClOS de \.1.10, reAo..'I<Ino .. denoll1J"'" !"'I~r(" J< hiJr6gt1I<>
-...an do_
.. son pIOI!O. per<> .... I""'<"D tn 1OIuci6n ocuooa .. '<>mID "-'Kioo y ..
~', Roo:uen1a del Cap/,ul<> II q ... I. fuorza de ato.
kid", au ....... ta ol rt lot CIt d ....po.. EI HF no Q "" - . , futnc: pri ...
.ttI_
eIocIfOfttf..l\.!'n ... 01 Capitulo I•. """ H9, u... duawdrl. ompbada de los
mu"~otncoo.) Ell Ia We de up"'. olIIF .. a.ta<1nua por o.nYhdn
pt>boot.ich. rom<> Lid dol hoUmtr-o IHF\,.. " ...... por cnlKn <I< hid. .
"" F--Il·--F
1101",,,,,
A ..... ~ de IIU<>l.O "0", por "'" ckmen,,",, rtl'lTI<n"u, "" ht;m", co."Jde,ado
"" h.I"1'(>$ de C&dl ,""po_
S"s 1"0j'K<ladel hln 'K'IlI~" <ksde oompuesl'"
iOOiool. 110 ,ol,Uil.. para I", r.i .... '''' II'U""," • compue>tos mole.:"la~
"QI:ltlb ",m loa pnic6geno<)' I", ""ledgen"', En cada un. de la. :l«XionC">
",h,. I,,, ~I"'", he""" diKutido b..", .... nl< 11,""", de los mt,odos dt
s.Intetll, In tite pun.o. cs.a:nad" ,..,..,m" .1." ..... <l< la, tt.de""i .. I'''..... lcs
<lue btrttos ",""",,"radII aDtcnonrtcJl'O Y 'I"'" tllend .. n"" hl"ramcnle .n >u
d,;I;,,»<l ...
Au",,",," .. d,fIciI ... t.mat ..... todoo "" mfl<J<k>r; <l< stD, .... 'I"" Itcmoo
.nu ...."'d...... "........, dmdil en tto do_ d. ~
btaI. pno 100 fl .... ntroO _ _ ,< '" prod"""" iWJI'f pot 10< ~omICII.
,.,. .,1....."''''' """'"''''OIl cl "'...,., oil ...... '. Pa ... I... GruP"" SA y 6A, ...
Id reao.'cioMo t'OCI d n~, eo "". pro>bobl< 4'" '" prodilXllD 100 ......... do:
0 ..:1 ..._ 1IW .hl><. moen".,
quo: <0111.,. bI~no< ..... pna<ioo- >0 prod"""d
I.,. mAt bo}Ol.
2. l.,1""'J'I<'Iod<. Imioa. de 100 hod,6 , Klos y 6 ... doI mc,6lioM hI<:eo
4UO: .,,' rn<cio_ con 01 haluru do: 1ud,6~"" .tla;\la<Jo ""a n una fUr"' •
•• ~IC1\I~ de p... para, k.. ~.I",oo- "",ltloa)O, Eo, .. roacaoncs. ",,,.,,ada, Oft
fo'nl,' ..,ne..1 on I.. [ ",ac;o_ d< la (I~ 121" I. 118 14), ,.,.,tnto '"
"pi "","
• d"·'1><J"> Ioalll''''' do: m<,.kf d< " .... iti6n ·
M O HI"'II'" HXI"'I)_,\I XI.) + 11 ,0 fl8.12)
+ 2Il Xi~1 .,\I X .•• I + 11,0
~t ()j'1 (1813)
101,0#1 + 6f1X(g1_2\I X/,.14 JH.O (IB 14j
.1 t ... ~ do: dto-enoo 6udoo t'OCI blh",," .... ~la poC1<UUlI•
..... alqOrll .......,. preciu do: p..mlm .... 'oo do: .. n!nll. So .. cmborJo. a"..
_11"'1"" t.."""""nte< como 'nfI"""""
do: dora IOF,~ .nlh.""",, de bromo
IB,I ,~leIrafI-,,1O do: ",oar... ,SF.I, \CI, ........ "ru do: arbon<> ICO,I • iD<Doodo
..,., ","",,000 poro pr<puar don/r".) poorU<olo ........,. aU""'n>t do: dtl~
ok ..",.,. 0. n .... ., ..1r mttodo '" "...... Ipb"" ...... ",.,. • 100 baI_ de
mt1ale. do: 'nJtlOCt6n. I: .... ",,*u' •• rn<C>OfICS upocu '" m""'lnn CD 1M
Eroooctono:I (I U~I a (18.' ~t
+ 2C1!~) ~ JO!w)
6'110 U) ... 4Cl F~1\_6/>. ; F),' (1815)
2S<Ol" -+ 4 8 ,~ ~n - ~St: f' ~ll + ~ R 'Jn + :10M) 11 8.161
CO,IQ) '" SFJgI_U J~I + ~O.j~1 (18,",
Cr,o~,) + J.('nJgl_ X"rCl,I'1 ' J("()(1!f1 (18.181
4 I ... ,..-rio ..... do: In',,,camboo do: ,,"I<\tO"'" 1\0" ,,"n lra'odo on la.
ilt>Xl¢fIH "",,,1<1...100 ... b~ los lo.oIu ..... I"", ~ .....'..KIo SOfI pa'_
'",;.1."......,. ~",.. ...,
Ia pr<pa, ... <l<o de n"',ro ........ pa"" de I"" do"",,"
ro' .... pOQd .. n'''"- Como """"" -".,oJ .. rrocl"", <It..., rom...q ... ,uul.an
do: 110 ~ do: uu ~ ... ,~ 100 ....... n''''' ..........
y nW ~lo<:tronrplil'O
do to..-eo:t{in. La ru(!n <It ute pr ........... q....... tnIao::to ""~le pobr.in>r
un """"_,. iOOiro pan ...... 1*:.... " ..., 'U ar:""", "".. Ie,,,.) PO' I.>n'o
Of . . . t...rIt. ,.... ... las Etuo"".".... • 118 "I ) IIII.lOl, '" Io>nnatioo drl fltoOnUO
<It aluml ..... 1 del fl""""" do: ... L>lIoI I\'j ..... 10" ............... ,,, ntH fur""
OS dOlI""" \I_F q""" 10........ <ad ......:
BF hi .. AIOJ')_ AI FJ.) ... BCl,(g"1 118.19)
SnObl '" 4I1fM_S"F J"'" 4HOql [18.20)
~ If~ "'" 100 hal • ..,. .. II hodrollob a Lao
I ...... las _
h0dr6..oo... <$. .,1"•• o·ok· .....
lao EI:uao::ioooo IIUI, a "&.15~
"lIu_ .
KaO' : '"P' " .... i'·... "" dan CD
Dad<> q... I", ILaklt<"''' """ no mt1aid ...,.. muc",," ."...... de mKlaa<ln
postblos, "'I'"""m", " ... ",,'"""e11 una d;""rrid..:i de o<okKloo. (T. <!ebn
""<o • .-n b 'hbl. II ~ PO'" una "...on jI;<Il<ral do \of M~ rep......,""·
\'00.1 De h«ho .•1 nO ......o de lila kid"" PO' VUf''' hi ,du cft'Cietldo 1I",,1a·
';na"","," a In,,4 de n\lC\,,,, • .a.... tonf"""" .. h. ido d"ponoerKlo de ",;10
..,ad"" de ""d.Mn tn 100 V"POi! IA)' lA. \os COmp"""'" que """, .. ".." un
IT\'I'" F.----O---H .... hKlrf',odo<. ~n 10> U,upoo JA 1 4A. donde 0<lI0 100
demen,"" rU' I,#,,," troft .......1odes 0 110 111<1.1«. """'" un .."okIdo pnft·
..pal PO' <Ie"",,,,o. por .,....""~ .to;Id." b6n:o 0 carbllalCO, COfrerpond:oen~ II
..... rrno .. t.do <It Olotba6n cit ...... ""POll- P••• bo l1li)'" porte cit ....
~ 1 ~"<K '"'' un ....1'" tId"""o cit ..tad<>< de ,,,..tac>c)n
_b1r5. mc<>Illf_ <lot o.ok>doo pnllC>PO'" po ........ n'" .......... PO" 101
b.aidFnm. """ Lo """flC"\oI del n"",. ..,., puotbleo ,ItO 0 """If0 o.oac.cIoo
po<
....... n.". OOfttSpondomdo .........tado. ... ",o<boacln ~ I. ~ J. +S ) -+ 7,
fu'l>i tcidoo 1 alpn,. de <u' I"opooda<loo .. en""", .. n on Lo T.IU 18.2.
lTn. ck 1•• pnme ... C<I ... q... d.boo oboe" .. ck ..,a lahb .. q ... no ..
p'oduce" '00'" 1., r<",h, lod."", FOI ... 101 o,ollC'Hl"" que "" "1""=. de".·
<on I"" dol nli<>r q....... rKIo .1 .10""'"10 mil, elect.""""",'o. 110 ."". """
nlldos ck ",><Iaoon ,,",,""'\' IH.) un compu<"lo de f<l'm"la 1101 So
";.'C1I.<6 po>< pnme.. "cl en 1968. "" eo k*» '" debe"" Uom .. nuoruro de
lud.o,iJo mqO ..........">lIn h,poD""''''''.1
OliO pwlIO. _.va, cn bo Tabla 18.1 a 'I" cu.Uqu", o,,,,,.-.do de un
bal6fcDo _ eo un .,.noc o"doD" _ ... dca •. 11"'" 11ft polCnC1a1 """""I
... n>dua:i6a ..... 01 q.. el de ... ."""no6<l ""' .... pondoen~. T...... tDOI ..
IIOCI----OCI """"' ..... Ifpco. La Er:uoo6a IJ8.281 m....... Lo <em'.............:\
PI" d II,""", b,pt><.-Iorooo en ooIuci6n "-"<la,
~·.1.61 V (U.l~1
"~,
11'.1Il10,
"""
! • 10"
110"" •.
I." v- 1..1
" I'
(I.'" " M' '"
<o- ....._
•
....
,
11010,
, ...
~.
. _-
I~
•~
I' "
,
•
........,_......
.---- _.'
,..___ 11."'. <ri "
'
- ~,
2011 (IaN)
IIU4)
I1eI,,,,, . .
lambi6! cs un •• ""len,•• ,.n,. o"J.n1. " ""mo k>llupodo,;,,,,,-
Ie ut1l"" en ".ode>
oan,id.""" <"('Om" ... n .~,. bl.r."'Iucan", ,nd""lrW. Tam.
bono ... uU!lu pant ,,"K1ar y d,m, .. , d,,'efS<» p ... 010 ........ '6tic:o< 0 p<1~
,IONS pi'" cI malin .,.,boon,. de lot dlu)flllel de diu ..... """"'"'" Uod ....
.N'"
,~c .... "'~ UOXO, ) b .. ' ..... XO,
(1 8401
t.a m,oml rucciOn OS Ia bol< de b cloCl ."'li". d" ..1muo,•• Plra Ia pro-
d ....,:wn maroi.-.. de elora'o de kJdi<> <11 .. quo <II 01010 )' "I h,d.-.hido .. mezclan
OOI\fUrnI< JC >In I"<KiUC101ldo, ...... b,,,,,,,,,,,,, )'
)<><1010." puodrn obtcno,_
pequea....,.1a ,,-,idancl<:r "" b..Iu,<». ha ....... oon h,poclon',,- ( \ 1,.... ~
.,..,.pIo, ... ~ (18.-17~ 1 EI """'" y6c1 ....... jlrq>oI" ""', ...... ,. II 01""'"
)'Q<lo COG (oido nltriro cal ..... '''- """'" '" m.... 'no .." .. E.-.....;iOn (l8.41l
Ie_I", ... d Cap/'Wo 16, P4
...... 1. 0·.." .... '._1
"S.
mts <local... >Obre d _ nRnco ~
u_
I~"'I) - -
IOHS(),I",,) - 11110 ... lO''';O,
IO~OII) u",da. po< <nlacn de hid'~IkI. Ted", I", hll •• "". XO, ton ,on"
p,ram,dab "-U" '"Iulos O----X-O un poco m<..."os que .1 ""old,i_
ru 109.\".
/.0$ d.Jra ... IlCnCn .pIocacio.... booandosc no IU. r<opedadtJ olJd;on ....
r<-atlO ... "",~ime .. di6ud", .sc 00'0 ~1It"" ""Ii,. ""'" b1anquur ))\IIPI'
do p;lpd Y como hoe,bIada } deo(oban'e, IIIi...llru 'I"" d KOO, a d pl"lDC\paJ
o."d ..... en los fuetOf .n,r"""k> (w. Capfualo 11.
r..... Caprlulo 16, P4 319~ L. d-,.olllpOllci<Sn '~.m""
"'poca,.bud.
4Q~1 Y t"n lao ""nIL...
del KerO,
fve "'ilinda dU.an,. m"" ..... 1li0ii como una In'pu'',,n'' flltn", de " .. I",""
poeoso en .1 labora."",,. !;in "",boI"JO. mi •• Ia noI. pr«I!U'ofl' ",,00 " ,a
",_IOn en d Laf'l,ulo II. "''" 121.
EI yoda'o I) "",,,<Idorol"'" .... 11_ 0,,,,,,",,,,,,,, de .... lW6Jmo< que
II< po-ochx:rn en r.. '~ruralc>,a. 50 mcuc",ron en grandcs can'ocbdcs. pur .}CIII-
po. COl ro.. ikp<\<;"'" cbiImoI II< """"...Ieo.. t:l yudo .. produa: I PO"" de
<lit"" y<ldot ... pOr ...h>tcidn COlI b..ulfi,~ 06dlCO como Ie ",,,,,,tra en I. EcWl-
""In (1~.4n
(lUll
FI )udo '"" ",lora <'OIl ..... ooIU<;O(\a II< ,..."If•• o """" .. det.11o en .1
C.pitulo I? p;I~, sn Po, Illrimo..l )'00"0 puti."",,,, ut,iI .. oomo un agen'c
o .. dantc cn 1. inuipnr. ~a",,6n del rtl'-'l lit )<>dn. ruc<i6n 4"" comllnmenle
'" uul,ZI como uno Ikm<><rracida Ik 101 .... C1i'·"" hmuan ... ) como ..,.mpk>
II< ...... lIcm:o ""'" ..... cnrunv II """""""" II< ,docilbd <Ie IlDI. fracrida (~,
Problema lHS~
(18.45)
.
'1'0I0I0
'" c_,., ,
. "''''''..... ,_ pLa_
.- - f . .. ..
...... "";0"
m,
.<,
Clf, Pu_
r"""" '" <wadf..t.
"~
T ........ - . 1 . ~~
0 .. _ '-
Ct. OF
._,
f,"'Of ,
P;"~,,
B,F
.
Bt " ,
,""
~
"'"
Gu .""""
. m>.....darn
0;.'"
.-.-
"',"'M',
lI<F. ,
I)',<cu
r,
"'"
",
W,
'<1,
-.-
T"..,...t pIan.o
Pi_O>.Id ......
-- -.-
Uoi"*'_o
><, I),.
[)O"''' ,
',.'~',
""'«'0
La mayoria de los comp ..... ,"" in•• ,h_Iogonad", bman", .. I'rep.1",n m<-
jo' pol rew;r6n d'n:<:Ia do 100 e"'menl", I d,r.:"'nte> tcmperalU""'- Enltc la.
c.""""w""", nol.hles '" ,11<1,,) •• d penla"um",o de bromo, "Menido PO'
nuornci6n del .rinuoru,o, y cJ hq>lalluo,uro de y<><lo. p'op.rod", de f"rma
,imil.. " Pou,i, del ro ..... pondi.nl. pcm.nuoruro,
1..\1, ."'ue{u,a, de los romp"""OS inlcrhaloll<nad"" d.das .n IJ Tahla 1&.3
.. apli.,.,n a II fa"" pst<»> y I:<"",al"",nlo . i8"" I., n"TlTla. do la lcoria de
]a r<:pul .. 6n del pa' 0le"u6niro de II oap" dc ,·alencia. IAI!u n., .""". la •
•• 'fUL"IU,"", All, no "" , ... Ian on una primo", p ..... nta66n de .... (.""fa. pcm
una "'I""H."i6" ,unnada d. la <X'nfigurn6dn d. htptr.lmid. penlagonal con--
coerda <X'" 1.. '"p"'lcione. de I. VSLPR.) [On di,·ofSa. r...,. condon»da. OOn
norm.:oles I.> «Imo'u"'. llaI6gcno.pucn."-- L.. "'ructura, de ullOS cUan,os
in,",haldsenos represent., i,'o... dIn en !a Figura 18.3,
Alguna, reacciones COrnU".. de los romp"'"""" inte,halngen.dos ()(:\J
,,,,,Iu)'cn, II ox,daci6n que produce hal<>g<n."itln en X-. 21 nidr6h.i ... dando
HX' y e1 m<>kidn d. \ . y .1) 'cace;o,,", dado".""plo-.- d. haln,", L"" nuuruTO>
de hald;eno f'IOrm.lmon,. ",n lucrt .. agent« fiuornn' ... EI oro"" d. ac1'"'
dad dc:<m.."o<nle .. elF,:' lIrF, > IF, > Cl F :> B,F, > IF,:> B,F :> IF,:> IF,
~ QO ,w." '"-"",",,,, <II '-"" c"--",,' " ........ ," ~""''''
(0'
a ~a a ...... "" M_
.... "" -- .... ..
a' ___ ' ....
' ...... , Ll ....
~
" UJ-,--"",
''''~~~
,. , .. ,-\oro.
"",~....., ,_
.- ,. ..n.,_..........."",",'
~ J • ! ... do ,,,,"',,,..,,. "IO n
r+rt ~ ""'
/ .. _.,V"""'-,,,r!· "II
o a' a ,,' .... .,,. ok ,w., 'f. ,t.."
~ ~,
' ",
TI'"'' .1 '"
.....,.. IIoontn ... c:omo .. m.......... lao fCWla<..... 111.'711
'" do .. ""'" 1
.... rna:ao .... dodor.... p'o>r do: h.J~,,,'<Ie "Jr.) "".m.!mo.1< ""' oq .....
II •• <fI I•• 40>< X' .. don. 0 .. _"'. tn un ''''''puniO .... ' .... k>;enado. So
uduyao Iu ............... de ~ut~ a>m<I II. del 8.f, _ ...... CfI II
Eouaa6n (18 ~~l £.011 p<(lpoedad bKr del mll""",.o de I>wmo Un sohnI<
"pr6roco 40"" po.oneollu,oo<><\JLao,c. "de...... de ... "".~ 8'f . ".
podomtllte _pta _ nOONro do 01",. r..... 'et, lain ColIma I"" n"""If,," de
1o, mttRIe> ""'li~ PO'" prod ....;, sa," "'" oonl>< ... " .. '00 tetndl""",,,, de
bromo romo .. mur;l .. til '" L=i6n jl~.\41 l I I ...6$. ruod< dona. io"...
n"". p•.., prodoci. tab qll< oont i ~ al ,"lid" d,n,,,,.",,, de bromo ",,0\(1
I< muc"", cn~' hu"c,dn (I~.3l~
-.
8.F ... SbF, - ( R. ' , J(SbF.l
-
Ot '
,- .,,- "
or"
1101 ' , _ _ .. I
. ,,',
,-
",
01
l1 •. ". • •• F.
.~;
•••
..r;
It: ".
I. ;
Or,1 " ".
,- 0
• ". ~.
• ~ 1<.'; ~.
o:ct
~~.•
t.o'
.
-
~
0
o·•
•
o. ,..
II, • I.;
B,;
,,,. ,,'".•
,,,.
,"•. ,
EI._ pobaIOIll>C<lIDODO~""," com~n <>
La .olubol..w.J del yodo 06Id<> I. ........ au","",.......dIo ......
1l8S6)
I... e<lnrtura lineal <ltl l...on Inyodu,o ~. ron Ia. odeu do ...
looN dot VSE PIl_ Oll-OO "'1XlI1~ >< """""" o;.ln\ldc .... r "",,"" """'bilUC1(l....
do lrul"<" 1-. I, c I; unidOi po. <ltbtkt f... rnl'"I~rmolocul ....... La., ..""".
IU"" do alJullQl <It csl"" ~mona .. 0100;,,"" on I. F ill"'" 18.4
,
C.) C»
f .... , ..... Lao ... , .. " ... <10 .... ""' ....
,_I
',\0.1 ... ...,.... ... ","'" tn)od"", I, .1.'
'. ,I . ll" ",I. II~' ZI,~, "" 1;-
C') ". :1,1
CI..,.d6n
1Ieru<rda 'I'" d m' ....... Scbeclt obot .. 6 II tl.pac>dad dol elora ps<OOO para
d«oIora, 0 bIoI_""lpalob... 'I'" dori,,, drlopallbn drl '''Ilk anliguo poora
.p4b<1o.~ Do .... ) ho]u 'ord« L.,. blanq ...".Ha. oiornQllCOI romolruncnt~ son
iOluciones al S_~~ PO' 100 de I1Ipoclorilo do: ..,,100. ~aOC!. EI "'Jrndictllo
.eli>o de 1(>;1 ",,1'0' bI."q.", .. '" '"' .1 h'poclan'" do ><>d'I>, Ca(OC1)~ (101-
""pm I", blanquc&noco N" rn'lle"ak> tolorradM q\lt "I>,,,,alm,nt. ""n'","""
pcrbura,.,.. V« ('apnul,. I~. ['>II". ~ _11-4)2.1 EsIII SilIOI do hipodori,n no'-
mal"",",. ~ 01>1",,,,,,, 1'''' ",,",,;]lin <1<1 doro con UOI bN< eo ..,1..000 ,..;u_
[~ ll~ J~!] " f"" " ... ,,';10_ doc ",I..,.;.ones ,""OlIo> ok dolO. A ..,.11
,nd""rial "" h,,..,,dor,u.... IJe"Or.n PO' Iudn)l .... de (i,do de dldoro [Ecua-
c,,..., 11 ~ :u 'J-
i.Cu.lI c> d m e n " do acci6u do Loo bLl"'l"""nle<' R...... rda q~ '"
'I'" """'''''' per<''''_ 00lI)0 coLor eo ]a It..0n:i6n de I"E • ,,,bI<. C"and" un
ub)eto _"""r~ lao 1",,1IOOICU> ""bIa., d _u dr 14. r~ '" Tdkjan 0
,ra",",n~ I nllnl'o 1>10 ~ pon:ibimo< qlOC k.. ""'",,.. "OMII colo •. U _boo,-
a60l do oncrg/a I"""".,.., r='<1= ...... deb>J<o a la PfO"'oci6n de 101 01«-
'ron" d<><lc un ""'<1 de <no.,," I "lro ,"pet"" Lo, t>lanquean'" iOn .,,010:1
.,>lIbotes .. kct,,·01 qu< .. ,.,n pa'~ """p'aT"'" .le.-:tro"", do d,,.,,,,,.
ma,o_
"',t"
r ... ~ «I1o ... ad,,.. 1::1 h'po.... """PUt elec,,,,, ... y .. rod""" I sf nllsrn" a
"'".. cloru." • bod,~"do [, .. ECIl ....-..m II !l..29I1-
EI bromu.u de pIa'a .... ~ <I"" C> un compuoeilO K""blc ~ 101", dc.de hac%
ull&o CICIl'O ", ............ 11\0<.. t..a rotograBa C1\ bla nco, <><110 depenJe de 10
""""CKbd dol ".H" e>lt11d,do "O,r"""""""". on una peli~"Lo sin ""dar. de
It>so<~r loll. ""bIc ). p'" ,"",0. <Ie product' 'ton,,,, do hromo )' d. [1'1 ...
..omo >< mllC,tr •• n I. l'CU.1ClOtt 118.601. La p"'><"",a d. ~,om'" de pl.'a
co',...,lIOnd. a k" ponto, 0><0.-0< en I. ""Ifcu l ~. A may", ;n.. nsidad de 10'
b"U.n,c rn un ,,'n. deterrn'nad •. mil <>«"." ...1 punto [I fe'lul,ado .. ulll
!In.. ~ ncga""', 0 ,n.t'"' del model" de I", .
A,' •
" S, -A8.1I • (IUOI
... mediad.,. okl .. ,10 \l\, .. <:nCOnlr~ <I'" 11>1 bromu'(IO de pot ...... ) de
.odio dcpn"''''" d "Itema no .. """ ,,,,,,ra!.
S. uuhuron ",,,,,ho rom<> >odin·
'''' moder.do< en "pol>-o> palll d dok>r de ""~u" Ie ,ndu", para ~I
mi..,,,,, de Ll op,kl"""1 durante ca<i un ';1<10. HO} en dll I",,,,u,d,,, I'or
".'a-
"If",
p"p"fOd." rarm.<tul"'~ .. m;i> mudomoo, .. tot prO<lLIC'''' hn deJ~do '" mell.
en eI ,di"ma iDaIb· lin """""'''. de hoy en dLl," •• r. ... I un ,.ma. una Kka
o ,ocl ...", a una PO''''" <I"" ... to'pc y aburrida n..lla.1 pon,,, <Ie q ....1 q ...
10 tsCUCba CSl~ • punh' de ..wrm!lW_ ;f.5pe,o 4"" .. to ",.nfo 110 "'" un
""'nm",'
1K.6. n :.\1 A Sl:.t£CCIO:"OADO PARA TRATA R
EN PROFl;'WII),\\): CLOROFl UOROCARBO .... OS (CFCS):
t;:"OA AME..... AZA PARA 1.,\ CAP'\' Dr. OZO .... O
En 01 C~pfIu1o I I {p;I~~ 344 Y "-I di""",;mo:< tan'o Ia .. truct~ .... dol O/nn<>
como", I"'pti en Ia absoroi6n de La! pel;~r""", radiaciones u'-en to eslra'"*,,,.
"'00'" voh~mo< " Ia ameno"" 1"''" .1 ",","" es, .. ,....r~noo q .. 'U[lOl><O 10<
cl<Jrol'"oro",ubonos {CFC~I ~ 100 compues'os de "'omo dcnomload"" halo ......
L"" C FC •. 0 freones, <II un rrinciri<> I"" lI<.",rroll6 loom .. \tidgky en
100 alios 'rcm'a como uoos .n.lltu''''' .".bl<s. no ,6,iOO$ y no InH.m.bles <1<1
. monl.co g.<>ro:>o u"I"ado pora rrlngcro"um. ICo &"' mrigc"m'c '" com·
prime a liquK/~ normol"""", por un molor e"""nco y <nloo= circula por
un. ""piral mcttbca de peq ... fI<l dl~m<lro anollad>. olrroodor dol ""I"'"i" •
ser ""friad", C"ando 50 Ie perm;,. ol Ilquido .'I"'nd;"" • I" do n"">'o.
absorb< calor. tnf,la ... "'paclo.1M Id~ky dem<><trd lao pmpicdada dc=da.
tld Fmln·l~ ro,F, on uno ,""ni6n do Ia Soci<d.d d< Qulmicl Americana ""
19)(l EI inbalO UbO boc;inad. tld ""') <n'o""", k> u'" pa'" al"'l',O' Wl:l 1.10.
Elpapel de lo> C~·C... h•• ,,,,ndido mu<;ho <n I"" ~ I 'irn"" """'n' . anos.
Adorn'" d. 'u cool,n"" ullh<aci6n cn los lrigorllicoo y cn los 'par.,,,,, de ai",
"'ondl<i~n""'" '" han emple.do ,.",bien como: Ii ..,I\-C"'"", 2) propeko t« de
.,,'oso .... I"'''' prod"",,,, u .... como b"" del pelo y dcsodornn= y 31 a~on'C!
<>"."nonl<> para ." I.mlonl0' on "' ;001>11"" de la co<lS'ruccioo )' cmbaJajc<
1'"111 .liment.,. p,wxinadoo. Los do< CFC. ""I> romu,... y m~' ul;liLad",
...., d I're<ln-II C FC1" y d Fr«In·t:!. ambas Ie producc" por 1. acel6n dol
000'"'0 d. bodrOgeno IiOMo ,.,r..doruro de carbo"" COOIO !i< rcp,=n'" cn
I. i:cu"Cl6n I1S,6t~
.. C6mo .. q .. <"os C FC., tan ,-ah""", p<>r 'u ",.. bil"hd. pocdcn "'"
re.pon .. bles de I. d""trucci6n l"'ncralizad. del <>.lODO .. , ... t""l~fico' 0. "".
coo, ,.1 y rom<> prcdijo M.no J. Molina y F Sherl.oed Rowland cn 197~. C!
'" .... bi lK/ad I. q"" b hac'C >Cf Ian pclWosos. L.,. CFe. ..m ,'in""j""'n'~
in<iestl1xtil>l. . . 0 Ja ,,,,p<>..re.. ICCfca dd ,uc)o) y por coo d;["ndon muy
lent.ment •• I•• "",o.rerJ.. Aqui ,. 1 )' cumo >i< moc,'r. 1"'''' .1 Fmdn·1 ~ on
I, ~c"""t.ln 11~.62X p""don IICr d<l",d;ul.,. por 1. rmi.,i6n ",. <n :\'mn", <I<
doro \lb"" y div<r>O> mdic>lc<. [; <>10 doro at6mioo lib", 01 que
ca .. lIu"arru:otc de",,,)C ol owoo, La ""'"<fIC'" do rcao;:;O"e> '" rnu","a on
I.. Eco"iones j 18.6.1) )' flH"', Ob,~n. ~"" cl alomo <I< clOTo ..... ""nora ""
11 feu",,;';" 118.64~ Do b<xbo. Ja J uma de I., Ecu>oo,"", 1I~.63) y ,I~,&I~
rn",'rnda en Ia Ecu;oci6n (l8.65~« ",10 I" ,,,,,,e,,,i6n del owno)' dcl oxl~elID
"uSmico [lcaClaOle """"""'0 para rOmt81 OWnO. "er E"U3CHln (11.I6Io1J ..
odgcno d"iII6mH:u <tn <o""urno nel. ~e doro:
•
CF,Cl,-CI ,11 + (.1 118611
CI+O" -00+0 (18.631
00'0 ,0 + 0, 11864)
(IUS)
0. cola form .......!tma 'I"" un 'IOmo de dOfo rued< des' '''l< tan'" como
rico mil" uo mlilon de moikul ... de: """'" anlcs de q ... '" lran.rormt ell
alBnna fonna ,,,,,no,, Ie dt>pi_ de: Ia <>I,.,,,,r.,. 1>10 um.."'" de k>o e Fei
a I. capo do "''''''' .. IKI<m~. WI.a <~_ d....n pre«upa®n y. Ira, un
"",,""'.-able debal<. ,I COIIj!f"<OO de k>o F'ladoIl"nM'" 1978 prob,b06 Ia
ut~Wtci6n de I", CFC. como pros>ele<l,,,, de "'" un"'*'-
.:.0. qUo!~. pue<Ie d """" de reaca6ft ..,1...- ,,,,urump"'" 1 ci dOf ..
..,n-n I .... ;"me &eII, ••1 OTO""? Las """""- UI6Q Y )111.67) mUC>l,.O
d"" I'05'btlMbdoo.. En Ia pnmon. d m.,...;...... de ~k'fl> ""1'''
reacaono ron
tI di6lJC1o de ruil¥'''' PI''' prod"";. "",.,,, do <Wru ,nenc. llO'Oc En II
qunda. UO 'I"",,, do d .... " roacciona C<N"I """.110 PI'''' prod""" 6cida
dorhklnco. HCI. umlMn "HI r........ '_~"" " ,....... del do'o. HO Y 00,
'10, debkl" • q ... ,.,1.tJltn
.r dow"" OM r"""" ,..........
denom,nao
"'....... i"" d~ d ...."
En 19l1S LI ·I\n,,'" "'" ... raJ< Soon,,}_ lIlu ....-.(I que IIobion u.w<II,ado"n
... ~..;.m. u II <;Ip!I de "'OlIO oobIr II A",."O\I;I, PNIII" IDIfW como 10>
q ... apo= "" .. F"""" 18,~ m""'and" d .,upo de ,,,<>no
wmetU.1r<>f1 •
•• •
. ..... IU [ 1 _ • ....,.
... """',&0> ........ " .....
",._",100010,.. I '
IC produa: rotoq"(mo.a ....... '. lI<"1 ... ndo JunlO II 6"do de do",. con ... me
mon<> en un ......... Qlllln"", .. mill' al ...... 'ndo 1II'_".m'•.
los poslllles cfea... d. bt disonmllCidn de W. C<lOKICII,raciooes <Ie oWOO
..." ' - _ """,,) ... 11 un ,..IUI .. otO en 10. dnoete'\ de fllCL 21 UII ;nm:.
menlo en d daM • oooe.:i1u Y • !,bIIk$; 3) ..,fNm.... 'o es'!1I'ooftnro qUj'
cor><!""" • camhloo .~m'IJCOO I vao cocal •. y 41 produ0CI6n ad icional <Ie
owno tr~fko limo m,b """nlo mi. rndi""ones "' """"m:n .n la .1·
m6<f.", ccmlno • I. tI.lTlI. Adem .. de 1.,. m, .... "" CFCa. .1 didxido de
ca,bono y el"" «Ml>PIOCII''''' "",,,,,,,, .... d,,,, .n .1 Capitulo II. "'" p ... de
efecto mOCrndlO,
i. QuI' ..... rnOl t.aaendo para combo,,, III destruca6n d. II capa de o,ono~
D.:sde qlOC .. com",,"'''' orntJlica "" I'o<hdo cnronltar Ia ca ..... de «I<
",obit",. WI deIi ... ""....... I.....Ieccidn 01»,. 11<"1-.. ..
de
ramen,. 0 de1enor bt ~..or. <Ie cn:. I bt 1I",6tfe1'L Se Iwo dado paM»
1imJ1lIr lC'e--
..", ..."",,,, .. ",r.. I!...... ato Fn 19111. los Ealad", UnHlo:H;) un n~.,..ru <Ie
"''''. nacio.... ,ndUSlnales firmalOO.1 1'.01"""'" de Monlfu] ""brc lao Su.·
"DCu" q"" D.....").n Ia C. po de 0.<>00. Est ........." ,."",,1 p<odamabllla
lft!uoci6n de I . "", .. iooes de CFe . liD )() por 100 de I.,. "".Ie> de 1986.n
.1 .110 2000. En 1990. ~'u m;<ma' """iOQ<' lconlo .. m .I"nma, comploll.
me"", los CFC$ . finolet de sialo,
Pa .. lleva • • o-abo 1& compl<," .1"''' .... '''00 de to. ( FC., or !\.an dodo
.1'''..... pollOI ""portanl",- Pnmc'o. 10 EI'A' ha .mplan'ado un P'oaraml
.....,,,",,", tk I'f<idado pa" taluat Ja. om""""" de CFe Septodo. r """
,mportant.... ..un daarroUando .]I<,ru"..... k'IS CFC.. Eo'OJ SOIl p"""'.
pol ......... 101 hod.odorc/l"""lCI.bonoo II K~<-"I q ... 110 ..... Ian esubln tumO
100 C FC. ) pot" lanll<' .. de><omponm on ""n ffiNoda an'e'! do alcon'af ..
es, .. ,oofc .... Dc.af"n"IUtdI...."I., estoo den"..,.,. dol hHl'6Fn<> «ld,,,/a des·
{14"<ndcn . 110 de ...."''' ) ""'" IInlo ,uP'>""n "'" .....1\U.Il, IUDq"" coniido.-.·
biemcnlc """"'t. po ... I. "'I'" do "'11ft<>. p<)f lanto. "" IWFC'" "'" en cicnl
m«bd" punlo <II: "'"''''....,. Y" \os OOtwde.1 lNIIo una 11Ic:,IIda p,ovisional
m.. n" .... ohl ..... " oompuestO$ 'Iue II< pucdan ulIl"., on u'rc acondidonado
yen ,dngc ..addn un n,niun. amenaZl pora I• • 0"" de o,ono. Loo HCFC.
t.m_ .., ..,.-jd"r,tn romo ordenaba .. EPA. Y po. dl1lmG. 'ombito .. sus,i·
, .. ",In po< "ttoo"""""P<O:>"" q"" no desprcnd.ln durn ~ cua!q""''' de ....
""'""
o durn """ d pnmo. baMp:Do'l"" Ii< ~bn6. Sclt.o<k lo ~'<kI a r. ....1c:s
del siRlo nm. crcl. 4'"' e... un wmpUOSIO del O.f",lIO, Ilny. ",p=tando
• ]1 Escuda In...,... del.oJ,d 4"" .1 do'o ... un 0...", okmt",O ). q~
01 HO e.~ un ~tido q,.. no <:<In'onfa oxfgcno. La beud. FrnllCCSl. (undad.l
por La",,, ... , , on",,,,,,,, hde •• da pot aly.Lu!I$X. prod. maba q ... ,0tI",
100 4<:tdos conl.Hr.n "dll"no_ EI yodo 10 .,,16 C"",no" de 01"" man .....
Ga) -Lu.sa.)' Dayy di$ctlllr,on ro' ..ribult:;< quoto ["" cI p<l11'lC'r" co prod ••
mar q ... rra u" ole"",nt". s. .. o r.tpod.mo:nlc qLl< cI )'odo ,cmcdi.bo el bocic.
La. propiedade. d<1 bromo, .ul.do PO' Ilala,d. '" ='Un",;"-"" inm«hOl~·
menl. como Inte,mrdllU cn'n: e,'011 d<><, cI 010r<> 1 cI yodo. E5l3 'nod>. r...
ClHn: 0'''''' varia., Ia que impwod cI ..,.l>k<I:nJ<nlo d< 1.0 13bi.1 p<ri<l<Ika. IJ
n~o, resuit6 .. , 11'1~' po118""" )" rn:h diff,,1 d. ai,la, 'I'" I0Il "e> prim .....
haI6g<:n"", Un !'M o6me'" d< qulmi_ .ufricron emcncnamiento pOT Duo·
ruro de htdrogeno y ro' flll",_ Po, fin Moissan ",,16 <SI. C'k-tnrn'Q "" .. m.-
dllmC1ll ....cl,,'" FInales del roiglo XlX. 1'1 .'Wo, un elnnml" ,adl"'I"',," no
.. "blu,o ham. 194()_
L"" n.l6genM """ ,od", no mct.1cs .'Un p"'pt<dade>; J><ritld""', 'III< ,.lfan
T<8ularmente, U Olio, .•m <mba,,,,. COmo '0000 1o. ""Ix.. de ","Po de los
cle",enlOS "I"=nt.,i,...... bas,aot< dtr,=", de 'us toogfuefes, D Mo'
di0l6mJoo debe ,u exl",m. ",.ctmd.d a: I) I. debthdad del onlace floo,-floor.
2)10 , .. ,.~, I..",.. de 100 cnl,,,,,, ",,·.lenl.. f_f. ) lJ I•• Rla""'" one'gld'
"Iicula"" para 100 fluorUlOO t<ktiros. EI d«.dl>tm" polenci.1 normal de
mlu<:<.i6n del flt10r .. pocdc debe, 01 dtbil ,,,lace: F_F rombulad" 00" Ia
~ •• n o"o'gf. de hidr.otaci6n pa'" cI p«lucllo ion fluoruro, La capaadad del
M", par. ",ida, cI""", lY. pOT lanlo. 10 'I"" Ie baa:~, Ian dtficll de oi,lon
.. puedc demootr., an.JLal"ub los pol"""""" notnlal« <Ie ,odllccHm. EI cktro,
"" IOn hucn .!!Cn'o o-<idanl" .. prod""" trW r_tn,. po< pr"",,,,,, dor<>-
'k.ok La capacidad mid.nle del ><~",I<I() hal6l1""'-' >< [>II<dc ""I"!.,,, PI.a
prod""il bromo 1 yod". parti' de ...... ~tV'" h.lu"",
L", holuroo de hl<J,6t«n" "" pu<:dcn prod ... , po. rombtnaCl6n dlreaa do
I", ole"",n"-... FI HF Y cl HC1lamboto .. pt><don P''''''''' 1'<" Illllomtenlo
de 100 ... ~;,,,. ltalu • .,. oon ..-;0", (.. II .. , U Hll >c ublic"" normalmcnle
como ."bproduc'o de la ck>raot:i<ln de nid.oca.I>u,,,,- [ j ""bad", de "i<lno
H F.... ",mod.menl< react;"". r<>-ttl" ,," el "''''cote "0",',,,,,,1 ~ '" """'ctem.
ro' enl= de btd,6fo"" ..... mad.men •• [lI<ftOi.
La< h.J.,,,, de I". ,lctncnltl> ;c han onah,.d" a 1m,·!!> de """,UO ........
ro' I", ci<1OC1lt"" rop .... n ... l<'·O!!. Los .mtod", mio romu.,.. para prepa.arloo
!IOn, 1) ",~",i6n direa. de I"" el<"","IOS; Z) """"0"", de I.,. 6.i<l"" 0 htd,~
,id", ron lOll hal"roo de 1rid.6teo,,; 11 reaccio .... d.1oo 611d", " de "'" hal.,,,,
Ulkri<>n:. oon 1""nom.,., <~".I<TII"" ) 'J teO",';""", dc ,nltn:ambi<> de
h,l~"", L"" hal.,..,. d. IO!! no metal« normalmCfllo so nid",li>an 1"'"
["'IDar los co".. po"u ....... 1tid.6.i<l0. 6,ido " o,~. l<" !*od"luIlu"",
IOn aoio""," q"" par=n b.I.,,,, co S" oomport.mien,,, qui"""".
Los 6Aid"" de 10> b.k1ge<>M g ..... I""'.,. son compllC~"" 11'1") ,ea""'();\,
EI 6,1<1" de dor" .. h. estut!iado ."eo.."",nl< debtdo •• 11 popel en I.
deitrl>OCJ6n del ,,>ono <-<t"'O>f~noo, H d,6,ido de do,.. OS un podc."", '~I'
duronle y bI'lI<joca"l<. EI po"16m" de )"odo .. ul<h<.l para detc,minar
""anlila"'"""", .. ~lIoc>on .. do mon<\,ido de "",bono.
Los llal6genO!! (",,,,,pto 01 noor] preo<n,", I. may". ,.,icdad de ",wadoo
Y de I", ro .... 'pontI .. nl'" "",.nion.. oomparado, oon c""lquje, Olro ~ro
tic I"" ,'i"o< n",l' .horn. T.nto I", "'OOctdOl romo "'" 0,,,"",0""" ;On
bLltOO> _11<"1 .. ""dan'.., UII<jIlC I", prime,o< <OIl "ompre I();\ mJ. r"""eo de
I"" 1"'''''' dad .... l..o f""f7'> kid> acneral"",nt. ,"ment. C<>It 01 eo;tad" de
0.idact6n del llal~"o. P.", ~n .. tado de oAJdaci6o dodo, I. f""na '<Ida
di'IIlJouye.1 descendo, 00 <I grupo.
Lo< 'Cldos h'pobalo«>< )' 10, IupobalilO> "" prq>llran genoml"",nt. por
hidnSli,i, del hal6?J<1>o. a"nq'" co'o 0> =mplic.do deb,do ~ I. d .. p'opo,ci6n
dol hipoh.lito on .1 h.I",o y 01 hala,,,_ El hipoci<Jrito .. un excelente .gent.
o"danle )' fIOrlnalm.llte tron,roc,. UIIO " rna. ~Iom'" de Ul'g<:"" a un .eac-
tonto d,do. El '.1<Iu du,,,,,,, ... 1 un"", lkido halooo ."table. y 01 <Ior.oto '"
~tiliz. ompl,Rm<Ot. <umo age"t. ulidante ",d.,trial
Loo h.la!", '" pITpann fkitmtnto por hidnSli,i, bIUica dol h.16geno. Loo
h,<>ma'ns y yod.t".. lambiCn '" .into,inn 1'''' n,idaci6n dol hal~,,,,- SlIlo d
ac;Jo j'6d1CO '" puw. 0,,1., dr un. ""Iucldn !leU""". Los eI"'.t"" "'" •• co·
kn,,,, 1gent.. oxtd.n,es. U yod.to SO prod""" natu,olmrnlo. t. UD. flltoto de
)'odo ckmcn,ol ) t. un patnSn pnm.rio para Ia yodin><trf•. to. ac;J"" per-
hali"", do dolO y de yooo SOn mucho mi. ficiles do prcpa"" Gue I", d.
bromo. 5610 eJ )'0110 fomt. un uxnllcido con "",.,. e,p,odido. II.IO~ deno·
minado 'cido ortoper}'6d,co. £1 ;I"ido pe,d6nc<> e. un ~c,do mu)' fucne)- un
podoo,<»<> .,gcn'. "li~.nt., l.o$ pe"loral<>< "" utiliun oomo oombu,ltbk par~
<ohete<. rueg"" atlir..;.ie> y ",ra, p,,,,tani.,
L", compuesto. int<rb.l"lII'naclo •. XX; (X • d h.16~no mayof y men'"
.1e<"o... ga.i \'O~ ea.i ,ocmm: .. obum"n POf comm"acldn direct. do I",
.k:t... nt"" ~u, "",fucl"rn, "~uen I.. nonna. de la ttorla YSlPI(, L., feac-
ciooes ,I"""" WIt: 11 oooacio",", d.bodo 0 10 hololO"rIaci6n de X: 2) bi<l,6lisis
a HX ~ al oIo.icido de X.)' )1 ",.ccio""" dador.acoptoc do haluro. t... .. Ium.
c< un. rut. para ,'an"" '"'0""" intc,haIoB"n.oo.. l", "'UI{) .... ,n ... halogena.
dol son m:lo diffcil .. d. p.. l"' .... f. Hal' una d,,· .... id.d de am""",, pohat6mlCOO
de monoh.)6genoo. de 105 cu ..... Ilrt)eduro eo d mi\ com"n.
En'n: lao "'.""",,"'" y COIIIp"""t"" d. imput1nnt:ia p"k,ica .. <nmen'",n
I. fiu"",,:;on. I. dun....-idn. eI bla"'luto y 1a b,om""6n. £1 mecanismo ".ct"
PO' d co.il cl fillo, P'''''lOt>< la <.n .. dent.lled.vla no .,,' cla,o. L. <1"",,,,6n
.. ha ac<:ptado .mpliamcnte pora d ""am"n,o d. ogu .. re"du.b) parg I,
dc<,nfec<i6n de .gu.l do bel>ida y .,um'ni>!"" plIr" p,><m",. Lo. Ol;<nl<> blan-
q""anles m~, comunes son <oIUCKlIleo; lICIt","" d. hipo<lorito diluid •• _ El
bromuro d. plato eo II two de 10 fOlografla eo blaoco y ""iro, micn'ru que
105 bromur<>< de _Ii" Y PO"";O IOn oed"",,,,, cornu"" ...
I."" do,oIluomca,bonos (eFe:.) .. d... "oll .. oo cornu 11"'" ro/ri»<rant ..
pow !>fOO'O ......""onlro una d,,-.!'SIdad d. apbta<toncs. Son 'an "'tables
q ... lenla""'nl •• kao,,",o I.t eouatosf•• a y >610 >< mmpon por I... rad,ari.",..
so)."", ." Lo; ;lto"IO> <k eloro "".ltan'e> C(}II' jen.n c.,alf\it;"dInent. al ozo,
n" y .1 0,1_""" at6m,m." ''''Ir'''''' mukcubf. All!Uno, comp .... '<>S do doro
'" puNen con,·""i, rn me"'un",, do ,,10'0 ,,,,,11< q"" rIO n:3U.1ull. ron .1
O'OrlO.
J-I .guJl'''' do ruono..ob~ Ia ,\n"'tl<l.,. d<>a"oll. d~ran ...1 invicmo)
.. h. ,do pmfu"d",ndo <leW. 'u <k><ubnmltn'o. La. nulxs I"'I'IT' <'I'''''os'
i<!n<:a, q ..... forman durante 01 imicmu den'm dol "6,,;.;., polar I',r=n
a)udlI., a rompef lao """n'ori", do dn", en comp ..... 'o<
dorado< t>C!J\.",
<\es"'>c'n"'" de 070"0. Ln, t;Omj>l>e\'' '
de bromo lamb~n jocgan un papel on
602 QO ', .. " • , ........ " ' . Dt 'co ,lBot,~"", ., ........,,", ....
PROBU.. MM.
'''1. '''""•.
11l1. Fom"" __ .......-.600 ..... '" ... ,-,', <Itt """""."
,..,..
_ ..,,101-01_
IIU r",,,, Ani><niw., ~ ...... 'o>l·lu~·,)) I.. ~ ... ,.('''; 1"",ra Ik",....no COlI [)a"j'
"'..... <I <00,.,,;00 "" hid~ .. """"rm.,jro do "" kido'
11.01. !..ocr, ......... ..,....;m pu. "",,,",,,W,, I"'<I"~ do .. pot do; )000 <10
COO""*,, "r..lIf> ... ."... mo!t"""!IuI ("to pr<'f'Of.t do.to' ,.1'0< ~ ... t
II.S. U )'040 Ill ..... ___ ...... r77 ........... oj ,"",,, '0dt""-.
b,c' F, ....... bt ... =o" ...,,~ ... 0. _ ""'-'. r-ro \;0 _ . . . . - _
do ......... """ "'" )<>110
Ill. J " '" I<j "" 1M. - . .. 1~"9 .... olio ..........
......_"'oId
!lui",,,... , _
bt.....,j_""'_.".,. ......... ,.. .. _~
"" ,t..""ke. \I".. nI~ ....10, '00 ~", ..... 1"'.......... ,,,Jo
~ . . . _ . CD 1ria<I.~ ",",0 _
q .. 10 - . . .,"", oJ _
lit .."
"'II< __
. .~ " ' _ ' " t'I Il<00'''''''
.... , .. m.. po<ado:> llbkc.odo .... ,.,.
m .......
IIA LM II< 100 ,,,ud",,,~ "';, r . _ "" I.t"..... ,.. \lfr<d Slo<~ I ...... ""
...,...h,,", qu[nuca , ..,,,... ,,,,,\ ""~t~,t-. lu "'n'" "","C U,}.L",,""<, Stock.
111.9,1.,,-,,1>< ona <o:U>C>6o f"-" Is dc<."'<I"""""1t. dd ....w 11 I.
.. - ............ , ."'.
IU'I_ ;,So pod"" rroduar cIorn "'" 10 ",r"" ......,,,'"
_ ,. '''F " "" 100 ~. 'Ie, do .... _
"""""...to« u..-;h<
..............
,,'
....
-
•a.l:8. ..C-<lmn
-"0._'
~ ~,,-'nII-"'O'"
_ .............., .
•• - ., ,= ,-.....<1< .... ' -.
l<, • C-_ podrias ptq>ti2t L_"~ <I< .. _ _ I ................. al' n"_ 0.
.......,,_ a-. pat\< 01< '" ~
1il.J& r.-""""...,.
_ooIot. ... 1""f'Ul'''''''' dol n......", ... <alao. 0. ....",-. •
"""'" po ........ '" """"", ...
lUI. l-_rk1. J .J ...... 100 ~""""Ieoo """~ .....
••• COlO, + nr,_
'~I ~,u," B,F,_
.<1 SiO, " IIrF,
ILU. i">td""" .... I<1r-.",ro <.I< .u.-.-.o ",_""",,10 ..... n.",,""O ... hKl'6Fno
. . . Ol ~ <I< 'Ole""'''' ..... <10 "'1oIfcoo"
ll"-'. r",,;!>< 0 ........... '
C!OIn O;""od.o po.... 1"'~ I ........ 01 <010< ... ",q~'" "'~u.onOO !.b
......,....,. _,~ .... ......,. I;a<t........ ......,.. ~ . .~ . '~l, Si-O' \9'-
K-F - - . Ii CI - ~, I k.I ... ~_ """""'".........
1Ul. (-_~r._W<C" .... , _
., ('"".(1,0.,' 11. 0 _
1'Ci,l;" H O-
k'
,--
PClJ"+ H,O_
I'-JI, Exn"" .... «"",t. '1'1< """,,,1< 10, . _ ...... d _ d a ' ((' ... ~ t
1.1 Yod.hl,
(/II ('\on,,,
kl w.,,,
ILO. ..C.-, " " " ' , . _ . _ oo/wc><)a ...... 01< .....J", _ " " ' . porIlf <Ie_,
'" ok ....,l D.. "'" «_>(\0 ""'"0 put. ok ..... _ ..
1LU. E1KoSo j II .. pgock ~. p&rUr do,...s., """ ,.....' ... <00 p<f'O-
_ok _ _ r_be...... ."'qlll<"p'...."' .... ~
E.a,booto'C"
.
,~.:::::q "F_ ILL 10 :_::': old 8". B,r,) H,~ .
~"''' . . . ' ..... ,.,
r....bo .... " " .:; ..... Oil"' .. pm;I"",_.
""1' . It )I~
(I!
..-
""---
T.....a- ... MIi<>o. pat ...... of>,
I~ r"'Mbc "". Me> q"" «-""" ...... ,,~.~. old Ruoro,e. <lei tnII~ 1
>1<1 roont.nooturo'" b<.""".
IU1. r .. nbo «.......,..., qu< «~I<"" ~ ~ ... .....;. dol ,,,lh,o""G. <1<1 p<nwn..."
,W"o y <1<1 bcpuII ...... uro <10 )'0'10.
I....... "...,to< ,"",' ..... pat. . . ,uh",''''""wIoi ...,
"', Tn:lo",,,, oJ<)<><Ito.
fbJ 1nil""""" II< _ ...
I ~. u.l>oja 1o>I ............... ,~, 1M "'""*"'"'
..-=IIno.,,. _ q ...
......,"'. Iu ~"'Ir ..., ..., ......... ' ........ - - . . . . I""" 10 !«ON
'·5E"., <It 'ot II"~ 1 '~II:
., ..... Pt'i"" _ ru6a II< po< qUo/ rlll" ............. ".,. .... pIMID ... "'" <It ....
""- <It T +'h ..._ ~ .. """,.100.
, toil. FIIIOw 1Q. .. :m 1bt~ fWI" _ 1 0 <dad. ""
"""*'
1M _ . . . ., . . . . . . . .
~ ..... ~ 1 do ",. ""- ..,' .... Setu .. ~ ........ po< q«' ............. bk.
11.10.1. to OIl I""w ...... ...,n,,, ...... 100,.... ' 100 ........ <It 10 10".00...
IUJ.
I......
.... ~ """ d prrd ..;10 ... """~ .. ~" ..... tunq ........ I_r< .....
_ _ """'" fWI'" <k ,. "rI~_
I.... nb< _~ ...................... ,.. .... _"'" do "'" bL>"'l_~''''
..,.) 100 ","'''' hI.'"' ...... m. ,..,,,, "" ,Io,~ ....."',.
I.,ftl. r"'n"" u"" twOoo" ~ I. 1'< .... 01<><," <Ie ~'"m''' do <!oro hO,... part" <1<1
_'0
t,_·l1
I..... r'r">
8(lT
~~"'"" .. PO' q......
""tI """1"'''"''
+!I.. ok=.ok,
b;&, ... " _
f"""" """.,..."...., 0 "0"", polo"" Oft '" . . " .. t_a.
IU'. r,,,,,,,,~ .. p<H~", d N~"" ..... , .. )"< m_ ......... '" A.Il,.
tolo ~'" 10 qu< .1'" .... _ ... <><W~ . . "'. . . puleO <I< '" ...,.lOi!kn.
CAPITULO
19
GRUPO 8A:
LOS GASES NOBLES
h tpoca. anlo"" ..... 1<" ~I'" dol G,up<> M I""h~. ne6n. .r~ kripl6n..
.. n6n y rod601 .. dcn,,"un>ron P"" .,,,.nn. u lambotn ."""... Dada I•
• l>unda""", dcl Ioeho ) boo d<>eena. d. rom""",I'" <""""oJOil de • ..,61>. "'D_
~uoo de 100 ",,,,,!'om Cll>d .... anlOnor--t>l'" reaImalt< .p"'r'~o. Por 01.-0
......,. J'IOC'h' ....... "",or pam de eo'''' ekm."....... "lklal, n:ao:cioaan
mu) mal coo '" , . .0 de k... k''' ..... ' ...... I"" coo ..... rnA, ",.10<1""" <>1< P"'PO
. . tnIIOC( ,»ItO'" '" do 100 __ 1MJI>k" lI,ho, """" ) alJ6rl so ""'<¥hIn..
I<1d,,,u. Q,'lm"=mwa1C ,110ft ... pm> "I l nrl<'tl). ",bre 1<>d<>, '" .rn6l1 I.>rmaJI
"til b..... <It "'''''1'<'<''1''' <11 COOlon"" """"""onl" """'I"""
""ftoa:-n nm..
coml"""'01 de .. <k'n. tole .. ~. un P' """,d<>. don ..... ) .-ad..",,,,,
d,ri,'.do do I., "";.. ,.d,..",'u del to,io. ",.",,' ."';n,o. r
F...,. caplluki t<" dom'nwe> por la h",o"a do "101.10"",,1,,, )' I.... c>ca""
C<Hnru<!"<>< <lu. ~"m.n [",pour.,.,,,,, romo 'lmll"". «,".1 d",ubr;m,cnlo
YICp"raoon de I,,, ,lemon'"" "",,><10 de un. peq""l'I> .....,,, ...... IItl!> ""n. de
10 habnuai, ,,""" 1.. l'f'-'I'I"\Iadn ~ie:>,)' l;n ",1;,"",," ... 're ..... ckmrn·
'''''- Dado "'" Ia "ulm"", OCIU>J de cst. llrupo ••U ..... m'n.,J;" POI ,I un6n.
La It"'". """",In bo <100II",."""""
«Ul pot a""pIc-t,~ .1 allk1lo de Ia prq>arO_
<Wo. ... roctgro r """"''-' de .... com~oo ronalmt",., IiodUr=oo .....
1'<'Iud\;1 _'-_ .I .... ud", de '" lDlporuoocia 1'1' ' ' ' '
de ..,. .k...... «>£. ><'JII"b
del .6pl<o " .... on ..........' . ..,.....rt """'" b l«.'IIln at...,.' ...... d<I rad6IL
mual .... en I. I·"ura 19,1. '00"" "," ... on nl>ble1. Ie de<CUI>t .....,," on
('om<> ..
un oonu period<> de..,.. .~'''''. r" ...1e" del JiJllo "\' '\ntono"",noe. babllo
d"'c",, ~ .. pa:'"I topKUl.o.,ootI oobrc bt e,,,',,,,,,,
de ""'''' oI.... "'u,"-
,.
,.
J"
I• .
!. j
,~ ,~ ,~
-""~-"'-
II,n,)'
. ,,,. .. '" '~ oJ.,-<IoI.-
.....
'n..ul ...... 'c. c. ...
Jolin WLIIum Strull. d la,,,," l<>rd L) ......... u" IIoico iD~ intereudo,
Ullo:n.:oo>lIQ ""n' III rldlX><ln dedI"""",,,,"""" 1 ..
..... t.N. [ft """ de "" ''''!>oj<.>. ini<",1n drtC11l1Ul6 10 rdocidn ""'''''''tica
., ..I<;nle <1O'n: I. d><pcn;6D de Ia ,., Y "" '''''I',ud
de <>nd:L (I.uh,and" OSIa
rtlacl6n mal<ttdu,... JohD T,-..JIU nph,,~ rom" 1<1 " .... ~n .. """""" rom<>
D"p' ....dn RQ}Mgh d. J.a luz .... ,hIe."' Ia ~pon",bk del color .J,ul del cic io
y 01 mj<> de I. p,,",'a de ",,1.) hyleillh lamhio'n Imesug<j I.....1.CIOIIe> m,'e-
mjh",.. que ~an I. /'ad;"";/!" drl ......,"" ""Mfa. que bobla oonfundido I I.,.
f!sieos du,anle van •• dtcada .. ). permi1l6. tinalme"I'. que )..fa. Pl.nck •• ~
1900. p"OIulara Q'" 10 lu< presenta 0610 cieri •• c"",~Ia, p<""n.u. (I: - h.1
lI.mad .. q""", ..... En I. dtc.d. tk law. on un bm"", cambK> de inleTh PO'
>II 'nv"ll~ci6n, Royleillh ,..,k6 ,u
al.nci6n wbn: Ia b'pdl .... do William
I'rollt. propue5la uticialmenlo .n 181S. "'IlOn I. eua! IU<iuo 100 clemenlos
cslab.an ("""ado. PO' ~IOIno, do hlll'6@eno) lOO(» 10> p<><>' at6m""", <kblan
50' m@ipi(»I"".'''oo <ltl peso .16m".., del ludro,cno.
Rayleilh. como 01"" much". an,", q"" ~I . tambi('n dCSlop,<>b6 la hlpd""'$
de I',oul. htndid <wdad<>!.amcntc 11 dc..,;,t,d rio 1<>< 10 .... en I""""ul., Ia
de aqucll ... que compo"f.n I... m.... feno, £lI<onll'6, PO' •....,,1'10. que 01 nmll--
sono ps. que quodab.a de:spu6i de eHmma, ,000 .1 o.</£"1lo. did.udo de car-
bonn y ''''po< de _tu. de una 111"""'0 de aire. era un poco mis deMo q"".t
nitr<\g<n<> gaJ oNenido por dcc""'l""icio\l1 de amon!""". nIlnto .m6n"'" u
olro oompuesto nilr~nado. IR:l)'leigit. PO' ,upuesto. no fue.1 prim.ru .n
ob;c:n'ar ..10 d,oerep.1naa, Ca,.. ndi,h apuntd.n '" hbru de: notas qLIC, CC"'"
de I 'I:!O de:1 "olumen de "re no podia "" compulado de.p<I~' de ~Il< III ""')'"
pan. do 10, I."'" hub ..... n >!do• • pan:nlernenlc. dimmadO!.j No habiB un"
's
c'PIi<aci(\n (J!",I pora jlll'W<1If .. difrrcnciB en I,.. don'idadcs d.1 niu6~no.
K')'Ie'JI1 quaM tan ronfundOdo qoc ill<lu«> "",'ihi6 " I.... ,,"~ ~',"",e pi .
d'C1ldo a I", .qurm",o, 1e<1".....~ ,uge"'!1CI.,.1 ""1>«10,
Dido que no ... r,<>duJ<.~n ,u~ ... naa, 'Illonabi<. ttl los "go"'o,,, n~·
mora> de Salur. 1"" pari. de los 1«10'">. Raykigh K .,intiO hnnT1<\o y rehz
cuanrln ""ilham Ram<a) Ie e><tibW pora pregunlarle ,i pOOra " ,udia. ron m~'
d... 11e 1. notumle" del nltr<,\g~o at mos~nco, Oboe".. eo I. Figu,a 19.1 que
.. to ~urm"'o ~ jn&<! un popel fuildamenlal en d <k>cubnmien'u de t<>d""
Y cad. uno de los p .... DObies Ram .. )' ,eptl'" I"" np:nmro,,,,, d. C... ndi,h
y R.)",,~ ) .",:,,",1'6 <I"" l'bO Pl"le de 'u' m,...'ntS de aire permaoeda .in
pode, .. ' ""mp''''da. EJ .. po<.1'o de ..... f,.rodn re,.. tab.a "uev., ~nda, ,
,oj., y ' .. rd~ Ra""<ay omp:,d a po;n .. , que ~I ) Ra)"'JI1 hab(an cDl."UnlraJo
un nuevo 10 al meno< d~ido) romponeh le dc la a'm6>(cra.. Pc... <<:r.
,"".n<:ia
una ,ustancia rnro 0 una m.,d,,'· S, e .. una
o "" comp"...to~ [n,.. up"''''''''po>tcriO= mostra"," qll< .st.
punt ,;era un .lemen'o
,""n.''''U).. mc
n" [XldI. ><PO"''''' y. PO' tanto. I"'rrria "'" comple"menle no .... clj"o. T<>dos
)", i>e<kos porrdan 'punl., hacia un n"e"o .Iemeolo. peru habla un sn>'"
problema,
A'UDlJOndo q....1 01."0 ron.llluy<:nl. de J.a .'m6>l<m f~ pum. un
n ... ,o ek:mento >In <:OD'lblnat. el po><> ~"Imicc Icaleul.do a partir do I. den·
.idB<i1 ""ultaba .., de J9.9 u. bl" "',e.na . . .Ie olement" ont ... el 1"''''';'' r
01 coki<>. pero ;no habra si,io po'a coloo;arlo aM' t'"m" ....Tibi6 Rum>ay "
Ray~gh en 189-l. _I<><Ia,'1:< porc<ia que qut<l.ba .!sun bucw on la ,.bla
pe.,6d1Ca por.! 1m. eknl<nl"" g.""""". del final., Quid <I pc><> .. 6mico dcl
nue'o e1cmmlo ) "I d<l pol'''o «laban i",,,,,>dn .. (flabl. 01 ... In .. ";"",,,
eonocid", =pcclo a 100 p<_ >tdmicoo., 'dum-yodo )' cobalto.nfq ... L peru
mud",. ""pcchaban qu< ,,'a. ,"' • .,.ooes .. deMan a dif",uit.d<s on 1..
...............,.., cx~UoIcs., T""" eslo OOI>II""}'1! un d,1oma do: ddkil
toI...-, S,n C'lDba~_ dooputo II< l8'U, hnua) ) hlJnato anUl><Qrn", """.
JU" ......... I~. tI.. oboim .... ,,, do: .u" "...... oo...muyaol< poeooo II< bo a'.
ax'l' ,... h~r"" ",ur l."IIIdIdosoo CD "" ,!>dor q ....... wI> <km",,'o noc>o.
I:a lf19.1. Ia Uobb. p<ri6doI:o <610 O,IIUON <On .... ","'""'" _ 1 "I pmI*'
\ ,0JId0 ..... ,""" II<lIu xg,nta .r.:... ... lOb[;, ". .... ,«:00_-[0 """"" una do:
1M panda ." .. ,oh,..,. omp(n<as do Ia .......... ~ "m' -l - • com<} ui\() ole
"'" quimoros ...... mM importll"'" lid mu""" El ....,., II<> <>labo p.. parado
plra -roar 'nvcf>iOO<> <I> J"" ...... "'(\"'1tUo 1 lenla C><1'Ia. !corla. lOIn
o>.e "un'O "'~ (<k:l ..... 0 "II">- ''''''''«01000 " • holl..Jn.~ POT ej<mplo, tI
yo, .....1"'''''''''''
ql>< "l "'116" podf...r n,,,6vo,,,, ,,,,,,6II,,co lcomo cI o.ono
mlf«lo II 0'("""1 0 un> molk\ll. di.,dmicl, do un "ue.o olemen,o <Ie ""'"
.'<lm,,,,, 10 (quc r~"'f. en'n:: oj n~n, ~ "I o.;.JlO~ A<k:onil. ,i "I "16n era u"
el.mento no rcaeli"" SU ,·.Irocuo .. no 0 1 u.ario <kit,,,,
01<1 <spllllg ole lot
labia ole M.ndo.... ,·. OUlU .1 'onn"" ....,1 •• rW .. ,. dikmo tan crilx-,ado.
lKOq de BoowO>d,on. dO>aobridQ< del pion. '"lind. mrno otrOf. q"" pod"
....Ur .... "ue,... familia «Impk1a <k: . .'" ....... n'o<. 1-... ,,,,-..tip<i<\n
<k:\,olb"la ole .....,u","" de -., " .... 0 lru"" p<)<Idrf. d arJ"rt en.u lup'
I~ ","""" pa.. <D<OIII"",,,,,,,
<k_o,oo habll _ ...... 0
H. lio
II Fi.ura 19.~ "'.... 1111. 100 p>c> ""bin nun. "iIIloo en III ~ de 0d01J
.nl ....~"'«lad>. •. La T obla 19.1 <> "n.. \.<'>1<\<1. 111"'•• "'"1< Otm<Jida. de Ia.
1""I'",d:i.dn mi.. ".""In oc Iru <k"","t.,.. Oboc"·M q ..... la. p.opied_des "'"
• • •• <omenle las que ",,1>1. oop"mr .... t. ..w. '":.1'' '
t... ... de I.. n""kar .f«I i..
y \a dlSlant ... ""-1m clo;:(ro ..... de .. kn .... "'1><"<1<> I d",h~ ca.p Ik acumlo
"'" Ia na',,"'k .... n<>bk: de c.'''' <leme"'"",~ .. d.h" ",u.k> de 1"*1;" .. ,6m;ro
• itl-n"", loon .;Jo .usLi,uldoo pol 01 rot!", de , .... "'" "'1I.&l~ S6Io 100 <1>,,,,
p."...n6n) knpt6n >< .'pra.HI '"""'" r.d," ,:.J\,lcnlc. (So wh<J<m dikt-<n'cs
"""'~.. de r.<ItSII pero d radio CO.alenl. 110 .. Iu. "Iabkcido «HI prm .
...s..) Co"'" cr. de open'.
de fom>a ... _
c>"" <lc>.:c-ndc,...,.
rod ....." ...... t.n.1 d pupo
""bod" • "'" .k. ad ... 'alotn de <UI" a ... lnu dc<.1 ... a 100 q ... NJin
_odoo ... eIcatorIoei de: ,~ de ... d.",e..1.. dod Grupo ItA. ....
<=>.0,""'""'_
.... , . . . de _ " ..... 101 >OIl .1,",,- Son .... b.ofj(;O.." 'M" q......
cIonro .... de .-aIenao Ie ,an ", ...11\10 1M' ) "'" IoJOI de \a carp "...tar
.r...11 .... las .....pa. de 101lLt.I'WtI J""''''U)11I 1............1<: , clio pe...,ut.
<iIm,na. u" dccumt ... 1", '~II1" mb"....J .... Como dL'it:UlJfrlDOO en Ia
~~"ma >«":K\n. <>11 ,.,.. Ie,.:,. rn I...... r~'". do 1On......-..ln iUl6 un impor.
lanto Pllpel ",bn: la, ilk.. Que permit"""" I. Unl ..... Ik 100 pnme ..... com_
""".1<» Ik • .00.. ..a1l",<Y por 8.lnkt. "" 1\162
Po. ot,o lado. la. carp. nucloara ~" "' q .. opt.an 10M IoiI .Ioc'mne<
~ . . Ie .«"an a .Iguoo de to. cI<menl ... Jd (.JrtJpJ SA Kl" mu~ p<q",~u.
(k I ( .. ,do (on .. to. 1'...... '.0 "'''1 pO<II t.1p;t<Id.J 1"'" .lrlC' .I«:tm".,.
loa"," elk ... I'", <>" "'-'<lIt "" .. don d., ... d••1oc1.""..,."'iJod. S. r """""
cak:~l.or Iu afinidodn e\ecI,6nicaJ). como '" """"ltI en I. T.bIa 19.1. """
II....."'"" •• _I"~>, 10 ~uo PO"" de ..... rufio>lo q .. Ia adoci6rJ <It doctr""""
•~
ft""..... 1'0>110'·'" "Ift~ r.d ..""po.
eltmmt". DO ".bk:
un "'''''''''' lI. alinododt> doctr6,n" •• SO
una 1.,,'· - .... <:OJIOiurnl. ron
ell
II . . de que 100 .1eatorIeo ... tn ... do .r..dllk.... _Wco m.I.s ). ma.
Ie......... de Ia ........ nudea. d«h,.
I.(JoI poa nobIco
II"",,,, _
m", Sno. 11 ............ )'"n""""" Ik dtcI""",,- """
J><IIa",.bIe> ) po< .n...... f... r..... ml.....,lccula"", de: .. n de,
Wuls lie ~ ..w fuene,..
o.';";..,...rdo ("<to. 100 I'<'nl,,,, de r.....,., l ebulbo:t61l IUDJ<"'>.n .1 d...-
«HI
.... k' en d pup<>. O bler\·a. si ..... 1».,.". q"" """ punt,,, Ik f.... <bulb-
6r:r )
OM. ,nch..., de 10<, clement'" mJol ptoad<», WII mu) hajOl. EI bcbn.i<ne un
pu"tn d. l\t.itI" mor ~6"mo .1 ""0 ob,..,lul" ... 22 K hay W10 traRO>ciOn
dtodc el hoh" Ik<uo;!o norm.l. lIom.do 110110 I. iur.,u un. ,,, ...... de ouperfluido
, , .
, j
I,
J
'",
•
if
j'
II
.'
j!
.!
IIJI
I J l'
>,
t,• , ">11
11.1 !
!
:t ,
,
I't
~
I,
'. .11',,1'
j .'I',
" - hi
,.
T
" "
wI ,, I
~h
III
'1: !
f~ ~
iJJ
,---.:: ! 1j
'L_ ih
!.. ~ ~
To ... , •. '- P"iLt' ,",~, ' u'"' <If..,. • , ... drI Ororo M
.. , ,
'-"
1<",_
,10
~,.
.....
h..,.
• ~
•
"~'lO.!I' ""
~.",,,.
-.'"
.. ~, ... )!
"
...'"""""
••
"'o'
1'''1I.!!1 ",u \IJJOl .....'~n ..... fUIOO
'~".'~ ..... ..,AI, ,.", lI...
• '~, lt~1
.. ~, 'On
~~, I'.n
'~ ......
;""" ',"
,. ,.-UIO
"".~,,'~
"'X, _
.....,--
"""
n"~r
.
N_o ~""_.,...
, ,..... 1
-.. ~
."
'.',"'
,
.."'" '., .'.
lJ'W
l"
•
l ..
•
-'","
I.' ....
, .. ·110
I,'"
.~"
'" ,./
'"'''' '0."
"." ....'
"
"u
~.",p>
·112 ,M
•
,m,
, 'l 62
.............
--"-~- ~
'_A ..• • '•. .. , ",
,
"".~
,~
=
1.11 ,~
'.ll
-
" ' 0. 1..~.~ 0. . )
M',"'
''''
,' , 'ot"
IJ _ ,a,
, IW " " , _
- ,--,
",m -.... ....- --,,-
" ,.-•
'm ,~
•
,-
- -
~,I , "t,
,_............. ,..!.~ ..
• • •
l!amado bdiO II. EI IIoho II "ene. ~al",.nlt .• M len.;oo .upffiic,al ox'"
) '" "'Io.....dc rubo-i<ndo 'odiI,1u OIIpcrl"O<>CI<n f.....n~ de u,," pclJeul. de JIOo.'"
"0"""" dc "'P<""'". S. d 11000 Jl .. coIoc:a ... \III ' .. "" l>fl:>'ja""'nte enfriIdo
.~ po... par"<da 'nl ........ y '" eoc:tPlrt. '~II.b...do por la, pomk<
u ... norn. dd 'iUD.
U ~nkta ...... II< ""'" 01."'.0'''' Pf'.'P<'f'CI""" !III .... b60 I'undamnLlai
....1 CObOamO<bto cmplrico l ~o<» dc b tal>la ('I<n6d"" Dade ~I PIIn",
11< .........p&xo. Ia ,~O
.., ...."U.nl (\Ie lr'1bK<b.WD<'Q'~
.Lt.
m,tf"9!C'C do petOI .tllmiroo q... tIO . .
,,,,,,,,,,,,,Ida
po< ""'P'n"o.... YO pDCII' . . . . ,n:
"'" ""16tmOs ',-alrncia - III los "",.. h alcab"", t ..1rnn,o - 1~ SID ....
Ia I~~~ I~ do La ... lenao "'0 lendrfll q... e.poru-.l dc!.:orrotlo
btI...,.
de II ,~. dcl """'" nutlur. ""dn II "",I ..I nok..., co,, rod, ."" po. n~"'"
do oIo<1.OIIOS- l .... >doea. '"",on d"",".'II;oJ... po' Ru,l'Iorfo.d. ThomoofI )'
01' ... .., lot """""'0>
.ft ... del .,110 XX Otlbon "'... ,on (G. NJ L....-i<. "n:-
dcdg. de 1916. opbro ..... n"", .. Ide., ""....
pIoa., I. I-'l'n ..... bihdad de
.
Galro .. LOI<.... ' "-ORB 615
Au" ..... 000 Ram .. ) r... inca ..... de hlKV ""'mO ...... ,," n,,"""do:memO/o
con ",n~"n o'ro. "'""'""0 dcsdc d I'nnc,PI<> ItllO debra .., I"",blo, Mo,,,,,,,".
'I"" ",,,1101>;0 de oi<ll. con ~"to.1 nolo. (.'" C.pIluk> 111, "".. $14). DO 1'..00
combt .... d do.....",o rna. fQ<.11'" de todol """ III< lloulad ... <anlld ...... 'I""
d .. p<>rtfo de $ " " pR\. .... D"" P:",It" ..... 1911, ~i.... 'I"" 01 X.t'".1 K.F,
dobfan podcr ""'.... ,*'
p._
y .. ,...".. ,"" "an"" ,"I.n' 05 "".. comp,oba • ..".
I'redic<:i~n Po. c}<mpl", >< nphod un. dcsoarlP elkll'iell • mOLd •• de •• "Iin
, nlklr, )' el .01160 y ,I 010'0'" _icfOl! I di.liD'"" rotoqulmoc",-
Nn ...rom. ...do. (",...,,, ... <aINU despuis. .. ,C'n6n J .1 nolo< reocaona"
Ioloqufn".:amctlt~ pen> e>La ,kI'oICa IpI.::m. ..~ ambos tkmm''''' DO ,...
...... ,"d. IlaMla .od".1 prime. rom""""" ,,~'eliudo de un gao noble,
lot hod""", de I.,. ...... nobl.,. e" I... 4"" 1<.>$ "omoo .>1'
aINlp"d", on
_u.
/Ii.X.· )', m" m:tenlome"'c. Xe; ~ pc.o bIOla 1<162 DO '" 00"<><:><'00 rom-
1"'"'1." IItD''',. ........., de'" 11"'" nobb. HUla ... at.o. .. ,tmUao de 1
r,," un """,bn: aproptadD"." 100 eItmen,,,. do .... ,",po,
"cd aankl~ un quumen u>J:Its .."" Itabopbo eft La (In''.~ ok 8,,"do
Columbia. ~I'bo ,"'o..-do en lot nuo.",,,, de plato"" ) meta ... rei ..."".·
d .... DUll"" la Sq;unda Gue ... Mutl<! ... I ... p'..t>6 oj bcun""""o de UI~
t I ,. UP """,_'0 ~ .. -ap"...ublo q.......""6 _ de UDlI <1>0..-
~ultdl&cl ep .. !lCparaci60 do iI6IOjIOI <10 .......... "'" dUu ............... EI .....11'"
lJ~. uUIiack> pan con" ........ pnmen boaIbo 10_ 'lOb", H,,,,,",,,m ..
COttICtIJ& L DS Iioooaablo; ocponllio del l 1)8 r>O IIotou.bIo _,.n, .....
lO<"a>.>I. lit .....IID> <it>Oual~ .. Ittablo ." ....... d ,n,nn oottt .. 1Iintc>t<
, .. '......,.'.....;00
de dt.'....-II........... _I",,,,) fut: un. do las taLOIICS po<
10. ~"" """Iet, ..
.,00"" !Ina de 'n...
"p;: .....~
lI>"kU .... 1>0 ",''''tpndn eI 11<100""",,0 de pIonno. I'll ~ lUI II'" ro;o
.....,,, ~"" '" """pn<t>.
como UP p> lucrl<m<nt. ",..tonlO 1I""",ptc. Orb/a r
.." m.n,pubdn <n I1Il "",biorD!O '"ompidl"",nle It..... de 1m:,. ...... 0 irtclu",
pIIrtdo rtacaODa. """ d nd"" Id"" ..,10 de ,,1I0I01 <Ie .... """,,0 fo,n",nd<>
"n ttllicl<> IIllm6n_ana,.""""". ~'" rmho!"J". "nu ,,,'nltp.."'"
mS. profttnd>
m""r6 ~"" <It ,U If.... de "acIo bob!. 1""1""'"" .. ",tdMIe, de ",rgcn<> di.,.s.
m"",. y 01 "'lido marr6n .• na"'''.I''do .... do .....,ho. un oomp ...."" nomad"
I>o,a"uoropbu",,'o(VI <Ie ,,,,,,,n,,,"
La [,u1lCl6<t (19,11 n:pm.cnla to-. 'I"
O<:u,",,'" .. Ilnca de ,acto de 8,,,10... ow.".
'I"" eI ".rIC"" di"","_ '"
""dad<> J'I<>f <I I>o ..
... td.onle mu)' !....no:
.ll"""""
<It piau"., [llu '''''''''' <I"" .. lral. de un IFn, •
Flooru .....
.. tabk y 01 ",.t. U"I d< prepanLr, Sin embargo. hay q ... lone, cu.dado .n
01 alm'''''rutje <leI prodUClo}a que podr!a ITaction", como ml><>lI"o 1. Ecu>.·
,,,'in 119.~1 rorm~n<iose lri6>,<lo d •••• 6n que .. Un npl"';\'O ,;olon'" (""mp'"
nLbl<: al Tr..'T~ [J lCItafiuoruro de •• n6n es un .x<:c\cn'. allen'. nUOfan"
ComO muc.lran 1.. Eo""oion« (19,6))' (19.7):
-
XeF, + 3H,O_ xeO, ~ 6H~'
<Ie redUCCt6n del par X.~>'Xc <> de +2,64 V, =roo .. Ind,ca.n la Ecua-
aoo (19.11 ~
X.F ~~qJ ~ 2W 1"'1) .,. 2.- - X«g) + lHF(aq) f:"= +2.6-1 V
(]9, I l)
£sto baa: que: d XcF, 00>. un .... ". (........"'...11. o.udu .. que: '" pu<tIc
UI,I",". mehn". pu;a oudo. d bromalQ • p".brom.ol" 1_ P>ut>lcma 18.51 ~
Tltnbota oJ.JoCl.ari "'ns m~ ....11"""'" UI("i........ paID do cromoIlII).
"""""10, " do clon..o • dow.. tomo "'lOOtItU ... l:.cuIa"""" (19.12) y (19. Ilk
O.d. ,u ,d.. I,,·o facllklod de p"'p-'racioSn y.u 0111 "' •• '"id.d. "" os OO'P"''''
oknte ~"" I", nllOm''''' bjnanoo ".n cI m.t.fOal de .,.'lId. p.ara Ia obtcnci<lo1
de ot,... ""mr"""'" de •• ..oft. La Lo. Tabla 19.2 .. m.....l .. n lao "'ruclu...
de col"" com~os. Au"'!"", Ia "",)'", pan. de lao 1OOi''''lrI&.1i>01<x:u1a......
dod""", /k'I .... nl •• path, do Ia 'oo"" de '"1'<'1oi6n ..,1", k» pa ... de e\oc.
.
I"""" de ....1rncia IVSEPR~.,... .... dIa'ld bcUnllOfU"" XcF.. d oct.In .....
1'OlCG&IO. XeF: - • y d 0""''''"''''''',0. XcOFJ. rcq ......... un brc ... 00II"'1'11""
~,
,
t)-
(.) XoO,
• '0
iii ""'1
iV'
,.,
•
-
0"'"
o~
<t'\ F-----P
I.) XoO.
•
?
0 .... ' '0
O~
Ifl x.o:- 0 ...1",0
0 '" I ' 0
0
) .
"'
-.
I.) XoOf.
<- F--
.... ?~,
t'"
f '-X<-P
0 .............. 0
••
''''- ·· ___.... F•'
F
"
;: r'I'" "'r"!'! ,
""
--
," -,
.;".-
1;' ...
' ,
l' ~ ~ " h· Ii/" g. Sl in!; a
: ...
.. ", ...
•• , .."
.........
~~J r~1 i
:~:
9i ~ jft~.
~o.~~i .~ l.i~!'!
I
!
"r: ~tr It ,'"\ .. .., ,!
:I: .. _
! I t( ?i H P
~
~ !l - .. 1-~ !!.~
;l~ H.
- .
-. ,-"-- /:, ' .,.
." \ / ~ ...
"
~,
••
i,
h. ~!; l~,,;- !~~"l"
,
i!g"jl~
,0
Iii'"
...
-a &.lr"
§?: .=
It
~~P:[~ e-,,2.
j
.-
:\ ~
,
~
.: a~ c ~i ~£"~1:
0 '
-;; "'+1:'«"
9.. 1'I,• ei·ri!! - ..'( ",<
~ ~ I'
O~J 3 S:,
:"!§ ir'Ut; ".'. ,I, 0
••
'<:,
h ~ !'~~'~.
'0 }i-'
.~
fI,," i-
a~~ ~b. ,f! ! .
" if ~ Ii i ~I ~ j, II
~ ~ [!] f!1 10 1'1 ~!!l h. 1
El 'n!<x, XCO: "un podc"'." ~ nlpido .,.",. u.><I.o,. que pmoc"'.
UIY c"nliJunc6a «'Iatdna. romn .. mllCsl'" en III Tabla 19,2{fI.
U ddl""",ro do t"p<oo puedo obtcnctw ..-lCIIdo k>o olomm,.,.. """
do "p .kc1""" ~ 196' C & un .ohd" bIanro.• 0111"1.\1 ....
cia"'" do 1<. .1, en dl>potticiOn Ii_I,
COO'' ' '
UlU'
!J·'O'
.......
'''' •
- "57
l_<l<_
T..
I _ _ ..
_~
,-
....,~
0 .. _
,~
""-",. .
.......... ,,~
~--
-
.........
• • 10 ' to
~--
......
mE ,
_-
, .......
000 .........
I ' W ....."
...
v.. _
_110<"
._
..... ,_ '.___•
.- ~ r... +.·"",,
M""",.. ' _ 0 1
que ~n tcr~w de ... _ ' ......... boo lunnood.o 1''' hel,,,. FI ""ho tambitn ""
ptud""" en <I <.do 1'f0l6n.pr<>l6n <Ie lao ~ .. I!a', .. <I compo"""" fu!>da·
.....nlal ... Ia .~<I<"" sir"';" C .... kjUIC' heli<> quo ",.,Fie...
prt:OOD1< •......do
te Ionnd m...."" PlaDCUI • flO'' '
de II nelIuloM """, ..,...,;... l habrfa.,....·
.,..so U~"""'I" ra quo d amI'" p"UU01""" " " ' " ",r-' "'rm<1It< rue""
"",.. n:1""'"
Ea 10 hbb 19.1 .. t«<>p:b cb>ftlolllr' "K'" '5 cit IDo. ~ _bin <I"'~
",mo6don>
r
!
in QO. ,"'''' " ' " .,~'''. I)[ lOS ".'",0.'00 . ,..... .., .m""
1 .... IU. ~, ...;" otT To ..... . .1<>1 :: ....
(lo=,"" ••
,. [0 i
"
II""
b •• ,,'
<l .....,.....
fl··
....... ~
",!
:::C.'_ ...,.
": ....
._.,
...... (," ....... J So<lc
'"
--, .-.......
0 . _ ..... _ ..
'
"., ... I· .......... '
4'" .• _ , . . . ... .
........... ,-"".:: .-
..... ...-:;.:::::;:;:_.
" :0' Fo.... ,
<l .. _ , . . . _ '
•• JO • '--
,,'
c,.. _
:td
.-
n
r..-'f'o .....
.,... .• J, _
oaW,;,,,••
""' ......
que un to"'10 de: est """........... Ionnod. p<" ...1,,-,. H "'''0 tambitn I<
prod""" on eI 0"'''' l\fot6"·p,<>t60 de U. ~od'" J" eI comroncot< fulKla·
mc,,!.al co ...,,6<Joo.ofn...... C .... kjwc:, heli<> qu< "..,,,ic:r.o ~nt< ruanda
lot 10m>(! m.... "o PIancuo • ponlt de II "'~ :w..
aoIa • .."...uuJ. Iw.btl. .......
podo ........."""'ie.,.. que eI campo P1'''tai<m<F "".'" .... rocim ......... ,. """'""
""'" ~0 ... ,1o.
Ea II r.bIa :9.3 .. , ... _ " .nocno•• ,' 'h ....... de 100 . - . _ min:
"" ~ue .. Indurrn ... ~ de .,M6dorai ,"""..
po •• n::olinlr Pl""".
q... 00 1""" d Iw:<nr: Oil .t"....
d II de ~ Ent~ _ .. "",,uym. Uel 1'0-'"
de dOl COITItIl'. ril£trica. t""tO do Ub btlo de ."l)lfrlm>O po .. prodllClr I...
"""'1Id ....... , ••• I ..... do...,on m.I_ Ia t>lpOfa<>OtI dc:I (,"'''''''''0 1 pro\oup
Lo ,101. mod .. do ... bombtlla< 21 011_ do """,.du ••• ul6!orna (el bel", ..
""t". Impba""","'", 81"""" l n,d"" 1"" 'u I,.n .""IIdo"" .. m.e,,,n,
que
G• .l'I'O" lOS GUD 'lOll", Ul
195. n :.\ IA St IFCnO .... .<l.1>O "AK" 'rR .\T\R F ... J'RO~ L ""DIIJ"'V:
IoL R"OO .... CO\lO (' \ .... CUUGE.'O
..
"'Mn .
-"'1'0 ,'He
[hd" 4"" <i rad<ln PI ,., ,n,pora Y "'PO'" (:(IOI'""~""'n'o, n<o permaDOC<
1!~.lO1
~n (:(Int..:'o con '''' tejid"" del tracto ~n"Qno .1 toempo w(k;onte para
""u""' <1;01\<> S,n "".... go. oJ I"'I".~, 21~ ) "',," .h'J"'. ,..ltacli"", no """
sa,,"},., .dh.. ~ • La! wperfocia de 1M pul .../,,,. . ) dellr&c1o .... "'''''0110.
Aquf ,"",nan "'U'ac><>nea ",bte- eI 1)1'0 \ ) ""'1Wo """" aDCet{&tnol. I.Qi
.,..,"""'" Un ."dado q"" 1M fumad<>,... , ....... mn ........ 1~1. 0' ,OdOa,
mucbo .... ,0<'I'" 100 DO fumaJ.r>ra.. p<obooblc" .. me potque los p<oo..aoo de
....radK,<l<I del Rd&o .. adhiomo a las pa".,"'''<10 humo ~ .. drp;>p'an e.
100 po,"" a .. y tnd<> onpI(a'ono " ' _
< OS...u '" puoede ""Ia .. coo """ caw ''''Ie """ .... ....,"'rxoOn de rad6II
poll .."..' ',"'''''"",",,1<. d ....",100 boa <10 tu.c.: .... "" """'" <:aJ<>. 1" 'I'" La
''''''~ lId.uno. el upo <10 .",....,.",.-.,)n 1 '" """.Jaaola ,arfm de """'"
ronlldcnblc <10 ....... woflaoo a 01"'" lI!dutO dmtfO del orwmo barrio. Pa",
<Io'.,m"..., ~.. ""ob de ""'611 ... d.. pOII< dc d,,",,,,,, k,t ........nte of"",,"
1 1>0 dem.-do ca,,,, (aJ~u_ do olios <1<'''''10 d''"'tJ""n,. I", prod"",,,,,
c;., ...... 'OOo.uu....,.. .. f>l.li
Too;k" I......"" ",>bin fu<roo:t deocuboen ..... 10 QIUIIII ........... del Slglo ~'x.
l"nl R.~..,;p ~. Yo ~bam Ro_t .... ,,'" ... 1!l9-i un n... ,·o """lI1u~.n'e <kl
."... ... de,,,,.,,,"..,,"
~ .~n. El hellO ,. ........... ~. p()' pn ...... '"<<. en c!
"1'<"'" ",la, pern I"".n 1~95 " ... <><1., Ma ...... In 0;,16.1"''';' d."n rnmerul
de Unn,O, Fn I~~~ ~.""'.' ). Tn"." (lil1u"ocfOn .1 knl'l6 ... ~n y ",,",In
po. Iruu;;oJlam .... 'o del lm: llq'lJdo, In 1"00. Darn deo.;ulni6.1 r.d6n """"
i'<Odoao <II: Ia ....,..!.,,"),••• d....,,'" <leI ,.d,<>. pero I"" Ram ... y.1 q"','o
I'llI!-. ""W) dcoc-nnllMiIa ~ de 0fIt P' ........ n'. I'ad;..,o;,·o,
Ltu po-ofW".' de "'" IO"fI<I ""hln .... ''''''''''mente la. q ... CllbI.o ....." I f
..'hoc" _ de ... CIIfJ&"""'" <feet ..... Prnon"" .1,,,,,,-u,=4o elK'p
de oonuaa<l<L boo.... .olirlod-. .loetrMo<as) """ •.,. de 1 _ m"j bo}Oll. El
bo!I;" II .. ,," .uperIIwdo ~U< . . . . . . P'" debo", do: U ,,_ EI <>.~ men.
de ~,,,. -] . "',,' ....._CIiODI! WII but lund... , ... ~n Ia o:ortIpo._
............ J IC<'>nca de Ja. aolr! ""'""- Ia.... pm.jd"",
I" lao ~ ..... dt..-..d .. de .... "Po" rnhuroa •• pen .......... pan
haa:, ~ lot pte'> IIt>bIeo .... h .. ,,_ En ... '" q",c.. .. I"'T"""""
,~""" bod •• ,... ).• ]~ ........ rreclabb pm> fue I!.nl<!l .... 1962. d
pn .......... ",""""nI. on Cl>mpunlO de •• ~ ..... ~ ... Uab;cDd" ~
""'.·.."'••11.. uo camp_t" <Ie ""I<'""n "'" .....:aM d,r...-Ia de: "'(g<"" d...
,,,",,,;,, ...... bo:.ufluoruro do: pia .. ""..... pech6 que: .1 ,<060 podi. 10,,,,,,,
•
db eom"....'o ...."Ia. SUS uponmc." ... cnnIirm,,, .... "'''' Ioop6!... y _,n!
q... 1M ,Ie; """ lid GNp<> lA 1>0 nu ,an ..........
Dapun del .......1>".." .."0 do: 1h"It1"" "~'O\lla"", dl,,,_ OIKl11lfilll
do . _ pot ,.............. dlm.u m'~ 100,' ,",<IS- FJ tc1roJ\"""'rn n <I ......
.... bIt y <I tIItJOf catKleru.ado. """'l"" .u h>.lnll .... prod"'" ,n61ido do:
. . . . q..... upklot'O). po. UlD'o. pd' ...... EI dll'l,.;>rurn do: ,a06a .. un
"Cd",!. . . . . . o.udl!n1C a.I ""IDO 0.-..,. I'l boulNont1o de: >eoon ..
U'nlo """,Of como donado. de: ftuoruro.
L.at. ..,n.>C1u .... de lot complOCUOlI de 100 sa'" DObies "'JIIJ<II. <II ...
"",,,,,,,. I. ,ootfa de Ia """,1<16 .. cn' .. pores <10 .Ic;:''''.... de .alcooa. EJ
hoUn ...... UIO de ••• <In. .... los< Jb<O"I, _dopl. un. "'lUC'u,," "" rf$tda. de
0<1,...)", 1t,.,...".01. di"o."",n.<Io.• pua. de: r .... n.... "<I,, p;trn de 01"".
"QJ>($ .lrWcdo. <leI alOOl(} de >.rn6tI """'ml Fn esl.do JOHdo. p'OM:ota una
.,'nlCIuro de CII(''''''''' X.I" COD fo",," de PI.'modo cuad,,,,I .. "nod"" cot,..
51 p<>r antonO$ n~o.uro. EI .moln 'of; .. un .ntlrnl"" cuadrado y el
\.01 ... una piJ'tlni<k cuadrad. Q.OI ""~II,
~n"" oil'" kal."", de ,a06a tc.....,.,. <I d.,Iotu,o. 1<1111<101.'0 1 dlbm.
m".o. pe'" no ..,., """",,,!armco,. .. ,.~ La< ,,,t........... <Ie ln61l<10 <k
.tD6n, llarnIdo .................. >00 """" . . odoo ....""",.. 01l'1a"'~ at IJlW
q ... d 0 _ oct..rdric<t pcn<dI.1<>. XOO! Tlmbotd .. lutn _rldo d
dtllIID1lIf" de knr<<!n.. all_ """"J>UC>lOO ""10#' wIof • ....oo J d di/luo-
ruro • .-.d6o. Ollftq ... 00"'" barn ~
1..,..- ,db"", ",Iou.;ommte....,....,. en 10 ""'""" [I"IM" d """
.1>11 ....... ,.. ". q... Ploo:de de: II tk:ouI'..,-n txt.. del poW><> ,j(l La<
l'l'tlCul...If. lIOII nOc .... de Ioobo. C'DL.."urJ""- t1\ dtp6oo,,,, de P' ""grot.
"u"'I'" "" .. ""..... pot d campo Jf1I'''''ono , .. fftI",. <I hdlO ... d sepmdo
.,..",trno.u. oOOndo ... del """""" y ,....,. un popet lund ........ &! en el cdo
1""0,6<1."",,611 de III ... '~IIo .... b n~n' ....
EI .'86" y <I hefio .. "!Jh/"n 1>1''" C""""~"tr .(m6ok~ ",on.. c. llmpa.
ro. y bornbolt ... sold.du,. IU'6gona y en ltI ...."'''...6n dc .I.men,o< may
"",otl"" •. EI helio ... mb ...... "(,it,. pa, ••1 .,ft
"nlfici.l de "" b.,,,,," A ClIU'"
d. '" bu,., rU"'O d. f",idn. .1 hebo .. "ult ... "",. 'cal"•• .stud,,,, mo,cnicoi
y de >U"'''''''nd .... ",idad. FJ k"Plun h.o PfUpu,,,,,,I\IdO un nut'O palro.. pora
cl melru y l;u I""", de ne6n han mnIClutc!o q ... en. _ "I ekUkDLo ma.
rollOOdo de 100 poe< noble<.
(;omennndq oon los .......bnm .... 'O$ dc k>o .r.o. ""bonia. d rad6tt '"'
con»dcra. "" II ......11dad. ... probkm.o .....,;J""",,""nw de ClIDo.1a IIAaonal.
U rldua 2:!1. Pl"odllll"lo <I< II dep'a.d-.. rad .....1". do "po .lCa <l<llfJdio ':'Ii.
.. ocwnula en !Ill .ocas. """" )' ......... IM"'"' ..... IIepndt> de N. nI!IJ<Io &!
... b.ueI.>. lao m 1 . . L:oo prod""'01 fIdt;o..", .... <Id .. tMn,. todu)tDdo d
,~... FJ di<\,,do do: car-. ~ .., oJ.m.n.oolo .... .,'" pot oto.o.ci<loo "'" l,.dr6:
..... Mlol,,~. r"".;o.."" o<ux~ ""...... J'f'\"-'
19.5. ,.CUiI .. Ia ,<I>cio\n do:!)'<tO",oIIru«o <1<1 od...... ~r«'Q ollOOroccoo' ,s.
.1"0 ......
p,,,,,,'
m"""" ....
,,01.>1 • 10 1":::p0ra60 1fiIU« .... I"~ "" •• de po'oI"",
I".. Col<ulo oJ .,..., """"" .... , _ dtl .,to ) """'por" <I raultodo roo. d
."''''''''' _ It.uouo) """,,1d • I II porn. de .... "" f'No<loYQ
".7, R...... ) I ' <I ' " " _ cit lot. _u .......... N3>"_ . w .. ' - ,
".
•••"
...... .,... .."
........ y, • I· ...
__
~<OI<uIo
_.j. .
.. ro<nho."KO<:uuOq",,~,,-
"
.
.
It., .. ,IJ.- .. oW "'..... " " _ q.... . . - "..... 01 1o<uIt",_ do
fIIo .....• J ... dico
10 «>~.
1f.1f. t.. .. <&11.1 ... 2 ',01< 1IortitI1,1o ~I'" . . . .,."
on ptobobl< _ d . . - .... , ........... _
I 0",,110 quo
.... 100 _ _ de
."_.re.
. - , ) . - I'T.-. ""11_ quo __ 110 ... ~, """" E><ribo IH
'CA', ,_......................
" ... ..('.,." Jll'rpor..na. d n""""" lie m<m>n",UI .. d" ..... , ~ de
._·h"n"'""~ __ f'l'''''''.' i Ll""
't.li . n n _ 01< p"' ..... p!IC'J< _ ...... po""'''' )<>doro ~""'! ""._
n"",.ro de UCIOO. f ............... 0<1>0<"", ;>ora __ ,_.."""-
it,ll. .-1 ..... "" 10 .. nK>OO .... iN . _ de "a.J.o,1'l<O po.:> ............. do
del ",,.nllOflJro de Atlld". ";>m4<i,
on i, r......,i6<I ;:9.SJ. i"'ol'''' ~ ..
.",<Ilu..
•~, .. ",;d,"1< r r«iU<!<>r <1< .... ' ' o,,,1n,
.Xet", -12Il,O_:XoO, '4\. -'0.' W!f
't.ll ~""i,. ....,,"""" .. iN _<!mo,.,. <I< .,l!!...>O!o! PO" 10 ...."IJO <I< itidnlh...
del ddh_",~ .so,
~ .......
<rn<" nprc<o<la__. . La
) r«iD<l<'r <It .... '
I~ (lH, i<knufico iN • ..,....
1":'" loalbo I.b ,, _ _ p ........ "''" ... in,,' ...... """ <I cIo'I_wo
. . , . . . t< ......... pat • • ...J..- i_'
('"nb. ("<\i\ ~i ~.. II. ~"liI i,
• •• .h ( " _ .. olIodc A<~ .. pt , ......... de ' " " _ ... r...... _ de
"_~ .. 1''' 1 :' Ii< .~,. '!itoJ" ( ' _ .. aI»d<..-
. . . . . . . . . ." " " ' "
"It.n. 0. ..... f'!"';!>1< _"" quo<JDIIA;", d ........ ,01< q. . . tIIa .. F-\c· 0 d<I
\cO~ •. _ .... , ..... _ ~f<D_< ........... 'fir.
I'" U.b"", r. .... '"-~...-. lie r..." J om <lui ....... ~'" ",., ... _..... I,.. del
"".. "" ,,~. Dcdoacc <Wb oerlom k .. _ _ de i!loluo i,,, <It.....,., '.JIIIoo
i'.II. ~i 1.....d"",,1ItO <It .""... "" p!CI>J< .. t» ..........
10> "II 1<" rN":n .,
'",r.'''''
de.1drio " ' _ .
w.
"•
,
o.t..;a ... ~, q ........''" lao ... 100 awl 1M
.... :e.""". - . ok 101. ..........._ ...., ... ..rt... ok _
ItJ1. ~ II _
II .... je
. . ok i.A'Io, ... ~ .... """••_........
X<O,f ,
,tIO 6<
lot Lo<:nb<
14. je;~':':E~:':~;'::~:';::::
£lCnbo .......' , . _ '
--~
1•."- I:J poInoaai "" ,N<&1-t.1o>~, ... ...a_..". JW»" par p<TX<1IO'o
, .....,.... "" :'1'" Eom""_~" ,,,t, ""..
II 0 , '1. :~,d<C~U"
....." .,~ """ ~ .. _ _ i<""'. C....., d r Ik .... rr>oc-i<In.
"J'I. lI""""u ..... '''''''q ... "" : ...· ...
~. pol ..... _
""J1.....
><lIorad"""""'<Ii:lpolWO
b<ta. ...... <In WI ... ~ •.,.., .... "'tIIlt>-
"'1"_"" ...."""'" "",.-r., m«la"t< <I q.. Ia
" .... , b.-,,!>< .... te;I<-u<\d qo<
""",,,,,. prod_ '"' 1><1",.
" .•,... 1'." q.. U<a.I<""-
"A I.
~'4""'"
1• ..0.
I"'''"k' !I~.
_or
.... ,~ ~IO< d..udt> do ..... "':...,
'km'l....
""'<rtifl<ll" " " ' " _
'00.
....... dtI ....... '-"-' ...
-
1' .... R........ "" GO . . . . . pdf
I'Z .. dtI'_ _ Ioo20
A PE DI C E
--"
2 _~'"
:!l
g-: ~
•i
,•-
~
..
" ~~! o::3i
--- t
-. -
:Z ~ ~
• £~~
\;,h
g,~
-""", •'-
n.'
" • " f
0' ~~ ~ t: ! 6~
,-
--• ..U;!g "i::l
, <,•
a~~
,
-'
"
"
' ., !l
<: .! ~ .. I'"
;1
•
';l J! ~ z. t. • q
~
.-
-l~ .~
~ ' ::{
-, 2,:1 ~ '" •
• 11
., • - - :;
H
.,
J, j '" ~ ""
-,
w.~
' .: ~ "•
9~ ~
"-I
i• ,I ., '.,-
'."'J
B -, II
,I
~.
6Jl '''~I>I<.
T_,,....._r.....
( . _ .... iE' _
1 _ ...... _ '
.. '" ' _ h,,= )
1_ - " ,
T,bIo lJ
-•" ".
,,,,,,hrc,
J .... N ' . <I< bp_ ..
T..... H
T..... ),)
T..... H
..,. krpa <I< ,. .... ,ura 1*' COIIIp-''''' ;k <DiIf-
_ .. 'I"...
T_<I<*"-,,,-
M,-",,, "'"'""'''''' do..po
r" ... J,) " '.-"'an
Ttlola 6,\
T,bIo 7 1 ,.'"
.."....,--
~;Io lao <k Ior."""""",,,,,;k
A<>do<)' 1>0... do,,,,) N ... IOO
R~ ... "fI<' '\ 'nd""",,.;10 """d"",<><ln, odmo,o
,..
<It ....... f'i>< odd.a . .;dod. r""",<\a II< """"""
T.t>Ia 71
T,bU 1)
.,-
''''I>j'Oil<') ,,~" do Ia <lm1O<1a<l1
~ "" ,od!<II 1OCUl""", II< ... <kr Ih,k ,
.-
!;ce _ ;10 ,oo.t, .... ,~ r _
.<&Iao <It :510 ... po" _ .. , """',. .... do
n""" ! I 11
.'
"'
.7. -,-
... .....
'1-............ _ _ d < II
T...... 12,1
Toblo 1.0 I
T~ 14 :
10Il10 15 I
T.1IIo 161
T_ 111
Tabla lSI
T,.... I~ I
J
, •
",--,---
:::...' '." piP" ~I, ~~'. """ .... _ T '''0 ""', "M , . Ie : ••",. ...
~. - ,. ..... l)
<IoI><k"" Nilmero 0. .....,,_ <Iew"" .._ .
~, _ M.-.,n _ _ <I<.P«> Oft "niJl<Ieo ~ .. <00>0 OI.IpetOll<l
<le Bohr (MR).
1 < _ U. " ' _ !Jl. ~ <l< IIof,o·Laod< ,""~a ...".~ .... ....u_
(1,- 1..189 7.'Z M( I !)
'.
'-"l'._ r-p ... <
l',Z" -~
' .. /k, ..... ,al:
_II .... <Ideo,.
n
, .. _
d, .. '.
J,j .. (: 'a.1< <I< .\.todd • rr_ • 1. pi.. 2.1101-
,._ l'hM TZ
U • -1.1!Il.z' Z ( I ""
, ')
'. "
_ U . b,,",,,,.....w. I) """-
n'I
• _ 1<-" <k K>oa ror 1OOn.a. "nod>d dol <»nIp<>e>'Q.
Z' ,7. - C"IU ;n......... <I<l ato(N), tI ani(kl
'. _ 0..,,,,,,,,,, ...._.,.de eq.;M"., .., v n_ Am.II"", (To.,... 7 •
• lA r4t- :zo6.-101~
r.d'
_ ...f'q .. .. ~m_".
100_
-
Q !."-",.,." -
c_ ...., 'IIl'IIt tit. "'t, 1> r ........ , " " ' - "'- o.Jord
,,"'-1, N G ....."""",,..
IOI""""'_'~ MoUt. 1... ,_· ("""''''l,'' " M.d.y, ~ A,.. 'bCh}-, 2.......
'til .., ld ..."o,aI PuB • , .. '!no Y",~ 1191),
I .... ~..;r flo, ",. A ...,,..,.,,, ........ - TlIetU:I M _ . "'-...,..1>... Vorl< (19C1
10/,0/",0/0 l-....... "',- { ' _ y , Norben T ...... , I I - . 6,000 .kwuovocb, So.
Ooc..,lIwn
1_...... ('.......,.,. A l'"'j!nI .~ W,II .. ", M p,'ftdltld. ~Ilol_, ...._). R.. ,
d'" ..
"~ 11_•
.,. I.,,,,,,,,,·,;,,,, ,~ , _ '-"')', K.1Ih .. r",oeIl 1 lohn C Ko<.-, !i>und<n..
,..,,10<1<11"''' 119W1-
I ....""'" C~,,·. K<tIh ... ",,,<=u ,loll" ("
Ko", Sovodon, Ph,l""""" .. 119m
1_ _ ' n".......)'. A 0 ~,1/«I. , ............ L ~(I'iII11
I ... , ,- ("_"'y. o..nnl Shn .... r w A'). ... ' l : _ , H. I..&rIafonI. t .........
~ ,'",k 1I'1'JOl
"'...... '
H ."I .. r~_,,,,_; 'I 1···"......... 1I.. 0s.-..y, .....
¥ <001 A.lnoI SifelIo1>1<d Ddk«....... ''''' ,1\111'
CJw.~",_ Clo, '). ~ A \I<Oumo Y ...... '" lr:d<, T, " '!no- ,."'"
lI<IIl)
Lcd,,,., ,...,..
[,, _ _ ,. a...,uu
"""".....,,....
II.....,.
llru"",..IM br,.""",.. 0{
P..... Il:uooan.
E_ r_. ,.
0(
~ra«
T,,·"""""'"s.-..
5< _ _ _
L1wIet ......11. H ...... R"",",
Nefo
Phldrlpl> .. (1977).
C; ."""',.._
loben "- """'" od.. " .......,,,,.
j"'lIoo'JdI. Orb.ndo. H. 11<18"
V<rl.
U;".. io
11 _ _ ..... H......''',., '" 0,.""'"",, loh. Rrad. G ~ Y So .... Lo!Idoo 1/94,).
'''' ''''oIoi-'"' '" v ...... ("""""",. ~."'" J 1Iode, 0."",", N ... Voft 09800,
('... II>It<: 1Jw s, ..., "'c........ y. It- A"' .... Ak_! ,~ ,..... _ f,_ Ikn>a:N
10k
I".,..,....,.,
_whet! ..
,.. "","".
~'od,
po.- _
N<f!. Yon \1916.
r. W""~ edow.Jo, """ ." "'rn.~' """"' 4"l<e'",
I'_~ 1.1 •• )
............ IN< I/nIt). 101 !.. ..·.6· .....
creo,.",) n "'iooL &.l-. H 11.....1
,,-,<', ~ (.o,,,~ '" So""""....J 1... .......", I......
0{
od. ,,""""_!.
J_
0. 'I ,!,,~C~.I'<YII'll~~
·Tho f' '''-.e._ 1/- owd. H_>l "'~"'J"
( .......L "'" (IC _ " ............. d. Fl 11918,
,.._.. "'........._
N.I.... ' •• ,.. ..,.._ "I iI"....
c.,oJ. r
A H"'",,· '" ,.. 1""..-_ c_.
1 _.. Frod MIloI_
Thoodor 1IecIey). U"'."';t, (]( "'"-)1 ...... " - PlulAdrllllo .. 0'1')1).
It""'' ' ' ' ' pol" 0110
L
c ' , r,
1_ _ _ U.s 'o!I;r ~, ... .."t', , I. ,,.. [) A,.<><>d. lIrooU'CoIo,
'I .. .....,., C~ ,I'lliI,
,_.
'I,m .~ 1_...."
, •• ,,.. G "'aJ'W<I,
1\'''''.,....., "
S""'J 0{
\\,10,. N... y",k 119~1~
.",,0/
t "",~... I>< s.It.., Fr.d 0...,0,
...
"',iC~4irr "' .... UJl ltS-lt, IlWI,
. ' ...... 1_ _ C-..." A f ....... 4' ed. CIN." .... I'NM, (hbd (l9'"
, '
. r ""l!' C).In., G P H"ebt, I<. J_.,..j 0( (1woIJ.:.1 u.. ..."" 4j(6~ • .'Q-;I!! 11968,
TioalUl, h_",,1 of
, . _ llll)' _J ' ' 001<0/ u....,.,..
1197',
~9), l16-l17 , 1~7'l1
.~."IIP') ,ycle< ID '''''''''''' ebe""''')_' J.n l.uo", Ilolm. J_
·.""1'1'<'1,..1 of Th<om<>doemlClt h<l" /", (""'pl<. I"", •. II. D 8 J... t .... ,
0( C_<II
J( 1'.
(, .. 9
.n. _
J_., Cio._4i lor T...--\k 1l'''''F'' , _ " M_ ~, .., l. F
~_ l~llll,14 119<11,
r >II,
C.,., . . 11
.1..1,,,,_ TIU".,,, o!l \I:ri,,<-J)qornoo•• , _ I·.... -.... . ... "".....<b.....
So:""" M _ J _ of ,10. A-.... ~1 ... oJ . 1 ' - _ lJ'J111l 1lJ4.II16
119V1
s.j. SI_ If I I • ..
ot, Noo- York 11984).
""'e_· ....
e<l,,><10 I'<'< 1)0,,.. " "'1"'_.
"'1I<).1."t><:o<o>-
CD"...,.. /J
.o..m..cry of f lr<O<<lftl., loll. A (".,..Ion,. C,",-'" .... U o _ \'o"W~ <9(16,
)<·1211"').
..... )110 .... Oft<! 1I<r)'~. Jod <;Cbubm. s. ....."" A.......... 1W.1~ 21.1J 11958).
." .... {"..,.5, _oJ no..... Prdl>k'~. """"' r.ve. ~_ I,.. WoIl<. J _
o(e.. !..:UIo<...... 65('~S6I.!11119U'
{""I"IoI<> /.
F:w.- "".'h•• ('_-
,~ '~ K. .......... 'elM.. , _ ,,9711
C\lflolo /J
c.",,,,;,, 16
.~ I""orr of ,II< M.",n h.dUJtry>," I' C'ro-.~ / •. J~ of C_oI Uw<or"""-
,II', Ill> ,lO (I,",').
/'Ito.,-., ( ' _ 1 I<t u..,oI.,' U_. Anb.. 0 f TOI 1 U~-ud .. Wd<II.
2· Od _A ......... ct.e.ru<:oI Socwo). W-'JI<III. Oc. 11'1111
, ~, .,,.... . . 0010[ l.A$ 01'-1",.
C..",..., II
.ckIoroIIuorocu_ .Dd SlnI,"""""" O..,nto. S<oI, 01"", 1 f S. R" .... nd. I"""","
<tC""'*41 "~'.""-" ~Il. }l7-J\II 0987~
.The: _ " ' . of .... 0""", SIMII •. Joe h"""", ~ .... s.-.... Jl "",._t- 19&7.
1"'11"" J6.lo'
.Huo,m,_ of W.\<f •. Iktt< H,"""." C............... r..,.. .. I", N...·" 6<i!)I~ l~2
um).
.Im Seordo of ,he: ~ CfC,.. 101"""" Jot.eo..v .... s. .....!Ii<.. 26 "'yo I'IU. pq,.
-~
........... PoIlutuu Dri •• 0 . - Hok-. ~lCbard "- Ken. sn. ...... 15(0.1 <a ,19111\. m
.B...,..... •. h:b .. d II LonP) 1 Lorry Wokb, 1-....1 o{CIO<.oJ<.1 EoI .... ,""" t«9~
791·761 (19\lll.
.oo..s. ", •. - • s,..« I i • •, ~ . .-!ard ""<my' , . . ,. &i<II<t ".~ IJ.III~ ~
25111"""
."'rrtI< "'" Pm
(1911'1,
' ", Des'TOJ 0",,,,,., R Mo,ulI'ffllr. 5<".,:< /o'r-I'- Il"l~ 116
.The:N··'"of~, w ....... ,1, WOA' ' ',I_"~_f' __ !lin
2711""
C.,..,.I" 19
Do,,"
•• _
C_<II_ t,.
T.,...:I .. Co-< 11.,.1<1 ~ Mooo Slod.........-.s..
hi .... \· ...... 61(l~ 7·1J11!1891.
J 11._
I'Nl C_niool.
• Dc ~ II C _ ) G II 01.,""' .... ,(J,_,I ,_ 2 rr..-..,).•. ..t... p. MJ
, Cor)
r ............II<' f '''*''
~, ..
M
Iw..:, _
,', .. "'" .. 1'''''''''''
ok j"hl> "ok) &: Solo<. .""
T.......... , .. _ _ ("_,tn, q-.o ... 0<'••• "'"
Robm J .. %' > """"riP< L '9n po< .... n ' " r ..... P " ".,. """'_
"'" d f'<'-.Io del ••Inor.
0.:."
~
• R
...'" t -.I"""""",_ofl,.,,'r-.. ,_ l'+"",_ ",.
: ,.., roo <I "..,"'''' ok D '" ~''''''_'' oL C.od _ _ ( ' _ , . ' ...
·dd
~,
196OI.Gf.., ':!o. <I< 1_ _ (",",-". """""t4n of»<, .,., -.I
.1 I M. po.- J _ E H_, Cop)np, (',.,.. t .... H"""". R. ,pc .... "'" <I
... """" <I< HUpot c.-, P .. I ' .. I""
10 Ot 0 ,'".. 1 J G Vott. _ . . • ,. Po 211 C"""",, (" 1990 ~_
--J. J'
IJ 1)0- '10<1:er, T ~onk..11'-" L ' _ , ( " _ .. " .... ~ Un!wdo <00\ <I
""""'" do Mc<; ..... Hill. ia<,
I~ ~t:'"_ «:Ii" ... rmi«> '" .'.\oom,I1 •• Pub/••,,,,,, ("""''''"1 <It (;"",itI n)~
..;.r'y: ,." ......... of .lloo1n. ~pjJ/ot",...,~ S-' o<IL<lo)o:, "'" Molpl: II 1'<1""",- (",~
~Y"P>' • 1'139 1'''' M>an:II.I. ""","hin. Com~n)
Il. Ot nml' 8 Gr.y. ("10._01 &.I ~. /lUmoI.",,", ,~ ,/,_ _ ....J J,f~
$"""..,... , /97' L,,:Iw.d., "'" d _ ... 1Ia:,I&mo"'"""",,",.. Publ"b;'1
(""'")Ion,
16 Ot 0 . _ D ~1iI><q. ~ C_~"·. I' OIl ('"rI' ..... ( I"" po.- 11.,..,l>1000
\l.oftlu: C""'''''''r (',ilm'" """ .,,"'''''''''''''
p, Ot R. f) C.... ), t:--. 0( X_.t. , o.tfr-,_ l' od 19" c,."',!" cor: 10
• ............,. ... AM W'*', 'v ' b. . ("""""",)
•
•• ".L,«lA> WJ
",
)l
"I'C""
•.
Do ""'" Il...:I.
.......... __ C_<I<\'oII.<rA-\t""-·ThrC'Jt,· 2 ~AcJ<la-.
.... 'I99J""'_...,,. ,eo I"" 100I00 ......... 8.......-.
IN DICE
• 7
... 0. . . . . . .
.... """"
--,
_,
'"
..... ,........... ,E, ,..... ,
.. _ ... _ , ..... . " J 1__ ,
. . . - ........... 0. " ' . , 5°7 hI'"
"'... .bt'"","
- ..... ,
j ""7~
l12_)2<. llJ
. '"
_ .,•• G"I'" ,~ ,
'"" 0 . . . . . ,,,.,..,
__
_...... ~_
... _,,1'1_,
__
_ n ....
' I
""--,
.... ""'....1
SO', "" __ , ii.
dO:
......--'"
_ ' ItoU
........
...... _
I'
-.1"w.~"'
n . . . . .
"'·I~
Ill!..... '
,
~.T .. 1,1. 1S2·I14. mlioool
_ _.--.·"'1-1
..... ___ m
. "_~_"7
.-
I .• "" _ _ .'...,11
............. "
-
_ '''' t ... Gr.ro :,\,
.......... .-.d..J)
I ' ' ......
..... .,
_ .. mI 1!~1~
•
~- ••
-----,
_ ,.11 Om """"
'D' ...... ,
_""_, <O:I
, . .,
, ... ,
I'''''
• 0 _ .... 0..,..,: ..
_.-
-....._.........'".....
,.."IM, ~", .• 7.
.. ...
Pi _0'910
,' ..........
,...",_'1
.-_
--.;;
i·~''''
-_.- -,~,-."
.__-,.---.
_ . " ("
___ .n "i
,
,_F••__
_."!
__..
- . ........ w,_
• i DC"
, ",_"
,.. i
.~ __ I..
'<0
"'"
,•
_
"
.... iLi. I .... .
....,,, , ' .... , .."w, I~
I
• "'-"",
.•
'... ...
--_._.'
Odor I ;, '
eN'" ;" ~
....... __ m.. j . !. llll,_;;;,'•
_
~
' .. .oos4lJl, ...
m, _ ,
...."
_.Iao
, s,,_., -
..
•_ _ ' ( .. l':_'"
O)'O....o,l«JI_'
0I0'.1'l.:" liJIo.'
( ' _ did ...... , _ ' .... ,00
o.p.,_ 1
_ _ """'_'7(>.172
a-o
. '''P\I''' ,
.....,'
(1..... .,0
u ..... "..
~ .
• ·Ia'"," ..... H.
-~
,
'" , ,
l· ............... 5""1.l);
: ,'-.",
("i
. .....
. ". ''''-, ,. -
-,
'.
, . . . ".., II :M
lE' ....
(' , ';_*Qo p, .-....-c, ...
,,
.,. jEn
,_, .........,
0._""" <OJ
,." • ~;\J
II,b n . _ . •••~.~••• '","171,
-...·_.'1
0<."" ."
'C
...... 110
: : : . :. . t , _
'u;;..i=::.....",:'0'_
1'0_,
_ .... J.<o, .., ,...,
"",on (;51
--, ...
t' ~"'., " ;' I
"c .. _ .. _
,
•
-.
•
1 "
',,,_,,,
......... _JOl-.,.....
.' "..
_.to
--
, , LL ,cM;'I
-.,..........
':'.'"
. ,.
oIL " ......
,.-
_. ...
'.'-'
IN, ')9.).1".12
"
p, " , ........ _ ...... V,.)(1
_ ....... '·+ .1'
'I
~ ......
~ .... 1<', "- Go, .... "'"
~
. ' " _ ~ \C,
-
• - ' . . 41],..010
-_-..
- , . - .... - * '
=, .... "-'
,''''-
"
....
,,,46)
'~•• _ _ I)9.}<'. ~I
--.IF"
, 'dEL .......
",'
aq -
, _)4, 'p>cI ..........." 1. AI<_
.. ,_"l. .''-"'"
- ...
p' . j.... s.
pq 0" , ........ __ . _ . "
.. ,
_-
-,... .........
",,--
5
,.."
*' __ _
I ' - .. ~.,
"
.
, . ,. ,
(.,
, -(.... I, ,..
,
• ..... .
•• ,, •,, ,, "
'7 .91:0"
_..
..f'OI'd ... d
a.- ,,,,.,.
5,
' . " 5 5 5 0..,
~,)t.j
. . . . . . . 01005"-
-- _0 · ..."'F
t _ ...
_ ... ....-,5.
..-
..,
_ ·~
..... 5IP , l'~
''''l''
"'"."",... -
,
, ,__
.....5.*--",
_ _ ,0' 5 'U,,;O •
,
f.
--_...
,
t ____•
10"'5'
-
___
'.. _
.. 5.,' ..
...... """""_
*-,
E015 ._.. M
-
"-"-"'-' ....
.....-.'1
-,-
I ' ..... '"
_.. no
,.::::,"':';::" ,'"
-~
......."',.'"'"
HoI, C"Mo\a" .. ,
".,.,
..... , _ 0 . - - . a.-
,_.
'M
H"'_'"
_ _"
_ ..............., n •
.... I -. .... 1_.0" lo.;,_ '"
..... ...<,. ..
................ _J1I·>10
'-".
",
(.;01 .........
,
•. ..1
d·, ' " ... "II ,_I
"'... lO,I
-~
..... ,... ,,-.
_"'" 7
~
, 10 ..., '" _
' "' "..... 1
,>(I"m
I... , n' li ,'0, " ' - " '."
H_ _ ,_H_.. ' )
11_'"
"-
....... :. ......,"'b.. de, "'1, '"
7 · ' ....
.'oo ' ,.
'''
,
___
e,,~
.......1->4
...,
'''~
-_
" ... _-'
_ ...... ""...... "I
".~ . _ l * I _ _ .... A!oI,~.»
H", • ,:>0'
H. . . . . ". I. ')01 9 ..,..."
II, .. _009
.......ot. E " 'll '" : "'. -;";..
f'bao __ bt """oo,
"- ~ p&L> ..
--
'i 0 po< . . . ., :00 I_I
.... , ... ''''11:11. ' " 1_'
n ,"
IF",
' ' lOII,
,"
10I ,.... ,
.
_. '
_. ",
- ,',_
• 7 ,.,
Co
,
'"
--
.-...
" .. ""',., .IQ
,.
~. J'-q_"1
_ ..... ,W, 1"
, M;
__ ,6,
;f" 101. .
...... ,....- .. _ ' K_
I'. ),
~~......"",.
II ".,..,~_ ... "."
~ ''''' \'~t.".,.,
~'( ; ""'.'
-"')$
,,..
"",) ..
",p~--.... c.._ .... ;
~.,
....... -~
"'100 .0<....._,I"
l~.k.",._."
, ..... ~ ...._....
1..0_, j~:.:'=:;; ,'~'
- -•
popOI .... "'we,,". ' '"
• ....Ik lJo
••• --~
• .. _ l r f
,It e' , ....).,<6
~ "".,;.
'I" " s.,Ioo."
'I ' I""" ... ,_,.__,
.~
'F
. ,-,_._,=,I"""
.. oj • ' •.
',til
",
1_,...._010
, .... - - _ ..... ".., ..... 1
-~_I!...,
'''a
"
, 7
...,
--
",
.. _ _7 _
..._
"" .:,o;".,.,._.
j
- , III
,O'Sf'<j,_
-"
-
"_ " ' _ _ :Ill
'. 7
., ,'l"l-'"' -
. "' ......
--. !CO' . . '
,-.!!)
-"",
, , ".u ~'''-11
'. _.
-~ .
""""'"
"
"" "" l - . ...
'""",. _ _ ok, 400
,
'
Gr~ 1..\1
-
~
... !1"'"
..., . " .~;,;.;·.,~·.,'~' ... l m
~
.... OF "
.-"'_1OO
_, '~R ."'-'"
,, , ,
, 7 . ' . ', .. m
••
, I
.; "nil
...,,"" ,
'5!,m
~
'"
_l'J_.
,- -
_"H,"
, ' '100, "Hl
_
, ,
\l~,W
~
::-._';;,;;::::'_., no .....
- ..
-
o OM • .-.
" ~
, .. (I>btol
_ I"_::;;-___ *_"
'P . . .
...... .......
... ;_,, '.170
'll,,..
I'u ••• au..
_ _ &1''''1
....." -
.... , ..... \lJ.St1
"'.. '"
,,-_ ......... ,, ' ",
.....
.. ...- '-""'_'A, "'1"bIoI
. . , .. 1" . . . . . . ""
p' I
~~""
. . . 'p1" . . . . . . . UI
... . .
.. a....
Gt.-IA,_J7L. 1'1 ~
Gt.-1A. "'....
Gt.-H.~
, ~ "'. il1
"'_LOI ... 6C,~''''''
''-' •• -''''1 ... J6,<..
m
........ _ .•1'
"''''',
, """",,111·)'9
loo,._
.",d ,_
~~-
'
_ _ .. '
_ _ w.
-
...... "'_,.,'-,
". ; _ :'<H.-,
• lotJ ..... ~!,..-,
,._,
,
-
_ _ .. ; 1 • u:. 2<10_,
;,:;:::. -",
*100 _ _ _
•
"
•
- '.
" ,
s
. '" _. ,-,
' e d' .....l
.. It
_II·'~)"
' . . ' , ","_ .!D5
-,....,_
_ .. .
..... 111·'. '"
_
•
.
.c.~_,
~,
,
'--.-'
.In
... 0;.,._,
- , '
41" -. II<. 1"
-.--..
,S-3
""""
~"k, ....
_~,.-
_ ",_<lor '" I.
.. _ " ' do __ • ,.' ... 66
~ " ,.,. 4>'11
.- ~J...>oo
".'..
•• _
_'_""~_J
_ 11. '''
41' ''''''"'
'p . .....
-
, U' "
~,_ Ii d .. 6
~.
lo._ '" _ .. IlJ..'~_ ~\O I.... ·]
_r*><> ct."._.lal
.",.- ,,-,,,, <"- ' ~I
.... ' " ..... ,56
"''''"* '10, - - .
·","co'.,. l71l·'"
~.
___ -'~J"_ J~ no ,_,
'."
&po",,", .. ,
' . . - )"1-)'"
, '.,,,. _ _ - . SIll
, ""1""_"" III
. e'k ..... !' .,,- , m
. . , ' . . . . . . . . . 7
.
s..,..n..'.... D
"'*<~
-~
:;o.,..1...uhd. •
"•
:::::::- :,11 '2 pot _ _
F 5 ,
..... . " 7
'iI<d
5
4_~_
. , h"',
"
"'''JI
-~
s. ..... _ . ' ........ L;ls' ,_,
' . . . at
....'"'
II
,-_..._'" _..,..... ,
.. _-
_- .
............
n ,,_~,_,
'_,_0
,_ , 'n,.'l
~l,..ll'_'
r_'~1
T-.. 'S
1 - . II*). .. ..... b ' ..
:La
, .
l·..,.It....... 6
oW'"
•
_
" .. '
.... 1J.11
d .. ,,-.,
1 SopM JoiM '"
I'd I ' .... 16 1 V""" ~ .,
,'11. . 1e 106
_
W.... Ioo. C1 . ' • _ _,
• . *'..
-
I' .. I'lock. - . 61"",, .'SIO
..v" .............-..-",
1· .... _ ~ '>Uj 1 ,]91
"kIo_
_
.""'1 ·.. 01< ............... "2
I "" .., ....... _ .. ' " 1.....,
.....n-w...
I." FJo"g"
_OR> ok. 620
» G...,..UI
1_,
• ~d_
I'",,,,,,
.~l1J
~,
-..0 ...... m·:!'Jot,:"II " .... ,
,-_""m
,-
I· ....... " ..n . . . .
..... • • •
_"'-"!J6
, .... L.o ... 1I .... ,
V... ~J ...... l1J
. )IQ
_m pmd- ...... -
.. +do po< 100 """_ 51.
V_ .. htlLOiO
ZaIiroo, OJ!
oO(j)