15

Objetivos

La Edad Contempornea

Esquema de la unidad
UNIDAD 15. LA EDAD CONTEMPORNEA

El siglo XIX

Programacin
Explicar la guerra de la Independencia y relacionar este hecho con el comienzo de la Edad Contempornea en Espaa. Analizar la Constitucin de Cdiz y situarla en el marco de la guerra de la Independencia. Identificar los principales grupos polticos que surgieron a lo largo del siglo XIX. Conocer la evolucin poltica de Espaa desde 1808 hasta la actualidad. Explicar y valorar las principales transformaciones sociales y econmicas que tuvieron lugar en los siglos XIX y XX. Valorar las manifestaciones artsticas de la Edad Contempornea.

De Primo de Rivera a Franco

La transicin y la democracia

La vida en el siglo XIX

Contenidos
El siglo XIX. De Primo de Rivera a Franco. La transicin y la democracia. La vida en el siglo XIX.

Aprende a hacer El comentario de un texto histrico

El mundo que queremos La concordia

Repasa

Eres capaz de Identificar anacronismos en la Historia

Comparacin e interpretacin de mapas histricos. Interpretacin de lneas del tiempo. Comentario de textos histricos. Contextualizacin e interpretacin de obras de arte. Identificacin de anacronismos en la Historia.

Recursos digitales
Contenidos
Pgina inicial Recuerda lo que sabes

Recursos
01. Presentacin 02. Presentacin 03. Esquema

Propsitos
Empezar el tema Ampliar Presentar la unidad Repasar Repasar Ampliar Explicar Explicar Explicar Ampliar Explicar Evaluar Explicar Evaluar

Criterios de evaluacin
Explica la guerra de la Independencia y la relaciona con el principio de la Edad Contempornea en Espaa. Analiza la Constitucin de Cdiz y la enmarca en la guerra de la Independencia. Identifica los principales grupos polticos surgidos en el siglo XIX. Conoce la evolucin de Espaa desde 1808 hasta la actualidad. Explica las transformaciones sociales y econmicas de Espaa en los siglos XIX y XX. Valora las manifestaciones artsticas de la Edad Contempornea.

El siglo XIX

04. Actividad interactiva 05. Actividad interactiva

Inters por conocer la Historia de Espaa. Valoracin del patrimonio cultural y artstico de Espaa. Rechazo de la violencia como forma de acceder al poder. Valoracin de la democracia como forma de gobierno. Defensa de las libertades individuales y de los derechos humanos.

De Primo de Rivera a Franco

06. Presentacin 07. Animacin

La transicin y la democracia

08. Presentacin-audio 09. Presentacin-audio

Competencias bsicas
Adems de la competencia Social y ciudadana, en esta unidad se contribuye al desarrollo de las competencias Matemtica, Autonoma e iniciativa personal, Lingstica, Tratamiento de la informacin, Cultural y artstica y Aprender a aprender.

La vida en el siglo XIX

10. Vdeo 11. Presentacin

Actividades

12, 13, 14 y 15. Actividades interactivas 16. Presentacin

Repasa

17. Actividad interactiva

A 194 A

194 B

Para empezar

15

Aro Garaikidea

GOGORATU IKASITAKOA Historiaurretik Aro Garaikidera

Historialariek bost arotan banatzen dute historia. Lehenengo aroa, eta luzeena, Historiaurrea da. Hurrengo aroak hauek dira: Antzinaroa, Erdi Aroa, Aro Modernoa eta Aro Garaikidea. 1. Zer aro da Aro Garaikidearen aurrekoa? Gogoratzen al duzu aro horretan izandako gertaeraren bat?
Duela 1.000.000 urte

UNIDAD

15

2. Zer gertaeraren arabera ezartzen da historiako aro bakoitzaren hasiera? 3. Esan historiako zer arotan izan ziren gertaera hauek. a. Lepantoko Gudua, turkiarren aurka. b. Zeramika asmatu zen. c. Aragoiko Koroaren eraketa. d. Erromatarrek penintsula konkistatu zuten.
K.o. 409 ANTZINAROA ERDI AROA 1492 1808
ARO GARAIKIDEA

Para ampliar

R01 presentacin El dos de mayo Esta presentacin contiene un cmic que explica de manera grfica y amena cmo comenz la guerra de la Independencia.
Distribuya los personajes que aparecen en el cmic entre los alumnos y alumnas de la clase y pdales que lo lean en voz alta. Una vez terminada la lectura, puede sugerirles que busquen informacin sobre estos personajes y que escriban una breve biografa de los mismos.

R02 presentacin Inventos y descubrimientos Esta presentacin ofrece una galera fotogrfica de algunos de los descubrimientos e inventos ms significativos que tuvieron lugar durante la revolucin industrial. Los alumnos comprendern as ms fcilmente las grandes transformaciones que se vivieron a comienzos de la Edad Contempornea y cmo estas cambiaron la forma de vida de las personas.
Despus de visualizarla, pida a los alumnos que conversen sobre estos descubrimientos e inventos y que traten de ponerse de acuerdo sobre cul de ellos ha sido el ms trascendente para la vida de las personas.

K.a. 1000

HISTORIAURREA

ARO MODERNOA

Bat-bateko matxinada

R01

Espainian, Aro Garaikidea Independentzia Gerrarekin abiatu zen. Gerra Madrilen hasi zen, 1808ko maiatzaren 2an.

Fabrika handien sorrera

Aro Garaikidean, eskulangintza-lantegien ordez, fabrika handiak sortu zituzten. Fabrika horietan, langile asko aritzen ziren; lan espezializatua eta kate-lana egiten zuten. Langileen auzoek kale estuak zituzten, eta ez zeuden batere egokituta: asfaltatu gabeak ziren, eta ez zuten estolderiarik. 4. Behatu argazkiari. Zer adierazten da argazkian, lantegia ala fabrika? Nola jakin duzu?

Asmakizunen garaia
xix. eta xx. mendeetan, asmakizun eta aurkikuntza asko egin zituzten: txertoak, elektrizitatea, telefonoa; horri esker, pertsonen bizimodua hobetu egin zen.

R02

Leherketa beldurgarri batek zainetako odola izoztu zidan, eta nigandik hurbil, metrailak zauritutako pertsona batzuk ikusi nituen erortzen. Kale Nagusian eta inguruko beste batzuetan, amorruzko asaldura izugarria suma zitekeen, hitz hutsez adieraz ezina. Gero esan zidaten bederatzietatik hamaiketara bitartean Madrilgo kale guztiek hartu zutela itxura hori bera. Matxinada berehala hedatu zen, haize bortitzek astinduta, sugarrak baso lehorretan hedatzen diren bezala. Frantsesek arma eraginkorrak zituzten defendatzeko, eta tiratzaile onak ziren. Baina ez zuten espero bai aurretik bai atzetik milaka pertsona izango zituztela erasoka, lanabesak hartu eta nahaspila horretan beraien aurka sastaka.
BENITO PREZ GALDS Gertaera nazionalak. Moldatua

5. Zer aldaketa izan dira pertsonen bizimoduan asmakizun hauei esker?

Telefonoa

Aspirina Elektrizitatea

HAU IKASIKO DUZU

R03

Zer gertatu zen Espainian xix. mendean. Zer gertatu zen Espainian xx. mendean. Nolakoa zen bizimodua
xix.

mendean.

Madrilgo kaleetan amorruzko asaldura sumatzen omen zen. Zer esan nahi du horrek? Zer-nolako aldea zegoen frantsesen eta espainiarren borrokatzeko moduan? Zure ustez, nork irabazi zuen gerra hura? Zergatik uste duzu hori?

Testu historiko baten iruzkina egiten.

1808

Para presentar la unidad

ARO GARAIKIDEA

194
133235 _ 0194-0207.indd 194 25/5/09 133235 _ 0194-0207.indd 13:46:27 195

195
25/5/09 13:46:36

R03 esquema Contenidos de la unidad Utilice este esquema para que los alumnos conozcan los contenidos que van a estudiar en la unidad.

Ms informacin en la red
Los fusilamientos del 3 de mayo http://www.youtube.com/watch?v=TylGuoEN5x4
El vdeo que contiene esta direccin describe con detalle el cuadro Los fusilamientos del 3 de mayo, pintado por Francisco de Goya al finalizar la guerra de la Independencia.

Ideas TIC
Cmo participar en un foro en Kalipedia http://foros.kalipedia.com/index.php?showtopic= Para entrar y participar en un foro de Kalipedia debe seguir estos pasos: 1. Haga clic en la pestaa Interkambiador y acceda a su cuenta de Kalipedia, introduciendo su Nombre de usuario y Contrasea. 2. Haga clic sobre Foros, situado en la parte izquierda de la pantalla. 3. Seleccione uno de los foros y elija uno de los temas que aparecen, o cree uno nuevo pinchando sobre NUEVO TEMA. 4. Si quiere responder a alguno de los mensajes contenidos sobre dicho tema, puede hacerlo para que lo vea cualquier persona que entre en el foro (+MULTICITA) o para que solo lo vea la persona que introdujo dicho comentario (-MULTICITA).

194

195

15

XIX. mendea
Para repasar
1. Independentzia Gerraren hasiera
1807an, Frantziak eta Espainiak itun bat sinatu zuten. Haren bidez, baimena eman zieten frantsesei Espainian zehar igarotzeko; izan ere, Portugal mendean hartu nahi zuten. Baina Frantziako armadak ez zuen adostutakoa bete, eta Espainiako hiri batzuk inbaditu zituen. Frantziako tropen jokabideak ezinegon eta asaldura handia eragin zuen herritarrengan, eta horren ondorioz, 1808an Aranjuezko Matxinada sortu zen. Herritarrek presio eginda, Karlos IV.ak bere seme Fernando VII.ari utzi behar izan zion tronua. q Frantziako enperadore Napoleonek, ordea, Espainiako errege-familian arazoak sortu zirela baliatuta, espainiar erregearen ordez bere anaia Josef Bonaparte izendatu zuen Espainiako errege. Baina Madrilgo herritarrek ez zuten errege frantsesa onartu, eta 1808ko maiatzaren 2an, frantsesen aurka matxinatu ziren. Horrela hasi zen Independentzia Gerra. w

3. Fernando VII.aren erregealdia

Fernando VII.aren asmoa errege absolutista izatea zen. Horregatik, Cdizko Konstituzioa deuseztatu eta liberalak jazarri zituen. Batzuek ihes egin zuten Espainiatik, espetxera ez zitzaten. Beste batzuk, berriz, boterea lortzen eta gobernua desegiten saiatu ziren, altxamendu militarren bidez. Espainian egoera politiko ezegonkorra zegoela baliatuta, Amerikako koloniek independentziaprozesuari ekin zioten. Argentinak lortu zuen lehenik independentzia, 1816an; eta 1824. urterako, kolonia guztiek lortu zuten, Kubak izan ezik. r

UNIDAD

15

Para repasar

R04 actividad interactiva Absolutistas y liberales Esta actividad propone relacionar conceptos polticos propios del comienzo del siglo XIX con sus respectivas definiciones.
Aproveche la actividad para hacer hincapi en las dificultades que encontr el liberalismo poltico para asentarse en Espaa. Recuerde tambin a los alumnos que durante el reinado de Isabel II los liberales se fragmentaron en moderados y progresistas. Ambas corrientes consideraban que el poder deba estar compartido entre el rey y el pueblo, pero no coincidan en la forma de repartir dicho poder.

R05 actividad interactiva El siglo XIX Esta actividad interactiva propone a los alumnos ordenar hechos sucedidos a lo largo del siglo XIX con el fin de que les ayude a organizar el relato poltico de este periodo de la Historia de Espaa.
r Peruk 1821ean lortu zuen independentzia.

Karlos iv.aren familia, Francisco de Goyaren lana.

4. Elisabet II.aren garaia

Fernando VII.aren ondoren, Elisabet II.ak hartu zuen tronua, 1833an. Garai hartan, monarkia konstituzionala sendotu zen, erreginaren boterea mugatzen zuen konstituzio bat baitzegoen. Baina denak ez zetozen bat erreginaren boterea zenbateraino mugatu behar zen zehaztean. Moderatuek konstituzioaren garrantzia murriztu eta botere handiagoa eman nahi zioten erreginari. Progresistek, berriz, garrantzi handiagoa eman nahi zioten konstituzioari, eta erreginaren boterea murriztu. Gainera, oraindik ere baziren altxamendu militarrak, eta gobernu-aldaketak ohiko bihurtu ziren. Herritarrak gogaituta zeuden egoera ezegonkor horregatik, eta 1868an, matxinada egin eta Elisabet II.a Espainiatik kanporatu zuten.

2. Gerraren bilakaera

R04

Independentzia Gerra Frantziaren aurkako gerra izan zen, baina baita gerra zibila ere. Izan ere, Espainiako herritarrak bi taldetan banatu ziren. Alde batetik, abertzaleek Fernando VII.ak berriro ere tronua hartzea nahi zuten. Talde horren barruan, bi joera zeuden: absolutistek botere osoa erregearen esku utzi nahi zuten, eta liberalek, berriz, konstituzioa egin nahi zuten, erregearen boterea mugatzeko. Bestetik, frantsestuek erregea frantsesa izatea nahi zuten. 1810ean, oraindik ere gerra-egoeran, abertzaleen ordezkari batzuk bildu ziren Cdizen. Hainbat elkarrizketa izan ondoren, 1812an Espainiako lehenengo konstituzioa onartu zuten. e Cdizko Konstituzioak erregearen boterea mugatzen zuen, eta zenbait eskubide onartzen zizkien herritarrei: legearekiko berdintasuna eta sufragioa gobernua hautatzeko botoa emateko eskubidea. 1814an amaitu zen gerra. Espainiarrak izan zirenez garaile, Fernando VII.a izendatu zuten, berriro ere, Espainiako errege.

Jos de San Martn Amerikaren independentziaren aldeko borrokaren buruzagietako bat izan zen; Argentinan, Txilen eta Perun aritu zen.

w Independentzia Gerra. Daoiz eta Velarde

kapitainak Frantziako armadaren aurka borrokatu ziren, Madrilen.

Galderak 5. XIX. mendearen amaiera

1869an, atzerriko errege batek hartu zuen tronua: Amadeo Savoiakoak; baina porrot egin zuen, bi urte eskas soilik iraun baitzuen boterean. Orduan, errepublika aldarrikatu zen: gobernu mota horretan, ez dago erregerik, eta estatuko buruzagitza herritarrek hautatutako presidente baten esku dago. Baina errepublikak ere porrot egin zuen, eta 1874an, borboitarren monarkia berrezarri zen; horrela hasi zen Alfontso XII.aren erregealdia. Fernando VII.ak monarkia absolutua ezarri zuen. Elisabet II.aren erregealdian, monarkia konstituzionala sendotu zen. Gero, hainbat gobernu mota ezartzeko saioak izan ziren. 1. Zer dela-eta sortu zen Independentzia Gerra? 2. Zer alde dago absolutisten eta liberalen artean? Moderatuak eta progresistak zer dira, liberalak ala absolutistak? Zergatik? 3. Ordenatu denboran gertaera hauek. Amerikako kolonia batek independentzia lortu zuen lehenengoz Lehenengo Errepublika Aranjuezko Matxinada Elisabet II.a Espainiatik kanporatu zuten Cdizko Konstituzioa 4. Zer-nolako gobernu motak ezartzeko saioak egin ziren XIX. mendean?

Una vez finalizada la actividad, pida a los alumnos que enumeren los monarcas que accedieron al trono espaol entre 1808 y 1873, y que citen alguna caracterstica del reinado de cada uno de ellos.

e Cdizko Konstituzioaren onarpena ospatzen.

Ample las cuestiones del libro de texto y pida a los alumnos que resuelvan la nmero 3 mediante una tabla similar a la que han visto en la actividad interactiva anterior.

Konstituzioa 1812ko martxoaren 19an onartu zen, San Jose egunean. Hori dela eta, La Pepa ere esaten diote gaztelaniaz.

196
133235 _ 0194-0207.indd 196 25/5/09 133235 _ 0194-0207.indd 13:46:38 197

R05

197
25/5/09 13:46:39

Ms informacin en la red
La Edad Contempornea en Espaa http://cplosangeles.juntaextremadura.net/web/cmedio6/espana_en_ la_edad_contemporanea/contem01.htm
La actividad que se encuentra en esta direccin propone completar un texto sobre el comienzo de la Edad Contempornea.

Ideas TIC
Minitutorial sobre Draw-Paint http://didacticatic.educacontic.es/didacticatic/cursos.jsp?idenlace= 237&padre=21&Iddirectorio=1&idapr=null&idcategoria=21
Este minitutorial sobre los programas de dibujo Draw y Paint est incluido en la pgina del Plan Avanza2, del Ministerio de Industria, Turismo y Comercio.

196

197

15

Primo de Riveraren diktaduratik Francorenera

Para ampliar
1923tik 1930era bitartean, diktadura ezarri zen Espainian, eta gero, errepublika. 1936an, Gerra Zibila sortu zen, eta haren ostean, Francoren diktadura hasi zen.

3. Gerra Zibila

R07

UNIDAD

15

Asaldura-giro horretan, 1936ko uztailaren 18an, Francisco Franco jeneralak estatu-kolpea jo zuen, gobernu errepublikanoa amaiarazteko. Orduan, Gerra Zibila sortu zen; 1939ra arte iraun zuen. Espainiako gizartea bi taldetan banatu zen. Talde errepublikanoak Errepublikako gobernuaren alde egin zuen, eta talde matxinoak nazional ere esaten zaio Francoren altxamendua babestu zuen. Bi urtez baino gehiagoz gerran aritu ostean, talde nazionalaren armadak Espainiako lurraldeetako asko zituen okupatuta. 1939an, Franco jeneralaren tropek Bartzelona, Madril, Valentzia, Kartagena eta Alikante okupatu zituzten; haiek ziren oraindik ere errepublikanoen esku zeuden eremu bakarrak, eta horrenbestez, Francoren garaipen harekin amaitu zen gerra.

Para explicar

R06 presentacin La Segunda Repblica A travs de esta presentacin los alumnos pueden conocer a los Presidentes que tuvo la Segunda Repblica espaola.
Explique a los alumnos que el Presidente de la Repblica y el jefe del gobierno de la Repblica eran dos cargos polticos diferentes y que no deben confundirse.
1. Primo de Riveraren diktadura
1902an, Alfontso XIII.ak hartu zuen tronua. Garai hartan, herritarrak, oraindik ere, gogaituta zeuden gobernuarekin. Gainera, 1898an Espainiak azkeneko koloniak, Kuba eta Filipinak, galdu zituen, eta horrez gain, porrot militarra izan zuen Marokoko gerran. Horrek guztiak gizarteko ezinegona areagotu zuen. 1923an, egoera hori baliatuta, Primo de Rivera jeneralak estatu-kolpea jo zuen. Berehala, diktadura ezarri zuen; hau da, estatuko botere guztiak bereganatu zituen. Konstituzioa deuseztatu eta alderdi politikoak debekatu zituen. Egoera horretan, erregea ia botererik gabe geratu zen. q Diktadura 1930ean amaitu zen, Primo de Rivera jeneralak dimisioa eman zuenean.

R07 animacin
e Eskasia-urteak. 1939tik 1952ra,
produktu batzuen eskasia zela eta, gobernuak kontrolatu zuen haien banaketa. Pertsona bakoitzari elikagai kantitate jakin bat zegokion; jasotzeko, errazionamendu-liburuxka aurkeztu behar zen.

La Guerra Civil Esta animacin explica a partir de un mapa el desarrollo de la Guerra Civil espaola.
Tras visualizar la animacin, formule a los alumnos algunas preguntas, como: a qu bando apoyaron las Brigadas Internacionales? Y la Legin Cndor? Qu territorios fueron los ltimos en caer bajo el poder del bando nacional?, etctera.

4. Francoren diktadura
q Primo de Rivera jenerala Alfontso XIII.arekin.
1939an, Francisco Francoren diktadura hasi zen: gobernuko, estatuko eta armadako buru bihurtu zen. Konstituzioa deuseztatu zuen, eta haren ordez, beste lege batzuk aldarrikatu zituen; lege horietan, zenbait eskubide onartzen ziren, baina beste batzuk mugatu egiten ziren. Gainera, alderdi politikoak eta sindikatuak desegin zituen, eta haien ordez, gobernuaren mendeko alderdi bakarra eta sindikatu bakarra ezarri zituen. Hasierako urteak benetan latzak izan ziren, oso errepresio gogorra egin baitzuten. Errepublika babestu zuten milaka pertsona zigortu zituzten, eta beste askok erbestera jo behar izan zuten. Ia herrialde guztiek hautsi zituzten Espainiarekiko harreman diplomatikoak, eta herrialdea nazioartean bakartuta geratu zen. Horrez gain, herritarrak pobretu egin ziren, ez baitzuten nahikoa elikagai, ezta behar-beharrezko produktu ere. e Gero, egoera pixkana aldatzen hasi zen. 1950etik aurrera, ekonomia eta herritarren bizi-maila hobetu egin ziren, eta kanpo-harremanak, normalizatu. r Baina ez zegoen demokraziarik. Diktadura 1975ean amaitu zen, Franco hil zenean. Primo de Riveraren diktaduraren ondoren, Bigarren Errepublika ezarri zen. 1936an, Gerra Zibila hasi zen. Horren ostean, Francok diktadura ezarri zuen.

2. Bigarren Errepublika

R06

Ample la ilustracin 1 y aproveche la fotografa para comentar la relacin poltica que hubo entre el rey Alfonso XIII y el general Primo de Rivera. Comente que el golpe de Estado de 1923 cont con el consentimiento del rey, que tambin apoy a Primo de Rivera durante los primeros aos de la dictadura. Sin embargo, a partir de 1927, el rgimen dictatorial empez a ser criticado por diferentes sectores, como eran los intelectuales, los estudiantes, los colectivos obreros y los grupos nacionalistas. Por ello, en 1929 Alfonso XIII retir su apoyo a Primo de Rivera, quien dimiti en 1930. Pero la oposicin al rey era ya para entonces muy fuerte, porque se le consideraba cmplice de la dictadura.

1931n, Primo de Rivera jeneralak dimisioa eman ostean, udal-hauteskundeak izan ziren, eta errepublika ezartzearen aldekoek irabazi zuten. Horren ondorioz, Alfontso XIII.a erregeak ihes egin zuen Espainiatik, eta Bigarren Errepublika aldarrikatu zen. w Gobernu errepublikanoak hainbat erreforma jarri zituen abian. Lehenik, konstituzioa egin zuen; bertan, emakumeen boto-eskubidea jaso zen, lehen aldiz. Horrez gain, beste neurri batzuk hartu zituen: nekazariei lurrak ematea, eskola publikoak eraikitzea, langileen soldatak igotzea, armada erreformatzea eta lehenengo autonomiaestatutuak onartzea. Erreforma horien ondorioz, ordea, gatazka larriak sortu ziren, batzuek alde eta beste batzuek aurka egin baitzuten. Gatazkak gero eta gehiago areagotu ziren, eta gertaera lazgarriak izan ziren; besteak beste, zenbait politikari hil zituzten.

r Franco jeneralaren eta Ameriketako Estatu

Batuetako enbaxadorearen arteko bilera.

Galderak
1. Aipatu Bigarren Errepublikan abian jarri ziren erreformetako batzuk. 2. Zergatik sortu zen Gerra Zibila? Zer talde aritu ziren elkarren aurka? 3. Aipatu Franco jeneralaren diktaduraren hiru ezaugarri.

w Bigarren Errepublikaren aldarrikapena.

Hainbat manifestazio egin ziren, Bigarren Errepublikaren aldarrikapena ospatzeko.

198
133235 _ 0194-0207.indd 198 25/5/09 133235 _ 0194-0207.indd 199 13:46:41

199
29/5/09 09:07:41

Ms informacin en la red
La Guerra Civil http://centros1.pntic.mec.es/ies.maria.moliner3/guerra/mapas. htm
En este enlace puede encontrar mapas, carteles, canciones y fotografas sobre la Guerra Civil, as como informacin acerca de las causas, el desarrollo y las consecuencias de la contienda militar.

Ideas TIC
Paso de un CD a MP3 con CDEX http://observatorio.cnice.mec.es/modules.php?op=modload&name= News&file=article&sid=647
CDEX es un programa que permite pasar un archivo de audio a formato MP3. Este artculo, explicando su uso, aparece en la pgina del Observatorio Tecnolgico del ISFTIC. Su autor es Jos M. Campo Delgado.

Ample la ilustracin 3 y comntela con los alumnos. Explique que durante la posguerra hubo una gran escasez de alimentos y se pas mucha hambre. Se crearon comedores sociales para nios y personas muy necesitadas. Tambin se distribuyeron cartillas de racionamiento, como las que aparecen en la ilustracin, que estuvieron vigentes hasta 1952. Exista una cartilla para la carne y otra diferente para el resto de alimentos, y las cartillas eran distintas segn las categoras sociales.

198

199

15

Trantsizioa eta demokrazia

Para explicar
Trantsizioa Franco jeneralaren diktaduratik demokraziara igarotzeko egindako aldaketa politikoen aldia izan zen. Prozesu hori 1975ean hasi zen, eta 1982an amaitu zen.

R08

3. Demokraziaren sendotzea

R09

UNIDAD

15

LORTU NAHI DUGUN MUNDUA

Adiskidetasuna

R08 presentacinaudio La transicin Esta presentacin contiene una galera fotogrfica que recoge los acontecimientos ms sealados de la transicin democrtica. Las imgenes van pasando al tiempo que se escucha la cancin Libertad sin ira del grupo andaluz Jarcha.
Aproveche esta presentacin para detenerse en alguno de los personajes y acontecimientos ms relevantes de la transicin. Comente igualmente que la cancin Libertad sin ira, creada en 1976 y prohibida inicialmente, se convirti en un himno no oficial del paso del franquismo a la democracia y en la expresin popular de la libertad de expresin.

1. Hauteskunde demokratikoetarantz
1975ean Franco jenerala hil ostean, Joan Karlos I.a izendatu zuten Espainiako errege. Erregeak Espainiako gizartearen gehiengoaren babesa izan zuen, eta sistema politiko demokratikoa ezarri nahi zuela adierazi zuen. 1977. urtean, erregeak Adolfo Surez izendatu zuen gobernuko presidente. Surezek zenbait erreforma jarri zituen abian; erreforma horien helburua zen hauteskunde demokratikoak prestatzea, Espainian ez baitzen halakorik izan 1936. urteaz geroztik. Horretarako, alderdi politikoak eta sindikatuak legez onartu zituen. Hauteskunde demokratikoak 1977ko ekainean izan ziren. Herritarren parte-hartzea handia izan zen, eta Zentro Demokratikoaren Batasuna (UCD) izan zen garaile; hain zuen, Adolfo Surez bera buru zuen alderdia. Trantsizioaren lehenengo urteetan, tentsio handia izan zen. Arazo ekonomiko larriak zeuden, eta atentatu terroristak areagotu egin ziren (diktaduraren amaieran hasi ziren). Gainera, egoera horretan, behin eta berriz izan ziren grebak eta manifestazioak.

1979an, berriro ere hauteskundeak izan ziren, eta orduan ere Zentro Demokratikoaren Batasuna (UCD) izan zen garaile. Baina 1981ean, Adolfo Surezek dimisioa eman zuen. Parlamentuan Leopoldo Calvo Sotelo gobernuko presidentetzat aukeratzeko botoa ematear zeudela, egoera politiko berria onartzen ez zuen militarren talde txiki batek estatu-kolpearen saioa egin zuen. Baina porrot egin zuten, alderdi politikoen eta herritarren babesik izan ez zutelako eta erregeak demokraziaren aldeko jarrera hartu zuelako. 1982ko hauteskundeetan, Espainiako Langile Alderdi Sozialista (PSOE) izan zen garaile, Felipe Gonzlez buru zuela. w Esan ohi da une hartan amaitu zela trantsizioa eta hasi zela demokrazia.

Para explicar

R09 presentacinaudio
w Felipe Gonzlezen mitina, 1982an.

4. Demokraziako gobernuak
1982tik 1996ra bitartean, hainbat gobernu sozialista izan ziren, Felipe Gonzlez presidente zela. Urte horietan, hainbat erreforma politiko, ekonomiko eta sozial egin ziren. 1986an, Espainia Europako Erkidegoan sartu zen. Geroago, 1995ean, 1978an hasitako prozesu luze baten ondoren, azkeneko autonomia-estatutuak onartu ziren. 1996tik 2004ra, Alderdi Popularreko (PP) buruzagi Jos Mara Aznar izan zen gobernuko presidentea. Haren agintaldian, Espainiaren egonkortasun ekonomikoa lortu zen. Horri esker, 2002. urtean, Europako diru bakarra ezartzeko baldintzak betetzen ziren Espainian, eta horrenbestez, euroa ezarri zen pezetaren ordez. e 2004an, Espainiako Langile Alderdi Sozialistak (PSOE) irabazi zituen hauteskunde orokorrak, eta Jos Luis Rodrguez Zapatero izendatu zuten gobernuko presidente. Egun batzuk lehenago, islamiarren atentatu terrorista izan zen Madrilen: ia 200 pertsona hil ziren, eta beste asko zauritu ziren. Trantsizioan, 1978ko Konstituzioa onartu zen. 1982an, Espainiako Langile Alderdi Sozialistak hauteskundeak irabazi zituen, eta demokraziaren aldia hasi zen. Gero, 1996tik 2004ra, Alderdi Popularraren gobernuak izan ziren. 2004an, Espainiako Langile Alderdi Sozialistak irabazi zituen berriro hauteskundeak.

Quieto todo el mundo! El 23 F En esta presentacin, los alumnos pueden escuchar la grabacin radiofnica del intento de golpe de Estado protagonizado por el teniente coronel Tejero en 1981.
Haga notar a los alumnos que la poblacin espaola vivi en directo los primeros momentos del golpe de Estado.

Adolfo Surez izan zen Espainia demokratikoko lehenengo presidentea. 1996an, Adiskidetasunaren Asturiasko Printzea saria jaso zuen, jokabide politiko eredugarria izateagatik, eta elkarrizketa, adostasuna eta adiskidetasuna sustatzeagatik.

e Jos Mara Aznar eta Jos Luis Rodrguez Zapatero,

2004. urtean.

Zer-nolako ezaugarriak izan behar ditu pertsona batek halako sari bat jasotzeko?

Galderak
1. Aipatu 1975etik 2004ra bitartean Espainian izandako gertaerarik garrantzitsuenak. 2. Azaldu zer-nolako zeregin politikoa izan duten pertsona hauek: Joan Karlos I.a, Adolfo Surez, Felipe Gonzlez, Jos Mara Aznar eta Jos Luis Rodrguez Zapatero. 3. Ordenatu denboran: Espainia Europako Erkidegoan sartzea, 1978ko Konstituzioa, Joan Karlos I.ak erregetza hartzea, estatu-kolpearen saioa, eta alderdi politikoak eta sindikatuak legeztatzea.

2. 1978ko Konstituzioa
Alderdi politiko nagusien ordezkariek konstituzioa egin zuten. Gorte Nagusiek eta espainiar herritarrek onartu zuten, 1978an. q 1978ko Konstituzioan ezarri zen Espainiako gobernu mota monarkia parlamentarioa izango zela. Horrez gain, hainbat eskubide onartu zitzaizkien herritarrei, hala nola adierazpen-askatasuna eta sufragio unibertsala 18 urtetik gorako herritar guztien boto-eskubidea. Horrez gain, Espainiako lurraldea autonomia-erkidegotan antolatzeko eskubidea ere onartu zen.

q Joan Karlos I.a erregea, Konstituzioa sinatzen.

200
133235 _ 0194-0207.indd 200 25/5/09 133235 _ 0194-0207.indd 13:46:44 201

201
25/5/09 13:46:45

Ms informacin en la red
Cronologa de la transicin http://www.bbc.co.uk/spanish/especiales/franco/cronologia.shtml
El profesor puede consultar en este enlace una cronologa que recoge los principales acontecimientos sucedidos durante la transicin y la poca de la democracia en Espaa.

Ideas TIC
Minitutorial sobre los blogs http://didacticatic.educacontic.es/didacticatic/cursos.jsp?idenlace= 210&padre=13&Iddirectorio=1&idapr=null&idcategoria=13
Este minitutorial sobre los blogs est incluido en la pgina del Plan Avanza2, del Ministerio de Industria, Turismo y Comercio.

200

201

15

XIX. mendeko bizimodua

Para ampliar
A B

2. Industria Iraultza
R10
C
xix.

UNIDAD

15

mendean, aldaketa garrantzitsuak gertatu ziren ekonomian; prozesu horri Industria Iraultza esaten zaio. Garraiobideetan, aurrerapen handia gertatu zen trenbidea sortu zenean; hari esker, distantzia luzeak egin zitezkeen, denbora gutxian. e Lan egiteko modua ere aldatu egin zen. Eskulangintza-lantegi txikien ordez, fabrika handiak eraiki zituzten hirietan. Langile asko aritzen ziren fabriketan, eta makina ugari zituzten. Hasiera batean, ehungintza eta siderurgia garatu ziren gehien, makina eta ekoizpen-teknika berriei esker: ehungailu mekanikoen bidez, oso azkar ekoizten zituzten ehunak, eta labe garaiak erabiliz, kalitate handiko altzairua lortzen zuten. Industriagune nagusiak Katalunian, Madrilen eta Euskadin zeuden.
xix. mendearen amaieran eta xx. mendearen hasieran, gainera, energia-iturri berriak garatu zituzten, hala nola elektrizitatea eta petrolioa, eta horrekin batera, beste industria-sektore batzuk sortu ziren; esate baterako, kimika-industria.

Para explicar

R10 vdeo La vida social en el siglo XIX Este vdeo muestra las nuevas formas de ocio que surgieron en el siglo XIX, muchas de las cuales siguen vigentes en nuestros das.
q Gizarte-klaseak, xix. mendean.

R11 presentacin
e Trenbidea eraiki zenean, hirietako paisaia aldatu
egin zen. Ba al dute gaur egungo trenek xix. mendekoen antzik?

La pintura impresionista La presentacin explica de manera sencilla los rasgos que caracterizan a la pintura impresionista.
Detngase en cada uno de los cuadros que contiene la presentacin y explique a travs de ellos la importancia de la luz y del color para los pintores impresionistas.

1. Gizartea

A. Goiko klaseak. B. Erdiko klaseak. C. Herri xehearen klaseak.

Ample las ilustraciones 1 y 2, y pida a los alumnos que se fijen en las diferencias entre los grupos sociales que estn representados en ellas. A continuacin, pregnteles cmo definiran a las clases altas, medias y populares de la actualidad. Se parecen a las del siglo XIX?

xix. mendeko gizartea hiru gizarte-klasetan zegoen banatuta, aberastasun-mailaren arabera. q

Horrez gain, finantza-erakundeak sortu ziren garai hartan, hala nola banku modernoak eta Madrilgo burtsa.

Goiko klasea aristokratek eta burgesek osatzen zuten. Aristokratak nobleak ziren, eta zenbait eskubide galdu bazituzten ere, lur-eremu handien jabe ziren. Burgesak, berriz, fabriken jabeak, merkatari handiak eta bankariak ziren. Goiko klaseko kideak ziren aberatsenak. w Erdiko klasea, bestalde, talde hauek osatzen zuten: merkatari eta enpresari txikiek, lur-jabe txikiek, eta zenbait lanbidetako kideek, hala nola medikuek, abokatuek, funtzionarioek eta abarrek. Herri xehearen klaseek oso baliabide ekonomiko gutxi zuten. Klase horren barruan zeuden lur-jabe handien lurrak lantzen zituzten nekazariak eta fabriketako langileak, bai eta beste talde batzuk ere, hala nola goiko klaseak zerbitzatzen zituzten mirabeak eta eskaleak. Langileen bizi-baldintzak izugarri gogorrak ziren garai hartan: hamabi ordutik gorako lanaldia zuten, oso soldata baxua jasotzen zuten eta batere egokitu gabeko auzo andeatuetan bizi ziren. Hori dela eta, sindikatuetan biltzen hasi ziren, beren interesak defendatzeko: esate baterako, Langileen Batasun Orokorrean (UGT) eta Lanaren Konfederazio Nazionalean (CNT).

3. Artea
xix.

R11

mendean, aldaketak izan ziren artean eta kulturan ere. Arkitekturan, Antoni Gaud nabarmendu zen; eraikin modernistak egin zituen. Hauek dira estilo horretako eraikinen ezaugarrietako batzuk: material berriak, hala nola burdina eta beira, eta naturako formen antzeko apaingarriak. Pinturan, Daro de Regoyos, Santiago Rusiol eta Joaqun Sorolla nabarmendu ziren. Estilo inpresionistako margolanak egin zituzten; estilo horretan, kolorea da elementurik garrantzitsuena. r
xix.

r Aranjuezko lorategiak: glorieta, Santiago

Rusiolen margolana.

Galderak
1. Zer-nolako aldeak daude xix. mendeko gizartearen eta Aro Modernoko gizartearen artean? 2. Aipatu Industria Iraultzan gertatutako aldaketa ekonomikoetako batzuk. 3. Aipatu garai hartako artista batzuk eta azaldu zertan nabarmendu ziren.

Ample las ilustraciones 3 y 4 y pregunte a los alumnos qu rasgos impresionistas reconocen en ellas. Pueden mencionar el protagonismo de la luz, la ausencia de contornos, la pincelada suelta, la despreocupacin por los detalles, la yuxtaposicin de colores

w Garai horretan, udan hondartzara eta

bainuetxeetara joateko ohitura hartu zuten goiko klaseek.

mendeko gizartean, goiko klaseak, erdiko klaseak eta herri xehearen klaseak zeuden. Industria Iraultzaren bidez, aldaketa handiak izan ziren ekonomian. Artean, arkitektura modernista eta pintura inpresionista izan ziren nagusi.

202
133235 _ 0194-0207.indd 202 25/5/09 13:46:48 133235 _ 0194-0207.indd 203

203
25/5/09 13:46:51

Ms informacin en la red
Los cambios en la vida cotidiana http://ares.cnice.mec.es/ciengehi/c/04/animaciones/a_fc_ anim04_v00.html
En esta pgina se pueden comprobar de manera sencilla y amena algunos de los grandes cambios que se produjeron en la vida de las personas a comienzos de la Edad Contempornea.

Ideas TIC
Minitutorial sobre Windows Movie Maker http://didacticatic.educacontic.es/didacticatic/cursos.jsp?idenlace =220&padre=15&Iddirectorio=1&idapr=null&idcategoria=15
Este minitutorial sobre Windows Movie Maker, programa para el sistema operativo Windows dedicado a la creacin de vdeos, est incluido en la pgina del Plan Avanza2, del Ministerio de Industria, Turismo y Comercio.

66 202

67 203

Jarduerak
Para evaluar
Ulertu

15
R12 R13 R14 R15

UNIDAD

15

6. Irudi hau XIX. mendearen adierazle da.

Zergatik?

Eman iritzia 8. Pablo Picassok 1937an egin zuen margolan

hau, Gerra Zibilaren garaian. Behatu eta erantzun. a. Zure ustez, zer adierazi nahi izan zuen? b. Behatu ezkerrean haurra besoan duela ageri den emakumeari. Zeren ikur da, zure ustez?

Para explicar

1. Ordenatu denboran aldi hauek. Gero, aipatu

aldi bakoitzean izandako gertaera garrantzitsu bat.

R12 actividad interactiva

Bigarren Errepublika Independentzia Gerra Elisabet II.aren erregealdia Francoren diktadura Fernando VII.aren erregealdia Demokraziarako trantsizioa Gerra Zibila Lehenengo Errepublika

R16 presentacin El comentario de un texto histrico Esta presentacin contribuye a explicar de forma pautada cmo se realiza el comentario de un texto desde el punto de vista histrico. En este caso, se trata de un texto periodstico.

R13 actividad interactiva

2. Nor dira pertsonaia hauek?

Aplikatu 7. Behatu mapei. Zein dagokio Gerra Zibilaren

hasierari eta zein amaierari? Nola jakin duzu?

IKASI EGITEN

R16

Testu historiko baten iruzkina egitea

Testu historiko baten iruzkina egitea hura aztertzea eta zenbait ikuspuntutatik interpretatzea da. Irakurri arretaz iruzkin hau.
Zehaztu nor den egilea eta zer datatakoa den a. Nor da egilea? Joan Karlos I.a erregea.
oa

Fernando VII.a

Elisabet II.a

Primo de Rivera

A
OZEANO ATLANTIKOA

Bizkaiko golkoa

ane

oi

R14 actividad interactiva

Joan Karlos I.aren mintzaldia Kongresu Jauregian izandako gertaerak direla-eta sortutako egoera ikusita, eta gaizki-ulerturik ez gertatzeko, baieztatzen dut agindu dudala beharrezko neurriak hartzea, ordena konstituzionalari eusteko. Koroak ez du onartzen Konstituzioak ezarritako prozesu demokratikoa indarrez amaiarazi nahi duten pertsonen jarrera, konstituzio hori erreferendum baten bidez onartu baitzen, Espainiako herritarrek emandako botoez. 1981eko otsailak 23 (Moldatua)

3. Azaldu zer-nolako aldeak dauden puntu

bakoitzeko bi kontzeptuen artean. a. Liberala Absolutista.

Madril

tsa

Francisco Franco

Joan Karlos I.a

Adolfo Surez

b. Zer datatan idatzi zen? 1981. urtean, estatu-kolpearen saioaren ondoren. Aztertu zein diren ideia nagusiak a. Zein da gaia? 1981ean estatu-kolpearen saioa izan zenean erregeak izan zuen erreakzioa. b. Zer ideia ageri dira? Testuko ideia nagusia da monarkiak ez zuela estatu-kolpea babestu. Eman iritzia

R15 actividad interactiva Ponte a prueba Utilice estas actividades para llevar a cabo una evaluacin colectiva de la unidad.
Con el recurso 12 se pueden evaluar algunos conceptos fundamentales de toda la unidad a travs de preguntas con respuestas de seleccin mltiple. El recurso 13 propone unir una serie de acontecimientos con la etapa histrica a la que corresponden. En el recurso 14 los alumnos deben ordenar cronolgicamente hechos histricos que tuvieron lugar en la Edad Contempornea. El recurso 15 es un crucigrama que evala el conocimiento de algunos de los conceptos fundamentales de esta unidad.

b. Erdiko klaseak Herri xehearen klaseak. c. Diktadura Errepublika.

Kanariar uh.

4. Erantzun.
a. Zer talde politiko zeuden Independentzia Gerran? Eta Elisabet II.aren erregealdian? b. Zer adierazi nahi dugu trantsizioa aipatzen dugunean? c. Zer gertaera nagusi izan dira Espainian 1982tik aurrera izandako gobernualdietan?
B
OZEANO ATLANTIKOA

M
Eremu nazionala Eremu errepublikanoa

edi

terr

Bizkaiko golkoa

a. Argia al da testua? Bai, ideiak argi eta ordenatuta azaltzen ditu. b. Zer-nolako ondorioak izan zituen ikuspegi historikotik? Joan Karlos I.aren jarrera erabakigarria izan zen demokraziarako trantsizioak modu baketsuan aurrera egiteko.
oa

9. Irakurri Espainiako lehenengo

konstituzioan jasotako artikulu hauek, eta egin testuaren iruzkina, aurreko ereduan aipatutako jarraibideei jarraiki.

Arrazoitu 5. Zer-nolako aldeak daude, ikuspegi politikotik,

Franco jeneralaren diktaduraren eta demokraziaren garaiaren artean?

Kanariar uh.

204
133235 _ 0194-0207.indd 204 25/5/09 13:46:56 133235 _ 0194-0207.indd 205

Eremu nazionala Eremu errepublikanoa

edi

terr

ane

oi

Madril

tsa

1812ko Konstituzioa 1. art. Espainiako nazioa bi hemisferioetako espainiar guztiek osatzen dute. 14. art. Espainiako nazioaren gobernu mota oinordetzako monarkia moderatua da. 15. art. Gorteei dagokie, erregearekin batera, legeak egiteko eskumena. 27. art. Gorteak nazioa ordezkatzen duten diputatu guztien bilkura dira.

205
25/5/09 13:46:57

Ms informacin en la red
Museo del ferrocarril de Madrid http://www.museodelferrocarril.org/animaciones/locom_vapor/ index.html
La pgina del Museo del ferrocarril de Madrid dispone de abundante informacin sobre la historia de este medio de transporte y de animaciones en las que puede verse el funcionamiento de la mquina de vapor.

Ideas TIC
Minitutorial sobre CmapTools http://didacticatic.educacontic.es/didacticatic/cursos.jsp? idruta=asesor_m3&idenlace=243&padre=8&Iddirectorio=1& idapr=null&idcategoria=8&punto=1
Este minitutorial sobre CmapTools, herramienta multiplataforma que permite construir mapas conceptuales, est incluido en la pgina del Plan Avanza2 del Ministerio de Industria, Turismo y Comercio.

204

205

15

Berrikusi
Para evaluar
1. Irakurri laburpena.
R17

GAI NAIZ Historiako anakronismoak identifikatzeko

Lantzen ari garen garaiarekin bat ez datorren elementua edo informazioa da anakronismoa. Esate baterako, Amerikako aurkikuntzari buruz ari garenean, langileez hitz egitea anakronismoa izango litzateke, gizarte-klase hori geroago sortu baitzen, XIX. mendean, fabrika handiak sortu zirenean. Behatu Erdi Aroari buruzko irudi honi.

UNIDAD

15

Para explicar

R17 actividad interactiva Resumen de la unidad Esta actividad presenta un resumen de los contenidos de la unidad, realizado a partir del resumen de la actividad 1 del libro de texto. El alumno debe completar los espacios en blanco con las palabras que se le proponen.
Utilice este recurso para valorar lo que los alumnos han aprendido a lo largo de la unidad. Una vez finalizada la actividad, pdales que, a partir del resumen, realicen un esquema que recoja los principales conceptos de la unidad.

Independentzia Gerratik Primo de Riveraren diktadurara

1808an, Independentzia Gerra hasi zen. 1812an, oraindik ere gerra-egoeran, Cdizko Konstituzioa aldarrikatu zen. Gerra amaitu eta gero, 1814an, Fernando VII.ak monarkia absolutua ezarri zuen. Gero, Elisabet II.aren erregealdian, monarkia konstituzionala ezarri zen.
XIX. mendeko azken urteetan, zenbait gobernu mota ezartzeko saioak izan ziren, baina porrot egin zuten. 1923an, Primo de Rivera jeneralak estatu-kolpea jo eta diktadura ezarri zuen; 1930era arte iraun zuen.

Ample la ilustracin del libro de texto y pida a los alumnos que enumeren los anacronismos que observan en ella. A continuacin, pregnteles qu otros anacronismos habran introducido ellos.

Bigarren Errepublikatik Francoren diktadurara

1931n, Bigarren Errepublika hasi zen. Gobernuak erreforma asko jarri zituen abian, eta horrek ikuspegi desberdineko taldeen arteko gatazka sortu zuen. 1936. urtean, Franco jeneralak estatu-kolpea jo zuen eta Gerra Zibila hasi zen; 1939ra arte iraun zuen gerrak. Gero, Francok diktadura ezarri zuen, 1975era arte. Denbora horretan guztian, Franco jeneralaren esku egon ziren estatuko botere guztiak.

Trantsizioa eta demokrazia

1975ean, Joan Karlos I.a Espainiako errege izendatu zuten. Bi urte geroago, Adolfo Surez gobernuburu zela, 1936tik izandako lehenengo hauteskunde demokratikoak izan ziren. 1978an, Konstituzioa onartu zen. Trantsizioan zehar, arazo ekonomiko larriak eta atentatu terroristak izan ziren. Demokraziaren aldia 1981eko estatu-kolpearen saioaren ondoren hasi zen, 1982ko hauteskundeetan PSOE garaile izan zenean. Ordutik aurrera, Felipe Gonzlez, Jos Mara Aznar eta Jos Luis Rodrguez Zapatero izan dira gobernuko presidente.

2. 3.

IKASTEN IKASTEKO. Idatzi Espainiako Aro Garaikideko historian izandako hamar gertaera garrantzitsu, eta azaldu zergatik aukeratu dituzun gertaera horiek. IKASTEN IKASTEKO. Behatu Espainiako historiako aldi hori azaltzeko ezinbestekoa iruditzen zaizun unitateko informazioari, eta aipatu testuan zehar letra lodiz ageri diren lau pertsonaiaren izenak. Gero, azaldu zergatik iruditzen zaizkizun garrantzitsuak.

1. Historiako zer aldi adierazten da marrazki horretan? 2. Marrazkian zazpi anakronismo daude. Aurkitu anakronismoak eta azaldu zergatik ez
dagozkion irudian adierazten den garaiari.

206
133235 _ 0194-0207.indd 206 25/5/09 13:46:58 133235 _ 0194-0207.indd 207

207
25/5/09 13:47:02

Ms informacin en la red
Las elecciones democrticas de 1977 http://www.youtube.com/watch?v=5YrwIMDRv6I
Este vdeo explica cmo se prepar el camino para celebrar las primeras elecciones democrticas tras la muerte de Franco.

Ideas TIC
Sunbird, calendario de Mozilla Firefox http://www.mozilla.org/projects/calendar/sunbird/
Sunbird es un calendario del buscador Firefox que permite: Programar notificaciones. Crear calendarios colaborativos para grupos. Personalizar la apariencia de los distintos tipos de eventos. Listar tareas, realizando un seguimiento porcentual del avance de cada una de ellas.

206

207